Skip to main content

Full text of "Patrologiae cursus completus ; omnium SS patrum, doctorum scriptorumque ecclesiasticorum"

See other formats 




Google 





This 15 a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 


It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 


Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 


Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work 15 expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 


We also ask that you: 


- Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 


- Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


* Maintain attribution The Google *watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


- Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book 15 in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 


About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 


athttp://books.google.com/ 





Lad 


—— ——————————ÁÀ n —— — Bá — ant ού... u 


MEM UPPER esca mes cá centu ta se 4AA0€ 04 10609 F00 ὕσ imam re borne Spe atm bred ron s 


AX 
A88. 


M 


GIFT OF 


E 
- 
E 
- 
z 
&. 


OF BOSTON 
(Clasa of 1828). 


THE 


WLILLIAM GE 





, 





LL 


' 


" -—- 9 


Aa or - 


PA l'ROLOGLE 


CURSUS COMPLETUS, 


ουσ 
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMI$, COMMODA, ORCONOMICA, 


OMNIUM S8. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM 


SIVE LATINORUM, SIVE GRECORUM, 


QUI AB .£VO APOSTOLICO AD ΑΤΑΤΕΝ INNOCENTII Il (ANN.1216) PRO LATINIS, 
ET AD PHOTII TEMPORA (ANN. 865) PRO GRLECIS, FLORUERUNT; 


RECUSIO CHRONOLOGICA 


OMNIUM QUA£ EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICAE TRADITIONIS PER DUODECIM PRIORA : 
ECCLESIA SAECULA ET AMPLIUS, 
JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, 
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA ; 
PISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ; 
OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QUAE TRIBUS NOVISSIMIS SJECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS 
ΡΕΤΕΟΤΙ6, AUCTA ; . 
" INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS 8ΙΝΕ TOMOS, SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENT! 
SUBSEQUENTIBUS, DONATA ; 
CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM 
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM &IGNIFICANTIBUS, ADORNATA ; 
OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM 
ECCLESIAS 11CAM POLLENTIBUS. AMPLIFICATA; 

DUCENTIS ET AMPLIUS INDICIBUS LOCUPLETATA ; SED PRAESERTIM DUOBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO 
sciLiceT HERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM AUTEM UNUSQUISQUE 
PATRUM, ABSQUE ULLA EXCEPTIONE, IN QUODLIBET ΤΙΕΜΛ SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR; 
ALTERO SCIUPTUR/E SACRE, £X QUO LECTOM COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET 
IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIDRORUM SCRIPTURJE VERSUS , 

A PRIMO GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT. 

EDITIO ACCURA TISSIMA, CETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, 81 PERPENDANTUR CIIARACTERUM NITIDITAP, 
CHART QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS 
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO OPERIS DECULSU CONSTANTER 
$041LI8, PRETII EXIGUI TAS, PRESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METIIODICA ET CHRONOLOGICA, 
SEXCENTORUM. FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS IC ILLIC SPARSORUM, 

PRIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS AD OMNES &TATES, 

LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS , COADUNA TORUM. e 


SERIES GRJECA, 


IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESIA GRJEC/E 
Α S. BARNABA AD PHOTIUM. 


AGCURANTE J.-P. MIGNE, 


Bibliothece cleri universe, 
SIVE 


CORSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIUB ECCLESIASTICAE ο] ΕΡΙΤΟΝΕ. 


PATROLOGIA, AD INSTAR JPSIUS ECCLESLE, IN DUAS PARTES DIVIDITUR, ALIA NEMPE LATINA, ALIA GRCO-LATINA, 
LATINA , JAM PENITUS EXARATA , VIGINTI-QUINQUE ET DUCENTIS VOLUMINIBUS MOLE SUA STAT, AC QUINQUE- 
VIGINTI-CENTUM ET MILLE FRANCIS VENIT. GRJECA DUPLICI EDITIONE TYPIS MANDATA EST. PRIOR GR/ECUM 
TEXTUM, UNA CUM VERSIONE LATINA, LATEBALIS AMPLECTITUR, ET FORSAN CENTUM VOLUMINUM EXCEDET NU- 
MERUM. POSTERIOR AUTEM HANC VERSIONEM TANTUM EXHIBET, IDEOQUE INTRA QUINQUAGINTA CIRCITER VOLU- 
MINA RETINEBITUR. UNUMQUODQUE VOLUMEN GRJECO-LATINUM OCTO, UNUMQUODQUE MERE LATINUM QUINQUE 
FRANCIS SOLUMMODO EMITUR : UTROBIQUE VERO, UT PRETI! HUJUS BENEFICIO FRUATUB EMPTOR, COLLECTI!ONEM 
INTEGRAM, SIVE GRAECAM SIVE LATINAM COMPARET NECESSE ERIT;,SECUS ENIM CUJUSQUE VOLUMINIS AMPLITU- 
DINEM NECNON ET DIFFICULTATES VARIA PRETIA 4&EQUABUNT. 


—————— BÓ Rm — 


PATROLOGI1JE GRECE TOMUS LXXVI. 





S. CYRILLUS ALEXANDRINUS 
—— ám 
c EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM, 


IN VIA DICTA D'AMBOISE, PROPE PORTAM LUTETIAE PARISIORUM VULGO D'ENFER NOMINATAY 
SEU PETIT-MONTROQUGR., 


1859 








HARYARD COLLEGE LIBRAET 
Md ὤε- 
ZU ΄ 
Vile de e^ 


SAECULUM V. 


TOY EN ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ HMON 


KYPIAAOY 


APXIEIHXZKOIIOY ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ 
TA EYPIXKOMENA ΠΑΝΤΑ. 


S. P. N. CYRILLI 


ALEXANDRLE ARCHIEPISCOPI 


OPERA QUJE REPERIRI POTUERUNT OMNIA; 


CURA ET STUDIO 


JOANNIS AUBERTI 


LAUDUNENSIS ECCLESIE PRESBYTER! CANONICI ET IN SCHOLA PARISIENSI LAUDUNENSIS COLLEGII MAGISTRI, 
AC INTERPRETIS REGII. 


EDITIO PARISIENSIS ALTERA DUOBUS TOMIS AUCTIOR ET EMENDATIOR. 


ACCURANTE ET RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE, 
BIBLIOTHECAE CLERI UNIVERSE, 
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTICE RAMOS EDITORE. 


— Á 0990590  ——————" — —— 


TOMUS NONUS. 


ο. πω 00 €e»90 Cu 


vgNEUNT 10 voLuMINA 100 FRANCIS GALLICIS. 


EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM, 
IN VfÀ DICTA D'AMBOISE, PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUM VULGO D'ENF ERNOMINATAM , 
SRU PETIT-MONTROUGE. 


1859 


ELENCHUS 


AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO LXXVI CONTINENTUR. 


Que. steliula pramotontur, ea nunc. primum inter opera Cyrilli comparent 





S. CYRILLUS ALEXANDRINUS ARCHIEPISCOPUS. 


Adversus Nestorium. 

* Dialogus cum Nestorio. 

* Quod Virgo sit Deipara. 
Explicatio XII capitum Ephesi pronuntiata. 
Apologeticus pro XII capitibus. 
Apologeticus contra Theodoretum. 
Apologeticus ad Theodosium imp. 
Adversus Julianum libri decem. 
Adversus Anthropomorphitas. 

De recta fide, ad Theodosium. 

De recta fide, ad reginas. 

De recta fide, oratio altera. 

* Fragmenta dogmatica. 


col. 9 


1066 


1335 
1380 
1422 





Ex Tvpis MIGNE, au Petit-Montrouge. 





TOY EN ATIOIZ ΠΑΤΡΑΣ ΗΜΩΝ 


KYPIAAOY . 


A&PXIEIIZKOHOY AAEZANAPEIAZ 


KATA 


TON NEXTOPIOY AYZeHMION 
ΠΕΝΤΑΒΙΒΛΟΣ ΑΛΤΙΡΡΗΣΙΣ *. 


S. P. Ν. CYBRILLI 


ALEXANDRLE ARCRIEPISCOPE - 


ADVERSUS NESTORH BLASPHEMIAS 


CONTRADICTIONUM LIBRI QUINQUE. 


Interprete Antonio AgelHo, Acernensi episcopo, qui primus utraque lingua ediderat Ron 4608, in. collecti j 
Fitulus : Concilig generalia Kcclesiqe cathelices Paul V P. M. anctoritate edüa. Cone Chi 


AxcuurNTUM TOTIUS Όνεκια. — Tn libro primo pro voce Θεοτόχος fere tota eontentio est. — In secondo redargvitur 
Nesiorii impietas um hominem theophoroum sentieptis. — [n tertio libro Cyrillus refellit Nestorii dogma 
distingneptis Christi naturas seenndum byposiasim, ex eo quod indignum putaret Dei Verbusm diei apostolum 
pontificem, semen Abraham, similem fratribus, unctum, copsummatum, passum, tentatum; easdemque naturas 
dignitate, conjunctione, auctoritate copulantis. — Io quarto libro contra edmdem Nestorium pugnat, qui díxisset 
f'bristum adventitia et externa virtute assumptum a Patre, et gloriicatm a Spiri, cwn iilius sit preprius, e£ ab go 
detur ; qui etiam cavillaretur carnem Flii hominis in Sacramento mandocari dictum esse, non ipsum Deum erbum ; 
ey quibus illud astruebat, divisas esse eeeundum hypostases Christi naturas. — In uitimo libro Cyrillus cóarguit 
Nestorium, divisisse naturas secundum hypostases, cum dieiam ab Apostolo πηοτέρπι Filii Dei, mortem homipis inter- 
pretaretur, et Dominum giorim crucidxum hominem intelligeret, eumdemque traditum dici putaret, occisurn, spsci- 
tatus, palpatom etiam a Thoma, cum hie omaia eaenis sint, non Verbi; in Symbolo quoque adnotaret nom foisse 
dictum, «et io unum Deum Yerhum, » sed, « in unum Dominum Jesum Christum, » qui «onsequenter natus, eruei- 
fixus et mortuus perhibeatur ; ex quibus omnibus duas in Christo hypostases asserebat. 


TOMOX IIPOTO:. 
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΠΡΩΤΟΝ. 


Τοῖς μὲν τὴν θείαν 1 ραφὴν» παολνπραγμονεῖν ἀ8έ- 
λονσι, χαὶ ἁποδιώχουσι μὲν «τὸ ῥάθυμον ἐν τούτῳ, 
δεδυγηχόσι δὲ μἄλλον τοῦ κράγµατος €t,» πατόρθωσιν, 
ἐγχειμένοις τε νεανιχῶς, xal ὄχνου δίχα παντὸς, πε- 
ριέσται Bt πάντως τὸ Ev πανσὶ γενέσθαι καλῷ * φωτὸς 
γὰρ τοῦ θείου τὸν οἰχεῖον ἀναπιμπλᾶσι νοῦν  εἶτα 
τοῖς της Ἐχχλησίας αὐτὸν ἑνιέντες δόγµασιν, ἅπαν 
Μὲν, ὅσον ξατὶν ὀρθῶς τε xal ἀχιδδήλως ἔχον, προσ- 


* Admonendes est Lector, varias lectiones, ubl in 
aliis codicibus sepertss fuerinL, adnotalps esse sino 
uj adjeotioge ; ubi vero non ex libris, eed ex 


PaTROL. Gn. LXXVI. 


LIBER PRIMUS. 
1 CAPUT PRIMUM. 
-« Qui divigas Litteras diligenter oxquirere volunt, 
et in ea re pelunk ignaviam, sitiunyyae potius id 
aegolium penficene, et in id sureaue omni deposita 
inertía incumbunt, iis contingel omnino ut ad prze- 
clara omnia perveniant, Nam divino lnmine aeimum 
implent, eumque postea ad Ecclesi: dogmata cum 
adjecerint, quidquid recte se habet ac probuin est, 
admittunt libentissime, et in intimis animi sul the- 


conjectura deprompts fuerint, praepositum esse 
adverbium ἔσως. AGELLIUS, 


nc S. CYRILLI ALEXANDRIM ARCHRIEP. 12 
saurig condunt, sicque gaudent in iis quze ex solertia A (evzat, xal λίαν ἀσμένως' xal τος ἐσωτάτω τῆς 


collegerint, ut alii quidam szeulares cum vel Indi- 
cas genimas. vel aurum avide cumularunt, imo vero 
multo magis : «Prestantior enim est sapientia lapi- 
dibus pretiosis, eL omne eximium non est illa di- 
gnum,» sicut scriptum estf. Oportere autem censeo 
sapientes viros et solertes, ac divinorum dogma- 
tum peritos, ejus opportune meminisse 9 quod est 
a quodam e sanctis discipulis scriptum : « Fratres, 
probate spiritus οἱ ex Deo sunt *, » Beatus quoque 
l'aulus donatas esse sanctis bominibus dicit discre- 
tiones spirituum ***; Nam qui dicunt, Dominus Jesus, 
id non aliter quam per Spiritum sanctum utique 
dicent : at vero qui ex imperitia blasphemam in eos 
linguam laxaut, et illis quia recte sapere decreve- 


ἑαυτῶν φυχῆς ἐναποχλείουσι θησαυροῖς * ἐπιγάννυν- 
ται δὲ οὕτω τοῖς ἐξ εὐμαθίας συνειλεγµένοις, ὡσανεὶ 
χα. τινες ἕτεροι τῶν κατὰ τὸν βίον, f) λίθους τινὰς 
Ἰνδικὰς 3) χρνσὺν ἁπλήστως συναγηγερχότες, μᾶλ- 
Àoy δὲ, xaX ἔτι µειζόνως' εκ ρεῖσσον Υὰρ σοφία λίθων 
πολυτελῶν * πᾶν δὲ τίµιον, οὐχ ἄξιον αὐτῆς, » χαθὰ 
γἐγραπται. Χρῆναι δέ gripe τοὺς, οἵπερ ἂν σοφοὶ [Tc. 
ὧσι cool], καὶ ἀγχίνοοι, xaX τῶν θείων δογμάτων 
ἐπιστήμονες, διαμεμνήσθαι χρησίµως Ὑεγραφότος 
τινὸς τῶν ἁγίων μαθητῶν"» « ΑἈδελφοὶ, δοχιµάζετε 
τὰ πνεύματα, εἰ ἓχ τοῦ Θεοῦ εἶσι. » Δεδωρῇῆσθαι δὲ 
τοῖς ἁγίοις φησὶ χαὶ ὁ θεσπέσιος Παῦλος διακρίσεις 
πνευμάτων. Οἱ μὲν γὰρ λέγοντες, ὅτι Κύριος Ἰησοὺῦς, 
φαῖεν ἂν οὐχ ἑτέρως αὑτὸ, πλὴν ὅτι διὰ τοῦ ἁγίου 


runt, propemodum dicunt anathema Jesum, id D Πνεύματος» of γε μὴν ἐξ ἁμαθίας παλίµφημον ἐπ 


utique ex Beelzebub instinctu faciunt. Oportet igi- 
tur ut exercitati ad omnia subtiliter et accurate 
probanda, et pervigili utentes animo quorumdam 
scripta legamus, el quid de nostro omnium Selva- 
tore Christo loquantur, diligenter exquiramus, 
optimeque imitemur probalissimos ac peritissimos 
nummularios, qui probos nummos admittunt, fal- 
$08 autem et adulteratos studiose rejiciunt. Ad 
quam rem nos beatus Paulus bortatur, dicens : 
« Estote probi numimularii : omnia probate, quod 
bonum est tenete: ab omni specie mala abstiuete. » 
Est etiam alioqui turpe in primis et absurdum, si 
cum in rebus ad banc vitam pertinentibus nullo 
modo quod in rem sit negligere videamur, imo vero 


αὐτοῖς γλῶσσαν ἀνέντες, xal δι ὧν ὀρθὰ φρενεῖν 
ἐγνώχασι, μονονουχὶ λέγοντες «ἀνάθεμα — "Incouv, 
τοῦτο δρφεν ἂν, ὡς ἀπό γε τοῦ Βεελζεδούλ. Act 6h οὖν 
ἄρα λεπτῶς τε χαὶ διεσµιλευµένως δοχιµάζειν ἅπαντα 
µεμελετηχότας, καὶ vip διεγηγερµένῳ χρωµένους 
περιτυγχάνειν ἡμᾶς τοῖς τινων συγγράµµασι, xot 
βασανίτειν εὐτέχνως, οὔσπερ ἂν ποιοῖντο λόγους περὶ 
τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ * ἀπομιμεῖσθαί τα 
xaX µάλα ὀρθῶς, τοὺς ὅτι δὴ μάλιστα δοχίµους, xal 
ἐμπειροτάτους τῶν ἀργυροπρατῶν, οἳ προσἰενται μὲν 
τῶν νομισμάτων τὸ εὐδοχιμοῦν, ἁπόθλητον δὲ ποιεῖ- 
σθαι σπουδάζουσι τὸ παράσηµον, xal μεμωμημένον. 
Καὶ zpóg γε τοῦτο ἡμᾶς ὁ µαχάριος Παῦλος παρα- 
θήΥει, λέγων « Γίνεσθε τρόφιμοι (1) τραπεζῖται * 


plurimi facere studeamus ea quorum ope splen- C πάντα δοχιµάζετε, τὸ χαλὸν κατέχετε' ἀπὸ παντὺς 


dide vivere liceat, res vicissim adeo sacras contem- 
namus, el salutem auimz pro nihilo ducamus, sed 
illam in foveas et ccenum dejiciamus, dum quocun- 
que libitum fuerit iis qui loqui gestiunt qua non 
'eonvenit, projicimus animum 4 vero conspiciendo 
clausum, ac nolentem inquirere, quid e rebus le- 
ciis rectam sit et utile, quid item perversum, εἰ ab 
accurata regula dogniatum alienum, et jacturam 
jnferens quae ad ipsam pertineat animam, pro qua 
sequalis commutatio nulla est apud eos certe qui 
sapiunt *. Examinanda sunt igitur, 'et qnidem sub- 
tilissime, qua de divinis dogmatibus scribuntur : ac 
si quis recto itinere ad scopum sacrarum Liuera- 
rum tendit, et certam in his veramque semilam 
percurrit, is nostrarum quoque sententiarum re- 
ctum ejus iter approbantium plausu excipiatur : 
quod si frigidam et futile, el adulteratam, imo 
vero etiam pernieiosam legentibus orationem texit, 
audiat ab omnibus ? « Sed nobis loquamini, et an- 


εἴδους πονηροῦ ἀπέχεσθε. » ΄Ἔστι δὲ δὴ xai ἑτέρως 
πἀναισχρόν τε καὶ ἀχαλλὲς, ἐπὶ μὲν τοῖς χατὰ τόνδε 
τὸν βίον πράγµασι κατ οὐδένα τρόπον ἡμᾶς ἣφει- 
δηχότας ὁρᾶσθαι τοῦ τελοῦντος εἰς ὄνησιν, πειρᾶ- 
σθαι δὲ μᾶλλον περὶ πολλοῦ ποιεῖσθαι φιλεῖν τὰ δι 
ὧν ἂν γένοιτο βιῶναι λαμπρῶς ' ἁλογῆσαι δὲ τῶν 
οὕτω σεπτῶν, καὶ ποιεῖσθαι παρ οὐδὲν τὴν τῆς ψυχῆς 
σωττρίαν * βόθροις τε αὐτὴν ἐγχαθιέναι, xal τέλµασι 
πρὸς τὸ δοκοῦν ἁπλῶς τοῖς ἑθέλουσι λαλεῖν, ἃ μὴ 
προσῆχεν, ἔσθ᾽ ὅτε παραῤῥιπτοῦὔντας τὸν νοῦν, οὐκ 
ἀναμύοντα πρὸς τὸ ἀλτθὲς, οὔτε μὴν ἐθέλοντα mo- 
λυπραγμονεῖν, vl μέν ἐστι τῶν ἀνεγνωσμένων ὀρθὸν, 
xaX ὀνησιφόρον, τί δὲ Oh τὸ διάστροφον, xal δογµα- 
τικῆς ἀχριδείας ἐπιθεδηχὺς, xal ζημίαν ἐμποιοῦν 
τὴν εἰς αὐτὴν ὁρῶσαν ψυχὴν, ἧς ἀντάξιον οὐδὲν, παρά 
γε τοῖς ἁρτίοις τὴν φρένα. Δοχιμαστέον οὖν ἄρα, xat 
λίαν ἰσχνῶς, τὰς περὶ τῶν θείων δογμάτων σνγΥρΙ- 
qas * χἂν μέν τις Tot χατ᾽ εὐθὺ τοῦ σχοποῦ τῶν ἱερῶν 
ΓΣραμµότων, xat τὴν Év γε τουτοισὶ σαφῇ, xoi ἁπλα- 


* Prov. n1, 44-15 ; vin, 10. 3{ Joan. iv, 1, *^ 1 σου. xu, 10, 5 Mattb. xvi, 96. 


ANT. AGELLII NOT X. 


(4) Hanc sententiam Cyrillus tribuit beato Paulo 
οἱ citatur nonnunquam a veteribus Grecis aucto- 
fibus, sed nulli certo auctori ascribitur. Ubi au- 
tem sit in Apostoli Epistolis, non invenitur, nisi 
forte auctor in. Epistola prima ad Thessalonicen- 
ses illam babuit, in qua sunt eliam qua sequuntur 


verba, Omnia probate, etc. Ceterum "Epiphanius, 
adversus Appellianos, refert Apellem in Evangelio 
id scriptum esse dixisse, in suo fortasse, non in 
lioc eerte quo Ecclesia utitur, Erat autem in exem- 
plaribus Grxcis τρόφιμοι, cum. sit legendum 'δόχι- 
μοι, ut citat Epiphanius eodem libro. 





I$ ADVERSUS NESTORJUM LIB. |. 15 
νεστάτην διάττοι τρίδον, κατακροτείσθω xai πρὸς A nuntiate nobis aliam seductionem *. » Ergo sut 


$uóv ταῖς εἰς ὀρθότητα df.gotc* εἰ δὲ duy piv, καὶ 
ἑξίτηλον, xal μεμωμημένον, μᾶλλον δὲ xal ὀλέθρου 
πρόξενον τοῖς ἐντευξομένοις ἐξυφαίνοι τὸν λόγον, 
ἀχουέτω παρὰ πάντων’ « Αλλὰ ἡμῖν λαλεῖτε, xal 
ἀναγγέλλετε ἡμῖν ἑτέραν πλάνησιν. » Οὐκοῦν [| 
ποιείτωσαν τὸ δἐνδρον χαλὸν, xat τὸν καρπὸν αὐτοῦ 
καλὸν, 1] ποιείτωσαν τὸ δένδρον σαπρὸν, καὶ τὸν χαρ- 
πὸν αὐτοῦ σαπρὀν. « 'O μὲν γὰρ ἀγαθὸς ἄνθρωπος 
ix τοῦ ἀγαθοῦ θησαυροῦ τῆς χαρδίας αὐτοῦ προ- 
φέρει τὰ ἀγαθά ' ὁ δὲ πονηρὸς ἄνθρωπος Ex τοῦ πο- 
νηροῦ θησαυροῦ τῆς καρδίας αὐτοῦ προφέρει τὰ πο- 
νηρὰ, » χατά γε τὴν ἀφευδῆ τοῦ Σωτῆρος φωνήν' 
« Ἐσχότισε μὲν γὰρ ὁ θεὸς τοῦ αἰῶνος τούτου τὰ 
νοήματα τῶν ἁἀπίσοτων αἱρετικῶν, elc τὸ μὴ αὐγάσαι 
τὸν φωτισμὸν τοῦ Εὐαγγελίου τῆς δόξης τοῦ Χρι- 
στοῦ:» πεπλάνηνται δὲ πολυτρόπως. Οἱ μὲν γὰρ τὸν 
&x θεοῦ Πατρὸς φύντα Aóvov, v µείοσι τοῦ ΥεΥεννη- 
χότος εἶναί c£ φασιν οἱ δείλαιοι, xal τὸ ἔχφυλόν τε 
καὶ δουλοπρεπὲς αὐτῷ προσνέµοντες µέτρον, οὐ xa- 
ταπεφρἰχασιν. Οἱ δὲ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι τὸ ἀνόσιόν 
τε xal ἀχρατὸς ἐπιθήγοντες στόµα, δικαίως ἀκούουσι 
τοῦ προφῄτου λέγοντος' « Ὑμεῖς δὲ προσαγάγετε 
ὧδε, υἱοὶ ἄνομοι, σπέρμα μοιχῶν χαὶ πόρνης * kv «(vt 
ἐνετρυφήσατε, xal ἐπὶ τίνι Ἠνοίξατε τὸ στόµα ὑμῶν, 
καχἑ πὶ τίνι ἐχαλάσατε τὴν γλῶσσαν ὑμῶν; θὐχ ὑμεῖς 
ἔστε τέχνα ἁπωλείας, σπέρµα ἄνομον; Αλλ’ ἐχεῖνοι 
μὲν πορεύσονται τῷ ἑαυτῶν φωτὶ, xal φλόγας εὑρί- 
σχουσιν [ῖσ. εὑρήσουσι], ἃς ἐξέχαυσαν αὐτοί.» Ἡμᾶς 
δὲ ἀχόλουθον, οἷς ὀρθότητος µέγει, σοφόν τε xal 
ἀχριθή τὸν ἐφ᾽ ἑχάστῳ τῶν θείων δογμάτων ποιεῖ- 
σθαι λόγον καὶ τῆς ἐχείνων ἀθυροστομίας παρ- 
αιτεῖσθαι τὰ ἐγχλήματα: ἵνα µή τι πταίοντες, xal 
ἁμαρτάνοντες εἰς τοὺς ἀδελφοὺς, πλἠττοντές τε ab- 
τῶν τὴν συνείδησιν ἀσθενοῦσαν, εἰς Χριστὸν ἆμαρ- 
τάνωµεν. ᾿ΑἈχουσώμεθα [To ἀχουσόμεθα] γὰρ λέγον- 
τος £005; * « "Oct εἰ ὁ ἐχθρὸς ὠνείδισέ µε, ὑπήνεγχα 
ἄν ' xai εἰ ὁ μισῶν µε ἐπ ἐμὲ ἐμεγαλοῤῥημόνησεν, 


ἐχρύόην ἂν ἀπ' αὑτοῦ. EU δὲ, ἄνθρωπε ἰσόφυχε, 


"ἡγεμών µου, χαὶ γνωστέ µου; ὃς ἐπὶ τὸ αὑτὸ ἐγλύ- 
xavác pot ἑδέσματα ' Ey τῷ οἴχῳ τοῦ Θεοῦ ἐπορεύ- 
θηµεν ἐν ὁμονοίᾳ. » Ἁλλ' lot μὲν ὡς ἐχθρῶν ταυτὶ 
κεφαλᾶς, ot τῆς τοῦ Σωτηρος ἡμῶν χαταστρατεύον-. 

ἴπαι δόξης, xat τρυφὴν ἡγοῦνται τὰς εἰς αὐτὸν βλασ- 


9 faciant arborem bonam, et fructum ejus bonum ; 
aut faciant arborem malam, et fructum 'ejus ma- 
lum *. « Bonus enim homo de tliesauro cordis sui 
profert bona : malus autem homo ex malo the- 
sauro cordis sui profert mala; » ut verissime Sal- 
vator noster dicit *. « Obscuravit enim Deus hujus 


$zxculí mentes infldelium hereticorum, ut uon 


fulgeat illuminatio Evangelii glorie Christi? : » 
multisque modis in errorem abducti sunt. Nonnulli 
enim Verbum ex Deo Patre genitum Genitore mi- 
norem esse dicunt, miseri, el extraneam servilem- 
que mensuram illi tribuere non horrent. Alii vero 
inipium et effrenatum os exacuunt adversus Spiri- 
tom sanctum, ut jure propheticum illud in eos dici 


B possit : « Vos autem accedite, filii iniqui, semen 


adulterorum et meretricis ; in quem oblectaü estis, 
et in quem aperuisti3 os vestrum, et in quem laxa- 
stis linguam vestram? Nonne vos estis fili perdi- 
tionis, semen iniquum :* ? Sed illi quidem ambula- 
bunt in lumine suo, et flanimas invenient quas ipsi - 
accenderunt !!, » Nobis autem, quibus rectum iter 
est cura, convenit sapientér et accurate de singulis 
divinis dogmatibus loqui, cavereque ne illorum in . 
loquendo temeritatis crimen incurramus, ne offen- 
dentes et peccantes in fratres, et percutientes in- 
firmam ipsorum conscientiam, in Christum pecce- 
mus !*, Tilico enim audiemus eum dicentem : « Quo- 
niam si inimicus meus maledixisset mihi, susti- 
nuissem utique ; οἱ si is qui oderat me, super me 
magna locutus fuisset, abscondiséem me forsitan 
ab eo : tu vero, homo unanimis, dux meus et notus 
meus, qui simul mecum dulces caplebas cibos, in 
domo Dei ambulavimus cum consensu 15, » Sed he 
in capita inimicorum vertant, qui bellum adversus 
Salvatoris nostri gloriam susceperunt, et conjectas 
in eum blaspheinias pro deliciis habent. Nobis 
autem, ut dixi, consentaueum est ac necessarium, 
qui ea sapere studemus qu:e illi placent, providere 
ne sermo noster a veritate 'sit remotus, aut. alio 
quopiam tendat, ac spectet ad inanem vanitatem, 
is, inqua:, qui ad subditos habetur, sed quod 
recle prolatus sit, ipsius veritatis suffragio com- 
mendelur. Illac autem eo dico, quia in librum 


φημίας͵ ἡμᾶς δὲ, ὡς ἔφην, ἀχόλουθόν τε xaX ἀναγχαῖον p quemdam a quodam compositum incidi, in quo 


τοὺς τὰ αὐτῷ δοχοῦντα φρονεῖν σπουδάξοντας, uh τῆς 
ἀληθείας ἐχχεχομισμένον, Ίγουν ἑτέρωσέ «ot διάττον- 
τα, xai νενευχότα πρὸς τὸ ἐξίτηλον, τὸν πρός ve qup 
τοὺς ὑπὸ χεῖρα, καὶ ταῖς εἰς ὀρθότητα φήφοις EG αὐτῆς 
«nc ἀληθείας στεφανούμενον. Καὶ ταῦτά qut, τινὶ 
τῶν βιθλίων περιτυχὼν ὑπό του συντεθειµένῳ, xal 
πολλὴν μὲν ἔχοντι τῶν ὁμιλιῶν τὴν ἄθροισιν, στοι- 
χηδὺν δὲ, xal ὡς ἐν τάξει χειµένων, ἡμοιρηχόσι δὲ 
κατ οὐδένα τρόπον τοῦ χκατἐχεσθαι δεῖν. Καὶ εἰ μὲν 
εἴρηταί τι παρὰ τοῦ συγγεγραφότος, ὃ ταῖς εἰς λή- 
θην ἀποδημίαις ἠφανίζετο, κἂν ᾧήθην δεῖν, σιγὴν 


6 161. xxx, 10. Ἱ Matth. xi1, 95. 
vi, 14, ** Psal. niv, 15-15. 


multi erant congesti sermones per elementa et 
velut ordine dispositi, nullaque ratio ei deerat, 
quominus retineri posset. ὤ, Ac si a scriptore ejus- 
modi aliquid dictum esset, quod oblivioui traditum 
evanesceret, forsan utique statuissem et mihi si- 
lendum esse, et ceteris consulendum vt idem fa- 
cerent, ne multis aliis posterisque nostris nota 
essent tan absurde tamque imprudenter dicta. Sed 
quia blasphemiarum turba in eo libro congesta est, 
et multum adversus dogmata veritatis declamatum 
et oblateratum, quomodo non necessarium fuit 


* ibid. 35. * IE Cor. 1v, 4, !'* jsa. νι, 4... 11153. 1, 131. ΙΙ Cor. 


15 


s. CYEÍLLE KLEXANDRINI AÁCIUEP. 


46 


propethodum ui accingeremur, éf pro salute lecló- A te ἔχειν αὐτὸς, λαὶ ἑτέροις συ μθουλεῦσαι τοῦτο Bpdv- 


rum certarémus, ne ullum ex ea re daimnnüin páte- 
rentur, ac discerenli potius jaciuram ex perperám 
diciis provenientem strenue repellere? Nam beatus 
Joannes filius tonitrui a Salvatore omnium Πο- 
suum Christo est appellatus i^ ac merito, ul qui 
magnum quiddam et insolitum effatus, propemo- 
dum orbem sonitu concusserit, et terras tonitru 
terruerit. Is enim illud venerabile plane magnumque 
incarnationis Unigeniti mysterium optime declarat: 
dicit enim : « In principio erat Verbum, et Verbum 
erat apud Deum, et Deus erat Verbum : omnia per 
ipsum facla sunt, et sine ipso factum est nibii !*. » 
Ubi vero accurate et. expolite mysteria tradidit, et 
Unigeuitum et Deum esse, et ex Deo secundum 
naturam ineffabiliter natum pronuntiavit, rerum 
omnium creatorem atque factorem, tum denique, et 
quidem in tempore, sapientissimam illam propter 
008 ac pro nobis gestam dispensationem enarrare 
orditur, el ait : « Et Verbum caro factum est, et 
habitavit in nobis : et vidimus gloriam ejus, gloriam 
quasi Unigeniti a Patre, plenum gratie et verita- 
Us {όν Ac Verbum carnem dixit, ut verz illius 
unionis, qu& nimirum secundum hypostasin consi- 
deratur, vim declararet : in eo autem quod illum 
in nobis habitasse dicit, non sinit intelligere, Ver- 
bui illud secundum naturam ex Deo editum, in 
terrenam carnem fuisse mutatum. Pultasset enim, 
ut opinor, quispiam qui non admodum calleret, 
quidnam sit illa divina et ultra rem omnem crea- 
(am sita natura, eam fortasse mutationis etiam esse 
capacem, propriorumque bonorum quie sibi per 
essentiam sunl insila, negligentem, in aliud quid- 
piam diversum ab eo quod est quodammodo dege- 
nerare; ei alierationibus ac mutationibus ex im- 
proviso subditaun 8d ereaturarum mensuras redigi. Id 
vero nefas esse prorsus (flxa namque est Dei ua- 
turá, et in quibus est, permanet inconcussa ) tesla- 
tus est cum dixit : « Habitavit in nobis ; » 5 Ver- 
bum nimirum etiam caro factum. Quibus in verbis 
et dispensationis saplentiam prudenter exposuit, οἱ 
vigilanüssime cavit, ne quis ipsius Yerbi naturam 
calumnietur, tanquam ex mutatione et conversione 
caro sit factum. Asserimus igitur etiam ipsi, viro- 


b 


C 


Oz ἂν ΜΗ Πολλοῖς ἑτέροις, καὶ τοῖς μεθ) fyc εἴη 
ὑνώριμά, τὰ οὕτως ixvónog, καὶ ἀτημελῶς εἰρη- 
μένα: Ἐπειδὴ δὲ δοσφημιῶν ὄχλος ἐνσεάώρευται τῷ 
βιδχίῷ, Ἀαὶ πολλή τις γέγονεν fj κατάῤῥησις, τῶν 
ki ἀληθείάς καθυλάκτοῦσα δογμάτων, πῶς δὺχ 
Ἀνἀγχὰϊῖον ἡμᾶς μονονουχὶ xal ἀνταποδύαασθαι, xal 
ὑπεραθλῆσαι τῶν ἐντευξομένὼν, ὡς ἂν pif] τι πἀβσιεν 
ἐντἐῦθὲν τὸ βλάθος; elóctev δὲ μᾶλλον ἀποχρούεσθαι 
Τἐννοκῶς, τὸν ἀπὸ γε τῶν οὐχ ὀρθῶν ἑἰρημένων ζη- 
μίαν; 'O μὲν γὰῤ θεσπὲἑσιὸς Ἰωάννης υἱὸς ὠνόμασται 


Ἐρούτής παρὰ τοῦ Κάντων ἡμῶν Σωτήρος Χριστοῦ, 


καὶ μᾶλὰ εἰκότώς, διά τε τὸ μονονουχὶ Σατάχχυπῆσάι 
τῆς ὑπ οὑράνὺν, καὶ χἀϊαθροντηδαι τῆς γῆς, ὥς 
μἐγά τι καὶ ἐξάίσιον εἰρηχώς. Διάτρανοϊ γὰρ εὖ 
µάλα τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Μονογενοῦς tb σελτὸν 
ἀληθῶς, κάὶ μἐγά μοστήριον' ἔφη μὲν γάρ: t Ἐν 
ἀρχῇ ἣν ὁ Λόγος, καὶ 6 Λόγος ἣν πρὸς &UJ Θεὺ», xdi 
Θεὸς ἣν ὁ Λόγος: πᾶντά δι αὗτοῦ ἐγένέτὸ, χάὶ χωρὶς 
αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ Ey. » Ἐπειδὴ δὲ ἀχριδῆ, xol τᾶ- 
τορνευμένην ἑποιήσατο τὴν µυσταγωγίαν, xat θεὸν 
ὑπάρχοντα, xal Ex Βεοῦ χατὰ φύσιν ἀποῤέήτως Υέ- 
Ὑεννημένον ἀπέφηνε τὸν Μονογενη, χτίστην͵ xdl ποι- 

τὴν τῶν ὅλων, τότε bh, τόἒε καὶ λίαν ἐπὶ καιροῦ, τῖς 
πανάὀφου λοιπὸν δι’ ἡμᾶς τε xol ὑπὲρ ἡμῶν Δεπραγ- 
µένης οἰκονομίας ἄρχετὰι xal φησι’ v Καὶ ὁ Λόχος 
σὰρξ ἐγένετο, xat ἑσχήνωσεν ἓν ἡμῖν" xal ἐθεαξάμεθα 
τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς Μονογενοῦς παρὰ Πατρὸς, 
πλήρης χάριτος χαὶ ἀληθείάς. » Σάρχα μὲν γὰρ ἔφη 
τὸν Aóyov, τῆς ἁληδοῦς ἑνώσεως, ὅδλον δὲ ὅτι τῆς 
xàÜ' ὑπόάτασιν νοουµένης, ἐρφανίζων τὴν δύναμιν" 
διὰ δὲ τοῦ χαὶ ἓν ἡμῖν αὐτὸν σχηνῶσαι λέχειν, οὐκ 
ἐφίησι νοεῖν εἰς σάρκα τὴν ἁπὸ γὴς τὸν Ex θεοῦ κατὰ 
φύσιν βεταχωρῆσαι λόγον. ήθη μὲν ἄν, οἴμαι, τὶς 
τῶν 60. λίαν Ἠκριδωχότων 6 τὶ ποτέ ἐότιν ἡ θεία τε 
καὶ γεννητοῦ παντὸς bméxetva quas, τάχα πὀν Χαὶ 
τρυπῆς slvat δεκτικὴν αὑτην, xai χαταραᾳθυμῆδαι 
μὲν δύνὰσθαι τῶν ἰδίων, καὶ ὐὐσιωδῶς αὐτὴ προα- 
πεφυχότων ἀγαθῶν, μεταφῦναι δὲ ὥσπερ εἰς ἕτερόν 
τι, παρ᾽ ὅπερ ἐστὶ, καὶ τοῖς τῆς κτίσεως ἑγχαθιχέσθαι 
µέτροις, ἀλλοιώσεσι, xo μεταδὀλαϊς ἀδοχήτως ὑπεν- 
ηνεγμένην. ἸΑλλ' ὅτι τὸ χρΏμά ἐστιν ἀμήχανον παν- 
τελῶς, ἐρήρεισται γὰρ ἡ τοῦ Βεοῦ φύσις, xal ἀχρά- 
δαντον ἔχει τὴν ἐφ᾽ οἷς ἐστι διαμονὴν, μεμαρτύρηκεν 


rum divinitus loquentium indegando scopum, et a D εἰπὼν «5, « Ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν' »καίτοι σὰρξ γεγονὼ- 


fidei regula nulja ex parte reeedendo, illum ex Deo 
Secundum naturam, illum Unigenitum, illum qui 
est in sinu Patris ", per quem omnia et in quo 
omnia ?*, quamvis ante omnia szcula et tempora 
propriam haberet exaistentiam, et semper simulcum 
Genitore subsistere!, in extremis seculi temporibus 
ad voluntariam exinanitionem descendisse, et for- 
mam servi suscepisse "5, hoc est, noslra subiisse, 
ei hominem dispensatorie factum esse , assimila- 
tumque fratribus per omnia, eo qued partiicipavit 
similiter carni et sanguini** :et ita nobiscum οἱ 


** Marc. 11,17. 


! Joan. 1, 1-5. 
** Hobr. n, 14-17. 


1. [pig. 14. 


* Joan. 1, 18. 


6 Λόγος: xai τὸ τῆς olxovoplag σοφὸν ἑντέχνως ἐξ- 
ηγούμενος * xal τό γε μὴ δεῖν τὴν τοῦ Λόγου φύσιν 
συχοφαντεῖσθαι πρός τινος, ὡς σάρκα γεγενημένην 
ἐξ ἀλλοιώσεως, xal παρατροπῆς εὖ μάλἁ τετηργχκώς. 
Φαμὲν οὖν ἄρα xol ἡμεῖς αὐτοὶ, τὸν τῶν θεηγόρων 
ἰχνηλατοῦντες σκοπὸν, xal τὸν τῆς πίστεως ὅρον 
xav οὐδένα τρόπον ἐκθαίνοντες, τὸν ἐχ Θεοῦ χατὰ 
φύσιν, τὸν Movorevii, τὸν ἐν χόλποις ὄντα τοῦ Πὰ- 
τρὸς, τὸν δι οὗ πάντα, xal ἓν ᾧ τὰ πάντα, χαΐτα 
τὴν πρὸ παντὸς αἰῶνος, καὶ χρόνων Body. ὕπᾶρξιν 
ἔχοντα, xaX ἀεὶ συνυφεστηκότα τῷ γεγεννηκότι, καθ- 


15 Jgan, XY, 20. '* Philipp. 11, 6, 7. 


47 NADNERSUS NESTDRIUM Lj. 1. 18 
ιχέσθαι qv εἰς Exojotov Χένωσιν bv ἐσχάτοις τοῦ À noitrgip simjlem eubiisse generalionem, et sug qar- 


αἰῶνος χαιροῖς, καὶ μορφὴν δούλου λαδεῖν, τουτέστιν, 
ἐν τοῖς καθ ἡμᾶς γενέσθαι, καὶ ἄνθρῳωπον οἰχονο- 
μικῶς, ὁμοιωθῆναί τε τοῖς ἀδελφοῖς γατὰ πάντα, διὰ 


τοῦ μεταλαχεῖγ ὁμοίως αἵματος xat σαρχός:' οὕὗτῳ. 


t6 μεθ' ἡμῶν, καὶ τὴν καθ ἡμᾶς ὑπομεῖναε γέννησιν’ 

xai τῆς ἰδίας σαρχὸς τὴν εἰς τὸ εἶναι πάροδον jj 
ἑαυτὰν ἀναλαθεῖν, καὶ οὗ δευτέρας ἀρχῆς τῆς 

elvact δεδεηµένον * 4v. γὰρ ἓν ἀρχῇ, καὶ θεὺς ἣν " 
Λόγος" ἀλλ' ἵνα τὸ ἀνβρώπινον ἀναχεφαλαιώσηται 
Ὑένος,.ἀπαρχὴ πάντων Δευτέρα μετὰ τὴν πρώτην 
ἐχείνην, τιχτόµενος χατὰ σάρχα ἐκ γυναικὸς, χατὰ 
τὰς Γραφάς. Οὕτω γὰρ ἑπτώχευσε πλούσιας ὢν, ἡμᾶς 
εἰς τὸν ἴδιον ἀναχομίζων πλοῦτον, xal διὰ τῆς ἕνω- 
θείσης αὐτῷ σαρχὸς πάγτας ἔχων tv ἑαυτῷ. Οὕτῳ 


γὰρ, οὕτω αυντεθάµµεθα μὲν τῷ Χριστῷ διὰ τοῦ Β 


ἁγίου βαπτίσματος, συνεγηχέρµεθα δὲ, xol σνγεχαθ- 
ίσαμεν ἓν ταῖς ἑπουρανίαις. Γέγραφε γὰρ οὕτως ὁ τῶν 
αὐτοῦ μυστηρίων ταµίας, ὁ χἠρυξ, : χαὶ Απόστολος, 
καὶ τῶν εὐαγγελικῶν θεσπισµάτων ἱεραυργὸς, ^ go- 
φώτατος Παῦλος. 'Aynyxalov ταιγαροῦν, εἰς τὴν τοῦ 
μυστηρίου πίστιν τε ἁμοῦ χαὶ παράδειδιν ἀχριδη, τὸ 
τῆς ἀληθοῦς ἑνώσεως χρῆμα, τῆς xa0' ὑπάστασιἩ, 
λέγω, ἵνα χαὶ ὁ τῆς χατὰ σάρχα Ἰαγνήσεως τρόπος 
τοῦ Μονογενοῦς τὸ ἀνεπίπληχτον yn, οὐ πρὸς ὕπαρ- 
E, ὡς ἔφην, κεχληµένου Ósuzépay* αὐτὸς γάρ ἐρτι 
τῶν αἰώνων ὁ ποιητής: ἑαυτὸν δὲ μᾶλλον καθέντος 
οἰχονομικῶς εἰς ἀνθρωπότητα Gr ἡμᾶς, καὶ τοὺς τῆς 
ἀνθρῳπότητος οὐκ ἀτιμάσαντος νόμους, ἑλομέγου δὲ 
μᾶλλον μετὰ τῆς σαρχὸς xal τὴν τῆς σαρχὸς γόννη- 
σιν, ὡς ἰδίαν, ἔχειν. Ταύτητοί φαμεν γε Ἰενῆσθαι κατὰ 
σάρχα, τὸν ἀεὶ συνυπάρχογτα τῷ Πατρί. Κατέκρινε 
γὰρ οὕτω. τὴν ἁμαρτίαν ἐν τῇ σαρχὶ, καὶ χατή ΡΥΊΧεν 
ἐν ἡμῖν τοῦ θανάτου τὸ κράτος, xa0' ἡμᾶς γεγονὰ 
ὁ μὴ εἰδὼς ἁμαρτίαν, ὁ Ev ᾧ ζῶμεγ, xal κιγούμεθα, 
xat ἐσμέν. Ἁλλ’ οὐχ olb' ὅπως ἁδικοῦσί τινες τῶν τῆς 
Ἐχκλησίᾳς δογμάτων τὸ ἱερώτατον κάλλος, καὶ τῆν 
ἁγίαν τε χαὶ πάναγνον ῥυωτιῤοῦαι Παρθένον, εἰς 
ἀχαλλῆ σαθρότητα τῶν ἰδίῳν αὐτῇ [1σ. αὐτὴν] κατα- 
κοµίζοντες ἐννοιῶν, καὶ ξένων ἡμῖν εὑρημάτων ἐπι- 
τειχίζονεες ὄχλον., Γράφονται μὲν γὰρ, ὡς νόθην τινὰ, 
xaX pix. σὐφυᾶ, μᾶλλον δξ ὡς πέρα παντὸς ἰοῦσαν τοῦ 
χαβήχοντος λόγου, τὴν θ8οτῤκος φωνὴν, ἣν ἐπὶ τῇ ἁγίᾳ 
Παρβένῳ συντεβείχασιν οἱ mob ἡμῶν ἅγιοι Πατέρες: 


nig inijium n. ep esse inciperel, in gaipsum 
suscepisse : non quod altero initio ipdigeret nt 
esset: nam erar jp priycipjo, et Deug erat Ver- 
bug: sed ut secundum carpem ex muliere geni- 
tus, secundum Scripturas?!, post illam priore 
allera omnium hominum origo faclus, humanum 
genus recapitularet. Sic nempe pauper fuit cum 
dives esset, ut nos ad suas opes revoceret?*, ek 
per unitam sibi carnem omnes ip &eipso conJine- 
ret. Sic namque plane consepull cum Christo per 
sanctum baptismum, el conresuscitaü &umus, et 
consedimus in coelestibus, nt scripsit ille ayste- 
riorum dispensator, iMe prgco et Apostolus, et 
evangelicarum legum sacerdos sapientissimus Pay- 
lus **, Necessaria egt igilur ad mysterij fidem 
simul ei ad eertam demonstrationem, ipsa res 
verg, secupdum lhypostasim inguam, unionis, ut 
illa quoque secundum carnem Enigeniti generatio 
reprehensione yacet, tum non ad alterum, uf dixi, 
initium exsistendi sit vocaws: nam ipse θβ szecu- 

lerum opifex : sed potigs geipsum propter nog gd 
humanitatein. demiserit, neque neglexerit humana 
nature leges, sed unp eum rarne generationem 
quogue £aruis babere voluerit. Hac ratione dicimus 
factum esse secundum carnei eum qui semper est 
cum Patre **. Sie namque damnavit peccatum in 
carne 35, et desuruxit in nobis mortis imperium 
nostri similis factus?**, ille qui nesciebat. pecea- 
tum ?', inquo vivimus, et movemur, et sumug **. 
G Sed nescio quomodo nonnulli dogmatum Eccle- 
sjz sacratissimum decorem vielant, et aanctam et 
castam Virginem rugis maculant, dum illam in 
turpem sugrum sensuum inanitatem deducunt, et 
novorum comipemtorum turbam nobis guasi mu- 
rum objieiunt. Nam vocem hanc, Deiparg, quam 
aancti nostri Patres ad sanctam Virginem cohlope- 
&$landam composueryunt, tanquam notham et mi- 
niwe ingenuam, imo vero longe à convenienü ra- 
tione remotam accusant ; unumque Domipnm Jesum 
Christum .eorsim distinguunt, in duosgue divi- 
dunt filios : auferunt etiam a ,Deo Verbo carnis 
passiones, quamvis pati illum in propria natnra qua 
Deus intelligitor, ne nos quidem dicamus, sed 


διιατᾷσι δὲ àv: μέρος τένοντες εἰς υἱοὺς Δύο τὸν Eva. D potius ad ipsum una cum carne passiones guoque 


Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν: ἀποφέρουσι δὲ καὶ τοῦ 6εοῥ 
Δόγου τὰ τῆς σαρκὺς πάθη, χαίτοι παθεῖν αὐτὸν εἰς ἰδίαν 


φύσιν͵ χαθὸ νοεῖται Θεὸς, οὐδὲ ἡ μῶν εἰρηκότων' ἀνατι- 


θέντων δὲ μᾶλλον αὐτῷ μετὰ τῆς σαρχὸς καὶ τὰ τῇ 
σαρχὶ συµθεθηχότα πάθη, ἵνα καὶ αὐτὸς ὁμολογῆται 
Σωτήοα’ τῷ γὰρ µώλωπι αὐτοῦ ἡμεῖς ἱάθημεν, χατὰ 
τὸ γεχραμμένον ' xat µεμαλάκισται μὲν αὐτὸς διὰ 
τὰς ἁμαρτίᾳς ἡμῶν, χαίτοι τοῦ παθεῖν τὸν µαλαχι- 
σμὺν ἀνεπίδεχτος ὤν' αεσώσμεθα δὲ ἡμεῖς τὸν ὑπὲρ 
ἡμῷν ἀναλαβόντος θάνατον διὰ τοῦ ἰδίου σώματος. 
Ἱειράσομαι D ἅπερ ἔφην ἐπιδεῖξαι σαφῶς. 'Ava- 


1211 Cor. vint, 9. 


κ" . 
Galat. iv, 4. ον Ad. av, 38. 


3, 14. *' Hl Cor. v, 21. 


*3 Kom, vi, 4 ; Ephes. n, 6. 
» Jga. bun, 5 ; Mattb. vini, 47. 


carnis referamus, ut ipsum quoque Salvalorem 
confiteamur : nam ejus livore sanati sumus, ut 
scriptum est **, et in(irmatus est ipse propter pec- 
cata nostra, quamvis minime capax esset infirmita- 
lis : nesque salvati sumus dum ille per suum car- 
pus mortem nostram suscepit. Conabor igitur qux 
dixi plane monstrare. Jam enim ejus qui librum 
conscripsit, voces recitabo : et. priore loco quas 
effudit, dum vocem, Deipara, immodice reprehen- 
deret, Sed quia sxpe, eum eadem inculcat verba, 
nos quoque qui illi adversamur, easdem repetere 
» [tom. 1, 2. 


*? Rom. vit, 9... ** Hlebr. 


10 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 30 
sententias necesse est, date, obsecro, nobis veniam, A γνώσοµαι γὰρ ἤδη τὰς τοῦ τὸ βιδλίον συγγεγραφότος 


qui non sponte ad verba eadem iteranda venimus, 
sed quacunque illius verborum scopus pergit, ibi- 
dem illi occurrendum esse decrevimus. Sic igitur 
dixit cum vocem illam improbaret in sancta Vir- 
gine, Deipara, inquam : 


quvác* xal πρό Ye τῶν ἄλλων ἐχείνας, at γεγόνασιν 
αὐτῷ, τῆς Θεοτέχος φωνῆς οὗ μετρίως χατειρηχότι. 
Ἐπειδὴ δὲ πλειστάχις διὰ τῶν αὐτῶν ἔρχεται λόγων, 
ἀντανισταμένους δὲ καὶ fj μᾶς διὰ τῶν αὐτῶν ἱέναι πλει- 
στάχις ἐννοιῶν, ἀναγκαῖον, δότε O5, δότε συγγνώµην͵, 


οὗ ταυτοξπεῖν ἠρημένοις, ἀλλ' ᾗπερ ἂν ἴοι τῶν ἐκείνου λόγων ὁ σχοπὸς, ταύτῃ xaX ἡμῖν ἀντιφέρεσθαι δεῖν εὖ 
µάλα διεγνωχόσιν. Ἔφη τοίνυν ὧδὶ, τὴν ἐπί γε τῇ ἁγίᾳ Παρθένῳ χατακιθδηχεύων φωνὴν, φημὶ δὲ τὴν . 


θεοτόκος. 

ΝΕΡΤΟΛ. [86ρ8, inquit, illos rogavi (eos scilicet qui 
ipsi contradicebant), Num Deitatem dicitis ex sancta 
Virgine natam ? Ad hxc verba illico resiliunt : Ec- 
quis, inquiunt, tanto blasphemi:x morbo laborat, 
ut que templum genuit, Spiritus sancti opera, in 
ea Deum ipsum creatum dicat * Deinde cum ad Ίο 
subjicio : Quid igitur absurde dicitur a nobis, cum 
vocem hanc efferre quidem suademus, sed ad com- 
mune duabus naturis significatum pergere? Tum 
vero putant blasphemum esse quod dicimus : Aut 
eperte confltere divinitatem ex beata Maria geni- 
tam, aut si ut blasphemam fugis banc vocem, cur 
qui eadem atque ego dicis, te haud dicere simulas ?] 


"7 Ergo ex his qua dicis, atque etiam nescio quo- 
modo sentiendum putas, de iis qui contra sentiunt, 
aperte testimonium fertur etiam tux» vocis confes- 
sione, rectam illos ac veram sententiam de nostrum 
omnium Salvatore Christo tenere, et fidem in animo 
lrabere, quam ii qui ab initio ipsi viderunt, et mi- 
uistri fuerunt sermonis, divinorumque mysteriorum 
nostrorum sacerdotes dispensatoresque fideles Ec- 
clesiis tradiderunt **. Jure enim tanquam inscitize 
summaque impietatis evidens argumentum aver- 
santur vel sola existimatione concipere, illud ex 
Deo Patre Verbum ad secundum initium ut esse in- 
ciperet vocatum esse, vel sancte Virginis carnem 
suce exsistentize velut radicem quamdam accepisse ? 
sed tamen ipsam Dei genitricem vocant, ut quie 
lum Emmanuelem, qui ex natura Deus est, pepe- 
rerit : nam illud Verbum factum est. nobiscum, 
quod ex natura Deus et supra nos erat. Num igitur 
iiS qua sentiunt contraria asserunt ? Dicet enim, 
"i puto, quispiam ex iis qui tecum sentiunt : Si 
Verbi naturam prolem esse carnis negas , et te hoc 
crimine liberas , quomodo igitur sanctam Virginem 
peperisse Deum asseris ? Sed is 4 nobis e contrario 
audiet : Carnem factum esse illud'ex Deo Patre 
Verbum ait Scriptura divinitus inspirata, hoc est, 
carni sine confusione et secundum Ἱγροδίαδίαι uni- 
i"m : neque enim alienum ab eo erat. unitum iili 
«Orpus, el natum ex muliere, sed ut suum cuique 
nostrum proprium est corpus, eodem modo etiam 
Unigeniti corpus proprium illi erat, et non aite- 
rius : sic namque factus est etiam secundum car- 
nem. Preterea dic mihi quomodo factum est caro, 
si generatio ex muliere non sit. adjuncta ; cum hu- 
maus nature leges id requirant , et carnalis ex- 


56 fe. 1, 9. 


[ Ἡρώτησα, qnot, πολλάχις αὐτοὺς (δῆλον bà ὅτε 
τοὺς ἀντιλέγοντας αὐτοῦ) Thv θεότητα λέγετε γεγεν- 
νῆσθαι ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου, ᾽Αποπηξδῶσιν εὐθὺς 
πρὸς τὸ ῥῆμα * Καὶ τίς, φασὶ, τοσαύτην βλασφημίαν 
νοσεῖ, ὥστε ἐχείνην τὴν Υεννῆσασαν τὸν vaby λέγειν 
παρὰ τοῦ Πνεύματος τὸν Θεὺν ἐν ἔχείνῃ ἑχτίσθαι; 
Εἶτα ὅταν ἑπαγάγω πρὸς ταῦτα, Τί οὖν ἄτοπον ἡμεῖς 
λέγομεν συμθουλεύοντες λέγειν τὴν φωνὴν, χαὶ ἔρχε- 
σθαι ἐπὶ τὸ κοινὸν σηµαινόµενον τῶν δύο φύσεωνς, 
Τότε νοµίζεται αὗτοῖς εἶναι βλάσφημον τὸ λεγόµε- 
voy* "H ὁμολόγησον σαφῶς θεότητα γεγεννῆσθαι ἐκ 
τῆς µαχαρίας Μαρίας, ?| φεύγων ὡς βλάσφημον. 
τὴν φωνὴν, τί τὰ αὐτά µοι λέγων, ὑποκρυῃ μη 
λέγειν.] 

Οὐχοῦν ol; ἔφης αὐτὸς, xal μὴν xai φρονεῖν οὐχ 
οἵδ ὅπως ἀξιοῖς, οἱ τὰ ἑναντία δοξάζοντες, µεμαρ- 
τύρηνται σαφῶς xai διὰ τῆς σῆς φωνῆς, ὀρθὴν xat 
ἁπλανεστάτην τὴν ἐπί ye τῷ πάντων ἡμῶν Σωτῆρι 
Χριστῷ, ποιούμενοι δόξαν, xaX πίστιν ἔχοντες εἰς 


6 νοῦν, ἣν ταῖς Ἐκκλησίαις παραδεδώχασιν οἱ ἀπ' ἀρχῆς 


αὐτόπται xal ὑπηρέται γενόµενοι τοῦ λόγου, καὶ τῶν 
θείων ἡμῶν μυστηρίων ἱερουργοἳ, καὶ ταµίχι γνήσιοι" 
ἀποσείονται μὲν γὰρ xal μάλα ὀρθῶς, ὡς ἁμαθίας 
τε ὁμοῦ xal τῆς sl; ἄχρον ἡκούσης δυσσεθείας ἀπό- 
δειξιν ἐναργῆ, τὸ χἂν γοῦν οἰηθῆνα: µόνον, τὸν ἐκ 
θεοῦ Πατρὸς Λόγον εἰς ἀρχὴν τοῦ εἶναι χεχλησθαε 
ευτἐραν, Ίγουν τῆς ἰδίας ὑπάρξεως ῥίζαν ὥσπερ 
τινὰ, τῆς ἁγίας Παρθένου τὴν σάρχα λαθεῖν' πλὴν 
ὀνομάζουσι θεοτόχον αὐτὴν, ὡς ἀποτεκοῦσαν δηλονότι 
θεὺν ὄντα χατὰ φύσιν τὸν Ἐμμανουήλ * γέγονε Yàp 
μεθ’ ἡμῶν θεὸς ὢν φύσει, καὶ ὑπὲρ ἡμᾶς ὁ Λόγος. 
* Ap' οὖν of; δοξάζειν ἐγνώχασι τἀναντία φασίν; "Epst 
γὰρ, οἶμαι, τὶς τῶν τὰ αὐτά σοι φρονεῖν ἠρημένων * 
Ei. μὴ τὴν τοῦ Λόγου φύσιν γέννημα σαρχὸς εἶναι oix, 
καὶ τῶν εἰς τοῦτο σαυτὸν ἁπαλλάττεις αἰτιαμάτων, 


D πῶς δὴ ἄρα θεὸν ἀποχυῆσαι διαθεθαιοῖ τὴν ἁγίαν 


Παρθένον; ᾽Αντακούσεται δὲ πρὸς ἡμῶν * Σάρχα ve- 
νέσθαι φησὶν ἡ θεόπνευστος Γραφὴ τὸν ἐκ Θ5οῦ Πα- 
«ghe Λόγον, τουτέστιν, ἀσυγχύτως τε xal καθ ὑπό- 
στασιν ἑνωθῆναι σαρχί ' o) γὰρ ἣν ἀλλύτριον αὐτοῦ 
τὸ ἑνωθὲν αὐτῷ σῶμα, καὶ γεγεννηµένον ἐχ γυναιχὸς, 
ἀλλ ὥσπερ ἴδιον τῶν καθ’ ἡμᾶς ἑχάστῳ τὸ αὐτοῦ, 
κατὰ τὸν αὐτὸν τουτονὶ τρόπο», καὶ τοῦ Μονογενους 
ἴδιον ἦν, xaX οὐχ ἑτέρου τὸ apa" οὕτω yàp χαὶ Υε- 
γέννηται χατὰ σάρκα. Εἶτα πῶς ἂν. εἰπέ µοι, Υέγονα 
σὰρξ, οὐ παρειλημµένης Υεννῄσειως τῖς Ex γυναιχὸς, 
τῶν τῆς ἀνθρωπότητος νόμων εἰς τοῦτο χαλούντων, 
καὶ τῆς σαρχικῆς ὑπάρδεως τὴν ἀρχὴν οὐχ ἑτέραν 


41 ADVERSUS NESTOfULM. LIB. 1L. | 23 
ἔχειν δυναµένης τὴν ὁδόν; Οὐ.γάρ rou ταῖς Ἑλλήνων A'sistentia ab initio non aliam viam habere possit ? 


τερθρείαις προσεσχηχότες, ἐκ δρυὸς ἣ πέτρας τὰ 
ἀνθρώπων τεἶκτεσθαι σώματα καὶ ἡμεῖς αὐτοὶ ῥαφ- 
ᾠδήσομεν' νόμους δὲ τοὺς xa0' ἡμᾶς ἡ φύσις ὡρίσατο, 
μᾶλλον δὲ τῆς φύσεως Ó Δημιουργός. Τίχτεται γὰρ 
ὥσπερ ἀφ' ἑχάστου τῶν ὄντων τὸ συγγενὲὰς, οὕτω xal 
ἐς ἡμῶν αὐτῶν ' καὶ οὐχ ἂν ἑτέρως ἔχοι τὸ χρῆμά 
ποθεν; ἀνέφιχτον μὲν γὰρ παντελῶς. οὐδὲν ὧν ἂν 
ἕλοιτο κατορθοῦν τῇ θείᾳ c£. καὶ ἀποῤῥήτιῳ δυνάμει, 
ἔρχεται δὲ διὰ τῶν εἰκότων τῇ τῶν ὄντων φύσεε, τοὺς 
παρ᾽ αὐτῆς τεθειµένους οὐχ ἀτιμάζουσα νόμους * καὶ 
ἂν οὐκ ἀνέφιχτον τῷ πάντα ἰσχύοντι Λόγῳ, χόχριχότι 
μὲν δι ἡμᾶς γενέσθαι καθ’ ἡμᾶς, παραιτουµένῳ γε 
μὴν Υέννησιν τὴν ἐκ γυναικὸς, ἔξωθον ἑἀυτῷ καὶ 
ἰδίᾳ δυνάμει πλαστουργῆσαι τὸ σῶμα, καθάπερ ἁμέ- 


Aet γενέσθαι φαμὲν xol ἐπὶ τοῦ προπάτορος Αδάμ * Β 


«Ἔλαδε γὰρ, φησὶν, ὁ θεὸς χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς, xol 
ἔπλασε τὸν ἄνθρωπον.» Ἐπειδὴ 55 πρόφασις acq 
τοῖς ἀπίστοις fiy, συχοφαντεῖν ἐθέλουσι τῆς ἑνανθρω- 
πῄσεως τὸ µυστήριον, χαὶ πρά γε τῶν ἄλλων, τοῖς 
ἀνοσίοις Μανιχαίοις, οὓς: ἄνω τε χαὶ κάτω δεδιέναι 
φῆς, μὴ ἄρα που τοῖς Θεοτόχον λέγουσι τὴν ἁγίαν 
Παρθένον ἐπιπηδήσειαν, ὡς ἓν µόναις φαντασίαις 
διαδεδαιούµενοι γενέσθαι τοῦ Λόχου τὴν σάρχωσιν, 
κεχώρηχεν ἀναγχαίως διὰ τῶν ἀνθρωπίνης φύσεως 
νόμων ^ xal ἐπείπερ ἣν ὁ σχοπὸς αὐτῷ, πληροφορῇ- 
σαι σύμπαντας, ὅτι γέγονεν ἄνθρωπος ἀληθῶς, ἐπ- 
ελάδετο σπέρματος ᾿Αθραάμ' xol μεσιτευούσης πρὸς 
τοῦτο. αὐτὸ τῆς µαχαρίας Παρθένου, παραπλησίως 


Non enim gentilium scilicet nugis αἀλαωγεπίθς , 
ex quercu aut ex petra hominum corpora gigni 
nos quoque fabulabimur : sed leges nostras ipsa 
nalura, iino vero ipse Opifex naturse constituit. 
Ut enim ex unaquaque re quod cognatum est gi- 
gnitur, ita etiam ex nobis ipsis : neque aliter id se 
babere potest ullo modo. Quamvis enim divinse illi 
et ineffabili potentiz. omnino nihil impossibile sit 
ex his que velit efficere, tamen ne leges 4 se po- 
sitas contemnat, per ea pergit: quà cum rerum na- 
tira conveniunt : eratque non. impossibile omni- 
potenti illi Verbo, & ubi statuisset propter nos fieri 
seeundum nos, si generationem ex muliere refu- 
geret, sibi extrinsecus ac propria virtute corpus 
formare, ut procul dubio in Adam prirao parente 
facium dicimus : « Accepit enim Deus pulverem, 
inquit, de (erra, et formavit hominem δὲ : » sed 
quia id perüdis hominibus calumnuiari volentibus 
jncarnationis mysterium , pro occasione futurum 
erat, .et ante ceteros impiis Manicheis , quos sub- 
inde te metuere dicis, ne in eos scilicet qui san- 
clam Virginem Dei genitricem dicunt, insiliant , 
quasi asserant Verbi incarnationem in sola specie 
factam, ideo necessarium fuit at per humanz na- 
tura: leges pergeret : et quia id illi propositum erat, 
ut se vere hominem factum omnibus demonstraret, 
apprehendit semen Abraham **, et ad eam ipsam 
rem beala Virgine media interveniente, similiter 


ἡμῖν µετέαχεν αἵματος xal σαρχός. Hv γὰρ οὕτως ϱ ac nos participavit carne et sanguine ; neque enim 


xai οὐχ ἑτέρως μεθ) ἡμῶν γενέσθαι 8sóv. Χρειωδε- 
στάτη δὲ καὶ ἑτέρως τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς fj τοῦ Λόγου 
«ἄρχωσις, ἤγουν ἐνανθρώπησις Tv. El μὴ γὰρ vye- 
γέννηται. καθ' ἡμᾶῃ χατὰ σάρχα, οἱ μὴ τῶν. αὐτῶν 
ἡμῖν µετέσχε παραπλησίως, οὐκ. ἂν τὴν ἀνθρώπου 
φύσιν τῶν ἐν ᾿Αδὰμ ἀπήλλαξεν ἐγχλημάτων, οὐδ ἂν 
τῶν ἡμετέρων σωμάτων ἀπεσόδησε τὴν φθορὰν, οὐδ᾽ 
ἂν κατέληξε τῆς ἀρᾶς ἡ δύναµις, ἣν ἐπὶ τῇ πρώτῃ 
Υυναιχὶ γενέσθαι qapév* εἴρηται γὰρ πρὸς αὐτὴν. 
€ Ἐν λύπαις τἐξῃ τέχνα. » ᾽Αλλὰ νενόσηχε μὲν fj ἀν- 
Βρώπου φύσις τὸ ἀπειθὲς àv Αδάμ. γέχονε νῦν cb- 
ἀόχιμος ἐν Χριστῷ διὰ τῆς εἰς ἅπαν ὑπακοῆς : γέ- 
Υραπται yàp, ὅτι «Ὥσπερ διὰ τῆς παραχοῆς τοῦ ἑνὸς 
ἀνθρώπου, ἁμαρτωλοὶ χατεστάθησαν οἱ πολλοὶ, οὕτω 


διὰ τῆς ὑπακοῆς ἑνὸς ἀνθρώπου, δίχαιοι χατασταθή- D 


σονται οἱ πολλοί.» Πέπονθεν kv ᾿Αδάμ τὸ, ε«Γῆ εἴ, χαὶ 
εἰς Υην ἀπελεύσῃ' » πεπλούτηχεν ἐν Χριστῷ τὸ xa- 
τα. . . δύνασθαι [1σ. καταπατῆσαι] τῶν τοῦ θανάτου 
βρόχων, καὶ olov κατορχεῖσθαι φθορᾶς, ἐχεῖνο λέ- 
ουσα τὸ προφητικόν’ « Ποῦ ἡ vx σου, θάνατε; ποῦ 
«b χέντρον aou, δη; » Γέγονεν ἑπάρατος, ὡς ἔφην, 
ἀλλ' ἤργησεν ἐν Χριστῷ xoi τοῦτο, Καὶ γοῦν εἴρηταί 
που πρὸς τὴν ἁγίαν Παρθένον, προφητευούσης iv 


Πνεύματι τῆς Ἑλισάδετ.ι Εὐλογημένη σὺ £v γυναιξὶ, - 


καὶ εὐλογημένος ὁ καρπὸς τῆς χοιλίας σου. » Βεθασ[- 
, Àeuxsv ἡμῶν ἡ ἁμαρτία, καὶ ὁ τῆς ἁμαρτίας εὑρετὴῆς 


* Gen. n, 7. *! Ηεὺς. n, 15. 
Xin, $4. Luc. s, 42. 


58 Gcn. Iil, 16. hg Rom. v, 19. 


aliter licebat nobiscum fleri Deum. Utilissima autem 
et alia quoque ratione his qui versantur in terris , 
Verbi incarnatio sive humanatio fuit. Nisi enim simi- 
liter atque nos secundum carnem fuisset natus, nisi 
similiter participasset iisdem , nuuquam bominis 
naturam criminibus in Àdain contractis absolvisset, 
neque a nostris corporibus corruptionem repulisset, 
neque maledictionis illius potestas desiisset, quam 
primx femioz illatam dicimus, cui dictum est : 


τε. [n tristitia paries filios **. » Sed honiinis natura 


in Adam inobedientiz morbo laboravit, nunc in 

hristo grata facta est per illam ipsius ad omnia 
obedieutiam. Scriptum est enim : « Sicut per ino- 
bedientiam unius hominis peccateres constituti 
suut multi , ita per obedientiam unius hominis justi 
constituentur multi **, » Subjacuit in Adam illi ma- 
ledieto : « Terra es, et in terram ibis ** ; » ac- 
quisivit in Cbristo ut calcare possit mortis laqueos, 
el quodammodo adversus mortem tripudiare, illud 
propheticum dicens : « Ubi est, mors, victoria tua? 
ubi stimulus tuus, inferae*€*? » Facta est. maledicta, 
ut dixi: sed id quoque evacuatum est in Christo. 
ltaque dictum est ad sanctam Virginem, ipsa Eli- 
zabeth in Spiritu prophetante, « Benedicta tu in 
mulieribus , et benedictus fructus ventris tui "'. » 
Regnavit in nobis peccatum , et inventor ille et 


*! Gen. 1, 19. ** I Cor, xv, 55; Osee, 


25 


5. CYRILLI ALESANDRINI ARCHIEP, 


21 


pater peccati adversus omnes qui per orbem tet- Α xa πατὴρ, τῶν àvà πᾶδαν tho ὑπ' οὐρανὸν χατεσο- 


rarum erant, se superbe jactabat, Ὁ divinarum 
legum illis violationem objiciens : sed hóminum 
naturam in Christo, tanquam in secundi geheris 
primitiis, fldüciam ad Deum habere videmus * diit 
enim aperte : v Venit princeps mandi hujus, et ih 
me nihil inveniet 15.) 

Sed, O praeclare vir, non abs re dixetirh, sl 
non ut ποῦ faetus est ille Unigenitus , nequé 
ut nos fleri alio modó quami per generationeni 
carnalem ex femína potait, nahquam nos il- 
lius rebus divites "fieri potuimus. UL eniin scríbit 
beatus Paulus, "lle Emmanuel non e terra àd prio: 
ris illius exemplum, sed e οδό secundus nobis 


Adam apparuit *. Nam iltud superne et ex Paire , 


Verbum nón in cujuspiam carnem, neque in alie« 
nam venit, ut jab superius dixi, neque in wirunt 
aliquem nostri simitem descendit ut in eo habitaret, 
ul procul dubio 'fuit in prophetis : sed eum sui- 
ptum ex muliere corpus suüm fecieset, et ex ea se 
cundum eatnem esset genitus, homnrtis genérationeti 
per se recapitulavit, nobiscum Tactus secundum ear- 
Wem, qui anteomnia szecula exstiterat ες Patre. ane 
nobis fidei confessionerh sacre Litrere tradiderunt. 
At tu. metuere te simulas, ne quis etrobis suspicetérr, 
illüd ex Deo genitum Verbum a carne terrenaexsigten- 
tie initium haboisse ; «c funditus tollis dispensatie- 
nis in carne mysterium, cum sanctam WVirginerá ease 
a nobis Dei genitricem appellandam negàs : et eos 
«ui illarh Dei genitricem vocant, tamquam-ad fnevi- 
tabilem ac necessariam confessionem deffueis, ut illis 
wutandurh sit Verbum 'carnis esse fractum. Sed Ἰ8 
secus est, longeque al?ter habet. Nam iHe ex Deo 
Pate Filius, qui supra otmne tempus fnitium exsi- 
stendi habet, «um stt &eculorum Conditor, in:extre- 
"mis seculi témporibus quia factus est caro, secun- 
dum carnem factus esse dicitur. Nam si 'propriuth 
ejus corpus intelligitur, quomodo nun prorsns proprH 
corporis nativitatem sibi tanquam suam vindicabit 
et asseret ? Sed hanc. hominum ita credentium re- 
ctam sacramque fidem etlam ipse probasses, si tili 
ipsi persuadere voluisses, ut cogitares atque confi- 
tereris vere Deum esse Christum, unumque ac s0- 


lum esse Dei et Patris, non divisum in hominem 


seorsim, et in Deum similiter, sed eumdem esse et 
ex Deo Patre Verbum, et ex moliere hominem 
nostri similem, unaque Deum permanere. Sed te 
calumniari illain Verbi generationem: 3) secun- 
dum carnem, cum ubique duos asseras filios, 'et di- 
vidas unum Dominum Jesum Christum , non meis, 
sed (uis verbis perspicuum fiet. 

NrsToR. [Vide quid consequatur, lieretice. Non 
invideo hanc vocem Christi genitrici Virgini , sed 
novi venerandam esse αι Deum excepit , per quam 
pertransiit ille universorum Dominus, per quam 
effulsit sol justitize, TVürsum suspeetum habeo hunc 
plausum. Quomodo verbum illud pertransiit, in- 


55 Joan. xiv, 90. 3 1 Cor. xv, 17. 


δαρεύετο, τῶν θείων νόμων τὴν παράδαδιν trxad iv" 
ἀλλ ἐν Χριστῷ τὴν ἀνθβώ]ου φύσιν, ὡς Ev ἁπαρχῇ 
τοῦ γένους δευτέρᾷ, χὰ ῥῥηδίαν ἔχουσάν ὁρῶμαν πρὺς 
Θεόν" ἔφη Ὑὰρ ἑναργῶς" Ερχεται ὁ ἄρχων τοῦ xó- 
σµου τούτου, χαὶ ἓν ἐμοὶ εὑρήσει οὐδὲν. } 


"AX" B βἐλτιστε,φα [ην ἂν εἱκότως, stp Υ2γονὲ καθ” 
ἡμᾶς 6 Μονοχενῆς, Υέγονε δὲ xag ἡμᾶς οὐχ Ἑτέρως, 
πλὴν ὅτι διὰ γεννήσεως σἀρχικῆς tfc ἐχγνναικὸς, o0x 
ἂν ἡμεῖς τὰ αὐτοῦ πεπλουτῃχὰ μεν. Ὡς γὰρ ὁ σοφώτατας 
γράφει Ὠαῦλος, ἂκύτερος ἡμῖν 'Αδὰμ οὐχ ἁπό Te τῆς 
γῆς χατὰ τὸν πρῶτον, ἀλλ ἐξ οὀὐρανοῦ έφηνεν, ὁ 
Ἑμμανουὴλ, Ὁ γὰρ ἄνωθέν τε xoi Ex Πατρὺς Ἀότος, 
obx εἰς την τοῦδὲ τενὸς, οΌνὲ ρὴν εἰς ἁλλοσρίαν xa- 
τἀπεφοίτηκε σάρχὰ, Χαθάπερ Ἠδη προεΐπον, οὐδ aS 
tq ἕνα τινὰ τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς χαταδἑδηχεν, ὣς Ἐνοιχή- 
σων αὐτῷ, χαθάἸτερ ἀμελει xaX Eo ροφήταις ὃν 
ἀλλ᾽ ἴδιον ποπ]σάμενος ὅῦρα vb kx γυναισὸς, παὶ 
γεννηθεὶς Ἑξ αὐτῆς χατὰ σάρχα, τὴν ἀνθρώπου γέν- 
νησι ἀνεκεφαλσιοῦτο WC ἑαυτοῦ, μεθ’ ἡμῶν xut 
σάρχα γενόμενος, ὁ «βὸ πάντὺς αξῶνος tx Πηιορός. 
Ἠαὐτην ἡμῖν πῆς "iore τὴν ὄμολονίαν ot θεῖας 
πἀαρέδοσαν Y'pagat. Xy δὲ δέδεέναι μὲν Ἱροσποίῇ, ah 
Ἆρα cw; τῶν χαθ ἡμᾶς ὑποπνεύσεις, τῆς ὑπᾶρξεως 
πᾗν ἂρχὴν ἀπὸ rtv; dapsbc ἐσχηχέναι τὸν ἐλ 'Θιοῦ 
Ὀύντα λόγον" ἀναιρεῖς δὲ εἰσάπαν τῆς μετὰ .σαρὸς 
οἰχονομίας τὸ µυστῄήριον, teh χρῆναι Ἀξγων vo [roe - 
εοὃαι πρὸς ημῶν Θεοτόχον τὴν Ἁγίαν Παρθένον * Χερι- 
πρέπεις δὲ ὥσπερ εἰς ἄφυχτόν τε, κά ἀναγχαίαν 
ὁμολογίαν τοὺς Βεοτύχον λέγοντας αὐτὴν, 9οῦ Bel» 
Ὄζεσθαι σαβχὺς γενέσθαι χαρπὺν τὸν Sx Θεοῦ Λόγον. 
Ἁλλ' οὐχ ὥὧδε cout ἔχει. πολχοῦ Ye xai δεῖ. Ὁ γὰρ 
€x θτοῦ Πατρὸς την ὕπαρξιν Έχων τὴν Ππαντὰς ἑπ- 
έχεινα χρόνου, xal γάρ ἐστι τῶν αἰώνων Δημιουργὸς, 
ἓν ἐσχάτοις τοῦ αἰῶνος χαιροῖς ἐπεξ τοι γέγονε σὰρξ, 
γεγεννῆσθαι λέγεται κατὰ σάρκα. El γὰρ ἴδιον αὐτοῦ 
τὸ σῶμα νοεῖταε, πῶς οὐ πάντη τε au πάντως thv 
τοῦ ἱδίου σῶματος Ὑέννησιν ὀἰχειώσεται; "AX ἐπ- 
ἤνεσας ἂν xal αὐτὸς τὴν τῶν οὕτω δοξαζόντων ὁὀρθὴν 
xaX ἀδέδηλον πίστιν, ct δὲ παυτὸν [To. δὴ σαυτὸν Ἰ 
ἀναπείθειν Ἔθελες ιαλογίζεσθαι, καὶ ὁμολογεῖν, ὅτι 
θεὺς ἀληθῶς ἐστιν 5 Ἆριστὸς, elo τε xat μόνος ὧν 
τοῦ θεοῦ xal Πατρὸς, οὐ διηρημένος εἰς 'ἄνθρωπον 
Ιδικῶς, καὶ ὁμοίως clc &:bv, ἆλλ᾽ ὁ αὐτὸς ὑπάρχων, 
xài ἐκ θεοῦ Ἡατρὸς Λόγος, καὶ ἐκ γυναιχὸς ἄνθρω- 
πος καθ ἡμᾶς, μετὰ τοῦ μεῖναι ᾽θεός."Ότι δὲ cuwo- 
'φαντεῖς τοῦ Λόγου τὴν χατὰ οὔρχα γόννησιν, δύο προ- 
σθεύων υἱοὺς πανταχῇ, καὶ δα τέμνων τὸν Ἕνα Κύριον 
Πησοῦν Χριστὸν, οὐ διὰ τῶν Ἐμῶν, ἀλλὰ Di τῶν σῶν 
δειχθήσεται χόγων. 

[Βλέπε τὸ συμθαῖνον, αἱρετιεκέ * οὐ φθονῶ τῆς φω- 
νυῆς τῇ Χριστοϊόχῳ Ἡαρθόνῳ, ἀλλ οἵδὰ σεὔασμίαν 
τὴν δεξαµένην -Θεὸν, δι᾽ ἧς παρῃηλθεν ὁ τῶν ΄ὅλων 
Δεσπότης, δὺ Tic ἀνέλαμψεν à τῆς δκκαιοσύνης Ἴλιος. 
Πάλιν ὑποπτεύω «bv 'κρότον * πῶς «b παρήηήθην — 
ἑνοήσατε, οὐχ εἴρηταί uox τὸ, παρῆ-θεν, ἀντὶ τοῦ, 


.g5 ADVERSUS ΝΕΡΤΟΙΝΗΙ LIB. 1. 26 
&yevrijón: οὗ γὰρ οὕτω ταχέως ἐπιλανθάνομα, τῶν A tellexistis? Non dixi, pertransiu, pro eo quod est , 


ἰδίων τὸ παρελθεῖν τὺν θεὺν ix τῆς Χρ'στοτόχου 
΄ Παρθένου παρὰ τῆς δείας ἐδιδάχθην Γραφης, sb δὲ 
γεννηθῆναι θεὸν ἓξ αὐτῖς, οὐδαμοῦ ἐδιδάχθην.] Καὶ 
μεθ) ἕτερα ' [ὐὐδαμοῦ τοΐνυν ἡ θεία Τραφὴ Θεὸν ἐκ 
τῆς Ἁριστοτόχου Ἀέχει γεγεννΏσθαι, ἀλλὰ Ἰησοῦ», 
Χριστὸ», Υ ν, Κύριον.] Προσεπάχει δὲ τοὔνοις, Oct 
μὴ θεὺς ἀληθῶς, θεοφόρος δὲ μᾶλλον ἄνθρωπος Tv ὁ 
Ἄριστὸς, ὣς γοῦν οἵεται, καταδειχνὺς τὴν τοῦ ἀγγό- 
λου Φωνὴν τῷ µακαρίῳ λέγοντος Ἰωσὴφ: « Ἔχερθε]ς, 
παράλαθε τὸ παιδίον *» εἰδέναι δὲ φησι xa τοὺς ἆγ- 
γζλους, xalvo: σαφωτέρους ὄντας ἡμῶν, ὅτι παιδίον 
3v. 
KÉtA. 8’. 


genitus £11 : nen enim a facile mex sentendm 
obliviscor. Perlransisse Deum ex Chrieti genitrioe 
Virgine a sacris Lideris didici , sed Deum ep ipsa 
genitum nusquam didici] Et post alia : (Nesquam 
ergo divina: Litterz Deuw ex Ghristi geuitrice ge- 
nitum dicunt, sed Jesum, Christum, Filium, Demi- 
num.] Ad bac subjicit Christum nog Deum verum, 
sed Deiferuim potius hominem fuisse, υἱ ipse putat, 
proferens illam angeli voceun beato Josepb .dieentie : 
« Surge, et accipe puerum ** :» aique ipsos quoque 
angelos, gui nobis procul dubio sunt aapientiores, 
scivisse ait puerum fuisse, 


CAP. fi. 


Δἱρετικὸη aiv οὖν ky οούτοις ἀποκαλεῖ τὴν ὀβθῆ]ν B Sizretioom án is *oeat ewm qwi rectam ac pro- 


ἔχοντα καὶ «εβαυμασμένην be Χριστῷ τὴν πίστιν, 
καὶ ἑκαίσερ ὁστὶ Θεὺς ἀληθῶς, Θεοτόκον δνομάζοντα 
vei» σεκοῦσαν κὀτόν. Tüvouwbo &' ἂν οὐδενὶ τῶν εὔ 
φβοναύνοων Aspüanoy, Dn. τοῖς ὀρθὰ φρανεῖν ἠρημέ- 
vex τὸν σῶν αἱρένεουν μῶμον dicus, αΌτὸς τῶν 
ἐδέων παθοριοῖ λόγων τὸ ἀχαλλὲς ^ Μόνον € S04 καὶ 
δυωμολόγηκεν ἐναργῶς, ὡς fü tov νῆς εἰς εὐθὺ κέ- 
gea. σρί6νο, 3c τροπὰς (4) ππονεῖται τὰς Φιεστρακ- 
µένας. Eta πῶς οὗ φθονεῖς, etw me, ἑῆς ποιᾶσδε 
genitis πῇ ἁγίᾳ Παφθένψ, καίτοι οῆς θείας γεννήσεως 
ἀναιρῶν tb ἀξίωμα , καὶ Βευςέχον οὐκ ιεἶναι λέγυνν 
αὐτὴνς Καπκχεδηλεύων δὲ τὴν Mw, καὶ Ῥλασφη- 
μίας ἐπίμεστου εἶναι διαθάδαιούµενος, "ένα "ορόπον 
ὄψίης τοῖς Ἐθέλσιισιν ἀπονέμειν αΌτην 45 .ἁγία Hop- 


bem de Cheisio fidem habet, et quia vere Dens est, 
«que iam peper& Dei genitricem appellat. Nemini 
autem sapienti dubium vest, qui recte. sentien- 
tibus lsresie meculam aspergit, eum sua verba ut 
perperam dieta dammore, tantumque non aperte 
fa1orá se extra tectam semitam fercí, et perversas 
perare sibi vias. fam vero, «ic miti, obsecro, quo- 
mede hanc *vecem sancte "Virgini non 'invideas, 
eun 0 88 divin generstioris dignitatem tollas , 
€t ipsam esse Dei genitricem neges? Cum vero eam 
vocem imprébes, et plenam esse Dlasphemi:x asse- 
E86, quomodo volentibus eam sancte "irgidi tri- 
buere permittis ? Atqui a te 3lam veneranifam vo- 
cari sedie : deinde voeem adeo blasphemam, vut 


dvo ; Καΐκυι σεδωσρίαν ἀκούω λέγουτος αὐτῆν * «Ioa. C tibi ipsi, et quidem sali, videtur, "Ipsius venerztio- 


τὴν Siávenuev «οὕτω quyle, xoti ya eb αὐτῷ aw, 
καὶ wp δοχοῦν, πρίταιν -dbfov «7j «εθασμιώνήτι 
κοσμοῦν ([ ἴο. σῇῃ σεδασµεωτάτῃ, καὶ κοσμοῦν] καὶ 
Φτεφθοῦν ὑπαπλάττῃ, γέρας ὥσπερ ὀξβαίρετον ávati- 
θεὶς abt. τὴν «κατὰ τοῦ θερῦ AUrou συκοφανόίαν» €t 
γάρ ἐστιν ὄλως πῶν ἀπηχθημένων οῷ ἐχθροῦ «φῦντι 
Αόγῳ, τὸ γένγησιν ὑπομεῖναι σαρκιχἠν’' exe Θευτό- 
xov ὀ)μάζεσθαι συγχωρεῖς τὴν οὗ τεποῦσαν Θεὺν, 
áp'obx ἀλήθὲς «εἰπεῖν ὡς καταπεφρόνηκας ὀναργῶς 
τῶν «Ἀεσποτικῶν θεληµάτων ; Ox ἂν ἁλοίης περι- 
υδρίζων μᾶλλον ον σέδασµίαν, firouv, ὡς «αὐτὸς οἴει 
δε καὶ Nate, τιμᾶν ἠρημένος, «hv τῷθεῷ «καεεστν- 
γηαάνην φωνὴν ἁπονόμιον αὐτῃ” 90 γὰρ οὓς τιμᾷν 
ἐγνώχαμεν, τούτοις ὀνόματα χαριούμεθα, «X. δί ὧν 
ἡ τῆς ἀνωτάπω φύσεως 'ἀδιχόῖτο δόξα. πρῶτον μὲν 


9:208; αὐτοὺς τοιαύτης -δυσφηµίας ἐγχλήμασιν "ἐνιέν- - 


τες ἀγνοήχομεν" «αἴτα πρὸς τούτοις, οὗ μετρίως ἆδι- 
χήσομεν, ὣς ἐν ὑκολήψει κιμῆς, τοὺς ἁπαινουμένους 
τόῖς «οὐκ ἐποινοῦσι χατασεμνύνοντες, xdi “θεομιοὲς 
αὑτοῖς ἄξυφαίνοντες τὸ ὀγχώμιον. Θαυμάσειε δ' ἄν 
τις πρὸς τούτῳ xóxstvo* ἄνω νε γὰρ xai κάτω vals 


** Mattb. 51, 15. 


pi oewrenire putas? Honestare illam et ornare te 
simulas, dum [αΐδα adversus Deum "Verbum ca- 
lemiiom vélut precipunm illi munus dicas ? 'Nem 
$i "prorsus exsecrandum est Verbo ex Ὅεο uate 
carnalem subire generationem ; deinde illam, qua 
Beum:non genuit, Dei geriitercem appellari concedis : 
13 αυ non veve dici paterst {ο 'Pominicam volun- 
talem »comompsisse? Nenne deprehenderis "iam 
venerandam i:jusia magis :flicere, quam, ut tu pu- 
tas ac diois, honestare velle, cum exosamr Dco vo- 
eem illi trilwis'? Neque enim quos honorare &ta- 
tuimus, lis nomina largiemur. per que ssüpréma 
illivs natuese gloria. violetur, ham primum η nos 
ipaos ejusmodi 'blasphemis erimina imprudenter 
eonjiciemus : ad hye velut ;houoris specie non le- 
vem iis mjuriam &nferemus, quos laudare volumns, 
si illos laudibus nullum honorem affereittibus one- 
revecimus, etiDeo invisam laudationem contexueri- 
wus. Prseterea illad queque mirum sit, quod cum 
sursum . deorsum impiorum hereticorum dicta car- 


pas, neque-ulla ratione -viui. habere permittas , eo 


-XNT. AGELLU NOTAE, 


(f) Puto legi oportere τροχιάς * nam respicit 
3ucior ad illud Salomonis Proverbiis cap. 1v : '0p- 
θὰς τροχιὰς ποίει σοῖς mocí* 6ἱ paulo post : Αὐτὸς 
"eR ποιῄσει τὰς τροχιάς σου. 'Qua aententia 
beatus Paulus etiam usus est in Epistola ad He- 


brxos cap. x: : Καὶ τροχιὰς ὀρθᾶς ποιῄσατε τοῖς 
φροὶν ὑμῶν. El gressus rectos facite pedibus vestris, 
et hic ipse auctor in secanda ad Successum episco- 
pum ,epistola-in .peineipie ilixit, «ap mu, τραχιὰς 
Epyóusvot. 


27 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 28 


quod veritatem divinorug dogmatum auferaut , Α τῶν ἀνοσίων αἱρετιχῶν ἐπιπλήττων φωναῖς, καὶ xaz' 


cumque vocem, Deipara, multis nominibus accuses, 
et inter cetera tanquam parum veram, atque etiam 
blasphemam crimineris, tamen illam concedere te, 
et Virgini non invidere dicas, si cui libitum fuerit 
eam Dei genitricem vocare. Num ergo concedes 
etiam insanis Arii sectatoribus, ut minorem esse 
Patre Filium dicant, aut aliis naturam sancti Spiri- 
tus a divina excellentia dejicientibus? Sed id lacere 
cavebis, ae si quis roget : Qua de causa? dices 
prorsus : Quia vocem impiam non sustineo, lgitur 
si non est Dei genitrix, et ita dici concedis, scito te 
reliquisse veritatem, et parum jam curare an sa- 
piens esse videaris. Quid enim ? Elisabeth, aut aliam 
certe e sanctis mulieribus, non emni reverentía di- 


οὐδένα τρόπον ἐφιεὶς ἰσχύειν αὐτὰς, ὅτι τῶν θείων 
δογμάτων παραιροῦνται (1) τὸ ἀληθὲς, εἶτα τὴν Θεο- 
tóxoc φωνὴν οὐκ ἐν ὀλίγαις τιθεὶς αἰτίαις, xaX ὁμοῦ 
ταῖς ἄλλαις Υραφύµενος, ὡς οὖκ ἀληθῶς xal δύσφη- 
pov, συγχωρεῖν ἔφης καὶ οὗ φθονεῖν τῇ Παρθένῳ, 
xiv εἰ Ἑλοιτό τις εἰπεῖν ΘΣοτόχον αὑτῆν. Ἐφίης οὖν 
ἄρα καὶ τοῖς «hv Αρείου νοσοῦσι µανίαν, Ev µείοσιν 
εἶναι λέγειν τοῦ Πατρὸς τὸν Υἱὸν, f| γοῦν τοῖς ἅλ- 
λοις, οἳ τὴν τοῦ ἁγίου Πνεύματος χαταχοµίζουαι 
φύσιν τῆς θεοπρεποῦς ὑπεροχῆς; 'AXÀ' οὐχ ἂν ἕλοιο 
τοῦτο δρᾷν, χἂν εἴ τις ἐθέλοι τὴν αἰτίαν ἀναμαθεῖν, 
ἐρεῖς δή που πάντως, "Ότι φωνῆς οὐκ ἀνέχομαι δυσσε- 
θοῦς. Οὐχοῦν εἰ p.f; ἐστι θεοτόχος, εἶτα τοῦτο λέγε- 
σθαι συγχωρεῖς, ἴσθι λελο,πὼς τὴν ἀλήθειαν, xol 


gnam putas? Num igitur si cui libeat ipsas quoque B σμιχκρὰ φροντίζων ἔτι τοῦ δοχεῖν εἶναι σοφός. "H 


Dei genitrices vocare, hanc illis appellaienem non 
invidebis ? Equidem puto te omnibus modis repu- 
gnaluruim, ac dicturum non ita se hcec habere. Nam 
pepererunt jill» sanctos homines quidem, sed 
nemo eorum secundum naturam. Deus. erat, Ergo 
hujus vocis usum aut ab omoibus mulieribus 
amove, aut si soli prater cxteras habere sancta 
Virgini permittis, quam afferes in respondendo ra- 
tionem? Nam si vere de ea dicitur lioc verbum, et 
vere Deum genuit, ipsum nimiram Dei Verbum car- 
nem factum confilere nobiscum, et te ipsum ab 
impietatis erimiue liberabis. Siu autem iHa minime 
Deum genuit, non aliud est permittere nonnullis ut 
eam Dei genitricem vocent, quam cum illis socie- 
tatem impietatis inire, Sed est illa Dei genitrix, 
quia factus est liomo nostri similis ille Unigenitus , 
12 carni secundum veritatem unitus, et corpoream 
generationem subiit, et nostre: naturz leges haud 
neglexit, ut paulo ante dixi. 

Sed quia scire 66 ait venerandam esse eam , ni- 
mirum sanctam Virginem, agedum, inspiciamus de- 
bitse illi reverentis causas : [Scio, inquit, veneran- 
dam esse illam, per quam ille omnium Dominus 
pertransiit, per quam effulsit ille sol justitize.] Quo- 
modo igitur ais Deum ab ea susceptum ?* quomodo 
etiam per illam pertransiit ille omnium Dominus? 
aut quomodo effulsit ille sol justitia? Nam si Deum 
haud peperit, secundum carnem inquam, quomodo 


γὰρ οὐχὶ xaX τὴν Ἐλισάδες, ἤγουν ἑτέραν τῶν ἁγίων 
γυναιχῶν αἰδοῦς ἀἁπάσης. ἀξίαν εἶναι φής; "Ap οὖν 
οὐ φθονῄσεις., εἰ δή τις ἕλοιτο.θεοτόχους xal αὑτὰς 
εἰπεῖν; ΑἉλλ', οἶμαι, πάντη τε xal πάντως ἄντανα- 
στήσῃ, λέγων’ Οὐχ οὕτω. ταῦτ) ἔχει’ τετόχασι γὰρ 
ἀνθρώσπους ἡγιασμένους, καὶ ἣν Ev ἐχείνοις θεὺὸς χατὰ 
φύσιν οὐδείς. θὐχοῦν f] γυναιχὸς ἁπάσης ἀποσόδει 
τὸ χρῆμα, ἤγουν ἔχειν ἐφιεὶς µόνῃ παρὰ πάσας τῇ 
ἁγίᾳ Παρθένῳ, ποίοις ἄρα χεχρήσῃ λόγοις εἰς ἆπο- 
λογίαν;. El μὲν γὰρ ἁἀληθὲς ἐπ᾽ αὐτῇ τὸ ῥημα, xat 
θεὸν τέτοχεν ἀληθῶς, ὡς σάρχα Ὑεγονότα τὸν. ix 
Θεοῦ Λόγον, ὁμολόγει σὺν ἡμῖν, xat ἁπαλλάξεις σεαυ- 
τὸν τῶν εἰς δυσσέδειαν ἐγχλημάτων, εἰ δὲ θεὸν οὐ 
πέτοχε, τὸ ἐφεῖναι λέγειν τιόὶ θεοτόχον αὐτὴν, xot- 
νωνεῖν ἐστι τῆς δυασεδείας αὐτοῖς. Αλλ᾽ ἔστι θεοτό» 
κος, Utt γέγονεν ἄνθρωπος καθ ἡμᾶς ὁ Μονοχγενῆς . 
σαρχὶ κατὰ ἀλήθειαν ἠνωμένος, xal σωματιχὴν ὑπο- 
µείνας γέννησιν, καὶ τοὺς τῆς ἡμετέρας φύσεως οὐκ. 
ἀτιμάσας νόμους, καθάπερ ἤδη προεῖπον. 

Ἐπειδὴ δέ φησιν εἰδέναι σεθασµίαν αὐτὴν, δῆλον 
δὲ ὅτι τὴν ἁγίαν Παρθένον, φέρε 5b, φέρε, xava0ph- 
σωµεν xal τῆς ἐπ᾿ αὐτῇῃ Υενομένης αἰδοῦς αἱτίας. 
εΟῖδα γὰρ, φησὶ, σεδασµίαν αὐτὴν, δι’ fic παρΏλθεν 
6 τῶν ὅλων Δεσπότης, δι ἧς ἀνέλαμψεν ὁ τῆς διχαιο- 
σύνης Ἠλιος.] Πῶς $t, ἄρα φὶς ὑποδέχεσθαι θεὺν 
αὐτήν; Ἡ «iva παρῆλθε τρόπον δι’ αὐτῆς ὁ τῶν ὅλων 
Δεσπότης: fj χαὶ ὅπως ἀνέλαμφεν ὁ τῆς δικαιοσύνης 
ἝἜλιος: El μὲν γὰρ οὐ τέτοχε 8cbv, τὸ χατὰ σάρχα, 


igitur excepit Deum ? quomodo per illam pertrans- p nut, vo ἐδέξατο θεόν; πῶς παρῆΏλθε δι αὐτῆς : 


lit? Sed fortasse dices illud tuum et sapiens re- 
sponsum, ul ipse pulas, ac dicere non vererís : 
[Deus enim erat Verbum, et cum homine conjun- 
ctum, et in eo habitans.] Sed fldei traditio tuis 
hac de re verbis repugnat. Non enim Deiferum ho- 
mineni, sed humanatam Deum adorare didicimus : 
tu vero aliter dicis. Deinde quoniodo te nugari non 
advertis, et divinorum dogmatum veritatem adulte- 
rare? Nam Verbum caro factum est δν, Juin cur 


*! Joan. 1, 11. 


ἸΑλλ' ἴσως ἐρεῖς τὺ σὸν 5f τοῦτο xal σοφὸν, ὡς YoUy 
οἵσι τε καὶ λέγειν ἀποτολμᾶς” [θεὸς γὰρ ἦν ὁ Λόγος, 
ἀνθρώπῳ τε συνηαµένος, καὶ ἐνοιχῶν αὐτῷ.] ᾿Αλλ' 
fyc τῆς πίστεως παράδοσις τοῖς εἰς τοῦτο σοῖς ἀντ- 
αποδύεται λόγοις * οὗ γὰρ θεοφόρον ἄνθρωπον, ἀλλ’ 


«ἐνανθρωπήσαντα Θεὸν προσχυνεῖν δεδιδάγµεθα” σὺ 


δὲ οὐχ οὕτω φῄς. Εἶτα πῶς οὐκ αἰσθάνῃ ληρῶν, xat 
τὴν ἐν τοῖς θείοις δόγµασι παροχαράττων ἀλῆθειανι 
Γέγονε γὰρ σὰρξ ὁ Λόγος. 'AvU' ὅτου δὲ δὴ xa θεὸν 


ANT. AGELLII NOT.£. 


(4) Alii Tibri habebant, παραιτοῦνται. Sed illud verius esse manifestum. est quod est impressum, et 


ex correctioribus libris acceptum. 


29 


ADVERSUS NESTORIUM LiB. i. 


30- 


ὁποδέχεσθαι φὲς αὐτὴν, εἰ μὴ πεπίστευχας, ὅτι 8cby A Deum οὐ ipsa susceptum, dicis, sí iam Deum. se- 


ὄντα χατὰ φύσιν, ἑχτέτοχε τὸν Ἐμμανουήλ; Πῶς δι 
αὐτῆς παρηλθεν ὁ τῶν ὅλων Δεσπότης, xal ὁ τῆς 
διχαιοσύνης ἀνέλαμψεν foc; xai τίνα τοῖς τοιού- 
τοις ὀνόμασι χατακαλλύνειν ἀξιοῖς;, dpa χοινὸν μὲν 
ἄνθρωπον, ὡς ἕνα τῶν καθ) ἡμᾶς, πλὴν ἡγιασμένον, 
ὡς ἔνοιχον Éyovta τὸν τοῦ θεοῦ Λόγον; Εἶτα πῶς ὁ 
τοιωῦτος τῶν ὅλχων ἔσται Δεσπότης, xal ὁ τῆς διχαιο- 
σύνης ἥλιος; Τὸ γὰρ δεσπόζειν τε xol χρατεῖν τῶν 
ὅλων δύνασθαι, χαὶ φωτίξειν τὰ νοητὰ, πρέποι ἂν οὐ 
μέτροις τοῖς χαθ᾽ ἡμᾶς, ἀναχείσεται δὲ µόνῃ τῇ ὑπερ- 
τάτω, xal ἀνωτάτω φύσει. 

Ἐπειδὴ δὲ τὸ, ε Διῆλθεν,, ὅλως o0: οἵδ' ὅθεν λα- 
66v, τέθειχας ἐπὶ Θεοῦ, διασάφει τὴν λέξιν' τί τὸ 
χρῆμα τῆς ὀνθάδε λεγομένης διόδου, τῆς σῆς ei ἂν 
φρενὸ; Ἠγνοηχόσιν εἰπεῖν. El μὲν γὰρ οὕτω διῆλθεν 
αὑτὴν ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος, ὡς £x τόπον πρὸς ἕτερον 
μεταχωρῆσαι τόπον, αὐτόθεν καταδαλᾗς ' ἀχούσῃ γὰρ 
λέγοντος αὐτοῦ διὰ φωνῆς τῶν ἁγίων « Mh οὐχὶ τὸν 
οὐρανὸν xai τὴν γῆν ἐγὼ πληρῶ, λέχει Κύριος; » 
OÀ γὰρ iv τόπῳ τὸ θεῖον, χαὶ µεταστάτεις οὐκ οἷδε 
σωµατικάς᾽ πληροϊ γὰρ τὰ πάντα εἰ δὲ, ἐπείπερ τὸν 
τῷ τόχῳ πρέποντα περιμείνας χαιρὸν, σχστιχὴν ἐν 
ἀνθρώπῳ τὴν ἐνοίχησιν ἐποιῄσατο, διελάσαι φὴς τὸν 
Θεὺν τῆς ἁγίας Παρθένου, Άχουν, παρελθεῖν αὐτὴν * 
χεχρῄσομαι γὰρ πανταχη ταῖς ἱεραῖς σου φωναῖς ᾿ 
οὐδὲν ἄρα τὸ περιττὸν ἐν τῇ ἁγίᾳ Παρθένῳ παρὰ 
τὰς Ea, ὁρῶμεν. Ἐχτέτοχε yàp ἡ Ἐλισάδετ τὸν 
µαχάριον Βαπτ.ιστὴν ἡγιασμένον διὰ τοῦ Πνεύματος, 


& οὗ Πνεύματος xa αὐτὸς ὁ YU ἐν ἡμῖν αὑλίζε- C 


ται. Καὶ µαρτυρήσει λέγων ὁ σοφὸς Ἰωάννης: « Ἐν 
τούτῳ γινώσχοµεν, ὅτι ἐν ἡμῖν ἐστιν, ὅτι Ex τοῦ 
Πνεύματος αὐτοῦ ἔδωχεν ἡμῖν. » Διηλθεν οὖν ἄρα 
xai αὐτὴν τὴν Ἐλισάδετ ὁ ἐχ θεοῦ Λόγος, χαὶ πρὸ 
«fc γεννήσεως ἑνῳχηχὼς τῷ βρέφει διὰ τοῦ Πνεύ- 
pates. 

"'AJX ὑποπτεύεις τὸν χρότον, ὡς ὀρθά σοι λαλεῖν 
Λρημένῳ λοιπὸν γεγονότα παρὰ λαῶν. Ἠλιον γὰρ 
δικαιοσύνης ὠνόμασας, xai τὸν ὅλων Δεσπότην, τὸν 
ix τῆς ἁγίας Παρθένου γεγεννηµένον. Εἶτα πάλιν 
ἀχρ:δολογεῖσθαι προσποιῇ, καὶ τὸν κρότον αἰτιᾷ, xal 
χαίροντας ἐπὶ aol γράφεις πάλιν, ὡς οὗ νενοηχότας. 
"D πολλῆς ἰσχύος, f| τοῖς σοῖς ἕνεστι λόγοις! οὗ vé- 
Ύονας με)ληστὴς εἴς vc τὸ χρῆναι καταλυπεῖν αὐ- 


τοὺς, ἕστρεφας εὐθὺς εἰς πένθος τὴν χαρἀν, διέῥῥη- D 


Cac τὴν εὐφροσύνην, xal διέζωσας σάχκον, ἔπαγα- 
γὼν εὐθὺς εἶτα͵ [Πάλιν ὑποπτεύω τὸν χρότον, πῶς 
τὸ, ΠαρΏλθεν, ἑνοῄσατε; Οὐχ εἴρηταί µοι τὸ, Παρ- 
Ἠλθεν, ἀντὶ τοῦ, Ἐγεννήθη * οὐ γὰρ οὕτω ταχέως ine 
λανθάνοµαι τῶν ἰδίων. Τὸ παρελθεῖν τὸν θεὸν Ex τῆς 
Χριστοτόχου Παρθένου, παρὰ τῆς θείας ἐδιδάχθην 
ΓραφΏς ' τὸ δὲ γεννηθῆναι θεὸν ἐξ αὐτῆς, οὐδαμοῦ 
ἐδ.δάχθην.] Οὐχοῦν σὰ μὲν εἶναι ἐχεῖνα τὰ διεστραµ- 
μένα τῷ γε μὴν iv ὑποψίαις ὀρθότητος τὸν 
σὺν γεγενῆσθαι vovv, ὁ ἐξ ἀγάπης χρότος. 
Ἑνστήσομαι δὲ χαὶ νῦν οὐδὲν ἧττον, ἐχεῖνο λέγων" 
T: τὸ, Παρῆλθεν, ἐστὶν, εἰ μὴ δηλοῖ τὴν γέννησιν; "Apa 


9? Jerem. xxin, 348. 9 | Joan, iv, 10. 


cundum naturam ipsum Emmanuel peperisse non 
credis ? quomodo per illam pertransiit ille omnium 
Dominus, et sol effulsit justitize? Quem vero his ver- 
bis te decorare putas ? num communem bominem, 
ut unum de nostri similibus, sed tgmen sanctifica- 
tum, ut in quo Dei Verbum iubabitaret ? Sed quo- 
modo ejusmodi homo rerum omnium Dotinus erit, 
et s0l justiti:S? Nam dominari et imperare omnibus 
posse, et res quse intelliguntur illustrare, non no- 
ΒἱΓ08 iensurg est, sed illi soli excellentissimz et 
suprema nature tribuendum. 

Jam quia verbum « pertransiit » undenam ac- 
ceperis, et de Deo protuleris, prorsus iguoro, explica, 
quaeso, banc dictionem, quidve sit hie transitus, 
quem hoc loco dixisti, erit utique tuz prudentia 
ignaris exponere. Nam si ita per illam irausiit il- 
lud Dei Verbum, ut ex loco uno ad alterum se 
transferret, indidem dejicieris : nam dicet tibi per 
vocem sanctorum : « Nonue colum et terram ego 
impleo, dicit Dominus ** ? » Neque enim est in loco 
Diviuitas; et expers est corporei transitus; uam 
implet omnia : sin autem quia debitum par- 
iui tempus perferendo, A19 relativam in ho- 
mine habitationem — incoluit, ideo Deum asseris 
permeasse per sanctam Virginem (utar euim 
ubique tuis sacris vocibus), nibil ergo eximium 
jn sancta Virgine prater csteras videmus. Pepo- 
rit eniin Elisabeth beatum Baptistam Spiritus opera 
sanctificatum, per quem Spiritum etiam ipse Fi- 
lius in nobis habitat, idque beatus Joannes testa- 
tur, dicens : « ln. hoc cognoscimus quod .in nobis 
est, quia de Spiritu suo dedit nobis **. » Pertrans- 
jit igitur etiam per Elisabeth ipsum Dei Verbum, 
cum etiam anie illius nativitatem in infante per 
Spiritum inbabitarit, 

Sed suspectum habes plausum tibi, ut qui jam 
recte loqui coeperas, a populo factum. Nam solem 
justitie, et omnium Dominum appellaras illura ex 
sancta Virgine natum, Inde rursus subtilius agere 
simulas, et plausum reprehendis, et homiues tui 
causa lztos denuo ut parum intelligentes accusas. 
O snagnam tui sermonis potentiam! Non illis certe 
meerorem injicere distulisti, in luctum illico ver- 
tisti gaudium, conscidisti Ixtitiam , et accinxisti te 
sacco ", cum mox addidisti : [Rursum suspectum 
babeo plausum. Quomodo verbum illud, pertrans- 
iit, intellexistis ? Non dixi, pertransiit, pro eo 
«quod est, genitus est: non enim ita facile mea 
sententiz obliviscor. Pertransisse Deum ex Christi 
genitrice Maria didici ex sacris Litteris; ex ipsa 
genitum nusquam didici.] Ergo 1ua esse illa per- 
verse dicta certum est : ex eo autem quod te recte 
seutire coepisse suspicabantur , ille exstitit ex cla- 


. ritate plausus. 


Sed instabo nunc quoque nihilominus, ac ro- 
gabo:; Quiduam est, pertransiit, δἱ generationem 


** Psal. xix. 12, 15. 


$1 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCRIEP. n. i 
non syguificat* Num dicturus es ipsum per sc Bei Α Υὰρ ἐρεῖς, ὡς αὐτὸς xal ἑαυτὸν; καὶ δίχα σαρχὰς à 


Verbum síne earne pertransisse per Nirginem? At- 
qui quomodo hzc verba non summ:e stultitize plena 
siut? Vel enim in quantitatem esse concretam divi- 
Witatem — intelligere necesse est, et motam ut de 
loco in locum trausferretur; vel quía est incorpo- 
rea, et late et ubique fusa, neque loco terminisque 
cireumscribitur, quonam modo per untm corpus 
wansire poterit? Sed utcumque sit quod a te dici- 
(ur, cur non explícari oportuit, et clarius dici, sí 
Γι de hac re sententie fidens, de ejus probitate 
docere potes? Jam vero ilünam audisti divinitus 
inspiratas Litteras dicere, Dei Verbum per eanctam 
11. Virginem pertransisse? Nam brevem esse ho- 
minum qui degunt in terris vitam, docuit beatus 


David, diceus : « Homo, sicul fenum dies ejus; B 
tanquam flos agri, sic effloretit, quoiíam spiritus ΄ 
pertransivit in illo, et non subsiste 5. » At vero de: 


sancta Virgine quid ejusinodi scriptum habes pro- 
ferre? Atqui Beum ex ipsa genitnm, secundum ear- 
nem inquam, tandem secre Littere perspicue indi- 
carunt. Redeo igitur denuo ad tua, vir preestantis- 
sime, verba. Id erm ipse quoque szpissime coa- 
fessus es, Verbum esse earnem faetum, neque eam 
vocem rejiciendam putasti ; et illud przterea, quod 
Unigeniti divinitatem aperte ac palam "hominem 
factam dixisti, cum hoc modo scripseris : 


rsTon. [Ka et «ibi dicit : « Ἐδουίης est nobis 
in Filio, quem constituit hz»redem uiversorun, per 


ἐκ Θεοῦ Λόγος διήλαφε τῆς Haofiívoy ; Καίΐτοι πῶς οὗ 
τῆς ἁπασῶν ἀθελτηρίας ἔμπλαιως efr, ἂν ὁ λόγος αὐ- 
τῷ; "H χὰρ πεποσῶσθαι cb. θεῖον ἀνάγκη vor, καὶ 
ποιεῖσθαι κχίνησιν τὴν ix τόπου sphc ςόπον ἕπερον 
µαταστατικἠν' 3, εἴσερ ἐστὶ τὸ Βεΐον ἀφώματον, εὐρὺ 
δὲ, οααὶ πανταχοῦ, καὶ οὐκ ἐν τόσαψ, καὶ περιγραφῇ, 
πῶς ἂν δὲ ἑνὸς παρέλθοι σώματος; Αλ)’ ὅ τι ποτέ 
bexw ὃ qhc, πῶς οὐκ ἔδει ὁιαςρκνοῦν, καὶ ἐναργέ- 
στερον εἰπεῖν, εἰ ταῖς σαυτοῦ περὶ ούτου δόξαις τε- 
θαρσηχὼς, μαρτυρεῖν ἔχεις αὐταῖς «b ἀμώμητον» 
Ποῦ δὲ δὴ καὶ ἀχήχοας τῆς Δκοπνεύφτου λεγούσης 
Γραφῆς, ὅτι παρΏλθεν ὁ ταῦ Θεοῦ.Λόγος διὰ τῆς ἁγίας 
Παρθένου; Ὅτι μὲν γὰρ βραχὺς. καὶ σννεσταλµένος 
τῶν ἐπὶ γῆς 6 βίος, ἐδίδαξεν ὁ µαχάριας Δαθὶδ, M- 
γων «Άνθρωπος, ὡὧσεὶ χόρτος αἱ ἡμέραι αὐτοῦ, 
ὡςεὶ ἄνθος «ou ἀγροῦ, οὕτως ἐξανθήσει: ὅτι πνεύμα 
6d|X0gv ἐν αὐτῷ, καὶ οὐχ ὑπάρξει. ν.Περὶ b τῆς ἁγίας 
Παρθένου εί τοιοῦτον, ἔχεις γεγραμµάνουν εἰπεῖν ;. 
"Oc: δὲ γεγέννησαι Beh, ἐξ αὐτῆς, vb xacà σάρκα». 
qnid, διαμεμήνυνεν ἐναργῶς dj θεάπνενστας Γραφϐ. 
Elpi δὲ δὴ πάλιν ἐπί γε τοὺς σοὺς, (9 παλάριστε,. 
λόχους. Διωμολόγηχας γὰρ χαὶ αὐτὸς, xol τοῦτο 
Ἀλοιστάκις, ὅτι γέχονε oàpE ὁ Δόγος” χαὶ οὐκ ἁπό-- 
6λητον ἁποιήσω τὴν φωνήν” xaX πρός γε τούτῳ xàe 


: X£ivo^ τὴν γάρ τοι τοῦ Δάονογρνοῦς θεότητα, φαφῶς 


xai ἀναφανδὸν ἑνανθρωπῆσαι qiie, T'éypagag A που- 
τον τὸν cpóToy.. 

[Οὕκω «καὶ ἓν ἑτέροις φηαίν».ε Ἑλάλησεν ἡμῖν ἐν 
Υἱῷ, «ὃν ἔθετο χληρονόμον πάντων, 5 οὗ καὶ τοὺς 


quem fecit εἰ seta : qui cum. ο splendor glo-.€ αἰῶνας ἐποίησεν’ ὃς ὧν ἀπαύγασμα exc δόξης 0 θεὶς. 


ri **, » Cum posuisset, Filius, tuto bane vocet 
etiam splendorem gloriz et constitutum 'haredem : 
haeredem quidem secundum carnem constitutem, 
splendorem vero paterus glorise secundum divintia- 
tem : non enim incarnatus discessit α similitudine 
Patris. iPratorea sic rursus dieit: «Tempora enim 
ignoranti:e despiciens Deus, nunc omnibus domini- 
bus annuntiat ut -gernitentiam. ayant, eo quod sta- 
tuit .diem in quo jullieaturue est opbem:in aequitate, 
lu vire in que-statuit, fideu prebens-omuibus, eus-- 
cilens eum «a monuis", » Cum .priue dizisset : 
« n viro, s tum illud suljjungit : « Suechtans eum 
a mortuis ; »-ne-quis dixiuitaten *hontinens factae 
esae Anorhian suspicetar. ο] 


CAP. JI. 


Quis ergo ille est ineaenatue? au£.quo .iuearga- 
$us modo? que etiem .diwinitas boino (acta? .dic, 
quaso, vir optime :.id.enim aveius .discore. Num 
incapnatuun .esse. concedemus ipsum de iDeo -Douin 
Xerbum, et humsuatum oseeremus;topquaim noatci 
sünilem factum, et carne natem ? an id. salle wode 
concedenmus, .sed Jiominem existinabinus ad ος 
venisse cum Deo conjunctum, ut ipse-asseris ?-Sed, 
Wisi -fallor, diees inelius οι sapientias.ecse ipsum 
€x Deo Verbum putare hominem faetum οἱ incaenae 


*5 Psal. cit, 14. 


7b, Yióc, καλεῖ τοῦτον. ἀσφαλῶς xai ἁπαύγαᾳσμα 
The δόξης ,. «καὶ θετὸν. χληρανόμον μὲν, «κατὰ τὴν 
σάρκα θστὸν, ἁπαύγααμα δὲ τῆς τοῦ Πατρὸς δόξης, 
xat& «ην θεότητα * οὐ γὰρ ἀπέσκη «t; πρὸς τὸν α- 
τέρα σαρχωθεὶς ὁμοιότητος. Καὶ πρός γε δὴ τούτῳ 
πάλιν οὕκεω φησί" «.Τοὺς γὰρ χρόνους τῆς ἀγνοίας 
ὑπεριδὼν ὁ Θεὺς, τανῦν πᾶσω ἀνθρῴποις παραγ- 
ψέλλαι μεεανοεῖν. καθότι ἕστησει ἡμέραν, àv fi 
pet «πρίνειν hy «οἰχουμένην «ἐν ἀνδρὶ, ᾧ ὥρισε 
[ὡρίσατο], πίστιν παρασχὼν müsw, ἀναστήσας αὐτὸν 
ἐχ νεκρῶν.ω Ἡρόνερον «εἰπὼν, 4 Ἐν &ybpl, » «προσ- 
τίθησ, τότε zb, «. 'Αναατήσας αὐτὸν &x yexpiov* » ἵνα 
μηδεὶς οὖν ἐνανθρωπήαασαν ὑπαπτεύῃ τεθνηχέναι 
θοότητα.[ 
ΚΕΦΑΛ. ΓΡ. 


"Tis; οὖν ἄρα ἀστὶν ὁ αεσαρχωµένος; Tj Τίνα σεσάρ- 
χωται «τρόπον; tola. δὲ θεότης ἐνανθρωτπήσασα, φρᾶ- 
σαις ἂν, ὦ βέλτιστε, τοῖς ἐθέλουσι μαθεῖν. "Apa σε- 
φαρχῶσθαι δώσομεν τὸν üx Θεοῦ θΘεὸν Aóyov* xai 
ἑνανθρωπῆσαί.φαμεν αὐτλν, ὡς χαθ᾽ ἡμᾶς γεχονότα, 
καὶ Υςχεννημένον.σαρνί; ἡ τοῦτο μὲν οὐδαμῶς, ἄν- 
θρωπων Δὲ νομιοῦμεν πρὸς κοῦτο ἐλθεῖν, .Θεῷ συν- 
ημμένον, κατὰ ad ; ᾿Αλλ' οἶμαι, φαίης ἂν, ὡς ἄμεινον 
δή που καὶ «σοφὸν, τὸ .ἐνανθρωπῇααι φρογεῖν τὸν ἐκ 
Θεοῦ Ἀόχον, καὶ.σάρχα γενέσθαι, χατὰ τὰς Γραράς. 


* flebr. 1,2, 9. Act. xvii, ὅθ, 51. 


- ADVERSUS NESTORIUM LIB. Kk. | u 
OQ γάρ που τὸ, ἓν ᾧ εἰς ἐστιν, ὀρῷτο ἂν, οἶμαι, mpos- A tim, uL Scriptura tradnt. Nequé entm id in quo 


λαδών; εἰ δὲ δῇ γένοιτό πως ἐν οἷς οὐκ ἐν &pyals, 
κεχαινουρχεῖσθαί τι περὶ αὐτὸν ἐχδείφειεν ἂν ὁ λόγος 
εὐθύς. Οὐχοῦν ἀμαθὲᾳ τὸ ἐνανθρωπῆσαι λέγειν, καὶ 
σάρχα γενέσθάι τινὰ τῶν τελούντων ἐν ἡμῖν, καὶ 
τοὺς τῆς ἀνθρωπότητός ὄρους ἐχθεθηχότα: πρέποι 
ὃ ἂν, xai μάλα ἐἰχότως, dj ἐνανθρώπησις, fyyouv ἡ 
σάρχωσις, -ᾗ τῆς ἀνθρωπότητος ἐπέχεινα φύσει. ki 
δὲ ἑνηνθρώπησεν ἀληθῶς, xat yéyove σὰρᾷ, ἄνθρω- 
TO; δή Κου νοεῖσθαι πεπίστευται, xal οὐχ ἀνθρώπῳ 
τινὶ συνἡμμένος, χατὰ µόνην thv ἑνοίχησινι Άγουν, 
κατά 4wa τῶν ἔξωθεν ἔχων |1σ. σχέσεων], ftot 
συνάφειαν, ὡς σὺ φἠς. Πλὴν εἰ καὶ γέγονεν ἄνύρω- 
πος, ἀναπόθλήίον ἔχει τὸ εἶναι Θεός. Οὔτε δὲ τῆς 
σαρχὸς εἰς την τῆς θεότητος φύσιν γενέσθαι φαμὲν 


est, assumere quisquam eernitur : sed. si ea sumnat, 


Jn quibus antea nen efat, aliquid cirea ipsum esse 
jnnovatum stalim verbis expoui 1B peterit. lgitur 


stullum sit hominem factam dicere sut inearnatuih 
aliquem ex nostre numero, οἱ fibes bunrniltatis 
excessisac : sed fieri hothifen, vel incarnari, εσι- 
venientissime ja neturam cadit, quze ultra fines hu- 
manitatis eonsistit. Quod si vere homo facetus est 
et caro, procul dubio hominem esse intelligendum 
[ide receptum est, non homiai cuidam oonjunctuin 
per solam inhabitationem, vel per aliquam exter- 
nam habitudinem, seu, ut tw dicis, cenjunctionem. 
Yerumtanmen etiagisi faciue eet bomo, non. desinit 
esse Deus. Neque vero earüem in Dei naturám esso 


µειάδολην, ἠγούμεθα δὲ xal τὸ ἔμπαλιν οὐχ ὧδε B mutatam dicimus, meque ecornirorio sio se linbere 


ἔχειν. µεµένηχε γὰρ ἡ τοῦ Λόχου Ξοῦθ' ὅπερ ἐστὶ, 
xal ἐνωθεῖσα σαρχί. θὐχοῦν & μηδεὶς xàv γοῦν ἐν 
dale ἀννοίαις φρονέῖν ἀξιοῖ, διὰ ποίαν αἰτίαν ὡς 
ἀληθῶς εἰρημένα τιθεὶς ἐν τοῖς ἑαυτοῦ λόγοις, τοῖς 
τῆς εὐσεδείας δόγµασι συναθλεῖν ὑποχρίνῃ; Tb μὲν 
γὰρ τῖς χράσεως ὄνομα, τεθείκασἰ τινες xa τῶν 
ἁγίων Πατέρων ' ἐπειδὴ δεδιέναι φὴς, μὴ ἄρα τις 
ἀνάχυσις συµθῆναι νοµισθῇ, χαθάπερ àv τάξει τῶν 
ἀλλήλοις συγκεχραµένων ὑγρῶν, ἁπαλλάττω σς 
δειµάίων, πεφρονήκασι γὰρ οὐχ ὧδε' πόθεν; xa- 
ταχέχρηνται δὲ τῇ λέξει, τὴν εἰς ἄχρον ἕνωσιν τῶν 
ἀλλήλοις συµθεθηκότων καταδτλοῦν σπουδάζοντεςι 
Συμόῆναι δὲ φαμεν xaÜ' ὄνωσιν ἁδιάσπαστον, xal 
ἀναλλοιώτως ἔχονσαν, τῇ ἰδίᾳ σαρχὶ τὸν ἐκ θεοῦ 
Λόγον. Εὐρήσομεν δὲ xai αὑτὴν τὴν θεόπνευατον 
Γραφὴν, οὐ σφόδρα τὴν λέξιν ἐκθασανίζουσαν ' τι- 
θεῖσαν δὲ μᾶλλον ὡς àv χαταχρήσει, xal ἁπλὼς. 
ΓΕ έγραφε γοῦν ὁ θεσπέσιος Παῦλος περί τινων’ € Ἁλλ 
οὐχ ὠφέλησεν ὁ λόγος τῆς ἀχοῆς ἑχείνους, μὴ συγ- 
χ:Χραµένους τῇ πίστει τοῖς ἀχούσασινι » "Apa 
γὰρ ἔμελλαν κατὰ τὸν αὐν «ρόπον συνανακιρνᾶσθαί 
«c ἀλλήλοις, χαθάπερ ἀμέλει xal οἴνος ὕδατι, xal 
ἀνάχνσίν τινα τῶν ὑποστάσεων τὴν εἰς ἀλλήλας πα- 
θεῖν, οἱ περὶ ὧν ὁ λόγος, ἡ μᾶλλον ἐνοῦσθαι χατὰ 
ψυχὴν, χατά γε τὸ ἐν ταῖς Πράχεσιν τῶν ἁγίων àno- 
ατόλων γεγραμμµένον. ὅτι τοῦ πλήθους τῶν πιστευ» 
σάντων ἂν dj χαρδία, xa ἡ φνχὴ µία; 'ÀXX', οἶμαν 
τοῦτό ἑστιν ἀληθὲς, ἡ ἐχεῖνο. "Ἔζω δὲ οὖν τῶν ἐπὶ 


censemus, Mansit enim Verbi nututa. idipsum quod 
6st, eliam unita varni. Igaur qum nemo ne levi απί- 
dem cogitatione semtienda ceuset, eà qua de eausa 
lanquam. re vera dicta cam in {ωίθ ser'inonibas po- 
sueris, pro pietatis dogmatibus te decertare sitiulas * 
Nem tistionis aó6meu posuerunt nonmulii etit 
sahcti Patres : aod quin metoerü té dicis, he qna 
coufusie contigisse exiptimetrr, ud instar Biqerido- 
του qu: inter se undue commiseentue; libero te 
hoc meta : non sit ili eenseruut* nitiinro : sed ea 
voté sut abusi, cum summam enionem rerian. in« 
ter Be convenientium vobtendere sthdetent, Conve- 
fisse awtem dicimus cam ptepria earne Dei Ver- 
bum unice imseparabiti atque. hnmmtabili. Ipsas 
quoque sacras Liiores Gwvoniernas. noti admodum 
enxie bac voce «eus, aed abnsive petius ac simpti- 
«ius. Hsqtto de quibusdmun seripsit. extis Paulus : 
« Sed mon [rrofust illis sermo auditus, von sdinistis 
fidei iis qui audierum *5, » Kern. igitur ji, de qui- 
bes lequitur, que tu dicis niodo e€oniiscendi erant 
ioter se υἱ com aqua vilum et pertonarom inter 
ee cenfubienem subituri f an peius pet animnm 
uuiendi eraet, ut sorítum est in sunclorum  sposto- 
loretu Actis 9, leise multitudinis eredettiut cot 
unuiB οἱ animam unma? Sed id veris esse quauj 
illud opinor. Desine igíuwr hae de ré metuere : fir- 
mus est euim admodum senctorum virerum sei 
$us, 


"2€010,; Eoo ósudsuy* ἀσφαλῆς Yàp λίαν τῶν ἁγίων D 


ὁ νοὺς. 

Ἐπειδὴ δὲ τὸ ἑνανθρωπῆσαι λέγειν τὴν τοῦ Λόγον 
φύσιν, οὐδὲν ἕτερον, οἶμαι, ἐστὶν, 1| ἐχεῖνθ φρονεῖν, 
ὅτι γέχονεν ἄνθρωπος, χαὶ οὐ δίχα γεννήσεως τῆς 
ἐχ γυναιχὸς, ταύτην γὰρ olós καὶ µόνην τὴν ὁδὸν 
τῶν ἀνθρωπίνων σωμάτων dj φύσις, πῶς οὐκ ἐδιδά - 
χθης τὴν χατὰ σάρχα γέννησιν τοῦ Μονογενοῦς παρὰ 
"e θεοπνεύστου Γραφῆς; Καΐτοι xal αὐτὸς, προ” 
κειμένων Gol ποτε προφητιχῶν ἀναγνωσμάτων, ὅτι 
ε Παιδίον ὀγεννήθη ἡμῖν, υἱὸς καὶ ἐδόθη ἡμῖν, » 
περὶ τοῦ τεχθέντος παιδίου τοιάδε vv fic * « Μέγα 
«οῦ δώρου τὺ µυστήριον ΄ τοῦτο yàp τὸ βλεπόμενον 

ο Blebr. iv, 2, 


9 Act, 1v, 92, 95 sa. ix, 0, 
' 


4 


Sed quia nihil aliud est, ut peto, dicere Verbi 
naturam hemenstaem, nisi homiwem faciam, idque. 
ponnisi per generationem ex femina : hane hermque 
viam solea 1 khumshorum corporum natura Λο. 
vit: cur. Ham Unigeniti generationem secundum 
earmem a Lileris divinitus imaptteatto mhilme didi« 
eisti, licet ipse quoque prepesita tibi pridem nre- 
phbetica lectione, « Puer natas est nobis, filias etiam 
daius eet nobis ** , » de pato. puero talia dixeris : 
« Magnum «ane tati doni $2etimentotn. Hie entm 
qui videlur infans, hie qui fecens apparet, hie qui 





55 8. ΟΤΙ ALEXANDRINI ARCHIEP. $6 


fasciis corporalibus eget, hic qui secundum visibi- A βρέφος, τοῦτο τὸ χαταφαινόμενον πρόσφατον, τοῦτο 


lem essentiam recenter est editus, Filius est, ut 
Scriptura docet, slernus, Filius universorum opi- 
fex, Filius qui ους opis fasciis dissolubilem crea- 
turz naturam astringit. » Et alibi rnrsus : « Et iufans 
enim Deus est libera potestate : tantum abest, Arie, 
ut Deus Verbum $sii sub Dei potestate, » In quibus 
verbis conjunctum quoque corpus Deum appellavit. 
Et rursus : « Novimus ergo humanitatem infantis 
ac divinitatem, filiationis unitatem servamus ín 
Deitatis humanitatisque natura. » Ecce jam disertis 
verbis, infantem recentem qui videtur, mox editum, 
fasciis involutum, Filium esse fateris, et univer- 
sorum opificem. lunc vero infantem nobis sancta 
Virgo peperit. Nosti igitur certe Deum secundum 


τὸ σπαργάνων σωματιχῶν δεηθὲν, τοῦτο τὸ χατὰ tbv 
ὀρωμένην οὐσίαν ἀρτίτοχον, Υἱὸς, χατὰ τὸ γεγραµ- 
µένον, αἰώνιος. ὙΥϊὸς τῶν ὅλων δημιουργός Υἱὸς 
τοῖς τῆς ἰδίας ῥοηθείας σπαργάνοις τὸ τῆς χτίσεως 
εὐδιάλυτον σφίγγων.) Καὶ ἐν ἑτέροις δὲ πάλιν’ «Ka 
τὸ βρέφος γὰρ θεὺς αὐτεξούσιος ' τοσοῦτον ὁ θεὸς 
Λόγος τοῦ θεοῦ ὑπεξούσιος εἶναι διέστηχεν, "Apete.» 
Δι ὧν xal τὸ συνηµµένον σῶμα θεὺν προσηγόρευσε. 
Καὶ πάλιν» ε«Γνωρίζοµεν τοίννν τὴν ἀνθρωπότητα 
τοῦ βρέφους xzi τὴν θεότητα - τὸ τῆς υἱότητος τη- 
ροῦμεν μοναδιχὺν Ev. ἀνθρωπότητος xal θεότητος 
φύσει.» Ἰδοὺ 6h xaX µάλα σαφῶς τὸ βρέφος τὸ πρὀσ- 
qatov, τὸ ὀρώμενον, τὸ ἀρτίτοχον, τὸ ἑσπαργανω- 
µένον, Ytby εἶναι chc, xai τῶν ὅλων δηµιουργόν. 


carnem genitum, idque ex divinitus inspirata Scri- B Τέτοχε δὲ τὸ βρέφος ἡμῖν ἡ ἁγία Παρθένος. Οἶσθα 


ptura didicisti. Quis enim excogitetur universorui 
opifex, nisi ille solus, per quem omnia condidit 
Pater ? Sed forte respondebis, te secundum id quod 
latebat, Filium dixisse, et universorum opificem. 
Recte dicis, assentior. Sed, quzeso te, eum qui latet, 
esse asseris illud ex Deo Verbum, eumque esse 
tiniversorun opificem : quomodo igitur nobis 
paulo ante propemodem digito illum rocentem, et 
jam editum, et fasciis involutum infantem demon- 
sirasii, quem etiam Dei Filium appellabas, et om: 
nium opificem ? Au quia fortasse pulos, Dei Ver- 
bum in carnis naturam esse mutatum ? sed et ita 
te ipsum potius aceusabis, quam alios quasi id 
sffrmare ausos. Án vero quia is infans ille est latens 


Filius et universorum opifex, et idem natus ex C 


sancta Virgine, ita invitus ex inopinato illam esae 
Dei genitricem nobiseum confessus eris * Quomedo 
enim infans Deus sit sus potestatis? Nam si ita 
dicis illum $us potestas ut esse unusquisque 
nostri similis intelligitur, tanquam cui suc volun- 
tatis a Deo permissze sint habenz ; quid erit in eo 
preter ezeteros 17 eximium ?. aut quam ob cousam 
libertatem arbitrii ac potestalis lanquam Deo 
dignam et pracipuum revera titulum illi tribuis, 
quamvis omnibus qui degunt in terris et babere 
illam liceat, et jam habeant ? Sin libertas potestatis 
jllaud in hac parie signilicat, alterius legibus non 
esse subjectum, ut etiam ipsa nimiruin Dei natura 
intelligitur, quonam igitur modo his conditiouibus 
adeo augustis, et solam supremain illam naturam 
et gloriau decentibus, nuper editum illum iufan- 
tem esse dicis, quamvis quidquid ad hoc ul sit 
vocatum est, Deo sit subjectum, et servitutis jugo 
subditum ? Sed fortasse putabis ad Ίο omnia tibi 
satis illam stuitaum rationem fore, quod scilicet 
inter 66 natur iutuo copulentur non secundum 
bypostasim, sed eodein potius honore et aequalitate 
dignitatis ; nam ista smpe nobis. imprudenter in- 
cujeas. Sed te hac dicentem in imbecillis et fragi- 
libus commentis insistere, manifeste paucis osten- 
deiur cum de hoc iractandi occasio se offeret, 
llis alia quzedam assuit, per qua se putal genera- 
tionis modum nostra sinilem, veluti. indecentem 


6h οὖν Apa θεὺν χατὰ σάρχα γεγεννημένον’ xal 
τοῦτο ix τῆς- θεοπνεύστου µεµάθηχας Γραφῆς. Τίς 
Υὰρ ἂν νοοῖτο τῶν ὅλων δημιουργὸς, πλὴν ὅτι μόνος 
ἐχεῖνος, ὁ δὺ οὗ τὰ πάντα πεποίηχεν ὁ Πατήρ; Αλλ' 
ἔφην, ἴσως ἀρεῖς, κατὰ τὸ χεχρυμμµένον, Υἱός, καὶ 
τῶν ὅλων δημιουργός. Καλῶς, συνθῄσοµαι. 'Epf- 
σοµαι δέ. Τὸν χεχρυμμµένον εἶναι φὴς τὸν Ex θεοῦ 
Λόγον, καὶ τοῦτον εἶναι τὸν ὅλων δηµιουργόν * πῶς 
οὖν ἡμῖν ἁρτίως μονονουχὶ καὶ δαχτύλῳ τὸ πρόσφα- 
τον, χαὶ τὸ ἀρτίτοκον, χαὶ τὸ ἓν σπαργάνοις, κατ- 
έδειξας βρέφος ' xal τοῦτο αὑτὸ xal Υϊὸν ὠνόμανες 
8:00, χαὶ τὸν ὅλων δηµιουργόν; "H τάχα που µετα- 
πεποιῆσθαι νενόµιχας εἰς τὴν τῆς σαρχὸς φύσιν τὸν 
&x θεοῦ Λόγον; Καὶ γράφῃ μᾶλλον σαυτὸν, οὐχ Ex£- 
ρους, ὡς τοῦτο φάναι τολµήσαντας. Ἡ εἴπερ ἐστὶ 
τὸ βρέφος ὁ χεχρυµµένος Υἱὸς, xa τῶν ὅλων δη- 
μιουργὸς, γεγέννηται δὲ τοῦτο Ex τῆς ἁγίας Παρθέ- 
νου, ὡμολόγησας οὐχ ἑχὼν θεοτόχον σὺν ἡμῖν ἆδο- 
χῄτως αὐτὴν; Ἐπεὶ πῶς βρέφος 8ebc αὐτεςούσιος ; 
El μὲν γὰρ οὕτω φὴς αὐτεξούσιον, ὡς ἂν νοοῖτο τυ- 
ybv καὶ τῶν χαθ ἡμᾶς ἕχαστος, ὡς τῆς ἑαντοῦ 
προαιρέσεως πεπιστευµένος παρὰ θεῷ |ἶσ. θεοῦ] 
τὰς fjvlacg, τί τὸ ἐξαίρετον παρὰ τοὺς ἄλλους iv 
αὐτῷ; f| διὰ molav αἰτίαν, χαθάπερ τι θεοπρεπὲς, 
χαὶ ἐξαίρετον ἀληθῶς ἀξίωμα, τὸ αὐτεξούσιον àv- 
άπτει; αὐτῷ ; χα[τοι μετὸὺν ἅπασι τῶν ἐπὶ τῆς γῆς, 
ἔχειν τε αὐτῷ [ῖσ. αὐτὸ], χαὶ Ίδη λαχοῦσιν. Et δὲ 
δὴ σηµαίνει τὸ αὐτεξούσιον ἓν τούτοις τὸ μὴ δεῖν 
ὑποχεῖσθαι τοῖς ἑτέρου νόµοις, εἶναι δὲ οὕτως ἑλεύ- 
θερον, ὡς ἂν xal αὐτὴ τνχὸν ἡ θεία νοοῖτο φύσις, 
tlva bh τρόπον ἐν τοῖς οὕτω σεπτοῖς xai πρέπουσι 
póvn τῇ ἀνωτάτω φύσει τε χαὶ δόξῃ, τὸ ἁρτίτοχον 
βρέφος εἶναι φής; χαίτοι παντὺς τοῦ χεχλημένου 
πρὸς ὕπαρξιν, χατεζευγµένου Oti, xal τὸν τῆς 
δουλείας ὑποτρέχοντος ζυγόν. 'AXX olfjay τάχα που 
πρὸς ἅπαντά σοι ταντὶ τὸν εἰχαῖον ἐχεῖνον ἀρχέσαι 
λόγον, τὸν ἐπεί γε |o. ἐπί γε] τῷ δεῖν ἀλλήλαις τὰς 
φύσεις συνάπτεσθαι, xal οὔτι που καθ) ὑπόστασιν, 
ἀλλ᾽ ὡς ἐν τιμῇ μᾶλλον ἁπαραλλάκτῳ, xaX Ev ἰσότητς 
τῆς ἀξίας ' ταυτὶ γὰρ ἡμῖν ἀεὶ λέγει ἁμαθῶς. "Ότι 
δὲ σαθραῖς, xaX εὐδιακλάστοις ἐννοίαις ἑπερηρεισμέ- 
νος, τὰ τοιάδε λέγων, ἁλώσῃ, δειχθήσεται καὶ οὐκ 
εἰς μακρὰν, παρενεγχόντος ἡμῖν τοῦ χαιροῦ xal πρός 


57 ADVERSUS NESTORIUM LIB. 1. m 38 
γε ταυτὶ τὸν λόγον. Zuveípe, δὲ τούτοις ἕτερ' ἅττα, Α et impossibilem, admodum acute demonstràre ; ac 


δι ὧν ᾠήθη δύνασθαι, xal µάλα ἐμφρόνως, ὡς 
ἀχαλλῆ, καὶ ἀνέφικτον τὸν τῆς χαθ᾽ ἡμᾶς γεννήσεως 
ἀποφῆναι τρόπον. Καὶ ἀντανίστησι μὲν ἑαυτῷ τοὺς 
πρὸς ἡμῶν λόγους * οἵεται δὲ χατευµμεγεθήσειν ῥᾳ- 
δίως, xal οὐδὲν ὄντας ἐπιφανεῖ [ἶσ. ἁποφανεῖν], 
xalvot πρεσθεύοντας τἀλγθές. Ἔφη δὲ οὕτως, 
[Εθεὸς, φησὶν, ὁ Χριστὸς, ἑτέχθη δὲ ὁ Χριστὸς ἐκ 
τῆς µαχαρίας Μαρίας, πῶς οὐχ ἔστιν ἡ Παρθένος 
Θεοτόχος; Οὐδὲν χρύπτω τῶν παρ’ αὐτῶν ἀντιθά- 
σεων ' ὁ γὰρ τῆς ἁληθείας ἐραστῆς πάντα τὰ παρὰ 
τοῦ φεύδους ἑαυτῷ προσλαδὼν ἀντιτίθησι.] Εἶτα τὴν 
λύσιν ἐπιφέρειν πειρᾶται, τοιαύταις τισὶν ἑννοίαις 
χρώµενος' [Πλάττεται μὲν γὰρ, qnot, iv µήτρᾳ τὸ 
βρέφος ᾿ ἀλλ' ἕως μὲν οὕπω µεµόρφωται, ψυχὴν οὐχ 
ἔχει εἰδοποιηθὲν δὲ ἤδη φυχοῦται παρὰ Geop. 
Ὥσπερ οὖν fj γυν] τίχτει μὲν τὸ σῶμα, φυχοῖ δὲ 
θεὸς, xal οὐκ ἂν λέγοιτο vuvh φυχοτόχος, ὅτι ἕμ- 
Ψυχον ἐγέννησεν, ἀνθρωποτόχος δὲ μᾶλλον, οὕτω, 
qnot, xal fj µαχαρία Παρθένος, xai εἰ τέτοχεν &v- 
θρωπον, συμπαρελθόντος αὐτῷ τοῦ Θεοῦ Λόχου (ταύτῃ 
γὰρ ἐχρήσατο τῇ φωνῇ), οὐ διὰ τοῦτο θεοτόχος.] 


ΚΕΦΑΛ. A'. 


"Ap' οὖν, εἰπέ pot, διαδέθληται παρὰ aol τὸ πρὸς 
ἡμῶν εἱρημένον; ἄρά aot δοχεῖ τοῖς οὕτως ὀρθῶς 
xaX ἀχιθδήλως ἔχουσιν ἀσννέτως ἐπιτιμᾶν, xal οὐχὶ 
τοῦ ph δύνασθαι δοξάζειν ἃ χρὴ, τῆς σανυτοῦ δια- 
volag χαθοριεῖς τὰ ἐγχλήματα; Οἷς γὰρ ἂν ἁπάδοι 


τὸ ἀληθὲς, τούτοις ἂν γένοιτο, καὶ λίαν ἑτοίμως, &v C 


va paboyt, τὸ μὴ οὕτως Éyov, xal τὸ τοῖς ἀριστοεπεῖν 
εἰωθόσιν ἐπιτιμᾷν, εἴη ἂν οὐχ ἀζήμιον' μᾶλλον δὲ ἤδη 
xai ἀπόδειξις ἑναργὴς τοῦ προσχεχλίσθαι τῷ φεύδες 
καὶ τοῦ ἑλέσθαι τιμᾷν, X καὶ μισεῖν ἄμεινον, ὡς λο- 
γισμοῦ τοῦ εἰχότος ἡμαρτηχότα. ᾽Αλλὰ τῶν οὕτως 
αἰσχρῶν ἑννοήσας οὐδεὶς [οὐδέν], ἑαυτὸν μὲν ἔφη τῆς 
ἀληθείας γενέσθαι τὸν ἐραστὴν, ἡμᾶς δὲ τεχταίνεσθαι 
*5 ψεῦδος αὐτῷ * xalvot τὸ χρῆμα ἔστιν ἐξ ἀντιστρό- 
φου μᾶλλον ἰδεῖν, ὅτι τε ὀρθῶς ἔχει, xal ἔστιν ἁλη- 
θές  Ὁ γάρ τοι τοῦ φεύδους, xal τῆς ἁπάτης συν- 
ἤγορος τοῖς τῆς ἀληθείας συνασπισταϊῖς ἀνάπτει» 
πειρᾶται τῆς Φφευδοµυθίας τὸν μῶμον, τάχα που 
καὶ εἰς λήθην ἑληλαχὼς τοῦ προφήτου λέγοντος" 
« Οὐαὶ οἱ λέγοντες τὸ πονηρὸν xa)by, xa τὸ χαλὸν 


sibi rationeg nostras objicit, ratus, quamvis veri- 
tatem colamus, facile sua mole nos obruturum, et 
nullius pretjj esse homines ostensurum. Sic ergo 
dixit : 


NEsTOR. (Si Deus est Christus, inquit, et Christus 
ex beata Maria e»t ortus, cur Virgo non sit Dei 
genitrix ? Nihil occulto quod ab illis objicitur : nam 
veritatis amator; omnia qua a falsitate dici possunt, 
accepta sibi objicit. Inde solutionem sflerre cona- 
wr talibus sententiis usus: Formatur enim, inquit, 
in utero infans, sed quoad figuram acceperit, non« 
dum habet animam : at ubi flguratus fuerit, jam 


B anima informatur a Deo. Ut igitur mulier corpus 


parit, sed Deus animam tribuit, neque ideo dicetur 
anime genitrix, quia peperit animalum, sed potius 
hominis genitrix ; sic quoque beata Virgo, inquit, 
etsi peperit bominem simu] eum illo pertranseunta 
Dei Verbo (nam hac est voce usus), non ideo eat 
Dei genitrix. ] 


CAP. IV. 


Num igitur, quaeso, aceusandum | putas quod di- 
eilur a nobis ? num tibi, quz tam recta. sunt ae 
proba, stulte reprehendenda videntur? ae non potius 
mentem iuam accusabis quod recte sentire non 
valeat ? 38 Nam quibus displicet veritas, iis usu 
venit, οἱ quidera facillime, ut id quod secus habet 
amplectantur : ei recte loquentes reprehendere 
baud damno vacat, imo vero argumentum est ου] - 
dens animi ad falsitatem propensi, et ea ampleeten- 
lis qua» exsecrari praestat ul-a recta ratione dissi- 
dentia. Sed quam sint bic turpia nihil cogitans, se 
esse dixit veritatis amatorem, ^os contra struere 
mendaeium : cum id econtrario et rationabilius 
esse et verius perspicuum sit : nam falsitatis cr- 
rorisque patronus, veritatis propugnatores falsitatis 
macula conatur aspergere, oblitus fortasse prophetze 
dicentis : « Vze qui dicunt bonum malum et malum 
bonum, qui ponunt tenebras lucem et lucem tene- 
bras 5 1» Verum ex allato a se exemplo nescire 
ilum aperte quid dicat, coarguere conabor. 


