Skip to main content

Full text of "Opuscula varii argumenti, oratoria, historica, critica, nunc primum conjunctim edita"

See other formats 


Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scanncd  by  Googlc  as  part  of  a  projcct 

to  make  the  world's  books  discoverablc  onlinc. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  cxpirc  and  thc  book  to  cntcr  thc  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subjcct 

to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expircd.  Whcthcr  a  book  is  in  thc  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  cultuie  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discovcr. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  flle  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  thc 

publishcr  to  a  library  and  fmally  to  you. 

Usage  guidelines 

Googlc  is  proud  to  partncr  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  thc 
public  and  wc  arc  mcrcly  thcir  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  tliis  resource,  we  liave  taken  stcps  to 
prcvcnt  abusc  by  commcrcial  partics,  including  placing  lcchnical  rcstrictions  on  automatcd  qucrying. 
Wc  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  Wc  dcsigncd  Googlc  Book  Scarch  for  usc  by  individuals,  and  wc  rcqucst  that  you  usc  thcsc  filcs  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfivm  automated  querying  Do  nol  send  aulomatcd  qucrics  of  any  sort  to  Googlc's  systcm:  If  you  arc  conducting  rcscarch  on  machinc 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laige  amount  of  tcxt  is  hclpful,  plcasc  contact  us.  Wc  cncouragc  thc 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogXt  "watermark"  you  see  on  each  flle  is essential  for  informingpcoplcabout  thisprojcct  and  hclping  thcm  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatcvcr  your  usc,  rcmember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
bccausc  wc  bclicvc  a  book  is  in  thc  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countrics.  Whcthcr  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  wc  can'l  offer  guidance  on  whether  any  speciflc  usc  of 
any  speciflc  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearancc  in  Googlc  Book  Scarch  mcans  it  can  bc  uscd  in  any  manncr 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Googlc's  mission  is  to  organizc  thc  world's  information  and  to  makc  it  univcrsally  acccssiblc  and  uscful.   Googlc  Book  Scarch  hclps  rcadcrs 
discovcr  thc  world's  books  whilc  hclping  authors  and  publishcrs  rcach  ncw  audicnccs.  You  can  scarch  through  thc  full  icxi  of  ihis  book  on  thc  wcb 

at|http://books.qooqle.com/| 


)h.'^ 


WYTTENBACHII 


-^yMSCtJLORUM 
T^OMUS    SECUNDOS. 


/^ 


\ 


\ 


T^ 


DiN.     WYTTENBACHII 


O     P     USCULA 


VARII      ARGUMENTI, 
ORATORIA,   HISTORICA,   CRITICA, 


NUNC      PRIMUM    CONJUNCTIM    EDITA. 


TOMUS    SECUNDUS. 


X.UGDUNI    BATAVORUM, 

Avon     S.     ««     J,     LUCHTMANS. 


r  e»     P* 


AMStELODAMI, 

Diji     HENGST     iT    FIZ» 

*       ■       • 

M  D  C  C  C  X  X'.It      ' 


•     *  .* 


ip 


•'     1 


t 


\ 


«( 


/                 I        •           •                 •     ■ 



.  *t  >■  r 


•  «    . 

•  •  •     • 


•  •  • 


•  « » 


•  -••..;    ' 


; :..: 


V 


S    E    R    I    £    S 


OPUSCUI^ORUM 


QUAB    VOX*   II.    CONTlNBNTUa. 


Epistola  ad  P.  G.  van  Heusde*  ,     td  pMg 

Epistola   ad  Boschium 

De  oVuu  VilloisoDi;  ex  fiibU  Crit.  XL  127. 
lyt  oVitu  Santenii;  ex  Bibu  Crit.  XI.  133« 
Prokgomena  ex  editione  Phaedonis  Platonici. 
Pncf^do  ez  seciind^  editiope  Selectorum  Princi 

pum  Historicorum.  •  *  .  • 
Epistola  ad  Lyndenum.  .  •  ,  • 
De    obitu  Saxii,  Hanae,  Jaegeri  et  Bangii;  ex 

Bibl.  Crit.  XII*  94.        •        •        • 
De  obitu  Wynperssii  et  Ravii;  ex  Epidiortfaosi 

Bibl.  Crit.  XII 

Praefatio  libri  primi  Miscellaneae  Doctrinae. 
Memoria  Sanctocrucii;  ex  Misc.  Doctr^  !•  169 
Addenda  ad  hanc  memoriam.      •        • 
Annotatio  ad  J.  Bakii  librum  de  Posidonio. 
Proptrepticus ;  ex  Misc.  ^octr.  II.  173.     • 
Diatribe  de  Philoxenis;  ex  Misc.  Doctr.  II.  64 
Memoria  G.  L.  van  Wassenaer;  ex  Misc.  Doctr 


IIL 


Praefatjo  libri  tertii  MiscellaneacL  Doctrinae^ 
Parentaija;   ex  Misc.  Doctr.  UL  009. 


74* 
8cx 

144. 

14*« 

ai4, 

ai8. 

226. 
^o. 

244. 

»73. 

ay4* 


309« 

325- 


«ERIES  OPUSCULOIU  Vol.  n.  CONTENTORj 


Disputationcs  duat  praemio  ornatae. 

Disputatio  de  Unitate  Dei ,  ad  Lq;ati  Stolpiani 
Curatores •     ^^  P*S*    373* 

Disputatio  de  Ifninortalitate  Animi»  ad  Legati 
Tcyleriani  Curatores 493 , 


Index  utriusque  Volutninis. 
^lddenda  et  Emendandai 


it     • 


rjjtr 


fiiANIELIS  WTTTENBACHIt 


E  P  IS  TOL  A 


A  D 


^HIt..  GUIL.  VAN   HEUSDE. 


BX      SDITIONS 


SPECIMINIS   GRITICI  IN  PLATONEM 


H     S     U    S     D     I     I, 

Praef.  pag.  xxv. 

V^uod  roganti  Tibi  receperam,  nii  Heusde,  me 
tno  iibello  aliquid  literularum  et  judicii  de  locis  a 
Te  tractatis  additurum:  ecce,  ubi  ad  rem  ventum 
est  ,nil  habui  quod  addefem.  Nam  quum  de  anim- 
adversionibus  tuis  inter  nos  ageremus,  Tuque» 
instar  illius  apud  Platonem  nostrum  Theaeteti  y  iis 
judicii  severitatem  adhiberes ,  falsum  quodque  et 
m€puaJw  abjiceres,  nec  nisi,  si  quid  probabile  et 
^ivifiov  videretur,  retinlbresi  non  profecto  opus 
est,  ut  nunc  eas  denuo  recenseam  ,  et  singulis 
meum  judicium»  pukre^  benc^  rtcte^  apponam* 
Ergo  primum  hoc  literarum  nobis  argumentuu/ 
pcriir.  An  igitur  ,  ut  saltem  tuae  voluncati  meo» 
VbI.  IL  A  que 


^  EPISTOLA 

qne  promisso  satisfaciam ,  hoc  ipsnm  nnnm  ^d 
Te  scribam ,  me  non  habere  quod  scribam  ?  Alii» 
hoc  sit  concessum,  a  nostra  quidem  abhorret 
conjunctione,  cui  numquam  vel  sermonis  vel  epi* 
stolae  materia  defuit.  Ergo  et  alterum  hoc  mihi 
ereptum  est  scribendi  genus.  Et  tamen  scribere 
me  cogit  et  tua  volunta^  et  mea  fides.  Ecquod  tan- 
dem  nobis  argumentum  superest  7  Superest  unum 
certe ,  idque  minime  tenue  aut  leve.  Tu  ipse ,  mi 
Heusde,  Tu  mihi  hujus  epistolae  eris  argumen- 
tum.  Te  quum  dico,  dico  ingenium  animumque 
tuum,  dico  commune  nostrum  optimarum  Lite» 
rarum  et  Platonis  studium,  Quibus  de  rebus  co* 
gitanti  quamvis  indiserto  copia  scribendi  deesse 
nequeat.  Quo  certius  hoc  mei  de  Te  judicii  do- 
cumentum  Tibi  accidere  debet;  quod,  quum  li« 
bri  tui  ubertas  mihi  de  eadem  re  docte  disserendi 
facultatem  praeripuerit,  malim  indoctius  et  aman- 
tius,  ifinihnpw  xcA  (pi^uKinpoy  ^  quam  nihil  ad 
Te  scribere. 

Seitus  hic  annus  est  cum  ad  me  Amstelodamum 
venisti  incensus  studio  Literarum ,  earumdem  co- 
gnitione  sensuque  jam  imbutus  Rotterodami  in 
schola  Cl«  Nodelli ,  elegantissimae  doctrinae  viri : 
ostendebas  Te  Platonis  amore  captum,  ad  cujus 
Intelligentiam  nt  Tibi  adjutor  essem ,  candide  me 
nodesteque  rogabas*  Hoc  primum  mihi  novum 
et  inexspectatum  accidebat,  adolescentem  modo 
ex  puerili  disciplina  prodeuntem ,  Platonis  et  co« 
gnitione  tinctum  et  stndio  ardentem,  ad  me  ve« 

ni« 


AD    "HEUSDIUM. 


, »» 


nire:   Phtonis,    inquam  :   qaem    quotusqiiisque 
noD  modo  discentium ,  sed  docentium ,  legit ,  aut 
si  forte  inspexit,  non  continiio  relinquit?  Nam 
discentium  quidem   iste  dudum  est  mos,  ut  si 
paucos  Graecos  versus ,  paucas  Latinas  Elegias 
dicticerint,  jam  haec  ubique  crepent,  sibique  do< 
cti  videantur.    At  vero  Tu ,  in  hoc  etiam  similis 
Plntonici  Theaeteti ,  0^91^  iKalov  fiiifi»  i^j^T)  fiw 
vof ,  sine  strepitu ,  sine  vento ,  quid  scires ,  quid 
nescires,  ingenue  prae  te  ferebas.     £x  quo  in 
primis  judicavi)  Te  vere  a  Platone  captum  esse, 
et,  ut  ipsius  dictione  utar,  rh  n\ir(»v»  rii¥  i^n* 
In  vA  i])Ji^mi  Xa&^v^  Platonem  verfl  Te  ansft  ap« 
pTthendisse.    Hunc  enim  qui  legunt,  intelligunt^ 
in  ejusque  se  doctrinam  ac  praecepta  insinuant» 
hi  profccto  primam  omnium  legum  sibi  imponunt 
firvuli  rourriv  huic  perpetuo  et  volentes  paretit: 
hufus  ad  adventum  et  imperium  omnis  ex  animo 
expellitur  expurgaturque  vanitas  9  arrogantia ,  m^ 
perbia.     Unde  fit,   ut   homines  vani  et  ventosi 
Platonem  nec  diligant,  nec  intelligant.    Tu  pro- 
positum  iter  ingressus ,  cum  in  meas  de  Graecis 
Literis  scholas  ventitabas ,  tum  domi  assidue  Pla« 
tonem  tractabas;  ut  facile  animadverterem ,  Te 
eum  in  dies  magis  et  diligere  et  intelligere.    Ita 
biennium  traductum.    Interea  multa ,  quae  rerum 
mearum  statum  mutarent:  obiit  Ruhnkenius:  vel 
bujus  necessitudo»  vel  mei  fati  necessitas,  me 
migrare    Lugdunum  coegit,      Tu  adhuc  annum 
Amsceiodami  monsisti,  inchoatum  opus  urgens, 

A  2  d^ 


^  BPIS  TOLH 

domi  legens  rel^ensque  Platonein ,  caetemm  ta 
Jurisprudentia  operam  dans  Craso ,  in  Philosophis 
Swindenio,  clarissimis  nuper  meis  collegis,  ec 
utrique  cum  Athenad  Amstelodamensis ,  tum  suae 

disciplinae,doctoriceleberrimo.  Tum  ipseLugdu^ 
num  ad  nos  venisti. 

Mihi  vero ,  mi  Heusde ,  quum  temporum  meo- 
rum  varietas  et  stationis  commutatio ,  multa  iffoi* 
knra  attulerit  ^  quae  nunc  narrare  nil  attinet :  r^ 
yip  h  fJo'^  a^tyS  rix^f  ^r*  Edpi^RHy*  cujus  et 
hoc  mihi  subjicere  soleo,  ^n  irirvi»  Xiiiyi  rwv  m^ 
mSv^  &^  iJ  ffo^ii  —  *  in  his  igitur  unice  me  con< 
•olatur  conscientia  recte  factorum  9  aervati  officii , 
et  restitutae  in  hac  nostra  Academia  disciplinae 
Literarura  9  quae  jam  per  aliquot  annos  prostrata 
jacuerat.  Disciplinam  dico  scholas^  drscipulos, 
liorumqHe  studia  et  progressus:  quae  non  numero 
censentur,  sedpondere:  quamquam  et  numerus, 
pro  hujus  saeculi  ingenio ,  probabilis  est.  £t  jn 
his  9  qui  pondere  censeantur  9  discipulis  Tu  quo- 
que  in  primis  mihi  es  9  mi  HeusdCr  Sed  Litera- 
rum  studiosi  alii  aliud  proposttum  habent :  alti 
eas,  ut  adjumentum  aliarum  doctrinarum,  adhi- 
bent:^  alii  ad  ingenii  ornatum:  alii  ad  animi  oble- 
ctationem:  alii  alia  de  caussa:  paucissimi  ipsa* 
Tum  unice  caussa  et  amore^  et  ut  in  ipsarum  scu* 
dio  vitae  tabernacula  ponant.  His  equidem  sem- 
per  solco  auctoresse,  ut  studia  adolescentiamque 
suam  aliquo  scripto  in  optimam  partem  ad  civium 
notitiam  commendcnt.     Quod  et  Ciceronis  est 

prae* 


i 


AD    HEUSDIUM.  $ 

l^rteceptuio ,  et  his  ipsis  diebus ,  ut  nosti  9  a  no« 
bis  ia  scholt  de  Offieiorum  libri&  tractatum. 
Qaamquam  enim  subinde  fit,  ut  adolescentes  vant 
et  ventosi  modestis  doctisque  adolescentibus  et 
laudem  et  laudis  praemia  praeripiant:  estUlanon 
laus  9  sed  opinio  et  error  ezigui  temporis :  magna 
est  vis  veritatis  9  quae  diu  latere  nequit:  maxima 
est  virtutis  efficacitas  9  quae  sui  cultores  certissi- 
mo  doctrinae  conscientiaeque  fructu  beat«  Sed 
ostendenda  est  vinus^  et  ad  publicam  notitiam 
producenda.  Etenim  si  cognita  virtus  nonnum^ 
quam  negligitur^  quid  ignoratae  vhrtuti  fiet?  Et» 
ut  isti  ventosi  non  nisi  ri  loKiJy  consectantur  9  hi 
nodesti  unice  r$  iJpM  contenti  sunt :  ita  9  quam* 
vis  modestus  virtutis  cultor,  virtutis  muneri  sic 
sitis/aciet,  ut  ri  ioxilw  ne  prorsus  negligat,  sed 
ly  iiwM  addat^  et  qualis  est^  talis  baberi  velit, 
]u  et  superiore  «nno  recte  fecit  Lyndenus  noster, 
documento  progressuum  suorum  9  Disputatione  de 
Panaetio  edenda  ac  defendenda:  qui  quum  et  ge« 
neris  nobilitate  et  opibus  omnia  summa  consequi 
posse  videretur^  tamen  extema  ista  bona  adeo 
levia  ducit ,  ut  in  his  nihil  9  omne  decus  in  ani« 
mi  bonis  ponat.  £t  nunc  Tu  recte  facis  prodendo 
tuo  Specimine,  mi  Heusde:  qui,  nec  ipse  illo^ 
Tum  inops  subsidiorum  9  iis  ^posthabitis  9  omneoi 
vitae  suavitatem  laudemque  ex  Piatonis  optimo* 
rumque  veterum  lectione  petis,  £t  communif 
noster  amicus,  vester  condiscipulus^  Sluiterus^ 
duq)  jpse  «imilis  editionem  documenti  mediutur, 

A  3  an* 


f  EPISTOLA^ 

•nte  paucos  hos  dies  in  Daventriensi  cathedra  po^ 
situs,  ipse  documentum  exstitit,  suum  adhuc  me« 
ritis  constare  honorem. 

Caeterum  nostros  de  Platone  sermones ,  Amste* 
lodami  inchoatos ,  Lugduni  instanravimus:  quum 
Tu  quotidie  Phitonem  tereres,  non  huc  illuc  va« 
gando  9  sed  unoquoque  dialogo  ab  initio  ad  finem 
perlegendo»  perlecto  iterando,  singularum  dein* 
ceps  sententiarum  nexu  indagando,  teque  omni 
mente  et  cogitatione  in  philosophi  dicendi  dispu* 
tandique  consuetudinem  insinuares,  itaque  veram 
scripturam  multis  in  locis,  quamvis  obliteratam, 
perspiceres,  plurimaque  librariorum  menda  corri- 
geres*  Quae  Tu  inventa  ad  me  deferens ,  materiam 
adferebas  de  qua  jucunde  colloqueremur ,  non  so« 
lum  mifiCpiXoXoyoymg  9  sed  etiam  wfATatoitifTeq  et  vvy^ 
iviouviSmgy  quum  dictionum,  sententiarum ,  ima* 
ginum,  suavitate,  veritate,  sublimitate  in  admira- 
tionem  Piatonis  abriperemur.  Est  profecto  divi« 
vus  scriptor  Plato ,  neque  diyini  cognomen  terne- 
re  ei  venit.  NuUus  enim  est  ex  erudita  antiquita* 
te  scriptor ,  in  quo  major  sit  ubertas  et  copia  ea- 
rum  virtutum ,  quibus  legentes  in  quemdam  divini- 
tatis  sensum  auferantur:  aut,  si  qui  sunt ,  qui  in 
ejusdem  laudis  ac  similitudinis  societatem  vene« 
rint,  hi  ab  ipso  Platonis  fontefluxerunt. 

Mihi  vero  nostri  sermones  saepe  in  memoriam 
tevocarunt  adokscentiae  roeae  teropus ,  quo  ille  in 
tnimo  meo  sensus  et  recentior  et  acrior  vigebat : 
(^uem  nunc  usus  et  aetas  vel  refrigerarunt ,  vel  ra« 

lio- 


AD     HEUSDIUM.  f 

tione  coercuerunt.  Ego  viz  dum  adolescentiam 
ingressus  eram ,  quum  mirificuB  me  caperet  et  qua- 
si  hufiiyto^  amor  Piatonis :  cui  legendo  quum  om* 
ne  meum  tempus  impenderem  9  tum  in  primis  otit 
capubam  .  qoibus  per  anni  tempestatem  in  sylvas 
montesque  excurrerem  9  et  nunc  viridi  membra  sub 
arbuto  stratus^  nunc  ad  aquae  lene  caput  sacrae^ 
promerem  ,  non  ut  ille  veteris  pocula  Massici ,  sed 
librum Platonis, in  ejus  me  lectionemconjiceremae 
penitus  demitterem»  Ibi  tum  fieri  solebat ,  ut ,  quem« 
admodum  ipse  in  alto  editoque  poaitus  in  circum- 
jacentia  infra  me  loca  veluti  parva  et  humilia  prospi* 
ciebam,  sic  Platonis  genio  repletus  purior  levior* 
que  in  coelestes  regiones  sublimis  evolare  viderer  y 

Ut  miki  jam  summam  sapientia  panderet  arcem  , 
Unde  hominum  errores  longe  lateque  per  orbem 
Despicere ,  atque  humiles  possem  contemnere  curas. 

Sed  hoc  somnium ,  saepe  mihi  inchoatum ,  quam^ 
vis  breve,  quippe  mox  abruptum  corporis  admo* 
nitione,  animum  e  coelo  in  terram  detrahentis,  ta* 
men  ita  crebrum  refertumque  fuit  mirabilium  Vi« 
sorum  sensuumque  varietate,  quae  veluti  myste- 
ria,  nemo,  quamvis  initiatus,  oratione  enarrare, 
nemo  profanus,  quamvis  enarrata,  intelligere  pos- 
sit,  initiatus  ab  initiato  paucis  verbis  ^dmonitus 
continuo  sentiat,  Igitur  et  Tu  sentis ,  mi  Heus- 
de.  Et  mihi  satis  sit,  hoc  dedisse  recordationi 
somnii  illius  et  frequentis  et  mirifici  ,  tamquam 
anticipationis  et  gustus  verae  et  a  cOli)oris  vincu* 

A  4        '  lis 


>  PPISTO^A 

lis  solutae  vitae :  atque ,  ut  cum  ipso  Platone  to^ 
quar,  (Phaedro  p.  346,  DO  t«5t«  fih  <njv  fii4^ 
§ifl  KMX»pM^  i<'  ny  vii<^  rfiy  rin  ftMpiTep»  ilp^rai. 
Interea  dum  in  hac  vita  sumus,  hujus  vitae  officia 
ne  negligamus.  Quam  ^uisquc  norit  artcm  y  in 
hac  sc  cxcrccat ,  ut  est  ip  Graecorum  proverbio : 
per  eaijnque  aliis  prodesse  studeat»  Qui  in  Platone 
plus  aliis  videt ,  ad  hujus  inteliigentiam  studiosis 
prosit :  et  profecto  egregium  viue  munus  suscepe- 
XXt^    Ho^  tuum  est ,  mi  Heusde. 

Equidem  ipse  adolescens  icutiowl^  illo  Platonis 
tmore  incensus,  eum  aliquando  edere  constitue* 
bam  :  mox  Julianum ,  Synesium ,  denique  Plutar* 
chum  eodem  amore  et  edeudi  proposito  complecte- 
bar:  nec  dubitabam  quin  studium  meum  vitaeque 
spatium  vel  qu^tuor  edendis  his  scriptoribus  suf- 
fecturum  esset.  Veni  deinde  ad  Ruhnkenium ,  ^i 
me  a  reliquis  ad  unum  Plutarchum  convertit :  Pl.v 
^  tonis  editionem  ipse  cogitabat :  in  caeteris  scripta^ 
ribus  unus  omnium  Plutarchus  maxime  emenda-» 
tricem  explicatricemque  interprctis  operam  et  desi- 
derare  et  mereri  videbatur:  et  brevi  animadvcrtere 
ccepi,  hunc  taDc^in  habere  matieriam,  quae  meam 
quidem  vitam  operamque  omnem  consumere  pos« 
set,  sive  operis  magnitudine,  sive  virium  mea^ 
rum  tenuitate,  sive  temporum  iniquitate*  Quin« 
que  sunt  anni ,  quod  Ruhnkenius  noster  diem 
obiit:  quatuor,  quodLugdunum  migravi^  Horum 
quinque  annorum  quotam  partem  putas  me  Plutar- 
cho  tribuere  potuisse  ?  Sex  menses ,  ne  hos  qui« 

dcm 


AD    HEUSDIUM. 

km  cootinuos.    Hoc  sex  mensiuin  spatio  confeci 
Animadversiones  in  Moralium  paginas  priores  cen* 
rom,  a  libello  De  Educatione  ad  Consolationeoi 
Apollopiir    £t  hucusque  profeceram  his  ipsis  die- 
bns ,  quum  ecce ,  denuo  belli  tempestas  intonat » 
post  brevem  paqis  usuram  nondum  recreata  pa« 
tria,  imnio  tamquam  primae  quietis  dulci  somnio 
lacuta  et  mox  excussa.    Igicur  Piucarchus  meus 
rursus  commeatu  cum  Oxoniensibus  excludetur« 
Sed  hoC)  et  omnino  meum  omne  negotium,  leve 
est  prae  patriae  damno :  quod  quis  tandem  bonus 
civis  non  lubens  vei  suo  incommodo  redimat?  Uti* 
nam,  qui  populis  praesunt,  Platonem  legerent! 
mallent  prof^to  diiKiMai  quam  Is^iiiuivj  injuriaai 
feiTe  quam  inferre  aut  referre;  et,  siquidem  beU 
lum  €$i  malum  9  ut  nemo  dubitat ,  mallent  philo- 
sophaiiy  quam  bellare:  studerent  suo  ipsi  exemplo 
ratam  ficere  et  implere  nobilem  illam  Platonis  va« 
ticinationem  ^  (RepubU  V,  p.  466.  B. )   iatp  fftl|| 
i}  oi  ^i?J^o<poi  ffxffi^eicmiv  h  T»h  voXetny  ^  9  ^2 
^offOMq  TB  wiy  >,iyi(um  xoii  iwivTM  <Pihovo^ivoi9i 
yy^flaq  tb  kcH  litayaq  9  Ko}  ToirQ  iU  rowrov  ^\^firhii 
iivafM  Ti  ToMriKi  xai  (pihovo^ot  —  ovk  Ivn  KaxSh 
wauKa  9  u  0l\i  VKaiKav  9  raU  Tihivtv*  ima  il  oi^ 
}li  r$  a^dpmTlv^  yivn.    At  nos  9  qui  non  regimus  , 
sed  regimur»  in  hoc  certe  philosophemur,  ut  pa» 
reamus  rectoribus  nostris,  cum  hominibus,  tum 
supremo  omnium  rectori  Deo  :    quidquid  nobis 
praeter  nostram  culpam  acciderit  9  ut  ab  illo  ioip 
aissuip,  aequa  mente  accipiamus^  semperque  in 

•  A  s  prom* 


fo  EPISTOLA 

promtu  Iiabeatnus  illnd  Cleantbis:  "Ao^w  li  pt,^^  ^ 
2«u  ^  KeH  vi  y^  ^  liiirpaythn  9  "Oiroi  xof  if^Tv  elfjti 
itarirarfilvo^» 

Et  quandoqnidem  quod  quis  agat ,  nil  superest 
qaam  suum  cuique  officium ,  age ,  et  nos  nostrum 
tgamus,  et  ego  me  protinus  ab  hujus  tcmporis 
cogitatione  ad  recordationem  adolescentiae  institu- 
tamque  scriptionem  referam,  Igitur  ego  illa  aetate 
cogitana  Platonis  editionem,  solebam  mihi  ipse 
Justae  editionis  formam,  designare ;  quam  Tibi ,  jam 
depositum  a  me  hoc  opus  suscepturo ,  cognoscere 
Bon  inutile  sit. 

Editoris  munus  duabus  constat  partibus,  emcn' 
datione  et  interpretatione.  Hoc  nunc  verbo  mo- 
Uuisse  satis  est;  quandoquidem  de  utroquc  ofiicio 
tiberiua  exposuimus  alibi,  et  nuper  in  Praeratio- 
tae  ad  Plutarchum.  Nunc  aliud  volo.  Nam  mihi 
adolescenti  accidebat ,  ut,  quum  utrumquc  ofli- 
cium  Platoni  adhiberem,  tamen  multas  eorum  par- 
tes  non  perspicue  cognoscerem :  sentiebam,  mihi 
aliquid  deesse  ad  eorum  accuratam  cognitionem: 
nec,  quale  hoc  esset,  intelligebam.  Venit  mihi 
tandcm  in  mentem » totum  argumentum  in  suas  par« 
tes  distribuere.  Haec  me  distribucio  sponte  ad  sin« 
gularum  cognitionem  partium  ducebat ,  mentis  in* 
volutam  notionem  explicabat ,  ut  jam  intelligerem 
quid  illud  esset  quod  mihi  defuisset,  multaeque 
novae  et  judicandi  et  inveniendi  viae  mihi  ape* 
tlrentur*  Erat  autem  distributio  a  simplici  mani« 
festoque  boc  principio  ducta,  omnem  emendatio- 

niS 


AD    HEUSDIUM.  tt 

bis  interpretationisque  sylvam  duobus  locis  conti^ 
neri ,  altero  in  ipso  scriptore ,  altero  extra  eum  tn 
aliis  scriptoribus. 

Ipsum  scriptorcm  bifariam  dicimus :  primo  ipsum, 
homincm^  quis^quando,  ubi,  quibus  parentibus^ 
qua  gente,  patria,  vitae  actione  et  factis  fuerit: 
ddnde,  cfus  scripta.  Prioris  generis  cognitionedn 
saepe  etiam  ex  Literaria  Historia  percipiunt  homi- 
nesy  qui  ipaa  scriptoris  scripta  numquam  lege- 
runt;  quomagis  ea  nobis  et  primo  loco,  et  dlli« 
genter,  tenenda  erit.  Alterum  genus,  quod  ipsa 
uripta  continet,  in  quorum  lectione  et  accurata 
intelligentia  nobis  finis  omnis  nostrae  opetae  posi-> 
XQS  est,  in  tribus  cemitur  partibus,  dictionc^  ma* 
ttria ,  forma. 

Atque,  siquidem  ita  naturft  comparatum  est,  ut 
a  verbis  ad  res  proficiscendum  sit ,  primum  dictith- 
»/ studebimus :  consuetudinem  scriptoris ,  cum  in 
singulis  verbis,  tum  in  constructione  caeterisque 
panibus  orationis ,  figuris ,  sententiis ,  exemplis  » 
comparationibus ,  notabimus,  indicibus  consigna* 
bimus,  ut  paratum  habeamus  Lexicon ,  cujus  ope 
scriptorem  secum  ipsum  conferamus  et  ex  ipso  in« 
terpretemur:  quae  prima  et  certissima  omnis  in- 
telligentiae  est  vla,  et  totius  grammaticae  inter* 
pretationis  fundamentum,  Qua  in  re  saepe  officiuoi 
desideravi  Editorum,  qui  suis  editionibus  nulla 
verborum  Lexica  addunt ,  itaque  eas  tam  necessa- 
rio  intelligendi  judicandique  subsidio  Krarefe  sinunt, 
UabeDt  pleraeque  Latinorum  editionea  Scriptorum : 

Grae* 


^  EPIS  TOL A 

Graecorum  paucae :  caret  Plato :  et  Aristoteles  alU 
quid  aiuplius  desiderat  quam  Sylburgianos  indi* 
ces,  quamquam  laudandos  caeterum,  ut  omnia  hu« 
jus  viri^  In  Hippocrate  exemplum  dederat  A.  Foe* 
eius  9  egregio  opere  Oeconomiae  Hippocrateae  : 
quod  utinam  secuti  essent  editores  Galeni;  qui 
quum  propter  librorum  multitudinem  et  doctrinae 
varietatem  copiosissimis  et  verborum  et  rerum  in- 
dicibus  opus  haberet ,  utrosque  adhuc  exspectat, 
Poterat  et  Wesselingiani  Herodori  quamvis  magna 
commendatio  tamen  augeri  addendo  locupletando- 
que  Lexico  Herodoteo  Aemylii  Porti.  Igitur  Pla* 
tonis  quoque  editor  glossarium  Platonicum  con« 
ficiet,  verborum  dictionumque,  cumeorum,  quae 
in  philosophia,  tum  eorum,  quae  in  reliquo  liu« 
guae  usu  versantur.  £t  prouti  Ciceronis  in  hoc 
genere  duo  e^stant  subsidia,  Thesaurus  Nizolii 
et  Clavis  Emesti,  ita  Platonicum  glossarium  utri» 
lisque  dotes  habeat^  immo  superet  etiam,  copiam 
illius,  hujus  diligenuam,  Atque  hujusmodi  singu- 
laribus  Scriptorum  Lexicis  paulatim  materia  conge;- 
xitur  9  unde  posteri  aliquando  Stephanianum  Orae» 
cae  Linguae  Thesaurum  expleant ,  vel  certe  auge- 
ant:  qui  quandocumque  et  quicumque  exsistent » 
certe  non  solis  hisce  singularibus  Lexicis  freti 
opus  aggredientur ,  ehi  vyv  fifiorol  il^i ,  Stephani 
Compilatores ,  ad  eum  reprehendendum  promti, 
ad  imitandum  infirmi;  sed  vere  Grammatici  ex  he^ 
rpico  illo  Stcphaai  geu^re  et  aevo^  magnas  ipsi 

suaa 


AD    HfitJSDlt7M/  H 

SUs  bgain  doctrinaeque  vires  ad  inateriaiit  loca« 
pletuidain  digerendamque  adferent.  ^ 

lo  hac  lectione  neeesse  est  multae  se  kgenti  of* 
ierant  cogitationes  ^  quibus  vel  sententiae  difficul« 
tMs  expediatur^  vel  scripturae  vitia  emendentut : 
etiamsi  unice  dictionis  rationem  habuerit.  Sed ,  hac 
finiu  lectione ,  releget  scriptorem ;  nam  saepius 
legendus  est.    Et  priora  quidem  inventa  cum  cor« ' 
riget»  tum  confirmabit:  nec  dictionls  rationemi 
umquam  negliget;  caeterum,  jam  ad  mattriim 
quoque  animum  propius  attendet*    Haec  uiliver* 
ie  duplez  est ,  vel  * philosophiac ,  vel  fcliquae  do^ 
ctrinae^  quae  pertinet  ad   historiam^  antiquita» 
tem,  mores,  leges,  instituta,  opiniones,  artes 
ac  disciplinas  oranes  in  omni  vitae  genere  versa- 
tas.  Philosophiam  Platonis  cognoscet  ex  ipso  Pla- 
tcxie :  cavebit  sibi  ne  judicium  ipse  suum  occupet 
dque  inculcet  aliquod  compendium  Philosophiae 
Platonis^  qualia  feruntur  et  Veterum  quaedam, 
veluti  Apuleji ,  Diogenis  Laertii ,  Alcinoi ,  et  plu« 
ra  recentiorum  Atphilosophiac  historia  Scriptorum. 
Nanc  ipsum  Platonem  kget:   illa  compendiornm 
adminicula  relinquet  minutis  ilh's  et  acutulis  jk«« 
tiupo^ha^ij  sublimis  scilicet  sapientiae  captatori-* 
bus :  qui  quum  sibi  et  philosophi  et  nescio  quid 
videantur,  tamen  desiderant,  saepe  etiam  postu* 
hnt  ab  iis ,  qui  Platonem  diligenter  tractant ,  nc 
breve  compendium  ejus  philosophiae  conscribant^ 
circumcisis  omnibus  ambagibus;  nam  eura  habere 
tm  multa  a  proposito  aliena,   ut  magni  laboris 

sit 


^,  EP  IS  TOL  A 

sit  ad  sententiae  cogDitionem  pervenire,    Equident 
ineniini  me  aliquando  in  istiusmodi  flagitatorcs  in* 
cidisse.     £t  Tu  fortasse  quoque  incideris »    mi 
Heusde.     Nec  desunt  qui  istorum  desideria  pro* 
bent.    Vidimus  aliquando  viros  doctrinae  tuendae 
socios ,  certamen  ac  praemium  proponere  disceptan- 
dae  quaestioni,  quomodo  poeta  Belga,  id  est,  ho» 
mo  Belgica  lingua  versus  scribens,  vel  scripturus, 
Graecae  linguae  expers ,  ad  Homeri  intelligentiam 
pervenire  possit.    Haud  mirer  si  aliquando  propo« 
natur,  quomodo  pbilosophus  Belga,  Graecae  lin« 
guae  expers,  ad  Platonis  intelligentiam  pervenire 
possit.    Tu ,  si  forte  in  certamen  descendes ,  vi*» 
debis  quid  respondeas.    £go  non  descendam.  Sed 
inter  nos  respondeam ,  ncque  Homeri ,  neque  Pla* 
tonis  scripta,  quemquam  intelligere  nisi  Graecae 
linguae  accurate  intelligentem.     Si  nil  nisi  facta 
quaerimus,  ut  in  historia,  possit  sane  scriptor  in 
vulgarem  linguam  verti:  sedita,  ut  pereat  omne 
orationis  lumen  et  acumen ,  omnis  affectus  sensus- 
que  dictionis,  omnis  gratiae  venustatisque  flos: 
quae  omnia  singulis  verbis  et  constructione  con» 
tinentur,  nec  alia  in  lingua  pariter  exprimi  pos« 
sunt :  veluti  ex  magno  intervallo  pulcri  corporis 
non  nisi  universam  faciem  extremis  quasi  lineis  de- 
sigpatam  videmus:  peculiares  pulcritudinispartes, 
os  9  oculos ,  obtutum  ,  lineamenta ,  vultum ,   co« 
lorem ,  animi  morumque  significationem ,  non  vi- 
demus.     Neque   adeo  facta  ipsa  recte  intelligere 
possumus ,  sine  cognitione  opinionum ,  instituto- 

rum> 


ADHEUSDltTM.  »9 

hm,  aoruoi,  omnium  omnino  rerum  illius  ae« 
tatis.   Neque  vero  nos  invidemus  hujusmodi  in- 
terpretationes  hominibus  Graecae  linguae  et  anti^ 
quitaiis  ignaris :  sed  eosdem  inde  de  scriptoribus 
Kbusque  Graecis  judicare^  vel  ridemus,  vel  mi« 
seramur,  certe  miramur,  qui  ignorantiam  ignoran-; 
tia  cumulent ,  nec  vereantur  prodere  se  nescire « 
quid  sit  judicare.    Jtt  y  inquiunt ,  quaerimus  m^ 
ckum^  non  putamina.    Vos  vero,  ut  pueri,  nu» 
cibus  luditis :   quasi  vero  ista  similia  sint :  aut 
quasi  ad  nucleum  nisi  per  putamen  aditus  sit :  aut 
qnasi  id,  quod  vos  putamen  vocatis  in  scriptore^ 
id  tst^  vestitus  et  forma  oratioais,  non  item  sit  ^ 
pars  sententiac  et  nutrimenti.     £t  vero,  cum  ipse 
Plato  est  poeta,  tum  multa  assumsit  a  poStis,  ut 
a  nemine  intell^gatur,  nisi'Graece  legatur.    NequQ 
tamen  omnis  Graece  doctus  inteiliget  Platonem. 
Ad  linguae  accuratam  cognitionem  accedat  oportet 
proprium  quoddam  legentis  ingenium,  studium^ 
judicium:  quibus  instructus  esse  debet  Platonem 
vel  intellecturus ,   vel  editurus.    Hic  igitur  phi» 
losophiam  ejus  cognoscere  studebit ,  ut  primo  cu- 
jusque  dialogi  et  argumentum  et  consilium  perspi- 
ciat:  deinde  tres  antiquae  pbilosophiae  partes  di- 
stiuguat,  et  unicuique  suum  ac  proprium  det  lo- 
cum,  Logicae,  Ethicae,  Physicae:  subjectas  sin-» 
gulis  partes  discemat :    Logicae  ,   Dialecticam  » 
Oratoriam»   Poericam,  Grammaticam,  Criticam; 
Ethicae,  locos  de  Principiis,   Virturibus»  Fini- 
^uiy  Officiis»  Summo  Bono:  Pbysicae^  de  rebus 

Di- 


i»  lif^lStOLA 

D^vinis»  Hutnanis,  Antino,  Corporibus  etcom^ 

ibune    fundamentum    Metaphysica.     Platonis  de 

|>bilosophia  sententias  quasque  in  hos  locos  di^ 

geret:  expletis  singulis   locis,  sententias  in  iis 

liotatas  inter  se  comparabit ,  ordinabit ,  et  ad 

^uamdam  doctrinae  rationem  disponet.    Reliqua 

materia  multiplex ,  nec  solum  taetera^,  prsieter 

philosophiam  9  disciplinas,  sed  omnem  historiam 

tt  antiquitates,  omnium  in  omni  vita  terum  va* 

rietatem ,  sacrarum ,  civilium  ,  bellicarum  9  do« 

mesticarum ,  complectitur :  quae  ipsae  in  Exccf « 

ptis  suo  quaeque  loco  notandae  sunt.    Hanc  ego 

xationem   in  Platone  mihi  sequendam  designavi 

breviter  adolescens:  postea  in  Plutarcho  factita* 

Vi ,  non  sine  magno  meo  quidem  fructu.    De  uno 

ctiam  indice  monendum  gcneris   histodci  illius, 

quo  continentur  nomina  propria  hominum,  non 

modo  Scriptorum ,  sed  alioruin  qui  vel  colloquen^ 

tes  inducuntur,  vel  alia  quacumque  caussa  me*» 

morantur.    Horum  nomina  et  res ,  cum  ex  Plato^ 

ne^  tum   aliunde,  colligendae,   et  ad  quamdani 

iiotitiae  perspicuitatem  constituendae  sunt :  veluti 

in  Prosopographia  Codicis  Theodosiani  factum  a 

siagnis  viris  Jac.  Gothofredo  et  D.  Rittero.    Ha* 

bet  haec  opera  magnum  momentum  cu^  ad  au- 

ctoris  intelligentiam ,  tum  ad  multos  historiae  lo* 

cos  explendos. 

Tertium  eorum ,  quae  in  ipso  scriptore  cemutf- 
tur ,  tst  forma.  Plato  usus  est  /orma  dialogo^ 
rum.    Hac  offenduntur  minuti  philosophi  com- 

pen^ 


A  D'    II  E  0  S  D  I  U  M.  if 

p€9idlorBHi   anguitiis  assueti:  eamqu^  pUMleni, 

noti  viritem  esst  rath>neili  dictitant.     Imperit^, 

ut  omnit.     Non  intelligunt  quid  in  docendi  ^a 

sit  Tiriie  ^  quid  puerile  t  et  dialogum   confUil- 

dunt  cum  catechismo.    Nunc  tidetnus  istos  viri- 

les  stilicet  pliilosophos  suam   saplentiatti  libellis 

coBscribere^  ubi  magisf^  breviter,  ut  ignorand^ 

interro|at  y  disdpulus  docte  et  ^opiose  respon- 

det.    Inepte,  proFectb,  nec  nitUrae  convenieii- 

ter.    Nisi  forte  dicant,  interrogationem  magistri 

nil  aliod  esse^  nisi  titulum  capitis.    Quid  igitAr 

attinebat  hoc  dial^gum  vocare,  quod  potius  iti- 

cuicamentum  vocandum  erat.      Videmus  eosdem 

istes,  quum  in  reprehendendis  tontemtoribus  suis 

faceti  et  festivi  esse  volont,  coUoquia  scribere, 

inficeta  quidem   illa  et    horrida,  Uec  eliim  aliter 

possunt:  sed  colioquentibus  ahtiqua  nomina  im- 

ponentes,  subito   sibi  suisque  germani  Socratici 

videntur:  a  doctis  tldentur',  ut  ilie  in  proverbio 

asinus  ad  lyram  saluns*    Ne  igitur  aut  dialogum 

pro  puerili  lusu ,  aut  puerileUi  stultitiam  interro* 

gindo  respondendoque  distinctatn  pro  dialogo  ha- 

beamus.    Sed  hoe  docendi  geun^  quam  ob  caus« 

sam  et  qua  ntione  Plato  usutpaverit,  accuratius 

exponendum  videtur;  si  forte  reprehensores  isti 

tUquando  rectius  judicare  discant» 

Ante  Platonem  qui  dialogos  scripsefint  philo^ 

sopM,  incertum  est«     Alexamentim   Tejumpii- 

oos  scripsisse  Socraticos    dialogos  prodidit  Ari« 

stoteles  libro  perditp  de  PoStis ,  unde  hanc  men« 

Vol.  U,  B  uo. 


^8  E  P  I  S  T  O  I.  A     . 

tioBefli  retulerunt  Athenaeus  XI ,  p.  505,  C^  eC! 

Diogenes  Laenius,  III.  48  :    qui  idem  primm: 

dialogos  fecisse  perhibet  2^nonem  Eleatem ,  aod ; 

nullo  ille  auctore:  itxxS^ouq  tolvwf  $m2   vrpSrm 

^piifM  Zii¥w»  riu  '£A«ir)fy«    Plato  an  XenophcMI 

prior  Socraticos  sermones  ediderit,  quaeri  pos- 

sir.     Sed  baec  nunc  exquirere  nil  attinet.    UlHd 

inter  omnes   constat  9  Platonem  primum  omnea 

philosophiae  partes  adbuc  dispersas  complexum  ^ 

vno  doctrinae  vinculo  ligasse,  dialogorum  formi 

.  consignasse ,  eamque  formam  ad   artis   rationeBl 

et  verisimilitudinem  communis   vitae  excoluisse* 

Nam,  ut  aliarum  rerum,  ita  philosophiae  primi 

scriptores   fuerunt  poetae ,  Itgata  certe  oratione 

scripserunt.    In  quibus  ne  memoremus  Orpheum, 

Musaeum  ^  Hesiodum  ,  quorum  sub  nominibus 

spuria  ferebantur  carmina:  certe  germana  fuerunt 

XcnophaBis,  Parmenidis,  Empedoclis.    Sed  hoc 

.  scribendi  genus,  quippe  adstrictum  necessitati  mo- 

dorum ,  quum  excluderet  facultatem  subtiliter  dis- 

.«erendi,  definiendi,  argumentandi ;  factum    est, 

.  m  philosophi  paulatim  prosa  scriptione  uterentur. 

.  £t  antiquissimorum  quidem  in  hoc  genere,  quos 

aliquid  scripsisse  constet  9  Pherecydis,  Anaximan« 

dri,  /naximenis,  Anaxngorae,  Zenonis  Eleatae, 

Gorgiae ,  Melissi  9  Protagorae ,  Prodici ,  aliorum  , 

Itbri  ita  perierunt,  ut  ne  tantum  quidem  snpersit 

.vnde    eoriim  de  oratione  judicetur.     Aliquanto 

.  plures  exstant  reliquiae  Heracliti ,  qui  legentibus 

.cententias  magis  divinandas^  quam  intelligendas, 

ob- 


(tlfa)ei^.    Multae  «ont  Pytiidgorecrruitt  DUputatia» 

te,  Logtcae^  Ethicae,  Phy^icae,  cuin  dissereii« 

0  filigentia  et  orationis  gf avltate.    Haud  paucae 

id  nos  yen^unt  ^  non  quidem  disputatioAes ,  sed 

\iitviores  sditentiae^  Democrlti:  cujus  de  omni 

philosophia ,  ezcepta  Logica  parte  ^  fuerunt  libri , 

insigm  orationis  ofnatu ;  ut  essent  qui  hoc  noml« 

ne  eum  et  Platonem^  potius  quam  Comicos,  ih 

pottis  habendos  censerent :  quod  est  apud  Cicero^ 

nem ,  Oratore  ^  20 :  Itaque  video ,  visum  esse  non» 

nulUs^  Platonis  et  Democriti  tocutionetn^  etsi  ab^ 

sit  a  vtrsu^  tamen^  quod  incitatius  feratur^  et 

tlarissimis   verborum    luminibus    utatur ,  potius 

pocma  futandum  ^   quam    comtcorum  foetarum: 

npud  quos ,   nisi  quod  versicuU    sunt  ,   nihll  est 

aliud  quo'tdiani   dissimile  sermonls.     Sed    Plato 

nullam  fccit    Democriti   mentionem  :    quamquafai 

poterat  peir  aetatem.    Hujus  silentii  quaecumque 

fuerit  caussa ,  certe  in  orationis  omatu  consectan* 

do,  habuit  quorum  exemplum  sequeretur^  Demo" 

critum  et  Pythagoreos  :  et   aliquanto  plus   hac 

etiam  in  re  Vidit.    Vidit  prosam  philosophiae  ora« 

tionem    nimio   intervallo    a  poSseos  similitudine 

avulsara ,  propius  denuo  ad  eam  revocandam  esse* 

Hoc  effecit  dialogo  adhibendo :  itaque  philosophiae 

institutioni   motum   vitamque  adjunxit:  nec  dis« 

serendi  diligentiae  quidquam  detraxit:   immo  ac^ 

curatius  eam  ad  humanae  captum  naturae  accom« 

modavit.     Exethplo  in   primis  ei  erant  sermones 

magiscfi  aui  Socratis:  exemplo  poStae^  tragici^ 


ko  EPISTOLA 

comici,  mimici.  Igitur  et  poeseos  gecera  in  dU^ 
logorum  va][ktate  apparefit«  Alii  enim ,  ikt  ep!« 
cum  genus,  sunt  infyfifiaTixo)  9  narratione  contw 
nentur,  interposito  inquam  tl  inquit:  alii  ipetpuh^ 
rm)j  m  quibus  colloquium  agitur,  non  narra^ 
tuc:  alii  ad  tragoedlae  sublimiiatem  assurgunt^ 
alii  ad  comoediae  similitudinem  et  vitae  quoridia» 
nae  exemplum  composip  sunt^  Floc  debebat  co« 
gitare  ^  excellentis  ille  ingenii  doctrinaeque  scri« 
ptor  Dionysius  Halicamasseus ,  sed  idem  in  Pla« 
tonem  iniquior ,  vetere  oratorum  erga  philosophos 
odio,  in  primis  If^latonem^  cujus,  et  alibi,  et 
maxime  in  Gorgia,  judicium  de  civili  eloquentia» 
omnibus  deinceps  et  oratoribus  et  rhetoribus  se£t 
alta  mente  repostum.  Hic  ergo  Platonem  in  ge« 
nere  tcnui  summis  laudibus  afficit ,  in  sublimi  ut 
puerilem  reprehendit:  ejusqae  caussae  documen* 
.  tum  adfert  dialogum  Pbaedrum ,  in  qua  utrumque 
genus  exstat :  illud  egregie ,  hoc  perperam  y  tra- 
ctatum  afiirmans.  Quod ,  nisi  invidia  occupatus  9 
affirmare  nemo  possit.  Quis  enim  integro  judicio 
ad  ilhus  libri  lcctionem  accedens,  non  sentiat 
omnia  apta  inter  se  et  continuata  eodem  verisimili* 
tudinis  nexu,  omnia  in  utroque  genere  cum  argu* 
mento ,  loco ,  tempore ,  re  ipsa ,  pariter  conveni« 
re  tantum ,  qnantum  in  ficto  colloquio  fieri  pot« 
est ;  ut  legentis  sensns  nusquam  quidquam  vel  in-^ 
eptum ,  vel  absurdum ,  vel  intempestivum  oSen* 
dat,  sed  ubique  Platonem,  jcfxj^AjyA^/vc^  xoLi  avvnf 
9miu¥  9  delinitus  eodemque  divinitatis  spiritu  af- 

fla- 


ADHEUSDIUM.  ai 

flitas  9  sequatnr.  Sed  Tu  Dionysil  locum ,  jam 
antea  Tibi  lectum,  in  tuo  ipse  exemplo  relege; 
est  enim  longior  quam  qui  hie  apponatur :  exstat 
in  Epistota  ad  Pompejum  Cap.  II,  p.  203.  ed. 
Hadson:  tt  partim  repetitu»  in  Judiclo  de  De* 
mosthcne  Cap.  VI,  VII,  p«  1171:  et  eumdem  lo*' 
cum  jam  posuerat  in  parte  nunc  perdita  operis  de 
Oratoribus  jltticis*  Tanti  ei  videbatur  istam  PIa«' 
tonis  reprehensionem  ubique  inculcare. 

Et  quod  dixi ,  Platoni  exemplum  colloquii  etlam 
poetas  praebuisse :  certe  utrumque  genus  jam  phi* 
losophiae  adbibuerant  scenici,  tragicus  Euripides, 
comicus  Epicharmus,     Et  mimorum  scriptorem^ 
Sophronem  diligenter  lectitavit  Plato ;  quo  magis 
dialogos  ipse  suos  ad  verisimilitudinem  et  com* 
manis  vitae  speciem  formaret.    Quam  quidem  lau- 
dem  mirifice  expleVit.    Differunt  enim  hujus  dia- 
logi  ab  aliis  et  Socraticorum  et  aliorum  omnium 
phQosophorum    dialogis  tantum,  quantum   viva 
corpora  a  sutuis.    Nam  ut  Xenophon  sententiam 
Socratis  verius  sinceriusque  tradat :  certe  Plato  ra- 
tionem   Socratlcam  disertius  exprimit :   dico  iro« 
niam ,  urbanitatem  ,  facetias ,  imaginem  quotidia- 
nie  consuetudinis  ac  sermonis ,  tum  illam  disse-* 
rendi  viam  accommodatam  vel  ad  errores  vanorum 
hominum  confutandos ,  vel  ad  studia  discentiuiti 
javanda,  et,  quasi  obstetricis  instar,  ex  partu* 
rientibus  eorum  ingeniis  notiones  -  involutas  eli* 
ciendas.    Porro ,  dialogus  Platonis  habet  •  fere  j  u- 
iti  magnitadiaem  dramatis ,  partes »  descriptio- 

B  3  nems 


M-  E^PISTOLA 

nein  9  ingreKSuni ,  progressum  ^  digressiones ,  eadk. 

tiim :  habet  interrogandi  nespondendique  vices  ic^ 

p.rQlbabilfs,  ut  ex  ipsa  humana  n^tura  expressae 

videantur,  nil  de  industria  quaesicum  appareat) 

habet  fensum  aflTectumque^jocandi  viam  urbanamt 

venustam,    verecundam.     M,t  credibile  est»  jan^ 

ipsi us  Platonis  aetate  lectionem  librorum  ejus  fre^. 

questatam  multum  valuisse  ad  conversionem  ve^ 

teris  comoediae^  ut  sal  Atticus^   quem  Eupolbf 

^tqt^e   Cratinus   /Iristophancsque  poetae^    Jttque^ 

aiiiy  quorum  comoedia  prisca  virorum  estj  muU 

tum  quidem  et  acrem,  sed  aceiba  suffusum  biie^ 

gerebant,  paulatim  per  mediae  poctas  comoediae, 

%\xm  novae  in  primis  Menandrum ,  ab  his  labibust 

purgaretur  ,  ec  ad  germanam  Atticam  festivita«^ 

tem  elegantiamqu^  rcdigeretur.    Plato  iu  plerisquo- 

omnibus  sujs  scriptis  dialogi  formam  tenuit,  ex«i 

ceptis  Epistolis  et  duabus  Qrationibus ,  Apologisi 

Socraus  et  Epitapbio:  quamquam  et  hujus  prii^^ 

cipium  et  caussa  repetitur  a   coUoquia  Socratiii 

cum  Menexeno.     Qui  postea  fucrunt  philosopU 

multum  ex  illa  dialogi  frequentia  remiserunt :  veU 

• 

ut  Speusippus ,  qui  Platoni  in  Academia  succesi^ 
sit,  teste  Diogene  L^ertio ,  IV,  4,  5,  lua-aAaPi^ 
Wf  iraiJiT?iitffT»  irofiifii^ctTa  f  KOb^  iix^Jyou;  vXilovMf^ 
feliquit  plurimos  commcniarios  ,  et  complu,rcs  dia* 
Io£os :  non  ,  ut  vulgatus  intcrpres  reddit ,  complu* 
ra  commentaria ,  et  diajogos  piurimos :  neqi^e 
^nim  %}^lovoi>  plura  sunt  quam  nrdfAvXtKTTa  •  valQC 
)iujuisa)odi  hypcirbole  apu4  «0^9  ^ui  «mQrie  Iq- 


AD  'HEUSDIUM. 

^tnmtiir,  in  signiflcanda  praecipue  amoris  magni« 

tudioe:  veluti  illud  ftiit,  quod  in  clausula  libro» 

ram  de  Officiis  vidimus:  yale^  mi  Ciccro^  fiti" 

que  persumde^   esse  te  mihi  quidem  carissimum^ 

ui  wuiito  fore  eariorem ,  //  talibus  monumemit  * 

freeceptitque  iaetabere.     PHnii  TDinoris,    quem 

primis  his*  feriardm  diebus  relegi,  Panegyrici,  869 

6:  ut  maximo  fructu  suseepti^ita  majore  depositi 

ofdi  gtoria  fruitur.    92,  5:  principem  ahftuUt 

ftssimum^  dedit  optimum^   meiiorem  optirko  gCm 

mt.   Epistolamm  II 9  6,  7:  quae  cum  sint  tur^ 

fissima  discreta  ac  separata^  turpius  junguntur. 

V,  189  I :    Neque  enlm  duMto  esse  amoenisiimam' 

lillam  V  in  qua  *se  compotuerat  homo  feUcior  antc* 

quam  feUcissimus  fieret.    In  Laettio  qui  proprie 

loqoi  solet,  alia  est  ratio.     Subjicit  enumeratio. 

sem   dialogorum,   et  iTropunifciraif  multitudinem 

numero  versuum  43475  definit:  qtio  in  t6co  no- 

tandum  est,  &iFOf£»iifcaTm  esse  Ubros  hondum  acf 

tditionem  expoUtos^  et  in  hfs  quoque  censendos 

csse  T9v^  vTTOfivfffMTiKou^  ^ieLhtyov^.    Scd  et  hujus 

et  deinceps  reliquorum ,   excepta  parte  librorum 

Aristotelis  et  Theophrasti,  ac  nonmillis  Epicuri 

ct  Chrysippi  fragmentis ,  reliquorum  igiiur  ad  Ci- 

ceronem  usque  philosophorum  scripta  perierunt, 

ncctantum  ex  iis  servaium  est,   unde  eorum  de 

oratione  et  forma  judicetur.    Ex  horum  numero 

complures  fuisse  qui  dialogos  scriberent,  credibi* 

le  tsu    Et   nominatim  quidem  omnes  recenscre, 

fion  esc  hujus  loci:  sunt  certe,  quorum  dialogi 

B  4  me« 


^  EPISTOLA 

m£iporentur,  praeter  Socraticos :  Hcractides  Pon* 
tifus^  apud  Ciceronem,  Attiq.  XIII ,  igi  Dica^ 
arcAus ,  apud  eumdetD ,  Tusc,  I ,  lo :  forte  jtrim 
sto  ChiuSy  apud  eumdem  De  Senectut^,  i :  Char^ 
chus^  in  Evis^bii  Praep.  Evang.  IX  ,  p.  409,'ex 
Josepho  contra  Apionem  I,  22:  Stilpon^  apiu} 
Diogenem  Laertium  II 9  12^9  ^t  Suidam. 

D^  Aristotele  diligentius  dicere  juvat ;  quod 
bUQc  locum  brevius  attigi  in  Praeceptis  Philpso^ 
pbifie  Logicae  III,  i,  9,  et  meam  s^tentiam  « 
DQnnuIlis  non  recte  inteli^ct^  animadverti.  Aq 
primum  q^iiem  ei^  Ammonio ,  Hcrmiae  filio  »  cui 
4ebemus  accuratissimam  librorum  Aristotelis  dis^ 

« 

tributionem ,  in  Commentario  ad  CatQgorias  prp^ 
pp3itam  p«  4*  edit.  Ald.  eam  descriptionis  partem„ 
quae  ad  dialogos  pertinet,^  Latine  et  $umma;iia 
apponamus.  Igitur  ^ecundum  formam  usumquQ 
scripta  Aristoteli^  bifariam  divideb^tur  ^  ut  ea« 
M  sent ,  ve)  trvvra^f^xTifci »  id  est  9  opera  corn^ 
^  posita,  descripta,  ahsoluta  ;id  editionem  alio^ 
^  rumque  cognitionem:  vel  ifTOf^yiifi^riMij  quae 
,,  Latiqe  dicantur  commcntaricnsia  aut  comtncn^ 
^  taria^  quae  aondum  ad  editionem  conformata^ 
„  tautummodo  adversaria  et  materiam  scribendi 
9,  libri  continerent.  ^MVTOL^yi^TiKk  duplicis  fue* 
9,  runt  generis:  alterum,  a^oTpij^vot  et  ixpoafi^'- 
^  TtKk  dicta,  in  quibus  e  sua  ip&e  pcrsona  disse* 
^  rcns  ad  germanos  auditores  iKpooLTagy  senten- 
ff  tiam  suam  explicabat  per  accuratissimas  demon^ 
9,  strationes,  ac   difficillores  illas  intellectu  alii$ 

M  ho- 


•      A  D    H  E  U  S  D  rU  M.  25 

(1  lioimfiibiis :  alterum  itakaj^iKa  et  l^otnpiKSk  di« 
Pf  ecoiD»  in  quibus  sub  alieno  Domine,  veiuti  Pla« 
^  to  factitaverat »  alienam  personam  agens ,  suaoi 
,1  sententiam  exponit  non  accuratis  demonstratio- 
n  nibos ,  sed  facilioribus  rationibus  ad  commu« 
^  nem  multorum  captum  comparatis.**  —  Haec  ita 
sunt  tccipienda,  non  ut  omne  l^mipttAv  genua 
dialogis  conscriptum  fuerit,  sed  ut  omnes  dialogi 
t^mtmy  generi^  fuerint.  Eodem  valet  testimo* 
mumSimpUcii  inCommentario  ad  Aristotelis  Phy« 
sica,  Ubr»  I9  p,  a,  lat.  a:  Ai;tv  ^^  ^mf^^ 
0iiTcy  rm  wyypttfi^ni/rwf  9  mU  t$  rm  ^vtnptnit  9  ab 
fk  Irr^piuk  m)  rA  hmXoyiM^  9  m)  SAm^  rit  (lii  titpm$ 
iKptfUm^  (^pwrU^m^  kcA  iU  ^k  iitfomfMtrtiti  y  5» 
mi  oiSrsf  hr)¥  4  Tpaiyfiar§tm  j  h  roU  i%poot(MtrtwiU 
i/rJkptmo  hriniiiuvoy  itm  rctynio  roho  fotiufi^ipou^ 
iroKpovifuwof  9  io  %atf  ixWyj/^  p^  yiypaCpdat  h^' 
9i!9*  quibiis  in  verbis  ultimis  ixolm  mutandum  in 
btilnio^  id  est,  pcr  illam^  proptcr  illam  obictiri^ 
tatcm.  Nosti  enim  hunc  usum  Praepositionis  t»- 
f«  cum  Accusativo.  Locum  sic  reddam :  ,,Quum 
^  autem  Aristotelis  scripta  bifariam  dividantur, 
n  in  c^oterica^  veluti  historica  ,  dialogica,  et 
„  omnioQ  ea  9  in  quibus  non  summa  demonstran* 
,1  di  diligentift  adhibetur ;  et  in  acroamatica  9  ex 
n  quibus  et  haec  Physica  sunt;  in  acroamaticis 
M  obscuritati  studuit ,  per  hanq  inertes  a  se  rqi*« 
yi  ciens ,  ita  ut  propter  hanc  ipsam  obscuritatem 
»  oe  scripta  quidem  videantur.''  illud  iwottpoyi^ 
Uim  plane  convenit  cum  Ciceronia  dicto  ad  Tre« 

B  5  ba« 


a^  «PIS  TOL  A 

batium  in  Topicis ,  i :  S$d  a  libris  (  ArismeliC)  - 

tt  eiscurisas  rquit.    Et  qaum  de  his ,  quae  ad  « 

nos  servata  sunt,  Aristotdicis  scriptis  dissentiant 

homines  docti,   quae  sint  scripta  in  acroamatico, 

genere  censenda ,  quae  in  exoterico ;  minus  incer- 

tus  erit  census  secundum  perspicuitaiem  :   qua 

quidem  censu  pleraque  scripta  in  genere  acroama« 

tico  vel  hypomnematico  erunt  habenda.     Neque 

dubium  est,    quin  hypomnematici  generis  major 

etiam  fuerit  obscuritas ;  si  quidem  hoc  genus  nee 

ab  initio  ad  editionem  et  perspicuitatem  confomnH 

tnm  ab  Aristotde,  ddnde  cum  hujus  ac  Theo* 

phrasti  libris  in  Asiae  urbe  Scepso  situ  ac  putre- 

dine  corruptum ,  ita  Athenas ,  inde  Romam  venit : 

abique  primum  editum  est  ex  laceris  istis  ac  de- 

rosis  voluminibus.     Equidem  in  hypomnematico  • 

genere  quoque  censeam  libdlum,  qui  hodieque 

ekstat,  de  Poetica^   inchoatum  illum  ad  modura 

commentarii,  postea  tribus  libris  Tip)  Tottiray  ab 

Aristotele  conscriptum  et  editum ,  nunc  perdids» 

Sed  de  ista  calamitate  librorum    Aristotelis   ac 

Theophrasti ,  luculenta  exstant  testimonia  Strabo- 

nis  XIV,  p.  9o(S,  et  Plntarchi  in  SuIIa,  p.  4^8/ 

B':  nec  plura  dicere  attinet.    Illud  non  est  prae- 

tercundum,  libros  •  Aristotelicos  ac  Theophrasteos 

per  illam  Romae  fiictam  editionem  jam  Ciceroni 

cjusque  aequalibus  innotuisse :  ac  deinde  frcquen* 

tatos  fuisse,  exotericos  quidem  usque  ad  exstin- 

tt9L  vetcris   philosophiae  studia  jussu  Justinianf 

Caesaris,  ac  ddnceps:  acroamaticos  etiam  diutius 

per 


AD   -HEUS  DllTM. 

ptg  tomay  Medii  Ae^\  spatium ,  subinde  non  mcH  ^ 
do  a  Gnecis  maatos  9  sed  ab  Arab^te^  et  Lati« 
nis  m  suas  opriKae  linguas  conversos  et  insano^  * 
imdio  cultos.  Igitur  qui  hodieque  exstant  libii^ 
Aristotelis  in .  genere  Logtco ,  Etbieo ,  Pby^ico  ^; 
loDge  maximam  partem  sunt  acf oamatki :  exotericir 
perienmt  plurimi  ^  in  his  etiam  Historici  veluti^De: 
Rtbuspuhlicis^  et  Dialogi.  £t  ;ex  his  adeo  non^ 
Bin  duo  servad  sunt  longtores  loci,  nec  tamenr 
tttis  ad  Aristotelici  formam  Diatogt  cognosceo^' 
dafli:  alter^^ex  Eudemo,  cui  libro  argumentuai 
ftiit  wifi  iHfx^ ,  servatus  a-Piutarcha  in  Consola-^ 
tione  ad  Apollonium  p.  115:  alter  ex  ilk>  wipi  ii^. 
ftvilm^  5  s^  forte  spurio ,  relatns  a  Stobaeo  Serm«;^ 
LXXXIV  et  LXXXVL  £t  si  qui  alii  Aristotelitf 
dialogos  n^eroorant ,  breviore  sane  defunguntutf 
meotione,  quam  ut  inde  horum  cum  Platonicia 
aliisque  Socraticis  dialogis  simililudo  aut  dissimi^^ 
Jinido  definiatun  Nam  aut  verbo  eos^attingunts 
veluti  f )io  Chrysostomus  Orat^LUI,  p.  553 ,  C: «- 

futrtKiip  ipx^  X»0s7p9  h  woXXoTg  iiXKfyoi^  wipi  ro3 

wciiiTcp  hi^im  j  $cwfii^ay  avrivj  tif  ri  xoxii  x»)  u^ 

fit6¥*  hinc  iiil  aliud  colligatur,  nisi  Aristotelem 

multis  in  dialogis  de  Homero  disseruisse:   noii 

item ,  boe  fuisse  ipsrum  illis  dlaldgrs  nomen   d 

trgumentum.     Themistius  Orat.  XXIII ,  p,  29$^, 

B,  meminit  Aristotdis  dialoguth  nomine  Corinh 

fhktm^  inque  eo  inductum  agricokm  Corinthium, 

i|Vi  jMatooia^  Gcfl^iaa  I^ssen   Plutarchus  Advei^ 


28  EPISTOLA 

«tis  Colotem  p.  11159  B,  narrans  Aristotdem 
ubi^ue  Plitonts  sententiam  de  ideis  exagitasse, 
scribit :  Ti^  ye  iiii¥  liimi  9  »pi  &v  fyKohel  rf  IlAi* 

ym  Awoplw  airMfj  h  roT^  itiKoT^  irofMfifim^n^^  h 
.vtS^  0tf9iuo79  9  iiit  rS¥  i^9trepiiM¥  iia^Jyap^  (fkXwf 
TtinipM  hfloi^  tio^tw  9  0iXoao^>Aripo¥  tx^vicu  rfiy  ioy^ 
ItdtMi  roiirti¥  9  io  Tpotifimg  r^  Tlkdrmog  iTnpih 
wii¥  (Pi)^o^a¥*  ita  corrigendus  hic  locus:  quem 
m  nostra  editione  ita  posuimus,  ut  pro  haxiyM 
daremus  haxiywtyi  antiquis  codidbus :  caeterum 
IpCl^ftou  pro  Ik^  et  impilwHif  pro  iiripiSilv  corri« 
gendum  moneremus.     Ne  vero  aliquis  per  hanc 
Plutarcbi  mentionem  inducatur  in  eam  .opinionem  » 
Dt  putet  9  duplex  fuisse  genus  dialogorum  Aristo^ 
telis  9  cxotericum  et  esotericum;  nam  eadem  ratione 
quis  colllgat  9  Aristotelem  tantummodo  in  ethicis 
€t  physicis  commentariis ,  iirofiv4puiffi  9  non  item 
in  ethicis  et  physicis   ^vriyfiMi  9  editis  iibris  ^ 
ilkm  Platopis  sententiam  reprehendisse.     Falso^ 
Nam  dixit  Plutarcbus.  Anstotelem  hoc  factitasse 
wawraxoy  9  deinde  amplificandi  caussa  quaedam  ge* 
nera  librorum  Aristotelis  recepset :  nec  opus  erat 
<MDnia  recensere  genera :  neque  exigenda  est  ab  eo^ 
tamquam  a  jurato  teste^   absoluta  omnium  gene- 
rum  enuroeratio  et  quasi  confessio.     Quamquam 
frequens  est  haec  iniquitas  et  iitptala  etiam  apud 
.eos9  quj  seCriticos  haberi  volunt, 

Cicero  denique^  qui  bis  Aristotelicorum  oratio- 
nem  dialogorum  memoravit,  ejus  vix  unam  par* 

tetQ 


AD^   HE  USD,IUM. 

tem  significavit;'  et  hane  qooque  tam  breviter,  ut 
alter  alteri  locus  repugnare  videatur.    Sed  opene 
pietiam  est ,  ipsos  apponere  loccs ,  si  forte  eoruoi 
cootentione  tliquid  huic  argumento  lucis  eliciamus* 
Igitur  in  £pistolis  Ad  Div.  I9  9 « S*  ^7 9  scribit  ad 
Lentulum :  Seripsi  igitur  jlristotclco  more ,  quem» 
admodum  qtddem  yolui ,  tres  libros  in  disputatio^ 
ne  ae  ^aUgo  De  Oratore :  quos  arbitror  Lentuh 
iuo  forc  non  inutiles ;  abhorrent  enim  a  communl* 
bus  praueptis  9  et  (^  ita  recte  £mestus  reposuit 
pro  vulgato  ac )  omnem  antiquorum ,  et  Aristor 
tcleam  et  Isocrateam  rationem  oratoriam  comple» 
ctuntur.     Hoc  loco  nil  apparet  dilucidius  posse 
^i :  Aristoteleam  et  Isocrateam  rationem  orato* 
riam  dicit  ipsa  eloquentiae  praecepta  ex  his  dua^ 
bus  principibus   schoUs   sumta:   quarum  laudes 
praedicat  ipse  De  Inventione  II »  2*    /frisfote/eo 
rnorc  in  disputatione  ac  dialogo  9  significat  ipsam 
disserendi  ac  dialogi  formam:  cujus  formae  certe 
ea  pars  Ciceroni  cum  Aristotele  communisest, 
quod  scriptor  non  ex  sua  ipse  persona  loquitur^ 
sed  alios  loquentes  inducit :  veluti  Cicero  in  libris 
De  Oratore  Crassum  9  Antonium ,  Catulum ,  Cac* 
sarem,  disserentes  facit:  atque  item  Aristotelem 
{ictitasse,  ex  illis  Ammonii  verbis  colligi  debet:-^ 
^aXoyiKit  Hj  ha  fCHf  iS  olKiloy  ^poauTtou  awiypa» 
9» ,  iAA* ,   S^wit  I  UXiruv  ,  iiroKptvifievoq  Mpufit 
wplvuwa.  —  Nam  et  Plato  nusquam  in  suis  ipse  li« 
brissuonomine  loquitun  Altero  lococontrarium  vi- 
d^tur  iisererc  Cicero,  Attic.  XIII 9  19  9  quasi  11-^^ 

bros 


'3*  E  P  I  S  t  0  L  A 

feros  De  t^lnibii^  tiidfe  Aflstotbleo  scriptos  affir^ 
mtCt  eos 'De  Oratore  contra:  SumtiiOm  bc  Ora^ 
tore  nostri  tres ,  mihi  vekcmcmer  prthati  t   in  ds 
ifuoque  cae  pcrsonae  sunt ,  ut  mihi  tactndum  fue^ 
Yit.     Crassus  enim  loijUitur ,    /srttonius  ,    Catului 
tcncx^  C.  Julius  fratcr  Catuli^  Cotta^  Sulpiciust 
fucro  me  hic  scrnio  inducitur^  ut  nullae  cssc  pos^ 
Sent  partcs  mcac^  Quae  autem  his  tcmporibus  scri^ 
psi ,  *Api9T0TiXii6¥  morem  habcnt :  in  quo  sermo  itt^ 
inducitur  cacterorum ,  ut  penes  ipsum  sit  princi^ 
patus:  ita  confeci  quinquc  libros  vep)  rexivj   u^ 
Bpicurea  L,  Torquato^  Stoica  M,  Catoni^  vepi'^ 
wniriKct  M.  Pisoni  darem*     Hic  locus,   ut  eK 
Epistolis  ad  Atticum  ,  corruptiasimo  omnium  Ci<-^ 
ceronis  operum ,  cedere  debet  priori  loco,  ut  ope  ^ 
tis  multo  magis  emendati,  praesertim  confirmatc^ 
auctoritate  Ammonii*    Nec  difBcile  est  excogitar^ 
mutationis  aliquid,  quo  haec  verba  ciim  illis  lA 
consensum  redigantur.    Nos  quidem  istud  aliis  re-* 
linquimus  :  neque  enim  ii  sumus ,  qui  omnem  mu^ 
tationem  emendationis   instat  censeamus.     IgituC 
hoc  unum  tenemua :  in  ista  duorum  locorum  repu* 
gnantia  auctoritatem  prloris  graviofem  esse  repu<* 
tandam«    In  reliquis  MxfifAiVi 

Caeterum  diversitatem  dialogi  Aristotelici  a  Pla-* 
tonico  insignem  notat  erudicus  ac  disenus  eccle-«> 
siaedoctor,  Basilius  cognomine  Magnus,  in  Epi^^ 
stola  CLXVII,   Tom.  Opp.  ill,  p.  187,  C:  — 

tif^  ^Apt^ToriMig  ft,h  x«)  ^ii^pMTO^  iiitf^  Myrsoi^ 


AD    H£USDIUM«  .^ 


tSp  W^ufniSp  x^pi^f^  tiiv  hinaw.    Uhdrm  U  ff 
{{Mf/f  re9  xiyw  ipui  pth  ToTg  liyfiMt  pdxttm" 
ifoA  tt  nmk  wapmuifAffiit  rk  wpi^mm*     BpMuiiix^ 
pk»  t)  f^M^  m)  fra/B6oy  hafiiMM*     ^lmrlou  H  tt 
Boikpo»  r9f  iianfolct^  ju»)  ^«SyMf*  x«)  Upmrceyipmi  r> 
^xo^^wxiy  jca}  iwipoyKO¥*  !roy  H  Hptrrm  xpiTotim 
himiyit  ro!o  itmKiyotq  9  r9^  A^  oixptvilao  hgtm  rHv 
tpxyfiirttv   xixfinTM  rolo    xpoohaKiyopihoto  9  oMhf 
))  hipo9  itc  rSv  frpoviwinf  ixmimKtt  rcfl^  iroih^ 
owj  hnp  irohivtw  h  rolq  l^ipuotq.   Ex  hoc  loco,  non 
satis  iotellecto ,  fluxit  pervulgatt  opinio,  Aristo^ 
telem  primo  dialogos  scripsisse,  deinde  scribere  de^* 
siisse,  quod  Phtonis  et  Xenophontis  copiam  et 
venustatem  aequare  non  posset.  Quam  opinionemy 
nt  probans ,  repetiit  vir ,  quamvis  magnus ,  J.  A. 
EmestDs  in  notula  ad  Ciceronis  9  \,  c.  Attic.  Xni , 
19,  nulla  tamen  alicujus  auctoris  facta  menrione. 
Latinus  interpres  Basilii  iit\^q  auray  n^avroruvTpmy^ 
fMr«y,  reddit:    mox  rectam  tractationem  rtrum 
^ggrcssi  sunt :  perperam ,  certe  ambigue ;  quasi  bic 
sit  sensus :  mox  relicta  dialogorum  scriptione ,  sc 
cd  alteram  disserendi  formam  9  quae  res  ipsas  sim' 
fUciter  et  continua  disputatione  persequitur  ,  retu^ 
lcrunt.    Atqui  Basilius  loquitur  de  forma  dialo^* 
gorum  Aristotelis  ac  Theophrasti,  quaenon,  uc 
Platonis ,  drtmatico  artificio  ab  initio  ad  finem  de- 
ducu  et  personarum  morumque  notatione  disrincta 
erat:  sed  ipsum  argumentum  statim  adgrediebatur: 
qualem  in  Xenophontds  item  dialogis  exstare  vide- 
'  mQSs 


^  EPISTOLA 

mus  9  iis  quidem ,  qui  in  Memorabilibus  SocratM 
consignati  sunt. 

Sequitur ,  ut  de  iis  dicamus  emendandi  interpre» 
tandique  fontibus  ,  qui  extra  Auctorem  ex  aliorum 
lectione  Scriptorum  proficiscuntur.  Igitur  aliorum 
Scriptorum  triplicem  sequemur  distributionem ;  ut 
eos  spectemus  primum  universe  ,  deinde  pecuUari" 
tcr  in  duplici  aetate;  altera  eorum,  qui  post  Au* 
ctorem  ^  altera  eorum ,  qui  ante  eum  fuerunt.  At« 
que  totus  bic  locus,  quamvis  late  patens,  omneai 
antiquorum  Graecorum  Latinorumque  scientidm 
monumentorum  complectens,  nunc  brevi  admoni^ 
tione  contenttts  erit. 

£t  primo  quidem ,  qui  Platonem  cum  fructu  per« 
legere  velit ,  nemo  ad  eum  accedit ,  nisi  lectis  poe« 
tis ,  Homero ,  Hesiodo ,  Pindaro ,  Tragicls ,  Ari« 
stophane,  et  ex  prosae  orationis  scriptoribus  cer« 
te  Xenophonte.  Lecto  demum  Platone,  reliquos 
omnes  persequetur :  in  iisque ,  ut  item  in  Pktone 
factitaverat ,  duplex  cognitionis  genus  colliget  , 
Ufiguae  et  rerum.  Ad  utrumque  recte  perspicien* 
dum  adhibebit  etiam  recentiorum  libros,  cum  Gram- 
maticorum  et  Criticorum,  tum  Antiquariorum.  De 
illis  plura  dicere  nii  nunc  attinec.  De  his  unum 
satissit  monuisse,  borum  delectum  accommodan* 
dum  esse  ad  argumenta  ea ,  quae  Plato ,  vel  tra^ 
ctavit,  vel  attigit.  Igitur  et  omnis  historia  tenen« 
da  est  9  et  formae  civitatum  ,  leges ,  mores ,  ii^ 
stituta,  consuetudo  in  omni  vitae  genere,  cum  pu« 
blico,  tum  privato:  et  artes  a  Graecis  cultae^, 

cuui 


Ai)    HBltSDIl/M.  IS 

tQtn  mtthematicte  ^  tum  aliae  ^  si ve  bellieae  isi V6 
tiviles,  nusicae^  gVmnasticae,  similes,  cogno^ 
aceodae  sant  ad  eum  certe  modum  ^  qui  valeat  ad 
t^latonis  frequentes  in  his  argumentis  locos  inter* 
pretandos.  Nam  de  philosophia  ^  quae  est  proprium 
ct  perpetuum  PUtoni  argum^tum^  quid  monea* 
musfttturum  editorem?  £t  monuimUs  supfa,  eam 
ex  ipso  Platone  coiligendam  esse^     Neque  verd 
colligere  eam  poterit^  nisi  ipse  adferat  aliquam 
philosophiae  cognitionem  exercitationemque  jam 
antea  perceptam.    At  cujus  philosophiae^  antiquae 
in  novitiae  ?  Utriusque  ^  si  fieri  possit :  sin  mi^ 
Otts,  certe  Antiqute^  ut   magis  conjunctae  cum 
Platone*    Sed  volo  in  primis  dialecticam:  cujuA 
eipers  tv^^  M^Wf  oberrat  ^  ut  ipse  dixit  Plato  i 
voio  item  phyaica  et  mathematica  ^    volo  etiam 
ethica:    sed  luec  omnia  hactenus,  quatenus  vel 
ixplorata  vd  verisimilia  sunt^  et  ad  vitile  usum 
conducunt  s  nam  quae  supra  hunc  modum  ad  in^ 
tdligibilia  abstracta^ue  ^  uti  vocant ,  rerum  prin* 
clpia  adscendere  se  profitetur  metaphysica  doctri« 
ti9  magia  bistorice  quam  dogmatice  assumenda^ 
Qt  magis  videamua  quid  alii  statuerint »  quam  ua 
^i  aliquam  statuendi  necessitatem  suscipiamus^ 
Igitur  is,  quem  quaerimus,  Platonis  interpres^ 
philosophiae^  veluti  aedificii,  partes  ac  membrt 
iu  teneat  9  ut  sciat  quae  sit  eorum  magnitudo  et 
qttasi  supellex,  ut  judicare  possit,  qui  in  iis  vel 
instrDendis»  vel  amplificandis  operae  pretium,  qui 
MCQs  /ecerint  p  quid  actum ,  quid  agendum ,  sit# 
Fil.  th  C  EC 


St  BPISTOLA 

£t  hujustnodi  cognitione  satis  munitiis ,  noif  stf 
moveri,  aut  a  proposita  via  deduci  patietur  clamo« 
ribus  magistellorum  novissimae  cujuaque  sectae, 
Taticinantium  ,  suam  demum  seaam  solam  et  uni« 
ce  veram  esse,  hanc  tenendam,  si  quis  Platonetn 
interpretari  velit.  Tale  memini  esse  saeculum  in« 
euntis  meae  adolescentiae.  Intereram  sermoni  do« 
ctorum  hominum :  incidebat  mentio  Aristotelis  : 
erant  qui  dolerent,  eum  contemtum  jacere,  nec 
nova  editione  omari :  horum  aliquis,  jftquinovus^ 
inquit ,  AristottUs  tditor  dtbtt  simultt  Gratcat  Un» 
guat  tt  philosophiat  btnt  ptritus  tsst:  is  nuncums 
est  J.  Am  Erntstus.  Tum  alius,  isque  juratus 
Wolfianus ,  Immo  ^  ait ,  Erntstus  Gratcat  quidtm 
linguat  ptritissimus  tst ,  std  philosophiat  ignarusm 
Mirantibus  reliquis  temeritatem  hominis ,  et  com* 
memorantibus,  quos  de  philosophia  libros  scri- 
psisset  Emestus;  Enimvero^  inquitiste,  Ernts* 
'$us  subindt  Wolfium  rtprthtndit^  qutm  cum  ra» 
tiont  ntmo  rtprthtndtrt  pottsi ;  igitur  prodit  se 
mut  non  Itgisst  Wolfium  ,  aut  non  inttlltxisst ; 
utrumvis  sit  ,  ptritus  philosophiat  habtri  nt^ 
quit.  Hic  alii  acutiores  indoctam  hominis  sim- 
plicitatem  ridere:  umis  eum  leniter  admonere: 
Htus  tu ,  inquit ,  o  bont ;  philosophiat  ptritum  non 
eum  dicimus ,  qui  unius  aUcujus  magistri  se* 
etam  cognovit  ,  in  tamqut  juravit :  std  tum , 
fui  plurimas ,  quoad  tfus  fitri  pottst ,  cognovit , 
iisqut  tractandis  tt  ctnstndis  judicium  ac  dtle^ 
etum  adhibuit.    Et  in  aiiis  disdpUnis  tamdtm  ra^ 

tit^ 


»  ' 


A  »  •  tt  A  U  1$  t)  I  U  M*  j4 

HtfMi  tenemusm  Veluti  in  Medicina^  Jurispru^ 
itntta^  atque  adeo  in  Theologia^  ut  itcm  in  Phi* 
hsopUa  multae  deinccps  fucrunt  scctae:  si  quif 
igUur^  ut  hod  utdr  ^  in  Mcdicina^  reccntissinU 
cUcujus  et  famigeratissimi  medici  methodum  am» 
fltxus^  hanc  solam  dictitct  vcram  ^  rcliquas  igno^ 
ret  et  eontemnat^  is  incptus  sanc  sit  ct  a  pru* 
dentioribus  rideaturi  Ipsa  quacquc  doctriha  ma* 
uct :  seetae  nascuntur  et  pereunt  ut  homincs.  Re« 
cte  Ule  et  Vere*  Ita  fuit ,  ita  et  nunc  esse  Yiderous  ^ 
fti  erit*  Semper  novitatis  cupidi  erunt  homines4 
Et  quod  de  musica  dixit  Homeras,  Od*  A ,  351 1 

^Hri^  ix»dtfTiff9t  viUTirn  ifju^tjrixitrau 

ttem  de  aliis  valet  studiis ,  valet  de  philosophia  ^ 

quam  Plato  noster  TiKiioTimp  fcov&txiiv  appellavit* 

Quot  quantaeque  fuerunt  in  Graecoruin  philoso« 

phia  sectamm  varietates?  Quot  quantaeque  in  qua^* 

tissecta  novae  sectae,  tamqUam  ex  majore  rivd 

ninores  rivuli?  Harum  nulla  fuit  tam  tenuis  eC 

aih'8)   quin  ultimus  quisque  ejus  doctor  a  dis« 

cipulis  admiratoribusque  suis    victor  aequalium 

ic  priorum  omhium,  et  solus  veritatis  inventoif 

ferretun    Medio  Aevo  in  Scholastica  philosophiA 

foenint  Realistae  et  Nominalistae :    utrorumqud 

iimltae  sectarum  subdivisiones:  uniuscujusque  Se^ 

ctae  antistes  supra  quam  humanis  honoribus  cele« 

bnbatar:  alius  erat  doctor  JngclicUs^  alius  do« 

ftat  Seraphiitis  ^  aliu^  doctor  Irrcfragabitis :  allf 

Ca  m 


Sfi  EPISTOLA 

«liis  nominibus,  omnes  deorum  iostar,  coleban*' 

tur«    Sed  erat  haec  divinitas  brevissimi  temporis : 

dtjecto  prioredeo,  novus  inducebatur:  qui,  quum 

fuam  aetatem   explevisset,  item  desertus»  novo 

ipse  deo  locum  fecit.    £t  recentiore  aevo  eadem 

fabula  9  aliis  actoribus ,  deinceps  repetita  est :  vi« 

derunt  eamdem  agi  majores  nostri,  vidimus  ipsi, 

yidebunt  posteri.     Spectatores  prudentes  fabulam 

tgi  sciunt:  imprudentes,  tamquam  puerili  in  sce« 

na  9  veram  rem  videre  se  putant  y  moventur ,  insa« 

niunty  damant  nunc  demum  veritatem  ostensam 

patefactamque  apparere»     Adeo  verum  est  quod 

dixit  Cicero  de  historia ,  eam  nescire ,  idem  esse  ^ 

ac  semper  esse  puerum.    Et  isti  omnino  dupliciter 

pueri,  ut  in  proverbio  est,  3>^  %tCik%^  reperiun* 

tur.    Primum,  historiam  ignorantesphilosophiae, 

«  novissimae  cujusque  sectae  auctore  capiuntuf: 

deinde^  prouti  pueruli  ^  simiarum  instar,  viros  imi* 

tantur ,  sic  isti  illius  auctoris  verba  crepant.    Sed 

inissum  faciamns  istud  imitatorum  servum  pecus. 

Videamus  peculiariter  de  scriptoribus  9  qui  antc 

et  post  Platonem  fuerunt.    Adhuc  quidem  poste» 

ms  magis  genus^  ut  copiosius  et  paratius»  adbi« 

bitum  esty  cum  a  Criticis^  tum  a  Philosophis. 

Nosti  enim  quanto  studio  postera  omnis  erudita 

Oraecorum  Latinorumque  aetas  legerit  triveritque 

scripta  Platonis :  non  modo  omnium  sectarum  Plii* 

losophi,  sed  Grammatici»  Rhetores,  Historici^ 

caeterique  omnes ,  ut  quisque  maxime  dicendi  co« 

gitindi^ue  degandam  consectabaturt  Habes  in  iDa« 


AD    HEUSDIUM.  37 


idbos  Timtet  Lexicon  Vocum  Platonicarum ,  cum 
comaienttrio  Ruhnkenii  nostri,  cujus  Tu  ratio* 
nem  tuo  hoc  in  libello  laudabiliter  secutus  es.  £t 
DC  in  omnibus  illis  acriptoribus  freqaentes  sunc 
Platonis  loci,  vel  ad  verbum  appositi,  vel  imi- 
tando  ezpressi,  qui  valeant  ad  Platonis  cum  scri» 
pturam  emendandam ,  tum  sententiam  interpretan* 
dan :  ita  in  primis  ratio  habenda  est  philosopho* 
rum,  non  solum  Phitonicorum ,  sed  reliquorum 
inde  ab  Aristotele  ad  extrema  fere  Byzantina  tem* 
pon  omninm ;  quippe  in  quibus  multi  adhuc  k« 
tent  tales  loci,  nondum  a  novissimia  interpretibua 
animadverai  et  excussi.  Neque  boc  ita  dico,  qua^ 
ai  Platonis  de  philosophia  aententiam  velim  cogno» 
aci  censerique  ex  posteriorum  commentariis  Philo« 
jophomm.  Unam  spectamus  grammaticam  ratio« 
nem,  qnid  scripserit  senseritque  Plato:  vere  nec 
ne  senserit,  suum  cuique  judicium  relinquimua. 
Quot  enim  i unt  hominum  capita ,  tot  sunt  diver* 
u  ]udicia :  et  ad  judicandum  fere  inclinare  solent 
capiu  inania  hiatoriae  philosophae ,  et  unius  alicu* 
}u$  magistri  decretis  occupata. 

Superest,  ut  de  iis  moneamus  Scriptoribus^  qul 
ante  Platonem  fuerunt,  quos  a  novissimis  hujusr 
fditoribus  interpretibusque  parum  adhuc  cognitoa 
adhibitoaque  animadvertimus.  Sunt  vel  solutae 
prationia  scriptores,  vel  poetaef  vel  philosophi» 
vd  utrumque:  eorumque  scripta  vd  supersunty 
vei  periemnt.  In  citandis  auctoribus  priraiis  fre« 
loens  esse  coqiit  Aristoteles :  neque  tamcn  inrre« 

C  3  quens 


E  P  IS  TOI,  A 

quens  fuit  PlatOt    Hunc  multa  e  prioribns  su« 

sisse,  nulla  eorum  facta  mentione,  non  solum  e^ 

probabilis  conjectura ,  sed  certa  res  o)ultis  doci 

mentis  ac  testibus  conGrmata.     Ergo  ratio  du< 

debet  diligens  priorum  Scriptorum ;  cum  philosc 

phorum ,  nec  modo  eorum ,  qui  resensentqr  a  Dio 

f  ehe  Laertio ,  sed  aliorum  ^b  Aristotele  memora 

torum  9  in  primis  eorum  qur  carmina  scripserunt 

Xenophanis,  Parmenidis,  Empedoclis,  Epichai 

mii  tum  vero,  Historicorum ,  Sophistarum,  Ora 

torum,  aliorumque   omnium*     Sed  plerorumqui 

qiium  libri  perierint ,  nec  nisi  leves  reliquiae  ii 

filiorum  i^criptis  sparsae  lateant ;  has  ipse  quisqu< 

interiorum   Literarum   studiosus  coIliget«     Nan 

quae  adhuc  snnt  colkctae,  et  paucae  sunt  et  pau 

Cissipiorum  2  et  qui  hac  laude  in  primis  fertur  li 

bellus  H.  Stephani,  Poesis  Pkifosophica  ipscri 

ptus  9  ut  incboatus ,  eadem  }aborat  inopia :  quen 

VX  aliquis  doctus  homo  augeat  suisque  numeris  e]^< 

pleat,  et  omnino  ur  omnium  perditorum  Scripto^ 

rum  reliquige  congerantur,  et  sub  suo  cujusque 

nomine  digcstae  vulgentur ,  vehementer  optamus; 

quo  facilior  expeditiorque  reddatur  fontium  cognii 

tio ,  sine  qua  othnis  interpretandi  labor  vanus  q\ 

fnanis  est.    Caeterum  in  iis ,  quae  exstant  integra^ 

^criptis,  promta  ac  parata,  certe  minus  difficilis, 

fst  observatio«     Homericae  quidem  et  Hesiodeaa 

ipiitationes  cuique  Platonem  lcgenti  -sponte  in  ocu<i 

Iqs  ipcurrunt :  aliac  magis  Utent ,  ve)uti  cx  Lyri<r 

Cls,  Tf«g|ci#,  CeinlCM|  WpreffslKJ^    eqnJdem  iq 


AD    HEUSDIUM.  39 

hoc  geoere  complures  imitariones  nondtim  ^  quod 
sdam,  a  quoquam  animadversas  9  annotare  me  me- 
ouDi:  et  credibile  est ,  multo  plures  me  fugisse. 
£r  profecto  iu  se  res  habet ,  ut  maximum  Criticae 
feiidter  tractandae  momentum  positum  sit  in  co- 
gnitione  fontium ,  unde  scriptor  quisque  et  res  ec 
verba  hauserit ;  qnippe  ignoratia  fontibus ,  pluri« 
iDomm  locorum  et  sententiam  et  venustatem  latere 
necesseest. 

Sed  baec  pleraque  Te  ipsum  9  mi  Heusde ,  jam 
te  et  osa  expertum  esse,  multis  in  tuo  libdlo 
documentis  comprobaijti:  et  mea  haec  scriptio  ma« 
gis  pertinuit  ad  Te  admonendum,  quam  ad  do« 
cnidum.  Tu  igitur,  qui  Platonis  omandi  sta* 
&xm  ita  ingressus  sis^  ut  primum  hoc  specimen 
edideris  non  modo  tironi  decorum ,  sed  neque  ve* 
terano  poenitendum ;  fac  reliquum  cursum  gnavi« 
ter  persequaris  9  ut  tua  ex  opera  fructus  et  ad  Te 
Itodis,  et  ad  multos  doctrinae,  perveniat  uberri* 
mos.  Vale.   Scripsi  Lugduni  Batavorum,  d.  vu 

WfAm  MDCCCllU 


C  4  KPI< 


EPISTOLA 


A  D 


B08CHIUM, 


SX     BDITION 


PARTIS     UNPECIUAE 


iPIBJilQTHECAfi    CRITICAE. 


mm 


9  ^y 


HIERONVMO     deBOSCH^ 

AMICO    GRUDITISSIMO,    VE^i 
TERRIMO,    OPTIMQ, 

St     P.     P. 

DANIEL    WTTTEHBACH, 

fy  rbis  amatorem  BoscAum  salycre  jubcnwt 
^uris  amatorcs:  -p^ 

Ohe!  jam  versum  abFumpere  cogor.  Ecce«  ml 
^oscbi  9  hanc  ad  Tc  epistolam  scribere  institueiiis  ^ 
)io(:  Horatianum  exordiuqj  nactus ,  et  ut  pire  op^s. 
portunum  ^jpotxe^e  per|;eqs,  prot^nusi  offi^do  iq 
|>rpximis  » 

•_.  «^  jl^  in  rc  sclUcct  una 
fi^ultum  (fissimihs  :  at  qa^tcr^  pacnc  ^^nfcUi. 


EPISTOLA  AD  BOSCHIUM.  41 

Keque  enim  gemelli ,  nec  hac  in  re  una  multufn 
dissimiles ,  sed  in  aliis  multis  sumus.    Jam  dein« 

ceps, 

Fraternis  aninUs:  quidquid  nega$  alter^  et  aher: 
Armimus  faritcr ,  '^etuU  :  — 

eonvenit  in  nos  hoc ,  Fraternis  animis  yetuU:  at 

BOD  item  altenim :  neque  enim  quidquid  alter,  ne- 

gatet  annuit  alter:  sed,  ut  multis  in  rebus  con-» 

sentimus,  ita  in  multis  rursus  dissentimus.    £t 

Umen ,  et  Ta  me  amas ,  et  ego  Te :  et  vetus  est 

iic  amor:  nec,  nisi  ita  esset,  banc  ad  Te  publice 

q)istolam  scriberem,  Quamquam  et  aliae  mihi  hu« 

jus  scriptionis  caussae  fuerunt,    Quae  tandem  il* 

ke?    Primum :   Tu  vis  Tibi  tale  quid  a  me  scri^ 

bi:  idque  saepe  mihi  et  significasti  et  declarasti. 

Deinde:  ego  volo;  intelligo  enim,  me  Tibi  tale 

quiddebere;  quandoquidem  Tu  mihi  politissimum 

tuum  carmen  dc  hominum   aequalitate  ante  hps 

duodecim  annos  dfcasti.     Saqe ,  ex  illo  tempore 

aaepe  observavi  et  quaesivi ,  si  quid  in  mearum 

proventu  Musarum  h^iberem ,  ^  quod  Tibi   dooarii 

loco  reponerem.   Nihil  reperiebam.   Nam  Blutar^ 

cluis^  qui  mihi  unum  et  perpetuum  opus  erat, 

Oioniensi  Academiae  debebatur.    £t  si  quae  alia 

ennt  subita  et  subseciva  j  haec  ad  alios  spectabant, 

Fait  in  his  9  liber  Seicctorum  cx  Historicis  Grac^ 

ds:  hujus  praefatio  pertinebat  ad  lectores  disci^* 

pulosque  meos.    Fuit  Fita  D.  Ruhnl^cnii  nostri : 

toae  ipsius  xaanibua  integira  illibataque  servatida 


ta  EPISTOLA 

videbatnr.  Et  quod  nuper  rependno  impulsu  9  'ef 
quasi  ipsius  Platonis  instinctu ,  ad  ejus  Phaedo* 
nem  edendum  me  conjeci :  nolui  Tibi  librum  in* 
acribere,  cujus  nobis  non  esset  communestudium. 
Neque  vero  privatus  fuit  infrequens  proventus» 
in  antiquis  Scriptoribus  vel  ad  meum  usum  ita  re- 
legendis ,  ut  mihi  viderer  multis  locis  ad  intelli- 
gratiam  et  emendationem  profecisse:  vel  interpre* 
tandis  ad  discipulorum  institutionem :  quo  in  ge« 
nere  Horatianos  quosdam  libros,  veluti  illum  De 
Arte  Poetica  »  Epistolam  ad  Augustum,  altos, 
quosdam  item  Virgilianos,  tum  Ciceronianos  De 
Officiis,  de  Legibus,  De  Oratore,  De  Divinatio- 
Be,  De  Senectute,  De  Amicitia,  Paradoxa,  ne 
dicam  de  Orationibus  et  Epistolis :  hos  igitur  Ii« 
bros  in  scholis  meis  interpretatus  sum  ad  euni 
modum ,  qui  fere  novae  editionis  instar  esset*  Ez 
his  quum  ante  biennium ,  illnm  De  Senectute  Ti« 
bi  inscriptum  edere  constituissem ,  Tuque  illam 
spem  lubens  praeciperes ,  mox  intellezi ,  si  qui* 
dem  non  modo  aliis,  sed  ipse  mihi,  satisfacere 
vellem ,  apparatu  variarum  lectionum  ex  antiquis 
libris  opus  fore  ampliore,  quam  quem  ipse  tem* 
pore  tam  multis  laboribus  occupato  colligerem. 
Itaque  boc  editionum  aut  abjecimus  consilium^ 
aut  certe  in  posterum  rejecimus:  et  si  quid  in 
scholarum  nostrarum  dictatis  novae  lucis  inesset^ 
totum  hoc  in  Bibliotheca  Critica ,  si  quando  eam 
instauraremus ,  prodere  decrevimus.  Huc  accede« 
bat  Hengsuus  noster»  subinde  flagitans  ut  sibi 

615- 


AIV    BOSCHIUM. 


43: 


oiiii  I  li  -< 


Criticae  Volumen  Tertium  ne  inchoa* 
tam  fdioquerem  ,  sed  additis  duabus  Partibus  ex« 
plerem.  Agnovi  caussae  vim  et  honestatem :  proit 
nisi  me ,  si  quando  aut  Piutarchei  operis  perpetui« 
tate^  aat  aliorum  atudiorum  satietate,  ut  fieri  so« 
let,  defatigatus,  materiae  novitate  et  variandis  Isu 
borum  vicibus  animum  alia  scriptione  recreare  vel« 
lea,  materiam  acriptionis  Bibliothecam  Criticam 
siunmrum«  Sed  hoc  ejusmodi  erit,  ut,  si  forte, 
apleto  boc  Volumine,  In  eodem  scripcionis  gene^ 
xe  pergere  velim ,  non  me  rursus  in  eamdcm  qu»* 
dripartiti  Voluminis  explendi  necessitatem  conclu» 
^m,  sed  integrum  mihi  reservem  judicium  de  Par« 
tiam  numero;  ut  in  poatrema  quavia  Parte,  tam-  .^ 
quam  finito  opere,  desinere  liceat,  ^Awit  rtn 
fOf  Tovra  0ih9q  iiiU^ara  Svfid^ ;  tam  diu  intermisso 
etvixresumto  penso,  novum  etiam  animus  som* 
siat?  Atqui  cum  exceptione  haec  dicuntur,  17/« 
sf  quid  accidcrit ;  et ,  ut  omnia  nostra ,  U^y  h 
ytinfsffi  mlroin 

Caeteruai ,.  reaumta  subito  per  hoc  fcriarum 
odam  Bibliotbecae  Criticae  scriptione ,  Tui  mihi 
continuo,  tni  Boschi,  in  mentem  venit,  Age,  in« 
quam,  faciamus,  ut  eadem  opera  duplex  nomen 
solvamus:  et  librum  diu  studiosis  hominibus  de* 
bitum  absotvamus,  et  eum  Boschio  inscribamusa 
ct  quidni  Ooschio  eodem  jure  Tertiam  Partem^ 
quo  Primam  Fonteinio?  praesertim  meliore  con^ 
ditione.    Nam  ut  Fonteinium ,  tamquam  commu« 

Qem  parentem,  paterno  bQaore  coluimus,  ita  me 


44  EPISTOLA 

'tt  Boschium  earit^s  et  familiaritas  qnasi  fratei 
Junzit :  et  debeo  ei  vicissim  munusculum :  et  c( 
tentus  erit  eo  ^  quod  dabo :  nec  novum  repon 
coi  ego  rursus  novum  et  ipse  reponere  debeam. 
Fonteinio  scripsi  gratuita  pietate :  nil  ei  debeba 
nec  mihi  rescripait,  sed  opus  imposuit,  Th 
phrasti  editionem.^  Haec  est  illa  in  superiore  hu 
Bibliothecae  Parte  (*)  mihi  dicta  adoptiva  et  in( 
tata  filia :  quam  dictionem  nonnuUi  perperam 
Cepenmt.  Nosti ,  auctore  Herodoto ,  1 ,  93 ,  I 
dis  morem  fuisse  filias  prostituere,  ut,  corp 
quaestum  facientes,  dotem  sibi  futuri  matrimc 
colligerent.  Ab  hac  ratione  mea  pietas  abhoi 
bat:  quamquam  non  dissimile  in  aliorum  8cri[ 
edendis  subinde  usurpatur.  Ego  adoptivam  fili 
prostituere  nolui  :  nemini  eam  venditaW  ,  i 
utendam  concessi:  nuUam  ejus  floris  partem  i 
Ipse  delibavi,  nec  aliis  delibandam  permisi:  ic 
grara  virginem,  pudice,  liberali  septam  custo 
servavi :  nec  nisi  in  adolescentum  doctorum , 
rumdemque  castorum  et  modestorum ,  conspect 
et  colloquium  eduxi;  si  forte  aliquis  eorum 
natrimonium  sibi  eam  expeterer.  En!  inqua 
baec  est  adoptiva  mea  filia ,  quae  dotem  quid 
non  habet  eam ,  quae  vulgo  dos  dicitur ,  sed  ali 
longe  majorem:  quae  nunc  nondum  apparet, 
parebit  autem,  si  ad  eam  coUigendam  studi 
et  laborem  contuleritis :  coUigenda  est  per  Gi 

C*}  [Cf.  Vol.  IH.  Part.  11.  p.  103—10«.] 


AT>     BOSCHIUM.  45 

uxtm  Romanarumque  Literarum  scientiam ,  cam 
ez  Vetmim  libriSf  tum  apparatu  et  commentario 
patris  formando  et  expoliendo:  iu  vobis  puella 
mgnim  gloriae  dotem  adferet :  ego  vobis  dux  et 
idjutor  operis  ero.  Adhuc  nemo  fuit,  qui  ejus 
tmore  caperetur:  nec  tamen  desunt,  qui  prae  se 
&rant,  se  conditionem  non  repudiare,  sed  delibe« 
rare.  De  quibus,  si^  quod  nolim  nec  fore  opi« 
fior,  spes  nos  defecerit ,  puella  ad  Teleobaptistaa 
leabituram  minatur^ubi  alatur  et  fortasse^quaokt 
Tisvecttla»  in  matrimonium  coUocetur. 

Tecum  »  mi  Boschi ,  alia  mihi  caussa  est :  noa 
netuo  ne  Tu  quoque  adoptiva  me  filia  ferias. 
Scribo  banc  ad  Te  epistolam,  ut  duplici  officio 
defungar ,  ejusque  debiti  conscientia ,  quasi  one« 
jv,  animum  levem  et  religione  solvam  antequam 
td  plures  abeam:  quod  Socrates  in  Fhaedone  di- 
xity  kfipaXtmpcftf  ilvM  (lii  imhf»t  vpiv  i0ovtivM* 
Hu.  Sed  et  ipsa  per  se  amicitia  hoc  a  me  sive 
monus  sive  monumentum  postulabat.  Quae  si, 
secnndum  Veteres,  virtus  est,  nec  virtus  sine 
prudentia  esse  potest ,  prudentiae  autem  est  se 
ipsum  noscere;  da  Te  mihi  parumper,  mi  Bo» 
schi,redi  mecum  in  memoriam  priorum  temporum 
nostrorum  9  ut  cognoscamus  a  quibus  initiis  pro- 
fiecta  nostra  amicitia ,  quibus  officiis  culta  et  confir* 
iBau,et  adbud  floruerit, et  in  posterum  se  tueatur. 

Annus  erat  mdcclxxi  quum  ego  adolescens, 
Iiac  in  Academia  Literis  studens ,  principum  inge» 
nio  doctrinaque  virorum ,  Ruhnkenii  et  Valckena« 
lii>  consaetudine  et  amicitia  fruens »  nec  aliud  ni« 

si 


40  EPISTOLA 

fti  finito  tnno  redltuin  in  patriam  cogitans  ^  cathd^ 
dram  Literarum  et  Philosophiae  in  AiDstelodamensl 
Remonstrantium  Collegio^  commendatione  duum^ 
virorum  nostrorum  mihi  oblatam  9  eorumdem  hor-« 
tatu  accipiebam*  Uterque  hujus  mihi  stationid 
opportunitates  praedicabat ,  in  his  urbem  frequen« 
tem  Literis  et  studiosis  earum  hominibus ,  quorum 
plerisque  meum  adventum  haud  ingratum  fore  9  cer«i 
te  Petro  Fonteinio  et  Hieronymo  Boschio :  illunt 
multae  lectionis  senem,  Theophrasti  Characteres 
edere  parantem ,  me  sibi  adjutorem  expetiturum  s 
hunc  juvenem  Literarum  amore  ardentem ,  luben« 
tur  mecum  in  earum  studio  versaturum :  6$  BoschiuS 
facit  boms  vcrsus ,  ajebat  Valckenarius ,  ct  pro* 
sam  orationcm  mclius  scribit  quam  solcnt  vulgo  5 
qui  vcrsus  faciunt :  cnl  librum^  qucm  modo  cdi* 
dit^  G.  Hooftii  Carmina  Juvcnilia:  erat  enim  li- 
ber  prae  manibus :  inspicio ,  video  praefationeoi 
pure  et  eleganter  scriptam :  continuo  de  Te  bene 
sperare  coepi. 

Mox  Amstelodamum  excurro,  habitationem  alias*« 
que  commorationi  necessarias  res  prospecturus« 
Quibus  prospectis  ,  Fonteinium  adeo :  qui  me  co- 
niter  excipit ,  erga  hominem  non  ante  visum  pro« 
priam  sibi  gravitatem  humanitate  temperatam  ob« 
tinet :  gratum  sibi  meum  adventum  esse  ^  gratam 
consuetudinem  fore;  quaerere  de  meis  studiis  ec 
Plutarcho,  ego  de  illius  Theophrasto:  ille  mihi 
harrare  deHemsterhusio,  ego  illi  de  Ruhnkenio  ec 
Valckenario :  tum  mittit  qui  Te  arcessat  in  vicinia 


AD    BOSCHIUAl  47. 

Ittbttanteiii.    Peif  o  narrare  jeni.  To  tdvohs ,  alt^ 
ccr,  fervidusy  antiquo  more  candidns^  slmplex^ 
tpertos ,  insignis  ad  benevolentiae  effiisionem ,  iftl 
ieotentitm  pronunciandam  promtus :  alloquens  uc 
diu  cognitum  :    ^  Sahe  ^  mi  WjttenbacM ,  gaudeo 
te  ad  nos  venisse ,  spero  nes  amicos  et  familiarm 
f^rt^  spero  Literis  una  operaturos^^    y^  Et  iu^ 
ioquam,  nU  BoscM  ^  sahe^  et  spero  ita  fore^  ut 
msJ^    Tnm  Tu  de  studiis  tuis  narrare ,  Homero  ^ 
Hctiodo  9  Tlieocrito ,  Iios  te  legisse ,  sed  ad  Ho« 
neram  rediisse ,  hunc  iterum  et  stepius  et  semper 
legendnm  esse:   et  intonas  illud,  hunc  esse^  a 
ftfp,  ceu  fonte  perenrd  9  Vatum  Pieriis  ora  rigan' 
tur  aquis.    Ego ,  cui  hic  impetus  et  sonus  plane 
novus  accic^erer ,    ,,  Agnosco  te ,  inquam ,  mi  Bo^ 
schi^pknum  Homeri  numine :  etritefacis:  nam^ 
nt  Aratus  carmen  suum  ab  yoye  orsus  est ,  '£« 
tA;  ipx^f^^^^  9  ^^^  Quinctilianus  praecipit  ini* 
tium  studii  Literarum  ab  Homero  ducendum  esse: 
hoee  semper  regia  yia  fuit:  quam  tu  viam  secutus^ 
pantoi  progressus  feceris  cognovi  nuper  ex  libel^ 
Ittuo^  quem  vidi  apud  Valckenarium  :  qui  ait  ^  tc 
hms  yersus  facere^  et  prosam  orationem  meHus 
seribere  quam  vuigo  soleantj  qui  yersus  faciant: 
€t  sane  mihi  yideris  Gceronem ,  Nepotem  9  Terern 
Aim  diligenter  lectitasse.^    Ad  haec  Tu :  „  Air^ 
tondem^  hoc  Valckenarius  dixitf  airf  tandem^ 
hot  tujudicas?  atqui  sunt  hi  auctores^  quos  quo^ 
tiiic  lcgo  9  ad  quorum  exemplum  stibsm  ipse  meum 
firmare  studoo:  tu  yero^  an  etiam  yersus  facis ?^ 


EPl  S  TOL  A 

^  Nondum ,  iflquam."  ,,  Qiiare  nondum  P^  ^  QfiiM 
mndum  alia  satis  didici^^    ^  Tu  alia  nondum  sa^ 
$i$  didicisti  ?  quaenam  ilia  ?**  y^  Et  prosae  serU 
ptioncm ,  inquatH ,  et  alias  multas  Literarum  par^ 
tes^    M  ^^  tamen^  inquis,  pulerum  est  versus 
facere  !  *^    ^  Est  omnino ,  inquato  ^  pulcrum ,  puh 
cros  yersus  facere ;  nec  modo  pulcrum ,  sed  paene 
divinum;  quodpoesis  in  altum  evolat  sublimis  ^  prou 
sa  autem^  ut  yocatur^  ita  est  pedestris  oratio^  et 
humi  incedit :  me  quidem  nemo  inducet ,  ut  diyi^ 
nitatem   appetam^    antequam  humanitatem  satis 
perceperim.^*  f^onteinius  placide  subridens ,  „  Ita 
est ,  inquit :  suum  cuique  judicium  in  his  studiii 
leryandum  est:  qui  bonos  yersus  facere  potest^  fa^ 
ciat ;  est  enim  egrtgium :  qui  non  potest ,  nefaciat : 
est  enim  non  modo  molum  poema  ^  sed  mediocre 
etiamj  intolerabilis  res^  judice  Horatio:  medio^ 
eribus  esse  poetis ,  non  homines ,  non  2)/,  non  con^ 
cessere  columnae :  in  aliis  rebus  mediocritas  fer* 
tur :  prosa  scriptio  ,  quamyis  mediocris ,   tolera'* 
tur:  quare?  quia  cogimur  prosa  uti :  yersus  face^ 
re  nemo  cogitur:    mediocres  yersus  non  nisi  in 
pueris  e%  adohscentibus  ferendi  sunt^  quibus  pensi 
loco  datur  haec  exercitatio^  utilis  sane  ad  nume^, 
rorum  modorumque  cognitionem  faciliorem  ,    ad 
studium  excitandum  ^  adingenium  exhtlarandum : 
semper  equidem  ita  judicayi^  bonum  poetam  essc 
non  posse ,  nisi  cui ,  praeter  ingenium  et  linguae 
scientiam ,  etiam  doctrinae  copia  adsit ,  cujus  ya^ 
rietate  doceat  et  delcctet :  tali  demum  homins  con* 


AD    BOSCHIUM.  ^ 

Uiatur  vcrsui  facere  ^  si  taleat  componendi  faci< 
liuiu^  nec  totos  dies  in  pariundis  paucis  yerHbui 
dcsudes^  sed  tsd  Oyidii  simiUtudinem  acceda$^  cul 
iponit  %ua  msmeroi  catmen  ytniebat  ad  aptos  :  igi-» 
kif  inter  enUlittssimos  etiahi  yiros  et  in  poetatum 
luiime  versatissimos  pluHmi  fuerunt  ^  qui  a  p^^ 
matibas  pangendis  abstinerent:  yeluti  nostrates  J^ 
F.  Gronoyius^  J.  PeritoniuSi  T.  Hemsterhusius  ^ 
it  qui  nunt  sunt^  L.   C.   Valckenarius  ^   et  D^ 
Ruhnkenius :  escteri ,  ut  puto ,   J.  A.  Ernestus  ^ 
et  R.  Bentldus  quamvis  omnium  furpiKiTaToe»  Ad 
haec  Tu  videtHiris  ^  Qt  dum  loquebatur ,  et  qaum 
desient ,  quaedam  objicere  veUe  ^'  sed  senis  ver^» 
cuii<ti&  te  ipsum  cohibere:    denique,    i,  Sit  ui 
yultis ,  ajebas :  nunc  a  te  peto  ^  Fonteini  ,  ut  mi^ 
ii  tVyttenbaeliii  copiam  facias ,  eumque  hanc  ye^^ 
speram  mecum  esse  sinas  ^  si  quidem  yult  et  ya^ 
cat.^    „  £t  yoloj  inquam^  mi  Boschi^  etyaco.*^ 
Ita  Fonteinio  saWere  diximus^  ad  Te  concesaimus* 
Ibi  Tu  quasi  libcrior  ec  Tibi  redditus,  naturae^ 
obsequebaris  tuae,  tuorum  mihi  bonofum  cognj« 
tionem  impertiebas ,  clausos  adhuc  sapientiae  the« 
sauros  recludebas;  ut  mihi  Socratis  in  mentsm  ve« 
niret ,  quem  Alcibiades ,  apud  Piatonem  in  Convi« 
vioy  cum  statuis  Silenorum  comparavit^  quae  bi« 
&nam  apeltae  intus  habere  deprehenduntur  iyih^ 
fun-tf  Uuit  5  deorum  signa«    Ostendebas  fiiibi  an« 
noutioiles  tuas  in  Homerum^  Hesiodum^  Theo>« 
critum:  ostendebas^  in  Ciceronem^  Terentium^ 
Horatium  ,  alios :  quas  ego  miraus  accurate  et  ad 
VoU  II.  D  graift^ 


1 


f 

w 


S^  E  P  I  S  T  0  L  A 

gramtnatictni  diligentiaiii  factas    ,,  Nae ,  incji 

mi  Boschi^  licet  jam  tibi  impune  versus  foi 

qui  nil  remittis  ex  grammattca  seteritate^ 

mu/tis^  qui  versus  faciunt^   accidere  yiden 

Reliqaum  .teiDpos  ad  focum »  inter  Socratics 

cula ,  id  est  minuta  et  rorantia ,  et  literatos 

roonea  traduximus*    Erant  baec  inter  nos  dein 

perpetua :     „  En  illum  Homeri  locum  prorsu 

yinum  !    En  tibi  illum  in  atio  genere  non  n 

diyinum  l  Quid  hvnc  dicis ,  longe  omnium  di^ 

simfsm  9  quem  Virgilius  plane  divinitus  reddi 

Jih !  Virgilium  mthi  dicis  :  qucm  ncmo  ^  nisi 

Homerum    edidicit ,  intelligere  potest:   quen 

fttum  puer  tanto  siudia  et  admiratione  legissen 

nil  perfectius ,  rnl  mihi  magis  intellectum  puti 

Virgilio ,  magis  eiiam  admirari  et  intelligere 

fi ,  postyuam  Hoinerum  lcgissem.     Sine  Gr 

Literis  nulla  est  salus  in  Latinis^  dimidiu 

lucis  et  suavitatis  abest ,  et  plane  illud  Hot 

cum  accidit ,  ^HfUtfv  yip  r^  ifnrijg  iiroxlvutatt  e 

waZiiit.**  Haec  fere  simul  ambo  et  coiBmunite 

tebrabamus.  Tumego:  y^Recteais:  nam  quid 

Latini  Scriptores  sine  Graecis  Literis  fuiss 

Cicero^.qui  nunc  in  aliorum  Latinorum  jac^ 

unus  nobii  instar  muitorum  est ,  quem  et  in  ot 

ribus  Demostheni  et  Isocrati ,  et  in  pMlosopkis 

toni  et  Xcnophonti  opponimus  ^  quo  nec  doctrina 

fia^^ec  orationis  perspicuitate  ^  suavitate^  gr 

iate^  quid  excellentius  esse  potestj   numquaff 

hanc  taudem  peryenisses^  nisi  a  Graecis  Lh 


VMd  iUa  b9ha  in  Latinas  LU&rds  transtulifset.^ 
Hic  To !     yi  NoH  9  ik  Qcerone  secus  quid  dicere  t 
fsem  ego  dies  noctesque   iego^   nec  efus  ^  iection^ 
ianquam  satiari  possum :  ut  hoc  in  Epistolis  ele^ 
ganier  disit/  ut  Ulud  in  Ordtionibus  feiti^^el  ut 
tarsas  illud  egregie  I    Dii  toni  /  qui  ita  scribit , 
kunc  ipsum  Deum  esse  oporiet^    ^  Est  ita  ^  in^ 
quaiD,  optime  Bosc/ii:  nemo  omnium  me  magit 
tccum  consentit  in  amore  Oceronis :  nec  eum  solA 
doctrina^  sed  Hatura  etiam  yaluiss^  afo:  nec  sine 
utriusque  pracstantia  et  confunctiofte  tantam  diyi^ 
nitatem  consequi  potuissd  :  est  illud  ipsum  quodPla^ 
to  iixit  in  Matdro  (  p.  354  ,  C* )  Awbq  9  huq  31 
tai  iavfiuiS09 ,  Ix/stt  S^inp  ri^Ka*  «I  fiiv  vot  irip* 
tCit  ^ijst  fjiTOflx^  thou  9  Iv^  fiirap  lhhiyi(Mq  ^  vpov^ 
haffif  iwtar^ptHP  Kot  p^xirnv^  otov  V  ir  ihhlTqjiit 
vArm  i  rair%  inX^^  l^fi*  tria  esse ,  quibus  quis 
aliqao  in  laudis  genere  ^  item  in  eloquentia  ^  ma* 
gnus  fiat  j  rtaturam  ^  doctrinam ,  exercitatiohem  i 
doctrinam    appellans    iirtTrJifiijP  9   scientiam^  ar* 
tcm^  ratioHem  dc  yiam^  quam  alii  methodum  ei 
theoriam  dicuntJ*   Tum  Tu :    ^  jtpage ,  mi  fFyt'^ 
tenbacAij  omnes  methodos  ac  thcoriast  quilus  ho* 
dic  quoqUe  multi^  qui  sc  philosophos  esse  yolunt^ 
ms  poetas  alBgare  cupiunt:  nil  est  impuderitius 
illis  hominikis ,  qtii  nec  Latirtam  linguam ,  nei^ 
fcrtus  facere^  sciunt^  et  tamende  his  judicant^ 
et  sccundum  leges  ab  ipsis  latas  rios  ccrisere  et  re^ 
gcre  audent*^   ^  Omnium  rerum  ^  inquam  ,  etiatit 
^imarum  9  ptrftrsus  usus  fieri  potest :  sed  Oce^ 

0  4'  rt^ 


^  EPISTOLA 

nmtm  quoque  msti  illa  tria  quasi  fundamtnta  p^ 
ncre  chquentiae:  et  de  hac  ipsa  methodo  et  lari 
egregios  illos  rhctoricos  libros  scripsisse ,  Dc  Ori 
tqre ,  Brutum ,  Oratorem ,  alios*^  ^  At  cgo  tt 
inquis,  ipso  dcerone  auctore  confytabo^  qui  i 
his  egregiis  De  Oratore  libris  alicubi  aprmai 
fiaturam  atque  ingenium  vim  ad  dicendum  afei 
re  maximam.^^  y^  Credo  equidem  ^  inquam;  ma» 
mam  dicit^  non  omnem^  ut  artcm  et  exercitatii 
nem  excludat :  et  ego  te  confutabo  auctore  Horati 
tuo  9  qui  dicit  y  doctrina  yim  promoyet  insitam. 
y^Vahl  Horatium  mihi  opponis?  quem  recte  mem 
4licis  y  quem  in  oculis  fcro  ,  quem  de  manibus  nun 
guam  depono  /  quasi  yero  is  illo  loco  »  yel  dc  eii 
guentia  aut  poesiy  aut  aliarum  rerum  scicntii 
4ic  non  de  yirtute  loquatur^  yel  doctrinam  atta 
dicat  quam  educationcm  et  institutionem :  tune  pi 
tas  Horatium  carmina  sua  composuissc  secundu 
^praecepta  alicujus  philosophi  aut  grammatici ,  c 
fion  ista  ista  yincula  bonitate  naturae  contcmsisst 
€t  ingenii  impetu  in  altos  nubium  tractus  eyola 
seP^*  »  £go ,  mi  BoscU ,  inquam ,  in  judicio  i 
Hotatio  9  ut  de  aliis  magnis  Scriptoribus ,  seqm 
Platonem  meum:  dicoj  Horatium  natura  yalui 
se^  tum  doctrinam  et  exercitationem  assumsisst 
ita  magnum  poetam  exstitisse  :  item  judico  t 
yirgilio^  ct  omnibus  magnis  poetis:  dc  Ciceroi 
in  eloquentia ,  et  de  omnibus  magnis  oratoriSm 
€t  itcm  de  aliis  generibus :  nam ,  quod  dixisti  i 
praeceptis  artis ,  Horatium  iis  studuisse  rcs  ipi 


A  D    B  O  S  C  H  I  U  M.  5$ 

f^  ^ut  4fi  PocHca  lo^uitur  :  jam  vero  eum  Grac*- 

€U  Liseris  non  mode  excultum  9  sed  repletum  fuis^ 

U9  ettetum  a  Graeeo  /onte  manasse^  et  singuU , 

fcrms  et  t$ta  pocmata  produnt :  igitur ,  ut  in  ejus 

Osrmifdtus  sublimitatem  et  mafestatem^  in  Sati^ 

ris  et  Bpistolis  sapientiam  et  urbanitatem  miror  ^ 

Ua  video  unde  haec  fluxerint :  agnosco  in  illis  Lj» 

ricos  Graecos^  Alcaeum^  Pindarum^  Sapphum:. 

in  his  Socraticos ,  Platonem ,  Aristotclcm  9  Theo* 

firastum ,  Bioncm  :  in  utrisque  omnem  Graecorum. 

emdiiionem :  fuis  enim  hujus  ignarus  Horatiun^ 

intelUgaS?   sed  exercitatio  ac  doctrina  e^trinsc'^ 

eus  rcniunt  ^  ingenium  intrinsecus  ab  ipsa  natura, 

insitum  adessc  debet:  cujus  nisi  tamquam  dgri  bo^ 

siitas  subsit ,  exercitationis  ac  doctrinae  quamvis 

bena  semina  fsmstra  in  eo  seruntur^  ac  pcreunt.^^ 

«  Plane  tecum ,  inquis ,  sentio :  modo  ne  in  do* 

etrimu  instrumentis  numeres  ista  compendia  rhe^ 

iericae  et  pocticae  9  non  dico  antiq'sorum  aut  ad 

untiquam  rationem  scribentium ,  sed  noyissimorum 

jgune  et  misere   philosophantium^^     ^  Non  fa* 

ciam^  inquam;  modo  tu  mihi  yicis:im  concedas^ 

kdieque  itcm  comparatum  esse  ut  antiquitus ,  ne^ 

pe  posse  quemquam  ufla  in  Literarum  scicntia 

et  facultate  magnum  existere ,   nee  bene  prosam 

scriberej  neo  bona  poemata  pangcre^  nisi  ad  na^, 

turalem  ingenii  facilitatem  accedat  exercitatio  et 

doctriaa ,  id  cst ,  ut  Fctcres  perpetuo  legamus ,  eP 

saepc  multumque  scribamus^  nostraque  scripta  se* 

duJo  cum  VeUrum  scriptis  comparcmus  ad  corum'^ 

D  3  quo 


(f^  EPISTOLA 

fu^  exmph  conformcmus.^*  „  Atqui  hoo  ipMfnt 
cst  quod  ct  cgo  factito^  ct  alios  factitarc  hor4or^ 
fam  nuper  aliquot  impuli  adolcsccntes  ad  haeo 
Literarum  studia  capcsscnda:  hi  tui  diseipuH 
trunt^^  I,  Mactc  yirtutc:  qui  tantopcrc  dc  Li* 
teris  mcrcris:  sane  audi^vi^  tc  hac  in  urbe  haud 
dissimilcm  Socrati  itcm  oUrc  ct  adolcsccntes  ai 
hona  studia  incitare:  scddc  Sacratcfucrunt  qui  di^ 
ccrentj  eumfuissc  ad  irp^Tphnorixi  iKay&TOtrov^  non 
itcm  ad  irpoaiyaytTv^  efficacissimum  ad  impc/Icn* 
dum^  minus  cficaccm  ad  producendum^  id  cst^ 
^d  lcniter  duccndum^  ct  quasi  doccndum:  sie 
enim  Cictro  ad  yarronem  accommodarit  4cad.  I , 
%\  philosophiam ^  inquity  multis  locis  inchoasti ^ 
ad  impcllendum  satis^  ad  edocendum  parum.  Tu^ 
foftassc ,  m^  BosM ,  utraquc  facultatc  valcs :  ego 
inipellcndi  facultatc  parum  valcrc  mc  fatcor^^ 
y^  Haud  cquidemy  inquis  ,  miror:  nam  vidcris 
mihi  aliquantum  frigcrc  ^  ncc  pro  co^  quantum  in 
Litcris  profecistiy  earum  amorc  arderc^*  ^Unust 
guisqucj  inquam,  suo  more  ardet:  alius  vehe-i 
mentiuSy  ut  tu:  alius  lcntius^  ^t  cgo:  vclim  modo^ 
istudy  quantulumcumquc  mihi  cst  ardoris  j  eum 
fliis  commumcarc  possim :  nam  scmel  inccnsun^ 
paud  dcsperem  in  ardorc  scrvarc ,  doccndo  ct  doi 
0rinay  tamquam  olco^  infundenda:  quarc^  mi 
fioschi ,  etiam  atque  etiam  tc  rogo ,  ut  istud  disci^ 
flifiac  munus  mccum  quasi  partiaris:  tu  primas 
fartes  easquc  breviorcs ,  scd  tamcn  primas^  susci^^ 
$ftts  impu/sorts  f  seu  n^avis  inc^/^oris  f  cgo  sccun^ 

dois^ 


A  D     B  O  S  C  H:I  U  M.  gs 

das ,  ihcforis ,  motum  regentis ,  et  ardortm  alen» 
iis:  $cd  narra  mibi^  sodts^  tjuomgdo  quem  incen^ 
das:  juyat  hoc  scire  et  proderit  ad  meum  mi/U 
mumss  rccte  tuendum^^    y^Fide^  inquis^  quomo* 
doagam:  adoleseentulos  studiis  desiinatos  moneo^ 
ttt  attendant  quod  sit  mamentum  studiorum  ;  sine 
lAterit  Graecis  et  Latinis  nullam  essc  in  ullo  ge^ 
nere  salutem :  estendo  exempla ,  homines  qui  hae 
yiaadsummam  gloriam  yeneruntj  et  rursusj  quij 
negkcta  eadem  yia^  inglorii  et  contcmti  manse^ 
funt :  fidem  ct  auctoritatem  mihi  facio  apud  au^ 
Mcntcs:  credunt:  tunc  ptilcrum  aliqucm  poetac  lo^ 
cum  iis  praelego  ,  ut  movcantur  et  attcnti  reddan'^ 
tur':  hunc  iis  locum  intyrpretor^  yerborum  yim 
eperio^  constructionem  necto^  sententias  deciarOy 
mafdfeste  et  significahter  :  ecce^  illud^  quarh  ye^ 
nustum  !  en  hoc  9  quam  sublimel  yiden*  hanc  irhagi^ 
nem ,  quasi  picturam  oculis  subjectam !  sentisnc  ? 
Locum  ita  pertractatum^  denuo  iis  praelego:  et 
pkrumque  ita  afficiuntur^  ut  cum  poeta  in  altuni 
evolcnt^  nec  relinquere  eum  yelint  donec  perlcgi' 
rita^    „  Nae  tu ,  inquam ,  Boschi ,  ^hilosophus 
ts^  licet  te  esse  nescias  et  nolis.*^    „  Qtiid  ita?^* 
ti  Qssi^  adolescentibus  alas  addis ,  eosque  yolare 
doccs:  lege  Platonem  in  Phaedro^  docentcm  !ioc 
isst  piiilosophiae  proprium  munus ,  excolere  et  in^ 
ftruere  alas  animi^  quibus  ex  his  terrcms  rcbus 
od  coeltstia  evolet:  sed  cedo^  locos  quos  adolcsccn* 
Uhuspro  alarum  quasi  remigio  adhibes?^^  „  Ha! 
Vctercs  phihsophi :  hi  alii  fucrunt  atquc  isti  ho^ 

D  4  aie 


5^  EPISTOLA 

^ie  dicti  philosQphi^  qui  dc  Vctcrihus  judicant  i 
fiec  cos  legcruntn'^  ,,  Sic  cst:  scd  ccdo  illos  vrr- 
^us  quibfds  tu  adolcscctUcs  ad  studia  incitas.^'*  Hic 
Tu  ,  mi  Boschi,  recitab^is  ejusmodi  locos,  ea  vo« 
ce  et  vultu ,  ut  fairile  agnoscerem  Te  ad  receotes 
juventutis  animos  movendos  haud  parum  valecc, 
debere«  Caeterum  ex  alio  in  alium  locuqi  incide^ 
l^amiis,  qui  nobis  quasi  manum  injiceret,  nosque 
retineret  vel  admiratione  pulcritudinis ,  vel  dubita^. 
tione  de  vefa  septeptia  et  scriptara«  Itaque  con^ 
tipua  dejnccps  nobis  inviccm  erant  haec :  Ut  hic 
tnirificus  cft  locusf  Ut  illud  cgrcgri^  dictuml 
floc  vcro  itaj  ut  nil  supr^!  ^omodo  tu  huna 
locum  int^rprctaris  ?  ego  ^c.  Cfiticus  aliquis  ita 
^arrpxit.  Jmmo  corrigerc  yoluit^  ct  iocum  cor^ 
fUpit.  ffon  amq  istam  mtitandi  liifidinem.**  -^ 
Ita  aermones  nobis  ad  multam  noctcm  fluxerunt^ 
Aderant  duo  quidam  tui  fapiiliares,  haud  iQdoctij^ 
qui  nos  libenter  audirent, 

Abii  a  Te  ita  /rfSJ^w»  ita  Tui  amore  captus» 
^ta  aflVctusy  ut  me  a  neminis  umquam  congressu 
aQectum  abiisse  mciniperam,  Tum  reputans  apu4 
m^  quid  illud  fuisset ,  quo  me  tantpperQ  cepis« 
fiesy  etiamaljud»  pr^eter  studium  I^iterarum»  re-i 
perisse  niihi  vic}ebar,  Nam  erat  boc  quidem  va^ 
)idi$^imum  ^i  amor^m  invitamentum ,  studioruni 
compiunio,  Placuer^t  mihi,  quod  Tu,  quamvii^ 
V^r^us  faciep^,  tameq  pros^e  et  Cic^ronis  esse^ 
^tudiosus;  Tibi,  quodego,  quamvis  nou  faciena 

versusi  imw  po^tii  muitum  mbuer^m,   Quod 

Tu 


AD    BOS  C  HIUM. 

To  legens  auctores  »  hos  et  ego  legeram :  igitur  lo- 
ci ,  quos  alter  proferret ,  alteri  non  erant  ignoti : 
et  tmt  ejusmodi,  ut  nostruu)  utrique  placcrent: 
baec  Dobis  fuit  materia  ^(ircttiUg ,  qtiae  est  pars 
aooris.  Tu  Graecarum  Literarum  eras  cupidis* 
siisus:  ego  aliquantum  in  iis  profeceram.  Tu  me 
amare  videbaris  :  hoc  amorem  erga  Te  mihi  facie- 
bat;  ut  est  proverbium ,  jpu^  ivripairx  rlxTti.  Huc 
accedebat,quod  Tu  bonus  homo  eras,  et  meitem 
esse  haud  dubitares :  dicerem ,  cl  ego  itcm  bonus 
tram^  niaideseipso  haec  professio  speciem  levita« 
tisbabere  puuretur;  magnum  enim  quoddam  hoc 
est,  honum  homintm  cssc^  et  yere  dtcitur  ^ahtviw 
M^  lltimm*  ab  aliis  tributam  sibi  ba&c  laudcm 
accipere  licet:  eruditum  se  esse,  et  ipsum  profi'» 
teri,  pueriljs  est  vanitatis:  nec ,  ab  aliis  tributum 
accipere^  invidia  caret.  Certe  auricitia,  nisi  ia« 
ter  booos ,  esse  nequit, 

Migravi  Amstelodamum ,  eodem  anno  exeunte. 
Statim  et  quotidie  una  fuimus,  et  in  studiis,  et 
ip  omni  vitae  consuetudine.  Mox  tertius  nobis  ac« 
cessit  studiorum  socius  Matthias  Temminkius ,  vir 
optimas,  Wesselingio  doctore  eximia  Literarum 
^Historiae  scientia  cruditus^novam  editionem  Ae* 
tbiopicorum  Heliodori  moiiens.    Hic  nobis  plane 
erat,  mitss  sapicntia  Laclf:  cujus  cum  lenitate 
taus  fervor,   nescio  quomodo»  congruebat.    lut 
^Fcs,  loagna  voluntatum  consensione,  sodalitium 
jumipms ,  et  sermonibus  de  omni  Literarum  ge^ 
9Wf  im  vero  lectione  Sophoclis ,  Euripidis ,  et 

H  S  Ari« 


5f  EPIS  TOL  A 

Aristoplianis  frequentavimus.  Hanc  rationem  per 
biennium  tenuimus.  Temminlcium  respublica  si« 
bi  asseruit:  cujus  compluribus  muneribus  ma« 
gna  in  temporum  varietate ,  magna  fide  functum  , 
nunc  Leida  nostra  fovet  in  otio  literato  et  pio  se» 
nescentem;  omnibus  Itteratis  optantibus,  ut  He« 
liodoro  8U0  ,  aut  ipse,  aut  per  alium,  publicam 
lucem  impcrtiat. 

Neque  veroalterum  reticeamus  sodalitium ,  quod 
a  diebus  Martis,  quibus  singulis  habebatur,  mar^ 
tialc  cognominare  solebamus,  non  quidem  illud 
unice  nostris  Literis  earumquecommentationibus, 
sed  universe  doctis  et  jucundis  confabulationibus 
dicatum^et  peramanterjunctum:  cujus,nobiscum 
tribus ,  quinque  alii  fuerunt  sodales. 

Fuit  Fred.  Guil.  Boersius,  vir  ad  omnem  ele* 
gantiam  natus ,  Ruhnkenii  nostri  disciplina  ad  po^ 
litiorem  Literarum  scientiam  excultus ,  clarus  do« 
cta  disputatione  De  Anthropologia  Stoicorum:  qui» 
bus  dotibus  accessit  multiplex  lectio,  et  homi* 
num,  cum  in  patria,  tum  apud  extcros,  usus: 
animorum  observatio:  sermo  utilium  et  jucunda* 
rum  rerum  commemoratione  frequens  ,  idem  per« 
facetus ,  sine  offensione  et  acerbitate :  immo  in 
omni  congressu  urbanitas,  et  cum  benivolentiae 
$ignificatione  amabilitas.  Difiicillimis  reipublicae 
muneribus  ac  negotiis  magna  cum  laude  spectatus, 
communi  rerum  conversione  afilictus,  temporum 
iniquitatem  sua  ipse  constantia  vicit:  nunc  ani« 

mum 


AD    B  O  S  C  HltJM.  5^ 

%vm  iogeniuioque  vetere  Masarum  commercio  re« 
creac  et  sustentat, 

Huic  coDJunctissimus,  ingenio  et  temporum  for< 
tona  perslmilis  9  Nicolaus  Paradysius,  medicus  tck^ 
h&ifiniiiof  ikxm¥^  jam  tunc  juvenis  eleganci  Lu 
teruam  et  Latinitatis  judicio  valebat;  usu  et  ra-« 
tione  medicinae  excellens  assumebat  hiscoriam  ar« 
tis,  ut  sciret  quid  antiquae  esset  doctrinae,  quid 
receodoris:  Veterumet  simplicitatem  sequeretur  et 
auctoritatem  tueretur,  eamque  ab  novatorum  cala- 
nistris  et  cinclnnis  integram  servaret ;  ^imilis  hac 
inresciSca  Tibi,miBoschi,  antiquum  obtinens: 
caeterum  sermo^  Tovp»  iih^  &\>m  /liKx  >ayiaqj 
^  audiendi  silentio  et  cogitandi  acumine  existebat 
subtiUs,  perspicuus,  suis  panibus  nexus,  inter- 
spersus  Jeporibus  et  aculeis»    Nunc  ex  vetere  so^ 
dali  Dovus  coUeg^,  saepe  mibi  sodalitii  illius  duU 
cedinem  et  narrat  et  refert,    Sed  pergo  ad  caeteros. 
Henr.  Const.  Cras,  eodem ,  quo  ego,  tempo- 
re,  privatus  item ,  Leida  Amstelodamum  ad  ornan* 
dam  catbedram  vocatus:  quae  fortunae  commtinio 
primam  notitia  n^s ,  tum  consuetudine  et  amiciti^ 
conciiiavit :  ad  Jurisprudentiam  docendam  duo  ma« 
gna  adferebat  9  quibus  eam  et  Qrmaret  et  ornaret , 
adjumcnta :  alterum ,   usum   Ciceronis  ,    indeque 
ductam  I^atinae  orationis  bonitatem :  alterum ,  Phi^ 
ksophiae  cognitionem;  ut  inter  principes  Juris-t 
pnidentiae  et  ad  ejus  laudis  similitudinem  perve^ 
nerit,  quam  Servio  Sulpicio  tribuit  Cicero  (Briin 
1040,  41. ) :  et  eloquentiae  assumserit  tantum  ut 


^  £PISTOLA 

Jarisprndentiaiii  facile  ^ttiferetur :  et  arteio  adhibuetf 
rit  otDnium  arttum  maximam,  quae  doceret  rem 
universam  tribuere  in  partes,  latentem  explicare 
interpretando )  ambigua  primum  videre,  deindedi* 
sdnguere  ,  postremo  habere  regulam ,  quo  vera  et 
falsa  dijudicarentur,  et  qaae  quibus  positis  ea* 
sent ,  quaeque  non  essent  consequcntia.  Huc  ac« 
€edebat  comitas  blanda  et  sermocinatrix,  ut  et 
Tulgo  libenter  audiretur,  et  perspicue  intelligen* 
terque  docendo  indiscentium  animos  facile  inilue- 
xet;  unde  factum  est  ut,  cum  sua  ipse  fama,  tum 
discipulorum  habiris  editisque  disputationibus »  A- 
thenaeum  nostrum  celebraret» 

Jam  in  vicino  nostro  9  tuo  postea  in  graphiario 
nunere  coUega»  Henrico  Calkoenio  multa  erant 
naturae  bona:  sensus  veri  pulcrique  acer:  animus 
rlsus  et  bilaritatis  socius,  ut  euro  numquam  in  vi- 
ta  plorasse  diceres :  certe  dissimillimus  HeracUto  » 
Iiaud  dissifflilis  Democrito ,  ineptias  vulgi  ridens : 
at  miseris  succurrere  discens ,  in  eoque  officio  nec . 
operae,  nec  rei  ipae  suae,  parcens:  igitur  quum 
magno  fori  usu  patrocinium  caussarum  tueretur, 
omnium  consensu  laudcm  non  roodo  prudentiae  et 
fidei,  sed  et  beneficentiae  et  liberalitatis  adeptus 
est.  Ipse  quoque  civilibus  mersus  undis,  maluit 
aua  constantia  munus  amittere^  quaro.  inconstan» 
tiae  opinione  suscipienda  retinere  — ^  justissimus 
utmsQui  fuit  in  Teueris^  et  senantissimus  aequim 
fiis  aliter  yisum  /  •  • 

Denique  Abr^i  Ar»  Meerschius ,  meus  in  SchoU 


A  D    B  O  S  C  H  I  U  M. 

Henoostnmdam  collega ,  fuit  sane  moltis  vir  ia^ 

nli  dotibu»  ornatus,  idemque,  ut  in  materiae  va« 

riente,  perdoctus^   Nam  ipse  antea  Literas  et  Pbi» 

losophiam  docuerat,  tunc  Tbeologiam  et  Histo- 

nam  Ecdesiasticam  docebat;  ut  utriusque  cathe- 

dneptnes  cognius  babere  deberet»  et  baberetad 

eum  certe  modum,  quo  et  discentibus  satisfaceiet^ 

€t  ipud  alios   homines  docti  Profesaoris  existima* 

tiooem  tueretur.    Natura  ei  eam  sermonis  facuka* 

tem,  cum  vultitm  oculorumque  aignificationea 

tribuerM,  ut  dictis  suis  multum  vel  gratiae  vd 

aoctoritatifl  addere  posset :  praeterea  in  scribeodo» 

icribebat  autem  Belgice,  ejusmodi  vakbat  compo» 

sitionis  proprietate ,  qua  argumenta  ab  aiiis  jaat 

tracuta ,  sua  ipse  doctrina  et  ratione  ita  retractar 

let,  ut  nova  et  ipsiu»  ingenio  nata  viderentur*. 

Nam  ct  sale  abundabat  et  festivitate:  ^uibus  quua 

frequeiia  uteretur ,  subinde  quoqiie  abuti  puuba» 

tor.    Aliquot  ante  obitum  annis,  oculorum  visflL 

captus ,  calamiuiem  patienter  tulit :  quod  magnum 

profecto    fuit   in  liomine,  qui  vitam  in  Literis 

ac  libris  trana^isset  9  semperque  aliquid  scriberet^ 

qood  vel  suo ,  vel  alieno ,  vel  nullo  nomine  ede« 

let.    Hic  unua  t  nobis  fatum  jam  suum  imple* 

vit :  ait  illi  xoy0il  nift^  I  Reliquis  npbis  Ckus  0« 

M.  et  mutuam  benevolentiam  servet »  et  reliquam 

fitam  exitumque  facilem  duit  1 . 

Igitnr  cum  iUis  frequens  nobis  fuit  consuetu«« 
do:  at  nobiscum  duobus  invicca  quotidianus  usus: 
coqpuB  nnum  amicorum  par:  aeria»  joca,  pn* 

blU 


$4  EPtSTOLA 

ommuin,  quod,  dum  juvenes  fuimus:  nam  ntme 
provectior  aetas  a  juventutis  erroribus  nos,  oredo  ^ 
KbenLvit :.  Tu  meas  ineptias  tulisti,  ut  ego  titts# 
Deinde,  quod  mihi  multis  partibus  prodesse  stu^ 
duisti.     Recens  me  cognitum  ,  ut  ipse  amabas, 
ita  operam  dabas  ut  alii  amarent,  quibus  me  con*^ 
ciliasses:  meas  laudes  praedicabas,  meaeque  existi- 
mationis,  ut  ipse  soles  dicere,  bucinator  eras.  £c 
si  quando  aegrotarem ,  quod  propter  caeli  et  aeris 
Hovitatem  haud  raro  fiebat ,  tanta  me  diligentia  et 
soiiicitudine  invisebas ,  tractabas  9  curabas,  utnii 
tmantins  cxcogitari  posset.    Neque  mihi  ipsi  tan« 
fummodo,  sed  et  disciplinae  favebas  meae,  nequc 
desinebas  adolescentes  bortari,  tit  ei  se  darents 
eoque  majorem  percipiebas  laudis  et  voluptatis  fru« 
ctum  9  quo  majore  meae  scholae  frequentia  disci* 
pulorum  florerent.    Porro  quum  res  roea  ageinetttr^ 
in  decemenda  mibi  nova,  in  Athenaeo  Amstelo« 
damensi,  Philosophiae  cathedra,  tuum  inter  cae- 
teros  amicos  in  primis  eminuit  studium,  agende 
ct  omnibus  vitibus  contendendo.    Cunique  aliquo* 
ties  Amstelodamo  ad  alias  stationes  invicarer,  Tu 
continuo  me  convenisti,  suadens,  hortaas,  flagi« 
tans,  ne  obsequerer,    £t  bac  poscrema  Leidensi 
conditione  mihi  oblata ,  ut  rursus  mihi  praesto 
fuisti!  docens,  monens,  postulans,  ne  luculen* 
tam  stationem ,  urbcm  gratam  et  quasi  adoptivam 
patriam ,  multos  mei  et  amantes  et  studiosos  re« 
Jinquerem:  nec  prius  meis  raiionibus  concedens^, 
quam  intellecto  condicionis  bujus  momentoadcaua* 

san 


ADBOSdHIttM.  6f 

\kjti  ftiniliae  Ruhnkenianae  obtinendam.    Quod  si 

m 

\fAic  prievidissenius  9  id  quod  ne  pe^  somniuni  qui- 
im  sperare  poterainus,  Te  post  piilucos  menses 
CoTatocem  hujus  Academiae  fore,  alia  omnia  eve- 
nissent :  caussam  illam  per  Te  a  Curatorum  Col- 
k^o  ct  Senattt  Reipublicae  obtinuissemus :  nec 
iliis  iugiatum  fecissemus  mutanda  statione,  uec 
Amstdodamensis  vitae  suavitates  desideraasemus. 
Sed  hoc  ita  dico  »  m  me  neque  consilii  mei ,  quo 
ho&esuteoi  voluptati  et  utiiitati  anteposui^  nec 
stitioDia  Leidensis  suis  item  laudibus  commenda* 
Ue,  umquam  poeniteatb 
Ninc  aos  Leida  habet ,  Te  Curatorem ,  me  Pro- 
fiessoremtTe  Amstelodami,  meLeidaehabitantem-: 
longius  edam  a  vetere  convictu  disjunctos,  eadem 
anioiorDm  benevoleotia  conjunctos.     Tu  subinde 
Lddam  venia.  Adventus  tuus  omnibus  jucundus, 
iDultis  fructnasua  est.  £go  ejus  fructum  et  jucun- 
ditatem  in  usurpatione  veteris  nostrae  consuecudi* 
Bis  et  beneyolentiae  pono.    Contencus  mea  sorte, 
tuaoivis  modica»  nil  amplius  opto,  quam  ut  ea 
nihi  constans  et  perpecua  sit; 

Hcc  erat  in  yoti$  :  modus  agri  non  ila  magnus , 
tlortus  uHj  e$  tecto  yicinus  jugis  aquae  fonSy 
Et  paulum  sylyae  super  his  foret :  auotius  atque 
U  melius  fecete.  — — 

Scd  mrsui  aliquantum  in  his  ofiendo  :  quippe 
)Dae  nonduai  plane  ex  votis  ^  nee  nisi  partim  y  nc* 
ioi  auetius  ^  obtigeruQt :  attamea 

r^u  II.  S  «#• 


i$  ,  fi  I^  I  $  T  O  L  A 

benc  esti  nihil  amptiut  o 
Mafa  nate ,  nisi  ut  propria  hatc  mihi  mi 
ra  faxis. 

Veteres  Deoruin  immorttlium  efga  mortales 
mines  beneficentiam  tribus  muneribus  cenaeba 
primo,  ut  easent  datorea  bonorum:  deinde^ 
rumdem  conservatorea  et  custodes :  denique,  a* 
Tunci,  kworpiirmct  xaHSv^  fiMrxavtag  ka)  0U: 
malorum,  calumniae  et  invidiaet  comitum  vi 
tis  et  fortunae.    Mihi  aervent  ^  quae  dederuni 
triplici  bonorum  genere^  animi,  corporis»  et 
rum  extemarum :  in  extemarum  rerum  magna 
te  Dii  avermncos   Professoribus  dederunt  C 
tores. 

£t  quod  Curatorii  tui  muneria  mentlonem  f 
si  qui  fuerunt,  qui   haud  scio   an  fuerint, 
hunc  Tibi  faonorem  invideient;  nec  invidiaillo 
obesse  Tibi  potuit ,  et  Tu .  apud  omnea  recte 
tientea  eam  confutasti  doctrina^  virtutfe,  bet 
ctia«    Doctrinam  quid  memorem  tuamf  tir* 
xa)i1ifisv  iiramr  nec  repetam,  quae  supra 
de  tua  adolescentia  in  Literis  facultate.    Hanc 
turior  aetas  auxit,  multisque  documentis  ad 
blicam  notitiam  prodidit:  cum  disputationibus 
bus  proposimm  praemium  apud  Societates  Er 
tasVetu^sti:  tum  largo  cultissimorum  poema 
proventu ,  in  quibus  nemo  nec  antiquitatia  c 
rem ,  nec  orationis  Latinae  elegantiam  9  nec  lui 
doctiinae,  nec  modorum  concinpitatem  deaide 


A  1)    B  O  S  C  H  I  tJ  M.  Mf 

IttA  denique  HugotifB  Gfotli ,  immortilis  Tiri  ^  Lt^ 

tioi  interpreu^tiQne  metrica  Anthologiae  Bpigram* 

mttum  edenda ,  eique  ipso  contextu  Graeco  cum 

tnis  annotationibus  addendo»  doctis,  ut  cuoi  Ca* 

tBlIo  loquar,  et  laboriosis*     Et  quo  ipse  ardes 

LttenmiB  atnore,  eodem  alios  incendere  studes^ 

hsin  omni  sermone  laudans  et  celebrans:  unom 

flbenfea  ingenii  cultum  in  Graecis  Ltftinisque  LU 

tcris  positam :  unam  hanc  esse  tftudiorum  sala^ 

tem:  ab  his  profectum  alia  omnia  facile  consequi} 

iicentiorum  Jinguas  non  nisi  wi  iritae  necessitatent 

liferri:  novhiorum  argutula  et  frivola  fai  dtscendi 

afdoae  cominenta  onmi  modo  cavenda  et  avcendi 

tb  juventutli  institutione :    veterem   viam  tenen» 

dim,  uDdeSrasmos,  Scaligeros,  Grotios,  et  to^ 

tm  ittum  heroum  apud  Batavos  chorum  ejsstitis- 

r*   Ita  multos  adolescrates  ad  nostrarunr  studit 

Lheramm  impulisti ,  taque  in  prioiis  Amstelodtf* 

ni  ftequentasti*    Omnino  virtutem ,  ut  est ,  in  ac* 

tiooe  ponisr  ocUsti  ignavas  linguas;  valere  jube9 

titiocuiatiores  illos ,  qui  non  ipsi  discunt ,  sed  sub* 

tilifer  disputant  quomodo  discendum  sit.    Tu  ad 

Km  ipsam  properas : 

eia/ 
Qjdd  statis  f  —  Atqui  Ucet  esse  beatis. 
iHmidium  facti  ^  qui  coepit^habet:  sapere  audc;^ 
Ifieipet  qui  recte  vivendi  prorogat  horam^ 
Austicus  cxspectat  dum  defluat  amnis :  at  tlh 
LsHtur  «  €t  labetur  in  omne  yolubilis  aeyum. 

£  fl  Haec 


; 


4»  E  P  I  $  T  O  L  il 

Haec  Ta^  cesfandbus»  quast 

Jupitcr  ambaS 
Irdtus  buccas  inflct: 

Socmts,  ABtisthenis,  Diogenis  tnstar^  cum 

hortationis  vehementia ,  Ttt^flf ,  sMvffiifiosu 

rpmxinrrr  libere  loquens :  scaphain  scapham 

pellans ,  aspere :  sed  salutari  asperitate :  quam , 

€|c  lenissimo  mitissimoque  animo  profectam  ,  qi 

que  Tibi  ignoscit.    Sf  porro  interrogant  ^  quoc 

do  inciptendum  sit:  Morc  maferum^  inquis, 

ita  cgcfccil    Atque  aic  in  caeteris  vitae  partil 

veterem  sequeris  morem,  vestitu^  eultu,  habit 

ut  qui  Te  videat^  vetera  florenti»  tempora  reij 

blicae  cogitet.    Nam  ex  reipubiicae  commutati< 

Tu,  quum  posses,  privati  commodi  nil  cepis 

immo  jacturam  fecisti  muneris  graphiarii  salario 

minorem  modum  redacto:  gratia,  qua  valebi 

iisus  es  ad  afflictis  bene  faciendum.  Haec  enim  in 

caeteras  virtutes  in  Te  eminet.    Hujus  Tu  tai 

studio  ardeSf  ut  si  quid  alii  bene  fecerint,  t 

Tefecisse  maUs:  et  slquod  Tibi  benefactiim  ci 

tliis  commune  sit  $  id  proprium  Tibi  esse  cupi 

Haec  est  illa  virtus ,  quae  cemitur  in  officiis  ei 

alios  9  quam  Veteres  uno  Justitiae  nomine  appel 

rant:  omnibus  beneveire,  omnfbus  bene  facet 

meminem  laedere,  nemini  nocere:  suum  culque  t 

buere:  miseris  succurrere:  non  sihi  soli  natum 

putarc:  partcm  nostrivindicarc  sibipatriam ,  pt, 

Um.  amicos:  non  vivi  cumpcrfcctis  hominibas^  j 

ct 


A  D    B  0  S  C  H  I  U  M.  d» 

ium  iis  in  quHus  benc  agitur^  si  sint  simulacrm 
yirsusis:  neminem  omnino  ossc  negUgendum  in  qu^ 
elifus  significasio   virtutis  appareat:    colcndum 
astem  ita  esse  quemque  maximc^  ut  quisquc  maxi^ 
m  Us  leniorikis  yirtutibus  sit  ornatus ,  modestia  ^ 
tmperantia^  ct  ipsa  justitia.    £t  beneficia  erg^ 
ilios  toa  per  oiniiem  vitam  malta  et  varia  exstite» 
roBt.   Oe  quibus  ut  nil  dicam»  et  ut  omittam  ea» 
foae  Tu  in  munere  Curatorio  communiter  cum^ 
CoUegis  tuis,  Viris  Illustribus»  cum  in  univer* 
nm  Academiam ,  tum  in  singulos  complures  Pro« 
fessores  contulisti:   in  tuos  quantum  contuleris^ 
cgo  Tibi  sum  testis :  in  his,  ut  patrem,  matrem» 
doas  soiores ,  fratrem ,  et  vivos  tutatus  sis  ac  fo* 
veris  9  et  mortuos  pie  dolenterque  luxeris.    Sinas 
me  duoruffl  ez  his  nominatim  mentionem  facere^ 
latu  minorum  ,  sororis  Judithae  ,  et    Gregoril 
&itrlst  quorum  mihi  Tecum  communis  in  vita. 
foit  amor  t  communis  in  obitu  luctus. 

IQa  erat  Integrum  naturae  opus»  ut  animo  ita 
KnBODe  et  cultu»  sincera,  aperu,  ab  omni  si« 
aolidone  et  artis  affectatione  abhorrenst  nativo 
decore  »  pueUari  candore  et  simplidtate ,  affabilita- 
teet  comiute,  amabilis:  similis.Tibi,  insigni  be- 
Btvolentiae  laude  et  significatione ;  unde  fiebat ,  ut 
dm  unam  in  caeteris  tuis  maxime  amares.  Sole- 
Ut  cum  marito  jam  ab  aliquot  annis,  apud  me 
msdcari:  quod  quum  item  hilariter,  suo  more^ 
&cisset  anno  mdccxciii,  domum  redux  gravi 
iorbo  intm  p^ucos  dies  apud  Te  obUt.  Qui  tunct 

£  3  M 


7«  EPISTOLA 

tni  Boschi,  tuus  fuit,  qui  meus,  dolor?  Scrlpd 
continuo  ad  Te,  consotaii  Te  studens»  moneni 
ut  ^regias  illas  consolatorias  epistolas  Ciceronis , 
Senecae ,  Plutarclii ,  quas  quondam  iilaesi  et  intoi 
gri  admiratl  essemus ,  relegeres  nunc  ubi  ad  rea 
ventum  esset:  caeterum  quantocyus  ad  me  venires, 
ut  una  lugeremus.  Venisti:  comites  Tibi  esm 
Gregoritt^s  et  Nieuwlandius ,  uterque  heu!  jan 
jDobis  ereptus :  qui  tunc  mecum  Te  lugentem  so» 
tentabant,  post  a  nobis  una  lugendi  erant.  Nieuw 
landius,  mox  sequente  anno:  Gregorius  ante  hoj 
duodeviginti  menses :  illius  manes  bonoravimui 
in  Viu  D. 'RuhnK;enii :  huic  in  hac  ipsa  epistob 
satifaciemus,    Sed  redeo  in  illud  tempus, 

Veneras  ad  nos  cum  lacrymis :  has  nostrum  al 
loquium  abstergebat,  Nos  Te  a  recentis  cogitatio^ 
ne  casus  abducere  tentabamus:  Tu  eam  consecta 
baris :  quaerebas ,  quibus  locis  soror  ambulare  . 
norari ,  delectari  consuevisset.  Haec  Tu  loca  it 
petebas,  iliius  veatigia  relegens,  pedem  poneni 
*ubi  ipsa  posuisset :  arbores ,  quas  ipsa  amasset 
specuns  et  contrectans :  prata ,  unde  flores  colk 
gisset ,  obiens ,  lustrans ,  indeque  aerem  captana 
ai  forte  aliquam  dilectae  animulae  auram  adhac  ii 
hia  terris  vagantem  spiritu  ipse  tuo  exciperes.  It 
te  tractabas ,  tibique  satisfaciebas :  et  prope  coo 
firmatus  domum  redibas.  Ibi  vero  ipsa  domos  la 
ctum  renovavit :  solitudo ,  vacuitas ,  absentia  cn 
capitis  ,ejus  imago  ac  desiderium ,  ubique  occum 
|»t;boc  loco^hoe  soiita  erat  agere, illo  illud:  ho( 

tem 


AD    BOSCHIUM.  7/ 

m 

ftttpore  hoc»  illo  illud :  quaevis  pars  domus ,  quae* 
Hsbondld  recordatioue  veteris  consuetudinfs  no^ 
vOQi  vulnus  infligebat »  rivos  lacrymarum  ej:cutie* 
htf  Teque  ad  tantum  luctum  incendebat^  ut  alil 
foie  valetudini  ilietuerent.  Omnes  tubc  ad  T6 
cbnsolandum  venerunt  amici ,  omiies  amicae :  mul« 
d  etiam  viri  docti:  ipse  ad  itae  scripsit  Leida 
Rahnkeiiitts  »  ut  Te  suo  nomine ,  suisque  verbis  ab 
^so  adscriptis,  consolarer»  Sed  quum  omnium 
coiisolationem  vinceret  magnitudo  doloris ,  Tuque 
8li  jam  jamqne  auccumberes :  ecce  I  divinitUs  me« 
ddam  anulit  tua  Musa ,  spe  meliorls  post  hanc 
Yitae^et  divinae  providentiae  coramentatione:  Te« 
que  ipse  consolatus  es  scripta  in  obitum  sororlf 
degii,  pleni  doloris ,  plena  amoris  :  ut  ipse  do* 
lojem  amor  sedasse  videretur. 

Gregorii  mors  minus  acerba  nobis  accidit ,  quocf 
ninus  immatura  censeretur;  quamquam  fUit  miht 
ciim  ed  non  mihus  vetusta ,  quam  Tecum ,  amici- 
tia.  Td  mihi  eum  paiicis  annis  me  minorem  in 
disdplinam  commendaveras :  qua  ille  sex  annos 
Meos,  in  studiis  non  quidem  ardebat,  sed  tamea 
dlebat,  Platonis  et  Xenophontis  Convivia  edere 
iopatns  9 jtmquQ  commentarios  annotationum  con« 
ficere  ihstituens:  deinde  paulatim  refrixit,  sive 
qdod  dimius  apud  parentes  aleretur  et  mollius  fo« 
fcretnr^  aive  aliaui  ob  caussam:  taediiim  certe 
aimcepit  studiorum;  ut  aliquando  illos  commen"» 
^os  in  rgnem  conjiceret ,  et  videns  prudensque' 
(ODboi^et«     m  omTiis  efusus  labar :  nostraqueT 

£  4  «P^ 


/ 


f%,  E  P  I  S  T-0  I,  A 

spes  sitnul  eutn  fumo  evanuit.  Tamen ,  gutt  iis-^ 
mcl  crat  imbuta  rccens  testa  servayit  odorem  :  ich 
tinuit  amorem,  non  ut  scriberet,  sed  qt  legeret; 
veluti  lectitabat  Homerum,  Euripidem,  Aristo- 
phanem»  Lucianum,  Ciceronem,  Virgilium,  Ho« 
ratium,  alios:  qc  recentioribus  in  primis  Mur^ 
tum ,  ErnestuQi ,  Rubnkenium ,  elegantiam  et  La« 
tinitatem  admirans,  cujus  baud  ineptus  erat  judez» 
Taceo  alia  hominis  bona ,  quae  Tu  item  pie  et  po*  - 
lite  cecinisti  in  elegia  funebri  manibus  ejus  dicata« 
Reliqua  vita  inde  ab  aliquot  annis  ejusmodi  fuit^ 
Dt  labefactata  valetudine ,  amici  ei  non  tam  vitam 
longam,  quam  facilem  exitum  optarent:  qui  d 
obtigit  subitus ,  d.  ii*  Februarii  superioris  anni^ 

Nos  vero ,  optime  Boschi ,  ita  vivamus ,  ut 
amici  nos  nostri  diutissime  vivere  cupiant*  Cum« 
que  multorum  nostrorum  etiam  juniorom  funqr» 
fragilitatis  nos  nostnte  et  mortalitatis  saepe  admo* 
nuerint,  reliquum,  quodcumque  superest,  spa« 
tium  ita  exigamus ,  ut  ne  dubitemus  yirtutem  es^ 
tendere  factis. 

£n  (  epistolam  diu  Tibi  debitam :  quae  si  loii- 
gior  et  loquacior  fuit,  Tibi  imputabis:  si  quid 
praeterea  aliud  in  ea  Tibi  aliisve  displicuerit ,  nu> 
sus  Tibi  imputabis :  utcumque  bene  aut  secus 
meritus  fuero ,  hoc  totum  tuum  erit«  Tu  me  dor« 
mientem  ad  scrlbendum  excitasti  et  impulisti:  se* 
mel  quidem  excitatus  et  impulsus,  facere  non 
poteram,quin  meo  more  scriberem  et  excurrerem: 
tut  dormire  me  sivisses,  nec  excitassts.    Accede* 

bat 


A  D     B  O  S  C  H  I  U  M,  73 

tat  t^menti ,  quod  est  de  amicitia  nostra ,  uber- 

m et  soafitas,  quae  me  inducebatt  ut  pluia  etiam» 

qum  initio  constitueram ,  scriberem.  Tnm ,  haud 

absonlnm  pntabam»  scribendi  tarditatem  longitu* 

doie  seriptionis  compensare ,  et  quasi  debitam  pe« 

dmiam  cnm  duodecim  annoram  foenore  referre^ 

Denique  est  boc  amantium  ,ut ,  quos  amant,  haud 

£icile  alloqui  ordiantur ;  semel  orsi ,  haud  facile 

desinant.    Veluti  Socrates  sermones  et  congressus 

cmn  Aldbiade  diu  intermissos  repetens  dixit  apud 

Flatonem  p.  oSt  O:  gp»  H*  c6  yip  roi  tt¥  sU  tmt^ 

wfmmlmff*  Sive  coQUQun|bus  Qostrip  deliciis^ 
HoiatiOf  ntaTy 

Onudtmi^c  yiiium  est  eanioHbus  ,  intcr  amicas 
Vt  ntmtqfMm  inducant  animum  eantarc  rogati , 
bfussi  mmquam  desistant. 

Neqne  vero  solis  cantoribus  hoc  est  vitium :  sed 
a  soiptoribus ,  et  oratoribus »  et  Professoribus. 
Hinc  longae  epistohte,  longae  orationes,  quas  Tu 
flUDiDe  omnium  amas.  Et  jam  ipse  Horatiua 
aoi  aonet  9  prouti  orai  sumus  in  Ipso,  ita  in  ipso 
desinere,  et  nt  antea  aemper,  ita  nunc  suum  illud 
oga  se  uaurpare, 

friwta  dictc  miU ,  summa  dicendc  Camocnom 

Vilc  Scripsl  niri  d«  XIV  Julii  a,  hdcccv. 


B5  DB 


Dte  OBITU  VILLOISOI^ 


SX   BIBI.4    ORIT»   P.  XU  p*  127^ 


V  illolsonum ,  heu!  nuper  nostrum,  mod< 
bis  ereptum,  silentio  praeterire,  nec  recen: 
dolor,  nec  ipse  hic  liber  patitur.  In  quo  : 
ttt  alioruiB  ebitus  d6ct6rum  hominum  r 
nd»,  de  VUloisono  hon  referre,  nefas  sit: 
cum  nobis  quamvis  A^sente  vetus  studiomi 
iciorumque  necessitudo  intercedebat.  Tr 
mus  hic  est  annus ,  quod  me  in  Parisiorum 
studiorum  communio  compluribus  doctis  ho 
bus,  in  primis  Villoisono,  Sanctocrucio , 
cbero »  ^d  mutuam  benevolentiam  concili 
^ae  postea  ad  amicitiae  constantiam  evaluit : 
duobus  illis,  propter  aequalitatem  aetatis,  q 
diana  tunc  familiaritate  floruit,  Eraht  enim 
8olinn  eruditissfmi  homfnM,  ut  seMnbni  in; 
numquam  deesset:  sed  et  modesti  et  juci 
et»  quod  praecipuum  est,  viri  boni  ac  prob 
me  amabant,  et  amorem  multis  officiis  comp 
bantt  nec  ca  commemosando  aut  exprobraj 


DE    OBITU    VILLOISONL       y^ 

le  est  fliiiltoruQi  ituUitli ,  confiitabant,  Uimot 
neo  fiiit  in  quo  gloriaretur  Villoisonus  ^  e€  vert 
rttri  posset,  se  mihi  periculpse  aegrbttori  vitaoi 
vasae ,  quod  medico  me  commendasaet  ^  ddent 
inae  artis  et  nostrarum  Literarum  peritiasimo, 
G.  Lorryo ,  qui  et  per  artem  me  dextere ,  et 
)pta  Literas  amanter  curaret.  Ac  Lorryi  qui^ 
D  in  me  beneficium ,  ut  vivente  ipao  testificatut 
0  in  hac  Bibiiotheca  Vol.  II ,  P.  IIL  p.  i<^.^  ita 
ic,  utroque  mortuo^  utriusque  beneficium  gra« 

cdd>ro.    Horum  igitur  viromm  erga  nie  hu- 
sititem  gfatiorem  reddebat  nativa  et  popularift 

nibaidtaa ;  ot  et  tunc ,  et  postea ,  de  ertiditift 
Bis  nsnrparem  illud,  quod  apud  Platonem  Leg« 

P*  57*  9  C  9  Lacedaemonius  Megillus  de  Athe« 
asiboa  cdebrari  dixit ,  Ag  hw  rSv  ^Ahivmlw  iU 
iymM  t  ha^ipirrefg  shh  rouHTOi*  qui  et  Athcm 
fSMus  fiiU  boni ,  eos  excellefUer  esse  bonos.  T^m 
ennt  illi  viri,  et  in  his  Villoisonus,  cujus  to» 
fita  constabat  bene  faciendo.  Quotidiannm  et 
oa  erant  atudia  doctrinae  et  officia  erga  alios* 
xfiorum  fructus  in  scriptis  editis  apparuerunt^ 
scriptorem  principtbus  Literarum  asseruerunt, 
ick  erga  alios  cemebantur,  cum  epistolis  ad  ab« 
ites ,  tnm  sermone  et  congressu  cum  praesentl- 
s:  ntriqne  generi  quantum  operae  temporisque 
bnerir,  incredibile  dictn  est.  NuUus  dies  abi* 
t,quin  aliquot  epistolas  scriberet;  quippe  qua« 
o  commereium  cum  plurimis  et  civibus  et  exte- 

cMm.    £t  quum  una  stt  in  hoc  nostro  tei^ 


76  D  E      0  B  I  T  U 

nrum  orbe  nrbs  Parisiorutn ,  quam  spectatum  pld» 
rimi  undique  coDfluant  hospites  et  peregrini  t  ho» 
rum  nemo  erat ,  qui  quidem  non  prorsua  esset  ak 
pmni  doctrinae  cultu  alienus,  quin  ViUoisonuni 
tdiret ;  nemo  eum  adibat ,  cui  non  aliquid  consilii 
et  operae  ad  rerum  hominumque  cognitioneni  inip- 
pertiret.  Nulla  fere  ars  erat,  quin  et  eam  factitan« 
tes  aut  docentes ,  et  eam  sibi  suisve  requirentes  , 
ViUoisoni  commendationem  expeterent ;  unde  fie» 
l^at^  ut^  Socratis  instar,  communis  esset  dpcenr 
tium  discentiumque  conciliator,  et  gratuitus  in^ 
stitutionis  moderator.  Omnino»  qui  magis  offi* 
ciosus,  magis  ad  promittendum  benignus,  in  pro^ 
missis  faciendis  diligens  et  industrius  fuerit,  fa»  . 
teor  me  cognovisse  neminem.  Ita  :tunc  vivebat* 
Insigni  Literarum  scientia,  Graecarum»  Latina* 
rum,  Orientalium,  jam  puer  celebratus:  vigesimo 
aetatis  anno  collega  Academiae  Inscriptioaum  P^ 
risinae  additus,  mo;c  duas  praelegit  Disputationes » 
alteram  de  Ludh  Ncmcis ,  alteram  de  Acra  Gra&» 
corum  vulgari.  Tum  Apollonii  Lexicon  Home^ 
ricum  edidit^  a«  1773:  indeque  se  ad  Eudodae 
Violetum  omandum  dedit.  Quod  dum  ageret, 
frequentes  in  eo  libro  loci  ex  Cornutt  de  Diis  li« 
bello,  ad  hujus  editionem  suscipiendam  eum  im* 
pulerunt.  A  quo  eum  proposito,  Ruhnkenii  ad- 
SDonitio  avertit.  Magna  deinceps  secuu  est  et  pri- 
vatim  et  publice  vicissitudo*  Editis  l;ongi  Pa.'* 
storalibus  Parisiis  anno  1778,  Venetiam  profe* 
.ctuft»  quatuor  ibi  annos  coosumsit  codicibus  scri» 

Pti» 


VILLOISONI  f% 

l^   blbliothecae  S.  Marci  ezcadendis*    Cujut 
opene  fructum  prodidit «  cani  in  libro  /kneedotot 
luiD  Venetorom  Gr.  duobuB  voluminibus  formae  4^ 
••  1781 :  quonim  priore,  Eudociae  Violetum ,  sed 
cJDe  desdnato  Editoris  commentario  9  exstat :  tum 
in  primis  in  locem  protmcta  Uiade »  cum  Scholiia 
ireterum  Giammaticorum  adbuc  ignotis,  optima- 
rnm  leram  plenis  ad  cognitionem  cridcae  bisionac . 
earaiaum  Homericorum :  unde  ad  hoc  studium  re* 
aiactandam,  quasi  aigno  sublato»  viri  eruditissi^, 
ni,  Heynius  et  Wolfius,  consilium  sibi  quisque. 
ceperunt  faciendarum  edidonum ,  quae  nunc  ma* 
zime  celebrantur.     Villoisonus-rinde  Germamam 
obiit:  apud  Ser.  Ducem  Saxo  -  Vinariensem ,  prin« 
cipem  et  ipsom  eruditissimum ,  et  erudicorum  hom 
minum  faotorem,  sibi  jam  antea  Parisiis  cogni« 
tmn,  m  anla  Vinariensi,  a.  1782  et  1783 »  gratua 
xceptasque  hospes  commoratus.  est :  ibique  £pi«. 
itofais  j^nnarienses  conscripsit ,  editas  Turici  a^ 
1783.    Reversus  Parisios,  mox  anno  1784  majui 
iter  Conatantinopolim  et  in  Graeciam  suscepit:. 
iiiqoe  perlustrads,  multarum!  rerom  nemini  anteai 
aniinadversaram  cognitione  auctus ,  in  patriam  re^. 
diit  a.  1787*    Proiimo  anno  edido  Iliadis ,  de  qusi 
ifiximnsy  piodiit  Venetiae:  ipse  gravissimum  lu«; 
ctmn  auscepit  obitu  uxoris ,  nuUis  relictis  natis  ^ 
qoKaoi  per  undecim  annos  conjunctus  fuerat.  — ^ 
HocasqBe,  rerum  q'us  testes^  habeo  epistolas  ab 
ipso.ad  me  scriptas.    Secuta  sunt  tempora  sangui- 
•ricDta  et  optuQo  caique  perniciosa.    Horum  ini« 


^  t»  E     O  B  r  T  l> 

tioL9  atino  i^s^o^  nt  bomo  nobili^  et  populariMI 
intiditt  petitus ,  voluQtario  ezilio  sese  aggr^vtf 
liobtiitati  ConflueDtiatn  profugaei  Mox  Iias  ptn 
tes  improbans ,  Parisios  redux ,  incidit  in  mediud 
MU  civilis  incendium  et  proscriptionis  tenof 
lem.  Cui  se  subducens ,  in  Aurelianonim  urbeoi 
coBcessit,  ibique  septem  annos^  occulte  vixit  ii 
IfiterarBm  studiis^  bil^tliecam  firatrum  Valeaioi 
Tum»  Henrici  et  Hadriani,  tractans^  eorumqiii 
adversariia  excerpens.  Denique  sedatis  rebus  ParLi 
*ios  rediit ,  parva  patrimonil  parte  velm  ez  naufni 
gio  servata;  speraai  annui  vectigalis  vigind  et  qiw 
tuor  millfum  Ubrarum  ^  non  nist  sextante*  Adoi 
lescens ,  rebus  florentibus ,  docendi  munera ,  quai 
illi  ut  prae  caeteris  digno  vel  destinabantur  vd  o& 
ferebantur,  ut  aliena  moribus  nobilitatis  recust 
bat:  provectior  aetate^  rebus  lapsis  restituendis , 
€adem  ante  hos  fere  tres  annos,  sociiis  Instituti 
{"rancici  aUectus^  accepitt  primum,  Unguai 
^raecae  Novacj  dsind^,  Linguae  Graecae  Vet^ 
9H.  Quo  temporis  spatioaliquot  scripsit  libeUa 
^Uica  lingua*,  in  Millii^'  Horneo  Encyclopaeden 
tlco ,  ni^  fallimur ,  editos  \  qui  fere  continentu] 
^atuor  £piatoUs>  ad  erudttissimum  Akerbladium , 
Suedicae  Legationis  in  Oallia  comitem  ab  Actisi 
quarufn  tres  sunt  de  Inscriptione  illa  Rosetimt, 
nuper  in  Aegypto  rBperca:.  quarta^  de  signo  duo 
fum  leonum  cjusque-insoriptione,  quondam  Atbe 
nis  a  Venetis  Venetiam  translato«  Nemo  eoimj 
qaod  sciasHis  ^  fuit,  qui  Graecarum  Literanin 
amms  aevi »  antiqui ,  medii »  et  novi ,  simul  tanu 

scien 


VILLOISONI.  ^ 

lciflntii  ?alerti«  Epistolarain  nostnunim  viie^^ 
dia  iDtennissae  5  ante  sex  hos  annos  instaaratae , 
satis  frequentes  faerunt.  Ad  postremam  nostraoi 
leapondendi  officium  desiderantes ,  perculit  noa 
tiiitis  de  ejus  obitu  nantitis]  isque  et  eo  magis 
inopinatus »  quod  aliquot  ante  menses  eum  opti« 
me  Valere  ex  ipso  et  aliis  cognoveramus  i  et  eo 
magra  acerbus,  quod  optimus  Tir,  quem  ipsae 
Musae  caedibus  civilibus  subtraxerant ,  et  sua 
lintt  abscondituffi  servavecant,  et  saniute  corporl| 
Id  long»e  spem  vitae  confirmasse  videbantur,  i» 
ixspectato  hepatis  morbo  nobis  ereptus  est  1  ei 
tnnc  occidit  ^  quum  fiructum  doctrinae  smie  ei  ipae 
peidpere^  et  aliis  docendo  impertire^  coepissets 
et  post  ^mumas  calamitates  aliquam  facultatem 
sactos  esset,  qua  adventanti  seneccuti  subsidiun^ 
ic  Itvamentum  prospiceret.  Obitt  d.  xxvii  Apri^ 
lii  hujus  anni,  aetatis  quinquagesimo  quinto.  Re^ 
liquit  multa  commentariorum  volumina:  de  PaIaeo« 
gnplua:  de  itinere  et  peregrinatione  sua  per  Grae« 
ciam,  rebusque  ac  monumentis  ibi  a  se  repercis:  An« 
notationes  in  complures  Graecos  Scriptores :  £xcer« 
pta  adveraariorum  Valesianorum.  Quae  ne  in  he* 
icdmn  Dumibus  pereant,  sed  publico  usui  vipdi« 
ceatur:  et  uc  vitae  rebusque  viri,  qui  doctrioae 
a  virtutis  caussa  plurimis  et  civibus  et  exteris 
fld)ilis  occidit  9  scriptor  doctus  ac  diserxus  obtin» 
£it:  id  yero  vehementer  optamus*  De  rebus  ejus 
tt  sctipti»  ,  adbuc  vivo  ipso ,  prodidic  Saxius  no« 
tter  jn  Onomastico  Literario  Parte  Vill.  p.  381. 

-Aob  MDCCCV; 

DB 


DE   OBITU  SA3?fTE]Srit; 


|:x  BIBL.  CRIT.  7«  XI.  p.  l35^  sqq 


Jl#  t  Stntenio  quondam  nostro  locus  debetur  il 
hac  Blbliotbeca,quamip8e  degante  symbola  cen 
aurae  Tibulliahae  orhavit  (  *  ) :  et  fuit  nobis  Li 
teranim  amore  coi^unctus ,  inde  fere  ab  illo  nostn 
Leidensi  studiorum  anno :  et  admonet  nos  mentl 
Villoisoni  nostri,  cui  conclliavimus  eum  Parisio 
invisentem  tunc,  quum  nos  ibi  degdNimus.  Na 
tus  Amscdodatni ,  usus  disciplina  ?•  Burmann 
Secundi ,  condiscipulus  et  amicus  Boschii  nostri . 
item  poesebs  Latinae  studium  laudemque  consecta 
tus  est.  Hinc  Leidam  veniens ,  Jurisprudentia 
operam  dedit ,  ducibus  Voorda  et  Pestelio :  Literi) 
Graecis  et  Latinis ,  doctoribus  Valckenario  e 
Ruhnkenio,  quorum  utrique  in  primis  carus  fuit 
£t 'tiodierQ3f um  assumsit  Literarum  cognicionem 
non  modo  Belgicarum,  sed  et  Gallicarum,  quii 
et  Germanicarum  et  Britannicarum ,  in  eum  cert 
finem,  ut  ad  saeculi  sensum  politus  videretui 
Omnino ,  ea  in  eo  erat  elegantia  ingenii  ac  doctrl 

nae 

(  *  )  [  BlbL  Crit.  Vol.  I.  P.  «L .  p  53  —  88.  ]. 


fiAHTBNir.  ff 

^  tit  6intkiam  judicio  ei  deberetur  vel  etthedrt 
emica,    vel  ptaefeetura  et  institutio  filiorum 
>rum  mut  principaiium ,  Vel  cene  laotutn  ali« 
d  et  ctim  illa  eieg&ntfa  coiigruens  civile  mu« 
.    At  Ybrtuna  i^dignis  etiam  favens,  Santenio, 
imvis  digno  ,  semper  adversa  fuit.    Accedebat 
etudo  incommoda,  studiis  inimica,  fere  medi- 
et  gytnnastico  victu  regenda.     Accedebat  ca« 
s  parris^  rebus  nondum  composltis,  mente  la- 
ifactati ,  filio  non  solum  patrimonii  spcm  adhuc 
&tensam  adimens,  sed  necessitatem  etiam  senis 
tndi  imponens.    Quo  lilc  officio  yiipoTpo^l»^  ita 
oBctus  est,  ut  omnes*,  i^uuln  antea  ejus  ernditio- 
Mi  agitovis^ent ,  Y)un'c  pietatem  amarent.    Ven« 
Mt  rerum  suarura  et  librorum  quantum  potuir, 
amqoe  pecuniam  ad  patris  curationem  alimoniam- 
lae  contulit.    Hoc  unum ,  si  nil  aliud ,  bene  fa« 
mnn  ei  onmium  potentiorum  civium  animos  ad« 
jongere,  eumque  ad  luculenti  muAeris  adeptionem 
ctNBmendare  debebat.    Nequicquam.     Nil  profuit 
pietas:  nil  profuit  coinmendatto  quamvis  diligens 
tt  perpetua  Ruhnkenii ,  Valckenarii ,  aliorumque 
roiDmorum  virorum.   Igitur  acqUievit  in  opere  vo« 
luntario  Repetitoris:  adolesccntes ,   mpre  Acade* 
Dico,  in  Jurisprudtntia  gradum  t)octoris  peten* 
tei^  scbolis  repetendis,  disputationibus  thesibus* 
9K  commentandis  ,    ad  iprobationem  instruxlt. 
Sed  nulto  etiam  latius  hoc  in  genere  patuit  in* 
duitria  Santenii.     Nam,  juventute  continuo  ad 
Graeas  Latioatque  Literas  horunda  et  institueiN 
K#/.  U.  F  da* 


H  i>E€BlTt> 

Si ,  earum  stodia  frequentaTit ;  iuque »  et  de  fptffll 

Literis ,    et  de   Academia  egregie  meritus   eat^ 

Quidquid  ei  ab  illo  qnasi  alieno  negotio  «uperba* 

set  otii  9  hoc  suis  ipse  Muais  tribuebat :  maxime  ^ 

carminibus    pangendis^    de  quorum  laude  inter 

iomnes  constat :  sed  et  severioribus  et  criticis  sto* 

diis.    Quo  in  genere  exstat  Propertii  cditio,  quaoi 

a  P.  Burmaniio  Secundo  institutam ,  ejusque  oU' 

tu  intermissam ,  ipse  suscepit  ae  perfecit.    Ezatat 

CatuUi  Elegia  ad   Mantium,  in  nov^e  editioni» 

^pecimen  adomata^  memorata  nobis  superiore  ha« 

|us  Voluminis  lU^  Parte  II ^  p.  laS.    Sunt  €juai 

Notae  Prosodiacae  in  Mureti  Carminai,  editionti» 

Rubnkenianae ,  Tomi  IV ,  p.  30  praefationia.  Sunt 

Animadversioues  in  Hieronymi  Balbi  Carmina ,  in 

editione  operum  hujus,  quam  Vindobonae  curt^ 

tit  a.  179919  Josephtts  de  Rmer,  ad  quem  Ruhii* 

kenius  epistolam  scripsit  in  eodem  libxo  editam  ^ 

laude  Santenii  insi^m :  quam  cunr  illis  Animad- 

versionibus  denuo  edidit  eruditissimus  vh:,  C« 

D.  Beckius^  in   Commentariis  Societatis  Pbilo- 

Ibgicae  Lipsiensis,  Voluminell,  p*  145.    Suat 

alia.    Exstabit  etiam,  ut  ^peramus,  Terentianns 

Maurus  ,  quem  eruditissimo  commentario  iUuftra« 

re  ingressus  ^  jamque  ad  medium  opus  progressus, 

moriens  docto  amico  absolvendum  reliquit.    Nan 

quod  eum  rogaveram ,  et  Rnhnkenuis ,  ut  ad  cii- 

ticae  et  stili  exercitationem  utile,  ei  suaserat,  ut 

socium  se  mihi  Cibliothecae  hujus  seribendae  ad- 

jungeret;  ejua   cotlatio  intra  unam  TibuUianaoi 


■,«r  A  i4.  T  K  |t  I  t  ^^ 

leustoiii  substkit.    Caetertinis  studiorum  indus*. 

triaeqae  suae  «  praefer  liudent  et  vitae  suavitateoi  ^ 

faufic  in  primis  fruictum  percipiebat  ^  quod  res  suas 

td  lionestau»  mcdiocritatem  restituisset  ^   in  qu^ 

ad  aliis  bepe  faciendum  voltintati   facultas  non 

deesset.    Fuit  enim  iu  ipso  animus  beneficus ,  U* 

beratis,  ab  adulatione  alienuSA  ^t  cum  libera  con* 

tumacia,  magis  Sui  judicii  tenax,  quam  alieni  se» 

fiuax.    tta  factus ,  et  jam  in  Burmanniana  disci- 

^lina  abalienatus  a  partibus  eorum ,  qui  reipubli* 

cae  gnbemacula  tenebant,  accedente  indignatione 

lepulsarum    et   deceptae  spei  fautorum»   magis 

^m  adversarias  partes  secutus  est.     Neque  ta* 

men  minus  vulgo  ab  omnibus   diligebatur«    Ref 

tnutata  est  iDciinte  anno  1795,  non  solum  publi* 

ta  universe,  sed  et  privata  peculiariter  multorum. 

Santenius  a  sua  s^cta,  jam  victrice)  in  novum 

SeDatum  Leidensem  lectus,  et  in  Collegio  Cura^ 

tonim  Academiae  constitutus  est.    Hanc  ad  suum 

judidum  reformare  instituens^  de  rebus  homini« 

busqne  nonnuUis  durius  consulens,  complurium 

etiam  suae  sectae  homihum  animos  ofTendit.  Quam- 

quam  fuit  haec  non  tam  ipsius  culpa ,  quam  tem'- 

poram:  quorum  tanta  erat  vis,  ut  non  modo  ho- 

&iDes  ab  aliisalios,  etiam  conjunctissimos,  dis* 

jmigerent:  sed  singulis  quoque  errorem  objice* 

rent,  eos  sibi  ipsis  dissimiles^  ex  mitibus  duros» 

ex  lcmbus  asperos  redderent.     Tempora  rursus 

mitigata,  ut  nunc  sunt^  eum  sponte  ad  naturae 

laae  bonitttem  dementiamque  reduxissent*    Nam 

F  2     ,  Bcc 


DE   OBITU   SANtENlt 

fiec  pltcabilius  qus  vindictam  cupiebat,  nec  1 
beralius  privatum  commodum  quaerebat.  Di 
illa  munera ,  honorifica  quidem ,  at  minime  luci 
fica,  integre  et  laboriose  administravit ,  nec  val 
tudini  parcens ;  cui  superveniente  pleuritide  coi 
•umtus  est,  die  lo.  Aprilis,  anni  1798,  aetat 
qutnquagesimo  et  tertio.  Haec  nos  scripsimus 
iit  rationem  baberemus  et  laudum  opthni  viri , 
costrae  cum  eo  conjxmctionis.  Qui  de  cjus  d< 
ctrina,  scriptis,  et  rebus,  plura  cognoscere  ci 
piunt,  legant  J.  H.  Hoeufftii  praefktionem  t 
Santenii  Poemata,  edita  Leidae  a.  mdccci:  < 
Saxii  nostri,  doctrina  et  aetate  venerandi  senis 
Onomasticum  Lit.  Part.  VUI,  p.  408»  Ac 
MDCCC\r. 


PHC 


(ROLECOMENA! 


t       BDITIOJfB 


FHABDONIS     PLATONICI4 


PRJEFATIO^ 


E 


t  SDbiti  haec  editio ,  et  brevi  opere  confectt  ^ 
1MC  nisi  td  insuntem  paratutnque  scbolae  nostrae 
luam  composita ,  haud  sane  longam  praefationem 
postolit;  certe  non  eam,  quae  vel  in  auctoris  lau* 
de  pnedicanda ,  vel  in  editoris  consilio  excusan* 
do,  consumatur.  Ecquis  enim  adeo  expers  hu^ 
manitatis  est,  ut  ignoret  Platonem  ab  omni  aevo 
celebntum  esse  non  intelligendi  solum ,  sed  etiaoi 
diceDdi,  gravissimum  auctorem  et  magistrum,  id 
€st,  ettmdem  et  philosophiae  et  eloquentiae  prin« 
tipeiD  ?  et  quis ,  qui  hoc  non  ignorat ,  dubitabit » 
quifl  idolescentes  optimis  studiis  destinati,  Iectio« 
&e  tinti  auctorit  imbuendi  sint?  Itaque,  ex  quo 
Gnecas  Literas  docui ,  subinde  mihi  in  scholit 
Platooem  interpretandi  argumentum  sumsi;  siqui« 
deio  idonei  mihi  obtingerent  discipuli ,  qui ,  noQ 
comenci  pervulgato  ac  puerili  Graecae  linguae 
JDodo,  altius  tpectarent;  cum  orationit  cleganMai 
dissfiendi  qugque  diljgcptitm  coatccureotur,  ^u^i^ 

F  9  qm 


68        PRCLriGOMENA  ex  EDITIONE 

que  consectandae  laborem  ferre  possent ,  atquQr 
tdeo  per  dialecticae  sttl>tilitatem  ad  ethicae  hum»» 
nitatem,   et  physiologiae  divinitatem,   percipien* 
dim  contendere  vellent.     Hujusmodi  disciputot 
quum  mihi  nuper  nactus  viderer,  proposui  iis  in^ 
terpretationem  Platonki  libri.    Quod  illi  proposi« 
tum  quum  grati  lubantesque  acccpissent ,  ecce  co^ 
pia  exeraplorum   deerat,     Ibi  tum  statim  decrevi 
unum  aliqucm  dialogum  edere,  sive  ego  ipsius  na«« 
mine  Platonis  instinctus,  sive  studiis  optimorum 
tdolescentum  abreptus;  quimearum  ipsererumvel^ 
pA  ignanis ,  et  immemor  veteris  ac  pcrpetiii  PIiitaT'^ 
:chei  oneris,  ndvum  etiam  et  extraordinarium  onutt 
flCdendi  Platonici  dialogi  susciperem :  praesertim  iiH 
*telligens  idem  mihi  eventurum ,  quod  in  Selectis  Hf« 
sioricorum  evenissiet,  ut  gratificandum  esset  libra« 
rio  aliquid  additamenti  et  annotationis  postQlaati » 
quo  libellus  ad  alios  etiam ,  extra  meam  schoiam, 
lectorea  commendabilior  redderetur.    Itaque  has  iii 
^haedonem ,  ut  illae  in  Selecta  ,  annotationes  ab  ae^ 
^quis  judicibus  ita  velim  accipi ,  non  ut  elaboratasec 
iocupletes,  sed  ut  subitas  ac  tenues,  accommodat- 
-tas  tamen  .  explicandis  Platonicae  disputationis  di* 
ctionisque  locis  difficilioribus,  eoque  nomine  tiro* 
nibus  certe  utiles ,  nec  veteranis  fortasse  inutiles« 
£t  tunc  quidem  continuo  Graecum  opua  nudmn^ 
iquem  conteztum  vocant,  typis  exprimendum  cnra* 
^,  ut  scholis  nostris  exempla  suppeterent:  anno» 
Cttiones ,  praefationem ,  aliasque  partes  per  aeativas 
f erias  ficribeie  destinabam.    Sed  propositom  primo 

Bi* 


I^HAEDONIS  PLATONICL  «f 

I  ftbliothecae  Criticae  scriptio  intercepit :  ti^oi  prodi* 
>  ti  iW  Vol.  Ill^  V.  III,  p.  175»  «ipectatio  subsi- 
48on]]D  4  viri^  doctis  impertiecuoruni.  Cujusexspe* 
ctttioQi^  qui  fuerit  eventua ,  quia  haec  scribens  non« 
dov.  sciebam ,  quum  sciero  dicam  in  exordio  anno« 
Ottionis:  ubi  simul  meas,  quas  ipse  attuli,  copiat 
dedarAo,  Nuncillaexspectatio  ne  nosdiutiusmo- 
nretari  praefationem  et  reliquas  editionis  parcea 
ctdem,  quaGraecum  contextum,  festinatione  ab« 
solv^  institui,  Atque  Iiuc  pertinet  illud ,  quod 
initio  dixi ,  editionem  lianc  brevi  opere  confectata 
esse,  Nam  intervallum  utut  longum  fuerit ,  tem« 
pus  timen  operis  exiguum  fuit. 

Quod  vero  Phaedonem  maxime  sumsi ,  haec  ra« 
tio  fuit»  Qoaerebam  unum  dialogum  eum ,  ex  quo 
potissfme  Plato  cognosceretur,  certe  in  omnibus 
doqiientiae  virtutibus,  perspicuitate,   suavitate, 

gnvitate:  cujus  argumentum  et  momemo,  et  ma« 

tcrii,  ct  ratione,  discentium  fructui  captuique  ma« 

yime  conveniret ;  qui  denique  personarum  actio- 

nisqiic  varietate  ac  dispositione ,  tamquam  drama^ 

t»  verisimilitudine ,  in  ipso  dialogorum  genere  ex^ 

cdieret,   Jam  qui  omnes  has  dotes  afTcrrent,  quo* 

rDmqne  adeo  in  hoc  delectu  rationem  babere  pos- 

lem,  duo  erant ,  Convivium  et  Phaedon :  illud  co* 

Bioediae,  hic  tragoediae  Qnitimus :  quorum  utrum 

snaierem  ,  optio  difBcilis  erat.    Nam ,  ut  caeter^ 

paria,  autnon  multum  diversa,  essent;  PhaeJon 

mofeht  gravitate  et  aflfectu :  Convivium  alliciebat 

^ilitate,  festiviute,  et  vero  subsidiis,  quibus 

F4  ^« 


(^       PROLEGOMEMA  %x  EDITIONC 

qnillitate,  de  hoc  argumento  sie  disserit,  non  ni 
tfd  fflortem ,  sed  ad  beatam  vitam  cum  diis  immor« 
tilibus  degendam  se  abire  demonscret.  Sive  caete* 
nsj  tamquam  draroatis  ,  partes  considereraus , 
omnes  hae  partes,  actioncs»  sermones,  initium, 
progTes^sus,  exitus^  eam  habent  rerum  ac  disposi* 
flnnis  veritatem,  quae  legentium  animos  incredi* 
biliter  capiat,  teneat ,  et  vario  deinceps  affecta 
verset,  sollicitudinis,  commiscrationis ,  admira» 
rionis,  benivolentiae,  atque  in  rem  praesentem  ip« 
8umque  in  locum  auferat ,  ubi  ipsi  in  carcere  So- 
cratem  et  loquentem  audire,  et  morientem  videre 
vfdeantur;  ut  hic  dialogus  non  modo  justae  tra« 
goediae  numerum  obtineat ,  scd  omni  quamvis  fle< 
^ili  tragocdia  eiGcacior  sit  ad  communicationeni 
ftffeccus  ac  doloris ,  quippe  nullum  poSticum  oma'* 
tum  dt^iderantis ,  nullis  verborum  vel  numeris 
constricti ,  vel  fuco  obliti ,  ab  omni  artis  suspicio* 
ne  remoti,  sua  ipsius  natura  valentis,  ex  sola  re« 
rum  personarumque  veritate  nati :  et  in  quemvisr 
non  inhuroanum  lectorem  conveniat,  quod  Cot- 
nMi  dicentem  facit  Cicero  De  Nat.  Deor.  III ,  s3 
QfiiJ  dicam  de  Socratt  ?  ct^us  tnorti  iflaeryma 
soleo^  Platotiem  lcgens. 

•  Nam  istud  quidcm  per  est  putidum  et  obsc 
^fn-,  quod  vulgo  crepant,  illa  immortalitatis 
gumenta  longe  abesse  i  demonstrationis  evidc 
et  firmitate,  ipsumque  Ciceronem  Tuscuh  I. 
iKc  judicasse.    Quasi  vero  nil  probandum  sit. 
^uod  td  iUftm-evidenti^m  firmitatemque  demo 


PHAEDONIS  PLATONICI.  90 

|i  possk.    Aot  quasi  locus  de  iiniDortsliute  illani 
dpDOQstrtcionem  capiat,  quae  ratione  matbematioi 
imo  aigmiento  certo  conficiatur,  ac  non  ex  mul* 
Cis  probabilibus   colligatur  argumentis,  quoruui 
coDjuncu  vis  ad  eum  gradum  augeatur,  qui  satit 
filieat  id  persuadendum »  post  mortem  bonis  bene 
fm«   Aut  quasi  Cicero  id ,  quod  volunt ,  ex  sut 
jpse,  ae  non  ex  discipuli  persona  dixeriti  quem 
quun  sdmonuisset,  Evolve  diligenter  Platoniseum 
Ukrum^  qui  cst  de  animo;  ampHus  quod  desid^ 
fts^  mhil  erii:  eumdem  respondentem  facit:  Fc^ 
€i  fBeicrcuIe  ^  et  quidem  sacpius;  sed^  nescio  qu§ 
modo^  Afm  lcgo  adsentior:  cum  posui  librum^  €$ 
mecum  ifse  de  immortalitate  ardmorum  coepi  co^ 
ptart ,  adseusio  illa  omnis  elabitur^    Hanc  disci- 
puii  coofcssaoncm  Cicero  sine  notatione  praeter* 
sitteiis,  ita  4isserere  pergit,   ut  qui  locum  de 
sniiortalitate  antmorum  non  modo  persuasionis  ^ 
aed  et  demoastrationis  capacem  judicet,  cum  alio* 
cttm  philosophorum ,  tum  Platonis  ex  aliis  libris  ^ 
i^BBciiu  adferens.    Neque  vero  Plato  in  Ph^edo« 
JK  onei  «promsit  immorulitatis  rationes  ,  quas 
ioaKisIibris  exposuit;  quippe  quarum  et  numeru$ 
•qor,  et  explicatio  longior  futura  videretur  pra 
aodo9tempore,acpersona  Socratist  Nos  quidem^ 
qiKiido  Plttonis  rationes  omnes,  cum  aliis  in  U- 
bds,  ton  in  PfaaedonCt  proditas,  singulatim  no« 
Ufini  in  Disputatione  anno  mdcclxxxiii  ad  ju^ 
djees  Teykritnos  scripta»  dc  quaestioncy  qua^ 
fmim  fmawu  pAiUsopAortsm  4  TA^lac  ct  Pythof^ 


91       PROLEGOMENA  %x  EDmONB 

gora  usque  ad  Stnceam  senteniiife  de  vita  et  statA 
animorum  post  mortem  cofforis  ;  operae  pretiunii 
et  hujus  editionis  leetoribus  gratum,  nos  factiii 
ros  ezistiroavimus ,  si  ei  ex  illa  Disputatione  cti 
put,  quod  est  de  Platone,  adjieeremus. 

Hgptenus  de  materia.  Sequitur ,  ut  de  dictiom 
Platonis  moneamus :  quoad  quidem  haec  quaesttc 
ad  ejus  vtl  perspicuitatem  vel  obscuritatem  pertl 
tiet.  Constat  enim ,  antiquos  fere  Platonis  di^tio 
nem  divinis  laudibus  affecisse,  et  ejusmodi  ferr 
tfikta  haud  pauca  ,  quale  illud  apud  Ciceronen 
Drut.  3 1 :  Qtiis  enim  uberior  in  dicendo ,  Plato 
Jie  :  Jovcm ,  ajunt  philosophi ,  si  Gracce  kq^atur 
'slc  loqui.  Quod  item  memorat  Dionysius  Halicai 
'msseus  in  Jndicio  de  Demosthene  Cap.  xxi,  p 
itSp  :  if 3if  ii  Tiveiv  ^tuvv»  fyu  Xiyivrci^  9  if^tlKa 
h»pi  i€o7^  iiihexriQ  hrtu  9  K  rd  rSv  M^wt  xi 
^pyirou  yiyo^  ,  oix  iK^oig  i  PavtXsv^  &¥  airii¥  S(«Ai 
^irat  Zivi  9  $  d^  IIA^ray*  sed  hic  quidem,  ut  pk 
tique  alii  rhetores,  hoc  effatum  explodens,  et  PU 
'tot)ls  in  dicendo  divinitatem  multis  exceptionibu 
circumscribens.  Illudcerte,  cunctis  approbantibus 
afiirmamus,  Platonis  dictionem  in  omnibus  tribu 
eloqu^tiae  dotibus ,  perspicuitate ,  suaviute ,  gra 
vitate ,  quamvis  egregiam  et  prorsut  tdmirabilem 
hujusmodi  tamen  esse,  ut  aliquando  pertpicuittl 
bbsit  gravitas :  quam  ubi  vel  augere  ttodet  in  n 
'bus  magnis ,  aut  addere  parvit  9  accidit  interdum 
lit  audacia  tralationum  ,  verbonim  tifijectioiie 
'  eompositionis  incontequentia  ^  tjagictm  gctndia 

tCfl 


^liAEliONIS  PtATOl^lCt      i      f t 

ieiD  aActans»  ttitnoreid  et  obscuritatem  contrahat* 
Qaod  vitium  in  paucis  libris  est  frequens ,  veliH 
tiLegibdS)  Timaeo,  Epjstolis:  in  pluribiis  nri^ 
DosiTequens:  in  plurimis  prorsus  abest ,  ubi  per-i 
tpicoitas  et  ipsa  aibi  constat  in  docendo  ac  narran- 
do,  et  suavitatem  gravitatemque  illustrat  in  de* 
lectaodo  et  commovendo  i  et  eum  servat  orationts 
ondorem  coloremque,  qui  sft  apcrtus,  simplex^ 
liiicenis,  limpidus ,  ^r^?^/^^  simillimus  amnl.  Quo 
in  genere  laudis  ac  perspicuitatis  censendi  etiam 
soDtPhaedon  etConvivium:  quorum  si  quaedam 
pines  vitiosa  obscuritate  afTectae  sunt ,  Iianc  ve« 
liQslibrario  quam  auctori  tribuemus.  SedPIiae* 
donii  dictio  convenit  etiam  captui  tironuro ;  quip« 
pe  simpki  et  uniusmodi  ^  usitata  Atticis,  commu« 
Dis  coDoquentibut  hujus  dialogi  personis.  Convt* 
vii  dictio  paulo  magis  exercicatos  lectores  postu- 
lat;  qaippe  varia  et  multiplex  ,  pro  numero  et 
varietate  disserentium ,  quorum  cujusque  non  mo« 
doingeDium,  sed  etiam  propria  dicendi  forma  et 
ctiaracter  eiprimitur.  Quod  etsi  non  magnopere 
difficnltatem  objicit  ad  intelligendum  quid  dicatur, 
itt  obest  ad  observandum  quomodo  et  quam  diver» 
se  dicatur  t  nec  animadverti  potest  ntsi  k  sensu  au- 
ribosque  tritis  notanda  varietate  generum  orationis* 
^t  hae  igitur  mihi  rationes  Phaedonem  ad  prae« 
tentem  scholae  meae  usum  commendabant:  et  ac« 
cedebit  illa  cogitatio,  posse  quasdam  argumenta^ 
lioDes  mtactas  praetermitti ,  si  forte  ad  quorumdam 
iuditoniiB  facultatem  modumque  difficUiores  acci* 

de« 


^4      PROLEGOMENA  ex  EDITIONE 

jcrait.  Et  oovenm  inagistros,  qui  sic  facdttM 
Mit :  et  me  ipsum  semel  fecisse  memineram :  nequtf 
quidquatn  discipulos  ad  delectatioiiem  dialogiqu^ 
ilit^ritatem  desiderasse. 

•   Est  enim  hoc  Phaedonis  tamquam  iter;  ut  iii^ 
troitus  et  ezitus  sint  narrationis  quasi  amoena  vi* 
Jttt :  medium ,  dialecticae  veluti  dumetum  »  Heced^ 
farium  quidem  illud »  nec  prorsus  tenebricosum  et 
impervium,  sed  raro  ac  sublustri  et  lumine  intef^ 
ipersum  ^  et  tramite  patefactum :  at  dumetum  ta^ 
taen:  in  quo  verendum  esset,  ne  tirones  reruni 
ebscoritate  ac  disputationis  subtilitate  defatigatii 
•cholas  desererent.    Quem  metum  augebat  iptius 
cxemplum  Platonis^  cui  hoc  accidissc,  legimus 
•pud  Diogenem  Laertium  III,  37,  ut,  ^ialogum 
Pbaedonem  in  auditorio  recitans,  solus  relinquere-^ 
tur,  omnibusdeinceps  abeuntibus,  unoAriatotele 
cxcepto.    Sed  ad  istam  compendiariam   epitomen 
qnominus  nunc  descenderem  cfTecit  reputatio  stu« 
dii  facultatisque  plerorumque  discipulorum  ^  qui 
constantes  et  permansuri  viderentur;  quosque  illa 
cognitionis  et  laudis  fructu  defraudari,  iniquumi 
csset;  quippe  in  epitomes  facilitate,  remanentibus 
-omnibus ,  praestantium  laus  et  constantia  non  eml* ' 
4)uis8et:  at  eadem  hia  integra  servabatur,  servata 
•libri  integritate:  et  erat  haec  quasi  obrussa  futura, 
qua,  ut  auri,  sic  ingenii  probitas  cognosceretur^ 
tc ,  ut  Homerice  dicam ,  quasi  },ixo9  $  M»  auUiot^ 

r'  iAJc/fcof  i^i^dyiii'  neque  proponehatur  "iTti  ^ 

fm 


p  tAfom*  ^Ev  U 19  ^'/^9  if*^  ^^  ^^  ^  MkSc0 
Necspem  nostrain  exitus  feMlit^  Major  melior* 
qoe  aaditoram  pars  ab  initio  ad  extremum  perlon* 
gim  illam  ^sputationis  subtilitatem  et  rerum  ob- 
icuriutem  studiose  fideliterque  perseveravit,  Ta« 
limn  igitur  discipulorum  studiis  me  vel  per  tempo* 
tit  dperisque  mei  dispendium  consuluisse,  ne^ue 
intea  umquam  poenituit :  neque  nunc,  edito  Phae« 
done,  extraordinarii  laboris  poeniret;  quo  inagis 
baec  est  Itbri  materia ,  in  qua  non  modo  ingenium . 
id  ¥cri  pulcrique  judicium  excolatur ,  sed  per  haqc 
ipsam  culturam  animus  ad  exemplum  Socratis ,  ad 
su  cogmtionem ,  et  rerum  divinarum  humanarum* 
qne  scientiam ,  convertatur:  indeque  profeccus» 
.sdoanem  virtutem  instruatur:  temperamiam  ia 
oodeiaiidis  cupidicatibns  et  affectibus :  justitian 
ac  beneficentiam  erga  alios :  fiduciam  divinae  provi» 
deotiae  et  gubemationis :  fortitudinem  in  vincendo 
dolore,  ferundis  aliorum  injuriis ,  tolerandis  vitae 
calairitatibus^  contemnenda  denique  morte.  Qui 
profecto  ex  omni  Literariim  studio  fructus  et  dis^ 
centi  et  docenti  longe  est  uberrimus»  Scripsi  Lug* 
<buu  Batavorum  d.  xxiv.  Decembris  a«  mocgcvi^ 


PRO- 


PROtiBOOMBNA  ik  BDItlONff 


f'    ■- 1 


DISPUTATIONIS 

iPK  QUAESTIOHB,  QUAE  FUERIT  VETERUM  PH  1- 
LOSOPHORUM,  INDE  A  THALETE  £T  PTTIi  ^ 
GORA,  USQUE  AO  SE^ECAM»  SENTENTIA  I>  I 
VITA  ET  STATU  ANIMORUM  POST  MORT&M 
CORPORIS» 

S    E    C    T    I    O       V- 

DB      V  h  A  t  0  fi  Zs 


o 


mDiuni ,  non  solutn  eortim  qui  ex  Sodratis  schcy 

Ifl  prodierunt,  sed  omnino  Antiquorum,  plurimum 

in  philosophift  excelluit^  plurimumque  famae  it 

tuctotitatis  nactus  est  plato,  Atheniensis.  De 

quo  viro  uberius  copiosiusque  exponendum  est » 

propter  duas  caussas.    Primum  enim,  bic  est  PU« 

tOy  qui  ex  omnibus  philosophis  maxlmuid  studium 

in  Animorum  Immortalitate  demonstrand&  illustran* 

dftque  posuit.    Dehide  ipsius  scripta  td  nostram 

Tenerunt  aetatem ;  ut  de  doctrini  placitisque  qus 

eo  plura  certioraque  documenta  proferre  possimus. 

,  Quod  quidem  secus  fuit  in  iis ,  quos  adhtic  idemo* 

ravimus ,  philosophis ;  quippe  quorum  ,  excepii^ 

paucissimis,  scriptt  perierunt;  ut  eorum  seDten< 

tiae  DOD  Disi  ex  raris  vestigiis  ac  reliquiis,.  mul< 

to  labore  collectis  et  digestis ,  verisimiliter  consd 

tui  pOSSCDt. 

Sed  videtmus  summatim  doctfiuae  priDcipit ,  I 
quibus  Pltto  td  Animorum  Immorttliutea  pro 

fe 


\JitkA 


PLATONICL  SKT 

fietoi  csu     ^  Trk  suot  reram '  principia  eaque. 

tecefDf,  Dms^  IdeM^  Maferia.    Materiam  vafio. 

et  incmo  motu  fluctuan^em  Dcus  in  ordinem  re*. 

ckgit,ad  Ideamm  exemplum  conformavit » er  Mun* 

dua  lei  ei  coaposuit :  Mundo  Animam  (^v;^iify)  » 

Animaeqne  Mcnum  (y^Sv),  indidit  (vid.  Timaeo^ 

p.  517.  A*  BO'  Haec  Anima  mixu  est  ex  Materift 

biperdci;.alteTiA,  simplici  ct  immutabili:  alterft, 

torpireJj  dpwkidy  et  mutabiU:  est  eaJem  Anima 

per  toauB  Mundum  extensa,  et,  quamvis  creata 

i  saoima  Deot  tamen  intelligens .  ac  divina,  et 

qiusi  secunjiis  Deus  (vid.  ib,  p.  528).    Porro^ 

tmDmus  Deua  opifez  Deos  coelestes  creavit ,  qul. 

tuQtastit  ignea  (p*  530.  C  D^):  immortales^ 

aou  quiden  suinaturi,  sed  aummi  Dei  volunta* 

te«  Ddoceps,  summus  Deus  effecic  Animas  Km^ 

mliaffly  eAdem   rattane,  qufl  effecerac   Aaiinani 

Muodif  non  tamen  ita  perfcctas  ut  Dw^os  coei;;:* 

itts»ied  secaodo  ac  deteriori  gradu;  quippj  quie 

imooieQi  partem  ihaberent  Materiaa  illius  siinpiicis 

tt  ifiiBtttabUis  (  vid.  p.  551.  A.  B.  seq.  ).    Has 

AnimaHnm  Animas  idem   summus   opifex  Deus 

IKis  codeslibus  distribuit;  ut  ipsi  illis  Corpora 

&bricarentur,  iisque  Corporibos  illas  incluierent  t 

iaqnibna  si  beoe  vixissent,  reiirent  quaeque  in 

mirale;Buam  astrum:  sin  minus  bene  vixissent, 

tenm  in  generationem  abirenc,  viri  in  muliebria 

corpoit,  post  mille  annorum  spacium  reiireaty  et 

ipuesibi  vitas  eligerenc;   ubi  fieri,   ut  humana 

qooqae  Aninu  in  bruU  Cprpus  migret ,  atque  iq 

V^M  Q  bra- 


fB      PROtEGOMENA  bx  EQrnaH& 

brutorum  geoere  per  mulras  aeindeps,generitioiief . 
nlaneat,  donec  pravitatem,  quae  ei  ex  corporel 
contagione,  ignis,  aquae,  aSris  et  terrae.,  adhao» 
serit,  penitus  eifugerit,  atque  ita  in  primum  sti* 
tiim ,  in  quo  fuerat  quum  ex  summi  Dei  officint. 
prodirct,  restituatur  (vid*  ibid,  p.  551*  seq.  j^ 
.  Haec  breviter,  sed  ad  nostrum  propositum  sa« 
t|s,  tx  dialogo,  Timaci  nomine  inscripto:  ubi 
Blato  sententiam  suam  de  rerum  principiis  et  ortii. 
eiq>licat.  Vidpamus  jam  peculiares  de  ImmortalU 
ttte  disputaciones;  iu  quidem^  ut  eaa  4  fabulis 
4istinguamus,  Nam  tribus  dialogis»  Gorgiae^ 
libro  ultimo  de  Republicft.,  et  Phaedoni^  Plato 
Qusmodi  epilogos  adjecit,  ubi  de  conditione  Ani* 
marum  apud  inferoa  ex  populari  opinione  et  poS« 
larum  fabulis  exponerer<»  Quos  locbs  m\  attinei 
irferre ;  et  si  quid  habent  ex  proprift  et  interioro 
pbilosophi  doctrinft,  boc  postea  notabimus*  lllud 
et  in  primis  et  maxime  quaerendum ,  quiboa  n» 
tionibus  et  argumentia  Piato  Animonim  Immoiw 
talitatem  conficere  ac  demonstrare  studacrit.  Qaatt 
quidem  argumenta  in«  pluribus  proditn  sunt  dialo« 
gis ,  Timaeo ,  Menone^  Phaedro ,  decimo  de  Ra« 
publicft,  et  maxime  in  Phaedone^ 

^«!!L^  '  ^^  ^"  Timaeo  quae  exstant,  modo  protuIiiBii8« 
$unt  vero  illa  noQ  concluaionibus  demonstrata^ 
aed  probabili  explicatione  ad  doctrinam  de  reruoi 
principiis  et  ortu  accommodata.  Quare  progredia^ 
jDiur  continuo  ad  reliqua. 

vSSiJ!^     ^^  Menone  p.  16^  P^  G.  seq.  oatenditur^ 


PHAEDONISr  feATONrCI.  ^' 

ftaoeD  disciplinam  esse  recordationeni  i  homineii 
rfl  novi  discere,  sed  veteta  recordari;  nam,   st 
qiiis  de  rebos  incognitis  recte  interrogetur,  eukn^ 
ift  respondere ,  ut  apparett,  se  harum  rerum  no»»* 
cfonem  in*  mente  involotam  tcnuisse;  sed   hanc- 
ilbtionem  qoum  in  praesenti  Vita  numquam  acce«' 
perit )  necesse  esse  ut  eam  in  priori  quadam  vitft^ 
teceperit«    Igitur  eifici,  Animos  nostros,  antea* 
qoam  in  hane'  vitam  venirent,  in  aliA  vitl  degis^^ 
le,  cxeAqoe  rerum  nottones  attulisse,  quae  nunc 
fidoDe  disciplinae ,  id  est ,  recto  interrogandl  mo«' 
do  faisraarentur,    Sed  hujus  argumcntationis  prin« 
eipium ,  animum  hominis  esu  immortalem ,  altef 
i^t  ineorporc  esse^  ex  eo  per  monem  migrare^  ei 
rumishasei^  Socrates  ait  se  accepisse  ii  sacerdbti« 
b»  THi>  et  mnlieribus ,  poStis  mulcis ,  praectpuc^ 
iPindara.  Hoc  spectavit  Lactantins  Instit.  Div; 
Vil,  211  —  Plato  de  anima  disserens^  ex  hoo 
sit  posse  eognosci  animas  esse  immortales  atque  dt^ 
iinay  quod  ih  pueris  mobilia  sint  ingenia  et  ai 
tereipiendum  facilia  ;  quod  ea  9  quae  discant ,  itk 
eeleriter  rapiant ,  uti  non  tunc  primum  discere  iU 
U  yidtantur ,  sed  recognoscere  atque  reminisci»  In 
qoo  rir  sapierfs  poltis  ineptissime  eredidit.    Quod 
Lacttadns,  vir  minus  sapiens  quam  disertus  ,ips6 
laai^  etiim  ipepte  pronunciavit.    Eamdem  ratio* 
Ban  in  Phaedone  demonstrare  conatur  Plato ,  Arg« 
IV«  Utmmque  locum  laudat  Cicero  Tusc.  1 ,  94« 

bPbaedro,  quem  juvenis  scripsit,  ingenio  vel-    ^^1  ti 
«ti  lomriteti  obsecutus ,  miram  quamdam  Animi  ^^^ 

G  %  in« 


igp,     PROLBGOMENA  sz  EDITIONS 

informat  imaginem»  quum  dicit  ,|  eum.  simileiB 
esse  aurigae  jugum  equorum  regenti:  alis  quoquc 
instructum,  cum  Diis  per  totum  coelum  vehi; 
amissis  alia  in  terram  labi,  corpori  includi:  ia 
deinceps  nasci ,  et  hanc  usque  ad  reditum  ad  suoi 
Deos  migrationem  optimos  animos  tribus »  dete 
riores  decem  millenorum  annorum  intervailis  ,  ab 
solvere.'*  In  quibus  quidem  figmentis,  si  quii 
htet  veri  et  philosophae  sententiae,  hoc  postn 
explicabimus.  Nunc  exordium  illius  loci  referen 
dum  est ,  quod  demonstrationem  Immortalitatis  ha 
bet.  Hoc  igitur  ejusmodi  est  p.  344 :  ^^  Oporu 
primum  dt  naturd  Amtnat  cum  dMnac  tun 
humanae ,  ejus  aciionilms  passionibusqufi  vcram 
nosionem  conscqui.  Initium  autem  domonstraHc 
nis  hoc  est :  Omms  Anima  est  ImmortaUs.  Nam 
quod  se  ipsum  moyet ,  Immortale  est :  qu$d  atttcM 
pon  modo  altam  rem  movct ,  sed  ipsum  quoque  a 
alid  rc  movetur^  quia  movendi  fincm  babct^  fi 
ncm  etiam  habet  yitae.  Solum  yero  ilbtd^  quot 
sc  ipsum  movet^  quia  sc  ipsum  nois  rcUnquit 
numquam  desinit  moyeri:  sed  omnibus  re/iqui 
rebus  ,  quae  moyentur ,  foHs  ct  principium  movcn 
di  est.  Prirtcipii  autem  nulla  cst  origo.  Nat^ 
cmnCf  quod  fitjd  principio  \debct  nasci^-  ipsut 
^autcm  principium  ex  nuild  rc  alid  potest  nasd 
^rincipium  quippe  omnino  non  esseij  si  ipsum  c 
aiid  rc  natum  esset.  Sed  quandoquidem  prina 
pium  nullam  habet  originem ,  conscquitur  ut  m 
intcritum  ^habeat.    Nam  principio  extiticto^  m 


-  PttAEDONIS  PL  ATONICI.         161 

fpmm  aUtindCj  nec  ex  ipso  atia  res  ampJius  oH^ 
ft  foiorit;  siqmdem    omnia   i  principio  dcbent 
oriri.     Ergo   motis  pHncipium  est  in   ed^^  re^ 
fooe  se  ipsu  movet:  haec  i^ero  nee  interire  nec 
oriri  poteu ;  hoc  enim  si  accideret ,  consequeretur 
«^  eodum  ac  terra  eollaberentuf  et  d  motH  cessa^ 
:renty  nee  ulld  ratione  ad  motam  redigi  possent. 
igimr  quum  esppareat ,  Immortale  esse  illud  quod 
u  ^sum  moveat;  minimd  d  verd  ratione  aberra* 
fcHt  qui  -Aanc   essentiam   et    naturam   Animae 
^sse  dixerit.    Omne  enim  Corpus ,  quod  extrinso» 
<ss  mofetur^  inanimatum  est:  quod  autem  in* 
tfimeeus  es  se  ipsum  movetur^  animatum;  quia 
4n  hte  proprio  motu  postta  est  Animae  natura. 
Atftt^  cum  ita  se  res  habeat^  ut  nulla  res^  ex'» 
ecpsd  Ammd^  se  ipsa  movere  possit;  necessarid 
^eonscqiritur^  ut  Ardma  nee  ortum  nec  interitum 
kekat.^    Hoc  esc  celebratum  illud  laiiDortalitatis 
«rginieatuiii ,  quod  inde  a  Thalete  cognitum  qui« 
JoB,  neqoe  tamen  accuratius  explicitum  erat: 
qood,  Platonis  auctoritate,  secuti  sunt  plerique 
postea  Veteies ,  in  primis  Cicero:  qui  illud  egre- 
|ii  laude  omavit  et  vertit,  Tusc.  L  23.    Quod 
:«  haoc  argumentationem  ad  dialecticam  brevitatem 
lefocemus,  reperiemus,  eam  his  fere  syllogismis- 
<<vs<uc:    ^Q/iod  se  ipsum  movet^  non  habet  ird^ 
Aai:  Afdma  sc  ipsa  movet;   Ergo  Anima  noh 
iokt  initium.*^    Assumtionem  ,  quA  dicitur  Ani* 
WB  se  ipsam  movere,  nemo  facile  in  dubium 
*liKimit  9  qui  quidem  libertatem  agendi  tueri  vo> 

G  3  Itttt 


)uerit«    Ergo  propositio,  qu4  dicitur,  qu$d  19 
ifsum  moyeat ,  non  habcre  initium ,  probuda  eati 
Quod  ita  probat  Plato:     ^  Ql*od  sc  ipsum  mitfuif 
Principium  cst:  Anima  sc  ipsa  mo^et;  Ergo  jimif 
ma  est  PrincipiumJ**  Pergit :     y^Principiam  nom 
iabeC  originem:  Anima  est  Principium;    Ergo 
jtnima  non  haba  origincm**    Concludit  deoiqQe 
«rgumentationem  ita :    „  Q(4od  origimm  non  bap 
hct ,  illud  nec  interitum  habct :  Anima  non  hakot 
arigincm ;    Ergo  Amma   intcritum  non  habo$^ 
Sed,    ut  brevius  etiam    demonstrattonis  nenuB 
complectamur ,  tribus   illa  continetur  his  Enaik> 
fdationibus :     ,,  Anima  cst  principium^  quia  se 
ipsa  movet :  Principiunt  nec  originem  nec  interi^ 
ium  bdbet ;  Ergo  Anima  sempcr  fuit  ct  scmpof 
arit^^    Equidem  et  ipse  miror  ct  alios  minuuro» 
arbitror^   quae  sit  necessitas,  ut  illud,  quod  se 
jpsum  movet ,  semper  fuerit.    In  primum  quidem 
jDotorem  Deum  creatprem,  hoc  valet^  in  Animo» 
caeteros,  ab  illo  et  ereatos,  et  movendi  se  ipsot 
facultate  instructos,  non  cadit  per  ipsorum  natu^ 
ram,  sed  per  voluntatem  creatoris  servantem  his 
iianc  facultatem  et  aeternitatem:  ut  ipse  vult  in  illi 
in  Timaeo  p.  530 ,  C ,  «eq*  summi  Dei  ad  Deoft 
creatos  oratione:    8^0)  <«»y  »•  r.  A.    £t   qttum 
koc  idem  argumentum  Immortatitatis  ex  «ir»mir 
fU^^  facultate  se  ipsum  movendi ,  ductura  rursus 
apponatur  in  Leg.  X »  p.  668 ,  669 ,  idque  unive»* 
ae  ac  simplicirer  ad  i^vxM^  quasi  ad  omne  ^fn^Ap 
g^us  referatur,  tdem  illud  adjudicatur  Deo  m^- 

to* 


«llAE60Nl!(  f^LAtOtHCL  1      m 


ifdliaH^  et  crettis  ab  eo  dfis^  qxi\h\A 
ipte  fibriciiQ  hMninieim  et  aiidaUYim  mandaverttt 
ttg.XIli  1^^696^  C^  fit  qtii  acerrime  Anitei 
nenttem  def^Unt ,  eamque  in  proprifl  internl^ 
qoe  agendi  factiltate^  id  est,  ut  veteres  loquun* 
tnr ,  in  faculttite  sc  ipsum  m^^tndi  ^  ponunt ;  ic^ 
dico  mfaiinie  negant  Animum  k  Deo  esse  cret» 
tttOi  Neqoe  qiiidqnam  sentimus  aut  repugnantiat 
imer  bis  dnas  notiones,  lihtrum  tsse^  et  crtatum 
msei  aut  tiecessariae  conjunctionis  9  ititer  crtatum 
esn^fX  sc  ipsum  movtre  non  posse;  quo  minuS 
tkxA  creator  naturis  creatis  facultarein  se  ipsaa 
inoraidl  impertire  qucat*  Forte  sint  quoque,  qui 
Platonem  hoc  noihine  reprehendant ,  quod  sibl  ipse 
i^ngnct,  quum  in  Timaeo  pronunciaverit  Ani^ 
iots  a  Deo  Creatas  esse*  Sed  haec  quidem  repro^ 
kniio  ita  dilui  potest,  ut  dicamus  Animas  AomU 
av»  ex  ettJem  sabsiantid  compositas  esse  atque 
Aiimam  Mundij  eam  vero  substantiam  ab  omril 
Mimtiaie  semper  in  motu  fuisse:  ex  Timaeo^  p« 
8>7-  A*9  Sa8.  et  331.  A.  Neque  neces^e  est  eanl 
tdbibere  machinam ,  qua'  usi  sunt  nounulli  Plato- 
Idconun  ^  qui  conteoderunt ,  Muhdum ,  secunduni 
Ritonem,  non  esse  in  tempore,  seu  &  quodam 
ioitio,  i  Deo  factum:  et  hanc  quasr  in  tempore 
crettiQnem  non  nisi  ad  humanum  captum  il  Plato* 
acSctam  ease.  Quorum  opinionem  verbo  nota« 
^  Angustinus  Civit.  Dei  XII,  ifti  accurate  con« 
ftUfit  Plnurchus  De  Animi  Procreaiono  in  Ti- 
>)  p.  ioi3f  A:  et  singulari^  nuiic  perdito^ 

O4 


«Bf     PHOLEGOM^NA  -R  ,EDITI0NB 

librot  cultis  .tkultts  exstat  in  'Lampriae  Catalogoi 

Num.  LXIV9  Tif)  tou  yiywhoi  uarck  UhATmf»  r)» 

fj^fm»    £t  reprehendit  Philo  Jiid*  De  Mimdi  1» 

corrupt.  p.  941 9  A.    Uberius  etiam  istum  disseA* 

iium  enarravit  Proclus  la  Timaeum^  II,  p.  84, 

$Sj  ad  iUa  Phtonis  verba  p.  526,  Dv^E:  mr< 

r/«y  ev¥  iil  vtfi  airw  wpSrov  f  Swsp  uviumM  W€fi 

WMrii  h  itixS  ^nowiJPf  winpw   $y  ii)^  yipiviaq 

inc^  Sx»¥  itiii(dcL¥^  9  yiywiif^  iw'  ipxH^  mk 

k^ifuyc^.    Ttym¥*  ifHTig  yap  iwri^  n  Im^  mi 

mifut  lxi»¥*  %•  T.  A.    Quae  profecto  ita  manifesu 

sunt,  ut  nullam  dubirationem  admittere  videantur^ 

Sed  nimirum  »  quaesiverunt  interpretes  non  an  fa^ 

€tus  csset  Mundus  i  Dco  ^  sed  utrum  tempore  a 

quodam  initio ,  an  ab  omni  aeternitatc  factus  esset 

i  Deo.    Quorqm  prius  k  Platone  statui,  tota  dia- 

logi  disputatio  evidenter  ostendit.     Multo  eciaoi 

plura  attulijC  doctissimus  ex  recentioribus  Tiqaad 

Platonici  interpres,  Sebastianus  Foxius  Morzil- 

lus,  Commentarii  Part.  II,  pag.  50,  seq.    Quod 

tutem  k  Proclo  etiam  Plotinus  in  iis  aumeratur, 

qui  Animae  et  Mundi  generationem  sine    initio 

esse  statuerint:  certe  hujusmodi  est  quod  pronun^ 

ciat  Ennead.  IV.  Lib.  III,  Diss.  IX.  p.  378 ,  6« 

seq.  et   V,  I.  IV,  p.  487,  B.    £t  Jamblichum: 

in  eadem   sententia  fuisse,  prodit  Julianus  eum, 

«equens  Orat.  IV,  p.  146,  A— -C.    Ipsum  Pro- 

dum  aetemitatem  Mundi  tutatum  esse  constat^ 

in  ^wixi^fiiifiavi  iutri  XfiiffTictmy'  quae  sibi  confu«^ 

tanda  sumsit  Joannes  Phiioponus  in  opere  edito :. 

■  ■■■  •         •       ■  •  '  .    '      ■ .    .-•-■• 

de 


.«HAEDONiS  PLATO^QGL    :^    j^ 

ft  qno  Tideator  Fabricius  Bibl.  Xiu  VoL  yiU^^ 
p»5a29  et  IXf  p«  3^^*     ConsuUtur  etiam  Cii4* 
worthiu»  et  ad  eum  Mosbemius  Sy:sien.  IntelU. 
T.L  p.  368.    Quare,  si  quig  hoc  teoeat^   Ani« 
me  substantiam  semper  et  fuisse  et  in  motu  fuis« 
se,  amque  k  Deo  non  ex  ntfailo  creatam  ,  sed  raw, 
tammodo  conformatam  c$st^  is  haud  aegre  Plato<^ 
nem  i  repugnantiae  crimine  absolvet*    Ergo  appa« 
ret,  toum  hanc  in  Phaedro  cxpositam  demonstra» 
tionem  parum  habere  firmitatis ,  nisi  si  cuai  aliis. 
{hcitis  in  Timaeo  expositis  conjungatun     Piato 
qoidcm  eam  postea   non   assumsit  in  Pbaedone». 
Cieteram  poterat  alil  ratione^  ex  illil  proprietate, 
etficulttte  Animae  seipsam  movendi,  argumen«* 
tum  daci  minime  contemnendum ,  quo  efficeretur  , 
Animim  non  esse  corporeae  naturae ,  igitur  cor« 
nipriooe  dissolutioneque  partium  non  intcrire.  Ii«. 
qoeegit  senex  in  Leg.X»  p.  668,  C,  -*6699  C^. 
obi  Animi  et  Corporis  naturas  piane  divcrsas  et! 
contnrias  esse  ostendit  9  illum  propria  sua  et  inter^ 
nivise  movere,  actiones  suas  efficere,  cogitatio*. 
nes,  volunutes,   recordationes ,  studia,  curas^- 
noresyconsuetudines:  Corpus  extrinsecus  move* 
rii  snasque  mutationes  ab  aliena  vi  accipere.  Naoi 
quumin  Corporibus  mutationes  exsisiant  cenisle*. 
gibas  ponderis  ac  motAs,  et  fere  necessitate  m*^ 
thinie;Anima,  siquidem  sitcorporea,  quam  pai^. 
tem  libeitatis  habeat,  intelligi  nequit. 

l^cdmum  de  Repuhlicfl  librum  Phto  concludit;^  ^^  ^ 
nimtione  fabulae  de  Here  quodam  Armenlo,  qui;^^'* 
<t  morte  in  vitam  rcdiisset ,  ac  de  praemiis  poenis» 

G  5  que 


qck  d^enictaruiii  retulisset.    Sed  antequani  ad  fit^ 
iStltm  tcce^t ,  praeinittit  gravisshnam  disputaticw 
geni)  4ui  Animae  Immortalitatem  demonstrare  stu^ 
dfct,     Quare  fabulam  nunc  quldem  pi^etermhta* 
Ibus»  demonstrationem  vero  consideremus :  eam-' 
qne»  quandoquidem  longiuscula  est,  noii  ipsis 
PhiloSophi  Terbis  referamus  j  sed  summatim  exhw 
beamus ,  ut  e|us  tamen  vis  et  consecutio  appateat^i 
Htec  igitur  summa  est  disputatiouis ,  quae  habetuf 
pw  516  et  517.    „  In  rcrum  naiura  sunt  vel  re» 
bonae ,  vel  malae ,  Vel  indifferentes<    Bonae  sunf 
quae  eas  res»  quibus -insunt,  servant:   Malae^ 
quae  eas  destruuntr  Indifferentes ,  quae  neutnim 
iaciunt.     Ita  corporibus  animantium  malum   esf 
norbus,  frugibus  aerugo^  ligno  putredo,  ferro 
fUbigo  9  aliis  alia ;  quibus  malis  res  afiectae  pere^ 
imt.    Atqui  Antmae  malum  est  injustitia»  intem» 
perantia,  timiditas,  insipientia:  de  qulbus  nuUa 
pacto  ostendi  potest,  eas  talem  vim  habere,  ut 
Animae  mortem  adferant.    Porro  res  omnes,  quae 
ifon  interno  suo  morbo  et  malo,  sed  extema  vi, 
pereuttt,  non  tamen  ita  pereunt,  ut  externa  caussa 
sufficiat  ad  interitum :  sed  fons  et  origo  interitus  esc 
ih  malo  intemo,  quodansam  praebet  atque  cediC 
Vi  extemae.  Sed  Animae  malum  non  ejusmodi  est^ 
Ht  vel  ipsum  solum  Animae  mortem  adferat ,  vel 
i(b  extemfl  vi  ad  Animae  interitum  converti  possit« 
Ergo  Anima  nec  ab  intemfl  nec  ab  extern&  caussft 
ad  interitum  dedud  potest«    Praeterea  illud  anim^ 
•dvertendam  est :  Animanim  numerum  nec  auge- 


MABDONIS  ra.ATONICf.        ^ 

Hm  niDiif.    NMn.nec  pereuiir ,  tt  vidiaia» :  mc 

ptores  fiunt ,  quia  tx  naturi  mortali  numerus  e»> 

rom  augeodus  esset ,  et  ita  paulatiin  <iania  niorta« 

Jit  ad  Immortaliutem  traducerentur.    Anima  qu<i» 

f oe,  siquidem  est  aeterna ,  ut  profecto  est  ^  ita  dtf- 

fcetconstituta  esse,  ut  nuUus  sit  partium  ejus  dis» 

SQDsos,  sed  maximus  consensus."    Hactenus  per* 

tinet  hoc  argumentum*    Ejus  duae  partes  postre»' 

niaey  de  numero  Animarum  nec  augendo  nec  mi* 

«auendoy  et  de  partium  ipsius  consensu,  adjectat 

«unt  Yduti  ex  abundanti :  et  uberius  expltcantur  in 

Piiafidooef  nt  mox  videbimus.     Prior  vero  pars 

4Mnnino  acumf nis  iaudem  habet ,  et  ad  magnam  ve» 

«iiiiiilitudinem  explicari  potest;  si  quidem  ex  coio» 

^aadoneverum  corporearum  ostenditur,  non  ha« 

feereAnimam  in  se  ejusmodi  malum,  neque  ex« 

«insecos  accipere  posse,  quo  exstinguatur  ipsa  et 


Videamus  jam  de  Phaedone;  qui  ab  omni  antH  Arf. 
qoitate  is  habitus  est  liber,  in  quo  rationes  Im*  ^^ 
Bortalitatis  Animorum  gravissime  luculentissimeu 
^ae  expositae  essent.  Quae  quidem  libro  laus  et 
loaoritas  conciliata  est ,  non  tam  firmitQte  argu« 
■emorum,  quam  eloquentift  Platonis.  Habetur 
cmn  disputatio  ex  personi  Socratis ,  qui  ultimo 
Yitae  die  in  carcere  ad  amicos  disserit,  tantft  animi 
Hanquillitate  ac  magnitudine ,  tantfl  fiducift  ac  peiw 
msione  futurae  felicitatis ,  ut ,  non  ad  mortem  , 
^ad  Deorum  Immortalium  domicilium  abire  vi* 
deitur,    Quare,  quod  dico^  si  quid  est  in  ipsftar* 

gu* 


^     FRiQLlSGOMCNA  sx  ^DmONE 

^menttti.one  vd  erroris  vel  obscuritatis,  hoc  apott 
.lq;ente8  cogiutione  et  veluti  conspectn  Socnttit^ 
.atqtteorationiaPlatonicae  graviute  ac  suaviuteob» 
.ruebatur.  Caeterum ,  quum  ipsa  Placonis  disput^ 
4io  baud  parum  habeat  difficulcatis  ad  intelligeiH 
4um;  operam  dedi,  ut  eam  in  comp^dium  redigo- 
Tem  et  argumentorum  summis  breviter  ac  perspi* 
€ue  exhiberem. 

Principium  igitur  hoc  est  ( nostrae  editionJ»  $* 

«•  p.  lo.  edit.  Lugdun.  p^  377»  C)s   „  Mortis 

.tempus  exspectandum  est;  nec  cuiquam  licet.se 

jpsum  interficere.  .  Homines  enim ,  tamquam  aer* 

vi,  k  Diis»  umquam  dominis»  in  hac  vitft  collo* 

•cati  sunt:  nec  abeundum  est,  nisisi  Diiipsi  not 

.ex  hac  veluti  custodii^  liberent.  Itaque  et  ego  mm- 

•tem  aequo  animo  fero ;  Dii  enim  me  jam .  ex  Ime 

icustodii  revocant.    Ac  spero  me  ad  meliores  ho- 

mines  venturum:  certe,  ad  optimos  dominos,  nie 

mirum  Deos,  me  perventurum,  hoc  vero,  si  quid 

aliud ,  summfl  asseveratione  affirmo."    Hoc  dei» 

xeps  demonstratur. 

Arg.  I.  Pergit  (ed.  nostr.  J.  tf,  —  w,  p.  a«. 

J-ugdun.  p.  378,  B^  —  380,  G.):  „Pbilosophia. 

est  commentatjo  ac  studium  mortis.    Philpsophi 

(tnim  munus  in  eo  positum  est,  ut  Animum  i  le» 

bus  cprporeis  et  fluxis  avocet ,  et  ad  res  tntetligi» 

.biles  ipsamque  puram  ac  sinceram  veritatem  eufla 

converuc.    Atqui  quamdiu  in  hac  vitil  et  in  cos- 

pore  degimus,  hujc  muneri  sacisfieri  neqnit.    Ani^ 

JDUS  enim  tum  maxime  vigec  cogitando,  quum  se 


PKASOONIS  PLATOMICr.  j^r 

Buime  i  Corpore  segregaverit  et  in  se  ipsum  col*  7 
1^'t.  Unde  apparet,  eum  ad  cogiundi  vim  ac 
pnestintiam  adeo  noja  opus  habere  Corpore ;  ut 
potios  illius  yinculis  solutus  et  per  mortem  libert^f 
tos,natuniesuae  perfectionem  obtineat.  Corpus, 
fios  a?ocat  A  purae  sinceraeque  veritatis  indaga» 
tione:  sensus»  eorumque  vicaria,  phantasia  con«^ 
tJDUo  ibiimi  cogitationem  turbant ,  eumque  ia. 
ftlMs  opiniones  erroresque  inducunt.  Corpui^ 
iiumicum  et  pontrarium  est  virtuti.  In  Corpore 
{pDi  est  omnis  labis  et  corruptebe.  Corporis  nui 
trifliento  et  Foluptati  servire  cogitur  Animus :  il« 
\fQfiopt  soUicitatione  ad  vitia  et  scelera  abducitur» 
I^ar  verisimile  est »  Animum  ,  post  Corporis 
Donem,  veri  cognitionem,  pleniorem  consecutu- 
nuD^  etcom  Diis  habitaturum;  siquidem  jam  ia 
Juc  viti  se,  quoad  ejus  fieri  potuit ,  k  Corpo^ 
ris  contagione  purgaverit  per  commentationem  ve- 

# 

ritatis  et  studium  sapientiae,  justitiae,  ac  forti« 
tadlnis,'' 

Arg.  n.  ( ed.  nostn  %.tv^  p.  ad  —  nr »  p.  ft6. 
Lugdun,  p.  380,  C.  —  382,  A. )  „  Ne  vero  quis 
objipiaty  Animum  extraCorpus  non  subsistere  pos* 
<e,  bis  moneatur  argumentis,  Animum  jam  fuisse 
lotci^uam  io  Corpus  veniret.  In  toti  naturft  re- 
nun  haec  dominatur  lex,  ut,  quidquid  fit,  id  a 
tmcontrario  fiat.  Veluti,  quod  majus  fit,  id  ex 
BiDori  fit  majus,  velox  fit  ex  tardo,  firmum  ex 
Infiniio,  calor  ex  frigore.  Ita  quoque  contra ,  ez 
li^orc  fit  minus ,  ex  firmo  infirmum »  ex  velod 

•        ttr. 


%t 


11»     PROLEGOMENA  sx  EDITtONE 

tifdaiD  9  tx  calore  fric^s.  Eadem  tiecessitite  eoik^ 
jilDctae  sunt  vlta  et  mors :  atque ,  ut  ex  vivo  tt 
ntortuus ,  ita  ex  mortuo  fit  vivus.  Nisi  forte  pn« 
tettiua,  hac  unft  in  parte  naturam  deflcere,  et  ex 
cH&nibus  rebusduas  ab  hujus  legis  vi  exemtas  es^ 
gCf  vitam  et  mortem.  Quod  argumentum  ut  acca« 
n^ius  etiam  percipiatur,  animadvertendum  est^ 
6mnem  mutationem  triplici  contineri  statu.  Primos^ 
est,  ex  quo  res  mutata  diseedit:  secundus,  qaeai 
permeat  res  mutata  t  tertius ,  ad  quem  pervenit  res 
ffiutata.  Veluti ,  s!  quis  dormit ,  is  ex  vigilii  ia 
I6mnum  transit :  duo  sunt  status ;  pritnus  9igiBae^ 
tertius  somrd:  inter  hos  medius  interjectus  est  se*^ 
tundus  status  et  transitus  ii  primo  ad  terti6m ,  nl« 
ibirum  obdormiscere.  Ita  si  qois  i  somno  ad  vU 
^liam  redit,  is  inteijectum  permeat  statam ,  quem 
vocamus  expergisci.  Quare,  ut  quis  vivat,  ne* 
cesse  cst  eum  permeet  statum ,  quem  vocamus  na^ 
^sci:  et  ut  quls  mortuus  sit,  necesse  est  eum  per« 
meet  statum ,  quem  vocamus  mori.  Ergo  morian« 
Ido  non  exstinguitur^ Animu3 ,  sed  in  alium  traasit 
«tatum.** 

Arg.  III.  ( ed.  nostr,  J.  li ,  p.  atf ,  27 :  Lug« 

dun,  p.  382,  A  —  C.)  „  Porro  si  generatio habe« 

xti  viam  directam .  non  in  orbem ,  id  est ,  si  omnes 

^yivi  continuo  in  mortem  abirent ,  neque  flexu  viae 

ex  morte  in  vitam  redirent;  tota  paulatim  naturi 

'iDoriundo  consumeretur,  et  somno  vetemoque  op« 

.  pijmeretur  multo  graviore  quam  ille  in  fabulft  En- 

dymion*    At  vefomtura  «ui  ipsa  est  conservi* 

xsxu 


MiASOONIS  n^ATONICL  h^ 

iiz.  Igitur  «e  non  ccnsuiDJt  pariundo ,  §^  io^ 
luunt  ex  morte  i^taiD  ,  producit  ex  tnortuit  moA* 
£x  his  irgumeQtifl  cfficitur ,  post  hanc  vitmralkiii 
fefcvitani^qufl  bonia  mdius»  oudis  pejua  futuv 
luinsit**' 

Arg.  IV.  (ed,  nostr.  $. «},  p.  27  —  34:  Lu»» 

don.  p.  38a,  C  —  384,  B.)  ^  Deinde,  Anknol 

fiiisie  inteaqnam  in  Corpus  veniret,  magtaetiaiia 

Ippiidiit»  $i  ad  originem  notionum  nostrArum  sth 

tmdeiimos.     Nam  quod  disifere  voczmiis^.  niliil 

slind  est  qntm.  necordari;  quippe,  qui  rectft  iftr 

tioDe  de  lebus  incognitis  interrogsntur,  iu  respo»> 

dent,  ut  penpicuum  sit  eos  remm  esnim  noiioacs 

jim  antci  animo  involutas  tenuisse.    Quod  fiKifii 

pitiMt,  d  animsdverterimus ,"  qoid  fiat  reeordki» 

tiooe  et  judicio  rerum.    Itaque  nimirum  qubtidit 

experimur »  nos  in  unius ,  ex  alterius  *  rei  cOgi« 

tuioocm  dfifeni.     Veluti  si  quis  videt  Cebetem]^ 

ii  qooque  in  Simmiae  cogitationem  incidat :  et  ii 

qoea  videmus  hominem  similem .  Cd>eti ,  eum  cogi« 

tmdo  comparamus  cum  Cebete^  et  judiqimus  taci» 

te,  quam  prope  vel  accedat  ad  ejus  similitudinem^ 

idab  eft  deficiat.    Neque  hoc  in  iis  tantum  fit  re« 

bos^  quas  Corporis  sensu  percipimus:  sed  in  aliis 

tfaiL^  quae  sunt  intelligibiles  ( id  est,  abstractae) 

(t  i  corporel  natur^  remotae.  Nam ,  ut  hoc  utan» 

Ji  tm  pulanam.  videmus ,  unde  orieur  iUa  cogita* 

ciQ,  rm  ess^pulor^mf  Non  aliunde  profecto  iii« 

•f  hioe»  quodillan  rem  tacite  <$um  ipsft  pulcritu- 

^in  ide<  comptraipusy  ct  judiCTnms.  quam  jagpo 

ik 


» 


W    PROLEGOMENA  ek  EDitlOSE. 

ffla  reft  td  hujus  ideae  exefnplum  accedat.  lu,  st 
^ofd  fiictuni  judicamus  esse  pium  vd  impiuni, 
ln>c  factum  ^nsu  Corporis  perceptum  referimus 
id  iiieaa  universales  pietaiis  vel  impietatis,  Jas 
vero  unde  hausimus  ideas  umversales  ?  Non  st-' 
9V  ut  tionnuni  volunt,  sensibus  Corporis.  Nam 
jfais  4|Dfdcm  haurimus  ideas  rerum  singularium  ^ 
qua&  sd  ideas  rtrum  universalium  exigimus  et  di» 
jUdicftmus.  £t  vero)  nisi  prius  habeamus  idess 
iiniversales ,  ne  intelligere  quidem  possimus  ideas 
ttogiilares.  Nil  enim  baberemus  ad  quod ,  tam« 
^«Mtn  ad  exemplum,  eas  referremos,  et  ex  quo  eas 
•|iiasceremu8«  Unde  efficitur,  noa  per<sensu8 
Coqkoris  primum  notitias  rerum  in  Animum  infer- 
tivsed  in  eo  jam  «ntea  fuisse;  igitur  Animum  pri^ 
«fci  viguisse  ac  vixisse  quam  Corpus  nasceretur.*' 
•i.  Arg,  V,  (ed  nostr.  $.«},  —  a),  P*  34  "^  45« 
Jtngdun.  p.  384,  B.  —  387,  D.)  ^  Sed  quao* 
ifti^kiem  plerisque  alte  hic  scrupulus  infixus  estf 

•  iir  potent  Animum  morte  Corporis  dissolvi ,  et  stib 
«dis^essum  ex  Corpoie  evanescere ,  ac  veluti  veot0 
^ispergi;  videndum  est,  quid  sit  illud  dissoM^ 
•et  in  quam  naturam  cadere  possit.    Atqui  dissBM 
«il  aliud  est,  quam  partibus  suis  ita  privari,  ot   . 
Juiediscedant  i  se  invicem ,  et  utillud  totum ,  qnad    ; 
ihis^partibus  constabat,  non  amplius  sit,    Igitor  J 
'dissolvi  nil  pote^t ,  nisi  quod  ex  parribus  constau  ^ 

•  Sorro  animadvertamus ,  rerum  omnium  duo  esie  ] 
•gttierae  horum  akerum  ex  parribus  est  compoiii 
itmM  continuo  jnumtionum  turtuoe.  sgitatnr ,  no» 
Wi  lUJH 


PHAEDONfS  PLATONiCL  tf j 

mqitiDt  eodeid  statu  manett  alterum  simplex^ 
quodnullls  constat  parttbus,  neque  ptopterea  taa^ 
tis  ootattonibos  subjectum  e$t ,  sed  suum  statum 
obtioet.  Compositum  contrectatur  Corporis  sen^. 
nbns :  simplez  Sub  nullum  ctdit  Corporis  sensum^ 
Kd  soli  Animi.  cogitatione.  intelligitur»  Jam  Ani« 
Dus  ipse  quin  ad  simplicium  Terum  genus  perti-* 
Deit,'iion  est  quod  dubitemus^  Animus  enim  nuU 
lo  CDrporis  sensu  contrectatur ,  sed  sui  ipse  actio* 
ne  et  cogitatione  sibi  innotescitt  Animus,  quan* 
miovis  Corpus  mutiletur,  et  sensibus  eorumquc 
iottrumentis  corporeis  privetur ,  ipse  tamen  cogi^ 
tuidi  vim  non  amittit^  Animus  notitiam  simplicii 
et  immutabilis  naturae  consequitur :  Corpus  non 
nisi  iuxanun  et  mutabilium  rerum  notiones  tftiu« 
rit.  Animos  puram  sinceramque  veritatem  tum 
huiffle  assequitur ,  quum  se  maxime  in  se  coil&p 
pritct  i  Corpore  avocaverit;  atque  ita  in  sui  si« 
nileoi  naturam  concedit,  ac  pascitur  certA  verita» 
di  omtemplatione»  Animus  imperat ,  Corpus  obe« 
fit:  hoc  servi,  ille  domini^  partes  tenet;  ut  hinc 
tian  iotelligi  possit ,  quae  sit  divinior  hominis 
nis,  Animus  an  Corpus.  Atqui  contrariarum  r9< 
ra  contraria  sunt  attributa}^  itaque  consequitur^ 
inioum  esse  indissolubilem  ^  si  quidem  Corpus 
issobibile  est.  Ergo,  ut  post  mortem  partes 
*orporis  dissol vuntur  ^  ita  Animus  subsistit  atque 
I  pBrum  et  invisibilem  locum  abit,  ad  sapientem 
eofli:  ad  quem  ita  quisque  certius  citiusque  pet^ 
Diet^  ot  sc  in  bftc  vici  maitime  purum  dastum« 
F9I.  IL  H  4Ui 


114     PROLEGOMEMA  »X  EDITIONE 

que  servaverit*  k  Corporis  voluptfttibus.  Qui  ?e 
ia  htic  yitii  Corpori  servierunt  efusque  contagio] 
afiecti  sunt  ^  hi  post  inortefif  alia  quaeruiit  Corp 
ra  in  quibns  denuo  nastantur/' 

Arg.  VL  (cd-  nostr.  §.  A?  —  fif,  p.  48  —  & 
Lugdun#  38ft,  6.  —  391^9  C.)  ^  Quod  si  ve 
quis  hanc  opinionetn  tueri  velit,  jtmmum  esse  ha 
fttoniam ,  et  cogitandi  vim  esse  Corporis  qualit 
tem  ,  quae  oriitur  ez  justo  temperamento  humor 
€t  siccititis,  caloris  et  frigoris;  huic  ita  occa 
ritor,  Ht  ostendatur,  tali  temperamenta  sanitate 
•qBidem  Corports  effici ;  cogitatio  aotem  quomoc 
fainc  efficiatur,  hnelligi  non  posse:  repugnare  qu 
que  communi  ex]^erientiae,  cogiutionem  constste 
in  taK  temperamento  et  harmonid  $  quijppe  in  pl 
rimorcm  hominum  cogitatione  potioi  discrepi 
tiam  quam  harmoniam  inesse." 

Ai^.  VII.  (ed.  nostr.  ft^  »  irtf  9  p.  6ft  —  8^ 
IfUgd.  j).  394,  C.  —  396,  G.)  ^  Neveroqi 
.ki  eam  opinionem  inducatur ,  ut  putet  fore  ut  A 
mus ,  qnamvis  praestantior  Corpore ,  non  tamen  i 
ji  diutumior  eo,  nec  ipse  sempitcmus  sit^i 
nuttts  deinceps  vitis  ac  per  corpora  migrationib 
idefarigetur,  vires  amittat  auas»  ac  dentque  iati 
«at  et  eisdnguatur;  anlmadvertendum  est,  Ani 
tamdera  esse  naturam  ac  remm  intelligibiUBmy 
•sty  IdearUB  atque  Essentiaram.  Nam  at  i 
quaedam  sit  pulcra »  requiritur  pulcritudinis  pr 
■ientii:  ut  calida  sit  res,  requiritur  caloris  pt 
Mntk ;  ut  animata  ait  res  et  vivat  ^  requiritur  A 


PHAEDOMfS  PLATONICL  nj 

■i  pfttMndt:  itque  ita  in  omnibus  allis  rebus 
tfU  JaiB  vero  res ,  Verbi  caussft  ^  calida  potesc 
fijgida  fieri ;  ipse  calor  DuoiquaQi  >  potest  frigus 
fiem  Res  pulcti  potest  turpis  fieri :  ipsa  pulcritu^ 
do  Dumquam  potest  fieri  turpitudo*    Nam  super* 
taieDte  frigore^  calor  abit^   nec  ipse  in  frigus 
Hatatur  t  saperveniente  turpitudine  ^   pulcritudo  ArgameiH 
lUt^  nec  Ipsa  in  turpitudinem  mutatun    Ita  sa«  ]udii^«f 
femniente  morte,  Animus  abit,  nec  ipse  in  mor« 
tea  matatun    Nam  Animi  praesentii  Corpus  fit 
ifiimatnm  et  vivum ;  et  est  Animi  natura  eadem 
itqoe  Uearom  Essentiarumque,  quae  semper  subi^ 
ttttoDti  nec  umquam  k  suft  vi  secedunt»    firgo  ' 
Animus  ot  Immortalis.** 

Htec  est  argumentorum  in  Phaedone  explidito* 
fno  sDmma,  brc;vi  et  perspicuo,  quoad  ejus  fieri 
tK>tait^  compendio  designata.  Sed  de  singulis 
doDceps  verbo  monendum  est. 

Primnm  nititor  Divint  Providentift  et  repreheu'* 
laaoit  Corpotis.  f^  Animus  in  Corpore  non  potest 
cooseqd  veriratem  et  Virtutem.  Atqui  res  humanae 
lobernantor  ii  DivinA  Providentii,  quae  in  primis 
cnrun  ac  tutelam  eorum  gerit^  qui  in  bAc  vitt  ve- 
fitati  mr  virtuti  stnduerunt.  Qui  quidem  haec  bona 
post  Corporis  mortem  consequentor.^'  Habet  om«* 
binoaigumentatio  magnam  verisimilitudinem ;  si  ii 
Divinae  Providentiae  demonstratio  adjungatur* 

SecoDdi  Argumenti  haec  est  vis ,  ut  ex  compS'- 
atioae  omnium  9  quae  in  natorft  sunt,  ostendatury 
ionm  non  esse  transitum  in  nihilum ,  sed  trans^ 

H  a  itum 


116  :  PROLEGOMENA  kx  EDITIONE 

itatn  in  alium  statum.  Hujus  mionis  efficadai 
egregie  perspexit  atque  explicuit  Mendelsohnus 
elegamissimus  philosophus,  in  libello  drlmma 
talitate,  P  Aaedoni  s  nomintSLpptlluo»  Nam  quBi 
omnis  in  rerum  naturft  mutatio  fiat  paulatim  * 
successione  graduum,  mntatio  quidem  ea,  qui 
fit  ex  vitft  in  mortem ,  id  est ,  ex  rc  in  nihilum 
Bon  fit  succcssione  graduum  :  et  quantumvis  lei 
jninuas,  semper  eodem  intervallo  k  nibik)  distabi 
Igitur  AnimQS  naturae  viriblis  exstingui  nequit." 

Tertium  superstructum  est  duobus  fundamei 
tis»  certo  et  incerto«  Certum  est  et  i  PbiloBophi 
cam  Veteribus  tum  Recentioribus  probatum)  i 
naturft  nil  novum  oriri  nec  interire  quidquam :  ii 
teritum  et  ortum  non  fieri  ex  nibilo  et  in  nihilun] 
scd  composittofie  ac  dissohitione  partium.  Ince:^ 
tum  est,  Animos  omnes  jam  amea  fuisse^qijam  ii 
Corpora  venirent,  nec  vei  ab  ipso  Deo  creari  nc 
vos  Aninos,  nec  exi&tere  quadam  qompositioc 
materiae.  Sed  Animos ,  siquidem  h,  Deo  creentv 
continuo , .  non  interire  cum  Corporibus  consi 
quitur  cum  ex  reliqui  Platonis  doctrinfly  tum-< 
e&  ejus  parte,  quae  est  de  Providentia.  Igitui 
vt  boc  fundamentam  ex  incer.LO  certum  fiat,  di 
monstrandum  est,  Animi  vim  cogitandi  non  posi 
oriri  ex  compositione  partium  materiae.  Quc 
sexto  Argumento  conficere  studet  Plato. 

Quartum  eo  valet»  ut  ostendatur,  Animosja 

.  anteaquam  itt  Corpora  venirent,  notiones  rerui 

miveisales  faabuisse*    Quod  quidem  acutum » n< 

t 


PHAEDONIS  PLATONICr.  xi? 

tincti  omni  exceptione  majus  e^;  siquidcm  nil 

ioipedic,  quominus  animus  in  hac  vita  notiones 

universales  praeceperit ,  cum  sua  ipse  observatio* 

iie,tiiin  jdisciplina  et  admonitione  docentium.  Nam 

de  fonte  et  initio  notionum  duae  sunt  eaeque  con- 

trmae Philosophorum  sententiae:  altera  Aristotclis 

ct  LockU ,  qui  statuunt  cognicionis  initium  posi- 

tum  esse  in  sensibus  Corporis,  per  quos  primum 

notiones  rerum  externarum  inferri  in  Animum  nu« 

dam  et  vacuum  ab  omni  notione:  alteraPlatonis^ 

qui  tuenir  fulsse  jam  notiones  in  Animo  antequam 

iB  Corpns  ventret:  quippe  qui  non  possit  susci* 

pere  et  yeluti  aguoscere  imagines  rerum  externa* 

rum  sensibas  oblatarum ,    nisi  alias  prius  habeat 

Boiiones^  ad  quas  illas  imagines  cxtrinsecus  obla* 

tas  referat  atque  cxigat.    Haec  est  Platonici  argu* 

nenti  vis,  quam  vuigo  non  satis  perceperuat  In» 

terpretes.    Platonis  sententiam  secutus  est  Lcib- 

ikitztus ,  eamque  sub  nomine  doctrinac  dc  Ideh 

innam  celebravit.      Scd  Plato   quidem  conficere 

-hinc  voluit,   Animum  antea  in  aliis  porporibus 

inisse:  Leibnitio  hoc  unum  satis  fuit,  Animum 

:  iiotiones  habuisse  antequam  in  Corpus  veniret. 

V   Quinti  Argumenti  efficacia  repetenda  est  cx  uni* 

pmi  Pktonis    distributione,   qui  omnem  rerum 

[substantium  roultitudinem  in  duo  contraria  genera 

dividit,  simplex  et  composiium^  ffvvlirbp  et  ijMs^ 

m'  quomm  ^   hoc  dissolvatur  et  continuo  mute« 

itor,   illud   dissolvi  nequeat   et  sibi  semper  con- 

[SKt.    Uujus  divisionis  veritatem  restriugunt  Stoi- 

H  3  ci. 


ti8     PROLEGOMENA  t%  EDITfaME 

ci ,  negant  Epicurei ,  et  ex  recentioribus  qul  vqpi 
cantur  Materiaiistae.  £t  sane  in  promtu  estr»* 
prehensio,  Nam  compositum  sensibus  Corpofii 
percipimus,  incompositum  non  item:  nec  ulIacH 
idonea  ratio,  quare  potius  statuamus  esse,  qnm 
nonesse,  genu^  rerum  ifwtHrw^  nec  venim  estg 
omni  generi  aliiid  esse  contrarium  genus.  Cojoi 
erroris  arguit  Scoicos  Plutarchus  De  Solert«  AQh 
mal.  p.  960,  C,  D:  Adversus  Stoicos  De,Coai- 
jnunibus  Notitiis  p.  ic66.  D,  £•  seq.:  sdllcetfl 
fuia  sif  bonum^  necesse  esse^  ut  sit  etiam  fNH 
fum  (*);  quia  quidquid  sit  genus,  huic  aliqoad 
contrarium  genus  esse  debeat :  de  quo  etiam  Chryt- 
ippi  disputationem  adfert  Gellius  VI,  i,  £l 
ejusdem  formae  argumentum  Stoicum  cohftitatCi* 
cero  Fin,  IV,  24.  Qui  simile  commentum,  Iwr 
^ofilav  Epicuri  reprehendit,  Nat.  Deor,  I,  39 
^  Confugis  ad  aequilibritatem ;  sic  enim  Uotr 
t,  fAlav^  si  placet»  appellemus:  et  ait,  q^ofda^t 
^  sit  natura  mortalis^  immortalem  etiam  ^ 
I,  oporterom  Isto  modo,  quoniam  homines  mw 
^  tales  sunt ,  sint  aliqui  immortales :  et  quoiuaa 
M  nascuntur.  in  terra ,  nascantur  et  in  aqua.  JEBj 
n  quia  sufit  quao  int^rimant^  sint  qnae  con$m 

(*^  Hoc  a  Stoicis  jactatnm,  quia  srt  bonum^  neeai 
fsse  9  ut  sit  pialum ,  jam  eadem  de  cnussa  stacuerat  |tal 
|n  Tbeaeteto  p,  128.  F:    *AAA*  «ur'  itnaXMak  ^^md, 

flyci  ifdrun^   C  G2(  Addeq4i9  ad  pbao^pQem  9  p,  3351- 


PHAEDONIS  PLATONfCL  jij 

^Hta^    Et  Herodoti  illud,  IV,  36:  A  li  Atrl 

fflwf  ^wttfiipto^  Mfictwoi  9  tM  im}  ixipvinor  quod 

Erarostliefies,  quamvis  Stoicus,  reprehendit  apud 

Soib(»iefD  I9  p.  106  j  et  107,  ubi  Casaubonus 

kgator.     Sed,  si  hoc  concedatur  Platoni,  duo 

CDotrma  haec  genera  Myirro»  et  vwigriv^  re 

foa  esse,  nec  tamummodo  cogitatione  fingi;  nuU 

h  erit  ratio  quare  non  concedatur  illud  quod  in- 

de  sequitur,  Animum  «sse  simplicem  nec  morte 

CoipoTis  dissolvi»    Hoc  enim  Plato  diligenti  com* 

paTadone  Animi  cum  Corpore  conficit»    Revocat 

denlque  hoc  Argumentum  ad  Divinam  Providen- 

tkin ,  ot  doceat  Animos  ad  veritatem  ac  virtutem 

faaos  esse  h,  Deo.     Igitur,  ut  quisque  in  bdc 

viti  Divinae  huic  legi  paruerit,  ita  cujusque  fu* 

turoiD  sutom  fore.    Nam  qui  veritati  ac  virtuti 

studoissent ,  eos  ad  Deum  perventurus  auctorem 

veritatis:  qui  vero  Corpoxis  voluptatibus  serviis* 

sent,  eos  denuo  Corpus  quaerere,  in  eoque  nasci. 

Seitum  Argumentum  pertinct  ad  confutandam 

eonun  opinionemy  qui  Animum  in  quidam  Cor- 

poris  aSiectione ,  et  humoris  catorisque ,  siccitatis 

ac  frigoris  9  tcmperamento  posuerunt ;  veluti  Par« 

■enides,  Zeno,  et  alii.    In  hoc  Argumento  ma* 

gnaestvis,  quam  uberius  explicuerunt  posterio- 

!  les,  qui  Platonis  vestigia  persecuti  sunt,  atque 

^  egregiam  nobis  dcmonstrationem  pepererunt,  qufl 

cfficitor ,  Cogitandt  vim  non  posse  inesse  Corpori , 

qtripfccujus  omncs  actioncs  passionesquecomincaum 

tur  psrsium  mutatione  ac  motu» 

H  4  Sep- 


IM     PROLEGOMENA  ex  EDITIONB 

Septiinum  Argutnentum  equidem  probace  co: 
possum,  ac  verbo  notandum  estt  Hoc  ^o  debi 
valere:  ,,  Esaentiaa  rerum  esse  constantes  et  in 
mutabiies :  atqui ,  Animi  Essentiam  positam  ess 
in  cogitatione;  ergo  fieri  non  posse»  ut  Animu 
nmquam  cogitationem  amittat.  Itaque  effici,  Ani 
mum  esse  Immortalem.*'  Haec»  inquam,  argu 
o?enti  conclusio  mibi  non  probatur«  Nam ,  ut  ni' 
fail  dicam  de  aliis  partibua  quae  repjehendi  po5< 
fiint^Plato  confundit  genus  rerum  ex$stcntiumc\m 
gener^  rerum  posuHHum^  Etenim,  ut  res,  qua< 
movetAr,  non  potest  intelligi  nisi  ita»  ut  locum 
suum  mutet;  nulla  tamen  hinc  necessitas  conse< 
quitur,  ut  res  illa  semper  moveatur^  aut  seropcp 
€xistat.  Itaque  concedo ,  Animum  non  posse  ia'* 
telligi,  nisi  ita,  ut  vivat:  neque  tamen  propterea 
concedo,  hinc  necessario  consequi,  UC  Aninuj^ 
«cmper  vivat,  aut  semper  existat*  S^d  nimiruiQ 
Plato  in  hanc  opinionem  suis  ipse  initiis  ob^ecu^ 
tus  venit.  Nam ,  quum  statueret ,  Ideas  existerc 
€t  aetemas  esse,  quumque  A.nimas  ad  Idearum  D4« 
turam  retulisset;  consequens  erat,  ut  statuereti 
Animos  non  magis  vit&  posse  privari ,  v.  c.  triai^ 
gulum  tribus  lateribus  privari ,  et  tamei\  triaogd* 
lum  manere* 

Vidimus  de  philosophd  hujus  loci  parte,  quf 
demonstratur ,  Animos  esse  Immortalcs^  Altevi 
para,  quft  ostenditur,  qualss  sit  illc  post  hanc  W^ 
tam  ^atus ,  fabulose  ac  poetice  i  Platone  tracuta 
cst{   ut  eam  tQ(am  rQferre  alicnum  ait  ab  bujtti 

dit 


•  PHAEDONIS  PLATONICr.  im 

diq)iitationis  consilio«  Sunt  vero  quatuor  locl 
ubiPlato  huoc  quasi  fingendi  campum  nactus,  ia 
eo  ezcurrit»  eumque  poeticft  facuUate  exomat.  lo 
Pbaedro,  Pbaedone,  Gorgift,  et  decimo  de  Rcpu- 
blicl.  Nec  vero  mihi  quis  objiciat,  PUtonem  has 
oarraciones  non  ut  fabulas ,  sed  ut  veras  res ,  re« 
tulisse;  quippe  ipsum  in  Gorgifl  p,  319/  £,  ec 
Rep,  X«  p,  518,  F,  has  narratiunes  ordiri  ejusmo- 
di  iotroitu  ,  quo  dicat ,  se  non  fabulam  sed  vcrum 
leferre.  Nam  primo  quidem ,  haec  non  scrio,  sed 
ei  Socraticd  ironii  dictaessc,  facile  quivis  unus 
non  alienus  k  Platonis  consuetudine  intelligit.  Oein- 
de  in  ei  narratione  de  regionibus  apud  Superos  et 
iQferos ,  quae  est  in  fine  Pbaedonls  9  Socrates  di« 
serte  pronunciat  p.  401,  A.  ^  Statum  vcro  Ani* 
m  post  mortem  co  modo  sc  rc  ycrd  habcrc ,  quo 
tff^  narrayi ,  non  decct  affirmarc  sanac  mcntis  y#- 
fum:  eum  autem  ycltalcm  vcl  similcm  debcrc  es* 
u,  quand^quidem  jinimi  nostri  Immortalcs  sint^ 
hc  duct  ct  affirmarc  ct  huic  pcrsuasioni  fidcrc^* 
Quare  videamus,  quid  in  bis  fabulis  insit,  quod 
ipsePlato  probare  potuerit,  et  cum  ejus  Pbiloso- 
pbiie  sententid  conveniat, 

EzGorgii  igitur  haec  sunt:  ^  Anima  posc  mor* 
temad  Inferos  abiens  judicatur  nuda,  ut  nil  pos* 
sitimpedire  quominus  eam  judices  interius  inspici- 
iot.  Nam  Aniniiac  i  sceleribus  in  hac  viti  commis* 
sii  olcera  et  vibices  contrahuat.  Judices ,  perspe- 
&X  ulcerum  ratione,  judicant  utrum  sint  sanabiles 
iUum^c  nec  aef    Saqabiles  corriguntur  ac  purgaq- 

H  S  tiir 


laa       PROLEGOMENA  £x  EDITIO^m 

tQr  multis  doloribus.  Insanabiles  puniumur  in  te« 
temuin  vehementissimis  cruciatibus ,  quibus  ipsae 
nullam  utilitatem  pereipiunt,  sed  aliis  in  exemplum 
proponuntur. 

Ex  P,Iiaedon(S :  »,  Unaquaeque  Anima  suum  ha* 
bet  ductorem  Genium ;  bic  eam  ex  Corpore  disce^ 
dentem  ducit  adlnferos;  prudentem  quidem  volun* 
tariam ,  atultam  et  Corpori  deditam  vero  invitam,. 
A  Geniis  in  certum  locum  conductae,  ibi  judican- 
tur«  Qui  mediocriter  se  in  vitft  gesserunt ,  male  fa« 
ctornm  poenas  ita  dant,  ut  simul  purgentur  ac  sa- 
nitati  restituantur ,  ben^  factorum  autem  praemis 
tccipiunt»  Qui  majora  sed  sanabilia  taroen  pecca- 
ta  commiserint,  veluti  horoicidae  et  parentum  vio- 
htores,  gravioribus  suppliciis  vexantur:  a  quibu 
non  ant^a  liberantur ,  quaro  iis ,  quos  injurii  alfez 
cerint ,  satisfecerint  ac  persuaserint.  Qui  vero  in 
sanabilia  peccaverint ,  multis ,  et  injustis  caedibw 
patrandis,  hi  in  Tartarum  conjiciuntur,  ex  qiK. 
cnmquam'  liberantur.  Denique  ii ,  qui  sancte  vix^ 
runt,  veniunt  in  coelestem  regionem  :  et  in  prim^  i 
ii,  qui  vere  philosophati  sunt,  semper  ibi  hat>i 
tant,  nec  umquam  in  Corpora  redeunt.  Caetenii: 
haec  beatorum  habitatio  est  quidero  in  ipsft  hac  tev 
rS ,  sed  in  sublimi  ac  coelesti  loco.  Nam  quo< 
nobis  aqua  est ,  boc  ipsis  est  aer :  quod  vero  no 
bis  aEr  est  9  hoc  ipsis  est  aether :  ibi  omnia  sant 
puriora»  dilucidiora,  ac  subtiliora:  acutioribufl 
sensibus  sunt  praediti,  majore  intelligentia  valenr^ 
ft  propiore  Deorum  consuetudine  fruuntur,    Nos 


PHABDONIS  PLAT6»lGn  tij 

rero,  tamqutm  pisces  Inpfofundo  mari^  iu  !n  in# 

fimo  aSre  degimus :  pauci  caput  efferunt  in  purio^ 

fem  aetherem ;  omnla  apud  nos  craasa  ac  terrent 

SDot,  iiebetes  aensua^  urda  intelligentia»  nil  vei^ 

«mcereque  bonum.*' 

Ex  Repub.  X  t  Duo  sunt  in  tertl »  iisque  h  r&% 

l^one  oppositi  duo  in  coelo,  hiatus,  per  quos  Ani^ 

nae  adteendunt  ac  descendunt*    In  horum  medio 

Mdent  Judlces ,  qui  de  Animabus  judicant,  iisque 

aigna  addunt  bene  vel  male  factorum :  pias  ad  de^ 

xteram  sursum ,  impias  ad  sinistram  deorsum  ab^ 

legant.    Circuitug  Animarum  iit  mille  annis :  quae 

-  mala  commiserunt ,  centenis  quibusque  annls  pu« 

piumar;  ut  male  facta  decies  luant,  si  in  alios 

aede  injastitilque  saevierint :  eadem  ratione  bonl 

bene  factorum  praemia  decies  accipiunt,  Sed  aunt 

insanabiles  quoque  malefici ,  quorum  poena  mille 

innorum  circuitu  non  absolvitur,  sed  deinceps  in« 

stauratur,  veluti  sacrilegi,  tyranni,  et  similes. 

Caeteram,  expletis  mille  annis,  Animae  ducunnir 

id  sonitionem  novarum  vitarum :  ubi  maxime  opus 

est  prudenti  consilio ;  ne  specie  deceptae  pejorem 

vitam  meliori  auteponant.    Pleraeque  tamen  studia 

prioris  vitae  sequuntur  in  electione  novae  vitae^ 

Poiteaqiiam  vitas  elegerunt ,  abducuntur  ii  suo  qnae* 

QQeGenio  in  Corpora :  prius  permeant  Letbes  cam« 

pQm  ac  fluvium:  ex  quo  ut  magis  minusve  bibe^ 

nmt,  ita  rerum  ante  actarum  memoriam  amlttunt^ 

Kec  vero  tantum  hominnm  vitas  sibi  eligunt  Ani<^ 

8iiC|  «ed  brutorum  quoque.    Cenius  autem  iiiua 

Ctti« 


1A4     PROLEGOMENA  ex^  EDITIONE 

cuique  permanct ,  custas  et  effector  earum  rerum  - 
quae  in  novi  vttA  constituta  sunt/' 
.    £x  Phaedro :    ^  Anima  similis  est  naturae  z\m. 
tac,  quae  constat  aurigft  et  duobus  equis,  meliocr 
ac  pejore.    Hae  sunt  tres  ejus  partes:  auriga,  t^ 
Xoyiuhj  pars  rationalis:  equi,  pars  irrationalir 
r)  £a^ov*  mclior,  iv(iiq*  pejor,  iTtSvfJa.    QuaE 
libet  Anima  pertinet  ad  chorum  ac  tutelam  unitM 
ex  undecim  Diis ,  qui   in  Coelo  versantur.    Nac:^ 
Vesta  domi  manet.     Animae,   quae  in  cujusqiK 
Dei  choro  sunt,  non  possunt  orancs  Deum  suur:: 
.aequali  roodo  sequi.    Quae  quidem  sequi  potest 
cxtulit  caput  supra  coeli  verticero ,  ct  conspexit  51-^ 
sinceram  aeternaroque  veritatem ,  atque  incolumr 
xnanet  usque  ad  secundum  Deorum  circuitum :  i  ^ 
quo,  si  iterum  bene  Deum  suum  secutaW^uerit,  e  - 
si  idem  sequentibus  circuitibus  seroper  fecerit,  sem  - 
per  incolumis  manet.   Nam  in  doniicilio  illo  sinc9 
Tae  aeternaeque  veritatis  nutriunturalae  et  corrobo" 
rantur,    Sed  Animae,  quarum  equi  aurigam  turba.^ 
runt,  in  terram  delabuntur,  fluentibus  fractisqu^ 
alis,.et  in  Corpora  ingrediuntur ,  non  quidem  brii.- 
torum  primo ,  sed  hominum ;  cacterum  in  varia  in- 
grediuntur  Corpora,  pro  vario  gradu  modoque  sa« 
pientiae,  qud  praeditae  sunt.    Optima  et  quae  plu- 
rimimi  viderit  in  sincerae  aeternaeque  veritatis  do- 
xnicilio,  venit  in  Corpus  Philisophi:  quae  minus 
vidit,  in  Corpus  inferioris  gcneris  venit.   Iji  eum* 
dtm  statum,  in  quo  priroo  fuerunt,  non  redeunt 
ante  expletum  deccm  mille  annorum  teropus;  nam 

hoc 


PHAEDONIS  PLATONICt  125 

boc  iotervallo  redeunt  iis  alae,    Eae  solae,  quao 
vere  philosophatae  fueritat ,  tribus  deinceps  genera* 
tioaibusy  trium  mille  annorum  spatio  alas  recipi^ 
vst,  et  in  primum  statum  abeunt.    Reliquae  Ani* 
mae,  finitft  primS  vitft ,  judicantur:  et  partim  poe- 
nas  daturae  mittuntur  sub  terram ,  partim  praemia 
mcceptnne  toUuntur  in  coelestem  locum/  Mille  an- 
nis  praeterlapsis  f  utraeque  redeunt  ad  electionem 
«ecimdae  vitae:  quam  sibi  quaeque  libero  judicio 
digit.  Ubi  fit  5  ut  humana  saepius  Anima  in  bruti 
Corpos  ingiediatur ,  et  ex  bruto  in  humnmum  Cor« 
pns  Anima,  quae  ab  initio  fuit  humana.*' 

• 

Htec  fere  sunt ,  quae  ex  his  fabulis  ad  philoso* 
pbiie  aententiam  revocari  possint  ^omissis  pluribus 
figmentis  ec  nominibus  poecicis,  vehiti  Minois^ 
Rliadaoanthi ,  Stygis,  Acherontis,  et  similibus« 
Ceteruni ,  si  quis  ea ,  quae  exhibuimus  9  conferai  • 
ciuniis,  quae  Plato  disputat  in  Timaeo  p.  531, 
is  Terisimilite»  hanc  sententiam  Philosopho  de  sta« 
tu  post  hanc  vitam  tribuat:  ^  Animas,  ut  antea  sonmm 
fuenmt,  ita  postca  futuras.  Post  mortem  Corpo-  Piacoms^ 
risy  jadicium  earum  fieri  apud  Inferos,  poenaset 
pnemia  constitqi.  Poenas  proprie  in  medicinae  lo« 
com  iis  adhiberi,  exceptis  insanabilibus ;  quae  sem« 
perin  Tanaro  maneant  in  exemplum ,  quo  aliae  i 
>cderibas  absterreantur.  QuaeAnimae  in  hAc  viti 
Philosophiam  vere  tractarunt,  seque  in  veritatis 
comcaplatione  exercuerunt,  et  ^  corporearum  vo- 
iuputam  contagione  puras  castasque  servaverunt, 
^  igitur  manent  apud  Deos ,  nec  ia  Corpora  re4« 

eunt* 


165    prolegomeNa  ol  Bnrnom 

tnnu  Quae  Vero  magis  afieette  fuertiiit  pecctti 
ec  voluptatum  contagione »  bae  purgantur  pritnui 
et  poenaa  dant;  praemia  tamen  quoque  accipiunt 
•1  quid  bene  fecerint  in  h4c  vitft«  Sed  post  loii 
gum  onnorum  circuitum  ad  nova  Corpora  redeuni 
)ta  nt  optio  cuique  dc;tuf  quodnam  vitae  geni 
eli^ere  velitft  Htoc  Vitam  prduti  vel  cum  virtu 
td  cum  vitiis  degerlt^  ita  detiuo  post  Corpor 
faortem  ei  fiet.  lii  primum  et  antiquura  felicitat 
itatum  tiulla  redit  Anima  ^  nisl  quae  pet  Philos 
t>h{ftm  se  ab  omni  rerum  corporearum  contagioi 
purgavcrit**' 

'  De  numero  aDHofum ,  qtio  circukus  Ablmaru 
ibsolvatur,  Plato  sibinon  cotist^t;  naro  aliis  mille 
aliis  tria  millia)  aliis  decem  millia  tribuit;  ut  fac 
k  appareat ,  eum  de  numero  nil  certi  constituiss 
Rationes  autem  ,  quibus  Metempsychosin  confi 
ttmvit»  intelliguntur  9  cum  ex  tot&  doctrinft  in  s; 
stemate  Platonis»  tum  ex  peculiaribus  Iocis«  N 
que  enim  ita  nude  et  simplicitef  posuit  seutentia 
iilam,  prouti  Pythagorici :  sed  ejus  caussas  ex  ij 
8i  naturfl  Animi  explicare  studuit*  ^^  Nam  Ai 
tna,  prioris  vitae  consuetudine  ad  voluptatum  c\ 
piditatem  adstricta,  sponte  quaerit  ejusmodi  Cc 
^us ,  quod  maxime  accommodatum  sit  ad  cupiditat 
Hias  explendas :  fallitur  etiam  ignorantift  boni ,  u 
in  electione  novae  vitae^  roeliori  pejus  anteponat 
Atque  ita  Platonis  sententiam  posteriores  acce{ 
rtint:  ut  monuit  Wyttenbachius  ad  Piutarchuro 
SerftNum*  Vind.  p.  113, 

1 


PftABDONIS  PLAT0NK3.         uy 

trgo  fidemiis  Plttoiieffl  egregie  meritum  esse  do 

doctrml  Immottaliutis  ^  enmqae  non  tantum  elo« 

qoeodl  id  plurimonim  adaensum  cdebrasse,  sed 

ujDinentis  qnoque  confifmasse :  quprum  argumen-* 

torDiD )  nonnulla  sutit  valde  probabilia ,  nonnulta 

obscnriora  ^  sed  quae  tamen  quasl  semina  contineit 

int»  qmbus  excolendis  posteriores  Philosophi  buic 

doctrioae  majorem  firmitatem  adjunxerunt.    Cete* 

tom»  qualis  esset  ille  post  hanc  vitam  status,  ab 

eft  qiudem  parte  probabiliter  significsvit,  ut  inteU 

ligatnrt  hms  bcnc^  malis  mak^  futurum:  fcUd^ 

tatem  comis$ere  in  yeritate  et  yirtute  ,  in  earum 

contrario  positam  esse  infelicitatem.     Quae  vero 

aVia  peculiarieer  praeterea  de  hoc  statu  prodidit  f  ea^ 

xk\  incerta  et  obscura,  non  nisi  ad  fabulae  verisi« 

JBilitodinem  adducere  studuit* 


Qaod  autem  in  tota  illa  Dispucatione  Animum 

et  iniwum  promiscue  usurpasse  videmur;  ne  quis 

fone  hac  synonymia  turbetur ,  sic  habeat.    Nam 

stroque  nomine  eamdem  quidem  rem  significavi- 

B«t|  sed  babita  ratione  varietatis  facultatum ,  par- 

tittni,  quUtatum,  attributorum.    £t  Anima  qui» 

g:i  teaesttotum  iliudt  quidquid  est,  quod  in  nobis 

atl   ^o^i»  sentit  ^  agit ,  appetit ,  sibi  sui  aliarumque 

RraoiCQnsctum  est:  genus  onmes  naturas ,  i.  e. 

tobstuirias  cogttantes ,  complectens :  Graecis  ifntxk 

^iir,atque  omnibus  xxihviiva  Aoimalibus  ^l^^io^' 

&ec 

i 


1-8      PROLEGOMENA  ex  EDlTIONl!: 

Htec  autem  sunt^  vel  rationatta\  XoyixA*  vtlJr^ 
tatknaUai  ix$y»  5  h  e.  truta.  Rationaliuin  qoft^ 
tuor  -censentur  genera  gradu  diversa :  Dii  ^  daem&^ 
fiesj  herocs^  hointnesw  jlnimae  autem^  ^i^f  9 
tres  facitiDt  slve  [Jartes  sive  facultates  Platonici  t 
duas  irratlonales  iitiivpLlav  ^  cupiditatem  5  et  iuft4¥  ^ 
impetum :  tertiam  rationalem  ^  xiyw  ,  rationem  s 
quae  si  spectatur  non  ut  facultas  ^v^9^ ,  sed  ut 
ejus  pars  9  eaque  praestantior  et  imperans  ^  dicitat 
jrov^  9  JlnimuSk  Ergo  hanc  pracstantiorem  parteni  9 
adquamin  primis  ImiAortalitas^refenur,  Animufn 
diximus:  totum  autem  genus  Animam.' 


Caeterum  in  illa  Di^putattonis  Settione  recogno^ 
scenda  et  ad  Phaedonis  accessionem  componenda^  9 
in  mentem  mihi  venit  scholarum  metaphysicaru  ni 
olim  ^  me,  per  duodccim  annos  Philosophiam  AO'^ 
cente,  habitarum:  quarum  iinum  certe  Caput  de 
hoc  ipso  argumento ,  simplicis  naturae  e$  immof» 
talitatis  animorum  ^  opportunum  hujus  editionis 
auctarium  fore  videretur,  quQ  Phaedonis  lectorei 
nexum  partesque  ipsius  quaestionis  praecipcrent» 
efusque  cognitione  instructi  paratiores  ad  kctio* 
nem  acccdcrent.    Quod  quum  nuper  in  Bibliotbeb 
cae  Criticae  Parte  XII,  Praefat,,  p,  xiv,  me.fo^ 
tasse  facturum  professus  essem ,  nunc  omnino  fit* 
ciendum  esse  judicavi;  cognito  freqncnti  hominum 
degantis  et^  ut  iia  dicam,  patriae  avitaeque  Phiio- 

so« 


PHAEDONl^  l>LATONlCt         t&f 

« 

lepUaeinantium  studio  ac  desiderio.  Ne  vero  quem 
kujui  Capitift  brevitas  offeodat  ^  is  legat  et  judicet. 
CootiDetar  enim  designatione  totius  quaestionis  et 
irguffleiitonim  }  brevi  quidem  illa»  sed»  ut  puto» 
^erqricua  et  suis  partibus  apta:  cujus^  ut  reliquae 
iostitutionis  metaphysicae  ^  numerum  quemque  au« 
ditoiibus  primum  dictare,  deinde  dictatum  sermo* 
fie  explicaffe  et  fusius  aropliusque  interpretari  ^  10« 
kbao» 


i 
ii 


8CH0L\RUM   METAtHVSlCA- 
EUM,  FSYCHOLOGIAB, 

C    A    P    U    T      V. 

ttl    ANIMI   SlitPLICI   NATURA 
£T    IMMORTALITATS» 

Constituth  Loch 

l^nae  hucosque  exposuimus  Psychologiie  Capl^ 
ti»  primum  universe  de  Aaimi  natura,  facultati« 
bos^cogitatione,  cognitione  ejusque  fontibusi  se« 
coadum,  de  faculute  intelligendi  ejusque  partibus s 
teitiao,  de  faculute  appetendi^  i.  e«  voluntate^ 
Volojptate ,  dolore  ^  de  sensu  veri  9  boni  ^  pulcri  % 
de  iffecUbus  et  perturbauonibus :  quartum » de  11« 


iSO     PROLRGOMfiNA  ^x  EDITIO^ 

bertate  voluntads :  htec  ergo ,  ut  Bmpiricae  n^ 
chologiae  pars ,  si  quidem  aliqui  d  habeant  duUti 
tibniS)  haud  dtfficuker  confirmari  pos^unt;  quo 
fentes^ex  quibus  ducta  suuc ,  experientia  et  obsei 
vaicio  sttt  cujusque  ipsius ,  unicuique  patent.  Nuui 
ad  proxima  v^ioius  Capita^  quae  plus  haben 
difflirliltatis :  quintum  ^  de  siuiplici  Animi  natu^ 
ra  et  immortalitate :  sextum ,  de  vinculo  et  cooh 
mercio  intef  Animum  etCorpus:  sepcimum ,  deot 
tu  Animi:  octavum,  de  aliis  naturis  cogitantibus, 
praecer  i\nimos  humallos:  quae,  ut  RatitmaU^ 
pars  Psychologiae ,  partim  ejusmodi  sunc,  uc  mi< 
not^m  habeanc  evidehthm ,  ec  demonstracione  tl 
tius  repeticA  constita^da  sint :  partim  ea  obscuri' 
tate  premuntur,  uc  omnino  de  iis  certi  nil  statui 
possit,  et  fere  Philo^ophorum  conjecturis  conti- 
neantur^  de  quibus  facilius  reperias  quae  sit  falsa 
quam  4uae  vera  sit  statuaa.  £x  priori  geaere  ea 
est  quaestia^  cujus  xractationem  nunc  ingredimur 
quae  licet  multis  gravibusque  vexetur  dubiis ,  ta« 
nen  vMl  et  ratione  ad  exitum  satis  certum  perduci 
potest.  Cujus  viae  baec  aunt  officia ,  ut  ostendi' 
tur:  pnmum^  Animum  non  esse  corporeum  ei 
compositum,  sed  incorporeum  et  aimpiicem:  aUl 
Tum^  igitur  Animum  Corporis  morte  non  itefl 
mori ,  nec  in  eamdem  intereundi  communionem  10* 
plicari ,  sed  suft  ipsum  naturft  post  Corporia  mof 
tem  rcmanere:  tertium^  nec  modo  remanere,  stt 
etiam  vigere ,  cogitatione  aliisque  propriis  natura 
suae  viribus  valere:   fuarium^  etiam,  si  natur 

su 


fmsnom  PLATONicii       i$t 

tot  torporats  tc  mortalis  esset ,  tamen  immorta^^ 
ko  et  permansurum  fbre  voluntate  Dei^  cujus  aa-* 
pimtta  et  juatitit  in  gubemandis  rebua  hujus  uni^ 
itnt  aliter  constare  non  possiti 

$•    IL 

DuUfaiiones  dc  stmplM  Animi  naturi. 

Qnod  si  ergo  arctissimam  illam ,  quae  Animum  et 
Coipiis  continet ,  conjunctionem  spectemus ,  multt 
lenobis  offerant  necesse  est,quibuseoinducamur^ 
nt  Aaimi  ntturam  corpoream  esse  putemus.  Nant 
et  ttsci  et  crescere  et  decrescere  atque  exstingut 
cuin  Corpore  videtur :  viget  et  languet  cum  Cor-* 
porC)  laetatnr  cum  eodem  et  dolet ,  ejasque  om- 
fiibtis  fere  casibus  et  calamitatibus  obnoxius  est  s 
vbo  et  Corporis  intemperie  ad  insaniam  usque 
perturbatur.  Corporis  somno  Animus,  quum  sen- 
sibus  Don  f ulcitur  et  sibi  so^us  relinquitur ,  temere 
Mt  et  praeter  veritatem  vagatun  Sanguinis  etiam 
^  temperatio  varios  Animorum  impetus ,  habi« 
bttes  et  proclivitates  efficit.  Praeterea ,  ut  toto 
Corpore  sentimus,  ita  Animus  quoque  per  totum 
Corpus  diffusus  atque  distentus  esse  videtur*  De«f 
%ie,quum  vires  naturamque  materiae  atque  Cor« 
pormDvixminimflparteperspecus  habeamus, cum^ 
que  generum  individua  inter  se  non  nisi  graduum 
iotemllis  differant,  et  ab  infimo  gradu  ad  sum^ 
iunn  Dsque  deinceps  adscendant :  cumque  planta* 

I  ft  jrum^ 


Hk     PROLfiGOMeNA  »x  EDmaKE 

ram ,  arboruiii  ^  aKarnmque  rerum  qvme  ex 
procrescunt ,  quamquiim  admirabilem  naturan 
mea  carporeamesse sciamus; haec  igitur quu 
sint,  quis  illud  nobis  pitestet,  homines  k  p 

* 

alia  ratione  differre,  quam  subtilitate  fabric 
gradu  ?  aut  quis  deniqUe  contendere  possit , 
tationem  conscientiamque  non  posse  effici  an 
compositionis  et  machinae? 

His  alia  addantur ,  quae  exposuit  et  omavii 
cretifUSy  III 9  vs.  440,  seqq.  Ex  quibus  om 
cffici  voluBt ,  um  arctam  compagem  intercedei 
posse,  xrisi  inter  ejusdein  naturae  res:  atqt 
ibaxime  probat)iIe  esse  et  fere  cogi  y  Animum 
corporeum» 

$.    IH. 

DistribuHo  argumcntorum  ^  quibus  istOi 
'  dubitationcs  confutcntur. 

Atqui  dubitationibus  istis  omnibus  nil  effic 
nisi  hoc  unum,  quod  nemo  negat^  arctissimai 
se  Animi  et  Corporis  coiiH>agcm ,  quae  quoi 
inter  duas  tam  diversae  naturae  res  intercedere 
sit ,  difficile  sit  intellectu.  Jam  vcro  nulla  e: 
dubitationibiis  tamam  habet  vim ,  ut  per  tm 
ciatur  Animum  et  simplicem  naturam  repugn 
esse.  «Denique  omnes  simul  uno  lapsu  corru 
«quum  demonstratum  fuerit,  cogicatlonem  non 
ae  caderc  in  naturam  Corporis. 


PHAED0NI5  PLATONICL  133 

Aigamentt  vero,  qQibus  Animo  simplicitts  et 
iocoiponlias  (  r)  irKoiiy ,  ri  dTifiaro^  9  ri  irtiy* 
km)  yindicetur»  duplicis  sunt  generis:  vel  justea 
demonstnitioDiSy  vel  huic  proximae  probabilitatis* 

S-    IV.  , 


r 


Justac  demons$ratiofds  summa. 


HoiDS  baec  est  forma.  Quod  si  Animus  corpo- 
xeiecit  naturae,  Corporis  vero  essentia  consut 
quilittte  partium  et  modo  compositidnis ,  et  ex  du* 
plid  hoc  fonte  omnes  Corpornm  vires  oriuntur , 
tKprobatum  est  in  Ontologicis,  VI »  41;  necesse 
est,  cogitationem  effici^  aut  ipsis  partibus,  aut 
nodo  compositionis,  Quorum  cum  utruinque  re- 
PQgnety  eificitur  Arumum  cssc  simpUcis  naturae. 

$.    V. 

Hcsmstratio  prioris  partis ,  qua  ostenditur  cogi^ 
uaioncm  non  posse  effici  modo  compositionis. 

C(^tatio9  certe  est  mutatio  in  Animo.  Itaque 
si  Animus  est  corporeus ,  cogitatio  alia  ab  alii  nop 
potest  difTerre  nisi  modo  compositionis  partium  et 
figvl.  Jam  vero  quum  Animus  de  pluribus  rcbus 
co^t,  habet  et  suam  conscientiam ,  et  notiones 
pluriQm  variarumque  rerum^  de  quibus  cogitat. 
Igimr  et  plures  varlasque  figuras  eodcm  tempore 

1  3  Iw- 


IS4    PROLEGOM£NA  ex  EDITiaNB 

habebit,    Quod  «um  repugnet ;  efikitur  eogitatic 
pem  non  const^re  modo  compositionis  partium. 

Praeterea  ex  partibus »  quarum  nulla  vim  cog 
tandi  habet ,  cogltatio  oriri  nequit.  Quod  si  enii 
Honnumquam  videtur  in  Corporibus  sola  compos 
tione  partium  nova  oriri  vis  aut  affectio ,  quae  i 
partibus  singulis  non  est,  veluti  Musicae  et  Picti 
rae  ett  negotium »  ea  Animi  cogitatione  exsistii 
neque  rever&  est,  itaque  nullae  ejusmodi  vires  ai 
iffectiones »  quae  compoMtione  partium  oriuntuK 
possunt  cogitandi  vim  efficere,  sed  ipsae  potius  s 
Animi  vi  efficiuntur.  Qua  de  re  egregia  est  ol 
servatio  Mendelsohni  in  Phaedone,  p,  iiset  $eq< 

$.    VL 

Pemonstratio  aJtcrim  partis ,  qua  ostenditur  cog 
tationcm  non  posse  ^ontincri  singulis  partibus. 

. '  At  vero  ut  cogitatio  singulis  corporeae  naturae  pa: 
^  tibus  contineatur  ,  alterutra  ratio  valere  debet,  t 
quaevis  corporeae  naturae  pars  habeat  cogitationei 
^el  totam »  vel  ejus  partem^  Prior  ratio  manifest 
tepugnat  experientiae«  Etcnim  unusquisquenostrut 
jntemo  suo  sensu  percipit  se  esse  unum ,  et  unicai 
lion  multiplicem  habere  cogitationem.  Posterioi 
vero  ratione  positi ,  conscientia  quidem  et  cogitati* 
essent  unicae  nec  mukiplices,  sed  tamen  haberen 
tot  partcs  quot  sunt  partea  ejus  substantiac  corpo 

rea< 


y 


6 


PHAEDONIS  PLATONICI.  135 

feie,  qna  Aniaias  constat.    Neque  tamen  vel  sic 

toti  cogitatio  efficitur..     Nam  requiritur  ut  omoes 

cogitationis  partes  ab  und  aliqul  parte  coUigantur, 

CQDjungantar ,  et  ita  ad  totam  cogicacioncm  cousti- 

taantar.  Haec  autem  pars  ejusmodi  debet  esse ,  ut 

BUlhs  habeat  ipsa  partes ,  atque  adeo  simplex  sit. 

Qo^  profecto  pars  ipse  est  Animus :  eftque  reper- 

ti,  caeteris  partibus  adeo  non  opus  erit ,  ut  potius 

«desse  neqaeant. 

Pneteret  conscientia  tota  non  constitui  potest 

cx  partibus ,  qaae  separatim  exsistunt ,  ita  ut  ex 

mulds  obscuris  quasi  conscientiolis  unica  integra 

disUQCtaque  constituator  conscientia.    Neque  hoc 

Bugis  fieri  potest  ac  v.  c.  ex  multis  obscuris  no« 

tiooibQs  una  eaque  clara  componi.     Vid.  idem 

Mendelsohnus  9  p*  215« 

$.    VIL 

Ncquc  motu  cogUatio  tffici  potcst. 

Qood  si  quis  expositae  demonstrationis  e(5cien« 
^^  ita  subterfugere  conetur ,  ut  contendat ,  non 
'^^  t^ptandi^  sed  actioncm  cogitandi  in  motu  cs« 
^  positam :  et  varietatem  cogitationum  non  ex  va«' 
'icutefigurarum  et  collocationis  partium  oriri,  sed 
^  nrietate  motuum ;  is  sciat ,  se  in  eamdem  su« 
Nori  irgumento  confutatam  repugnantiam  incidc* 
^*  Natn: 

L  Acdo  cogitandi  non  aliunde »  quam  cx  vi  co« 

I4  gi- 


%i6     PRQLBGOMENA  sx  BDITIONB 

gittndi ,  oritur.  Et  quum  vis  cogitandi  iUi  d 
monstratione  modo  expositi  teneatur;  luq  exo 
ptione  nil  proficitur. 

tl.  Cogitationem  ia  motu  positam  esse,  nul 
niodQ  intelligi  potest:  immo  tntelligitur,  cogit 
tionem  nullo  modo  in  motu  positj^m  esse  poss 
Nam »  quidquid  tandem  sit  motus ,  Animus  quu 
e(  sui  copscienti^m  et  simul  multas  variaaque  c 
gitationes  habeat,  simul  multos  vario^que  mot 
habere  debeat ;  quod  in  ipsam  illam  sup^ra  £•  Y 
VX  conf(it9tam  repugnantiam  incidit^ 

$.    VIII, 

^gum^nta  frobaMia^ 

Caeterum  praeter  illud ,  quod  modo  exposuimu 
argumentum ,  alia^  sun^  ratio^es ,  quae  simplici 
ti  Animi  magnam  non  modo  probabilitatem  sed 
nec^^sitat^m  ^djungat^t, 

L  Res  quae  ipsa  sibi  sui  est  conscia ,  et  ad  sui 
ipsa  coDScientiam  rdiqw  omnia  vcluti  ^d  caput 
f^rt  9  potius  sub^tantia  sit  quam  accidens^  £^t  cc 
scientia  ei^ciatur  potius  ita,  UY  Animus  se  i] 
(oUig^t  ^t  in  se  intepdat,  quam  ut  se  extend 
Itaque  suo  quisque  proprio  et  intimo  sensu  pet 
pit  sc  ipsum  ut  substantiam.  Cumque  omnes  cc 
tftiones^  sive  sy^  ips\us,  siye  suarum  et  aliar 
Terum,  sint  accidentia,  accidentia  autem  nisi 
«UbsiW^t  lO^^e  ^equeaQtj  efi^citMr  ,  Aff^mw 


PHAEDONIS  PLATONICI.  jif 

^i  in  Dobis  cogitat^  t%%t  substantiam ,  et  qiiideai 
esiroio  sensu  ex  eo  genere  substantiantm ,  quae 
nuilas  habeant  partes.     Vid.   $•  VL  et  Ontelog. 

Vli,  45t  8.      • 

n.  Quum  cenissimis  Pliysicorum  obsenrationU 
bu8  constet ,  Corpora  continuo  ita  mutari ,  nt 
ieii»m  partibus  veteribus  secedentibus  novae  suc- 
cedact}  quomodo  in  ejusmodi  commutationum  flu- 
Kuulla  esse  poterit  aut  conscientia»  qua  ipse  Ani« 
mui  sibi  se  eumdem  semper  conservat :  aut  mcmo* 
lia,  quae  est  instauratio  veterum  perceptionum  ? 

III,  Miteria  se  ipsa  movere  nequit:  sed  om- 
Bes,  qoae  in  eam  cadere  possunt,  mutationes  ex 
antegresso  motu  proficiscuntur;  Itaque,  qui  Ani« 
num  corporeum  esse  statuunt,  simul  eum  liber- 
tate  sol  spoliant  9  et  necessitati  machinae  adstrin* 
gunt. 

I^.Quod  si  Animus  est  corporeus^cogitationes 
i  se  invicem  non  nisi  fignra  et  motu  differre  pos- 
sunt ;  ita  quidem ,  ut  quaelibet  cogitatio  suam  sibi 
babeat  figuram ,  qua  discernatur  ab  aliis  cogitatio- 
lu^bus.  Porro  in  rerura  externarum  perceptione  di-' 
visa  inter  se  habent  oflicia  Animus  et  Corpus :  hoc 
tttemum  sensum,  ille  intemum  sensum  confert. 
Atvero,  si  Animus  cst  corporeus,  consequitur, 
^taolius  sit  internus  sensus,  ct  ut  tota  sentiendi 
tctb  conficiatur  ab  uno  eztemo  sensu  continuato 
rtcertbrum  et  Animum.  Jam  vero  quomodo  fit,ut 
(oteidemque  perceptione  plures  eaeque  variae  no* 
^'^i  aui  pluribus  iisque  diversis  perceptionibus 

I  5  una 


13«     PROLEGOMBNA  bx  EDITIOME 

imt  eademque  notio  in  Anuno  exdtetur..  Vduti » 
si  audias  aut  scriptum  iegas  nomen  Bomo  »  vel  Pto^ 
JoMioeuSf  plurium  diversonimque  individuorum  co« 
gitatio  in  Animo  oriri  potest:  et  si  contra  v«  c 
dicas  singillatim  nomina  Marcus ,  vel  Tultius  ^  vei 
Gcero^  vei  doiique  si  unius  ejusdemque  rei  nomi« 
na  variis  iinguis  audiveris  ^  una  tamen  eademque 
notio  ia  Animo  fu(sistat  ? 

S.   IX. 

J)e  Immortatitate  jtnimorum. 

Atque  his  quidem  rationibus  iilud  efiectum  est, 
Animum  non  perire  morte  Corporis.  Etenim  mors 
Corporis  efficitur  cessatione  motus  intemi,  ac  dis» 
solutione  partium :  quorum  neutrum  in  Animi  sim- 
plicitatem  cadere  potest.  Quare  si  quis  amplius 
contra  Animi  Immortalitatem  obluctari  velit»  al» 
terutrum  statuat  necesse  t&i ,  vel  k  Deo  ipso  Ani- 
mum  exstinctum  et  in  nihilum  rejectum  iri ,  vei  eum 
sponte  suil  naturA,  quum  semel  corpore  solutus 
fuerit,  in  somnum  atque  torporem  incidere,  ut 
cogitatioiiem  prorsus  amittat.  Ac  prius  quidem 
confutare  ad  Theoiogiam  Naturalem  peninet ,  ubi 
€x  virtutibus  divinis  colUgitur,  Deum  Animi  vi* 
tam  non  solum  non  ezstincturum ,  quum  eam  Ani* 
*mus  per  suam  naturam  producere  possit ,  sed 
etiam  ex  abundanti  largiturum ,  si  Animus  corpo- 
me  foret  naturae.    Posteriori  vero  reprehensioni 

hoc 


•  PHAEDONIS  PLATONICL  135^ 

fcoc  loco  respondendam  est»    Sunt  enim  >   qtii  ^ 
etiiiDsi  concedant  Animum  Corpori   siiperstiteoi 
esse,  tamen  statuant  eum  ita  ad  Corpus  esse  ad« 
ithctum»  ut  sine  ejus  adjumento  vim  suam  exsere^ 
lenequect;    unde  effici  eum  spoliatum  Corpore» 
«eittti  inatrumento  et  admonitoref  vitae ,  actionem 
conscientiamque  amittere,  letbali  sopore  perfun* 
di,  ac  sempitemo  lethargo  consopitum  jacere.   Cu- 
jusopiiiionis  testimonium  ab  experientii  repetunt: 
saepius  enim  Animum  vel  vivo  Corpore  cogitatlo» 
nem  ac  memoriam  amittere ,  et  veluti  obbrutesce* 
tt:  neque  repugnare »  quo  minus  in  ejusmodi  in« 
ertiie  languorem  incidat,  quo   conscientift  omnl 
prontts  carcat »  certum  fieri  exemplis  eorum ,  qui, 
vel  saflfocati  vel  vehementer  icti  ex  deliquio  ad  se 
redieroDt.    Deniquet  etiam  illud  afierunt  ^  neminem 
Doqiiam  ez  morte  in  vitam  rediisse » qui  de  iis  rebut 
quae  ei  mortuo  obtigerint,  sanus  quidemet  pru- 
dens,  aliquid  meminerit  vel  memoriae  prodiderit* 
L  Et  primnm  quidem ,  ut  nii  dicamus  de  iis  9 
qaidifino  consilioex  morte  ad  vitam  revocatisunt^ 
de  iii  certe ,  qui  vel  humano  artificio  vel  sponte 
vitam  recuperarunt ,  firmiter  statuere  licct ,  Ani« 
nQm  nondum  ex  Corpore  excessisse»  ct  motum 
tnimalem ,  seu  vitalem ,  non  destructumr,  sed  im« 
pefitum  fuisse.  Jam  vero  quamdiu  Animus  in  Cor« 
pore  babitat ,  tarodiu  vim  suam  aliter  exserere  ne« 
qoit,  nisi  per  leges  fabricae  hujus  Corporis.    Ita« 
que  cessante  motu  cerebri,  credibile  est  animum 
iosacto  casu  attonitum  torpore  perfundi,    Quum 

ve* 


140     PROLEGOMENA  ex  EDITIONB 

vero  ad  se  rediens  noxt  recordatar ,  quid  in  deliqaid 
cogitiverit ;  non  inde  efficitur  nuUas  el  ob versatas 
esse  cogitationes :  immo  hoc  unum  colligi  potest, 
'  cogitationes  adeo  debiles  et  obscuras  fuisse ,  ut  v» 
stigium  nullum  reliquerint. 

II .  Deinde  experientia  quoque  testatur,  Animniii 

€xtra  Corpus  cogitandi  munere  mdius  perfungi« 

'Nam  ,  qui  serio  et  diligenter  quid  cogitare  vult  ^ 

operam  dat,  ut  Animum,  quoad  ejus  fieri  potest, 

'  i  Corpore  avocet ,  et  in  se  ipsum  colligat :  solim- 

dinem  igituret  tranquillitatem  consectatur^  utcoa- 

templatio  strepitu ,  visis  alienis »  et  omnino  sensi- 

• 

Mls  Corporis,  ne  perturbetur. 
-  III.  Denique  esse  quidem  Animum,  sed  eumden: 
vi  SU&  penitus  spoliatum  ^  non  satis  acute  dicitun 
Animi  enim  essentia  posita  est  in  cogitatione:  cum.^ 
que  idem  sit  simplex,  ut  modo  vidimui,  vis  co- 
'gitandi  habenda  est  constans  et  princeps.  Quari 
sublatfl  cogitandi  vi ,  ipse  Animus  sublatus  eric< 
Ita  certe  in  verum  natura  fieri  animadvertimus 
Corpora  omnia  habent  vim  motus »  soliditatis ,  gh* 
tensionis :  tolle  has  vires,  ipsas  res  sustuleris.  Cr 
Mendelsohnus  in  Appendice  ad  Phaedonem ,  p 
90 1  et  seqq. 

.  De  Auct^ribus  et  Interpretibus  hujus  quaestiih 
ms  de  jfnimi  Immorialitate ,  et  in  fri* 
mis  de  ejus  Simplicitatc^ 

Hanc  totam  quaestionem  iis^  quae  sibi  firmisst 

BU 


PttABDONlS  PLATONrCl.  i^t 

M  vidmntiir^  trgumentis  ^eganter  et  subtilttec, 
expIicDit  MendcIsaAms  in  singultri  librq  PAaedo», 
ms  ooffline  inscripto ,,  nobisqjie  in  hac  ipsa  ScIkk 
hrem  parte  siepe  laudato.  De  bistoria  hujus  'qu;^ 
•dcmis»  nostra  exstat  Oisputatio  compleft^.aep- 
tttem,  quae  fuit  k  Thalete.ad  Sfnecaoi  :*  unde 
Stctioiiein  de  Platone  supra  apposuimus. ,  £x  po8« 
teris  Philosophis  plurimum  Plosims  incrementi 
ittollt,  lationibus  ex  communione  Animoruoi  hu«  ' 
naiiormii  tc  divinae  naturae  repetendis:  tum  in 
primis  accuratius  demonstranda  Animi  simplicita- 
te,  ez  iilo  argumento ,  quo  efficitur  vim  actionem- 
que  cogitandi  in  corpoream  naturam  cadere  nooi 
posse,  Enneade  IV,  Libro  Vil:  quo  valet  ejus* 
dem  ifgttmentatio  adversus  Aristotelis  hrt/JxMi^ 
BontM  in  £usebii  Pracparatione  £vangelica,  XV, 
10.  Uhid  i  Plotino  inchoatum  et  obscurius  adum- 
bntum  argumentum  recentiores  demum  Philosophi 
lode  i  Leibnitzio  planius  dilucidiusque  sic  fere  cx« 
p&uenmt,  ut  a  nobis  relatum  est  $.  IV  —  $.  VII« 
Qoosomnes  recenseredifficile  sit  j  siquidem  quorum 
iciipta  vel  mihi  ad  manus  sunt »  quiqiie  aut  totam 
qoiestionem  ImmortaUtatis  ^  aut  locum  de  Imma^ 
terieHtatc  ^u\go  dictum,  tractantes,  hocargumen- 
tUD  attigerunt ,  quamvis  multi,  tamen  ex  multis 
ptucisunt.  Suntautemhi:  Clr/i/')i^(7rM£//»Systemate 
lotellect.  T.  II,  p.485,seq.  ipsum  Plotini  locum 
'^tfereos :  item  Car.  Ladm  Struyius  in  Historia  Do« 
ctrioae  Gr.  et  Rom.  Philosophorum  de  Statu  Anir 
^m  post  mortem  p.  93 ,  seq.  dePlotino.    Sh 

ne 


t 


PRAEFATIO 

1 


BJt    SECl^NDA    BDITIOl^lS 


SELECTORUM 
PRINCIPUM    HISTORICORUM 


\^uae  Tulgo  libris  causda  repetendae  editionis 
se  solet,  eadem  liuic  iterando  libello  caussa  f 
Bibliopoia,  divenditis  exeroplis ,  nova  desidera 
Dos  rogavit  ,  ut  iis  conficiendis  rationem  curain« 
adhiberemus.  Nos  illi  gratificantes  fecimus 
tionem,  ut  titulus  profitetur,  auctam  et  co[ 
€tam.  Cujus  professionis  qnae  sit  vis  et  sente 
si  declaraverimus  ,  praefandi  oflicio  satisfcceria 

Ergo  aucta  est  haec  editio  Annotationc^ 
item  novis  locis  selectis.  Quaniquam  enim  e 
homines  haud  indocti ,  qui  alios  etiam  eorum 
Scriptorum  locos  addendos  censerent,  nosque 
admonitione  obtunderent:  et  quamquam  nos 
aliquando  cogitaveramus  novum  caput  adjicen 
tium ,  ex  brevibus  sententiis ,  apophthegmatil 
fabulis ,  narratiunculis  undique  collectum ,  in 
tDcntum  argumentumque  ineunti  studio  et  aetat 


PRAEF.  Ex  SEC.  EDIT.  SEL.  PR.  mST.    145 

comiDtdatum ;  Veterem  taineo  modum  .delectum«. 
qoe,  in  prioris  editionis  jpraerationedemonstratum^ 
Rtioeodum  duximus.  Nam  aliorum  hominum, 
aHos  ac  deinceps  alios  locos  desiderantium ,  ju« 
diciis  obsequi  infinitum  erat*  Novum  caput,  in* 
hacqnidem  discipulorum  facultate  supervacaneum. 
fuisset.  Utraque  accessio  librum  jam  satis  gran* 
imj  praeter  mediocritatem  babilitatemque  scholi* 
coDgruam  onerasset» 

Annotationem  igitur,  ubi  res  postulare  videre^ 
tur,  auiimtis^  notis  vel  veteribus  corrigendis  aut 
toofiraandis  f  vel  novis  aildendis;  ratione  habita 
facaltatis  et  militatis  discemiuio.  Et  hoc^  quidf 
quid  tst  accessionis,  maluimus  seorsum  in  fine  li« 
bripcHiere^  quam  Annotatibni  interpouere;  cum« 
ut  scatioi  appareret  quid  noyunl  accessisset  t  tum., 
utbt,  qui  priorem  editionem  legendo^  excerpen^ 
do,  cirando,  uaurpassent,  ne  hujus  operae  fru;^ 
ctQiD ,  mutatis  paginis  ^  amitterent*  Itraque  prio- 
lem  paginarum  ordinem  materiamque  servavimusj^ 
Qcepto  If9dic€ ;  quippe  qui  notatione  novae  mate- 
riae,  in  Annotationis  Supplem^to  proditae,  locu- 
plctandus  erat« 

Correcta  autem  est  haec  editio  duobus  ofGclis : 
quorooi  alterum  refertuir  ad  noscros  errores^  et  in 
Sopplemento  praestitum  est :  alterum  ad  typogra« 
pUca  menda  pertiner.  Ad  quae  corrigenda  ecsi  tan« 
^  laborem  contuleramus  in  priore  editione ,  ut 
^tegritatis  laude  excellere  videretur  ^  tamen  pauca 
qnaedam  vel  in  iiteris  vel  in  jaccentibus  perpeirtei 

r^i.  i\.  K  cx. 


E  P  I  S  T  O  L  Jfc 


A  D 


LYNDENUM. 


EX     XOITION 


PARTIS    DUODECIMAE 

BIBLIOTHECAE     CRITICAB. 


ViaO.  KOBiLISSJMO.  ERUOITISSIMO 

FRA^CISCO.   GODARDO 

fiARONI.  VAN.   LTNDEN.   I.  U.  D 

ACAD£MIA£.  fRANEQUERANAE 

CURATORI 

S.    P.    D. 

DANIEL.    WYTTENBACHIUS 


Extremum  huv.c  Arcthuia  mihi  concedc  laborem 
Pauca  meo  Ljndeutf  — 


A, 


ge  iineiii  et  fastigium  Bibliothecae  Criticae  hn 
ponamus!  Nam  et  amatores  ejus  tandem  e&  tot 
potiri  cupiunt :  et  ipsa  propemodum  clamans  ii 
di(,natur,  se  per  nos  tamdiu,  ut  fabulam  capit 
carcntem,  obire:  et  Lyndenua  noster  prcnnissui 

$il 


EPISTGLA^^M  LYNDENUM*        ^ 

fiU  iraniiscQluiii  ezspectat :  et  nog  omnibiis  gni« 

tificiri  studemus.     Amatores  dico  9  cum  legentes 

ean,  tum  habentest  quos  ego  dudum  eosdem  ts* 

le  pucans,  sero  nuper  errorem  meun^  agnovi.  Ac* 

ddit  enim  saepius  per  iHa   intermissae  editionis 

tempora,  ut  hominea  Literanim  nostrarum  studio* 

ei  eime  quaererent ,  an  mox  rursas'Partem  Biblid^ 

theae  Criticae  editurus  essem  ?  Quibus  omnibus 

eodem  roodo  respondere  solebam :  -  ^  Paciam ,  in^ 

Vi  ^Qim,  otium  naetus ;    scriptio  diiigentianl  ae 

^  teiDpns  postulat :  edK  hfik  riv  tfMiyrav  9  iA*- 

n  kk  rif  ixpt$9vinw  quod  professus  snm  in  ipsb 

Y,  libro ,  Volnminis  Tertii,  PaVtisPrimae  exordio.** 

Hnc  illi  caussam,  probare  Videbantur:    ^  Sahe^ 

„ij*ant,  praestat  vetercm  diligentiam  retihere, 

» qQim  aliud  ex  ea  festlnando  remictere.**    Eg6 

ilios  omnes  et  amatores  et  lectores  esse  putans , 

coroni  responsum  in  meam  laudem  intcr{)retabar': 

ethomo  simplex  saeculiqne  fgnarus  ita  cresi:ebaai 

gloriola)  quasi  illorum  judicio  jam  jamque  subli- 

loi  feriens  -sidera  vertice.     Incidi  deinde  in  alios 

iDioQs  faciles ,  qui  me  ab  tlla  sublimitate  dejice* 

Rnt:  ^  Heus  tu,  inquit,    ecquando  nova  Pars 

9)  Bibliothecae  Criticae  exibit?*'    Bgo  solito  illo 

nodo  respondebam.    Tum  ille :  ,,  Tu  vero  potius 

ntliquid  minus  elaboratdm  }usto  tempore,  quam 

n  oagis  elaboratum  sero  da."    Ego  rursus  et  hoc 

Bneamlaudem  accipiens,    ^  Perhumaniter^  in« 

n  ^am,  fiicis,  qul  meis  nugis  tanti:m  tribuas,  uc 

iieu  vel  immttucas  kgere  velis.*'    IUe,  „  Vihvl 

K  3  «  ill<* 


Xgm^  E  P  I  S  T  O  l.  A 

n  inquit ,  censeD*  me  omoes  meos  Ubros  l^ere 
IP  magnam  babeo  bibliochecam ;  quae  si  mtbi 
p  genda  easet,  mallem»  ut  Homericus 
n  pauperis  domini  operarius  rusticus  esse,  Sem-* 
n  per  novos  libros  emo :  genera  continuare ,  ixt^ 
^  choata  opera  partibus  deinceps  exeuntibus  ei«^ 
n  plere  pergo :  vix  unum  et  aiterum  legi  totum  ^ 
I,  nec  eum  nisi  parv^Ium :  caeceros  obiter  insi^* 
j^  cio,  evoivo:  sic  vivimus,  et  tamcn  habemur 
II  erudici:  habeo  quidquid  est  hujusmodi,  Diana» 
n  Ephemerides  I  Menstruos  libellos,  Annaks» 
n  Acta  Literaria,  Bibliothecas ,  Syllogas,  omni« 
M  no  quas  vocant  periodicas  chartas :  in  his  toaiQ 
n  Bibliothecam  Criticam :  quae ,  ut  fatear ,  valde 
n  mihi  est  molesu ,  quod  tamdiu  inchoata  et  iffi<* 
^  perfecta  manet:  sic  mihi  per  pulpita  vagantor 
I,  singulae  partes ,  ut  saepe  eas  requiram :  vdim 
,1  tandem  quatemio  absolvatur  ,  saltem  ut  em 
^  uno  volumine  complecti  possim."  Haec  ille* 
Cui  ego:  n  Macte,  inquam,  virtute  esto,  qui 
n  me  diutumo  errore  liberasti ,  quod  adhuc  puta« 
n  vi  eosdem  esse  /imatores  et  lectoreslibrorom; 
II  pro  quo  tibi  bene6cio  hanc  gratiam  promittOi 
^  utpostremam  partem  propediem  edam,  quam 
n  tu  cum  prioribus  vagis  partibus  in  unum  vol^r 
n  men  concludere  possis.''  £t  faic  quidem  hujus* 
xnodierat. 

Fult  alius  qui  facetus  esse  veUet :  ,,  Quomodo» 
II  inquit  i  valet  proxime  edenda  Bibliothecae  Cri^ 
^  ticae  Pars  f  »  Nondum  ^  inquajn  i  valct ,  quip» 


AD   t  yNDENnM.  151: 

'^  ^peooodirai  nata***  ^  Sume,  ioquit,  AmnS» 
^  fMT) Dt  tandein  parias/*  ^  Vereor,  inquani,n« 

>  ftdcfaa  exeat  insignis  ad  deformitatem ,  quem 
I,  m  ex  Xil  tabnlis  necandum  judices."  ^  Atqui  ^ 
n  iDqiut,  duduB  peperisse  debebas ,  si  datam  fi« 
n  demsennre,  ac  boni  viri  persooam  tueri,  vd« 
kv*  Tum  ego:' 

ip  f§raus  ista  viris  tamen  objicienda  mcfmnto : 

* 

nqoftdem  dedi  cum  exceptione,  quantum  ec 
N  qiaodo  eam  per  alia  negotia  praestare  liccret  i 
D  KDper  pauca  habui ,  sed  nemini  umquam  debui: 
» 1M0  pauper  in  aere  fui :  nescivi  voa  librorum 
ntautores  debitum  librarium  acerbius  etiam  exi* 
ngmqaam  pecuniarium  $  sit  ita!  nolo  tecum 
n  cootcndere ;  ne  me  in  jus  ad  Praetorem  rapias  , 
nrin»  tnsuetus  litigandi^  caossi  cadam:  sine 
Npaalnlum  temporis  me  abs  te  auferre,  et  babe»  ' 
%  bis  quod  petis/'  Conceasit  t  abiit ;  sic  et  hunc 
daBOfiQiiis* 

IVanc,  mi  Lyndene,  dub  nobis  agenda  sunt: 
iltenni ,  nt  continuo  pnesens  debitum  aolvamus  , 
kic  postrema  Bibliothecae  Criticae  Parte  edenda : 
ilterom ,  nc  caveamus ,  ne  quis  amator  rursus  ex-» 
ittorn  creditorisque  adversus  nos  personam  aus^ 
^tre  possit,  Ergo  si  quid  aliquando  simile  hu^ 
j«  Btbliothecae  scribemus»  primum,  singulares 
libdlos  edemus  9  quos  ille  volumioum  coactor  stt« 
tte  tiogiUiti»  Ugaft  possie,  nec  per  pnlpitt  V9« 

K4  gw» 


gO^terreguirerecpgjitur:  deinde,  ne  quid  m  pes- 

terum  promittamus,  quo  iste  librarii  debiti  ezt« 

c^r  no3  ex  jure  manum  consertum  vocare  audeat* 

Se4  pcrgenti,  mi  Lyndene,  coeptum  opus  per« 

agere,  ultro  mibi  cogitatio  temporis  inter  hujus  et 

priroae  Partis  scriptionem  inteijecti  occurrit :  quae 

cogitatio,  tristis  ne  an  jucunda,  .certe  ejusmodi 

est,  uc  silentio  eam  praetermittere  haudquaquam 

pOMim.  Triginta  hi  sunt  anni.  Tu  nondum  oatus 

eras.    Vivebat  pater  meus,  virorum  optimus:  cui 

non  modo  ri  ^y,  sed  et  r3  iv  ^yy»  debui.    Vive« 

bant  alteri  patres  mei »  Rubnkenius  et  Valclcena- 

rius,  quorum  ez  lumine  lumen  ipse  mihi  accende- 

rem.    £go  Amstelodami  Literaa  et  Philosophiani 

docebam ,  in  otio  quamvis  tranquillo ,  tamen  dein-« 

df  quot  qiiantisque  commutationibus  turbato?  Ec 

illos  tres  viros  fatum  ezstinxit :  ec  amicos ,  quibus 

florebam ,  multos  aut  mprs  mihi  eripuit ,  aut  tem^ 

porum  varietas  subtraxit:  quorum  amissionem^  ut 

assolet,  si  quando  unius  alteriusque  boni  viri  ac« 

cessione  supplere  licet ,  fortuna  praeciare  nobiscum 

egisse  videtur.    In  his  et  tuam ,  mi  Lyndene ,  et 

P^tristui,  nobilissimi  prudentissimique  viri,  mi«« 

hi  amicitiam  obtigisse ,  in  praecipua  felicitatis  meac 

P4rte  pono^    Equidem  in  hac  vitae  tamquam  navi* 

gatione  iu  ventis  et  fluctibus  jactatus  sum ,  ut  ta« 

men  in  puppi  gubernaculum  moae  ipse  cymbae  r&^ 

tinerem,  eamque  neque  i  magnis  navigiis  obrui» 

nec  parvis  nocere  sinerem :  sed  in  utramque  par« 

tem  consectarer  ri  iS  TrouTv  H0i  iy  vi^xi^uf^  bcncfi^ 


ADLYNDENUM.  15^. 

tU  dart  a  accipere:  saepe  mecum  reputans  illud 
Pythagoricum  , 

et  jndicium  de  me  ipse  instituens  ex  illa  fonnult^ 

mufactU  lactatus  sum^  secusfactis  dolui^  Om« 
niflo»  nisi  mea  sorte  contentua  Wvam,  ingratus 
erpjovem  reperiar:  qui  ex  duobus  doliis  in  ejus 
itriopodtis,  UDde  fata  Iiominum  miscet,  altero 
pleoo  Inmia  ^  altero  malis  ^  plus  mihi  ex  melioie 
^UQ  pqore  infudit.  Sed  satis  de  me;  ne  qms  Da« 
yas  objiciat :  id  populus  curat  scilicet. 

Pania,  si  umquam,  tunc  certe  florebat;  si  hoc 
est  florere,  ut  profecto  est,  divitiis  et  opibus  per 
Dencitnram  affiuere*    Bello  flagrante  Britannorum 

j 

tdfersiis  suos  colonos  Americanoa  9  eorumque  de» 
faisores,  ipsa  se  neutrarum  partium  gerens,  fru- 
ctom  commeatus  ab  utrisque  percipiebat.  Cum  di« 
vitiis  apod  multps  crescebat  luxuries  et  superbia  : 
Quld  sqrgebant  vi6%kwToi  9  qui  sibi  terrarum  do- 
Bioi  videientur,  nos  doctrinae  studiosos  alto  sa» 
pcrdlio  despicerent ,  et  fere  illud  creparent , 

0  cins^  ciycsl  quaerenda  pecunia  frimum  est : 
Piftus  p0st  nufMmos. 

Fixm  tamen  erant  boni  viri»  iri^xsuiirs^ma  9  divl- 
I&  assueti  et  recte  utentes ,  apud  quos  frugalitasy 
Wdestia^  liberalit^i^»  beneficentia»  vigeret,  do-' 

K  5  cttiR 


iS4  iPISTOLA 

i^tiliuiiii  vd  colentes  vel  certe  honorantes  ,  tdmo* 
neates  illos  superbos ,  ne  nimium  confiderent  fof* 
tuiae  nidentibus  aptae^  quam  aubiu  belii  tempe- 
SU8  sternere  et  affligere  posset,  Itaque  mox  eve> 
Hit.  Botri  yiri  ac  docti  stabant :  superbi  cadebant, 
jamque  makbant,  .mediocri  fortuna  contentf ,  do* 
ctrinae  studuisse.  Biennio  postea  pax  restituitur; 
iiec  sincerailla,  sed  civtiibus  discordiis  tnrbata: 
quas compescuit  anuus  octogesimus  septimus,  ve« 
terem  felicitatem  promiftens :  cujus  spem  quinto  an« 
no  intefcepit  novum  bdlum  et  calamicosum  et  ditw 
fumum,  saltem  intermissum  pace  Ambianensi^ 
^nam  somnia^mns  magis  quam  percepimus«  Ergo 
instauratum  bellum  9  cujus  ingravescentia  damna  ad- 
huc  toleramus ,  finem  nondum  prospicimus,  Naoi 
jndie  i,  principio  illius  temporis ,  seditionum  caussaa 
ac  semina  ex  Americanis  ad  £uropaeos  deferri ,  sen-» 
sim  gliscere,  incendii  materiam  arripere:  aestuaro 
populi,  veterem  suarum  civitatum  formam  indigna* 
rly  novam  quaerere,  eamdemque  aliis  populisiih 
ftrre.  Qui  aestus ,  quae  bella  ab  alio  adalium  po« 
pulum  continuata,  quo  evaluerint,  quem  adKoe 
eVentam  habuerint,  Tibi,  mi  Lyndene»  haud  igoo* 
ranti  qoidnarrem? 

\  £t  qnaai  non  satis  esset  illud  turbarum,  qnod 
populos  agitaret,  ecce  novitatis  libido  mox  etiaa 
philosophorum  scbolas  invasit :  nova  exstitit  se* 
cta ,  nimirum  et  ipsa  aliquid  esse  volena  9  nec  quie* 
Ik  sedere  sustinens  ^  et 

TaUbus  in  rebus  cmmtti  decsst  saUtti, 


AD'  L  TNDE  NUM.  tgS 

ml  mmoltiitrl  9  tlias  sectas  ad  ipsius  fonnBfaoi 
id%eit  eonari ,  se  solam  veram  profiteri,  inillgnafi 
RimilMiciilis  suia  indasam  teneri,  nec  iniperiufla 
mni  per  terrarum  orbem  latius  proferre  posset 
BecqnicqBam ;  qutppe  ipsa  se  suisi  acuminibus  coia* 
fngCQSCt  labefactans :  tortuosisconclusiuncolisee 
im  nriyomm  obscuritate,  (PiXpxiioo^^  dilucidaft 
fracmoiaeqoe  sapientiae  amantc^  ,  avertens:  quam* 
vis  daniosa  ec  ventosa»  similisque  ventis,  qoot 

vasto  rcx  Aeolus  anir^ 
Imperio  premit^  ac  vincUs  ct  carccrc  fracnat. 
HU  indignafacs  magno  cutn  fnurmurc  momls^ 
Grcum  claustra  frcmunt. 

Qdbus  de  rebus  quum  nuper  apud  me,  pauto 
pott  mom  ab  exteris  in  patriam  reditura ,  suaviter 
coa&bolaremur  9  Tu,  mi  Lyndene»  sic  suscepistis 
Opportmie  mentionem  fecimus  Philosophiae : 
mm  quum  apod  vos  stadiorum  canssa  degens » 
et  fmquens  ad  vespertinos  sermones  tuos  veo- 
titaiis,  aliquando  ex  te  quaeterem,  quaenc^vt 
ilia  esset  Metaphyslca  ^  quis  eam  colentium  iec^ 
m^  qoae  caussae  quod  veteranis  non  probare* 
tor,  tu  argumentorum  quasi  puncta  breviter  no^ 
iios  mibi  satisfaciebas :  uberioris  cognitionii 
toipos,  finitis  demum  Academicis,  ut  dicuiH 
t»,  studiii,  mihi  fore  ajebas.  Nunc  tempo» 
ikd  idesi,  ut  recusare  neqoeas  ,  quin  pluta  mi» 
U  de  hoc  argumento  narres.** 
Vix  dum  liaec  dizerasi  quum  ad  oios  intrabant 


a56  EPISTOLA 

Pbilalethes,  Agroue  F. ,  et  Critobulus  Asdepli" 
^s  F.9  multae  politissimaeque  homines  doctri* 
nae,  et  studiorum  communione,  et  amicitiae  v^ 
tustate  9  mecum  conjuncti.  Qui  subito  Te  coB> 
^icatiy.reditumque  Tibi  gratulati ,  qupm  cqbAi 
nuo  quaerere  coepissent  ^  ecquid  apud  exteros  a^  ^ 
yi  ?  ecquos  claros  viros  vidisses  ?  ecquid  iilum  ii  - 
illa  terra ,  ecquicl  alium  in  alia?  Tuque  iis^ita  i^  \ 
iipondisses ,  ut  et  bumanitate  tua  et  dtligentia  do» ' 
lectari  viderentur ,  sic  perrexisti :  „  EnimveiOi 
V»  praestantissimi  viri ,  alio  vobis  tempore  de  cic« 
i^  terts,  quas  quaeritis,  rebus  satisfaciam:  nw 
V,  mihi  hanc  veniam  date,  ut  conflcram  qaod 
„  coeperam ,  et  a  W;  nostro  vetus  debitum  ezi* 
^  gam  y  quod  ante  complures  mibi  annos  proni^ 
^  sit  9  se  de  novissimo  iilo  philoaophandum  &r« 
^  vore  narraturum/'  Illis  inter  se  subridentibust 
et  assensum  invicem  nutu  significantibus ,  affict 
mantibusque  opportunum  sibi  accidere  id  arga« 
xnentums  et  libenter  audituros;  habitus  inter  nos 
est  hic  sermo»  quem  ut  conscriberem  ederemque^ 
yobis  hortantibus ,  ego  me  facturum  et  ad  Xe  scrip 
pturum  promisi;  et  nunc  fidem  liberans ,  editns 
Ct  hac  ipsa  comprehensum  epistola  Tibi  mitto* 
$ic  autem  refertur,  quasi  ipsi  loquentes  indoca? 
miir;  ne  inquam  et  inquU  saepius  int;erponatQrt 
|q  quo  Tu  auctoritatem  Ciceronis  tui  agnosceii 
Qui  in  Laelio  item  fecit,  Platonis  svi,  ut  no8d| 
exemplum  fecutu^,  . 


•  •.    i 


40LTNDENUM.  tff 


,  Rem  stne  requiris»  Lyndene,  non  modo* 
im,  sed  amtiquatam.  Nam  et  tunc  apud  Ger«i 
I  novt  ista  Meuphysica  jam  obsolescebat ,  et  • 
obsoluit.  Quare  sinamils  eam ,  ut  in  pro- 
>  est,  dormientem  dormire.  Nostri  homi«> 
nt  scis  9  pauci  peregriqa  studia  captant :  sed 
iptantf  vebementer  id  agunt ,  et.  fere  omnia 
rina  vera  pulcraque  putant :  caeterum  sero  ea^ 
Mcunt,  at  semel  cognita  cupide  amplectun-> 
ic  tarditatem  cognitionis  insania  et  diutumi- : 
mitationis  compensant;  unde  fit,  ut  tunc 
ine  f erveant  9  quum  inventores  jam  deferbue» 
:  etUla  apud  nos  studia  vigeant,  quae  apud 
Tinos  9  ubi  nata  sunt ,  dudum  vetustate  eva« 
int.  Quae  et  Tu  recens  inde  redux  meministi, 
)  Philalethem  nostrum  saepc  dicere  memini. 
L  Quis  enim  dubitet  de  re  quotidie  ante  ocu« 
4Mtky  cum  in  vestitu  et  supellectile,  tum  in 
isetartibus:  in  quibus  nostrates ,  qni  supra 
ci?es  elegantes  videri  cupiunt,  nova  peregri- 
e  eiempla  consectari  solent,  eaque  fere  pro 
B  habent:  ut  novum  esse  quid  putent,  mo« 
cregrinum  sit:.et  peregrinum,  modo.novum* 
fuit  negotium  istius  Philosophiae:  jam  duode» 
iti  annos  nata  erat ,  quum  nostri  homines  eam 
i  no8  producerent ,  et  Bdgice  crepare  coge« 
:  apud  Germanos  tunc  vetula  habebatur,  et 
sane  pro  ingeoio  sacculi  efioeu :  {labebat  iilias 

graa- 


i^  r    BPIS  TOL  ik 

logiae;  de  Animi  simplid  natura  et  immortalitite^ 
adjimgam  Platonis  dialogo  Phaedoni:  quem^.oc:* 
nostif  ad  editionem  instrucrc  coepi,  deindcaiiis 
negotiis,  et  tiis  duabus  postremis  Bibliothec« 
Criticae  Partibus ,  et  horribili  denique  nostrae  ur^ 
bis  dade  meaeque  domus  vastatione  die  XII  Janoa* 
rii,  hujus  anni)  intercipientibus »  in  proxtmQV 
otium  rejed. 

PH.  Atqui  illam  Psychologiae  partem  tunc  lei^ 
gemus,  quandoGumque  cum  Phaedone  prodierit:   \ 
nunc  totum  libellum  cognoscere  cupiens  abs  tepe*  1 
to,  nt  mihi  ejus  legendi  copiam  facias*  .  j 

W.  Unicum  mihi  est  ezemplum ,  idque  tnictui«  j 
do  scholisque  habendis  attritum  ac  paene  lace* 
rum  $  quod  vereor  ne  manlbus  cupidi  lectoris^ 
eommissum  penitus  conteratur  et  pereat.  Sed  op^. 
portune  in  mcntem  mihi  vcnit  Scholtenii  nostri^  ^ 
qui  has  andivit  scholas  ac  descripsit,  et»  qua  est 
humanitate,  earum  Tibi  usum  facile  commodabiu 

PH.  Bene  mones ,  et  faciam :  at  nunc  saltea 
distributionem  ac  partes  totius  materiae,  rece&« 
seas. 

W.  Modo  possem ,  Philalethes ,  facerem :  noBC 
nec  singillatim  ita  omnes  ex  ordine  panes  memcH 
^ricer  reddere  facile  est:  nec  liber  in  promptu  eitf   , 
ut  ex  migratione  cum  aliia  confusus  et  latens.  Ntf    ] 
vero  omnino  studium  festinationemque  tuam  d^ 
atituam ,  satis  quaeso  habeas  me  universe  et  bie»   ^ 
visslme  libelli  argumema  faabitumque  significarei  • 

PH. 


hbc9  quamvis  parum,  satii^  mifii  dt$ 

plus  non  licet« 

:o  mateHae  quadripeftitilm  descriptioileoi 
tatologiae,  Psycliologiae,  Cosmologiae^ 
!:  singulis  eam  notionlidi  topiam  com* 
<)'dam  et  Metaphysicae  officium  profiteri 
I  et  in  accuratissimis  locupletissimisque 
jTum  libris  tradi  animadverterem.  In 
em  bim  rationeib  et  litriusque  methodi 
iitus  sum,  quem  in  Logicis  Praec^ptis 
ip.  L  S*  ^9  notavi.    Porro,  quum  Me* 

omnium  aliarum  fiindamenta  principia* 
ntrum  contineat ,  operam  de  ii ,  ut  haec 
srem^  nec  tamen  trac^tando  in  ipsarum 
Boes  invadereiii:  deinde,  ut  Heituiti  con* 
nque  notionum  inter  se  significarem^ 
tts  haec  doctrina  ad  siqiilitudinem  firmi* 
netricae  conformaretUr  :  tum  9  ut ,  quoad 
^osset ,  termihos  facultatunl  co£i;nos(^en- 
m  cognoscendarum  inte)*  se  cdmparafem^ 
mparatione,  si  deri  posset,  appareret» 
!  progredi  liceret,  et  iibi  subsistenduin 
nceps  9  quod  in  Logicis  Praeceptis  specta« 
aqiie  in  Praefatidne  professus  sum  (♦), 
m  novis  ita  conjunxi,  ut  disccntes  cdm 
tiorum  decreta  rationemque  cogAoScen- 
DQ  ad  antiquorum  intelligentlam ,  voca* 
iqne,  ut  imaginem  rfei  numquam  Visae  ab 

Honim  6pusc«  Vol.  t.  p^  i/tfO 
IL  L 


i6ft-  EPISTOLA 


•  « 


exemplo  rei  yisae  yel  aliis  ostendere ,  vel  ipsi  imM 
cipere  solemus ,  fingite  vobis  roetaphystcum  illui 
libtllum,  excepta  materiae  diversitate,  similei 
esse  libello,  quem  uostis»  Logico. 

PH.  Satis  hoc  est  ad  laudis  praesrantiam. 

W.  Immo  ad  mediocritatem ;  amplius  enim  n 

spectavi. 

CR.  Non  satis  est  similitudo:  accedat  oporti 
tequalitas;  non  enim  genere  solum,  sed  grad 
etiam  laua  censetnr. 

W.  En  solitum  propriumque  Critobuli  aci 
menl  sic  est,  ut  ais:  et  ego  aequalicatem  quoqi 
spectavi. 

CR.  Atqui  s\  utramque  assecutus  es,  a|o 
fupra  mediocritatem  adscendisse. 

W.  Quid  ita? 
.  CR.  Quia  mediocritas  est  dimidium :  et  initiu 
cst  dimidium ;  judice  Horatio  enim  ,  Dimidiid 
facti^  qui  coepit^  habct:  tu  autcni  non  modo  cc 
pisti ,  sed  etiam  perrexisti :  sed  dic ,  sodes ,  qu 
fe  libelluQ)  non  edidisti? 

W   Quia  solum  perrexi,  nec  perfeci. 

CR.  Vahl  Quasi  vero  nullum  nisi  perfectu 
librum  edi  fas  sit!  .ita  sane  nobis  carenduin  i 
illo  novorum  proventu  librorum,  qui  nos  quc 
tnnis  beat. 

W.  Tu  quidem  acutulo  tuo  genio  obeequerii 
et,  qui  ipse  nil  scnbis,  scriptoribus  etiam  ifl 
dis:  nova  tamen  scripta  captans,  si  quam  fofl 
in  iis  deprehendas  ineptiam  ^  ridendi  exagitafidiqt 


AO  /L  VNDE  NU  M.         z6t 

i:  durufl  bomo)  qui  scribentium  aeruuw 
noveftrisi  nil  condones* 
).  Enifnvero  frugi  bomo  &  secta  Horatill 
ndo  ')^€rum  Mccbat  j  scribentes  corrigebsit » 
\{unus  et  officium  nil  scribcns  ipsc  doecbah 
\  nondum  respondisti,  quod  Critobulus 
it,  quare  ilium  libellum  non  edideris» 
[oratianam  vobis  auctoritatem  vicissim  re* 

si  fuid  iamcn  oUm 
\cHs ,  in  Mett  desccttdat  judicis  aurei  ^  ; 
r/m^  et  mstras^  ndnumguc  prematur  i 

in  annum^  . 
^ranis  intus  p  ^sitis  :  dclcre  liccbit , 
'  ncn  cdidcns;  nescit  vox  missa  rcvcrti. 

:  fortuna  sic  evcnit,  ut  nono,  postquaib 
1  Metaphysicamque  institutionem  cdnscri* 
»  anno»  illam  expolirem  et  ederem.  Ita- 
lianc  edendi  maturum  videbatur  tempu^;  sl 
eam  itcm  expolivissem :  quod  quo  minus 
erem,  intervenerunt  aliae  scriptiones,  vef- 
is  voluminis  secundi  BibliothecaeCriticae: 
m  de  pjrpetuo  Plutarchi  opere,  cui  reli* 
»mne  otium  tribuebam. 

IIL 

[D.  Nonne  illorum  temporum  etiam  dispu-> 
s  fuenint,  cum  tuae,  tum  disc^pulorum.? 
ttidem  duae  f  altera  dc  Uniiatc  JDci »  aitera 

L  2  de 


164.  E  P  I  S  T  O  L  A 

Je  Placlto  Imfnortalitatis  Aritnorum:  dlseipn 
Tum  item  duae,  Scholteni  de  Theologia  Ciceron 
Nieuwlandi  de  Musonlo. 

W.  FuertiDt ,  Lyndeoe :  et  vero  ad  barum  m 
tionem  tuae  quoque  Panaetianae  recordor  dispu 
tionis ,  quara  Tu  item ,  ut  duo  priores  dispntai 
res  suam  uterque ,  in  publicft  disceptatione  ita  ( 
fendisti,  ut  mitii»  quamvis  Praesidi,  magis  au 
toris  quam  adjut^ris  partes  relinquerenrur« 

CR.  Olie!  jam  rursus  extra  oleas  vagami 
Scimus  omnes  ct  novimus :  et  ego  in  illis  trib 
disceptationibus  auditor  adfui:  et,  si  vultis,  j 
ratus  testimonium  dicam,  tunc,.ut  fere  assolet 
re  bene^gesta,  omnes  auditores  judicasse  se  nui 
quam  simite  quidquam  audivisse:  sed  nunc  salK 
sinamus  narratorem  nostrum  pergere.    . 

W.  Recte  facis ,  Critobule ,  qui  Praesidis  pa 
tes  suseipis ,  nosque  in  disserendo  abemntes , 
ordinem  cogis^  Scilicet  narrare  instituebam  5  qu 
mihi  caussae  fuissent ,  ut  illius  libelli  editione 
difTerrem.  Et  illae  mihi  fiierunt,  quas  dixi,  cau 
^ae ;  et  alia  accedebat.  Nam  ego  quum  illo  ten 
pore  novos  exterorum  de  Philosophia  libros  aniii 
advertere  et  Tegere  solerem ,  aCcidit  ut  eodem  ai 
no  ,  quo  Logica  Praecepta  edidi ,  MDCCLXXXI 
Kantii  liber  inscriptus  Critica  Purac  Ration 
prodiret,  jam  antea  denunciatus  et  exspectatioi 
jMraeceptus ,  quasi  veterem  omnem  MetapRysieti 
eversurus,  novamque  allatarus :  et  noveram  aucix 
lem  ex  aliis  quibusdam  ejus  scriptis  ot  acutua  1 


A  D     L  Y  N  D  E  N  U  M.  jSg 

Igeniosum  ,  sed  eumdem  csiptatorem  novitatis  et 
dmirabilitatis ,  uec  mihi  probatum  in  argumento 
le  Ufiitau  De{^  et  judicio  de  Palsa  Argutia  FU 
prarum  Sjlhgisticarum  ^  ut  suis  locis  notave« 
Mi ,  in  Diaputatione  de  Unitate  Dei  p.  63 ,  ec 

■  Logtcis  Praeceptis  p.  183.  Attamen  illam  efus 
Briticam  Purae  R^tionis  raihi  cognoscendam  judU  - 
■ahao;  si  forte  aliquid  adferret,  quo  ego  doceree 
vd,  repadiatft  me^  vetere  Meuphysicfl)  novam 
^c  esae  sequendam ,  vel  certe  partes  quasdam  ia- 
«petere  eircumscribi ,  routari,  aut  addi,  oportere. 

PH.  Ecquid  igitur  attulit? 

W.  Pro  ezspectatione  parum:  sed  dicam  quid 

«nihi  acciderit,     Librum  aimul  ac  prodisse  fereba» 

tur,  areesso,  .legere  incipio.     Pratfatio  arguta^ 

primo  res  notas  referens  ^    deinde  magnifica  pro* 

IBissa  ezpromens.     ^  Puram  Rationem,  inquit, 

n  esse  animi  facultatem  cognoscendi  res ,  per  se 

n  solum ,  sine  sensuum  corporis  et  experientiae 

n  communione :  Inventarium  notitiarum  inte!ligi« 

,1  bilium  i  Pura  Ratione  profectarum ,  esse  *iiy« 

n  steqia  Metaphysicae.    At  hoc  in  libro  id  Syste« 

nBM  nondum  exhiberi:  sed  criticam,  id  esc  cen^ 

9  smam ,  agi  Rationis  Purae  et  nocitiarum  ab  et 

«  proficiscentium :   Inquiri ,  an  Metaphysica  ca» 

n  dere  possit  iii  facultatem  ingenii  humani :  pos- 

■  %  lilrilis  nee  ne  sit :  quatn  -superiore  aetate  regi* 
p  n  Bam  scieotiarum  habitam ,  nunc  saeculi  errore 
i' « comemtam  jacere,  et   quasi  Ovidii   Hecubam 

r^  ^Qoi  -*r  modii  maxima  rerum^  tat  gejtcris  m^ 

L3  n^^ 


Jr  - 


tttk  .EPISTOLA 

^:  iisfye  poUns  —  nvnc  trahor  rxul^  innps. 
^  bnc  in  libro  quaeri  sitne  omnino  qnaedam  i 
Yi  taphysica^  ejus  Hmites  fontesque  designari 
I,  principiis :  Rationem   difficUIimum  suum   i 
^•iius,  se  ipsam  cognoscendi,  denuo  suscipe 
,,itribunal  constituere,  quod  ipsius  justa  pos 
^.lata  tueatur,  injusta  repudiet,  istam  litem  i 
^  fmperiosis  ed>ctis,  sed  ad  aeternas  et  immut| 
^  les  ipsius  Rationis  leges  decidat.     Hanc  ui 
M  adhuc  relictam  viam  se  ingressum  profiteri 
n  dere,  nuUum    esse  Metaphysicum   problei 
yi  quin  per  hanc  Criticam  aut  solutum  sit ,  au 
,1  solvondo  via  aperiatur ,  et  quasi  clavis  prael 
^  tur,**  —  Talia,  priores    reprehendens ,  t\ 
Q>sum  praedicaos,  et  alia  similia,  in  Praefai 
ponit. 
^H.  Satis  hoc»   ut  cuilibet  in  mentem  ve 

iiyid  tanto  dignum  feret  hic  promissor  hiatt 
Parturium  montesl 

W.  Caute  agiSy  quod  caetera  omittis, 

—  nascetur  ridiculus 

iieque  enim   tam  parvulum  animai  prodiic, 
.tam  timidum  et  fugax. 

CR.  Dicam  vobis  ex  historid  naturali :  fuit 

.horrens  spinis  echinus,  aui creber  flagellis  polj 

W.  Mihi  videbatur  item  OviJiana  forma  ( 

ee^  non  quidem  reginae  Hecubae,  quam  Ka 

volebat,  sed  anus  fatidicae  Sibyllae  querent 


AD      LYNDENUM.  ttf^ 

sibi  teiDpus  veDisse»  quod  veoturum  ipst  an* 
ca  erat^ 

w  crii  cutn  mc  de  tarUo  corporc  parvam 
ra  dies  faciat ,   consumtaquc  mcmbra  scnuta 
Btnimum  redigantur  onus :  nec  amata  vidcbor 
phcuisse  Deo.    Phoebus  quoque  forsitan  ipsc^ 
mm  agnoscct ,  vel  dilexisse  negabit ; 
u  adeo  mutata  ferar;  nulUque  videnda^ 
r  tamcn  noscar :  vocem  mihi  fata  relinqucnt. 

R.  Et  haec  ei  convenit  f orros ,  vocsli ,  incur^ 
capite  huini  demissae,  in  terram  tuenti,.et 
isft  oculoruni  acie  uitra  experientiae  cetminos  ^ 
d  ipsa  fatetur,  prospicere  haud  valenti» 
H.  Neque  illud  vere  dixit  Kantius ,  Metaphy* 
m  ruDc  in  contemtu  jacuisse(  qutppe  quae  ia 
mania  eomplurium  intelligencissimorum  libriff 
rum  recens  ornata  colebatur:  quorum,  ut  alios 
am,  Lambertus  in  Archiiectonicd  eam  recen* 
rat,  Platnerus  in  Anthropologid  et  Aphoris* 
descripserat  et  explicuerat,  Federus  in  Com« 
dLiQ  populariter  et  suaviter  scripto  ad  comniu» 
inttlligentiam  commendaverat ;  ut  nec  ipsa 
orum  frequentiam  desideraret ,  et  cultores  tra« 
m  adhuc  ejus  probabilitatem  aequi  bonique  fa^ 
ites,  ei  majorem  firmitatem  evidentiamque  addi 
ercnt :  quam  .  si  quis  adferret ,  is  unus  homi« 
I  fttudia  augere  posset.  Ita  calentibus  dudum 
linum  desideriis ,  exstitit  Kantius ,  qui  deside^ 
jn  bonum  se  adferre  pro&teretur;  isque  in  prjl^ 

L  4  xuit 


A  D   L  YNDE  NUM. 


169 


tegro  rdego ,  xndeque  reliqua  perlego :  permanea 
in  priore  med  de  libFo  sententift :  itaque  ab  eo  dis« 
cessi ,  ut  caput  caussae  improbarem  ^  quasdaoi 
panes  singulares  probarem,  earuroque  in  gratiam 
aim  non  abjicerem,  sed  ut  rursus  legendum  sepo- 
Berem.  Quarrus  post  illum  annus  me,  mutatd  ca« 
thedri,  ad  Literas  iiistoriasque  docendas  tradu- 
zit,  et  necessitate,  cum  edenJi  mei  libeili,  tum 
idegeodi  voluminia  Kanciani,  liberavitt 

p—  ficme  scryavU  4polh. 

CR.   Invidens  scilicet  Apollo  tibi  aemulo  coiw 
snetudinem  cum  amatft  suft  vetere,  SibyllA* 

W.    Haud  scio:  gratias  quidem  ei  tunc  habuiy 

qui  roibi  ingrati  iaboris  gratiam  fecisset.    Ergo  to* 

tus  in  iiteris  versabar,  et  quod  \  quotidiano  do« 

cendi  munere  superesset  otii,   Plutarcho  tribue* 

bam:  Philosophiae  recentioris  hactenus  rationem 

ducd>am ,  ut ,  si  quid  in  efl  novum  ac  praecipuum 

prodiret,  id  cognoscerem.   Kantianus  liber  vix  am« 

plius  in  ephemeridibus  Germaniae  memoratus ,  ot 

neiDini  intellectus ,  in  oblivicmem  abire  videbatur» 

At  vero , 


1     Intcrca  magno  misocri  murmurc  tcrram 

Gennaniam.  Kantianus  liber  adhuc  neglectus ,  jam 
produci ,  celebrari :  cjus  studium  primo  latius  ser- 
fere,  tum  obique  differri ,  denique  per  totamGer* 
JBaoiam  pervadere,  fervere.  Auctor  iliud  con<* 
imam  fteptcntrioBali  frigori  opus  y  tamquam  Cim« 

L5  ine< 


ifo  EPISTOLA 

tBeriis  tenebris  et  boreali  glacie  concretnm ,  | 
tulerat:  quasj  ejus  iDgenium  isto  semine  inSa 
Boreas  ille  dictus  equa^  afflatu  fecundare. 
prouti  Ixton  amore  Junonis ,  reginae  i;eor^m, 
ptus,  ab  eftque  elusus  objectft  nube  ipsius  dea( 
imaginem  conformatA ,  cum  eft  congressus  Cent 
ros  genuit ,  cuncta  transsilientes  et  Thessaliae 
getem  conculcantes :  sic  Kantius  scieotiarum  n 
nam  deperiens  Metaphysicam ,  ab  ea  deceptus  C 
merift  caligine,  eam  iniens ,  genus  scientiae  proci 
vit  Centauricum,  transsccndcntalc  appellitatu 
sepimenta  priorls  Pbilosophiae  transsiiicDs  ,  vij 
fructumque  vastans.  Pater  suumfoetum  in  libr 
inciudens,  et,  tamquam  Pandorae  dolium,  p 
ponens ,  non  dubitabat ,  id  sua  ipsum  admirab 
tate  philosophantium  et  mentes  in  se  conver 
rum,  et  studia  sibi  conciliaturum.  Avus  Bor 
adspirans  coeptis,  dolium  sustulit,  adversus  \ 
phyrum  conflicturus;  si  forte  beatarum  sub 
«itarum  regionum  teporem  floremque  arefacere 
glaciare  posset:  et  supra  Germaniam  transvol 
in  Saxoniam  dolium  dejecit*  Quod  ibi  aliquot ; 
nos  neglectum  jacuit.  Philosophantes  unus  et 
ter  accedunt,  patris  nomine,  et  praefationis ,  ta 
quam  bperculi,  fescivitate  invitati:  tollunt  op 
culum,  dolium  interius  inspiciunt,  videntpleni 
•materift  piceae  nigredinis  et  gravis  odoris.  Ve 
rani  operculum  rursus  imponunt:  monent  no 
^tios  item  facerej  ne  materia  colore  aSris  effer 
•scens »  in  eojcum  jcapita  erumpat,    Pater  inglori 


.     A  D    L  YND  E  N  UM.  171 

doHf  sortem  tudiens,  faces  ad  illustrandum  sab« 
mittit:  qoibus  admotis  dolio  aperto,   vapores  k 
iMteria  exhalante  surgentes  ignem  concipiunt,  et 
snbiro  cnm  fulgure  sonitum  edunt.    Ecce!  novi« 
tii  puerique  ad  rumorem  novitatemque  spectacuii 
aciuri,  adcurrere,  adstare,  stupere,  mirari,gau« 
dere ,  irestire ,  i^nem  quisque  et  materiae  partem 
npereet  auferre:  massa  picea  concutiendo  agitan- 
doqne  exardescens  crepitansque  dissiluit,  rapien« 
tion  vultus  atrd  fuligine  opplevit,  capita  furore 
iostinxit;  ut  sibi  pulcri  et  sapientes  videremur, 
per?ico8  oppidaque  discurrentes  dehaccharentur, 
deonnn  hominumque  fidem  obfestarentur,  se  pris- 
tinis  liberatam  tenebris  Pbilo^ophiam ,  ipsamque 
▼eritatem,   adferre*     Pater,   qui  Fortasse  foetum 
louo  diutius  neglectu  ignorationeque  oppressum 
ipse  abdicaturus  erat,  nunc  eum  celebrari,  seque 
ipsum  divinis  laudibus  ferri  videns,  laudem  lau« 
decamulare,  novosque  natos  procreare  instituit: 
foetui  duas  subroittit  sorores  Criticas,    Rathnis 
fncikacj  et  Facuhatis  Judicandi^  tum  alio^  et 
tiios  novos  natos :  qui  omnes ,  ut  novae  et  inau- 
ifitse  sapientiae  pleni  et  coelitus  delapsi,  %  bac- 
chintibus  suscepti,  et  in  eumdem  divinitatis  cho- 
niiD  aggregati  snnt.    Sic  per  decennium  haec  sola 
viguit  veritas ,  in  scholis,   libris,  ephemeridibus 
<lecamau,  et  Criticae  Pbilosophiae  nomine  cele- 
knti*    Atque,  prout  in  civili  conversione  fieri  so* 
kt,  ut  ejus  patroni  non  sint  unius  generis^  sed 
kiui  civibw  cottSHunem  salutcm  ipectaotibus  ad« 
r  .  mis« 


«^ 


J7t  EPISTOLA 

misceaiit  s'e  mali  cives ,  proprium  commodum  qua 
rentes ,  inquieti  et  audaces ,  quibus  tranquillo  ri 
rum  statu  in  humilitate  latendum  fuisset ,  jam  tu 
batis  rebus  emdrgentes,  populo  se  ductores, 
est  demagogos,  ferentes,  per  conciliabuia ,  sod 
litia,  coitiones,  stationes,  stabula,  cauponas 
tabemas,  plebis  studia  praedicantes :  sic  in  hi 
scholastica  conversione  exstiterunt  demagogi  j  ni 
lo  aut  mediocri  ingeniOy  per  obscuritatem  ant 
ignorati ,  et  infra  omnes  mortuos  amandati ,  hai 
inclarescendi  occasionem  arripientes,  pervulgat 
novae  docrrinae  formulas  brevi  tempore  discent 
et  memoriae  tradentes  ^  easdem  mox  in  conveni 
culis,  circulis,  stabulis,  cauponis,  thermop 
liis,  imperito  et  miranti  vulgo,  tamquam  agyn 
medici  collyrium  lippitudinis ,  panaceam  eaecutie 
tis  ingenii  ostentantes  et.  venditantes.  Jam  no\ 
tii  ac  tirones  fere  Kantiana  castra  sequebantur , 
veteranos  item  facere  hortabantur.  Hi  responc 
re :  n  Ifnmo  vos  nostra  sequatnini  castra ,  ut  cc 
y^  firmata  vetcris  dtsctpKnae  spectatd  bomtate 
y^  veritate^*  IHi:  ,,  Atqui  nos  veram  eaussi 
y^  tuemur^  Critham  scilicet  Philosophiam.*^  H 
^  Vos  autem ,  quandoquid-.m  ipsi  Criticae  nom 
y^  profitemini ,  cjus  etiam  officium  agatis  ^  et  a 
y^  teaquam  iltam  judicatricem  Philosophiam  ai 
y^  plectamini ,  judicate  de  ipsa  primum  utrum  i 
y^  ra  sitj  nec  ne.^^  Tum  ilii:  ,,  Jam  Kanti 
y^  pro  nobis  judicavit:  non  opus  est  ^  ut  tantu 
n  fahrm  mscipiamusy  et  rcm  aciam  agamu 

»  0U 


AD   LYNDENUM^  i7|, 

^  mit^  rf  faffe  f  satis  est  nobis  ^us  judicium  co^ 
^  gmcert  es  subscribere.*^  Veterani :  jy  Enl  ut 
^  parum  yobis  ipsi  constesis ,  CrMcam  d  Critica 
^  t^Uaiii  9  es  PMlosophiam  i  ratione  ad  credulU 
y^talemredigaSis.^*  Jlli:  „  Erga  Kantium  quidcm 
^  ucjus  fasque  est:  qui  unus  omnem  Rationem^ 
n  idfic  erisice  ^  complexus  est :  cufus  doctrina  ^ 
n  tamquam  Palladium ,  coelitus  delapsa  ad  nos 
n  wit:  nobisque  yeram  yiam  ad  veritatem  ostenm 
^  ^!*  Ad  haec  veterani :  ,,  Enimvero  illa  yia 
j,  ioUc  est  dificiiis  et  impeditaj'*  Novitii :  ^  Si 
D  flana  et  facilis  esset  ^  non  duceret  ad  interio^ 
%  rm  veritatcm.^*  Hi:  f^  Et  vero  illa  doctrina 
^ndre  est  obscura.**  Tiun  illi :  , «,  Nisi  obscura 
n  essUy  non  esset  divina:  ipsa  obscuritas  est  pars 
91  ct  dmmentum  diyinitatis  e/us :  et  oracula  sunt 
noiseura,^^  lu  veterani  coromiserati  novitios, 
ioiffli  morbum  agnoscentes,  eos  unico  medico, 
ttmpori,  relinquunt. 


V. 