πονηρὀν ΄ οἱ τιθέντες τὸ σχότος εἰς φῶς, καὶ τὸ φῶς εἰς σχότος. » Πλὴν £x τοῦ παροισθέντος αὐτῷ πα- 
ραδείγµατος μηδὲ εἰδότα σαφῶς, ὃ λέγει, διελέγξαι πειράσοµαι. 
Τέκτεται μὲν γὰρ ἀπὸ σαρχὸς ἡ σὰρξ ὁμολογου-ϱ — Gignitur enim a carne caro procul dubio, ct ille 


μένως 6 δὲ γε τῶν ὅλων Δημιουργὸς καθ) ὃν οἷδε 
τρόπον tz χαὶ λόγον, ποιεῖται τὴν ψύχωσιν. ἀλλ 
ἡ τεχοῦσα γυνὴ, χαΐτοι µόνης οὖσα πηγἡ τῆς cap- 
xb;, ἄνθρωπον ὅλον ἀποτεχεῖν πιστεύεται, τὸν Éx 
Ψνχῆς δη λέγω xal σώματος, χαίτοι πρὸς τὴν τῆς 
ΨΦυχῆς ὕπαρξιν τῶν παρ) ἑαυτῖς συνεισενεγχοῦσα 
ponóév * ὁ δέ γε ἄνθρωπον εἰπὼν, συνεσἠµηνέ που 
πάντως τῷ σώματι τὴν ἑνωθεῖσαν αὐτῷ ψυχἠν. Ὢσ- 
περ οὖν ἡ γυνὴ, xalvot τεχοῦσα τὸ σώμα µόνον, τὸν 
ἐχ ψυχῆς xal σώματος ἀποτίχτειν λέγεται διαλυ- 


^ sa, v, 30. 


rerum omnium Opifex modo et ratione quam ipse 
novit, ut animata sit efficit : sed tameu mulier 
qua peperit, etsi carnis tantummodo sit origo, 
totum hominem tamen enixa creditur, ex anima 
inquam et corpore, quamvis ad exsistentiam anima - 
nihil a se ipsa contulerit: sed tamen qui hominem 
dixit, animam quoque corpori unitam simul signi- 
ficavit. Ut ergo mulier quamvis solum corpus enixa, 
ea corpore et anima constantem peperisse dicitur, 
neque tamen id anima rationibus quidquam officit, 


$9 S. CYRILLI ALEXANDRINI! ARCIHIEP. ! 10 
quasi carnem su exsistentite habuerft initiam, ita A μανεῖται δὲ τοῦτο τοῖς τῆς φυχῆς λόγοις οὐδὲν, ὡς 


etiam seres habet im. hesta. Virgine : nam etiamsi 
ganetm illius carnis est mater, attamen anitum 
sibl revera illud ex Deo Deum Verbum peperit : 
neque οἱ quis illam Dei genitricem dixerit, :conti- 
nuo prorsus Dei Verbo novitatem impinget, aut 
sum exsistentize initium a carne duxisse defiuniet, 
sed potins dispensationis modum intelliget, atque 
etian rei tantze admiratioue defixus dicet : « Dornine, 
audivi αοἀίέασ tuum, et timui ; Domine, conside- 
ravi opera tn3, et expavi ", » Sed iste sapiens in 
primis et aeutus. expositer, qai eim exempli. per- 
eepisset, [Sic, inquit, etiam beata Virgo, etsi 
peper& hominem simul pertranscune eum illo Dei 
Verbe, non ideo est Dei. genitrix : 19 non enim 


Verbi dignitas a beata Virgine ccpit, sed erat ua- D 


(ura Deus.] Quid autem. sit. Verbam simul cuni 
carue pertransire, ipse foriasse norit, ae solus. Sed 
satis mirsri nequeo tam sobtilem illius diligentiam. 
Nam Verbum ipsum Dei unitum esse carní secun- 
dum bhypestesim, sermo veritatis predicat : hie 
vero simul pertransisse (quidnam eo verbo velit 
nescio) sape inculcans affirmat, Deinde cum de 
natura nobis et unitate secundum hypostasim omnis 
si& ratio proposita, et. pervesigere siudest non 
quiduem Bit socundnm dignitatem illud ex Dee 
Verbum, sod utrum ες dispenestione fsetum sif 
homo, et cafmem ex meliere peoprisau fetorit, 
questibuem in alja absurde transfert, siique non 
ex beata Viryiaee diguitzjem esee Verbo purtam, 
sed fuisse aatura Deum. À$ quomodo non. perspi- 
cummn θε déwersa prorsus osse digoilalem el να” 
Luraa) ? Sed. in big rebus sobtilitatese déeendi nou 
magni peudimus. Quod astem sequitur, perspicere 
necesaarium esse comseo:nswi üs qui a bobis 
dicuutur, aliud quodde«s objicit. aegwiuentum, ut 
ipse certe pulat, inevitabile &256 el.s30i8 "alis, 
ut peseit e£ quidem audacier ipsam Enunseuelis 
ex mellere generotionem ludum sobis el iuamom 
fabulam reddere. aque sie rursus ait : 


Nksron. [ De beato Joanne Baptista predicatur a 
sanctis angelis, implendum esse infantem Spiritu 
saneto adhuc ex utero matris δι ; οἱ hic beatus 
Joanues Baptista Spiritum sanctum habens editus 
est **.. Quid igitur ? appellabisne ipsam Elisabeth 
Spiriuis genitricein ? Εις animum refer : ac si qui 
jn vobis lueriut. qui ad ea qua dicuntur, tanqu:un 
ad inaudita et iusoliía moveantur, veuiam date illo- 
rum imperitia. ] 

CAP. V. 


Quisnam his verbis auditis non comiuue inp il- 
jam prophet vocem erumpat ; « Situs. enia 
stulia Jequeiur, et cor ejus vena oegitubil, «t perfi- 
eiat iniqua, οἱ loquatur odveraus Dominum sedu- 
ctionem ** ? » Beductio euim. perapioue €s4 el aliud 

** [lalac. 111, 1. 


5 Luc. 1, 15... ** Isa. xxxii 6. 


σάρκα την ἀπὺ τῆς lila; ὑπάρδεως λαμδανούσης 
ἀρχὴν, οὕτω xal ἐπὶ τῆς µακαρίας Παρθένου: εἰ 
γὰρ xaX µήτηρ ἐστὶ τῆς ἁγίας σαρχὸς, ἁλλ᾽ οὖν Ex- 
τέτοχεν ἑνωθέντα αὐτῇ χατὰ ἀλήθειαν τὸν ix θεοῦ 
θεὸν Λόγον' xàv εἴ τις λἐΥῃ Θεοτόχον αὐτὴν, οὐχὶ 
δή που πάντως καθοριεῖ τοῦ Θεοῦ Λόγου τὸ νεώτε- 
pov, οὔτε μὴν τῆς ἰδίας ὑπάρξεως τὴν ἀρχὴν πεποιῆ- 
σθαι «hv σάρχα ΄ συνῄσει δὰ μᾶλλον τῆς οἰχονομίας 
τὸν τρόπον καὶ Oh xai θαυµάσας τὸ χρῆμα, kpet* 
ε Κύριε, εἰσαχήχοα τὴν ἀχοήν σου, καὶ ἐφοδήθην » 
Κύριε, xatevónca τὰ ἕργα σου, χαὶ Σξἐστην. » ᾿Αλλ 
ὃ πάνσοφος ἡμῖν xal ἀγχίνους ἐξηγητὴς τὴν τοῦ 
παραδείγματος δόναμιν νενοηχώς * [ὐὕτω, φησὶ, xaX 
fj ἁγία Παρθένος, xaX εἰ τέτοχεν ἄνθρωπον, συµπαρ- 
ελθόντος αὐτῷ τοῦ Θεοῦ Λόγου, ἁλλ οὗ διὰ τοῦτο 
Θεοτόκος ' οὗ γὰρ παρὰ τὴς µαχαρίας Παρθένου τὸ 
ἀξίωμα Λόγου, ἀλλ ἦν φύσει Θεός.] Τὸ μὲν οὖν 
συμπαρελθεῖν τῇ σαρχὶ τὸν Aóyov, ὅ τί ποτέ ἐστιν, 
αὐτὸς ἂν εἰδείη, xal μόνος ’ ἄγαμαι δὲ σφόδρα τῆς 
οὕτω λεπτῆς ἀχριδείας αὐτῷ [Ic. αὐτόν]. Ἠνῶσθαι 
μὲν γὰρ τῇ σαρχὶ καθ) ὑπόστασιν τὸν τοῦ Θεοῦ Λό- 
Tov, ὁ τῆς ἁληθείας πρεσθεόες λόγος ' τὸ δὲ [ἶσ. ὁ 
δὲ] συμπαρελθεῖν, οὐκ οἵδ ὅ τι λέγων, διαθεδαιοῦται 
συχνῶς. Etica περὶ φύσεως ἡμῖν, xaX τῆς xat" ὁπό- 
στασιν Ενώσεως τοῦ παντὸς προχειµένου λόγου, xa 
διερευνᾷν σπουδάσοντος, οὐχ à τί ποτέ ἔστι χαὶ τὴν 
ἀξίαν 6 Ex θεοῦ Λόγος, ἀλλ᾽ εἰ γέγονεν οἰχονομιχῶς 
ἄνθρωπος, ἰδίαν ποεησάµενος σάρχα thv Ex γυναιχὸς, 


6 εἰς ἕτερα μεθιστὰς ἁλλοχότως τὸ Ζητούμενον, θὐ 


παρὰ τῆς ἁγίας Παρθένου, quoi, τὸ ἀξίωμα τῷ 
Λόγῳ, ἀλλ ἣν φύσει θεός» χαίΐτοι πῶς οὐχ ἕτερύν 
τι καὶ ἕτερον ἐναργῶς ἀξίωμά τε xal φύσις; ᾿Αλκ’ 
οὗ πολὺς ἄγαν τοῖς Év τε τούτοις [Tc. τῆς Év ye τού- 
τοις] ἡμῖν ἰσχνομυθίας ὁ λόγος. Τὸ 8' οὖν Eget 
ἀναγκαῖον ἰδεῖν. Ἐπιτειχίξει γάρ τι xa ἕτερον τοῖς 
πρὸ [ῖσ. πρὺς| ἡμῶν λεγομένοις, ὡς γοῦν ofezat 
που, καὶ δυσδιάφυχτον χοµιδῇ, χαὶ ἀποχρώντως ἔχον 
el; γε τὸ δύνασθαι, χαὶ µάλα νεανιχῶς, ἆθλον εἰχαῖον 
ἡμῖν τὴν £x γυναιχὸς ἀποφῆναι Ὑέννησιν τοῦ Ἐμ- 
μανουἡλ. (nel δὲ οὕτω πάλιν 

['O παχάριος Ἰωάννης ὁ Βαπτιστὴς τε,οχηρύττεται 
παρὰ τῶν ἁγίων ἀγγέλων, ὅτι πλησθήσεται τὸ βρέ- 
qos Ἠνεύματος ἁγίου ἔτι ἐκ χοιλίας μητρὺὸς αὑτοῦ * 


D χαὶ Πνεῦμα ἅγιον ἔχων, οὕτως ὁ µαχάριος Βαπτιστὴς 


ἀπετίχτετο. ΐ οὖν; καλεῖς τὴν Ἐλισάδει Ηνευμα- 
τοτόχον; Ἐνταῦθα τὸν νοῦν auváyaye: x&v τινες 
ὥσιν ἓν ὑμῖν mph; τὰ λεγόμενα Εξενιζόμενοι, σύγ- 
Ύνωτε tnc ἀπειρίας αὐτοῖς.] 


KE. E. 
Καὶ τίς τῶν τοιούτων ἑπακούσας λόγον, οὐκ εὐθὺς 
ἐρεῖ τὸ διὰ τῆς τοῦ πραφήτου φιωνῆς' « Ὁ γὰρ µω- 


he papà λαλήσει, καὶ Ά καρδία αὑνοῦ µάταια vot- 


σει, τοῦ συνητελεῖν ἄνομα, Χαλ λαλεῖν πρὸς Κύρων 
πλάνητιν, 9 ἨἩλάνησ.ς γὰρ ὀμολογουμένως, xo 


A ADVERSUS NESTORIUM LIB. I. 


42 


ἕτερον οὐδὲν, τὸ ψυχραΐς οὕτω, χαὶ μειραχιώδεσιν A nihil, sententiis adeo frigidis puerilibusque tan- 


ἐννοίαις, ὡς ἁληθέσιν, ἐπιθαρσεῖν. Τῆς μὲν οὖν 
ἡμερότητος wataxsül mot τις ἂν αὑτόν' xal cuy- 
γνώμης Υὰρ, χαὶ φιλανθρωπίας ἀξιοῦσθαι δεῖν ἔφη 
τοὺς τῶν παρ' αὑτοῦ λόγων τὴν ἐμπειρίαν οὖχ ἔχον- 
τας. Ἁλλ' ἣν τοῦτο xal ἡμῖν αὐτοῖς τριπόθητον, εἰ 
συνέδη, μᾶλλον δὲ, χσὶ ἅπασι τοῖς τελοῦσιν ἐν Χρι- 
στιανοῖς' μοχθηρῶν γὰρ οὕτω, xat διεστραμµένων 
ἁπαλλάττεσθαι λόγων, πῶς οὐχ ἅπασι BV εὐχῆς ; 
Πλην ἐχεῖνό φαµεν ' Τέτοχε μὲν γὰρ ὁμολογουμένως 
h Ἐλισάδετ τῷ ἁγίῳ Ἠνεύματι χεχρισµένον ἐν µή- 
Tpa τὸν µαχάριον Ἡαπτιστήν, à) εἰ μὲν εἴρηταί 
που παρὰ τῆς Οευπνεύστου Γραφῆς, ὅτι xat τὸ 
Ὀνεῦμα Υέγονε σὰρξ, ὀρθῶς ἂν ἔφης ὀνομάζεσθαι 
δεῖν πρὸς ἡμῶν Ἠνευματοτόχον αὐτήν: εἰ δὲ φιλῇ, 


quam : veris, cohfidere. Ac benignitatem ipsius 
admiretnr fortasse non nemo, quod veniam ac 
benevolentiam iHis tribuendam censeit, qui a se 
dictorüm yeritiam non haberent, Verum id nobis 
quoque optabile in primis erat si contigisset , {πιο 
vero omnibus qui inter Christianos eencehtur ; nam a 
tam improbis perversisque dictis abscedere, 9) quo- 
modo thon sit omnibus optándum ? Sed tamen illud di- 
cimus : Peperit sine dubio Éligabeth beatum Joannem 
Baptistam sancto Spiritu in utero peruncuun. Ve- 
rum si in saerie Litteris scriptum fuisset, etiam 
Spiritum facetum esee carnem, recie dixisses ipsam 
a nobis appellandam eese Spiritus genitricem. Sin 
auteni sola ac simplíci unctione honoratus est natus 


xaX µόνῃ λέγεται τὸ τεχθὲν τετιμῆσθαι χρίσει, τί τὸ B puer, cur inearnationis soliditatem gratise secundum 


τῆς σαρκώσεως χρῆμα παρισοῦν ἀξιοῖς τῇ χατὰ µέθ- 
εξιν χάριτι; Οὐ γάρ ἐσιι ταυτὸν, σάρχα τε εἰπεῖν 
γενέσθαι τὸν Λόγον, xal ὅτι χέχρισταί τις διὰ τοῦ 
Πνεύματος πνεύµατι προφητικῷ. Περὶ μὲν γὰρ τῆς 
ἁτίας Παρθένου γέγραπται’ « Ἰδου ἡ Παρθένος ἓν 
Υαστρὶ tiet, xol τέξεται υἱόν ' » xal τόχος ὠνόμα- 
όται, xaX μὴν xai Ἔμμανσυἡλ ὁ τεχθεῖς, ὅ ἔστι 
(εθερᾳηνευόµενον, Me8' ἡμῶν ὁ θεός’ περὶ δέ γε 
τῆς Ἐλισάδετ , ὅτι γεννήσει uv, ὃς προελεύσεται 
μὲν ἐν πνεύµατι, xal δυνάµει Ἠλιοῦ ' προπορεύσεται 
δὲ πρὺ προσώπου Κυρίου, ἑτδιμάσαι ὁδοὺς αὐτοῦ. 
Ὀὐχοῦν ἤκιστα μὲν efr ἂν Πνευματοτήύχος ἡ Ἐλισά- 
δει, ἔχτέτοχε γὰρ προφήτην Ὑψίστου" Θεοτόχος γε 
μὴν ἀληθῶς f$ ἁγία Παρθένος, ὅτι θεὺν ἐνωθέντα 
σαρχὶ τέτοχε. σαρχιχῶς, «ουτέστι, κατὰ σάρχα. 
Ἐπειδὴ γὰρ ἄνθρωπος ἡ τεχυῦσά ἐστι, ταύτῃ τοι, 
καὶ μάλα ἑμφρόνως, «bv τῆς γεννήσεως τρόπον ἀν- 
θρωπίνως πεπράχθαι φαµέν. "Hy γὰρ οὕτω, xal οὐχ 
ἑτέρως, δύνασθαι χαθ᾽ ἡμᾶς γενέσθαι τὸν ὑπὲρ πᾶ- 
σαν φύσιν, οὗ τοῦ εἶναι τοῦθ) ὅπερ ἐστὶν ὁλιγιωρή- 
σαντα” πόθεν; µεμενηχότα δὲ μᾶλλον ὅπερ ἣν τε 
xaX ἔστι xai ἔσται * τροπῆς γὰρ ἁμείνων.ἡ θεία τε 
ἐστὶ, καὶ ὑπερτάτη φύσις. "Opa μὲν οὖν ὅτι φρονεῖν 
εἰθίσμεθα, 8cby γεγεννῆσθαι χατὰ σάρχα ἐπὶ σωτη- 
ρίᾳ τῶν ὅλων, διαδεθαιούµενοι, μεμαρτύρηχεν 4 
θεόπνευστος Γραφή. Ἐπειδὴ δὲ τοῖς νεωτάτοις αὐτοῦ 
δόγµασι τὴν ἀλήθειαν, xaX αὐτὸ τῆς ἐχχλησιαστικῆς 
πίστεως ἀντεξάχει «b όύμθολον, ὃ διὰ τῆς τοῦ Πνεύ- 


µατος φωταγωχγίας ol χατὰ καιροὺς Ev τῇ Νικαέων D 


συναγηγερμένοι Ἡατέρες ὡρίσαντο, δεδιὼς μὴ ἄρα 
πως ὑγιᾶ τὴν πίστιν διασώσαιντό τινες, ταῖς Exelwoy 
φωναῖς παιδαγωγούµενοι πρὸς ἀλήθειαν, πειρᾶται 
συχοφαντεῖν, xat τῶν λέξεων ἑναλλάττει τὴν àmó- 
δοσιν, xal αὐτὴν δὲ τῶν ἐννοιῶν τὴν δύναμιν παρα- 
| σηµαῖνειν ἀποτολμᾷ. Ἐπειδὴ γὰρ αὐτὸς ἐπὶ μέσης 
ἐχχλησίας βεδήλοις ἐχρῆτο χαινοφωνίαις, ἀνήρ τις 
τῶν ἄγαν ἐπιειχῶν, xal τελῶν μὲν ἓν λαϊκοῖς ἔτι, 
πλην οὐχ ἀθαύμαστον συναγηγερχὼς ἓν ἑαυτῷ τὶν 


πα[δευσιν, θερμῷ τε xal φιλοθέῳ xexivntac Cf, . 


καὶ τορόν τι χεκραγὼς, αὐτὸν ἔφη τὸν προαιώνιον 

Λόγον xai δεντέραν ὑπομεῖναι γέννησιν, 'δηλον «δὲ, 
99 [sa, vri, 44. "t Luc, 1, 11. 5 Ibid. 76. 

 PaTROL. Gn. LXXVI. 


participationem acquisitss 2equandam censes ? Non 
enim est idem, dicere Verbum carnem factum esse, 
et spiritu prophetico unctum esse aliquem per Spi- 
ritum. Est enim de sancta Virgine scriptum : « Ecce 
virgo in utero habebit, et pariet filium ** : » et 
partus est appellatus, et insuper Emmanuel, ille 
puer editos, quod est interpretatum, | Nobiscum 
Deus ; sed de Bligsbetl, fore ut pariat filium, qui 
antegrediatur in spiritu et virtute Elire σὲ, et prmeat 
ante faciem Domini parare vias ejus 57. Ergo nullo 
tnodo est Spiritus genitriz ipsa. Elisabeth, quia pe- 
perit proplietam Alussimi; sod vere Dei genitrix 
est sancta Virgo, quia Deum unitum earni peperit 
earnaliter, hoc est, secundum carnem. Nam quia 
homo est ipsa qux peperit, ea de causa rectissinie 
asserimus modum generationis ex humano moro 
servatum. Non enim aliter poteit nasei secun- 
dum nos ille qui supra omnem naturam eseellit, 
non ita e&t quod erat parvipenderet ; nullo modo ; 
sed ut maneret potius quod erat et est οἱ θή! : 
mutatione namque potior est divina illa supremaqce 
uatura. Ergo nos recte sentire, qui Deum genitum 
esse secundum carnem ad ealutem universorum as- 
serimus, divinitus luspirate Littere testantur. Sed 
quia novis suis dogmatis veritatem et ipsum eecle- 
siasticze fidei symbolum oppenit, quod olim Spiritus 
sancti lumine illustrati Patres apud Niostam eollecti 
definierunt , retaens ipse ne aliqui fortasse sanau 
fldem servarent, illorum vocibus ad veritaum ia- 
stituti, calumniari conatur, ei dietioaum explicatie- 
nem invertit, et ipssm vim sententiarum adulterare 
audet. Cum enim ipse in media eeclesia profanis 


"uieretur neologismis , vir quidam same probus, 


qui adhuc inter laicos erat, sed tamea admirabilem 
sibi collegerat eraditienem, ferventi et religioso zelo 
21 permotus, et contentiori voceinclamitans, ipsum 
inquit ante szcula Verbum etiam secundam subüsse 
generationem, id est, illam seeundum carnem et ex 
' muliére : tumultaantibus ad ista populis, et majeri 
'ac saniori- parte maximis illum laudibus attollente 
ut pium et sapientem in primis, et rectorum dog- 


4S 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


44 


matum baud expertem, aliis nibilominus adversus A ὅτι την χατὰ σάρχα, καὶ ix γνναιχός  θορυθούντων 


illum efferatis, ipse se interponit, moxque illos 
approbat, quos eua docendo perdiderat, czterum 
ia eum linguam exacuit qui ipsius dogmata non 
sustinuerat, et in sanctos Patres qui piam fidei 
definitionem nobis constiluerant, quam ut animi 
anchoram habemus totam ac firmam, ut scriptum 
est *5,. 


δὲ πρὸς ταῦτα τῶν δήµων, xai τῶν μὲν πλείστων, 
xai συνετῶν, οὐ µετρίοις αὐτὸν ἐπαίνοις τετιµηχό- 
τών, ὡς εὐσεθὴ τε, xai συνετώτατον, καὶ τῆς τῶν 
δογμάτων ὀρθότητος οὐκ ἡμοιρηχότα, λελυττηκότων 
Yt μὴν χατ αὐτοῦ τῶν ἄλλων, διαλαθὼν αὐτὺς, 
ἀποδέχεται μὲν εὐθὺς ἐχείνους, οὓς τὰ ἑαυτοῦ διδά- 
σχων ἁπολώλεχεν ' ἐπιθήχει δὲ τὴν γλῶτταν αὐτῷ 


τε τῷ μὴ ἀνασχομένῳ τὰ αὑτοῦ, καὶ μὴν xai τοῖς ἁγίοι Πατράσιν, ol τὸν εὐσεθῇ τῆς πίστεως ὅρον 
ἡμῖν τεθεσμοθετήχασιν, fiv ὡς ἄγχυραν ἔχομεν τῆς φυχῆς ἀσφαλῆ τε xal βεδαίαν, χατὰ τὸ γεγραµ- 


μένον. 

[Nzsro&. Gaudeo enim, inquit, vestrum aspi- 
ciens zelum. Indidem perspicue coargui possunt 
quis ab infelici bomine sunt flagitiose dieta : nam 
quorum duz sunt generationes, eorum duo sint 
filii necesse est : sed Ecclesia unum asgaoscit Fi- 


Aium, ipsum Dominum Christum. B 


CAP. VI. 


"Stultissime quid his de rebus sentiendum sit 
definitionem protulit. dicens : [Quorum due sunt 
generationes, torum duo quoque sint filii necesse 
est.] Ceterum omissa bis de rebus exiliori dispu- 
tatione, iuterim qua^ ad orationis nosir:e proposi- 
tum ex diligenti inquisitione inveniri poterunt col- 
ligamus. Igitur duas esse generationes, minime 
3dmittendun censuit. Unam porro nativitatem a 
nobis esse confitendam asserit, ne duos filios intel- 
- Tigsmus, ac si necesse sit, si du: prorsus genera- 
tiones sint, duos item filios inferri. Prodeat ergo ac 
doceat utram generationem malit adwittere, il- 


[Χαίρω γὰρ, ἔφη, τὸν ὑμέτερον θεασάµενος ζῆλον, 
Αὐτόθεν ἐστὶ cage τῆς τῶν λεχθέντων [ἶσ. σαφὴς τῶν 
λεχθέντων] ὑπὸ τῆς τοῦ δειλαίου µιαρίας ὁ ἔλεγχος 
ὧν γὰρ δύο γεννήσεις, τούτων δύο viol: ἡ δὲ Ἐκκλη- 
σία ἕνα οἵδεν Yibv, τὸν Δεσπότην Χριστόν.] 


κεφλλ.ς. 


νοητοτατα µεν οὖν τὺν τῶν ἐπὶ τούτοις ἐννοιῶν 
ὅρον ἐξηνέγχατο, λέγων’ [ Ὢν γὰρ δύο γεννήσεις, 
τούτων χαὶ δύο viol.] Ἰσχνομυθίας γε μὴν τῆς Ev γε 
τούτοις ἀφέμενοι , τέως πρὸς τὸν τοῦ λόγου σκοπὸν 
τὰ ἓξ ἀχριθοῦς ἑρεύνης, φέρε δἡ, φἑἐρε, συλλέγωμεν. 
Οὐχοῦν ἁπαράδεχτον | ἴσ. εἰ δύο εἶναι γεννήσεις, 
ἀπαράδεχτον] ἐπλιήσατο, χρῆναι δέ φησι μίαν ópo- 
λογεῖσθαι πρὸς ἡμῶν , ἵνα μὴ δύο νοῶμεν υἱούς ὡς 
ὃν ἑπάναγχες, εἰ δύο πάντως αἱ ἀποτέξεις εἴεν, δύο 
xaX υἱοὺς εἰσφέρεσθαι ' διδασχέτω παρελθὼν, ποίαν 
ἄρα τῶν γεννήσεων παραδέξεται, τὴν προαιώνιόν «a 
xai ἐκ Πατρὸς, xa0' ἣν οὕπω σεδαρχωµένος θεὸς 


lamne ex Patre ante secula, per quam nondum € fiv ὁ Λόγος, fjyouv ταυτηνὶ τὴν πρὀδφατον, χαὶ ἐκ 


ánearnatus Deus erst. Verbum, an vero hane recen- 
4em et ex muliere? Nam si illam dicet solam, illam 
dico ante secula et ex Patre, ille erit utique el 
quidem solus Filius, qui ex eo secundum naturam 
«οἱ ortus, antequam carni et sanguini communica- 
get 50: temere autem'ac frustra mysterium incarna- 
4ionis asseritur ; nullo enim modo seipsum exipanivit, 
neque subiit servi formam **, sed sic permansit, et 
veram carnis injunctionem hucusque refugit. Sin 
vero qui extremis temporibus ex 1uliere natus 
est, is utique dicetur el quidem solus Filius, atque 
etiam solam hanc ex muliere generationem admit- 
temus : ergo necessario perdidit illud ex Deo Patre 
Verbum ne sit secundum naturam Filius. Sed videt 
prorsus vir Dei amator quam sint he sententie 
absurdz, et quantopere Q9 ad iuipietatem vergant. 
Ut ergo via regia gradiamur, duas dicimus fuisse 
uativitates, $ed unum in utraque Filium, cum in 
carne nondum esset, Verbum ex Deo, eumdein vero 
postea etiam incarnatum, et qui propter nos geae- 
ralionem secundum carnem ex inuliere subierit. 
Nam si dixisset in bominibus oportere prorsus, $i 
duas generatione3 -dicamus, duos esse filios, recte 
ac were dixisset : eed quia Christi mysterium οἱ 
incarnationis ratio aliam .víam temet, οἱ in rebus 


s Hebr. vi, 19. "Hebr. i, 14. ** Philipp. η, 6. 


γυναικός; El μὲν οὖν ἐχείνην ἐρεῖ, xal µόνην, τὴν 
προαιώνιον λέγω, καὶ Ex Πατρὸς , ἐχεῖνος ἂν εἴη, 
καὶ μόνος Τἱὸς, ὁ ἐξ αὐτοῦ χατὰ φύσιν, οὕπω σαρ- 
χὸς, xal αἵματος χεχοινωνηχώς * εἰκῇῃ δὲ, χαὶ ὡς 
ἔοιχε [ fo. ἔτυχε]. τὸ τῆς ἑνανθρωπήῄσεως λαλεῖται 
μυστήριον ΄ xai χεχένωχε μὲν ἑαυτὸν xav' οὐδένα 
τρόπον ' οὔτε μὴν bv. τῇ τοῦ δούλου γέγονε sop: 
µεμµένηχε δὲ οὕτω, τὴν πρὸς cápxa σύνοδον ἀληθῃῆ 
καὶ εἰς δεῦρο παραιτούµενος. ᾽Αλλ’ ὁ [To. ἀλλ εἰ ὁ] 
ἐν ἑσχάτοις χαιροῖς Ex γυναιχὸς, αὐτὸς ἂν λέγοιτο, 
καὶ μόνος Yióc* xal 5h xat play ταυτηνὶ τὴν ἐκ 
γνναικὸς παραδεξόμεθα γέννησιν, ἀπώλισθεν ἀναγ- 
χαΐως τοῦ εἶναι κατὰ φύσιν Ὑἱὸς ὁ ix θεοῦ Πατρὸς 
Λόγος. ἸΑλλ' ὅρα [ To. ὁρᾷ |] που πάντως ὁ θεοφιλὴς 
τὴν τῶν ἐννοιῶν ἀτοπίαν, καὶ τὸ λίαν ἀπονενευχὺς 
εἰς ἀσέδειαν. "Iva τοίνυν ὁδὺν ξρχώμεθα τὴν βασιλι- 
χὴν, δύο φαμὲν γενέσθαι τὰς ἀποτέξεις, ἕνα δὲ τὸν 
δι ἀμφοῖν Υϊόν * οὕπω μὲν ἓν σαρχὶ γεγονότα τὸν kx 
Θεοῦ Λόγον ' τὸν αὐτὸν δὲ μετὰ τοῦτο xal σεσαρχιω- 
µένον, καὶ δι ἡμῶν [To. δι’ ἡμᾶς] τὴν ἐκ γυναιχὸς 
ἀνατλάντα Ὑέννησιν χατὰ cápxa. El μὲν γὰρ iw 
ἀνθρώπων ἔφασχε τὸ χρῆναι 6h πάντως δύο νοεῖσθαι 
τοὺς υἱοὺς, εἰ δὲ δύο [ῖσ. εἰ δύο] γεννήσεις ὀνομά - 
ζομεν, ὀρθῶς ἂν ἔφη, xai ἦν ἀληθές' ἐπειδὴ δὲ τὸ 
Χριστοῦ µυστήριον xal ὁ τῆς ἐνανθρωπήρεως λόχος, 


45 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. I. | , 


46 


ἑτέραν ἔχει την 0b), xal οὐχ Ev γε τοῖς χαθ᾽ ἡμᾶς A nostris non eodem modo conspicitur, cur consgetu- 


ἰσοτρόπως ὁρᾶται, εἰ ταῖς καθ) ἡμᾶς συνηθείαις συν. 
ορῶν, εἶτα τοῖς παραδόξοις, καὶ ὑπὲρ) λόγον, τὸν νοῦν 
tva, εἷς ἁδρανεστάτην, xoX ἁμαθη τὴν ὀλιγοπυ 
ὅτίαν χαταφωρᾶται πεσών, "O δέ µοι θαυμάζειν 
ἔτεισιν, ἐχεῖνό ἐστιν» Eva γὰρ ἐν τούτοις ὁμολογῶν 
χνν εἰδέναι τὴν Ἐκκλησίαν, προστεθειχὼς δὲ, ὅτι 
tbv Δεσπότην Χριστὺν, οὐχέτι τετήρηχεν ἕνα, διῖστησι 
γὰρ ἀλλήλων τὰ ἠνωμένα, καὶ ἀνὰ µέρος ἑκάτερον 
«ίθησιν, οὐ τί μὲν ἔστι χατὰ φύσιν ὁ Λόγος, διερευ- 
νώµενος, τί Ok xal f) σἀρξ' ἄνθρωπον δὲ μᾶλλον, χαὶ 
θὼν, ὡς iy ἰσόότητι µόνῃη τῆς δόξης, χαθάπερ γοῦν 
οἵεται, συλλέγων εἰς Ev, ὅπερ ἐστὶ παντελὼς ἀμήχα- 
vov [ ἀπίθανον |, μᾶλλον δὲ xal ἀνέφιχτον, xai τὸν 
τοῦ μυστηρίου λόγον χατασείει πρὸς τὸ ἀχαλλές. 
"Een δὲ οὕτως) 

[Act δὲ ἡμᾶς, νῦν γὰρ ἦλθον εἰς ἔννοιαν, xai τὴν 
χατὰ ἨΝίχαιαν σύνοδον μαθεῖν, οὐδαμοῦ τολμῶσαν 
εἰπεῖν, ὅτι ὁ θεὸς ἐγεννήθη àx Μαρίας ' ἔφη γὰρ, 
ὅτι Πιστεύομεν el; ἕνα θεὸν Πατέρα Παντοκράτορα” 
καὶ εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν. Ἡροσέχετε, ὅτι 
πρότερον τεθειχότες τὸ, Χριστὸς, 8 ἐστι μήνυμα τῶν 
δύο φύσεων, οὐχ εἶπαν, Ei; ἕνα Θεὸν Aóyov- ἀλλ 
ἔλαδον τὸ ὄνομα τὸ σηµαῖνον ἀμφότερα, ἵνα ὅταν 
ὑποχαταδαίνων ἀχούσῃς θάνατον, μὴ ξενίζῃ. ἵνα, 
4*bv σταυρωθέντα, xal ταφέντα, μὴ πλήττῃ τὴν 
ἀχοὴν, ὡς θεότητος ταῦτα παθούσης. ] Εἶτα τούτοις 
ἐπιφέρει' [Πιστεύομεν εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χρι- 
στὸν, τὸν Yiby τὸν μονοχγενῆ, τὸν ix τοῦ Πατρὸὺς 
γεννηθέντα τὸν ὁμοούσιον τῷ Πατρί. «bv χατ- 
ολθόντα Ex τῶν οὐρανῶν δι ἡμᾶς, χαὶ σαρχωθέντα 
ix Πνεύματος ἁγίου. O0x εἶπον, ὅτι xai Γεννηθέντα 
ix Πνεύματος ἁγίου. Διερμηνεύοντας δὲ τοὺς ἁγίους 
Πατέρας, τί δὴ ἄρα τὸ Σαρχωθέντα ἑστὶ, φησὶν, εἷ- 
πεῖν τὸ Ἐνανθρωπήσαντα.] εἱ δὲ τὸ Ἐνανθρωπήσαντα 
χατασηµήνειεν ἂν, διατρανῶν αὐτὸς ἔφη πάλιν 
[00 τροπὴν τῆς ἰδίας φύσεως ὑπομεινάσης εἰς τὴν 
σάρχα, ἀλλὰ τὴν ἑνοίκησιν τὴν εἰς ἄνθρωπον.] 


ΚΕΦΑΛ. Z'. 


"Δρα ἂν ἀνάσχοινό τις τῶν τελούντων ἐν Χριστια- 
νοῖς ἢ τῆς ἑνούσης τοῖς λόγοις ἀδελτηρίας, ἢ τῆς τῶν 
ἐννοιῶν δνσσεδείας; &p'obx ἑναργὴς «fm ἂν τοῖς 
ἁληθῶς ἀρτίφροσι βωμµολογία ταντὶ, xal τρόπος οὐκ 
ἁγεννὴς τῆς χατὰ Χριστοῦ γλωσσαλγίας; συκοφαντεῖ 
γὰρ vh» ἀλήθειαν , οὐχ. elvat φησιν Ylbv ἀληθῶς αὖ- 
τὸν, ἑτέρῳ τοῦτο προσνέµων. [Προσέχετε γὰρ, φησὶν, 
, ὅτι πρότερον τεθεικότες τὸ Χριστὺς, ὃ ἐστι µήννμα 
πῶν δύο φύσεων, οὐχ εἶπαν Πιστεύοµεν εἰς ἕνα θεὸν 
Λόχον.] Καὶ περὶ μὲν τοῦ ὀνόματος, φημὶ δὲ δὴ τοῦ 
Χριστὸς, μετὰ βραχὺ διερευνήσοµαι, πότερόν ποτε 
τῶν δύο φύσεων σηµαντικόν batte, ἢ ud: τὸ δὲ ἐν 
χεροὶν, ὡς Evi, διαγυµνάζωµεν. Olgsà μὲν οὖν εἶἷεν 
ἂν χατ’ οὐδένα τρόπον, τὰ οὕτως ἑχτόπως, καὶ ἁτη- 
μελῶς αὐτῷ πεφλυαρηµένα * φαίη δ᾽ ἂν, οἶμαι, τὶς, 
τοὺς ὑπέρ γε τῶν ἁγίων Πατέρων ποισύµενος λόχους 
Τί δρᾷς οὕτω, ὦ γενναῖε, γλῶσσαν τὴν ἄγροιχον ἓν- 
εεὶς ἀνδράσιν ἁγίοις, οἷς ἂν πρέποι τὸ λέγεσθαι παρ᾽ 
αὐτοῦ τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτήρος Χριστοῦ: « Ooy 


dine quz spud nos viget ἱπερθείο, deinde animum 
ad res admirabiles et qu» rationem superant xd- 
jiciens, ad imbecillam et stultam infidelitatem ma- 
nifeste labitur? Quod autem mibi in mentem venit 
admirari, illud est. Cum enim in his verbis confes- 
su& esset, Koclesiam unum Filium agnoscere, ae 
subjuuzisset, nimirum ipsum illam Dominum Chri- 
stum, nusquam postea retinuit unum, sed ipsas res 
unitas distinguit inter se, ac seorsim utramque 
ponit; non quid Verbum sit secundum naturam, 
quid item taro disquirens, sed hominem et Deum 
tanquam sola, ut ipse putat, squalitate glorise in 
unum colligens : quod neque credibile est cuiquam, 
neque fleri potest : tantique mysterii rationem ad 


B sbsurditatem deturbat. Sic namque dixit ς 


[Nzsron. Nos autem oportet, quod nunc mihi 
venit in mentem , sdvertere etiam Nicenam syn- 
odum nusquam dicere ausam, Deum ex Maria geai- 
tum : ait enim : Credimus in unum Deum Pairem 
ompipotentem, et in unum Dominum Jesum Chri- 
stum. Attendite, quod cum prius posuissent nomen, 
Christus, quod duas. naturas indieat, non dixerint : 
In unum Deum Verbum, sed acceperint nomen quod 
Mirumque signiflicare,; ot cum inferius audires 
mortem, nibil movearis, ne illa verba, cruciózum 
et sepultum, aures offendant, tanquam hse sit psssa 
divinitas.] Deinde ad bsec illa subjungit : [Credi- 
mus in unum Dominum Jesum Christum Filiam 
wnigenitum , ex Patre natum, consubetaptialem 


C Patri : qui. descendit de colis propter nos, ei in- 


carnatus est de Spiritu sancto. Non dixerunt item, 
Natum de Spiritu sancto. Porro sanctos illos Pa- 
tres, inquit, uL interpretarentur quidnam illud sit, 
Incarsatus, dixisse illud, Homo factus est.] Quid 
vero sit, Homo factus, rursus ipse declarans ait : 
Ίδια 39 ipsius natura non in carne remanente, 
sed inbabitationem hominis subeunte.] 


CAP. VII. 


Àn vero quisquam qui inter Christianos cense- 
tur, equo animo ferat vel ineptiam verborum, vel 
sententiarum impietatem? Nonne hec verba apud 
cordatos sane homines tanquam scurrilitas ba- 
benda sunt, ac maledicentiz in Christum genus haud 
infimum? Calumniatur enim veritatem : non esso 
ipsum inquit vere Filium, cum hoec nomea alteri 
tribuat. [ Attendite, inquil, quod cum prius posuissent - 
hoc nomen, Christus, quod duas naturas indicat, 
non dixerint, Crediinus in unum Deum Verbum.]Ac 
de nomine hoc, nempe Christi, paulo post disse- 

ram, uirum tandem duas naturas significet , an 
secus : quod jam est prae manibus, ut licuerit 
discutiamus. igitur nullo modo quidem (erends 
sunt nugze, quas iste adeo absurde et imperite ef- 
futit: sed dicet aliquis tamen, ut sanctos Patres 
defendat : Quid agis, o bone vir, cum adversus 
sanctos viros efferatam linguam emittis, quibus 
juste ab ipso omnium nostrum Salvetore Christo 


A . S, CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 48 
dici potest . « Non estis vos qui loquimini, sed Spi- Α ὑμεῖς ἔστε ol λαλοῦντες, ἀλλὰ «b Ilveüga τοῦ Πατρὸς 


ritus Patris vestri qui loquitur in vobís ** ? » Quid 
enim est ab illis perceptum, quod non vel mazime 
admirabili subtilitate fuerit. expolitum? quodnam 
dogma necessarium prietermissum? quisve eautlonis 
iuodus neglectus? (Non ausi sunt, inquit, iuter 
fidei sententias ponere, Deum Verbum esse ex Ma- 
ria genitum.] Igitur si hac de causa majores no- 
$iros accusas, et te segre ferre dicis quod non 
lisdem prorsus, quibus tu, vocibus usi sunt, restat, 
ut simul ipso$ quoque sanctos apostolos et evauge- 
Hisias crimineris : qui eum de Christi. mysterio 
fibros conscripserint, 608 tuis vocibus ad verbuin 
usos utique nemo possit ostendere. Igitur, si placet, 
mitte bec, uL... . ο . et considera potius ipsius 


ὑμῶν ab λαλοῦν kv ὑμῖν; Τί γὰρ οὗ νενόηται τῶν 
λίαν ἐπεξεσμένων εἰς ἰσχνότητα τὴν τεθανμασμένην, 
τί τῶν ἀναγχαίων παρῶπται δογμάτων, t) ποῖος αὖ- 
τοῖς ἀσφαλείας ἡμέληται τρόπος; [O0 εετολµήκασι, 1 
qal, τοῖς περὶ τῆς πίστεως ἐνθεῖναι λόγοις, ὅτι Gto; 
Λόγος ἐκ Μαρίας ἐχεννήθη.] Οὐχοῦν εἰ ταύτης ἕνεχα 
τῆς αἰτίας τοὺς πρὸ ἡμῶν γεγονότας αἰτιᾷ, xal λε- 
λυπῆσθαι φὴς, ὅτι μὴ ἁπαραλλάκτως ταῖς σαῖς εὔ- 
ρηνται χἐχρηµένοι φωναῖς, ὥρα τάχα που συναιτιᾶ- 
σθαι xal αὐτοὺς τοὺς ἁγίους ἀποστόλους xai εὖαγ- 
γελιστάς: συγγεγράφασι μὲν γὰρ τῆς ἐπὶ Χριστῷ 
μυσταγωγίας τὰς βίδλους' αὐτολεξεὶ δὲ ταῖς σαῖς 
οὐχ ἂν ἐπιδείξειέ τις χρησαµένους φωναῖς. 'AXX εἴ 
σοι δοχεῖ, τουτὶ μὲν πάρες, ὡς [Aeízter τι.] ἄθρει δὲ 


«ei rationem ab illis explicatam, Exigitur enim à p μᾶλλον τὴν τοῦ πράγματος δήλωσιν µάλα πεποιηµέ- 


xobís fides in sanetam et consubstantialem Trini- 
tatem, £rgo cuim fateantur credere 89 ín unum 
Deum Pawem omnipotentem, omnium visibilium et 
invisiblliamn dactorem, et in unum Dominum Jesum 
Christum Filium ejus; seque alter sit, uL nos cre- 
dimus, Jesus Christus Dominus preter illum unum 
ev secundum natursm ac vere Filium ex Deo geni- 
4um, cumque illad quod erat Deus Verbum, sil 
homo factum per illam procul dubio ex mulilere 
generauionem : Δή, qui fleri potest, ut qui dispensa- 
tienen proedicant, ipsius etiam ex. spuliere naüivi- 
tatem $ocendum caraem eloqui non manifeste con. 
sincantur ?* Tune enin illud Verbum quod Deus 
«rat, et ille Filius qui erat sapientia, et vita, et jux, 
-sppellatus est Jesus Christus, Perspieuum est igi- 
tur, llam ex saneta Virgiue nativitatem eodem tene 
pere eum ejusmodi appellatione coucurrisse. Cre» 
dendo autem in Christom Jesum, in illum unum et 
Maura et vere Filium nos credere, dum beo fides 
per ipsum recurrit iu Paurem, clarum fit ex eo quod 
ipee universo terrarum orbi proolamat : « Qui cre- 
dit in me, non iu ine credit, sed in eum qui misit 
we **; » et : « Qui videt ge, videt eum qui tisit 
me** ; » et rursus : « Creditis ia Deum, et in me 
éredite (4) *. » Neque enim utique asserimus, du- 
plicem illu a nobis fidem exigere; sed potius 
docere, quisquis fidem iu eum susceperit, illum in 
ipsum Patrem. credere. Sed quia, ut illum facere 
par erat, nominum zquivocatlone paulo post utetur, 
'romiunia esse dicens et Chris nomen, et Ponini, 
atque etiam Filii, eaque conveulre confirmabit 
Verbo illi ex Patre genito, etjam sí solus conside- 
Teélur nondum assumpta earne, necnon etiam iHi 
templo ex Virgine nato; et quia, ut puto, his de 
rebus disputatio inquisitione magna indiget, ea ad 
pra»ens opportune in tempus commodius rejecta, 


νους. Πράττεται μὲν γὰρ πρὸς ἡ μῶν ἡ πίστις εἰς τὴν 
ἁγίαν καὶ ὁμοούσιον Τριάδα. Ἐπειδὴ δέ φασι πιστεύειν 
εἰς ἕνα θεὺν, Πατέρα mavcoxpávopa, πάντων ὁρατῶν 
τε xal ἀρράτων ποιητήν  χαὶ εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν 
Χριστὸν τὸν Υἱὰν αὐτοῦ. οὐχ ἕτερος δὲ καθ᾽ ἡμᾶς 
Ἰησοῦς Χριατὸς Κύριος παρὰ ςὺν ἕνα καὶ φύσει, xal 
ἀληθῶς Υἱόν ' ὃς ἐκ θεοῦ πεφηνὼς, xal θεὸς Gv ὁ 
Λόγος, γέγονεν ἄνθρωπος, διὰ γεννήσεως δὲ δῃλανότι 
τῆς ἐχ γυναιχὺὸς, τίνα τρόπον οἱ τὸν τῆς οἰχονομίας 
κηρύττοντες λόγον, οὐχ ἂν ἁλοῖεν αὐτοῦ τὴν Ex γυ» 
ναιχὸς χατὰ σάρχα λαλοῦντες γένγησιν; Τότε γὰρ δὴ 
Χριστὸς Ἰησοῦς ὠνόμασται, θεὺς ὢν ὁ Λόγος, xal 
σοφία, xaX ζωὴ. xal qux, ὁ Υἱός. Πρόδηλον οὖν, ὅτι 
τῆς τοιᾶσδε κλήσεως ὁ καιρὸς σννειστρέχουσαν ἔχει 


C τὴν γέννησιν, τὴν διά γέ φηµι τῆς ἁγίας Παρθένου. 


"Ott πιστεύρντες [ἶσ, ὅτι δὲ πιστεύοντες] εἰς Χριστὸν 
Ἰησοῦν, εἰς τὸν ἕνα καὶ φύσει καὶ ἁἀληθῶς Yibv 
πιστεύοµεν, ἀναφθιτώσης τῆς πίστεως εἰς τὸν Πατέρα 
δι αὐτοῦ, σαφῶς [ To. σαφὲς] ἂν γένοιτο, διαχεχρα- 
γότος αὐτοῦ τῷ κόσμῳ mavel * εὉ πιστεύων εἰς ἐμὲ, 
o0 πιατεύει εἰς ἐμὲ, ἀλλ εἰς τὸν πἐμφψαντά µε" » 
xat, « Ὁ θεωρῶν kp, θεωρεῖ τὸν πἐμφαντά µε’, 
xai πάλιν, «€ Πιστεύετε εἷς τὸν θεὸν, χαὶ εἰς ἐμὲ 
πιστεύετε. » Καὶ o0 δή πού φαμεν, ὡς δύο πίστεις 
πρὸς ἡμῶν αἰτεῖ διδάσκει δὲ μᾶλλον, ὡς εἴ τις εἰσ- 
δέξαιτο τὸν εἰς αὐτὸν πίστιν, αὐτῷ πεπίστευχε τῷ 
Πατρί. Ἐπειδὴ δὲ κατὰ τὸ εἰκὸς «fj τῶν ὀνομάτων 
ὁμωνυμίᾳ κοχρήαεται, xoà λέγων εἶναι τό «& Χρι- 
ατὸς, καὶ τὸ Κύριος, xat μὴν καὶ Υἱὸς, πρέπειν τε 
αὐτὰ διαθεθαιώσεται τῷ x Πατρὸς φύντι Λόγῳ, κάν 
εἰ νροῖτο µόνας, καὶ σαρχὰς οὕτω (B) μεταλαχὼν, 
καὶ μὴν τῷ £x Παρθένον φύντι ναῷ' δεῖται δὲ, aluo, 
βαδάνου πσλλῆς 6 ἐπὶ «ούτοις λόγος’ εἰς καιρὸν, ὡς 
ἔφην, αὐτῷ πρέποντα χρησίµως αὐτὸν .el; τὸ παρὸν 
ἀναθέμενοι, ἐφ᾽ ἑςέραν ἴωμεν τῆς ἁγίας αυγόδου φω- 
γῆν, Ἂν οὐνοσὶ παρατρέπων ἐπὶ τὸ αὐτῷ ῥοχοῦν, τὴν 


ο *' Matth. x, 20:7 0 Joan. xi, 1. **Joan. xiv, 9. ** Ποιά. 4. 


ANT. AGELLII NOTAE. 


4) Hoc testimonium videtur Cyrillus alio ordine 
protulisie : Credite in me, εἰ in. Deum credüe, vel, 
;reditis, que inodo citavit etiam lib. it. a 


(3) Malim legere, οὕπω μεταλαχών, ut dixit su- 


pra pag. 21, οὕπω σαρχὸς xal αἵματος χεχοινωνη” 
χώς, et infra 46, xat οὕπω σεσαοχωωιένος, 


A9 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. I. | 50 


τῆς ἀΔληθείας καταθιάζεται δύναμιν. Φηοὶ γὰρ, ὅτι A ad alteram sanctse illius. synodi vocem transéamus, 


γεγράφαειν οἱ Πατέρες [Πιστεύομεν εἰς ἕνα Κύριον 
Ἰησοῦν Χριστὸν, «bv Ylby τὸν μονογενῆ, τὸν &x τοῦ 
Πατρὸς γεννηθέντα, τὸν ὁμοούσιον τῷ Πατρὶ, τὸν 
πατελθόντα δι ἡμᾶς, xal σαρχωθέντα ἐκ Πνεύματος 
ἁγίου.] Ἐπιφέρει δὲ τούτοις, xat φησι περὶ τῶν ἁγίων 
Πατέρων’ [ Ὑποχατιόντες δὲ, ἑρμηνεύουσ: «by &vav- 
θρωπῄσαντα, τοῦτον λεγόμενον σαρχωθέντα, οὐ τρο- 
πᾗν τῆς θείας φύσεως ὑπομεινάσης εἰς τὴν σάρχα, 
ἀλλὰ τὴν ἑνοίχησιν τὴν εἰς ἄνθρωπον.] Ἐν ἐξηγήσει 
δὲ πάλιν τῆς αὐτῆς ἔχεται διανοίας, καὶ δὴ χαὶ οὕτω 
φησίν. 


{[ Ἠκολούθησαν τῷ εὐαγγελιστῇ * xal γὰρ ὁ εὐαγ- 
γελιστὴς, ἆλθὼν elc τὴν ἑνανθρώπησιν, ἔφυγε γέννη- 
σιν εἰπεῖν ἐπὶ τοῦ Θεοῦ Λόγου, καὶ τέθειχε σάρχω- 
σιν. ποῦ; ἄχουσον. « Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο, » 
οὖχ sine * Διὰ σαρχὸς ἐγεννήθη. Ὅπου γὰρ µνηµο- 
νεύουσιν ol ἁπόστολοι, ἢ ol εὐαγγελισταὶ τοῦ Υάοῦ, 
τιθέασιν, ὅτι ἐγεννήθη Ex γυναικός. Ἡρόσεχε τῷ λε- 
γοµένῳ, παραχαλῶ ὅπου γὰρ λέγουσι τὸ ὄνομα τοῦ 
You, καὶ ὅτι ἑτέχθη Ex γυναικὸς, τιθέασι τὸ, Ἐγεν- 
νήθη ὅπου δὲ μνημονεύουσι τοῦ Λόχου, οὐδεὶς αὖ - 
τῶν ὀτόλμησεν εἰπεῖν, γέννησιν διὰ τῆς ἀνθρωπότη- 
τος. Ὅ γὰρ µαχάριας Ἰωάννης 6 εὐαγγελιστὴῆς, ἐλθὼν 
εἷς τὸν Λόγον, χαὶ εἰς τὴν ἐνανθρώπησιν αὑτοῦ, 
ἄχουσον οἷά φησιν. « Ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο. 1] 


ΚΕΦΑΛ. H'. 


quam iste ut ad suam sententiam pervertat, ipsi. 
potentissims veritati suecurrit. Ait enim scripsisse: 
Patres : [Credimus in unum Dominum Jesum Chri- 

stum, Filium unigenitum, ex Patre natam, 600” 

substantialem Patri : qui descendit propter nos, et 

incarnatus est de Spiritu sancto.) Ad haze tnfert ac 

dicit de sanctis illis Patribus : [Inferius vero: hanc 

ipsum qui dicitur incarnatus, interpretantor- esae 

bominem factum : non quod natura divins it -car- 

nem sit mutata, sed quod in homine babitarit.] tn | 
expositione rursus eidem inhzret sententie, ac'ita 

dicit : 

[ NesTon. Secuti sunt evangelistam : nam evan- 
gelista ubi ad narrandam humanationem pervenit, 
dicere generationem in Deo Verbo vitavit, ac posuít 
incarnationem. Ubinam? audi : « Et Verbum caro 
factum est *5 ; » non dixit: Per carnem natus est : 
nam ubi apostoli vel evangelistss mentionem Filii 
faciunt, ponunt natum esse ex muliere. Attende, 
quaso, quod dicitur : $5 ubi commemorant nonien 
Filii, et editum esse ex muliere, ponunt verbum, 
Natus est ; sed ubi Verbi divini mentionem faciunt, 
nemo illorum ausus est dicere, genilum esse per 
humanitatem. Nam beatus Joannes evangelista ubi 
pervenit ad Verbum, et ejus humanationem, audi 
quid dicat : « Verbum caro factum est. »] 


CAP. VII. 


δέρε 5 οὖν παραθέντες οἷς ἔφη καὶ τοῦ xa0' ἡμᾶς C — Age jam, cum his qua dixit componendo nostri 


Σνμόόλου τὴν ἁπόδοσιν, ἴδωμεν εἰ µή τι χεχαινοτό- 
µηται παρὰ τούτου xal περὶ αὐτὴν « Πιστεύομεν 
εἰς ἕνα θεὺν Πατέρα παντοχράτορα, πάντων ὁρατῶν 
καὶ Δοράτων ποιητήν ' xal εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν 
Χριστὺν, τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, γεννηθέντα ἐκ τοῦ Πα - 
τρὸς μονοχενῆ (6), τουτέστιν, Ex τῆς οὐσίας τοῦ αὐ- 
τοῦ * 8:by ix Θεοῦ, φῶς Ex φωτὸς, θεὸν ἀληθινὸν ἐκ 
θεοῦ ἀληθινοῦ, Τεννηθέντα, οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον 
τῷ Πατρὶ, δι) οὗ τὰ πάντα ἐγένετο, τά τε ἐν τῷ οὗ- 
ρανῷ, xal τὰ ἐπὶ τῆς γῆς' τὸν δι ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώ- 
πους, χαὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν, χατελθόντα, 
Υὰ4ἱ σαρχωθέντα, xol ἑνανθρωπήσαντα, παθόντα, xe 
ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ * ἀνελθόντα εἰς τοὺς οὗ- 
ρανούς ΄ ἑρχόμενον χρῖναι ζῶντας καὶ νεχρούς. Kat 
εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. » Ἴθι 65 οὗ», ὦ γενναῖε, ποῦ 
τεθείχασιν, εἰπὲ, περὶ τοῦ Υἱοῦ, σαρχωθέντα ἐχ 
Πνεύματος ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου; ἀλλὰ 
τοῦτο μὲν ἐχδείξειεν ἂν Ἠχιστά γε, πλὴν ἐχεῖνο ἄθρει. 
Φαοὶ γὰρ, αὐτὸν τὸν ἐκ Θεοῦ Λόγον, τὸν Μονογενῆ, 
τὸν ix τῆς οὐσίας τοῦ Πατρὸς, τὸν Ov οὗ τὰ πάντα, 
τὸ φῶς τὸ ἀληθινὸν, σαρχωθῆναί τε καὶ ἑνανθρωπῇ- 
σαι, παθεῖν τε xal ἀναστῆναι  χαὶ μὴν, ὅτι χατὰ 
καιροὺς ἐπανήξει χριτής. Αλλ᾽ ἵνα xal ταῖς map" 


66 Joan. 1, 14. 


Symboli editionein, inquiramus, an etiam in ea 
quidpiam ab hoc homine audacter sit. innovatum 5 
« Credimus in unum Deum Patrem oninipotentem,. 
omnium visibilium et invisibilium factorem : et im 
unum Dominum Jesum Christum Filium Dei, natunv 
ex Patre unigenitum, hoc est, ex ejusdem substantia ; 
Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum de- 
Deo vero, genitum, non faetum, consubstantialem 
Patri, per quem omnia facta sunt, quze in ccelo et 
quz in terra : qui propter nos homines et propter: 
nostram salutem descendit, et incarnatus est, et 
homo factus est ; passus est, et resurrexit tertia die,. 
ascendit in coelos, venturus eat judicare vivos el 
mortuos. Et in Spiritum sanctum..» Áge igitur, vie- 
egregie, dic ubinam posuerint de Filio, incarnatum 
esse de Spiritu sancto et. Maria Virgine ? Atqui id 
ostendere mioime poterit : sed tamen illud considera.. 
Fatentur enim ipsum Dei Verbum, illum Unigeni- 
tum, illum ex substantia Patris, illum per quem 
omnia, illud lumen verum, incarnatum esse, et fa- 
ctum bominem, et passum, et resurrexisse, quin- 
etiam suo tempore rediturum judicem. Jam vero vt 
ejus verbis certissimam normam apponendo videa» — 


ANT. AGELLII NOTE. 


(6) Fortasse ordo inversus est et scribendum fuerat, Υϊὸν τοῦ Θεοῦ pevoyevi, Ὑεννηθέντα àx soU. 


Πατρός, Filiun Dei unigenitum, ex Patre natum. 


— —— ας 


Hl! S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


mes quanta sit in illis imperitia, asserit aperte, A αὐτοῦ φωναῖς ἀχριδῆ τὴν βάσανον ἐνιέντες, ἴδωμεν 


ipsum Dei Verbum incarnawm esee et hominem 
fáttum illos dicere, et eorum veritati. suffragium 
ferons, tanquam convenientia dicentes ornat. Num 
igiur, dic, queso, cum incarnatum et hominem 
factum aiunt, aliud quidpiam significant, quam esse 
seeundum carnem natum ? Incarnationis enim hic 
xbodus, et quidem solus ei contingere potest, qui et 
extra carnem et secundum suam naturam subeistit. 
Neque enim carnem quispiam dixerit incarnatam, 
sec quisquam id fleri potest quod erat : sed si qua 
eirca ipsum intelligatur facta dispensatoria mutatio 
in aliud quidpiam przter id quod erat, tum demum 
ita dici eonvenientissime posset. 9G Si igitur Uni- 
genitum esse incarnatum dicunt (hoc autem per 


τί τὸ χρημα τῆς ἑνούσης αὐταῖς ἁμαθίας, διαθε- 
θαιοῦται σαφῶς, σαρχωθΏναί τε xal ἐνανθρωπῆσαι 
τὸν ix Θεοῦ Λόγον αὐταῖς [ῖσ. αὐτοὺς] εἰπεῖν, καὶ 
ταῖς εἰς ἀλήθειαν Φήφοις; ὡς τὰ εἰχότα λέγοντας 
στεφανοῖ. Ap' οὖν, eixé µοι, σαρχωθήῆναί τε xai ἓν- 
ανθρωπῆσαι λἐγόντες, ἕτερόν τι σηµαίνουσι παρὰ τὸ 
Ὑγεγεννῆσθαι κατὰ σάρκα: Σαρχώσεως γὰρ οὗτος ἂν 
Ὑένοιτο, xa μόνος, ὁ τρόπος τῷ καὶ ἔξω σαρχὸς, καὶ 
χατὰ φύσιν ἰδίαν ὑφεστηχότι. OO γάρ που, τὴν σάρκα 
σεσαρκῶσθαι, φαίη τις ἂν, οὐδ' ἂν γἐνοιτό τις ὃ ἣν’ 
ἀλλ' εἴπερ τις νοοῖτο περὶ αὐτὸν γενοµένη µετάστασις 


οἰχονομιχὴ ἐφ᾽ ἕτερόν τι, παρ) ὅπερ οὐκ fv (7), ἔχοι 


ἂν ὁ λόγος ἐφ᾽ ἑαυτῷ δὴ τότε πολὺ τὸ εἰχός. Οὐκοῦν 
εἰ σεσαρχῶσθαί φασι τὸν Μονογενῆ, διὰ γεννήσεως 


carnalem generationem, nisi fallor, nec alio modo fy σαρχιχῆς δρῷτο ἂν [ἶσ. δ' ἂν], οἶμαι, τουτὶ, xat οὐ 


potest fieri), quomodo quisquam infltiari potest , 
illos aperte confessos esce, Deum illud Verbum se- 
cundum carnem esse natum? At enim non aperte 
generatio est nuncupata : sed tamen ipsius rei na- 
tura non aliam, ut modo dixi, viam incarnatiouis 
agnoscit; quamobrem etiamsi quid minus aperte 
dicatur in bis certe rehus, non propterea illa via 
relicta qu:x» sola naturze cognita est, ad aliam est 
nobis transeundum, Scriptum est enim in libro Ge- 
neseos : « Et Setho natus est filius, et appellavit 
nomen ejus Enos **. » Num igitur quia Scriptura 
posuit hoc verbum, Natus est, ideo generationis 
modum non adinittemus? at qui fleri potest ut id 
non sit stultissimum ? Ipia namque rei natura pro- 
pemoduin etiam invitos cogit ut illum partu editum 
intelligere fateamur. Cur igitur incarnationem au- 
diens, non statim intellectum generationis adwittit ? 


Omnino autem bumanationis nomine commemora- . 


to, cur non illico intellexit rem ipsam humanationis 
non homini plane convenire, ne id ipsum quod erat 
fieri ac nasci videatur, sed Verbo ex Deo genito? 
Ubi autem bhumanatio vere fuisse creditur, ibi pror- 
sus est generatio, per quam homo factus intelliga- 
tur. Sed non isto modo tibi videtur intelligendum, 
eum ipsum Dei Verbum incarnatum esse et hominem 
factum dicitur : nam contra dixisti, ut cum omnium 
bominum intelligentia pugnare nitereris, humana- 
tionem pon hoc signiflcare, quod divina natura in 
carnem sit mutata, sed quod inhabitarit in bomine. 
Ac quod ait divina natura in carnem demutationem 
et impossibilem esse, et nullo modo illi convenire, 
id rectissime dictum fatemur. Laudandus est enim 
a nobis quod in hac parte recte loqui voluerit. Fa- 
teor enim manere illam inconcussam, neque ullo 
modo in aliad quidpiam demutari diversum ab eo 
quod esse creditur. Sed ejus verba longe ab eo quod 


** Gen. iv, 20. 


xa0' ἕτερον τρόπον, πῶς οὐχ ἔφασαν kvapyox, ὅτι 
γεγέννηται χατὰ σάρχα θεὸς ὧν ὁ Λόγος; Αλλ' οὐχ 
ὠνόμασται, φησὶν, ἑναργῶς fj Ὑέννησις ΄ 622" f χε 
τοῦ πράγματος Φφύσις οὐχ ἑτέράν οἶδε, χαθάπερ Ίδη 
προεῖπον, τοῦ σαεσαρχῶσθαι τὴν ὁδόν. oce, xàv εἰ 
μή τι λέγοιτο σαφῶς Ev γε τοῖς τοιούτοις πράγµασιν, 
οὐ παρὰ τοῦτο τὴν µόνην τῇ φύσει διεγνωσμένην ὁδὸν 
ἀπολελοιπότες, ἐφ᾽ ἑτέραν ἤξομεν. Γέγραπται γὰρ ἐν 
τῷ τῆς Γενέσεως βιδλίψ’ «Καὶ τῷ Zh9 ἐγένετο υἱὸς, 
xai ἑπωνόμασε τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἑνώς. V Ap' οὖν, 
ἐπειδήπερ ἡ l'oagh τέθειχε τὸ, Ἐγένετο, «bv. τῆς 
γεννήσεως τρόπον οὐ παραδεξόµεθα ; εἶτα πῶς τοῦτο 
οὐκ ἁμαθές; Λὐτη Υὰρ ἡμᾶς ἡ τοῦ πράγματος φύσις 
μονονουχὶ xai οὐχ ἑχόντας ἐκδιάσεται πρὸς ὁμολο- 
γίαν τὴν τοῦ τετέχθαι νοεῖν αὐτόν. Πῶς οὖν ἀχούων 
τὴν σάρχωσιν, οὐ τὰς παρὰ τῆς γεννήσεως ἑννοίας 
εἰσδέχεται παραχρῆμα; Ἀνομασμὲνης δὲ ὅλως ἕναν- 
θρωπῄσεως, πῶς o0 συνῆχεν εὐθὺς, ὡς τὸ τῆς ἕναν- 
θρωπήῄσεως χρῆμα πρέποι ἂν o0x ἀνθρώπῳ μᾶλλον, 
ἵνα μὴ αὑτό «t φαίνοιτο γεγονὸς ὃ fjv, ἀλλὰ τῷ Ex Θεοῦ 
φύντι Λόγῳ; O0 δ' ἂν fj ἐνανθρώπησις ἀληθῶς γενέ- 
σθαι πιστεύηται, ἐχεῖ που πάντως ἡ γέννησις, δι’ fic 
ἂν ὀρῷτο γενόμενος ἄνθρωπος. Αλλ' οὐκ αὐτό cot 
δοχεῖ χατὰ τοῦτον χρῆναι νοεῖσθαι τὸν τρόπον τὸ 
σαρχωθῆναί τε xal ἐνανθρωπῆσαι λέγεσθαι τὸν τοῦ 
θεοῦ Λόγον» ἔφης γὰρ πάλιν, ταῖς ἁπάντων ἐννοίαις 
ἀνταίρειν ἐπιχειρῶν, σημαίνειν τὴν ἐνανθρώπησιν, 
οὐ τὴν εἰς σάρχα µεταδολὴν τῆς θείας φύσεως, ἀλλὰ 


D τὴν ἑνοίχησιν «hv εἰς ἄνθρωπον. Τὴν μὲν οὖν τῆς 


θείας φύσεως εἰς cápxa παρατροπὴν ἀνέφικτόν τε 
εἶναι qot, καὶ κατ οὐδένα τρόπον atf] συµδαίνου- 
σαν * καὶ µάλα ὀρθῶς ' ἐπαινέσομεν γὰρ kv τούτοις 
ἀριστοεπεῖν ἠρημένον. Φημὶ γὰρ ἀκράδαντον ὑπάρ- 
χειν αὐτὴν, καὶ ὡς οὐχ ἂν μεταθεῖτο πρὸς ἕτερόν τι 
παρ᾽ ὅπερ εἶναι πεπίστευται΄ διηµάρτηκε δὲ ὅτι τοῦ 
πρἐποντός τε xal ἀληθοῦς ὁ λόγος αὐτῷ, «ἣν bvav- 


ANT. AGELLII NOT €. 


(7) Legendum videtur aut sine παρ, aut. sine 
οὐκ, ut séuleutia. constet. Sic autem. loqui. solct 


auctor, ut paulo post, οὐκ ἂν μεταθεῖτο πρὸς Ἑφερόν 


τι παρ ὅπερ εἶναι πεπἰστευται. Et infra, τροπὴν 
ὑπομείνας τὴν εἰς ὅπερ οὐκ ἦν. 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. I: 


54 


θρώπησιν εἶναι διαδεδαιουµένῳ τὴν εἰς ἄνθρωπον A deceat, et ab ipsa veritate aberrasse, in eo quod 


ἑνδίκησιν, καταδεῖξαι πειράσοµαι. El μὲν γὰρ ἐφ᾽ ἑνός 
τε xai µόνον τοῦ Ἐμμανονὴλ ἀληθὲς εἶναι τὸ χρΏμά 
φησι, διδασχέτω τὴν αἰτίαν' μαθεῖν γὰρ οὐχ ἔχω' 
ἤγουν ὁριστὴν αὐτὸν, καὶ νοµοθέτην, ὧν ἂν βούλοιτο 
λέγειν ἀχατασχέπτως, ἀνάσχοιτο ἂν οὐδείς. Αλλ' οὐχ 
&o' ἑνὺς μὲν ἴσως ἡ τῶν ὁρισθέντων διήχει δύναμις - 
οὗ διαθεθλήσεται μὲν, x&v εἰ κατὰ πάντων εἴη τυχόν. 
Οὐχοῦν οὐχ ἅπαξ, ἀλλὰ πλειστάχις, ἐνηνθρωκηκχότα 
Θεὸν εὑρήσομεν ' xal οὗ τί που µόνον τὸν Ex Θεοῦ 
Πατρὸς Λόγον, προσθείην δ' ἂν ἔγωγε xat αὐτὸν τὸν 
Πατέρα, καὶ προσέτι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Ἔφη μὲν 
Υὰρ, δι ἑνὺς τῶν ἁγίων προφητῶν, περὶ τῶν v πίστει 
δεδιχαιωµένων, ὅτι « Ῥνοιχήσω ἐν αὐτοῖς, χαὶ ἐμ- 
περιπατήσω, xai ἔσομαι αὐτῶν θεὸς, xal αὑτοὶ Éaoy- 


ταί µου λαός. ν Ἔφη δὲ xoi αὐτὸς ὁ Χριστός, « Καὶ B 


k&v τίς µου ἀχούσῃ, ἑλευσόμεθα ἐγὼ χαὶ ὁ Πατήρ 
μου, καὶ μονἣν παρ᾽ αὐτῷ ποιησόµεθα, καὶ ἐν αὐτῷ 
χαταλύσομεν.; Γέγραφε δέ που xal ὁ σοφώτατος Παῦ- 
λος « Καὶ Μωσῆς μὲν πιστὺς kv ὅλῳ τῷ οἴχῳ αὐτοῦ, 
ὡς θεράπων, εἰς μαρτύριον τῶν λαληθησομένων : 
Χριστὸς δὲ ὡς Υἱὸς, ἐπὶ τὸν οἴχον αὐτοῦ, οὗ οἶχός 
ἆσμεν ἡμεῖς. » Καὶ μὴν χαὶ περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύμα- 
τος” «Οὑχ οἴδατε ὅτε ναὸς θεοῦ kacs, xal «5 Πνεῦ- 
μα τοῦ θεοῦ οἰχεῖ kv ὑμῖν; » Οὐχοῦν εἰ τὸ ἑνοιχῆσαί 
τισι λέγεσθαι χαὶ τὸν τῶν ὅλων θεὸν, τοῦτό ἔστιν, 
ἡ ἐνανθρώπησις, ἤχουν dj σάρχωσις, λεγέσθω xat 
ἐφ᾽ ἑχάστου τῶν τῆς θείας φύσεως γεγονότων κοι- 
νωνῶν, xal μὴν xal ἔνοιχον ἐσχηχότων αὐτὸν, ὅτι τε 


xat ἐνηνθρώπησε, καὶ πρός τε τούτῳ τὸ, ἐσαρχώθη. C 


OS δὴ γεγονότος, Χαὶ παραδεχθέντος ὡς ἀληθοῦς, 
πλειστάχις χᾶν λέγοιτο γεγενῆσθαι σὰρξ ὁ ἐκ Θεοῦ 
Πατρὸς Λόγος” kvouxet δὲ xal εἰς δεῦρο πολλοῖς τῶν 
δεδοµένων αὐτόν. "AJ vat, qnot, γέγχραπται περὶ 
τοῦ Θεοῦ Λόγου, ὅτι « Ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν. » Ἔφη 
δὶ καὶ ὁ θεσπέσιος Παῦλος περὶ τοῦ πάντων ἡμῶν 
Σωτήρος Χριστοῦ , ὅτι c 'Ev αὐτῷ χατῴχησε xdv τὸ 
πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς. » Ἑσχήνωσε μὲν 
ἐν ἡμῖν ὁμολογουμένως” γέγραπται. γὰρ ὧδί. καὶ 
μὴν xai ὅτι κατῴκηχεν, οὐχ ἀντιτάξομαι λέγοντί σοι” 
βούλομαι δὲ μᾶλλον τὰς τῶν θεἠγόρων (9) βασανίζειν 
φωνάς. Ὁ μὲν γὰρ µακάριος εὐαγγελιστὴς προει- 
ρηκὼς, ὅτι καὶ «'O Λόγος aàp£ ἐγένετο, » προσεπ- 
ἦνεγχε [χρειωδῶς xaX τὸ, « Ἐσχήνωσεν àv ἡμῖν, » 
ἵνα δι’ ἀμφοῖν ἁδιαλώδητον ἐν ἡμῖν ἐνεργάσηται τοῦ 
χατὰ Χριστὸν μυστηρίου τὴν γνῶσιν. "Oct μὲν γὰρ 


ἠνώθη σαρχὶ καθ) ὑπόστασιν ὁ Ex θεοῦ Πατρὸς Λό- 


Toe, διαμεμένηκεν [ To. διαµεμήνυχεν ] ἑναργῶς διά 
Υε τοῦ σάρχα λέγειν γενέσθαι αὐτόν ὅτι δὰ σὰρξ 
γεγονὼς, οὐκ εἰς τὴν τῆς σαρχὸς µεταχεχώρηχε φύ- 


7n Levit. xxvi, 12; ll Cor. vi, 16. ** Joan. xiv, 25. ** Hebr. ui, 5, 6. 


$4. "?*Coloss. i, 9. 


humanationem idem esse atque in homine inbabi- 
lationem affirmat, conabor ostendere. Nam si in uno 
et solo Emmanuele id verum esse asserit, ejus rei 
causam doceat ; neque enim illam intelligere queo : 
alioqui certe hunc definitorem ac legumlatorem 
eorum qu: temere dicere libuerit, nemo ferat. Sed 
non ad unum definitionis hujus vis pertingit, 47 
neque ulla erit invidia, etiamsi omnibus insit ; ergo 
non semel, sed sepius Deum factum hominem inve- 
niemus, neque solum illud ex Deo Patre Verbuu, 
sed adjiciam ego certe etiam ipsum Patrem, ac 
preterea Spiritum sanctum. Dixit enim per quem- 
dam e sanctis prophetis, de hominibus per fidem Ju- 
stificatis : « Inbabitabo in ipsis, et imambulabo, εξ 
ero ipsorum Deus, et ipsi erunt mihi populus *'. » 
Dixit euam ipse Chrístus : « Et si quis me audierit, 
veniemus ego et Pater meus, el manaionem apud 
eum faciemus, et in ipso diversabimur (8) 5. » 
Scripsit etiam beatus Paulus : « Et Moses quidem. 
fidelis in tota domo ejus ut famulus, in testimonium 
eorum qua dicenda erant : Christus vero ut Filius 
super domum ejus, cujus domus sumus nos **. » 
Quinetiam de sancto Spiritu : « Nescitis quia tem- 
plum Dei estis, et Spiritus Dei habitat in vobis **? » 
Ergo οἱ idipsum quod inhabitare tn aliquibus ille 
omnium Dominus dicitur, hoc illa est humanatio vel 
incarnaiio, dici liceat étiam in unoquoque divinz 
Dalure parlüicipe, atque etiam iuhabitantem in se- 
illum babente, et hominem factum esse, et insoper 
incarnatum. Quod εἰ factum est, et si ut. verum 
admittitur, fam illud ex Deo Verbum swpe carnem 
factum dici nibil prohibet : inbabitat autem etiam 
adhuc in multis eum colentibus. At. enim, inquit, 
scriptum est de Deo Verbo : « Habitavitin nobis "*.» 
Dixit etiam, beatus Paulus de omnium Salvatore 
Christo : « [n eo babitavit emnis plenitudo divi- 
nitatis corporaliter **. » Fateor illum habitasse in 
nobis (sic namque seriptum est), nec ín illo in-- 
habitasse , tibi dicenti repugnabo : sed velim 
potius has theologorum. voees. examinare. Nam. 
beatus evangelista cum prius dixisset, « Verbum 
caro factum est , » subjunxit opportune, ε Et habi- 
tavit im nobis; » ut per utrumque integram Christi 


D mysterii cognitionem nobis traderet, Nam unitum 


esse carni secundum hypostasim illud ex Deo Patre 
Verbum indicavit aperte cum dixit, ipsum. esse ear- 
nem factum : jam vero carnem faetum noa in caruis 
(transisse naturam, neque mutationem in id quod non 
erat subiisse, sed cum eo quod secundum nos faetum 


" kCor. in, 16. 7! Joan. 1. 


ANT. AGELL!] NOT. 


(8) Posteriora verba et iu ipso di versabimur, neque 
Latini codd. Novi Testamenti, neque Greci ba- 
best ; et idem significont cum  przcedentibus 
verbis : idem est enim diversari in aliquo, et in 


'eo meonsiouem facere. Wlabebant t»;men emnes 
cedd. €yrilli. 

(9) Sic appellare solet sacrorum scriptoram au-- 
clures, ut apostolos et evangelistas. 


63 


ila verba : « Habitavit in nobis, » prioribus illis 
adjiciens. Habitasée autem dicit beatus Paulus 99 
in Christo omnem plenitudinem divinitatis corpora- 
lier, ne quispiam simplicem vel babitudinariam 
habitationem suspicetur, sed veram, ut modo dixi, 
et secundum hypostasim. Neque enim vir ille Spiritu 
Dei plenus ignorabat incorporeum esse'Dei Verbum 
οἱ impalpabile. Verum quia necesse erat ut mysterii 
explicatio nulla ratione manca videretur, sed adeo 
accurate ac distincte ad rectam regulam veritatem- 
que traderetur, ut omne miraculum superaret, vim 
infert consequenti rerum, et prope dixerim, quod 
incorpoream illam summamque naturam decet, con- 
Σεπ : adjecit enim verbum, corporaliter, cum 
aliter dicere non haberet, quam nostra intelligentia 
et lingua consequi posset. Ne igitur cum iste sim- 
plicem nobis inhabitationem commemorat, putes 
aliquid eum dicere quod non admodum sit damnan- 
dum, Nam ut evertat, ut ipse putat, idque nimirum 
audacter, generationem Filii secundum carnem, ra- 
tiocinationein componit anilem ac stultam, et nullum 
ex veritate fulcrum habentem. Bursum namque sic 
scribit, cum adversus Arianos disputationem instie 
(uisset. 

[ Nesron. Tamen divinitate certe qua major est, 
ipsum Dei Verbum recentius esse nugan(ur ; at vero 
hi beata Maria ipsum posteriorem elficiunt, et ma- 
irem temporalem ipsi Deitati opifici temporum pre- 
ponunt : imo vero ipsam Christi parentem ne esse 
quidem Ghristi matrem sinunt : nam si non. homi- 
his nalura, sed Deug Verbum fuit, ut illi dicunt, 
quew illa peperit, pariens edili partus nullo modo 
maler est: qui eniin. sit mater illius qui ab ejus 
patura &it extraneus? Quod si mater apud eos ap- 
pellatur, humanitas est partu edita, που divinitas : 
nau cuique matri proprium est consubstanüale pare- 
re. Aut igitur non erit mater quz consubstantialem 
sibi minime peperit : aut si mater ab ipsis vocatur, 
sibi in substantia similem genuit. ] 

CAP. IX. 

Perquam abditum sane sententiarum pondus, ac 
vehemens et inevitabilis hominis qui nobis ita con- 
scripsit, syllogismorum vis cernitur. Undenam, 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 
est mansisse quod erat, id rursus perspicuum facit, A aw, τροπὴν ὑπομείνας τὴν εἰς ὅπερ οὐχ 


Β 


t 
ἦν, ἀλλὰ 
μετὰ τοῦ γενέσθαι χαθ᾽ ἡμᾶς, µαμένηχεν ἅπερ fiv, 
διατρἈναῖ πάλιν τὸν ε Ἐσχήνωσεν ἐν ἡμῖν, » τῷ 
πρὠτῳ πραστεθειχώς. Κατοιχῆσαι δέ φησιν ὁ θεσπέ- 
σιος Παῦλος ἓν τῷ Χριστῷ πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς 


᾿θεόνητος σωματικῶς ' ἵνα μὴ ἁπλῆν, Άγουν σχετιχὴ» 


τὴν κατοίχησιν ὑποτοπήσειέ τις, ἀλλ ὥσπερ ἔφην 
ἁρτίως, ἀληθινήν τε xai xaü' ὑπόατασιν. "Oct μὲν 
γὰρ ἀσώματός c£ ἐστι, xal ἀναφὴς ὁ τοῦ Θεοῦ Λό- 
γος, οὐχ Ἡγνόηχεν ὁ πνευµατοφόρος. Ἐπειδὴ δὲ ἂν 
ἀναγχαῖον, τὴν τοῦ μυστηρίου δήλωσιν χατ᾽ οὐδένα 
τρόπον ὁρᾶσθαι μεμωμημένην, ἀχριδῆ δὲ οὕτω γε- 
νέσθαι, καὶ διηρθρωµένην εἰς τὸ εὐθύ τε xal ἀληθὲς, 
ὡς ἐπέχεινα παντὸς ἱέναι θαύματος, χαταθιάζεται 
τὸ εἰχὸς, καὶ μονονουχὶ τὸ πρέπον ὑπερορᾷ τῇ ἁσω- 
µάτῳ τε xal ὑπερτάτῳ φύσει προστέθειχε γὰρ τὰ, 
σωματικῶς, οὐχ ἑτέρως ἔχων εἰπεῖν, 3) ὡς ἂν γένοιςο 
xa vip, καὶ γλώττῃ τῇ χαθ᾽ ἡμᾶς ἐφικτόν. Μὴ τοί- 
vuv ἁπλῃν ἡμῖν ὀνομάξοντα ἐναίχησιν, οἵου τι λέγειν 
αὐτὺν τῶν οὗ αφόᾶδρα διαθεθληµένων ἀνατρέπων 
γὰρ, χαθάπερ οὖν οἴεται, xal µάλα νεανικῶς, τὴν 
κατὰ σάρχα γέννησιν τοῦ Υἱοῦ, σωντίθησι λογισμὸν 
γραοπρεπῆ, καὶ ἡλίθιον, χαὶ ὑποδάθραν οὖκ ἔχαντα 
τὴν ἐξ ἀληθείας. Γράφει γὰρ καὶ ὧδε πάλιν, πε- 
ποίηται δὰ πρὸς ᾿Αρειανοὺς ὁ λόγος αὐτῷ. 

{[ Ὅμως δὲ χἂν θεότητος µείζονας τὸν Θεὸν Ao- 
γον ληροῦσι νεώτερον * οὗτοι δὲ αὐτὸν τῆς µαχαρίας 
Μαρίας ἑργάζανται δεύτερον * xaX μητέρα χρονιχὴν 
τῇ δημιουργῷ τῶν χρόνων ἐφιστῶαι θεάτητι ΄ μᾶλλον 
6i οὐδὲ μητέρα τοῦ Χριστοῦ τὴν Χριστονόκον bat 
εἰ γὰρ οὐκ ἀνθρώπου quate, ἀλλὰ θεὸς ὁ Λόγος ἣν, 
ὥσπερ ἐκεῖνοί φασιν, ὃ [ἶσ. ὁ] παρ kxelvnc, ἡ τε- 
χοῦσα τοῦ τεχθέντος οὗ μήτηρ. Πῶς γὰρ ein τις μή» 
«7p τοῦ τῆς φύσεως τῆς αὐτῆς ἀλλοτρίον; Εἰδὲ µήτηρ 
παρ) αὐτῶν ὀνομάζοιτα, ἀνθρωπότης τὸ τεχθὰν, οὐ 
θεότης ' πάσῃς γὰρ ἴδιαν μητρὺς ὁμοούσια τἶχτειν. 
"H οὖν οὐκ ἔσται μήτηρ, ὁμοούσιον ἑαυτῇ μὴ τεχοῦ- 
ca* f| µήτηρ παρ αὐτῶν χαλουµένη, τὸν ἑαντῇ 
κατ οὐσίαν ἐγέννησεν ἅμοιον. ] 


KESAA. 9. 
'Üe ᾗαθὺ "à χρῆμα τῶν ἐννριῶν, Giu δὲ καὶ 
ἀναδιάφυκτος «οῦ τὰ «etá)c σνγγεγραφότας ἡμῖν ἡ 
x οῶν αυλλογισμῶν ἀνόγκη φαίνεται. Πόθεν ἡμῖν τὰ 


quiso, ejusmodi fabellas colleeias habena in me- D ταάδε συναγηγερχὼς εἰς μέσον ἔρχῃ µνθάρια; f) «ic 


dium prodis? aut quispaim prorsus in eau) senten- 
liarum stultitiam est lapsus, ut putet a€ dicat Uni- 
geniti deitatem non ex Patre ante ssecula subsistens 
tiam habere, sed ut esso inciperet, a.carne et san- 
guine initium accepisse ? Quis adeo stppidus est. et 
imperitus, et sacrarum Litterarum plane rudis? 
Quis non. meminit 99 1Isaix de ipso clamantis : 
« Generationem ejus quis enarrabit '*? » Joannis 
etiam aperte scribentis : « In principio erat Ver- 
bum, et Verbum erat apud Deum, οἱ Deus erat 
Verbum : omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso 
factum est nihil "*? » Quod si omnia per ipsum, qui 


7? sa, Lit, δ. "* Joan, 1, 1-2. 


* 


ὅλως ἀμαθίας elc τοῦτο πατώλισθεν ἐννονῶν, ὡς ols- 
οθαί τε καὶ λέγειν τὴν θεότοτα τοῦ Μοναγενοῶς οὐ 
προαιώνιον ἔχειν «hv ὕπαρξιν Ex Ηκερὺς, ἀρχὴν δὲ 
μᾶλλαν τῆς εἰς τὸ εἶναι παρόδου aápxa τε xai αἷμα 
λαθεῖν; Τίς οὕτως ἑμθρόντητος, καὶ ὁλιγογνόμων 
koc, xai τῶν Ἱερῶν Γραμμάτων &vfixooc παντελῶς ; 
Τίς οὗ διαµέμνηται διαχεκραγότος μὲν Ἡσαῖαν περὶ 
αὐτοῦ: « Τὴν γενεὰν αὐτοῦ τίς διηγήσεται; » Γεγρα- 
φότος δὲ xai Ἰωάννου σαφῶς' « Ἐν ἀρχῇ ἣν 6 Λό- 
ος, xal ὁ Λόγος ἣν πρὸς τὸν Osbv, χαὶ θεὸς ἣν ὁ 
Λόγος πάντα δι αὑτοῦ ἐγένετο, xal χωρὶς αὐτοῦ - 
ἐγένετο οὐδὲ Ev; Καὶ εἰ πάντα δι αὑτοῦ, πῷς τῶν 


» ADVERSUS NESTORIUM LIB. ll. | $8 
5 αὐτοῦ γεγονότων ὀψεγενέστερος εἔη ἂν ὁ πρὸ Α fieri potest ut. rebus per ipsum factis sit nate pe 


παντὸς αἰῶνος, xat χρόνων ; Τί τοίνυν τὸ πᾶσιν &ná- 
Gs tov, ὡς εἰρημένον, εἰσφέρεις; Παῦσαι συχοφαν - 
τῶν τοὺς «à [ἴσ. τὰ θὰ] δικαίως ἐπαιτιωμένους, xat 
τῆς àv αὐτοῖς ἁμαθίας διαγελῶντας τὸ μέγεθος, Ὅτε 
τοίνυν οὐδεὶς ὁ λέγων ἐστὶν, ὡς ἐπιτέτοχεν ἡ Παρ- 
θένος ἐχ τῆς ἰδίας σαρχὸς τὴν τῆς θεότητος φύσιν, 
μὴ διατείνου µάτην, λογισμοὺς ἡμῖν ἀναπλέχων, οὐχ 
à; ἀληθῶν, χαὶ ἅπασιν ὁμολοχουμένων Ὑεγονότας 
ληµµάτων. Τί δέ σε τὸ πεπειχὸς, ἀχρατῆ, xol ἁπύ- 
λωφον οὕτω χαλάσαι τὴν γλῶτταν xatà τῶν ὀρθὰ 
φρονεῖν διεσπονδακότων, xal παντὺς τοῦ σεδοµένου 
Θεοῦ [fo. θεὸν] ἔγχλημα χαταχέαι δεινὸν xal παγ- 
χάλεπον; Ἔφης Tàp πάλιν Et" Ἐχχλησίας ’ 

[ Εἶπον δὲ ἤδη πλειστάχις, ὅτι εἴ τις f ἐν ὑμῖν 
ἀφελέστερος, ef τε ἓν Ko τισ], χαίρει τῇ 490 Θεο- 
τόνος Φωνῇ, ἐμοὶ πρὸς τὴν φωνὴν φθόνος oóx Eos 
μόνον μὴ κοιείτω τὴν Hapüévey 0sdv. ] 

ΚΕΦΑΛ. l'.. 


Πόλιν ἡμῖν διαλοιδορῇ, xaX πικρὸν οὕτως ἐπιθήσῃ 
[σ. ἐπιθήγεις] στόμα, ὀνειδίζεις 06 τὴν Συναγωγὴν 
Κυρίου, χατὰ τὸ γδγραμμένον; 'AXX ἡμεῖς γε, ὦ 
"sv, οἱ θεοτόχαν λέγοντες αὐτίν * τεθεοποιῆχαμεν δὲ 
οὐδένα πώποτε τῶν τελούήντων ἂν χτίσµασι’ κατει- 
θίσµεθα δὲ Gcbv εἰδέναι τὸν ἕνα, xal φύσει, xal 
ἀληθῶς' ἴσμεν δὲ ἄνθβωπαν οὖσαν καθ) ἡμᾶς τὴν 
µακαρίαν Παρθένον. ᾿Αλώσῃ δὲ xal οὐκ εἰς μακρὰν, 
ἄνθρωπον ἡμῖν Βεοφόρον ἀποφαίνων αὐτὸς τὸν Ἐμ- 
μανουἡλ, xal τῶν σῶν ἐπιχειρημάτων τὴν χατάῤῥη» 
σιν ἐπιτιθεὶς ἑτέρῳ. 


ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ. 


Ἡ γλῶσσα μὲν πρ, χαὶ ἀχατάσχειόν ἐστι χαχὸν, 
χαθὰ γἐγραπται * τάδε ἐντεῦθεν βλάδη διωθούµενος 
6 θεσπέσιος ψάλλει Δαθίδ' «θοῦ, Κύριε, φυλαχὴν τῷ 
στόµαιί µου, xal θύραν περιοχΏς περὶ τὰ χείλη µου" 
ph ἐχκλίνῃς τὴν καρδίαν µου εἰς λόγους πονηρίαεα 
τοῦ προφασίξεσθαι προφάσεις y ἁμαρτίαις.» Τὸ μὲν 
Υὰρ εὐστομαῖν δύνασθαι, xal ἀχριδη τὴν ἐπιεήρησιν 
ἐπὶ γλώττης ἔχειν, ὧν ἂν δεῄσῃ λέγειν, ἢ μὴ, θεό- 
δοτον ἀληθῶς εἴη ἄν. χαὶ τὸ χρῆμά ἐστιν οὐκ Ev µι- 
χρῷ λόγῳ, παρά yt τοῖς οὐχ ἀθαύμασιον ἔπιτη- 


sterior, qui ante omnia ssbeula. et tempora praeces- 


sit? Quid igitur qeod ab omnibus relicitur, tanquam 
sit dictum defers ? Desine eos calemuiari qui jure 
tua accusant, et magnam in illis stultitiam irrident, 
Cum itaque nemo sit qui ditat, beatam Virginem 
ex sua carne divinitatis naturam peperisee, nol 
frustra laborare ut ratiocinationes nobis intexas ex 
suppositionibus neque veris, neque spud omnes certis, 
Que vero causa te impulit, ut linguam adeo impo- 
tentem et effrenatam laxares adversus eos qui reeta 
sapere studuissent, et omnibus Dai cultoribus cri- 
men inferres grave, et omnium atrocissimum ? Nam 
rursus in Ecclesia dixisti : 

| Nesron. Dixi jam s:epius, si quis inter vos sim 
plicior, sive inter quoscunque alíos voce liac, 
Dei genitrix, gaudet, apud: me nulla est de vocb 
dissensio : tabtum ne Virginem déam factat.1 —— 


CAP. X. 


. Rursus nobis convieiaris, οἱ amarulentum o6 
infigia, exprobras etiam Ecclesise Domini, ut scri- 
ptum est "*? Veram D0& o vir egregie, qui illam 
Dei genitricem dicimus, neminem ubquam qui inter 
creaturas censerewr, Deum fecimus ; 31que hunc 
morem tenemos, ut Deum sciamus illum unum 
el natura et vore Deum : scimus. etiam beatam 
illam Virginem horeinem fuisse mostri sheilem, 
Sed ipse nec multo post deprebeuderls ipsum Eme 
manuelem hominem μου D«eiferom predicate, 
luorumque argumentorum. condemnationem alie 

Lribuere. 


TOMUS SECUNDUS. 


Est língua, sicut soriptum est 7", ignis, et effra- 
n»stum malum, cujus ut. incommoda viltaret psallit 
beatus David : « Pone, Domine, custediam ori meo, 
et ostium circumstantie labiis meis : non declines 
cor meum fn verba malitie, ad excusaudas excu. 
sationes ín peccatis '*. » Nam recte oris officio nti, 
et diligenti eautione moderari linguam observando 
quid dicendum sit, 30 quid reticendum, divinum 
plane munas est, ei res haud parvipeudenda lis 
eerte qui eum lasede vitam ducere student : ut 


δεύουσι πολιτείαν. Τό γε μὴν προαλὲς elc λόγους, καὶ p eontra, itla prxeeps in loqnendo temeritas, et effre- 


τὸ ἀχάλινον slc τερθρείας, Χχινδύνου μεστὸν, χαὶ εἷς 
πέταυρον ἅδου (10) καταχοµίζει τοὺς χεχρηµένους., 
Γέγραπται δὲ, ὅτι θάνατος, xal ζωὴ àv χειρὶ γλώσ- 
σης’ οἱ δὲ χρατοῦντες αὐτῆς, ἔδονται τοὺς χαρποὺς 
αὐτῆς. Προσπεφώνηχε δὲ xol ἕτερός τις ἡμῖν τῶν 
σοφῶν * « El μὲν ἔστι σοι λόγος συνέσεως, ἀποχρί- 
θητι΄ εἰ δὲ ph, χεὶρ Eat ἐπὶ τῷ στόµματί σου. » 
Αμαθοῦς γὰρ λόγου πῶς obx ἀμείνων ἡ σιωπή; 


151 Reg. xvni, 45... "*Jae. 1, 5-8. 


?! Psal. cxr, ὅ, 4. 


natas κά nugas effundendas impetus perieulo non 
caret, et in. precipitium inferni homines eo more 
prsditos defert. Scriptam est etiam, mortem ac 
vitam esse in manu lingua, et qui illam cohibent, 
edere fructus ejus "*. Alius etiam sapiens nos allo- 
cutus est: « St revera est tibi sermo prudenti:e, 
responde : sin. minus, manus sit ad os tuum"?*, » 
Nam stulto sermoni praeferendum esse silentium 


α Prov, xen, 21. ο Ecchi. v, 14. 


ANT. AGELLII NOTE. 


(10) In Proverbiis est hoc nomen positum cap. 1x, vers. 18, ubi Latipa interpretatio habet : Et ἐκ !pro- 


fundis inferni conviva ejus. 





5 5. CYRLLI ALEXANDRINI ARCHIEP. (0 
cui sit dubium ? Res exsecranda prsecipue aeer- A Ἑπάρατον δὲ xai ἑτέρως τὸ πιχροὺς ἐρεύγεσθαι λό- 


bitstem verboruift erüctare, et impium sermonem 
adversus ineffabilem illata. gloriam effundere, quam 
perpetuis a Dobis celebrari laudibus squum erat. 
Peecautes autem in fratres, et percutientes in(ir- 
mam eorum conscientiam, in Christum peceamus. 
Sic namque beatus Paulus scripsit **. Quod idcirco 
dico, quia in quosdam incidi Nestorii sermones , nec 
tantummodo illum negare video dicendam a nobis 
sanctam illam Virginem esse Dei matrem, et Emma- 
huelem peperisse qui Deus erat, sed aliis quoque 
modis Christi gloríe adversari statuisse : nam 
 Deiferum ίσα nobis conatur ostendere, non vere 
Deum, sed hominem potius cum Deo tanquam 
sequalitate dignitatis conjunctum. Sic namque illi 
et quidem soli aliter atque omnibus aliis beminibus 
sentire ac dicere placet, quamvis catholica Ecclesia, 
quam sibi ipse Cbristus exhibuit **, rugas hominis 
qui talia conscripsit, non babeat, cum sit imnia- 
culate, et illius cognitionem omnis prorsus reprehen- 
sionis expertem teneat, ac fidei traditionem rectis» 
sime composuerit. Credimus namque in unum Deum, 
Patrem omnipotentem, omnium visibilium et invi- 
sibllium factorem : et in unum Dominum Jesum 
Christum, et in Spiritam sanctum ; ac sequentes 
sanctorum Patrum confessionem his subjunctam, 
ipsum Verbum ex Deo Patre substantialiter natum, 
noatri similem factum esse dicimus, et incarnatum, 
et hominem factum, hoc est, sibi corpus sumpsisse 
ex sancta Virgine, et suum illud fecisse : nam hoc 
modo fit ut vere unus sit Dominus Jesus Christus, 
boc modo illum ut unum adorabimus, si non bomi- 
nem ac Deum seorsim ponamus, sed unum et eum- 
dem esse credamus in dlvinitate et humanitate, 
hoc est, 81 Deum simul et hominem. At vero 
noster bic recentissims impietatis inventor, quam- 
vis Christum unum se dicere simulet, tamen ubique 
nataras dividit, el seorsim utramque pouit, asserit. 
«que non illas inter se vere convenisse, sed prz- 
texit excusationes ac preetextus in peccatis, ut scri- 
ptum est **, et modum quemdam  conjunciionis 
comminiscitur, illum nempe secundum solam, ut 
dixi, dignitatis zequalitatem, ut ex ipsius verbis 
plane docebimus, et tanquam in homine qui nibil 
supra caxteros habeat, ipsum ex Deo Verbum ex 
. participatione inbabitans facit, ac voces qua sunt 
in Evangeliis ita dividit, ut aliquando certas quas- 
dam soli ac proprie Verbo tribuat, aliquando seor- 
siin illi qui est ex muliere editus. Atqui quomodo 
non sit omnibus certissimum, illum Unigenitum, 
cum Deus esset natura, esse bominem factum, nou 
simplici conjunctione, ut ille asserit, extrinsecus 
excogitata, aut sffectiva, sed vera unione, ineffabili 
modo simul et inexcogitabili ? [ta οἱ unus simul el 
solus intelligetur, et. omnia ei dicta convenient, et 
omnia tanquam ab una persona dicta censebuntur. 
Nam post unionem una jam [uteliigitur natura illa 


ο | Cor. vit, 12. ** Eohes. v. 27. 


Τους, xai τῆς ἀποῤῥήτου δόξης xavaykat φωνὰς τὰς 
ἁλιτηρίους, καΐτοι δέον ἁχαταλήχτοις αὐτὴν εὔφη- 
μίαις χαταγεραίρεσθαι πρὺς ἡμῶν. 'Αμαρτάνοντες 
δὲ εἰς τοὺς ἁδελφοὺς, xai τύπτοντες ἀσθενοῦπαν τὴν 
συνείδησιν, si; Χριστὸν ἁμαρτάνομεν. Γέγραφε γὰρ 
οὕτως ὁ θεσπέσιος Παῦλος. Καὶ ταῦτά φημι, τοῖς Ne- 
ατορίου λόγοις ἐντετυχηχώς ᾽ καὶ οὗ µόνον αὐτὸν 
ἀποφάσχοντα βλέπων τὸ χρῆναι λέγειν ἡμᾶς, ὡς ἔστι 
μὲν ΘΒεοτόχος fj, ἁγία Παρθένος, ἑἐχτέτοχε δὲ Gebv 
ὄντα τὸν Ἐμμανουὴλ, ἀλλὰ γὰρ ἔτι pho τούτῳ 
καὶ xa0' ἑτέρους τρόπους τῇ Χριστοῦ δόξη πολεμεῖν 
ἐγνωχότα * Θεοφόρον γὰρ ἡμῖν αὐτὺν πειρᾶται δει» 
χνύειν, καὶ οὐχὶ θεὸν ἀληθῶς, ἄνθρωπον δὲ θεῷ avv- 
Πμμένον, ὡς ἓν ἱσότητι τῆς ἀξίας. Οὕτω γὰρ αὐτῷ, 


B καὶ µόνψ, παρὰ πάντας τοὺς ἄλλους δοχεῖ φρονεῖν τε 


καὶ λέγειν καἰτοι τῆς χαθολιχῆς Ἐκκλησίας, fjv αὐ- 
«b, ἑαυτῷ παρέστησεν ὁ Χριστὺς, τὰς τοῦ «à τοιάδε 
συγγεγραφότος οὐκ ἐχούσης ῥυτίδας, οὕσης δὲ μᾶλλον 
ἀμώμου, καὶ ἀνεπίπληχτον παντελῶς τὴν ἐπ᾿ αὐτῷ 
γνῶσιν ἐχούσης, καὶ τῆς πίστεως τὴν παράδοσιν εὖ 
µάλα πεποιηµένης. Πιστεύομεν Υὰρ εἰς ἕνα 8ebv, 
Πατέρα παντοκράτορα, πάντων ὁρατῶν τε xal ἀορά- 
των ποιητήν * xal εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν τὸν Χρι- 
στόν xai εἰς «b Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Ἑπόμενοι δὲ 
ταῖς τούτοις ἐπενηνεγμέναις τῶν ἁγίων Πατέρων 
ὁμολογίαις, αὐτὸν τὸν bx τοῦ Θεοῦ xai Πατρὸς οὗ- 
σιωδῶς φύντα Λόγον, χαθ᾽ ἡμᾶς γενέσθαι φαμὲν, 
σαρχωθῆναί τε xai ἑἐνανθρωπῆσαε, τουτέστιν, 
ἑαντῷ σῶμα λαθεῖν kx τῆς ἁγίας Παρθένου xoi 
ἴδιον αὐτὸ ποιῄσασθαι. οὕτω γὰρ ἔσται xal ἆλη- 
θῶς εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, οὕτως αὐτὸν ὡς 
ἕνα προσχυνήσοµεν, οὐκ ἀνὰ µέρος τιθέντες ἄν- 
θρωπον, καὶ θεὸν, ἀλλ’ Eva, καὶ τὸν αὐτὸν εἶναι πι- 
ατεύοντες, ὡς bv θεότης: χαὶ ἀνθρωπότητι  τουτέστε, 
Θεόν τε ὁμοῦ καὶ ἄνθρωπον. Ὁ δέ γε τῆς νεωτάτης 
ἡμῖν ἀσεδείας εὑρετῆς, καΐτοι Χριστὸν ἕνα λέγειν 
προσποιούµενος, διαιρεῖ μὲν πανταχοῦ τὰς φύσεις, 
καὶ ἀνὰ µέρος ἵστησιν ἑκατέραν, οὐκ ἀληθὲς [Tc. 
ἀληθῶς] ἀλλήλαις συμθῆναι λέγων αὐτάς  προφασι- 
ζόμενος δὲ προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις, κατὰ τὸ ye- 
γραμμµένον, ἐπινοεῖ τινα συναφείας τρόπον, τὸν κατὰ 
µόνον, ὡς ἔφην, τὴν ἰσότητα τῆς ἀξίας χαθάπερ 
ἀμέλει xal bx. τῶν αὐτοῦ δειχθήσεται λόγων ’ xai 
ἑνοιχίζει μὲν μεθεχτῶς, ὡς ἀνθρώπῳ χοινῷ, τὸν Ex 
θεοῦ Aóvov* µερίδει δὲ τὰς ἓν τοῖς Εὐαγγελίοις φω- 
γὰς, ὡς ποτὲ μὲν τάσδε τινὰς µόνῳ τε xal ἰδικῶς 
ἀνατιθέναι τῷ Λόγῳψ * ποτὲ δὲ ἰδίᾳ τῷ ἐχ γυναιχός. 
Καΐτοι πῶς οὐχ ἅπασιν εἴη ἂν oüx ἀναμφιλόγως 
ἔχον, ὅτι cb, ὢν φύσει, Υέγονεν ἄνθρωπος ὁ Movo- 
γενὴς, οὗ χατὰ συνάφειαν ἁπλῶς, ὡς γοῦν ἐχεῖνός 
φησι, τὴν θύραθεν ἐπινοουμένην, ἥτοι σχετιχἠν ' ἀλλὰ 
χαθ᾽ ἕνωσιν ἀληθῃ, ἀποῤῥήτως τε xal ὑπὲρ νουν 
Οὕτω τε, εἷς νοεῖται xal μόνος, ἅπας τε αὐτῷ 
πρέπει λόγος, καὶ ὡς i6 &vbg προσώπου τὰ πάντα 
λελέξεται’ µία γὰρ ἤδη νοεῖται φύσις μετὰ τὴν ἔνωσεν 
$ αὐτοῦ τοῦ Λόχου σεσαρχωµένη, χαθάπερ ἀμέλει 


53 Pyal. cst. b. 


οι 


ADVERSUS. NESTORIUM LIB. 1l. 


e$ 


καὶ ἐφ᾽ ἡμῶν αὐτῶν νοοῖτ ἂν εἰχότως ' ἄνθρωπος A ipsius Verbi incarnata, ut procul. dubio in nobis 


γὰρ εἷς ἀληθῶς συγχείµενος ἐξ ἀνομοίων πραγμάτων, 
ψυχῆς δὴ λέγω καὶ σώματος. Ἐπισημήνασθαι δὲ xai 
vuv ἀναγκαῖον, ὅτι τὸ ἑνωθὲν τῷ θεῷ Λόγῳ σῶμα, φα- 
μὲν ἐφνχῶσθαι duy?) λογιχκῇ. Προσθῄσοµαι δὲ xáxsivo 
χρησίµως, ἑτέρα μὲν γὰρ παρὰ τὸν ἐκ θεοῦ Λόγον 
ἡ σὰρξ, κατά γε τὸν τῆς ἱδίας φύσεως λόγον, ἑτέρα 
δὲ πάλιν οὐσιωδῶς tj αὐτοῦ τοῦ Λόγου φύσις. Πλὴν 
εἰ xaX νοεῖται διάφορα, xal εἰς ἑτερότητα φυσικὴν 
διεσχοινισµένα τὰ ὠνομασμένα, ἀλλ εἷς ἐξ ἀμφοῖν 
νοεῖναι Χριστός ^ χαθ᾽ ἔνωσιν ἁληθῃη ἀλλήλοις συµ- 
6εδηκότων, θεότητός τε xat ἀνθρωπότητος. Ἔμπε- 
δοῖ δὲ πρὸς τοῦτο ἡμᾶς dj θεόπνευστος Γραφὴ, διὰ 
µυρίων μὲν ὅσων πραγμάτων τε xal λόγων ' παρα- 
δείγµασι δὲ χρωµένη, δι ὧν ἄν τις καὶ λίαν &xo- 


ipsis etiam convenienter intelligitur. Unus namque 
homo plane est ex dissimilibus rebus, ex anima, iu- 
quam, et corpore compositus. Porro illad est nune 
etiam notandum, fateri nos corpus illod unitum 
Deo Verbo, fnisse anima rationali animatam. Πἰαά 
quoque haud incommode addiderim, aliam esse car- 
nem a Deo Verbo (quod ad sud nature rationem 
attinet), aliamque rursus essentialiter ipsam Verbi 
naturam. Sed quamvis hzc differre intelligantur, 
et naturali diversitate esse disjuncta, unus tamen 
ex utroque Christus intelligitur, dum per veram 
unitatem deitas simul et humanitas invicem con- 
veniunt. In hac vero sententía nos innumeris tum 
factis, tum dietis Scriptura divinitus inspirata 


νιτὶ πρός Τε τὸ δύνασθαι χατιδεῖν τὸ Χριστοῦ µυ- B confirmat, sed precipue dum exemplis utitur, por 


στήριον διελάσει σαφῶς. Ἔφη τοίνυν ὁ µαχάριος 
προφήτη, 'Hoata;- « Καὶ ἀπεστάλη πρός µε ἓν τῶν 
Σεραφίμ.. xai τῇ χειρὶ εἶχεν &y8paxa, ὃν τῇ λαδίδι 
ἔλαθεν ἀπὸ τοῦ θυσιαστηρίου, καὶ ψατο τοῦ στόµατός 
pou, xai εἶπεν, Ἰδοὺ ἠφατο τοῦτο τῶν χειλέων σου, 
χαὶ ἀφελεῖ τὰς ἀνομίας σου, καὶ τὰς ἁμαρτίας σου 
περιχαθαριεῖ. » Πολυκραγμονοῦντες δὲ, ὡς ἔνι, τὸ 
«ες ὁράσεως βάθος, οὐχ ἕτερον εἶναί φαμεν, πλὴν 
btt τὸν Κύριον ἡμῶν ἸΙησοῦν Χριστὸν, τὸν ἐν τῷ 
θυσιαστηρίῳ χείµενον ἄνθραχα νοητόν  ἐφ᾽ d παρ) 
ἡμῶν εὐωδιάξει θυμίαμα τῷ θεῷ καὶ Πατρί. δι 
αὑτοῦ γὰρ τὴν προσαγωγὴν ἐσχήχαμεν, δεκτοί c£ 
ἑσμεν, τὰς πνευματιχὰς τελοῦντες λατρείας. Οὗτος 
τοένυν ὁ ἄνθραξ ὁ θεῖος, ὅταν ἄγηται τῶν χειλέων 
σου [fc. τοῦ] προσιόντος αὐτῷ, διεσμηγμµένον εὐθὺς 
ἀποφανεῖ xal ἁπάσης ἁμαρτίας ἡμοιρηχότα παντε- 
λῶς. ΄Άπτεται δὲ τίνα τρόπον τῶν Ev ἡμῖν χειλέων, 
διδάξει λέγων ὁ µαχάριος Παῦλος, « Ἐγγύς σου τὸ 
ῥημά ἐστιν àv τῷ στόματί σου xal ἐν τῇ χαρδίᾳ 
σου * ὅτι ἐὰν elc Ev τῷ στόματί σου, ὅτι Κύριος 
Ἰησοῦς * xai πιστεύσῃς iv τῇ χαρδίᾳ σου, ὅτι ὁ 
8:5; αὐτὸν Ίγειρεν ἐχ νεχρῶν, σωθήσῃ * χαρδίᾳ γὰρ 
πιστεύεται εἰς διχαιοσύνην' στόµατι δὲ ὁμολογεῖται 
εἰς σωτηρίαν. » "Ανθραχι δὲ παρεικάνεται, διά τοι 
τὸ àx Duo νοεῖσθαι καὶ ἀνομοίων πραγμάτων” 
συνόδῳ γε μὴν τῇ κατὰ ἀλήθειαν μονονουχὶ συνδεῖ- 
σθαι πρὸς ἕνωσιν * εἰσδεδυχὸς γὰρ τῷ ξύλῳ «b πῦρ, 
εἰς οἰχείαν αὐτὸ µεταστοιχειοῖ «pónov τινὰ δόξαν τε 
καὶ δύναμιν, καΐτοι τετηρηχὸς ὅπερ hv. Μαργαρίτῃ 
δὲ ράλιν ἑαντὸν ἀφομοιοῖ λέγων ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰη- 
σοῦς Χριστός * « Ὁμοία ἐστὶν fj βασιλεία τῶν οὖρα- 
νῶν ἀνθρώπῳ ἑμπόρῳ ξητοῦντι χαλοὺς µαργαρίτας) 
εὑρὼν δὲ ἕνα πολύτιμον µαργαρίτην, ἀπελθὼν πέ- 
πραχεν ὅσα εἶχε, xai ἠγόρασεν αὐτόν. » ᾿Αχούω δὲ 
καὶ ἑτέρως ἑαυτὸν ἡμῖν καταδειχνύντος xal λέγον- 
τος” € Ἐγὼ ἄνθος τοῦ πεδίου, χρίνον τῶν χοιλάδων. » 
Ἔχει μὲν γὰρ iv ἰδίᾳ φύσει τὴν θεοπρεπῃ λαμ- 
πρότητα τοῦ θεοῦ xai Πατρός εὐωδιάζει δὲ πάλιν 
αὐτὸν [ἶσ. αὐτὸς], κατά γε, φημὶ, τὴν νοητὴν so - 
οσµίαν. Ὥσπερ τοίνυν, ἐπί τε τοῦ µαργαρίτο, 
xai μὴν καὶ τοῦ κρίνου, νοεῖται μέντοι σῶμα τὸ 


95 [sa, vi, 6,7... ** oui. 5, δ-0. 


C 


qus facillime quisque ad Christi mysterium perspi- 
cue intelligendum tendere possit. Beatus igiter 
propheta lsaíss ait: « Et missus est ad me unus 
de Seraphim, et in manu habebat carbonem, quem 
forcipe acceperat ex altari, et tetigit os meum, et 
dixit : Eece tetigit hoc labia tua, et auferet iniqui- 
(ates (uas, et expiabit peccata tua *". » Vislonis 
hujus profunditatem ut vires ferunt exquirentes, 
392 non aliud nisi Dominum nostrum Jesum Chri- 
sium esse dicimus spiritalem illum carbonem in 
altari positum, super quo tlhymiama Deo ac Patri 
à nobis adoletur : per ipsum enim accessum babui«- 
mug, el spiritalem cultum exsequentes accepti 
sumus. Hic itaque carbo divinus ubi accedentis ad 
se labia tetigerit, illico muudum reddet, atque peccati 
omnis prorsus expertem, Sed iabia nosira quo- 
nam modo contingat, docet beatus Paulus cum 
dicit : « Prope te est verbum in ore tuo, et ín 
corde tuo : quia si dixeris in ore tuo quia Dominus 


. Jesus, et credideris in corde tuo quia Deus illum 


*5 Matth, xir, 45, 46. 


suscitavit a mortuis, salvus eris. Corde enim cre- 
ditur ad justitiam, ore autem confessio fit ad salu- 
tem **, » Dicitur autem carboni persimilis, propterea 
quod ex duabus ac dissimilibus rebus intelligitur, 
sed ita secundum veritatem convenientibus, ut in 
unitatem propemodum conjungantur. jgnis enim 
ubi lignum penetrarit, illud in suam ipsius clari- 
tatem ac vires (ransfert, eo tamen servato quod 
erat. Margarita se rursus comparat Dominas noster 
Jesus Christus cum dicit : « Simile est regnum 
colorum homiai negotiatori quzerenti bonas marga- 
ritas : inventa autem una pretiosa margarita, vadit 
el vendit universa qua: habet, et emit illam **, » 
Alio quoque modo illum sese nobis indicare audio 
dicentem : « Ego flos campi, lilium convallium **. » 
Cum enim in sua natura divinam claritatem Dei ac 
Patris habeat, idem przterea spirat odorem sua- 
veolentite spiritalis. Ut ergo jn margarits, atque 
etiam lilio, quauivis subjectum illis corpus perci- 
piatur, claritas tamen seu odor ex propria ratione 
ab illis quibus iusunt, tanquam diversa noscuntur, 


*5 Cant. τι, 1. 


63 S. CYRILLI ALEXANDRINI ΑΒΟΠΗΕΡ. os 
. sed vicissids propria sunt habentium, non ab eis A ὑποκείμενον, ἡ δέ γε ἐν αὐτῷ λαµπρότης, fivouv 


aliena, cum in illis inseparabiliter basreant : ad eum- 
dem quoque modum de Emmanuele ipso nobis est 
existimandum sac sentiendum. Naturz? namque ra- 
tione diversa sunt divinitas et caro : sed corpus 
Verbi proprium erat, neque sejunctum a corpore 
illud unitum corpori Verbum : haud enim aliter in- 
telligere faa est Emmanuelem, id est, Nobiscum 
Deus. liaque nonnunquam ut homo, et ex men- 
sura sus exinanitionis seipsam nobis indicans, 
dicebat : « Nemo tollit animam meam a me*'; » 
aliquando rursus tanquam Deus Verbum, et ut qui 
de colo, $3 et unus cum sua earne intelligeretur : 
« Nemo ascendit, inquit, in eclum, nisi qui descen- 
dit de ccelo, Filius heminis **, » Cum igitur ipsum 


Filium sacra Litera undique in unitatem insepara- P 


bilem veramque conjungant, et in unam personam 
redigant iu flde ; hic tamen vanus homo multis modis 
disjengit, εἰ adversus ipsum quoque Christum 
temere nugatur, Deum appellans illud ex Patre Deo 
Verbum, ut quidem suo loco ac tempore progre- 
diens orado plage docebit. Simulat enim se me- 
uere, ne qnispiam dum sancue Virginis reverentia 
victus illam Dei genitricem vocat, confusionem atque 
mistionem substantiarum inter se factam putans, 
Ecclesixz dogmata deturpet, quamvis ita nemo sen- 
at : sed. vt corrigat scilicet, ut ipse putat, grave 
hoc maium, sursum deorsum omnia miscet, recta 
veraque sententia negleeta : sie namque dixit : 


εὐωδία κατ ἴδιον λόγον, ὡς ἕτερα μὲν παρὰ τὰ ἐν 
οἷς εἰσιν» ἴδια δὲ πάλιν αὑτῶν καὶ οὐχ ἀλλότρια τῶν 
ἑχόντων ἑστὶ τὰ ἀχωρίστως ἐμπεφυχότα, κατὰ τὸν 
αὐτὸν, οἶμα:, τρόπον λογιούμεθά τε xaX φρονύσοµεν, 
xaX ἀπί γε τοῦ Εμμανουήλ * ἑτεροῖα μὲν γὰρ κατὰ 
τὴν φύσιν, θεόσης «c xal σἀρξ' ἀλλ ἴδιαν ἣν τοῦ 
Λόγου τὸ σῶμα τοῦ δὲ σώματος οὗ χεχωρισµάνος ὁ 
ἑνωθεὶς αὐτῷ Λόγος: ναοῖτο γὰρ ὧδέ τε χαὶ οὐχ 
ἑτέρως ὁ Ἑμμανουὴλ, τουτέστι, Μεθ᾽ ἡμῶν ὁ θεός. 
Τοιγάρτοι, κοτὲ μὲν dx; ἄνθρωπος, xai bx. τῶν τῆς 
χενώσεως µέτρων ἑαυτὸν ἡμῖν ἑμφανη χαθιστὰς, 
ἔφασχεν' « Οὐδεὶς αἴρει τὴν φυχἠν µου &n' uoo ^ » 
ποτὲ 65 [Ic. δὲ] πάλιν, ὡς θεὺς ὢν ὁ Λόγος, καὶ ἐξ 
οὐρανοῦ νοούµενος, xal εἷς μετὰ τῆς ἰδίας σαρχὸς, 
« θὐδεὶς ἀναθέδηχε, φησὶν, εἰς τὸν obpavov, εἰ μὴ ὁ 
ἐκ τοῦ οὐρανοῦ χαταθὰς, ὁ Υἱὰς ποῦ ἀνθρώπαυ. ? 
Πανταχόθεν τοίνυν εἰς ἕνωαιν ἁδιάτμητόν τε xol 
ἀληθή συνδέοννος ἡμῖν τοῦ ὑεροῦ Foáupavec τὸν 
Ylóv, καὶ εἰς πρόσωπον lv ἀποφέροντος ἐν πίστει, 
διίστησι πολλαχῶς ὁ περιττὸς οὑτοσὶ, xal πεφλυά- 
ρηκεν εἰκῆ xal αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ, θεὸν ὀνομάξων 
«hy ἐκ θεοῦ Πατρὸς Aóvov* καθάπερ ἀμέλει προϊὼν 
6 λόγος ἐχδιδάδει «αφῶς, ὡς kv οἰκείῳ χαιρῷ xat 
κόπῳφ. Ὑποπλάστεται μὲν γὰρ δεδιέναι ih ἄρα τις 
αἰδοῖ τῇ περὶ hy ἁγίαν Παρθένον ἠττώμενος, εἶτα 
Gcotóxev αὐτὴν ὀνομάσας, φυρμὸν καὶ ἀνάχρασιν, τὴν 
εἰς ἀλλήλας φημὶ, τῶν ὑποστάσεων γενέσθαι νοµίσας, 
φῶν τῆς Ἐκκλησίας δογμάτων χαταχέῃ τὸ ἀχαλλές - 


παΐτοι τοῦτο φβονοῦντος οὐδενός * ἐπανορθῶν δὲ, ὡς ofecat, «b δεινὸν, ὄνω τε καὶ κάτω τὰ πάντα συγχεξ, 
τῶν εἰς ὀρθότητα xai ἀλήθειαν ἀφειδήσας ἐννοιῶν ἔφη γὰρ οὕτως" 
[NzsroR. SI fide simplici Deiparam proferres, C [Bi μετὰ πίστεως ἁπλῆς, τὸ, Θεοτόκος προέφερες, 


nulla esset apod me dictionis invidia, verbi sensum 
exquirentem : sed quia video te pretextu erga bea- 
tam Mariam honoris, hxreticorum confirmare blas- 
phemiosm, ideo dictionis prolationem εαυίο prz. 
munio, cum periculum in ea dictione latens su- 
spectuur habeam. id vut elarius dieam, et ab omni- 
bus percipi facilius possit, qui Arium sectati sunt, 
et Eunomium et Apollinarium, et omnium ejusmodi 
familie bominum chori, studuerunt Dei genitricis 
sppellationem invehere, ut facta mistioge, duabus- 
que naturis minime distinctis, nihil ex bis quz uti- 
Hora sunt, de homanitate dictum acciperetur, ac 
loeus illis jam adversus ipsam divinitatem pateret, 
tanquam omnia ab uao dicerentur, non ratione 


οὐκ ἄν σοι τῆς λέξεως ἑφθόνησα, τὸν νοῦν ἑξετάξων 
τοῦ ῥήματος. 'AXX ἐπειδήπερ ὁρῶ σε προφάσει τῆς 
περὶ τὴν µαχαρίαν Μαρίαν τιμῆς, τῶν αἱρετικῶν 
βεδαιοῦντα τὴν βλασφηµίαν, διὰ τοῦτο τὴν τῆς λέ- 
ξεως προφορὰν ἀσφαλίζομαι ' οὺν ἐν τῇ λέξει xpu- 
πτόµενον κίνδυνον ὑφορώμενος. "Iva δὲ αὐτὸ σαφέ- 
στερον, καὶ πᾶσιν εὐληπτότερον εἴπω, τοῖς Αρείου 
χαὶ Ἐὐνομίον, καὶ ᾽Απολλιναρίου, καὶ πάντων τοῖς 
χοροῖς τῶν τῆς ηθιαύτης φωτρίας σπουδῇ [ξᾳ. σπουδὴ] 
θεοτόχον εἰσάγειν, ὡς xp&ssex γινοµένης, χαὶ τῶν 
δύο φύσεων μὴ διαιρουµένων, μηδὲν τῶν εὐτελῶν εἰς 
τὴν ἀνθρωπότητα λαμθάνεσθαι: xal χώραν αὑτοὺς 
λοιπὸν κατὰ τῆς θεότητος ἔχειν, ὡς πάντων λεγο- 
µένων παρ) ἑνὸς, οὗ χατὰ τὴν ἀπὸ τῆς συναφείας 


dignitatis ex ipsa conjunctione consequentis, sed D ἀξίαν, ἀλλὰ χατὰ τὴν φύσιν. El; μὲν γὰρ ὁ Χριστὸς, 


ipsius ratione natura. Unus est namque Christus, 
et unus Dominus, sed in Christo, in unigenito, in- 
quam, Filio, et Christi nomen et Filii nunc de divi- 
nitate, nunc. de humanitate, nunc de liumanitate 
divinitateque dicitur.) 


CAP. |. 


.Vides, αἱ multiplicibus sententiarum commentis 
impie variatur, et illaan secundum carnem gene- 
rationem Unigeniti non aliter futuram fuisse cona- 


d Joan. Σ, 15. " Joan. 5, 13. 


καὶ εἷς Κύριος” ἀλλ ἐπὶ τοῦ Χριστοῦ, ἐπὶ τοῦ po^ 
νογενοῦς λέγω Υἱοῦ, καὶ τὸ, Χριστὸς, xai τὸ, Υὸς, 
ποτὰ μὲν ἐπὶ τῆς θεότητας, oth δὲ ἐπὶ τῆς ἀν- 
θρωπότητος, xat θεότητος [ἶσ. ποτὲ δὲ ἐπὶ τῆς &v- 
θρωπότητος.] 


ΚΕΦΑΛ, A. 


ὍΟρᾶς ὅπως πθλωητρόποις ἐννομῶν εὑρήμασιι ἀν- 
οσίως χαταποικέλλεται, xai τὴν χατὰ δάρχα γέννησιν 
τοῦ Μονογενοῦς, ὡς οὐκ ἂν ἑτέρως ἑσομένην πειρᾶ» 


* 


06. 


ται δεικνύειν, εἰ μή «uw Υένοιτο τῶν ὑποστάσεων εἰς A tur ostendere, nisi aliqua sebstantarum iater se 


ἀλλήλας ἀνάχυσις, ἤγουν σύγχρασις. Καΐτοι τῶν 
τῆς Ἐχκληαίας διδασχάλων οὗ τοῦτον ἡμᾶς µυστ- 
αγωγούντων τὸν τρόπον’ σύνοδυν γὰρ ἀληθή γενέσθαι 
φαμὲν, ἑνώααντος μὲν ἑαυτῷ τοῦ Λόγου τὸ αὤμα, 
μεμενηχότος δὲ ὅπερ Tv. Ὁ δὲ τῶν τοιούτων εἷς 
νοῦν ἔχων οὐδὲν, δεδυσσέδηχεν οὗ 'µετρίως, διῖστὰς 
εἰς δύο πρόσωπά τε, xat ὑποστάσεις, ὁλοτρόπως ài- 
λήλων διῃρηµένας, ἑχατέρᾳ τε λόγους τοὺς αὐτῇ 
πρέποντας ἀνατιθεὶς ἰδιχῶς. Καὶ πάλεν ἕνα φησὶ 
Χριστὺν Ἰησοῦν Κύριον, ὡς ἀνθρώπομ θεῷ συνηµ- 
µένου πατὰ µόνην τὴν ἀξίαν, o0 καθ᾽ ἕνωσιν ἀληθῆ, 
τουτέστι, τὴν κατὰ φύσιν. Πῶς οὖν ἐατι [1σ. πὼς 
οὖν εἷς ἐστι] Χριατὸς χαὶ Υἱὸς τὸ Κύριας, εἴπερ 
ἀμφοῖν ἀνὰ µέρος ἁρμόσειεν ἂν, ὡς ἔφης, τὸ, ὧδέ 
τε χατονοµάζεσθαι, καὶ εἶναι χατὰ ἀλήθειαν, διά τοι 
τὸ συμθῆναι καθ ἕνωσιν ἤκχιστα μὲν ἀλλήλων τὰς 


«ὑποσιάσεις, ἑνοῦσθαι δὲ κατὰ µόνην τὴν ἀξίαν, ἤτοι 


τὴν αὐθεντίαν, Ἴγουν ἑξουαίαν xdv τοι τὰς τῶν 
πραγμάτων πολυπραγμονοῦντες φύσεις, τὰ ἐν ἰσό- 
τητι τῆς ἀξίας, οὗ ταύτης ἕνεκα «ἲῆς αἰτίας ἆποθε- 
δληχότα χαταθρήσαιµον ἂν τὸ ὑπάρχειν ἰδιοσυστά- 
τως. Οὔπσε μὴν «b ἰσομοιρεῖν εἰς δόξαν, ἀρχέσει 
πρὸς ἕνωσιν  οἷόν τί φηµ;' Πέτρος τε καὶ Ἰωάννης, 
ἄμφω μὲν ἤστην ἁπόστολοί sc xol ἅγιοι, χαὶ ταῖς 
ἰσομέτροις τιμαῖς, χαὶ δυνάµεσι ταῖς διὰ τοῦ Πνεύ- 
µατος χατηγλαϊσμένοι παρὰ τοῦ πάνσων ἡμῶν Zu- 
τΏρος Χριστοῦ ἤκουον γὰρ δμοῦ τοῖς ἄλλοις: « Ὑμεῖς 
ἔστε τὸ qoc τοῦ χόσμδυ » τοὐτν. Καὶ πάλιν" 
« ᾿Ασθενοῦντας θεραπεύετε. νεκροὺς ἑἐγείρετο' λε- 
προὺς χαθαρίζετε' δαιμόνια ἐχθάλλετε. ν "Δρα οὖν 
&8 ἐσομοιρούσης ἀξίας, Ίγουν αὐθεντίας αὐτοῖς ὑπάρ- 
ξαι φαμὲν, τὸ εἰς ἄνθρωπον ἕνα καταλογίζεσθαι 
ποὺς δύο, xai ἀρχεῖ τοῦτο πρὰς ἕνωςιν, τὴν ὡς Ev γε 
ταῖς ὑποστάσεσι λέγω; Elva πῶς οὐχ ἡλίθιον χομιδῇ 
τὸ ὧδε φρονεῖν, νοοῖς' ἂν εἰχότως; Τί τοιγαροῦν 
ἁποπλάττῃ μὲν εἶναι τὴν πίστιν ὀρθὰὸς, ἕνα λέγων 
Χριστὺν Ἰησοῦν Κύριον" sica διατέµνων εἰς δύο 
πρόφωπά τε xal ὑποστάσεις τὸν ἕνα, xal τὸν μὲν 
τῆς ἀληθοῦς ἐνώσεως ἀτιμάζεις τρόπον, δι’ ἧς ἆλη- 
θῶς «Ic τε χαὶ µόνος ἂν οξη ὁ Χριστός * συνάφειαν 
δὲ ἀληθῶς ὀνομάζεις τὴν ἰσοτιμίαν;, Ποῖος γὰρ οὗ- 
τός ἐστι συναφείας τρόπος; Ἡ οὐκ οἶσθα ὅτι φίλον 
πως ἀεὶ τοῖς χατὰ τόνδε τὸν βίον, τὸ Ev εὐχλείαις 
εἶναι χοσμιχαῖς, of τὰς παρὰ τῶν κρατούντων πλου- 
τοῦα: τιµάς; "AXX ἐν ἴσοις ὄντες ἀξιώμασιν, ἔσθ' 
ὅτε, διεστήχασιν ἀλλήλων ὑπάρξει τε τῇ καθ) ἕνα, 
φημὶ, xal μέντοι τὸ [σ. τῷ] βούλεσθαι τὰ αὐτὰ 
e povely τε xal δρᾷν ' ἀλλ᾽ εἴπερ ἣν τις δεσμὸς ἀναγ- 
καῖος εἷς ἑνότητα συλλέγων αὐτοὺς τῆς ἀξίας ὁ 
τρόπος, χαθάκερ ἀμέλει χαὶ σύμδασις φυσικὴ, οὖκ 
ἂν ἓν Ισότητι Ύερων, Ἠτοι τῆς ἀξίας ὑπάρχοντες, 
ὑποστάσεαί τε χαὶ γνώμῃ, εἰς τὸ ἕτερος εἶναι χαὶ ἔτε- 


. ρος ἰδικῶς ἀλλήλων ἀπενοσφίζοντο, Ποῦ τοιγαροῦν 


τὴν edv συνάφειαν θήσομεν; Τί δὲ καὶ δρᾶσαι λο- 


Υισόµεθα; Ὁμογνωμονεῖν ἄρα πέπειχεν αὐτοὺς, ἢ 
συµθῆναι παρεσχεύασεν sl; ἑνότητα µυστιχήν [fo 


»Math, v, 14. ο ΜΑΙ. x, 8. 


coníusiene .aut. comiistione facta, cum doctores 
Ecclesix non huac modum nobis tradiderint. Veram 
namque conjunctionem faetam dicimus, ita ul Ver- 
bum sibi quidem corpus unairet, sed id quod era! 
permaneret: bic vero QA nihil ejusmodi comi. 
piens animo, non mediocri impietatis crimine labo-' 
rat, eum in duas personas et duas hypostases 
omuino inter se diversas abjunxerit, ita ut sermones 
cuique couvenientes utrique persons proprie tri- 
bueret : et rursus unum dicit Ghristum Jesum Do- 
miuum, tanquam sola dignitatis ratione, non vera 
unione, hoc est, non secuudum naturain, homo cum 
Deo conjuuctus 2it.-Quonam igitur modo unus.est 
Ghristus, et Filius Dominus, siquidem ut asseris, 
utrique seorsim convenit non mode ut sic appelletur, 
verum etiam ut sit. vere, cum isto modo flat ut sub- 
siantiz:s minime Inter 5e secundum unionem con- 
venerint, sed solum secundum dignitatem vel au- 
ctoritatem, vel potestatem unitz sini ? Atqui si na- 
turas rerum pervestigemus, videbimus qux pari eunt 
dignitate, non ea de causa id amittere ne minus 
ipsa proprie privatimque consistant, neque quod 
pari sint gloria id ad unionem efficiendam sufficere. 
Verbi gratia, Petrus et Joannes anibo et apostoli 
et sancti viri erant, et pari honore ac virtute per 
Spiritum sanctum | ab omnium Salvatore. Christo 
decorati : simul enim cum ceteris sibi dictum au- 
dierant : « Vos estis lax mundi » hujus ** : et rur- 
sum : « Infirmos curate, mortuos suscitate, leprosos 
mundate, daemonia ejicite **, » Num ergo ex eo 
quod pari erant dignitate vel auctoritate, illud 
etiam eos liabuisse asseremus, ut cuin. duo essent, 
unus bomo censeretur? idque ad unionem certe 
hypostaseon esse satis? Atqui nonne stultissimum 
censendum sit ita sentire? Cur ergo te simulas re- 
ctam fidem tenere, cum Cliristum Jesum Dominum 
dicis quidem unum, sed hunc unum in duas perso 
nas et hypostases dividis? et verz illius unionis 
modum, per quem vere unus ac solus esse potest 
Christus, improbas, illam vero honoris zequalitatem 
vere conjunctionem appellas? Qualis enim is est 
eonjunctionis modus ? An ignoras cupere homines 
qui in hoc szeulo versantur, mundana potiri gloria, 


p eosque a principibus bouores consequi 7 Sed quain- 


vis noanunquam qualem habeant dignitatis grs- 
dum, tamen invicem distant tum singulari subsi- 
stentia, tuin vero in eo quod non eadem sapere at- 
que perficere libet. Atqui si dignitatis ratio vincu- 
lum esset necessarium quo in unitatem colligeren- 
tur, ut est procul dubio illa conjunctio naturalis, 
nunquam in honorum vel dignitatis aequalitate po- 
sil, hypostasi atque etiam sententia privatim inter 
se sejungerentur, 35 ut alter hic esset, ille alter. 
Quo igltur loco tuam conjunctionem poneimus? 
quidve efficere putabimur? Consentirene igitur il- 
lis persuasit, aut. fecit ut jin. mysticam unitateta 





67 | S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 68 
couvenivent ? [Sed dicere id nen poteris. Nam hac A φυσιχήν]; 'AXX' οὐχ ἂν ἔχοις εἰπεῖν Ἐχδέδειχε Υὰρ 


ratione demonstratum est, illam esse in utramque 
partem admodum infirmam. lllud quoque mihi ex- 
.plices velim, nam rogare necessario cogor, quid 
ipsa dignites juverit hominem, ut ipse dixisti, cum 
Deo Verbo conjunctum, et ex muliere natum? Num 
vero parem gloria et excellentia reddidit, et tantus 
ut esset effecit, quantum et ipsum esse Verbum 
credibile est ? Sed quomodo non ille mentietur, cum 
dicit: « Gloriam meam alteri non dabo *' ? » fru- 
stra elism nugatus erit ille diviuus carminum atu- 
etor, sie ferme dicens: « Quis tandem in nubibus 
sequabitur Domino? aut quis similis erit Deo in fl- 
liis Dei **? » An vero is non erit alius ab illo uno 
et secundum naturam Dei Patris Verbo, qui pro- 


ὁ λόγος πρὸς ἄμφω ταυτὶ, πολὺ νοσοῦσαν τὸ άδρα- 
νές. Φράζε δέ pov κἀχεῖνο' προσερῄσοµαι γὰρ ἄναγ- 
καΐως, τί τὸ τῆς ἀξίας ὤνησε χρῆμα τὸν, ὥσπερ 
ἔφης αὐτὸς, τῷ Θεῷ Λόγῳ συνημμµένον ἄνθρωπον xoi 
ἐχ γυναιχός; ρα γὰρ (oov ἀπέφηνεν ἓν δόξῃ xal 
ὑπεροχῇ, xai τοσοῦτον εἶναι παρεσχεύασεν, ὅσος ἂν 
εἶναι πιστεύοιτο xa αὐτός; Εἶτα πῶς οὗ διαφεύσετὰι 
λέγων, c Τὴν δόξαν µου ἑτέρῳ οὐ δώσω; » πεφλνά- 
pnxs δὲ µάτην xo αὐτὸς ἡμῖν ὁ θεόπέσιος μελῳδὸς, 
ὡδί που λέγων, ὅτι « Τίς kv νεφέλαις ἰσωθήσεται 
τῷ Κυρίῳ; 9| τίς ὁμοιωθήσεται τῷ Κυρίῳ ἐν υἱοῖς 
θεοῦ».» "H οὐχ ἕτερος παρὰ τὸν ἕνα xai φύσει, xai 
ix Θεοῦ Πατρὸς Λόγον, ὁ κατ ἰδίαν ὑπόστασιν τῆς 
πρὸς αὑτὸν ἑνότητος ἀληθῶς διεσχοινισµένος; εἶτα 


ρε hypostasis ratione vere sit ab ejus unitate B πῶς οὐχ ἅπασιν ἑναργές; ἀλλ’ οὐχ ἴσον μὲν τῷ θεῷ 


disjuncius ? cuinam vere id non sit evidentissimum? 
Sed conjunctum sane ipsum haud zquale Deo Ver- 
bo, dignitas fecit, quod inferius illo esse perspicuum 
est; quoniodo igitur unum asseris Christum, et Fi- 
lium, et Dominum, quamvis unus, quod sententia- 
run vim attinet, sit praestantior, alter inferior, et 
ejus majestate et gloria miaor ? Preterea, ut illud 
quoque his quis diximus adjungan, donavit, ut 
ipse existimat, illud ex Deo Patre Verbum illi niu- 
lieris filio suam ipsius dignitatem. Sed boc ipsum 


Λόγῳ πεποίηχεν ἡ ἀξία τὸ συνημμένον ' ὁρᾶταί vt 
μὴν xai ἔατιν ἓν µείοσι’ πῶς οὖν ἕνα ghi; Χριστὸν, 
xai Υἱὸν, xat Κύριον, χαίΐτοι προὔχοντος ἑνὸς χατά 
γε τῶν ἐννοιῶν τὴν δύναμιν, xal ὑφιζηχότος ἑτέρου 
τῆς πρὸς αὐτὸν ἰσότητός τε xai δόξης; "Άλλως τε, 
προσεποίσω γὰρ οἷς ἔφην xai τόδε, δεδώρηται κατ 
αὐτὸν ὁ ἐχ θεοῦ Πατρὸς Λόγος τὴν ἰδίαν ἀξίαν τῷ ἐκ 
γυναιχός” κατὰ εἶνα δὲ τρόπον αὐτὸ 6h τουτὶ πε- 
πράχθαι φησὶ, βασανίζειν ἄξιον. Ἆρα vtq0v6 xal 
αὐτὸς φῶς ἀληθινόν; "Apa. φύσει θεὸς, xal ζωὴ καὶ 


quonam sit modo gestum, exquirere est opere pre- ; δημιουργὺς, χαὶ σοφία xai δύναµις, εἰχὼν xal ἁπαύ- 


tium : Num ipse quoque factus est lux vera? num 
ex nauura Deus, et vita, el rerum opifex, et sapien. 
tja, et virtus, imago etiam et spleudor substantiae 


γασμα τῆς ὑποστάσεως τοῦ Πατρός; xai τὰ τῆς ἄνω 
δόξης πλεονεχτήματα κεχώρηκε φυσικῶς clo ἕνα 
τινὰ τῶν πεποιηµένων; Τί οὖν ἐστι τὸ ἐξαίρετον Ev 


Patris, et illa eximie ac supremae illius glorize or- C τῷ κατὰ φύσιν θεῷ; εί τὸ µέγα καὶ ὑπὲρ ἡμᾶς, εἰ 


namenta in ununm aliquem e creatis hominibus na- 
turaliter influxerunt ? Quid igitur eximium est in eo 
secundum naturam Deo? quid magnum et supra 
nos, si fes est creaturam his bouis quo ipse habet, 
et quidem substantialiter, posse locupletari? At 
enim dignitatem tanquam participata fortasse di- 
vina excellentia gessit ; igitur duo rursus erunt 
procu! dubio filii , siquidem verum est ab eo 
quod pariücipationem iinpertitur, diversum esse el 
inferius secundum naturam, id quod ideo bonora- 
tur, quia ad ipsum relationem babet. Convinceris 
ergo ne ea quidem scire φις dicis. Cur autem eos 
accusas qui voces in Evaugeliis positas uni personae 
tribuunt ?* Annon ideo, quia novo more duos inducis 
filios? Nam quomodo unus jam Doninus, et Chri- 
sius et Filius erit, si utrique sua persona est οἱ ratio, 
86 tque etiam hypostasis, ad diversitatem secedens, 
et rem τοι unionis recusans, et quzde omnino cum 
altera convenire non possit ? Quodque vix credibile 
est, εἰ ejus blasphemiarum turpitudinem prodit, 
communia dicit esse hzc notnina, Filing inquam, 
et Christus, et Dominus : qua si ita communia di- 
cit, ut uni Clirísto, et quibusdam preter ipsum aliis 
conveniant, non absurda ejus erit oratio. Sin impe- 
rive disjungit, putatque ea convenire et ipsi Verbo 
privaim, et illi ex muliere filio; duo plane rursum 


[ας μι, δ. * Psal, Lxxxvin, 7. 


ἑνδέχεται τὴν κτίσιν χαταπλουτεῖν δύνασθαι, xaX 
τοῦτο οὐσιωδῶς, τὰ kv olg ἐστιν ἀγαθά;, ἀλλ) ὡς ἐν 
µεθέξει τῆς θείας τυχὸν ὑπεροχῆς πεφόρηκε τὴν 
ἀξίαν; Δύο δὴ πᾶλιν ἀναμφιλόγως vlot, εἴπερ ἑστὶν 
ἀληθὲς, ὡς ἕτερόν τι, καὶ ἔλαττον χατὰ φύσιν Latt, 
τοῦ τὴν µέθεξιν ἐμποιοῦντος αὐτῷ, τὸ σχέσει τῇ 
πρὸς αὐτὸν τιμώμενον * ἁλώσῃ 5h οὖν οὐδὲ εἰδὼς & 
λέχεις. Αἱτιᾷ δὲ ἀνθ᾽ ὅτου τοὺς ἑνὶ προσώπῳ npos- 
νέµοντας τὰς kv τοῖς Εὐαγγελίοις φωνάς; "Ap! οὐχὶ 
δύο καινοτομῶν υἱούς; Πῶς γὰρ ἔτι Κύριος «Ic, καὶ 
Χριστὸς, καὶ Υἱὸς, εἰ πρόσωπον ἰδικὸν ἑκατέρῳ, xat 
λόγος, χαὶ μὴν χαὶ ὑπόστασις, ἀναχωροῦσα πρὸς 
ἑτερότητα, καὶ τὸ τῆς ἀληθοῦς ἑνώσεως χρῆμα παρ- 
αιτουµένη, xal τὸ ἀσύμόατον ὁλοτρόπως ÉEyouca 


D πρὸς τὴν ἑτέραν; Καὶ τό γε παράδοξον xal τῶν αὐὖ- 


τοῦ δυσφημιῶν ἀποφαῖνον τὴν βδελυρίαν ΄ χοινά φη- 
otv εἶναι τὰ ὀνόματα, τό τε Ὑϊὸς, φημὶ, xai Χρι- 
στὺὸς xai Κύριος ' xat εἰ μὲν εἶναι κοινά φησιν ὡς 
EV τῷ Χριστῷ, xal τισι παρ᾽ αὐτὸν ἑτέροις, ἔχοι ἂν 
εἰχὸς ὁ λόγος αὐτῷ, El δὲ διῖστησιν ἁμαθῶς, οἴεταί 
τε πρέπειν αὐτὰ καὶ ἰδικῶς τῷ Λόγψ, xal μὴν τῷ 
ix. γυναικὸς, δύο που πάντως πάλιν καὶ ἀναμφιλό- 
γως ΧἈριστοὶ, καὶ Ylol, καὶ Κύριοι: ἔφη γὰρ, ὅτι τὸ 
Χριστὺς ὄνομα, ποτὸ μὲν θετέον ἐπὶ τῆς θεότητας 
αὐτῆς, ποτὲ δὲ xal ἐπὶ τῆς ἀνθρωπότητος, f) χαὶ ἐπὶ 
ἀμφοῖν ' ὀνήσειεν δ' ἂν ἡ ὁμωνυμία τὸ σύμπαν, οὗ- 


69 . ADYERSUS NESTORIUM LIB. Π. | 0 
δὲν, εἴς ye τὸ δεῖν ἕνα νοεῖσθαι Χριστὺν, χαὶ Yibv, A οἱ citra dubitationem erunt Christi, et Filii, et Do- 


xoa Κύριον, τέµνοντα δίχα τοῦ xai αὐτὰς ἀλλήλων 
τὰς ὑποστάσεις ἀποφοιτᾷν * χαὶ εἰς ἰδικὴν ἑτερότητα 
τῶν προσώπων διεσταλµένων. Ἑμφανη γὰρ ὥσπερ 
ἡμῖν χαθιστὰς τῆς ἐνούσης αὐτῷ δυσµαθίας τν 
δύναμιν, προσεπάγει xal φησιν’ 


mini. Dixit enim Christi nomen nonnunquam de 
ipsa divinitate, nonnunquam de humanitate, au! 
etiam de utroque intelligendum. In universum au 
tem nibil dividentem juverit ejusdem nominis sequi- 
vocatio in hoc, ut unus Christus intelligatur, et Fi- 


lius, et Dominus, etiamsi ipse bhypostases invicem sejuncte mun sini, ac persons propria diversitate 
distinctze, Ut enim suzx nobis imperitiz vim ostendat, adjungit οἱ ait : 


[Όταν οὖν ἡ θεία Γραφὴ μέλλῃ λέγειν, f) γέννησιν 
«oU Χριστοῦ τὴν ix τῆς µαχαρίας Παρθένου, f) θά- 
νατον, οὐδαμοῦ φαίνεται τιθεῖσα, θεὸς, ἀλλ f) Χρι- 
στὸς, fj Υἱὸς, ἤ Κύριος. Ἐπειδὴ ταῦτα τὰ τρία τῶν 
δύο φύσεών εἰσι σηµαντικά * ποςὲ μὲν ταύτης, ποτὲ 
U ἐχείνης, ποτὶ δὲ ταύτης χἀχείνης ' οἷόν τι λέγω, 
ὅταν τὴν ἓξ οὐρανοῦ γέννησιν ἡμῖν fj Γραφὴ διηγῇ- 


- [Ngsron. Ubi igitur sacra Litterse vel nativitatem 
Christi de beata Virgime aut ejus mortom expouunt, 
nusquau pooutit Deom, sed vel Christum, vel FMioa, 
vel Dominum ; nam hiec tria duas neturas significant, 
nunc hane, nunc illam; nane ei hane et illam: 
verbi gratia, cum illam e coelo nativitsteum Seriptura 
nobis exponit, quid ait ? Misit Deus Filium suum ; non 


ται, τί λέγει; Ἐξαπέστειλεν ὁ θεὸς τὸν Υἱὸν αὐτοῦ. B autem : Misit Deus Deum Verbue, sed pomen sumit. 


Q3x εἶπεν, Ἐξαπέστειλεν 6 θεὸς τὸν θεὸν Aóyov- ἀλλὰ 
λαμθάνει τὸ ὄνομα τὸ μηνύον τὰς φύσεις τὰς δύο. 
Ἐπειδὴ γὰρ ὁ Υἱὸς ἄνθρωπός ἐστι xai θεὸς, λέγει " 
« Ἐξαπέστειλεν τὸν Yibv αὐτοῦ γεννώμµενον ix γυ- 
vatxóz » ἵνα ὅταν ἀχούσῃς τὸ γεννώμενον ix Ίν- 
ναιχὸς, εἶτα ἴδῃς τὸ ὄνομα προχείµενον τὸ μηνύον τὰς 
φύσεις τὰς δύο, ἵνα τὴν γέννησιν τὴν ix τῆς µαχα- 
plac Παρθένου, Υἱοῦ μὲν, xaàfc* Υἱὸν γὰρ ἐγέννησε 


Θεοῦ καὶ ἡ Χριστοτόχος Παρθένος. Αλλ' ἐπειδήπερ. 


quod duas naturas indiesat: nam quia Filius homa est. 
2€ Deus, inquit : « Misit Filium suum nstum ex me. 
liere **; » ut cum audieris, natom ez muliere, couti-. 
Duo videas prepositum nomen quod duae naturas in- 
dicat, ut nativitatem ex beata Virgine Filii esse di-. 
ca8; naim Dei Filium geuoitetiam illa Christi genitrix. 
Virgo. Sed quia Del Filius duplex est seeandum na- 
turas, genuit humanitatem, quie. est fllius propter 
conjunctum sibi Filium.) 