PH.  Haud  abs  re  narrasti :  et  mihi  sane  et  Cri« 
M^olo»  invicem  subinde  rem  reputantibus  ,  simi- 
ttrvisom  est:  sed  tu  nondum»  id  quod  maxime 
Qipectabam  ,  retulisti  quid  in  illa  Critica  Purae 
JtttJonis  improbaveris* 

W«  Loogi  sermoniS)  Pbilaletheft,  initiun»  mo« 
^t  qui  materiam  habeat  libri  ipsam  iUam  Criti- 
ta  numero  paginarum  superaturij  si  quidem  il« 

lam 


ciili  mon  ;  ut  nil  magis  conimcndaret  libr 
hoc  n^men  in  titulo  positum.  Veluti  ai 
brabaiitur  hotnina  philosoihicus  et  prag 
neque  liber  placefe  poterat  sine  alteriuro 
que ;  jam  otnnes  Histotiac  exibant  philosi 
pragmaticac:  compendia  aded ,  artiuAi  p 
rhctoricac ,  grammaticac ,  coquinariac ,  ( 
iosophica  et  pragmdtica :  sic  tunc  in  isti 
i^em  sucdesserat  nomen  Criticus ,  quod  Dbi 
gi  studia  jnnuaift  aperiret. 

)§•  ^  Sed,  ajimt,  hanc  ^nium  desij 
^  superiores  frustra  tentaverant,  perfec 
y^  Kantius:  hic  ostendit,  Metaphysicae 
^  esse  i)otiones  mere  inteHigibiles  ,  ai 
'  ^  notionibus  sensibiiibus  ab  Experienti^ 
^  sus  corporis  in  Animum  illatis,  ab  i 
^  ras  ac  genere  ipso  divers^s :  lias  in  A 
^  ditas,  per  Experietitiam  demum  evol 


^•«M^AM<«M         m^  ^S  ^  r9M  mtmm  » 


A  D    L  Y  ^T  t)  E  N  tr  M.  f  77 

i^  he:^  Modalitaie^  his  umquim  generibttS  siib* 
ii  jectts  e^  has  formass  Qaantititi^  Umtatem^ 
^  MuMtudinem^  Omnitudinem:  Qaaliuti,  Kea^ 
j^  Utatem  ,   Ne^afionem ,  Limitatidnem  :  ReUtlo* 
«  01 9  Substantiam  et  Aceidens ,  Caussam  et  £/>« 
^eitm^  CMfiintfxrfo/iffisii  9  Id  est^  Keciprecationem 
i)  fiil^r  ^^fu  ^/  patiehs :  Mbdalitati ,  Possihilita^ 
^tcmet  Impossibilitatem ,  iS jj^  et  iVe^fi  ^j>r ,  Ne^ 
^  ccssitatem  et  Contingentiam.    Hae  sunt,  ajunt^ 
D  nottones  antiquissimae  et  priiicipes  ^  quasi  scrhi^ 
^  nales  eonceptus  Jnteltcctus  puri^  tamquam  for* 
i  mae  togitands ;  quibus  accedunt  formae  Tcmpo*» 
D  Ti%  ec  Spatii ,  per  quas  Experientia  sensibiles 
AlK>titias«  id  est,  sensuum  visa,  intuitioiics  sen* 
A  UUtss  dictas  9  Suscipit  et  in  Categoriarum  fot^ 
D  vm  inlkni  quibus  formi^  Visa  quaeque  Ifitcllc^ 
y,  ctus  noster  accomniodat  i  exinde  nova  duo  no« 
Dtiooam  intelligib^ium  genera  eflingens:   Cenci^ 
iifius  AeflexioniSj  et  Idcas:  caeterum  invenien- 
%  do  oumqilam  extra  terminos  Experientiae  pro* 
h  gRdiois ,  sed  intra  eos  indusUs  9  notionibus 
),  lcorpords  ad&trictus  :  neli  valens  ad  inveuienda 
%  pbdta  ultra  ho§  terminos  posita  ^  quamvis  gra- 
ii  vissima  et  maximi  illa  tnomenti  9  de  Dco  e^uS'^ 
^fuc firtutibus  ct providcntia 9  de  Ahimi  Auma" 
]i  fi  Libertate  et  ImmortaJitatCj  in  Metaphysicike 
%  iDkmeHbua  neces^afiis  desidtrata  et  celebrata ;  ad 
te  haec  igitur  placita  reperiunda  ac  demonstranda 
%  caecus  et  infirmus  est  IntellectuA  no^ter;  quip- 
%  pe  quibus  iion  in  Meuphysica  ^  sed  in  Practica 
Fol.iL  M  Pbi* 


^f^ 


EPIS  TOL  A 


I 


^  Philosaphia  locus  -est ;  ubi  in  principip  ^  iit  ff3^ 
ff  demonstrabilia  postalata  ponuncur  ^nit^i  Aunuu 
ff  ni  IsbcrtaSj  ac  Divsni  numinss  yirsus  tt  proyU^ 
99  dentia;  unde  consequi  Ansmos  homsfium   css4 
y^  immortales  ,  et  ad  propositam  iis  k  Deo  felicita^ 
^  tem  porro  contendere.^    Haec  est ,  si  lecte  m 
mini,  summa  doctrinae^  brevissime,  quoad  ej 
fieri  potuh ,  et  paucissimis  quasi  punctis  nptatas 
)b  auctore  autem  ipso  subtiliter  et  fuse  expliqt|r  i| 

CR,,  Immo  implicite  et  contorte,  multis  etaci^ 
mitiibus  compacta^  et  spinis  contexta:  tu  vero  pi|f 
hac  brevitate  saiis  ditigcnter.  Nunc  ^  quid  mfVf^, 
fees,  narra# 

y.  W.  Finium  illa  designatio  accantta  ac  t^  j 
Bti  circulo  et  centro  circumscripta ,  quod  k  Grae*  \ 
cis  dicitur,  xhrp^  xoJ  hxa-TiifAXTi  vi^tyftt^iihm^  \ 
nondum  i  quoquain  philosopho  confecta  videtur^ 
Kantius  quidem ,  si  sibi  constare  et  consentane 
esse  vcllet ,  ne  coiiari  quidem  eam  debebat.  Qv' 
enim  cognitionem  humanam ,  nec  modo  sensim. 
lem  ejus  partem ,  sed  et  intelligibilem ,  i  scieuai: 
et  veritate  ad  opinionem  ac  speciem  traduxit,  seui 
Qt  nunc  loquuntttr^  ex  obfectivd  subjectiyam  fcM^ 
qui  et  ipse  hpmOf  et  ad  eamdem  naturae  cpndi 
nem,  ad  quam  caeteri  omnes  homines,  adstrict 
sit :  quomodo  is  cum  subjectiva  sua  cognitione 
nes  veroSf  quos  vocant  objutivos^  cogmoscat 
Quamvi»  enitn  concedamus  cognitiofiiemF  nost 
esse  opinabilem ,  mbjeetivam ,  tamen  is ,  qui  i 
fie»  eju»  se  nobis  designaturum  profiietury  veri 


A  b  .«t  V  N  b  B  N  U  j^;    ,     ^ 

^KS.  eok  vA  iaht^  nbn  qui  videnttir  tantum» 
[hiodo^  olfectiv^^  non  subfcftivof^  praestare  de» 
'1«h  Lfeebati  Pogmaticis  boc  prdficeri,  Pytha« 
l^nNB»  Pbtonii  Ete^ticisi  Aristoteli^  Stoicis^ 
cuPtiSf  Oine^Q,  («eibtvitzio  ^  Wpjfioi  ISfeinO 
f nifadlf  ct  iMgpifice  prqfessus  est  ante  Xan* 
:  sFDicec,  fk  ttibu?fpJ  imtitfiissc  ^  gutk^  secun* 
ifsm$  Mjftiomi  apcrnas  cf  immuta^fcs  lcgcs  ^ 
iffitfS  cautsa  ju4ic4.r^tar  ^  jus  yin^icarctur  ^  fir 
«to  cQMincnntut»  Quae  undem  ilia  est  KatioP 
ifSitBt^  hiiaia^s  Opioabilis,  sti^cctiia.  Hujus 
){ges  Iginir  simt  4!^tcrnac  et  iffimfttabiics  l  It^ 
^^dem  de  dfvina  (Utione  loAUUQtur  alii  PIiil03Ot 
plil)  ff  fiia  ^  ita  loqui:  non  de  Ijumaiia:  n^uni 
de  bac  infii  Ifuitianae  integr^a^  niodum  k  K^ 

tiondacti. 

•t  «  •  ■  ■  ■ 

L  Hetaplif  sioe  vfafiH  esse  4  priori  9  id  e^t  ^m, 

(BHe  i  primis  ad  postera  ten^at ,  ab  intelligibili^ 

tiiad  sen^bilia  ducat^  k  maxime  universalibu^ 

Idminoa  universalia,  k  supremis  generibus  ad  in« 

fcrioit  €t  particularia ,  k  caussis  ad  efiecta ,  omne^. 

jjKle  ab  ejus  incunabulis  consensere  Philosophi; 

llfec  aoteffl  prima  utruln  antiquiqra  sint  £xperienr 

II9  j4mque  ante  qiis  adventum  in  Animo  lateant  ^ 

lli  per  eam  coUig^ntur  et  conforutentur ,  de  hop 

[|tn>  dissensernnt  i  ilUm  Stententiam  tenuerunt  m%» 

\im^  Plato  et  Leibnitaius  »  ideis  istum  principa^ 

i  tribuentes :  banc  Aristoteles »  Stoici ,  Cpicujr 

i  Lockius,  alii  post  eum  mulci,  in  his  ille  ip 

sebolis  celebratus  Uumius  •  cognitionem 


tiHinaiiam  otnnem  unice  i  sensibus  corpons 
sratuentes.  Fuii  etiam  tertium  genus  Pliiloso 
mm  inter  utrosqae  interjectum ,  notiones  iilas 
versales  alias  antiqutores  sensibus ,  alias  k  s 
bus  ortas,  censemium.  Et  ^uidam  angusi 
quidam  latins  Metaphylsicaie  fines  aperiebant 
vel  solft  Ontologlft  eanrcircdmscribbrent,  vel  1 
logiam ,  atque  adeo  Psychobgi^  et  Costiriolo 
ei  adderent.  Omnes  autem  in  eo  consentieb 
ut  eam  scientift  principiorum  ekmentorumque 
gnitionis  hamanae  definirent;  ut,  quemadfDc 
Pbilosophia  omnium  caeterarum  scientiarum 
Metaphysica  totius  Philosophiae  semina  ac  fu 
nenta  contineret.  Atque  hac  ubertatis  auctc 
tisque  existimatione  adhuc  florebat ,  licet  pl 
que  ejus  partes  firmhate  evidentiaque  scientiat 
rerent.  Quam  firmitatem  Kantius  Metaphys 
conciliare  studens ,  et  animadvertens  se  id  cc 
qui  non  posse^si  ejus  et  amplitudinem,  et  c( 
tionis  veritatem ,  quam  obfectiyitatem  vocant 
tinere  vellet,  eatn  primum  ad  pauca  eleme 
deinde  ad  oprnionem,  subjtctivitatem  vulgc 
ctam,  revocavit:  elementa  igrtur  Experientii 
tiquiora  constituit  duodecim  Categorias^  ac 
intuendi  conditiones  Tempus  et  Spatium;  qi 
ekmentiS)  veluti  formis^  visa  sensuum  per 
perientiam  infusa  suscipiat  et  accommodet  1 
lectus ;  ut  ea  percipiat  et  co^itet  non  quaha  r 
sa  suiit ,  sed  qualia  in  illis  formis  formata  v 
tur.    lam  ut  isto  de  commentc^  recte  judici 


A  D   L  Y  N  D  E  N  U  M.  m 

tria  sunt  spectanda :  an  tss^  possit ,  nec  sibi  ii>8uni 

repugnet;  an  isvera  sit;  an  illud  efficiaf^  cujus 

caussa  excogitatuoi  es.t» 
t,  Ac  primo  quidem ,  repugnantia  quaedam  su» 

pn  jam  In  y^  nobis  animadversa  est.    Succedunt 

aliae  cepugnantiaeu    Nam  Categoriae  illae  k  Kan» 

^  si^  inforp)antur ,  ut  proprium  Metaphysicae 

jofficium^  quod  in  yid  d  priori  positum  est,  ever* 

t|nL  Dicjt  ^nim  ess  ante  sensibilium  visorum  ad« 

«entum  in  Animo  esse »  nec  mmen  cogitari^  sec) 

periUa  denium  'Cxcicari^     Hoc  possumus  intelii* 

|ere  in  Platonis  opinione  de  Reminiscentia  notiop 

pom  qt  priore  vitft  servatarum ;  in  Leibnitzii  Har- 

inoniaPniestabilit^:  ip  ooxionibus  ac  visis  memo* 

rift  iecon4iris;  in  facultatibus  Auimo  jt  naturd  tri- 

biitis  9  necdum  actione  vigentibus:    in  istis  Ca* 

^oriis  intelligere  non  possumus.  Aristoteles  Ani* 

Dum  comparabat  tabulae  rasae,  in  qua  nihil  scrU 

ptam  esset ,  sed  postea  demum  illatis  in  eam  sen« 

SQum  visi^  notioue3  quasi  iQ$cribereutur»    Hoc» 

olsi  cQjusmodi  sit »  saltem  ut  sibi  ipsum  non  re« 

pugoms  cogitare  possumus,     Sd&  Kantianis  Cate« 

{oriis  plane  accidit  illud  Arislophanis  de  Euripi* 

:   iie;  de  quo  aliquis  interroganti  an  domi  sit,  re^ 

;  ipondet :  Iviw  ««)  oitc  l^iov ,  cst  (fomi »  et  non  esP 
^mi.    Aristoteli  quidem  Animus  tabuU  rasa ,  ea« 

1  queplana,  e^t:  ICantio  item  tabula  rasa,  non  tai» 
iDen  plana^  sed  quasi  distincta  parvulis  vel  oHis 
flstintibus,  yel  receptaculis  depressis,  tamquaiu 

licttais ,  aut  cellis  apum »  duQdecim  Categorii^ , 

M  3  (st 


iid  E  P  I  S  T  b  L  A 

fS  dnihbk  conditionibus  ihtuttionis  'femiioK  i 
Spatft).  f  ingite  vobis  cogit^ndp  taleid  tabulam  d 
atlnctap  quatuor  ordinibus  lemarum  cellaruro,  i 
iuper  hos  t)Mihes  positasi  duas  cellas  Sp^tii  i 
Teroporis»  per  qbas  ifiateria  vlsoruni  ab  £iperiei 
M  extrinsecus  recipiatur,  et  in  fllas  duodeeim  ce 
las  influat ,  earamque  figuraifi  accipiat.  Nisi  fo 
te  istam  tabutam  solis  verbi^  non  sati$  diserte  i 
Vestrmn  sensum  designo ,  et  potius  lineis  ejus  m 
ginem  depingi  vultis. 

PH.  Atqui  petspicite  oktendisti  ac  prbbabifitei 
inihi  quidcm ,  qut  dudum  istud  Categoriarym  n( 
gotium  comparare  solebam  cum  negotio  pistnciMi 
tabemariarum  ,  quae ,  quotidle  in  foris  et  compit 
sedente; ,  popana  coquunt  ip  sartaginibus  item  d 
stinctis  per  complures  ordines  recepcaculorum 
quorum  singulis  infund^nt  roassam  liquidath  cyt 
thp  ey^  cracere  bau^tam.  Sic  pistriccm  fado  E: 
perieiitiam ,  cyatho  Spatii  ac  Teroporis  ex  crate 
terum  sensibilium  corppreas  notitlas  haurienten] 
itk  singvla  duodecim  C^tegoriarum  receptacubf  i 
fundentem,  coquentem,  Animoque  apponenteii 

W.  Dilucide  tu  sane  et  Socratice,  rebus  pbsci 
ris  ex  r^bus  obviis  et  vita  communi  lumen  adfen 
neque  crarer  iste  tuus  k  cratere  Platonici  Tip 
ftbludit.  IHud  aucem  volebam ,  Kantium  per  iiu 
Categoriarum  inanitatem ,  ipsum  hoc  spum  ^  pri 
ri  natum  ppus  elementarium ,  han^ ,  «ive  Mei 
physicam,  siye  Puram  Rationem ,  funditus  tol 
^.    K[am  illae  profecto  fot^iae,  i\la  receptaci 


AD    LYNDEN  U  M.  ilj- 

moa  sunt,  antea  quam  Eicperientia  quid  in  ea  in- 
fbderit:  et  nihil  habent.    Hoc  autem  nihil  aliquid'^ 
csise,  Uceat  Criticis  philosophis  afCrmare;  nobis; 
qoi  aUo  ex  genere  critico  sumus ,  et  communi  ra« ' 
txmiobsequimur,  non  licet. 

?.  Ddnde ,  Categoriae  istae  nequt  ortu ,  ncque 
wmen  suni  id^  quod  dtbcbant  esse  :  id  est ,  non 
habeot  justum  ortum ;  et  numerus  duodenarius  te* 
jam  iis ,  ut  necessarius ,  affingitur.     Categorias 
eAtm  volumus  esse  elemchta  Purae  Rationis ,  et 
u&ipationes  primltus  ante  Experientiam  in  Ani* 
abhmiiano  abditas,  et  quldem  in  Animo  quovis^ 
itidiadeo  ac  recens  nato:  non  volumus  Logicas, 
led  Metaphysicas ,  ut  vulgo  loquuntur,   redles^ 
vixtk  fumnales  ^  non  Logici  quadro  ordinatas  ,sed 
inte  oainem  non  modo  Logicam  institiuionem  ^ 
led  Ex^rientiae  actionem*  et   rerum  externarum 
ad  lensns  corporis  appulsionem ,  in  Animo  ini- 
pressas.    Cui  autem  bono  fuit ,  aedificium  ad  ae« 
tennset  Jmmutabiles,  utipseait,  Rationis  leges 
exacram ,  tam  vago  Logicae  de  Enunciationum  di« 
visione  praecepto  superstruerc.    Et  haec  tralatitia' 
inLogicis  fertur  distributio  Enunciationum ,  se- 
c^um  Qpantitatem ,  Q/tahtatem ,  Relationem  , 
bodaUtdtem  :  Et  alia  est  tripertita ,  minus  defi- 
oens,  secundum  proprietatem  intemam^  exter^'' 
«iw,  usum   evidcntiamque  in  disciplinis;  ihter- 
lil  complectente  tres  notas  species,  iiisignitas  his 
libminibus,  Quac^  QualiSj  Quanta:  quani  dis- 
Cributionem   et  ego  secutus   sum   in   meo   libel*' 
h.   Neutra  ssme  congruit  acciiracile  diligcntiae  et 

M  4  pa^ 


t94  EFISTOL^ 

paritatl^  qni  species  in  praedicato  positae  sfiior 
nam  subjecti  exaequenf^  id  est  quod  yulgo  di« 
cunt|  subfccttim  ^  fra^dicato  cxhauriatur.  Est 
jilia  accuratior,  qua  diversae  Erunciationum  spe- 
cies  ducuntur  ex  diversirate  trium  Enunciationia 
parrium ,  Subjecti ,  Pra^dicati ,  Copplae,  Sed  hoc 
alias.  Nunc  fac ,  quod  negaipus,  illam  quadriper» 
tit^m  esae  integram  et  plenam :  tjus  tamen  \  Kan« 
tio  facta  a4  Categorias  accommodaUo  non  astoi 
faabet  repreben^ionem  :  veluti,  quod  Limitatio^ 
qpye  e$t  specicy  Quantitatis,  et  eadem  quae  Par* 
tipularitas^  QuaUtati  subjicitur:  quod  eajiem  Ur, 
ntitqUo  dpcitux  ex  En^nciationc  Infinita ,  et  litee 
ipsa  noQ  satis  accurate  ab  Enunciatione  Negantf 
d^stinguitur :  qypd  Relatio  suis  finibus  non  di; 
$tinctc  circumscribituri^  et  a^d  ^ias  eti^m  Catego? 
2i|is  pertinet :  quod  Kelationis  et  Afodalitatis^  quuiq 
sex  utriusque  Categoriae  recenseapitur ,  bie  noi\ 
nisi  pro  tribus  i\umerantur;  scili.cet,  uc  numeruf 
dvodenarius  e](torqu^atur :  quod,  praeter  illas  i 
K»  positf^  9  aliae  sunt  in  Categoriis  cenaenda?  Q0«. 
tipnes  principes. 

f,  Nam  si  naturae  auctoritatem  sequentes  quai^ 
rimuS)  quae  sint  vel  esse  possint  Animi  notionesi 
Experientift  antiquiores,  d^beo^us  Animum  infon 
nare  quasi  extra  corpu^  degent^m  ^  et  in  i\ullo  li^. 
buc  versatu^i  corpore ,  aut  in  corpore  ita  recenten 
et  novum ,  ut  nplla  adhiic  rerutu  e:(terparum  coqi^ 
munione  et  Experientii  quidquam  notionis  traxerit. 
Cujusmodi  Animus  quai^  sit^  cogitare  difficile 
cst.    Sed  tamen»  quacitious  caussa^i  fingamus  ta^ 


ADLTNPENUM,  tf^ 

lem  po1)|s  Anirouin  yiventeiq  et  vigentem  spectan^ 
dum  observandumque  darif  Prima  certe  pmniuq» 
cogitatio  vigeat  oportet  conscientiq  sui ,  penitus 
i  se  ips^  exjstens  ^  non  profecta  distinguendo  sq 
ibaliis  extra  se  rebus;  quippe  quas  AnimjLJs  non« 
dum  novit,  Haec  igitur  conscientia  ^  hoc  Ego^ 
habet  in  se  involutum  sensum  notitja^rum  complu* 
riom  confusum  quidem,  sed  qui  animadvertenio 
cc  tractf ndo  darescat  ^  et  ad  distinctam  cogitatio^ 
nem  pergat:  in  i)i8  protenus  sensum  Durationis 
mde^  Successionis  ^  Tet^poriSy  Libertatis:  succe* 
dit  cogitatio  roJi  Esse^  vel  Non  esse^  alia  qual^ 
ifsuM  sit ,  aut  diyersa :  baec  alia  aut  revera  exi^ 
sttrej  aut  tantummodp  esse  posse:  /V/,  ^uoJ  sit^ 
esse:  quod  non  sit^  non  esse:  nec  posse  simul  quid 
tsseetmn  esse :  hinc ,  Aliquid  et  Nihil:  Ens  et  Non 
I>ns:Verum^  Falsum:  Totum^i  -P/jr/ ;  Principium 
Repugnantiae ,  et  Exchisi  Medii  9  inter  esse  et  mr^ 
^se  nil  essc  medium :  porro  Necessarium  et  Con-^, 
tingens:  ut  quid  fiat,  requiri  ut  sit  possibi/e,  noc 
tamen  hoc  satis  esse,  sed  ^liud  .quid  debcre  ac-r 
cedere,  scilicet  caussam:  Principium  hoc,  sins 
cmtssa  nil  fieri:  quod  jaro  in  iis  omnibus,  quas 
&imus,  notionibus  suberat:  Inde  mutari^  age^ 
^*  f^fiy  ^orum<}ue  coqtraria:  Cat^ssa  vel  pro« 
pior,  vel  remotior,  et  prima,  Deus.  Ipsum  Ego 
protenus  infixam  potionem,  habet  Substantiae^  i 
IQi  distinguit  Accidentia  ^ua,  cogitare^  dura^ 
ff^  caet.  Genus  comparandis  similibus  venit,  cu« 
jiu  frofrietatcs  sunt  necessariaef  J^odi  et  Ke/a* 


iSflf  fe  #  I  S  T  0  L  X 

ghnei  contingehtes.  Accidentis  suprema  (fistrlbu 
tio  in  Qfiantitatem  et  Qtdalitatem :  illa  praecept 
ix  l(Higiore  aut  breviore  duratione  sui»  ex  ma 

fbre  aut  minore  niimero  cogitatiohum :  haec  po 
fterior,  Accidentibus ,  praeter  Quantitatem,  om< 
&bus  9  uho  genere  comi^ehendendis.  Indidem  ej 
Quantitate,  Materia:  Fimtum^  Infinitum:  Per 
fectumj  Imperfcctum:  ex  (^ualiiate,  Formd^  Or 
d0  et  Tcmeritas^  s.  Confusio^  Bomm  et  Malum, 
^uayett  insudye^  Pulcrum  et  Turpc.  Hae  suoi 
Botionea  praecipuae  Ontologicae ,  id  est  Purai 
lUtionist  Nam  de  notiohibus  Moralibbsy  or 
tis  ex  altera  Animi  parte  9  Voluhtate ,  quam  iU 
Practicaol  Ratibnem  vocant,  dicere  non  attinet< 
|£t  Adhuc  Animum  spectavimus  purum  k  rerum 
cxtra  se  communione.  Jam  h  solitudine  in  so* 
eietatem  et  consuetudinem  rerum  externarum  in« 
^ucatur:  cujus  nobis  una  conditio  cognita  est^ 
haec  vita  et  habitatio  in  corpore  animah'.  No- 
va  jam  animo  aperitur  sceha:  priores  notiobes 
yitae  solitariae  locupletantur  et  confirmantur:  ac« 
cedunt  novae,  Corpotum^  Extcnsionis^  Solidit& 
tfSj  Spatii^  Motus:  quibuscum  priores,  et  suaoQ 
ij)se  et  Divinam  naturam  comparans,  suae  CQH 
hac  similitudinem  et  conjunctioncm,  ^  terrenii  au* 
tem  et  corpored  materj&  diversitatem  ac  disjua 
ctionem  ,  agnoscens ,  futuram  immortalitatem  cer 
tfl  spe  praeciprt ,  et  ad  omnem  virtutem  capessen 
dam  excitatur:  qui  Ethicae  fons  est.    £t  omDi 

Qo  veterum  inteingibilium  et  novarum  sen^ibiliuic 

..  -■* 

fiOfl 


f  **         ■  -  r  *  f  1 

inaiii  temheramento  et  quast  mutub  ttitti ,  to^ 
gnoscendi  facultas  excolitur,  uiodiGcatur,  et 


ovafuiri  reriim  inventioucm  iiistruitur.  Nos 
I  hanc  viam  ^  prioribus  pTiilosophis  bsteir^ 
zt  accuratius  ordinatam ,  hdnc  brevissiibe  ap 
oatim  retulimus,  Haec  est  im^oyovlx  tMx^ 
mtiomm  generatio  naturaliL 
[.  £t  res  mihi  placet  ct  nomcn,  Sed  rem  tu 
eps  cum  Kantii  Categbriis  comparabis.  Adl 
31  autem  hoc  iii  ineritem  mitii  venit  Kantia* 
)mipi8  noogoniaej  quo  eamdeiri  rem  riotarunt; 
ivis  ab  ca  alieno ,  iiec  notionum ,  sed  mcntis 
radonem  significante.  fit  quod  ipse  diiit 
Duflcis  literis  noiimena  id  est  vooifuy» »  intei» 
iHa^  inde  voi[iivct  fecehint  qriidam  ejus  cui« 
i;  ot  eos  yovfiiivl»9  hovilumumy  voluisse  pur 
ek  mali  sit  ominis,  ^  cogitandi  verbo  abei> 
.  Ipse  Dialecticam  antiquo  cognomine  ««• 
(b,  i.  e.  remedium  purgam^  dictam,  ca» 
r/i^dicens,  arctum^  uf  sibi  domicilio  con* 
tam,  et  magis  cognitam,  cogitasse  videtur. 
^riae  autem  nomen  ab  Aristotele  sumens, 
ice  eum  reprehendit,  quod  perperam  decem 
Categoris^s  statuisset,^  et  his  postea  quinque 
adjecisset;  temere  ipse  Categorias  et  Catc^ 
nena^  scienter  ab  Aristotele  distinctas,,  com* 
^«  Omnioo,  ultra  quam  Philosophiim  de^ 
Literae  ei  defuerunt;  ut  in  Historia  Philor 
iae  vix  supra  Spinozae  et  Carteaii  aetatem 
ressus  vidi^atur.    Qui  si  priores  et  antiquo$ 


ttf  S  P.I  S  T  O  L  A 

* 

cqgnitos  tc  pertnctatos  b$buisset ,  k  multis 
^rroribus  cavisset. 

.CR.  Fortasse :  nisi  eum  novae  3ectae  condei 
gloria  decepisseti 

iy.  W.  Inhaci^iturennoCogonia  priorum^qu 
vis  brevissinie  adymbracft,  notiones  apparem 
Cat^oriis  censendae,  et  k  Criticae  Philosop 
auctof^  omissae :  veluti  Conscientia  sui  :  Princip 
JRef&gnanfiae :  Jlliquid  et  Nihil:  Verum  et  j 
' sum :  Bonum  et  Malum  :  Pukrum  et  Turfc:  1 
futum  et  Imferfectum:  Ordo  et  Confusiop  ( 
iiq  ime)  iraila^i  quae  profecto  et  theoreticac 
maxime  universales  sunt;  nec  facile  illis  duode 
famquam  partes  subordinari  possunt.  lo  eaii 
Philosophia  Crittca  ex  illis  duobus  omnis  co; 
tionis  fundamentis ,  ^t  omni  paturae  cogttanti  p 
sentibus  c|uasi  lup^inibus,  Principiis^  Repfign 
tiae  et  Caussae^  ut  illud  omittitur,  sic  hoc 
tegoriae  Relationis  subjicitur^  ex  illustri  locc 
angulum  abjjcitur,  et  ompina  quasi  ludibrio 
betur.  Nam  datur  ei  in  Categoriis  jnecessitaj 
auctoritas  unlversalis:  eadepi  ei  in  Experie 
adimitur,  nec  relinquitur  nisi  probabilitas  ex  ii 
titudine  et  iteratione  exemplorum  nata.  Ucr 
que  temere.  £t  quum  Metaphysicaip  non  u 
pnes  Experientiae  pertinere  vult,  in  primis  hi 
Priocipii  vim  labefactat.  Negat  enim  illud 
^dducere  ad  co^nitionem  Caussae  primae  omn 
rerum,  id  est,  Dei:  negat  iUud  locum  haben 
l^ibert^te  human^e  volunt^tis*    Ita^iie  similliQ 


feit  Epicuro,  qui  sine  caussa  dedinationenr  ttot^ 

nloram  induxit ;  scilicet ,  ut  et  Mundi  ortus  Dea 

efeaore  liberaretur ,  et  Libertas  necessitate  caus«» 

sie  solveretur :  cujtis  opinionts  vanftatetn  dudunt 

aplosani  ^futare  non  opus  est.  In  iRa  autem  Ve^ 

;  msdoram  ennoebgonift  Principium  CausMe  habet 

'  oeceidtttem  et  auctoritatera  uhiversalem ,  certa  ra-^ 

ttone  analytica ,  <^  priore  notione  Possibilitatis  dit« 

cum ;  quod  &  posse  ad  tsse  pervenlri  nequit ,  ni^ 

diUqQid  antea  accedat,  quod  aliquid  tsi  caussar 

et  in  Experientia  colligitur  dupllci  observatione  r 

flon  tantum  per  multitudinem  et  iterationem  exem* 

plonnD :  sed  etiam  per  cognitionem  nts&s  antece* 

tatiiini.et  consequentittm ,  id  est,  caussarum  et 

eSecrommr  veluti  remedii  salubritas  cognita  et  ex 

nQitis  sanationum  exemplis,  et  ex  interiore  ejus 

aatura,  et  ad  morbi  genus  ratione  et  efficientti » 

adenm  veriBimilitndinis  gradum  confirmatur,  qui 

prope  ad  summam  evidentiam  accedat.    Quam  n^ 

tioneo  sigtlificavimus  in  Logicrs,  III,  7,  8. 

I.  Et  quod  ubique  inculcat,  et  modo  memor»» 
vi,  furam  Rationem  non  ttUra  fines  Emperienh 
^iee^  nec  ad  res^  qaae  sensihus  corporis  attrn^ 
fitfucant ,  progredi  posse;  et  proinde  graviisimo* 
tm  dogmatum ,  Diyinae  Naturae  ac  Proyiderh^ 
to,  Libertatis  et  Immortalitatis  Ammorum  hum 
Manorum ,  protationem  nort  Purae  Rationis ,  id 
w  Metaphysicae ,  sed  Practicae  Rationis  esse  ar* 
tltmcntum :  pluribus  partibus  k  vero  aberrare  vi* 
detur.    Primnm:  noa  consentaneua  sibi  est  in  eo» 

quod 


qpod ,  quum  Gatc^orias  i  priori ,  intelligibiles  t^. 

■ 

aptiquiores  esse  Ezperieutii  statiiit ,  ab  his  nulluof 
progressum  ad  nova  inteliigibilia  cdncedit.    Nani 
jpsi  illi  Pbilosophi ,  qui  nil  ^nte  sensuum  impul- 
sionem  in  Animo  esse  volunt ,  veluti  Aristotelea  ^ 
Stoici,  Lockius,  et  p^erique,  hi  tatnpn  adituid 
ad  illas  notiones^  Dei,  Immorta{itatis »  Libertar 
ki$9  r^)inquunt,  earuinque  demonstrationf»  tiien* 
tnr.    Et  recte  quidem.     Nam  hoc  est  Rationii 
^umanae ,  k  rebus  cogtiltis  ad  res  incogQltiis  p^ 
xenire:  ut  in  omni  fit  disciplina^   arte^  fet  yita 
communi*  Quid  igitur  impedit,  quominus  i  Prin^, 
cipio  Caassae  ad  cogitationem  cognitionem^ue  Pri^ 
tnae  Caussae  effectricis  Mtandi  hujus  p^rv^nlafpusi^ 
(amque  Caussaia  ^ITectricem   pdtentifl  et  iptelli^ 
gepti&  parem  et  idoneam  huic  tanto  operi  confi-s 
^iendo  judicemusf   Npn  mpdo  pil  Impedit;  8e4 
^ogit  etiam  Rado^  sana  quidem;  frustra  vetante 
ILantiana  Ratione.    Idem  valet  de  Itnmortalitate  ^ 
et  Liberute.    Deinde,  quod  supra  diximus,  qa) 
Aletaphysicatti  spoliat  £acultate  perveniendi  ad  ^es 
iiltra  iines  captumque  Experientiae  positas ,  is  ip^ 
$am  toUit  Metaphysicam  ^  et  frustra  quovis  itt^f 
4U  suuQ  i(lud  4  friori  ac  tramscendcfnale  jact^c^ 
Tum,  quod  illa  tria  placita,  Dei^  Immoif^ti^iti;' 
jtis,  Libertatis^  ex  Metaphysica  ad  Etbicam^  e^ 
^h^otetica  Ratione  ad  Practicam  relegat)  non  mor 
do  hacc  ipsa  placita  labefactat^  ex  lucido  firiQQr 
.  que  intelligentiae  fastigio  in  lubricam  et  conf usaacB- 
intemi  sensus  latebram  rejiciens:  scd  i(biKo9i^^ 

agit  ^ 


•l^,  €t  ipsmn  prifiiutn  Philoaophiae  officiam  ne^ 

gUglu    Hoc  eniqi  jubet  quterere  de  rebas  non  sa« 

UdD  an  et  piSt^  sed  etUm  quarc^  sinxi  jubet 

aiiMM  leram  indagare ,  quousque  fieri  potest :  ve« 

tit  subustere  in  illo  hi  9  ^uod  sin(  ^  quandp  adi« 

tps  ad  eamm  itirti  quarc  sint ,  adhuc  patet«  Nant 

ffia  prdecto  via  Cricicae  Pbilosopbiae    j^  Habeor 

ti  io  9t  Imperatiyum  Categoricum  jubentem  re« 

^cttigm:  bic  non  cst  nisi  a  Deo;  ergo  vo* 

^  Umtift  mea  est  libera'^,  et  Defus  ratioiaem  babet 

nbcneet  secus  factorum,  remunerando  et  pu« 

)yllieodo$  qaod  quando  in  hac  vita  non  fit,  ii( 

9,  fimrn  fiet;  et  Animi  sunt  immortates'^  sic  enioi 

faeimapretanturillam  formulam  supra^  memo- 

tmiit  illa  igitur  via  certe  praepostera  judicandt^ 

est;  juimam,  quod  Theoretica  dogmata  ex  Practi« 

codiicaotar^  contra  naturam  Philosophiae,  cujo^ 

QtPnictica  ex  Tbeoreticis  ducere,  K  ab  hotxm, 

600  sittpliciqne  fonte  omnem  reliquai^m  rennni 

cogDitionem  repetere,  nec  principia  multiplicare: 

tankf  quod  illa  tria  Theoretica  dogmata  Ipnge 

dtackliort  et  minus  incerta  sunt ,  quam  ille  Senh 

Htt  Mortlis  dubius  et  controversus ,  et  antiqi4* 

tos  et  patrum  memoria  diversis  disputationiboy 

igitatas,  necdum  dijudicatus ,  nunc  ^  Kantio^ 

V  indubitatus  9  nullis  novis  argumentis »  scd  oa» 

To  habita  iroperatorio  f  inaudito  nomine  Imp^^^ 

M  Categorici ,  in  scenam  revocatus  ac  produ« 

<tQs<   Nonne  hoc  est  Dcum  cx  machina  inducc^ 

»»tt  ctt«  Deo  Libertatem  atque  Immortalitatem? 

£f 


I^ .  -  E  P  I  S  T  0  L  A 

Et  quod  Epicurus  reprebendebatur,  Deum 
reliquisse,  re  sustulisse;  quod  nuUameiin  c 
do  knundo  fiartetn  concedens,  ejus  notionem 
animis  hominum  k  naturft  inditam  et  imi 
ajebatt  nonne  simile  in  tribuiS  illis  placiti 
tius  fecit?  Quid  est  aliud,  judicium  viri 
ratione  ad  sensum  irrationalem  et  mystican 
ritatem  transfcrre,  si  hoc  noh  est?  Pueris 
bi  istae  species  ostententur:  sapientiae  s 
argumentis  et  rationibus  doceantur.  Quai 
tem  illis  placitisr  antinomiac  litem  intendit 
lud  agit,  ut  ostendat  eorum  demonstratioi 
hiic  ii  philosophis  inventas  et  usurpatas  ] 
cere,  in  utramque  partem  valere,  nec  maj 
jnonstrari  posse  illa  vera  quam  falsa  esse  :  ] 
tur  cum  agit ,  nihil  agit.  Partim  enim  dem 
tiones  ilias  philosophorum  non  satis  pleni 
curate  retulit:  omnino  autem  non  cogitass 
te  non  curasse  Videtur,  eamdem  machinam 
se  ipsum  cOnverti  posse^  eamdem  esse  c 
t>mnium  theoretnatum ,  exceptis  mathen 
^uamvis  recte  exacteque  demonstratorum 
contrarium  converti  possint,  et  in  utramq 
tem  de  iis  disputare  liceat :  et  in  haiic  anti 
caussam  magis  etiam  plurima  sui  ipsius  dec 
cidere ,  quo  plura  ipse  siae  demonstratioHe 
lans  dictansque  posurt, 

7.   Sed  singillatim  pridcipia  videamus. 
omnes  ab  omni  aevo   tenuerint  philosopli 
sinsibilis  ad  Tempus  ct  Sfatium  cssc  adfi 


Aft   L  YNDE  NUM. 


m 


l^*tiOTi  Critid  boc  ita  jactarailt,  quasi  soli  sci^ 
xmt  €t  reperissent :  et  sane  aliquid  adjecerunt : 
hoc  scilicet  conclusionein :  Ergo  res  non  sensibi* 
ks  non  ad  Tcmpus  tt  Spaiium  adstrictac  sunt. 
Quodaeque  deganter  conclusum  est  atque  illud: 
Omnes  canes  habent  quatuor  pcdes ;  Ergo ,  qui 
MA  sufu  cancs  ,  non  habent  quatuor  fedes.    Sci- 
Kcet  Don  adtenderunt  ad  daagnitudinem  subjecti  et 
pnedicati^  eommque  proportionem.    Sed  hujus* 
modi  t»aralogismi  apud  novos  istos  Criticos  non 
sunt  infrequentes.    Quanto  meKus  erat  simplicem 
Vetemm  mionem  seqni :  duplici  via  ad  hoc  theo* 
lenn  pergentem  *,  Ontologica  et  Psychologica.    11« 
h  hiqusmodi  est:  Res  (^tk  Svrx}  sunt  vel^mere 
possibiles,  vel  existentes :  existentes  sunt  vel  cor- 
porales  vd  incorporales  t  corporales  nobis  inno* 
tescant  per  sensus  corporis,   ut  ad  Spatium  ac 
Tenpos  adstrictae :  incorpotales  quoque  esse  ra« 
tio  progressu  Intelligit,  item  eas  ad  Tempus  ad*> 
Btrictn;   8i  quidem  esse  pergUnt  ac  durant:  ad 
SpaumB^  nec  ne^  neutrum  intelligit,    P.<ycholo*i 
fica  laec.  estt    Notiones  sunt  rerum  vel  sensibi- 
lium,  vel  intelligibilium :  illaecum  notione  Tem» 
porisac  Spatii  conjunctae  sunt:  hae  an  item,  non 
Bqoet  ex  hac  distributione  ^  ergo  pergendum :  res 
intdligibiles  sunt  vel  singulares  et  concrerae ,  vel 
^ioiversales  et  abstractae :  hae  extra  Tempus   et 
Spinum  sunt:  illas  esse,  ratio  progressu  intelli- 
|it«  item  eas  ad  Tempus  adstrictas  esse,  si  qui- 
.'eni  i^  pergunt  ac  durant :  ad  Spatium  9  causaa 
*  r#/.  IL  N  Dul« 


t^  •    EnSTOLA      ' 

Mlfai^  i)u«e  Impcditt  ^  tppaiet;  hniBO  saidi 
detaf  aotlogia  T«Dpofis  et  iliarain  renmi  e: 
thm  i  i€  pmicipc»  esse  utrtosque  oon  omn 
les  Mnsttrtfc^^  sed  svo  sibi  modo  et  tatlone. 
isti  te  boc  exsmplo:  iioa  oumia  quadruped 
deiii  modo  quatoof  pede»  hsbeBt,  quo  ctne 
idia  genefa  diter^  ei  quodqae  genos  suo  si 
do^  Sk  in  mteUigibitibus  liit,  natints  c< 
tet  rA  inferiotes ,  yel  tdperiores ,  vel  supfi 
Deom  f  caussam  omntum  rerum  ,  Spatii  1 
litque  ptrddpet  esse  par  est  conreniente 
qof sqne  natufte :  ac  Dei  quidcm  Tenpns  e 
dum  esse  non  mutatione  rerum  et  snccessioi 
mentorum,  scd  coBstanti  et  immutabili  d 
ne^  tingulit  ptrtibus  totam  aeternttatem  < 
te :  Spttium  attem  ^^}  itfinita  praesentnr,  \ 
quadam  Deo  dignt  rationcr  Quae  oamityets 
fia  siQt  ignoramus»  tamen  necesse  etse,.  ut 
modo  &kiXt  inteUigimus,  Quo  de  trgiiment( 
gie  disaerunt  Ptotinut  VJ ,  8 ,  165  Plutarcl 
XI  Delptico  p«  392  y  393 :  et  alii ,  quos  tl 
davimus»  Jam  ipsa  Cacegoria  Spatiiquao 
MiBfbimaf t  esti  £  -^ 

VIL 

.    CR,  Hem  tuf  totumne  spiaariim  effundei 
cnm^paras  ? 

W*  Kgo  vero  putabam  me  flores  sptrge 
gratiw^  wbjt.bcere :^  ain  concca  tccidit,  1 


AD    LYNDENUM. 


19^ 


v;is 


li^  estis  i  qai  lA  hoe  tne  argumemum  coTtipUJ 
Ikdsk  £t  multo  plura  habebam;  Nam  quae  att-i- 
le  bOB  ttas  et  viginti  annos  notaveram ,  aec  jiiosteA 
feiipeimim^  miper  mihi  in  boc  rus  ejecto,  ac  tttr« 
iMtiS  meas  chartas  lustranti ,  forte  in  manus  inci^ 
fauit  j  ilKqBe  ad  legendum ,  et  quaestionem  m6* 
Mrit  Rcokndam  ^  advertentnt*  Unde  illos  vobis 
lorc9  inspersii 

VfU  Qtiod  nuiid  Sparsisti ,  satis  est  iin^  liiihl 
ioiifiiiBetiir  id^  qiiod  aliquando^  lecta  illa  Piirae 
Rationis  Gritica^  judicavi^  melius  esse  retinerd 
Hterem  Dostram  $  siVe  iiapuram  sive  mixtam  quis 
IrooK^  Mttaphysicam  ^  et  fecundam  iUam  retum 
lAiMaie^  ct  ratiODe  summopere  probabilem^  quait 
tevam  itaa  adoptare  pro  criticft  et  purft  se  ven^ 
9   non  valentem   ad    veteres   possessid»^ 
)  aedttm  ad  novas  acquil^endas^  vdi>k 
tlvidifliu  de  Deo,  Immortalitate  ^  Libertate:  it 
das  desiddhnnos :  iti  c.  de  rerum  extra  nos  vera 
tabitantia'^  de  Animi  et  Corporis  nexu ,  de  impe- 
jrfo  iH  se  ipsum  ^  de  eodem  confirniando  advefsus 
pemirbaiiolies  et  calamitates ,  de  aliis  quaestioni^ 
kus  cz  Metapbysica  proficiscentibus.    Haec  enit 
Mll  professio,   nullum  esse  problcma  Metaph^sU 
tm ,  fuin  ei  s^henth  copiam  fecisses  Critica  /'«- 
roiRa^ionisf  Scilicet  gravissimas  quaestioneS  es- 
lia  fines  Eiperientiae  retegare ,  et  ei  Metaph^rsi^a 
dtcmnscribere!  Unde  factum  est,  ut  nemo  adhtlc 
ia  liic  9ecta  Metapbyslcam  probabiliter  com(:tencQtf 
\A  systemate  conacripsisee  dlcatiir }  quippe  qme 

N  a  9«4 


ig6  '    B  P  I  S  T  O  L  A    ^ 

omnia  dekt  tc  diruit^  nec  aedificandi  HEiateraia 
relinquit. 

CR.  £t  mihi  satis  ests  qui  et  ipse  aliquando  i»- 
tiHB  legens  libruq^  ^  quum  argufBentum  de  Spatic 
cognovissem  ^  eura  abjeci }  quod  mihi  appareret  ^r- 
guia  pictorum ,  yeri  nihil^  omnia  ficta^  nec  reliqiu 
disputatio,  ut  il  falsis  initiis  profecta,  vm  estf 
posset.  Idque  multo  etiam  magis  nunc  judiavi^ 
explicita  ista  Categoriarum  vanitate.  Quare ,  age  ^ 
relinquamus  t^ndem  istos  Cimmerios  lacus,  ac  diai 
lunjinis  auras  repetamus. 

LYND.  Mibi  quidem ,  quamvis  bujiis^  seientiai 
experti ,  si  pace  vestra  dicere  licet  quid  sentiam 
•ic  videtur«  In  Metaphysica  constituoida,  ut  ii 
aliis  disciplini&,non  idspeetandura  esse,iit  fecun 
da,  sed  ut  vera  sit:  et,  si  nulla  omiiino  sit,  ne 
jisse  possit,  ut  boc  ipsum  ,  nullam  esse  nec  ea& 
posse,  Bobis  perspectum  exploratumque  iat.  Deia 
de  Kantiuffl  tanti  y  ut  fertur ,  ingenii  vifura  ,  nihil 
ste  utilitatis  attulisse  dicamus  ? 

W.  £t  modeste  et  prudenter  mones ,  LyndcM 

v£go  jt  vobis  rogatus  atque  adeo  coactus  dicere  qui 

-JQ  Critica  Purae  Rationis  improbassem  ,  homc 

quaedamenumeravi.  Sunt  vero  etiamquaeprobeoi 

.nimirum  singularum  quarumdam  partiura  expo}itio 

^erayet  acutas  nonnulias  animadversionesT  Atuai 

versam  doctrinara ,  principia  et  exitum ,  probare  10 

non  posse  fateor.  Omnino ,  ut  ais  9  nil  nisi  veniii 

quaerimus :  sed  hoc  ipsum  ab  aliis  nobis  obhicuiia 

aA  verum  sit ,  nostro  ipsi  judicio  9  non  aliena  aii 

cto 


.-  * 


A  D     L  Y  N  D  E  N  U  M,       .197 

etorititt,  probare  (tebemus.    Et  quod  quaeris  de 
orilitate,  duts  certe  attulit.    Akeram ,  quod  alios  » 
^uie  ipsi  deessent,  requlrentes ,  ad  quaerendum  eic« 
citavit.    Alteram,  quod  confirmari  vidimus  vece^ 
Rm  queidam ,  homines  semper  esse  fueros ,  nec 
pfiorua  exemplis  discere  sibi  cavere.    Nam  quum 
inde  i  nata  Phiiosophia,  .per  bis  mille  et  quadrin* 
geDtos  annos,  quaevis  fere  generatio  novam  se- 
cum  mlerit ,  quae  verum  antea  frustra  quaesitum 
avemsse  putaretur;  tamen  proxima  quaevis  gene« 
ratioy  quasi  oblita  errorem  prioris  generationis  , 
•tti  sibi  viee  eumdem  errorem  rursus  erravit«    Er- 
(0  vir  quidam  quem  nostis ,  aliorum  judicio  valde 
doctos,  et  meo  non  indoctus,  me'  serio  monuit 
ne  porro  fidem  Platoni,  Aristoteli,  allisque  phi* 
losopliis  haberem;   Kantium  enim  jam  veritatem 
faodem  invenisse  et  patefecisse.    Itaque,  inquam  , 
koDc  legisti.    Non  legi,  inquit:    &ed  adeo  multi 
sic  deKantio  affirmant,  ut  dubitari  nequeat.   Te, 
niLyndene,  qu\  esse  tt  yideri  distin^uere  nosti, 
popaltris  damor  non  auferet,   nec  h  judicii  via 
dgiciet,    Sic  nos  etiam,  qui  docti  dicimur,  siml* 
lesreperimur  pueris  et  puellis,  novissimam  quam* 
qoevestis  et  omatus  speciem  puicherrimam ,  prio« 
leiB  autem  inficetam  judicantibus.    Adeo  nec  ad 
Pliilosophiae ,  nec   ad  stuliitiae ,  finem  pervenii« 
&D8. '  Sed ,  ut  ad  rem  redeam ,  qui^  mihi  porro 
Kciderit,  audiatis.    Horum  igitur  in  Kantii  do« 
ctrioa  et  admissorum  animadvcrsio,  et  omissoruoi 
(bideratiQ  j  ^ffecit ,  ut  tianc  Purae  Rationis  Cri« 

N  3  \in 


f»|  EPI6T0LA 

m 

\ 

lictiD  rqmdlarenu    Cujiis  ne  r^udUtionb  <6  wi 

pus  poenituit,  quod  po8te«  cognovi  item  facei 

et  feciise  veteranos ,  et  in  his  compiiires  doctos  < 

lntelligentes  viros  ia  Metaphysicte  tcientia  dudut 

laudem  adeptos  ,  Eberhardun  ^  Mendelsolinum 

platperuQ^  9  Garviqm ,  Hefderum ,  Federuai »  Me 

neraium ,    Tiedemannum  »    Scfaw^bf u8b  ,    Nki 

laium ,  Wielandum ,  Reinhardum ,  Falcluum ,  Hei 

pingium  9  W^abaiiptium ,  Stattlerum  :  f  uorum  i 

ifid  f^ufloi^  unua  mibi  potior  est  decem  mttttbi 

novitiis  imperitia  sua  captis ,  novitaci  applaudei 

tibuSf    £t  nostratium  paucissimi  novae  aectae  sti 

.  debant ,  et  hi  novitii ,  nulla  antea  Pbilosophtae  cc 

gnitione  subacti,    £x  quibus  unus  aut  alter  faai 

liaris  pie  hortabatur,  ut  ipae  quoque  Criticae  hi 

jus  beneficio  uterer,  meque  Kantianum  facereti 

^ui  fere  respopdebam :    ^  Ego  et  in  Litens  cc 

^  Philosophia,  meam  mihi  dudum  Criticani  et  h 

^  beo  et  servo :  legi  Kantianum  librum ,  aec  pn 

y  bare  potui,  quae  quidem  intellexi/*     IUi  i 

docere  vcile:  ego  sermonem  ip  aliud  convertc 

^rguraentum ,  dp  quo  inter  nos  conveniaret.  Sic  t 

ignorantiae  et  tarditatis  obtentu  i^  moiestm  eoru 

sedulit^ie  liberabam,    Quamquam  ne  novitti  qt 

,^em  omiies  ingenii  studiique  laude  parent.    Laf 

,  6unt,  saecuii  illec^bris  et  clari  viri  nomini^que  a 

,  ^iifatiotie  judicium  praecurrente  et  occupante.  C 

.  viro  quod  novitatis  et  admirabilitatis  captatio  t 

■  fuit^  Liter^rum  scientia  ec  Philasophiae  Histo 

.  ^u^  ^  9i)  ci  9l?fvit  np^  povos,  igm^ro?,  I 

m 


'ttiintdvertentes :  tt  condonftnduin  caeteris  ^us  inir 
genii  dotibits:  cogttaodumqiie  illud,  tiofi  ^nls 
poswmus  §mnes.  Et  fuit  sane  eaeterum  Kantius' 
eiceMens  unirersae  scientii  Philosophiae :  exerci* 
titiis  Metaphysicarum  tractitione  rationum  9  sin* 
gahris  acnmine:  oratione  argutus,  nec  sine  sa« 
I^  Neque  tamen  ideo  ejus  doctrinam  probamus* 
Et  ipse  k  magnis  viris ,  Platone  9  Leibnitzio » 
ATismde ,  Lockio ,  aliisque  dtssensit.  Et  nobis 
liceat  i  Kantio  dissentire.  Amicus  Pltu^  ,  std  ma^ 
^'5  amica  verUas.  -«  Jam  vero  ,  me  tandem  <fi* 
nittice.   DixiJ 

VIIL 

CR«  Istud  vero  Dixi  nil  tibi  proderit,  qtto  ma^ 
^s  te  sermone  defunctum  putes :  neque  nos  hanc 
fonMlafli  accipimus;  qnin  te  adhuc  debiti  reum 
teDemus,  qui  nondum  declaramis  quod  quaereba* 
BQs,  quare  tuum  ipse  Metaphysicum  libellum  non 
etfideris;  siquidem  nova  doctrina  nil  ejusmodi  tibi 
tttriit,  quo  tuus  tibt  foetus  tot  rdbnnandus, 
lot  ibdicandus ,  vidcrctur. 
W.  Id  quidem  sponte  inteUigere  poteracis  cx  eo, 
qood  dixi ,  me  tn  LtterariHa  ottliedrara  traduitum , 
ii^mis  etiam  bunc  comtDUtationis  fructnm  ce« 
pii8e,quod  me  libelli  iUius  edendi  oecessiGkte  Mln- 
tiB  viderem.  Quod  multo  etkm  magis  posoea  sie 
itfic«vi(  quumtouGermaitiacumulru  Kantiano  agi* 
tuetur ,  et  pauci  veterani ,  adversus  nmumerabileiii.' 
ooviiiorum  muUitudinem ,  pristinam  possei^siuiidm 

N  4  a^- 


««• 


ico  EPISTOLA 

t^re  merestun    Quid  enim  mihi  tot  partibus 
Rantiana  ratiooe  dissentienti ,  bunc  libdlum  eden^ 
ti  accidi&sct,  nisi  ut  in  mediam  belli  scholasticm. 
flammam  inciderem  ?  Ergo  cautus  mihi  ipse  |^ro<- 
spejUy  domi  mansi:  sic 


LYND.  Neque  tamen  satir.  tutus  i 
telis  mansisti, 
W.  Quibusnam  illis? 

LYND.    Illis,  inquam  9  quibus  Belgicu^  6Cii«. 
ptor   Critici   Horrei  te   petjir  ,  eorum   nomine» 
quae  in  Vita  Rubnkenii  de  Phiiosopbia  Kantiana 
posuistL 

W.  Nunc  memini,  abs  te  admonitus:  et  rect6. 
dicis  petiit;  non  enim   feriit  nec  attigit;  nequc 
tunc  animadverti »  nec  postea  cogitavi. 

CR»  Nec  mirum;  qyippe  ab  invalido  jaciilator^ 
missa  tela  usque  ad  te  pervenire  non  potuerunt. 
An  vero  aliquid  simultatis  tibi  cum  homine  fuitji 
qui  te  peteret. 

,  W.   Nil  quidquam,  quod  quidem  sciam. 
.  LYND.    Isovistine  eum  et  vidisti? 
'  W,  Cognovi  et  vidi  adoiescens  adolesccntulun , 
primo  Amstelodamensi  tempore  meas  scholas  au« 
dientem^  Metaphysic.:8  et  Graecas:  quarum  iUaa 
privatim  domi  meae,  liaa  gratisin  Remonstrantiun^ 
Collegto  habebam. 
LYND«  lune  discipulus  tuu»  fuit  ? 


A  D    JL  Y  N  D  E  N  U  M*  tot. 

W.  Fuit  jioditor :  discipuluin  dicere  noD  audeo^ 

LYND.   Quidita? 

%  Quia  d|scipuli  sunt,  qui  discunt:  iileauteni 
19  quid  didicerit ,  nescio. 

PH.  Attamen  haec,  quaecumque  fuit,  disciplif 
qie  Decessitu4o  satis  v^lere  debebat  9  \it  pe  publf« 
c$  te  reprehenderet. 

CRt  Kantianum  videtur,  gratuitam  benevolen* 
tiim  professum  9  ingratam  malevolentiam  exercere, 

LYND.  An  vero  alius  quis  Kantianua  iila  de 
caossi  te  reprehendit  ? 

W.  Nemo  prorsus,  quod  noverim, 

LYND*  Quid  ipse  I^antius,  cui  tu,  ut  vete4 
Ruhnkeuii  condiscipulo  et  civi  f  Vitae  illius  ezem« 
pluin  Qisisti  ? 

W.  Ipse  per  senectutem  ad  scribendum  infirmus, 
icscripsjt  per  amicum  suuip  Rinckium ,  eruditissi-^ 
&1U10  vinim  9  pe^humaniter  adeo :  et  alioa  quideni 
K  locos  memoravit ,  illos  ab  Horreario  poste^ 
icpidiensos,  ne  hilum  quidenu 

CR.  En  fanaticutn  Horrearii  ingepium  1  qui  i 
KiflnQ  ignoratus  9  nedum  rogatus,  sua  sponte  de^ 
fiasorem  se  illi  9  inquisitorem  nobis ,  obtrudat. 

LYND.  De  illo  yutem  Horrei  sgriptore,  r&f 
Sctis  tais  acholis  ,  deinceps  quid  factum  est? 
1m  nunc  quidem  eum  Amstelodami  degere,  Pro-» 
Gssoremque  salutari ,  audio,  adeptum  tuam  quon^ 
m  m  Remoxistiantium  CoUegio  veterem  catbe<? 


N5  Wt 


^ '  '     E  F  I  S  T  0  L  A 

*  W.  Neacio:  noYerit  Pfailalethes,  qoi  naas  i 
paucis  Dostratium  plurimos  homines  novit. 

*  PH,  Hunc  qnidem  non  nimis.  niud  dunmaf 
cnm  Leidae  Theologiam  didicisse :  deinde  ruri  coi 
tiontle  sacerdotium  factitasse,  et  adversus  Bonnc 
6um  9  clarissimmn  Theotogum ,  pro  liberute  cc 
gitandi  sic  scripsisse,  quasi  pro  aris  et  focis  d< 
eertarett  per  qnam  Utem  ptimo  ejus  nomen  cognc 
0ci  mihique  innotescere  coeplt, 

*  CR»  En  comentaneum  sfbi  hominem!  qni  i 
Tbeologia  liberutem  cogitandf  tueatur ,  in  Phiic 
«ophia  migret ,  ac  dissemlentes  vexet.  Sed  narra 
^aeso  9  Philalethes ,  reliqmis  res  qus ,  qois  nosti 

*  PH«  Pancae  snnt,  Nam ,  abdicato  sacerdotio 
Amstelodamum  venit ,  ibique  senem  nostrnm  Meer 
icfitum  obseqmo  demulcens  9  hujns  cotnmcndatio 
fie  illam  cathedram  obtinnit.  £x  qim  eom  dttat 
onitiones  Latinas  habentem  a«dife  me  meqrini:  tl 
teram  atispicando  m«neH,  akerarn  fuliebreni  k 
obitum  Mecrschii :  cum  quidem  in  tttraqde  ifiCdO' 
4itum  quid  et  «nbsgrestfe  clamaret,  quasi  ad  sur 
dos  nisticos  dioens.  Oratiomim  Latinitate  i  scrf* 
ptore  cujusdam  Ephemeridts  Belgicae  ifeprehensi. 
iib  hoc  gradu  dejectns ,  se  ad  &etgice  scrfbendaa 
recepit,  Paucts  post  annis ,  abdicata  cathedra ,  il 
Wcstphaliam  habitatnm  abitt,  Mox  inde  rednx 
Kantiano  afilatn  instinctus,doctrinam  in  Germani 
tunc  jam  labcntem ,  sed  sibi  nostratibnsque  novani 
quasi  post  festum  venditare  ac  divulgare  co^pit 
Ctlticum  Horreum-in^ituit^inde  veluti  h  superi< 


1 


fe toeo, ftfttrf^i  isstar  vatis  ▼ocfferans :  ^  inagfm 
^  exsHtit  Kofahts  propheta  ^  et  ego  hujus  inter 
n  Bmaf9os  excrior  hypopAeta :  tueem  ille  aceendtt 
^tntenehris;  surgite  tandem^  o  cives^  ex  igne^ 
9  ratuiae  yeterno ,  et  tantam  ad'  htcem  mentef 
„  cmertite  vestras.^*  Quo  clamore  qimin  peritis 
risum,  imperitis  admrrationem  excitasset,  perge« 
bat  vaticinari,  privatim  in  circulis,  publice  ex 
Horreo^  obtestans  et  incusans  voluntariam  caeci- 
tatem  hominuro  ,  qui  non  omnes  Kantianum  lumea 
<ospiceitat  et  colerent:  scriptorem  quemque,  qui 
de  hoc  lumine  non  satis  honorifice  ac  reverenter 
locntus  viderctur,  producens  et  reprehendens :  ec 
quorom  numero,  tu  quoque  nominatim  fuisti,  W3 
et,  nt  tantum  nostrates  nominem^  Wynperssii, 
Xfuntinghius  9  Ypejus,  Calkoenius,  Nieuhoffius, 
^eirhiQS,  Alphenus,  clari  suo  quisqiie  in  genero 
viri.  Porro ,  inique  ferens  suam  virtutem  non  sa** 
tis  agnosci ,  neque  se  novae  luci  spargendae  in  Ba^ 
^vas  Academias  acciri,  eas  Nyctopolio  et  Scoto* 
l^olin  appellitare  i  indignari  eas  non  ita  beatas  es^ 
tCf  ut  i  se  tam  pulcro  et  lucido  Sole  illustrentur, 
biterta  pauci  eum  homines  sequi  et  probare:  legen* 
-  tJQm  numerus  minui:  plerique  continuo  clamore, 
;  tt  qusdem  materiae  formaeque  perpetua  iteratlonen 
[  iitiati,  et  cramben  toties  recoctam  fastidientes , 
'..  alit  studia  requirere:  Criticum  Horreum  extabe« 
I  scere:  Kantii  cultus  evanescere:  diutius  quideia 
ille  duraturqs ,  si  claros  auctoritate,  et  Mctapby^i 
U($  do^end4  spectatos  viros,  veluii  WynperSsios, 


^  EPI S  TOL  A 

HeonertiutD  9  Rossynium»  Swindenuin,  Nieuhi 
£uro,  similesque  potius  patronos,  quam  Horr 
fium  praeconem  nactus  fuisset.  Uaec  habui  qi 
jecordarer,  Lijndene;  pjura  si  nsquiris,  Wyu( 
J^achiMm  urg,e« 


IXt 


W.  Quas!  vero  Qi  non  ita  me  hodie  urgeas , 
tiullum  Lyndenp  urgendi  locum  relinquas.  Eqi 
dem  vobis  affinpo  ,  me  isto  de  negotio  nil  digni 
vestra  cognitioi^e  praeterea  scire, 

PH«  Age,  age,  nisi  digpuoi ,  ipodo  aljqutd, ' 
Sndignum.     Certe  de  Orationibus  illis  cupio  s 
Te  quid  judices;   quippe  quas  te  cognovisse 
tis  memini.    Scin*  tibi  hodie  non  esse  recusa 
facultatem,  teque  nostrum  esse ,  nisi  xrjym, 

men  xpi^^^* 

W.  Haec  vero  non  ^pnfrtq  est ,  sed  drixP^ 
qui  patientia  mea  prorsus  abutamini.  Nam  qi 
modo  de  crambe  dixisti ,  UQnne  putas  tpihi  quo' 
ea  iteranda  nauseaip  fieri. 

PH.  Esto :  hodie  totifm  hoc  tibi  exhauriend 
est:  cras  liber  eris. 

CR.  Immo  jam  hodie  liber  eris,  et  symbo 
tbs  me  feres;  si  quidem  id  unum  adhuc,  q 
Philalethes  quaerit,  nobi$  expleveris, 

FH.  Ista  conditione  et  ego  tibi  auctoramen 
promitto. 

W.  Hoccin^  ^rat,  ^uod  initio  hujus  serm 


AD    LYNDENU^.  itff^ 

irviceni'  subridebads  ,  affirmantes^  cum  vobis  op^ 
ponooam  accidere  ?  . 

tH*  Sic  est:  nam  paulo  antea,  quam  ad  te  itf«i<. 
tnbamus,  hac  ipsa  de  re  locuti  ecamus;  et  eg<^. 
Critobulo  dixeram ,,  me  per  otii  lusum  aliquando 
tuaiD  caussam  meditatum  esse:  et  hic  mihi  respoo^ 
derat,  se  simile  quid  suum  memorift  tenere, 

W.  Ergo  vobis  ^orem  geram ;  m  ^meae  ipse 
dipiditati  vefaementer  i  yobis  iiicensae  satisfaciam/ 

LYND.  £c  illud,  quod  sub  ipsum  tempus  ediw 
tie  m  Horreo  iHius  reprefaensionis  me  alii ,  et  ego 
te  ioterrogabam ,  an  ad  eam  responsnrus  esses  f    ' 

W.  Ent  huncf  quoque  Lyndenum  oneri  oHus 
addatem  1  Nam  tibi  quidenr  jam  tunc ,  ut  puta^ 
atnsCiciebam  dieens ,  n  Quid  enim  respondeam  fe* 
9(  bricitant» ,  miserando  potius  quam  refellendo? 
ly  000  magis  qiram  caniculis ,  quae  antea  me  ttU 
»  htrarunt.'' 

PH.  Sed ,  age !  dic  tandem  de  Orationibus. 

W.  Er|[o^  quod  Latinitatem,  et  alia  subinde^ 

deaideravit  ac  notavit  ignotus  censor ,  non  fuit  dai 

Dibiio.    Ipse  in  qnadam  Ephemeride  respondens 

feofori^  pronundabat ,  eom  nil  scire,  stupidum 

Ufttt  Belgice  appellans :  affirmans ,  bonicatem  orist 

tioois  suae  doctissimis  Amstelddamensibus  pto* 

M.    Qood  quum  aliquis  mirans  mifai  narraret^ 

if^U  me ,  inquam ,  in  ilUs  doctissimis  Amsnhda^ 

mnsibus  numerare.    Equidem  ^  consilio  nuper  ca^ 

pto  censendarum  Orationum  nostra  memoria  ha« 

bitaram^  iilas  quoque  ad  earum»  quibus  cedsu« 

a 


MS^  .    BriS  TOL  A 

cttinplo  Ckeronis  9  non  vidlt  res  prorsus  ess^  ^^ 
versas :  Ciceronem  primuni  diserce  de  Phiiosophia 
Bcribentem,  verba,  quae  nondum  erant,  Latiua 
de  GraeCis  fecisse ,  itaqiie  res  verbis  illustrasset 
Kantium  nactum  Imguam  Germanicam  abiindantis^ 
aimam  et  suflScientem  coivis  philosdpbae  notioiii 
ac  sectae,  veteribus  rebus  nova  nomina  posuisse^ 
tortuosam  sent^tiarum  constructionem  instituis* 
se ,  itaque  ex  luce  tenebras  fecisse.  Et  vult  Hor^ 
rearius  se  doctum  et  elegantem  facere  citandis  ve« 
terum  dictis  ac  versibus,  et  facetum  conforinancio 
dialo{(o!  Quae  omamenta  in  homine  aliena,  vel 
Xractdum  varium  i  vel  saltantem  auritulum,  ez  f^ 
bula  nobis  referunt.    Satin'  haec  vobis  fordter? 

W.  Satis  fortiter;  sed  breviter,  ut  festinantia 
ftbire. 

LYND.  Equidem  et  de  Ciceronis  canssa ,  no^ 
vis  verbis  Philosophiam  augentis ,  aliquando  haoe 
ipsam  thesin  ad  disputandum  posui :  et  recens  Lei- 
dam  vetiiens ,  dissertationes  petend6  Jurisconaolti 
gradui  scriptas  perlustrans,  videns  plenas  citatis 
^nultorum  auctorum  locls,  earum  scriptores  loogs 
duditissimos  homines  esse  putavi.  Postea  inteili- 
gere  coepi  unde,  plurimarum  quidem,  illa  doctri^ 
nae  copia  venirer :  scilicet  in  Jurisprudentia  ex  paiH 
cis  recentiorum  interpretum  libris :  in  Literis  twsf 
tem  saepe  ex  Langii  Polyanthea,  Erasmi  Adagns^ 
Lexico  Poetico,  aut^  si  forte,  ex  Vossii  libiis, 
Ftbricil  Bibliothecis ,  Bruckero,  aliis:  nec  Us 
mediiate  legendis,  sed  torum  indicibus  pervola< 

tau 


AD    LYNDENUNi.  jto» 

:  locts  citatis  ^ublegendift,  Neque  tameA 
^nere  ^cfiptorein  Horrei  Critici  esse  dico') 
jus  scripu  numquaoi  legi.  . 
tqui  hujusmodi  fere  sunt.  In  Philoso^ 
n  non  nisi  Kantiaha  tenet,  etque  quaii. 
enus  oracuia  resonattalios,  priores  et  vd^ 
:o  non  legit,  ut  Historiam  quoquePhilo^ 
;norare  videaturi  * 

•  Quod  ad  Phiiosophiam  attinet,  equi- 
ejus  scientem,  nec  philosophum  me  fero; 
B  hoc  noroen  jam  sapUntem  9  nec  ampilus 
n  sdpientiae  ^  qobd  onlnes  ttst  volumui, 
:;  ut  si  errorem  consuetudinis  corrigei'^ 
^  amator  saj^ientiae  lion  philosophus ,  sed 
^4fSophas  diCendus  sit.'   Sed  in  Philosophiae 
empef  hic  frequens  trror  fuit  9  ut  magls 
uam  Philosophiae  studeretur  i  et  ut  homi* 
rai  acuti  et  laudis  cupiditate  inCensi ,  casu 
tm  magistrum  incidentes,  ejusque  auctorU 
)ti  9  nil  nisi  hujus  decreta  tetterent,  his 
is  superblrent ;  aliorum  placita  phiiosophd* 
inmvis  ignorantes  nee  inteiligentes  9  abj{« 

Modeste,  ut  serope^,  de  te  judicas,  Lyft. 

!t  poteras  certiore  etiam  cum  ratione  Philo'^ 

scientem   te  ferre^'  t^mxA  tnUlti  noVitiae 

le  seetatores.  Nam ,  ne  de  mds  dicam  scho- 

quibus  Historiam  Phiiosophiae  cdgnovisti : 

ico  certe  studio    LogicUni  meuui  llbeiUim 

cisti :  Giceronem  ,  Xenophontem ,  DiogenMi 

II.  O  Laer« 


«a  .     BFISTQLA 

tracrthitil,  fegendo  contrivisti:  pnecipuas  PUkH 
^hiae  partes  tradentem  audivisti  Wynperssiain  ^ 
Tenerandum  senem^  acumine  et  scientiae  copia  m^ 
Afif  Jtvrd^ni  i?Ju$u  novitiohim  :  denique  faculiatis 
tuae  specimen  exhibuistl  Panaetianam  disputatioif 
Hem  9  de  qua  Homerice  affirmare  possumus  , 

XI. 

< 

PH.  Immo  et  hic  totus  sermo^  credoa  cjnsmo» 
di  fuit  9  ut  nuUius  ei  lectoris  acumen  reformidan^ 
dtim  videatur. 

W.  Vestris  in  hoc  sermone  partibus  facite  %aotf 
Tultis :  ego  meam  9  eam  quidem  de  Horreario  ne^ 
f  otio  9  partem  in  publicum  protrudere  nolim* 

PH.  Quidni? 

W.  Quia  neque  ad  priorum  latratiunculas  caiH--^ 
cularum  9  aut  commpvi  me  9  aut  omnino  convert|s 
ct  hanc  postremam  dudum  oblivitme  sep^veniB;^ 
nec  9  nisi  ik  vobis  admonitus  9  umquam  rccordata^ 
essem:  deinde  quis  velit  sermoncs  de  his  nogifr 
habitos  etiam  conscribere ,  et  bona  stttdiis^ue  d^ 
6ita  tempora  perdere  ? 

PH.   Audin'  quid  dicam? 

W»  Si  dices  9.  audiam, 

PH.  Tu  nimium  intentus  tuis  es  studiis;  IC 
ad  malevolorum  in  te  maledicta  obsurdueris  et  plft- 
ste  obtorpueris :  sic  homunculis  ad  porro  maledi- 
(endum  animus  ciescit  9  ut  identidem  nostne  ali^ 


1 
i 


A  D    L  V  N  D  E  N  U  M.  ft» 


pttfcntiae  thsult^nt^  luque  bunc  sqhiio^ 
tan  conscribere  ^  mininie  est  tenipus  perdere :  sed 
tipas  utile  ac  necessarium  facere*  Neque  vole  te 
kliriun  inferenti  refer? e ,  sed  ei  bene  facere  admo* 
tado  et  corrigendo»  Volo  te  Plutarchi  tui  prae^ 
cq^obsequi. 

W.  Quem  tu  nihi  Plutarcbum^  quae  praecei 
yta,  objicis? 

PH»  llla  nimirun^  de  Divinae  Tarditate  Vindir 
coe:  quam  nobis  imitandatS:  esse»  tarde  quidm  , 
sedtamqi  ponieDdo^  medicime  jD6tar(  ne  nocetiiiv 
tM^  qMSsi  prospero  successtt  e|ati  et  exsultantes 
liocere  et  peccare  pergant ,  sed  reprehensi  et  eoer* 
eiti  mdiores  reddantnr. 

W.  Mirabiliter  quldem  y  nec  umen  ngn  probi» 
Uliter^  Mrra^» 

PH.  S^  est»    Scio  te  oumquam  ^ogit9s$e  d^ 

Horreario  rcfellendo;    neque^  qua^vis  4  me  ^ 

diis  admomtun ,  tnis  studiis  aliquid  S4ibsecivi  tem- 

y»fis  snbtrafaere ,  et  ad  istam  cogicatioQera  scr^ 

Itioieaift    confcnre  ^    operae    pretium    duxisse» 

Nuflc  viden^  quantam  unus  Jhic  pomeridianus  ser* 

■o  iiflbit  materiam  pepererit:  quam  tibi  certe  fa« 

cile  sit  verbis  et  oratione  vestire*    lllad  etiam  a^ 

tftare  debes ,  argumentum  esse  convenieas ,  atque 

debitum »  Bibliotfaecae   tuae  Criticac :   quo 

conscribendo  ac  prodendo  omnes  intelligant  ^  tua^ 

blochecae  et  Horrei  diversas  esse  Criticas :  qiuod 

quidaoi  ioept»  faomipes  eas  qyuidem  generis 

O  a  es« 


in  E  P  I  S  T  O  L  A 

esse  puta¥erunt,  et  Horrearium  te  per  aemtihtk^^ 
fiem  ac  nvaliutem  sugrllasse. 

W,  Ineptos  profeeto  istos  fuisse  oportet. 

PH.  Ita  fuerunt ,  et  adhuc  sunt :  quibus  tM^ 
foen  hoc  dandum  sit:  et  simul  rationtm  haberede-i»' 
bes  prudentum ,  qui  multi  ez  illa ,  in  Vita  RuhiH»" 
kenii,  facta  mentione  Metaphysicae  Kantianae^ 
exspectant,  ut  tuam  de  hac  sententiam  disen^' 
proda^. 

W.  Caetera  haud  scio  an  vere  dicas :  ilhid  yt^ 
reor ,  nt  Horrearius  nostra  scriptione  corrigitar. 

PH.  Aut  hacy  aut  nulla  AtA  mediciflt,  corvi-i-* 
gtmt. 

W,  Esto:  sed  scin*  quid  vos  veHm:  datemil 
Mttm  hanc  veniam ,  ut  ego  meam ,  vos  vestfaiD 
sermonis  partem  conscribaiis:  deinde,  utme  m( 
£ynd€no  ditate  sinatis,  ciii  dudum  aliquid  licenw -* 
larum  promisi'^ 

'  PH.  Totum  conscribes,  et  totum  Ljpndeno 
cabis.    Atque  sic  habeas ,  nos  nobis  imperium  Li 
te  prorogasse  etlm  in  diera ,  quo  die  sermo 
totus  editus  prodierit. 

W.  Sed  dubito  an  vestra  meftque  diet» 
n  oumia  possim.  •  ^ 

PH.  Si   quid  oblitus  fueris,  nos  tc   ffloneb' 
iDus,  propediem  ad  te  redituri  et  pensum 
cturi»  f  ii 

W.  Ergo  mihi  optimum  erit,  sapientes  imitar>#°^ 
^uos  ajuntjibertatem  in  summa  servitute  retineiw^^ 


l 


f~ 


A  D    L  Y  N  D  E  N  U  M.  ars 

I3)enter  faciuAdo  id  ,  quod  cogumujr  «t  oqmino  fibi 
fitnidaiD  est. 

PH.  Ic4  fac,  et  sapienter  facies.  JSed  uunc, 
^oia  advesperascit ,  nobisque  in  urbem  redeundum 
cst,  haec  hactenus:  jamque  vale. 

Wm  £t  vos  valeatis  imperatores. 

CR.  Siccine  abeuntes  adhuc  lacessis? 

W,  Dicam  verius ,  £(  vos  valeatis  amici. 

CR.  Video  quid  velis,  quia  sciiicet  libent^ 
ruri  manes :  dic  totum  vefsum » Et  Lddac  turrc^  ^ 
fX  m  foUatis  amici. 

W.  Malo  hoc  &  te ,  quam  i  me,  cUci,  Tu  au« 
tpn  sic  )rale ,  ut  id  vere  dixisti. 


.    Hic  nobis  exitus  fuit  sermonis:  idemque  mihi 

jit  finis  epistolae.    Quam  ego  ad  Te,  Lyndene, 

scriptaoi ,  eo  consilio  edidi ,  ut  amoris  erga  Te 

md  a^ume^tjim  Q(staret.   Sic  enim  Tibi  persuai» 

.^ns  ?f lim  t  Te  mihi  cuip  antea  carissimum  fuis- 

.se,tuiD  auper  carior^m  etiam  redditum  ^%t%  quod 

Te  i  peregrinatione    redncem ,  exterarum   patriao 

fuove  rerum  neq  laudatorem  nimium ,  nec  repre« 

.kosorem,  sed  utrarumque  justum  existimatorem, 

lediisse;  nativum  animi  candorem  9  Literarum  no^ 

stranim  studium ,  gmorem  denique  veterem  erga 

oetuum»  integFum  sinccrumque  retuliss^»  agnp-i 

jcerem«     Ita  et  Tu  vale.    Scripsi  ruri  d.  xxiv, 

i^^cembris  Ai.  MDCCCVII, 

0}  Oft 


rxi6         DE  OBITU  SAXII,  HANAE, 

Jtcobuin  Ja^eram ,  insigni   scientiae  ingeqiiqoi. 
laude  florentem  juvenem.    Hic  me  docens,  Hisio« 
riam »  Geographiam ,  veteres  Linguas ;  plura  etiia    ] 
volens  docere ,  quibus  nondum  maturus  eram ,  vek   \ 
Qfi  Mathematica ,  et  Latinos  versus  pangere ;  dao 
certe  bona,  quorum  prorsus  adhuc  ^pers  eranii 
8U0  exemplo  in  me  vel  excitavit  vel  ingeneraviCi 
sensum  pulcri ,  et  assiduitatem    studii ;  unde  b^  j 
cxum  est,  ut  Scriptores  Latini ,  in   primis  Virgi^ 
lius  et  Nepos,  et  placerent  mihi  summopere,  ct 
ad  legendum  relegendumque  me  allicerent  ac  tene" 
rent.    I^uarto  anno  ille  publicum  docendi  mimus,^ 
TQox  cathedram  Matheseos  in  Acade^iia  Rintelen^ 
81  adeptus,  nqstram  dom\im  reliquit:  ego  scholia 
Professorum  operaqi  dare  cQCpi :  quibus  qu^drieni 
Dium  partim  perceptis,  partim  degustatis,  quiflta 
anno  relictis,  totum  me  Graecorum  lectioni  dedi; 
ip  eaque  rursus  quadriennium  versatus ,  EQistcdim 
Criticam  ad  K-uhnkenium  scripsi.    Hoc  intervii^ 
I09   casu  in  Bangium  incidi,  eadem  in  urbe  de« 
gentem,  nobilis  familiae  paedagogum,  quindecim    j 
&re  annis  me  majorem ,   omnis  liberalis  doctrinae    \ 
peiritum ,  Graecarum-  autem  Latinarumque  Litent    j 
rum  accurata  scientia  excellentem ,  et  plaue  ad  Ei^  J 
nestinae  rationis  eleigamiam  exciiltum.    £t  huju$  ! 
H  mihi  viri  fnictuosa  fuit  consuetudo  ad  cognitiO"  - 
lem  in  primis  bonorum  librorum  in  Latinis  Li- 
teris,  in  quibus  tunc  novus  et  hpspes  eram.    Sa*» 
cerdotium  rusticanum  femel  nactus,  in  ejus  uoh 
br|  latuit;  Academ^e  luce^quamvis  unus  omnium 

.  di- 


JAEGERI  ET  BANGn.  aif 

igiQ; ,  fjamien  careos  per  eonim  vel  iffnotau 
fel  erroreoi ,  paeiies  quos  aut  comi&endan^ 
Ity4 ,  z$t  de&ren4ae  Cathedtae  potestaa  e8« 
[^aeterum  domi  suae  ad  Literarum  scien- 
udiebat  filios  jp&e  suos,  et  alios  subinde 
:ntes  ejus  discipiinae  praestantiam  expeten- 
quibus  etiam  fuit  Fridgricus  Creuzerus» 
EIoqQentiae  Literarumque  Graecarum  ee 
im  Professor  Marb^rgepsi^ ,  nung.  HeideU 
is,  vir  elegaptis  doctrinae,  compluribus 
ibris  cognitae  et  probatae.  Scriptis  9^ni* 
quibus  verbo  dlximus  BiMiothecae  Critlcae 
U  P.  138 ,  et  Vitae  Ruhnkenii  p.  165  (  *  )» 
randa  est  disputatio  Latina  in  Actis  So« 
Theologicae  iiaganae  edita,  secundi  loci 
•  9  ar^enteo  nummo,  condecorata  anno  cir- 
[DCCLXXXVUI.  Uterqn?,  ef  Jaegeru^ 
ius,  jam  provecta  aetate,  paralysi  la|)efa*p 
uxore  orbatus ,  liberorum  pietate  et  cura 
tU3,  yitam  tral^ens  mo^tam  nec  vit^em^ 
summi  beneficii  et  unici  remedii  instar  ha-y 
arque  nobis  eo  magis  dolendus  ,  quo  magi^ 
^ongruam  ipsorum  virtuti  vitae  obitusqu^ 
optare  solebamus^    Ao.  MDCCCVIII^ 


Horum  Opusc.  Vol.I.  p.(S78.] 


OS  OQ 


»  ' 


9 


DE  OBTTIT  D.  WYNPERSSltl^ 
ET    S.    F.   J.   RAVII. 


rp 


:ir 


£x  EniAiopensi 


PARTIS     DUODECIMAE 


BIBLIOTHfiCAE    CRITICAJS. 


1:11 
bp 


*  iV  ynpefssiiis  ,  venerandus  senet  ,   quem    p, '; 
luxx  (*)»  honoris  caussa  nominavimus,  obiit  d«  | 
VIII ,  Octobris  a,  MDCCCVIII ,  aetatis  octogesW  ? 
fiio  et  quarto;  quum  hanc  Academiam  quadraginu  '< 
•nnos  fkraa  et  Philosophiae  institutione  omasset:  \ 
ct  in  dira  illa  hujus  urbis  clade  d.  xii ,  Janilarii  a, 
HDCCCVII ,  mirabiliter ,  ex  ruina  ruentis  supit 
fpsum  domus ,  solus  vivus  et  incolumis  evasisset, 
•  Atqoe  4k)c  loco  nec  optimum  Ravium  taceri»  ] 
sortis  conjunctio  sinit^    Hic ,  paulo  ante  feralis  \ 
ictum  fulminis,  domo  exierat  sua,  ad  quamln*^ 


fernum  navigium  stabat :  mox ,  fragore  audito ,  ad^ 

currens,  domum  subversam,  uxorem  ct  natos  sA^ 

vos,  afBnem   ac  domesticum  exstinctos  invenit, 

Con- 
.""(*')  [  Hiijus  Voluminis-'  p.  aio,  ] 


I 


OBITIJ  WyNPERSSn ,  ET  RAVII.  ti^ 

k>9  AeglB  adventu  ac  liberalfcate  recreatua 
ilatus  9  brevem  hujus  beneficii  fructum  per- 
^em  anoo,  Decembris  d.  i,  sublto  mor« 
8  ereptus ,  floreas  ec  aetate  et  publico  fa« 
iQtum  universe  sui  luctum  reliuquens ,  ut 
1  esset,  cui  civiutis  pstfti,  Academiae^ 
le^  communi  vitae,   cuiordini,  utri  se« 
•^s  desideratus  decessfsset,  Sed  ecce  1  haec 
onomemoratio  io  memoriam  revocat  duos 
iies    ctarissimos,  Kiuitium  et  Luzacium» 
ttaite  itngf  s  exstioctos :  revocat  alios  eju8« 
[  coDSortes;   revocat  omnino  totum  illud 
mm  tempus.    De  ^uo  nunc  hoc  unum  ad<« 
lufficiat  9  nos  ei  narrando  alium  logum  ^^ 
itvisse.  — *  Ao,  MDCCCyiU. 


PRAE4 


•  t 


PRAEFATIO 


I,|BR.|       P^IMI 


fflSCELLAMEAE     DOCTRINAB 


D.    W. 


I.IT£11A%UH    STUDIOSI$ 


&.    D. 

xVnnus  hic  est  trigesimas  secundus,  qnQdBi 
bliothecam  Criticam  scribere  coepimus.  Neqa 
tnm  putabamus  fore,  ut  eam,  vel  tam  multosi 
annos  extraheremus,  vel  extractam  um  panci 
iroluminibus  coqtineremus.  Materiam  nobis  Afl 
liquarum  I^iterarum  amplam  et  variam  sumebi 
iDtts,  novas  Auctorum  editiones,  interpretui 
commentarios  ac  disputationes ,  omnium  ceoii 
ram  et  explicationemt  nec  laboris  magpitudioe 
cum  facultatis  nostrae  otiique  modo  satis  compi 
rabamus.  Itaque  per  septem  priores  annos  h 
tibus  octo  editis ,  reliquae  Partes  quatuor  spat 
vtginti  et  quinque  annorum  prddierunt.  Qt 
tarditas  et  intermissio  quibus  de  caussis  acci( 
rit,  ut  saepe  nobis  dictum,  repetere  nil  attin 
^pnc  Bibliothecae  Criticae  pigesimo  primo  ai 


PilAEF.LinR.  PRIM,  MISC.  DOCTR.    221 

ftiitae,  hoc  proximo  ei  hanc  PhilomatMam  sufll« 
diDus,  non  solo  nomine,  sed  re  ipsa,  novuni 
opitt.    Solent  quideoi  editores  libellaruoi  hiijus 
generis,   quod  vulgo  periodicum  dicitur,   quuai 
voliinina  ad  satis  magnum  numerum  crevisse  vi« 
deDtnr^  eos  aHo  sub  noroine  continnare;  ut,  tf« 
tiili  iiovitate ,  lectorum  et  satietatem  faUant ,  et 
smdia  retinetnt.  Nostra  alia  est  caiissa ,  alia  ratio. 
Et  Bbliothecae  quidem  nomen  non  ,  qnasi  dfr^ 
tritum  et  obsoletum ,  abjecimus :  sed ,  ut  propo» 
tito  nostro  minus  aptum ,  cum  aptiore  comniiiita^^ 
▼ifflus^    Habet  enim  Bibliotheca  fere  significatio^ 
neffl  nnltitadinis  librorum  suis  partibus  expletae, 
ct  quati  professionem  refertum   quid  et  locuple» 
prondttcatis.    Convenit  v.  c.  in  Pabricii  Biblio^ 
tiiecas,  Graecam  et  Latinam,  et  alias  aliorum^ 
qm'biis  orones  In  aliqao  genere  editi  libri  recen« 
lemiir;  aut,  si  forte^  in  periodica  scripta,  per 
qoiedeHbris  novissimi»,  sive  uno  in  genere,  8i« 
veplmribus,  sive  omnibus^  refertur*    Non  con< 
fCDidiat  nostrae  scriptionl  3   qua  tantum  abfuit  ^ 
st-omoes  novos   libros   persequeremur  ^  ut  pro 
HDta  aultitudine  non  aisi  paucos  nostro  sensn 
[   jadicioque  delibaremus.    ista  autem  nominis  pro* 
&asioni8que  opinione  nonnuUt  subinde  ducti,  plu- 
n  etiam  ,  quam  quae  afTerebamus ,  i  nobis  postu» 
labant.    Age,   inquit,  qui  Euripidem  Musgravit 
fuse  tractasti,  tracta  item  Sophoclem  Brunckii: 
CC  qui  Scbweighauseri  Appianum  recensuisti,  r&b 
ccnse  qooque.  qa%  Poiybium  et  Athenaeum ;  qul 

VU. 


W4  PHAEFATI  LIBRI  PlUMt 

Jhctrinae  cofia  homo:  quae  nomina  qaam  nCftdO 
doctus ,  sine  arrogantia ,  vel  aumere  sibi  ^  vel  d«tt 
accipere  posset^  his  ^Koptmt^if  et  ^Kofimtlm  sulw    :; 
stituta  sunt.    Sic  et!,nos  ex  Blblsotheca  Critkoi    \ 
quae  fere  instat  erat  Polylnathiae ,  fiecimus  Pkh* 
mathiam^    Eodem  acfcommodavimus  additum  m^ 
fi^inv^  sparsiiH:  ut  boc^  quidquld  sit,  doctrinae 
Hberfl  manu  spargeremus ,  nec  tamquam  Certuni  ae 
debitum  pensum  kctoribus  annumeraremus.    Eo^ 
demque  nomine  scripta  quaedam  Veterum  iDsigoiai 
jeperimus*    Veluti  Hieronytui  Rhodii  Itber  secuD* 
dus  rov  rsrppoSyy  u:roM^feir*»y   memoratur  apud 
Diogenem  Laertium  1 9  •  2,jD  t  Aristoxenus  h  tnH 
kmopminy^  ibidem  I^  107;  et  Plutardius  se  sut 
Symposiaca  o-iropiSiyy  habuisse  et  consciipusse  te« 
statur  p.  6ia,  £,  et  629,  D« 
•   Neque  vero  rursus  nos  ad  necessitatem  volooi* 
num  quatemis  deinceps  partibus  explendomm  id^ 
stringimus  :   sed  :  singu  lares  libellos  poUicemur^ 
quorum  quovis  edito,  ipsa  Philomathia  finita  coi-' 
seri  possit)  et  nobis,  eam  vel  relinquere,  vel  coo*' 
tinuare,  integrum  sit« 

-    Distributionem  tripartitam  retinuinius,  in  Gfii^ 
suras ,  Jintcdota ,   Narrationes    Breves  dt  rd^  ^ 
fibrisque  memorabilibus  noyis ,  qnas  antea  Reiatio^ 
mes  Breyiores  usurpare  solebamus.    Hai^um  qmia  ' 
eit  varia  et  multiplex  maceria ;  longiora  capiu  iV 
iis  segregabimus  ac  peculiari  loco  tituloque  poo^ 
mus;  siquidem  eorum  argumenta    magis  de  alis 
rebas,  Iiominibus,  factis,  quam  de  libris,  f» 

fiflttf< 


MISCELLAMEAE  D6CTR1NAE.      c.^s 

Hnt.  Cemurac  aiiteiii ,  uc  antea  fuenipt ,  sic  post^ 
ca  erunc,  de  libris  in  hoc  Licenrum  genere,  vd 
tom^  fel  anciquis  denuo  edicis.  Harum  nnni  lo« 
com  occupavic  argumeiitum  tfimmv  tane,  sed  le- 
ctorom  desideriis  concessum,  flagicantium  ut  per« 
leremus»  quod  nuper  inchoassemus ,  ejus  fiou9f 
Bif  traccandi  racionem  oscendere.  Anudota  quam« 
qBUB  dicuncur  omnid,  qUae  adhuc  inedit&fuefattCy 
in  his  ec  (^ensurae  ec  caeceri  nostri  iibelli ,  tamen 
proprie  intelligimus  cum  Antiquorura  libros  ec 
locos  hoc  usqufc  ad  cempus'fn'SOttft  codicibus  scri« 
ptis  servacos :  cum  Recenciorum  scripca  nondum 
cdeodo  vulgau.  £x  illo  rgenere  ad^dimus  huitf 
libio  duts  Disserutiones  Musomi^  Sxmci  q.obilis 
Philosopbi:  de  quo  Nieuwiandius  quondam  noster 
disseroit  docu  dispucacione,  k  nobis  commemora« 
ti  Bibliotbecae  Cricicae  Parce  VIII. 

Sic  igicur  prioris  nominis  professionisque  et 

viocalis  soluci ,  ec  oneife  levaci ,  ad  hoc  munus  ^ 

01  &ciliiis  ezpeditiusque,  alacres  accedimus.    In 

qoo  etsi  nil  cerci  promiccimus :  libeUorum  edendd* 

rooi  oec  numerum ,  nec  modum ,  hec  tempus  defi* 

nniBs;  tamen  speramus,  lectores,  qua  fuerunt  ad« 

koc  erga  bos  voluncate  et  humanitate ,  eadem  por* 

10  fiitnros^  et  hanc  nostram  operam  ,  qualem  eam 

caoiqiie  afferemus  ^  grate  studioseque  accq>turos. 

Scripsi  rari.  d«  zxx  Augusci  Ai«  MDCCCiX. 


F0i.VU  P  M& 


M  E  M  O  R  I  A 
SANCTOCRUCIt 


kz    MISC.  DOCf  R.  LIB.  I.  p.   I($9,  Sqq. 


o 


bJk  et  Sttctocnicitts  noster  •  et  fnmit  optt^ 
Vimu» ,  Bibliothecae  Criticae  Pane  Undedma ,  ot 
^slas  ad  annos  tccederet  quod  Villorsom)  detn^ 
ttum^esset:  obiit,  triste  sui  desiderium  tdiflqoeni 
omnibus  virtuti»  doctrinaeque  amantibvrs ,  et  fef4 
mihi ',  quamvis  Ibtagis  toct  temporisque  imemUis 
disjuncto  9  tamen  studiorum  sensmifiiique  cottini^ 
Hione  et  amicitiae  vetustate  conjuncto^  Ergoquol 
Villoisono  mortuo  tunc  tribuimusVnanciremSin^ 
ctocmcio  tribuamus,  et  hujus  de  ^ta  rebnsqdb 
breviter  memoremus :  quarum  cognitioneAi  paitfal. 
^b  ipso  acceptam  recordamur,  partim  nobis  iMt. 
iquantum  auxit  vir  eruditissii^BS ,  idemque  Lin^  ;3 
yarum  Orientalium  princeps,  edito  hujus  aTguinciH 
ti  brevi  libeHo  (^).    £t  quamquampo^  tancma 

ti» 


•. 


(*)  Notice  sur  M.  Giiilhem  de  Clennont  Lod^ve  da 
jaintc-Croix,  insc^rt^c  dans  le  Cacalogue  de$  Livresde'^ 

sa 


MEMORIA  SANCTOCittJdl.       w? 

iism  Rn  acum  agere  videamur,  el  Sanctocru* 
cius  iioster  suis  ipse  doctrioae  monttmentis  ad  om«. 
Deai  posteritatem  commendatus  sit;  nialuimus  ta« 
Mcommptttfe^  ut  in  liac  nostfa  scriptione  ec 
Kdolitate  potius  judicium  et  facult^s^  quam  ia 
likDdo  pietas  et  officium  ^  desideraretur* 

Nttus  est  Mormoirone ,  in  vicino  urbis  Carpen* 
Koncris,  Comitatus  Vindauscensis ,  gente  nobili^ 
iie  V  Januarii ,  anni  MDCCXLVL  Hic  enim  an« 
Dos  in  libello  laudato  editur.:  qui  si  vere  editur» 
le  goo  Bon  statuimus  ^  nos  et  alios  errasse  opor« 
n^  qui  SanctoCrucium  vel  decennto,  vel  mini* 
ium  qtttnquennio  9  antea  natum  credidimus.  Li« 
tttis  ae  disciplinis  insticutus  Gratianopoli  in  scho* 
tt  Jcaoittrum,  illius  institutionis  modo  ac  tempo» 
re  confecto  9  milttiae  nomen  anno  MDCCLXt 
kdit. 

£rat  enim  ei  patruus  Sanctocrucius  ille,  Lega* 
taiLegionis,  insigni  recens  famfl  celebratus ,  Bell* 
laioli,  Gallorum  ia  Aremoricae  orft  propugnacu* 
hj  adftrsus  Britannorum  diutumam  et  acerrimam 
eppugnationem  defendendi  ,  nec  prius  dedenda 
laaai  ultima  quaeque  et  tenusset  et  tulisset.  Cu« 
ps  fortitttdinis  commendatione,  Rex  eum  Praeto* 
mfecit  Martinicae,  coioniae  Gallorum  in  Antil» 
icis  insulis  florentissimae :  et  provinciae  Praetori 

in 

I  Biblioth^que.  —  Juin.  par  M.  Silvestre  de  Sacy.  Prae- 
nDinn  Sanccocrucli  fuerunt ,  GuilUlmm  ^  Emanuel%  J$^ 


isft       :  ^  MEUOtLiA 

in  t>tiinls  tociilentae.  Ipse  illuc  proficf scens 
fratris  sui  filifim  in'  cahonem  suam  assumsit , 
nere  Adjutorera  Castrenaem ,  ghidu  Centuri( 
Eqiittatuft.  At  speraftum  provindiae  fructum  ei 
tnno  patrui  obfras  int^rcepit.*  S^nctocrucii 
patriam  rediib^  patmi  ncta  pfaetorisT  Regi  tedd 
afar  eoque,  donec  centuriae  praeficeretur , 
Grenadario^  Franciae  allectus  est ;  sic  tum  di 
tur  una  ex  Legionibus ,  quibus  flos  peditatus 
lici  censeretur  ^  quae  corporutn  robore  tc  pn 
tate,-  moihim  urbanitate»  |>risciim  junctae  cun 
manitate  fortitudinis  etemplum  referre  fiden 
Qua  in  Legioiie,  ut  per  tempus  tranquillui 
pacatum ,  otio  abundansr ,  totum  Iroc  ad  recol 
Literarum  studia  contulit;  omni  Historia  et 
grapbia  pertractanda ,  omnt  Antiquitate  ejt 
partibus  cognoscendis ,  Graecis  et  Latinis 
ptoribus  legendis.  Sed  quum  stationibus  m 
dis  in  loca  saepe  veniret  illiterata »  in  quibus 
nendum  et  tibris  careildum  esset,  hac  in  priai 
causaa»  militiam  pertaesus  ^  ea*  se  abdicavit ,  i 
bem  natalem  ad  patrem  rediit  amplis  .et  aviti 
nis  fruentem ,  et  in  bujus  filii  spe  acquiescei 
Filius  in  Literarum  stU(fio  pergens  ^  patrem 
quio  et  pietate  colebat:  tQm  Vera,  ut  mt 
tem  ejas  magia  etiam  oblectaret  et  exhifarare 
hujus  voluntate,  et  sua  ipse  animi  sententi 
MUCCLXX,  uxorem  duxit  egregiis  animi 
niiqne  dotibus  commendatam:  ex  qua  roox 
filios  et  filiam  suscepit*    Neque  tamen  rei  fa 


S  A  N  c  T  O  C  R  u  e  1 1;       fi^ 

fto  cnt  se  4  suseepco  doctrioae  amore  et  com« 
;  seniitjofle  avocari  passus  eet :  quin ,  tamquani 
I  m  ffiijori  otio»  alacrior  coeptum  iter  persequens^ 
9plicaiidis  qMaestionibus  ab  Academia  Elegantioi* 
,  nuD  li^iterarum  ec  Inscriptionum  ad  disceptationis 
(otamen  positis ,  ter  yictoriaie  praemium  retulitt 
Quanim  quaestionum  altera  fuit  de  censendis  Scri- 
pioribus  R^um  Alexandri  Magni.  Cujus  quaestior 
ais  esplicatipni  9  ^nteaquam  ederetur,  locupletan* 
dieet  eipoliendae ,  tum  pognoscpndis  doctis  horni* 
sibns,  ompique  iibrorum  et  editorum  et  scriptorum 
geocri  usurpando,  Lutetiam  Parisioriim  se  contu-» 
lit:  CDram  familiae,  patris ,  liberorum »  fidissiinaft 
mtodit  lucori,  relipquens.  Ibi  ti|m  ei  degen:i,  et 
ViUoisoDOy  ego  per  annum  meae  cojpniorationis 
SirisieDsis  MDCCLXXV,  ad  eam,  quam  dixi» 
fiuBiliaritatem  amicitiamque  cqnciliatus  3uqi.  Qqos 
liinc  qudes  cognovisse  mihi  visus  sim ,  fortass^ 
IK  aliis  scire  ingratum  sit  {  mihi  certe  recordari 
JDamdum  est.  Magna  erat  in  Sanctocrucio  reruoi 
tckoria,  magna  judicandi  facultas;  et  quasi  §e  ia 
Bilitui  vita  ad  imperatoriam  artem  cpqformasset » 
lic  eamdem  rationem  ad  int^lligentiam  doctrfnan 
nn  accommodabat  i  ut  cum  iu  universae  Historiai 
ct  Aniiquitatis  cognitione,  tum  in  sipgularium  ar^ 
luoieotonim  tracutione,  totam  materiae  tamquao) 
aercirus  magnitudinem  uno  in  conspectu  viderct, 
sois  terminis  designaret,  generibus  disg^rneret, 
fsrtibus  distingueret ;  quid  qu^eque  valeret,  qu<a 
potiiieret,  ^uo  loco  pouQuda  e^sQt,  ait^QdQret; 

P  5  fOft^ 


S2#  MElfORtA 

fbmes  et  aaetores  omnes ,  et  accarate  teneret ,  ei 
verissime  acBtimaret.  Sed  rerum  haec  ent^aon  ver« 
bomod  acientia :  deerat  Graecae  linguae  grammati* 
ca  (cognitio :  quam  vel  puer  non  satis  perceperat, 
vd  milea  neglexerat:  tunc  autem,  qnod  Plutir* 
clium  in  Latina  lingua  factitasse  kgimus,  sic  ac- 
quircre  et  recuperare  studebat ,  ut  ad  Scriptoniai 
Graecorum  lectionem  adfcrret  materiae  cognitio« 
nem ;  itaque  ex  argumento  et  rebus  verba  et  on^ 
ijonem  disceret ,  in  iisque  ad  eum  grtdua  profi« 
ceret ,  qui  rerum  cognitioni  satisfaceret.  In  Vil^ 
loisono  majoi  erat  doctrinae  non  quidem  pmestan«« 
tia,  sed  varietas:  multiplex  rerum  scioma  es 
omni  librorum  genere  hausta:  grammatica  etitm 
et  critica  linguarum  cognitio  insignis;  ordo  et 
fatio  in  disserendo  et  argumento  explicando,  noa 
item :  ut  judicandi  facultas  quamquam  ei  minimQ 
deesset ,  tamen  subinde  non  appareret :  exquisittft 
doctrinae  copias  fere  confertim  eflfVindens  9  ad  eis 
intelligendas  legentes  ipsos  judicium  suum  adferiQ 
volebat:  contemnens  merito  scriptores  doctrinie 
inopiam  judicando  compensare  ac  dissimiilare  solti 
tos ,  et  comparans  fabris  sine  materia  opua  ucik 
teetari  ingredtentibue ;  ipse  nimis  in  contrarimft 
inclinabat.  Ad  scribendum  non  nisi  patrium  SQt^ 
monem  usurpabat  Sanctocrucius ,  cum  d^antiaf 
decore,  eteloquentiaeluminibus:  Villoisonus  etiam 
Latinum  ,  utrumque,  ut  perspicuitate  ^omentui 
esset,  De  hujus  moribus  suo  loco  diximus»  Si« 
miiia  d  erat  Sanctocrucius  fide  erga  amicos  ^  be< 

ne< 


S  A  N  C  T  A  G  R  U  C  I  L         93% 

eodft^ga  cives  ec  exteros^  in  primis  hamh 
Ktosi  caeterum  excelsus  aniintts,  honestuoi 
romm  appetens,  tnrpe  et  indecorum  aver« 
cujus  in  omni  sermone  frequens  gen^rosQt* 

promebat;  si  cujus  juste,  recte,  bumam«T' 
it  secus,  facti  mentio  incideret»    In  primis 
UrMs,  ut  tunc  em^  luxuriem  indlgpaba». 
t  verisstmam  morum  cprruptionem  iQterpre* . 
'y  qusque  quamvis  dudum  sibi  cognitae,ta« 
lovis  pqvo  exemplo  ipse  ut  novus  et  reCens . 
ivebatuTf    Quam  quum  aliquapdo  dpctus, 
Cinnine  Latino  haiid  iuficeto  ^  sed  lascivo  ^ 
isset  y  idque  Sanctocrucio  et  aliis  praesenti* 
dtaret,  hic  recitatorem  ita  corripuit,  ut  ob« 
:em;  Siccine,  inquit,  lascivi  amor^  po^ 
ipu  satis  sunt  fallaces  ac  lubrici  9  ut  iis  il« 
I  etiam  poesis  addere  debeat?  lile»  hpc  ita 
tsse  apud  Latinos ,  sic  Antiqyos  et  povos 
se»     Quasi  vero,  inquit,  Latinus  sermo 

decorique  legibus  solut^s  sit« 
EUH:  sensuum  altitudinem  accedebaC  mpruoi 
m  quaedam  simpUcicas  ac  puritas^  ab  oipnc 
a  faatuque  immunis;  ut  extfsma,  quibus 

poftset,  bona,  nobilitatem,  divitias»  ho« 
gratiapi  aulicam,  u^  msst  quidem  vldiere* 
w^m  nossec  laudem  virtutis  ac  doctrin^e: 
is  sibi  propositas  haberet ,  et  propter  ipsas 
iretur  »  earumque  adeptione  et  su^m  et  alio« 
icitatem  censeret. 

Q  ngs  tUQc  eum  cognovimus,  et  postea. 

9  4  fuis# 


fiiiMe  noviiDiis.  Proziipo  anno  ad  soos  MQDri(aI« 
ronem  rediit.  Altero  Helvetiam  ac  vicinas  regicuiei 
lustrayit :  et  Bernae  dies  aliquot  apud  Itliium  no« 
stratn  fuit  9  nnper  Parisiis  nobis  comitem  et  comOf 
bemaltm,  tum  BrbliotIieci(e  Bemensis  priefiBcnin, 
oun^  Sacrorum  Andstitem  insigpi  ptetatis  ac  d<h 
Cfrinae  laude  florentem^  Laeti^e  diu  res  fuenint^d 
•emper  fpre  videbantur.  -  Quod  i  rei  familiaiis  co* 
fl  et  amicoruip  negotiis  tempus  superesset,  qnod 
sane  mukum  erat ,  Literarum  studiis  dabat. .  Dfr 
iroo  victor  renunciatus  e&t  propositi ,  -  ab  eadeoi 
Academia  Inscriprionum  et  Elegantiorom  Literai 
Tum  9  ceriaminis  literarii  de  mmintbus  a  enbu  C0- 
reris  et  Proserpinae  a.  MDCCLXXVII.  Pro» 
mo  anno  secutus  est  sacer  Indoruii^  Itber  dlctiu 
Bzaur^redamj  ^deat,  f^tus  CmmenSarius  V^ 
'dami  contir^ns  expositionem  opinionum  religios» 
rum  et  philosopharum  9  Indorum.  Ehrodurd  t 
MDCCLXXVaU,  duobus  vo^uminibus^  fbrmtf 
duodecimae.  Rursus  proximo  ,  De  Statu  et  cofk 
ditione  Coloniarum  apud  Antiquos.  Philadelph^t^\ 
formaoctona  MDCCLXXXI:  item  Annotatim 
ad^tae  editioni  nHi  Sequestris  OierJinianae.  £< 
de  his  quidem  duobus  illius  anni  operibus  verlK 
di^^imus  in  Bibliothecae  Criticae  Parte  IV,  p^  132 
et  VI9  p.  116:  uberius  autem  de  utraque  editioni 
Censurae  Scriptorum  de  Rebus  AlexandH  Ma 
gniy  ibidem:  de  prima,  Parte  11,  p.  lap:  dei: 
tera,  XI,  p*  139.  Porro  gravisslmum*  argumei 
tum  dc  Mjsteriis  Feterum  9  jam  antea  affectum  i 

Di 


SANCTOCRUCII.         23  j 

Disimtitione  de  nutninibas  Cererfs  et  Proserpinae^ 

aagaJin  libro  fasius  diligentiusque  mctavit ,  edl« 

iDArisiis  s.  MDCCLXXXIV,  fonnt  octontrit.' 

Qdcid  librum  quum  Villoisonus  edendum  recepis* 

let,  sic  edidit,  ut  ipse  de  hoc  argumento  com« 

neDtariam    scriberet,  commentario   Sanctocrucii 

(uQkeret  atque  inter^ereret ,  cumque  fere  obrue** 

nt.  Quod  non  sine  ratione  aegre  tulit  Sanctocru*  - 

dm:  et  improbarunt  etiam  commiines  amici  ViU- 

bHsonom,  qui  tantum  stbi  juris  in  alieno  sumsia* 

aet  opere;  quamvis  caeterum  non  ingratum  iis  ac« 

dddMty  hujus  copiam  cum  illius  philosopha  ra« 

tione  conjunctam  exstare.    Fuit  haec  levis  offen- 

iinocala ,  quam  utriusque  moz  ienitas ,  et  amid* 

tlie  OBtufs  officiis  et  studiorum  communione  con« 

firmiiae  integritas,  obliterayit.    In  baee  temport 

addenmt  aliae  seriptiones  1  duae  politicae :  alte« 

11 ,  Observationcs  Pacti  Pacis  faetae  inter  Oalh$ 

U  Britannos  anno  MDCCLXill ,  edita  Ebroduni 

tllDCCLXXXII ,  forma  duodenaria :  altera ,  /ft- 

iMfii  incrementorum  potentiae  nayalis  Britannth 

fWy  ibidem ,  ^dem  forma ,  duobus  voluminibus 

doodenariis:  tertia  literaria,  Hypomnema  ad  Scri'^ 

ffores  Diarii  Eruditorum^  defacienda  nava  edi^ 

tf§ne  Geographorum  Minorum:  forma  quartana* 

fia:  nulll  addit&  tituli  paginft  singulari^  nec  anni 

lecive  notatione.    Illas  non  vidimus :  hanc  ab  ip« 

jo  nobis  missam  legimuii ,  et  in  manibus  habe» 

aos,  et  agnoscimus  indidem  illam  ejus  ingenii  fa« 

cslcttea^  mtterite  quamvis  variae  suis  et  finibut 

P  5  «QHb 


ii€  MBMORIA 

ceptam  ,  ddnde  per  totum   vitae  cursum  qnod 

diana  observatione,  tum  Hiatoriarum  et  Philoso 

phiae  commentatione,  ad  certam  judicii  scabiliu 

tem  corroboraverat.    Itaque  de  injuriis  sibi  illiti 

placide  et  senttebat  et  narrabat ,  ut  quae  divinitu 

accidissent :  et  earum  auctoribus  ignoscebat ,  c 

qui  magis  necessitate  fati^  quam  sua  voluntat 

fecissent.    Mansit  deinceps  Lutettae;  quippeai 

hc  libris  Literarumque  subsidiis  adfluente,  etd( 

ctis  hominibus  frequente:  intermissa  doctrinae  stt 

clia  repetivit,  in  iisque  recemium  calamitatuo  8( 

latium  et  quaesivit,  et  invenit.    Opera  Dhcrs 

•y.  Jf  SarfAe/cmji  duobus    voluminibus  fomu 

octonariae,  addito  ejusdem  jS/(9^'0  ,  edidit  Parisiis 

anno  Reip,  Vl ,  id  est ,  MDCCXC VU :  proxin 

anno  ibidem  singularevolumenejusdemformae,i 

amiquis  RebuspubHcis  Foedcratis :  altsram  editi 

nem  Censurae  Scriptorum  De  Rebus  Alexandri  1 

anno  MDCCClVe  de  qua  retulimus  BibliotheG 

Criticae  Parte  XI,  et  votum  hoc    apposuimu 

,,  Itaque  optamus ,  ut  egregio  viro ,  quae  adfi 

*studii  intentio,  animi  corporisque  alacritas,  o 

aliarumqiie  rerum  abundantia ,  ad  hoc  de  Ale» 

dri  historia  opus  omandum,  eadem  ei  suppetat 

librum  de  Mysreriis  Veterum ,  quem  nunc  maxi 

In  manibus  habet ,  nova  edicione  locupletandum 

frequentandum."    Quod  item  vanum  fuit  votu 

quamquam  reliquit  exemplum  primae  editionis  ] 

num  lituris ,  correctionibus ,  et  additionibus ; 

4e  alteram  ^irionem  se  facturum  prQfitQtur  S 


SANdTOCRUCIL         257^ 

i    ttdMdi  todalis,  vir  doctus,  ciii  legdvit  sciipta 

sin  faieditt  et  adversaria.     Puerat    autem    ipse 

aodflii  Acaderotae  Iiiscriptionum :    qua    ezstin** 

cn  inno  MDCCXCIIl,  deinde   instaurata  anno 

MDCCCU,  sub  nomine  Classis  Historicae  ct  Li* 

urariac  Instituti  ,   tiujus    item   Classis  sodalis 

foit:  ec  utmmque  sodalitium,  vetus  et  novum» 

onaverat,  traditis  ad  praelegendum  et  edenduni 

disputatiODrbus   comoluribus:    quarum   quae  ad 

Jkadmiam  pertinuerunt ,  in  hujus  /lctis  brevi 

prodibunt.   Instituto  tradidit  disquisitiones  copio^ 

«e  scriptas ,  dc  Scpulcro  MausoH  ^  et  dc  Chronom 

kfjus  Rcgum  Cariac:  et  duas  parabat  commenta* 

tioDei,  alteram  dc  Historia  Philosophiac  apud  Ka^ 

fums^  alteram   dc  vcro  tcmporc  natali  Christi. 

iUiie  ettam  ejus  scriptioBes  proditae  sunt  in  aliia 

S]rllogis  Periodicis  ^  veluti  in  Diario  Bruditorum  y 

Harrco  Encyciopacdcutico  ^  Jrchiyis  Utcrariis^ 

Hb  annumerandae  sunt  quaedam  k  Silvestro  me- 

Mitae  :    Elogia  ,  Abbatis   Poulci  ,   CardinaUs 

Umlsii^  D.   Clcmcntis:  Cogitationcs  dc  Frovi^ 

desitia:  Commcntarium  dc  cursu  fiuviorum  Araxi^ 

a  Cjri.  Ex  hac  librorum  multitudine  et  argumen* 

tb  de  doctrinae  ejus  magnitudine  et   praestantia 

aospicari  licet.    Et  materia  et  forma  congruebjic 

aoiffli  cum  generositati  ^  tum  humaniuti*    Mato- 

-  ria  erant  rcs ,  earomque  praesuntisaimum  genus  » 

liistoria  ingeniorum ,  Literaram ,  doctrinarum ,  re- 

ligionum  ,   morum  ,  relrumpublicarum  et  regno- 

fum  f  lationls  civitatua  constituendarum  9  gubeiw 

nan* 


tfi^  MtB  M  O  fi.1  A 

nndaruin  ^  legiim  ferendarttfD ,  juri$^ubHci  et  geii 
tiuin,  prudentiae  civilis*  Forma  et  ratio  fuit 
qualis  it  uobis  dedarata  est  iii  Censura  Scriptonio 
de  rebtts  Alexandri^  Bibliothecae  Criticae  Pan 
21 ,  p.  I4d ,  ubi  sic  diximus :  „  Nos  ot  in  qoi 
busdam  tocis  ab  auctore  dissentimus ,  ita  univers 
cum  omnes  historici  muneris  partes  explevisi 
judicamus.  Nam  et  materiae  coliectae  tanta  es 
copia,  ut  nulius  accessioni  relictus  videatur  lo 
eus,  et  quasi  theisaurus  sit  historiae  Alezandri 
nullus  qui  ad  eam  pertineat  homo  9  locus ,  nullun 
fieictum,  opus,-  tempus,  nuUa  res  et  actio,  null 
cujusquam  scriptoris  mentiodesiderecur:  sedomni 
'bus  etiam  scriptoribus  percensendis ,  omnium  sac 
culorum  et  aetatum  vinutes  vitiaque  notentur.  E 
materiam  quasi  spiriM  inuts  aHt^  atque  anifM 
distributione ,  judlcio,  ratione,  sensu  magnitudi 
fiis  et  hoilestacis,  ac  religione  reverentiaque  mu 
seris  hiatorici  t  horumque  cogitatorum  diserta  t 
gravi  declaratione.**  Quod  in  quibusdam  locis  i 
auctore  dissentire  nos  dijtimus ,  referebatur  ad  hao 
editionem :  in  qua  frequenter  laudat  effau  Bossoc 
tii  y^  de  Historia  rbetorice  magis  quam  critice  dij 
•erentis,  et}udicinm  idigione  occupantis:  etmi 
}orem ,  qaam  antea  Canoni  llebraico  auctoritatei 
chronologicam  tribuit :  in  quo  item  Larcherum 
ViUoisonum  per  civilem  illam  conversionem  mut 
toscognovimus.  Viiloisoni  obitum  continuodole 
ter  amanterque  mihi  perscripsit  anno  MDCCC1> 
de  caussa  morbi  prudenter  et   utiliter  monui 

m 


tj  A  i»  C  T  O  C  R  u  c  i  i       s^ 

tnox  gos  Memoriam  ab  InstituM  socid  Daciierio ; 
V.  Ch,  scriptam  transmisit,  et  iniquius  de  Vil« 
lolsom'  doctrina  judicatum  improbavit.  Adeo  do;^ 
loirefli  magis  in  amicorum,  quam  sua^  caussa  pro^ 
dere  splebat.  I^am  quum  biennio  postea  filiam  ^ 
qine  tina  ei  ez  natis  supererac,  jam  vfro  nuptam^ 
morte  amisisset ,  eaque  orbitate  ad  veterem  filio^ 
nio  loctum  renovaretur ,  suum  sibi  casnm  ut  fa- 
takm  tacitus  tulic,  nec  ejus  notitiam  absentibus; 
qatmvis  amicis ,  nec  mihi ,  ad  qdem  illo  tempore 
ilii  de  caussa  scribebat ,  impertivit.  Idem ,  qunib 
feodem  tempore  ageretur  de  Republica  nostra  in 
Regnam  mutanda,  nll  prius  potiusque  habuit, 
qoim  ut  me  per  literas  moneret ,  quibus  rationi» 
bos  meie  fortunae ,  quam  periclitariputabat,  con* 
soIereiD.  Quod  consilium  licet  insecuta  tempcv- 
TDftlenitas  Supbvacaneum  redderet,  magnum  ti« 
aen  ejus  erga  me  fidet  et  amoris  doctrttreritum  ex^ 
stitit.  Ineunte  proximo  anno  MDCCCVII,  quum 
nostnm  urbem  terribilis  illa  clades  die  xii  Janua* 
rii  afflixisset ,  faic  id  primam  rc^  famam  percul- 
sns,  nolli  mor&  Interposita,  domo  exiit  sciscita- 
tiiffl'ap»d  coaifiiunes  famillate69  sl  qiiid  mttii  ac» 
cidisset :  comperto ,  me  vivere  et  valere ,  literas 
imntocyus  ad  me  dedit,  postulans,  ut  se  de 
Kis  lebos  ipse  certiDrem  fa^feUK    PoArem&s  ab 

0  literas  mihi  Luteti&  redux  adtulit  Ravius  rs^ 

■ 

Ecr^  mox  ipse  dfe  l  Dicdmbris  ilobis  morte  adeifl* 
ts«  Quae)  profecto V  tiln  crebrae  hominum  no- 
8  CiioraiB  -iBortes  nos^  quoqUe  «dmonent,  ut 

bre* 


^o        MEMORIA  SANCTOCRUCIL 

breve  et  incertum  reliqaae  vitae  spatium  bene  fin 
ctis  eztendere  conemur.  Saoctocrucio  autem  no' 
s^ro  eiitum  adtulit  aifectio  corporis,  quae  migis. 
cum  doloribus  quam  vitae  periculo  conjuncta  fi« 
deretur :  qua  laborantem  dum  amici  spe  et  codoiw 
inoratione  repetendorum  studiorum,  absolvendi^ 
rnmque  scriptionum  inchoatarum ,  recreant  et  coof  j 
aolantur,  inopinato  mors  eum  abstulit  die  xiMiftii 
tii,  hujus  anni  MDCCCIX.  Talem  tantumqoii 
virum  amisimus  Sanctocrucium ,  qui  non  soloB 
familiarlbus  et  amicis  triste  suavitatis  et  consi 
dinis  suae  desiderium»  sed  omnibua  docttimetj 
virtutis,  magni  et  in  adversis  rebus  invicti  a 
egregium  exemplum  reliquit.  Et  unus  oona  cf 
illa  Parisiensi  aetate  atque  consuetudine  nobis  tii 
auperes,  Larchere^  Ne&torea  vigens  senectotes 
quam  Tibi  porro  laetam  fortunent  Musael  A0$ 
MDCCCJK. 


A    D    B    E    N    D    A 


AD    MBMORIAM    8 ANCTO CRU C lU 


Ez  ilise.  Doctr.   lAh.  II.  p.  atfi  i  ttfii 

\^uum  desideratissimi  Sanctocnicii  Memi 
scribebamus,  dudum  frustra  ezspectaveramtts 
quam  materiae  accessionem  k  Larchero  noatro 


I 

\ 


hat 
te 

DCtl 


ADDEND.  AD  MEMOR.  SANCTQCR.     041 

)m  iapmiendain:  quae,  Memorid  nostrl  demam 
editly  idnos  venit:  sero  quidem  :  nec  tamen  mit« 
ttoru  conctatione  ^  qui  mature  eam  dederat :  sed 
Idraentis  retardato  adventUk     Adjecta  erat  Noti* 
lif  Silvestri  SaCyi:  quam  ipsius  humanitate  ac« 
cqrtam  jam  ad  scriptionis  nostrae  uaum  adhibue* 
ftiDiis.     Nunc ,  quae  ad  hanc  supplendam  perti« 
ftai,  ez  Larcheri  literis,  Latine  reddita  appona* 
«os:    M  Gratum  mibi  feceris,  si  aliquid  scripto 
aandtveris  in  hudem    Sanctocrucii  nostri.     Ec 
hoc  tvo  officio  plane  dignus  est,  qui  te  multum 
Imavit.      Aegrotantem   invisi  iere   quotidie  t    et 
AutAfttus    JFuit    morbus    ab    exitu    Octobris    a. 
llDCCCVill  ad  d,  XI  Martii  MDCCCIX:  et  tu 
iKiibiseris  unum  &  jucuniissimis  sermonum  argu- 
■entis:  neque  ille  de  te  loquebatur  sine  interiore 
lidmi  motu;  ut  ^acile  app&reret,  quam  erga  te 
liocere  afTeCtus  esset.    Principio  morbu3  nil  ntsi 
ftioguria ,  nulio  cum  vitae  periculo ,  esse  videba- 
tar.    At  incidente  bis  deinceps  cruditate,  secuta 
ctt  febris  continua^  et  malum  ad  obitum  usque 
iovaiuic.     Quod  autem  in  Notitid  Sacyanl  facca 
cit  mentio  ejus  uxoris,  dign^   sane  est  de  qua 
phira  cognoscantur.    Est  profecto  foemina  multi 
ingenii»  animi  optimi,  fortis,  constantis:  aingu« 
liris  in  consuetudine  ac  sermone  amoenitatis :  nec 
vulta  et  habitu  gratiae  expers*    Haec  furiosis  ci« 
.idbns  strictos  gladios  sibi  intetitantibus ,  ut  mari* 
tirai  ipsis  demonstraret,  imperterrita  mansit,  ma« 
itumque  servavit*    Uac  uxore  Sanctocrucius  no* 
Fo/.  U.  Q  «tct 


d4t         Al)l)ENDA  ad  MEMORlAKf 

ster  felix  fucuras  erat ,  nisi  fatalis  Regni  Frane' 

conversio  ejas  re9  foftunasque  afflixisset.    D 

fiiii  adolescentes  ,  praefecti  militares  ,  initio 

muItuS)  civili  ferro  trueidati,    Unica  filia,  pos 

tiro  nnpta  biennio  ante  patrem  mortua ,  comp 

ribus  relictis  natis :  ex  quibus  uham  neptim  p 

Vulam  secum  domi  alebat  Sanctocnicia ,  eamdc 

que  tredecim  annorura  egregiae  spei  puellam , 

tero  post  mariti  obitum  mense,  morte  sibi  e 

ptam  yidua  amisit.    Atque  illis  omnibus  in  ca 

XDitatibus,    carissimorumque    capitum   aikiissio 

()us ,  foemina  virilem  constantiam  f etinuit :  qu2 

ipse  praesens  et  antea  saepius  miratus  sum, 

postremum  eam  salutans  piridie  quam  Parisiis  c 

tnuvtk  profeetura  esset.  Neque  hoc  reticendiElm  e< 

eam  esse  postremam  propaginem  inclytae  nobilit 

familiae  Delbenae  (  Delb^nc  ) ,  origine  Flortntin 

ex  qua  bujus  majorcs  primum  coniites  Catbarii 

Mediceae  nubentis  Henrico  II ,  Regi,  in  Gallis 

venerunt :  qaorum  posteri  deinde  snb  nostris  S 

gibus,  complures  cum  imperiis  excrcituum,  ti 

amplissimis  Archiepiscopatfis  et   Episcopattis  i 

cerdotiis  ,  inclaruerunt. "     Hactenus    Larcheri 

Alia,  recens  edito  lectoque  sibi  priore  PhiloQ] 

thiae  Libro,   me  monuit  doctissimus  adolesce 

O.  L.  Wassenarius,  is,  de  quo  dixi  in  Adde 

dis  ad  Phaedonem  p.  337.     ,5  Sanctocrucii  Jnii 

adyersiones    ad    Vibium    Sequestrtm    prodieru 

a.  MDCCLXXVIII:    liber   De    Coloniis 

MDCCLXXIX.    Est  etiam   Commentatio 

C 


'tpMtSs  XftiopAonfta  ifi  e4itidne  J.  0.  Schnei» 
irnmim  Barthelemyi  Anachai^side ,  TomoIX^ 
ula  Hotttimtn  fllustrium:  den^que  Refif/atia 
aJosi  Literarii  F,  A  'tFolfii^  V,  Cel.  de  Ho^ 
\p«ematihs}  Harisiis  ^.  a^MDCCjtCFlil, 
II  ipse  Wolfius  meinoravic  in  Praefatione  Ilta^ 
a.  hUHJleiVk  8.  niii.  Lipi«  ap.  QpesebeA 
I  cditae.**  —  Ao.  MDCCCXI^ 


1  «•-»•■• 


» 


»  •■ 


o 


Qi 


hm       «       •  m 


AN« 


I 


ANNOT Atl d 


A  D 


X    B  A  K^I  I     L  I  B  R  U  ik 
DE    POSIDONia 


r 


\ 


,  I» 


tX    BDIt.  POSIDONIAHA»  pag.  ft^^8# 


V^uidni  gratificl»*  tibi ,  optioie  Baki ,  et  ps4 
liiodeste,  et  promissa  juste  petenti.  Nam  qoni 
tu  Itbeiluni  hunc  tuutn  jam  totum  perscffptuiii  id' 
hi  legendum  tradidisses  ^  ut ,  si  quid  in  ea  deaido 
rarem,  te  admonerem;  accidtt  eodem  tempoie  o) 
i  legendo  me  et  aliae  occupationes  avocaie&t ,  6 
scriptura  manusque  tua  rejiceret ,  elegans  quidei 
illa  et  concinna,  sed  tentiior  minutiorque  qotfi 
pro  meorum  captu  oeuloruni.  Itaqde  tibi  suasi  i 
libellum  continuo  typographis  describenduifr  d^ 
res ;  sic  enim  foie  9  ut ,  eum  facilius  commodMJ 
que  legens  ,'  aliquid  haud  inepti  additamesti  eoj 
llgerenr.  Etenim  qui  te  tuamque  industriimJ 
longo  ittde  tempore  perspectam  haberem,  non  dl 
Bitabam  quin  si  quid  iL  te,  et  vel  solis  tuis  < 
Aanibtts  exiret,  id  ejusmodi  futurum  esset,  1 


/  > 


ANNOT,  AD  J.  BAKII  LIB.  DE  POSID- 


n  o 


B  R   U  lll 

)Ni  a 


>  pag.  &6oj 


nie  Baki  ,  c 
tenti.     Xaa 


Aeyeri  quamvis  |udicis  acumen  non  refonnidai 
Axqac  s(c  evenit:  Ubellum  tuum  yt  perlegi, 
tum  ralem  cognovi ,  qui  meae  manus  accession 
aoD  itquiceret«  Est  igitur  ejus  confectl ,  inte; 
propriaque  tua  laus,  Et  quod  nunc  adscribo ,  i 
^s  illud  honorarium  quam  necessarium  ,  non  t 
•d  q;>erae  tuae  supplementui^  »  quam  ad  biblio] 
Ift  emolumentum  pertineu 

Nam  et  hujus  apnd  nos ,  honestissimi  viri , 

lioDes  valuerunt,  cujus  caussa  veUe  debemiis,  < 

Utantis  cdendo  libello  sumtus  chartae  operari 

que  impendere ,  et  metuentis  ne  emtorum  stuc 

Vpvius  Dominis  tui  obesset ,  rogantisque  i|t  qi 

iheri  bibliopolap  in  Heusdii  nostri  Specimine  I 

|tMiic9  tribuissem ,  idem  sibi  in  tuo  scripto  trib 

EipBy  et  aliquid  mearum  litcrularum  adderem  ^q 

indicium  in  titulo  ponereturp    Quod  eo 

Umaps  monendum  est,  ne  forte  alii  meae  ratio 

\9.  viiae  igqari  in  eao)  opiniopem  inducaqtur , 

fufientf  me  cupide  occasipQemcapt^re,  qua  noa 

VjBim  scriptis  discipuloruni  meorum  praepons 

EfD  vero,  exceptis   Disputationibus  me  praef 

iPoblice  habitis ,  id  semel  feci  in  Heusdiano  scrip 

oonc  in  tuo  iteriim  facio.    £t,  ut  antea,  w 

(tmimp  mflvi  disclpglos  istud  a  mecQmmei] 

ilioiiis  genus  non  requirercf    Sed  hoc  cuicuiai 

|flit,lubeft  hqc  mei  de  te  juJicii  testiiQQnium ,  < 

tuus  se  nunc  in  publicam  lyceiq  prodiens  libel 

ifueieur.    Nam  semel  quidem  cognitus  ipse  se  t 

\fux;  ut  item  sc  tutati  suut  prior^  nostri  di 


^i     ANNOT.  Aii  J.  BAKH  tlBR.OM 

ptili ,  et  ex  primo  specimine  caetera  deinde  «ite  kA 
pta  lectoribos  approbanint.  £t  tu  sic  fiides,  e 
iA  postemm  sine  isto  cortice  meo  natabia« 

Bst  igitqr ,  mi  BaKi »  bic  de  Posidonio  commeili 
tarius  prima  pensto  spei^  quam  tu  de  te  oiibi  rt 
cfeils  conciliatus  excitasti.  Alii  enim  sunt  disciptt* 
Ii ,  qui  hoc  Litemrnm  stndium  in  nostris  demu 
scholis  concipiant :  alii ,  qui  afierant.  Tc|  id  ati 
tiilisti  ex  discipiina  praeceptoris  tui ,  F.  A.  Bosi 
sei,  Gfymnasii  in  hac  Urhe  Latini,  tunc  Coore- 
ctoris ,  nuqc  Rectoris ,  ^inridoctissimi ,  opdme  saqe 
iteriti,  et  de  te,etomnino  de  illo  Gymnaslo , cuni 
stccurata  elementorum  institutione ,  tun^  ingeoii^ 
elegantiae  sensu  imbuendis,  tum  vero  anlmis  ad 
studii  constantiam  cOnfirmandis ;  per  quam  u^icct 
constantiam  &yigsq  igntfi^irii^  Ti}Jloyvi*  Hiscira^ 
dotibus  quiim  tu  naturale  etiam  bonum  adferres, 
industriae  ,  rationis,  judicii  ;  sic  meis  scho* 
lis  operam  dedisti ,  ut  nil  ex^idere,  nil  in  temq 
defluere  sineresi  eamdemque  viam  dotnestieo  stu« 
dio  legendis  Scriptoribus  Graecis  et  Uontanis  per^ 
«equereris.  Itaqiie  tertio  jam  anno,  qiii  abliift^ 
jtem  fuit  tectius:  quandoquidem  hic  est  aextai 
nostrae  notitiae  et  flmiliaritatis:  tertio  igltur  annq' 
jam  eam  facultatem  assecuti^s  eras ,  ut  insdrueres 
progressuum  tuorum  specimen  conficerey  qooeoa 
id  doctorum  hominum  cpgnidonem  pfoferres,  fSii 
tes  fortunasque  tuas  honoratis  viris  taendas  conH 
inendares.  Cumque  de  argumento  scriptionis  ca«< 
git^^  COSpi^i^s  9  coi^tinuQ  ^bi  oc^urr^^at  cogo^ 


D  E    P  O  S  I  D  O  N  I  O.       .   24f 

tBS  ex  I^yndeniana  disputatione  Panaetius ,  quasi 
^raescns  praesenti  persuadens,  ut  discipuli  sui  Po* 
l^sidonii  rationem  liaberes,  ejusque  res  ec  scripta 
jUasttandb  tibi  sumeres.  Respondtt  eventus  coe^ 
Opus  ez  tua  tibi  officina  sic  exiit ,  ut  et  ma*- 
iaeaua  copia,  et  descriptioni  ratio,  et  orationji. 
las  ac  diligentia  constarett  argumentumque 
aiiit  antea,  et  k  Burignyo  in  Memoriis  Acade« 
Inscriptionum  Tomo  XXIX,  leviter  affe* 
ftOBi,  i  te  demum  accurate  confectum  exstaret^ 
^  Sit  igitur  haec ,  ut  dixi ,  prima  tua  nostrae  de  te 
;  ipei  pcnaio:  quam  deinceps  caeterae  sequentur; 
i  ct  ^idme  Cieomedes :  quem  tu  argumento  Posi* 
r  doDtano  tractando  ,  multum  versasti,  cognovistiy 
L  cmeDdaati;  ut,  etipsius,  et  tuo  merito,  ejus  ali« 
quando  edendi  consilium  ceporis.  Sed  hoc  tu  tua 
fempore  efficies:  meum  jam  est  in  rem  praesen* 
tOD  venire,  promissumque  annotationis  munus 
fq>lere. 

P.  7.  Kat*  ifia^  9  frequenter  valere  nostra  aeta^ 

U^  pervulgatum  est;  at  non  item  constat,  quous-v 

^ne  hoc  spatium  pateat:  quod  ex  locis  Scriptonioi 

coostituendum  est,     £t  sane  hinc  apparet  illud 

[:  ^omplecti  etiam  ea  quae  in  nostram  infantiam ,  au£ 

s   JD  paulo  antecedens  eam  tempus  incideranc.    Stra* 

r   boXVII,  p.  11869  A)  de  Numidiae  regibus  nar<v 

•fmriatmTo^  *lov0x  *  i.  e.  nostra  autem  aetau  h^no 

regioncm  tcnuit  Juba ,  pater  Jubae  nuper  mor-^ 

.S0fd:  p^ter  est  iS|  ^ui  j^  Caesare  vict^s  heUa  Afn^ 

Q  4  ««^ 


04»    ANNOT,  AD  J.  BAKII  LIBRUM 

ctno  perilt  A.  V.  708 :  filius  autem  notus  in  ] 
rls  scriptor.    At  Strabo  anno  Tiberii  qulnto 

V.  772.,  libruni  quartum  operis  sui  scripsit 
que  postet  demum»  nec  constat  quanto  sp 
edidit.  Cumque  fllius  Piv^r)  mortuus  (ficatur: 
tuit  profecto  ille  nat*  ijfia^  dictus  patris  obitu 
te  Strabonis  ortum  accidisse.  Posidonio 
Athenaeum  VI,  p.  S75,  A,  hujuslibelli  p. 
KMt  iifiZ^  9  ut  de  re  praeterita  dicitur.  Saepe 
Plutarchum,  cujus  locos  adscribere  longum 
notasse  satis  est:  sic  igitur,  Moral.  p.  118, 
124,  C:  404,  A:  410,  A.  Vitarum,  p.  . 
A:  1079  D:  109,  £;  123,  B:  132,  B:  1 
E,  bis:  318,  E:  335,  E:  37^»  C:  378, 
524,  F:  668,  F:  849,  B:  1052,  D.  Paus 

VI ,  5 :  Mf&9Wf  rSs¥  ««tf *  i(ji,xq  *  opponit  her 
aetati :  qui  saepe  hoc  sensu  usurpat  xat^  ifii 
c.  p.  386,  408,  495,  527,  531*535»  592,  < 
641 ,  688 ,  881.  Ejusdem  rationis  est  xar^  d 
Mr*  airoig  ,  Aujus ,  horum  actate.  Sed  naf 
etiam  apud  Diodorum  Sic.  I,  10,  84:  Lucis 
T.  II.  p.  iJ79;  III,  p.  68:  eteosdem  et  alios 
pe;  unde  formuiae  illa  potestas  iutelligitur. 

P.  17.  De  conversione  oraiionis  obliquae  i 
ctam ,  diximus  Bibliothecae  Crit.   P.  XI ,  p 

P.  34.  Seneca  Ep.  XC :  Solon ,  qui  Atl 
oequo  jure  fumfayit^  inter  septem  aevi  sapi 
notos.  Assentior  Pinciano  corrigenti  -^  intet 
tem  ilUtis  aeyi  s.  n:  non  item  alia  mutanti« 

P.  43.  Piutarchi  verba  DePrimo  Frigido  p. 


D  E     P  0  S  I  D  0  N  I  O.  1243 

U  f ,  sic  nos  plurium  etiato,  quam  iilorum  trium^ 
mictotiatt  librorum  edicKmus. 
'Pf4S*  Diogenes  Laenius,  VII,  159:  pMm^ 
g|r  ifMTiifM  Ti9cc¥  0x9iv  9  m)  wpivciw  ehM.  Sic 
VDlgo  libri  babent:  at  9  mutandnm  iA  jjf,  ut  jan^ 
Kohnias  monuit  ad  h.  1.  i.  e. :  dicuaf  totam  Dim 
finatienem  comtarc^  cadcm  rafionc^  gua  Proyi^ 
ieiuiam  — *» 

P.  54 — 57.  Est  hic  Physiologiae  Stoicae  locus. 

t  lecentioribus  nondum  satis  explicitus,  quo  or*^ 

dioantar  siblque  invicem  accomraodantur  species 

mpS»  W9A^  M  oiajag^  Koitf^g  wotigj  Wuig  xQii^* 

qui  locus  quum  late  pateat  in  Stoica  ratione ,  ad 

ejosqoe  partes  complures  intelligendas  valeat;  bre« 

viter  enm,  quoad  ejus  fieri  potest,  describamus. 

Eifo  woAg ,  ccrtus ,  quidam  y  dicitur  unusquisque 

lioiDOy  et  omnis  rcs  singularis^  quae  bodie  vulgo 

indiyidua  nominantur.    Igitur  unusquisque  srdiAc 

spectatur  bifariam  ,  vel  per  se  proprie ,  iS/^p  xoiig  ^ 

certum  individuum ,  tyoiia »  Socratcs ,  Dion ,  Thc^ 

i0«  caet.:   vel  ut  individuum  alicujus  generis» 

JBNWf  mlg  9  Ttpo^nyopla ,  homo ,  y/r ,  milcs ,  caet» 

Diogenes  Laenius  VII,  58:  lor/  32  wpoafiT^opla  pthf^ 

tmrk  xh  tkioyhniv  9  iiipoq  xiyou  oiiiiaTifOv  noiviflf  wqid^ 

fyr«  9  o7o»   ivipc»TOO  9  txiroo  *   Svofi»  ii  im  (lipog 

Xiyou  in^uv  lilav  xoiirnra ,  olov  Aioyivfio  9  X(uicpinf ^« 

Jtique    statuebant  ,    unumquodque   individuum  ^ 

flrwiy,  subjectum,  vToxilfitvoVf  duplcx  csscj  lilug 

jtt  uHvug.    Sed   duplicitatem  istam  Stoicorum  sic 

jflterpreutus  est  Forpbyriu^  apud  Simpiicium  Iq 

Q  5  Ari^ 


^.    ANNOT.  ao  J.  BAKII  LIBRUM 

i^ristou  Categor.  r»  i,  ut  utramque  iroikHr^ 
filMf  xa)  m^kvj  pro  uno  disjuncto  geminae  di8tri« 
biicioDis  acciperett  qi^od  cujusmodi  fuerit,  diluci* 
diu8  fiet  ipsiu$  verbis  «appositis :    Tamip  )i  rifi 

mlfUifOy  9  oif  fcdm  Kotra  rc\fi  iri  rv^  ^Toi$  9  iAA^ 

Mr^  rcir^  vpiyfivripQu^*  $r«  yap  4^oiog  8av  9  n^h^ 

pifiu  MXil  i  ^Apiororikfiq^  TrparSv  iju  roti  imm^ 

fJifOU  fftifimyipbivo9*  xai  ioirspov  0  Koivug  woiivf  9  QA^ 

^orarai*  x.  r.  A.   Atquc  est  haec  intelligenda  Di* 

Visio  et  Subdivisio ;  iiroiuifiivov  Divisio  » in  oifU»ti 

irofiv*  «ipiMl  Subdivisio ,  in  xoivig  Toiiv,  etI3/#ffWi'* 

tioc  significat  reprehendens  Stoicos  Plutarchua  Dc 

Comlnunibus  Noticiis  p.  1083,  C9  in  declannda 

mat^riae  hac  ipsa  coromutatione :  r/  d^toii^iv  ol  rph 

^iKOi  riio  iy»pyila^  ovroi  na)   Knvivto   rav  ivvoikfX 

y^-ixoiOTov  ifAuv  iliufiov  olvou  Kx)  ii^uij  K»)  imiv*^ 

$iX  ckrvip  o\  voiHTCi)  '^obo  MGhmllaq ,   o\ifum  fvft 

fiiv  ijvpifiivouo  fiipi7i9  t(^q  U  iTTOKpivoptivouq*  ifjA 

7iio  vifiara  raurov  fxoifr^i  ZPSp^r  rairriv  ii  ^pui% 

^ictfriv  li  fiipoq  Ka)  rirov*  kx)  raZra  iwi  ptiiini^ 

yi'JpciTO)v  ipifUKX  wpinpov  *   ih}^  oiroi   fiivoi  iJUn. 

riiv  aMiviv  raurtiv  x^p)  3iTAc^y  Kot)  ifA^i^oXtorv  9  k 

%io  iftSiv  iKXorio  ivriv  ivoKilfAiva  9  ri  fih  oio^ta^  f\ 

)i  iroiiq  *  ka)  ri  fiiv  (  scilicet  oivl»  )  ii)  pu  jui)  ^« 

"porai^  fArin  ai^ipuvov^  fAviri  fjLiioifjLivov  9  fAigri  Skm 

%Uv  iTTi  iiafjUvov  *  ri  ii  hxfiiun  Ka)  ai^ivirmi  ud 

$i§itvrdi9  xa)  xivr»  xioxn  rivavrla  Cariptfi^  &uf¥t 

^i0vtoo   Ka)    ffvviipfiofffAivov  Koi  vvyKixufjUvov  9  xA 

rnq  hcc^opif  rji  aloDijoii  fmlof/toy  wapi'xov  a\lfaotai» 

Sic 


'    D  E    P  O  S  I  D  O  N  I  a  35C 

Sitt  et&m  tcripsisse  videtur  Plutarchus.  Ad  eam- 
4eo  tenteiiti^m  pertinent  dict^  Posidonii  et  Mne-f 
Mfchi  e^  Siobaeo  huc  gpposita  ,  et  cum  his  coiv* 
lereiKfau  Valuit  eadem  r^tio  ad  loci  de  Critcrh 
ttn  qtiaestionem  quae  est  de  imUscreiis ;  quod 
iwvitii  Primipium  Indiscernibitium  usurpant.  Nam 
Hiitioi  Academici  contenderent  9  duas  aut  pluret 
ftt  fingulares  adeo  ^imiles  et  aequales  esse  posse, 
)rt  nullo  Criterio  distingui  possint;  Stoici  con^ 
tn  affirmabant^  illo  concesso  fore  h»  woth  M 
hlh  9Miy  •'  idque  fieri  non  posse.  Sic  Plutar-r 
dias  De  Communibus  Notitiis  p.  1077 ,  C : 
^htmnu  TOlwv  ierh  airSy  m)  ypifipiAm  iwrvx^Tif 
tiUil^  sr^  Tcifg  ^AKainfAaiKob^  hxCf^pofUmv  nA 
p>tnfm  „  i^  vhna  vpiyfictra  ovyx^ovvi  rx7g  4« 
^  npMXka^lxiq  Itt)  ivoTv  odrtay  %va  iroiby  thxi  ^tx^i^. 
D  giMT-"  KalfOi  rdvTO  fih  ovk  Ijtiv  l^rtg  ipipixmw 
iiitx90t7Tai^  Koi  touvxvtIov  oUreu  txvfixvrh^t  etvxt^ 
id  n^xk^oiv  9  eJ  fdtre  [^irTX  (pxrnt ,  fnin  puKlf^ 
f|  iiiXiTTx  9  fiin  mp^  vvpig  9  $  (niK^  9  r)  tov  kh 
tm  9  eixov  9  Iv  r$  ifxvt)  XP^vcp  yiyoviv  ixxpiKhxt^ 
nr.  *EKi7vx  li  hrug  vxpot  tIiv  twoiiv  ivriv  &  AJ* 
ftmv  oSroi  kx)  irXirTovviv^  „  Irl  fiiixg  ovjlxg  itSo 
ttag  T^nicrlai  TOioiig,  x^)  '''^^  ^Srifv  oMxv  hm 
9  taih  lilag  txovaxv  9  iinivToq  Mpou  Hxff^lxi  Kxt 
fi  iui(pvXdTTiiv  ifiola;  ifACporipw.**  El  yxp  Ho^ 
ftd  Tpi7g  Kxi  Tirtxptg  lcrovrxi  kx)  icivTi ,  kx)  Brovg 
h  ng  elroi  9  irip)  ytixv  oMxv  *  xiyu  li  ovk  iv  ptJpt&i 
ix^ipotq  AAAi  'scxvrxg  Tr^p)  ohyiv  ovtrlxv  iicitpovg.  xir 
§f  loSv  lf^iJ?»3fW   n  i^^^*k  T$  ii^v  ivipitv  rin 


tg»      ANNOTw  AD  J.  BAKH  LlBRUM 


»  riv  ^l»  T&¥  tsQvy  ivcLx^p^iv  ix\  tkv  lifiivoimt 
^  iJr»  ifioli  ynfOfAivov^  ijr)  (iiciq  Tilg  teti  altipog  oir 
.91  orlag  hmXih  ^ifi^Tipovg.^'    Ita  Chrysippus  « 
:Contrariain  non  minorem  repugnantiam  incidehtCp 
llt  i6o  iVtff  iroiobg  M  Tijg  airrni;  ourlaot  ^^  U^ 
yidua  in  cadcm  substantia ,  admittcrct.    Eodoi 
.nomine  Chrysippum  reprehendit  Philo  Judaeus  Up 
^Mundi  Incorrupt.  £d.  Mangey.   T.  II,  p.  501: 
Xpy^tWTOO  ouv  i  iofCtpuoTotTog  riv  xaf  oMlo^  k 
Tciig  jrtp)  ai^avofiivou  9  TepsTiiieral  n  toiAtoo*  mi 
wpoxaTetaKivaffftg  ou  iuo  ilioTOiobg  ix)  rv^  aitio  o^* 
^lao  ifJLiixavov  tnjffTiivai  9  cpndv  9    t>  '^Earm  Umpln^ 
99  iVixa^  Tiv  fiiv  Tiva  iKixXfipov  riv  H  x^P^^  ^^ 
.  99  voiJo^iat  Tou  ir//9cp  xo^g  *  xakiXaiai  il  riv  fuv  ikh 
.  9,  K^iipoy  Alava  9  Tov  ii  iTikij  Qiava '  x^rnTa  itf* 
9,  Tifiviaiai  ^iuyeg  riv  hipov  toIv  Trdioiv.     ZifmpA^ 
.  9,  vcu  li  vinpcq  l^aprai ,   r^y  8^My«  0a9Xitv  i(^ 
99  xiiinpov  ihai* "    ToSr^  ii  Trapaio^okeyouvToe  pubr 
^Jv  cVr/y  S  d/^iiiivovTeg.    Tlccg  yap  i  ptiv  eiiiv  ixfir 
.  Tvipiaaitio  fiipa  i  Biccv  aviipTa(rTai  *   i  ii  iwoxorHf 
^rev  rola  Aluv  eijci  l^iapTai ;    n  AiivTuo  9  ^fr* 
.  9,  avahipafinxt  yap  e  ixTfAijii^g  Tiv  vSis  Aluv  l|t 
99  Thv  ir«A9  Tov  eimeg  oiolav  *  xa)  ide  ilieTOitH  M 
y,  Tov  avToy  ixoxiifiivov  ci  itivavT  iivat.    Tetyapok 
9,  Tiy  fiiv  Aluva  fiivav  ava^xatov^  t^v  ii  Qiftva  t^\ 
9)  laptai.^*    Tai'  oix  vr'  aXXav^.ix^^a  to7o  aino] 
^WTfpoJg  'AXtanifAiva  —  ^o)v  i  Tpa^txig.    'An|i«>| 
iifuvei  yip  Tt§  tIv  Tvwgv  Toy  he^ev  9  m}  i^ap^iiTm 

m 


\ 
J 


1 


D  e    P  O  S  I  O  O  N  I  0.  ftj) 

rmnA  MUftq^  9  itl^u  va^hratti ,  jca}  aMi¥  (pia^  \ 
^  i^  Tp6mxy.     l,%iwti  V  Sii.    ^TroKtMm  I 

^i§§¥^  i  Ti/u  xi^fioy  ^t/zii*  itir»  toO  f\ou  ri  fU* 
ixmtroif '  umk  iitpaiptMoi  9  &9ittp  iwi  rw  Alwo^ 
W^  oSrm  m/  iiri  tov  xdTfoou  ioou  syroti  VdfiA* 
M^*     Oiwiwf  iviyKni  Xhfti»  iu  i  ft,h  xiTfio^  oiic. 

BfTtU  9    i   Ti  ffSpUt  i^MptttU  9   Smp  O&ii  0  XTTO^ 

§)o  r)y  wOtt  A/«y  *  iAA*  i  roi  uirfiou  i^u^  9  &^ 
^ittp^  i  ptfiih  7rtt.iw¥.  'O  fii¥  yip  xivfiog  ht^ 
\rT00tt  oirltt»  i¥iipafAt¥^  icpMptli^ro^  xut^  t§So^ 
utrooMk  *  i^ipn  V  1}  ^tjxk  )<^  ri  ftii  iu¥etolM 
tUowoto^  thxi  Ttp)  ri  ttiri  i^0Kttp§t¥O¥,  "Exlt* 
»  M  rd  ?Jyti¥  ^ltlpitrltu  r^  rpi^cM^  *  i(pliprstt 
ir§ifXI^6ffil4  9  ivi^n»!  Ktii  riv  xitrfiO¥  S0l»pTO¥  thtUm^ 

lec  quamvis  longiara  appooenda  fuerunt ,  ut  ra« 
qoaestionis  inceitigQretur,  Videtur  autem  9  ut 
i,  banc  Chrysippi  repretienAionera  9  pdtlus  ab 
y  Scriptore  descrip^iase^  quam  k  ae  ipse  habe» 
Philo.  Quod  aliquoties  scribitur  tliowotoitq  9  de* 

bit  Stoice   scribi  lUtio  Totoiq.    Caeterum  dedi- 

■ « 

is  xoi  tiiri§¥  Olttpofii^n^  rl)iv  vpi^ottof  9  omisso  r^ 
te  ttiriy»  £x  eadem  ratione  lux  accendenda  est 
.  Antonino  X9.  7»  ubi  de  ortu  et  intericu,  !• 
,  de  permuutione,  materiae  disserens,  hunq 
tum  disputationi  facit:  m)  ri  9rtpif/i¥iO¥  ^  xei)  ri 
yfiaruA^  fOf  (Pti¥ri^y  r^  ixi  rnt  yt^ivtotq*  xift 
I  r^Sr^  isi/IU  i^)  rplni^  iipUpx¥  ix  Ta¥  cirio§¥  xtil 
9fiU¥0u  kipo^  rijfy  iiripfoii¥  lKti^t¥.  rovro  ov¥  3  Ikxj' 
furttfiiMMi'  ^X  3  4  ft^rfip  trtxt¥.   ivilov  l\ 


f 

iS4     MitHOT.  Ao  j.  BAKII  tlBRUl^ 

iti  buftpi  99  ?Ja¥  ^rp^9ir}jKH  rf  lltctg  m{i,  «A^  Jk 
9Y  wpi^  ri  yHy  xni(MW¥*  Quae  sic  eKpUnanda  vk 
dentur:  SQUdum  autcm  ct  spirabilci  quod  mutari 
diximus ,  ne  putcs  iliud  essc  »  quod  Hasccndo  accc^ 
pisti;  h$c  cnim  omnc  hcri  ct  pridic  cx  aUmcnSis, 
ae  tracto  aerc  afiucntiam  cs  itkrcmenwm  aeeepit  f . 
at  ea  pars ,  quam  accepit ,  mutatur ,  Hon  ea  fuam 
matcr  pcpcrit :  ssc  autem  statuc ,  iUud.  iticremen» 
tum  tc  nsmium  ad  te  ipsum  9  ad  tuam  singularila*, 
iem  ct  unitatcmj  omnino  ad  tuum  individuum^ 
sdstringcrc;  quod  individuum  nonperitnet  adprac^ 
scntcm  disputationtm.  Priora  ex  dtsMadi  ne« 
zu  intelliguntur :  postrema  aliunde  lucam  itqm« 
funt.  Igitur,  r)  iwl  if^  ywiwss^q^  tt  t  i^  pdjivn^ 
fr»My»est  ipsa  anima^  quae  secunduoi  Stoieos  iu 
titero  matris  oritur :  quod  annotavimus  ad  Plutar^ 
chum  De  Sera  Num.  Vindi  p.  84:  quibus  addato/ 
Porphyrius  Adv.  BbSthum,  apud  Eiiseb.  Praepi 
Evang.  XV9  p^  8135  C,  Di  et  Gatakerus  ad  Mi 
Antonin«  p^  107 ,  et  357^  Jam  vero  oMa  conti« 
liuo  motu  et  mutatioiie  agitatur;  non  anima^  quauH 
tis  extemo  adfluente  alimento  nutrita;  haec'eniia, 
eadem  manet ,  et  hominem  r$  litu^  iroi^^^a^  wfoe^  - 
t}JKit9  suae  singularitati  et  unitati , 'et ';' ut  ita  di* 
cam ,  individualitati ,  adstringit ,  facitque  ut  sem^  1 
^er  idem  maneat«  Neque  hoc  titm  ^eth  pertincJbat  i 
iid  praesentem  disputationem ;  quippe  cujus  pro- 
positum  erat  yhe&t^  xa)  ^opk  rijg  oMa^.  Porrdr 
'Miw  reddimus  sic  statuc^  vi  Verbi  Medii,  quaA- 
subjicc  tibi  ,  admonc  tc*    Quid  autetf'  illud  vocf« 

bn- 


fiE    f>  OSIOO  N^IO.  »55. 

am  Stoicis  valeat  ia  definitioDe  Muadx ,  ISiW^ 
iw  eam  nominantibus ,  jaio  apparet  eoa  dicere: 
fnkm    kuHc  esse^  ex   toto  genere  Mundorumk 
cum  iridiyiduum  ^  in  quem  omnis  materia  fioni 
tta  sit*    Pb^idonii  utraque  snnt  apud  Dioge* 
Q  Laert.  Vil,  tam  137,  quam  138:    Aiyow 
rh  whpm  rpixS^*  aMif  re  riv  isiy.  riv  i^  iird^ 
etrlae  IS/o^  iroii¥  9  i^  ih  t^xprie  iart  xai  iyh^ 
9fj  itifuovpyi^  Hy  t9c  iiaKoaf^iiciOi^  9  xari  XP^^ 
k^  wofMoug  iycLXloKtn  elg  iavTiif  rijfy  SiTracra»  .^ 
y,  «lA  wdMv  i{  ixuTOu  yewivm — ^  xai  hn  nivfU9 
^ae  90iig  r^e  tHv  oXmv  oMag^.  Dlsertius  haee 
Itt  aliquanto  Areius  Didyibus'  apud  EusebiuiH 
«p.  Evang.  XV,  p.  817 ,  6:  ^oxov  Ik  riy  uifr> 
'  oim  TOiO  iavToH  pUps^i  Tpoaaofopeio^i  itiv.   rfir 
a  Im  m)  pJvoe  sTvat  cpa^t  nai  werepaaiuvov  j  nak 
fj  nai  iTitovi  xa)  Mv'  iv  yap  roit^  vavra  ts^ 
sHoi  ri  ffifAara  9  aeviv  tt  /BD^y  wwipx/uv  iv  ai^ 
t)  ykp  Ix  vi^g  tffo  oivta^  voiiv  xpova^opsve* 
I  «i  narit  rlfv  iianiefnieiv  riiv  rotair^v  na)  hi^ 
tv  Ixpv^  ~  nai  ri  (liv  in  rfie  wioifo  oieiao  wof 
wlefufv  ifitcv  sfvxt  »a)  Isiv.     QUam   unitatem 
Ddi  reprehendens  Plurarchus  De  Orac.  Defectn 
23,  E,  Stoicos  perstrlngit,  loco  adhuc  inqui* 
»9  panitii  i  nobis  purgato  in  Annotation^  no'-' 
^editionis,  sic  aiitem  plenius  purgandot^  '£• 
tai  rhv  0fieiv  Ipijxev  ri  nat^^  haera  yiveeiv  neH 
tv  (Jev  ij^yelotq ,  9  napTcug  ft^ipfixrt ,  wepdxoti^ 
eiihf  yip  iv  iptSfi^ ,   rSv  tvrav  irriv  9   ovye 

fyof  irdfx^  ^^vie  •  Mi  Tvy^ciwi  rne  roiMe 

wpov^ 


tur  pliircs  es!.i:  ftHmdos,  ik'c  liiinc  un 
viduuDi  iii  gijiicri:  MiinJoruni.  Dktio 
«Tiw*  respondet  individuo;  quo  nomiiie 
liti  «imus  uil,  quod  Gnecis  quoqne 
hoc  seosu  usurpaium  reperitur,  qvi  %\ 
stngu)ares,irviu«»  tppellanim.  Caeier 
cito  de  hidiscreiit  ^  quod  bodicn^s  dJc 
eipium  Jndiiterttiffilium  t  Cicero  Acad. 
c6,  relicu  Stoica  subt)litate«  qusestio 
)ari  ratione  ad  RomaQorum  his  io  rebi 
rudia  ingcnia  accommodavit. 

P.  53.  De  quinque  .his.  corporibus  : 
■ciB,  k  Platoni  in  condendo  Mundo  ceh 
ximus  in  Annotatione  ad  Phacdonem :  1 
lujnvnc  9<pti{fa  p.  85  y  Dostrae  editkm 
plscito  interpretanda  est. 

P.  6r.  Heraelidea  Ponticus  quem  sigi 
jus  patronum  seotentiae,  Sole  etiam 
Terra  aulem  mfftat  apparentem  Solis  in 
tem  sertari  potse,  quaeri  posset.    Nai 


BE    POSIDONIO.  «57 

r 

Inni,  temporam  ntiones  obstare  videntur;  si* 
fiidai  Arisurchus  hic  aetate  Cleanthis  Scoici 
fiut^  Bt  apparet  ex  Plutarcho  De  Vultu  Lunae  p« 
923,A:  post  Piatonem,  quod  diserte  colUgitut 
(iPIatircfao  Quaest.  Platon.  p.  1006 ,  C,  anto 
[AicUaedem,  certo  eonon  posterior^  quippe  ci« 
futnsabeojn  Arenario  p.  319,  331:  Cleanthes 
Mn^^eDoni  in  Stoa  successit  Olymp.  CXXX^ 
JfA.C.  a6o:  et  Heraclides  fuit  auditor  Piato* 
A,  cqua  mofs   intidit  in  dymp.  CViU  ^  i  ^ 
K  C.  ^.    Praeterea  hujus  placiti  patronus  ab 
Bnclide  dicitur  wapiTJiiv  n^  u  e.  atiquis  prac^ 
kfbniy  qui  siycre  4cHit^  quo  indefinite  praeter« 
biui  tempus  significatur*    Sane  fuerit  hic  aliquif 
PyAigoricus  qui  inventum  ft  Philolao  inchoatum 
ttpficiKrit.    De  cogniu  Veteribua  ratione  Coper- 
licana  multa  exstant  testimonia,  quae  apposuit 
loctissimus  .  L.  Dutens ,  in  libro  Gallice  inscri* 
KDt  Rxchcrchcs  sur  Porigine  dcs  ddcoufci^tes  a$^ 
fUoies  sux  Modcrnes^  T»  I,  p.  193  9  seq.:  et 
los  boc  argumentum  ad  Plutarchi  dictum  locum 
tt^ifflus.     NunC)  ne  tacendo  errorem  probare 
ideamur  virorum  de  Hist;oriis  bene  meritorum  ^ 
iQOtuclae  ia  Histon  Disciplinarum  Matbemati- 
inua   T.  I9  p«  110,  et   Xylandri^  eumque  se- 
Dcntis  Corsini  ad  librum  Plutarcheum  De  Placi« 
S  Philosophorum ,    £4:   ^Aplfirxpxo^   tip  "HMoif 
V0i  §u!fk  runf  iwXauSv  9  tnw  ii  Th¥  nml  wifi  ri¥ 
Xuu^  witLko^  — .  qui  pro  .r^v  perperam  ex  Buse- 
o   honc  locum  citantt   Zthiitf^¥  kgi  Volunt^ 
r^l.  IL  K  4UU9 


tst      ANNOT.  AB  }.  ^Akft  LlBkOlt 

quum  r9y  et  res|  ipsa  5  et  Stobaens  Pb^«  p. 
ei  ottkies  nostri  libri,  scripti  edirique^  tueim 
qoafliquin!!  ratio  pleniorem  sentenriaiit  bajusi 
requirit '—  tiiv  3)  Tffv  %m1  irsp)  rip  ixiakivtk^ 
rj>y  3}  Zf ^jf vifv  irsp)  r^  I^v  — .  niad  tmm  « 
pi7y  ut  alibi  saepe^  ita  boc  loco  est  star^ctm 
hiOVeN  cernn :  xiiiam  signtfkationem  illostn 
T.  Hemsterhusius  ad  Thom.  Mag.  p.  187-  lf« 
.  Heraclidis  opmio.de  Motit  Terrae  est  \Tt  Hbro  I 
t^chto  De  Plac.  Phit.  ill,  indeque  item  apQd( 
tenum  Hist.  Phil.  Cap.  XXI,  at  apud  Euseki 
Praep.  Evang.  XV,  58,  recti^js  exhibit»:? 

vovtri  fHi  rhv  T^v»  oi  fiify  >^  fierafiatinShJ^* 
TixSf ,  rpoxoy  VkH¥  h  i^ovt  orpe^fAivftv  JM  ho^ 
Ix'  imroKi^.  Pnucis  eum  tangit  Prbclus  at  P 
Tim.  p.  281. 

P.  65.  —  oi  tSl  oAfiarx  riq  ^tjx^i  vwtxjii ,  i 

rnl  fvx^  ^ot,  vifidra»  K  e.  non  corpord  ank 

coniinere ,  sed  anihiae  corpora.    Et  verbum  i 

%it9  proprium  hac  in  re,  servare,  confincre^ 

tinercj  ne  ditabahtur:  et  placitum ,  ut  vere  1 

tonicum ,  a  Platonicis  celebratum.    Maximus  ' 

rius  XV,  5,  p.  169:  El  yitp  r$  ft&(i»n  f$(p 

0liipofih(ip    ( 1}   ^vx^ )   irmpixfi  ri  fiil  (pielptii 

^plx'  XV  air^  vvvjji*  roXAoS  r^  ii7  ^xfiiim  sA 

"^v   yotv    rH  tfwriflTfi  rh^fiiv  trSifia  ^tif^itm 

"^lk  inix^imixet.    El   ^i  $uit  r^r  im^  frtpi 

fuvix^^9  A^^^  Pt^  airii''  »^ilv  rt  reiBro  Itrrm 

rfc  h  itt904va$  iwxfiv  ^pujjfifr;  «•  ri-  A.    Ploti 


V  iMeib'  Ar  r$  0>«iMtf  Jytfi  *  if AA^  h  r$  Ku^ictrtp(^  rh 
4TN0inHr, JUk)  /y  1*9^ Mixom  ri  &yp9x^fmw  9  kcA  h 
IMM^M  /i0V-  Porpfayriua  apud  Euseb.  Praep« 
twg.  XI^  p.  556,  A:   1;  ^uxil  —  h  r$  tnir9^ 

8  inUs^^  9  MJ  iimfitmt  sU  f^v  r94  i9»K§la^ 
N|bx(f  (  &&(JL»rt )  KMropupviffihii  9  a&r^  r«  9rdi#r 
d  iM(jpi9  ««)  ri^v  iaurij^  M»v  ivahlxhvai  oi^ 
il»— ^  hi:  etdetti  re  dixit  xarixfty  Numenius 
iillnr^  p«  Sipt  tiptiXify^  de  Anima  continen* 
•  tt  drcdttidame  Mundum,  Plutarchus  Quaest. 
ht.  p,  10039  fit  ti  ^tpttxifnyoif  Ixarriv  tvrt 
tnpi^wro^.    Oiymt)k)dorus  in  Plat.  Pfaaedoh. 

^U  P*  74*  <M  i^^Z*i  &wttXit  th  tSpuij  irpit 
^  Sm  oifftaUotipa  tvrh  airbH  nsA  KVptcntpa  — •' 
ipitinus  De  Quantitate  Animae  T.  I9  p^sis, 
—  Aalma  —  corpas  hoc  terremtn  atque  morta^ 
ftaestmid  sud  vivtfieaty  colligit  in  unum^  atm 

9  in  ano  tenet  (  u  e.  &wix^t )  9  diffluere  atquc 
uhsetre  noH  sihit.  Seztus  Empiricus  Ad« 
8.  Mathem.  IX,  7^^  StoiCam  disputationem 
m  EpicVreos  promens:  m)  oix^  ^^  ixtn^ 
inafpoo  irofHfliTvat  ( aJ  4^u^x} )  rup  oafiirenf  9 
wA  iBpflf  WKliitapTat*  oiti  yip  ^pinpov  ti  crafim 
ipmnrnKi¥  h  airSv  iAA*  aSrat  r$  oifiart  ovp^* 
U  ita¥   alrtaty  wo^h   ti  Tptnpop  aa)   lauraJt* 

curi  opioionem^   de  corpbre  animan  ut  vas 


£f«       ANNOT.  AB  J.  PAKII  LIP,RUM 

tliain  nrateriatn-crtitjneme,  prodita  ex>t»t  in-Di^l 
gcne  LaSnio  X  ,  64.  Lucretius  scholae  finesni-^J 
grans,  ut  peeta,  captat  compariitieneiii  huic  de^J 
creto  adversantem :  Ntnne  vides  aiam ,  quam  m 
rtQ  pendere  nobit  Sustineat  corpus  tenuissima  1 
ammai ;  Propterea  quia  tam  conjuncta ,  ai^ 
vniter  afna  ett, 

P.  67,  68.'  In  loco  Cleomedis,  ratio  tibiqtf 
GOSdcm  numeros  postulat  300;  igitur  Balfotei 
rectesic  lestUuit  in  editione  sua  CuEdigaUefacti|l 
p.  19. 

P.  08.  Sofetn  Mathematici  amplius  dutien^n-  ^ 
ii  partihus  conjirmant  majorem  esse  guam  Ter- 
ram :  quod  ait  Cicero  Acad.  II ,  z6  ,  videtur  ac-_. 
cepisse  ex  aQiiquisstmis  Arati    interprctibus ,  e 
quibus  item  fiuxisse  credibile  est  id  quod  ] 
quoque  Icgitur  iu  Scholiis  ad  Phaen.  541 :  i  'Bu 
w»fk  raJf  Mx6ii/tvrnulf  IxmtvSti  Tjjt  t^t  iKreu 
iticenrXafflm  Sw  xai  i  ra»  Tv  nu  /it^iScut  a 
iitroiuuiiicariw  iazi  —.  Prope  accedit  Achilles  Tt^ 
tius  in  Commeiuar.  ad  Arati  Phaen.  Cap.  XX, 
S2  i    Mio-iitt  'HA/«tf  ftfitjiv  Tijt  tpxvi  *   x«l  cl  fi 
rtiiaJavf  el  H  dKTafr/^uv,  el  H  im»Ka,iitKa*t4 
wm.    Attigic  et  P.  Faber  ad  Cic.  1.  I. 

P.  71.  riinii  H.  N.  II,  ai :    Jnde  ad  Soln 
fainguies  milUes:  ex  ftutecedentibus  siibaudiend 
sunc  centum  millia  stadierapt;  ut  summa  sit  i 
dlorum,   100,000,  multiplicata  ciim  5,000. 
^uidem  nuda  ratio  grammatica  suadet. 

P.  74.  versu  ukiioo,  in  aimotittojic  uostra  i| 

m 


B  E    l^  O  S  I  6  O  Bif  I  0. 

yhttfcbsm  De  Vultu  Lunae  p.  932,  C,  legtcur^ 
qnod  ics  po6Culat  ^Ksji;  non  ^xii^. 
'  P,  82.  De  Tiera  et  Theraua^  diximus  adPlu« 
Jvcliam  De  Orac.  DeFect.  p.  399,  C. 
r  P.  85.  Rationem  Graecorum  V-eterum  de  Vcnd 
pb,  qosque  cura  Recentiorum  ratione  compara^ 
dom  nuper  docte  expllcuit  Corayus,  natione 
Gmcos  ,  vetere  Graecia  dignissi^rus ,  ad  Hippo^ 
«fiifr  Hbnim  D$  ASribus^  yfqaif^  Locis  (editum 
Pttiiiis  a.  MDCCC.)  p.  73,  Proleg. 

P.  tf.  *H  oh  *?ih9  xcA  a  ""AKi^Mpiix  i)ri  irf 
«frj»  Kihrat  (igv}ffi(3piv$.     Sic  et  Calforeus  ^didit 
f.50,  etlegendum  monuit,  Commentar.  p.  215« 
P.  91.  Et  haec  est  acuta   Bakii  correctlo,  ift 
'Stnbone  II,  p.  i6i,  A,  pro  zSp^  legcntlsZJ- 
(fip^^  ncc  animadversa  Tyrwlritto,  in  Cohjectir- 
'rii  Strabonianis,  digna  sane  hujus  acumineviiam 
.Itfnrissimum  editorem  Lipsiensem-.-hoc  praetermi* 
Msse,  minus  mirandum  est. 
'    V.  101  •  In  Strabone  II ,  p.  155:  irXn^  9  if^rouif 
nk  fivikorrm  ?Jrti¥ "  lc?!  mutatiohe  j|  mutail- 
'ihm  10  «I. 

'  P.  loi.  'BtpraTcv  iiJir^fi» »  nomen  ab  Aritiphane 
Bergaeo  vcnit,  notac  scriptore 'fabubsitatis :  db 
^4110  nM  dicemus  in  Addendis  ad  T6mum  i ,  Anim- 
^adfers.  in  Plutarchum ,  qui  illflra  slgnilicace  vt« 
daur  in  libto  De  ProgKsau  Virtutis  S^ntieh'io 
^  79»  A.  ' 

P.  10$.  Iq  Strabone  Ifl,  p.  261^  B»  uitofii^ 

.   K3V  .       -l^ 


ii4     ANNOT«  AB  J.  BAKn  LDBllUMr 


wifunU  9  hkbet  proverbii  vim :  de  quo  flonniillt  m^ 
tavi  in  Adversariis  ad  Platpnem  Rep.  III »  p.  443 , 
F :  quaedam  RuhokeniQs  ad  Scholiastam  Pht^  p. 
S^:  dixit  et  Erasmos  Adag.  p.  751.  \ 

?•  144.  Initium  Regni  Parthorum  idem  VaiBaa* 
tius  in  Imper,  Arsatldarum  T.  I ,  p.  a ,  pom'e 
anno  Aerae  Seleucidarum  57,  Ante  Nostram  Aeram 
^56.  At  H.  Valesius  ad  Ammianum  Marcell^ 
XXIII 9  6 ,  p.  396 ,  Olymp.  gxxxii  ,  2 ,  qui  ind*' 
dit  Ante  Nostr.  Aer.  in  251  —  250 ,  Aer.  Sel.  ta 
Sed  variant  docti  vh-i  iterum ,  quamqu«m  consen* 
tientes  in  annis  Consulum  M.  Atilii  RegalierL. 
M^nlii  Vulsonis.  IHam  Vaillantii  rationem  leqmtup 
etiam  novisstmus  scriptor  Car.  Fred.  Richteras 
in  libro  Germanlce  scripto  De  Afsacidarum  c$ 
Sassanidarum  Djnastia^  p.  25. 

4n*  Videtur  paroedia  Tragici  cujusdam  versos  es« 
•e,  sic  fere  concepta:  "'Ev^nXi  l\  'Ayr/io^iyfi^r 
tip90$  jmb)  lUtth 

V.  1^9.  iitoisn^  acute  corrigit  Balcius :  sed  pro» 
kimo  loco  Athenaei  V,  p.  ftio,  F»  acqaiescamfli 
Casaoboni  ratione.  \ 

^    V.  158.    Athenio  apud  Mithridatem,  iMi^ 
IMV  rh  fiMiPJa^  riiif  ^/A«y  iU  iyipsTOf  fuyi 
tvx^v  Tfoayuy^^»    Sic  enim  legeiKlum  w(i$aiym9^99 
maximam  apud  cum  nactus  promotionem^  ut 
jfo  loquuntur,  i.  e.  ad praecipuam  ab  eot  pron^ 
ttus  dignitatem:  non»  Tpovayurnq^   quod  Dale» 
vertit  9  facilUmum  ad  iUum  accessum 


'  ITE    POS.IDONia     \    %6$. 

;  Plotaicbiis  De  Animt  Tnnquill.  p.  4M  ^  . 
'fmymyi^  h  rat^  aiXtiS^  iiAnmm.     Instituc* 

•  Notarunt  hunc  usuro  Stepbanus  Thes.  L* 
r«  !•  p.  85  9  et  Wesselingtus  a4  Diodor.  Sic. 
9  P«  ^93  9  ^t  304*  TraQStulerunt  Stoici  ad^ 
'0mTf^^*  V^^  '^  genere  fuisse  suspicor  Plu* 
i  ftrba»  nunc  per  lacunam  imerrupta»  Oe 
[Dpoibiis.  Notionibus  Ady.  Stoiqoa  p.  1072» 
»u|ertioF  est  Stobaei  locus  Eclog»  £thic,  p„ 
Mi  ykp  h  abhi  rav.vpoayofUyoiv  that  tiv  fim* 
4  iXXi  Toif^  fUT^  ctiriy  TiTmyfUvowg.  -  Quae 
JEcttonis  verba  esse »  quein  Stobaeus  Jescribe* 
)]kx  ,  appaiet  etiam  &  Cicerone  De  Finib.  III^ 
//  mim  inquU  k  Zcno )  9  nmo  dicit  in  regia 
m  ifsum  produetum  esse  ad  dignitatem^  id 
cs$  wfowidm  9  sed  eos  9  qui  tn  aliquo  honora 
quorum  ordo  maxi^e  aQcedit  ut  secundus  si$ 
egitfm  principatum  :  sic  in  yita  noneaj  quaa 
lario  Joeo  sunt^  sed  eay  quae  secundttm  /#* 
oUncnSj  wponyiibfm^  id  es$  prodttcta^  momi^ 

.  i6o«  Qui  sint  Carthaginienses  legationem 
klitbrMatem  mittentes ;  quum  haec  ut  A.  V. 
fiicta  narrentur  9  Carthaga  autem  A.  V.  608 
\m  fuerit ;  difficile  est  statuere^  Forte  fuerint 
|iii  in  vlcinis  oppidis  Poeni,  Adrumeto^  Ta« 
9  Udca  9  aliis.  Nam  de  Nova  Cartbagine  in 
lania  qoo  minua  cogitenuis  qbstant  temporum 

ns  m 


^^     ANNOT.  Ab  J.  BAKH  LIBIUfM 

nntitiD,  jaim  i  Plttone,  etiinte  etim  k  Pytbtgorf- 
eie  yjcelebrttt  eiat ;  quod  monuiiiftus  td  Phtedonena 

p.  17». 

.  Ibid.  Virtus  doceri  nec  ne  po8$et  ^  qntestk 
iiitt  inter  vetusdores  Philosophos :  estqne  hoc  ip 
iiim  trgunientum  libelli  Pluttrchei ,  ''Ori  ithaaiv  1 
iftri  9  inter  Mortlit  p.  439 :  ubi  plurt  dieemiu 
Ibid.  sJvm  31  nmi  rilif  noMlav  thtMfiicriif^j  iii  1 
4»TiKiJ9iM  r|  iptrfjj»  Sic  Stoici  originem  mtli  in 
terprettbtntur :  quonim  rttionem  eKtgiutPhitti 
dius  Advers;  Stoicos  p.  1066,  1067^  ubi  tli 
t|ttoque  nottmos.  Fluzit  autem  istt  rtdo  ez  Stoi 
€0  commento  9  cuique  rei  contrarram  ^su  aliam 
fle  quo  exposuimus  in  Diss.  De  Pltcito  Immoi 
ttlitttis  Animor.  Ctp.  V»  quod  praemisimus»  i 

XXKVII  (♦). 

.'  P.  ftoi.  wtJT7¥(ifiiti  ykp  iytpdir^  yt  im  xat  ifiOi 
vivoyrij  ipaiiv  ri.  Postrema  duo  vocabult  ca 
hipu  esse,  facile  animadvertitur.  Sic  ttmen' 
Charteritiur  editio  htbit  T.  V.  ,  p.  139,  C:  ul 
Interpres  Lttinus  reddit  —  condonandum  em 
'»€5$  ei ,  quum  homo  sit ,  tt  juvenile  quiddam  fi 
xet :  quod  non  mtgis  probari  potest  ^^  qotm  Gn 
cum  mendum.  Multa  in  mentem  veniunt,'ma{ 
-td  lifertrum  ductus,  quam  td  sententiam,  tccoi 
modata,  9  f^ii  IpSmf  9  fAupalpouri  ^  tlia:  min 
lAspUceat  nalpiiw  n ,  peccofUi  ,  trranti  aUqutdfri 
eipuum. 

P.  S03.  ilp^aioi  a^ay.    Sic  et  Chtrteritnt , 

....  .  0 »  '       Mi 

% 

■*4*^  [Hujus  Vol.  pag.  118.] 


»   D  .E  -P  O-S  1  D  O  N 1  O;  !.     tj8$ 
:  151,  C.    SenteQtu  tamea  flagittt,  W/t9^«M  ti» 

Ibil  lnmlwTsu  Natum  ex  antegresso  Tpop^Wimy^ 
Exqairicum  Ixtrroir »  acute  expromsit  Bakius.. 
Potent   etiam   scriptum   fuisse    frequeutitts   Ijp» 

P.  fl07»  Legam  fAfy»  fthf  iciio^  ii^^mlm  ^  o6  Kon 

,  P.  floS;.  fisTaffvysli!jifAi¥0¥  — '  proxima  deincepa 
qpaedam  excidisse  videntur. 

.  Ibid.  fuff^  rfiy  fisyixuv  vofa^ivrai^^  Hls  subje^. 
ctuffl  fiiisse  iJvou  putem:  L  e.  quidam  carum^  quk 
sf  magnos  csse  putant. 

P.  109.  sustiiKii  si  mutetur  in  xsitiiKHjf  9  nonduoi 
tamcQ  sententia  expletur;  quae  plures  desiderat 
piites  ab  librariis  illas  omissas. 

P.  811.  —  ixi^osyovrrotq  j  ik9  iwoXi^iat  royri  fsM 
i^ivfi^^u-  £st  senarius  vel  Euripidis,  vel  Me« 
aaodri;  quem  item  sine  auctoris  nomine  apponit 
Plntarclms  De  Virt.  Mor.  p.  446,  A:  cuz^  nrrws 

9  fut  ^yfA^pipii  *  **  Tn¥  Kplffi¥  ixii  T^  viisi  vyvAivw^ 
m.  Cuin  simili  eum  dicto  comparavimus  ad  li« 
troni  De  Superstit.  p.  1689  3«    , 

P.  fti2.  T»  i^fjg.    Est  vel  Galeniy  Vt\  librariii^ 
^naedam  se  omittere  significanus»   ,      . 

P»  214.  HxUrrsiTsu.    Retineam  9  ut  sanam  9  et 
sentenciae  congruum ,  .quaj&  valet  9  perturbatiotM 
$ssim  scdarUur. 
'  lbid«  sr^fT^M  r^y  rpi!  stiUm^  iKoylssif*  accipio» 

BS^ 


tT*    ANNOT.  AD  J;  QAKU  I^IB.  DE  POg, 

iiuiotirem :  pauca  sane  pro  ^us  «fgamenti  ampBf 
tudine  et  varietate ;  quando  alia  mihl  tua  diligentia 
industriaque  praeripuit.  Reliquum  est»  ut  tead- 
bortety  non  quidem  ut  institutum  Literarum  ittf 
perseq^aris;  quippe  quod  facis^  et  aemper  faciest 
^  ut  ne  reurdari  te  sinas ,  si  quid  fortuna  impoi 
4imenti  tibi  objecerit  2  eamque  fortitudine  et 
stantia  vincas ,  ut  ille  i  vate  admonitus : 


Tu  ne  cede  malis^  sed  eontra  oudeMor  ito^ 
'  Qjsam  tua  te  fortuna  sinet.  -^ 

Scripsi  ruri  d.  x.  Mart.  a.  MDCCCX. 


o 


FRI 


t  ^ 


MlOTAfePflCUS 


D  I  C   T  U  9 


VIll     SEPTElViBR.     A.    MDCCCX> 

IMSTAURANDIS    SCHOLIS, 
r    DISCIPULIS     AD     LITERARUM 
STUDIA    CONFIRMANDIS< 


ISC.    DOCTR.    LIB.  !!•  p.  173^   S^l* 


4m 


*      Q.    B.    F.    F.    Q.    S4 

t  liic  nobis ,  Auditores  Ornatissimt ,  4^otatl* 
Dsiirpatus  mos  ihajofum^  ut  in  principio 
arudi  post  exactas  fcrias  instaurandarUoi 
Oi  M.  gratias  againus^  (Juod  liobis  sanis 
ilcDtibus  reditum  ad  hacic  studla  celebrati* 
oneesseiit.  Quam  gratiarutii  actionem  si 
lam  juste  debiteque  exsolvi,  derte  ndnC  pi^ 
:»eque  exsoivere  debeo.  M^ministis  enitiii 
L  O.  O. ,  qui  quidem  tunc  adfui^ct^^  iHd 
Sneai  superiotum  scholarum^  exeunte!  pfd^ 
mense  Junioi  vobis  taledicentem  optass^i 


:fl. 


8 


«^ 


a74       PROTREPTICtJS, 

atque.  adeo  iib  immoruli.Deo  preeatDin  esae, 

nobia  nirsus  ^  finitis  feriis  ^  hanc  bonannn  Lii 

rarum  institutionem  repetere  liceret^  integra  \ 

letudine ,  integris  lebus  noatris  ^  salva  Academi 

salva  patrifl,    Jam  convenimus  ad*  banc  Litenm 

institntionem    repetendam,    integra    qoidem, 

videmur^  valetudine:  rebus  autem  intqgris,  sa 

Academia^  salva  patria,  affirmare  non  kem  p< 

sumuB.    Et  arguit  discipulorum  paucitas^  pm 

tum  angustiis  discessum  veteranorum  fHultQ  freqa 

tiorem  accidisse  qnam  adventum  novitioraiD.  Qi 

enim  interea  evenerit  ^  nemo  nescit :  fortmns  pl 

rimorum  afflictas :  Acadcmiae  dubiam  sortem :  i 

triam  Francico  provinciam  Imperio  adjeetan.  i 

^ue  hoc  non  eo  valere  debet ,  ut  putemus  null 

nos  amplius  patriam  habere,  nullam  nobis  q 

jam  rationem  ducendam  esse,  nullam  porro  cai 

sam  exstare,  quare  Literis  studere  operaepretl 

sit.    Qui  error  multorum  animos  occupavit:  f 

iQiciosus  sane,  et  diligenter  confutandos  cua 

caeteris  doctoribus ,  tum  &  me :  qui ,  et  antca  ^ 

ad  Literarum  studia  excitans»  haud  postrem 

argumentum   i  patriae  caritate  repetere  soldi 

£t  recordamini  profecto,  Auditores  veterani» 

siibinde  vos  hujusmodi  fere  orarione  ad  optii 

fum  artium  disciplinam  cohortatum  esse. 

Unicuique,  inquam,  bomini,  in  hac  vitl^ti 
quam  in  civitate,  k  summo  ejus  civitatis  priiN 
et  rectore  Deo  sua  persona  ofliciaque  impo 
sunt^  Et,  utejKmeisvestrisqueofficlisnunc  uoi 


l>iiOrtllE!>TICOS*       nfi 

'  ad  iciD  pnieseDteni  attinet ,  meinorein ;  neufti 
ilngtre^  vestrum  discere^  Hoc  autem^  quod 
"e  iroctiDus^  quid  est,  quodnam  propotfituni 
f  Scilicet»  nt  mentem  rerum  praestantissi* 
n  cbgnitio&e  repleamus,  ingenium  ad  veri 
kcientiam  acuainus,  animum  ad  omnis  virto^ 
mcftlEtisque  amorem  formemus  9  ad  omneur- 
ioaeictionem  instruamus}  utet  nobis  ipsis*^ 
stris  ^  et  caeteris  civibus  totique  patriae ,  et 
is  hofliiDibus,  quoad  ejus  fieri  potdst,  utili« 
eflK^atneDto  ^  et  saluti  9  esse  possimus.  Vi« 
biflc  discendi  legem  ab  ipsa  natura  proficis- 
iflidemque  cpntinere  tria  illa  officiorum  ge« 
Deum,  erga  iios^  erga  alios:  Contl* 
n  boriim  ofilciorutn  eficctricem  virtutem  , 
ior  fatrara  partium  descriptione  ab  Amiquis 
«taln»  prudentia,  fortitudine^  temperantia, 
ins  quarum  adeptione  sUmmum  boiium  cA 
cntt  censetur. 
BC  et  alia  his  conseiitatiea  Vobis  aiitea  propo« 

toldMun.  Nunc  in  praesentem  veniamus 
tjolieni»  an  patriam  amiserimus,  et,  slmui 
igiis  amissione,  ii  discendi  officio  ac  neces- 

uAntl  simus.  Quod  si  igitur  illis  conce* 
;^  qui  putant  nos  iiullam  amplius  patriam 
M  qucrum  falsam  ^st  opinionem  ^  et  supm 
0089  et  postea  magls  intelligeixius  ?  sed 
B  concedamus  lioc,  quomodo  tandem  osten« 
liuic  esse  consequens,  ut  k  discendi  offi« 
Bccesiittte  soluti  simus?  Nonne  in  illa 

S  A  ui« 


^7*       PROTREPTICUS, 

Te^itrom  officium  est,  indita  vestris  ingeniKi  Deoi 
creatore  semina  virtutis  sapientiaeque  td  haiW 
prorentum  maturitatemque  excolere :  qui ,  lioc  ip 
60  fructu  propositOi  i  parentibu$  tutoribuave  nt 
trisy  in  hanc  bonaruoi  artium  ofilcloaiii)  Ircida 
sem  A^-ademiau|,  missi  estis, 

Ac  ne  quia  noa  arguat  temere  tgei^,  qpodc 

patria  disserentes,  nec  definitionem  ejus»  nec|i 

neris  in  formas  distributionem  apponamui;  poi 

sumus  sane  in  re  perspicua  coromunem  sequi  n 

tioncm,  qu;i  patria  dicitur  terra  iUius  n^uotan 

in  qua  quis  ndtus  est,  (:ujusque  iiatioius  pam 

obtiuet*    Cum  notioQC  enim  patriae  omiriDO  co 

junctas  esse  notioues  terrae  ^t  nationis  vd  Noo 

des  documento  sunt :  qui  nullius  certte  sedis 

domicilio  fixi,  tamen  illum  homipum  gregem» 

quo  nati  sunt,  illudque  terrarum  spatiqmi  in  q 

yagantur ,  patriam  sqatp  censent.    Est  vero 

naturalis  cuique  patria,  vel  adoptiva:  vdoti  Bi 

via  vobis  natura|is  est ,  mihi  adpptiva«    £t  At 

narum  urbs  fuit  adoptiva  plerorumque  philosopl 

rum  et  hominuni  doctorum  patria,  qui  eao|i 

cendp  illustra<unt:  eademque  causst  et  seq 

fuit^  et  hodieque  est  celcbrioruiu  scholaruiB: 

quibus  uuam  hanc  Lugduno-Batavamg^  inqqe 

nnam  Humaniorum  Literarum  cathedram  menv 

mus;  in  qua  hapc  disciplinam  fundavit  Josff 

Scaliger,  tutatus  est  VossiuSy  Salmasius,  J; 

Gronovius,  Ruhnkcnius,  egregiiviri:  quoruo 

tavia  adoptiya  fuit  patria:   quae  ^dem  natiE 


PROTREPTICUS. 


^7P 


luit  pttria  magnorum  vironimy  qui  tamquam  Sca-' 

(ennie  disciplinae  propa^lnes  eamdem  cathedram : 

it,    Perizonii,    Burmanni,    Oudendorpii, 

rakkenarii.    £go  vero  Ruhnkenii  Vaickenariique  • 

ripulus  ac  successor ,  quod  natus  civis  Helve- 

Itios,  me  civem  Batavum  fero,  et  hanc  vobiscum 

^mmunem  meam  patriam  appello,  profecto  non~ 

pttirabimini ,  A.  A.  Multi  sunt  anni  quod  Batavia' 

sibi  civem  ,  et  ego  mihi  illam  patriam  adopta- 

M*    Idque  ego  publice  professus  sum  in  Oratione 

hiblta  Amstelodami    a.  mdcclxxxv  ,  auspican* 

dte  Litenurum  Historiarumque  cathedrae,  his  ip« 

»rii  veibis  ad  Consules  Curatoresque ,  Viros  Am* 

iplisdmos,  utens:  £go^  inquam,  cum  pcr  du9 

\dfitiups  in  hac  urbc  gcsta  doccndi  muncra^  tum 

ifcr  msgnam  ^usdcm  cum  natali  mca  patria  simim 

9  ,  morum ,  lcgum ,  institutorum :  his  igi* 

caussis  paulatim  factum  cst  ^  ut  ad  hanc  ur^ 

9  lictuti  ad  altcram  patriam^  cum  animo  scnm 

adhacrcsccrcm  9  tum  judicio  ct  yoluntatc  mo 

^mffticarcm.    Fuit  autem  haec  applic^tio  non  so« 

iD  Jore  civitatis,  sed  sensu  quoque  et  aSectu; 

quoties  me  naturalis  repetebat ,  toties  adoptiva 

ineret.    Et  tunc  haec  florebat ,  et  nos  cum  il« 

[h  florebamus :  nunc ,  ut  lenissime  dicamus ,  deilo* 

kit,  et  noB  deflorescimus :  neque  tamen  idcirco 

kus  eumdem  erga  eam  animi  scnsum  aflfectumquc 

obtinemus. 

Age  vero !  ab  hac  subtiliore  disputatione  ad  hi* 
[ttoriam  no^  ^  exempla  convertamu&,  videamus, 

S  4  quid 


-«ft        PROTREPTICUS, 

dcderunt ,  novts  sedes  quaesivenint :  primo  Cor»  h  ^ 

iicatn  insultm  occuparunt :  hinc  i  Carthtginiensh  V^ 

6u8  pulsi ,  m  Galliae  oram  delati ,  ad  Rhodani  fla-  f^  ^ 

tii  ostium  darissimam  urbem  Massiliam  condid^ 

funt:  ex  eaque  cum  bellica  scientia,  tum  Gncci  '^'^ 

kumanitatc,  in  propinquas  terras  mariaquedood- 

nati ,  ne  nunc  quidem  defecerunt.    Paucis  postet 

anniS)  Xerxe  Persarum  rege  ipsam  Graeciam  mfi* 

nitis  cum  copiis  terra  marique  invadente,  Athe^ 

nienses,  consilio  Themistoclis,  naves  conscendO" 

Tunt,  patriam  hostibus  vastandam  incendendam* 

que  reliquerunt ,  eosdem  hostes  &  Graedt  itpule* 

funt ,  patriam  recuperarunt :  quod  inceptum  nid 

illis  successisset ,  iisdem  animis,  manibus»  navi- 

bus  frcti ,  uovam  sibi  p&triam  comptrtssent.  At^ 

que  eamdem  viam  expediendae  talutis  desperacii 

in  rebus  dicitur  Batavis  suis  ostendisse  stttor  na* 

scentis  hujus  reip.  Guilielmusl,  ut  iDgratam  si* 

tu  terrtm  Hispanisque  potenribus  obnoxiam  relin- 

quentes,  in  naves  se  reciperent,  iisque  fidentei 

xneliores  tutioresque  sedes  quaererent.    Sed  neqoe 

tunc  opus  illo  facto  fuit :  neque  nunc  illo  consit 

lio  locus  est. 

Tales  igitur  patriae  amissiones  novimns»  quibui 

quis  ez  ea  migrat ,  abit ,  f ugit :  quibus  autem  qini 

in  ea  manet,    vivit,  servatur,  migrttiones  not 

XUyvimtis.    Sed  tamen  ,  inquit ,  patrit  multum  ^\C^,^ 

namenti  commodique  amisit ,  quod  ex  regno  ^^1  {T^ 

provinciam  alterius  rcgni  mutata  est.   De  hoc  ^«K)^ 

nt  nvnc  est,  nou  stacuo;  illud  seio,  hoc,  qi  ^ 

iti 


p  1t  O  T  R  B  P  T I  C.  U  S.         98^ 

bos  esterni3  k  fortuna  iamissiii  dicitur  Ininmm. 
nslum  9  non  ita  sitDpUciter  et  absolute  se  Iia^ 
sed  ntcumque  6ene  aut  male  suaceptum  fue- 
sic,  si  iliam.  mutationem  reote.  exceperimus 
lerimus^  utilis  erit :  si  noa  recte ,  damnosa» 
jus  autem  praecepti  auctorem  habemus  gra<« 
Dum  9  et  ^  praestantissimis  philosophis  pas« 
isurpatnm»  £uripidem :  cujus  es^  BelleropliaO'» 
ic  fertur  seiitenti^  (  ♦  )• 

ka  yk0  ayroU  oiiiff '  iM*  iirruyx^mif 

1  scite  Grotius  venit : 

m  neutiquam  homincm  rebus  itasci  decet; 
l  quippe  curanU    Verterc  at  in  usus  suos 
$od  casus  offert  9  optimum  ac  tutissimum  est^ 

irchus  vero  sic  interpretatur :  Fontem  tran* 
itatis  animi  in  nobis  insitum  expurgtmus:  ut 
9  res  adversas   extrinsecus   nobis  accidentes 

tam^ 

)  Apud  Stobaeum  Plorileg.  LII ,  p.  sdo :  CVI ,  p, 
utroque  ioco  vercit  Grodus,  p.  207,  451,  poste>' 
recciiis»  Pluurchus  de  Animi  TranquilUcate  p.  467, 
[arcus  Anconinus  VII ,  38 ,  ibique  Gacakerus.  Spe- 
eodem  Epiccecus  Disserc.  II ,  5 ,  ad  quem  vidcacur 
nus  p.  112.  Valckenarius  ad  Euripidis  Phoen.  aau 
n|s  locus  est  Rep,  X,  p.  SH,  G;  unde  TQCentius 
*,  IV.7, 


13X14        PROTREPTIC  U  S. 

tamquam  /mmiUares  nec  moleitas  exdpiamas 

feramus.^    Est  profeeto  illud  usurpandum:  1 

vpiyyMW  ^kf  se*  r.  A*     Lude  enim  tesserat 

Plato  vitam  comparabat ,   ubi  et  jaciendum 

qaod  sit  optimum;  et  quod  jaetu   cecidit^  t 

ttfurpandum.     Et  jacere  quidem  quod  volun 

non  es$  in  nostrapotestate :  at  hoc ,  si  sapimus , 

strum  est ,  res  t  fortuna  oblatas  recte  aceipert 

suo  quamque  ponere  looo ,  ubi  et  noceat  minim 

et  plurimum  juyct.    Haec  ille  ex  nostra  inter 

utione:  plurai  apud  ipsum  legatis.    Nos  vero. 

volumus  esse  Amiquorum  studiosi^,  aic  illoi 

praecepta  ad  actionem  referamus :  et  quidquid 

in  vita,  extra  nostram  potestatem  in  fortuoa 

situm,  adversum  nobis  acciderit,  id,  ut  4  • 

na  providentia  nobls   tributum,   grkto  erga 

animo  accipiamus  9  et ,  quoadv  ejus  fieri  pot 

ad  nostram  salutem  virtutisque  fructum  accon 

dcmus. 

Sed,  si  patria  per  eam  conversionem  mu 
commodi  aniisit ,  nos  idcirco  patriam  non  ai 
mus.  Alioquin  quaevis  mutatio  status  pub 
Veluti  ex  rep.  in  regnum ,  et  in  ipsa  reip.  fo 
ex  aristQcratia  in  democratiam,  patriae  an 
dicenda  erit.  Quod  sane  absurdum  sit;  ita 
.censequatur,*  ut  amissum  amittatur;  quum  t 
nemo  nisi  id,  quod  habet,  amittere  queat:  ( 
quod*semel  amissum  est ,  rursus  amitti  non 
sitt  Nunc  multi  quodam  civilis  factionis  ii 
ct  errore  occupati,  tum  demum  patriam  qx^t 


vigm  pntant ,  sr  ca  obtinet  foraa  et  constitdtio  5 
quafli  ipsi  probant.  Metnini  tne  iiudlre  xlerooera^ 
ticos  homines ,  anno  mdcclxxxvii  aristocratid  re* 
stitQti,  lamentantes  patriaro  taroquam  oppressam 
K  perditam.  Item  vicissim  fecenint  aristocratici 
I.  MDCcxcv,  constituta  democratia,  claroames 
mincyeropatriarofunditus  periisae.  Memini  utro« 
qoe  inno  patres  ^  priore  democraticois ,  posteriore 
aristocraticos ,  ita  doluisse,  ut  nollent  filios  suos 
ad  studia  colenda  in  Batavas  Academias  mittere , 
sed  eos  aut  otiari  sinerent ,  aut  in  exteras  regiones 
docendos  ablegarent ,  atque  adeo  ipsi  cum  iis  ad 
exteros  abirent ,  dictitantes  nil  jam  esse  in  Bata- 
Vii,  quod  quidquam  boni  discere  quis  possit* 
tii  patria  quid  sit  ignorabant:  formaro  et  exter- 
OUQ)  babitum  pro  re  ipsa  habebant:  nesciebant, 
pttriae  unum  et  perpetuum  quasi  corpus  consta* 
it,  forroas  constitutionis  pro  teroporuro  varieta* 
te,  tamquam  vcstituro,  mutari.  Quod  nisi  ita  es« 
>n,  patriae  vis  et  natura  nulla  exstaret^  neque 
QQquam  quisquam  populus  certam  suam  patriam 
iiaberet.  Et  ne  de  aiiis  populis  dicamus,  Batavus 
quiodo  tandero  istoruro  horoinuro  judicio  veram 
JDltiiDque  patriae  forroam  appellationeroque  obti* 
DDit?  Primum,  quoad  ad  ejus  constat,  fuit  sui 
jnris:  tum  cum  reliquis  Belgis  in  Romanorum 
foedere  ac  ditione :  deinde  sub  Francis  reglbus  Me« 
roringids  et  Carolingicis :  quibus  exstinctis,  in 
rlientelam  venitRegum  Germaniae:  sub  utrisque 
uos  habuit  ptaefectos;  unde  Frisiae  Hollandiae- 

que 


^ue  Comites  mtiterttnt :  bis  suceesserunt  Ai^ 
tiiae  Coinites :  quomdi  dominiuoi  eieqdt  gen»  ik» 
varlca :  porro  ,  Burgundica ,  Austriact  ^  Hi«pani^ 
ca :  deinceps  Respublica  $  nuper  Regnoffl :  aune 
provioda  Imperii  Prancicu    Quibua  oanibus  iil 
dynastiarum  imperiorumque  varietatibus  Mc  popu« 
Itts  patriae  nomine  ac  jure  numquaili  caniit*    Eim 
go  qui  postulatnt  patria  semper  efldem^  quam  ip^ 
ae  probat,  civitatis  fbrmft  stet^  permanett,  ft)« 
reat ,  postulat  omnino  praecipuam  quaadam  et  so* 
prahumanumcaptum  positam  fortanam.  Quis  ves« 
trum    nesdt  praeclaram  illam  Ciceronis   seatai' 
tiam,  quo  ipse  in  simili  caussa  se  sustentaviti 
tum  quum  tesp.  in  nnius  potestatem  Caesarls  ve- 
tiisset?  Id  enim  ipsum^  inquit,  &  Platone^ih» 
sophiaque  didiceram ,  naturales  esse  quasdam  con» 
^ersiones  rerum  publicarum ,  ut  eae  tum  i  princi* 
fdbus  tenerentur  ,  tum  h  populis ,  aliquando  i  sin^ 
£¥iis.    Quod  quum  accidisset  hostrae  reipublicac% 
tum  pristinis  orbati  muneribus  haec  studia  renevu^ 
re  coepimus  ;  ut  et  animus  molestiis  hac  potisuma^ 
re  levaretur  i  et  prodessettius  civibus  mstris  qua  rt 
€umque  possemus.  Atqui ,  quum  naturales  bae  sint 
conversiones  9    recusare  eas  non  debemus.    Atf 
jnquit,  durum  est  banc  conversionem  in  meapo* 
tius  quaro  roajorum  aut  posterorum  tempora  ioci^ 
.derel  fjaec  omnia  vidi  1  Quid  miser  merui^  utift 
lianc  fortunam  reservarer.     Quin  tu^  inquami 
istuffl  tolle  luctum ,  quo  declaras,  te  non  patriaet 
«fid  tui  caussa  dolere:  non  patriami  sed  te  v^ 


PUOTREPT  I  C'US;       fitt 

B  9  wmttt  et  potius  iH  patte  fididtttis  ttiae  pom 
ad  ct  tempon  ce  servamm  esse  ,  ttt  iis  te  ig^ 
gare  {losses  civibas,  qui  re,  opera,  consilio^ 
iperanda »  frugalitate  ^  exetnplo ,  patriae  nilnam 
nrent» 

[am  Tero  unius  imperium  ac  principatum ,  qunt 
matchiam  vocant^  Literanim  doctrinarumqBe 
idiia  non  obesse,  omnis  testatur  historia^  ec 
m^  etnova,  atque  adeo  novissima ;  siquideoi 
fictnt  Caesar,  qui  nos  Imperio  suo  adscivit, 
olta  aoi  erga  Literas  favoris  studiique  documen- 
:  dcdit»  in  hls  Constitutionem  de  Praemiis  Dt^ 
imhtts:  de  quibus  Kelationem  Judieum  nobis 
sisit  cjosdem  in  his  terris  Vicarius  5  Dux  Placen* 
»e,.Princep8  Archittiesaurarius  Imperii ,  vir  hu-' 
Dtoissimus  idem  et  eruditissimus ,  affirmans  hoc 
esse  Caesari  propositum,  ut  quemadmodum  iii 
Fnncia  institutionem  publicam  et  utiles  disciplinas 
itcretsset,  sic  etiam  in  nostra  patria,  doctorum 
iKmrimim,  prouti  omnium  civium,  prosperiuti 
coDMilefet. 

Nostis,  A.  H. ,  auream  aetatem  Latinanim  Li<- 
tninnD  in  primis  aevo  Caesaris  Augusti  censeri  9 
^  Romanam  remp.  in  singulare  imperium  con* 
^crdt«  Quae  quidem  aetas  profecta  4  Cicerone, 
CQJni  divino  ingenio  non  solum  eloquentia  ad  sum* 
Mi  praestantiam  ezculta,  sed  caeterae  artes  ac 
diiriplinae  inchoatae  sunt :  in  his  excellentissimoa 
niaores  tnllt :  poetas  »  Virgilium,  Horatium, 
ribnllumy   Propertium^   Ovidium:   historicois; 


m         JTtOTR  E  P  T  I  C  U  Si 

Nepotein ,  Sallustlufn ,  Livium :  et  alios  multit 
in  aliis  generibus  ^  scriptores ,  et  hoc  aevum  ^  et 
icquens  oiunis  Caesarum  aetas^  tulit:  quo*  0« 
censere  nil  attinet. 

Magis  me  advertunt  Graeci ,  in  primis  Atbaii^.  i 
eases  9  quibuscum  nobis  major  lauiis  et  fortuotf 
ftimilitudo  intercedit. .  Hi  ergo  ^  quum  9  ut  rdiqui 
singuli  Graeciae  populi,  in  liberae  forma  rdp^ 
degissent,  in  iisque  et  maritimo  imperio  et  mer^i 
caturae  ncgotiis*  et  Literarum  artiumque  studiii 
principes^  Darium  et  Xtrxem  ^  Graeciae  servitutem 
intentantes,  incredibili  virtute,  acerrimis  proe« 
liiS)  ad  Marathonem,  Artemisium,  Salaminem» 
Plataeas,  victos  fugere  coegissent:  tum  Pdopon* 
nesio  bello  diutumo  ac  difficili  se  adversus  ipsol 
Graecos  tutati  essent ;  tandem ,  non  obstante  ttiH 
ta  virtutum  victoriarumque  gloria,  labefactati  suiit 
invalescente  Macedonum  potentia ,  Philippi  et  h* 
lexandri ;  in  quorum  et  his  deinceps  succedentiuffl 
regum  ditione  fuerunt :  quibuscum  denique  ac  toa 
cum  Graecia  ipsi  quoque  in  Romanorum  potesti«  , 
tem  redacti  sunt.  Atque  in  tanta  casuum  couv 
versionumque  varietate,  caeteris  jacentibus,  sott.  < 
Athenienses  stare  vidcbantur ;  k  MacedonibuSf 
aliis  Graecis  regibus  9  Romanis  principibus  in  rep< 
viris,  et  Caesaribus,  praecipuo  semper  honon,  ] 
ac  dignatione  afficiebantur  ,  vetcris  cum  vinuni 
tum  doctrinae  caussa.  Atque  ipsi  se  ad  majoratt 
gloriam  erigebant ,  horum  victorias  et  heroes  cek- 
brabant,  Miltiadcm,  Themistoclem ,  CimonemS 


iPR'0  T  R  K  P  T  t  C  V  Sj        9^9 

i  nniic  soleratts  cirebris  io  sermohibus  et  ohH 
tis  vsiuiMire  tiDSCf  os  Goflieloios  ^  Ruteros^ 
rios^  sic  iUi-suis  pitedicAiKils  obsolecao 
is  laiidis  recehteni  suavicatenl  CKptabaot;  ut 
rec  ad  tafitoruiii  imitatioMiii  ezemplorunt 
iliDOsilUsi  sed  fdrtunam  deesse.  Literaruoi 
doctriBammque  laus  ac  poss^sio  ita  pro^ 
t  pnecipoa  inaosit  Atiienarum }  ttt  guamvis 
t  banun  =  scbolae  per  reliquam  Oraeciam^ 
.4  Syriam  i  Aegyptum  i  eonstitubie  e^senf 
rrimaev  Aleioindriae,  Antiocheaei  ^eleuclae^ 
eae^  Laodiccae^  Pergami^  Tarsi^  RKodi^ 
mae,  tamen  sola  Athenarum  utb^  avitufd 
loiiium  Terao  ele;antiaej  sola  g^rmanam  do^ 
e  r^tlonem^  sdla  antiqiium  sincerumque  ?e^ 
js  liabitum ,  sonum,  colorem,  obcinere  ceo-' 
r:  ipsa  fons  et  patria,  illae  autem  ri?uli  ejus 
)htte  ht(berei)tur. 

?ero  sub  Alexandrd  Mafedone  efiisque  inci 

nbiis  niagnuiii  concigit  Literaram  studiis  iri^ 

otBni ;  ncm  nlodo  prioribus  ampUficahdii  ge^ 

is  ,  PoSsi ,  liistoria ,  Rhetorica ,   Philoso- 

^itfova  f)rocleunce  ddccrina,  (^ramiriacica » 

iadeih  Philologia  ei  dricica  hoalinatUr ,  Lat{^ 

ufdturam  dlxdre  HdnnulU  4  qiiae  interiorem 

lafe  r^iohMi  tfadit,  antiqiiofuoi  ifensuraih' 

hciorlini ,  hoi  atque  onlnettf  Hiscdriad  dc  Ah« 

atem  in^oiilt,  eiplicac,-  ihcer{yretachr«    be« 

insi^tct  auc^  esc  PhfloSdpltia  i  <{\ii€  ^xxmxA 

Atkeaitf  qnasi  jieregrinant  tinet  ^  jam  per^ 


i 


fPf       F  R  OiT  R  E  P  T  I  <XV8. 

fttam  •tftbikaqfie  ia  et  mbe  ifldeoi  tccepit »  411 
pitf  celebernmis  Ibi  coostitutis  scbolia :  Plttoi 
9C»  ip  Acadenic:  Af|stotettca«  in  Lyceo:  Stc 
ca»  in  Sto^  Epicuictt  fai  tloico«  Tcntaa  i( 
tut  omoia  doctrinae  tim  et  copian  Atbenae  aii 
Wo  cpmpleuet  cum  caeteria  popuiia  comiRmic 
veroiu  j  ut  dMKtfps  per  multa  aaeoait  omnn  i 
loto  temrum  oi be  atudioai  adoieaociitei »  qni  qa 
^em  diligcnttmt  locupletemt  ct  degiitom  diic 
fliutFum  Literammque  rttioaem  pcfdpett  ^nUea 
|n  hanc  Urbem  confhierentt  quae  ont  feriaaia! 
^  cogitandit  et  dicendi,  et  viyendl^  ptma  a 
ptgisqra  esaet:  atqoe  mortalibus  non  $(Am  bmai 
nitatis  cognitioneiQ  eiprometet ,  aed  eciam  ttfinl 
tatis  communioiiem  impertirett  ct  quod  iBirifie 
c^init  vttea  » 


n 


summam  sapientia  pandtrct  arumj^  t 
Qf^atuor  ^^ntiq^fs  ^uaf  hcr^bas  cft  dafja  ^m$r 
Unde  hominum  crrorcs  loffgf  latcqu^  ptr  ariem 
jpespiccrp^  afquc  h^milcsfqsscnfcfsucmstcrccunf^ 

• '     .  .  .  .       . 

Haec  de  Gra^ia  et  Romanis  uberius  tradiiiv 

In  Historia  Liter^rum:  luinct  brevissime  diict)| 

i^ostro  proposito  suffidunt*    Ulud  c^im  volot  % 

^uando  fortunft  similes  Atbeniei\simii  aomust  to 

rumden)  np9  simitj^  animis  praciatetaua*    Hi  ii| 

Ipribus  orti ,  qui  s^am  Graeciaeque  iibcsrtatem  cyil 

^is.  victoriia  tutati  essent ,  maris  ijDjperiiiqi  6^ 

puisscGit  t  docuinae  laudc  floco|sa9^  ^  Soum  fica 


]ML0TRE9TICU$,       S9I 

fonniadMnittte»  et  &ti  neceiaiute  indttC^MU^ 
in  eac^eromm  ditionem  popolorum  red^ti»  exterm 
bpaa  amisissent;  intem^  tedftuenmt  et  excoluef 
lUt ,  iisqoe  excolendie  noo  nolom  ia  alioe  victos^ 
led  ia  ipios  victores  populpt  ingenii  doctrinaequf 
Impedum  aibiisseruerttnt^  Veatti  majores » A«  H«9 
j^um  aunili  uai  ^iot  fortuna «  longum  eat  ttferi^ 
iii  i(|it}mo  annp ,  belii  illiuf  recentiore  aet^te  ajcer^ 
limi»  atrocisaimif  nuudme  diutttrniy  quippe  por 
^opnta  aanos  gestii  liu|ua  igifur  fere  initio^ 
qniim  Hispanos  liuic  urbi  interitum  et  civibus  elf 
trcfltt  aqpplicia  intentanteat  incredibili  fortitudint 
ft  patimtia  repulissent  ^  moj^  i^  ^tc  ipsa  urbe  bo(^ 
Mwtinw*  Sacrarittm)  Academiam^  auaore  QtiU 
ttdiMl»  conatituerunt,  rebus  quamvis^  ut  vide^ 
batary  dnhiis*^  tamen  tadto  animisensu,  princi'^ 
patnm  d  Literarum  praesagi^teSj  et  tamquam  ia 
^rytaneo  aacrum  lumen  accendentes  et  alentes ,  mu» 
de  aiii  populi  lumina  sibi  sua  accenderent«    Atqua 
Ita  evenit »  et  adhuc  f uit  t  quantttm  quidem  peK 
pnUlcaa  cabuniutea  licuit* 

Qood  bonum  quum  nobia  t .  amissis  aliis ,  noil 
ipidem  integrum ,  sed  magnam  ttmen  partem ,  su^ 
pcrut^  age  iUud  colamus ,  alamttSt  curemus*  Vt 
iSognlorum  hominum,  sic  universorum  popalo« 
rmn,  auae  sunt  vicissitudines^  sua  o0cia.  Iu« 
Ine  et  Bauvi  populi  est,  utramque  fortunam  ma« 
kste  fetre:  secundam,  qua  floruit,  et  alioruui 
iut  prinieps  et  arbiter  populorum,  non  aupefbe 
(  iiuolenter  tulisse ,  laudi  f uit  i  alteram  $  qua  ln 

Ta  aQ«N 


S.^i 


PROTREPtlCO^. 


lliortmi  potestateib  redtcttrs  est  et  imperianf ,  M 
liuiiiiUtct  nec  abjecte  ferre^  non  minoH  Faudi  erit)  |^ 
si  quideni  fortitadthis  munus  non  solum  in  sgeti* 
dOf  sed  et  in  fiatiendo^  eerilttur;  et  vtfuaiqM 
prudentiae  est.  £t  id  quidetd  comttine  tit  tmf» 
toju^que  nostram  privatim,  et  univettff  ^ntt 
publice,  id  est  patriae,  oficium.    Hoc  tefcffw 
ptitm  uniuscQjusque  ciiis    ergt  patriam,  idqos 
^imccum  debitmnqae,  ifon  se  necessitudbirpatriia 
lolutum  ferre,  qirtisi  miHa  nobis  amplio»  patria 
s!t,nulIom  erga  eam  sapersit  officium.  Qoaepro* 
fteco  opiilio  et  rationi  et  pietati  reptrgnjiCr  Immof 
tit  parentes  nostfum  quisque  suos  semptf  ^ddeni 
ailigere  et  obserVare,  mazime  autem  tum  ohmaspio 
et  cora  prosequl  deber  ^  quum  aegrotnites  anii  aliff 
casu  quocumquie  debilitatf ,  hostro*  tuxilio  indt* 
genti  sic  patriam  communem  parentem,  per  qaaffll 
fTorenteiir  Ipsi  florainms ,  muhtsqire  vitte  coaokh 
ditates  prdsperitatesque  percepimus,  d!enide  tfff 
ctametalieno  iOipef id  subjectam  ignortre,  neglige^ 
gere,  nec  amplius  eodem  jure  nobiscum  ConjuiH 
dtam  putare,  non  modotttrpe  ec  ingfttum,  sed  im* 
piuok  et  nefas  sit:  contra,  et  fts,  et  piom,  eC 
gratum,  et  honestum,  et  vero  gldriosmd,  jncOH 
ti  laborantiqoe  succurrere^  idque  eb  magis ,  qM 
magis  ipsa  nosTnmr  opem  desfderar,  nosque  ei  odh 
nia  debemus ,  et  haec  uniea  superesf  ejus  servandiC 
ratio,  si  suo  quisque  officio  fungatun    Quodnam 
tntcm  cx  mers  vestrisque  officiis  illud  sit,  quod 
ad  rem  praesentcin  ^  nostnunque  instkutionts  neK ) 


PROTREPTie  US.        t9s 

Bitodinem  pertineat,  dixi  in  principio,  meum 
edocere,  vestrum  discere:  quamque  vim  habe- 
iUitd,  quod  discere  vocamus,  ibidem  demon* 
ivi.    Agite  ergo,  Humaniasimi  Adolescentest 
enim  vos  appellans ,  rite  appellem :  qui  nati  in 
oanissi^^  pppulp  BitavQ ,  i^d  humanitatis  stu- 
colenda  in  hanc  Musarum  sedem  venistis :  et 
avi  populi  cum   Atheniensibus  similitudinem 
ro  toeamini :  qui  sub  Macedbnibos  et  Romanis 
7era  ingenii  doctrinaeque  gloriam  principatum* 
I  recinuerunt :  incumbite  toto  pectore  ad  Litera* 
I  artiumque  studia:  eamque  laudem  heredita^ 
1  li  majoribus  acejeptamt  itra  ^epotibus  here- 
xitm  tradite,  qui  eam  ipsi  ad  ultimam  usquc 
it^  pqsteritatemque  propagent;  ostendite  Iu« 
1  vestrnm  caeteris  omnibus  pQpults;  compcov 
i  wstTQ  exemplo  celebrat^m  illam  Platonis  sen*' 
:itm,  virtutem  sui  eis^  juri^,  sub  omni  impe* 
Iqimunem ,  integram ,  in  nostn^  potestate  po«' 
iB,  constare;  ex  humanitatis  doctrinarumquQ 
dils  effloresc^Qre  prudentiam  t  ex  prudentia  9  tem« 
totiamt  justitiaoi)  foptitudmemt  ips^mque  sa« 
itiamt  cujus  possessione  summum  bonum,  i^ 
viu  beata,  continctur.    Ita  sit;  t%  ^ervet  YQbia 
;  iqeqteiQ  D.  Q.  M^ 


T$  Ot 


DUTRIBE  DE  PHILOXENTS. 


llx  Hiso.  DocTiu  L.  IG  p.  64^  sq^; 


J:  lutafehei  llbri «  Quomodo  Adohsctns  Pmm 
dirt  dtbtat^  boc  esc  priacipium  \YX  {i^b  in  Mi* 
l9m  i  TOiHfkt  S^yt^9  ^  Miprff  Z^imro^  TihnfoBf 
irA  fiil  xpi»  (IhffTi  i&ti  9  iuk)  rSy  Ixticn  0}  fc|  !)(» 
Ittf^f  tKotvQig  A7Fo^xhiv$M  TapSfLtv^  oh  I  Un0 
Jkpif  rfio  KOtflila^  r^y  iwip^M^  idMirtiiTorifimo  i 
^ity,  i.  e.:  Qi/od  Philoxems  poeta  dixit^  M.  S$i 
datt^  eas  carnes  suavissimas  csse^  fuae  oamH 
von  sinS^  iiemque  pisces^  qui  pisces  non  sinS:  Jf 
eo  pronumiare  sinamus  istos ,  quos  palato  phis  sm 
pere  i  quam  corde ,  qfeiat  Cato.  Quo  loeo  edi* 
tionis  nostfae  lectores  rejecimus  ad  peculiaiett  dl 
Pbiloxenis  scriptionem  k  nobsa  breW  e^eadMlt 
Camquc  nuoc  hoc  loco  edimua» 

Additum  est  i  Pluurcho  i  imyrl^^ ,  ut  ab  alHI 
Pbiloxenis  bic  distingueretur :  et  simul  sigoifici» 
tionem  praebet^  in  ea  fuisse  Plutarchum  sententia, 
«00  plurcs  fuisie  boc  nomine.poetas»  sed  qpum 


BIATRIOe  <DE;PHII^XBins.        2^  7 

M(trlA  CytbiRUBi  y  *  Oioaysii  mj^ .  Sjncniim  ^ 
ramiliireBi^  Tulgo  DithsrrMBbimiai^  ftonnumqtiaai  i 
^yiicuiB^  TngicuBif  aut  Akliwm^' coguomina^T 


fampiures  i  Veteribut  PbiloneninieiBonretttf  9  [ 

pt  liblrorum  scriptorum  9  aut  festivp  dictorum  fa^ 

Biorumvet  auctores.     In  hia  sunt  quatuor  gulae 

BBVcntri  dediti^  i  quorum  ingenio  hoc  dictuoi^ 

DOD  abhorret:  Cytherius,  poSts»  nobilia:  Eryjii*:^ 

dlB  fittua:  duo  paraaiti^  Alter  patria  Leueadius^» 

Blter  cogiiiiline  Pteradtopia.    Sed  hoc  diettlm  tri« 

bBcadBa  ett  nobili  ttli  pt)etBC  ^  cutB  hac  PluiarcM  * 

BBMorlutey  tum  quod  plane  argutia  haec  convenit  >. 

Ib^bb  iutltva»^  elegans  poS^a^  laudatura  Athe*- 

Me6'tomplnribus  inde  sppositiB  tociB  9  et  imitan-^. 

dd  c^ttsiinii  ab  Horatio  Satframm  U ,  4  ^  Unddi 

€$'  qm  CmUusf  Caetemm^  divenjos  PhiloxenoBr 

]b*  AflSiqoi  adeo  pertoiscuinint  fet  tfQofuderuii^t? 

tt  eoB  Bectirate  daBtiiigu<Sre  difficila  ait  negotiiaaii: 

CBl  fteoitiorei  nocidiiiii  satiafeef Hiit.   .I^ue  id^ 

€guuM.  acriptores  Hiitoriae  Litecari^  eruditissi». 

aL  Nbb  G.  J.  Vosaluft  De  PoEtii  Cr.  Cap.  VIU, 

Qpp.  Tom.  iU.  p.  Bofl  9  de  uoo «  Cycherto  poSCB 

Kftn.   J.  MeursiuB  ad  Hc$ycb<.  Ui\^  P*  i^S^ 

ttBdOiibeti  poetam  CytheriBm  ^  Leueadium  pa«^ 

Mitttm  »  gfammaticum :  utia  ilte  quidem :  Sifidae. 

ttetoiitate  contentus.    |.  A.:  Fabriciua  Biblioch*. 

Or.  Tbm.  L  p.  686,  libi  de  Cytherio  poau  agit,^ 

fetam  Bddit,  quem  ab  iilo  distinguat,  Philoxenuai 

lliBniocopio.  Jdajote  diligenUa',  adBoretamen  hk 

T4  P«- 


890  DIATHlBli     V 

fmpienftitt,  ti^tmientiia  tmcttWt^  migiitis  ifr, 
Jtc.  Perizoniot  td  Aditn.  Vtr.  Hitt.  X,  9:  qm, 
tner  ftdens  Philoxenot ,  doos  poSrtt,  Cjptberitfli 
illam  Dithyrtmbicum  eumdemque  helluonem :  i^ 
lium  Mdicum :  daot  helluonts ,  Cytbenuni  inu 
Dit^yrtmbicuni  9  quem  eumdem  ette  crcdit  Ud< 
cHdium  Philozenum:  tiiura  helluonam  Eryiidii 
filium.  Htec  enim ,  quotd  ejus  persptcere  po9« 
•oro  ,  Periionii  est  sententit.  Atqni  hi  non  qm» 
tuor,  sed  tres,  tinc  Philozeni;'  quandoqnideii 
Gytherius  poEu  est  tlter  helluonum.  Deoique  iui 
tddit  tMum  Philoxemim  t  Sfphnium ,  uade  isi^Mk 
^mv  dictom  esc,  rh  w^ntn^u;  fU^m  xf^Hm^  tuctCK 
re  Polluce  IV,  <5.  Qut  in  disputaticH^  do.o  mi% 
qnae  mihi  non  piobet  Perizonius :  primum ,  qiio4 
Melicum  diversum  ftcit  t  Cytherio.,  idque  propttf 
iHium  cjus  prodeos  mc  sohriom  dic^m  «  apud.71o« 
ttrchnm ,  in  libello  de  Vitwda  Aere Alimot  p^  tl\% 

itorrH  9  <^ir  S  f^M^^  M>  jJSui^itf my  m)  it/mfilwi 
Irf xtff^iQwMT f  ytk '  r0^  U§\k^  ,  ^  f rrsy.9  'm^  \w9^ 
rk  ir^i  9i^M'ikd?ajif^\fyilrats^  KaA  9»xM* 
mk9  Mpw  fh  «Alj^.^t^Mii^ay.  Qifaii.  vera  &«' 
ttim  hoc  in  SiciUt  et  fuxa^i  non  mtnif<stf^  cmh 
▼enitt  in  Cytheviiim  Ditbyrtmbicum;  tut  4011I 
tb  hom jnis  toxnridsl  ing^nior  tbliorrett :  dei  qoo 
tamen  cAnstec ,  eom  in  lapicidinid  htbiurc^  mtldiii 
^V^QV  ne  Dionysio  praeter  deconioi  tdoUtetur» 
^fusqM  JottMint  rltuJtrou    Alterom  cst  cte  9^ 


DE    fblLOXEniS.       t^ 

lomo  Siplmio}  qaippe  cujus  nomen  dubintn  redt 
ditor  varietate  lectionis,  qute  e8C  apud  Suidam 
Voc«  J[ii^i¥t  quem  i  Kustero  minus  intellectum 
lecte  interpretatus  est  J.  Toupiua  Emend.  Suid. 
P.IIL  p«  377:  ubi  voeatur  Tkeoxcnides:  quod 
aoBien  pro  vitioso  i^ik^hmi  in  Pollucia  loco  re« 
ttitiicBdum  monuit  eruditissimus  J.  Jonsius  De 
Scripcoffib.  Hist.  Phil.  I,  149  8,  p.  90:  et  veci- 
noiile  est^  tb  imperito  librtrio  nomen  minus  no^ 
tnm  Tkt$x€niais  in  magis  notum,  et  tb  innovt«« 
tiooe  Musicorum  modorum  et  reltqi|a  ftmt  cele-* 
Imram ,  Phihxeni  mutttum  fuiate, 

Omntp!  i  recentioribns ,  edam  ante  hos  nobi| 

jam  hodttos ,  de  Philozeno  poStt  egit  Lilius  Gy*^ 

xtldDi  Histori A  Potttruro ,  DitJog«  IX  9  p.  478  » 

tddeu  tllquid  tdmonitionis  in  cognominibus  dir 

idoguesdis,  tc  praecer  hunc  tres  aliof  prod^ns, 

HMim  Cyrenaeum,  alceruip  £ressium  par^siium» 

LeDCtdii  filium  ^  Suid^  dictum,  Eryxidis  4  PIu-^ 

tiicto;  tercium  grtmmtticuRi.    Depostremo  hoc. 

Beso.  dubittt ;    tt  in  duobus  prioribus  Gyraldua 

cc  ifdt  curbtvit ,  ^t  mepdosis  lihrorum  kctionibus 

deccptus  est.    Narrayit  eti^m  Muretus  jucunde  a4 

fcgfpdnms  nec  uimen  td  disc|nguendos  cqgnomi* 

M  fccommodate»  in  Commentario  ad  Aristote^ 

Ki  Ethic.  L«  III.  edicicinis  Ruhnkenianae  T.  UL 

h  298.    Denique  posc  Perijsonium  9  de  Philozent 

fotae  cognicione  hene  mereri  vcduic  doccus  Gal* 

loiBureccius  in  tnnotttionibus  td  Plutarchi  libruoi 

4^  Musica  pcodicia  in  Commenc^riis  Acaii|emi4C! 


tple-  DrlATRlBB 

Iflfcripdoliliiii ,  ToipoXIH,  p»  ftco:  uusBittm 
more  iMkrrttorifl  jocundi  ptrtes  egic :  moaeDs  in  fi« 
ne  disfiliQitioms »  de  divetBis  Philoieius  d^socsi 
sdndis  consulendulii  esse  Perisooiiiai »  loco  as* 
frfonco,  sdAdiao.  Vsr»  Uist.  X,  p^i 

Equidfcin  noii  id  ago,  ut  baac  nuBc  nnirtn 
iiM  pertractem  ;  quippe'  quae  ampliorem  acriptis* 
ntm  desideret:  neque  camen  facere  possm  q^ 
tx  sdversariis  et  depromatn »  quae  flituro  tayil 
argUttiaiti  scriptori  prosint. 

:  ^o  sudt  praecipQi  htijus  eognitionls  fiMiMf 
Athenaeus  ^  et  Suidaflt. 

'  We  ito  voee  Wi^U^  tres  nomerac :  Cytherinity 
Lyricnm  poStaa :  grsmmadcum :  Leucadium  ,  pv^ 
rasitum.  In  horum  postremo  non  habet  psoptisto 
auctoritatem,  qulppe  totum  locum  ez  Athenseoy 
I9  P*  59  ^  ^9  sutnsit.  Et  quae  ibi  tradBBtBr 
fmrtim  cum  dubitattone,  utnim  ad  ^eucadioiD  sflf 
ad  Cytherium  referenda  sint ,  paftim  dlserte  C]P« 
therid  adjunguntor ,  veluti  illud  in  coeni  Diinqfv* 
iii ,  p.  6 ,  E  t  ea  Otnnisl  Leueadio  tribuit.  PortV 
idem  Suidu  de  utfoque  siniilia  quaedatn  niMf 
q*osmodi ,  ut  appareat  ea  fn  unum  eumdemque  Ikh 
tainem  convenire.  Uterque  dicitUr  gulostls^  \MSt^ 
que  apud  Dionysium  tyrannum  degisse,  nter^M 
Eptiestim  abiisse,  uterque  dithyraftbieu^  fuissei 
^uamquafm  hoc  postremum  diserte  prdditua  ab 
Athenaeo  p.  6,  A,  Suidss  caetera  describens  Oirt* 
Hu  Cytherium  quidero  in  Joniam  venisse,  ecClM 
tOpfaonem  adiisse^  Hermesianax  qooque  teautoi 

«piid 


I  AthmwHn  xni,  p.  568^  B»    Bfgo  ippa<» 

Seidam  res  Cytberii  propriai  cam  Leocadia 
mttBicasae;  et  qnaeatioDia  ezplicatiooem  alr 
it  Atiienaei  anctoritate  ejusque  diligente  inter* 
itioiie  fq>etendam  esse. 
k  Leacadium  non  nisi  dttobus  nominat  Io« 

V^9  If  P«  $9  Bs  ToH  ^i>^inu h  ra Ami^ 
m  Atlwvmf  U?idvm¥  i  M^f€^low0ii4  pUixnitm  *- 
ongitur  locus  Platonis  in  quo  simpliciter  vo< 
rPhilozenus^  nuUoaddito  cognomine:  altero 

p.  i4tf,  F:  ^iKi^tvo4  y  i  Ktitiipioq  Iw  r$  hn* 
kisMff  tkilwy^*  ^mp  rwirM;  m)  i  iMfi^loTOii§ 
nHf  h.rf  ^MVi  ifitvivhi «  a«2  ^^  r#&  AeyxaUo^ 
|ter«  U  e.:  si  modo  is  PhUoxems  cst^  atjus 
Mi  Plato  Comicus  in  Pbaone ,  ac  non  Lcucom 
j:  dubitans  dixit  de  auctore  poSmatis  Aoimw^ 
i^iciens  ad  supeiiorem  Platonis  locum:  neque 
rqirehendendus  erat  interpres  Latinus  &  Pea« 
0«  Ac  priore  loco  y  quum  multa  veterum  Scri« 
nm  de  Philoxem  luxoria  referantur  testimo» 

nuUnm  horum  habet  Leucadii  nomen:  quae 
fqni  longnm  nec  opus  est»     Igitur  eo  indu* 

nc  Leucadium  alteium  quoddam  coguomea 
ciii  PbiloieDi  fuisse  putem ,  ortum  illud  for^ 

i  civitate  l>ucade  in  quam  migraverit :  ut 
doto  et  Halicamasseo  et  Thurio  fuit  cogno^ 
I  tut  natum  ex  nomine  Erjxidis  patris  alte^ 
Philoxeni  helluonis :  certe,  Leucadiura  eum* 
qnem  Cytherium  esse  arbitrer,  quod  jam  Pe« 
ios  sosptcatos  esu   PoSqu  Asim^  «ub  no« 


f»  ^    DtATRIBE 

itilneauctorii  Philoxeni  Cytherii  et  INthirnusl 

ipse  citit  Athentetis,  XI,  p.  476,  Ei  487, 

XlVs  p.  ^a,  P:  XV,  p.  685,  Ds  alibi  ono  1 

oooiine  Philoxeni,  IX ,  p.  409,  E:  et  Aristoti 

apiid  eundem  Athenaeum  in  libro  perdito ,  n 

^U8  verba  adferuntur,  1,  p.  6,  D.     Nec  di 

tandum,  quin  Veteres,  ubi  aimplidtcr  Philc 

num  m  poStam  aut  gulosum  memorant,  en 

hunc  Cycherium  significent :  nisi  si  iidem  eam( 

rem  aliis  locis  alii  Philozeno  cribuerint.    Ve 

animadverteie  licet  in  Philoxef$o  Erjxiiis.    Hi 

eptatum,  ut  guttur  sihi  gruis^  aut,  ut  alibi 

dtur,  trium  cubitorum  fieret^  exstat  apod  l 

stotdem  Ethic.  ad  Nicom.  III ,   10 :   tS^Kti 

^iki^svct  *Ep/$iof,  i^icpetyH  Sp*  quidam  signil 

etim  caereroquin  rainus  clarum,  ac  diversufln 

illo  Tiw  poSta  fiiisse :  Eudem.  III ,  2  :  intf 

X^§w  i  ii  Sptio^^  quod  Sylburgius  recte  con 

9  ^Epi^tio^^  idem  optatum  Problem.  XXlX» 

'6,  simpliciter  Philoxeni  nomine  ponitur.    £r 

dis  appontt  noraen  Theophihis  apud  Athena 

1 ,  6 ,  A.    Tribuit  tamen  Cytherio  Machon  a 

eumdem  VIII,  p.  341,  D.    Eryxidis  Philoxa 

Hfi(Paiyciu  memorat  et  Plutarchus  Opp.  Mor. 

668,  C:  1x^8,  Bs  et  sine  nomine  Eryxidis  1 

Stobaeum  p.  394.    Aeschines  Socraticus  in  d 

go  Callia ,  ubi  ^i>^t¥w  rh  ^p6Sitog  9  diacipi 

Anaxagorae  fuisse  prodtdit ,  apud  Athenaeum 

p.  aao,  B.     Aristophanes  Ran.  934,   ^iko 

1Spi;$fy  nominaos  significaFe  videtur  ^um  hab 

filimn  avi  co^ominem.     tiujus  gulose  fact 


l>g    P  iTlIi  OXB  N;i5.        jdt 

iqtie  fienqw  in  poCum  Cytberiiitn^  tn  ket 
qoal^  temppre.9  ec  gulae  studio  non  dissimi- 
m^  collata  fiiiise,  credibile  est# 
Eigo  nostra  quidem  sententia  Iii  distinguendi 
mt  PhiloxenL .  Primas  ac  prlncq>s  i  poSta  Ms> 
:itt  ec  Dithytambicus»  Cytberiua  idem  etLeu- 
idina  cognominatus.  Secondus»  helluo,  Eryxi*^ 
ia  flUoa.  Tertius,  parasitu^»  cognomine  Picr* 
K§pis^  CQJoa  fiiceta  dicta  ferebantnr  multa:  ut 
^Utgitnr  ex  Veterum  de  eo  testimoniis  apud  eum- 
na  Athebieniif  VI,  t^.  ISP»^*  MI9  ^^  ^2« 
9  Ci  246»  A.  '  Quartus,  grammaticua  satis  iiie 
>gnitn^  /Qointus^  scriptor  de  Ventia^  quod  su- 
picari  licet  ex  Theophrasto  De  Ventia  p.  410^ 
lisi  forte  poSta  Philoxenus  sigoificatur.  Sextus , 
ledieoi  a  Cel^o  ptoditils  ifi  piiiefailone  librl  VII. 
leptimos  ,  Eretrius ,  pictor  ^  aetate  Cassandri  9 
ipod  Plintum  H«  N.  XXXV,  36,  S.  ^  Octavus 
abiceo,  quem  nominat  Polyaenua  VI ,  10:  modo 
valeat  bigus  auctoritas,  neque  auctor,  quem  se^ 
qtutor,  de^Qptua  ait  opinione  de  Cytherio  Pbiloxe* 
fio.  Alioa  non.scriptisy  aut  ingeiiio  et  ane,  com-' 
Hndatos  recensere  nii  attinet.  Carminum  i^ 
VUla«  qua^  in  Veterum  monuBieBtia  ailb  Philokd^ 
liaomioe  ferumor,  uni  potioa  eidemqoe  Cytbe^ 
ik»  pogtae  9  qoam  diTcrais  ^  tfiboendae  videotur. 
bi  colligert  f  emendare  ^  digerere ,  et  auctoriv  VS 
Bndiligemer  eaarrare,  operae  sane  pretium  sic^ 
K  aigomentum  conveoiena  «studio  docti  juvenia>y 
|oi  eo  pertractaado  cum  ipse  proficiity  um  alUa 
miu—  Aot  MDCCCXL 


II   X   M   O    ft   t   41 
GVLIELMI  LODOVia  tab  WASaEKABI 


'   SODALIS  STTEtlORyM  NOSTaORVM 

£GR£GII 

I 

SZSTINCTI  D.  XXYIII  IVLII ,  A.  MDCCCIE! 

AKTATIS,  XXI. 

'    P  I  C  T  A 

D.  XXIY  SEPT£MBRIS  A.  MOCCGXI 

INSTAYRANDIS  SCEOLIS 

•  rr  DISCIPYLtS  AO  ILLIVS  KXSMPIVM 
S£QV£NDVM  COHORTANDIt. 


PapbDia  ad  Mtra  feremus}  amavil  nos  ^[ooqiie  Dipbui; 


&x  Misc.  DOCTR.  L.  III.  p«  I9  sqq* 


AUDITORBS    OMNIUlf    ORDIKOM 
HUMANI86IMII 

^^^uum  In  bac  afiuua  scholsrHm  iiittiuiitiofll 
idem  nuac  mibi,  quod  antea,  exotdium  usuifaB* 
ilum  sit ,  ut  Deo  O.  M*  gratias  agtm  ,  qui  nohif 
4alTis  ac  beoe  valentibuA  reditum  ad  baec  stiuBl 
^fiderit,  fiicioid  qiiidem  et  pie  et  r^'glose,  Deoj 
,quc  immortali  pro  UBto  beneficio  justas  ddiitai 
iff^  ct  agQ  gracias  .et  habere  me  profiteor.    Ncqn 


MEMOftlA  GJL.  WASSBNAERII.    |0| 

mmJMbo^  quinhtec  ipn  bcneficii  xomiiiBiif» 
idoy  m  me,  ita  noumqueiMiHe  veitnm.  tacttk 
1  icceotQm  dolorem  itvoeet,  admoneatqiie  ilhid 
on  iategrui  sincerumque'  conttithse  beneficium  t 
iK  ad  Minea  pertinulsse  auditoteS)  sed  unum  ia 
pfiniis  foisse ,  qui  non  modo  hoc  reditionis^  sei 
duB  mtae^  fractu  excideret.  Imelligitis  A.  (X 
qoeaidicamt  Omnium  vestntm  animi,  vuttus; 
KuH  denique  ipsi  quaerunt  ac  desidMnt  optloiQm 
DOimrai  Waosenaerium ,  repemino  ac  vebem^nA 
iBpemnorbi  nuper  nobis  ereptBm.  Adeo  'vemm 
Mtet  in  praesentem  castfn  nostrum  ac  dbloieiii 
^ofeniens  Ciceronis  dictiim  (DeOrat.III,  a.y» 
n  0  &Uacem  boninum  Spem^^-ffaigilemque  fortu* 
httia,  et  inanes  nostras  ^ontentionas I  quae  iii 
D  Mlio  spatio  saepe  fraignntur  et  corruunt »  aut 
iiote  in  ipso  cursu  obHiuiKur,  quam  portum 
ntansplcere  potuerunt.  **  Nam  luctuosisifimua 
Bte  Wassenaerii  obitns ,  -  ^uim  multorum  «pem 
iKnunum  fefellit?  quam  mulforam' animis  acertiw 
icd(fitf  Btiam  Mnc  pKaesentem  nobis  vldere  v|- 
kBBr  iUmn  adolescebtiae  florem  ac  vigosem ,  it- 
DB  sanliafils  colojem  et  -habltam ,  casti  tempef#» 
ifaa  vktw  consuetudine  firmatum :  ettaA  nunt 
ealis  mentibMque  nostvis  obveoBatur  illa  momdi 
adulis  comitas  et  mDdeatia^,  illa*  industfia  ^nia 
[Rgtt  atudtosiioficia  stfenue  obeuntis^  ik  schc^ 
I  audietdo,  respondeado,  dii^^utandoi  domlV 
com  et  cum  aliis  mediiand^  9  cbmmentando^  li- 
■dOf  stvitMido':  ci])«s'HKMdiifffncttts  jam  «plpii- 

ie« 


|P4     .  KEMpRI  A 

tdMUt.pri^titai  in  pnfcltris  projrressibMy  qvi  1 

ftceraLiii  rLiteris^Oraects,  LatiniSy  ec  plerisqot 

.dootriiuumai  geoeribus^  magno  cum   incraiiems 

ftcuibibis  9  irttidnis  et  orttionis:  et  ia  publiciim 

cxiturtiiiioz  ennc  htrum  ftcultttum   specimiM^ 

iduo.  libdli»  quos  scribert  instituebtt;   ut  ncM 

^quisqutm  dubiuret^  quin,  qui  tdoleaeeos  ttnt^ 

pere'<iccf:llerec,  is  tliquando  vir  td  summotbo* 

Aores  perventurus^  ttque  insigne  Litemf nii  et  Li* 

:terttorum  hominum  ^  ttque  sdeo  totius  pttrite  d^ 

cus  tc  prtesi(jium  -  futurus  esset. .   Verum  eDifli 

hwc  tsm  Itettm  omnem  omnium  spem  tm  opiiUH 

tt  mors  intercepit :  et  quem  modo  tnimo^  corpo^ 

.le  9  viu  et  exspfcwione  ilorentem  tc  idgonesli 

.vjdertmus»  hunc^  qutsi   afflatu  mtli  dtemonis, 

xostrae  feliciuti  invideotis  ^  trdeas  febris  invasil 

/et  intra  paucos  ,dies  tbstoliti 

oi.  JiAQ^..4UKi  prius  conquertmur  A.  O^f  mttrcfliiit 

;teriminosam ,  quam  summa  pietate  eolebtt »  in  6i 

^nilit  luenda  oegotii^qoe  procurandit  jDvtbtt,  » 

.}us.tettstc  viduitas  in  hoc  gratissjmo 'filti  oiEdt 

■tcquiescebtt?  An  frtfres  et  sorores^  qfi(KrC(m  eoo* 

modis  qutsi  tutor  et  tlter  pater   protpioiebstf 

JiSiBfitrtmne   scboltm  «  cujus  egfcgium^^Ddrieai 

ego  discipulum  9  Vos  condiscipulum  9  utriquehfl* 

sevolentissimum  tmicum^  tmisimus?  AnActdfl» 

aiitm  nostrtm  9  in  qot  ille  eum  pluds  nnn»  fUI 

t  pripcipibus  >uventutis  ^  quorum  exemplum  qur 

sl  lumen  caeteris  studiosis  adolescentibus  ti  iih 

ittfliKluBi  iaittadttffl^  txsuret  tt^ue  IneeRkf 

M 


,  G.  U  WASSENAERin  ^ 

t  denique  i^sam  patriam,  quae,  tamqdatn  com« 
imis  mater,  graviasime  condolet  morcibus  fiiio^ 
Lin  adolesceatum  eorum,  qui  ad  ae  omandam  il^ 
■trandaiaqtte  ingsnia  sua  optimis  artibus  ezco« 

VBU 

Scd  quun  liaec  jactura  ad  taita  ibultos  ptetineat^ 
Lanum  non  pertinet  ipsum  Wassenaerium :  qui 
on  modo  mali  nil  passus,  sed  ingenti  eciam  bo* 
0  potitosy  est.  Ipsum  dicimus  non  co^pus  hu» 
i  conditnm ,  sed  animum  ^  qui  ex  hac  misera  et 
OTUU  viu  in  bearam  et  immorulem  transiiti 
>rporis  riocutis  solutus  adsuperoS:evo1avit»  cum 
ique  propiore  jam  summi  Dei  numine  fruitur, 
mtstem  scientiamque,  cujus  in  hac  terrl  inss* 
abili  amore  et  quasi  siti  flagrabat ,  ez  puro  lim* 
Idoqne  fonte  largiter  et  abunde  haurit.  Quare 
tjum  quidem  Wassenaerium  ne  miseremur,  im« 
ro  fdicem  praedicemus,  ejusque  memoriam  grati 
:  lubentes  cdebremus.  In  quam  quando  semel 
igressos  sum^  sinite  me  diutius  ei  immorari:  et 
Dod  iostaurativa  schola  quotannis  antea  solebam 
obis  de  Literarum  studio  universe  quaedam  prag' 
^a  et  monita  traderc,  his  nunc  excmpium  sub- 
mgemuS)   idque  in  VVassenaerio  nostro  specta- 

Imns. 

Mstos  est  d.  t.  Martii^  a.  mdcclxxxxi,  gente 
IU  in  Batavis  geniibus  nobilissima:  de  cujus  an« 
^cste  et  fimplitudine  dicere  non  attinet;  et  quia 
Hmibus  nota  esc,  et  quia  minime  Wassenaerius 
oster  es  gloriabaturt  et,  quasi  ipse  eam  ignora- 

IToL  a.  V  ret. 


MSMORI A 


.^  ,m^  sos  cofniniiniter  irivebtt*  Qt 
V  4uaiA^  ct  tiiiino  finniter  lofixuni  tencbtt 
.vkUuA  efttmn^  soh  virws  noMitmt^ 
^gm  aMua  pttre  orbttus^  cum  daobat 
bi»  Biisoribiis  9  tribusqne  tororibus  mttri  rdic 
ttc,  cximite  illi  noil  solum  nobilittte,  qi 
Yttdmodenlte,  sed  ct  ingenii  tnimiqae 
et  libcronim  tOornm  eductodorum  enidit 
quc  prodcnti  tc  diligenti  moderatrici;  qote 
mtzimum   otta  filium  probttis  prteceptoriboti 
procul  k  domo ,  in  disciplioam  cooviccomque 
didit.    Ergo  usqoe  td  xvi  tetatit    tooom  t| 
duos  deincept  prteceptoret  fuit  ^  primoii  Ci 
dte ,  pottet  Nttrdae.    Hic  in  domo  et  inadmi 
He  doctissimi  Anosi^  viri  erudiendis  tdoh 
bus  ingenuis  perqutm  idonei ,  Stcerdotls  Gilb 
Oi  Rcformtti,  tuditoris  quondtm  nostrt  et 
gentis  ct  jucundi,  non  solum  prioris  orst 
olterius  czcoluit,  in  hittoria,  gcogrtphit, 
tbemttlcis,  motlca,  pictort,  palaestrt;  sed 
tinam  quoque  Graectroque  lingutm  td  eam 
didicit ,  ut  tptus  htberetur  scholis  Profestoruo 
Actdemit  tudiendis.    Grtectm  quidem  tdboc 
bi  iotactam  tonc  primo  inchoavit ,  ec  cognitii 
clinandi  confugandiqire  elementit ,  locos  Gedil 
Kbri  interpretttos ,  ultro  td   Litertrum  fbnt 
Homerum  ,  perrexit  ,  sciticet  miro  qos  h 
tmore  flagraos,  et  egregit  quaeqoe  expctens, 
bujus  lectionem  horas  subsecivts  contulit^ 
ctts  quamvis  multts  imdligentitc  diflicoltates 


iMhtii  tmdi}  t>^rn%glt ,  Intra  duos  inenses  librum 
Mtdis  primam  tt  pjrtekn  setundl  Mc  pertractaVit , 
m  cc  itrom  nextiol  et  verborum  rationem  gramm»* 

mdHdriteir  reddere  poaset«    Dotnum  redux 
pluines  me&seii  anteqnam  annuuin  in  hac  Aca^ 

acholarum  inidiim  fieiret^  totum  illud  tenn 
l^  Ui  addisciendi  utraque  lingfua  contrivit :  Latl* 
Uti  ptt9t  iolifS:  Graecft,  adjutoribua  Viris  Re« 
iWtdUlBy  primttm  Schou^enburgio^  deitade  BoN 
gero.  Ad  hunc  qu6tninua  bia  per  hebdomadem 
AsdeDdl  canssft  Cattovico  Leidaih  excurreret  ^  neb 
^be  tpitiiitn  ^  ilec  aeria  inn>mperies  eum  abster* 
hndn  MDx  nbatras  in  schoiaa  venit ,  et  per  hoii 
tHwUfemnm  vitae  suae  ttiennlum  constaiiter  veil4 
tittvit.  Quod  qua  ratione^  quo  fructn  fecerit^ 
ftume  anhnadvertamus ,  ita  ot  prius  uniVerse  de 
htudendi  offido  moneamus ;  quandoquidem  haed 
teimadVmio  et  admonitio  utilia  erit  tum  novitiia 
md  ingrcdiendam  studlorum  viam^  tuin  veteratifa 
Sui  ingresaia  eam  ad  auavitet  recordandam  atre« 
laueqnt  peraeqnendant« 

Totom  illud  quod  hoa  studerB  diciihus^  ideih 
^at  ac  Literia  doctrinisque  discendis  ceftfl  t^ii  et 
^titlotae  operam  diire  :  idque  piures  Variasque  habet 
'^artcs  et  formas!  Atque,  ut  in  omni  actiotle1it« 
^na  doo  eemtintur^  agefls  et  res  agenda  ^  aic  in 
^■accttdo,  dlacena  et  rea  diacenda.  In  discente, 
Tlk  debeot  adesae^  nacurai  institutio^  exercita^ 
^tto#  Res  autem  discenda  ^  ut  da  nostro  saltem  stu-»' 
SRo  diomus  ^  aont  Literae  Graecae  ei  Laiiaae  i  io 

Va  m^ 


50«  MBM  0  R.I  A 

qtiibQs  qvnin  sit  ftttitiplex  partium  viriefeu, 
ad  quatuor  genera  et  quasi  pensa  revocator. 
ffum  constat  ipsarum  accurata  cogniiioiie  Lh 
rum ,  comparanda  gnmmaticis  praecq>tis  ^  et 
ptoribus  antiquis  diligenter  interprctandia  t 
rum  ,  Nistorifl  populorum  et  rerom  gcsuinia 
tiuib  y  recensione  teterum  auctorum  ec  aioDD 
toruQi :  quartum  4  Antiquitatibus.  Qut^  qo. 
quum  nostris  in  scholis  tndantur^  haa^iscea 
diet  et  assidueet  atteme,  et  quotidiic  domi 
tet;  dico  quotidie^  quia  nisi  repetitio  eoda 
die ,  multa  quae  docens  otilia  ad  praicieo 
disseruit ,  nec  umen  dictavit ,  recenti  ncorda 
ne  in  mentem  redeunt,  et  quasi  k  fuga  retn] 
tur;  dilat&  autem  repetitioney  ex  memoria 
unt,  et,  irrtvocabilia  evanescunt.  Nec  sati 
cujusque  diei  seholam  semel  et  eodeitt  die  repi 
ae:  scholae  quavis  hebdomade  babitae,  iten 
aub  finem  hebdomadis :  scholae  cujusqoe  mei 
iterandae.  exeunte  meose:  scholae  trimestris 
tii,  sub  hujus  exitum  recolendae:  scholaedeo 
totius  annui  pensi  feriis  aestivia  relegendae  0 
tandaeque  sunt.  Adeo  haec  repetiiionis  exer 
tio,  ut  io  oomibua  rebus  mukum ,  aic  io  sti 
plurimum  valet:  et  paulatim  in  consuetudiD 
ex  consuetudine  autera  in  naturam  et  firmani 
discendae  possessionem  abit«  Habet  illa  qui 
aliquid  exceptionis  et  varietatis  pro  varietate 
centis  et  materiae :  si  qui  tamen  eam  despexe 
ot  tardarum  subsidium  Mturarum  ,    cujusi 


V 


G.   L.  WASSENAERtl.  30» 

g[0BtcmtQTes  haud  paucos  vidi ,  isti  cuni  sua  sibi 
Idociate  indocti  loanserunt  ^  et,  ut  Plutarch} 
pkcotitar^ 

t^0nitaiis  ei  arrogantiae  peenas  dederuns  ^  dum 
£y9lliareruns  tenues  ceufumus  in  auras. 

Jtm  fere  hac  scholarum  repetitione,  discena 
Km  totum  sttidiorum  opus  confecit ,  sed  ejus  ne« 
cssmrit  fundamenta  jecit.  Restat  enim  domestica 
actio  booonim  librorum ,  veterum  in  primis  au« 
tonim:  qaae  in  scholis  tota  explicari  nequit; 
piippe  in  qnibus  Homeri ,  Platonis ,  Xenophon- 
b  9  CiceroBis ,  Horatii ,  Virgilii ,  aliorum ,  unum 
Iqaumque  librum  accurate  interpretamur ;  ut  au« 
jitor  td  eamdem  rationem  totos  scriptores  illo^ 
ept.  Qua  in  lectione  rursus  adbibenda  est  ite- 
iHa  repetitio,  intelligeptiam  prioruoi  confinp 
,  sequentii^m  aperiens,  utrorumque  jucutip 
UoTein  re^dens;  inveniendi  facu^tatem  acuens  et 
d  progrpliendum  excitans.  Discendi  enim  ea  est 
■toit,  ut  se  finibus  praescribendis  coerceri  noq 
kat.  Veluti  si  quis  constituerit  alicujus  disci^^ 
teise  cogtiitionem  ad  certum  terminum  gradum^ 
[seconsequi,  si  hunc  gradum  attigerit»  mox  in« 
Di  eum  labetur,  et  acquisitam  cognitionem  amit« 
St,  nisi  eam  ^ontinui  cogitatione  recolat  ac  repe^ 
tr:  contra ,  si  eam  recolat  ac  repetat ,  supra  pro« 
Ifitum  gradum  adscendet ,  multarum  partium 
itjoneSi  quas  adhuc  implicitas  confusasque  ha^ 

V  3  buiW 


m 


If  BMQHrA 


buh,  evolm,  eiplicabic,  tllustnbit,  ittqne 
gnidonem  suam  amplificabi^  Itt  per  aetemas 
turae  leges  pNerpetuo  ^uctantur  Memoria  et  0 
vio:  mraque  Graecisdea:  illi|  Mu^osyiiey 
lestis»  mater  ^fusarum  y  Qmnium  geoitriz  anioB 
baec  Lethet  soporiferi  praeses  fluvii,  onum 
actarum  rerum  cogitationem  ex  animis  qKNrtQonni 
(Alue&tis,  inde^ue  rivum  ad  superos  epUttCQSf  el 
Tiventium  mentes  adspergens»  nasceiiria  ia  ilB^ 
icientiae  lumina  ei^stinguens ;  quae  niai 
Mnemosyne  repetendo  accenderet,  tota  liBfflana 
ta  sempiterno  ignorantiae  somno  obruecctnr^  A 
gemina  et  cogqau  sunt  pegoti^  (olendi  ipi  ct  i 
gimiit 

fatcr  fyne  eeknA 
Haud  facilcm  esse  yiam  vokiif  9  frfmusfs^  m 

artm 
'Jdoyit  agrosy  curis  acuens  mortaUa  cctrda: 
ffec  torfcrc  grayi  passus  sua  regna  ycterm^ 

•  Instat  enim  ubique  et  tacita  obrepi(  Lettiei 
jtima  quteque  semper  corripiens  9  omnem  pcoii 
vitae  actionem  cognitionemque  ahsorptnra ,  iilld 
duce  et  auspice  Mnemosyne  ,  morta^ea  d  siae 
(ermissione  resistant  ezer^endo  et  repetendo ; 

A 

't^on  aliter  quam  qui  adycrso  vix  fiut/^im  Aphff 
fiemigiis  subigit ,  si  brachia  forte  rcmisit , 
4^qt4e  illum  in  fraccefk  from  rafit  gfycus 


RA 


a  L.  WASSENAERIL  s» 

Redeiaw  ad  Wassenaerium  nostrum»    Teniut 
c  tiiniu  ea(  t  quum  primum  ad  me  domum  veCp 
it,  aoditoiem  ae  profesaorua.    Ibi  tum  spont^ 
I  eo  dttxir  illud  Htcoetum  gencroso  pectus  Honesto^ 
aod  atudiia  non  pervulgatum  insigoe  bonoris, 
d  ¥erom  lionor^m  debitgmque  meritia  gloriam  ^ 
3CtrinaBique  noo  propter  emolumenu  ejus  et  prae- 
lia  9  aed  ipsam  propter  ipaius  decua  ac  prae* 
antiani  appeteret»   Ingenue  affirmabat ,  ae  per  ac# 
int«m  Ifiterarum  cognitionem  ad  Jurispmden* 
nm  cc  drilem  rarionem  ^ontendere.    Proposui  ei 
aemom  6atavi  nomioia  omamentum  Hugooem 
rfotioms  ^romsi  ejus  immorulem  librum  De 
Lire  Bdli  i^  Pacis ,  ostendi  omnia  ex  Graecis  La* 
ixiiaqae  fonribua  hausta  9  et  praecepta  ad  docen*» 
um  9  cc  ^rgomenta  ad  probandom ,  et  ezempla 
d  illoatrandum»    111$  librum  evolvit ,  inapexit , 
t  ingeori  percussus  admin^tione,   vehemenriore 
dam  qoam  antea  Ifiterarum  amore  inceqsus  est. 
ioK  in  acholaa  ventitana  t  jam  tertio  meQse  tan^ ' 
nqi  proftdt ,  ot  ioter  principes  veteranoa  eluce-r 
tu    fftt  miruml  tria  ilU  d  aderant  disceqdi  sub- 
fidia;  tA  natunim  et  inatitutionem  adferebat  exer« 
Citt|ioqeni  r^eritionis  iteratae  cum  in  meditandia 
Idiolia»  tum  in  l^eqdia  auc^toribua  antiquis,  ad 
tw  lationemt  qoam  aupra  narravimus.     £t  ii| 
llBctQiibBa  rite  orsoi  ab  Homero,  deineeps  Ile« 
fiodumy  ^enophontem,  tum  Thucydidqm  legit: 
iHontm,  quos  mox  totos  e^cussurus  erat,  partes 
pq^^it,  Hcrododt  Platoqis,  Pli|t«rchii  Guriv 

V4  PU 


Sj^  .    MEMQRIA 

pidUf  Aristophania :  nedicam  de  minoribiis» 
cteonte,  Tbeopliraat!  Cbaracteribus ,  aliisqne  tiink 
libus*    Latinarum  autem  Literarum  sibi  tam 
domiciUum,  in  quo  babiuret,  constituerat  Cic 
roncm»  cujus  et  doctrinft  ingenium  aleret,  et 
ti^ae  ^tylum  exerceret:   buic  adjungebat,  vel 
dlversoria,  Terentium»   Nepotem^    Saliiistiinay 
Caesarem ,  omnino  historicos ;  quod  hoc  geo 
maxime  delectabatui: ;  tum  vero  poStas  principeif 
Virgilium,  Hotatium,  Propertium,  Ovidiua.,  i& 
quibus  libemer.  Graeca  vesugia  indagabat  initatio« 
n<;mque  notabat. 
:Jam  tempns  erat,  ot  qui  tantos  progressos  ba« 
beiet ,  eorum  specimen  ederet.  Sumsit  sibi  &s^ 
ippum ,  cujus  vitam ,  piacita ,  librorumque  rdi^ 
q.uias  expoheret:  aliorum  exemplo  nostrorum  qnor 
d^m  discipulorum ,  qui  similem  operam  navyufll- 
Musonio»  Aristpxeno,  Panaetio»  Posidonio.   At 
ii^gressus   hoc    argumentum  ,  animadvertens  Ih* 
tius  patere   quam  ut  brevi  conficeretur,  idqni-^ 
dem  in  posterum  di^tulit,  aliudque  praeoptavit: 
Ciceroniani  operis  De  Finibus  librum  tertium4l< 
q.uartum9  qui  sunt  de  Stoica  ratione.:  eoque  refe« 
rebac  lectionem  totius  Ciceronis  9  Diogenis  Ls&n-  \ 
tii ,  Stobaei ,  aliorum :  tum  vero  ad  scnpturMH  il- 
lorum  librorum  emendandam,  et  hos  et  «eliqoos 
tres  libros,  cum  vetusto  codice  scripto  Bibliothe* 
cae  Leidensis  comparavit, 

Atque  haee  hactenus  memorata  huius  trienml 
tcta  t  tot  tantgque  fuerum  9  y t ,  si  nibil  aliud  {b« 

cit» 


G.  L.  WASSBMAERir.  sfj 

-  mi  fais  sotis  insignem   diligentiae  indu»  ' 
ae^oc  ItiKieai   meniisaet  Wassenaerius.    Nunc  * 
CT  xempore  alia  multa  magnaque  confecit.  Pri« 
n  Jarifprodentiae  operam  dedit :  ejusque  Pro- 
oret  assidue  audivit ,  Institutiones ,  Pandectas  ,  * 

Natiirte  9  enarrantes  t  nuper  Candidatua  fa« 
s^  mox  summos  honores  adepturus  erat.'    la 
inifli  qooqiie  disciplinarum  scholas  ventitavit , 
fsiccfc»  Botanices,  Historiae  Naturalis.    Dein* 
ab  his  ordinariis  studiorum  pensis ,  subinde 
isi  extnoidinaria  digressione  facta^  aliarum  co- 
tioiiem  doctrinarum  percepit.  Itaque  quod  Pla- 
prQnonciavit  stgnum  esse  ingenii  philosophi, 
odqoe  Plutarchus  in  Ciceronem  accommodavit, 
inem  .disciplinam  diligere,  nec  ullum  ejus  ge« 
s  coDtemnere,  hoc  suo  ipse  exemplo  Wasse« 
erius  comprobavit*  •  In  quo  talis  ingenii  docu« 
siu  qoom  praeter  ea ,  quae  dixi ,  multa  exstite* 
x;  pauca»  eaque  cum  ejus  erga  me  amore  con« 
acu,  referam. 

Btsponte  sua,  etCiceronem  legens  animadver* 
ent,  Literarum  studium  constare  non  posse  sme 
dnpat  scientia,  quae  doceret  definiendo,  divi« 
ICDdo,  argumentando  9  verum  ii  falso  discernerct 
ivenire,  dijudicare,  cum  aliis  communicare»  om« 
ioo  via  et  ratione  disserere.  Itaque  legit  nosrrum 
lieUum  Praecepta  Philosophiae  Logicae  inscri* 
:om.  Cujus  quum  essent  duae  editiones,  prima 
>strat  altera  Haiae  in  Germania  k  celeberrimo 
ulosopho  Jo«  Aug.  £berhardo  repetita,  et,  uc 

V  5  qui# 


SH  M  B  M  O  R  I  A 

qaideoi  timlM  proitetur,  sehohrum  miks 
commodata^  Wmeimcrius  utramqiie  liictas, 
inter  se  contulit ,  quod  ego  facere  tdbuc  safM 
deraiD ,  anuoutionemque  diversitatis  diligenter  < 
fecit»  mibique  tradidit;  unde  cognovi  novuoi 
torem  paucoa  tocos,  idque  coptra  msum^o] 
11^9  yel  omiaisae  ve}  mutisse. 

Hoc  libro  le^to ,  ad  pbiloaophiae  Iriterann 
Hiatoriam ,  quam  in  schoUa  nostr^a  incboav 
accuratiua  cc^oacendam  excitatua»  nuyoves 
d^  ea  commentt^oa  i  me  petlit »  quos  dtatpA 
et  meditaretor.  Omniqo  supra  vulgartm  nc 
cum  Universam  Hiatoriam,  tum  illam  <)iis 
tem  tenebat ,  ut  et  pbilosophorum  caeterora 
scriptorum  vet^m  vitas»  placita,  libros,  < 
pulorum  res  coQversionesque »  regum  prind 
que  facta  in  promtu  haberet,  Totiua  tutea 
Ipsopbiae  brevep  et  compendiarjaoi  (ognitio 
sed  praesenti  propoaito  aufficieQtem,  pnec^ 
^x  Cmesti  Initiis  Doctrinae  Solidioris*  £t 
bujus  caetera,  itemqu^  Mureti  et  Ruhnkenii 
pu  multum  lectitabat,  idque  propter  dpc 
praestantiam  orationisque  suavitatem,  quae 
tatCt  compositione ,  et  eleganti  philotoplwr 
td  antiquorum  foroum  accederet. 

Phaedoncm  quam  diligenter  meditatos  t 
fere  totum  in  numerato  haberet»  oatendit 
loci  imptditi  explic^tio»  quam  ipse  mecua 
IDunicavit,  ego  in  Addendis  commemorav 
umen  editiuAem  uostrim.quamvis  saQ>ius  \ 


G.  L.  WASSBNAERIX.  Dxf 

tn^  tnnns  legit  ab  inirio  ad  finem,  \  me  roga* 
tj,  nt  operarum  menda  notarec ;  ad  quod  genus 
\mgalui  joculorum  cogitationiaque  intentiong  va« 
kai.  Opus  perhumaniter  recepit»  affirmans  se 
.  t|m  «oi »  quam  mei  caussa  fiicere ;  esst  tmm 
norom  }ibrorum  le^cionem  eju^modi  negotium^ 
i  dU  iterum  iterumque  repecita  semper  novuo^ 
ttlQgentiae  suaviutisque  fructum  adferret. 
Ejnadeoi  officii  bumanitat^ ,  cum  sociis  con^ 
acipnBa  nonnullis,  mihi  praeatitit  in  Philoma'» 
ilae  Ubro  aecqndo^,  Quoa  ai  ad  primum  item  et 
ios  aopjniores  nostros  Hbros  adhibeie  potuiss^ 
oSf  Invldis  et  obtrectatoribus  oostris,  meoda« 
00  typographicarum  aucupibus,  reprehendend) 
c^candiqDe  materiam  praecidissemus.  Caeterum| 
D  eodem  Philomathiae  iibro  secundo  ab  operaruai 
irroriboa  purgando  versans ,  animsdvertit,  quae« 
^  Sanctocrupii  scripta  me  fugisse,  eorumque 
|K)ddam  ipihi  nil  tale  e^^spectanri  ultro  obtultt; 
Httie  i  me  prodita  ( p^  ^6^.  (*)  )  ommbus  haruai 
peroo  intelligentibua  documento  eat  singularis  cu« 
ne  ic  diligentiae ,  qua  pmqes  libros  perlegere  et 
afcetpere  consuev^rat, 

Selecta  oostra  p^iOcipum  Historicorum  jam  ali* 
inories  legeritf  quuip  niraua  ea  (egere  constituity 
t  primam  cum  altera  editione  conferre.  Qua  io 
ectione  non  modo  quid  in  rebus^  aed  etiam  quid 
D  Latinis  verbis  mi^tiitum  esset ,  animadvertebat , 
fOfqu^  rationepi  ^  me  exquirebat«    Ernt  eoim  lA^ 

C*)  [Hujui  Voluo,  p,  54« >  «qiJ 


fi(5        -     "memoria 

,  •  ■       •  •  « 

tlbltatis  et  cultor  assjduus,  et  judex  intelligeDtto 
^uam  ab  ejus  aetate  et  brevi  studiorum  spatio  e^ 
tfpectari  poterat. 

^  Omnino  scripta  mea  omnia  valde  eipetebaty 
frequentt  cognitione  et  usu  terebat ,  et  si  qoid  eo- 
fum  ignoraret,  me  interrogabat ;  sive  amore  ille 
meii  sive  judicio,  ea  sibi  ad  propositam  studiot 
rum  rationem  conducere  ratus;  semel  autemcivr 
ghita  slc  tenebat,  quasi  in  iis  habiraret :  quid  qao« 
queloco  dixissem »  subinde  melius  norat  quam  ip* 
^e  tgo,^  meque  dubitantem*  aut  ignorantemy  ce^ 
tforem  faciebat, 

■ 

*  Puit  nuper  simiolus  litcratorem  agens  meque 
conviciis  incessens.  Hujus  obscoenam  gesdculi- 
tionem  et  absurdum  clamorem  Vos  mecum  ridebt* 
tis:  Wassenaerius  etiam  materiam  sibi  eum  fecit 
exercitii  grammatici,  ejus  furta  et  sermonis  vitii 
iiotans.  Adeo  pessimos  quosvis  libros  in  saaa 
iisum  convertere  norat, 
Venio  ad  novissima.    Proximo  mense  Maio  ht* 

m 

1)ita  est  auctio  librorum  magni  Valckenarii ,  qao- 
rum  in  marginibus  plerumque  erant  annotadoDes 
hujus  manu  scriptae,  sed  variae  numero  acmo^ 
'mento,  multae  vel  paucae,  verae  vel  falsae,  proa« 
ti  aut  subito  aut  cogitate  notatae  essent*  Igittff 
emtor  ne  deciperetur,  ad  pervolutandbs  libros  coa 
judicio  et  scientia  etiam  tempus  et  laborem  adferce 
debebat.  Hoc  fecit  Wassenaerius  cum  Vestnim  non> 
tiullis,  qui  jamsciretis  quid  distarent  aera  lupinis; 
'  nihique  utilem  indagandi  operan  pra^atitistis. 

Pci 


G.  h.  WASSENAERIL         siy 


Per  lnnc  opportunitatein  aHnd  ^^noqtie 
nercuHile  inventum,  sive.  fiffto/ov^  bonus  Was« 
leoaerius  attulit*  Alias  mnkas  Valckenarii  scIm- 
its  apud  ejus  generum  Stephanum  Luzacium ,  vi- 
nm  honorttissimum ,  servari  noram :  in  Iiis  t$A 
Ruhidtenii  et  .Vfdckenarii  mutuas  epistolas ,  non 
nonuB*  Has  Wassenaerius,.  sciens  quantum  ego 
in  cdligendis  Rubnkenii  BpistOElis-laborarem ,  pec* 
vestigaviti  reptft,  evolvit:  eam»  qua  Valckemi- 
rio  iilVentum  suum  in  Pbotio  nanat^  quodqueego 
qnondan  b  Rubtkenio  auditafli^,:non  jaccurate  t^ 
cordans,-nniverse  tn  hujus  Vita  significavi  (*>: 
hanc  igitnr  descripsit ,  descriptam;  continuo  cu»» 
tim  ad  fiie  detdlit.  Ego,  hoc.indicio  admonit09^9 
cictens  omnes  has  epistolas  k  Liicacio »  viro.  bi»> 
manissimo,  ^  petii  et  accepi.  -> 

Qaum  saepe  ex  me  in  scholis  acsennontbus  ai^ 
^isset,  quanta  inter  Graecam  Latinamqiie  lin- 
goam  coBipositionis  diversitas  intercederet ,  idque 
esperimento  Graeca  Latine,  et  Latina  Gr&ece, 
^crtcndi  certissirae  apparere ;  Graece  autem  reccii» 
tiorura  eruditorum  hominum  Complures  bene  scri- 
Jiisse^  idque  factu  etiam  aliquanto  facilius  esais 
qoam  Latine  scribere :  boc  igitur  anfito ,  Wasse- 
Haeriiis  cnm  praecipuis  Graecarum  scholarum  dis* 
«ipiilia  me  rogavit,  ut  ex  quatuor  scbotis.unam 
Grucae  scriptioni  tribuerem.  Quod  ego  quum  fo- 
ciMem  Dostis  profLCto ,  Vos ,  qui  nunc  adestis  il« 
brom  sodales  scholarum,  quanta  cum  industcia 

has 

(•)  [Horum  Opusc.  Vol.  I.  ^.641.3 


ji$  M  E  M  O  R  I  A 

3lt8  dcribeMi  ieieEcitBtiooes  obierit .  te  peteefMti 
Ipse  edtm  hoc  in  genere  suufti  sibi ,  at 
•ejptntiin  institAit  pensum^  vertendo  Ci 
Ptndozorum  libella,  tntet  sibi  in  schdlis 
Lttinis  pennicttto :  efusque  Bxordium  I  se 
i^sum  mihi  ostendit,  judiciumqUe  meumtt 
impenirem^  merogtvtt.  Ego  indefcssam  dpM 
iddlescentis  studium  mtgnopote  mirttosi  noidi 
'id  eum  minore^  qutm  ptr  ertt,  fmcta  ctiaxBm 
te;  sutsi  ei  ut  initium  vertendi  ftceret  in  Histod^ 
co,  ostendens  qutstum  td  intdligendi^ctlititei 
interesset  inter  historicum  et  didtcricmi  geoosi 
deprorosi  ei  eumdem  Ptrtdozonim  HbeDaa  tb 
Adrisno  Tumebo  6rtece  redditum :  jusst  ena  ^  U^ 
lios  et  suom  ISxordiuro  ititer  se  eompirtR:  toa 
continuo  Nepotero  io  oitnus  dedi ,  ut  coOtietif 
«um  Oraece  reddere*  In  quo  quom  slbi  opeii 
quarovis  subitt  ftcilius,  qutro  in  iilo  medttais^ 
succederet ,  atque  utriusque  generis  et  iaiefpietf 
tionis  diiTerentiam  tgnosceret,  et  porro  ei  dlci^  \ 
rem,  roe  puerom  aliquot  Vitas  Nepotis  GfteM  ! 
vertisse;  domi  statlm  idem  tgere  coepit.  Sed  fnit  | 
bic  quoque  unus  ex  postremi  tnni  Itboribaif  i 
^uos  haud  itt  multo  post  mors  lntercepit« 
'  Disputtndi  scholas  ut  haberem  ,  ipse  {oit  ii  1 
primis  bortatof:  meroinistis  qua  industrit  Bspiao*  J 
tor  prtefueriti  ut  nostrtm  rttiohem'  VobiscoA^ 
-probtverit  et  tliis  tpprobtverit,  jungendte  dialii 
edcte  et  rhetoricae  ezercitttionis :  publicte  tatoi 
<t  privttae  tctionis  disjungendte}  ut  aimiil  td  \m 


C.  L.  wassbnA6ril       31^ 


idonfs  facultatem  et 'dfaTectlce 
I  fi^rbficefetis*  Meministis ,  at  postiemt 
ittiiciie  imerrogantis  partes  tgeDs  eas  z^ 
et  facete  concluserit  ^  ponendo  bujusniodi 
010:  <]uidquid  studiis  hoe  anno  salutare 
Ideciani  ^roxitno  anno  ^sequefidtadi  ea^ 
sse  anterii  salutares  dlsputandi   sciioiiur 

0  ttndiis;  efgo  Praesidem  rogandum  esse^ 
•roithDO'etlam  anno  persequatnr^  At  hMM 
icrfus  voti  hujus  fmctum  ipse  non  tiiHci 
boc  exeunte  Junio  5  Julio  exeunte  occic^t  I 
mn  est  caetera  refierre^  qiiae.vel  pro  ae.  ip« 
do  meditandoque  dtdiciti  t^d  in  hoc  getie^ 
aUoi  studiose  ofiicioseiiie  fecit.  Ad  .quaf 
dia  multa  domestica^  et  vetera  et  non^ 

accederent,  plane  mirabife  vld^tur  ^uo- 
ua  tam  multis  laboribos  vires  ac  temput 
tare  potuerit.    Fostremus  fuit  ei  hic  laiK>r» 

vigesimum  primum  completurus  cale&dip 
sMartiis,  ac  titulum  dominiumque  soft« 

1  erat  utriusque  Cattdvidf  et  Valcltw 
qoorum  reditus  mater^  ift  tutor,  adoMoi^ 
ty  admimstrationemque»  in  qua  filium  bh 
t,  eidem  jam  tradiderat*  Quo  ille  hanoQB 
m  gloriabatur,  ut  fere  nemihi^  nisi  qui- 
resse  esset,  ejus  rei  notitiam  impertirec. 
m  quomodo  in  hac  refum  commntatione 
itrimonii  possessionem  tueretur  multun 
s  9  eiqu^  ezpediendo  an  oblatum  sibi  Majo- 
:oviceni  munus  acciperet^  varie  deliberana; 

« 


/ 


tso 


Af  E  M  O  R  I  A 


ttmen^  iie  Acidemica-studia  noodum  deenntaM 
rumpere  cogeretur,  recusans;  interea  morboc(Mwl 
ripitur ,  subitoque  quasi  f ulminis  icta  nobis  cwf 
pitur!  ff 

Epaminondaa .  bello  Leuctrico  audiens  ii^nH 
fitrenuum  et  lal)oriosum  roorbo  periisse,  Hatrwm 
qpit,  quomodo  talp  viro  aegroiarc  vMovit  f  im 
Iioc.nobis  de  Wassenaerio  dicere  licet^  et  nahafl 
etiam  magis  illud,  Quomodo  tam  occopatus  oidiTV 
nariis  studiis  adolescens  tam  niulta  extrtordinaiiiiV 
atque  adeo  tot  tanuque  k  studiia  alieni^  negodu 
tractare ,  quomodo  denique  triennii  spatio  in  Li-T 
teris  ac  disciplinis  tantos  progressu»  facere  po*F 
tuit?  Operae  pretufm- est  pauca  respondere»  qmfT 
ad^Vos  monendos  pertineant.  .1 

Quum,  quod  snpni  diximus»  ad  proficiendiuir 

discenti  tria  adesse  deheant,   natura     institurio^f 

ezercitatio;   saepe  fit,  ut  in  his,  qiTarovii  pari-I^ 

bus,   dispares  fiant  proftctus;  et  plures  disceiH 

tes,  in  quibus  tria  illa  aequalia  sint,  donaeqwf 

iiter  proficiant.     Scilicet  omne  momentnm  poiiJ^ 

tum  est  in  ezercitationis  labore  recte  gubemando;f 

'siquidem  alius  multo  labore  parum,  alius  parvtf 

multum  efficere  potest;    Sequenda  est  certa  ?ia  fltr 

ratib ,  quae  ii  principiis  et  facilibus  orsa  aditoml^ 

-td  difficiliora  patefffcitt  nec  ulla  pars  nondumaiJ| 

tis  pcrspecta  sine  animadverslone  praetermittanu*«1 

'Veluri,  ut  hoc  utaf  exemplb,  in  Graects  ct  Lati» 

nis,  verbum,  noiiite  ^  particula  ,   constructiOf 

'ne  praetermittatur  quin  ejus  rationem  et  usum  ift" 

da- 


G*  L/\VASS£|^AEllII.  fit. 

mus  tc  perspiciamus.  Sic  factitabat  Wa8se« 
US9  probe  sibi  persuadens,  se  sic  D6n  in  mi^ 
;  rsbus  9  sed  rerum  ma^narum  fundamentia 
ri  9  nec  esse  quidquam  parvum  9  quod  ad 
luiD  Gnem  tendat. 

>rro9  vi^ae  agendae  tonsrantem  ordinem  ad« 
bat ;  nt  totum  et  tempus  in  suas  partes  distri-* 
ini',  cuiqae  penso  ac  negocio  sua  pars  consti-* 
esset;  ut  )et  solitis  rebus  tempus  superesset, 

subitis   deesset.     Atque   hac  ii\  dispensando 
pore  diligentia  et  quasi  oeconomia,  iHud  eciam 
(equebatur ,  ut  nec  accum  quid  ei  periret ,  nec 
idum  elsberetur.     Veluti  in  legendis  Veterum 
ptis  quidquid  in  rebus  vel   verbis  memorabile 
:ret,  id  continuo  in  Adversariis^  per  licerarum 
iaeni  digestis   scribebat  9   unde   postea  faciie 
ique  promeret:  si  quid  autem  ei  aliud  agenti, 
ito  iti  mentem  veniret  9  si  quid  ettam  ez  alli^ 
rsntibus  audiret  9  agendum  9  quaerendum  9  in-» 
itani  %  hoc  stacim  in  libello  memoriali  notabat  9 
nde  piouti  opus  esset  9  vel  agebat ,  vel  in  Ad« 
saris  referebac :  adeo  cavebat  9  ne  sibi  quid  uci« 

semel  cognitum  9  ex  memoria  efflueret» 
[>uo  sutem  in  primis  ei  profuerunt^  quae  et 
erili   institutione   in   nostras    scholas   attulir. 
Itenini,  cognitio  elementorum  Geometricorum  9 
lae  qusmquam  leviter  percepta^  tamen  eum  ad 
lao  methodum  adsuefecit ,  ut  etiam  in  Literis  et 
iis  disciplinis  nil  sibi  traditom  temere  pro  vero 
ciperet ,  sed  definitianes  ac  di^olc^strationes  re- 
rcL  U.  X  (lui. 


3t»  M  E  M  O  a  I  A  :      1 

quiitm ;  iDde^e  ad  DialectiMe  praeeeptt  dd4J 
tifs  ^  hanc  facultttem  magia  ettam  confirmaret 
M)plificaret.  Alterumest,  quod  non  igDaros 
^oriae  Geogrtpbiaeque  ad  nos  venit;  quaniminM 
tiain  vulgaribus  adeo  scholis  tradi  solitt,  in  gysH 
Dasiis  tamen ,  tive  Latinis  ,  ut  voeantur ,  adM^t 
multis  nimium  nimiumque  negliguntur.  UoU 
saepe  fit ,  ut  hinc  discipuli  in  Academias  oiisst^ 
/Scademicos  doctores  Historiam  docentes  vel  noi 
tudiant,  vel  audientes  noyitate  argumenti  tn  dis^ 
tribuendit  aetatibus  et  distir.^^uendis  tnilis  se  ipil 
impediant,  denique  hoc  studkim,  unumenmioii 
£icilh*]iium  ac  jueundistimnm ,  tamqutm  Mcita 
ac  molestum  deserant.  At  WasseHaerius  9  qui  jtfll 
antea  Historiae  suavitatem  utilitatemque  pma!^ 
pisset,  nostras  d^  el  scbolas  eo  magis  ezpetaed 
adamare  eoepit;  indeque  profectus  ad  alias  listo^ 
fiae  partes,  veluti  I#iterarumy  Philosc^hiae^  So^ 
Ctrinarum,  bac  luce»  quae  aliis  essent  obscorl^ 
sibi  ciara  et  persfiqua  reddidit;  quum  quamqtii^ 
rem ,  sive  populorun  conversiones ,  beila»  pictt 
^ive  leges,  Senatusconsulta^  constitutiones , 
scripta  et  placita  doctorum  ,  ad  suum  temp 
locum^  auctorem,  referre  nosset«  Vel  extreni 
his  paulo  ante  obitum  mensibus^.jquum  ad  in^ 
riorem  scientiam  Juris  Francici^  patrimoniuiDqi 
'suum  tutndum  pertinere  judicatct,  Prancici  Rcgl 
bistoriam  ^  cujQ8,brev£m  epitomen:  aostrts  in  scM 
<lis  prtecepisset  9  tmpiiorem  uberioreaique  percipl 
.•re^  id  exigu^i  ttMpoxe^oQfiecutus  est;  qtodFitl 


m;:^« 


ci  Rcgifi  btlgitiem  et  progressum  9  ejusdem  cuoi 
eeeriB -£irtotHie  populis  fieiam  et  conjunctioA 
m,  odHnno  Vetens^  Medil,  Recentiohs  Aevi 
\  ntionemque  teneret, 

Nos  ^XtBLf  quidni  moefettiius  orbati  sodtli  taoi' 
:toV'^tt  9^^»  t^^  fiosirQm  amante?  Moerea« 
\A  stnel  sed'  moerorem  «Hquando  seqaatiir  ae. 
iat  raiTc^'    Me  vero  ec  adimc  ilia »  qoae  nune. 
bla  pff^fiosiif^  monita  ddnfirmarum;  et  recen«. 
asu  tekMenter  afflictuhi  erexit  Vir^iltanaa  MtW< 
'caiway^  ili  Daphnidem  9 .  nupor  a  nobis  tracta^ 
1-'  ptVcMsftte  Wassenaerio:;  mox ,  mortuo  ipso  ^,, 
:e  Mlltf'  ift  menrem  mWA  veniens ;  Dapht^idem  jL 
ot^y  *  ptstorum  principem^  cBjus  in  fMinere.uts 
n  tota   Sicilia  luxit,  sic  ad  famam  de  obitu 
isscDierii  nostri^  omnis  nostra  Batava  patria, 
:e  nemo  non  in  quo  vel  paufulum  inesset  tiu« 
litatiSy  et  condoluit  et  ingemuit/  Quod  car- 
11  quum  mirifice  temperatum  sit  ad  praesentem 
&tnim  afiectum ,  et  acerbitate  doloris  9  et  desi-^ 
ioamoris,  et  lenimento  consolationis ;  Vos  ip- 
otum  postea  legatis:  nos  nunc»  age,  sertum 
!  nectamus  ,  et  huic   Wassenaerii  nostri  Vel 
Doriae  vei   laudationi»  aptemus  coronidisquc 
ar  imponamus: 

uineium  Musae  crudeti  funere  Daphnin 
\ant ,  vos  coruU  testes  et  flamina  Musis  : 
m  complexa  sui  corpus  miserabile  ftati 
uc  Dcos  atque  astra  yocat  cruMia  mater. 

X  a  N$$ 


SOf   MEMOiUA  G.  L.  WASSENAEHlt 

Nos  aia^  ^ocumque  modo  illi  nostra  yicissim 
Dicemus:  Daphmn  nostrum  tollcmus  ad  sstra: 
Dafhrdn  ad  astra  foremus  :  amayit  nos  quofn 

DapAnis. 
Candidus  insuetum  miratur  limcn  Oljmpi , 
Sttlf  pcdibusquc  yidct  nubcs  ct  sidcra  DaphriSt 
Jpsi  lactitia  voccs  adsidcra  jactant 
Intonsi  montcs;  ipsacjam  carmina  rupes^ 
ipsa  sonant  arbusta  9  Dcus  ^  Dcus  illc  icatusl 
Sis  bonus  0  fclixquc  tuisj  cn  quatuor  aras: 
Eceeduastibi  Daphm^  duas^  altaria  Pht^} 
Mace  tibi  scmpcr  crunt ,  ct  quum  soicmnia  nta 
Reddcmus  Musis^  ei  quum  luftrabimus  agmi 
Semi>et honos  nomenauetuum  laudcsauc  maedn^f^ 


o 


t 


PRA 


PRAEFATIQ 


I.IB9.I       TERTi; 


IIISCELXiANEAE  DOCTRINA^ 


mm 


L.    S: 


eptemanni  sunt,  quod  hic  liber  scribi  ac  ty» 
!  describi  coeptus  est.  Quod  spatium  quum  pu« 
ce  et  privajim  in  incredibilem  temporum  nostro* 
n  varietatem  incideret  i  ad  banc  argumentorum 
ificttts  et  explicatio  accommodari  debuit :  quam« 
am-  utrumque  etiam »  veteri  nostro  iostituto , 
istanter  ad  virtutis  doctrinaeque  fructum  retu- 
lus,  Sed  in  tanto  spatio  aq  temporum  varietate 
ile  fieri  poterat,  m  quaedam  argumenta  inter 
ibendum  ac  describendi^m  necess^riam  caussam 
)entia,  justumque  sibi  hoc  in  libro  locum 
stulantia  inscquentibus  annia  supervacanea  vi- 
'entun  Atque  hujusmodi  negotium  aliquis 
icus  noster  putavit  esse  duarum  censurarum  II 
m   admonendis  nostris    sycopbantis  scripta* 

X  3  ^^i 


3&6  PRAEF.  LIB.  TERT.  MfSC.  DOCTR. 

rum;   quipp^  diidum   ilUs   contemtu   et   judicic 
doctorum  virorum  sepultfs.     Hae  vero  ceosura( 
sec  scriptae  ^sent ,  et  vel  jam  descriptie  ab  ba< 
jut  libri  editione  ^zciusae ,  si  Epistolae  Sodiiiuo 
et  Creuzeri  ad  debitam  ipsorum  doctribae  et  de« 
gantiae  notidam  venissent.     Et   nos  nostris  ly* 
cophantis  tantum  abest  ut  invideamus ,  ut  iis  ed- 
aiH  summum  bonum ,  >09y  x»i  (Ppivc^  ^  <ypfcsm$'^ 
Ao.  MDCCCXVIL 


\ 


o 


T 

k. 


f  /: 


*  ■ 


f 


PA. 


PARENTALrA. 


liisc,  DOCTR.  L,  iii^  pag.  2og,  sqqi 


Lge  vero ,  novissitnos  ^micorum  nostroruim 
nessalutando  veneremur !  Incidit  enim  hoc ,  pro« 
Qum  ab  edito  secundo  Philomathiae  libro,  bieiw 
uastne  funescum  et  frequens  mortibus  homi- 
im  Dostri  amantium ,  Literarumque  studio  no» 
s  coDjunctorum ,  multorum,  heu!  nimium  mul« 
ram ,  quam  quorum  desidcrium  et  jacturam  no« 
ranos  aetas  ac  tempora  lenire  et  consolari  sinant. 

• 

quibus  quum  nullus  non  meritis  vel  in  Literas» 
:l  in  nos  ,  vel  alios  multos ,  justae  laudationis 
ateriem  praebeat;  nos,  et  animi  dolore  et  argu* 
^ti  copia  oppressi,  eorum  commemorationeni 
ucis  verbis  complectemur ;  caeterum  cogitatio- 
nobis  humanae  con^itionis  fragilitatem  propo* 
ites ,  et  illud , 

Omnes  codem  C9gimur^  omniun^ 
Versatur  urna^  serius  ocius 

Sors  cxitura^  $P  nos  in  aetcrnum 
£xfiUum  impositura  cymba^  .  .  ^ 

X  4  Q°*«^' 


828 


PARENTALIA. 


Quamquam  horum  versuum  ut  tres  priores  ve%  I 
rissimam  sententiam  hahere  judicamus  ,  ita  postre^  1 
num  nihll  minus.  Mortem  non  esse  exilium  9  sed«  1 
contraadeo ,  reditum  in  patriam  »  poterat  Poeta  dii*  I 
cere  k  Pythagora,  et  Platone  aliisque  GraecoraiaJ 
legendo  sibi  cognitis :  poterat  k  Romatiis ,  Cicenh  1 
lie,  et  Virgilio  suo:  qui  nobis  magis  persuadent,  ] 
quam  Horarius,  caeterum  ^dmirabilts,  at  hociaj 
argumento,  vel  Eplcurum  vel  plebem  sequens.  Sd  | 
haec  hactenus. 

I.   Amicorum  autem,  quos  memorare  insdtu^ 
IBUS9  prima  Hieronymi  Boschii  sors  exUturM^\ 
die  primo  Junii  anni  MDCCCXI :  quum  ijQsdem 
anni  die  septimo  Februarii,  et  quarto  ApriUSf  et 
superioris  mense  Junio ,  Leidam  venieas  sic  apui 
me  fulsset ,  ut  miht  prorsus  veterem  amorem  re« 
ferret ,  affirmans   frustra  laborasse  Sycophantas» 
iic  animum  ipsius  d  me  abalienarent.  Mambus  hoa 
satis  est.    Nam  de  vivo  bis  diximus,  duo  amici- 
tiae  nostrae  monumenta  posuimus :  alterum ,  Epi^ 
stolam,  qua  Boschio  Partem  undecimam  Biblio» 
thecae  Criticae  dicavimus  :  alterum ,  Narrationeoi  J 
de  ejus  editione  Anthologiae  Graecae,  in  PbiIomt«  | 
thiae  libro  secundo«   Huc  accedit ,  quo  minus  pla«  \ 
ra  dicamus ,  quod  in  altenam  provinciam  invadere 
nolumus;  si  quidem  et  publice  proposito  praemio 
invitati  sunt  docti  homines  ad  Boschii  Ehgium 
scribendum :  et  sua  sponte  id  ageredicitur  virhuie 
operi,  si  quis  aliuf,  idoneus,  D*  J.  Lennepius, 
Professor  Lirerarum  in  iUustri   Amstelodamensi 

Athe» 


P  A  R  E  N  T  A  L-r  A*  3^9 

^t^enaeo.  Illud  fortasse  non  inutile  sit  iiitnro- 
criptori  inonendo,  quodque  quosdam  fugisse  vi- 
Umns;  bufus,  ut  Curatoris,  nullas  fuisse  partea 
D  me  LeidaiB  vocando;  quippe  qui,  roe  dudum 
Mto,  Gurator  factus  sit:  mihique,  k  priori- 
mz  Cuntoribus  vocato ,  oblatam  catliedram  recu* 
ire  suaserit:  ut  ipse,  illo  vivo»  aarravi,  BibU 
!rit.  P.  xxviii  (  ♦  )• 

IL  Paucis  post  diebus  altera  sors  exiit  Jani  Der« 
indereni ,  discipuli  peramantis  nostrum ,  quem  an« 
^  bis  memoraveramus ,  ut  roagnos  in  Literis  pro^ 
ressuM  btbentcm :  primum  ,  in  Vita  Davidis  Ruhn« 
enii,  p.  277  ($),  deinde  in  Annotatione  ad  Se« 
!cta  Historicorum  Graecorum ,  editionis  alterius 
1.456.  Pater  cargator,  yir  spectatae  industriae 
c  fidd ,  Amstelodami  cargarium  (  f  )  negotium 
ictitabat  sane  quaestuosum :  eidem  hunc  filium. 
estinaverat ,  artibus  idoneis  linguisque  hodiemis 
nidiendum  curaverat,  jamque  adjutorem  sibi  ad« 
ibebat:  quum  hic  forte,  ut  lectione  libroram  de« 
^tarisolebat,  in  historiolas  Graeci  Romanive  ar« 
Dmenci  incidit ,  indeque  has  Literas  discendi  mi« 
t  cupiditate  incensus  est.  Ergo  magistrum  quae^ 
vit:  qnem  solertem  nactus,  inde  k  primis  ele<i 

men^ 

f  •  3  [  Hujus  Vol.  pag.  65.  ] 

f  J  ^  [  Horum  Opusc.  Vol.  I,  pag.  789.  ] 

'  f )   Utimur  nomine  vulgarl ,   quo  fere  djcitur  pw 

acor  navium  onerandarum :  haec  et  similia ,  non  muh 

dlversa   significationc ,    usurpata  in   Ladnitatc  Mcdii 

u  Vid.  Ducangius  T.  I,  p.  3^9.  Ciarpenterius  T.  H, 

X  5 


SSt  P  A  R  E  N  T  A  L  I  A. 

priiha  Grammaticae  elementa,  decliDationes  et  cob« 
jugationes  inculcare,  infra  sane  ipsius  dignitatem 
ac  dpctrinam ,  vespertinae  tamen  ei  remanebant  vu 
cuae,  quas  lectioni  veterum  Scriptorum  tribue« 
bat.    Quamquam  et  hanc  ei  felicitatis  partem  noz 

ad^mit  matrimonium  ^  in  quod  incidit ,  indotatum  i 

• 

et  multis  liberis  foecundum :  quibus  sustentin* 
dis ,  etiam  vaquas  horas  privatis  scbolis  habendis 

consumere  debuit.     Si<;  in  scholis  conttnuo  doi 

• 

cendi  )abore  fatigatus,  domi  d  liberis  tuibastre* 
pituque  exceptus ,  neque  requiescendi ,  nedom  ali« 
quid  3U0  sibi  studjo  legendi »  tempus  locumve  re^^ 
periebat.  Attamen  hanc  sortem  patienter  tolit, 
meliorem  ei  brevi  successuram  sperans.  Quoddum 
j^perabat ,  et  nos ,  ne  frustra  speraret ,  operam  da^ 
bamus,  liberos  ejus  erysipelas  morbus.  Invasit: 
quibus  opcm  pateri^o  et  effuso  animo  ministranSf 
jpse  eodem  morbo  implicltus  et  cum  duobus  h  & 
beris  absumtus  est.  Caeterum  in  illa  conjugialis 
aerumna  vitae ,  quum  in  Litcris  parum  addisceie 
posset,  cavit  tamen  ne  quid  dedisceret;  sempep 
que  illum  scientiae  modum  obtinuit  ^  quem  aDttil 
babuerat,  quemque  supra  declaravimus,  ctduO' 
bus  illis  in  libris  sigtiificavimus :  quoram  in  prio< 
re  tests^ti  sumus,  eum  praeclara  studiorum  ety» 
rlae  simul  accurata^que  doctrinae  laude  florenteo, 
cum  Mahnio  in  eo  disclpulorum  meorum  parii 
Rubnkenio  numeratum  esse ,  ex  quo  hic  sibi  ahei 
\itrupi  collegam  obtingere  optaret:  in  altero  ac 
tem  libro  acutao^  ejus  verisimilemque  Xenophoi 

tca 


P  A  R  E  N  T  A  L  I  A.  ^^ 

•       « 

eam  coireccionem  laudaDtes,  diximus,  eum  dt« 

|num  professoria   cathedra,  adhuc   in   snbsellio 

scholastico  praeceptoris  infimae  classis  acquiesce« 

je«    Sed  et  alias  ab  eo  factas  essc  correctiones! 

Beminimus.     £xstant  certe  edita  ejus  industriae 

cpera  duo  :   alterum  ^    Rudimenu   Grammatica^ 

Craecae :  alterum  ,  accessio ,  quam  ipse ,  sodalis 

Jpbiiomathiae  j  Epistolis  et  Appendici  Primae  con« 

tulit.  £z  quibus  omnibus  existimare  licet ,  quan<« 

tum  ejus*  sciencia  nobis  Literarum  fructum  atculis* 

set ,  ai  vita  ipsi  et  longior  et  facilior  contigisset.' 

.  UI.  Tenius  fuit.Wassenarius  noster,  cujus  me-' 

aoriam  in  principio  hujus  libri  edidimus. 

.IV.  Quarcus,  Frederlcus  Jacobus  Bascius,  et 

Ipse  bia  a  nobis  laudatus »  Bibliothecae  Criticae 

^•ii.  p.  ii8,  et  Philomathiae  Libro  ii,  p.  s^S, 

L  • 

Mtms  d«  XVI  Martii,  a.  mocclxxi,  Buxoviila- 
tue  (  Buchsweilef  ) ,  oppido  ditionis  Hasso-  Oarm* 
ttadiensis  in  Alsatia :  ubi  pater  erat  Gymnasii  Re* 
ctor,  Praeceptor  Seyboldus,  alibi  nobis  nocatus, 
faeterum  ekgantis  doctrinae  non  expers,  cujus 
diiciplinae  puer  multum  debolt.  Theologiae  de« 
«tinatus,  huic  aliisque  Literis  percipiendis  ado« 
lescens  Jenam  petiit,  salario  adjutus  a  Serenissi- 
fBaAmalia,  Ducis  Saxovimariensis  matre,  bona« 
rsm  artium  patrona  egregie  docta«  Huc  venit  a* 
MDCCLXxxiv  9  quinquennium   manens  ,   audiyic 

j 

/riesbachium ,  Doederlinum ,  Reinholdum ,  alios, 
laxime  omnium  Schutzium»  Literarum  noscraruui 
xus  9  quo  auctore  ac  dcctore  se  iisdem  consecra* 

Vit, 


:•- 


SS6 


IPARENTALIA. 


Psrisiis  Dannstadiain  profectUs»  in  itineFe  Htidd^ 

b€rfi;ae  totum  diem  apud  Creuzerum  nostrum  fiiic- 

Qui  non  modo  ex  ejus  sermonibus,  ingentes  ip- 

«ius  io  codicibus  ^criptis  excutiendis  labores,  d 

Ubrorum    edendorum    propositam  multitudinea  ^ 

sed  etiam  ex  corpQris  adspectu  inusitatum  ririBB 

fobur  ac  valetudinem  succo  et  sanguine  quui  tur» 

gentem,  admiratus  est.   Unde,nemine  quidem  ta<^ 

k  quid  metuente,  tamen  mox  apparuit  illud  Hip^< 

pocrateum,  ^  jt*  4x/My  ive^tn  ^^xAfpif,  svmmaot 

yaletudinem  esse  periculosam.    Redux  Ptrislis  mi» 

sit  nobis  exemplar  promissum  Gregorii  Koeniaaiy 

d.  XV  Octobris,  adsqriptd  paucis  verbis  salstatio^ 

ne.    Mox  d.  XIII  Novembris  vesperi  alicunde  do« 

mum  rediens,  apoplexi  concidit  in  via  Honoreay 

indeque   sublatus,   mortuiis   domum  relatus  esti 

Nos  viri  obitu  eo  magis  doiemus,  quo  magisec 

nobis  favit,  et  Batavorum  in  his  Literis  si 

ac  rationem ,  quam  quidam  recentes  ejus  popi 

xes   Hellenistae    contemnere   videri  voluot,  ipNl 

probavit ,  laudavit ,  secutus  est.    Vidimus  cal 

gum,  partem  bibliothecae  Bastii  complexum 

<quae  ad  Litcraturam  Antiquam  et  Novam 

tur :  et  vidimus  optimorum  librorum  editionumqi 

inultitudinem  nostra  exspectatione  majorem.    Vi 

riae  autem  lectiones  £  codicibus  scriptis  ab  i| 

excerptae,  non  solum  in   marginibus   editu 

exstant,  sed  etiam  singulanbus  inscriptae  chartisi 

fasciculos  Lxv  explent,  in  quibus  complures  etu 

inediti  libelU  Graeci,  et  ipsius  animadv^aiona^ 

con* 


l^  A  H  £  N  t  A  L.I  A»  sif . 

inentor.  Caulogas ,  conscriptus ,  ut  videtur» 

lomine  docco  9  mulca  habet,  qute  id  cognitio*. 

•         «•,  ..•••».        ^ 

litennam  vitae  et  studionim  fiaatii  pertineant«, 
tio  horum  librorum  et  fasciculorum  proscrt^. 

■ 

in  d.  XXX  Martii  a.  Mocccsuif  ddnde  indieoa. 
rtum  dilata » jam  i&cta  ait » .  nec  ne  9  nonduoi . 
ivimus.  Nam  ipai  quoqinus  mandata  ad  emen« 
I  daiemua^  et  oculi  nos  nostri  utendis  illis. 

tis  impares,  et  vero  temporay  prohibuerunt». 

•  ■       .  f 

\  Jam  vero  et  ex  Helvetia  ^  nauli  patria  ^  du« 
is  ncsr  domestici  funeria.  acerbitas  atiixit ,  ^c. 
Dici  optimi  et  sororis  optimae»  Sed  de  illa 
15  dicamus,  quando  illius  sora^prior  exiit  ur« 
joanhes  WyttenbaChtus  patrem  habuit  co« 
Hninem  $  rerum  sacrarum  in  Republ.  Bemensi 
ODiem «  auctoritate  et  prudentlae  kude  doren^ 
.  A  natura  factus  ad  probiiatem ,  beneficien* 
1  et  industriam ,  i  fonuna  destinatus  ad  reoi 
ilicam  gerendam  9,  huic  cognpscendae  mature 
Idt;  adolescens  ac  paene  puer  in  idonea  huic 
dio  poiitus  statione ,  adscriptus  officialibus 
lestorii  9  quam  Cancellariam  vulgo  vocant ,  ut 
t  per  legitimos  gradus  in  eum  ordinem  adscen» 
t^tx  quo  Senatores  legebantur.  Puitque  haeq 
x^nido  n^tteria  non  solum  negotii ,  sed  et  otii 
oicae  oblecutionis.  £tquod  ille  in  AndriaPamr 
118  juvenilibus  adolescentium  sodaiium  studiis 
jbuft  mediociiter  obsequendo^.nec  iis  adversaiw 
nec  alii^  se  praeponendo ,  sine  invidia  laudem 
lic  et  amicoa  sibi  paravit:  eumdem  fructi^a 


iw 


PAH-teNTALl  A. 


.•J 


ubfeirhss  itktBr  iitiM  ^lii  j  sed  veriorflriis'  liutnKnE 

Yufg<ir  vdiirpafitUr  9  tennri  9  plscari  9  Mcopirf, 
ecj(rlt£ni9  Wf^are;^  i^ila,  alea ,  ch^trd^  9  Ijuteej 
fllSnbdtf  aot  tlbi2  canere :  vinum  9  aut  sltBltt  viU^ 
I^lte^;  titb^f^:  taSaeo ,  quod  aichar^ttr:  4 
qnid^Qid  lfu!ul^(liMiddi  adventitium  9  pmetcr 
Aif  tiecesslratem  adsci^t  hodiema  cdtafsuenidb: 
ruffi  omnium  U16  nlhil ,  ne  mediOcriier  qdc 
cV  tamen  sl  forte  ifl  coetus  talia  a^tiimi 

ret,  compotantium  ad^  et  coi&esdantlttittt 
laetitiae  obsecfindabat ,  et  quanSvi^  abMUfttt 
sobrius  jucundrsodairs  partes  tuebdtbr.  AdKi 
lacilttatem  comitatemquJEl  accedebat  idtra  dildoriii 
tc  bei\evoIentiae  sfghiGcatio ,  sermo  pletttis  imJj 
scitu  dignarum  ^  civili  prUdentia  et  hlstoriml 
vaVietate  9  qui  eiitn  et  jiinioribus  et  senioribtistdtfi 
Ibi^dairet»  Anno  ifbccLxzXlr^  aetatis  vigcM 
quibro^  atatlonis  cantrellariae  decimo^  comnMiMl 
kccepit  peiregHnandi  per  e5^tenn  tcfrrai  in  bm 
hiiim ;  tit  fere  illic  Ilberallter  instittati  jtiteiies 
lent.  Priiiao  Go^ttingim  venienS  ,  aittiam  ibi 
moratns  est  9  addlens  cefeberrimonrm  scfaohs 
fetsorum  de  Jurisprudentia ,  Historfai  y&ieogitpi 
biplomatkl ,  kemiirpubficarum  cbgiiitione 
di^tl  Statii^tlea,  Polirica;  Oeconotnfi  61 
'et  Techtioiogil  9  !d  est  de  artibus  bttcii 
l!(eckntannum  :  privatim  quoque  Heynii  itostii 
stitutione  stili  Germanicl  utens,  bde  pengntll 
)a  Germtthie  pme»  lustratisque  t^raecipub 


Liiftitv  DNtMk ,  BeroIiBa»  HftQburgo»  tliia^ 
fud  OQft  Amstdodaai  fuiii ;  tiuD  pleiiM 
ttibta  Bitnvts  obiens  ^  potro  in  fidgkioi 
iciens  9  Lutetitm  Parisiorum  venk  :  iUqut 
DpHiriutt  commoratione  mewium  ijttti  ,  adi 
m  Mdiit.  AiqiM  omotbus  iUia  in  terris  loeia4 
e  ^fmm  diligentev  obserraaaety  quae  ad  auua 
kcttdl  toDtiiinin  pertinerent^  aagnamque  utti 
iB .  lcmni  cogniciicmem  coHegiaset »  banc  conti^ 

10  td  Mina  actionemquo ,  patrikeque  emolumeo* 
na,  cbiweytere  coepit*    Imque  porro  se  ad  om* 

11  Sdittdilicte   partea  perapidendas  applicuit  ^ 
m  Miime^  quae  td  vectiKtlia  et  aumtut ,  eoranH 
IH  iMiccm  accommodandorum  rati^em ,  apectt* 
llttt»  Iffovemum  frumenti »  pecoris  »  viiu »  mefi> 
ii,  tidy  aliarum  rerum  ei  opificiorum:  merct- 
inm,  cxportttionem,  et  invectiooem:  dedmaa^ 
lilNrtt  9  portoria :  alia  hujus  generit  inaumerab^ 
ia.    Hoc  in  primia  referebat  onmiwn  opificiorom 
itea,  ^aa  diligenter  in  Bccltmtonitnit  acholis 
ogWVerat :  eaque  de  causa  frequena  officinas  ar« 
Ificum  ingrediebator^  cum  quoque  de  sua  arte  dis« 
Bcbtt}  si  qufd  fdme  noviab  eo  diicere,  aut  eun 
bccre «  posaet*    Ibi  tiim  saepe  accidebat ,  ut  ar« 
fiex  fiiteretK»  ae,  quominus  artem  suam  meliua 
iam  trtctaiet,  ex  re  familiari  laborare,  et  alienp 
iiia|dio  egere.    Quod  W«  numquam  surdtt  turi^ 
nt  todient ,  Itborantem  semper  coosilio ,  opertf 
i^  javlr.  tJnde  pauhtim  factum  est  ^  ut  aliorupi 
iaa  lioiuiBuaH  i^  n  »  consilio  ttmoa  cc  opet»  »  fb 


dae  operain  daret:  „  Huic  rd  quantl 
operaai  dant  frater  et  alii  gentiles:  u 
•doptiviifilii  multt  aunt,  omnes  ht,  q 
Qpert  egent  et  utmitur:  vos  vero  nol 
^  vitie  conditionem  iocludere,  qateii 
«nplius  civibos  meia,  sed  mUu  tol 
Ddnde  suo  sibi.ttmpore  Senitor  ftc 
^cis  fTUOtum  cepie;  Gallici  mox  it{ 
«ioQe  ingnioite,  Helvetiam  quoque 
,£eraae  opes  «ffligentc.  Quibui  de  xt 
•ciiiti  menoiU  et  in  lotios  Europae  1 
dicere  opus  oon  est.  Ulod  noii  rttic 
in  Huctiboa  cum  civilibos  tum  bellicii 
oatus  BenieDsb.  nwimum  et  raomentu 
-fiien  easet,  W.  noatri  fidem  et  consu 
(caeteros  eluiisse,  qusque  aententiam 
bitim  esse  eam ,  quw  &  stno  tinceroq 
ineqoe  compto  olia  vel  propriae  uUlito 
•  lortium  studio,  vel  quocumque  afiei 
■  cn  esset.     Ac   veloti  tranquiUus   Ug 


rARENT  ALIA;  $4» 

lex  et  ipertus^  nil  slmalatuin  tectumve^alens» 
Dique  Totus  ad  inspiciendum  patebat ,  et  e» 
nim  Teram  visa ,  fiurta  alioruin  ;  actionesque ^ 
rtume  casua,  mediis  in  fliictibusi  seveoo  jftf 
aocipiebat ,  nil  alieni  illis  vel  amore  aut  odioi 
Biplditate  ant  metu  9  affingentie^'   Rogantl  mi^ 
■c  Iftltts  conversionls  narrationem  i  se  facuoi 
le  nkteret,  perscripeit  eam;,  sane  lectu  dir 
:  9 '  ex  rerum  civilmni-'  scientia  et  caussiamni 
'vadolBe;  ut  plane  scriptam  Polybiaria  rationo 
ety  td"quam  rationem^  aine  imitatione,  ano 
ingerio  ferebatur.    Senatu  optimatum  i  pl«« 
dhdisfd,  ipse  tamen  ab  Iiia  amabatur  et  c6lfl^ 
f^»  nt  qui  ilemper  ntrisque  ac  toti  patriaeL:coV 
Inct.    Reconciliatis  ambabus  factionibus,  lo- 

ScDttor  utriusque  Senatus,  universi  et  ufim^ 
Praefectiis  Quaestorio  Vectigalium ,  moderifb- 
ftcademiae  Triumvir,  his  munerlbus^  per  reft> 
tt  iHltae  tempus  praefuit.  Ad  quae  quuqi)  vt 
a,  alienorum  procuratio  hegotiorum  acoeda» 

temmenta,  tutelae,  arbitria , -advocationesi^ 
lia  cdjuscumque  generis,  ipseque  baecomnift 
tdigione  et  cura  administrarer ,  nec  valetd» 
parceret,  saepiusque  rheumatismis  tentatu^ 
dicia  monftus',  nt  finem  aut  certe  modum  fa« 

Hli  procurationi,  eos  ^  minusaudiitvquod 
na  laborioaus  viribus  et  consuetudini  snaefi- 
,  omniaque  magnft  cum  facilitate  tractatee; 
)e  qui  mhrifico  cuncta  ordine*  digesta  tene- 
;t  negotii  et  agendi  certumtempns 

¥3  $cr. 


144'  r  A  R  B  N  T  A  L  I  A. ' 

parentibns  pariter  aniiri  et  curarf :  lostiiD  et 
laett  et  tristiti 'camtniinit  habere:  ihviceiD 
dbut  anidefc ,  fieetibtts  adflere :  mijus  etii 
euhini  adfert  sodetas  institutioiiiapuerilis: 
intein-mazinrein  'comTnunio  juyenflis  dlBcii 
tt  cognitionla  elegantiorum  Literarum ,  qn 
l^emnm  ad  veri  pulcrique  judicium  ,  et  anii 
Virttitem,  excolitur;  uiide  existitffiomn 
•uom  y  studiorum  ,  similitudo ,  et  ipsa  ae 
alterum  nt  se  ipsnm  amans ,  sine  qua  Teriu 
nos  amor  esse  nequit«  £go  yero  quum  oqi 
tiem.  et  trea  sorores.  haberem^  frater  tc 
sbror  mejunioi^es  nunc  etiam  sup^rsunt:  il 
tt  pacis  anlbos  Minervae  alumnu^ ,  emerii 
'dabiUter  longae  biliria^  stipendns,sibiinvi 
ique  se  literulis  *  tuetur :  haec  conjuge  sac 
*te  tribus  fiIfabuji"ftorer.  Sed  ejusmodi, 
'dixi ,'  aequalitadf  et  condiscipulatos  nec< 
'ttibi  intereessit  ciTin  sorortbus  duabus  n 
'najoribos.  Et  in  aitibus  q^idem  juventud 
^qne  sexus  nee^fturiis  valde  not  mutao  c 
bant  Historfa '  et  Geographia :  quas  itaet 
'inodum  perdisicebamus ,  ut  quamctimque 
partem  invicem  tiiteiifojtintes  et  Interrog^tl 
'riter  redderemiis:  n£c  tantummodo  es  nosti 
'peiidiis,  sed;i6Httt  extra  haeo  io  rebus 
*  S&is ,  veluti  beili  septeimis ,  quod  fn  ith 
mn  Incidlt ,  gesta  et  vidssltudines  assidu* 
*'^Iis,  quae  clicuntur,  epheineridibus  p 
iegentes,  Ac  tebebamus,  ut  ea  postet  sei 


f  A  RE  N  T  A  LI  A,  34^ 

doiD  ordbem  teiDpbris,  qmimvis  subito,  re* 
e  posiemus.  lode  mriasque  ling^ae,  id  ese 
Dciete  et  Gehnanieae ,  pniicipdbs  pbetas  et 
pcoits,  qui  ad  mores  formandos  ingokiumquo 
)lleDdaiD  valerent ,  l^mus^  et  iitilum  exereiiU 
.,  Tertendis  insignibus  iUorttm  locis  ezaltert 
Iteram  linguam  9  scribendia  epistolis  ad  ezem« 
0  Sevigniae  et  Gellerti,  pingendis  cbaraeteri* 
tdiibitiitionem  Bniyerii.  Ihterea  ego^  qui  sei» 
tim  Graece  Lacineque  discensi  Virgilium  et 
sermn  cognovissem ,  sororibus :  narraie ,  illafii 
>bis  lectam  ac  -tancopere  laudiittai  Volcarii  Hea« 
d|m  fere  ex  Aeneide  expressam  esse»  Aeiiel- 

ez  HMde  et  Odyssea:  illae  mtrari,  quaetat 
DOl  Virgiliique  carmina  Gallice'  reddita :  I6ge» 

Box' ^  manibus  deponere,  praefeme  Voltt* 
I,  dioentes  videri  poetam  quenKlue  ipsum  s^ 
oA  utentem  legendum  esse.    Quod  si  sors  ncK 

not  diutius  iinfl  manere  sivisset,  haud  seib 
Sraece  Latineque  didicisseht.  Et  sic  qiioqu^, 
midieres,  doctae  et  erantet  habebantur.  Mi« 
m  etiam  formd  commendatam  multi  petebaht 
:i :  qnorum  illa  caeteros  ut  parum  literatds 
^enmebat :  uno  excepto  9  qui  et  Literis  et  nfb- 
8  amtbilis  videretur,  Salchlii ,  collegae  quon^ 

pttris  mei  in  Tbeologiae  catHedra  Bernensi , 
:^cujti8t  m^  poetae,  haudezigua  ezstitit  ft« 

et  nok  earmen  De  Mah  memortvimds-in  fii* 
:hecte  Crit«  I^.  z,  p.  i35;-qruocum  nup/tt 
et  qutdrtginu  anoos  in  Helvetia  ,  obiit  d«  ziv 

Y5  l^ 


fif  P  AR^NT  A  LIA, 


Vin«  Diverst  est  torum  caussa»  qui  alan 

diseipliflae  nostrae  ^  kk  eaque  egregie  venantes 

OQcubuerunt  ^teac^uatn  industriae  suae  publican 

Suidhn  tuiissent;  qu!  profeeto  nostra  opera  e 

scriptione  ab  oblivionis  injuria  vindicandi  sant 

Quo  in  genere  futt  Wassenarius.  noster.    Quen 

bidinio  post  ih  ^imilis  fati  consortiuin  secutus  es 

t>avides  Catharinusdc  H^san,  Petri  |lilus,7ii 

1x1  primis  internpstrates  spectati,  probitate,  mei 

catura,  familiaVAttbram  cum  felict  proventn 

fum  diligenti  ih^itiitione.    Hi  tunc  eraht  nuioer 

Beptem  /quuiii  ahtca~6tto  fuissent:  eorumquequi 

tiior  deinceps  nostris  quoque  sc1io!!&  iisi  ^nt^noi 

soliim  ut'  assidiie  commune  pensum  peragerent 

6^  etlam  ut  adjuTigereht  proprium'  ait!  dDtnesticuio 

lectionem  principis  aliclijus  scriptoris ,  ii  cujns  ii 

telligcntia  deihde  ad  alios    scriptores  profidsc 

itntur.    Hoc  i tem  alterum  jam  annuih  oaviter  f 

ctitabat  Davides  Cdtharinus ,  fratrum  quartusbn! 

tte»  perlectoqueHbmero,  versabatur  in  Xenophoi 

te,  ac  siA)inJe  prfvatliti  ad  me '  vehtitans .  et  ( 

locis  difBcilionbu^  cjhaerens ,  valde  inihl  progre 

'sus  industriamque*  siisftn  pi-obabat ,  qiium  subit 

'eum  bellici  impetus  turbinis  ^  nostro  suoruiDqi 

Smple^u  conspectU()uisabstuIit.  Anntiis  erat  abhii 

"tiertiiis  ,  MDCccxni,'  mensis  Aprilis :  putabami 

tes  }atn  ad  pacem  et  apocatastasin  ^pectate,  carui 

^  que  itflubritaTe  tertarum  orbem ,  lohga  calamiu 

*  fessutn ,  tandem  recreatum  Iri.  Necqiiicquam :  s 

vUi  delectuS)  pridiltiQs  acrfor^  perFTancicum  i 


oni»'populosque  ei  subjectos,  denunciacttr; 
su^fenlis  Alecto  beUicttin  intonac,  ./ 

norwffus  reeury^ 
tmremm  iniMdif  yocm ;  qua  protinu$  omnfi  : 
\rumdt  nomuSf  ct  yjhae  intonucre  profunduc^ 
trepUUte  matres  presscre  adputora  natos, 

oscnntur  arma^  viri^  equi,  apparatus:  no* 
I  instituicur ,  genus  equitum,  satellitcs  hono* 
ii  y  nisi  malis  eos  verbum  verbo  reddeas  custO'" 
Aoneris  dicere.  Legebantur  h  filiis  familianim 
onun  et  bonestiorum^  qui  suum  ipsi  eguum 
que  in  militiam  adferrent.  Quod  acerbius 
un  peragcbaiur  in  pracfectura  Arostclodamensji 
Higaoft »  cui  suberat  Leida.  Neque  designato 
cedebatur  mercede  conducere  volonem  vtca.- 
D9  qui  ipsius  loco  militaret:  quod  alibi  ec 
B  Ucebat.  Neque  certum  discrimen  observa* 
ar,  ttt  maxime  legerentur  aut  validi  corporir 
I9  aut  animis  feroces,  petulantes,  protcrvi^ 
aces  t  quales  saepe  sunt  et  haberi  volunt  ado* 
entes.  Domus  Haania  tot  filiis  florens»  quum 
dbus  £  delectibus  se  expedivisset  dandis  vrca« 
I  hujus  postremi  acerbitatem  effugere  non  po* 
»    Designatuz   Davides   Catharinus,  inexora» 

imperiOf    optimus  adolescens,   nec  corpore 
istus»  et  animo  mitis,  lenis,  placidus:   pq« 

MouaMv  ip^o^9   quam  !^o^  ""Apw.    Fratres 
•res   ccrtatim  se  ejus  in  locum  oITerre:  ilfe 


«effWi  bcBcSciiim:f€Der06(h  aniiBo  TMiMtrc,  mu 

verans  se ,  ipMun.  snftcn  sortenst  feffre  ▼dle^   N04 

eum  hiUrare^  militiae  oblecumenta  memorantes} 

IkmMn^'  ^pntorum   locorumque  cognitiooemi 

pri»¥erbiUai »  phiAaM  belU  parres  ease  ilMKt,  fi 

mMiii  rtHi  w0Jii»f  mni  *  frequens  otiirtn  leditai 

td  scttdRt  eoncedtns:  posiB&  ei  obtingeie  fiaefilk 

ctum  doctrinfl  politum,  Xenophonteae  Anabiseoi 

studiosum,   quales    semper  hiud  pancos  fiiisie: 

ih  Francicis  eiercitibus ,  tum  id  qood  tnne  fao>' 

batur,  honorarios  satellites  Batavos  non  addetj 

jiugnae  destinari  9    sed  *  pro  obsldibol  lervirf » 

^uos  eorum  in  suppliementum  veremds  dimoi 

fri:  denique  notum  illud :  Aaee  ottmmemUibHJfh 

yabit.    His  libenter  auditis  delectari  vlsus  t  n  4 

^rofectionem  componit,  libros  illos  GraeeoSid 

Qiium  alterumque  Latlnum,  sarcinis  addit:  ra 

ipse  caeterique  cotemintones  abducuntur  Hedtjl 

Xotharingiae  caput,  ubi  exercerentur,  donecctfi 

iris  praelilsque  idond  fierent.    Hic  eum  prim  ft> 

fellit  spes  de  praefecto  doctrina  polito :  adfmqm 

contubemio  decani  duri  et  ferocis ,  cui  hoc  priil 

cipium  muneris  et  antiquissimum  erat ,  m  sticl 

tas  tironum  inspiceret ,  ac  si  quid  suo  judido  li 

pervacaneum  esset,  quod  sane  multum  em^  iJ 

ferret :  id  his  erant  sine  dubio  hbri :  abjiciuiinr 

denique  servantur  i  domino  ac  domum  rediitttf 

tur.    Caeterum  tironum  hoc  in  negotio  noQri 

fuit  conditio;  isu  communis,  Qt  td  ptuciottl 

tupellecdiis  redigerentur;  faiiiutos  htbereiit  fll 

k 


ipsl  9e,  ves^iirenta  sua,  eqmim^  iniYrttttten»' 
equestrt  ac  niilitare  totuifr,  ^ifraf^t'  et  pur^ 
t ,  '  sfa^ulum  everrerent ,  vitissima  qiiaequ^ 
terit  obii^nt:  quod  protect6  adolescehtibtfli 

natiffy  iiberafiter  educatis,  Afusaruth  arum^ 
h  parentjim  suorumque  smtr  a^breptla,  ini« 
i  et  indignum  accfdebat,  eonimque  antmoi 
i  edain  ab  hiiju»  milrtiae  caussa  abatienabat; 
i  induciis ,  quae  fuerant  ii  Catendis  Juniis  ad 
Mgustas ,  niittuntur  MagoAtiacum  9  iiide  ulte* 
iilttendi  Lipsiam  versusDresdamque,  ubitiinc 
s  belli  impetus  cohstiterat.  ^feque  tamen  ed 
nenint ,  sed  inter  Moenum  Saxoniaeque  finei 
riiiit;  aive  quod  ad  belli  usum  nondum  satl^ 
itati  censerentur :  sive  quod  mox  Fhncicus 
iius  9  uiclinatis  rebus  9  reditum  ad  Rhenuitt 
etur»  Cujus  reditus  ptri  fuit  praelium  ai 
viani,  qirsque  nrbis  ineeudlum,  ekeunte  men* 
ctobri:  de  quibus  ad  suos  Leidam  scripstr. 
loviasim&e  ejus  fuere  Hterae,  Brevt  enim  po8t« 
ise  et  alii ,  qui  una  cum  eo'  ad  Magontiacuni 
9  coromilitones,  equis  ademtis,  pcdibus  Tre» 

^re  jubentur,  Quo  quum  magna  cum  aeruni* 
3er  coraplures  pluvios  deinceps  dies ,  per  itine- 
jvie  stagiiamia,  et  amhibus  condsa  exundantf« 

tandem  eluctati  pervenisaent ,  Haanius  couti^ 
in  Ictalcro  roorbum  incidit.  Ibi  tiim  insigniserga 
fides  et  cura  comroilitonum  exstitit,  quirecu- 
!8  in  militari  valetudinario  eum  collocare,  pri- 
n  mundumque  domidliuin  el  coaduernnt  ^ 

co- 


I6« 


P^AHENT  ALI,A^ 


cognitutp  probatumque  medicum  adhibuenint, 
omne   ministerii  genua  praestiterunt:   at  cisi 
xante  atrocla.  mali »  et  humanam  opem  respucme] 
in  eorum  manibus  exspiravit.   Hic  non  praeteiton^ 
da  est  Creuzeri  nostri  benevolentit:  quitnobit^ 
To^tus,  et  in  GenQaniam  proficiacenti  Heiddber«J 
gft  ccmmendatitias  literas  submisit  multts:  etmo«(][ 
nitus  eum  Treviris  aegrotare ,  conrinuo  ejus  ai 
sft  ad  Trevirenses  scripsit  amicost  qotmqutm 
ra  fuit  haec  opera,  properante  fato  aegtotantis» 
commeatu  tabelkriorum  inter  utramque  Rheniripai 
intercluso.  Ad  nos  autem  in  fiataiotm  tUttDS  nui 
tius  de  illius  obitu  optimum  quemque  giavitsimt 
^uctu  aSecit ,  simul  et  commiseratione  bom  td< 
scentis,  crudeli  sorte  et  in  miiititm  tbiepd, 
frustrati  cum  vitae  tum  reditionis  fructu ,  ejusqi 
praecipuo  gaudio ,  quod  mox  commilitones 
tim  reduces  perceperunt,  ut  patriam  libertm  reci 
perarent ,  quam  servam  reliquissent* 

IX.  £t  proximus  deinceps  annus ,  quamvis 
tlssimus  ille  ad  libertatem  ac  pacem  ,  nec  ipse 
'men  caruit  luctu  ex  duorum  amissione  disdpi 
rum  9  insignium  progressibus  ac  singolari 
di  cupiditate,  quae  utrique,  per  studii  vigi&miii^ 
que  quamdam  quasi  intemperantiam  ,  vitte 

■ 

maturavit* 

Prior  fuit  J.  D.  Boudrit ,  Leidensis :  cui  qo 
irivo  aliquoties  testimonium  impertiverimuSf  qi 
diligentiam  suam  fautoribus  approbaret ,  moi 
hujus  publicae  commemorationis  expertem  pi 


r  A  R  E  N  T  A  L  I  A.  ^^ 

Ittoe  non  deberaus.    ttic  natus  A.  xtsx  Mar* 
.  ija>ccxci ,  paene  puer  k  Ravio,  coUega  quon^ 

noscroy  Theologiae  et  Oratoriae  Sacerdotall 
iliams»  ecN|ue  doctore  antea  orbatua,  quaul 
eienqilo  vocem  habitumque  ad  yirilem  firmi« 
n  cKoloiaset ,  ae  rerum  copia  ae  scientia  tuta^ 
ttu  Ntm  et  complures  diversarum  Professo« 
ditciplinarum  assidue  audiebat «  «t  audita  fide^ 

domi  commentabatar  ^  et  praeterea  dies  no* 
qoe  kk  omnium  lectione  librorum  conterebat  ^ 
nuD»novorum ,  Graecorum ,  Latinorum ,  Ori« 
liofll  9    Philosophorum  ,  PoEtarum  ,  Histori« 
m ,  allorttm  $  vix  ut  sibi  quidquam  laxamenti 
detis  concederet.  Nostris  quidem  scholis  qoin-^ 
mAm  studuit :  intereaque ,  ut  facultatia  In  tioc 
m  Mae  specimen  proderet^  Scripsit  Lectitwt 
urtcMs ,  idque  sua  sponte ,  me  ignorante ,  ne« 
1  adhortante.    Perscrlptum  mihi  ostendit  spia^ 
1  volnmen ,  de  quo  illud  valeret ,  cum  fiucrt$ 
Uemtu^  erat  qumi  HlUtc  ycUcs.    Erant  mt« 
la  partem  similes  aliorum  poetarum  et  scripto^ 
I  loci ,  non  modoGraecorum  et  Latinorum ,  seJ 
meoroB  ,  Arabum ,  tum  recentiorum ,  BelgiCo* 
I,  Germanicorum  ^  Anglicorum,  Francicommf 
jaquaedam  ab  aliis  nondum  observata :  erant  eti« 
qoaedtm  h  nostris  scholia  suscepta ,  quae  penine^ 
tad  constituendam  scripturam ,  et  verborum  ob« 
iriomm  ex  analogia  et  ofigine  interpretatibnem  s 
ledani  etiam  ad  hanc  ratioaem  faetae  ipsius  pro«' 
le  animadvcrsionea*    Suasi  ei »  ut  illud  primi 
MIL  2  |»i 


^  JTiiSENTALrAS 

^DScertoiDMiochsciiinscribcret;  boCMM 
^teriu^  OI9I»  wipm  tutgeret  et  excoleiet.^  h 
HU  se  fsaunim :  iiioeie  iogredieatefn  fiom^ 
pWf  ^ucd  iDttItt)r4iii  stodia  disqlpiilomD  tii 
9H9  pitria  niFiiiicicte  pronnciM  ftMMtr 
cy«t  nultoruv  civium  fortuois  «flictli  «nt 
m  ^  Academica  iu^titmione  ad  Fiin^jieMii  pu 
ordiiiau »  Liter^ivn  iipatraruiH  ^ol»  dece 
IM  tum  et  ipae  i^pe  «u^  ctt  voluutaiK  HUMitoi 
{erdotii  Bii9ii^ervacap^^re,sera)o^fi9.«|flrq#< 
Pjopere  et  tea^^fp.^  r  %  novis  labocibvAii^  nn 
Dff^edeptibua ,  mfgjs  et;UA  d^bUitaitqs^.iWK 
i^te  morbo  exa^iWCtM  e^t,  d^  «^«lOKfipk 

.  ^ilter  bievi  ppstea  aecutus  est ,  d,  iir  ||DQi 
V  Mpcccxv,  Bfrtboleip^us  ComeKus  Tai  D 
tjfjtus  Delphis  'Batavoru^,  pareoti]^^S  fim 
Ivwes^  ,  d.  vf.  Japuarii  a«  hiBCCXfiini  pfup 
"^  deinceps  ia  tutelis  jactatus  est.  Fairem 
dripua  amisit:  cui  sucees$it  vitricns:  boc 
qijiVftiim  annufi)D[iortuo,  aola  mater  fuit:f}itt 
^k^ot  fmno  mortul,  puero  praefuit  avuoci 
tH9  psdruus  Cornelius  van  Dorp ,  av^tor 
trmdamensis,  fide  et  opibus  spectatus^  qai 
tndidit  dis4:iplinae  et  contubemio  viii  docti  ^ 
denti^  J.  Servaat,  Med«  Doctoris,  enm^ttei 
iactitamia  in  pago  Delphiportu  i^Dclfisbm 
|bj  t^m  puer  prjqimp  in  constanti  discet¥fi  vii 
J4tua,  proficere  coepjlt.  Omnino  saepe  profi 
uti  multniD  se  illi  viip  debuisse^  jcum  ad 


P  ARBNT  ALI  A^  |sa^ 

ite.liiiguae  modum  consequendum^  m  Pro«. 
inuB  achola3  cum  intelligeatiae  fructu  audire 
x;  uun  ad  initia  philosophiae,  mathematica 
yatcay  tum  vero  ad  judicii  diligentiam  et  ob« 
tiooeni  eiTorum  vulgi  et  vitae  communis.  Ve« 
1  soi  Leidam  a«  mocccxi,  Jurisprudenua^ 
Mnw^  et  scholas  adhibiturus  earum  artium  ^ 
apnd.  priorem  magistrum  didicerat,  patri^ 
■  JMi  in  Francicam  provinciam  redacta^  at 
ctdeaiis  adhuc  vetere  more  retento.  Quo 
Hib  proximi  anni  finem  abrogato,  et  Univer« 
I  Farisiensis  ordinatione  apud  nos  constitii^ 
iadpuU  plerique  veterem  sQidiorum  cursum 
e.  coacti  sunt.  Ita  et  ipae,  qui  primo  aniiQ 
aot  scholis  de  Historia  Universali ,  et  Anti- 
fjbii0  Romanis   operam  dederat,  jam  omnc 

tcapus  Jurisprudentiae  tribuebat.  Interea 
JoQi  subeundae  militiae  satellitii  honorarii  ae? 
lec  nisi  insperato  favore  et  commento  con* 
oria»  effugit;  ad  quam  eo  magis  deligeba« 
IQod  robore  et  statura  commendaretur.  Pro* 
amo,  liberatft  patriil,  interceptas  scholaa 
ritf  et  Jurisprudentiae.scholis  adjecit  mathe« 
% » physicas  ^  literarias » nos  quoque  Ciceronia 
ie  PiDibus  interpreuntes  audivit ,  et  se  propi- 
008  applicuit ,  stilo  exercendo  paraphrases  z%^ 

iUiua  operis  scriptitana»  easque  dijudica» 
;  probatun\  privatim  ad  nos  ventitans,  ma» 
iue  progreasuum  spem  adferens.  Quae  spes  » 
brevia  ct  vana  iuit.    Nam  quiun  tot  Kholia 


tS^  r  ARE  NT  ALI  A." 

tssidae  interesset ,  alia  et  varia  ai^mcma  se 
dotni  tnctaret,  nec  sodalium  officifs  tbesset, 
tam  multis  rebus  quum  tempus  non  snppcditt 
fllad  corporis  curae,  recreationi,  tmbnlatk 
qnieti ,  somno  subtraiit.  Itaque  Ttletudo  a 
marl ,  inflammatione  fkndum  tenttri :  ttqne  de 
fectus  ad  me  aliqnando  yenit  lectam  tdrvAN 
^inamdam  suam :  suadebam  el  medicam  adhflx 
jpromittebat  se  facturum :  caeternm  nil  pericolii 
kiu!i  tam^  studendum  esse:  nec  enimsiiie! 
fliis  Titam  Titalem  fore.  Discessit  k  me  dona 
tibi  medicum  quidem  arcessivit :  at  illo  ImkOf 
litam  vitae  studioramque  rationem  seqoMif  ( 
Vins  aegrotare,  aanguinem  ezspuere,  siinnibfls 
affectionibus  premi  ,  quae'  ipsi  sero  mbSA 
iqnaerenti  mortem  attulerunt.  Reliquit  apod  i 
iies,  qui  eum  norant,  haud  vulgarem  moentf 
)qaod  in  moribas ,  vultu  ,  et  sermone,  dec 
et  humanitatis  singularem  habuiaset  algnifia 
nem. 

X,  Tandem  nos  tristi  parentaUom  officfo  dei 
ctos  sperabamus,  quum  rursus  eodem  revoai 
obltu  Inctuoso  Jani  Petri  van  Heukefom,  id 
scentis  omatissimi ,  discipuli  nostri  stne  pro^ 
Natns  hic  Leidaeparentibushonestrssi]bi8,hts 
torbatus,  cum  fratre  minore  relictus  tatehe 
pinquorum ,  prudentiuro  viromm ,  ab  liortiD 
Y.  R.  van  Geuns,  laudatae  viro  doetriaae  c 
cundiae,  TeleiobaptfstaTum  tnnc  ipvtd  heidxa 
Bunc  apod  Amstelodamenses ,  Ecclesittte ,  a 


A 


?  A  R  E  N  T  A  L  I  A«;  357 

is  indsque  scholis  commendatus  est.  Fuit 
Didssiaius  Haanii ,  de  quo  diximus ,  sods« 
m  eodem  et  assiduus  in  scbola,  et  privatitn 

ad  nos  ventitans  consoltum  de  studiis: 
I  <fiscidium  mortemque  acerbissime  tulit» 
qoaoi  illi  tribuimus  morum  literarumque 
)  cum  hoc  communicatam  vqlumus»    Bien^ 

qaod  illi  superstes  fuit,  Jurisprudentiad 

dederat ,  quum  eum  nobis  subita  mors  eri« 
ErSt  bic  apud  nostrates,  ut  aliqs  septen« 
20  populos  9  mos ,  ut  hibemo  tempore  flur 
nibusque  glacie  constrictis,  iogens  homi* 
r^ite  juniorum ,  multitudo,  eo  confluat:  kk 
eorum,  qui  in  ferratis  solds  curraa(«  et 
m  vdocitate  per  aequor  glaciei  quasi  vo^ 
lii  trabis  vehantur;  alii  aliud  ludantt  alii 
Dt  et  spectent.  £t  habetur  hoc  unum  ex 
uiB  hibemis  oblectamentis.  NequQ  umen 
periculo  caret ;  quod  multi  sint  loci,  ubl 
icautorum  falli  possint  fcaude  et  insidiis  gla« 
d  ruptae  et  apertae ,  vd  tenuiter  adstrfcta^ 
Is  duratae  ^  vel  ab  undis  non  sustent^ue  ^ 
snbsidentibus  et  in  alm  fundum  vergenti^; 
Hoc  frapdi  fuit  nostro  discipulo.  Nam  dia 
tioso  X  Decembris  anni  mdcgoxv  pluri^ 
^minum  millibus  Rheno  insultantibus ,  ip« 
qiie  cum  nonnuUis  sodalibus  eo  venit  car*» 

Ibi  tum  longius  provecti,  locum  suspc^ 
releritate  pervadere  conantes,  ecce!  rupta 
libus  glacie ,  in  undas  incidunt  ipse  et  dao 

3  to» 


SS»^  PARENT  AL  I  A. 

sodtles/  Atque  lii  qtiidein  in  terriin  efaett] 
ipse  vero  tliquamdiu  luctttus  submergitiir : 
horte  circiter  qQtdrtntem  extrthimr  moniius . 
te  ctlore  et  spirita  itt-  vel  exstincto  vtl  oppr 
iit  offlhibus  qutmvit  propere  tdhibitki  trtii  i 
cte  remediis  resuscitari  non  potuerit.  Sic  i 
inus  bonum  disdpulum ,  omnibus  commead 
hude  industrite,  progressuuro,  humtnitttis, 
ioitttit ,  et  vitte  Itudtbiliter  tctae ,  duos  et  ^ 
ti  tnnos  ntttim.  Atque  faoc  loco  ftcere  son 
silmus,  quin  discipulos  nostros  monetmus 
in  corporit  exercitiis  tlit  potiut  trtctent ,  ftl 
Ikestrict ,  vel  bellict ,  ingenuis  tdolescentiboi 
gis  decort  et  utilit :  istud  sutem  hibemiun  et  i 
itts  frigidum ,  ut  poette  dictum  sequtr ,  9m 
ste  plenum  opus  tlete ,  quo  inceditur  per  a 
iubpositis  glaciei  doloste ,  tliis  relinquann 

^AXXi  0S»fh  ^tixwT»  >jX»Uo  9  i  mortuit « 
itw  redetmus ,  hfnjus  libri  editionem  ni^ ean 
Qt  tntet  exett ,  qtitm  nobit  fatalia  necessitai 
tnm  ptrenttle  trgihnentum  objiciat. 
•  XI.  At  intnis  fnit  nostra  spes.  Jam  enia : 
Vt  necessitts  nobis  insciis  novum  trgumentan 
fecertt ,  nec  prtetereundum ,  et  ad  tcerbitttem 
loris  grtve ,  tmissionein  eapitis  in  paucis  ( 
Frederici  Guilielmi  Boersii  9  de  quo  ptuct  iS^ 
BibHothecae  Ctiticae  P,  xi ,  p.  xxi  (♦) ,  nec  1 
Biultt  noster  nos  dolor  et  temporis  togustite  < 

O  [HttjUS  Vol.  p,  58,  gq,  1 


Animt,  longte  quamiVis  tnaterieiA  scriptiohlB'  af-r 
rmte.  Natiis  gente  faonorata  Leidae,  ibidem  eda^* 
jns  et  otraqae.  discipiina  institutuft  est,  primum* 
lerifi  ,  deinde  academici ,  ut  vocant ,  id  est  scho^- 
I  Professorum;    Quum  mature  solers  ingeniuiii. 
i  €o  eiiiceiet ,  destinatus  est  ab  avunctilo «  apad: 
Qemildwtur,  rei  publicae  aliquando  gerendae, 
t  id  hoc  proposituro  studiorum  suorum  consilia 
Deoainodavit.    Ergo  Jurisprudentiae  se  dedit,  ad 
UBqoe  rite  percipiendam ,  animum  Philosophift  et 
•iteris  instruxit.  In  Graecis  audivit  Robnkenium»- 
iine  JLeetorem ,  quem  caeterae  totius  discendi  ra- 
ioiiis  aoctorem  secutus  est:  in  Latinis  et  Historia 
Nukfidorpium :  in  Philosophia  Lulofsium :  in  Jo^ 
e  Ctvill  Scheltingam ,  in  Jure  Publico  Weisium: 
ft  Ftttelium.    Ad  hoc  scholarum  pensum »  acc^ 
mt  aliud  domesticum  et  qdotldiaiiadi »  muTtorum- 
^cdo  tibroram  eaque  insatrabilis:  non  solum  GraC'-' 
Omm  et  Latinorum ,  sed  et  nevitiorum ,  Belgl^ 
niram,  tum  vero  exteronim,  Gallicoram,  Bri*' 
hDniconim  9  Germanicorum  9  hatiin^que  lingtiarum' 
isas  et  meditatio  eum  in  finem ,  ut  iis  et  ad  Ie« 
ItDdom  et  ad  colioquendum  vatei^t ,  Gallice  etram 
fttie  .et.  aceurate  scrib^et.    Iherat  praeterea  jam> 
ta  adolescente  roagna  oris  comoiendatio ,  sermoni»* 
^irietas  et  jucunda  Comitas,  quae  per  totam  vitant- 
lamsk,  certe  raro  nec  nisi  tempore  aegrotsltionis^' 
om  reliquit.    Tali  ergo  quum  laude  floreret ,  ac« 
eessit  etiam  eruditionis  tama  6  scripto  iibelioy  et 
ttosequendo  titulo  Doctoris  Juris  addisceptaaium.. 

Z  4  pro- 


^  PARENTTALIA. 

propbsko  t  de  Antkrofohgia  Jurise§multmf0^ 
mamrum  quatenus  Sfoica  est^  Lagduni  Bjits 
ruin,  MDCCLxvi.  •  Qaa  in  iibelkx  qtuim  tpp^' 
ficriptorii  et  philosophiini  ingeniam ,  ec  Phil^^ 
phiac  Jurispradentiaeque  diligens  cognitio,  et  < 
g«os  Litertrum  doctrina,  nemo  erat  qui  diilta^ 
scriptorem  ,  si  modo  id  agere  vellet ,  idooeai  ^ 
cathedrae  cujusvis  barum  disciplinaram  tkmif^ 
Sed  vetus  reip.  gerendae  propositum  eum  ab  \o^ 
taendo  alio  vitae  genere  «avocavit :  et  aon  iti  m 
tp  post  factus  est  Advocatus  Societad»  IsdK 
OrientaUs.  Quod  munus  quam  fuerit  plouio ' 
lK)ris  et  n^otiorum ,  quam  varium  et  maki^ 
intelligunt ,  qui  norunt ,  quanta  pars  Rdpoblic 
Bauvae  fuerint  coloniae  Asiaticae  et  AfiriciDi 
bujua  Societatis  regimini  subjectae,  quantnmq 
snomentum ,  cum  ad  patriae  florem  ac  poteatiai 
tum  ad  fortunas  aingulorum  civium.  Officiom  ti 
vocati  malumus  verbis  Pestelii,  viri^egregii,ief 
tt  ez  Commenta^  de  Rep.  Batava  p«  i6a  (* 
M  Duo  viri  ex  tribua  quisque  nominaris  a  Princ 
M  Arausiaco  eleeti,  et  Advecatorum  nomineap; 
n  lati,  Curatoribus  adsunt,  ut  eorum  £de»d 
M  gentia  in  exquirendis  rebus  Indicis  ac  como 
,1  dis  Societatis»  probataque  prudentia  In  coi 
M  liis  dandis  et  decretis  efficiendis »  niti  possiti 
Boersius  initlo  Secutuius  Jdvocatus  factus ,  in 

C*)  [$.  l<4-  Edit.  AL  1783.  —  VoU  .1.    p. 
{.  165.  edit,  Al.  17^.  1 


PARENTALIA.  s$t 

y  tempore  in  locnm  Primi  successit.  Amste% 
m  babiuns ,  ad  me  venit  recens  Professorent 
buflitniter  salutatum ,  affirmans  me  sibi  quam^ 
m  ib  diis  comraendatum ,  tamen  sponte  con* 
itim  esse ;  quod  ego ,  item  ut  ipse ,  Literarum 
pdtkmem  ad  Historiam  Philosopbiae  retulissem«, 
K  fnb  ioitium  nostrae  conjunctionis :  quae  dein« 
pi|dDiD  ambo  Amstelodami  fuimus ,  mutuis  offi*i 
>i  moltis  congressibus  ac  sermonibus  frequen* 
tctt,  Decem  annis  post  (1781),  patria  subi« 
bdb  1  Britannis  perculsa  ,  naves  nostras  inter-» 
tetibDs ,  portus  obsidentibus ,  Societas  Indica 
lentalis,  tpso  suasorct  4uo8  Legatos^  quprun^ 
sooDsfuit,  in  Galliam  misit,  qui  cum  Rege^ 
siDistris ,  et  Praetoribus ,  agerent  de  militibus 
dooendis ,  navibusque  instruendis ,  et  ft  Gallia 
odiam  emittendis ,  ad  colonias  Societatis  advei^ 
faostium  incursum  defendendaa.  Ibi  quod  ei 
lemt  A  legationis  officio  temporis,  ad  cogni^ 
m  urbis,  populi,  morum,  r^minls,  homi« 
,  in  primis  doctorum ,  contulit ,  et  proposito 
tio  dextre  solerterque  peracto,  pace  restitu^ 
[1783)  4pmum  rediit,  Interea  dissensionet 
s  inter  duas  adversarias  reipubllcae  partes  in« 
rant;  et  deinceps  ita  invaluenint,  ut  ad  ma« 
;uni  bellum  spectarent:  quod  praevertit,  im<» 
am  accensum  ezstinxit,  adventus  Borussici 
nis  praetore  Brunsvicensi  Duce  ( 1787  ),  Ve« 
;ip«  forma restituta  9  partibus  Nassavicis  con« 
ia^  Boersius  Societatis  Indicae  cauasa  legatio* 

Z  s  neoi 


3^^  F  ARENT  ALI  A. 

nem  ih  Bntannfarai  obiit,  siinileniqiie  iodeatqtf 
t  Gallift  et  laudem  retnlit ,  et  cogoitionis  froctini 
percepit.    Domum  redux ,  inteijecto  qnodaa  ttm, 
pore^  munere  Mrocaii  Soeictatis  Indicacwt  ib» 
dicftvit,  aliiid  capessivit,  magia  illud  cum  fctt^ 
0tate  et  interiore    reip.  administratione  cerioiH 
etum:  factus  eat  Pensionarius  dvitatii  Ledot* 
sis :  sic  autem  vocabantur  tunc  civitatmn  Uoh 
bndiae  singularum»  jus  suffragii  Iiabentiam»  le* 
gati  ordlnarii  ad  senatum  Ordinum  HoUandiae, 
penes  qnem  summa  potestas  Popuii   Hollaiidiie 
crat:  hoc  autem  munus  priori  praeoptabat»  uuod 
^iinus  occupatum  negotiis  esset ,  et  plaies  opr 
portunitates    ofTerret  tuendarum  partium  Niisa- 
iricarum ,  quas  ipse  sequebatur  ,  non  suae  aed  po/^ 
blicae  utilitatis  caussa  sic  faciendum  jadicaDtt>  \ 
Jam  enim  tunc  in  Gallia  fervebant  istae  lites  ioKt 
lictiones  Regiam  et  Popularem,  mox  in  apertui 
vim  enimpentes  (1789),  et  victrice  PQi>ulari»ia 
omnem  atrocitatem  promentes.    Ad  hujus  &cdo« 
•is  progressus  frequentes  aane  et  aagnoa»  w 
strorum  «hominum  Antinassavicorum  tnimi  cri'  ^ 
gebantur»  ejus  exercitiis  ut  datores  libertadSya^ 
qualitatia,  et  f ratemitatis »  qoas  seallatnros  pm*  ] 
fitebantur»  exspectabmt.    Inciedibile  dicta  eit» 
quam  late  hic  error  serpere  coeperit»  qnamqoa 
tnuttos  infatuaverit»  seniotca  etiam»  veteres  nHH 
gistratus»  priore  reip.  conversione  loco  mocoif 
alios  nil  passos »  tum  vero  juniores ,  qui  sibi  » 
fcio  qnam  cum  libertate  conmunionem  intocedem 


FARENTALIAi  %9$ 

CBt.  In  his  fuenmt  quidam  atudio^l  adole» 
esy  qoi  ad  legom  decorique  eontemtum  pro- 
i ,  Boerriiim  in  auditorium  publicum  audien* 
rationia  caussa  venientem  cum  irrbione  exci^ 
t»  occentantes  dictum  quoddam,  qnod  ip^i 
\  Natsavicat  defendenti  in  Senatu  Leidensi 
mtf  indeque  ad  vul^  notitiam  emanaTent^ 
am  inandica  petulantia  commotus,  et  magia 
facinoris  impunitatem  indignans,  simul  ec 
item  patriae  sortem  commiserabatur ,  in  quaqi 
\  hostibus  pararetnr ,  qui  eam ,  nulla  leguul 
tionumque  habita  ratione,  libidinoso  et  su« 
snb  imperio  vexaturi  et  exhausturi  essent» 
plane  ita  evenit.  Nam  quamvis  laudans  Gal* 
populum  ut  ingeniosum,  bumanum,  afia«i 
,  comem ,  qualem  ipse  praesens  expertus 
boc  referebat  ad  eum,  qui  sub  justo  regio 

0  fuerat :  ad  eum »  qui  postea  fuit ,  nil  mi» 
Tunc  vero  istis  cogitationibus  dies  noctes* 

l^us  in  gravem  morbum  incidit,  eumque 
leilrio  conjunctum,  quod  subinde  in  furo* 
liifet.  Igitur  custodiebatnr  domi  suae  et  k 
Nam  quamvis  caelebs,  sua  ipse  in  domo 
nt ,  eaque  famulitio  instrucu  et  supellecti« 
nnibusque  partibus,  quibus  lauta  domus 
[ir.  Accidit  paulo  post,  ut  Gallico  exer« 
nnem  agrum  urbesque  hujus  reip.  occupan^ 
minarentur  partes  Antinassa vicae ,  et  exau« 
B  veteribus  magistratibus  novos  ad  novaa 

1  fapperii  popularis  conatituiereat  t  quosdaoi 

etiam 


S«4 


FARENTALIA» 


etUm  Professores  Leidenses,  ut  deditos  mtiiil 

Nasst^cis  partibus,  suis  cathedris  privarent,  Pe* 

stelium ,  Kluitium ,  et  fratrem  Boersii  Ctiolmi» 

Ttieol<Hn^  Professorem ,  ipso  minorem  qoadrioh 

nto.    Hic  9  ut  princeps  cognatorum ,  qBoroa  ia 

jtutelt  et  curattone  aegrotans  frater  esset,  hiqos 

fortunis  sic  se  consulere  debere  ezistioiavit,  ut 

«om,  relicta  sua  domo  et  familid,  curaDdamala* 

4lumque  collocaret  certa  annua  mercede  apnd  m* 

•gistrum  hujusmodi  custodiae ,  quae  Delphis  csti 

Quod  bic  optimo  consilio  fccerat,  Id  aq^rMOi 

frater  summam  injuriam  interpretans ,  vehemeik 

lius  etiam  quam  antea  animo  ezasperatus  et  fato^ 

le  incensus  est ;  ut  malum  trte  insantbile  dnbia^ 

medicinae  temporis  relinqueretur«     Vicit  tiDai 

naturae  bonitas.    Nam  quum  isti  fervores  et  aet 

stus  quinto  demum  anno  aliquantum  resedissenii 

ut  erat  ingenio  actuoso  et  scientiae  cupido,  veto« 

ra  sua  studia  desideravit,  librosque  suos  arcessi- 

¥it«    In  his  maxime  eum  ceperunt  ac  teniufoot 

Graeci»  eorumque  quotidiana  lectione  oblectittf 

et  paulatim  in  quamdam  rationis  viam  redoctBS 

est.    Legit  Aristopbanem  et  Herodotum.    TiM 

quoque  nostrum  congressum  requi§ivit«  Veni  li 

eum  cum  Paradysio.  Excepit  nos  Iacrimans:mol 

td  pristinam  hilaritatem  rediens  multt  narnKVit 

Dil  de  suo  morbo ,  quippe  se  semper  sanae  memi| 

fuisse  putans:  caeterum  ipse   omnem  semumot 

occupans ,  ex  aiio  aUud  memorans »  sttis  prudes» 

ter  dieseriibtt ,  uniiv  saltem  tlienationis  vestidmft^ 

•   •       • 


PARE  NT  ALIA/  5#«. 

\  f  qaod  se  non  ftoersium ,  nec  patris ,  qi^ . 
laberetar  ,  sed  alicuju»  Gerinani  dynaatae, 
lominabat ,  filium  esse  dictitabat*    Proxima 
solus  enm  invtsi ,  si  forte  solum  magls  au* 
sibique  illum  errorem  de  patre  suo  eripi  pa^. 
;  Ipse  rursus  sermone  in  omnia  alia  defere* 

ncc  interpellandi  ansam  prad>ebat«  Snrrexl 
nrua »  et  ^  Vale ,  inquam  ,  spero  nos  pro* 
ilio  in  loco  coHocuturos.**  Ad  baec  ille^ 
folebam,  erigitur:  et  „  Ecquid,  inquit, 
I  meis  cognatis  mandati ,  at  mecum  agas»** 
equidem,  inquam,  novi  habeo;  nam  hoif 
noper  fuit  propositum,  ut  ez  hac  tatelft 
,  qoamprimum  constitisaet  te  plane  sana^ 
ise :  nosti  enim  profecto  te  aegrotasse :  Tia* 
andlre?*'  Quum  se  velle  dixisset,  narra* 
Dorbo ,  delirio ,  furore*  Haec  omnia  ei  no«^ 
inaudita  accidebant,  nil  recordabatur ,  nisl 
mtate  cognatorum  ,  ipaiua  boniainhiantiumy 
(iia  domo  abreptum  ^  in  hanc  custodiam  de« 
nm  esse,  .,,  Brgo,  inqUam,  si  vis  sanatus^ 
9  deponi  hunc  de  cognatis ,  et  illum  de  pa^ 
orem.  Neque  eat ,  quod  te  istius  morbi  pu« 

Est  haec  k  Graecis  dicxa  fu^tfrx^^l^f  V^^ 
t  tardos  et  hebetes ,  sed  in  veloces  et  inge« 

,  homines  incidit:  de  qua  Aristocdes  ia 
«latibus  (  XXX »  i  )  :  indeque  Cicero  in 
lanis  (I,  33:  III,  5).  Favorinus  autem ^ 
us  philosophus,  Plutarchi  aequalis,  his  eam 

ornat  9  ut  dicat ,  cam  nM  fanis  nec  abii^ 

€tSS 


1« 


PARBNTALIA« 


bant  8UU  pecuntai ,  triente  circumBcribltitr«  Hoe  I 

plurimorum  civium  fortunae  everste.    Accedit  at  I 

liuuris  conscripcio :  yectigalium  tcerbitia :  pablica>  I 

aorum  exactiones:  veterum  omnium  renin  coflhl 

tiiutatio :  alia  j  quae  recensere  infinitum  »  ci  sin- 1 

gularis  scriptionis  argumentum»  sit«    His  in  ca*| 

kmitatibus  Boersius  magis   aliorom  ,    qoam  wia  1 

caussa,  dolebat.  Nam  quamvis  et  ipse  pabUd  aeris  1 

drcumscriptione  magnam  fortunarum  parteo  ani<1 

lerat,  tamen,  quia  solus  erat,etressuas  diUgenceC| 

dispensabat,  habebat  satis  reliqui,  unde  Ubeealiteri 

viveret»  at  non  sads  unde  aUis,  uti  soMitt»  suc^j 

furreret.    Fecit  nihilomihus»  ut  nll  ez  nne  sa%l 

^rga  alios  beneficientia  imminueret*    Omniao  maiil 

gis  specie  iUatae  indigniutis  ,  quam  ahlatae  «tifit  1 

tatis ,  movebatur.    Velutl  ineunte  Novembri  aih] 

lu  MDCccxii,  quum  Academia  ad  Prancicum  moA 

dum  ordinaretur  ,  Professoribus  novo  Francico  IM 

•titu ,  plane  ilio  abhorrente  a  gravitate  moris  ms*V 

jorum ,  tndutis ,  ipse  praesens  iu  indignatas  axA 

ut  sibi  temperare  non  posset ,  quin  sensum  anini  1 

vultu  et  voce  promeret.  Ecce  vero  1  illo  ipao  teoh  1 

pore ,  quo  Libertas  Batava  conclamatur  ,  sepdi*  1 

tur ,  et  Francicae  dominationi  in  perpetuum  snb* 

Jicitur,  dominus  in  Russia  ruit,  indeque  moK 

fugiens ,    proximi  anni  eodem   mense  Novemhii 

trans  Rhenum  rejicitur,  et  Libertas  Batava  revi*' 

viscit,    Boersius  hoc  VirgiUanum  in  se  accoia* 

modabat ; 


Lk 


PARENTALIAi  j^ 

tJieriSs  stro  tameh  i^cipcxH  inertem  , 
Candidior  postquam  tondenti  barba  cadebat: 
Kespexit  tamen  ^  tt  iongo  post  tempore  yenitm 

•ie  etat :  Franeico  ilid  lindeviginti  «nnorum 
Bpote  in  priirata  quiete  acto  9  ejus  aetas  iliagis 
oiii  qnam  tiegotium  postulabat.  Attamen  ad 
D|^.  geraidaiii  se  J^evo<^ari  passus  tBU  Et  delata 
stitit  aibplissima  munera :  lectUs  est  Statuum  Ce* 
aliiim  Collega  Primi  Collegiit  et  vero  unus  ft 
linquevlris  curandae  Academiae  Lugdund«Bau« 
e^  JNbs  ejus  prudentiae  doctrinaeque  fructum 
xepittti  eramus  moderandA  ab  eo  ad  majoruoL 
ireai  Academia;  quem  ejus  fructum  nobis  abstu^ 
doni  qoaedam  fati  iniquitas ,  non  nisi  biennium 
lieitsti  lestitutae  ipsum  superesse ,  nec  destina^ 
B  flititiusinife,sinens4  Obiit  septuagesimo  quar* 
•etttts  aimo,  d»  xxvin  Decembris  a«  mdcccxv^ 
mflHift  insigne  desiderium  suavitatis  virtutumque 
uum  telinquens«  —  Ao.  MOCCCXVIL 


r^A  It  At  PI&i 


4      ' 


r 

-  » 


TA.TIONES    DUAE 


\EMIO    ORNATAE. 


D ISPUT ATIO 


PS 


PHITATE     DBI    (♦> 


M^  C09CMBNTAT.  THBpL,  LBG.  8T0LF< 

T,  m.  p.  I ,  sqq. 