' 6 Υἱὸς τοῦ θεοῦ διπλοῦς ἐστι τὰς φύσεις, ἐγέννησε [οὐχ ἐγέννησε] μὲν τὸν Ylby τοῦ θεοῦ, ἀλλ᾽ ἐγέννησε τὴν 
ἀνθρωπότητα, fite ἐστὶν νἱὸς, διὰ τὸν σννημμένον Yióv.] 


ΚΕΦΑΛ. P. 


"AX" ἡμεῖς γε, ὦ ᾿τᾶν, οἱ τῶν σῶν τερετισµάτων 
τὰ ἀμείνω φρονεῖν ἑγνωχότες: καὶ τῆς θεοπνεύστου 
Γραφῆς ἰχνηλατοῦντες τὸν κόσμον [ῖσ. σκοπὺν], ἕνα 
λεγούσης τὸν Πατέρα xai θεὸν ἐξ οὗ τὰ πάντα, xal 
ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν, δι’ οὗ τὰ πάντα παρ- 
Ίχθη πρὸς Ὑένεσιν, ὅταν ἀχούσωμεν lx. τῆς ἁγίας 
Παρθένου γεγεννῆσθαι Χριστὸν, τότε bh, τότε xal 
µάλα ἑμφρόνως, καὶ χατ᾽ εὐθὺ τῆς ἀληθείας ἰέναι 
σπουδάζοντες, τὸν kx θεοῦ Πατρὸς φύντα Λόγον &v- 
ανθρωτῆσαί v£ φαµεν, xai ἑνωθῆναι σαρχὶ καθ) 
ὑπόστασιν, γεννηθήναί τε χατὰ σάρχα ’ χαὶ τῆς σῆς 
εἰς τοῦτο τερθρείας οὐχ ἀνεξόμεθα * EX δὲ xal µόνφ 
τῷ κατὰ φύσιν Yl τὸ Χριστὺς ὄνομα προσνεμοῦ- 
μεν, εἰχότως * γεννήσεως ὀνομαξομένης, τῆς διὰ τῆς 
ἁγίας Παρθένου. Κοινὰ μὲν γὰρ, ὡς ἔφην, αὐτῷ xai 


CAP. il. 


At nos certe, o vir optime, qui (ui$ nugis me- 
liora sentire decrevimus, et divinarum Litteresum 
propositum pervestigamus, quie dicunt unum Pa- 
trem et Deum ex quo omnia, et unum Domiuwn. 
Jesum Christum, per quem omnia ut essent pro» — 
dueta suut **, cum audimus ex $7 saneta Virgine 
natum esse Christum, illico prudenter admodum et, 
Fecto ad veritatem itinere properantes, illud ex. 
Deo Patre natum Verbum hominem factum dicimus, 
ei unitum carni secundum bypostasim, et natum 
secundum carmeu, ei luas in bac re prestigias 
nullo inodo patiemur : $ed uni et soli seeundum 
naturam Filio Christi nomen tribuemus ; et quidem 
jure, cum illa per sanctam Virginem editio, geuera- 
tio nuncupetur. Communia namque sunt illi cum 


ἑτέροις clsv ἂν τὰ τοιάδε τῶν ὀνομάτων ὀμολογου- p aliis quoque, ut dixi, ejusmodi nomina. Multi nam- 


µένως. Πολλοὶ γὰρ υἱὼ κατὰ χάριν, xal θεοὶ, xai 
κύριοι, ἕν τε οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς, καθὰ xol ὁ 
θεσπέσιος ἡμῖν γράφει Παῦλος, πλὴν ὡς ἐν µεθέξει 
τοῦ χατὰ φύσιν, xaX κατὰ µίμησιν. Τὸ δέ γε Χριστὸς 
ὄνομά τε xat χρῆμα, πρέποι ἂν χατ᾽ οὐδένα τρόπον 
τῷ ix Πατρὸς ὄντι Λόγῳ Ὑγυμνῷ, xai χαθ ἑαυτὸν, 
καὶ Ef σαρχὸς πρὸς ἡμῶν νοουµένψ, El δὲ δὴ λέγοιτο 
χενῶσαί τε ἑαυτὸν, xal kv τῇ τοῦ δούλου χαθιχέσθαι 
μορφῇ, χαὶ xa0' ἡμᾶς Υενέσθαι διὰ τὴν σάρχα, χε- 
χλῄσεται καὶ αὐτὸς, διά τοι τὸ χεχρίσθαι, Χριστός" 
οὗ γὰρ χέχρισται χατ᾽ ἰδίαν φύσιν θεὸς ὢν ὁ Λόχος 


γέγονε δὲ μᾶλλον ἡ χρίσις αὐτῷ περὶ τὸ ἀνθρώπινον, 


9? Galat. iv, δ. 391 Cor. vini, 6. 5 qbid. 5. 


que fllii secundum gratiau, et dii, et domini in 
ccelo οἱ in terra, ut beatus Paulus scribit **, sed 
ejus participauone atque imitatione, qui secundum 
naturam ejusmodi est. Αἱ vero Christi nomen ac 
res, Verbo illi ex Patre exsistenti, ac uudo et seor- 
sim et extra carnem considerato, nullo modo con- 
veuit. Quod si dicitur seipsum exinanisse, et in. 
servi forma descendisse, et factum fuiase nostri 
similem propter carnem **, ipse quoque quatenus 
unctus est, Christus vocabitur : non. enim Verbum 
quod Deus erat secundum suam naturam est un-. 
cium, sed ipsius unctio potius iu hominis natura 


** Philipp. n, 7, 8. 


" S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. ' 19 
fuit. Sie tgltar illo antegresso ín. quo- unctio facta A Οὕτω τοιγαροῦν προσθεθηχότος ἐχείνου, περὶ ου γέ- 


est (nam ejus propria humanitas est in qua fuit 
unctio), cum Christum iltam appellamus, non vut tu 
leffrenate loqueris ,; communem hominem a Verbo 
divisum, et seorsim positum ex sancta Virgine edi- 
tum putazmus, sed. ipsum, ut dixi, ex Deo Patre 
Verbem, unitum αρ, et oleo exsultationis a Deo 
et Patre unctum humanitus. Porro Dei Verbi un- 
eionem in. hwnranitate factam foisse, quo tempore 
similis nobis apparuit, sscre Lituterte nobis ostea- 
dent. Cum enim beatus Jacol) paterna domo cedens 
in Mesopotamiam pergeret, et ad. Laban conteude- 
ret Batluelis filium, in locum quemdam interjectum 
pervenit, ibique diversatus, in supposiuun lapidem 
inclinavit caput, et. sotinum cepil; ac. per quietem 


qovev ἡ χρίσις (αὐτοῦ γὰρ ἡ ἑνανθρώπησις, περὶ ob 
γἐγονεν t$ χρίσις), ὅταν ἡμῖν ὀνομάξηται Χριστὸς, οὗ 
χατὰ Te τὴν ον ἁθυροστομίαν, ἄνθρωπον ἁπλῶς 
ὑποτοπήῇσομεν, διηρηµένον τοῦ Λόγου, xal ἀνὰ µέρος 
χείµενον, ix τῆς ἁγίας τετέχθαι Παρθένου, ἀλλ’ αὐ- 
κὺν, ὡς ἔφη, ον ix θεοῦ Πατρὺὸς Λόγον ἑνωθέντα 
σαρχὶ , xol τῷ ἑλαίῳ τῆς ἀγαλλιάσεως χεχρισμένον 
Δνθρωπίνως παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός. "Orc δὲ γέ- 
qove τῷ 8eip Λόγῳ περὶ τὸ ἀνθρώπινον f) χρίσις, ὅτε 
πέφηνε καθ) ἡμᾶς, ἱερὸν ἡμᾶς πιστώσεται Γράμμα. 
Ὁ μὸν γὰρ θεσπέσιος Ἰαχὼθ, τῆς τοῦ Πατρὸς ἀπαί- 
pov ἑστίας, εἰς τὴν τῶν ποταμῶν ὑπήγετο µέσην, 
καὶ πρὸς Λάθαν ᾗει «by τοῦ Βαθουἡλ, ἑνὶ δὲ τῶν διὰ 
μέσου χωρἰων ἐμδεθληκὼς χκατηνυλίζετο. Καὶ δὴ xol 


cum sibi seslam videre visus esset de terris ad ε)» B λίθψ εἡν χεφαλὴν ὁποχλίνας, τὸν Όπνον εἰσδέχεται * 


lum-pertiugentem, angelos preterea per eam asceen- 
dentes oe descendentes, innixumque super ea Do- 
pmiutin, admodum. visionem. est admiratus, et 
seceptum lapidem pro titelo statuit, et in ejus 
extremum infudit oleum *'*,..Jam ín his considera 
Dominum nostrum Jesum Christem ilum une et 
solem et vere Filium, quasi 38 lapidem ereeiom 
in titulum : is enim est lapis electus, angularis, 
pretiosus, in caput anguli, et a Deo et Patre in 
fundamenta Sion pesitas **. Ad hzc, modum etiam 
velim inspieias, quo sit unctus : non enim oleo to- 
tum undique lapidem beatus Jacob irrigavit, sed in 
illius extremuin infudit. Igitur, ut ita dicamus, non 
totus lile Unigenitus, neque in sua ipse natura, qua 
Verbum est, enctas est; nam quomodo suus iu; € 
spiritus impertitus intelligi possit? sed potius, ut 

dixi, in extremo ungitur, hoc est, exterius, et tan- 
- quam in parte atque extremo, nimirum in suo per 
veram unionem corpore ? et sicut passus esse carne 
dicitur humanitus **, quamvis per naturam ut Deus 
essel impassibilis, ita intelligitur unctus secundum 
humanitatem, licet ungat ipse suo spiritu quos 
ipsias sanctitatem participare decet. Ha nos et sen- 
tire statuimus, et recte ingredi consuevimus, ut 
fegia rectaque vía tendamus. Ipse vero cum ejas- 
modi nomina duas naturas significare dicat, alter- 
utri quod sibi placuit pro suo arbitrio tribuit, et de 
humilibus verbis ad carnis dispensationem perti- 
nentibus erubescit : et. quamvis beatum Paulum 
andiat dicentem : « Misit Deus Filium suum factum 
ex muliere, factam sub lege; » Apage, inquit, ne 
Verbum ex Deo natum esse missum putes : non 
enim ex muliere faetum est, non factum sub lege. 
Aique ut ostendamus quod dicimus mon vanum 
esse figmentum, sed ipsius nos uti vocibns, ipsa jam 
rursus ejus verba in medium afferau. 
δὲ οὗ φεναχιαμὸς εἰκαῖος τὰ παρ) ἡμῶν ' χεχρήµεθα 
μέσον οἴσω τὰ εἰρημένα. 

[Νεετοκ. Misit cnnn, inquit, Deus Filium suum, 
natum ex muliere, factum sub lege. Hoc loco in- 
dícat quidem daas uaturas, sed id dicit quod hu- 


*! Gen. xxviii, 12-18. 


** [53, xx viri, 16. ** E Petr. iv, 4. 


χλίμαχά ve τεθεαµόνος, τὴν ix γῆς ἄνω διῄχουσαν 
εἰς τὸν οὑὐρανὸν, ἁναθαί[νοντάς τε χαὶ χαταθαίνοντας 
δι αὑτῆς τοὺς ἀγγέλους, ἐπεστηριγμένον δὲ τὸν 
Κύριον &v' αὐτῆς, θαῦμα μὲν τῶν ὁράσεων ἐποιεῖτο 
πολύ * λαθὼν δὲ τὸν λίθον, ἕστησεν αὐτὸν στήλην, 
καὶ ἐπέχεεν ἔλαιον ἐπὶ τὸ ἄχρον αὐτῆς. ΄Αθρει δὴ 
ἓν φούτοις τὸν Ἑύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, τὸν 
ἕνα καὶ µόνον xal ἀληθῶς Υἱὸν, ὡς λίθον άναστη- 
λούμενον * xal γάρ ἐστι λίθος ἐχλεχτὺς, ἀχρογω- 
γιαῖος, ἔντιμος, εἰς κεφαλὴν γωνίας, xal εἰς τὰ θε- 
μέλια Σιὼν τεθειµόνος παρὰ τοῦ θεοῦ xal Πατρός. 
"Αθρει δέ µοι πρὸς τούτῳ xal είνα χέχρισται τρό- 
σον * οὗ Yàp ὅλον δι ὅλου τῷ ἑλαίῳ χατέδευσε |ἶσ. 
c eor] τὸν λίθον ὁ θεσπέσιος 'Iaxd6 * ἐπέχεε δὲ 
μᾶλλον ἐπὶ τὸ ἄχρον αὐτοῦ. Οὐχοῦν, ἵν οὕτως εἴπω- 
pev, οὐχ ἅπας, οὔτε μὴν f] Λόγος ἐστὶν 6 Μονογενῆς, 
εἰς ἰδίαν αὐτὺς χέχρισται φύσιν' (πῶς γὰρ ἂν νοοῖτο 
μετεσχηχὼς τοῦ Ιδίου πνεύματος ;) χρίεται δὲ μᾶλ- 
λον, ὣς ἔφην, ἐπὶ τὸ ἄχρον, τουτέστιν, ἑξωφανῶς, 
καὶ olov iv µέρει xal ἄχρῳ τῷ καθ) ἕνωσιν τὴν ἁλγ- 
θινην ἱδίῳ σώματι’ xal ὥσπερ λέγεται παθεῖν σαρχι 
ἀνθρωπίνως, καΐτοι την φύσιν ὑπάρχων ἀπαθὴς ὡς 
θεός * οὕτω νοεῖται χεχρισµένος xaxá ve τὸ ἀνθρώ- 
πινον, καϊτοι χρίων αὐτὸς τῷ ἰδίῳ πνεύματι τοὺς 
ol; ἂν πρέποι μεταλαχεῖν τῆς ἁγιότητος αὐτοῦ, 
Ἁλλ' ἡμεῖς μὲν (54 τε φρονεῖν ἑγνώχαμεν, xoi 
ὀρθωποδεῖν εἰθίσμεθα, τὴν βασιλικήν τε χαὶ ἁδιά- 
στροφον ἑρχόμενοι τρίδον. Σημαντιχκὰ δὲ λέγων αὐ- 


p ^ τῶν δύο φύσεων τὰ τοιάδε τῶν ὀνόμάτων, Éxa- 


τέρα τὸ δοχοῦν ἀπονέμει pex! ἐξουσίας' xal τὸ µέ- 
τριον εἰς λόγους τῆς μετὰ σαρχὸς οἰκονομίας αἰσχύ- 
vitat" x1v ἀχούσῃ λέγοντος τοῦ µακαρίου Παύλου; 
ε Ἐξαπέστειλεν ὁ θεὸς τὸν Yibv αὐτοῦ, γενόµενον kx 
γνναιχὸς, Tevópevoy ὑπὸ vópoy * » "Απαγε, qnot, μὴ 
τὸν Ex θεοῦ φύντα Λόγον ἀπεστάλθαι voulonc* οὐ 
γὰρ γέγονεν Ex γυναιχός ' οὗ γέγονεν ὑπὸ vópov * ὅτι 


δὲ μᾶλλον ταῖς αὐτοῦ φωναῖς, αὐτὰ δὴ πάλιν εἰς 


{[ Ἐξαπέστειλε γὰρ, φησὶν, ὁ θεὺς τὸν Yiby αὐτοῦ, 
γενόµενον ἐκ γυναικὸς, Υενόμενον ὑπὸ νόµον. Ἑν- 
ταζθα μηνύει μὲν τὰς δύο quest; * τὸ συμθαῖνον 


! Galat. iv; 4. 


πό . ADYERSUS NESTORIUM LIB. IT. | "ü 


[σνμθάγ] δὲ nep) τὴν ἀνθρωπότητα, Myev: 
ἁπαίτησον τὸν φιλόγΕΙΧοΥγ, τίς ἀγέγετο ὁπὸ νόμον; ὁ 
Θεὺς Λόγος :] 


ΚΕΦΑΛ. Τ.. 


Eitq πῶς οὐχ ἑμβρόντητος ἀληθῶς sq ἂν, τὰ 
οὕτω σαφῃ χαὶ ἅπασρι ἐγνωσμένφ , καὶ ἀναμφι- 
λόγως Éyovza, τό ve ἦχον εἰς αὐτὸν ἀγατρέπει 
πειρώμανης; Τίνα πέπομφεν ἡμῖν ἐξ οὐρανῷν à 
Πατερ, Σωτῆρᾳ χφὶ Λυτρωτήν; o0 τὸν bx τῆς οὐ- 
σίας αὐτοῦ φύντα Λόγον; Τίς ἐστιν ὁ χαταδὰς xal 
ἀναβὰς ὑπεράνω τῶν οὑρανῶν, ἵνα πληρώσῃ τὰ 
πάντα; ἄρα εἰ πάντα δύγασθαι πληροῦνι τῆς xa" 
ἡμᾶς φύσεως ἔργον εἶναι φῇς, xal τοῖς τῆς &v- 
θρωπότητορ ἀνάψεις µέτροις; περὶ τίνος Ὑέγρα- 


«£v ὁ µᾳχάριος Ἰωάννης, ε Ὦ ἄνῳθεν ἐρχόμεγος, B 


ἑπάνω πάντων ἐστίν; » CH τάχᾳ κο xal αὐτὸς 
Ψευδομυθήσειεν ἂν τοῖς Ἰουδφίων δήµοις ἐπιτιμῶν 
τε χαὶ λέγων’ ς Ὑ μεῖς ἐκ τῶν χάτω ἑἐστὲ, ὀγὼ (x 
τῶν ἄνω elg; » καὶ πάλιν"  Ἐγὼ οὐκ εἰμὶ ix 200 
x23g0U τούτου. » E! Υὰρ ἂν ἄνθρωπος ἐκ γυνφιχὸς 
χαθ᾽ ἕνα τῶν ἄλλωγ, xaX οὐχὶ 61 μᾶλλον σεφαρχωμέ- 
νος. xal by ἀνθρωπείᾳ μορφῇ πεφηνὼς, ὁ ὄνωθέν τε 
χα» ἐκ θεοῦ Πατρὸς Λόγος, πῶς ἂν νοοῖτο xaX ἄνω- 
θεν καὶ ἐξ οὐρανοῦ; πῶς ἑπάνω πάντων xal οὐχ 
ἀπό γε τοῦ κόσμου , xal τοι χόσμου µέρος ὑπάρχων 
ὃ-ᾱ τὴν σάρχᾳ , καὶ ὕσον ἴχεν εἰπεῖν κατά Υ5 τὸ 
πρέπον τῇ ἀνθρωπότητι µέτρον, γεγονὼς μετὰ πἀν- 
των ὑπὸ Θεοῦ ; Ταύτῃ τοι, καὶ Θεὸν ἑαντοῦ κατωνό- 
µαζε τὸν Πατέρα καίΐτρι φύσει καὶ αὐτὸς ὑπάρχων 
Θεὺς , καὶ Ex τ τῆς οὐσ[ας αὐτοῦ πεφηνὼς Yàs μονο- 
Υενής. Περὶ τίνος &pa φησὶγ ὁ µαχάριος Δαθὶδ, 

« Ἐξαπέστειλε τὸν Λόγον αὐτοῦ, xa Ιάσατο αὑτούς ; 
Σέσωχε γὰρ ἡμᾶς, οὐ πρέσδυς, οὐκ ἄγγελος, à) 
αὑτὸς ὁ Κύριος, χατὰ τὰς Γραφάς. 'AX vat φησιν 
ὁ πάγτα πληροῦν δυγάµενος θεὺς Λόγος ἀπέσταλται. 
Τίνα τρόπον; noU γὰρ οὐκ εἶναί qapev αὐτόν; f| xal 
ὅποι πεμφθήσετᾳι; καταγορεύσεις οὔν ἄρα xal τοῦ 
πᾳνσόφου Μωσέως, ὡς τὴν ἀπόῤῥητον τοῦ θεοῦ δόξαγ 
οὗ μετρίως Ἠδιχηχότα; ἔφη γὰρ, ὅτι « Καταβέδηκεν 
ὁ θεὸς εἴδει πυρὸς ἐπὶ τὸ ὄρος Σινᾷ. » K&v ἀχούσῃς 
λέγαντος τοῦ μακαρίου Δαθὶδ πρὸς τῶν ὅλων χρα- 
σοῦντα O:óv: « Ἐξαποστελεῖς τὸ Πνεῦμά σου, xal 

τισθᾖσονται' χαὶ ἀνακαινιεῖς τὸ πρόσωπον τῆς 


ἐπεὶ  αιδοἱίδιή conxenit : alioqui rog& conjentipsam ho- 


minem, quisnam factus est snb lege? illepe Deys 
Yerbum? 


CAP. 1l. 


Jam vero quemado nan eif plane siypidng, qui 
re3 adeo claras, et ompnibug notas, et ab οἱ dp- 
biiatione alienas, quad ad ipsum 3ttinet, conatur 
evertere? Quem nobis Pater dg coela misit Salvato- 
rem ac Redemptorem? nonne jpsum Yerhnm de 
δα essentja natum ? Quispau jlle est qui degcen- 
qj! et asrendip. spper cgelas, ui impleret omnia? 
num hoc ipsom posse omnja implere, nostre esse 
opus natgra putas, et hujoanitalis mengurg tri- 
bujs? de quonag srripsip 99 beajus Jogupes : 
« Qui desursugm veni], supra omnia est??? An 
ipsug quaque mentiri fqrjasse pylanduum esf, eum 
Jud:eorum populos pbjurgans dicjt : f Vos de deor- 
suy £s1is, ego de $uperpig sum *? ». et rursum : 
y Ego που sum de hoc mundo *. » Nam sj howo 
esset ex muliere uui cpilibet aliorum simile, 2c ng 
potiug jncaruatum ej in humana forma congpecjum 
illud desursum et ex Deo Paire Verbum, ᾳυομιράο 
desurgupi idem et de cqgjo iutelligeretur ? quompgo 
supra omnia ei non de mungo, quamvis propter 
cgruem pary esset inyndi, ep quapium. djcere fag 
egi, ex mensura qna humanitali convenit, sub Ώρα 
factym cum omnibus? Hac raüque etiam Deum 
suu appellabat ipsum Patrem, quamyis ipse quo- 


(aue €x natura Deug essel, et ex ejus substantia 


Filius uuigeuijus exstitisset. De quonam ergo dicit 
benius David: « Misit. Verbum suum, et sanavit 
eog * ? » Salyayit enim nos non legatus, nop auge- 
Ἰηδ, ped ipse Dominus, secundum Scripturas *. 
Esto, inquil Verbum quod pmuig potes; Jmplere, 
dicemus? aut quo mittetur! Insimulabis igijur Mo- 
sen illum sapiepligsimum, guas] nop mejljocri jn- 
juria Dei gloriam sfecerit ; diyi) euim : « Descen- 
dit Deus ignis specie in rmponigm Sina';» et 
quamvis beatum David : audias dicere omnium prae- 
potejti Dgo : « Emiues Spiritum tuum, e et ereabun- 
Wr, ep renovabis faciem terre ^: , ortasse non 
rredes, et hominem pei spiritu plenum mentiri 


γης) ἀποστήσεις [ fc. ἀπιστήσεις ] τάχα που, xa» putabis : neque enim Deus migrando movelur, pe- 


Ψευδηγορεῖν οἱήσῃ τὸν πνευµατοφόρον; οὐ Y&p τοι 
χένησιν μεταθᾳτιχὴν ποιεῖται τὸ θεῖον * οὐδ' ἂν £x 
τάπου αρὸς τάπον µεταχωρήσειεν ἂν, ὡς οὐχ ἑνὸν 
αὑτῷ τὸ ἐν πᾶσιν εἶναι xoi τὰ πάντα πληροῦν. 

Ταῦτά που χαὶ [ fc. κατὰ ] σαυτόν ' λογιῇ δὲ πάλιν, 
καὶ τῶν ἀληθῶν ἀπαναστήσῃ δογμάτων, σαυτῷ τε 
καὶ µόνῳ κατακολουθεῖν ἠρήμένος: ἀλλ’ ῆσθά που 
πάντως ἐν ἀμείνοσιν ἐννοίαις ἐχοῖγο διενθυμούµενος * 

ὡς ἅπας ἡμῖν ὁ περὶ Θεοῦ Λόγος πεποίηται μὲν ἀν- 
θρωπίνως': νοεῖταί γε μὴν, ὡς ἂν αὐτῷ xm µόνῳ 
πρέποι' τεθορύδηχε δὲ οὗ μετρίως αὐτὸ τὸ, ὑπὸ 


hes. τν, 10. * Joan. μον ο]. 
* Páal. cni, 30. 


PaTBOr. GR. LXXVI 


XIX, io 3 lat, iv, 


Mui m 33. 


que de loco ad locum transit, perinde ac si non ei 
proprium sit in omnibus esse ej omnia cpmplere. 
Iac tecum ipse vicissim  cogitabis, pt a vera sen- 
lentia discedes , tibi ipsi et quidem sali obsequi 
cerius, Sed in meliori esses utique sententia. si 
illud cogitares, omnem a nobis de Deo sermonem 
haberi quidem humano more, sic tamen intelligi, 
ni jUi soli convenit. Sed illum non leviter contur- 
bavit, quod Dei Patris Verbum sub lege facium 
esse dicitur? : nullus tamen est in hsc re me- 
tuendi locus ; nam permansit quod erat, legislator 
* ibid. ' Exod. 


d Pal. cy 20. *Iga. χει, 9. 


3 


176 N 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP.— 16 


inquam et Deus. Ac si non factus esset liomo, ne- A νόµον λέγεσθαι τὸν ἐχ Θεοῦ Πατρὺς Υεγενησθαι Λό- 


que etiam sub lege factus fuisset. Sed quia. verum 
est seipsum humiliasse, qui ex natura sua sursum 
erat ac. sublimis, et przeterea faetum. esse lj no- 
stri similem, qui supra omnem creaturam erat, el 
cum dives esset, pauperem factum esse in eo quod 
est factus similis nostri **, quomodo nefas sit eum 
dicere factum esse nobiscum ac sub lege? Quid 
enim? an non recie sentiinus cum bumana naturse 
mensuram pulainus eo definiri, quod sit legi subje- 
cla? nam illa soluta et supra legem essentia, et ex 
natura ac vere libera, nihil aliud esse potest nisi 
Deus : ergo cum Verbum factum est caro, tum quo- 
que sub lege factum est : nam una cum his qui 
ibutum pendebant, didrachma posuit !!, quamvis 
ex sua natura liber esset, utpote Deus ac Filius, 
ac etiam eo tempore quo factum est caro. Sin tibi 
placet unum in. duo dividere, et eum qui est ex 
muliere, seorsim liominem pronuimtiare, quonam is 
modo sub lege factus dicetur qui nature sit sub 
lege posita? Nou enim quod jam est legi subditum, 
id lieri sub lege potest, sed id quod nataram habet 
lege superiorem, et extra legem. Sola est eniu, ut 
dixi, illa divina: supremaque natura et ultra legein, 
4&4 praterea libera, et qua sibi praefectum habeat 
prorsus neminem, sed ipsa sit potius universorum 
domina, et omnibus rebus sus dominationis ju- 
gum imponat. Sed iste vir a recta ratiocinandi vía 
cum aberrarit, in eaim est delapsus cogitationum 


Tov. Αλλ' οὐδὲν ἐν τούτῳ τὸ Ostya* µεμένηχε γὰρ 
ὃ ἦν. νομοθέτης δηλονότι καὶ θεός. Καὶ εἰ μὲν οὗ 
γἆγονεν ἄνθρωπος, οὐ γέγονεν ὑπὸ νόμον. Ἐπειδὴ δέ 
ἐστιν ἀληθὲς, ὅτι τεταπείνωχεν ἑαυτὸν ὁ κατὰ φύσιν 
ἰδίαν ἄνω που χαὶ ὑψηλός' cita γέγονε καθ᾽ ἡμᾶς, 
ὁ ὑπὲρ πᾶσαν τὴν χτίσιν' xal πλούαιος ὧν, ἑπιώ- 
χευσε διὰ τοῦ γενέσθαι xa0' ἡμᾶς, πῶς οὐκ ἂν λέ- 
γοιτο μεθ) ἡμῶν γενέσθαι χαὶ ὑπὸ νόµον; f) [ῖσ. 5) 
γὰρ οὐ λογιούμεθα φρονοῦντες ὀρθῶς, τὸ τῆς ἀν- 
θρώπου φύσεως ὀρίζεσθαι µέτρον, ὡς Év γε τῷ δεῖν 
xai ὑποχεῖσθαι vópup; τὸ γὰρ ἄφετόν τε xai ὑπὲρ 
νόµον, φύσει τε xaY ἀληθῶς ἐλεύθερον sn ἄν ἕτερον 
οὐδὲν, πλὴν ὅτι τὸ Θεΐον' οὐχηῦν ὅτε γέγονε σὰρξ, 
τότε Ὑέγονε xai ὑπὸ νόμον συνετέλεσε γὰρ τοῖς 
δασμολογοῦσι τὸ 6l5paypov* xalvot κατὰ φύσιν ἰδίαν 
ἐλεύθερος ὢν, ὡς tbc χαὶ Υἱὸς, καὶ ὅτε γέγονε σάρξ. 
El δέ σοι δοχεῖ τὸν ἕνα τέµνειν εἰς δύο, χαὶ {δ.χῶς 
ἡμῖν ἄνθρωπον ἀποφαίνειν τὸν Ex γυναιχὸς, πῶς ἂν 
λέγοιτο γενέσθαι xal ὑπὸ νόµον, ὁ τῆς ὑπὸ νόμον 
φύσεως ὤν; Ob γάρ τοι τὸ ἔχον, τὸ δεῖν ὑποχεῖσθαι 
νόµῳ, γέἐνοιτ ἂν ὑπὸ νόµου, ἀλλὰ τὸ φύσιν ἔχον τὴν 
ὑπὲρ vópov, xai ἔξω νόµου. Μόνη γὰρ, ὡς ἔφην, 
ἐστὶν, dj θεία τε xal ὑπερτάτη φύσις, καὶ νόμων 
ἐπέχεινα, xal μέν τοι xai ἐλενθέρα” xat τὸν ἐπι- 
στάτην ἔχουσα παντελῶς οὐδένα, xaxápyouca δὲ 
μᾶλλον abzh τῶν ὅλων, xal πᾶσι τὸν ἑαυτῆς ὑπο- 
τιθεῖσα ζυγόν. Ὁ δὲ λογισμοῦ τοῦ πρέποντος δι- 
ἡμαρτηκὼς, δνσσεδείας εἰς τοῦτο χατώλισθεν ἐννοιῶν, 


impietatem, et usque adeo ad summas pervenit C xa εἰς ἄχρον Ἠχει σχαιότητος, ἀπό γε τοῦ διαιρεῖν 


iuepiias ex eo quod unum Dominum Jesum Chri- 
stum in duo dividit, ut audacter dixerit ipsum Em- 
manueleni neque vere Deum esse, neque praeterea 
secundum naturam Filium : sic vero appellatum 
Christum et sanctum, ut alii quoque aonnulli nostri 
similes, aut impurorum demonum cultores. Sic 
namque rursus dixit : 

[Ngsrog. Sed sicut diclmus Deum illum omnium 
Conditorem, et deum ipsum Μθδευ : « Deum enim, 
inquit, posui te Pharaoni !** ; » et ipsum 1larael li- 
Jium Dei : «Filius, iuquit, primogenitus meus 
Jsrael !* ; » ut etiam Saul ipsum dicimus christum : 
« Minime, inquit, exteudan! manum meam in eum, 
quia christus Domini esv!* ; » et Cyrum similiter : 


« Hc dicit Dominus christo meo Cyro '*;» ει D 


ipsum Babylonium sanctum : « Ego, inquit, przci- 
pio eis '*:; » sic dicimus ipsum quoque Dominum 
Christum, et Deum, et Filium, et sanctum. Sed 
quamvis eadem sit communio nominutn, non ta- 
ien ext egdem diynitas.] 


CAP. IV. 
Quid dieis? qualem sermonem eruetas de corde 
19 1 Cor, vini, 9. !! Matth, xvn, 95 . 
!5 sa, xLY, 151... xii, 9. m 


1. Exod. vii, 4. 


εἰς δύο τὸν ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν, ὡς ἀνυπο- 
στόλως εἰπεῖν, μήτε Θεὸν ἀληθῶς, μήτε μὴν Υἱὸν 
εἶναι χατὰ φύσιν «bv Ἐμμανουήλ" ὠνομάσθαι δὲ 
οὕτω Χριστὸν xal ἅγιον, χαθάπερ ἀμέλει xat ἕτεροί 
τινες τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς, ἤγουν τῶν λελατρευχότων 
τοῖς ἀχαθάρτοις δαίµοσιν' ἔφη γὰρ οὕτω πάλιν’ 


{ Ἁλλ' ὥσπερ λέγομεν θεὸν τὸν πάντων Δημιουρ» 
τὸν, χαὶ θεὸν τὸν Μωσέα * « θεὸν γὰρ, φησὶ, τέθειχἁά 
σε τοῦ Φαραώ. » χαὶ υἱὸν τὸν Ἱσραβλ τοῦ θεοῦ; 
« Υἱὸς γὰρ, φησὶ, πρωτότοχός µου Ἱσραήλ' » xal 
ὥσπερ λέγομεν χριστὸν τὸν Σαούλ’ « OS μὴ γὰρ, 
φησὶν, ἐπιδαλῶ τὴν χεῖρά µου Ex' αὐτὸν, δὲι χριστὸς 
Κυρίου ἐστί" » χαὶ Küpov ὡσαύτως' «Τάδε λέχει 
Κύριος τῷ χριστῷ µου Küptp* » xal τὸν Βαθυλώνιον 
ἅγιον: « Ἐγὼ γὰρ, qol, συντάσσω αὐτοῖς (11) * » 
οὕτω λέγομεν xal τὸν Δεσπότην Χριστὸν, xat Gebv 
καὶ Υἱὸν xaX ἅγιον. 'AXX ἡ μὲν χοινωνία τῶν ὀνο- 
µάτων ὁμοία, οὐχ ἡ αὐτὴ € ἀξία.]᾽ 


ΚΕΦΑΛ. A. 
Τί φής; ποῖον ἐρεύΥῃ λόγον ἀπὸ καρδίας τῆς σῆς, 


3 Exod, 1v, 22. !* 1 heg. xxiv, 7. 


ANT. AGELLI! NOTE. 


(11) Omnino legendum est, ἁγίοις, quamvis codd. 
repugner t &gic namque requirunt sequentia: sic 


etiam habent Hebrai codd. 1saiz xim, εἰ nonnulli 


Graeci, ἡγιασμένοι slot, 





171 ADVERSUS NESTORIUM ΗΡ, I. | 18 
καὶ οὐκ ἀπὸ στόµατος Κυρίου, xatà τὸ γεγραμμµένον; A tuo, nou ab ore Dominl, nt scriptum est !! Το Nemo 


« Οὐδεὶς λέγει ἀνάθέμα Ἰησοῦν, cl μὴ ἐν Βεελζεθούλ.» 
Ὡς ἂν νορίτο τυχὸν, Ἆ λἐχοιτο πρὸς ἡμῶν θεὺς ὁ 
Νωσῆς, οὕτω χαὶ ὁ Χριατός; καθ) ὑὁμοιόύτητα δὲ τὴν 
πρός γε τὸν Ἰσραὴλ εἔη ἂν xoà vióc ; εἰπέ μοι "D τῆς 
δυασεθείας' à λόγων ἠφειδηκότων τῆς τοῦ Σχυτῆρος 
ἡμῶν χατεπαίρεσθαι δόξης’ ὢ δυσµαθίας &xpásou , 
xai πάντα νιχώσης ὄχνον, τὸν ἐπὶ τὸ χρῆναί quit 
τῶν τῆς Ἐκχλησίας δογμάτων ἀνοσίως χαταθρα- 
σύνεσθαι | Καλλέτω xai νῦν ὁ µακάριος Aa6ib* « Οἱ 
ἐχθροὶ Κυρίου ἑψφεύσαντο αὐτῷ. » Μωσῆς μὲν γὰρ ὁ 
θεσπέσιος, ἄνθρωπος fv καθ) ἡμᾶς τὴν φύσιν, καὶ 
ἕτερον οὐδέν. Ἐπειδὴ δὲ Θεοῦ λέγοντος * « Δεῦρο, 
ἁἀποστείλω σε πρὸς Φαραὼ βασιλέα Αἰγύπτου, xal 
ἑξάξεις τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ ix γῆς Αἰγύπτου » 


παραιτήσεως ἀφορμὰς ἔἐποιεῖτο τὴν ἰχνομνθίαν, B 


xat τὸ μὴ εὔλαλος εἶναι, πρὸ τῆς χθὲς, xai πρὸ τῆς 
ςαΐτης, Ἴκουσε θεοῦ λέγοντος. « Ἰδοὺ δἐδωχά σε 
θεὺν Φαραώ xal 'Aapov ὁ ἀδελφός σου ἔσται σοι 
ὑποφήτης. » ᾿Αδρανὴς μὲν yàp ὁ νάμµός εἰς τὸ ἁπ- 
αλλάττειν δύνασθαί τινα τῆς ὑπὸ τῷ διαδόλῳ δου- 
λείας. Μεσιτεύοντος δὲ τοῦ Χριστοῦ, καὶ τοῦτο 
χατώρθωτα:. Καθάπερ ἀμέλει συνόντος τὸ τηνιχάδε 
τοῦ 'Agpüv τῷ θεσπεσἰῳ Μωαῇ, τῆς àv Αἰγύπιῳ 
δουλείας à 'Ispah ἁππλλάττετο' ἐπειδὴ δὲ χατὰ 
αηιροὺφ ἔμελλεν ὁ Χριστὸς Υενέαθαι xal ὑπὸ νόµον, 
$e καθ) ἡμᾶς τε xoi ἄνθρωπος , τέθειταί πως ἓν 
δευτέροις τοῦ Μωσέως ὁ ᾿Δαρών καὶ ὁ μὲν τοῦ 
μυστηρίου λόγος, οὗτοσί. Πλὴν εἰ ἕλοιτό τις κἀχεῖνο 
εἰπεῖν, ὡς τῇ τοῦ θεοῦ κλήσει xal ὁ μέγας ἐχεῖνος 
τετίµηται Μωσῆς, χατὰ τὸ χοινὸν δὴ τοῦτο, xal ὡς 
ἐν yápit: καὶ φιλοτιµίᾷ τῇ παρὰ θ:οῦ «b πρὸς ἡμᾶς 
εἰρημένον' « Ἐγὼ εἶπα” θεοί ἔστε, χαὶ υἱοὶ ᾿Σψίστου 
πάντες ) ρα xal οὕτω θεὺς ὁ Χριστός; Καΐτοι πῶς 
οὗ µανία τοῦτό γε, χαὶ φρενὸ)ς ἁμαθοῦς ἀπόδρασμα 
χενόν; Ὁ μὲν γὰρ, ὡς ἔφην, φιλῇ xat µόνῃ τετί- 
µηται χλήσει, τὴν φύσιν ἄνθρωπος ὤν. ὁ δὲ ἑοτὶ 
θςὸς ἀληθῶς » cb; γὰρ ἓν ὁ Λόγος ἐν ἀνθρωπείᾳ 
pope], τῆς ἰδίας φύσεως τῶν χατὰ πάντων ὑπερ- 
oyhv ἀδιαλώδητον ἔχων ΄ οὐ γὰρ ἂν &v παρατροπαϊῖς 
sal; ἐπὶ τὸ χεῖρον ἡ θεία ὙΥένοιτο φύσις , διά Ye τοῦ 
χαθικέσθα:. πρὸς χοινωνίαν αἵματος xal σαρχός’ καὶ 
γοῦν ὡς Ocb; ἐπιγινώσκεται xol ἄνθρωπος πεφηνώς | 
καὶ τούτου σαφὴ; ἀπόδειξις τὰ ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις 


περὶ αὑτοῦ γεγραμµένα. "Eon γὰρ à θεσπέσιο D 


Ἰωάννης  ε Ὡς δὲ ἣν ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐν τῇ 
ἑορτῇ, πολλοι ἐπίστευσαν εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ, θεω- 
ροῦντες αὐτοῦ τὰ σημεῖα & ἐποίει. Αὐτὸς 6x ὁ Ἰη- 
σοῦς, οὐχ ἐπίσοτευεν ἑαυνν αὐτοῖς, διὰ τὸ αὐτὸν 
γινώσχειν πάντα" καὶ ὅτι οὐ χρείαν εἶχεν, ἵνα τις 
μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ ἀνθρώπου * αὐτὸς γὰρ ἑγίνωσχε 


τί ἦν ἓν τῷ ἀνθρώπῳ. » Καΐτοι τὸ καθορᾷν δύνασθαι 


καρδίαν ἀνδρὺς, εἰδέναι τε τὰ κεχρυμµένα, πρέποι 
ἂν οὐκ ἀνθρώπῳ ποθὲν τῶν καθ) ἡμᾶς Evi * ἀλλ᾽ οὐδ' 
ἂν ἑτέρῳ ttp τῶν πεποιηµένων  μόνῳ δὲ μᾶλλον 
ἐγείνῳ, ὃς xal πλάσαι λέγεῖσι χατχαόνας τὰς χαρ- 


*" Jerem. xxi, 1060. !* 1 Cor, xn, S. 
Lxvgzs 6. 2 Joan. 1, 20-25. ** Psal. xxau, 15. 


!* Dsal. Lxx, 10. 


dicit anathema Jesum, nisi in Beelzebub :*. » Ur 
intelligitur, verbi gratia, aut dicitar à nobis deus 
ipse Moses, sic etiam Christus? A1 itane, dic mihi, 
8d alimilitudinem leraelis est ejiam plius? O summam 
impietatem, e verpa que nec ipsius Balyateris no- 
stri gloriam deprinere vergntur; o effrenatam im- 
peritiam et iagtan, nt mínisoe reformidot adversus 
Kcelesig dogmata impie et audacter insurgere. 
Psallat nune quoque beatus David : « Inimiei Du- 
mini mentiti sunt ei **, » Nam beatus Moses ὕσιο 
erat, ex natura similis nobis, nihil preterea. Quia 
vero dicente Deo : « Veni, mittam te ad Pharaonem 
regem /Egypti, et educes filios Israel de terra AEgy- 
pti ** : » pro recusaudi occasione exiguitatem vocis 
obtendit, causatus quod minime esset eloquens ab 
heri et uudius tertius, ideo Deum dicentem audivit : 
« Ecce dedi te deum Pharaonis, et. Aaron. fzatat 
tuos erit tibi interpres *'. » Infirma nanique est lez 
ad quempiam & diaboli servitute liberandum. Sed 
id quoque mediatore Christo perfectum est, quen 
admodum scilicet eo tempore in Z&gypto cun beste 
Mosi ipse Aaron fuisset adjunetus, Israel est a ser- 
vitute liberatus, Sed quia successu temporum fplu- 
ru erat ut Christus etiam sub lege feret, utpote 
nosiri similis et homo, ideo post Moses secundo 
loro positus est Aaron. Augue hao est quidew rao 
mysterii. Sed iamen si quis velit illud: quoque di- 
cere, Mosen illum wagnun virum bae dei sppella- 
ione fuisse bonorstum, juxta egwenpne jllud, οἱ ex 
gratia atque mognilicentia Dei i nas dietum : « Ego 
dixi: Dij estis, et ilii Exoelsi omnes ** ; » num etiam 
bac modo Christus est. Deus? Jam vero quomodo id 
nos sit insania, el inaue οι] mentia excremeu- 
tum? llle enim, ut jam dixi, nuda et simplici est 
honestatus appellatione, cum heme ex natura esset ; 
sed hic est vere Deus (uam Deus erst Verbum ) in 
bumana forma praesiantíam soa-aadere qua cunctis 
excellit, integram servans : neque enim natura di- 
vina ex eo quod descendit ad commaniosep carnis 
et sanguinis, in pejus unquam pervarti potest : 
itaque eliam cum homo apparwit, ut Deus tamen 
agnoscitur, ejusque rei perspicua sunL orgnmenta in 
Evangeliis de eo scripta. Dixit enim beatas Joaunes : 
« Cum vero esset. Hierosalyinis in die festo, multi 
erediderunt in nomiue ejus, videntes signa qua 
faciebat ; ipse vero Jesus non credebat seipsum illie, 
quia ipse sciebat omnia, οἱ quia nou. opus babebat 
ui quis testimouium perhiberet de howing : ipse 
enim sciebat quid esset in homine *?*, » &9 Atqui 
inspicere posse cor homiuis, et occulta scire, non 
ulli bomini qui sit nestri similis convenit, neque 
vero ulli alteri creatura, sed illi soli qui etiam fin- 
gere dieitur singillatim corda nostra **, Hoc οἱ ita 
est, quouam iede sola ac simplici appellatione ho- 
noratus est Emraanuel, ut perinde ac Moses appel 

1 Exod. i, 10, 


*! Exod. vn, 1. ** Psal, 


79 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP, 50 
leenr Deus, ét noh potes id vere sit quod esso di- A δίας ἡμῶν. Εἶτα πῶς φιλᾷ xol µόνῃ. τετίµηται xAg- 


eitur? Rursum de eo seribit ia hunc modum Joan- 
ποῦ : « Quem enim inisit Deus, verba Dei loquitur, 
et noh hd mensuram dat Spiritum **. » Intelligis igt- 
tut. quémadmodum verba Dei foqsatur, quamvis 
hoiho perinde ae nos videatur? nam soli ét secan- 
dum naturam ac vere Deo tanquam ezimjum supra 
omnia creat convenit eiiam verba poése perfücere 
quod οἱ placaerit, et sancti Spiritus participes efli- 
cere homines fide justificatos. Porro hsc omnia 
inesse Christo quisque videre potest : leprose nam- 
que dixit, « Volo, mundare **; » vidue quoqae (ilio, 
ι Adofescens, tibi dico, surge *'. » Partícipes etiam 
δδλοή Spiritas discipulos suos effecit; insufflavit 
eutm in eos dieens * t Accipite Spiritum sanctum 19.) 


σει χατὰ Μωσέα χρηµατίζων θεὸς ὁ Ἐμμανουήλ; 
καὶ οὐχὶ δὴ μᾶλλον ὑπάρχων τοῦτο χατὰ ἀλήθειαν, 
ὅπερ εἶναι xat λέγεται; Γράφει οὕτω πάλιν ὁ Ἰωάν- 
νης περὶ αὐτοῦ. ε "Ov «γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Bebe, τὰ 
ῥήματα τοῦ θεοῦ λαλεῖ" καὶ οὐκ kx µέτρου δίδωαε 
τὸ Πνευμα. » Συνιεὶς [1σ. αννίεις, 3), σννίης] οὖν 
ὅπως, καίτοι καθ) ἡμᾶς ὁρώμενος ἄνθρωπος, τὰ ῥή- 
µατα τοῦ θεοῦ λαλεῖ; Θεῷ γὰρ µόνῳ τῷ χατὰ φύσιν 
καὶ ἀληθῶς, πρέποι ἂν ὡς ἐξαίρετον χαὶ ὑπὲρ τὴν 
Χτίσιν, τὸ x«l ῥήματι δύνασθαι χατορθοῦν «b κατὰ 
γνώµην αὐτῷ, xai μετόχους ἀποτελεῖν τοῦ ἁγίου 
Πνεύματος, τοὺς ἓν πίστει δεδιχαιοµένονς. ᾿Ἴδοι 5 
ἄν τις ἐν τούτοις ὄντα Χριστόν. Ἔφη μὲν γὰρ τῷ 
λεπρῷ ' «Θέλω, χαθαρἰσθητι * » τῷ δὲ τῆς χήρας υἱῷ 


Hec cum ita ΑίΠΙ, quomedo file qui tam sublimis Ὦ « Νεανίσκε, σοὶ λέγω, ἐγέρθητι. » Μετόχους δὲ τοῦ 


est, qui divinis heuoribus ornatus, perinde ac Meses 
Deos erit ? Cujus enim iste cor novit ? quis eredidit 
in nomiue ejus Τ quem per fidem ín »e jostificavit } 
ubinam locttus est, ut Filiae, vorba Dei * quamvis 
perspiewwrin ai ipsam ad 41ου Israel clamasse, Hzc 
dict Demtnus ; et domestici hominis menseram et 
gradum habuisse; fuit eniin ipse tanqnam famolus 
in domo Dei **. fam si eo modo Filius est Emmaneel, 
quo et flle secundum carnem 1srael, in servorum 
ordinem redegisui ium ex natura liberum, quamvis 
prepter carnem et proprietates carnis servi forma 
sit factus : in eadem mensara. eodemque ordine 
coltocasti cum his qui «ση: per gratiam filii, eum 
per qaem illi adeptionis gratia sunt ditati. Factus 


ἁγίου Ἠνεήματος τοὺς ἰδίους ἑνέφηνε [ῖσ. ἀνέφηνε] 
µαθητάς ' ἐνεφύσησε γὰρ αὑτοῖς, λέγων΄ « Λάδετε 
Πνεῦμα ἅγιον, » Εἶτα τίνα τρόπον 5 εἰς τουτο $u- 
ληλαχὼς, καὶ θεοπρεπέσιν εὐχλείαις χατεστεµµόνος, 
οὕτω bc ἂν εἴη, καθάπερ ἀμέλει καὶ ὁ Μωσῆς; τὴν 
(fv. ὃς τὴν] τίνος ἔγνω xapblav ; τίς πεπίστευκεν εἰς τὸ 
ὄνομα αὐτοῦ ; τίνα δεδικαΐωχε διὰ τῆς πίστεως τῆς εἰς 
ἑαυτόν;, ποῦ λελάληχεν, ὡς Yibc, τοῦ Θεοῦ cà ῥή- 
Maca; χαΐτοι ys χεχραγὼς ὁρᾶται τοῖς ἐξ Ἱσραίλ, 
Τάδε λέγει Κύριος xat µέτρον ἔχων οἰχετιχόν" γέ- 
YOV& γὰρ πιστὸς ὡς θεράπων ἐν τῷ αἴκῳ τοῦ Θεοῦ. 
Ei δὲ δὴ καὶ οὕτως Yib; ó Ἐμμανουὴὰ, χαθὰ καὶ ὁ 
φατὰ σάρκα γεχονὼς Ἱσραὴλ, κατεχήµισας ἓν δού- 
Ame τὸν χατὰ φύσιν ἰδίαν ἐλεύθερον, κἂν εἰ γέγονε 


est. enim Primogenitus nostrum propter humsanita- C δούλου μορφὴ, διά τοι τὴν σάρχα καὶ τὰ αὑτῆς ' kv 


tem ; sed etiam sic qua ratione Deus eral, permansit 
unigenitus. Hac retiene, ut ait bestus Pautas, in- 
iroductam à Patre Primogenitum in erbeim terra- 
vum, superna ilke virtutes adorare jubentmr 9?" : et 
latens in ipso mysterinm edocta, glorilicationibua 
unquam cessantibus celebrant ilum unum et na- 
Tura οἱ vere Filiam. Nam ei iis qui se receperunt, 
uet potestatem ot filii Dei Bant, ut Joannes ait *!, et 
οἱ verum est ejus spiritu nosipsos quoque filios 
fleri : &3 « Misit enim Deus spirituro Filii eui ín 
corda nostro cibnantem, Alba Pater ** :» nemo recte 
sentiens hanc. ferat dicentem, illum eodem quoque 
150do ense Filium, quo lsraelem. Qui autem fleri 
potest ut eodem dicetur medo Christus, quo dicitur 
esse etlam Cyrus ille rex Persarum, εἰ sanctus 
quomodo Medi quoque ipsi ac Perse? Jam vero 
dicere licebit, ne sanctificatum quidem esse Chri- 
etum humanitus, quamvis in euin. columbo» specie 
sunctus Spiritus insederit *. Nam Cyrus quidem 
Cambyse Ευ olim exercitum duxit in Babylonios, 
sed tamen in errore versabatur, θἱ impuris dzemo- 


* Joan, 1n, θὰ. ?* Math. vini, 3. 1? Luc. vis, 14. 


ἴσῳ τέθεικας μέτρῳ τοῖς χατὰ χάριν viol; τὸν Bi ὃν 
ἐχεῖνοι τὴν τῆς υἱοθεσίας πεπλουτήχασι χάριν κε- 
χρηµάτικε μὲν γὰρ Πρωτότοχας ἡμῶν διὰ τὸ ἀνβρώ- 
πινον * πλὴν καὶ οὕτω µεμένηχε μονογενῆς ὡς θεὰς 
ταύτῃτοι, χαθὰ φησὶν ὁ σαφώτατος Παῦλος, εἶσε- 
νεχθέντα παρὰ τοῦ Πατρὸς τὸν πρωτότοχον εἰς τὴν 
οἰχουμένην προστάστονται προσχυνεῖν αἱ ἄνω δννά- 
q^ καὶ τὸ ἐπ᾽ αὐτῷ μαθοῦσαι µυστήριον, àxase- 
λήχταις δοξολογίαις Ὑεραέραυσι τὸν ἕνα καὶ φύαςι 
xai ἀληθῶς Ytóv, Ei γὰρ δίδωσιν ἑξονσίαν τοῖς λα- 
Θοῦσιν αὐτὸν τέχνα Θεοῦ Ὑενέσθαι, κατά ye τὴν 
Ἰωάννου φωνὴν, xai εἴπερ ἐστὶν ἀληθὲς ὡς υἱοποιεῖ 
τὸ Πνεῦμα αὐτοῦ καὶ ἡμᾶς αὐτούς' « Ἐξαπέστειλε 
γὰρ ὁ θεὸς τὸ Πνεῦμα τοῦ llo. αὐςοῦ εἰς τὰς xap- 


D δίας ἡμῶν κράζονυ, ᾿Αόδᾶ ὁ Πατήρ; » ἀνάσχοιτο ἂν 


οὖδεὶς τῶν εὖ φρονεῖν εἰωθότωγ, τούτου λέγοντος, 

τως εἶναι xai αὐτὸν Υὸν, ὡς τὸν Ἱσραλλ. Πῶς δὲ 
καὶ οὕτω Χριρτὸς xat ἅγιως, ὡς ἂν εἶναι λέχοιτο 
χριστὸς Kupóc τε ὁ τῶν Περσῶν βεθασιλευχὼς, xai 
μὴν xai αὐτοὶ (13) Πέρσαι τε χαὶ Μῆηδοι, Ὥρα γὰρ 
εἰπεῖν μηδὲ ἡγιάσθαι Ἀριστὸν ἀνθρωπίνως, χαίτοι 


19 Joan. xx, 22. ** Hebr. 11, 8. ὃ Hebr. i, 6. 


?! 1 Joan, m1, 4... 9* Galat, iv, δ. 9 Matth. ui, 16,17. 


ANT. AGELLII NOT X. 


runt, 


(12) Legendum» videtur, xo μὴν καὶ ἅγιοι Πέρσαι. Sic namque praecedentia ac sequentia requi- 


81 ADVYERSUS NESTORIUM LIB, Π. 82 
χΧατα πτάντος ἐπ᾽ αὐτὸν τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἓν εἴδει A niis venerationem exhibebat. Ubi vero Deo illum 


περ.ετερᾶς. Küpoc μὲν γὰρ 6 Καμδύσου, χατεστρά- 
τευσε τῆς Βαθυλωνίων χατὰ καιροὺς, πεπλάνητο δὲ, 
καὶ τοῖς ἀκαθάρτοις δαίμοσιν ἀνατίθει τὸ σέδας. 
Ἐπειδὴ δὲ Θεοῦ περαθῄ/γοντος, xal διανιστάντος 
αὐτὸν εἰς ὀργὰς, εἷλε τὴν Βαθυλωνίων, ὀνόματι 
κοινῷ, xaltot Πνεύματι τῷ ἁγίῳ E κχεχρισµένος, 
εἴρηται χριστάς. "Άγιοι δὲ οὕτω Πέρσαι τε χαὶ Μῆ- 
bot οἱ συναοπίζοντες abc λελατρεύχασι γὰρ χἀκεῖ- 
vot τῇ χτίσει παρὰ τὸν κπτίσαντα Θεὸν, καὶ προσκε- 
χυνήκασι τοῖς ἔργοις τῶν ἰδίων χειρῶν, Ἐπειδὴ δὲ 
καὶ &ra&. κατά ve τὰς Ev «ip Μωσαϊκῷ νόµῳ φωνὰς, 
τὸ ἀφορισθὲν τῷ θΘεῷ θῦμα, κἂν ct τε µόσχος eim 
νυχὸν, f| δῖς, ἅγιον ὠνομάζετο, ταύτῃ τοι χαὶ διὰ 
τῆς τοῦ προφήτου ψωνῆς ἅγιοι χέχληνται xa αὐτοὶ, 
διά τοι «b ἀφωρίσθαι τοῖς Below γεύμασι πρὸς ἁλῶναι 
την Βαθυλωνίων. εἴπερ. οὖν ἐστιν οὕτω Χριστὸς ὁ 
Ἐμμανουὴλ, χαθὰ xai 6 Kópoc, xal οὕτως ἅχιος, 
καθὰ καὶ Μῆδοι καὶ Πέρσαι : qai, τις ἄν εἰχότως 
ὡς ἀπό γε τῆς τῶν ἐννοιῶν ἀτοπίας, μήτε χεχρίσθαι 
τῷ ἁγίῳ Ἠνεύματι, µήτε μὴν ἅγιον ὑπάρχειν αὐτόν- 
Ψευδοεπήσει δὴ οὖν à θεῖος ἡμῶν Δαθὶδ πρὸς αὐτό 
[ῖσ. αὐτόν] που λέγων: « Ἠγάπησας δικαιοσύνην, 
xai ἐμίσησας ἁδικίαν - διὰ τοῦτο ἔχρισέ σε ὁ θεὸς, 
6 Θεός σου, ἔλαιον ἀγαλλιάσεως, παρὰ τοὺς µετόχους 
6ου. » Ἱακαφλυαρήσας δὲ οὕτω cc τοῦ Σαυτῆρας 
ἡμῶν ὑπεροχῆς τε χαὶ δόξης, ἁποκρούεσθαι Boxe? τὰ 
ix τῶν δυσφημιῶν ἐγχλήματα, μειραχιῶδές τι xat 
ἀσύνετον λέγων * 'H μὲν γὰρ κοινωνία, φησὶ, τῶν 
ὀνομάτων ὁμοία, οὐχ ἡ αὐτὴ δὲ ἀξία. Πῶς; εἰπέ uoc - 


νοεῖν γὰρ οὐκ ἔχω. El γάρ ἐστιν οὕτω Θεὸς ὡς ἂν ste 


xai ó Μωσῆς, xal οὕτως Yit, ὡς Ἱσραὴλ, οὕτω τε 
Χριοτὸς ὡς Κδρος, xal μὴν καὶ οὕτως ἅγιος ὡς Μή- 
Lov πῶς ἂν διαφύγη τὸ xal iv ἰσότηοι κεῖσθφι δεῖν 
τῆς πρὸς αὐτοὺς ἀξίας ; ᾽Αλώεῃ dh οὖν xat εἰς αὐτὴν 
δεδυσσεθηκὼς τὴν τοῦ Λάγου φύαιν, ἔφης γὰρ vá: 
[ Εἰπὲ τὸν ἀναλαθόντα, ὅτι θεός  πρόσθες τὸν 
ἀναληφθέντα, ὅτι δούλον µορφή: ἐπάγαγα μεταταῦτα 
τὸ τῆς συναφείας ἀξίωμα, ὅτι τῶν δύο ἡ αὐθεντία 
χοινῄ " ὅτι τῶν δύο, ταὐτὸν τὸ ἀβίωμα : τῶν φύσεων 
μενουσῶν, θµολόγχεν τὴν τῆς ἀξίας ἑνότητα.] 


ΚΕΦΑΛ. E. 


Διατέμνει μὲν οὖν εἰς δύο 6h πάλιν - ἀσυνέτως δὰ 
σφόδρα τὴν τῆς ἑνώσεως δύναμιν vij ἀξίᾳ χαρίζεται : 


exacuente, el ad iras excitante Babyloniorum ter- 
ram cepit, communi vocabulo, quamvis minime 
unctus Spiritu saneto, dictus est christus. Ita Perse 
quoque ac Medi satellites ejus sancti dieuetur. Nam 
quamvis illi quoque servierint creaturz potius quam 
ereatori Deo **, et adoraverint opera manuuin 
&vuarum, tamen quia semel juxta voces ques suat i» 
lege Mosi, segregatum Deo sacrificium, sive ille vi 

tolus esset fortasse, sive ovis, sanctum appellabatur, 
ea ratione eliam proplietica voce Ipsi quoque saneti 
sunt vocati, quod divino numine segregati dicaiique 
essent ad Babyloniam capiendam. Ergo si eadem 
ralione ipse Emmanuel est Christus, qua Cyrus, et 
eo modo sanctus quo Medi ac Persa; consequenter 


B dicel aliquis, quantum ex sententiarnm absurditate - 


concluditur, neque uncium fuisse iHum sancto Spi- 
ritu, neque sanctum esse : itaque mentietur beatus. 
David, ad ipsum procut dubio verba faciens : « Di- 
lexisti justitiam, et odisti iniquitatem : propterea 
unxit te Deus, Deus tuus, oleo l;titize, prze consorti- 
bus tuis **.» Jam vero adeo nugaciter adversus Sut-- 
valoris nostri majestatem οἱ gloriam oblocutus, 
blasphemiarum suarum crimina repellere sibi vide- 
tur, puerile quiddam. et stultum inferens : Gorm- 
munio, inquit, noroinum similis est, non eadem vero 
dignitas. Qui tandem? die, quzso, nam intelligere 
nequeo. Nam si ila est Deus ut Moses etium, et {ελ 
Filius, ut fsrael, et ita Christus ut Cyrus, quin etiam 
ita sanctus ut Medi, quomodo poterit evitare quo- 
minus eadem cum IHis censeatur zequalitate digni- 
latis ? Deprehonderis igitur jam etiam in ipsam Ver- 
bi naturam impius fuisse, sie namque dixisti vue- 
sum : 


[Nzsron. Dic de assumente, quod Deus sii : adficita 
Al de assumpto, quod servi forma : Jafer pogtea 
conjunctionis dignitatem, qned communis pit duo- 
rum aucjoritas, quod eadem si, duorum digoitas :- 
manentibus naturis confütere dignitatis unitatem. ] 


CAP. v. 


Dividit ergo rursum in duo, et Imperite admodum 
vim unitatis dignitati largitur, fortasse ne intelli- 


τάχα που μὴ συνιεὶς, ὃ εἰ ποτέ ἐστιν ἡ ἕνωσις, καὶ τί Ὦ gens quidem quid tandem si nnitas, quid res jpra- 


τῆς ἀξίας τὸ χρῆμα πλὴν ἐκεῖνό qapev- Μίαν ἔφη 
«ών δύο φύσεων τὴν αὐθεντίᾳν, καὶ ἓν τὸ ἀξίωμα. 
"Ὅτε τοίνυν ὁ ἐν ἰσότητι δόξης τῆς πρὸς Baby Λόγον 
οὐχ ὑπερχείσεται τὸν Μωσέα, κατά γε τὸ εἶναι θεὺς, 
Ρῆλον ἂν εἴη ἄήπουθεν, ὅτι καὶ αὐτὸς ὁ £x Θεοῦ Aó- 
Yos ἰσοστατήσειεν ἂν τῇ τοῦ Μωσέως τάχα που φύ- 
σει xol δύδῃ᾽ εἰ γάρ ἔστιν ἐοικὺς καὶ ἁπαραλλάχτως 
ἔχον πᾶν ὁτιοῦν τῷ πρώτῳ καὶ τρίτῳ τὸ διὰ μέσου 
εἴη &y οὐχ ἑτεροῖος αὐτοῖς ὁ τῆς φύσεως λόγος. Ἁλλ) 
Tae ἐρεῖ τῆς ἀδίας τὸν τρόπον οὖν εἶναι καὶ φύ- 
σιν΄ οὐχοῦν ἀνθ᾽ ὅτου «à τῆς πρὸς ἄλληλα χοινω- 


5» fom. 1, 25. ?* Psal. xciv, 8. 


dignitatis. llled tamen dicemus: Üpam esse dixi 
éuarum naiuraruo) auctoritatem, et unam dignila- 
tem. Ubi igitur is qui parem habet Deo Verbo glo- 
riam, in eo certe quod Deus est, nihilo est Mose 
superior, procul dubio liquej ipsum quoque Dei Ver- 
bum pari momento ei natur: et glorig eum Mo;e 
extequandum. Ubicunque enim quodlibet medium. 
primo-ac tertio persimile est, pullaqug ip re diver- 
sum, omnino sequitur. u£ nulla si£ inter illa natura 
diversa ratio. Sed dicet fortasse, dignitatis modum 
nen idem esse ac naluram : cur igitur ea quae a 


εὔ S. CYRILLI ÁLEXANDRINI ARCHIEP. - gl 
mulus communione, atque etiam zequalitate làm Α νίας, xat μὴν xal ἰσότητος οὐσιωδῶς τοσοῦτον ἀφ- 


magno essentia discrimine disjuncta sunt, in unam, 
ut ipse dicis, auctoritatem colligenda, et pari ho- 
nore 6898965 ornanda? Ubi namque prorsus mínor 
est natora, cui allera superponitur, qui fleri potest 
ui itfi contingat et paritas honoris, et sequalitas di- 
gnitatis, et idem minimeque diversus glorize modus? 
Quod autem conjunctionem appellans, eam scilicet 
quie ex vicinia sola vel seeundum appositionem, vel 
secundam habitudinem intelligitur, ipse suis ratio- 
nibus adversatur, et que destruxit zdificat, et que 
demolitus est erigit, planum flet ex hoc rursus : sic 
nanique dixit : 

| Nesron. Ideo volo vos caute firmiterque tenere. 
Divisio nula est conjunctionis dignitatis, filiationis : 
hoe ipsum quod Christas est, nullam patitur divi- 
vionem : sed deitatis et humanitatis est divisio. Chri- 
sius, qua Cbristus, individuus est : neque enim duos 
eüristos habemus, neque duos filios : non enim est 
apud nos primus et secundus, neque alius et alius : 
neque rursus alius Filius,et alius rursum ; sed ipse 
iHe unus est duplex : non dignitate, sed natura. | 


CAP.: VL. 


Exzpliea mihi rursus quidnam esse individuam 
conjunetionem dics ? Unitatemne, secundum hy- 
postasim nimirum, quam ipsi przedicamus cum pro 
dogmatum veritate certamus, an vero hanc quz 
secundum appositionem, et alicujus ad aliquid vici- 


εστηχότα συλλέγειν εἰς μίαν, χαθὰ chc αὐτὸς. αὐ- 
θεντίαν, xal τιμαῖς ταῖς ἴσαις στεφανοὺν ἀξιοῖς » 
Ὅπου γὰρ ὅλως μειονεχτεῖται φύσις, ἑτέρας ὑπερ- 
χειµένης, πῶς ἂν αὐτῇῃ προσγένοιτο καὶ γερῶν ἰσό- 
της, xal ἰσομοιροῦν ἀξίωμα, xai ὁ τῆς εὐχλείας οὐχ 
ἕτερος τρόπος; Ὅτι δὲ συνάφειαν ὀνομάζων, τάχα 
που τὴν κατ ἐγγύτητα µόνην xal {1σ. f$] κατὰ 
παράθεσιν, Ίγουν σχετιχὴν νοουµένην, αὐτὺς τοῖς 
ἰδίοις ἀντανίσταται λόγχοις, ἃ χατέλυσεν οἰχοδομῶν, 
xai ἀνιστὰς τὸ καθῃρηµένον, σαφὲς ἂν γένοιτο xat 
διὰ τοῦδς δὴ πάλιν. ἔφη γὰρ οὕτως 


[Διὰ τοῦτο βούλομαι ὁμᾶς μετὰ ἀἁσφαλείας xpa- 
τεῖν ' διαίρεσις οὐχ ἔστι τῆς συναφείας τοῦ ἀξιώμα- 
τος, τῆς υἱότητος ΄ αὐτοῦ τοῦ εἶναι Χριστὸς ὀὺχ ἔστι 
διαίρεσις ' τῆς δὲ θεότητος xal ἀνθρωπότητός ἐστι 
διαίρεσις * ὁ Χριστὸς, χατὰ τὸ Χριστὸς, ἁδιαίρετος * 
οὗ γὰρ ἔχομεν δύο χριστοὺς, οὐδὶ δύο υἱούς’ οὗ γάρ 
ἐστι παρ) ἡμῖν πρῶτος xat δεύτερος, οὐδὲ ἄλλος καὶ 
ἄλλος * οὐδὲ πάλιν ἄλλος Υἱὸς, xal ἄλλος πάλιν ' ἀλλ ᾿ 
αὐτὸς ὁ εἷς ἐστι διπλοῦς * οὗ τῇ ἀξίᾳ, ἀλλὰ τῇ φύσει.] 


ΚΕΦΑΛ. G'. 


Φράζε δή µοι πάλιν, τί δῇ ἄρα τὴν ἁδιαίρετον συν- 
άφειαν εἶναι φῆς; "Αρα τὴν ἕνωσιν, δηλον δὲ ὅτι την 
xaü' ὑπόστασιν, fv ἡμεῖς πρεσθεύοµεν, τοῖς τῆς 
ἀληθείας σνναθλοῦντες δόγµασιν * 7| ταυτηνὶ τὴν xax 
παράθεσιν, χαὶ τὴν πρὸς τόδε τι τοῦ δεῖνος ἐγγύτητα 


ptatem intelligitut ? Nam sic etiam Bj sacrz C νοουµένην; Δέχεται γὰρ οὕτω τὴν λέξιν fj θεόπνευ- 


Littere hanc dietionqm  secipiunt ; itaque dixit 
Deus ad beatum Mosen, de veteri illo tabernaculo 
loquens : « Et facies fibulas quinquaginta aureas, et 
conjunges cortinas alteram alteri **. » Cum enim 
quinque essent, et unaquaeque seorsim diversa esset 
ab siis, cenjungebatur fibulis. At vero nos haud isto 
uude factom in Christe unionem dicimns : noa enim 
ur qeiepiam, : verbi gratia, conjungitur alteri vel 
per wisoimitAtis modem, vel per corporis viciniam, 
sic ille queque eanjeeetus est; sed, ul ssepius jam 
dixi, suuin. effecit. corpas ex sancta Virgine sum- 
pium, et illud. ex, Deo Verbum carni non inani- 
mate vere unitum dieímus. Igitar ei conjunctionis, 
ut ipse vocat, vis eam wrfllatem sígnificst quam 


στος Γραφή’ xai γοῦν ἔφη πρὸς Μωσέα τὸν ἑερώτα- 
τον, περὶ τῆς ἀρχαίας Exelvng σκηνῆς συντιθεὶς τοὺς 
λόγους" « Καὶ ποιῄσεις χρίκους πεντήχοντα χρυσοὺς, 
xai συνάψεις τὰς αὐλαίας ἑτέραν τῇ ἑτέρᾳ τοῖς xpi- 
κοις. 2 Πέντε γὰρ οὖσαι, καὶ ἰδικῶς ἑχάστη πρὺς τὸ 
ἑτέρα τίς εἶναι παρὰ τὰς ἄλλας ἔχουσα, συνῆπτο τοῖς 
χρίχοις. Ἡμεῖς δὲ οὐχ οὕτω φαμὲν πεπρᾶχθαι ἐπὶ 
Χριστοῦ τὴν Ένωσιν ' οὐδὲ γὰρ ὥσπερ ὁ δεῖνα τυχὸν 
τῷ δεῖνι συνάπτοιτο ἂν, T] χατὰ τὸν τῆς ὁμοφυχίας 
τρόπον, vous κατὰ vb ἑγγὺς ἓν σώματι, οὕτω xat 
αὐτός' ἁλλὰ γὰρ. ὡς ἤδη πλειστάχις ἔφην, ἴδιον 
ἐποιήσατο σῶμα τὸ ληφθὲν Ex τῆς ἁγίας Παρθένου - 
xai ἀληθῶς ἠνῶσθαί φαμεν, οὑχ ἀφύχῳ σαρχὶ τὸν Ex 
θεοῦ Λόγον. Οὐκοῦν τῆς παρ αὐτοῦ λεγομένης συν - 


jpsi intelligimus, illam, inquam, seeundum hypo- D αφείας f ἂθναμις, el τὴν xaO ἡμᾶς νοουµένην ἑνότητα 


stasim, recte ssríe dixit, nullam esse Christi, qua 
Christus est, divisionem : neque enim est alter, 
neque filius et fllius, aliua atque alins, prior et 
secundus, sed unus nimirum, et ante carnem et pest 
carnem : sie namque erit, σὲ tu. dicis, secundum 
dignitatem atque etiam secundum potentiám indivi- 
duus, imo vero klem. Id si ita est, quomodo illum 
unum οἱ individuum duplicem esse ais, et non digni- 
tate, sed natura?Non enim quía Dei Patris Ver- 
bum assumpta carne prodiit homo similis nobis, 
deo duplex est appellandus : unus est enim et non 
sine carne, qui secundum propriam naturam extra 


5 Exod. xxvi, 4, 2. 


δηλοῖ, φημὶ δὴ τὴν καθ) ὑπόστασιν, ἔφη ἂν εἰχότως, 
μηδὲ μίαν εἶναι Χριστοῦ τὴν διαίρεσιν, χατὰ τὸ εἶναι 
Χριστόν ' οὗ Υάρ ἐστιν ἕτερος καὶ ἕτερος οὔτε μὴν 
vibe καὶ υἱὸς, ἄλλος καὶ ἄλλος, πρῶτος xat δεύτερος, 
aXX εἷς δηλονότι καὶ πρὸ σαρχὸς xal μετὰ σάρχα - 
ἔσται γὰρ οὕτω χατά γε τὴν ἀξίαν, ὡς σὺ φῆς, xat 
μέντοι γαὶ την δυναστείαν ἁδιαίρετος, μᾶλλον δὲ ὁ 
αὐτός. Εἶτα πῶς τὸν ἕνα xai ἁδιαίρετον διπλοῦν εἶναι 
oie, καὶ οὐχὶ τῇ ἀξίᾳ μᾶλλον, ἀλλὰ τῇ φύσει; OO 
γὰρ ἐπείτοι σάρχα λαθὼν ὁ ἐχ θεοῦ Πατρὸς Λόγος, 
προῄλθεν ἄνθρωπος χαθ᾽ ἡμᾶς, ταύτης ἕνεχα τῆς 
αἰτίας, ὀνομάζοιτο ἂν xaY διπλοὺς * εἷς Υάρ ἐστι xol 





& ADVERSUS NESTORIUM LiB. ii. | 56 
o5 δίχα σαρκὺς ὁ κατὰ φύσιν ἰδίαν ἔξω Φαρχὸς καὶ Α carnem et sanguinem. Ut enim qui nostri similet 


αἵματος. Ὥσπερ γὰρ εἴτις τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς ἄνδρωπον 
( ποκτενὼν, οὐχ ὡς Guo που μᾶλλον ἡδιχηκὼς ἀνθρό- 
τους, κατηγοροῖς ἂν εἰωύντῳς, ἀλλ ἕνα καὶ µόνον, 
t&v ἐννοοῖτο ευχὸν Ex ἠνχῆς καὶ σώματος, xa τῶν 
ἄλλήλοις ἀυμθεθηχότων fj φύσις ἂν εἴη οὐχ fj αὐτὴ 
pen, ἀλλὰ διάφορος ' οὕτω πάλιν ἐπὶ Χριστοῦ 
γοητέον οὐ γάρ τοι διπλόῦς ἐστιν" ἀλλ elc τε xol 
μόνος Κύριος xe Ἐὸς, ὁ kx Θθοοῦ Ἠατρὸς Λόγος, οὐ 
δίχα ααρχός’ ἀνθρωπότητος μὲν γὰρ xal θεότητος 
δοίην ἂν χαὶ αὐτὸς ἐγὼ πλείστην εἶναι τὴν διχφο- 
ρὰν, Scot διάστασιν' ἕτερα γὰρ xatá γε τὸν τοῦ πῶς 
εἶναι λόγον, xal οὐδὲν ἀλλήλοις &otxóta φαίνεται τὰ 
ὠνομασμένα. Παρενηνεγμένου γε μὴν εἰς µέσον ἡμῖν 
μυστηρίου τοῦ κατὰ Χριστὸν, ὁ τῆς ἐνώσεως λόγος 


liominem oecidisset, pon utique tanquam duos vio- 
lasset homines jure aceasaretor, séd unum solem, 
quamtis fortasse ex anima et corpor consideretur, 
οἱ iis quie alterutri accidunt, natura ilt non eadem, 
sed diversa ; ita vicissim in Christo δει intelligen- 
dim : non enini est duplex, sed unus et solus Do- 
pilus ac Filius illud ez Deo Patre Verbum, non 
sine carne ; nam inter humanitatem οἱ divinitatem 
meximam esse diíferentiam sive distantiam ego 
quoque fateor : diversa sunt. eniin qua bis nomi- 
nibus. indicantur, quod ad rationem essentke per- 
tinet, et nibil iuter se similia videntur. At ubi nobis 
profertur in medium Christi niysterlum, illius unio- 
nis ratio non ignorat quidem differentiam, sed 


οὐχ ἀγνοεῖ μὲν τὴν διαφορὰν, ἑξίστησι δὲ τὴν διαίρε- D divisionem excludit; non quod confundat aut 


σιν * οὐ συγχέων [τὰς φύσεις] ἢ ávaxipvov τὰς φύ- 
ατις΄ ἀλλ ὅτι σαρχὸς xat αἵματος μετεσχηχὼς ὁ τοῦ 
Θεοῦ Λόγος, εἷς δὴ πάλιν καὶ οὕτως ὁ Υὺς[ἷσ. οὗτος 
Yl] νοεῖται xal ὀνομάζεται. 0ὐδὲ [ lo. σὺ δὲ | μὴ 
χρῆναι λέγων χριστοὺς ὀνομάξεσθαι δύο, µήτε μὴν 
υἱοὺς ὁμολογεῖν εἶναι δύο, καὶ τῆς εἰς τοῦτο δογµατι- 
χῆς ὁρθότητος [ἁπλότητος] ὑποχλέπτων τὴν δόχησιν, 
δύο δὴ λέγων ἁλίσχῃ χριστοὺς, xat elc ἰδικὴν ἑτερό- 
τητᾳ διῖστὰς ἄνθρωπον xal Θεόν * xal τὸν. μὲν, iv- 
ερχούμενον * τὸν δὲ, καὶ ἐνηργηκότα χαταδεῖξαι πει- 
ρᾶσαι. Ἔχει δὲ οὕτω τὰ παρὰ coU 

{χουν τοῦ Μονοχενοῦς εὐδοξία ποτὲ μὲν τῷ Πα- 
τρὶ περιῆπται’ «Ἔστι γὰρ, φησὶν, ὁ Πατήρ µου ὁ 
δοξάζων ps* » ποτὶ δὲ, τῷ Πνεύματι’ εΤὸ γὰρ 
Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, φησὶν, ἐμὰ δοξάσει: » ποτὶ δὲ 
τῇ Χριστοῦ δυναστείᾳ' ε Ἐξελθόντες γὰρ, qnot, δι- 
εχήρυσσον τὸν λόγον πανταχοῦ, τοῦ Κυρίου συνερ- 
γοῦντος, xal τὸν λόγον βεθαιοῦντος, διὰ τῶν ἆπαχο- 
λονθησάντων αημείων.)] 


ΚΕΦΑΛ. 7. 


Ei μὲν ὡς δόξης ἐπιδεᾶ τὸν μονογενη τοῦ Θεοῦ 
Λόγον, xa0ó ἐστι xal νοεῖται Λόγος, xat οὕπω σεσαρ- 
χωμένὀς, δεδοξάσθαι φησὶ παρὰ τοῦ Πατρὸς xai τοῦ 
ἁγίου Πνεύματος, ὅτι χαὶ παραπταἰει χαὶ διηµάρτη- 
κε τ ἀληθοῦς, παρήσω λέχειν εἰς τὸ παρόν ἄγει γὰρ 
ἡμᾶς ἐφ᾽ ἕτερον ὁ Χαιρός. Ἐπιλελῆσθαι δέ µοι Soxet 
τῶν ἁρτίως αὐτῷ τεθεωρηµένων τε xal εἰρημένων. 
Ἔφη γὰρ, Οὐχ ἕτερος xai ἕτερος ὁ Χριστὸς, οὐκ ἅλ- 
λος χαὶ ἄλλος Ylóc* οὐδὲ γὰρ ἔχομεν χριστοὺς δύο, 
xat υἱοὺς δύο. ᾽Αλλ’, ὦ συνετώτατε, φαίην ἂν, εἰ τῇ 
Χριστοῦ δυναστείᾳ περιῆφθαι διαδεδαιοῖ τὴν τοῦ 
Μοναγενοῦς εὐδαξίαν, πῶς οὐχ ἕτερος xai ἕτερος εἴεν 
ἂν, fj πῶς οὐ δύο πάντη τε xal πάντως , εἴπερ ἐστὶν 
οὐχ ὁ αὐτὸς ὁ διδοὺς χαὶ δεχόμενος, ἤγουν περιάπτων 
ὡς ἑτέρῳ παρ) ἑαυτὸν τὰ φύσει προσόντα αὑτῷ. Ἐν- 
fjprnxs γοῦν ἐνεργούμενος, ὡς ἕτερός τις ἁπάρχων 
Χριστὺς παρὰ τὸν Μονογενη εἰ γὰρ περιῆπται μὲν 
αὐτῷ, χαθὰ φὴς, ἡ τοῦ Μονογενοὺς εὐδοξία, τῇ δὲ 
παρ) αὐτοῦ δυναστείφ χρώμενοι, διεκηρύττοντο xal 
εἰργάζοντο τὰς θεοσηµείας οἱ θεσπέσιοι μαθηταὶ, 


V joan, viui, 94... ** Joan. xvi, 14. 


9 Marc. xvi, 20. 


misceat naturas, sed quod carnis et sanguinis 
particeps faetum ipsum Dei Verbum, unus 46 rur- 
sum etiam hoc modo Filius intelligitur et appellatur. 
Tu vero cum duos christos appellarl non debere 
dicas, neque rursus filios fateri duos, et opinionem 
recti dogmatis simules, duos tamen christos dicere 
convinceris,.el in propriam diversitatem hominem 
Deumque distinguere, et illum quidem ad operan- 
dum cieri, hunc etiam ad opus ciere, conaris osten- 
dere. Tua namque illa sic babent 


[NrsTonm. [ila certe Unigeniti glorificatio non- 
nunquam Patri ascribitur : « Est, inquit, Pater 
meus qui glorificat Πιο ΣΤ » nonnunquam Spiri- 
tui : « Spiritus, inquit, veritatis me glorificabit **;» 
aliquando autem Christi potenti: : « Exeuntes 
enim, inquit, praedicabant verbum ubique, Domino 
cooperante, et. sermonem confrmante sequentibus 
signis 0.1] 


CAP, VII. 


Si tanquam expers glorie unigenitum Dei Ver- 
bum, qua est οἱ intelligitur Verbum, et nondum 
incarnatum, dicit esse glorificatum a Patre, saucto- 
que Spiritu; labi illum et a veritate aberrare, ad 
praesens mitto dicere, nd aliud namque nos pre- 
sens ducit occasio. Sed mihi videtur oblitus eorum 
qus nuper ab ipso. considerata dictaque sunt: 


D dixit enim : Nen- est alius et. alius Christus, non 


alius et alius.Filius : neque enim habemus duos 
chrístos d&osque filios. Sed, ο vir prudentissime, 
inquam, si Christi potentiz ascribi affirmas Uni- 
geniti glorificationem, quomodo non alier sil et 
3lter, àut quomodo non prorsus duo, siquidem non 
idem est qui dat et qui. accipit, aut qui ascribit 
alteri tanquam a se diverso, qui: sibi per naturam 
insunt? Operatus est ergo Christus, idemque ad 
operandum excitus tanquam diversus ab Unigenito : 
nam οἱ ascribitur ipsi, ut asseris, Unigeniti glori- 
fieatio, et potentia ab ipse data utentes beali illi 
discipuli praedicabant, et divina illa signa faciebant, 


81 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP, R8 
quümbdo quod dizi negari polest ? Operatus erit Α πῶς os ἀληδὲς δὲρ ἔφήν; Ἑνλργηχε γὰρ ἀλλοτρίᾳ 


enim sllena virtute utens, ut non ipse, sed qui ad 
opus eitbat, ab his qui in mundo erent, glorifica- 
retur, Quid igitur, queso, in eo amplius cernitur 
quam in sanctis apostelis ? nam hi non sua virtute 
miracula perfecerunt : idque ipsi aperte confessi 
sunt:digni namque sunt laude et quia id cogno- 
verunt, et quia in ipsis operantem glorifcabant. 
Hoc si ita esi, annon aquum erat ut Christus qui 
ab alio, ut tu asseris, ad operandum ciebatur, et 
extrinsecus habebat Unigeniti gloriam, ad se tan- 
quam ad 4,7 Deum accedentibus, et ejus ope in- 
digeutibus inclamaret, In nomine, seu in virtute 
Unigeuiti hoc, verbi gratia, tibi commodum eveniat? 
nam id faciebant illi sapientissimi discipuli, ubique 
Jesum ex Nazareth appellantes. Sed neminem pror- 
sus ita est allocutus, suszque potius virtuti perpe- 
trata signa tribuebat, nune quidem czxcis dicens : 
« Creditis quod possim id facere *^? » et consensum 
exposcens ; Runc cum imperio exigeus, ac dicens : 
« Volo, mundare *! ; » cur non praetermissis anili- 
bus fabellis, quas tibi et soli commentus es, mysterii 
profunditatem sepienti consilio perquiris ? Sed per- 


spicuum est rerum in primis utilium exiguam pror» - 


sus illi euram esse, ac quodammodo metuere ne 
quid veri parum advertens dicat, et. recti aliquid 
sentire deprehendatur : 
cogitat, et inconsiderate admodum aceusat Ecclesiae 
dogmata. Atqui meminisse eum oportuit Dei ver- 
borum, prepositis rationalium gregum per vocem 
Ezechiel dicentis: « Preclara pascua depasceba- 
mini, et aquam consistentem bibebatis ; οἱ reli- 
quam turbabatis pedibus vestris, et oves mes con- 
culeatz pedibus vestris depascebantur, et turbatam 
aquam pedibus vestris bibebant **. » Nos enim, 
divinitus inspiratis Litteris animum adjicientes, 
praclara pascua depaseimur, ot scriptum est, aquam 
eliam consistentenr bibimus, hoc est, sermonem 
Spiritus minime mendacio mistum, et perspicuum 
ac purissimum : ubi vero veluti ingratas quasdam 
nostrarum cogitationum faces in eo sermone misce- 
inus, eumque confundimus, Salvatoris nostri gregi- 
bus insidiamur. Hoc ipsum verum esse, nobis per- 
&picuum faeient ea qux de Christo rursus ab eo 


el absurdissima quasque . 


δνυνάμὲι χρώµενος, ἵν & ἑνεργήδὰς, xal abx αὐτὸ 
[σ. αὐτός] που μᾶλλον kp τών kv χόσµῳ δοξάζη- 
ται. Τί οὖν, εἰκέ uox, tb πλέον ἕν τὲ αὐϊῷ qdivetat, 
xài τοῖς ἁγίοις ἁποότόλοις; ᾽Αποτέιελέχάσι γὰρ οὐκ 
ἰδίᾳ δυνάµει τὰς θαυματουμγία: καὶ {ὁῦξο duco! 
ὡμολόγησαν ἑναργῶς ' ἀξιάγάότοι γὰρ [δὲ] καὶ ἐσύτο 
εἰδότες, kal tbv ἐν ἀὐτοῖς ἑνεργοῦντα δοξάζὀνἒες : 
εἶτα πῶς οὐχ ἔδει τὸν ἐνεργούμενον παρ᾽ ἑτέρου χατὰ 
σὲ Χριστὸν, καὶ θύμαθεν ἔχοντα τὴν τοῦ Μονογενοῦς 
εὐδοξίαν, τοῖς προσιοῦσιν ὡς Θεῷ, παὶ τῆς παρ αὖὐ- 
τοῦ δεδεηµένοις ἐπιχουρίας ἐπιφωνεῖν, ἐν ὀνόματι 
τοῦ Μονογενοῦς, ἤγουν ἓν δυνάμει, Τόδὲ τί 00x γἐγδιτὀ 
τῶν ἀγαθῶν ; τοῦτο γὰρ ἕδρων ol πάνσοφοι µαθητα), 
Ἰησόνν τὸν ἐκ Ναζαβὲτ ὀνομάζοντές πανταχοῦ. Ἁλλ᾽ 
οὐδενὶ μὲν τοῦτο προσπεφώνηχε παντελῶς' ἀνέτίθει 
δὲ μᾶλλον ἰδίᾳ δυνάµει τὰ κατορθούµενά ' ποτὲ μὲν 
λέγὼν τοῖς τυφλοῖς, « Πιστεύετε ὅτι δὀναμαι τοῦτο 
ποιῆσαι; 9 κάὶ τὴν συναἰνεσιν ἁπαιντῶν, τοτὲ Kk μετ) 
ἐξονσίας ἀπαιτῶν |[ ἴσ. παρέλχει] λέγων, «θέλω, 
παθαρίσθητι» » τὶ μὴ παρεὶς τὰ σανιῷ τε xal μόνῳ 
ἐκευρημένα γραοπρεπῆ µυθάρια σοφῇ διανοίᾳ τὸ toU 
μυστηρίου πδριεργάζῃ βάθος; ἀλλ Bcww ἰδεῖν, ὅτι 
τῶν μὲν ἀναγκαίων εἰς ὄνησιν, ὀλέγος αὐτῷ παντελῶς 
ὁ λόγος ',δέδιε δὲ ὥσπερ μὴ ἄρα τι xol τῶν ἀληθῶν 
παραφθέγξαιτο’ χἀίτοι [ἶσ. xal τε] τῶν ἑπαινουμά- 
νων ἁλοίη πεφρονηχώς; οἴεται δὲ πᾶν ὁτιοῦν τῶν 
ἀπηχεστάτων, καὶ ἀχατάσκοπον χομιδη τῶν τῆς "Ex- 
κλησίας δογμάτων ποιεῖται την κατάῤῥησιν xalvot 


C μεμνῆσθαι δέον ἀαὐτὸν Θςοῦ λέγοντος διὰ φωνῆς Ίεζε- 


χι]λ τοῖς τῶν λοχιχῶν πθιμνίων προβστηχόσιν, δει 
τὴν ε«Καλὴν νομὴν ἐνέμεσθε, καὶ τὸ καθεστηχὸς 
ὕδωρ ἑπίνετε, xoV τὸ κατάλοιπον ἑταράττετε τοῖς 
ποσὶν ὑμῶν, καὶ τὰ πρόθαϊά µου τὰ πας ηµατα τῶν 
ποδῶν ὑμῶν ἑνέμοντο” xal τὸ τεταραγµένον ὕδωρ 
ὑπὸ τῶν ποδῶν ὑμῶν ἐνέπινον, » Tal; μὲν γὰρ θεο- 
πνεύστοις Γραφαὶς τὸν νοῦν ἑνιέντες ἡμεῖς, τὴν χαλὴν 
νομὴν νεµόµεθα, κατὰ τὸ γεγραμμµένον΄ xat μὴν xa 
τὸ ὕδωρ πίνοµεν τὸ κἀθεστηχὸς, τουτέστι, τὸν ἁμιγῆ 
τῷ φεύδει, διειδῃ τε xal χαθαρώτατον τοῦ Πνεύματος 
λόγον ἐμφύροντες δὲ xat ἀναμίσγοντες θολὸν ὥσπερ 
τινὰ τῶν ἰδίων ἐνθυμηµάτων τὸ ἀτερπὲς αὐτῷ, ταῖς 
τοῦ Σωτῆρος ἀγέλαις ἐπιθουλεύομεν. Ἑαδείξειεν ἂν 
xai τοῦτο ἡμῖν ὡς ἔστιν ἀληθὲς τὰ περὶ Χριστοῦ 


οἱ excogitata, et temere dicta sunt, qua sic ha- Ὁ πάλιν αὐτῷ τεθεωρηµένα τε καὶ ἀτημελῶς εἰρημένα᾽ 


bent : 

. [Nzsros. Erat quidem llle Iwus Verbum, etiam 
antequam homo fleret, Filius et Deus, et consen» 
tieng Patri : suscepit vero posterioribus temporibus 
servi [ormam: sed cum esset antea Filius et voca- 
retür, post assumptionem non potest vocari seorsim 
Filius, ne duos filios dogmatizemus. Sed quia illi 
conjunctus est Filio qui erat in principio, quique 
sibi copulatus est, non potest quod ad dignitatem 
áliationis attinet, divisionem suscipere : quod ad 
dignitatem filiationis, inquam, nop quod ad naturas: 
ideo etiam Cbristus appellatur ille 4g Deus Ver- 


** Matth. 1x, 38. "! Matth. viri, 5. 


ἔχει 05 οὕτως" 

['Hv μὲν γὰρ ὁ θεὸς Λόγος xai πρὸ τῆς ἑνανθρω- 
πήῄσεως, Υἱὸς καὶ θεὺς, χαὶ συναινῶν τῷ Πατρί * dv- 
έλαδε δὲ ἐν ὑστέροις Καιροῖς τὴν τοῦ δούλου µορφήν. 
Ἁλλ' ὢν πρὸ οούτου Υἱὸς, xal χαλούμενὸς, μετὰ τὴν 
ἀνάληψιν οὐ δύναται χαλεῖαθάι χεχωρίσµένως YU, 
ἵνα pij δύ9 υἱοὺς δογµατίσωµεν. Αλλ' ἐπειδήπερ ἐχεί- 
νῳ συνῆπται τῷ àv ἀρχῇ ὄντι Yi τῷ πρὸς αὐτὸν 
σνναφθένει, οὐ δύναται χατὰ τὸ ἀξίωμα τῆς υἱότητος 
διαίρεσιν δέξασθαι * κατὰ τὸ ἀξίωμά φημι τῆς υἱότη- 
τος, οὐ κανὰ τὰς φύσεις. Διά τοῦτο xal Χριστὸς, ὁ . 
θεὸς Λόγος ὀνδμάζεται, ἐπείπερ ἔχει τὴν αυνάφειαν 


” Ezech. xxxiv, 18. 


$9 ADVÉRSUS NESTORIUM Lf. 1I. b 90 
thy πρὸς τὸν Ἀριστὸν διηνεκῃ : καὶ 69x East τὸν 6ὲὸν A bum, quia habef petpetuam eum Christo eonjda- 


Λόγον Éveu τῆς ἀνθρωλότητος πρᾶξαί τ΄ ἀξηλρίθω- 
ται γὰρ εἰς ἄχραν συνάφδιαν, οὐκ εἰ ἀποθέωδιν, 
κατὰ τοὺς σαφοὺς τῶν δογματισιῶν τῶν Νεωτέ- 
pov. 

ΚΕΦΑΛ. H' 


Ὅ Φφάναι τολµήσας τὴν τοῦ Movoyévoug εὐδοξίάν 
τῃ Χριστοῦ περιῆφθαι δυναστείᾳ, xal τὸν «fic ἑνότη- 
τος σύνδεσμον διασπἀσας, αυνἀγει πᾶἆλιν elg ἕνωσιν, 
διαλύει τε ab, xal ἐξίστησιν ἀλλήλων τὰς φύσεις, 
πλεῖστά τα ὅσα περὶ τούτων ἡμῖν χενολοχεῖ xoi τὲ- 
ρατεύσται, ἵνα x3v ei «t φαἰίνοιτο λέγων τῶν εἰς ὀρθό- 
τητα νενευχότων, ἐξελάγχηται σαφῶς μῇ εἰδὼς ὃ X£- 
vet. Εἶναι μὲν γὰρ ἐνθάδε φτοὶ τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, 
xai Ylày xat θεὸν, καὶ πρὸ τῆς ἐνανθρωπήδεως * xai 
μὴν ὅτι xol ἐν ὑστέροις καιροῖς ἀνέλαδε τὸν τοῦ 
δούλου µορφήν. Φράςε δῆ οὖν, εἰ µή σοι δοχῶ τὰ εἰ- 
χότα λέγειν, sl; δῃ ἄρά ἐστὶν ὁ ἐνανθρωπῆσαι λεγό- 
µενος ; χαὶ τί τὸ, ἐνανθρωπῆσαι, qfic; τίς ὁ τὴν τοῦ 
δούλου μορφὴν ἀναλαθών; ἀνελήφθη δὲ παρ) αὐτοῦ 
τίνα τρόπον; "Ότι μὲν οὖν ἄνθρωπον ἐνανθρωπῇῆσαι 
λέγων, γέλωτος ἀξίαν ἁποφανεῖ τὴν ἑαυτοῦ φρένα, 
πῶς ἂν ἐνδοιάσειέ τις; 6 γὰρ ὢν ἄνθρωπος κατὰ φὐ- 
σιν, πῶς ἂν ὅ ἣν γένοιτο πάλιν, καὶ ὡς ἐφ᾽ ἕτερόν 
τι μεταχεχωρηκὼὡς εἴη ἂν, κατά v6 φημι τὸν τῆς φύ- 
σεως λόγον; Τὸ δὲ χατὰ φύσιν ἰδίαν οὖκ ἐλεύθερον, 
τίνα τρόπον ἂν λέγοιτο γεγενῆσθαι δοῦλον, ὡς τοῦτο 
οὐκ ὃν &y ἀρχαῖς: Οὐχοῦν οὐκ ἀνθρώπῳ πρέποι ἂν 


τὸ, ἐνανθρωπῆσαι, πολλοῦ γε δεῖ: καὶ τὴν τοῦ δούλου ϱ 


μορφὴν λαθεῖν, οὐχὶ τῷ καὶ ἐν ἀρχαῖς τὸ τῆς δουλείας 
ἔχοντι µέτρον, ἀλλ᾽ ἐχείνῳ μᾶλλον, ὃς οὐχ ὢν ἄνθρω- 
πος χατὰ φύσιν, τοῦτο γενέσθαι πιστεύεται" xol τῶν 
ὅλων ὑπάρχων Δεσπότης, ὡς θεὸς, χαῦΆχεν ἑαυτὸν ἐν 
τοῖς καθ) ἡμᾶς, ἑνώσας ἑαυτῷ χαθ᾽ ὑπόστασιν τὸ &v- 
θρώπινον, xal τὴν τοῦ δούλου μορφὴν ἀνάλαθών. 
Οὕτω γὰρ ἔσται xol ἀληθὲς ὅπερ ἔφης, ὅτι μετὰ τὴν 
ἀνάληψιν οὗ δύναται καλεῖσθαι χεχωριαµένως Yib;, 
ἵνα pi δύο υἱοὺς δογµατίσωμεν. Καὶ fj μὲν τῶν δο- 
Υμάτων ὀρθή το xa ἁδιάστροφος, καὶ εἰς εὐθὺ δι- 
άττουσα τρίδος, δε τέ ἔστι xal οὐχ ἑτέρα. Αὐτὸς ὃΣ 
δη πάλιν, ὁ τὴν ἐνανθρώπησιν ἡμῖν ὀνομάσας τοῦ Ex 
Πατρὸς ὄντος Λόγου, μονονουχὶ καὶ εἰς λήθην εὐθὺς 
ὧν ἔφη παρενεχθεὶς, διῖστησι πάλιν εἰς δύο τὸν ἕνα, 
xal ταῖς τῶν ὀνομάτων [νοημάτων] ἐξιτηλίαις ἀσυφή- 
λως ἐπινηχόμενος ΄ καὶ φωναὶῖς ἀθασανίστοις ἀεὶ xe- 
χρηµένος. Ἔφη yáp: | Ἁλλ) ἐπειδήπερ Exelvto συν- 
ftat τῷ ἐν ἀρχῇ ὄντι Υἱῷ, τῷ πρὸς αὐτὸν συν- 
αφθέντι, οὗ δύναται κατὰ τὸ ἀξίωμα τῆς υἱότητος 
διαίρεσιν δέξασθαι ' χατὰ τὸ ἀξίωμά φησιν τῆς υἱό- 
τητος, οὐ χατὰ τὰς φύσεις. ] Ὀρθῶς γὲ, ὦ τάν ' τὸ 
ἀνασφαλὲς εἶναι δοχεῖν,. .. ἀχρεῖον παραιτῇ. "Ael 
διεγηγερµένῳ κεχρῆσθαι τῷ λόγῳ, διὰ σπουδῆς τέ- 
θειταί σοι. Ἰδοὺ γὰρ, ἰδοὺ διαιρῶν τὰς φύσεις, συλ- 
λέγεις εἰς ἕνωσιν χατὰ τὸ ἀξίωμα τῆς υἱότητος. 
" Ap' οὖν ἀπόχρη πρὸς ἕνωσιν ἀληθῃ τοῖς κατὰ φύσιν 
ἀλλήλων διεστηχόσιν, dj τῶν ὀνομάτων ταυτότης, 
Ίγουν ὁμωνυμία, xat τὸ κατ αὐτὴν ἀξίωμα; σοὶ γὰρ 
χαὶ οὕτω φάναι δοχεῖ. Οὐκοῦν, ἐπειδήπερ τό τε Χρι- 


D illico eoram quae 


ctioném : teque contingit ut Deus Verbum sine 
hamanitaté faciat aliquid : perductus &ést enim ad 
summam cunjunctionem, don ad deifleatiónert, ut 
Sapientes e recentioribus dogmatistis asserunt. ) 


CAP. VIII. 


Qui ditére ausus est Unigeniti glorificationetn 
Cliristi potentie tribui, et qui vinculum unitatis 
distraxit, rur&us àd uitiohem eanjungit, disjungitque 
fursus, ét naturas invicem separat, et his de rebus 
quamplurimá nobis vane portentoseque loquitur, ut 
etiam δἱ qtd recti dicere videatur, tamen. apertd 
coàrguatot ignorare quid ditat. Nam hoc loco ipsum 
Dei Verbum ét. Filium et Deum esse asserit etiam 


D anteqaam horno fleret ; preterea posterioribus tém- 


poribus formam servi accepisse, Explica igitur, 
nisi tibi consequentia videor dicere, quisnam [lié 
est qui homo factus esse dicitur ? quid etiam hoe 
ipsum hominem fleri dicis ? quisnam ille qui for- 
inam servi suscepit ? et quonam inodo ab eo susce 
pta est ? Ac ei hominem diszerit esse humarmnatum, 
quisquam ne dubitet quin sententiam suam Tis« 
dignam sit prodituras ? nam qui homo sit. secun- 
dum naturam, quomodo quod erai rursus (et, et 
tanquam in aliud quidpiam transibit, quod 4d na- 
μον, inquam, attínet rationem ? Qui etiam ex ipsa 
$ua nalura non est liber, quomodo sereus faetus 
esse dicetur, tanquam ejusmodi ante non fuerit ?* 
Ergo liomini non conveniel hominem fieri, prorsus 
nullo modo, eL servi formam accipere, non ei qui 
eiiam a principio mensuram àtque conditionem. 
servitutis habeat; sed illi nimirum, qui cum homo 
non essel secundum naturam, id faclus esse ere- 
ditur * et cirm universoruih. esset Dominus, utpoto 
Deus, seipsum ad mostra dejecit,  uniens sibi 
secundum hypóstusim — ípsai). humanitatem, οἳ 
Servi formam assumens. Sic namque verum erit 
quod dixisti, post assumptionem non posse Filium 
vocari seorsim, ne duos filios dogmotizemus. 
Ac recta quidem el minime perversa, et in diréctum 
tendens dogmatum semila prétér hanc nulla est 
alia: ipse autem qui humanationem Verbi ex Deo 
exsistehlis dixit, propemodum in ^blivionem 
dixit, abreptus, fursws unum 
in duo dividit,  inanitbti  nomieum — absurde 
inmstans, et vocibus parum  examinaliB semper 
ἆθ utens : ait enim : [Sed quia illi conjanetus est 
Filio qui erat in principio, sibi copelato, non po- 
test, quod ad dignitatem filiationis attinet , susci- 
pere divisionem : quod ad dignitatem Rilatfonis, 
inquam, non quod ad naturas.] Recte, vir optime, 
quod minime tutum 6450 videlur.... tanquam in- 
utile refugis. Semper tibi vigilanti sermone uti 
studium fuit. Ecce jam certe dividendo naturas 
colligis ad unitatem secundum filiationis dignitatem : 
num igitur ad unionem veram rerum inier se natura 
distantium sufficit cognominatio , seu homonymisa, 
οἱ dignitas quz inde exsistit? sic namque dicere 





?t ' B. ΟΠΗ ΕΙ ALEXANDRINI ARCHIEP. 02 


tibi plecet. Ergo quoniam Christi nomen, et nomen A στὸς ὄνομα, xal μὴν τὸ, Yibg xal Κύριός, χοινὰ τέ- 
propterea Filii οἱ Domini etiam aliis commuaiter θειντάι καὶ ἑίέρσις, πλεῖστοι γὰρ ὅδοι γεγόνασι' χρι- 
imposita sunt, nam plurimi sane fuere Christi, et στοὶ, χέχληνται δὲ xat υἱοὶ 3a χύρίθι, εἷεν ἂν καὶ 
vocati sunt fllii et domini, crunt ipsi quoque se- ἀὐτοὶ xdtà τὸ ἀξίωμα τῆς vlótntot, ἁδιαίρετοί τς 
cundum fliatiouis dignitatem inter se individui, ἀλλήλων, καὶ lv οἱ πάντες παθ᾽ ἔνωσιν, fjv $5 πεπρᾶ- 
etunum omnes ea unitate quam ipse etiam in Ἅχθαινοµίζεις αὐτὸς καὶ ἐπὶ Χριατοῦ * διεστήξει δὴ 
Cliristo esse perfectam putas : distabit autem pror- ὅλως phe «bv ix Θεοῦ Λόγον ἄνθρωπος καθ᾽ ἡμᾶς. 
δα homo nostri similis a Deo Verbo. Hoc posito — Elza πῶς οὐ διῄρηνται πᾶλιν, πῶς δὲ καὶ Ylbs εἷς, 
quomodo non rursus divisi erunt, aut quomodo — oix ἔχω νοεῖν, εἰ μὴ καθ) ἕνωσιν ἁληθή συμθεβηχέναι 
eliam unus Filius, intelligere non possum, nisi φαμὲν τῷ Λόγῳ τὸ ἀνθρώπινον. Ἐπειδὴ δὲ χρὴ, διά 
secundum unionem veram convenisse humanitatent — ve τὰς τούτου φωνᾶς, καὶ εἰς ἑχτόπους ἐννοίας περι- 
cum Verbo dixerimus, Sed quia propter hujus — svevxely τὸν λόγον, ἵνα πανταχόθεν ἑλέγχηται πε- 
hominis voces necesse est etiam per absurdes sen- φρονηχὼς οὐχ όρθὰ, φἑρε 5r, φέρε, κἀχεῖνο λέγωµεν' 
tentias orationem circumferre, ut undique coar- — El γὰρ ἀρχεῖ πρὸς ὄνωσιν, τῆς υἱότητος vb ἀξίωμα, 
guatur haud recte sensisse , agedum illud etiam ῥἐπειδὴ χαλεΐταί «s καὶ ἔστιν Υἱὸς τοῦ θεοῦ xai Πα- 
dicamus: Nam si salis est 3d unionem dignitas filia- D τρὸς ó i£ αὑτοῦ Λόγος, χοινὸν δὲ πολλοῖς ἄλλοις 
. lonis, quoniam appellatur et est Filius Dei ac Ἅτοῦὔνομα, τί τὸ λυποῦν, εἰπέ pot, χαὶ αὐτοὺς ἠνῶσθαι 
Patris illud ex ipso Verbuin, et commune est mul-.— λέγειν αὐτῷ, xal τοὺς ἄλλους ἅπαντας, ἵνα μηδὲν ἔχη 
lis aliis hoc nomen, quid, rogo te, prohibet dicere παρ αὐτοὺς τὸ πλεῖον ὁ "Epupavovfi ; φιλονεικήσει 
et ipsos et alios omnes illi unitos esse, ut Emma- — Yào κατὰ τὸ εἰχὸς αὐτῷ, xal περὶ τῶν ἴσων ἁμιλλή- 
nuel nibil pr::eipuum supra ipsos habeat? conten- σεται τὸ τῶν αὐτῶν ὁὀνομάτων Σξιωμένον xal τῆς 
det enim cum eo, ut consentaneum est, de :quali συναφείας ἡμῖν ὁ τρόπος, χατὰ ψιλὴν xal µόνην 
bonore decertabit id quodcunque eorumdem no-  £5:a: τὴν χλῆσιν, fiyouv. τὴν ὁμωνυμίαν. Elsa. τί τὸ 
minum diguitatem est adeptum ; el ille conjun- τῆς ἀνανθρωπήσεως νοεῖται χρημα; sl δὲ πρὸς τού- 
ciionis modus in nuda solaque roaidebitappellatione, — t», Xa τὸ, àv τῇ τοῦ δούλου καθιχέσθαι μορφῇ; El 
vel homonymia. Jaw vero qnidnam esse intelligeiur — Táp ἔστι χατ) αὐτὸν 6 τῆς ἐνανθρωπήσεως τρόπος 
ipsa humanatio? quid proierea erit quód ad servi συνάφειά τις ψιλῃ, καὶ χατὰ µόνον τῆς υἱότητος xb 
formam descendit? Nam si, ut ipse asserit, huma-  ἀξίωμα, τί τὸ χωλύον ἔτι xal ἐπὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασι 
nationis modus conjunctio quzedam est simplex et πεπρᾶχθαι λέγειν αὐτὴν; ᾽Αλλ' ὅρα (15) που πάντως, 
secundum solam fliationls dignitatem, quid pro- ᾳ 9 φιλομαθῆς, τοῦ λόγου τὸ ἀχαλλές. IIo! 55 οὖν &vo- 
bibet eam  coujunctionem in aliis etiam omni- Φέρεται πρὸς & μὴ θέµις ἐξεστηχώς; Εἱρήσεται δὲ 
bus factam dicere? Sed procul dubio qui solers πρὸς ti ovabtip τὸ διὰ τῆς Ἱερεμίου φωνῆς ᾿ « Tate 
est ct acutus, prospicit ejus orationis absurditatem, Ἀπολυοδίαις σου ἐχοπίασας.» Κλυδωνίζεται γὰρ ἀνέμῳ 
Quonam igitar fertur, ad es qua dicere nefas est, — 7av*t περιφερόµενος, χαθά φησιν 6 σοφώτατος Παῦ- 
impulsus? Dicetur autem illi a nobis illud Jeremi:e — Aos. Οὖχουν δέχου τὴν ἄγχυραν τῆς ψυχῆς τὴν ἀτφα- 
dictum :' «In multitudine vize tuse laborasti **;» βι- Àj καὶ βεθαίαν, στῆσον ἐπὶ πέτραν τοὺς ἑαυτοῦ πό- 
ciuat enim, et omni veuto circumfertur, ut beatus — 02€. El ἐνανθρωπῆσαι φῆς τὸν τοῦ θεοῦ Λόγον. àp- 
Paulus ait **, Accipe igitur anchoram f) anim:z — xXéctt τοῦτο πρὸς δήλωσιν τοῦ καθ) ἡμᾶς γενέσθαι 
tutam ac firmam, statue supra petram pedes tuos. — *óv ὑπὲρ πᾶσαν τὴν xlow * ἔλαδε τὶν τοῦ δούλοι 
Si hominem factum ipsum Dei Verbum dicis, hoc µμορφῆν, καίτοι τὴν ἐλευθερίαν ἔχων ὡς θεός. Hv γὰρ 
ipsum salis est od explicandum uostri similem — fa- ἐν ἰσότητι τοῦ Πατρὸς, τοῦ τὸ xavà πάντων ἔχοντος 
cium esse illum, qui est supra omnem creaturam ;.— Xpátoc. Παῦσαι διαιρῶν τὰς φύσεις μετὰ τὴν ἔνωσιν. 
accepit servi formam, quamvis libertatem ut. Deus "Ότι μὲν γὰρ ἕτερόν τι, καὶ Exepóv ἐστιν fj τε θεία xal 
haberet; nam erat in zqualitate Patris ejus qui — "| ἀνθρώπου φύσις, πρέποι ἂν εἰδέναι, xaX ἀναγχαξο» 
super omuia obiinet imperium. Desine dividere D slvat φημι τοῖς ἀρτίφροσι. Διεστήχασι yàp ἀλλήλων 
naturas post unionem : nam scire aliud stque aliud — X9* ἀσυγκρίτοις διαφοραῖς. Ἐπὶ δὲ τοῦ πάντων 
esse divinam humanamque naturam , non modo ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ, συνεισενεγχὼν εἰς ἕνωσιν 
conveuire prudenibus viris, verum etiam neces. τὴν ἀληθῆ τε xal xa0' ὑπόστασιν, παραιτοῦ ky δι- 
sarium esse €enseo : distant enim inter sé, οἱ qui- ἀαἱρεσιν ἕνα Υὰρ οὕτως ὁμολογήσεις Χριστὸν, xat 
dem uxestimabili differentiarum spatio : in omnium — YOv, καὶ Κύριον. Ἁλλ', οὐκ οἵδ' ὅπως, ὁ τῶν ἑξιτή- 
autem nostrum Salvatore Christo ubi illas con- λων ἡμῖν δογμάτων εὑρετῆς, ἐν σμιχρῷ μὲν χομιδῆ 
junxeris iu veram οἱ secundum hypostasim uni- Πεποίηται λόγῳ τὸ τῆς ἑνώσεως χρῆμα ' διωσάµενος 


55 πιο, σα. vr, 10. ** Ephes. iv, 14. 


ANT. AGELLII NOTE. 


a» Legendnm, ὁρᾶ, ut lib. i, pag. 11, ἀλλ ὁρᾷ — dum & φιλομαθὴς, i θεοφιλῆς, ὢ xp ατοῤαθής cui 
πον πάντως ὁ θεοφι M. et 55, ὁρᾷ δὴ οὖν ó χρηστο- — lectioni favet locus lib. 11, pag. 62, dpa ἑ uot τῶν 
µαθής. Aut si sccunda persona legatur ὅρα, ἰοβοι- προφητιχῶν ὀννοιῶν τὴν ἐγρ/γορσιν. 





95 ADYERSUS NESTORIUM LIB. 1l. | 04 
δὲ xal αὑτὺὸ κατὰ τὸ εἶκδς, καὶ τῆς ἀληθείας την A tatem, cave divisionem : sie namque unti Chri- 


δύναμιν, χκεχώρηχε πάλιν ἐπὶ τὸ αὐτῷ δοχοῦν, xat 
φησ.' [Διὰ τοῦτο xal Χριστὸς ὁ θεὸς Λόγας ὀνομά- 
ζεται, ἐπείπερ ἔχει τὴν συνάφειαν τὴν πρὸς τὸν Χρι- 
στὸν διηνεχῆ. Καὶ οὐχ ἔστι τὸν Θεὸν Λόγο» ἄνευ τῆς 
ἀνθρωπότητος πρᾶξαί τι. ᾽Απηχρίθωτα: γὰρ el; 
ἄχραν συνάφειαν, o5x εἰς ἀποθέωαιν, χατὰ τοὺς σο- 
φοὺς τῶν δογματιστῶν τῶν νεωτέρων.] "Ocs τοίνυν 
Χριστὺν ὠνομάσθαι qnoi ἰδιχῶς τὸν Ex θεοῦ Πατρὸς 
Aóvov, ὡς ἔχαντα τὴν συνάφειαν πρὺς Χριστὸν, ὡς 
πρὸς Ἑτερόν που δηλονότι, πῶς οὗ πεφλυάρηχέ του 
µάτην εἰοηχὼς, ὅτι μετὰ τὴν ἀνάληψιων οὐ δύναται 
κχλεῖσθαι κεχωρισµένως; εἴπερ οὐχ Ev τι voelszat 
πρὸς ἡμῶν, τὸ ἑτέῤῳ τινὶ σχετικῶς συνῆφθαι λεγό: 
µενον * δύο γὰρ πάντως τὰ ἀλλήλοις συµθαἰνοντα, 
xa οὐχ ἓν αὑτό τι, τὸ ἑαυτῷ συναπτόµενον, νοοῖτ) ἂν 
εἰκότως. ὙΨευδομυθία 5h οὖν τὰ ἐχείνου xai λῆρος 
ἑτέρως. Ἡμεῖς δὲ μετὰ τὸν» ἕνωσιν, xiv εἰ Θεὸν 
Λόγον ὀνομάσειέ τις, οὐ δίχα νοοῦμεν αὐτὸν τῆς ἰδίας 
capxó;* κἂν εἴπῃ Χριατὸν, σαρχωθέντα τὸν Λόγον 
ἐπ. γινώσχομµεν. Τίς δὲ δὴ ἄρα xal ὁ τῆς παρὰ σοῦ 
λεγομένης συναφείας νοεῖται τρόπος; El μὲν γὰρ 
ἡνῶσθαι ghe xa0' ὑπόστασιν τῷ ἐκ θεοῦ φύντι Λόγῳ 
τὸ ἀνθρώπινον, τί την Oslav, εἰπέ uot, περωθρίζεις 
σάρχα; xalcot προσχυνεῖν αὑτῇ μὴ παραιτούµενος. 
πρέπρντος µόνῃ τῇ θείᾳ τε χαὶ ἀποῤῥήτῳ φύσει τοῦ 
προσχυνεῖσθαι δεῖν. El δὲ ἀληθη μὲν οὐχ οἴει Υενέ- 
αθαι thv ἔνωσιν, συνάφειαν δὲ μᾶλλον ἡμῖν ὀνομά- 
ζεις τὴν χατά γε τὴν ὁμωνυμίαν, χαὶ τὴν Ev φιλαῖς 
xal µόναις ταῖς ἴσαις χλήσεσιν ἀξίαν, 1l σεμνοληρεῖς, 
ἀπηκριδῶσθαι λέγων τὸν ἐκ γυναιχὺς πρὸς ἄκραν 
συνάφειαν, δῆλον δὲ ὅτι τὴν πρὸς τὸν Aóyov ; Ὁμά- 
νυµον μὲν γάρ ἀλλήλοις εἷεν Xv, τό τε Υἱὸς Yid, καὶ 
Κύριος Κυρίῳ; ἀλλ οὐδὲν ἀλλήλων μειονεχτοῖτο ἂν 
τὰ ὀνόματα  χαὶ τὸ περιττὸν ἐν τούτοις πολυπρα- 
γμονεῖν, εἰκαῖον οἶμαί που" Υἱὸς γὰρ Υἱοῦ, καὶ τὸ 
Υἱὸς [ἷσ. χαθὰ Ὑἱὸς, 5j, καθὸ Yibo ], οὔτε τὸ μεῖζον, 
οὔτε τὸ ἕἔλαττον ἔχει. Περισσοεπεῖς οὖν ἄρα χαὶ µάλα 
σαφῶς, ἀπηχριθῶσθαι λέγων αὐτὸν πρὺς ἄχραν συν” 
άφειαν. Πρέποι 8' ἄν, χατά γε τὸ αὐτῷ uot δοχοῦν, 
οὐχὶ ταῖς ὁμωνυμίαις τὸ ἀπηκριδῶσθαι λέγειν αὐτὰς 
ἀλλήλαις' ἑχείνοις δὲ μᾶλλον, ἃ τὴν εἰς; πᾶν ὁτιοῦν 
Ισότητα τε χα. ὁμοιότητα τῶν ἓν εἶναι. πεπιστευµέ- 
νων, διαλαχόντα φαΐνεται ΄ olov, φέρε εἰπεῖν, ἁπ- 
πχριθῶσθαί φαµεν πρὸς ἄκραν ἑἐμφέρειαν τῆς τοῦ 
óslvog μορφῆς, Ἡ τὸν ἐξ αὐτοῦ γεγονότα υἱὸν, 1, 
φέρε εἰπεῖν, εἰχόνα, Κατὰ δέ ve τὸν τῆς συναφείας 
τρόπον, πῶς ἂν ἀπηχριθῶσθαι λέγοιντο xai νοοϊντό 
7.92; Αλλ αὑτὺὸς μὶν ἡρμήνευσεν ἡμῖν τῆς συν- 
αφείας τὴν δύναμιν. [OD γὰρ ἔστι, qnot, τὸν θΘεὸν 
Λόγον, ἄνευ τῆς ἀνθρωπότητος πρᾶδαί τι]. Ὁμόφρο- 
νες οὖν ἀλλήλοις xal ὁμογνώμηνες κατὰ σὲ, καὶ ἀπὸ 
χοινῶν σχεµµάτων ἑφ᾽ ἕχαστα τῶν πραχτέων lévat 
πιστεύσομεν τὴν τῶν παρὰ σοῦ λεγομένων υἱῶν 
ξυνωρίδα: εἶτα, πῶς οὐ δύο χριστοξ, xaY υἱοὶ, χαὶ 
κύριοι; 'AXX ὡς ὀργάνῳ τῷ σώματι χεχρῆσθαι τὸν 
Λόγον διϊσχυρίζη κατὰ τὸ εἰχός, 'AXY οἱ μὲν ἕνα gio 
Yibvy, xaY µίαν ὑπόστασιν tiv τοῦ Λόγου σεσαρχω- 
µέντν, οὐκ αὐτὸς ἔστχι Θεότητος ὄργανον ' xsyptisz- 


stum fateberis, et Filiam et Ὀθπιίηωπι. Sed nescio 
quomodo hic vanorum inventor dogmatum rem ip- 
sam unionis admodum parvipendit, ilnque rejecta, 
ut consequens certe crat, et visimul ipsa veritatis 
ablicate rursus ad id recurrit quod sibi placébat, 
et ait : !ldeo etiam Chrisins appellatar ille Deus 
Verbum, quia habet perpetuam cum Christo con- 
junctionem ; ueque contingit ut Deus Verbum sine 
himanitate faciat aliquid : perductus est. eniin ad 
summam conjunctionem ; non ad deifiestionem, wt 
sapientes 6 recentioribus dogmaltistis ssserunt.| 
Cum igitur dicat Christum appellatam esse illud ex 
Deo Pa're Verbum, quia habeat cum Christo cou- 
junctíionem, ut cam altero nimirum, quomodo non 
temere nugatus est, cum dixi!, postassumptionen non 
posse vocari seorsim? siquidem quod alteri cuidam rei 
secundum babitndinem | conjunctum esse dicitur, id 
non potest a nobis tanquam unum aliqaid intelligi : 


' nam quz inter se conveniunt, dao prorsus jure lotel- 


liguntur, el non unum aliquid quod ipsum sibi co- 
puletur : fabulze sunt igitur et vanissimg πυρος illius 
verba. Nos autem post illam unionem , sive Deum 
Verbum nominet quispiam, non sine propria carne 
illud intelligimus, sive Christum dicat, incarnatum 
Verbum agnoscimus..Jap vero quinam etiam illius 
quam 1u conjunctionem divis , intelligitur nodus f 
Nam si humanitatem dieis unitom secundum hy- 
postasim illi ez Deo genito Verbo, cur, quiso, di- 


6 Yinam illam carnem  affiris Injeria? tametsi eam 


sdorare ininime refugias, eum adorationem exhi- 
beri nonuisi diving et ineffabili natur: conveniat. 
Quod si haud veram patas factam nnionem, οἱ cou- 
Junctionem potins appellas illam secundum hono- 
nymiam, et B1. in sola ac nada :equalis appellatio- 
nis societate positam dignitatem, quid magoni(ice 
nugaris, dicens illum ex muliere editam ad sum- 
mam conjunctionem — perduetum, nimirum cum 
Verbo ? Homonyma namque inter se erunt et Filius 
Filio, et Dominus Domino. Sed nihil hzc nomina 
umm altero minus habebunt, et quid in his exi- 
mium sit, exquirere vanum sit, opinor : nam Filius 
Filio qua Filius est, nec majus aliquid nec minus 
habet. Supervacua igitur te verba fundere spertis- 


D simum est , cum ipsam perductum dicis ad summam 


conjunctionem, Non enim, ut mihi videtur, de homo- 
nymis convenit dicere quod ad summam similiadinem 
sint perducta, sed his potius quz per omaia cequalita- 
tein. ac similitudinem quarumcunque rerem sortita 
sunt, cum quibus unum esse creduntur : verbi gratis, 
expressum dicimus ad summam similitudinem shcu- 
jus hominis form: vel filium ex eo gehiture, vel 
exempli gratia, imaginem : porro secandum conjun- 
ctionis modum quonam paeto aliqua aut dicantur aut 
intelligantur expressa ? Sed ipse nobis interpretatus 
est bujus vim conjunctionis.| Non enim, inquit, eontin- 
git ut Deus Verbum sine humanitale faciat aliquid.] 
Concordes igitur et consentientes sunt, ut tu. cxi- 
$Lmas, οἱ eommuni consilio ad singulas res facien- 


95 8. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEFP. 96 
das tendere eredemus par illud filiorum a te di- A ται δὲ μᾶλλον οἵάπερ ὀργάνῳ τῷ ἰδίῳ σώματι, καθᾶ- 


ctorum : quod si ita est, quomodo non duo christi, 
et fllii, et domini? At vero corpore tanquam or- 
gano ipsum Verbum usum affirmas, ut est conse- 
quens. Sed si unum dicis Filium, et unam hypo- 
stasim Verbi incarnatam, non ipsum erit Divinitatis 
organum, sed utetur potius proprio corpore (44- 
quam organo ; ut nimirum ipsa bominis anima. Ergo 
unum faterée, non dividens naturas, simul ἱπιεί- 
ligens$ ac sentiens aliam esse carnis , aliam divi- 
nitatis rationem qua illi ac soli conveniat : neque 
enim illam Verbi carnem dicimus factam esse divi- 
nitatem, sed potius divinam, ut illius propriam. 


περ ἀμέλει xal!) τοῦ ἀνθρώπον ψυχή. Οὐχοῦν ὁμο- 
λόγησον ἕνα, μὴ διαιρῶν τὰς φύσεις, μετὰ τοῦ εἰδέ- 
ναι xal φρονεῖν, ὅτι σαρχὸς μὲν ἕτερος ὁ λόγος . 
θεότητος δὲ πάλιν, 6 αὐτῇ xal µόνῃ πρέπων' Ίχιστα 
μὲν γὰρ Θεότητα γενέσθαι φαμὲν τοῦ Λόγου την 
σάρχα, θείαν δὲ μᾶλλον, ὡς ἰδίαν αὐτοῦ * εἰ Τὰρ ἀν- 
θρώπου σὰρξ fj ἀνθρωπίνη λέγεται, τί τὸ χωλύον 
ἔτι xal θείαν εἰπεῖν τὴν τοῦ θεοῦ Λάγου, Τί τοίνυν 
διαγολᾷς τῆς ἀληθείας τὸ άλλος, ἀποθέωσιν ἡμῖν 
ὀνομάζων τῆς ἁγίας σαρχὰς, µόνον δὲ οὐχὶ, xal xax- 
ονειδίζων τοῖς ὀρθὰ φρανεῖν ἠρημένοις τὴν ϐθεο- 
ποίησιν; χαἰτοι λέγων αὐτός» 


Nam si hominis earo humana dicitur, quid prohibet etiam divinam dicere illam qua est Dei Verbi. 
caro? Quid igitur irrides puichritudinem veritatis? sanctz illius carnis consecrationem in deos nobis 
objiciens, ac propemodum deilicitionem hominibus recte sentientibue exprobrans : tametsi ipse dieas : 


|Nesrog. Ut ergo demonstretur ipsis quoque B 


magis quis hic sit ab illis adoratus , et ad quem 
illos duxerit Spiritus sancti gratia, nenipe non. ad 
simplicem vulgo conspectum 9 infantem, θεά ad 
corpus quoddam ineffabiliter Deo conjunctum.] 


CAP. 1X. 

Cum igitur corpus ineffabiliter Deo conjunctum 
dicat, quod autem est vere ineffabile, supra iutel- 
ligéntiam sil et supra sermonem, vera prorsus erit 
unio vel conjunctio, ut ipsa loqui solet : nam ejus- 
iuodi suut ineffabilia, et rerum ita inter se conve- 
nientium haud atique qnisquam scire poterit mo- 
dum. Quod si dicere nosti, ac putas posse te. vim 
illius coujnnctionis declarare, quomode adhuc erit 
ea res ineffabilis ? Miror autem quod, quamvis cor- 
pus Deo coujuuctunms dicat, idque ineffabiliter, non 
tamen illud etiam ipsius proprium esse asserat, ul 
cum eo tanquam unutii intelligatur ; sed rursus in 
hominem ac Deum dividit seorsim ac separatim, 
unum, Cliristum ei Dominum Jesuim, δὲ recte sen- 
tire se simulat, diceus : 

[Νερτοπ. Neque vero simp!ex homo est Christus, 
o ealumnialor, sed homo sinul οἱ Deus : quod sí 
solum Deus essoet, opus erat, e Apollinari, dicere : 
« Quid me quasritis interficere Deuu , qui vera lo- 
cutus sum vobis ** ?, Ilieilleest cni spinea fuil cir- 
cumposita corona ; hic qui dicebat : « Deus meus, 
Deus meus, wiquid me dereliquisti **? » hic qui 
triduanam subiit mortem, Adoro autem hunc δἰ- 
mul cum Divinitate, tanquam divine defensorem 
auctoritatis. ' 

CAP. X. 

Vide jam rursus quemadmodum raptim decipiat, 
ei suis sermosibus veritalis speciem circumponat 
[Nen, inquit, simples bomo est Ghristus, sed bomo 
simul et Deus], rureusque dividat, et haud unum 
esse dicat, οἱ stulte quod a nemine sit positum 
secipiat, et quod eibi places astruat. Perinde eoim 
2e si quispiam diceret, nudum ipsum Verbum et ci- 
tra carnem in 4ecris aobis apparuisse, nobiscum- 
que locutum, vel divina sigoa edidisse, au4 com- 


5 joan, vu, ἀθ. ** Matti, xxvii, 46. 


[Ἵνα τοίνων δειχθῆ καὶ τοῖς µάγοις τίς ἐστιν οὗ- 
τος ὁ παρ αὐτῶν προσχυνούμενος, xal ἐπὶ τίνα 
ἤγαγεν αὐτοὺς τοῦ Πνεύματος τοῦ ἁγίου ἡ χάρις᾽ 
ὅτι οὐκ ἐπὶ Φιλὸν ἁπλῶς θεωρούμενον βρέφος, ἀλλ) 
ἐπί τι σῶμα συνημμµένον ἀῤῥήτως θεῷ ] 

ΚΕΦΛΛ. ϐ’. 

"Ὅτε τοίνυν ἀῤῥήτως συνῆφθαι θεῷ τὸ σῶμά φη- 
σι’ τὸ δὲ ἁἀπόῤῥητον ἀληθῶς, ὑπὲρ νοῦν ἔστι xal 
λόγον, ἀληθής που πάντως ἡ ἕνωσις, ἤγουν f συν- 
άφεια, xav' αὐτόν. ᾽Απόῤῥητα γὰρ τὰ τοιάδε, καὶ 
τῶν οὕτως ἀλλήλοις συµδεθηχότων, οὖν ἂν, οἶμαι, τὶς 
εἰδείη τὸν τρόπον. El δὲ οἶσθα λέγειν, οἵει s δύνα- 
σθαι διατρανοῦν τῆς συναφείας τὴν δύναμιν, πῶς 
ἀπόῤῥητον ὅτι τὸ χρῆΏμά ἐστι, θαυμάζω δὲ, ὅτι καί- 
τοι σῶὤμα λέγων σννῆφθαι θεῷ, χαὶ τοῦτο ἀποῤῥη- 
πως, οὐχ αὐτοῦ 5h τοῦτο xat ἴδιον εἶναί φησιν, ἵν ὡς 
ἓν νοοῖτο pev αὐτοῦ * µερίζει δὲ πάλιν εἰς ἄνθρωπον 
xat. Baby, ἀνὰ µέρως τε καὶ ἰδιχῶς, τὸν ἕνα Χριστὸν 
καὶ Κύριον "Insoüv, xaX ὀρθὰ φρονεῖν ὑποπλάστεται: 
λέγων’ 


['AXX o0 φιλὸς ἄνθρωπος ὁ Χριστὸς, σνκοφάντα, 
ἀλλ ἄνθρωπος ὁμοῦ καὶ θεός ' εἰ δὲ µόνον ὑπῆρχε 
θεὸς, ἐχρῖν, ᾽Απολινάριε, εἰπεῖν « Τί µε ῥητεῖτε 
ἀποχτεῖναι Baby, ὃς τὴν ἀλήθειαν ὑμῖν λελάληχα: » 
Οἶκος ὁ τὸν ἀχάνθινον περιθέµενος στέφανον * οὗτος 
ὁ λέγων, « Θεέ yov , Θεέ µου, ἵνα τί µε ἐγχατέ- 
λυπες; » οὗτος ὁ τριηµερον τελευτὴν ὑπομείνας. 
Προσχυνῶ δὲ σὺν τῇ Θεότητι τοῦτον, ὡς τῆς θείας 


D συνήγορον αὐθεντίας.] 


ΚΕΦΑΛ. Γ. 

"λθρει δή µοι πάλιν συναρπάζοντα μὲν, xal τῆς 
ἀληθείας τὴν µόρφωσιν τοῖς ἑαυτοῦ περιθέντα λό- 
ve | οὗ γὰρ Φιλὸς ἄνθρωπος, φησὶν, ὁ Χριστὸς, 
ἀλλ ἄνθρωπος ὁμοῦ xai θεός] διϊστάντα δὲ πάλιν 
καὶ οὐχ ἕνα λέγοντα, καὶ ἀνν κὀθετόντι δεχόµενον ἆμα- 
βῶς, xa χατασχευάζοντα τὸ δοκοῦν. Ὡς γὰρ λέγοντός 
τινος, γυμνὸν ἐπὶ γῆς xa δίχα σαρχὸς ᾧφθαί τε ἡμῖν 
τὸν Λόγον, xai τοὺς πρὸς ἡμᾶς πριήσασθαι λόγους, 
ἠγουν ἐνεργῆσαι τὰς θεοσηµείας, Ἠγουν ὅτι χοινὸς 





97 . ADVERSUS. NESTORIUM LIB. 1l. ' 98 
X» ἄνθρωπος, καὶ οὐκ αὐτὸς ὁ Λόγος Υέγονε σάρξ᾽ Α munem hominem fuisse, non ipsum Verbum factum 


|09 φιλὸς, φησὶν, ἄνθρωπος ὁ Χριστὸς, ἀλλὰ καὶ 
θεός.] 'Hysl; δὲ, ὦ βέλτιστε, φαίην ἂν ἔγωγε, xàv 
λέγωμεν αὐτὸν ἄνθρωπόν τε ὁμοῦ καὶ Θεὸν, οὐκ ἀνὰ 
µέρος τιθέντες τὰ «οιάδε φαμέν * τὸν αὐτὸν δὲ μᾶλ- 
Ἂον εἰδότες καὶ πρὸ τῆς ἑνανθρωπήσεως Yióv xal 
Θεὸν xal Λόγον τοῦ Πατρός * ἄνθρωπον δὲ μετὰ τοῦτο 
καθ ἡμᾶς γεγονότα. xal σεσαρχωμµένον. Ὁ δὲ δι- 
ἰσχυριζόμενος μὴ δεῖν αὐτὸν ἄνθρωπον νοεῖσθαι φι- 
)à9, ἀλλὰ θεὸν xal ἄνθρωπον, ἀπρνέμει μὲν τὸν 
ἀκάνθινον στέφανον, καὶ τὰ ἕτερα τῶν παθῶν, ἰδιχῶς 
ἀνθρώπῳ καὶ ἀνὰ µέρος προσχυνεῖν δὲ ὁμολογεῖ σὺν 
τῇ θεότητι τοῦτον xal τὸ ἔτι δυσσεθέοτερον, ὡς οὐχ 
ὄντα μὲν χατὰ «b εἰκὸς θεὺν ἀληθῶς χαὶ Ylóv* σων- 
iYopoy δὲ Ὑδχονότα τῆς αὐθεντίας τοῦ Λόγου. "ότι 


esae carnem : [Non, iugnit, simplex est homo ipse 
Christus, verum etiam Deus,] Sed ut mihi dicere 
liceat, nos, o vir optime, quamvis illum dicamus 
hominem simal et Deum, non hzc seorsim dividendo 
dicimus, sed potius eumdem scientes eliam) ante- 
quam essel homo actus, et. Filjum, et Deum, et 
Verbum Patris, hominem vero postea nostri simi- 
lem faetum, etincarnatum. llle vero cum affirmet non 
esse illum nudum bominem intelligendum, sed Deum 
et hominem, spipeam quidem coronam et czterag 
passiones proprie ac seorsim homini tribuit, οἱ ad- 
orare se hunc simul cum Divinitarte fatetur, et quod 
B3 wagis Impium sit, tanquam non sit, uL est cone 
senlaneum, vere Deus ac Filius, sed auctorilatia 


γὰρ διῖστησιν ἐναργῶς, σαρηνιεῖ πάλιν τὸ σὺν τῇ p Verbj assertor. Nam quod evidenter distinguat, ex 


Βεότητι προσχυνεῖσθαι δεῖν αὐτὸν ὁμολοχεῖν. Τὸ γὰρ 
ἑτέρῳ συμπροσχινούµενον, ἕτερόν που πάντως ἐστὶ 
παρ' ἀχκεῖνο μεθ) οὗ προσκυνεῖσθαι λέγεται. '᾿Ἠμείς 
δὲ, μιᾷ προσχυνήσε, τιμᾷν εἰθίσμεθα τὸν Ἔμμα- 
νουὴῦλ, οὐ διξστάντες τοῦ Λόγου τὸ ἑνωθὲν αὐτῷ χκαθ᾽ 
ὑπόστασιν αμα, TÍ δ᾽ ἂν νοοῖτο, τὸ τῆς θείας συνἠ- 


Υαρον αὐθεντίας, βασανίζειν ἄξιον: ρα γὰρ xoi 


αὐτὸς ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χρ.στὸς, xa0' ἕνα τῶν 
ἁγίων ἁποστόλων χαὶ εὐαγγελιστῶν ἕτερον τῷ 
κόσµῳ διεχήρυξε Χριστὸν, Ίγουν Υἱὸν καὶ Κύριον, 
ὡς θείαν ἔχοντα τὴν bg! ἅπασιν αὐθεντίαν, Ίγουν 
ἐξονσίαν, συνηγόρευσε δὲ καὶ αὈτὸς τῇ ἑτέρου δόξῃ; 
Καΐτοι τῶν θεηγόρων ὁ χορὺς, Ἱησοῦν Χριστὸν τὸν 
£x, σπέρματος Δαθὶὸ χατὰ σάρχα τῷ χόσμῳ διακηρύτ- 
τουσι ΄ χαὶ τῆς πίστεως ἡμῶν ὁ τρόπος διὰ τῆς εἰς 
αὐτὸν ὁμολογίας ἔρχεται ᾿ δικαιούµεθα δὲ πιστεύον- 
τες, 904 ὡς ἕνα τῶν χαβ᾽ ἡμᾶς ἄνθρωπον ἁπλῶς, 
ἁλα᾽ εἰς τὸν φύσει τε xal ἁληθῷς ὄντα θεόν. Καὶ 
γοῦν ἄθεα μὲν τὰ ἔθνη Διετέλουν χατὰ τὸν χόσμον, 
Χριστὸν οὖχ εἱδότα ποτὲ, χαθάἀ φῃσιν ὁ µαχάριος 
Παῦλος * ἐπειδὴ δὲ ἐγνώχασιν, οὗ µεμενήχασιν ἐν 
ἀγνοίχ τοῦ χατὰ φύσιν ὄντος θεοῦ. Οὐχοῦν διδασχέτω 
τῇ τἶνος δόξῃ καὶ αὐθεντίᾳ συνηγόρεναεν ὃ Χριστὸς, 
παΐτοι "bv προσιόντων αὐτῷ οὴν πίστιν ἐφ᾽ ἑαυτῷ 
μὲν αἰτῶν ' ἀνατιθεὶς δὲ ταύτην ἓν αὐτῷ [/0. ἑανυτῷ] 
τῷ Πατρί. Καὶ γοῦν Sys - «Πιστεύετε εἰς &pà, xa) 
£ig τὸν Θαὺν πιστεἠεΊε καὶ gái «0 πισσεύων slc 
ἐμὲ, οὗ πιστεύει cl, Ey, ἀλλ) elg τὸν πἐμφαντά µε; 


eo rurg&us perspicuum et, quod cum Divinitate 
ipsum esse adoraudum confjfelur : quod epim cum 
altero adoratur, diversum est prorsus ab eo cuin 
quo adorari perhibetur. Nos vero una adoratione 
honorare consuevimus Emmanuelem, non dividentes 
a Verbo corpus ipsi secundum hypostasim unitum. 
Quid autem significent illa verba, divin: asserto- 
rem auctoritatis, examinandum est. Num enim etiam 
ipse Domiuus noster Jesus Christus uj ugus e sap- 
cJi& apostolis el evaogelistis, alium muago przgdica- 
vi Christum, vel Filium, vel Dominum, ut habeu- 
tem ad omnia divinam aucioritatem sive potesteteim, 
et jpse elterius gloriam asseruit? Atqui chorus ipse 
Dei priedicalorum Jesum Christum illum ex semine 
David seeundum carnem przdicat, et ipsa fidei no- 
sue rajio per confessionem ín eum faciam pergit : 
justificamurque eo ipso quod credimus non uj unum 
e nobis heminew simplicem, scd in ipsurg natura 
vereque Deum. Maque sine Deo gentes erant in hoc 
moodo, Christum ignorantes alignando, uj ait bea- 
uis Paulus " : ubj vero illum aguoverunt, oon per- 
manseruni ignarj ejus qui secundum naUiram est 
Deus. Jgitur doceat cujus gloris et auctoritati pa- 
wrocinatus sit Cliristus ; tamotsi ab bominibus ad se 
accedentibus fidem in seipsum exigal, et eam ipsam 
in se ipsi Patri altribuat, itague dicebat : « Credite 
jn ine, et in Deum credite *5; » et ijerum : « Qui 
eredit in me, non credit in me, sed in eum qui mi- 


xa ó θεωρῶν ἐμὲ, θεωρεῖ τὸν πἐμψαντά µε. ». 'AXY D sit me *. » Sed fortasse hoc verbum συνηγορεῖν, 


ἴσως τὸ συνηγορεῖν χατὰ «b αὐτῷ δοχοῦν, τάχα που 
ὑκτεμφήνειεν ἂν τὺ ἰσηχορεῖν ' ἐφίημι γὰρ, χαίτοι 
της λέξεως ἑτέραν ἐχούσης «hv δήλωσιν. Elta πῶς 
ἰσηγορήσειεν ἂν ἄνθρωπος Θεῷ «κατὰ σὲ, xal τὰς 
ἐκ τῶν Ἰρμδείων -παροινίας διενεγχών; Φέρε γὰρ 
τὸν ἑκατέρῳ κρέποντα καταθρήσωμεν λόχον. Βρέποι 
ὃ ὃν οὐκεῖν o. γε ὄντι Βεῷ κατὰ posw-; Eig) μὲν 
ἀόρατος, ἀναφῆς, καὶ φόῦ παθεῖν ἀνώτερος, xe μὴν 
xa -ἀαίύματος, ζωὴ sa ζωοποιὸς, xal ἑπάνω πάντων 
ὡς “Θεός. “Ὁ δὲ «hv 'ἰδίαν ἡμῖν, ὅπως -ἂν ἔχοι φύσω 
ἐξηγούμενος, ἄφη ἂν εἰχότως.' “θρατάς εἰμι, xal 
ἁπτός ' παθητὸς, xai ὑπὸ φθορὰν, xal ὑπὸ θεῷ. "Ap' 


qued patrocinari diximus, subindicat idem quod 
lonyopsiv, hoc est, ex cquo prawicare : permitto 
θεια, quayivis hzec dictio aliam dJabeat siguificatio- 
nem. Atqui quomodo ex :equo ge se loguatur homo 
perinde ac Deus, ut tu putas, et qui a Judeis illatas 
coutaelias pertnlit? Age enim, sermonem utrique 
copwenieniem consideremus : xam vcro gegunduin 
naturam Deo conyenit dicere : Ego sum invisibilis, 
in&ractabilis, impassibilis, ipcomporeus, item vjta οἱ 
vixificator, ej supra omnia tanguaim Deus ; bic very 
δὲ $92 nobis nalura ui babeat exponat, dicet utique 
ut par est : Visibilis sum, et tractabilis, passibilis, 


* Ephes. ii, 19, ** Joan. xiv, 4... Joan. xii, M. 


99 S. CYRILLI ALEXANDRINI. ΛΑΟΠΙΕΡ. 


100 


et corruptioni subjectus, ac sub Deo : num igitur A οὖν, ὁ τὰ τοιάδε λέγων, ιση γορήσειεν ἂν τῷ προῦ- 


qui talia dicit, is zeque de se proedicabit atque ille 
BA prostantior et excellentior, quod ad su: ΠΔ” 
turas attinet rationes? atqui quomodo non id stul- 
tum 8i dicere? nam aut ille prorsus, aut hic men- 
tietur. Assertionem vero cum dicis, sive patrocinium, 
sic namque liceat dicere συνηγόρευσιν, nonue alte- 
rum rursus quemdam alteri patrocinari etiam invi- 
tus ipse conflteris, qui nobis conjunciionis nomen 
commemoras, et unum Christum et Dominum in 
duo dividens adoras, imo vero simul adoras, εἰ li- 
Lerare te putas Ecclesiam deificationis crimine , 
cum ipse deiflces hominem, et non unum dicas Fi- 
lium, etiamsi uon extra propriam carnem intelliga- 
tur? Adorabis enim tune quoque, sed sine crimine; 
et cognosces ubi eras, ut scriptum est, cum a veri- 
talis dogmatis aberrares. At enim, inquit, leproso 
dixit : « Volo, mundare **; » et filize archisynagogi : 
« Puella, surge*! ; » et iari : « Tace, obmutesce* ; » 
in eo igitur. dicendo comes ac pariloquens fuit ; 
uam divina verba eloquebatur, per quz facile om- 
nia perficere licebat. Duo igitur erant qui przcipie- 
bant, et utriusque esse concedemus verba omnibus 
de rebus prolata. Cum érgo dicit : « Quid me qua- 
ritis interficere, hominem qui veritatem locutus 
sum vobis **? » cujus, obsecro te, hujusmodi verba 
esse dicis? an illa quidem ipsi Verbo tribues, hac 
vero tanquam homini a Verbo diverso, ipsi ex mu- 
- Mere genijo? Sed quo loco pones beatum Paulum 


aperte diaentem : « Nobis autem unus Deus Pater, ϱ 


ex quo omnia, ei uos in ipsum, et unus Dominus 
Jesus Christus, per quem omnia; et nos per ip- 
sum **? » Iste vero sursum deorsum dictitans, Unus 
Filius, et non alius et alius, neque item Christus et 
alius Christus, cum suis pugnat verbis, duabus per- 
onis et hypostasibus propriis tum Dei proedicato- 
rum voces, tum suas ipsius tribuens. Sed enim sua- 
rum haud negligens sententiarum infert rursus : 

(Nesrog. Veneror ipsum ut omnipoteutis divini- 
talis imaginem : nam « superexaltavit eum, οἱ do - 
navit illi nomen quod est super omne nomen, ut ín 
nomine Jesu Christi omne genu flectatur ccelestium, 
terrestrium. | et infernorum : et omnis lingua coufi- 
(μίας cuia Dominus Jesus Christus **. »] 


CAP. XI. 


Et quisnam intelligetur item is, quem, ut ipse pu- 
tat, se venerari fatetur, ct quem propter. divinain 
similitudinem simulat se lionorare, uisi ille prorsus, 
quem dudum nobis appellabat (quidmam dicerel ne- 
scio) divinze assertoremn sive adjutorem auctoritatis, 
quem simul cum $8 Divinitate adorandum stulte 
aSserebat, tanquam qui diversus esset aec seorsim 
lilius przeter ipsum Dei Verbum? Ipsum etiam exal- 
tatum dicit 4 Dco et Patre, ac pruterea nomen ac- 
cepisse super omne nomen. ut etiam ipsi omne genu 


59 Matth, vili. 9. 
u, 9-11. 


^ Marc, v, 4. 


5* Marc. iv, 99. 


χοντι xai ὑπερχειμένῳ, χατά Τε τοὺς τῆς ἱξίας 
φύσεως λόγους; Εἶτα πῶς τοῦτο οὐχ ἀμαθὲς εἰπεῖν ; 
διαφεύσεται γὰρ πάντως, 7] ἐχεῖνος, [ἡ οὗτος. Συν- 
ηχορίαν δὲ λέγων, ἤγουν συνηγόρευσιν, οὐχ Ἑτερόν τι 
πάλιν ἑτέρῳ συνηγορεῖ, xaV οὐχ ἑχὼν ὁμολοχεῖς, ὁ 
αυνάφειαν ἡμῖν ὀνομάζων, καὶ ἕνα Χριστὸν καὶ Κύ- 
pwv* καὶ τέµνων εἰς δύο προσχυνεῖς' μᾶλλον δὲ 
συμπροσκυνεῖς' xol ἁπαλλάττειν οἵει τὴν Ἐκκλη- 
σίαν τοῦ τῆς θεοποιῖας ἐγχλήματος, θεοποιῶών αὐτὸς 
ἄνθρωπον, καὶ οὐχ ἕνα λέγων χἱὸν, xàvy εἰ μὴ δίχα 


. ψοοῖτο τῆς ἰδίας σαρχός ; Προσχννήσεις γὰρ τότε χαὶ 


ἀνεγχλήτως" xa γνώσῃ ποῦ Ίσθα, χατὰ τὸ Ίε- 
γραμµένον, τῶν τῆς ἀλτθείας ἀποφοιτῶν δογμάτων. 
'AJA& vai, φησὶν, εἴρηκε τῷ λεπρῷ, « θέλω, χαθα- 


B ρίσθητι’ » xo τῇ τοῦ ἀρχισνναγώγου θυγατρὶ, « Ἡ 


παῖς, ἔγειραι » καὶ τῇ θαλάσσῃ, « Σιώπα, mtgi- 
µωσο. ) Συνήγορος 0i κατὰ τοῦτο. τοὺς Υάρ τοι 
θείους ἐφθέγγετο λόγους, δι ὧν fjv πάντα βύνασθαι 
κατορθοῦν εὐχόλως. Δύο δη οὖν ol προστάττοντες, 
xai ἀμφοτέρων εἶναι δώσοµεν τοὺς ἐφ᾽ ἅπασι λό- 
γους. Ὅταν οὖν My, «Τί µε ζητεῖτε ἀποχτεῖναι, 
ἄνθρωπον, ὃς τὴν ἀλήθειαν ὑμῖν λελάληχα; » τῖνος, 
εἰπέ µοι, τοὺς τοιούσδε λόγους εἶναι φἠς; Ἡ ἑχείνους 
μὲν ἀπονέμεις τῷ Λόγῳ, τούτους YE μὴν ὡς ἀνθρώ- 
πῳ παρ αὑτὸν ἑτέρῳ τῷ Ex γνναιχός; Εἶτα ὅτοι 
ποτὲ θῆσεις τὸν ἱερώτατον Παῦλον, λέγοντα σαφῶς " 
« Ἡμῖν δὲ εἷς θεὺς à Πατὴρ. ἓν οὗ τὰ πάντα, xai 
ἡμεῖς εἰς αὐτόν * καὶ εἷς Κύριος Ἱησοῦς Χριστὸς, 5c 
οὗ τὰ πάντα, χαὶ ἡμεῖς δι αὐτοῦ; Ὁ δὲ ἄνω τε 
xdi χάτω λέγων, Εἷς Yibc , xat οὐχ ἄλλος xa ἄλλος, 
οὔτε μὴν Ἀριστὸς, καὶ δεύτερος Ἀριστὸς, τοῖς ἑαυτοῦ 
διαμαχεῖται λόγοις, ὄναὶ προσώποις καὶ ὑποστάσεσιν 
ἰδιχαῖς τάς τε τῶν θεηγόρων καὶ τὰς αὐτοῦ διανέ- 
µων φωνάς. ᾿Λ)λὰ γὰρ τῶν ἰδίων οὐχ ἀμελήσας tv- 
νοιῶν, ἐπιφέρει πάλιν᾿ 


[Σέδω αὐτὸν, ὡς τῆς παντοχράτορος εἰχόνα θἐότη- 
τος” «€ ὑπερύφωσε γὰρ αὐτὸν, xai ἐχαρίσατο αὐτῷ 
ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα ᾽ ἵνα ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ 
Χριστοῦ πᾶν γόνν κάμγῃ. ἑπουρανίων, xai ἐπιχείων. 
καὶ χαταχθονίων’ καὶ πᾶσα γλῶὠσσα ἑξομολογῆσητα:, 
ὅτι Κύοιος Ιησοῦς Χριστός. »] 


ΚΕΦΛΛ. ΙΑ’. 