4P^ 


iv^om  doplex  aic  laus»  qua  doctrinanim  pnestan* 
m  censeatur,  altenit  ipsarum,  quae  tradunturv 
feniiD  mtgnitudo  et  momentum »  altera ,  acientiae: 
tinitas  atque  evidentia ;  reperiemus  9  neque  do« 
tpnam  ulUin  ab  utraque  luc  laude  perfectam  al>- 

so» 

(^^  [Ad  Quaestlonem ,  Ao.  itDCCLxxvm  a  Curaco* 
biis  Stolpisms,  V*  V.  Clarissimis,  posicam,  quae  BeU 
he  sic  se  habet:  Is  het  door  het  enkele  licht  der  Rt* 
r  igf0oge/ijk ,  dat  er  niet  meer  dan  Hu  God  zijn  kan  f 
tt  is  dai  betoog?  en  zijn  er  ooit  volken  of  wijigeereu 
pnestf  welke  tot  de  kennis  van  die  waarheid  zijn  geko^ 
tn  xamder  behulp  ofspoor  eener  QoddeHjko  Qpenharingf. 
bic  disputationi  praenuum  adjudiqanuai  fft  die  XW  QOf^, 

lyjs  maccLxmn  3 

Aa  3 


r# 


DISPUTATIO 


%ebit  ebim  ipst  inveotio  censuraqae  tifomeot»»] 

9um  faciliorem  eautum ,  si  prius  expositnm  fbait|  J 

tlianim  gentium  de  htc  re  tenieDtit  qoibiit  imdii  I 

orst  quibutque  grtdibus  progresst  stt«  ,  1 

Omnit  disputttio ,  qute  vit  tc  rttione  suieipi^  1 

tur,  tb  eftts  lei,  de  qut  agitur,  definitkNie  pio&-| 

cisci  debet{  ne  c$as  Tis  et  notio  fluctoec,  cttabl 

lino  quidem  eodemque  nomine,  htud  ttOND  dsl 

iint  eademqne  re  disputetun    Ac  definitio  q*isM«| 

di  9  qute  definiti  ntturam  interforem  pasefiiciar,  iti 

longe  plurimanim  refum ,  ita  Dd  effici  BoQt  po«^l 

test.     Qutre  contenti  simus  ttli  ejut  tltribDiOf  1 

quali  tamquam  cent  aott  secemttur  tb  lUis  oiB«i 

nibus  rebus,  quodque  eam  vim  habet,  ot,  eoiiib«| 

]tto ,  ipst  tollatur  divint  nttum.    Igitur  in  mam 

na  variettte  opinionum  reperiemut  omnet  in  tm 

consentire  et  consensisse  hominet ,  ot  Deum  MM 

dicerent  Naiuram   (vulgo  sutsunaiam}  oiferJi 

nam  »  quae  caussam  m&vcntem  omnium  rerum  tm^ 

iineat ,  eamque  summe  intelligeniem  ac  p0teti$m%% 

Mtm,  ut  ceterum  dissensio  sit  mazimt,  utful 

Deus  sit  corporete  ntturae ,  nec  ne ,  otrom  ritl 

effector  materiae ,  an  conformator  tantum  ^  ntmn 

extra  lumc  rerum  universitatem  sit  potitus,  wk 

'fftt  eam  totam  diflPusus»  aut  quaecumque  ttndeM 

tit  tlit  varletas;  omnes  cene  in  eo  attribdtl 

quod  posuimut,  conveniunt.     £t  vere  Ltenvi 

tius,  Instit.  I,  5,  tl.  commemorttis  pbiloiOil 

phorum  de  Deo  opinionibus,  itt  prononciatibl 

19  Berum  omnium  sententiay  quamyis  sit  incef»^ 


DE    UWfrtATE    DEI.      ftf. 

^  ts  9  eodem  tamen  spectat ,  ut  providentiam 
Bj  mnam  esse  conseniiant.  Sive  enim  Natura^ 
^  st9e  Aether  ^  sive  Ratie ,  sive  Mens ,  sive  fa^ 
m  talis  Necessitas^  sive  Divina  Lex^  sive  quid 
Bi  aliud  dixeris:  idem  est  quod  a  nobis  dicitur 
ig  Deus :  nee  obstat  appellationum  diversitas^ 
0^  fuum  ipsa  significatione  ad  unum  omnia  re^ 
■I  vohantur.^*  Neque  vero  moramur  Epicureogy 
■faBilesque  iis  bomines»  qui  Deum  quidem  non 
MUunt,  nnllas  vero  in  condendo  gubemandoque 
■Mmdo  partea  ei  tribuunt.  Cum  enim  mundum 
froae  ipsom  naturae  necessitate  existere  velint, 
Mdla  omnino  caussa  est  quare  Deum  esse  dicant« 
"  -  Neque  vero ,  ut  plene  constituaiur  caussa ,  sa^ 
■i  est  9  rem  de  qua  dicitur ,  s.  subjectum  defini^n 
nt  eadem  est  adhibenda  diligentia  rei ,  de  qua  di« 
llttir  altero ,  s.  praedicato ;  ut  perfecte  intdliga* ' 
,  quae  sit  vis  hujus  enunciatlonis  Deus  est 
s.  Quid  igitur?  Num  operam  consumemus 
,  pt  unum  quid  sit  definiamus,  cujus  na« 
;So  et  clara  est  et  per  se  ipsa  evidens,  et  sim^ 
ut  nullae  sint  ejus  partes,  quibus  ad  notio- 
distinctaoi  ap  definitionem  possit  redigi.  Su^ 
t  igitur,  ut  qus  varias  significationes  dK» 
lHDgaimus  t  ab  iisque  omnem  ambiguitatem  cir^ 
^Uiscribamus ;  ne  fort^  omnes  eos,  qui  dicun^ 
pfsm  esse  Deum  f  iisdem  verbis  eandem  rem  dice* 
%  putemus.  Ac  primo  quidem  omnis  tts  quae 
Itt  vel  ease  potest  a  Metaphysicis  vocatur  Una^ 
l^ue  tril>uitu]r  Unifai  ^^  quae  prqficisgitur  qi 

Aa  5  priivi 


w» 


DISP.UT  ATIO 


principlo  repugMntiae,  quo  efficitnr  ut  qutdibe| 
rca  sit  una  haee  res » .  quae  est ,  neque  tlit  et  piih 
res :  nequc  vero  htec  est  et  unitts  ^  qotoi  boc 
loco  quterimuSt  Deinde  Umm  dicimr  illud,  co^ 
jus  omnes  ptrtes  peuitus.  coSunt »  ut  etro»  ooi< 
It  vtrietts  sit ,  qutm  unitatem  mtzime  io  Deom 
otdere  Veterum  Recentiorumque  monuemnt  hand 

ptuci. 
Tum  enuncittio  itt  potest  tccii» :  mqndom  & 

ctnm  esse ,  s.  moferi  te  gubemtri  ^  non  t  dai« 
bus,  tribus,  pluribusve  ctussis  imeUigentibos 
ttque  tetemis ,  sed  tb  unt ;  ut  non  ciitm  tiarut» 
tor,  utrum  plures  praeter  .hsnc  qusmodiaitUrM 
tint  vel  esse  possint.    Porro  ht  interprcttri  pos- 
tumus  enuncittionem  9  ut  ejus  vim  td  emsteotis 
Teferamus,  prtet^Deum,  qui  hunc  mundonfoj 
cerit  9  nullam  aliam  esse  ef usmodi  Ntturtm ,  se8«i 
ut  Dialectice  loquar,  ex  gencre  De^rummiiui 
0xisicre  indmduum.    Denique  vis  enunciadooisi 
ipsam   possibilitatem  complecti  potest;  ut  Iiaos 
tit  sententit,  prt^er  Deum»  qui  iHinc  muodnt 
fecerit,  repugntre  ut  tlit  sit  qusmodi  Ntninij 
teu  ut  idem  Dialectice  dictmut»  ex  gener$Ik9i\ 
rum  unicum  esse  possibile  ihdividuumj  et  ^f\ 
praeter  unum ,  cogitatione  informentur ,  esse  m 
pugnantia.    Nobis  in  argumentonim  disceptatifl0l| 
ratio   habenda  erit    posteriorum  enunciadeoB>f| 
inaxime  quartae  et  quintae.    Hoc  etiam  io  tW»\ 
cessum   monemus,    nominibus   Vnicus  et  Vft^\ 
quamquam  tliquid  varietttis  tdjunxerit  vitse 


DE    UNITATE    D5L      jTf 

ado  apud  Romanos ,  tamen  in  disciplinis  eaii« 
tribui  vim.    In  qua  si  qaid  mutabimus,  sua 
ique  loco  monebimus, 

P    A    R    S      L 


im  primum  omnium  constat,  Veterea,  cuui 
lantorde  multis  variiaque  numinibus,  ex  po^ 
iri  loqui  opinione :  cum  vero  sqam  ipsi  ex  ani« 

proferunt   sententiam,  tqm  vero  ita  ab  iii.   ' 
nundari,  ut  appareat,  eos  statuisse,  Deum 
iim  supremum  omnium  rerum  efiectorem  ao 
»ematorem ,  non  ease  nist  unum.    Neque  vera 
,  quod  ipsis  eorum  testimoniis  comprobarem» 
D  iis  pjacuisse  sententiam ;  nisi  essent  haudr 
ciy  qui  boc   in    dubium   vocarent,     Quibus 
I  respondetur,   ejus    sententiae   vestigla   per, 
im  Veterum  doctrinam  expressa  esse  manife^. 
i  illi  locos  requirunt,  ubi  boc  disertis  dica^ 
veiUt.    Cum  adferuntur  loci,  bos  illi  conti^. 
0  cahimniantur  interpretando  9  neque  aliquid  ei^, 
effici  voluiit.    Qua  quidem  contentione  et  par* 
D    studium   produnt  et   antiquitatis  ignoran* 
D.     Horuip    alii  omnem  Pbilosophiam  repre*. 
idunt,  ut  revelatam  religionem  extollant:  alii 
eiem  Philo3ophiam  exagttant,  ut   recentioreoi 
dent*    At  vero  contra  «e  rea  habet;  doctrina 
m  quaeque  sua  se  prgestantia,  non  aliarum 
uperio  tueri  debet.    Igitur  et  Vos,  V.  V«  CL» 

:te  et  pro  vestnt  fecistis  prudentia ,  quod  pecu^ 

....  .  '    ~     •• 


^lo  OISPUTATld 

Uirlter  'de  boc  loco  dispatarl  yolaistis!  et  e 
j£a  me  vestrae  volunuti  satisfacturuin  spero»  9 
£icto  initio  ab  antiquissimis  GraecoruBi»  huj 
plactti  veluti  bistpriaoi  per  varias  philosophoru 
familias  usque  ad  recentiora  tempora  deducai 
Cognitis  enim  sententiis  ejus  gentis,  ^miepla 
]6os  fecit  in  Philosot>hia  progressus  ,  ftcile  c 
de  reliquarum  gentium  opinionibiis  existimare« 
£x  numcro  eorum^  quorum  scriptt  coma 
iborentur  a  posteris,  nemo  est  antiquior  0 
7HBO,  qui  Mysteriorum  raiionem  Gneds  t 
didisse  et  versibus  ad  posteritatem  propapisse  fi 
tur*  Patres  quidem  Ecclesiastici ,  qups  in  lepi 
faendenda  Oraecorum  Theologia,  nemo  facile  i 
miae  lenitatis  accusare  possit ,  aliquot  versus  ( 
phicos  memorant ,  quibus  diserte  enuntiatur  Ui 
esse  Deus :  veluti  eU  ht*  aircywiig  •  Mq  txyi 
itarrit  riTVMTx.  qui  C8t  apud  Justlnum  M.  / 
hopt.  p.  15«  D.  et  plerosque  ceteros.  Alios 
eandem  sententiam  versus  ex  Patribas  colleci 
cdidit  Gesnerus  in  Fragmentis  Orphicis:  qi 
quidem  omnes  iis  remittimus ,  quippe  haud  dul 
profectos  ex  pia  Christianorum  flraude.  N 
linum  volumus ,  hos  versus ,  quamqtiam  spuric 
ab  Orphica  doctrina  non  abhorrere.  Primi 
quod  ne  Patres  quidem  iis  usi  essent^  si  res  i| 
et  ratio  eos  repudiaret.  Deinde  quod  alii  hi 
dissimiles  versus  a  certioribus  laudantur  scrip 
ribus:  V.  c.  auctor  libri  (^^  Mundo^  qui, 
#op  est  Aristotelesy  ita  satis  cst  anriquus: 


toE-^Olf  IT  ATE    DEI.      jW 

itur  ex  Orphea  tdfert:  Zftfe  4m^»  ^'S^  P^ 
1»  Ai^  }'  i«  vhrm  wixofnm.  Quem  versain 
odtQS  Plutarchus  de  Defect.  Orac.  p.  436.  D« 
I  loquitur  de  Orphica  Pbysiologia :  cum  duat 
M  in  rerum  natura  omtds  or$us  caussae^  Mettf 
fkicns  a$que  materia;  hi  potiorem  duntaxat^ 
hnirum  Mentem  celeirabani^  omni  rerum  ess* 
Ueaiioni  adhibentes  hanc  rationem:  l,tyg  i§xM » 
fSg  ^UnMt  Aiig  V  Ik  wivrm  wihowmi^  caussas 
tro  naturales  ac  necessarias  neglexerunt.  Sunc 
uoque  ez  iis,  qui  ita  recentiore  tempore  de 
ijateriia  scripseruntf  ac  ai  ipsi  fuissent  inititi» 
:  C3L  bis  igitur  multi  sunt,  qni  diserte  in  iia 
raditam  fuisse  doctrinam  de  anico  Deo  perhi- 
nnt.  De  quo  quidem  nec  assentimur  magno* 
oe,  nec  repugnamus:  quamquam  eam  doctri* 
lam  a  mysteriorum  ratione  minime  abhorsuisae 
tttemusb 

Pleni  iunt  Patrum  libri  versibus  SibyUinls.  Et 
1.TTH1.ABAB  quidcm  siBYLLA£,quamTn^ 
ino  beUo  vixisse ,  cujusque  ex  carminibus  versut 
irdrer  mille  Romam  allatos  ferunt :  hujus  igitur. 
iqoot  versut  adfert  Lacttntius  Inst.  L  7.  et  ia 
I  himc ,  'ZU  M9  U  tt,im  ieno  iroffiiytlk^  j  Jtyi^ 
rw  PiS^t  reliqua  exscriberey  quae  omnia  sunt 
I  eodem  genere :  piget  aliorum  Patrum  locos  ad^ 
ne.  Neque  operae  est  pretium  sententias  pro* 
m  ex  Graeco  libro ,  quem  iidem  Patres  et  alit  ad 
iriqnissimum  Aegyptiorum  Philosophum,  Heo- 
eo  Tritmegistum  itferre  haud  dubitarunt.    Sci« 


sis  remni  naturatium  versabantur,  e 
Ciates  apud  Xenophontem  'Axs/tv.  1 , 

n¥  iviyxait  Jxsn-a  yhirtu  t&v  eipxtU 
niine  iu  est  accipienduni ,  ac  si  omni 
ln  materiae  rerumque  coi^oreanim 
nallam  partem  reliquiueDt  caussae  el 
ligenti.  Nou  est  sententia  thalb 
Cicerone  Nit.  Deor.  I,  lo.  aquam 
emnium  rtrum .'  Dcum  auttm  eam  m 
4X  aqua  cuneta  fingeM»  Ut  fallatur 
Civ.  Dei  VII ,  2.  qu!  ait ,  Thaletem  i 
ex  mente  Divina  praepotuiste:  qui  e 
tus  videtur,  qnod  Thales  Deum,  noi 
di  machinam  positnm ,  sed  per  eftm  to 
esae  voluit.  Aliorum ,  qni  Augustis 
quuntur,  opinloitea  disceptat  1. 1.  Bn 
Crit.  Phll.  T.  I.  p,  468.  CiceroDO 
Mioutlus  Felix  cap.  19.  et  Lactantiug 


Dlt    U  ItlT  AtlB    DE.L      ^85 

ecyde.    Qoi  secnti  snnt  Thaletem,  non  longe 
ejuB  sementit  discesserunt.    ANAXiMsiefBS 
efficiemem  tribuit  airi  quem  ajebat  esse  et  im 
*um€$  immensum  tt .  stmper  in  moHi  ^  vx  t&t 
dCiceronem  N.  D.  I^  16«    Quod  vero  additur 
tg^nif  esttib  Epicurei  Veliejifraude;  tjuippe 
I  loco  Acadk  II,  37.  nil  qusmodi  memoratur^ 
loe  etiam  ab  aliis  scriptoiibus^i    Anaxxman^ 
K  eandem   iianC  caussam  .  Infiniivm  vocavit^ 
1  mmi)rum  hi  dtssentiebant  a  Thal^te  ia  caussn 
iiedattv  iti  caussa  efficienteconsentielnmt*    At 
rOy  nc  de  his  dubitetuf ,  de  ANAXAaoKAcer* 
dttbitari  qequit ^  fui  i Cicw  N«  D%  I^  ii%y  pri* 
s  §mnium  rcrum  descriptintsm  ct  metum,  mcn^ 
infinitae  yi  et  rafionc  dtsignari^et  can§ciyc* 
tm    Quod  banc  sententiam  habere,  viderunt  Iio« 
nes  docti;  eum  primum  diserte  motum  atque 
linem  rerum  ttibuisse  caussac  inteiligenti  tali 
lae  |io«i  pet  totum  muadum  diffusa  esset^  sed 
.tv^  W»  babitaret.  Itaenim  pronunciaVit :  'OfMti 
in^Xfiit^T»  1i¥y  vwjf  ii  a&rk  itjjfti  mcA  ^Mxir/^v* 
r.  vid»  Plutarch.   Plac.  Phil.  1,7.    Sed  notior 
(t  tes  9  quam  quae  pluribus  a,  me  verbis  explicari 
4eat. 

Hacteous  de  tonicis  Philosopbis^  qui.  ante  Sp« 
ritem  fuerunt,  et  rerum  caussam  inteliigentem 
atuerunty  et  de  ea  iu  locuti  sunt,  ut  eam  unams 
ec  plures  ^  esse  putarenti  Quae  sententia  magis 
jam  celebrata  uberiusqUe  ekplicita  est  ab  ejus^ 
?m  familiae  alumnist  qui  ex  Socmtis  discipUna 


^S^      .       DISPUT  ATIO 

profecti  mj^x^    De  quibus  antequam  dicamiis,  dt  ^ 
ctnduni. cst  dc  pt.thagoreis,  aquibBsta 
eeDreDtiam  .ciare  diseneque  expressam  icpericBnif 
f  YTHAOORAS-'igitur,  qui  rerum  tmamj» 
loeris  significare  solebat  ^  dub  prineipia  im  fD> 
Juic^^ez  quibus  omnia  facta  essent,  ri^  IInAi 
unit4$em^  caussam  efficUntem:  ss  ri^  AwBa  ji» 
Htetim  cmsiam-posientem  es  mar€riMm\'ist  fH 
ejpngantfir  ^mnia  a  eaussa  epciense.    Ita  cst  apai 
«criptorem ,  qui  vulgo  Plutarchus  perMbetur,  de  • 
>I4acit.:  I^failos.  I ,  ?•  et  disertius  adfcrov  i  Dii^; 
*|e)ie  Lairt«  V1Ii;'i25.  ez  Akxandro,  depenlito 
'tolstoriae  Phitosopbicae  scriptore.    Nonestqaod 
doetorum    hominuniy   in  explicanda  Pydttgoric 
iinentev  argutias  Vcl  sequamur  ,   vel  refenm 
'  Satis  est  intellexisse ,  hanc  ejus  esse  vim.   Mo: 
caussto)  eiBclentem  esse  nnam:  sive,  ut  pi 
eam  nulla  alia  sit,  sive  non  possit  esse  alia: 
'  partes  ejus  omnes  tam  arcte  sint  oonheiae,  tf 
nnitasr  existat :  srve  ita  sit  una  ,  nt  paiteii  fiQllii 
^habeat:  harum  igitUr  iilterpretatioliuitf '  qilaAcBti' 
'  que  quis  amplectatur,  ilhid  valeat  necesse  estf j 
^  ]^  Y  T  ir  A  G  o  R  A  M  caussam  efficientem  hujus  oni* 
versi ,  non  in  pluribus  ejusdem  generis  indiTidaiifi 
'sed  in  uno  individuo  posuisse.     Jam  vero  btoc 
caussiaim  effidentem  es^e  Meotem,  eamque  pert^ 
tnm  nrandum  diffiisam  (Cic.  N,  D.  I,  ii.)»  ^ 
cain  tamen  unicam ,  verbis  affirmavit  disertis,  tjfm 
exstant  apud  Clementem  Alex.  Adhort.  p.  47 ,  Ctl 
ct  Cyrillum  contr.  Juli«i.  I.  p.  30 ,  C.  '0  w 


DE    tJNlTATE    DEl.      387 

^Ag^  %*  oSrog  ii  di^  &q  r^h  ixwowi9l¥ ,  Urb^ 

i§mwo&pui'9$$4  9  ^^*  <v  otuT^  S^ogl  ly  Sx^  rf  xJ- 

»  Mmowog  rif^  y^htoq^  npiv^  rSy  '^aaw  *  M 

*  h  oipcofv  <P»9riif  ^  m)  Tivri^y  wariip  *  m^' 
ifrtfj^^am  ri^  SX«  xt;xA«  *  T«rrMr  khomf.  Neque 
unt  •fiorum  ejusdem  £aimUiae  efiata,  quibu» 
S^tii  confirmetur  sentehtia*  Onatus  qul^ 
>  mmmo  Deo  allos  minores  subjicit,  apud 
faaemh  Pbys.  T^  3.  ioiuT  ii  ptoi  ta)  9  ptii  eU  oh 

6<)V*  *dx\*  ^g  pth  i  pUytrrog  xa)  KoiwrtpTepoq  9 
i  tfOtftonf  rS  TMrrVg  *  0I  ii  i?i^ot  iro}>Xo)  hx(ph 
&i  Mmfk  iti^»pti¥*  hi  alii  Dii  adeo  differunt  t 
iDo  Deo,  ut  ab  e'o  creati  sint^  quales  sunc 
lofes  Dii  apud  Plaionem  in  Timaeo.  Exstac 
la  hocce  tHEARiDAfi  apud  Clementem  Al. 
MB.  V.  p.  611,  C.  Mlet  3i  ipa  r£y  tmi¥  dpxi^ 
trroH  d/Ji9iyi''  pttct  *  mhvi  yip  h  ipx^  ri  hnv  » 
noi  puhw*  Philolai  qnoque  dictum  lauda^ 
taPhiloneJudaeo  Mund.  Opif.  p,  23,  A,  '*£m 
^  i  iyopti^  xai  ipx»^  iirivrw  BiU  9  efq  9  iot 
'9  pdmpiioq  9  ixl^fiTo^j  air^  !ptotog  9  inpoq  r£y  2a« 
w.  Ne  vero  quis  empI^doclem^  qui  ex 
ttsor  elementorum  naturis  omnia  constare  vo- 
1^9  iisqoe  efficientem  caussam  cpiA/o^y^  et  interi«» 
oeiii  Piikcf  9  praefecit :  hunc  igitur  ne  quis  pu 
9  vel  his  ipsis  quatuor  naturis  vim  tribuisse 
rinam ,  quod  dicit  Epicureus  apud  Ciceronem 
D.  I,  12.  vel  0/A/4K  aut  velKii'  legat  Aristo-» 
311  Met.  III 9  4.  et  XII 9  4«  Pychagoricae  fami^ 

Bb  a  liae 


3»  D  I  S  P  U  T  A  T  I  O 

liae  proptgo  fuit  schola  Eleatica^  in  qna  xiir» 
BHAN). s,  quamcumque  tandem  vim  idjuniaJt 
Dco ,  cene  unum  esse  eura  pronunciavit ;  vid.  M» 
nagiua  ad  Diog»  Laerr.  IX,  19«  et  |.  A»  Fib» 
cius  ad  Sextum  £mp.  Pyrrhonr  1,  33.  p.  59.  Lo« 
€um  ex  ejAis  carmine  protulic  Clemens  Alenodr* 
Strom.  V.  p.  601 ,  C.  «iS  ycw  tuti  bM^kn^  I 
Vitko^¥i9q  hliffmv  Su  iU  «mb)  iaifimm  t  Mi 
iwiCpiptt.  eU  iiis  <V  Ts  tioTffi  xai  MpAnm  fJfi^ 
€xoi  9  OSrt  Ufit^  tmjrcli^iv  Ificfio^  oStt  nhiiu^  fl» 

jus  diacipulus   parmbnides^  qum  fiieritii 

■ 

cadem  sententia ,  non  est  quod  dubitemiUi  Nii 
€um  .dieeret,  rerum  universitatem  coBpIonlNii 
contxneri  orbibus;  medio  eorum  caussao  tnl 
cfficientetn  oronis  generationis  ac  Divinitatem, 
cst  apud  Stobaeum  in  Physicis  p.  50.  Neqoe 
mere  huo  refert  superstitem  ex  ejus  poesi 
Clemens  Alexandrinus  Strom.  V.  p»  603 ,  il. 
.iyiifWiToy  iiv  uai  ii^ihttpiv  iffTtv.  OvAoy, 
wi^  Tt  Ktt)  dTptiAif  iy  iyiifHTov.  Atque  eoden 
dit  zBNONis  ac  melissi  ratio,  qui in 
schola  clari  extiternnt.  Quippe,.  teate  Stol 
Phys.  p.  2.,  Deum  dixerunt  esse  ri  h^  u!ith\ 
im)  (livw  £titov9 

In  roagna  veterum  monumentorum  jactonipli 
ra  etiam,  praeter  ea,  quae  attulimus»  sopersuii 
indicia ,  ex  quibus  appareat ,  philosophos  coi| 
qui  ante  Socratero  et  Platonem  fforuenint,  pi! 
rosque  in  eo  conscnsisse,  Naturam  eam^  qfl 
caussam  eiBcientem  moventemque  omnlum  rtisi 

coi 


D  E     U  N  I  T  A  T  E     D  E  I.       389 

soDtineret»  non  esse  nisi  unicaQi.    Verinn,  ctim 
iit,  quae  diximus»  satis  efiectum  arbicremur^ 
us  ad  Socratem  et  qui  ab  eo  fluxerunt  phi- 
kMophos,  si  pauca  prius  de  euripidb  dixeri- 
mus.     Hic  Anaxagorae  disdplina  repletus,  pri« 
anut  Plillosopbiam    in  hominum  celebritatem  et 
Bcenancduxit,  multasque  et  dignas  qus  sapien* 
tlae  fiiiM  de  summo  Deo  protulit  sententias:  quas 
ne  Vobb,  V.  V.  Cl. ,  exhibeam,  ftcit  diligentia 
wiwi  Dostra  aetate  eruditissimi ,  L.  C.  Valckena* 
xii,  qol  in  Diatriba  in  Fragmenta  Euripidis,  im- 
^aioitail  opere,  hunc  locum  copiose  persecntus 
ttt:  ejusque  disputationis  sumraam,  facere  non 
pQSf  um  9  quin  ipsis  Viri  verbis  referam :  Deorum  ^ 
inqait  p«  s^S.,  qualcs  a  Graecis  yulgo  cQlcrcntur  ^ 
^mniemtor  Euripidesy  unicum  agnovisse   yidetur 
-iAarai  miTc0u^9  mentcm  puram^  aetcrnam^  atque 
j0dce  infinitam ,  nuUiasqttc  rd  indigam  :  non  iUc » 
^fcac  aliorum  fuit  opinio ,  Deum  mcntem  cssc  tcn^ 
Sfdt^  quac   matcriac  yclut  infma^  ac  cum  illa 
tmtc  canjuncta^  hanc  moicm  instar  spiritus  agi* 
tarct:  $cd  puram  ct  a  matcria  longc  scmotam: 
eui  matcriac ,  natura  sua  quiescenti  et  confusae , 
Mcnt  ista  Divina  motum  indidcrit  atquc  orna^ 
r^tMi,  crcatrix  coeli  ct  tcrrac.     Coelum  autcm^ 
\'lhc  acthcra^  ct  terram  »  yclut  duo  clcmcnta  con^ 
fiidcrayit^   cx  quibus  omnia  in  hoc  univcrso  na» 
^.— ™# — ^  ^f  f^  ^^^  ofnni^^    cum  yidcrenttir 


"^f^ori^  in  suum  quodquc  rcsoiycrcntur  ^  cet«    Et 
^gitooiam  de  Euripide  diximus,  ne  practereamu» 

Bb  3  cju» 


f 


19^  D  I  S  P  U  T  A  T  I  a 

ct,  ut  est  eorum  ingeniuQi,  eaoi  ab  Hebraeajm 
pbetisaa  fluzisse  contendit*.  Possumua  et  alioi 
Socrati  excitare  testem,  Scriptoren  de  PlaciQi 
Pbil.9  qui  Plutarcbi  nomine  fertur,  !•  7:  S^cnh 
ies  et  Plati^  Deum  esse  dixerunt  Unum,  t)  &» « it 
ifS9  existens  9  psiigeMtum  ,  sipgulare  j  ftn  h* 
num ;  quibus  omnilms  nominiius  Mens ,  sea.  N4* 
tura  quaedam  intelligens  significatur^  ist  i^W 
Deus  Mensj  separata  forma  (^%upwi\9  cRoc)  m{ 
est ,  AUquid  ab  omni  materia  s^crett(f^  9  nuUifiit. 
fermixtum  patiUfi  rei^ 

A  Socrate»  tamquam  fonte,  multae  in  ODoei 
partes  fluxerunt  philosopborum  familiae:  quinioi 
auctores  communem  magistrum»  Socratem ,  icn^ 
ptis  celebrarunt.  Quae  quidem  scripta  cxccpdi 
iis,  quae  a  Platoiie  et  X^nophonte  suut,  oomil 
Tetusta^  i(bsumfit.  £x  Socratis  discipulis  fidc 
etiam  ANTiSTHENES,  a  quo  Stoici  profoti 
sunt :  hic  D^um  naturalcm  unum ,  populares  wA 
Us  esse  dixit ,  qt  est  apud  Cicerouem  N.  ]>^  I,  j« 
Minutium  Fel*  cap.  19,  Lactant.  Iqst.  I»  5« 

Sed  omniuoif  qui  e^  Socratis  schola  prodite 
Tunt ,  ingenio  ,  doctrina ,  auctoritate  princeps  fiiit 
PLATO.  Hunc  vel  reprehensores  Graecae  Pbi^ 
losophiae  Patres  9  de  uno  vcroque  Deo  magnifice 
et  graviter  propunciasse»  consentiunt:  v.  c«  Clt« 
mens  Alex,  Cobort.  p.  44 »  sq.  et  Lactantius  Inst« 
I>  5f  ^3*  Primum  hujus  mundi  fabricam  acd^ 
acriptionem,  atque  adeo  creationem  reliquorumy 
qui  v^lgo  colercntur,  Deorum,  uni  tribuit  Deq 

sum^ 


DEUNITATB    PEI.       s9t 

imioo  «c  Principi ;  in  Timaeo  p.  526.  E.  euqi 
Myrifv  ^  Taripa  Toyii  tou  Txm^  vocat;  ratio* 
api  qupque  exponit ,  qua  D^us  ad  efficieodum 
Dipdum  fiierit  adductus  p«  527,  A.  Quem  locum 
Iferre  jitvat  ei  versione  Ciceronis :  Quaeramus 
^itur  caussafn ,  quac  cusn ,  qui  hacc  machinatus 
s^  imfvlcris^  ut  crigincm  rerum  et  molitionem 
Ofam  qfsacrcrct.  Probitate  yidelicet  praestabat: 
^^akfs  autem  invidet  nemini:  itaquc  omnia  sui 
mtlia  gencravit :  Hacc  nimirum  gignendi  mundi 
9u$s(t  justissima.  Nam  cum  constituissct  Deus 
>ms  cmsdlfus  explere  mundum  ^  mali  nil  admi^ 
'erc^  quoad  natura  pateretur^  quidquid  erat^ 
tad is»  ccrnendi  sensum  cadcret  (!•  e.  matcriam^ 
'  sibi  assumsit  9  non  trariquillum  ct  quietum ,  sed 
uitodcrate  agttatum  ct  fiuctuans  :  idquc  cx  inor* 
^mtio  in  ordinem  adduxit :  hoc  enim  judicabaS 
%a  pracstantius^  Fas  autcm  nec  est^  ncc  unm 
^am  fuit ,  quidquam  nisi  pulcherrimum  faccrc 
tm^  qui  ^sset  optimtis.  Atque  bic  ipse  sum« 
1108  Deus  alios  creavit  Deos  »  quos  ita  alloquitur 
)•  530.  Haec  vos  qui  Deorum  satu  orti  estis  atm 
"tnditc^  quorum  ego  effector  sum  et  pater.  Quac 
%^efacta  sunt^  mea  voluntate  mancbunt  indis^ 
khtta;  quamquam  omnc  quod  yinctum  cst  solvi 
Utsit.  Scd  non  rectum  est  illud  solvi^  qttod  benc 
ffmtiim  sit*  Sed  qt^oniam  generati  estis ,  immor^ 
\alcs  quidem  ct  indissolubilcs  non  cstis.  Ncc  ta^ 
fcm  umquam  dissolvemini  ct  mortis  fatum  subi* 
Ufh.    ^^^  '^oluntas  mea  vobis  est  mqjor  e^asf^ 

Bb  5  cior^ 


-W*  pISPUTATIO 

^ioneio.    £t  priinuin  illad  est  tenoiditm,  ^ 
monuimus  de  Platone»  nomen  0ti^  non  uoaa 
consunter  habere  vim.    Deinde  in  libris  pncscf^ 
^m  Exotericis  Aristotelem  se.  ad  popuUfCS  sie* 
pius  accommodasse  opiniones,    Tum  hane  iqN> 
iiendionem  hoc  ipso  nomine  parum  valoe,  (jDod 
sit   profecta   ab   Epicureo  Vellejo,  qui  caussie 
•uae  inserviens  alios  philosophos  libenter  in  e^ 
xoris  suspicionem  adducit*     Porro,  qnod  Deini 
Metaph.  XIV9  7  9  ^nimal  beatum  aiqtu  aeur* 
num  vocat ,  quo  nomine  reprehenditur  ab  Atto 
nagora  Legat.  VI,  11,  hoc  non  ex  soa  jpseseoi 
tentia  pronunciat ,  sed  vulgari  hominnm  o^ooe 
ferri ,  dicit.    In  libro  de  Mundo  «   qui  f^lso  tri*  ^ 
buitur  Aristoteli,  res  tamen  tradnntur  minimesb  = 
ejus  doctrina  abhorrentes;   ibi  capite  ultimo  dh 
serte  dicitur  Deum  Ucct  unicus  sit^  variastmM 
hahcrc  apfcllationcs.    Sed  ex  germanis  qus  libril 
t^stimonia  pecamus.    Physic.  Ausc.  Libro  VHL 
ita  locutus  est  de  caussa    prima  movente,  Qt 
oronia  ei  adjungeret  quae  in  Divinitatem  caderent 
Cap.  7.  %.  6*  frobabilc  csse^  ait,  illam  potiusessi 
fy  j  xo?<^  9  cum  froftcr  rcrum  in  boc  munJo  con* 
scnsum »  tum  quod  non  dcfinitus  carum  sit  mme* 
rtfs^  ct  una  tamen  sujficiat:  et  $.  7.  rationes  ad« 
ferre  conatur  necessarias  ejus  sententiae :  Motm 
enim  essc  act^rnum  ct  continuum^  adcoquc  unum: 
ntotum  ycro  unum  cssc  non  possc^  nisi  si  sit  et 
isnum  quod  moycatur  ct  unum  quod  moycatm  conft 

cap.  i^,    £t  de  cadem  caussa  prima  movente  dis« 

s^ 


DE    UNITATS    DEI.      jjt* 

Uciis  Meuph.  XIV.    hoe  Ipsum  dick  <;ap.  7«' 
amimmobiUm  cssc  ipsam^  ^usquc  naturampo» 
Uam  esse  in  movcndi  actionc^  non  faeuisasc: 
t  cap.  8.   eam  Mentcm  cssc  ac  Dcum  ct  sumnsa. 
^dtmte  pracditum.     Hacceou»  egregie  et  con^ 
cntanea  laciQne.     Quid  vero  est  quod  ddticeps' 
^P»9*4  tot  taDtasque  faciat  caussas  moveikesv 
qiioc  siint  genera  motus^  et  sideribus  ejusmodi' 
naiusaa   tribuat,    earumque  summamnovem  et 
luadtaginta  ease  velit.    fiquidem  saepius  miratus 
num  ,  locuro  liunc  adeo  apertum  ad  reprebenden^ 
dom  i  Patribus  fuisse  neglectum.     Atqui   tallt 
tnmqne    manrfesta   repugnantia  vix  in  pinguissi* 
Baft  mentis  hominem  cadat,  nednm  in  Aristote- 
Im:  qno,  ne  quid  aliud  dicam,  nemo  certe  fuit 
•Ctttior.    Qut  quidem  bunc  XIV.    Metaphysico- 
nm  librum  volunt  esse  eundem  atque  tertinm  de 
niiloaophia,  de  quo  Cicero  loquentem  facit  VeU 
l^om,  nuila  satis  idonea  ntuntur  caussa.    Igitur 
ant  ipae  hic  locus  falso  scriptis  insertus  est  Ari- 
ptoteUcia ,  aut  interpretatione  ad  senientiae  sanha^ 
fem  revocari  potest.    Qtiod  age  conemur  efficere« 
Capire  6.  universo  mundo  communem  et  simpli* 
cem   motum  adjnngit ,  enm    qui  fit  in  orbem* 
JiB  vero,  mundus   ez   Aristotelis  sententia  est 
tudcos:  vid.  de  Coelof,  9.    Igitur  hic  motQs, 
qoi  fit  in  orbem  reliquos  complectitur ,  et  horuoi 
ciussae  ab  illius  caussa  continentur ,  vid.  cap.  9. 
Caussa  motus  qui  iit  in  orbem  dicitur  Mens  et 
|>cos  cep.  8«  rehquoram  tnotunm  csiussae  noti 

item« 


^         .  DlSfU t ATtO 

i^enij  cap.  9.  (Haec  igitor  cauxsii  (BSt  sop 
Deus  9  de  quQ  4Griptor  de  Piadtis  Pliil.  1,7. 
jlrisMj^  statuit^  suprcmum  quidcm  Ikum 
pirasam  /ormam  esse  ( i.  e.  xupi^rh  suio^j 
ra  guae  n$l  AabeaS  corporci^  superimmfmtnm 
spkaerac  umyersi ,  fuac  spAacra  esf  mikrmm 
cprpus;  guifUum  alb  ilh  vocatum.  Qjsod  mrpA 
e^m  sit  divisum  h  q^inque  sphacras  ^  nattsfa  f(M 
dem  copsiguas^  mcnte  vcro  ct  ratione  scparateSi 
quamlibct  sphqerarum  animal  csse  arbiiratuff  4 
^ima  et  corpofc  compositum ,  quprum  corpus  jpA 
dcm  a^Acficumjit  9  ac  cfrcuiari  meda  meiftami 
Mcns  ycro  immobilis ,  cujus  natura  pedta  est  ia 
ipsa  actfonf  mottfs ,  anima  corum  e0^  .  Qttod  tiof 
dubio  sun)tum  est  ex  perdito  Aristotdis  libioi 
(^eterum  Platonici  quamquam  frequentes  simt  ia 
Ari&totele  repreliendendo,  quod  rerum  Provide» 
tiam  uon  unicam  fecerit ,  sed  inter  plures  tMM 
distribuerit ,  nullam  tamen  bujus  loci  faciunt  aesf 
tionem:  vduti  Atticus  ap.  £useb«  Praep.  EvnCi 
JCV,  12.  et  Proclus  ad  Plat..Tim,  II.  p.  90,  Ncf 
que  Jusiinus  Martyr,  qui  peculiar^  libro  ArisiO!* 

• 

teli3  placita  ev|ertere  conatus  est,   et  p.  i^a  ii 
locum  protuUt  ex  Pliysic.  Au^.  VUl^  7.  qui  | 
cum  loco  .Metaphysicorum  repugnaQtiam  mmo- 
rat :  contqi ,  alp  Iocq,  ubi  ejus  a  Platone  dissoh 
sum  exagita^»  tamen  fatetur,  Deum  unum  soof 
mum  ejus  sententia  confirmari:  ^AfiaxotiK^  —  )vt 
J^^  9  d^iv  x^)  yAvy  A^ai  ^nffi  •  k»)  furik  rh  wfSf 


DEUNIT  A  l^ft  iftEL      39^ 

iiyH.  Neqoe  tandem  acerriiQus  ille  Dogm^ 
i03ectator,  Seicus  Empiripus^  cum  nonj 
B  loco  Aristotelis  sententiaoi  vel  memoret»  vel^ 
Mdieiidgtt  istaq.  ei^citat  repugn^ntiam :  v.  g. 
iriioD*  III 9  289  p.  218.  ^Apivjotixiiq  lih  4f(ii. 
wm  Jlrm  t)m  9^,i(f(}  fripi^,  rpd  oiiH$¥cS.  contr. 
iai^Dl.,lXt  33,.  K«rA^^«  'AM(frcifiXfi¥j  i  zf»^ 
rOllf  jf  »Vtfif  70U  od/wyoc;.^  £k  quibus  omnibu% 
c  ^citur»  locum  AristptelisMetaph.  XIV9  9, 
:  «ptiquitus  non  extitisse  in  (g[us  libris,  .ai)t 
D  p!Q  lepugnaiite  habituo)  ffiisse» . .  . ; 

iraijRm.08  adsTOicos»  qui  At^iathenis  seqf 
tiiDt  Quam  si^pra  mempraTiinius ,  constan^q^ 
w^mmU  Nam  cum  Dei  nooy ina  variis  tribue«» 
t  lybua  9  pripcij>em  ^amen  at^ue  aetemam  unit 
p.C^se  vpjuerunt;  cujus  rei.  grav^  est  testis 
wrchus  Def.  Orac  p.  ^ap».  A.  .T%  £r«i^pfi}f 
ftnM#ify  oA  i(^v<ip  MTA  iaifiiywf  $v.  ^t^m  3f(^ 
ny^*  .^i;a^  jMt)  4«£y  /»yrAw  rdff^rA^y  rd  9rA9'«f  ^ 
gtfijllipfil^  itflt^,  $t»i:d0tipT9  *  r«^^  M  &\hw^  Im) 

f^^Mi  mk.^^doipjiiriviou  vof^^QWTfiif^  Hic  est  Ur 
Ppus.  4^  :quo  scriptpr  dc;  Ploc^s.Phi).  I,  .7^ 
ifetfi^,  ait,  yocan^  J>c^5j  ct  Mutidumy  U  Si4c^ 
I  «/  Terrftm-:  -.  ih^f^tn  y^rp  \smipiinin  csfc  Mf^ 
I  in  aaicrc^  llk  adjung^miis^AFbenagoram  L4- 
•  VI 9  12«  ol  ii  M  tfiq  Zfoii  nj^¥  f.aJi.  vpo^yar 
f;  Mcnm  tm  wmpai^i^ic  fic.  &Mtc  i  h*  h  <P^ 
wwcviiM  x^piiif  roi  Bsoi^  srAiftf lirflirr  ri  iimroifi 
tmn^  fi  yovy  tp^tf  ha  vofiBJMi  rirBih.    C^« 

m  9  cum  imiversa  Stoicoriua  de  Deo  ^eptent^ 

no« 


i 


4bo  DIS?UT  ATIO 

notior  est  quam  qnae  explicaii  hoc  loco  dd> 
tum  etul  ejas  partem ,  quae  est  de  Unitate 
diaerte  iis  vindlcarunt  Justus  Lipsius  Pliysic 
Stoicor.  I,  9*  et  Joach.  Kuhnius  ad  Diogi 
LaSrt.  Vill,  135. 

•  Atque  haec  quidem  sufit  platita  eirum  ^ 

nim,  a  quibus  Phiiosophia  constitutt  est, 

j^mque  auctoritas  et  apud  posteros  florueri 

nunc  in  nostra  disputatione  valere  possit ;  ui 

«it ,  quod  singulas  singulorum  philosopbonia] 

tentias  peculiariter  commemoremus.    Neque  ( 

ih  hoc  loco  quidquam  est  mutatum  ,  poseeac 

tliae   gentes  ad  Graecorum  PhilosopUam  s\ 

tm  adjecerunt.    Horum  *principem  excitcnmi 

tERONBM,  quem  multi  negant,  certumet 

stantem  deDivinaNatura  tenuisse  sententiam 

qnidem  nomine  -ah  iiseum'  reprehendi  9  qui  de 

"etiam  obscurissimis  tamquam  de  eertis  et  < 

ratis  pronunciare  solent,   mtnime  est  minu 

Omnino^  ut  de  aliis  rebus,  ita  de  Nitura 

na ,  pauca  Cicero  affirmavit.    Sed  htec  ipsi 

ica  ejusmodi  sunt  ^  ut  appareat,  eum  hanc 

ter  tentiisse  sententiam ,  Deum  et  esse  et  fu 

esse.    Nam  -libro  II.  de  Divinatione  ^  ubi  ( 

ipsementeloquitnr,  ait  cap.  72.  sfse  praest 

oliquam   aeteffiamfuc  Nafuram^    et  eam 

'^mdam  admirandamque  homimm   generi 

chritudo  Mundi  ordoque  rerum  coelestium  i 

ri  cogit.    £c  de  Nat.  Deor.  II 9  i6.  ex  Ac 

•ci  persona  reprehendit  Stoicos ,  quod  plut 


D  E     U  N  I  T  A  T  E     D  E  I.      401 


^fif  DcoSy  cutn  in  uno  satis  sit  roboris  atquo 
Porro  aliis  locis  de  summo  Deo  et  rerum 
ium  gubematore  ut  de  unico  loquitur:  v.  c. 
o  Scip.  C«  3.    Nihil  cst  cnim  ilU  principi 
9  Hui  omncm  hunc  mundum  rcgit ,  quod  qui* 
in  tcrris  fiat^  acccptius^  quam  concilia  cocm 
guo  iominum  jurc  sociati.  Ibidem  0.  4.  Prin* 
Dd  majcstas  adumbratur  jlristotclica  ct 
Idca  imitationc :  Novcm  tibi  orbibus  ^  ycl 
ghUs^  conncxa  sunt  omnia:  quorum  unus 
eoeUsils  cxtimus ,  qui  rcliquos  omncs  complccti* 
^#- ,  jimmus  ipsc  Dcus ,  arccns  tt  eontincns  cctc^ 
'•    Ddnde,  Leg.  I>  7.  homincmj  tAtj  prac^ 
*a  ^adam  conditionc  gcncratum  cssc  a  summ 
Deo.     Ibidem  8.   homincs  ct  rcUquos  Dcos  pa» 
eeelesti  huic  dcscriptioni  ^  Mcntiquc  Diyinao 
^^aepotcnti  Dco.    Et  ib.  II,  4,  cum  ost^dit^ 
[Mt  Naturac  cssc  Mcntcm  summi  ^us  Dci^ 
pem  lcgcm  ait  9  illam  ct  ulthnam ,  Mcntcm 
emnia  rationc  aut  cogcntis  aut  vctantis  Dci^^ 
e  yis  mn  modo  scnior  cst  9  quam  actas  popu^ 
ei  eiiitatum ,  scd  acqualis  ilUus  coclum  ati 
terras  tucntis  ct  rcgcntis  Ddm     Atque,  ut 
partibus,  ita  hac,    secutus  est  Platonii 
itatem  x  quod  recte  animadvertit  Lactantius 
I9  59  ^3*  Pt^^o^  qui  omnium  sapicntissi* 
jadicatur^  monarchiam  planc  apcrtcquc  dc^ 
9  nec  ActhcrUy  aut  Rationcm^  aut  Natu^ 
9  sedj  ut  cst  9  Dcum  nominat:  ab  co  Mun» 
hune  perfcctum  atquc  mirabilcm  cssc  fabri^ 
Vol.  IL  Cc  ea^. 


4^        6idpOTATra 

^atHm.  Qttch  ^cero  sectitus  asque  imitatt 
^rtmis  9  Deumfrequenter  confitetur  ae  supn 
vat  in  Hs  hbris^quos  de  Legibus  scripsit: 
^egi  mundum  argumentatur ,  quui^  diypuia 
Tura  Deoffsm  ,  'hcc  mada  •*  ,,  NiAii  est  f 
Vi  tius  Deo  :  ab  eo  igitur  Mundum  re§ 
*^  est.  Nulii  igitur  est  Ndturae  oiediens 
^  jectus  Deus  :  ommm  ergo  regit  ipse  Nc 
^uie  verba  cHm  sint  ex  secundo,  de  Nati 
him ,  et  ex  Stoicoruni  ratione  dicaiftttr  \ 
iBolmiitis  ipsiOiceroni  triboere;  ne  forte 
Irthn  acnte  t)os  agere  arbitretur.  Qmffiqi 
^quldem  in  re  Ciceronr  optime  conv^t  a 
%is.  Nil  enim  est  disertius  eo  loco ,  que 
liuo  adjicit  Lattantius ,  quo  ex  sua  ipse 
)oquitur  Cicero:  ,,  Qtiid  autem  sit  Dem 
V^  solattone  defintt^  Nec  vero  Deus  ipse  qu 
y^  gitura  nobis  aHomodo intelligi potest ^n 
^  soluta  quaedam  et  Ubera^  segregata 
'y,  concretione  mortali ,  omnia  sentiens  et 
Non  alieninn  videtur  ab  hoc  loco,  moi 
glig^ter  atque  incaute  agere  eos ,  qui ,  cu 
ilerevolunt,  vanam  nullisque  rationibus 
fuisse  Antiquorum  de  Divina  Natura  sen 
iejus  rei  auctorem  ipsum  excitant  Cfceroi 
bro  primo  de  Natura  Deorum«  Quis  enit 
'quitur?  Nimirum  Vellejus  Epijcurensy  q 
kam  vim  ab  nniversi  gubernatione  remoi 
%aussae  snae  inserviens  aliorum  placita  i 
'fkatis  vaairatisqHe  suspicionem  addocere 


r.  Hoclii  Empedocl^  fecit.  Hoc  in  Phtone 
Xenpphbnte.  Hoc  in  Anaximene.  Longum  est 
Doia  lecensere,  in  quibus  non  Veritttem  secu» 
s,  sed  accusatoriae  calliditati  malevolehciaeque 
secutus  hBU 

Neqne  vero  non  frequens  fuit  haec  obinio  apud 
Iquos  Homands  scriptores.  Exstat  v  a  t  £  r  i  i 
LRjiiri  /dictum  quod  ex  Varrone  memorat  Au« 
itinusvCiv.  Dei,  VII  ^  9.  cujus  quaecumque 
dem  est  vis »  haec  eo  redit ,  Jovem  unicum  ec 
noioiD  esse  Deum  i 

piielr  i^fAnipotens  rcgum  reromqae  Dedmqud 
^enildr  Genitrix^ue  Dedm ,  Deus  unut  et  omnis^ 

am  eciam  Varronsm  in  eadem  fuisse  sen* 
da  9  toimque  disertls  verbis  prodidisse,  noii 
>  loco  tesiiCrur  Augustinus  Civ.  Dei  IV,  9, 714 

am  quid  suppares  huid  aetati  memorem  poetas  i 
iti  sudc  in  vulgus  viRGiLii  versuft  Aen.  VI^ 
(•  duiiti  illi  vel  ex  Pythagorica  disciplina,  qua 
is  informabatur ,  ut  qui  per  totam  mundi 
siuoaiB  intentus  esset,  sive  a  Platone,  qui  et 
t  Moiido  animam  a  supremo  Deo  factam  ad^ 

gdMC  t 

^rineipi§  cotlum  ac  terras  camposque  /iquentes 
Imeentcmque  orbem  Lunae  Titaniaque  astra 
fpiritus  intus  alit  ^  totamque  irfusa  per  artut 
^ens  agitat  molem  et  magno  se  corpore  miscet^ 

Cc  1  Uo« 


404  D  I  S  P  U  T  A  T  I  O 

Uomtn  sunt  aimillimi  Georg«  IV  ^  sfti. 

Deum  namque  irefir  em 
terrasque  tfactus  maris  coelumque  frrfundia 

Quid  porro  illis  horatianis  subliarins toga 
stiusque  dici  potuit  de  Jove,  Ctrm.  I,  is,  ij 

Qui  res  homimm  ae  De§nm^ 
Qjti  mare  et  terras  yariisque  mumbm 

Temperat  Horis. 
Vnde  nil  mafus  generatur  ipso , 
Nec  viget  quidquam  simiie  aut  secunduB» 

ct  Carm.  III.  4 ,  45, 

Qui  terram ,  inertem  qtn  mare  temperat 
Ventosum  y  et  urbes^  regnaque  tris^a: 
Diyosque  mortalesque  turmas 

Imperio  regit  unus  aequo. 

dviDius  denique  nonne  mundi  fabricani  t  IM 
rqpetit ,  Metamorpb.  L  21. 

Hanc  Deas  et  melior  litem  natura  dirmb^ 
Narn  coelo  terras  et  terris  abscidit  undes^ 
£t  iiquidum  spisso  secreyit  ab  aere  coeha/f. 

Gravis  in  prlmis  Philosopbiae  auctor  apud  Rofli* 
^nos  f uit  s  £  N  £  c  A ,  qui  Stoicam  rationem  de  01' 
tate  Dei  pruribiis  focis  expficuit.  Veluti  de  Ifc 
nefic.  IV,  8.  —  hunc  Naturam  yocas^  fan^* 


DEUNITATEDEI.      4^ 

lunam  :  omnia  gusdem  Dei  mmina  sunt ,  ya« 
utentis  sua  potcstate.  Quaest.  Natural.  II» 
Nc  hoc  quidem  crediderunt^  Jovem  qualem 
Cafitolio  et  ceteris  aedibus  colimus^  mitterc 
\u  falmina ,  sed  eumdem  quem  nos  Jovem  in* 
^gunt^  custodem  rectoremque  urdversi  ,  ani* 
p  ifc  spiritum ,  mundani  hujus  operis  dominum 
jrHficem^  cui  nomen  omne  convenit.  ris  il* 
t  fatum  yocare  ?  Non  errabis  :  hic  est ,  ex  quo 
icn^a  sunt  omnia^  caussa  caussarum.  ViS  il' 
I  Prcvidentiam  dicere?  Recte  dices:  est  enim 
fs  consilio  huic  Mundo' proyidetur  ^  ut  incon^ 
ts  eatj  et  actus  suos  explicet.  Fis  illum  Na^ 
7m  yocare?  Non  peccabis:  est  enim  ex  quo 
9  sunt  omnia ,  cujus  spiritu  viyimus»    Fis  il^ 

yocare  Mundum  ?  Non  falleris :  ipse  enim 
totum  quod  vides  ,  totus  suis  partibus  indituS;, 
c  sustincns  vi  sua.  Idem  Etruscis  quoque  vi* 
\  est :  et  ideo  fulmina  a  Jove  mitti  dixerunt , 
a  sine  illo  nihil  geritur.  Neque  minus  sunt 
egia  cjusdem  alia  testimonia  ,  quae  ex  perditis 
s   libris    servavit    Lactantius  Institut.  I,  5, 

Annaeus  quoque  Sencca^  qui  ex  Komanis  vel 
n^imus  Stoicus  fuit  ,  quam  saepe  summum 
$m  merita  laude  prosequitur.  Nam  quum  do 
tmtura  morte  dissereret^  ^  Non  intelligis^ 
^uity  auctoritatem  ac  majestatemjudicis  tui^ 
cctoris  orbis  terrarum  ooelique  ^  et  Deorum 
mnium  Dei^  a  quo  ista  smmina  ,  quae  singu-^ 
%  adoramus  et  colimus  9  suspcnsa  sunt.^    Item 


«06 


DISPUTATIO 


fft  Exkortatitmibui  :  ^  Hic^  quum  prima  fiuiiA 
^  mcnta  moUs  pulcherrimae  jacerct  ^  et  Aaec  $tn 
^  diretur ,  quo  ncque  majus  quidquam  nant  No\ 
n  tura 9  ncc  mclius ,  ut  omnia  sub  dtteikts  stds] 
^  irent  ^  quamyis  ipse  per  totutn  se  carfiu  hteih  | 
^  aerat^  tamen  minisiros  r£gni  sui  Dces  ffm/it!^\ 
£t  quia  in  Romanis  versamur ,  noq  pnotm&r  | 
tcndus  STATius,  qui  Theb,  IV,  516«  IhS^-j 
fis  mundi  summuns  Dmm  memoiat,  qucm  sdn\ 
pefastum  stt^  in  quibus  verbis  explicandis  n«i 
riae  sunt  hominum  doctorum  opiniones.  AtUii  yd  1 
nd  Mysteria  yel  ad  imitationem  Platonis  refatodil 
videntur»  Plato  nimirum  Tim.  p.  526.  £•  dint:  | 

rht  (iky  0X0  woi^rii¥  %a\  wotrigtt  rovie  toH  warrkf^l 
pth  rt  Ifiyov  9  %%)  iufJyrtt  eU  wifrotq  ilwaimikA 
^tiv.  quo  loco  pro  ilivotrov  antiquitus  iM/Mnfl 
fuisse  in  nonnullis  libris  apparet  ei^  versioneQel 
ceronis  de  Univers.  Cap.  2,  ^tqui  illum  fim 
dem  quasi  parcntem  hujus  Vnivcrsitatis  imcmrn 
difficilcj  et  cumjam  inycncris^  indicare  iaftk\ 
gus  ncfas.  1 

Sequitur  ut  de  f|.UTARCH0  dicamus,  <iA\ 
ut  ingenio  nemjni  est  poiitponendus  veterumicd'  [ 
ptorum ,  ita  haud  scio  an  doctrinae  copia  et  fcth  1 
tatis  studio  neminem  habeat  parem,  £t  hiqol| 
guidem  sententiae  cum  multa  in  ejua  scriptis  m\ 
testtmonia,  paucis,  et  quantum  speciminis  locQ  1 
satissit,  utemur,  In  libro  de  Iside  et  Osir.  ^ 
S?>  ?•  nsquc  vcra ,  ait ,  alii  apud  alios  sunt  Diit 
0Ut  uti  Qrafcis ,  Bar^aris  itcm  sui  y  ct  tfiii  septcih 


DEUNITATED»!.       ^of. 

UiUbus^   alii   austrinis.     Std  qucmadmodun^ 

Luna  9  Coelum ,  Terra ,  Mare ,  communia  sunt 
bus^  tantum  aliter  ab  aliis  appellantur;  ita 
is  Mcntis  hoc  Univcrsum  tcmpcrantis  vires^ 
'■  omfdbus  rcbus  pracsunt  ^  pro  varictate  lcgum 
r  afud  alios  habent  dignitatcs  ^  alia  nomina. 
ii&  est.  in  eand^m  rem  disertus  in  libro  de  Ora* 

Defectu  p,  425.  F,  cujus  sensum  obscuraverac 
UBI  vitHim :  Deindc ,  inqutt ,  //  statuamus  ^ 
cs  esse  mundoSj  quac  thndcm  crit  nccessltas 
lurcs  sint  Joyes  atque  adeo  ( nam  pro  (i,ii  le« 
um  est  ^O   in  singulis  mundis  princeps  et 

Dcus  9  ratione  ct  mentc  praeditus ,  quaJis  csl 
r  Jupitcr ,  qui  a  notis  Patcr  omnium  ct  Do^- 
s  appellatur.  Aut  quid  obstabit ,  quominus 
s  f0to  omnes  mundi  obcdiant  ^  isque  singula 
ciat  ac  dirigat.  cet.  Ac  de  hoc  Uno  et  Su« 
o  Jove,  sunt  ea ,  quae  (Ucuntur  p.  \i6.  C^ 
\  Homericus  iste  Jupiter  non  usqtfc  adco  long^ 
s  a  Troja ,  in  Thraciam  ct  Nqmadcs  Istri  ac^ 
r  intuens.  Verus  autem  Jupiter  ptflchras  ha* 
'psique  convenientes  in  variis  mundis  mutatio* 

n$n  extra  mundos  prospiciens  in  infinitun^ 
c  j  ncipic  solum  praetercaquc  nihil^  quac  non^ 
\rt4m  ft4it  opinio ,  considcrans ,  sed  openf,  DeQ» 

€t  homintfm ,  mottfsquc  ct  convcrUon^i  sidc* 

mt^Itiplifcs  9  contcmplans^  Porro  nil  graviuf 
ptari  potest  iis  rationibus  dictisque ,  quibus 

vindicat  unitatem  in  libro  de  EI  apui  Ocl^ 
f  P*  %)l^  u^^i  quamquam  de  ApoUme  loquiv 

Cc  4  tur» 


40«  D  I  S  P  U  T  A  T  I  0 

tur,  ita  de  eo  loquitur,  ut  eum  pro  ubo  et 
jno  Deo,  qul  nomine  tantum  a  Jove  reliqi 
Numinibus  diflTerat ,  habere  vldeatui :  cumc 
unitate  q'u8  naturae  disserat,  patet  eam  ip« 
perstructam  esse  unitati  individuae,  seu  nii 
nt  cum  Deus  omnia  quae  in  ejus  natunm 
possunt,  simul  et  seroper  coroplectatur,  s 
semper  unus  et  idem  sit,  etiam  significeti 
Jem  naturam  ac  vim  non  in  pluribus  sub 
sed  in  uno  tantum ,  inesse.  Itaque ,  ait , 
quod  est^  non  licet  dicercj  fuisse  id  aui 
quae  yerba  incUnationem  significant  aupie 
sum  ae  mutationem^  quae  tocum  in  EO^ 
EST  non  habent.  Std  ita  est  dicendum: 
est  j  neque  yero  est  in  tempore ,  sed  in  act 
teimmobili  et  experte  mutationis  ac  tempor 
tdhil  est  neque  prius^  ncque  posterius  ^  ne 
centius.  Sed  unus  cum  sit  Deus ,  uno  pt 
durationis  momento  ( h)  rf  yuv )  totam  c 
tatem  complet :  et  solum  illud^  quod  in  aci 
te  est^  revera  estj  non  factum ,  nonfuturu. 
praeteritum ,  neque  orsum ,  neque  desiturui 
igiturDeus  a  nobis  cum  vencratione  sa/utam 
£S  UNUS.  Non  enim  multitudinem  cap 
na  natura  ( oi  ykp  vrokX»  rh  tiliv  imv  ) ,  tf 
quisque  nostrum  ,  qui  constamus  congeric  \ 
€$  infinitis  diyersissimisque  afcctionibus  9  i 
flantur  conventus  ex  variis  hominibus.  Sa 
fuod  estj  unum  est;  et  unum  est  illud^  qu 


DEUNITATEDEI.      409 

s$:  igitur  Dpt4S  vocatur  Sgus^  nomine  quod 
at  multitudinem ;  quia  unus  est  et  solus. 
feque  vero  praetereundus  est  aristides, 
pme  bomo  doctrinae  et  eloquentiae^  Hadriani 
sentoris  texnporibus.  Hujus  in  scriptis ,  quae 
venerunt  ad  nostram  aetatem ,  exstat  Hymnus , 
>sa  scriptus  oratione,  quo  numen  ac  majestas 
\$  itk  celebratur,  ut  princeps,  pater,  rex  Deo- 
I  hominumque,  et  solus  atque  unus  ab  omn} 
miute  fuisse  dicatUTt 

• 

ptnr  ad  hane  usque  aetatem  ab  ipsis  inde  !n- 
ibulis  disciplinarum  9  omnes,  qui  quidem  di- 
m  Naturam  non  penitus  tollerenft,  constanter 
tQDuerunt:  Deum  qui  primam  motus  caussam 
:ineret,non  esse  nisi  unicum.  Nequefere,  ex« 
o  Aristotele ,  hoc  argumemi  conclusione  confi* 
qnis  conatus  est;  quippe  rem  per  se  satis  ma* 
sum  nil  a  demonstratione  firmamenti  requirere, 
carunt.  Venimusjam  ad  ea  tempora,  quibus 
iitiani  Patres  doctrinam  Evangeiicam  scriptis 
ilgare,  et  contra  reprehensiones  adversariorum 
ixcare  coeperunt.  Quibus  quidem  scriptis  fa* 
a  est,  ut  locus  de  Unitate  Dei  postea  tracta* 
r  nberius  ab  iis  etiam,  qui  alieni  essent  t 
istiana  religione.  Nam  Patres,  ut  jure  Phi- 
»phiam  reprehendebant ,  quod  licet  constanter 
lisset  unicum  esse  summum  Deum,  tamen 
iam  vim  habuisset  ad  defigendam  hanc  opinio-i 
i  in  singulorum  universorumque  hominum 
Qtibas:  iu  nimium  etiam  hoc  in  loco  se  jacu^ 

«  Cc  5  lunt^ 


4XO  DISPUTATIO 

runt ,  et  detnonstrationes  necessarias  ipsi  sius  iiif 
geniis  ezpromere  conati  sunt.  Quae  deinoostn* 
tiones  quam  habeant  laudem,  postea  videbimus, 
Nunc  hoc  unum  volurous,  Philosophos,  qoi  his 
et  sequentibus  temporibus  de  divina  Natun  apom 
suerunt ,  copiosius  de  Unitate  disserere  c(xpiise; 
non  quod  certiora  firmioraque  argumenta,  qoim 
veteres ,  adferre  possent ;  scd  ne  de  praedpno  !!• 
iius  doctrinae  capite,  aut  tacuisse,  aut  obitcr 
prodidisse  viderentur. 

.  Equidem  haud  ignoro ,  esse  qui  his  de  rebos 
neminis  cujusquam  eorum,  qui  post  Ciuisruin 
natum  vixerunt,  scriptorum  testimoniua  nkre 
contendant ;  quippe  quidquid  bene  dictum  sit  de 
divina  Natura ,  religione »  virtute »  id  ex  libris  N. 
T.  fluxisse.  Quos  ego  bomines,  et^i  pauca  affir* 
mo^  tamen  ab  antiquitatis  usu  prorsus  alienos 
e^se  affirmo.  Primum  hoc  temere  sumunt»  quod 
probare  nequeunt,  Evangelii  doctripam,  ut  pri« 
pum  ab  Apostolis  extra  Palaestinam  differri  coe- 
pit,  ita  continuo  ad  omnium  notitiam  dimaiiasf 
^9  ejusque  magnopere  aliquam  ratiouem  habitam 
fuisse  ab  hominibus  doctis  et  phiiosopbis.  Scd, 
ut  hoc  iis  demus»  quid  est  in  Seneca  ,  Flutar^ 
cho,  et  aequalibus  ,  quin  idem  vel  docuerint  pbi« 
losophi  ante  Cbristum  natum  j  vel  ex  eorttm  do« 
Ctrina  nasci  potuerit?  Quod  si  Seneca  et  Plattri 
phus  legissent  libros  Vf  et  N.  T. ;  cssent  profe* 
cto  in  eoium  scriptis  expressa  vestigia  ejus  l^ 
Ctionis*    t^unc  nuUa  prorsus  suui«    Jgitur  Vetci 


i 


D  E    U  N  I  T  A  T  E    D  B  L      411 

P}ato,  Aristioteles ,  aliique  ex   sacris  librj$ 
1  hauserunt  Boctrinatn?    Sed  quid  est,  quod 
iin  apud  eoi^  reperiatur  Judaicae  gentis  indi^ 
i?    Qaid  quod  inter  utramque  doctrinam  tan« 
intersit,  qv|antum  unusquisque  non  imperi- 
mus  facile  videt?     At,  inquiunt,  Thales^ 
lagoras,  Plato,  cum  in  Aegyptum  proScisce» 
ur,  per  hanc  ppportunitatem  cqm  Judaeoruoi 
oribus  coqfabulati  sunt,     Hoc  nimirum  est 
abulas  confugere,  quarum  quidem  vanitatem 
osenint  omnes^  qui  vel  paululum  de  his  re«» 
judicare  possent;  ei^  quibus  unus  adeo  J.Cle-f 
;,  An.  Crit,  Vol.I.  p.  28.  et  £p.  VII.  nobis 
:it,  Yerum  $i  hebetiores  sunt  isti ,  quam  qui 
nes  percipiant  9  moveat  eos  Q.  Pauli  auctori* 
qui  diserte  pronunciat  Rom,  L  19 ,  20 ,  a4 
cognitionem  alias  j  praeter  Judaicam ,  gentes  ^ 
:ae  bonitate  peryenisse,. 
limvero  et  has  et  alias  rationes  lubens  prae- 
itterem ,  si  ad  Vos  dicerem  solos «  viros  prae« 
tes  acumine,  et  quod  in  his  rebus  piurimum 
:  9  aotiquitatis  usu  exercitatos.  Verum ,  quuin 
^nditione  disputem ,  ut  forta^se  Vestra  com^ 
iatione  haec  disputatio  ad  publicam  notitiao^ 
tntura  $it;  video  illud  a  me  postulari,   ut 
ore    hujus   caussae    explicatione    consulao^ 
ue  liominibus  minus  paratis  vcl  a  judicandf 
tia  vel  ab  antiquitatis  scientia. 
mum  hoc  affirmamus,  notionem  unitatis  Dei 
\dco  esse  s^bditaQi  ^t  U^ccessMQ  a  ^^  hum* 

nwQ 


4ia  DISPUTATIO 

num  ingenium  ad  eam  consequendtm  oon 
ipsum  habuerit  virium,  sed  auxilio  adduc 
buerit  divino.  Veluti,  notionibus  trianguli 
drangulique  cognitis,  ipsa  nos  natuit  duc 
cognitionem  theoremati^  de  q^uadrato  hypoth 
sae.  Et  multi  tamen  reperiuntur,  qui  triai 
quadratiqiie  rationem  cognoscant,  theorem 
quadrato  hypothenusae  non  cognoscant.  Iti 
vinum  quoddam  esse  Numen  pauci  homines  i 
rant:  illud  unicum  esse  non  condnuo  io 
gunt.  At,  inquit,  illud  est  M^themtticae  i 
nis ,  qua  ex  initiis  reliqua  necessario  coBseq> 
tur:  illud  non  item.  Concedo.  Sed  nisi  est 
thematicae  rationis,  Deum  unicum  esse;  es 
men  rationis  vel  Probabilis,  vel  Moralis, 
rationls.  Atque  ita  se  res  habet,  ut  qua  i 
ratione  persuadeatur  Deum  esse,  eadem,  si 
plicetur,  etiam  persuadeatur ,  eum  unicum 
Quod  quidem  in  conclusione  hujus  dlspunt 
ostendere  conabimur. 

Est  haec  sententia  Horatii,  Nec  Deus  intt 
trisi  dignus  yindice  nodus  Inciderit :  quam  ille 
tis  dixit,  sententiam,  nos  ad  philosophos 
ramus.  Suis  yiribus  humanum  ingenium  in 
git  Peum  esse :  suis  viribus  ejusdem  inde  u 
tem  colligit.  Quid  igitur  est,  quod  velun 
poetae,  ubi  res  ipsa  nobis  exitum  ostendit,  I 
ex  machina  inducamus.  Quid  quod  non  idei 
ciamus  in  iis  nodis,  qui  magis  etlam  vel 
habeant  vel  digni  sint  vindice  Deo:    Quali 


DEUNITATEDEL      41» 

sc  ipsa  notitia ,  Deum  esse;  Ejus  providentia 
indum  gubernari:  Hominum  animos  esse  im« 
)rtales:  Praemia  iis  et  poenas  post  morteoi 
rari:  VinUti  esse  studendum  etiam  quum  da« 
lum  adferat:  Vitium  esse  fugiendum  etiaoi 
Lum  utilitatem  habeat.  tgitur  aut  tota  religia 
ituralis  tx  Divina  revelatione  repetatur:  aut  si 
jtsdam  ejiis  partes  sua  bonitate  consecutum  est 
imanum  ingenium;  sit  in  iis  panibus  unitas 
iam  Dei;  quae  profecto  faciliorem  habet  inteU 
ctuminventionemque,  quam  illae,  quas  memo«. 
vimas  partes. 

Sed  liberaliter  agamus.  Demus ,  quod  volunt^ 
m  nisi  divino  auxilio  horoinibus  innotuisse 
mm  esse  unicum.  Nimirum  eos  habemus  ad« 
mrios ,  cum  quibus  hoc  quidem  nobis  conve* 
at :  Divinae  revelationis ,  praeter  Judaicam  gen« 
m,  aliam  participem  nullam  fuisse.  Itaque 
(tendemus,  illud  quod  isti  sumunt,  notitiam 
moa  Dei  a  Judaeis  ad  Graecos  fluxisse,  multas 
inasque  habere  et  difficuhates  et  temeritates. 
£t  primutii  quidem ,  quid  caussie  fuisse  dica« 
los,  qtiare  hoc  unum  a  Judaeis  ad  Graecos  ma* 
iverit,  non  item  alias  doctrinae  theologicae  par- 
»:  verbi  caussa,  mundi  creationem,  eamque  ex 
ihilo  et  sex  dierum  spatio  confectam;  humani 
neris  ab  unius  viri  foeminaeque  conjugio  pro^ 

• 

iginem ;  et  alia  multa. .  Nam  qui  Graecorum 
osmogonias  et  Theogonias  ex  Sacris  V.  T.  li« 
U  profectas  esse  volunt;  ne  digni  quidem  sunt 

no" 


4x6 


DISPUTATIO 


tTiam,  sed  m  Graeciam  importanint  ?   Qoidf  Si 

quis  in  Sinam  venicns ,  postquam  cjus  gends  ar« , 

ttss  atque  ingenium  non  sine  admimione  cogno- 

visset,  audiat  narrari;   Sinenses  quamvis  q;rtgia 

nulta  invenerint  in  artibus  ac  disciplinis  omni* 

bus  9  tamen  unum  esse  Deum  sua  ipsos  sagncafe 

videre  non  potuisse:  ejus  enim  rei  notitiam  cum 

Sinensibus   communicatam    esse  per   mercatortl 

Tartaros ,  quieam  accepissenta  gente.Cosackoram  ^ 

rudi  quidem  illa  et  inculta ,  sed  Christiaiia  tamcs, 

Hic  igitur  nonne  sibi  videatur  tale'qiiid  aiidire, 

quod,  nisi  continuo  rejiciat  ut  falsum  et  iaepmm^ 

cerce  eo  usque  repudiet,  donec  firmissimis  ndo- 

nibus  demonstratum  fuerit?    Itaque  profecto  d 

Hos  videmur  de  nostro  jure  concedere,  cilm  coA- 

tra  istos  disputamus.     Est  enim  potius  eonimi 

qui  rcm  novam   et   a   verisimilitudine  abhoneif* 

tem  nobis  persuadere  conantur,   eam  demonstn- 

te,  quam  nostrum ,  qui  eaifi  negamos ,  ntionibDS 

refellere. 

Sed  fuerunt ,  inquit ,  apud  Aegyptios  et  Pbo0< 
nices  multi  etiam  sapientes  viri,  qui  de  rebos  di- 
vinis  Verius  judicarent ,  qiiam  civiam  eorun  fol* 
gus.  Scio.  Atqui ,  inquit,  hi  ipsi  fuerunt,  qul 
notitiam  unius  Dei  a  Judaeis  acceptam  Graecis  trf 
derent.  Nil  vidi  magis!  Viri,  qoibus  natura  sip 
tis  tribuerat  ingenii,  ut  populares  errores  et  io* 
telligerent  et  contemnerent ,  eodem  ingenio  noi 
illud  etiam  intelligant,  quod  natura  in  loco  si  ool 
aperro»  certe  minime  recondito  posuit,  vim  divi* 


E'  tJNITATE    DEL      4if 

s  iln6  tiumiiae  contineri ,  quam  per  ^la^ 
Isam.  Quod  quidem  tam  de  Gfaeco^ 
D  Phoenicum  et  Aegyptiofum  sapienti^k 
mus.  Nisi  fof te  f>utemus ,  eos  non  taiU 
se  fii^iis ,  quantam  tiri  ex  medio  ae* 
ladi ,  qui  errores  publi^ae  r^Iigionis  au* 
fnsecratos  agnoscere  potuerunt. 
>,  jam  illud  'ostendatDUS ,  Judaeos  post 
Macedonis  tempora  Graecia  demilm  in^ 
et  1n  historiarulfn  monumentis,  quaeil* 
ai  antecedunt,  nominis  factive  Judaicl 
im  quidem  exstare.  Multi  ex  Graecis  ^ 
loctrina  et  ingenio  viri ,  Thales ,  Solbn  » 
\^  Democritus,  PlatO)  sapientiae  ducti 
ginquas  adferunt  regbnes,  Aegyptum, 
],  i3abyIoniam.  Quld  igitur  caussae 
in  eorum  vel  scriptis  Vel  vitis  ac  rebus 
a  protsus  Juda)eorum  fiht  mentio  ?  Tha* 
nis  et  Pythagofa6  tempora  incidunt  in 
e  Judaicae  instaurationem  ez  captivitate 
u  Tum  Cyrus  Lydos  et  Croesum  sub« 
jus  res  cum  rebus  Graeciae  magnam  si« 
abuerunt  conjunctionem ;  ot  vix  credi* 
Sraecis  facta  et  expeditiones  Cyri  reli^ 
tas  fuisse,  phiesertim  sapientibus,  qoi 
.siae  partem  peregrinabantur.  Quare,  si 
orum  aliquod  nomen,  aot  fama  doctri* 
:  apud  alias  gentes ,  nonne  Solon  et  re- 
os  nominavimus  ^  pro  co  quo  incensi 
:rinae  amore ,  quum  apod  Aegyptios  ct 

Dd  Cbal« 


41« 


DISPUT  ATIO 


Cbaldteos  versarentur ,  ad  Yicinot  etiam  Ji 

tccessissent?    Aut  Homerus,  qui  fuictctitc 

lomonis ,  fiorentissimi  ez  Judaicis  regiboi 

Ute  et  ttpientite  laude ;  Homerus  igitor,  q/i 

imus  omnium  poeumm  doctissioivt  j  qn  ai 

xum  gentium  cognitionem  tonginquis  coilqeHt 

regrinationibus ;  qui  res  cum  quas  Ipttiidnt 

tum  quas  ab  aliit  ftndo  acceperat^  libenterper 

nina  commemoravit :  qui  Aegyptiorum  et 

cum  mentionem  haud  raro  fecit ;  Homems  igiari 

quod  quidem  ez  ejut  ctrminibus  intelligi  potat 

Judaicarum  rerum  noHtm  prorsus  htbuit 

Qui  Pythtgortm  cum  Ezechiele  coUociM 

volunt ,  in  temporis  rationibus  turpiter  cnint« 

homines  multorum  annorum  spatio  diijuoctos 

quales  faciunt.    Sunt  adeo,  qui  Platonem 

nam  de  Trinitate  ex  libris  sacris  V.  T.  ac 

dicant.    Sed  nil  est  um  ineptum,  quin  ib 

fingatur,  qui  Graecam  a  Judaica  doctrina  repatf 

quorum  qutdem  cum  nuUus  non  pueriliter  ioeptid 

imperitissimus   quisque  impudentissimus  est  n 

fingendum.    Mittamus  Poetas,  qui  fereoooofll 

doctrina  abondabant,  et  eam  carminibut  eipioit» 

•fc  ttque  ostenttre  solebant:  ex  quoruiD  Kiiptiii 

qute  innumera  profecto  fuerunt ,  ne  tenueo  M 

dem  umbrtm  rei  Judaicae  consequi  potuerant,li 

cumque  hoc  agere  conati  sunt.    Mitumasctiif 

Philosophos ,  quorum  ez  ea  aeute  omnium  pAi 

cipet  supersunc  Pitto  et  Aristoteles :  cedo  tiil 

yettigium  Judaicun  ez  eorum  scriptis?  Atqui  R 


DEtJNlTATE    DEI-      419. 

Ipse  doctrinae  caussa  in  Aegyptum  profectiia 
.  Et  Aristoteles ,  ut  erat  in  omni  historia  ver* 
I8imu3  atque  curiosissimus^  cum  ipsum  Ale« 
inim  tiabebat »  tum  alios  ejus  e3q>editionis  so« 
1 9  qiii  per  literas  ei  solebant  scribere  ^  si  quid 
^grinis  in  terris  ac  gentibus  reperissent ,  quod 
nuib  Pliilosophi  cognitione  judicarent ;  hi  igi* 
si  aot  adiissent  Judaeos,  aut  novum  et  memo« 
le  jtidicassent  gentem  esse,  quae  unum  Deum 
tret^nonneejus  rei  notitiam  cum  Aristotele  com^ 
nicaiient?  et  erat  profecto  locus  Judaeis  in  co^ 
siatimo  Philosophi  opere»  quo  maxime  qui« 
s  Gfaecorum ,  sed  populorum  tamen  etiam  alio« 
B  qaorumdam ,  res  publicas  descripsit»  Nunc 
loe  in  iis ,  qui  ad  nos  integri  pervenerunt ,  Ari« 
ledis  libris  9  neque  in  eorum  qui  perierunt  frag« 
Dds,  Judaeorum  ezstat  menrio. 
^ideamus  Historicos  ^  qui  vel  tractanint  vel  at« 
enint  Aegyptiacas ,  Persicas ,  et  cum  iis  con« 
ictas  tes  alias.  Ex  magno  numero ,  duo  soli  ^ 
rprimarii,  supersunt^  Herodotus  et  Xenophon; 
Drom  ille  eas  ipsas  regiones  studiose  peragra« 
f  tttts^  quas  ibi  vel  ipse  viderat  vel  ab  aliift 
eperat  9  diUgenter  memoriae  mandavit :  bic  Per- 
B  et  magnam  partem  vicinae  Judaeis  Asiae  per 
itiam  cognovit;  hi  ergo,  cedo,  ubi  Judaeos 
Donrunt?  Neque  vero  magis  qui  perienint, 
siaSy  Eodoxus,  aliique  multi  Judaeorum  men 
lem  injecisse  videntur*  Cujus  rei  certissimom 
ett  argumentum  ,  quod  Josephus  ^  et  post  eodi 

Dd  a  Clo- 


jpo  DISPUTATIO 

Glemens  Alettndrinus ,  Eusebius ,  diiqoe  F 

qui  omnia  undique  Graecorum  Scriptomm  < 

dads  testioionlii  cupide  solliciteque    conqi 

lunt,  veri  quidem  stnique  adferre  nil  potD 

De  quo  (ticemus ,  posteaquam  de  Alezandri 

esposuerimu8«    Nam,  quod  modo  dizimiK 

4aeo8  Graeeis  post  illam  demum  aetatem  in 

ae,  hoc  non  eam  vim  habet,  ac  si  tuDC 

continuo  per  Graecas  gentes  nomen  tliqiod 

le  coepissent*    Immo  ita  se  res  habet ,  ut  i 

tamen  tenuis  et  obscura  inter  Graecos  fac 

daeorum   cognitio,    donec   eorum   r^io  < 

Ptolemaeorum  et  Seleucidarum   bellis   fftc 

retur,  et  coloniae  in  Aegyptum  et  Syriam  ( 

rentur. 

£t  primum  quidem  Scriptores  rerum  Ale 
qui  quidem  fide .  digni  sunt ,  ad  unudi  oo 
Juciaeis  tacent.  Atqui  hoc  ipsum  erat  t< 
hic  ipse  locus^  quo  Graeci  ex  diutiuna  s 
rantia  solverent ,  et  Judaeos  cognoscerent. 
Syria ,  et  expugnata  Tyro ,  Alexander  Aej 
petebat:  peirmeabat  Palaestinam,  cujus  ui 
Gaza  valido  munita  Persarua  prae^dio,  e}i 
gressum  retardabat.  Igitur  quum  ipsam  J 
peragrasset ,  certe  in  ejus  finibus  per  aliqui 
pus  Gazae  expugnandae  caussa  moraretur. 
illam  gentem  Alexander  adeo  neglexisse  ^ 
ut  unice  de  Gaza  expugnanda  et  Aegypti 
panda  cogitaret.  Nam  quod  apud  Josepbi 
et  qui  eum  sequuntur,  posteriores  Scri 


D  E    U  N  I  T  A  T  E    D  E  L      4ti 

i  iUexandri  Hierosolymas  adventu ,  tale  eat ,  u( 
icQe  appareat,  illud  fictum  esse  a  Judaeis,  qui 
iKglectum  ignorationemque  sui  aegre  ferrent.  D$ 
l&O  quidem,  cum  inter  omnes  constat,  qui  re- 
^  historicam  fidem  aestimant ;  tum  ne  plura  di<F 
ami,  ftcit  diligentia  viri  praestantissimi ,  Baro^ 
tIs  de  Sie  Croix^  qui  totam  rem  diligenter  et  acu« 
«exposuit  peculiari  Dissertatione  Gallice  scripta^ 
txamcn  Critique  des  Historiens  ffAlexandre  If 
7rand.  p.  68.  et  seq.  et  not.  xiii« 

Minmi  aliis ,  Judaeis  non  ferendum ,  videri  de« 
loh»  uullam  eorum  mentionem  facum  esse  a 
kriptoribus  rerum  Alexandri;  cum  memorentuir 
^hae,  Aspii,  Malli,  Sabracae,  Arachosii,  barw 
Nn  et  ipaudita  nomina.  At  Judaei  se  sponte  AIex« 
Bldn>  subjecerunt^  ut  nulla  vi  armorum  adver^ 
m  eos  uteretur;  neque  aliquid  ageret,  quod  me« 
Borandum  videretur  Scriptoribus  ?  At  iidem  Scri- 
iitOTes  de  iis  etiam  gentibus  prodiderunt,  quae 
ponte  ^  regi  dederunt,  neque  earum  ingenia^ 
QoreSy  res  publicas,  silentio  praeterierunt.  Ve^ 
lUD  esto:  in  historiis  rerum  Alexandri  pon  ma^ 
Bopcre  locus  fuerit  Judaeis:  babuit  tamen,  ut 
Mdo  diximus ,  milidae  socios  doctos  homines  et 
iliilosophos  haud  paucos;  neque  tamen  vel  ipsi 
i^iuid  de  Judaeis  memoriae  prodiderunt;  neque 
m  Aristotele,  aliisve  ejus  aetatis  Philosophis 
Mnmunicasse  videntur.  Et  quandoquidem  hujus 
ntentiae  finnum  habemus  argumentum  hoe ,  quod 
psephvs  ?eri  sanique  adferre  nil  potuit  ^  cum  de^ 

Pd  3  Qionv 


4«  DISPUTATIO 

monstrare  vellet  Judaeos  Graecis  noa  incogokil 
fuisse;  hoc  quale  sit,  age,  videamus. 

ApioD  Ale](andriDUs  Judaeis  Dovitatem  exprobn^ 
verat,  dicens  eorum  Domen  recens  et  jiitodinii 
ad  aliarum  gentium  aures  accidisse,  oeqBe  adeo 
multa  secula  tsst^  cum  in  aliorum  bomiBini  igoo* 
ratione  fuisset.  Quid  crimen  diluendum  sibi  suoh 
sit  Josephus  duobus  libris ,  et  caussam  iia  fgit| 
ut  ejus  disputationis  magna  pars  versetor  in  icpre* 
hendenda  Graecorum  negligentia  novitateqae ,  ei 
in  cblligendis  Graecorum  Scriptorum  lodSf  qoi< 
bus  Judaeorum  mentio  facta  esset.  Jan  iilod  ooi 
est  hujus  loci,  quaerere»  recte  nec  ne  Gncdi  vi^ 
cissim  objecerit  negligentiam  novitatemque,  Ha| 
unum  inielligi  volo,  ita  se  rem  babere»  nt,  i 
Scriptorum  testimonits»  quae  Josepbus  adtuHti 
sua  constet  auctoritas,  nil  efficiatur^  msi  Mi 
unum  alterumque  Graecorum  ante  AiexandrDD  ti 
Judaeis  obscuram  tenuemque  famam.hausisse;ceN 
tiorem  notitiam  tum  demum  ad  Graecos  ddatii 
esse,  posteaquam  ipsa  Judaeorum  regio  crebrii 
Ptolemaeorum  Seleucidarumque  bellis  fwpo^^ 
coepisset.  Nunc  vero  pleraque  talia  suqt  testimo" 
nia,  ut  jure  possint  reprehendi. 

Primum  L.  I,  2$,  memorat,  Pythagoram  pk*! 
raque  instituta  et  placita  a  Judaeis  sumsisse.  !i 
quandoquidem  ipsius  Pychagorae  nuUum  ftt^ 
scriptum ,  ex  quo  de  notitia  cum  Judaeis  quid  col' 
ligatur  i  testem  excitat  Hermippum.  Cltrus  lA 
fult  bistoriae  pbilosophicae  scriptor ,  sed  diu  potK 

m 


E    UNlTAtB    DEL      4^f 

iifn ;  vid»  Vossias  de  Hist.  Graec.  I,  i6. 
roest  quod  ex  Hermippo  adfertur?  nimi* 
:    ravr»  y  trpxTrs  nffi  txsyt  9  rig  ^lw^ 

BpipcSv  ii^ctf  fitfibifuvo^*  Igitur  hoc 
t  quod  Hennippus  dicit;  Pythagoram 
'M  ct  Thracum  opifdortes  imitatutn  esset 
!oe  potius  profectuni  ^z  conjectura  Her« 
qui  Judaeorum  notitiam  habuit ,  quam  dtt^ 
Scriptoribus ,  qui  pro^mf  aut  fuerunt-ae« 
agorae ,  aut  Alexandro  antiquiores :  quo^ 
ipe,  ut  diximus,  nullus  Judaeorum  men« 
ecir.  Neque  vero  Hermippus  dizit  Py« 
I  apud  Judaeos  fuisse*  Quod  si  hoc  di« 
Josephus  profecto  non,  omisso  diserto 
io ,  ad  anceps  et  obscnrum  confugisset* 
>mnino  locus  in  eo  libro»  nt  omnes,  qua$ 
aosset,  Pythagorae  res  proderet  Hermip* 
ippe  qui  vitam  doctrinamque  ejus  pluri« 
8  conscripsit»  Atqui  ab  hac  Josephi  ati« 
pendent  Patres ,  qui  Hermippo  teste  con« 
Pythagoram  a  Judaeit  profecisse:  vduti 
(  contra  Cels»  L  15,  i6«  qui  hac  etiant 
Uitur,  quod  locum  Hermippi,  quem  ex 
uf  libro  v$p)  rSv  Tlutciyipoy  0$0>Jv9  lauda« 
sephus  9  sumtum  putavit«  J$t  quandoqui^ 
rmippus  Judaeorqm  ciim  Tbracum  men^ 
conjunxit,  et  eorum  inviceni  institutt 
esse  significavit ;  quid  est ,  si  minus 
i  ingeniis  unitatem  Dei  cognoscere  potue^ 

aeci)  ^uia  cam  potius  a  vicinis  et  notis 

»d  4  TJuf 


h 


4^4  DISPUT  ATIO 

Thracibus,  quam  a  dissitis  et  ignotis  Judadiy 
peperint.    Nam  ,  ut  est  apud  Herodotum  IV» 
^molxin  Deum  colebant  diro  quidem  sacrificio 
sed  tamen  animos  post  corporis  mortem ,  «1 
tbire  arbitrabantut :  praeterea  aon  Jovem  qai  cm 
lo  tonaret  fulguraretque ,  Deum  esse  credAnt; 
sed  Zamolxin » quem  ipsi  colerent ,  solum  necpno^ 
ter  eum  quemquam  Deum  esse  statuebant :  ijm 
^  mvTo)  BfiiitKii  iMt}  Tfii^  fipo^v  T§  xmt  Aifarii 
fO^sioPTi^  iifot  w(^  Thf  oiponfiifj  iwiammfHt$% 
oilh»  ix^on  iti^  ¥0fjUljnni(;  ilitotk  d  ii,n  Tyt^k^ 

Ceterum ,  de  Pythagora  verbum  addanot*  GfiN 
^i  Scriptores,  qui  proderent ,  eum  JudaeociiA  ht« 
buisse  notitiaip  duo  sunt:  alter  Hermippos  iti 
de  quo  diximus  :  alter  Porphyriua  de  vita  Pytht» 
gorae  cap.  i6.  d^ln^TO  U  m)  wpig  Tobg  Aisvrriiiiff 
0il9)vj  i  Tlutxyipmq^  xai  wpig  "ApetffM^  ^ii  I^ 
ioJovf,  iM(}  *E0paloug  9  wap*  Sv  xa)  Ttpf  wifi  if^ 
ffliy  o^Sffi¥  iiKpi0(iffi^To.  qui  profecto  locos  miai^  ^ 
rem  etiam  habet  auctoritatem.  Nam  CyriUos  cod* 
tra  Julian.  X.  p.  340«  A.  illa  verba  ex  Porpbyrio 
ita  refert ,  ut  «o)  'Efipaht^  omittat :  quod  coDoa 
fit  a  Patribus ,  quum  Judaeorum  laude  GrMCOS  vi^ 
tuperare  possunt.  Huc  accedit ,  quod  ipnuB  il« 
lud  ^jfriy  ostendit ,  Porphyrium  baec  referre  es  &* 
t)ularum  Scriptore  Diogene»  cujus  libros  rif)  ^ 
Mp  QouXny  iwlvTnv  recenaet  Photius  Bibliodh 
Cod.  CLXVI,  p.  184.  aeq. 

Proximum  Josephus  laudat  Theophrastum,  V^ 
Tyrios  dixit  habere  jusjurandum  CorMndict^i 

ut  Tyrios  loco  Judaeorum  nominaverit,  &i  ^' 

niia 


ES  rUNITiAT&    D  E  I.       435 

quod  ait  Josephus  9  solos  Judgeos  ju8« 
hoc  habuisse,  sacis  imelligitur ,  exi« 
nullao)  Judaeorum  rationem  notionemve 
ut  eorum  loco  Tyrios  nopinaret.  Ne« 
i  yideo ,  quid  sit ,  quin  eodem  Qomine 
que  jusjurandum  habuerint.  Sed  boc 
9pere  miror,  Illud  magis  mirabile  ac« 
modo  faccum  sit,  ut  Josephus  obscu- 
Tbeophrasti  locum  protulerit,  aliuoi 
isertum  neglexerit;  quem  commemora« 
ius  Praep,  Evang^  IX  9  9«  ^ui  quideni 
orationem ,  quae  est  de  Abstipept.  {I , 
cepity  ac  31  ex  Theophrasto  sumta  es« 
us  in  Porphyrii    libro  corrupcus  est: 

¥^  ^7i¥  i   S^itppemeg  t^(aot\rtW¥  tl  rh 

^Tfov^  ifAii  K^^ftioisy  ii^iv  iiT09T»lHt^  ^ 
#(•  Neque  vero  ^anior  ^st  leccio  ^pud 
,  Quare  si  quis  Theophrasti  mentio^ 
liunde  invectam  dicat;  nil  dicere  videa« 
quidem  a  veri  similitudine  abhorreat: 
quum  oniittatur  a  josepho  9  qui  omnia 
ptores  vestigia  Judaeorum  sedulo  quae« 
rum,  fac,  Judaeorum  mentionem  esse 
heophrasto :  videtur  profecto  ita  de  iis 
qui  neque  eos  accurate  noverit,  neque 
im  imitationi^  proposuerit, 
9  qui  a  Josepho  excitatur,  est  Herodo* 
•4,  ubi  de  circumcisione  agit:  ^ohiKtg 
^  ol  h  rjl  IJfl^AAitf-r/yy  9  kk)  «vrp)  ifio?^^ 

Dd  5  T^i- 


4»tf  DISPUTATIO 

f)  BipiMorr»  $ui  Uctpihinf  Trorafih^  tuA  M 
cJ  ro&Totvi  ioTV^ilri¥if  iimg  ixh  Kikx^  0^ 
^)  fufbaitiKipM*  His  verbis  suum  ipse  jo 
flddit  Josephus :  r$v  H  r^y  llakmrrlnii  m 
rwf  iiim  roiro  woiou^iv  ^louiaToi*  Atqoe  Pil 
Syri  ab  Herodoto  dicuntur  non  Judad, 
qui  maritimam  oram  a  Tyro  inde  usqoe 
gyptum  tenebant :  ut  recte  docet  Wessdin; 
h,  L  et  III 9  4:  qui  baec  insuper  addit:  i 
fum  Judaeorum  familiarem  usum  habidsse 
scari  non  potui.  Phoenices  SyrosquePala 
non  neglexit^  eos  innuens^  qui  loca  repofi 
ritima  habuerunt^  quales  Philistaei:  at  i 
vitalia  circumcidisse  a  yeritate  afienum  % 
Sed,  ut  Judaeos  ipsos  Herodotus  signific 
kdeo  parum  eos  cognovisse  videtqr ,  ut  et 
ignoraverit  eorum ,  et  hoc  unum  eorum  q 
circumcisione  est,  memoria  dignum  judi 
Quarto  loco  excitatur  Choerilus  qui  pc 
gentibus ,  quarum  milites  in  Xei^is  erant 
etiam  cohortem  quam  ita  describit: 

T^  V  Sntiif  iitfixtyi  ^ivog  ia^fiMrov  lUi 
T/kUV^aw  TfAhf  ^oiviaffmy  diri  rrofiimp  iitpU 
'Xliicifr*  iy  ZolifMto  tpiir$  whitri^  M  A/^ 

Exin  miranda  specie  gens  castra  secuta  t 
Phoenicum  ignoto  quae  voces  ederet  ore. 
jHaec  Soljmos  habitans  montes  sta§num  / 
yastum^ 


DE     UNITATE    D  E  L      fajs^ 

vero  hic  oionino  a  vera  ratione  aberrat  Jo« 
lius  9  quum  hoc  de  Judaeis  et  Lacu  Asphalti* 
accipit  s  Solymi  populi  et  montes  in  Lycia 
i  sant  apud  Historicos  et  poetas:  bi  ultrt 
anum  ponebantur  ab  Homero»  cujus  rei  caus? 

e](pU€it  Strabo  L  p.  39.  quem  si  quis  com« 
et  cum  his  versibus,  minime  profecto  dubi« 
f  Choerilum  de  Solymis  Lyciis  dixisse,  eo« 
iqne  aitum  ad  exemplum  Homeri  significasse^ 
iim  Bon  est  quod  de  hoc  loco  plura  dicamut» 
)t  viios  egregios»  Scaligerum  et  Bochanumj^ 

ab  Josephi  editore  in  Nota  laudantur. 
ergit  Josephus  ad  alios  Auctores,  quibus  effi^i 
,  Judaeos  apud  alias  gentes  non  tantum  cogni* 
fuisse,  sed  quoque  sapientiae  laudem  habuis* 

Igitor  excitatur  Aristoteles.  Magnus,  pro« 
O9  aoctor!  Quo  libro,  quo  loco?  Nimirum 
;iearcho  inducitur  in  Dialogo^  memorans  de 
aeo  quodam  sapiente  et  de  ejus  gente  ac  patria, 
mvero  et  minime  verisimile  est  hunc  locun)  a  • 
archo  esse,  ut  docte  ostendit  vir  egregius,  Jo.^ 
siiis  de  Scriptoribus  Hist,  Phii.  1,  i8.  et  si 
piazime  germanus  esset ,  atque  a  Ciearcho ,  te« 
e  quis  hanc  Judaeorum  mentionem  ipsi  tribuat 
uoteli;  quippe  qui  per  Dialogorum  morem  in^ 
ittir  ea  dicens ,  quae  Clearcho  fingenti  viden* 
I  non  quae  ipse  vere  dixit»  Hai^c  tamen  Jose» 
auctoritatem  Patres  Ecclesiastici ,  ut  soleat « 
uuntur  t  atque  passim  jactant  9  Judaeorum  sa« 
itiam  ab  ipso  Aristotele  celebraum  esse.    Sed 


j^%  OISPUTATIO 

ex  recentioribus  quoque  multi  fdenint ,  qui 

re  ista  uterentur  auccoriute :  qui  quam  tci 

diligentes  fuerint  in  dijudicuidis  testimoniis 

ptorum ,  Iioc   uno   documento   intelligi  p< 

quod  etdem  opera  Aristoteiem  Judaeom  ftce 

Nam ,  quod  vis  credibile  videatur ,  homo  d 

Marsiliua  Ficinus  de  Cbrist.  Rellg.  cap.  «6. 

yerba   protulitx    Clearchus^  Peripaieskm  s 

jtristetelem  fuisse  Judaeum.    TurpissiDi  e 

caussa  fuit  negligentia,  qua  Latinan  vers 

Josephi  male  intellexit,  et  prava   interpoo 

corrupit;  nam  cum  verba  Graeca,  K^pritm 

th  (ih  yhoQ  ii¥  ^loyUlo^ »  ita  reddita  essenl 

fue  illc^  inquH  Aristotelcs^  Judaeus  erat^ 

nus  ita  legit,  Atquc  ille^  inquit^  Aristotclt 

daeus  erat.    Videatur  Jonsius  1.  c.  p«  ii6. 

stinae  quidem,  ut  idem  notat,  et  maris 

mentio  fit  apud  Aristotelem  Meteorolog.  ] 

Judaeorum  nusquam  in  reliquis  ejus  libris. 

Ceteri  ,    quos    excitat  Josephus  9    Scrip 

omnes  post  Alexandrum  fuerunt;  ut  non  sf 

dc  iis  multa  dicamus.     Plurimum   triboit 

taeo  9  qui  Judaeos  haud  exiguis  omarit  liai 

In  Hieronymo  haud  mediocriter  offenditur; 

quum  praetor  fuisset  Syriae  et  diutissime  ii 

regionibus  versatus,  ne  verbum  quidem  1 

daeis   dixerit:  et  erat  idem  cum  doctus  1 

tum  scriptor  successionum  Alexandri ;  quac 

fecto  erat  ea  historiae  pars ,  in  qua  suus  J 

debebat  esse  locus.    Sequitur  Scriptorum  t 


3E    UNITATE    D  E  I.      4^9 

laeoTQin  oi  irapiprag  ifaentionem  fecerutit;' 
I  quidem  nomtna  duntaxat  memorantufy 
n  adreruntur,  Theophilus,  Mnaseas,  Ari« 
les ,  £uemerus ,  Hermogenes ,  Conon ,  Zp« 
:  ci  yif  fyayg^  inqurt,  tSo-iv  hrmix^^ 
\ifihkif*   quonim  partim '  post  Alexandrura 

constat,  partim  adeo  sunt  ;gnoti,  tit  vel 
a  ,  nisi  prodita  essent  a  Josepho ,  obruisset 
)•  Atque  ex  his  omnibus  si  quid  laudis 
iate  potuisset  genti  auae,  credo,  fecisset: 
e  qui  obscura  dubiaque  etiam  testimonia 
!  arripuit.  Jam  auctores  rerum  Phoenicia- 
)ius,  Menander,  incertae  aunt  auctoritatis» 
)  Manetho  ea  prodit ,  quae  certo  ad  Judaeos 

possint»    Denique,  II,  i6.    quum  osten* 

Moysem  Graecorum  sapientibus  praestitis- 
)c  etiam  adjecit ,  de  Diyina  natura  et  Moj^ 

Graecorum  sapientes  eadetn  sensisse  ^  neque 
!  se  afirmare^  ab  ilh  cam  doctrinam  ad 
m  yenisse.  Mox  Judaeorum  de  Natura  Di- 
acDtentiam  explicans,  eam  Orphica  ratione 
0  titU  dpxhi  Zffiff  (4J9&X9   cet«  adumbrat« 

II,  22. 

lue  si  Josephus,  et  homo  doctus,  et  Judae* 
!t  hoc  ipsum  sedulo  agens,  ut  genti  suae 
iiitatem  famae  et  aliquam  apud  exteras  natio* 
:elebritatem  Vindicaret,  efflcere  nil  potuit^ 
est  quod  Patres  Ecclesiasticos ,  non  indoctos 
m  illos,  sed  tamen  hoc  in  loco  a  Josephi 
^ritate  auspensos ,   moremurf   Josephus  si 

cuoi 


4JO  DISP  U  T  ATIO 

Gum  iis  9  qui  post  ettm  ejusdem  ctustae  pitnA 
iiium  suscepenint ,  conferatur ,  modeidae  profiii< 
cto  laudem  mereatur.  Hic  unum  sibi  somsent 
l)oc:  Judaeorum  nomen  non  ejus  regioois  fioibiii 
circumscriptum  fuisse,  sed  extra  eos  adaliif  geD« 
tes  personuisse«  £t  si  omnibus  argumeods  ic  te« 
stimoniis ,  quae  ad  hanc  obtinendam  causam  ex< 
citata  explicitaque  sunt  ab  eo ,  sua  coDStiRt  fides 
et  auctoritas :  nihilo  tamen  magis  iode  cooficia* 
tur,  quod  ne  ipse  quidem  spectavit  }oiep\uiS| 
cum  nomine  Judaeorum  simul  famam  atqoe  Dotii| 
tiam  de  Religione  et  Cultu  eorum  peicitbniisseJ 
Fatres  Ecclesiastici ,  quamquam  novas  tttimieS: 
jiullas  adtulerunt,  sed  ab  Josepho  vebm  pen> 
dent,  confidenter  afiirmant,  Graecos  ajodteis 
ras  de  Deo  notiones  accepisse.  Jam  receotii 
etiam ,  nullis  cognitis  rationibus ,  eandem  t 
tur  sententiam,  ac  si  res  ipsa  loquatur«  Its 
ignorantia  crescit  judicandi  temeritas.  Hic  fi 
ille  fons  errorum,  quibus  multi,  neque  iodocQ] 
decipiuntur.  Quod  si  enim  diligentius  in  lerui 
antiquarum  ratione  studium  ponerent»  profectc 
de  his  aliisque  multis  rebus  acutius  verioaqoe  ju 
dicarent.  Nunc  plerique  antiquitatis  unam  attio 
gunt  partem,  quae  rebus  Judaicis  continetor;  oe 
que  eam  diligenter  tractant ,  ut  accurate  de  s 
existimare  possinr;  Graeca  et  extema  negligotf 
Igitur  suo  quisque  modulo  res  antiquas  medtorj 
et   quo  quis  rudior  est  ab  antiquiute,  ita  eH 


DEUNITATE    DEL      aH 

s 

bictmin  reriim  ciicumscribit  finibus,  eosque 
isiime  profert« 

Ceienim  quae  de  Judiica  geme  disputavimus, 
uime  eo  valent,  ut  eam  in  comtemtum  adducaf 
IS9  qni  est  mos  quorundam  nostra  aetate  scri* 
>nim:  sed  ut  intelligatur,  notitiam  ejus  ante 
eamndri  tempora  ad  ezteras  nationea  aut  nullam 
r  levisaimam  pervenisse* 
R.edetmo8  unde  digressi  8umus«  Philosophi 
i  post  Plutarchum  floruerunt,  sive  Placouici 
re  Edectici,  qui  quidem  hoc  argumentum  tra* 
irent»  locom  de  Unitate  Dei  vel  demonstratione 
afirmare^  vel  verbis  affirmare^  haud  neglexe^ 
it.  Plotinus  Ennead.  VI.  L.  V.  multis  ra^ 
idbus  ex  Pythagoreorum  disciplina  petitis ,  effi- 
«  conatus  est,  eum  unum  t%%t\  quod  summi 
m  satora  in  unitate  posita  esset.  Quae  ratio* 
I  eo  redeunt,  ut  Deo  non  tantum  tribuatur 
oitas  Naturae,  i.  e«  ut  ipse  non  ex  partibus 
nstet,  sed  unitas  etiam  individui,  i«  e. ,  ut 
netcr  enm  alius  esse  non  possit;  quod  summi« 
s  10  000  esse  debeat :  et  quod  rerum  Universitas 
1  onam  descriptionem  facta ,  ab  una  gubernari 
MDua  summe  intelligente  debeat.  Porphy- 
lUM,  quamquam  non  constat  Uniutis  Det 
odidisse  demonstratiooem ,  tamen  frequenter 
ai  oratjone  celebrasse ,  non  est  quod  dubitemuss 
d.  Augustinus  Civ.  Dei  XX,  25.  et  Cyrillus 
mr.  JuiiaD*  III»  p.  8i«  D»  jamblichus  de 
iyftt*  tt%^  VIII,  %.  ex  Aegyptiorum  doctrina 

Dcum 


4S^ 


DISPUTATIO 


Deum  primum  prodit :  sr^)  rih  fcMc  ht 
ioTi  6th^9  wfiro^  xai  ro&  Tpiroy  itmi  m)  fim 
iMhnroq  h  itmfitnn  r9c  Imuroy  iJmknfH  fdm 
quem  locum  coDSulendus  est  Th«  Gakai. 
5IMPLICIU8  ad  Epictetum  cap«  i«  Vi 
naturam  eandem  esse  docet  ac  natunm  Bc 
Dei:  cap.  384  contendit  cauasam  effideoten 
mam  et  bonam  esse  debere  et  unam.  Paoc 
Instit.  Tbeol.  IX.  seq.  wdyr»  rik  Sprm  wikm 
iui^  Mag  r^g  wpAnK  *  Qtiod  ita  demonstni 
natur,  ut»  cum  probasset,  caussarum  pngf 
in  infinilum  ccrsissimam  haberc  rept^aam 
indc  continuo  illud  efici  velit  ^  caussam  fr 
unam  nec  plures  esse.  Aliis  quoque  locis  di 
tate  Dei  disputat ;  sed  ita ,  non  ut  demoi 
plures  una  primas  caussas  esse  non  posse, 
hoc  tamquam  concessum  sumat,  et  natura 
tatem  Deo  vindicet,  i.  e.  in  prima  causi 
iam  csse  partium  distincSioncm.  vid.  Theo 
ton.  L.  U.  p.  iio.  111.  p.  I23,  ubi  dicitu 
tas  unitatum^  et  Instit.  Theol.  cap.  LS 
seq.  Sic  sallustius  in  libello  de  I 
Mundo  cap.  V*  tnv  wp&rn^  alrla^  iilw  tJm 
lixsi  *  wmpri^  ykp  ^Aif ^  ^^s7rai  fUwms  9  l 
re  icm)  i^mUrnri  winfrm  vinqi*  Sic  LONGINI 
apud  Augustinum  £p.  21.  et  28.  Sic  da 
cius  et  SYRiANUd»  quos  laudat  Gal< 
Sallustium. 

Sed  Patres,  ut  sapientiores  haberentur  Pl 
phisy  Dei  unitatem  necessaiiis  etiam  demo 


confiriDftr^ ▼oluerum*  AthbnaooilaA 
efusinodi  attulit  eoiHnleiituQi ,  quod  a  nt* 
elligi  posset ,  neque  dubitaVit  iltud  ita  pro^ 
r  af  ex  Christiana  diDCtrina  petitum  esset : 
II»  (p.  8.  B.  £d.  ColonO  *Orf  trivu^ 
Xfi4  '  tovis  roy  tcufTi^  THHtii^  Biig ,  0dr«« 

Nolim   loquacem  diaputatiunculam  to«. 
nt;  summam  ejua  exiiilniisse  ^  satis  sitt 
fturtsye  ab  inUio  Hnt  Diif  neces^sd  rit^ 
.  ^el  eodetn  loco  Qty  tf  mir^  ) ,  yel  pecu^ 
^Hhet  loco  (lS/4tO*    ^*^  eodem  loco  ess4 
mmt.    Non  enim  si  sunt  Dii^  propterta 
\ittsised  quia  creati  sunt  et  increati  j  pro^ 
ntnf  dissimiles;  naiH  cfeatae  res  sunt  sh» 
cempiis  ad  qHaefactae  sunt.    Jam  primum 
ki  edt  fallaciae  in  hae  una  parte?  DileoN  ^ 
sjuncta,  non  sunt  inter  se  tontiraria.  Nam 
frfi  duplici  ponitur  significatione  eodem  lo^ 
adem  natura.    Quale  igitur  acumen  eSt 
iei)-  qui  ita  syllogismum  instituat,  si  plu^' 
Dii  ;  necesse  slt ,  eos  etse  ^  vel  eadem  natu* 
dtyerso  loco^    Hoc  quamqnam  est  capitale 
»  mittamus :  videamus  reliqua*    Nam  illud 
Ic  videtur:  Deos  debert  siniiles  inter  se  et* 
hoe  ficri  non  posse  ;  propterea  quod  ereatl 
sint  txemplis  ad  quae  facti  sint ;  incteati 
les  ,    quippe  ad  nuihm  exemplum  factim 
boc  fursus  est  acumen,  tticite  sumere,  Deo^ 
frtim  esse  increatot ,  partim  ereatos.  DeiiH 
IL  £•  4l 


ter  eum  Deo  locu!  esse  possit.  Erunt 
fiei  extra  hunc  mundum.  IH  suum  qi 
ioietttvtiMnAaient.  Non&aieHtjfi 
fUethar  Me  Mundus,  neque  est  qui 
eum.  Qjtare  neeesse  sit ;  reliquos  Dei 
Jo;  quippe  cum  nihil  sit  in  qu9  sint 
Jum  sit  sfatium  in  qu9  degans.  Ci 
ccilicet  DUiiieri&  absoluta  esset  dein< 
.etiam  ei  ianectitur,  non  a»  portUtus  o 
at  idcireo  umim  etse, 
.  Melius  tD  hoc  loco  yasatus  est  t 
nus  coBtr.  Marcion.  L.  L  c.  5, 
tionem  adtulit,  si  flurei  ponantut 
,eertum  quendam  numerum  ponamt 
.recaassam.  Sed  altud  quoddam  not 
eo  dictum  est :  Summam  esse  Deum 
.heret  ae^alem;  Igitur  m»  esse  d 
$umnm  ,  seu  Deos. 

Longam  etiam  demonstranda  hac 
tionem  consumsit  lactantius 


T)t    UMrf  ATE    DEI.     4tf 

ir  o)>tnioties  plebis »  quae  Deos  cokbaC 
ui  Vulgo  ferebantUr.  Altera  pars  huc  redit:' 
ri  sM  Dii  ^  necesse  esse ,  ut  suos  quii^ 
\es  transgredi  non  posstt ;  aat  si  transgres^ 
rii  ,  suis  alterUm  ftnibus  pellaU  Atque  Imi« 
lennDatis  alterum  disjunctum  tollit^  ciim 
eit  totiatur ,  si  uniculqui  Deo  suae  in  Mufi^ 
Htd^trando  essent  partesj  fore  ut  ditsidia  in^ 

ae  rixae  orlantur.  Igitur  unum  summum 
fOakm  Graeci  aliaeque  gentes  Joyem  infof^ 
tt.  Alterum  vero  disjunctum^  Deum  suo^ 
u4  fincs  transgretH  non  posse ,  intactnm  re* 
•  Hoc  cum  s!t  magnum  argumentationis  vf« 
tliitd,  neque  levius  illud,  in  principio  com« 
D  est.  Nam  in  expositfone ,  b.  prima  enun« 
e  dflemmatis ,  non  omnia »  qaae  in  eam  ca« 
>8SDnt,  disjuncu  enumerantur»  Possh  enioi 
nt  noUet  suos  quisque  Deus  egredi  fines^ 
m  egressus  sit,  tamen  aUomm  imperla  Deo** 
oH  turbaret* 

isest,  quod  de  Patribns  diximus,  specimi* 
ossa*    Quare  si  quid  ab  aliis ,  vel  a  docto- 

Scholasticis ,  ad  nnitatem  Del  demotH 
am  tllatum  est,  quod  qoidem  dignum  sit 
emoratu  ,  hoc  suis  qiilodque  locis  secun«* 
ujiis  Disputationis  parte  compiectemuf« 
hac  quidem  parte  hoc  unum  nobls  est  pro* 
im,  ut  cognoscamus^  quantum  in  scientia 
is  Dei  profecerint  eae  gentes,  quae  carue» 
revelatione,  et  sobi  usi  sunt  naturall 
£e  6  ioW 


4$6  tytSPVr  ATlO 

•ottertit  ingenii.  Atque  cum  cxposuer 
Gnecis,  qui  omBiuni  consensu  plurimos 
losophia  prog^essus  habueFunty  facile  de 
gentibus  inde  poterit  existimari:  ut  satis  $ 
ter  et  universe  de  iis  monuisse. 

£t  Aegyptii  quidem,  qui  tanta  flone 

ptentiae  laude ,  ut  vulgo  perhibeatur  artiu 

pHnarumque  ratio  ab  tis  et  invenu  et  c 

gentibus  communicata  esse,  tamen  cum 

versa  Philosopbia,  tum  in  ea  ejus  part 

tst  de  Divina  Natura,  ne  comparandi  quic 

cum  Graecis.    Difficilc  est  de  rebus  Aq 

jttdicare,  quamquam  multi  sint  nostra  aet! 

judtcent.    Sed  concedamus  illud,  quod  < 

Plutarcbum  de  Is.  et  Os.  p.  359.  D.  et  1 

rium  apr  Euseb.  P.  £.  UI,  11.   CncpA  a 

gyptioa  fuisse  Deum  non  creatum ,  effecti 

hujus  Universi:  aon  est  enim  quod  hori 

ptorum  auctoritatem   repudieraus»     Coni 

etiam  eaquae  hanc  ia  rem  disputantur  a^ 

lio,  viro  eruditissimo ,  Panthei  A^.  L. 

a.  et  4r  quamquam  credibilius  videtur,  1 

,sam  de  uno  creatore  Deo  sententiam  a  Gn 

Aegyptios  fluxisse,  quam  ab  Aegyptiis  ic 

cos,    Sed  ut  haec  concedamus ,  nulla  ttn 

_do  Gum  Graecorum  copia  et  ratione  in  hic 

doctrina  conferri  possunt  Aegyptii. 

De  Aethiopibus  exstat  locus  Straboois 
L.  XVil.  p.  1177.     Bsiyii  Wfil^uvi  rhfi 
MToy  Toirop  V  ihtu  alrm  rw  Trdvren  *  ritf 


DE     UNITATE    DEI.      43f 

hr  Mmspuh  rtpa  ^  Kxi  ci  9»^  *  &q  l\  M  ri  iroK\^ 
^  hipyiraq  ico)  ^MiXiwh^  Uoh^  poulZowrij  ^ 
Ntfwv  rod^  fih  ^ocvtXiw  xotyob^  iiriyrav  (^h  0'«r9« 
m;  iMi)  0ti^axa9  9  rob^  i*  litdrm^  lih^  toJ^  si  itaM^ 
»•    Deum  putant  altcrum  qui  ommum  rerum 
wussa  sitj  immortalcm:  altcrum  mortahm  qui 
mmincearcatj  ct  non  sit  cognitu  facilis  :  plcrum^ 
uc  autcm  cos  a  quibus  bcncficium  aceepcrunt  et 
^gi^s  pro  Diis  habcnt:  rcgcs  suos  communcs  om» 
fum  eustodes  et  scrvatores  esse ,  ceteros  yero  pri^ 
%tim  c$rum  9  quibus  bencfcceruntm 
Tbncam  religionem  supra  memoravimus,  qui 
-aeter  suum  Zamolxin  nullum  alium  Deum  esse 
bitnibantur.  vid.  Herodotum  IV,  94.  Ceterum  n€ 
2  aingulis  gentibus  disserendo  longior  sim ,  quam 
9  ipsa  et  patitur  et  postulat,  universe  tantum 
Dtemus  5  apud  plerasque  fere  gentes  eam  valuisse 
aitentigm,  Deum  creatorem  ae  supremum  noa 
\9t  nisi  unicum.    De  Arabibus  antiquis  videatur 
iieos  in  praefatione  ad  versionem  Corani,  quae 
rodiit  Londini  A.  1734«    ^  Phoenicibus  est 
Uspotatio  in  Commentariis  Acad.  Inscript.  T» 
XSiVU    De  Persis  peculiariter  prodidit  Th.  Hy« 
^9  et  hujus  aetatis  Gallus  Anquetil  du  Perron 
1  iisdem  Commentariis  T.  XXXVU.  Hac  quoque 
I  sententia  convepisse  consut  et  Indos  et  Sinen- 
^  ^liosque  Asiae,  et  Americae  adeo  populos;  ut 
tit^umque  tandem  ratione  Deum  infurment,  ta« 
icn  quem  summum  et  creatorem  perhibent,  eum 
niciim  ^«e  v^t,  ^uam  in  sent^tiam  ve|  unum 

£e  3  «a^ 


4S^ 


D  I  SPUT A T lO 


satis  ^t  liudasse  Cudwortham  Syst.  Iat«  Qfl 
IV.  S*  ft?.    £t  eruditissimus  Scriptor  Mai.  Tf^ 
rius  Diss.  XVII.  $.  5.  eam  communoi  srii^ 
neni  liumani  generis  facit :   /o  hac  tamia^  iBqiiti 
pugna^  conieniiom^  atquc  opimonum  varkmtk 
40  Jeges  ubique  terrarum  atque  ofiniomt  mfh 
fdre  yiMis «  Deum  esse  unum  9  regem  oauim  tf 
patrem :  iuic  muiios  additos  esse  Deos  oKh^  fri 
supremi  illius  filii  stnt  et  quasi  in  imperit  coOt^ 
gae.    In  eo  Graeeus  cum  Barbaro^  ilediurr(h 
fieus  cum  Insulano^  sapiens  eonsentit  eum  $tuh9^ 
ut  s$  usque  ad  extrem^  oceani  littora  proeesseris^ 
Ue  quoque  Dees  inyenturus  sis  cet.    Atqaehac  iQ 
farte  non  dicam  Philosophi ,  sed  ne  vulgoa  q^ 
dem  omne  ita  popularem  superstitionem  aecatni 
cst,  ut  plures  uno  Deos  esse  putaret;  qoodiih 
telligitur  ex  Sezto  Empirico  Pyrrhon.  Hypotn^ 
L.  ItL  c.  24.   giw  uei  r£y  Hcera  rh  0t99  cl  lik 
%¥»  cpxeh  eJpxi  tti¥  9  ol  9)  7ro\hebe  ml  iut^i0 
ral^  fiort>tite» 

Denique  non  praetermittendum  est :  eos  edii 
quibus  placuit,  duo  esse  rerum  principia,  ilte* 
rum  bonum,  malum  alterum,  non  tamenidcircQ 
duos  statuisse  Deos,  Nam  bonum  duntixtf  ^ 
instar  esse  voluerunt ,  malum  non  itemt  Et  itifit 
eorum  sententia  fere  ad  Platonis  aliorumque  ntto^ 
nem ,  ut  principium  agens  sit  Deus »  patieos  cofl< 
tra ,  materia :  boni  fontem  esse  in  Deo  j  b$A  ^ 
iBina  in  materia.  Qui  vero  bona  principia  dB^^t 
Id  est ,  Deos  summos  ^sque  aequali  virtote  pc^ 


D  E    U  N  1  T  A  T  E    0  E  I.     %^ 

rioneqne  induceret ,  quod  quidem  sciani ,  nenKl 

Mor  fuit. 

Satis  dizinius  de  veteribue  et  profanis ,  videamui 
recentiores  et  Christiani  melius  cettiueque  tttui^ 
rfaii  qus  sententiae  «rgumentum.  In  quo  quidem 
vtniendo  hujus  et  superioris  seculi  Philosophi 
srtatim  operam  posuisse  videntur :  inventi  gloriamf 
1  roe  sibi  vindicare  queant ,  postea  apparebit. 


P    A    R    S      H 

Jam  videamus  de  rationibns ,  quibus  dQciatur 
iD  plures  esse  uno  Deo:  quae  quidem  rationes 

ducuntur  et  ducendae  sunt  ex  attributis  Divi* 
s;  ita  ut  quaeratur ,  an  sit  ea  vis  horum  attribu* 
mm ,  ut  in  plura  uno  subjecta  cadere  nequeanr^* 
:qui  vis  attributorum  Divinorum  varie  iDforira* 
r,  pro  varietate  caussae  ex  qua  intelligitur,  eum^ 
se.  Nam  antea ,  quam  quaeri  potest  qualis  sii 
*€tts ,  constare  debet  ^tfm  esse :  et  ex  eadem  caus*» 

qua  intelligitur  eum  esse^  etiam  intelligendum 
t  fua/is  sit.  Et  primum  omnium  illud  est  te« 
3idDm  ,  duas  esse  vias ,  quibus  ad  rerum  scien- 
:m  perveniatur,  alteram  Analyticam  ,  alteram' 
nitheticam  $  recteque  ,  repudiatis  aliis  rationi- 
is ,  quae  vel  ab  idea ,  ut  vocant ,  innata ,  vel 
imde  repetuntur;  his  igitur  repudistis,  philo* 
phi  duas  illas  ad  Divinae  naturae  cognitiouem 
u  ingressi  sunt,    Sed  in  Analytica  via  io  mo^ 

£94  rei 


44#  DI8PUTATI0 

les  te  induerunt  inexplicabiks ,  ez  qoDms  \fi 
quideiD  se  expedivisse  sibi  visi  sunt,  alios  «• 
pedire  non  potuerunt :  in  Synthetica  cenu  lei 
pererunt  exitum,  Nam  Analyticae  Iiaee  est  n« 
lio ,  ut  idea  Ud  in  suas  partes  distribaamri  ic« 
que  in  liU  ipsiar  partibus  existentia  quQqoe  9^, 
ostendatur :  seu  ex  eo  quod  Deus  esse  fosestj  (&• 
ciendum »  eum  rey<ra  esss^  In  Synthecicae  prin* 
cipio  jam  de  ipsarum  partium  veritate  con8tit,iK< 
que  superest  quidquam »  nisi  ut  eae  in  onum  sbIh 
jectum  conferantur.  Porro  in  Analytica  iti  ntio 
instituitur,  ut  tes  ex  ae  ipsa  intelligatur:  ioSjfD* 
thetica  contra,  ut  ex  cjus  effectibus  cognoicttiir, 
Kon  eat  <}uod  plura  de  qtriusque  viae  diversQ^» 
in  demonstrand^  existentia  Dei,  dicamui  Hoc 
unum  volumus ,  etiam  in  attributis  Divinis  iafo^ 
mandis  pon  unam  esse  utriusque  viae  vio :  ^ 
ti,  ut  hoc  utamur,  Intelligentia  Diyina  perviit 
Analyticam  tanta  constituitur ,    ut  major  per  le 

repugpec ,  neque  cogitari  possit :  per  Syntb^tictii 

• 

contra  tanta,  quanta  valere  Deum  necesseest^tt 
quidem  hujus  universi  auctor  sit,  Itaque  osteode* 
mus,  nullum  ex  attributis  Divinis,  sive  iflfor' 
mentur  Analytice  sive  Synthetice,  tantam  1^^ 
vim ,  ut  inde  Mathematica  quidem  necessitite  i^* 
que  evidentia  cfficiaturi^  non  posse  plurea  ufloesse 
Deo.  Ceterum  ipsa  Divina  Attrtbuta  velproprit 
suntet  pecutiaria  Divinae  naturae,  eaqueredoi^ 
ad  Necessariam  existentiam  et  Injinitatem:  ^ 

commupia  ei  sunt  cum  aliis  rebus  9  veluti  P^^^ 

Ih 


DEUNITATE    D  E  U      44^ 

et  C9,  quae  recentiores  Metaphysici  duxerunt 
incffiis^  quae  Ratioms  sufficicmis  et  Indis* 
Hium  oomine  appellata  sunt« 

S    E    C    T.      I. 

argumentis ,  quae  ducuntur  ex  Necessaria 

existcntia. 

num  igitur  prodeat  necessaria  existentia ;  %\ 
^Uimodi  sit,  ut  in  uno  untum  individuo 
^possit,  Quid  igitur  est  in^^H^rmm  f^  Ni« 
1  illud  ,  cujus  contrarium  repugnat.  Et  est 
\uessitas  dM^fXtxi  intcrna^  cujus  contrarium 
jam  naturam  esse  nequit  :  externa ,  cujus 
irium  per  alias  res  esse  nequit«  Necessaria 
le  exiftentia  Dei  est,  qua  repugnat  Deum 
xistere :  atque  haec ,  quantum  ex  Analytica 
:elligi  volunt ,  interna  est ;  quippe  ipsi  po$« 
iti  et  ideae,  etiam  si  sola  spectetur,  repu« 
dicunt  absentiam  ezistentiae  :  quantum  ex 
etica  via  intelligitur»  externa  est ;  quippe  pra- 
es,  quae  sunt,  necesse  est  caussam  earum 
rimam  atque  aetemam,  Sed  fac  Deum  babe- 
*mam  existentiae  necessitatem  1  Non  magis 
quam  ab  externa  necessiute,  argumentum 
niute  certum  duci  possit,  Videamus  argu<« 
,  quae  Mctaphysicorum  excogitavit  soUertia* 
CLARKius  de  exist.  et  attrib,  Dei.  T- 1« 
:.  duobU9  modis  hoc  efiicere  coo^tus  est< 

£«  5  >t  i* 


( 


^a  DISPUTATIO  , 

r  • 

^  T.  Neeessitas  absoluta^  inquit,  estshtpbs^ 
^  uniasmodi  (  uniforme ) ,  neque  est  in  iUe  tf' 
„  ftrentia  existentiae  neque  diyersitas^  Hoc  p* 
inuni    quamquam  alceram    tantum  partem  «gD« 
oicnti  contioef ,  tamen  pcr  se  jam  efficicidl  m 
habere  arbicratus  est,    Quid  igitur  est  hoc;  V^ 
edtsitatem  ahsohitam  esse  simplicem  et  umusm&t 
Nimirum,  eam  non  mucari  ita,  ut  nondtMk^ 
ta  amplius  :  aut  quomodocunque  cogitetur^  smf» 
tam  esse  debere  absotutam.    Atqu!  hoc  de  oan* 
hus  rebua  dici  potest ;  ct  inde  est ,  quod  dicitor, 
rerum  ideas  esse  necessarias ,  aeternaSj  hmuUh 
hilcs;  Igitur  in  unoquoque  genere  untum  «oici 
res,  seu  uniuscujusque  generis  unum  dummt 
!ndividuum  esse  poterit?    Et  in  siminimum  erro* 
rem  inciJit  wolfius  Theol.  Nat.  P.  II.  5*40^ 
Not.  Nimirum  9  inquit ,  non  nisi  unica  cst  essnh 
tia  diyina^  nep  nisi  unica  cxistentia^  nemfcfit^, 
cessaria.      In  his  verbis  est  magna  ambiguittsi 
quasi  inde  quod  essentia  Oei  unica  sit ,  nucsso^ 
rio  unus  duntaxat  Deus  necessarius  esse  fossiU 
Verum  Wolfius  hoc  unum  effecit  et  efficere  wluif, 
non  necesse  esse  plures ,  praeter  unum  9  s^etutri 
Deos.    Sed  redeamus  ad  Clarkium  ,  qui  haec  con« 
tinuo  adjungit: 

II.  Si  vero  plura  sint  Entia  necessaria^  possif 
cogitari  unum  yel  alterum  ex  iis  non  essc:  A 
quibus  vero  hoc  cogitari  possit^  illud  non  tssd 
necessarium :  igitur  simul  essent  necessaria  ct  ntu 
necessaria ,  quod  cum  fieri  nequeat ,  constqui^ff^f 


D  E     U  N  I  T  A  T  E    D  E  I.       44  j 

am  dantaxat  esse  Ens  necessarium.  Si  nobis 
pertam  esset,  plura  esse  Entia  necessaria^ 
modo  possimus  fingere  unum  vel  alterum  noii 
f  nisi  forte  ita,  ut  fingere  possumus,  omni* 
loUum  esse,  quod  per  se  repugnat,  Hoc  pri« 
1  est  vitium  in  Clarkii  conclusione*  Nunc 
is  Bon  compertum  est,  pluresne  an  unus  sit 
s:  minus  uno  esse  nequit,  quia  necessario 
irimus  caussam  aliquam  hujus  universi :  et  si 
des  alios  Deos  cogitatione  tollamus ,  unuoi 
per»  quicunque  ille  sit,  retinemus,  neque 
(  eiistentiam  ex  animo  evelli  nobis  patimur; 
iir  minime  de  omnibus  simul  cogitare  possu^ 
I,  eos  non  esse  necessario,  sed  de  singuli^ 
am»  Fac  v,  c.  egregiam  nos  videre  statuam : 
dnuo  intelligemus  necesse  esse,  eam  ab  egre* 
sutuario  factam  esse:  fac  vero  etiam  tres 
tazat  esse  statuarios  egregios ,  Phidiam ,  Lys* 
im,  et  Myronem;  necessario  trifariam  sta^ 
idum  tibi  erit,  eam  ab  uno  ex  tribus  factam 
I,  lea,  ut  in  Clarkii  similitudine  maneamus^ 
anter  trifariam  statuemus :  primo  eam  neque  a 
ippo,  neque  a  Myronefactam  esse:  secundo» 
je  a  Phidia ,  neque  a  Lysippo ;  tertio ,  neque 
yrone,  neque  a  Phidia.  Ita  quidem  disjun« 
negare  licebit  de  duobus,  minime  vero  con^ 
te  de  omnibus.  Hoc  erat  alterum  vitium  ra« 
is  Clarkianae.  Jam  vero  quod  ultimo  loco 
it  Chrkius :  ,,  uf  multiplicentur  quantumyit 
iniia  neccss^ria^  non  fotest  essc  nisi  ufiicum 

99  irt^ 


444 


DISPOTATIO 


^  infinitum '  et  quod  sua  ipsum  vi  U$.    iSI  «U  || 
^  praztcrhoc  sit ,  trit  et  dtycrsum  ab  c$  ainM^ 
^  dualitcr  unum ";  hoc  igitur  ex  priocipio  \s6^ 
cemibiliuai   ductum  est ,  et    melius  ,  im  cent 
minus  male,  explicitum  a  Leibmtianis :  qood  io* 
fra  peculiariter  ostendemus. 

SCUUBP&TU8  ejusmodi  argumentun i^iOtA* 
lit,  quod,  ezemplo  esse  possit,  quantum  lepo- 
gnantiae  admitti  possit  ab  hominibus  etiam  mini* 
me  hebetis  ingenii ,  si  demonstrandi  studio  niai- 
um  indulgeant.  Ita  enim  argumentatur  Instit^ 
Metaph.  %.  927.  Schol.  I.  „  Nullus  Dcmm^i 
99  plurcs  crcdcrcntur^  id  ncccssario  Aahret^quod 
n  habct.  Cum  cnim  plurcs  illi  Dci  absoiute  iimi* 
y^  lcs  ct  acqualcs  essc  dcbcrcnt ,  unus  propriaatci 
y^  ahcrius  pcraequc  habcro  possct  ac  haict  mi. 
^  Fac  c.  c.  duos  esse  Dcos  A,  ct  B. ,  cruni  quo' 
^  guc  duac  omnipotewiac  X*  ct  T.  Jam  Dtut 
^  A.  cui  compctit  omnipotcntia  X.  9  acquc  iatc" 
ff  re  posset  omnipotentiam  T.  ac  habct  omnipot^ 
^  tiam  X*  Si  hoc  ,  Dcus  J^  omnipotentiam  X) 
^  quam  habct^  non  habcrct  ncccssario  (S*  i^)* 
^  Et  sic  ctiam  de  rcliquis  proprictatibus  ifff^ 
y^  mcntari  liceret.  Itaqt^e  hoc  ipso  toUiW  nh 
^  soluta  Dci  necessitas ,  quam  supra  J.  904«  #^ 
^  seruimus^^  Non  est  quod  paragraphoK  ctiiffl 
exhibeam,  quae  ab  eo  citantur;  ita  e^im  a))  000 
ad  alterum  ablegarer,  ut  h:|ud  exiguam  parten 
ejus  compendii  referre  necesse  esset :  suas  babtf 
haec  argumentatio  easque  capitales  l^bes,   Steqiffl 


DE    tJNITATE    DEL      44» 

A  plures  Dii  similes  et  aequales  ponantur^  quili« 
bec  necesaario  suas  virtutes  iiabebit:  quare?  quia 
EUsum  est  quod  Schuberto  placet,  altcrum  Deum 
perdeqtte  yirtutes  alterius  Dei  habiturum  esse^ 
fm  habere  posse.  Nam  per  Principium  repugnan* 
tjae,quaelibet  res  est  illa  ipsa  res  quae  est;  atque 
huic  legi  subjectae  sunt  non  tantum  res  non  ne« 
fDetfsariae,  quibus  existentia  eontiffgens  tribuitar  ^ 
led  Natura  necessaria  s.  Deus.  igitur ,  ut  v.  c. 
^jns  sua  habet  atcributa,  et  item  Lucius,  quam* 
(uam  haec  attributa  similia  et  aequalia  suut ,  ne* 
]ue  alterius  ab  altero  divelli  possunt  attributa  ,  ee 
o  altenim  conferri ,  non  magis  quam  Cajus  esse 
lotest  Lucius,  et  Lucius  contra  Cajus:  ita  ean« 
l^  habet  repugnantiam ,  ponere  Deum  A.  per'» 
%eque  vinutes  Dei  B.  hahere  posse^  quam  habe^ 
%sas. 

Aiia  est  ratio  kantii,  viri  acuti  et  elegantt»t 
lec  illa  tamen  certa ,  quam  prodidit  Libro  Germa» 

uce  scripto,Der  (iniig  m69li4>( ^tiJg^uuD  m  ixxivt 
DtmoQftration  Dej  Saftyni  @omj.  p«  30.    Haec  eo 

redits  Dcus  (s*  Ens  ncccssarsum^  coniimt  &//iV 
mam  caussam  possibilitatis  omnium  aliarum  re^ 
rum ;  igitur  aliae  res  omncs  in  tantum  sunt  pos" 
iibilcSj  in  quantum  ab  eo  Entc  necessarioj  tan» 
gmam  a  eaussa ,  proficiseuntur.  Igitur  non  plu^ 
Tes  possufU  essc  Dii^  s.  plura  Entia  ncccssaria. 
Primum  in  notione  Possibilitatis  informanda  boc 
iioiDine  reprehendi  potest  Kantius»  quod  eas  res 
tanittm  ad  possibiliutem  refert ,  quae  ad  e^cisten- 

tiam 


446 


D  I  S  PUT ATIO 


tUm  pervenire  possunt ,  quae  est  txtetna  fiA 

Ulitas ,  non  illas  etiam ,  quae  sibi  ipsae  noQ  ie« 

pugnant ,  quae  est  imcrna  possibilltms.    Sed  iite 

p.  concedamus :  aliud  est  vitium.    Nim  iia  Kan* 

tio  dicendum  fuisset :     Ens  nccessarhm  iHOina 

uMmam  eaussam  possibilitasis  ommum  nrumi 

quae  non  sunt  necessariae :  hoc  conoeditnr»  qoia 

(^citur  ex  definitione  Entis  necesstrli;  alteran 

non  item.    Nam  ponamus  plura  esse  Entia  n^ 

cessaria ,    in   his  ultimam   caussara   possibiliti* 

tis  babebunt  res  non  necessariae:  tantom  effici* 

tur  ez  definitione  Entis  necessarii,  non  pios: 

jgitur  Kantio  demonstrandum  fuisset,  nstmne* 

€€ssarias  non  posst  caussam  possibHitatis  suat  luh 

^ere  in  pluribus  Entibus  necessariis.    Itaqne  nn* 

Diitstum  est  vitium ,  quod  vulgo  a  petitionc  prim 

cipii  appcllatur.    Cum  enim    debeat  esse  caQssi 

necessaria  rerum  possibilitatis  extemae  s.  exIsteo< 

tiae,  tacite  et  clanculum  ponit ,  eam  caussam  io 

vnico  subjecto  inesse.    Igitur  eodem  laboiat  ?!« 

tio  illud   quod   subjungitur:      „  Fac^  mqoit, 

,,  duo  esse  Entia  necessaria  A.  et  A;  efeituf 

•„  per  definitionem  9  B,  propterea  esse posse^  ftdo 

'„  caussam  suam  positam  habet  in  A.    I^r  B. 

'jj  per  hjpothesin  erit  necessarium^  et  per  de* 

•,,  finitionem  non  necessarium;  unde  efficitur  iu$ 

99  vel  plura  Entia  necessaria  esse  mn  ptsst^ 

Quid  igitur  efficitur  hac  argumentatione?   Ninf* 

rum  Definitionem  et  Hypothesin  sibi  inviceiD  re- 

pugnare.    Si  Definitio  vera  sit ,  falsa  erit  Hypo- 

tltf' 


i 


D  E  •  U 1«  TT  A  T  15    D  E  L      4m 


is,  8cil.  Duos  esse  Dees:  ai  v€ro  falsa  sit  de^ 
io,  Dil  impediet  veram  esae  Hypotbesin.  Jaoir 

defiDitioneffl  Entis  necesstrii  niodo  monui^ 

hoc  nomine  esse  reprebend^ndam ,  quod  ei^ 
iooe  principii  ducta  sit,  eique  ea  vis  a  Kantio 
e  adjungator,  quasi  tantum  in  unicum  suh^ 
im  cadere  possit»     Nam^  m  concedamus^ 

oecessarium  esjse  illud  quod  caussam  possibi* 
is  reUquanim  rerum  non  necessariarum  co9« 
tt;  tamen  iUa  ipsa  cau&sa  utrum  in  pluribua 
Hduis    (s.  subjecdSp    substantiis)  ponenda 

an  in  unico ,  per  definitionem  minime  con« 
ir, 

idimus  igitur,  Clarkium  atque  Kantium  in 
ri^tf  vefsatos  esse  M^ce^/i/jur^,  Schubertum  i|i 
-naf  neutrum  taroen  eorum  evicisse,  illam 
itnc  nccessitatem  in  onum  duntaxat  subjectum 
re.  Cetemm  duo  haec  oecessitatis  genera  mirir 
confundunt  philoaopbi:  imer  qaos  ^  ut  alios.Or 
amiis  9  egregii  etiam  sunt  viri:  velutt  Reimarus 
aroGennanice  scripto,  t)t(  t}om<(^m(len  Ba^r()(i>« 
irriiaiorliiden  Sidiston.  ^t.  IV.  $.  2.  „  Urd^ 

jDei^  mqnit  ^  ostendi  ctiam  potest  cx  cjus  m- 
ssitate.  Umm  tnim  est  tHcessarium  ;  quippe 
xcsse  esS  ut  sit  Ens  quod  ipsum  sui  caussanf^ 
ntifuas.  Jam  ycro^  simulatquc  at  unitate 
Iseesscris ,  nulla  cst  caussa  ,  quare  duo ,  tria  , 
4  quatuor^  ccntum  aut  millc  sint.^  Lulof« 
Theor.  Theol.  Nat.  $.  LX.  sccundus  jinc^xt^ 
ms^  cet^  Dct^s  fofct  sit^crfiuus^  adcoquc  nM 

ne* 


44»  D  I  S  P  UT  A  T  I  O  •: 

mcessario  existens^  Nititur  vero  btec  trgi 
tio  ambiguiute  vocis  necessarius^  ttque  «c 
logistDO  quatuor  terminoruin :  Qjsodcunf 
est  necessarium  ,  non  est  Dtus;  Dii  0mfk 
eepto  uno ,  non  sunt  necessarU.  E.  Unus . 
est  Deus.  Jam  manifesta  est  fallacta :  in  p 
tione  necessarius  dkitur  inteme ,  is  qui  a, 
€st:\vL  assumtione,  extemep  nimirom  cai 
rum  existentium.  Neque  hoc  vitinm  effbg 
sii  acumen,  in  libra^  cui  nomen  dedk  C 

S    E    C    T.      IL 

De  argumentis  quae  ducuntur  ex  PQSsib 

Huc  pertinet  Wolfii  conclusio  Theoi.  I 
!•  $•  1107.  Quam  ille  multis  verbis  ex] 
eam  nos  breviter  complectamur,  cum  nos 
luntate,  tum  finium^  quibus  inclusi  sumi 
xessitate.  Sed  ejus  conclusionis  vis  liuc 
'Vnus  duntaxat  possibilis  est  Dcus.  E.  Un 
taxat  Dtus  exisHt.  Non  est  quod  conda 
in  dubium  vocemus.  Sed  propositio  quomc 
Ibonsttabitur?  Ita  sodesl  >,  Si  plures  sii 
\  necesse  est  eos  inter  st  aequales  et  simiie^ 
•Audio ,  et  quamquam  diictum  sit  ex  princi 
*  discernibilium »  (  de  quo  nunc  quidem  n 
nobis  coiistat,  sed  inira  exponetur)  tame 
lepugno*    Sed  quid  inde  efficies  ?  Accipe  iti 


>Ef«NltATB    D^EI.     449 

t  sun^  simiUs  a  acfua/at-j^  iUis^immbui 
:mque  respondtt  ideafigitmr  si  speetcn^ 
tatu  fQssibilitatis^  nen  sunt^  nisi  uniea 
m  yerc  hinc  conscquitur ,  unicant  Dd  '^« 
'Utatcm.  Cumquc  in  Ddo  possibiUtat  caus^ 
is existcntiae ;  clarumprcfcctocst.^  unam 
i  CHc '  esistentiam  Dei »  /,  ututm  cxisteta 
pfimivii  ^  esc  efror  in  his  Terbis  frequeni 
totam  scbolaoi  Wolflftnam  ^  ut  rei  idc4  ei 
as  confimdantur:  cuoi  camen  Poatibilicts 
t  sit  quam  absentia  repugnantiae  ^  s.  coih 
Lttributotum ,  quoefficitur^  nt  baecattii*» 
inum  sisbjectum  cadci^e  poi^int :  ideam  ve« 
I  dicimus  ^  quatenus  eam  ;eogiutione  te« 

igitur  idea  rei  efficitur  quidem  parjtigi  ejiis. 
iute^  sed  ita  ut  acce4ei:e  debeat  cfru 
I  et  natura  et  conjwctio  hQrum  atcributo* 

ces  quaelibet  suam  ipai,  sibi  prppriam  iitt 
im^  possibiliutem  vero  .popmunsoi  cmii 
I  aliis.  Sed  hoc  non  impedit»  quo  miaas 
ifll  9  Dcf  possibilitatcm  cssc  unicam  f  et.f 
ntv  cxistentiam  Dd  cssc  unicam.  An  ^ 
t&ci^tuf  f  non  pUtrcs .  essc  uno  Dcos  f  Mi« 
,  quidemi  Nam  in  Ontplogicis  tribuicttf 
Annibus  Entibus.  Igitar  ^sibilius  om<« 
^um  est .  una ,  quateniis^^  absentia  repa« 
e;  neque  tamen  unica  tfntiim  res  est  pos« 

hoc  de  existeotia,  hec  de  aliis  idds  nn|«* 
»us  valet,  quas  detrahimus  de  rebus»  iii 

insunt »  et  in  poculifirem  formam  collig^ 

]L  Ff  Bust 


"'■*  '""'.,;>onhanc  est^e  cit-ssan 

"""'"' /_;'j^uineBto  iniiius  cst  prae 

"'  '  ^e  nnitateB ,  quini  in  S: 

J^,  JaDnt  pelytbeismo  apcrlti 

j^B  Antlytfcuin !  quippe  si  ex  1] 

fie»t  Dei  coliTiHuO  ejufc  ezi«(ntia  i 

jnitm  «It  Deorain  numenisi  qui| 

qtioiAliit»  eam  mllliu  infonnem. ' 

-  Sed  ecce  nofttra  aetate  tullpti 

g<us,  deiDMstrandae  tx  possibtliu 

tlitls  aoTam  protuJit  rationem ,  ei 

ffri  odinibiM  reHquis  ^  solam  inatf 

kfatto  ttunierM  babo-e  conti.'ndit. 

Dtliitrimo  ejus  ouctorls  libro  ,  qa 

«tirifSBtnntfcJw  9(uffiiw  (  erflt  ® 

9l(|)iintllllRff.  p.  30. ) ,  eaque  pecuH 

topioM  expllcita,    l^oH  cjui  aumm 

cunteque  extrihebitMis :    „  I.  JD 

■„  mam  ipaemam  fosiibilUaum .' 

^  sunt  amiici  tvatttmes  (  ita  v»u 


ejpcitur^  in  Dep  essc  stt^mgn 

)trnam.    Res  txterne  possiU^ 

^  ,  quac  txtra  sc  mulias ,  /.  quan'" 

#  

/r/,  habet  caussas  yei  tfectust  m 
As  extra  se  habet  caussns  vei  efectus^ 
4^  esi  ^us  ^xterna  possibiUtai;  jam  Vf« 
Dmxaus)sAs  sui  extrast  hahere  ncquit;  ig^ 
^fiti/l^uttur^  eum  extra  se  piarimes  effectm 
^Ht  tt  hanc  ejus  txternam  possibUitatem^ 
WBto»  summam  Indeptndehtiam ;  III.:jQ|fMi« 
\il''^  afia  res^  quae/tlDea  hen  pemlcat:^ 
^'n$n  habebit  summam  indtpehdenttoMm 
)te^l/(he  sammam  indeptndentiam.  E.  Nid^ 
W  rlts  txtra  eum  qait^  ab  eopendcat:  seut^ 
t  idem  tst ,  n&n  aiius  Dtids  pratter  tifmmkV 
oferto  in'  Tdllneri  stiriptis  ingenuus  animi 
t  «odtam  veritatis  aiirificvm,  acumen  Iitutf 
u^HtdL  in  bac  qoidem  diflpatatione  nao  daC 

I  ^  .foia  ipsum  Yeri  >  studiism.  offecirit  tc»- 
WuD  eupldloite  inveniendi  novl  argumen* 
rt^  abdttcms  ^  sibi  aliaqite  persuadereicGh 
tflti!.  :8e:  eo  pervenisse  i :  quo  contenderaii^ 
IdHttfl  deinceps  crrontei  L.NoaTepugOQt 
»ein  ifllieme  sit  pdMsUuJiar  quare  vero  suqir 
ibett;  imeroam  possibilicateip.? .  Niminimi'^ 

qM.^radas  suni  .intfirnae  possibiiitatif^ 

Detu  ^us  summum  gr^dum.  Unere  debtt^ 

lo^^ai  «int  gradu5«  Deum  teiiere  auipmuai 

I I  sed  nego  ^  esae  gfadus  poasibilitatis  in« 
Std^  inquit^  inttma^.fpsfibiUtas  ptsita 

Ff  a  €i$ 


postea  c  ,j  qiiae  est  posita  in  ab 
lytico  .  ^nibus  rcbus  posstbilibu 
*****  'dodo;  Dcqne  major  est  pos 
tt  ^  io  triangnlo,  r.  c,  aut  i 
jj^  nimiruin  bic  error  Ruxlt  ex  ! 
jui.  pouibilitu  ipaa  coDfunditui 
4D3C  in  ano  aubjeeto  junguntur, 
Inde  fit ,  ut  possibiliratem  temerc 
'quain  peculiare  quoddam  attributi 
SitXQ  sit  omnibut  attributis  rei  co 
abstracta,  quae  tum  cemitar,eu 
'quara  inter  se  eonseniicntia  spet 
■0)0  errore  turbatum  cst  in  arj;Bi 
-Dei  Cartesiano,  cum  Existentia 
liare  attrlbutusi  idcae  acciperetHi 
Dhiime  pertinet  ad  ipsam  ideam 
earo  aceedit,  cum  res  non  jam 
jnformatur ,  sed  extra  cogitatiooe 
Jam  in  altcra  parte  argumenti  non 
Possibilius  extema,  oranium  co 


"^    UNIT  ATE    D  H.      ^s^ 

oruiQ  quidem  suminum  Deus  Qb« , 
^  aussam  9  quare  existat ,  in  se  t , 

'^  ^m  habet,    Quod  autem  Deu» ; 

^  sic  caussa ,  atque  plurimos  extra ; 

^  «oeat,  hoc  quidem  minime  pertinet. 

iCatem ,  sed  ad  summam  poUntiam':  ne«^ 
Am  ad  independentiam ,  qua»  si  accurate 
.ji  volamusy  hoc  unum  spectatury.ut  Deus  a*; 
llt  ili»  r^  pende^t ,  non  ut  omnes  aliae  res  ab  ^ 
0  pepdeant.    Igitur  jam  tota  disputatio  a  pos« 
ilitiDe  ad  independentiam  et  summam  potentiam 
locca  est;  de  quibus  infra  suo  loco  expone-.- 
!•    Cecerum  eodem  argumento  jam  ance  XoH*  ^ 
Qm  osus  erat  Alex^  Gotcl»  fi^umgart^ua  Me» . 
Ii.  $•  82. 

S    E    C    T.      III. 

U  argumcruis  quae  ducun$ur  cx  Infir^tate. 

Amgt  plurimas  rationea ,  quare  non  niai  uni-: 

euepossit  Deus,  in  ejus  Infinitate  reperisse. 

visi  sunt  Metaphyaici.     Supra  moDuimus,> 

nitacis  Divinae  vim  esae  aliam,  si  ex  Analytico: 

etator  argumento,  aliam,  si  ex  Synthecico, 

n  qoum  Synthetice  informemus  tamquam  effisii 

reni  hujos  Universi,  efficiendi  vim  atque  in-« 

igentiam  tantam  ei  tribuamusnecesseest^  quan- 

>portet  eum  valere ,  -ut  hoc  Universum  eflFece« 

Quaa  via  intQlIigentiaqua  profecto  tanta  estv> 

Ff  3  quail* 


4^:  blS^tJTATIO 


qmnta  ntillibs  heiainte  ingenium 
qtil  possir.    QeaM  «utem  ei  absotittam 
trSMHraius,  ex  eodem  SyBtbetico  ai^iacH»«^j 
thematica  qtiidem  necessitas  repeti  tniHi  pMi  \ 


iam  contra ,  qnare  ei  negemua^  piihllli  '^ 
dtussa  reperltur* 

At  argumento  Aoalytico  absolutam  IiMni  ? 
Dei  esse ,  mathematica  necessitate  efficere  iqM9  If 
quin  adeo  ipsa  Jnfinitas  est  principium  ^  ei  # 
Dettfll  esse  probent.    Recte,  nec  ne-,  ail  alRi 
jiraesentem.    Concedamus  Infinitatem  absahMl 
Vfdeanms,  si  qna  sit  necessitas,  quae  indenitt* 
tem  eogat.  Sedjprimum  omnium  est  qutoMHt 
qntd  Ai  Infiniias.  -  Atque  in  hujus  quidcs 
ra  ac  vi  constituenda  turbatur  non  tancoa  ll> 
peritis ,  sed  ab  iis  etiam »  qui  se  philosopboi 
haberique  volunt:  quonim  plerique  in  abs&^ 
nium  eam  ponunt.    Non  reprehendo  hactenus, 
modo  intelligant  'quid  sit  finis.     Hunc  nro 
cunt  esse  dcf^ctutn  ultcrioris  rcalitatis :  juB  efi 
Bel  Infinitatem ,  qnae  sit  complexus  omnkim  nA^ 
toHm  in  summo.  graibi  ,  omnem  finem  t,  se  ic^ 
dJAre*    Coosentior^  nullum  esse  defectumiaito« 
BuIIum  esse  finom,  noadum  video.    QidlCBtt 
tandem  tst  finisR    Nlmlfuo^  in  ejua  notiove  wM 
flttctuant  homines »  cum  nesciant »  utrum  s it  ijat 
an  negans :  quod  acutie  oateodit  Loclnud  £lSt  U 
U«  c«  17.    Hoc  certe  quod  multi  vocan^  fil9CQf  ^ 
mii  est:  qui  idcam  Dei  temotione  finium  couifM 
QKtenduju  I  un  conatare  sibi  ipsa  oequi^t,  £fi9iKt 


DE    UN  I  T  A  TP    D  E  I.      455^ 

Xepugnintiae  priociBium,  oomis  res  habet  et^ 
«htbetA  Igitiu  et  Deus ,  qatoiYis  sit  maxiinii4tr 
t  quoque  et  babet  quae  habet:  haec  suinma  ejut; 
Bbutornm  esc  absolutio  et  perfectio,  qua  ejut: 
i  eKpleacur*    Quare  tantua  abest.^  ut  haec  aufli«- 
9  shre  absolutio)  6ive  finia;  non  enioi  repu- 
»  ,  qpo  quis  nomine  eam  insignire  veiit:  umuoi 
V  ai^ »  ut  haec  sit  negatio ,  vel  defectus  9  iit  - 
iua  ait  ;atributum  ajens  9  sea,  lu  vulgo  loquuoh 
p  rcalitas;   quippe,  sine  illa,  nulla  res  sic 
d,  quod  est.    Praeterea  eum  Deus,  si  quidem 
^  sit  atque .  existat ,  Individuum  s»  res  siUjgul^Ui 
sit;   Individua  vero  sint  omni  modo  determi- 
I ,  m  quidem  Diaiectici  loquimtur ;  conseatii* 
■I  est ,  hos ,  quos  dixhnus  ^  fioes  ac  tenDinor. 
M  natura  abesae  non  posse»    Atque  hic  error ; 
fa  notione  finis:  alius  est  In  Jiotione  Infinita^ : 
I  qui  et  Ipse  ex  antecedenti  flixic    NaiB  etiaoi  i 
qui  oietiuB  ceteris  infoFmanc  Infinitaunk^  «ani^t 
a  ponunt  in  gradu   summ^  perfcciioWim  m^. 
imi^  siepius  non  animadvertttot,  Deo  singoluft.* 
rfaetianes  non  tribuendas  esae  summo  per  se.. 
Rki  p  sed  eo  gradu ,  qui  locuoi  habere  posdit  ia . 
hMiruDi  perfectionua  sumaa  et  compleftu,.; 
llppe  iia  se  res  habet,  ot,  srquue  virms^cogi*  • 
ioniserrore  augeatur  eoosque,  ot  cum  cdiquts 
lotibtts  non  ei  ampliuB  eonvenat,  ea  non  vir^ 
I,  sed  vitium,  non  perfectio ,  sed  defcctus  sit«  . 
loti  ai  Dci  summam  pocentiam  tam  late  aperias  » . 
Deua  ciiaoi  se  ipse  viia  privare  possit,  vel 

Ff  4     .  «litti. 


^  DISPUTATIO 

ttliud  facere  possit  quaAi  quod  oiptiiDum  d  lU» 
tur :  quae  oninu  manifestf ssiniis  pFofeao  tCMsmi^ftri 
repugnantiis ,  et  sediel  admissa ,  ubi  conimK»'  ^ 
nou  reperiunt.  Quare  hoc  teneamua ,  Dci  Mh  k, 
tam  infifdtatem  in  eo  positam  esse»  uckibett  iti 
omnes  virtutes,  omniaque  bona,  quaeMis  % 
Divinam  naturam  cadere  possint,  et  qidtatt^  k: 
gradu,  qui  possit  esse  maximus,  quoasqKl^  i^: 
ipse  sibi  vel  ceteris  virtntibus  repugne(« 


f 

Y 


D$  argumento  quod  peHtur  ex  Infinitate  ^H^ 

Explodatur  igitur  tamquam  temeraria  t  tt  q^ 
gravitts  cUcamus ,  eorum  opinia  ^  qui  Deum  vgt* 
tio  infinitum  esse  volunt  Quorum  ex  onvt^ 
fo  cum  alii  sunt,  tum  C*  G.  Muiierus  SystcBi 
Metapbys.  Jenae  1750.  $.  995.  not.  ^.  ,,  Dff^ 
p^  itla  Entia  imfinita  9  inquit ,  extra  se  e»sM 
^f  oportet.  Ubi  ergo  unum  existit^  ibi  altinm 
^j  mn  existit;  propter  impenetrabilitatem  vimik 
^  ingenere:  yei  unum  alterum  anniAiiare  tkh 
$f  ^^^  9  i^^^  iterum  ob  infinitam  repugn^  ^ 
^^jusHbet  reactionem.  Locus  igitur  assigMk^ 
„  erit  cuilibet  proprius  ;  ct  per  consequens ,  u^TVk^ 
yj  que  est  finitum.^^  Idem  argumentum  ,  tainqaifll 
re  ipsa  diversum,  verbis  aliis  cootinuo  lepedt: 
,y  Duo^  inquity  existunt  Entia  infimta;  ^ 
,9  stunt  itaque  extra  se ;  constituunt  ergo  sf^ 
,9  tium  reale;  atquc  ad  illud  quodlib^t  eqrnmt^. 
w  iinct ,  quod  contradint.*^    £t  Mulierooi  ^ 


DE    tTNITATR    DEL      4^;. 

11  plvTibus  variisqiie  mionibus  etiam  hanc  ^ 
isse»  minas  est  mirandum:  sed  Crusium  . 
secutum  esse  eandem  rationem ,  idque  eo . 
quo  jiliorum  pro  unitate  Dei  argumentoruoi  : 
inbtiliter  explicuit ,  id  vero  vebementer  mi« . . 
Citosiua  igitur,  in  libro,  quem  supra ; 

Fima ,  €ntmur|f  itv  Slot^mtnbigm  ^ativf)tim. 

i*  faoc  modo  argumentatur :    »,  Substantia 
ohitc  n^Maria  cst  infinita.    Qtsarc  si  fJu^ , 
sint  Dii  9  cruni  vci  in  codcm  spatio ,  yel 
dhcrso.    Si  sint  in  divcrso^  ntsHus  corum 
\crct   infirdtattm  cxistcntiaCf      Cumguc  in 
stantia  cxisfcntc  infinita  omnia  gcncra  in^- 
itatis  iaessi  dcbcant ;  nullus  corum  forc^  in^ 
itus  9  ncguc  proindc  ncccssarius.    Eos  vcra 
codcm  cssc  spatio  intcUigi  ncquit:  scdquod, 
tiiigi  nequitj  donec  dcmonstr^tur^  rcpudiar^  ^ 
n  cst.    Igitur  t^off  cst  cons^sftaneum  ratich  . 
>  piqrcs  uno  statuerc  Deos.^^    Non  requiro 
quomodo  ex  necessaria   existentia  infinitaa 
roo  efficiatur ;  in  quo  profecto  long^  dispu-* 
potest  consumi.    Concedamus  ho^:  quaera* 
le  spatio.     Atqui  illud    ipsum  primo  loco  . 
^monstrandura ,  Deum   spatium  implcre^  s^ 
irc^  %.  in  ^patio  essc.    Sed  hoc  quoque  re« 
nus.9   ut  liberaliter  ag^mua*      Aliud  est, 
remittere  non  posaumus ,  et  de  quo  consu- 
^ety  utrum  illud  spatium  impiere  ejusmodi 
(  ( rcalitas  ) ,  qu^e  Deo  tribuenda  stt.  Nam 
i  con^tituenda  inQnitacet  omn|a  ver%  bonK. 
crcalitatef)  summo,  quogi  ejus  fieri  po* 

Ff  S  tcsta 


4St 


DISPUTATIO 


test^  gradQ  comprehiendQndie  auot    Alqiu^  ir. 
6iipra  vid&mus,  errasse  raultos  hac  m  ptrte^tt 
Bxisientiam  et  PossibiHtatcm  pro  peodkribii  ba* 
nis  (  s.  reaUtatibus )  habueriat ,  Hi  410906  m 
.  Spatio  erratum  est;  quippe  Lacus  et  Spatim 
siint  consectaria  Existentiae*    Hioc  :  aaoirtt  » 
TOT.    Nam  cum   omnis   res  *existens  cem  lit 
loco  ,    suumqne   sibi    spatium  babeats  cmBqne 
otnnb  res  sit  illa  ipst  res  quae  est,  eiqiie  pio* 
pterea  identitas  tribuatur  i   Metaphyslds ;  fin 
ctum  est,  ut  Spatium  cum  licniitats  coofuode« 
retur^.et  pro  idea  ajente  acciperecur*    Ne  steiis 
longi.    Spatii  negans  est  idea;  negtnd^  etti  ac*» 
quirimus ;  quippe  intdligitur  per  absentiam  m^ 
poris.    Si  proinde  Deos  non  est  corporMe  aica* 
rae ,  quomodo  ei  spatium  tribuamus  ?  aut  qoo* 
modo  esplicemus   rationem ,  qiM  hcum  cenm 
obtinet  ?    Cumque  boe  mratis  nostrae  aeiem  fa- 
giat :  quomodo  ex  re  minime  percepfa  atque  ^ 
scnris$.]ma  alias   res   incognitas    demonstrttna ^  ? 
Sed  istorum  argumentum  suo  vkio  cormit,    Et^ 
nim  spatium  est  vel  aiiquid ,  vel  nihil.   ^  est 
aliquid ;  Deus  non  omne  spatinm  implet;  epkgpt 
rerum  corporearum  suum  quaelibet  spatiiini  oc« 
clipat,  quod  propter  earum,  ut  vocant ,  ftij^eff^ 
tfabilitatem  ab  alia  nuHa  res ,  neque  ab  Ipso  Deo 
impleri  potest.    Si  vero  est  nibn ;  non  poctsi  td 
Dei  attributa  referri.    Alexander  quidem  con  la- 
divisset'  ultra  Oceanum  faabltari,  indignabetnr  i^ 
ad  eas  regiones  pervenire  non  posse«    Quid  TersV 

m. 
$t 


DE    VHIJ^ATS,    DEL      45)^ 

<('  tcrras  onniea  omnttquemanji  victricibu»  copii» 
^tngrttsec  sibique.subjecis3et;  au  putemus,  euoi. 
^4ifflperii  sui  magaitudinem  quidquaiQ  <le$idera8«. 
Ml   Ait  pbiioaopbit  ut  Deum  vere  infii^iium  fa«: 
^t^  oaioia  acilioet   «i  addunt,  «uqi  en  qwk9\ 
Hnii,  tuai  ea  quae  noQ  sunt.    Sed-  vereqtur  ni*' 
niruai,  oe  aublatt  tpatii  infiiiitate,  Dens  oQini^ 
»i6.«tbut  prtesena  este  nequCAt^  ^t  ejus,  quaoi: 
vmnt»  Ommprae<sen0$a  tolIatwPw    Q^id  vero  ^a^ 
^rmcsmiia  hcip    Ka»  si  quid  vjdeo^  ^t  alcerio». 
tt  td  alteram  vis  et  ratio,  ui^m  comiquo  ta(K 
WCt  Cttm  eaque  tgtre  pbssit,    Quomodo  igituT) 
leo  ivfimim  Pracscnfia  tribui  potesn?'    NimiruBr 
«9    ut  i^eus  summt  inteUigoatia  potestttequ^ 
pnet  res  ita  complectatur »  ut  qts.peoicus  per^t 
pcctta   et  a  set.quasi  auspensas  habeat:  velutii: 
os  iest  quae  uobis  praesentea  sunt,  sensibut; 
ercipere  et  tiactare  possumus.    Quamquam  ig. 
ohis  quidem  dtbile  quoddam  et  obscurum  esCx 
jus  virtutis  simultcrum»  quod  ad  cogitatiopeoi^ 
)tvinae  pracsentiae  prorsus  evanescat  atque  obrua* 
jr.     Sed  tamen,  cum  virtutum  imagines  a  nobis 
181  ducamus,  et  in  Deum  conferamus;  removea^* 
kntyquQtd  ejus  fieri  potest»  a  praesenti^  I>iv$$i0^ 
mnem  labem,,  qutm  cogitationia  npstrae  imbecil- 
las  ei  adapergit;  et  videbimus,  ad  verum  ejus 
Kraiplti:  proiit^e  tccedere  iilaiBj  qoam  posm-* 
MI9  definUionem.     £t  profecto  ita  se  res  ha«f 
SK,  ut  pcaesentbi  aon  sua  vi,  sed  ejus  rei,  ci^i» 
dbuituc»  vi»  misikad^  Mt«    S&.n&c»  vakam  o^un 


4te 


DI  S  PUT  A  TIO 


IbruiD  tcie,  ut  res,  qute  in  Lunt  8iim,mk 
fbsto  cerntui,  res  Luntres  niihi  siint  pnescsiat 
et  itt  in  rdiquis  est  sensibus.    Igitur ,  si  qud 
ct  rttione  milii  subj^tnoi  sit ,  ut  illud  cottiinio 
Bimsibus   meis  percipere  trtcttreque  ponta;  if* 
hid  mihi  est  prtesens,  sive  uno  distet  t  mcq- 
bito ,  sive  myritdibus  ditmetrorum  terrae.   Pm- 
sens  et  remotum  re  ipst  unnm  idemque  est;  cc 
iHrium  imbecillitttisve  nostrte  grtdu  ncoranqiie 
cxistit.    Ittque  Deus  tb  omnibus  rebos  •eqoe 
disttt ;  seu ,  ut  verius  dictmus ,  omnibos  lebus 
tet  prtesentissimus ;  quippe  singnlas  et  Baiversts 
itt  potesttte  intelligentitque  sut  complectimr»  ut 
ets  penitua  tenett  tc  percipitt.    Ceterum  SKpin 
mirttus  sum ,  quomodo  ftctum  sit ,  ut  Lockiiis, 
Bp^  td  Limborch.  Opp.  T.  111«  p.  629«  huic  n* 
tioni  tliquid  tribueret:  cum  tit,  spatii  infiriUh 
tem  a  Dco  cotnphri :  nisi  enim  isa  sis ,  eum  mB 
omnibus  rebus  fore  praesentem  ;  atgue  ade$ 
in  ea  fosse  agere  f  ut  ea  potius  ignoret^ 


$.     IL 

JDe  argumcntis  quae  ducuntur  ex  natura  41^, 

tatis  per  se  speetatae. 


Sed  explost  istt  opinione,  qut  Deo  ex  vfA 
infinittte  infiniutem  vindictre  volunt,  videsosf 
de  reliquis»  qute  ex  eodem  tttributo  rq)ed  lo* 
fcnt,  Unitatit  demonstritionibus.    Hte.duplicii'] 

4.^  soflt 


D  E(  U  N  1 1  A"  T  E    0  E  I.      4J6t 

:  gefaeris:  quoroai  in  altero  ip9a  p4r  te  sol| 
Infinitatis ,  in  altero  tlits  tctiibatis  tdfunota , 
tatur..*Et  in  priori  quideai  genere  dupUceqi 
inem  frequeatari  apimtdvertiinus. 
.  A)t(;rt  ratio  ea  est,  qut  suprt  monuiDius^ 
m  etse  TERTULLiAitUM  contn  MtrcioQp 
f  f  6.  qui  in  ipst  ntturt  S^mmi  «•  Infiniti^ 
ttem  continerit  tit*  Qute  rttio  buc  redi^ 
'ummum  esf^  cui  nil  aliud  par  est;  Deux 
st  summus^  Ergo  nU  pi  par  esi^  s.  nuUus 
tlius  eu  Deus  ^prqeHr  umcumC^  Vitium  syl- 
Bmi  est  in  .propo^itione»,  qute  falsam  habec 
\mi  definitionem.  .  Nam  .iliud  quidem  -quod 
;o  Summum  vocamu»,  existit  ex  companttio- 

non  item  illud,  quod  vere  Summum  est; 
»pe  quod   intelligitur  sua  yiftutey  non  alia« 

rernm  imbecillitate.  Igitur  manifesta  estfaU 
i,  quam  petitioncm  principii  vocant*  f^am 
lum  demonstrandum  erat  Sumamm  esse  iJlu(fm 

nil.par  sii^  Atqui  ^Qdem  modo  dif^  P9^* 
,  sommum.  gradum  uniuscujusque  virtutis  i^ 
:um  AmW^  individuum  c;iAdere:  seu,  ut 
nmati<;e  loquar  ,  .  Superlativum  gradum  ha^ 
\  ssunferum  duntaxat  singularem^.non  fiura^ 
Igitu^  fallax  est  hoc  commentum  Tertul- 
•  Nam  Summum  est  iUud^  quod  in.  suo 
nt  perfectum  absolutumque  est :  et  hiuc 
ime  cQnficitur,  nullum  .aliud  individuum-Jii 
m  genere  perfectum  absolutumque  esse  poa.« 

Ceteruffl  eodem  usus  ett  argumento  auctojr 

re* 


f4.      .      DISPUtATIO 

ctantur.    Plures  res  si  sint  in  codem  genere  i| 

^radu  pulchrae}  si  earum  pulchritudines  siogulie 

|o  unam  summam  colligantur ,  non  major  m  ei 

pul<;hritudo  9  quam  singularum  renim»  Sintetiinii 

6i  vultis ,  multa  pocula  aquae  calidae  ia  eodefo 

•gradu,  non  augebitur  calor,  si  aqoa -es  tiDgulis 

jpoculis  in  unam  ampboram  coofundatur*  Sint 

,denique  complures  homines,  qui  ejusdeffl  ?•  c» 

iheorematis  mathematici,  unam  eandemque  dniQfi* 

«trationem  aequali  gradu  calleant:  horum  igitnr 

.universorum  demonstrationes  non  plus  valebuBE  ^ 

.simul  sumtae^  quam  singulae  singulorum.  Quiie 

^qui  ejusmodi  utuntur  argumentis,  non  ndeattSe 

^qualitatem  cum  quantitate,  gradum  cum  ezKfisio- 

.ne  confundere,  et  Deum  ita  infinitum  iDfonuii 

■ab  iis  extensione»  veluti  crassum  homiaem  corp<H 

•re,  vel  divitem  nummis.    Est  ergo  falsumqaoil 

.dicunt ,  //  plura  sutU  Numina  infinita ,  00/tai 

J^orc  infinitumy  quod  nullum  ahcriui  inJinitM 

haberet.     Primum  enim ,    licet  invertenda  qoi& 

.stione  respondere:  ^uia  horum  Numinumqooi' 

Jibet  est  infinitum  ^  non  opus  habet,  rdiqnonuv  \, 

iDfiuitaie:  deinde,  non  augetur  gradus  perfictia- 

nis,  addito  aequali  vcl  minore  gradu :  toiainoo 

potest  alteri  alterius  perfectio  tribui,  perpriDCJp 

^pium  Repugnantiae;  denique,  quid  est  qoarenoi 

.eodem  jureconcludamtis,  omnes  res  creatis  et  t» 

tum  mundum  esse  partem  Dei,  quia,  nisiitisi^ 

Deus  non  sit  verc  infinitus»  seu,  ut  loqaofltVi 

.non  omnes  possideat  realiutes. 


«1: 


'. 


<• 


B    tJNI  t  A  tfi    t)llL      4^1 


f.    IIL 

uihentis^  qude  dueuhiur  ex  injtni$af$ 
con/uncta  cum  aliis  virtutibus. 


^rimut&  de  tnfinitiu  pbtentiaSf 
«tactari  dicunt,  si  piures  uno  sint  Dii« 

numero  fuerunt  cum  multi  alii  tb  Abae^ ' 
!,  tum  Lockius ,  in  Epist,  ad  Limborcb. 

III.  p.  S29.  Vis  argumehti  eo  rediti 
sint  j^umina  infinitae  poientiae^  atterum 
ctiones  operaque  impediturum  aut  iestrti^ 
'.sse.  £jus  quidem  vitium  in  manifesto. 
ue  fugtt  acumeh  doctorum  virorum»  v«' 
eri  1.  c.  p.  34«  et  Cantzii  de  Usu  Philos. 
liae  in  Theologia  (•  330«  Nimirum  ut 
is  alterius  Oei  actionem  impediat,  non 
;  eum  aequali  valere  potentia;  sed  illud 
requlritur,  ut  eorum  potentiae  sibi  in- 
nt  cohtrariae:  qiiod  profecto  repugnathy- 

si  (^uidem  iii  unoqiioque  Deo  perfectissi» 
:  virtutes  cum  intelligentiae^  tum  voluii* 
:  adeo  necesse  sit,  e6s  bmnibus  interle 
18  consiliisque  perfecte  Consentire. 
*que   vero    minus  laborat    argumeiituoj » 

Infimtdte  iniclligentiae  repetiturs  quod« 
:kius  etiam  tuetur.  Quae  cum  in  eo  si( 
ut  res  omnes  9  quae  sunt  et  esse  possunt » 
ssime  perspiciantur :  quid  impediet,  ^uo» 
L  Gg  0i^ 


^  DfSPUTAttd 

ninus  hae  reti  a  mrhisNaturis  inteUigefitflntt  M 

• 

fecte  perspiciantur?    Nam  videmas  etitm  homiflel 
sive  plures  sive  pauciores  unam  eandemque  rai 
intelligere  posse.    Scd^  ajunt»  ita  DcumcdndU 
sua  ct  cogitationcs  rcliquos  Dcos  cclare  nm  p$ssc4 
Quid  tandem  obsecro  est  quod  Deus  alter  dma  f 
celare  velit;  Quin  potius  haec  est  feliciutis  pin^ 
nt  virtutes  qus  ab  aliis  Naturis  intelli^tibiii  co> 
gnoscantur. 

Istae  profecto  ratlunculae  proficiscniftur  ib  ioK 

becillitate  humana.    Rex,  nisi  solus  imperer,  scd 

tegni  socium  aequali  habeat  imperio  ,  noo  se  bea« 

tum  putabit  f    Invidus  quidem  et  regnmdi  male 

cupidus;  non  is  in  quo  sit  sapientia,  fortimdo^ 

justitia,  temperantia,  qui  quidem  aequakm  siU 

virtutibus  nactus  socium,  magnam  felicitatis  id« 

jectionem  sibi  factam  existimabit ,  et  una  sestentii  i 

voluntateque  regnum  cum  eo  adminisrrabit.  Vi« 

cinum  si  habeamus  curiosum,  invidum,  malero» 

lum»  ejus  luminibus  obstruere  conamur,  necib 

eo  nos  inspici  volumus.    In  Diis  nulla  qusmodi 

caussa  subest.    Quare  si  naturae  nostrae  imbec/l 

litate  Deum  ad  humanum  exemplum  informimas 

quidest  quodexemplum  non  a  bonis  pociiis,qutm  r 

a  pravis,  sumamus?  Etenim  quo  quisqae  mdior 

et  ipse  est  vir,  et  quo  sunt  meliores  viri,  iottf 

quos  degit ,  eo  magis  suas  quisque  res  suaque  coQ> 

silia  in  luce  exponet ,  seque  totum  aliis  patere  ik 

iisque  inspici  volct. 

3*  Alia  est  ratio  Tdllneri ,  ducta  ,  ut  ipse  quidefli 


.' 


DB    tJNItAtE    DEl.      4fi9( 

ei  summa  tndtptndcntia ,  ut  vero  nobid  vi<v 
,  a  summa  potentia.  Huic  eniin  virtuti , 
1  sutnmae  Independentiae  nooiine  appellat^ 
vim  tribuit^  ut  nil  sit  extra  Deum^  quin  a^ 
pendeai;  quae  eat  profecto  ipsa  summa  po^ 
%i  va  monuimus  Seet.  IL  Sed  tamen  videa^* 
I  quae  sit  ejus  conclusio.  Siplures  sint  Dii^ 
fs  erit  taussa  omnium  rerum  existentium  f 
nusquisque  sibi  aequaUm  partem  ^us  caussat 
'cabitj  quod  demonstrare  conatur  ex  princi^ 
lationis  sufficientis ;  de  quo  nos  infra  videbi« 
Sed  nunc  de  hoc  non  repugnabimus;  conce-' 
S)  itanullufn  Deorum  plenam  continere  caus^ 
rcrum  extra  eum.  Nonne  vel  sic ,  si  plures 
aoturDii,  neuter  alterius  esset  caussa;  quod 
n  repugnat  independentiae ,  quam  TOilnerua 
mat;  ut  adeo  non  necesse  fuerit,  mundum 
is  quam  Deos  reliquos  >  in  reius  extra  Deum 
te«  Unde  eRicitur ,  Deos,  si  nilagant,  esse 
^endentes,  dependentes,  simulac  efficere  quid 
erint,  quippe  omnes  una  actione  rem  eandem 
eot :  et  nuUus  eam  totam  effecerit ,  quod  esc 
rtindependentiam.  Sed  nimirum  dicat^  «i  al* 
mm  ab  altero  Deum  pendere  non  posse^  pro» 
T  ipsam  independentiam ,  et  hac  in  parte  cort* 
fendum  esse  principio  repugnantiae.^  lu  et 
dicemus ,  concedendum  esse  ptincipio  repu* 
tiae,  et  Deum  quemque  partem  caussae  con- 
s,  vel  suum  quemlibet  sibi  mundum  obtine« 
De  horum  postremo  ddnde  videbimus*    Sed 

Gg  a  ni- 


48»  ftlS^tJTAtl6 

oiroiititii  TSIlDerhnum  argfoiDentiiin  eodem 
quo  illud»  de  quo  suprt  P.  II.  Sect.  IH. 
1)4  i.  diximus;  ec,  ut  Btumgtrteniano  m 
qutr,  si  res  extrt  Deum  penderent  t  ptuifbo: 
in  nullo  Deorum  foret  fmmtuio  effectuum  % 
tte.  Igituf  necesse  non  est,  ut  diutius 
quidetd  ejds  ptrfe  moremur.  Cetemin  ss 
rtf i  AoH  potsum ,  tdeo  ^i  oblitum  esse 
fum,  ut  quod  tntet  Concessertt,  n^rei 
que  negttioni  tdeo  trgumentum  pro  unitate 
perstrueret.  Ntm  p*  S5*  disertis  verbis  t 
$i  phres  sint  Dii  ^  eorum  unutnquemque  uoa 
demque  rem  efecturum ,  mque  hoc  omtdf, 
gnare;  nam  cum  optimum  stt  unum ,  adu 
ciendum  tanquam  in  unum  fittem  coituras ; 
JDecrum  voiutitates. 


E    C    Tv      IV^ 


De  argumentis^  quae  ducuntur  ex  Prii 

IndikertUbiliuinm 

Htrtenut  de  trgumentis  exposuimuB  ilf 
€x  tttributis  Dd  internis  repetuntur.  Se 
ut  de  iis  dictmus,  quae  ducuntur  ejt  tttrib 
temis.'  Sunt  vero  tttributa  externtejusmod 
intelligdntiir  ex  rei  tlterius  ad  tlteram  rtti 
btioneque.  £x  horum  numero  ^  primt  m 
currit  tequtlitts  similitudoque,  quaeioteF 
bet  inter  plures  Deos  ;  sed  cum  fiuri  nequ 
volunt ,  dttts  ret  per fecte  ^h^  similes  et 


DE    DMITATE    DEL      469 

BQD  posse  fieri,  dicunt,  plures  uno  Deot 
Est  enim  haec  vis  ejus  decreU ,  quod  Leib* 
8  PrincipU  indiscernibilium  nomine  celebra* 
ut  rcpugnet ,  duai  re^  pluresve  perfecte  simi-^ 
\  acfuaJes  esse^  Sjed  ejus  exeuipliim  ostenda^ 
in  \f^  de^ionstratione  unitatis  Dei:  ^  St 
io  sint  Dii ,  erunt  vel  aeqtfales  similes^ue  sibl 
yicem ,  yel  non  item :  se4  ncqt^e  aequales  si^ 
ilesqtfe  sibi  invicem  esse  possunf :  propter  yin^ 
rindpii  Indiscernibfliffm :  flequc  vero  possunt 
issimiles  ct  ifHfcquales  ;  ita  cnim  neuter  si$ 

■ 

)eus.  Ef  Ifon  nfsi  unus  esse  potest  Deus^ 
jus  Dilepimatis  concedimus  propo^itionm  ^  r^ 
liendimus  dupruo)  disjunctorun)  rejeptiones,  Pri« 
a  negamusy  du^s  res  perfect^  similes  et  aequa* 
esse  noq  posse.    At  yero  dicunt;  duabus  rc* 

teffccte  similibus  et  acquaUbus  una  cadeniqtf^ 
iondct  idea;  igitur  hae  duac  res  una  cadf^mk^ 

res  csscnt;  jam  cum  quaetibct  rfs  sibi  ipsa  sit 
fem  9  caqup  ipsa  res ,  quao  est ;  non  potest  Cifm 
t  esfc  cum  alia  re ;  igitur  (sb  ca  erit  diversa , 
cir  peqfse  fimilis  neque  aeqtialis  altcri»  Video 
is  fidlaci^s*  Primum  Idcntitas ,  nt  yocant ,  ifi" 
na  confunditur  cum  Icfenti(iftc  (xtern^.  Si 
limus  doas  res  pe^ecte  similes  et  aequales  A« 
};  dicimqs^  ^a  qualitate  et  quantitate  inter 
convenirei  poq  vero  etiam  A,  esse  3«  9  et  B« 
e  A«;  igitur  tam(}uam  ejusdem  ^eneris  individui^ 
tnt  a  se  invicem  discreta  numero.  Deinde  cuqi 
Optologicis  Kcte  pnecipiatur  ,  omnia  r«i  attri» 

Q9  3  ^ 


470  DISPUTATIO 

tuta  duabus  contineri  portibus  qualitate 

titate;  hoc  isti  penrerse  accipiunt,  et  • 

litas  quautitasque  in  duobus.  Subjectis  ( 

ipsa  profecto  non  unum,  sed  duo^  es 

tiu  Nam  quidquid  tandem  sit  Subjecti 

Stantia,  cene  est  aliquid  ab  attributis 

peque  eorum  auinma  atque  complexu  d 

atitl    Sed  fac  etiam  ^  substantiam  ipsao 

quam   aummam   atque  complexum  ati 

esse;  an  igitur  si  attributa  A.  aimilia 

lia  aint  attributis  B. ,  ipsnm  B,  erit  A 

B«?    Equidbm  non  eo  sum  acumine, 

deam.    Etenim ,  si  duo  sint  triangula  i 

gruentia ,  i.  e.  aimilia  et  aequalia  A.  et  \ 

etiam^  ut  loqui  solent  isti ,  utrique  cadi 

dct  idea^  et  unum  in  alteriqs  locum  | 

rit;  neque  tamen  ulta  limquam  vis  effic 

sit  B.,  et  B.  contra  A.    Quare  vition 

terminorum  apparet  in  hoc  syIlogismo« 

similes  et  aequales  sunt ,  hae  sunt  e  A  e  ] 

A.  et  B*  sunt  similes  et  aequales :  E.  s 

D  E  M.    Hoc  posteaquam  concessum  est 

gunt  continuo :  Nullam  rem  £  a  n  o  b  i 

se  cum  altera  pcr  y$m  principii  Rept 

Igitur  primum  verbo  idbm  banc  potei 

buebant,  //.  esse  aequale  et  simile  r$  ^ 

hanc ,  A.  esse  £.    Sed  alia  ratione  labani 

Principii  auctoritatem  fulcire  conantur : 

modi  est :  Duas  ejusmodi  res  loco  differri 

Umforc  caussam^  quare  aftcra  sit  hoc 


DE     UNITATE    DEI.       ^ff 

fera  illo ;  Jam  ssnc  caussa  rUI  ficri.  £rgo  duar 
*4perfccte  similcs  ct  aequalcs  cssc  nofi  possc.  Ejus 
Qoque  syllogisiiii  propositio  Vana  esc»  Nam ,  ut  * 
ss  loco  dtfferant ,  non  efflcitur  dissimilitudine  et 
aequalitate  earum,  sed  principio  Repugnantiae» 
Uo  quaeHbet  res  illa  est  res,  quae  est.  Quod  nisi 
:a  esset,  consequeretur ,  dissimillimas  quasque 
ss  longissiflne  distare  a  se  invicem.  Deinde  caus* 
I » quare  altera  res  hoc  sit  loco,altera  illo,  quam« 
uam  nobis  nulla  cognita  sit ,  tamen  potest  esse^ 
t  est  profecto.  Est  omnino  hic  frequeus  abusus 
rincipii  caussalitatis  s.  rationis  sufficientis;  qub 
%  ipsa  negatur,  et  tamquam  repugnans,  repu« 
iatur^cum  ejascaussamnullamreperimus.  Aliud 
R&m  est  caussam  tencre^  quare  rcs  cssc  ncqucat; 
liod  eat ,  nullam  tcncrc  caussam ,  quare  res  essc 

wii.  Sed  nimirum  hoc  principium  Indiscerhir 
liliaia  nec  Mathematicam  nec  Ontologicam  habet 
leceasiutem  ;  neque  continuo  ex  Repugnantiae 
irincipio  consequitur.  £jc  Cosmologicis  tantuia 
atlonibua,  si  quidem  eae  ad  e^emplum  Leibni* 
iaaum  informencur » ei  necessitas  vindiQari  possir^ 
^um  enim,  ex  Leibnitii  sententia,  quaclibct  hu^ 
pf  mundi  pqrs  efficiatur  a  tota  connexionc  mun^ 
U;  conscquitur^  duas  rcs  perfccte  simiics  et  ac* 
malcs  a  du^hus  caussis  proftcisci  pcrfcctc  similibus 
Btf  aequsUlfus ,  id  cst ,  ^  duobus  mundis  similibus 
t^  acfualibus.  ff.  In  uno  codcmquc  mundo  non 
^msunt  inessc  duae  rcs  pcrfect^  similcs  et  aequaks^^ 
Eftoc  si  (OQcedamus ;  non  continuo^  duos  plures^ 

Gg  4  VO 


47».  D  l  SP  U  T  A  T  I  0 

■  I 

ye  Deo8  «imiles  et  aequales  esse  non  poMCi  dk 
cietur.  Habet  hoc  principiuin  unam  patiooias 
lexperientiam  rerum  quotidianaruQi.  Nim  edm 
jn  rebus,  quas  diu  pro  simillimis  et  aequilibQi 
habttimus ,  plerumque  postea  (]^prehendiiBri  ili- 
quid  es&e  discriminis;  quod  prius  ocolonnDO* 
strorum  aciem  effiigerat :  neque  tamen  iode  Disi 
verisimilitudinem  aliquamy  OntologicamfeioMiv 
thematicamve  necessitatem  pror^us  nvlhB»  n- 
sequetur  boc  principium.  Uaiversalii  qnideiQ 
auctoritas  ejus,  etiam  in  rebus  humaniii  Ach 
demicorum  interrogatione  subvertitur;  Nm  A 
duae  sunt  rcs ,  quae  pauilum  JifferufiS^  p»  ^^t 
^aussa^  quin  minus  etiam  differantf  ^  itiQinu* 
tatim  progrediendo ,  donec  interrogetur,  f^ 
caussa  esse  possit^  quin  omnino  nil  diftrofA) 
Jam  igitur  existimari  potest ,  quam  vim  lilbcQt 
dempnstrationes  ductae  ex  hoc  principio,  qolto 
passim  usi  sunt  recentiores  Metaphysici:  v0 
quos  etiam ,  hac  quidem  in  parte,  minus  viditce* 
teris  Clarkius ,  quemque  adeo  ne  imeUesdi^  ^ 
dem  putem  verba ,  quae  supra  ex  ejus  libro  V\ 
posuimus :  erit  et  idem  prorsus  et  indifH^^ 
ynum ,  si  aliud  Ens  infinitum ,  pra4&t  t»w^ 
ponatur.  Alil  praeterea ,  qul  hoq  priodpio  w 
sunt,  tacite  judicasse  videntur,  non  stdsin^ 
esse  roboris  ad  demonstrandum  :  velud  WoUifl' 
Theol.  Nat.  P.  I,  %.  1107.  Boetenfus  MenP^  [ 
'$•712«  qui  se  ex  hoc  argiimento  in  illQd  coqo*| 
ceruntt  quod  a  possibilitate  repetituf|  9Uod^| 

iJ 


\ 


)  E  -U  N  I  T  A  T  E    D  E  I.      474 

afataVimus;  ut  mibi  Tenerit  in  menteii) 
Katiani :  amph^ra  coepit  Imtitui;  curran^ 
cur  urceu$  cxit  P  CaDtzius  etiim ,  repu« 
imnibus  aliis  demonstratiombus»  banc  unam 
uticae  necessitatis  numeros  hab;^re .  aQr^ 
,  rceurrcndum  ^  9ix^  a4  principium  Lc^b^ 
f,  ^od  ca  sint  unum  idcmquc  sub  divcrsgs 
mbus  j  quac  pcmtus  non  possint  distingni^ 
nxcris  duos  Dcos ,  pcrfcctissimc  sibi  mtitu0 
alcs^  ncc  minimo  discriminc  diffcrcntcs^ 
dtio  j  scd  unum  Numcn  concipis ,  duobus 
is  adpcUaium.*^  Phiiosopb.  Wolf.  ^t 
u  Usus  in  Theol.  $.  327«  VeUem  equi'- 
anuius  eadem  opera  ostendisset,  quomodo 

0  esset  alteri  consequens.    Quo  quidem  Io« 
ruqi   illud   I^ockii  desidero  acumen,  ^ui 

1  tuetur  rationem  Epist.  ad»  l.imboichi4au 
rum  formam  magis  e^cacem  buic  vgumeii* 
latus  est  adjungere  Schubertus,  Institut. 
ii.^.  927.  SchoU  II.  n.  2.  „  Si  duo^  ii^- 
i^forem  Dii  A.  a  B.;  tum  A.a  A  at(t 
ritj   aut  non  poterit  ^  sc  distinguere.    t^l 

potcst;  in  Deum  cadit  hnpcrfcctiOj  aut 
ctus  cognitionis;  quod  cst  absurdum.  ^ 
;/;  sc  ct  altcrum  Deun^  B.  ut  cntia  divcr^a 

rcpraesentet ,  necessc  cst.  .  Jam  vcrQ  A. 
•• ,  a^t  sunf  divcrsa ,  aut  non  sunt.  Si  rfon 
';  Deus  A.  erratj  quod  est  absurdum.  Si 
t;  unus  afiquid  habcrc  dcbet  ^  quod  f^nn 
it  aitpr;  ^eoquc  aut  altcrtftcr^  aut  utcr^-^ 

Gg  5  „  qu^^ 


4?4       '     DISPUTATIO 

^^  que^  mn  /MeUf  id  omne^  gyod  Dms,  Alj 

99  Ens  ihfini$um  habere  potest.    liaque  Mr«^' 

-,,  titer  9  aiit  -  uterque  non  erit  Em  h^mbmty 

9,  quod  est  ubsurdum.^    Hujus  quidei  deoKMii 

Btnitionis  prior  ptrs  omnino  supemcMi  estf 

Nam   si  tUnt  non  diversi  a  se  inTiccs,le, 

si  uterqne  similes  et  aequales  habet  ?i|tBtei,ik 

nltero  se  distinguet  sua  ipse  consdentta;  ot  fid» 

mus  homines  gemellos^  quamquam  alii  eoslKM» 

nes  discernere  a  sc  invicem    non  posauDti  N 

Ipsum  quemque  sua  discernere  conscicDtii.  Jai 

quod  sequitur  et  rem  conficere  debet,  in  codea 

est  errore ,  quo  antecedentia   argumeno.  Naa 

'quamquam  congruant  Dii  similitudine  et  aequU* 

tate  virtutum;  tamen  numero  et.subjecto  difti 

rent:  i.  e.  non  erunt  unus^  sed  doo  Dii}  d 

Deus  A.  erit  Deus  A.  ^  et  Deus  B.  erit  DeoslL 

Igitur  identitas  intema  cum  extema  coofbDditiir 

a  Schuberto.    Quod  si  vero  ita  accipi  velit  ni» 

nem,  si  uterque  ponatur  ut  infimtus^  ittrifi» 

decsse  alterius  perfeetiones ;  huic  supra  lcspoD* 

mus  Sect.  UL  5*  ^*  n.  a. 

Sed  sub  initium  hujus  Sectionis  possioiosSjI' 
logismum,  quo  continetur,  Istorum  opimoB^t 
vnitatis  Divinae  demonstratio.  £t  faactenusqi^ 
-  dem  in  altero  disjunctorum  versati  sumos,  etipt» 
les  et  similes  hor  esse  Deos^  quod  principioi''* 
discemibilium  confutare  conantur,  Alteroin  c^\ 
'  eos  esse  diyersos;  quod  unum  refelleodoin  ^ 
fiumserat  Reimaros   Libr.  memorato  Sccl  I^* 


DE    UNITATE    D.EI.      4^5 

iibi  c^nfici  yult^  eos  si  sint  diversiy  alte^ 
\liqua  farte  perfectiorem  fore.  Quod  qui« 
;ontra  esse,  miror  viri  egregii  acumen  fu# 
Nam  si  suqt  diversi,  sunc  nuinero  ec 
:to«  non  attributis.  Verum  altero  dilemma* 
ft|uncto  labefacuto »  non  ^t  qupd  de  altero 
ir. 

erum  vanitatem  argumenti  hujus  reprehen« 
L  ^tiam  quidam  eorum ,  qui  reliquis  tameit 
lentis  mathematicam  necessita^em  vindica-» 
veluti  Tdllnerus  L  c.  Crusiiia  It  c.  et  Lu^ 
s  Theol.  Nat.  Theor.  $.  60. 

S    E    C    T.      V. 

•rgumentisy  qt^ae  repetuntur  ex  Principi^ 
Aationis  sufficien$iSf 

e !  depionstrationes  quaeruntur  aliae  ex  Prin** 
Caussarum  ,  quod  in  Wolfiana  schola  Priti^ 
H^atipnis  sufficientis  nomine  ^elebratur* 
IVoLFi  (js  Theol.  Nat,  P.I.  %.  1107.  Qot* 
ncipio  Indiscernibilium  se  in  hanc  convertic 
mtationem:  ,,  ei^  quod  possibi/e^  existen^ 
:  non  repugnat;  14 1  yero  cxistat^  ratio  sufm 
:ns  detur  necesse  est^  cur  existat  potius^ 
m  non.  Qtsod  si  jam  ens  jdeo  existitj^^ 
a  possHnlci.  quemadmodum  de  Mnte  a  se 
^ndimus ,  consequenter  de  Deo ,  et  unum 
^ummoda^  ^  istiusmodi   £ns  ^  pQStibile  conci^^ 


47«  DISPUTATIO 

^  pitur^  quemadmodum  spiritus  perfi 
9,  qui  est  Deus:  cur  umsm  eseistat ,  rati$ 
^j  ciens  datur ,  utpote  in  possibilitate  ipsim 
9^  tenta:  Sed  nulla  datur^  tmo  dari  mfM 
,;  rMtio  suficiens  j  cur  idem  Ens  ponatur  Hi; 
^  pterea »  quod  eadem  intrinstea  esse 
Haec  vero  demonstratio  hibet  manifestiB  rtdni 
Oem  principil.  Nimirum,  AatiOj  fmrt 
existat  j  posita  est  in  ejus  possibiiitate.  Noa  n*' 
pugnoy  sed  videamus  assumtionem:  «irieni 
tam  efusmodi  Ens  possibile  concipitur.  Qaid  liic 
est  concipitur  ?  an  cogitari  potest ,  s.  tsn/tttst 
Omnino  quidem ,  si  unicum  tantum  posiibik 
sequitur  necessario ,  unicum  tantum  exisiere.  Sei 
hoc  ipsum  prius  demonstrandum  erat,  uaiam^ 
se  pQSsibile:  quod  quomodo  ab  istis  fieri 
osttnJimus  Sect.  11.  ut  perperam  hoc  loco 
partes  vocetur  principium  Rationis  sufficientiSi 
'  2.  Aliter  rationem  instituit  idem  votFivi 
Theol.  Nat.  P.  II.  J.  405,  405.  et  post  cm 
B0EHMI17S  Metaph.  %.  712.  cujus  vcfMi  eti 
leferemus:  ,,  Cum  mundus  sit  Ens  cmti^gaUf 
„  nobis  est  ratio  statuendi  Dtum  infifilM%  V^ 
,,  sit  ipsius  caussa  eficiens.  Cum  autem  M 
,9  concipere  debeamus  ut  vi  infinita  imtructimi 
^  guae  sufficit  plane  omnibus ,  quae  concifi  ft^ 
^  sunt;  ratio  illaj  ob  quam  Deum  assumM^ 
^9  in  uno  solo  acquiescit;  pro  pluribus  aiiismllt 
„  adest  ratio.  Quare  cum  nihil  sit  sinc  reii^ 
H  ftatuendum :  Unum  tantum  Deum  statidmil^ 


D  B    U  N  I  T  A  T  E    D  E  I.      4^7, 

lus  liahc  argumenutionein  instituit  Boeh» 
9  quam  quidem  Wolfius  9  qui  ei  mathemiti^ 
Tim  tribuere  videtur.  Vitium  ejus  tenebitur^ 

syllogismi  formam  redigatur:  Cujus  fUilla^ 
'Oiioi  illud  cst  rejiciendum:  Nulla  cst  ra^ 
qiiart  iint  pluircs  Uno  Dii.  E.  rcficicnda  cst 
!f  ^  flurcs  utio  cssc  Dcos.  Videmus  ambi* 
I  eaae  significationem  termini  medii,  ratia 
qui  in  propoi^itione  sumitur  pro  tatiohc  cxi^ 
B9  in  assumtione  pro  ratione  eognosccndl. 
fte»  terminum  medium  in  utraque  praemis-* 
tu  eodem  sensu  poni  y.  c.  pro  eaussa  cxi* 
tt*  colifutatum  est  argumentum ,  n.  i.  hujua 
oiiii.  Si  vcro  accipiatur  pro  caussa  cogno* 
//y  ne  tic  quidem  vim  suam  habebit  Syllogis^P 
,  Nam  ex  principio  Rationis  sufficientis  non 
Inuo  intelligitur,  unum  cssc  Dcum^  neque 
I9  plurcs  uno  cssc:  illud  solum  intelligitur^ 

quandam  cssc  cfcctriccm  fagus  UMvcrsi: 
Kxo  vis  utrum  sit  in  uno  subjeeto^  an  in 
Ibna  9  non  intelligitur#  Quare  apparet ,  hoc 
mciitum  eodem  redire,  quo  illud  ez  Necessi» 

ductum,   quod  supra  notavimus  Sect.  I. 
tque   his  quidem  duobus  argumentis  caussa 
tituf,  quarc  Dcus  sit^    Sequitur,   ut  videir 
y  si  quid  concludi  possit  ex  iis  rclntSj  qua^ 

Deus  cst  caussa. 

,  IgiturTOUnerus  hanc  rationem  adfert.  ^Dcus 
alct  summa  Indcpendcntia  ;  cujus  cst  ea  yis ,  ut 
¥  ea  pcndcant  omnes  res  ^  extra  eum  »  s.  ut  om* 

,9  ttium 


478  DISPUT  A  T  10 

^  nium  rerum  cxtra  eum  ipsa  slt  caussa.  ^it, 
^  s$  plures  sim  Liij  neuter  omnium  rerum  extri 
^  eum  possit  caussa  esse.    Nam  si  simduaenl^ 
^  ^.  et  B.  j  quae  efficiant  tertiam  rtm  C,'  ncft 
^  jl.  neque  3.  caussa  erit  plena  tatiu  rd  C  $ 
^  sed  utraque  tantum  partis  :  quod  nfugmt  samf 
^  mae  independentiae.^    Jaxn  cum  sopn  deoKnH 
«traverimus  (  Sect.  II.  et  Sect.  UL  S«  S*  b.  30 
hanc  rationem  ex  falso  inkio  profectam  cne;  ve« 
Tum<  exitum  habere  nequit ;  cumque  ipu  taeci 
quam  vocat  Independentiam ,  virtus  ,  nil  sit  aliodi 
quam  summa  potentia :  quae  ,  quo  minus  hk  plan 
subjecta  cadat ,  nil  impedire  asserit ;  ncm  ent  qood 
noraremur  extremara  ejus  partem.  Sed  iHiidqQQd 
de  caussis  conjunctis,  x.  coordinatis^  ut  vocioti 
adferty  ab  renim  humanarum  imbecilHute  dactoi 
est.    Nam  si  summus  est  inter  doos  Deos  coosca* 
cus  et  Intelligentiae  et  Potentiae ;  neutrios  proft* 
cto  infinitas  imminuetur,  si  ipse  non  ommumi^i 
rum  sit  solus  caussa.    £t  vel  sic  tamen  ttntofl 
erit  omnium  rerum  caussa ,  quantum  si  solus  es« 
set;  quippe  et  idem  facit  et  eodem  modo^  arque 
si  unicus  et  solus  ipse  esset. 

4.  Deinde  Unicum  Deum  esse  conseqtu  volQiK 
ex  €0 ,  quod  non  nisi  unus  sit  Mundus.  Qoile  StoH 
corum  illud  est,  qui  praeter  Mundum  niAiltssif 
et  Deum  ipsum  Mundum  esse  affirmant :  vii  Cj« 
cero  Nat.  Deor.  II,  13—15.  conf.  22, 13,  tt 
Sed  ne  illud quidem  arguem us, cujus  vanitas  spoo^ 
le  apparet ,  Deum  esse  Mundum  :  hoc  primuiD  cn^ 

0»- 


D  E    tJ  N  I  T  A  T  E    D  E  I.      47^ . 

■tideiidoiii  ,  praeter  Mundum  nihil  e^se.  St 
aduni  volunt  esse  complexum  et  summam  om» 
m  renm^  quae  sunt:  hoc  ipsum  est  demdn^ 
Bdam  ;  alii  quidem ,  in  primis  Leibnitian!  ^ 
ndua  definiunt ,  summa  rerum  finitarum  com» 
m  ifineuh  connexarum.  Itaque  hos  audiamus^ 
ilfiua  Theol.  Nat.  P.  I.  $.  1106,  ^  Mundus^ 
jt^  fui  existit^  ens  unum  est^  et  totum  ali^ 
ueaff  ac  ideo  vi  demonstrationum  anteriorutn^ 
'4$timem  sufficientcm ,  quam  in  se  ipso  minime 
Met^  in  uno  Ente  a  scj  cui  inteliectus  pr^r^ 
m  illimitatus  ac  potentia  creatrix  ac  ilUmita'» 
m  eompetit^  rationem  actuaJitatis  ^  sive  exi" 
*$tmiac  suae  9  sufficientcm  agnoscit.  Qitara, 
:»«  non  admittatur  Deus  9  nisi  quatcnus  admit* 
titur  £ns  a  se^  in  quo  sufficiens  ratio  existen^ 
Uae^  contingentis  hujus  Utiiyersi  continetur ; 
tinus  fuoque  tantummodo  datur  Deus^^  Si  conf> 
laiDus,  mundum  esae  non  nisi  unum;  nil  novi 
le  eflkietur.  Nam  erit  cffectus  vis  cnjusdam 
Mtricia;  quod  jam  antea  nobis  erat  compertum. 
d  haec  vis  creatrix  utrum  sit  in  uno  subjecto  , 
in  pluribus ,  non  definietur.  Ut  haec  quiden\ 
{omentatio  eodem  redeat ,  quo  Tollneriana  9  d^ 
t  modo  (n.  3.)  dizimus,  et  ea  quae  a  Neces-: 
ite  repetitur,  quam  exposuimus  aupra  Sect.  L 
d  non  repugnamus  nunc,  qnin  hic  noster  Mua-^ 
la  ab  uno,  neque  a  pluribuSf  factus  sit  Deo« 
Did  vero  si  plures  esse  Mundi  possunt?  Si  hoc 
1}  plures  etiam  Dii  esse  poterunt:  et  quilibet 

Mun- 


^ 
1 

■% 


4BO  DISPU  T  A  tiO 

Mtindus  totus  suum  sibi  habebit  effectoRO.  Sel  l^' 
plures  uno  Mundos  esse  non  posse ,  deiDOUW  h 
tum  est  a  Wolfio  Meupb.  Min.  $.  948.  et  sq<  ll>^ 
Quale  tandem  iUud  est  demonstrandi  geoiif  Ni« 
inirumtale:  Si  duo  sint  mundi;  erumidJissi^ 
miics  vel  simiics.  Jam  si  sin$  similes^  «fli  uU 
ratio  suficictts ,  quarc  altcra  hoc  loco  sit^  ilUfi 
illo.  Et  si  sint  dissimilcs;  ne  sic  quidemtn^f^ 
tio  sufficicns ,  quarc  altera  hoc ,  aliera  iUoith» 
co.  Prius  dilemmads  disjunctum  coofutifiM 
Sect.  IV.  Posterius  non  magis  est  finniuD :  qrip' 
pe  baec  ratio  additur ,  cu/usque  divcrsonm  mw 
dorum  mutationes  eodcm  modo  procedcn^  w  iM 
hoc  quisque  sit  loco ,  sivc  in  alio.  Aut  ego  niniiB 
jn  modum  hebes  sum ,  aut  haec  ratio  WSXA 
convincitur  cx  iis  ipsis ,  quae  S.  IV.  dicti  smti 
£t  profecto,  ut  non  repugnat^  si  unicus  estkic 
nundiis,  €um  a  Deo  ad  nihilum  redigi,  ct 
vum  alitim  procreari ;  ut  duo  sint  Mundi  tespo'^ 
xe  diversi ;  ita  non  repugnat ,  dnos  esse  MooJotp 
spatio  diversos.  Itaque  manifestum  est  Titinfl 
Iiujus  conclusionis :  ^  Si  Mundus  ^setiifitii'^ 
51  si  unicus ,  neccssc  quoquc  est ,  Deum  m  ^^^^ 
^  esse  nisi  unicum.  Atqui  Mundus  fiisi  vnicui  a» 
9,  nequit.  Ergo  Deus  nisi  unicus  esse  fuqmt^  ^  ' 
SDirum  et  antecedens  falsum  est :  et  si  vd  misi^  ^ 
verum  esset,  consequens  tamen  ex  eo  noneft^^ 
retur.  Non  movebimus,  quod  adjicitur  t  wot*  t 
F 1  o ,  Deum  non  decere ,  plures  Mundos  crttx^  i 

quippe  non  cst  conjunctum  cum  hac  quaestioift 

Cel 


I 


DEUNITATE    DEL^ii 

tetnta  ejusdem  est  momenti  iHud  quod  Adfertur , 
eodem  wolpio  Theol.  Nat.  P.  II.  $.  405* 
t«  ^  Poterat  tfttofue  tadcm  umfas  cx  ipso  ne^ 
tu  rcrum  omnium  in  Uniycrso  dcmonstrari^ 
fi  cujus  Ens  unam  non  nisi  ab  uno  dcpcndcra 
potcst/* 

5«  Deoique  sunt ,  qul  argumentum  ducant  ab 
c  ptrte^  quod  Aic  Mutsdus  sit  optimus.    Dicunt. 
Jm :  Si  phsres  sint  Dii  ^  dcbcrc  simili  ct  acquaU 
i  'rirtutt  cssc  :  IgHur  qucmquc  corum  iilud  cfc^ 
•unm^  iguod  optimum  sit.     Optimum  non  cssi 
fsi  unicum :  Unicum  ycro  cfcctum  non  nisl  ai 
fuca.  proficisci  caussa.    Igitur  unicum  duntaxat 
mc  Dcum  tssc.    Hoc  in  loco  ut  liberaliter  aga*^ 
lus^  et  concedamus,  Mundum  hunc  esse  opti* 
mm,  neque  moneamus  quidquam  contra  duaS 
riores  hujus  demonstrationis  enunciationes ;  re^ 
qna  tamen  pars  vacillat  et  claudicat.     Primum  t 
^ftimum  non  cssc  nisi  unicum »  terum  est  ^  quo4 
dideam  8.  formam  pertinet,  non  item,  quod  ad 
cnipiam  s.  existentiam.  Nil  enim  impedit^  qno 
QinsB  ad  idem  exemplum  plures  fiant  mundi  ^  qui 
»iDnes  et  sint  ducti  ex  eodekn  exemplo,  et  ex  ea« 
Iqd  veluti  forma  expressi.    At  hoc^  ajunt,  repu« 
inat  Principio  indiscemibiliom.    At  de  hoe  jam 
Qpra  dizioius,  et  quantum  valeret  vidimus.  Prae* 
eiea  nune  untum  curamus  ^  quantum  ex  optima 
msndo  eftcitur.    Igitur  aliis  rationibus  conficiefi- 
him  erit  Optimum  non  cssc  nisi  unicum.  Una  ea» 
ttm  supra  a  nobis  est  confutata  Sect^  IIL  S-  i* 
f^o/.  IL  Hb  H.  u 


4« 


DIS  PUTATIO 


n.  I.  quippe  opthnuttt  iicm  illod  mt^  foidaSA 
nUle  et  aequale  virtute  Aateaii^  nam  hiec  qnioi 
precarit  et  vtna  est  definitio:  aed  illod  faeiM 
habet  tantasque  yirtutes  9  quot  qtsansmsque  ia  tue 
genere  habere  peUst.  Ernat  igitiir  efotdai  {CBerit 
plura  individua  similia  et  aeqoalia  ;  qaodiiOftNpii» 
gtaat.    Aliam  cauaaani  adferunt  Iiatic  :  fktres  muh 
des  etiamsi  quod  ad  fermam  sint  Udem » tamm 
materia  diferre.  Qnid  vero  est  dillbrre?  Unroif 
materiam  unius  mundi  meliorem  deterhrourfe  esse 
quam  materiam  alterius  mundiP  Hoc  qoippecit 
confiindere  genera;  nam  bonitas  materiae  ipMqooi 
que  ad  formam  pertinet;  neqne  Tideo,  fnitBoa 
liceat  statuere  materiam  utriosque  aeque  boHm^ 
Si  vero  differre  vocant  9  jf.  esse  A.^ee  B.  esse  3.: 
hoc  idem  de  forma  dicere  lieet ,  quamqnam  aiot 
«imiles  et  aeqoales ,  umen  fbrmam  miindi  A.  ar 
ae  A.  9  non  B. ;  quippe  quin  boc  ita  sit ,  per  prio* 
cipium  Repugnantiae  fieri  nequit.    Pergontetiaa 
obluctando,  et  dicunt :  NuUam  itafore  eaussam, 
quare  Deus  Ue  mundum  A.  procreanrit^  ilk 
mundum  B.     Atqui  si  uterque  Deua  suiui  itti 
jnundum  procreat,  tam  est  necesse»  ot  hi  wexedi 
aubjeeto  et  numero  differant  9  quam  differoit  ipsl 
Quare  non  taotnm  caussa  est»  sed  necearittat  at 
hic  Deus  bunc^  ille  illum  muadum  procBect;  it 
cat  necessitas,  Deum  v.  c.  A  habere  potenttaar 
suam  ipsum  9  noQ  verq  potentiam  Dd  B.  vmI 
coatra  Schubertum  ostendimus  Sect.  L    kvo/lt 
ItiQc  quidem  pgrtiiieiu  ad  iUaia  PQmKmatntioiJi 


1b  t   tJ  r^  i  t  A  Tt    D  K  t     4ff 

fM  enmietatHnieai ,  vpttimm  nmt  esse  nt$i  unt» 
WM.  Quod  vera  ad  sequentem  atrinet  enunchitio^ 
009  ,  unicum  ^fftaum  non  nhi  ab  unm  proficisU 
00Ussm^  ttiado  reprehendimos  ^  hac  Sectione  n.  ^ 
Qaod  quidefli  etianf  si  concedatnus  ^  nil  aliiid  effii* 
ditQT^  iiisi  /lunc  mknitum  ab  anlco  fcnderc  et  ef^ 
fectum  esie  Dee:  non  illad  eciam,  non  posse  plu^ 
fef  eise  Deofy  quorum  suum  quisque  mundum  ha* 
teut. 

CfSUsttxtt^  ex  opinlotle  de  Mando  optlmo ,  zu 
pmeiittiiil  etfam  duxit  Cramenis  V.  R.  libro,  ^ 
nortssime  prodiit,  S^^trdge  m  3$eft!l^eruR(|  Z^toX^ 
0^  mA  atAwrer  toicl^tiflec  Xennrnf^fe.  P.  n. 

S    E    C    T*       Vl 

'Jtrgumentum  ^  quod  petitur  a  retaticHe  Genertt 

cum  Indiyiduie^ 

Et  atgunienta  quidem  hactenus  ejcposita  j  quam^ 
quam  tail  habetit  roboris^  tameH  ejusmodi  sunt^ 
m  ne  aMehtio  praetereunda  videfentur»  Alia ,  quae 
^A  estogitari  possunt,  vel  allata  sunt^  si  recen«« 
:  non  tantum^  quod  in  proverbio  est,  die* 
deficiit^  sed  ad  justi  adeo  volumiilis  magnitu* 
diiieip  dispuudo  nostra  excrescat.  Horum  uno, 
^KmpIl  causaa,  posito«  defungi  liceat.  Dicunt 
■llniri  si  plures  sint  Dii;  fore  ut  sit  Genut 
aBtonm/  Jam  in  Genere  diversitatcm  esse  In^ 
''SkHduorum.  Igitur  inter  Deos  fore  diyersitatem^ 

l\\i  ftr  Aliune 


494  D  I  S  P  U  T  A  T  I  0 

Jllium  aiio  prcindc  meliorem  dctcriortmf^  \i 
rum  :  Hoe  fieri  non  posse.  Ergo^  mn  m^  \i 
res  uno  DeOs.  Difficile  est  dictu,  quot  lii  ii  lii 
una  hac  conclusiuocula  vitia.  Satis  imHi  lit  1/ 
notasse.  Est  quideDi  in  Generc  pteruf oe  di' 1 1 
versitas  individuorum ;  quh  individua  iiti,  fne  ; 
in  sensus  nostros  incunmnt ,  a  se  invioen  ^ 
runt.  Minime  vero  necesse  est,  diffemtiii  tt- 
se  individuorum  in  Gcnere ;  quippe  Gauis  cici^ 
tur  similitudine  individuorum.  Quare  si  ploK^ 
aint  Di>;  erit  maxima  stmilitudo  iBdividuna*  1 
£t  in  nostris  etiam  ideis  universaHbus  &i  p^ 
mum  est  firmitatis,  ut  mixifmum  est  dvaiiiitii 
in  individuis.  Deinde  vel  sic,  cum  ttoicuat 
Deus;  Deum  tamquam  ideam  uni versalem  et  Ge« 
nus  spectare  possumus ,  cujus  non  sit  nisi  oii' 
cum  individuum.  Ceterum  ejus  conclusionii  ft* 
nitatem  ostendit  oiam  Crusius  lib.  cit.  $•  ^5* 


CONCLUSIO. 

S.    L 

Quaeritur  ,  an  argumentum  Mathematieee  nttt^ 
sitatis  aaferri  possit^  quo  efftciatur^  nw 
plures  esse  uno  Deos. 

Saperest,    ut   meam   Ipse  sententiaor  cfe  1* 
quaestione  exponam^    Neque  ennn  koc  egif  ^ 


D  E    U  N  I  T  A  T  B    D*E  I.      ^f^ 

^m  9  mliam  esse  eattssam  j .  fuare  unieUns 
amus  esse  JJeum^  sed  hoc ,  ut  ostenderem  ^ 
tmMStraHembus  iis^  fuas  hueusque  Meta^ 
cosrum  excogitavit  soiiertia  ^  tantum  abesie  ^ 
f^stiematica  insit  necessitas ,  ut  potius  yitiis 
entgravissimis.    Credo^  etiam  eos,  quiha^ 

demonstratlonum  vkia  lion  videant,  umeQ 
im  ex  iis  percipere  Mathematicae  necessitatis 
im.  Quod  si  igitur  Isti  dicant,  non  esse 
um  hominum  j  assequl  metaphysicorum  ar- 
ntorum   subtilitatem :  non  repugno.     Dico 

et  fatjtdTj  in  rebus  Mathematicis  mihiquae*^ 
theoremata  incredibiiia  visa  esae  9  veluti  qua« 
m  hypothenusae  aequale  esse  quadracis  ca* 
rum.  Sed  demonstratione  coinfecta,  hil  te* 
bat  dubii:  sentiebam  mathematicae  demon«^ 
onis  neceasitatem  ac  vim.  Metaphysicaruml 
nstrationum,  certe  plurtmarumy  alia  est  nu 
Atquct  ut  ingenue  mencem  meam  aperiam^ 
'sr  miAs  necessaria  conclasiotse ,  quae  Mathe^ 
:ae  necessitatis  numeros  hiAeatj  efficinon, 
I  non  esse  posse  rdsi  unicum  Deum.  Naai 
physica,  cui  hic  locus  subjectus  esty  hanc 
nsirandi  viam  sequitur)  ut  ex  idea  Generis 
udat  9  quid  in  ejus  Generis  formis  atque  in« 
uia  ipesse  debeat:  minime  vero  eousque  pro« 

potest,  quot  sint  alicujus  Generis  indivi? 

luque  ex  idea  Dei,  ratiocinando  iQvenire 
imu»  quaedam  ejps  attributa:  minime  vero 
attribuU;  in  unum  duntant  iodividuuffl,  aa 

Hh  3  vo- 


4M  BISPUTATI^O 

nro  in  plort,  ctdere  quetot;  oAqBe  edn  ipn 
ittribute  ejusmodt  praebent  tnftts ,  quSiat  eo» 
pi«beDtis  ductmur  td  iHtoi  cognitioliev ,  mnm 
Ipst  in  uno ,  tn  piuribus  ioeste  potiint  titfoetii^ 
Quod  cum  in  reliqois  tpptroit »  cam  in  et,  ii 
quo  plurimum  nonquUi ,  hac  quidem  in  fm^ 
Tolunt  este  prtesidti ,  quod  Deus  smmmns  m\ 
ds  qoo  diximos  Sept»  IIX.  .$.  2.  lu  u 

J.    II. 

(kussartim  mtmerasio^  quHus  eficimpy  fiSwi 
pHitis^  fU0m  pfares^  essc  Deum 

QfUd  igitorf  Num  ttntumdem  est  ctDnae, 
qutre  vel  unum ,  vel  plures  dictmut  ctse  Deosf 
Minime  id  quidem.  'Rectt  rttio  sotdet  «ihmi 
esse  JDeum;  et  quidem  ita  suadet,  nt  contnsti^ 
tuere  ineptum  sit.  Quare  tge,  ctustv  bdtge* 
mut,  quibus  ftctum  sit,  ot  plerique  omnet  iQ 
htnc  sententitm  convenirent  %  videtmusqoe  et 
onde  iiatt  sit  et,  et  unde  ttiitam  in  bontpom 
mentibut  vim  tuctoritatemqoe  obtiiiueiit.  Et 
tpero  fore;  ut  natorae  observ^tio  nobls  pfobtbi^ 
km  disputttionis  exitom  aperitt;  si  gmdnsyqoi* 
bus  progressa  haec  persuasio  ad  finnitttem  per* 
^renit,  diligenter  ddnceps  notemus> 

I.  Prius  igitur  qutm  probtve  possnnt  hooHiiet 
mnum  duntaxas  esse  Deum^  con$ttfe  iis  necessi 
tst  fw  Jkum*   £t  €X  iptt  ctu&sa,  qotie  Pe«t 


D  E    U  N  I  T  A  'r  B    D  E  I.      4tv 

i&se  sttmtnt»  ec  vi  qoaia  Deo  adjungont^  eaut« 
tte  potiasiinuai  sunt  repetendie,  quare  unumt 
lee  plures ,  esse  velint.  Atqai  reperiemus ,  hane 
mrioneOi  valuisse  in  hominum  mentibus,  ut  e* 
Diincfi  cootemplatione  et  rerum  admiratione  inteU 
JgercXit,  esse  caussam  qaandam  efieetrtcem  go^ 
bematrieemque ,  et  eam  qoidem  summe  intelligen^ 
ttm  K  potentem»  Haec  ona  est  ratio,  quae  ho^ 
Bines  ad  aliquam  Dei  notionem  adduzerit:  noa 
dea  innita  Dei  t  neque  idea  infinitatis  9  ex  qua  exir 
itentiam  Dei  continuo  intelligi  volunt  Cartesianl 
iliique^ 

t.  Jam  haec  caussa  et  iris  efficiens  vel  in  uno 
mbjecto ,  vel  in  pluribus  ponenda  erat.  Alii  eam 
n  pluribus  pooebant,  pro  varietate  efFectuum, 
|OOt  in  natura  deprehenderent.  Alii,  in  quibal 
Hm  erat  ingenii  et  majos  Bcientiae  stodium  9  eam 
lon  in  plaribus»  sed  in  ono  pdnebaot:  et  quart 
u  stttoe^t^  non  una  erat  ratio* 

S»  Prima  erat^  quod  intelligerent ,  in  maximo 
lisseDso  opinionum,  ab  omnibus  tamen  hooiini^ 
»us  eaodem  vim  tribui  Diis ,  et  varibs  honores  vtfc 
iasque  appellationes  Deorum  tamen  ad  unam  ean« 
lemqoe  redire  natunim,  caussam  nimirum  ellcien« 
em  ttque  intelligentem.  Igitur  Maximus  Tyriut 
CVII)  5,  In  hac  tania  pugna » ioquit,  donhntit^ 
9^  atque  opinionum  varictate ,  in  eo  feges  ubiqui 
\errarum  atquc  opinionet  fonyeniro  viifetis ,  Deufk 
we  unum ,  regem  omnium  ei  ptstrem ,  huio  muiioi 
%ddiio$  esfc  afios ,  qui  suprem^  iffius  fiiii  sini  t  ti 

Hb  4  qy(h 


4S9  DISPUTATIO 

fuasi  in  imperio  collegae.  Im  eo  Graecus  eum  hn^ 
baro  j  mtditerraneds  cum  insulam  »  safiem  ciOf 
scntit  cum  stulto ;  ut  si  usgue  ad  extrema  ocesid 
iittora  processeris^  hic  quoque  Deos  isneatums 
eis ,  qui  non  procul  ab  aliis  oriumur ,  ^  aliis 
accidunt.  Tertullianus  Advers.  Gentes  Apdog. 
cap.  24«  —  nonne  conceditis  de,  aesiimatiom  chm 
muni^  aliquem  esse  potentiorcm  et  suMmiorm 
yeJuti  principem  mundi ,  perfectae  peritiae  eS  ma^ 
jestatis  ?  nam  et  sic  plerique  dispomwi  m^esta» 
$em ,  ut  imperium  summao  dosninatisnis  pesies  0* 
num  j  officia  penes  multos  esse  yelint.  Cun  qoit 
bus  conferri  possunt  Minucius  Felix  cap.  10.  1«k 
etant.  Instit.  L  5. 

4.  Hinc  factum  est ,  ut  ak  unitatcgenerisadufi^ 
tatem  subjecti  traducerentur ;  seu ,  cum  conftoi* 
rent  in  vi  intelligente  et  eflTectrice ,  eam  ipsam  vim 
in  uno  individuo  ponere  coeperunt.  QuamqiiaB 
unitas  generis  sola  per  se  non  babet  rationea, 
quare  unitas  subjecti  ponatur,  A  quo  erFore  Qoo 
longe  abfuit  Wolfius  Theol,  Nat.  P.  i.  $.  xioS. 
liQt*  sed  rationes  accedebant  alij^. 

5.  Nam  haec  vis  efficiens  vel  distributa  potest 
esse  inter  varios  Deos.  (ioc  quidem  rq^ugBues 
gupra  vidimus :  Sect.  lU^  $.  %.  n.  2.  Pluseniai 
est  viriilm  in  unius  perfecto  robore  »  quim  in 
multorum  imbecillitate.  Vel  haec  vis  iqtegn  ec 
tota  erit  in  unoquoque  Deorum.  Sed  quo  minui 
in  hanc  sententiam  inclUiarcnt  homines  ^  aliae  iQf 
pediebant  ratiQnes. 

i 


DB    UNITATE    DEI.    . 4S9 

6.  Prioia  est  in  principio  Caussarum^  s*  ra* 
i0fm  sufficientis ,  quo  natura  nos  ab  ipsis:  incunt* 
lulis  imbuit.  Ejus  quippe  principii  pars  est,.  ne 
diis  sit  in  caussa  quam  in  e&ectu ;  atque  ut  re« 
lerta  caussa  idonea  et  suflkiente ,  ne  aliam  prae- 
erea  quaeramus,  Jam  cum  tiumana  cognitio  syn* 
hetice  oriatur,  et  ab  eflfectu  ad  caussam  adscen- 
ar  9  umus  rd  caussa  idonca  rcpcrta  9  non  alian 
cquirit.  ^ 

7»  Reliquae  rationes  ex  eodem  manant  princi» 
io«  &implicitas  Naturac  ^  qua  effectus  varii  ex 
no  et  simplici  initio  proficiscuntur ;  tiujus  igi- 
jr  simplicitatis  per  totam  naturam  dominantis  ob« 
srvatjo  nos  pauUatim  eo  adducit ,  ut  totam  natu* 
im  ab  unico  subjecto  summe  intelligente  effectata 
lae  arbitremuF. 

8«  Ufdtas  Mundi.  quae  quidem  duplici  sensa 
rcipi  potest  \  primum  ut  non  nisi  unicus  mundus 
sse  possit;  quod  quamquadi  per  se  vanum  est^ 
Lmen  apud  nonnullos  homines,  qui  vel  Mun- 
um  complexu  rerum  creaurum  deflniunt ,  vel  euoi 
ptimum  et  proinde  unicum  esse  statuunt:  apud 
os  igttur  haec  mundi  unitas  aliquid  ad  Dei  uni» 
uem  valere  potest :  vid.  Sect.  V.  Deinde  Mun* 
Qs  ita  nnus  potest  dici,  ut  omnes  ejus  partes  ad 
Dnm  finem  tendere  et  communi  vinculo  connexae 
iw  dicantur.  Hinc  quamvis  hoc  untum  neces* 
irio  consequatUTy  mundum  uno  conAlio  factum 
^sa  ct  gubcrnari  y  neque  utrum  hoc  consilium  in 
Qo  sit  subjecto^  an  in  pluribus;  umen  paullatim 

Ub  5  ab 


49^ 


DISPUT  A  TlO 


k 


«b  nnittte  constlii  td  onitttein  Snbjeeti  dedl» 
•  btntuT :  ▼eluti  tb  oniute  generis  td  ttAiteD  «k 

.|eai :  vid«  n.  4* 

9.  Ulterius  piogreditar  rttid.  CniDemiedt 
■CaussMm  ueurnam^  s.  Deam,  esse:  hMC  cntm 
-qutre  in  uno  sit  sub jecto  9  niilla  BoHt  ndo  is 
cesstiit  cognitt  est  t  neqae  eriaai ,  qutre  a  li  pbii 
Lsibus  si€  s^b}octis.  jfsa  si  tUqaid  siae  fiBSam» 
ccssaria  statuendum  est,  hoc,  quotd  ^os  tei  poi  r 
4e8t ,  minimum  esse  debet.  Igitur  pMm  mm  tn 
iDmSj  guam  muish 

.  10.  Porro :  cum  necesse  sit ,  ctusMi  dfqsMi 
^esse  efficientem  aetemam :  litec  ctosM  tt  it  piiii 
-ciortbus,  quam  in  ono  sit  subjccto,  fied  tet 
iquit:  ut  in  pluribus  quam  in  uno  sit,  ndo  iifiUi 
nulla  est  cognita.  Igitur  fosius  stsms  M  /tatff 
'  quam  niultii 

II.  Hae  rationes  non  tantum  eo  niiienmt,tk 
^ic  Mundus  caussam ,  quare  sit ,  positim  hiM 
4)otius  in  nno  Deo »  qutm  in  multis :  scd  eo  pe» 
ainent  ^  ut  omnino  unicus  duntaxat  existit  Dms,  k 
iiuc  tandem  accedit  tlit  rttio  ex  prifidfk emiss0t\ 
rum^  s.  rationis  sufficientis,  quod  semd  idBiist 
multitudine  Deorum ,  nuUum  exitum  fqNiiie  ^ 
test  cogitatio  nostra.  Neque  enim  est  ntioi 
«quare  si  duos  statuimust  non  etiam  tres^  deccii 
centum  ,  myriadem  etiam  Deorum  sttniaaA 
<}uod  recte  monuerunt  etiam  Boehmias  Metipil 
$.  7ia.  et  Reimarus  (tM)m(^m^(  aBO(MlKiMl)  ^ 
iV.  %.  %.  $t  ante  eos  Lociuust 


t  , 


m\ 


A« 


DE    UNITATB    DEL      4{K 

kic  {ghnr  facmro  est»  ut  ndones,  quae  sin« 
eteQmn  prdbabilhatein  «Uquam  habercnt»  ta« 
ctt»  pauUatim  deincepe  hunanam  meateak 
rent»  nalversae  roagnara  Qancfscerentur  firmi^ 
B.  haqae  humamiro  gebus  convenit  in  ha^ 
esEtlty 'Unictim  diintasat  esae  Deum.  Ejus 
entiaeplerique  omnes  honffaes  magis  minusve 
mes  percipiebant ;  ita  quidem  ut  magis  uni» 
is  coQRise ,  quam  singulas  distiscte  intellige- 
Neqoe  tantum  Veteres  nullas  raagnopeni 
sententiae  adtulerunt  demonstrationes »  quod 
per  se  satis  haberet  evidenciae ;  sed  in  ReceM 
bos  etiara  fuerum  qui  iUorum  modestiam  se^ 
entdrclari  viri»  veluti  ycrusa/emus  inlihroi 

lomea  indtdit  Secrae^ungcjt  i^btt  Dte  t^omfim^ 

WCiHff^im  M  9te(f9f(Ht ,  et  aUi« 
ibetis»  V*.  V»  Cl. ,  menm  de  hoc  loco  seAten^ 
»  Qiu  bI  oertior  ftrmiorqoe  ad  Vos  delata  fiiet 
vehementer  profecto  laetabor  de  Metaphysi^» 
lisciplinae  iocremento ,  et  satis  magnum  ope« 
neaefructum  percepisse  me  judicabo»  si  mea 
is  disputatio  aUqua  parte  satisfecerit,  Equi^ 
affirmare  possum ,  me  hoc  unum  spectasse, 
I  loco  a  Vobis  posito»  tamquam  ia  exemplo, 
iderem »  quantum  errorum  asseverandi  temeri* 
tperversum  demonstrandi  studium  pareret;si 
:  aUos  ad  rectam  rationem  revocare  possem^ 
i  si  vero  sint ,  qui  me  de  Metaphysica  disci« 
i  male  meruisse  exisciment,  quod  eam  Mathe* 
;4  oecc9sitate  privar^  studuerun :  non  meaui 


^    DISPUTATIO  DE  UNITATE  DEI. 

voluDtatem ,  sed  reram  ntturam »  iccasent  Apil 
me  quidem  et  plurimos  tlios  sttis  habet  anaoD- 
^atis  illa  evidentia »  quam  sive  probabilitatem  siie 
verisimilitudinem  vocent ,  de  nomine  qoidos  om 
repugnabo !  dum  concedant,  in  ea  tanttn  essefif* 
jmttatem ,  quanta  in  certiasimis  firmissimiiqiie  ie« 
bus  humanis ,  et  quanta  possit  esse  iUa ,  qoae  pro- 
2|me  ad  Mtthematictm  necessitacem  accedit.  £t 
yero  recte  ad  Vos  utar  Plttonls  oratiooe,  qote  est 
apud  Ciceronem :  y^  Qtfocirca  si  fortc  d$  Dmmm 
^  natura  ortuquemundidisscrentcs  ymitmidfiU 
^  habemus  9  animo  conscquimur ,  ut  tota  dUuciJt 
^  ct  planc  cxornata  oratio  sibi  constct  jaisom* 
p  ni  part^  secum  ipsa  conscntiat ,  haud  scnc  trit 
99  mirum  :  contentique  esse  debebitis  9  si  proiMBi 
9,  dicentur.  Acquum  est  cnim  meminisse^  et  m^ 
^9  quidisseramj  Aomincm  csse  ^  ctyosquijudicetii: 
^9  ut  sf  probabi/ia  diccrttur  9  nil  ultra  requira^il^: 


\ 


o 


».. 


tl^ 


K 


DISPUTATIO 

qUA£  PRAEMIUM  REPORTAVIT  AR-' 
NO    MDCCLXXXIIX. 

lE    QUAESTIONE    PUBLICE   PROPOSITA, 

p  QUAE  FUERIT  VBTERUM  PHILOSO* 
,,  PHORUM,INDEATHALETEETPr- 
,9  THACORA»  USQUE  AD  SENECAM^ 
„  SENTENTIA  DE  VITA  ET  STATU 
,,  ANIMORUM  POST  MORTEM  COR- 
9»  PORIS/* 


LD  VIROS  NOBILISSIMOS  ET  ERUDITISSI- 
MOS  LEGATI  TEYLERIANI  CORATOUES. 


»X    ACTIS    SOCISTAT.     THEOLOO.     T  fi  Y- 

LER.    T«  IV.   P.  I9  sqq. 


*  J     ■    •       1«      S  *Va 


-4»«  t>»L>«Ml  «sttt   i*tag 


i 


»  I  S  P  U  T  A  T  I  O 


D  K 


Q  U  A  E  S  T  I  O  N  £, 


LB    FUERIT    VETSRUM    PUlhOSOPHO^ 
Mf   1ND£   A  THALBTK  BT  PYTHAGO- 
1»    USqUS    AD    SBNBCAM,    SBNTBN- 
lA   DE  VITA  £T    STATU  ANIMORUM 
POST    ifORTBM  CORPQRIS. 


mm 


\\h  ftdle  est  res ,  qvae  nentem  hutnandtil  attA 
[ns  attitigat  aut  vehemeQtius  commaveSit, 
1  cogitatk)  de  ipsius  post  hanc  vitam  condi- 
:  et  statu.  Nam ,  et  praecipuum  ac  propriutft 
inis  e^  9  non  brotorum  instar  praesentibok 
eri  9  sed  in  f nturum  prospicere  ac  res  absen» 
nentis  icogitatione  repraesentare :  et  habet  re^ 
post  hanc  vitam  obscuritas  eam  vim  ,  ut  men* 
incertft  ferum  exspectatione  soIMcitet  ac  siia^ 
am  tdieat.  Igitur  reperiemus ,  inde  ab  inctt- 
ilis  studii  Phitosophici ,  ita  quemque  Philosiof- 
D  pltts  operae  in  hoc  loco  tmctando  posuis* 
ut  quisque  Ipse  aut  huiAaniie  nattirae  aut  VhU 
>hiae  -m^jorem  excellelittam  cribnisset.  Ergo 
fortasse,  qui  putent,  ab  innumerabilibus  Phi« 

lo- 


496 


DISPOTAtlO 


CtfB 


losophi8  9  quf  ^ost  hottainuili  mftindritfll 
hiinc  iocum  tandem  vel  pertncfatum  vd  itt 
ctatum  esse,  ut  operae  pretium  factum  sit.  1»' 
mo  vero,  moverunt  multum,  promoferam  p» 
rum.  Nam  in  eam  quidem  partem  praficeroDti 
m  rationibns  aut  certis  aut  verisimilibiii  cSce- 
rtnt,  esse  aliquid  prst  hanc  vitam,  neque 
corpore  Animnm  exstingUi :  hoc  tamen  oEi 
qujle  esset,  qnae  vita  et  actio  Animi  a  corpores^ 
liiri  ac  vcluti  nudi,  nullft  etiamnum  bumaniin|»< 
nii  acie  pervcstigari  potuit.  Neque  tamen  boc 
valere  debet ,  ut  totam  hanc  quaestionelD  umqaA 
ir^xplicabilem  rclinquamus:  contri^  mgis  etiii 
smiiia  nostra  incicari  par  eat,  ut  $- nisi  perraii" 
mus  a(i  ijus  exitum  ,  saltem  aliquot  gradns  proSBj 
ranius.  In  primis  vero  utile  et  jucundmn  cst 
^noscere,  quantum  in  hoc  spatio  profeceriBi 
teres »  qui  plurimos  in  Philosopliia  progreisoi 
buerunt.  Nam,  aut  aliquantum  promove' 
erroribus  illorum  cavendis»  verisqueinvoitiiy 
uti  vestigiis ,  persequendia :  aut ,  certe  ipii 
^ressuum  observatio  voluptatem  nobii  pirict 
que  ignorantiae  solatium  adferet.  Qoue,  qoo 
audivissem  de  quaestione  a  Vobis ,  Cliriiuflii 
ri,  ad  disputandum  propositft,  ejus  dcgintia 
continuo  invitavit »  ut  experirer ,  si  forte  in 
tractatione  aliquid  efficcre  possem  ^  quod  Vi 
judiciis  probarem.  Ceterum ,  antequam  £i| 
tionis  initium  faciam  f  committere  nequeOf 


DE  IMMbftTXLltXf  E^  Ar*IMl.      ^ 

sfl  ratione  tc  vii  bi^viter  AXctvi  ^  te  lejes  re« 
Am  s  4^8^  I(>se  in  disputando  'sequtr. 
In  memorandi  quftque  Philosbphi  seiltentift 
t  animtdTertendum  est ,  tttrum  et  ex  coiki- 
i  opitaione,  an  ex  Philotophicft  doctrinft,  teii' 
1  tjant,  Systemate»  produncittt  sit.  Multt 
i  dittt-  scriptaqu^  sunt  t  Pbilosophis^  qute 
condnuo  pro  partibus  doctrinae  eorum  htbto* 
unt,  vdati  Apophtheg[fnttt  ^  Epittolae,  et 
Et  ttbrorOm  ab  iis  scrtptorum  duo  tunt  ge^ 
:  ailii  5unt  Esoterici»  In  qiiibut  intetioretn 
I  doctrinam  expofiueirunt  $  alii  sunt  Eteteriei  ^ 
[uibuii  comknun^  allonim  sentelitiam  secutl- 

•  *Itaque  di&tingiiendum  tfX^  quid  Phiioad* 
\  9  ta&quam  Philosophus^  qUid  tamqutm  Unud 
lultit  tttdiderit. 

•  Qaum  Philosophi   sit  dem^Hitrdi^e  i  non 
o  Videndum  quid  stttuerit,  ised  etitm  qtiibot 
mentis  iliud,  quod  stttuit^  demonstrtverit. 
!•  Igitur  Philosophi  secundum  tetatem  et  ise» 

recedsendi  9  et  t  triplici  parte  spectandi  aunt: 
1001 9  an  statuerin$^  Animum  supertsse  cor^ 
^*  dfmdt^qualem  iilutn  statum  informaverini } 
que ,  quibus  argUmentis  hane  tehtentiam  tu^ 
trtti^erint. 
/•  Et  quafidoquideih  tou  htec  Veteniio  cogni^ 

unice  petenda  est  ex  Veteribus^  noa  quoque 
c  disputationem  ab  eorum  fontibus  ducemus. 
Q  quod  recentiores  contemiiamus;  sed  quod  ju^ 
nnus  prtestare^  iis  tataqilam  «ociis  potius^ 
'^ol.  U.  U  qutQi 


4fi  'Dl»f.«T  ATI:0  . 

qpam  ta»qii&m.  dueibusy  uti.  Ita  iottph 
tlien&  auctpriute  ac  prfM^jidicatis  opiaionibi 
atnim  ipsi  jndiciioir  aequemur. 

V.  Ergo  primum ,  naterit  coogefendif  c 
Dondum  ab  aUis  prolati  esccitandi  sunts  qooi( 
dem  ^us  fieri  potest*    Multa  enim  aAuc 
i|i  Veterum  monumentis,  nec  omnit  aib; 
lit  recentiornm  diqgeoruu 

VIp  Criticft  quoqtte  imimadversioBe  opn 
in  auctoritate  loconim^  quibus  pio  testb 
mimnr,  aestimMid&.  Ita^que  videndum  de  libi 
quo  lociis  eistat^  sitnecne  auctoris  ilKify 
nomine  fertur  ,  et  skne  auctor  ipse  fide  Stifp^ 
.  VU*  Porro  auctorvm  locis  adbibendt  est 
iQterpreutio 5  nt  venis. eorum  sensns  api 
Quae  quidem  interpretatio  duplicis  est  genei 
tera,  verborum,  quae  a  Grammatic&  nti 
linguae  cognitione  ducittir :  alteray,rerum ,  q 
ci  yis  aperitur,  ex  auctorts  vel  sectft,  vel 
liari  ratione  ac  consuetudine. 
.  yilL  Harum  autem.legum  ita  rationembi 
non  ut  ad  eas  singulas^  unumquemque  lecaii 
plic^,  quod^  profecto,  infinitum  sit^  it 
acribenti ,  et  V obis  l^efltibus  ,  sed  ut  qis 
quidem  semper  observem ,  diserte  vero  bcis 
ciliori^us  adhibeam^  Ordinem  denique  htu 
qiiar.f.  ut  secundum  temporis  seriem  aectaroo 
c^f^nes  notentur:  et  primum  de  Thakte 
fiieis  usque  ad  Socratem  expouam  t  deinde  d 
tbagoricisy  et,  qui  ab  iis  profecti  muaty  l 


k . 


DE  ittAOktALf fAT&  AftlML      |9# 


i  de^StiiRite',  qiiiqiie  ab  €6  fltalerant»  Adh 
9  PeripiMcicis ,  Cynicis  ^  Stdkis ,  Bpica<i 
:  MiBif  nsqiie  td  Cicerottttt^  tbin  aisputt#  . 
dednoutt  a  Cicdrone  ad  Seueiiili. 

.    SECTIO     L 

I 

J)e  lonicis  PAihsopAiu 

m 

iooeni^  de  vitft  quadam  Afdnli  >  cotpoH  sn*  \^:J^ 

looicii 

i^  tntiquissimi  aerate  tpndGlraecos  vigui»» 
tat  ex  Hoaero  et  t)ninibns  ▼eteris  aevi  mo* 
ls«  Caussae  ^  quibus  fiictunl  est.ut  iita  opi« 
nre  in  Graecft  gente  dbttiiinifetur^  fuerunt 
rales  et  ciriles»  Quare»  qui  eam  sbli  mo*' 
aturd  in  hdtninuni  mentfbus  exstitisse  di^ 
nihl  qnidetti  multo  magis  probantuf ,  quam 
qu8  originem  vel  ab  Aegyptiis,  vei  a  Chaki 
^  iliutlde  petiinr.  Sted  ege>  totam  hanc 
>iiem  phietermitto ,  ^uaai  Vos  tndices  ab 
piKatione  exclnsistis.  Satls  hibeo  anctori^ 
1  Cicerone»  qui  (Tusc.  L  13  ,140  ait| 
m  Jk  antmortim  immor$itUtMt$  non  a  Jk^ 

sed  itb  tpsd  naturS^  profUiici\  et  legis  m^ 
yim  abtinereu  .  w ;. 

quum  doctrlna  de  AhiffloMiA  imiliortAli*  llMiii» 
t  reliqul  naturae  cognitid;  a  PoetSs^  afe 
ps,  seu  OrphiciSf  mdi  ^inervfl  trtctati 
eistitit  circa  OlympiadeA  XL  TdAtti 
s  in  lonid,  qui  majore  valeret  remm  nata« 
identil ,  eamque  ad  vfam  wt  rationem  1  M 

li  %  m 


5M  DI«PUT4T10: 

^^,^  e^  PhilospphiBavi  piethoduiD ,.  exi|ge<tt.  H 
Tkaics.  tcRaerit  dc  ADimi  post  htqc .  yitup  statn » 
pretium  est  accuratius  ft  ubmuj^  qMcrer 
et  auctor .  Pbtk«Qphiae  habetnr^  ct.ab  iiiii 
putationis  patebit »  quani  difficile  sit  io  tiDi 
fiutnentorum  jactur^  de  Vet^tn  phcids  st 
Eum  sutuisse  Animos  esst  immortaki^  pi 
cst  apud  Diogenem  Laertium  I.  24«  Imn  it 

IfTi  X^^Aoc::i'r«fiynfl*  i«  e.  „  mmmlHei 
utfU  9  mm  .prifttum  dishsc  aaimds  esse 
4aks:  in  qmkus.  es$  Choerilus  poeta^  Ui 
jungendus  eat.scfipiQr  de  Plackis  Philosoph 
iiui  falso  Plutirehi  Bomfaie  fertnr «  IVr  a; 
ut  solet)  defcripsit  Stobaeus  in  Eclog.  Ph; 
93;  ejus  l^eiq  suiit  verba:  e^iA%  «rf^liM 
rog  rl^if  ^x^f  ^iew  dnKfpifnp  i}  airmknifi 
^j  Thalcs  primus  preminciairif^  astimam  es^ 
ram  guae  ^sen^per  mfiveatur^  yel  quae 
stteveatJ^  Rftulit  idea  ex^guA,  varietatc 
•ius  m  libro  de  Naturi  Hemii^if»  cap.  1 

mitonhifroi^*  >  .e»  5,  Thaics  cnim  primusdtxi 
mam  cssc  quid^  quod  Hmpcr  ptaycMiur  es  Si 
•Ki..     mertcae.^  ^  ^be^oretus  vero  Senn^  V.  1 
JB  cujus  verbis.  referendis  falsam*  lectionem 
c^t  Mfnagius  i4  JDiog.  Laert.  VIIL  83., 

.Tbtod^retus  ez  iisdem  fontibus  faausisse  e 
ifim  scripsisse  videtur;  ut  hoc  dixerit  ,, 


DE  IMMORTALITATE  ANtMl.      5^1 

ter  v&cdfit  animam  naiurdm  '  fuae  semper  s«ce.  C 
temiur^  His  ^ergo  tesrimonlis  quis  non  cre*  nalviu'  ' 
r,  de  Thiletfe  saitendft  conscftre?  Nain  Ani« 
in  dbdt  esse  immorralein :  rationes  adjecit ,  Ani« 
m  iiiniinim  r  esse  naturam  ( id  est  r  ot  hodle  lo« 
uitiir ,  sutsianfiam)  quae  ae  ipsa-  m^veat,  sem-* 
rve  momtur,  vd  utnimqae.  Verum  enim.aa« 
frirM  illorum  te^imonioratn  gravissimis  dubl- 
ionibus,  nisi  toUftur,  taqien  minuitur.  Et 
Kiua  quidem'  Choerilus ,  ■  quem  auctorem  sequi- 
Diogcnes  Iiraertius»  nnde  faanc  .de  Thalete  no^ 
•m  babiiit  ?  utrum  ex  scriptis  Thaletis ,  an-  er 
litioiie'  niemqnae?  Atqui  antiquis  jam  tem- 
jbas  dubitaturii  est ,  ah  qupd  scriptum  reliquis» 
Thales,  etah  ea,  quae  tum  sub  qus  nominp 
toncttr,  ab  ipso  conscriptg  essent;  ut  refert 
igiebes-  Laert.  I.  95.  Eum  nilde  Philosophii 
Ipciun  leliqnisse  aflSrmant  Aiezander  Aphrodi* 
isis  in  Comment.  in  Aristot.  Metapb.  p.  la: 
emisdus  Orat.  XX Vb  p*  gij.  et  Simplicius  in 
muBent* .  in  Ariatot.  Physica  p.  6«  At  vero  ex 
i  I jbro  iU  Princspiis  locum  excitat  /  Galenus 
m«  yilL  p«  513.  Et  alii  quoque  mentionem 
iMt  €]us  librorum  de  Naturd:  de  quibus  ali^ 
Ui  cognoaci  possunt  ex  Flibricio  BibU  Qr.  VoU 
p.  ^39»  et  Bruckero  Histori^  Crit.  Philos^ 
ou  I.  p*  a6i*  Nos  vero  oequamur  Arisfote^ 
t^  auctorem  et.  antiquum  et  gravem »  qui ,  ab 
jo  cUsputattonum  9  ferc  antiquomm  sententiaa 
firre  aolet,  atquQ  lioc  nomins  jn  pta^puia  f<m*» 

U  3  * 


504  DISPUTA  TIO 

j»et.L   Dcum:  uniycrsum   mitem  mfdmmtum  €$  fk 
lHtieii    dmcmofdbus   essc  :  et  pcr  Aumorem ,  gut 

.sUmentum  est^  permeare  yim  DMnamfumik 
ium  meyeat.*^  Denique  a  Pluurcbo  ivt  Septoi 
^apientum  Convivio  T.  Il^  p.  163.  Thaks  ici  lo> 
quens  inducitur ,  ut  ei  tribuatur .  eju^imidi  MQtoi- 
jtia :  ,,  in  maximis  ct  praecipuis  Jdtmdi  pertiius 
^habitarc  animamp  qud  Dcus  ut^ur  tamfim 
imtrumento ;  igiiur  Deum  anima/iius  §ueque  nfii 
Camquam  instrumentis  9  quippc  quae  sitsfcaftk 
0  vi  Diyina.^^  .  . 

Atque  ez  his  omnibus  «rbitror  colligif  hsask 
fuisse  Tbaletis  sententiani ,  jtnimas  headmm  esse 
partes  animac  mundi^  quaetoHim  uniwumw* 
yeat :  igitur  non  cum  corporc  exstjnguim  Et  ciui 
•Mc  sententift  congruit  alia,  quae  ipsi  tribaitsr^ 
scriptore  operis  de  PJacitis  PhilosophtL  t.  »7^ 
les  j  Pythagoras ,  Plato  ^  Stoici^  statuunt  ^ 
menes  esse  substantias  animatas:  esse  quoquc  Bt» 
roas  »  animas  quae  ex  corporibus  discessisseat^h* 
ms  quidem  bonas »  malo^  ycro  malas!*  Hoc  igins 
placitum  nihil  habet  quod  concUiari  neqoeit  cum 
iis  placitis ,  quae  Tbaleti  oninium  conseosa  vin- 
dicantur:  neque  possum  assentiri  Bruckera,  4^ 
Hist.  Crit.  Phil.  T.  I,  ^.474.  suspiqatasat,ik 
lud  a  ratione  Thaletis  abhorrere« 
Kpfmeiil-  Eidem  fere  aetate  exstiterunt  duo  clari  viri, 
quos  silentio  praetermittere  non  possunus.  Alttf 
est  £PiM£Nio£8  Cretcnsis,  de  quo  pervulgitt 

fuit  fiibula ,  cum  per  multos  annos  in  iovis  I^ 

ctjei 


DE  IMMORTALITATfi.  ANIMI.      505 

■ci  aotro  donnivlsse,  et  cum  Diis  immortalibus  8e.ct.|,. 
pisse.    Qoft  fabuli  nil  aliud  significavit »  judice  ThakcfcV^ 


• .  •  fc 


flULimo  Tyrio  doctissimo  Platonico  5  Dissert.  XVI; 

I.  quam ,  Jtnimis  nostris  hanc  vitam  essc  som^ 
flfl»,  nec  vcram  yisam.  Quam  sententiam  poat? 
^  cdebravit .  Hera^litus.  Alter  est .  p  h  £  a  b^  Pherecf^ 
iri>B 8  <ex  Syro  insulA  ortus ,  Pythagorae  magi-  ^^* 
Br*  qui,  ut  ait  Cicero  Tusc.  U  16.  psimum 
aRT/  f  fU0d  qtiidcm  litcris  cxstet ,  ammos  essp 
wmismm  sempitctnos.  Quod  ita  accipiepdum 
K,  eam  prijauQi.  fuisse  eorum  qui  I^anc  sentem 
Lfl  diserte  literis  consignassent.  Sqd  eam  aa 
Bwnentis  cooifinQayjerit,  et  quae  fueriot  ijla  ar? 
kmknu,  quum ;  Pberecydis  liber  perierii  et  aucto* 
B  ttceant  9  ignoramus. 

Tbaletis    discipul.ua  f uit  ANAxiMANDEiti  AnazliBii^ 
fti^  ut;  quidepot  perhibet  eruditus  scriptor  The« 
Lstius,  primus  fuit,  qui  de  Rerum  natura  11« 
iun .  acriberctt :  Or.  XXVI.  p.  317.     Huic  suc« 

Mit   ANAXJMENSS,    CUJUS    UUllum   SCriptUni  AnaxiillO^ 

lase  videtur»  neque  de  Epistolis  ad  Pythago^'^'* 
H,   quie  aunt  apud  Diogenein  Laert.  II.  4.  5< 
bitari  debet»  quin  ex  Sophistae  officind  prodie? 
Mt    Hi  de  Animft  quidem  Thaletis  sententiam 
tinuisse  videntur.    N^m  veteres  scriptores,  ut 
ne  aliorum ,  ita  horum  ea  in  primia  placita  me^ 
ftnnintt  quibua  a  magistris  disyentiebant. 
Aaaximenis  discipulus  fuit   anaxagoras,  Anaugo« 
i ,   ut  de  Diviuil  naturft  praeclarius  veriusque  ^' 
Uit  quam  priores,  ita  de  Animorum  immorta; 

U  5  ■     U? 


|06  .01  9  T  UT  ATIO 

tccc  I.   littte  disertias  mtidsse  videtor.    DiciiMS 

iMMf»-  ^^^ ;  ^^  ^^^  ^^^  ^  moniuMnti  aoo  < 
'*'-  Sint  forte  quoque ,  qui  negeK  eoii  p 
de  lioc  loco  sensisfte.  Nam  primum  qflide 
to  eum  in  Dialogo  Pbaedone ,  qni  cst  de  1 
talitate,  reprebendit»  quod  qnuai  cgRpei 
set ,  Universom  a  mente  gubernari  et  coon 
€sse  optimft  raticme »  tamen  iil  ezpKcando 
etrandoque  hoc  placito  nil  eflFccerit,  quod 
preti^m  esset ;  vid.  9\%U  Phoed.  p.  393. 
ficriptor  de  Placitis  Philos.  IV.  3.  et 
ejusmodi  Aaaxagorae  sententias  refert,  901 
norum'  immortaliutem  tollant.  Sed  hK  < 
tiones  facile  solvnntur :  et  quae  tx  Pteto 
prehensione  ducicur  dubitatio  baud  dilBcil 
bet  responsionem.  Hic  enim  AiMttagono! 
faendit  de  alf&  re;  non  de  negaH  sut  la 
ti  immortalitacei  quam  si  negasset  sut  lab 
set,  Plato,  in  boc  ipso  argumaito  ec  i 
Anaxagorae  reprehensione  versans,  illad 
et  commemorare  non  omisisset.  Quoda( 
Scriptore  de  PIac«  PhiK  repeticur  dobioiD » 
animadversione  diluitur.    Prior  locus  est  1 

i.  e.  y^  Anaxagorti  autem  dixerunl  atdtm 
^ream  et  corfus.^  Atqui  Stobaeus  in 
Physic.  9  qui  ez  iisdem  fontibus  sua  haus 
fuf  omittit»  ita  quidem  ut  appareat  eum 
veterem  codicem  pleniorem:  ita  enim  rel 
'93.  •Ay«|^rf/Wj  •Ay^rf 'fcfrw »   •A«6<AtfCf 


DE  lMMORTA|.iTAIV  tVl^IMI.      «oj 

4trcMiiys  9  JJfiogches  j^  dixcrunt  anifnam  ci-  ^^^ 
Srs^f*^,  Porrp  Anstotcles  de  Animl  L,  a,  "^ 
ciUD  10  eonim  genere  popit,^  qui  Aniqiaiii 
•  Ulis^  proprietatibus  d^&Menmt ,  m9$u ,  sen^ 
^  U^^nUtV  i«.  ^*  abstmid  Qorporca^  con^p^ 
r/.  E;  hoc  quideoi  satig  e^c  ad  refellenduoi 
ren  Iqcuoi,  quo  ttaditur » . Anaxagoram  dixist 
arumam  essc  corpus^  Posteripr  locus  operis 
Ifcit.  Phil,.  Vt  a5«  bip  efft  ubi  Anazagonii^ 
io  de  somno.  r(^ertur  9  et  boc  adjongitur,  «fy^ 
^  i^^^XSf  tdtfOTw  r^y  hax^pia^^  Haec  v^rl^ 
xunt  cua  interpretes  dpctos  ej^s  operis,  tum 
[ejum  Histt  Pbi|,  T*  (•  P*  X04:  et  Brucke* 
Hist.  Ciit.Phil,  T.  l..  p.  514*  Accedit  ali^, 
ultgSt.  ^  viris  illis  non  observ^ta,  quod  com? 
or  oppris  de  Placitjs  Phii,,  qui  sub  nomioc 
ni  latet,  jdem  iis4em  vi^i>i9.\de  AnsMgpn^ 
it^  Tom.  iV.  pag.  437,  Ediu  BasiU  Se(} 
que  Iqco  sliquid  GorruptelAe  .au^sse,  facile 
nt  qui  usum  habent  Graecae  d)ctionis«    Ne^ 

hoc  a^ius  quisquam  veterum  de  Anaxagor^ 
ibuit,  neque  conciliatur  cum  rdiquis  eju^ 
tla ,  scparationom  cssc  animas  mortcm^  HaeQ 
I  est  sententia  horufii  verborum,  quae  con« 
Graecae  on^tionis  leges  in  slian^  sententiani 
pretari  conatus  est   Pruckeruy.     Nos  vero 

totius  )oci  ratione  et  connejiione  in  eaoi 
scturao)  inducimur ,  ut  put^n^us ,  vocem  ^A^ 

g  f  qun^  mM.  sequltur ,  a  Ubr^rip  vetere  pnUs^ 

•aia 


de  Aniniil,  haec  ejiis  placita  met 
Laiinc  rtferamus:  y,yinoxagora. 
animam  ttixit  esse  illud  qttod 
itfoiliter  itatuant ,  ^uibaf  quit/em 
ttim  meveri  d  mente^  Porro  ( 
xagoras  mn  magtwptre  mtntem  > 
gtiit :  multii  enim  locis  mentem  t 
Seni  et  Rectl:  aliis'  w*  loeis  ■ 
Idem  eite  atqufanimam ;' menten 
hii  animalibus  ineiie,  et  magn 
yiUoriias  ef  Xonettioridui."  ■  £ 
^  Vnus  Anaxagoras  mentem  die. 
patientiit  et  ttihit  ctmmune  hab 
elemenlis"  Conjungatur  alia  Ai 
fodem  ctpite  %,  21.  et  Lib.  III 
et  J2.  Denique  Stobaeus  Eclo 
eum  in  iis  ponit,  qui  statuunt  , 
secus  in  corpui  [ifiseri."  Notai 
mentem  et  artimamt  wSv  et  ^/^ 
losophts  ita  distingui,  ut  hacc 


DE  IMMORTALITATR  AOTmI      $09 

ib  tributam-  opiniDneni,  Mimam:esse'difciiA9i  ^ett.u 
m  generis:  quippe  gravior  esc  Aristotelis  au-  jTnittidJ 
iritas  9  quft  constat  Anaxagonun  statuisse ,  ani'^  ^ 
m  nihii  commune  habere  tum  reliquis  elemen^ 
A.  £t  illa  oplnia  dp  anlmae  aered  naturd  falso 

eum  relata  est  ab  aliis,  qui  in  hunc  errocem 
iQCti  sunt  pnvi^  conclusione ,  quum  cogitarent  .  • 
nximenem  statuisse  Deum  csse  infinitum  aerem^ 
lixagoram  autem  ejus  discipulum  animas  dixis^ 
f§rtes  Dirifi^.  mentis  esse.  .  Verum  quiden\ 
Wpque:  sed  perperam  inde  c6llegerunt,  An^. 
|0fae,  Ut  Anaximeni,  pUcuiase,  Deum  essq 
loitum  a&rem,  et  animas  proinde  aerii  generis. 
^  Quod  si  ergo  ex  iis,  quae  protulimus,  sumnit 
pclusionem  ducamus:  quod  si  etiam  reputemus^  Anax. 
i jDpuituiii  esse  -a  Veteribus  de  dissensu  Anaxa- 
rae  a  Tliak^e  in  sententi&  de  Animorum  immor* 
iate:  hoc<  omnino  videtur  qus  placitum  fuisse 
ardmas  et  hominum  et  reliquorum  animantium 
rtes  esse  mentis  illius  summae  et  creatricis  ,  seu 
el;  igiUtr  non  cum  corpore  exstinguiJ**  Poasit- 
J5  .buc  revocare  dictum  ejus  quod  est  apud 
og.  Laert»  II.  7.  Interrogatus  a  quodam ,  „  nnh 
ne  tibi  cura  patriae  est  ?"   ^  "^^^  v^^  9  inquit , 

maxima  quidem:^*  monstram  digito  coelum. 
d  apophthegmatum  incerta  est  fides ,  et  plerum* 
le  ad  vulgi  captum^  non  ex  doctrini,  seu  sy* 
smate,  pronunciantur.  Quare  malim,  si  quid 
leterea  opus  sit  auctoritate,  diacipulum  ejus 
oripidem,    de  scenft   Philosopbum^  adbibere;  EuHpidei. 

apud 


$xa 


DISPUT  ATIO 


g^  j^    tpad  quem  frcqucntet  suiit  aciitentiie  dt  ^rit^ 
looid.     pf^st  corporis   mQrtcm    vigtmc  cf  cogitmttc,    Bl 
qoo  quidem  irgumento  nobii  non  dioeDdoBi  ei 
post  ^regiam  disputttionem  Vtlckeoiriiy  fit 
tummi ,  in  Dittribe  td  finripidit  FftgaoB  czp% 
VI.  p.  54   ct  tcq«  . 
Diogeiies     Alter  fuit  Antximenis  discipoliis  ntoointl 
^^^     ApoUoniates  ^    qui ,    mtgittri    ezenph) »  tCitij 
pro  rerum  prineipio  tc  Deo  htbuit*    Ittqne  dj 
Animam  aErem  essc  ttttuit:  ut  ditctte  tesonli 
Aristoteles  de  Aniraft  Ltb.  I.    ctp.  IL    S«  2jii 
^  Diogcnes ,  ut   alii  quidam  9    $tanri$  smmcd\ 
issc  acrem  ;  quippc  qui  putarci  ,•  airtm  ciw  cHtt 
omnium  subtilissimum  ^  tum  principiumt  a^ 
pterca  ahimam  pracditam  cssc  cognitiom  et  mH 
tu  :  cognitione  quidem ,  quia  atr  omntltm  prlmd 
tsset:  motu  autem^  quia  acr   suMMstima  ad 
cmnium  rerum.**    Hunc   locum   non  memcnfii 
Bruckerus  Hist.  Crit.  Phih  T.  L  p.  517«  ubi  H 
Diogenis  placitis  agit:  contra  ex  Scriptore  de  Pii< 
citis  Phil.  IV.  5.  et  V.  15,  refbt  Dioge&eti  ^ta* 
tuisse  M  ^nimam  habitarc  in  artcriosi  etrHs  cc^ 
yed ,  quae  sit  spiritualis :  et  ardmaiia  ncsei  inc^ 
nimata^  atque  insitum  calorcm  ^  simulctqocno» 
tum  sft  animal ,  animam  in  puJmoncs  anrchcn^ 
Horum  igitur  pdsterios  perpertm  redditum  cst) 
nam  nec  in  Graecis  )ioc  est  verbis ,  et  et  ex  I^ 
do*GaIeno  corrigenda  esse,  recte  monnit  Ccrsf' 
nuB ,  ita  ut  sensus  sit ,  non  animam  ri^y  ^i^^ 
quod  nec  in  Plutarcho  legitur,  snei  firigidtssc  r) 


DB  mMOR.TALITATE  ANIMI.      511; 

■m)v  tn  pubotnfm  aUrahi.     Et  CI11&  Pseodo-f*»^   ~ 
luthas    Dos 'Significett   cnjus   DiogeDis   hte  sunimf 
:  optDiones,  etedcmque  mimine  abhorreaQt  iDiof, 
leonim  doctrioft  ,  contn.  quam  putavit  Bnicke- 
,  ut  iafra  videbhnus:  haec  Igitor  cnm  ita  stnty 
ctxot  bas  opiniones  potiua  DiogenU  Babylonit 
lcl,  qu«m  hujns  Apolloniatae  fnisse.    Ergo  ec 
xdiqul  Dio^nis  dociTinfl  et  Inco  ArlscoteHs 
^nir,  faanc  fuisse  illius  sententiam  ,    „  ani' 
»,  quia  movtnii  etcogitandi  vim  habeat,par- 
I  sue  airis  iUiuSt  qui  priaeipium  rerum  aa 
m  aietf  igitur  mn  cum  corpore  esitifigui." 
ntijnus  in  hac  lonicorum  snccessione  fuit  So-  ^^   ^^  .^ 
ds  HMgister  archelaus,  qui  quid  pecu* 
iter.de  hocargumento  senserlt,  a  certis  quideiu 
loribus  DOD  traditum  est.  Nec  tamen  rcpugnent 
jEkero,  qui  ex  Pseudo-Origene  hanc'  ei  tribuit 
rioDesi ,  mentem  omniius  innalam  etse  anima* 
•Xi  iKm  et  eorptra  emrtfa  uti  mentCy  alia  ci- 

alia  tardius:  vid.  Origen,  Fhiloaophuineaj 
>  IX.  p.  890.  ConveQit  enim  hoc  cum  reliquo- 
I  looicornm  doctrini.  t)e  Anitnae  vero  posc 
e  Tiun  sutu ,  non  dissensisse  videtur  a  magi- 
I  Aoaxagora  ;  quippe  nec  reliqua  ipsius  placiu 
1  ditsendre  cogebant,  nee  Veteres  liujui  dis- 
rfta  mcBtionem  fecerunt. 
Bqne,  si  cz  lls ,  quae  hactenos  dlspmavimns, 
t  coDClusione  lonicorum  de  Animac  poat  mor* 
>tutu  opinianem  colligere  velimus,  reperienius  gmnmi 

buc  Rdlrc:  „  Animam  hemimm  eiss  partem  ^^^^7 
meii' 


5»  DISPUTATIO     • 

secu  1.     mehtis  iUius  divifiae^  quae  omnim  fermeant^ 

JJJJjjJ^  que  animaret ;  igitur  Animam  post  cerptris  mh 

tem  superesse  prepterea  quia  pars  sit  ilUus  me$A 

drrinae^  De  ipsft  vero  conditiaae  ▼iiae  poit  bnc 

mortem ,  aut  nil  prodiderunt ,  aat  nil  prodiruB  A 

nostrtm  mcmoriam  venit.  lUud  tamenyquiaiqoaai 

non  diserte  pronunciatum  est  ab  illia ,  tamtD  et 

coDsequitur  et  intelligitur  ex  iis  qoae  pranDnciai 

sunt ,  Animabus  conscientiam  sui  et  quasi  persmt 

censtituram  9  nec  eam  absumtum  iri  reditu  eami 

ad  divinam  naturam.  Ceterum  lonid  Boo,  fW 

ti  postea  Pythagorici  et  Platonici ,  Animie  iniffloiii 

talitatem  tanquam  fundamentmn  doctriniesnere< 

lebrarunt.  Sed  tamen  eam  tenuerunt,  qitippeqoie 

consequeretur  ex  ipsorum  doctrinft  de  Piindpli 

naturae  9  in  quft  potissimum  elaborabant. 

Atque  haec  quidem  9  deperditis  omnibusIooM 
rum  scriptis,  ex  posterioribus  auctoribus  coUan^ 
et,  quoad  ejus  fieri  potuit,  ad  probabilem  fiM 
adducta  sunr. 

S    E    C    T.      IL 

De  Pythagoricis  PhihsopUs, 

5cct.Tf.         Sequitur  ut  videamus  de  PYTHAOoaA»!  f' 

^^^**"**  doctrinam   de  Animorum  immortaliiate  id  t^ 

mam  auctoritatem  celebravit.     £t  quandoqoi^ 

vetustissimorum  Pythagoreorum  de  hoc  vfsat^ 

acripta  perierunt ,  et  9  quae  de  ipsorum  et  w4 

stxi  placitis  ferumur,  iu  turbata  suntaposttf* 

i 


DE  iRiMGRtALitATfe  Atam.    iif 

ms  scribtoribus  9  ut  fabulis  quam  vero  similio- sec&  it*'  I 

. «   ,  «...  pytiuiaQMf 

videamur;  operam  dabimUs,  tit  ea,  quae  ad 

imortalitatem  Aniiliohim  pertiheht,  criticft  ratid- 

ddetta ,  breviter  exhibeamus.  Primum  omniuni 

ctaft  buju  consilium  ^ignificandnm  est  ex  ipsius 

iglne.  Habuit  Pythigoras  magistros  dtaplicis  ge- 

Tis  in  ^iIos6^hi& ;  alios^  Theologos,  Pherecy« 

fn  et  fort^  Epimenidem :  alios  ^  lonicds  Philo^ 

phos  ^  vel  Thaletem  vel  Anaximandrum.  Atqu6 

:  his  duabua  discipUni^  eum  siiam  disciplinam 

mstituisse,  haud  difficile  est  ad  animadverten^ 

un.    Videamus  quid  intier  Theologos  et  lonicoif 

it^esserit  ^  ktque  hoc  discrimen  patefaciamuS 

c  Plutsurho ,  prudentissimo  auctore,  qiii  ita  pro^ 

ificiat  in  libro  Oraculorum  Deftctu ,  Tom.  Ih 

V*  43^*    1»  Omnitto^  qaum  duae  sint  omnis  or^ 

b  eauisac'^  Qse.  inens  agens  et  materia  poHens^ 

nHquissimi  Thcologi  (^sc.  Orphici^  et  Pottae  so^ 

1*  praestantiorem  celebraruni  ^  et  omrdbus  r^ 

us  explicahdis  hoc  peryulgdtum  dictum  (5.  Or* 

hkum^  adhibueruni:  Z%h^  ip^^  2,tU  fJ^vx^ 

A^  VIk  xtuT»  tlycvTM  •  i*  e*    „  Principium  lu^ 

Her  9  medium  lovis ,  omnia  ab  Ipso ;"  ad  hatti^ 

ttk%  autem  ac  ntcessarias  taussas  namquam  ac^ 

werun$,  •  Qjst  vero  postea  fuerunt ,   et  Phjsid 

I.  e.  lonici )  dicti  sunt ,  4  pukherrimo  illo  tt 

Mno  caussarhm  prihcipio  aberraruM :  bmnia 

^rpoHbui   eorumque  afectionibits  ^  cbtlisionibus^ 

miationibus ,  mixtionibus  triBuerttnt.    Qjso  fit ,  tit 

frorumque  ratio  imperfecta  sit :  quum  hi  ( Phf^ 

Voh  VL.  KlL  il- 


SI4  DISPUTATIO  1 

tM n.     if^)  eaussam  ^iaaem  ac  finalem  ,  iUi  {fkm 
gi^  caussam  materialem  et  inssrtimenSalem^igM 
rent  yel  negliganu^    Igitur  Pythagom  otronM 
que  et  booa  tequi  et  mala  ftigere  studoit;  ita  m 
dem  maxime ,  at  Qtroqne  causaarum  gcooe  mm 
tur.    Et  a  Theologis  quidem  retinuit  DeonB  w 
Daemonum  in  rebua  humanis  vtin  et  dkwni 
corumque  placandorum  rationem,  dlfiaidQiMii 
ABimi  purgationem  ,  praemia  et  pocnaa  poit  hd 
vitaa :  a  Physicis  autem  assumsit  natone  cql 
cationem ,  nt  in  rerum  caussis  reddendia  noo  Ded 
ex  machinft  induceret ,  aed  vim  rationooqoeflttterii 
ct  rerum  cogitantium  aperiret.   CeteruB  ke  edii 
raiione  Pythagoras  a  Thalete  diversus  faiti  vod 
hic  proprie  Phyaicus  fuit,  et  in  rebuaeriiteodbui 
corporeis,  et  singularibus  versatus  est:  bic  Me 
taphysicus ,  et  ab  universalibus  ideis  et  remodi  ^ 
corporefl  natorA  notionibus  ad  intertorem  nitone' 
cognitionem  proficisceretur.    Immortaliutem  §» 
dem  Animorum  a  Pherecyde  celebnitam  loniconiii 
rationibus  accommodavic  et  confirmavit.    Ciceio 
aolum  nominat  Pherecydem :  quod  9  nt  jtfli  dua« 
mus  9  lonici  in  hoc  loco  non  praecipoafli  opemn 
posuissent ,  nec  inde  famam   conaecod  essent : 
M  Qi^od  /iteris  exstet  ( inquit  Tusc.  L  l6.)  fk^ 
recydcs  Syriuf  primum  dixit  ardmos  esse  komma 
sempiternos»  —  tianc  opinionem  disdpubs  gMS 
Pythagoras  maxime  confirmayit.*^    Sed  loflictf 
doctrinae  vestigia  sponte  apparent.    Nam  Pytb- 
goras ,    quum  statueret  esse  Animum  aechertifl 
igneumve  per  toum  naturam  diffusum »  hoc  5»* 

0rf 


mMntt^  Mimvs  rerum  coptiMum  tx  iideh^  Sgct.'  It  ,^ 
/  mnurd  decerptos.  Auetofes  hujus  senten^  Wwt^W» 
Hibeaittg'CtM  iliosttini  Ciceronem:  veluti  <M 
rt^  %U  \^  attdiebam  Pytkagorum^  Pjthago^ 
M,  iftP0/as  paene  fiostros^  qtft  esseAt  Itdtiei 
lapM  fit^a^  nominati\itxtmquam  dubitas^ 
fii/m  M-tativersd  divind  mehtc  delibdtos  atii^ 
ketitrmut.'*  De  Nat.  Deon  L  ii:  ,,  Py» 
rm9  cenitiit  (  Deum  )  ahiiM^  tsse  per  natu^ 
ferum  jmnem  intentum  ot  comnteantem ,  «i 
funH  laMmt  tarperentur.^  iA  quem  locunt 
dsi  Dtvisius»  qui  plurtt  ^totulit^    Non  est} 

de  P3ftHigonift  doctrind  d6  Deo  multa  dlc»^ 
j  ntis  €st  atl  nostrum  institDtniH ,  animos  ts^ 
martalis  ^  siqufdem  tim  pdrtits  sUbstaHtiaM 
Qc:  conferatur  Diogenes  Laercius  VIU.  t8i 
loiqiie  locum  Menagius.  Sed  Anima  humaut 
cx  Boli  substantift  divinft  cdttsoit  t  nain  duai 
L  panoB  ^  roeliorem  ae  rationalem  ^  deteriorein 
i  itratibnalem :  ut  Pythagorae  sententiam  me^ 
t  CicaifD  Tusc«  IV;  5^*  et  atii  quos  ibi  lau^ 
HVJsiUB.  Quibus  adjiingendtts  Pythagoreut 
uiiit  Locms  im  libello  deAtiiAiA  Mundi  pb 

(edit«  Pitton.  Ldgdun. )  qtii  tit:  ,,  animat 
tnae  atia  pan  est  mtlior  ^  tattonalis ,  intet^ 
s:  alia  pars  deterior^  irrationalis  y  insipiens. 
^or  ett  tSi  tmtrS  ^m  9  i^  ^^^  ^*  subsrdn/d 
rao^  imnmtabiiis  sibi  sempetconstamis :  ea  in^ca^ 
eotlocata  est^  4tt  ei  retiquae  partes  sersiiant. 
irior  est  Im  ri;  ri  Mpu  9  id  est  ex  sub^tantid 
irae  mutabiiis  et  inconstantis :  tffusque  duaa 

l^k  t  mn$ 


fiatiem  j  m»tcram  vero,  taniquai 
sitam  patienieii)  caussam ,  app 
c*  dualiiateiD.  Ita  prodidit  i 
|>hil.  1. 7.  et  diiertluB  etiam  Dio 
95>  qoi  ejuB  rei  testem  Itodu 
historeni,  grtTciD.et  antiquum 
Hiatoriae  Pliiloaopbicte  auctor 
quBie  de  Pythagoricia  numeriB  1 
dcanius  de  Aoimae  poat  hane  v 
ADimae  ptrs  melior  eat  immor 
iDortalis;  aon  quidem  ita,  at  ] 
exstiuguatur,  sed  ut  exstiugui  t 
mulEus  auDorem  circuitus  iBti 
partcm  vivim  puiamque  rdioq 
blichus  ap  Stob.  Eclog.  Pby 
Proclus  CommcDt,  tn  Plat,  Tii 
que  Pytbagoreonim  opinioae  : 
^regium  dictum  Aea.  VI.  j^ 

'    Domc  iot^a  diss  ,  perfeet»  t 


DB  lilMbRTALltATit  XrflMI.     Svf 

iisi  vero  Anima  cx  corpore  ezcedcns  similitudi-  JSfHJj^ 
Di  retlnet  e^  figuram  corporis:  ut  de  Pythago- 
B  r^fert  idem  Alexander  Polyliiator  apud  Diogf 
.ert.  VHn  si.  Et  ]iaec  figura  adliaeret  non  iper 
li^ptrtiy  quae  intelligibilis  est,  sed  deteriori^ 
«e  cratsior  est  ct  sub  ^ensns  corporis  cadit^  Ce* 
-um  opinlonem  $  de  Animl  corporia  figuram  reti* 
nte,  quae  jam  antiquissimis  temporibus  in  vuU 
superstitione  valebat ,  Pychagoras  non  ita  sim.« 
Uter  et  i^MMi^  accipiebat ,  scd  cum  doctrl- 
'sdI  conciliabat.  Nam  primum ,  hanc  Animao 
Rem  ex  materift  volebat  propterea  constare ,  ut 
U  Interventu  pars  melior  cum  corporibus  agere 
Met.  Deinde,  haec  ipsa  deterlor  et  irrationalis' 
|iie  adeo  materialis  pars  per  totum  corpus  erat 
uenu ,  atque  ita  e]us  figuram  assumebat :  quale 
stet  Democritiis ,  magnus  pro  flli  aetate  phys{« 
8  9  statuit;  et  ad  Philosopliiae  rationetn  expir* 
re  tentarunt  Veteres,  quos  de  hac  opinione  me« 
Dm  Edltor  I^ibelli  Plutarchei  de^Serft  Numinis 
indlctfl  pag.  97.  et  seq.  Sed  vide^mus  reliqn^ 
ezandri  dicta  apud  Diog.  Laertium :  ,,  anima 
corpore  exfulsa  (hic  enim  est  sensus  verl^ii 

wtptitom^  de  quo  fluetuarunt  Aldobrandinus  et 
uekerus  T.  I.  pag.  1091 )  ih  ierrd  per  airem 
gaiur^  figuram  corporis  refhens  :  Mereuri{tfn 
tam  custodem  esse  animarum ,  et  propterea  yo* 
rf  Ductorem ,  lanitorcm ,  et  Terrenum  :  quod  it 
'ducit  animas  a  corporibus  terrd  marifite^  £t 
ru9  ^uidem  in  locttm  ahissimum  deduci^  impun 

Kk  3  m 


5it  DI^PUTATIO 

ras  ttufem  nee  puris  nee  imic€m  qppt 

sed  a  Furiis  adstrlngi  vinfutts  ,  quae  flnft 

ferfringi  pessent.^  \vk  verteDdus  hic  locoSi 

toonnullis  partibui  tnale  cepit  Interpiti,   Neqiil 

vero  liic  uoua  est  styus  iinpuramin  ibiiB||nia| 

tuim  migrandum  lis  est  per  varia  deinocpi  corpoq 

vel  hominum  Td  animalium ,  donec  tenpQcki  ccO' 

Stitutum  circuitum  expleyeriBt.  Hsec  m  cckbq 

ta  illa  Metempsjcboseos  nomine  Pythagone  ^ifm 

quam  frequenter  memorant  Vcteres,  Refatipsii 

cum  Leonte  Phliaslo  coIloqMium  CiceroTDScf 

3»  quod  habet  locum  qui  ad  hanc  opiiiiooeiD  pa 

tineat ,  q^um  ait  99  ms  quasi  in  mertoiis  fua^ 

dam  celebritatem  ex  urbe  aUqud^  sicinhemii 

tam  ex  alid  vitd  pro/ectos  esse.^  Qui^  pono  ado 

s  literis   remotus  est  ^  ut  ^gnoret  nQbilem  iDfli 

OTidii  locilm ,  Metam*  XV.  152.  quo  Pytbagoq 

Sd  di$cipulos  dicens  inducitur* 

O  genus  attonitum  geUdae  formidine  mortis  l 
Quid  Styga^  quid  tenebrasy  quid  nominafofist 

metis  9 
Materiem  vat^m  9  /alsique  piacu/a  muwSt 
Corpora  siye  rogus  flammd^  seu  tabc  yMiM, 
^bstulerity  mala  posse pati  non  ullapuSMl 
^Morte  carent  animae:  semperque^  priore  reSc^ 
Sede  9  noyis  habitant  domibus  9  vivuntque  receftt^ 
JpseegOj  nammeminiy  TrojanitemporebdU 
Panthoides  Euphorbus  eram  :  cui  pecfore  quudti 
Sedit  in  adverso  grayis  h^sta  minoris  Jtriii^: 

-         '  (3 


DE  IMMORTALITATB  ANIMT.     51^ 

^ffmi  pljpeum  ^  kwae  gestanUna  mstrae^  Sect>  Ifc 

^er  Abanttis  templo  lumtns  in  Argis.  Pf*«r«*l 

■htfif  mutantur ,  "inhil  interit ,  errat  et  i(tinc 

m  tenlt ,  Unc  illuc ,  et  quostthet  occupat  artut 

UHtus:  ^e  feris  humana  in  corpora  transit^ 

iqfic  feras  noster :  nec  tempore  deperit  ullom 

ftfme  twfis  fragilis  signatur  cera  figuris , 

Sr^  man^  ut  fuerat^  nec  formas  servat  easdem  ^ 

lt  iamen  ipsa  eadem  est :  animam  sit  sempest 

- '  eandem 

n$^  sed  in  yarias  doceo  migrare  figuras^ 

Locum ,  quamvis  notnm ,  tttuli ,  cum  auctori« 
Ibf  tum  animadversionis ,  caussft*  Nam  pri^ 
lifft  quidem  animadvertendum  9  eam  ab  Ovidio 
Iboi  sententiam  Pythagorae,  vanas  esse  Poeta^ 
mnfahulas  dc  Styge  et  Inferis.  Assentior,  fiso» 
rice  ita  sensisse  Pytbagoram;  Bxoterice  ita  sta« 
isse,  non  assentior.  Nam  ,et  ipse  narravit,  9% 
%vA  inferos  fuisse,  poenasque  ae  supplicia  malo* 
im  vidisse;  quod  apud  Diog.  Laert»  produnt  aq« 
ores  minime  qontemnendiHieronymus  et  Hermip^ 
iiSy  Vlil.  Qi»  41.    £t  Pytbagoreos  reliquos  ab 

•  fabuiif  non  alienos  fuisse,  videbimus  infrai 
»1  de  EiBpedocle  ac  Timaeo  dicemus»  £(  prudena 
fiptor  Pluurcbus  in  libro  de  Qenio  Socratts  T« 

•  p.  580.  notat  t  99  P/fiioiopkiam  a  Pythagora 
flctam  et  quasi  infiatam  fyisse  fahulis ,  appari^ 
^hus^  et  superstitione.^^  Peinde  illud  etiam 
JilM4vM€ndiia  ^  Ovidium  in  ao  a  PytbagorKO 


j 


I" 


DISPUTAT10 


Kci^  Ui 


tentift  abertafe,  quod  banc  Aniniinim  per 
pora  niignitionem  setapltemam    osse  stitvr, 
nt  nullae  sint  Animae  quae  aliquando  ab  d 
aent.    Atqui  constat ,  eapi  fuisse  Pytliigpiie 
pionem,  furas  anim^s  not^  ampJuis  (» €9rf$f^ 
inclus^m  iriy  Sid  in  atsissimum  hcum  fd.Vk^ 
Tum  genus  abituras.    Testes  babemns  cbb  liiDiip 
tum  Alexandrum  Polyhistorenx  si\pn  laqdi&ni,  ^^ 
Auctorem  aurei  carminis,  vulgo  ad 
relati ;  qui  Auctor ,  qutsquis  tandem  fuit, 
antiquitAte  bayd  exiguum  ^abet 
baec  est  sententii^  in  fine  carminis  ; 


i.  e«  „  iSV*  autemy  relicto  corpor^ ^  inUbertmm 
4herem  peryeneris^  eris  immortalis  Deus^  siotl^ 
ie^  nec  morti  obnoxius^^  Oenique,  ut  di^ionBi 
«uctoritatis  caussft  protulimua  Ovidii  lecam:iii 
quft  quidem  parte  duo  sunt  probe  distii^oetti» 
«Iterum,  dc  ipsa  opinionc  JMetempsjcbose$s^$ittf 
rum,  de  iUo  mirabili  Pytiiagorae  comocBto,  ipo 
pronunciavit  sc  recordari  in  quibus  anSeahs^ 
tsum  corporibus  habitasscs.  Ac  de  hoc  qaiM 
commento  operae  pretium  est  videre,  qoft  auctO" 
ritate  tribuatur  Pytbagorae.  Igitur  non  putisdtf 
est  Ovidius  ips^  boc,  poetarum  more,  fitudsse; 
quippe  fuit  haec  pervulgata  fama,  et  pauIoiDV 

cum  Uoratius  eam  secutus  erat ,  Canu*  h  O^  ^^ 

Scm 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      j2| 

iptorto  Mtem  ejus  rei  tntiquissiini ,  quod  qui-  secc  n.' 
iconstet,  AriscotelisfereaequalesfueriiDt.  Suut  ^'^^'^ 
ppe  deperditi ,  et  ex  posteriorum  tantum  men? 
necogDitit  Dicaearchus  et  Clcarchus ,  apud  Gel; 
m  Noct.  Att,  IV.  II :  et  Heraclides  PoDticus« 
id  Diog.  Laert.  VIII  •  4.  Priores  duo  pruden^ 
i  fueruDt  et  eruditissimi  auctores :  posterior  ipse 
oque  magnopere  enidttus^  sed  fabulis  ac  sut- 
stitioni  deditus.  Apparet  ergo ,  hanc  famaio 
Bse  valde  antiquam;  nec  enim  sine  antiquitatit 
HQritate  scripto  eam  prodidissent  Dicaearchus 
Clearchus;  sed,  quum  non  constet,  utrum  eam 
Qlerint  tamquam  guae  yulgo  fcratur^  an  tamf 
am  quac  ccrto  rcfcrcnda  sH  ad  Pjthagoram; 
H  possumus  ipsi  statuere  9  tribuendumne  sit  ilr 
1  commentum  ipsi  Pythagorae,  an  posteriores 
riptores  de  ipso  fin:(erint.  Neutrum  abhonet  a 
isimilitudine.  Nam  nec  Pythagoras  omnem  |b 
^ituiis  suis  repudiavit  superstirianem ,  ut  supra 
inuimus.  £t  similia  de  suft  ipse  traosmigratio^ 
postea  jactavit  Empedocles ,  quae  fortasse ,  u( 
I  fimpedoclis,  per  errorem  posteritatis  in  Py« 
igorae  nomen  translata  sunt.    Videamus  jam  de 

• 

ft  opinione  Transmigratioms  Animarum  9  quam 
in  tenuerit  Pythagoras,  nullo  modo  dubitari  des 
:  adeo  constans  est  totius  antiquitaris  consen- 
I.  Sed  an  ipse  ejus  sit  inventor  nec  ne^  noo 
is  convenit  inter  Scriptores.  Diog.  Laert.  in- 
itionis  laudem  Pythagorae  tribuit  VIII.  14«  r^« 

)Lk  s  iifdf^ 


5SS  DJSPUTATIO 

^^^     L  e.    „  iWcwm  ««  primum  promiaeimsi^  M 


mam ,  ^cy«'  /^r  eirculum  nuesaUmis  Atefr 
fermeet^  variis  wrie  iempere  Hllgari  0M 
tus.**  Ita  vertendOB  hic  locut , .  qm  aoB  »« 
cunte  reddidit  Interpres.  Hcrodotuft  kne  1» 
dem  Aegyptiis  vindiett :  cujus  verbt  LitlM  RfEai 
SDUs:  II.  iftS*  ^^  Fuerunt  quoque  prtmi  Jigjf^i 
fui  dicerent^  Jtnhnam  ienums  esse  iemertelm^  i 
pest  corperis  yere  interttum  in  mfiui  dumefsm^ 
uens  ardmal  immigrare:  eumque  per  emaiattm 
ftria  t  martna  et  vohtcria  animalia  eimitmt  A 
^sset  y  eam  iterum  nascemetfs  /|i  heeiiis  mfm 
immigrare  :  et  hunc  ab  ed  circuitum  eeefid  tM 
miliium  annorum  spatio.^^  Herodoti  auctoriniai 
praeferendam  es$e  auctoritati  Diogenis ,  pneseitli 
testes  nullos  excitantis ,  non  est  dobiuiD.  Adll 
cnim  ipse  Herodotus ,  umquam  tcsdiDOoii» 
tentiae  suae ,  ^,  Hoc  placito ,  tamquam  me 
prto  9  quidam  Graceiusi  sunt ,  alii  antiftfiift  tf 
recentiore  tempore:  quorum  ego  nemitm^  feem 
quam  scio ,  tamen  non  memore.**  Sit  i^tm  tl> 
rodoti  potior  seotentia ;  tamen  caveaim  oe  ploi 
ei  tribuamus  (Juam  ipse  voluit,  Si  qoid  ouid  li* 
deo  in  GrammaticA  interpretatione ,  ooo  BCCtfW  '^ 
est ,  ut  hic  sit  sensus  ,  Jcgjptios  singules  kes  tj^ 
niones  primum  protuUsse;  sed  uniitersasi^i$fti 
hanc  doctrinam  conformatas  esse :  ut  adeo  iw 
voluerit  Herodotus ,  „  Jegyptios  primts  Jisisftt 
jinimam  ^  quum  sit  immortalis ,  in  e^e  4ttet^ 


f 


DE  IMMORTAUTATB  ANINfl.      523 

pora  immigrare  atq^e  iterum  in  bumamm  cor-  p^JhJ^* 

redire;  et  hunc  circuitum  atsoM  trium  mil* 
n  anmrum  spatio:^^  et  sint  Aegyptii  Qon  tam 
aorulitatis  quam  Metempsychoseos  auctores^ 
.  hoct  utcumque  accipiatur,  Qon  magnopere 
hujtts  quaestionis  caput  pertinere  arbitror,  lU 
magis  quaerere  convenit,  utrum  Esocerica  an 
Dteric»  fuerit  baec  Pythagorae  sententia.  Mibi 
dem  i!.soteric4  et  ad  systema ,  St  inceriorem  do^  saiamc 
inam,  pertinuisse  videtur;  quamquaqi  £xote- qatm  py. 
im  quoque  usum  hiibuit,  veluti  ad  homines  co«  Iih'^^'*^'^ 
itione  statC^s  futuri  meliores  reddendos,  et  opi- 
De  commgnionis,  quae  inter  hominum  brutCK 
ique  genus  intercederet ,  ab  animalium  esu  abs- 
endos.  Quare  ,  si  cognoverimus  quomodo 
z  scntentia  cum  reliquis  Pythagorae  placitij^ 
juncta  fuerit  ^  non  dubicabimus  quin  fueric 
iterica.  Est  yero  ejusmodi  conjunctio  et  con« 
uentit  sententiarum  :  ^  Deus  est  animus  per  to* 
B  rerum  Naturam  di^usus :  Ipse  est  omnium  pri^- 
Sj  cifussa  e^cienSj  intelligens:  Materia  est^ 
emh  hco^  caussa  patiens^  bruta  et  cogitatior 
expers:  Animaf  hominum  compositac  sunt  ex 
te  rationaH  et  irrationali;  rationalis  desun^* 
^Jt  a  Dci  substantid «  irrationalis  a  materid. 
fmae  non  cum  corporibus  pcreunt:  sed  partin^^ 
diyinam  substantiam »  unde  vcnsrant ,  rcdeunt : 
eim^  poenas  soivunt  malcfactorum  ^  ycl  apud 
*ros  9  yel  in  aliis  corporibt^s  cum  hominum  tun\ 
lorufn:  Nant  et  bruton^tn  aqi^ae  ex  duabns 


tt: 
t 

In 

t 


DISPUTATIO 

t*  n.     partibus ,  rationali  tt  trratienmU ,  censtM;  frif^  kl 

pe  apparent  in  eorum  factii  non  tamum  incm  k: 

ilia  et  eoncuptscentia  ^  sed  intelligeniia  fi9f»tk  i^ 

ratio.     Igitur^  raticnaHs  a  intelUgm  Aw^  t» 

pars ,  postquam  purgata  fueriP^  tamkn  tx  ^ 

pare  humano  ad  Deum  redibit ,  eritqut  ^  Md 

generls.**    Et  haec  quidem  snnt,  qtiae ,  fetQSQs* 

simorum  Auctorum  fide,  Pythagon»  tribnipoi- 

sint.    Nam  potest  illa  sententia  aliis  quoque  ndiH 

nibus  ad  majorem  verisimilitudinem  expliori:  id 

hoc  a  posterioribus  demum ,  in  primis  a  Vktxxat^ 

factum  est.    Et  quae  in  hanc  rem  t  recencioribos  It: 

Veterum ,  veluti  lamblicho  et  siroilibus,  diGtasiot)  |: 

Boluimus  promiscue  adhibere  huic  dbputinoid;  Ip 

quandoquidem  constat,  eos  Pythagorica  etFitto>|t 

sica  placita  confudisse.    Itaquc  satis  apparereiN 

bitror,  quae  fuerit  P^^hagorae  sentemia ,  et  qd' 

bus  partibus  ab  Acgyptiorum  ratione  djsseaseiit. 

rtbagoreu  Expositd  ipsius  Pythagorae  sententii,  videifle) 
breviter  de  discipulis  cjus  ac  successoribos. 

icnaeon.  Alcmaeon,  Crotoniates ,  qui  jovcdIs seneA 
Pythagoram  andivit ,  primus  0tmxi¥  xirtti  i«  ^* 
librum  de  naturd  rerum ,  scripsisse  didtnr  iFs- 
Torino  apud  Diog.  Laert.  VUI.  83.  «01600^ 
Alexandrino  Stromat,  VIIL  p.  308.  Qooditsri* 
de*ur  accipicndum,  ut  ex  Pythagoreis  Kc  ffitM 
fuerit ,  qui  talem  scriheret  librum  ;  siquideo  vea 
sunt  quae  «upra  observavimus  de  Pherecyde  « 
Aneximandro,  qui  idem  argumentum  scripto0tfl' 
daase  dicuntur,    Zx  hoc  }ibro  servatu^  est  locii 


DE  nAMORTALlTATE  ANIML      g^f 

litbae  iniinbrtalicate.    Dictiltn  Alcniaeonis  mfi^  sece.  1f. 
Lur  a  Diogehe  Laertio  Vffl.  .83.  I^iiumi  ^lS^SSlHt 

KtO¥  *  i»  e^  ^  dixit  trtam  animam  etse  im^ 
alem  et  temper  moveri^  ut  Solem^^  Consen* 
tobaetis  Bclog.  Phys.  p»  93«  ^lemaeon  Ani*^ 
t  didt  tsst  naturam  ^  qttae  se  ipsa  moyeat  ei 
nr  mor^atur:  propterea  eam  immortalem  et 

simillimam  esseputat^    His  duobus  auctOr 
I  solis  nititur  Bruckerus  Hist.  Crit.  Phih  T.  L 
133 :  quorutD  fides  profecfo  lion  ab  omni  par* 
ri&a  haberi  potest »  quuni  ipei  hujus  sententiae 
os  adducant  testes.    Quare  confirmemus  eam 
lorum  Scri|>torum  testimoniis.    Ari^toteles  de 
tA  Lib.  L  Gap.  IL  S*  ^5*  vtipmitMiflug  H  roi^ 
jm)  *AK»ptali$v  hintv  izoXapoh  Tnfi  ^A^tf  *  ^- 
%p  «UTjJy  iidvaTO¥  ilvai  hk  rh  iotKipM  rotg  itar 
to*  7#5ro  il  uirJipx^iv  «drff»  uo  M  myovfiip^  xf  . . 
^euii  xai  ri  ieXa  &7raifTm  vuinx^o  ii)f  ViXiivntf 
f%  ifftipao  xa)  rip  oipaviv  oXotf*  L  e«  „  SimiU^ 
his  de  Animd  sensisse  videtur  Afcmaeon :  di^i^ 
f  eam  esse  immortalem ,  propterea  quod  simi-' 
it  immortalibus :  idque  in  eo  positum  esse  9  quod 
)^r  move^tur;  nam  et  Diyina  omnia  eontinuo  . . 
)^r  mpveriy  Lunam^  Soiem^  stellas^  et  ta* 

coeluv^.^^  BoSchus,  cujus.locum  memorat 
phyrius  apud  Eusebium  Praep.  Euang.  XL  p. 
•  o\o  oitsp  ifcnS jry  SM^  i  Kporcnndrtio  (pyjixif  iiitow 
'arop  airwf  iu^mpj  xa)  Triffm  ipifilav  ^tktit  0iii^ 
9  SjTTip  ri,  iila  TMf  n^Utritif*  u  e«    ,9  tiu^ 

etiam 


5*« 


DISPUTATIO 


CiCf. 


Becf.  n.     Empedocles ,  se  exuUm   in  Terrd  degert. 
^!^f*  cus  exstat  apud  Pluurchum  in  Libio  de 
T,  II.  p.  607- 

££ri  Tiq  ifiwXaxtrtrt  ^y^i  cplXa  yvt^  |w|if« 
Actlfine;  eiTf  (lOKptUmit  A«A^X«rf  jSbn, 
Tp)4  /x}y  (Mplaq  Spat  Awi  fMuAput  iXiMftlat 
Tg  xai  iyu  »Sy  i}fit)  (pvya^  Uoiiw  mi  ikttn^ 

i 

i.  e.  ,,  Est  hec  Necessitatis  Fttttm^ 
mntiquum  decretum:  ut^  si  guis  /^mmAmi, 
longam  yitat  aeternitatem  sortiti  santf  se  ii 
pucatQ ,  caede ,  inquinaverit ,  is  tti^nta 
anmrum^  exul  bcatorum  concilio^  oberrtt.  h 
et  ego  nunc  a  Diis  exul  oberrt^*  Quae 
6unt  Plutarchi  verba  expUcttioncni  babeDt  bu] 
opinionU  ductam  ex  ipsius  Empedoclb  aUis  locii 
4)uod  vulgo.non  attenderunt  Interpretes.  Q 
•dferamus  ea:  ,,  Non  se  ipsum  modo^  sti 
ipso  omnes  reliquos  homines ,  hic  peregrinos  tt 
ules  esse  pronunciat.  Nam  didt:  Nmt 
guis  yobis^  0  homines^  non  spiritus  admistus, 
Jtantiam  ortumque  Animae  praebuit:  std  tx 
corpus  concretum  est  terrenum.  NaMtatcm 
tem  yinimaCy  quae  aliundehuc  yenitj  leniorc 
mine  peregrinationem  vocat :  re  yerd  autem 
lat  et  oberrat^  Diyinis  Decretis  Legtbuspc 
tata.^^  Alium  excitemus  locum  Empcdoclis 
«odera  Plutarclio  de  Iside  et  Osiride  T.  E 


DE  IMMORTALrrATS  ANAII.      59  , 

li^  fih  yip  90e  fihp^  W9¥riyU  ^n$t  ^ 

i^/y  Zfip»^  M()  r4t$/y  ivoxi&avr  Quae  ita 
:  Xyiander :  ,,  ^mptdoda  gcfdos  etiam  poe^ 
pcecatorum  deliciorum^ue  luere  a$rmati 

Vl$are  namque  illos  adigit  vts  aetheris  UrgenSy 
tspuii  in  terrae  pontus  sbla :  teihraque  in  almi  ^ 
wtpada  propellit  soUs  :  sol  aetheris  illos 
frticibus  celer  immittit.    Sic  ordine  longo 
mts  post  alium  exosos  scekrum  cxcipit  ult^r. 

ec  suppliciis  expiati  ac  bistrati  pristinae  Na^ 
c  tocoqtfc  suo  reitituantur,*  Idem  Poetae  lo* 
a  Pliitarcho  in  alio  libro  profertur,  T.  U.. 
130«  Atque  forte  hinc  Virgilius  duxit  illam 
^ariis  elementis  purgationem  Animae,  Aen« 
740. 

aiiae ' pahJufituf  inanes 
Suspcnsafi  ad  yentos  :  aliis  sub  gurgite  yasto, 
tnfutum  eluitur  scelus  ^  aut  exuritur  igni. . 

lis  alia  Empedoclis  dieta  de  Animamm  io  eof* 
a  lapsu  addere  in  promtu  est:  yeluti  apud  C\^ 
3tem  Alexandr.  Strom.  L,  III*  p,  937«  B.  e( 
^ol.  IL  Ll  L» 


53* 


DISPUTATia 


M  tt.  L.  IV.  p.  479.  C.  et  apttd  Ifiaroileni  h  Cm) 
!£d^' mentario  in  Aurea  Caroiiaa  Pythag.  p^s^l.  IMi 
^^  haec  sigpificasse  satis  est.  Animam  nnmBnl 
him  in  brutorum  corporibui^  $td  in  plamis^  $kt^\ 
rare^  neque  hoc  sno  exeaiplo  intesutam  idqiiCiF 
lu  est  in  diclo  ejus,  quod  aemorannitcaaiHF 
tum  Diogenes  Laertius  Vlll.  77 :  m}  Hr  #xtif 
wiendta  tUn  ^thn  te)  <fi/rSp  hUg&$ki^  #^9*    f 

^lOn  yi^  woT  fyii  y§9ifui¥  KoufJf  t€  dfi^n     I 
BifUfoq  r*  olwii  Ti  m)  i{  ixig  ifi^mfH  ^9^  X 

1.  e.  ,1  £/  staiuit ,  Aidmam  yariorum  jnteiiii  P 
flantarumquc  corpora  ingredi:  ait  cnim  w 

Nam^  meminf  ^  fueram  guondam  piter  aiflt  1 

puella  I 

PJantaque  et  ignitus  fdscir^  pemixiguenlmls*\ 

Ceterum,  Animas  corum^  qui  tcne  pleque  ib^\ 
funf^  ad  Deos  redire  eorumquc  cmmerckA 
consuetudine  uti^  disertis  pronondavit  verbita, 
4uae  serravit  idem  doctissimos  Patmm  CliniraiiL 
Alexandrinfis  Stmm.  L.  IV.  p.  534.  C.  ^  ti  I 
m)  l  ^Efiwiios^iig  rSv  oc^v  r^  j/nfxM  Mv  yf^  i 

th  l\  riM^  fUmi^  tt  taH  ifg^oitiiss  tAWli   \ 

Kai  ftfiifMr  MpitoifFgy  lin^ovhm  wixmm*      t 
(Ei4§p  dpafiKaatoyvi  iici  tipin  qdpntH'  \ 

%  e.    j^Dicit  autem  Empedocles^  sapientm$^  1 
^as  Dcos  fitri^  ita  icribens:  | 


DE  iMMORTALlTArrE  AMIMI.     531 

'^Heint^  iMte$  9  et  qut  hymtm  Mrmine  cantant ,  sect:  XL   *> 
r/  medicique^  ducesque  yirh  m&rtaiibu$  adsuntm  Empe^ 
T^na^cistiMini  JM^  sunt  quorum  maxsme  hon>res^. 

iie^  ut  viri  sapientes)  vates,  poetae ,  inedici, 
«ttiiia  gubernatoFes  9  ib  Deorum  genus  abeunt» 
Ato  Dii  fiunt  9  ica  rtliqui  homines  ^  qui  juste 
7te§ua  vixerunt ,  fiunP  convi^ae  Deorum :  ut 
«pud  eiundem  Clcmentem  Alex.  Str.   L.  V. 

Bf  iB»h^  iytc&ttbj  fimK»pis^rs0ot  li  furi  r^v  iMvU^ 
M/e^k^fn.  oi  Z9^¥  ^^^  ^^  iiihuiAOnla»  i^o^Tsq^ 
ik  i¥  aiii¥i  xvxvxii^iM  ivudifi^yoi  9 

iixwxTOio  ihhoi&iv  i/il^Tioi*  h  Ti  Tfixrl^xio 
IdwTiO  iifipila¥  xxia¥  iviKMpoi  xjmfiJi* 

UTJffoCpot   ^EfiXiioxXiouo  >iy^^    ^oniTik^*    u  e« 
>uod  si  ^ero  etiam  sancte  fasteque  vham  pere» 
muSf  efimus  cum  hic  beati^  tum  illicbctitio^ 
post  m4rtem ,  participti  behtitudinis ,  mn  tem* 
f  sed  aeternitate^  quiescentes^  coml^ae  reli^ 
*^im  Deorum  mensis  accumbentet  ^   liberati  ei" 
\ttnes  ab  humanis  catansitatibus  :  ut  est  in  phi»' 
yhico  Bmpedoclis  carmine.^ 
xhis  igitur  apparet^  Empeclodem  Pythagorae  sunnnt 
iem  placita  tenuisse,  in  expUcandJl  vero  con^^fimpcd. 
)ne  ct  ratione  vitae  futurae  et  Metempsycho- 
(   nil   magnopere  novi  attulisae,    magis  poe- 
quam  philosophum  egisse,  et  veluti  in  loco 
ticae  licoitiae  accommoilato  exultasse;  ut  prd«' 

Ll  a  be^ 


mulcaque  scripta  reliquit,  qua 
niisse  dicirur.  Haec  quamquai 
j>crierum,  non  tanienest,  quo 
de  Aoimae  linniortantate  et  mt{ 
Nam  et  ipsa  res  verisimilis  a 
confinnit  ejus  meotto-,  quai  a 
tem  Alez.  Str.  111.  p.  433.  A 
^itLO^aw  Jsi^iitt  liintltmvaM'  Xi 
fttoi  Sit'  MtpTufhrriu  H  xxi  oj 
jul  fiitTUt  f  &s  itA  rnaq  ri/mfli 
fum  owi^xrMa  »•)  tMSinp  i 
Imtw  i.  e.  „  Operae  vero  pri 
sententiam  Phihlai.  Ita  e/iim 
goreus  itU :  Testantur  autem  v< 
iogi  et  l^ates,  ammam  luend 
coigunetam  esse  cum  corpore,  1 
sepukhro  sepullam  eise."  Ex 
ntil  fragmentum  ^reglum  servai 
Pbys.  Lib.  J.  p.  44.  sed  minu 
disputarionem  Kcommodatum,  1 


DE  IMMORTALITATE  AMNfl.       jjj 

,  qui  fhadieque  ejus  nomine  feFtur»  sunt  qui  stct.  n. 
ent.     Mihi  .quidem  nil  ip  eo  esse  videtur ,  a^^UiMf   • 

ab  ill4  aetate  et  personft  Ocelli  alienum 
excepU  Di^lecto :  quam  si  a  recentiore  quov 
hominfii.ex  Doric&  in  communem  versam  essQ 
ma,  nil  profecto  dicamus,  quod  a  verisimi? 
ine  ^bborreat.    C^terum  de  Animae  immorta* 

nnlla  magnopere  est  in  libello  mentto;  nis{ 
quis,  Caput  secundum  cum  .loco  Philolai  de 
ii  Animft  comparare  et  ad  boc  arffumentuni 
ere  velit.  Minus  quid^  obscur^,  nec  ta? 
satis  manifest^ ,  hujus  sentenciae  vestigia  ex- 
in  loco.  non  integro  ejusdem  Ocelii  e|L  Li« 
leperditp  dc  Lcge:  quem  locum  servavit  Sto» 

in  Edog.  Phys.  L.  I.  p.  32.  Arguipentum^ 
xlitt  ,1  AmmatKi^  q^ia.  scnifcr  movsatur^ 
litatiscssc  participcm^  ct  proptcrca  Caussa^ 
\bcrnatricis  auctoritatcm  obtincrc.V 
M  A  E  u  s  quoque  9  Locrus  , .  nobilitatus  est  Timaeiii^ 
stti  doctrini»  tum  PUtonis  ^tudio»  qui  iilius 
:>^  dc  Animd  Mundiy  suum  ipse  de  hoc  ar« 

'1 

nta.QiM.ogum  accomipodavit  ac  Timaei  no-t 
inscripsit.  Ejus  placitum  de  duabus  Ani- 
partibus,  Divinft  ac  Terren^ »  supra  memo^ 
us  9.  quum  de  Pytbagpr^ '  diceremus.  Sed^ 
epetercnil  attinet*  lllud  minime  praetermit^' 
m  esty  quid  dc  pocr^s  post.hanc  yitam  sen^ 
Nam  de  hac  opinione  Un  pronunciavit^ 
193  non  ipsc  pro  ycrd  habuissc^  scd  ad  tcrrcn^ 
miof  inycntam^  putas^^  vi^turt     I^.xeit^ 

Li  3  ipus 


534 


DISPUTATIO 


^ 


«ect.  n.  ™vs  locum  Latine  versun ,  quippe  lmigiofn|  ' 
^TvoM^  interjecta  unica  observatione  ad  eneadiDdia  » 
ruptam  vocem  Graecara.  „  Q/iod  $t  ym  f# 
durus  et  contgmtor  legum  fiicrii  ;  4s  cum  attm 
dus  erit  poenis  Legum ,  tum  terrefsdui  ih  term 
ribus ,  per  quos  et  a  superis  ti  ab  J/^Ms 
denunciantur  inexpiabiles  improbis  m^riuls^ 
que  calamitates  portenduniur :  quas  loiiwt^ 
iuj  HomeruSy  scelestos  perpeii  fiffgii  (JKsi^lflif 
W9uu¥ra  r»«  ha^ttig*  plerique  Editerei  «nki 
iubodorati  sunt,  novissimus  vero  eofmn  Bic» 
xf us  de  hoc  pe  suspicatus  quideia  est :  pflto  cofd* 
gendnm  iKTXi^cu  weulS^T»  U  t.  perpeii  fiiigKi^}( 
Cujus  ego'  consilium  magnopere  laudo.  lYMt^ 
corpora  sanarr.us  asperis  ae  duris  remedasy  fltf 
yis  morbi  lenitus  ac  moUibus  rmeeUis  eeden  i^ 
lii  :  ita  quoque  jlnimi  faisis  opirrionibus  eHrtni 
sunt^  nisi  veris  sanisque  obtempereni  rMfiff^ 
Jtaque  necessario  commemorandae  suni  nevei  (^ 
inauditae  poenae;  Animas  nimirum  eorum  in  eS^ 
corpora  immigrare;  timidorum  et  delicaionmi^ 
corpora  multerum  ad  turpitudinem  prosAtti^wal 
crudelium  vero  ei  sanguinariorum  Animes  i»  t^ 
poribus  ferarum  purdtum  iri:  Jibidinomnm^  i» 
formss  suum  vej  aprorum:  lcvium  ei  yemrvBf 
in  avium  volucriiim  species:  pigrorum^  hterlismy 
imperitorum ,  stuliorum  Animas  in  pisdum  it^ 
sbire.  Haee  omnia  in  secundo  Animcrum  circd' 
iu  ajudice  Nemesi  decerni:  quae  ipsa  ad  ka^  ^ 

aiumadhiieai  iefrenos  daemones  ^vindicespeet^ 

rut»} 


t 

ii 

i 


^ 


k 


DB  IMMORTALITATC  ANIML     535 

m  9>  r^nm  humanarum  inspe^kirps^  quibus  Dc^  srct.  ii. 
p  0mnium  suprcmus  y  admims^rasioncm  tradidit  jT^y* 
i£ldl  compcjSiti  cx  Diis ,  iominidus ,  ^/  rcHquis 
in^^sUbuf;  quac  omniafacta  sunt  ad  optimam 
0i!Wm  formac  incrc^tac  ct  acUrnac^*     Qii|8 
Ki  p^Cft^  'Timaeum  Metempcy^hpsim  posuisfe 
fllNilJi,  quae  ad  coercendos  vulgi  animos  i^« 
Qti^  Aiiept?    Atque  ita  statuerum  non  tantuoi 
i  9  quos  sequuntur  nuperrimi  Gallici  Interpretes 
iTfQDsiiis  sc  B^tteuxius ,  sed  qui  hos  doctrinft 
lltpm  suyn^t.  Bruckerus  Hist*  Crit.  Phil.  T.  JU 
lC92f    Mibi  vero  aliter  videtur»    Nam  pripo» 
KT»  iPSf;eDfdimu$,  doctrinsjn  d^  Al^tempsychpsi 
lA  Pytbi|gOireos,  non  tantum  Exotericam^  s^ 
DtjcrifCsiB  quoque  fuisse ,  esmqjue  a  Platone  et 
ilSJoribus  probatam ,  subtilioribusque  etiam  la* 
li^buf  coofirpatam  esse:  quas  verisimile  est  Pia» 
liHP  ^.deperditis  Pythagorepjrum  scrijutis  hav« 
K*    £t  si  quis  forte  nobis  opponere  velit  A^« 
9ekBi  9  q^i  opinionem  dc  Animdin  quodyis  coi^^ 
K  jhiircdi^nki  vocat  Fabufas  tphagorcorum  9  d^ 
lio»  Ut>.  It  Cap^  UI.  S.  25:  nos  hunc  locijmi 
«MJpere  ilebemiis»  ut  Aristoteles  9  non  9  ut  Py*» 
ifora  bsQc  opipionem  pro  fabuIA  habuerint» 
Ulde  9  quwi . JPi^  Timtei  yerba  diUgenter  coDsi» 
o  .ec  .Hi  :pr?m]Daticam  interpretationem  ezi^  9 
erio  9  faisas  opinioncs  dici  9  non  Mqtempsycho« 
1 9  sed  ^omeri  iigmenta  de  Inferis.    Nam  Ti* 
euSt  lau^o  demum  Homero^  progrcditur  ad 
^neiupsycbo^ijn  9  bis  verbis;  Afyoofro  X  ibsr* 

Ll  4  m/« 


53«  D  I  SPUT  A  Tld 

*e«  ir,  Ko!»^  Ktf>  Tifioiptai  ihm  etc.  I;  e.    ^gHfa 

^'^S^  ^r/^i»  necessarto  tmae  poenae.     htqae  hic 

tus  distingutt  antectiientia  a  seqtieiitilN». 

que  animadvertenda   est  stgnifiettio '.  focis 

'  k^dTo^  9  quae  late  p^tet ,  nec  tantum-  coBpA 

illud  ad  quod  faiiendum  cegimur^  ^fflod 

adquod  statucndum  tfsa  vi  verifatii  duehm 

''  adeo  sensus  sit,  dhataur  vero  eiiamoMrei 

iatc  fioyae  poenae.  -    • 

Sed  quid  reliqDOa  delnceps  Pytliagoreos 
berrimos  homines,  eniliDerem,  qdonui  co: 

•  ptis  dicta  quoque  de  Anlmae  inimortalimte 
runt?  quam  quidem  sententiam-ab  iisetrei 
et  illustratam  fiiisse,  non  est  quod-dabV 
Defungamur  Tbeahus,  uxoris  Pytliagone 
tentid,-quae  exstat  apud  Clemeotem  Aieiaa 

fheano.  Stromat.  L.  IV»  p.  492.  A,    Bionf^  ykp  1 

*  yopiKii  ypi(p§i*  ^Hv  yip  t^  Svn  roT;  Momi^ 
i  fiiog  9  vroytipsvoafitivoif  »  iTnira  nXitrrivt»^  * 

''iii^aro^  4  yj/ux^''  !•  e.  „  TAeaHo  Pyth 
"*  scrlbit :  Esset  etiim  re  verd  vita  convivim 
'  biSy  qui  moriuniur  postquam  omhimaHtiOi 
"  ftierum;  nisi  anima  esset  immortalis.  /gi 
'  demus ,  hoc  etium  immortalitatis  argao 
^  apud  eos  valuisse,  quod  ducitur  a  Providei 
^  vinft,  quae  bonis  praemia»  malis  poenas 
hanc  vitam  sratuissec. 


Epicbir-     Neqfie  tamen  praetermittendi  sunt  noWi 
*^^'       efldem  scboll  Poetae,  qui  haiu:  sententiani 


DE  tM^ORTAtrrAm'AinMi.    ^r 

proididenint.    Ptimut  sit  s  p  i  c  h  a  r  m  O  s ,  pi- swc.  ib 
l-GAas^  5ed  Siculus  appelltniSy  quod  juveoi^  Gjxicte* 
Skilitiii  iidt^ ,  ibi  stpientite  bude  flocutsscc.  ^^  " 
c  cz  Pytht^orte  schol&  profeccus ,  quum  nefits 
beretnr  4nitts  pltcict  vulgtre,  iBvenic   novusi 
cseos  genus ,  q>i<>d  O)iD0edfte  nomine  celehia- 
Btum  esc:  ejusque  poeseos  opporcunittte  usui, 
pjloiopbitm  to  Thettro  exhibuic.    Stttuity.sAi* 
m  9  mn  timtum  cogitands ,  -^sed  et  sentUndi  yiv^ 
jeU  j/nimo  positam  efsse:  Corpus  ipsum  ^usque 
uui  nil  -sitMii^'   Dictum  ejus  frequencttum  €it 
Antiquis  t-  NtfSc  ipi  noA  hS^  dneiti  9  r'  Akxu  U 
p?ii  ««}  Ku0i'  i.  e,    9,  Mens  yidet.^.Mens  aU^ 
^^"relifua-^sutt^-iacca'^  surda.V'.  yid,  Pliittrch, .    .    .; 
*I1;  p«  $36* 'B«    Huc  respezit -Cicero -Tiisc*  1« 
9  ^  ut''fiiifttU  intelligi  possit^jlnimum  et  'ride* 
*  «^  ^  aiddire  9  fion  tas  ipartes  -^  •  p$ae, .  qua$i  fefip^ 
*a^  sittt  4r9/;7»/^T  tdTquem;}ciciuiL:C0Q^ulGA4lis 
:  Davisius.    Reprebendit  tlitol  opinionepi  l<u« 
stioB,  III.  3(St  r^     .  i 

J)icer€  porfo  ocuJos  nullam  rem  eernere  posie^ 
Sedfercos  Animum  ut  fortbus  sfeciarc  rcclusisy 
Vesiperc  cii. 

lic  igitar  pkcito  consequens  eiftt  9  ut  AfUmus 
^  yivendum  adco  non  corpore  opus,Aaterety  ut 
\t  illius  mortcm  in  Acthcrcm  abirct  ibique  yige* 
U  Vcrha  (^oette,  quibus  htec  sententit  contine* 
r,  servtvit  Pluttrchus  in  Consolttione  td  Apol« 
uum  T.  11«  p.  110«  A:    K«X2^  cvy  i  ^Zvt%%p^ 

Ll  5  ^s 


Consiat  PytUagoreos  m  prinii 
tniJiosos,  ad  ejusque  auctoriut 
Cefcopk  pUcitis  rcntlitse.  Atque  in  hoc  j 
cops,  qui  wb  Orphei  tioinvie 
^it,  de  ejus  Desetruu  ad  lof*r 
Btne  poeticae,f«b|jJite  cum  Pyt] 
4onjunctaefui68f  vidoitur,  Con 
Mit.  Oeor.  L-.  3^.  CleqieiM.  A)« 
I.  p.  333;  A«.  ^abriciu»   Qitflr,  i 

119,    120.  - 

j>nm(m»en>  ,.  Itaque  si  ex  tcotentiisdictisque 
.'"("J^Mitctenus  comnienioratis,  univei 
™^  placiium  de.Ammaruoi  Immortal 

velimus;  reperiemut  illud  lluxissi 
dpiorum  fontibua,  quibus  -loni 
quibus  Pytbagorei  in  aliis  quidem 
«erunt,  in  hic  fere  cum  iis  cons 
ssje  eauss/nu  et  eficieatem  et  rnai 


B  IMMCHITALITATE  ANIML      n^ 

t  animatam  a  pcrmeari  a  siibstantid  DH»  Sf^  K^ 
us  quasi  partes  essent  AMmae  nostraCm  ^  ^^"^ 
le  scatu  et  conditioiie.'fQtarae.vi(ae,  irik  *' 

:i ,  malu  Pytbagorei  prodiderunt ;  transi*, 
tem  fuippe  AtUmarum  per  varia  cQrporHk 
n ,  reditumque  ad  Di^mmfyniem  stor 
dque  sententiae  Poctamm^d^Infyris  fof: 
:ommodarunt.  Porro  ^'.ratfp/femJ/lamT 
mam  ,  ct  a.  Proyidcnfid.  Divind  ductam  ^ 
ito  adhibcbant^  bcne  maleque  fao$orum^ 
pocnasquc  post  hanc  ^ffom  statutas  essc^- 
est  baec  placica  ^ubdlias  ezplicica  con- 
e  fuisae  a  Pythagoreis :  sed  rationum  no^ 
im  ipsis  eorum  scripiis^  tempprum.nobis 
leripuit. 

S    E   C    T,      III. 


Dc  EIcatiQss  PhilosophiSi 


:.) 


hagorae  disciplini  quaedam  quasi  propa- lec^  m. 
t  secca  Eleacica:  cui  x\pa?ea.indicgm  est 
Graec&  Icaliae  urbe^quam  Latini  Veliam. 

AuCCor  ejUS    S^CUe  fuit    ;^ENOPUA:.FJeaticl. 

loniae  urbe  Cplophone  ia  SiciUam  ac.  q^,"^^^^*" 
le  disciplinam  delacus  9  quuoi  ancea  Ana- 
n  audivissex }  ut;  quidem  haud  sine  veri* 
ne  perhibetur.  Nam  tx  otriusque  seccae 
3vam  ipse  doctrinam  confccisse  videcur  ^ 
acim  deinceps  ab  ejus  successoribus  ac} 

lo- 


xiura.  CctLrum  tx  liis  omnibus  ■ 
go  Parntcniijis  opinioncm:  ,,  ^. 
non  ex  duabut  fartibttf  pcculiar 
thagoreL  velebatit ,  sed  ex  duaius 
tcmmixtis^  Caiore  et  Frigore: 
ab  eUmertto  veait  «0,  quod  Ca 
Vettf  esty  Frigus  yerOy  teu  Tei 
vetiit  eOf  quod  materia  tt  Ca. 
Itaque  in  cogitando  idcm  ett  ma 
ris,  quae  a  Deo  csty  et  partix 
e  materia  est;  afque  adeo-n» 
jfnimus.  et  ^niinat  idem  sunt. 
(ogilandi  sentitndique  ^  quae  ui 
ita  melior  deterierque  fit ,  prou. 
Vel  Caior  vel  Frigus  abundaven 
si  Calor^  dcterior  vero  si  Fri^ 
Quae  vcro  >it  Priiicipalis  pars , 
habitare  dizit,  ut  refert  Plutan 
de  Placiirs  Phil.  IV.   haud  faci: 

iMirtfnrliiin.       .^m).  niiiim   Hp  inE^ 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      SiS 

obabile  iddetur ,    etlm  jfnimae  imfnortalitatem  sect.  !tf« 
uiiste;  siquidem   ejus  meliorem  partem  t^  Deo 
Dfectam  esse  statuit. 

E^nnenidis  discipulus  2  e  *r  o ,  fileate^ ,  <jui  ^^ 
>tuiD  ex  rerum  naturft  sustulit,  Animam,  ex* 
iplo  magistri ,  propius  etiam  ad  eorpbream  na« 
ram  adduzit.  Sententiam  ejus  de  Animae  natu- 
prodidit  Diogenes  Laert.  IX.  2{^.  „  Hominuf^ 
ws  ex  tefrd  natum  est ;  et ,  ut  Uniyersa  rerun$ 
gura  constat  Calido  et  Frigido  ,  Humore  et 
cciiate ;  ita  Anima  est  harum  ^uatuot  partiunt 
^Mura  et  temperamentum ,  ita  ut  nutla  earum 
teras  superet.^^  Utrum  vero  Calofem  pro  prin* 
;ho  agente  et  Divinft  substantid  habuerit,  et  adeo 
nc  Animae  partem ,  corpori  e&stincto  superesse 
duerit^et  omnino  quid  de  Animae  Itiimottalitate 
merit;  in  tanto  veterum  monumentorum  nau« 
agio  statuere  non  licet. 

Zenonis  fuit  audicor  idemque  Democriti  magu  UoclpjH^ 
CT  LBt7ciPPU^,  qui  plura  etiam  in  hujus  '  . 
Mae'  placitis  mutavit ,  et  omnia  ad  Atomds  re- 
>cavit.  Ejus  de  Animae  naturd  scntentiam  me« 
oravit  Aristoteli^s  de  An.  Lib.  I.  Cap*  II.  $.4« 
»  Ajunt  quidam ,  Animam  praecipue  et  maxima 
fud  esse  quod  moveat:  cumque  puidrent^  iltud^ 
^cd  ipsum  non  moyeatur^  nec  alias  res  morfeft 
^ssc^  existimarunt  Animam  esse  ex^  eo  genere  ri» 
^m  quae  mdverehtur.  Vnde  Democritus  eaiB 
^se  dixit  Ignem  quendam  et  Catorem  :  quum  enim 
*Jbiitae  figurae  et  Atmi  eisent%  eas^  quatttni 


54^  DISPUTATIO 

Seet.  m.     r^undae^  wU  esss  Ignem  et  Anlmam;  cufum 

FkiKlct  '  ^ 

LcudppM»  suni  in  aere  puMscuU  et  ramenta  »  quac  ccn 
tur  in  radiis  Solis  per  foramen  in  Aseunm 
cum  immissis.  Horum  farraginem  idt  csse 
menta  totius  naturae.   £t  ita  quoque  Lmdfpi 

• 

Quomodo    vitt ,  secunduni    horum  sotati&i 

continuetur  respintione  atomoroni ,  eipniui  d 

ceps  Aristoteles.    Quod  si  ez  coDTeiiicBttt  do 

Bte  Lencippi  cum  doctrinl  Demociiti  conjec 

faciendt  est,  minime  in  pttronis  ImmortaKttiu 

nendus  videatun    Quod  si  vero  Scriptorem  de 

citis  Philos.  V.  25,  audiamuSy  non  videaeiir 

tuisse  Animam  cum  eorpore  exstissgui.  Niid 

Leucippi  aententiam  de  caussis  mortis  expcm 

hoc  adjicit:  ru^m  ik  %1vm  wihi  atbfgmroff  ev  ^ 

i.  e.    ^,  Aas  yero  afectiones  csse    corporis^ 

Animae^    Sed  Iiujus  ScrtptoriSy  in  rdiqu 

silendo ,  non  magna  ^se  potest  auctorttas.  ' 

rc  ego  quidem  judicium  meum  cohibeo. 

6«nocrf-       Susceptam  a  Leucippo  doctrinam  aoiit,  ] 

**  misque    illustravit    scriptis  ,    d  b  m  o  c  R  n 

quae  scripta  dlu  quidem  servata  9  nec  aine 

Bostram  aetatem  propagata  sunt.    Magnos  fu 

omni   doctrinae  genere  vir,  magnamqoe  b 

tuctoritatem ;  unde ,  quum  ipse  sutueret  Aiti 

€um  corpore  interire ,  plurlmi  sententiam  ejt 

cuti  sunt.    Et  primum  quidem  9  quum  de  I 

Naturft  non  magnifice  sentiret ,  factum  est, 

Animft  non  magis  praeclare  statueret.    Vidi 

otines  bactenus  t  aobts  memosttot  Pbilosoj 


IMMORTALITATE  ANIMI.      547 

I  Animae  Immomlitttem  rel  cuerentnr  seec.  flt 
ent ,  banc  in  primis  rttionem  secutos  dcmc^ 
am  humanam  esse  partem  Animae  Urd»  '"** 
'■  Del.  At  vero  Democritus,  neque 
;  Divini  Mente  permeari  animtrique  sca* 
)eo8,  ut  postea  fere  Epicurus,  verbis 
iquit,  re  ipsft  sustulic,  quum  iis  nuU 
[enio,  perexiguam  in  gubemando  mun« 
tribuisset,  eosque  magna  simulachro» 
ra  nec  ab  interitu  immunia  esse  pronuo* 
t  bc>c  quidem^  ut  sacis  notum,  prao* 
t)  eum  totam  naturam  ad  Atomos  revo* 
s  minucissimas  corporum  panes  et  ipsas 
ssse  voluit.  lam  si  Animam  unft  Ato* 
re  diiisset,  poterat  Immortalitem  ejus 
yero  Animam  statuic  este  eongregatio» 
pagem  Atomorum.  Unde  consequebtf* 
\orum  compage  dissolutd^  Atomos  qut» 
sse ,  Animam  vero  fpsam  dissoM»  Sed 
cesces.  Scripcor  dePlac.  Phil.  IV.  3.: 
tus  statuit  Animam  esse  igneam  compa» 
\rttbus ,  quae  sola  ratione  intelligi  posm 
est^  ex  Atomis}  fuae  figuras  quidem 
otundas^  vim  vero  igneam;  itaque  Ani^ 
corpus.^  Ec  hujus  quidem  cestis  tu« 
K  loco  eo  minus  potest  rq>udiari  9  quod 
>m  habec  Scobaeum  Eclog.  Phys.  L.  1« 
Ariscocdem ,  cujus  verba  modo  de  Leti« 
avlmus.  Quibus  tddendot  tlius  locus  9 
I  luculentus,  ez  Ejusd«m  Libro  L  d» 

Ma  n  Aoi^ 


T548  DISPUTATIO 

swt.  m.    Anima.  Cap.  H.  f .  oo.  •  Detn^eritus  ven. 

i>cmocri-    gis  etiam  distincte  quam  aliij  ratlonem  rcdi 

quare  jftfima  utrumque  esset^  (^sdUcet^  et 

et  movcfis ) ;  Nam  Animam  (  ^u^)  idcm 

atque  Afumum  (  mSv  )  .'  hune  autem  mstei 

primis  et  indiyiduis  corporibus  :  moyenfi  lit 

tem  in  eo  inesse  propterea ,  quod  ■,  comtaret ; 

partibus  et  figurd  rotundd;  nam  ham  ex 

bus  unam  figuram  maxime  mobilem  essc^  I{ 

Xenophanis  exemplo  et  Parmenidisy  sensum 

gitationem  et  omnino  vitam ,  pro  unl  ode 

faculrate  habuit.     Consentit  cum  Aristocefc 

in  parte  Diogcnes  Laerttus  IX.  44.    ,1  Deao 

plaeult^  Animani  ex^rotundarum  atomonm 

page  consister-c :  et  Ammam  Animumque  {\ 

xai  kCv)  unum  idcmque  esse,^    Hic  est  s 

hujus  loci,  ro   quo  ceterum  aliqoid  labis 

Cum  igitur  hinc  manifestum  certamqoe  sit 

tionalem  irrationalemque    partem , ,  unam  ft 

«ecundum  Democritum ;  haud  scio  an  dqIIi 

habenda  sit  Scriptori  de  Placitis  Pbil.  IV;  i 

alt :  Yt  Democritus  et  Epicurus  Animam  Ufcrt 

essc  dicebant^  rationalem-  et  irratioodea^'  ^ 

in  pectore  habitare  ,  hanc  per  totam  corfri^ 

pagem  dispersam  esse.    Nam  primo,  ipse  sil 

pugnat,  quum  proiimi capitis  initiodicit:  « 

^o  et  Democritus  principctn  Ardmae  partem  1 

to  capite  posuerunc^'^    Deinde  fait  quideo  E 

ri  haec  opinio,  Animam  per  4otum  eorfas 

fusam  esse^  sed  principem  ejus  partcm  infc 


DE  n\lrMOft.TALirATE  ANiMr.      /49 

.    •  .  •■  '      ■  ■  /• 

re;  VLi  cdnstat  ex  Lpcretio  III.  136.     At  seccJiL  v 

opinionealieniiih'  fiiisse  Pemocritum ,  con*  DemocdiK:.:^' 

:  eoideb  Lucretio  ib.  v.  371« 


ViU 


4  in  his.  rebus  ncquaquam  sumere  possis  9 
7ocriti  quod  sanct^  yiri  sententia  ponit ,      v. 
porisatque  Jtmmi  primordia  singula  priml$ 
wita  alUjTffis^yariare  dc  ttcctere  metnbra.  \ 

:o  BprcUVus  Animum ,  s.  ^oSy ,  et  Animam  i 
,  non  linam  eandemque  rem  esse  voluit ,  sed 
ictas  fnter  se  partes,  ut  unam  rem  constitu« 
nd.  LucretlUs  ibid.  v.  g^^  — 440.  Sed,  lit 
:  non  adeo  laborandum  est ,  utnim  idem  sen» 
)emocritus  atque  Epicurus,  ncrne;  itt  Iioc 
mis  quaerere  convcnit,  quae  fuerit  ejus  6pt« 
i  Anhnae  post  haric  vitaiu  conditione.  At« 
c  iis  ejus  placitis,  quae  hactenus  exposui* 
efliciebatur  ./f/i/«7<3rOT  morte  Corporis  exstinguij 

eam '  statuisse ,  ttonest  qiiod  dubitemus* 
:or  dc  Placitis  Philos.  IV.  7.  LvitiiKpiToq  ^ 
wpOff  (ptapTfiyj   r^  vojfixTt  vuviia0Seipofiivfiv' 

y^  Democritus  et  Epicurus  Animam  itatue* 
corfumpi  d  simul  cum  Corpore  interire^' 
Lino  testittlhnio  fretus  lianc  opinibnem  De-' 
to  tribuit  Briickerus  Hist.  Ciit.  PhiK  T.  !•* 
)5.    Verum  ,  ut  mox  videbimus ,  sunt  qute* 

falsae  illae  qiiidem ,  sed  tamen  rationes^ 
s  quls  in  eam  opinionem  fnduci  possit,  re^ 
'c  aliqiiem  sensum  post  mortem  placuisse 
crito*    Quare  Pseudo-Plutarchi  testimonium' 

Mm  3  con« 


^#  CISPUTATIO 

itet.  HL  confirmanduin  est  consepsa  tltonim  A 
pSiSi.  Itique  Cic*o  Tu8C.  I.  1 1 .  ubi  Vctenin 
"^  nes  de  Animft   ejusque  immortalitate  r 

itt  de  Democrito  loquitur,  ut  nuUua  ia 
sidium  immortalitatis  ponat :  t »  AU  ) 
forte  fugiunt ,  hae  sunt  fcrc  ommum  i 
s$n$Miae.  Democritum  emm  ,  fMjfm 
illtim  y$rum ,  sed  leviius  es  t^gimsdis  a 
efcieniem  Jtnimum  concursu  qu^idtm  , 
mittamus.  Nihii  enim  apud  istos  ess , 
mtomorum  turba  conficiat^  Huic  additi 
;  nus  in  Pbilopseude,  %.  32.  T.  III.  p.5p. 
miter  credebat  Democritus  ^  ^tutnas  a 
flius  esscj  posteaquam  a  corpore  disfit 
Quod  aurem  dizi,  rationes  esse,  quibu! 
cam  inducatur  opinionem,  Democrito 
sensum  in  animo  remanere  past  mori 
qusmodi  est.  Cicero  Tusc.  L  34  talc 
criti  facit  mentionem.  „  Fac  emm^ 
mum  interire  ut  Corpus.  Num  igitu 
dolor^  aut  omnino  post  mortem  sensfiS  h 
est  f  Nemo  id  quidem  dicit :  etsi  Democ 
simulat .  Epfcurus ,  Democritici  negant. 
Afdmo  qufdem  igitur  sensus  remanet:  i 
nusquam  est^^  £rgo  si  quid  eju<modi 
mocritus ,  de  Corpore  hoc  intelligenduiB 
de  Animo.  Caussam  vero  hujus  opiDi< 
firaebuit  placito  eo,  quod  memorat  Sc 
Placit.  Phil.  IV.  4.  ,,  Democritus  auie 
Wttcs  res  participes  essc  cujmdam  JnsA 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      sgi 

m  mortua  corpora ;  propterca  quod  semper  re^  sect  nt 
^M  aUqaid  caloris  alque  \adeo  facuUatis  sen^  nSioa^ 
aB ,  quum  jam  major  hufus  caloris  pars  dis^  *■•• 
m  fuerit.  **  Quod  ita  est  accipiendum :  Si 
nollte  rotuodae  Atomi,  et  nonnihil  caloris  in 
pore  fliortao  remaneat;  consequi,  ut  etiam 
wdaai  obscura  vestigia  facultatis  sentiendi  ex- 
it:  non  autem »  ut  ipsa  sentiendi  actio  et  ipse 
inos  supersit,  quippe  qui  dissolutione  compa- 
'  Atomorum  ipse  dissoiucus  sit.  Scripsit  ve« 
Democritus  libros  71;)  roS  ^ioQ%  i*  e.  ^e  Inm 
U^  quibus  eiiam  eorum  historiam  tractavit» 
i  ex  morte  ad  vitam  rediisse  dicerentur ;  quibus 
dem  Hbris  non  illud  egisse  videtur ,  ut  Ani« 
I  immortalitatem  vindicaret,  sed  ut  pervulga^ 
1  de  Inferis  superstltionem  confutaret,  atque 
enderet  quomodo  tales  reviviscentes ,  quum 
t  vita  defecisset ,  denuo  vivere  coepissent ;  -  ni« 
caossis  naturalibus ,  vel  medicis ,  vel  phy* 
,  redeunte  ad  eandem  compagem  eodem 
nero  earundem  Atomorum  rotondarum.  Sed 
bii  Democriti  libris  Fabricius  Bibl.  Graee.  T. 
p.  804.  et  Wyttenbachius  ad  Pltitarchum  dQ 
1  Numinis  Vindicta  p.  89.  seq^  Ex  hia  11« 
I  fiiit  ea  pars  de  reviviscendi  promisso  ,.  quam 
Dorat  Plinius  Hist.  Nat.  VII.  55:  a  cujus  re* 
hensione  eum  recte  vindicat  Dmckerus  T«  U 
iiS)5.  Cetemm  finem  faciamns  buic  disputatio«« 
^e  Democrito,  commemorandft  ipsius  seQteff* 
I  ^aaiQ  servavit  Stobaeus  Sena«  CX(X«  p*  603; 

Mm  4  nQM^ 


\ 


5S»  D  I  S  P  U  T  A  T  I  O 


K 


«Bct.  ni,  »«  Quidam  igmrantts  dissolutionem  tutusrae  wm 
^ummt  ^^ff^   ( *^   ^*^    Animi )  t  conscientid  yitac  mA 

p"^*^ritl  ^^'^^ »  yitam  in  terroribus  ac  timoribus  mm 
transiguntf  mcndacia  sibi  fingentcs  defMtmfti 
mortem  tmporc*^  Sentencia  igicur  Desiociiii 
liaec  fuit:  ^9  ^nimam  constarc  compmt  /toM- 
Tum  rotundarum  fortuito  concursu  ccmitm; 
hanc  compagem  mortc  solvi^  itaquc  Jmwttsti^» 
terire ,  nec  c^tra  Corpus  subsisterc  fittc:  «f  t: 
tamen  naturae  rerum  repugnarc  9  ut  eaeim  it^ 
pii  eddan  compage  in  aliquod  Corpus  redwA^  ^ 
que  adco  Jlnimus  rcviyiscat. 

frottgortt.  Ejus  fuit  discjpulus  p n o  T AG 0RA8,  AUoi- 
tes^  magnus  Soplusta,  quem,  verisimileesti» 
gistri  opinionem  secutum  esse;  si  quideoitcsit 
Diogene  Laertio  IX.  51«  statuit  ^Ammm^ 
hil  aliud  csse  nisi  sensus^ 

Alppos.    ,     His    denique .  subjungo   11 1  p  p  e  n  b  m 9  Rli9' 

|]um,qui  anonnullis  in  Atheis  numeratur.  HiCi 

secundum    alios^  duo    rerum   principia  stanitf 

Aquam  et  Ignem ;  secundum  alios  unami  AguaiB. 

Cerce  Animam   yoluit  esse  sem^  geniote  ^  ^ 

principio  AquaQ  existere,   ut  est  apud  AristotO' 

Jern  de  Animl  Lib.  L  Cap«  II.  $,  a6.  MioTttO 

testipiopia  retuUt  Fabriicius  ad  Sextum  Eapiricas 

Pyrrhon,   UI.  30,  et  Bibl.  Graec.  T.  I.  p.  W^ 

cz  quibus  fere  sua   babet;  firiickerus,    Hippofti 

.quid  de  Animae  immorulitate^aenserit)  noD  ^ 

dcm  dis^rte  proditum  reperio:  negassc  eam  ft^ 

fuam  statuissf  yidctur^  A  quidem  a  iUis»  ^ 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      SS3 

et  aliis  ejus  placitis  conjectura  facienda.-«st.  s«ct«iii9» 
^roorandus  est  quoque  boc  loco  HERACLi-^J^^y^ 
,  Ephesius,  non  quidem  ille  quod  ex  suc« 
>ribus  scholae  Eleaticae  fuerit.  sed  quod  cum 
t^mpore  et  qcribusdam  placitis  conjunctus^t  j 
pe  qui  magistros  Hippasum^et  Xenophaneo^ 
lit*  Liber  ejus  de  Naturd  rcrum  valde  ob- 
js  dudum  periic :  sentenciae  tainei)  ex  eo  de* 
ae  exstant  apuri  Vetere^^  unde  Viri  doctrina 
^tur.  Voluit  igitur:  ^^  J^^rum  principium 
Ign,em\  minfmas  essc  corperum  farriculas^ 
ic  igneas:  e»  quibus  ali^  elcmctua  dcincepf 
':  Simplicem  hunc  et  principem  Igncmcts^ 
n  ac  Faium^  quo  Mundus  animetun  ac  rc» 
r.    Igitur  Mundos  essc  duos  :  aiscrum ,  /gncm 

prineipem ,  ac  Dcum :  alterum ,  hanc  ad^ 
abilem  Universitatem  ex  Igne  principe  confo* 
:  illum  aetemum-essc^  stee  initium  nec  fif 
habcrcy  et  pcr  adspcctabilcm  Uniycrsitatcm 
tum  csse^  ut  Mentcm:  hunc  mortalcm^-ep 
Hs  inccndiis  mutatum  iri»^*  £t  haec  quL- 
f  ut  fundamenta  et  praecipua  .ejus  dpctrinae 
a  y  generatim  notavimus  ,  ut  peculiariter 
reremus,  quoraodo  ex  iis  de  Amm4  statue- 

Primum  igitur  atatuit:  Omma  cssc  plcn§ 
monum  et  Ar^imarum ,  .vid.  Dlog^  Laert.  IX* 
uae  f^re  sententia  erat  eorum,  /qui  Mentem 
lam  per  Mundum  ext^sam  esfia  volebantj 
i  Thaletis,  Pytbagorae^  fi  aliqrunu  Anie 
Naturam  mlld  vid  p^^ff0gat[i  ppssc  ^  i^^ 

Mm  ji  dem« 


S54  DISPUTATI6 

iMt.  1IL  dcB.  Et  tameo  multt  de  Aidml  stttnit  N^ 
S^ISIm  ^*9imam  exhalatione  oriri ,  ot  est  tpad  Ariitot^ 
lem  de  Antm.  L.  I.  Ctp.  II.  «4 :  aUter  fmdm 
jtnimam  Mundi  ^  aUter  Animos  animalkmf  ot 
refert  Pseudo-Plmtrcbas  de  Pltc.  Pha.  IV.  $, 
j/nima  igitur^  quo  magis  ad  Naturam  ^  e^ 
cedit  ei  quo  siccior  tst  ^  eo  est  inte/tigemUr! 
qnod  boc  dicto  enuncitvit ,  Snpk  imxjll  n^int 
'^cca  Jfnima  est  safientissima ;  de  qto  dodl 
est  disputttio  P.  Wesselingii»  Viri  cgKg&,  Q 
Observtt.  Misc.  Belg.  Volum.  V.  T.  UL  Porro 
Jlttima  per  se  ipsa  non  est  immortaUs ,  sidfmei 
iliam  siccitatem  seryat;  ntm  Animte  hnmoiecoQ- 
trtcto  pereunts  causst  est  .elementomiD  imer  se 
conversio  9  quorum  aliud  ex  alio  fit ;  quodexOipbeo 
sumtum  esse  monet  Clemens  Alexandrinus  Stroi< 
VI.  p.  624.  C.  ^UpAxKsnoc  i*  toAtskv  eymripsm 
rob4  Kiyovcj  Stl  xuc  ^pdcpa  *  "Vvz^^i  Idmns  8b| 
yswifftcu*  vian  ii  tdvaro^^  ^v  ^eviotmi*  iu  yis^ 
Siup  yhsTsu  9  l^  itardq  il  ^pv^ '  i.  e.  EsUsOr^ 
ffdcis  HeracHtus  suam  ipse  sententiam  comfsttfitf 
fuum  sta  dixit:  Animabus  mors  est^  afuamfsrii 
aquae  autem  mors  est  fieri  terram  :  es  terri  'ren 
fit  aqua^  et  ex  aqud  Anima**  Porphyrius  in  R 
bello  deAncroNympharum  memorat  Nomcniidis* 
putationem,  qua  dicitur  Heraclitus  non  kksrxa 
ted  r/;^fy  scripsisse ;  vid.  Cap.  X.  Quod  oiki 
quidem  a  NumeniQ  mtgis  td  PhilosophicaiD  con^ 
'ctionera ,  qtiam  ad  Grammaticam  tuctoritateffl,(B< 
ttiDm  videtur.    Nam  apud  tlios  Auctores  eizKfcfl 


f 


DE  IMMORTAUTATE  ANIMf.      555 

tionem  ezstare  metniniinus ;  quorum  nonnullos  seet.  m. 
minat    H.  Stephanus  in  Poesi  Philos.  p.  131.  Hmciki^ 
tur  Ansmq  mori  et  rcnasci  dcnuo  potest :  vid. 
iUrcbui  T.  II.  p.  39«.  C.    Ec  ut  omnium  re« 
m  est  continuus  fluxus  et  vicissitudo ,  ita  aliud 

aUq  eontinuo  fit  9  cx  yit4  mors ,  ct  ex  mort^ 
ta:  vii  Plutarchua  T.  II.  p.  106.  E.  et  Cle- 
ais  Alex.  Strom.  IV.  p.  530.  O.  Hacc  vcro  yin 
9  in  qud  nunc  dcgimus ,  tfsors  cst :  quam  sen^ 
itiam  variis  modis  expressit:  veluci  apud  £u<< 
ithium  ad  lliad.  A.  p,  31.  r ji  c^y  /3/^  h^iMs^  (iiit 
V  9  tf709  32  tiyctro^*  9,  Vita  quidem  ita  yoca^ 
",  sed  rc  ycrd  mors  est.**  Quod  Euripides  imi^ 
os  est ,  monente  Cel.  Valckenario  ad  Phoeniss* 

11689  quocum  confcrendus  Davisius  ad  Cic» 
isc.  L  31.  Alius  in  eandem  sententiam  locus 
itat  apud  Clementem  AIe.Yandr  Strom.  III.  p. 
|..  A«  *H^i«A#irf^  Sip»roy  rvv  ^hiwiv  xxKiT  — 
pU  (fisio')*  9kiyxr6q  imv  Ikovx  iysptimq  ipiofiiv^ 
r«  2)  iShi^rif  Sttvo^^  i.  e,  „  Hcraclstus  ait^ 
ncrationcm  csse  mortem ,  quum  ita  dicit ,  mori 

quaecumquc  expcrrccti  yidemus^  quaecumquo 
tem  dormicntcs  ,  somnus^^^  Similiter  apud  eun* 
D  Strom.  V.  p.  60Q.  A.  xnrm  S)  m)  txynTW^ 
'  Ai  rh  9u(AX  mitJiov  riiq  ^x^^j  m^^  rxirk 
nxXilr^'  i.  e.  „  prouti  HcraclituSy  Ammae  de^- 
nsum  in  Corpus  iomnum  et  mortem  yocayitP 
i|ue  bomines  ita  cum  Diis,  seu  D<iemonibus, 
nparavjt^  ut  Dcorum  mors  esset  hominum  yita^ 
nnum  yero  yita  essct  mors  Deorum  ;  id  est ,  ut 

DA 


iss 


D  i  S  P  U  T  A  T  I  O 


Rmi.  m.  ^'  tnorttti  in  eam  eonditionem  aUrent^  qatfy» 

i?***.'.*^'  set  hominum  vlta;    Homines  autem  mtriemak 
Imcutui* 

eam  conditiQttem  abirent ,  qualis  essei  Dmnm  ii( 
ia :  quod  Heracliti  dictum  loeiDoravit  Henclidei 
de  AUegoriis  Homeri  p.  443.  Edit.  Gdd:  a»>, 
hyixA  r^ivtpciftoi  9  iiivxroi  9  ^fyrf^  rlv  hdm  M- 
warw  9  tvJi^KCvrei  rlf y   tKehuv   (|ivi}y  *  coi  iddesdi 
innt  9  qui  eandem  sententiam  Heraclito  tribDQSt: 
Porphyrius  de  Antro  Nymphar.  Cap.  TL  et  Hie* 
focles  Commentario  in  Aurea  Carmini.  p.  14^ 
Brgo  homifdbus  alius  post  hane  vitam  statm  »ftr^ 
ist  9  eujus  bona  si  nossent 9  nemo  tubens  iniecii* 
id  maneret:  sic  in  loco  Plutarchi  diciuff,q&ai 
ad  calcem  libri  de  Serd  Num.  Vindictft  ^ySx  Wjt* 
tenbachius  p.  147.  rivye  xwteTvav  Ux  idfim 
wepifihet  reXevr^vosifraq  9  uaf  *HpixA«irov  9  tS6»  ^ 
sutrderxci*  !•  ^*  »  Jtnima^  quae  quidem  certosde^^ 
qui  status  defunetis  paratus  stt  9  nultd  y/  rt^ 
iur  in  yitd.    Iluc  respexit  etiam  Clemens  Ata- 
andr.  Strom.  IV.  p;  5^2*   B.   et   TheodorcraSi 
qucm  unum  hujus  Heracliteae  sententiae  aoctorem 
habet    H.   Stephanus   in  Poesi   Philos.  p.  I34* 
tfeque  yero  Animas  omnes  feJix  manet  status: 
sunt  enim  quoque ,  quae  ignc  puniantur  ae  fur* 
gentur:  ita  idem  Clemens  Alex/Strom.  V.  p.  549. 
D.  cujus  verba  Latine  referamiis  :    ^  Qfiin  ctiM 
mendaciorum  fabros  ac  testes  lustitia  corri^C^ 
ut  inquit  Ephesius  ( scil.  Heraclitus );  nam  iit 
etiam  ex  barbard  Philosophid  cognoverat^  tosfd 
tfalc  vixissent  cxpurgdri  igne:  qtiam  postea  Std' 

d 


i 
t 

fcT 


t.  r 


l^ 


DB  11BI0S.TAUTATC  ANtML      Kj^ 


iru*^  Itt  iMmnJQs  est  hic  kw 
cDj»  Kfis»  intefpTts  petrtftiu  Eandm 
!iitiui  idem  protulit  Adhortat*  td  Gaitt$  |W 
D.  «  N9S  p%a  m^rtem  msmem  m^  pfM  m€ 
fm$  met  cxspectmmi :  fmiims  H^rmcktms  Sf^kth^ 
,  mtf0$e  Magis ,  Smcri^Scmiis  y^ivtV »  et  If^^mm^ 
iitis ,  ^nem  ymticimmtur.^  Cetcrum  dc  hkkIOi 
AniiDie  extn  corpus  les  externtt  pcrcipiant  ^ 
msisse  videtur  Hcraclitus «  ut  rtU^is  temsi^ 
xstinctis  j  umts  remameat  Odermtmt :  quod  hiUvl 
ure  significat  Plutarchus  in  libro  dc  Facic  in 
:  Lunae.  T.  IL  p.  943.  D.  KiiA£f  'H/poiiiAfifMf 
,  0TI  mi  ^vx^)  iwfi&frmi  xmlf  fhir  \.  t.  ti  ^^ 
Jeraclitus  dixit^  Jlnimas  od$rari  in  #rr0.** 
cliti  quidem  libri,  de  Orcp,  Zoroastcr,  da 
licis  Difficultatibus  ^  qui  memorantur  a  Plii* 
10  T.  IL  p.  II 15.  A,  non  sunt  hujui  antU 
aed  rcccntioris  Pcripatetici  Heracllti  |  ut  re« 
ontra  Menagium  monuit  Fabrlciui  Bibl.  (}raoc« 
•  p.  80U  Amiquus  non  icripiit  niil  unum 
m,  et  obscurum,  nee  ad  multorum  Intclll* 
iam  vulgatum ;  ut  eo  minas  duMtari  poiiic  ^ 
omnia  in  eo  tracUta  ex  ininf  iementift  et  pto» 
doctrini,  id  est  Esoterica,  foerint,  Igitiif 
clitos  itatuit :  esse  yitam  quandam  Anima$^  \m\m  h£ 
^e  mtortua ,  eamqtte  multo  Oftdentienm  ei  sm^Ui* 
xiercm  sensu  et  rerum  percefiiene;  mdea  tt$ 
sens  rita  mmis  imtar  sU.    Bite  foenaf  # 

frmm^ 


55»  DISPUTATIO 

SM.  III.  pracmia.  Mortem  Animarum ,  quam  voctvit ,  imi 
i^^^aliam  nisi  hanc  vitam  significasse  videtnn    Aa 
quasdam  Animas  penitus  exstingui,  tive  home* 
re,  siveconflagratione  mundi,  quod  Stoicif  posta 
placuit,  judicaverit;  in  tanti  Vetenia  librorum 
jacturft ,  siatuere  non  possumus.  Cum  vero  atatne- 
rtt ,  totam  rerum  Natunun  continuo  fluere  et  iiia« 
tari ,  inductus  est  qucque  in  eam  sententiam ,  nc 
Animas  modo  mori^  id  cs$  corporibms  indttas  es* 
scy  modo  yivcrc^  id  cst  cxtra  corfra  dcgcrt  m 
vigcre^  censerer» 
Rfrpocrv     £t  quandoquidem  Heraclttum  commemonvioaSy 
ne  praetermittamus  ejus,  in  Philosopbil^disdpu- 
lum,  eundemque  medicorum  principem  hifpo* 
c  R  A  T  E  M ,  Coum.    Qui  quidcm  de  Aniffionia 
in^morcalitate  non  prodidit,  ec  in  eam  partemstf 
tuit,  in  quam   fere  plerique  medici  proclivioRi 
fuerunt,  ut  Animum  corporeae  concretiouis  estt 
diceret.  Quamquam  eum  diversam  a  corpore  oatB* 
ram  substantiamque  esse,  nec  oriri  aut  intenre, 
scd  ut  rtliquas  res  omnes  augeri  et  minai  ficis* 
atm,  voluit*    Referamns  ipsius  viri  verba  Lattne, 
quae  exstant  libro  primo  de  Diaeta  p.  s^a.  nOm* 
nia  constant  Ignc  ct  Aqud  :  ct  ignis  quidem  habei 
ealorem  ct  stccitatcm;  Aqua  vcro  humorem  etfrh 
gus.    Hacc  quum  yario  motu  sempcr  agiuntuff 
0CCCSSC   cst  ,  varias  formas  yircsquc  ammalivM 
nasci.    Ncque  corum  quidquam  oritur  c  iMh% 
aut  abit  in  rdhilum;  scd  dissoMtur  e$  compomtMf* 
Jdomincs  yero  pcrpcram  loquuntur  ^  quum  acsd 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      SS9 

tnt  iiludy  quod  eousqtie  auctutn  est ,  ut  tub  len-  i!nt.-iK 
m  ptrceptioncm  cadat :  ct  intcrirc  illud^  quod  Hippocn* 
squc  imminutum  cst  ^  ut  a  scnstium  pcrccptionc  ^*** 
iat.    Scd  isti  quidcm  oculis  potiuf  quam  ratio^ 
fidcm  habent.    Ego  ycro  hacc  rationc  ductus 
*mincio:  Nil  moritur^  ncc  mori  potcst^  quod 
it  y  nisi  si  omnia  simul  in  nihilum  abcant :  Nc» 
f  entm  nasci  quid  potcst ,  nisi  aliud  sit  cx  quo 
^atur. —  Cctcrum^  augctur  majus  a  minorc\ 
n  ulia  omnia  9  tum  Anima ,  ct  Corpus  quod  ab 
gubcrnatur;  nam  simi/ia  similibus  se  adjun^ 
n$.   ,Et  Anima  in  corpus  irrepit^  illudque  oc^ 
utiy  ctsccum  co  conjungit ^co/tcrctionc partium. 
$  quippe  ipsa  Anima  composita  cx  Ignc  ct  Aqud% 
m$i  Corpus.^ 

Bx  his  igitur  dictis  in  neutram  ptrtem  de  Hip« 
crttis  opinioue  concludi  potest.  Neque  enim 
pedit ,  Animam  esse  immortaiem ,  etiamsi  sit  ex 
ae  et  Aquft  composita.  Ct  licet  non  in  nihi* 
m  abeat.,  tamen ,  secundum  eandem  sententiam  9 
usqoe  lOinai  ac  debilitari  possit ,  ut  ejus  condi« 
I  tb  omni  fere  actione  vacet ,  neque  muitum  di& 
ic  a  morte. 

S    E    C    T.      !▼• 

■ 

Dc  Socrate. 