Καὶ τίς ἂν νοοῖτο TAL, OV, ὥς, Ye οἵεται, σέθειν 
ὁμολογεῖ, καὶ τῇ πρὸς Gebv ὁμοιώσει τιμᾷν ὑποκρί- 
νεται, ἢ ἑχεῖνός που πάντως, ὃν ἁρτίως ἡμῖν ὠνό- 
µαζεν, οὐκ οἵδ' ὅτι λέγων, τῆς θείας συνἠγορον Tito 
συνεργὸν αὐθεντίας' ὃν τῇ θεότητι συμπροσχυνεῖ- 
σθαι δεῖν ἀνοήτως ἔφασχεν, ὡς ἕτερον ὄντα xa ἰδι- 
κῶς υἱὸν παρὰ τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον ; Αὐτὺν καὶ ὑγῶ- 
σθαι λέχει παρὰ τοῦ θεοῦ καὶ Πατρός ΄ καὶ μὴν xai 
φὸ ὄνομα λαθεῖν τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα : ἵνα καὶ πᾶν 


αὐτῷ Ὑόνν χάμψῃ, ἑπουρανίων, καὶ ἐπιγείων, xal 


ο» Joan. vii, ἀθ. 39 1 Cor. vin, 6. ' Philipp. 


121 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. 1l. 


102 


χατα,θονίων * xai τᾶσα γλῶσσα ἑξορολογήσηται, A flectatur. coclestium, terrestrium οἱ infernorum, et 


ὅτι Κύριος Ἰητοῦς Χριστός. El μὲν οὖν Gebv ὄντα 
χατὰ φύσιν, χαὶ πρὸ τῆς ἐνθάδε λεγοµένης ὑψώσεως, 
ὑφοῦ τέθειχεν ὁ Πατήρ", τὸν τῆς μεταξὺ ταπεινώ- 
σεως πολυπραγμονοῦντες τρόπον, οἰκονομίαν τινὰ 
σοφὴν εὑρήσομεν, xa0' fj» ἁδοξῆσας διὰ 'µέσου, γἐ- 
Ύονε πάλιν Ev olg ἣν ἀεὶ xat οὐσιωδῶς ἐνυπάρχουσι, 
χαὶ ἓν ἰδίοις ἀληθῶς ὑψώμασιν. El 85 τοῦτο μὲν οὐχί, 
χαθάπερ οὖν οἵεται xal. φησιν * ἕτερον δέ τινα παρὰ 
τὸν τοῦ θεοῦ Λόγον τὸν αὐτῷ συνημμένον ἄνθρωπον, 
προσκυνητὸν ἐποίησεν οὐρανῷ το xai YT, xa τοῖς 
ἔτι κατωτέρω * τεθεοποίηκεν ἄρα καθ) ἡμᾶς ἄνθρω- 
Tov, αἱτιάσεται δὲ ἡμᾶς, οὐχ ἔτι ἓν τῷ χόσμῳ λοι- 
πὸν, ὡς θεοποιεῖν ἐθέλοντας τὸν οὐκ ὄντα θεὸν, xaí- 
τοι δέον ἀνάπτειν αὐτῷ τῷ θεῷ καὶ Πατρὶ τῆς ἐπ᾽ 
αὐτῷ 6b τούτῳ πλημμελείας τὰ ἐγκλήματα. "Opa [1σ. 
ὁρᾷ] 65 οὖν, ὁ χριστοµαθὴς, ὅποι ποτὲ αὐτῷ διεχ- 
παίουσιν |l. διεχπαιδεύουσιν, 7, διεκπτα[ουσιν] 
οἳ λόγοι * xaX τὰ kx τῆς ἀχράτου ταυτησὶ δυσθουλίας 
εὑρήματα, πρὸς ποῖον αὐτῷ χαταίἰρει λόγον. "Hiat 
μὲν yàp θεὸν ὄντα χατὰ φύσιν τὸν Yibv, τουτέστι͵, 
τὸν Ex τοῦ θεοῦ Πατρὸς Λόγον, χαθιχέσθαι φαμὲν 
εἷς ἐχούαιον χένωσιν᾽ ἀναφοιτῆσαι δὲ αὖ xal μετὰ 
σαρχὸς εἰς τὸ τῆς ἐνούστς ὑπεροχῆς αὐτῷ θεοπρεπὲς 
ἀξίωμα. Προσχυνεῖται γὰρ xal μετὰ σαρχὸς, ὡς xai 
πρὸ αὐτῆς ὑπάρχων προσχυνητός ἦν γὰρ xai ἔτι 
[1σ. ἔστι] χατὰ φύσιν θεὺς, καὶ πρὸ τῆς χενώσεως, 
καὶ ὅτε τὴν Χένωσιν ὑπομεῖναι λέγεται, γεγονὼς 
xa0' ἡμᾶς. Ὁ δὲ τῶν οὕτω σεπτῶν xal ἀχιθδήλων 
ὃ γµάτων ὑπερορῶν, ἄνθρωπον συνάπτει θεῷ χατά 
γε τὴν ἔξωθεν σχέσιν: χαὶ ὡς ἐν ἰσότητι τῆς ἀξίας, 
χαὶ ὡς ἕτερον ἑτέρῳ συμπροσχυνεῖν οὖχ αἰσχύνεται. 
Διατείνεται δὲ, φησὶν, ὡς ἀηθές τι καὶ ξένον, xal ὡς 
ἓν χάριτος µοίρᾳ λαθεῖν τὸ χάµψφαι τε αὐτῷ πᾶν 
γόνυ, xai μὴν καὶ τὸ πᾶσαν ἐξομολογήσασθαι γλῶσ- 
σαν, ὅτι Κύριος Ἰησοῦς Χριστός. Καὶ εἰ μὲν φύσει 
Θεὸν γενέσθαι cic [ῖσ. qnoi] αὑτὸν, δεδυσφήµηχεν 
ἐναργῶς, Τεννητὴν εἶναι λέγων τὴν τῆς θεότητος 
φύσιν. El δὲ Ίχιστα μὲν κατὰ φύσιν, δοτὸν δὲ xal 
θύραθεν ἑλόντα τὸ ἀξίωμα, xai ὡς ἐν µόνῃ φωνῇ, 
πῶς οὐκ ἐχεῖνό φησιν ἑἐναργῶς, ὅτι λελατρεύχαμεν 
τῷ μὴ φύσει θεῷ, xal σὺν ἡμῖν, ὡς ἔοιχε, xal f 
τῶν ἄνω πνευμάτων πεπλάνηται νΏψις, xal τούτων 
ἡμῖν αὐτὸς ὁ Πατὴρ xav &pyh xal πρόφασις; Ἐπὰν 
οὖν [1σ. πῶς οὖν] ἔτι διαμωμήσαιτο τοὺ; παρ) αὑτὸν 
τῇ κτίσει προσχυνεῖν ἠρημένους; Υράφεται δὲ ἀνθ᾽ 
ὅτου κολάζει (14) τοὺς πεπλανηµένους, εἰ τοῖς αὐτοῦ 
νεύμασι πεπλάνηται [ἶσ. πεπλάνηνται], προσκυνητὸν 
ἡμῖν ἀποφήναντος τὸν οὐκ ὄντα φύσει θεόν; Ἐπειδὴ 
δὲ παρατιθεὶς τὸ ῥητὸν bv τούτοις, φημὶ δὴ τὸ Ev χερ- 
ety, ὅτι αὐτῷ χάµψει πᾶν γόνυ, xal πᾶσα γλῶσσα 
ἐξομολογήῄσεται, ὅτι Κύριος Ἰησοὺς Χριστὸς, παρΏχε 
τὸ λεῖπον χαὶ ἑφεξῆς ἀναγχαίως τῷ μακαρἰῳ Παύλῳ 
προσεπενηνεγµένον, οὐκ οἵδ ὅτι διενθυμούμενος, 
φέρε προσθέντες ἡμεῖς ἐχεῖνο λέγωμεν᾽ ε Ἐξομο- 


omnis lingua confiteatur, quia Dominus Jesus Cliri- 
sius. Si igitur Deum jam ex natura, etiam ante eam 
qua hic dicitur exaltationem, in sublimi posuit ipse 
Pater, moduui ipsum huniliationis intermediz scru- 
(antes, dispeusatiouem quandam. sapientem fuisse 
reperiemus : per quam cum interea inglorius factus 
essel , rursus ad ea in quibus semper fuerat, et illi 
essentialiter inerant, et ad suam ΥΕΓΑΙΩ sublimita- 
tem rediit. Quod si non ita est, ut ipse putat et di- 
cit, alium vero quemdam ipsi conjunctum liominem 
przter ipsum Dei Verbum, coelo et terrz et inferio- 
ribus etiam partibus adorandum fecit, ergo similem 
nostri hominem deificavit, neque adhuc nobis Jure 
vitio vertere poterit, quasi eum qui non esset Deus, 


B deificare voluerimus, cum hojus sceleris crimen in 


ipsum Deum ac Patrem sit conferendum. Videt igi- 
tur Christi studiosus quo tandem ejus sermones de- 
labuntur, et ad qualia verba immanis hujus stulti- 
tie commenta perveniunt, Nos enim ipsum Filium, 
qui Deus ex natura erat, hoc est, Verbum ex Deo 
Patre genitum, ad voluntariam exinanitiouem de- 
scendisse Jicinyus, ac rediisse rursus cum carne ad 
illam divinam dignitatem *tque sublinitatem quie 
illi inerat. Adoratur enim eliam cum carne, ut ante 
carnem erat adorandus : erat enim et est secunduim 
nataram Deus et ante exinauitionem, et cum exína- 
nitionem subiisse dicitur, factus nostri similis. Iste 
vero hzc adeo veneranda rectaque dogmata despi- 
ciens hominem Deo conjungit secundum externam 
habitudinem, et tanquam in ejus dignitatis «quali- 
tale, et tanquam alierum cum altero simul adorare 
nop erubescit. Asserit auiem, inquit, velut iusuetum 
quiddam ac govum, et velut gratixv loco accepisse 
ul illi flectatur omne genu, et omnis lingua confitea- 
tur, qui3 Dominus Jesus Christus. Ác si illum natura 
Deum facium esse dicit, aperte blasphemavit , fa- 
clam esse dicens Divinitatis naturam. Sin minime 
secundum naturam, sed eam dignitatem datam el 
extrinsecus acceptam, eL velut in sola voce positam 
habuisse, quomodo non illud evidenter asserit, nos 
servire et cultum deferre ei qui BG natura Deus 
non sit, et nobiscum, ut consequens est, illam quo- 


D que supernorum spirituum pervigilem prudentia 


errore seductam, et Ώου scelerum nobis ipsum 
Patrem iuitium et causam esse? Quomodo igitur 
adhuc culpat eos qui illo abjecto creaturam adorare 
maluerunt? eur vero accusat et punit seductos er- 
rore homines, si ejus nutu ac voluntate seducti 
sunl, cum eum qui non essel ex natura Deus, ado- 
rabilem nobis effecerit? Sed quia in his cum loeum 
citasset, eum, inquam, qui ost in manibus, ipsi fle- 
ctetur omne genu, et omuis lingua confitebitur, 
quia Dominus Jesus Christus; omisit reliqua et 
consequentia, qux» necessario a beato Paulo adjecta 


ANT. AGELLU NOTE. 


(14) Legendum videtur, xa* χολάςς,. 


105 


fuer:n( ; quonam id consiljo fecerit, nescio : 
adjiciamus nos illa, ac dicamus : « Confitetur enim 
omnis linguas, quia Dominus Jesns Christus in glo- 
riam Dei Patris. » lgitur si natura Deus non est, 
sed propter conjuuctjonem habitudinalem qua jun- 
ctus est cum Deo Verbo, adorari illum dicit et a 
nobis, et a sanctis angelis, ergo gloria modus qui- 
dam a Pajre inventus est in £o quod simul cum 
ipso deificata es creatura : ita [rustra indignatus 
est quibusdam ut qui hoc fecissen, ; quod si ea res 
illj glori fuit, quomodo non equyp fuit praemia et 
landes et gloriam illis rependere qui id facere iusgti- 
tnissent ? Sed dicent fortasse : Quomodo Patri glo- 
rie erit ut. Eimmanueli omne geni flectatur? Quia 
Verbum cum sit Deus per naturam, et ex ipso, hioc 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARGITDEP. 
age, A λογεῖται γὰρ πᾶσα γλῶσσα, ὅτι Κύριος 


101 
Ἰησοῦς Χρι- 
στὺς, εἰς δόξαν θξεοῦ Πατρός. » Οὐχοῦν εἰ μὴ φύσει 
Θεός ἐστι, διὰ συνάφειαν δὲ σχετιχἣν, τὴν πρός vs 
φημὶ τὸν ἐχ Θεοῦ Λόγονι προσχυνεῖσθαί φησιν αὐτὸν 
πρός τε ἡμῶν αὐτῶν, καὶ τῶν ἁγίων ἀγγέλων ᾽ εὖ- 
χλείας τις ἄρα τρόπος ἑξεύρηται.τῷ Πατρὶ, τῷ Qco- 
ποιεῖσθαι σὺν αὐτῷ τὴν κχτίσιν’ xaX λελύπηται µάστν 
ἐπέτισιν, ὡς τοῦτο πεποιηχόσι/’ xai εἰ πρὸς εὐχλείας 
ἣν τὸ χρῆμα αὐτῷ, πῶς οὐκ ἔδει xxi ἁμοιδῆς 
ἀξιοῦν, ἐπαίνου «sg xal δόξης, τοὺς τοῦτο ὁδρᾷν ἠἡρπ- 
µένους» Αλλ᾽ ἴσως ἐχεῖγο φαῖεν Qv, Tiva τρόπον 
πρὸς εὐχλείας ἔσται τῷ Πατρὶ τὸ xápqa πᾶν γόνν 
τὸν [1σ. τῷ] Ἑμμανουήλ: Ὅτι θεὸς ὢν φύσει, xa. 
ἐξ αὐτοῦ, τουτέστιν, Ex τῆς οὐσίας αὐτοῦ, γέγονς 
dàp& ὁ Λόγος" πρρσκυνεῖται δὲ, Gg ἔφην, ὡς εἷς 


est, ex ejus substantia, caro factum est : adoratur- D τε xai μόνος καὶ ἀληθῶς Υἱὸς, μετὰ τῆς ἰδίας φὐτοῦ 


que, ut dixi, ut unus et solus et vere Filius cüum sua 
. ipsius carne : glorificatur autem Pater ut Deus qui 
habeat verum Filium ex sua substantia genitum : 
quem ejiam carnem factuin pro nobis dedit, ut pas- 
sus carne salvum faceret orbem terrarum; « nt 
omnis qui credit iu ipsum, non pereat, sed habeat 
vitam zlernam **; » ut omnis qui videt eum, videat 
Patrem *" : quam etiam ἱρδαπι rem nobis esse vere 
vitalem ipse Filius ostendit ; dixit enim : « Hxc est 
vita aàterna , ut cognoscant te aolum Deum verum, 
οἱ queni misisti Jesum Christum *, » Àc via qui- 
dem recla, et ad verissimam sentenliaim perducens 
hec est, et preter eam nulla. Hic vero suysum 


σαρχός' δοξάκεταἰ γε μὴν ὁ βατῆρ ὡς θεὺὸς, ἔχων 
ἀληθινὸν tbv ἐκ τῆς οὐσίας αὐτοῦ γεννηθέντα Yióy- 

ὃν καὶ σάρχα Ὑεγονότα δέδωχεν ὑπὲρ ἡμῶν, ἵνα 
σαρχὶ παθὼν, διασώσῃ τὴν ὑπ' obpavóv* ε ]ya 
πῶς ὁ πιστεύωγ εἰς αὐτὸν, οὗ ph ἀπόληται, ἁλλ᾽ ἔχῃ 
ζωὴν αἰώνιογ, } ἵνα vd, ὁ θεωρῶν αὐτὸν, θεωρῇ 
τὸν Πατέρα. Ζωαποιὸν δὲ τὸ χρῆμα καὶ τοντο ἡμῖν. 
ὑπάρχον ἀληθῶς, αὑτὸς ἐχδέδειχεν ὁ Yió;* ἔφη γάρ * 
« Αὕτη δέ ἐστιν dj αἰώνῳς ζωὴ, tva. γινώσχωσί σε τὸν 
µόνον ἀληθινὸν θεὺν, χαὶ ὃν ἀπέστειλας Ἰησοῦν Χρι- 
στόν. » Καὶ εἰ μὲν (15) εἰς εὐθὺ xaY ἁπλαγεστάτην 
τῶν ἐννοιῶν αὕτη τε xol οὐχ ἑτέρα τρίδος. Ὁ Bi 
ἄνω τε᾿ χαὶ χάτω τὰ πάντα χυχῶν, [Διὰ τὸγ ϱρ- 


deorsum omnia commiscens, [Propter gestantem, ρ ρ,ῦντα, qnoi, τν φορούμεγον σἐθῳ᾽΄ διὰ τὸν xs- 


inquit, gestatum veneror, propter latentem adoro spe- 
ctabilem.) Cerne, qu:eso, rursum ubique illum unio- 
nem fugere, et veritatem formidare, ct divinorum 
57 dogmatum recum iter vitare. Non alius erat 
gestans a gestato, sed polius idem, utpote iu coitione' 
deitatis εἰ humanitatis consideratus : unus etiam 
ac solus vere Dei οἱ Patris Filius. Ergo ut unum 
adore cum sua carne ipsum ex Deo Verbum : alio- 
qui expliea mihi, nisi tibi recta sapere videor, tuam 
in his loquendi subtilitatem ut imbecillam repellens. 
Num enim sí quis de quocunque nostrum simili 
homine, vel de uno quopiam terreno rege dicere 
voluerit : Propter animam regis veneror corpus 
ejds, propter latentem adoro quod est spectabile ; 


κρυμµένον, προσχυνῶ τὸν φαινόμενον.] "λθρει δῇ 
μοι πάλιν φεύγοντα πανταχού τὴν ἕνωσι, xat 
δεδιότα τὸ ἀληθὲς, xaX τῶν θείων δογμάτων τὸν 
ὁρθότητα παραιτούμενον. Οὐχ ἕτερος ἣν ὁ φορῶν 
παρὰ τὸν φορούμενον" ὁ αὐτὸς δὲ μᾶλλον, ὡς Ey 
συγήδῳ νοούμενος, θεότητός τε xal ἀνθρωπότη- 
τος" εἷς τε xal μόνος ἁληθῶς Υἱὸς τοῦ θεοῦ xal 
Πατρός. Οὐκοῦν ὡς ἕνα προσχύνει μετὰ τῖς ἰδίας 
αὐτοῦ σαρχὸς τὸν Ex Θεοῦ Λόγον. Ἐτεὶ Φράσον, el 

μή σοι δοχῶ τὰ εἰχότα φρονεῖν, τὴν σην ἐν τούτοις 
ἰσχνομνθίαν ὡς ἁδρανη παρωθούμενας, "Αρα γὰρ εἰ 
δή τις ἕλοιτο λέγειν περὶ ὁτουοῦν τῶν χαθ’ ἡμᾶς &v- 
θρώπων, Ίγουν ἐφ᾽ ἑνὺὸς τῷῶγ ἐπὶ γῆς βασιλέων" Acá 
τὴν τοῦ βασιλέως ψυχὴν σέδω τὸ ᾿σῶμα αὐτοῦ, διὰ 


non illico quivis objurgel ac dicat : Quid tu facis, D τὸν χεχρυµµένον, προσκυνῶ τὸν φαινόμενον, οὐκ ἄν 


o bone vir * unus omnino homo est qui rerum poti- 
tur, quamvis e duobus videatur compositus, ex 
anima, inquam, et corpore. Cur igitur nobis frustra 
nugaris, cum gestantem eL gestatum, latentem οἱ 
spectabilem appellas , et tanquam alium cum alio 
simul adorare profiteris, eL modum unionis con- 
temnis? cum divinitus inspirate Littere | illud ex 
Deo Patre Verbum cum suo corpore unum nobis 
Christum et Dominum esse pronuntient ? Λη igno- 


"4 joau. nj, ἀθ. '" Joan. xiv, 9. 


" joan. xvii, 5. 


τις εὐθὺς ἐπισχήψειε - ΤΙ δρᾶς, ᾧ οὗτος; λέγων" et; 
που πάντως ἄνθρωπός ἔστιν ὁ κρατῶγ, χᾶγ ἐκ δυοῖν 
ὀρῷτο συγχείµενος, ψυχῆς δῇ λέγω χαὶ σώμάτος. Ti 
τοίνυν ἡμῖν εἰχῆ βατταρίζεις, φοροῦντα xaX φορού- 
µενον, κεχρυμμµένον χαὶ φαινόμενον ἑνομάζων, xal 
ὡς ἕτερον ἑτέρῳ συμπροσχυνεῖν ὁμολογῶν, καὶ τὸν 
τῆς ἑνώσεως ἀτιμάζων τρόπον; ἕνα Χριστὸν xai 
Κύριον ἀποφαινούσης ἡμῖν τῆς θεοπνεύστου Πραφῆς, 
τὸν Ex Θεοῦ Πατρὸς Λόγον μετὰ «ou ἰδίου σώματος: 


ANT. AGELLH NOTAE. 


(15) Legendum xoi ἡ £v. Sic dixit pag. 48, καὶ ἡ μὲν τῶν δογμάτων ὀρθή τε. 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. Π. 


106 


"H οὐκ οἴσθα ὅτι τεθεράπευκε μὲν ἓν Ἱεροσολύμοις A ras ut illi à nativitate osco Hierosolymis a se cu- 


τὸν ix γενετῆς ευφλὸν, εἶτα τοῦτον sópüv ἐν τῷ 
ἱερῷ, βεθαίαν αὐτῷ χαὶ ἱδρυμένην ἑνετίθη τὴν πί- 
στιν; peto γὰρ προσελθὼν, « Σὺ πιστεύεις εἰς «bv 
YUv τοῦ θεοῦ ; χαὶ πρός yt ταυτὴ χεκραγότος ἐχεί- 
vou * Τίς ἐστι, Κύριε, ἵνα πιστεύσω εἰς αὐτόν; » ἔφη 
πάλιν αὑτός, « Καὶ ἑώρακας αὐτὸν, καὶ ὁ λαλὼν 
μετὰ σοῦ, ἐχεῖνός ἐστιν.» Ορᾷς ὅπως, οὗ tbv φο- 
Ροῦντα δέδειχεν, οὗ τὸν ἔσω κεχρυµμµένον, ἁλλ᾽ ὡς 
ἕνα μᾶλλον ἑαυτὸν μετὰ τῆς σαρχός ^ xat Τοῦν ὁ so» 
gg Ἰωάννης, ε Ὅ ἣν ἀπ' ἀρχῆς, φησὶν, ὃ ἀκηχόαμεν, 
$ ἑωράκαμεν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν, ὃ ἐθεασάμεθα, 
καὶ αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐφηλάφησαν περὶ τοῦ Αόγου τῆς 
ζωῆς. » Καΐτοι τὸ Θεῖόν ἑατιν ἀναφὲς, ἀλλὰ γέγονεν 
ἀπτὺς 6 Λόγος, Gc διὰ τῆς ἰδίας σαρχός ' ἁόρατος 


φαίο, cum postea ipsum (invenisset in templo, 
firmam et stalsilem Indiderit fldem * nam accedens 
rogavit : « Ta eredis in Filium Dei ? ad hsec illo cla- 
apte : Quis est, Domine, ut credam in eum ? » 
dizit ipse rursus : ε Et vidisti eum, οἱ qui lequitur 
tecum ipse eet 5). » Videsquomodo non gestantem, 
won (intus latentem, sed sese cum carne tanqoam 
unum ostenderit ? Certe beatus Joannes : « Quod 
foit ab initio, inquit, quod audivimus, quod vidimus 
oculis nostris , qued perspeximus, et manus nostrse 
contreetaverunt de Verbo vitz **. » Atqui divinitas est 
iniraetabilis , sed Verbum sus carnis ratione traeta- 
bile factum est : invisibile quidem erat secundum na- 
γα , sed speetabile per corpus. At vero tu contra 


κατὰ φύσιν, ἁλλ' fjv ἑμφανὴς διὰ σώματος. Σὺ δὲ 8h B distinguis omnino, et veritatem tuis sophismatis 


πάλιν διῖστᾷς ὁλοτρόπως, καὶ κατασοφίζῃ τὸ ἀληθὲς, 
τὰς μὲν φύσεις χωρίζων, ἑνῶν δὲ, ὡς ttc, την προσ» 
αύνησιν. Ἁλλ' εἰ χωρίζεις τὰς φύσεις, συναποφοι- 
πήσειεν ἂν αὐταῖς xal τὰ ἑχατέρας ἴδια φυσιχκῶς" 
ἑλάσει δὲ διαμπὰξ τῆς διαφορᾶς ὁ λόγος * δύο δὴ οὖν 
ὁμολογουμένως. Ἠλὴν ἐρομένῳ qpásov: Τί τὸ διῖστὰν 
ἀλλήλων τὰς φύσεις, καὶ τῆς διαφορᾶς τίς ἂν εἴη ὁ 
τρόπος; Ἁλλ ἐρεῖς που πάντως, ὡς ἕτερον μὲν κατὰ 
φύσιν ἄνθρωπος, Έγουν ἀνθρωπότης  ἕτερον δὲ, 
Θεὸς, τοι θεότης ' καὶ ἡ μὲν, ἀσυγχρίτως θατὲρας 
ὑπερηρμένη  µείων γε μὴν ἐχείνη ποσοῦτον, ὅσον 
ἄνθρωπος θεοῦ. Πῶς οὖν, εἰπέ pot, uud προσκυνήσει 
ςιμᾷν ἀξιοῖς τὰ οὕτως ἀλλήλοις ἀνισοφυῆ, xal χατὰ 
τὸν τοῦ πῶς εἶναι λόγον, ἀσυγχρίτσις διαφοραῖς δι- 
εσχοινισµένα; "Δρα γὰρ ἵππῳ περιθεὶς τὴν ἀνθρώ- 
dy) δόξαν, ἐἑργάσῃ τι τῶν ἐπαινουμένων; f μᾶλλον 
ἑξυδριεῖς τὸ ὑπερτεροῦν, χατασύρων εἰς τὸ δυσχλεὲς 
τἣν ἀμείνω φύσιν; ᾽Αλλ ἑξηύρηταί τι δοφὸν εἰς ἀπο- 
λογίαν αὐτῷ. Προσεπάχει γάρ' 


[ 00 καθ) ἑαυτὸ Geb; τὸ πλασθὲν ἐπὶ μήτρας” οὐ 
xa ἑαυτὺὸ Gebc τὸ πλασθὲν ἐκ τοῦ Πνεύματος ' οὗ 
καθ' ἑαυτὸ Gebc τὸ ταφὲν ἐπὶ µνήµατος' οὕτω γὰρ 
ἂν μεν ἀνθρωπολάτραι, xal νεκρολάτραι σαφεῖς. 
'AXX' ἐπειδήπερ ἐν τῷ ληφθέντι θεὸς, kx τοῦ, λαδόν- 
τος ὁ ληφθεὶς, ὡς τῷ λαδόντι συναφθεὶς συγχρηµα” 
τίζει θεός.] 


ΚΕΦΛΛ. IP. 


Ἰδου 53 πάλιν ἡμῖν ὁ τὴν συνάφειαν ὀγομάζων 
πανταχοῦ, χαὶ τὰ τῆς ἀνθρωπολατρείας ἐγχλήματα 
δεδιὼς, Ao γεγονὼς ἀνθρωπολάτρης καὶ ταῖς τῆς 
ἑαυτοῦ δυσδουλίας ἑνίσχηται βρόχοις, xai χαταφω- 
ρᾶται πεσὼν eic ἀδόχιμον vouv. Τὸ γάρ σοι [τοι] τε- 
χθὲν ἐκ μήτρας, οὐ καθ ἑαυτὸ, qnot, θεός. "D; ἄγα- 
pal σε τῆς ἀγχ.νοίας, καὶ φβενὸς τῆς οὕτω λεπτῆς " 
τίς Ὑὰρ ὅλως ὁ τοῦτο φάναι τεθαρσηχώς; ἢ τίς 
Ἀγνόηκεν, ὅτι τὸ Υεγδννηµένον kx. τῆς σαρχὸς, oápt 
ἐστιν; Αλλ' ἣν ἰδία τοῦ Λόγου xaX εἷς νοεῖται μετ) 
άὐτῆς, καθάπερ ἀμέλει φθάσαντες. εἴπομεν, καὶ ἡ 
τοῦ ἀνθρώπου ψυχἠ μετὰ τοῦ ἰδίου σώματος. "Ap' οὖν 


50 Joan. ix, 55-29. **IJoan. n, 1. 
PATROL. σα. LXXVI. 


ce 


Lu 


eludis, ut secernas naturas , et unias, ut Ipse asse- 
ria, adorationem. Sed si dividis naturas, simul cum 
Mlis discedent etiam que utrique sunt naturaliter 
propria ; recedet etjam in universum ratio differen- 
tis? : duo erunt igitur procul dubio. Sed tamen 
explica mibi, quaeso, quid illud sit quod naturas 
inter se divisit, quis item differenti: modus. Sed 
dices omnino, aliad esse ex ipsa natura homínem, 
seu humanitatem, aliud Deum, sive divinitatem ; 
BG et hanc quidem esse saliera. incomparabiliter 
sepeoriorem , illam rursus tanto minorem, quante 
Sit homo Deo inferior. Quomodo igitur, dic mihi, 
ona adoratione putas honoranda, qua inter se adeo 
sunt insquali netura, et essenti;m ratione adeo 
diversis differentiis abjuncta * An vero si ornamenta 
hominis equo cireumponas, quidquam efficies quod 
Hii laudem afferat ?* an potius illud excellentius af- 
ficies injuria , cum prestantiorem naturam iu igne- 
miniam detrabas 7 Sed acutum quiddam ad respon- 
dendum invenit ; addit enim : 

[NEsvon. Non est per se Deus quod est In utero 
formatum ; non est per'se Deus quod est formatum 
a Spiritu : non est per se Deus quod sepultum est 
in monumento, alioqui essemus hominicole, et 
cadavericole manifesti. Sed quia est in assumpto 
Deus, ez assumente qui est assumptus, tanquam 
aesumenti conjunctus, simul appellatur Deus. ] 


CAP. XII. 


Ecee jam rursum nobis qui eonjanctlonem .nbique 
nominat, et hominis colendi crimen reformidat, 
hominicola esse convincitur, sueque impíx cogita- 
tionis laqueis implicatus tenetur, etin improbum 
sensum lapsus deprehenditur : nam id quod ex utero 
est editum, inquit, nou per se Deus est. Admiror 
equidem tuam banc solertiam, et subtile adeo inge- 
nium, Quis enim prorsus hoc dicere est ausus? 
aut quis jgnoravit unquam quod natum est ex 
carne, carnem esse ? Sed iamen erat propria Verbi, 
et unus cum illa intelligitur, ut procul dubio, quem- 
admodum superius diximus, etiam hominis anima 


107 


S, CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


«um suo corpore : ergo si quispiam de nobis quoque A cU τις ἕλοιτο καὶ ἐρ᾽ ἡμῶν εἰπεῖν, οὐκ ἄνθρωπος τὸ 


dicere velit, non esse hominem ipsum corpus 
per se, nonne superfluens in sermone et nugsx 
merito dicetur ? Neque enim quisquam negaturus 
esf ipsum per se corpus non esse hominem, sed 
potius hominis corpus dici. Sed nemo tamen duas 
in partes dividens, ac seorsim ponens animam et 
corpus, dixerit unquam corpus eodem cum anima 
appellari nomine ad unum hominem significandum ; 
neque enim aptus erit ejusmodi sermo, sed potius 
imperitix» plenus. Sed cum utrumque secundum na- 
turalem unionem conjunxerit ad unius hominis con- 
slitutionem, tum demum hominem appellabit, nec 
videbitur inepte absurdeque dicere. Oportuit ergo, si 
ombino sapiens homo solersque erat , corpus quidem 
illud ex muliere dicere, et insuper fateri, illud unitate 
secundum Mhypostasim cum Verbo conjunctum, 
JAnum Christum et Filium et Dominum absol- 
visse, eumdem simul et Deum et hominem. 
;:9 Nunc vero hoc omisso, perversa graditur via, 
de recta decedens, ac duos nobis deos preedicat, 
"unum secundum naturam ac veritatem, illud nimi- 
rum ex Deo Patre Verbum; alium vero preter 
hunc, qui simul cum eo Deus appellatur, Ut enim 
nemo nostri generis dicitur cum se ipso et solo 
conversari, verbi gratia, sed cum altero conversa- 
tur, ac si quem e terrenis regibus quisquam dixerit 
simul cuin seipso regnare, jure sit ridendus, et 
wugabitur, dum quod de uno soloque dicitur, sic 
.ponit atque ,pronuntiat tanquam de duobus; ita 
stultum sane sit putare hoc ipsum, simul appellari, 
-de uno soloque dici posse: duo namque prorsus 
-erunt, .et alter secundum naturam Deus, alter vero 
procul dubio cum id solum habeat ut simul cum eo 
vocetur Deus, idque extrinsecus et acquisitum , 
recehs nobis Deus exstitit. Num ergo mentitur ille 
natura 6ἱ vere universorum Deus cum dicit : « Si 
audieris me, non erit in te deus recens, neque 
adorabis deum alienum *!? » Hoc si ita est, quo- 
modo adoramus Christum, et illi flectetur omne 
genu? quomodo etiam illum venerari confiteris, 
cuim lamen formides, ut dixisti, ne hominicola esse 
videaris? Sed habet ad lioc aliquam, ut ipse putat, 
acutam responsionem : nam tanquam conjunctus 


σῶμα χαθ᾽ ἑαυτὸ, οὗ περιττὸς εἰς λόγους xat εἰχαιό- 
μυθος ὀνομάζοιτο ἂν εἰχότως: ᾿Αρνήσεται γὰρ οὗ- 
δεὶς, ὅτι μὴ ἄνθρωπος τὸ σῶμα καθ) ἑαυτὸ, σώμα 
δὲ μᾶλλον ἀνθρώπου λέγοιτ' ἄν. Ἠλὴν οὗ δίχα δια- 
τεμὼν, xaX ἀνὰ µέρος τιθεὶς φυχήν τε xal copa, 
Φαίη τις ἂν, ὅτι συγχρηματιεῖ τὸ copa τῇ φυχῃ 
πρὸς ἑνὸς ἀνθρώπου δήλωσιν  εἴη γὰρ ἂν οὐκ tv 
χόσμῳ γεγενηµένος ὁ τοιόσδε λόγος, μᾶλλον δὲ xot 
ἁμαθίας ἔμπλεως. "Αμϕω γε μὴν καθ ἕνωσιν φυσιχὴν 
συνενεγχὼν εἰς ἑνὸς ἀνθρώπου σύστασιν, τότε xal 
ἄνθρωπον ἁνομάσει᾽ xaX χᾶν [1σ. οὐχ ἂν] οὕτω δύξῃ 
ἀσύμφυλόν τε xal ἀχαλλὲς εἰπεῖν. "Εδει τοίνυν, εἴπερ 
τις ἣν ὅλως σοφός τε xat νουνεχἠς, σῶμα εἰπεῖν, τὸ 
ἐχ Ὑγυναιχός, προσομολογῆσαι δὺ ὅτι τῇ xa ὑπό - 
στασιν ἑνώσει συνενεχθὲν τῷ Λόγῳ, Χριστὸν ἕνα καὶ 
Υ ὃν xol Κύριον ἀποτετέλεχε τὸν αὑτὸν ὄντα θεὺν 
xaX ἄνθρωπον * νυνὶ δὲ τοῦτο μεθεὶς, οἵεται (160) μὲν 
τὴν διεστραμµένην τῆς εἰς εὐθὺ διεχπίπτων ὁδου - 
δύο δὲ ἡμῖν διαχηρύττει θεοὺς, ἕνα μὲν ὡς φύσεε 
χαὶ ἁληθείᾳ τὸν ix Θεοῦ Πατρὸς Aóyov- ἕτερον 6k 
παρ) αὐτὸν, τὸν συγχρηµατίξοντα αὑτῷ, ὃν γὰρ 
ερόπον οὖὐδεὶς ἂν λέγοιτο τῶν καθ) ἡμᾶς ἑαυτῷ xai 
µόνῳ συνδιαιτᾶσθαι τυχὸν, ἑτέρῳ δὲ μᾶλλον συνδιαι- 
τήσεται. Κἂν εἴ τινα λέγοι τῶν ἐπὶ γῆς βασιλέων 
συµθασιλεύειν ἑαυτῷ, gioi ἂν εἰχότως γέλωτα, xot 
βατταριεῖ τὸ ἐφ᾽ ἑνός τε xal μόνου τιθεὶς xal λέγων 
ὡς ἐπὶ δυοῖν, οὕτως ἀσύνετον χομιδῆ τὸ συγχρηµα- 
τίζειν οἴεσθαι xa9' ἑνός τε χαὶ µόνου δύνασθαι χω- 
ρεῖν, δύο γάρ που πάντως εἶεν ἄν xal ὁ μὲν ἔστι 
χατὰ φύσιν θεός * 6 δὲ, τάχα που xaX µόνον τὸ γε 
συγχρηµατίσαι θὐραθέν τε καὶ ἕπίχτητον ἔχων, 
πρόσφατος ἡμῖν ἀνεδείχθη θεός. "Ap' οὖν φεύδεται 
λέγων, ὁ φύσει τε xal ἀληθῶς τῶν ὅλων θεός’ « Ἐὰν 
ἀχούσῃς uou, οὐχ ἔσται Ev col θεὸς πρόσφατος, οὐδὲ 
προσχυνῄήσεις θεῷ ἀλλοτρίῳ;»» Εἶτα πῶς προσχε- 


᾿κννήχαμεν τῷ Χριστῷ, xal αὐτῷ χάµψει πᾶν Τόνυ; 


πῶς δὲ xol σέθειν αὐτὸν ὁμολογεῖς; χαίτοι δεδιὼς, 
ὡς ἔφης, τὸ ἀνθρωπολάτρης εἶναι δοχεῖν. "AX" ἔχει 
τινὰ χαθάπερ οὖν οἴεται σοφὸν ἐπὶ τῷδε λόγον’ x; 
γὰρ τῷ λαθόντι συναφθεὶς, συγχρηµατίζει θεός * 
πῶς ἐλήφθη φράσον, 7| τίνα συνῆπται τρόπον; El 
μὲν οὖν καθ) ἕνωσιν ἀληθῃ, τὴν xa0* ὑπόστασιν λέγω, 
παῦσαι µερίζων τὸ ἠνωμένον ' ἐπὶ χαιροῦ δὲ οἶμαι, 


sssumenti simul appellatur Deus : quomodo assum- D xat πρός ve ἡμῶν εἰρήσεται διατἐμνοντί σοι τὸ 


ptus est eloquere, aut quonam conjunctus est 
modo? Nam si quidem secundum veram unionem, 
illam secundum hypostasim dico; desine tandem 
unitum dividere : et opportune etiam a nobis dice- 
tur tibi individuum dividenti, « Quod ergo Deus 
conjunxit, homo ne dividat 63. » Sin. assumptionem 
istam seu conjunctionem .esse dicis externam ac 
relativam, quomodo non advertis in nobis etiam 
esse Deum, et nos illi conjungi relative, et partici- 


*! iod. xx, 2; Psal. txxx, 10. 5* Matti. xix, 6. 


ἄτμητον, « "O οὖν θεὺς συνέζευξεν, ἄνθρωπος μὴ 
χωριζέτω. » El. δέ γε τὴν λῆψιν, ἤγουν τὴν συν- 
άφειαν, ἔξωθέν τε xal σχετιχὴἣν εἶναι qz, πῶς 
ἠγνόηχας, ὅτι χαὶ ἐν ἡμῖν ἐστι θεὸς, καὶ ἡμεῖς αὑτῷ 
συναπτόµεθα σχετικῶς, χαὶ χοινωνοὶ τῆς θείας αὐτοῦ 
γεγόναµεν φύσεως; Ἑάλλει γοῦν ὁ θεσπέσιος Δαθίδ - 
ε Ἐκολλήθη ἡ φυχή µου ὀπίσω σου”» συγχρηµα- 
πιοῦμεν οὖν ἄρα xal ἡμεῖς, τῷ κατὰ φύσιν θεῷ, 
θεοὶ xaz' αὐτὸν, κάμψει καὶ ἡμῖν πᾶν γόνν. TOU προςσ- 


ANT. AGELLII NOTE. 


(16) Legendum !czat, ut in extrenio hoc 1 libro dicit, μόνος ἴθι τὸν διεστραμµένην. 


109 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. Ii. 


110 


τέταχε τοῖς ὄνω πνεύµασιν ὁ θεὸς καὶ Πατὴρ, διδα- A pes nos factos esse divinze ejus nature ** * Psatlit 


σχέτω παρελθὼν ὁ θεσπέσιος Παῦλος. « Ὅταν γὰρ, 
φηςσὶν, εἰσαγάγῃ τὸν πρωτότοχον εἰς τὴν οἰχουμένην, 
λέγει ' Καὶ προσχυνησάτωσαν αὐτῷ πάντες ἄγγελοι 
Geo). » Οὐχοῦν ἐπειδήπερ kv τούτοις, τὸ σὺν δὴ xai 
σοφὸὺν οὐχ ἐπενήνεγχται προσχννεῖσθαι δὲ μᾶλλον 
προστέταχεν, Oc ἕνα που πάντως, καὶ οὐχ ἕτερον 
σὺν ἑτέρῳ' τίς δὲ, ὁ παρὰ τῶν ἀγγέλων προσχυνού- 
µενος; Καΐτοι τὸν πρωτότοχον f θεία λέχει Γραφὴ, 
πρωτότοχον δὲ ὠνομάσθαι φαμὲν, τὸν Ex. θεοῦ Πα- 
τρὺς Aóqov, χαίτοι θεὸν ὄντα κατὰ φύσιν xal Υἱὸν 
μονογενῆ, xal ἀσύνταχτον τῇ χτίσει, κατά vs τὸν 
τῆς θεότητος λόγον, ὅτι γέγονεν ἄνθρωπος, καὶ ἓν 
πολλοῖς ἁδελφοῖς πρωτότοχος. Εἷς οὖν ἄρα πρὸς τῶν 
ἄνω πνευμάτων ὁ προσκυνούµενος, ὁ ἐκ θεοῦ Πατρὸς 


eerte beatus David : « Adhzsit anima mea post 
te **; » ergo nos quoque ex sententia simul cum 
illo ex natura Deo dii erimus atque vocabimur, 
nobisque flectetur omne genu. Quid przceperit su- 
peris spiritibus Deus ac Pater, doceat prodiens 
beatus Paulus. « Cum, inquit, introducit Primoge- 
bitum in orbem terrs dicit : Et adorent eum omnes 
angeli Dei 85. » Igitur quia in his verbis illud sane 
sapiens tuum commentum non est subjunctum, sed 
adorare jussit ut unum procul dubio, et non alte- 
rum cum altero, querimus quisnam [sit ille qui 
ab angelis G0 adoratur : atqul primogenitum eun 
divinz Littere dicunt : primogenitum autem appel- 
latum dicimus illud ex Deo Patre Verbum, licet 


Λόγος μετὰ τῆς ἰδίας σαρχὸς τότε γὰρ τέτοχε, xai B Deus esaet ex natura, ac Filius unigenitus, et quod. . 


ὡς πρωτεύων Ev πᾶσι, γοεῖται πρωτότοχος. "AXX al 
μὲν θεόπνευστοι Γραφαὶ, Χριστὸν ἕνα διαχηρύττουσι, 
xai Υἱὸν, καὶ Κύριον’ δύο γε μὴν 6 περιττὸς οὐτοσὶ, 
καὶ προσχυνούμενον ἄνθρωπον τῇ ἁγίᾳ τε χαὶ 
ὁμοουσίῳ Τριάδ., προστιθεὶς, οὐκ αἰσχύνεται ' φησὶ 
γὰρ πάλιν 


ad ἀθίιαίῖ rationem pertinet, cum ereatura mi- 
nime censendus, quia factus est homo, et in mul- 
tis fratribus primogenitus **, Unus est igitur qui a 
superis spiritibus adoratur, illud ex Deo Patre 
Verbum cum $ua carne; nam ipsum quod dicitur, 
genuit, et, in omnibus primatum tenens *', id in- 


telligitur primegeniti nomine. Sed divinitus quidem inspiratm Littere unum Christum predicant, et Fi- 
lium, et Dominum ; duos vero hic nugator, et adorandum liominem sanctse et consubstantiali Trinitati 


adjicere non erubescit, ait enim rursum : 

{Αλλ' οὗτος ὁ κατὰ σάρχα τοῦ Ἱσραὴλ συγγενὴς, 
ὁ χατὰ τὸ φαινόμενον ἄνθρωπος, ὁ χατὰ τὴν Παύλου 
φωνὴν ix σπέρματος Υεγεννηµένος Δαθὶδ, παντοχρά- 
«wp τῇ συναφείᾳ θεός. Εἴτα τούτοις ἐπάγει’ "Axou- 
σον ἀμφότερα τοῦ Παύλου χηρύττοντος * ὁμολογεῖ τὸν 
ἄνθρωπον πρότερον, xaX τότε τῇ τοῦ θεοῦ συναφείᾳ 
θεολογεῖ τὸ φαινόµενον ' ἵνα μηδεὶς ἀνθρωπολάτρην 
τὸν Χριστιανὸν ὑποπτεύῃ. ᾿Ασύγχυτον τοίνυν τὴν 
τῶν φύσεων τηρῶμεν συνάφειαν ' ὁμολογῶμεν τὸν 
. Ένα θεόν * σέδωµεν τὸν τῇ θεἰᾳ συναφείᾳ τῷ παντο- 
χράτορι θεῷ συμπροσκυνούµενον ἄνθρωπον.] 


ΚΕΦΑΛ. IT". 


Ei μὲν οὖν ἄνθρωπον ὀνομάζων οἶσθα μετὰ τούτου 
καὶ θεὸν ὄντα χατὰ φύσιν αὐτὸν, εὖ ἂν ἔχοι, καὶ πε- 
παύσοµαι. Ei δὲ µερίζων τὰς φύσεις, οὐχὶ τῷ εἰδέναι 
µόνον, τίς μὲν ἡ ἀνθρωπεία, τίς δὲ δὴ πάλιν ἡ θεία. 
Διϊστὰς δὲ μᾶλλον τῆς πρὸς ἑνότητα συνδρομῖς, &v- 
θρωπολατρεῖς ὁμολογουμένως  χαί σοι πρὸς ἡμῶν 
eipfjaevat * «Τοὺς χαρποὺς τῶν πόνων σου φάγεσαι.) 
Σχληρὸς δὲ xal ἀνονθέτητος v, µόνος ἴθι τὴν δι- 
εστραμµένην. Ἠμεῖς δὲ τὴν εὐσεθῆ χαὶ ἀμώμητον 
τῶν ἁγίων Πατέρων ἰχνηλατοῦντες τρίἰδον, τοῖς τε 
ἀποστολιχοῖς χαὶ εὐαγγελικοῖς συγγράµµασιν εὖ 
µάλα παιδαγωγούµενοι, ὁμοῦ τῷ θεῷ χαὶ Πατρὶ, xal 


ο» |[ Petr. 1, 2. 
59-Pyal. cxa vir, 2. 


* Psal.Lxu, 9. .** Πευγ. ri, 6. 


[NzsroR. Sed hic secundum carnem cognatus 
Israel, bic secundum naturam spectabilem homo, 
bic juxta Pauli vocem natus ex semine David **, 
ipsa conjunctione Deus est omnipotens. Deinde his 
adjungit : Audi Paulum utrumque predicantem : 
confliigiur prius hominem, et ita propter ipsam Dei 
conjunctionem , naturam spectabilem Dei nomine 
consecrat, ne quis Chrisüanum esse hominicolam 
suspicetur. Naturarum itaque conjunctionem sine 
ulla confusione servemus ; conflleamur unum Deum, 
veneremur hominem qui ex diviga conjunctione 
cum omnipotente Deo siinul adoratur.] 


CAP. XIII. 


Si quidem igitur hominem sppellans, eum hoc 
eliam Deum ipsum esse secundum naturam intelli- 
gis, bene habet, et jam finem faciam : sin dividis 
naturas, non ut scias modo quaenam humana, 
quive rursus divina, sed ut diducas ab illo ín 
unitalem concursu, certum est te hominicolam 
esse, et tibi a nobis dicetur : « Fructus laborum 
tuorum edes (17) ** : » cum vero sis durus et mo- 
nita respuas, solus per viam perversam abi. Nos 
vero piam et rectam sanctorum Patrum viam per- 
vestigantes, et apostolicis evangelicisque scripts 
optime instructi, simul cum Deo et Patre et san- 


** hom. vint, 99.  *' Coloss. 1, 18. ** Rom. 1, 3. 


ANT. AGELLII NOTAE. 


17) Sic babet Graecus Cyrilli codex. Cxterum 
LXX verterunt τοὺς πόνους τῶν xapmuv σου φάγε- 
σαι, labores-manuum seu palmarum tuarum mandu- 
cabís; εἰ χαρπῶν co loco non frucius, sed palmas 


intellexerunt, ut etiam in Proverbiis cap. xxxi, χαρ- 
mby δὲ ἐξέτεινε πτωχῷ, el palmas suas exiendit ad 
pauperem. 


S, CYRILLI ALEXANDRINI ARCITIEP. 


112 


eto Spiritu, unica adoratione venerabimur unum A τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, μιᾷ προσχυνήσει τιμήσομεν τὸν 


Dominum Jesum Christum, per quem et cem quo 


Deo et Patri gloria cum sancto Spiritu in οσο 
seculorum. Amen. 


δι TOMUS TERTIUS. 


Magnum est procul dubio illud pietatis myste- 
rium, et ipsis etiam sanctis angelis admirandum '*, 
in eoque confirmat nos apostolus Paulus cum dicit : 
ε Ut notum fiat nunc principatibus εἰ potestatibus 
in celestibus per Ecclesiam multiformis sapientia 
- Dei, secundum przlinitionem seculorum, quain fe- 
eit in Domino nostro Jesu Christo, in quo habemus 
flduciam et accessum in confldentia per fidem '**, » 
Sapientia est namque revera, et minime humana, 
sed sane divina, et abdita in quadam ineffabili 
profanditate et incomprebensibilitate Christi myste- 
rium : itaque psallit beatus David : « Et posuit te- 
nebras latibulum suum, [η circuitu ejus tabernacu- 
Ium ejus, tenebrosa aqua in nubibus aeris *!. » In 
quo tenebras nihil aliud, ut opinor, intelligit, nisi 
obscuram intelligentiz perceptionem in oculis animi 
caliginis instar. incurrentem. Hac de causa dici- 
mue, subtilibus qusestionibus, οἱ curiositate ad 
quam pertingere non possit intelligentia, nullo 
modo indiguisse Christi mysterium, sed flde potius 
qua simpliciter ac sine ulla vafritie traderctur. Sic 
et nos ipsi sentire didicimus, et credidimus a Dvo 
ac Patre proprium Filium, Deum eundem secun- 


ἕνα κύριον Ἰησοῦν Χριστόν δι οὗ καὶ μεθ) οὗ τῷ 
θιῷ καὶ Πατρὶ δόξα cuv νῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς vou 
αἰώνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


ΤΟΜΟΣ  ΤΡΙΤΟΣ. 


Μέγα μὲν ὁμολογουμένως ἐστὶ τὸ τῆς εὐσεθείας 
µυστήριον, τεθαύμασται δὲ xai παρ αὐτοῖς τοῖς 
ἁγίοις ἀγγέλοις, καὶ πρός Υε τοῦτο ἡμᾶς ἐμπεδοξ 
λέγων ὁ σοφώτατος Παῦλος” «Ἵνα γνωρισθῇ νῦν ταῖς 
ἀρχαῖς καὶ ταῖς ἑξουσίαις ἐν τοῖς ἑπουρανίοις διὰ τῆς 
Ἐκχλησίας, ἡ πολυποίχιλος σοφἰα τοῦ Θεοῦ, κατὰ 
πρὀθεσιν τῶν αἰώνων, ἣν ἐποίησεν Ev τῷ Κυρίφ ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστῷ, ἐν ᾧ ἔχομεν τὴν παῤῥησίαν xai προσ- 


Β αγωγἣν ἓν πεποιθῄσει διὰ τῆς πίστεως. » Σοφία γὰρ 


ἀληθῶς xai οὐκ ἀνθρωπίνη ποθέν ' θεία δὲ μᾶλλον 
xai ky ἀποῤῥήτοις «toV βάθεσί τε χαὶ ἀχαταληψίαις 
χειµένη, τὸ Χριστοῦ μυστήριον φάλλει γοῦν ó µα- 
χάριος Δαθδίδ" «Καὶ ἔθετο σχότος ἀποχρυφὴν αὐτοῦ, 
χύχλῳ αὐτοῦ fj axnvh αὑτοῦ, σχοτεινὸν ὕδωρ ky νε- 
φέλαις ἀέρων' » αχὀτον οἶμαι λέγων οὐδὲν ἕτερον, 
πλὴν ὅτι που πάντως την τῶν ἐννοιῶν δυσχάτοπτον 
εὕρεσιν, τοῖς τῆς διανοίας ὀρθαλμοῖς ἀχλύος δίχην 
ἑμπίπτουσαν. Ταύτῃ xol φαμεν ζητημάτων ἰσχνῶν, 
καὶ περιεργίας τῆς ἐπέχεινα vou, δεδεῃσθαι μὲν οὐ- 
δαμῶς τὸ Χριστοῦ μυστήριον πίστεως δὲ μᾶλλον 
ἁπλὴν xaX ἀχαχοῦργον ἐχούσης τὴν παράδοσιν. Οὕτω 
xai ἡμεῖς αὐτοὶ φρονεῖν δεδιδάγµεθα, xal πεπιστεύ- 
χαµμεν ὅτι θεὸν ὄντα χατὰ φύσιν τὸν ἴδιον Υ1ὸν, &r.- 


dum naturam, fuisse míssum hominem factum, οἱ C έστειλεν à Θεὸς καὶ Πατὴρ ἄνθρωπον γεγονότα, καὶ 


ex muliere secundum carnet genitum "*, ut in se 
eredentes justificet, et suo benigno clementissimo- 
que nutu α peccatis in ignorantia admissis libera- 
10s, puros et immaculatos per se Deo et Patri of- 
ferat, et eos divinie su:€ naturse participes efficiau"*, 
qui morti atque corruptioni erant obnoxii !* ; el ut 
predicaret cgcis visum '*, et errantium hominum 
greges ad lucem vera Dei cognitionis traduceret, ac 
doceret quis natura vereque Deus esset, et omnium 
rerum opifex : factus est enim odor cognitionis Dei 
ac Patris, et in ipso conspexiinus illum ex quo se- 
eundum naturam est genitus, et. manifeste cogno- 
vimus viam qua nos ad sxternimn vitam defert. Ita 
eiiam fore ut genitum gregibus ipse Filias illuce- 
ret, beatus propheta lsaias longe ante clamavi D 
dicens : « Sic dicit Dominus : Laboravit JEgyptus, 
et negotiationes JEthiopam , et Q4 Sabsim, viri 
sublimes ad te transibunt, et tibi servient, et post 
te sequentur vincti compedibua, et curvabuntur 
tibi, et in te adorabunt, quia In te Deus est, et non 
est Deus preter i6: iu es enim Deas et nescivi- 
1nus, Deus lsrael salvator '*. » Dictum est etiam 
procul dubio ad Filium, rursus tanquam ex persona 
Dei ac Patris : « Ecce posui te in testamentum ge- 
neris, in lucem gentium, ut sís in salutem usque ad 
extremum terrz '**. » Populo enim ex sanguine ac 


79 | Tim. i11, 16. 


19’ Ephes. ni, 10, 19. 
vii, 91. 


15 |sa. Lxt, 15; Luc. 1v, 19. 


'! Psa]. xvni, 13. 
τὸ ]s3, xtv, 14, 15. 


ix γυναιχὸς χατὰ σάρχα γεχεννηµένον, ἵνα δικαιώσῃ 
τοὺς εἰς αὐτὸν πιστεύοντας" xal τῶν Ey ἀγνοίᾳ πται- 
σµάτων, χρηστοῖς καὶ ἡμερωτάτοις ἁπαλλάξας νεύ- 
pact, χαθαροὺς xai ἁμώμους προσκοµίσειε δι αὐτοῦ 
τῷ θεῷ καὶ Πατρὶ, καὶ τῆς θείας ἑαυτοῦ φύσεως 
ἑργάσηται χοινωνοὺς, τοὺς ὑπὸ θάνατον καὶ φθοράν' 
πηρύξη δὲ καὶ τυφλοῖς ἀνάθλεφιν * xal τὰς τῶν πε- 
πλανηµένων ἁἀγέλας sic τὸ τῆς ἀληθοῦς θεογνωσίας 
μεταχομίσῃ que * διδάξῃ τε λοιπὸν, τίς ὁ φύσει τε 
xai ἁληθῶς ἐστι θεὸς, χαὶ τῶν ὅλων δημιουργὸς, vé- 
yove γὰρ ὀσμὴ τῆς γνώσεως τοῦ θεοῦ xol Πατρός * 
xal iv αὐτῷ τεθεάµεθα τὸν, ἐξ οὗ γεγέννηται χατὰ 
φύσιν» ἑγνώχαμέν τε σαφῶς τὴν εἰς ζωὴν ἡμᾶς την 
p Sv ἀποφέρουσαν ὁδόν. Ὀὕτω xal ταῖς τῶν ἐθνῶν 
ἀγέλαις ἐπιλάμψειν τὸν Ὑϊὸν ὁ µαχάριος προφήτης 
Ἡσαῖας προανεχεχράχει, λέγων’ «Όὔτω λέχει Κύ- 
ριος’ Ἐχηπίασεν Αἴγυπτος, xai ἐμπορίαι Αἰθιόπων, 
xa οἱ Za6aty., ἄνδρες ὑφηλοὶ ἐπὶ σὲ διαθῄσονται, xat 
σοὶ ἔσονται δοῦλοι, καὶ ὁπίσω σου ἀχολουθήσονσι δε - 
δεμένοι χειροπέδαις * καὶ προσχυνἠσουσί σοι, xal Ev 
aoi προσεύδονται ᾽ ὅτι ἓν σοὶ ὁ θεός ἐστι’ xal oix 
ἔστι θεὸς πλήν σου. ZU γὰρ εἶ cb, xal οὐκ ῄδειμεν, 
ὁ Bebo τοῦ Ἱσραὴἡλ σωτήρ. » Εἴρηται δέ που πρὸς τὸν 
Yibv, ὡς Ex προσώπου πάλιν τοῦ Θεοῦ xai Πατρός: 
e Ἰδοὺ τἐθειχά σε εἰς διαθήχην Ὑένους, εἰς φῶς ἐθνῶν,. 
τοῦ εἶναί σε εἰς σωτηρίαν ἕως ἑσχάτου τῆς γῆς. » 


1. Galat. 1v, 4. 


7! JI Petr, 1, 2. 
16 Isa. xLix. 6 


π Rom. 


115 


Ἱσραὴλ τὴν Κκινὴν Διαθήχκην, παλαιωθείσης τῆς 
πρώτης ἐπέφανε δὲ xol µέχρι τερμάτων τῆς ὑπ᾿ 
οὐρανὸν, τοῖς ἀνὰ πᾶσαν χώραν τε καὶ πόλιν ἔθνεσί 
τε xal Azoig. Προσχεχυνήχασι γὰρ αὐτῷ, χαὶ μὴν 
καὶ ἔπονιαι νοητῶς, ἀῤῥήχτοις ἀγάπης δεσμοῖς, 
παθάπερ τιαὶ χειροκέδαες ἐνισχημένα, χαὶ μονονουχὶ 
Aéyoves «b διὰ φωνῆς Ἱερεμίου” « Ἱδοὺ οἵδε ἡμεῖς 
ἀσόμεθά cot, ὅτι σὺ Κύριος ὁ θεὸς ἡμῶν cT. » Ὅρα δέ 
pt τῶν προφητικῶν ἀννοιῶν τὴν ἐγρήγορσιν;’ « Ἡροσ- 
κυνἢσουσί σοι, erst, χαὶ ἐν ae) προσεύξονται, ὅτι kv 
oct θεός ἐστι, xal οὐχ ἔστι θεὺς πλήν -cov * » fin 
μὲν οὖν ὁμολογουμένως, ὡς πνευµατοφόρος τὸν kx 
Θεοῦ Πατρὸς Λόγον ἓν ἡμῖν σχηνώσαντα |f. ακηνώ- 
φοντα|, xa0& φῆσιν ὁ µαχάριος εὐαγγελιστὴς Ἰωάν- 
vne* ταύτῃ «ol φησιν, ὅτι « Ἐν aol Θεός ἐστι: » πλὴν 
οὐχ εἰς δύο τέμνεσθαι θεοὺς συγχεχώρηκα τὸν Ἐμ- 
pavoufi) * ἀλλ' el xai γέγονεν ἄνθρωπος 6 Movortvhe, 
ἕνα xat οὕτως ὠμολόχει πάλιν αὐτόν, xaX γοῦν εὖὐθὺς 
προσεπήνεγχεν, ὅτι « Οὐχ ἔστι θεὸς πλὴν σοῦ. » 
Ἐπιτήρει γὰρ ἀκριόῶς τὴν «o6 προφήτου φωνήν. 
Προσηγορευχὼς γὰρ, ὡς ἔφην, ὅτι Ἑν σοὶ ὁ Θεός ἐστιν, 
οὗ προστνέθειχεν, ὅτι Καὶ οὐχ ἔστι θεὸς πλὴν τοῦ ἐν 
eo, ἀλλ εἰς ἑνότητα σνυνενεγχὼν οἰκονομικὴν, Οὐκ 
ἔστι, φησὶ, Θεὺς πλὴν coU. Ὅτι δὲ ἄνθρωπος γεγο- 
νὼς ὁ μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, διὰ πάσης τῆς θεο: 
πνεύστου ΤραφΏς, ὡς ἔπος εἰπεῖν, χαταγγέλλεται, 
διὰ πλείστων μὲν ὅσων ἀκχονιτὶ χαταδεῖξαι ῥᾷον ' ἀπὸ 
yg δὲ, οἶμαι, πρὸς τὸ παρὸν ἐχεῖνο εἰπεῖν. Ἔφη γάρ 
που Θεὸς πρὸς τὸν µακάριον Δαδίδ' « Kal ἀναστήσω 
ἐκ τοῦ σπἑρµατός σου μετὰ σὲ, ὃς ἔσται ἐχ τῆς κοιλίας 
€0v * xal ἑτοιμάσω τὴν βασιλείαν αὐτοῦ * αὐτὸς olxobo- 
y. ots οἴχον τῷ ὀνόματί µου. Καὶ ἀνορθώσω τὸν 8góvov 
αὐτοῦ ἕως εἰς τὸν αἰῶνα. Καὶ ἑγὼ ἔσομαι αὐτῷ εἰς Πα- 
«épa, xal αὐτὸς ἔσται μοι εἰς Yióv. » Αλλ’, οἶμαι, φαίη 
τις ἂν, οὐχ ἐπί γετῷ Ἐμμανουὴ)λ, εἰρῆσθαι δὲ μᾶλλον 
ἐτὸὰ Σολομῶντι ταυτί. Παῦλός γε μὴν ὁ φοφώτατος, 
τοῖς οὕτως Σθέλουσι νοεῖν, ἀντιτάξεται γεννικῶς, 
δέχεται γὰρ ἐπὶ Χριστῷ τὰς φωνάς ' χαὶ αὐτὸν εἶναί 
φησι πρὺς ὃν εἴρηται παρὰ τοῦ Θεοῦ xal Πατρὸς, 
ὅτι «Ἔσομαι αὐτῷ εἰς Πατέρα, xal αὐτὸς ἔσται µοι 
t. Yióv.» "Ότι δὲ καθ) ἡμᾶς γεγονὼς, τουτέστιν 
ἄνθρωπος, ἱερουργήσειν ἔμελλε τῷ θεῷ xal Πατρὶ, 
διὰ τῆς εἰς αὐτὸν πίστεως σεσωσµένην τὴν ὑπ 
οὐρανὸν, διεσάφει λέγων àv ἑτέροις ' « Kal ἀναστήσω 
ἑμαυτῷ Ἱἱερέα πιστὺν, ὃς πάντα τὰ ἐν τῇ χαρδίᾳ 
µου, καὶ ἐν Ὅῇ duy] pov ποιῄσει’ xal οἰχοδομήσω 
αὐτῷ οἶκον πιστόν' xal διελεόσεται ἑνώπιόν µου 
πάσας τὰς ἡμέρας., "Αθρει δὴ µοι πάλιν, ὡς Ev 
ἑτέροις εἰπὼν, « Οὗτος οἰχοδομήσει οἴχον τῷ ὀνόματί 
pov, » τῷ Ylà τὸν οἴκον ἐγείρειν ὁ Πατὴρ ἐπαγγέλ- 
λεται. Καὶ τοῦτο συνεὶς ὁ θεσπέσιος Παῦλος, Μωσέα 
μὲν ἔφη πιστὸν ἐν ὅλῳ γενέσθαι τῷ οἴχῳ µου, τὸ 
οἰχετικὸν ἔχοντα µέτρον, Χριστόν γε μὴν ὡς Υἱὸν 
ἐπὶ τὸν οἶχον αὐτοῦ, oO οἶκος ἐσμὲν ἡμεῖς, Τρόπος 
δὲ τῆς ἱερουργίας αὐτῷ, τὰ xa0' ἡμᾶς" οὐχ αἷμα 


1 Jerem. mi, 93. 


15 Iga. xiv, 14. 
5. 3! Reg. 1,25. 


*? [1 Reg. 1, 13. 


ADVERSUS NESTORIUM (0. il. 
Νενομαθέτηχε μὲν Υὰρ τὸν ἐξ αἵματός τε χαὶ γένους A genere 


19 Joan, 1. 14. 


114 
Israel tulit leges Νου] [Testamenti, priore 
jam antiquato, illuxit etlam usque ad terminos or- 
bis terrarum gentibus ac populis qui per omnes 
regiones et urbes erant : nam illum adoraverunt, 
atque etiam spiritaliter sequuntur, (firmis charitatis 
vinculis velati quibusdam compedibus nexi, ac 
propemodum illud Jeremis dicentes : « Ecce ipsi 
nos erimus tibi, quia tu Dominus Deus noster 
es V. » Àc vide, quaeso, propheticarum sententiarum 
vigilantiam. « Curvabuntur tibi, inquit, et in te 
adorabunt, quia in te Deus est, ei non est Deus 
prster te"* : » nam ut spiritu instinctus certo scie- 
bat, Dei Patris Verbum in nobis habitaturum, ut 
inquit beatus evangelista Joannes '* ; bac de causa 
ait: «!n te Deus est, » neque tamen passus est 


B Eunianselem in duo dividi ; sed quamvis ille Unige- 


nitus sit faetus homo, sic quoque unum rursus esse 
fatebatur, ideoque intulit statim : « Non est Deus 
preter te. » Observa. namque diligenter prophete 
vocem ; cum enim, ut dixi, allocutus esset eum his 
verbis : « In te est Deus; » non adjecit : Non est 
Deus prster illum. quí est in te, sed In unitatem 
dispensatoriam conjungendo : « Non est Deus, in- 
quit, przter te. » Porro unigenitum illud Dei Ver- 
bum hominem. factum, per omnes divinitus inspira- 
te Scripturz litteras, ut ita dicam, przedicari, per- 
facile est quamplurimis locis ostendere, sed ad 
presens illud dixisse satis erit. Dixit enim Deus ad 
beatum David : « Et suscitabo de semine tuo. post 
te, qui erit de ventre (uo, et preparabo regnum 
ejus : ipse edificabit domum nomini meo: et eri-- 
gam solium ejus usque in s:culum : et ego ero ei 
in Patrem, et ipse erit mihi ia Filium **. » Sed dicet, 
opinor, aliquis, hec non in Emmanuelem, sed iu 
G3 Salomonem dieta fuisse, Sed beatus Paulus 
hominibus ita sentientibus strenue obsistet, qui de 
Christo bas voces accipit, ipsumque esse asserit in 
quem dictum sit a Deo et Patre : « Ero illi in Pa- 
trem, et ipse erít mihi in Filium *', » Eumdem 
porro nostri similem factum, id est, hominem, fore 
ut Deo et Patri sacrilicaret orbem terrarum per 
fidem in se credentium salvatum, declaravit alibi, 
dicens : « Et suscitabo mihi sacerdotem θάείθιη, 
qui omnia quz sunt in corde et anima mea faciet, 


D et zdiflcabo ei domum fidelem, et transibit ante 


me omnibus diebus **. » Jam illud quaeso rursum 
considera, quod. cum alibi dixisset : « Hie zdifica- 
bit domum nomini meo**, » Filio tamen domum 
erecturum se Pater pollicetur : quod cum intellige- 
ret beatus Paulns **, Mosen quidem fidelem fuisse 
dicit in tota domo mea, quod famulorum ordinem 
ae mensuram teneret; Christum vero ui Filium 
super domum ejus, cujas domus sumus nos. Forina 
autem ejus sacrificii res nostrae sunt, non sanguis 
taurorum et vituloram, scd omnium hominum fidei 
confessio : idque confirmat bealus Paulus item sic 


** II Reg. vri, 12, 05. *! HE Reg. vir, 155 Hebr. ». 


" Hebr. 1, 2. 


115 S. CYIULLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 116 
scribens : « Unde, fratres sancii, vocationis caele- A ταύρων xaX µόσχων, ἁλλ' fj τῆς ἁπάντων πίστεως 


stis participes, considerate Apostolum et Pontificem 
confessionis nostrae Jesum, qui fidelis est ei qui fe- 
cit illum 5*, » fpsum igitur asserimus ex Deo Patre 
Verbum cum accepta servi forma propter nos exi- 
nanitus esse dicitur, tum ad bumanitatis quoque 
mensuram seipsum dejecisse, cui mensurz couse- 
quenter admodum convenit, ut missus esse pute- 
tur, et ipsum ejus sacrificium supremi illius hono- 
ris quasi conciliator quidam existimetur. Nam si fa- 
cius nostri similis, adoravit nobiscum ut homo, 
quamvis adoret ipsum illa superna sanclorumque 
spirituum multitudo, cum de illo Moses dicat : 
« Lietamini, cceli, simul eum ipso **, et adorent eum 
omnes filii Dei *'; » quid novum, et a dispensatio- 


nis rationibus alienum, si summi sacerdotii munere B 


functus est, ut qui in odorem suavitatis seipsum 
pro nobis, et nos per seipsum et in seipso Deo et 
Patri obtulerit? « Christi enim bonus odor sumus, » 
ul scriptum est 3, Sed haec minime decenter esse 
facta rursus egregius hic vir affirmat, ac propeme- 
dum deridet eos qui hzc it& se habere putant, ac 
divina consilia impie reprebendens, in hanc modum 
fere dicit : 


GA [Nesron. Cum enim audiunt nomen apostoli, 
ipsum Deum Verbum inteliigunt apostolum. Ponti- 
ficis appellationem cum legunt, divinitatem pontifj- 
cem sibi fingunt, nova dementiz specie. Quis enim 
apostoli munus cum didicerit, non illico indicari 
hominem intelligat? Quis pontificis appellationem 
audiens, divinitatis essentiam ipsum pontificem 
existimet? Nam si pontifex est ipsa Divinitas, quis- 


"nam ille est qui pontificatus munere colitur? si 


Deus est qui offert, nullus est cui offertur : quid 
enim Divinitate dignum sit, ut illa tanquam infe- 
rior majori offerat? His adjungit : Undenam ipsi 
putarunt Deum nunc vocatum esse pontificem, cum 
ille hostia ad promotionem suam, ut pontifices, non 
indigeat? Deitatis possessor ex hominibus assum- 
ptus pro bominibus constituitur in bis qux gunt ad 
Deum.| 


CAP. 1. 


Igitur ne missum quidem esse in bune mundum 
ipsum Dei Verbum asseris? decepit ergo, ut est 
consequens, homines suo ministerio vocatos beatus 
Paulus ; ait enim : « Misit Deus Filium suum factum 
ex muliere, factum sub lege ** : » convincitur etiam 
tuo judicio beatus David temere carmen contexuisse, 
et inscrutabilia quzrere; dixit enim Patrem qui est 
in celis et Deum alloquens : « Emitte lucem tuam 


ὀμολογία. Καὶ πιστώσεται πάλιν ὡδὶ γεγραφὼς ὁ 
µαχάριος Παῦλος ᾽ « Ὄθεν, ἁδελφοὶ ἅγιοι, χλήσεως 
&roupavíou μέτοχοι, χαταναῄσατε τὺν ᾿Απόστολον 
xai 'Apyupéa τῆς ὁμολογίας ἡμῶν Ἰησοῦν, πιστὸν 
ὕντα τῷ ποιῄσαντι αὐτόν.» Λὐτὸν οὖν ἄρα φαμὲν 
&by ix θεοῦ Πατρὸς Aóyov, ὅτε δι’ ἡμᾶς χεχενῶσθαε 
λέγεται μορφὴν δούλου λαθὼν, τότε χαὶ ἓν τοῖς τῆς 
ἀνθρωπότητος µέτροις ἑαυτὸν καθεῖναι, ol; ἂν πρέ-- 
ποι xal µάλα εἰχότως, xai τὸ ἀπεστάλθαι δοχεῖν, 
καὶ τῆς ἀνωτάτω τιμῆς ἠγεῖσθαι πρόξενον τὴν 
ἱερουργίαν. El γὰρ ἐπείπερ Υέχονε χαθ᾽ ἡμᾶς, προσ- 
χεχύνηχε μεθ) ἡμῶν ὡς ἄνθρωπος ’ χαΐτοι προσχυ- 
νούσης αὐτὸν τῆς ἄνω πληθύος, xal τῶν ἁγίων πνευ- 
µάτων, λἐγοντός «e Μωσέως περὶ αὐτοῦ, « Εὐφράν- 
θητε, οὐρανοὶ, ἅμα αὐτῷ, xat προσκυνησάτωσαν αὐτὸν 
πάντες υἱοὶ θεοῦ * » τί τὸ ξένον fj τοῖς τῆς olxovo- 
μίας λόγοις ἀνάρμοστον, εἰ χεχρηµάτιχεν ἀρχιερεὺς, 


ὡς εἰς ὀσμὴν εὐωδίας ἑαυτόν τε ὑπὲρ ἡμῶν, xal 


ἡμᾶς ἀνατιθεὶς δι) ἑαυτοῦ τε καὶ ἐν ἑαυτῷ τῷ θεῷ 
xat Πατρί; « Χριστοῦ γάρ ἑσμεν εὐωδία (18), » κατὰ 
τὸ γεγραμµένον. Άλλ' Ίχιστα μὲν ἓν χόσμῳ τῷ 
δέοντι πεπρᾶχθαι ταντὶ, διῖσχυρίζεται πάλιν ὁ γεννά- 
δας obtocl: µόνον δὲ οὐχὶ χαταμειδιᾷ τῶν οὕτω 
παῦτ ἔχειν ὑπειληφότων, xa τοῖς θείοις σχέµµασιν 
ἀνοσίως ἐπιτιμῶν, οὕτω πού φησιν" . 

[ Αποστόλου γὰρ ἀχούοντες ὄνομα, xbv θεὸν Λόγον 
νοοῦσιν ἁπόστολον. ᾽Αρχιερέως ἀναγινώσχοντες χλῆ- 
σιν, θεότητα τὸν ἀρχιερέα φαντάζονται, παραδόξου 
φρενούθλαθείας ἰδέᾳ. Tic γὰρ λειτουργίαν ἁποστόλου 
μαθὼν, οὐχ εὐθὺς ἄνθρωπον μηνυόµενον ἔγνω; Τίς 


ἀρχιερέως ὀνομασίαν ἀχούων, θεότητος οὐσίαν τὸν 


ἀρχιερέα νομµἰσειεν; El γὰρ ἀρχιερεὺς ἡ θεότης, τίς 
ὁ παρὰ τῇ τῆς ἀρχιερωσύνης λειτουργίᾳ θεραπευό- 
µενος ; εἰ θεὸς ὁ προσφέρων, οὐδεὶς ip προσφέρεται * 
τί γὰρ θεότητος ἄξιον, (v! ὣς ἑλάττων προσφέρῃ τῷ 
µείζονι; Προσεπάγει δὲ τούτοις - Πόθεν οὖν αὐτοῖς 
ὁ «bc χεχλῆσθαι νῦν ἀρχιερεὺς ἑνομίσθη, ὁ θυσίας 
εἰς προχοπὴν ἰδίαν χατὰ τοὺς ἀρχιερέας μὴ χρβξων» 
ὁ θεότητος κτήτωρ ἐξ ἀνθρώπων ληφθεὶς, ὑπὲρ 
ἀνθρώπων χαθἰσταται τὰ vob; sbv θεόν. } 


ΚΕΦ. A'. 


Οὐχοῦν οὐδὲ ἀπεστάλθαι oh εἰς τόνδε τὸν χόσμον 
τὺν τοῦ θεοῦ Λόγον; πεφενάχιχεν οὖν ἄρα, χατὰ τὸ 
εἰχὸς, τοὺς δι) αὐτοῦ χεχληµένους ὁ σοφώτατος Iau- 
λος’ ἔφη γὰρ, ὅτι « Ἐξαπέστειλεν ὁ θεὸς τὸν YR 
αὐτοῦ γενόμενον Ex γυναιχὸς, Υενόµενον ὑπὸ vópov » 
ἁλοίη δ ἂν χατά σε xal ὁ µαχάριος Δαθὶὸ ἑῤῥαφῳ- 
δηχὼς εἰχῆ, xal τὰ ἀνέφιχτα ζητῶν;, ἔφη Υάρ που 
πρὸς τὸν ἓν οὐρανοῖς Πατέρα χαὶ θεόν. «Ἐξαπό- 


ο. Hebr. ui. 1,2, *' Deut. xxxii, 1. Psal. xcvi, 8. 9 Il Cor. 5, 45, ** Galat, iv, 4. 


ANT. AGELLII! NOTAE. 


(18) Advertendum quomodo hic auctor accipiat 
hunc beati Pauli locum ; nam bonum odorem, id est 


εὐωδίαν, intelligit sacriticium iu odorem suavitatis - 
oblatum. 








117 


- ADVERSUS NESTORIEM LIB. Ili. 


n8 


στειλον τὸ φῶς σου, xal τὴν ἀλήθειάν σου.» Τί δὲ, A et veritatem taam **: » Quid autem? dic mibi, nonne: 


εἰπέ pot, οὐχὶ xai αὐτὸς ὁ Ὑϊὸς φευδοεπῄσει τάχα 
που λέγων * « Οὐ γὰρ ἀπέστειλεν. ὁ Θθεὸς τὸν Υἱὸν 
εἰς τὸν χόσμον ἵνα κρίνῃ τὸν χόσµον, ἀλλ᾽ ἵνα σωθῇ 
ὁ χόσµος δι) αὐτοῦ.) Καὶ πάλιν. « Ἐγὼ ἐκ τοῦ Πα- 
τρὸς ἐξῆλθον, xaX fixw ; » Γράφει δέ που xal ὁ σοφὸς 
Ἰωάννης περὶ αὐτοῦ; ε Ὁ λαμδάνων αὐτοῦ τὴν µαρ- 
τυρίαν ἑσφράγισεν ὅτι ὁ θεὺς ἀληθής ἐστιν * ὃν γὰρ 
ἀπέστειλεν ὁ θεὺς, τὰ ῥήματα τοῦ θεοῦ λαλεῖ. ν 
Απεστάλθαι δέ φαµεν τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, τὸ τῆς 
ἁποστολῆς ὄνομά τε xal χρῆμα μετὰ τῶν τῆς χενώ- 
σεως ἔχοντα µέτρων σὺ δὲ δὴ δέδιας ἁμαθῶς, xo 
αὐτῷ προσνέµειν ἐρυθριᾷς &vO' ὅτου τό τε τῆς ἁποστο- 
Ane, xal τὸ τῆς ἀρχιερωσύνης ὄνομά τε xat χρημα; 
"Apa yàp ἁἀρμόσειεν [ἶσ. ἁρμόσειν ] ὑπείληφας, ὡς 
ἑτέρῳ παρ᾽ αὐτὸν ἀνθρώπῳ τῷ Ex γυναιχὸς, φιλὴν 
ἔχοντι τὴν συνάφειαν, xatà σὲ, xal ὡς ἐν ἱσότητε 
Βόνης τῆς ἀξίας; Πῶς οὖν ἔτι τὰ καθ) ἡμᾶς ὀνῆσας 
ὁρᾶται θεὺς ὧν ὁ Λόγος, εἰ καὶ προσχεχοµίσµεθα 
δι) ἑτέρου τῷ θεῷ καὶ Πατρί;, Οὐχέτι γὰρ δι αὐτοῦ 
vi» προσαγωγὴν ἐσχήχαμεν ἀλλὰ γέγονεν ἡμῶν 
Εεσίτης ἄνθρωπος xa0* ἡμᾶς, τὸ τῆς θεότητος ὄνομα 
κατάπλαστον ἔχων. 'AXAà vol, φησὶ, σμιχρὺν ἂν 
εἴη τῷ ἐκ θεοῦ Πατρὸς φύντι Λόγφ τὸ ἱερουρχεῖν. 
μικρὸν ὁμολογουμένως. Συνεργῶ [ Ic. συνερῶ ]γάρ 
σοι πρεσθεύοντι τἀληθές " ἀλλ' οὗ γυμνῇ τῇ Osé- 
τητι χεχρηµένος ἐπέφανε τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς, vs- 
γονὼς δὲ μᾶλλον ἄνθρωπος χαθ᾽ ἡμᾶς, ᾧ µέγα τι 
χρημα καὶ ἐξαίρατον lepoupyía* εἰ δὲ δ] παραι- 


τεξτο [1e. παραιτοῖτο ] τὸ ἱερουργεῖν ὡς ἀνθρώπῳ C 


πρέπον, Ίγουν ἑτέρῳ τῷ [To. ἑτέρῳ 1t] τῆς δου- 


λείας ἔχοντι µέτρον, πῶς οὖχ ἄμεινον παρὰ πολὺ, . 


xai πρό γε τούτου παραιτεῖσθαι τὴν ἑνανθρώπησιν ; 
Αλλ' οὐχ ἀπόδλητον ἐποιῆσατο δι᾽ ἡμᾶς τὴν γέν- 
νησιν, οὗτοσι δὲ, ὡς ἔφην, αἰσχύνέται τἀληθές ' ἄσο- 
φόν τε xal ἀνεπιστήμονα χαταδειχνὺς ἑαυτόν. Καΐτοι 
τοῦ µακαρίου Παύλου λέγοντος * « Οὐ γὰρ ἑπαισχύνο- 
μαι τὸ Εὐαγγέλιον, δύναμις γὰρ θεοῦ ἐστιν εἰς 
σωτηρίαν παντὶ τῷ πιατεύοντι. » θαυμάσειε 5 ἄν τις 
τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, τῆς ἁπάντων Évexa σωτηρίας 
xai ζωῆς, τοσαύτην ἀνασχομένῳ παθεῖν τὴν ταπεί- 
νωσιν, ἣν οὐχ οἵδ' ὅπως ὁ τῶν εἰχαίων ἡμῖν διδα- 
γμάτω, εὑρετῆς, xal µόνον ὁμολογεῖν αἰσχύνεται * 
xalxot δέον ἄγασθαι μὲν ἐπὶ τούτοις αὐτὸν, ávaxs- 
χραγεῖν δὲ ὁμοῦ τῷ paxaplp προφἠτῃ εΚύριε, 
εἰσαχήχοα την ἀχοήν σου xal ἐφοθήθην  κατενόησα 
τὰ ἔργα σου καὶ ἐξέστην.» Ἐπειδὴ δὲ ἁπάσης αὐτῷ 
τῆς θεοπνεύστου ΓραφΏης ἀντεγειρομένης τρόπον 
τινά, xaX ἀντανιστώσης τὴν ἀλήθειαν, φυχρὀν τε xal 
ἄθλον, xaX οὐδαμόθεν ἀπικουβούμενον ἀποφαινούσης 
αὐτῷ τὸν ἐπὶ τοῖς ἰδίοις εὑρήμασι λόγον, διηπόρηχεν 
οὗ μετρίως τῶν εἰς ὀρθότητά τε xal ἀλήθειαν Ev- 
«νοιῶν τε xat διασκέφεων ' ταύτῃ τοι, xal ἃ μηδεὶς 
πώποτε τῶν εἰς ὀρθότητα τὴν δογματιχὴν µεμµαρτυ- 

pnpévov, 1] περρονηχὼς, ἢ λέγων ἁλίσχεται, ταύτας 
ποιεῖται τοῦ λόγου τὰς ἀφορμάς' σχιαμαχεῖ τε xol 
διατείνεται µάτην, ἀντεξάγοντος οὐδενὸς, T] Φφιλονει- 


etiam ipse Filius mentietur pláne, cum dicit: 
« Non enim misit Deus Filium suunt íü. mundum. 
ut judicet mundum, sed ut salvetur mundus per 
ipsum *' ; » et iterum : « Ego ex Patre exii, et ve- 
nio**. » Scribit etiam alicubi beatus Joannes de 
ipso : « Qui accipit testimonium ejus, signavit 
quia Deus verus est; quem enim misit Deus, verba 
Dei loquitur **. » Missum porro dicimus Dei Ver« 
bum, quod apostolalus nomen et rem simul cum. 
exinanitionis mensuris haberet. Tu vero stulte for-. 
midas, et illi tribuere et nomen et rem apostolatus. 
ac sacerdoiii nescio qua de causa erubescis, Nune- 
enim ipsum convenire putas homini illi ez muliere 
tanquam ab illo diverso, simplicem, ut ipse putas, 


B conjunctionem habenti, et solius dignitatis eequa- 


litatem ? Quomodo igitur jam ipsum Verbum quod 
Deus erat, nostras res juvisse cernitur, si per alium 
quoque ad Deum ac Patrem adducti sumus? Non 
enim jam per ipsum accessum habuimus, sed fuit 
mediator noster homo nostri similis, G5 fictum 
habens divinltatis nomen. At enim, inquit, exi- 
guum sane est Verbo ex Deo genito sacrificandi 
munus. Exiguum, fateor, tibi enim assentior veri- 
tatem pradicanti : sed haud nuda usum divinitate 
his qui sunt in terris apparult, verum homo potius 
nostri similis factum, cui magnum quiddam est exi- 
miumque saerificandi officium ; quod si repudiet 
sacrificandi menus ut homini, sive alteri cuipiam 
servitutis mensuram habenti conveniens, quomodo 
non melius fuisset etiam ante hoc munus, humana- 
tionem repudiare? Sed nostra causa baud rejicien- 
dam ipsam generationem duxit : iste tamen, ut 
dixi, veritatem erubescit, in quo insipienten se et 
imperitum ostendit, quamvis beatus Paulus dicat : 
« Non enim erubesco Evangelium; virtus enlm 
Dei est in salutem omni credenti **. » Admiratione 
autem dignum est Dei Verbum salutis ac vite om- 
nium causa tantam humilitatem subire voluisse, 
quam nescio quomodo hic ineptarum disciplinarum 
inventor, vel confiteri solum erubescit : cum zequius 
fuisset propterea ipsum admirari, et simul eum 
beato Propheta clamare : « Domine, audivi audi- 
tum tuum, et timui; consideravi opera tua, et ex- 


D pavi **. » Nam cum omnes Littere divinitus inspi- 


rate ipsi repugnarent, et opponerent veritatem, 
ejusque sermonem quo sua commenta tuetur, frigi- 
dum et levem et nulla ex parte fultum ostenderent, 
non mediocri penuria rectarum verarumque sen- 
tentiarum et inquisitionum laboravit : ea de causa 
que nemo unquam recta dogmatum tradendorum 
ratione celebris, aut sensisse, aut dixisse depre- 
henditur, iis pro sermonum suorum occasione uti- 
tur, et cum umbris pugnat, et frustra contendit 
nemine repugnante, aut his de rebus contendente, 
quod illud esse puto aerem verberare. Dixit enim z 
Quis Apostoli munus cum didicerit, non illico in- 


** Ps3l. xti, 5. ?! Joan. 11, 17. ** Joan. xvi, 21. 9 Joan. ut, δ. δν Rom. 1, 16. *" Habac. in, 1. 


S. CXYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


dicari bominem intelligat? Quis ponuflcis appella- A χεῖν ἐθέλοντος περὶ τούτων αὐτῶν [To. αὐτῷ]. καὶ 


tionein audiens, divinitatis essentiam ipsum ponti- 
ficem existimet ? Cum ergo qui hoc dicat, nemo sit, 
cum quibus, dic mili, contendis, et rem omnium 
sententia damnatam, tanquam ipse solus everias, 
patmarem tibi bano pugnam futuram putas? Porro 
quomodo inficiari possit te in medium id proferre, 
quod cum & nemine dicatur, tacere satius erat, 
quam in simpliciorum animos injicere? GG Quis 
enim est adeo aitonitus, αἱ divinitatis essentiam 
ipsum Pontificem existimet? Homo erat Aaron, 
quamvis adeptus ut in illo divino sacerdotio aliis 
excelleret. Quomodo igitur quisquam divinitatis 
essentiam ipsum pontificem putet? aut quomodo 
&on prorsus confiteatur hominem eommemorari , 


cum frater ille Mosi ut pontlfex appellatur? Sed B 


enim cum communem sermonem proferet, et qui 
euique de nostro numero sacerdoti quadret atque 
conveniat, dispensationis que ín Christo intelligi- 
tar, edmirabilem gloriam labefactare conatur, et 
divinum illud mysterium nostrum ex imis sedibus 
audet evertere, ininime cogitans Ecclesiam a Chri- 
sto supra petram esse fundatam, et nunquam fore 
οἱ adversus eam porta» inferi przvaleant**. Dedi- 
gnator enim communem et omnium recte sentien- 
tium opinionem sequi : novam sux septenti: viam 
inconsiderate solus ingreditur. Nos enim, ut jam 
prefatus sum, illud ex Deo Patre Verbum, homi- 
Bem faciam, et sibi et Patri sacrificasse dicimus 
Sdel nosire confessionem, et congruentem nulia- 


que ex parie a mensura exinanitionis discrepantem € 


gessisse dispensationem. Sed non illi hzc ita se 
babere videntur, sed ubi privatim ac seorsim di- 
stinxit, lanquam alius sit Christus ille ex sancta 
Virgiae ab illo ex Deo Patre Verbo, ipsum fuisse 
asserit. Apostolum et Pontiücem confessionis no- 
sira 07, seque pie religioseque sentire putat eum 
ait : Si Deus est. ille qui offert, nullus cst cui offe- 
vatur : quid enim divinitate dignum sit, ut tanquam 
inferior majori offerat? Sed si quis essel qui con- 
tenderet ac diceret, ipsum vere ex Deo Patre geni- 
tum Verbum eliam antequam homo fleret, ad s$a- 
cerdotii munus esse collocatum, et in ministerii 
erdine ae mensura consiitutlum, eaque de causa 
Μι appellari pontificem et apostolum, sapienter 
atique refutassel, et apte bac de re conclusam esse 
3b eo ratiocinationem dici posset. Non enim nature 
Mli omnibus dominanti sacrificantes deerant, ut 
ipsa sibi sacrum exhiberet obsequium. Sed quia 
Me Unigenitus qui natura Deus erat, eta sacerdo- 
tibus obsequia sacra suscipiebat, ad inensuram eo- 
rum descendit qui sacerdotio fungebantur, homo, ut 
dixi, factus, nihil abeurdi est, si etiam sacerdos voce- 
tur a nobis. Àn vero non descendit in forma servi, 
Q7 formam scilicet servi accipiens, quamvis figura 
essel ac splendor glorie Patris * ? prorsus nemo 
est qui de bac re dubitet. Cum igitur ille secundum 


** Matth, xvi), 16. Οἱ Hebr, 15,1. 


τοῦτο, οἶμαι ἔστι τὸ, εἰς ἀέρα δέρειν. Ἔφη γάρ. Τίς 
Αποστόλου λειτουργίαν μαθὼν, οὐχ εὐθὺς ἄνθρωπον 
μηννόμενον ἕγνω; Τίς ἀρχιερέως ὀνομασίαν ἀχούων, 
θοότητος οὐσίαν τὸν ἀρχιερέα νοµίσειεν; τε εοίνυν 
οὐδεὶς ὁ τοῦτο λέγων ἐστὶ, τίσιν, εἶπέ pot, φιλονει- 
χοῖς, καὶ τὸ ταῖς ἁπάντων φῄφοις χατεγνωσμένον, 
ὡς μόνος αὐτὸς ἀνατρέπων, olet τάχα που, καὶ 
γερῶν ἀξίαν ποιεῖσθαι τὴν ἔνστασιν; Καΐτοι πῶς οὐκ 
ἀληθὲς, ὡς τοῦτὸ λέγοντος οὐδενὸς, εἰς μέσον ἄγεις 
αὐτὸς, ὃ σιωπᾷν ἄμεινον, καὶ μὴ ταῖς τῶν ἁπλονστέ- 
ων ἐνίεσθαι φυχαῖς ; Tic γὰρ οὕτως ἐμθρόντηνος, ὡς 
θεότητος οὐσίαν τὺν ᾿Αρχιερέα νοµίζειν; "Άνθρωπος 
ἣν ᾽Ααρὼν, καίτοι τὸ προὔχειν τῶν ἄλλων ἐν ἱερω- 
σύνῃ τῇ θείᾳ λαχών, Πῶς οὖν ἄν τις οὐσίαν θεότη- 
τος τὸν ἀρχιερέα νοµίσειεν;, f| πῶς ἂν οὐχὶ πάντη 
*& xai πάντως ὁμολογήσειεν ἀνθρώπου Ἠενέσθαι 
μνήμην, ὅταν ἡμῖν ὁ Μωσέως ἁδελφὺς ὡς ἀρχιερεὺς 
ὀνομάζηται; Αλλά γὰρ χοινόν τινα xal κατὰ παντὺς 
ἀρχιερέως τῶν καθ) ἡμᾶς [όντα ες xal πρέποντα 
προτιθεὶς τὸν λόγον, τῆς bv Χριστῷ νοουµένης olxo- 
νοµίας τὸ παράδοξον παραλύειν ἐπιχειρεῖ, χαὶ οἷον 
ix βάθρων αὐτῶν κατασείειν ἁποτολμῇ τὸ θεῖον ἡμῶν 


"μνστῆριον * οὐχ ἐννοῶν, ὅτι τεθεµελίωχεν ὁ Χρισοὸὺς 


ἐπὶ πέτραν τὴν Ἐκχλησίαν ' καὶ πύλαι ἅδου οὐ χατ- 
(σχύσουσιν αὐτῆς. Ἠχιστα μὲν γὰρ ἀξιοί τῇ χοινῇ 
xal ἁπάντων τῶν ὀρθὰ φρονεῖν εἰωθότων ἔπεσθαι 
δόξῃ᾽ χαινοτομεῖ xal µόνος ἁθασανίστως τὸ δοχοῦν. 
Ἡμεῖς μὲν γὰρ, χαθάπερ ἤδη προεῖπον, τὸν ἐχ θεοῦ 
Πατρὸς Λόγον ἄνθρωπον γεγονότα, xo ἱερουργῆσαί 
φαμεν ἑαυτῷ xal τῷ Πατρὶ τῆς πίστεως ἡμῶν «hv 
ὁμολογίαν, πρέπουσάν τε xal xav' οὐδένα τρόπον 
ἀνάρμοστον τοῖς τῆς χενώσεως µέτροις ποιῄσασθαε 
τὴν οἰχονομίαν. ᾽Αλλ᾽ οὐχ ὧδε ταῦτ ἔχειν ἐκείνμ 
δοχεῖ, ἰδίᾳ δὲ μᾶλλον xal ἀνὰ µέρος ἀπολαθὼν, ὡς 
ἕτερον ὄντα Χριστὸν τὸν ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου 
παρά Ye τὸν bx θεοῦ Πατρὸς Λόγον, αὐτὸν γενέσθαι 
φησὶν ᾿Απόστολον καὶ ᾿Αρχιερέα τῆς ὁμολογίας ἡμῶν" 
οἴεται δὲ xal τῶν εἰς εὐσέδειαν ἡχόντων ἐννοεῖν, 
ἐχεῖνο λέγων * El θεὸς ὁ προσφέρων, οὐδεὶς d προσ- 
φέρεται’ τί γὰρ θεότητος ἄξιον, ἵν ὡς ἔλαττον 
προαφέρῃ τῷ µείζονι; 'AX)' εἰ μὲν τις ἣν ὁ διατεινό- 
pevóc τε xal λέγων αὐτὸν ἀληθῶς τὸν ἐκ Θεοῦ Πα- 
τρὸς Λόγον, καὶ πρὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως τετάχθας 
πρὺς ἱερουργίαν, xai ἐν µέτροις εἶναι λειτουρτικοῖς, 
ταύτης τε ἕνεχσ τῆς αἰτίας ὀνομάζεσθαι δεῖν ἀρχι- 
ρέα xol ἁπόστολον. Σοφὴν àv ἐποιῆσαταο «hv ἁπό- 
πληξιν [fo. ἐπίπληξιν ]* πεποιῆσθαι δὲ καὶ ἓν χόσμῳ 
qain τις ἂν αὐτῷ τὸν ἐπὶ τούτῳ συλλογισμόν. Οὐ 
γὰρ ἣν ἐν σπάνει τῶν ἱερουργῶν ἡ τῶν ὅλων xatáp- 
χουσα φύσις, ἵν ἐν αὐτῇ [1σ. ἑαυτῇ ] λειτουργήσειεν. 
Ἐπειδὴ δὲ φύσει θεὺς ὑπάρχων ὁ Μονογενὴς, xat 
«ke παρὰ τῶν ἱερατενόντων λειτουργίας δεχόµενος, 
εἰς τὸ τῶν τεταγµένων εἰς ἱερουργίαν χαταπεφοί- 
τηχε µέτρον, ἄνθρωπος Υεγονὼς, ὡς ἔφην, γένοιτο 
ἂν τῶν ἁτόπων οὐδὲν, sl παλοῖτο πρὸς ἡμῶν καὶ ἁρ- - 
χιερεύς. "H οὗ χαταθέθηκεν kv. τῇ δούλου opel), 


* Philipp. n, 7; Hebr. 1, 5. 7 





131 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. ΠΠ. 


122 


μορφὴν δηλονότι δούλου λαθὼν, καίτοι χαρακτὴρ Α naturam liber, utpote Deus, ille qui erat In forma 


Orágyuv xal ἀπαύγασμα τῆς δόξης τοῦ Πατρός; 
ἀλλ οὐχ ἂν ἑνδοιάσειέ τις. Ὅτεα τοίνυν ὁ xatà φύσιν 
ἐδίαν ἐλεύθερος, ὡς θεὺς, ὁ &v μορφῇ xat ἱσότητι τοῦ 
γεγεννηκότος, χεχρηµάτικε δοῦλος, τὸν [ἶσ. τῶν] 
ὑπὸ ζυγὰ δουλείας τὸ µέτρον οὗ διωθούµενος olxo- 
νομικῶς, ἀνθ᾽ ὅτου δέδιας αὐτὸν xat ἀρχιερέα χαλεῖν 
διὰ τὸ ἀνθρώπινον; χαθιεροῖ γὰρ ἡμᾶς εἰς ὀσμῆν 
εὐωδίας διὰ τῆς πίστεως * ἑαυτόν τε ὑπὲρ ἡμῶν ὡς 
εὐοσμώτατον θῦμα προσχεκόµικε τῷ Πατρί. Ὁ δὲ, 
οὐκ οἵδ' ὅ τι λέγων, προσεπάχει τούτοις εὐθύς * Πόθεν 
οὖν ὁ θεὸς αὐτοῖς χεχλῆσθαι νῦν ἀρχιερεὺς ἑνομί- 
σθη, ὁ θυσίας εἰς προχοπὴν ἰδίαν μὴ χρῄζων ; ὁ θεό- 
τητος κτήτωρ « ἐξ ἀνθρώπων ληφθεὶς, ὑπὲρ ἀνθρώ- 
πων καθίσταται τὰ πρὸς τὸν θεόν; » Πόθεν μὲν οὖν 


f», fj διὰ ποίαν αἰτίαν ὠνόμασται Χριστὸς, τουτ- B 


ἐστιν, ἄνθρωπος Ὑεγονὼς ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος ᾽Από- 
στολος xai ᾽Αρχιερεὺς, διαρχὼῶς ἡμὲν ὁ λόγος à nob£- 
δειχεν ἁρτίως. Οἶμαι δὲ δεῖν οὐχ ἀθασάνιστον tdv 
τὴν ἀσυνήθη τε xai ξένην αὐτοῦ φωνήν. "Apa γὰρ 
θεότητος κχτήτορα τὸν ix Θεοῦ φησὶ Λόγον, xàv εἰ 
ἀνὰ µέρος βούλοιτό τις νοεῖν αὐτὸν xai δίχα σαρχός; 
ἄρα ὡς παρ) αὐτὸν ἑτέραν τὴν θεότητα αὐτοῦ διορί- 
ζεται; fc, οὑκ οἵδ ὅπως, χαθά Φησιν αὐτὸς, Υέγονε 
χτήτωρ, ὡς προσειληµµένης ἔξωθεν xal ἐπισυμ- 
6άσης αὐτῷ, καίτοι θεῷ κατὰ φύσιν οὐχ ὄντι αὐτῷ 
ποτε, ὁποῖόν ἐστι τὸ παρὰ τῆς ἀρχαίας ἑχείνης γυναι- 
χλς, φημὶ δὴ τῆς Εὔας, τεκούσης τὸν Σή9 (19) * « Ἐκ- 
τησάµην ἄνθρωπον διὰ τοῦ θεοῦ. 'AXA' » οἶμαι, τοῦτό 
ἔστιν ἀπόδθλητον παντελῶς αὐτῷ τε xal πᾶσιν. TI 
οὖν ἀχυρολογεῖ, xal παραῤῥιπτεϊ φωνὰς ἀσυνέτους 
ἐπ᾽ ἀναγχαίοις οὕτω πράγµασιν;, Ἡ οὐχ ἂν ὄφλοι γέ- 
Aura xa φρενοθλαθείας γραφῆν, εἰ 6h βούλοιτό τις 
ἕνα τῶν χαθ) ἡμᾶς ἀνθρωπότητος χτήτορα λέγειν, 
Ίγουν τὸν ἵππον ἑππότητος;: Τίς ρα λοιπὸν ὁ τῆς 
θεότητος χτήτωρ, εὁ ἐξ ἀνθρώπαιυν ληφθεὶς τὰ πρὸς 
τὸν θεὸν χαθἰσταται; Ἐρεῖ τάχα που διελὼν εἰς δύο 
τὸν ἕνα Χριστὸν, τὸν ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου; γέ- 
γραπται [lo. τἐτραπται] γάρ πως εἰς τοῦτο xai νῦν 
ὁ σχοπὺς αὐτῷ ' χκτῆσις οὖν ἀνθρώπου γέγονεν f θεό- 
της, εἰπέ pot, xai συνέδη τινὶ τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς, τὸ 
φύσει τε xal ἀληθείᾳ γενέσθαι θΘεὸν, xol τῆς dvo- 
τάτω πασῶν καὶ ὑπερτάτης οὐσίας χαταπλουτῆσαι 
τὴν ὑπεροχὴν ; ΄Απαγε τῆς δυσθουλίας, ἄνθρωπε; 


et zqualitate generantis, factus est servus, mensu- 
ram eorum qui sub jugo servitutis erant, dispensa- 
toría ratione non dedignatus, qua de causa metuis 
eum pontificem propter humanitatem appellare, 
qui el nos offert in sacri(iciume odoremque suavita- 
tis per fidem, et seipsum Patri pro nobis tanquam 
odoratissimam vietimam obtulit? Hic vero (quid 
dicat nescio) his illico adjungit : Undenam ipsi 
putarunt, Deum nunc vocatum esse pontificem, 
eum ille hostia ad promotionem suam non indi- 
gest ? Deitatis possessor « ex hominibus assum- 
ptus, pro hominibus constituitur in his quz sunt ad 
Deum *?*. » Undenam igitur essel, et quam ob cau- 
sam Cbristus, hoc est, ipsum Dei Verbum bomo 
factum, appellatus sit Apostolus et Pontifez, abun- 
de proximo sermone patefaetum est: sed lamen 
insuetam et novam ejus vocem non esse sine dis- 
cussione pretereundam censeo, Num enim Deita- 
lis possessorem ipsum ex Deo Verbum dicit, licet 
seersum illud intelligere quisquam velit et citra 
carnem ? an ipsius divinitatem tanquam ab ipso di- 
versam distinguit ? cujus neseio. quonam modo, ut 
ipse ait, possessor est factua, tanquam si extrinse- 
cus accepta sit, et illi advenerit, licet ille aliquan- 
do Deus secundum neturam non fuerit, quale illud 
est a prisca illa femina, Eva inquam, dicium, cum 
Seth filium enixa esset : « Possedi hominem per 
Deum 1, » Sed id, nisi fallor, et ipse οἱ omnes pla- 
ne respuendum censent. Cur ergo improprie loqui- 
tur, et imprudenter voces projicit, in rebus adeo 
gravibus? Annon ridendus censeatur, el dementiae 
crimen incurrat, οἱ quis unum de nostro genere 
velit humanitatis possessorem dicere, aut. equum 
equinz nature? Quis ergo est. ille diviaitatis pos- 
sessor, « qui ex bominibus assumptus , pro homi- 
nibus consutuitur in his quie sunt ad Deum? » Di- 
cet fortasse, unum Christum in duos dividens, esse 
ilum es sancla Virgine: huc enim omnis ejus in- 
tentio spectat, Ergone possessio hominis facta est 
ipsa divinitas, rogo te, et alicui e nobis contigit ut 
secundum nalurain ac vere Deus fierel, et essen- 
tiz omnium summ: ac prxsiantissim:x excelleptia 
ditaretur ? $8 Apage, homo, ab liac. stultitia : ne- 


x£xvíottat γὰρ οὐδεὶς, xal ὡς ἰδίαν ἂν ἔχοι τὴν τῆς D que enim. quisquam ex his qui inter genita ceu- 


θεότητος φύσιν, τῶν τελούντων ἐν γεννητοῖς. "Iótov 
ἦν τὸ σῶμα τοῦ Λόγου" χαὶ ὡς ἕνα θεὸν χαὶ Χριστὸν 
καὶ Yib» xai Κύριον σὺν αὐτῷ προσχεχύνηχεν ἡ χτί- 
σις, xai δοξολογοῦσιν οἱ οὐρανοὶ, xal οὖν αὐτοῖς 
ἡμεῖς' ὡς γὰρ ὁ προφήτης φηαὶν, « Ἐχάλυψεν οὐ- 
ρανοὺς ἡ ἀρετὴ αὐτοῦ, xal τῆς αἰνέσεως αὐτοῦ πλήἠ- 
pne 1j Yn,» οὐχ ὡς ἀνθρώπου θεότητα χτησαµέ- 
vou * πῶς γὰρ, ἡ πόθεν; ἀλλ' ὡς ἓν προσλήψει σαρ- 
χὸς ἀνθρώπου γεγονότος τοῦ ἐκ θεοῦ Πατρὸς Λόγου. 
'AAX ἕστω τυχὸν 6 66 ἀνθρώπων ληφθεὶς, θεότητος 


** Hebr. v, 9. * Gen. iw, 1. * Habac. 11, 3. 


seniur, possidebit et lanquam propriam habebit 
naturau) divinitatis. Proprium erat Verbi ipeum 
corpus, et una cum illo tanquam unum Deum εἰ 
Christum ei Filium et Dominum adorat ipsa crea- 
tura, et celi glorificaut, et cum ipsis nos quoque. 
Ut enim it proplieta : « Operuit celos virtus ejus, 
et laudis ejus plena est terra * : 2 non quod liomo 
divinitatem possederit: qui enim , aut undenam ? 
sed quod ipsura ex Deo Pate Verbum liumanam 
carnem assumpserit. Sed sit sane, ille ex homini- 


ANT. AGELLII NOTE. 
(19) Vel Seth pro Cain irrepsit, vel erratum memorize, est ex Gen. iv, 4, castigandum. 


125 


S. CYRILLI ALEXANDIRNI ΛΗΟΠΙΕΡ, 


124 


bus assumptis, possessor divinitatis, ut tibi ipsi pla- A xtfjzup, Χατά ye τὸ αὐτῷ σοι δοχοῦν, πῶς χαθίσταται 


cet : quomodo constituitur in his que sunt ad Deum, 
ut pontifex nimirum? utrumne divinitate nudus quam 
possedit, Deo sacrificabit, an illam quasi propriam 
babens ? id enim, ut opinor, non aliquid aliud signifi- 
cat, quod possedisse dicitur. Si nudus, non posselit ; 
sin ut illam propriam habens, divinitas procul dubio 
Deo sacrificabit. Quid igitur zestuas, et sursum «deor- 
sum perturbas omnia, et fidei traditionem adulte- 
rare aon erubescis ? Habet necessariam causam il- 
lud ex Deo Patre Verbum, etiamsi sacrificasse di- 
catur Dco ac Patri : functum est enim sacerdotii 
munere, non quidem sine carne, sed nostri simile 
factum, quibus glorix est sacerdotii nobilitas. Alia 
quoque ratione perfacile est videre, absurdissimum 
sane esse et stultitizee plenum, illum ex hominibus 
assumptum possessorem divinitatis appellare, et 
constitutum in his qu:e sunt ad. Deum : nam sí as- 
sumptus est a Deo, quoinodo^assumentem 8e natu- 
ram acquisivit ac possedit? nam ipsa res assnmpta 
erit procul dubio assumentis possessio, non pos- 
sidet assumentem : verhi gratia, pecunie quispiam 
faetus est possessor, vel scientie cujuslibet rei : 
nonne omnibus perspicuum est non ipsum esse 
possessionem pecunia, aut illius addita sibi scien- 
tie, sed possideri ab ipso potius rent acceptam ? Id 
quidem nullo modo, ut opinor, est ambiguum. Igi- 
tur si rationem qua ille Unigenitus homo factus 
est, exquirendo curiosius, invenimus hominem as- 
sunptione divinitatis factum Deum , liceat eum ex 
tao prescripto, divinitatis possessorem appellare : 
ipsiusenim facta est ipsa divinitas. Sin Verbum ipsum 
cum esset. Deus, apprehendit semen Abraham *, 
et cum 9 esset in forma Dei et Patris, assumpta 
servi forma factus est homo *, qni fleri potest ot 
non sit stupidus qui dicere velit, id quod assum- 
ptum est, ejus naturze possessione ditatum 4 qua 
sit assumptum, ac non potius proprium esse susci- 
pientís natura factum ? Quod autem suorum verbo- 
rum οἱ inventionum vim, ipsumque przterea sa- 
cerdotii nomen imperite ad simplicem bominem, 
illum inquam ex femina, redigat, auferatque illud 
ab Unigeuito et edito éx Patre Verbo, etiam per 
sequentia declarabit : sie namque scripsit rursum : 

[Nssron. « Non angelos apprehendit, sed semen 
Ab rabam apprebendit * : » num semen Abraham 
est ipsa divinitas? audi etiam sequentem vocem: 
« Unde oportuit, inquit, per omnia fratribus assi- 
milari * : » num divinitati similes ullos habuit fra- 
tres ipsum Dei Verbum ? Vide etiam quod illico his 
adjungitur : « Ut misericors fleret et fidelis Ponti- 
fex ad Deum : ín eo enim in quo passus est ípse 
tentatus, potens est οἱ eis qui tentantur, auxiliari *. » 
Ergo is qui passus est, ille est Pontifex misericors ; 
potibile antem ipsum templum est, non Deus qui 
vivificabat id quod patiebatur. Semen Abraham, is 
est qui heri et hodic, ut Paulus ait *, non qui 


* llebr. n, 16. * Philipp. 1, 6,7. * Hebr. τι, 16. 


τὰ πρὸς τὸν Θεὸν, ἀρχιερεὺς δηλονότι, πότερα οὖν, 
γυμνὸς ἧς ἑχτήσατο θεότητος, ἱερατεύσει τῷ θεῷ; 
$4 ταύτην Ίδη πως ἰδίαν ἔχων; τουτὶ γὰρ, οἶμαι; xat 
ἕτερον οὐδὲν, κχατασηµαίνειεν ἂν τὸ χτήσασθαι λέ- 
γειν αὐτόν. Ἁλλ' εἰ μὲν γυμνὺς, οὖχ ἐχτήσατο" εἰ 
δὲ ὡς ἰδίαν ἔχων αὐτὴν, θεότητός [ΐσ. θεότης] που 
πάντως ἱερατεύσει θεῷ. Τί οὖν ἀλύεις, ἄνω τε xal 
χάτω διαχυχᾷς, xoi παρασηµαΐνων οὑκ ἐρυθριᾷς τῆς 
πίστεως τὴν παράδοσιν; Ἔχει πρόφασιν ἀναγχαίαν 
6 ix θεοῦ Πατρὸς Λόχος, x3v ἱερατεῦσαι λέγοιτο θεῷ 
xa Πατρί. χεχρηµάτιχε γὰρ ἱερεὺς οὐ δίχα σαρχλς, 
xa0' ἡμᾶς δὲ γεγονὼς, ὡς ἔφην, οὓς [ζσ. οἷς] καὶ àv 
εὐχλείας τάξει λελόγισται τὰ τῆς ἱερωσύνης αὐχή- 
µατα. Καὶ xa0* ἕτερον δὲ τρόπον, ἁταλαίπωρον ἰδεῖν, 
ὡς ἔστι τῶν ἄγαν ἑχτοπωτάτων, χαὶ πολλῆς ἐπίμε- 
στον εὐηθείας, χτήτορα θεότητος τὸν ἐξ ἀνθρώπων 
ληφθέντα λέχειν, χαθιστἀμενόν τε πρὸς τὸν θεόν" 
εἰ γὰρ ἐλήφθη παρὰ τοῦ θεοῦ, τίνα τρόπον τὴν λα- 
θοῦσαν αὐτὸν χατεχτήσατο φύσιν; τὸ γάρ τοι ληφθὲν, 
ἔσται που μᾶλλον τοῦ λαδόντος ὡς χτῆσις, xat οὐχ 
αὐτὸ χεχτήσεται τὸ προσειληφός οἷον δὲ δή τί eria: 
Πλούτου τις Υέγονε χτήτωρ, Ίγουν ἐπιστήμης τῆς 
ἐφ) ὀτφοῦν νοουµένης" ἄρ᾽ oby ἅπασιν ἑἐναργὲς, ὡς 
οὐχ αὐτὸς ἔσται τοῦ πλούτου χτῆσις, Ίγουν τῆς προ- 
γενομένης [To. προσγενοµένης | αὐτῷ ἐπιστήμης, 
χατακτῄσεται δὲ μᾶλλον τὸ προσειλημμένον; Αλ’, 
οἷμαι, τοῦτό ἔστι xat' οὐδένα τρόπον ἀμφίλοχον. 
Οὐχοῦν, εἰ τὸν τῆς ἑνανθρωπήσεως τοῦ Movorevouc 
πολυπραγμονοῦντες τρόπον, ἄνθρωπον εὑρίσκομεν, 
ὡς ἐν προσλήψει θεότητος γεγονότα θεὺν, λεγέσθω 
κατὰ cb, θεότητος xvf top" αὐτοῦ γὰρ Ὑέγονεν i) 
θεότης. El δὲ θεὺς ὢν ὁ Λόγος, ἐπελάδετο σπέρματος 
᾽Αθραὰμ, χαὶ ὑπάρχων ἓν μορφῇ τοῦ θεοῦ Πατρὺς, 
γέγονεν ἄνθρωπος μορφὴν δούλου λαθὼν, πῶς οὐκ 
ἐμδρόντητος εἴη ἂν, εἴ τις ἕλοιτο λέγειν, ὅτι τὸ λη- 
φθὲν τὴν λαθοῦσαν αὖ τὸ χατεχτήσατο φύσιν, χαὶ 
οὐχὶ δὲ μᾶλλον γέγονεν ἴδιον τῆς λαδούσης αὐτό; Ὅτι 
δὲ τῶν ἑαυτοῦ λόγων τε xal εὑρημάτων τὴν δύναμιν, 
καὶ μὴν καὶ αὑτὸ τὸ τῆς ἀρχιερωσύνης ὄνομα περι- 
Ίστησιν ἁμαθῶς εἰς ἄνθρωπον ἁπλῶς τὸν Ex γυναι- 
xbe, ἆ πορέρων αὐτὸ τοῦ Μονογενοῦς xat àx Πατρὸς 
ὄντος Λόγου, χαὶ διὰ τῶν ἑξῆς προσαποφανεῖ ᾿ yé- 
γραφε γὰρ ὡδὶ δη πάλιν» 

[:0ὺκ ἀγγέλων ἐπιλαμδάνεται, ἀλλὰ σπέρματος 
᾽Αθραὰμ ἐπιλαμθάνεται.» Mi; σπέρμα τοῦ ᾿Αθραὰμ 
ἡ θεότης; ἄχουσον xol την ἑπομένην φωνήν ’ «Όθεν 
ὤφειλε, qnoi, χατὰ πάντα τοῖς ἀδελσοῖς ὁμοιωθη- 
ναι,» μὴ τῇ θεότητί τινας ὁ θεὸς Λόγος Easy ἆδελ- 
φοὺς ἑοιχότας; Σχόπει xal τὸ τούτοις εὐθὺς duv- 
απτόμενον ΄ € "Iva. ἑλεήμων γένηται χαὶ πιστὸς ἀρ- 
χιερεὺς τὰ πρὸς τὸν Θεόν’ Ev ᾧ γὰρ πἐπονθεν αὐτὸς 
πειρασθεὶς, δύναται τοῖς πειραζομένοις βοηθῆσαι. » 
Οὐχοῦν ὁ παθὼν ἀρχιερεὺς ἑλεήμων, παθητὸς δὲ ὁ 
vabe, οὐχ ὁ ζωοποιὰς τοῦ πεπονθύτος θεός. Σπέρμα 
ἸΑδραὰμ ὁ χθὲς καὶ σήµερον, κατὰ τὴν τοῦ Παύλου 
φωνὴν, οὐχ ὁ λέγων, « Πρὶν ᾿Αθραὰμ γενέσθαι ἐγώ 


' Jbid. 18. * llebr, xin, 18. 


* lbid. 17, 


125 


ADYERSUS NESTORIUM LIB. til. 


6 


elgt* » ὅμοιος τοῖς ἀδελφοῖς κατὰ πάντα ὁ duy, ἂν- A dixit : « Priusquam Abraham fleret, ego sum *. » 
θρωπίνης xaX σαρχὸς ἀναλαθὼν ἁδελφότητα, χαὶ οὐχ — Similis [fratribus per omnia, qui humanz aulmze 


ὁ λέγων, « 'O ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώραχα τὸν Iacépa.»] 


ΚΕΦΑΛ. B. 


Οὐχοῦν ἐπελάδετο, χαθὰ χαὶ αὐτὸς ὡμολόγηχεν 
ἁρτίως, σπέρματος ᾿Αδραὰμ θεὺς ὧν ὁ Λόγος" πῶς 
οὖν ἔτιθεότητος κτήτωρ, ὁ ἐκ σπέρματος ᾿Αδραὰμ, εἰ 
προσελήφθη παρὰ θεοῦ, καὶ οὐχὶ προσλαδὼν ὁρᾶται 
τὴν θεότητα αὐτός; Καὶ θεότητος οὖν φύσις Ίκιστα 
ἂν εἴη «b σπέρµα τοῦ ᾿Αθραὰμ, σῶμα δὲ μᾶλλον τοῦ 
Θεοῦ Λόγου Ὑέγονε, κατὰ τὰς Γραφὰς, xai ἴδιον 
αὐτοῦ" xat ὁ τῇ χτίσει κατὰ φύσιν ἰδίαν ἀσύνταχτος 
ὡς θεὸς, ὅτε γέγονεν ἄνθρωπος, ὃς ἐστι χτίσεως µέ- 
Ρος, τότε bh, τότε χαὶ µάλα εἰχότως, καὶ ἀδελφοὺς 
ἡμᾶς ὀνομάζειν ἀξιοῖ, λέγων ᾽Απαγγελῶ τὸ ὄνομά, 
σου τοῖς ἁδελφοῖς µου. "Oct δὲ διὰ τὸ τῆς χενώσεως 
µέτρον χαταπεφοίτηκεν ὁ ix θεοῦ Πατρὺς Λόγος, 
καὶ el; ve τὸ δεῖν χατονοµάζειν ἁδελφοὺς ἑαυτῷ 
τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, σαφηνιεῖ γεγραφὼς ὁ σοφώ- 
τατος Παῦλος, περί τε αὐτοῦ xai ἡμῶν" « Ὅτε γὰρ 
ἁγιάζων xal οἱ ἁγιαζόμενοι, ἐξ ἑνὺς πάντες, δι ἣν 
αἴτίαν οὐχ ἐπαισχύνεται ἁδε)φοὺς αὐτοὺς χαλεῖν, M- 
Των Απαγγελῶ τὸ ὄνομά σου τοῖς ἀδελφοῖς µου. » 
Πρὸ μὲν γὰρ τῆς ἑνανθρωπήσεως, σμικρὸν χομιδῆ 
τῷ &x θεοῦ φύντι Λόγῳ τὸ τῆς πρὸς ἡμῶν ἁδελφό- 
τηθος ὄνομα ' χαβιγμένῳ vs. μὴν εἰς ἐχούσιον χένω- 
σιν, σμιχρὺν μὲν xaX οὕτω, πλὴν εὐαφόρμως slabs- 
6ηχός᾽ µετέσχηχε γὰρ αἵματος χαὶ σαρχὸς, xat τοῖς 
ἐν capxt xot αἵματι χεχρηµάτιχεν ἁδελφός. El γὰρ 
ἁγιάξεται μεθ) ἡμῶν χαθὸ γέγονεν ἄνθρωπος, χαΐτοι 
θεὺς ὢν φύσει, xal τὸ πνεῦμα διδοὺς αὑτὸς, πῶς εἰ 
λέχοιτο xal ἀδελφὸς, οὖκ kv χόσμῳ λοιπὺν εἴρηται 
[εἱρήσεται]; ταύτης γὰρ ἕνεχα τῆς αἰτίας Υέγονε χαθ᾽ 
ἡμᾶς, ἵνα ἡμᾶς ἁδελφοὺς ἀποφήνηται xai ἑλευθέ- 
θους. « Ὅσοι γὰρ ἔλαδον αὐτὸν, φησὶν, ἔδωκεν αὐ- 
τοῖς ἐξουσίαν τέχνα θεοῦ γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν 
εἷς τὸ ὄνομα αὐτοῦ ol οὐχ ἐξ αἱμάτων, οὐδὲ kx Os- 
λήµατος σαρχὸς, οὐδὲ ἐκ θελήµατος ἀνδρὸς, ἀλλ᾽ ix 
Θεοῦ ἐγεννήθησαν.» Γεγένηται γὰρ ὁ ἐχ θεοῦ Πα- 
ερὸς Δόγος μεθ) ἡμῶν κατὰ σάρκα, ἵνα καὶ ἡμεῖς 
τὴν ix Θεοῦ καταπλουτήσωμεν διὰ πνεύματος γέν- 
νησιν, οὐχέτι σαρχὸς χρηµατίζοντες τέχνα, μεταστοι- 


et carnis fraternitatem suscepit, non ille qui dixit : 
t Qui vidit me, vidit et Patrem 19. »] 


CAP. Π. 


Ergo apprehendit, ut ipse jam est confessus, se- 
men Abraham, ipsum Verbum quod Deus erat, quo- 
modo igitur jam divinilalis sit possessor, is qui ex 
semine est Abraham, si a Deo est assumptus, non 
ipse divinitatem assumpsisse cernitur ? Neque igi- 
tur ipsum semen Abrabam ullo modo divinitatis est 
natura, sed corpus potius Dei Verbi factum est, 
secundum Scripturas, ejusque proprium : et ille 
qui ex nature sum ratione cum creatura simul 
cenaeri non potest, utpote Deus, ubi faclus est lo- 
mo, qui est pars universi, tum "vero aptissime et 
fratres nos appellare dignatur, dicens: « Narrabo 
nomen tuum fratribus meis 3.2 Porro ipsum ex 
Deo Paire Verbum per exinanitionis mensuram in 
id etiam descendisse, ut homines qui in terris erant 
sibi fratres diceret, perspicuum faciet beatus Pau- 
lus, qui de ipso deque nobis scripsit : « Qui enim 
sanetificat, et qui sanctificantur, ex uno omnes: 
propter quam causam non confanditur fratres eos 
appellare, dicehs : Narrabo 70 nomen tuum fra- 
tribus meis 5; » nam antequam homo factus es- 
set, exiguum sane erat illi ex Deo genito Verbo no- 
stra fraternitatis nomen : at ubi ad voluntariam exi- 


C nanitionem descendit, exiguum εἰὸ quoque fuit, 


sed non citra rationabilem causam receptum : par- 
tieipavit enim carne et sanguine 1, et. his qui in 
carne erant ac sang uine, frater fuit : nam si san- 
etificatur nobiscum qua facetus est liomo, quamvis 
natura Deus esset, et spiritum ipse daret, cur si 
vocetur etiam frater,. minime decenter dicatur, 
cum hac de causa facius sit nostri similis, ut nos 
fratres ac liberos eíficeret? « Quotquot eniin re- 
ceperunt eum, inquii, dedit eis potestatem filios 
Dei fleri, his qui credunt in nomine ejus : qui 
non ex sanguinibus, neque ex voluutate carnis, 
neque ex voluntate viri, sed ex Deo nati sunt !*. » 
Natum est euim nobiscum secundum carnem illud 
ex Deo Patre Verbum, ut nos quoque illam ex 


χειούµενοι δὲ μᾶλλον εἰς τὰ ὑπὲρ φύσιν, xoi vid D peo per spiritum nativitatem aeqniramus : neque 


Θεοῦ χρηµατίζοντες χατὰ χάριν. Γέγονε γὰρ ὡς cl; 
ἐς ἡμῶν, ὁ χατὰ φύσιν xai ἀληθῶς Υἱὸς μονοχενὴς, 
xai ἀφευδὴς ὁ λόγος * πιστώσεται δὲ πρὸς τοῦτο ἡμᾶς 
ὁ θεσπέσιος Παῦλος, ὡδί που λέγων ᾿ « "Oct δὲ ἑστε 
υἱοὶ, ἐξαπέστειλεν ὁ θεὸς τὸ Πνεῦμα τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ 
εἰς τὰς χαρδίας ὑμῶν, χράζον, Αθδᾶ, ὁ Πατήρ.) 
Tí τοίνυν ἀποθιάζῃ τῆς οἰχονομίας τὸ σοφὸν, εἰς τὸ 
μὴ iv χόσμῳ τῷ δέοντι πεποιῆσθαι δοχεῖν, διά γε 
τοῦ λέγειν, Μη σπέρµα τοῦ ᾿Αδραὰμ ἡ θεότης: Mi 
τῇ θεότητι τινὰς ἔσχεν ἁδελφοὺς ἑοιχότας; "Αρα οὐκ 
ἐνακργῆς ἀποπληξία τοῦτό 15; Τὸ γὰρ ἑχτόπως ἆνα- 


. *Joan. vin, 58, 


!* Joan. , 
1. Galat. iv, 6. oan. xiv, 9 


" Psal. xxr, 25, 


jam ecamnis filii simus, sed in jea quz supra na- 
turam sunt immutemur, et filii Dei per gratiant 
Simus : factus est enim ut unus e nobis, ille secun- 
dum naturam ac vere Filius unigenitus ? quod cuin 
verissime dicatur, fidem preterea nobis facit bea- 
tus Paulus his fere verbis : « Quoniam autem estis 
filii, misit Deus Spiritum Filii sui in eorda nostra 
clamantem, Abba Pater 15. » Cur igitur sapientissi- 
mam dispensationem per vim eo detorques, ut mi- 
nus decenter gesta esse videatur, dum dicis: Num 
semen est Abrabam ipsa divinitas? num ullos ha- 
1* Joan. i, 12, 19. 


* Hebr. 31, 11, 19. |) Ibid. 14. 








— — ——— 


121 S. CYRILLI ALEXANDMHINI ARCHIEP. . 198 
buit fratres divinitatis similes? Annen id certe stu- A πυνθάνεσθαι, καὶ ἀποχομίζειν εἰς δυσφηµίας, và o6- 
poris est apertissimi? Nam inepte interrogare, σι *€s ὀρθὰ χαὶ ἁμωμήτως ἔχοντα, xavá ye τὸν τῆς 
ades recta et integra dogmata, quod ad dispensa. 5v Χριστῷ νοουµένης οἰχονομίας λόγον, τί ἕτερόν 
tionis rationem in Christo intelligendam; pertinet, ἐστιν, f] τῆς ἁπασῶν ἑσχάτης ἑμδροντηαίας ἀπόδει- 
ad blasphemias detorquere, quid aliud est quam δις” Ὁμολογουμένως μὲν γὰρ, κατὰ τὴν τοῦ σώ- 
summ: amentiz demonstratio? Certissimum quip- — 9470€ φύσιν, ἦτοι τὸν τῆς ἀνθρωπότητος λόγον, τε- 
pe est, illad Dei Patris Verbum, quod ad naturam ἍἈλείως ἐχούσης ἐφ᾽ ἑαυτῇ, Υέγονεν ἡμῖν παραπλ{- 
corporis, sive humanitatis perfectze rationem atti- δίος, καὶ χατὰ πᾶν ὁτιοῦν ἑοικὼς, δίχα µόνης ἅμαρ- 
uet, factum esse nostri simile, et per omnia nobis ας Ó ix Θεοῦ Πατρὸς Λόγος. Ἐρήσομαι δὲ τὸν λέ- 
cuin, uno excepto peccato, convenisse. Sed rogare Ύοντα, Mt τῇ θεότητι τινὰς ὁ θεὺς Λόγος ἔσχεν ἄδελ- 
libet eum qui dixit : Num Dei Verbum ullos habuit Φοὺς ἐοιχότας; τί 6h ἄρα xa0' ἑαυτὸν ἐννενοηκὼς ὁ 
fratres divinitaii similes ? quidnam secum ipse co ἱερώτατος Παῦλος, Υἐγραφέ «tt, « Texv(a, οὓς má- 
gilans beatos Paulus scripsit ad quosdam : « Filio. — Av ὠδίνω, ἄχρις οὗ μορφωθῇ Χριστὸς tv ὑμῖν. » 
li, quos iterum parturio, donec Christus formetur in. Καὶ μὴν χαὶ ἑτέρωθι τοῖς διὰ πίστεως τελειωμµέ- 
vobis !*. » Qain eiiam alibi hominibus qui per fidem — Vote Ev. πνεύματι, « Ἡμεῖς δὲ πάντες ávaxexaAugi- 
71 perficiebantur in spiritu : « Nos vero omnes reve- B µένῳ προσώπῳ τὴν δόξαν Κυρίου χατοπτριζόµενοι. 
lata facie gloriam Domini speculantes, in ejus ima- τὴν αὐτοῦ εἰχόνα (20) μεταμορφούμεθα ἀπὸ δόξης eic 
ginem transformamnr a claritate in claritatem, tan- δόξαν, χαθάπερ ἀπὸ Κυρίου πνεύματος ὁ δὲ Κύριος 
quam a Domini spiritu, Dominus autem spiritus Τὸ πνεῦμά ἐστιν” οὗ δὶ τὸ πνεῦμα Κυρίου, ἐχεῖ ἔλευ- 
est : ubi autem spiritus Domini, ibi libertas !', » — 9epla. »" Ap' οὖν ὡς οὐχ ἔχουσι Γαλάταις τῆς σωµα- 
Nom igitur hzc dicit Galatis tanquam corporem lj- Τιχῆς ἐλευθερίας τοὺς εύπους, πρὸς τὸ kx σπέρµατος 
bertatis formas non habenübus illi ex semine David Δαθὶδ χατὰ cápxa, τὰ τοιάδε qnolv* ἀνωδίνει δὲ 
secundum carnem similes, illosve parturit, nt. in αὐτοὺς, Iv ἐΥχαράττοιτό πως αὐτοῖς, xal διαμορφοῖτο 
Ipsis quodammodo figuretur et effigietur secundum — X&*& σάρχα Χριστός; Καΐτοι πῶς οὐχ ἅπαςτις οἴμαι 
carnem Christus ? Atqui quomodo non quivis opinor Χαὶ ἀναμφιλόγως ἐρεῖ, συμµόρφους ἀλλήλοις ἅπαντας 
et síne dubio dicat, conformes aibi inter se omnes — €1Y2t τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, xat αὐτῷ δὲ τῷ Χριστῷ, καθὸ 
esse qui sunt in terris, et ipsi quoque Christo, qua Ὀεῖται καθ ἡμᾶς ἄνθρωπος, ἄνθρωπός [1σ. παρέλ- 
nostri similis homo, et nobiseum consideratur? — Xt'] τε xai μεθ ἡμῶν; Ποία δὴ οὖν Ev ἐχείνοις E£- 
Qualis ergo etfigiatio in illis exigebatur Christo similis? ἍἨτεῖτο µόρφωσις Ἡ πρός ve Χριστόν; ἢ τίνα τρόπον 
aut quomodo nos a claritatein claritatem transforma- ,, ἡμεῖς ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν μεταμορφούμεθα: Ποίαν 
mur? qua relicta forma, in quam transüiguramur ? Er-  ἀφέντες μορφὴν, εἰς «fva. μεταστοιχειούμεθα; Obx- 
go nos divinus ille doctor prodiens doceat, ille divi- οὖν διδασχέτω παρελθῶν 6 θεῖος ἡμᾶς μυσταγωγὸς, 
norum sacerdos mysteriorum, ille doctor gentium in ὁ τῶν θείων μυστηρίων ἱερουργός * ὁ διδάσκαλος τῶν 
fide et veritate : « Quos enim scivit, inquit, et prasde- ἑθνῶν ἐν πίστει xal ἀληθείᾳ * « Οὓς γὰρ ἔγνω, φησὶ, 
stinavit conformes fieri imaginis Filii sui, bos et vo- — xa προώρισε συµµόρφους τῆς εἰχόνος τοῦ Ylou αὖὐ- 
cavit !*, » Ergo, ot dudum dizi, qua factus est hemo, — 109, τούτους xel ἐχάλεσεν. » Οὐχοῦν, ὡς ἔφην àp- 
et fuit ex semine Abraham, omnes illi sumus con- — tex, καθὸ γέγονεν ἄνθρωπος, καὶ fiv ἓχ σπέρματος 
formes. Omnes igitur quos Pater prescivit bomines — 'A6paày, σύμμµορφοι πάντες ἑσμὲν αὑτῷ ' πάντας δὴ 
qui sunt in terris, et predestinavit, hos ewin vocas- οὖν [1σ. οὓς] καὶ προέγνω τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ 
sel, sanctificavit et glorificavit : atque non omnes ἍἈπροώρισεν ὁ Πατὴρ, τούτους χεχληκὠὼς, ἡγίασε xal 
prsedestinati sunt, non omnes sanctificati aut glo- ῥἑδόξασεν. Αλλά μὴν οὐχ ἅπαντες προωρἰσθησαν - οὐχ 
rificati ; non igitur hoe ipsum quod Filio conforma- ἅπαντες ἡγιάσθησαν, fj ἐδοξάσθησαν * οὐκ ἄρα τῆς 
mur, in sola intelligitur carnis humanilatisve natura, πρὸς Υἱὸν συµµορφίας τὸ χρῆμα, χατὰ póvnv ἂν 
sud alie quoque modo : idque nobis declarat beatus νοοῖτο τὴν «fj; σαρχὸς φύσιν, fiyouv τῆς ἀνθρωπότη- 
Paulus cum dixit : « Et sicut portavimus imaginem p toc, ἀλλὰ καὶ χαθ᾽ ἕτερον τρόπον’ καὶ τοῦτο ἡμῖν 
terreni, portemus et imaginem caelestis !*; » terreni πΠπαρίστησι λέγων ὁ μαχάριὸς Παῦλος’ «Καὶ καθὼς 
videlieet imaginem illam primi parentis Adam, cce- ἑφορέσαμεν τὴν εἰχόνα τοῦ χοϊχοῦ, φορέσοµεν xal τὴν 
lestis autem, illam Christi intelligens. Quxenam est — eixóva. τοῦ ἑπουρανίου. » Χοϊχοῦ μὲν λέγων elxóva, 
igitur prior illa primi parentis imago? nimirum fa- — thv τοῦ προπάτορος 'Αδάμ * ἑπουρανίου γε μὴν, την 
cilitas illa ad peecandum, hoe ipsum quod morti τοῦ Χριστοῦ. Τίς οὖν πρώτη τοῦ προπάτορος εἰκών; 
cerruptionique sumus ebnozii, Quse rursus illa ec- — tb εὐπόριστον εἰς ἁμαρτίαν, τὸ ὑπὸ θάνατον γενέσθαι 
lestis ? nullo medo cedere vitiis, non nosse delinquere, — xal φθορᾶν. Ποία δὲ πάλιν ἡ τοῦ ἑπουρανίου ; τὸ xat" 
non esse morti et corruptioni subjectum, sanetifica- οὐδένα τρόπον ἡττᾶσθα: παθῶν ' τὸ μὴ εἰδέναι πληµ- 


το ΕΙ. 19. '* HH Cor. 10, 37, 18. ** Rom. vi, 39. !* IL Cor. sv, 49. 
ANT. AGELLII NOT. EF. 


: (20) Codd. fere Graeci Novi Testamenti habent, την  (ἶπα interpretatio, in eamdem. imaginem. frans/or- 
αὐτῆν elxóva μεταμορφούμεθα, quo modo habet La-.— mamur. 








139 ADVERSUS NESTORIUM LIB. ill. | 430 
pseAtlv* τὸ μὴ ὑποχεῖσθαι θανάτῳ xal qOopd: ὁ A tio, justitia, οἱ his affinia atque similia. Sed hsec 


ἁγιασμὸς, ἡ δικαιοσύνη * χαὶ ὅσα τούτοις ἁδελφά τε 
xai παραπλήσια. Ἁλλ", οἶμαι, ταντὶ πρἐποιᾶν τῇ θείᾳ 
τε xai ἀχηράτῳ διαχεχτῆσθαι φύσει. Κρεῖττον γάρ 
ἐστι xal ἁμαρτίας xaX φθορᾶς, ἁγιασμὸς xal διχαιο- 
σύνη. Αναφέρει δὲ καὶ ἡμᾶς Ev τούτοις ὁ ἐκ θεοῦ 
Πατρὸς Λόγος, τῆς θείας ἑαυτοῦ φύσεως χοινωνοὺς 
ἀποφαίνων διὰ τοῦ πνεύματος * ἔχει τοίνυν ἁδελφοὺς 
ἑοιχότας αὐτῷ, χαὶ τῆς θείας αὐτοῦ φύσεως φοροῦν- 
τας εἰχόνα, xatá γε τὸν τοῦ ἡγιάσθαι τρόπον * οὕτω 
γὰρ iv ἡμῖν μορφοῦται Χριστὸς μεταστοιχειοῦντος 
ὥσπερ ἡμᾶς τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐχ τῶν ἀνθρωπί- 
vtov εἰς τὰ αὐτοῦ. Ταὐτῃ τοι χαὶ πρὸς ἡμᾶς ὁ µαχά- 
ριος ἔφη Παῦλος" εΥμεῖς δὲ, οὐχ ἑστὲ ἐν σαρχὶ, 
ἀλλ’ iv. πνεύµατι. » Οὐχοῦν µεθίστησι μὲν ὁ Yi, 


mea sententia possidere, diving convenit immorta- 
lique nature : est enim illa peccato atque corru- 
ptione superior, sanctificatio item et Justitia. Ad bac 
autem nos '/9 etiam attollit ipsum Dei Paus 
Verbum, dum suz divine naturz per spiritum par- 
ticipes efficit : babet ergo [ratres sibi similes, et 
divin: sus naturse portantes imaginem, quod ad 
sanctificationis modum attinet. Sic namque Christus 
formatur in nobis dum Spiritus sanctus nos ab hu- 
manis ad sua propria quodammodo  Lransformat. 
Hac ratione nos quoque beatus Paulus est allocutus : 
« Vos autem non estis in carne, sed in spiritu **. » 
Nihil ergo prorsus e creatis rebus ad su:e divinitatis 
naturam Filius trausfert, id enim est impossibile ; 


οὐδὲν τοπαράπαν τῶν πεποιηµένων εἰς τὴν τῆς ἰδίας B sed imprimitur quodammodo in his qui divinz ejus 


θεότητος φύσιν * ἀμήχανον γάρ’ ἐνσημαίνεται δέ πως 
τοῖς τῆς θείας φύσεως αὐτοῦ γεγονόσι κοινωνοῖς, διὰ 
τοῦ μετασχεῖν ἁγίου Ἠνεύματος, ἡ πρὸς αὐτὸν ἑμφέ- 
ρεια νοητὴ, καὶ τὸ τῆς ἀῤῥήτου θεότητος χάλλος, ταῖς 
τῶν ἁγίων ἑναστράπτει φυχαῖς ' τί τοίνυν ἡμῖν, 
γυµνήν τε xol µόνην τῆς σαρχὸς τὴν ἐμφέρειαν ἀπο- 
νέµων, οὐκ ἐρυθριᾷς, τῆς θείας τς xat νοητῆς µορ- 
φώσεως κατημεληχὼς, μᾶλλον δὲ χαὶ εἰσάπαν αὐτὴν 
ἀναιρῶν; 'ÀX)' ὁ μὲν τῶν ὅλων Κύριος xat θεὸς µο- 
voytvhe, xa07xsv ἑαυτὸν εἰς χένωσιν δι’ ἡμᾶς, tva 
ἡμῖν χαρίσηται τῆς πρὸς αὐτὸν ἀδελφότητος τὸ ἀξίω- 
μα, xaY τῆς ἐνούσης αὐτῷ εὐγενείας τὸ ἀξιέραστον 
χάλλος, ὁ δὲ ἁπάντων ἡμᾶς τῶν χαλλίστων ἆποστε- 
pv, ἄνθρωπον ἡμῖν ἁπλῶς ἁδελφὸν γεχενῆσθαί φησι, 
xai πιστὸν ὡς οἵεται, τὸν Év. ye τούτοις ἡμῖν ἆπο- 
φαίνει λόγον προστιθεἰς * Σχόπει χαὶ τὸ τούτοις εὐθὺς 
συναπτόµενον, «Ἵνα ἑλεῆμων Ὑένηται xal πιστὸς 
Δρχιερεὺς τὰ πρὸς τὸν Θεόν’ tv ᾧ γὰρ πέπονθεν 
αὐτὸς πειρασθεὶς, δύναται τοῖς πειραζοµένοις βοηθῆ- 
σαι. » Οὐχοῦν ὁ παθὼν ἀρχιερεὺς ἑλεήμων ' παθητὺς 
δὲ ὁ vab;, οὐχ ὁ ζωοποιὸς τοῦ πεπονθότος θεός. Οτι 
μὲν οὖν (bé τε φρονεῖν ἠρημένος, χαὶ μὴν καὶ λέγειν 
ἁποτολμῶν, ἀποδιῖστησιν πάλιν εἴς τε ὑποστάσεις 
ἰδικὰς, xal μῖν καὶ πρόσωπα δύο, τόν τε Ex θεοῦ 
Πατρὸς Λόγον, xat ὃν ἡμίν αὐτὸς ἁρτίως ὡς θεοφόρον 
εἰσχεχόμιχε ἄνθρωπον, εἴπερ ἐστὶν ἕτερός τε xat ἀνὰ 
µέρος ὁ παθὼν, xal ἕτερος ὁ ζωοποιὸς, ἑνδοιάσειν 
οἶμαι παντελῶς οὐδένα. Παραπαίει δὲ xal ἑτέρως, 
τὸν ἐξ ἀμπέλου Σοδόμων olvoy. ἐχπεπωχὼς, καὶ χα- 
ταμεθύων sp πλάνῃ, xal τάχα που μηδὲ εἰδὼς ὃ λέ- 
γει ΄ ποῦ γὰρ ὠνόμασται θεὺς τοῦ Χριστοῦ, χαταπά. 
φρικα δὲ λέγων, ὁ £x Θεοῦ Πατρὸς Λόγοι», Εἰς γὰρ 
Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, xaà µία πίστις ἡ εἰς αὐτόν ' 
οὐχ ὡς εἰς δύο χαὶ ἀνὰ µέρος, ἀλλ᾽ ὡς δι) ἑνὸς βαπτί- 
σµατος, εἰς Ylóv ἕνα xai θεὸν xai Κύριον τὸν àx 
Θεοῦ Πατρὸς Aóyov, xai ὅτς γέγονεν ἄνθρωπος * οὐ 
γὰρ ὅτι γέγονε χαθ᾽ ἡμᾶς, «5 εἶναι θεὸς ἀπολέσει 
«006v ' οὔτε μὴν ὅτι θεὺς χατὰ φύσιν ἐστὶν, ὁμοίω- 
σιν ἁπαράδεκτον ἔχει, χαὶ τὸ ἄνθρωπος εἶναι παρ- 
αιτήῄσεται΄ µεμένηχε δὲ, ὥσπερ iv ἀνθρωπότητι 
θεὸς, οὕτω χαὶ ἓν φύσει τε xal ὑπεροχῇ θεότητος ὧν, 


50 Πομι. vin, 9... *! HL Petr. 1, 4. ** Hebr. n, 17, 18. 


nature sunt facti participes 33, dum Spiritus sancti 
consortes fiunt, illa spiritalis ejus similitudo, et 
ineffabilis illa divinitatis species in sanctorum viro- 
rum animis fulget. Cur igitur nudam nobis ac solam 
carnis similitudinem tribuere non erubescis, divina 
ac spiritali effigiatione neglecta, imo vero etiam 
omnino sublata? Atque ille quidem universorum 
Dominus et Deus unigenitus, semetipsum propter 
nos ad exinanitionem demisit, ut nobis fraternitatis 
δυο dignitatem, et insita sibi nobilitatis exoptan- 
dam pulchritudinem largiretur : hic vero omnibns 
nos rebus praclacissimis spolians, hominem nobis 
simplicem factum esse fratrem dicit, et fide dignam, 
ut ipse putat, his de rebus rationem pronuntiat, 
addens : Vide etiam quod illico his adjungitur, « Ut 
misericors fieret et fidelis Pontifex ad Deum : in eo 
enim jn quo passus est ipse tenlafus, potens est 
et eis qui tentantur, auxiliari **. » Ergo is qui passus 
est, Pontifex est ille misericors : patibile auteiu 
ipsum templum est, non Deus qui vivificabal id 
quod patiebatur. Igitur cui sic sentire libeat atque 
etiam dicere audeat, quin rursus in hypostsses pro- 
prias, atque etiam iu duas personas dividat illud ex 


Deo Patre Verbum, et illum quem nobis dudum ut 


deifernm hominem induxit (siquidem diversus est 
el sejunctus is qui passus est, ab eo qui vivificat), 
qui ambigat neminem prorsus fore arbitror. Sed ei 
alia quoque ratione insanit, bausto ex vinea Sodo- 
morum vino, ei erroris ebrietate madens, ac for- 
tasse illud ipsum quod dicit nesciens, Ubi enim 
unquam dictum est, Deus Christi (horreo referens ) 
ipsum Dei Patris Verbum ? Unus est enim Dominus 
Jesus Christus, et una est in eum fides 35. nou tan- 
quain in duos ae seorsim, sed lanquam per unum 
baptismum in 79 vnum Filium et Deum et Do- 
minum, ipsum ex Deo Patre Verbum, ium quo- 
que cum factum est homo : neque enim quia no- 
stri similis factus est, amittet ullo modo quod 
Deus erat, neque ex eo. quod Deus est secundum 
naturam similitudinem nullo modo suscipit, et ut 
homo sit refugiet ; sed ut in humanitate Deus 


*5 Ephes. iv, 5, 


115 


$8. CYIULLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


116 


scribens : « Unde, fratres sancti, vocationis ccele- A ταύρων καὶ µόσχων, ἀλλ᾽ ἡ τῆς ἁπάντων πίστεως 


stis participes, considerate Apostolum et Pontificem 
confessionis nostri Jesum, qui fidelis est ei qui fe- 
cit illum **, » Ipsum igitur asserimus ex Deo Patre 
Verbum cum accepta servi forma propter nos exi- 
nanitus esse dicitur, tum ad bumanitatis quoque 
mensuram seipsum dejecisse, cui mensura conse- 
quenter admodum convenit, ut missus esse pute- 
tur, et ipsum ejus sacrificium supremi illius houo- 
ris quasi conciliator quidam existimetur. Nam si fa- 
ctus nostri similis, adoravit nobiscum ut homo, 
quamvis adoret ipsum illa superna sanctorumque 
spirituum multitudo, cum de illo Moses dicat : 
e Lietamini, coeli, simul eum ipso **, et adorent eum 
omnes filii Dei 5: » quid novum, et a dispensatio- 


nis rationibus alienum, si summi sacerdotii munere B 


functus est, ut qui in odorem suavitatis selpsum 
pro nobis, et nos per seipsum et in seipso Deo et 
Patri obtulerit? « Christi enim bouus odor sumus, » 
ut scriptum est **. Sed hic minime decenter esse 
facta rursus egregius hic vir affirmat, ac propeme- 
dum deridet eos qui hzc ita se habere putant, ac 
divina consilia impie reprebendens, in hunc modum 
fere dicit : 


61 [Nesron. Cum enim audiunt nomen apostoli, 
ipsum Deum Verbum intelligunt apostolum. Ponti- 
ficis appellationem cum legunt, divinitatem pontiü- 
cem sibi fingunt, nova dementiz specie. Quis enim 
apostoli munus cum didicerit, non illico indicari 
hominem intelligat? Quis pontificis appellationem 
audiens, divinitatis essentiam ipsum pontificem 
existimet? Nam si pontifex est ipsa Divinitas, quis- 
nam ile est qui pontificatus munere colitur? οἱ 
Deus est qui offert, nullus est cui offertur : quid 
enim Divinitote dignum sit, ut illa tanquam infe- 
rior majori offerat? His adjungit : Undenam ipsi 
putarunt Deum nunc vocatum esse pontificem, cum 
ille hostia ad promotionem suam, ut pontifices, non 
indigeat ? Deitatis possessor ex hominibus assum- 
ptus pro liominibus constituitur in his quae sunt ad 
Deum.| 


CAP. Fl. 


Igitur ne missum quidem esse in bunc mundum 
ipsum Dei Verbum asseris? decepit ergo, ut est 
consequens, bomines sno ministerio vocatos bealus 
Paulus ; ait enim : « Misit Deus Filium suum factum 
ex muliere, factum sub lege *? : » convincitur etiam 
tuo judicio beatus Davi temere carmen contexuisse, 
οἱ inscrutabilia quaerere ; dixit enim Patrem qui est 
in colis et Deum alloquens : « Emitte lucem tuam 


*! Hebr. 11. 1,3, ** Deut, xxxui, 4. 


ὁμολογία. Καὶ πιστώσεται πάλιν ὡδὶ Ὑεγραφὼς ó 
µαχάριος Παῦλος ' « Ὅθεν, ἀδελφοὶ ἅγιοι, χλήσεως 
ἐπουρανίου μέτοχοι, κατανοῄσατε ^bv ᾿Απόστολον 
καὶ ᾽Αρχιερέα τῆς ὁμολογίας ἡμῶν Ἰησοῦν, πιστὸν 
ὄντα τῷ ποιῄσαντι αὑτόν.» Αὐτὸν οὖν ἄρα φαμὲν 
«by ἐκ Θεοῦ Πατρὸς Λόγον, ὅτε δι’ ἡμᾶς χεχενῶσθαι 
λέγεται μορφὴν δούλου λαθὼν, τότε xai kv τοῖς τῆς 
ἀνθρωπότητος µέτροις ἑαυτὸν καθεῖναι, οἷς ἂν πρέ- 
ποι xal µάλα εἰχότως, xal τὸ ἀπεστάλθαι δοχεῖν, 
καὶ τῆς ἀνωτάτω τιμῆς ἡγεῖσθαι πρόξενον τὴν 
ἱερουργίαν. El γὰρ ἐπείπερ Ὑέγονε χαθ᾽ ἡμᾶς, προσ- 
χεχύνηκε μεθ’ ἡμῶν ὡς ἄνθρωπος" χαΐτοι προσχυ- 
νούσης αὐτὸν τῆς ἄνω πληθύος, xai τῶν ἁγίων πνευ- 
µάτων, λἐγοντός «e Μωσέως περὶ αὐτοῦ, «Εὐφράν- 
θητε, οὐρανοὶ, Spa αὐτῷ, xal προσκυνησάτωσαν αὐτὸν 
πάντες υἱοὶ Θεοῦ * » τί τὸ ξένον fj τοῖς τῆς olxovo- 
μίας λόχοις ἀνάρμοστον, εἰ κεχρηµάτικεν ἀρχιερεὺς, 
ὡς εἰς ὀσμὴν εὐωδίας ἑαυτόν τε ὑπὲρ ἡμῶν, καὶ 
ἡμᾶς ἀνατιθεὶς δι ἑαυτοῦ τε xal ἐν ἑαυτῷ τῷ θεῷ 
xat Πατρί; «Χριστοῦ γάρ ἔσμεν εὐωδία (18), » κατὰ 
τὸ γεγραμμµένον. Αλλ' Ίχιστα μὲν ἓν χόσμῳ τῷ 
δέοντι πεπρᾶχθαι «auct, διϊσχυρίζεται πάλιν ὁ γεννά- 
ὃας οὐὗτοαί µόνον δὲ οὐχὶ χαταμειδιᾷ τῶν οὕτω 
ταῦτ' ἔχειν ὑπειληφότων, xal τοῖς θείοις σχέµµασιν 
ἀνοσίως ἐπιτιμῶν, οὕτω πού φησιν : 

[ Αποστόλου γὰρ ἀχούοντες ὄνομα, τὸν «bv Λόγον 
νοοῦσιν ἁπόστολον. ᾽Αρχιερέως ἀναγινώσχοντες χλῆ- 
atv, θεότητα τὸν ἀρχιερέα φαντάζονται, παραδόξου 
φρενοθλαθείας ἰδέᾳ. Tic γὰρ λειτουργίαν ἁποστόλου 
μαθὼν, οὐχ εὐθὺς ἄνθρωπον µηνυόµενον ἔγνω; Τίς 


(ἀρχιερέως ὀνομασίαν ἀχούων, θεότητος οὐσίαν τὸν 


ἀρχιερέα νοµίσειεν; El γὰρ ἀρχιερεὺς ἡ θεότης. τίς 
ὁ παρὰ τῇ τῆς ἀρχιερωσύνης λειτουργίᾳ θεραπευό- 
µενος ; εἰ θεὸς ὁ προσφέρων, οὐδεὶς ᾧ προσφέρεται * 
τί γὰρ θεότητος ἄξιον, (v ὡς ἑλάττων προσφέρῃ τῷ 
µείζονι; Προσεπάγει δὲ τούτοις. Πόθεν οὖν αὐτοῖς 
ὁ θεὸς χεκλῆσθαι νῦν ἀρχιερεὺς ἑνομίσθη, ὁ θυσίας 
εἰς προχοπὴν ἰδίαν κατὰ τοὺς ἀρχιερέας μὴ χρῄζων ; 
ὁ Θεότητος χτήτωρ ἐξ ἀνθρώπων ληφθεὶς, ὑπὲρ 
ἀνθρώπων καθίσταται τὰ πρὺς τὸν θεόν. ] 


κε. Α’, 


Οὐχοῦν οὐδὲ ἀπεστάλθαι φὴς εἰς τόνδε τὸν κόσμον 
«bv τοῦ Θεοῦ Λόγον; πεφενάχιχεν οὖν ἄρα, χατὰ τὸ 
εἰχὸς, τοὺς δι’ αὐτοῦ κεχληµένους ὁ σοφώτατος IIau- 
λος ἔφη γὰρ, ὅτι « Ἐξαπέστειλεν ὁ θεὸς τὸν Υἱὸν 
αὑτοῦ γενόµενον kx γυναιχὸς, Υενόμενον ὑπὸ vópov» 
ἁλοίη δ' ἂν κατά σε xai ó µαχάριος Δαθὶδ ἑῤῥαφῳ- 
δηχὼς εἰχῆ, καὶ τὰ ἀνέφικτα ζητῶν' ἔφη Υάρ που 
πρὸς τὸν &v οὐρανοῖς Πατέρα xal Θεόν’ «. Ἐξαπό- 


^! Psal, xcvi, 8. ** H Cor, it, 19. ** Galat. iv, 4. 


ANT. AGELLII NOTE. 


(18) Advertendum quomodo hic auctor accipiat 
hunc beati Pauli locum ; nam bonum odorem, id est 


εὐωδίαν, intelligit sacrificium in odorem suavitatis - 
oblatum. 


47 


ADVERSUS NESTORIEM EIB. 1, 


n8 


στειλον τὸ φῶς σου, xal τὴν ἀλήθειάν σου. » Τί δὲ, A et veritatem taam **: » Quid autem? dic mihi, nonne: 


εἰπέ pot, οὐχὶ xai αὐτὸς ὁ Υϊὸς ψευδοεπήσει τάχα 
που λέγων * « QU. γὰρ ἀπέστειλεν. ὁ Θεὸς τὸν Υἱὸν 
εἰς τὸν χόσμον ἵνα χρἰνῃ τὸν χόσµον, ἀλλ’ ἵνα σωθῇ 
ὁ χόσµος δι’ αὐτοῦ.) Καὶ πάλιν’ « Ἐγὼ ἐκ τοῦ Πα- 
τρὸς ἐξῆλθον, xal ἤχω; » Γράφει δέ που xal ὁ σοφὸς 
Ἰωάννης περὶ αὐτοῦ « Ὁ λαμθδάνων αὐτοῦ τὴν µαρ- 
τυρίαν ἑσφράγισεν ὅτι ὁ θεὸς ἀληθής ἐστιν * ὃν γὰρ 
ἀπέστειλεν ὁ θεὺς, τὰ ῥήματα τοῦ θεοῦ λαλεῖ. » 
Απεστάλθαι δέ φαμεν τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, τὸ τῆς 
ἀποστολῆς ὄνομά τε xal χρῆμα μετὰ τῶν τῆς χενώ- 
σεως ἔχοντα µέτρων σὺ δὲ δὴ δέδιας ἁμαθῶς, xal 
αὐτῷ προανέµειν ἐρυθριᾷς ἀνθ᾽ ὅτου τό τε τῆς ἆποστο- 
Ade, xal τὸ τῆς ἀρχιερωσύνης ὄνομά τε xat χρημα; 
"Apa vàp ἁρμόσειεν [ἴσ. ἁρμόσειν | ὑπείληφας, ὡς 
ἑτέρῳ παρ αὐτὸν ἀνθρώπῳ τῷ ἐκ γυναιχὸς, φιλὴν 
ἔχοντι τὴν συνάφειαν, χατὰ ok, καὶ ὡς iv ἱσότητε 
Βόνης τῆς ἀξίας: Πῶς οὖν ἔτι τὰ καθ) ἡμᾶς ὀνῆσας 
ὁρᾶται Ocho (v ὁ Λόγος, εἰ xa προσχεχοµίσµεθα 
δὺ ἑτέρου τῷ θεῷ καὶ Πατρί; Οὐχέτι γὰρ δι αὐτοῦ 
τὴν προσαγωγὴν ἐσχήκαμεν, ἀλλὰ γέγονεν ἡμῶν 
µεσίτης ἄνθρωπος καθ) ἡμᾶς, τὸ τῆς θεότητος ὄνομα 
Χατάπλαστον ἔχων. Αλλὰ val, «mol, σμικρὺν ἂν 
SI» τῷ ἐκ θεοῦ Πατρὸς φύντι Λόγῳ τὸ ἱερουργεῖν. 
Ὑμικρὸν ὁμολογουμένως. Συνεργῶ [ To. συνερῶ ]γάρ 
σοι πρεσθεύοντι τἁληθές " ἀλλ ob γυμνῇ τῇ θεό- 
τητι χεχρηµένος ἐπέφανε τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς: Υε- 
γονὼς δὲ μᾶλλον ἄνθρωπος χαθ᾽ ἡμᾶς, ᾧ μέγα τι 
χρῆμα χαὶ ἐξαίρετον ἱερουργία". εἰ δὲ δη παραι- 


τεξτο [Te. παραιτοξτο ] τὸ ἱερουργεῖν ὡς ἀνθρώπῳ C 


πρέπον, Ίγουν ἑτέρῳ τῷ [To. ἑτέρῳ ttp] τῆς δου- 
λείας ἔχοντι µέτρον, πῶς οὐχ ἄμεινον παρὰ πολὺ, 
καὶ πρό γε τούτου παραιτεῖσθαι τὴν ἐνανθρώπησιν ; 
Άλλ' οὖχ ἀπόθλητον ἐποιῄσατο δι’ ἡμᾶς τὴν γἑν- 
νησιν, οὗτοσι δὲ, ὡς ἔφην, αἰσχύνέται τἀληθές ' ἄσο- 
Φόν τε xol ἀνεπιστήμονα καταδειχνὺς ἑαυτόν. Καΐτοι 
τοῦ µακαρίου Παύλου λέγοντος * « O0 γὰρ ἑπαισχύνο- 
μαι τὸ Εδαγγέλιον, δύναµις vàp Θεοῦ ἐστιν εἰς 
σωτηρίαν παντὶ τῷ πιστεύοντι. » θαυμάσειε 5 ἄν τις 
τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, τῆς ἁπάντων ἕνεχα σωτηρίας 
καὶ ζωῆς, τοσαύτην ἀνασχομένῳ παθεῖν τὴν ταπεί- 
νωσιν, fjv οὐκ οἵδ' ὅπως ὁ τῶν εἰχαίων ἡμῖν διδα- 
γμάτω, εὑρετῆς, xal µόνον ὁμολογεῖν αἰσχύνεται * 
χαἰτοι δέον ἄγασθαι μὲν ἐπὶ τούτοις αὐτὸν, άναχε- 
xpayelv δὲ ὁμοῦ τῷ paxaplp προφήτῃ΄ «Κύριε, 
εἰσαχῆχοα τὴν ἀχοήν σου xal ἐφοδήθην' χατενόησα 
τὰ ἔργα σου xal ἑξέστην.» Ἐπειδὴ δὲ ἁπάσης αὐτῷ 
τῆς θεοπνεύστου ΓραφΏς ἀντεγειρομένης τρόπον 
τινὰ, xai ἀντανιστώσης τὴν ἀλήθειαν, φυχρόν τε xal 
ἄῦλον, xai οὐδαμόθεν ἐπικουβούμενον ἀποφαινούσης 
αὐτῷ τὸν ἐπὶ τοῖς ἰδίοις εὑρήμασι λόγον, διηπόρηχεν 
οὐ μετρίως τῶν εἰς ὀρθότητά τε xal ἀλήθειαν ἓν- 
«νοιῶν τε xat διασκέψεων * ταύτῃ τοι, xal ἃ μηδεὶς 
μπώποτε τῶν εἰς ὀρθότητα τὴν δογματιχὴν µεµαρτυ- 

ρηµένων, Ἡ πεφρονηχὼς, ἢἣ λέγων ἁλίσχεται, ταύτας 
ποιεῖται τοῦ λόγου τὰς ἀφορμάς' σχιαμαχεῖ τε xal 
διατείνεται µάτην, ἀντεξάγοντος οὐδενὸς, 1) Φιλονει- 


etiam ipse Filius mentietur pláne,. cum dicit : 
« Non enim misit Deus Filium suun* [ῆ mundum: 
ut judicet mundum, sed ut salvetur mundus per 
ipsum *' ; » et iterum : « Ego ex Patre exii, et ve- 
nio **. » Scribit etiam alicubi beatus Joannes de 
ipso : « Qui accipit testimonium ejus, signavit 
quia Deus verus est; quem enim misit Deus, verba 
Dei loquitur **. » Missum porro dicimus Dei Ver« 
bum, quod apostolalus nomen et rem simul cum. 
exiuanitionis mensuris haberet. Tu vero stulte for-. 
míidas, et ilii tribuere et nomen et rem apostolatus. 
ac sacerdotii nescio qua de causa erubescis. Nunr- 
enim ipsum convenire putas homini illi ex muliere 
tanquam ab illo diverso, simplicem, ut ipse putas, 


B conjunctionem habenti, et solius dignitatis eequa- 


litatem? Quomodo igitur jam ipsum Verbum quod 
Deus erat, nostras res juvisse cernitur, si per alium 
quoque ad Deum ac Patrem adducti sumus? Non 
enim jam per ipsum accessum habuimus, sed fuit 
mediator noster homo nostri similis, G5 fletum 
habens divinitatis noinen. At enim, inquit, exi- 
guum sane est Verbo ex Deo genilo sacrificandi 
munus. Exiguum, fateor, tibi enim assentior veri- 
tatem praedicanti : sed haud nuda usum divinitate 
his qui sunt in verris apparult, verum homo potius 
nostri similis factum, cui magnum quiddam est exi- 
miumque saerificandi officium ; quod si repudiet 
$acrificandi munus ut homini, sive alteri cuipiam 
servitutis mensuram habenti conveniens, quomodo 
non melius fuisset etiam ante hoc munus, humana- 
tionem repudiare? Sed nostra causa baud rejicien- 
dam ipsam generationem duxit : iste tamen, ut 
dixi, veritatem erubescit, in quo insipientenr se et 
imperitum ostendit, quamvis beatus Paulus dicat : 
« Non enim erubesco Evangelium; virtus enim 
Dei est in salutem omni credenti **. » Admiratione 
autem dignum est Dei Verbum salutis ac vitae om- 
nium causa tantam humilitatem subire voluisse, 
quam nescio quomodo bic ineptarum disciplinarum 
inventor, vel confiteri solum erubescit : cum zquius 
fuisset propterea ipsum admirari, et simul cum 
beato Propheta clamare : « Domine, audivi audi- 
tum tuum, et timui; consideravi opera tua, et ex- 


D pavi **. » Nam cum omnes Liuerz divinitus inspi- 


rate ipsi repugnarent, et opponerent veritatem, 
ejusque sermonem quo sua cominenta tuetur, frigi- 
dum et levem et nulla ex parte fultum ostenderent, 
non mediocri penuria rectarum verarumque sen- 
tentiarum et inquisitionum laboravit : ea de causa 
qua nemo unquam recta dogmatum tradendorum 
ratione celebris, aut sensisse, aut dixisse depre- 
henditur, iis pro sermonum suorum occasione uti- 
tur, et cum umbris pugnat, et frustra contendit 
nemine repugnante, aut his de rebus contendente, 
quod illud esse puto aerem verberare. Dixit enim : 
Quis Apostoli munus cum didicerit, non illico in- 


9 Psal. xti, δ. ?! Joan. 11, 11. ** Joan. xv1, 27... ** Joan. 11, 9. 9^ Rom. 1, 10. ** Habac. ui, 4. 





dicari bominem intelliget? Quis pontificis appella- 
tlonein audiens, divinitatis essentiam ipsum ponti- 
ficem existimet ? Cum ergo qui hoc dicat, nemo sit, 
cum quibus, dic mihi, contendis, et rem omnium 
sententia damnatam, tanquam ipse solus everias, 
palmarem tibi bano pugnam futuram putas? Porro 
quomodo inficiari possit te in medium id proferre, 
quod cum a nemine dicatur, tacere satius erat, 
quam in simpliciorum animos injicere? GG Quis 
enim est adeo attonilus, ul divinitatis essentiam 
ipsum Pontificem existimet? Homo erst Aaron, 
quamvis adeptus ut in illo divino sacerdotio aliis 
excelleret. Quomodo igitur quisquam divinitatis 
essentiam ipsum pontificem putet ? aut quomodo 
&on prorsus confiteatur hominem commemorari , 


cum frater ille Mosi ut. pontifex appellatur? Sed B 


enim cum communem sermonem proferat, et qui 
tuique de nostro numero sacerdoti quadret atque 
conveniat, dispensationis que ín Christo intelligi- 
tar, admirabilem gloriam labefactare conatur, et 
divinum illud mysterium nostrum ex imis sedibus 
audet evertere, ininime cogitans Ecclesiam a Chri- 
sto supra petram esse fundatam, et nunquam fore 
et adversus eam porta inferi prevaleant**. Dedi- 
gnatur enim communem et omnium recte sentien- 
tium opinionem sequi : novam su: sententis; viam 
inconsiderate solus ingreditur. Nos enim, ut jam 
prefatus sum, illud ex Deo Patre Verbum, homi- 
nem factum, et sibi et Patri sacrificasse dicimus 
áidel nosir:e confessionem, et congruentem nulla- 


que ex parte a mensura exinanitionis discrepantem € 


gessisse dispensationem. Sed non illi hzc ita se 
babere videntur, sed ubi privatim ac seorsim di- 
&'inxit, tanquam alius sit Christus ille ex sancta 
Virgine ab illo ex Deo Patre Verbo, ipsum fuisse 
asserit Apostolum et Pontificem confessionis no- 
sia", seque pie religioseque sentire putat cum 
ait : Si Deus est ille qui offert, nullus est cui offe- 
ratur : quid enim divinitate dignum sil, ut tanquam 
inferior majori offerat? Sed si quis esset qui con- 
tenderet ac diceret, ipsum vere ex Deo Patre geni- 
tum Verbum etiam antequam liomo fieret, ad $a- 
cerdotii munus esse collocatum, et in ministerii 
erdine ae mensura constitutum, eaque de causa 
jure appellari pontificem et apostolum, sapienter 
atique refutasset, et apte hac de re conclusam esse 
3b e^ ratiocinationem dici posset. Non enim natura 
Mli omnibus dominanti sacrificantes deerant , ut 
ipsa sibi sacrum exhiberet obsequium. Sed quia 
iHe Unigenitus qui natura Deus erat, et-a sacerdo- 
tibus obsequia sacra suscipiebat, ad inensuram eo- 
rum descendit qui sacerdotio fungebantur, bomo, ut 
dixi, factus, nihil abeurdi est, si etiam sacerdos voce- 
tur 4 nobis. Άη vero non descendit in forma servi, 
G7 formam scilicet servi accipiens, quamvis figura 
esset ac splendor glorie Patris * ? prorsus nemo 
est qui de bae re dubitet. Cum igitur ille secundum 


S. CXYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


A Χεῖν ἐθέλοντος περὶ τούτων αὐτῶν [1o. αὐτῷ]: xat 


τοῦτο, οἶμαι ἔστι τὸ, εἰς ἀέρα δέρειν. Ἔφη γάρ: Τίς 
Αποστόλου λειτουργίαν μαθὼν, οὐκ εὐθὺς ἄνθρωπον 
μηννόμενον Érvo ; Τίς ἀρχιερέως ὀνομασίαν ἀχούων, 
θεότητος οὐσίαν τὸν ἀρχιερέα νοµίσειεν; "Ove τοίνυν 
οὐδεὶς ὁ τοῦτο λέγων ἐστὶ, τίσιν, εἰπέ pot, φιλονει- 
χοῖς, καὶ τὸ ταῖς ἁπάντων φήφοις χατεγνωσµένον, 
ὡς μόνος αὐτὸς ἀνατρέπων, ofer τάχα που, xmi 
γερῶν ἀξίαν ποιεῖσθαι τὴν ἔνστασιν; Καΐτοι πῶς οὐκ 
ἀληθὲς, ὡς τοῦτο λέγοντος οὐδενὸς, εἰς μέσον ἄγεις 
αὐτὸς, ὃ σιωπᾷν ἄμεινον, χαὶ μὴ ταῖς τῶν ἁπλονστέ- 
pwv ἑνίεσθαι φυχαῖς ; Τίς γὰρ οὕτως ἑμθρόντηνος, ὡς 
θεότητος οὐσίαν ὺν ᾿Αρχιερέα νοµίζειν; Άνθρωπος 
Tv 'Aapüv, xaíco τὸ προῦχειν τῶν ἄλλων ἐν ἱερω- 
σύνῃ τῇ θείᾳ λαχών, Πῶς οὖν ἄν τις οὐσίαν θεότη- 
τος τὸν ἀρχιερέα νομίσειεν; ἡ πῶς ἂν οὐχὶ πάντη 
*& καὶ πάντως ὁμολογήσειεν ἀνθρώπου Ὑενέσθαι 
μνήμην, ὅταν ἡμῖν ὁ Μωσέως ἁδελφὺς ὡς ἀρχιερεὺς 
ὀνομάζηται; ᾽Αλλὰ γὰρ χοινόν τινα καὶ χατὰ παντὺς 
ἀρχιερέως τῶν καθ) ἡμᾶς [όντα τε καὶ πρέποντα 
προτιθεὶς τὸν λόγον, τῆς ἐν Χριστῷ νοουµένης olxo- 
νοµίας τὸ παράδοξον παραλύειν ἐπιχειρεῖ, καὶ οἷον 
ix βάθρων αὐτῶν κατασείειν ἁποτολμᾷ τὸ θεῖον ἡμῶν 


"'μνστήριον * οὐχ ἐννοῶν, ὅτι τεθεµελίωχεν ὁ Χριστὸς 


ἐπὶ πέτραν τὴν Ἐκκλησίαν * xal πύλαι ἆδου οὐ κατ- 
ισχύσουσιν αὐτῆς. "Ἠχιστα μὲν γὰρ ἀξιοῖ τῇ χοινῇ 
xal ἁπάντων τῶν ὀρθὰ φρονεῖν εἰωθότων ἔπεσθαι 
δόξῃ᾽ χαινοτομεῖ xal µόνος ἀδασανίστως τὸ δοκοῦν. 
Ἡμεῖς μὲν γὰρ, χαθάπερ ἤδη προεῖπον, τὸν ἐκ θεοῦ 
Πατρὸς Λόγον ἄνθρωπον γεγονότα, xat ἱερουργῆσαί 
Φαμεν ἑαυτῷ xal τῷ Πατρὶ τῆς πίστεως ἡμῶν τὴν 
ὁμολογίαν, πρέπουσάν τε xal κατ οὐδένα τρόπον 
ἀνάρμοστον τοῖς τῆς χενώσεως µέτροις ποιῄσασθαι 
τὴν οἰχονομίαν. "AX)' οὐχ ὧδε ταῦτ ἔχειν ἐχείνῳ 
δοχεῖ, ἰδίᾳ δὲ μᾶλλον καὶ ἀνὰ µέρος ἀπολαθὼν, ὡς 
ἕτερον ὄντα Χριστὸν τὸν ἐχ τῆς ἁγίας Παρθένου 
παρά ve τὸν ἐκ Θεοῦ Πατρὸς Λόγον, αὐτὸν γενέσθαι 
φησὶν ᾽Απόστολον xal ᾿Αρχιερέα τῆν ὁμολογίας ἡμῶν" 
οἴεται δὲ xal τῶν εἰς εὐσέδειαν ἡχόντων ἐννοεῖν, 
ἐχεῖνο λέγων * El cb; ὁ προσφέρων, οὐδεὶς ᾧ προσ- 
φέρεται’ τί γὰρ θεότητος ἄξιον, ἵν ὡς ἕλαττον 
προσφέρῃ τῷ µείζονι; Αλλ' εἰ μέν τις ἣν ὁ διατεινό- 
µενύς τε xal λέγων αὐτὸν ἀληθῶς τὸν ἐχ Θεοῦ Πα- 
τρὸς Λόγον, καὶ πρὸ τῆς ἑνανθρωπήσεως τετάχθαι 
πρὸς ἱερουργίαν, xai Ev µέτροις εἶναι λειτουργικοῖς, 
ταύτης τε ἕνεκσ τῆς αἰτίας ὀνομάζεαθαι δεῖν ἀρχιε- 
ρέα καὶ ἁπόστολον. Σοφὴν ἂν ἐποιήσατα «hv ἁπό- 
πληξιν [To. ἐπίπληξιν ]* πεποιῆσθαι δὲ καὶ ἐν χόσµῳ 
qain τις ἂν αὐτῷ τὸν ἐπὶ τούτῳ συλλογισμόν. Οὐ 
γὰρ ἣν Ev. σπάνει τῶν ἱερουργῶν ἡ τῶν ὅλων κατάρ- 
χουσα φύσις, ἵν ἐν αὑτῇ [ἱσ. ἑαυτῇ ] λειτουργήσειεν. 
Ἐπειδὴ δὲ φύσει θεὺς ὑπάρχων ὁ Μονογενὴς, xai 
σὰς παρὰ τῶν ἱερατενόντων λειτουργίας δεχόµενος, 
el; τὸ τῶν τεταγµένων εἰς ἱερουργίαν καταπεφοί- 
τηχε µέτρον, ἄνθρωπος γεγονὼς, ὡς ἔφην, γένοιτο 
ἂν τῶν ἁτόπων οὐδὲν, sl παλοῖτο πρὸς ἡμῶν καὶ ἁρ- — 
χιερεύς. "H οὗ χαταδέδηκεν kv τῇ δούλου μµορφῇ, 


** Maub. xv), 16. "' Hebr. µε... '* Philipp. n, 7; Hebr. 1, 3. 


131 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. ΠΙ. 


122 


μορφὴν δηλονότι δούλου λαθὼν, χαίτοι χαρακτῆρ A naturam liber, utpote Deus, ille qui erat in forma 


Onágywv καὶ ἀπαύγασμα τῆς δόξης τοῦ Πατρός; 
ἀλλ οὐχ ἂν ἑνδοιάσειό τις. "Ote τοίνυν ὁ χατὰ φύσιν 
Ιδίαν ἐλεύθερος, ὡς θεὺὸς, ὁ &v μορφῇ xat ἱσότητι τοῦ 
γεγεννηχότος, Χεχρηµάτικε δοῦλος, τὸν [1σ. τῶν] 
ὑπὸ ζυχὰ δουλείας τὸ µέτρον οὗ διωθούμµενος olxo- 
νομικῶς, ἀνθ᾽ ὅτου δέδιας αὐτὸν xal ἀρχιερέα χαλεῖν 
διὰ τὸ ἀνθρώπινον; χαθιεροῖ γὰρ ἡμᾶς εἰς ὀσμὴν 
εὐωδίας διὰ τῆς πίστεως ' ἑαυτόν τε ὑπὲρ ἡμῶν ὡς 
εὐοσμώτατον θῦμα προσχεχόµιχε τῷ Πατρί. Ὁ δὲ, 
οὐκ οἵδ' 6 τι λέγων, προσεπάγει τούτοις εὐθύς ' Πόθεν 
οὖν ὁ θεὺς αὐτοῖς κεχλῆσθαι νῦν ἀρχιερεὺς ἑνομί- 
σθη,ὁ θυσίας εἰς προχοπὴν ἰδίαν μὴ χρῄζων ; ὁ Θεό- 
τητος xtftup « ἐξ ἀνθρώπων ληφθεὶς, ὑπὲρ ἀνθρώ- 
ων καθίσταται τὰ πρὸς τὸν Θεόν.» Πόθεν μὲν οὖν 


Bw, ἡ διὰ ποἰαν αἰτίαν ὠνόμασται Χριστὸς, τουτ- B 


ἐστιν, ἄνθρωπος Υεγονὼς ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος 'Anó- 
στολος xal ᾽Αρχιερεὺς, διαρχῶς ἡμῖν ὁ λόγος ἁἆποδέ- 
δειχεν ἁρτίως. Οἶμαι δὲ δεῖν οὐχ ἀθασάνιστον tdv 
τὴν ἀσυνήθη τε xal ξένην αὑτοῦ φωνήν. "Apa γὰρ 
θεότητος κτήτορα τὸν ix Θεοῦ φησὶ Λόγον, xày εἰ 
ἀνὰ µέρος βούλοιτό τις νοεῖν αὐτὸν xai δίχα σαρχός; 
ἄρα ὡς παρ) αὐτὸν ἑτέραν τὴν θεότητα αὐτοῦ διορί- 
ζεται; fic, οὐκ οἵδ' ὅπως, χαθά φησιν αὐτὸς, γέγονε 
χτήτωρ, ὡς προσειλημμένης ἔξωθεν xal ἔπισυμ- 
6άσης αὐτῷ, καίτοι θεῷ κατὰ φύσιν οὐκ ὄντι αὐτῷ 
ποτε, ὁποῖόν ἐστι τὸ παρὰ τῆς ἀρχαίας ἐχείνης γυναι- 
χὰς, φημὶ δὴ τῆς Εὔας, τεχούσης τὸν Σή0 (19) * « Ἐχ- 
τησάµην ἄνθρωπον διὰ τοῦ Θεοῦ. ᾽Αλλ'» οἶμαι, τοῦτό 
ἐστιν ἀἁπόθλητον παντελῶς αὐτῷ τε xal πᾶσιν. Τί 
οὖν ἀχυρολογεῖ, xal παραῤῥιπτεϊ φωγὰς ἀσυνέτους 
àx' ἀναγχαίοις οὕτω πράγµασιν; "H οὐχ ἂν ὄφλοι γέ- 
λωτα χαὶ φρενοθλαθείας γραφἢν, εἰ 6h βούλοιτό τις 
ἕνα τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς ἀνθρωπότητος χτήτορα λέγειν, 
Ίγουν τὸν ἵππον ἱππότητος, Τίς ρα λοιπὸν ὁ τῆς 
θεότητος χτήτωρ, «ὁ ἐξ ἀνθρώπων ληφθεὶς τὰ πρὸς 
τὸν θεὸν χαθἰσταται;, Ἐρεῖ τάχα που διελὼν εἰς δύο 
τὸν ἕνα Χριστὸν, τὸν kx τῆς ἁγίας Παρθένου, γέ- 
χρακται [ῖσ. τέτραπται] Y&p πως εἰς τοῦτο xal νῦν 
ὁ σχοπὸς αὐτῷ ΄ χτῆσις οὖν ἀνθρώπου γέγονεν ἡ θεό- 
της, tlné pot, xaX συνέδη vt τῶν xab' ἡμᾶς, τὸ 
φύσει τε xal ἀληθείᾳ γενέσθαι θεὸν, xol τῆς ἀνω- 
τάτω πασῶν καὶ ὑπερτάτης οὐσίας χαταπλουτῆσαι 
τὴν ὑπεροχήν ; "Amaye τῆς δυσθουλίας, ἄνθρωπε : 


et zqualitate generantis, factus est servus, mensu- 
ram eorum qui sub jugo servitutis erant, dispensa- 
toría ratione ΠΟΠ dedignatus, qua de causa metuis 
eum pontüficem propter bumanitatem appellare, 
qui et nos offert in sacrilicium odoremque suavita- 
tís per fldem, et seipsum Patri pro nobis tanquam 
odoratissimam victimam obtulit? Hie vero (quid 
dicat nescio) his illico adjungit : Undenam ipsi 
putarunt, Deum punc vocatum egse ponti(icem, 
eum ille hostia ad promotionem suam non ἱμυί- 
gext ? Deitatis possessor « ex hominibus assum- 
ptus, pro hominibus constituitur in his quz sunt ad 
Deum **. » Uundenam igitur esset, et quam ob cau- 
sam Christus, hoc est, ipsum Dei Verbum homo 
factum, appellatus sit Apostolus et Pontifez, abun- 
de proximo sermone palefacium est: sed tamen 
insuetam et novam ejus vocem non esse sine dis- 
cussione pretereundam censeo. Num enim Deita- 
tis possessorem ipsum ex Deo Verbum dicit, licet 
seersum illud intelligere quisquam velit et citra 
carnem ? an ipsius divinitatem lanquam ab ipso di- 
versam distinguit? eujus nescio quonam modo, ut 
ipse ait, possessor est factua, tanquam si extrinse- 
cus accepta sit, et illi advenerit, licet ille aliquan- 
do Deus secundum naturam non fuerit, quale illud 
est a prisca illa femina, Eva inquam, diclum, cum 
Seth filium enixa esset : « Possedi hominem per 
Deum '!. » Sed id, nisi fallor, et ipse et omnes pla- 
ne respuendum censent, Cur ergo improprie loqui- 
tur, et imprudenter voces projicit, in rebus adeo 
gravibus? Annon ridendus censeauir, et dementis 
crimen incurrat, si quis unum de nostro genere 
velit humanitatis possessorem dicere, aut. equum 
equinze naturae ? Quis ergo est. ille diviaitatis pos- 
sessor, « qui ex hominibus assumptus , pro homi- 
nibus constituitur in his qux& sunt ad Deum? » Di- 
cet fortasse, unum Christum in duos dividens, esse 
illum es saneta Virgine: huc enim omuis ejus in- 
tentio spectat. Ergone possessio hominis facta est 
ipsa divinitas, rogo te, et alicui e nobis contigit ut 
secundum naturam ac vere Deus fieret, et essen- 
tix: omnium summ: ac prxstantissimx excellentia 
ditaretur ? $8 Apage, homo, ab hac stultitia : ne- 


χεχτήσιται γὰρ οὐδεὶς, xal ὡς ἰδίαν ἂν ἔχοι τὴν τῆς D que enim. quisquam ex his qui inler genita ceu- 


θεότητος φύσιν, τῶν τελούντων ἐν γεννητοῖς. "Iótoy 
ἣν τὸ σῶμα τοῦ Λόγου * καὶ ὡς ἕνα θεὸν xai Χριστὸν 
καὶ Υἱὸν καὶ Κύριον σὺν αὐτῷ προσχεκύνηχεν ἡ κτί- 
σις, xaX δοξολογοῦσιν ol οὐρανοὶ, xal abv αὐτοῖς 
ἡμεῖς ὡς γὰρ ὁ προφήτης φησὶν, « Ἐχάλυψεν οὐ- 
ρανοὺς ἡ ἀρετὴ αὐτοῦ, xal τῆς αἰνέσεως αὐτοῦ πλή- 
phe ἡ Yn,» οὐχ ὡς ἀνθρώπου θεότητα χτησαµέ- 
νου * πῶς Y&p, 7) πόθεν; ἀλλ’ ὡς ἓν προσλήψει σαρ- 
xbc ἀνθρώπου γεγονότος τοῦ &x soU Πατρὸς Λόγον. 
Αλλ' ἔστω τυχὸν ὁ ἐξ ἀνθρώπων ληφθεὶς, θεότητος 


** Hebr. v, 9. ! Gen. iw, 1. * Habac. 11, 3. 


seniur, possidebit et tanquam propriam habebit 
naturam divinitatis. Proprium erat Verbi ipsum 
corpus, et una cum illo tanquam unum Deum et 
Christum ei Filium et Dominum adorat ipsa crea- 
tura, οἱ celi glorificaut, et cum ipsis nos quoque. 
Ut enim ait propheta : « Operuit celos virtus ejus, 
et laudis ejus plena est Ierra * : 3 non quod horoo 
divinitatem possederit: qui enim, aut undenam ? 
sed quod ipsum ex Deo Patre Verbum lhumanain 
carnem assumpserit. Sed sit sane, ille ex homini- 


ANT. AGELLII NOTE, 
(49) Vel Seth pro Cain irrepsit, vel erratum memoriz, est ex Gen. iv, 4, castigandum. 


LI 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCITIEP. 


112 


eto Spiritu, unica adoratione venerabimur unum A τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, μιᾷ προσκυνἠσει τιμήσομεν τὸν 


Dominum Jesum Christum, per quem et cem quo 


Deo et Patri gloria cum sancto Spiritu in saeula 
seculorum. Ámen. 


$1 TOMUS TERTIUS. 


Magnum est procul dubio illud pietatis myste- 
rium, et Ipsis etiam sanctis angelis admirandum '*, 
in eoque confirmat nos apostolus Paulus cum dicit : 
« Ut notum fiat nunc principatibus et potestatibus 
in coelestibus per Ecclesiam multiformis sapientia 
" Dei, secundum przlnitionem seculorum, quain fe- 
eit in Domino nostro Jesu Christo, in quo babemus 
fiduciam et aecessum in confldentia per fidem 19”, » 
Sapientia est namque revera, et minime humana, 
sed sane divina, et abdita in quadam ineffabili 
profanditate et incomprehensibilitate Christi myste- 
rium : itaque psallit beatus David : « Et posuit te- 
nebras latibulum suum, [n circuitu ejus tabernacu- 
jum ejus, tenebrosa aqua in nubibus aeris *!. » In 
qao tenebras nihil aliud, ut opinor, intelligit, nisi 
obscuram intelligentiz perceptionem in oculis animi 
caliginis instar incurrentem. Hac de causa dici- 
mus, subtilibus qusstionibus, et curiositate ad 
quam perlingere non possit intelligentia , nullo 
modo indiguisse Christi mysterium, sed fide potius 
qua simpliciter ac sine ulla vafritie traderetur. Sic 
et nos ipsi sentire didicimus, et credidimus a Devo 
ac Patre proprium Filium, Deum eumdem secun- 


ἕνα Κύριον Ἱησοῦν Χριστόν’ δι οὗ καὶ pao οὗ τῷ 
Θεῷ καὶ Πατρὶ δόξα σὺν νῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς 
αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμὴν. 


ΤΟΜΟΣ ΤΡΙΤΟΣ. 


Μέγα μὲν ὁμολογουμένως ἐστὶ τὸ τῆς εὐσεθείας 
µυστήριον, τεθαύμασται δὲ xal παρ) αὐτοῖς τοῖς 
Ἁγίοις ἀγγέλοις, xal πρὀς Υε τοῦτο ἡμᾶς ἐμπεδοὶ 
λέγων ὁ σοφώτατος Παῦλος" «"Iva γνωρισθῇ vuv ταῖς 
&pyatc xai ταῖς ἑξουσίαις ἓν τοῖς ἑπουρανίοις διὰ τῆς 
Ἐκχλησίας, ἡ πολυποίκιλος σοφἰα τοῦ Θεοῦ, κατὰ 
πρόθεσιν τῶν αἰώνων, ἣν ἐποίησεν Ev τῷ Κυρίψ ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστῷ. ἐν ᾧ ἔχαμεν τὴν παῤῥησίαν xaX προσ- 


p αγωγὴν ἐν πεποιθήσει διὰ τῆς πίστεως. » Σοφία γὰρ 


ἀληθῶς xai οὑκ ἀνθρωπίνη ποθέν ΄ θεία δὲ μᾶλλον 
χαὶ ἐν ἀποῤῥήτοις τιοὶ βάθεσί τε xal ἁχαταληψίαις 
χειµένη, τὸ Χριστοῦ μυστήριον' ψάλλει γοῦν ὁ µα- 
χάριος Δαθίδ' « Kal ἔθετο σχότος ἀποχρυφὴν αὐτοῦ, 
χύχλῳ αὐτοῦ dj σχηνἡ αὐτοῦ, σχοτεινὸν ὕδωρ ἓν νε- 
φέλαις ἀέρων' » σκότον οἶμαι λέγων οὐδὲν ἕτερον, 
πλὴν ὅτι πὀυ πάντως τὴν τῶν ἐννοιῶν δυσχάτοπτον 
εὗρεσιν, τοῖς τῆς διανοἰας ὀφθαλμοῖς ἀχλύος δίχην 
ἑμπίπτουσαν. Ταύτῃ τοί φαμεν ζητημάτων ἰσχνῶν, 
xai περιεργίας τῆς ἐπέχεινα vou, δεδεῄσθαι μὲν οὗ- 
δαμῶς τὸ Χριστοῦ μυστήριον πίστεως 06 μᾶλλον 
ἁπλῆὴν xal ἀχαχοῦργον ἐχούσης τὴν παράδοσιν. Οὕτω 
xai ἡμεῖς αὐτοὶ φρονεῖν δεδιδάγµεθα, xal πεπιστεύ- 
χαμεν ὅτι θεὸν ὄντα χατὰ φύσιν τὸν ἴδιον YD, ἁπ- 


dum naturau, fuisse missum hominem factum, οἱ C έστειλεν à θεὸς xoi Πατὶρ ἄνθρωπον γεγονότα, xal 


ex muliere secundum carnem genitum "5, ut in se 
eredentes justiicet, et suo benigno clementissimo- 
que nutu 4 peccatis in ignorantia admissis libera- 
108, puros et immaculatos per se Deo et Patri of- 
ferat, et eos divinie su:s naturse participes efficiats, 
qui morti atque corruptioni erant obnoxii ?** ; el ut 
wredicaret c3cis visum '*, et errantium hominum 
greges ad lucem vera Dei cognitionis traduceret, ac 
doceret quis natura vereque Deus esset, et omnium 
rerum opifex : factus est enim odor cognitionis Dei 
ac Patris, et in ipso conspeximus illum ex quo se- 
eundum naturam est genitus, εἰ manifeste cogno- 
vimus viam quae nos ad seternain vitam defert. Tta 
eiiam fore ut genitum gregibus ipse Filias illuce- 
ret, beatus propheta lsaías longe ante clamavit 
dicens ? « Bic dicit Dominus : Laboravit JEgyptus, 
et negotiationes ZEthiopum, et Q4 Sabsim, viri 
sublimes ad te vransibunt, et tibi servient, οἱ post 
te sequentur vincti compedibua, οἱ curvabuntur 
tibi, et in te adorabunt, quia [n te Deus est, et non 
est Deus preter (ie: tu es enim Deas et nescivi- 
mus, Deus lwrae] salvator *. » Dictum est etiam 
procul dubio ad Filium, rursus tanquam ex persona 
Dei ac Patris : « Ecce posui le in testamentum ge- 
neris, in lucem gentium, ut sís iu salutem usque ad: 
exremum terrg 18. Populo enim ex sanguine ac 


kx γυναιχὸς χατὰ σάρχα γεγεννηµένον, ἵνα δικαιώσῃ 
τοὺς εἰς αὐτὸν πιστεύοντας ' χαὶ τῶν Ey ἀγνοίᾳ πται- 
σµάτων, χρηστοῖς καὶ ἡμερωτάτοις ἁπαλλάξος νεύ- 
past, χαθαροὺς xai ἁμώμους προσκοµέίσειε δι᾽ αὐτοῦ 
τῷ θεῷ καὶ Πατρὶ, καὶ τῆς θείας ἑαυτοῦ φύσεως 
ἑργάσηται χοινωνοὺς, τοὺς ὑπὸ θάνατον xal φθοράἀν ' 
κηρύξη δὲ καὶ τυφλοῖς ἀνάθλεψιν ' καὶ τὰς τῶν πε- 
πλανηµένων ἀγέλας εἰς τὸ τῆς ἀληθοῦς θεογνωσίας 
µεταχομίσῃ que * διδάξῃ τε λοιπὸν, τίς ὁ φύσει τε 
xai ἁληθῶς ἐστι θεὺς, καὶ τῶν ὅλων δημιουργὸς, Υέ- 
yove γὰρ ὀσμὴ τῆς Υνώσεως τοῦ θεοῦ xa Πατρός - 
xai ἓν αὑτῷ τεθεάµεθα τὸν, ἐξ οὗ γεγέννηται χατὰ 
φύσιν. ἑγνώχαμέν τε σαφῶς τὴν εἰς ζωὴν ἡμᾶς τὶν 
ἀῑδιον ἀποφέρουσαν ὁδόν. Οὕτω xal ταῖς τῶν ἐθνῶν 
ἀγέλαις ἐπιλάμψειν τὸν Ylbv ὁ µαχάριος προφήτης 
'Ἡσαῖας προανεχεχράγει, λέγων" «Ὀὔτω λέχει Κύ- 
ριος' Ἐχηπίασεν Αἴγυπτος, xoi ἐμπορίαι Αἰθιόπων, 
xat οἱ ΣαθαΊμ., ἂνδρες ὑψηλοὶ ἐπὶ σὲ διαθήσονται, xax 
σοὶ ἔσονται δοῦλοι, xal ὀπίόω cou ἀχολουθήσονσι δε- 
δεμένοι χειροπέδαις * χαὶ προσχυνήσουσί σοι, καὶ ἓν 
avi προσεύξονται ὅτι ἓν cot ὁ θεός ἐστι: χαὶ οὖχ 
ἔστι θεὸς πλήν σου. ZU γὰρ εἶ Ocho καὶ οὖκ ᾖδειμεν, 
ὁ Bebe τοῦ Ἱσραὴἡλ σωτήρ. » Εἴρηται δέ που πρὸς «bv 
Yibv, ὡς ix προσώπου πάλιν τοῦ Θεοῦ χαὶ Πατρός " 
« Ἰδοὺ τἐθειχά σε εἰς διαθήχην Ὑένους, εἰς φῶς ἐθνῶν, 
τοῦ εἶναί σε εἰς σωτηρίαν ἕως ἑσχάτου τῆς γῆς. » 


7? | Tim. i1, 16. ?** Ephes. ni, 10, 12. 7! Psal. Χνη, 19. ** Galat. iv, ὁ. ΤΗ Petr. |, 4 Ὁ Rom. 


vin, 91. ?* Isa. cxt, 3; Luc. iv, 19. 


5 19, xtv, 14, 15. 


Σε Το, x1ix 6 





115 


ADVERSUS NESTORIUM LID. tl. 


114 


Νενομαθέτηχε μὲν γὰρ τὸν ἐξ αἵματός τε xal γένους A genere israel tulit leges Novl (Testamenti, priore 


'epahà τὴν Καινὴν Διαθήκην, πα)αιωθείσης τῆς 
πρώτης, ἐπέφανε δὲ xal µέχρι τερμάτων τῆς ὑπ᾿ 
οὐρανὸν, τοῖς ἀνὰ πᾶσαν χώραν τε καὶ πόλιν ἔθνεσί 
τε xal λαοῖς. Προσχεχυνήχασι γὰρ αὐτῷ, καὶ μὴν 
καὶ ἔπονναι νοητῶς, ἀῤῥήχτοις ἀγάπης δεσμοῖς, 
καθάπερ τιαὶ χειροκέδαις ἑνισχημένα, χαὶ μονονονχὶ 
Ἀέγοντα *b διὰ φωνῆς Ἱερεμίου: « Ἰδοὺ οἵδε ἡμεῖς 
ἑσόμεθά σοι, ὅτι σὺ Κύριος ὁ Geb; ἡμῶν eT. » Ὅρα δέ 
pot τῶν προφητικῶν ἐννοιῶν τὴν ἐγρήγορσιν’ « Προσ- 
χυνἢσουσί σοι, φησὶ, xai ἐν ao) προσεύξονται, ὅτι ἓν 
οοὶ θεός ἐστι, χαὶ οὖχ ἔστι θεὸς πλην -σον * » δει 
μὲν οὖν ὁμολογουμένως, ὡς πνευµατοφόρας «by ix 
Θιοῦ Πατρὸς Λόγον ἐν ἡμῖν σχηνώσαντα |ῖσ. σκηνώ- 
σοντα], xa0& φησιν ὁ µαχάριος εὐαγγελιστὴς Ἰωάν- 
νης” ταύτῃ «ol Φῆσιν, ὅτι « Ἐν σοὶ θεός ἐστι» 5 πλὴν 
95x εἰς δύο τέµνεσθαι θεοὺς συγχεχώρηκε τὸν Ἐμ- 
gavoufi) ἀλλ’ εἰ χαὶ γέγονεν ἄνθρωπος 6 Μονογενὴς, 
ἕνα xat οὕτως ὠμολόγει πάλιν αὐτόν» xaX γοῦν εὐθὺς 
προσεπήνεγχεν, ὅτι € O0x ἔστι θεὸς πλὴν σοῦ. » 
Ἐπιτήραι yàp ἀχριδῶς τὴν τοῦ προφήτου φωνήν. 
Προσηγορευχκὼς vàp, ὡς ἔφην, ὅτι Ἑν aot ὁ θεός ἐστιν, 
οὗ προστέθειχεν, ὅτι Καὶ οὐχ ἔστι θεὺς πλὴν τοῦ by 
eot, ἀλλ' εἰς ἑνότητα συνενεγχὼν οἰκονομιχὴν, Οὐκ 
ἔστι, φησὶ, θεὺς πλὴν σοῦ. "Oct δὲ ἄνθρωπος vevyo- 
νὺς ὁ μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, διὰ πάσης τῆς θεο- 
πνεύστου ΤΓραφΏς, ὡς ἔπος εἰπεῖν, χαταγγέλλεται, 
δ.ὰ πλείστων μὲν ὅσων ἀχονιτὶ χκαταλεῖξαι ῥᾷον ' ἀπό 

yp δὲ, οἶμαι, πρὸς τὸ παρὸν ἐκεῖνο εἰπεῖν. Ἔφη γάρ 
που Θεὸς πρὸς τὸν µακάριον Δαδίδ᾽ « Kal ἀναστήσω 
ἐκ τοῦ σπἑρµατός aou μετὰ ok, ὃς ἔσται Ex τῆς χοιλίας 
«ov * xat ἑτοιμάσω τὴν βασιλείαν αὐτοῦ * αὐτὸς olxobo- 
y hoc οἴχον τῷ ὀνόματί pov. Καὶ ἀνορθώσω τὸν 8póvov 
αὐτοῦ ἕως εἰς τὸν αἰῶνα, Καὶ ἐγὼ ἔσομαι αὐτῷ εἰς Πα- 
τέρα, καὶ αὐτὸς ἔσται µοι εἰς Yióv. » 'AXY', οἶμαι, φαίη 
«t$ ἂν, οὐχ ἐπί γε τῷ Ἐμμανουὴλ, εἰρῆσθαι δὲ μᾶλλον 
ἐπὶ Σολομῶντι ταυτί. Παῦλός γε μὴν ὁ σοφώτατος, 
τοῖς οὕτως ἐθέλουσι νοεῖν, ἀντιτάξεται γεννικῶς, 
δέχεται γὰρ ἐπὶ Χριστῷ τὰς φωνάς ' χαὶ αὐτὸν εἶναί 
φῆσι πρὺς ὃν εἴβηται παρὰ τοῦ Oto) xoi Πατρὺς, 
ὅτι «Ἔσομαι αὐτῷ εἰς Πατέρα, xal αὐτὸς ἔσται µοι 
ti. Yióv.» "Oct δὲ xa0' ἡμᾶς γεγονὼς, τουτέστιν 
ἄνθρωπος, ἱερουργήσειν ἔμελλε τῷ θεῷ xaX Πατρὶ, 
διὰ τῆς εἰς αὐτὸν πίστεως σεσωσµένην τὴν ὑπ 
οὐρανὸν, διεσάφει λέγων Ev ἑτέροις ^ « Kal ἀναστήσω 
ἐμαυτῷ ἱερέα πιστὸν, ὃς πάντα τὰ ἓν τῇ χαρδίᾳ 
pou, καὶ ἓν τῇ φυχ] μον movfiset* xol οἰχοδομήσω 
αὑτῷ οἶκον πιστόν’ καὶ διελεύσεται ἑνώπιόν µου 
πάσας τὰς Ἰμέρας.» ΄Άθρει δὴ µοι πάλιν, ὡς Ev 
ἑτέροις εἰκὼν, « θὗτος οἰχοδομήσει oTov τῷ ὀνόματί 
pou, » τῷ Υἱῷ τὸν οἶκον ἐγείρειν ὁ Πατὴρ ἐπαγγέλ- 
λεται. Καὶ τοῦτο συνεὶς ὁ θοσπέσιος Παῦλος, Μωσέα 
μὲν ἔφη πιστὸν iv ὅλῳ γενέσθαι τῷ ofxip µου, τὸ 
οἰχετιχὸν ἔχοντα µέτρον, Χριστόν γε μὴν ὡς Υἱὸν 
ἐπὶ τὸν οἶχον αὐτοῦ, οὗ οἶχος ἐσμὲν ἡμεῖς, Τρόπος 
δὶ τῆς ἱερουργίας αὐτῷ, τὰ χαθ᾽ ἡμᾶς. οὐχ αἷμα 


1 Jerem. in, 99. 


16 [ga. χ!ιν, 14. 
5. ' | Reg. 1, 55. 


5 [1 Reg. 1, 15. 


7? Joan. 1, 14. 


jam antiquato, illuxit etiam usque ad terminos or- 
bis terrarum gentibus ac populis qui per omnes 
regiones et urbes erant : nam illum adoraverunt,' 
atque etiam spiritaliter sequuntur, firmis charitatis 
vinculis veluti quibusdam compedibus nexi, ac 
propemodum illud Jeremis dicentes : « Ecce ipsi 
nos erimus tibi, quia tu Dominus Deus noster - 
es "*. » Àc vide, quaso, propheticarum sententiarum 
vigilantiam. « Curvabuntur tibi, inquit, el in te 
adorabunt, qnia in te Deus est, ei non est Deus 
preter te** : » nam ut spiritu instinctus certo scie- 
bat, Dei Patris Verbum in nobis babitaturum, ut 
inquit beatus evaagelista Joannes '* ; hac de causa 
ait : «In te Deus est, » neque tamen possus est 


B Emmanuelem in duo dividi ; sed quamvis ille Unige- 


nitus sit faetus homo, sic quoque unum rursus esse 
fatebatur, ideoque intulit statim : « Non est Deus 
prseter te. » Observa namque diligenter prophete 
YOCen : cum enim, ut dixi, allocutus esset eum his 
verbis : « In te est. Deus; » nou adjecit : Non est 
Deus przter illum. qui est in te, sed in unitatem 
dispensatoriam conjungendo : « Non est Deus, ín- 
quit, przter te. » Porro unigenitum illud Dei Ver- 
bum hominem factum, per omnes divinitus inspira- 
t» Scripturz litteras, ut ita dicam, proedicari, per- 
facile est quamplurimis locis ostendere, sed ad 
praesens illud dixisse satis erit. Dixit enim Deus ad 
beatum David : « Et suscitabo de semine tuo post 
te, qui erit de ventre tuo, et preparabo regnum 
ejus : Ipse e&dificabit domum nomini meo : et eri- 
gam solium ejus usque in. seculum : et ego ero ei 
in Patrem, et ipse erit mihi in Filium **. » Sed dicet, 
opinor, aliquis, hzc non in Emmanuelem, sed in 
$3 Salomonem dicta fuisse, Sed beatus Paulus 
hominibus ita sentientibus strenue obsistel, qui de 
Christo has voces accipit, ipsumque esse asseril in 
quem dictum sit a Deo et Patre : « Ero illi in Pa- 
trem, et jpse erit mihi in Filium *', » Eumdem 
porro nostri similem factum, id est, hominem, fore 
ut Deo et Patri sacrificaret orbem terrarum per 
fldem In se credentium salvatum, declaravit alibi, 
dicens : « Et suscitabo mihi sacerdotem fidelem, 
qui omnia quz sunt in corde et anima mea faciet, 


D et ediücabo ei domum fidelem, et transibit ante 


me omnibus diebus **. » Jam illud quzso rursum 
considera, quod. cum alibi dixissel : « Hic cxdifica- 
bit domum nomini meo**,» Filio tamen donium 
erecturum se Pater pollicetur : quod cum intellige- 
ret beatus Paulus **, Mosen quidem fidelem fuisse 
dicit in tota domo mea, quod famulorum ordinem 
ae mensuram teneret; Christum vero ut Filium 
soper domum ejus, cujus domus sumus nos. Forina 
autem ejus sacrificii res nostra sunt, non sanguis 
taurorum et vitulorum, sed omnium liominum fldei 
confessio : idque confirmat beatus Paulus item sic 


** JE fteg. v, 12, 05. ! IL Reg. vir, 155; Hebr. i; 


"* Hebr. i1, 2. 


115 


$. CYIULLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


116 


scribens : « Unde, fratres sancti, vocationis ccele- A ταύρων καὶ µόσχων, ἀλλ fj τῆς ἅπάντων πίστεως 


stis participes, considerate Apostolum et Pontificem 
confessionis nostra& Jesum, qui fidelis est ei qui fe- 
cit illum *'. » psum igitur asserimus ex Deo Patre 
Verbum cum accepta servi forma propter nos exi- 
nanitus esse dicitur, tum ad bumanitatis quoque 
mensuram seipsum dejecisse, cui mensure conse- 
quenter admodum convenit, ut missus esse pute- 
tur, et ipsum ejus sacrificium supremi illius hono- 
ris quasi conciliator quidam existimetur. Nam si fa- 
etus nostri similis, adoravit nobiscum ut homo, 
quamvis adoret ipsum illa superna sanctorumque 
spirituum multitudo, cum de illo Moses dicat : 
« Leetamini, coeli, simul cum ipso **, et adorent eum 
omnes filii Dei ** ; » quid novum, et a dispensatio- 


nis rationibus alienum, si summi sacerdotii munere B 


functus 6st, ut qui in odorem suavitatis seipsum 
pro nobis, et nos per seipsum et in seipso Deo et 
Patri obtulerit? « Christi enim bonus odor sumus, » 
ut scriptum est **. Sed hec minime decenter esse 
facta rursus egregius hic vir affirmat, ac propeme- 
dum deridet eos qui hzc ita se habere putant, ac 
divina consilia impie reprehendens, in hunc modum 
fere dicit : 


61: [Nesron. Cum enim audiunt nomen apostoli, 
ipsum Deum Verbum intelligunt apostolum. Ponti- 
ficis appellationem cum legunt, divinitatem pontiü- 


ὁμολογία. Καὶ πιστώσεται πάλιν ὡδὶ γεγραφὼς ó 
µαχάριος Παῦλος « Ὅθεν, ἀδελφοὶ ἅγιοι, χλήσεως 
ἐπουρανίου μέτοχοι, χατανοῄσατε τὸν ᾿Απόστολον 
xai ᾽Αρχιρέα τῆς ὁμολογίας ἡμῶν Ἰησοῦν, πιστὺν 
ὄντα τῷ ποιῄσαντι αὐτόν.» Αὐτὸν οὖν ἄρα φαμὲν 
&bv ἐχ θεοῦ Πατρὸς Λόγον, ὅτε δι’ ἡμᾶς χεχενῶσθαι 
λέγεται μορφὴν δούλου λαδὼν, τότε καὶ ἓν τοῖς τῆς 
ἀνθρωπότητος µέτροις ἑαυτὸν καθεῖναι, ofc ἂν πρέ-- 
vot xal µάλα εἰχότως, xal τὸ ἀπεστάλθαι δοχεῖν, 
καὶ τς ἀνωτάτω τιμῆς Ἰγεῖσθαι πρόξενον τὴν 
ἱερουργίαν. El γὰρ ἐπείπερ γέγονε xa0' ἡμᾶς, προσ- 
χεχύνηχε μεθ’ ἡμῶν ὡς ἄνθρωπος ΄ χαΐίτοι προσχυ- 
νούσης αὐτὸν τῆς ἄνω πληθύος, xal τῶν ἁγίων πνευ- 
µάτων, λέγοντός τα Μωσέως περὶ αὐτοῦ, « Eóppáv- 
θητε, οὐρανοὶ, ἅμα αὐτῷ, xal προσχυνησάτωσαν αὐτὸν 
πάντες υἱοὶ θεοῦ * » τί «b ξένον f| τοῖς εῆς οἴχονο- 
µίας λόγοις ἀνάρμοστον, εἰ κεχρηµάτικεν ἀρχιερεὺς, 
ὡς εἰς ὀσμὴν εὐωδίας ἑαυτόν τε ὑπὲρ ἡμῶν, xal 
ἡμᾶς ἀνατιθεὶς δι ἑαυτοῦ τε xat ἐν ἑαυτῷ τῷ θεῷ 
καὶ Πατρί; « Χριστοῦ γάρ ἐσμεν εὐωδία (18), » χατὰ 
τὸ γεγραμμµένον. Άλλ) Ίχιστα μὲν iv κόσμῳ τῷ 
δέοντι πεπρᾶχθαι ταντὶ, διῖσχυρίζεται πάλιν ὁ γεννά- 
δας οὗτοσί: µόνον δὲ οὐχὶ καταμειδιᾷ τῶν οὕτω 
ταῦτ᾽ ἔχειν ὑπειληφότων, xai τοῖς Oslo σχέµµασιν 
ἀνοσίως ἐπιτιμῶν, οὕτω πού φησιν ' . 

[ ᾽Αποστόλου γὰρ ἀχούοντες ὄνομα, τὸν Osbv Λόγου 
νοοῦσιν ἁπόστολον. ᾽Αρχιερέως ἀναγινώσχοντος χλη- 
σιν, θεότητα τὸν ἀρχιερέα φαντάζονται, παραδόξου 


cem sibi fingunt, nova dementiz apecie. Quis enim 6 φρενοθλαθείας ἰδέᾳ. Τές γὰρ λειτουργίαν ἁποστόλου 


apostoli munus cum didicerit, non illico indicari 
hominem intelligat? Quis pontificis appellationem 
audiens, divinitatis essentiam ipsum pontificem 
existimet? Nam si pontifex est ipsa Divinitas, quis- 
'mam ille est qui pontificatus munere colitur? si 
Deus est qui offert, nullus est cui offertur : quid 
enim Divinitate dignum sit, ut illa tanquam ínfe- 
rior majori offerat? His adjungit : Undenam ipsi 
putarunt Deum nunc vocatum esse pontificem, cam 
ille hostia ad promotionem suam, ut pontifices, non 
indigeat? Deitatis possessor ex hominibus assum- 
ptus pro hominibus constituitur in bis quz sunt ad 
Deum.| 


CAP. 1. 


]gitnr ne missum quidem esse in bunc mundum 
ipsum Dei Verbum asseris? decepit ergo, ut est 
consequens, bomines suo ministerio vocatos beatus 
Paulus ; ait enim : « Misit Deus Filium suum factum 
ex muliere, factum sub lege ** : » convincitur etiam 
tuo judicio beatus David temere carmen contexuisse, 
et inscruiabilia querere; dixit enim Patrem qui est 
in colis et Deum alloquens : « Emitte lucem tuam 


μαθὼν, οὖχ εὐθὺς ἄνθρωπον μηνυόµενον ἔγνω; Τίς 


«ἀρχιερέως ὀνομασίαν ἀχούων, θεότητος obclav τὸν 


ἀρχιερέα νοµίσειεν; El γὰρ ἀρχιερεὺς ἡ θεότης. τίς 
ὁ παρὰ τῇ τῆς ἀρχιερωσύνης λειτουργἰᾳ θεραπευό- 
µενος ; εἰ θεὸς ὁ προσφέρων, οὐδεὶς ᾧ προσφέρεται * 
τί γὰρ θεότητος ἄξιον, ἵν) ὡς ἑλάττων προσφέρῃ τῷ 
µείζονι; Προσεπἀγει δὲ τούτοις - Πόθεν οὖν αὐτοῖς 
ὁ θεὺς χεχλῆσθαι νῦν ἀρχιερεὺς ἑνομίσθη, ὁ θυσίας 
εἰς προχοπὴν ἰδίαν κατὰ τοὺς ἀρχιερέας μὴ χρῄζων ; 
ὁ θεότητος χτήτωρ ἐξ ἀνθρώπων ληφθεὶς, ὑπὲρ 
ἀνθρώπων καθίσταται τὰ πρὸς τὸν θεόν.] 


κεφ. Δ’. 


Οὐχοῦν οὐδὲ ἀπεστάλθαι φὴς εἰς τόνδε τὸν χόσµον 
τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον; πεφενάχιχεν οὖν ἄρα, κατὰ τὸ 
εἰχὸς, τοὺς 5v αὐτοῦ χεχληµένους ὁ σοφώτατος IIau- 
λος” ἔφη γὰρ, ὅτι « Ἐξαπέστειλεν ὁ θεὸς τὸν Υἱὸν 
αὑτοῦ γενόμενον kx γυναικὸς, Υενόμενον ὑπὸ νόμον"ν 
ἁλοίη δ' ἂν κατά σε xat ὁ µαχάριος Δαθὶδ ἑῤῥαψῳ- 
δηχὼς εἰχῆ, xal τὰ ἀνέφιχτα ζητῶν. ἔφη váp που 
πρὺς τὸν by οὐρανοῖς Πατέρα xai Θεόν’ « Ἐξαπό- 


τν Hebr. ni. 1,2. *' Deut. xxxu, 1. " Psal. xcvi, 8. ** ll Cor, n, 15... ** Galat. iv, 4. 


ANT. AGELLII NOTE. 


(18) Advertendum quomodo Πίο auctor accipiat 
hunc beati Pauli locum ; nam bonum odorem, id est 


εὐωδίαν, intelligit sacrificium in odorem suavitatis - 
oblatum. 


117 ADVERSUS NESTORIEM LIB. iif, | 118’ 
στειλον τὸ φῶς σου, καὶ τὴν ἀλήθειάν σου. » Τί δὲ, A et veritatem taam **: » Quid autem? dic mibi, nonne: 


εἰπέ pot, οὐχὶ xal αὐτὸς ὁ Υϊὸς φευδοεπῄσει τάχα 
που λέγων" € am γὰρ ἀπέστειλεν. ὁ Gebc τὸν Υἱὸν 
εἰς τὸν χόσµον ἵνα χρίνῃ τὸν χόσµον, ἀλλ᾽ ἵνα cuf 
ὁ χόσμος δι᾽ αὐτοῦ.» Καὶ πάλιν € Ἐγὼ ix τοῦ Πα- 
τρὸς ἐξῆλθον, xaX fjxto ; Γράφει δέ που xal ὁ σοφὸς 
Ἰωάννης περὶ αὐτοῦ: « Ὁ λαμδάνων αὐτοῦ τὴν µαρ- 
τυρίαν ἑσφράχγισεν ὅτι ὁ Gebo ἀληθής ἐστιν ’ ὃν γὰρ 
ἀπέστειλεν ὁ θεὸς, τὰ ῥήματα τοῦ Θεοῦ λαλεῖ. » 
Απεστάλθαι δέ φαμεν τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, τὸ τῆς 
ἀποστολῆς ὄνομά τε xat χρῆμα μετὰ τῶν τῆς χενώ- 
σεως ἔχοντα µέτρων΄ σὺ δὲ δὴ δέδιας ἀμαθῶς, καὶ 
αὐτῷ προσνέµειν ἐρυθριᾷς ἀνθ᾽ ὅτου τό τε τῆς ἀποστο- 
Ane, xal τὸ τῆς ἀρχιερωσύνης ὄνομά τε xot χρημα; 
"Apa Ὑὰρ ἁρμόσειεν [ῖσ. ἁρμόσειν ] ὑπείληφας, ὡς 


etiam ipse Filius mentietur pláne, cum dicit : 
« Non enim misit Deus Filium suun* iü mundunr 
ut judicet mundum, sed ut salvetur mundus per 
ipsum *! ; » et iterum : « Ego ex Patre exii, et ve- 
nio **. ) Seribit etiam alicubi beatus Joannes de 
ipso : « Qui accipit testimonium ejus, signavit 
quia Deus verus est ; quem enim misit Deus, verba 
Dei loquitur **. » Missum porro dicimus Dei Ver« 
bum, quod apostolalus nomen et rem simul eum. 
exinanitionis mensuris haberet. Tu vero stulte for-. 
midas, et illi tribuere et nomen et rem apostolatus. 
ac sacerdotii nescio qua de causa erubescis. Num 
enim ipsum convenire putas homini illi ex muliere 
tanquam ab illo diverso, simplicem, ut ipse putas, 


ἑτέρῳ παρ᾽ αὐτὸν ἀνθρώπῳ τῷ ἐκ γυναιχὸς, φιλὴν P conjunctionem habenti, et solius dignitatis sequa- 


ἔχοντι τὴν συνάφειαν, κατὰ ok, xal ὡς iy ἱσότητι 
Βόνης τῆς ἀξίας; Πῶς οὖν ἔτι τὰ xa0' ἡμᾶς ὀνήσας 
ὁρᾶται Geb; ὢν ὁ Λόγος, εἰ xat προσχεχοµίσµεθα 
δι) ἑτέρου τῷ θεῷ καὶ Πατρί; Οὐχέτι γὰρ δι αὐτοῦ 
τὴν προσαγωγὴν kayfixapev* ἀλλὰ γέγονεν ἡμῶν 
µεσίτης ἄνθρωπος xa0* ἡμᾶς, τὸ τῆς θεότητος ὄνομα 
κατάπλαστον ἔχων. )Αλλὰ val, «mot, σμιχρὺν ἂν 
εἴη «ip ἐκ θεοῦ Πατρὸς φύντι Λόγῳ τὸ ἱερουργεῖν. 
Ὑμικρὸν ὁμολογουμένως. Συνεργῶ [ Io. συνερῶ ]Υάρ 
σοι πρεσθεύοντι τἁληθές ἀλλ οὗ γυμνῇ τῇ θεό- 
τητι χεχρηµένος ἐπέφανε τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς: vs- 
Τονὼς δὲ μᾶλλον ἄνθρωπος xa ἡμᾶς, ᾧ μέγα τι 
χρημα xei ἐξαίρετον iepoupyía* εἰ δὶ δὴ παραι- 


τεῖτο [Te. παραιτοῖτο ] τὸ ἱερουργεῖν ὡς ἀνθρώπφ σ 


πρέπον, Ίγουν ἑτέρῳ τῷ [ἶσ. ἑτέρῳ t] τῆς δου- 
λείας ἔχοντι µἐτρον, πῶς οὐχ ἄμεινον παρὰ πολὺ, 
xil πρό γε τούτου παραιτεῖσθαι τὴν ἐνανθρώπησιν ; 
λλ' οὐκ ἀπόδλητον ἑποιήσατο δι ἡμᾶς τὴν yév- 
νησιν, οὗτοσι δὲ, ὡς ἔφην, αἰσχύνεται τἁληθές : ἄσο- 
φόν τε xal ἀνεπιστήμονα καταδειχνὺς ἑαντόν. Καΐτοι 
τοῦ µακαρίου Παύλου λέγοντος * « O0 γὰρ ἐπαισχύνο- 
μαι cb Εὐαγγέλιον, δύναµις γὰρ Θεοῦ ἐστιν εἰς 
σωτηρίαν παντὶ τῷ πιστεύοντι. » Θαυμάσειε 5 ἄν τις 
τὸν τοῦ Θεοῦ Aóyov, τῆς ἁπάντων ἕνεχα σωτηρἰας 
καὶ ζωῆς, τοσαύτην ἀνασχομένῳ παθεῖν τὴν ταπεί- 
νωσιν, ἣν οὐκ οἵδ ὅπως ὁ τῶν εἰχαίων ἡμῖν διδα- 
Υμάτω, εὑρετῆς, χαὶ µόνον ὁμολογεῖν αἰσχύνεται * 
χαΐτοι δέον ἄγασθαι μὲν ἐπὶ τούτοις αὐτὸν, &vaxe- 
xpayelv δὲ ὁμοὺ τῷ µαχαρίῳ προφήτῃ΄ «Κύριε, 
εἰσαχήχοα τὴν ἀχοήν σου xal ἐφοδήθην’ κατενόησα 
τὰ ἔργα σου xal ἑξέστην.» Ἐπειδὴ δὲ ἁπάσης αὐτῷ 
τῆς θεοπνεύστου ΓραφΏῆς ἀντεγειρομένης τρόπον 
τινὰ, xat ἀντανιστώσης τὴν ἀλήθειαν, φυχρόν τε xal 
ἆθλον, καὶ οὐδαμόθεν ἐπικουρούμενον ἁποφαινούσης 
αὐτῷ τὸν ἐπὶ τοῖς ἰδίοις εὑρήμασι λόγον, διηπόρηχεν 
οὗ μετρίως τῶν εἰς ὀρθότητά τε xal ἀλήθειαν ἐν- 
«νοεών το xat διασχέφεων * ταύτῃ τοι, xat ἃ μηδεὶς 
η mtt τῶν εἰς ὀρθότητα τὴν δογματιχὴν μεμαρτυ- 
ρημένων, 7] πεφρονηχὼς, ἢ λέγων ἁλίσχεται, ταύτας 
ποιεῖται τοῦ λόγου τὰς ἀφορμάς ᾽ σχιαμαχεῖ τε xol 
διατείνεται µάτην, ἀντεξάγοντος οὐδενὸς, f) Φφίλονει- 


** Psal. xri, 5. ?! Joan. ni, 17. ** Joan. xvi, 27. 


litatem? Quomodo igitur jam ipsum Verbum quod 
Deus erat, nostras res juvisse cernitur, si per alium 
quoque ad Deom ac Patrem adducti sumus? Non 
enim jam per ipsum accessum babuimus, sed fuit 
mediator noster homo nostri similis, G5 fictum 
habens divinitatis nomen. At enim, inquit, exi- 
guum sane est Verbo ex Deo genito sacrificandi 
munus. Exiguum, fateor, tibi enim assentior veri- 
tatem przdicanti : sed haud nuda usum divinitate 
his qui sunt ín terris apparuit, verum homo potius 
nostri similis factum, cui magnum quiddam est exi- 
miumque sacrificandi officium ; quod si repudiet 
sscrificandi munus ut homini, sive alteri cuipiam 
servitutis mensuram habenti conveniens, quomodo 
non melius fuisset etiam ante hoc munus, humana- 
tionem repudiare ? Sed nostra causa haud rejicien- 
dam ipsam generationem duxit : iste tamen, ut 
dixi, veritatem erubescit, in quo insipientem se et 
imperitum ostendit, quamvis beatus Paulus dicat : 
« Non enim erubesco Evangelium; virtus enim 
Dei est in. salutem omni credenti **. » Admiratione 
autein dignum est Dei Verbum salutis ac vite om- 
nium causa tantam humilitatem subire voluisse, 
quam nescio quomodo hic ineptarum disciplinarum 
inventor, vel confiteri solum erubescit : cum zequius 
fuisset propterea ipsum admirari, et simul cum 
beato Propheta clamare : « Domine, audivi audi- 
tum tuum, et timui; consideravi opera tua, et ex- 


p pavi **. » Nam eum omnes Littere divinitus inspi- 


rate ipsi repugnarent, et opponerent veritatem, 
ejusque sermonem quo sua commenta tuetur, frigi- 
dum et levem et nulla ex parte fullum ostenderent, 
non mediocri penuria rectarum verarumque sen- 
tentiarum et inquisitionum laboravit : ea de causa 
que nemo unquam recta dogmatum tradendorum 
ratione celebris, aut sensisse, aut dixisse depre- 
henditur, iis pro sermonum suorum occasione uti- 
tur, et cum umbris pugnat, et frustra contendit 
nemine repugnante, aut his de rebus contendente, 
quod illud esse puto aerem verberare. Dixit enim : 
Quis Apostoli munus cum didicerit, non illico in- 


*5 Joan. 11, 9. ὃν Rom. 1, 10. ** Habac. 1i, 1. 





5. GXRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


dicari bominem intelligat? Quis pontificis appella- A xetv ἐθέλοντος περὶ τούτων αὐτῶν [ To. αὐτῷ ]* καὶ 


tionem audiens, divinitatis essentiam ipsum ponti- 
ficem existimet ? Cum ergo qui hoc dicat, nemo sit, 
cum quibus, dic mihl, contendis, et rem omniun 
sententia damnatam, tanquam ipse solus evertas, 
palmarem tibi banc pugnam futuram putas? Porro 
quomodo infiviari possit te in medium id proferre, 
quod cum a nemine dicatur, tacere satius erat, 
quam in simpliciorum animos injicere? GG Quis 
enim est adeo ailonitus, ut divinitalis essentiam 
ipsum Pontificem existimet? Homo erst Aaron, 
quamvis adeptus ut in illo divino sacerdotio aliis 
excelleret, Quomodo igitur quisquam divinitatis 
essentiam ipsum pontificem putet? aut quomodo 
eon prorsus confiteatur hominem commemorari , 


τοῦτο, οἶμαι ἔστι τὸ, εἰς ἀέρα δέρειν. Ἔφη γάρ". Τίς 
Αποστόλου λειτουργίαν μαθὼν, οὐχ εὐθὺς ἄνθρωπον 
μηννόμενον ἔγνω; Τίς ἀρχαρέως ὀνομασίαν ἀχούων, 
θεότητος οὐσίαν τὸν ἀρχιερέα νοµίσειεν ; "Ove τοίνυν 
οὐδεὶς ὁ τοῦτο λέγων ἐστὶ, τίσιν, εἰπέ pot, φιλονει- 
χεῖς, χαὶ τὸ ταῖς ἁπάντων φᾖφοις κατεγνωσµένον, 
ὡς μόνος αὐτὸς ἀνατρέπων, οἴει τάχα που, καὶ 
γερῶν ἀξίαν ποιεῖσθαι τὴν ἕνστασιν; Καΐτοι κῶς οὐκ 
ἀληθὲς, ὡς οοῦτο λέγοντος οὐδενὸς, εἰς µέσον ἄγεις 
αὐτὸς, ὃ σιωπᾷν ἄμεινον, καὶ μὴ ταῖς τῶν ἀπλονατέ- 
pw» ἑνίεσθαι φυχαῖς ; Τίς γὰρ οὕτως ἑμθρόντηνος, ὡς 
θεότητος οὐσίαν «bv ᾿Αρχιερέα νοµίζειν ; "Άνθβωπος 
fjv ᾽λαρὼν, καίτοι τὸ προῦχειν τῶν ἄλλων ἐν ἱερω- 
σύνῃ τῇ θείᾳ λαχών, Πῶς οὖν ἄν τις οὐσίαν θεότη- 


cum írater ille Mosi ut pontifex appellatur? Sed B τος «by ἀρχιερέα νοµίσειεν; ἢ πῶς ἂν οὐχὶ πάντη 


enim cum communem sermonem proferat, et qui 
euique de nostro numero sacerdoti quadret atque 
eonveniat, dispensationis que ín Christo intelligi- 
ter, admirabilem gloriam labefactare conatur, et 
divinum illud mysterium nostrum ex imis sedibus 
2udet evertere, ininime cogitans Ecclesiam a Chri- 
sio supra petram esse fundatam, et nunquam fore 
οἱ adversus eam porta inferi prevaleant**. Dedi- 
gnatur enim communem et omnium recte sentien- 
tium opinionem sequi : novam suz sententie viam 
inconsiderate solus ingreditur. Nos enim, ut jam 
prefatus sum, illud ex Deo Patre Verbum, homi- 
nem factum, et sibi et Patri sacrificasse dicimus 
flde] nosira confessionem, et congruentem nulla- 


que ex parte a mensura exinanitionis discrepantem C 


gessisse dispensationem. Sed non illi hzc ita se 
habere videntor, sed ubi privatim ac seorsim di- 
stinxit, tanquam alius sit Christus ille ex sancta 
Virgine ab illo ex Deo Patre Verbo, ipsum fuisse 
asserit Apostolum et Pontiüicem confessionis no- 
sia 0, seque pie religioseque sentire putat. cum 
ait : Si Deus est ille qui offert, nullus est cui offe- 
ratur : quid enim divinitate dignum sit, ut tanquam 
inferior majori offerat? Sed si quis essel qui con- 
tenderet ac diceret, ipsum vere ex Deo Patre geni- 
tum Verbum etiam antequam bomo fieret, ad sa- 
cerdotii munus esse collocatum, eL in ministerii 
erdine ac mensura constitutum, eaque de causa 
jwre appellari pontificem οἱ apostolum, sapienter 
utique refutasset, et apte bac de re conclusam esse 
3b e^ ratiocinationem dici posset. Non enim nalura 
Mli omnibus dominanti sacrificantes deerant , ut 
ipsa sibi sacrum exhiberet obsequium. Sed quia 
iHe Unigenitus qui natura Deus erat, eta sacerdo- 
tibus obsequia sacra suscipiebat, ad inensuram eo- 
rum descendit qui sacerdotio fungebantur, hemo, ut 
dixi, factus, nibil abeurdi est, si etiam sacerdos voce- 
tur a nobis. Αη vero non descendil in forma servi, 
Q7 formam scilicet servi accipiens, quamvis figura 
essel ac splendor glorie Patris * ? prorsus nemo 
est qui de bae re dubitet, Cum igitur ille secundum 


«& xal πάντως ὁμολογήσειεν ἀνθρώπου Ὑενέσοθαι 
μνήμην, ὅταν ἡμῖν ὁ Μωσέως ἁδελφὺς ὡς ἀρχιερεὺς 
ὀνομάζηται; ᾽Αλλὰ γὰρ χοινόν τινά καὶ χατὰ παντὺς 
ἀρχυερέως τῶν καθ) ἡμᾶς ἰόντα τε xal πρέποντα 
προτιθεὶς τὸν λόγον, τῆς ἐν Χριστῷ νοουµένης οἶχο- 
νοµίας τὸ παράδοξον παραλύειν ἐπιχειρεῖ, xat οἷον 
ἐχ βάθρων αὐτῶν χατασείειν ἁποτολμᾷ τὸ θεῖον ἡμῶν 


"μνστήριον * οὐχ ἐννοῶν, ὅτι τεθεµελίωχεν ὁ Χρισοὺς 


ἐπὶ πέτραν τὴν Ἐχχλησίαν ' καὶ πύλαι ἆδου οὐ κατ- 
ισχύσουσιν αὐτῆς. Ἠχιστα μὲν γὰρ ἀξιοὶ τῇ χοινῇ 
xai ἁπάντων τῶν ὀρθὰ φρονεῖν εἰωθότων ἔπεσθαε 
δόξῃ’ καινοτομεῖ xal μόνος ἀδασανίστως τὸ δοχοῦν. 
Ἡμεῖς μὲν γὰρ, χαθάπερ ἤδη προεῖπον, τὸν àx θεοῦ 
Πατρὸς Λόγον ἄνθρωπον γεγονότα, xaX ἱερουργῆσαί 
φαμεν ἑαυτῷ καὶ τῷ Πατρὶ τῆς πίστεως ἡμῶν τὴν 
ὁμολογίαν, πρέπουσάν τε xal xav οὐδένα τρόπον 
ἀνάρμοστον τοῖς τῆς χενώσεως µέτροις ποιῄσασθαε 
τὴν οἰχονομίαν. 'AXX' οὐχ ὧδε ταῦτ ἔχειν ἑκείνῳ 
δοχεῖ, ἰδίᾳ δὲ μᾶλλον xal ἀνὰ µέρος ἀπολαδὼν, ὡς 
ἕτερον ὄντα Χριστὸν τὸν ἐχ τῆς ἁγίας Παρθένου 
παρά Υε τὸν Ex θεοῦ Πατρὸς Λόγον, αὐτὸν γενέσθαι 
φησὶν Απόστολον καὶ 'Apytepéa τῆς ὁμολογίας ἡμῶν» 
οἴεται δὲ xal τῶν εἰς εὐσέθειαν ἡχόντων ἐννοεῖνρ 
ἐχεῖνο λέγων * El θεὸς ὁ προσφέρων, οὐδεὶς ᾧ προσ- 
φέρεται τί γὰρ θεότητος ἄξιον, ἵν ὡς ἔλαττον 
προαφέἐρῃ τῷ µείζονι; Αλλ' εἰ μέν τις ἣν ὁ διατεινό- 
µενός τε xal λέγων αὐτὸν ἀληθῶς τὸν ἐκ Gsov Πα- 
πρὸς Aóyov, xai πρὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως τετάχθαι 
πρὺς ἱερουρχίαν, xai Ev µέτροις εἶναι λειτουρτικοῖς, 
ταύτης τε ἕνεχσ τῆς αἰτίας ὀνομάξεσθαι δεῖν ápyte- 
ρέα xal ἀπόστολον. Σοφὶν ἂν ἐποιῄσατο τὴν ἁπό- 
πληξιν [To. ἐπίπληξιν ]* πεποιῆσθαι δὲ xa ἓν χόσμῳ 
qain τις ἂν αὐτῷ τὸν ἐπὶ τούτῳ συλλογισμόν. Οὐ 
γὰρ ἦν iv. σπάνει τῶν ἱερουργῶν ἡ τῶν ὅλων κατάρ- 
χουσα φύσις, ἵν ἓν αὐτῇ [To. ἑαυτῇ ] λειτουργήσειν, 
Ἐπειδὴ δὲ φύσει cb; ὑπάρχων ὁ Μονογενὴς, xai 
«ὰς παρὰ τῶν ἱερατενόντων λειτουργίας δεχόμενος, 
el; τὸ τῶν τεταγµένων εἰς ἱερουργίαν χαταπεφοί- 
τηχε µέτρον, ἄνθρωπος γεγονὼς, ὡς ἔφην, γένοιτο 
ἂν τῶν ἁτόπων οὐδὲν, εἰ καλοῖτο πρὸς ἡμῶν xal ἁρ- — 
χιερεύς. "H οὗ χαταθέθηκεν ἐν τῇ δούλου μορφῇ, 


** Matth. xvi, 16. *' Hebr. 15,1. ** Philipp. 1, 7; Hebr. 1, 9. 


131 


ADVERSUS NESTORIUM LiB. iil. 


(22 


μορφὴν δηλονότι δούλου λαθὼν, καΐτοι χαρακτβρ A naturam liber, utpote Deus, ille qui erat in forma 


ὑπάρχων xal ἀπαύγασμα τῆς δόξης τοῦ Πατρός; 
ἀλλ οὐχ ἂν ἑνδοιάσειέ τις. "Ote τοίνυν ὁ χατὰ φύσιν 
ἰδίαν ἐλεύθερος, ὡς θεὸς, ὁ ἓν μορφῇ xaX ἰσότητι τοῦ 
γεγεννηχότος, χεχρηµάτιχο δοῦλος, τὸν [lc. τῶν] 
ὑπὸ ζυγὰ δουλείας τὸ µέτρον οὗ διωθούµενος olxo- 
νομικῶς, ἀνθ᾽ ὅτου δέδιας αὐτὸν xat ἀρχιερέα χαλεῖν 
διὰ τὸ ἀνθρώπινον; χαθιεροῖ vàp ἡμᾶς εἰς ὀσμὴν 
εὐωδίας διὰ τῆς πίστεως ΄ ἑαυτόν τε ὑπὲρ ἡμῶν ὡς 
εὐοσμώτατον θῦμα προσκεκόµιχε τῷ Πατρί. Ὁ δὲ, 
οὐκ οἵδ' ὅ τι λέγων, προσεπάχει τούτοις εὐθύς * Πόθεν 
οὖν ὁ θεὸς αὐτοῖς χεχλῆσθαι vov ἀρχιερεὺς ἑνομί- 
σθη, ὁ θυσίας εἰς προχοπὴν ἰδίαν μὴ χρῄζων ; ὁ 8eó- 
τητος χέήτωρ « ἐξ ἀνθρώπων ληφθεὶς, ὑπὲρ ἀνθρώ- 
πων καθίσταται τὰ πρὸς τὸν Θεόν; Πόθεν μὲν οὖν 
fo, f| διὰ ποίαν αἰτίαν ὠνόμασται Χριστὸς, τουτ- 
έστιν, ἄνθρωπος γεγονὼς ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος 'Anó- 
στολος xat ᾽Αρχιερεὺς, διαρχῶς ἡμῖν ὁ λόγος ἁποδέ- 
δειχεν ἁρτίως. Οἶμαι δὲ δεῖν οὖχ ἀθασάνιστον ἐᾷν 
τὴν ἀσυνήθη τε καὶ ξένην αὐτοῦ φωνήν. "Apa γὰρ 
θεότητος χτήτορα τὸν ix Θεοῦ qnoi Λόγον, xàv εἰ 
ἀνὰ µέρος βούλοιτό τις νοεῖν αὐτὸν καὶ δίχα σαρχός; 
ᾶρα ὡς παρ αὑτὸν ἑτέραν τὴν θεότητα αὐτοῦ διοµί- 
ζεται; fe, οὐχ οἵδ' ὅπως, χαθά φησιν αὑτὸς, Υέγονε 
χτήτωρ, ὡς προσειλημμένης ἔξωθεν xol ἔπισυμ- 
6άσης αὐτῷ, καΐτοι θεῷ κατὰ φύσιν οὐχ ὄντι αὐτῷ 
ποτε, ὁποῖόν ἐστι τὸ παρὰ τῆς ἀρχαίας ἔχείνης γυναι- 
χὰς, φημὶ 55 τῆς Εὔας, τεκούσης τὸν Σή0 (19) - « Ἐχ- 
τησάµην ἄνθρωπον διὰ τοῦ Θεοῦ. ᾽Αλλ’» οἶμαι, τοῦτό 
ἐστιν ἁπόθλητον παντελῶς αὐτῷ τε xal πᾶσιν. Τί 
οὖν ἀχυρολογεῖ, καὶ παραῤῥιπτεϊ φωνὰς ἀαυνέτους 
&x' ἀναγχαίοις οὕτω πράγµασιν; Ἡ οὐχ ἂν ὄφλοι γέ- 
λωτα xal φρενοθλαθείας γραφὴν, οἱ 6h βούλοιτό τις 
ἕνα τῶν xa0' ἡμᾶς ἀνθρωπότητος κτήτορα λέγειν, 
Ίγουν τὸν ἵππον ἱππότητος, Τίς ápa λοιπὸν ὁ τῆς 
θεότητος χτήτωρ, «6 ἐξ ἀνθρώπων ληφθεὶς τὰ πρὸς 
τὸν tbv χαθίσταται; Ἐρεῖ τάχα που διελὼν εἰς δύο 
τὸν ἕνα Ἀριστὸν, τὸν &x τῆς ἁγίας Παρθένου, γέ- 
γραπται [ῖσ. τἐτραπται] γάρ πως εἰς τοῦτο χαὶ νῦν 
ὁ σχοπὸς αὑτῷ ΄ χτῆσις οὖν ἀνθρώπου γέγονεν f) θεό- 
της, εἶπέ pot, xat συνέθη τινὶ τῶν καθ) ἡμᾶς, τὸ 
φύσει τε xal ἀληθείᾳ γενέσθαι θεὸν, xo τῆς ἄνω- 
τάτω πασῶν καὶ ὑπερτάτης οὐσίας χαταπλουτῆσαι 
thv ὑπεροχήν; "Απαγε τῆς δυσθουλίας, ἄνθρωπε : 


et qualitate generantis, factus est servus, mensu- 
ram eorum qui sub jugo servitutis erant, dispensa- 
toría ratione non dedignatus, qua de causa metuis 
eum pontificem propter humanitatem appellare, 
qui et nos offert in sacrificium odoremque suavita- 
tis per fidem, et seipsum Patri pro nobis tanquam 
odoratissimam victimam obtulit? Hie vero (quid 
dicat nescio) his illico adjungit : Undenam ipsi 
putaruut, Deum nunc voeatum esse pontificem, 
cum ille hostia ad promotionem suam non iudi- 
gent? Deitatis possessor « ex hominibus assum- 
ptus, pro hominibus constituitur ia his quz suni ad 
Deum **. » Undenam igitur esset, et quam ob cau- 
sam Cbristus, hoc est, ipsum Dei Verbum homo 
factum, appellatus sit Apostolus et Ponüfex, abun- 
de proximo sermone patefactum est: sed tamen 
insuetam et novam ejus vocem non esse sine dis- 
cuasione praetereundam censeo. Num enim Deita- 
tis possessorem ipsum ex Deo Verbum dicit, licet 
seersum illud intelligere quisquam velit et citra 
carnem ? an ipsius divinitatem tanquam ab ipso di- 
versam distinguit? eujus neseio quonam modo, ot 
ipse aii, possessor est factus, tanquam si extrinse- 
cus accepta sit, et illi advenerit, licet ille aliquan- 
do Deus secundum noturam non fuerit, quale illud 
est a prisca illa femina, Eva inquam, dicium, cum 
Seth filium enixa esset : « Possedi hominem per 
Deum *. » Sed id, nisi fallor, et ipse et omnes pla- 
ne respuendum eensent, Cur ergo improprie loqui- 
tur, et imprudenter voces projicit, in rebus adeo 
gravibus? Annon ridendus censeatur, et dementia 
crimen incurrat, si quis unum de nostro genere 
velit bumanitalis possessorem dicere, aut. equum 
equine naturae ? Quis ergo est. ille divinitatis pos. 
sessor, « qui ex hominibus assumptus , pro homi- 
nibus constituitur in his quae aunt 3d Deum? » Di- 
cet fortasse, unum Christum in duos dividens, esse 
illum e& saneta Virgine: huc enim omuis ejus in- 
tentio spectat. Ergone possessio hominis facta est 
ipsa divinitas, rogo te, et alicui e nobis contigit ut 
secundum naturam ac vere Deus fieret, el essen- 
tiza omnium summa ac prxsiantissimx excellentia 
ditaretur ? $8 Apage, homo, ab hac stultitia : ne- 


πεχτήσεται γὰρ οὐδεὶς, xaX ὡς ἰδίαν ἂν Éyo τὴν τῆς D que enim. quisquam ex lis qui inter genita ceu- 


θεότητος φύσιν, τῶν v&loUvttov ἓν γεννητοῖς. "Iótov 
ἦν τὸ σῶμα τοῦ Λόγου * καὶ ὡς ἕνα θεὸν xai Χριστὸν 
xai ΥἸὸν καὶ Κύριον σὺν αὐτῷ προσχεκύνηχεν ἡ κτί- 
σις, xai δοξολογοῦσιν οἱ οὐρανοὶ, χαὶ σὺν αὐτοῖς 
ἡμεῖς ὡς γὰρ ὁ προφήτης φηαὶν, ε Ἐχάλυψεν οὐ- 
ρανοὺς ἡ ἀρετὴ αὐτοῦ, χαὶ τῆς αἰνέσεως αὐτοῦ πλἠ- 
pne ἡ v5,» οὐχ ὡς ἀνθρώπου θεότητα χτησαµέ- 
vou * πῶς Y&p, 3) πόθεν; ἀλλ' ὡς Ev. προσλήψει σαρ- 
xbc ἀνθρώπου γεγονότος τοῦ Ex Θεοῦ Πατρὸς Λόγου. 
Αλλ' ἔστω τυχὸν ὁ ἐξ ἀνθρώπων ληφθεὶς, θεότητος 
* Hebr. v, 9. ? Gen. 1v, 4. * Habac. n1, ὅ, 


sentur, possidebit el tanquam propriam habebit 
naturam) divinitatis. Proprium erat Verbi ipsum 
corpus, et una cum illo tanquam unum Deum et 
Christum ei Filium et Dominum adoral ipsa crea- 
tura, οἱ celi glorificant, et cum ipsis nos quoque. 
Ut enim ait propheta : « Operuit caelos virtus ejus, 
et laudis ejus plena est terra * : 1 non quod homo 
divinitatem possederit: qui enim , aut undenam ? 
sed quod ipsum ex Deo Pawue Verbum humanam 
carnem assumpserit. Sed sit sane, ille ex homiui- 


| | ANT. AGELLII NOTE. 
(19) Vel Seth pro Cain irrepsit, vel erratum memorie, est ex Gen. iv, !, castigandum. 


195 


S. CYRILLI ALEXANDIRNI ARCIITEP, 


124 


bus assumptus, possessor divinitatis, ut tibi ipsi pla- A χτήτωρ, χατά γε τὸ αὐτῷ σοι δοχοῦν, πῶς καθίσταται 


cet : quomodo constituitur in his quz sunt ad Deum, 
ut pontifex nimirum? utrumne divinitate nudus quam 
possedit, Deo sacrificabit, an illam quasi propriam 
babens ? id enim, ut opinor, non aliquid aliud signifi- 
cat, quod possedisse dicitur. Si nudus, non possedit ; 
sin ut illam propriam habens, divinitas procul dubio 
Deo sacrificabit. Quid igitur zstuas, et sursum deor- 
sum pertarbas omnia, et fidei traditionem adwulte- 
rare aon erubescis? Habet necessariam causam il- 
lud ex Deo Patre Verbum, etiamsi sacrificasse di- 
catur Deo ac Patri : functum est enim sacerdotii 
munere, non quidem sine carne, sed nostri simile 
factum, quibus glorix est sacerdotii nobilitas. Alia 
quoque ratione perfacile est videre, absurdissimum 


sane esse οἱ stulütize plenum, illum ex hominibus D 


assumptum possessorem divinitatis appellare, et 
constitutum in liis qu:e sunt ad Deum : nam si as- 
sumpius est a Deo, quoimodo^assumentem se natiu- 
ram acquisivit ac possedit ? nam ipsa res assnmpta 
erit procul dubio assumentis possessio, non pos- 
sidel assumentem : verhi gratia, pecunie quispiam 
faetus est possessor, vel scientie cujuslibet rei : 
nonne omnibus perspicuum est non ipsum esse 
possessionem pecunie, aut illius addita sibi scien- 
tixe, sed possideri ab ipso potius rem acceptam ? Id 
quidem nullo modo, ut opinor, est ambiguum. 1ρὶ- 
tur si rationem qua ille Unigenitus homo factus 
est, exquirendo curiosius, invenimus hominem as- 
sumptione divinitatis factum Deum , liceat eum es 
tao prescripto, divinitatis possessorem appellare : 
ipsiusenim facta est ipsa divinitas. Sin Verbum ipsum 
cum esset Deus, apprehendit semen Abraham 2, 
et cum G9 esset in forma Dei et Patris, assumpta 
servi forma factus est homo *, qui fleri potest ut 
non sit stepidus qui dicere velit, id quod assum- 
ptum est, ejus naturae possessione ditatum a qua 
sit assumptum, ac non potius proprium esse susci- 
pientis nature faetum ? Quod autem suorum verbo- 
rum οἱ inventionum vim, ipsumque praterea sa- 
cerdotii nomen imperite ad simplicem hominem, 
illum inquam ex femina, redigat, auferatque illud 
ab Unigenito εἰ edito éx Patre Verbo, etiam per 
sequentia declarabit : sic namque scripsit rursum : 


τὰ πρὸς τὸν θεὸν, ἀρχιερεὺς δηλονότι, πότερα οὖν, 
γυμνὸς fic ἐχτήσατο θεότητος, ἱερατεύσει τῷ θεῷ, 
f| ταύτην Ίδη πως ἰδίαν ἔχων; τουτὶ γὰρ, οἶμαι, xat 
ἕτερον οὐδὲν, χατασηµαίνειεν ἂν τὸ χτήσασθαι λέ- 
γειν αὐτόν. Ἁλλ' εἰ μὲν γυμνὸς, ox Extfjsato* el 
δὲ ὡς ἰδίαν ἔχων αὐτὴν, θεότητός [ῖσ. θεότης] που 
πάντως ἱερατεύσει θεῷ. Τί οὖν ἀλύεις, ἄνω τε xal 
χάτω διαχυχᾷς, χαὶ παρασηµαίνων οὐκ ἑρυθριᾷς τῆς 
πίστεως τὴν παράδοσιυ; Ἔχει πρόφασιν ἀναγχαίαν 
ὁ ἐχ cov Πατρὸς Λόγος, χὰἂν ἱερατεῦσαι λέγοιτο θεῷ 
χαὶ IIaxpl* χεχρηµάτιχε γὰρ ἱερεὺς οὗ δίχα σαρχλς, 
xa0' ἡμᾶς δὲ γεγονὼς, ὡς ἔφην, οὓς [ζσ. οἷς] χαὶ ἓν 
εὐχλείας τάξει λελόγισται τὰ τῆς ἱερωσύνης αὐχή- 
µατα. Καὶ καθ) ἕτερον δὲ τρόπον, ἀταλαίπωρον ἰδεῖν, 
ὡς ἔστι τῶν ἄγαν ἑχτοπωτάτων, xaX πολλῆς ἐπίμε- 
στον εὐηθείας, κτήτορα θεότητος τὸν ἐξ ἀνθρώπων 
ληφθέντα λέγειν, χαθιστἀμενόν τε πρὸς τὸν Geóv: 
εἰ γὰρ ἐλήφθη παρὰ τοῦ Θεοῦ, τίνα τρόπον τὴν λα- 
θοῦσαν αὐτὸν χατεχτήσατο φύσιν; τὸ Y&p τοι ληφθὲν, 
ἔσται που μᾶλλον τοῦ λαδόντος ὡς χτῆσις, xat οὖχ 
αὐτὸ χεχτήσεται τὸ προσειληφός * οἷον δὲ δή τί oru: 
Πλούτου τις Υέγονε κτήτωρ, ἤγουν ἐπιστήμης τῆς 
ἐφ᾽ ὀτῳοῦν νοουµένης; ἄρ᾽ οὐχ ἅπασιν ἑναργὲς, ὡς 
οὐχ αὐτὸς ἔσται τοῦ πλούτου χτῆσις, ἤγουν τῆς προ- 
γενομένης [ἶσ. προσγενοµένης ] αὐτῷ ἐπιστήμης, 
κατακτήσεται δὲ μᾶλλον τὸ προσειλημμένον; ΑἉλλ’, 
οἶμαι, τοῦτό ἐστι xat' οὐδένα τρόπον ἀμφίλοχον. 
Οὐχοῦν, εἰ τὸν τῆς ἑνανθρωπήσεως τοῦ Μονογενοὺς 
πολυπραγμονοῦντες τρόπον, ἄνθρωπον εὑρίσκομεν, 
ὡς ἐν προσλήψει θεότητος γεγονότα θεὺν, λεγέσθω 
κατὰ σὲ, θεότητος χτήτωρ” αὐτοῦ γὰρ Ὑέγονεν ἡ 
θεότης. El δὲ θεὺς ὧν 6 Λόγος, ἐἑπελάδετο σπέρματος 
᾽λόραὰμ, xat ὑπάρχων ἓν μορφῇ τοῦ Θεοῦ Πατρὸς, 
γέγονεν ἄνθρωπος μορφὴν δούλου λαθὼν, πῶς oóx 
ἑμθρόντητος efr ἂν, εἴ τις ἕλοιτο λέγειν, ὅτι τὸ λη- 
φθὲν τὴν λαθοῦσαν αὐτὸ κατεχτήσατο φύσιν, xal 
οὐχὶ δὲ μᾶλλον γέγονεν ἴδιον τῆς λαδούσης αὐτό "Ότι 
δὲ τῶν ἑαυτοῦ λόγων τε xal εὑρημάτων τὴν δύναμιν, 
καὶ μὴν xot αὐτὸ τὸ τῆς ἀρχιερωσύνης ὄνομα περι- 
ἵστησιν ἁμαθῶς εἰς ἄνθρωπον ἁπλῶς τὸν Ex γυναι- 
xbe, ἁ πορέρων αὐτὸ τοῦ Μονογενοῦς xat ἐκ Πατρὸς 
ὄντος Λόγου, καὶ διὰ τῶν ἑξῆς προσαποφανεῖ΄ Υἀ- 
γραφε γὰρ ὡδὶ δὴ πάλιν" 


[Νερτος. « Non angelos apprehendit, sed semen p — [« 09x ἀγγέλων ἐπιλαμδάνεται, ἀλλά anéppatoz 


Ab raham apprehendit δε » num semen Abraham 
est ipsa divinitas? audi etiam sequentem vocem : 
« Unde oportuit, inquit, per omnia fratribus assi- 
milari * * » num divinitati similes ullos habuit fra- 
tres ipsum Dei Verbum ? Vide etiam quod illico bis 
adjungitur : « Ut misericors fieret et fidelis Ponii- 
fex ad Deum ; ín eo enim in quo passus est ipse 
tentatus, potens est οἱ eis qui tentantur, auxiliari 7. » 
Ergo is qui passus est, ille est Pontifex misericors ; 
patibile autem ipsum templum est, non Deus qui 
vivificabat id quod patiebatur. Semen Abraham, is 
est qui heri et hodic, ut Paulus ait *, non qui 


* Mebr. n, 16. * Philipp. ir, 6, 7. 


» Hebr. 11, 16. 


᾽Αδραὰμ ἐπιλαμθάνεται.) Mi; σπέρμα τοῦ ᾿Αδραὰμ. 
ἡ θεότης; ἄχουσον χαὶ την ἐπομένην φωνήν ’ «Ὅθεν 
ὤφειλε, φησὶ, χατὰ πάντα τοῖς ἁδελτοῖς ὁμοιωθή- 
ναι,» μὴ τῇ θεότητί τινας ὁ θεὺς Λόγος Eme» ἁδελ- 
φοὺς ἑοιχότας;» Σχόπει xal τὸ τούτοις εὐθὺς duve 
απτόµενον΄ « "Iva. ἑλεήμων γένηται xal πιστὺς ἀρ- 
χιερεὺς τὰ πρὸς τὸν Θεόν’ ky dp γὰρ πἐπονθεν αὐτὸς 
πειρασθεὶς, δύναται τοῖς πειραζομένοις βοηθῆσαι. » 
Οὐχοῦν ὁ παθὼν ἀρχιερεὺς ἑλεήμων, παθητὸς δὲ ὁ 
vabe, oby ὁ ζωοποιὸς τοῦ πεπονθύτος θεός. Σπέρμα 
᾽Αδραὰμ 6 χθὲς xal σήμερον, κατὰ την τοῦ Παύλου 
φωνὴν, οὐχ ὁ λέγων, « Πρὶν ᾿Αθραὰμ γενέσθαι ἐγώ 
* Hebr, xin, 18. 


* Jbid. 17. ? Ibid. 18. 


125 


ADYERSUS NESTORIUM LIB. lil. 


ne 


tlgt * » ὅμοιος τοῖς ἀδελφοῖς χατὰ πάντα ὁ ψυχῆς ἀν- A dixit : « Priusquam Abraham fleret, ego sum *. » 
θρωπίνης xaX σαρχὸς ἀναλαδὼν ἁδελφότητα, χαὶ οὐχ — Similis [fratribus per omnia, qui humanz anlme 


ὁ λέγων, « Ὁ ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώραχα τὸν Πατέρα. »] 


ΚΕΦΑΛ. 8 


Οὐχοῦν ἐπελάδετο, χαθὰ xal αὐτὸς ὡμολόγηχεν 
ἁρτίως, σπέρματος ᾿Αθραὰμ. sho iv ὁ Λόγος, πῶς 
οὖν ἔτιθεότητος χτήτωρ, ὁ bx σπέρματος ᾿Αδραὰμ, εἰ 
προσελήφθη παρὰ Θεοῦ, xal οὐχὶ προσλαδὼν ὁρᾶται 
τὴν θεότητα αὗτός; Καὶ θεότητος οὖν φύσις ἤχιστα 
ἂν ef τὸ σπέρµα τοῦ ᾿Λθραὰμ, σῶμα δὲ μᾶλλον τοῦ 
G:ou Λόγου Ὑέγονε, κατὰ τὰς Τραφὰς, xai ἴδιον 
αὐτοῦ" χαὶ ὁ τῇ χτίσει κατὰ φύσιν ἰδίαν ἀσύνταχτος 
ὡς θεὺς, ὅτε Υέγονεν ἄνθρωπος, óc ἐστι χτίσεως µέ- 
poc, τότε Oh, τότε xaX µάλα εἰχότως, xaX ἀδελφοὺς 


ἡμᾶς ὀνομάζειν ἀξιοῖ, λέγων ' ᾽Απαγγελῶ τὸ ὄνομά, 


σου τοῖς ἁδελφοῖς µου. "Οτι δὲ διὰ τὸ τῆς χενώσεως 
μέτρον χαταπεφοίτηκεν ὁ ἐχ Θεοῦ Πατρὸς Λόγος, 
καὶ el; Ye τὸ δεῖν χατονοµάζειν ἁδελφοὺς ἑαυτῷ 
τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, σαφηνιεῖ γεγραφὼς ὁ σοφώ- 
τατος Παῦλος, περί τε αὐτοῦ χαὶ ἡμῶν « "Ote γὰρ 
ἁγιάξων xal οἱ ἁγιαξόμενοι, ἓξ ἑνὺς πάντες, δι ἣν 
αἰτίαν οὐχ ἑπαισχύνεται ἀδελφοὺς αὐτοὺς χαλεῖν, λά- 
ywv* ᾽Απαγγελῶ τὸ ὄνομά σου τοῖς ἀδελφοῖς µου. » 
Niph μὲν γὰρ τῆς ἑνανθρωπήσεως, σμικρὸν χομιδῇ 
τῷ ix 8so00 φύντι Λόγῳ τὸ τῆς πρὸς ἡμῶν ἁδελφό- 
τητος ὄνομα ' χαθιγμένῳ Ys. μὴν εἰς ἐχούσιον χένω- 
σιν, σμιχρὸν μὲν xai οὕτω, πλὴν εὐαφόρμως εἶσδε- 
6ηχός' µετέσχηχε γὰρ αἵματος χαὶ σαρχὸς, xa τοῖς 
ἐν σαρχὶ xal αἵματι χεχρηµάτιχεν ἁδελφός. El γὰρ 
ἁγιάξεται μεθ᾽ ἡμῶν καθὸ γέγονεν ἄνθρωπος, καἰτοι 
θεὺς &v φύσει, xal τὸ πνεῦμα διδοὺς αὐτὸς, πῶς εἰ 
λέγοιτο xai ἀδελφὸς, o0x kv χόσμῳ λοιπὺν εἴρηται 
ἱεΙρήσεται];, ταύτης γὰρ ἕνεχα «fc αἰτίας Υέγονε καθ) 
ἡμᾶς, ἵνα ἡμᾶς ἁδελφοὺς ἀποφήνηται καὶ ἐλευθέ- 
ῥους. « "Όσοι γὰρ ἔλαδον αὐτὸν, φησὶν, ἔδωχεν αὖ- 
τοῖς ἑξουσίαν τέχνα Θεοῦ γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν 
εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ, ol οὖχ ἐξ αἱμάτων, οὐδὲ Ex θε- 
λήματο; σαρχὸς, οὐδὲ ἐκ θελήµατος ἀνδρὸς, ἀλλ᾽ ix 
Θεοῦ ἐγεννήθησαν.» Γεγένηται γὰρ ὁ Ex θεοῦ Πα- 
τρὸς Δόγος μεθ) ἡμῶν χατὰ σάρχα, ἵνα xoi ἡμεῖς 
τὴν kx Θεοῦ χαταπλουτήσωμεν διὰ πνεύματος Υγέν- 
νησιν, οὐχέτι σαρχὸς χρηµατίζοντες τέχνα, µεταστοι- 


et carnis fraternitatem suscepit, non ille qui dixit : 
t Qui vidit me, vidit et Patrem 19. »] 


CAP. Π. 


Ergo apprehendit, ut ipse jam est confessus, se- 
men Abraham, ipsum Verbum quod Deus erat, quo- 
modo igitur jam divinitatis sit possessor, is qui ex 
semine est Abraham, si a Deo est assumptus, non 
ipse divinitatem assumpsisse cernitur? Neque igi- 
tur ipsum semen Abraham ullo modo divinitatis est 
natura, sed eorpus potius Dei Verbi faetum est, 
secundum Seripturas, ejusque proprium : et ille 
qui ex nature sus ratione cum creatura simul 
censeri non potest, utpote Deus, ubi factus est ho- 
πιο, qui est pars universi, tum "vero aptissime et 
fratres nos appellare dignatur, dicens: « Narrabo 
nomen tuum fratribus meis **. » Porro ipsum ex 
Deo Patre Verbum per exinanitionis mensuram in 
id etiam descendisse, ut homines qui in terris erant 
sibi fratres diceret, perspicuum faciet beatus Pau- 
lus, qui de ipso deque nobis scripsit : « Qui enim 
sancüficat, et qui sanctificantur, ex uno omnes: 
propter quam causam non confunditur fratres eos 
appellare, dicehs : Narrabo 'Z() nomen taum fra- 
tribus meis !* ; » nam antequam homo factus es- 
set, exiguum sane erat illi ex Deo genito Verbo no- 
strz fraternitatis nomen : at ubi ad voluntariam exi- 


6 nanitionem descendit, exiguum sic quoque fuit, 


sed non citra rationabilem causam receptum : par- 
tieipavit enim carne et sanguine 15, et. his qui in 
carne erant ac sanguine, frater fuit : nam si san- 
ctificatur nobiscum qua factus est liomo, quamvis 
natura Deus esset, et spiritum ipse daret, cur si 
vocetur etiam (írater,. minime decenter dicatur, 
cum hac de causa factus sit nostri similis, ut nos 
fratres ac liberos efficeret? « Quotquot enim re- 
ceperunt eum, inquit, dedit eis potestatem filiog 
Dei fleri, his qui credunt in nomine ejus : qui 
non ex sanguinibus, neque ex voluutate carnis, 
neque ex voluntate viri, sed ex Deo nati sunt '*.» 
Natum est enim nobiscum secundum carnem illud 
ex Deo Patre Verbum, ut nos quoque illam ex 


χειούμενοι δὲ μᾶλλον cl; τὰ ὑπὲρ φύσιν, καὶ υἱὰ D Deo per spiritum nativitatem aequiramus : neque 


Θεοῦ χρηµατίζοντες κατὰ χάριν. Γέγονε γὰρ ὡς εἷς 
ἐς ἡμῶν, ὁ χατὰ φύσιν καὶ ἀληθῶς Υἱὸς µονοχενὴς, 
καὶ ἀφευδῆς 6 λόγος  πιστώσεται 6b πρὸς τοῦτο ἡμᾶς 
ὁ θεσπέσιος Παῦλος, ὧδί που λέγων’ « Ὅτι δέ ἐστε 
υἱοὶ, ἐξαπέστειλεν ὁ θεὸς «b Πνεῦ μα τοῦ χἱοῦ αὐτοῦ 
εἰς τὰς χαρδίας ὑμῶν, χράζον, '᾿Α66ᾶ, ὁ Πατήρ. » 
Tí τοίνυν ἀποδιάζῃ τῆς οἰχονομίας «b σοφὸν, εἰς τὸ 
eh iv xóspap τῷ δέἑοντι πεποιῆσθαι δοχεῖν, διά γε 
τοῦ λέγειν, Mh σπέρµα τοῦ ᾿Αθραὰμ fj θεότης; Μὴ 
τῇ θεότητι τινὰς ἔσχεν ἁδελφοὺς ἑοιχότας ; "Apa οὐχ 
ἑναργῆς ἀποπληξία τοῦτό γε: Τὸ γὰρ ἑκτόπως àya- 


*Joan. vini, 58. 


- 19 Joan. xiv, 9. 
*! Galat. iv, 0. , 


" Psal. xxi, 22, 


jam carnis filii simus, sed in ea qua supra na- 
turam sunt immutemur, et filii Dei per gratiaw 
simus : factus est enim ut unus e nobis, ille secun- 
dum naturam ac vere Filius unigenitus : quod euia 
verissime dicatur, fidem preterea nobis facit bea- 
tus Paulus his fere verbis : « Quoniam autem estis 
filii, misit Deus Spiritum Filii sui in corda nostra 
clamantem, Abba Pater !*, » Cur igitur sapientissi- 
mam dispensationem per vim eo detorques, ut mi- 
nus decenter gesta esse videatur, dum dicis : Num 
semen est Abrabam ipsa divinitas? num ullos ba- 
εν Joan. 1, 12, 10. 


13 Hebr. 11, 14, 12. '? Ibid, 14. 


121 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. . 


198 


buit fratres divinitatis similes? Annon id certe stu- A πυνθάνεσθαι, xal ἀποκομίζειν εἰς δυφφηµίας, τὰ οὔ- 


poris est apertissimi? Nam inepte interrogare, et 
adeo recta et integra dogmata, quod ad dispensa. 
tionis rationem in Christo intelligendam; pertinet, . 
ad blasphemias detorquere, quid aliud est quam 
summa amentiz? demonstratio? Certissimum quip- 
fe est, illad Dei Patris Verbum, quod ad naturam 
corporis, sive humanitatis perfectae rationem atti- 
uet, factum esse nostri simile, et per omnia nobis- 
cuin, uno excepto peccato, convenisse. Sed rogare 
libet eum qui dixit : Num Dei Verbum ullos habuit 
fratres divinitati. similes ? quidnam secum ipse co- 
gitans beatus Paulus scripsit ad quosdam : « Filio» 
li, quos iterum parturio, donec Christus formetur in 
vobis !*, » Quin etiam alibi hominibus qui per idem 
"7 1 perüciebantur in spiritu : « Nos vero omues reve- 
lata facie gloriam Domini speculantes, in ejus ima- 
ginem transformamur a claritate in claritatem, tan- 
quam a Domini spirite. Dominus autem spiritus 
est : ubi autem spiritus Domini, ibi libertas 17. » 
Nam igitur hec dicit Galatis tanquam corpore li- 
bertatis formas non habentibus illi ex semine David 
secundum carnem similes, illosve parturit, nt in 
ipsis quodammodo figuretur et effigietur secundum 
carnem Christus ? Atqui quomodo non quivis opinor 
et sine dubio dicat, conformes sibi inter se omnes 
esse qui sunt in terris, et ipsi quoque Christo, qua 
nostri similis homo, et nobiscum consideratur? 
Qualis ergo eifigiatio in illis exigebatur Christo similis? 
aut quomodo nos a claritatein claritatem transforma- 
mur? qua relicta forma, in quam transfiguramur ? Er- 
go nos divinus ille doctor prodiens doceat, ille divi- 
norum sacerdos mysteriorum, ille doctor gentium in 
fide et veritate : « Quos enim scivit, inquit, et praede- 
stinavit conformes fieri imaginis Filii suf, hos et vo- 
cavit **, » Ergo, ut dudum dizi; qua factus est hemo, 
ει fuit ex semine Abraham, omnes illi sumus con- 
formes. Omnes igitur quos Pater praescivit homines 
qui sunt in terris, et predestinavit, hos cuin vocas- 
set, sanctificavit et glorificavit : atque non omnes 
prsedestinati sunt, non omnes sanctificati aut glo- 
rificati ; non igitur hoe ipsum quod Filio comforma- 
mur, in sola intelligitur carnis humanitatisve natura, 
sud alio quoque modo : idque nobis declarat beatus 
Panlus cum dixit : « Et sicut portavimus imaginem 
terreui, portemus et imaginem coelestia '*; » terreni 
videlieet imaginem illam primi parentis Adam, cce- 
lestis autem, illam Christi Intelligens. Qu:xnam est 
igitur prior illa primi parentis imago? nimirum fa- 
cilitas illa ad peceandum, hoe ipsum quod morti 
corruptionique sumus ebnoxii. Quse rursus illa ec- 
lestis ? nullo medo cedere vitils, non nosse delinquere, 
non esse merti et corruptioni subjectum, sancetilica- 


1€ Big. 19. !* Il Cor. 11, 17, 18. 


D 


!5 Rom. vii, 99. 


τως ὀρθὰ xa. ἁμωμήτως ἔχοντα, χατά ve τὸν τῆς 
ἐν Χριστῷ νοουµένης οἰχονομίας λόγον, τί ἕτερόν 
ἐστιν, f τῆς ἁπασῶν ἑσχάτης ἑμδροντηαίας ἁπόδει- 
ξις; Ὁμολογουμένως μὲν γὰρ, χατὰ τὴν τοῦ σώ- 
µατος φύσιν, Πτοι τὸν τῆς ἀνθρωπότητος λόγον, τε- 
λείως ἐχούσης ἐφ᾽ ἑαυτῇ, véyovev ἡμῖν παραπλ{- 
σιος, xa χατὰ πᾶν ὁτιοῦν ἑοιχὼς, δίχα µόνης ἆμαρ- 
τίας ὁ kx θεοῦ Πατρὸς Λόγος. Ἑρήσομαι δὲ τὸν λέ- 
γοντα, Mh τῇ θεότητι τινὰς ὁ θεὺς Λόγος ἔσχεν ἁδελ- 
φοὺς ἑοικότας ; τί 5h ἄρα χαθ) ἑαυτὸν ἐννενοηχὼς 6 
ἱερώτατος Παῦλος, γἐγραφέ τισι, « Τεχνία, οὓς πᾶ- 
Ἆιν ὠδίνω, ἄχρις οὗ μορφωθῇ Χριστὸς ἓν ὑμῖν. 
Καὶ μὴν xai ἑτέρωθι τοῖς διὰ πίστεως τελειωµέ- 
νοις ἓν πνεύματι, ε Ἡμεῖς δὲ πάντες ἀναχεχαλυμ- 
μένῳ προσώπῳ τὴν δόξαν Κυρίου χατοπτριζόµενοι, 
τὴν αὐτοῦ εἰχόνα (20) μεταμορφούμεθα ἀπὸ δόξης eic 
δόξαν, χαθάπερ ἀπὸ Κυρίου πνεύματος" ὁ δὲ Κύριος 
τὸ πνεῦμά ἐστιν οὗ δὲ τὸ πνεῦμα Κυρίου, ἐχεῖ ἔλευ- 
0cpla. Y  Ap' οὖν ὡς οὐχ ἔχουσι Γαλάταις τῆς σωµα- 
τικῆς ἐλευθερίας τοὺς τύπους, πρὸς τὸ Ex σπέρματος 
Δαθὶιδ χατὰ σάρχα, τὰ τοιάδε φησίν ' ἀνωδίνει δὲ 
αὐτοὺς, ἵν ἐγχαράττοιτό πως αὐτοῖς, καὶ διαμορφοῖτο 
κατὰ σάρχα Χριστός; Καΐτοι πῶς οὐχ ἅπας τις οἶμαι 
xat ἀναμφιλόγως ἐρεῖ, συμµόρφους ἀλλήλοις ἅπαντας 
εἶναι τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, χαὶ αὐτῷ 2ὲ τῷ Χοιστῷ, καθὸ 
νοεῖται xao" ἡμᾶς ἄνθρωπος, ἄνθρωπός [To. παρέλ- 
χει] τε καὶ μεθ) ἡμῶν; Ποία δὴ οὖν tv ἐχείνοις ἓξ- 
ητεῖτο µόρφωσις ἡ πρός γε Χριστόν; Ἡ τίνα τρόπον 
ἡμεῖς ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν μεταμορφούμεθα; Ποίαν 
ἀφέντες μορφὴν, el; τίνα μεταστοιχειούµεθα; Οὐκ- 
οὔν διδασχάτω παρελθῶν ὁ θεῖος ἡμᾶς μυσταγωγὸς, 
ὁ τῶν θείων μυστηρίων ἱερουργός * ὁ διδάσχαλος τῶν 
ἐθνῶν Ev πίστει χαὶ ἀληθείᾳ * « Οὓς γὰρ ἔγνω, φηςλ, 
xai προώρισε συµµύρφους τῆς εἰχόνος τοῦ Υἱοῦ αὖ- 
τοῦ, τούτους καὶ ἐχάλεσεν. » Οὐχοῦν, ὡς ἔφην ἁρ- 
τίως, καθὸ γἐγονεν ἄνθρωπος, xal ἦν ix σπέρματος 
Αδραὰμ, σύμμορφοι πάντες ἐσμὲν αὐτῷ ' πάντας δη 
οὖν [1σ. οὓς] xaX προέγνω τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, xal 
προώρισεν ὁ Πατὴρ, τούτους χεκληχὠς, ἡγίασε xal 
ἑδόξασεν. ᾽Αλλὰ μὴν οὐχ ἅπαντες προωρίαθησαν * οὐχ 
ἅπαντες ἡγιάσθήσαν, Ἡ ἐδοξάσθησαν οὐχ ἄρα τῆς 
πρὺς Yiby συµµορφίας τὸ χρήμα, χατὰ μόνην ἂν 
νοοῖτο τὴν τῆς σαρχὸς φύσιν, Ίγουν τῆς ἀνθρωπότη- 
τος, ἀλλὰ καὶ xa0' ἕτερον τρόπον’ χαὶ τοῦτο ἡμῖν 
παρίστησι λέγων ὁ µαχάριος Παῦλος « KaY χαθὼς 
ἑφορέσαμεν τὴν εἰκόνα τοῦ χοϊκοῦ, Ρορέσοµεν χαὶ τὴν 
εἰχόνα τοῦ ἑπουρανίου. » Χοϊχοῦ μὲν λέγων εἰχόνα, 
τὴν τοῦ προπάτορος Αδάμ ἑπουρανίου γε μὴν, την 
τοῦ Χριστοῦ. Tic οὖν πρώτη τοῦ προπάτορος εἰχών ; 
τὸ εὐπόριστον elc ἁμαρτίαν, τὸ ὑπὸ θάνατον γενέσθαι 
xaX φθορΔν. Ποία δὲ πάλιν fj τοῦ ἑπουρανίου ; τὸ xac" 
οὐδένα τρόπον ἡττᾶσθα: παθῶν * τὸ μὴ εἰδέναι πληµ- 


. | Cor. xv, 49. 


ANT. AGELLII ΝΟΤΟ. 


- (20) Codd. fere Grxci Novi Testamenti habent, τὴν — tina. interpretatio, in eamdem. imaginem trans;or- 


αὐτὴν εἰχόνα μεταμορφούμεθα, quo modo habet La- 


ιαπ), 


139 


ADYERSUS NESTORIUM LIB. iil. 


130 


μελεῖν τὸ μὴ ὑποχεῖσθαι θανάτῳ καὶ φθορᾷ. ὁ A tio, justitia, εἰ his affinia atque similia, Sed hc 


ἁγιασμὸς, ἡ διχαιοσύνη * xal ὅσα τούτοις ἀδελφά τε 
xai παραπλήσια, Ἁλλ', οἶμαι, ταντὶ πρἐποιᾶν τῇ θεἰᾳ 
τε xai ἀχηράτῳ διαχεχτῆυθαι φύσει. Κρεῖττον γάρ 
ἐστι xat ἁμαρτίας xaX φθορᾶς, ἁγιασμὸς καὶ διχαιο- 
σύνη. Αναφέρει δὲ xai ἡμᾶς bv τούτοις ὁ ἐκ θεοῦ 
Πατρὸς Λόγος, τῆς θείας ἑαυτοῦ φύσεως χοινωνοὺς 
ἀποφαίνων διὰ τοῦ πνεύματος * ἔχει τοίνυν ἀδελφοὺς 
ἑοιχότας αὐτῷ, xal τῆς θεἰας αὐτοῦ φύσεως φοροῦν- 
τας εἰχόνα, χατά γε τὸν τοῦ ἡγιάσθαι τρόπον ' οὕτω 
γὰρ ἐν ἡμῖν μορφοῦται Χριστὸς μεταστοιχειοῦντος 
ὥσπερ ἡμᾶς τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐκ τῶν ἀνθρωπί- 
νων εἰς τὰ αὐτοῦ. Ταύτῃ τοι xal πρὸς ἡμᾶς ὁ µαχά- 
ριος ἔφη Παῦλος. «Ὑμεῖς δὲ, οὐχ ἑστὰ ἐν σαρχὶ, 
ἀλλ) ἐν πνεύµατι. 2 Οὐχοῦν µεθίστησι μὲν ὁ Υἱὸς 


mea sententia possidere, divinse convenit immorta. 
lique nature : estenim illa peccato a'que corru- 
ptione superior, sanctificatio item et Justitia. Ad hec 
autem nos 79 etiam auollit ipsum Dei Patris 
Verbum, dum sus divine nature per spiritum par- 
ticipes efficit : babet ergo íratres sibi similes, et 
divin: suz naturae portantes imaginem, quod ad 
sanctificationis modum attinet. Sic namque Christus 
formatur in nobis dum Spiritus sanctus nos ab hu- 
manis ad sua propria quodammodo transformat. 
Hac ratione nos quoque beatus Poulus est allocutus : 
« Vos autem non estis in carne, sed in spiritu **. » 
Nihil ergo prorsus e creatis rebus ad su:e divinitatis 
naturam Filius transfert, id enim est impossibile ; 


οὐδὲν τοπαράπαν τῶν πεποιηµένων εἰς τὴν τῆς ἰδίας B sed imprimitur quodammodo in bis qui divinz ejus 


θεότητος φύσιν * ἀμήχανον γάρ" ἐνσημαίνεται δέ πως 
τοῖς τῆς θείας φύσεως αὐτοῦ γεγονόσι κοινωνοῖς, διὰ 
τοῦ μετασχεῖν ἁγίου Πνεύματος, ἡ πρὸς αὐτὸν ἑμφέ- 
pex νοητὴ, χαὶ τὸ τῆς ἀῤῥήτου θεότητος κάλλος, ταῖς 
τῶν ἁγίων ἑναστράπτει ψυχαῖς' τί τοίνυν ἡμῖν, 
γυµνήν τε χαὶ µόνην τῆς σαρχὸς τὴν ἐμφέρειαν ἆπο- 
νέµων, οὐκ ἐρυθριᾷς, τῆς θείας τε xal νοητῆς µορ- 
φώσεως χατημεληχὼς, μᾶλλον δὲ xal εἰσάπαν αὐτῆν 
ἀναιρῶν; Αλλ᾽ ὁ μὲν τῶν ὅλων Κύριος xal θεὸς µο- 
νοχενὴς, χαθῆχεν ἑαυτὸν εἰς χένωσιν Ov ἡμᾶς, ἵνα 
ἡμῖν χαρίσηται τῆς πρὸς αὐτὸν ἀδελφότητος τὸ ἀξίω- 
pa, καὶ τῆς ἑνούσης αὐτῷ εὐγενείας τὸ ἀξιέραστον 
κάλλος: ὁ δὲ ἁπάντων ἡμᾶς τῶν καλλίστων ἆποστε- 
ρῶν, ἄνθρωπον ἡμῖν ἁπλῶς ἁδελφὸν γεγενῆσθαί φησι, 
xaX πιστὸν ὡς οἵεται, τὸν ἕν ye τούτοις ἡμῖν ἁπο- 
φαίνει λόγον προστιθείς * Σχόπει xal τὸ τούτοις εὐθὺς 
συναπτόµενον, «Ἵνα ἑλεήμων Ὑγένηται χαὶ πιστὸς 
Αρχιερεὺς τὰ πρὸς τὸν Ocóv: Ev ᾧ γὰρ πέπονθεν 
αὐτὸς πειρασθεὶς, δύναται τοῖς πειραζομένοις βοηθῆ- 
σαι.» Οὐχοῦν ὁ παθὼν ἀρχιερεὺς ἑλεήμων ' παθητὸς 
$5 à vab;, οὐχ ὁ ζωοποιὸς τοῦ πεπονθότος θεός. Ott 
μὲν οὖν ὧδέ τε φρονεῖν ἠρημένος, xaX μὴν καὶ λέγειν 
ἀποτολμῶν, ἀποδιῖστησιν πάλιν εἴς τε ὑποστάσεις 
ἰδιχὰς, xal μὴν καὶ πρόσωπα δύο, τόν τε kx θεοῦ 
Πατρὸς Aóvov, καὶ ὃν ἡμίν αὐτὸς ἁρτίως ὡς θεοφόρον 
εἰσχεχόμιχε ἄνθρωπον, εἴπερ ἑστὶν ἕτερός τε χαὶ ἀνὰ 
µέρος ὁ παθών, χαὶ ἕτερος ὁ ζωοποιὸς, ἑνδοιάσειν 
οἶμαι παντελῶς οὐδένα. Παραπαίει δὲ xal ἑτέρως, 
τὺν ἐξ ἀμπέλου Σοδόµων οἶνον ἐχπεπωχὼς, xal xa- 
ταμεθύων τῇῃ πλάνῃ, χαὶ τάχα που μηδὲ εἰδὼς à λέ- 
(tt^ ποῦ γὰρ ὠνόμασται θεὸς τοῦ Χριστοῦ, χαταπέ. 
epixa δὲ λέγων, ὁ Ex θεοῦ Πατρὸς Λόγος; EK γὰρ 
Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, xal µία πἰστις dj εἰς αὐτόν : 
οὐχ ὡς εἰς δύο xal ἀνὰ µέρος, ἀλλ᾽ ὡς δι’ ἑνὸς βαπτί- 
σµατος, εἰς Yiby ἕνα xal θεὺν xal Κύριον τὸν ἐκ 
θεοῦ Πατρὺὸς Λόγον, xai ὅτς γέγονεν ἄνθρωπος * οὗ 
γὰρ ὅτι Υέχονε χαθ᾽ ἡμᾶς, τὸ εἶναι Geb, ἀπολέσει 
πηθέν ' οὔτε μὴν ὅτι θεὺς χατὰ φύσιν ἐστὶν, ὁμοίω- 
civ ἁπαράδεχτον ἔχει, καὶ τὸ ἄνθρωπος εἶναι παρ- 
αιτῄήσεται΄ µεµένηκε δὲ, ὥσπερ ἐν ἀνθρωπότητι 
θεὺς, οὕτω xai ἐν φύσει τε xal ὑπεροχῇ θεότητος iov, 


** [tom. virt, 9. 


*! ITPetr, ), 4. ** ebr, n, 17, 18. 


natura sunt facti participes 31, dum Spiritus sancti 
consortes fiunt, illa spiritalis ejus similitudo, et 
ineffabilis illa divinitatis species in sanctorum viro- 
rum animis fulget. Cur igitur nudam nobis ac solam 
carnis similitudinem tribuere non erubescis, divina 
ac spiritali effigiatione neglecta, imo vero etiam 
omnino sublata? Atque ille quidem universorum 
Dominus et Deus unigenitus, semetipsum propter 
nos ad exinanitionem demisit, ut nobis fraternitatis 
sux dignitatem, et insitz: sibi nobilitatis exoptan- 
dam pulchritudinem largiretur : hic vero omnibns 
nos rebus praclarissimis spolians, hominem nobis 
simplicem factum esse fratrem dicit, et fide dignam, 
ut ipse putat, his de rebus rationem pronuntiat, 
addens : Vide etiam quod illico his adjungitur, « Ut 
misericors fleret et fidelis Poutifex ad Deum : in eo 
enim in quo passus est ipse tenlafus, potens est 
et eis quí tentantur, auxiliari **. » Ergo is qui passus 
est, Pontifex est ille misericors : patibile aute 
ipsum templum est, nou Deus qui vivificabat iJ 
quod patiebatur. Igitur cui sic sentire libeat atque 
etiam dicere audeat, quin rursus in hypostases pro- 
prias, atque etiam in duas personas dividat illud ex 


Deo Patre Verbum, et illum quem nobis dudum ut 


deiferum hominem induxit (siquidem diversus est 
εἰ sejunctus js qui passus est, ab eo qui vivificat), 
qui ambigal neminem prorsus fore arbitror. Sed οἱ 
alia quoque ratione insanit, bausto ex vinea Sodo- 


p morum vino, οἱ erroris ebrietate madens, ac for- 


tasse illud ipsum quod dicit nesciens, Ubi enim 
unquam dictum est, Deus Christi (horreo referens ) 
ipsum Dei Paiwis Verbum ? Unus est enim Dominus 
Jesus Christus, et una est in eum fides **, non tan- 
quam in duos ae seorsim, sed tanquam per unum 
baptismum» in 79 unum Filium et Deum et Do- 
minum, ipsum ex Deo Patre Verbum, tum quo- 
que cum factum est liomo : neque enim quia no- 
stri similis faclus est, amittet ullo modo quod 
Deus eral, neque ex eo quod Deus est secundum 
naturam similitudinem nullo modo suscipit, et ut 
homo sit refugiet; sed ut in humanitate Deus 


55 Ephes. iv, 5, 


431 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


152 


mansit, sic in natura qnoque et przstantia diviuitatis A ἄνθρωπος οὐδὲν ἡττόν ἐστιν."Αμϕω δὴ οὖν ἐν ταὐτῷ, 


nihilo minus est homo. Utrumque igitur in eodeim, 
et unus idemque Deus et homo est Emmanuel. Sed 
iste bonus vir, rejecto dispensauonis modo tanquam 
parum pulchro, aufert a Deo Verbo quz sunt hu- 
mana, ut jam uulla ex parte rebus nostris utilitatem 
aliquam attulisse cernatur. Non enim, inquit, ipsum 
fuisse misericordem et fidelem pontiflcem dicit, id- 
que munus passo potius tribuit tanquam ab eo di- 
verso. Quamvis qui mysteriorum sapiens esse ma- 
gister velit, quomodo non eum oportuit voces 46 
sententias sacrarum Litterarum accurate colligere, 
atque cogitare vere esse Deo dignum hoc munus, 
et non alienum a ratione que ejus exinanitioni con- 
venit, eamque decet? ld qua ratione verum sit, jam 


dicemus quam brevissime. Nam ille universorum B 


Deus priscis illis hominibus legem edidit, interprete 
Mose ; sed non erat ea vig legis, ut qul vellent etiam 
possent integre quod bonum est perficere : « Nihil 
enim ad perfectum adduxit **-**, » Sed neque culpa 
vaeavit illud prius testamentum : minisirationem 
quoque damnationis appellat eam beatus Paulus ** ; 
eumdem audio dicere : « Scimus quod quacunque 
lex loquitur, his qui in lege sunt loquitur, ut omne 
os obstruatur, et subditus flat omnis mundus Deo : 
quoniam ex operibus legis non justificatur omnis caro 
coram illo *' ; » lex enim iram operatur *5, et littera 
occidit : et ut alicubi dicit idem ** : « Irritam quis 
faciens legem Mosi, sine ulla miseratlone duobus vel 
tribus testibus moritur **. » Cum ergo lex damnaret 
peccantes, et exiremum nonnunquam supplicium in 
contemnentes decerueret, et nullo modo miseraretur, 
quomodo non erat necessaria hominibus in terris 
agentibus illa clementis et misericordis pontilicis 
declaratio, qui maledicto finem imponeret, przci- 
deretque vindictam, et eos qui peccaverant, cle- 
menti gratia, benignoque nutu liberaret? « Ege 
enim, iuquit, sum qui deleo iniquitates tuas, et non 
recordabor **. Justificati] namque sumus fide, non 
ev operibus legis, 7 {, ut scriptum est **. » [n quem 
igitur credentes justificamur? nonne in eum qui 
prepter nos mortem secundum carnem passus est ? 
nou ip unum Dominum Jesum Christum? non mor- 
tem ejus annuntiantes, et resurrectionem οοιιβίθη- 
tes redempti sumus ? Si igitur in hominem unum e 
nobis credidimus, ac non potias in Deum, hominis 
adoratio erit ea res sine dubio, et nihil aliud. Sin 
illum carne passum Deum esse credimus, qui eiiam 
noster sacerdos sit factus, nullo modo iu errore st- 
mus, sed ipsum ex Deo Verbum bominein factum 
agnoscimus : sicque a nobis fides iu Deum exigitur, 
qui nos a vindicta exinit, et peccatorum laqueis 


6 [| Cor. uj, 7. 
31 Galat. 11, 10. 


- *:-35 Hebr. vii, 19. 
x,98. *' isa. xLiu, 95. 


*' Rom. in, 19, 90. 


xa εἷς τε θεὸς xal ἄνθρωπος ὁ Ἐμμανουήλ. Ἁλλ' ὁ 
χρηστὸς οὑτοσὶ τῆς οἰχονομίας τὸν ερόπον ὡς ἀχαλλη 
παραιτούμενος, ἀποφέρει τοῦ θεοῦ Λόγου τὰ ἀνθρώ- 
πινα, ἵν) ὁρῷτο λοιπὺν χατ) οὐδένα τρόπον ὀνήσας τὰ 
καθ) ἡμᾶς. 00 γάρ vol. φησιν αὐτὸν ἑλε[μονά τε χαὶ 
πιστὸν ἀρχιερέα Ὑενέσθαι * προσνέµει δὲ μᾶλλον ὡς 
ἑτέρῳ παρ) αὐτὸν τὸ χρῆμα τῷ πεπονθότι. Καΐτοι 
πῶς οὐχ ἔδει μυσταγωγὸν εἶναι θέλοντα σοφὸς, τῶν 
ἓν τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ φωνῶν τε καὶ ἑννοιῶν 
ἀχριδή ποιεῖσθαι τὴν ἄθροισιν ἐννοεῖν τε, ὅτι xa 
θεοπρεπὲς ἀληθῶς τὸ xpi ἐστι, καὶ οὐχ ἔξω λόγου 
τοῦ τῇ χενώσει πρέποντός τε xai ἑοιχότος; Καὶ τίνα 
τρόπον ἐροῦμεν βραχυλογοῦντες ὡς ἔνι. Κατεχρη- 
σµῴδησε μὲν γὰρ ὡς ὁ τῶν ὅλων θεὺς τοῖς ἀρχαιοτέ- 
ote τὸν νόµον, μεσολαθοῦντος Μωσέως. Ἁλλ) οὐχ ἦν 
ἐν vójup τὸ δύνασθαι κατορθοῦν τοῖς ἐθέλουσιν ἁμω- 
µήτως τὸ ἀγαθόν * «Τετελείωχε γὰρ οὐδέν.» ᾽Αλλ’ οὐδξ 
ἅμεμπτος ἣν ἡ πρώτη διαθήκη. Κατάκριµα δὲ διαχο- 
víac (20*) ὠνόμαξεν αὐτὴν ὁ πάνσοφος Παῦλος ἀχούω 
δὲ λέγοντος’ « Οἴδαμεν ὅτι ὅσα ὁ νόµος λέγει, τοῖς ἐν 
τῷ νόµῳ λέγει, ἵνα πᾶν στόµα φραγῇ, xat ὑπόξδεκος 
γένηται πᾶς ὁ χόσµος τῷ Θθεῷ ' διότι ἐξ ἔργων νόµον 
οὗ δικαιωθήῄσεται πᾶσα σὰρξ ἐἑνώπιον αὐτοῦ.» Κατερ- 
Υάξεται γὰρ ὁ νόμος εἰς ὀργὴν, xoi τὸ γράµµα ἆπο- 
κτείνει’ xal ὥς πού φησιν αὐτός' « ᾿Αθετήῄσαςτις νόµον 
Μωσέως, χωρὶς οἰκτιρμῶν, ἐπὶ δυσὶν fj τρισὶν pág- 
ευσιν ἀποθνήσχει. » Καταχρίνοντος τοίνυν τοῦ νόµου 
τοὺς ἁμαρτάνοντας, xal τὴν ἑσχάτην ἐσθ᾽ ὅτε ποινὴν 
καθορίζοντος τῶν ἡμεληχότων, xal xav' οὐδένα τρό- 
Toy οἰχτείραντος, πῶς οὐχ ἀναγκαία τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς 
ἡ τοῦ φιλοιχτίρµονος xal ἑλεήμονος ἁληθῶς ἀρχιερέως 
ἀνάδειξις ἦν; παύοντος μὲν τὴν ἁράν ' ἀναχόπτον- 
τος δὲ τὴν δίχην ’ καὶ ἁπαλλάττοντος τοὺς ἡμαρτη- 
χότας, ἀμνησιχάκῳ χάριτι, xal τοῖς ἐξ ἡμερότητος 
νεύμασιν; ε« Ἐγὼ yàp, qnot, εἰμὶ ὁ ἐξαλείφων τὰς 
ἀνομίας σου, xai οὐ μὴ µνησθήσοµαι. Δεδικαιώ- 
µεθα γὰρ ἓν πίστει χαὶ οὐχ ἐξ ἔργων νόµον, » χατὰ τὸ 
γεγραμµένον. Εἰς τίνα δὴ οὖν πιστεύοντες διχαιου- 
µεθα; οὐχ εἰς τὸν παθόντα δι ἡμᾶς τὺν κατὰ σάρχα 
θάνατον; οὐχ εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Ἀριστόν; οὗ τὸν 
θάνατον αὐτοῦ χαταγγέἑλλοντες, xa ὁμολογοῦντες τὴν 
ἀνάστασιν λελυτρώµεθα; El μὲν οὖν εἰς ἄνθρωπον 
τῶν καθ᾽ ἡμᾶς ἕνα πεπιστεύχαμεν, xai οὐχὶ δὴ μᾶλ- 
λον εἰς 8cbv, ἀνθρωπολατρεία τὸ χρημα, xal ἕτερον 
οὐδὲν ὁμολογουμένως. El δὲ θεὸν εἶναι τὸν πεπονθότα 
σαρχὶ πιστεύοµεν, ὃς xal Ὑέγονεν ἡμῶν ἀρχιερεύς * 
πεπλανήµεθα μὲν xav οὐδένα τρόπον ' ἄνθρωπον δὲ 
γεγονότα τὸν ἐκ θεοῦ Λόγον ἐπιγινώσχομεν πράτ- 
«stat δὲ οὕτω πρὸς ἡμῶν ἡ πίστις εἰς 8cbv, τὸν ἔξω 
τιθέντα δίκης, xal ἁμαρτιῶν ἁπαλλάττοντα τοὺς 
ἑναλόντας αὐταῖς. « Ἔχει γὰρ ἑξουσίαν ὁ υἱὸς τοῦ ἂν - 
. [ieh, 


15 Rom. iv, 15. 3Η Cor. 15, 6. 


ANT. AGELLII NOTA. 


(20*) Videtur lapsus notarii, cum Grzci codd. Novi Testamenti habeant, διαχονία καταχρίσεως, et item 


Latina editio vulgata. 