Tenio  ad  eum  virum  ,  qui  Philosophlam  ad  me«  sect.  iv; 
imB  ac  saniorcm  ratiooem  xedegit  ^  et »  cum  snis 

ips# 


560  DISPUTATIO  1 

teci.iy.  ipse  sermonibus»  tum  discipulorum  8tadUS)|A 
universam  Gneciam  proseminaTit^  nt  jDrepi0fl| 

fociitct.  Pbilosophiae  diceretuf :  sqcratem dicoi AdM| 
niensem*  Cujua  reliquae  res  et  doctrinf  qimm  'A 
vulgus  celebratae  sint,  de  hac  uni  partendeifflosX 
quae  ad  Animorum  Immortaiitatem  pertiBet  Qooffl|| 
Philosophi  ,  quos  hactenus  commemonvii  fael^ 
omnes  in  Philosophi&  tractandft  deflesissest  ib  iAj 
II  simplici  naturae  vift,  quae  ad  Anioi  pciftcdo4, 
nem  felicitatemque  ducit :  cumque  vel  adhiftiwiiflj 
ad  physicam  partem  et  elcmentorum  indipQOBCBiL 
veluti  lonici  j  vel  mysticam  quandam  ac  fttHtiaiL 
jationem  sequerentur ,  veluti  pterique  PytlagoRiVi: 
^ocrates  Philosophiam  revocavit  ad  monloi  jn^ 
tem  9  a  conteroplatione  ad  actionem ,  a  renn  i»p 
narum  indagatione  ad  cognitionem  studiumqoeK^L 
rum  humanarum  ac  necessarianim.  Sed  a  ■^l| 
gno  discipulorum  numero,  qui  magistri  dica  fiNL 
ctaque  scripto  consignarunt ,  duo  soli  adhaoc  t^L 
tatem  servati  sunt,  Plato  et  Xenophon;  qooffli^L 
se  nullum  librum  scripsisset  Socrates,  Nid  A^ 
^chinis  Dialo^i ,  Cebctis  Tabula ,  et  SocnocoroA  ] 
Epistolae ,  feruntur  quidem  hodieque;  <ed,  qoia 
falso  nominibus  illorum  inscribantur,  nonestda« 
bitanduro.  Al^ui  Socratem  egregie  de  Ammoroi 
Tmmortalitate  sensisse,  et  ita  mortuom  esse,  (< 
non  ad  Inferos  sed  ad  Deos  immortales  tbiie  vlf^ 
retur,  et  Plato  tradit,  et  omnis  Antiquitis  «O'  ] 
sentit.    Neque  tamen  nobis  hoc  uno  testM^ 

.defungi  licet:  et  praesertim  in  eju&modidisp>^ 

tii' 


bE  rMMORTALItATB  AWMI.      sli 

Mie^  qQHetd  Vos,  doctissimos  J  udices  ^  fit,'resSecc.  m' 
coMtius  repetenda  et  ab  omiii  reprehensione  vlti- 
cuidt  est*     Igitur,   Plato  fifequenter  Socratem 
dt  dis^utantem  de  iis  rebus,  quasnon  tracta^ 
mi :  vdut  in  Timaeo  9  de  Mundi  Ortu  t  in  Pai^ 
enide ,  de  Ideis.    Et  omnino ,  solet  fere  Plato 
ib  Socratis  personft  suam  ipse  sententiam  |>rofer^ 
s.    Cootra ,  Xenophon  ita  inducit  Socratem ,  ut 
ya  nlsi  de  iis  rebus  dissemt,  quas^  tamquam 
sflosophiaie  argumentum ,  a  Socrate  pirobatas  fUis<^ 
K^  nodo  dixi.   lam  vero  apud  Xenophontem  ob^ 
^jirins  et  radssime  de  Ahimorum  Immortalitate 
«quitur  Socrated:  apud  Piatonem ,  frequenter  et 
spioee»  £t  vero ,  in  judicio  de  factis  placitisque 
a(mt!s»  major  est  Xenophontis  quam  Platonia 
Mtotius  t  certe  cavendum  est  9  ne  ita  temere  om« 
la  Socrati  tribuamus,  quae  In  Platonis  ei  tri« 
■mntur  Dialogis.    Quare  sint  fortasse  qui  con« 
SDdant )  Socratem  Philosophiae  partem  eam ,  quao 
mlt  de  Animorum  Immortaliute ,  inuctam  reliqiiis^ 
i«,  et  qoidquid  de  hoc  argumento  disputasse  per« 
ibeatur,  id  omne  Platonis  ingenio  deberi.    Hoe 
rgo  Si  qui  dicant ,  dicant  profecto  aliquid  quod 
«iAio  obtutu  magnam  veri  speciem  habere  videa« 
Qr.    Ego  tamen  quo  minus  iis  assentiar^  multae 
femt  gravissimaeque   rationes*     Et  primo    qui« 
lcm  9  non  est  credibile ,  Philosophum  ^  qui  toum 
Miilosophue  disciplinam  ad  morum  ac  Virtotia 
ttudium  revocasset,  hoc  ejus  fundamentum  ^  quod 
M>situm  est  in  Animorum  Ittimortaliute^  fiegle* 


S$l.  DISPUTAtlO 

tiec  TV«  xiase*  Nam  diaciplina  iDoruiD,quaeso,i|iiiGsw| 
^^^**^  deiD  esse  potesc,  qaae  oon  curet,  utmoi  Aaam] 
cum  Corpore  intereat  nec  ne?  Deinde  loiitipit 
Xenophonrem  ejusmodi  Socratis  dicta,  t|iie,  01*. 
li  disertam  Immorulitatis  affirmationem  co0dae« 
mt ,  tamen  eo  valeant :  veluti  de  Providemil  Di' 
vinft,  de  Animi  humani  excellentil  ecanBifimAi 
ne  cum  Divini  naturi:  quae  profecio  iti  dica{ 
auDt^  ut  plane  abhorreant  ab  ejua  penoai)  qal 
lul  post  hanc  vitam  auperesse  autuat.  Pono ,  Ih 
nophontis  ailentium  fortasse  repetendum  ot  ei 
^os  cum  Platone  simultate  et  acmnhttiooes  qoif 
iit  factum  est ,  ut  alias  quoque  Socratis  rei  divcr* 
ae  traderent,  ita  fieri  potuit,  ut  XenoplMmSo« 
cratem  raro  et  obscure  de  Immortalitatedicefltem 
ftceret;  quod  Plato  in  Phaedone  Dialogo  sabSo* 
cratis  personi  ita  de  hoc  argumento  disputissefi 
nt  omnium  consensu  monumentum  aere  perenoiiii 
cxegisse  judicaretur.  Denique  ,  quum  multos» 
apud  posteros ,  reprehensores  nacti  sint  et  Socn* 
tes  et  Plato ;  nemo  tamen ,  quod  sciim ,  iofen* 
tns  est ,  qui ,  aut  Socratem  de  Animofna  10* 
mortaliute  tacuisse,  aut  Platonem  d  illin  kq« 
tentiam  falso  tribuisse ,  contenderet :  Neque  vero 
reliqui  Socratici,  quorum  scripu  perienmt,  k* 
vem ,  ut  Xenophon ,  bujus  sententiae  meotioDet 
Jecisse  videntur;  quippe  eam  et  Cicero  et  oomcs 
Veteres ,  qui  Socraticorum  scripu  habebant  cc  k 
liis  rebus  judicare  poterant ,  diaerte  Soenti  oi* 
tmerunt ,  nec  ullam  dubitationis  snapicicmefli  '^ 


D£  IMMORTALIT ATfi  ANIMT.      559 

rrwii^  .  Quare.^  ut  facUe  concedo ,  Platooem  f^^^^ 
Pbaedoae  riDuJtas  tribiiias«  Secrati  argumento* 
I  coQclusiones  9  quae  a  Socratia  ingeiik)  abhor* 
m%  f  ytlstd  eas  9.  quae  a  Metempsychosi  et  ab 
irum  aecerniute^  ductae  sont :  itt  roinime  iif 
ndor,  4jui  omnia  in  iUo  Dialogo  ficta,  nil 
Bmodi  a  Socrat;e  uUimo  vjtae  die  disput&tum 
«4  putanti  Sied  tamen^.  ne  reprehensioni  lo« 
a.  reiinquamus  4  age ,  coliigamus  Socratis  sen« 
tkim  in  primis  ex  Xenophonte :  nec  a  Platone 
M  assuniamua  nisi  Apologiam  ^  qua  Socratem 
Jadises  loquentem  facit  eo*  quidem  modo,  qui 
iltt  mazime  et  personae  Socratis  et  Teritati 
mtaneus  sit,  ut  Cicero  non  dubitaverit  h^c 
yarte  attctoritatem  sequi  Platonis.  Igitur  apud 
Mphontem  ,  ubi  Socratoa  diserte  de  Animo^ 
B.  ImiDortalitate  statuat  9  nuUum  locum  j  ubi 
dicat,  quae  valeant  ad  fmmortalitatem 9  duot 
IMD  loeos^  repcri«  Alcer  eat  in  MemorabiU*^ 
I  Socratia  Lib.  L  Cap«  iV.  ubi  de  Divini 
ivldentii  et  Humani  Animi  praestantid  disseru* 
s  5^  ^9  docetur,  ita  noatrum  Animum  ejC. 
^m  Animl  Mundi  ortum  esse  9  prouti  Cor» 
lauas  partes ,  habeat  ez  maceriil  Mundi:  zb  21 

Mr  dbf  ^>piniiw  eJvat  *  m)  rctSra  itioi^  irt  y^^  rm 
^  lU$^  h  7$  ffifMTt^  TP?Jknf  cSwti^9  ix^¥ 
^m  fi^zit  ToAAoS  lyreq  »  m)  r«y  i/jMP  Wvw 
%dJkm  ivrm  ixaw  fitx^if  (it^9  Xafiivn  ri  ^vfim 

Nn  A  aA« 


eopia  numoris  «  renquorum  ei 
morum  parvam  accepisse  partem 
titutn  eompotitum  tft»  Mentem 
him ,  fuum  nusqaam  in  reram  i 
te  easu  quadam  carripuiise!'  et  i 
fimta  mmero  opera  putesne  lir. 
tam  kene  ordinata  etse?"  Hiiii 
cst  pars  qusdem  dispaUtioDU 
S.  17.  maittait ,  Ssi  lui  i  wi« 
aSftMt  ^TUt  &6iknm,  furoK*'/^ 
X^  xff}  rk*  h  rwr)  (Ppinim  ti 
mitf  idiifyeSni  rUtriM'  i.  C 
mnimadverte ,  quod  Atdmus  tm 
Oirpui  tuum  gubernet^  ut  ipte 
Mimaadum  est  ,  prudentiam,  . 
est ,  res  omnei  ad  suam  voluntt 
Alter  locui  est  in  eodem  Open 
Socntis.  Lit>.  IV.  Ctp.  III.  $. 
m1  A4fAreu  ya  ^mst^,  iJwep  ri  jmI 
trhay,  nv  ttlm  ittrixif  Sri  uh 


.  DE  IMMOR.TALITATB  ANIMI.      gSs- 

db  ed  Corpus  gubernariy  neque  tamen  ipta  seet.  nv. 
oicitur.  **    Ex  bis  coUigitur  ejusmodi  senten- 

Esse  quandam  in   rerum  Naturd  Mentem 
nd  prudentid  et   eficiendi  petestate  praedi*. 
;  quae  Mens  Mundum  ita  reg^t  et  gubernet  ^ 
ti  hominis  Anima  suum  quaeque  Corpus.    At^ 
»   ut  Dorpus   censtap   ex  partibus  materiae^: 

in  hoc  Munde  est:  ita  Ardmam  ductam  et. 
u^tam^  tamquam  particufam  Mentis  illius^. 

Mundum  regat  y  atque  adeo  participem  essa. 
mitatis.^^    Ergo  si  quaeramus,   utrum  huic 
e^tiae  consequens  sit  ex  duobus ,  Animamne 

Corpore  exstingui,  an  ei-  superesse?  eami. 
sresse,  profecto,  omnibus  partibus  probabi^ 

est,  quam  eam  interire.    £t  verisimile  est  ^ . 

hoc  ii|  placito   magistrum    Anazagoram  ec 
:o8  secutum  esse;     Porro   Cicero,  qui  non> 
latone  et  Xenophonte  soium ,  sed  ex  reliquoi* 

scriptis,  de  Socrate  judicare  (poterat ,  iui. 
iunciat,  ut  ejus  auctoritas  omni  exception#. 
)r  habenda  sit:  De  Amioitia  Cap.  IV.  .Plus  ^ 
f  me  Antiquorum  "talct  auctoritas  >  ffcl  nostro^ . 

majorum ,  qui  mortuis  tam  religiosa  jura 
terunt  —  vei  eius  (  Socratis )  qui  ApoUinis  . 
ulo  sapientissimus  est  judicattts:  qui  non  tum ; 
tum  iiUtdy  ut  in  plerisque  ,  sed  idcm  diceiat  > 
er^  Animos  hominum  esu  Diyinos^  iisque^. 
e  corpore  excessissent  ^  rediium  incoeksm  pa% . 
I  oprtmo  etjustissimo  cuique  expeditissimum.*^  > 
l<)ue  gpud  Platooem  'm  ApoIogi&  4^  fu^urli 


565-       •     DtS^tlTATIO 

tect.  fv.  Animae  conditione  td  judiceaklisseruisset 
^•"■^  tes ,  et  in  fine  illad  tdjecisset :  y^  Sed  temfm 
j0m  hinc  abire:  mt^  ut  moriar:  ^«i,  &$  vh 
agatis.  Utrum  auttm  sit  melius^  Dthm^rtM 
sciunt :  homuieim  quidem  scire  arbitror  omdMOoJ^ 
Huic  igitur  dictioni  hoc  subjungit  judicimi  Cic^ 
ro  Tusc.  L  4&.  ,,  ^tsi ,  quoJ  fraeur  JDeos  negst 
seire  quemquam^  id  scit  ifise  utrum  A  meMos: 
nam  dixis  ante  ;  sed  suum  illud^  niUl  nt  odfcr* 
met^  tenet  ad  extrcmum.^  Sed  age,  iQ&BQI 
hanc  partem  Socraticae  Apologiie,  quae  at  tpoi 
Platonem  p*  368 ,  ex  veraione  Ciceronia  jnisc.L 
41.  „  Magna  me  spes  tenet^  ludices^  kmmii 
evenire^  quad  mittar  ad  moriem.  Necesst  at 
enim ,  sit  alterum  de  duoius  ;  u$  aut  scmus  mb«« 
no  omnes  mors  auferat  ^  aut  in  alium  quendemk» 
cum  ex  his  locis  morte  migretur.  Qfiamehm^ 
sive  sensus  extinguitur^  morsquo  ei  somno  dmh 
est  ^  qui  nonnurrquam  sinevisis  sommorum  flece^ 
sissimam  quietem  adfert ;  Df  boni  /  quid  kcn  ^ 
emori!  aut  quam  multi  dies  reperiri posnmff  fi' 

tali  nocii  anteponantur :  cui  si  similisft^^^^V 
perpeiuitas  omnis  consequentis  tcmperis^fdi^Y 
ieatiorP  Sin  vefa  sunt  quae  dicunM^  wipt*  ' 
tionem  esse.  mortem  in  eas  oras  ,  quas  ^  fd  tm 
excesserunt ,  incolunt ;  id  multo  jam  beatins  A 
TcCf  cum  ab  his^  qui  se  judicum  numcr^itl^ 
ri  yoluru^  cyaseris^  ad  eos  ytmre  quiymi^ 
ces  appelUntury  Mtuoem^  Khadamantttm^  ^ 
cum^  Triptoicfnum  i  conyenireque  eoSf  qtujt^ 


t: 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      §«? 

fim  fidc  vixcrint  ?  Hacc  percgrinatio  medio*  «ece.  TV^ 
b  if^is  '9id$ri  potest?.  Ut  vcro  colloqui  cum  ""•*• 
*phc9  9  Musaeo  ,  Homero  ,  Hittiodo  ,  liecat  ^ 
anti  tandcm  aestimatis?'  Equidem  saepe  em&* 
9  si  ficri  posset ,  vci/em  ;  ut  ea ,  quac  dico  5  /if  • 
rct  mihiiffvenire.  Quantd  detectatione  autetk 
tficcrcrfCum  Palamedem^  cum  Ajacem^  cum 
iasfudicio  iniquo  cirpumventos  convenirem.  Ten^ 
rcm  etiam  summi  rcgis^  qul  maximas  copias 
^  0d  Trojam  9  et  Ulixi  Slsyphiquc  prudentiam^ 
'cc  ob  earn  rem^  cum  haec  exquirpremy  sicu$ 
cfaciciam ,  capite  damnarer.  Ne  vos  quidcm  ^ 
diccs^  hi  qui  me  absolvistiSj  mortem  timuerl* 
Kp  Ncc  cnim  cuiquam  bono  mali  quid  evenirc  pd» 
iff  necvivo^  nec  mortuo.  Necumquam  ejus  r6s 
Diis  Immortaiibus  ncgfiguntur:  nec  mihi  ipsi 
m  accidit  fortuito. ''  Haec  Socmes  in  Apolor 
I.  Aiiuin  de  iilo  locum  apud  eundem  Cicero» 
Bm  Tusc.  I.  s9 ,  30.  lubens  prtetereD  quippe  cDc 
litoiiis  Phaedone  8umtum«  Omicto  etiam  Xenoiu 
hoDtis  locum  in  fine  Operis  de  Cyro  Majore, 
Bippe  non  e  Socratis  sed  Cyri  persont  proniin* 
«tniu  Ex  bis  igitur,  qu^e  exposuimus,  quae»  sanmit 
ie  dmninm.  consenstt  Socniti  vindicanda  <unt^  |^^^J|^ 
iptfct»  eum  subtiliort  illa  argiimenta  Immortali- 
tis ,  non^  tttigis&e :  i>oc  unum  es  Anatagorte 
•ciplinft  tenuisse:  Animam .  humanam  essc  din 
nitmtis  parffcipem  et  quasi  ^rtam  cx  .Mentc.<^ 
^ac  sptum  mundum  gubcrnat*  £t  fuamquam  im 
frtt^  si  ftidem  sit  cum  intcritu  4mmac  cott 


568  DISPUTATIO 

ff^  l"^- juncia  •  nil  sit  mali}  tamen  mult^  e$Si^,^ 
//tfi  Animas  a4  Dcum  ac  Mcntcm  UmHru^ 
4c  niftac  csscnt ,  rcdsjtutas  ,  maximc  quitkmjmtu 
rum  Animas;  nam  rcs  humanas  a  Dimi  Ikak 
gubcrnari^  quac  in  primis  ko^orum  tmimma 
viycrum  ct  mortucrum  curam  gcrat.  bcfu^  li 
sivc  quacdam  sit  socictas  mortuorum  A  itiM9  i\ 
in  aliis  rcgionibus  ,  ut  crat  vulgaris  ofim  s  fm  tk 
tis  ct  Thcologis  tradita :  sivc  quaccumfa  dmnt  k. 
^sfit  vita  ct  conditio:  bono  viro  mafc  €^iitiiftt$  w 
S^  9  n^  cum  umquam  a  Dco  ncgligi.  ^ 

^^^        MilgQft  floruit  Socnt^  frequentift  4isci|Ndon»ii 
qui  ejus  philosopbiam  periottm  Graedaipoptr 
garent ,  eamque  ad  suum  quisqae  isgeoiBa  CQa^ 
formarent ;  unde  multae  exstiterunt  sectae  philk 
sophorum,  Academicorum ,  Peripateticonim,  C^ 
nicorum ,    Stoicorum  9   aliorum  ,  qui  offliKS  « 
sociLATicos   dici   haberique  volDcruntf  Sci 
proprie  tamen  Socraticorum  nomine  appeOiti  sutf 
illi,  qui,  cum  ipsum  audivissent,  qus  quoqK 
doctrinam  imegre  sincereque  tradidenmc:  vditt|^ 
Xcnophon^  Acschines^   Phaedon^  EueSdth 
ton^  Simonj  Glaucon^  SimmiaSj   Ceks.  Bxp^ 
multi  exstiterunt  Dialogi,  qui  omnes,eiceplii^ 
nophonteis ,  perierunt,     Nam  Ccbctis  TabaUnit 
quae  hodieque  sub  cjus  nomine  fennr,  £dsoii 
illum  auctorem  referri ,   cum  alia  prodoiU»  tni 
ratio   disserendi  et  oratio,   quae  non  gatsas^ 
habent  Socraticum  colorem.    Aesciinis  wteaLit^ 
priores  Dialo^i ,  manifesto  ex  Piatone  CQDpil>'  | 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      569 
>  a  recentiore  quodam  homine:  Axiochus  ve-  u^  jy. 

*  .  t     SoprtiicL 

lui  es  Donnullis  fragm^ntis  cognoscitur,  ab- 
^  Ipse  quoque  a  Socratis  consuetudine;  huc 
^  quo()  quaedam  ejus  partea  a  Veteribus 
omaticia  memorat^e,  ii^  eo,  qui  nunc  est, 
NThOt  non  exsunt;  ut  minime  dubitanduiu 
quin  diu  postea  ex  Sophistae  cujusd^m  0$- 
prodierit:  quod  partim  notatum  a  Fabricio 
.  Gr.  T.  II.  p.  29 ,  non  negligendum  erat  % 
kQfo  T.  I*  p.  576,  qui  horum  Dialogorum 
)ritatem  bonfl  fide  secutus  est.  Quare  nos 
B  ezcitemus  xbnophontem;  cujus  lo-Xentpio»; 
»  in  oratione  Cyri  iporientiSy  modo  signig- 
nus,  quemque  ex  ips&  Xenophontis  sententifl 
iiDciatum  esse,  non  dubito.  Equidem  hau^ 
:o ,  ultimam  hanc  partem  Cyropaediae  ^  qui« 
am  Xenophonti  abjudicari;  qupd  itfi  de  Ani* 
auir^  et  Immortalitate  disser^itar^ut  argumen* 
roferantur  quae  abborreant  a  Xenophontis  in- 
I9  nimisquQ  subttlia  vi^eantur.  Quod  mihi 
em  aliter  s^  babere  videtur.  Nam  primo ,  nil 
n  iis  aliennm  ab  iis  sententiis,  quas  supr^ 
[enophontis  libro  Mcmorabilium  retulimus» 
de  ipsa  stili  oratianisque  forma  plaqe  Xeno* 
itea  est.  Denique  non  dubitavit  Cicero ,  cu« 
(rtvis.  est  auctorit^s,  tptam  illam  Cyri  ad« 
itionem  Xenophonti  tribuere,  de  Senectute 
.  XXII*  Non  nego,  ill^i  argumenta  non  satis 
Cyri  person&  cony^nire ;  sed  ea  cum  Xenp« 
i^is  fi^t^ni(|^  cppvenire,  id  v^ro  t^nep  et  affir* 

Nnj  »aj 


570  DISPUTATIO 

^en.  IV.  mo;  quandoquidem  tota  Cyropaodia  ad  Socndai 
dii»ctpliDam  cbinposiui  est.  Sed  videanis  lool 
Xenophomls.   Cyrop  L.VIII,  Ctp.VILJ.ij.-« 

r/dnrxfy*    'Opu  rip  hi  m\  t^  hnTk  wdfmoy  Cni|^ 

"Oiliyt  oTotg  A(ppuv  hrxt  ij  ^vxk^  kMfffit 
(Ppovo^  aifixTcq  ilx»  V^htiTmt  9  oiHi  rmrn  wkufp^ 
iEaa*  Sroof  iKpxTog  jto^  xftfcepd^  t  woio  ioA^  ^ 
xa)  0poififiuTXTGy  thl4  xMw  shxr  AiMkttftim  I 
mtpiiroy  i^\x  huw  bkxvtx  drsdpTx  w^  ri  ipi^ 
tpiihow  srAvv  Tn^  ^uxii*  etZvj  ii  fitiyn-  olhi  liF^ 
cStc  xTTtovjx  SpxTxr  Quac  ita  vertit  Cicero.  n^ 
hi  quidem  numquam  penuaderi  pofuit,  Mswi^ 

m 

dum  in  Corporibus  essetit  mortalibus^  yiyerc:cti^ 
cxissent  ex  iiSj  emori:  nec  vero  tum  JmsnmeM 
insipientem ,  cum  ex  insipienti  Corpore  eyaHssi^* 
sedj  cum  omni  admixtione  Corporis  liberatus^ft^ 
rus  et  integer  esse  coepissetj  tum  esse  saptenitm 
Atque  etiam ,  cum  hominis  natura  morte  Jissthi' 
iur^  cetcrarum  rerum  perspicuum  estj  fs/ff^ 
que  discedant:  abiunt  enim    illuc  mM^  »** 
orta  sunt :    Animus  autem  sotus  ^  nec  cm  ok^% 
nec  cum^  discedit ,  appdretJ^  Haec  hactcniK.  te 
vero  in  reliqiij  hiijus  loci    p^e,  Socraticfli'' 
lam  bipertitam  argumentationeio ,   et  mortis  (^ 
somno  comparationcm ,  qooque  exstare  depi^ 
demus.    Quam  partem  ex  ejusdem.  Ciceroflis  "^ 
terpretatione  refcramus«    d  lam  y^ro  iidctiti  ' 


( 

k 

Pc 
^\ 
h 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      j^r^ 

sr  marti  tam  similc  quam  somnum.   yftqui  dor*  secu-Wm 
mtium  •  yifiimi  declarant   Diyirdtatcm  st^am*.  «■•PM» 
tlta  cmm  ,  eum  rcmissi  ct  libcri  sunt ,  futura 
spidunt»     £x  quo  intclligitur  ^  qualcs  futuri 
t^   eum  sc   planc  Corporis  vineuiis   relaxavcm. 
C     Qftarc  si  hacc  ita  Sunt ,  sie  mc  coiitptc  ut. 
mm.    Sin  und  est  intcriturus  Ardmns  cum  Cor'», 
'^9  f^QS  tamcn  Dcos  vcrcntes^  qui  hanc  omncm- 
^ritudincm    tuentur   ct  rcgura  ^   mcn^orian^ 
t^fi  fic  inviolatequc  scrvalHtis*^ 

S    E    C    T.      V, 

Dc   Platonc. 

•  II  ■•       • 

i^iDiiittm,   qui  ex  Socratls  9choIi  prodierunt,^ect.  V« 
rimum  in  Philosopbi&  excelluit ,  piurimumque   ^^ 
\mt  et  nuctoritatis  nactus  est  plato^  Atbe*. 
cuts,     De  quo  Vira  uberlus  copiosiusque  ex* 
lendum  est)  propter  duas  caussas*     Primuoi 
H  9  hi^  est  Plato »  qui  ex  omnibus  Pbilosophis 
Kimum    studium   in   Animorum   Immortalitate . 
ftonstrandi  illustrandique  posuit.    Deinde  ipsi-i 
ftcripu  ad  nostram  yenerunt  aeutem ,  ut  deDo« 
xA  placitisque  ejus  eo  plura  ceirtiqraque  docu« 
Hta  proferre  possimus.     Quod   quidem  secut, 
t  in  iis,  quos  hactenus  memoravimus,  Piiilo^ 
^bis;  quippe  quorum^  exceptis  paucissimorum  ^ 
^pla  perierunt ;  ut  ^rum  beat^iutiae  non  niii  t% 

ra^ 


573  DISPUTATIO 

nris  ve8ttgiis  ic  reliquiis ,  multo  labore  eoUeedi 
et  digestis,  verisimiliter  constitui  possent.  Sd 
videamus  summatim  doctrinte  principit,  t  qn* 
bus  ad  Animorum  Immortaiiutem  profeetos  esc 
^  Tria  sunt  rerum  principia  eaque  aeternt»  Dem 
tdcac^  Materia:  Materiam  vago  et  incerto  moti 
fluctuantem,  Deus  in  ordinem  redegir»  ad  Uei* 
rum  exemplum  conformavit ,  et  MuiidaiH  er  el 
composuit;  Mundo  Ammam  C^vx^)  Aiuate^ 
que  Mentem  (yaSv)»  indidii:  vid.  Tiflneo  f« 
527.  A-  B.  Haec  Anima  mixta  est  ex  Materil 
duplici;  alter&,  simpUcpct  immuiabili:  alteri,  C9r 
foredy  diyidud^  ct  mutabtU:  est  etiam  per  toon 
Mundum  extensa,  et,  qujimvis  creau  a  sbiun 
Deo  9  tamen  intclligens  ac  Divina ,  et  quasi  «- 
cundus  Deus  :  vid.  ib,  p.  528.  Porro  ^  soai' 
mus  Deus  opifex  Deos  coelestes  creavic ,  qoi  sfit  ^ 
astra  ignea  (p.  530.  C«  DO^  immorules,  M 
quidem  suft  naturii,  sed  snmml  Dei  volontaff» 
Deinceps,  summus  Deus  effecit  Animas  Aniii^ 
lium ,  eidem  ratione  qu&  eSecerat  Animam  Mio* 
di,  non  tamen  ita  perfectas  ut  Deos  coekWi 
sed  secundo  ac  deteriori  gradu ;  quippe  <|8te  ni* 
norem  partem  haberent  Materiae  illius  siopBds  tt 
immuubilis:  vid.  p.  531.  A.  B.  seq.  Hts  Ati- 
ipalium  Animas  idem  aummus  opifex  Deos  \S^ 
coelestibus  distribuit ,  ut  ipsi  illis  Corpora  fiM" 
carentur»  iisque  corporibus  illas  inctudereot:iB 
quibus  si  bene  vixissent ,  redirent  quaeque  lo  H* 

turale  suum  astrum:  ain  minus  beoe  viiissctft 


I 


fiE  iKfMORTAUTATE  AWlMI.      S^ 

uin  in  generatiohetn  abirent,  virt  in  muliebria  iectio  % 
rpora;  post  mille  annorum  spatiinn  redirent,    ^^'^ 
ipsae  sibi  vitas  eligerent )  ubi  fit  ^  ut  humana 
oque  Anima  in  bruti  Corpus  immigret,  atque 
brutorum  genere  per  multas  deinceps  genera-  - 
nes  maneat  ^  donec  pravitatem ,  quae  ei  ex  cor« 
reft  contagione,  ignis^  aquae,  aSris,  et  terraei 
i^eserit,  penitus  eifugerit^  atque  ita  in  pri« 
m  statuiki  ^  in  quo  fuerat  quum  ex  summi  Del 
cinft  prodlret,  irestltuatur:  vid.  ibid*  p«  531« 


9» 


iaec  ex  Bialogo,  Timael  noitiide  itiscripto^ 
i  Plato  sententiam  suam  de  rerum  principiis  el 
u  explicat.  Videamus  jam  peculiares  de  Im« 
rtalitate  disputationes ,  ita  quidem  ut  eas  ft 
!>ulis  distinguamus.  Nam  tribus  Dialogis, 
rgiae,  libro  liltimo  de  Republici^  et  Phaedo^ 
.  Plato  ejusmodi  epilogos  adjecit ,  ubi  de  con^ 
ione  Animarum  apud  Inferos  ex  poputari  opP 
me  et  poetarum  Fabulis  exponeret.  Quos  lo-^ 
I  nil  attinet  referre;  et  si  quid  habent  ex  pro*  '' 

ii  et  interiore  Philosophi  doctrinfl^  hoc  postei 
tabimus.  lllud  et  in  primis  et  maxime  quae« 
idum ,  quibus  rationibus  et  argumemis  Plato 
imorum  Immortalitatem  conficere  ac  demon- 
ire  studuerit.  Quae  quidem  argumenta  in  plu^ 
us  prodiu  sunt  Dialogis,  Timaeo,  Menone, 
ledro  9  decimo  de  Repubiicfl ,  et  maxime  in 
ledone* 

£t  in  TioMCO  quae  ezst»m  y  modo  protolitoaft.  Arg.  e«Tt. 

Sunt  ""•"• 


jgl^  DISPUTATIO 


ioione. 


fect.  V.  Sont  vero  IIU  non  conclQsionibus 
^^     sed  probabili  explicatione  ad  Doctrinam  de  mm 
principiis  et  <ortu    accommodata.    Quare 
diaoDur  continup  ad  rdiqua. 
Ars.  ex      In  Menone  ost^ditur ;  omiiem  (UidpliDia  ei* 
se  recordaiioneqi^  homines  nil  no?i  iiamt%  sed 
yettra  recordari ;  nam »  si  quis  de  icbos  iBCOgm* 
tis  recte  interrogetur »  eum  ita  .rapoiKlere 
pareat,  se  harum  rerum  notionem  in  MoittinfiH 
lutam  <ieoui6Se;  aed:faanc  notiraem  qniia  iapne- 
senti  vit&  numquam  acceperit,  necesse  esM  at  M 
|n  priori   quadam   triti  acceperittf    jginircfci^ 
Animos  nostros ,  anteaquam  in  liaDc  fitaa  fcaip 
rent,  in  alidvirft  degisse,  ez  eAque  reroiD  «m 
aem  attulisse,  quae  nunc   ratione  disci(riiinae,  il 
est»    recto  interrogandi  modo  instaurentur.  Sci 
Animi,  ut  ante  hanc  vitam  fuerum,  ita  postot 
quoque  erunt:  quod  in  Phaeicme  demonsu^irecaf 
saf;ur  Plato.  Y^.  ^Menon.  p.  i6.  et  CiceroToiei 

ATR.  ex  .  In  Phaedro  ^  quem  juvenis  acripsit ,  iofeBif 
veluti  luxuriaQti.obsecutus,  miram  quaodifli^ 
mi  informat  imaginem;  quum  dicit  i^ciiid  simi* 
lem  esse  aurigae  jugum  equorum  icgcnti:  iKi 
quoque  instructum^  cum  Diis  per  totoncociiA 
Jirehi ;  amissis  alis  ^  in  terram  labi,  corpori  iod» 
di :  ita  deinceps  nasci  ^  et  hanc  migratioDem  ni*  |^ 
bus  miilenorum  annorum  intervallis  absdfoe» 
In  quibus  quidem  figmtntis,  si  quid  latetvcdcK 
philosophicae  seQtemiae^  hoc  .poatea  eiplic^^ 

Hilli 


kaedro» 


)i 


DE  IMMORTALITATE  ABHML      STi 

Nunceiordium  illius  h>ci  ref erenduBi  esc  ^  slsec/ t^ 

demonstrationem  Immortalicatis  habet.  *  Hoc  ^^^o. 

ejusmodi  est  p«  344«   „  Opottet  primum  d^ 

d  Afrimae  cum  divinae  tum  humanae  ^  ejux 

libus  passiombusque  yeram    notionem  come* 

Initium  autim  <  demonstrationis    hoc    est:^ 

s  Anihna  est  Immortalis.     Narn^   quod  M 

\  movet^  Immoriale  est :  quod  autem  non  mo* 

iam  rem  mo^etj  sed  ipsum  quoque  ab  alid 

netur  ,  *  quia   movendi  finem  -  habet ,  ftnsnt 

habet  yitae.  Solum'  yero  illud  quod  se  ipsuni 

,  quia  se  ipsum  non  relinquit^  numquam  de^ 

m 

moveri.*  sed  omnsbus  reliquis   rebus  ,   quae 

ftur  ,  fons  et  pYincipiUm  movendt  est.    Prin* 

Mtemmlla  est  origo.    Nam  omne^   quod 

r  prihelfio  dtbet  nasci ,  ipium  auttm  princi^ 

ex  nulld  re  altd  potest  nasci;  principium' 

t  omnino  non  esset^  si  ipsum  ex  alid  re  na^ 

sset.    Sed  quandoquidem  principium  nullani 

ori^nem ,    consequitur  ,  ut  nec  interitum 

'/.      Nam  principio   exstincto  ,   mc   ipsum 

ie^  nee  ex  ipso   aiia  res  amplius  oriri  pote^ 

si  quidem  omnia  a  principio  debent  oriri. 

motds  principium  est  in  ed  re  quae  se  ipsa 

:  haec  yero  nec   interire  nec  oriri  potest'; 

dm  si  accicieret ,  consequeretur  ut  coelum  ac 

collaberentur  et  a  motd  cessarenty  nec  ulld 

\e  ad  motum   redigi  possent*     Igitur  quum 

eat^  Immortale  esse  illud  quod  se  ipsum  mo* 

minime  a  yerd    ratione   aberrayerit,  qui 

hanc 


t 


57«  0ISPUT  A  TIO 

hanc  esuntiam  ei  naturam  Animae  esse  iidk  t 

Omne  enim   Corpus^  quQd  extrinsecus  mm»i  h 

inanimatum  est:  quod   autem  intriMseem  esss  i^ 

ipsum  mtttetur ,  atdmatum  :  qaia  in  he  pnprik  il 

motu  posita  est  jfnsmae  natura.    Atfd^  eim  Ai 

se  res  habeat ,  ut  fmlld  res ,  excepti  Ammi% 

sc  ipsa  monfcre  possit;  neccssarid  constfaturf  n^ 

i/tnima  nec  ortum  nec  interitum  habeci*  Hoc  ft^tn 

celebratum  illud  Iminorttlitatis  trguiiNimB,f 

inde  a  Thalete  cognitum   quldem,  nevtttu 

accuratius  explicitum  erat:  quod»  Platooii  ucli'  \i 

riute  ,  secuti  sunt  plerique  postet  VcttieSf  M 

primis  Cicero :  qui  illud  tgregiiL  laude  omrit  d 

vertit ,  Tusc.  I.  23,    Quod  si  hanc  %TgasMS» 

nem  ad  Dialecticam  brevitatem  revocedliis,  Rft* 

Tiemus,eam  his fere Syllogismis  constart:  njM 

se  ipsum  moyet^  non  habet  initium:  Jnist^* 

ipsa  moyet :    Ergo  Anima  non  habet  imAi^  k 

Assumtionem  ,   qul  dicitur   Jnimam   sc  ^u 

moyere^   nemo  facile  in  dubium  voaverit,  ^ 

quidem  libertatem    agendi    tueri  voloerit.  £9 

propositio,  quddicitur,  quod  se  ifsum  sttlt^i 

non  hahere  initium  ^  probanda  est.    Qood  itt  P^^  % 

tat  Plato :   „  Quod  se  ipsum  moyetf  tfivd^  k 

est:  Anima   se   ipia  mqvet :    Ergo  Amst^  ^ 

Principium.     Pergit :  Principium  non  fuM  ^^ 

ginem :    Anima   est  Principium :    Erg9  i^.  \ 

non  habet  originem.  **    Concludit  denique  Vp^  l 

mentationem  ita :   „  Quod  originem  non  hak^f  ^.  v 

iud  nec  ihtcritum  habet :  Anima  non  habei  •ff^  !i 


P 

\ 


tt 

1 

I! 
i 


t)E  IMMOILTALltAT^  ANINtL      5?? 

•  ;  £^red  ^nuB^  ncdinteritum  huhtU^^  Sed.  ut  Sctt.  ¥« 
vius  etiam  'demonstratioms  connexionein  coip^ 
ctamur,  tribus  Hla  coDtinetur  his  EnunciaticH 
vs :  r»  Attima  est  prindpium  ,  quic  se  ipsu  m^" 
•*  Prineifium  nec  onginem  nec  interitum  ha^ 

:  Ergp  i  Ardma  semper  firit  et  semper  erit.*^ 
uidem  et  ipse  miror ,  et  alios  miraturos  arbi^ 
Wf  quae  sit  necessitas,  ut  illud,  quod  seipsum 
wetf  semper  fuerit.  Nam  qui  acerrime  Animi 
KTtatem  defendunt,  eamque  in  propriA  internft-* 
ft  agendi  facnltate,  id  est,  ut  Veteres  loquun« 
9  in  fqcultate  se  ipsam  movendi^  ponunt;  id- 
so  minime  negant  Animam  a  Deo  esse  creatam* 
rte  sint  quoque,  qui  Platonem  hoc  nomine  re« 
sliendant»  quod  sibi  ipse  repugnet ,  quum  in 
miieo  pronunciayerit  Animas .  a  Oeo  creatas  es^ 
jSed  baec  qMidem  reprehensio  ita  dilui  po« 
t ..  ut  jdicamus  Animas  hominum  ex  eddem  suh^ 
ntid  comtositas  esse  atque  Animam  Mundi  ^ 
m  ,yero  substantiamab  omni  detemitate  sempet 
mptufuisse:  vid.  Tim.  p.  327»^  A*  3^8«  et  331« 
Neque  necesse  est  eam  adhibere  machinam  ^ 
a  Usi  aunt  nonnulli  Platonicorum ,  qui  conten* 
runt,  Mundum^  secundum  Platonem,  non  es« 

io  tempore,  seu  a  quodam.initio,  a  Deo  fa^ 
Un :  de  qua  opinione  eorum  cousulaturCudwor* 
11«  et  ad  eum  Mosh^^mius  Nystem.  Intell.  T.  t^ 

368.  Quate,  si  quis  hoc  teneat^  Anlmae  sub« 
Uuiam  semper  et  fuisse  et  in  motu  fuisse,  eam« 
>e  ft  Deo  non.ez  nibilo  cfeatani,  sed  untuinmo* 
r.  II.  0  •  4» 


ffit  DISPUTATIO 

«ct.  V.  do  confbtlDitnri  eme,  1«  hand  ^egit  Htfowl 
icpDgnsDtiie  crimiiie  absohret.  Eiy  ippini 
totam  faanc  in  Phaedrd  eiposittni  dTOftotyy*^ 
nem  parom  habere  ffrmitatis  ,  oiai  si  cioi  lil 
placitis  in  Timceo  expositis  coBJunganr.  Atqa 
Kaad  scio  an  Plata  ipst  postea  de  hujas  a^pmad 
firmitate  dubitaverit;  qulppe  illod  ndfl  ifliBdt 
nd  disputationem  te  Pbaedone  consigimffl^  ^t 
iationes ,  quae  ad  stabiliendam  ImmortiHiM  n^ 
kre  ▼iderentur,  diligenter  expromsit.  Osem 
poterat  alifl  ratione ,  et  illfl  proprietate  et  Ikato 
te  Am'mae  se  ipsam  movendi,  arguincDtn  M 
minime  contemnendum ,  qno  efficeretw,  AniBM 
non  esse  corporeae  natarae ,  igttur  corruprieoeli^ 
iolntioneque  partium  non  fnterire.  Ntoi  ^ 
h)  Corporibns  Aiutationcs  existant  certis  le^ 
)>onderis  ac  motfis  5  et  fere  neceskitate  mtVu^ 
Anima,  s)  quidem  sit  corporeay  qmmipafttil^ 
bertatis  habeat,  intelligi  neqiiit^ 
/rg.  ex  Decimum  de  RepnbKcfl  librum  Plato  cooclDi 
^•p.  X.  i^jirratione  fabulae  de  Here  quodam  ArmaiiOf  (pi\^ 
ex  morte  in  Tiram  redrisset » ac  de  piato&  ^xs^ 
que  dermctorum  retulisset*  Sed  anteqnm  id  fi!> 
bulam  accedit ,  praemittit  graVrssimim  Ss^ 
ilonem ,  quft  Anioiae  Immortalitatem  demoBltnit 
studet.  Quart  fabutam  nunc  quidem  piseia^ 
lamfis,  demaitJrtTaii6nem  vero  cbnsideremns:  oi^ 
que,  qiiando^qdideth  longiuscula  est,  nmiiF' 
^hilosophi  terbls  refcramus,  sed  sumatrift  aU> 
1>eamus ,  ut  ejus  tamen  vis  et  cofisectftio  ifP^ 


V  j 


..      « 


DE  HCfMOiltALltATE  AlnML     iffi  . 

r  igkiit  ^mm.  est  dfepttwiatfa  q.«e  tabetur  gcj;^¥j 
i6«  et  517«  ^^  in  rennb  naturfl  3iint  res  td 
ie^  Vel  nlfllte$  vel  indrfFerentes.  Bonae  sont 
t  eas  resy  quibos  insunt,  servant:  Marlaey 
'i  eas  destruunt:  IndiSeRlntes ,  qoae  tieu^ 
I'  faciuBt»  Ita  corporibas  aniiDantium  iiialiim  ' 
moriiiHiy  frugibus  aerago,  lignb  putredo ,  ferr« 
1^^'  fliis  idia;  qoibtis  mlis  reis  «ffectae  per- 
U  Atqlit  Animae  maluin  est  Injustttitf^  Itfm 
peralitia,  Timiditas,  InsipieAthi :  de  qtiibui 
opacto  ostendi  potest^  ea  talem  Tfth:  bab^^re^ 
f^nimae  mottem  adferant^  Porro  res  omnes  i 
t  mnk  Inteitio  suo  morbo  et  malcft  ^ed  6ztemA 
pereunt,  nonf  tamen  ita,  pereunt^  m  eitenni 
IBI  sola  sufBciat  ad  interttum :  aed  fons  et  <>rb 
Ateritiis  est  in  inalo  interAo  ^  quod  ansam  pfacN 
itque  eedlt  ti  eztemae«  Sed  Animae  maluiA. 
efustnodi  est,  ut  vel  ipams  soltim  AtibDit 
lem  tdferat^  vel  ab  ettemft  vi  ad  Animae  ineef' 
1  converti  possit.  Ergo  Anima  nec  ab  imerfiA 
9b  eitemft  caussft  ad  iftteritum  deducl  pbtSBU 
!ter€t'JUud  animadvertenduin  ett:  Animtrilnl 
teraa  nec  aogeti  nec  mimiii  Ntm  dec  pereUnii 
idimos :  nec  plures  fiunt  ^'  quit  e^  ntttirt  vMt^ 
auiBertit  earum  augefidus  esftet^  et  ita  pMk¥ 
oinntt  morulia  ad  ImmOrtalttateA  traducefWi' 
.  Attma  quoqjue^  si  qaideoEi  eti  aeteMf.iit 
too  eat  i  ita  debct  constituta  etse  ^:  ut  jmli« 
ptniiifll  c|ut  dissensus^  ted  tttximut  coilteii- 
Utctenus  pertinct  hoc  tcpmieiitujQ^ .  ^l&iti/l 

Oo  21  iwM 


i^ 


5«o  DISPUTATIO 

*ect.  V.  doae  partes  postremae ,  de  Dumero  Animaraii  u 
togendo  nec  minuendo,  et  de  ptitiom  ipsiosio» 
sensu  y  adjectae  sunt  veluti  ex  tbondanti :  et  ob» 
rius  explicantur  in  Phaedone ,  ut  mox  viddMni 
Prior  vero  pars  omnino  acuminis  laudea  bbetj  et 
ad  magnam  verisimiHtudinem  explicari  pont;  A 
qnidem  ex  comparatione  rerom  corporeirBB  «tOHL 
ditur,  non  liabere  Animam  in  se  gosiiodi  lblmi| 
seque  extrinsecos  accipere  posse  ,  quA  endDgai* 
tur  ipsa  et  pereat« 
'Arg.  cx      Videamus  jam  de  Phaedone;  qui  ab  oond  li^ 
jrhicdoik  quitate  is  habitus  est  liber ,  in  qoo  ntiooes » 
moruliutis  Animorum  gravissime  luculentiirii^ 
queexpositae  essent.    Quae  quidem  libro  lus  c( 
auctoritas  conciUata  est ,  non  tam  finnittte  itgi' 
mentorum,  qoam  eloquentift  Platonis.    Hdxnr 
cnim  dtsputatio  ex  personi  Socratis,  qni  riam  ^ 
vitae  die  in  carcere  ad  amicos  dlsserit,  tantln^ 
mi  tranquillitate  ac  magnitudine,  untl  fideicpe^ 
suasione  futurae  felicitatis ,  ut ,  non  ad  norteSt 
scd  ad  Deorum  Iramortalium  doniciliom  tbff^  ^ 
deatur.    Quare,  quod  dico^  si  qoid  eir  to  ipsl 
argumentatione  vel  erroris  vel  obscndtitisi  ^^ 
apud  legentes  cogitatione  et  veluti  conipectu  i^ 
cratis ,  atque  orationts  PlatCMiicae  gravitate  sc  so^ 
vitate  obruebatur.    Ceternm  ,  quum  Ipu  Plinxii 
dfspotatia  bwd  parom  habeat  difficoltatis  ad  in^ 
Irgendum;  operam  dedi,  nt  eam  in  coiDpeDdMj^ 
Tedfgeiem-  et  argumentorum  summls  breviter  < 


Ci 


perspicue  exhiberem«  ^ 


% 


I.' 


DE  IMMORTALltATE  ANIMI.      581 

mum  igitur  hocest  (p.  377) :  „  Mortis  tem-  fect,  w 
ixspectandum  est  i  nec  cuiquam  licet  se  ip-  ^^* 
inti^rficere.    Homines  enim ,  tamquam  servi, 
s,  tamquam  Dominis,  in  Iiac  viti  collocati 
:  nec  abeundum  est  ^  nisi  si  Dii  ipsi  nos  ex 
reluti  custodi&  liberent*    Itaque  et  ego^  mor« 
teoiio  anhno  fero:  Dii  eniin  me  jam  ex  hac 
xlift  revocant.    Ac  spero  me  ad  meliores  ho« 
B  venturum :  certe ,  ad  optimos  dominos ,  ni- 
m  Deos,  me  pervcnturum,  hoc  vero,  si  quid 
1 9  summd  asseveratione  affirmo.*'    Hoc  dein* 
demonstratur. 

■^it  (P*  378  —  380.  fin.  )  91  Philosophia  est  Arf.  i, 
nentatio  ac  studium  mortis.  Phiiosophi  enim 
LI8  in  eo  positum  est,  uf  Animum  a  xebus 
ords  et  fluzis  avocet ,  et  ad  res  inteliigibiles 
nque  puram  ae  sinceram  veritatem  eum  cdti- 
it.    Atqui  quam  diu  ih  hac  vitd  et  hi  Corpo-^ 
eglmus,  huic  munert  satisfieH  ne^uit.    Ani« 
enim  tum  maxime  viget  cogitando ,  quum  se 
imea  Corpore  segregaverit  et  In  se  fpsum  col* 
rft:  unde  apparet,  eum  ad  fcogitandi  vitn  ac 
stantiam  adeo  non  opus  habere  Corpore,  ut 
us  illius  vinculis  solutus  efper  mortem  libe^ 
s ,  naturae  suae  perfectionem  obtineat.    Cor^ 
Aos  avoeat  a  purae  sinceraeqiie  veritatls  in- 
itione;  sensus  eorumqtie  vlcarit  phantasia  con« 
(T  AnifDi  cogitationem  turbant ,  eumque  in  fal« 
opinlones  erroresque  inducunt.   Corpus  inimi<« 
I  Ct  cootrarium  est  Virtnti«    In  Corpore  fbM 

Oo  I  cst 


^l  DISPUTATIQ 

fect.  V.  ^st  Qjnm  labis  et  corrupteUe.     Corporis  o 

f^     mento  et  voloptati  servire  cogitur  AmoiiM:  il 

que  solUcitatipne  ad  vitis^  et  scd^  abduc 

l^&itur  verisimile  est,  ADipium,  pos^  Coq 

jDortem ,  Veri  cognitionem  pleaiorem  mst: 

jiim,   et  cum  Diis  habitaturum;  si  qqidiHB 

in  hac  vitfl  se»  quoad  cjus  fieri  pocmr»  a  < 

pori9  qontagione  purgaverit  commeotiaooe  i 

tatis  et  §tud|o  Sapiq^ti^e  ^  lystitiae »  f(  Fon 

4inis/^ 

^.  IL       f »  Ne  vero  quis  objiciat ,  Animum  eatia  Co 

non  subsistere  posse,  his  moneatur  vgfBOi 

.  Animum  jam  fuisse  anteaquam  in  Coipos  veni 

p»  380  —  384^    I^  totft  naturjl  rerum  baec  d 

mt^r  lex,  utf  qujdquid  fit,  id  ex  suiconti 

fiat.  Veluii^  qupd  majus  Gt»  id  ez  minorifit 

jus ,  velox  fit  ex  u^do ,  Qrmum  ez  iLfirmo»  < 

^  fri^ore :  ita  qupque  coqtra ,  ex  pitjorc  fii 

lius  9  ez  fir^o  infirmum ,  t^  velopi  ttfduni 

calore  frigi|s«    padetn  pecessitatf^  conjuoctie 

vita  et  mors:  i^qiic,  i|t  ez  vivo  Qt  Qorruus 

jpi  mprfuo  ^yivus^    Nisi  forte  putcoBS, 

yi^il  11)  pgrte  t^fipFam  deficere,.et  ezonmhus 

t)us  duad  ^b  tii^us  l^s  vi  ezemtas  wCy  ^^ 

IDortem.    Qupd  i^rgumentiim  ut  .accuratinsi 

percipiatur,  anifuadvertendum  est,  ompeo 

(atippem  triplici  contjperi  statu,,    Prjmus  est 

quo  res  muuta  di8(:edit :  secundug  ,  qjf em  per 

jes  muuta:  tertius,  ad  quem  peryenic  res  0 

;«h    V^luti^  f*,quisdQTipit,  |s  «  yig«i|ifl^ 


DE  IMMORTALITATE:  ANIMI.     |^s 

ratiftht  duQ  8imt  ataiuti  {iriiQiis  tpigUiiae^skctif. 
smfd':  ister  hos  iiiedfait'inKc)ectu^  e$i         *'^ 


i  sittaft  et  tiansitas  t  primo  id  tertuiiii:,  n}^ 
obdSrmiscsre.  hM  ti  qms  9  ionno  ad  iS^ 
ledit;^  isinteqectiini  iierflieatatatttm,  queni 
M%^4Sfergisci.  Quaiie)  «t  qujs  vivaty  ne- 
Bscamni  pemieet  statnnit  q«em  vocamus  md^ 
c  nt  quis  BKiTtuus  sit^  nacesse  est  enm  pc#« 
itatuin  9  quem  Yocamiis  mori^  i^go^  mo« 
»  non  ezstinguitur  AaimQs,  sed  in  aiinjD 

atatiinu^f 

^orro»  si  generado  faaiieret  viamdirecsii»^  Ats.  in. 
1  orliems  idest,  si  omn^  vivi  jContiBuo-ln 
01  sbir^t ,  neqne  flezu  viae  ex  mortein  vl* 
:diifen£;  tou  paulatim  nacun  moriuAdo  .eon- 
etnr^  et  somnp  veterBoque  opprimerettit 
gmviore  qu^m  iUe  in  fabul;!  Endymion.  4t 
Datuni  sui  .jq^sa  !£st.conaerv|trtt.  Igiiiur  ^e 
Dnaumit  pariuncfQ»  aod  iasinpmt  ex  aiQtte  vi« 
producit  a  mortuis  yiyos»  Ex  Uis  .«- 
Dtis  efficttiMr,  post  bfnc  vitam  aliun  fipre 
,  :quA  boni^  melius,-  mslts  pqus  fatorom 

Dcinde,  Animom  fuisse  nntequam  in  Cor|»is  Arf;  iv« 
X,  magif  etiam  apparebic,  si  ad  origincm  ao« 
m  nQstnnim  attenderinHis»  tfam  quod  A- 
vocamus,  nihil  aliod  iiett  quam  recordarf; 
le,  qui  rectA  ratione  deiebus  incognitis  iH^ 
^antur^  ita  respondent ,  ut  perspicuum  sic  se 
I  caQim  aotiones  jam  aitea  Aoimo  involuNis 

O  0  4  to- 


.i 


5S4  0  I  S  JP  U  T  A  T.l  Q 

ifrcc  V,  leniilsde.    Qdod  factk  pttebit ,  gi  tninnd 

«las  ,  qaid  fiat  iMorditioBe  et  joificib.  raro 

•que  nimirain  qootidie  ezperiniur,'  nos  ib  u 

dterias  rd  cogitadoBeni  deferri«    Vdod  j 

Tidet  Cebetem  ,  is .  qnoqne  in  .Siromitt  co| 

.aein  incidat  ;'6t"St  qttem  videmus  bomioei 

•km  Cebeti ,  eam  cpgitando  comparaiBi»  c\ 

.bete^  et  judicamua  ttdte,  quam  ptoftvd 

dat  ad  efus  similitudiaem ,  vel  ab  el  dekit* 

que  hoc  >in  iis  tantum  fit  rebua  ,  quas  C 

aensu  percipimus :  sed  in  iis  etiam  ,  qute  i 

tdligibiles  (  u  r«  abstractae )  et  a  corpore 

ffl  remotae.  Nara,  ut  hoc  utar,  si  lem  pi 

videmus ,  unde  oritur  illa  cogttatio  ^  rem  i 

^$hramf    Non  aliund^  profecfo  nisi  liinc 

riilam  rem  tacite  cum  ipsft  pulchritudiois  idi 

paramus ,  et  judicamus  quam  prope  illa  res 

jus  ideae  exemplnm  accedat.  lu «  si  qapd 

-  judicamus  esse  pium  vel  impium ,  hoc  ftcti 

iu  Corporis  peiteptum  referimus  ad  ideas 

lales  pietatis  vei  impietatis,   lam  vero  oodi 

.  mus  ideas  universaies?  Non  quidejoi,  ati 

li  volunt ,  sensibus  Corporis.    Nam  his  < 

haurimus  ideas  terum  singularium ,  quas : 

.  rerum  univeraaliupi  exigimus  et  dijudicam 

vero,  nisi  prius  habeamus  ideas  univm 

intelhgere  quidem  possimus  ideas  singultP 

cnim  haberemus  ad  quod ,  tamquam  ad  exe 

eas  r^ferre.mus,  etex  quo  eas  agnoscereioi 

dC  f^iPVt  PW  ^  mm  COFporis  pna 


• ».  4 


DE  IMMORTALITATE:  ANIMT.      gBg 

hB  reram  in  Anioium  inferri ;  sed  in  eo  jam  an*  seet- 1^ 
faisse:  igitur  AnimMm  prius  viguiss^  acvizis- 
quam  Corpus  nascerecur.'* 

^  Sod  quandoquidem  plerisque  alte  hic  scrupi^  Aig.  v« 
linfixus i»t,  ut  putent  Animum  morte.Corpcv 
.dissolvi»  et  sub  discessum  ex  Corpore  eva^* 
*re  ac  veluti  vento  dispergi ,  vide&dum  est  quid 
illud  dissvM ,  et  in  quam  naturam  cad^re  poa- 
(p.  384  «-  387  ).  Atqui  dhsoM  nil  aliud  esc» 
im  partibus  suis  ita  privari ,  ut  bae  discedant  a 
invicenif  V-  ut  iiiud  tocum,  quod  his  p^rtibus 
isubat,  non  amplius  sit.  Igitur  dissolvi  nil  \ 
Kest)  nisi  quod  ex  partibus  constat«  Ponoanini* 
venamus,  rerum  omQium  4uo  esse  genera: 
rum  alterum  ez  panibus  est  coippMitum ,  coa* 
po  mutgtionum  turbine  agitatuf:,  nec  umquaoi 
lem  sutu  manet;  alterum  sijoeliu^^.quodnuUfS 
istat  partibus ,  qeque  prqpter^  tantis  muutia* 
lus  subjectum  est,  sed  suam  atatam  obtineu 
»mpositum  contreptatur  Corporia  sensibus:  sini* 
s  sub  nuUum  cadit  Corporis  Sjensam  9  sed  soli 
imi  cogitatione  intelligitur,  lam  Animus  ipsli: 
ia  ad  simpticium  reram  genua  pertineat,  non 
qaod  dubitea)us,  Animus  •  eniai  jnuUo  Corp^* 
sensu  concrecunur ,  sed  (lui  ipse  a^tione  et  cq« 
itione  sibi  inpotescit;  ^miis»  quantumvis 
rpus  coatiaao  mutetur ,  ipse  idem  ounet ;  Aai« 
8,  quamyis  Corpua  mutiletujr  et  sensibus  eo* 
aque  instrumentis  corporeis  privetur,  ipse  V(« 

n  (ogitiUKU  vim  ao9  ^mir^   Anlmaii  aotiti^m 

Qo  ^  •iob 


586  DISPUTATIO 

^^  V.  simplicis  et  imoiiiubilis  natiirte  coDseqoitnr:  C» 
pu$  non  nisi  fluxatom  ei  mutibiliua  reram  8(X» 
nes  haurit.   Animuspnram  ifaiceramqiie  feritm 

'^'         tom  maxime  as&equitur^  qoum  se  unxiiiKiBie 

collegerit  ec  a  Corpore  avocaverit;  acfaeiamsii 

similem  naturam  concedit,  ac  pascitiircmlTai* 

-tttis  contemplatiooe»    Animns.  impoiry  Coq» 

*obedit :  hoc  servi ,  ille  domini ,  partei  teoet;  u 

^inc  etjam  intelligi  possit,  quae  sitdiiimorlioBi- 

-nis  pars  ,  Aoimusne  an  Corpua.    Atqui  cQOinnir 

'fum  rerura  contraria  sunt  attrii>uta;  itaqoecooii* 

quitur,  Aninmm  esse  indissolubilem ,  d  fttki 

Corpvs  dissolubile  est.    Ergo ,  ut  post  mitti 

jMirtes  Corporis  dissolvu^ur,  ita  Aninms  sabftt 

atque  in  purum*'et  invisibilem  locum  al)it,sl4' 

pientem  Deum-t  ad  quem  it«  quisqoe  certiosd' 

tiusqae  perventec «  ut  se  in  hle  vitl  maxine  fi* 

'  rnm  ca8tumque'servtverit  a  Corporis  voIopcttMi 

*Qui  vero  in  -htc  vftA  Corpori  servienint  qosfc 

'  contas^ione  affeetl  aunt ,  hi  post  mortem  ilii  V^ 

-  rqnt  Corpora  in  quibus  denuo  nascantor.'' 

Sri,  VI;     99  Quod  si  vero  quis  hanc  opinioaeD  tom  vi- 

lit  9  Jffimum  M4  barmBfiiam ,  et  cogitiDii  vis 

esse  Corporis  qualitatem  9  quae  oriarar  ei  jisv 

"temperamento  humoris  et  siceitatis,  caloriictfr 

'goris;  huic r ita  •  oMurritur  (p.  390--'S9i-)9 '^ 

'  catendatur ,  tali  temperamento  aanitatem  qi»k> 

'  'Gorporis  elBct  y  cogitatio  autem  quomodo  ka^ 

*  eiiiciatur ,  intelllgi  non  posse.  Repngnare  qoo^ 

commnni  experieotiaei  eogltationea  coniiicaeA 


t 


f 


DE  If^ORTALITATE  AWMI.      5*7 


teiopertiBento  ct  hannonil;  quippe  in  plurimo*  ^tu  Va 
hoiDinuin  cogit4tione  pocius  discrepanuaqi  ^^   ^ 
tn  harmoniam  inessc" 

Desique  anioiadvertend^oi  e^t^.  Animi  eandenpi  Afy,  vit 

nttucw  ac  ^erum  inteliigibilium^  t4  est^ldear 

atque  Essentiarura  (p,  394  — 396).    Naoi^ 

£8.  qu^fim  sic  pulqhraf  i;equiri(iir  pulchritu« 

s  praesentia ;.  ut  calida  ait  res.  requiri^ur  (;ala« 

>raesenti^:  ut  animata  sit  res  et  vivat,  requi- 

*  Animi  pracsentia:  atque  ita  in.omnibus  ^Ujp 

s  esu    lam  vero  res  9  verbi  caussil  9  calida  po* 

frigida  fieri ;  ipse  calor  numquam  potcst  frigus 

»     Res  pulcbra  potest  turpis  fieris  ipsa  puU 

tudo  numquam  potest  fii^ri  turpitudo.    Naqi 

^rveniente  fiigore ,  calor  abit »  nfic  ipse  iq  fri« 

mutatur;  superveniente  turpiUK^ne»  pulchrivi 

I  abit^  nec  ip$a  in  turpiiudinem.mutatur,    Itjfi 

^rvenieqte  morte,  Animi^  abit,  oec  ipse  ip 

teai  mut^tur;  nam  Anim^  praeseptiA  CcrpiJLs 

nimatum  et  vivum ;  et  est  Animi  natura  e94^ 

le  Uearum  Ksstemijarumque.»  quae  semper  sub« 

mt,  nec  umc^uam  a  suft  vi  secedunt*    Er^o 

oius  estlmmortalis/' 

iaep  est  argumcntorum  in  Phaedone  ^pUcito-  Argmoeti- 
I  summa ,  brevi  et  perspicuo »  quqad  ejus  Bcf  1  dicatioi 
iit,  conip^odio  designat^    Sed  de.  singjiiUs  4f^ 
:ps  verbo  monendum  est, 
rimum  n^titur  Pfpvideatil  jDivinft  et  reprche^^ 
le  Corporis.   ^  Aoimus  inCorpore  noa  potc^t 
^m  Vfri^l^a  «  Virtatcflf,,^^Arqui.rcsJif 


58S  DI  S  PU  T  A  TIO 

^tcC  V»  mw^e  gubernantar  a  Divinfl  Providentii ,  qnte  it 
''^  primis  cnram  ac  tntelam  eorum  gerit ,  qui  in  hk 
vitft  Veritati  ac  Virtuti  atuduernnt.  Qai  quidoa 
fcaec  bona  poat  Corporia  mortem  consequentur,** 
Habet  omnino  Argumenutio  magnim  fcrisimiiita- 
dinem. 

Secundi  Argnment^  baec  est  vis  9  nt  ex  compa- 
ratione  omnium',  quae  in  naturftfluntyOttendatur, 
mortem  non  esse  transitum  in  nihflum ,  se&  tnns- 
hum  in  alium  sutnm.  Hujus  rattonis  efBcachm 
egregie  perspexit  atque  explicuit  Mendelsotanus, 
degantissimus  philosopbus ,  in  libello  de  buDor* 
talitate,  Phaedonls  nomine  appellato.  NamqQom 
omnis  in  rerum  naturd  mutatio  fiat  paulatio  et 
'successione  graduum;  mutatio  quidem  ea,  qae 
fit  ex  vitft  in  mortem,  id  est,  ex  rc  in  mhibim^ 
non  fit  successione  graduum :  et  quantumvis  rea 
minuas  ,  semper  eodem  intervalio  a  nibilo  & 
atabit.  Igitur  Animus  naturae  viribus  cxstiogDi 
nequit. 

Tertium  superstructum  est  dnobns  fiindaiDeDOSy 
certo  et  incerto.  Certum  est  et  a  Philosopbii  can 
Veteribus  tum  Recentioribus  probatum,  innatHTi 
nil  novum  oriri  nec  tnterire  quidquam:  interituia 
et  ortum  non  fieri  ex  nihilo  et  in  nifailmD,  sol 
compositione  ac  dissolutione  partium.  Incerton 
est ,  Animos  omnes  jam  antea  fuisse  quam  io  Cor« 
pora  venirenty  liec  vel  ab'  ipso  Deo  crrari  oovof 
Animos  9  nec  existere  quidam  composirione  miK- 

rlaet    Sed  Animos,  si  quidem  a  Deo  creentur  cos* 

■ '.  « 

tH 


iZ.,.    ti 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      589 

nuo,  non  interire  cum  Corporibns  ,  consequitur  sect.  V». 
im  ex  reliquft  Platonis  doctrinft,  tum  ex  dl  ejus 
|rte^  qute  est  de  Proiridentid.    Igitur,  ut  boc 
indaipentum  ex  incerto  certum  fiat  9  demonstran- 
um  est ,  Animi  vim  cogitandi  non  posse  oriri  ek 
ompositione  partium  materiae.    Quod  sexto  Ax^ 
nmento  conficere  studet  Plato. 
Quartum  eovalet,  ut  ostendatur,  Animosjam 
itequam  in  Corpora  venirent,  notiones  rerum 
uiversales  habuisse  :  quod  quidem  ejusmodi  est, 
t  vebementer  dubitem  an  recentiores  idearum  in« 
atarum  patroni  acutius  quid  et  subtilius  ad  hanc 
lussam  obtinendam  excogiuverint.    Nam.  de  fon* 
\  et  initio  notionum  duae  sunt  eaeque  contrariae 
bilosophorum  sententiae:  altera  Aristoteliset  Loc« 
i ,  qui  statuunt  cognitionis  initium  positum  esse 
i  sensibus  Corporis ,  per  quos  primum  notiones 
rum  extemarum  inferri  in  Animum  nudum  et  va» 
lum  ab  omni  notione :  altera  est  Platonis  9  qui  tue- 
trfuissejam  notiones  in  Animo  antequam  in  Cor- 
ss  veniret :  quippe  qui  non  possit  suscipere  et  vel« 
j  agBoscere  imagines  rerum  extemarum  sensibus 
^latarum ,  nisi  alias  prius  habeat  notiones  »  ad  quas 
as  imagines  extrinsecus  oblatas  referat  atque  exi* 
U  Haec  est  Platonici  argumenti  vis ,  quam  yul- 
I  non  satis   perceperunt  interpretes.    Platonis 
Btentiam  secutus  est  Leibnitius,  eamque  sub  no- 
ine  doctrinae  de  Ideis  innatis  celebravit.  Sed  Pbih 
quidem  •cooficere  hinc  voluit,  Animum  antea  ia 
lis  Corporibus  fuisse*    Leibnitio  hoc  unum  sa« 

ds 


9P 


DISPUTATIO 


(tM.  V.  tis  fuit  i  Aniflmte  notiDnea  habuiiBe  aBteqoal  H 

^*^     Cdrpos  veniret. 

.  Quinti  argumenti  cfEcacia  i^petenda  cst  a  n» 
^r^ft  Platonis  distribotione  ,  quft  oiDoeni  leriHl 
sobstanttam  in  duo  contraria  geneia  dhridit^  Sid» 
fltx  et  Composiwfft  t  quonim  ,  hoe  dissolvitiir  et 
continuo  mutatur^  illud  dissolvi  mqmt  et  ^ 
kemper  constat.  Hujus  divisionis  nritateo  o^ 
gsnt  quidem  Stoici ,  Epicurei ,  et  ez  reccmioribds 
qui  Tocantur  Matcrialistai.  Sed ,  si  hoc  cm* 
cedatnr  Phttoni  ^  Tfollai  erlt  ratio  qnare  non  cooo^ 
thtur  illud  <|uod  Inde  seqoitur^  Anunnai  cs90 1^ 
siiirpliceiii  nec  morte  Corporis  dlssolvi.  HoJ 
entm  Phto  diligenti  comparatiooe  Anini  vA 
Corpore  conficrt,  Revocat  deniqoe  hoc  hr^  ^ 
mentuni  ad  Dhrfnam  ProvidentisHn  ^  ot  doceatA# 
mos  ad  VerhaJenr  ae  Virtutem  factos  esse  a  Dedil 
igicur,  ut  quisque  in  hHc  vitd  Diiniuie  buie  M 
paruerit,  ita  ctii|usque  fntiirum  statom  fore.  Ntf 
qui  Veritati  ac  Virtuti  sruduissent^  eos  adDeai 
"pervcnturos  aoctorem  Veritaitis  et  Virtutis:  ^ 
vero  Corporis  voloptatibus  serviisscnt/  cos  ds" 
nu6  Corpus  qnaerere  in  eoque  naaicftf 

SextOm  ArgumeOtom  pertinet  ad  confotaiidafl 
eorum  opitfionefa,  qui  Animum  in  quldam  G^ 
poris  aiFectione'^  et  humoris  calorisqoe^  siccialdl 
ac  frigoris,  tetnperamcnro  posueront;  vdutiM' 
menides ,  2^ena,  ec  alii.  In  boc  Argoroento  »!■ 
est  vis,  quam  uberias  expIicQemnt  posteiiofeff 
*qni  Platonts  v6stfgia  ptrsecuri  sont^  atqoe  ^ 


\ 


[ti  nobis  demeMtfatioh^m  pepeiheratit  ^  qtkk  t^»  utt,  t*- 
ir,  Cogitandi  ylfM  mH  pbise  indiit  0$rp&ri^ 
ppe  cufus  omnes  actiones  passt&riesjue  contt*^ 
\fttuf  partiunt  mtttatione  ac  meiui 
(eptimum  Argnmemum  equidem  i^obare  riotf 
.sum,  tc  teH>6  notaridum' est.  Hoc  eo  debel! 
STft:  M  BMeJntia^  i^rum  esse  constahtes  et  \m^ 
tabifes:  atqtri,  Antmi  Essentiam  positam  essd 
rogitatione;  ergo  fieri  noh  posse,  ut  Animuf 
qnam  cogicatianem  amittat.  Itd^e  effici  ^  Ani«^ 
m  esse  Immortalem.^  HatC|  ihqtiam',  argni 
Qti  conclusio  mihi  non  probattin     Nam,  d< 

dicam  de  aliis  parttbus  qUae  ^reprehendi  poU 
:\  Plato  confiihdit  gbnus  ttt\xxst  existentiam 
B  genefe  iemm  possiMiuf^,  ^tenim,  ut  res^ 
M^  ittoyetar»  non  potest  imellfgi  nisi  ita,  ut 
iam  stiiim  mutet:  nulla  t#men  hlnc  necessius 
Iteqnitur,  nt  res  illa  semper  moveatur,  aut 
ipie^  eiustat.  Itaque  concedo»  Anlmum  noii 
itt  tateHigl»  nisi  ita,  ut  vhrat:  neque  tameit 
>pterea  concedo  ^  hinc  necessario  consequi «  itt 
ittti^  sempe^  vivat  ant  semper  existat.  SeS 
tfhihi  Plito  in  hane  opinionem  suis  ipse  initiis 
tectRus  VSenit  Nam  i  quum  statueret ,  Ideas 
(tere  et  aetemas  esse^  quumque  Anlmos  ad 
k^m  hatumm  retulisset;  consequens  erat,  ut 
itieret  ^  AniUoS  hon  mag^s  vhi  po^  jirivari  ( 
kn,  v.c  trfahgulum    tribns   lateribu^  priva« 

tt  cameh  trianguTum  manefe. 
ridlmos  de  PhilosQiphitft  hujuslocl  patie^  qA 

do« 


1 


'RTHH  Kepublicil.     Ne  vero  inilii    qui 

Dem  ha.<s  narracioaes  non  ut  fal 
les,  retulisse;  quippeipauai  tr 
ct  Rcp.  X.  p.  si8.  F.  has  lun 
naodi  introitu  ,  quo  dicat,  se 
verum  referre.  Naoi  primo  < 
serio,  sed  ex  SocniticJl  ironit 
quivis  unus  non  alicDUS  a  Pl 
intelligit.  Deinde  in  el  narrai 
apud  Siiperos  et  Inferos»  qui 
doDis  ,  Socrates  disene  proi 
y,  Statum  vero  Atdmtpost  mot 
Vtrdkabere^  quo  ego  aarravi, 
re  ieruu  mentir  virum  :  eum  m 
timilem  deber4  esse^  quandoqu 
Jmmortales  sum,  hoc  deeet  ei 
fersuasioai  fidtre***  Quare  vi 
fais  fabulis  iasit,  qued  ipse  Pl 
jit,  et  cum  eju»  Pbilosophicft  si 
.   Ez  Goi^ifl  igitur  haec  sud 


DE  IMMORTALITATB  ANlMr.      s^J 

mt.     Nam  Animae  peccatis  ac  sceleribus  in  '^*  ▼• 
fitiL  conliAiflsis  ulcefa  et  vibicei»  conirahunt. 
;e8  ,   peripect&   ulderum    ratione ,  judicant, 
n  sint  sanabiles  Animae  ^  nec  kie.    Sanabiles  < 

^runtur  ac  purgantur  multis  doloribus.    Insa* 
les  puniuntur   in    aetemum  veheroentissimis 
iatibus^  quibus  ipsae  i)ullaiki  utilitatem  per-> 
unt,  sed   allis   in   exettiplum   proponuntur/* 
K  Phaedone :    ^  Unaquaeque  Anima  suum  ha<^ 
iuctorem  Genium :  hic  eam  ex  Corpore  disCe« 
em  ducit  ad  Inferos ;  prudentem  quidem  vo« 
ariam ,  stultaib  et  Corpori  deditam  vero  invi^ 
A-Geniis  in  certum  locum  conductae,  ibl 
cantur.      Qui    mediocriter  se  in   vitft  gesse*^ 
:,  malefaciorum  poenas    ita  dant ,   ut   simul 
rentur   ac  sanitati  restituantur ,  benefactorum 
nn  praemia  accipiunt*    Qui  majora  sed  sana^ 
i  tamen   peccata  commiserint,  veluti  homici* 
et  parentum  violatores^  grivioribus  suppli* 
vexantur:   a    quibus  non   antea    liberantur^ 
im  iis,  quos  injurift  affecerint^  satisfecerint  kt 
soaserint.    Qui  vero    insanabilia  peccaveriht^ 
Itis  et  injustis  caedibus  patrandis^  hi  in  Tar« 
im  conjiciuntur  ^  ex  quo  numquam  liberantur. 
lique    ii  t  qui   sancte    vixerunt  ^  veniunt   in 
ilestem    regionem  t  et   in  primis  ii  ^  qui  vere 
ilosophati  sunt,  semper  ibi  habitant,  nec  um« 
im  in  Corpora  redeunti    Ceterum  haec  beato^ 
D  habitatio  est  quidem  in  ipsi  hac  terrft ,  sed  id 
>Iimi  ac  coelesti  loco.    Nam  quod  nobi»  aqut 
rol.  U.  Pp  «st. 


i 


594 


D  I  S  P  U  T  A  T  I  O 


ftectf  V.  est,  hT>c  ipsU  ett  ttSr:  qiiod  vero.Bobis  aSrestf 
^^^^     hoc  ipsis  est  aaher:  ibi  omnia  sunt  parion,di- 
lucidiora  »    ac   subtiliort :   acutioribua  lottiboi 
sunt  praediti,  majore  imeUigentift  vakoty  ct  pio- 
piore  Deorum  consuetudine  fruuntur.    Nos  Terof 
tamquam  pisces  in  profundo  mari,  itainiBfiBo 
aSre  degimust  paud  caput  eSerunt  iB  piiiiDic& 
aetherem  ;  omnia    apud"  i\os    crassa  ic  terreis^ 
sunt,  hebetes  sensus,  tarda  intelligeDtkt  nit  ve* 
re  sincereque  bonum/* 
.  Ex  Rcp.  X.   n  Duo  sunt  in  terrl ,  iisqiie  e  re« 
gione  opposUi   duo   in  coelo,  biatua»  pcrfWMi 
Animae  adscenduqt  ac  descendunt.    In  honoi  n^ 
dio  sedent  ludices,  qui    de  Animabus  judicaBtf 
iisque  signa  addunt  bene  vel  male  £ictorao:  pin 
ad  dexteram  sursum ,  impias  ad  sinistram  deorsoa 
•    ablegant.     Circuitus  Animarum   fit  miUe  iBoiss 
quae  mala  commiserunt,  centenis  quibusqueifi* 
sis  puniuntur;  ut  malefacta  ^ecies  luant,  si  i& 
i^lios  cacde  injustiti&que  saevierint:  eadcm  ntio6e 
boni  bcnefactorum  praemia  decies  accipiuDt«  Sed 
sunt    insanabilcs   quoque  malefici,  quoniiD  poe^ 
oa  mille  annorum  circuitu  non   absolntor,  scd 
deinceps   instauratur,  veluti  sacrilegi ,  tyrannif  |, 
et  sjmiks.    Ceterum  5  expletis  iqiUe  afiais,  Abi* 
mae  ducuntur  a^.sortitioncm  novarum  vitanio: 
nbi  maxime  opus  est  prudenti  consiliOf  ne  specie 
deceptae  pcjorcm  vitam  meliori  anteponaot:  pkrtft 
que  tamen  studia  prioris  vitae  scquuntur  in  tle» 
^tione  novae  vitae.    Posteaquam  vitas  ekgeruati 


ucuntur  a  sno  qiiaeque   Gciiio  in  CdrpQra  9  secc  ^i 
is  permeatit  Lethes  campufn  ac  fluvium^  ex    ^ 
I  ut  magis  minuSve  biberunt^  itarerum  ante 
irutn  memoriain  amutunt.     Ni^  yero  tantum 
sinum  vitas  sibi  eligum  ^fiinae,  sed  brutoruqi 
qut*  Genius  autem  suus  cuique  permanet,  ct^ 
I  et  effector  earum  rerum,  ^uae  in  novfl  yiitA 
uituta  sunt." 
xPfiaedro:  Si  Ahima  ^imilis  bt  nati|rae4l|f 

quae  constac  aurigft  et  diiobiis  equis,  melidr* 
c  pejore.  (Hae  sunt  tres  ejiis  partes;  aurir 
rJ  Xoyutiv^  pars  rdthnaUs:  tqvA^.pars  ir4 
^natis^  Tii^op*  melioi^r^  iufdg  *  P^jor,  irif 
I. )  Quaelibet  Anima  peniiiet  ad  choram  ad 
lam  linius  ex  undecim  Diis ,  qui  in  coelo  verf 
ur.  Nam  Vesta  domi  manet.  Animae,  quae' 
Djusque  Dei  cboro  snnt,  non  possunt  dmne^ 
tn  suum  aequali  modo  sequi»  Quae  quidem 
1  potest ,  extulit  caput  Supra  coeii  vefticem  ^ 
^tispexit  ibi  sinceram  aetemimqiie  veritatem  4 
e  incolumis  manet  usque  ad  secundum  Deo^ 

drcuitum)  ih  quo,  si  iterum  betie  Deuni 
a  secuta  fuerit^  et  si  idem  sequeiitibus  circui^ 
i  semper   fecerit,  semper  incolumis  manet^ 

ijti  doiniciito  illo  sincerae  aetertuieque  veritatis 
untur  abe  et  corroboranttir.  Sed  Animae^ 
Biti  equi  anrigam  turbarnnt ,  in  terram  dela« 
ur  fluentibns  fractisqtie  alis,  et  In  Cdrponf 
diutitiir,  noti  quidem  brutorum  primo,  sed' 
iinifi  j  ceteram  in  varia  ingredlunttir  Corp^ora^ 


t 


S^  DISPUTATIO 

V.  pro  Vario'  gradu  modoqtfe  sapientiae  qai  pr 
*  8unt  Optima  et  qute  plorimum  viderit  in  si 
aeternaeque  ▼eritatis  donricilio,  venit  in  C 
Philosophi  t  qnae  minus  vidit,  in  Corpos  iofi 
generis  venit.  In  eundem  statum  ^  in  qoo  j 
-fuenint^  non  tedeunt  ante  expletuoi  decem 
^nnorum  tempua ;  nam  hoc  intervallo  ndeo 
alae«  Eae  solae ,  quae  vere  philosopbtae  fi 
tribus  deineeps  generationibus  ,  trium  milk  a 
fum  spatio  alas  reeipiunt^  et  in  primum  si 
tbeunt.  Reliquae  Animaey  finitft  primivitJ 
dicantur ;  et  partim  poenas  datune  mitt 
5ub  terram ,  partim  praemia  accepturae  toQi 
In  coelestem  locum*  Miile  annis  praeterls 
utraeque  rcdeunt  ad  electionem  seenodae  v 
^uam  sibi  quaeque  Ubero  judicio  eligit.  Ub 
nt  humana  saepius  Anima  in  bruti  Corpos  i 
diatur,  et  ex  bruto  in  humanum  Corpusit 
quae  ab  initio  fuit  humana." 

Haec  fere  sunt ,  quae  ex  his  &bulis  ad  piri 

phicam  sententiaiii  revocari  possint,  oDissis 

ribus  figmentts  et  nominibus  poeticis,  fdnd 

Bdis  ,  Rhadamanti,  Stygis,  Acheronns,et  s 

libus«    Ceterum^  isi  quis  ea,   quae  ahibBiD 

conferat  cum  iis  ,  quae  Plato  disputat  is  Tw 

P*  5319  is  verisimiliter  hanc  sententiam  Phil 

Sommticeii-  I>ho  de  statu  post  hanc  vitam  tribuat.    „  Aoii 

lemjw  Pif  m  ^jjj^  fuermit^  ita  postea  futuras,   Post  00 

Corporisy  judicium  earum  fieri  apud  Inferos, 

nas  et  praemia  constitu!..    Poenas  propric  in  a 

cinae  locum  iis  adbiberiy  exceptis  iDsanabilit 


( 


DE  IMMORTAUTATB  mjML      597 . 

le  sempei'  in.TArtaro  maneat.iD.exempIuiD,  quo  stm.  v, 
le  t^aceieribus  abiterreantur.    Quae  Ammae  in 
5  ▼itft  Philosophiam  vere  trtctarunt ,  seque  ia : 
itatis  contemplatione  exercuerunt ,  et  a  corpo^ 

• 

ram  votaptatum  contagione  puras  castasqueser*^ 
rerunt,  h^e  jgitur  m^nent^apud  Oeos,  nec  in 
rpora  redeunt.    Quae  vero  magis  afTectae  fue« 
it  peocatis  et  voluptatum  comagione,  hae  pur* 
itur  primum  et  poengs  dant;  praemia  tamen  quoi«. 
e  accipiunt ,  si  quid  bene  fecerint  in  hftc  vitft  i 
t  post  longum  annorum  circuitum  ad  nova  Corti 
n  redeunt,  ita  m  optio  cuique  detur  quodnaoi 
mt  genus  eligere  velit.    Hanc  vitam  prouti  yel  . 
01  .virtute  vel  cum  vitiis  degerit »  ita  denuo  post 
«ppris  mortem  ei  fiet.    In  primum  et  antiquuoi; 
icitatis  statum  nulla  redit  Anima,  nisi  quae  peT; 
itosophiim  se  ab  ompi  reriim  corporearum  qon* 
io(ie  purgayeri^.'' 

De  numero:  annorum ,  quo  circuitus  Animarum 
Bolvatur,  Plato  sibi  non  constat;  nam  aliis  mil^ 
»  aliis  trig  millia»  aliis  decem  millia  tribuit;.  uc 
ik  fppareat ,  ^um  de  numero  qil  certi  constituisf 
Rationes  autem  quibus  M^empsychosin  coqf. 
Eaavit ,  intelliguntur  cum  ex  tot&  doctrin&  et  sy# 
nste  Platonis ,  ti|m  €%.  peculiaribus  locis,  Ne«  . 
c  enim  itg  nude  et  sioipliciter  pofuit  illam  sen^ 
itiam»  prouti  Pythagorici:  s^  ^us  caussas  e3( 
ift  naturA  Animi  qxplicare  s'tudu|t,  nNam  Ani\ 
i  9  prioris  vitae  consuetudine  ad  vc^uptatuip  Qa% 
ditatem  adBtricta,  sponte  quyerit  qu99Q4>  Cpf^ 


5$«-  DISOPUTATIO 


tc 
Ci 

0! 

Bi 


fcct.  V.  p^t  9  qiiod  naxitne  tccoiiiiiiodatiim  i!t  tAtmf^ 
^^  dhtte$  iHas  explendas:  fallttur  etiaiB  igsonril 
honXf  ut,  in  electiont  noirae  vtnfe,  nie)iori|M> 
ju8  anteponats'^  Atqne  ita  Platonii  soutttte 
ffosteriores  acceperunt  :  ut  mbnoit  Vfjml^ 
phius  ad  Plutarchi  Ubrutn  d^  Seri^  )}(«•  ViDdi 
p.  113.  • 

Ergo  vidimos  Platonem  egregie  QffiraQi  am 
dr  doctrinft  Imnionalitatis ,  eainqoe  DOQtiBm: 
doquent]&  ad  plurimonitn  assedsum  cddffttiei' 
aed  argumentis  queque  confirmasse:  qBonmi^ll^ 
^mentorum  9  nonniilla  suntvalde  probabilit«  oo»?  Ir 
ijulla  obacuriora^  sed  quae  tamen  quaii  leaktai 
contineant ,  quibus  cxcolendis  posteriores  Vtil^  Y 
sophi  huic  doctrinae  majorem  firmitatem  idjinittr 
runt,  Ceterum  qdalis  esset  ille  post  innc  viM 
mtus,  ab  ei  quidetn  parte  pr6bahiliter  sigmfici" 
yit,  ut  intelligatur,  bonis  bene,  malis  mile,  ff* 
turum  esse:  fdicftatem  consistere  in  Veriuted 
Virtkite,  in  eariim  contrario  pbsitam  essciof<^* 
citatem  :  quae  -vero  peculiariter  praeterei  de  boc 
statu  prodidit,  bt  quamquam  ad  verisioffitDdi- 
liem  ad Jocere  stiiduit «  valde  tamen  et  iaceru  sunt 

m 

et  obscura. 
^4ei9l^  Sequitur,  ut  de  Platonis  successoriboi  diein* 
fgitiir  ex  ejus  discipuiis  duo  praecipni  doctoref 
exstiteront.  Alter  Speusippus  ^  qoem  lieredefl 
doctrinae  in  Academi^  reliquit.  iMter  AriltotckSi 
qui  a  magistro  di^senticns  novam  ipse  schoM' 
jn  Lycep  con&tituit.   Sed  Acad^mi^^  dof cores  M 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      5^ 

ies  m  eftdeiii  ^ntentift  permaiiserQnt ,  unde  '^«  secc  v. . 

numerantar  ac  nominantur  Aeademiae.     Prt-  ^^^^^ 
futt  a'Sped9ippo  ad  Crantorem,  qui  in  PIato« 

doctriitA  flomenint,  eamqae  tenuerunt.  St^ 
da  exMltic  auctore  Arcesiltl;  tercia ,  atict^fe 
tiibade)  KlUi  omnino  nil  staftuerunt ,  sed  co4!tra 
Qiii  dispdtartint^  omnisque  cognitionis  funda* 
iti  dubite  bbebctarunt.  Carsaidem  audiMc 
tooiacbtist  ClitbmaChum  Phitd^  Ciceronis  Ma* 
te¥t  ^uitbMt^m  ex  illd  dubitatibne  remi^t^, 
^iM4^^<'  'B^ti^uam  Platonili  rationem  aece^* 
;  tktode  quarta  numeratu¥  aV^io  Academia.  De« 
|ue  fuit  Ahtiothus,  qui  muttis  partibuis  Scoicoii 
Etrtfcs  ftf^i  unde  quit^e  Atadebiae  auctor  perhi*  ^ 
nir.  Sed  horurn  omnium  scripta  tiuum  perierint'; 
Mter  liotablmas  ^  quod  fuerit  de  Animorutn  l!U« 
irtalitate^  plafcitum  Priraae  AcadeiMae*  Nam  de 
r  unft  ex  quibiradam  alioraol  Aetttionibus  cetiji* 
t  Ucet.  • 

i!  ■».  -tal.,1  j         . 

SHtu^i^pirs  in  Platonis  doctrfni  permitisit,  sp«niip4 
HcHpstt  quoque  de  AnitnA;  ut  eiit  apud  Dioge^  p"** 
B  La:ertilim  IV,  i.  et  4« 
Flunc  dofctrinae  laude  superavit  siKcessor  x  e^  xenocra- 

tcs 

CRATBS9  qui  Platonis  sententiato  scriptis  tU 
travit  multis,  in  quibus  fuit  uniim  Je  /Inimd^ 
ircfert  Diogettes  Laert.  IV.  i  j,  Fuit  quoqnt  IJw 
e}us  ^MorU;  ut  est  apud  euAdem  IV.  la, 
nc  Marsilius  Ficinus,  et  post  eum  alii,  euri« 
i  tS9^  Vefiaenint  atque  jtxhcAtM ,  qut  hdilie» 

'  Pp  4  4»^ 


i 


6oo  DlSPUTATia 

se^  y.  que  sub  Aeschinis  nomine  fertur.  Perpemi.  M 
aocrt-  potius  Sophistse  stilum  redolet,  nec  cofflXcNi 
cratis  sententit  sttis  convenit.  Hic  quidcB,  1f 
.  thagoreorum  more ,  jlnimam  dixii  esie  mmim% 
^i  se  ipse  moveai:  esmque  ab  omni  figni  ercor* 
poreA  concretione  remotam  esse  statndMt:  tt  i» 
fert  Cicero  Tmsc.  L  io.  ubi  plura  dedic  Io.Dtp 
visius :  cum  quo  Gon|ungendus  est  PlDnrctos  de 
Animi  Procreatione  aecundum  Piatoacn  i&  T>' 
maeo,  T.  II.  p.  loia.  D«  De  naturtDtfMn 
et  Animalium  quoque  Pythagoreos  secotBi  otf 
.ut  constat  ox  Ciemente  Alex*  Strom.V.  ^9^ 
C.  cui  addatur  Bruckerus  T.  I.  p,  739. 
Crantor.  Magnam  in  Philosophii  auctorittteo  liM 
CRANTOR,  cum  ob  reliquam  rerum wesm% 
tum  ob  editum  librum  plane  ^gregium  de  Om* 
latione,  qviem  Veteres  frequcnter  etlaudanBi* 
imitati  sunt,  yeluti  Cicero,  Seneca,  PiottfClMft 
et  alii :  qui  dubitare  nos  non  sinunt,  qoui  pl''^ 
mae  consolandi  rationes  ab  Animorum  lauaoiti* 
litate  repetiue  fuerint,  Sententiam  eg»  i^^\ 
stantifl  Animae ,  quam  ex  sensibili  et  ]ta^^  \ 
parte  constare  voluit,  m  aiite  eum  HiiOj^ 
Plutarchus  !•  cit,  T,  II.  p.  loia,  D.F.  F»f 
mentum  eic  Consolatione  exstat  apud  euiKkB  ^^^ 
tarchum  T.  II.  p.  104.  C  :  quo  hac  ctiifflttP*^ 
te  cum  Platone  consentit ,  ut  AnimoniiB  corr* 
ptionem  ex  corporeorum  seminum  couttgioBC  ^ 
ri  dicat. 

«    Sedf  ut  di^j,  borum  omnium  li^ris  pdAtv^i 

cntt 


\ 


DE  IMMORTALITATB  ANIMI.       6o% 

I  -eonim  ,  tuni  Philonis  sententiam  ex  Ciceron^  sept.  v,, 
lius  intelligemus :  de  quo  infra  peculiariter  di-  .^?*^??* 
4um  erit^  . . 

r 

S    E    C    T.      V  L 

I 

Dc  Jlristotckf 

roximus  Platoni  aetate  atqu&  auetoritate  tnh  sect  vi. 
iSTOTBLEs;  qui  utrum  .Animam  immorta,- ^****'**^* 

an  mortalem  statuerit  9  acerrimae  antiquitU9 
*unt  Philosophorum  dissensiones.    Quod  si  ve* 

esset,  quod  pluribus  locis  dizit  Cicero,  nH 
^r^ntiae  fuisae  inter  Veteres  Academicos  et  Peri-* 
tticos  (Acadero.  L  9*  Offic,  III.  4. ) ;  non  erat 
><1  banc  quaesiionem  moraremur.  Nuiic  Cice« 
s  judicium.valet  tantummodo  de  methodo  et 
>usdam  capitibus  utriusque  sectae.    Neque  nen 

potest  y  Aristotelem  a  Piatone  dissensisse'» 
ft  aliis  muUis  locis,  tum  de  Animae  naturfl» 
iim  de  Imo^ortalitate  quoque  ab  eo  dissenserit^ 

nobis  videndum  est.  Equidem  hac  quaestto* 
ta  defungi  poceram ,  ut  secundum  eos  pronun* 
em,  qui  novissfmi  aetate  ^m  tetigenint,  vcl 
mdum  Cudworthum  ejusque  IntQrpretem  Mo8'« 
itum  Syst.  InteU*  T,  I.  p^SS.,  vel  secun* 
3  eum,  qui  melius  in  hac  re  versatus  est,  Bruc* 
am  Hist.  Crit.  Phil.  T.  I.  p.  824.  Veruin 
Q  in  ejusmodi  Disputatiohe,  quae  ad  Vos  fit» 
:psaimQS  Iit^iqes ,  hoc  a  me  postulari  arbitror^ 

Pp  5  llQtt 


tof^  DISRUTATIO 

oc.  VL-  dem  afiiriDtt,  Ariitoftdeni  diserte  pronimciisie  !• 
^**""^  nUnam  esse  moittlem;  sed  umen  conteDdit,  kie 
eai  reliquis  Philosophi  pUcitis  conseqiii. 
.  Ceterum  hacc  quaestio ,  de  verft  sentcDtil  iio< 
«toielis ,  Ciceronis  quidem  aetate  nondmB  411111 
foisse  videtur.  Hic  enim  ita  iliius  senteotiA  de 
n9tur&  Animae  memont ,  ut  non  dubitcc  ai  ia 
qQnfirmationem  Immortalitatis  assumae.  Tfifc 
L  10,  ti  ^ristotcles  hnge  omnibus  ,  tltiMm 
smpcr  excifio  9  praestam  ei  ingemo  et  iS^ 
Hd^  eum  quatuor  ^o$a  ifla  genera  primifitm 
efset  complexuSf  e  quibuf  omnia  oriren$ur^fi^ 
tfim  quqndam  naturam  censet  esse  e  qu4  sit  $ak 
Cogitare  effim  ef  providere^  ar  discere^eti^ 
ne^  et  invenire  aliqtsid^  et  tam  mulsaalia^m^ 
minisse^  amare^  odisse^  cupere^  timtTt^99l^y 
laUari ;  hau  et  similia  eorum  in  horum  ftetutr 
generum  inesse  nuUo  putat.  Qfiinium  gemts  sd^ 
hibet  yacans  nomine ,  e$  sic  ipsum  Atmtm  effd^ 
lat  9  ivTiXis^iiap  >  srovo  nomine ,  quasi  fuads» 
€»ntinuatatn  motionem  et  perennem^  Porroco» 
dem  libro  Cap^fi^,  binc  copcludit,  eaodoic*^ 
Peorum  et  Animorum  naturam)  ubi  ait:  %^ 
autem  est  quinta  quaedam  natura ,  ab  Ari^ 
inducta  primum ,  haec  et  Deorum  est  tt  Afitf^ 
rum^^  Deindct  Aristoxeni  opinionem  repitkei* 
dens  9  qui  Animum  Ilarmoniam  et  proinde  oon^ 
lcm  volebac  esse ,  haec  addit:  ^^Std  hic  fM^esi 
quamyis  eruditus  sit^  sicut  est^  haec  mep^ 
aonaedut  Jri$t^t<li :  ^anere  ipse  doqe^t^  Co» 


I 


i 


\ 
l 

r. 

l 

I 
r 

V 

V 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      '66^ 

2frti.  Ed.  Ern.  p.  1097.  Ex  hi^  profecto  ap*  Ject.  Vf.  ^ 
!t ,' Ciceronem  jttdicasse,  Aristotelis  sententiam  ""^**^ 
^t  ad  AnimorUm  Immortalitatem  stabilfendami 
«onga  et  fuit  et  etiamnnnc  est  quaestio ,  qiiid 
prie  Afistoteles  significaverlt  voce  ilU  hti^i^ 
s«*  eaque  conjancta  est  cum  reliquft  Viri  do^ 
nft,  ita  quidem,  ut,  si  ca  explahanda  ait,  ma*^ 

pars  tdtius  Aristotelicae  PhilosopWae  explicarl 
eat.  Quod  quum  loHgias  sit  qtiaot  pfo  hujus^ 
putationis  finibus;  fllud  agam,  qiiod^propiutf' 
nostrum  consilium  perrinet,  nt  ostendere  stu^ 
n,  quae  fuerit  sentehtia  Aristotelis  de  vic&  et- 
u  Animae  post  Corporis  mortem* 
rt  priroum  quidcnl,  quum  scripta  Philosdphl' 
d  pauca  ad  nostram  aetatem  venerint^  ex  hia 
ius  quam  aliunde  ipsius  sententiam  indagemus/ 
t  autem  duplex  genus  librorum  Aristotelis^ 
iericum  et.  Exotcricum.  '  Ex  Esotcrico  genere 
c  plefique  omnes  ii,  qui  hodieque  exstant;  cer<» 
iiy  in  quibus  de  Animae  naturft  et  qualitatibus: 
ditom  est.    Exotcricus  fuit  Eudemus,  Dialo* 

de  Animi,  qui  periit.  Et  perierunt  omnes  fe« 
Sxoterici  librt^  magno  literarum  damno;  quod 
erfor  vulgo  invaluisset,  ia  aolis  Esotericis- 
m  Aristotelis  sententiam  consignatam  esse. 
hic  differentift  si  cogitassent  ii,  qui  de  Phi- 
iphi  sententift  in  argtimento  Immortalitatis  dis* 
anint ,  certiorem  dtiiputationis  exitum  inve«' 
lent.  lam  vero  in  Opere  de  Animd^  et  ia 
;  9   qui  supersunt  ^  iibris «  fere '  nuUam   facic 

mea* 


bE  1MM0R.TALITATE  ANIMI.      ^ 
sfte   dictuni  esset  ab  Ariatotele,  tamen  baecs^ct  vi* 

AflStOCtlCf* 

s  sententia  consequatur. 
Tt  omnis  Esoterica  Aristotelis  dootrina  obscu^ 
cradita  est ,  ita  magis  etiam  loci  de  AnimA  ad 
»«  luquejam  antiquitUs  caussam  reprehensio*^ 
praebuit,  ac  si  de  Deo,  Providentift,  et  Ani- 
*«si  Immortalitate^  non  satis  magniBce  sensis^ 
JScd  tamen  acerrimi  etiam  reprehensores  non 
I  lioc  nomineaccusarunt)  quasi  omnino  negas- 
illarum  rcrum  veritatem,  sed  quod  obscuriua 
lcvius  de  iis  pronunciasset,  Itaque  Atticus 
1  Eusebium  Praep.  Evang.  XV.  9^  hoc  qui« 
concedit,  1,  jtristotelem  Nwy  Ifnmortakm 
ydsse-:  sed  addit^  Aaec  Immortalitas  ^  quomo» 
msnti  C^f^  tribui  possit^  quis  etiam  efus  sit 
'  mortem  status ,  omrUno  ab  jtristoteie  non  e%^ 
Moum  esse.^ 

Irgo  Aristoteles,  ut  obscure^  sed  tamen.sta-    sofflat 
:  ^nimum  esse  Immortalem ,   ita  de  conditione  Arbioiea» 
le  futurae  nil  diserte  dixit :  ceterum ,  ut  vide- 
r»    Animo  vitam  quidem  Immortalem  tribuit, 
3  eam  vacuam  a  rerum  singularium  cogitatione, 
lOorifl,  appetitu ,  voluptate,  dolore. 
^Aristoteli  successit  Thbophrastus,    cu-    Theo* 

'  4  .  pllraKQS 

fc.  ex  multis  scriptis  quaedam  servata  sunt,  nec 
feen  ea,  in  quibus  de  Animd  prodiderat,  veluti 
in$  n^  ^hx^i  9  quam  memorat  Diogenes  Laer- 
cs  V.  s6.  Enm  vero  in  loco  de  Animft  non 
fcsensisse  ab  Aristotele,  colligitur  cum  inde, 
f)d  nulla  apud  Antiquos  hujus  dissensionis  men« 
9^(^h  il.  Qq  tiO 


6i»  t^ISPUTATIO 

f eet.  VI.  tio  f aett  est ,  tiNB  qood  nonmdU  etfso 

BcL  produnt,  eum  tDtgistri  sententitiD  lecoto 

Tiieopiin.  eamque  ideo   eiepllCQisse:  vdmi   Hmia 

PiTapbrasi  Aristot*  de  ADimi  L.  in»  p.  91. 

Stobteus  Eelog.  Phys*  L«  I.  p.  loS.  in. 

iMo.        Theophrtsti  successor  fiiit  s  t  r a to,  < 

gistri  doctrintm   multis    partibus  imio?3 

lere  solt  Physlct  trtcuvit ,  snde  Pkpkus 

ninttos  est.     Hic,  quum  Democritom  s 

tur ,  oroncmque  in  ntturfl  actioneiB  cx  Co 

ifFecticmibus  9  gravitate,  pondere,  ac  id< 

peteret,  de  Animae  Immortaliute  noo  m 

tensisse  videtur.     Scripta  quidem  cfos ,  1 

quorum  omnium,  qui  a  Theophrasto  ad 

nem   fuerunt,  omnia  perierunt«     Exstant 

quaedtm  apud  Veteres  indicia  ^  unde  scDcen 

colligatur.    Seztus  Empiricus  Adv*  Matba 

356*  el  fiiv  lta0lpitif  airhy  rSv  «Myf^5 

vr^Mw^*  el  U  airiiy  iJvat  rag  aM^fO^j  ^ 

hi  ri9&v  irSp  rSv  alvhrnnpluv  vpo«iwt9mn'\ 

^for^  ip^i  Xrfiitav  n  i  ^v$Ki^  aai  AbtfS^^ 

e»     91  jtiii  quidem  putant ,  ut  pleriqiUi  ^^ 

diffcrrt  a  semibus :  alii  autem  statnunti  > 

ylnimam  esse  sensus^   et  per  sensuum  ifiitf 

"    taj  tamquam  per  foramina  ^  se  profcrn, 

"sectae  auctor  fuit  Strato  Physicus  ct  Ati 

mus.^^    Locum  descripsi ,  quo  magis  de  vei 

sigDificatione   elistimari  posset.     £t  patet, 

nullo  roodo  aliter  accipi  posse,  ntsi  ut  baec 

Stratonis  opinio»  Animam  nil  aliud  tiit 


Dft  taiMORf  ALl¥At£  ANIML      «li 

(s.     Atqui  doctissimus  Brlickerus  T.  I.   p.  «ect.  ♦! 

Sexti  Empirici  verba  itttzm  aententiam  per-  lici** 
Te  Volilit ,  ut  Strato  AnimaiD  a  senslbus  A^  ^^**^ 
erit.  In  t|uem  errorem  ^  hM  ine  omnia  faU 
,  potissime  inductus  est  duobus  locis ,  quos 
bticio  allatos  Viderat«  Alter  est  Lucretii ,  re« 
endtdtis  eos,  qui  Statuuht,  oculos  nil  vide- 
}ed  Animram  per  oculos  videre :  quae  quideni 
hensio  non  pertinet  ad  Stratonem  ^  sed  potius 
Ipicharmuin  et  siftiiles ,  •' ut  supra  observaviA 
.  Alter  est  TertuUiani  de  Animfl^  ubi  Stratb 
pponitur,qui  cum  Dicaearcho  etaliis  i$a  abS'^ 
uat  principale^   dum  iri  ytnimo  ipso  volue» 

esse  sensus.  Sed  primo  quidem,  major  \k 
endis  Philosophorum  sententiis  est  iuctoritas 
t  quam  TertuIlianL  Deinde  vero  ,  possunt 
onis  et  Dicaearchi  opiniones  ita  sibi  inVicem 
ini^  ut  ille  dixerit,  Jtnimam  nil  aliud  es$6 
9  ipsos  sensus ,  hic  putaverit ,  hon  sensus ,  sed 
nnm  esse  eam  partem  quae  in  nobis  senUati 
de  hoc^  utcumque  accipiatnr,  non  magnope-» 
boramus.  Iliud  in  primls  atiimadvertendum  j 
i,  cujus  haud  contemnenda  est  auctoritas^ 
I  nuUam  aliam  admittere  signlficationem  nisi 
9  Animam  ipsam  esse  sensus.  Jiuc  accedit^ 
I  Strato  in  primis  Democritum  secutus  est^ 
Anlmam  mortalem  statuebat ,  cpjusque  disci« 
s  Protagoras^  ut  supta  vidimus^  hoc  ipsum 
3at  ^  Animam  nil  aliud  esse  nisi  sensud.  Per« 
.  quoqiie  ad  Stratonis  opinionem  quod  ttadlt 

Qq  a  fla# 


6»  DISP17TATIO 

Mt.  VI.  piutarchns  ille,  ut  habetur,  Scriptor  de  Phcilil 

cf;        Philos*  IV.  5:    ^  eum  Amtnae  dowudUim  foisi^ 

'"'^     se  h  tuvo^fip  9  iJ  est ,  ed  capitis  pMfte  inUfk 

re ,  quae  supereiliis  interjecta  est!^   Acqoe  flt 

bis  omnibus  mibi  prebabile  videtur ,  IiBOililili« 

tem  Animorum  a  Stratone  negatam  fiusse. 

bm,  qui  deinceps  in  hac  Lycei  soccessotf 
floruerunt,  Lycon,  Ariston,  CritoIaBS,  Diodo- 
rus ,  propius  denuo  ad  Aristotelis  ac  Tbeopbiid 
doctrinam  accesserunt ;  ut ,  quoad  quidoB  ia  tm' 
t&  Veterum  monumentorum  jacturi  c(»iicacb 
cet,  non  videantur  in  doctrinft  etiam  deAoii' 
rum  Iramortalitate  discrepasse  ab  auctcHibiisii* 
jus  scholae. 

Fuerunt  praeter  hos  alii,  non  quideni  ioLjctt 
successores,  sed  tamen  Aristotelicae  Philosopbiii 
magistri^  cclebres  ingeniidoctrinaequelaudie.  Pn^ 
racHdes.  mus  cst  H  £  R  A  c  L I B  E  s ,  Ponticus ,  ^^  ?^' 
fecto  vir,  sedidem  valde  superstitiosos,  quipn* 
mum  Platonem  »  postea  Aristotelem  ^iufivit.  Vt- 
tam  ejus,  more  suo,  prodidit  Diogenes  Ltertios 
V.  86 ,  et  sequentibus :  qui  eum  Pythagoricisq*^ 

• 

que  operam  dedisse  perhibet*    Hujus  quoqiKScn^ 

pta,  quae  multa  fuerunt,  omnia  perieniDt.  Kia 

libellus  de  AUegoriis  Homeri,  qui  HeraclidisP* 

tici  nomine  fertur,  alium  habet  auctorem.  EiuA' 

vero,  quum  reputo,  eum  et  Pythagoreos  et  Ph- 

tonem  audivisse  ,   haud  dubitem  ,   quin  uberius 

etiam  quani  Aristoteles  de  Animorum  Immomli- 

tate  prodiderit.     Scripsit  duo  opera  dc  Amtti^ 

ot 


I 


( 


DE  IMMCMlTALITAtE  ANIMI-      6ij 
tfert  Dlogenes  Laert.  V.  8t*    Denique,  ne  Sect.  vii 

,  ,  .         .        Arltcotei- 

de  nostrfl  coniecturi  .dubitet,  statuit  etiam  nd. 
inimarum  post  mortem  migratione ,  quas ,  an- 
lam  ia  Gorpora  redeanr,  m-  ViA  Lacted  coeH 
iiarediKitx  ut  refert  lamUicbus  In  deperdito 
>  de  Animl,    unde  pairtes  qOasdam  protulit 
l>aeos>£clog.  Phys.  L.  I.  p.  113. 
.b   HeracUde  multum   dissensit  D  i  c  a  e  a  i.-  Dicaeir* 
us,  Qujus  fuit  singularis   quaedam  doctrinae 
ia  et  elegantia ,  ut  eum  Cicero  delicias  suas 
dlaret.    Hic  vero  diserte  etiam   Immortaliu- 

Animoruip  impugnavit.  Audiamus  Ciceronem 
ic«I,  3it  ft  /icerrimc  autem  ^  deUciae  meatj 
^earehus  cmtra  hano  Immortalitatem  diss^ 
m  Js  enim  tr^sjiiros  scripsitj  qui  Lesbiaci  vd- 
i^r,  quod  Mitjletds  senno  haietur^  in  quibus 
"  efficere  Animos  esse  mortales.^  Idem  ib« 
^*  n*  ff  QMi4  de  DicaeAtcbo.  dicam ,  qui  nihil 
^no  jisiimum  dicat  esse^rf^W  jb»  Cap.  18;  ia« 
t^  9  Dicaearchum  ne  cond^iuisse  quidem  uti^ 
JV  '^ftderi ,  qui  Atfimuip  se  hatere  non  sentiat^ 
,tos  SQOUjkiricus  Adv.  Math.  VIII*  349,  Dicae^ 
hus  lail  esse  vuit  Animam  nisi  quandam  affom 
nem  et,  qualitatem  Corporis^^*  Atticus  apud 
lebium  .Praep.  Evaog.  XV.  9.  p.  8io«  A.  in« 
t :  ^  Dicaearchus  totam  substantiam  Animae 
^uUtn^^  Scripsit  quoque  Descensum  in  jfn* 
m  Tropkonii^  quo  tibro  opinionem  Imroortali-^ 
is  ad  vulgi  superstitionem  amandasse  videtur. 
}  QQQ  ^t  c|UQd  plura  dicamus^  post  f  abrictuoi 

Q9  3  m. 


6i4 


DISPUTATIO 


im  VI.  Bibl.  Graec.  T.I.  p.yp^^*  seq.  et  Bnckenni  H]«t 


ArUto^c 
lici. 


*   /riscoxe 


Crit.  Philos;   T.  I.  ^,  854, 

Hiijus  fuit  aeqoalis  n  tmicas  a&ist»zb» 
ivuS)  qui  Animam  mm  peculiami  tatonBdiiii 
aed  Corporis  qualicatea  et  harmoniaa  euestituiu 
Cicero  Tusc«  I,  10.  inquit:    ^  AHsiBxcmt  Mu^ 
sicus ,  idcmque  PMlosophus ,  ipsius  f!$rfms  imem 
'  tioHcm   quandamj   jtnimam    assc  i^siii^  yHigt  in 
cantu  et  fidibus^  quac  harmofdu  dkUuri  sic  ^ 
Corporis  totius  naturd  et  figurd ;   varit  •Mvi 
cierij  tamquam  incantu  sonos.^  Copfeftter  ides 
Cap.  i8«    Hanc  tameD  opinionedi  non  modocoflv 
futaverat  Plato  in  Pnaedone ,  sed  ipse  Arisioiai 
-magister  Aristoteles  de   Anim.    L^  I.  Cip.  IV.  1 
-Hinc  vero  consequi ,  ut  Anima  cum  Corpore  ■o*  I 
riatur,  et  spoote  intelligitur  ^  et  moniiit  Cicenii 
.libro  memorato  Tusc,  !•  iit 

De  rtiiquis  Peripateticis ,  qui  f  omeraBf  BiqflS 
ad  Ciceroncm  5  Veloti  Clearcho ,  Desnetrio  Pisb^ 
•  rco ,  Hieronymo  Rhodh  »  Phartia  £resi$ ,  Jndn^ 
nico  Rhodio^  Boetho  Sidonio  ,  Cratipfo^  goid 
de  Immortalitate  quisque  statuertt ,'  tieB  pnxfitoat 
•est  in  iis  ,  quae  Aupersunt,  Vet^erum  libris. 

Ergo  Aristoteles  quum  in  fisotcficis  libris ,  ifl 
quibus  •  doctrinae  Philosophicae  principii  iccnrh 
tius  explicantur,  rarissime  et  obscurius  de  AoiBi 
Imniortalitatc  statuisset ,  factum  e$t  ut  gus  sti* 
diosi  vd  ipsi  negarent  Immortalitatero,  velsioiol 
Bvnmtseii  ib  ipso  Aristotele  eam  negatam  fuisse  proDUDcii* 

teaciac  Ari-  ,_  ,  ,  ^ 

ftcptfiiptc.  rent.    Huc  accedeb^t  co|;itatio  difTerentiiey  ^^ 

J8' 


DE  IMMORTALITATB  ANIMI.      (5i5 

r  PlatoaU  9  Aristotelis  dottrites  intercedit.  Sect.  VL 
8  unum  gravissimum  ac  firmissimum  funda-Uci. 
itum  est  ImmortaKtas.    Jjl  bac  vero  Immorta* 
\  non  nisi  locum  babet  consectarii,  et  ejusmo- 
[uidem,  qpod.et  obscuoui^  positum  ait,  iiud« 
negata  rali^u^e;  tamen  4octriaae  nexus  non 
)ari  i^deatur^    Porro»  Moraleoi  Pbjlesopiitae 
tem  prae^pue  placico  ImmortaUti^tis  auperstni- 
Plato ;  Bon  i^em  Ariatotel^;    D^de^  hic  ne« 
it  quaedAiB  f mdtmfmta.  loMiMttlitatis  «  quibus 
USU8  Q»tt  mlttti,  quum  Piatojitatueret  j6ri« 
n  $e  ipsam  moycrej  hic  vg^Bitjjtffimam  omfA» 
nm  fnoyeti^At  qua  dSaputa^one .  videndos  t%t 
m  Macrobiuit  in  Somn.  Scipioe.  L*  11.  Cap* 
I-*-XVL    Plato  et  mw  ^^x^  volebatcsae 
nortakay  eaa^ue  duasnatuias  niimquam  sepi^ 
i:  Aristotdes  eas  sepanui^  et  8olum  i^vy  im« 
rtalem  »  dixiu    Denique ,  de  dnabuB  r^us  ma'» 
>pere  cum  Inimortaliute  coojunctis,  de  Diyini 
:iiri  et  Providentift^  non  8itis  ^perspkue  pri** 
dciaverat  Aristoteles.     Enimveco,  quum  8ta« 
sset,  Deum  ttst  Naturam  (i  e/substantiam') 
elligentem  et  .{mmortalem ,  eamque  omnis  m^i 
(  esse  principium,  quamquam  •  ipa^  motu  di.» 
t:  cumque  eadem  attributa  trihneret  mentiini* 
nae ;  non  proFecto  ponendi»  est  in  eorum  nft* 
ro  t  qui  Animorum  ImmonaUcateoi  neg  iruntt 


Q^l  4  SS^ 


(16  DISPUTATIO 

S    E    C    T.      VII, 

Dc  Qynicis. 


lecf.  m      Bx  Somtis  dtscipnlis  fait  etitm  AVTiSTHii 
sndiibQ-    N  B  8 ,  qui  pnecipue  paitem  Socnticie  doctrnas 


eam  est  amplexus,  quae  ad  durkieB  er  folupti* 
tum  contemtum  pertinet ,  atque  Gyiricoroni  sectae 
•auctor  ex8titit«    Et  Cynici  qutdem  ex  tritas» » 
qua8  Antiqui^Philoaophiam  dismbuelMUit,  pud- 
bus  solam  Moralem  sequebantnr^  DialecticiD  c( 
Physicam  lepudiabaot;  ut  recte  prodit  DiofW 
Laertius  VJ.  103.    Sed  hoc  ,  m  alia,  poimd»' 
mum   in  CynicA  ratione  constitutii  sunt.  Nn 
Antistbenes  quidem  ipse  omnes  tres  panes  tncti' 
vit,  ut  intelligitur  ex  scriptis  eius ,  qaoruiDiixB' 
cem  prodidit  idem  Diog.  Laert.  VI.  i5--i^«  Ac 
fuerunt  omnino  in  bis  scriptis  BonnuUi ,  io  qui* 
bus  de  futura  Animae  sutu  pronunciare  deboente  1 
veluti  Ubri,  dc  Moriundoj  de  Viid  tt  MorU^  ^  " 
Inftris.    Ceterum^   quid  statuerit  de  his  nrbus, 
;  in  tanti  monumeQtorum  jacturft  affirmare  000  li- 
cet.    Unam  reperi  sententiam  ejus  menontamib 
Eustatbio  ad  Homer.  Iliad.  >F.  p.1788.  fid.RoiB. 
hrgvisu  i  ^APTictivtt^  Mrit  roh^  %mXcuo\f^  hv^»^^ 
ifAOicffx^fAova^  iti^a^iv  theu  rit^  ^l^io*  i*  ^  ^' 
sficumium  Fetcres^  profeeius  Antisthcnes  Amm»^ 
CorpQris  figuram  habere  arbitratus   est."^    Hoc 
igirur  quum  eo  loco  dicatur,  ubi  sententiae  qot^ 
dum  Pbilosophorum  dQ  Mimae  post  banc  viun 


DE  lMMOa.TALITA?Il£  AMIMI.       6tr 

ntu  recensentur,  intelligitur  Antisthenem  sta-  secc  vn; 
sse,  Animam  Corpori  supftrsticem  esse.    Huc  A^jiSi»^ 
edit,  quod  nemo  Veterum  prodidit,  eum  hac  ^^* 
parte  a  Socrate  dissensisse.    Quod  argumentum 
lilencio  desumtum  non  est  nuIUus   momenti; 
ppe  plerumque   Veteres,  qui  supersunt,  Hi;« 
xiae  Philosophicae  Scriptores^  diligentea  fae- 
t  in  memorandis  plaeitis,  quibus^  a  magistris 
^ensere  discipuli.  .     .^    ..    . 

kntisthenem  ita  secutus  est  D^ooBNes,  Sl>»  Biogenw 
lensis,  ut  relictd  Physidl  et  Oialecticft  Phito- 
»htae  parte»  solam  Moralem  retineret,  eamqise 
victfts  duritiem,  patientiam,  venrm  Animili- 
tacem  ^  voldpcatum  opinioriumque  contemtum  ^ 
^rret.  De  hiDc  viro  quum  multa  mirabilia,  nec 
en  omnia  ctni,  fide,  fdemorentttr  dicu  et  fa« 
,  nil  tamen  ejusmodi  proditum  ezstat,  unde 
A  ratione  colligatur ,  quae  fuerit  ejus  senten» 
de  Aaimorum  futuro  statu.  Risit  ille  quidem 
ersdtionem ,  quft  vulgo  ferebatur,  initiatos  poat 
rtem  meltori  fore  conditione  quam  eos  qui  non 
mt  initiati.  vid.  Diog.  Liert.  VL  39.  Nec 
len  hinc  efEcitur,  eum  statuisse  Animum  cum 
rpore  exstingui.  Si  vere  ita  senBit,  ut  ejqs 
cam  memoratur  ab  eodem  Diogene  Laert.  VL 
I  ImerrogatiiSy  an  mors  makim'^ esset ^  respoi$* 
:  Quemodo  malum  sis  cujus  praesentis  mlius 
sensus:**  hoc  quamvis  verbis  quidem  proxime 
ecur  accedere  ad  eorum  opinionem,  qui  Am*- 
m  mone  Coiporis  interire  sutuerent  ^  re  tmm 

Qq  5  ^^ 


6i8  DISPUTATIO 

"^cytotd  ^^**™  ^•P"^  interpiaationem ;  sa  qaidem  de  0» 

piofvBr«.  pone  tantum  sermo  fic«    Igitur  fere  icdit  eodoii 

qud  aliud  ejusdem  dictum  apud  Ciccrooem  Tosc» 

1*  4S  9  u^^  moriens  diziaie  fertur ,  ml  suj  imer^ 

jtsse  utrum  sepeliatur  an  a  fcris  lamttur ,  fuip* 

pc  nil  scmiri  a  mortuo.    Scripsit  etiam  libnua  d^ 

Morte^  si  vere  tribuuntur  ei  acripu,  quae  leceo* 

aet  Diog.  Laert.  VI.  8o.    Fertur  etian  hoc  gus 

dictum :    ^   Omnia  esse  Deorum ;  Scjkntes  esse 

^        .^.  amicos  Deorumi  ilnAcorum  amnia  comsmsm;  £• 

mnnia  csse  Sapientum.**  Haec  igitur  et  sioilii  hiflil 

Binus  ab  eo  posaunt  pronunciari,  qoi  Aaiam 

rtoitales ,  quam  ab  eo ,  qui  eos  Immortales  usmt, 

Htm  et  Stoici,  a  Cyntcis.  profecti,  aulaaifDif 

£ce  et  airoilifier  de  humanae  natune  com  Oiis » 

junctione  praedicabant ,  neque  tamen  hoc  eos  ia* 

pediebat ,  quominus  Animoa  mortaks  esse  So 

rent.    Neque  yero  magis  constat,  quid  alii  C^ 

nsci  de  hac  parte  senserint.    Nam  quoddelfe" 

nederoo  prodidit  Diogenes  Laertius  VL  107,  eua 

.furiae  habitu  nssumto  circttmiisse  ac  diiisse,  le 

cx  Infemo  missum ,  ut  hominam  pcocaa  copo' 

sceret  eaque  Jnfemi  Daemonibus  soaciatet:  hoc 

.jgitur  facile  apparet,  non  ex  sectaesenieQnlySoi 

ex  vulgari  opinione  accipiendum  ^se,   £t  Mof' 

pus  scripsit  NtKutm^ ,  id  est »  Dcscriptiomm  biftf^ 

nij  ut  refert  idem  Diogenes  Laert.  VL  ioi«  V^ 

scriptionis  genus  in  primis  feliciter  iBiitatBiat 

Lucianus.     Nec  tamen  hinc  sequitur,  Uaiffi 

pagis  placuisse  Animorum  Imfflortaliateffl  V 


DE  IMMORTALITATE  AMIMI.      619 

3  Luclano,  qui  eam  disene  negavit,  vel  caivis  sect.  vtb 
K,  (jui  MorcuOrum  CoUoquia  finxit*  ^^ 

e    E    C    T.     VI  IL 


Dlogeiiis  Gynicl  discipulum  Cratetem  audivit  stct.  viQ» 
%iro,  Cittteiis ,  aiictor  Stoicae  sectae:  qui  cum  *' 
Mgiistro  inei  qttidem  parte  consensit,  ut  finefm 
■lilesdphiile'  ';^dtieret  in  verli  libertate  ac  virtut^ 
Mtftaii^  cererum  ab  eo  ita  dissensit,  ut  hunc  fi* 
m  non  aoM  voluntatis  inductione  et  ezercitio» 
Etal4  fere  Cynicis  placebat^  aed  ratione  quoqulb 
ll^-ferum  ddctrinft  consequendum  esse  statueret« 
gjkiif  et  de  Morali  parte  subtitius  disputavit ,  ^t 
iMi  reliqQas  panes  Diaiecticam  et  Physicam  as^ 
Hmisit.,  easque  ita  explicare  studuit,  ut  perfectum 
It  omnibvs  numeris  absolutum  Philosophiae  Cor«» 
Ms  ,  $•  Systemi^ ,  constitueret.  Et  de  hujus  qu{« 
lem  doctrinae  laudibus  vitiisve  uberiua  exponere, 
ec  longum ,  nec  hujus  loci »  est.  Quare  veniamfts 
41  «em  praesenteo^v  - 

-  'Constat  interomnes^banc  fnisse  Stoicorum  selh* 
Mttam-,  Animms$ssc  mortales.  Qtiam  sententiam 
fcec  alii  alift  ratione  alioque  moio  secuti  sunt, 
Mnies  tamen  in  eo  consenseront ,  Animos  mn  es^ 
N  sempiternos\  Atque  hoc  eo  magis  mirandnm 
b*t  in  Stoicis ,  qui  summum  bonum  in  Virtute  po« 

netiapt,  VirHitem  ipsftm  &tudio  <\  labore  compt* 

rat 


620 


DISPUT  AT  10 


itt'  viYL  rari  statuebant » humanam  natuani  magnifice  aM« 

^Vi^    lebant ,  et  cum  Divinft  -fere  natuii  aeqQipinbttlo 

Illi  vero  ad  stabiiienda  gravissima  Philosophiie  0«  Iid 

pita  adeo  nofi  opus  esse  Imqiortalit|ate  potibisti  Itri 

vt  censerent  summum  bonum  per  se  ipsiiiDilisok|co 

vi  et  compleri,  non  vero  tvgeri  teopoie  k  dLiH|ii 

tumitate.    Itaque  hac  utebantur  sifflilitudiBe:  ttvo 

optimus  csset  tibiceo  non  qui  4wt.ifiiHf>  sttlgal 

jDaximc  ex  legibus  artis  cecini^set;,  ia  opttiM 

^iss^  non  eum,  qui  diutissime,  fel  qm  oini^l^^ 

convenienter  cum  viveodi  legibiu  vixiiset:  atl^ 

;^trio  optimus  csset»  noQ  qyi  0iutissise,^ffi|^ 

optime,  egisset,  ita  in  hoc  quasi  Mao4idM|BIF 

unicuique  tributam  esse  pergonam  ^  oec  tiatV 

utrum  quis  eam  diu  p  sed  an  benfi  conveDieDtaqoei  h 

egisset.    Sed  de  ipsi  conditione  et  dnntioDC  i»  k 

morum  post  hanc  vitam  non  omnes  idem  sM*  |^ 

lunt:  aliter  Antiquiores,  qui  Animos  aliqoioni 

rcmanere  volebant:  alitcr  receptiores,  qoi  fereil 

.  cam  opinionem  concesserant,  ut  AniiDOS  cam  cof^ 

pore  exstingui  puurent.  Igitur  quum  scripti  Ao> 

tiquiorum  omnium,  qui  ante  Seoecain  fuenio') 

vcluti   Zenonis,  Chrysippi»  Cleantbis,  PosidQ- 

.nii,  alforumque  penerint,  nec  pisi  triamfcre^ 

hoc  argumento  libri  Stoicorum  supersint,  Scfl^ 

cae ,  Epicteti.,  et  Marci  Antonini  {  operajDi  dabipV) 

ut  ne  Antiquiorum  Recentiorumque  placiti  V9^ 

re  confundamus ,  nec  Stoicis  promiscue  omoibtt 

.  tribuamus   pqania,  quae  a  tribus  illis»  qW(^ 

.  scripta  servnta  si^nti  pronunciaptu^^ 


IDE  IMMORTALITATE  ANIMI.      6tt 
rimath  igitur  $toici  ab  Aristotele  et  Platone  in  seet.  vbi* 

StoidL 

Udsenserunt,  ut  Animum  corporeum  e«»e  sta. 
ent ;  non  quidem  ut  eum  vim  quandam  et  au 
utum  Corporis  animalis ,  sed,  ut  substantiam 
soream  esse  dicerent.  Nam  quum  res  omnea 
Torporeas  et  incorforeas  distrtbuerent ,  incor« 
us  tantnm  quatoor  faciebaut :  Xtnrh  (i.e.  $erf 
um  s.  ideam)  spatiumj  locum^  iempus:  relt» 
s  omnefltjCojcponi  esse  volcbant.  Ergo,  8ecun<> 
\  eorum  sentcntiam ,  pleraeque  omnes  res  cotf 
^ae  erant ,  quae  hodie  Substansiae  et  Accidentia 
intur,  exceptis  quatuor  illis:  vid«  Sextus  £m» 
ZU8  Adv.  Matiiem.  X.  718.  Sed  de  ipsft  Animi 
irft  non  omnes  idem  sentiebant :  alii  ex  aSce ,  alti 
Sne ,  alii  ex  spiritu  calido ,  confectom  esse  dice- 
: :  vid.  Diogenes  Lacrt.  VII.  156*»  157.  Cicero 
d«  1. 12,  Pseuda-Plutarchus  de  Placit.  Phil^lV. }« 
Loc  tamen  convenerunt  9  ut  Animum  Diviniutis 
icipem  facerenty  qoippe  Animaiium  Animos 
es  esse  Animae  Mundl ;  et  tamen  hanc  Immor* 
EQ^  iUos  tnoftales  statuebant:  vid.-  Diog.  Laert. 
»  Nimirum  ignis  ille  rerum  opifex  (^rS/i  rf 
^ )  qui  est  Deus  et  Anima  Mundi ,  penetrat 
piiuem,  cujus  spiritu  et  vapbre  constat  Anl* 
i  hominis.  E^o  Animus  initium  habet  vitae; 
>pe  qui  tum  demum  exiatit,  quum  sanguinis 
peramentum  in  Animah  nascente  eam  vim  na» 
(0  est,  ut  a  Divino  igne  penetrenir.  Bt  Zeno 
lem  semen  virile  particulam  ab  Animi  faculta- 
K8  delibatam  f  nnde  in  mero  matrit  Animus  iu« 
tis  cum  Corpore  simul  procresceret ,  esse  pro- 

nuQ« 


6tt  DISPUT  ATTO 

fliec  vm.^^^^^^^-  ^^  Platarcfa.  T.  IL  p.467.  1 
**^  Busebius  Pracp.  Evtng.  XV.  ao.  Chrys' 
vero  post  Corporis  nttivitttein  6mma  oi 
AuimoiD  tffirmabtt;  ut  refcrt  idea  Plotar 
T.  II*  p*  I053.  D«  Et  omniHo  Ghf^PIKii 
imt  in  re  similis  fuit  Epicuro,  m  omiieii  ope 
dtrct,  quomodo  Animl  tctioncict  mtBllco 
TcA  dnceret :  quod  prudcntef  obsemt  pnes 
tissimus  scriptor  Longinus  tpud  EttsMn  Pn 
Evtng.  XV.  21. 

Animos  tutcm  interire,  commmie  Stoico 
ertt  dccremm.  Videtmus  Auctorum  testiDO 
m  intelligttur ,  qut  variettte  conseQtaint  ti 
Stoici.  Cicero  Tusc.  I.  32.  ^  Sfmci  autm 
ram  nobis  largiuntur  tamquam  c$rmcibm: 
mansuros  ajunt  ansmos:  semper^  negant.^ 
genes  Laertius  VII.  156,  157.  „  Jmmaa 
sibiUm  esse  Stoici  ferhibent  ^  eamquc  csse  nfHi 
genitum  spiritum:  propterea  eofpoream  csse^ 
remanere  post  mortem  ,  quamquam  possit  intei 
Zeno  autem  Gttieus  ,  Antipater  in  UMs  ie  * 
md^  et  Posidonius^  Animam  spiritumcaHJufii 
se  ifolunt;  per  hunc  enim  nos  et  sptrarc  et  ma 
£t  Cleanthes  quidem  omnes  Animas  as^  ^dn 
di  exustionem  perdurare  ^ais:  Chrjsifpas  itn 
las  sapientum  Animas.'*^  His  tddatur  gravissi 
tuctor  Arius  Didymus  ,  ez  cujus  deperditis  li 
partem  servavit  Eusebius  in  Prtepar.  Evaog. 
Jio»  M  Statuunt  Stoici  esse  Animam  in  Urin 
quam  yocans  Aeiherim  $$  Airem ,  qm  atiiff 


DE  immortAlitate  A^nMI.     f^i 

I  et  aquam ,  earumque  exhalationes :  huic  ye^  g^ct.  YJSL 
Univerri  Animae  adhaefere  reliquas  Animas ,  ^"^*^ 
t  eas^  quat  sunt   in   Animalibus^  tum  eas^ 
te  in  circumfuso  aire  sunt;  nam  et  permanere 
'tuorum  Animas.    Quidam  vtro  Stoicorum  di^^ 
t ,  Animam  VrAyersi  quidem  esse  semfiternami 
tquas  autem  ita  perire  ut  cum  illd  commisce* 
ur.  —  Porro^  Animam   et  nasci  et  interirk 
nt:  non  autem  continuo  pos^discessum  ex  Cor* 
e  perlre ,  sed  permanere  per  se  ipsam  aliquod 
pus:  sapientum  quidem  Ammat  usque  ad  iU 
tempus^  quo  omnes  res  igne  dissolventur :  stut* 
um  vero  Animas  breyiori  spatio.    Qtsod  autem 
#7/,   Animas  permanere ,   hoc  ejusmodi  habet 
tentiam:    nos^   quum  solae  et  nudae  Animae 
rimus ,  Corpore  discedente  ct  Animae  substan* 
m  minuente^    permanere:    stultorum  vero  et 
etorum  Animalium  Ammas  cum  ipsis  Corporibus 
ri.^  Rationem  addidic  PanaetiuSf  qui,  ut  re* 
t  Cicero  Tusc,  L  37,  ceterum  cum  Platone 
wntiens ,   ^'us  hanc  unam  de  Immortalitate 
"Mmorum  sententiam  non  probabat.    Fult  enim  , 
€d  nemo  negat ,  quidquid  natum  sit ,  interire: 
sei  autem  ArJmos ,  quod  declaret  eorum  simi» 
udo  qui  procreentur :  quae  etiam  in  ingemis^ 

• 

n  solum  in  Corporibus  appareat.  Alteram  au' 
n  adfert  rationem :  nihil  esse  quod  doleat ,  quin 
aegrum  esse  quoque  possit '  quodautem  in  mor^ 
m  cadat ,  id  etiam  interiturum :  dolere  autem 
^imos ,  ergo  etiam  interirc^^ 

Sa« 


524  DISPUT  AT  10 

tct.  viiL  S^^^^  ^^  ^^  ^^^  ^^^>^  documenti ,  (inde  imetli{i^ 
^'*^  tur,  banc  fuisse  Stoicorum  sententiam,  ^^Amm 
non  semper  duraturos^  tt  cos  adeo^  qui  diutiuim 
durarent^  tamen  fatali  illd  Mundi  cmbustim 
exstingui ,  ita  quidem  ut  in  Diyinum  igncm  d 
Dcum  opificcm  abircnt  ^  ct  suam  ipd  consciaaim 
cogitationcmquc  ^  in  quibus  yita  jimmcrum  ftuti 
cst^  amittercnt^ 

Sequitur  ut  videamus ,  qualem  statam  himc  Asi« 
mi  a  Corpore  soluti  informaverint.  Ac»  depeifr 
tis  quidem  Antiquiorum  Stoicorum  scriptis,  dif- 
ficile  est  de  hac  quaestione  ita  pronunciare,  ot 
non  rccentiores  veluti  Scnecam  et  reliquos  codso- 
lamus.  Sed  tamen  conandum  est,  si  quidf(tfte 
probabile  adPerre  possimus.  Lucanus,  quiStoi' 
corum  doctrinam  secutus  est  ,  nobis  primufflcoa- 
mcmoretur.  Neque  vero  quis  nos  reprebeoditi 
quod  auctoritatemsequimurnonsatisfirmam^qoip* 
pe  Poetae  ,  ct,  qi^amvis  Stoici,  tamen  receatioriSi 
Nam  videbimus ,  ejus  auctoritatem  consensu  veoi- 
stiorura  Stoicorum  confirmari.  Igitur  LacaoDS, 
sub  initium  libri  IX.  Pharsaliconim/itadep/^git 
Animum  Pompeji  ex  corpore  in  coelestes  regionea 
abeuntem : 

Prosiluit  busto ,  scmustaque  membra  relinqutns^ 
t>egenercmque  togum ,  scquitur  comexa  Tonantit* 
Qud  niger  astriferis  conncctitur  axibus  acr^ 
Quodquc  patet  Terras  inter  Lunaequc  meatus 
Scmidei  manes  habitant ,  quos  ignea  yirtus 


bE  IMMOHTALITATE  ANIML     62$ 

motuos  vhoe  pathrttts  Aetheris  imi  fMtv  VQ^ 

^#,  et  aetcmos  Ardmatn  eMegit  4n  orhetm 

Ton  illtic  aetro  positi  j  nce  thure  scfuUi 

^ryeniunti    lUic  postquam  selumine  vcro 

mpMt  ^  stdlasque  vagas  miratur  et  astra 

^ixa  polis  ,  vidtt  quanta  sub  noctejaccrct 

^ostra  Mcs  9  risitquc  sui  ladibria  trunci. 

^inc  supcr  EmatAiac  campos^  ct  signa  crucnH 

lacsarisj  ac  sparsas  volitavit  in  acquore  classcs}  . 

It  scclcrum  vindcx  in  sancto  pcctore  Bruti 

tuUt  9  et  invicti  posuit  se  mcnte  Qatonit. 

Non  of^Uft  hjid)et  ex^licttione  hie  locus.    Ob« 
lembimus  qud  valeat,  posteaquam  aliorum  dicta 
irotulerimus.    Prodeat  igitur  Cicero ,  cujus  gra^ 
^ima  est  auctoritas  ad  cognoscendam  Antiquo* 
ipioi  Stoicorum  doctrinam.    Hic  igitur  nbn  dissi* 
litli  modo  pronunciat  de  Animis  e  Corpore  disce* 
lentibus^  Tuse.  L  17,  18:    ^pcrspicuum  dcbco 
use^  Ansmosi^  cum  e  Corporc  cstccsserint  ^  sivc  il* 
U  sins  animales  9  id  est  spirabilcsj  sivcigncij  su^ 
Wmefcrrii  si  vcro  aut  numerus  quidam  sit  Ani^ 
mtSj  quod  subtilitcr  magis  quam  dtlucide  dici^ 
Ottr^  aut  quinta  illa  hon  nomiuata  magis  quam 
mem  intcllecta  natura ;  muito  etiam  intcgrtora  ac 
fttsiora  sunt.  —  Is  autcm  Animus^  quij  si  esi 
Jmrum  quatuor  gcncrum  ex  qui^us  omnta  consia'^ 
Ta  dicunsur ,  c%  inflammatd  /inimd  (\.t.  wytvfut 
wyfoetUg )  constat ,  ut  potissimum  vidcri  vidco  Pa^ 
wmctio  9   supcriora    capcssat   neccssc    est  :    nihil 

-  Vol.  11«  R  r  emm 


6^\  DISPUT  A  TIO 

f*  VI1L  emm  habent  hau  genera  protd^  ef  sapere  ml 
*^        per  petum*    Ita  shc  dissipantur ,  preessl  a  ttmt^  k 
id  eyenit :  siye  permanent  et  conserrant  heHtni-  (I 
suum ,   hoc  etiam  magis  necessc  est  /erantur  d 
coelum  c/  ab  his  perrumpatur  e$  dimietitr  erei» 
sus  hic  et  concresus  acr^  qui  est  terraepnxinus; 
calidior  est  etdm  vel  potius  ardeneior  Amm^ 
quaftis   est  hic  aer^  fuem  modo  dixi  eressum  et» 
que  concretum  :  quod  ex  eo  sciri  potest ,  fsie  t^ ' 
pora  nostra  terreno  principiorum  genere  tosfuXO, 
ardore  drdmi  concalescunt.    Accedit  ^  ut  e$  fei^ 
lius  Animus  evadat  ex  hoc  aercj  quem  saepejen 
appeilo  9  eumque  perrumpat ,  qtsod  nihil  est  M* 
tnd  yelocius  ,  nuUa  celeritas  quae  possft  cum  dm* 
mi  celeritate  contendere.     Q/si  (  Animus)  siptr» 
manet  incorruptus  suique  sindlis ,  necesse  est  ft0 
feratur  9  ut  penetret  et  dividat  omne  coelum  bUf 
in  quo  nubes^  imbres^  ventique  coguniur:  fni 
et  humidum  ei  caliginosum  est  propter  exhaUtie» 
nes  tcrrae.    Quam  regionem  cum  superaytt  dri* 
mus  9  naturamque  sui  similem  contigjit  et  agnetitf 
junctis  ex  Anima  tenui  (^XewTotupic  nmfui)  d 
ex  ardore  So/is  temperato  ignibus  indstit^  et  ^ 
aitius  se  efferendi  facit.    Tum  esdm  sul  simikm 
et  levitatem   et  calorem  adeptus ,  tamquam  pari^ 
bus  examinatus  ponderibus  9    nulUsm  in  parttn 
movetur ,  eaque  ei  demum  naturalis  est  tedes^  eme 
ad  sui  similem  penetravit  9  in  quo  nultd  re  e§em 
aletur  et  sustetuabitur  iisdem  rebus  quibus  astfo 

sustentantur  et  ahtntur.^^    liaec  igicur  cotioii^ 

lit 


Dfi  q4M0tLtAtITAT£  AfOMt.      4llt. 

^  forte  ^uoque  ptoxima,  quae  est  de  felicitate  |*^J^, 
morum  al>  affectibus  liberatoruti)  et  in  cdncemn  •  ' 

Lione  coelesti9  regionis  Tersantium:  bacc  igitur 
L  bratio,  quin  Stoica  sit;^  iion  est  quod  du^ 
tnus.  Quamquam  fuit  aliquan^o  cum  dubita"^. 
Nam  lustus  quidem  Lipsius,  Fhysiolog^ 
ic.  IIL  14»  ubi  affirmat»  iUam  sententiam  a 
:ero|ie  ut  Stoicam  expressam  esse ,  nulla  ejua 
satis  manifesta  pi^otulit  indicia.  £t  recorda^. 
\  eundem  Lipsium  nonnumquam  negligenteni 
mt  in  SU&  cuique  scctae  sententid  tribuendil^ 

Stoicis  addiceret  aliensi    Postea  tamen  cogno^^ 
^  cam  bac  quidem  in  parte  non  errasse*    Naoi 
jRium  quidem ,  Cicero  de  Animi  naturft  ita  loqui«» 
Tf  iuappareat,eum  exStdicorumdoctrin&  loqui^ 
cat  eam  Animam ,  id  est  spiritum ,  AnimatA 
pem^  inflammaiami  ignem:  quae  omnia  Stow 
WD  sunt.    Laudat  quoque  auctoritatedi  Panie^ 
,  flobilissimi   Stoici;  quara  non  solum  valerd 
luturani   Animi   in  Animd  inflammatd  posj* 
I,  sed  ad  reliquam    totam  dictionem,  aliundd- 
dkii^      Nam   hactenus  quidem  nonduA  satisl 
leiDua  documenti  ^  quare  totam  dictlouem  ad » 
jcam  doctrinam  referamus  1  nec  putemus  d  • 
laid  vel  Pytbagorici  vel   Platptuci  admixtUQt . 
U    £rgo  quod  dico,  ejusmodi  est  i  ut  otiVMH « 
dtationem  tollat.    Reperi  enim  apud  Seztiial 
f  ificum  I    doctissimum    eundemque  acutissii* 
9k  Scriptorem  4  locum  CteefoQianQ  plaoe  9\M^ 

tt  Stoiconim  libris  d^romtum ,  et  quideio  eH/ 

Rri  AM^ 


6il  !)ISPUTATIO 

iRf.vin.  Antiquionun;  qaippe  Seztos  Dbiqoe  de  pnnM 

bus  eja8  sectae  agtt.    Sed  bdiic  rociin,mH 

giorem  ,  Latine  potius    qoain   Giaece  lete 

11 

b 


ri 

cu 

h 

K 

es 

H 
n 

ri 


Est  igitur  Adv.  Mathem.  IX.  71— 74.  ^l^ 
'jfero  saspicari  licet ,  Animas  dcorsum  f^iU  M 
fuum  sint  subtlles ,  et  non  mirtus  igncae  fum  i^ 
teae ,  sua  lcvitate  potius  in  loca  superimftm 
tur.    Qjdn  etiam  solac  sinc  Corporc  (ttT  Mi) 
permanent^    nec  ^    ut   dixit    EpicurmyVM 
Corporibus  disperguntur  instarfumi:  mfuak 
snte  mortem  Corpus  eas  seryabat  etcuuad^t 
sed  ipsae  Corpus  coMinebant  ct  scrvabant^  ttt 
to  magis  semet  ipsas.    Igitur  cxtra  Solem  HM* 
fes^  locum  Lunae  subjectum  iabitant^  iHfUpr 
jleris  puritatem  longius  yitae  tcmpuS  acdfiati 
tram  naturaH  ei  quasi  domestico  utunturaSa» 
to^  nimirum  exhalationibus  terrae:  prmti  ri^\ 
qua  astra  :  neque  habent  in  eo  loco  causscsy  f^l 
sibi  interitum  aferant.    Si  crgo  permanerA  Afi^X 
mac^  fiunt  cfusdem  naturacj  cufus  sunt  Deatt^y 
nesr  ■' 

£x  iroram  igitar  trmm  locorom  cosflptrttJoo?» 
qoam  peculkriter  explicare  non  opos  est,  tppiRty 
Ciceronem ,  Lucanam ,  et  Sejttum ,  a  lisdem  ve^ 
terum  Stoiconim  fontlbns  hausisse.  Permaoetf 
ergo  Animi  mortuorum  ia  porlore  aSre  sub  Li* 
nam :  neque  tantum  permanent ,  sed  cortot  ecai 
les  bumanas:  nt  non  magis  poeticae  liccstiK 
quam    Stoicis   deeretis    obsecutus  stt  LuciDOSf 

qiium  Pompeji  ABimum  indoxit  Gatom  ct  W^ 

f» 


DE  IMMORTAUTATE  ANIMI.      629 

Dulos    4ulhibeDtem   ad   punienduiB  Caesarem.  seet.viiL 
m  hanc  fuisse  Stoicorum  sentemiam,  diserte  ^^ 
ut  Diogenes  Laertius»  VIL  151 :  ^09)  U  mJvm     ' 

wS  ycro  ttiam  cssc  quosdam  Gcmos ,  qui  commu-^ 
mcm  habcan^  cum  homimhus ,  impcctorcs  rcrum 
WBan^rum^  ct  bcrocs  ^pcrmancntcs  postCorportt 
wiem  sapicntum  AmmasT  Huic  adjungendus 
Scriptor  de  Placit.  PhiL  L  S »  qui  tradic , 
Dmunem  hanc  cum  Thalete ,  Pythagora»  et  . 
«one  fuigse  Stoicorum  sententiam ,  ialfAovag 
HfXI^  oMa^  ^yX''^^  ^JtfM  ii  m)  ipiag  rif 
Zmpf^fAiya^  ^yxi^  '''^  ^afiitw  9  xxl  ayaiobi  fiii^ 
r  diyata^  9  stoKoitg  ii  ri^  ^«uAa^'  i*  e.  ^  Gcnios 
^  substamias  animalcs^  hcrois  ctiam  cssc  Ani'» 
r  j  corporibus  solutas  ,  bono$  quidcm  bonorum 
9imas^  pravos  pravorum.**  Sed»  quod  omnino 
i  notandum»  quamquam  felicitatem  sapientum 
»st  hanc  vitam  statuerunt ,  hanc  tamen  non  in 
lemii  sed  naturalis  consectarii  loco  ponebant, 
rgo  nec  poenas  improborum  memoratgs  reperimus. 
lam  vulgares  quidem  dc  Inferis  fabulas  repudia* 
ant.  Ita  Stoicus  Balbus  apud  Ciceronem  de  Nat, 
leor*  II.  ft.  Qfsis  cnlm  Hippoccntaurum  fuissc  ct 
'Umacram  putat  f  quaevc  anus  tam  cxcors  invc^ 
iri  potcst ,  quac  illa  ,  quae  quondam  crcdcbantur^ 
pud  Infcros  portcntacxtimcscatP  Opimonum  cnim 
mm^nta  d^l0  dies ,  naturaejudicia  confirmat."^ 


6^  D  I  S  P  U  T  A  T  i  6 

p#tt.  vxp.  Et  consentiunt  recentiores  Stoici  ?  Seneca  CoDSot' 
ad  Marciam,  Cap.  XIX:  et  EpictetusDiss.  M 
Lib.  lil.  M  Nullus^  inqtilt  ,,  ^i/  Achtm^  ai^ 
lusCocjtus^  nulius  PjriphlegctbonT  sedmmsfk 
ta  suot  Dcorum  ct  Gcniorutny  Neque  qokd  te 
lino  argumento  fretus,  arbicror  nil  statmsse  Sttt« 
cos  de  poenis  posc  lianc  vitam,  Nam  por&rqiUi 
spretis  vulgi  opinionibus,  tamen  rem  ipsur  suh 
ore  ratione  tenere.  Sed,  quod  dico,  Decets«e« 
inoratas  reperimus  in  Stoiconim  moniunaUf 
nec  etiam  ez  reliquJl  corum  doctrini  coDsequtt- 
tur.  Refert  quidem  Lactantius,  insdLLikTll 
Cap.  VJL  $•  13*  n  -E^J^  InfcrosZtmV^ 
iociiit^  ct  sedcs  piorum  ab  inpiis  cssc  discrtw:  t 
ittos  quidem  quietas  cc  dclutahile\  inakref^ 
ones;  hos  ycro  lucre  pocnas  tencbrosis  bciscSft 
in  cocni  voraginibus  horrendis.^  Nec  mulmiDfl' 
3entit  Tertullianus  ,  Christianus  doctor  a  ftol 
prQfectus,  de  Anima  Cap.  54.  dicens,  „  ^^ 
fum  cssc  scntentiam  ,  impiorum  Atdmi  oi  14^ 
fos  dctrudi.*^  Sed  neutrius  auctorltas  proiariiw* 
test,  in  reliquorum  silentio.  Ei  Lactinri«qW' 
^em  Zenonem  manifestO  confudit  cao  ^^^ 
ipuju«  hapc  fhisse  opinionem  supta  vidivros:  tf 
flui  illud,  in  coeni  voraginibus  versfirii^flth 
^Jserte  pronunciaverat  dicto  ab  Orphicis  dcswWi 
|n  Pliaedone  p.  380,  T.  h  Yh  ifiJm^  *rf  ^ 
fU  ^ist^  icpixiiTa^ ,  b  0cp(iifio»  xihgreu*  Confe»* 
Orphicum  fragmentum  in  editione  Gesnerj  p.|^« 
Ct  §|)anhefflius  ^d  Arlstophgnis  S^mt^  n.  »f 


DE  IHMORTALITATE  AWIML      '6^1 

ertullianus  vero  vel  suam  ipse  sententiam  Stoicis  ^ecu  vm* 

Ibuit,  vel  Stoicos  quosdam  ignofos  secutus  est^ 

li  hac  in  parte  a  suae  sectae  placitis  desciverant. 

Dteramus*  hoe  loco  alia  monere :  Veluti  opinio- 

im  Chrysippi ,  jimmos  post  Corporis  mortem  ac^ 

oere  figttram  rotunJam  ^  ut  esr  apud  Eustatbium      ^  '^ 

.  Homer.  11.  ^.  p.  ia88«    &ed  quae  diximut,'        ^ 

Bit  etse  putamas  ad  consiliaol  quaestionis  pro- 

» jitid. 

Apparec  igitur 9  Stoicos  statulase^  Anlmoenoti    snmfnt 

.  •  r    t.  lentenciae 

M  sempiternos;  nam  eos  etiam,  qui  maximb  stoiconiiiu 
Bent  longaevi ,  tamen  fatali  reruiA  combustibne 
Mrire  et  in  principium  suum,  nimirum  Igueib 
ificem  ac  sttmnum  Deum,  qui  aolus  est  sem» 
wnus,  resoivi,  nec  iterum  vitatn  accipere  bok 
.  rerum  instauratione  a  summo  O&o  factt.-  Ini* 
Mtaliutem  .^iu4  eos  noa  locuui  necessarii  f uti- 
aienti,  ut  apud  Platonem,  sed  c^hsectarli,  hk« 
i0fej  ita  quidem»  ut  AoiiQas^^fotlglus  brefius-*  \m 
^  penD^neie  statuerent  ,  loHgius  bonOd ,  bte« 
■s  maioft ,  et  quidem  circt  Lunam  ,  utpdtfc  lo« 
D  eorum  subtilitati  maxirae  actomraodatuiii-. 
liciores  ac  diutairoiores  esse  bonontm  Atiimost; 
Kliciores  et  minorlsaevi  malorum  ^  ex  ipsi  Vir* 
tis  et  Pi^vitatis  oiturfl  volebaiit  consequi;  ned 
Hen  tiaiic  divenicatem  praemii  vel  poenae  viai 


Rr4  8  £5 


i 


4st  DISPUTATIO 

SECTIO     IX^ 
Pp  attts  ^aq  i^tafe  Scetif. 


DC     Anteqtitm  de  Cicerone  dictmiiSy  noBadnicM 

AHte 


secul^  breviter  de  aUis  in  h&c  aeute  sectis  PhiloMiik» 
•■^••^rmp.  Ab  KUCLID»  igitur,  SooatiidiicvBk^ 
profecti  sunt  megarici:  horum  scnttDdi ^ 
paturA  Boni,  quam  eaadem  atque  Deiui,Ua> 
t^  9  ac  Pru^enUam  esse  volebanc  ,  nianonii  tt 
a  Cicerone  Academ.  II.  42.  et  DiogeDC  lAtiul 
io6.  Quae  attribuu  utrum  etiam  cua  Aam 
bominum  commun]caveriiit9dificileestd]ctD.O 

terum»  nt  in  Dialectici  parte ,  ita  in  iDiilriiPI# 
cae  Ipcia  secuti  aunt  Parmenidem,  ZeDOoeBytt 
Eleaticos ,  cum  quibus  illud  qooque  pladaui  k 
Bonq  coQvenit. 
RiiiicL  A  PHA^OONB,  EHeDsI,  Socrstii  diicifahs 
orta  est  secu  £i.iapa»  ex  edqi»  ^afsxV 
Menedemum  aecta  e&ethiaca*  BticMr 
nedemo ,  ut  nec  de  aliis ,  proditum  nil  repcriBB 
quid  de  Imiportalitate  senserit.  Ceterom,  000 1^ 
Jiorret  ii  verisimilitudine ,  illum  eam  teDUSse;  i 
quidem  verum  est,  quod  ex  Heradide  refenDi4^ 
Qes  Laert.  II.  135 ,  illum  Platonis  placita rednun^ 
Cfreailci.  Ab  aristippo,  Cyrenaeo,  item Socnus <ii^ 
cipulo ,  profecta  est  sccta  cyrbnaica:^ 
jus  quae  fuerit  de  Immortalitate  opinio,  no&a^ 
moratum  ab  Antiquis  reperi.    Et,  quum  AitfoP' 


t 

i 

D( 

si: 

ilS 

nci 

•  • 
lii:; 

C( 

liu 

Kt, 

Cij 

k 
k 

D 
ft 


t 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      tfgj 

Physicam  et  Dialecticam  Philosophiae  panem  sect.  & 
udiaveric,  imeUigitur  quidem  hinc,  eum  ratio-  secue^ 

Immorcalitatis ,   quas  Physlca  pars  praebet ,  cyrea^* 
ul  repudiasse.    Nam,  quod  est  apud  Dioge^ 
I  Laert.  U.  979  tianc  seccam  sutuisse,  saiis 

pracsidH ,  ad  benc  dicend^m  ac  supcrstisiom 
mctumquc  morfis  fugiondum  9  in  sctcntid  bq^ 
nn  c$  mahrum  9  scu^  in  moraU  partc ;  hoc 
ir  non  minus  ab  eo  dici  potuit,  qqi  iiQmort|i« 
em  tuetur ,  quam  ab  eo  qui  illam  negat.  Pro» 
js  est  ex  eddem  disciplinft  hbgasi^s»  s-fr 
warog  dictus,  qui,  vitae  humanae  molestiis 
alamitatibus  describendis,  mulcos  ad  volunta« 
1    adegit  mortem:  vid.  Cicei:o  Tusc.  I.  34. 

tamen  hoc  eo  valet»  ut  putemus,  eum  in  hac 
utatione  spem.melioris  futurae  viue  adhibuif- 

Nam  Veceres  hanc  unamejus  memorant  ra« 
em  9  quae  desumta  erat  ab  humanae  yitae  ca« 
tatibus.  Prodiit  ex  c&dem  disciplinft  theq- 
Et us 9  cognomine  Atheus^  a  quo  multum  pro« 
t  £picurus  2  vid,  Diogenes  Laert.  11«  97 ;  i^t 
hinc  intelligi  possit  9  quae  fuerit  ejua  de  Im« 
talitace  opinio.  Prodicum  est  boc  ejus  dictum» 
em  9  98 ;  Non  esse  rationi  eonscntancum  9  t^i 
'^ens  pro  patrid  mortcm  obcat :  non  cpim  dccc^ 
suam  prudcntiam  perdcre ,  proptcr  imprudcn^ 
n  utiiitatcm.*'  Quod  Graece  acutius  est :  iro* 
^}V  riiv  ^pitnn9iv  iytKa  tnq  riy  Acppitfmy  i^ikitoi* 
tnr  si  quis  statuat^  morte  0fiwi9t¥  ezstingui,^ 

quid  de  Aiumorum  Immoruliute  sentiat,  fa^ 


«34  DISPUTATIO 

VL  cile  est  ad  existinianduin.    Hajos  fiut  disdnii 
BioN,  Borystheoites ,  cdjus  fenmciir  acote  f» 


dem  9  sed  impie,  dicta  multa :  qui  coid  totin  bm 
Philosophiae  paitem ,  quae  est  de  Dtnni  sitnl 
et  Animorum  Immonalitate ,  aceibe  cnptisseCy 
'  Ipse  tamen  morbo  correptus  ad  aniloi  dacniit 
'kuperstitionem,  nec  fere  uUum  inteatma  idifrit 
genus  incantationis ,  quS  Deonim  implKinii 
Vid.  Diogenes  Laert.  IV,  46.  seq* 
CplctireL     Igitur  cx  ejusmodi  doctrinae  fontibas  flodtiti- 
CURUS,  qui  novam  ipsecoiididitsetttm,aj< 
maximam  partem  sumslt  a  Democrtto,  isltai' 
]i  vero  disciplinft  retinuit  multa  ab  Aris4>P>< 
'  Theodoro  Atheo.  •  Hujus  ergo  secue  phdtii  K* 
vina  Providentia  et  Animbrum  ItnmorttlitH  p^ 
'  tus  tollebatur  atque  explodebatur.    Quiic  luU* 
minus  dicendum  est  de  Epicureorum  Psyciiologii: 
cum ,  quia  proposita  quaestio  refertor  id  eoi  PU" 
losophos ,  qui  remanere  aliquid  post  Imdc  tM 
statuerunt;  tum  quia  peculiaris  cBspatitkoii  i^ 
gumentum  est,  rationes  Epicureomm  cooooio- 
'  rare :  tum  demque ,  quia  eorum  placita  ideo  siot 
in  vulgus  nota,  ut  nemo  facile  ab  Annqmtitis 
cognitibne  ita  sit  remotus,  ut  ea  ignoret.  Co> 
terum,  rationes,  quibus  Immonalitatem  convdlot 
studebant,  complexus  est  Lucretias   libro  tc^iOi 


SE- 


DE  iMMORtALrrATE  A^L     63^ 


S    E    C    T.      X. 


De  Ciccron»^ 


■m  de  c  I c  £  Ro N  £  videnduni  ett ,  parente  vt  seet  X. 
«quentiae  ita  Philosophiae  RooianoruQi.  De  co*  ^^^^^ 
■  Vlri  PhilosophiA,  dici  vix  poteat^  quam  ini« 
ai  falsaque  sint  pleronimque  rec^tiorum  jddi^, 
a.^  qunm  dicunt  ^  €iceronem  vd  pamm  Philo* 
B»hiae  scientil  vatuisse,  vel  fluctuasse  incertii 
iHDionibus  sibique  ipsum  repugaasse  ,vel  ut  Aca^ 
KJilcum  nil  certi  statuisse  et  contra  omnia  dispu* 
SHe.  Quae  quidem  judicia ,  quod  ahie  cujusquam 
MdiA  dictum  vdim ,  omnia  profecca  sunt  ex  igno^ 
kione  Academicae  rationis  et  Cieer6niani  institn» 
Magnus  hic  aperitur  disputattohis  campus :  im 
^  nobis  quidem  nunc  exspatiari  non  licet«  Sed 
tten ,  ut  et  brevitatl  et  quaestionl  propositae  con- 
ilaious ,  rautiones  signiiicemus  in  prtmis  obser^ 
itu  necessarias  ad  Gtceronis  placita  Philosophici 
Kte  intelligenda. 

I.  Primum  igitur  haec  phcltt  non  temere  aliun^ 
t  quam  ex  iibris  Phiiosopfifcis  petenda  sunt» 
fam  in  Orationibus  non  suam  ipsesententiam pro^ 
it,  sed  oratorie  agit  et  caussae  senrlt.  Itaque 
tDmorralitatem  Anlmorum  ab  eo  negatam  esse^ 
erpenam  quis  evincere  conetur  et  Oratione  Fro 
luentio,  Cap,  6i.  ,,  Nam  mnc  quidctn^  quUl 
wdcm  mfi  iHi  mon  atHtHif  nisi  finc  impik 


Si6        .   DISPUTATld 

iMt.  ]L  et  fabuU$  Jueimur ,  ut  existimemus  ittum  afud  i» 
firos  impiorum  mfplicia  perferre^  ae  flurcs  ilk 
invcmsse  ifdmicos  quam  htc  reliquissc:  a  soeris^ 
ab  uxorum^  afratris^  a  UherHrm  pocfds  acSumet' 
sc  praccipitcm  in  scclcratorum  sedem  atquc  rcgf$» 
...  mcm»  Qfsac  si  faisa  sunt^  id  quod  owuiesinuUh 
gunt ,  quiJ  d  tandcm  aliud  mors  erifaU^  frcM 
scnsum  doloris.^*  Haec  igicur  ita  dicimtiir  pioati 
in  Caeaaria  Oratione  apud  Saiiustiiun  CatiL  Ctp, 
LL  S*  2^9  ^uum  contenderet»  conjuiatoa  piiiD* 
ribtts  poenis  esae  plectendoa,  non  mone;  qov- 
pe  quae  omni  sensu  careret ;  ,,  Do  poen£*  ioqait 
9,  possumus  cquidcm  diccrc  idy  quod  rcs  hektiit 
luctu  atquc  miscriis  mortcm  acrumnarum  reqiAa, 
non  crudatum ,  cssc :  cam  cuncta  mortaHum  mc 
la  dissohcrc  :  ultra  neqtic  curae  nequc  geudie  Ih 
eum  cssc^*  £t  Cicero  quidem  in  etdem  Qrmaoe 
Cap.  49,  eos  confutat,  qui  veram  ipsioi  MDtto* . ^ 
tiam  ex  ipsius  Orationibus  arripere  acteneiesaivr^, 
debant:  „  Sed^'  inquit  „  crra^  vchemcsM^  vL^ 
\pii5  in  Oratiordbus  nostris^  quas  injudiciisie»i^^^ 
buimus ,  auctoritates  nostras  censignatas  st  Ut'  j.^ 
rc  arbitratur.  Omncs  enim  illac  Oraticnauef' 
sarum  et  tcmponjfic  sunt^  non  hemiam  if^ 
ac  falronorum*^ 

II.  Deinde,  nec  ez  Epistolis  promiscue  oii' 
bus  argumenta  placiti  Pliilosopbici  repeteuda  tf^ 
Nam  in  Epistolis  frequenter  ita  agitur,  oosi^ 
interiof  de  Philosophiae  locis  sententia  aperitfVi 
Kd  ot  profi^tmr  «liquld  quod  accomiSQdUBB fj^   ^,,^ 


a 


.Tim 

P3t2 


DE  BMMORTALITATE  ANIMI.      tf j? 

lersonam  et  iDgeDium  qus ,  ad  qiiem  acribi-  siet.  X 
Ergo  in  consolandis  amicis  Epicureis ,  ratio-  ^*®**^ 
is  ntitur  ex  illft  scholft  ductis :  veluti  ad  Tof^ 
tum  Ad.  Divers.  VI.  3.  ,,  Scd  haee  conso^ 
}  levis  est:  illa  grayior^  qud  te  uti  spero^  eg$ 
t  utor:  nec  enim^  dum  ero^  angar  ulld  re^ 
omrti  vacem  culpd  :  et  si  non  ero,  sensu  omni^ 
carebo.^  Ita  ad  eundem,  EpistoM  proximft^ 
iliter  ad  Titium  utitur  notft  illft  disjunctft  coq« 
ione,  V.  15.  —  »»  saepissime  et  legi  et  audi^ 
nihil  mali  e$sc  in  morte^  ex  qud  s$  resideat 
us ,  Immortalitas  illa  potius  quam  mors  dueen^ 
it:  sin  sit  amissusj  nulla  yideri  miseria  de* 
,  quae  non  sentiatur^ 

I.  Cum  igitur  Ciceronis  sententia  Philosophi* 
X  scriptis  ejusPhilosophicishaurienda  sit;  an- 
)mnia  constare  debet  9  quod  consilium ,  quam 
im  9  secutQs  sit.  Atqui  eum  fuisse  Academi<« 
1 9  dubitari  nequit.  Igitur  in  boc  Academid 
len  statim  invoTant,  et  contendunt^  Ciceronem 
1  omnino  de  ullft  re  statoiase.  Enimvero^  an 
est  omnium  Academicorum  commune,  de  om* 
js  rebus  dubitare?  Arcesilas,  qui  fuit  acer« 
18  dubitator^  contra  Stoicos  quidem  ita  dis* 
ibat  ut  nihil  percipi  posse  diceret:  solus  ta-* 
I  secum  placita  tenebat  et  cum  discipnlis  com« 
licabat:  vid.  Cicero  Acad.  II.  189  ibi  Davis. 
^ragment  apud  Augustinum  Contra  Acad.  IIL 
cui  adjungatur  Sextns  Empir.  Pyrrhon.  Hy« 
irp.  I.  33.    Ab  istft  dubitaudi  velicmentift  aei*^ 

quen* ' 


6s^  DiSPUTATIO 

X.queDtQ5  Acadeyiici  paulatim  defecerDnt:  afiqaH 

tum  Carneadet;  plus  Clitomachus :  plus  otiu  PlBi 

lo  Ciceronis  magister,  qui  propius  ad  PbtQoii 

seDtentiam  rcdiit.    Porro  Ciceronis  Aademica  w 

tio  in  eo  posita  erat ,  ut  libenter  in  ntniBqiie  pii4 

tpm  dispuuret  ^  non  quod  omnia  aeqot  Usi  w( 

vera  esse  putaret  ^  sed  quod  ez  sentendarom  cooi* 

paratione  mazime  elici  putarec  quod  id  Veroii 

proxime  accederet*  Itaque  nec  omnia  negibit  qual 

ab  aliis  sectis  statuebantur ,  sed  quae  ab  ils  utti 

dicebantur^  ille  yerisimilia  vocavit:  conf*  DeO{> 

fic.  II*  fi.    Ipse  Plato  veritatem  ez  rebui  cotix»^ 

reia  et  creatis  tollebac »  atque  eam  in  solit  Um 

ponebat:  neque  tamen  mintis  egregie  de  Divioi 

Providentift  et  Animorum  Immorulitate  pronoodi' 

vit*    Itaque  Cicero  ,  quum  et  esset  et  haberi  vd* 

let  Academicus,   in  Physici  et  Morali  Pbiloso- 

phiae  parte  Platonem  maxime  secutusest«  Hwa/i 

Philosophorum  Deum  appellat;  hunc  omnibos  ilus 

antcponit;  cum  boc  errare)  quam  cum  iliii  teiua 

dicere,  mavult«  Pleni  sunt  Ciceroniani  libri  ^oi* 

• 

libus  Platonis  laudibus^  quas  propter  ipsam  fie* 
quentiam  ac  multitudinem  suo  quamque  loco  w 
tare  non  est  necesse«  Satis  est ,  quod  vidcbimosi 
eum  de  Immortalitate  quoque  Platonis  potissimQfl 
auctoritatem  secutum  esse« 

IV.  Neque  vero  ex  ipsis  Phjlosophicis  librii 
promiscue  et  sine  delectu  petenda  sunt  testino' 
nia.  Dih*genter  enim  animadvcrtendum  $  qoidcx 
sufl»  quid  ex  alienfl  personi  pronunciet  Cicero. 


DE  H^ORTALITATE  ANIML     €3^ 

ax  non  tribnenda  sum  ipsi  neqae  in  ejus  phci-  sect  tL 
m  numeranda  9  quae  primo  libro  de  Natnrft  Oeo»  ^^^^^^ 
a  Vellejua  Epicurus,  nec  quae  secundo  Balbn» 
Kcua,  nec  quae  primo  de  Finibus  Torquatus' 
^oreus ,  nec  quae  tertio  Cato  Stoicus  dispu«» 
r«    Neque  etiam  ea  omnia  ei  tribuenda  sunt, 
c  ab  Academicis  in  colloquium  inductis  disse-: 
cur :  veluti  tertio  de  Natura  Deorum  a  Cottfl , 
cujus  personft  vulgo  latere  putatur  Ctcero;' 
^sertim  quum  ipse  sub  flnem  tertii  libri  dicat , 

Balbi  quam  Cottae  orationem  veri  visam  esse 
Lliorem.   Est  omnino  in  hoc  loco  accurati  cri* 
Ipus:  de  quS  ad  nostrum  quidem  institutum  sa« 
Mt  quod  monuimus.  Nam  illa,  profecto,  pla« 
9  omnibus  approbantibus ,  Ciceroni  tribuenda 
:  quae  ipse  ex  sud  personft  pronunciat ;  veluti 
Tusculanis  Quaestionibus ,  libris  de  Officiis, 
Legibus,  et  aliis:  vel  iin  iis  scriptis,  ubi  di« 
e  ipse  significat,  se  sub  ejus,  qui  Ioquensin« 
Itur ,  personft  suam  et  propriam  sententiam  ex- 
Eire,.veluti  de  Senectute  sub  Catonis,  et  in 
tnentis  librorum  de  Republici  sub  Scipionis» 
ilibi  sub  aliorum,  personi.    Quare  age,  Cice* 
8  sententiam  de  Immortalitate  ex  iis  constitua* 

locis ,  quorum  auctoritas  omni  exceptione  sit 

niecipuus  in  hoc  argumento  liber  est  primua. 

icutanarum  Dispntationum ,  ubi  Cicero ,  et  ip* 

et  graviter  ac  serio ,  loquitur.    Propositum  ei 

if  ut  efficeret  Morttm  mn  csst  malum:  idque 

€00« 


! 


! 


.^0  DISPUTATIO 

■ 

$ggL  X.  confecit  disjunctfl  argumentatione^ienDikiiaiGti  ( 

^^^^  ut  ostenderet,  nil  mali  esse  in  Morte,  siveHt 

aam  omnis  Animi  sensus  exsdnguatnry  sive#|| 

maneat  Animi  sensus :  quod  si  enim  illad  sit,il|| 

mali  nobis  esse^  quum  ipsi  jam  nihil  sinaf ;  ipA 

si  vero  remaneat  sensus ,  hunc  Animi  ttiKni  M 

posse  infelicem  esse.    Igitur ,  recensidi  VcKnt 

sententiis ,  ira  condudit ,  ut  Pbtonii  lentaua 

tamquam  verisimillimam  sequatur.  Cetenniqnm 

inGnitum  sit ,  totam  hanc  disputatioiKD  nfentt 

contenti  sumus  connexionem  et  quasl  puDCtiv 

gumentorum  Ciceronianorum    notasie.    Priui 

adfert   sntiquitatem   et  frequentiam  opiaiooii  i^ 

Immortalitate  Animorum  ^  quae  opinioab  omiV' 

vo  apud  omnes  gentes  dominata  sit;  quaittinie' 

gis  naturalis  ^m  habere ,  quippe  quie  ofluuoi 

gcntium  consensu   stabiiita  sit :    Cap*  ii  —  IS> 

iSed,  ut  in  eo  consentiunt  gentes  pcrmsureJd^ 

tnos  post  mortcm ,  ita  dissentiunt  dc  aMi^  ^^^ 

tus  futuri:  Cap.  iff.     Enimvero,  cujascamqye 

substantiae  sit  Aninius ,  non  est  terrcDie  vd  Ia« 

midae»  sed  potius  vel  aSreae  vd  igneae  ninn^i 

prouti  Stoicis  placuit ;  si  quidem  ez  oao  idpli' 

ribus  quatuor  illorum  elementorum  constit  ^ 

tur  post  discessum  ex  Corpore  silrsam  ftrtft 

2dem  valet,  si  secundum  Aristotelem,  ex  qv^ 

quodam  elemento  constet.    Nam  idem  quoqot  ^ 

lere ,  si ,  ex  Platonis  sent^ntil ,  ab  omoi  corpoi(i 

compo^itione  ret&otus  et  simplez  sit,  pefsetDtti»| 

ligitur.  Ergo  sursum  elatus  pervenit  in  sabflfioi^l 

aeris  regiones ,  ibique  felicitate  fniitu^  QuiKfiv^ 

0» 


f)£  IMMORTALITATE  ANIML      «*l 

s  duabus  fere  eonrinetar  pardbus  t  alterl ,  quie>  fcet.  Xi 
ic  vacuitate  cupiditattim  et  perturbationom :  al- 
i^  cotiteltaplaiioDe  rerum  coelestium  ^  quae  qua*^ 
pabulutn  Animorum  est:  Conf.  Cap.  17 —so. 
^uamvis  igitur  aunt  Philoaoi^hi  qui  contendant^: 
imum  Corpore  solutum  omnino  nlhil  esse  ao 
»8istere  non  posse:  horutt  sententia  repudian^^ 
est.  Nam  si  omnia  ea  9  quorttm  iios  rationem 
'spicere  non  possumus^  neganda  sint:  negetur 
oque  Deum  esse,  begetur  Corpus  ab  Animo 
bernari,  negentur  plurima  alia,  quae  sunt  ta« 
n  ^  quamTis  eorum  rationes  moduraqu6  non  inp*. 
ligamus.  Scd  Animos  esse  sempitemos^  quia 
1  nec  alienfl  vi  moventur ,  Plato  tam  elegantet 
snbtiliter  explicuit ,  ut  nil  sUpra  fieri  possit ;. 
m£k  Cap.  fti  ^  23.  Hoc  est  itlud  argumen« 
D  a  Platone  in  Phaedro  eipositum :  de  quo  ia 
etione  V.  diximusi 

QuDd  d  porro  considereinuit  facultates  Animl 
imanif  quae  versantur  in  remiotscendo»  judican^ 
•  ,  invettiendo,  artibus  ac  discipltnis;  nullo  mp« 
I  concedi  potest^  Animum  esse  corporeum.  Sed 
luscumque  tandem  est  naturae,  certe  est  divi« 
s,  et  idcirco  aetemus.  Vid.  Cap.  S4  -^  30. 
Bi^o,  qoae  ex  his  initiis  exstitit^Socratis  s^ 
itia  probabilis  haberi  debet:  eos^  qui  hac  in  vi^ 
pie  casteque  degissenti  ad  Deos  ledire,  eorum^ 
le  consuetudine  beatos  fore:  qui  Vero  iritlis  fli^ 
iisque  se  inquinavissent  4  his  devium  esse  Iteif 
dttsum  ft  condlio  Deorum*  St«»ici  ftutem  1  ami^ 
r«/s  IL  8i  €i 


6^  DISPUTATIO 

Bicm^  ^^  nostri,  noo  8ibi  constant^  see  c<Niieqiia#|i 
agunt^  donr  concedunt  Aniniani  pott  Corpodllft 
Dortein  pcnninmy  sed  tamen  aliqBtDdo  ioiete  \i 
Nam  Iiaec  nna  est  difficnltas,  qwmoio  Aitli 
sine  Corporibus  degere  ac  ¥lvere  poidflt:  sri  lo 
hoc  semd  concesso^  nnllacansst  est^qutdi^  p 
quando  intereants  Vid.  Cap.  30 — 35. 

Cetenini  illud  firmiter  manet  ^  mortoi  loo  cm 
malum.  Nam ,  quod  dizimus  ,  si  per  tia  Av« 
0US  ezstinguitur ,  status  ille  omnino  oiIhI  cAi 
ei^o  nec  bonns  nec  malus :  si  vero  Aoinoi  lOi  ICici 
sum  ac  Titam  retinet ,  fdiz  potius  qoui  iMi  1  1, 
erit  iUe  status.  Hoc  Socrates  apnd  Pltfooei  ii  lii^i 
Apologift  (vid.  supra  Sect.  IV.  )  pnediat.  MI^ 
utrum  exduobus  futurum  sit,  simus  Fand.  Cn*  Idpj 
que  mors  nobis  sit  constitutay  non  eua  in  iA  l|^ 
ducamus;  quippe  constituum  y^aDiiiliM''!»;; 
talibus,  Tel  a  Naturft  parente  omnino:-C^|ii; 
Cap.  33  —  49.  99  Non  efiim  temere  tmfirti^^ 
ti  et  creati  sumus  .*  sed  profectofidt  fuocdsM  VS9 
fuae  generi  consuleret  humano:  nec  iipp^ 
mut  aleret ,  fuotl^  cum  exantlavisset  9tm  ^ 
res^  tum  ineideret  in  mortis  mafum  ta^ 
num^:  ibid.  Cap.  45^ 

Haec  est  sumnui  disputationis  9  qnateoBS  perti* 
net  ad  sententiam  ipsius  Ciceronis  de  Aoittoiv^ 
Immortalitate.  Ne  vero  cui  scrupulon  iBJidtff 
quod  Cicero  alterum  illud  dikmmatis  disjBieti' 
vebementer  urget ,   et  saepius   monet,  nottf 

non  esac  fflaliim»etiam  si  cua  ezstincdooe osii^ 

ifr 


fm 
proD 

Borii 

lOtjj 


( 


DE  IMMORTAtlTATR  AMML    ^«4» 

s  conjunctft  sit^  Neque  enidi^hoc  eo  V&let,  ^ct  t» 
ibium  reliiiqaatur  utrum  peroianeac  nec  ne 
U8  posc  morteoi»  Sed  nimirum,  com  ipse 
e  pronunciasset  ^  VerlsimillimAm  sibi  viderL 
rtalitatem^  debuit  se  tamen  acfcomtnodare  a4 
ijain  tjlis  ^  quocum  disputabtt;  ut  si  ei  de 
•rulitate.persuaderi  non  posse{,.illud  tamen^ 
ptopdsjtum  erat  libri,  efBceretur,  mortem* 
»se  malum*  ^Quod  ut  4oagiseriam  constet^ 
lenta  proferamus  ez  doobus  4diis  operibos^ 
onis»  ■•:•.•  ■■     ir  ' 

libro  de  Senectote,  qoainqoam  Cato  dicent 
itur^i  tamen  sub  ^us  persdnlCicero  suam 
exponit  /aent^tiam  ^  ut-  ips«  testatur  in  flne 
Is  priaLr    Et  primum  quidem^  de  C0fi/^i!»Ai 
is  disverit  eodem  dilemmita   Cap*  19:   „  O 
tsm  i^liMiv  ^ui  ihortem  'co^iiemnefntam  esse 
m  hngS  detate  nm  ytderUt  fHae  aut  pldne 
gemla '  e^t^-  H  emnifte   extiinguU   Animum t 
ttimmMptanJa^  si  aliqut  etsm  dedueit ,  ubi  si$ 
rus  aetemus/*    Mox  Cepw  i\  4^1  22.  diserte 
unciat;, .  Aiiimos   mortuoruoi  vrrere  et  essi 
litemost  docet  eorum  originett)  csse  divlnaml 
nes  atfert  Platonicas  ^  Pytliagbricas ,   et  Cyri 
entis  e  Xenoplionte  oratiooem.-  Quae  quideift 
sse  safficit,  describefe  longool  et  supervaca- 
3  est.     Gonstat  «^tiam  »•  Ciceromm  tn  libria 
tepublieft,.  ingenti  bonarom  Ik^rarum  damno 
rditis-^  ^  Scipionis   personl  suam  ae  prd- 
31  senteotlam  declarasae.    Hujos  quoque  Opt- 

3s  ft  lit 


644        tytspvr  Ai^to 

um.%  ris  uldmtin  particolam ,  qiift  SomDion  SctpMl 
^^^**^  concinetur  9  eadeoi  absomslssec  formnae  iniqri^ 
tas ,  nisi  Macroblus  eam  GonnBentario  ilhis&if* 
jet,  qui  ad  aostram  aetaiem  Mrvatns  esc  IfiH 
quidemy  cum  In  Tusculanji  prim4  ec  dtScoccnite 
egregie  ac  divlne  hoc  argomentum  ettmasie,  tn 
in  Somnio  Scipionis  se  ipse  superasse  ndrtnr  G» 
cero.  Nam  quamyis  nova  Immortalitatis  argt^ 
menu  nuUa  protolit  ^  umca  Antiqnbnni  iomfltis 
i$M  usus  est ,  ita  bumanae  mefitte  ortom  ac  soctm 
exposuit ,  ita  futuram  piorum  conditionem  dac» 
psit  f  ut  inbumanus  et  plane  ferreus  sit  qiri  libdB 
lectione  non  melior  fiat ,  nec  9  spietis  tencnis  a 
fragilibus  rebus  f  coeiestia  et  divina  consectetsr. 
Quo  difficilius  est  rationes  illa  libro  ezpositis  ia 
compendium  redigere«  Huc  aeieedit^  quod  ploii- 
ma  interjecu  sunt  ez  Veterum  AstroaomiletPby- 
•jci  9  quae  ad  sed^  beatorum  coeksies  «raDiDe- 
dantur.  Quibus.quidem  omisais,  qnippeptrua 
•d  omatum  po^  quam  ex  vero  assomtis,  ptf* 
tim  longius  a  nostro  instltuto  remotis,  vidaiDoi 
tantum  de  iis,  quae  proxime  ad  sutum  Aaifflo- 
Tum  post  banc  vium  referuntur. 

Hominum  Animi  ez  sideribus,  quae  difioii 
animata  sunt  menttbus,  a  principe  Deo,  hojss 
JMundi  gubematorey  in  hanc  terram'  collocatisuDt. 
Hujus  voluntati  si  obtemperaverinc ,  abeuoc  poit 
(inortem  in  locum  beatorum,quiest  in  orbelacteo^ 
£c  illa  demum  vera  est  vita ;  nam  ea ,  quan  budc 
degimus  in  corpore,  mors  est.    Nil  rateoDBD 


DE  IMMOHTAUTATC  AWMI.       dif^ 

gqitiui  est,  quam  homines  civitt^paaciure  ccm* stct. x» 
lilieri.    Quare,  qui  de  statu  clfili  inaadme  meriti  ^^^^ 
lierint ,  his  ma^ime  reditus  pat^t  ad  locos  uadc 
Renerunt ac Pisqs»  Copf.  Cap.g.  t 

,7  Terra  infimum  eundemque  medium  Universi  lo» 
jpim  obiinet »  io  eamque  auo  nutu  et  pond^e  de* 
[erunt)ir  omni^  mortfdia  et  caduca ;  superius ,  in* 
^  «  Lunft  9  omnia  sunt  divin».  Et  motu  corpo- 
199  coelestiuQi  oritur  siiayissimus  concentus,  qui 
ll»  bominibus  eiaudiri  nequit ;  quippe  quorum 
lures  hoc  ipso  ^on.itu  obsiirduerupt :  n  beatis  yero 
Iliai|4itiir.  Cp^f.  Cap*  4  et  5» 
,.  Quum  ergo  tenepa  omnia  tint  caduca ,  illi  ho« 
PI^Im  qui  in  codestcs  locos  redire  student ,  nou 
pCTUlgi  sennonibus  dare  debent,  m;  in  praemiit 
Immanis  speip  rerum  suarufB  poneret  suis  eoa 
Hlficebris  oportet  ipsa  virtiia  trabfic  ad  verum  dep 
Mia.    Confo  Cap.  7. 