435 ADVERSUS NESTORIUM LiB. 1. 134 
θρώπου xai ἐπὶ τῆς γῆς ἀφιέναι ἁμαρτίας, » ὥς που A implicatos liberat : «Ilabet enim potestatem Filius 


καὶ αὐτός φησιν * ἀντιπαραθέντες τοίνυν τῇ διὰ Ἆρι- 
στοῦ σωτηρίᾳ xal χάριτι, τῆς νομιχῆς, ἀποτομίας ἵν) 
οὕτως εἴπω τὸ ἀπηνὲς, ἐλεῆμονά φαμεν ἀρχιερέα 
γενέσθαι Χριστόν. Hv μὲν γὰρ xal ἔστι Geb, ἀγαθὸς 
τῇ φύσει, φιλοικτίρµων τε xat ἑλεήμων ἀεί *. καὶ oüx 
ἓν χρόνῳ τοῦτο γέγονεν, ἀλλ᾽ εἰς ἡμᾶς ἐδείχθη τοιοῦ- 
τος. Κατωνόμασται δὲ πιστὸς, ὡς µένων ὅ ἐστιν ἀεὶ, 
χατά ve τὸ εἰρημένον xai ἐπ αὐτοῦ τοῦ Πατρός - 
« Πιστὸς δὲ ὁ θεὸς, ὃς οὖχ ἑάσει ἡμᾶς πειραθῆναι 
ὑπὲρ ὃ δυνάµεθα. » Οὐχοῦν ἑλεήμων ἄρα xat πιστὸς 
Ἀορχιερεὺς εἰς ἡμᾶς γέγονεν ὁ Ἑμμανουήλ; ὡς γὰρ 
"ὁ Παῦλός φησιν, « Οἱ μὲν πλείονές εἰσιν ἀρχιερεῖς 
γεγονότες, διὰ τὸ, θανάτῳ χωλύεσθαι παραμένειν ' ὁ 
δὲ, διὰ τὸ µένειν αὐτὸν εἰς τὸν αἰῶνα, ἁπαράδατον 


hominis etiam in terra dimittendi peccata ; » uL ipse 
dicit alicubi **. Cum igitur legalis severitatis, ut ita 
dicam, acerbitatem cum Christi salute et gratia 
comparamus, dicimus misericordem Pontificem fa- 
ctum fuisse Christum. Fuit enim et est Deus bonus 
ex natura, clemens item semper ac misericors, ne- 
que talis in tempore evasit, sed ejusmodi est erga 
Dos ostensus. Appellatus est autem fidelis, ut qui 
maneat semper quod est, ut eliam de ipso Patre 
dictum est : « Fidelis autem Deus, qui non permittet 
nos tentari supra quam possumus **. » Ergo mise- 
ricors et fidelis Pontifex in nus factus est Emmanuel. 
Ut enim Paulus ait : « Plures facti sunt sacerdotes 
eo quod morte prohiberentur permanere : hic autem 


ἔχει τὴν ἱερωσύνην ᾿ ὅθεν xaX σώξειν εἰς τὸ παντελὲς B eo quod maneat in. zternum, sempiternum habet 


δύναται τοὺς προσερχοµένους δι αὐτοῦ τῷ Oc: 
πάντοτε ζῶν εἰς τὸ ἐντυγχάνειν ὑπὲρ αὐτῶν. » "Oct 
€k µεμένηχε eb; ὁ Ex Πατρὸς Λόγος, Χαίτοι γεγονὼς 
ἱερεὺς, χατὰ τὸ γεγραμµένον, διὰ τὸ πρέπον τῇ μετὰ 
σαρχὸς οἰχονομίᾳ σχΏμά τε xal µέτρον, ἀποχρῶν 
ἡμῖν εἰς πληροφορἰαν ὁ τοῦ µακαρίου Παύλου γεγέ- 
«ηται Λόγος. Ἔφη γὰρ πάλιν’ εΚεφάλαιον δὲ ἐπὶ 
τοῖς εἰρημένοις, τοιοῦτον ἔχομεν ἀρχιερέα, ὃς ἐχάθ- 
εσεν ἓν δεξιᾷ τοῦ θρόνου τῆς µεγαλωσύνης ἐν τοῖς 
οὐρανοῖς, τῶν ἁγίων λειτουργὸς χαὶ τῆς σχηνῆς τῆς 
ἁληθινῆς, ἣν ἔπηξεν ὁ Κύριος καὶ οὑχ ἄνθρωπος.» 
* A0pst δὴ οὖν, ἄθρει τὸν Ex θεοῦ φύντα Λόγον, &ta- 
πρέποντα μὲν ὡς θεὸν ταῖς ὑπερτάταις εὐχλείαις, 
xa ἓν τοῖς τῆς θεότητος θώχοις, ἱερουργοῦντα δὲ τὸν 
οαὐτὸν ὡς ἄνθρωπον  χαὶ oüx ἐπίγειον τινὰ θυσίαν 
προσχοµἰίζοντα τῷ Πατρὶ, θείαν δὲ μᾶλλον χαὶ νοη- 
τὴν, καὶ σχηνὴν ὥσπερ ἁγίαν ἔχοντα τὸν οὗρανόν. Οὐ 
Υὰρ κατὰ νόμον ἐντολῆς σαρχίνης vévovev ὁ &pyis- 
ρεὺς, ἀλλὰ κατὰ δύναμιν ζωῆς ἀχαταλύτου, καθὰ 
γέἐγραπται, Πιστὸς οὖν ἄρα χαὶ κατὰ τοῦτο, xat τοῖς 
προσιοῦσιν ἐχέγγνος, elc ys τὸ δύνασθαι xal µάλα 
ῥᾳδίως διασώζειν αὐτοὺς. αἴἵμάτι γὰρ τῷ ἰδίῳ xal 
μ.ᾷ προσφορᾷ τετελείωχεν εἰς τὸ διηνεχὲς τοὺς ἅγια- 
ζομένους. Τουτὶ γὰρ οἶμαι δηλοὺν τὸν ἱερὸν ἡμῖν 
λέγοντα Παὔῦλον ’ «Ἐν ᾧ γὰρ πἐπονθεν αὐτὸς πειρα- 
αθεὶς, δύναται τοῖς πειραζοµένοις βοηθῆσαι.» Τί 
τοίνυν ἡμῖν τῶν εἰς εὐσέθειαν ἀφειδήσας ἐννοιῶν, xal 
τῶν εἰς ὀρθότητα xai ἀλήθειαν ἀποφοιτήσας λόγων, 
Ὁ παθὼν, φησὶν, ἀρχιερεὺς ἐλεήμων * παθητὸς δὲ ὁ 
ναὺς, οὐχ ὁ ζωοποιὸς τοῦ πεπονθότος Θεός; "Οτι μὲν 
οὖν σαρχὶ πέπονθεν ἑχὼν δι’ ἡμᾶς ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος, 
bv [buo χαιρῷ δειχθήσεται ΄ ὅτι δὲ µερίζει τὸν ἁμέ- 
ριστον, xat δύο πρεσθεύει Χριστοὺς τῇ τῶν ἰδίων ἐν» 
νοιῶν δυνάµει:, χᾶν εἰ φαίνοι τό που Χριστὺν ἕνα λέ- 
γων, οὐδὲν ἧττον ἐλεγχθήσεται χαὶ διὰ τῶν εὐθὺς 
ἐπενηνεγμένων * ἔφη γὰρ máy. 

{[« Σπέρμα ᾿Αθραὰμ ὁ χθὲς xa σήμερον, » χατὰ 
τὴν τοῦ Παύλου φωνὴν, οὐχ ὁ λέγων, «Πρὶν ᾿Αὐραὰμ 
γενέσθαι, ἐγώ εἰμι.» "Ὅμοιος τοῖς ἀδελφοῖς χατὰ 
πάντα, ὁ ἀυχῆς ἀνθρωπίνης χαὶ σαρχὸς ἀναλαθὼν 


sacerdotium ; unde et salvare in perpetuum potest 
accedentes per ipsum ad Deum, semper vivens ad 
interpellandum pro eis **. » Porro illud ex Patre 
Verbum mansisse Deum, quamvis factus. sit sacer- 
dos, ut scriptum est, propter habitum atque men- 
suram illi cum carne dispensationi convenientem, 
beati Pauli verba sunt ad fidei. faciendam satis : 
dixit enim rursum : « Capitulom vero super bis qua 
dicta sunt, talem liabemus Pontilicem qui sedit in 
dextera sedis magnitudinis in coelis, sanctorum mi- 
mister, ei tabernaeuli veri, quod fixit Dominus οἱ 
ron homo **, » Vide igitur quiso illud ex Deo ge- 
nitum Verbum cum przstantissima gloria tenquam 
Deus praecelTit, et in sede divinitatis emineat, eumdem 


C sacerdotio fungi tanquam horninei * neque terrenam 


aliquam victimam Patri offerre, 75 sed divinam ac 
spiritalem, et pro sancto tabernaculo eoelum habere. 
Non enim secundum legem mandati carnalis factis 
eat sacerdos, sed secundum virtutem vita insolubilis, 
ui scriptum est *', Fidelis est igitur etiam hac 
ralione, et accedentibus fidejussor ad salutem illis 
et quidem facillime prestandam : sanguine enim suo 
et una oblatione consummavit in zeternum sanctifica - 
t0s : id namque nobis beatum Paulum significare pu- 


to, cum dicit : « In quo enim passus est ipse tentatus, - 


potens est eis qui tentantur, auxiliari **, » Cur igitur 
pietate sententiarum neglecta, et a rectis verisque 
sermonibus abscedens, Qui passus est, inquit, Pon- 
lifex est ille misericors, patilile vero ipsum tem- 
plum, non ille vivificator passi Deus? Carne igitur 
sponte propter nos passum esse ipsum Dei Verbum, 
suo tempore demonstrabitur : sed individuum divi- 
dere, duosque Christos ex vi suarum sententiarum 
praedicare, tametsi quandoque unum Christum dicere 
videatur, nihilominus ex his qua statim inferi, con- 
vincetur : dixit eniui rursus. : 

[N&sTOoR. « Semen Abraham is est qui heri est et 
bodie, » ut Paulus ait ***, non qui dixit : « Priusquam 
Abrabam flere!, ego sum 14. Similis fratribus per 
omnia *, qui humanz anima et carnis fraternitatem 


3 Luc.v,24. ?*I Cor. x, 12. *! Hebr. vii, 90-35. ** Hebr. v, 4,2. Hebr. vi, 25. ?* Hebr. ij, 
48. ?* [lebr. xuj,8. 3 Joan, vi, 58. 9 Hebr. i, 77. 





- .ὸν 


153 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


156 


suscepit, non ille qui dixit: « Qui vidit me, vidit A ἀδελφότητα, οὐχ ὀλέγων  Ὁ ἑωραχὼς tub, ἑώραχε τὸν 


et Patrem **. » Missus est autem ille nobis consub- 
stantialis, et unctus est preedicans captivis remis- 
sionem et escis visum * « Spiritus enim Domini 
super me, propter quod unxit me. »] 


CAP. 1i. 


Dividit ergo rursum in duos, ut perspicuum est: 
atqui quomodo non convinceris animalis esse, el 
spiritum non habere, ut ait ille Salvatoris nostri 
diseipulus? Sed vis certe ipsa veritatis tuis verbis, 
o qui iia. sentis, repugnat. Nos enim afífirmamus 
ipsum ex Deo Patre Verbum apprehendisse semen 
Abraham, et suum fecisse corpus anima rationali 
pra ditum, illud, inquam, ex sancta Virgine sum- 


Πατέρα.» Απεστάλη δὲ ὁ ἡμῖν ὁμοούσιος, xol 
χέχρισται χηρύττων αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, xaX τυφλοὶς 
ἀνάδλεφιν. « Πνεῦμα γὰρ Κυρίου ἐπ ἐμὶ, οὗ ἕνεχεν 
ἔχρισέ µε. » ] 

ΚΕΦΑΛ. I*. 


Διορίζει οὖν εἰς δύο δὴ πάλιν, xal µάλα sagi 
οἵτα πῶς οὐκ ἑλήλεγξαι ψυχιχὸς καὶ πνεῦμα μὴ 
ἔχων, χαθά φησι τοῦ Σωτῆρος ὁ μαθητής; CAMM 
fice [ To. fj ve] τῆς ἀληθείας δύναμις τοῖς σοῖς, à 
οὗτος, ἀντιτάξεται λόγοις. Διϊσχυριζόμεθα γὰρ αὐτὸν 
τὸν ἐκ Θεοῦ Πατρὸς Λόγον ἐπιλαδέσθαι σπέρµατος 
Αδραὰμ, xol ἴδιον ποιῄσασθαι σῶμα φυχὴν ἔχων 
[1σ. ἔχον] τὴν λογιχὴν, τὸ ἐχ τῆς ἁγίας Παρθένου 


ptum : itaque per veram unionem unum eumdem- B ληφθὲν copa. Καὶ bh χαθ᾽ ἔνωσιν ἀληθῃ, ἕνα τε καὶ 


que dicimus esse illum beri et hodie et in szcula, 
«ui secundum divinitatem erat ante Abraham, οἱ 
qui postea factas est homo, et generationem ex 
muliere subiit. Non ergo mentitur cum dicit : 
« Àmen dico vobis, priusquam Abraham fleret, 
ego sum. » Sed iste prorsus non intelligit quidnam 
illud sit, heri οἱ hodie et in ssecula: 768 nam ut 
sjlernum esse et eodem modo habere secundum 
naturam, neque conversioni, mutationique subja- 
eere Dei Verbum ostenderet, etiam si factus liomo 
si, tempus omne distiuxit in tria tempora , et 
beri, de preterito dixit; de pressenti , hodie ; de 
futuro , in s:eculum : iste vero imperitus, heri et 
hodie tauquam de communi homine ab eo dicatur, 
insipienter affirmat, non intelligens prorsus au- 
tiquiorem illum et priorem sua ipsius generatione 
& se pronuntiari, siquidem erat oinuino etiam heri, 
quod praeeteriti temporis signi(icationem habet. Porro 
uoa esse alium illum heri et bodie Jesum Chri- 
stum, alium vero eum qui dicit : « Antequam Alhra- 
bam &eret, ego sum, » sed unuu et eumdem sequn- 
dum veram unionem, cum Deus Verbum sit homo 
(actus nostri similis, et suae nature conditionem 
illam qua principio temporis caret, servarit etiam 
€um factus est caro, facillime quisque ex sacris 
litteris perspieiet. Ait enim Joannes beatus evan- 
gelisia de omnium Salvatore Christo : Joannes te- 
sSunmonium perhibet de ipso, et clamat, dicens : « Qui 
post me venit, ante me factus est, quia prior me 
erat ο) et iterum : « Aliera die videt Jesum venien- 
«em ad se, et ait : Ecce Agnus Dei, qui tollit pec- 
catum mundi; hic est de quo dixi : Post me venit 
vir qui ante me factus est, quia prior me erat **. » 
: Vides igitar aperire quemadinedum admirabilis ille 
Baptista homiuem dicat Jesum, et post venire, ut 
posteriorem natu el post ipsum, prius tamen esse 
ca»pisse, priusque exstitisse : id euim, ut opinor, 
significat, « Quia prior me erat, et ante jue factus 
est. » Atqui si bouo est, quomodo prius exsutisse 
iuwlligitár, aut prius esse cepisse dicitur eo qui 
le;npore prior erat, et prior natu secundum ;car- 


*! joan. xiv, 9. 


^5 ]sa. Lx, 1,9; Luc. iv, 18. 19. 


τὸν αὐτὸν εἶναί φαμεν τὸν χθὲς χαὶ σήµερον xat εἰς 
τοὺς αἰῶνας, ὄνια τε πρὸ ᾿Αδραὰμ θεῖχῶς, γεγονότα 
δξ xai μετὰ τοῦτο ἄνθρωπον, καὶ γέννησιν ὑπομεῖναι 
τὴν Ex. Υυναιχός. Οὐκοῦν οὐ φευδοσπήσει λέγων: 
€ Αμὴν λέγω ὑμῖν, πρὶν ᾿Αδραὰμ Ὑενέσθαι ἐγώ 
εἰμι.» Ἁλλ' οὐ συνίησιν ὅλως, ὃ τί ποτέ ἐστι τὸ 
χθὲς χαὶ σήμερον, χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας' ἵνα γὰρ 
ἀῑδιον ὄντα, xal ὡσαύτως ἔχοντα χατὰ φύσιν, χαὶ 
τροπῆς ἀμείνω xal μεταθολῆς τὸν τοῦ θεοῦ χατα- 
δείξῃ Λόγον, κἂν εἰ Υἐγονεν ἄνθρωπος, εἰς καιροὺς 
μὲν διέστησε τρεῖς τὸν ἅπαντα χρόνον ' τίθησι δὲ τὸ 
μὲν χθὲς, ἐπὶ τοῦ παρφχηχότος, ἐπὶ BE ve τοῦ ἓν- 
εστηχότος, τὸ σήμερον" xal ἐπὶ μέλλοντος, «5 εἰς 
αἰῶνας * ὁ δὲ ἄγροικος οὐτοσὶ, τὸ χθὲς xal σήµερον, 
ὡς ἐπ᾽ ἀνθρώπον λέγεται παρ᾽ αὐτοῦ χοινοῦ παρα- 
λόγως [λείπει τι]: ox ἐννοῶν, ὅτι πρεσθύὐτερόν τε 
χαὶ προὐπάρχοντα τῆς ἑαυτοῦ γεννήσεως ἁποφανεῖ 
πάντη τε xal πάντως, εἴπερ fiv ὅλως xal χατὰ τὴ» 
χθὲς, ὅπερ ἑστὶ τοῦ παρῳχηχότος χαιροῦ σηµαντι- 
κόν. "Ot μὲν οὐχ ἕτερος ὁ χθὲς καὶ σήµερον Ἰησοῦς 
Χριστὸς, ἕτερος δὲ ὁ λέγων, « Πρὶν ᾿Αθραὰμ Ὑενέ- 
σθαι, ἐγώ εἰμι, » ἀλλ εἷς τε καὶ ὁ αὐτὸς χαθ᾽ ἔνωσιν 
ἀληθη ἀνθρώπου καθ’ ἡμᾶς γεγονότος τοῦ Λόγου, καὶ 
«fj ἰδίᾳ φύσει τετηρηχότος, χαὶ ὅτε γέγονε σὰρξ, τὸ 
ἄναρχον ἐν χρόνῳ, χαταθρήσαι τις ἂν, χαὶ ἁταλαι- 
πώρως κχομιδῆ διά γε τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς; € 
φησι [ὸ παρέἍκει] μὲν γὰρ 6 µαχάριος εὑὐαγγελιατῆς 
Ἰωάννης περὶ τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ - 
Ἰωάννης μαρτνρεῖ περὶ αὐτοῦ, καὶ κἐκραγε λέγων; 
« Ὁ ὀπίσω µου ἐρχόμενος, Εἔμπροσθέν µου γέγονεν, 
ὅτι πρῶτός µου ἣν.» χαὶ πάλιν * « TT] ἐπαύριον βλέπει 
«ὺν Ἰησοῦν ἑρχόμενον πρὸς αὐτὸν χαὶ λέγει’ Ἴδε ὁ 
Ἁμνὺς τοῦ θεοῦ 6 αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ χόσµον: 
οὗτός ἐστι περὶ οὗ ἐγὼ εἶπον, Ὀπίσω µου ἔρχεται 
ἀνὴρ, ὃς ἔμπροσθέν µου véTovev, ὅτι πρῶτός μον 
ἦν.» 'Opd« οὖν ἄρα χαὶ µάλα σαφως τὸν θεσπέσιον 
Βαπτιστὴν ἄνδρα λέχοντα τὸν Ἰησοῦν, xal ὁπίσω 
μὲν ἑἐρχόμενον, ὡς ὀψιγενη οε xe pet! αὐτόν. 
προῦπάρχοντά γε μὴν αὑτοῦ, καὶ προφεστηκότα - 
δηλοῖ γὰρ οἶμαὶ τουςὶ, τὸ, « Ὅτι πρῶτός µου ἣν, 
καὶ ἔμπροσθέν µου γέχονεν.» Εἶτα πῶς, εἴπερ ἑστὶν 


2 Joan. 1, 1. * Ibid. 29, 50. 





11 


ADYERSUS NESTORIUM LIP. 1. 


158 


&vhp, ποοῦφεστηχὼς νοεῖται, xal προῦ άρχων λέγε- A hem ? Nani si de áliquo nostrum hoc fortasse dicar, 


ται τοῦ προειληφότος χατὰ τὸν χρόνον, καὶ πρεσέν- 
τέραν ἔχοντος τὴν κατὰ σάρχα Ὑέννησιν αὐτοῦ; El 
μὲν γὰρ ἐπί τινος τῶν xa0' ἡμᾶς τὐὀντὶ λέγοιτο 
τυχὸν, ἀπορήσειεν ἂν, οἶμαι, xol ἁπαστισοῦν εἰς ἆπυ- 
λογίαν' ἐπὶ δέ γε τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ, 
τὸ ἐμποδὼν οὐδέν ' οἰχειοῦται μὲν γὰρ ὁ ἐκ θεοῦ τῆς 
ἰδίας σαρχὸς τὴν γέννησιν" πλὴν οὖκ Ἠγνόηκεν ὅτι 
τῶν αἰώνων io: ποιητὴς, xal προῦφόστηνεν ὡς 
θεὺὸς, καὶ τῷ ἰδίῳ Πατρὶ συναῖδιος. O0 γάρ vol φαµοεν, 
ὅτι τῇ γεννήσει τοῦ ἰδίου σώματος σύγχρονον ἔχει 
τὴν Όπαρξιν, ἀλλ' Tv, ὡς ἔφην, ἐκ τῆς τοῦ Θεοῦ καὶ 
Πατρὸς οὐσίας ἀποῤῥήτως Ὑεχεννηµένος. Οὐχοῦν 
ἔχων τὸ εἶναι πρὸ ᾿Αθραάμ ὡς θεὸς, χᾶν εἰ vévovey 
ἄνθρωπος, οὐκ ἂν διαφεύσαιτο λέγων, ὡς εἷς ἁληθῶς 


temínem puto quid respondeat habiturum : seid ín 
eihnidm nostrum Balvatóre Gliriste nibil impediet : 
ham iptám Dei Verbum 8uws oarnis generationein 
sibi tanquam prepriam vindidat : nec tamen iqno- 
ravit ilium esse conditérem smeulorum, et prius 


' exstitisse, utpote Ddum, et suo Patri eomternum. 


Neque enim illum dieimus corporé mnatititati có- 
evum habere initium subsistentis , sed erat, et 
dixi, ez ipsa Dei '3'Jj et Patris essenta ineffali- 
liter genitus. Ergo cum s anta Abraham ut Deus, 
lametsi factus sit. homo, non mentietur dieéna : 
ε Antequam esset Abraham, ego suit, » ul dui ends 
vere sit Filius et Dominus. Néqua vero mireris, 
si bóc ipsum quod est ante Abraliaih suse nature 


xai YU xai Κύριος « Πρὶν ᾿Αδραὰμ γενέσθαι, ἐγώ D tribuit : sed illud potius reputa, quod, licet corpus 


&lpt. » Καὶ µή τοι θαυµάσῃς ei τῇ ἰδίᾳ seclymxs 
[1σ. νενέμηχε] φύσει τὸ εἶναι πρὸ ᾿Αθραάμ - διαλο- 
γίζου δὲ μᾶλλον, ὅτι καΐτοι τὸ σῶμα λαθὼν Ex τῆς 
ἁγίας Παρθένου, ἔφη πρὸς τὸν Νικόδημον * « El τὰ 
πίγεια εἶπον ὑμῖν, καὶ οὐ πιστεύετε πῶς, ἐὰν εἴπω 
ὑμῖν τὰ ἐπουράνια, πιστεύσετε; Καὶ οὖδεὶς ἀναθέ- 
δηχεν εἰς τὸν οὐρανὸν, cl μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ κατα- 
θὰς, ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου * » χαἰτοι χεχρηµάτιχε καὶ 
Υἱὸς ἀνθρώπου, γεννηθεὶς Ex γυναικὸς κατὰ σάρκα. 
Ὑευδοεπήσει δὴ οὖν, χαταθεθηχέναι λέγων ἐξ οὐρανοῦ 
τὸν Yihv τοῦ, ἀνθρώπου, τουτέστιν ἑαυτόν; μὴ 
Υένοιτο * xal γάρ ὲστιν αὐτὸς ἡ ἀλήθεια,. Πῶς οὖν 
ἄνωθεν ὁ Yibz τοῦ ἀνθρώπου νοοῖτ᾽ ἂν εἰκότως ; "Oz 
Θεὸς iv ὁ Λόγος, καὶ £x τῆς ἀνωτάτω πασῶν οὐσίας, 
χαταθεθηχέναι λέγεται, χαὶ δούλου μορφὴν ἀναλα- 
θεῖν. Εἶτα διαλέγεται πρὸς ημᾶς, οὐγ ὡς γυμνὸς ἔτι 
Λόχος, ἀλλ ὡς ἄνθρωπος χαθ᾽ ἡμᾶς, καὶ ὡς εἷς ἤδη 
νοούµενος μετὰ τῆς ἑνωθείσης αὐτῷ sapxó; * ὥσπερ 
δὲ διὰ τὸ τῇ χενώσει πρέπον, οἰχειοῦται πάντα τὰ 
τοῦ ἰδίων αώματος, χαΐτοι την φύσιν ἀσώματος Ov, 
οὕτω xài ἄνωθεν ὢν αὐτὸς xat ἐξ οὐρανοῦ, τὸ ἄνω- 
ϐεν ἠχέιν ἀπονέμει πάλιν ἑαυτῷ xal ὅτε Υέἐγονεν 
ἄνθρωπος, xàv εἰ γεγέννηται χατὰ σάρχα μεθ) ἡμῶν 
ἐχ γυναιχός. l'éqove τοίνυν ἴδια μὲν τοῦ Λόγου, τὰ 
τῆς ἀνθρωπότητος * ἴδια δὲ πάλιν τῆς ἀνθρωπότητος, 
τὰ αὑτοῦ τοῦ Λόγου. Eig γὰρ οὕτω νοξῖται Χριστὸς 
καν Υἱὸς καὶ Κύριος. Ἐπειδη δὲ προστέθειχεν ὁ xa:- 
νοτόµος οὗτος], ὅτι « "Ὅμοιος τοῖς ἁδελφοῖς χατὰ 
πάντα, 9 ὁ ψυχῆς ἀνθῥωπίνης καὶ σαρχὸς ἀναλαθὼν 
ἁδελφότητά, οὐχ ὁ λέγων, «'O ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώραχε 
τὸν Πατέρα" » φἑρε 5h πάλιν 6 xi ποτέ ἐστιν Ó φησιν 
ἐν τούτοὶς ὡς ἔνι περιαθρήσωµεν. Ότι μὲν γὰρ 
εἰκών ἐστι xal χαρακτηρ τοῦ θεοῦ xal Πατρὸς ὁ 
Υἱὸς, διωµὀλόγηχε xaX αὐτός. Τίς δ' ἂν εἴη λοιπὸν ὁ 
φυχῆς ἀνθρωπίνῆς xài ἀώμαῖὸς ἀναλαθὼν ἁδελφό- 
va, ὃλλον δὲ ὅτι την πρὸς ἡμᾶς, δἰδαδκέτω πάρελ- 
θών. OD γάρ που Φαίη τις ἂν ὡς ὁ χαθ᾽ ἡμᾶς φἀινό- 
µενοὸ ἄνθρωπος, olov, Ώαῤνάθας τυχὸν, ἢ Παῦλος, 
Έγουν ἕτερός τις τῶν τελούντων ἐν ἀνθρώποις, φυχῆς 
ἀνθρωπίνης xal σώματός ἀνθρωπότητα [To. ἀδελφό»- 
σητα] λαθεῖν λέγοιτ' àv, ὡς ἕτερόν τι παρὰ τοῦτο 


*3 Joan. ni, 12, 15. ** Hebr. n, 17. 
PaTROL. Gn. LXXVI. 


accepisset e sancta Virgine, dixit ad Nicodemum : 


-« Si terrena dixi vobis et non creditis, quoutodo si 


dixero vobis cuelesia, credetis? Bt nemo ascendit 
in calum, nisi qui dé colo descendit Filius ho- 
minís** ; » atqui appellatus est Filius hominis, qua- 
tenus est ex muliere secundum carnem. Quid ergo? 
mentieturne cum dicit, Filium. hominis, id est, 
seipsum descendisse de celo? absit : est enim illa 
ipsa veritas, Quomodo igitur superne Filius hetni- 
nis descendisse intelligi convenienter potest ? quia, 
cui Deus esset Verbum οἱ ex illa suprema om- 
ujum essentia, descendisse dicitur et formam servi 
accepisse. Deinde nobiscum loquitur non tanquani 
nuduni adbue Verbum, sed tanquam homo e nobis, 


C et qui unus jam cum unita sibi carne intelligatur. 


Ut autem. propier id. quod exinanitioni conveait , 
omnia sui corporis tanquam sibi propria vindicat, 
licet ex natura. sit incorporeus ; ita quoque cum 
ipse superue sil et e ccelo, hoc ipsum superne ve- 
nire sibi ipsi rursum tribuit tum quoque cum fa- 
ctus est homo, licet natus sit nobiscum secundum 
carnem ex muliere. Facta sunt igitur Verbi proprin, 
qui sunt humanitatis , rursumque humanitátis 
propria, qux» sunt ipsius Verbi. Sie namque unus 
Christus et Filius et Dominus intelligitur. Sed quia 
hic novator adjecit: «Similis fratribus per omnla **,» 
qui humane anii carnisque fraternitatem suscepit, 
non ille qui dixit : « Qui vidit me, vidit et Pa- 
trein "* : » age jam rursus quid tandem in his verbis 
sibi velit, ut licebit consideremus. Ac Filium esse 
Dei et Patris imaginem et figuram, ipse quoque fa- 
tetur : quisquis porro bumauz anim: corporisque 
fraternitatem susceperit , illam scilicet qua nobis- 
cum jungitur, prodeat ac dicat. Nnnquam enim 
quisquam dicet, hominen: qui nostri similis esse 
cernitur, verbi gratia, Baruabau: fortasse, vel Pau- 
jum, aut alium quempiam qui censeatur inter ho- 
mines, dici posse humans anime corporisque fra- 
térnitatem suscepisse , quasi is aliud quiddam sit 
ab hoc diversum, quod postéa susceperit : sed 78 
potius est, dum in eo inánet quod est: non érgo 


Juan. xiv, 9. 








139 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ΑΝΟΠΕΡ, 


140 


homo aliquis jam exsistens, accipere idipsum quód A ὑπάρχων, εἴθ οὕτω λαδών: ἔστι δἱ μᾶλλον fv γε 


est, quasi aliud quiddam a se diversum, intelli- 
gendus est : sed potius illi ex Deo genito Verbo , 
qui secundum sux nature rationes nobiscum in 
eumdem censum referri non potest, convenit ha- 
mauz anime et corporis fraternitatem qua nobis- 
cum jungatur, accepisse. Et huic nostrae sententix 
tum ipsa veritatis ratio patrocinatur, tum etiam 
integra fidei traditio. Constat ergo in forma Dei et 
Patris Deum Verbum fratrem nobis factum esse per 
omnia, humanz anim et corporis fraternitate sus- 
cepta neque mentitur cum -ait : « Qui vidit me, 
vidit et Patrem. » Nam si quis nostrum ad eam us- 
que cogitationum dementiam lapsus esset, ut puta- 
ret etiam ipsum qui in calis est Patrem ac Deum 
eo dejiciendum, ut omnino nostram similitudinem 
habeat, corpoream nimirum, recte metueret, ne, 
dum Christus dicit: « Qui vidit me, vidit et Pa- 
trem, » ipsum quoque ex quo est specie nostra 
esse οἱ figuras corporis habere suspicaretur. Sed 
quia etiam Filius hominis factus, hoc quod Deus 
erat servavit, eL suz nature pulchritudinem immu- 
tabilem retinet, nullo modo verebor dicere, illum 
esse etiam similem nobis qua homo est,. ut nos su- 
mus ex anima simul οἱ corpore, quamvis nalura 
sit Deus, et figura substautiz Genitoris **. Unus 
igitur idemque similis est fratribus secunduin car- 
nem et in sua natura qua Deus est, ipsum quoque 
Pauem ostendit. Hic vero id non intelligit ullo 
modo, sed reciam puramque mysterii rationem 
adulterans, alium nobis et alium inducit Christum, 
et Judaieorum criminum laqueis captus, ubi sit, 
et quo malorum venerit miniine sentit, Audiebant 
enim qui de genere Israel erant, Deuin. clamantem 
per quemdam sanctorum prophetarum de Emnmiaa- 
nuel : « Et tu, Beiblehbem domus. Ephratha, tnii- 
nima es in millibus Juda : ex te mihi exibit ut 
sit princeps in Israel, et exitus ejus a principio ex 
diebus sternitatis 9. » Et rursus : « Generationem 
ejus quis enarrabit? quia tollitur de terra vita 
ejus **. » Deinde cum prorsus nullo modo myste- 
rium intelligerent , neque scirent illum, quamvis 
Deus esset ex natura οἱ subsistentis su: initium in- 
99 visibile εἰ incomprehensibile baberet, vocatum 


τῷ εἶναι τοῦθ) ὅπερ ἐστίν. Οὐχοῦν οὐκ ἄνθρωπός τις 
ὑπάρχων, ὡς ἕτερόν τι παρ) ἑαυτὸν, λαθεῖν ἂν 
γοοῖτο τὸ εἶναι ὃ ἐστι" πρέποι δ ἂν μᾶλλον τῷ Ex 
θεοῦ φύντι Λόγῳ, τὸ ἀσύνταχτον ἔχοντι πρὸς ἡμᾶς, 
χατάἀ γε τοὺς τῆς ἰδίας φύσεως λόγους, Ψυχῆς ἀν- 
θρωπίνης xoi σώματος τὴν πρὸς ἡμᾶς ἁδελφότητα 
λαδεῖν. Καὶ πρός γε τοῦτο ἡμῖν ὁ τῆς ἀληθείας ἑπ- 
αγωνιεϊταιλόγος, καὶ τῆς ἁμωμήτου πίστεως fj παρά- 
δοσις. "Αραρεν οὖν ὅτι ἓν μορφῇ τοῦ θεοῦ xat Πα- 
tpi, θεὺς Λόγος ἁδελφὸς ἡμῖν κατὰ πάντα γέχονε, 
Ψυχῆς ἀνθρωπίνης xai σώματος ἀδελφότητα λαδὼν, 
καὶ oüx ἂν διαφεύσαιτο λέγων, « Ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ, 
ἑώραχε τὸν Πατέρα.» El. μὲν γάρ τις τῶν ἐν ἡμῖν, 
ἁμαθίας εἰς τοῦτο χατώλισθεν ἐννοιῶν, ὡς οἴεσθαι 
καὶ αὐτὸν τὸν ἓν τοῖς οὐρανοῖς Πατέρα xat θεὸν χατα- 
κοµίζεσθαι δεῖν, efc γε τὸ χρῆναι, φημὶ, τὴν καθ᾽ 
ἡμᾶς ὁμοίωσιν ἔχειν, δῆλον δὲ ὅτι τὴν σωματιχὴν, 
ὀρθῶς ἑδεδίει, μὴ ἄρα που λέγοντος τοῦ Χριστοῦ, 
€ Ὁ ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώρακε τὸν Πατέρα, » xai αὐτὸν 
ὑποτοπήσειε τὸν ἐξ οὗπέρ ἐστιν, By εἴδει τε εἶναι τῷ 
xa0' ἡμᾶς, καὶ iv τοῖς χατὰ σῶμα σχηματιαμοῖς. 
Ἐπειδὴ δὲ xai ὙΥἱὸς ἀνθρώπου γεγονὼς, τὸ εἶναι 
Θεὸς διεσώσατο, xal τὸ τῆς ἰδίας φύσεως χάλλος 
ἁπαραποίητον ἔχει, χατοχνἠσαιμ’ ἂν οὐδαμῶς εἰπεῖν, 
ὅτι καὶ τὴν πρὸς ἡμᾶς ὁμοίωσιν ἔχει, κατά γε τὸ 
εἶναι καθ᾽ ἡμᾶς ἄνθρωπος, ὁ &x ψυχῆς xai σώματος, 
καΐτοι Θεὸς ὢν φύσει xal χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως 
τοῦ γεγεννηχότος. EI; οὖν ἄρα καὶ à αὐτὸς, παρα- 


C πλήσιος μὲν τοῖς ἁδελφοῖς χατὰ σάρχα, δειχνύων δὲ 


xal αὐτὸν ἐν ἰδίᾳ φύσει τὸν Γεννήτορα, κατά vs, qnt, 
τὸ εἶναι Θεός: ὁ bk τοῦτο μὲν οὐ συνίησί ποθεν * 
παρασηµαίνων δὲ ὥσπερ τὸν ὀρθῶς τε xal ἀχιδδήλως 
ἔχοντα τοῦ μυστηρίου λόγον, ἕτερυν ἡμῖν xal ἕτερον 
εἰσχομίξει Χριστόν * καὶ τοῖς Ἰουδαϊχοῖς ἐγχλήμασιν 
ἑναλοὺς, οὐδὲ ὅποιπέρ iori, χαὶ ἵν Έχει καχῶν 
αἰσθάνεται. κουον μὲν γὰρ οἱ ἐξ αἵματος Ἰσραὴλ, 
Θεοῦ διακεκραγότος δι ἑνὸς τῶν ἁγίων προφητῶν 
περὶ τοῦ Ἐμμανουήλ" «Καὶ σὺ, Βηθλεὲμ., olxoz τοῦ 
Ἐφραθᾶ, ὁλιγοστὸς εἶ τοῦ εἶναι ἓν χιλιάσιν Ἰούδα - 
Ex coU µοι ἐξελεύσεται τοῦ εἶναι εἰς ἄρχοντα ἓν τῷ 
Ἱσραήλ' xo αἱ ἔξοδοι αὐτοῦ &v' ἀρχῆς ἐξ ἡμερῶν 
αἰῶνος.) Καὶ πάλιν’ «Τὴν γενεὰν αὐτοῦ vl, διηγήσεται; 
ὅτι αἴρεται ἀπὺ τῆς γῆς ἡ ζωὴ αὐτοῦ.» Elta. συνιέντες 


esse tamen Beihleemitam, utpote ex radice Jesse ac D οὐδαμῶς τὸ µυστήριον, οὔτε μὴν εἰδότες ὅτι καίτοι 


David**, ibisecundum carnem genitum, inter se dice- 
bant : « Nonne hic est quem quaerebant interficere? 
Ecce palam loquitur, et. nihil ei dicunt : nunquid 
cognoverunt principes qaia hic est Christus ? Sed 
liunc scin;us uude sit: Christus autein cuim venerit, 
neino scit unde sit **. » Audiebaut enim, ut dixi, 
| prophetam dicere perspicue : « Generationem ejus 
qhis enarrabit? » et, quod exitus, id est, essen- 


ti: initium ante omnia szcula haberet. Jam vero 
quantus fuerit Judaeorum stupor, rursum consideres 
velim. Cum enim dicerent : « Christus cum venerit, 
nemo scit unde sit, » rursus inter se dicebant : 


* Hebr.1,2  ** Mich. v, 2. 


P [sa. ων 8. ! Isa. x1, 1. 


θεὺς ὢν φύσει, xal τῆς ὑπάρξεως τὴν ἀρχὴν ἅπ- 
οπτόν τε καὶ ἀχατάληπτον ὄχων, χεχρηµάτιχε Βη- 
θλεεµίτης, ὡς ἐκ ῥίζης Ἰεσσαὶ xaX Δαθὶδ, ἐχεῖ γεν- 
νηθεὶς χατὰ σάρκα, πρὸς ἀλλήλους ἔφασχον ΄ « Οὐχ 
οὗτός ἔστιν ὃν ζητοῦσιν ἀποχτεῖναι; Ἴδε παῤῥη- 
σίᾷ λαλεῖ, χαὶ οὐδὲν αὐτῷ λέγουσι ' pif ποτε ἔγνω- 
σαν οἱ ἄρχοντες, ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ Χριστός; ᾽Αλλὰ 
τοῦταν οἴδαμεν πόθεν ἐστίν * ὁ δὲ Χριστὸς ὅταν ἔρχη- 
ται, οὐδεὶς γινώσχει πόθεν ἐστίν.» χουον γὰρ, ὡς 
ἔφην, τοῦ προφήτου λέγοντος ἐναργῶς ' « Τὴν γε- 
νεὰν αὐτοῦ τίς διηγἠσεται ; » χαὶ ὅτι τὰς ἑξόδους, τοι 
τὴν ὕπαρξιν πρὸ παντὸς αἰῶνος ἔχει. "Αθρει δἡ µοι 


"^ loan, vu, 25-27. 


4411 


πάλιν τῆς Ἰουδαίων ἑμδροντησίας τὸ μέγεθος 
σχοντες Yáp * « 'O Χρισιὸς ὅταν ἔρχηται, οὐδεὶς γι- 
νώσχει πόθεν ἐστίο » πάλιν πρὸς ἀλλήλους ἔλεγον ’ 

ε Οὗτός ἐστιν ἀληθῶς ὁ προφήτης * ἄλλοι δὲ ἔλεγον, 
φησὶν, ὅτι Αὐτός ἐστιν ὁ Χριστός οἱ δὲ ἔλεγον' Mh 


γὰρ ix τῆς Γαλιλαίας ὁ Χριστὸς ἔρχεται; οὐχὶ fy 


Γραφὴ εἶπεν ὅτι ix σπέρματος Δαθὶδ, καὶ ἀπὸ Βη- 
θλεὲμ τῆς χώµης, ὅπου ἣν Δαθὶδ, ὁ Χριστὸς ἔρχε- 
*wà; » Ὁρᾶς οὖν ὅπως xol χαταµεθύουσι, καὶ τὸ 
ἄναργον θεῖχῶς, xal τὴν iv χρόνῳ γέννησιν capxt- 
xhv ὁμολαγοῦντες αὐτοῦ; Αλλ᾽ οὐχ ἂν εἰς οὕτως 
ἑχτόπους ἀπεχομίζοντο δυσδουλίας, εἴπερ ἴδεσαν 
ἁληθώς, ὅτι Gel, ὧν ὁ Λόγος, Ex ῥίζης τῆς Ἰεσσαὶ 
καὶ Δαθὶδ, xai τῆς ἁγίας Παρθένου προῆλθαν ἄνθρω- 
πος, ὠνόμασται δὲ καὶ Βηθλεεμίτης, ὁ γῆς τε xai 
οὐρανοῦ καὶ τῶν ὅλων Δεσπότης: « Συνεπτώχευσε 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. iil. 
' φά- A « Hicest vere propheta : alii vero dicebant, inquit, 


142 


llic est Christus; alii dicebant : Num ex- Galilea 
Christus venit? nonne Scriptura dicit, quod ex se- 
mine David et de Bethlehem castello, ubi erat David, 
Christus venit *?- ? ; Vides ut insaniunt, dum ejus 
naturam initio carentem, quod ad divinitatem atti - 
net, et carnalem in tempore generationem fatentur? 
Sed nunquam in tam absurdos ineptasque sententias 
abducti essent, si vere intellexissent, ipsum Verbum, 
cum esset Deus, ex radice Jesse et David et ex 
sancta Virgine hominem prodiisse, appellatumque 


-esse Beihleemitam ipsum terre, cceli universorum- 


que Dominum. t Nobiscuu enim simul egenus est fa- 
cius, cum dives esset, » ut seriptum est 5. Quidigitur 
in Judeorum nugas te ipse conjicis, et ea sentis ac 


B dicis, que neque eloqui fas est, et damnosum cogi- 


Y&p ἡμῖν πλούσιος Gv, » κατὰ τὸ γεγραμμµένον. TL. 


τοιγαροῦν ταῖς τῶν Ἰουδαίων τερθρείαις αὐτὸν [fo. 
σαυτὸν] ἐνιεὶς, πεφρόνηχάς τε xal λέγεις ἃ μήτε 
θέµις εἰπεῖν, µήτε μὴν ἐννοεῖν ἀζήμιον; "Eva μεθ) 
ἡμῶν ὁμολόγει Χριστόν ' xoi μὴ διατέµνων εἰς δύο 
δὴ πάλιν ἐχεῖνο λέγε": Απεστάλη ὁ ἡμῖν ὁμοούσιος, 
καὶ χέχρισται χηρύττων αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, xal 
τυφλοῖς ἀνάθλεφιν. Εἶτα ὅποι ποτὲ βαδιεῖται τῶν 
θεηγόρων ὁ λόγος, ot μυσταγωχοὶ γεγόνασι τῆς ὑπ) 
οὐρανόν;, Αὐτὸν γὰρ διακεχράγασι τὸν ἐχ Θεοῦ Πα- 
τρὸς Λόγον, Σωτῆρα τῶν ὅλων γενέσθαι xai Λυτρω- 
τὴν, οὐχ ὡς ἀνθρώπου μεσιτεύοντος παρ᾽ αὐτὸν ἑτέ- 
ρου, χαθάπερ ἀμέλει xat ὁ Mosis, ἐν εἴδει δὲ μᾶλλον 
καὶ ὁμοιώματι σωματικῷ πρὸς ἡμᾶς χαθιγµένον. 
Κέχρισται γὰρ οὗτος sl; ΑἈρχιερέα καὶ ᾽Απόστολον * 
καὶ γοῦν Ἰουδαίοις ἐπετίμα, λέγων; « Οὐχ ἔστι γε- 
Υραμμένον ἐν τῷ νόµῳ ὑμῶν" "Ey cUra * θεοί Exe ; 
Ei ἐχείνονς εἶπε θεοὺς πρὺς οὓς 6 λόγος τοῦ θεοῦ 
ἐγένετο, καὶ οὐ δύναται λυθηναι ἡ Γραφὴ, ὃν ὁ Πα- 
τηρ ἡγίασε καὶ ἀπέστειλεν εἰς τὸν χόσμον, ὑνεἲς 
λέγετε, ὅτι Βλασφημεῖς, ὅτι εἶπον. ὙΥἱὸς τοῦ Θεοῦ 
εἶμι»» "Av0' ὅτου δὲ δὴ τον ἑαυτὸν χαθέντα πρὺς 
Κένωσιν ἵνα σώσῃ τὴν ὑπ οὐρανὸν, τῶν εἰς ἡμᾶς 
γεγονότων θεοπρεπεστάτων, καὶ ἀξιαγάστων ἀληθῶς 
χατορθωµάτων ἐχπέμψομεν, ἀπεστάλθαι λέγοντες ὡς 
ἕτερόν τινα παρ᾽ αὐτὸν ἡμῖν ὁμοούσιον ; Καΐτοι πῶς 
οὐκ ἄμεινον εἰπεῖν, xal μὴν xal ἑλέσθαι φρονεῖν, ὡς 
ἀπέσταλταί τε χαὶ 1έγονεν ἡμῖν ὁμοούσιος, τουτέστιν͵, 
ἄνθρωπος. ὁμοούσιος δὲ μεμενηχὼς καὶ αὐτῷ τῷ 
Θεῷ xai Πατρὶ, καθὺ xai νοεῖται, xaV fjv. τε, καὶ 
ἔστι θεός; ἔστι vào, "Βστιν ὃ ἦν, xal προσλαθὼν τὸ 
ἀνθρώπινον, ἔχων δὲ τὴν ταυτότητα τῆς οὐσίας 
πρὸς τὸν kv τοῖς οὐρανοῖς Πατέρα xai θεὸν, ἐπελά- 
6ετο σοφῶς xal τῆς πρὸς ἡμᾶς ὁμοιότητος * τέθειται 
δὲ xol µεαίτης, σὐνδέων δι’ ἑαυτοῦ πρὸς ἑνότητα aye- 
«xd τὰ τοῖς τῆς φύσεως λόγοις ὁλοτρόπως ἀλλή- 
λων διῃρηµένα. Γέγονε γὰρ, θεὺς (v φύσε., κατὰ 
ἀλήθειαν ἄνθρωπος, ἵνα xai ἡμεῖς χρηµατίσωμεν 
γένος, οὐχέτι τοῦ πρώτον, τουτέστι͵ τοῦ χοϊχοῦ, πρὸς 
ὃν εἴρηται παρὰ Θεοῦ, « Γη el, xal εἰς γῆν ἁπ- 
ελεύσῃ, » τοῦ xal εἰς θάνατον παραπέµποντος' ἀλλά 


919 Juan, vi, 30-42, 55 1E Cor. τι, 9. 


C 


tare? Unum nobiscum consistere Christum, neque 
in duo rursum dividens dicas : Missus est ille nobis 
consubsiantiulis, eL unctus est praedicans captivis 
libertatem, et csecis visum **. Atqui. quo tandem 
ibunt theologorum verba, qui doctores orbis terra- 
rum fuerunt? Ipsum namque ex Deo Patre. Verbum 
Salvatorem ac Redemptorem omníum predicaverunt 
non quasi liomo abeo diversus interjectus sit me- 
diator, ut plane Moses, sed potius quod ille ipse 
specie ac similitudine corporea ad nos descenderit. 
Hic namque in Apostolum et Pontificemest unctus : 
itaque Judaeos coarguebat, dicens : « Nonue ςοτῖ- 
ptum est ín lege vestra : Ego dixi, Dii estis? Si illos 
dixit deos, ad quos sermo Dei factus est, el non pa- 
test solvi Scriptura; & quem Pater sanctificavit 
οἱ misit in mundum, vos dicitis : Blasphemas, 
quia dixi, Filius Dei sum *' *? » Qua vero de causa 
illum qui se ad exinanitionem demisit ut orbem ter- 
rarum salvum faceret, a rebus erga nos. divinitus 
plane et adinirabiliter gestis. excludemus, missum 
fuisse dicentes illum nobis consubstantialem, quasi 
alium ab eo diversum? Atqul nonne satius. erat di- 
cere, imo vero ex auimo sentire, missum quidem 
esse illum et factum — consubstantialem nobis, hoe 
est, hominen ; sed mansisse tamen ipsi Deo ac Patri 
consubstantialem, qua et cogitatur, et erat, et. est 
Deus? Est namqne, est, inquam, quod erat, etiam 
cum assumpsit naturam humanam, et eamdem | es- 


p seutiam habens cum Patre qui est in ccelis ac Deo, 


Y. [sa. rx, 15; Luc. 1, 19. 


suscepit sapienti consilio nostram quoque similitu- 
dinem, quin etlam positus est mediator, qui per. 
geipsum ad respectivam, unitatem colligaret ea quze 
nature rationibus penitus erant inter se disiuncta. 
Nam qui Deus erat ex natura, factus est homo se- 
cundum veritatem, ut nos quoque simus genus non 
jam illius primi, hoc est, terreni, ad quem dictum 
est a Deo. « Terra es,et in terram ibis **, » qui 
etiam transmittit in mortem ; sed illius secundi qui 
est superne et e coelo, Christi, inquam, qui nos ad 
immortalem vitam reduxit, δἱ naturam morti ob- 
noxiam, effecit incorruptibilem, et peccatis exsolvit 


9 Joan. x, 91-50. "^ Gon. un, 19, 


145 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 144 
peccati laqueis implicatam. Sic sane ipse Pater al- A τοῦ δευτέρου, τοῦ ἄνωθεν xat ὃξ οὐρανοῦ, φημὶ δὴ 


loquitur Filium : « Ecce dedi te [in fasdus generis, ] in 
lucem gentium, uLaperires oeulos cxcorum, ut edu- 
ceres vinetos ex vinculis, eL ex domo carceris s»8- 
dentes in tenebris 55. » Et iterum per Isai vocem : 
« Benedicent me besti: agri, sirene et filie stru- 
thionum : quia dedi in deserto aquam, et fluvios in 
terra inaquosa, ut potum darem generi meo electo, 
populo quem acquisivi ut virtutes mens narret **. » 
Quod eum probe intelligeret beatus Petrus, iis qui ex 
gentibus per fidem ad veram Dei. cognitienem vo- 
cati erant scribene, ait: « Vos autem genus ele- 
ctum, regale sacerdotium, gens sancta, populus in 
acquisitionem, ul virlutes annuntietis ejus, qui voe 
de tenebris vocavit in admirabile lumen suum : qui 
aliquando non populus, nunc autem populus **. » 
Quod si quemadmodum tibi ipsi et sentire et 
dicere placet, missus est ille nobis consub- 
stantialis, uon ipsi Patri, nullo modo nos fa- 
ci sumus divine nature consortes : mansimus, 
Sut dixi, et adhue sumus genus illius primi, 
qui in maledictionem ac mortem transmittit, et sub 
peccati reatum. Stulti ergo facti sumus, et ii$ nunc 
quoque nihilominus tenemur, ín quibus olim era- 
mus ante illius adventum, Quomodo igitur jam ve- 
tera tranalerunt, et. ecce facta sunt nova **? Ubi 
vero illud : « Si quis in Christo, nova creatura? » 
Sed erubescis Deum confiteri similem nobis, homi- 
nem factum ipsum Dei Verbum? Increpas ergo il- 
. lum, nec sapienter consultasse dicis quod se ipsum 
propter nos exinanivit **, Audies igitur dicentem : 
« Vade post me, Satana, scandalum es mihi, quia 
non sapis ea quz Dei sunt,sed ea qus hominum **.» 
Serutare nobiscum sacras Litteras. Apparuit quon- 
dam etiam patriarche Jacob de Laban sedibus pro- 
ficiscenti, eum jam ad ipsa Jaboc vada pervenisset, 
sicut scriptum est : « Relictus est enim Jacob solus, 
el luctabatur vir cum ipso usque mane. Vidit au- 
tem quod eum superare non posset, οἱ tetigit latitu- 
dinem femoris ejus, et emarcuit latitudo femoris 
Jacob, dum pugnaret cuin ipso : dixit ajtem illi : 
Dimitte me, ascendit enim diluculum : ille vero di- 
xit: Non te dimittam nisi benedizeris mibi **. » Et 
post alia rursus : « Et. vocavit Jacob nomen loci 


Χριστοῦ, τοῦ πρὸς ζωὴν ἡμᾶς τὴν ἀχήρατον ἀναφέ- 
ροντος, xai ἄφθαρτον ἀποφαίνοντος τὸ θανάτῳ χάτ- 
οχον, καὶ ἁπαλλάττοντος ἁμαρτιῶν τὸ τῆς ἁμαρτίας 
βρὀχοις ἐνειλημμένον. Οὕτω πον πρὸς 10y Υῶν αὐτός 
φησιν ὁ Πατήρ, « Ἰδοὺῦ δἐδωχά σε εἰς φῶς ἐθνῶν, 
ἀνοῖξαι ὀφθαλμοὺς τυφλῶν, ἑἐξαγαχεῖν ἂχ δεσμῶν δε- 
δεµένους, xai ἐξ οἴκου φυλαχῆς καθηµένονς ἐν 
σχότει.) Καὶ πάλιν διὰ φωνῆς Ἡσαῖου * « Εὐλογήσει 
µε τὰ θηρία τοῦ ἀγροῦ, σειρΏνες καὶ θνγατέρες 
στρουθῶν' ὅτι ἔδωχα Ev τῇ ἐρήμῳ ὕδωρ, xal ποτα- 
μοὺς ἐν Υῇ ἀνύδρῳ, ποτίσαι τὸ γένος µου τὸ ἔχλε- 
κτόν * λαὸν, ὃν περιεποιησάµην τὰς ἀρετάς µου δι- 
ηχεῖσθαι,» "O δὴ xaX συνιεὶς εὖ µάλα, τοῖς ἓξ ἐθνῶν 
διὰ πίστεως Χεκλημένοις, εἰς θεογγωσίἀν dirt, 


B γράφει καὶ φῆσιν ὁ θεασπέσιος Πέτρος: ε Ὑμεῖς δὲ 


γένος ὀχλεχτὸν, βασίλειον ἱεράτευμα, ἕἔθνος ἅγιον, 
λαὸὺς εἰς περιποίησιν, ἵνα τὰς ἀρετὰς ἐδαγγείλητε 
τοῦ ἐχ σχότους ὑμᾶς καλοῦντος ἐπὶ τὸ θαυμαστὸν 
αὐτοῦ φῶς, οἵ ποτε οὐ λαὸς, νῦν δὲ λαός.» Εἰ δὲ χαθά- 
περ αὐτῷ σοι δοκεῖ xal φρονεῖν xal λέγειν, ἁπ- 
εστάλη ὁ ἡμῖν ὁμοούσιος, οὐχότι δὲ χαὶ αὐτῷ τῷ Πα- 
τρὶ, κατ οὐδένα τρόπον ἡμεῖς θείας φύσεως γεγόνα- 
μεν Χοινωνοί’ µεμενήχαμµεν, ὡς ἔφην, xai ἑσμὲν 
ἔτι Ὑάνος τοῦ πρώτου, τοῦ παραπέµποντος εἰς ἀρὰν 
xai θάνατον, xal ὑπὸ ποινὴν ἁμαρτίας. Μεματαιώ- 
µεθα δὴ οὖν, καὶ ἐσμὲν οὐδὲν ἧττον xal νῦν ἓν οἷς 
ἡμεν πάλαι, καὶ πρὸ τῆς ἐπιδημίας. Πῶς οὖν ἔτι τὰ 
ἀρχαῖα παρῆλθεν, xav ἰδοὺ Ὑέγονε χαινά; Ποῦ δὲ: 
€ Els. ἐν Χριστῷ, χαινὴ Χτίαις; » Αλλ' αἰσχύνῃ 
θεὺν ὁμολογεῖν xa0' ἡμᾶς Ὑενόμενον ἄνθρωτον, τὸν 
τοῦ Θεοῦ Λόγον: Ἐπιπλήττεις οὖν αὐτὸν, xal οὐ 
σοφὰ βεθουλεῦσθαι φὴς, ὅτι χεχένωχεν ἑαυτὺν δι 
ἡμᾶς. Οὐχοῦν ἀχούσῇῃ λέγοντος « Ὕπαγε ὀπίσω 
µου, Σατανᾶ, σκάνδαλόν µου tl, ὅτι o) φρονεῖς τὰ 
τοῦ θεοῦ, ἀλλὰ τὰ τῶν ἀνθρώπων. » Ἐρεύνησαν μεθ 
ἡμῶν τὴν θεόπνευστον Γραφήν. "Ὢφθη ποτὲ xal τῷ 
πατριάρχῃ Ἰακὼθ τῆς μὲν τοῦ Λάδαν ἑστίας ἁπαί- 
ροντι, πρὸς αὐταῖς δὰ γεγονότι ταῖς διαδάσεσι τοῦ 
Ἰαδὼχ, χαθὰ γἐγραπται ε 'ὙΥπελείφθη γὰρ Ἰαχὼδ 
μόνος, xai ἁπάλαιεν ἄνθρωπος μετ αὐτοῦ, ἕως 
put. Οἶδε [1σ. ele] δὲ, ὅτι οὐ δύναται πρὸς αὐτὸν, 
xai Ίφατο τοῦ πλάτους τοῦ μηροῦ αὐτοῦ, xal ἑνάρ- 
χῆσε τὸ πλάτος τοῦ μηροῦ Ἰαχὼθ, ἐν τῷ παλαίειν 


illius : Species De! ; ἀβροΣἱ enim Deuin facie ad fa- D αὐτὸν μετ) αὐτοῦ. Εἶπε δὲ αὐτῷ' ᾽Απόστειλάν pe * 


ciem, et salva facia est anima mea, Exortus est 
autem 1] sol cum pertransisset Speciem Dei *€*. » 
Intellige igitur, non ut incorporeum et impsípabile 
Verbum apparere patriarchz eo tempore voluisse, 
ui illi mysterii typum pramonstraret : sed. bomo 
erat qui luctabatur, et totam inea re noclem trans- 
egit : illucescente autem die, atque aurora adve- 
niente, « Dimitte me, » inquit; quod evidenter 
erat a lucta desistentis.Jam quz sit mysterii ratio 
dicere necesse est : cum bis enim qui in nocte et in 
tenebris degunt, quorum animiset cordibus caligo 


ἀνέδη γὰρ ὁ ὄρθρος' ὁ δὲ εἶπεν, Ob µή σε ámo- 
στείλω, &&v pl) µε εὐλογήσῃς.» Καὶ μεθ᾽ ἕτερα πά- 
λιν ε Καὶ ἐχάλεσεν Ἰακὼδ τὸ ὄνομα τοῦ τόπου 
ἐχείνου, Ῥΐδος Θεοῦ ' Εἶδον γὰρ Θθεὸν πράσωπαν πρὸς 
πρόσωπον, xai ἑσώθη µου ἡ φυχἠ. ᾽Αγέτειλε δὲ αὐτῷ 
ὁ voc, ἠνίχὰ παρῆλθε τὸ εἶδος τοῦ Θεοῦ. » Σύνες 
οὖν ὅπως, οὐχ ὡς ἀσώματός τε χαὶ ἀναφῆς Λόγος 
Ἠξίου φαίνεσθαι τῷ πατριάρχῃ τοτηνικάδε, τὸν τοῦ 
μυστηρίου τύπον προαναφαίνων αὐτῷ ' ἀλλ ἣν ἄν- 
θρωπος ὁ παλαίων, καὶ ὅλην εἰς τοῦτο δαπανήῄσας 
τὴν νύχτα. πλὴν διανγαζούσης ἡμέρας, ὄρθρον τε 


9 [sa. x10, 6, Ἱ. ** Isa. xti, 90, 34. 5 I Petr. 0, 9, 10. ** Hl Cor. v, 17. ** Philipp.u, 7. 


« Matth, xvi, 22. 5 Gen. xxxi, 22-20. 


5 ibid. οὐ, οἱ 





145 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. Ill. 


146 


veyevnpévou , τὸ, « ᾽Απόστειλόν µε, » φησὶν, ὅπερ A spiritalis offusa est et nondum ejus mysterium. va- 


ἣν ἑναργῶς καταλύοντος τὴν πάλην. Καὶ εἰς 6 τοῦ 
μυστηρίου λόγος, εἰπεῖν ἀναγχαῖον’ τοῖς μὲν γὰρ 
ὡς bv νυχτὶ καὶ σχότει διατελοῦσε, xal ἀχλὺν ἔχουσι 
τὴν νοητὴν εἰς νοῦν xal καρδίαν, οὕπω τε vosly 
ἰσχύουσι τὸ ἐπ αὐτῷ µυστήριον, παλαίειν τε xai 
µάχεσθαι καὶ νιχᾷν ἔθος αὐτῷ ' τοῖς γε μὴν ἐν qut 
Υεγονόσι, καὶ ὡς ἓν ὄρθρῳ τῷ νοητῷ, xaX νενοηχόαι 
εὖ pda τὸ µυστήρων, οὐκ ἐπιπαλαίειν ἀδιοῖ, διανέ- 
pt Ob μᾶλλον εὐλογίας πνευµατικάς, Οὐχοῦν, κἂν 
ójà xai μόλις εἰσγένοι καὶ αὐτὸς μεθ) ἡμῶν ἐν 
φωτὶ, καὶ οἷον ἓν ὄρθρῳ, πεπαύσεταί aot μαχόμενος 
ὁ πάντας νικῶν. θέα δὲ ὅπως ἀνθρώπου παλαίοντος, 
ὁ θεσπέσιος Ἰακὼδ ἑωραχέναι qol «bv Θεὸν πρόα- 
ωπον πρὸς πρόσωπον. Ἱροστέθεικε δὲ τὸ Γράμμα 
τὸ ἱερὸν, ὅτι « ᾿Ανέτειλεν αὐτῷ ὁ ἥλιος, ἠνίκα 
παρηλθε τὸ εἶδος τοῦ Θεοῦ. » 'AvO' ὅτου δη οὖν 
ἑπερυθριᾷς τοῖς τῆς χενώσεως µέτροις, χαίτοι τὸν 
ἐχ Θεοῦ Πατρὺς Αόγον σαρχωθῆναί τε xai ἑνανθρω- 
πῆσαι, παντὰς, οἶμαι, λέγοντος τοῦ καὶ ὀρθὴν ἔχοντος 
πίστιν, xai βασανίζοντας ἀκριθῶς τῆς θεοπνεύστου 
Γραφῃς τὸν σκαπόν; 'U τοίνυν ἡμῖν ὁμοούσιος, χαθὰ 
Υέγονεν ἄνθρωπος. xal αὐτῷ δὲ τῷ Πατρὶ, χαθὰ ps- 
µένηχε xal ἀνθρωπότητι Jo. kv ἀνθρωπότητι] Gabe, 
ἀπεστάλη κηρύσσων αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, xal τν- 
φλοῖς ἀνάθλεφιν, ἰάσασθαί τε τοὺς συντετριµµένους 
τὴν καρδίαν, καλέσαι δὲ καὶ ἑνιαυτὺν Κυρίου δε- 
xtóv. Αὐτοῦ γὰρ µόνου xal οὐχ ἑτέρου τινὸς τὰ 
τοιάδε γέγονεν εἰς ἡμᾶς χατορθώματα ' xal πιστώ- 
σεταί τις τῶν ἁγίων προφητῶν, οὕτω λέγων: «Οὐ 
πρέσθυς, οὐχ ἄγγελος, ἀλλ αὐτὸς ὁ Κύριος ἔσω- 
σεν ἡμᾶς ' » ὁ χαὶ ἑναργέστατα λέγων’ « Auk τοῦτο 
γνώσεται ὁ λαός poo tb ὄνομά µου ἐν τῇ ἡμέρφ 
ἐχείνῃ * αὐτὸς ὁ λαλῶν, πάρειµι. νὶ Καΐτοι πῶς, εἷ- 
περ ἣν τις ἄνθρωπος ἁπλῶς ὁ ἀπεσταλμένος, αὐτὸς 
ἂν νοοῖτο, xal τὸν πάλαι τοῖς ἀρχαιοτέροις χεχρη- 
σμῳδημένον λαλήσας νόµον; Οὐ γάρ τι [ῖσ. τοι] 
προὼν ὡς ἄνθρωπος γεγενῆσθαι λέγοιτ’ àv, ἵνα μὴ 
τῆς εἷς *b εἶναι παρόδου, πρεσθυτἐραν ἔχων ὁρῶῷτο 
τὴν ὕπαρξιν' ἀλλ ὡς θεὺς προὐπάρχων, λελάληχε 
μὲν τὸν νόµον, παρεῖναι δέ φησι ξένως τε xal ásvv- 
fu; ὅτε γέγονεν ἄγθρωπος ' ἀλλά val, φησὶ, τὰ 
πάντα πληροῖ θεὸς Qv ὁ Λόγος": πῶς οὖν ἄρα xol 
ἀπεστάλη; ποῦ γὰρ οὐκ fjv ὁ πάντα πληρῶν:; Τί δὲ, 
εἰπέ pot, τὴν θείαν xat ὁμοούσιον Τριάδα συνεστάλ- 
θαι δώσομεν, f| κατευρύνεσθαίἰ τε τῶν ὅλων, xal 
πάντα πληροῦν; Εἶτα πῶς ἡμῖν ὁ µέγας Moos, 
ὅτε τὸν οὐρανομήχη πύργον ἀνεδείμαντό τινες τῶν 
ἀρχαιοτέρων, εἰσχεχόμιχε λέγοντα τὸν Θεόν’ « Δεῦτε, 
καὶ χαταθάντες συγχέωµεν ἑχεῖ τὰς γλώσσας αὐ- 
τῶν; » Ποίας ἑδεῖτο χαταθάσεως 1d οὐρανόν τε καὶ 
[nv ἀναπιμπλᾶσα φύσις; Γέγραπται δὲ xal περὶ 
τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ὅτι « Πνεῦμα Κυρίου πεπλἠ- 
ρωχε τὴν οἰχουμένην. » Ὑάλλει xal φησιν ὁ µαχάριος 
Δαθὶδ περὶ τῶν ἐν yf] χειµένων πρὸς τὸν ζωοποιεῖν 
ὶσχύοντα 8eóy* « Ἐξαποστελεῖς τὸ Πνεῦμά σου xat 


*' Ίνα. 13:1, 8, 2; Luc, iv, 18, 19. 
** Psal. ciui, 30. 


*5 |sa. Lxiit, 9. 


lent int elligere, luetari pugnareque ille et vincere 
solet : cum his vero qui in luce sunt et. spiritali di- 
luculo, et prebe mysterium intelligunt, non sibi esse 
puguandum censet, sed potius spiritales illis bene- 
dictiones μυς. Si igitur vel sero tandem nobiscum 
in lumine versatus fueris, et. tanquam in diluculo, 
iMico tecum pugnare desistet qui vincit omnes. 
Velim autem consideres, pugnante homine dixisse 
besuim Jacob se vidisse Deum facie ad faciem ; 82 
addidit etiam sacra Scriptura : « Ortus est. illi sol 
quando penransiit Speciem Dei. » Qua ergo de 
cauaa erubescis de exinanitionis mensure, cum illud 
ex Deo Patre Verbum incarnatum fuisse οἱ homi- 
nem factum, ut opinor, praedicet quisquis rectam ϐ- 


B dem tenet, et accurate sacrarum Litterarum. pro- 


positum exquirit llle igitur conenbstantialis nobis, 
qua factus est homo, et ipsi itidem Patri, qua etiam 
in jpsa humanitate Deus mansit, missus est prsedi- 
care captivis remissionem, et excis vlgum, et me- 
deri contritis corde, et indicere annum Domini ac- 
ceptabilem *' ; ipsius namque solius, non alicujus 
alterius fuerunt ejusmodi preclara gesta erga nos 
perpetrata. Cui rei fldem faciet quidem a sanctis 
prophetis, qui dicit : « Non legatus, non angelus, 
sed ipse Dominus salvavit nos **; » qui etiam aper- 
tissime dicit : « Propter hoc sciet. populus meus 
nomen meum in die illa, quia ego ipse qui loquebar 
adsum **. » Atqui si ille missus homo aliquis cou - 
munis esset, quomodo ipse idem esse intelligeretur, 
qui veteribus illis Jegem olim edidit? Neque enim, 
si ut homo prius esset, homo factus esse unquam 
dici posset, ne subsistentiam antiquiorem initio quo 
esse capit, babere videatur : sed cum praersiste- 
ret ut Deus, locutus quidem est legem, se vero ad- 
esse ait novo iusuetoque modo, cum factus est 
bomo. Atqui, iuquit, omnia complet Verbum, cum 
sit Deus : quomodo igitur eliam missus est? nam ubi 
non erat qui complet omnia? Quid ergo, dic mihi, 
divinany sanctamque Trinitatem coarctatamne pu- 
tabimus, au per omnia dilatari et omnia complere? 
Id si ita est, quumodo magnus ille Moses, cum qui- 
dam e priscis hominibus turrim edillcarent ad. coe- 
lum usque pertingentem, induxit dicentem Deum : 


p « Venite, descendamus'et copfundamus ibi linguas 


eorum '*? » Quanam descensione opus babebat illa 
qua ccelum ac terras complet natura? Scriptum est 
etiam de sancto Spiriti : « Spiritus Domini replevit 
orbem terrarum ?*. » Psallit praterea beatus David, 
ac de his qui in terris sunt positi, eum Deo loqui- 
tur, qui vivilicare potest : « Emittes Spiritum tuuin, 
et creabuntur, et renovabis faciem terre "*; » quo- 
modo mittitur qui complet omnia? Ne igitur tan- 
quam acutum quiddam et inexpugnabile pro- 
pouendo illud, ex Deo Patre Verbum, cum 
omnia possit complere, nullo modo mitti, 
"* Gen. zi, 7. 


** [sa.. Lii, 6. "! Sap. 1, 7. 


147 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


148 


&3 coneris veritatem inüirinare, et mysterii vim A χτισθήσονται, καὶ ἀναχαινιεῖς τὸ πρόσωπον τῖς 


evertere ; sed illud potius cogita, res divinas dici 
quidem humano more, sic autem a nobis intelligi, 
υἱ Deus ipse solus scit, et ut illi facere moris est. 
Sed quia unctionem ut rem exiguam et humilem, 
ei Unigeniti gloria longe indignam putat, age, hac 
de re qua: consona suat dicamus, ut scandali oeca- 
siones praedicamus : Ergo si homo non est factus, 
humana rejiciat, dispensationem recuset ut qua 
minorem illum faciat, et a suprema illa gloria divi- 
naque excellentia sit longe remota : exigua nain- 
que sunt ipsi Verbo nostra omnia. Sed quia sapien- 
tía plenum est hoc mysterium, neque illi rejicien- 
dnm exinanitionis opus, cur ea quz recte habent, 
audacter accusas, et quod illius judicio commen- 


datur, ut indecorum  aversaris ? Vidisti unctum B 


humano more ? vide: eumdem divinitus ungere. 


Seriptum est enim : « Testimonium perbibuit Joan- 


nes, dicens : Quia vidi Spirilum descendentem 
quasi columbam, et manentem super ipsum ; et 
ego nesciebam eum, sed qui misit me baptizare in 
aqua, ille mihi dixit: Super quem videris Spiritum 
descendentem et manentem super eum, hic est qui 
baptizat in Spiritu sancto ; et vidi, et testimonium 
perhibui, quia bic est Filius Dei 1178. » Quid enim? 
. humanitatisne opus esse dicis baptizare posse in 
Spiritu sancto eredentes ? Atqui quomodo non 
stultum sit putare hzc ita se habere ? Quoinodo 
enim, quod minus est, participationem rei longe 
majoris largietur ? lllud etiam consideres velim, 
iium ipsum super quem Spiritus advolasse dicitur 
δὲ mansisse super eum, in Spiritu sancto baptizare, 
quod videlicet ut Deus credentes suo Spiritu perun- 
gat ; itaque revixit e mortuis, et insufflavit in disci- 
pulos, dicens: « Accipite Spiritum sanclum "* ; » 
quem qui acceperant, dicebant : « Nos autem non 
Spiritum liujus inundi accepimus, sed Spiritum qui 
ex Deo est, ut sciamus qua a Deo donata sunt no- 
bis **. » Scribit etiam beatus Paulus : ε Qui autem 
jn carne sunt, Deo placere non possunt. Vos autem 
non estis jn carne, sed ín spiritu, siquidem Spi- 
ritus Dei habitat in vobis. Si quis autem Spiritum 
Christi non habet, bie non est ejus 11.2 Atqueetiam 
alibi : «* Quicunque spiritu Dei aguntur, hi sunt 


γῆς" » πῶς ἑἐξαποστέλλεται τὸ πάντα πληροῦν; Mi 
τοίνυν ὡς σοφόν «ε καὶ δυσανὰ (1) προτιθεὶς τὺν 
πάντα πληροῦν ἰσχύοντα, τὸν ix θεοῦ Πατρὸς Λό- 
γον, ἀνέφικτον ἔχειν τὴν ἐπιστολὴν [σ. ἁποστολλν], 
παραλύειν ἀπείγου τὸ ἀληθὲς, xal τὴν τοῦ μυστηρίου 
δύναμιν ἀνατρέπειν * ὀννόει δὲ μᾶλλον, ὅτι λέγεται μὲν 
ἀνθρωπίνως τὰ περὶ θεοῦ νοεῖται δὲ οὕτω πρὸς 
ἡμᾶς, ὡς ἂν αὐτός τε εἰδείη καὶ μόνος, χαὶ δρᾷν ἔθος 
αὐτῷ. Ἐπειδὴ δὲ ὡς βραχὺ xat ἀνθρώπινον, xat τῆς 
κοῦ Μονογενοῦς ἀξίας ἠττώμενον, ἀμέτρως δέχεται 
τὴν χρῆσιν [1σ. χρίσιν], φέρε τὰ εἰχότα xat εἰς τοῦτο 
λέγωμεν, tác τοῦ σχανδάλου λύοντες ἀφορμάς. El 
μὲν οὖν οὐ γέγονεν ἄνθρωπος, ἀποσειέσθω τὰ ἀνθρώ- 
πινα, παραιτείσθω τὴν οἰχονομίαν, ὡς ἐν μειώσει 
τιθεῖσαν αὐτὸν, xal τῆς ἀνωτάτω δόξης xaX θεοπρε- 
ποῦς ὑπεροχῆς κατόπιν ἰεῖσαν * σμιχρὰ γὰρ τῷ Λόγῳ 
τὰ καθ) ἡμᾶς. Ἐπειδὴ δὲ σοφὸν ἀληθῶς τὸ µυστή- 
ριον, καὶ οὐκ ἀπόδλητον αὐτῷ τὸ τῆς κενώσεως χρῆ- 
μα, tl τοῖς ὀρθῶς ἔχουσι, ῥιψοχινδύνως ἐπιτιμᾶς, xax 
τὸ ταῖς αὐτοῦ Ψήφοις στεφανούμµενον, ὡς ἀχαλλὲς 
ἀποτρέπῃ; Εἶδες χριόµενον ἀνθρωπίνως; ὅρα τὸν 
αὐτὸν xal χρίοντα Oetxoc* γέγραπται γὰρ, ὅτι xal 
ε Ἐμαρτύρησεν Ἰωάννης, λέγων’ "Ότι τεθέαµαι τὸ 
Πνεῦμα χαταδαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν, xot µένον ἐπ 
αὐτόν * κἀγὼ οὐχ ᾖδειν αὐτόν * ἀλλ ὁ πέµψας µε βα- 
πτίζειν ἐν ὕδατι, ἐχεῖνός pot εἶπεν» "Eg! ὃν ἂν ἴδῃς τὸ 
Πνεῦμα χαταθαῖνον καὶ µένον ἐπ᾽ αὐτὸν, οὗτός ἔστιν ὁ 
βαπτίζων Ev τῷ Πνεύματι τῷ ἁγίῳ' χαὶ ἑώραχα, xai 
μεμαρτύρηχα, ὅτι οὗτός ἔστιν ὁ Υἱὸς τοῦ θεοῦ. » 
"Apa γὰρ ἀνθρωπότητος ἔργον εἶναι φὴς τὸ βαπτί- 
ζειν δύνασθαι τοὺς πιστεύοντας Ey ἁγίῳ Πνεύματι; 
χαίΐτοι πῶς οὐκ εὔηθες τὸ οὕτω ἔχειν οἴεσθαι ταυτί; 
Πῶς γὰρ τὸ μεῖον τὴν τοῦ προὔχοντος ἀσυγχρίτως 
χαριεῖται µέθεξιν; "Aper δὲ ὅτι αὐτὸς ἐχεῖνος, ἐφ᾽ ὃν 
χαταπτῆναι τὸ Πνεῦμα λέγεται, μεῖναί τε ἐπ᾽ αὐτὸν, 
ἐν ἁγίῳ βαπτίζει Πνεύματι , καταχρίων δὲ δηλονότι 
τοὺς πιστεύοντας ὡς θεὺς τῷ ἱδίῳ Πνεύματι’ xal 
γοῦν ἀνεθίω μὲν ἐκ νεκρῶν, ἐνεφύσησε δὲ τοῖς µα- 
θηταῖς, λέγων * «Λάδετε Πνεῦμα ἅγιον" » οἱ δὲ λα- 
θόντες φασίν' « Ἡμεῖς δὲ οὗ τὸ πνεῦμα τοῦ χόσµου 
ἐλάδομεν, ἀλλὰ τὸ Πνεῦμα τὸ ἐχ τοῦ θεοῦ, ἵνα εἰδῶ- 
μεν τὰ Ex τοῦ Θεοῦ χαρισθέντα ἡμῖν. » Γράφει δὲ καὶ 
ὁ σοφώτατος Παῦλος ' «O00 δὲ ἐν σαρχὶ ὄντες, Geo 


£lii Dei 15. » Ergo cum videris eum proprio unctum f) ἀρέσαι οὐ δύνανται. Ὑμεῖς δὲ οὐχ ἑστὲ ἐν σαρχὶ, 


Spiritu, memento illius in carne dispensationis, 
&/& οι cogita humanam naturam : cum videris ab 
eo Spiritum dari, cum hoc simul admirare illum 
etiam in humanitate Deum. Sed íste contentiosus 
nihil horum reputans, sic rursus ait : 


ἀλλ᾽ &y Πνεύματι, εἴπερ Πνεῦμα θεοῦ οἰχεῖ £v ὑμῖν. 
Et 6€ τις Πνεῦμα Χριστοῦ οὖκ ἔχει, οὗτος οὐχ ἔστιν 
αὐτοῦ. » Καὶ μὴν χαὶ ἑτέρωθι * « Ὅσοι γὰρ Πνεύματι 
Θεοῦ ἄγονται, οὗτοί εἰσιν υἱοὶ Θεοῦ. » Οὐχοῦν ὅταν 
ἴδης αὐτὸν τῷ ἰδίῳ χριόµενον Πνεύματι, διαμέμνησο 


τῆς μετὰ σαρχὸς οἰχονομίας, καὶ χαταλοχίζου τὸ ἀγθρώπινον" ὅταν ἵδῃς τὸ Πνεῦμα διδόντα, θαύμαζε 
μετὰ τούτου τὸν xal ἓν ἀνθρωπότητι Θεόν. 'AX)' οὐδὲν τῶν τοιούτων ὑπολογιζόμενος ὁ δύσερις οὐτοσὶ, 


πάλιν ὧδέ φησιν’ 
[Νεςτοκ. Hic ille fidelis Deo factus pontifex (factus 
esl enim, non ab zeterno erat); hic paulatim, hazere- 


[Οὖτος ὁ πιστὸς vip Θεῷ γεγενηµένος ἀρχιερεὺς 


(ἐγένετο γὰρ, οὐχ ἀῑδίως) ἣν, οὗτος ὁ κατὰ μιχρὸν, 


11.15 Joan, 1, 32. το Joan. Xx, 22. 7* ] Cor. n, 12. ' Ron. vin, 8, 0, ἵδ ibid, 19. 


(1) Lege δυσάντητον, inexpugnaetle, ut vidit interpres. Epir. 





1413 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. iil. 


150 


αἱρετικὲ, sig ἀρχιερέως προχόψας ἀξίωμα. "Άχουε A tice, ad pontificis dignitatem progressus. Audi cla- 


σαφεστέρας σοι διαδοώσης φωνῆς' « "Oc &v ταῖς ἡμέ- 
pate, φησὶ, τῆς σαρχὸς αὐτοῦ, δεῄσεις τε xal ἴχετη- 
ρίας πρὺς τὸν δυνάµενον σώκειν αὐτὸν Ex. θανάτου, 
μετὰ χραυγῆς ἰσχυρᾶς xal δακρύων προσενέγχας, 
xai εἰσαχουσθεὶς ἀπὸ τῆς εὐλαδείας.» καίπερ ὢν 
Yibc, ἔμαθεν ἀφ᾽ ὧν ἔπαθε τὴν ὑπαχοὴν, καὶ τελειω- 
θεὶς, ἐγένετο τοῖς ὑπαχούουσιν αὐτῷ πᾶσιν αἴτιος 
σωτηρίας ἀκαταλύτου. Τελειοῦται xal τὸ κατὰ µι- 
xpbv προχόπτον, αἱρετικέ" περὶ οὗ καὶ Ἰωάννης (21) 
ἐν τοῖς ΒΕὐαγγελίοις Bod * « Ἰησοῦς προέχοπτεν ἡλί- 
xq xai σοφἰᾳ, καὶ χάριτι’ » οἷς σύµφωνα καὶ Παῦλος 
φθεγγόµενος, « Τελειωθεὶς, φηαὶν, ἐγένετο τοῖς ὑπ- 
αχούουσιν αὐτῷ πᾶσιν, αἴτιος σωτηρίας αἰωνίου 
προσαγορευθεὶς ὑπὸ τοῦ Θεοῦ ἀρχιερεὺς χατὰ τὴν 
«τάξιν Melytosbéx- » οὗτος ὁ Μωσῇ χατὰ «bv τῆς 
στρατηγίας συγχρινόµενος τύπον ὁ σπέρµα τοῦ 
Αδραὰμ χεχληµένος ΄ ὁ χατὰ πάντα τοῖς ἀδελφοῖς 
παραπλήσιος * ὁ χρόνῳ γενόμενος ἀρχιερεύς ' ὁ διὰ 
παθηµάτων τελειωθείς ' 6 kv (p πἐπονθεν αὐτὸς πει- 
ρασθεὶς δυνάµενος τοῖς πειραζοµένοις βοηθῆσαι ΄ 6 
κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδὲχ ἀρχιερεὺς χεχλημένος. 
T! οὖν ἀνθερμηνεύεις τῷ Παύλῳ, τὸν ἀἁπαθῃ θεὺν 
Λόγον ἐπιγείῳ χαταμιγνὺς σώματι, καὶ παθητὸν 
ἀρχιερέα ποιῶν ;] 


ΚΕΦΑΛ. A. 


Ὡς ἀχμαιοτάτον , ὦ 'τᾶν , xal µάλα νεανιχὴν τῶν 
τῆς εὐσεθείας δογμάτων ἑποιήσω τὴν χαταδροµήν. 


riorem tibi insonantem vocem : « Qui ín diebus, 
inquit, carnis suz preces supplicationesque ad eum 
qui posset eum salvum facere a morte, cum clamore 
valido et lacrymis offerens, et exauditus pro sua 
reverentia "* ; » et quidem cum esset Filias, didicit 
9b bis que passus est obedientiam, et consumma- 
tus, factus est obtemperaptibus sibi eausa salutis 
seternz. Consummatar autem id quod paulatim pro- 
flcit, heretice ; de quo Joannes in Evangeliis cla- 
mat : « Jesus proficiebat aetate et sapientia et gra- 
ta**: » Quibus verbis consona Paulus dicens : 
« Consummatus, inquit, factus est omnibas oblem- 
perantibus sibi causa salutis eeternz, appellatos a 
Deo sacerdos secundum ordinem Melchisedech *! ; » 


D hie ille cum Mose quod ad ducendi exercitus typum 


comparatus, ille semen Abraham vocatus, ille per 
omnia similis fratribus ** ; ille tempore factus pon- 
tifex, ille per passiones consummatus, ille qui in 
quo passus est ipse tentatus, potest tentatis auxi- 
liari, ille secundum ordinem Meichisedech pontifez 
appellatus. Quid igitur adversus Paulum interpre- - 
taris, impassibileque Dei Verbum terreno corpori 
permisces, et passibilem sacerdotem facis ?] 


CAP. IV. 


Fortiter sane, vir egregie, et admodum strenue 
in dogmata pietatis incursionem facis. Ac beatus 


Καὶ ὁ μὲν θεσπέσιος Βαροὺχ, τὸν τοῦ Θεοῦ Aóvov, C qv«idem Baruch, Dei Verbum jain hominem factum, 


ἐνηνθρωπηχότα δὲ ἤδη, xaX ἓν ὁμοιώσει τῇ χαθ᾽ ἡμᾶς 
πεφηνότα χαταδειχνὺς, « 0ὗτος, φησὶν, ὁ θεὸς ἡμῶν, 
οὐ λογισθήσεται ἕτερος πρὸς αὑτόν' ἐξεῦρε πᾶσαν 
ὁδὸν ἐπιστήμης, xal ἔδωχεν αὐτὴν Ἰακὼθ τῷ ad 
αὐτοῦ, καὶ Ἱσραἡλλ τῷ Ἱγαπημένῳ ὑπ) αὐτοῦ * xal 
μεταταῦτα ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη, xai τοῖς ἀνθρώποις 
συνανεστράφη.» Σὺ 65 τὸ, οὗτος, καὶ µάλα πλειστάχις 
ἀναφωνῶν, μονονουχὶ χαὶ χεῖρα προτείνων, τίνα τοῖς 
πεπιστευχόαι χαθἰστης ἑναργὴ, xat μὴν χαὶ ὁρᾶσθαι 
- ποιεῖς, xai δὶ καὶ προχόφαι φἢῆς εἰς ἀρχιερέα χατα- 
6ραχύ; 'AXY, οἶμαί που, πάντως ἐχεῖνον, ὃν xal 
ἔναγχος παραδειγµατίζων, ἔφασκεν [ἴσ. ἔφασχες] ' 
Οὐχοῦν ὁ παθὼν, ἀρχιερεὺς ἑλεήμων, οὐχ ὁ ζωο- 
ποιὸς τοῦ πεπονθότος θεός. Ἑπέρμα 'A6paàp ὁ χθὲς 
xaX σήμερον, χατὰ τὴν τοῦ Παύλου φωνὴν , οὐχ ὁ λέ- 
γων’ « Πρὶν ᾿Αθραὰμ γενέσθαι, ἐγώ εἰμι. » Ὅμοιος 
τοῖς ἀδελφοῖς χατὰ πάντα, ὁ φνχῆς ἀνθρωπίνης καὶ 
σαρχὺς ἀναλαθὼν ἁδελφότητα, οὐχ ὁ λέγων" « Ὁ 
ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώραχε τὸν Πατέρα. » Καὶ ὅτι μὲν 
τοῦ πεπονθότος Θεὸν τὸν ζωοποιὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον 
ὑπάρχειν διαθεθαιούµενος, τοῖς τῆς ἀφύχτου δυαφη- 
µέας ἐγχλήμασι σεαυτὸν ἐνιεὶς, Ἰδίκηχας οὐ μετρίως, 


1ο tlebr, v, Ἱ. ** Imo, Luc. i, 52. 
ο. Hebr. xit, 8. ** Joan. vin, 58. 


*! Hebr. v, 9, 10. 
55 Joan. xiv, 9. 


et iu nostra sünilitudine apparentem ostendens : 
« Hic est, inquit, Deus noster, non sstimabitur 
alius ad eum, invenit omnem viam scientiz, et 
dedit illam Jacob puero suo, et Israel dilecto suo : 
et post hzc in terris visus est, et cum hominibus 
conversatus *. » Tu vero, vocem hic, et quidem 
sspius intendens, ac propetmnodum manum Ínten- 
dens, quemnam credentibus ostendis, ei subjicis 
oculis, atque etiam paulatim progressum ad sacer- 
dotium asseris ? lllum prorsus arbitror 85S quem 
dudum ostendens aiebas : lgitur ille qui passus est, 
ponufex est misericors, non ille passi vivilicator 
Deus. Semen Abraham ille heri et hodie, ut Paulus 
dicit***, non ille qui dixit: « Antequam Abraham fle- 


D ret, ego sum **. » Similis esi fratribus per omnia is 


qui humana anima et caruis fraternitatem susce- 
pit, non qui dicit: « Qui vidit me, vidit el Pa- 
trem 5, » Atque in eo quod asseris Deum passi 
esse ipsum vivificaus Dei Verbum, te inevitabilis 
blasphemis crimen incurrisse, graviterque peccasse, 
efficaci ratione demonstratum est, Miror autem 
quod tuarum vocum oblitus, paulatim progressum 


** Hebr. ij, 17. ** Barucb in, 36-358. 


ANT. AGELLII NOTE. 


(21) Vel notariorum error est, vel lapsus est Ne- 
storius, qui verba hzc Luca cap. i1 Joanni ascribit. 
Sed quia hunc lapsum in sua refutatione Cyrillus 


non coarguit, et beatum Lucam auetorem agnoscit, 
notariis fortasse justius ascribetur. 


ποσο 





451 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 152 
Ad pontificis diguitatezo, dicere simul! e£ aeptire A ἀποχρῶν ἡμῖν διέδειξε λόγας. θαυμάζω δὲ, ὅτι τῶν 


audes, quem, etjam Deum esae asseris omnipoten- 
tem. Nam proposita tibà Epistola ad Hebrmos soripta, 
teneris dixisse : Sed hio lsraelis cognatus secun- 
dum qarnem, sseundum aspectabileme naturam ho- 
m0, ex &emine David factus secundum tarnem, 
ipsa conjunciione Deus omnipoteas. Quemodo 
igiwr progressus esi, ui temere fabularia, ad pon- 
tificis dignitatem, cum Deus sit omnipotens tuorum 
quoque verhorum Lesüwonio ? Et quamvis illam 
igoehilem, eta te. solo neselo quomode excogita- 
làm cogjunctienen commemores, missum id faciam 
94 prwsens; illud tamen efflagitabe, ut secundo 
curau feratur oratio, et ad scopum aibi eonvenien- 
tem ei 4 proposito baud alienum tendat. Num quod 


ἴδίων αὐτὰς ἀμνημονήσας φωνῶν, χατὰ βραχὺ προ- 
λθεῖν εἰς ἀρχιερέως ἀξίωμα φάναι τε ὁμοῦ, καὶ μὴν 
xa φρονεῖν ἀξιοῖς, ὃν καὶ Θεὸν εἶναι φῆς παντοχρά- 
tapa. Προχειμένης áp σοι τῆς Ἑδραίοις γραφείσης 
ἘἈπιστολῆς, ἀλίακῃ λέγων * ΑἉλλ' οὗτας ὁ χατὰ σάρκα. 
τοῦ Ἱσραὴλ αυγγενἠς, ὁ κατὰ τὸ φαινόµενον ἄνθρωπος, 
ἆ xe«sà «hv Παύλου φωνὴν, ix σπέρματος γεγεννη- 
Μένος Aa, παντοκράτωρ τῇ συναφείᾳ Θεός. Πῶς 
ἔτι πρρόχοφε χατὰ τὴν εἰχαιομυθίαν εἰς ἀρχιερέως 
ἀζίωμα, καΐνοι θεὰς παντοχράτωρ καὶ διὰ τῆς σῆς 
ΦφωγΏς µαρτυρούμενος; Κὰν τὴν ἀχλεᾷ, χαὶ τὴν, οὐχ 
qW' ὅπως, ἐξευρημένην αὐτῷ σοι xai µόνῳ συνάφειαν 
ὀνομάδῃς, παρήσω vuvt* πλὴν ἐρήσομαι, κατὰ ῥοῦν 
ἰέναι τὸν αὐτῷ πρέποντά τε xal προχείµενον τῷ λόγῳ 


ad sacerdoliym promovetur et gloriam, non ad B σκοπὺν ἐφιείς' ᾿Αρ᾽ αὐχντὸ προχόπταν εἰς ἱερωσύνην xal 


meliora prestanüoraque gradum facit, aot. incre- 
mcum. sumit ? et quisnam hujus sententiz verita- 
lem suo suffragio nom probet ? Majus est erge 
$3cerdotii munus, quam Deum esse omnipotentem : 
hoc si ita e$t, quomode qui sacerdotio fungitur, 
Uinieuat et asiat αἱ minister Deo, et ut famulus 
Domino, solita ac siaias oblationes offerens, et 


hostias impepens, ille vero tanquam suprema orna- 


tus gloria admittit hostias, et honoratur obsequio ? 
lllud, opinor, dices, Deum omnipotentem eumdem 
facium esse pontilicem. Ergo exinanitus est, et 
seipsum buymiliavit, ad minora se dejieiens. Quo- 
modo igitur ad dignitatem progressus est sacerdos 
facies 1 Recordare jam rursus tuoram verborum ; 
8ic namque paulo superius dixisti : Quod si sacer- 
dos est ipsa Divinitas, quisnam est qui sacerdotii 
obsequio colitur ? si Deus est qui offert, nemo est 
cu &6 offeratur. Quid enim sit Divinitate dignum, 
uLilla tanquam inferior majori offerat ? Siste nune 
salem in tuis ipsius vocibus ; sed id facere nun- 
quam poterie, cum omni vento cireumferaris, et 
te ultro citroque jactari nou sentias, nunc ex illis 
ad hae, nunc vicissim ex his ad illa Lransiliens ; 
néque ullo modo pertimeseis illud, quod est Pauli 
voce diclum : « Si enim qua destruxi, heec rursus 
zedifico, pravaricatorem meipsum constituo **. » Sed 
fortasse dicturus es illud : Cum tu ipse ubique Chri- 
sium unum ei Filium et Dominum esse affirmes 
Miud ex Deo Patre Verbum cum sua carne, quo- 
modo asseris pontificem positum fuisse et aposto- 
luin , iia ut, cum id dicae, non summam ejus digni- 
tatem aíficias contumelia ? Quia, inquam, vir opti- 
me, unigenitum illud Dei Verbum factum est homo, 
et sacerdotii munus humanitatis mensuram haud 
dedecel, ut item. quod missus esse dicitur. Con- 
fusionem enim contempsit, ut beatus Paulns ait **, 
cum his etiam utiliora οἱ indigniora propter nos 
pertulerit. Dedit enim dorsum in flagella, et faciem 
suam non avertit a confusione sputorum **, et Ju- 
dieorum contumelias patienter sustinuit. Sed refugis 
sacerdotem dicere. ut qui sit Deus ? Admitte dispen- 


δόξαν, τὴν εἰς τὰ ἁμείνω xal προὔχοντα ποιεῖται βάδι- 
σιν, ἤγονυ ἐπίδασιν :Καΐτοι πῶς οὐχ ἁπαστισοῦνέπιφη- 
φιεῖται τῷ λἀγῳ τὸ ἀληθῶς [1σ. ἀληθές]; Μεῖζον οὖν ἄρα 
τοῦ εἶναιθεὸν παντοχρόταρα, τῆς ἱερωσύνης εὐχρῆμα. 
Εἶτα πῶς, à μὲν ἱερᾶσθαι λαχὼν λειτουργεῖ καὶ παρ- 
έστηχεν ὡς λάτρης θεῷ, καὶ ὡς αἰχότης Δεσπότῃ, προσ- 
κοµίζων τὰ νεναµισµένα, χαϊθυσίας ἀνατιθείς- ὁδὲ ὡς 
δόξῃ τῇ ὑπερτάτῃ χατεστεµμµένος προσδέχεται τὰςθυ-. 
σίας, καὶ τιμᾶταιθεραπευόμενος; Ἁλλ ἐχεῖνο, οἴμαι, 
qiie" ὅτι θεὸς παντοκράτωρ ὑπάρχων, ὁ αὐτὸς Υέγονεν 
ἀρχιερεύς. Κεχένωχε δὴ οὖν, χαὶ τεταπείνωχεν ἑαυτὸν 
καθεὶς kv µείοσι. Πῶς οὖν ἔτι προέχοψεν εἰς ἀξίωμα γε- 
γονὼς ἱερεύς; Διαμέμνησο δὴ πάλιν τῶν σαυτοῦ λό- 
Των * ἔφης γὰρ οὕτως ἐν τοῖς ἀνωτέρω βραχύ - EL δὲ 


C ἀρχιερεὺς ἡ Θεότης, τίς ὁ παρὰ τῇ τῆς ἀρχιερωσύνης 


λειτονργίᾳ θεραπευόµενος; εἰ Θεὸς ὁ προσφέρων, 
οὐδεὶς ᾧ προσφέρεται τί γὰρ θεότητος ἄξιον, ἵν ὡς 
ἑλάττων προαφέρῃ τῷ µείζονι; Στῆθι νῦν καὶ γοῦν 
ἐν ταῖς ἑαυτοῦ φωναῖς : ἀλλὰ τοῦτο μὲν, οὐχ οἷός τε 
Eon δρᾷν᾽ περιφἐρῃ δὲ ὥσπερ ἀνέμῳ tavi, xat 
διαῤῥιπτούμενος οὐχ αἰσθάνῃ, ποτὲ μὲν, ἐξ ἐχείνων 
εἰς ταῦτα, ποτὲ δὲ πάλιν ix τούτων εἰς ἐχεῖνα µε- 
ταπηδῶν " δέδιας δὲ xact' οὐδένα τρόπον τὸ διὰ τῆς 
τοῦ Παύλου φωνῆς « EL γὰρ ἃ χατέλυσα, ταῦτα πά- 
λιν οἰχοδομήσω, παραθάτην ἐμαυτὸν συνιστάνω. » 
Ἐρεῖς δὲ [cuc ixelvo: Χριστὸν ἕνα xai Υἱὸν xai 
Κύριον διισχυριζόµενος εἶναι πανταχοῦ τὸν ix Θεοῦ 
Πατρὸς Λόγον, μετὰ τῆς ἰδίας σαρχὸς, πῶς 65 φὶς 
εἰς ἀρχιερέα ταθεῖσθαι xal ἁπόστολον; εἶτα τοῦτο 
λέγων, οὐχ ὑθριεῖ[ς] τῆς θείας αὐτοῦ δόξης τὸ ὑπερ- 
φερὲς ἀξίωμα; Ὅτι, ὦ βέλτιστε, φαίην ὃν, γέγονεν 
ἄνθρωπος ὁ μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, xat τοῖς τῆς 
ἀνθρωπότητος µέτροις, ὀὺχ ἀνάρμοστον ἂν εἴη τὸ 
χρῆμα τῆς ἱερωσύνης, xai μὴν xai τὸ ἀπεστάλθαι 
λέγειν αὑτόν. Κατεφρόνησε γὰρ αἰσχύνης, ὡς ὁ θε- . 
σπέσιος Υράφει Παῦλος, xal τὰ ἔτι pelo «s xoi ἁπ- 
Ἠχέστερα δι’ ἡμᾶς ὑπομείνας. Δέδωχε γὰρ τὸν νῶτον 
εἰς µάστιγας, τὸ δὲ πρόσωπον αὐτοῦ οὐχ ἀπεστράφη 
ἀπὸ αἰσχύνης ἐμπτυσμάτων, xat τὰς Ἰουδαίων παρ- 
οινίας τληπαθῶς ἠνέσχετο. ᾽Αλλ' οὐκ ἀξιοῖς ἱερέα λέ- 
ειν ὡς ὑπᾶρχοντα Θεόν; Δέχου τῆς οἰχονομίας τοὺς 


*! Galat, 1, 18. Ὁ Hebr. xi, 2. 5 δα, L, 6; Matth. xxvi, 67. 





153 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. iil. 


154 


λόγους" διαλογίζου τὴν χένωαιν τὴν εἰς τὴν τοῦ À salionig rationem, cogita exinanitionem, descen- 


δούλου μορφὴν Χαταφοίτηαιν. O0 δη προχόφαι φαμὲν 
καὶ εἰς ἀξίωμα δραμεῖν τὸν τοῦ Θεοῦ Λόχον, εἰ χε- 
χρηµάτικεν ἡμῶν ἀρχιερεὺς, καθιχέσθαι δὲ μᾶλλαν 
καὶ διὰ τούτου πρὸς χένωσιν ' ἐπεὶ πῶς χεχένωταε, 
xa [τε]ταπεινῶσθαι λάγεται,καίτοι τὸ ἄτρεπτον ἔχων, 
καὶ ὑπάρχων ἓν μορφῇ χαὶ ἱσότητι κατὰ πᾶν ὁτιοῦν 
πρὸς τὸν ἑαυτοῦ Γεννήτορα; πῶς δὲ καὶ προέχοφε 
χατὰ βραχὺ, xal τοῦτο, χαθὰ φῆς αὐτὸς, εἰς τὸ τῆς 
ἀρχιερωσύνης ἀξίωμα; ποίαν εἰς τοῦτο δεχόµενας 
thv ἐπίδοσιν; El μὲν οὖν τὴν σώματος, ἐρήσομαι: 
πάλιν’ "Apa γὰρ ἡ σώματος αὔξησις πρὸς τὴν τῆς 
ἱερωσύνης ἀναχομίζει δόξαν; Οὐχοῦν ἕστω τὸ χρῆμα 
xatvóv* xat ὁ σὸς οὐτοσὶ χατὰ maybe ἴτω λόγος τοῦ 
προχόπτονιος σωματικῶς' ἀλλὰ μὴν οὐχ ἅπασι 


sumque ad servi formam. Non igitur profecisse 
dieimus, et ad dignitatem pervenisse ipsum Dei 
Verbum, cum pontifex noster est factus, sed potius 
etiam ex hac parte ad exinanmitionem descendisse : 
aliequi, quomodo exiuanitus et humiliatus dicitur, 
cum esset. immutabilis et in forma Dei, et sequali- 
tatem omnibus in rebus cum suo Genitore servaret ? 
fuomodo.etiam paulatim profecit, idque, ut tu ais, 
ad sacerdotii dignitatem ? quale ad eam rem incre- 
mentum accepit ? Nam si eorporis dicas, rogabo 
rursus : Num corporis augmentum ad sacerdotil 
gloriam perducit ? Ergo communis sit ea dignitas, 
ei hze tua. ratio per omnes eat. qui corporaliter 
augentur, atqui nom omnibus qui ad auctionem 


τοῖς εἰς αὔξησιν τὴν σωµατικὴν ἀναφοιτᾷν εἰωθόαι B corporalem pervenire solent, sacerdotio fungi con- 


τὸ Ἱερᾶσθαι πρέπει: πῶς οὖν ἡμῖν εἰς ἀπόδειξιν | 


ὧν ἔφης παρατιθεὶς οὐχ ἐρυθριᾷς, τὸ διὰ φωνῆς 
εἰρημένον τοῦ θεσπεαίου Aouxd: « Ἰησοῦς δὲ προ- 
έκοπτεν ἡλυχίᾳ xal σοφίᾳ xal χάριτι; à Ἁλλ' ὡς [1σ. 
εἰς] σοφίαν φὴς Ὑενέσθαι τὴν ἐπίδοσιν: καἰτοι πῶς 
τοῦτο οὐκ ἁμαθές; Πεπιστεύχαμεν γὰρ ix νηδύος 
αὐτῆς xal μήτρας τῆς παρθενιχῆς θεὸν ὄντα τὸν 
Ἐμμανουὴλ, ἄνθρωπον προελθεῖν, πλήρη που máv- 
τως σοφίας xa χάριτος τῆς ἐνούσης αὐτῷ φυσιχῶς. 
Ποίαν οὖν ἐπιδέξαιτο τὴν ἐπίδοσιν ὁ &v ᾧ πάντες εἰσὶν 
oi θησαυροὶ τῆς σοφίας, ὁ τῆς ἄνωθεν χάριτος ουν- 
δοτὴρ τῷ Oei xal Πατρί; Πῶς οὖν ἄρα προχόπτειν 
εἴρηται; Συμμετροῦντος, ὥς γε οἶμαι, τοῦ Θεοῦ Λό- 
You, τῇ τοῦ Ιδίου σώματος αὔξῃ τε xal ἡλικίᾳ, τῶν 
ἑνόντων αὐτῷ θεοπρεπεστάτων ἀγαθῶν τὴν ἔχφανσιν. 
Ἐννοῶμεν γὰρ ὅτι, χα[τοι καθ) ἡμᾶς γεγονὼς ἄν- 
θρωπος, λανθάνειν ἑσπούδαζεν ἐν ἀρχαῖς , xai οἷον 
ἀφοφητὶ xai σεσιγηµένως τὴν τοῦ μυστηρίου δύνα- 
μιν κατὰ βραχὺ διοιχούµενος” xal πρὀς Y& τοῦτο 
ἡμᾶς αὐτὸς 6 θεὺς xai Πατὴρ πιστώσεται λέγων : 
€ Ἰαχὼθδ ὁ παῖς pov, ἀντιλήφομαι αὐτοῦ , "Ioa 
6 ἐχλεχτός µου, προσεδέξατο αὐτὸν ἡ ψυχή µου" 
ἔδωχα τὸ πνεῦμά µου ἐπ᾽ αὐτόν ' χρίαιν τοῖς ἔθνεσιν 
ἐξοίσει᾿ οὐ κεκράξεται, οὐδὲ ἀνοίσει, οὐδὰ ἀκουσθή- 
σεται fj quvh αὐτοῦ ἔξω΄ χάλαμον συντεβλασμένον 
οὗ συντρίψει’ καὶ λίνον τυφόμενον οὐ σδέσει.» Ἐπ- 
ετίµα 56 που xal αὐτοῖς τοῖς ἁγίοις ἁποστόλοις, ἵνα 
μὴ φανερὸν αὐτὸν ποιῶσιν, Οὐχοῦν ἐδείχθη ἂν ἅπα- 


σιν ἄηθές τε χρῆμα xa ξένον, καὶ περιερχίας ἄξιον, p 


εἰ βρέφος v ἔτι, θεοπρεπῃ τῆς σοφίας ἐποιεῖτο τὴν 
ἔνδειδιν " κατὰ βραχὺ δὲ χαὶ ἀναλόγως τῇ τοῦ σώμα- 
τος ἡλιχίᾳ χατευρύνων αὐτὴν, ἐμφανῆ τε ἅπασι 
χαθιστῶν, προχόπτειν ἂν λέγοιτο, xal µάλα εἰχότως, 
Πῶς οὖν ἄρα χατὰ μικρὺν προέχοψεν εἰς ἱερωσύνην, 
κατὰ ἀρετὴν, εἰπέ pot, τελειούμενος ; εἶτα πῶς ἂν 
1| πόθεν ἑνδοιάσειέ τις, ὅτι οὐ ἡμαρτηχὸς, τοῦ τελείως 
ἔχοντος χατὰ ἀρετὴν, ὑπὸ μῶμον ἔσται, καὶ οὐχ εἰς 
ἅπαν τεθαυμασμένον , μᾶλλον δὲ τάχα που xal ὑπὸ 
Υραφὴν ἁμαρτίας;: Αλλὰ μὴν ἀληθὲς, ὡς οὗ πε- 
ποέηχεν ἁμαρτίαν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν cip στόµατι 


venit : quomodo igilur ad illa qux dixisti demone 
atranda, ea afferre non erubescis qua verbis beati 
Luce dieta sunt : « Jesus autem proficiebat :etate 
ei sapientia et gratia *^ ὃν At enim in sapientia 
facium esse incrementum dicis : tametsi quomodo 
87 id non stulium sit ? credimus enim ex ipso ventre 
atque utero virgineo, ipsum Emmanuel, cum Deus 
esset, hominem prodiisse, plenum procul dubio ϱ8- 
pientia et gratía qua.illi naturaliter inerat. Quod- 
nam igitur is incrementum susciperet, in quo sunt 
oinnes thesauri sapientiae **, qui supernz gratis si- 
mu] cum Deo et Patre largitor est ? Quomodo igitur 
proficere dictos est? Ut ego arbitror, quia Deus 
Verbum, pro incremento et ztate sui corporis, divi- 
norum illorum bonorum qua sibi inerant, manife- 
$iationem  admetiebantur. Consideremus enim il- 
lum, quamvis homo jam nostri similis factus esset, 
laitio latere studuisse, veluti eine strepitu ac 
tacite paulatim mysterii vim  disponentem : et 
ad hujus rei fidem Deus ac Pater nobis erit lo- 
cuples auctor cum dicil : « Jacob puer meus, sus- 
cipiam eum : jlsrael electus meus, suscipiet eum 
anima mea : dedi spiritum meum super eum :judi- 
cium gentibus proferet : non clamabit, neque vo- 
ciferabitur, neque audietur vox ejus foris : calamum 
quassatum non conteret, et linum fumigans non 
exstinguet *!, » Increpabat euau! ipsos sanctos apu- 
stolos, no eum manifestum faeerent, Ergo nova res 
et iusolita ostensa esset, et qux curiosius esset ex- 
quirenda, si adliuc infans divinam sapientia speciem 
ostendisset **, Sed cum paulatim illam et pro corpo- 
rex seiatis ralione amplificaret, omnibusque perspi- 
cuam faceret, convenienter admodum profecisse 
dici potest. Quomodo igitur paulatim profecit in 
sacerdotium, in virtutene, rogo te, consummatus? 
quod οἱ est, qua ratione quisquam ambiget, quod a 
perfeelione virtutis abest, id esse reprehensioni 
obnoxium, neque per omnia laudandum, iniu vero 
etiatn fortasse de peecati crimine culpandum. Atqui 
verua est non fecisse peccalum, meque inventum 


x Luc. 17, 52. *" Coloss. i, 5, ! [ρα, xLu, 1-3 . Matth. xin 19-20. ** Matth. xvi, 22; Marc. vu, 





155 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP., 


156 


fuisse dolum iu ore ejus, ut scriptum est **. Perfe- A αὐτοῦ, χαθὰ Ὑγέγραπται. Παντέλειος οὖν ὁ τοιόσδε 


ctissimus ergo erat omni ος parte ejusmodi vir, 
neque ullo modo quidquam illi deerat ad absolutam 
perfectamque virtutem. Quando autem [uit migus 
in virtute perfectus, qui etiam in utero Deus erat ? 
de quo etiam propheta dicit Isaias : « Butyrum et 
mel comedet: antequam sciat vel eligat mala, eliget 
bonum ** : » quia antequam sciat puer bonum aut 
maium, repugnabit improbitati, ut eligat bonum. 
Undenam igitur tibi suppetit virtutis imperfectionem 
in Christo 88 demonstrare? quave ille progressione 
indiget, qui adeo est absolutus, ut univers: impro- 
bitati repugnet, przferatque illi, imo vero solam 
eligat virtutem? Sed nescio qua ratione qui asserit 
ac dicit : Hic qui paulatim profecit ad summi sa- 
cerdotii dignitatem, et ad sua verba confirmanda 
protulit illud : « Jesus autem proficiebat :tate et 
sapienlia eL gratia; » propemodum sua verba ut 
parum decenter dicta condemnans, et eorum obli- 
tus qua bene habere putaverat, perfectionis modum 
lia ratione absolutum fuisse affirmat, dicens : Hie 
ille temporis accessu factus pontifex, ille per pas- 
siones consummatus. Nonne hoc perspicui stuporis 
esl; imo vero summ: versutiz indicium? Nam con- 
simmatus est quidem per passiones Dominus noster 
Jesus Christus : iste vero, licet modum quo est con- 
summatus non ignoret, simpliciorum animos ad 
remotos quosdam cogitationum anfractus abducit, 
el prefecisse dicit in sacerdotem, et in boc in eum 


πρὸς πᾶν ὁτιοῦν, xal κατ οὐδένα τρόπον ἂν ἔχοι τὸ 
ἐνδεὲς τοῦ ἁρτίως ἔχοντος εἰς χατόρθωσιν ἀρετῆς. 
Πότε δὲ ἣν οὐ τέλειος εἰς τὸ ἀγαθὸν ὁ xaX ἓν μήτρα 
θεὸς, περὶ οὗ xal ὁ προφήτης φησὶν Ἡσαῖας ' « Βού- 
τυρον xal μέλι φάγεται’ mit) γνῶναι αὐτὸν ἢ ατρο- 
ελέσθαι πονηρὰ, ἐχλέξεται τὸ ἀγαθόν; » διότι πρινὴ 
γνῶγναι τὸ παιδίον ἀγαθὸν, Ἡ xaxbv, ἀπειθεῖ πονη- 
ρίᾳ. τοῦ ἐχλέξασθαι τὸ ἀγαθόν. Ποῦ τοίνυν ἂν ἔχης 
ἐπιδεῖξαι Χριστοῦ τὸ ἀτελὰς ἔτι πρὺς τὸ ἀγαθόν ; 
J| ποίας ἂν δἑέοιτο προχοπῆς, ὁ οὕτως ἁρτίως ἔχων, 
ὡς ἁπάσῃ μὲν ἀπειθεῖν πονηρίᾳ, προτάττειν δὲ αὖ- 
τῆς, xal μὴν xal µόνον αἱρεῖσθαι τὸ ἀγαθόν, ΑἉλλ᾽ 
οὐχ οἵδ' ὅπως ὁ διαθεθαιούµενός τε xaX λέγων, Οὗτος 
ὁ κατὰ μικρὸν προχόψας εἰς ἀρχιερέως ἀξίωμα, sat 
παρενεγχὼν εἰς ἀπόδειξιν τῶν ἑαυτοῦ λόγων, τὸ, 
« Ἰησοῦς δὲ πραέχοπτεν ἡλιχίᾳ xal σοφίᾳ χαλχάριτιε,» 
μονονουχὶ τῶν ἑαυτοῦ λόγων καθορίζων τὸ ἆτερ- 
πὲς Io. ἀπρεπὲς], καὶ ὧν εὖ ἔχειν ὑπείληφεν εἰςλήθην 
ὑπενεχθεὶς, τὸν τῆς τελειώσεως τρόπον ἑτέρως ἡμῖν 
πεπρᾶχθαι διισχυρἰζεται λέγων ' Οὗτος ὁ χρόνῳ Υε- 
γενηµένος ἀρχιερεὺς, ὁ διὰ παθηµάτων τελειωθείς. 
ΣΑρ᾽ οὐχ ὀναργῆς ἀποπληξία τοῦτό γε; μᾶλλον δὲ οὐχ 
ἁπάσης ῥᾳδιουργίας ἔλεγχος; Τετελείωται μὲν γὰρ 
διὰ παθηµάτων 6 Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός * ὁ 
δὲ, χαίτοι τοῦ τελειῶσθαι [τετελειῶσθαι] τὸν τρόπον 
οὐχ ἡγνοηχὼς, τὸν τῶν ἁπλουστέρων ἀποχομίζει νοῦν 
εἰς ἑχτόπους τινὰς ἐννοιῶν περιαγωγὰς, xol mpo- 
χόψαι φησὶν εἰς ἀρχιερέα, καὶ τελειῶσθαι πρὸς τοῦτο, 


consummatum fuisse, quod cum factus est, dicitur 6 τὸν, ὅτι τοῦτο Υέγονε, χεχενῶσθαι Aeyópevov. Ὥσπερ 


exinauitus. Jam vero tanquam satis ostendisset 
ipsum Dei Verbum neque caraem factum esse, ne- 
que hominem ες muliere prodiisse, eos qui sic sa- 
piunt increpat, dicens ς Quid ergo adversus Paulum 
interpretaris, dum impassihile Dei Verbum terreno 
jmmisces corpori, et passibilem pontificem facis? 
Audi igitur a nobis, quibus etiam charior est veri- 
tas: cur perverse Paulum interpretaris, imo vero 
universas Litteras sacras calumniaris, dum Dei Ver- 
bum a carnis dispensatione subducis, et hominem 
nobis nuda conjunctione honestatum przfíicis sacer- 
dotem, licet eumdem audias pontificem simul, et 
cum Deo et Patre in eodem solio considentem, ut 
paulo ante diximus; nam Poulus dixit : « Talem 


δὲ διαρκῶς ἀποφήνας, ὅτι μηδὲ véyove okpE ὁ τοῦ 
θεοῦ Λόγος, μήτε μὴν προῆλθε ἄνθρωπος Ex γυναι- 
χὸς, τοῖς τὰ τοιάδε φρονεῖν ἠρημένοις ἐπιτὶμᾷ, xat 
φησι Τί οὖν ἀνθερμηνεύῃ τῷ Ιαύλῳ, τὸν ἀταθη 
Θεὸν Λόγον ἐπιγείῳ καταμιγνὺς σώματι, xat παθη- 
τὸν ἀρχιερέα ποιῶν; Οὐχοῦν ἄκους καὶ πρὸς ἡμῶν, 
οἷς δη καὶ μᾶλλον ἠιάλήθεια φίλη TE παρερμηνεύεις 
τὸν Παῦλον, μᾶλλον δὲ ἅπασαν συχοφαντεῖς τὴν 
θεόπνευστον Γραφὴν, ὑπεξάγων τῆς μετὰ σαρχὸς οἱ- 
χονοµίας τὸν τοῦ θεοῦ Λόγον, xat ἄνθρωπον ἡμῖν συν. 
αφείᾳ φιλῇ τιµώμενον ἐφιστᾷς ἱερέα, xalxot τὸν αὖ- 
τὸν ἀχούων ἀρχιερέα τε ὁμοῦ χαὶ σύνθρονον ὄντα τῷ 
θεῷ καὶ Πατρὶ, χαθάπερ fn φθάσαντες εἴπομεν; 
ἔφη γὰρ ὁ Παῦλος, ὅτι « Τοιοῦτον ἔχομεν ἀρχιερέα, ὃς 


habemus pontificem, qui sedit in dextera sedis D ἐχάθισεν ἐν δεξιᾷ τοῦ θρόνου “Ὡς µεγαλωσύνης ἐν 


magnitudinis in coelis *? » Nam ipse impatibile illad 
ex Deo Patre Verbum, cuivis utique apertum es : 
passum vero carne pro nobis ipsa vox theologorum 
vere dici confirmabit, Quod si Dei Verbum aufers a 
terreno corpore, universa ad nihilum eoncident : 
nam si homo factus non est, ne mortuus quidem 
est pro nobis; et si morti proprium corpus non de- 
dit, quomodo dicitur primogenitus ex mortuis **? 
Ergo neque mortuus est, neque 89 resurrezit Chri- 
stus. Prodeat ergo in medium beatus Paulus, -et 
clamet ac dicat : « Si mortui non resurgunt, neque 
Christus resurrexit; vana est (ides vestra, adhuc 


*! [s3. μι, 9; 1 Petr. n, 92. ?* Isa. vr, 15, 16. 


5 Hebr. vin, 1. 


τοῖς οὐρανοῖς; » "Ort μὲν γὰρ ἁπαθὴς ὁ Ex θεοῦ Πα- 
πρὸς Λόγος, παντἰ mou δῆλον ἂν εἴη δήπουθεν’ ὅτι 
δὲ πέπονθεν ὑπὲρ ἡμῶν σαρχὶ, κατασφραγιεῖ πρὸς 
ἀλήθειαν ἡ τῶν θεηγόρων φωνή. El δὲ ἀποφέρεις ao- 
τὸς ἐπιγείου σώματος τὸν Ex Θεοῦ Λόγον, οἰχήσεταί 
σοι τὸ σύμπαν εἰς τὸ μηδέν’ εἰ γὰρ μὴ γέγονεν ἄν- 
θρωπος, οὐδὲ ἀπέθανεν ὑπὲρ ἡμῶν ' καὶ εἰ μὴ δέ- 
δωχε τῷ θανάτῳ τὸ ἴδιον σῶμα, πῶς εἶναι Ἀέγεται 
πρωτότοχος ἐκ νεχρῶν; Οὐκοῦν οὔτε ἀπέθανεν, οὔτε 
ἀνεδίω Χριστός. τω δὴ οὖν εἰς μέσον ὁ θεσπέσιος 
Παῦλος, ἀναχεχραγέτω, λέγων" « El νεχροὶ οὖκ 
ἑγείρονται, οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται εἰ δὲ Χριστὸς 


** Coloss. 1, 18. 


157 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. lil. 


158 


O)x ἐγήγερται, µαταία ἡ πίστις ὑμῶν. ἔτι &oxk A estis in peccatis vestris. Ergo qui dormierumt in 


ἐν ταῖς ἁμαρτίαις ὑμῶν. "Apa xa ol κοιμηθέντες ἐν 
Χριστῷ ἁἀπώλοντο, » Ἁλλ' ἐγήγερται Χριστὸς ἐχ 
νεκρῶν΄ γέγονε γὰρ ἄνθρωπος ὁ μονογενὴς τοῦ θεοῦ 
Λόγος, xaX γἠῖνον σῶμα λαθὼν, ἑνώσας τε χαθ᾽ ὑπό- 
στασιν ἑαυτῷ, χάριτι θεοῦ, χατὰ τὸ γεγραμμένον, 
ὑπὲρ παντὺς ἑγεύσατο θανάτου * χεχρηµάτιχε δὲ xol 
ἀπαρχὴ τῶν χεχοιµηµένων, ἑγηγερμένος x vexpiv. 
Ασφαλῆς οὖν ἄρα xal οὗ µαταία λοιπὺν d) πίστις 
ἡμῶν, ἣν ὡς ἄγχυραν ἔχομεν τῆς φυχῆς ἀσφαλη τε 
xa βεθαίαν, χατὰ τὸ γεγραμμµένον. Ὥσπερ δὲ xac 
οὐδένα τρόπον Ἀδικηχὼς τῆς μετὰ σαρχὸς οἰχονομίας 
τοὺς λόγους, διά γε τοῦ φάναι ταυτὶ, xal τῶν τῆς 
ἁληθείας δογμάτων ἀκρατῆῃ τε xaX βδελυρότατον xa- 
ταχέαι τὸν ἔμετον, ἐφ᾽ ἑτέραν ἔρχεται δυσδουλίαν, 
μᾶλλον δὲ δυασέδειαν ivapyn, xal φησιν’ 


[ Ὅντος οὖν ἡμῖν τούτου µόνου ἀρχιερέως, συµ- 5 


παθοῦς, xal συγγενοῦς, xai βεθαίου, τῆς εἰς αὐτὸν 
μὴ µπαρατρέπεσθε πίστεως αὐτὸς γὰρ ἡμῖν τῆς 
ἑπηγγελμένης εὐλογίας &x σπέρματος ᾿Αθραὰμ ἆπ- 
εστάλη, ὡς ὑπὲρ ἑαυτοῦ xal τοῦ Ὑένους, τὴν τοῦ 
σώματος θυσίἰαν συνεπαγόµενος. ] 
ΚΕΦΑΛ. Ε.. 

᾿Αρχιερέα τοίνυν ἡμῖν συμπαθή τε xal συγγενῆ 
xal βέδαιον, καὶ προσέτι µόνον ἐχεῖνον εἶναι «he, 
ὃν ἁρτίως ἡμῖν ὁ σὸς ἑναργῶς διεδίδαξε λόγος * ἔφης 
Υάρ ᾿ Σπέρµα Αθραὰμ ὁ χθὲς χαὶ σήμερον χατὰ τὴν 
τοῦ Παύλου φωνήν ' οὐχ ὁ λέγων” « Πρὶν ᾿Αθραὰμ 
γενέσθαι Evo sluv* » ὅμοιος τοῖς ἀδελφοῖς κατὰ πάντα, 
ὁ φυχῆς ἀνθρωπίνης xal σαρχὸς ἀναλαθὼν ἁδελφό- 


τητα” οὐχ ὁ λέγων" « Ὁ ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώραχε τὸν C 


Πατέρα. » ἀπεστάλη ὁ ἡμῖν ὁμοούσιος, xa χέχρι- 
etat χηρύσσων αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, xal τυφλοῖς 
ἀνάθλεψιν. Οὗτος οὖν ἄρα xal συγγενὴς ἂν voolto 
τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς, xal οὐχ ὡς σὺ φὴς, ὁ λέγων. ε Ὁ 
ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώραχε τὸν Πατέρα.» El μὲν γὰρ εἰς 
ἓν ἄμφω συλλέγων χαθ) ἔνωσιν ἀληθῆ, ἕνα μεθ’ ἡμῶν 
ὁμολογεῖς Yibv, πεποίηχας µάτην ἰδίᾳ τε xal ἀνὰ 
µέρος ἑκάτερον ἀποφέρων, ὑποστάσεσί τε xal προσ- 
ώποις διιστὰς ἀλλοτρόπως * οὐχὶ τὸ [ἷσ. τῷ] εἰδέναι 
µόνον ὅτι σαρχὸς μὲν φύσις ἑτέρα παρὰ τὴν θείαν, 
συνόδῳ Υε μὴν τῇ καθ) ἔνωσιν ἀληθῆ, ἰδία γέγουεν 
αὐτῆς. El δὲ ἀσύμθατος [ἷσ. ἀσύμδατον] ἡμῖν χατὰ 
τὴν δόξαν ὁρᾶσθαι θέλων, χαὶ παραιτούµενος παν- 
ταχῃ τὴν ἕνωσιν, ἕτερον εἶναι φὴς καὶ ἕτερον * xai 
τὸν μὲν, Ex θεοῦ γεγεννῆσθαι Πατρός, τὸν δὲ, συγ- 
γενη τε ὑπάρχειν ἡμῖν καὶ ὁμοούσιον * πῶς δ) χρῆναι 
ghe τῆς εἰς αὐτὸν μὴ παρατρέπεσθαι πίστεως, εἰπέ 
pot, xai συγγενῆ πιστεύσοµεν, ἀφέντες τὸν λέγοντα" 
« Πρὶν ᾿Αθραὰμ γενέσθαι, ἐγώ εἰμι.» Ἐπιγραφώ- 
µεθα θΘεὸὺν τὸν ψυχῆς ἀνθρωπίνης xal σαρχὸς &va- 
λαθόντα πρὸς ἡμᾶς ἁδελφότητα, παρέντες τὸν λέ- 
γοντα’ « Ὁ ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώραχε τὸν Πατέρα. » 
Καΐτοι φησὶν αὐτός' « Οὕτω γὰρ Ἰγάπησεν ὁ θεὸς 
τὸν χόσµον, ὥστε τὸν Yiby αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδω- 


Christo, perierunt ?* ? » Sed resurrexit Cbristus a 
mortuis, quia factum est homo illud unigenitum Dei 
Verbum, et, sumpto terreno corpore unitoque sibi 
secundum hypostasim, gratia Dei, sicut scriptum 
esi, pro omnibus gustavit inortem : factus est etiam 
primitie dormientium **, cum resurrexisset a mor- 
tuis. Firma igitur, non vana est jam fides nostra, 
quam velut anchoràm habemus anim: tutam ac 
frmam, ut. estin sacris Litteris ** Jam Vero cum 
hzc dixerit, et in dogmata veritatis intemperantem 
et exsecrandum in primis vomitum effuderit, quasi 
nullo niodo rationes illius cum carne dispensationis 
violasset, ad aliam insaniam, imo vero apertam im- 
pietatem transit, et ail: 


[NEsToR. Cum igitur solus hic nobis sit pontifex 
misericors, οἱ cognatus, et firmus, cavete ne ab ejus 
lide dimoveamini : ipse nauque nobis promissi be- 
nedictionis ex semine Abrabam est missus, tanquam 
pro seipso et pro genere suo corporis sui victimain 
simul afferens. ] 


CAP. V. 

Ergo Pontilicem misericordem, et cognatum, et 
firmum, et preterea solum, illum esse ais quem 
nuper nobis aperte tua ostendit oratio ; dixisti enim : 
Semen Abraham ille beri et hodie juxta Pauli vo- 
cem *, non ille qui dixit : «Antequam Abraliam flerel, 
ego swm *; » similia fratribus per omnia* ille qvi 
anime bumanz carnisque fraternitatem assumpsit; 
non qui dicit: « Qui vidit me, vidit et Patrem * : » 
missus est ille nobis consubatantialis, et unctus est 
praedicans captivis libertatem , et czxecia visum *. » 
Hic ergo etiam cognatus intelligitur bis qui in terris 
sunt, non ut tu asseris, ille qui dicit : « Qui vidit 
me, vidit et Patrem. » Nam si utrumque in unum 
per veram unionem colligendo, unum nobiscum con- 
flleris Deum Filium, fecisti temere ut privatim ac 
seorsim alterutrum adjungeres, et hypostasibus et 
personis diverso modo distingueres, non ut inlelli- 
geres tantummodo aliam quidem esse carnis na- 
turam a divina, sed per veram unionem esse factam 
illius propriam. Sin videri studens nullo modo no- 
biscum in sententia convenire (1), et ubique unita- 
tem refugiens, alterum atque alterum esse asseris, 
et unum ex Deo 90 Patre genitum, alterum co- 
gnatum esse nobis et consubstantialem, expone mi- 
hi, quaeso, quonam modo dicas non esseab ejus flde 
declinandum, et cognatum credemus, illo dimisso 
qui ail : « Antequam Abraham fleret, ego sum. » 
Hlum ascribémus nobis Deum qui animz humana 
carnisque nobiscum fraternitatem suscepit, abji- 
cientes eum qui dixit : « Qui vidit me, vidit et Pa- 
trem ; » quamvis ipse dixerit : « Sic Deus dilexit 
mundum, ut Filium suum unigeuitum daret, ut om- 


"Cor. xv, 16, 18. ** I Cor. χι, 20. ** Hebr. vi, 19. * ΠεῦΓ, xin, δ. ? Joan. vin, 58. ? Hlcbr. nj 
Ai. * Joan. xiv, 9... dsa. Lxi, 5, 2; Luc. iv, 18. 19. 


(1) Vel. Sin volens nullo modo inter se in gloria eonvenire, 


159 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1c0 


nis qui credit in ipsum, non pereat, sed habeat vi- Α xsv, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς absbv, μὴ ἀπόληται, 


tam zelernam 5; » et rursum : «Qui credit in ipsum, 
nen Judicatur; qui autem non credit, jam judicatus 
est, quia non credidit ín nomine unigeniti Filii 
Dei *. » Num ergo seorsim ac solus ille ex semine 
Abraham esse intelligitur unigenitus, cum aperte 
scripserit Joannes : « Unigenitus Filius qui est ia 
sinu Patris, ille enarravit *; » ac prseterea alia quo- 
que sacra Scriptura : « Cum autem introducit Pri- 
mogenitum in orbem terrze dicit : Et adorent eum 
omnes angeli Dei *; » primogenitus autem prorsus 
est ille in multis fratribus, nun ille solus ex solo 
Deo ac Patre genitus. Sequimur enim interim tuas, 
vir egregie, distinctiones, ac spectamus consulto, 
quo tandem verba deveniant. Ergo (jam enim ora- 
lionem ad initia revoeabo ) qui bunianz anima et 
carnis fraternitatem nobiscum suscepit, et natus est 
ex semine Abraham, is primogenitus erit utique, 
ut in multis fratribus : ille vero in sinu Dei et Pa- 
tris, unigenitus Deus Verbum. Atqui cum sacra 
Scriptura dicat in Filium Dei unigenitum esse cre- 
dendum, qua de causa. nobis cognatum atque con- 
substantialem cum proposueris, dicis non oportere 
ab ejus dimoveri fide ? Ergo necesse esi conjungere 
in unum Dominum et Christum, conjuactione nini- 
rum secundum hypostasin, ut in eodem intelligatur 
unigenitus, et primogenitus idem ; eo quod ipsum 
ex Deo Paire Verbum eum esset ex. natura Deus, 
facium est homo nostri similis, et ex semine Abra- 
ham. Eteuim acutum sibi quiddam invenisse vide- 
tur, itaque »ie rursus ait : 


[Nesrom. Meministis autem prorsus eorum quae 
gepe disi vobis, cum duas in Christo naturas distia- 
guerem : du: sunt enim, si naturam spectes; sl di- 
gnitatem, simplex * naturarum enia aueltoritas "na 
est propter conjunctionem , 91 naturis quidem 
semper in suo ordine permanentibus, sed dignitate 
conjuncta, ut jam dixi, in auctoritatem unicam, ] 


CAP. VI. 


Sed facile prorsus intellexisses, si divinas Litteras 
sequi statuisses , quee unum' dicunt Dominum Jesum 
Christem , non sejungentes illum ex semine Abra- 
ham, et illud ex Deo Patre Verbum. Ad hec illud etiam 
considerare oportuit : alia est enim res divinitas, alia 
nostri similis humanitas, quod ad rationem attíuet 
quie naturis iuest : congressu autem secundum veram 
unionem, unus est ex utrisque Christus, ut szpe dixi- 
mus : hypostasibus vero, ut tu ais, in duo divisis, οἱ 
seorsim ac privatim exsistere intellectis, quomodo 
congressus in unam personam flet, nisi unum alterius 
esse quadammodo proprium dicatur , ut. nimirum 
bumanz animae propriem. intelligitur ejus corpus, 
quamvis diverse sil ab ea nature : neque enim 
idem cst anima et corpus. Sed dicet fortasse aliquis : 
? ibid. 18. 


* Joan. in, 16, δ Joan. 1, 18. 


ἁλλ᾽ ἔχη ζωὴν αἰώνιον. » xol πάλιν, ε 'O πιστεύων 
εἰς αὐνὸν, οὐ χρίνεται ' 6 δὲ μὴ πιστεύων, Ίδη κέ- 
χριται ' ὅτι μὴ πεπἰστευχεν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ µονο- 
γενοῦς Υἱοῦ τοῦ Θέοῦ.» "Ap' οὖν ὑπάρχειν νοεῖται µο- 
νογενἠς ἰδίᾳ τε xat μόνος ὁ x σπέρματος ᾿Αθραὰμ, 
χαΐτοι γεγραφότος Ἰωάννου caque * « Ὁ μονογενὺς 
Yüx, ὁ ὢν εἰς τὸν χόλπον «oU Πατρὺς, ἐχεῖνος ἐξ- 
Ἠγ/σατο” » xai μὴν xai ἑτέρου Τράµµατος ἱερου : 
« Ὅταν δὲ εἰσαγάγῃ τὰν Ἡρωτότοχον εἰς τὴν olxou- 
µένην, λέγει Καὶ προσχννησάτωααν αὐτῷ πάντες 
ἄγγελοι θεοῦ. » Πρωτότοχος δὲ πάντη τε xal πάντως 
εἴη ἂν 6 Ev πολλοῖς ἀδελφοῖς, οὐχ ὁ Μόνος ἐκ μόνου 
γεγεννηµένος τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός. Ἑφόμεθα γὰρ 
τέως ταῖς σαῖς, ὦ οὗτος, διαστολαϊς, χαραδοχοῦντες 
οἰχονομιχῶς ὅποι Totk ἡμῖν διεχπαἰουσιν οἱ λόγοι. 
Οὐχοῦν (ἀναχομίσω γὰρ τὸν λόγον slc τὸ ἁπ᾿ ἀρχτις) 
ὁ Φυχῆς ἀνθρωπίνης καὶ σαρχὸς πρὸς ἡμᾶς άναλα- 
θῶν ἀδελφότητα, γεγονὼς δὲ Ex σπέρματος ᾿Αθραάμ, 
πρωτότοχος εἴη ἂν ὡς Ev πολλοῖς ἀδελφοῖς ' 6 γε μὴν 
ky χόλπῳ τοῦ θεοῦ χαὶ Πατρὸς, μονογενῆς θεοῦ Αό- 
Ίος. Εἶτα τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς, εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ 
Θεοῦ τὸν μονοχενη χρῆΏναι λεγούσης ποιεῖσθαι thv 
πίστιν, τὸν συγγενῆ τε χαὶ ἡμῖν ὁμοούσιον, ἀνθότου 
παρατιθεὶς, μὴ δὲ χρῆναι ehe τῆς εἰς αὐτὸν παρα- 
τρέπεσθαι πίστεως; Οὐχοῦν ἀνάγχη συνδεῖν εἰς ἕνα 
Κύριον xal Χριατόν. xav' ἔνδησιν δὲ δηλονότι τὴν 
καθ) ὑπόστασιν, ἵνα ἂν ταυτῷ νοοῖτο μονοχενῆς xai 
πρωτότοχος ὁ αὐτὸς, χαθὸ φύσει cóc ὑπάρχων ὁ ἐκ 
θεοῦ Πατρὸς Λόγος, Ὑέγονεν ἄνθρωπος καθ ἡμᾶς, 
καὶ àx σπέρματος ᾿Αδραάμ. )λλλά γὰρ ἑξηύρηταί 
τι σοφὸν αὐτῷ, χαθάπερ οὖν οἴεται xal φησω οὕτω 
πάλιν * 

[ἸἩέμνηαθε δέ που πάντως καὶ τὰ πολλάχις pot 
πρὸς ὑμᾶς εἰρημένα, τὰς διπλᾶς πρὸς τὸν Δεσπότην 
Χριστὸν διαχρίνουτι φύσεις * διπλαϊῖ μὲν γὰρ τῇ φύ- 
σει, τῇ 0t ἀξίᾳ µοναδιχαί ' ἡ γὰρ τῶν φύσεων αὐ- 
θεντία, διὰ τὴν συνάφειαν, µία * τῶν μὲν φύσεων ἐν 
τῇ οἰχείᾳ τάξει διὰ παντὸς μενουσῶν ' τῆς δὲ ἀξίας 
σννηµµένης, ὡς προεῖπον, εἰς αὐθεντίαν μοναδιχήν.] 


ΚΕΦΑΛ. G*. 


Ἁλλ' ῆσθά που πάντως εὐμαθὴς, τῇ θεοπνεύστῳ 
Γραφῇ καταχολουθεῖν ἠρημένος, ἕνα λεγούσῃ Κύ- 


D piov. Ἰησοῦν Χριστὸν, xal οὐχ ἀνὰ µέρος τιθείσῃ 


τὸν &x σπέρµατος ᾿Αθραὰμ, χαὶ τὸν ix θεοῦ Πατρὸς 
Λόγον. Kai πρός γε δὴ τούτῳ, xàxsivo διανοεῖσθαι 
Xph' ἕτερον μὲν γάρ τι χρῆμα θεότης, ἕτερον δὲ ἡ 
καθ ἡμᾶς ἀνθρωπότης, χατά ve τὸν ἑνόντα ταῖς φύ- 
σεσι λόγον συµδάσει δὲ τῇ καθ) ἕνωσιν ἀληθῆ, cT; 
ἐξ ἀμφοῖν ὁ Χριστὸς, χαθὰ πλειστάχις εἰρήχαμεν - 
τῶν γε μὴν ὑποστάσεων, ὡς σὺ φῆς, διῃρτμένων εἰς 
δύο, xal νοουµένων ὑπάρχειν ἀνὰ µέρος τε xai ἰδι- 
κῶς, πῶς ἂν γένοιτο σύμθδασις εἰς πρόσωπον ἓν, εἰ 
μὴ ἄρα πως ἴδιον Bv. ἑνὸς λέγοιτο' χαθάπερ ἀμέλει 
τῆς ἀνθρώπου φυχῆς ἴδιον ἂν νοοῖτο τὸ σῶμα αὐτῆς, 
χαίτοι πρὸς αὐτὴν ὑπάρχον ἑτεροφυές * οὗ γάρ που 


* Που. r, 6, 


161 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. iil. 


162 


ταυτὸν ἂν εἴη ψυχἠ τε xaX σῶμα. 'AXX ἴσως ἐρεῖ A Quomodo illa sancta et adoranda Trinitas in tres 


τις, Πῶς ἡ ἁγία xai προσχννουµένη T iio διορίζεται 
μὲν εἰς τρεῖς ὑποστάσεις, µίαν δὲ θεότητος ἀποτελεῖ 
φύσιν; "Ov, φαίην ἂν, τῇ τῶν φύσεων [ζσ. προσ- 
ώπων, 1), ὑποστάσεων]διαφορᾷ, τὸ ταυτὸν εἰς οὐσίαν 
ἀναγχαίως ἑπόμενον, εἰς µίαν Θεότητος ἀναχομίζες 
φύσιν τῶν πιστενόντων τὸν νοῦν * ἐπὶ δέ γε Ἐμμα- 
νουἡλ, ἐπειδὴ θεότης ἕτερόν τι παρὰ τὴν ἀνθρωπότητά 
ἐστιν, εἰ μή Φαµεν., ἴδιον γενέσθαι τὸ σῶμα τοῦ Λό- 
Υου καθ) ἔνωσιν ἀληθηῆ, πῶς ἂν ἓν ἀποτελεῖται mpóo- 
ωπον, τὸ ἀμφοῖν ἑχατέρας ἡμῖν ὑπηστάσεως φε- 
ρούστς ἴδιον ὡς ἀνὰ µέρος χειµένης; Καὶ εἰ μὴ 
γέγονεν ἴδιον τὸ ληφθὲν τοῦ προσειληφότος, οὐχ 
ἀρχέσει συνάφεια χατὰ σύνοδον ἁπλῶς, τὴν ὡς iv 
ἀξίᾳ τε µόνῃ xat αὑθεντίᾳ, τὸν ἕνα xai μόνον ἡμῖν 
ἀποτελέσαι Χριστὸν, τὸν αὐτὸν ὄντα θεὺν ὁμοῦ τε 
καὶ ἄνθρωπον. Τότε yàp, τότε xat µάλα [.ἐείπει τι, 
lc. ἀναγκαῖον | τῆς εἰς αὑτὸν παβατρέπεσθαι πί- 
στεως, xÀv εἰ Ex σπέρματος ᾿Αδραὰμ νοοῖτο κατά 
τὴν σάρχα. Ἕτερον δὲ καὶ ἕτερον εἶναι λέγων, εἶτα 
πῶς |ἷσ. τῷ] ix. σπέρµατος ᾿Αδραὰμ προσκχομίζξε- 
σθαι δεῖν τὴν πίστιν διαθεθαιούµενος, ἴσθι τοι, xaX 
µάλα σαφῶς, τῆς ἑαυτοῦ χεφαλῆς τὰ τῆς ἀνθρωπο- 
λατρίας καταχέων ἐγχλήματα ' χαΐτοι παραιτούµε- 
voe, xa λίαν ὀρθῶς, τὸ ἀνθρωπολάτρης εἶναι δοχεῖν. 
"AA ὀλίγα κομιδῇ τοῦ χρῆναι φρονεῖν τὰ εἰχότα πε- 
φρηνηχὼς, συχοφαντεῖ x«i ἑτέρως τὸ µέγα τῆς εὖ- 
σεθείας µυστήριον. Ἐπιφέρει γὰρ εὐθύς' Αὐτὸς γὰρ 
ἡμῖν τῆς ἐπηγγελμένηις εὐλογίας ix σπέρματος 
Αθραὰμ ἀπεστάλη, ὡς ὑπὲρ ἑαυτοῦ xal τοῦ γένους 
την τοῦ σώματος θωσίαν συνεπαγόµενος. Ὑφ' &pap- 
«lay οὖν ρα xal αὐτὸς γέγονεν ὁ Χριστὸς, δι’ οὗ τὸ 
καθ {μᾶς (33) τῆς ἁμαρτίας ἑμφράττεται στόμα, 
χατὰ τὴν τοῦ Ἑ άλλοντος φωνήν; ρα xal αὐτοῦ τοῦ 
φωτὸς τοῦ ἁἀληθινοῦ τὸ τῆς ἑπαράτου φανλότητος 
Ίφατο σχότος; ἄρα μεθ) ἡμῶν ἐδεήθη τοῦ Autpou- 
µένου χαὶ σώζοντος ὁ δι οὗ πᾶσα λύτρωαις xat σω- 
τηρίας ἐλπίς; Πρέποι ὃ' ἂν αὐτῷ, κατά γε τὸ εἰχὸς, 
μεθ) ἡμῶν ἀναφέρειν τὰ χαριστήρια, θεοῦ λέγοντος 
ἀμνησιχάχως * « Ἐγώ εἰμι ὁ ἐξαλείρων τὰς ἁμαρτίας 
σου, χαὶ οὗ μὴ µνησθήσοµαι’ » χαταγορεύσει δὲ χαὶ 
αὐτοῦ, χαθὰ xa ἡμῶν, ὁ τῆς ἁμαρτίας πατἠρ. Εἶτα 


πῶς οὐ ψενυδοεπήσει, λέγων « Ἔρχετα: ὁ ἄρχων τοῦ, 


αἰῶνος τούτου, xoi Ev ἐμοὶ εὑρήσει οὐδέν; » Δεδυς- 
φημήχασί ποτε κατ αὑτοῦ, xal τῆς Ἰουδαίων σνν- 
αγωγΏς οἱ προεστηχότες ' ἐπειδὴ vàp τοῖς τοῦ φθό- 
νου βέλεσι χατετρύχοντο, τεθεραπευµένον ἁδοχήτως 
ὁρῶντες τὸν lx γενετῆς τυφλὸν, ἀνοσίως ἔφασχον " 
« Abg δόξαν τῷ θεῷ  ἡμεῖς οἴδαμεν, ὅτι οὗτος ἄν- 
θρωπο; ἁμαρτωλός ἐστιν.» Ὁ δέ γε Κύριος ἡμῶν 
Ἰησοῦς Χριστὸς, ἀθυροστομοῦντας ἐλέγχων διαῤῥήη- 
Dry ἔφασχε' « Τίς ἐξ ὑμῶν ἑἐλέγχει µε περὶ ἆμαρ- 
τίας; Ei δὲ ἀλήθειαν λέγω, διατί ὑμεῖς οὐ πιστεύετέ 
pot; » Οὐχοῦν εἰ προσχεχόµιχε τὴν θυσίαν, ὑπέρ τὲ 


1€ Psal. cvi, 43. !* Ίδη. χω, 25. 


!* Joan xiv, 90.. 


hypostases distinguitur, et unam tamen deitatis 
absolvit naturam ? Quia, mea quidem sententia, 
cum eadem essentia necessario personarum differen- 
tiam sequatur, credentium intelligentiam. ad unam 
Divinitatis naturam perducit : in Eumanuele autem, 
quia deitas aliud quiddam est ab humanitate, nisi 
dixerimus proprium factum faisse corpus ipsius 
Verbi per veram unionem, quomodo uua. absolvetur 
ex utroque persona , cum alterutra substantia pro- 
priam utrique ferat, utpote seorsini posila atque 
sejuncta ? Etsi id quod sumptum est, non &il pro- 
prium assumentis factum , non satis erit conjunctio 
per simplicem — dignitatis solius et auctoritatis 
eoitionem , ad unum ac solum nobis Christum ab- 
solvendum, qui idem simul Deus sit et lomo. Tune 
enim profecto ab ejus fide dimoveri necesse est, 
etjam si ex semiue Abraham secundum carnem 
intelligstur. Cum vero alium et alium esse dicas, 
deinde in illum qui est ex semine David, fidem ease 
alferendam affirmes, te in tuum ipsius capat crimen 
hominis colendi adorandique conjicere certo scias, 
tametsi recte admodum refugias ne hominicola vides- 
ris. Sed parum admodum curans de recta seutentia, 
aliter qnoque calumniatur illud magnus pietatis 
sacramentum. Subjicit enim illico : Ipse namque 
nobis promisss? benedietionis ex seniine 9 Abra- 
ham est missus, lanquam pro seipso et genere suo 
corporis sui victimam simul afferens. Brgone ipse 
quoque Christus factus est sub peccato, per queui 
os ipsum peccati adversum nos obstruitur, ut esi 
in Psalmis '* ? ergone ipsam- quoque lucem ve- 
ram exsecrandg iniquitatis tenebre contigerunt ? 
ergone nobiscum ,redimente atque salvantie opus 
babuit ille, per quem est omnis redemp&o et spes 
salutis ? Convenit igitur eidem , ut est. consequens, 
nobiscum offerre gratiarum actiones, cum Deus 
dicat oblitus injuriz: : « Ego àum qui deleo iniqui- 
tates (ua8, et non recordabor !! ; » accusabit 
eliam ipsum, ut nog accusat, ille pater peccati. 
Quod si ita est, quomodo non mentietur eum dicit : 
« Venit princeps mundi hujus, et in. me inveniet 
Bibil !* ? » Olim contumelias in eum conjecerunt 
eiiam illi Synagoge Judeorum prasides : nam 


p eum invidiz aculeis exstimularentur, quod pra- 


ter opinionem curatum videbant illum a nativitate 
cecum, impie dicebant : « Da gloriau Deo ; nos 
$cimus, quia iste bomo peccator est '* . » At vero 
Dominus noster Jesus Christus oblocutoreg coar- 
guens, aperte dicebat : « Quis ex vobis arguit me 
de peccato? Si veritatem dico, quare non credi- 
tis mihi ** ?» Igitur si obtulit bostiam oon solum 
pro nobis, verum etiam pro se ipso, utique neces- 
sario illa indiguit , ut etiam nos qui sub juge peccati 


15 Joan. ix, 21. !* Joan. viii, 40. 


ANT. AGELLII NOTAE. 


(22) Videtur legendum, το καθ) ἡμῶν. 


165 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP, 


166 


sumus. Argue igitur illum de peccato : si nobiseum A ἡμῶν αὐτῶν, xal προσέτι xal ἑαυτοῦ, δεδἑέηταί mano 


sacrificavit, ostende simul etiam nobiscum peccasse. 
Pastor ille bonus pro quonam posuit animam suam **, 
pro se, an pro suis ovibus ? Audio Illum: dicentem 
de nobis : « Pro ipsis ego sauctifico meipsum !* ; » 
et, ut inquit beatusPaulus : « Gratia Dei pro omui- 
bus gustavit mortem f" ; » et iterum : « Traditus 
est propter delicta nostra, eL resurrexit propter 
justificationem nostram ὃς » et sicut dicit. lsaias 
propheta : « Disciplina pacis nostra super eum, et 
livore ejus sanati sumus '* ; » non ipse suz ipsius 
carnis passione obiter est curatus. Traditus est 
propter delicta nostra, non propter sua ; minime 
omnium : naturam namque lowinis omnes fatemur 
ex illa in Adam transgressione in maledictionem ac 
mortem fuisse devolutam, ad hzc laborasse etiam 
facilitate peccandi ín carne, ut justificatio legis 
$93 impleretur in nobis, qui nou secunJdum car- 
nem ambulamus, sed secundum spiritum ** : nam 
propterea novissimus Adam est appellatus, noun 
quod prioris illius vitiia laborarit, sed quod in se- 
ipso, et quidem primo, hominis naturam transgres- 
sionis illius veteris crimine liberarit : quamvis enim 
illa fuerit in Adam damnata, at certe in Christo 
probatissima et imprimis admirabilis spparuit. Est 
ergo ille quidem terrenus, Christus vero coelestis ?! ; 
et licet lapsa sit in illo priore, et ad inobedicntiam 
dejecta, quod est peccatum, tamen statum a trans- 
gressione liberum in Christo servavit , et tanquam 
in altero nostri generis initio a peccati vulnere in- 


πάντως ἀναγχαίως αὐτῆς, χαθὰ xat ἡμεῖς οἱ ὑπὸ 
ζυγὸν ἁμαρτίας. Ἔλεγξον τοίνυν αὐτὸν περὶ ἁμαρ- 
τίας ' εἰ τέθυχε δὲ μεθ' ἡμῶν, δεῖξον ἡμῖν συνηµµαρ- 
τηχότα. Ποιμὴν ὑπάρχων ἀγαθὸς, ὑπὲρ τίνος τέθεεχε 
τὴν ἱδίαν φυχἠν; ὑπὲρ ἑαυτοῦ μᾶλλον, J| ὑπὲρ τῶν 
προθάτων; ᾽Αχούω λέγοντος περ) ἡμῶν ε Ὑπὲρ a5- 
τῶν ἐγὼ ἁγιάζω ἐμαυτόν * » xal χαθἀ φησιν ὁ Oc- 
σπέσιος Παῦλος, « Χάριτι θεοῦ ὑπὲρ παντὸς ἑἐγεύ- 
cato θανάτου ΄ » χαὶ πάλιν, « Παρεδόθη διὰ τὰ 
παραπτώματα ἡμῶν, xal Ἰγέρθη διὰ τὴν διχαίωσιν 
ἡμῶν » χαὶ καθά φησιν ὁ προφήτης Ἡσαῖας, « Παι- 
δεία εἰρήνης ἡμῶν ἐπ᾽ αὐτὸν, τῷ pum αὔτοῦ 
ἡμεῖς ἰάθημεν ’ » οὐχ αὐτὸς τὸ [τσ. τῷ] τῆς ἰδίας 
σαρχὸς παραθεραπεύεται πάθει. Παρεδόθη διὰ τὰ πα- 
ῥραπτώµατα ἡμῶν ' οὗ διά γε τὰ ἑαυτοῦ ΄ πολλοῦ γε 
xa δεῖ * χατενήνξεχται μὲν γὰρ ὁμολογουμένως tj ἂν- 
θρώπου φύσις £x τῆς ἐν ᾿Αδὰμ παραθάσεως εἰς ἁρὰν 
χαὶ θάνατον ' χατηῤῥώστησε δὲ πρὸς τούτοις xal τὸ 
εὐχολον εἰς ἁμαρτίαν Ev τῇ σαρχί * ἵνα τὸ δικαίωµα τοῦ 
νόµου πληρωθῇ ἐν ἡμῖν τοῖς μὴ κατὰ σάρχα περιπα- 
τοῦσιν, ἀλλὰ χατὰ πνεῦμα.Κεχρηµάτιχε γὰρ διὰ τοῦτο 
xaX ἔσχατος ᾿Αδάμ ' οὐ τὰ τοῦ πρώτου νοσεῖν ἀνεχό- 
µενος, ἁπαλλάττων δὲ μᾶλλον ὡς ἐν ἑαντῷ τε καὶ 
πρὠτῳ τὴν ἀνθρώπου φύσιν τῶν ἐκ παραθάσεως 
ἀρχαίας ἑχείνης αἰτιαμάτων' χατεγνώσθη μὲν γὰρ 
Αδάμ’ à) ὤφθη δοχιµωτάτη χαὶ ἀξιάγαστος Ev 
Χριστῷ. Χοϊχὸς οὖν ἐχεῖνος, ἑπουράνιος δὲ ὁ Χρι- 
στός. Καὶ ἑνετράπη μὲν ἐν τῷ πρώτῳ, χαταχοµι- 
σθεῖσα πρὸς mapaxohv, ὅπερ ἑστὶν ἁμαρτία ΄ τετέ- 


tegra apparuit, et maledictione damnationeque et C ρηχε δὲ τὸ ἀπαράδατον ἓν Χριστῷ, καὶ ὡς Ey ἁπ- 


morte atque corruptione valentior. Con(irinat autem 
nos beatus Paulus, qui sic scripsit : « Sicul enim 
per iuobedientiam unius hominis peccatores consti- 
tuti sunt multi: ita et per unius obedientiam justi 
coustituentur multi ?**. » Indiget igitur hosua pro 
suis delictis quisquis peccati reatu tenetur: et 
obtulit seipsum Christus pro geuere secundum car- 
nem, hoc est, pro nobis, non autem pro seipso, 
cum peccato superior esset, utpote Deus : naim si 
propter se est immolatus, ergo non soli nos ejus 
ssnguine empti sumus **, secundum Scripturas, sed 
nobiscum erit simul ipse redemptus; neque juxta 
Ἰδαίω voeem, Dominus tradidit ipsum peccatis Πο” 
stris **, sed pro suis etiam est datus. Ubi enim est 
hostia et oblatio, ibi prorsus remissio peccatorum. 
Decepil igitur totum orbem terrarum beatus Pau- 
lus, qui de illo scripsit : « Talis enim nobis decebat 
ut esset. pontifex, sanctus, innocens, impollutus, 
segregatus a peccatoribus, et excelsior ccelis factus ; 
qui non habet quotidie necessitatem, quemadmo- 
dum sacerdotes, prius pro auis delictis hostias of- 
ferre, deinde pró populi : hoc enim fecit semel se- 
ipsum offerens. Lex enin homines constituit sacer— 
dotes infirmitatem habentes : sermo autem jurisju- 
randi quod post legem est, Filium in :eternum per- 


ΙΙ Hebr. i, 9. 


15 Joan. x, 45. '* Joan. xvii, 19. , 
?' Rom, v, 10. '? 


Rom. vin, 4... 1 Cur. ὧν, 47. 


&pyfj δευτἐρᾳ τοῦ Ὑένους, ὤφθη τε ἄτρωτος ἆμαρ- 
τίαις, xaX χρείττων ἀρᾶς χαὶ δίχης xai θανάτου xat 
φθορᾶς. Προσεμπεδοῖ δὲ ἡμᾶς ὁ σοφώτατος Παῦλος , 
ὡδὶ γεγραφώς * ε Ὥσπερ γὰρ διὰ τῆς παραχοῆς τοῦ 
ἑνὸς ἀνθρώπου ἁμαρτωλοὶ χατεστάθησαν οἱ πολλοὲ, 
οὕτω xal διὰ τῆς ὑπαχοῆς τοῦ ἑνὸς, δίχαιοι χατα- 
σταθήσονται οἱ πολλοί. » Δεΐται 6h οὖν θυσίας, τῆς 
ὑπέρ Ys τῶν ἰδίων πλημμελημάτων, πᾶς εἴ τις Yévo- 
νεν ἁμαρτίας Évoyoz * xal προσχεχόµιχε μὲν ἑαυτὸν 
ὁ Χριστὺὸς ὑπὲρ τοῦ χατὰ σάρχα γένους, τουτέστεν͵ 
ὑπὲρ ἡμῶν: ὑπὶρ ἑαντοῦ δὲ, οὐχέτι, χρείττων 
ἁμαρτίας ὑπάρχων, ὡς Θεός. El vàp τέθνται δι’ 
ἑαυτὸν, οὐχ ἡμεῖς Ἠγοράσθημεν µόνο. τῷ αἵματι 
αὐτοῦ, χατὰ τὰς Γραφάς ' à)» cfr, &' ἂν χαὶ αὐτὸς 
t piv συνηγορασµένος, οὐχέτι χατὰ τὴν τοῦ "Haatou 
φωνὴν, «Κύριος παρέδωχεν αὐτὸν ταῖς ἁμαρτίαις 
ἡμῶν * » δέδοται δὲ μᾶλλον χαὶ ὑπὲρ τῶν ἰδίων. OO 
γὰρ ὅλως θυσἰα xai προσαγωγὴ , ἐχεῖ που πάντως 
xaX ἄφεσις ἁμαρτιῶν. Πεφενάκιχεν οὖν ἄρα τοὺς ἀνὰ 
πᾶσαν τὴν ὑπ οὐρανὸν ὁ θεσπέσιος Παῦλος, περὶ 
αὐτοῦ γεγραφώς ᾿ « Τοιοῦτος γὰρ ἡμῖν ἔπρεπεν ἁρ- 
χιερεὺς, ὅσιος, ἄκαχος, ἀμίαντος, χεχωρισμένος ἀπὸ 
τῶν ἁμαρτωλῶν, χαὶ ὑψηλότερος τῶν οὐρανῶν γενό- 
pevoc* ὃς οὐχ ἔχει καθ) ἡμέραν ἀνάγχην, ὥσπερ οἱ 
ἀρχιερεῖς, πρὀτερον ὑπὲρ τῶν ἰδίων ἁμαρτημάτων 


15 Ίνα. Lit, 9. 
9* Ίνα, Lin, 135; E Cor αν, 5. 


5 Ίδη, Lir, 5; Rom. iv, 25. 
ibid. 9. 


165 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. til. 


166 


θυσίας ἀναφέρειν, ἔπειτα τῶν τοῦ λαοῦ - τοῦτο γὰρ A fectum **. » Quomodo igitur sanctus est pontifex 


kzo[nasv ἐφάπαξ ἑαυτὸν προσενέγχας. 'O νόµος γὰρ 
ἀνθρώπους χαᾳθίστησιν ἀρχιερεῖς ἔχοντας ἀσθενείας * 
ὁ λόγος δὲ τῆς ὁρχωμοσίας τῆς μετὰ τὸν νόµον, Υἱὸν 
εἷς «by αἰῶνα τετελειωμένον. » Πῶς οὖν ὅσιος ἁρ- 
χιερεὺς ὁ Χριστός ; Ἡ χατὰ τίνα τρόπον ἄκαχος xal 
ἁμίαντος, εἰ δέεται μεθ) ἡμῶν τῆς θνσίας προσχεχο- 
'μημένος [To. προσκεχοµισµένης ] εἰς ἄφεσιν τῶν 
πλημμεληµάτων, xai εἰς διχαίωσιν τῶν ἡμαρτηχό- 
των» Πῶς χεχώρισται τῶν ἁμαρτωλῶν, εἰ δικαιοῦται 
σὺν αὐτοῖς, οὐχ ἑτέρου του χάριν τῆς θυσίας προσ- 
χεχοµισµένης , Ἡ τούτων αὐτῶν; θαυμάζω δὲ, ὅτι 
διαχεχραγχότος τοῦ Παύλου, καὶ µάλα σαφῶς, οὐχ 
εἶναι παραπλήσιον τοῖς ὑπὲρ τῶν ἰδίων πληµμµελη- 
µάτων προσχκοµίζειν κεχελευσµένοις, ἔπειτα τῶν τοῦ 
λαοῦ πρεσδεύειν, οὗ δέδιας , ot, ἔφη τἀναντία φάναι 


τε τολμᾶᾷς [ τοῦ λαοῦ, πρεσθεύειν ob δέδιας οἷς ἔφη. 


τἀναντία , φάναι τε τολμᾷς ], xa0' ὁμοιότητα τὴν 
ἐχείνων, ol. χατὰ νόµον γεγόνασιν ἱερεῖς, xaX αὐτὸν 
ὑπὲρ ἑἔαντου προσάγειν θυσίαν. Καὶ εἴπερ ἑστὶν 
ἁληθὲς, ὡς ὁ νόµος μὲν χαθίστησιν ἀρχιερεῖς ἔχοντας 
ἀσθενείας * ὁ λόγος δὲ τῆς ὀρχωμοσίας τῆς μετὰ τὸν 
νόµον, Yibv εἰς τὸν αἰῶνα τετελειωμένον. τί τοῖς 
ἀσθενεῖν εἰωθόσι ποιεῖν [1σ. ποιεῖς] συναρίθµιον τὸν 
τῆς ἐχείνων πληθύος ἐξηρημένον, xai τὴν ὑπὲρ vó- 
pov ἔχοντα τελείωσιν, οἴχοθέν τε xal χατὰ φύσιν, 
εἴπερ ἐστιν Υἱὸς ἀληθῶς, καὶ διὰ τοῦτο θεός; Ἴδω- 
μεν δὲ χαὶ ἐχ τοῦ νομικοῦ καὶ ἀρχαιοτέρου γράµµα- 
τος, τ[να 0h τρόπον xal ὑπὲρ τίνων εἰσχεχόμιχεν 
ἑαυτὸν ὁ Ἐμμανουὴλ εἰς ὀσμὴν εὐωδίας τῷ Θεῷ xal 
Πατρί. Σχιὰ μὲν γὰρ ὁμολογουμένως 6 νόμος fy, 
πλὴν ὑποτύπωσιν ἔχει μυστηρίου τοῦ χατὰ Χριστὸν, 
xai τῆς ἀληθείας ὠδίνει τὴν µόρφωσιν. Καὶ γοῦν ἔφη 
που Χριστὸς τοῖς Ἰουδαίοις προσλαλῶν; « El ἐπι- 
στεύετε Μωσῇ , ἐπιστεύετε ἂν ἐμοί΄ περὶ γὰρ ἐμοῦ 
ἐχεῖνος ἔγραφε. » Πῶς οὖν ἄρα τεθύχασι τὸν ἁμνὸν, 
μέλλοντες τῆς Αἰγυπτίων ἁπαίρειν οἱ ἐξ αἵματος 
Ἰσραήλ; ὑπὲρ ἑαυτῶν dpa xal µόνων, f] xal ὑπὲρ 
[εἸαὐτοῦ τοῦ ἀμνοῦ ; Τίνας ἑλυτροῦτο διὰ τοῦ αἵματος; 
&pa τοὺς ὑπὸ ζυγὸν δουλείας, xal δύσοιστον ἀνατλῷν 
[te. ἀνατλάντας] τὴν ἐκ τῶν Αἱγυπτίων πλεονεξίαν, 
3| xaX ἑαυτόν; τίνος ἀπεσόθει τὸν ὁλοθρευτὴν; τίσιν 
ἔφασχεν ὁ τῶν ὅλων θεὸς, « Καὶ ὄψομαι τὸ αἷμα, 
καὶ σχεπάσω ὑμᾶς ; » ἄρα τοῖς δεδεηµένοις τῆς καρ᾽ 


Christus? vel quomodo innocens et impollutus, sj 
nobiseum indiget hostia pro peccatis remittendis et 
ad peccatores justificandos oblatus? Quomodo se- 
gregatus 8 peccatoribus, si una cam ipsis O4 justi 
ficabitur, eum hostia non alia de causa offeratur, 
quam pro istis ipsis? Miror autem quod, clamante 
Paulo, et quidem apertissime, non esse illum persi- 
milem his quibus pro suis delictis hostias offerre 
sit jussum, deinde pro delictis populi, non timeas 
contraria predicare iis que ille dixit, sed asserere 
audeas, pro illorum similitudine qui secundum le- 
gem fuerunt sacerdotes, etiam ipsum pro se hostiam 
offerre. Et si verum est lege constitui sacerdotes 
habentes infirinitatem, sermone autem jurisjurandi 


B quod post legem est, Filium in seternum perfectum, 


cur in eorum numero qui inlirmi esse cousueve- 
runt, recenses illum, ab eorum turba exceptum , et 
perfectione quas supra legem est et intrinseca et 
secundum naturam insita preditum, cum sit vere 
Filius, et ob eam causam Deus? Sed videamus 
etiam ex legali el veteri scripto, quemadmodum et 
pro quibus Deo et Patri seipsum obtulerit Emma- 
nuel in odorem suavitatis **, Umbra namque lex 
erat procul dubio, sed tamen Christi mysterii in- 
formationem babet 37, ac veritatis formationem 
parturit. Itaque Christns, cum Judzos alloqueretur, 
dixit : « Si erederetis Mosi, crederetis etiam mibi : 
de me enim ille scripsit **. » Quomodo igitur lsrae- 
lite de £gyptiorum terris migraturi agnuni immo- 
laverunt? num pro 66 ipsis tantum, an etiam pro 
ipso agno ? quosnam redimebat per auum sangui- 
nem? num eos qui sub jugo servitutis erant, et gra- 
vissimo premebantur ZEgyptiorum dominatu, an se 
ipsum etiam ? a quouam avertebat 'exterminatorem ? 
quibusve dixit ille Deus universorum : « Et videbo 
sanguinem, et protegam vos **? » Num bis qui pro- 
tectione indigebant, an ipsi etiam agno? Hostias 
enim pro peccato immolandas, in lege tanquam in 
tabula designabat Deus ac Pater, adhuc adumbrauns 
Christi mysterium ; dixit autem sic ad Mosen sa- 
crorum interpretem : « Si vero universa congrega- 
tio filiorum Israel ignoraverit non sponte , et latue- 
rit verbum oculos Synsgogs, et fecerint unum ab 


αὐτοῦ σχέπης, fjyouv χαὶ αὐτῷ τῷ ἁμνῷ; Διετύπου p omoibus mandatis Domini quod non fiet, et deli- 


-μὲν yàp τὰς ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν ποιεῖσθαι θυσίας͵ 
χαθάπερ iv πίναχι τῷ vópup, σχιαγραφῶν ἔτι τὸ 
Χριστοῦ µυστήριον ὁ θεὸς xal Πατήρ ἔφη δὲ οὕτω 
πρὸς τὸν ἱεροφάντην Μωσέα” ε "Eàv δὲ πᾶσα συν- 
αγωγὴ vlov Ἰσραὴλ ἀγνοήσῃ ἀχουσίως , xal λάθῃ 
ῥῆμα ἐς ὀφθαλμῶν τῆς Συναγωγῆς, xal ποιῄσωσι 
µίαν ἀπὸ πασών τῶν ἐντολῶν τοῦ Κυρίου, ἢ [ῖσ. f] 
οὗ ποιηθῄσεται, xol πλημμελήσωσι, καὶ γνωσθῇ 
αὐτοῖς ἡ ἁμαρτία, ἣν ἥμαρτον αὐτῇ - καὶ προσάξει ἡ 
συναγωγὴ µόσχον kx βοῶν ἅμωμον περὶ ἁμαρτίας. » 
Τίνα δὲ τρόπον τὰ τῆς θυσίας ἐπιτελεῖσθαι χρὴ, 


*5 Hebr. νι, 95-28. 
15, 14. ?! ibid. 20. 


** Ephes. v, 2. *' Hebr. x, 1. 


querint, et notum factum fuerit illis peccatum quod 
peccaverunt; et adducet congregatio vitulum ex 
bobus hnmaculatum pro peccato **, » Sed post- 
eaquam exposuit quonam modo hostia sit con- 
summanda, subjungit et ait: « Et propitiabitur 
98$ pro ipsis sacerdos, el remittetur eis pecca- 
tuin 21, » Jam ergo consideres velim, afferri qui- 
dem vitulum in typo Christi illius mundissimi, et 
maculam nullam habentis, sed afferentes a suis cri- 
minibus liberari, non vitulum prorsus. lmmolatus 
namque est non pro se, ut tu dicis, sed pro inlir- 
9 Levit. IV, 


15 Juan. v, 46. ** Exod. ΣΙΙ, 15. 


161 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIHIEP. 


168 


wis, pro quibus legalis ille pontifex faciebat pre- A διειπὼν c0. µάλα, προσεπάχει, xal φησι’ « ἷναὰ 


ces: ul rursus animadvertas advocatum illum pro 
nobis factum 32, innocentemque eL sanctum ponti- 
firem , segregatum a peccatoribus 15. Igitur cum 
sermo adversarii undique absurditate laboret, nog 
pontificem et apostolum confeisionis nostrae factum 
esse dicimus ipsum ex Deo Patre Verbum **, cum 
faclus bomo, se ad exiuanitionem dejecit **, et no- 
sira assumpsil, ut seipsum etiam pro omnibus offe- 
reus Patri in odorem suavitatis **, acquireret or- 
bem terrarum, eximeret veteribus culpis, gratia 
justi&caret per fidem 31, mortis atque corruptionis 
victores efficeret, sacros etigjn atque sanctificatos, 
et in omni virtutis genere perfectos redderet, illum 
Salvatorem ac Redemptorem confitentes, per quem 
ei cum quo Deo et Patri gloria cum sanctio Spiritu 
in esscula, Amen, 


ἐδιλάσεται περὶ αὐτῶν ὁ ἱερεὺς, xal ἀφεθήσεται αὖ- 
«ol; ἡ ἁμαρτία. » "Άθρει δὴ οὖν, ὅτι προσεκοµένετο 
μὲν ὁ µόσχος by τύπῳ Χριστοῦ τοῦ πανάγνου, xa 
μῶμον τοῦ (25) μὴ ἔχοντος ' ἀπηλλάττοντο δὲ τῶν 
ἰδίων αἰτιαμάτων οἱ προσκοµίζοντες, καὶ οὔτι που 
µάλα ὁ µόσχος. Τέθυται γὰρ οὐχ ὑπέρ ye μᾶλλον 
ἑαντοῦ, χαθὰ σὺ φὴς., ἀλλ' ὑπέρ γε τῶν ἠσθενηχότων, 
ὑπὲρ ὧν ἐποιεῖτο τὰς λιτὰς ὁ κατὰ νόµους ἀρχιερεὺς. 
ἵνα πάλιν ἑννοῄς τὺν ὑπὲρ ἡμῶν Ὑεγονότα παρά- 
Χλητον, ἅμωμόν τε xat ὅσιον ἀρχιερέα, χεχωρισµμένον 
τῶν ἀμαρτωλῶν. Πανταχόθον τοιγαροῦν Ἠῤῥωστηχό- 
τος τοῦ λόγου τὸ ἀχαλλὲς τῷ 0v ἑναντίας, ἀρχιερέα 
καὶ ἀπόστολον τῆς ὁμολογίας ἡμῶν γενέσθαι φαμὲν 
αὐτὸν τὸν ix θεοῦ Πατρὸς Λόγον, ὅτε γέγονεν &v- 


B θρωπος, χαθεὶς ἑαυτὸν εἰς χένωσιν, xat ἓν τοῖς xa 8" 


ἡμᾶς, ἵνα χαὶ ὑπὲρ πάντων εἰς ὀσμὴν εὐωδίας ἑαυτὸν 


ἀναθεὶς τῷ Πατρὶ, χαταχτήσηται τὴν ὑπ οὐρανὸν, ἑξέληται τών ἀρχαίων αἰτιαμάτων, διχαιώσῃ τῇ χά- 
fic διὰ πίστεως, θανάτου xal φθορᾶς ἀποφήν]ῃ xpticsovac , ἱερούς τε xal ἡγιασμένους, xal dv 
εἶδος ἀρετῆς εὖ µάλα κατωρθωχότας, Σωτῆρα καὶ Λυτρωτὴν ὁμολογοῦντας αὐτόν. δι οὗ καὶ μεθ᾽ οὗ 
τῷ θεῷ χαὶ Πατρὶ fj δόξα, ouv Ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας. Αμήν. 


TOMUS QUARTUS. 


Beatus Paulus eum legis umpram haud inutilem 
bominibus pie vivere instituentibus ostenderet , et 
ea qux olim priscis hominibus contigissent, velut 
labulam quamdam et rerum veriorum descripiio- 
Bem omuium 2auimis apertissime  proponerel 
ε Hzc, inquit, oninia in figura contingebant illis, 
Scripta sunt autem ad correptionem nostram, in 
quos fines seculorum devenerunt **. » Ago igitur, 
ex legalibus Liueris desumpto loco dicamus , filios 
lsrael olim ex AEgyptiorum terris excedentes , cum 
iu terram promissionis properarent, in eremo di- 
versatos fuisse : cumque gestorum in /Egypto mi- 
raculorum infelices obliti, et memoria charitatis in 
Deum abjecta impie murmurarent, a serpentibus, 
ut scriptum est, perierunt **. Sed morsus veneua- 
tarum ferarui effugiebaut, cum Dei omnium Salva- 
toris oraculo monitus Moses serpentem illis zeneum 
erexit. 96 « Fac tibi, inquit, serpentem, οἱ pone 
Mlum in signum : et erit, si momorderit serpens 
hominem, quisquis morsus fuerit, videns illum vi- 
vet *, » Hac ergo figura mysterium Christi erat, 
Cum enim Deus esset unigenitum Dei Verbum, et 
per naturam bonum ex bono Patre, particeps fa- 
cium est sanguinis el. carnis, lioc est, factum est 
howo, et nobis qui mali eramus, affinis, quatenus 
certe homo nostri similis fuit : positum est etiam 
in sublime, hoc est, crucem pertulit in ligno, et 
mortem secunduni carnem, etsi revixit die tertia, 
calcato mortis imperio **. Cum igitur adversus dis- 
pensaüonem carnis stulitissime obloquimur, et 


** Joan. 11, 1. ?* Hebr. vir, 326. ?* febr. n1, 4. 


35 | Cor. x, 44. 


:C 


D 


? Num. xxt, 6seqq.; ] Cor. s, 9. *^* Num. xxi, 8, 9. 


ΤΟΜΟΣ ΤΕΤΑΡΊΟΣ. 


'O θεσπέσιος Παῦλος, οὐχ ἀσυντέλη πρὺς ὄνη ιν 
τοῖς εὐσεδεῖν ἠρημένοις, την Év γε τῷ νόμῳ σχιὰν 
ἀποφαίνων, xai μὴν xai τὰ πάλαι τοῖς ἀρχαίοις 
συµέεβηχότα, καθάπερ τινὰ πίναχα xal γραφΏν τῶν 
ἁληθεστέρων ταῖς ἁπάντων διανοίαις εὖ µάλα ma pa- 
φιθείς' ε«Ταῦτα δὲ [ lc. «λείπει, φηθὶ, ] τυπικῶς 
συνέδαινὲν ἐχείνοις, ἐγράφη δὲ πρὺς Υουθεσίαν 
ἡμῶν, εἰς οὓς τὰ τέλη τῶν αἰώνων κατήντηχε. » 
Φέρε δὴ οὖν ἐκ νομικῶν Γραμμάτων ἑλόντες, λέγω- 
pev, ὡς κατηυλἰζοντο μὲν ἐρήμῳ ποτὲ τῆς Αἰγυπτίων 
ἁπαίροντες οἱ ἐξ Ἱσραὴλ, καὶ εἰς τὴν τῆς ἔπαγχε- 
Mag διασπεύδοντες γῆν’ ἐπειδὴ δξ τῶν ἐν Αἰγύπτῳ 
θαυμάτων ἀμνημονοῦντες οἱ τάλανες, xai τῆς εἰς 
θεὸν ἀγάπης ἀμνημονῄσαντες, διεγόγγυζον άνοσιως, 
ὑπὸ τῶν ὄφεων ἀπώλλυοντο , κατὰ τὸ γεγρεμμένον. 
Διέδρων γε μὴν τὰ τῶν ἰἱοδόλων δήγµατα, τὸν ὄφιν 
αὐτοῖς τὸν χαλχοῦν ἀναστηλώσαντος τοῦ Μωσέως, 
τοῦ πάντων Σωτῆρος θεοῦ χεχρησμῳδηχότος' « Ποίη- 
σον σαντῷ ὄφιν, καὶ θὲς αὐτὸν ἐπὶ σημεῖον' χαὶ ἔσται 
ἐὰν δάχη ὄφις ἄνθρωπον, πᾶς ὁ δεδηγµένος ἰδὼν αὖ- 
τὸν ζήσεται. » Μυστήριον δὲ ἄρα τὸ κατὰ Χριστὸν ἡ 
τύπωσις ἣν. θεὺὸς γὰρ ὑπάρχων ὁ μονογενὴς τοῦ Θεοῦ 
Λόγος, καὶ ἐξ ἀγαθοῦ Πατρὸς ἀγαθὸς χατὰ φύσιν, 
µετέσχεν αἵματος xal σαρχὸς, τουτέστι, γέγονεν ἄν- 
θρωπος, ἡμῖν τε τοῖς πονηροῖς παραπλἠσιος, κατά γε 
τὸ εἶναι xa0* ἡμᾶς ἄνθρωπος δηλονότι. Τέθειται δὲ 
xai ἐφ᾽ ὑψηλοῦ ' τουτέστι, σταυρὺν ἀνέτλη τὸν ἐπὶ 
ξύλου, καὶ τὸν χατὰ σάρχα θάνατον, αἱ xa ἀνεδίω 
τριήµερος , «b τοῦ θανάτόυ πατήσας κράτος. Ὅταν 
τοίνυν ἐκ πολλῆς ἄγαν ἀσυνεσίας, τῆς μετὰ σαρχὸς 


» Philipp. n, 7. ο Eheu * " Ephes n, 8. 
ebr. i, 


ANT. AGELLII NOTAE 


(35) Forte μῶμόν που 


ADYERSUS NESTORIUM LJB. IV. 


A70 


οἰκονομίας καταγογγύδοντες , καὶ τὸ ἀχαλλὲς αὐτῆς A turpem illam putantes erubescimus aut sentire aut 


χαθυρίζοντες, αἰσχυνώμεθα φρονεῖν 9) λέγειν, ἄνθρω- 
πον γενέσθαι χαθ ἡμᾶς τὸν τοῦ Θεοῦ Λόχον, xal 
ἐνωθῆναι σαρκὶ κατὰ ἀλήθειαν, τότε χαὶ δρᾶχων 
ἡμᾶς ὁ ἀρχέχαχος ἀποχτενεῖ, τῆς ἑαυτοῦ δυστροπίας 
loy ὥσπερ τινὰ ταῖς ἡμετέραις διανοίαις ἐνιεὶς τὴν 
πλάνησιν  διαφευξόµεθα δὲ, καὶ τὰ τῆς ἐχείνου 
σχαιότῃεος διακρουσόµεθα βλάδη, τοῖς τῆς καρδίας 
ὄμμασιν ἑναρῶντες τῷ ὄφει’ τουτέστι, τὸ Χριστοῦ 
μυστήριον ἀχριδεῖ διανοίᾳ χατασχεπτόµενοι. Τότε 
γὰρ, τότε φρονοῦντες ὁρΌὰ, ἀνενδοιάστως ὀμολογήσο- 
pev ὅτι γέχονε σὰρξ ὁ τοῦ θεοῦ Aóvoc, xaX προΏλθεν 
Ex γυναιχὸς μετὰ τοῦ μεῖναι θεὺς, xal ἔστιν ὁ αὐτὸς 
Θεός τε ὁμοῦ xal ἄνθρωπος ' οὔτε τοῖς τῆς άνθρω- 
πότητος µέτροις ἑπερυθριῶν διά τε [ῖσ. διά γε] τὸ 
τῆς ὑπεροχῆς ἀξίωμα" οὔτε μὴν τῆς θεοπρεποῦς 
ἐξουσίας, xal ὑπερτάτης εὐχλείας ἑστερημένος διὰ 
τὸ ἀνθρώπινον. Οἱ δὲ δη τὰ τοιάδε διαχρίνειν εὖ 
pé χατηθισµένοι, δι ἀμφοῖν τὸν ἕνα, χαὶ τὸ ἐπὶ 
αὑτῷ µυστήριον ἰσχνῶς καὶ ἐξητασμένως αυνιέντες, 
λέγουσιν΄ « "D βάθος πλούτου xai σοφίας xoi γνώ- 
σεως θεοῦ, ὡς ἀνεξερεύνητα τὰ χρίµατα αὐτοῦ, xot 
ἀνεξιχνίαστοι al ὁδοὶ αὐτοῦ. Τίς γὰρ ἔγνω νοῦν Ku- 
ρίου»» 'AXX οὐκ οἵδ ὅπως ὡς ἀνέφικτά τε xal 
ἀχαλλῃ ταυτὶ διωθούµενος, τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν 
εὐχλείας xat ὑπεροχῆς, οὗ μετρίως οὗτοσὶ ποιεῖσθαι 
χατατολμᾷ τὴν κατάῤῥυσιν [To. χατάῤῥησιν]’ xa 
µέτρον ὥσπερ αὐτῷ τὸ καθ ἡμᾶς ἀπονέμων, xal 
ἕτερον οὐδὲν, δεδοξάσθαι φησὶν αὐτὸν παρὰ τοῦ ἁγίου 
Πνεύματος, οὐχ ὡς ἰδίᾳ δυνάμει χρώμενον, τῇ δι 
αὐτοῦ, xal πληροῦν τὰ τῆς θεοσηµείας, àXX ἔξωθεν 
xai εἰσχεχριμέγως χερδαίνοντα, τὸ κατορθοῦν δύνα- 
σθαί τι τῶν τεθαυμασμµένων ᾿ fva δᾗ φαίνοιτο καθ) 
ἡμᾶς ἰαμάτων που τάχα χάρισμα λαθὼν, φάναι τε 
ὀφείλων, χατὰ τὸν μαχάριον Παῦλον’ « Χάριτι δὲ 
Θεοῦ εἰμι ὅ εἰμι, » Οἷς γὰρ ἑπακτὸν xal θύραθεν τὸ 
εἶναί τι xal δύνασθαι κατορθοῦν, οὗτοι φαῖεν ἂν εἷ- 
χότως xat τὴν τοιάνδε φωνήν, Δεῖξαι γὰρ, ὡς οἵεται, 
βονληθεὶς ἰσουργὸν εἰς ἅπαντα τὴν ἁγίαν Τριάδα, 
πάλιν ὧδέ φησιν’ 

[ '0 Geb, Λόγος ἐγένετο σὰρξ, καὶ ἑσκήνωσεν Ev 
ἡμῖν. Σνυνεχάθισεν ἑαυτῷ τὴν ἀναληφθεῖσαν ὁ Πατηρ 
ἀνθρωπότητα. « Εἶπε γὰρ, φησὶν, ó Κύριος τῷ Ku- 
είῳ µου; Κάθου ἐχδεξιῶν µου. » Τὴν τοῦ ἀναληφθέντος 


dicere ipsum Dei Verbum factum esse nostri simi- 
lem hominem, et carni secandum veritatem uni- 
tum, tum denique draco ille malorum origo nos 
occidet, ín nostros animos malignitatis saz seda- 
ctionem quas! venenum infundens ; effogiemus au- 
tem, et illatam ab iios perversitate perniciem 
amoliemur, si cordis oculos in serpentem eonjece- 
rimus, boc est, si Christi mysteriam diligenti anim- 
adversione consideraverimus., Tum denique recte 
sentientes omni dubitatione remota confitebimur 
ipsum Dei Verbum factum esse carnem, et ita ex 
muliere prodiisse, ut. maneret Deus, eumdemque 
Deum simul et homigem esse, neque de humauita- 
tis mensoris erubescentem propter excellenti: di- 


B gnitatem, neque rorsus divinz illius potestatis et 


summz glorie expertem propter humanitatem. Qui 
igitar ejusmodi res probe discernere consueverunt, 
ut per utrumque unum, et ejus mysterium subiili- 
ler et accurate intelligaut, dicunt : « O altitado di- 
vitiarum et sapientize et scientia Dei : quam incom- 
prehensibilia .sunt judicia ejus, et investigabiles 
viz ejus! Quis enim cognovit sensum Domini *? » 
Sed neseio qua de causa iste homo his rebus , quasi 
impossibiles sint et absurd, rejectis, superbe aude»t 
Balvatoris nostri glorise et excellenti detrahere, et 
mensuram illi nostram tribuens, et preterea nihil, 
gloríticstum eum dicat a Spiritu sancto, ejus virtute 
non ut propria utentem, et divina signa facere, sed 
&d miracula edenda, extrinseca et adventitia vi 
praeditum, ut Jam videatur nostro Ὁ 7 more cura- 
tienum gratiam atcepisse, et cum beato Paulo di- 
cere debere : « Gratia Dei sum id quod sum ***5, ; 
Quibus enim adventitfum est et quasi extrinsecus 
impertitum ut aliquid sint, ac perflcere possint, ii 
merito hanc vocem emittere poterant. Volens enim 
ostendere, ut patat, ad omnia paris esse efficacis 
sanctam Trinitatem , rursus in hune. modum di- 
cit: 


Nrsron. [Deus Verbum factum est caro, et ha- 
bitavit in nobis **, Secum considero fecit Pater as- 
sumptam humanitatem : « Dixit enim , inquil, Do- 
minus Domino meo : Sede a dextris meis **. » Glo. 


τὸ Ινεῦμα χατελθὼν αυνεχρότησε δάξαν. « "Orav p riam assumpti Spiritus descendens comparavit : 


γὰρ, qnoi, ἔλθῃ τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ἐχεῖνος 
ἐμὲ δοξάσει. ». Ἠούλει xal ἄλλην ἐπὶ τούτοις αὐτοῖς 
τῆς Τριάδος ἑνέργειαν;, Ἐνῴχησεν ὁ Υἱὸς £v τῷ σώ- 
patt* συνέστησεν ὁ Πατὴρ βαπτιζόµενον ' διέπλασεν 
ἐν Παρθένῳ τὸ Πνεῦμα.] ΒΕἶτα πἀλιν φησὶ περὶ τῶν 
ἁγίων ἁποστό,ων * [0 Υἱὸς ἐξελέξατο. « Ἑγὼ γὰρ, 
φησὶν, ὑμᾶς ἐξελεξάμην. » Ὁ Πατὴρ ἡγίασε΄ «Πάτερ 
Τὰρ, φησὶν, ἁγίασον αὐτοὺς Ev τῇ ἀληθείᾳ σου.» Τὸ 
Ἠνεῦμα χατεσχεύασε ῥήτορᾶς.] 

KEQAA. A'. 


"Ότι μὲν οὖν ἄσοφός τό xal ἀτερπὴς ὁ αύμπας ao- 


« Cum venerit, inquit, Spirits veritatis, ille me 
glorificabit ". » Visne etiam aliam ad bec adJicia- 
mus Trinitatis efficientiam ? Habitavit Filius in cor- 
pore : commendavit baptizatum Pater; efformavit 
eum in Virgine Spiritus.| Deinde rursus ait de san- 
ctis apostolis : | Filius elegit : « Ego enim, inquit, 
elegi vos ** . » Pater sanctificavit: «Pater, inquit, san- 
ctifica eos in veritate tua **, » fpiritus effecit ora. 
tores. ] 
CAP. 1. 


Totum quidem sermonem ab eo habitum, et 


*3 Rom. xi, 35. Emm | Cor. xv, 10. δὲ Joan. 1, 14. ** Psal. cix, 4. ο) Joan. xvi, 15, 14. '* Joan, 


" Joan. xvi, 17. 


ParBoL. Ga. LXXVI. 


xv, 16. 


6 


"m S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 172 
imperitum esse οἱ molestum , facillimum est os- A τῷ πεποίηται λόγος, καταδεῖδαι βᾷον" παραπαῖει δὲ 


tendere : sed η eo quomodo etiam insaniat ex- 
ponam. Una est enim divinitatis natura, sed subsi- 
stit proprie ac singulariter Pater, et Filius, itidem- 
que Spiritus : efficiuntur autem omnia a Patre, et 
per Filium in Spiritu; et dum Pater movetur ad 
efficientiam aliquorum, procul dubio efficit Filius in 
Spiritu : et si quid Filius complere dicitur aut Spi- 
ritus, hoc sane prorsus est ex Patre, ac per totam 
pergit sanctam et consubstautialem Trinitatem in 
quamcunque rem tendens operatio atque voluntas. 
Verumtamen in his illud dicendum est. Vide rur- 
sum ut aperte et evidenter, quamvis illud ex Deo 
Patre Verbum faetum esse carnem dicat, tamen 
corrumpat vim sententiarum et a recto tramite 


κάν τούτῳ, xat ὅπως, ἐρῶ. Μία μὲν yàp θεότητος 
φύσις, ὑφέστηχε δὲ ἰδικῶς ὁ Πατὴρ, καὶ μέντοι xat 
ὁ Υἱὸς, ὁμοίως δὲ xal τὸ Πνεῦμα. Πράττεταί ve pv 
τὰ πάντα παρὰ Πατρὸς, xa δι’ Υἱοῦ ἐν Πνεύματι " 
καὶ οἷον χεχινηµένου τοῦ Πατρὸς εἰς ἐνέργειαν την 
ἐπί τισιν, ἐνεργεῖ δὲ πάντως ὁ Υ]ὸς bv Πνεύματι * 
κἂν εἴ τι λέγοιτο πληροῦν ὁ Υἱὸς f| τὸ ΗΠνεῦμα, 
φοῦτο Oh πάντως ἑστὶν Ex Πατρὸς, xoi διὰ πάστς 
ἔρχεται τῆς ἁγίας xal ὁμοονσίου Ἐριάδος, fj εἰς 
πᾶν ὁτιοῦν ἑνέργειά τε xal βούλησις. Πλὴν Év vs 
τούτοις ἐκεῖνό φαµεν. ᾿"Αθρει δὴ πάλιν, ὡς σαφώς 
τε xal ἑναργῶς, χαίτοι σάρχα λέγων τὸν ix roo 
γεγενῆσθαι Λόγον, τὴν τῶν ἐννοιῶν παρασημαίνες 
δύναμιν, xat τῆς ὀρθότητος ἀποφέρει μακράν ὡς ἓν- 


longius abducat, dum jpsam incarnationem esse B έργειαν αὐτοῦ τὴν σάρχωσιν ἀποφαίνων. Ἐπιφέρει γὰρ 


tanquam ejus efficientiam pronuntiat ; subjicit enim 
illico : « Visne etiam aliam ad hze ipsius Trinitatis 
efficientiam?»quasijam priorem DeiVerbi fuisse osten- 
derit efficientiam, id ipsum quod caro factum est, 
secundum Scripturas : et quzenam sit illa altera post 
illam priorem efficientia, demonstrat, ut ipse putat, 
ac dicit: « Habitavit Filius in corpore. » Ergo Deifer 
homo erit Christus : deinde id solum in homine 
effecisse Dei Patrisque Verbum , perspicuum erit ; 
itaque quamvis dicat beatus evangelista : 98) « Ver- 
bum caro facium est, et habitavit in nobis, » uil 
aliud indicat nisi illud solum, nimirum ipsum Deum 
Verbum in homine habilasse, ut etiam in nobis 
ipsis. Templa namque sumus Dei viventis ** ; et 


εὐθύς' «Βούλει xal ἄλλην ἐπὶ τούτοις αὐτοῖς τῆς Τριάδος 
ἑνέργειαν; » ὡς ἤδη πρώτην ἀποδεδειχὼς ἐνέρχειαν 
τοῦ Θεοῦ Λόγου, τὸ σάρχα γενέσθαι, χατὰ τὰς Γραφάς. 
Καὶ τίς ἡ ἑτέρα μετὰ τὴν πρώτην ἐνέρχειαν διαδείκ-- 
νυσιν [σ. δειχνύς], ὥσπερ οἵετα:, φησίν' ε Ἐνῴχησεν 
ὁ Υἱὸς ἓν τῷ σώματι. » Θεοφόρος οὖν ἄνθρωπος ὁ Xpt- 
στός. Elca χαὶ µόνον τοῦτο ἑνεργήσας εἰς ἄνθρωπον 
ὁ τοῦ θεοῦ xaX Πατρὺς διαφαίνεται Λόγος) ὥστε, xàv 
εἰ λέγοι τυχὸν ὁ µακάριος εὐαγγελιστῆς, « Ὁ Λόγος 
σὰρξ ἐγένετο, xal ἑσχήνωσεν ἓν ἡμῖν, » χαταδηλοῦν 
ἡμῖν ἕτερον οὐδὲν, πλὴν ἐχεῖνο καὶ µόνον, ὅτι κατ- 
ῴχησεν ἓν ἀνθρώπῳ θεὺς ὢν ὁ Λόγος, καθὰ xal ἓν 
ἡμῖν αὐτοῖς. Ναοὶ γάρ ἑσμεν Θεοῦ ζῶντος, xal ἂν 
τούτῳ γινώσχομεν ὅτι ἐν ἡμῖν ἔστιν, ὅτι ix. τοῦ 


in hoc cognoscimus quod in nobis est, quia ex Spi- C Πνεύματος αὐτοῦ ἔδωχεν.! Αλλ' οὗ τοῦτο μὲν fatoc 


riu suo dedit nobis *', Sed id fortasse minime 
dices , blasphemiam reformidans : ac nobiscum 
confiteberis ipsum Dei Verbum hominem factum : 
idque esse incarnationem : consenties etiam man- 
sisse Deum, et sux naturz decus servasse, quam- 
vis appellatus sit Filius hominis, idque secundum 
veritatem fuerit. Quid igitur jam tibi accidit, ut di- 
ceres ipsum Patrem simul secum considere fecisse 
humanitatem assumptam , ac non potius in sum 
ipslus divinitàtis sedibus constitisse ex Dei Patris- 
que beneplacito, ortum ex eo Verbum etiam postea- 
quam factum est homo , ne ipsius humanitas tan» 
quam ab eo diversa intelligatur aut dicatur a nobis, 
cum vera unio et unum esse illum ostendat nobis 
et ejus carnem non esse ab eo alienam ? Convin- 
ceris ergo in hoc quoque mendazr, et a recta ratio- 
cinatione non parum aberrans. Ac si nihil aliud 
est dicere Verbum factum esse carnem , nisi quod 
factum est hono , servata excellentia divinitatis, 
manensque quod erat, quanam externa gloria opug 
liabuit, cum ipse Dominus esset gloria ? Glorificaba- 
tur enim sine dubio, Spiritu divina efficiente signa, 
non ut Deifer homo, ab externa superioreque na- 
tura eo munere comparato , ut nobis accidit, scd 
Spiritu tanquam proprio usus. Deus enim erat ex 
natura; ideoque Spiritus ejus ab eo non erat alie- 


** ] Cor. vi, 16. ** I Joan. iv, 15. 


ἐρεῖς, καταναρχἠσας τὴν δυσφηµίαν ' ὁμολογήσεις 
δὲ μεθ) ἡμῶν, ὅτι γέγονεν ἄνθρωπος ὁ τοῦ θεοῦ Λό- 
γος ^ καὶ τοῦτό ἐστιν ἡ σάρχωσις. Συνθήσῃ δὲ, ὅτε 
µεμένηχε θεὸς, xal τὸ τῆς ἰδίας φύσεως διεσώσατο 
χάλλος ’ χἂν εἰ χεχρηµάτιχεν Υἱὸς ἀνθρώπου, γέ- 
γονέ τε τοῦτο κατὰ ἀλήθειαν. Εἶτα τί μαθὼν |to. παι- 
θὼν], συγκαθίσαι φῆς ἑαυτῷ τὸν Πατέρα, τὴν ἄναι- 
ληφθεῖσαν ἀνθρωπότητα, xal οὐχὶ δ] μᾶλλον, τοῖς 
τῆς ἰδίας θεότητος ἐνιδρύσθαι θώχοις, ἐν εὐδοχίᾳ τοῦ 
Θεοῦ καὶ Πατρὸς , xai ἄνθρωπον γεγονότα «ὃν ἓξ 
αὐτοῦ φύντα Λόγον, ἵνα μὴ ὡς ἑτέρα τις παρ αὐτὸν 
ἡ ἀνθρωπότης αὐτοῦ πρὸς ἡμῶν νοοῖτο xai λέγοιτο, 
καΐτοι τῆς κατὰ ἀλήθειαν ἑνώσεως, ἕνα τε ἡμῖν ἀπο- 
φαινούσης αὐτὸν, xal oüx ἀλλότριον αὐτοῦ τὴν σάρχα 


D αὐτοῦ; ευδοεπὴς οὖν ἄρα, xal λογισμοῦ τοῦ χαθ- 


ἧχοντος οὐ μετρίως ἡμαρτηχὼς, ἁλίσχῃ xàv τούτῳ. 
Καὶ εἰ μηδὲν ἕτερόν ἐστι τὸ φάναι δὴ σάρχα Υεγε- 
γῆσθαι τὸν Λόγον, ἢ ὅτι γέγονεν ἄνθρωπος ἐν ὑπερ- 
οχᾗ θεότητος ὢν, xal μεμενηχὼς ὅπερ Tv», ποίας ἂν 
ἐδεήθη τῆς ἔξωθεν δόξης, καίΐτοι τῆς δόξης Κύριος 
ὢν αὑτός; Ἐδοξάζετο μὲν γὰρ ὁμολογουμένως, ἑνερ- 
γοῦντος τοῦ Πνεύματος τὰς θεοσηµίας" ἀλλ᾽ οὐχ ὡς 
ἄνθρωπος θεοφόρος, ἐξ ὀθνείας τε xal ὑπερχειμένης 
φύσεως τὸ χρΏημα κχερδαίνων, χαθὰ xaX ἡμεῖς' ὡς 
ἰδίῳ δὲ μᾶλλον κεχρηµένος τῷ Πνεύματι. θεὸς γὰρ 
ἦν φύσει, xal οὐχ ἀλλότριον αὐτοῦ τὸ Πνεῦυα 


LEE 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. IV. 


174 


αὐτοῦ. Οὐκοῦν οὖν ἔξωθεν, οὐδὲ εἰσπσίητον αὐτῷ δε- A nus. Non igitur extrinsecus, neque ascitam aliunde 


δόσθαι φαμὲν τοῦ Πνεύματος τὴν ἑνέρχειαν, xaÜà 
xaX ἡμῖν αὐτοῖς, Ώγουν τοῖς ἁγίοις ἁποστόλοις. Δε- 
δώρηται γὰρ αὐτοῖς ἐξουσίαν ὁ Χριστὸς χατὰ πνευ- 
µάτων ἀκαθάρτων, ὥστε ἐχθάλλειν αὐτά ' προστέταχε 
δὲ θεραπεύειν, xal πᾶσαν νόσον, χαὶ πᾶσαν µαλα- 
χίαν ky τῷ λαῷ. Οἴχοθεν οὖν ἄρα xat παρ᾽ αὐτοῦ τὸ 
ΗΠνεῦμα αὐτοῦ. Καὶ τούτου σαφὴς ἀπόδειξις εἴη ἂν, 
τὸ xai ἑτέροις δύνασθαι χορηγεϊῖν αὐτὸ, καὶ οὐχ ἐκ 
μέτρου, χαθά φησιν ὁ µαχάριος εὐαγγελιστής ᾽ En- 
εµέτρησε μὲν γὰρ τοῖς ἁγίοις τὸν διὰ τοῦ Πνεύματος 
χᾶριν ὁ τῶν ὅλων θεός * xal ᾧ μὲν ἔδωχε λόγον co- 
φίας. ἄλλῳ δὲ λόγον γνώσεως ' ἑτέρῳ δὲ χάρισμα 
ἑαμάτων * καὶ τοῦτο, οἶμαι, ἔστι τὸ,ὡς ἐκ µέτρου δύ- 
γασθαι τοὺς ἔχοντας ἑνέργειαν., Ὁ δέ γε Κύριος ἡμῶν 


dicimus ipsi datam Spiritus efficienüiam similiter 
sc nobis ipsis, aut etiam sanclis apostolis. Dedit 
enim illis Christus potestatem adversus spiritus im- 
mundos ut eos ejicerent : jussit etiam ut curarent 
omnem inürmitatem et omnem languorem in po- 
pulo **, [ntrinsecug igitur et ab ipso est Spiritus 
ejus : cujus rei perspicuum est argumentum, quod 
etiam aliis illum tribuere potest, et non ex men- 
sura, ut ait beatus evangelista *!; nam ille om» 
nium Deus ad mensuram quidem tribuit sanctís viris 
Spiritus sancti gratiam, et alii quidem dedit sermo- 
nom sapientiz, alii sermonem scientiz, alteri gratiam 
curationum ** : idque est, ut opinor, quod tan- 
quam ex mensura possunt ii qui habent effielentiara. 


Ἰησοῦς Χριστὸς, ἐξ ἰδίου πληρώματος προϊεὶς τὸ B 99 At vero Dominus noster Jesus Christusex sua 


Πνεῦμα, καθὰ xal αὐτὸς ὁ Iacho, οὐχ ὡς ἐκ pévpou 
δίδωσιν αὐτὸ τοῖς ἀξίοις ἐλεῖν. ᾿Ανθότου δὴ οὖν, à 
βέλτιστε, τὸν οὐχ Ex μέτρου διδόντα τὸ Ἠνεῦμα τοῖς 
μεμετρηµένον ἔχουσιν αὐτὸ ποιεῖς ἑναρίθμιον ; συγ- 
κεχροτῆσθαι λέγων παρὰ τοῦ Ἠνεύματος τὴν δόζαν 
αὐτοῦ, χαὶ ἐνηργῆσθαι μᾶλλον, ὡς ἕνα τῶν xa" ἡμᾶς, 
ἓν χάριτος τάξει λαθόντα τὴν παρ᾽ αὑτοῦ συγκρό- 
σησιν, Ίγουν ἐνεργῆσαι μᾶλλον ὡς δι ἰδίου Ηνεύ- 
µατος τὰς θεοσηµίας-; Ἰουδαῖοι μὲν γὰρ οἱ πάντολ- 
μοι, πικρὰν ἐπ αὐτῷ καταθήγοντες γλῶτταν, ἆνο- 
σίως ἔφασχον ΄ « Οὗτος οὐχ ἐχθάλλει τὰ δαιμόνια, εἰ 
μὴ ἓν τῷ Βεελξεθοὺλ ἄρχοντι τῶν δαιµονίων» » ὁ δὲ 
γε Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς, ἁμαθαίνοντας οὗ 
μιχρῶς, μᾶλλον δὲ xal δυσσεδοῦντας ἐλέγχων, « El 


ἐγὼ, φησὶν, ty. Βεελζεθοὺλ ἄρχοντι τῶν δαιµονίων C 


ἐχθάλλω τὰ δαιμόνια, οἱ υἱοὶ ὑμῶν kv τίνι ἔχδα- 
λοῦσι; » Τεθαύμασται γὰρ ὁ λαμπρὺὸς xal µέγας τῶν 
ἁγίων ἁποστόλων yopbc, ἓν ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ 
τοῦ Ναξωραίου πληρῶν τὰ παράδοξα. xai γοῦν ὑπ- 
έστρεφον χαἰροντὲς «e xal λέχοντες «Κύριε, χαὶ τὰ 
δαιμόνια ἡμῖν ὑποτάσσεται ἀπὶ τῷ ὀνόματί σου. » 
Ἁλλ’ εἴπερ ἐστὶν ἐφικτὸν ἐν ὀνόματί τινος τῶν ἑνερ- 
Ὑουµένων, καὶ ἑτέρους δύνασθαι τὰ (ca π)ηροῦν, 
ἠχέτω * φραξέτω διὰ ποἰαν αἰτίαν οὐδεὶς ἐν ὀνόματι 
τῶν ἁγίων τινὸς, 3) ἀχαθάρτοις πνεύµασι ἐπιτιμήσας 
θαυμάζεται, ἤγουν ἕτερόν τι τῶν πέρα λόγου τετε- 
λεχώς. ᾽Αλλ’ ol. μὲν ἑνῆργηνται παρὰ τοῦ Ηνεύμα- 
τος, χαὶ μεμετρημένην ἔχουσι χάριν; 6 δὲ, ὡς Θεὸς 
ἐνεργεῖ, χαὶ ὡς δι) ἰδίου Πνεύματος ἁμογητὶ xatop- 
θοῖ τὰ δι’ ὧν θαυμάζεται. Καὶ Τοῦν ἡ τὴν τοῦ αἵμα- 
τος ῥύσιν ἀῤῥωστήσασα Ὑγυνὴ προσελθοῦσά ποτε 
λεληθότως ἀπὸ ὄπισθεν αὐτοῦ, γέγραπται ὡδὶ, paco 
τοῦ χρασπἑδου τοῦ ἱματίου αὐτοῦ, xal παραχρῆμα 
ἕστη dj ῥύσις τοῦ αἵματος αὐτῆς. "O δὴ xal συν- 
wl; ὁ Χριστὸς, « Τίς ὁ ἀψφάμενός pov; φησἰν. 
Ἐπειδὴ πρὸς τοῦτο ἔφασχον ol θεσπέσιοι µαθηταί: 
ε Ἐπιστάτα, βλέπεις, ol ὄχλοι auvéyouct σε xal ἆπο- 
θλίδουσι’ » πάλιν ἔφασχεν αὑτός ' « Ἠψακό μού τις" 
ἐγὼ γὰρ ἔγνων δύναμιν ἐξελθοῦσαν ἀπ' ἐμοῦ. » Συν- 


5. Matth, x, 8, 9; Luc. ix, 4... ** Joan. m, 54. 
" Luc. x,17. '* Luc. vui, 49, 44. '* ibid, 45, 46 


plenitudine profundens Spiritum, ut etíam (1) Pater, 
non illum dat tanquam ex mensura iis qui digni 
sunt accipere. Quanam igitur de causa, vir egregie, 
eum qui non ex mensura dat Spiritum, in eorum 
numerum refers qui dimensum illum babeut , dum 
comparatam a Spiritu ejus gloriam dicis, et illius 
efficientie subjectum potius, ut unum e nobis gra - 
tie loco ejus cooperationem accepisse , quam pro- 
prio Spiritu divina signa effecisse? Judsmi namque, 
ad omnia audacissimi cum venenatam linguam ad- 
versus illum exacuerent, impie dicebant: « Hie non 
ejicit. daemonia nisi in Beelzebub, principe daemo- 
niorum *, » Dominus vero noster Jesus Chrisws 
illos non modica inscitia, imo vero etiam impietate 
laborare eoarguens : « Si ego, inquit, in Beelzebub 
ejicio dzemonia, filii vestri in quo ejiciunt ** ? » 
Erat enim in admiratione clarus ille et magnus 
sanctorum apostolorum chorus, eum jn nomine 
Jesu Christi Nazareni ederet miracula : itaque re- 
vertebantur gaudentes ac dicentes : « Domine, in 
nomine tuo etiam dsemonia subjiciuntur nobis 9, » 
Sed si Beri potest uL in nomine alieujus eorum qui 
adefficiendum ab alio moventur, etiam alii eimilia pos- 
sint eflicere, prodeat ac dicat, quam ob causam nemo 
celebretur quod inillius sancti viri nomine vel Spiritus 
impuros increparit, vel aliud quidpiam quod supra ra- 
lionem sit, perfecerit. Sed illi quidem a Spiritu ad 
opus efficiendum impelluntur, εἰ dimensam habent 


D gratiam; hic vero ut Deus operatur, et tanquam per 


proprium Spiritum sine labore miracula perficit. De- 
nique illa mulier quz sanguinis fluxu laborabat, cum 
accessisset clam a tergo, sicut scriptum est**, tetigit 
fimbriam vestimenti ejus : et continuo stetit fluxus 
sanguinis ejus. Quo cognito Christus : « Quis me, 


Anquit, tetigit? » cumque ad id dicerent sancti 


apostoli : « Praeceptor, vides, turbze te comprimuint 
ei aífligunt ; » rursum ipse dixit : « Tetigit me ali- 
quis, ego enim novi virtutem a me exire **. » In- 
telligis ergo quemadmodum non vim extrinsecus 


* [| Cor. xu, 8-10. ** Mauh. xir, 34. δὲ ibid. 27, 


(1) Et hie locus aperte declarat Spiritum ex Filio etiam procedere. 


115 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP 


176 


ascitam, sed intrinsecus el ex seipso liabent ut ope- A ιεὶς [συνίης] οὖν ὅπως οὐκ εἰσχεκριμένον ἔξωθεν, 


rafi et efficere possit, et ab infirmitatibus liberare. 
Scribit etiam alicubi beatus evangelista Matthzus : 
« Et omnis turba quxrebat eum tangere, quia vir- 
tus. de illo exibat, et sanabat omnes *. » 100 
Virtus ergo ejus est ejus Spiritus : idque confir- 
mat beatus David cum dicit : « Verbo Domini coeli 
firmati stt, et Spiritu oris ejus omnis virtus eo- 
rum *', » 0s autem Dei ac Patris , ipsum ex eo 
Verbum appellat , eujus Spiritu, qux per ipsum 
facta sunt, continentur uL subsistant. Hactenus 
igitur dixi quemadmodum pietatis mysterium, quod 
ipsi quoque admirantur angeli, ad nihilum dedu- 
cat, et. negligens doginata veritatis, extenuet, di- 
cens : « Visne et aliam ad hac adjiciamus Trinitatis 


operationem ? Inhabitavit Filius in corpore : com- B 


mendavit baptizatum Pater : formavit in Virgine 
Spiritus. » Porro cum his απ a nobis dicta sunt, 
congruere veritatem, neque adversus ejus verba 
fictam nos composuisse declamationem, sed aper- 
lam vcramque redargutionem , ipse perspicuum 
faciet, cum alibi sic dicat : 


ΝΕςΤΟΕ. [Atque cooperationis bujus evidens est 
argumentum : Milius est factus homo, Pater in thro- 
, nocollocavit, Spiritus signis honestavit.] 


CAD. Il. 


An vero posthac ambiget quisquam , senlentia- 
rum ejus intentionem ad inscitiam simul impieta- 
temque spectare, et adversus pietatis doginata eum 
audacter insurgere? qui sicut ipsum Dei Verbum 
esse carnem factum stulte rejiciens, operatum fuisse 
ait illam inbabitationem in homine; ita rursus 30. 
eipit quod homo faclus est : quamvis universz per 
orbem terrarum $ancte Ecclesie, et ipsi venera- 
biles Patres qui rectze et immaculatae fidei defini- 
tionem nobis ediderunt, sancto Spiritu in eis lo- 
quenie, incarnatum esee et. hominem factum Dei 
Verbum, 9ου aliud esse intelligant, nisi factum esse 
nostri similerh hominem , et secundum carnem ex 
muliere natum, quia nobiscum factus est sub lege, 
qui tanquam Deus est supra legem. Quoniam vero, 
ut sepius dixi, id ipsi propositum est, ut veritatem 
juüirmet, hac de causa et quidem audacter solus re- 
luctatur, et cum omnium sententia pugnat , et 
adversus ineffabilem gloriam arma movet ; et quod 
ipsi solique placet velut quisquilias quasdam in 
Dei Ecclesias invehere conatur: affirmat euim 
nihil aliud esse humanationem nisi inhabitatio- 
nem , non quod carnis οἱ sanguinis similiter 
ac nos particeps fieri voluerit ipsum Dei 301 
Verbum ; tametsi in omnibus sanctis bhomini- 
bus habitarit, ct adhuc inhabitet ipsum Verbum, 
semel autem sit factum in nostris, et carni uni se- 
cundum hypostasini communicaverit, in qua etiain 
pro nobis mortuus esse ct resurrexisse creditur, 


*! ]mo Luc. νι) 19. "! Psal. xxii, 6; 


C 


ἀλλ' οἴκοθεν ἔχει xo ἐξ αὐτοῦ τὸ ἐνεργεῖν δύνασθαι, 
καὶ ἁπαλλάττειν ἀῤῥωστημάτων. Γράφει δέ που xat 
ὁ µακάριος εὐαγγελιστὴς Ματθαίος  εΚαὶ πᾶς ὁ 
ὄχλος ἐξήτει ἅπτεσθαι αὐτοῦ, ὅτι δύναµις καρ᾽ αὐτοῦ 
ἐξήρχετο, xaX ἰᾶτο πάντας. » Δύναμις οὖν αὐτοῦ, τὸ 
Πνεῦμα αὐτοῦ. xoi πιστώσεται λέγων ὁ θεσπέσιος 
Δαθίδ. « Tip λόγῳ Κυρίου οἱ οὐρανοὶ ἑστερεώθησαν, 
καὶ τῷ Ἠνεύματι τοῦ στόµαψος αὐτοῦ ᾶσα fj δύνα.- 
pie αὐτῶν. » Στόμα δὲ τοῦ θεοῦ καὶ Πκτρὸς, τὸν EE 
αὐτοῦ Φῃσι Λόγον, οὗ τῷ Πνεύματι διαχρατεῖται 
πρὸς ὕπαρξιν, τὰ δι αὐτοῦ γαγονότα. δη μὲν οὖν 
ἔφην ὅτι τῆς εὐσεθείας τὸ µυστήριον, ὃ χαὶ nap" eó- 
τοῖς ἐεθαύμαδται τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις, καταχοµίζει 
πρὸς τὸ μηδὲν, xal τῶν εἰς ἀλήθειαν δογµάνιν οὗ 
πεφροντικὡς, χαταασμιχρύνει, λέγων ' « Βούλει xal 
ἄλλην ἐπὶ τούτοις αὐτοῖς τῆς Τριάδος ἐνέργειαν, 
Ἐνφχησεν 6 Υϊὸς tv τῷ σώματι: συνέστησεν ὁ Ἐατὴρ 
βαπτιζόμενον " διέπλασεν ὃν Παρθένῳ τὸ Πνεῦμα. » 
Ὅτι δὲ τοῖς πρὸς ἡμῶν εἰρημένοις ferit δὴ χάντως 
tb ἀληθὸς, xa οὗ φιλὴν χατάβῥυσιν | fo. κατάῤῥη-- 
σιν] τῶν αὐτοῦ πεποιήµεθα λόγων, ἔλεγχον δὲ μᾶλλον 
σαφῆ te xal ἀληθῆ, διαξείξει δὲ (Tor. δὴ] λέγων ao- 
τὸς Ev ἑτέροις ὡδί, 

[Καὶ τῆς συνεργείας fj ἀπόδειξις πρόδηλος ' ὁ Υὲὸς 
ἐνηνθρώπησεν' ὁ Πατὴρ ἑνεθρόνησε' τὸ ΗἨνεῦμα 
σηµείοις ἐσέμνυνε.] 

KETAA. D'. 

"Ap' οὖν ἑνδοιάσειεν ἂν xal μετὰ τοῦτὸ τις, ὅτι 
τῶν ἐννοιῶν à σχοπὸς αὐτῷ, πρὸς ἁμαθίαν τε ὁμοῦ 
καὶ ἁἀνοσιότητα βλέπει, xal τῶν τῆς εὐσεδείας Gc- 
γμάτων καταθρασύνεται; ὥσπερ τὸ γενέσθαι σάρχα 
τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, ἀσυνέτως ἐχθαλὼν, ἐνεργησαί 
φησιν εἰς ἄνθρωπον τὴν ἑνοίχησω, οὕτω δὴ πάλιν τὸ 
ἐνανθρωπῆσαι δέχεται’ χαίτοι τῶν ἀνὰ πᾶσαν τὴν ὑτε 
οὐρανὸν ἁγίων Ἐκκληόιῶν, xal αὐτῶν 65 τῶν ἁοιδί- 
µων Πατέρων, οἳ τὸν τῆς ὀρθῆς τε χαὶ ἁμωμήῆτου πί- 
στεως ὅρον ἡμῖν ἐξήνεγχαν, λαλοῦντος ἐν αὐτοῖς τοῦ 
ἁγίου Πνεύματος, τὸ σαρχωθῆναί τε καὶ ἔνανθριυ- 
πῆσαι τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, οὐδὲν ἕτερον εἶναι νοούν- 
των, πλὴν ὅτι µόνον τὸ γενέσθαι χάθ᾽ ἡμᾶς ἄνθρωπον, 
ἀποτεχθῆναί τε κατὰ σάρχα bx γυναιχὸς, ὅτι xa 
γέγονε μεθ) ἡμῶν ὑπὸ vópov, ὁ ὑπὲρ νόµον ὡς θεός. 
Ἐπειδὴ δὲ ὡς ἤδη πλειστάχις ἔφην, σχοπὸς αὐτῷ 


D παραλύειν τὴν ἀλήθειαν, ταύτῃ τοι καὶ µάλα νεανιχως 


ἀνταίρει μόνος, xol ταῖς ἁπάντων μάχεται γνω- 
pate, xal κατὰ τῆς ἀῤῥήτου δόξης τὰ ὅπλα xwst* xat 
τὸ αὐτῷ xai µόνῳ δοχκοῦν, συρφετὸν ὥσπερ ttv 
ταῖς Ἐκχλησίαις τοῦ θεοῦ παρεισχρίνειν ἐπιχειρεῖ * 
διϊσχυρίζεται γὰρ ἑνοίχησιν εἶναι την ἑνανθρώπι,- 
σιν’ xai οὐχὶ δη μᾶλλον τὸ, αἵματος xal σαρχὺς, 
παραπληαίως ἡμῖν μετασχεῖν ἑλέσθαι τὸν Ex θὲοῦ 
Λόγον ' xal τοι πᾶσι μὲν τοῖς ἁγίοις ἑνῳχηχότος τε 
καὶ ἐἑνοίκοῦντος ἔτι τοῦ Aóyou* γεγονότος δὲ ἅπαξ Ev 
τοῖς xaO ἡμᾶς, xaX σαρχὶ μιᾷ καθ) ὑπόστᾶσιν Xexoc- 
νωνηχότος, χαθ᾽ ἣν καὶ ὑπὲρ ἡμῶν ἀπ,θανεῖν τς xat 
ἐγηγέρθαι πιστεύεται, σαρνὶ πέπονθεν ἕκών. Ότι δὲ 





177. 


ADVERSUS NESTORIJUM LIB. IV. 


115 


καὶ εἰκῃ παραῤῥίπτει λόγους, xal τῆς τῶν φωνῶν A sponte carne passus est. Porro illum temero verba 


ἀτοπίας ὀλίγα πεφροντιχὼς, σηµείοις φησὶ τοῖς διὰ 
τοῦ Πνεύματος χατασεμνύνεσθαι τὸν Χριστὸν, ὁ γε- 
γονὼς ἡμῖν ἔναγχος, xat διαρχῶς, ὥς ve οἶμαι, ἔδειξε 
λόγος βασανίζωµεν, εἰ Goxst, τὰς ἑτέρας αὐτοῦ φω- 
νάς.ε 'O Παςὴρ, qnoi, συνέστησε ’ » τὸ μὲ» οὖν, συν- 
ἐστησεν, ὅ τ ποτέ ἐστιν Ev τούτοις οὐχ ἂν ἔχοιμι 
νοεῖν ' xai γάρ ἔστιν ὁμολογουμένως ἀγοραία τε xal 
ἀγυρτώδης, xal τερθρείας ἰδιωτιχῆς ἀνάμεστος ἡ 
φωνή * πλὴν οἶμαι δηλοῦν ἐθέλειν αὐτὸ, τὸ, παρέθετο, 
φέρε εἰπεῖν, χουν μεμαρτύρηχε. Πῶς οὖν, εἰπέ pot, 
συνέστησεν ὁ Πατὴρ, ἑνοικήσεως θείας ἠξιωμένον; 7) 
τοῦτο μὲν Ἠχιστά γε’ χατέδειξε δὲ μᾶλλον ἔνανθρω- 
πῄσαντα τὸν ἴδιον Υἱὸν, μεμενηχότα δὲ xal ἐν σαρχὶ, 
τοῦθ) ὅπερ ἦν τε, καὶ ἔστι, xal ἕσται, θεὸν δηλον- 
ότι. εἸησοὺς γὰρ Χριστὸς ὁ χθὲς, χαὶ σήμερον, ὁ 
αὐτὸς xai εἰς τοὺς αἰῶνας.) Φέρε τοίνυν τὰς ἐπ αὑτῷ 
πολυπραγμονῶμεν φωνάς. Τί φησιν ὁ εὐαγγελιστής: 
« Καὶ ἁμαρτύρησεν ὁ Ἰωάνύης λέγων, "Ott τεθέαµαι 
τὸ Ηνεῦμα χαταθαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν ἐξ οὐρανοῦ, 
καὶ µένον ἐπ᾽ αὐτόν οὗτός ἐστιν ὁ βαπτίζων iv 
Πνεύματι ἁγίῳ' κἀγὼ ἑώραχα καὶ μεμαρτύρηχα, 
ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. » Εἴη μὲν γὰρ olxo- 
νομιχῶς ἁγιάσων τὸν Ἰορδάνην ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰη- 
σους ὁ Χριστός ' χατηξίου δὲ σὺν ἡμῖν βαπτίζεσθαι, 
τῆς κατὰ σάρχα οἰχονομίας «b µυστήριον διὰ τῶν 
az πρεπόντων διοιχούµενος τρόπων. Ἔδει γὰρ ἄν- 
θρωπον γεγονότα γινώσχεσθαι τὸν ἐκ Θεοῦ Πατρὸς 
λόγον * ἀλλ ἑδαπτίζετο μὲν, ὡς ἄνθρωπος, ἐδάπτιζε 


jactare, et de vocum absurditale parum curare, cum 
dicit, siguis per Spiritum editis honestari Christum ; 
proximo superiori sermone gatis, ui opinor, osten- 
dünus : ilaque reliquas ejus voces, si placet, exa- 
mioeinus. «Pater, iaquit, commeudavii; » ac verbum 
commendandi, quidnam hoc loeo sit, intelligere nen 
possum : nam ea vox e mediis nundinis est, οἱ vili 
concione οἱ plebeia nugatione plena; sed tamen 
puto significare, deposuit, verbi gratia, vel, testatus 
est, Quomodo igitur, rogo te, eommoendavit Pater 
hominem inhabitatione divina dignatum ? an vero id 
minime, sed ostendit potius proprium Filium homi- 
nem facium, manentem tamen etiam in carne id 
ipsum quod erat, et est, et erit, nempe Deum? 


B 4 losus Christus enim heri et hodie, idem et in sz- 


cula **. » Age igitur, voces de eo dictas exquiramus. 
Quid ergo ait evangelista? « Et testimonium perhi- 
buit Joannes, dicens, « Vidi Spiritum descegden- 
tem sicut columbam e coelo, et manentem super 
eum : hie est qui baptizat in Spiritu sancto; et ego 
vidi, et testimonium perhibul, quia bic est Filius 
Dei **, » Ibat enim dispensatoria ratione Dominus 
noster Jesus Christus ut Jordanem sanctificaret, di- 
gnatusque est baptizari nobiscum, ut mysterium il- 
lius secundum earnem dispensationis modis illi con- 
venientibus exsequeretur : oportebat enim ut illud 
ex Deo Patre Verbum hominem esse facium aguo- - 
sceretur : sed baptizabatur quidem ut homo, bapti- 


δὲ θεῖχῶς ἐν ἁγίῳ Πνεύματι. Καὶ οὐ δή πού φαµεν, 6 zabat autem ut Deus in Spiritu sancto. Neque vero 


3| ὑπονργιχῶς, f] ὡς παρ᾽ ἑτέρου τινὸς τοῖς βαπτιζο- 
uévotg τὴν τοῦ ἁγίου Πνεύματος διηκονεῖτο µέθεξιν : 
ἀπετέλει δὲ μᾶλλον ἡγιασμένους, ὡς φύσει θεὸς ἓν- 
ue αὐτὸς ἐξ ἰδίου πληρώματος. Πῶς οὖν ἀφειδήσας 
τῶν tlg ὀρθότητα λόγων, καὶ μέν τοι xal ἐννοιῶν, 
ἐνηργῆσθαι φὴς £v ἀνθρώπῳ τὴν ἑνοίχησιν παρὰ τοῦ 
Θεοῦ Λόγου; χαίτοι πλείστων τε ὅσων ἁγίων, Év γε 
6h σφίσιν αὐτοῖς ὁσχηχότων ἔνοικον τὸν τῶν ὅλων 
Θεόν’ βαπτίσαντος δὲ οὐδενὸς ἐν ἰδίῳ πνεύμαιτι, 
Έχουν θεϊχῶς ἐνοιχῆσαί τισιν εἰρημένου xol ἕνψχη- 
xótog* xal αὐτὸς ὁ Χριστὸς Ev ἡμῖν αὐλίζεται διὰ τοῦ 
ἁγίου Πνεύματος, ὅπερ ἐστὶ καὶ ἴδιον αὐτοῦ, χαθάπερ 
ἀμέλει τοῦ θεοῦ χαὶ Πατρός; Καὶ πρὀς γε τοῦτο 
ἡμᾶς ἐμπεδοῖ λέγων αὐτός ' «Ὅταν 65 ἔλθῃ ὁ Παρά- 


dicimus vel more subservientium , vel tanquam ab 
alio quopiam Spiritu& sancli participationem sub- 
ministrasse, sed potius tanquam ex natura Deum 
ex plenitudine sua infundentem, safictificatos roddi- 
disse. Cur ergo rectis verbis sententiisque neglectis, 
tffectam esse asseris inbabitationem in homine ab 
ipso Dei Verbo; quamvis quamplurimi sancti viri 
inhabitantem in se ipsis liaboerint illum universo- 
rum Deum, et ex iis nemo in suo spiritu baptizave- 
rit, aut divino morc in aliquibus habitaverit, aut 
jubabitasse dictus sit, cum ipsc Christus 104 in 
nobis habitet per sanctum Spiritum, qui est ejus 


quoque proprius, ut etiam procul dubio Dei ac Pa- 


tris? Et iu hac sententia ipse nos confirmat, dicens : 


Χλητος, ὃν ἐγὼ πέµψω ὑμῖν παρὰ τοῦ Πατρὸς, τὸ p « Cum venerit Paraeletus, quem ego mittam vobis a 


IHvcuya τῆς ἀληθείας, ὃ παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐχπορεύε- 
σαι, ἐχεῖνο; µαρτυρήσει περὶ ἐμοῦ. ν Αθρει δὴ οὖν 
ὅπως τὸ παρὰ τοῦ θεοῦ xal Πατρὸς ἐχπορευόμενον 
Ἠνεῦμα, τοῦτο xal τῆς ἀληθείας ἴδιον εἶναι cfc [ἶσ. 
φησίν]. Αὐτὸς δέ που πάντως ἐστὶν ἡ ἀλήθεια. Εἶτα 
πῶς, εἴπερ ἐστὶν ἀληθῶς οὐκ ἐνανθρώπήσας θεὸς, 
ἄνθρωπος 6$ μᾶλλον, τὴν θείαν ἑνοίχησιν, ὡς ἑνέρ- 
γειαν ἔχων, ὡς ἴδιον Πνεῦμα τὸ τοῦ 8600 χαὶ Πατρὸς, 
τοῖς πιστεύουσιν εἰς αὐτὺν χαταπέµψειν ἐπαγγέλλε- 
ται; ᾽Αλλὰ γὰρ, ὡς ἔφην, τὴν τοῦ μυστηρίου δόξαν 
χατασείει πρὸς τὸ μηδὲν, µερίζων ὥσπερ τῆς ἁγίας 
Τριάδος τὴν ἐπί τισι τῶν δρωµένων ἑνέργειαν, ἑγά- 


5 flcbr. xis, 8. 9 Joan. 1, 25,94. 


** Joan. xv, 29. 


Patre, Spiritus veritatis, qui a Patre procedit , ille 
testimonium perhibcbit de me **. » Considera igitur 
quemadmodum Spiritum a Deo et Patre proceden- 
tem , cumdem etiam veritatis proprium esse dicit ; 
jpse autem prorsus est veritas *. Atqui sl revera 
noa Deus homo factus est, sed homo potius est di- 
vinam inbabitationem tanquam operationem qua ci- 
catur habens, quomodo in se credentibus Dei Pa- 
uisque Spiritum tanquam propriam se missurum 
pollicetur ? Sed, ut jam dixi, tanti mysterii magni- 
tudinem ad nihilum dejicit, dividens quodammodo 
per quadam opera illam sancta Trinitatis efficien- 


*5 Joan. xiv, 6. 


479 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHTEP. 


150 


tjam, et eulque hypostasi privatim tribuens, quod A στῃ τε τῶν ὑποστάσεων ἀπονέμων ἰδικῶς, ὅ μὴ] πέ- 


non fecit altera. Rursus ita dixit : [Filius elegit ; 

« Ego enim, inquit, vos elegi. » Pater sanctificavit : 

Spiritus effecit oratores. | O immedicam emot men- 

tis insaniam! Si omnia facta sunt a Patro per Fi- 

lium in Spiritu, neque aliquid fleri contingit a Deo 

et Patre, nisi hoc ipso modo, qui fleri potest ut non 

si plane stupidus, qui immortalis illius et unius di- 

vinitatis quibusdam in rebus operationes hypostasi- 

bus privatim ac proprie impertitur, nec potius af- 

firmat singula que. geruntur, a Patre per Filium in 

Spiritu esse facta ? Nam si est Filius et consilium, 

et sapientia, et virtus Patris **, prorsus omnia Pater 

per Filium tanquam per consilium et sapientiam et 

virtutem operabitur. Sic optimorum habita ratione 

discipulos elegit, sic jam electos dicimus fuisse san- D 
etificatos, sic factos oratores, tanquam ex una vide- 
lieet deitate , a Patre per Filium in Spiritu. « Pater, 
inquit, sancte, sanctifica illos in veritate tua, » 
Sanctificat ergo ipsa Veritas, hoc est, Filius : im- 
mittit etiam sanctum Spiritum similiter, et efficit 
sapientes, ac per sancli Spiritus operationem reli- 
giose eloquentes. Itaque in Matthzi Evangelio dixit 
discipulis suis : « Cum tradiderint vos, nolite cogi- 
lare quomodo aut quid loquamini ; dabitur enim vobis 
in illa hora quid loquamini. Non enim vos estis qui 
loquimini , sed Spiritus Patris vestri qui loquitur in 
1038 vobis ". » In Lucze autem Evangelio : « Ponite 
ergo *in cordibus vestris non przmeditari quemad- 
modum respondeatis. Ego enim dabo vobis os et sa- 
pientiam, cul non poterunt contradicere et resistere 
omnes adversarii vestri 55, » Audisne quemadme- 
dum, loquente in ipsis sancto Spiritu, ipse dat os? 
est enim sermonis dator utpole Verbum et Spiri- 
tus tribotor, ut qui illum proprium naturaliter ha- 
beat, sicut etiam ipse Pater. Eadem igitur operatur 
sineta Trinitas, et quaecunque gesserit ac voluerit 
Pater efficere, eeadem et Filius eodem modo facit , 
similiterque Spiritus sanctus. Singulis vero hypo- 
Stasibus tribuere seorsim operationes cuique pro- 
prias, nibil est aliud quam tres seorsim et prorsus 
inter se disjunctos deos pronuntiare. Nam in sancta 
Trinitate, iHa naturalis unitatis ratio unam prersus 
in omnibus operibus motionem ostendit. Quod si di- 
camus, cum una hypostasis movetur ad opus, reli- 
quas. duas nihil agere, quomodo negari poterit quin 
corpbrea inducatur sectio, propemodum locum quem- 
dam singulis bypostasibus tribuens, eo ipso quod 
exira reliquas et abjuncta cogitatur, nou eo quod 
proprie subsistit, id enim vere dicitur, sed quod in 
cujusque rei diversitate, rationem qua ad naturalem 
unitatem colligat non patitur? Una enim divinitatis 
natura in sancla et consubstantiali Trinitate intelli- 
gitur. Hic autem bonus vir Deum Verbum Deo Pa- 
wique consubstantiale perinde ac si ignoraret esse 
factum hominem, non abjiciendo quod Deus cst, sed 
p?tius assumendo quod non erat, audet extenuare. 


κ. | Cor. 1, 24. *' Matth. x, 19, 90, 


πραχεν ἡ ἑτέρα. Πάλιν ὧδέ φησιν. Ὁ Υὸς ἐξελέξατο” 
ε Ἐγὼ γὰρ, φησαὶν, ὑμᾶς ἐξελεξάμην» ὁ ΠατηΏρ 
ἡγίασε. τὸ Πνεῦμα χατεσχεύασε ῥῆτορας. Ὢ τῆς 
ἀμέτρου φρενοθλαδείας. El πάντα γέγονε παρὰ του 
Πατρὸς 5c Υἱοῦ ἐν Πνεύματι, xal οὐχ ἄν τι δρῷτο 
παρὰ τοῦ θεοῦ xat Πατρὸς, πλὴν ὅτι πατὰ τοῦτον 
αὐτὸν τὸν' τρόπον, πῶς o0x ἁπόπληχτος cen ἂν xal 
µάλα εἰκότως, ὁ ταῖς ὑπυστάσεσι χαταµερίζων ἰδιχῶς 
τὰς ἐπί γέ τισιν ἑνεργείας, τῆς ἀχηράτου χαὶ μιᾶς 
θεότητος ' χαὶ οὐχὶ δη μᾶλλον ἕχαστα τῶν δρωµένων 
πεπράχθαι διαθεδαιούµενος παρὰ Πατρὸς δι’ Ytoo Ev 
Πνεύματι; El γάρ ἐστιν ὁ Υἱὸς καὶ βουλὴ χαὶ σοφία 
xaX δύναμις τοῦ Πατρὸς, πάντα που πάντως, ὡς διὰ 
βουλής χαὶ σοφίας καὶ δυνάµτως ὁ Πατὴρ ἐργάσεται 
6c Υἱοῦ. Οὕτως ἀριστίνδ ἀπολέχτους ἐποιεῖτο τοὺς 
µαθητάς * οὕτως ἡγιάσθαι φαμὲν τοὺς ἐξειλεγμένους» 
οὕτω γεγενῆσθαι ῥήτορας, ὡς Ex μιᾶς δηλονότι θεό-- 
τητος, παρὰ Πατρὸς δι᾽ Υἱοῦ ἐν Πνεύματι. « Πάτερ 
γὰρ ἅγιε, φησὶν, ἁγίασον αὐτοὺς ἐν τῇ ἀληθείᾳ cov. » 
Ἁγιάζει τοίνυν ἡ ἀλήθεια, τουτέστιν ὁ Yióc * ἑνίησο 
δὲ xaX ὁμοίως xaX ἀποφαίνει σοφοὺς, xai διὰ τῆς τοῦ 
ἁγίου Πνεύματος [lo. τὸ ἅγιον Πνεῦμα] ἑνεργείας, 
θεοφιλῶς χατεγλωττισµένους [ To. κατευγλωττισμέ- 
νους]. Ἔφη γοῦν ἓν μὲν τῇ τοῦ Ματθαίου συγγραφῇ 
πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ μαθητᾶς, « "Οταν δὲ παραδίδωσιν 
"Ic. παραδιδῶσιν] ὑμᾶς, μὴ µεριµμνήσητε πῶς, Ἡ 
τί λαλήσητε:. δοθῄσεται γὰρ ὑμῖν ἐν ἐχείνῃ τῇ ὥρᾳ, 
τί λαλήσετε * οὗ γὰρ ὑμεῖς ἔστε οἱ λαλοῦντες, ἀλλὰ 
τὸ Πνεῦμα τοῦ Πατρὸς ὑμῶν τὸ λαλοῦν ἐν ὑμῖν. » 
Διὰ δὲ γε τῆς νοῦ Aouxd* «θέσθε οὖν Ev ταῖς χαρ-- 
δίαις ὑμῶν μὴ προμελετᾷν ἀπολογηθῆναι ἐγὼ γὰρ 
δώσω ὑμῖν στόµα xaY σοφίαν, fj οὐ δυνήῄσονται ἀἁντ- 
ειπεῖν, Ἡ ἀντιστῆναι πάντες ol ἀντιχείμενο. ὑμῖν. » 
᾿Αχούεις ὅπως λαλοῦντος Ev αὐτοῖς τοῦ ἁγίου Πνεύ-- 
µατος, αὐτὸς δίδωσι τὸ στέµα; λόγου γάρ ἐστι δοτὴρ 
ὡς Λόγος, καὶ Πνεύματος χορηγὸς, ὡς ἴδιον ἔχων 
αὐτὸ φυσιχῶς, καθὰ xal αὐτὸς ὁ Πατήρ. Ταντοεργεξ 
μὲν οὖν dj ἁγία Τριὰς, καὶ ἅπερ ἂν δρώῃ xaX βοῦ-- 
λοιτο κατορθοῦν ὁ Πατὴ», ταῦτα χαὶ ὁ Υἱὸς χατὰ τὸν 
ἴσον τρόπον’ ὁμοίως δὲ xal τὸ Πνεῦμα. Tó γε μὴν 
ἀνὰ µέρος διδόναι τὰς ἑνεργείας ἑχάστῃ τῶν ὑπο- 
στάσεων ἰδικῶς, οὐδὲν ἕτερόν ἐστιν, 7] «pct; &và µέ- 
poc xal ὁλοτρόπως ἀλλήλων διεστηχότας, ἀποφαίνειν 


D θεούς. Ὁ μὲν γὰρ τῆς φυσιχῆς ἑνότητος λόγος ἐπὶ 


τῆς ἁγίας Ἔριάδος, µίαν 5fj που τὴν ἐφ᾽ ἅπασι τοῖς 
δρωµένοις ἀποφαίνει χἰνησιν. El δὲ δη λέγοιμεν, ὅτι 
μιᾶς ὑποστάσεως, olov εἰς ἔργα χεχινηµένης, ἀπρα- 
χτήσειεν àv αἱ δύο, πῶς οὗ παχεῖα τομ] παρεισχρί- 
νεται, τόπον ὥσπερ τινὰ τῶν ὑποστάσεων ἑχάστῃ 
νέµουσα, τὸ, ἔδω τε xal ἀπεσχοινισμένως νοεῖσθαι 
τῶν ἄλλων, οὐ xazá ve τὸ ὑπάρχειν ἰδιοστάτως, 
τοῦτο γὰρ ἁληθές: ἀλλ’ ὡς Ev τῇ χατὰ πᾶν ἑτερότητι, 
μὴ ἀνεχομένη λόγου τοῦ συναγείροντος εἰς ἑνότητα 
φυσιχήν ; Μία γὰρ θεότητος φύσις ἐν ἁγίᾳ καὶ όμοο»- 
σίῳ νοεῖται Τριάδι. 'O δὲ χρηστὸς οὐτοσὶ, τὸν ὁμοού- 
σιον τῷ θεῷ xa Πατρὶ θεὺν Λόγο», ὡς οὖκ εἰδὼς ὅτι 


$5 f uc. xxi, 11,15. 


151 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. ιν. 


182 


Ὑέγονεν ἄνθρωπος, οὗ τὸ εἶναι θεὸς ἀποθεθληχὼς, A Nam cum sancto Spiritui, ut diclum est, patrocine» 


προσειληφὼς δὲ μᾶλλον ὅπερ οὐκ ἣν, χατασμικρύνειν 
ἀποτολμᾷ. Συναγορεύει μὲν γὰρ, ὡς εἴρηται, τῷ 
ἁγίῳ Πνεύματι, περινθρἰζει δὲ τὸν Υἱὸν, οὕτω λέγων 
3 ρός τινας τῶν τὰ ᾿Αρείου φρονεῖν ἠρημένων. 

[Πλείονα, φησὶ, τὴν εἰς αὐτὸν χατασχευάζοντες 
ὑδριν, xat τὸ Πνεῦμα τῆς θείας ἀποτέμνοντες φύσεως, 
τὸ τὴν ἀνθρωπύτητα αὑτοῦ διαπλάσαν * « Τὸ γὰρ ἐν 
τῃ Μαρίᾳ, qnot, γεννηθὲν, Ex Πνεύματός ἔστιν ἁγίου.ν 
κατὰ [τσ. τὸ κατὰ] διχαιοσύνην τὸ πλασθὲν ἀνέπλα- 
αεν [1σ. ἀναπλάσαν]' «Ἑφανερώθη γὰρ, φηαὶν, ἐν 
σαρχί * ἐδικαιώθη Ey Πνεύματι" » τὸ δαίµοσι φοδερὸν 
ἐργασάμενον ' «Ἐγὼ γὰρ, φησὶν, Ev Πνεύματι θεοῦ 
ἐχδάλλω τὰ δαιμόνια’ τὸ τὴν αὐτοῦ σάρχα πεπνιη- 
μένον vaóv? « Τεθέαμαι γὰρ, qnot, τὸ Πνεῦμα χατα- 
6atvoy ὡσεὶ περιστερὰν, καὶ µεμένηχεν Em αὐτόν. » 
τὸ τὴν ἀνάληψιν αὐτῷ χαρισάµενον * € Ἐντειλάμενος 
γὰρ, φησὶ, τοῖς ἁγίοις ἁποατόλοις, οὓς ἐξελέξατο, 
διὰ Πνεύματος ἁγίου, ἀνελήφθη. » Τοῦτο δὴ τὸ τηλι- 
παύτην Χριστῷ χαρισάµενον δόξαν, Χριστοῦ χατᾷ- 
σχευάζουσι δοῦλον.] 


ΚΕΦΑΛ. I*. 


Τὸ μὲν οὖν τῆς θείας τε xaX ἀχηράτου φύσεως ἆπο- 
τέμνειν τὸ Πνεῦμα κατατολμᾷν, μοχθηρᾶς elvat quu 
xai ἁλιτηρίου φρενὸς, καὶ πολὺ τοῦ εἰκότος ἑξῳκι- 
σµένης. Ὁμοούσιον γάρ ἐστι τῷ θεῷ καὶ Πατρὶ, καὶ 
μὴν χαὶ αὐτῷ τῷ Ylp- καὶ θεὸς εἶναι, καὶ ἐχ θεοῦ 
πιστεύεται. Χρῆναι δὲ οἶμαι ταυτὶ µεθέντας εἰς τὸ 
παρὸν, τὸν ἐν χερσὶν ἡμῖν, πολυπραγμονῆσαι λόγον, 
xaX ὅποι ποτὲ βλέπει, νουνεχέστατα χατιδεῖν.ε Πλείονα 
Υὰρ, not, τὴν εἰς αὐτὸν χατασκευάξοντες ὕθριν * 
órAor δὲ ὅτι τὸν ἐκ θεοῦ Πατρὸς Λόγον’ καὶ τὸ Πνεῦ- 
pa τῆς θείας ἀποτέμνοντες φύσεως, τὸ τὴν ἀνθρω- 
πότητα αὐτοῦ διαπλάσαν. » Thv τίνος, ὦ βἐλτιστε, φῆς 
διαπεπλάσθαι ἀνθρωπότητα διὰ τοῦ Πνεύματος; Kat- 
τοι τοὺς λόγους ἡμῖν ἁρτίως Er αὐτῷ πεποίησαι τῷ 
Μονογενεῖ, xai ἐκ Θεοῦ Πατρὸς ἀποῤῥήτως γεγεννη- 
μένῳ ' θείαν γὰρ δη φύσιν ὠνόμαζες αὐτόν ' αὐτοῦ 
δὲ οἶμαι xal οὐχ ἑτέρου τὴν ἀνθρωπότητα φῄς. Οὐχ- 
οὖν διαµέμνησο τῶν σεαυτοῦ φωνῶν; ἰδίαν γὰρ εἶναι 
φῆς τοῦ Λόχου τὴν σάρχα ψυχῆς ἐνούσης αὑτῇ τῆς 
λοχιχῆς δηλονότι * ἔσται γὰρ οὕτως fj ἀνθρωπότης 
αὐτοῦ. Elta. πῶς, εἴπερ ἐστὶν ἓν μετὰ τῆς ἰδίας σαρ- 
xb; ὁ ix θεοῦ Πατρὸς Λόγος, ἰσχύος εἶναι νομίζεις 
αὐτὸν τῆς θεοπρεποῦς ἐπιδεᾶ, χαὶ φοθερὸν αὐτὸν elp- 
γάσθαι τοῖς δαίµοσι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ὡς ἀπό γε 
τῆς ἰδίας φύσεως oüx ἔχοντα τοῦτο Opdv* xoi μὴν 
xai τὸ, δύνασθαι αυντρίδειν τὸν Σατανᾶν, ὡς δοτὸν 
Tap ἑτέρον, xal μόλις ἑρανιζόμενον; El μὲν οὖν 
οἶσθα ὅτι τὸ ἀποτέμνειν τὸ Πνεῦμα τῆς θείας αὐτοῦ 
φύσεως, ἐγχλημάτων αἴσχιστον εἴη ἂν, χαὶ paa εἷ- 


** Math. 1, 20... 7? [ Tini, inj, 16. 


"! Matth, xi, 28. 


tur, Filium afficit injuria, ubi adversus Arii secta- 
tores iia dicit, 


- 


[NEesToR. Majoreim, inquit, in ipsum struentes in- 
juriam, et Spiritum a divina natura separantes, qui 
humanitatem ejus formavit : « Quod enim in Maria, 
inquit, natum est, de Spiritu sancto est *? ;»qui se- 
cundum justitiam quod formatum erat reformavit 2 
« Manifestatum eni est, inquit, in carne, justi&ica- 
tum est in Spiritu '*; qui ut damoniis. esset terribi- 
lis effecit : « Ego enim, inquit, in Spiritu Dei ejicio 
daemonia ?*! ; » qui illius carnem effecit templum : 
« Vidi enim, inquit, Spiritum descendentem sicut co- 


B lumbam, et mansit super eum ?*; » qui assumptio- 


nem illi largitus est : « Precipiens, inquit, sanctis. 
apostolis, quos elegit, per Spiritum sanctum, 104, 
assumptus est "*, » Hunc igitur qui tantam Christo 
gloriam largitus est, Christi servum efficiunt] 


€AP. lif. 


Audere quidem a divina illa immortalique natura 
Spiritum abscindere, improbi esse et scelesii animi 
censeo, et longo intervallo ab eo quod convenit re-. 
moti. Consubstantialis est enim Deo et Patri, quin 
etiam ipsi quoque Filio, et Deus esse et ex Deo cre- 
ditur. Sed oportere arbitror, iis ad presens omissis, 
verba qu» nunc sunt in manibus, examinare, et 
quo spectent accurate perspicere. « Majorem, in- 
quit, in ipsum statuentes injuriam (nimirum in illud 
ex Deo Patre Verbum), ei Spiritum a divina natura 
separantes, qui ejus humanitatem forinavit. » Cujus- 
nam, vir optime, asseris humanitatem a Spiritu. 
formatam? Atqui dudum de ipso Unigenito et ex 
Deo Patre ineffabiliter nato verba feceras : ipsum 
enim divinam naturam appellabas : ipsius ergo, ut - 
opinor, non alterius humanitatem dicis. Recordare. 
igitur verborum tuorum : propriam enim esse Verbi. 
illam carnem dicis, anima rationali praeditam scili- 
cet : sic namque erit ejus humanitas. Atqui si ip- 
sum ex Deo Patre Verbum unum est cum sua carne, 
quomodo divinis viribus eum indigere putas, et ter- 
ribilem d»moniis a Spiritu sancto factum, ut qui a 
$ua natura id non posset eflicere; adhec etiam, hoc 
ipsum posse conterere Satanam, quasi ab alio da- 
tum, vixque dono acceptum? Si igitur non ignoras, 
separare Spiritum a divina ejus natura, turpissi- 
mum habendum esse crimen, et quidem jure, ipsius 
procul dubio Spiritus est, ut qui per ineffabilem ip- 
sius naturam procedat, et ipsi sit consubstantialis, 


13 Joan. 1,52. "* Act. 1, 2. 


ANT. AGELLII NOTE. 


(24) Sic distinguendus videtur locus, ut apte ca- 
dat ad Nestorii sententiam : quamvis pessima sit 
distinctio, ct contra usum Ecclesie; quam distin- 


ctionem improbat Cyrillus pag. 105, et ecclesiasti- 
cam ac vulgatam sequitur. 


193 


S. ΟΤΒΙΙ 1 ALEXANDRINI ΑΠΟΗΙΕΡ, - 


484 


ei ita minime indiguit vietate ab eo data, tanquam A χότως, αὐτοῦ δηλονότι τὸ Πνεῦμά ἐστιν, ὡς bv αὐτῆς 


externa et aliunde aseita : sed utetur potius tan- 
quam proprio Spiritu, et per ipsum terribilem se 
dz: moniis ostendet. Sin tibl placet eos qui separant, 
linpietatis crimine immunes pronuntiare : quomodo 
nobis dudum eos injurios appellans, postea teipsum 
in eorum numerum referre non sentis? siquidem uni- 
tutn earni illud ex Deo Patre Verbum velut unum ali- 
quem e nostro numero, et vulgarem prorsus, aoxilio 
sancti Spiritus indiguisse dicis, ut terribilis immun- 
dis $059 spiriibus videretur : nam etiamsi in 
Spiríta Del dicit se elicere dimonia, annon ipsam 
sermonis dispensationem satís admirabilem videre 
oportait * FJudsorum enim duces cum glori» nostri 
Salvatoris inviderent, et in eum os effrenatum ape- 
yirent, obtrectsbant infelices, asserentes eum in 
Beelzebub principe dzmoniorum eficere d:emonia. 
IHe vero, insíta erga omnes usus tranquillitate, ut 
errantes, atque Ipsi dicaciter detrahere volentes, ad 
meliorem sensum ac veritatem ipsam traduceret, 
gloríam partam ex vi conterendi Satanam illi se- 
cundum naturam Deo potius tribuebat, in Spiritu 
Dei dicens se improbos spiritus ejicere; neque 
seipsum abnegans Deum esse secuudum naturam, 
et Spiritum sanctum proprium habere asserens. 
Sed quia congruebat, et divino artificlo diguum 
erst patricidarum irz cedere, et hominum qui in 
eO offendebantur, occasiones prxcidere; adorie- 
bantur enim, dicentes : « De bono opere που lapi- 


προϊὸν τῆς ἀποῤῥήτηυ φύσεως αὐτοῦ, xat ὁμοούαιον 
αὑτῷ, xaX οὑκ ἂν ἐδεήθη χαθάπερ τινὸς τῆς ἔξωθέν 
τε xai ἑπακτῆς δυνάμεως τῆς παρ᾽ αὐτοῦ. χρήσεται 
δὲ μᾶλλον ὡς ἴδίῳ Πνεύματι, καὶ φοθερὸν ἑαυτὸν νοῖς 
δαίµοσιν ἀποφανεῖ δι’ αὐτοῦ. EI δέ σοι δοχεῖ τῶν εἰς 
δοσσέδειαν ἐγχλημάτων ἀποφαίνειν ημοιρηχότας τοὺς 
ἁποτέμνοντας, πῶς ἡμῖν ἁρτίως ὑθριστὰς ὀνομάζξεις 
[1σ. ὠνόμαζες] αὐτούς; Elta τούτοις cavsbv ἑναρί- 
θµιον οὖχ αἰσθάνῃ ποιῶν, εἴπερ ἑνωθέντα σαρχὶ τὸν 
ix 8600 Πατρὸς Λόγον, χαθάπερ ἕνα τινὰ τῶν χαθ 
ἡμᾶς, χαὶ κοινὸν ἁπλῶς, τῆς τοῦ Πνεύματος ἔπιχου- 
plac δεδεῆσθαι φὶς, ἵνα φοθερὸς τοῖς ἀχαθάρτοις 
ὀρῳτο πνεύμασιν. El γὰρ χαὶ Ev Πνεύματι θεοῦ φη- 
σιν ἑαυτὸν ἐχθάλλειν τὰ δαιµόνια, πῶς οὐκ ἔδει του 
λόγου τὴν οἰχονομίαν ἀξιάγαστον οὖσαν ἰδεῖν; Οἱ μὲν 
γὰρ τῶν Ἰουδαίων χαθηγηταὶ, τῇ τοῦ Σωτήρος ἡμῶν 
εὐχλείᾳ δ:εφθονηχότες, xal ἀπύλωτον ἐπ' αὐτῷ δννι- 
γνύντες στόμα, κατεφλυάρουν οἱ δείλαιοι; φάσχοντες 
ἐν Βεελζεδοὺλ ἄρχοντι τῶν δαιµογίων ἐχδάλλειν τὰ 
δαιμόνια. 'O δὲ τῇ ἐμφύτῳ πρὺς ἅπαντας Υαληνό- 
τητι χεχρηµένος, καὶ μεθιστὰς τοὺς πεπλανηµένους, 
ἤγουν ἀθυροστομεῖν ἐθέλοντας ἐπ αὐτῷ, πρὸς τὸ 
ἄμεινόν τε καὶ ἀληθὲς, θεῷ δη μᾶλλον τῷ κατὰ φύ- 
σιν, τὴν ἐπί γε τῷ δύνασθαι αυντρίδειν τὸν Σατανᾶν 
ἀνετίθει δόξαν, &v Πνεύματι Θεοῦ λέγων τὰ πονηρὰ 
διώχειν πνεύματα: xai οὖκ ἔξω τιθεὶς ἑαυτὸν τοῦ 
κατὰ φύσιν εἶναι θὲὸν, xal ἴδιον ἔχειν τὸ Πνεῦμα τὸ 
ἅχιον. Ἐπειδὴ δὲ ἦν ἀχόλουθον, xai θεοπρεποῦς εὖ- 


damus te, sed de blasphemia, quia tu homo cum C τεχνίας ἄδιον, τὰς τῶν φονώντων ὑποτρέχειν ὀργάς, 


sis, facis teipsum Deum **; » hanc ob causam be- 
signe admodum ad hominum adbuc infirmorum 
sensum se componens, Dei Spiritum inquit, novit 
enim probe, ut jam dixi, seipsum: esse ex natura 
Deum simul cum Patre, οἱ omnia quz illius sunt, 
se habere, pfeterquam id solum quod est Pater. 
]taque etiam dicebat ad illum : « Omnia mea, tua 
sunt, et tua mea, et glorificatus sum in ipsis '*; » 
et ad nos ipsos cum de Spiritu sancto verba face- 
ret : «€ Omnia, inquit, quz habet Pater, mea sunt : 
propterea dixi vobis quia de meo accipiet, et an- 
nunuabit vobis "*. » Ut enim procedit ex Patre Spi- 
ritus sanctus, cum sit ipsius secundum naturam, 
eodem quoque modo per ipsum Filium, cum sit ejus 
ndluraliter, ipsique consubstantialis. Ergo quamvis 
per Spiritum glorificetur, ipse tamen seipsum tan- 
quam per proprium Spiritum gloriticare intelligi- 
tur; neque ea res illi extrinsecus advenit, etiam 
bi factas. homo nostri similis videatur. Periculosum 
esl autem ad hoc etiam illud dicere de sancto Spi- 
ritu, qui carnem ipsius effecit templum : erat enim 


cato propria Verbi, idque paulo ante ipse coufes- 


rus es; ipsius enim esse humanitatem dixisti, et 
templum ipsius fuit sanctum illud corpus ex sancta 
Virgine sumptum. 106 Proprius item ipsius ille 
rjus Spiritus, neque unquam illud Dei Verbum sine 
&uo Bpirita intelligitar. Praestat igitur ae sapientius 


καὶ τὰς τῶν ἐπ᾽ αὐτῷ σχανδαλιζοµέγων περικόπτειν 
ἀφορμάς ' ἐπεφύοντο γὰρ λέχοντες᾽ «Περὶ χαλοῦ 
ἔργου οὐ λιθάζομἐν ae, ἀλλὰ περὶ βλασφημίας ᾿ ὅτι 
Gb, ἄνθρωπος ὧν, ποιεῖς σεαυτὸν Θεόν) ταύτῃ τοι χαὶ 
ἄγαν ἁστείως, τοῖς ἀσθενοῦσιν ἔτι συγχαθιστάµενος, 
βεοῦ τὸ πνεῦμά φησιν ' olós γὰρ οἵδεν, ὡς ἔφην, ἔαυ- 
τὸν ὄντα φύσει θεὺν ὁμοῦ τῷ γεγεννηχότι, xal 
πάντα ἔχοντα αὐτοῦ, δίχα µόνου τοῦ εἶναι Πατήρ. 
Τοιγάρτοι καὶ ἔφασκε πρὸς αὐτὸν, ε ὅτι Πάντα τὰ 
bp, σά ἐστι, xaX τὰ cá, ἐμά᾿ xal δεδόξασµαι ἓν αὖ- 
τοῖς.» Καὶ πρός γε ἡμᾶς αὐτοὺς περὶ τοῦ ἁγίου 
Πνεύματος τοὺς λόγους ποιούµενος, € Πάντα, φησὶν, 
ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ, ἐμά ἐστι’ διὰ τοῦτο εἶπον ὑμῖν, 
ὅτι ἐκ τοῦ ἐμοῦ λήψεται καὶ ἀναγγελεῖ ὑμῖν. » 'Ὢσ- 
περ γὰρ πρόεισιν kx τοῦ Πατρὺς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον 
αὐτοῦ χατὰ φύσιν ὑπάρχον' καὶ κατὰ τὸν ἴσον τούτῳ 
ερόπον xal δι αὐτοῦ τοῦ Υἱοῦ, φυσικῶς ὃν αὐτου, 
xai ὁμοούσιον αὐτῷ. Οὐχοῦν κἂν δοξάζηται διὰ τον 
Πνεύματος, αὐτὸς ἑαυτὸν, ὡς δι ἰδίου Πνεύματος 
νοεῖται δοξάζων, xal οὐχ ὡς θύραθεν τὸ χρῆμα αὐτῷ, 
κἂν εἰ ὁρῷτο Ὑεγονὼς ἄνθρωπος καθ ἡμᾶς. Ἄνα- 
σφαλεὶς [ἶσ. ᾿Ανασφαλὲς] δὲ πρὸς τούτῳ xàxeivo εἰ- 
πεῖν περὶ τοῦ Πνεύματος, τὸ, τὴν σάρχα τὴν αὐτοῦ 
πεποιηµένον vaóy* ἣν μὲν γὰρ ἡ σὰρξ ἰδία τοῦ Λό- 
ου, xai τοῦτο ἡμῖν ἁρτίως διωµολόγηχας αὑτός ' 
αὐτοῦ γὰρ ἔφης εἶναι τὴν ἀνθρωπότητα, xal vale 
αὑτοῦ χεχρηµάτιγεν τὸ Ex τῆς ἁγίας Παρθένου }η 


** joan. x, 55. '* Joan. xvni, 10. 7* Joan. xvi, 15. 





155 


ADYERSUS NESTORIUM LIB. 1V. 


486 


φθὲν ἅγιον copa ἴδιον δὲ πάλιν αὐτοῦ τὸ Πνεῦμα A est dicere, corpus quidem templum esse Verbi et 


αὐτοῦ, xal οὐχ ἂν voolvo πώποτε δίχα τοῦ ἰδίου 
ΙΙνεύματος 6 Ex θεοῦ Πατρὸς Λόγος. "Αμεινον οὖν 
&pa χαὶ σοφώτερον, ναὺν μὲν ποὺ Λόγου tb σῶμα 
λέχειν, xa ἰδίαν αὑτοῦ τὴν σάρκα ᾿ πιστεύειν δὲ ὅτι 
ἀύνεστιν dsl τῷ Λόγῳ τὸ Π]νεῦμα αὐτοῦ, χαθάπερ 
ἀμέλει xal αὐτῷ τῷ Πατρί. θὺκ ἁμώμητον δὲ mpb; 
τούτῳ φαίην ἂν, «b, ὡς ἐπ ἀνθρώπου χοινοῦ τὴν 
ἀνάληψιν αὐτῷ τὴν εἰς οὐρανὺν δεδωρῄσθαι λέγειν 
παρὰ τοῦ Πνεύματος ’ ἐπιλέχτους μὲν γὰρ ἐποιεῖτο 
τοὺς μαθητὰς διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἀνελήφθη 
γε μὴν ὣς θεός. οὖχ ὡς παρ ἑτέρου δοτὸν τὸ χρῆμα 
λαθών " αὐτὸς δὲ δὴ μᾶλλον πρωτόλειον ὥσπερ τι 
τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως ἀνανεωθείσης εἷς ἀφθαρ- 
σίαν (95), ἑμφανίσων ἑαυτὸν τῷ θεῷ xaX Πατρὶ, xal 
ἡμῖν ἑγχαινίζων ὁδὺν πρόσφατον xot ζώσαν, xa cla- 
ερχοµένην εἰς τὸ ἑσώτερον τοῦ καταπετάσµατος, 
«ὅπου πρόδροµος ὑπὲρ ἡμῶν εἰσελθεῖν λέγεται, κατὰ 
τὴν τάξιν Μελχισεδὲχ ἀρχιερεὺς γενόμενος εἰς τοὺς 
αἰῶνας.» Ότι δὲ πρὸς τὰ ἄνω βαδίζοντ: τῷ Χριστῷ, 
πάλιν ἐνυπῆρχεν ὡς ἴδιον αὐτοῦ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, 
οὖκ ἂν ἑνδοιάσειέ τις. Πῶς οὖν οὗ δέδιας, εἰπέ pot, 
λέχειν *« Touxo δὴ τὸ τηλικαύτην Χριστῷ χαρισάµενον 
δόξαν, Χριστοῦ χατασχευάζουσι δοῦλον.» Οἱ μὲν δοῦ- 
λον αὐτὸ χατασχευᾶζοντες τοῦ Χριστοῦ, δυσσεδοῦσιν 
ὁμολογουμένως, χαὶ αὐτὸν ἀτιμάζουσι τὸν ὁμοούσιον 
αὐτῷ Θεῷ Aóyov, τοῖς δουλοπρεπέσι περιδάλλοντες 
pote τὸ παρ) αὐτοῦ τε xai Ey αὐτῷ χατὰ φύσιν, 
xa ἴδιον αὐτοῦ * τὸ δὲ χεχαρίσθαι λέγειν αὑτῷ τὴν 


δύξαν παρὰ τοῦ Πνεύματος, ἀδελτηρίας ἐστὶ τῆς ἐσχά- ^ 


της ἁπόδειξις ἑναργής. Εἰχή δὲ ἁλώσῃ πεφλυαρηχὼς 
ἐν τούτῳ, xal τὸ ἐπ) αὑτῷ μυστήριον οὐ νενοηχώς * 
μᾶλλον δὲ σαυτῷ χαὶ φρονῶν xaX λέγων τὰ ἑναντία. El 
γὰρ πεπίστευχας ὅτι θεὺς iv ὁ Λόγος γέγονε cáp£- 
αὐτοῦ γὰρ ἔφης εἶναι τὴν ἀνθρωπότητα * τί τὸν τῆς 
δόξης Κύριον, ὣς οὐχ ἔχοντα δόξαν ἰδίαν, τῆς παρὰ 
τοῦ Πνεύματος δεδεῆσθαι φῆς, xai Ev τοῖς τῆς χτί- 
σειυς χαταλογἰζῃ µέτροις, T] πάντα ἑστὶν ἔξωθεν τὰ 
[ῖσ. ἔξωθέν τε] xaY δοτά; « Τί γὰρ ἔχεις, ὃ οὐχ ἔλα- 
θες, » πρέποι ἂν ἀχοῦσαι τῇ χτίσει. ᾽Αλλά vat, φησὶν, 
εὑρίσχω λέγοντα τὸν Ἐμμανουήλ. « Πάτερ, δόξασὀν 
σου τὸν Ylóv. » Οὐχοῦν, προστίθει τὸ λεῖπον' τοῦτο 

ἐστιν, « "Iva. xat ὁ Τἱός σου δοξάσῃ σε.; El μὲν 
ὡς δόξης ἀπιδεᾶ τῆς πχρὰ Πατρὸς ἐφίεσθαι δόξης 


propriam ipsíus carnem : credere item ipsi Verbo 
semper adesse Spiritum ipsius, ut etiam procul 
dubio Patri. Ad hiec neque illud quidem vacare 
culpa dixerim, quod tanquam de communi vulga- 
rique homine ait, assumptionem in colui ipsi fuisse 
dono datam a Spiritu : nam elegit quidem discipu- 
los per Spiritum sanctum 7, sed assumptus est ut 
Deus, non quasi eam rem ab alio datam acceperit, 
sed ut ipse potius veluti primiti2 quxdam hunianze 
naturz in incorruptionem renovat: seipsum osten- 
deret Deo et Patri, et nobis initiaret viam novam 
et viventem, ingredientem in interiora velami- 
nis '*, « quo praccursor pro nobis ingressus esse di- 
citur, secundnm ordinem Melchisedech pontifex 
factus in :ternum **. » [n superiora autem eunti 
Christo itidem adfuisse Spiritum sanctum tanquam 
ipsius proprium, nemo unquam ambigat. Cur ergo, 
dic mihi, non metuisti dicere : « lunc ergo qui tan- 
tam Christo largitus est. gloriam, Christi servum 
efficiunt? » Nam qui illum Christi servum faciunt, 
non dubium est quin sint impii, et ipsum quoque 
illi consubstantiale Dei Verbum dedecorent, cum 
illum qui est ab ipso, et in ipso secundum naturam, 
et ipsius proprius, servili mensura circumdent : 
verumtamen ipsi a Spiritu dono datam fuisse glo- 
riam dicere, extrema stultitíe indicium est evi- * 
dens. Ac nequidquam in hoc nugatus esse depren- 
deris, et ejus rei mysterium minime intellexisse, 
imo vero tibi ipsi et sentire, ct dicere contraria. 
Nam si credis ipsum Verbum, cum Deus esset, 
facium esse carnem (ipsius enim esse humanitatem 
dixisti), cur illum glorise Dominum, quasi non 
babeat suain, gloria a Spiritu data dicis indiguisse, 
et eum intra mensuras compulas creatur», qua 
omnia extrinsecus babet, atque donata? Creature 
namque audire convenit : « Quid enim habes quod 
nou accepisti *? » At enim, inquit, reperio ipsum 
Emmanuel dicentem : « Pster, glorifica Filium 
tum ;» ergo adjice refiquum, hoc est : « Ut et 
Filius tuus glorificet te 51. » 107 Nam si Filium 
quasi glori: indigentem, a Patre optare gloriam 
affirmas, quid tandem dices cum glorificatur idem 
Pater 4 Filio? Nui ita glorificatur, quasi gloriam 


διισχυρἰζῃ τὸν Υἱὸν, τί ποτε ἄρα «he, ὅταν δοξά- D non liabeat, aut ab alio sibi tribui indigeat? Apage 


σηται xai αὐτὸς ὁ Πατὴρ παρὰ τοῦ Yioo, ἄρ᾽ ὡς δό- 
ξαν οὐκ ἔχων, ἡ τῆς παρ᾽ ἑτέρου δεδεηµένος; ἄπαγε 
τῆς δυσθουλίας ' τερθρεία γὰρ ἤδη ταντὶ καὶ àvo- 
σιότης ἐννοιῶν, xat ἕτερον οὐὑδέν. Ἡ μὲν γὰρ θεία τε 
καὶ τῶν ὅλων ἐπέχεινα φύσεων, φῶς ἀπρόσιτο» οἰχεῖ, 
xai χατεξουσιάξει τῶν ὅλων, xai δόξαν ἀνῆπται τὴν 
αὐτῇ τε xa µόνῃ πρεπωδεστάτην * ἐπειδὴ δὲ γέγονεν 


v1, 16 


7 Aci.1, 2 seqq. 7? Dlebr. x, 20 seqq. "? Hebr. vi, 20. ** 1 Cor. is, 7. 


ab isto malo consilio : πυρ sunt haec, et cogita- 
tionum impielas, aliud preterea nihil. Nam divina 
illa et ultra omnes alias naturas lucem quidem 
habitot iuaccessibilem **, οἱ dominatur universis, 
et gloria est amicta ipsi ac soli decentissima : sed 
quia unigenitum Dei Verbum factum est homo, et 
gratia Dei per carnem suam pro omnibus mortem 


*! Joan. xvii, 4... 5 E Tim. 


ANT. AGELLII. NOTAE. 


(25) Fere iisdem vcrbis Latine dixit beatus Am- 


brosius : Sacrum munus pro omnibus, et quasi τε. 


parate quedam liba nature. Libro de fide resutte- 
ctionis, ) 


dm. 





181 


S. ΟΥΠΙ ΕΙ ALEXANDIUNI ARCIIIEP. 


188 


erat gustaturum, et templuni suum ut Deus vivifi- ἄνθρωπος ὁ μονογενῆς τοῦ Θεοῦ Λόγος, ÉueX τε 


efudo, mortis inexpugnabile robur eversurum, ob- 
tendit quidem precem ut homo, et consentire sibi 
Patrem optat, suam ipsius naturam in eum atatum 
transformanti quo prius erat, et ad incorruptionem 
renovanti, et mortis laqueis potentiorem reddenti, 
soluta scilicet veteri maledictione, vindictaque illa 
qui primum formato homiui fuerat irrogata. Igi- 
tur quia ctiam dum videtur in carne, natura vere- 
que Filius Dei esse praedicatur : « Glorifica, inquit, 
tuuin, 0 Pater, Filium, » tanquam hominem, morte 
corruponeque potentiorem reddens, ut tuus esse 
credatur, cum sit vita per naturam ut Deus, quod 
ad proprias nature rationem attinet : ium euim 
ipse quoque Filius te glorificabit. Gloriz revera est 
Deo ac Patri, dum a nobis creditur quod cum 
Deus sit verus, οἱ viia οἱ vivificans, parem sibi ac 
per omnia similem, iueffabiliterque et supra omnem 
intelligentiam geuuit Filium, qui non fuit minor 
eliam cum in carne natus est, sed prestantem il- 
lam egregiamque naturalis nobilitatis sibi insitz 
pulchritudinem integram omnino servavit, ita ut 
ipse quoque sit vita, utpote ex vita, el omnia pos- 
sit, et sine labore perficiat, et his qui sunt morti 
corrupiionique obnoxii, incorruptionem donet. lgi- 
tur etiam si glorificari dicatur a Patre Filius, hu- 
punitatis meusuram reputa : ue post unionem in 
duo dividas unum Christum, et Filium, et Dormi- 
num; sed unum eumdemque similiter et gloria 
Dominum et Deum intellige, et gloriatà humanitus 
accipientem. Cogita enim illum etsi natura vereque 
Deus sit, οἱ rex universorum ac Dominus, tamen 
constitutum esse regem dici, cum factus homo 
nosti similis bumiliavit seipsum , 108 et factus 
est obediens Deo et Patri **, et nobiscum sub lege. 
Nullo igitur modo quz exinanitionis mensura cou- 
veniunt, sapicntes homines et peritos et in fide 
coufirmatos conturbabunt, sed ex iis ipsis et simul 
ex his quee divina naturse conveniunt, ipsum Fi- 
lium Deum esse eumdem et hominem agnoscent. 
Sed sanis verbis non acquiescit δὲ, et ad effrena- 
tum impetum admoduin pronus, stulte sibi placet, 
el qus ipse et quidem solus probat, sed recte habere 
existimat, ea sentienda censet : perdit etiam alios, 


χάριτι θεοῦ δ.ἀ τῆς ἰδίας σαρχὸς ὑπὲρ παντὸς γεύ- 
σασθαι θανάτου, xai δυσάντητον αὑτοῦ παραλύειν 
κράτος, ζωοποιῆσας ὡς θεὸς τὸν ἴδιον vabv, σχήπτε- 
ται τὴν εὐχὴν ὡς ἄνθρωπος, xai συνευδοχῆσαι ol 
βούλεται τὸν Πατέρα, «hv αὐτοῦ φύσιν µετασχευά- 
ζοντι πρὸς τὸ ám ἀρχῆς, xat ἀνανεοῦντι πρὸς ἆφθαρ- 
σίαν, xat τῶν τοῦ θανάτου βρόχων ἀποφαίνοντι χρείτ- 
τονα * λελυμένης δηλονότι τῆς ἀρχαίας ἐχείνης ἀρᾶς., 
καὶ τῆς ἐπὶ τῷ πρωτοπλάστῳ δίχης. Οὐχοῦν ἐπειδή- 
περ xai iv σαρχὶ καθορώµενος, Yibg εἶναι θεοῦ 
χηρύττεται φύσει τε καὶ ἀληθείᾳ, « Δόξασόν cov, 
φησὶν, ὦ Πάτερ, τὸν Ylóv,» ὡς ἄνθρωπον, xai θα- 
νάτου χρείττονα, xai φθορᾶς ἀποφήνας, ἵνα ob εἶναι 
πιστεύηται, ζωὴ xavà φύσιν ὑπάρχων ὡς 8cbc, χατά 
(s τὸν τῆς ἰδίας φύσεως λόγον ΄ τότε γάρ σε xat ἆ 
Υἱὸς δοξάσει. Δόξα ἁληθῶς τῷ θεῷ καὶ Πατρὶ, τὸ, 
πιστεύεσθαι πρὸς ἡμῶν, ὅτι θεὺς ὑπάρχων ἁληθινὸς, 
xai ζωὴ, xal ζωοποιὸς, ἴσον τε καὶ ὅμοιον ἑαυτῷ 
χατὰ πᾶν ὁτιοῦν, ἀποῤῥήτως τε xai ὑπὲρ νοῦν, ἐχ- 
τέτοχε τὸν Yibv, ὃς ἣν οὐχ ἐν µείοσε, χαὶ £v σαρχὶ 
[1σ. καὶ ὅτι ἓν σαρχὶ] γέγονεν * ἀλλὰ τῆς ἑνούσης 
αὐτῷ φυσικῆς εὐγενείας, ἁδιαλώδητον παντελῶς τὸ 
ὑπερφυὲς καὶ ἐξαίρετον διεσώσατο χάλλος, ζωὴ xat 
αὐτὸς ὑπάρχων ὡς ἐκ ζωῆς, πάντα τε ἰσχύων xal 
ἁμογητὶ κατορθῶν, xai τοῖς ὑπὸ θάνατον xat φθορὰν 
τὴν ἀφθαρσίαν δωρούµενος. Οὐχοῦν xXy el δοξάζεσθαι 
λέγοιτο παρὰ τοῦ Πατρὸς ὁ Υἱὸς, τὸ τῆς ἀνθρωπό- 
τητος ἀναλογίζου µέτρον ΄ μὴ διατέµῃς εἰς δύο μετὰ 
τὴν ἕνωσιν, τὸν ἕνα Χριστὸν xat Ylby καὶ Κύριον” 
ἁλλ᾽ ἕνα xa τὸν αὐτὸν ὁμοίως (26), xal τῆς δόξης 
Κύρων xal θεὸν, xat δόξαν δεχόµενον ἀνθρωπίνως. 
Ἐννόει γὰρ ὅτι, xaítot φύσει τε ἀληθείᾳ, θεός τε 
καὶ βασιλεὺς τῶν ὅλων ὑπάρχων καὶ Κύριος, xcyst- 
ροτονεῖσθαι λέγεται βασιλεὺς, ὅτε καθ) ἡμᾶς Υενό- 
µενος ἄνθρωπος τεταπείνωχεν ἑαυτὸν, καὶ γέγονεν 
ὑπήχοος τῷ θεῷ καὶ Πατρὶ, καὶ μεθ᾽ ἡμῶν ὑπὸ vó- 
μον, θορυθήσει δὴ οὖν xav' οὐδένα τρόπον τοὺς σο- 
φούς τε xal ἐπιστήμονας, xot ἱδρυμένους ἐν πίστει, 
tà τοῖς τῆς χενώσεως πρέποντα µέτροις ' ἁλλ' tQ 
αὐτῶν τε ὁμοῦ, καὶ τῶν τῇ θείᾳ πρεπόντων φύσει, 
θεὺὸν ὄντα τὸν αὐτὸν καὶ ἄνθρωπον ἐπιγινώσκουσι 
τὸν Υἱόν. ᾽Αλλὰ γὰρ ὑγιαίνουσι μὲν οὗ προσέρχεται 
λόγοις * ἀἁπονενευχὼς δὲ λίαν εἷς τὸ Ef vtov, ἀσυνέτως 


cum przter illa qu: dixil, nnum Dominum no- D περιαυτίζεται, καὶ τὰ αὑτῷ καὶ µόνῳ δοχοῦντά τε 


sirum Jesum Christum in duo dividens, etiam no- 
strum ipsum divinum mysterium ealumniatur, in eo 
quod recusat nobiscum confiteri, Christum non si- 
militer atque unum e sanctis prophetis aut apo- 
siolis et evangelistis Deiferum bhoiinem fuisse, sed 
Deum hominem factum, ac vere participasse car- 
nem et sanguinem. Sic autem rursum dixit, cum 
lanquam ex persona Christi verha proponeret: 


καὶ εὖ ἔχειν ὑπειλημμένα φρονεῖν ἀξιοῖ. Διόλλυσι δὲ 
xaX ἑτέρους πρὸς olg ἔφη διῖστὰς εἰς δύο τὸν ἕνα Κύ- 
piov Ἰησοῦν τὸν Χριστὸν, καὶ αὐτὸ τὸ θεῖον ἡμῶν 
συχοφαντῶν µυστῄήριον, ἀπό γε τοῦ μὴ ἀνέχεσθαι 
μεθ) ἡμῶν ὁμολογεῖν, ὅτι καθ’ Eva [1σ. ὅτι οὗ καθ’ 
Eva] τῶν ἁγίων προφητῶν, fyyouv ἁποστόλων καὶ 
εὐαγγελιστῶν θεοφόρος ἣν ἄνθρωπος ὁ Ἄριστός * θεὺς 
δὲ μᾶλλον γενόμενος ἄνθρωπος, µετέσχηχέ τε χατὰ 


ἀλήθειαν αἵματος καὶ σαρχός. Ἔφη δὲ οὕτω πάλιν, ὡς ix προσώπου Χριστοῦ παρατιθεὶς τὸ ῥητόν' 


* Philipp. n, 8. δν Tin. vi, 9. 


ANT. AGELLII NOTAE. 


(26) Deest verbum, puta vóz:, vcl. ὀμολόγει, vel aliquid simile. 


189 


[ « Ὁ τρὠγων µου τὴν σάρχα καὶ πίνων µου τὸ Α 


αἷμα, Ev ἐμοὶ μένει, κἀγὼ ἓν αὐτῷ.» Μνημόνευσον 
ὅτι περὶ τῆς σαρχὸς τὸ λεγόμενον. « Καθὼς ἀπέστειλέ 
µε ὃ ζῶν Πατὴρ,» ἐμὲ τὸν φαινόµενον. ᾽Αλλ) ἑνίοτε 
παρεομηνεύω. ᾽Αχούσωμεν ix τῶν ἑξῆς. «Καθὼς 
ἁκέστειλέ µε ὁ ζῶν Πατήρ: » ἐχεῖνος λέχει τὴν θεό- 
τητα, ἐγὼ τὴν ἀνθρωπότητα. Ἴδωμεν τίς ὁ παρερ” 
μηνεύω». Λέγει ἆ αἱρετικὸς ἐνταῦθα τὴν θεότητα” 
ἀπέστειλεν ἐμὰ τὸν θεὺν Aóyov* εΚαθὼς ἀπέστειλέ 
µε ὁ ζῶν Πατὴρ, » xav' ἐκεῖνον «χἀγὼ ζῶ, » ὁ θεὸς 
Λόγος « διὰ τὸν Πατέρα. » Εἶτα μετὰ τοῦτο" «Καὶ ὁ 
τρώγων µε, χάἀχεῖνος ζήσεται.» Τίνα ἐσθίομεν, τὴν 
θεότητα, ἢ τὴν σάρχα ;] 


KE9AA. A. 


Ἁ]όνην δὴ οὖν ἁτεστάλθαι τὴν σάρχα ςἲς, xat αὑ- 
«ἣν εἶναι διαθεθαιοῖς τὸν Φφαινόμενον' ἀπόχρη δῆ 
οὖν χαὶ µόνον ἡμῖν el; τὸ δύνασθαι ζωοποιεῖν τὸ 
θανάτῳ τυραννούμενον. Τί οὖν αἱ θεόπνευστοι Τρα- 
qal ῥαφωδοῦσι µάτην σάρχα γενέσθαι τὸν ἐκ θεοῦ 
Πατρὸς Λόγον, ἄνω τε xal χάτω διισχυριζόµεναι; 
Ποία γὰρ ὅλως Υένοιτ' ἂν τοῦ Λόγου χρεία, τῆς àv- 
θρωπίνης φύσεως ἀποχρώσης ἡμῖν, xiv εἰ νοοῖτο 
póvn xal καθ) ἑαυτὴν, eq ys 55 δύνασθαι καταργῇ- 
σα: θάνατον, xal τὸ τῆς «θορᾶς παραλῦσαι κράτος: 
Καὶ εἴπερ ἑατὶν, ὥσπερ οὖν οἵει καὶ δοξάζειν ἀξιοῖς, 
οὗχ ὁ θεὸς Λόγος ὁ ἁπεσταλμένος διὰ τοῦ γενέσθαι 
χαθ᾽ ἡμᾶς, µόνη δὲ, ὡς ἔφης, ἁπέσταλται παρὰ τοῦ 
Πατρὸς ἡ φαινοµένη σὰρξ, πῶς οὺχ ἄἅπασιν ἑναργὲς, 

τι σώματος ἀνθρωπίνου, xal τῶν ἡμετέρων κατ’ 
οὐδένα παντελῶς τρόπον Ev µεθέξει γεγόναµεν (31): 
Πῶς οὖν &v ἑτέροις διαγελᾷς τοὺς ὧδε διαχειµένους; 
ἔφης Υὰρ πάλιν * 

| Ἐρῷ δὲ χαὶ τοῦ σχανδάλου τὰ ῥήματα” περὶ τῆς 
οἰχείας σαρχὸς ὁ Δεσπότης Χριστὸς πρὺς αὐτοὺς 
O:zÀÉyeto* « Ἐὰν μὴ φάγητε, φησὶ, τὴν σάρχα τοῦ 
1 1οῦ τοῦ ἀνθρώπου, xai πίητε αὐτοῦ τὸ αἷμα, οὐχ 
ἔχετε ζωήν ἐν ἑαυτοῖς”; οὖχ Ίνεγχαν τὸ τῶν λεγο- 
µένων ὑψγηλὸν οἱ ἀχούσαντες, ἑνόμιξον ὑπὸ ἁμαθίας 
ἀνθρωποφαγίαν εἰσάγειν. ] 

ΚΕΦΑΛ. 5. 

Εἴτα πῶς τὸ χρῆμά ἐστιν οὐχ ἐναργῆς ἆνθρωποφα- 
γίσ; τίνα δὲ τρόπον ὑψηλὸν ἔτι τὸ µυστήριον, εἰ μὴ 
ἀπεστάλθαι φαμὲν τὸν Ex θεοῦ Πατρὸς Λόγον, χαὶ τόν 
Ὑε τῆς ἀποστολῆς τρόπον ὁμολογοῦμεν εἴναι τὴν 
ἐνχνθρώπησιν; Τότε γὰρ τότε καταθρῄσοµεν ζωο- 
ποιξῖν ἰσχύουσαν τὴν ἑνωθεῖσαν αὑτῷ σάρχα, χαὶ οὑχ 
ἑτέρου σάρχα, πλήν ὅτι γέγονεν ἰδία τοῦ τὰ πάντα 
ζωρποιεῖν ἰσχύοντος. El γὰρ τὸ mop 0h τοῦτο τὸ 
αἰσθχτὸν τῆς ἑνούσης αὑτῷ φυσιχῆς ἑνερχείας τὴν 


ADVERSUS NESTORIUM LID. 1V. 


[NEsroR. « Qui manducat meam carnem, el bibit 
meum sanguinem, in me manet, et ego in 60 e) 
meinento de illius carne esso sermonem. « Sicut 
misit me vivens Pater **, » me visibilem. At enim 
nonnunquom prater sententiam interpretor ; αυ» 
mus sequentia : « Sieut misit ie vivens Pater; » 
ille interpretatur divinitatem, ego humanitatem. 
Videamus quisnam prater sententiam interprete- 
tur. Dicit hzreticus hoc loco, divinitatem. Mi- 
sit me, ipsum Deum Verbum. « Sicut misit me 
vivens Pater, » perinde atque ille et t ego vivo, » 
Deus Verbum, « propter Patrem. » Deinde post- 
hec: «Et qui manducat me, et ipse vivet *'; » 
quem tandem manducamus, divinitatem, an car- 
nem ?] 

CAP. IV. 


Solam ergo missam fuisse carnem dicis, et ipsam 
essc asseris eum qui videtur? Satis est ergo etiam 
id selum nobis ad vivifleandam naturam tyrannide 
morüs oppressam. Quid ergo divinz Littera fru- 
stra occinunt, dum carnem factum ipsum ex Dco 
Patre Verbum, sursum deorsum affirinaut ? Quis 
cnim prorsus Verbi fuerit usus, sí nobis humana 
natura, ctiamsi sola et per se cogitetur, salis est ad 
mortem destruendam et corruptionis imperium 
evertendum ? Ac si, ut putas, et sentiendum censes, : 
missus est non ipse Deus Verbum, eo quod est 
nostri simile factum, sed sola, ut dixisti, missa est a 
109 Patre caro visibilis, quomodo non sit omni- 
lias perspicuum, humani corporis proprietatumque 
nostrarum nullo prorsus modo participationem ha— 
luisse? Cur ergo alibi irrides eos qui in ea sunt 
opinione ? nam dixisti rursum 5 


[ Νεστος. Dicam etiam illius scandali verba; de 
sua carne Dominus Christus eum illis disserebat : 
« Nisi manducaveritis, inquit, carnem Filii hominis, 
οἱ biberitis ejus sanguinem , non habebitis vitam 
in vobis **. » Verborum sublimitatem qui audierant, 
non tulerunt : putabant ex juscitia . illum anthro- 
pophagiam suadere. ] 


CAP, V. 


Atqui ea res quomodo non certa sit antliropopha- 
gia? quo vero modo sublime adhuc erit illud myste- 
rium, si non ipsum ex Deo Patre Verbum esse 
missum dixerimus, et missionis modum confessi 
fuerimus esse ipsam humanationem ? Tum enin 
videbimus vivificandi vim habere unitam ipsi car- 
nem, et non alterius carnem, sed factam illius 
propriam, qui omnia vivifleare potest. Nam si 
ignis hic eeusibilis vim sux naturalis operationis 


55 joan. vi, 57. 9* ibid, 58. *' ibid . ** ibid. 54. 
ANT. AGELLII NOTA. 


(27) Coujeceram γέγονεν; sed videtur mutilus 
locus et corruptus; deesse enim videtur aliquid 
quod. pertineat ad Verbi naturam, ut. καὶ των ἥμς- 


τέρων, τῶν δὲ θειοτέρων xav' οὐδένα παντελῶς τρὀ- 
Tov ἐν µεθέξει γεγόναµεν ' vel τοῦ δὲ θεοῦ Λόγου 
γατ οὐλέναι ClC, 


191 ᾿ 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


192 


iu materias immittit ad quas accesserit, adeo ut A δύναμιν ταῖς Όλαις ἑνίησιν αἷς ἄν φαίνοιτο προσοµι- 


aquam ipsam tametsi ex nalura sua frigidam , ad 
qualitatem (5 przeler naturam ipsius est, transfe- 
εαί, et calidam faciat ; quid mirum, quove modo 
incredibilo videatuc , si ipsum ex Deo Patre Verbum 
cum sitipsa vita secundum naturam, carnem sibi 
unitam viviicam reddidit ? propria namque ejus est, 
et non alterius cujuspiam ab eo diversi, qui seorsim 
intelligau , et uniusenostro numero hominis. Cum 
autem ab illa cum corpore mystica veraque unione 
vivifieum Dei Yerbum segregaris, ct omnino disjunxc- 
ris, quomodo ipsum corpus adhuc vivificum ostendes? 
Quis perro ille est qui dieit : « Qui manducat mean 
cafnem , et bibit meum sanguinem , in me manet, 
οἱ ego in eo? » Nam si liomo quispiam seorsim, 
et non potius ipsum Dei Verbum factum est simile 
nobis, res ipsa qux gerltur, antbropophagia erit, οἱ 
inutilis omnino illa participatio. Ipsum eoim Chri- 
sium dicentem audio : « Caro non prodest quidquam, 
. Spiritus est. qui vivificat ** *, » Quod enim ad ejus 
Baturam attinel, corruptibilis quidem est caro , et 
nullo modo vivilicabit alios, cum intrinsecus (258) 
corruptionis morbo laboret. Quod si corpus pro- 
prium esse ipsius Verbi dicis , quid portentose ac 
temere loqueris, atque contendis non esse missum 
ipsum ex Deo Patre Verbum , sed illum visibilem 
ut ab eo diversum, seu caruem illius 330 quamvis 
unum Christum divina Scriptura ubique przdicet, 
et hominem noslri similem factum esse Verbum 


λοῦν * xai αὐτὸ δὲ τὸ ὕδωρ, χαίτοι duypbv χατὰ 
φύσιν ὑπάρχον, µεθίστησι πρὸς «5 παρὰ φύσιν, xol 
θερμὸν ἀποτελεῖ * τί τὸ παράδοξον , ἀπιστείτω [ Tc. 
ἀπιστοῖτο ] 8' ἂν χατὰ τίνα τρόπον ἡ [To, εἰ] ζωὴ 
χατὰ φὺσιν ὑπάρχων ὁ ix θεοῦ Πατρὸς Λόγος τὴν 
ἑνωθεῖσαν αὐτῷ σάρχα, ζωοποιὸν ἀπέφηνεν; ἰδία 
γάρ ἐστιν αὐτοῦ χαὶ οὐχ ἑτέρου τινὸς παρ) αὐτὸν 
ἀνὰ µέρος τε νοουµένου, καὶ τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς ἑνός. 
Αποστήσας δὲ τῆς πρὸς τὸ σῶμα μυστιχῆς τε xol 
ἀχηθοῦς ἑνώσεως τὸν ζωοποιὸν τοῦ coo Λόγον, xal 
διιστὰς ὁλοτρόπως, πῶς ἂν αὐτὸ καταδείξειας ἔτι 
ζωοποιόν ; Τίς δὲ ἦν ὁ λέγων, « 'U τρώγων µου τὴν 
σάρχα, xai πίνων µου τὸ αἷμα, ἐν ἐμοὶ μένει, κἀγὼ 
ἐν αὐτῷ ; » εἰ μὲν οὖν ἄνθρωπός τις ἰδιχῶς, xat οὐχ) 
65 μᾶλλον γέγχονε καθ ἡμᾶς ὁ τοῦ Θεοῦ Λόχος, 
ἀνθρωποφαχγία τὸ δρώµενον, xaX ἀνόνητος παντελὼς 
ἡ µέθεξις. Αὐτοῦ γὰρ ἀχούω λέγοντος τοῦ Χριστοῦ " 
«Ἡ σὰρξ οὑκ ὠφελεῖ οὐδέν * τὸ πνεῦμά ἐστι τὸ ζωο- 
ποιοῦν. » ὅσον γὰρ Ίχεν εἰς ἰδίαν φύσιν, φθαρτὴ μὲν 
ἡ cáp: ζωοποιήσει δὲ xav' οὐδένα τρόπον ἑτέρυυς, 
οἴκοθεν αὐτὴ νοποῦσα τὴν φθοράν. El δὲ αὐτοῦ τοῦ 
Λόγου τὸ σῶμα ἴδιον εἶναι qc, τί τερατεύῃ xoi 
εἰχαιομυθεῖς, οὖκ αὐτὸν ἀπεστάλθαι τὸν Ex. Θεοὺ 
Πατρὸὺς Λόγον διατεινόµενον, ἆλλ ὡς ἕτερόν τινα 
παρ αὐτὸν, τὸν ὁρώμενον, τοι τὴν σάρχα αὐτοῦ * 
χαΐτοι Χριστὸν ἕνα τῇς θεοπνεύστου Γραφῆς δια- 
θοώσης πανταχοῦ, xal ἄνθρωπον χαθ᾽ ἡμᾶς γενέσθαι 
τὸν Aóyov, εὖ μάλα διαθεθαιουµένης, χαὶ τῆς ὀρθῆς 


prorsus affirmet , ac rect: fidei traditio his finibus ( πίστεως τὴν παράδοσιν ὁριζομένης Ev τούτοις; Αλλ' 


contineatur ? Sed nimia admodum religione permo- 
tus erubescit, ut verisimile est, de exinaniLionis 
measura, et Deo et Patri costernum Filium, in 
eadem cum Genitore forma et omnium rerua zqua- 
litate, deinissum ad humilitatem videre non susti- 
net; accusat autem dispeusalionem, οἱ divinum 
fortasse consilium, atque. cogitationem reprehen- 
sione vacare aon patitur. Simulat enim vim verbo- 
rum Christi sq exquirere, ac veluli rumiuans 
profunditatem sententiarum , deinde quod a nobis 
dieitur eo perducens , sicut ipse pulat, ut absurde 
ei imperite dictum videatur. « Videamus, inquit, 
quisnam preter sententiam interpretetur : « Sicut 
« misit mc vivens Pater; » nain similiter atque ille, 


« ego vivo » Deua Verbum « propter Patrem : οἱ U 


« qui manducat me, et ille vivet; » quem manduca- 
mus, divinitatem, an carnem ? » Num tandem sentis, 
quo mens tua sit. loce ? nam se missum esse dicens 
ipsum Dei Verbum, « Et qui mandecat mc, iuquit, 
οι illo vivet. » Manducsmus autem nos, non quod 


** 00 Joan. vi, 64. 


Àx πολλῆς ἄγαν εὐλαθείας ἐπερυθριᾷ, κατὰ τὸ εἰχὸς, 


τοῖς τῆς χενώσεως µέτροις, xal οὐκ ἀνέχεται τὸν τῷ 
θεῷ καὶ Πατρὶ συναῖΐδιον Υἱὸν, τὸν ἐν μορφῇ καὶ 
ἱσότητι τῇ χατὰ πᾶν ὁτιοῦν τῷ γεγεννηχότι, χαθ- 
εγµένον ἰδεῖν εἰς ταπείνωσιν ^ γράφεται bk τὴν olxo- 
νοµίαν, xai τὴν θεἰαν τάχα που βονλήν τε xal 
σχῆψιν (29) ἀχαταιτίατον οὐκ Ed. Σχήπτεται μὲν γὰρ 
πολυπραγμονεῖν τῶν εἰρημένων παρὰ Χριστοῦ τὴν 
δύναμιν, καὶ olov ἀναμασσώμενος τὸ τῶν ἐννοιῶν 
βάθος. εἶτα περιιστᾶς, ὡς οἵεται, τὸν παρ ἡμῶν 
λόγον, εἰς «b ἑχτόπως τε χαὶ ἁμαθῶς πεποιῆσθαι 
δοχεῖν.ε Ἴδωμεν, qnot, εἰς ὁ παρερμηνεύωνε Καθὼς 
« ἀπέστειλέ µε ὁ ζῶν Πατήρ» χατ' ἐχεῖνον,ε χὰγὼ 
« ζῶ, » ὁ θεὺς Λόγος, « διὰ τὸν Πατέρα; χαὶ ὁ τρώγων 
µε, xéxslvoc ἁήσεται.» Tiva ἑσθίομεν, τὴν θεότητα. 
ἡ τὴν σάρχα» « "Ap" οὖν αἰσθάνῃ λοιπὸν ὅποι ποτε ct 
φρενῶν; ἀπεστάλθαι γὰρ λέγων ἑαυτὸν ὁ τοῦ θεοῦ 
Λόγος, « Kat ὁ ερώγων pe, φησἩ, χἀχεῖνος ζήσεται.» 
Ἐαθίομεν δὲ ἡμεῖς, οὐ τὴν θεότητα δαπανῶντες, 
ἅπαγε τῆς δυσθουλίας, ἀλλὰ τὴν ἰδίαν τοῦ Λόγου 


ANT. AGELLH NOTTE. 


(28) Inirinsecus putavi commode verti quod 
Grace est, οἴχοθεν, quo adverhio utitur nonnun- 
quam auctor in hac significatione, ut lib. tv, pag. 
98 : οἴχοθεν οὖν ἄρα xal παρ᾽ αὐτοῦ τὸ πνεῦμα αὖ- 
τοῦ, inirinsecus et ab ipso est. Spiritus ejus; et 99: 
οὐχ εἰσκεκριμένον ἔξωθεν, &XÀ' οἴχοθεν ἔχει χαὶ ἐξ 


αὑτοῦ τὸ ἐνεργεῖν δύνασθαι , intrinsecus el ex se ipso 
habet ut operari εἰ e[ficere possit. 

(29) Forte σχέψιν, cogitutionem atque considera - 
tionem, ut libro scquentí pag. 120, ἐπειδὴ δὲ χρηστὰ 
περὶ ἡμῶν ὁ Δημιουργὸς ἐσχέφατο, postquam de πο- 
bis ille Conditor meliora cogitavit 


493 


ADVERSUS NESTORIUM LID. IV.. 