.  Animi  hominum  sunt  divini*  Nam ,  ut  Oeup 
Ipae  viget,  sentit,  meminit,  providet,  moderar 
|pr  et  mov^t  hqc  Muodi  Corpua  ,  ita  hominis  cu« 
inaque  Aninius  viget,  aentit,  memipit,  et  suui^ 
Porpua  moderatur  ac  movet.  Hinc  etiam  conse^ 
gjKiitnr,  Antmos  hominum  esse  actenios*  Naa)^ 
4Uod  ae  ipsum  movet ,  aemper  in .  actione  et  yixjfi 
^.  Conf.  Q^p^  8  ^  9*  lioc  est  argumentuoi 
ex  Platonis  Phaedro»  quod  iq  TuscuUnft  primft 
inemoratun  ^,  ^ 

Igitur  Animus  jam  in  hflc  vita  optimia  rebua 
«mc«q4u4  e«u    ^mx  «atem  optiinM,  <ivm  ^ 


64/9  01 SPUTATIO 

g^  X.  Mlott  pttriae,  ^olbos  agitttaa  et  eicrchatDs  Aib 
^^^^  mus  ▼elochift  lii  hanc  coelestem  sedem  ct  doim 
suam  penroUbii ;  idqae  ocy us  fiiciet ,  si ,  jui  ia 
Corpoie  degeosy  maxime  ye  tb  eo  abstnbaeet 
td  contemplationem  renim  diyintnia  coDvmoe 
•tuduerit.  Eorum  vero  Aninii,  qui  ae  Coipotii 
Toluputibus  dediderunt ,  et  impolso  Jihidint 
jurt  Deorum  hominumque  ^oltveruat,  CorpoA 
bus  elapsi  eircum  terrtm  ipstm  volotmtar:  seo 
hunc  in  locum  coelestem  ^  nisi  dittltis  engitati  sei 
culis,  revertuntor.- Goof.  Cap.'9, 

Haec  igitur  aunt ,  quae  ex  hoc  libello  ad  DOitnni 
institutum  peninere  vedeantur«  Ceteruni,  oe  qoii 
fone  harum  aentcntiarum  aoctoritttem  boc  Doai* 
ne  repudiet^  quod  tamquam  S^mm^  citmmviai 
tnimtdvenendoio  est ,  earum  tuctoritati  oil  v^ 
quam  derogari  nomine  et  narrttione  soDoii*  Ni* 
et  ipaa  disputatio  gravis  ac  serit  est ,  er  qas  pir« 
tes  consentiunt  cum  reliquis  Ciceroius  plicinii 
quae  suprt  exposuimus.  Et  Cicero  secutns  tfi 
CKmplum  Platonis ,  qui  decimum  de  RqHiUkl 
librum  simili  finivit  somnio  ^  in  quo  sob  hM» 
involucro  plurimae  verae  rationes  senteo&KqB^ 
proditae  sutit;  ut  suo  loco  monulmos,  Qo^ 
non  dubito,  quin  ea,  quae  ex  Somnio  Scipioiii 
protulimus ,  strio  et  ex  Animi  senteotii  t  Cii» 
rone  pronunctata  siiit, 
stmna  Apparet  igitur  ^  Ciceronem  de  ImmortiHitf 
Scerai^  sententiam  Platonis  secutum  esse;  ita  quideoi 
ttt  ex  illitts  vgumentis  ma^ume  uteretur  iii)  V^ 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      647 

l^  Animi  divinfl  origine,  Dei  providentifl,  et  Ani*  ****•  % 
Dorum  proprii  vi  agendi,  ducuntur:  adjumenta 
.b  aliia  Philosophis,  veluti  Peripateticis  ac  Stoi- 
:is ,  sumeret  atque  in  eiindem  finem  converteret : 
>raemia  poenasque  probaret «  illa  in  reditu  ad  Di- 
rinum  locum  poneret^  has  in  absentifl  illius  boni 
st  cpmmoratione  circum  terram,  ita  ut  improbis 
amen  poenarum  Snis  ac  reditus  ad  Divinum  lo* 
mm  aliquando  concessus  sit. 

S    E    C    T.      XL 

He  aJiis  an$e  Senecam  Phihsaphit. 
Quamquam  Philosopbiae  apud  Romanos  stator  seet.  xt* 

^  •     ^.      •  ..  •  de  alltt 

fnit  Cicero ,  et  ez  us ,  quorum  scripta  servata  phuos. 
^ont,  ei  sit  proximus  aetate  et  auctoritate  Seneca , 
fberunt  tamen  et  inter  utrumque  et  ante  illum 
liaud  pauci  Philosophi ,  qui  vel  nomine  ac  sectft 
nemorandi  sunt ;  ut  intelligatur ,  quos  qualesque 
pt^onos  baec  ipsa»  de  quft  .agimus^  Immortali« 
tatis  sententia  habuerit. 

-     Igitur  qui  primi  Romanomm  philosophati  sunt^ 

fere  Stoid  fuerunt.    Nam  nobili  illi  Atheniensium 

legatione,  Olympiade  CLVL  anno  2.  s.  A.  \J. 

C.  598,  Romam  missd,  cujus  duces  fuerunt  tres 

trium   sectarum   principes  9   Diogenes '  Stoicus , 

Cameades  Academicus  »  Critolaus  Peripateticus : 

his  igitur  Legatis  Romae  Philosophiam  docenti* 

bus,  C.  Laelius  in  primis  Diogenem  Stoicum  au« 

Ss  4 


641  PISPUTATIO 

lin.  XL  divit^  illiusqae  studioni  imicitus  est  tmidsdHi] 
iil^      ejus  P.  Scipio  Africanus;  postea  ambo  £uDiiii4^] 
ter  uti  Bupt  Papaetio ,  clarissimo  Stoico.  Jmflti 
^dem   seguti  sunt    dlscipUnam    generi  UdiA 
C.  Fuiniust  et  Publ.  Miicius  Sqie?Qla  Aiyori 
priqceps  lurispradeqtiae  Rooianae:  Q«  Tabaoij 
Scipionis  ex  sorotc  nepos;  P.  Rutilius  JUfou 
Veteri  aut^m  Academiae  deditm  f uit  U  Lucullai^ 
Magis  etiam  PhilosopI\if  frequentari  coepit  uu9 
Ciceronis )  ex  cujos^  vel  aequalibus   yA  imkiSi 
Stoid  fuerunt  Nf •  Cato.  Un^^ensis  ^  Qoinnit  Cicei 
ro  9  Lucilius  Balbus  ,  Ser.   Sulpicios.    Platooi»  | 
cus,  Ciceronif  efemplo,  fiiit  M.  E^tot.  Poii 
patedcus»  M.  Piso«    Plurimi  vero  Epicarei  foet 
runt,  veluti  amicissimus  Ciceronis  AtticuS|Tre* 
batius  ,  Torquvus  »  Vellqus  ^  (^.  Caip.  Piaai 
C.   Cassius  ^   Lycretius  ,   Amafanius  »  Cidos: 
Academicii    Cotta  et  Vtirra:  Pytbagorici,  Ap> 
piusi  Nigidios  Figuluai  Vatinius^ 

Augusti  setate  plerosque  Philosophoi  E^cup 
f^s  fuissci  vulgo  fertur;  non  satis  vete.  Vy 
leat  hoc  de  multis  ptincipibus  viris  et  Aoguid 
amicis  I  qui  magis  tamen  voluptittum  stodio  quia 
professione  fuerunt  Epicurei.  Nam  et  tliandi 
sectarun^  multi  aecuti  aunt  plaqita ;  et  a  ipaoi 
Augusti  in  Pbilosopbi^  magistrist  Atheoodonii 
fuit  StoicuSi  Areos  Academicus,  Nicolajos  Dir 
inascenus  Perlpateticus, 

Poetarum  princeps  memoretur  virgilk^s» 
^qi  de  iQmort^litate  Ammorom  sexto  Aw^ 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      64» 

bm  divioe  cecinit,  iu  tsmen  ut  'magis  Poetae  sect.  xn 
mm  Pbilosophi  officio  fungeretur.    Nam  tracUi-  Phtio^*!* 
«  bimc  loeum ,  partim   Homeri  exemplo ,  qui  ^"***'** 
■niliter  Ulissem  ad  Inferos  deduxerat,  partim 
sia  nMterit  erat  aecommodata   Poetae  consilio 
opportuna  ad  fictionra  oraatum.     Atque,  uc 
MT  in  loco  in  primis  PUtonem  tecutus  est,  ita 
i.is  locis  allos:  vduti  Stoicos  de  Animl  Mundi» 
leorg.IV.  220:  Epicureos  inCo$mogoniil,Eclo{(, 
9«  et  Fati  Inferorumque  contemtu,  Geoi^.  IL 
»  o.    Ipse  quoque  fatetur ,  se  Atbenis  Epicureo^ 
V  sebolas  f requemasse ,  in  Ciri.    Igitur,  non 
ftto  bujus  t§st  disputatioQis,  locum  illum  sesti 
Mieidit  libri  exponere:  cum  quia  fabulosus  ac 
Mticus  est ,  tum  quia  qus  piatonicae  partes  su? 
lA  expUcjtae  sunt »  tum  quia  non  eit  ipsius  Virp 
Ui  proprift  sententifl  accipiendus  est*     Nequ^ 
wo  DORATius  ad  certam  sectam  referri  de- Homiv^ 
^  9  minus   etiam   ad  solam   Epicuream :   vid^ 
1>.  T,  Bp«  !•    Quin  modo  banc  mo4o  illam  se? 
t  itur  sectam.    Est  adeo  ubi  de  Animo  ex  Pla» 
Kiit  et  Stoicorum  doctrinfl  loquitur  ^  eumque  i//« 
•9ac  parti04lam  Aur^c  yopit ,  Lib,  IL  Sat*  IL 

•  79* 

OviDius  item,  dum  in  Opere  Mettmorpbo* 

M,  de  Mundibominisque  opificio,  et  de  Ani- 

^rum  Immortalitate  canit ,  magis  ut  Poeta  quaoi 

Pbilosopbus  audiendus  est.     Ejusmodi  quid 

^tat  in  ipso  fine  Operis:  9aru  tamen  meliorc 

4  supcr  0it0  fcrcnw  u^^ra,  fcr^r  ^  ;  quod  fere 

Ss  jf  ad 


tf|t>  DISPUT  ATIO 

uct.  XI.  ad  solaiii  nombiii  peramitatem  refertar.    Ac  & 

dt  tiUt 

piukM.  bro  eodem »  ubi  de  Animorain  Iiinn<malitm  np 
^^"^  migratione  didtnr ,  non  ez  tuft  sed  Pytbigoae 
pertonfl  loquitur :  cujus  ttmen  sententiam  noi  f> 
re  accurateque  significavijt*  Neque  emm  Iioc  tt 
pjrthagorae  pUcitum ,  nullot  tsse  Inferoi,  et  A» 
moa  semper  in  novia  Corporibna  oberrare  oec  at' 
quam  ad  divinum  fontem  redire*  MajoRo  lociir 
ritatem  habere  videtur ,  quod  ab  inidp  Ubri  pi> 
mi ,  creationem  Mundi  Platonici  Stoidque  nii^ 
ne  exponens ,  Animos  humanos  divino  codesthi 
semine  ortos  et  ad  Deonun  similitodioeQi  coofii^ 
matos  esse  pronunciat. ' 

In  Pythagoricft  doctrinft  clari  exstitcniot,  U^ 
deratus  Gaditanus ,  Sotion  ,  Senecae  oBgister, 
qui  eam  cum  Stoicis  placitis  conjunzit.  Ddo  il 
primis  ex  hac  doctrinft  profecti  eam  IrdbBS  id9> 
cis  ac  praestigiis  infamem  reddiderunt;  AtuxHi^ 
Larissaeus,  magiae  caussft  ab  Augusto  ItiUlcj^ 
ctus  9  et  Apollonius  Tjraneus ,  eodem  feie ,  qoo 
Servator,  tempore,  vel  paulo  post,  natos.  Qaii 
ut  Animorum  Immortalitatem  tenuerunt,  itii>" 
ctores  fueruntf  ut  sequentiura  aecatum  Philoio* 
phia  magicft  superstitione  repleretur. 

Praecipue  tamen  Stoicae  doctrinae  studiaii  tt^ 
valuit ,  ac  per  hoc  et  proximum  saeculum  (io0> 
natum  est.  Satis  habeo  nomina  celebrioruo,  q* 
ante  Senecam  fuerunt ,  memorasse*  Fuenmt  )9^ 
tur  lason,  Posidonii  ex  filift  nepos:  Q.  SextiflS' 
Strabo »  Geographus ;  Maniliua ,  Poeta :  C  ^ 


DE  iMMdRtALITATE  ANIML       6st 

ius,  cujQS  egregia  quaedam  Moralia  fragmenta  stct.  xi» 
raca  sunc  apud  Scobaeum :  Cliaeremon ,  Nero-  pnaoe^ 
praecepcor:  Canius  lulus,  Caligulae  jussuin- 
ectus:  Thraseas  Paecus,  lingularis  saoccicacit 
I  a  Nerone  primum  magno  in  honore  habitus  i 
cea  occisus« 

^enpacetici,  praeter  tupra  memoratos,  incla* 
runc  BoSchus,  Sosjgenes,  Andronicus,  Xtnar» 
s  ,  Achenaeus ,  Adrastus ,  et  Neronis  prae« 
tor  Alexander  Aegeus:  Platonici,  in  primts» 
)8ander,  et  Thrasyllus  a  Tiberio  incerfeccus.  * 
laec  igicur  praemictenda  videbantur,  ut  ne 
8 1  quae  a  Cicerone  ad  Senecam  est ,  vacua  ro- 
ueretur:  sed  e^  notaiione  sectarum,  quarum 
unt  Philosopbi ,  coniectura  fieri  posset ,  quae 
it  plerorumque  sententia  de  A^morum  tuturl 
didone, 

8    E    C    T.      ZIL 

Dc  Seneca. 

\xgo  sit  mibi  SBNBCAis^in  quo  hanc dispnta*  sect.  xn, 
em  finiam,  Fuit  hic  omninm »  qui  posc  Cice»  ^^^^^^ 
^  Latme  de  PhUosophift  scripserunc,  princeps 
I  eloquencift  tum  doctrinae  copift,  Constat, 
I  in  primis  Stoicos  secutum  esse ;  quamquam 
:  nulli  sectae  nomen  dedisset ,  et  Platonica  quo* 
placita  assumsisset*  Sed  videamua  Viri  seiH 
iam  ez  ipsiui  verbis* 

Et 


€5t  DISPUTATIO 

xiu     £t  primuiB  quidem  de  ipsft  naturft  ADiml,  Qrnm. 

Nat.  VIL  84»    varits  Philosophorum  opimoDei 

memorac ,  easque  inter  se  dissentiences :  aiide  cos* 

ficit,  neminem  dubitare  qain  Animus  sitf  sed, 

qualis  sit ,  id  vero  ignorari.  Quod  qiUdea  oon  ep 

valet,  ut  ipse  de  Naturfl  Animl  dubitet;  ted  nt 

;q;>pareat ,  magis  constare  de  Animi  ezisteDtiiqinni 

de  ejus  attributis,    Nam  Episc»  L.  bicviter  iiatii- 

nm  Animi  significat  ^^  Q/iid  enim  es$  aUui  Aii* 

fnusjquam  qu^dammodo  sc  habens  s^ritusf^  Hoc 

cx  Graecft  defiqitione  expr^sum  est,  nw^  tif 

|;t0y*    i.  e.  ASrea  substantia  certis  qoaUtitibin 

praedita.    Porro  affirmat  Animos  nostros  pnt  ptr« 

tes  et  quasi  membra  Oei,  Epist.  XCUf    »  j2f^ 

€ft  autem  ^ur  non  existimti  ,  in  C9  dirini  aHftid 

e^istere ,  qui  Dd  fars  ^t  ?  Totum  hoc  ^  quoc9th 

tinemur ,  et  unum  est  et  Deus.     Capax  est  mstif 

Ahimus :  perfertur  illo ,  si  yitia  non  deprimaaf. 

Socii  sumus  J^ei  ac  mcmbra^^     Ha^:  igitur  plaoe 

Stoica.  Partim  Stoica  partim  Platonicasimt,qQtt 

de  Corpore  tamquam  Animi  domicilio  fragili  di* 

cuntur,  £p.  CXX.    %»  Habebat  pcrfutum  Am» 

mum ,  ad  summam  sui  adductus  »  siuprq  quatk  ^ 

hil  cst  nisi  mcns  Dei  ,  ex  qud  pars  ct  in  AocfU* 

tus  mortale  defluxit :  quod  numquam  magis  M- 

num  estj  quam  ubi  mortalitatem  suam  cogitat^a 

Scit ,  in  hoc  natum  hominem ,  ut  yitd  defunfif^ 

iur:  nec  domum  esse  hoc  Corpus^  sedhospiiiumf^ 

quidem  brcvc  haspitiqm ,  quod  re/inqucndum  ^s 

tibi  tc  graycm  cssc  hosfiti  yid^a^^^ 

U 


DE  iMMORtALITAtE  ANIMI.      (jj^ 

^  Itx  hac  Aniini  naturft  eonsequitur ,  eum  non  In-  s«.  mi 
Srire  Corporis  siorte«  Ergo  vani  sunt  ex  Stoi# 
tsii,  qui  putflrnnt,  Corpore  gravi  f^ondere  op- 
^resso  et  exfttiilctd»  Animum  quoque  ex3tlngui; 
^p.  LVIL  Animus  enim  ipso  igne  subtilior  est; 
t  si  superstes  est  Corpori  nec  perit,  lioc  eam  ha^ 
let  vim  9  ttt  nulla  exceptio  locum  hal)eat,  qua  cuoi 
>>rpore  exstinguatun  Ita  locus  hic  difficilis  ex-^ 
lonendus  videtur.  Etiam  in  coilsensu  gentium 
it  argumentum  immortalitatis :  Epist.  CXVUtf 
y  Cum  dc  Animafum  aetcrnitate  disscrimus^  mn 
Ihv  f^omenium  apud  nos  habei  consehsus  hominum  i 
mc  timentium  hfcros ,  aut  calentiumJ^  Nam ,  ut 
haiilo  ance  dixerat ,  ^^  Apud  nos  ycritatis  argumen^ 
nm  cst  ^  aliquid  otiifUbus  ^idert :  tamquam  Deos  \ 
kttr  4slia  sie  colHgimus  ^  quod  omnibus  dc  DHs 
finfo  insita  cst:  ficc  ulla  geris  usquam  adeo  csi 
xcra  icges  projccia^ut  iion  aliquos  Deos  credat^^ 
Stterum  ex  solft  divinft  Animi  origine  ejus  aeter^ 
Itas  colligitur^  ih  Consolat.  ad  Helviam^  Cap# 
W.  •—  9,  slncerus  Animus^  ac  naturac  suac  mc^ 
wr »  lcris  ipsc  ct  cxscrttss  ct  quando  emissus  fuc^ 
it  9  dnicaturus  ad  summa  :  intcrim  quantum  pcr 
^aras,  mcmkrorum  ct  /sanc  circumfusamgra^cm 
nreinam  liect ,  cclcri  et  yolucri  cogitationc  divl^ 
m  fcrUtstrat,  Idcoquc  ncc  cxuldre  u^qu^sm  po^ 
%sf  3  Uber^  ct  diis  cognatus , .  ct  omni  acvo  par^ 
Wasn  cogitatio  cjus  circa  omnc  cocium  ct  in  prac* 
triium  futurumque  tempus  immittitur^  Corpuseu*, 
csn  hoGf  custodia  ct  yinmlum  jlnimij  huc  atquc 

ii^ 


«54 


DISPUTATIO 


Scet.  xn.  illuc  jactatur  :■  in  hec  suppUcim  ^  in  Imc  Uir^ 

nia ,  in  hw  morbi  exercentur.    Amiwius  fddem  ^ 

se  sactr  et  -aeternus  est  ^  e$  cui,  non  fessunt  ispd 

mantts.^    Ergo  post  banc  vittm  «leattoi  ciMti\^ 

ce  fruetur ,  qumn  in  coelum  redierlt  Animos  oiidl 

venertt:  cotif.  Epist.  LXX1X«      Nfln  Corpoit 

solutus  tamen  vldet  res  terrenas  ^  ec  Iptelli^^t  qoaB* 

to  nnnc  Ipse  s^t  beatior:  coQfi  CoqsoIu*  ad  Mtft 

Ciam «  Cao.  XXVI.  ubi  Pater  defunctus  filtua  ia 

ItlloqutnsiDducitur.)  99  Coimus  in  smummimss^H^ 

demusque  yos  altd  nocte  clrcumdmri.    NiUl  cfU 

yes ,  ut  putatis ,  optMle ,  nil  tjBcelsum ,  nil  sfkm 

(iiJamj  sed  humilia  cuficta^    e$  grayia^  et  mi^ 

Xia :  et  quotam  partem  biminis  nostri  cemcmisl 

f^id  dicaml  nuila  hic  armm  nsutmis  furcrt  tuh 

cursibus^  ntc  classes  classibus  frmngi^  nec  parm 

cidia  aut  fingi ,   aut  cogitari  ^    nec  fsre  UtOm 

perstrepere  dies  perpetuos ;  nihil  in  obseofs^  dop^ 

ctas  mentes  ,  et  aperta  praecordim  ^  min  fMco 

medioque  vitam^  et  omnis  aeyi , pf^^pcctem  ifem 

tumqucP^*    Similiter  in  ConsoIat«  ad  Polybio», 

Cap.  XXVIII.   9,  ne  itaque  inyidcris  fratn  mt 

quiescity  tandem  liber^  tandem  tutus^  tandemm» 

ternus  est.  —  Fruitur  nunc  aperto  a  Iiber9  ««• 

lo^  ex  humiii  atque  depresso  in  eum  emscoislr 

cum  ,  pitsquis  ille  est^  qui  solucas  yisscuUs  oidnm 

keato  recipit  sinu  :  et  nune  libere  yagatur^  emsU' 

fue  rerum  naturae  bona  cum  summd  yolufsdt 

perspicit.   Erras:  non  perdidit  lucem  frater  ims% 

eed  securiorem  sortitus  otf.  OmnHus  eU4  nobis  ^ 


DE  IMMORTALITATE  AmMI.      6si 

te  est  iter.    Qjild  fatadcflemus^  hon  reliqait  sect.  tti. 
ms^  sed  antecessft. 

^rcus  v^ro  et  Inferi»  qnates  vulgo  putailtuir,^ 
i  sunt :  conf.  Epist.  XXIV.  et  Consolat.  ad' 
c.  Cap.  XIX.'  f^  C§gita^  tnillis  defunctum 
is  afici^  illB^  fuae  noUs  inferot  faeiunt  ter^ 
lesj  fabulam  esse:  mllas  Unminere  mortuis  te^ 
ras ,  nec  carcerem ,  nec  flumina  flagrantia  igne , 
oblivioms  amnfim^  nec  tribunalia  et  reos^  et 
Ila  libertate  tam  taxd  ullot  tjtahhos.  Luse^ 
t  ista  poetae  et  variis  nos  agitavere  terrori* 
."  Ita  quidefii  et  Stoic!  et  plerique  omnes  ali! 
uerunt  Philosopbi:  quae  vero  subjungit  Sene« 

plane  aunt  Epicureii,  et  tum  tts,  quae  supra 
^odem  libro  pfotullmus,  rcpugnantia:  ^,  Mort 
Hum  dolorum  solutio'  est  et  ftnis  ^  ultra  quam 
\a  mstru  mon  ejteunt^  quae  nos  in  illah  tran^ 
Uitatem^'in  qud^  anteaquam  ndsceremur ^  j a^ 
nus ,  repnitk  —  Aiort  nec  bonum  nec  mabsm  est. 
enim  poiest  atit  bonum  aut  maUm  esse ,  quod 
juid  esrr  quod  autem  ipsusH  nihil  est ,  et  omnid 

nihilum  rMgii^  nulli  nos  fortunae  tradit^ 
\la  enim  hoMque  circa  aHqu^m  yersantur  ma^ 
iami  Non  pottst  id  fortuna  tenere ,  quod  na^ 
a  dimisit:  nec  potest  miser  esse^  qui  nullus 
V  £qutdem  neminem  facile  putem  tam  vel  o* 
riosum  velltDprudentetn  esseposse,  ut  in  eodem 
ro  prorsus  contraria  statuat,  et  primo  dicac 
rte  exstingui  Animos,  deinde  eosdem  affirmet 
it  Corporit  monem  vigere  ct  beatos  esse  cogsi- 

tio« 


«eC  DlSf^Ut  ATIO 

Ect  xn.  tione  nttiiite.    Ergo  animtdverteiidmD  est|  Se» 
cae  coDsiliom  non  fuisse ,  ut  pliilotophicia  im 
putttionem  »  scd  uv  Consolationem  tcribere.  Ac« 
qui  it ,  qui  contolttur  tlterum  ^  te  ad  iHios  po» 
nam  accommodat ,  quod  supra  notaTimss  aenpl» 
Ciceronit.    Ittque  Senect  vtritt  rttioncs  Maicni 
tdmovet,  ot  illt,  qutmcunque  ttndeo  ntioM 
scquttur  ^   ttmen  intelligtt  oon   esse  doicDdinii 
ttque  expositfl  Epicureorum  rationt,  fiKaCoi» 
solttioni  imponit  rttione  Stoicoruro.    Nim ,  tor 
ipse  Stoicorum  more  stttuerit ,  ttmen  illo  siqni 
memorato  Dilemmate,  mortem  ml  esscmaByii^ 
remancat  Animus  shc  exstinguatur^  et  iti  fo* 
tuit,  et  frequenter  usus  est:  veluti  Epistoli  1X17« 
LXV,  LXXl.CU.  Consolat.  ad  Polybiinn.CVi 
XXVIL     Quare^  si  de  Immortalitate  floctonil 
nec  sibi  constitlt  Seneca ,  hoc  non  locii  oodi 
mcmoratis  conficitur :  sed  ex  aliis  soipido  did 
possit,  de  quibos  jam    videamus.    Nin  Suia 
Platonicis  miscet  eodem  libro  Consokt.  «dUtt> 
ciam.    Tale  est  Cap«  XXV.    ^^  imegerilkM' 
que  in  terris  reiinquens  fugit ,  et  tetus  tsco^* 
paullumque  supra  nos  commoratus  ,  dum  tx^^ 
fur  et  inhaerentia  yitia  situmquc  omnis  mortdi  i^ 
yi  excutit^  ddnde  in  cxcelsa  sublatus  ifAtrj^ 
^urrit  Animas^  cxdpitquc  coctus  saeer^  Sdfi^ 
nes  Catonesquc^  utique  contcmtores  vitacyttati* 
tis  bencficio  liberi.    Paremquc  luus  ^  McrcU^^ 
lic  nepotcm  suum  ,  quamquam  illic  ommbus  t^tt 
cognatum  cst ,  applicat  sibi  noyd  lucc  gaudtnttBi 


DE  IMMORTALITATE  ANIML     657 

tf 
f 

"i^icinorum  sidcrum  meatus  docct:  ncc  cx  conjc-^  seet  Xli, 
^is  sed  emnium  ex  ycrppcritus^tn  arcana  natu^ 
r  lubens  ducit:  cct.**  Haec  igitur  partim  Stoi- 
partim  Platonica  sunt.  Quod  vero  in  fine  libri 
Litur,  Animum  exstingui  ixjrypivtij  teu  fauli 
iflagratione  Munii,  plane  Stoicum  est.  „  £e 
:m  tempus  advenerit^  quo  sc  mundus  rcnovatu^ 

cxssinguaty  viribas  ista  sc  suis  cacdent^  et  si^ 
■^  sideribus  incurrcnt  ^  ct^  omni  flagrantc  ma* 
f^ ,  uno  igne  ^  quidquid  nunc  cx  diiposito  hs* 
^  ardebit.  Nos  quoque  felices  Animae  et  ac* 
9x7  sortitae^  cum  Deo  visum  erit^  iterum  ista 
*dri ,  labentibus  cunctis ,  et  ipsac  parva  ruinac 
^ntis  acccssioj  in  antiqua  clementa  yertemur. 
Wcem  filium  tuum ,  Marcia ,  qui  ista  jam  no^ 
^'  Eandem  sententiam  prodidit  £pist.  LXXf. 
fj  cnim  fhutationis  periculo  exccptum  P  Non 
"^a^  non  coelum^  non  totus  Aic  rerum  omnium 
^€xtus ,  quamvis  Deo  agentc  ducatur ,  non  scm^ 

tenebit  hunc  ordincm  ;  sed  illum  cx  hoc  cursu 
fuis  Dics  dejicict.  Ccrtis  cunt  cuncia  tcmpori^ 
.*  nasci  dcbenty  cresccrc^  exstingui^  Qj^ae^ 
^que  yides  supra  nos  currerc^  et  hacc  quibuS 
ixi  et  impositi  sumus  ,  yeluti  solidissimis  ,  car^ 
\tur  ac  desinentk  Nulli  non  senectus  sua  cst. 
lequnlibus  ista  spatiis  codem  natura  dimittit^ 
iidquid  est ,  non  erit :  nec  pcribit ,  sed  rcsolyc^ 
\  Nobis  solvi ,  perire  est. 
Hactenus  ergo  satis  sibi  constitit  Seneca;  neque 
m  is  in  placito  ipso  fluctuat,  qui  illud  diver* 
rol.  U.  Tt  ta^ 


65»    '       DISPUT  A  TIO 

itec  n.  stram  sectirain  radonibiis   tccoAiDodare  et  CO01 
firmare  stHdet.     Qaod  autem  pnedpoe  t  midds 
objicitur  Senecae  tamquam  desultoriae  inconstiih 
tiaecrimen,  silentio  praeterire  nequeo.    EpistoU 
CIL  ita  de  Animorum  aetemitate  disserit,  ut  eam 
pro  somnio  habuisse  videatur.     Scribit  id  Laci- 
lium :   ,,  luyabat  de  atternitau  Atdmarum  quap 
rcrCj  imo  mehercuk  crederc:  credAamemmf^ 
dle  oplntonibus  magnorum  virorum  ,  rcm  gratiA 
mam  promitientium  magis  guam  probantium.  - 
cum  subito  experrectus  sum  Mpistold  tud  acupUy 
et  tam  beilum  somnium  perdidi :  quod  repetam^ 
si  te  dimisero  ,  et  rtdimam^    At  vero  progresa 
ejusdem  Epistolae  multa  egregie  prorsus  et  gn?i- 
ter  de  statu  post  hanc  vitam  pronunciat:  ,,  Cum 
yenerit   ille  dies^  qui  mixtum  hac  divini  hume» 
nique  secernat  ^   Corpus  hoc  ^    ubi  inycm^  nS» 
quam ,  ipse  me  Diis  reddam :  nec  nunc  sifie  iU 
lis  sum ,  sed  gravi  terrenoque  detineor.    Per  has 
mortalis  aeyi  moras  illi  meliofi  yitac  Isngioriqtu 
praeluditur.  —   Miquando  naturae  tihi  arcene 
retegentur:  discutietur  ista  caHgo^  et  lux  unA' 
que  clara  percutiet.    Imaginare  tecum ,  quomi 
ille  sitfuigor^  tot  sideribus  inter  se  lumen  misccm 
tibus.    Nulla  screnum  umbra  turbabit.  —  Qpl 
tibi  videbitur  diyina  lux ,  cum  illam  suo  loco  «► 
deris?^*  Quis  non  credat  Senecam  omniailla^ 
gie  dicta  ipso  exordio  confutasse?    Enimverotf 
simus  adeo  iniqui,  ut  eum  indictft  caussi  coD" 
demnemus.    Et  primo  quidem  ,  ne  quem  atf^ 


sc 


DE  iMMoRf  ALltAtE  AMAh     6$^ 

Inen  moveat,  cogitet  quaiii  graviter  et  serio  !n  stct  JHit: 
sdem  nominis  libello  dispntaverit  CicerO:  at- 
e  si  diligenter  totam  Epistolae  rationem  indage^ 
is,  repetlemus  Senecam  i^ogitatibnem  Immor* 
itatis  somnitim  vocare  potuisse,  etiamsi  eanl 
n  vanam  et  inanem  reputavcrit.  Deinde^  quunl' 
,  Viros  magnos  rem  gratissimam  promittere  ma^ 
quam  probare»  non  Stoicos  suos  signiQcat^ 
ad  4uos  Immortalitas  Animorum  non.  funda^ 
nti  sed  consedtarii  locum  habebat  ,  quiqu^ 
)pterea  in  eft  demonstrandfl  nullam  fere  operanl 
nebant :  qnod  contra  erat  apud  Platonicos^ 
os  hoc  loco  sigtiificat  Setieca:  qui,  quamquam 
itentiam  Platonis  de  Animorum  post  hanc  vi« 
i  statu  subinde  secutus  ^  argnmentis  tametl 
sdem  nusquam  usus  est.  Quod  ideiti  etianl 
ic  intelligitur,  qiiod  iH  exordio  Immortalitatenl 
cat  non  modo  Aetemitateitt  $  sed  etiam  possesd 
nem  totius  aevi:  in  progressu  Vero  Epistolaet 
icum  Aeternitatem  vocat,  et  Stoicorum  mor4 
iserit.  lam  vero  Platotiicorlim  Imtnortalitas  esC 
ernitas  quae  liullum  finem  habeat  ec  in  omnd 
7utn  duret  \  Stoicoriim  vero  Immortalitas  ^  quaol^ 
am  et  ipsi  eam  Aetemitatis  nomine  appellent^ 
ti  tamen  ultra  conflagfationem  Mundi  extendi^ 
r.  Denique  ipsis  illis  verbis,  y^somnium  pef^ 
fi  quod  redimam^  si  te  dimisero^  ac  repetam^ 
erte  significat  ^  se  hac  ipsS  EpiscoIA  hdd 
sinium  non  narrare.  Unde  manifesto  conflci^ 
•^  eum  Sommum  appellasse  non  descriptidneiil 

Tt  «  Stok 


660  DISPUTATIO 

gg^y*  Stoicam  stttot  futori,  quae  continetiir  se(}iie9i9 
Epittolae  partt,  ted  rationes  air  descripdooe* 
alionuD  Philotopborum. 

Quod  si  ergo  ea^  quae  ex  Seneci  protalioiiSf 
oomparentur  cum  iis  quae    Sect.    VIII.  exposui- 
foonn    mus  9  apparebit »  eum  cum  Stoicis  veteribos  con^ 
ta!g!^  tentiste.    Nam  et  oaturam   Animi  Stoice  defii»- 
vit ,  et  eum  usque  ad  conflagrationem  Mttfid/  per' 
durare  statuit :  porro   Animum  ^  post  Borteoi 
GorporiS)  sursum   ferri    in    punim    lucidumqiio 
aetherem,  ibique  beatum  degere  aeyum  usquead 
Mundi  conflagrationem ,  cum  consuetudine  ec  so- 
cietate  piorum  bonorumque ,  tum  cognitioae  nti 
torae.    De  malonim  poenis  nihil  dicit«    Ntm  Ft* 
riae  quidem ,  Styx  ^  Cerberus ,    et  similia,  sant 
Poetarum  cnmmenta.    Purgationem  autem  Animi 
etse ,  qua  post  mortem  in  tuperioribus  aeris  re* 
gionibus  a  vitiit  et  terrenanim  rerum  rdiqiuis  Ih 
beratut  in  sublimem  aetherem  abeat :  hec  i^tor  a 
Platonicit  assumsit.    Sed,   ut  reliqui  Stoici,  its 
ipse,  nullat  protulit  demonstrationes  Immona& 
tatis  pecuUares;  nec  rationem  attulit^  quareAm» 
mi,  quamquam  extra  Corpus    diu  perdonssat, 
tamen  M undi  conflagratione  perire  et  in  andqaoi 
tttum  elementum  Ignis  Divini  retolvi  debeanu 


cofr 


tU; 


"1. 


DE  IMMORTALITATE  ANIMI.      66t 


CONCLUSIO. 

Igitor,  Doctissitni  Vlri^  apparuit  verum  esse 
aod  ab  initio  dixi^  Philosophos  profecisse  in 
m  quidem  partem ,  ut  efficeretur,  Animum  post 
orporis  morcem  remanere;  qualis  autem  sit  sta- 
s  et  conditio  Animi  a  Corpore  soluti,  tentatum 
I  iis,  non  item  ostensum,  esse.  Ex  omnibus 
tcm  patronis  Immortaiitatis  plurima  protulit 
^umenta  Plato:  a  quo  secundus  haberi  debet 
cero,  deperditis  quidem  scriptis  Philosopho- 
m  reliquorum  Veteris  Academiae,  veluti  Xeno<» 
atis ,  Crantoris ,  et  similium ,  qui  Platonis  sen- 
itiam  uberius  explicuerunt.  Argumenta  vero 
plicis  generis  fuerunt:  vd  a  praemiis  et  poenia 
st  hanc  vitam  desumta^  quae  jam  ante  Thale^ 
n  fuerunt  quidem,  nec  tamen  perspicue,  tracta* 
;  vel  ex  ipsA  naturft  Animi  repctita »  quae  inde 
mum  inventa  sunt.  lam,  ut  de  Platonis  argu* 
ntis  satis  suo  loco  dictum  ,est ,  universe  note* 
Ls ,  omnes  ,  qui  Animum  Corpori  superesse 
tuerent,  in  his  fere  rationibus  consensisse: 
n  esse  vel  participem  Divinae  naturae  vel  par^ 
1  ipsius  Dei ,  propterea  quod  cogitandi  vi  prae* 
usesset,  et  principium  suarum  actionum  in  sq 
je  haberet ;  igitur  eum  Corporis  morte  non  de^ 
ui,  sed  vel  semper  manere,  quod  PythagorkfS 

Tt  3  et 


fBft  DISPUTATIO 

et  Platonids  placebac,  vel  diu  manere  et  tuida 
in  dlyinam  naturam  tanquain  suum  demennun  dis« 
aolvi  9  qnod  Stoicis  videbatur.  Animuo  ?cro 
Corpore  solutum  adhuc  cerio  loco  et  domicilio 
Qti  et  res  externas  percipere  ,  statuebant  qaidem, 
aed  nullis  certis  utebantur  argumentis,  etpotias 
vel  vulgaribus  opinionibua  v^I  imaginationis  loxtt* 
fid  obsequebantur* 

In  ipsft  disputatione  operam  dedi ,  ut  oe  t  coih 
jecturae  temeritate  abstinerem  ,  neque  Philosopbo 
cuiquam  placitum  tribuerem  ,  quod  non  certi  ni* 
teretur  auctoritate  Veterum  ;  quorum  locos  diser* 
te  vel  notavi  vel  retuli.  Dixi  tantum  de  Griccis, 
et,  qui  ab  ii^  profecti  sunt,  Launis;  cuid, 
quod  aliarum  nationum,  de  quibus  coDstac  eas 
Animorum  Immortaliutem  tenuisse ,  veluti  Ae- 
gyptiorum,  Gerarum,  Thuscorum,  Celtaruia, 
philosophica  monumenta  nuUa  ad  DOitr^m  ^er^* 
tpm  venerunt:  tum,  quod  Vos,  Doctissimi  Vi« 
Xi^  banc  partem  ^b  bujua  dispiitationis  spatio  ei« 
(lusistis. 

£t  9  quamquam  baec  quaestio  non  perticet  ad 
postrum  propositum  ,  tamen  ex  iis,  quae  apot 
sita  sunt,  patet,  in  ipso  Senecjl  nihil  esse^quod 
non  ex  prioribus  Philosophis  duci  poiuerit.  Et 
omnino  Christiana  doctrina  sero  demum  et  difl 
po3t  haec  tempora  aliquam  vim  in  Philosophoruoi 
disciplipia  nacra  es%  Ceterum ,  quo  magis  ego 
fsemper  dtlectatus  sum  hac  Philosophici  Historil 
opiRiopuiQ  d?  ^tptu  post  hmc  yitam  ^  eo  majcrt 


DE  IMMORTALITATE  ANIML      6tfs 

^roluptate  audivi  ,  Societatem  Eniditissimonini 
Vlrorum  nuper  Harlemi  in  Batavis*  constitutam  , 
En  hac  mecum  sententift  convenire  ,  et  dignaqi 
^nsuisse  illam  quaestionem,  quae  ad  disceptan- 
dum  proponeretur.  Quare  cum  iibenter  de  bac 
quaestione  dissererem,  delectiis  Vestri  ratio  et 
elegantia  effecit ,  ut  libentius  etiam  ad  Vos  Judi* 
c:es  dissererem.  Quibus  ego  si  hanc  scriptionem 
l>robavero,  tum  demum  operae  pretium  fecisse 
anihi  videbor. 


FINIS  ALTERIU8  VOLUMINIS. 


Tt  4 


INBEX 


— •»  *■ 


I    N    D    E    X 


UTaiUSQUJEJ    V0LUMINI8. 


A, 


'A^X\iXP9g  lxv»T0^9  VqI.  I.  pag,  644. 
Abreschius,  RectoF  Zwollauus.  !•  5^3. 
Abydenus,  apud  Cyrillum ,  emend.  I.  46« 
Academiae  Lugduno  Batavae  annus  Secularis.  I.  (J9o; 
Academia,  Platonis  in  ea  successores.  IL  598  sq« 
Academici.    Non  omnium  eorum  commune  esc  de  omn^ 

bus  rebus  dubitare,  II.  637. 
DoNATUs    ACCiAioLus    Vitas    Piutarchl   Latine 

vertit.  I.  348,  389. 

fVCHILLE?    TATiyS,   L  59. 

\egyptii.    Eorum  de  Deo   doctrina  nullo  modo   cum 

Graecorum  copia  et  ratione  conferenda.  11.  436. 
Auctores   Sei^tentiae   de   metempsychosL  II» 

522  sq. 
Velianus,  manifesta  Plutarcheae  imitationis  vesti* 

gia  habet.  I.  310. 
Leschines,  Orator.  I.  14,  57. 
iEscHiNEs,  Socraticus ,  auctor  perperam  babetur 

Dialogi  Axiochi.  1.  480.  II.  568  sq. 
•    —    7-    —    —   —   —  ejus  locus  ez -inedito  Dia» 

logo,  ut  videtur,  Miliiade.  I.  481  sq. 

Tt   5  Ab- 


666       INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINIS. 

AB8CHYLUS9  Tngicus,  dicitur  fuisse  Pythag(»eB| 

II.  540. 
Aetas.  Aetatum  vitae  humanae  [progressio,  dillgentcri 

veteribus  descripta.  T.  479. 
Aethiopes.  Eonim  de  Deo  sententia.  IT.  436. 
AoATHiAS,  in  Anthologia,Plutarchi  meminit. 1. 325. 
*AMtahficiMi*  I»  64« 
*A»Sxvrcy ,  t6.  I.  778. 
Jo.  ALBERTius,  TheQlogus  ram  GraecaruiD  Li»- 

ranim  scitntia.  !•  561 ,  627.    Ruhnkenii  opera  osa$ 

inedendo  Hesychio.  I.  561.    Ruhnkenii  de  eo  jufr 

duro.  I.  629  sq.     Ejus    cum   Ruhnkenio  amiciiii. 

1.  631  sq. 
ALCIPHRON9  emend,  I.  57,  6^. 
Alcmaeon,  Crotoniates.  Locus    de    animorum  im» 

iportalitate  ex  ejus  libro  de  Natura  Rerum.  II.  524$^. 
Aldus.  Aldina  Moraliura  Plutarchi  Ediiio. L  353— 362. 
.— comparatur    cum  Basileensi,  I.  364 

sq.  cum  Stephaniana.  I.  293  9  392. 

—  ~  —  Ejus  Praefatio   ad  Jac.  AntiquarioiD  Perusi* 
num.  I.  353, 

HiERON.     aleandri    mottensis   Epignmm 
r    Graecum   in  Edit.  Plutafch.   Moral.  Aldina.  I.  J5S. 
Alexamenus  Tcjus,  primos  Socraticos  Dialogos  scripsis- 
se  fcrtur.  II.  17, 

Alexander  Magnus.    Ccnsura  Scriptorum  derebusejus, 
.     auc^orc  Sanctocrucio.  II.  232,  236,  238. 
Leo  allatius  an   Plutarchi  vitas  paralleias  loe- 
moraverit.  1.  336. 

Amatores  librorum  et  Lectores  differunt.  IL  149  sqq. 
/Afiiiz^^^  »«AA0^  et  ifjMpc^.  L  32^  . 
^Amphiarai  ^a^ofri^fi»  L  07« 

Am*K' 


INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINIS.        M7 

EiMYNTiANUs  vitas.  parallelas  conscripsit,  imitatio- 

ne  Plutarchi.  1.  308. 
A  M  Y  o  T  u  s ,  Galiicus  Plutarchi  interpres.  I.  375*- 379« 

Ejus  opera  usus  Stephanus.  I.  394.  Ejus  erroresL  278» 
Anacreon,  apud  Dion.  Chrysost.  1.  53. 
*Auai€ntv6v»t.  xvxht^a^  ixuriv  rupxvvov.  11«  266. 
^AvxyKxiog*  II.  536. 
^Avx^av  et  ivipav  conf.  U  43« 
Analogiae  udlitas.  I.  545. 
Anaxagoras,    pricnus     caussam    intelligenteia    % 

mundo  sejunxit.  II.  385. 
«—  —  —  —   —    Ejus  sententia  de  anima.  II.  505  sqq.. 
Anaximander,  caussam  omnium  rerum  infinitum 

vocavit.  II.  385. 

— —  —  Ejus  sententia  de  anima.  II.  505^ 

Anaximenes    vim  tfficientem  tribuit  acri.  11.  385« 

—  •—  ^  —  —  Ejus  sententia  de  anima.  II.  505. 
AndOcides.  Vid.  Taylorus. 

^AvlpBl»  Ironice  pro  dvxihl»  usurpatur.  I.  11  ^  66. 
^AvSpig  0tKi^o0oi.  I.  43. 
Anecdota,  quae  dicantur.  II.  226« 
^AvifJLiriitarov  9  ri*  I»  778. 
ANIMA  et  ANIMUS.  II.  127. 
ip—    —  Mundi,  secundum  Platonem.  I.  97,  572. 
...    —  humana  pars  est  Animae  mundi  ex  nonnullorum 
sementiat  II.  504  sq.  509,  567. 

—  —  —  —  pars  substantiae  divinae,  e  sententi^ 
Pytbagorae.  II.  515  sqq.  Eaque  in  corpore  exsulan** 
et  ad  deos  rcditura  secundumEmpedoclem.II.^i^sqq* 

^   —    —    —  aer  dicitur  a  Diogene.  II.  510. 

i-*    —    •«-    '  in  utero  matris  oritur  secundum  StoI« 

cos.  II.  254. 
mm'  mm  ^  ^   Ejus  lutura  duAbut. constat  partibiiSt 

al« 


INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINJS.        669 

Stratonis.  610  sqq.    Dicaearchi.  613  sq.    Stoicomnu 
-619  sqq.    Theodori,  Bionis,  Epicuri.  633  sq. 
A  N  i  M I  notiones  sincne  experientift  priores ,  an  ex  ea 

ductae.  II.  179  sqq. 
— .      _  notionum  generatio  haturalis.  II.  185 -«-187« 
Annotandi  consuetudo  fructus  multipUces  habet*  1. 555 sq« 
Anonymi  fimendationes  in  Plutarchum.  I.  289,  375. 
Anonymus,  de  Incredibilibus ,  caput  de  Chimaera  e 

Plutarcho  sumsit.  I.  340. 
Antimachus  perperam  ad  Olymp.  VI.  relatus  est. 

II.  262. 
Antinomia  Kantiana.  IL  192* 
Antiphon.     De    co    Disputatio  Petri  van  Spaan  , 

Praeside  Ruhnkenio.  I.  660. 
Antiquorum  Monumentorum  quatuor  genera.  I.  543. 
AntIsthenbS)  Cynicus*     Ejus  senientia  de  Deo 

uno.  IL  39-2.  de  anima.  !!•  616. 
M.  ANTONiNUS.  l.  i8.  illu8tratur#  II.  253  sq. 

A  p  I  o  N  9  Alexandrinus ,  Judaeis  noviutem  ezprobravit« 

II.  422. 
*ATdi6ij6xij  certare.  I.  6^4 
^AvQhaLxnw^  mala  significatione.  I.  22« 

'AnOMNHMONETMATA    U    h»(pipa¥  ftomrSv   r§  xat 
ftiripuv*  Opus,  quo  Plutarchi  nonnulla  continentur. 

I.  340* 
MiCH.  APosTOLius,  in  opere  de Proverbiis ,  com- 

plures  Plutarchi  locos  adfert.  I.  348. 
Apophthegmata  veterum   Philosophorum  incertae  sunt 

fidei.  IL  509« 
Appianus, Plutarchi  rationem  habuisse  videtur. 1. 305. 
»•  — .  —  ^  non  habendus  Auctor  Parthicorum.  ibid» 

Ap* 


tfyo       INDEX  UTRttJSQOE  VOLUMINIS4 

Appulbjus,  Plutarcht  meniinit^  I.  307. 

•—  —  — PUtonis  senteDtitiD  de  itno  Dco  refert^ 

IL  394. 
— Oudcndorpii,  partim  cditus  a  Ruhnke- 

nlo*  L  704. 
Apsines,  Rhetor.  I.  640. 
Arcbsilas,  acerrimus  dubitator , talnen  placita  qnae* 

dam  tenebat«  II.  637. 
AticHBLAt}s.    Ejus  sententia  de  anlma*  II.  511. 
AtiisTABNBTtJS.   Spccimen  novae  £dit«  Epistola* 

rum  ejus  a  Bastio  editum.  IL  334* 

—  —  — —  expl.  et  emend.  I.  53—59. 

AmsTARcttl  Samii  aetas.  IL  »57.     Celebni?it  pla* 

citum  de  motu  terrae.  ibid. 
Aristides,  rhetor.  I.  ao,  35,  38,  40,  41,  57. 
i-.  —    —   —  ejus  Hymnus  de  Jove.  II.  409. 
Aristippus,  et  Cyrenaici,  quid  de  animi  immof- 

talitate  senserint.  IL  632  sq. 
Aristophanes,  a  Platone  loquens  indnctris. /. 284 
-L.  —  —  —  —  —  laud.  L  .^i,  58. 
Aristophanes    by2:antius,    et    aristar- 

CHus,   Critici.    Cenaura  auctorum  Ckssicorum  ab 

iis  facta.  I.  657  sqq. 
Aristoteles.    Ejus  scriptorum  fata  et  varia  ge- 

nera,  in  his  Dialogi.  IL  24  sqq.     Scripta  vel  Eso 

terica  vel  Exoterica.  IL  605  sqq. 

—  —————  nullam  Judaeorum  mentionem  fecir. 

IL  4^95  427- 

«  —  — —  unum  Deum  statuit*  IL  395.   Re* 

pugnantiae  species  in  duobus  ejus  locis.  11.  397. 

—  —  —  — acerrimae  dissensiones ,  utrum  ani* 

mamimmortaIem,an  mortalem  statuerit*  IL601— &4 

—  -*  —  —  —  —  ejus  hri^fx^la.  11.  605. 


• 


INDEX  UTRIOSQOE  V0LUM1N13-        &ft 

Aristoteles  aninuim   tribus  facultatibus  consta- 
re  dixit,  vegetabili,  sentiente,   et   intelligente,  aea 

y$.  ]L  606« 
^  —  _  _  —  -^  y^Sy,  seu  animumj  mcmemj  di?i« 

num  et  immortalem  dlxit.  II.  606—609. 
•^ ^ Summa  ipsius  de  anima   senteatiae. 

cum  Platonis  doctrina  confertur.  II.  615* 

— explicatur.  II.  502,  535.  , 

Aristoxbnus  auimam   dixit  esse  Harmoniam.  11« 

604,  614. 
^  —  —   —  —  Ejus  libri  rit  9icop»in^  dicti.  II.  224« 
Arnaldus,  Hemsterhusii  discipultts.  |.  564« 
Arnobius,  Plutarchum  citavit*  I.  313. 
Arsenius,  in  ^imiSi^  Plutarchi  locos  retulit.  I.  350« 
Artbmidorus,  somnium  Plutarchi  narrat.  U  305^ 
^AtTiihcfi  Aiyo/;,  et  similia.  L  29. 
Athenabus,  diserte  locum  ex  Plutarcho  profert. 

L  310. 
~  ^  —  —  ^  Platonem  imitatus.  I.  54,  6t. 

—  —  —  —  —  corr.  11.  1264,  ^66. 

^  ^  —  —  ^  ejus  de  Philoxenis  loca.  ([.  298  sqq» 
AIthbnagorab  commentum,quo  unitatem  Dei  pro« 

bare  conatur.  11.  433. 
Atheniensium  res  cum  Batavorum  rebus  conferuntur.  U» 

282,  286  sqq*. 

—  —  —  «-  Legatio  trium  Principum  Philosophonioi 
Romam  missa.  II.  647. 

Jo.  AUBRius.  Vid.  Mamius. 
Auctores  Classici ,  omnis  liberalis  institutionis  initium 
et  fundamentum.  L  572  sq. 

—  — -  —  EorumcensuraaGrammaticisfacta.  1.657— 660, 

—  —  —  Veteres ,  quomodo  legendi.  L  553  sq. 
Auctoritas  Veterum  librorum,  cum  scriptorum^  tum 

edi^ 


«7»       INDEX  UTRIUSQUE.  VOLUMINIS. 

editorum,  fons  est  emeiidttioniB  «uctorum  ?etaiii« 

I.  286  sqq* 
AuGUSTiNi  error.  II.  384« 
AMf  et  #Ari<,  confusa»  U  6u 
AdriM  fUx»  sltrff  degnBs  formuU.  I*  4t# 
A&^  f  sn  de  terri  usurpetur  tpud  Graecos.  I.  8* 
Axiochus  dialogus.  Vid«  Aesetiines  ,  Dicaearchus ,  Phtoi 


B. 


^Olaud;  BAtiHETUS  MBZ I k lA c tj s ,  ezcellens  do* 

ctrina  vir.  Ejus  Emendationes  in  Plutarchum.  1. 289 ^ 

408  sqq. 
f*-    —    -—^    —    —    —    -i-     —     Ejus  coDsiliBO 

Plutarchi  Gallice  reddendi  irritum.  I.  408. 
?^    —    —    ^i^    —    — .— .—      Disputatio    de 
.    Interpretatioue  9  qui  innumerabilia  Amyoti  vitii  cor* 

rexit.  I.  409. 
—    —    —    —    ^    —    i-    —    *-i    jiidiciaiD  de  A- 

myoto.  I.  2?7  5  376^ 
•*-    —    —    —    —    —    -i-    —    ~  CommentariQs  ia 

Plutarcbi  librum  de  Musica.  L  410. 
Bachius,  Emesti  discipulus.  1.5644 
Bailletus,  laudatur.  l.  380. 
J.  bare.    Ad  ejus  librtim   de  Posidonio  D.  Wytte» 

bachii  Annotatio.  II.  Z44. 
Bangius,   Ejus  Scripta  1.  65^.  memoria  et  obirasi 
.  IL  214. 
Franc.   barbarus  Vitas  Piutarebi    Latine  verdt, 

L  348. 
BARTfi£L£MiuS9  Anacharsidis  Scriptor.  L  6?^5» 

BAa- 


'         INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMlNlS*       «yj 

'liB.TH£LEMii  Opera  diverda,  cum   ejusdeita  Ela« 
gio ,  a  Sanctocrucio  edita.  II.  236» 
Mileensis  Moralium  Plucarehi  £dicio,  per  Hier.  ft04 
benium  et  Nic.  Episcopium.  I.  364  sqq* 

ASILIUS   MAGNUS   QipU  Ct  Cm.  I.   37,  65*    IL  ^U 

j.  BASTius.  Ejus  memoria.  IL  333  sqq. 

BNTLEji   et  MARKLANDi  annotationcs  ad  Pltf< 
tarcfoum.  I*  431« 

m  ^  .^  «1.  £i  similis  Ruhnkenius.  I.  733. 
r^a7o¥  it^ytifA»»  11«  26 1. 

»«GuiL.  BEROBRus^  Antiquicates  Romanas  6t  Elcb 
quentiam  tradit  Witcbergae.  I.  533. 

--  —  —  —  —  ——  Judicium  de  ipsius  Hbris  dd 

Latina  Eloquemia»  I.  533  sq« 
-► — .  —  _  cognitio  et  copia  bonoruiB  ll^ 

brorum«  L  534* 
-    —  —  -^  —  —  —  Cainerarii  scripta  edcre  consti^ 
-Euerat.  I.  534. 

KRNARDus,  doctus  Mcdicus  ^   Thomae  MagUtit 

^itor.  I.  563,  570. 

BSSAR10NIS9    Cardinalis  ,    Codices    PluurcfaeU 

3.  359* 
LHiothecae  Alexandrinae  interitus  ^  an  uiitam  Literis  afo 

tulerit  jacturam^  quantam  vulgo  putant.  I.  326  8q« 
BLIOTHECA  CRITICA,  quo  consilio  edifit 

si^^  Praetatio  Partis  I.  L  131  sqq.  -^  Praef.  Partis  V4 

3bid.  159  sqq«  —  Praef.  Partis  IX.  P.  Fonteinto  iiH 
scriptae.  ibid.  216  sqq.  ~  ParsXI.  H,  Boschio  dicati» 

II*  40  sqq.  —  Pars  XIL  Lyndeno  dicata.  ibid«  148  sqq« 

-   —    —    —.   —   —   —    —  Ejus  scribendae  8o* 

cii«  I.  219  sq« 

d^fl.  IL  .  Vf  %h 


674       DIDEX  UTRlDSQt/B  VQ(LUMINI& 

BIBLIOTHECAE  GRITICA£  nomen  qnid  di 

velit.  IL  221  sq. 
Emerici  bigotii  Appmtus  novte  Editioiii 

urcbeae.  I.  412. 
BioN,  Borystheoites*  II.  634» 
BiSrnstShlius,  Saedus^  L  761« 
P«  BLEssio,  VenetosPluttrchilibrosexceipsiLL 
B0NDAMUS9  clirus  JCtus.  I»  563« 
BoNGARSii  Codices  Pluurchei*  L  398  sq.  spu 
pRiD.  ouiL.  BofiRSius.  U.  58«  Ejus ineiiQm* 

358-369. 
GiiBR.  DB  BOSCH.  Dsn.  WyttCDbachii  td eiiB 

stola.  II.  40  sqq. 
•—     —    —     —    —  Ejus  obitus^  IL  328. 
«-.     —    ——  Gregorii   fratris  ejus  obitis  fll 

memorh.  IL  71« 

—  ~    — -    —    —  Sororis  ipsius  memoria.  11«  29. 
Lamb.  B03IU3,  Albertii  praeceptor.  L  629.  £ji 

Dissert.  Etymologica.  l.  545. 
J.  D.  BOUDRIT.  Ejus  memoria.  IL  352  sq. 
Brunckii  sententia  de  Timaeo  Ruhnkenu*  l.  57& 
Lbonardus  brunus,  complares  vitas  Plotucltff 

Latine  vertit.  L  348. 
Bryanus    Vitarum    Plutarchi   editiOBem  iDcbointf 

quam  solanus  absolvit.  L  413« 
BuRBTTus,  Editor libri  Plutarchei  de  Musica.!. jb 

—  —   —   —  Ejus  scriptio  de  Philoxents.  IL  «JI» 
Th*  burgbssius.  I.  70X9  743* 

f^  BURMANNUS  SECUNDUS  Ct  SCMRABBRnS  O^ 

^  dendorpii  Cathedram ,  Ruhnkenio  oblaum ,  sibi  deboi 

•    existimant.  L  606  sq.      Ruhnkcoiuoi   repreheodotf* 

ibid.  674.  ille  cum  eo  in  gratiam  redit.  ibiJ,  6Sf 

—      —     —     —     —  Ejus  obiius.  I.  IJ5  * 

C. 


1 


jmE3Ctym\js(jv^wtsJimi9i     tffs 


c 


!•  CAtKOEN.  It.  6o, 

^  c  A  M  £  R  A  Ri  t  Annotaticmei  Jn,  ibtguUies  JMuiatclli 

libellos.  L  431* 
-    ^    -^    ^  Judicium  de  Demetrio  Duca  Creten^ 

h  360.  ._..   . 

i^    —    Afc    *.  Script^  eonjanctUn  edere  conatkuemt 
.Bergenis,  fiostea  Ruhnkenius.  I#'535* 
Sapitolinus  Plutarchi  meminit.  L  3 124 
ZAPP£R0NN£Rit7s^  Praefectus  Bibliothecae  Reg^e 

Partsiensisi    Ejus  benivolentia  erga  Ruhnkeniumi  L 

580  sqq. 
^ai^ator,  Cargariutit,  rocabuh  «tintex  Latinitate  me* 

dii  aevi.  II.  329. 
»  B.  CARPzovius  Eunai^il   edendi  spem   fecerat* 

L  42. 
Zarthaginiensium  Legatio  ad  Mithridatem ,  ad  belli  so* 

cietatem  expetendam^  IL  265^ 
41.  CASAUBONus,  Praefectus  Bibliothecae    Regiae 

Parisiensis.  I*  583.  Vid.  et  J,  Scaliger. 
^atalogi  Bibliothecarum^  quae  sit  vulgo  earum  c6ndi« 

tio.  L  582  sq. 
^tegoriae  duodecim^  qttae  ez  lUntii  sententia  animo 

insunt«  IL  176  aq^ 
•    ~    ^    -«    ^  dijudicantur.  II.  i8i*-«i89a 
^tegoriae  et  Categorumena  Aristoteiis »  a  Kantio  couh 

mista.  II.  187« 
;  B  fi  E  T I  s  Tabula^  perperam  ad  eum  refertur.  11.  568« 
:  s  t»  L  A  R 1 1  •  moairum  de  libro  ^lutarcbeo  di  Educat. 
'  Pueroruffl*  L  515» 

Vv  »  Cku^ 


$7t       JNVeX  UTRIUSQUft  VQLUI1CINI& 

Cblsi  editio  nova.  I*  703. 

Censorii  muneris  molestiaeip,  invidifl,,  difficultates,  0 

cium,  I.  22ft  sqq* 
Cbnto  FLORENTiNUSt  c  Plutarcho  compikti 

I.  341. 
^DtKcoF9»    -EjttS  ^amen  de  Mscensu  ad  infcr 

11«  540« 
'C^iON.  -!•  41, 

CHORICIUS9  Iaud#  I.  40.  emend.  !•  63, 
CHO^BEiti  poetae  locusr  II*  426. 
Chrysippi  dictBm.  L  757r -«•repugnantia.il*  952.' 

senttntia  de  nimae  ortu.  n.  6vx% 
C I  c  B  R  o ,  pareas  Phllosophiae  Romanae.  IL  635. 
— 1   -«   —  Cautiones  necessariae  ad  ejus  Philosophii 

placita  intelligenda,  II.  635— ^^p, 
«-»    —   — »  in  Oratimitbus  noA  suam  senteatias  prodii 

sed  oratorie  agit  et  caussae  servh.  II,  635  sq. 

—  ^  ~  in  Epistolis  ad  sententiam  ejus ,  ad  qua 
scribit ,  se  accommodat.  II.  636  sq« 

«^  ~  -'  Academicorum  rationem  secatBS,  qnae  1 
aliis  certa  dicebantur ,  ipse  ysrisimlia  diiit.  I 
637  sq. 

—  ~  —  in  ipsis  de  Philosophis  libris  saepeiK»e 
sua  persona  loqiiitor.  II.  638  sq* 

— -  —  —  Argumenta  pro  animi  knmortalitate  fl 
Tusc.  Qtiaest.  L.  I.  It  639—643.  —  ex  libra* 
Senectute.  II.  643.  —  ex  SomnioScipioBis.  11.6(4'' 
646. 
~  ~  •—  Summa  ipsivs  de  anima  sententiae.  IL  6^* 
^  ^  —  Deum  et  esse,  etesse  uuum',  affimafit*!!' 
400  sq* 

»  —  —  Bmti  et  Ciceroniat  quae  ftnmtvEFii^ 

)ih 


INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINiS.       ^77 

lae,  ejusdemque  orationes  aliquot,  t  Marklando  apu« 

riae  censentur.  I.  730. 

icERo  9  verborum  novator.  II.  flo8. 

—    —  Loca  versa  e  Platonis  Timiaeo^  II.  393.  Joci 
duo,    quae  repugnare  videntur.  II.  29  sq.   laudaiitur 
coraplura  loca.  I.  38.    II.  19,  23,  sU^,  537 »'543» 
550,  565.   explicatur.  I.  528.  IL  25,  90  sq.  384  yq* 
514,  527,  625  sq.  emendatur.  L  754/lt.  395»  /  ^* 
LEANTHis  ifiGi0ctta  rectius  exliibita.  II.  252. 
LEARCHUS  dialogos  scripsit.  II.  24. 
LiiMENS  ALEXANDRiNus,  Stromatum  appellatiQ' 
nem  forte  a  Plutarchi  inoitatione  habet.  L  309. 
—     —     —     —     —     —  laud.  I.  48,  52,  6o, 

cxpL  IL  554,  556.  emend.  I.  36.    "  '      ' 

Kiicum  Veterum  comparatioy  instrumentum  emenda* 

tionis.  I.  277 ,  286  sqq. 

)dices  Plutarchi,  in  Edit.  Wyttenb.   adhibiti.    Vid. 

Plutarchus. 

)llectio  Locorum   ex   S.  S.    Patribus    et   aliis   i^cri- 

ptoribus,  apud  Mohtefalconium ,  Plutarchum  habet. 

L  340.  *      ; 

)mparativi  post  Superlativum  hyperbole  oratoria.  II» 
22  sq* 

)njecturae  probabilitas^  fons  emendationis  Auctorum 
veterum.  I.  S185  sq. 

)nscientia  sui,  prima  animi  cogitatlo.  11.  185» 
optrarium.  Argumentatio  e  contrarlis  ducta:  quidquid 
sit,  ejus  etiam  contrarium  esse.  11.  118  sq. 
3nversio  orationis  obliquae  in  rectam.  U.  248. 
oPERNicus.  Coperni^ana  ratio  Veteribus  eognim. 
11«  a57 ,  532. 

(B.  coRRADfQuaestura.  Ejas duae partes ,  alterim 
«uppeditante  Ruhnkenio ,  ab  Emesto  editae.  I.  677* 

Vv  3  Ctwr- 


67«       WDEX  irnUOSQUE  VOIfUMDaS« 

Corban  juq'unndain,  II.  124  sq. 

Crantor.  Ejus  sentenda  de  anima.  II.  600. 

H.  c.  c&AS«  IL  s^. 

Cntica  scientia  9  quid.  I,  546.  nitioiie  et  aqctoritau  1« 

gjtur,  L  464  sq, 
Critici.   Eorum  varia  opert  iq  Graecos  Scriptores  col 

locata.  I.  $66. 
Cridca  Puiae  Rationis,  R^tionis  Practicae,  et  Ficoi^ 

uti9  judicandi.  Vld.  Kandus. 
H.  o*RU9£Ri|  Latina  Interpretatio  Vitanim  etUoiii 

lium  Plutarchi.  (.  379  sqq^' 
Cynici,  ex  tribus  Pbilosophiae  partibus  solam  moxk 

lem  sequebantur.  IL  6i6f 
CYRf{.LUs,  Alezstndrinus ,  Pluts^clium  laudat.  L iih 


D. 


A  €t  Af  confusa.  L  65. 

Daemon  cujusque  proprius  et  coqimiinis  omveni.  If, 

270, 
JoH.  DAMAsqENUs  nonnuUa  Pluurchi  retttlic  l 

327  sq. 
Damasoius^  apud  Photium,  Plutarchi  meminit.L 

322. 

—    —    —  apud  Suidam.  L  50,  52* 
Damon  Musicus,  II.  271. 
Daroensius,  editor  fragmentonun  Juliani,  isM 
omisit.  L  42« 

AilfAmra  et  hfyfMTXf  confund.  J.  65^ 
Atf/aTw,  poema  Philoxcni.  IL  295,  299» 
Demet&iu^  DUCAS9  Crecensis»  Aidinae  notaick' 


INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINIS.        ^^ 

•   MoraK  Editioni  ordininilae  praefuit*    Ejus  Praefktlo. 

1. 35*  sqq- 

Dbmbtrius  ducas.    Ejils  Epist.  ad  M.  Musu« 

rium,  Rhetorum  Graec.  Editioni  praefixa.  I.  361.  ' 
•—    —    — —    ~^    — 'Editioni  BiblioruiH  Complut* 

tensi  operam  navavit.   ibid. 
■—    —    —    ^  —  Camerarii'de    eo  judiciufii. 

I.  360. 
Dbmocritus.  Ejus  sententia  de  anima,  IL  546  sqq« 
—^    —    —  Ejus  libri  xip)  roi   fioyj   dc  Orco. 

n.  551. 
Demosthbnes  laudatur  h  23,  34,  38954956» 64. 

- —  Ejus  sententia  de  fortunae  iu  rebus 

humanis  momento«  L  450. 

—    quomodo  Eloquentiae  studio  iiicen« 

sus.  I.  538. 

DESAUN01SIUS9  Abbas 9  custos  librorum  impresso* 

rum  Biblioth«  Regiae  Paris«  L  374. 
DEUS9  non  nist  unus  est:  quae  sit  vis  hujus  enun« 

ciationis.  II.  377  sq. 

—  Ejus  sencehtiae  vestigia  manifesta,  per  toutai 
Veterum  doctrinam  sparsa.  IL  379.  sqq, 

— .  Dei  uuius  notitiam  a  Judaeis  ad  Graecos  Qki« 
xtsse,  temere  affirmatur.  IL  41J  sqq. 

—  Dei  attributa  vel  analjticaj  vel  sjnthetka  ra« 
tione  cognoscuntur.  11.  439  sq. 

—  Deum  unum  esse  9  mathematica  ratione  non  ef« 
Scitur  ex  attributis  divinis.  11.  441  — 484. 

—  Causae,   quibus  efficitur,  unumpotius,  quam 
plures  9  ess)s  Deum.  IL  484  sqq« 

—  Dei,  Immortalitatis  9  et  Libertatis  placita^^a 
Kantio  tcmere  ad  practicam  rationem  referuntur.  IL 

^89  sqq« 

Vv  4  Di^ 


tfSe      INDEX  UTRIUSQUE  VQLUMINIS. 

Pialogi.  Dialogorum  fonaa  tnte  Pbtonoii.  II.  i6.  -  ii 

Platone.  11.  16  sqq.  —  post  eum.  11«  2%  sq.  -  ii 

Aristotele«  IL  04  sq. 
«— f«  —  Axiochus,  Oe  Virtutetet  de  Dtvitiis.  L480S41 
PlCABARcnus  9    aQimoruni   immortalititem  'mfif 

gnavit,  11«  613. 

Ejus  sententit  de  anima.  IL  6ii. 
Ejus  Dialogi.  II.  214. 
Piciar^*  Dictandi  negotium  in  schoiist  si  recteinsd» 

tur ,  tttile  cuni  magistro ,  tum  discipulis*  1. 590  tqf, 
Pictio,  quae  sit  in  interpretando  ejus  ratio  tubesdi. 

!!•  II, 

piifiqiles  loci  Vet.  scriptorum ,  quomodo  tracundi  1.5^« 
Pio  CAssiuS)  duos  nomin^tipi  Plut^chi  profen lo* 

cos,  1,  gii, 
p|0  CHRYSOSTOMU8,  laudatur.   1«  9O9  ^9»  54i 

474,  emencj.  1.  55. 
PioQBNBs  APoi^Lo^iATBS^    Ejus  seoteQtii  de 

gpinia.  II.  5iOt 
DiOGENBs ^Cynicus ,  quid  de anima  scBserit,  IL617. 
PloQ^NEa  LAC|iT|usy  «Q   Plutarchom  cluveriu 

II.  22  sq.  521  sq,  emend,  11.  249 ,  543 ,  548.  ViOit 
WUr,  !!•  38,3. 
Pio?<f  YS|i  festa.  Ruhhkenii  de  iis  Dispuutio,  I.^Si 

PioNYsiua  HAl.iQAai>^ASsEvs  in  Platonea !»• 
^^uiqV,  JI.  i^, 

Plscere,  quld.  IJ.  2^5,  nU  aliucj,   quam  recordari.It 

III t  583« 
poctorum  Virprum  proventu^  iQ  Gat^via,  Ruhnto» 

i;Jo|€scente.  |.  562  »q. 


INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINIS.        6it 

Doctrinae  copia,  sive  Apparatus,  qui    ab   Interpreto 

postulatur.  L  277  sqq. 
Dogmatici ,  Academlcis  oppositi ;  in  medio  sunt  Sceptl* 

ci.  II.  175. 
Dolor  studio  excitando  aptus.   L  528  sq. 
Barth.  corn.  van  dorp.  Ejus  memoria.  n« 354^ 
DoRviLLius.  1.  563. 
Drarbnborchius.  L  563. 

PUKERUS.  L  563. 


E. 


Editor  Airctoris  Veteris,   quorum  rationem  liabere  de% 

beat.  I.  266  sq. 
■  Duo  ejus  officia,  emendath  et  interpretath.  1« 

277  sqq.  11.  10  sqq. 
Ediciones  cum  notis  variofum  L  459. 
Educatio  puerorum ,  diligenter  tractata  ab  Antiqul^  Le« 

gislatoribus  et  Philosophis.  II  473  sq. 
— —  —  Ejus  partes,  Literae,  Musica,  Gymnastics', 

Graphice.  L  475  sq. 
— —  —  Ejus  quatuor  partes,  yhtai^j  rpo^^j  ir^M% 

TTxihlct*  I.  4899  493* 
^EyKUKKix  Txtievfiara.  L  478. 
Eliiy^i.  $7itv.  fihi.  memorare^  memorayit.  II.  26d. 
lAiirtq  et  Mivnq^  conf.  I.  40. 
JX,lKaq  et  tjKaq.  conf.  I.  8. 
'Ehat.  ihat  dfv  (^vii^^  yocem  emittere.  L  36. 
Efr«;  siccine?  Atticum  est.  I.  33. 
]^lementa  universi ,  figuris  esse  diversa.  II .  255  sq* 
•EAif.  I.  8. 
^SAjtfiy  et  Ixi»  iwJhnfVt  !•  3^« 

Vv  5  Elor 


6i^       INDEX  UTRIUSQUE  VOLUBONqL 

Eloquentit,  germana  Philosophiae  filia.  L  148% 

fmeadatio  Auctonim  Veteruiiu     Qiue  siot  (}«i 

menta*  !•  277  sqq. 
•—  —  Ejua  duo  fontesy  auctoritas 
^  rum ,  et  conjecturae  prohabilitas*  I,  285  sqq.  I 
Modus  et  ratio  emendationis  io  VmA\ 
Moral.  contexto  facta^.  I.  475  sqq^  ejuidBiaiaodil 
contextui  subjectis  proditae.  1«  ^^y  sqq. 

Exempla  emendatioDis  e  LiterannD  «bi* 
dlne  ductae.  I*  64  sqq. 

Emendata  editio,  qaae.  I.  386. 
Emendandi  libido   in  juyenibua  coEiteD&. 
1-  745* 
Emendationis  et  Interpretationis  materfa,  cam»^ 
^   scriptore  tum  in  aliis  extra  eum  posiu.  II.  11. 
•- —      —  Ratio  habenda  dictiouis  ,  materiac,  rt  I* 
mae.  IL  11  sqq.  v  . 

£mp£docles«    Ejus  de  Natura    Divim  $atmiu 
II.  387- 

.   •—.  Ejus  doctrina  de  anima  dt  vm^ 
litate.  IL  5^7  sqq. 

—  PQ^tam    magis   quam   Philo$opk« 
egit.  n.  529  sq. 
'Ewoto9^ovt»»  11«  187. 

Jo.  ENSCHBDEi  Oissert.   de   Tutelis  et  Insigoiba 

Navium ,  Praes.  Ruhulcenio*  I.  662« 
Epicharmus,  Pythagorae  doctrinam   in  ibcjtio * 

hibuit :  ejus  sententia  de  anima.  II.  537  sqq. 
—    - —    — -  dictum  ejus/i/^yotf-^^y^^^.  1.770. 
Epictetus  Arriani  laud.  I.  18,  22.   emend.L45« 
Epicurus,  ejusque  sectatores ,  Providentiam cx d' 

mi  immorulitatem  sustuleruni*  U*  634« 


g  INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINJS.        6g| 

^^lcuRi  opinio  de  anima,  II,  548  sq. 
Wtypci^il^  iriypdcpifftM.  L  34. 
^Ttipi^ot9$xi^  mcnfe  capere^  contrectar^.  L  17* 
IwiKetlpoig  ec  isri  xipcu^,  conf.  I.  7. 
/rPiMBNiDBS.   Fabula    4e  ejus  somno  ^plicatur» 
■II.  504.  ^     . 

JbTtffi7¥3  de  cogicationum ,  et  de  hominum   adQuente 

multitudine.  I.  16. 
^^•PiscoPii  Codex  Moral.  Plutarcb.  I,  38 1, 
y^Tmieivm  I.  ii5» 

%TiT«TT«v  et  Ixtvirr^tv  9  conf.  Ir  9« 
2pitomae  Plutarcheae,  quo  tempore  ftctae.  L  330. 
•^RASMi   dubitatio,  de  libelli  Plucarch.de  SeraNun^ 
^   Vind.  yotii^^  confutatur.  I.  89  sq. 
%po^i^i<rSuf  fAouTiKkvf  Platonicum.  L  .31. 
''Epfiijg  X6yt9q.  I.  40. 
J.  A.    ERN£STi  D{alectica«  I.  170. 

Narratio  de  vita  J.  M.  Geaneri  aj 
Ruhnkenium  scripta.  I.  570. 

Ejus  merita  in  Lexico  Hedericiano 
locupletando  et  purgando.  L  »53  sq» 

Caliimachum  edit ,  opera  usus  Ruhn^ 
l^enii  et  Hemsterbusii  ^^  non  item  Valcfcenarii*  L  559» 

595-598, 

Xenophontis  Memorabilium  Socratis 
guintam  editionem  parat,  cum  Ruhpkenii  et  Valcke* 
narii  notis.  I.  669  sq. 

repudiatam  Goettingentem  cath^* 
dram  Ruhnkenio  offerri  vult.  L  626. 

Ruhnkenii  de  eo  j  jdicium.  T.  628. 

mmus  h^^buit  annoiandi  consuetudi* 
Bem.  L  557, 


INDEX  UTRIVSQVE  VOLUMINlSt       iig 

EuRipiDis  nobflis  ^eoteQtit ,  t  Grotio  Latine  ▼ersa ^ 

a  Plutarcho  adhibita.   11.  ^83. 

sencencia  de  uno  sammo  Deo«  IL  $89« 
— — —  de  anima  post  corporis  moiteoi 

superstite.  L  509  sq« 
Eup/rMiv,  compararc.  L  504. 
SusEBius  in  Praep.  Evang.  insignes  partes  e  nttttffii 

cho  rctulit.  L  313,  318,  319. 
>ii-    I        '■       obHque  tangi  videtur  a  Juliano.  L  34. 
Eu»TATHi us,  Comm.in  Homerum,  Plutarchi I0C09 

frequenter  significat«   I.  339. 
EusTRATius,  Comm.  ad  Aristot.  Ethica »  Piutarchl 

locum  servavit.   I.  337. 
EuTROPius.,  piutarchi  meminic»  L  307 >  ji4^ 

F. 

m 

J.  A.  FABRicii,  BibU  Graecam  edere  parabac  Ridiw 

kenius.  I.  66ii. 
Jac.  facciolati  Rudimenta  Logicae,  et  Institutioii* 

nes  Logicae  Peripatettcae*  L  i^a 
. — ^  sententia  de  Historke  ntu  in  dis- 

ciplina  morali.  !•  195. 
Favorinus  librum  scripsit,  Plutarchi  nomine  appd« 

latum.  L  304. 
Xbfebure  db  viLLiBRUNBy   Medicut,  LiMi!» 

rum  peritissimus.  L  287  sq, 
3^.  PONTEiNius.    £i  faiscribitur  Ptrs  IX.  Bibliotb» 

Crit,  L  ai6  sqq. 

— . Tbeophrasti  Cbtrtctcres  edere  Tgt^ 

rat.  II.  44,  46. 

^orma  scriptorum :  quae  ejiis  ia  intecpretaodo  rttio  ht^ 

benda.  IL  16  sq. 


jSSS       IND£X  UTRIUSQUE  VOLinilHlSL 


B. 


Dav.  CATft.  deiiaaK:  efus  memoria.  IL  348  sq^, 
Hakbivius,  Ruhnkenii  ae^ualis ,  notitiam  viue ipsii^ 

ab  eo  petit :  R|ihnkenii  ad  illum  Epistola.  L  690  Sf. 
Hbnr.    HANA9  Phrynichum  edltufus*    1710.  qiii 

obitus.  H.  215« 
Hasdrubal  9  cives  Carthaginien^es  ^  eapta  pattiai  1 

consolatur.  II.  &8o» 
J.  M.  HASSENKAMPt  Literafum  Orientalium  sdeodi 

clams,  Wyttenbachii  amicus.   I.  68  ,  83 ^  663  sq. 
Hbgesias,  »mtfiy«ro«.   11.633. 
Hbliodorus»  I.  8,  41 9  778. 
TiB.  HBMSTBRHUSius  Ruhnkenii  adventu  gtiuief* 

1.  539*    ejus  judicium  deRuhnkenio,  quemsibisiu- 
*    cessorem  optat.  I.  548  sq.  ad  Jurisprudentiae  stDdiol 

eum  adhortatur,  cathedram  ei  destinans.  L  s^isq. 

Literarum  priueeps.  I.563 


ipsius  doctrinae  praestantia,  posita  in  GraecarumetL^ 
tinarum  Liierarum  Grammatica  et  Critica  scicntii.  l 
540— 547* 

Libros   Grammatici  i^ 
menti  discipulis  tractandos  solebat  tradere.   hS^^ 

Ejus  Scholae  de  Historli 
Patriae  vacuae  relinquuntur.  I.  611. 

Antea  Optimatumpaitess^ 

cutus ,  gravi   ofFensione  commotus  ,   ad  Nassivicii 

transitetAmstelodamo  Franequeram  migrat.  L  6934 

Ejus  obitus  et  adversim> 
L  643  sqq.  715. 

Elogium  a  Ruhnkeoio  c» 


H 

< 

H 


INDBZ  UTRnrSQUE  VOLtJMINISi       tfS^ 

Mrriptum;  L  546«    negliglfnter  ab  Harle^io  repetitonu 
[.  691.  alterft  editione  id  lucem  etnissum.  L  712« 
ANC.  HBMSTzaHusius  9    Tib.   fiK   Ruhnketiii 
ixeniplo  ad  studium  Platonis  adductus.  l.  578.  ejui 
>bitu8.  L  645: 

iRACLiDES  PGNTicus.  Ejus  ^ehtcntla de fmima^' 
J.  612.  . 

-  «i^  itt-  Mu  .u^  aucfor  non  est  iibelli  dc 
Ulegoriis  Homeri.  iBid# 

dialogos  scripsit.  II»  a^i 
memorat  ;opinionem  de 
errae  motii  eiieum  aolem.  IL  b§6  sq*  ipsiua  aciiten* 
ia.  ibid.  a^jj.  .  :j.' 

;raclitus.  Ejus  doctrina;  IL .^53. ;  varia  placjU 
le  anima;  ibid.  554  sqq.  snmma  ipsius  sementiacS 
bid.  557.  placitum  9  ex  yita  mprt^  et  ek  moite  vitani 
ieri.  ibid.  5554 

RELius  et  HOTTiNOERua  Ruhnienio  concilina 
i.  I.  6774  i 

RINGA9  tnedicus  doctua.  I.  56^  et  570. 
R  M I  p  F I  locui  de  Pjrthagora.  II.  413^ 
R  o  D  o  T  u  s  ,  pater  Hi^toriie ,  ifiiiptwifaltii^  t  i^^iqi 
^  •*— ^  ^*-*^  t  Wesselingio   editna.    L  ^49 ,  fcoa 
I.  ifl. 

laadi  L  ifi,  i^.  expl.  H;  4^3^  51».  - 

Bjus  sophisma  deHyiifoboi«ia.lLa63. 

^siOEfusi    Vid.  Homeru^i  .        «w 

svdHius,  ab  Alhertio  editus,  adjiiVante  RiAiiw 

:enio.  I.  561.    Mortuo  Alb^riid  hic  Voludieo  IL  at)A 

olvit.  L  641. 

' -^*-^  Ejus  Lexicon;  Wajofis  6{>eris  tplroittlJi 

Cpistola  ad  Eulogjum  ei  pratfixa ,  alUa  ipiiud  fkity-f 
Irii.  L  642  $q. 


«90     iNDBzuTRiusQUE  younm& 

Jif.  TAN  Hs|oKEz,o««  Eji»  nieiiiorit.  n.  isfit^ 
P.  G*  VAH  HEUSDE:  td  em  Dtiu  Wyttenbadui 

Epfotolt.  n»  I9  ^44* 
jAe.  F&E^D.  REUsiNomHus,  edicQSr  libri  FMido- 

Plutarchei  de  Puerorum  Educttioiic;   L  ^^  46(1 

4864509* 

J,  M.  HEUSINGEHUS.     Vid^  Nq>os« 

Hevnius,  Rmhjpfcepii  coaaieiidttione GoettiBgim  1» 
cttur.  I.  6^6.    Ejus  obitus.  IL  347« 

}IlEltk>€LES«    L  5^ 

HiERONTif  us  Plattnrbi  Aonmilh  cittt,  L  315. 
HimmONYKr  mHooii  tk^m^dinif  6nf»4fuinuRnit 
HiMERius,  Plutarchiim  nomintt.  L  $14.  t  Wcof» 
'  dorflo  edicus.  I.  ^^- 
HiPFASus,  PythtgoieDS.  Doctrinte  ifttiiu  cotsetf of 

cum  Hertclitet.  IL  526«       . 
HippocRATES,  quid  de  tnimt  senserit.  U.  55S  ifi 
Hipp-oN,  tnimi  immorttlitttem  negtssevidemr. 0.5511 
Historia ,  prtestantiam  suam  a  veritatis  studfOy  dnceAit 

losophla,  accipit«   I.  i^psqq. 

—  Ejus  vis  et  efficacia  ad  studimm  viftatis.  Chm 
tiode  hoc  argumento..  L  184^215. 

^p^  Ruhnkenii  de  bistoria  festtvus  cum  pacsdi 
sermo»  L  6ia— 6fti« 

— «  Ejiis  scribeadae  ratio  tfiaci  Gitecos  isde  ik 
Herodoto  ad  Plutarchum»  L  ^36— -248^ 

—  Literarum.  Viri  m  et  prindpes,  Meonitfi 
Vossios,  Jdnsius,  Fabricius,  Ruhnkenius.  L  661. 

Historici  Graeci  inde  a  Xenophontis  td  Pdyfiii  ieaa>' 
L  242  sq.  inde  a  Polybio  ad  Plutarchmm.  I.  s^* 

HuMFHREDi  HODji  namtiodeDeBietrioDBcaC»!), 
Wisi.  L  361.  jj. 

Hti- 


H 


II 


HiDEX  trnuusQUE  vo&iWQSi     M 

bESCHELlus  auctiorem  edidit  Lamprite Indicem  U» 

brorum  Plutorchi.   I.^Jca.    ' 

.  HOLSTEMius^  Praefectus  Bibliothecae  Mediceae* 

I.  585- 

~  -^  -^ — r  <<"^  lEjttS  dpera  tn  Porphyrio  co^ocatt* 

I.  680. 

OMKRUset.toBSioDtJS  Deum  aupremum  non  ei« 

le  nisl  unampfQdtderuat..  ILsSx 

.«^  «iww  £jtts  l0ca  A  aliis  exprem.    I.  3X9  54« 

expl.  L  777. 

locus  de  poenis  jnferomm,  IL  534» 

Hymni  Homerici  a  Ruhnkenio  tractati  in  L 

Bpist.  Crit.  I.  559.   duo  novi  a  Matthaeo  reperti.  L 

685.  a  Ruhnkenlo  editi,  prtmum  anno  1780.  L.  68$^ 

tnox  anno  1782,  cum  alterfl  Edit*  Epistt.  Ctiticarunu 

L.  796. 

dogbVeKius,  RectorDelpbensis.  L  563. 
vAn  hooqstraaten.  L  777. 
ttoPEius»   Bemensis,   degantis    doctrinae   Ylr» 
C.  678* 

>aATiu&  non  referti  debet  ad  cetum  Philosopbiae 
lectam.  n.  649. 

—      '■   ■■  Bjus aententia  de  morte.  IL  367.  de  DeQii 
IL  404*    locus  de  Pytbagora.  II.  5.80.    de  Pindaroi 

«•  53«*  \ 

— —        ■   Philoxenum  imitatus.  n.  ^95« 

iTseariu&  Wyttenbacbium  reprehendit.  11.  aoo#  ejus.  res 

^t  fiita  II.  aoi  ^  i04.   doctrinae  Kamianae  in  fiatavia 

tiypopheta«  IL  203.    EJus  duae  Orationes.  IL  doa^ 

DBBRi  de  Pedantismo  Hber.  L  604. 

:iBtii  sententia  de  Cruseriana  Plutarcbi  Interpreta* 

ioiie«  L  38a 

Xxa  L 


fps       INDSX  UTRIUSQUB  VOLUMIN& 

I.     Ji 

JabloNskii  Opuscult.  I.  70J. 
*}Aft6Bai  obims  et  flnemorfai»  JEl.  2144 
Jambjlichi  locus  de  Deo.  II.  431. 
- —  —  —  ItudttuF.  I.  x8^  83,  37,  52, 

DONATI    JANNOTII,    SiVC    JANNOCTII    Cofleed» 

vtritrutta  Lectionum  et  Emendttl<miiiD  in  Phuireliiuk 

I.  367  — 37^»  ^89,  392  sq. 
^Mm^  et  iXUf9q.  confii  I.  40. 
^lifvafas.  I.  33' 
'Itpik  xa)  S&im.  L  3^« 
Imitad  tntiquos,  qtttd  sit,  l^liiiisti  etonplo  disdnfi 

•  I-  tso. 

Index,  seu  t/mk^,  Mortlium  Plutsrcli.  Aldinte  Ed  pfU' 

fixus  j  ordine  dirersus  t  Stephmi  Indice.  I.  353.  » 

dicum  vetus  coMUetudo.  I.  303.    Indices  Reriui  tt 

bominum,  Auctornm,  et  vtriarum  LecriomiiD,  k 

vulgaribus  Plutarcbi  editionibus,  negligenter  coDfi> 

cti.  L  2^3 ,  sp^.   Eorum  confidendoriHQ  utiUcas  ( 

molestia.  L  283  sq. 

Interpfetatio  ^  quid  ait.  L  437*  ejos  genert,  Gnnm 

'    f icum  et  Criticum  4  perpetuum  et  singnltre.  ibid.  437 

sq.  materia ,  res  et  verba.  ibid.  439.  finis  tc  nodBS» 

ibid.  441.  cautibncii.  ibid.  442«  neceisarit  perspicii' 

taj.  ibid.  443«  facilior  rafio   qnam  nsife.  ibid.  444 

•qq.  45T  sqq.  sitne  in  interpretis  potestate  posiUf 

*  an  extra  eam  in  fottuna  sita.  L  445?  sqq. 
Auctorum    Veterum    difiicilis  ,    ^osftf 

difficultatis  ciussae  et  e^tpediendi  ratio  I.  539  sq(^ 
—  — -  Interpretis  bonif  officia,  doctrinaecopit^ 
caet.  I.  377  sq.  ad  ejus,  quem  iaterfsetatir,  ikr0r 

tt- 


^  INDEX  UTRiaSQUE  VOLUMINIS.        «pf 

tatem  proxime  accedat.  I.  754.  plane  ab  omni  par« 

te  perfectus  exsistere  neqult.  I.  445  sq.  453« 
ronici  PMlosophi  maxime  in  exquirendis  caussis  reruoi 

naturalium  versati.  II.  384. 

Eorum  opinio  de  animae  post  mbr« 

tem  statu»  IL  511. 

Quid  inter  eos  et  Theologos  discrimi# 

nis  sit.  II.  513. 
^ONSius.  Vid.  Historia  Liter. 
?!,.  josEPHus  afferre  nil  potuit ,  quo  demonstraret 

Judaeos  Graecis  non  fnco^itos  futsse.  IL  422  sqq« 

Jfmr^^»  iiFiriik»  I-  5'» 

Cionia,  sive  iwoKoptv/iiq  ^  Platoni  et  aliis  freqoens.  L  xt* 

IsiDORus  PBLusioTA  Plutarchum  nominat.  1.320« 

emend.  I.  9, 

pueriliter  imitatus  Isocra- 
tem,  L  62« 

MiCH.  isiNORiNius  PlDtarchi  Moralia  edidit,  L 
S66. 

tfocRATBS  laudatur.  L  169  35,  62. 

*  '■■  Ejus  oratio  in  genere  wapxmviH$.  L 505 

sq.  ejus  Panathenalca.  L  509.  ;      ^ 

:|rnf^if  Ki¥t79  stare  censet^  movere  cdnset.  IL  958*  .' 

■rrAi  pro  ire  reponitar.  L  14.  «  ^      ; 

Ithius,  Wyttenbachii  sodalis:  ejus  obltus.  11.^347« 

fudaei,  post  Alexaodri  Macodonia  ttDipora- GMCcia  4e- 
mum  innocuerunc.  IL  417  sqq. 

i^  .  ■  Nulla  eorum  mentio  ia  scriptis  antiquissimo- 
rum^  poStarum  et  philosophorum  ,  v.  c.  iiomerj « 
Aristotelis,  11.  4x8.  nuila  item  in  Historieias  Hero^ 
ioto,  Xenophonte,  aliis.  ibidr  419«  nulla  item4n 
Scriptoribus  remm  Alexaadri»  IL  400«  e|us  ^silentii 
caussa«.ibid»;4ai.jq^.L        ')' 

Xx   a  JUr 


«94        INDEX  UTIUUSQU&  V4XAJMBm^ 


J.ULIANUS  IMPERATOR*  Ejus  tcripta  1.  5, 
dictio.L  6.  explicatur  et  emeiiditurii  in  Oiaticmibas*  I. 
7-^24.  Epist.  &d  Thcoiist.  ibid.  25.  Ftagm.  ibid.  s& 
Caesaribus.  ibid.  27  — 35*  Misopog.  ibid.  36.  £pt* 
•tolis.  ibid.  37 -^40-  .Fragm.  apud  Cyrillam,  ibid.  41 
sq^  aliis  locis.  ibid.  47 ,  54 ,  58  ,  59-,  et  paisim  ali« 
bi«  —  £)us  proprium  est  reticerenoauiiapropna.Liu 

Hadr.  junii  correctioDes  Moral.  Plutarcb.  j.  374$^, 

JnsTiNiAMus  Imperator  scfaolam  Acbemcnsem  cUoi 

^  sit^  L  324. 

Li:oNARDUs  JUSTINIAMU8  Vltas  Plot^rchi  !> 
tine  reddidit.  I.  348. 

Jurisprudentiae  studium  a  Philosophi^  proficisd  debei. 
!•  147  sq. 

IxioN  cum  JuDonis  vmbra  CQiigre«sus.  L  209 

Kmtayl^M^  1*  48. 

Kmt^  ilii^  9  nostra  aetate^  etlam  a4  antecodens  tempni 

refertur^»  IL  247« 
VmM  iktnq.  I.  35« 
mmxU  xo)  vio^.  I.  18. 
Imm.  kantius  Ruhnlcenii  condisdpulos.  L  SJOf 

577t  ^35. 

—    •— •  Kantii  sectai  ■  qnando   cxstiierit.  t 

£|us  llber  Critiea  Purat  Hif^\ 
IL  164  sqq.  ejusdemque  libri  £ita  in  Germaoii  d 
extra  eam.  II.  KSp  sqq.  I 

£jus  alii  libri  Critica  A^j 
Praetipac^tt  Facultatis  JUdicafuU.  U.  X'h 

Ipsius  Docirioae  inuBffla-IL  17$' 


INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINIB.       ^ 

179.  quid  in  «a  improbaDduin.  11.  178  ~  194.  efus  du« 
plex  utilitas.   II.  196  sqq.    Laborat  orationit  et  no^ 
vorum  verborum  obacuritate.  I.  J77 ,  625.  IL  ao7# 
Imm.  rantius.  Ejus  argumentum  pro  UnitateDeL 
IL445. 

Literae  ei  defnerunt.  11.  187. 
Ejus    humanitas    erga    Wyttenba^ 
-    chium.  IL  ooi* 

P.    L.    VAN    DE    KASTEBLE.  L  776«  t 

9iardByi\aTToy  et  }^€?jilfo¥  differunt.  L  28^ 
KarmffitdirTfatxt»  !•  23. 

KariffTakfihw  0>JfAfbM  Philosophos  decet.  L  $A. 
X^Xtfcif  et  iumi^JwicUf   de  institutione  por.  vivam 

vocem  facta.  II.  270. 
JoH.  DBR  KINDBREN9  Wyttenbachii  diicipulos.  1« 

789.  ejus  menoria.  IL  329  sqq. 
C  A.  KLOTZius.    Ejus  lis   cum  Burmanno  ^  max 

item  cum  Emesto  et  Ruhnkenio:  x>bitus.  I.  672.  aqq* 

Vid.  porro  Nepos. 
Kluitii,  V.  C1.9  obitus.  U.  219« 
KoBNius,  editor  Gfegorii  Corinthi.  L  562 f  570» 
fLparovPT^g  9  Christtani^  l.  36« 
Jiinm  iptTii^.  L  ^%m 
JCuLENR  AMPii  dictum  dc  Tim«>  a  Ruhnken.  eiitot 

L  575- 
Z/.  RUSTBRI  consilium  de  edendo  PiQtarcho^L^i^*^ 

«»— — —  sententia  de  liMlo  Plutarch,  de  (Pacro^ 

.   rum  Educatione.  L  467% 

L. 

\  et  A  conf.  1.  65. 

Uactantiu^  Ciceronis  seattntiam  de  Doofefflrti 
IL  4oit 

Xx  4  Xa« 


1(96       INDBT  UTRIDSQUE  VOLUMINff, 

*Lactantiu3«   Ejus,  doQoiiscnuto  de  imiim  J^ 

n*434- 
•—     «—  i^^  £jas  error.  II.  630. 

X^  AM  B I N  u  s  Jannociani  Codicis  Viu  PlQCiitlu  vmU 

nit.  I.  370. 
I^AMPRiAS,  Plutarchi  fiUus;    ejus  Index  Ubroroa 
«>.  iPluurahi.  L  scd  sqq. 
V-»  — -  —  Praefatio  ei  praeSza  a  posteriore  libryio 

confecta  videtur.  ibid, 
^  -«—  ^—  In  ejus  catalogo  tkoa  menoranir  libdliii 

de  Pueror.  Educ.  I.  471. 
JoH.XAPUS  Vitas  Plutarehi  Latine  yertit.  U  nt. 
i#A&CHBRus.  Ejus  Ep.  sd  Wyt^enfai.  de  Sioctocmi 

cio.  U.  241.  obitus.  II.  347« 
Latice  acribere  duas  habet  partes ,  altenin  LgtinCf  il- 

teram  bene  scribendit  1.  738  sq. 
w-  _  versus  facere :  Ruhnlienii  ea  de  re  senteQtii«  l 

750  ;sq.  quando ,  et  quibus  liceat.  II.  48  iqq. 
AiJw  et  Mr)y  conf.  I.  320. 
Lbnnbpius,  Professor  Groninganus^  L 5i5j. 
Frbjdi.  van  lbyobn.  L  776. 
Nic.  LBONici  Var.  Lectti,  et  EmeQdatt.  in Pl^tardv 

ex  Ed.  Ald.  I.  289  ,  362  sq.  392« 
XrB uc I p pu s.  Ejus  sententia  de  anima*  IL  545« 
J^ezica  Graeca.  Eorum  penuria.  L  qs3* 
mtm  — .  Scriptonim  editionibus  addere,  utileestJLiisqi 
Lezicon  Graecum  Hederico-Emestinum.  I.  253  sq. 

•r- ineditumParisiense9aRuhnkeQiocoUatuiD.i.3oL 

LiBANius    emend.  compluribus    locis.  L  I0|  sSt 
^9  5?«  63  —  66.  hud.  J.  25,  34^ 

—  Juliani  imiutor.  I.  9,  39. 

—  exquisitis  delectatur  vocabufis.  L  6f 
LiLius  GYRALDus:  ejus  de  PhilojLenis  seani^ 

U.  297. 

-       .  h 


INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINigi       Ctff 

J«  Lipsli  Physiologia  Stoica^  IL  627. 
Literae.  Literarum  fiiega^tiQrum  yis  in  Pbiilosopbiaiii. 
L  96  —  127.  ■     .    . 

Literae  Graecae,  quibus  partibus  constent.  L  ocDp. 

-  In  earum  scientia  cur  tam  pauci  magni 
exsistant  viri.  L  051.  '  > 

•  Earum  studiosi ,  quod  sit  offidum  , 
et  quoc  partibus  absolvatur.  L  2g2.  : 

*  — r?  biqe  iliis'  nulla.salus  in  Latinis.  U. 
50sqq, 

-  pars  Orientalium  quondam  in  Geraa« 
:    nia  habebantur.  I.  531« 

Aloysius,   L.    Baro    D£    Loo£LLAf    vir.    doctlM. 

1-  343- 

LONGINIANUS.    IL    434^ 

{«ONGiNUS^  Plutarchum  siqe  dubip  diligenter  le^it. 

-  1.  3"^ 

Fragmentum  de  inyentianc  ex  e}us  A|te 

Rhetorica  deprehensum  a  Ruhnlcenio.  L  640  aq.  7j^a 

editur  a  Tpupio,  cum  animadyersioni* 

»  bus  Ruhnkenii.  I,  685.  I^uhnlcen|m  optim^a  ejus  iq»^ 

terprcs.  L  754, 

Ruhnlcenii  Disputatip  de  Longinq.  1. 68!SU 

laud,  (•  28,  731.  ejus  ^tentui  ii^  tu 

tqlo  Biblioth.  Crit.  posiut.  IL  2^«^ 

LoNGus*  L  24.     . 

Jo.  LUBLINK.  L  777^  t 

|:«yqANUS.  11.  537»  ^^4. 

LuciANus,  emendL  variis  locis.  L  46,  sq»  52^  59 

sq,  laud«  58« 

Platonem  imitatur.  L  9 ,  15 ,  (Sq^        f 

UucRETii  egregia  et  c^ebrata.de  la^de  philosopbiae 

nententia ,  in  r^ctam  Historiae  rationem  conveiwns^  I. 

2io(}«  laudatur  alio  loco.  IL  540* 

Xx  s  Ot^ 


^       INDi;X  imODSQUE  TOLUMINIS. 

Ottomarus  LU8CIXIXI8  ilocilit  qttcdim  Hii* 
tiftbi  Ladne  vertk.  i.  349« 

LutetU  Ptrisiorum  abundans  locapletissiinis  fiiUiotb^ 
cis«  LlsSa 

.^.^  .^,.^  «_^  cum  abandiLt  oomi  <»mttiB  iitm 
'doctrinaruoiquc  maceria  et  aapellectfle,  tum  tflok 
onmi  omnis  geoeris  Voloptttum  ddicknimqiie  ioscn- 
mento«  1.  585  sq. 

LuzACii  obitus.  II.  319.  ' 

JOH«    LAURBKTIUS    PHIL  AD  B  L  P  HSNSIS  L7« 

•  Dus  Piutircham  nomiMttm  liudmr.  I.  321. 

F.  G.  LyNDENUS.    Dan.   Wyttenbachfi  ad cbo 

•  EpitftoU.  U.  148  sqq. 


M- 

/ 

MaCARIUS    CHRTS0CEPHALA8    iu    RoSCtO,  lo- 

cos  Plutarehi  coHegit.  I.  345. 

mine  iaudat  libmm  de  Pueror.  Edtic.  1. 470. 
Macrobius  librura  Vf L  Saturn.  transtuUt ei Plat« 

archi  Symposiacis  quaestionibus.  L  3x7» 
Mteyil»,  (laiyymfiU.  I.  48. 
G*  L.  HAHNB,  Wyttenbachii  discipulus.  I.  789« 
JoH.  MALALA9  Plutarcbi  meminit«  I.  329.  nottnu; 

I.  3'*- 
WmXtMi^  alxf^im^ ,  Homerica  dlctio.  I.  ^i^. 
Malum.  Ejus  originem  quomodo  Stoiei  iaterpfeientsr* 

IL'ft68. 
•^     •—  Mala  necesse  est  ts^t^  quia  «orum  costniii 

bona  sant.  II.  118. 
Marinus,  in  Viu  Procii,  laud.  !•  49.  eB/ai»^ 

61  sq. 


INDEX  UTRIUSQU£  VOLUMINIS.        699 

MIarklandps  iogenio^»  toupius  cadone  prae» 
stitit.  I.  729.  Vid.  porro  Bentlejus  et  Cicero. 

I^L*  MAANii  et  jo«  AUBRii,  £(fitoriua  Plutarchi 
Graeco-Lat.  gnni  1^999  Praefatto  ad  Viilcobium.  L 

399  »«• 
Materia  scriptorum :  ejus  io  iQt^rpretaiido  rgtio  haten^t 

dz,  II.  j}. 

C*  F.  MATTHA^Iy  Hymoos  Ho(Dierico«  daos  reperitw 
I.  6^5.  Varietatem  librorum  Moscueosium  Plutaitld 
suppeditavit.  h  288.  laudatur.  U  343«  35^  . 

$.  M^xiMUs  10CO8  Piutarchi  retulit.  L  346,  470; 

^Iaximus  planuobs  in  Plutacchi  Codice  descri* 
bendo  et  emeodando  aliquid  operae  conocaytt.  I»  344» 

Maximus  tyrius  Platoais  ieDteottaiB  deunoOw 
refert.  IL  395. 

»~»  --^—  ejQs  loctts  de  coosensa  omniom  in  uno 
Deo  agnoscendo.  II.  487«  aJius.  L  155. 

P.  o.  A.  M££a9EiM,:  ^us  Epitt.  ad  &uholoeo«  L  77$. 

J\BR.    AR.    M££RSCHIUS«   II.  60. 

yifXayxfi^* »  morbus ,  in  vdocia  iogeaia  cadit.  IL  8^5« 
L  653.  ,    . 

Antonius  M£LissA  ^ocw  PluuKhi  retttUc^  L 
326,  470- 

Meliss us»  Vid.  Zeno. 

Memoria  et  Oblivio,  utraque  Graeeis  I>sa.  IL  3rOt 

Menagius,  breviter  de  analogia  scripsit*  L  545, 

Mencrbnii  Uberdeduurfaiteneria  £niditonim«  L<634. 

M£KD£LSOHNi  Phteion*  IL  141« 

Menedemus.  Fabula  de  60«  IL  618.  cjiiis  cum  PIa« 
tone  consensus^  II,  634^ 

Menippi  ymt».  If.  6i8. 

^ESSALAE  egregia  vox*  I.  768f 

Me# 


f^       INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINIS; 

Mettphyskif  a  Wyttenbachio^coatcripta.  IL  i59-*i63t 

199* 

i»  Scfaola   de  animi  iiiiip)ici  natuia  et  im^ 

mortaliute*  II*  109  sqq* 

-  Doctrinae  fau,  in  priinis  in  Genmouu 
-   II.  i6s  sq.  lOl  «qq  I75* 
— —     — —  ex  Kantii  sententia »  conaisteFQ  naqiut.  H 

190%  195- 
J.MBURSioa.  Vid.  Historia  Litor. 

idigrationes  Populorum  variae.  IL  280  sqq. 

lAiKfip  fh  fify^^  9  Herodoteum.  L  503. 

MISCEI:LaNEA£  DOCTRINAS    Libri  L  Praefttio« 

II.  MO  sqq.  Libri  III.  Piaef.  II.  305, 

Miscdlaneae  Observationes  Belgicae.  I.  221. 

Molestum',  rh  (p$fviwh*  L  560. 

J«    MORELLIUS.   i.   287. 

Mors  non  est  malum:  argumentum    Libri  L  Qutese. 

1  usc.  Cicer,  IL  639  sqq. 
M0SCHOPULUS9  Scliol.  Hesiodi ,  Plutarchi interpn^ 

tationem  memorat.  1«  349. 
MQndanus  sum:  dictum  Diogenis.  L  608. 
M  u  R  E  T I  admonitio  de  Collatione  Var.  Lect.  Plotircb. 

Jannotiana»  L  368  sq.    Eroendationes  io  Plutarcboii. 

I.  371  sq.   suspicio  de  spurio  libello  Plutarcheo  de 

Pueror.  Educ.  L  466. 
^-^      .—  Opera  ex  editione  Ruhnkenii.  L  TOO^^nH^ 

Latine  scribendi  facultas.  I,  739,  741, 
Narratio  de  Phiiozenis.  II.  397. 

S.  MUSGRAVIUS   et    TH.    TYRWHITTUS:    COnBI 

cum  Ruhnkenio  amicitia.  L  587. 
Mvrr^fitfy  non  est  arcamnu  L  504% 


INOEX  IJTRIUSQUE  V0LUMINI9*        far 


W. 


Nbmbsius*  lU  560. 

Nepos.  Eum  Ruhnkenidd  edefe  pinti  ejus  fragtfaeti<« 
ta  editd  ab  J.  Pred.  Heusingero:  lis  ea  de  re  cum 
C»  A.  Klotzio:  alia  lis  inter  J.  M.  Heusingenim 
et  A.  Staverenuffl^  utrumque  Nei^otis  editotem.^  U 
63S  s4. 

NicEPHokus    BA^iLACA    Plutarcbi   meminit.   L 

337- 
NiCEPHORus  GRBdoRAfl»  de  Teotonum  origiiiej 

l^lutarchuiH  ilucitorem  laadtt.  I.  345. 
NicEPHORus,  SchoU  Synesii.  I.  60. 
P.  NiEUWLANDii  obitus  et  memoriaj  !•  328^  i^ 

sqq*  II.  ^O.  ^ 
Notae,  quibus  tfpuritis  cen^ettir  libd:,  internae  et 

temae.  L  464  Bq.  469. 
MoC^  et  ^uxii  dtffenint.  II.  508^ 


0. 


OcELLus  LucANus:  ^ns  sententia  de  anioti  eS 

libro  de  Natura  Universl.  II.  532. 
OoERioi  liber^  Scenica  Didasca^ia.  .1.  684. 
Obnomai  Cynici  liber  contra  oracula^  I.  2U 
"qxep  it'  ixm»4  l.  16. 
OLYMP10DORUS9  Commentario  in  Piatonis  Phaedo^ 

nem ,  servavit  excerpta  Plutarchea.  I.  304. 
Onatus^    PythagoreuSy   summo  Deo  aUos  nAnofei 

■  Subjicit.  li.  387.  .  . 

Ordiius  lex  io  Liceraruin  atudiis,  I.  447  sq< 


«.  .  • 


fM       tfiDBX  trFRiOSQUIt 

Origenbs»   ex  Ecclesiasticis  scriptoiibus ,  pAmitt 

Plutarchum  nominau  I.  .311. 
—       — —  Itud.   L  48.   etneiKL  I4  67.  {qus  error« 

11-  4^3- 
P&PHEUS.  Versus  Orphid  de  um  Deo^  a  Atribsi 

Ecclesiae  allati ,  ^uamquam  spurii ,    taoien  ab  ^td 

doctrina  non  abhorrent.  IL  380. 
Orphica  Carmina»  Vid.  Gesneras. 

Ai^tty  >  et  similea  formulae  Atticae  Venustatis  in  Dia^ 
logis.  I.  ft8  sq. 

OuDENOoitPius  9   coUeg^  Hemsterltusii,   L  S(^* 
moritur  I.  604« 

Ote  S^m&oc»  h  15* 

O  V I D I  u  s  mundi  fabricam  a  Ddo  repetit.  IL  404« 

— *—  de  animoFum  immortalitate  magis  ut  Foitt 
quam  ut  Philosophus  audiendus.  II»  649. 

— -  Ejos  nobilis  locus  de  Pytbagorea  aniaunm 
inigratione.  II.  518. 
'Ox^  pro  fe/Ac^  reponitur:  txAo^  ixiffth  L  15* 
[Orl^wTOi  et  i^^mai  9  conL  L  06« 

p 

naiiit»  et  i-atii^i*  hoc  otih  inagls  conVenit.  L  141  iS^ 
Janus  l»ANN0Nius,  Fnmc.  PhifdphDs,  BiLKi* 

beimerus ,  Apg.  Politianus ,  Moralium  Plutarcb.  V^ 

dam  Latine  verterunt.  !•  349« 
UmnrofiHTmu  L   19. 

N I  c.  jp  A  R  A  b  Y  s  I  u  s  1«  701 .  IL  59.  e|us  obitus.  H.  S4f' 
UxpiMiDiOi  filoi.  L  3o|» 
flapairtiit».  L  43. 


1 


I 


i 


I 


ITEMUSQUE  VauMStSS:       fai 

I 

ensis  Giaecd-Ladaa  Operum  Pltitatcfa.  Editio 
i  1624«  IL  405  sqq. 

tf  £  Nio  is  sententia  d«  Nattm  Divfna^  IL  388. 
dia»  IL  164. 

i.   Eorum  regni  initium*  H.  264* 
:ipia  xiywfr  ntSifr  iToKitfibfidwti^  9  ^lhy  in  DlaAdb 
usitata.  L  29.  ^ 

>  Ecclesiasticir ,    unA   Jcfsq^hi-auctoritate^    eflqil^ 
)fa,   Jodaeorum  sapientiaai  ab  Adstosele  celetm»* 
1  jactant«  IL  427»  429  iq^ 
^  Eorum    demonstrationes    d^  Unitate  Del«  *IL 
i  sq.  • 

i.  OfScia  erga  eam.  IL  rjS  ^4«  quid?  quid-Am 
ittere?  IL  278  sqq.  afllictae  succurrendum.  IL  297« 
ic  L  E  s ,  quantum  contulerit  ad  Phtlosophiae  stu« 
L  apud  Graecos,  Lkeranim  adjumenta,  promoTenr* 

L  97,  109  sq.  ^ 

izoNii  exempliim  in  Hlstioria  tradenda  secstui^ 
ihnkenias.  L  6y>4  ejus  senfebtla  de  Philoxeais. 
.  296. 

KTAvii  opera  in  Joliano  colltHrata.   L  64    CkM 
X  Piutarcheus.  L  39S  sq.  402* 
NC.  PETHARCHA,  PlutaTChi  qoacdanr  prodit? 
iceptus  videtar.  L  346  sq.  1 

X.  confund.  L  46» 

}6q.  L  68.  . :.       : 

:  RECTo B  8  onant  scatolt  saptemom  Deum.  It.  3S3; 

...^   p_  primum  animos  sempitemos  ^dixit.  U. 

5- 

riai  et  dwe(ptp§wiM  de  itbris.  I.  l9. 

kfifc.  FBiLJtLFHUs»  Vid.  J».  Paimottitfs.     • 

L  ]  s  T  u  f ,  ineptus  Thucydidis  imitator*  L  149  s^. 

^  '      Phn 


904       INDEX  UTRIUSQUE  VQLUHINIl 


Pdito  jUDAtut:   t^us   locus   dc   CbiyitppcLIK 

052  sq. 

PHILOLAU8  Deum  utauoi  sapremaiii  stttuiu  11« 387« 

— — ~ Ejus  sententit  de  tnimt«  ILgs^ 

♦lAc^M^,  ^ixoftaitmf  quid?  IL  2231 

JOH.    FHiLOPONUSy    Pluttcehi    dietHiD  tiemoM 

L  325« 
^k^o^lm  9  tntet  dictt  ^«^.  II;  ^23^ 
Philosophit ,  tuctore  Cicerdne  »    Ltndtttrtim  AniBi 

omnium  procrettrix  et  qutsi  ptrens*    Orttio  deboc 

trguinentOi  L  137  — 158^ 

«— —  £jus  conjunctio  cum  Elegtntioribus  Litms< 

Orttio  de  hoc  trgumento.  L  90  —  130. 

•i—  Ejus  institutio  tdolescentibus  ^  tioa!p(Kris^ 

dtbttur  tpod  Veieres,  L  478^  493^ 

-i-^  Ejus  fatt  tpud  Romtnos  ,  ind^  ab  ioitiojid 

Ciceronem ,  et  hinc  usque  ad  Senectm*  IL  647—651. 
WJILOSOPHIAE  LOGKAE  PRAECEPf  A,  D.  Wyf* 
,    tenbacbii.  Ejus  libri  Dedicttio  et  Prtefado.  L  167-^ 

179.  ejusdem  altera  editio  ab  Eberhardo  facct,  II.  ^I3> 
Philosophi  AntiquL    Eorum  scriptis^  qoanu  doctiiDlf 

ubertas  contineatur.  L  211  sqq. 
jM^     *—  post  Ghristum  Nttum  :    eos  quidqoid  A 

Divina  natura  bene  dixerint ,  id  ex  Lribris  N.  T.  tau- 

sisse ,  perversus  multorum  error  at,  II.  410  sqq. 
Philostratus  emendatur  variis  locis*  L  66«*^?^ 
!^^     - — '  Thttcydidis  dictom  expressit.  L  ic^ 

Platonerii  imitattar.  L  aa^  61.  Itudatun  h  23,^7» 

3^»  50»  535  54»  58»  59* 
^■y;^^— —     —  junior^  mtndi  U  70 sq. 
PfliLoxsNUSy  poScti    Dittribe  de  PhiloxeDls^  ^ 

JP.HOTius.  Plutarchi  Moraliaei  viits  aemorat.t!^ 


[ 


INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINIS.        705 

HOTius.  Ruhnkenii   inventum  loci  cujusdam  apud 
Photium  in  Agatharchide.  I.  641.  II.  317. 
HRYNicHUS)    Plutarchutb   reprehendit,    m  minus 
Attice  locutum.  f.  308.  Vid.  porro  H,  Han&« 
iBRSONus,   Moeridis  editot.  L  563  9  570. 
i  N  D  A  R I  sententia  de  animi  immortalitate :  ejils  tp4m 
voi.  II.  538  scj. 

*.  piRCKHEYMERus.  Vid.  J«  Paunonius. 

•"LATO.  Eura  omhes  fere  pbsterl  scriptores  imlfati 
sunt.  I.  572  sq.  Ejus^^loca  obversata  Juliaho.  I.  8, 
9»  i8*  34^  35»  47*  Eunapio.  1.  44,  47,  50,  52. 
Afistaeneto.  I.  53  —  59.  loca  vaHe  expressa.  I.  5^2, 
60.  sententiae  a  Juliano  et  aliis  adhibitae.  I.  17 ,  18, 
22,  33»  4?*  dictuih  apud  Athenaeum.  [.  54.  laudv  L 
14,  15,  61,  474.  emend.  1.  10,  15,  18,  29,  46. 

.  ._  An  puer  didicerit  Graphicen.  I.  475.  anctor 
perperam  habetur  Dialogi  Axiochi«  I.  480.  ubi^ue 
inter  Sd^^y  et  Ixirrimv  distinguit.  I.  20. 

i—  —  bcholia  in  Platonem  t  Ruhnicenio  edita.  1« 
676,  698  sqq.  714  s(i.  788  scj,  ■'■    " 

—  —  Editorid  munUs  quot  pahibus  constet.  11« 
10  sqq« 

—  —  Eijus  lectio  hecessaria  Ltterarum  studicfsft.  If, 
85  sq.  dictio  Jove  digha.  II.  92.  ejus  variae  for- 
xnae.  ibid.  ubi  sit  perSpicua^  aut  obsciird »  ubl  pltna 
aut  cohtorta.  II*  92— 94.  tuditore^  in  schoHs  noa 
Dno  modo  afficit.  II.  ^  Sq^  Plitti  asus  formif  dialo-i 
goruin.  II    16  sqq. 

_  —  EjusPhaedbh.  Prote^omena  tt  Ed.  Phaedonit 
Platonici.  ll.  85  sqq.  Coihparatur  cum  Symposio.  \l. 
S7  sq«  93.  ejus  dramdtica  laus.  11.  89  sq.  nonl  omnit 
immortalitatis  argnmehta  lil  eo  exposuit  Plato.  11.  91, 

«*.  — *  ArgumentorQm  io  Phaedone  cdplicitoiitim  re« 
Fol.  It.  '  Vy  cciK 


7o6       INDEX  UTRiaSQUE  VOLUMINIS. 

censio.  II.    107  — 115,   580  —  587.  dgiKficitio,i 
t     Ii5-fi20,  587  — 591. 
PLATO.    Argumentoram  in  Menone*,  PhaedroJ 

Reip»  X.  aliisque  in  Hbris  expositonim  recenflo.l 
.  '98  — 1C7,  573— 580,  in  Legum  X.  libro.II.  iqd 
— — >    «M   Piatonicae  doctrinae  principia  ex  Tiaaeo.1 

97  >   57^.      yrr  1 

>— -    —  Fabulae  de  statu  animorum  post  mortau 

121  —  106,  592—598. 
mm^    — -  Mundi  initium  necne  statuerit.  IL  lossq.d 
,_     — -  de  nno   veroque  Deo  niiagnifice  et  gam 

pronunciavit.  IL  392. 
ttuh^  pbss^  Attica  forma.  L  i8.  ' 

*X5emistus  flethon  a  Plutarcho  quacdam* 

sit.  I.  34S.  I 

PLINIUS.    IL  23. 

Plotinus   unum   esse  Deum   effieer^  cosatas  0 
.11.  43U 

plurimum  post  Platonem  versaros  esr 
demonatranda  animorum  simplici  izatura  et  immoii 
litate»  IL  141  r 

de  mundi  aetemitate.  II.  104. 

emend.  I.  33. 
PLUTARCHI  Moralia.  Praefatio  ex  Edit.  Plottrtl 
Moralium.  I.  266  —  434.  Praef.  Animadversic»* 
in  Plutarchi  Moralia.  I.  435  —  462*  Scriptores^ 
teris  et  medii  aevi,  apud  quos  Plutarcbi,  vcl  a^ 
tio  fit,  vel  loci  exhibentur,  vel  vestigia  exstaoLf 
300 —  351,  Llhrorum  Phtarcheorum  Indcs^  a  lA 
pria  confectus.  I.  302  sqq.  SvvJi^fi^ ,  seu  i^^^ 
Librorum  perditorum.  L  304,  330.  Codicaf^ 
sieasea ,  Moscuenses ,  Veneti ,  Lugduno  -Baaii)  t»' 
Rntiiii^  BrhaiuQici^  alik  1.287«— 290,  £zei9^^ 


IfJDEX  tJTRlUSQUE  VOLtiMINIS.       »of 

I  scrfpta^  editis.aucttori.  I.  303.  Codicu  ordine 
iporis,  e  Seculo-  IX.  vel  X.  1.  331;  e  Sec.  XII. 
.  343.  e  Sec.  XIII.  Ibid.  344.  e  Sec.  XIV.  ibid, 
.  e  Sec.  XIV.  vel  XVi  ibid.  347.  e  3ec.  XVj 
.  349.  Moraliuoi  qnatuor  Recensioms  ec  jletateu 
150  sq.  f^ersiones  Latinde,yiiiT\m.  It^^i.  Mo« 
.im.  I.  349.  —  Editioncs^  Aldiiia,  fiasileenais* 
andrea,  Stephaniana  j  Graeco-Latinae  trei,  Reis> 
la;  Variflrum  Lectionum  Collectiones;  Venionei 
ioae  XytoDdri;  et  Cruserii,  Gallica  Amyoti;  Atrim* 
zrsiones,  Commeaiarii.  I.  353— 4^2^  Bdlrio  Mo* 
im  Lipsiensis.  I.  457 .  sq.  Stngularium  libeUorum 
:iones  ac  Versioriies.  I.  431*  libeltus  de  Fluminibns 
1  notis  Maussaci.    U  403  sq.  — 

:ARCHI  libel]us  de  Sera  NuminU  Vtndicta.  Prae* 
>  ex  e)u3  £d.  L  73  sqq.  libri  consillum  et  de^ 
ptioj  ibid.  79—83.  Ediiiones.  ibid.  87.  genuU 
.  foetus  est  Plutarcfli.  ibid.  89  sq. 
-  — .  _  libellus  de  Educaiione  Puerortim  iioll 
Plutarchi  Chaeroneosis.  Disputatio  de  hoc  ar« 
lento.  [.  463 -•515.  Ejus  stUus  et  oratlo  t  PIu* 
;ho  aliena.  1.  500  sqq.  forma  propemodum  tso- 
:ea,  e  genere  paraenetico.  I.  $05,  514.  dtscipu-' 
1  forte  Plutarchi  ,  chreiam  rhetorice  scribenteili « 
torem  habet.  I.  511  sqq.  Scriptor  libelli  noutur. 
^73  sqq.  484  sq.  485,  486  sq.  488«  489«  490-6q. 
;  sqq.  494  sq. 

.  —  ->  UbH  deperditi  apud  Stobaeam  I.  %%%i 
I  iefj^tat.  I.  305.  ttlrUl  rai*  'Apirm  iiafnfulmvi 
316.  Commentariut  in  Nicandnim.  ibid.  in  Hesio- 
n.  ibid.  et  3:10^  337  sq.  349.  Vitae  AristomeDisi 
ttetisi  Pindari,  Daiphantae,  Et>aminondae.  I.  s^k 
igu«i,  et  iilbie*  L   333*  fibcUi  «/)  ^imt  «^  *t' 

Vy  4  tmti 


foS       INDEX  UTRIOSQUB  VOLnUINIS. 


pat¥9  W9(i  rX^rov.  L  322«  bypomnemtti  in  FW 
nem.  1»  3x4  rf^  trvfAwminiv*  L  330«  de  compam 
ne  Aristopbanis  et  Mentndriy  de  Animi  procreai 
secundum  Plaionis  Timieum  ,  Srt  wapjti^infi  1 
2r«rKo)  rwy  womii»  xiymf^i  K  331*  institutio  Ti 
h  341.  wif^  Toy  y9y»hfm  Kmrit  n^drwfm  tk 
II..I04 

PLUTARCHI  sfiurii  libri.  l.  46S,  514.  fk 
Pliilosopii.  L  307.  II.  gaS^  scyj^  510. 

—  —    —    —  Symposiact  swop4i$it  conscripiL  II 
Arcbigrtmmaton  videtur  signi&cari  liber  Reip. 
dte  prtecepta.  L  342.  fragmentum  iii  Stobaeotab 
misti)  nomine  circumlatum*  1.  90» 

^    —   —    —    laudes.  I.  76  sq.   267.  10  hist(W 
benda.  L  246  sqq    scripta  Itudatt  tb  oaioilKis , 
t  ptucissimis.  L  78  sq.  oratio.  L  272.  intelli 
difficultas  in  eo  legendo,  quibus  ex  caossis  orii 
273  sq.  amicitit  cuoi  Favorino  qui  Plotarcbi 
tppeliatum   librum  scripsit.   I.    305.  car  nolii 
mentio  exstet  in  Jamblicbo,   TbemistiO)  Lib 
315.    sacrum   Euangclium   non  tudivit   1.  ;i^ 
ipse  non   repugnare   solet.    L  486.  ejus  io 
Euripide  et  aliis  facilitas.  L  499«    Rh€torJcDa 
dium.  L  512  sq.  sentemia  de  uno  Deo.  IL  f^ 
D.  W.  Narratio  de  vita  et  scriptis  Plotarchi.  l  fH 

«I»   •«.   _    •»   Itiidantur  loca  cum  locis  libri  sprif ' 
Fueror.  Educ.  comparanda.  L  510.  emeod  I  lOf 

68,  29?,  344f  392  sq»  395»  4^9»  4^5*  ".2*1 
^55*  a6i,  407,  537  sq.   illustr,    JL  094  sq 
catur.  IL  257  9  271«    Plttonem  imitatur.  I.  S2i 
33»  5O5  60,61. 
—  —  —  «^  ecPlttoai^noaunt  confiistrLjio^ 

fi 


] 


INDEX  UTRIU3QTJE  VOLUMINIS.        70» 

«TTTARcirus  is,  cujus  Artemidorui  somnium  nar- 
nt,  idemne  sit  ac  Plurarchus  Chaeronensis.  I.  305» 
«.UTARCHUS,  Nestorii  filius,  alius.  1«  317 ,  324^ 

»2sis,   Ejus  trctissimum  cum  Philosophia  vinculum, 

^Ctae  veieris  dictum ,  apud  Plutarchum.  L  761. 

140W  species  in  Stoicorum  Pbysiologia:  woA^  M  oi* 

^i»g  ,  noiiti^  voih  9  Mloii  woiiq*  IL  249  sqq. 

^AmJfo^^A/,  csse.  1.  40. 

»0.  POLiTiANus,  Vid.  J.  Pannonius, 

3L.  PONTEDERA.  Vid.  Gcbncrus. 

DLYAENus  mulu  sumsic  e  Plutarcho.  L  307.  no« 

tatur.  I.  10. 
0LYBIUS9    Graecorum   ultimus ,    omnes    historiae 

Tirtui^s,  si  ab  orationis  dote  discesseris,  complexus. 

L  243  »qq« 

^Xufixita^  wo^^fAxtiif*  IL  223. 

«RPHYRjus  nominatim  Plutarchum  laudavit.  I.  3 r i« 
an  vitam  ejus  memoriae  prodiderit.  L  312.  ejus  liber 
hroplx  (pt?J<ro^oc.  ibid.  Uniutem  Dei  celebrat,  II.  431. 

^—  — --  —  laud.  L  19,  414,  455.  cmend.  L  10, 
476.  Platonem  imiutur.  1.  22« 

Jrifio^  A^yo^.  L  60. 

^^cQ^  hey6(UifO¥^  L  24. 

c-aeparatio  domestica,    Graecaram  Literarum  studioso 

necessaria.  L  252  sq« 
srincipia  repugaantiae  et  causae.  IL  188  sq«  190. 
r  pooBymyyi ,  rpoHyf^i^»  Stolcorum.  II.   264  sq. 
RocLus,  partem  Commentarii  Pluurchei  in  Hesio« 
dum  servavit.  I.  320 ^  337»  349* 

de  Unitate  Dei  disputat.  IL  431« 
de  Mundi  aetemitatd*  11.  104. 

Yy  3  PfO* 


fiA       (NDEIC  UTRiySQUE  VOLUMINIS,       I 

Prosae  orationis   Scriptores  Graeci  eodem  snufio  M 

plectepdt  ac  PoScae.  IL  23 1  sq.  ab  otro  geoc^  ial 

lium  fieri  debeat.  L  a^a  sq.  1 

XlfowavaTavfvlxi  ^  congredi^  rcm  babcre.  L  21.         1 

li^tinv  <pip9¥ ,  urrorcm  incutcrc,  L  25.  1 

Jlpocrrnn^^»^  iiiVf  opimoni  adhacrcrc.  L  20.  1 

Prqtagoiias  animam  s^nsum  ^:^^  dixit.  IL  jpt  1 

flfOtfi^TiTlcu  et  Tfiowyayitv.  IL  54*  1 

Protrepticus   Dao,    Wyttenbacbii   Schplis  i&saanu](S|l 

IL  2?  3  sqq.  I 

Providentia  Divina*    Stoicorum  et  Epicoreonim  cqqqJ 

riae  de  ea  sententiae.  L  79  sq.  | 

MichaSl    ps^llus,  e  P|utarchp  qasedao  m 

«t,  ?.  835f  I 

■ 

^iivfi»  ^ommniv*  Ilf  863«  1 

Pyrriionis  factum*  II^  267«  1 

FV]rHAGORAS  mundi  caussam  efficientem  unam, em 
que  Menteip  pcr  totum  mundum  diffusam  stacuu 
II.  386. 

^  _  _  .^  £uni  sua  placita  a  Judtets  sumsisseJ 
nylla  fide  nititur.  IL  422  sq. 

—  rrt  -r-  —  ex  disciplina  cum  tlwologonim,» 
lonicorum,  suam  doctrinam  constituit.  IL  513. 

^  ~  —  -^  animae  duas  partes  esse  statuit,  £< 
vinam  et  terrenam.  11.  515  sq.  placitum  meteiopsi' 
Cboseos,  de  ^nimarum  migratione.  II.  ^iSsqq.coi* 
mentura ,  quo  se  bello  Trojano  interfuisse  jacQi^ 
TJt.  IL  518 ,  520.  non  omnem  superatitionan  reffc 
diavit.  IL  51^,  summ^  sententiae  ipsius  de  aniai 
II-  5*3t  carmen  quod  fertur  aureum.  II,  52C.  p^ 
Wtum  d^  cultu  peorum.  J.  39, 

l^ythago^ei.  Suoima  eorum  senteqtiae  de  aDiiaa.ll^f' 
^WBff  «fflMt^  Pfove^  yioi  indftit^  L  s?- 


J 


INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINK. ,      71« 


uiNCTiLiANus     t   Spaldingio    editus  :    subsidU 
gus   edendi  in  Bibliotlieca  Lugduno-Batava.  L  706« 


R. 


RAND0LPHU8»  Oxoniensis,  ei   plurimum    debet 

editio  Plutarchi«  I.  290»  384.  ejus   obitus.  IL  347« 
-atio  humana:  ejus  fines  designare  perperam  conatus 

est  Kantius.  IL  178  sq.  r 

^  —  Pura ,  Practica ,  caet.  Vid.  Kantius. 
»  F.  j.  RAVii  obicus.  11.  218.  . 
^.  jAC.  REiSKE.    Ejus  Editio  Operum  Plutarch.  L 

413  sqq.  judicium  de  Reiskio,  in  primis  Moralium 

Plutarchi  ratione  habita.  L  413  aqq.  ipsius  dictum 

de  Ruhnkenio  et  Valckenario.  I.  761. 
^ilcL  ^oyng  dicuntur  Dii  apud  Homerum.  L  777. 
«>.  et  RAPHAEL  RSGius  Moraila  Plutarchi  quae« 

dam  Latine  verterunt.  L  349. 
.epetitio  stiidiorum:  ejus   ratio   et  uberrimus  fructus 

ad  Graecas  Literas  percipiendas.  J.  256  sq.  quotidie 

facienda  est.  IL  308. 
..hetorum  Graecorum  editio  Aldina.  L  640. 
»  RH08US.  £jus  admonitio  in  excmplo  scripto Plutar- 

chi.  I.  303. 
.iCARDus,   Abbas,  Gallicus   interpres  novisaimui 

Moral.  Plutareh.  I.  411  sq.  ejus  de  Amyoti  subsidiis 

relatio.  L  377*  in  nota. 
^lwrsiv  r)  Jy  w/.  L  30. 

0«  DAV»  EiTTsaus,  Juris  Historiacque  perittasi- 

Yy  4  musy 


Ttft        niDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINIS. 

mus,  Wittebergae  docens.   I.    532  sqq.    Cithednt 
Lugduno  «  Batavam  Juris  P^blici  ,  ei  oblaum ,  prusaa 
apcipit,  mox  repudiat.  !•  601— 604. 
R01.LINI  Historia:  de  ea  Ruhnk^i  judidam.  1. 7491 

H.    VAN    RQIJEN.    l.  777' 

fcdvBRUs,  clarus  JCtus.  L  563, 

J.  RUARDUS9  Bibliothecae  Criticae  scribeadae  9o« 
cins.  I.  a20. 

J.  R  u  A  L  D  u  s.  Ejus  liber  de  Vita  Plutarchi ,  et  Amm« 
adversioqes  in  Plutarchum.  I.  403  sq.  406.  judidafli 
de  spurio  libello  de  Pueror.   Bducat.  L  466. 

DAV.RUHNKENIUS.  Ejus  Vit*.  L  520  sqq.  Pne&tio 
ad  eam.  517  sqq.  Exordlum.  520 — 524.  Ruhnke- 
Bius»  natus  anno  1723,  in  Pomeniniae  urbe  Stolpa, 
ezacta  puerili  institutione  ,  traditur  in  discipiinao 
*  scholae  Schlavensis,  cui  praeerac  Kniepho6us,  514 
sq.  Regiomontium  in  collegiuoi  PridericiiQUiD  (k- 
fertun  5^9  sq.  Redux,  annos  XVIII  oatusi  sus' 
cepto  itiaere  Goettingam  ad  Gesneraoy  lilttebergie 
retinetur  9  ubi  quum  per  duos  annos  Ritterum ,  Juris» 
prudentiam  et  Historias,  et  Bergef4im  Antiqui^atei 
Komanas  et  Eloquentiae  praecepta  tradcxitem  audiTii' 
set,  progressuum  specimen  prodidit  Disputationeii 
Je  Galla  Placidia  Augu%ta;  nonaihil  etiam  opene 
Philosophiae  scholis  dedit.  530-^535.  Lugdunoa 
in  Bataviam  profbctus  ,  Hemstephusium  coniiou) 
adii:  538  sq*  ingenii  morumque  facilitate  omnibtis 
amatus ,  externo  etiam  corporis  habitu  commeDiiniSt 
Hemsterhusii  disciplina  per  sex  annos  usus,  printia 
item  Graecis  Latinisque  scriptoribus  deinceps  onDibai 
Hemsterhusiana  ratione  lectis ,  0F>erae  fructum  pro[i'& 
duabus  Efistolis  Criticis ,  altera  d€  ihmtro  u  &^ 


INDEX  UTRIUSQOE  VOLUMINIS.        7i>. 

'0d  Falckcnaerium  9  anno  1749»  altera  anno  1751 
4e  Callimacho  tt  Apollonio  R,hodiQ  ad  &rncstun^. 
547-!- 560.  quum  incerim  operam  Albertio  praestitis* 
set  in  edendo  Hesychio»  ac,  suadente  Hemscerhusio, 
Jurisprudenciae  studium  denuo  suscepisset  ,  cujus 
dpecimen  prodit,  1752,  Thalclaci  ^  Thcodori^  Su* 
phani  ^  Cjrilli^  Commcntarios  Graccos  in  Titulam 
Codicis  ct  Digcstorum  dc  postulando  ,  sivc  dc^  advoca* 
tis  et  procuratoribus  ,  Latina  interpretatione  ac  doctis 
animadversionibus  illustratos.  561  ^  ^(^^S*  Novae 
scriptionis  argumentum  eligit  Platonem ,  et  in  luqem 
emittit  1754  Timaci  Lexicon  yocum  Platonicarum^ 
CUJU8  libri  materia,  vis,  usus,  praestantia,  expli- 
cantur,  565  —  576.  Monitus  ut  in  Germaniam  redeat» 
in  Baiavia  manere  constituit,  577  sq.  Lutetiam  Pa- 
risiorum  proficiscitur ,  1755»  ibique  annum  tran$i« 
git,  faciundis  excerptis  ec  apographis  Qodicuai  MSS., 
tum  vero  visendae  urbis  causa.  580 — 588,  Monen- 
te  Hemsterhusio  redux,  provinciam  Lectoris  Gracca* 
rum  Literarum »  1757 ,  suscipit ,  eam  auspicacus 
solenni  oratione  dc  Graecia  artium  ct  doctrinarum 
inventricc;  scholas  habet  interpretandis  Scriptoribus 
vel  sacri» ,  vel  classicis.  588  sqq«  Ernesto  auctor 
et  adjutor  fuit  in  edendo  Callimacho;  Gesnero  Qr^ 
pheum  edenti  frustra  obl^tis  suis  emendationibus; 
Wesselingio  icem  ad  ornandum  Herodotum  ejus  8tu-> 
dium  utile  fuit.  594 --601,  Curatorum  nomine 
Rittero  frustra  offert  cathedram  Juris  Publiqi.  602 
sqq.  Oudendorpio<  succedit,  1761,  in  Hiscoriarum 
et  Eloquentiae  professione;  eam  auspicatus  oratione 
dc  Doctorc  Umbratico.  604  sqq.  Scriptores  Lati* 
cos  omnes  iterum  relegit  et  excerpit:  scholas  habet 
dc  Ui^toria  Upiversali»  d^  Antiquiutibus  R.omanis,^ 

Yy  5  de«i 


714       INDEX  UTRIUSQUE  VOLOMINIS^       I 

deniqne  faiterpretaixUs  LatiiiitScriptoribas.6o9-^ 
GoettiDgtOi  vocatus,  Heyniinii   oomnieiidat :  Alber* 
ilo  amico  nortuo  .1^629  altenim  Hesychii  volaia 
absolvit:    mox  1763  matrioioiuiim  lint.  626— 6p, 
641—6439  632—637.    £  LrStinis  scriptonbus  qwia 
iftibi  tractandos  sumsisset  Rutilium  Lupum ,  VelJgaa 
Piterculum  et  Nepotem  ;  RuriKum  primom  edere  pi< 
nns»  casu   incidit  in  insigne   Longim  ingmeDraEL 
€38  —  641,  et  794,    Mortuby  i?66  ,  Hemsicrhusio, 
vovum  collegam  nanciscitur  Valctcenarium.  645—653. 
Functus  munere  Rectoris  Magnifici  ,  eo  se  abdicat, 
1767 ,  habito  Hemsurhusii  Elogio ,   eodemqae  vm 
'edit  Rutilium  Lupum  cum  Hisioria  Crisica  Orau- 
rum  Graecorum ,  cujus  consiliuoi  et  caussa  explicas* 
tur.  654—662.    Accepta  a    Wyttenbachio  Episroli 
Critica»  1769.  ejusque,  Lugdunum   venicntis  1770, 
notitia   facta;   Ernestum   adjuvat   in    nova  Edidonc 
Xenophontis    Memorabilium.    662    sqq.  668—67:. 
Domestica    calamitate   afflictus,   Klotzii,  BunDaon» 
Schraderi ,  aliorumque  iniquis   reprehensiooi&as  p^i* 
tus,   suae  se  vircutis  conscientia  tuetur;  mox  1772 
studia   repetens ,    et  jam  Vellejo    praecipuas  partes 
tribuens,  Villoisoni,  aliorumque   amicitia  recreatur, 
671—677.    Quaesturae  Corradi^  ^773  ,  alteram  jwr- 
tem  Ernesto  suppeditat.  677  sq.     Abrahamo  Grono- 
vio  mortuo,  1774,  succedit  in  Praefectura  Bibliothe- 
cae  Lugduuo-Batavae.  679  sq.  Ejus  partes  quaedam 
anno  1775  saeculari  Academiae.  680  sq.     Disscrt> 
tionem  de  Vita  et  Scriptis  Longiru  edit,  1776.  6S2. 
Wyttenbachio ,  1777,  Bibliothecam  Criticam  scribe* 
re  ittstituenti,  primum  dissuasor,  mox  suasor  cen* 
silii,  atque  adeo  socius  fuit.  683  sq.   et  220.  T«fl* 

pii  Lotigims  prodit  1778  ^   cum   Animadversioi^^ 

Roto- 


INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINIS.        71^ 

Ruhnkenii ;  f'r^/;/i/7/Oudendorpiani  novaEditio ,  1779  , 
iteiQ  adjuvante  Ruhnkenio;  eodem  anno  prodit  Fetle^ 
jus  Paterculus;    sequenti    1780    Hjmnos  Hotnerieos 
duos,  a   Matthaeo  acceptos,   edit.  685  —  689.    Bre* 
vem  vitae  suae  notitiam  ad  Hakenium,    veterem  ci- 
vem  et  aequalem  mittit,  690  sqq.    In  dissensionibus 
civilibus  quomodo  se  gesserit.  692 —  695.    Altera  edi* 
tione,  1782,  renovat  Hymnos  Homerscos  cum  duabu8' 
Mpistolis  Criticis  ;  mox  florilegii.  Stobaeani  insigni  sup« 
plemento  potitur.  696  sq.  Platonica  edere  constituit , 
1783;  mox  ad  alia  conventitur;  Valckenarium  colle* 
gam  morte  amittit,  1785;  novum  nanciscitur  Te  Wa- 
terum,   cui   Jablonskii   Opuscula  edcnda  committit; 
ex  auctione  Biblioth.  Gronovianae  maxiroam  optimam« 
que  partem  Lugduno  -  Batavae  vindicat.  698  —  704, 
^ppuleji  Oudendorpiani  pars ,  Metamorphoses  conti* 
nens,  prodit  cum  praefatione  Ruhnkenii,  1786;  no« 
titia  et  amicitia  Spaldingii.  704—706.    Dolor  e  civi- 
)ium  rerum,  1787,  conversione:   H»  Hana,  Gymna^ 
sio  Amisfurtensi  Rector  praeficitur,  Ruhnkenii  com« 
mendatione.  707  —  710.  Timaei  j  itemque  ElogiiHem^ 
sterhusiani  alteram  editionem  ,  tum  Mureti  Opera  in 
lucem  cmittit,  1789.  711— 713.  Tardior  ad  unum  et 
continuum   opus   libri  edendi  factus;    promit   1791 
Scholiastam  Platonis ;  ab  opere  avocatur  gravi  filiae 
morbo  et  obitu  Franc.  Hemsterhusii ;  redit  1792  ad 
Scholiastam;   Velleji    alteram  editionem  facere  insti* 
tuit;  ab  ea  avocatur  nec  opinato  labore  Lexici  Latini 
Schelleriani  y  cujus  editionem  curat. '713  — 717.    Do» 
lor  ex  obitu  H.  A.  Schultensii,  1793,  et  P.  Nieuw- 
landii,  1794.  7^^  *99'    Reip.  1795  conversio,  Li- 
terarum  studiit  noxia ,    rei   iamiliarii  difiicultace  iii« 
commoda.  7^2  — 726«  -*  Ruhnkenii  naturae,  doctti* 
/  nae. 


ri6       INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINIS. 

iiae,  animi  moruicque  dotes  ac  virtutes:  imelUgen» 

tiup  et  eogit€ii9nis  naturtlis  fiicilitas«  727  sqq.  Dih 

cirina  Graecarum  Latinarumque  Literammy  Historite 

Ct  Antiquiutis.  734   sqq.    singulsris    doctrinae  Uus 

in  ben$   scribendi  faculwe  posita«    737  sqq.  imtitw 

tietUs  et  disciplinae  ratio.  742  sqq.     Animui  pulcri 

.    decetritpte  sensu  a  natura  iributus^   optimorum   scri* 

,    ptorum  kctione  altus  auctusque.   752   sqq.  qui  sen- 

.    8US  ei  fuit  morum  fcns  ti  officiorttm  regula,  755  sqq. 

Vera  sui  sestimatio^  cum  candot^  et  modestia  con« 

juncta.  757  8qq«    Afagni  ardmi  et  genecosi  specim* 

fta    760    sqq.     Bonus  fuit  pakcrfamtlias*  764  sqq. 

bonus  item  dyis  optimarumque  panium.  767  sqq» 

Naturalis  faciHtas^  quae  tamen   nonnumquam  ejus 

judicio  et  acumini  offecit.  770 sqq.  J^hil.  Doct.  et  A.L 

M.  denuo  appellatur  Wittebergae.  77  ^ .  Corporis  habitus 

provectiore  aetate.  781  sqq.  —  Bxtrema  vitae  pirs: 

obitus  die  i^Maji  1798 ,  aetatis  annoLXXVI.  785 sqq, 

R  L  H  N  K    N 1 1  Commentario  ad  Timaei  Lez.  Plac.  ez 

il.d.  alteri,  nil  ad  absolutionem  deest.   L  453. 
«—    -<-    ^  —  ifpistola,   laude  Santenii   insignis.  IL 
82.    £pistola  de  inyento  apud  Photium }  aliae  i^pi* 
stola^.  IJ.  317« 


s. 


2,   astecedentis   vocabuli,  praeposltionem  rvy  abio^ 

'    psit.  I.  45. 

Nic.  sAGUNDiNus  Moralis  Plutarchi  quaedamL^ 

tine  vertit.  I.  349. 
Salchlius:  t jus  carmen  de  malo.  IL  345« 
Sallustius,  de  Diis  et  mundo.  |L  43^» 


iMDfix  trrftiosQut  vohjmimis.     iir 

Ct<  tALHASii  EmeQdaiiones   Pluurcheae.  I.   ftSp» 

412.  Vid.  porro  J.  Scaliger, 
SANCTOCRUCII    (  DE    SAIl^TE  »  CROIX  ) 

tneiiioria.  U.  zi6  sqq.    Scripta.  11.  232  sq.  itJ6  d^* 

242. 
t..    sAnTBmus,   Bibliothecae    Critlcae  scribeqdae 

eocius.  I.  320.   obitus  ejus  et  menioria.  II.  SO  sqq. 
Sapiens  omnia  quam  facilUme  mctit:  Stolcorum  s-ji;i< 

3o|«.  1.  777. 
Sappho.    I.  58. 
JoH.    SAR187IERIBMS19,  ddctritia  daruS,  t^utar-' 

chi  Institutionem  Trajani  et  alla  memorat.  I.  '343. 
Saxius.  I.  563,  678.  ejua  obitug.  11.  114. 
JosEPHtis  scALiGER,  omnt   Amlquitatis  sdentit 

consummatissimus.  f.   279.   venamli   stuJio  deditus. 

I.  785.  cum  Isaaco  Casaubono  et  Claudro   Silmario 

principatum  Literarum  tenuit.  I.  543 ,  545. 
Scholi.    Oiscipulorum  in  scholis  Linguae  Graecae  par» 

tes.  I.  ^SS  sq- 
—    —    Scholae  Lattnae  in  Batavis.  I.  $7^. 
Scholia    in  Vtteres  Auctores,  Homerum,   HtrsioduAi, 

Euripidem  ,   Thucydidem ,    Aristophanem  ,    Aphtho> 

nium,  nominant  Plutarchum.  L  332. 
'^choliastes   Nicandri ,    Plutarchi   ezplitatiodem   ftfert* 

I.  316.  ■ 

Andr.  schotti  Collectio  Varlarum  Lect.  Plattr- 

cbea.  I.  089,  372  sq.  394. 
J.   scHRADERus,  Franequerac  doceiw.  I.  5*73.  efut 

obitus.   I.    182   sq.   inimicitit  cuffl  Ruhnkeaio.  Vld. 

P.  Bunnannus  Seeuitdus.  '  ' 

H.  A.  SCHULTEN8II  obitud  et  memoria.  f.  71?. 
ScHWBiGHABUSERUs.   fii  Polybium  edenri  CdU 

tectionem  GronoTianaoi  impenitt  Ruhnkenius.  I.'7'o. 
SELECTA   PRINCIPUM  HISTOR.    GRAEC.    Ejus 


71«       INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMDlId. 

fibri  exed.  primt  Pnefatio.  I.  2ftp«-2^«    Pneftes 
ed*  secunda.  II.  144—147. 
S#|c9d«9  rcf(y^9  convenit  cum  mWf.  L  32« 
Seneca  Stolcam  ntionem   de  uninte  Dei  ploribo! 

locis  exposuit.  II.  404  sqq. 
imm  ^  —  omnium  qui  post  Ciceronem  Latine  de  Plui 

losophit  scripserunt,  princeps*  II.  651. 
^  —  —  animum  quomodo  definiTerit.  U,  652«  qnii 
de  tnimi  natun  et  immortalitate  statuerit.  IL  651^-660. 
^  —  — -  Platonicorum'  et  Stolcorum    senteQtiim  se« 

qnitur.  IL  651  sq.  655  sq.  657  ,  659. 
•.-  ~  .—  Epicurea  protulit,  655  sq* 
i^  «•  ~  emend.  IL  248. 
Sensus  Monlis,  quem  Kantius  statuit ,  dubius  et  con* 

trovenus.  IL  191. 
Sententiae  duplicis  generis,  propriae  vcl  alienac^  iDin^ 
terpretatione  Auctorum  Veterum    animadvertendae.  L 

.      440. 
Servitutis  origo*  II.  267. 

Sbrvius  ad  Virgil.  Plutarchi  dictum  laocht.  I.  317« 
SeXtus,  Plutarchi  nepos,  M.  Aurelii  Amomni  piae* 

ccptor.  I.  307. 
SiBYLLAB   ERYTHRAEAB  versus^   qui  feruDtur, 

de  uno  Deo.  II.  381« 
Silentium  Veterum  de  libcllo  Plutarch.  de  Pueron  Edoci 

quo  valeat.  I.  470  sqq, 
SiMPLicius  in  Eplct.  Plutarchi  meminit.  I.  3^3« 
„    «.   ^    —  de  Unitate  Dei  disserit.  II.  432. 
—    —    —    —  comm.  in  Aristot.  emend.  II.  25. 
SiMSONi  Chronicon^  ubi  laudandus  sit«  L  749« 
Sincen  edirio,  quae  sit.  L  386. 
•SocRATis  sententia  de  uno  Deo.   IL  390  s^.  ^ 

tentia  de  animi  immomlitste  prodita  a  Piatooe  et 


ftlDEX  miUiJSQOE^  VOtUMlNB.     '  flf 

5[enophonte.  IL  561  sqq.  setitentiae  sttmma«  U.  567 

sq.    Oratio  ad  Judices.  IL  566. 
80CRATES9  quos  dolores  ad  laodis  studium  familia* 

ribus  injicere  soleret.  I.  529.  ejus  merita  in  Philoso* 

ptiiam.  I.  98.  Ka?iig  k»)  vik*  !•  18« 
Sol.  Ejus  magnitudo.  II.  260. 
S  o  L  o  N I  s  lex ,  quae  bono  civium  numero  excladit  eosn 

qui  sunt  neutrarum  partium.  1«  767« 
Solymi,  populi.  II.  427. 
SoPATER,  multa  ex   Plutarcho  refert.  1.  gar.  U- 

brum  dePueror.  Educ.  nonmemorat.  I.  472  sq«    ^ 
Xo(pl»9  sapientia^  dicebatur  antiquitus  omnis  doctrint^ 

11.223. 
SoPHocLES  laud.  I.  45«  qus   sententia  apud  Pia« 

tarchum.  I.  758.  sententia  de  natura  divina.  II.  390. 

fragmentum  de  uno  Deo.  ibid. 
G.  L.  spaldii^oius,  Quinctiliani  editor«  I.  705 8q« 

frustra  Lugdunum  Batavorum  vocatur.  I.  726.        " 
Jos.  sPALLETTi,    Abbas ,   collationem    PlutarcU 

Jannotianam  d^scripsit.  I.  289 ,   368. 
Spaniiemii  opera  in  Juliano  collocata»  I.  6* 
Speusippus  de  anima  scripsit.  II.  599.  ejus  dialo» 

gi.  II.  22  sq.  - 

T.ropiln¥9  sparsim.     Eo  nomine  scripta  Veterum.  tU 

224. 
Spurius  liber^  quibas  censeatur  hotis,  intemis  et  tx«r 

temis.  I.  464  sq.  469. 
Statius.  Ejns  dictum  de  Deo,  e  Platonis»  ut  nido» 

tur,  imitatione  profectum.  II.  406. 
A.  STAVERENUs,    Ncpotis  editor ,  infensus  Rnliii* 

kenio.  I.  639« 
Stephanus  byzantinus^  PlutarcbuiB  noAiinac 


,  7*0       INDEX  tTtRtUSQUfi  VOLOMINII. 

H.  STCPHAKus.  Ejos  meritt.  I.  396  sq.  Monliaia 
Pluurch«  £d.  Stephtnitnt ,  qualis^  quibus  e  fontibus 
duaa.  1«  988  iqq.  291.  In  cjitii  PoSsi  Philosophi- 
ct  multt  desiderantur.  11«  $8* 

STILP0N9  dialogos  scrip3it«  IL  o^ 

JOH.  STOBAEUS  lOCOS    IDUltOS    C   PluttTcllO  Itfeft.  L 

%i^.  npD  memorat  librum  de  Pueror.  £duc.  1.  471. 
ejus  error.  1.  480. 

^  —  —  —  Ejus  insigne  fntgmentttm  deprcJieai 
^itur.  I.  697.  corn  U.  170« 

Stoici  priHcipem  et  tetemum  unicum  Deom  esse  ?oiu^ 
.    ;re.  II.  399^ 

•^  —  £orum  sententlt ,  •  tnlmas  esse  mortiles.  IL 
619—631.  tnimi  initium.  II,  621.  res  omnes  in^^- 
frtas  ti  incorporeas  distribuunt.  II,  621.  conimconH 
mentnm ,  cuique  rei  contrtriam  esse  tliam.  II.  26J. 

Strabo,  laud.  11.  t47,  »61,  262,  263. 

^rpetriityU  M  riw  St^uv*  II.  266. 

m 

Strato  animorum  immortalitatem.  negasse  videtnu 
IL  610. 

Studium  quid^  et  qu6modo  excitetur.   U  516  sqc^.  StQ> 
,   dere,  quid.  II.  307. 

luyitp/vfiv,  ^wyiep/w,  compardre  ^  comparath.  L  3cS. 
601DAS   memionem  fecit   Plutarchi,  L  332.  qus  de 

Philoxcnis  locus.  II.  298. 
T^in^Tipihafiity  ra^  wapaiviati^.  I.  504. 

Swi'  et;i5,  avfi(3ov?iht  et  iifiov^da^  ^^hsia  ^  tuTibitBi 
.  <enf.  L  10. 

Georgius  syncellus  Plutarchum  Itudat.  Ipl 
Synesius,  quin  Plutarchum  legerit  non  est  dubiuui 
1.  3j6.  laudatur.  I.  20,  ^l,  56,  57,  55.  emenit 
.    &^f  35»  45- 

Zr 


] 


INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINIS.        7tt 

yarCj  contsncre.  II.  258. 
£vyy0v«  dicitur  vuvriXKivtM.  I.  3a« 
Sui^w,  seu  Epitomae  librorum  Plutarcheorum.  I.  304. 
Syri  an  Syrii.  11.  263« 
S  T  R I A  N  u  s ,  Commentario  in  Aristot.  Metaph.  Plu» 

urcbum  nominat.  1.  320.  de  Deo.  II.  432. 

T.  0* 

,    mi  "^ 

Wxvf^iip  iftc^xivm  9  locutio  Platonica ,  alii^  item  tisui'* 

pata.  t.  50. 
Caurus,  Plutarchi  familiaris.  L  305. 
F  A  Y  L  o  R I  errot  de  Andbcidis  oratidne  adversas  Alcib. 

a  Ruhnkenio  confutatus.  I.  661. 
I^ELES  Philosophus,    quando   vizerit.    L    476.   ejus 

illustris  locus  apud  Stobaeum  de  aetatum  vitae  hti* 

manae  progressione.  I.  479. 
9.  TEMiifiNCRiuSy  Heliodorl  editionem  moliens.  IL 

57.  cjus  obitus.  11.  347. 
^emporis  et  spatii  intuitiones  secundum    Kantiumj  IL 

192  sqqi 
r^EkENTius.  t  445. 
!^ERTULLiANU8   Plutarchtim  quibusdi^iii   locis   ob 

oculos  habuisse  videtur.  L   309.    unum  Deiim  etetf, 

probare  conatur^  11.  434,  461 ,  488. 
!^BALETis  sententia  de  Deo.  IL   384.  an  animam 

immortalem  dixerit.  IL  499  iqq.   an  scripta  monu*' 

menta  reliquerit.  IL  501. 
^^miiipiMhq^  timrpixie»  L  48. 

^HEANO,  Pythagorae  uxor:  e|us  ditttm  de  ftntma^ 
IL  536. 
Fol.  U4  Zt  The^- 


ttt       1N5EX  UTRI0SQUE  VOLDMINlSL 

Thia&idbs,  Pythigo«eos>  timiiii ' lenun  priodpiiii 

statait.  IL  387« 
89AIK  9ToX»if  hi^tlm  wS^.  L  la, 
•Thbmistius,  Juliamtm  imitatiin  I.  9^  13.  ePbto^ 

ne  hausit.  L  17,  31,  6o.  laud*  L  38.  eneocLLso. 
Thbmistoclbs,  Miltmdis  gloria  motiis.  L  528. 
Thbodorbtus  9  frequeQter    Plutarchum  memonc 

I.  318.  emend.  11.  500,  5*16.] 
Thbodorus,  Atheus.  U.  633. 

Thbooorus  mbtochita  Plutarchi  meminit.  1. 34^ 

Theologi.  Vid.  lonici. 

Thbon,  Aratt  Scholiastes  subinde  PlttOuchi  mterpi» 

tationem  adferc.  L  316« 
Thbophrastus»  an  Judaeorum  femit  mentioQea 

IL  424  sq.   in    doctriBa  de    amoui  cum  Aristotde 

cousensit.  IL  609. 

THEOPHYtACTUS    SIMOCATTA   Plotarchum  DO* 

minat.  L  326. 
Biigy  non  una  significatione  Plato  accepit^  n.  jp^. 
—  —  Tcb;  itoi^  oroi ,  per  Deos  !  !•  47. 
Thbra  et  thbrasxa.  IL  261. 
Thomas   magister  9    Piutarchi  dictioDes  affbt< 

1-  345- 
.  Thraces  untnn  Deum  Zamoliin  colebant.  11.  4^  1 43 

Thucydidbs,  cum  iaepto  ejus  imitatore  Phillsi» 
comparatur.  L  150.  ejus  in  historia  acfibenda  iti* 
dea.  L  238  sq.  Herodoti  fama  ad  historiam  sc^ 
bendam  conmaus.  L  528.  laud.  I;  25. 

Timabus  locrus^  Ejus  sententia  de  dBpfid  ^ 
mi  parte^  IL  515.  de  poenis  poat  hasc  ron^^ 

-'  533  94Q*  emend.  U.  534. 

Timaei  Lexicon  Platonicum  tentatur  L  14.  Viif*** 
la.  Rubnkenius^ 


s        > 


fitDEX  UTRIUSQUE  ydLUMtlflSi        ii 

ii;  tOLLtus.  I;  185.  664.    ApoIl(mii  Lexicoti  editi 

L  676* 
^t.  Tou^ii  sententia  de  libro  Piutarch.  de  t^uerof.i 

Educ.  L  467.  ejud  illiberalitas.  L  682 ,  686«  AfihM^ld^i 
•    L  731. 
TphnatM  M  vel  irfif  ifytffi    ad  Sua  negoiia  merth 

L   14. 

Adr.  turne^i  CorrectioneS  et  Variae  Lectt.  ia 
Plutarchum.  L  373  sq.  eanim  usus  in  Ed.  Steply^ 
L  396.  et  in  Edd.  Graeco-Lat.  L  398  sq.  401.  Amyo^ 
to  in  vertendo  Plutarcho  opeoi  tulic.  I»  377.  Ejoi 
Annotationes  id  singulares  Plutarchi  libros.  L  43«^ 

l*URS£LLiNi  libellus  de  Historia.  L  609  sq. 

ITh.  TYkWHiTTtJS.  Vid.  Musgravius^ 

JOH.  et  isAAc.  TZBT^^ES,  frequentes  ih  meniQM 
raado  Plutarcho.  L  337  sqq* 

V.    T. 

VALcRENARttTS  in  Home^d  ad  ctiticam  nltioiiieiii 
exigendo  et  poliendo  versatOf.  i.  559.  Anmdniuni  tra<« 
ctat.  \i  570.  Wesselingii  socius  in  edendo  Herodota.  Im 
600.  Ejus  judicium  de  Hesychli  Lexic6  dequtf  £pi« 
stola  ad  Eulogium  ei  praefixa.  1. 643«  Anit&adlmrsionesi 
inCallimachum.  L  595  sqq,  in  Xonophomis  Memora- 
bilia.  L  669  inde  frigtis  et  suspicio  inter  ipsoin  ei 
Emestum.  ibid^ 

A.  —  ^  ^  -—  ^ralieqnerae  doeet.  I.  5634  HaC^ 
aterhusio  succedit  in  cathedra  Lugduno-Batava.  L 
645  sq.  comparatur  cum  coUega  Ruhnkenio.  1.  646«-^ 
653«  cum  Wesselingio*  L  €ou  ejus  obitts*  L  700^ 
796  Sq4 


ru       VXDEX  UTklDSQUE  V0LUMINI9/ 

Valbrii  80RANI  dictOBi  de  Jove  Mfiico  JD^,  i 
Vtrrone,  illud  probante,  nemonitur.  n.  40$. 

Variae  LectioAes  in  Plotarchom.  Vid«  Plutarchns  ct  b 
dices. 

Vellbjus  patbrculus  t  Ruhnkenio  edttns. L 
687  sq.  715.  emend,  L  730« 

Venaticae  Ret  scriptoret:}  eos  edere  in  an?oa  hibait 
Rftbnkeniiis.  I.  785. 

Venatoria  vocabula  de  verhatb  invesdgatione  idbibici. 
L  45«  de  rebns  amatoriis.  L  56^ 

Vaki.    Ratio  Vetcrum  de  ventis,  II.  261. 

Versi<mis  Latinae  officia.  I*  3S1.  ejus  ratio  in  Edit 
Plutarchi.  l.  429  sqq. 

Versus  Latinos  facere,  in  tt  quibus  liceat.  II.  4? 
sqq.    Ruhnkenii  ea  de  re  judicioni  L  750  sq. 

Villoisoni  literae  ad  Ruhnkenium  de  edendo  Apol'' 
lonii  Lexico.  I.  676.  sententia  de  Amyon  interpre- 
tatione  Plutarchi  Gallica.  I.  379.  Sanctocrucii  opus 
dc  Mysteriis  Veterum  edit.  II.  agg.  cam  eo  compi- 
ratur.  II.  230.  Ruhnkenii  judicium  de  eo.  /.  757. 
ejos  obitus  et  aemoria.  II.  74  sqq. 

ViRGiLii  versus  de  supremo  Deo.- !!•  403.  loca 
e  Pythagorae  ddctrina  expressa.  11«  516,  529,  5401 
de  animorum  immortaliute  magis  ut  Poeu ,  quao 
ot  Philosophus^  cecink^  IL  649.  locus  e  Tbeocmo 
ductus.  I.  634« 

Virtutes  genere  quatuor.  II.  067. 

Virtutis ,  honestatis ,  et  verae  pulcritudinis  procreatrii 
Philosophia.  I.  i^a  — 146. 

—     —    studiom    magnopere   adjuvatur    HistoriaRii» 

.  cognitione.  I.  190  — *  215. 

▼ita^mors  est :  e  sententisr  Heracliti.  n.  555^ 


INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINIS.       >a5 

Unitas  Dei.  Diaputatio  de  hoc  argiiinento*  II*  373  «qq. 

Vid.  porro  Deus. 
Voluntas ,  quid  in  interpretando  vakat.  I/  446  sqq. 
G«  j.  V0SSIU8.  e|us  merita  in  Historia  Liter.  I*  d5it: 
'   error  notatur.  L  476. 
Vossianus  Codex  Plutarchi.  L  289» 
^T^K^  fx^i^9  {AJCffy*  I*  31* 
*Txi  Tif  aliquantulum.  I.  32. 
Vu  L  c  0  B 1 1  Codez  Plutarchi.  I.  401« 


w. 


Wagbnahii  opus  de  Historia  Patria ^  Professorum 

sqholis  obfuit.  l.  6iu 
H.  WAGNERUS,  Bibliothecae  Criticae  scribendae  so« 

cius.  L  220«  qus  obitus.  IL   347. 
Mbdbnbachius  WAKRBRU3    Amoenitstes  Lite« 

rarias  Ruhn^enio  praeceptori  inscribit«  I.  673. 
P.   L.  van  WASSENAER,  Cattovicenus ,  Wyt- 

tenbachii  discipulus.    Ejus  memoria.  II.  302  sqq. 
Tb   watbrus,  Amobium  et  Jabionskii  Opascula 

^iturus.  I.  703« 
IVbssblingius.    L    563.     ejus    editio    Herodoti 

vere  palmaria.  L  249,  6bo.  11.  ii.  scholae  de  His<« 

toria.  l.   611  sq.    eomparatur  cum  Valcl^enariQ.  L 

601. 

Pr.  a.  wolpius  Homeri  editionem  Ruhnkenio  <le« 

diqat.  L  725.  ei  offertur  cathedra  Lugduno  -  3atava, 

L  706. 

IV  o  Y  D I  u  s  Codd«  Harlejanos  Plutarghi  excerpcre  in« 

stituit^  L  290. 

D.  WYNPBRSSII  Qbitus.  IL  2l8« 

Zz  3  IW 


J»$       INDfiX  muroSQUE  VOLUMDHft 

P.  WYTTJBNBACHIUS    Epistolan  CRdoi 

RubDkeniniD  scribit,  1769.  I.  662  sq^.  Lijdi 
Bauvorum  Tenic,  17?^«  ibique  amHun  fist  io  Ri 

r  kenit  et  ValclBeotfii  scbolas  veiitictns.  iliiL^  I 
stelodamum  inigrac,  indeque  LrUgdumm  libflb 
suecessor.  66i.  BibliQtbectm  Criticam,  177!«« 
bere  inatituit,  683.  Oderici  sccatiicam  Didtsi 
censet.  6^5.  Ruhnkenii  auctoriute  in  han . 
ieti|ietnr.  686.  a  Rphnkenio  vitac  ipsiua  im^ 
tit.  701.  oblatam  Valckenarii  ctthedran  repa 
7Cft.  poatea  similiter  agit.  726.  Ruhnkemi  ae 
tantis  domi  per  quatriduum  versatur.  787  sqq. 

«^     ~    —     —     —     —-..     Consuetudims 
cum  amicis  Arostelodamensibus.  II.  45—65. 

•^^"^"     —    ~     —     —   Ejus  Meaphysitt 
159  —  163,  I99* 

~     —     *—     _     ~    — .    —   sororum   defunca 
memoria.  If.  343. 

Jp.  WYTTENBACHius,  Bernensis :   qas 

ff-  837  *qq- 


X. 


^  Xknocratbs  animam  numcrum  dirfe,  quise 
moveat.  II.  600. 

•"  "^  —  —  awctorperperam  habeturDltlogii 
chi.  II.  599  sq. 

Xenophanes  Deum  unum  esse  pronuBciivit 
338.  animam  rv^fM  dixit.  II.  54^^ 

Xei^ophon.  Ejus  in  historia  conscribenda  lis^ 
^"^basi^  seu  Expeditione  Cyri  Minoris  ^  se  ip 


OL'  INDEX  UTRIUSQUE  VOLUMINIS.         727 


pensse  videtur.   I,   239   sq.     Helknica  incboac^ 
i^^geHquisse  vidjemr.  L  240« 

voPHON  sententiam  Socratis  verius  Platoiie  tni« 
dic.  11.  199  561.  ejus  duo  tantum  sunt  loca^  uU 
Socrates  diserte  de  animi  immortalltate  statuat.  lU 
fSfii  sqq.  ultima  Cyropaediae  pars  ,  in  eaque  Ora« 
tio  Cyri  morientts.  II.  569  sq. 
'^  —  —  Ejus  Memorabilia  Socr.  ab  Emesto 
edita,  cum  Ruhnkenii  et  Valckenarii  animadversioni* 
1>U8.  L  569  sq. 

^-  —  —  laud.  U  24,  a(S,  S^t  57»  475-  «^q^lv 
et  emend.  I.  39.  ' 

ilpmLiNus  Plutarchi  sententiam  de  Julii  Caesaris 
nece  refert.  I.  336. 

JQvh.  xYLANDRi  Opera  in  Plutarcho  praestita.  I» 
381  sqq.  Versio  Latina  Moralium  Plutarch.  ibid.  381 
sq.  Annotationes  et  Emendationes  in  Plutarch.  382 
sq.  Pluurchi  Moralia,  Graece  edita.  384  sqq.  mors» 
doctrina,  res  angustae,  387  sq.  Interpreutio  et  No» 
tae  additae  Bdit.  Plutarch.  Graeco  •  Latinis.  398« 
Editio  singularis  libelli  de  Legendis  PoStis.  43  u 


2eno  cittibus,  Stolcus:  qus  sentenda  de  ani^ 

mae  ortu.  II.  621. 
Zeno  eleatbs  primus  dialogos  scripsiste  perhibe» 

fur.  IL  l8. 
^-    —    —    —    —  Ejus  et  melissi  de  Nttuii  DiFi 

vina  sententia.  II.  388. 
«p-    -<*   «w    —   —  quid  de  anima  senserit.  IL  545. 

^2  4  Zbvi 


7at       INDEX  UTRIUSQUB  VOLUMINIS. 

■ 

Zbuxis.  I.  633. 

Z0NARA8  in  Chronico  vitu  Plataiclu  frequeBter  ( 

'    8cribit.  L  337. 

ZosiMus.  L  3'? 


Q 


;i.DDENDA    BT    EMENDANDA 


IN     Vol.  I. 


Pag. 


66i 

135» 
»5'» 
255» 


—  Themliti 

—  P.  III. 

->  Literaram 

—  faciet.  Crriga» 


258» 
a88, 

303, 
304» 
3*0» 


la,  vers.    8.  Ifi* 

3«^,    —    25.  ThemUth. 

■^  .   9.  UxeuHK 

—  2.  T.  III. 

I 

—  27.  Literam 

—  i8.  faciat 
tur  idem  vitium  in  Praef.  Selut.  ex  Ed.  %.  p.  xxvill* 
ys.  i8«  9  unde  in  haec  Opuscula  fluxit. 

Pag.  155^  vers.  24.  adjiciemus       /^f^  abjiciemus     • 

—  9.  scholis  —  scholas 

—      19.  J.  P.  MATTHAEI  ^  C.  P.  MATTHAEf, 
•—     Ult.  iliiUiV  — r  i]li7€¥ 

—  »7.  ^TiKTiirQtt         —  '£T/Jcr)fr^ 
— *      a.  Scriptoribus   laudatis   addatur  ex 

Bibl.  Cr.  P.  XII.  p.  223 : 

DAMOPHILUS,  ex  Plutarcho  mulu  retulit :  ut 
tpparet   ex  Juliano   in  Misopogono  p.  358:    Euagrio 
Hist.   Eccles.  VL   i.    Videatur  et  Suidas  in  voae:  et 
Jonsius  De  Scrlptor.  Hist.  Philos«  Ifl.  ii.  i. 
Pag.  322,  vers.    5.  ab  lege    ad. 

•^    3^5»    —    •*•  Supplendufh  ex  Bibl.  Cr.  P.  XII. 
p.  224: 

EUAGRtUS,  Hist.  Eccles.  VL  i.  Plutarchadi 
tx  Damophilo  ciuns :  de  quo  modo  diximus  ad  saecuU 
lll.  initium. 

Pag.  336,  Vers.  25.  jtppuleo  legc  Appulejo 

~    341 ,    —    18.  Peuarchamannis  ~  Petrarchaoi 

annis 

Paj. 


7S0   ADDeNDA  it  EMENDANDA  m  Vdl.  t 

^S*  S45f  vm*  17*  respiceins    lege  Tespident 

—  450,    —     9.  nQn  —  nos 

•-  469,  —      3.  setur  —  ▼ersetur 

—  554,  —  17.  pcnetus         —  penitus 

—  565^  •—      3-  progessuum  —  progiessuuni 
•-  567»  —  ^S-  quo  — .  qui 

•"    57^  >    ~      6*  (?^^  ~  ^^^^ 

•-    589  j    —    »2.  Proviciam     *-  ProvlDcitm 
<^    (io3  5    — -      a.  faoc  det  eique^  obsequatDr.  U%e  hoe 

det,  eique  obsequatur* 

:*-.    640,    —    24.  Aristidls/f^tf  Herniogenis]^./yn> 

pag.  794. 

^    645  9  in  nat.  in  hoc  libro  prodidij  infra  peg  715. 
»    696,  //»  i»o/.  In  Elogio  p.  65.2  cf.  supra^  horm 

Opusc.  pag.  452. 
*—    707 ,  vers*  15.  Hominis       legc  Homincs 
*  •-    720,    —    25.  ab  —    ad 

•—    748  5    —    £6.  in    Aniroadversionum   PlDtarehci* 
rum  praefatione]  supra^  horum  Opusc.  p.  454, 


ADDENDA    et    EMENDANDA 

1 N  Voi.  n. 

Pag.    45»  vers.  2.7.  adbud         kge  adhuc 
i^     5^5    ■*•    20.  Deleatur  alterutrum  isu. 
•-     585    —     5*  in  otio  literato]    Addiiit  F.  d 
Bibl.  Cr.  P*  XI.  p.  178 :  ad  hoc  otium  novissime  ac 
cessit  negotium  publicum^  optimo  viro  in  senitQii 
civitatis  Leidensis  allecto. 
Pag*    ($0,  vers.  jo*  indiseemiam  iege  ia  discesdoB 

f4> 


ADDENDA  kT  EMENDANDA  Hv  VdL  O:    7%1 


PAg.    92 f  vers.  16.  fym        lcge  fyii 
mm    149,    —    l6.  tliud         «— aliquid 
ii.    i^,    ..      3.  Tiresias]   egendum  Achilles;  re^ 
fertur  ad  Odps.  At  488.  monente  ipso  ft^ystessbai^ 
ehio.  B.  Cr.  P.  XII.  p.  224« 
Pag.   153  5  ver».  15.  affiuere    hge  afflaere 
—    1659    —     5«  in    Disputatione    de  Unicate  Dd 
p.  6},  ]  infra ,  A(?r/://79  Opusc.  p.  445. 


—  173»    — 

—  175»    — 

—  192,    — 

—  aii,    — 

—  ai4,    — 


22.  simiter 
27.  tb 

6.  Tiritatis 

3.  vole 
ult.  quideni 

6.  Saxi 


-^  similiter 
—  ad 
-^  veritiitis 
»  volo 

~  ejusdem 


—  Saxii 

—  —      —      7.  superiore  parte]  XI.  p.  1^4  sq« 

^    226  f    —      5.  Partc  Undccima]  p.  ijq. 

—  263,    —    25.  Capite  V ,  de  Platone , p.  XXXVI] 
supruj  horum  Opusc.  p.  119. 

Pag.  268 ,  vers.  20.  habit       lege  habet 

—  359f     ^    16.  accebat     —  accedebat 

—  380»    —    18.  TctwriiriTVKTstB  lege  %hta  riruittsss. 


387 » 

398 1 
422, 

4^5» 
426, 

4289 

458, 

463» 

475» 
508, 

554» 


—  10.  li 

—  nlt.  lUxq 

—  7-  Quid 

—  16.  <pn9t9 

-^      6.  Atquc 

—  22«  K^vtho^ 

—  26.  res 


—  Quod 

—  Atqui 

—  KiiKiho^ 


—  re 

17.  discemibinnm  —  indiscemibiliam 
22.  existensiae       —  existentia 
I.  «ry«i  —  it^as 


f Sa   ADDENDA  »T  EMENDANDA  m  Vcl  IL 

^*S*  5649  v^n-    ^*  )t  ^^^  ^* 

-*    570»    —     4.  cWf        —  tfi/SI  ' 

—  Sfi.  SBCT.  V.  De  P/atonc.J  Sectionem  hnfc 
4ditUfii  Phaedofds  Piatonici  ( supra ,  horum  Opusc,  f. 
96  —  127.)  iia  adjecit  V.  Cl.  ut  eam  corrigtret  jff*. 
inde  et  locupleSaret :  quod  ipse  testatus  est  supra^  f. 
263 ,  et  disertius  exposuit  in  censura  Phacdonis ,  PU^ 
lom.  L.  IIL  pm  44  sq. 

Ptg.  6oa ,  vers.  rj.  faanc      Itge  hiad 

—  603,    —      8.  propit    —  prodit 

—  607 ,    —    19.  passio.  —  passio.*' 

—  6a6,    —    23.  et  fi-      -^  et  finem 

—  630,    —    ft8.  fiop^ipm  .—  fiof^pt^ 


Reliqiiis   mlnoris  mofflenti  mendis  ignoscat  ben^rvy 
lus  Lector. 


o 


'"  f  / 


ji 


fl%   ADDENDA  bt  EMEND.iNDA  m  VoL  IL 
^^S*  564  9  vers.    ft.  3t  lege  h^ 

—  5^1.  SECT.  V.  JD^  Platonc.'^  Sectionem  ho 
4ditUni  Phaedords  Platonici  (^supra^  horum  Opusc,  \ 
96  —  1 27. )  ita  adjecit  V.  Cl.  ut  eam  corrigcret  su, 
indc  et  locupletartt :  quod  ipsd  tcsfatus  est  supra^  } 
aflS ,  ei  disertius  exposuit  in  ccruura  Phacdofds ,  Pk 
hm.  L.  III.  p.  44  sq. 

Ptg.  602 ,  vers.  27.  htnc      kgc  haiid 

—  603,    —      8«  propit    —  prodit 

—  607 ,  —  19.  passio.  —  passio.** 
•—  6a6 ,  —  »3.  tf^  jf"  —  et  finem 
•—    630,    —    ft8.  fiopfiifim  ~  fiopfiip^ 

m 

Reliquis   mlnoris  momenti  *  mendis  ignoscat  benevo 
lu8  Lector. 


o 


ji 


1 


takvQ  from  the  Bpildii