οἱ 


σάρχα ζωοποιὸν γεγενηµένην, ὅτι Ὑέγχονεν αὐτοῦ A ipsam divinitatem consumsmus ( apage &b ista im- 


ζῶντος διὰ τὸν Πφτέρα * καὶ οὐχ ὅτι [ To. καὶ οὗτοι ] 
πού φαμµεν xatà µέθεξιν «hv ἔξωθεν, καὶ εἰσχεχρι- 
µένως ζωοποιεῖσθαι πὸν Λόγον παρὰ τοῦ Πατρὺς, 
ζωὴν δὲ μᾶλλον χατὰ φύσιν εἶναι διαθεθαιούµεθα - 
γεγέννηται γὰρ ὡς Ex ζωῆς τοῦ Πατρός. Ὄνπερ γὰρ 
κρόπον τὸ τοῦ ἡλίου πεμπόμενον σέλας, εἰ λέγοιτο 
τνχὸν λαμπρὸν εἶναι διὰ τὸν ποποµφότα, Έγουν, τὸν 
ἐξ οὗ πάρεστιν, οὐ κατὰ µέθεξιν ἔχει τὸ εἶναι λαµ- 
πρὸν, ἀλλ᾽ οἷον àx φυσικῆς εὐγενείας, τὸ τοῦ πεποµ.- 
φότο», ἤγουν ἁπαστράψφαντος πλεονέχτημα φορεῖ ' 
κατὰ τὸν ἴσον, οἶμαι, τούτῳ τρόπον τε καὶ λόγον, χᾶν 
εἰ Mot ζῆν ἑαυτὸν 6 Υἱὸς διὰ eov Πατέρα, µαρτυρή- 
σειεν ἂν ἑαυτῷ τὴν &x Πατρὸς εὐγόνειαν, καὶ οὗ τοῖς 
ἄλλοις χτίσµασιν ἀναμὶξ, ἑπάντῆν τε xol ἔξωθεν 
ἔχειν ὁμολογήσει τὴν ζωήν, Ὥσπερ δὲ τὸ αὐτοῦ τοῦ 
Λόγου σῶμα ζωοποιόν ἐστιν, ἴδιον αὐτοῦ ποιησα- 
µένου καθ’ ἔνωσιν ἀληθῆ τὴν ὑπὲρ νοῦν τε χαὶ λόγον" 
οὕτω χαὶ ἡμεῖς οἱ ἓν µεθέξει γενοίµεθα τῆς ἁγίας 
σαρχὸς, xal αἵματος αὐτοῦ, πάντῃ τε xal πάντως 
ζωοποιούμεθα, µένοντος ἓν ἡμῖν τοῦ Λόγου θεῖχῶς 
μὲν, διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἀνθρωπίνως δὲ αὖ, 
διὰ τῆς ἁγίας σαρχὸς χαὶ τοῦ τιμίου αἵματος. Ἐπι- 
φηφιεῖται δὲ ofc ἔφην τὸ ἀληθὲς ὁ ἱερώτατος Παῦλος, 
d γεγραφὼς τοῖς ἓν Κορίνθῳ πεπιστευχόσιν εἰς 
τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν Χριστόν ' ε Ὡς Φρο- 
νέμοις λέγω, χρίνατε ὑμεῖς ὅ φηµι * τὸ ποτήριον τῆς 
εὐλογίας ὃ εὐλοχοῦμεν, οὐχὶ κοινωνία ἐστὶ τοῦ αἵμα- 
τος τοῦ Χριστοῦ; τὸν ἄρτον ὃν κλῶμεν, οὐχὶ χοινωνία 


pietate ), sed illam propriam Vert carnem jam 
viviflcam elfectam , quia ejes facta est, qni propter 
Patrem vivit : οἱ certe non. dicimus. extrinseca 
participatione et adventitia vivificari Verbum a Pa- 
tre, sed vitam potius per nataram esse affirmamus ; 
genitus est. enim de Patre tanquam de vita. Ut 
enim fulgor a sole missus, si forte splendidus esse 
dicatur propter mittentem, vel propter eum ex qoo 
provenit, non ex prrticipstione habet at splendeat, 
sed quodammodo ex nateursli nobilitate fifam emit- 
tentis seu felgarantis excellentiam defert; eodem, 
epiner, modo, eàdemque rxtione etiamsi. vivere se 
dieat Filius propter Patrem, sibi ifam ex Patre 
nobilitatem sao testimonio vindicat , non valgo alia- 
rem cresturarum adinistrs invectam et extrinsecus 
'partam habere se vitam fatetar. Qaemadinodum vero 
vivificum est illud ipsius Verhi corpus, quod sibi pro- 
prium fecit per veram unionem , qu:e et. intelligen- 
tiam et sermonem superat, sie nos quoque qui ilius 
sancte Carnis et sanguinis ejus participatione frui- 
mur, omnino vivificamur, cum in nobis mancat Ver- 
bum hon solum divino modo per sanctum Spiritum, 
111 verum etiam humano, per sanetam illam car- 
nem pretiosumque ejus sanguinem. Hxc quz diri, 
veta esse beatus Paulus suo suffragio confirmat, sic 
scribens ad eos qui Corinthi in Dominum nostrum 
Jesum Chtistum confidebant * « Tanquam pruden- 
tibus dico, judicate vos quod dico? Calix beucdi- 


τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ ἐστιν; ὅτι εἷς ἄρτος, xai C ctionis cui benedicimus, tonne communicatio san- 


ἓν σῶμα οἱ Λολλοί bopev- of γὰρ πάντες ἐχ τοῦ 
ἑνὸς ἄρτου µετέχομεν.» Πνεύματος μὲν γὰρ τοῦ 
ἁγίου µετεσχηχότες, αὐτῷ τε τῷ πάντων Σωτῆρι 
Χριστῷ, xal ἀλλήλοις ἐνούμεθα * σύσσωμοι δὲ κατὰ 
τοῦτόν ἔσμεν τὸν τρόπον, «ὅτι εἷς ἄρτος, Ev σῶμα 
ol πολλοί ἔσμεν, ol γὰρ πάντες bx τοῦ ἑνὸς ἄρτου 
μετέἐχοµεν.» Συνδεῖ γὰρ ἡμᾶς εἰς ἑνότητα τὸ ἓν ἡμῖν 
σῶμα Χριστοῦ, µεμἑρισται δὲ xat? οὐδένα τρόπον. 
"Ot δὲ διὰ τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ πρὸς ἑνότητα 
την πρὸς αὐτὸν, καὶ πρός ye τὴν εἰς ἀλλήλους συν- 
ενἠγµεθα, πιστώσεται Ὑράφων ὁ µακάριος Παῦλος * 
«Τούτου χάριν Εγὼ Παῦλος 6 δέσµιοας Ἰησοῦ Χριστοῦ 
ὑπὲρ ὑμῶν τῶν ἐθνῶν, cU γε Πχούσατε thv olxovo- 
μίαν τῆς χάριτος ποῦ Θεοῦ τῆς δοθείσης pot εἰς 


guinis Christi est? panis quem frangimus, nonne 
communicatio corporis Christi est? Quoniam unus 
panis et unum eorpus multi sumus, omnes enim «e 
umo pane participamus **. » Participes namque san- 
eti Spiritus effecti, et ipsi omnium Salvatori Chrl- 
sto, ο) inter nos unimur : concorporales etiam hoe 
modo sumus, « quoniam unus panis unum corpus 
molti sumus : omnes enim de uno pane par- 
ticipamus. » Conligat namque nos ad unitatem cor- 
pus Christi quod est 1n nobis, neque est ullo modo 
divisum. Potro per Christi corpas ad. unitatem per 
quam et cum ipso etinter nos Jungimur, collectos 
esse confirmat beatus Paulus, eum scribit : « flujus 
rei gratia ego Paulus vinctus Christi Jesu pro vobis 


ὑμᾶς, ὅτι χατ' ἀποχάλυψιν ἐγνωρίσθη µοι τὸ µυστή- D gentibus, si tamen audistis dispensationem gratie 


prov, χαθὼς προέγραψα tv ὀλίγῳ, πρὸς ὃ δύνασθε 
ἀναγινώσχοντες νοῆσαι τὴν σὐνεσίν µου Ev τῷ µυστη- 
ρίῳ τοῦ Χριστοῦ ὃ ἑτέραις γενεαῖς οὐχ ἐγνωρίσθη 
τοῖς υἱοῖς τῶν ἀνθρώπων, ὡς νῦν ἀπεκαλύφθη τοῖς 
ἁγίοις ἁποστόλοις αὐτοῦ xal προφῄήταις ἓν Πνεύματι, 
εἶναι τὰ ἔθνη συγχληρονόµα καὶ σύσσωμα, xal συµ- 
µέτοχα τῆς ἐπαγγελίας ἐν Χριστῷ.» Ἔπειδὴ δὲ τὴν 
«ou μυστηρίου παράδοσίν τε καὶ δύναμιν Ἠγνοηχότες 
ἐν ἀρχὴ τῶν πιστευσάντων τινὲς, ἔξω τρέπεσθαι τοῦ 
εἰχότος ἤθελον, πανδαισἰας τε χαὶ δηµοθοινίας πλη- 
ροῦντες ἓν ἐχχλησίαις, τοῖς τοῦτο δρᾶν εἰωθόσιν, 
ἑτετίμα Υράρων ὁ µαχάριος Παῦλος" « Mi }Υὰρ 


*! | Cor, x1, 16, 17... Ephos. in, 3-6, 


Dei, qu: data est, mibi in vos, quoniam secundum 
revelationem notum mihi factum est sacramentum, 
sicut supra scripsi in brevi, prout potestis legentes 
intelligere prudentiam meam in mysterio Christi, 
quod aliis generationibus non est aguitum filiis ho- 
minum, sicuti nunc revelatum est sanctis apostolis 
ejus et prophetis in Spiritu, gentes esse cohzredes, 
concorporales, et comparticipes promissionis ejus in 
Christo **. » Quoniam vero a principio nonnulli ex 
jis qui erediderant, hujus mysterii traditionem ac 
vim ignorantes, ab co quod convenicbat divertere 
volebant, et omnibus exposita convivia et. publicas 


195 


S. CYRILLI ALEXANDRIN] ΑΠΟΠΙΕΡ. 


196 


epufas in ecclesiis instruebant, homines qui id fa- A οἰχίας οὐχ ἔχετε εἰς τὸ ἐσθίειν καὶ πίνειν; ἢ τὴν 


cere consueverant, objurgat beatus Paulus, scri- 
bens : « Nunquid domos non habetis ad mandu- 
candum et bibendum ? aut ecclesiam Dei contemni- 
tis, et confunditis eos qui non babent? Quid dicam 
vobis? Laudem vos in hoc? non laudo, Ego enim ac- 
cepi a Domino, quod et tradidi vobis : quoniam Do- 
minus Jesus Christus in qua nocte traditus est, ac- 
cepit panem, et gratias agens fregit, et dixit : Hoc 
est corpus meum, quod pro vobis : hoc facite in 
meam commemorationem.Similiter et calicem post- 
quam 11459 conavit, dicens : Hic calix novum Te- 
stamentun est. in meo sanguine ; hoc facite, quo- 
Hiescupque facitis, jn. meam commemorationem. 
Quotiescunque manducabitis panem hune, et cali- 


ἐχχλησίαν τοῦ Θεοῦ καταφρονεῖτε, xat χαταισχύνετε 
τοὺς μὴ ἔχοντας; τί εἴπω ὑμῖν; ἐπαινέσω ὑμᾶς tv 
τούτψ; οὐκ ἐπαινῶ. Ἐγὼ γὰρ παρἐλαθον ἀπὸ τοῦ 
Κυρίου, ὃ xal παρέδωχα ὑμῖν. ὅτι 6 Κύριος Ἰησοῦ: 
Χριστὸς ἐν τῇ νυκτὶ fj παρεδόθη, ἔλαθεν ἄρτον, xal 
εὐχαριστήσας ἔχλασε, καὶ εἶπε' Τουτό μού ἐστι τὸ 
σῶμα τὸ ὑπὲρ ἡμῶν, τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν 
ἀνάμνησιν. Ὡσαύτως xai τὸ ποτήριον μετὰ τὸ δει- 
πνῆσα:, λέγων * Τοῦτο τὸ ποτῄήριον ἡ xevh Διαθήχη 
ἐστὶν, ἓν τῷ αἵματι τῷ ἐμῷ ' τοῦτο ποιεῖτε, ὁσάχις ἂν 
ποιεῖτα, εἰς thv ἐμὴν ἀνάμνησιν. Ὁσάχις ἂν ἐσθίητε 
τὸν ἄρτον τοῦτον, xal τὸ ποτῄήριον πίνητε, τὸν θάνα- 
τον τοῦ Κυρίου χαταγγέλλετε, ἄχρις οὗ ἔλθῃ.;, Καὶ 


οθεῖον μὲν ὅτι τὸ µυστήριον, καὶ ζωοποιὸς ἡ µέθεξις, 


cem bibetis, mortein Domini annuntiabitis. douec B χαὶ τὴς ἀναιμάχκτου ταυτησὶ θυσίας ἡ δύναμις παρὰ 


veniat 5. » Ac divinum quidera hoc esse mysterium 
partieipationemque ejus viviilcam, οἱ incruenta hu- 
jus hostiz vii longe illo legali cultu prestantiorem, 
perfacile est videre vel ab eo ipso, qnod illa priscis 
hominibus sancita per Mosen, umbra dicuntur, 
Christus vero ejusque omnia, veritas appellantur; 
ad eamque rem confirmandam nobis erit adjumento 
beatus Paulus, qui eic scripsit: « Irritam quis fa- 
ciens legem Mosi, sine ulla miseratione: duobus vel 
ibus testibus moritur : quanto magis putatis dete- 
riora mereri supplicia, qui Filium Dei conculcave- 
rit, et sanguinem Testamenti pollutum duxerit, in 
quo sanctificatus est, et Spiritui gratie contumeliam 
iéecerit **? » Edebant enim illi veteres homines 


πολὺ τῆς Ev νόµῳ λατρείας ἀμείνων, ἀταλαίπωρον 
ἰδεῖν, xaX ὡς ἁπό ye τοῦ λέγεσθαι σκιὰν μὲν ἐχεῖνα 
πὰ διὰ Μωσέως τοῖς ἀρχαιοτέροις τεθεσπισµένα, 
Χριστόν γε μὴν εἶναι χαὶ τὰ αὐτοῦ τὴν ἀλήθειαν ’ 
συλλήψεται δὲ πρὸς τοῦτο ἡμῖν χαὶ ὁ σοφώτατος 
Παῦλος, ὡδὶ γεγραφώς; « ᾿Αθετήσας τις νόµον Μω- 
σέως, χωρὶς οἰχτιρμῶν ἐπὶ δυσὶν ἢ τρισὶ µάρτυσιν 
ἀποθνήσχει  πόὀσῳ δοχεῖτε χείρονος ἀξιωθήσεται 
τιμωρίας, ὁ τὸν Yiby «ou Θεοῦ χαταπατήσας, xal τὸ 
αἷμα τῆς Διαθήκης χοινὺν ἠγησάμενος, àv ᾧ ἡγιάσθη, 
χαὶ τὸ Πνεῦμα τῆς χάριτος ἑνυθρίσας») "Ἠσθιον μὲν 
γὰρ οἱ πάλαι χαταθύοντες τὸν ἁμνόν' dj 66 γε τῆς 
βρώσεως δύναμις, οὐκ εἰς xópov ἁπλῶς ἑχώρει 
γαστρὸς, ἁλλ᾽ οὐδὲ ταύτης ἕνεχα τῆς αἰτίας τὰ τῆς 


agnum immolatum : sed illa vis. ejus 640 non ad C θυσίας ἐπετηδεύετο κατὰ ὑόμον ἀλλ ἵνα θανάτου 


satietatem ventris tantummodo cedebat, neque ea 
de causa sacrificandi ritus secundum legem serva- 
batur; sed ut mortem in alios invadentem ipsi su- 
perarent, et exterminatorem  effugerent : itaque 
nocte una interfecta sunt Agyptiorum primogenita : 
illi vero nuda figura muniti, soliab ea servabantur, 
ct umbram auxilio habentes, etiam ipsa morte su- 
periores evaserunt. Ergo conservabant ipse figure 
eos qui ante nos fuerunt. Quanto igitur res nostra 
sunt excellentiores, quibus ipsa veritas, id est Chri- 
stus, illuxit, sanctamque suam carnem ad partici- 
pandum apposuit? quomodo id non sit omnibus 
perspicuum ? Multo namque sunt procul dubio prse- 
stantiores ac superiores. Atque hujus mysterii vim 
ut declararet Dominus noster Jesus Cbristus, ait : 
« Àmen dico vobis, qui credit in me, habet vitam 
eternam. Ego sum panis vitze. Patres vestri man- 
ducaverunt manna in deserto, et mortui sunt : hic 
est panis de coelo descendens, ut si quis ex ipso 
manducet, nou moriatur. Ego suni pauis vivus qui 
de calo descendi. Si quis manducaverit ex hoc 
pane, vivet in :elerpum : et panis. quem ego dabo, 
caro mea est pro mundi vita **. » Nau quia ex ge- 
nere Israel nati de manna suppeditatione Mosen ad- 
mirabantur, 113 quod cum per desertum — ejus 
temporis hominibus demissum fuisset, typum gessit 


* ] Cor. x1, 29-00, ** ]lebr. x,98,29. ** Joan 


τοῖς ἄλλοις ἐχπεπτωχότος, κρείττους τε εἶεν τοῦ 
παθεῖν αὐτοὶ, χαὶ διαδιδράσχοιεν τὸν ὁλοθρευτήν. Καὶ 
γοῦν ἀνῄήρηται μὲν kv pid νυχτὶ τὰ πρωτότοχα 
Αἰγυπτίων. οἱ δὲ xal φιλῷ τῷ τόπῳ [ To. εὐπῳ] 
τετειχισαµένοι, μόνοι παρ) ἐχείνου ἑσώζοντο, xal 
σύνοπλον ἔχοντες τὴν σχιὰν, xal αὐτοῦ θανάτου 
κατευμεγεθοῦντες ἑφαίνοντο, Οὐχοῦν ἔσωζον μὲν οἱ 
τύποι τοὺς πρὸ ἡμῶν. Ἐν τίσι δὲ ἄρα τὰ καθ᾽ ἡμᾶς, 
οἷς αὐτὴ λοιπὸὺν ἐπέλαμφεν fj ἀλήῆθεια, τουτέστι 
Χριστὸς, τὴν ζωοποιὸν ἑαυτοῦ σάρχα παρατιθεὶς εἰς 
µέθεξιν; πῶς οὐχ ἅπασιν ἑναργές; Πολὺ γὰρ δὴ λίαν 
ἐν ἀμείνοσι, χαὶ ἓν τοῖς ἄγαν ὑπερχειμένοις. Καὶ τὴν 
γε τοῦ μυστηρίου δύναμιν ἐναργῇ καθιστὰς ὁ Κύριος 
ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ Χριστός: ε Αμὴν, φηαὶ, λέγω ὑμῖν, 
ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ, ἔχει Quy αἰώνιον. Ἐγώ εἰμι ὁ 
ἄρτος τῆς ζωῆς. Οἱ πατέρες ὑμῶν ἔφαγον τὸ μάννα 
ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ ἀπέθανον " οὗτός ἐστιν ὁ ἄρτος ὁ Ex 
τοῦ οὑρανοῦ καταθαίνων, ἵνα τις ἐξ αὐτοῦ φάχῃ, xal 
μὴ ἀποθάνῃ. Ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος ὁ Qv ὁ ix τοῦ 
οὐρανοῦ χαταδάς. Ἐάν τις ix τούτου τοῦ ἄρτου 
φάγῃ, ζήσεται εἰς τὸν αἰῶνα * χαὶ ὁ ἄρτος δὲ ὃν ἐγὼ 
δώσω, 1j σάρξ μού ἐστιν ἡ ὑπὲρ τῆς τοῦ χόσµου 
ζωῆς.» Ἐπειδὴ γὰρ οἱ ἐξ αἵματος Ἱσραϐλ Μωσέα 
χατεθήπεσαν ἐπὶ τῇ τοῦ µάννα χορηγίᾳ, χαθνεμένο» 
μὲν τοῖς τηνιχάδε χατὰ τὴν ἔρημον, ἀποπληροῦν- 
τες [ἶσ. ἀποπληροῦντος] δὲ τύπον τῆς μυστιχῆς 


. vi, 41-52. 


131 


ADVERSUS NESTORIUM LIP. IV. 


193 


εὐλογίας  σχιἁ yàp ὁ vópog* ταύτῃτοι χαὶ λίαν A inysticze benedictionis: umbra namque erat lex; 


εὐτέχνως ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς χατασµι- 
«ρύνει τὸν τύπον, μετασοδῶν εἰς ἀλήθειαν. OO γάρ 
xol qnot. ἐχεῖνος εἶναι [fo. v] ὁ τῆς ζωῆς ἄρτος, 
ἁλλ᾽ ἐγὼ μᾶλλον ὁ ἐξ οὐρανοῦ, xal ζωοποιῶν τὰ 
πάντα, καὶ τοῖς ἑσθίουσιν ἑμαυτὸν ἐνιεὶς, xal διὰ 
τῆς ἑνωθείσης ἐμοὶ σαρχός' ὃ δὴ χαὶ σαφέστερον 
ἐποίει λέγων. «€ Αμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν μὴ φάγητε 
τὴν σάρχα τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, καὶ πίητε αὐτοῦ 
τὸ αἷμα, οὐκ ἔχετε ζωὴν ἓν ἑαυτοῖς * ὁ τρώὠγων µου 
τὴν σάρχα, χαὶ πίνων µου τὸ αἷμα, ἔχει ζωὴν αἰώνιον, 
χἀγὼ ἀναστήσω αὐτὸν bv τῇ ἑσχάτῃ ἡμέρᾳ. Ἡ γὰρ 
σἀρξ µου ἁληθής ἐστι βρῶσις: xal τὸ αἷμά µου, 
ἀληθῆς ἐστι πὀσις. Ὁ ερώὠγων µου τὴν σάρχα, xal 
vtov µου τὸ αἷμα, ἓν ἐμοὶ μένει, χἀγὼ ἐν αὐτῷ. 


ideo prudenter admodum Dominus noster Jesus 
Christus typum extenuat,ut ad veritatem transfera!. 
Neque enim, inquit, ille fuit pauis vitz», sed ego 
potius qui de ccelo sui, et omnia vivifico, et ne in 
manducantes etiam per unitam mihi carnem insero: 
quod etiam clarius reddidit, dicens : « Amen dico 
vobis, nisi manducaveritis carnem Filii hominis, et 
biberitis ejus sanguinem, non habebitis vitam in 
vobis. Qui manducat meam carnem, et bibit meum 
sanguinem, habet vitam azternam, el ego resusci- 
tabo eum in novissimo die. Nam caro mea vere est 
cibus, et sanguis meus vere est potus. Qui mandu- 
cat meam caruem, et bibit meum sanguinem, in me 
manet, et ego in eo. Sicut misil me vivens Pater, et 


Καθὼς ἀπέστειλέ µε 6 ζῶν Ilatho, κἀγὼ ζῶ διὰ τὸν B ego vivo propter Patrem; et qui mandueat me, et 


Πατέρα, xaX ὁ τρώγων µε, χἀχεῖνος ζήσεται.» "Αθρει 
δὲ οὖν ὅπως bv ἡμῖν μένει, xaX φθορᾶς ἀποφαίνει 
κρείττονας, τοῖς ἡμετέροις σώμασιν ἐγχαθιεὶς ἑαυτὸν, 
ὡς ἔφην, xai διὰ τῆς ἱδίας σαρχὺς, fj xai ἀληθής 
ἔστι βρῶσις, τῆς Ev vópap σχιᾶς, xal τῆς xaz' αὐτὴν 
λατρείας οὐκ ἀχούσης τὴν ἀλήθειαν. Καὶ ὁ μὲν τοῦ 
μυστηῤίου λόγος, ἁπλοῦς τε xaX ἀληθῆς, οὐ ποιχίλοις 
ἐννοιῶν εὑρήμασιν εἰς ἀνοσιότητα περιειργασµένος, 
ἁπλοῦς δὲ, ὡς ἔφην. Πιστεύομεν γὰρ ὡς τῷ τεχθέντι 
διὰ τῆς ἁγίας Παρθένου σώμµατι, φυχὴν ἔχοντι λογι- 
κὴν, ἑνώσας ἑαυτὸν ὁ Ex Θεοῦ Πατρὸς Λόγος - ἀπόρ- 
(mos δέ που, xal μυστιχὴ πάντως dj ἕνωσις ζωο- 
ποιὸν ἀπέφηνεν αὐτὸ, ζωὴ χατὰ φύσιν ὑπάρχων ὡς 
Gs, ἵνα ἡμᾶς ἑαυτοῦ µετόχους ἀποτελῶν, πνευµα- 
τικῶς τε ἅμα xol σωματιχῶς, καὶ φθορᾶς ἀποφήνῃ 
χρεΐττονας, καὶ τῆς ἁμαρτίας τὸν νόµον τὸν bv τοῖς 
Μέλεσι τῆς σαρχὸς καταργήσῃ δι᾽ ἑαυτοῦ, χατέχρινε 
τὴν ἁμαρτίαν ἐν σαρχὶ, χαθὰ γέγραπται. ᾿Ανδάνει 
δὲ, οἶμαι, ταντὶ κατ οὐδένα τρόπον τῷ τῶν νέων ἡμῖν 
εὑρημάτων δογματιστῇ, ὃς οἷά τις µόσχος ἀτιμαγέλας 
ἐπὶ µόνον ἴεται τὸ κατὰ γνώμην αὐτῷ, καὶ τὴν τοῦ 
μυστηρίου δύναμιν χατασμιχρύνει, λέγων * 


ἱ Άχουσον χαὶ τὸ, Κύριος, ποτὲ μὲν, ἐπὶ τῆς ἂν- 
θρωπότητος τοῦ Χριστοῦ * ποτὲ δὲ, ἀπὶ τῆς θεότητος 
αὐτοῦ ' ποτὲ δὲ, ἐπ᾿ ἀμφοτέρων χείµενον᾽ ε ὉὩσάχις 
ἂν ἐσθίητε τὸν ἄρτον τοῦτον, xal τὸ ποτἠριον τοῦτο 
πίνητε, τὸν θάνατον τοῦ Κυρίου καταγγέλλετε. » 


ipse vivet **. » Videigitur quemadmodum | in nohis 
manet οἱ eorruptionis victores efficit, dum se in no- 
sira demitüt corpora, ut dixi, etíam per suam car- 
nem, qua verus est cibus, cum illa legalis umbra, ei 
cultus per ipsam institutus, non. babeat veritatem. 
'EA mysterii quidem ratio simplex est ac vera, uon 
variis cogitationum commentis ad impietatem exqui - 
site composita, sed, ut dixi, simplex. Credimus nam- 
que illud ex Deo Patre Verbum, cum se corpori per 
sanctam Virginem edito, habentique rationalem ani - 
mam uniisset, quz unio ineffabilis prorsus ac my- 
stica fuit, ipsum corpus reddidisse viviicum, quippe 
cum Verbum, utpote Deus, vita sil secundum natu- 
ram, ut nos non spirit ili tantum, verum etiam cor- 
porali modo sui participes effectos, corruptione prse- 
stantiores redderet, eti evacuata per seipsum 
peccati lege iint meinbris carnis posita, damnaret pec- 
catum in carne, sicul scriptam est " , Sed lec, nisi 
fallor, nostro novorum commentorum dogmatista 
uullo modo placent,qui tanquam vitulus contemptor 
desertorque gregis, in id solum pergit quoi 
sibi placet, et hujus mysterii vim imminvitl, di- 
cens : 

[NEsTOR. Áudi etiam hoc nomen, Domine, ali- 
quando de humanitate Christi, aliquando de divini- 
tate ejus, aliquando de utroque positum. « Quoties- 
cunque manducabitis panein hunc, et calicem lbi- 
betis, mortem Dowini annuntiabitis **. » 11 A Aui 


"Axougcoy bx τῶν προηγουμένων τὴν ἁμαθίαν τῶν Ὁ οκ precedentibus imperitiam objicientium, quod 


ἀντιτιθέντων, ὡς ἰσχυρὰν ἀναγινώσχουσι τοῦ µυ- 
στηρίου τὴν ὠφέλειαν, καὶ τίνος τοῖς ἀνθρώποις 
παρέχεται τὴν ἀνάμνησιν. xal ἄχουσον μὴ ἐμοῦ 
ταῦτα λέχοντος, ἀλλὰ τοῦ paxaplou Παύλου: « Ὁσά- 
χεις ἐσθίητε τὸν ἄρτον τοῦτον. » Οὐχ εἶπεν, "Οσάκις 
ἂν ἐσθίητε τὴν θεότητα ταύτην ὁσάχις ἂν ἑσθίητε 
τὸν ἄρτον τοῦτον. Βλέπε περὶ τοῦ σώματος αὐτῷ τοῦ 
δεσποτιχου τὸ προχείµενον. € Ὁσάχις ἂν ἑσθίητε 
τὸν ἄρτον τοῦτον, » οὗ ἐστι τὸ σῶμα ἀντίτυπον. 
"ἴδωμεν οὖν τίνος ὁ θάνατος « Ὁσάχις ἂν ἑσθίητε 
&bv ἄρτον τοῦτον, καὶ τὸ ποτῄριον τοῦτο πίνητε, τὸν 
θάνατον τοῦ Κυρίου χαταγχέλλετε. » "Axoucov xol 


** joan. vi, 54-58, 


maximo esse legant hujus mysterii utilitatem, et 
cujus commemorationem hominibus afferat : atque 
audi non me νο dicentem, sed beatum Paulum ; 
« Quotiescunque manducabitis panem hunc. » Nou 
dixit : Quoties manducabitis divinitatem hanc; quo- 
lies mauducabitis panem hunc. Vide de corpore Do- 
minico illi esse propositum : « Quotiescunque man- 
ducabitis panem lunc, » cujus est ipsum corpus 
antitypum. Videamus ergo cujus mors: « Quoties- 
cunque manducabitis panem bunc, et calicem hunc 
bibetis, mortem Domini annuntiabitis. » Audi in se- 
quentibus apertius : « Donce veniat *?.» Quis autem 


?! Rom. viu, δ. 5 1 Cor. xi, 96, ο ibid. 


199 


. S$. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


200 


venit ? Videbunt Filium hominis venientem | in nu- A Ev τοῖς ἐφεξῃς qavepuovspov '« "Ayptc oU Kip. » Τίς 


bibus codi cum gloria multa !: et quod majus est, 
ante apostolos propheta manifestius venientem 
ostendit, et clamat, de Judzeis dicens : « Videbunt 
in quem compunxerunt *. » Quid igiturillud cone 


punctum est? Latus; latus vero corporis est, non - 


divinitatis ] 


CAP. VI. 


Rursus ergo nos oportet veritatis dogmatis pa- 
troeinari, οἱ tois, vir egregie, verbis obsistere, et 
ante czetera studiosi illud prsefari, tibi propositum 
esse, in idque te admadem niti, ut duos rursus as- 
seras Christos, quibus seorsim eonvenial dominatio- 
nis appellatie. Quod autem imperiüssime in id 
contendas, non multolabore a nobis ostendetur. 
Nam agedum, expone, qum5s0, quemnmam defimias 
Christum, cujuset humanitatem et deitatem esse 
dicis : siquidem illad ex Deo Patre Verbum, apene 
fateberis eumdem esse etiam hominem : ipsius enim 
esse humanitatem dixisti * sin illum ex Virgine, ut 
ipse asseris, eumdem nihilominus esse etiam Deam 
pronuntiasse convincoris : ipsius enim esse disiati 
etiam deitatem, Undique igitur cempulses etiam 
invitus ad veritatem, umwem nmobiscem coné&tere 
Christum et Dominum ; sienamque dicere.desines : 
« Audi'etiam hoc nomen, Dominus, aliquando de hu- 
manitate Christi, aliquaade de diviuitato ipsius, 


δὲ ὁ ἐρχόμενος: « Ὄψονται τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου 
ἐρχόμενον ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ μετὰ δόξης 
πολλῆς, »xat τὸ 6h μεῖζον, πρὸ τῶν ἁποστόλων ὁ προ- 
φήτης σαφέστερον τὸν ἐρχόμενον δείχννασι, καὶ x£- 
χραγε περὶ Ἰουδαίων βοῶν' « Ὄψουται εἰς ὃν ἐξ- 
εχέντησαν. » Τίς οὖν ἐστιν ὁ χεντηθεἰς  ᾗ πλευρά” 
πλευρᾶ δὲ, σώματος, οὐ θεότητός ἐστι. ] 


ΚΕΦΑΛ. ς’. 


Δεῖ δὴ πόλιν ἡμᾶς «οῖς τῆς ἀληθείας δόγµασι συν- 
ειπεῖν, xal τοῖς αοἴς, ὦ οὗτος, ἀντιφέρεσθαι Ayo: 
xüt πρό γε τῶν ἄλλων «ofc Φφιλαχροάμόσιν, ἐχεῖνο 
εἰκεῖν, ὅτι 600 σχοπὸὺς , xol διὰ σπουδΏς "τέθειται 


p πολλῆς, δύο δὴ πάλιν ἀποφῆναι Χριστοὺς, ofc xol 


ἀνὰ µέρος ἁρμόσειεν ἂν dj τῆς χυριότητος χλῆσις. 
Ἀμαθέστατα δὲ καὶ πρός ve τοῦτο lo», οὗ σὺν 
ἐδρῶσι μακρῷ πρὸς ἡμῶν δειχθήσεται. Φέρε γὰρ, 
ἐρωμένῳ φράσον, ποῖον ἄρα διορίζῃ Χριστόν, οὗ xol 
thy ἀνθρωχκότητα xaX μὲν τοι καὶ τὴν θεότητα εἶναι 
φῄς: εἰ μὲν τὸν ἐκ θεοῦ Πατρὺς Λόγον, διωµολόγη- 
κας ἑναργῶς vby αὐτὸν εἶναι καὶ ὄνθρωπον - αὐτοῦ 
γὰρ ἔφης τὴν ἀνθρωπότητα * cl δὲ τὸν Ex τῆς Παρ- 
θένου χατὰ σὲ, τὸν αὐτὸν οὐδὲν ἅττον ἁλώσῃ xal 
Θεὸν ἀποφήνας. αὐτοῦ γἀρ ἔφης εἶναι καὶ «hv θεό- 
τηςα. Πανταχόθον δὴ οὖν συνωθούµενος, xal ἀθουλή- 
τως ttg ἀλήθειαν, ἕνα μεθ) ἡμῶν ὀμολόχει Ἀριατὸν 
καὶ Κύριον, Πεπαύσῃ γὰρ οὕτω λέγων’ «Άχονσον δὲ 
καὶ τὸ, Κύριος, ποτὸ μὲν, ἐπὶ τῆς ἀνθρωπότητος του 


aliquando de otroque positum :» nam wbi unus est ϱ Χριστοῦ: ποτὲ δὲ, ἐπὶ τῆς θεότητος αὐτοῦ * ποτὲ δὲ, 


Filius, quomodo locam habest, de etreque dicere? 
Quid autem est qeod rides eos qui divinum led 
mysterium nostrum admirantur, inipiiesime dicens : 
« Quotiescanque manducabitis panem hune, et cali - 
« cem hunc . bibetis, mortem Domini annuantiabitis. » 
115 A«di ex procedentibus imperttiam. ebjicien- 
tium,quod maximanresselcgantmystoriihujesutilita- 
tem,etcujus hominibus commemorationem afferat. » 
Nihil ergo egregii habet incruenta illa victi, et 
exiguam admodum utilitatem affert, et utilitatis vim 
continebit usque eo duntaxat, ut aneentiemus mor- 
tem hominis, ei «nius e nostro numero conmmemo- 
rationem faeioruus. Mentitur ergo dee itlud vivifi- 
cum dici& qui mentiri non novit, hec est Christus : 
decepti nos etiam sumus, «anam de illo opinionem 
habentes; nune etiam sero vix tandem ad veritatis 
inventionem perducti semus, ubi in tuos hos sermo- 
nes incidimus. Sed tibi hanc sententiam eligertij 
propheticum illud a nobis referetur : « €ece non 
sunt oculi tai neque cor tuum bonum *, » Non enim 
intelligit, dum annuntiamus Christi mortem, et in- 
super ejus resurrectionem con(ltemur, et ex ea re 
perfeetionem fidei consequimmr, deinde divin illius 
natur:e participes effecti *, consortium unitatis ejus 
adipiscimur, spiritaliter simul et corporaliter san- 
ctificari ac vivificari, « Oportet cnim corruptibile 


ἐπ ἁμφοτέρων xefuevoy* » ἕνθα γὰρ Ττὸς εἷς, ποῖον 
ἂν ἔχοι τόκαν τὸ, ἐπ ἀμφοῖν εἰπεῖν; Καταμειδιᾷς 
δὲ ἀνθότου τῶν τὸ θεῖον ἡμῶν τεθαυµακότων µν- 
στήριον, ἀνοσιώτατα λέγων « ᾿Οσάχις ἂν ἑἐσθέητε 
« εὐν ἄρτον τοῦτον, xai τὸ ποτήριον τοῦτο πίνητε, τὸν 
«θάνατον τοῦ Κυρίου χαταγγέλλετε 22 Άχουσον Ex τῶν 
προηγουμένων τὴν ἁμαθίαν τῶν ἀντιθένιων, ὡς 
ἰσχυρὰν ἀναγινώσχουσι τοῦ μυσνηρίου τὴν ὠφέ- 
λειαν, καὶ τίνος τοῖς ἀνθρώποις παρέχεται τὴν 
ἀνάμνησιν. » Οὐδὲν οὖν ἄρα τὸ ἐξαίρετον τῆς ἀναι- 
µάκτου θυσίας , ὄνησις δὲ κοµιδῃη σμικρὰ, xot τῆς 
ὠφελείας τὴν δύναμιν πεβιποιῆσει τάχα που µέχρι 
6h μόνου τοῦ χαταγγεῖλαι τὸν ἀνθρώπου θάνατον, 
xai τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς ἑνὸς ποτῄσασθαι τὴν ἀνάμνησιν. 


D ϱὐχοῦν διαφεύδεται ζωσποιὸν αὑτὸ λέγων, ὁ φεύδε- 


σθαι μὴ εἰδὼς, τουτέστι Ἀριστός * πειρεναχίσµεθα δὲ 
καὶ ἡμεῖς, εἰχαίαν Ἔχοντες ἐπ᾽ αὐτῷ τὴν δόξαν” πε- 
ποδηγήµεθα δὲ νῦν ὀψέ rovs xat μόλις εἰς ἀληθείας 
εὕρεσιν, τουτοιοὶ τοῖς σοῖς περιτυχόντες λόγοις. 
Αλλά σοι ταυτὶ φρονεῖν ἠρημένῳ, πρὸς ἡμῶν clpr.- 
ται τὸ διὰ τῆς προφῄτου φωνῆς ' ε Ἰδοὺ oüx εἰσὶν οἱ 
ὀφθαλμοί σου, οὐδὲ ἡ χαρδία σου καλή. » Συνίησι 
γὰρ οὐδαμῶς, ὅτι τὸν θάνατον καταγγέλλοντες του 
Χριστοῦ, προσομολοχοῦντες δὲ τὴν ἀνάστασιν, xol 
τὴν tv πίστει τελείωαιν διὰ τούτου χερδαίνοντες, 
εἶτα τῆς θείας αὐτοῦ φύσεως κοινωνο γεγογότες, καὶ 


! Mau. xxiv, 90. ? Zachar. xu, 10. ? Jerem. xxi, 47. * li Γοι. 1, 4. 


$0t 


ματιχῶς τε ga καὶ αματικῶς ἁγιαξόμεθα, xol 
ζωφπφιούμεθα. € Δεῖ γὰρ τὸ φθαρτὸν τοῦτο ἐνῥύσα- 
σθαι ἁἀφθαρφίαν, xe) «sb θνηςὺν ποῦτο ἐνδύσᾳσθαι 
ἀθανασίαν. )'Αμϕιον & τὸ ἐξ οὐρανοῦ καὶ ἄφθαρτον 
χαὶ ἀθανασίας ἐμποιητικὸν γέγονεν ἡμῖν ὁ Χριστός * 
καὶ πιστώαεται γράφων ὁ ερῴώτατος Παῦλος ' ποτὲ 
μὲν, ὅτι « Ἐνδύσααθᾳ τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦγ 
Χριστόν * 2 éxk δὲ αὗ, « "σοι γὰρ εἰς Σριφτὸν ἐδᾳν 
φτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύπασθε, » τὸν βεοπρεπῶς Me 
γοντα καὶ ἀληθῶς s Evo εἰμι d ἀνάρτασις καὶ ἡ 
ζωή. » Πρὺς δὴ τὰ ϱοιάδε χαταδείφας οὐδὲν, βδςλν- 
βωτέραν ἔτι τὴν δυσφημίαν ὀπρφαίνει, προστιθείς * 
['Axoueov μὴ ἐμοῦ ταῦτα λέγοντος, ἀλλὰ τοῦ µαχᾳ- 
ρίου Παύλου « Ὁσάκις ὃ ἂν ἑρθίητε sby ἄρτον 
τοῦτον, » οὗ ἐστι τὸ αὤμα ἀντίτυπον. Ἴδωμεν οὖν 
érxb κούτου τίνος ὁ θάνατος. « ᾿σάχις ἂν ἑσθίητε 
ew ἄρτον τοῦτον, καὶ τὸ πογήριον τοῦπο πίνηςε, τὸν 
θάνατον εοῦ Κυρίου καταγγέλλεσε’ » Kxovcoy καὶ ἐν 
vole ἐφεξῆς φανερῴτερον, & "Aypic οὗ ἔλθῃ. » Τίς 
οὖν b ἐρχόμενος: « "Odoyras «bv Υ1ὸν τοῦ ἀνθρώπου 
ἐρχόμενον ἐπὶ civ νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ μετὰ δόξης 
φολλῆς; » xal τὸ δὴ µεῖδου, ὁ προφήτης πρὸ τῶν 
ἁπορτόλων σαφέστερον τῶν ἐρχόμενον ἀείκνναι , xal 
πέκραγε περὶ Ἰουδαίων βοῶν : ς "Οψονται εἰς ὃν ἐξ- 
εχάντησαν.» Τίς οὖν ἐστιν ὁ χεντηθείς; ἡ πλευρά ᾿ 
αλευρὰ δὲ «ώματος, οὐ θεότητός ἐστι. ] Ejuxp& τοι- 
παρρῦν, ὡς ἔφην, τῆς ἀνφιμάκτου Βυσίας ἡ ὄγησις, 
ὅτι τάχα που μὴ γέχονεν ἐφικτὸν ὁμοῦ τῇ capxi xal 
την τῆς θεύνητος δᾳπανᾶᾷσθαι φύσιν" ὅτι μὴ τῶν 
ἁμηχάνων κεκρατήκχαµεν, ἐδεστὸν ἔχοντες γυμνὸν τὸ 
ἀσώματον. Ἐπιλελῆσθαι δέ µοι δοχεῖς, ὡς Ίχιστα 
μὲν θεότητας φύσις ἐστὶ τὸ προχεέµενον ἐν ἁγίαις 
εραπέζαις Ἐκκλησιῶν, πλὴν ἴδ.ον σῶμα τοῦ ἐχ Θεοῦ 
ΒΠατρὺς Φύντος Λόχου, θεὸς δὲ φύσει xat ἁληθῶς 6 
Λόγος. Τί «otyuv ἅπαντας [ῖσ. ἄπαντα] σνγχεῖς, καὶ 
ἀευνέτως διακυχᾶς, αὺν ἄρσον ἡμῖν τὸν ἐξ οὐρανοῦ, 
καὶ Cope διδόντα τῷ xósup μονονουχὶ χαὶ δισγελῶν, 
δτι μὲ δεότης ὠνόμασται διὰ τῆς τῶν βεηγόρων gei» 
Mc, σῶμα δὲ μᾶλλον τοῦ δι’ ἡμᾷς ἐνηνθρωπηκόρος, 
πουτέρειν, noo ἐκ Θεοῦ Πατρὸς Λόγω, Σώμα ἃ 
Δεσποεικὸὺν ἀνθότου bh, φράσον, ὀνομάξεις ὅλως, εἰ 
μὲ θεῖον οἶσθα χαὶ Φεοῦ. Αοῦλα γὰρ ἅπαντα τοῦ 
πεπονηχότος. ᾽Αλλὰ γὰρ οὐκ ὀρθῶς ἔχει σοι τὰ κατὰ 


ABVERSUS NESTORJUM LiB. V. E. 
&à τοῦ μασαλαχεῖν τής phe αὐτὸν ἑγότητος, πγκὺ- A boc induere intorruptionem, et moriale hoc indgere 


102 


immortalitapem *. » lodumeyium autem de ορρ]ο ei 
iacorruptibile et ]ggertolilatem efficiens factus est 
npbis Chrisius ; quod beatissimus Paulus aonfirmaf, 
punc quidom scribens : « [ρμίμε Domiugm nostrum 
ἆβθησι Christum ^; » nunc vero : « Quicungya in 
Christum baptizat) estis, Christum indujglig * ; a il- 
luy qui divinitus vereque dicif : « Ego sumo resur- 
FRCljO e& vifa f, » Ad haeo nibil veritus, eksecrghilio- - 
rem etiam blasphemiam enunijjat, ajiciens : [ Andi 
nop mehec dicentem, sed beatum Payjum : 1 Quo- 
liescanque mandueabitig peBem hune, » cujus eek 
ipsum corppa egtiypum, Jam igitur videamus cujus 
qst morg.« Quotiescanque maniucabilispapem hune, 
et calicem bune bibetis, mertem Domini anpuntijas 
bilis : » audi etjam jn sequentibys apertius, « Doneg 
veniat. » Quis agtepy venit ? ς Videbuni Filium ho- 
minig venientem iu mubibus celi egm claritaie 
magya : 0 el, qued mojus ΑΗ, apte apostolos. pro- 
pleta manifestius venjepteu osterulit, et cJamat, de 
Judzis diceps : & Videbung in quem qumpgnxerunt. » 
Quednam igitur üluj cempunctum est * Laqug; 19- 
109 vero corporis egt, noa divinitatis.] Exigua egtjgi- 
Wr, 136 υἱ dixi, incruente bogtige utilitas, quia ni- 
Feirum fas non est.ut simu] cym carpe etiam divipi- 
45 nalura consugalur : pegue ea obtinemus qum 
sugt impossibilia, μὲ ipsa incorporea natura nyde 
yescampr. Sej oblius mihi yideris baud patuyam 
JiviujaUs id esse quod jn sapcis Ecclesiarum 
mensis proponitur, sed proprium cerpus Verbi gx 
Patre geniti, quod Verbum es natura. et vere Deus 
esi. Cor igitur ounia confundis, imprudenjergyg 
permigces, panem jllum de cgelo, et vitam myno 
dantem propemodum eUam deridens, quod theolo- 
gorum voce pon δν divinitas nuncupatum, sed cor- 
pus poujus illius gui propter nos est bomp factus, 
boc egt, illjus ex Patre Verbi? Jam vero dicgs velim 
quam ob causam omnino eorpus Dominicum vocas, 
οἱ nop diyinvi esee nosji, ac ipsius Dei; nam ser- 
viupnt quidem ompia fondilori *. Sed enim nop recte 
habent quae ip animo versaa, et ipsum Egmpoanugl 
homineni esse Deiferum prorsus eregis. Deinde sen- 
jentiis ac verbis, que cup pietaje conjuncta gunt, 
omoipo neglectis, illum veritalis sacrum admjnj- 


^iv νοῦν, ἄνθρωπον lk εἶναι περίστενκας θεοφάρον p shrine (30), ilum sapientem archjteetm et doctorem 


ἁπλᾶῶς «yv Ἐμμανφυόλ. Hiza τῷγ εἰς εὐαέθεμαν kv- 
veu τε καὶ λόχων ἀφειδήσας παντελῶς, τὸν τῆς 
ἀληθείας ἑερουργὸν, σὺν σοφὰν ἆρχι έχρονα καὶ ὃι- 
δάσκαλαν τῶν ἐθνῶν, cbv ἱερὸν ἀληθῶς καὶ πάνσοφον 
Παῦλον ἔρεαθαί σοι συλλήπεορα ανχοφανμοῦντι 
προσδοχᾷ-, xz εἰς εὐθὺ καὶ δοχιµωχάτης ἀποφάρων 
ὁδοῦ, κῶν ὀρθῶς xs καὶ ἀχυιδδήλως εἰρημένῳων «ap' 
αὐτοῦ τὴν δόναμιν. Ἴδωμεν vào, qraiy, ἀπὸ τούτου 


genlium, sacruip reyera el sapienUssimum Paulpnm 
lbi celumpiapti [ore ayxiliatorem putas, dum vim 
eorum quà suo ab eo recte sincereque dicte, e reca 
prebojsque yia dejorques. Videamus eni, ingyip, ex 
hor, cpjus sit anors : « Donee veniat ; » quis porro 
α qui τομ e Vijebunt ip quem compunzerunt, » 
Veniet igitpr is qni ex bunsna. conditione suginujt 
werte, et djyipitus rgsprzegit, qui ip egelum rediit, 


* J Cor. ky, 59. ^ Rom. xui, 18. ". Galat, 11, 27, * Joan. xi. 29. * Psal. οχι, 91. 
ANT. AGELLU NOT A. 


(90) Veritatis sacrum admiuistrum. Nam in exire- 
ena Epiatola ad Romanos, sanctificantem &eu sacri- 


PaTAOL. Ga, LXXVI. 


ficantem Evangelium se ipsum dixit Apostolus, hoc 
esi, ἱερουογοῦντα τὸ Εὐαγγέλῳν. 
1 





35 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP, 


201 


qui etiam ineffabilis deitatis augusta decoratur sede, A τίνος ὁ θάνατος. « "Ayptc oo E10p. » Τίς δέ ἐστιν ὁ 


et cum Patre considet, circumstantibus nimirum 
Seraphim, et supremis illis Virtutibus, mensuram 
suse servitutis, qua illi subjecti sunt, non ignoranti- 
bus, omnibus etiam Potestatibus illum adorantibus, 
Virtutibus etiam ac Dominationibus : « ipsi enim 
omne genu flectetur, et omnis lingua confitebitur, quia 
Dominus Jesus, in gloriam Dei Patris !*; » et veniet, 
ut dixi, non in nostra humilitate conspectus, sed in 
gloria divinitatis, ccelo superisque spiritibus eum 
stipantibus, οἱ ipsi ut Deo, ac Regi, eL universorum 
Domino assistentibus. Si igitur non est in carne, 
oc est, non bomo factum est Dei Patris Verbum, 
sed homo Deifer, latus corporeum habena, et 
117} compunctionem lateris passus, quomodo in 
sede supremz divinitatis conspicitur, velut. quar« 
tus nobis Deus quidam recens post sanctam Tri- 
Aitatem effectus ? Non. horres dicere vulgarem 
hominem, creaturz cultum exhibendum excogitans? 
Ergone veteribus laqueis detinemur ? ergone Deo 
injuriam intulit et nobiscum errore seducta est 
*ancta illa multitudo supernorum spirituum ? Si 
weteri errore liberati sumus in eo quod servire 
'Creatume tanquam rem impiam recusavimus, cur 
41086 in vetera crimina :conjicis, et efficis hominico« 
las? Nos enim scimus et credimus illud ex Deo Patre 
Netbum c:rnem 'θί sanguinem assumpsisse : sed 
quia permansit idem, nempe Deus, suam supra 
omnia excellentissimam dignitatem servavit etiam 
cum perinde ac nos esset in carne. Porro cum sit 
Deus nihilominus hoc tempore quam fuerit. ollm, 
quamvis homo factus, tamen serviens sibi coelum 
habet, adorantemque terram ; scriplum est enim : 
xv Laude Domini plena est terra ; operuit colos 
gloria tua, Domine 13. » Tu vero e contrario eum 
qui tarta est. et nature et glorie amplitudime, ex 
n»mia inscitia non vides; dixisti enim : Quis est 
qui venit ? « Videbunt Filium hominis venientetn in 
nubibus codi !?? ; » tanquam seilicet metuens ne 
quis diffideret dicenti Filium hominis eum esse 
qui venit, et prophetico testimonio confirmas argu- 
mentum. Scriptum esse namque ais: Videbunt 
in quem compunxerunt ** ; » et quod preterca ipse 
putasti esse ad coarguendum firmius, impruden- 
tissime adjiciens : Quidnam est, inquis, illud com- 
punctum ? Latus ; latus vero corporis est, an divi- 
nitatis ? Sed si qui essent. qui dicerent, Dei Verbum 
non factum [fuisse bomiuem nostri similem, sed 
2d homines qui sunt in terris advenisse nuda usum 
divinitate, αἱ ad visum ac speciem, οἱ tanquant 
in umbra, ut quibusdam impiis hereticis sentire 
visum est, haberes aliquam ejusmodi ratiocina- 
tionis construenda occasionem baud absurdam : 
jam vero cum predicatio veritatis perspicue et 
evidenter ipsum Dei Verbum carnem factum dicat, 
et fuisse nostri similem, et Filium hominis, et carne 
propter nos passum, sicque venturum ut in coelum 


ἐρχόμενος: « Ὄψονται εἰς ὃν ἐξεχέντησαν. » "Hia 
τοίνυν, ὁ πεπονθὼς μὲν τὸν θάνατον ἀνθρωπίνως, 
ἐγηγερμένος δὲ θεῖχῶς  ἀναφοιτήσας δὲ καὶ εἰς οὐ- 
ρανοὺς, ὃς xaX τοῖς τῆς ἀῤῥήτου θεότητος ἑναθρύνε» 
ται θώχοις, xat συνδδρεύει τῷ Πατρὶ, περιεστώτων 
ἓν χύχλῳ δηλονότι τῶν Σεραφὶμ, xal τῶν ἀνωτάτω 
Δυνάμεων, οὐχ ἀγνοουσῶν τῆς ὑπ) αὐτῶν δουλείας ὁ 
μέτρον’ προσχυνούσης τε αὐτῷ καὶ Ἐξουσίας ἁπάσης 
Δυνάμεώς τε χαὶ Κυριότητος  ε χάμψει γὰρ αὐτῷ 
πᾶν Ὑόνυ, xai πᾶσα γλῶσσα ἑἐξομολογήσεται, ὅτι 
Κύριος Ἰητοῦς, εἰς δόξαν θεοῦ Πατρός.» Ηξει δὲ, ὡς 
ἔφην, οὐκ Év ve τῇ καθ’ ἡμᾶς σµικροπρεπείᾳ φαινό- 
µενος, ἓν. εὐχλείᾳ δὲ μᾶλλον τῇ θεοπρεπεστάτῃ, bo- 
ρυφοροῦντος οὐρανοῦ xal τῶν ἄνω πνευμάτων ὡς 


B θεῷ τε καὶ Βασιλεῖ, καὶ τῷ τῶν ὅλων Δεσπάτῃ παρ- 


εστηχότων. Εἴπερ οὖν. ἐστιν οὐκ &y σαρχὶ μᾶλλον, 
ἤγουν ἄνθρωπος Υεγονὼς ὁ τοῦ θεοῦ Πατρὺς Λόγος, 
ἄνθρωπος δὲ θεοφόρος πλευρὰν ἔχων σώματος , καὶ 
ὑπομείνας τὴν διαχέἐντησιν, πῶς ἓν θρόνοις ὁρᾶτᾶ» 
τῆς ἀνωτάτω θεότητος τέταρτος ὥσπερ τις ἡμῖν μετὰ 
τὴν ἁγίαν Τριάδα πρόσφατος θεὺς ἀναδεδειγμένος; 
Οὐ χαταπέφρικας wowby ἄνθρωπον, τῇ κτίσει € 
σέδας ἐπινοῶν, ἄρα τοῖς ἀρχαίοις ἐνισχήμεθα βρό- 
χοις; ρα πεπαρώνηκχεν εἰς θεὸν, xal πεπλάνηται 
μεθ) ἡμῶν, ἡ ἁγία τῶν ἄνω πνευμάτων πληθύς; El 
τῆς ἀρχαίας ἁπάτης ἐκλελυτρώμεθα , τὸ τῇ χτίσει 
λατρεύειν ὡς δυσσεδὲς παραιτούµενοι, τί πάλιν ἡμᾶς 
τοῖς ἀρχαίοις ἐγχλήμασιν ἑἐνιεὶς ἀποφαίναδις ἀνθρω" 
πολάτρας;: Ἡμεῖς μὲν γὰρ lopsv xat πεπιστεύχα- 
pev, ὅτι γέγονεν kv προσλήψει σαρχός τε xat αἷμα- 
τος ὁ ix θεοῦ Πατρὸς Λόγος ' ἐπειδὴ δὲ µεμένηχεν 
ὁ αὐτὸς δηλονότι Θεὸς, τῆς ἐνούσης χατὰ πάντων 
ὑπεροχῆς τὸ ἀξίωμα διεσώσατο᾽ χαΐπερ ὧν σάρχα 
[iv σαρχὶ] καθ᾽ ἡμᾶς. θεὸς δὲ ὑπάρχων, οὐδὲν ἧττον, 
ἡ πάλαι καὶ νῦν, xàv εἰ γέγονεν ἄνθρωπος, λάτρην 
ἔχει τὸν οὐρανὺν xaX προσχυνοῦσαν τὴν γῆν ’ γέγµ- 
πτᾶι γὰρ, ὅτι « Τῆς αἰνέσεως Κυρίου πλήρης fj Yt 
ἐκάλυψεν οὐρανοὺς 1j ἀρετή cou, Κύριε. » Xi δὲ δῇ 
πάλιν τὸν οὕτως ἔχοντα φὑσεώς τα xal δόξης, ix 
πολλῆς ἄγαν ἁδελτηρίας, οὐχ ὁρᾷς. Ἔφης γὰρ τίς ὁ 
ἑρχόμενος: « Ὄψονται τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπον i 
χόμενον ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ * » ὥσπερ δε- 
διὼς μὴ ἄρα τις ἀπιστήσειεν Υἱὸν ἀνθρώπου λέγοντι 


D τὸν ἐρχόμενον. Καὶ προφητιχῇ µαρτυρίᾳχ βεθαιοῖς 


τὴν ἀπόδειξιν γεγράφθαι γὰρ φής' «"Όψονται εἰ 
ὃν ἐξεχέντησαν, 2 xal τὸ ἐπὶ τούτων, ὥσπερ οὖν 
ᾠήθης, εἰς ἐλέγχους εὐσθενέστερον ἀαυνετώτατα 
προστιθείς * Τίς οὖν ἐστι, φησὶν, ὁ χεντηθείς, Ἡ 
πλευρά᾽ πλευρὰ δὲ σώματός ἐστιν, dj θεότητος; 
Ἁλλ' εἰ μὲν σαν τινὲς οἱ λέγοντες, ὡς οὐ γέχονε 
xa0' ἡμᾶς ἄνθρωπος ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος * ἐπεφοίτησε 
δὲ τοῖς ἐπὶ γῆς, γυμνῇ τῇ θεότητι χρώμενος, ἤγουν 
ἐν δρχήσει xal ὡς ἓν σχιᾷ, χαθὰ φρονεῖν ἔδοξέ τισι 
τῶν ἀνοσίων αἱρετικῶν, $v ἄν σοι πρόφασις τῆς 
τοιᾶσδε τῶν λόγων κατασχευῆς, οὐκ ἔξω τρέχουσά 
τοῦ εἰχότος: ἐπειδὴ δὲ τὸ τῆς ἀληθείας χύρυγµα, 


ο Philipp.'1, 10, 1. " Habac. πι, 9. !* Matth. xxiv, ο0. 13 Zachar. xii, 10. 





ADVERSUS NESTORIUM LIB. V. 


206 


σαφῶς τε xal ἐναργῶς τὸν τοῦ θεοῦ Λόγον σάρχα τε A ascendi, ut angeli voce testatum est !**, quosnam 


Ὑενέσθαι, φησὶ, χρηµατίσαι δὲ καθ) ἡμᾶς χαὶ Υἱὸν 
ἀνθρώπου, χαὶ παθεῖν ὑπὲρ ἡμῶν σαρχί * ἀφίξεσθαι 
δὲ χαὶ οὕτως αὐτὸν, ὡς ἀναθέδηκεν εἰς τὸν οὐρανόν' 
[καὶ] χατὰ τὴν τοῦ ἀγγέλου φωνὴν, πρὸς τίνας δια- 
τεινόµενος, εἰπέ uoc, xaX τὴν τίνος δόξαν κατακιόδη- 
λεύων ὡς ἀμαθη χαὶ ἀσύφηλον, ἄνθρωπον ἡμῖν πο. 
φῆναι φιλονειχεῖς τὸν ἐρχόμενον, πλευρὰν ἔχοντα 
σωματιχὴν, τὴν τῇ λόγχῃ διανενυγµένην; ᾽Αλλά σοι 
σχοπὸς, ὡς ἔφην, ἄνθρωπον ἡμῖν θεοφόρον, xaX οὐχὶ 
δὴ μᾶλλον θεὸν ἑνηνθρωπηχότα , παραχοµίζειν εἰς 
Μέσον τὸν Ἑμμανονήλ. Γέγονε γὰρ ἄνθρωπος ὁ τοῦ 
Θεοῦ Λόγος * xaX πίστις δε ταῖς ἱεραῖς τε xai θείαις 
συµθδαίνουσα Εραφαῖς, καὶ τῆς ἀποστολιχῆς τε xal 
εὐαγγελιχῆς παραδόσεως σχοπὸς, εἰς αὐτὸ τοῦτο 


oppugoas, dic mibi, cujusve opinionem tanquam 
stultam et ineptam improbas, eum eum qui venit, 
hominem esse nobis 116 ostendere niteris, cor- 
:poreum latus babentem laucea compunctum ? Sed 
tibi propositum est, ut. dixi, ipsum Emmanuel ho- 
minem nobis Deiferum in medium producere, nou 
Deum hominem factum : nam ipsum Dei Verbum 
factum est homo : hzeque fides cum sacris divi- 
Disque Litteris congruit, οἱ apostolicze evangelicz- 
que traditionis scopus in hoc ipsum tendit. Tu 
vero rursus alio quoque modo nobis portenta ver- 
borum narras. Simulas enim eos reprebendore qui 
carnis divinitatisque naturam in unam permisceut 
essentiam, tametsi nemo sit, ut opinor, qui ista 


συντείνεται. Σὺ δὲ 0h πάλιν, xal xa0' ἕτερον ἡμῖν D. confundat, aut inter se commisceat. liaque dicis : 
τερατεύῃ tpómoy* σχήπτῃ μὲν γὰρ ἐπιτιμᾷν τοῖς εἰς μίαν κχαταχιρνωσιν οὐσίαν, τήν τε τῆς σαρχὸς, 
xaX τὴν τῆς θεότητος φύσιν χαΐτοι μηδενὸς ὄντος ὥστε οἶμαι, ταυτὶ «συγχέοντος, µήτε μὴν ἀλλήλοις 


συμφύροντος * καὶ 6h χαὶ φῆς 

[Διατί δὲ, χαὶ ὡς ἁρτίως Ἠκούόμεν, ἀμφοτέρων 
χατὰ ck χεχραµένων, ὁ Κύριος τὴν τοῦ μυστηρίου 
δύναμιν τοῖς μαθηταῖς παραδιδοὺς, οὕτω φησί; λα- 
Gv τὸν ἄρτον, xat εὐχαριστήσας, ἴδωκε τοῖς µαθη- 
ταῖς αὐτοῦ, λέγων * « Λάδετε, φάγετε πάντες» τοῦτο 
γάρ μού ἐστι τὸ σῶμα.» Διατί μὴ εἶπε, Toozó ἐστιν 
ἡ θεότης µου fj ὑπὲρ ὑμῶν χλωµένη; Καὶ πάλιν τὸ 
ποτήριον τῶν μυστηρίων διδοὺς, οὐχ εἶπε, Τοῦτό 
ἐστιν dj θεότης dj ὑπὲρ ὑμῶν ἐχχεομένη’ ἀλλὰ, « Τοῦτό 


ἐστι τὸ αἷμά µου τὸ ὑπὲρ ὑμῶν ἐχχυνόμενον, εἰς C 


ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. »] 
ΚΕΦΑΛ. 7. 


"Qc: μὲν οὖν εὔηθες χομιδῆ τὸ ἀντιτετάχθαι δοκεῖν 
τοῖς οὐκ οὖσιν ὅλως, καὶ ἀντεξάγειν εἰχῇ , δεχοµά- 
νους εἰς ἀντίστασιν τὸ µηδενί πον τάχα δοχοῦν, f 
φρονεῖν, 7| λέγειν, πῶς οὐχ ἅπασιν ἑναργές; El γὰρ 
δή τις ἕλοιτο φιλονειχεῖν, ὅτι μὴ ἵππος ἑστὶ κατὰ 
φύσιν ὁ βοῦς, μήτε μὴν ὁ ἄνθρωπος ἵππος, τοῦτο 
φρονεῖν, ἡ λέγειν ἀνεχομένου μηδενὸς, πῶς οὐ χατα- 
γέλαστος, καὶ πρός γε τούτῳ εἰχαιόμυθος, εἰς ἀέρα 
δαίρων, xai πυχτεύων bz ἀδήλοις, xai ix^ οὐδενὶ 
τῶν προχεεμένων ἱδρῶτας ἑαυτῷ xal πόνους imi- 
νοῶνς, Χρῆναι γὰρ ἑγωγέ φηµι προῦποχεῖσθαί τι τὸ 
ὡμολογημένον * ἵν &v χόσμῳ δὴ τότε τὰ παρ) ἡμῶν 
ἀντεπάγοιτο. Πλὴν ἐχεῖνο ἴωμεν [To. εἴπωμεν ]' εἰ 
μὲν γάρ τις ἣν ὁ φάναι τολμῶν, εἰς τὴν κατὰ (91) 
τοῦ σώματος µδταπεποιῆσθαι φύσιν τὸν ix θεοῖ 
Λόγον, ἑἐπαιτιῷτό τις ἂν χαὶ µάλα εἰχότως, ὅτι μὴ 
μᾶλλον ἔφη τὸ σῶμα διδούς’ Λάδετε, φάγετε, τοῦτό 
μού ἐστιν ἡ θεότης ἡ ὑπὲρ ὑμῶν χλωμµένη, xaX τοῦτό 
ἐστιν οὐ τὸ αἷμά µου μᾶλλον, ἀλλ᾽ d θεότης ἡ ὑπὲρ 
ὑμῶν ἐχχεομένη. Ἐπειδὴ δὲ θεὸς ὢν ὁ Λόγος, ἴδιον 
ἐποιῄσατο σῶμα τὸ ix γυναιχὸς, ἀλλοίωσιν, 7) τρο- 
πὴν οὐδεμίαν ὑπομεμενηχὼς, πῶς οὐχ ἔδει πρὸς 


5 Act. 1, 11. 15 Matth. xxvi, 260. !* ibid. 27. 


NzsronR. { Cur autem etiam, ut paula ante audie- 
bamus, si utraque, ut. tu opinsris, commista sunt, 
Dominus noster cum mysterii vim discipulis tra- 
deret, sic dicit : « Accipite, comedite. omnes : hoc 
est enim corpus meum **? » cur non dixit : Hoc est 

, divinitas mea quz pro vobis frangitur ? Rursumque 
cum poculum mysteriorum daret, non dixit : Hoc 
est divinitas quie pro vobis effunditur, sed : « Hic 
est sanguis meus qui pro vobis effunditur in remis- 
sionem peccatorum 16, »] 


CAP. Vii. 


Perquam stultum sane esse iis adversari velle 
qui nulli sunt, et frustra contendere, idque ad oppu- 
gnandum sumere quod fortasse nemini unquam 
aut sentire, aut eloqui visum est, perspicuum om- 

: nibus esse quis neget * Nam si quis velit conten- 
liose refutare bovem non esse ex nalura equum, 
neque hominem equum, nemine id sentiente aut 
dicente, nonne sit ridiculus, et prseterea nugator 
vanus, aerem verberans, et pugnans in incertum, 
et nulla re proposita sibl molestias ac labores 
assumens ? Oportere enim equidem puto, prius pro- 
positum esse aliquid in confesso, ut rite tum a 
mobis refutatio  subjungatur ; verumtamen illud 
dicendum videtur : nam sí esset qui dicere aude- 
ret, ipsum Dei Verbum in corporis naturam esse 
mutatum, accusaret quispiam, et quidem jure, quod 
non dixissel cum corpus daret : Accipite, mandu- 
cate, lioc est mea divinitas que pro vohis frangi- 
tur, ethoc est non sanguis meus, sed divinitas quz 
pro vobis effunditur : nunc vero cum ipsum Ver- 
bum, quod Deus erat, proprium sibi fecerit 119 
corpus natum ex muliere, neque ullam aut altera- 


ANT. AGELLI NOTA. 


(51) Prapositio χατὰ videtur supervacua. 


$07 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCUIEP. 


208 


*4lenem, aut mutationem periwlerit, quomodo non A ἡμᾶς οὗ φευδοεποῦντα λέγειν, ὅτι € Λάθετε, ψά- 


w»quum (ait sine slo mendhcie nobis dicere : 
« Accipite, comedite, hoc est corpus meum 2) Cum 
awtem esset vita tsaquam Deus, vitam simul et 
wivificum illad effecit. igitur οἱ paululum ad veri- 
(ater aspexerís, te ipse de supervacuitale sermonis 
actusabiq, cum ubique nmugeris, οἱ adversum 
dogmata pietatis tnum hunc adulteratum molestum- 
4«e6 sermonem imprudenter oppoaas. 


TOMUS QUINTUS. 


"Gieriatur beatussPaulus de Christi passiunibus, 
4) ait nunc quidem : « Mibi absit gloriari, nisi in 
ep»uce Christi, per quem mili mundus. crucifixus 
est, eLego mundo *"; » nunc rursus : « Noa enim 
erubesco Evangelium ; virtus enim Dei est in sala- 
tem empoi credenti, Judeo primum el Graeo :*. » 
Atque in hunc modum ille vir Spiritu Bei plenus 
et sibi sentiendum censebat, et exteros imbuendos. 
Neque enim hsc {μαρίνα scripsit, sed vt nobis 
persuaderet, ut integritatem ejus qus in ilo erat 
füdei siudentes zmulari, de Christi passionibus 
. gloriemur. Sed nonnulli de cruce Christi erubescunt, 
et dectoribos qui per orbem terrarum exstiterunt, 
«uia contraría sentire malunt, impie resistende, 
-Christi passiones propemodum irrident miseri, et 
-erubeseunt Christi. Evengulium, eum Judaiea stul- 
-Aiartaborent, et ilis nulla ex parte sint inscitia 
Mferiéres. -Crux namque Salvatoris nostri illis 
ποια est scandalum : itaque cum illum vitz: aucto- 
rem legisque finem Jigno sufürum viderent, qua- 
tiebant adversus-eum-exzosa Deo capita, nullo modo 
Deum revera esse credentes qui liomo factus esset, 
atque ad exinanitionem descendisset ; sed rati po- 
tius unum promiscue e nostre numero hominem 
illum esse, et tanquam ex malo cordis sui thesauro 
proferentes mala !*, dicebant : « Qui destruis tem- 
plum Dei, et in tribus diebus zdificas illud, salva 
temetipsum : si Filius Dei es, descende de cruce 39. » 
Et iterum : « Alios salvos fecit, seipsum non po- 
tesi salvum facere : οἱ rex lsrael est, descendat 
nunc de cruce, et credemus 190 in eum **. » Non 
enim illum, ut modo dixi, Deum esse putabant 
secundum naluram, neque Dei et Patris vere Fi- 
lium, sed de se predicare, el audacter divinitatis 
opinionem sibi arrogare. ltaque nunc dicebant: 
« De bono opere non lapidamus te, sed de blasphe- 
mia, quia tu homo cum sis, facis teipsum Deum'*; » 
nunc ad Pilatum adducebant, et orucifigi roga- 
bant *! ; deinde cum ab eo exposcerentur, ut tantae 
adversus eum malevolentiz causas edicerent, illico 
accpsabant, et. clamabant dicentes : « Quia Filium 
Del se fecit **. » Verum ecce hoc quoque tempore 
non ab Israelitis, neque a multitudine Pharis:eorum, 


17 Galat, vi, 14, | Roni, |, 16. 
55. 3?Jjoan. xix, 6. ** ibid. 1. 


(52) Fortasse legendum, κατακεχράγασι. 


'* Matth. xin, $5. 


γετε, τοῦτό μού ἐστι τὸ σῶμα; » Zu δὲ ὑπάρχων 
ὡς θεὸς, ζωὲν xat ζωοποιόν ἀπέφηνεν αὐτό. Βραχὺ 
κοιγαροῦν ἀναμύσας πρὸς τὸ ἀληθὲς, αὐτὸ, οἶμαι, 
κατὰ σεαυτοῦ τὸ περιττὸν εἰς λόγους χαθοριεῖς, 
βατταρίζων πανταχοῦ, καὶ τοῖς εῆς «ὐσεδείας 
δόγµασιν ἀσυνέτως ἀντανιστὰς «by Ἱαράσημον το. 
«oV xal ἀτεοπῃ eeu λόγον. 


ΤΟΜΟΣ IIEMIITOZ. 


Ἐπισεμνύνεται μὲν ὁ θεαξέσιος Παῦλος τοῖς τε- 
(fuae τοῦ Χριστοῦ, xai φησι, ὁτὲ μᾶν, im 
ε Ἐμοὶ μὲν [δὲ] μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι, εἰ μὴ dv τῷ 
σταορῷ τοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἑσταύρωται, 

Β κἀγὼ ep κόσµῳ: νὁτὲ δὲ ab: 4 00. γὰρ ἑπαισχύ- 
vepat τὸ Εὐαγγέλιον’ δύναμµες γὰρ θεοῦ ἐστιν elc am- 
«ηρίαν παντὶ τῷ πιστεύοντι, Ἰουδαίῳ τε πρώτψ xe 
Ἕλληνι, » AX ὧδε μὲν ὁ Πνευματοφόρος Eloy «t 
φρονεῖν αὐτὸς, καὶ μὴν καὶ ἑτέρους μυσταγωχεῖν, 
Γέγραφε γὰρ οὗ µάτην, ἀλλ ἵνα ἡμᾶς ἀναπείσῃ τῆς 
ἐνούσης αὑτῷ πίστεως τὴν ὀρθότηνα ζηλοῦν ἠρημένος 
Te. ἠρημένους] τοῖς Χριστοῦ παθήµασιν ἑναδρύ- 
νεσθαι. Απερυθριῶσι δέ τινες τῷ σταυρῷ, καὶ «ots γι- 
vovóat τοῖς [ῖᾳρ. τῆς] ὁφ) ἡλίῳ μνσταγωγοῖς, ἀνοσίως 
ἀντανιστάμενοιδιὰ τοῦ φρονεῖν ἑλέσθαι τὰ ἑναντία, w- 
νονουχὶ καταμειδιῶσιν οἱ {άλανες τῶν Χριστοῦ παθη- 
µάτων, αἰσχύνονταί τε ob Ἐὐαγγέλιον, Ἱουδαϊκὴν v 
σοῦντες ἁμαθίαν, καὶ Ὅῆς ἑχείνων ἀθελτηρίας vac οὐ- 

6 δένα τρόπον ἠττώμενοι. Γέγονε γὰρ αὐτοῖς σχάνόαλρν 
ὁ τοῦ Σωτῆρος σταυρός xai γοῦν τῷ ξύλῳ προσηλω: 
θέντα βλέποντες τὸν τῆς ζωῆς ἀρχηγὸν, τὸ τοῦ νόµου 
φέλος, ἔσειον μὲν ἐπ αὐτῷ τὰς θεομισεῖς χεφαλὰς, 
οὗ θεὺν εἶναι πιστεύοντες ἀληθῶς ἐνηνθρωπηχότα s 
καὶ χαθιγµένον εἰς χένωσυν, οἱόμενοι δὲ μᾶλλον, tw 
τῶν καθ) ἡμᾶς ἄνθρωπον ἁπλῶς ὑπάρχειν αὐτόν 
ἔφασχον δὲ, ὡς &x πονηροῦ θησαυροῦ τῆς καρδίας 
αὐτῶν προφέροντες τὰ πονηρά « 'O καταλύων viv 
ναὺν τοῦ Θεοῦ, χαὶ ἓν τρισὶν ἡμέραις οἰκοδομῶν αὖ- 
τὸν, σῶσον σεαυτὀόν' εἰ Yibc eT τοῦ Θεοῦ, xaX χατά- 
6ηθι ἀπὸ τοῦ στανροῦ. » Καὶ πάλιν’ « Άλλους ἔσυ- 
σεν, ἑαυτὸν οὗ δύναται σῶσαι * εἰ βασιλεὺς Ἱσραίλ 
ἐστι, χαταθάτω νῦν ἀπὸ τοῦ σταυροῦ, καὶ πιστεύ: 
σοµεν ἓπ αὐτόν. » O6 γάρτοι, χαθάπερ ἔφην àp 

D «iuc, Θεὸν ᾧοντο κατὰ φύσιν ὑπάρχειν αὐτὸν, οὔτε 
μὴν Υἱὸν ἀληθῶς τοῦ Θεοῦ xal Πατρός" περιαυτίδε- 
σθαι δὲ μᾶλλον χαὶ την τῆς θεότητος δόξαν ἑαυτῷ 

"ππροσνέμειν ἀποτολμᾶν, Τοιγάρτοι, ποτὸ μὲν ἔφᾖ' 
σχον «Περὶ χαλοῦ ἔργον οὗ λιθάζημέν σε, ἀλλὰ 
περὶ βλασφημµίας, ὅτι σὺ ἄνθρωπος (v, ποιεῖς acav- 
«by Θεόν. » Ποτὲ δὲ Πιλάτῳ προσῆγον, καὶ σταυροῦ- 
σθαι παρεχάλουν. Εἶτα τῆς ἓπ᾽ αὑτῷ αχαιότητος τὰ: 
αἰτίας εἰπεῖν ἐξαιτούμενοι, χατηγόρουν εὐθὺς, xoi 
καταχεχράγησαν (32) λέχοντες, « Ὅτι ΥὈν Θεοῦ 


** Matth, xxvii, 40. οἱ ibid, 4. **Jes0. αν — 


,ANT. AGELLII NOTA. 





309 


ΑΘΤΕΒΦΟΦ NESTORIUM LIB. V. 


910 


ἑαυτὸν ἐποίησεν. » 'AXX ἰδοὺ δὴ xal νῦν οὗ παρά γε A sed. ab. iia qui videntur esce Christiani, et in ma 


τῶν ἐξ Ἴσραλλ, οὔτε μὴν τῆς τῶν Gapualoy ηλη- 
θύος, ἀλλ' ἐκ τῶν δὀκούντων εἶναι Χριστιανῶν, xat 
τεταγµένων ky διδασκάλοις, xat Ev τοῖς τὴν θείαν λα» 
χοῦσιν ἱερουργίαν, τὰ ἴσα πάσχων ὁρᾶται. ᾽Απιστεῖ- 
ται γὰρ, ὅτι καὶ θεὺς xasà φύαιν ἐστὶν, εἷς τε καὶ 
Μόνὸς xal ἀληθῶς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ xat Ἡατρός. Πρά- 
φασες δὲ τῆς ἐπ αὐτῷ 6h τούτῳ δυσδουλίας αὐτοῖς, 
τὸ παθεῖν ἑλέσθαι σαρχὶ τὸν δι ἡμᾶς θάνατον * χαί- 
τοι διὰ τοῦτο χαθιγµένον εἰς χένωσιν οἰχονομιχῶς, 
ἵνα xa παθὼν ὑπὲρ ἡμῶν σαρχὶ, χαταργήσῃ τοῦ 
θανάτου τὸ κράτος, ἅτε δη ὑπάρχων χατὰ φύσιν 
ζωὴ, καὶ ἐχ ζωῆς ἀναφὺς τοῦ Θεοῦ χαὶ Πατράς. Και- 
Ἠῤῥώστησε γὰρ ἡ ἀνθρώπου φύσις τὴν φθορὰν, 
ὡς ἓν ἀπαρχῇ καὶ ῥίζῃ τῇ πρώτῃ, ἑουτέστιν, Ἀδάμ. 


gistrorum numere censentur, et eorum qui. sertit' 
sunt divini sacerdotii munus, eadem sustinere 
eonspiciter. Non eaim Deee esse secundem nate 
ràfb, et emus οἱ solus et vere Dei et Patris Filius cre 
ditur ; eoramque in hae re perüdis eausa. est! quod 
mveriem propter Bos earne pau voluerH, quamvis 
«2 de eausa dispensstorie ad exinanitienem deseen- 
derit **, ut carne pro nobis passus, desirueret 
moris imperium 36, utpote cum vite esset seeun- 
dum naturam, et ex vita, hoc est, ipso Deo ac Patre 
editas : hominum quippe nature tanqaam in. Initio 
primaque radice, hoc estia Adam, cerruptienis 
morbe laboraverat. Ubi enim per inobedientiam 
legislatorein et Deum offendit, et qui illum ut esset 


Ἐπειδὴ γὰρ προσκέκρουχε διὰ τῆς παραχοῆς τῷ νο- B produxerat, statim sub maledicto fuit, δὲ πιογι! 


µοθέτῃ καὶ Θεῷ (66), καὶ παρενεγχόντι πρὸς ὕπάρ- 
ξιν, ἑπάρατος ἣν εὐθὺς, καὶ θανάτου κάτοχος * καὶ 
βεθασίλευχεν ὁ θάνατος ἀπὸ Αδὰμ µέχρι Μωσέως, 
ὑττεινομένης εἰς ἅπαν τὸ ἐξ αὐτοῦ σπέρµα τε καὶ 
Ὑένος, τῆς ἐπὶ τῷδε δίκης. Ῥίζης γὰρ ὥσπερ να- 
φύντες φθαρτῆς, φθαρτοὶ χαὶ ἡμεῖς, καὶ τοῖς τοῦ 
θανάτου βρόχοις ἑνισχημένοι διετελοῦμεν οἱ δεί- 
λαιοι. Ἐπειδὴ δὲ χρηστὰ περὶ ἡμῶν ὁ. δημιουργὺς 
ἐσχέφατο, καὶ ἀνηρημένης τῆς φθορᾶς ἀναστοιχειῶ- 
αι πρὺς τὸ ἀπ᾿ ἀρχῆς τὴν ἀνθρώπου φύσιν ἠθέ- 
λησε ΄ ῥίζαν ὥσπερ ἡμῖν ἐπῄνθησε δευτέραν, οὑκ 
Ἀνεχομένην κρατεῖσθαι θανάτῳ, τὸν ἕνα Κύριον Ἰη- 
σοῦν τὸν Χριστὺν, τουτέστι, τὸν ix τῆς οὐσίας αὐτοῦ 
Gzbv Λόγον, xa" ἡμᾶς Υενόμενον ἄνθρωπον, γενό- 
µενον ix γυναικός. OU Yáp τοι θεοφόρον εἶναί φαµεν 
ἄνθρωπον ἁπλῶς, ἀλλὰ αὐτόχβημα κατὰ ἀλήθειαν 
τὸν ἐκ Θεοῦ λόγον ἠνῶσθαι σαρχὶ, ἵνα τὴν ἰδίαν 
ψυχῆν τεθεικὼς ὑπὲρ ἡμῶν, καὶ δοὺς τῷ θανάτῳ τὸ 
ἑαυτοῦ σῶμα δι᾽ ἡμᾶς οἰκονομικῶς, εἶτα κρεῖττον 
αὐτὸ τῆς φθορᾶς ἀποφήνας διὰ τῆς ἐκ νεχρῶν ἀνα- 
στάσεως, πληροφορήσας [1σ. πληροφορήσῃ] σύμπαν- 
τας τοὺς εἰς αὐτὸν πιστεύοντας, ὅτι καὶ ἡμᾶς bye- 
pet, xa) ἀμείνους &mopavel τῶν τοῦ θανάτου δεσμῶν, 
xai τῆς φθορᾶς ἀρχύων ὀλίγα πεφροντικότας. Ἐν- 
τεῦθεν οἶμαί που χαὶ τὸν θεσπέσιον Παῦλον £v παντὶ 
ποιεῖσθαι λόγῳ xaX θαύματι, τοῦ Θεοῦ xal Πατρὸς 
τὴν εἰς ἡμᾶς ἀγάπην. "Eon γὰρ ὧδε: «Τί οὖν ἑροῦ- 
μεν. πρὸς ταῦτα; El ὁ Geb, ὑπὲρ. ἡμῶν, εἰς καθ 


sobjeetus : οἱ regnavit mors ab Adam usque ad 
Mosen *', eum ejus eriminis poa in universmin 
ex. illo semen ac genus estenderetor : nam velut ex 
corruptà radice nati, corruptibiles Ipsi quoque et 
mortis iaqueis oconstricti permanebamus miseri. 
Postea vero quam de nobis ille conditor meliora 
cogitavit, οἱ corruptione sublata. bominis, naturam 
reformare ad priorem statum voluit, radicem quo- 
dammodo nobis alteram protulit, qu: teneri morte 
non posset, illum, iuquam, unum Dominum Jesum 
Christum, boc est, illum ex ipsius essentia Deum 
Verbum ad nostram sünilitudinem factum bomi- 
nem, fectum ex muliere !*; Neque enim Deiferum 


, 89566 hominem promiscue dicimus, sed illud ipsum 


secundum veritatem ex Deo Verbum carni uni- 
lum fuisse, ut propriaapima pro nobis posita, et suo 
corpore ratione dispensatoria morti propteP nog 
121 oblato; deinde pcr resurrectionem ex mor- 
tuis victore corruptionis effecto, omuibus In se cre- 
dentibus fldem faceret, fore ut nos etiam excitet, 
ac mortis vinculis reddat fortiores, εἰ corruptionis 
retia parvipendentes. Hac de causa beatum quoque 
Paulum puto plurimi fecisse et maxime admiratum 
fuisse Dei et Patris in nos charitatem, Dixit enim 
hoc modo : « Quid ergo dicemus ad hxc ? Si Deus 
pro nobis, quis contra nos ? qui proprio Filio suo 
non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidi ipsum, 
quomodo non etiam cum ipso emnia nobis dona- 


ἡμῶν; ὃς γε τοῦ ἰδίου Υϊοῦ οὐχ ἐφείσατο, ἀλλ᾽ ὑπὲρ p bit ** ? » Quamvis eniin quamplurimi homines gra- 


ἡμῶν πάντων παρέδωχεν αὐτὸν, πῶς οὐχὶ καὶ σὺν 
αὐτῷ τὰ πάντα ἡμῖν χαρίσεται; » Καΐτοι πλεῖστοι 
μὲν ὅσοι, χάριτί τε καὶ χατὰ θέσιν Υἱοί: χεχλήμεθα 
γὰρ θεοὶ, καὶ υἱοὶ Ὑψίστου πάντες: εἷς δὲ καὶ pó- 
vo, 6 χατὰ φύσιν χαὶ ἴδιος αὐτοῦ, τουτέστιν, ὁ ἐξ 


** Philipp. n, 7. 
6 ; Joan. x, 04. 


tia et adoptione simus filii ( vocati namque sumus 
dii, et filii Excelsi omnes 19), unus. lamen et solus 
jlle est secundum. naturam, ejusque proprius, ille 
nimirum ex ipso Deus Verbum, eo quoque tem- 
pore cum factus est caro. Sic namque ipsum eliam 


** Hebr, n, 44. " Rom. v, 14. ?* Galat. iv, 4, ** Rom. vir, δὲ. ?* Psal, xxxi, 


ANT. AGELLII! NOTE.. 


(55) De peccato originis ita aperte disserit, ut 
fere Áugustinuin legere videaris, qui ejus :wtate vi- 
xil ; idque non solum in hoc dogmate videre licet, 
maiimau inter duos hos Patres esse consensio- 


nem, verum etiam in multis aliis, ac. praecipue in. 


his quee contra Pelagii opiniones pugnant, et. in 
processione Spirilus sancli, quem a Filio quoque 
procedere asserit ut Augustinus, ul superiore libro 
disseruit, 





S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


212 


pro omnibus datum dicimus, wt ipee plane oit : A αὐτοῦ Θθεὺὸς Λόγος, xal ὅτε vévove σάρς. Οὕτω γὰρ 


t Sic Deus dilezit mundum, ut Filium suum unige- 
Bitum daret, ut omnis qui credit ia ipsum, nen 
pereat, sed babeat vitam seternam ?*, » Unigenitus 
est ergo ille datus : nam solum est ex Dei Patris- 
que natum essentia illud ex eo et in eo Verbum. 
Sed quia factum est homo, ea de causa in eum 
credimus, illius secundum carnem obitam mortem 
annuntiantes, et simul resurrectionem confltentes ; 
eumdem seientes et ante ssecula Filium, et extre- 
mis temporibus dispensatorie hominem, passumque 
propter nos mortem carne, et excitatum a mortuis. 
Sed neicio quomodo "iic Judaorum stultitis patro- 
nus nostris verbis indignalur; nam rursum dixit : 


Nzsvon. |Quod in nativitate ex Christi genitrice 
Virgine divina Scriptura ponat Filii nomen, decla- 
ravimus. Audi jam, etin morte, sicubi tandem Dei 
nomen est positum, ut passibilem Deum inducamus : 
& Cum inimici essemus, inquit, reconeiliati sumus 
Deo per mortem Filii ejus **. » Non dixit, per mor- 
tem Dei. Verbi.]. 


CAP. 1. 


Verum sane scriptum illud est : « Justus perit in 
justilia sua **. » Nam etiam firmum quandoque ani- 
mum, ab eo. quod equum est, avertit homo ad no- 
cendum compositus (54), cum utilitatis speciem laten- 
ter induit. Putat enim baud mediocriter se pieta- 
tem colere, dum id confirmare nititur quod omnes 
confitentgr : et hac de cousa dicit illum ex Deo Pa- 
tre Filium ex natura sua longe 4 passionibus 
abesse, 192 et tentari morte ut Deum nullo modo 
posse, nam ipsa vita utique aliquo modo moreretur. 
Sed repugnat tamen etiam nunc Ecclesixz dógmatis, 
iam Unigeniti cum carne dispensationem omning 
contemnens, et tanti. mysterii profunditatem nullo 
modo considerans. Certe si vel ipsi exquireremus 
qualisnam sit illa Verbi natura, vel si aliis rogan- 
tibus ac discere cupientibus exponeremus, esset 
procul dubio consequens ac necessarium, per 
omnes sapientes verasque sententias studiose per- 
currendo, nullum esse morti ad illam accessum , et 
jn universum a passionibus esse remotam ostendere. 
Quoniam vero modus quo ille factus est homo, effi- 
cit, quod ad rationes dispensationis attinet, ut 
eijamsi carne mori velit, nihil in propria natura 
pauatur ; cur nos spolias pulcherrimis ornamentis? 
Audisti namque dicentem : « Pastor bonus animam 
suam ponil pro ovibus **. » Igitur etiamsi passus 
esse dicatur, impassibilem, novimus ut Deum, pas- 
sum vero esse mortem dispensatorie sua carne di- 
cimus, ut, morte calcata, et resurgens quatenus 


*! Joan. 11, 16. ** Rom. v, 10. 


αὐτὸν xai ὑπὲρ πάντων δεδόσθαι φαμὲν, χαθὰ xal 
αὑτός πού φησιν * « Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ θεὺς «bv 
κόσμον, ὥστε τὸν Υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονοχενῆ ἔδωχεν, 
ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἁπόληται, ἀλλ᾽ ἔχη 
ζωὴν αἰώνιον. » Μονοχενὴς μὲν οὖν ὁ δοθείς * ἀνέφυ 
γὰρ μόνος ἐκ τῆς τοῦ θεοῦ xai Πατρὸς οὐσίας ὁ ἐξ 
αὐτοῦ τε xai àv αὐτῷ Λόγος. Ἐπειδὴ δὲ γέγονεν ἄν- 
θρωπος, ταύτῃ τοι τὴν εἰς αὐτὸν ποιούµεθα πίστιν, 
τὸν κατὰ σάρχα θάνατον αὐτοῦ χαταγγόλλοντες, xat 
ὁμολογοῦντες τὴν ἀνάστασιν * τὸν αὐτὸν εἰδότες xai 
προαιώνιον Υἱὸν, xal kv. ἑσχάτοις καιροῖς ἄνθρωπο» 
οἰχονομικῶς, παθόντα τε σαρχὶ δι ἡμᾶς τὸν θάνα- 
τον, χαὶ ἐγηγερμένον ἐχ νεχρῶν. "AJ" οὐκ οἵδ' ὅπως 
τοῖς παρ) ἡμῶν ἰπασχάλλει λόγοις ὁ τῆς Ἰουδαίών 
ἁμαθίὰς συνήγορος * ἔφη γὰρ πάλιν ΄ 

- [Ott μὲν οὖν ἐπὶ τῆς γεννήσεως τῆς Ex τῆς Xpr- 
στοτόχου Ἡαρθένου τίθησι «b, Υἱός, ἡ θεία Γραφῇ, 
δεδηλώχαμεν. ΄Αχουσον δὲ xai ἐπὶ τοῦ θανάτου, el 
ἔστι moth χείµενος ὁ Θεός, ἵνα παθητὺν τὸν θεὸν 
εἰσαγάγωμεν" « Ἐχθροὶ, φῆσὶν, ὄντες χατηλλάγη- 
μεν τῷ θεῷ διὰ τοῦ θανάτου τοῦ Υἱαῦ αὐτοῦ. » Οὐκ 
εἶπε, διὰ τοῦ θανάτου τοῦ Θεοῦ Λόγου.] 


KE9AA. A'. 


'AXnOke ὅτι χατὰ τὸ γεγραμμµένον &azi* « Alxato; 
ἀπολλύμενος iv δικαίῳ αὐτοῦ. » ᾽Αποφέρει δὲ τοῦ 
εἰχότος, xai τὸν εὖ βεθηχότα νοῦν, thv τοῦ συμφέ- 
ροντος δόχησιν ὑποτρέχων ἔσθ' ὅτε, τὸ πεφυκὸς ἁδι- 
χεῖν. Οἴεται μὲν γὰρ οὐ μετρίως εὐσεθεῖν, τὸ πᾶσιν 
ὁμολογούμενον κρατύνέιν ἐπιχειρῶν' ταύτῃ τοι λέγων, 
ὅτι κατὰ φύσιν ἰδίαν ἐπέκεινά τέ ἐστι παθῶν, xal 
θανάτου χρείττων ὡς θεὸς ὁ Ex Θεοῦ Πατρὰς Λόγος 
τεθναίη γὰρ ἂν χατά τινα τρόπον ἡ ζωή * προσχρούει 


V vs μὴν οὐδὲν ἧττον xal νῦν τοῖς τῆς Ἐχχλησίας δό- 


γµασι, τῆς μετὰ σαρχὸς οἰχονομίας τοῦ Μονογενοῦς 
εἰς ἅπαν Ἠφειδηχὼς, xal τοῦ μυστηρίου τὸ βάθος 
χατ οὐδένα τρόπον ἐννοῶν. El μὲν ἐξετάζοιτο πρὸς 
ἡμῶν ὁποία τίς ἔστιν ἡ τοῦ Λόγου φύσις, γουν Epor 
µένοις xal ἀναμαθεῖν ἐθέλουσιν ἑτέροις, ἡμᾶς ἕξ- 
ηγεῖσθαι χρὴ * fjv δή που πάντως ἀχόλουθόν τε χαὶ 
ἀναγχαῖον, διὰ πάσης Evvolac cogi; τε xal ἀληθοῦς 
lévat σπονδάζοντας, ἀπρόσιτον αὐτὴν τῷ θανάτῳ 
δειχνύειν, xal παθῶν εἰς ἅπαν ἀπηλ)αγμένην. Ἐπὲὶ 


D δὲ & τῆς ἐνανθρωπήσεως τρόπος δίδωσιν αὐτῷ τό Υε 


fixov εἰς τοὺς τῆς οἰχονομίας λόγους, τὸ x &i ἕλοιτο 
τεθνάναι σαρχὶ, μηδὲν εἰς ἰδίαν ὑπομεῖναι φύσιν 
tl τῶν χαλλίστων ἡμᾶς αὐχημάτων ἁποστερεῖς; Δι- 
επύθου γὰρ λέγοντος, «'O ποιμὴν ὁ χαλὸς τὴν φυχῖν 
ἑαυτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προδάτων. » Οὐχοῦν κἂν 
εἰ λέγοιτο παθεῖν, ἁπαθη μὲν ἴσμεν ὡς θΘεὸν, πεπον- 
θέναι δέ φαµεν οἰχονομικῶς ἰδίᾳ σαρχὶ τὸν θάνατον, 
ἵνα πατήσας αὐτὸν, xa ἐγηγερμένος, καθὸ πέφυχεν 
εἶναι ζωὴ xal ζωοποιὸς, μεταστοιχειώσῃ πρὸς ἀφθα- 


5 Eccle, vir, 16. ** Joan. x, 11. 


ANT. AGELLII NOTE. 


(34) Melius fortasse verteretur, quod suapte natura. noxium cst. 


213 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. Y. 


9214 


clay τὸ θανάτῳ τυραννούµενον, τουτέατι, τὸ σῶμα. A suapte natura vita est ac vivificans, reformaret ad 


Οὕτω τε xal εἰς ἡμᾶς fj τοῦ χατορθώµατος διατρέ- 
χει δύναμις, εἰς ἅπαν Ἐχτεινομένη τὸ γένος. Καὶ 
γοῦν ὁ θεσπέσιος Παῦλος: « Ἐγὼ διὰ νόµου, qnot, 
vópap ἀπέθανον, ἵνα θεῷ ζήσω * Χριστῷ σννεσταύ- 
popa. Z0 δὲ, αὐχέτι ἐγὼ, Qf, δὲ Ev ἐμοὶ ὁ Χριστός ' 
e δὲ νῦν ζῶ, ἓν πίστει Qo, by σαρχὶ τῇ τοῦ Yioü 
τοῦ θεοῦ τοῦ ἀγαπήσαντός µε, xat παραδόντος ἑαυ- 
τὸν ὑπὲρ ἐμοῦ. O0x ἀθετῶ τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ. » Οὐ 
γὰρ ἔτι τὴν ἰδίαν διαζῶμεν ζωὴν, τὴν Χριστοῦ δὲ 
μᾶλλον, χαὶ ἔστιν ἀληθὰς, ὡς « Elg ὑπὲρ πάντων 
ἀπέθανεν, ἵνα οἱ ξζῶντες µηχέτι ἑαυτοῖς ζῶσιν, ἀλλὰ 
τῷ ὑπὲρ αὐτῶν ἀποθανόντι, καὶ ἑἐγερθέντι. » Πρὶν 
μὲν γὰρ ἡμῖν ἐπιλάμψαι τὸν μονογενῆ τοῦ Θεοῦ Λό- 
Yo», ἁμαθίᾳ καὶ σχότῳ κεχρατηµένοι, χαὶ τὸν τῆς 
ἁμαρτίας ἔχοντες ζυγὸν, καὶ ἀνάπτοντες ἀνοσίως τῇ 
χτίσει τὸ σέδας, παρὰ τὸν κτίστην χαὶ ποιητὴν, xat 
πᾶν εἶδος φανυλότητος ἀνεπιπλήχτως ἐπιτηδεύοντες, 
kv διαστάσει διετελοῦμεν οἱ τάλανες, ἐχθρὰ φρο- 
νοῦντες αὐτῷ. Κατηλλάγμεθα δὲ διὰ τοῦ θανάτου 
τοῦ Ylou αὐτοῦ, xaü& Ὑγέἐγραπται. Σὺ δὲ πάλιν 
àv σμιχρῷ πεποίησαι λόγῳ, τὸ ἀληθές ' xal ἀχά- 
λινον tl; ἑξιτηλίαν ἀποφαίνων ἡμῖν τὸν σεαυτοῦ 
λόγον, κατηλλάχθαι φῆς τῷ θΘεῷ τὺν xócpov, 
οὗ διά γε τοῦ Μονογενοῦς, τουτέστι, τοῦ Ex Πατρὸς 
φύντος Λόγου. ᾿Αχούων δὲ θάνατον τοῦ Υἱοῦ, εἶτα 
βασανίζων, ὡς οἴει, λεπτῶς τὰς τοῦ θεηγόρου φω- 
νὰς, οὐ κατέδεισας εἰπεῖν. [Οὐκ ἔφη, διὰ τοῦ θα- 
νάτου τοῦ θεοῦ Λόχου.] Εἶτα πῶς fjv, εἰπέ pot, σο- 


φὺς, μᾶλλον δὲ πῶς οὐχ ἁπάσης ἑμδροντησίας C 


ἔμπλεως ὁ τοιόσδε λόγος, Θανάτῳ γὰρ χάτοχον ἀπο- 
φῆναι τὴν ζωὴν, πῶς fiv ἀχόλονυθον; εἰπέ µοι ' καὶ 
τῆς τὰ πάντα ζωργογούσῆς φύσεως χατηγορῆσαι τὴν 
φθορὰν, πῶς οὐχ ἁπόπληχτον χομιδῇ, xai τῆς slg 
λῆξεν ἡχούσης δυσφηµίας ἑπίόλημα (65) γέγοιτ᾽ ἂν, 
xat µάλα εἰχότως; Οὐχοῦν ἥχιστα μὲν ταῖς Gals εἰς 
τοῦτο περιερχείαις, Ὄγουν εἰχαιομυθίαις ὁ τῶν ἁγίων 
ἔπεται νοὺς  οἵδε δὲ, οἵδε παθόντα σαρχὶ δι ἡμᾶς 
τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, xaX τῷ θανάτῳ τοῦ ἱδίου σώ- 
µατος χεχληχότα τὸν χόσμον εἰς διαλλαγὰς τὰς πρός 
Υέ «npe τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς Πατέρα. Καὶ γοῦν ἔφη 
που πρὸς ἕνα τῶν ἁγίων μαθητῶν τοὺς λόγους ποιού- 
µενος' € "Eve εἰμι fj ὁδὸς, xai ἡ ἀλήθεια χαὶ d) 
ζωὴ, xat οὐδεὶς ἔρχεται πρὸς τὸν Πατέρα εἰ μὴ δι 


incorruptionem id quod mortis tyrannide tenebatur, 
id est corpus. Ita in nos ipsos quoque vis ejus ope- 
ris recurrit, dum in universum genus extenditur. 
Et certe beatus Paulus ait : « Ego per legem legl 
mortuus sum, ut vivam Deo : Chrísto simul cruci 
confixus sum. Vivo autem, jam non ego, vivit vero 
in me Christus. Quod vero nunc vivo, in fide vivo, 
in carne iila Filii Dei, qui dilexit me, et tradidit 
semetipsum pro me. Non abjicio gratiam Dei **. » 
Non enim jam propria vivimus vita, sed Cbristi, ve- 
rumque illud est, « Unum pro omnibus mortuum, 
ut quí vivunt, non Jam sihi vivant, sed ei qui pro 
ipsis mortuus est, et resurrexit *t, » Prius enim 
quam affulgeret nobis illud unigenitum Dei Ver- 
bum, inscitia et tenebris tenebamur, et peccati 
jugo pressi, et creature cultum impie tribuentes, 
relicto creatore atque opifice, et omne improbitatls 
genus libere sectantes, in discordia miseri degeba- 
mus, qus illi inimica erant expetentes ; sed recon- 
ciliati sumus per mortem Filii ejus, ut scriptum 
est **. Tu vero contra, minimi facis veritatem, et 
tuuin sermonem ad vanitatem effrenato cursu prae- 
cipitem proferens, mundum esse Deo reconciliatum 
asseris, 199 non tamen per Unigenitum, hoc est , 
per Verbum ex Patre genitum. Sed audiens mortem 
Filii, deinde verbis Apostoli subtiliter, ut ipse pu- 
tas, examinatis, non es veritus dicere : [Non dixit, 
per mortem Dei Verbi.] Atqui quomodo ejusmodi 
oratio prudenter efferri potuisset? imo vero quo- 
modo non summa fuisset insanie plena? Jpsam 
enim vitam morti obnoxiam dicere, quomodo fuis- 
set, rogo te, consequens? el de natura vivificante 
omnia, corruptionem enuntiare, quomodo non summae 
dementiz fuisse οἱ summa blasphemis crimen jure 
censeretur? Non ergo tuis in hac re subtilitatibus, vel 
vanis nugationibus , sanctorum virorum animus as- 
sentitur, sed intelligit prorsns Dei Verbum carne pro- 
pter nos passum ; et morte proprii corporis mundum 
ad reconciliandam cum Patre qui in coelis est pa- 
cem, vocasse. Itaque cum quemdam e sanctis disci- 
pulis alloqueretur, dixit: « Ego sum via, veritas et 
vita et nemo venit ad Patreni nisi per me **, » Veritas 
autem et vita et ,via quisnam sit alius, nisi. illud 


ἐμοῦ. » Ἀλήθεια δὲ, χαὶ ζωὴ, xal ὁδὸς, τίς ἂν ἔτε- p Verbum ex Paire genitum, tametsi nostri simile sit 


gos €, «xapá ve τὸν Ex θεοῦ φύντα Aóyov, εἰ xai 
Υέχονε χαθ᾽ ἡμᾶς μορφὴν δούλου λαθών. "Οτι δὲ δι’ 
αὐτοῦ θείας φύσεως ἀποδεδείγμεθα χοινωνοὶ, xat οἱ 
ποτὰ ὄντες μακρὰν, Ὑγεγόναµεν ἑἐγγὺς, ἑνούμενοι 
σχετικῶς δι αὑτοῦ τῷ Πατρὶ, καὶ μὴν καὶ ἀλλήλοις 
ὡς ἐν πίστει pud xal ὁμονυχίᾳ διὰ τὸ ἑνὸς µετ- 
εσχηχέναι πνεύματος, αὐτὸς πιστώσεται, λέγων πρὸς 


? Galat, n, 19:31. 


*5 [I Cor. v, 15. ? Rom. v. 


factum servi forma suscepta ? Esse autem nos per 
ipsum effectos divine natur: consortes ?*, et factos 
prope qui longe olim eramus, dum per ipsum Pa- 
tri per affectum et habitudinem , atque etiam inter 
nos per unam fidem et concordiam unimur, eo quod 
sumus unius spiritus facti participes, ipse fldem fa- 
ciet, dicens ad Patrem ac Deum qui est {η coelis :. 
10. 


9! Joan. xiv, 6. ?* Il Petr. 1, 4. 


ANT. AGELLII NOTE. 


(35) Forte ἐπίχλημα, hoc est. crimen; haud in- 
sueta auctori vox, qua utitur in. hac signilicatione 
hoc eodem libro, pag. 132, ἐπίχλημα δὲ moisdi 


τισιν ὡς τῆς ἀληθείας κατδιρηχόσι, quibssdnm pro 
crimine objicit quasi adversus veritatem dixerint, 


25 


5. CYRILLI ALEXANDÉUNI ARCHIED. 


216 


« Nói pro his tátifut rogo, áéd etiam pro là qui Á ἐδν ἐν οὐράνοῖς Πἀτέρὰ xdi 8cóv* & OQ περὶ toot» 


erédiderotit propté& &erméneti eoru im me, ul 
ó5thes ühüfn sint, sicat te, Pater, id thé, étego iü 
te, üt étiam Jpsi in nobis umuri int: &t muhdüs 
crédal, quia it rhe trísisti. Et ega claritaterii quatur 
dedisti miht, dedi eis, ut shit wnum, siet Ιδὁ 
dtiifo, éi egó in eis, et iu in me, üt sint consuim- 
níàti iij unüfn *. » Intellige igitut quod Ipse qui- 
detn |h $do Pàife sit naturaliter, médlatór vero 
due ébncibátof éonsiltutus, éo quod lactus ést 
nübis siilis; th nouis est, (um per suzur cárneth 
qui nós vitllicat ià. $piritu, tufa fér consortiuth 
fafictilatdis ejtfs, nimiruth. eám quie per Spiritutn 
Sáfttlum acquiritur. Postulal autem a Patre glori 
3€ decoris lócó, üt suam nobis nalurarh perspituam 


ὃξ bputü µδόνόν, ἀλλὰ xdi egi τῶν πιδνευσάνιων 
ἄιᾶ τὸῦ λόγου αὐτῶν εἰς ἐμὲ, ἵνὰ πάντες ἓν ὧσι, 
χαθὼς dv, Πάγερ, bvjt iol, κἀγὼ ἐν do: ἵνα καὶ αὐτοὶ 
&v ἡμῖν Ev Got), ἵνα ὁ κὀσμὸς πιοτέύδῃ, ὅτι σύ ye 
ἀλέστειλας χἀγὼ τὴν δόξαν fjv δἐδωχάς µόι, δέ- 
δωχα αὐτοῖς, ἵνα ὧσιν ἓν, χκαθὼς ἡμέῖς Ev, κἀγὼ ἐν 
αὐτοῖς, xaX σὺ bv ἐμολ, ἵνά di tecéléuopévor εἶδ 
b. ) Σύνες óv ὅπως, αὐτὸς μὲν ἔστί φυδικῶς ἓν 
ἑῷ ἰδίφῳ Πατρὶ, μεοίξης. δὲ καὶ διἀλλαχτῆς ἀπόδε- 
δειγµένος διὰ τόῦ γενέσθαι, xa ἡμᾶς * àv ἡμῖν ἐστι, 
διά ts τῆς ἰδίας δάρκὸς ζωοποιούδης ἡμᾶς Ev πνεύ- 
ματι, καὶ διὰ o0 μἐξαλαχεῖν τῆς ἁγιότήξος ἀὐτοῦ, 
δῆλον δὲ δι πάλιν τῆς διὰ toU ἁγίου Πνεύμάτος, 
Alit δξ ὡς δόξαν πάῥὰ Πατρὸς 5b tfv ἰδίαν ἡμῖν 


fitiat, qned éeilieet. sit vivifiestor, ét corruptione B ἐναργὴ καἰαστῆδάι φύσιν, ὅτι te εἴη ζωόποῦς, xat 


supétior tánquam Deus, itaque rursus dixit : « Ego 
fe clatrificavi super (έττάπι, 16 opus cónsudimavi 
quod dédisii milii ut faciam : et nunc clarifica me 
tu, Patet, apud temeiipsum, claritate quam habui 
ántequáto mundus fleret, apud te *'. » Opus autem 
éónsuminatum &unius nos, tanquam in ipso et primo 
vincertés corruptionem , et calcantes mortis impe- 
fium, revixit enim éx rmooPiuis, universos in se 
continens. Sed tà imc vetba in aliam foriasse intel- 
ligentiam detorquens, non de Deo Vérbo hzé Iniel- 
ligendá censes, sed ab illo auferéns, et seorsim 6ε- 
pafans &üm qui est dé sdntta Virgine genitus, tau- 
quam allum filium, ilft liec. talid cótvehire el ipse 
àffirinás, et &liis et etiàm persuadere conáris, ut 
eàdérh tecurh et sentiánt et loquantur. Ac plane di- 
tes, uhigenitum Dei Verbum, cum sit Dominus glo- 
ri$, nutquári tanquam gloriz inopeéti, illam à Pa- 
tré fuissé pétiturtum. Accipe igitur étiam à nobis : 
81 non. ipsum essé dicis illum ei Deo secünduta ha- 
trait Filium unigénitam, qui in fiis Verbis éloriàni 
4 Paire joslulet, duis ergo ille erat qui dieébal : 
« Ülarifità me claritate quam abut àánteqüaíü 
mundus fleréi, pud té ? 5 Die érgo mibt ; qdüonáni 
imódó flle ék sáncta Virgiae, horhó, ut tu Ihtelligis , 
seófsirà positus, ante fnundum état? Anon illi 
sdeculorüm  conditori convenit ,faundó àántiqüiórem 
hàbéfé subsisténtiàm, ét Patri costernàm? certé 
nemo sanus dubitari. Quando ergo semetipsum 


φθορᾶς ἁμείνων ὡς Βεός. Kai γοῦν ἔφη md 
ἑ Ἐγώ de. ἑδόξασα ἐπὶ τῆς γῆς, ἑ τὸ ἔργον τελειώσας, 
à δἐδωκᾶς pot ἵνα Κοιῄσω΄ xol νῦν δόξαἁόν µε av, 
Πάτέρ, παρὰ ὀεαυτῷ τῇ δόξῃ fj εἶχον πρὸ toU tiv 
κόσμον εἶναι, πὰρὰ cof. » Ἔργον δὲ Ξετελειωμένόν 
ἑάμὲν ἡμεῖς, ὡς ἓν ἀὐτῷ xal έρώτῳ νικῶντές φθὀ- 
ῥὰν, xài τὸ τοῦ θανάτου πατοῦυντὲς κράτος’ ἀνεδίω 
τὰρ ix νεκρῶν, πάντας ἔχων kv ἑαυτῷ. Αλλ’ ig" 
ἑλέρας ἵδως ἑννοίας ἀποχομίξων tb ἐἰρημένον, οὖκ 
ÉXí γε εοῦ Βεοῦ Λόγὸυ t&usi δὴ χρῆναι νὀεῖσθαι 
φἀμέν |Io; ghe μὲν]: ἀποφέρων δὲ αὐλοῦ xà τιθεὶς 
ἀνὰ µέρος τὸν ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου γἐγεννἡμένου 
ὡς ἕτερον υἱὸν, ait τὰ χόιάδε Αρέχειν τε ἀὐτὸς 
διάδεδἀιὀῖ, καὶ μὴν Κάὶ ἑτέρόυς ἀνᾶπείθειν ἐπείγη, 
ταῦτά 10. πἀντά] σι φρονεῖν xài λέχειν. Ἐρεῖς 
δέ που πάνέὼς, ὅτι τῆς δόξηἑ Κύῤιος ὧν ὁ μόνόχενῆς 
χοῦ Θεοῦ Λόγος, οὐχ ἂν ὡς δόξης ὁ πάῤγων ἑλίδεὴς, 
ἐζήτηόε τὴν Παῤὰ Πατρός, "Axoue τδίνυν καὶ πρὸς 
ἡμῶν᾽ &l μὴ &biby εἶνάι qiie τὸν Ex Θεοῦ κατὰ φύ- 

διν Τἱὸν μὀνογενη, δόξὰν bv toutou, ἀἱτοῦντα παρὰ 
τοῦ Πατρὸς , τίς fv ὁ λέγων, « Δόξαδόν µε τῇ δόξη 
J εἶχον πρὸ τὸῦ τὸν κόσμον εἶναι, tapk dol; » Ilo; 
οὖν, εἰπέ pt, ροχόσμιός ὁ ἐκ tfc ἁγίας Πὰρδένυυ 
καὰ di νοδύµενος ἄνθρωπος ἰδικῶς ; Σλρ' οὐχὶ 4βέ- 
ποι ἂν τῷ tjv ἀϊώνων δημιουργῷ, τὸ, ἀρεοδυτέραν 
ἔχειν τοῦ ἀόόμου τὴν ὕπαρξιν, xol αυναῖδιον εῷ 
IIatol ; ἀλλ᾽ οὐκ ἂν ἔνδοιάδειέ tio τῶν εὖ «φρονεῖν 
elu Ota. "Occ Μοίνυν ἑαυτὸν ψεχένωκέ popoli δού- 


exinànivit, ferihàim servi accipléns **, tüm denique D λου λἀδὺν, τότὲ 05, tÓte x4 elg thy ἑνόῦσαν ἀὐτῷ 


eiiain àd eam gloriam quz sibi seéundum nálüraim 
inerat, em uniia sibi quoque càrné redire volens, 
epportunb diiit: « €larillca ine 1n, Pàaler, apüd 
temetpsum clarilate duàm habui priusquat diun- 
dus essel, apud té; ut muudüs creda( quia (u ine 
shisisti. Et égó claritàtem quam dedisll mibi, dedi 
eis, ui sint ununt, sicut nos unum. Ego in ipsis, et 
t8 in me; ut sint consummati in unum **. » Per 
ipsum igitur reconciliationem accepimus : ita eniui 
epus consummavit quod dedit ipsi ad consumman- 
dum Pater. Assertorem meorum verborum rursus 
eltabe. beatum Paulum ita seribenien ad vocatos ez 


* Joan. xvi, 20-30. δἱ ibid. 4-5. 


χάτὰ φύδιν ἀνάφοιτῆσαι δόξὰν ἑθέλων, € μετὰ τῆς 
ἐνωθείσης αὐτῷ δἀρχὸς ἐπὶ καιῤοῦ qid ἑ Δόξαόόν 
µε d, Πάτερ, &àpà σἐαυτῷ τῇ δόξῃ ᾗ εἶχον kpb 
τοῦ τὸν κόδμὸν εἶναι ἠδρὰ oti, ἵνα ὁ χόσμος Άι- 
Φῑεύσῃ ὅτι σὐ µε ἀλέβτειλᾶς᾽ τὰ. Xhy δόξον fv 
δἐδωκάς pot, δἐδωκἁ ἀὐτοὶς, ἵνα ὥσιν fv, καθὼς 
ἡμεῖς fv ἐγὼ ἐν αὐλοῖς καὶ σὺ ἓν ἐμοὶ, ἵνα at 
τετελειωμένοι εἰς Év. » Ai! αὐτοῦ τοιγαροῦν τὴν κατ- 
αλλαγἂν ἐσχήχαμεν' τετἐλείωχε Υὰῤ ὀὕτω *b ἔργον, 
ὃ δέδωχεν αὐτῷ εἰς τελείωσιν ὁ Πατήρ. Συλλήπτορα 
δὲ τῶν ἐμῶν λόγων ποιῄσοµαι πάλιν τὸν ἱερώτατον 
Βαῦλον, 6X) γεγραφότα τοῖς ἐξ ἐθνῶν πεχληµένοις' 


^ Philipp. µ, 6, ἡ Joan. ανω, 5,21-25. 


41 


kbUVERSUS NESTORIOM LIB. V. 


218 


« Νννὶ δὲ tv Χριστῷ Ἰησοῦ ὁμεῖς 0 dot ὄντες µα- Á gentibus: « Nenc autem in. Clirisio Jesu. ves qoi 


xpho, ἐγενήθητε ἐγγὺς Ev ἡᾧ αἵματι 4oü. Χριότοῦ. 
Αὐτὸς γάρ ἐστιν fj εἰρήνη ἡμῶν, ὁ πὀιήσας τὰ áp. 
φότερὰ ἓν' xài 4) µεαότοιχὀν τοῦ φρἀγμοῦ λύσας, 
τὴν ἔχθρὰν kv tfj σαρχὶ αὐτοῦ, τὸν νόµον τῶν ἐν» 
«ολῶν Ey. δόγµάσι" καξαργῄἠόας, (va τοὺς δύο ατίδῃ 
ἐν αὐτῷ εἰς ἕνα χαινὸν ἄνθρωπον, ποιῶν εἰρήνην, 
xàl ἆ πὀκαπαλλάξῃ τοὺς ἀμφοτέρους kv EX σώματι 
τῷ Oi διὰ τοῦ στἀνῥοῦ, ἀποχτεῖνας τὴν ἔχθραν iv 
ἀὐτῷ. Καὶ ἐλθὼν εὐηγγελίσατο εἰρήνην ὑμῖν τοῖς 
μάχρὰν, καὶ τοῖς ἑγγύς. » Καὶ μὴν καὶ ἑτέρωθι ᾿ 
ε Δικάιωθένιες οὖν Ex. πίστειος, ἑἰρήνην ἔχομεν 
4b; τὸν θεὸν διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν '"Indoo Χρι- 
σ-οῦ. » Οὐχὸῦν κατηλλάγµεθα τῷ Gs xe Πατρὶ 
διὰ τοῦ θανάτον τὸῦ ὙΥἱοῦ αὐτοῦ, χαταργἠόαντος, 
ἤγουν ἀποχτείναντος τὴν ἔχθραν ἓν τῇ σαρχὶ αὐτοῦ, 
κάτά {6 τν πίστιν τῶν ἱερῶν Γραμμάτων. 'Avdt- 
ρεῖς δὲ τοὺς λόγους τῆς ὀϊχονομίας αὐτὸς, καὶ ὁμό- 
λογεῖν Uk ἀξιοῖς, ὅτι αἀρχὶ πέπονθεν ὑπὲρ ἡμῶν ὁ 
4609 Θεοῦ Λόγος, εὑρεσιλογίαις τιδὶν ἀσυγέτόις χρώ- 
µενὸό' xotvbv γὰρ ὄνομα φὶς τῷ ix θεοῦ φύντί 
Αὀγῳ, καὶ ἡμῖν αὐτοῖς, «b, Tióg. Elva tov εἰς ἡμᾶά 
γεγονότων ἀγαθῶν, ἀεργῇ καθιστὰς ^ov, δι οὗ de- 
εώσμεθα 6εὸν Λόγον, ὡς ἑτέρῳ Καρ’ αὐτὸν καὶ lv. 
κῶς νοουµένιῳ τῶν καθ΄ ἡμᾶς ἐνὶ, τὰ ἐφ᾽ οἷς δοξάζε» 
tai πρῥοσνενεμηχὼς ἁλώσῃ σαφῶς. Oft δέ dot πρὸς 
ὁ Λόδειξἰν ὧν ἔφην [1σ. ἔφης], καὶ μὴν χαὶ fisepóvt- 
κας ὁὺχ ὀῤθῶς, ἀποχρήσειν εὖ µάλα τὴν ὁμωγυμίαν' 
obx ἐννοῶν ὅτι x&v τοῖς κατὰ φύσιν εἶναί tt λαχοῦ- 
ὅιν, ὁμωνύμως ἕτερα λέγηται τῶν ὄντων πινὰ, οὐχὶ 
ταύτης ἕνεκα τῆς αἰξίας ἑξωστέὸν τὰ Χατὰ quotv, 
περιτίθέντας ἀεὶ τὰ αὐτῶν, τοῖς κατὰ θέσιν, ἢ μί- 
µησιν. Ast δὲ, οἶμαι, τὰς τῶν δρωµένων ἀεὶ δοχιμά» 
ζεσθαι φύσεις, xat οἷς ἂν μάλιστα πρέποι προσνέ- 
µειν αὐτά. Οἶον, φέρε εἰπεῖν, Θεὸς ὠνόμασται καὶ 
ἔστι χατὰ ἀλήθειαν 6 Πατέρ' « Ἐξ αὐτοῦ δὲ xal 


πᾶσα πατριὰ, ἕν τε οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς ὀνομάζε-' 


ται, » χατὰ τὸ γεγραμµένον. "AXM εἰδὶ xai Etepoi 
σαρχιχοί τε ἡμῖν xol πνευματικοὶ πατέρες. * Ap' 
οὖν, εἴ τι λέγοιτο τῶν Üronpsttegtátuy περὶ τοῦ Θεοῦ 
καὶ Πατρὸς, ἁρμόσειεν ἂν xài τοῖς χα τὰ θέσιν 
τὴν αὐτὴν ἐχείνῳ λαχοῦσι χλῆσιν, καὶ ὁ te ὁμω» 
νυµίας τρόπος τῶν αὐτῷ καὶ µόνῳ πρεπωδεστά- 
των ἑξώσειεν ἂν αὐτόν; Καΐτοι πῶς οὐχ ὅπασιν 


eratis longe, facti ἐθιῖό prope in sboguine Chri- 
sti. Ipse est enith pax hosüa, qui fecit mvtáque 
ehuni; et medium parietém inacerhe s£olvén$, 
Initicitia in cárne sui, legem mándatorum 
in decretis evatuanS, ut ddós condat i ipse 
fn utum novam hominem, faciens pacem, et té- 
conciliet 3 95 ambos i uno corpore Deo per cra» 
tem, intérficiens ininiicitias fm semetipso. Et ve- 
niens evangelizavit pàéem vohis qui lónge fuistis, 
et qui prope **. s Quinetiam alibi : € Justifieatl 1)” 
tr e fide, pace fliabemus ad Deum per Dominunt 
nostrdm Jesum Christum '*. » igitar recónciliati 
sumus Deo et Patri per mortem Filii ejus, ἐτΔ- 
€uanté eo vel interficiente inimicitias in Carne sua, 
juxta sacrarum Litterarum fldem. Τα vero dispen- 
$silonis falionés evertis, et recusas confiteri Dei 
Verbum pro nobis earne paésum, commentis qai« 
busdatá imperitis usos : nómen enim Filii, Verbo 94 
Deo genito αν nobls ipsis Cómmube esse dieis : 
deinde bonorum jn dog €ollatorumi illum esse su« 
ctorem neégüfs, per quem slvat sumus, Deu 
Verbem, lanquam álteri ab illó et seorsim Inteliéeto 
eii eX hóst*o homero, éa Propter quie gloriftcatur, 
tribuere apérte deprebéndetis : ac pdttts ad éà cón- 
ürmanda qnie dixisti, et quie not recte sentis, Ubi 
satis superque futufai ipsam homonymiam; nóu 
advertens etiár 8i cum His (tuse secandum Παιαγαπί 
habent &( sitt aliquid, nonnulle ali: res eodeni 


; hómine Yoeentü?, nón cà de causa illà expellenda 


égse qnie sunl seeundum rateramt florum propria, 
jis sempef tribuendo qui ét positión& aet ex Imi« 
tatione dicuütur : sed oportet, et opinor, eorum 
qu: geruntur exquirl naturas, et es quibus πια {ηλ 
conveuit, attribuere, Verbi gratia, Pater ipse est et 
appellatur Deus : « Ex ipso autem eliam omnis pa- 
ternitas in ccelo et in terra nominatur, » utscriptum 
est δὲ, Sünt vero hobis alii et carnales et spiritales 
patres. Num igitur si quid ex his quie iiàxlme Deum 
decent, de Deo ac Patre dicatur, idém conveniél 
ls qui secundum positionem éarhdem éum lllo sof- 
titi &unt appellationem, et homonymis trópus ipsum 
jis spoliabit quie illi et soli maxime conveniunt * 
Atqui quomodo hón sit ómnibus perspicuum, ab- 


ἑναργὲς, ὡς ἔκτοπόν τε xal ἀπήχὲς tb, ὧδέ τινας py surdüm esse et absonurb áliquo$ e nostris sié sentiré 


τῶν iv ἡμῖν ἑλέσθαι φρονεῖν, ἡ λέγειν; Τί οίνυν 
ἡμῖν τὴν ὁμωνυμίαν ἀειλογῶν, τὸν φύσει t& xài 
ἀληθῶς ἀτιμάζεις Υἱόν; τῶν εἰς ἡμᾶς εὑέργετημᾶ- 
τῶν ἔξω τε τιθεὶς, καὶ ἁλλότριον ἁποφαίνων * xaítot 
δέἑον συλλἐγέιν εἰς ἕνωσιν ἃ διιστᾷν ὁλοτρόπως οὐκ 
ἐρυθριᾷς, ἕνα τε νοεῖν μετὰ τῆς ἰδίας ἀὐτοῦ σαρχὺς 
τὸν ix θεοῦ Πατρὸς Λόγον. Ἱδρῶτός γὰρ οὕτω pa- 
κροῦ σαυτὸν ἀπαλλάξεις, ῤρθά τε πεφρονηχώς, ἑπαι- 
νεθήσῃ λοιπόν * καὶ Άχιστα μὲν παθητὴν ἐρεῖς τὴν 
θεότητα τοῦ ἩΜθνογενοῖς * ὀμολογῆσεις δὲ σὺν ἡμῖν 
ἅτι ζωὴ xol ζωοποιὸς κατὰ φύσιν ἐστὶ, καὶ μὴν xat 
παντὸς ἐπέχεινα πάθαυς. Εἶτα παθούσης τῆς ἑνω- 


V^ Ephes. n 15-17. 


ac loqui velle ? Cur igitut ἠουίς boinonymiam assi^ 
due repetens, illum ex nàtura véreque F'ilium dede- 
coràs, üt béneflciorum in nos cóllatorum non fuísse 
illum auétorem ásseras, ét álienum pronunties, cum 
colligere in unionern debéres, quz omnino dividere 
nón erubescis, el unum intelligere cum ipsius pro- 
pria carne ipsum ex Deo Paire Verbum? Hoc nam- 
que si facies, te ipsum mulio labore liberabis, é& 
posthac recle sentiens laudaberis, neque ulló modo 
divinitatem 19 Unigeniti passibilem dices, sed 
nobiscum fateberis illum et vilam et vivificantem 
ex nalura esse, atque etiam longe ab ompi passione 


4 fon. v, 1, V* Ephes. ni, 15. 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


220 


remotam. Deiude cum passa esset ipsi unita caro, A θείσης αὐτῷ σαρχὸς, χάριτι θεοῦ, κατὰ τὸ qeypau- 


gratia Dei, sicut scriptum est, pro omnihus gustavit 
mortem ** : ut eum templum suuin morte que om« 
nes qui in terris sunt vicerat, fortius ac potentius 
reddidisset, primitia dormientium esset ***, οἱ pri- 
wiogenitus ex mortuis " ; transmittendo autem in 
nos quoque eam graliam tanquam unus ac solug 
Filius et antequam esset homo factus, et posteaquam 
est factus, Salvator appellaretur, et universorum 
liberator : cumque a peccato, ut dixi, liberasset 
omnes qui in eum crederent, pax fleret iis qui longe, 
et iis qui prope, reconciliatis per se ipsum Deo ac 
Patri iis qui olim creatura servierant, et per pec- 
catum Deo omuium optimo erant iniinici. ΑΙ vero in 
duos iterum filios dividens unum Dominum Jesum 
Christum, sic fere dicit : 


NzsToR. ( Audi etiam aliud ipsorum testimonium : 
« Si eniu cognovissent, nunquam Dominum glorise 
erucifixissent *, » Ecce Dominum gloriz dicit. Non 
sic appellat humanitatem, sed divinitatem. Hoc au- 
tem est hominum summam illam copulationem dis- 
wahentium. Cum enim dicis, hunc non esse Domi- 
num, illum esse, tu nudum hominem facis Christum, 
Quid ergo sub ecclesiastica persona dicis, haretice? 
Dominusne est etlam ipse homo, an secus ? si qui- 
dem Dominas, comurnicant interse que dicuntur ; 
sin minus, noli tu cum nudum ac sitplicem homi- 
nem Christum facias, mihi hoc probrum impingere. 
Deinde dicit : Audiamus beatum Paulum aperte cla- 


μένον, ὑπὲρ παντὸς ἐγεύσατο Oavácou* ἵνα, τοῦ πάν- 
τας νενιχηχότος τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς τὸν ἑαυτοῦ vabv 
ἀποφήνας χρείττονα, χρηµατἰαῃ μὲν ἀπαρχὴ τῶν 
κεχοιμηµένων, xal πρωτότοχος Ex νεκρῶν' παραπέµ- 
πων δὲ καὶ εἰς ἡμᾶς τὴν χάριν, ὡς εἷς τε xal μόνος 
ὑπάρχων Υἱὸς καὶ πρὸ τῆς ἑνανθρωπήσεως, xat µετ' 
αὑτὴν ἔτι Σωτὴρ ὀνομάζηται, xal λυτρωτῆς τῶν 
ὅλων * εἶτα τῆς ἁμαρτίας, ὡς ἔφην, ἐλευθερῶν ἅπαν- 
τας τοὺς εἰς αὐτὸν πιστεύοντας, εἰρήνη Ὑένηται 
τοῖς μακρὰν, xai τοῖς ἐγγὺς, καταλλάττων δι ἔαυ- 
τοῦ τῷ θεῷ xal Πατρὶ τοὺς πάλαι τῇ χτίσει λελα- 
τρευχότας, xai διὰ τῆς ἁμαρτίας ἐχθρεύοντας «ϕ 
παναγάθῳ θεῷ. Αλλ εἰς δυάδα πάλιν vlov κατα- 
µερίζων τὸν ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν, ὧδέ πού 
qna * | 
('Axousov xal τὴν ἄλλην αὐτῶν paptuplav. « Ei 
γὰρ ἔγνωσαν, οὑκ ἂν τὸν Κύριον τῆς δόξης ἑσταύ- 
ρωσαν, » Ἰδοὺ Κύριον τῆς δόξης λέγει. Οὐ καλεξ τὴν 
ἀνθρωπότητα, ἀλλὰ τὴν θεότητα. Τοῦτο δέ ἐστι xol 
διασπώντων τὴν συνάφείαν τὴν ἀκριδήῆ"' ὅταν γὰρ 
λέχεις ὅτι οὗτος μὲν οὐχ ἔστι Κύριος, ἐχεῖνος δὲ 
Κύριος, σὺ «bv ἄνθρωπον ποιεῖς τὸν Χριστόν. Τί 
οὖν Myetg ἐν ἐχκλησιαστικῷ προσωπείῳ, αἱρετιχέ; 
Κύριος xat ὁ ἄνθρωπος, f| o0; El μὲν οὖν Κύριος, 
κοινωνεῖ τὰ λεγόμενα (56) * εἰ δὲ οὗ Κύριος, μὴ σὺ 
ψιλὸν ἄνθρωπον τὸν Χριστὸν ποιῶν, ἐμοὶ πρόστριθε 
τὸν ὀνειδιαμόν. Εἶτά φησιν ᾿Αχούσωμεν τοῦ µαχα- 
plou Παύλου φανερῶς χεχραγότος, τίς ἔστιν ὁ σταυ- 


mantem, quisnam sit ille crucifixus. Audi. igitur ϱ ρωθείς. ΄Ακουσον τοΐνυν φανερώτατα τῆς φωνῆς" 


apertissime ejus vocem : « Etenim crucifixus est ος 
infirmitate, sed vivit ex virtute Dei *. » Si cruci- 
fixug est ex infirmitate, quis infirmatus es!, beretice? 
illene Deus Verbum ?] 


CAP. Π. 


Fertur in absurdas sententias, et in improbum 
sensum, vim mysterii nullo modo intelligens, ut 
mibi videtur, sed sua commenta ubique sequens, ac 
fortasse metuens, ne quidpiam quod rectum aut 
verum sii, vel sentire, vel eloqui convincatur. Obji- 
cit enim sibi, ut ipse fingit, orthodoxorum hominum 
voces 5 sed denuo illa pouere deprelenditur quz 


« Καὶ γὰρ ἑσταυρώθη, φησὶν, ἐξ ἀσθενείας, ἀλλά Qf 
ix δυνάµεως θεοῦ. » El ἑσταυρώθη ἐξ ἀσθενείας, 
τίς Ἠσθένησεν, αἱοετιχέ: ὁ Θθεὸς Λόγος 1} 


ΚΕΦΑΛ. P'. 


Αποχομίζεται εἰς ἑννοίας ἐἑχτόπους, καὶ slc 
ἀδόχιμον νοῦν, τὴν τοῦ µνστηρίου δύναμιν χατ 
οὐδένα τρόπον συνιεὶς, ὥς YS pot φαίνεται, μᾶλ- 
λον δὲ τοι ἰδίοις σχέµμµασιν ἑπόμενος πανταχοὺ, 
xai τάχα που δεδιὼς, μὴ ἄρα τι τῶν elg ὁρθό- 
τητα, fj ἀλήθειαν, f| πεφρονηχὼς, Tj λέγων, ἁλῷ. 
᾽Αντανίστησι μὲν γὰρ ἑαυτῷ, καθάπερ οὖν οἵεται, 


nemo recte circa fidem ingrediens alterum dicere D τὰς τῶν ὀρθοδόξων φωνὰς, χαταφωρᾶται δὲ πά- 


pateretur. Nam Dominum glorie 197 illum cru- 
cifixum esse dicimus, et est secundum veritatem : 
sed cum iudividuum et unum cum unita sibi carne 
anima rationali predita ipsum Dei Verbum agno- 
scamus, ipsum esse dicimus qui proprii corporis 
tanquam immaculatum sacrificium, οἱ odoratissi- 
mam hostiam se ipsum Deo et Patri obtulit, ac li- 
gno quod adversum nos erat chirographum affixit*e, 
Certe per vocem David eum dicentem audire licel : 


** Hebr. n, 9. 


*€* | Cor. xv, 20. *' Coloss. 1, 18. '^I Cor. 1/1, 8. 


lt» ἐχεῖνα τιθεὶς, & μηδεὶς πώποτε τῶν ÓpÜoro- 
δεῖν εἰωθότων περὶ τὴν πίστιν, xàv γοῦν ἑτέρου 
λέγοντος ἀνάσχοιτο ἄν. Κύριον μὲν γὰρ τῆς δόξης 
τὸν ἑστανρωμένον εἶναί φαµεν, xaX ἔστι κατὰ ἁλή- 
0stav* ἁδιαίρετον δὲ xai ἕνα μετὰ τῆς ἑνωθείσης 
αὐτῷ capxbe ψυχὴν ἐχούσης thv λογικὴν τὸν τοῦ 
θεοῦ Λόγον ἐπιγινώσχοντες, αὐτὸν εἶναι φαμεν τὸν 
τοῦ ἰδίου σώματος ὡς ἅμωμον ἱερεῖον, xat εὐοσμώ- 
τατον θῦμα, προσχοµίσαντα μὲν ἑαυτὸν, τῷ θεῷ χα) 


** Jl Cor. xi, 4. ** Coloss, n, 14. 


ANT. AGELLII NOTAE. . 


(36) fuferius pag. 129 dixit, σννάδει τὰ λεγόμενα, consentiunt qua dicuntur. 





??1 


ADVEREUS NESTORIUM LIS. V. 


Πατρί΄ προσηλώσαντα δὲ τῷ ξύλψ, τὸ καθ᾽ ἡμῶν A « Sacrificium et oblationem noluisti, corpus autem 


χειρόγραφον. "Εστι γοῦν ἀκοῦσαι λέγοντος διὰ φω- 
vie τοῦ Δαθίδ' « Guclav xal προσφορὰν οὐχ θέλη- 
σας, σῶμα δὲ χατηρτίδω μοι" ὁλοχαυτώματα xal 
περὶ ἁμαρτίας οὐκ Ἱὐδόχησας, τότε εἶπον' Ἰδοὺ 
Tixto ἐν χεφαλίδι βιθλίου γέγραπται περὶ ἐμοῦ, τοῦ 
ποιῆσαι, 6 θεὺς, τὸ θέληµά σου.» Απρακτούσης ἤδη 
τῆς κατὰ vópov ἐντολῆς, xal τελειούσης οὐδὲν, xat 
ἀνεθελήτους ἔχοντος τοῦ θεοῦ καὶ Πατρὸς τὰς δι 
αἱμάτων θυσίας, σῶμα χατηρτίσθαι φησὶν ἑαυτῷ, 
ἵνα τῆς ἁπάντων σωτηρίας xaX ζωῆς ἀντάλλαγμα 
δοὺς αὐτῷ, πάντας ἑξέληται, xaX θανάτου χαὶ φθο- 
ρᾶς. καὶ πρός ys τούτῳ xal ἁμαρτιῶν. Αὐτὸν οὖν 
&pa φαμὲν τὸν &x θεοῦ Πατρὸς Λόγον ἑλέσθαι xai 
παθεῖν ὑπὲρ ἡμῶν σαρχὶ, κατὰ τὰς Γραφάς. Οὕτως 
ἡμᾶς μεμυσταγώγηχεν ὁ ἱερώτατος Παῦλος, « "Og ἐν 
μορφᾗ Θεοῦ ὑπάρχων, οὐχ ἁρπαγμὸν ἠγήσατο τὸ 
εἶναι loa θεῷ ' ἁλλ’ ἑαυτὸν ἐχένωσε, μορφὴν δούλου 
λαθών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, xat σχή- 
ματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος. Ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν 
γενόμενος ὑπήχοος µέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυ- 
ροῦ »διὸ xal ὁ θεὸς αὐτὸν ὑπερύφωσεν. » "Αθρει 6h, 
ὅπως 6 ἐν μορφῇ τοῦ θεοῦ xal Πατρὸς ὑπάρχων ὡς 
θεὺς, ὁ yapaxvhp τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ, xal κατ) 
εὐδένα τρόπον μειονεχτούµενος, ἰσότητι τῇ χατὰ κᾶν 
ὁτιοῦν, ὑπάρχων τε xal νοούµενος, χεχένωχεν ἑαυ- 
τὸν, καὶ χαθῆκεν ἑαυτὸν ἑκὼν alg ταπείνωσιν. Εἶτα 
εἰς ἂν sU φράσον ὁ τῆς χενώσεως τρόπος, τεταπεί-» 
νωται δὲ ὅπως, μορφῆν δούλου λαθὼν, χαὶ µέχρι 
θανάτου γεγονὼς ὑπήχοος , θανάτου δὲ σταυροῦ. Ἡ 
οὐχ ἅπασιν ἑναργὰς, ὅτι ταπεινοῦται τὸ ὑψηλὸν, οὗ 
τὸ οἴχοθέν τε χαὶ φυσικῶς ἐν ὑφέσει τε ὑπάρχον 
xai τεταπεινωµένον ; χενοῦται δὲ, οἶμαι, τὸ πλῆρες 
ὑπάρχον, xal δεδεηµένον οὐδέν : δέχεται χαὶ δούλου 
μορφὴν, τὸ πρὸ αὐτῆς ἐλεύθερον κατὰ φύσιν εὑρί- 
σχεται δὲ xal ἄνθρωπος ὁ μὴ τοῦτο ὑπάρχων πρὶν 
ὅτε οὐχ fv εὑρεθείς. Τίς οὖν ἄρα ἐστὶν ὁ ὑψηλὸς κατὰ 
φύσιν xal χαθεὶς ἑαυτὸν εἰς ταπείνωσιν ; τίς δὲ 6 
πλήρης, ἵνα νοηται χεχενωµένος; τίς ὁ τῶν τῆς δου- 
λείας ἐπέχεινα µέτρων, ἵνα λέγηται μορφἣν δούλου 
λαθεῖν; τίς οὐκ Gv πρότερον, κσθ) ἡμᾶς ἄνθρωπος 
τοῦτο εὑρῆσθαι λέγεται; ταντὶ γὰρ οἶμαι τῶν xa 
ἡμᾶς Ev xaX ἀνθρώπῳ χοινῷ προσνέµειν ἀποτολμᾶν, 
εὔηθες ἂν εἴη, χαὶ τῆς ἁπασῶν ἑσχάτης ἀσυνεσίας 


perfecisti mihi : holocausta οἱ pro peecato non 
placuerunt tibi, tune dixi : Ecce venio, in capite 
libri scriptam est de me, ut faciam, Deus, voluntatem 
tuam **, » Nihil agente jam legis mandato et nibi 
perficiente, et Deo ac Patre jam nolente cruentas 
hostias, corpus sibi perfectum dicit, ut, seipso in 
pretium salutis ac vitx universorum dato, omnes 
et a mortis corruptione, et insuper a peccatis eri- 
peret. Ipsum igitur dicimus ex Deo Patre Verbum 
voluisse etiam pro nobis carne pati, secundum Scri- 
pturas **, Sic nos imbuit beatissimus Paulus : « Qui 
cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus 
est esse so xqualem Deo : sed semetipsum exina- 
nivit, formam servi accipiens, in similitudinem ho- 


B minum factus, et habitu inventus ut bomo. Humi- 


liavit semetipsum factus obediens usque ad mortem, 
mortem autem crucis. Propter quod et Deus exalta- 
vit illum **, » Considera igitur, utis qui in forma Dei 
et Patris erat utpote Deus, ille character seu ügura 
substantie ejus 5", et qui nullo modo minor emt, 
cum per omnia sit et intelligatur sequalis, exinani- 
verit semetipsum, et in bumilitatem sponte demise- 
rit. Jam quisnam sit exinanitionis modus, expone, 
quomodo etiam sit humiliatus formam servi acci- 
piens, et usque ad mortem factus obediens, mortem 
autem crucis. Annon est omnibus evidens, id hu- 
miliarl quod sublime sit, non quod intrinsecus et 
ex natura submissum et humile? id, nisi fallor, ex- 
inaniri, quod plenum sit, et nullius rei indigeat? 


* illud etiam accipere servi formam, quod ante illam 


fuerit secundum nataram liberum ? illum etiam ho- 
minem inveniri, qui id non erat priusquam esset 
inventus ? Quis ergo ille est secundum naturam su- 
blimis, qui se ipsum sd humilitatem dejecit? quis 
etiam plenus, ut exinanitus esse intelligatur? quis 
uitra servitutis 1968 mensuras, ut dicatur servt 
formam accepisse ? quis cum homo prius nostri síi- 
milis non esset, id inventus esse dicitur? haec enim 
uni ex nostro numero et vulgari homini audere tri- 
buere, stultum sit, et extremz omnium amentia 
revera plenum : convenient aulem aptissime illi 
suprems naturz. Sed illud Dei Verbum ex nimia 
erga nos benignitate atque clementia obtulit Ῥτο 


ἐπίμεστον ἀληθῶς' ἁρμόσει ὃ ἂν xal µάλα εἰχότως D nobis proprium corpus, et accepta servi forma fa- 


τῇ ὑπερτάτῳ φύσει. ᾽Αλλ’ ὁ μὲν τοῦ θς«οῦ Λόγος, Ex 
πολλῆς ἄγαν τῆς εἰς ἡμᾶς ἡμερότητος χαὶ φιλανθρω- 
πίας προσχεχόµιχεν ὑπὲρ ἡμῶν τὸ ἴδιον copa, xal 
μορφὴν δούλου λαθών, γέγονεν ὑπήχοος τῷ θεῷ xal 
Πατρὶ µέχρι θανάτον, χαὶ οὐχ ἀπόδλητον ἐποιῆσατο 
«b παθεῖν ἑλέσθαι σαρχὶ, καΐτοι τὴν φύσιν ὑπάρχων 
ἀπαθὴς ὡς θεός * ἑπερυθριᾷ γε μὴν ἀσυνέτως οὑτοσὶ 
τοῖς ὑπὲρ ἡμῶν θεοπρεπεστάτοις αὑτοῦ σχέµµασι, 
καὶ τιμᾷν οἱἰόμενος, ἁδιχεῖ. ἀποφέρει μὲν γὰρ τοῦ 
παθεῖν αὐτὸν, χαΐτοι μηδενὸς ἑτέρου παθεῖν λέγοντος 
εἰς ἰδίαν φύσιν ' οὐκ αἰσθάνεται δὲ δει Σωτῆρα χαὶ 
Αντρωτὴν οὐκ ἐφέησιν αὐτὸν ὁμολογεῖσθαι τῶν ὅλων, 


9 Psal. xxxix, 7-9 ; Mebr. x, 5-7. 


etus est. Deo et. Patri obediens usque ad mortem : 
nec refugiendum censuit quominus carne pro nobis 
pati vellet, quamvis ut Deus esset secundum natu- 
ram impassibilis. Iste vero stulte de divinis ejus 
propter nos consiliis erubescit, et quem bonorare 
80 existimat, afficit injuria : nam a passione illum 
eximit, tametsi nemo illum in sua natura passum 
dicat : nec sentit se prohibere ne illum Salvatorea 
et Redemptorem universorum conflteamur, si is per 
quem salvati, et per cujus venerandam crucem re- 
dempti sumus, alter ab illo sit proprie 4ο seorsim 
Filius et Dominus. Acsi est homo simplex, el non 


? [Petr iv, 1. Philipp. 11, 6-9. "* Hebr. 1, o. 


—— -- 


M 


25 S..CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. | 224 
ia humana ferma ipsum ex Deo Patte Verba&m sp- A εἴπερ taxi ἕτερος παρ) αὐτὸν ἰδικῶς, χαὶ ἀνὰ µέρος 


paruit, prodeat, ostendat et in forma ipsun: esse θἱ 
esqualitate Patris ( non enim rapinam arbitratus esi 
esse se equaleni Deo), οἱ preierea servi forman 
secepisse, (anquani non habuerit aliquando, et ος» 
imanitum fuisae, ut qui in propria matura pleni- 
tudinem habuerit. Nam beatus Paulus illum qui 1Η 
forma et in xqualitate Patris erat, factum fuisse 
illi obedientem dicit etiam usque ad mortem, mor- 
tem autem cruciv. An non perspicua esi sententia- 
rum ejus absarditas? Cum vero beatus Paulus ipsam 
eruciixum glorie Dominum appellet**, nemo utique 
asseret, non illum dieere bumaunilatem, sed divini- 
tatem. Unum enim fatemur Christam, et Filium, et 
Dominum glorizx ipsum ex Deo Patre Verbum pro- 
pter nos hominem factum, et carne propter nos pas- 
sum, secaondum Scripturas. Veramtamen haud le- 
vitér criminatus eos qui Deo Verbo dominationis 
hotmen uibuunt, et ab humanitate illud aoferunt, ut 
qui sungmam, uL ipse dicit, cepulationem distrahere 
velint ; quasi eorum qua dixit eblitus, illum unum in 
doo distrahere deprehenditur etiam de illa summa 
199 copulatione, ut ipse dicit, parum curare, Nam 
imperite rogat : Dominusne est etiam homo, an se- 
cus ? sl quidem est Dominus, quz dicuntur consen- 
tiunt, Ergo οἱ, ut tua habet iuscita sciscitatio, Do- 
minus est ipsum Verbum seorsim ac proprie, Doini- 
Bus etiam ipse homo,duo procul dubio erunt domini 
ae fllii. Nullo ergo modo vis (19 istius. summae co- 
pulatiouis credentibus proderit certe ad iatelligen- 
dum unum Christum et Dominum et Filium cum 
unita sibi carne. Proposita namque et in medium 
prolata Emmanuelis persona, sive quis hominem 
dicat, ipsum ex Deo Patre Verbum [formam servi 
sumpsisse intelligimus, et ex mensuris exinanitionis 
declarari dicimus; sive eliam Deum unigenitum, 
eumdem esse credimus liominem jam factum et iu- 
carnatum, Sed enim, ut dixi, uni ac soli hoinini, 
et intellecto seorsim ab illo ex Patre Verbo tribuens 
lius cumcarne dispensationis opera, et ipsum au- 
siinuisse pro nobis crucem asserit, et esse glorize 
Deminum affirmat, et supremz omnium nature or- 
namenia nude creature cireumponit. Ait enim: 
[Audiamus beatum Paulum aperte clamantem, 


Y lc xai Κύριος, 6 δι οὗ σεσώσµεθα, καὶ bxieloxpu- 
µεθα διὰ τοῦ τιµίου στανροῦ. Καὶ εἴπερ ἐστὶν &v- 
θρωπος ἁπλῶς, xdi οὐχὶ 9h μᾶλλον bv ἀνθρωχείᾳ 
μορφῇ πεφηνὼς ὁ ix Ocoó Ηατρὸς Αόγος, ἠχέτω, 
ξειχνύτω, xat ἐν µορφῇ τοῦ Πατρὺς ὑπάρχοντα αὐ- 
οὖν, xai μέντοι xai ἐν ἰσότητι: οὐ γὰρ ἁρπαγμὸν 
ἠγήσατο τὸ εἶναι loa. Θεῷ * καὶ προσέτι οούτφ τὴν 
τοῦ δούλου λαδόντα μορφὴν, ὡς οὐκ ἔχόντά ποτε - xal 
ἐν χενώσει γεγενηµένον, ὡς ἐν ἰδίᾳ φύσει λαχόντα tb 
πλῆρες. Ὁ γάρτοι θεαπέαιος Παῦλος, τὸν ἐν μορφῇ 
καὶ Ισότητι vo0 θεοῦ χαὶ Πατρὸς, γενέαθαι φηοὶν 
ὑπήχουν ἀὐτῷ xal µέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυ- 
poU. "Ap' οὐχ ἑναργῆς dj τῶν ἐννοιῶν ἀτοπία; Κύ- 
ριον δὲ τῆς δόξης ὀνομάζοντος ἡμῖν τοῦ µακαρίευ 
Παὐλόυ «by ἑσταυρωμένον, xig ἂν οὐδείς' O0 λέγει 
«ἣν ἀνθῥωπότητα, ἀλλά τὴν θεότητα. "Eva γὰρ óyo- 
λογὀῦμεν Χριατὸν xat Υἱὸν, xai τῆς δόξης Κύριον 
τὸν ἐχ θεοῦ Πατρὸς Λόγον ἑνανθρωπήσαντα Qv ἡμᾶς, 
παθόντα τε ὑπὲρ ἡμῶν καὶ σαρχὶ, κατὰ τὰς Γραφάς. 
Πλὴν οὐ µατρίως καταιτιώµενος, ὡς τὴν ἀχριδῆ αυν- 
άφειαν, χαθά φησιν αὐτὸς, διασπᾷν ἑθέλοντας, τοὺς 
ἀπονέμοντας μὲν τῷ ep. Λόγῳ τὸ τῆς χυριότητος 
ὄνομα, τῆς Ye μὴν ἀνθρωπότητος ἀποφέροντας αὐτῷ 
[Ic. αὐτὸ], χαθάπερ εἰς λήθην ὧν ἔφη πεσὼν, δια- 
σπᾷν εἰς δύο καταφωρᾶται τὸν ἕνα, καὶ τῆς ἀκριδοῦς 
x»at' αὐτὸν συναφείας ὀλίγα πεφροντικώς. Ερωτᾷ 
γὰρ ἀμαθῶς: Κύριος καὶ ὁ ἄνθρωπος, fj o0; εἰ μὲν 
οὖν Κύριος, συνάδει τὰ λεγόμενα. Οὐχοῦν, εἰ χατὰ 
τὴν σὴν ἀσύνετον πεῦσιν, Κύριος μὲν ὁ Λόγος ἰδιχῶς, 
Κύριος δὲ καὶ ὁ ἄνθρωπος, δύο που πάντως οἱ κύ- 
ριοι, xat υἱοί. Ὀνήσει δὴ οὖν τῆς ἀχριόοῦς συναφείος 
ἡ δύναµιςᾳ χατ᾽ οὐδένα τρόπον τοὺς πεπιστευχότας, 
εἴς γε τὸ χρῆναι νοεῖν ἕνα Χριστὸν καὶ Κύριον καὶ 
γἱὸν μετὰ τῆς ἑνωθείσης αὐτῷ σαρχός. Ἡροχειμένου 
γὰρ xoi παρενεχθέντος εἰς μέσον τοῦ προσώπου τοῦ 
Ἐμμανουὴλ, x&v εἴ τις ἄνθρωπον λέγο:, τὸν Ex θεοῦ 
Πατρὸς Λόγον μορφὴν δούλου λαθόντα νοοῦμεν. xal 
ἐκ τῶν τῆς χενώσεως µέτρων δηλοῦσθαί φαμεν εἰ 
δὲ δὴ xal Θεὸν μονογενῆ, τὸν αὑτὸν εἶναι πιστεύοντες 
[1σ. πιστεύομεν] ἑνηνθρωπηχότα τε ἤδη καὶ σεσαρ- 
πωμµένον. ᾽Αλλά γὰρ, ὡς ἔφην, E Of) xat µόνῳ, xat 
ἰδικῶς νοουµένῳ παρὰ τὸν Ex Πατρὸς Λόγον ἀνθρό- 
Tup, προσνέµων τῆς μετὰ σαρχὸς οἰχονομίας τὰ χατ- 


quisnam sit ille crucifixus : Etenim crucifixus est p ορθώματα, xoi αὐτὸν ὑπὲρ ἡμῶν ὑπομεῖναί φησι 


ex inürmitate, sed vivit ex virtute Dei.] Quis infir- 
matus est, heretice? illene Deus Verbum ? Inür- 
mitatis quidem omnis prorsus expers a nobis cre- 
ditur illud ex Deo Patre Verbum. Ipse est enim 
Doininus Virtutum. Sed tamen illud expone ; metuis- 
ne de eo infirnitatis nomen accipere? quam ob cau- 
sam? cum illa per carnem dispensatio illum eximat 
ab injuria, etiamsi quidpiam passus esse dicatur ex 
bis qua a natura ipsius et gloria sunt aliena? Nam 
si cum dives esset, pauper factus est **, et factus 
est nostri similis forma servisuscepta, etiamsi di- 
catur infirmatus ex humanitate, nihil absurdi est, 


" [ Cor, n, 8. "* M Cor. vim, 9. 


σταυρὺν, εἶναί νε τῆς δόξης διαθεδαιοῦνται [1σ. δια- 
θεθαιοῦται ] Κύριον, γυμνῷ κτίσµατι περιτιθεὶς τῆς 
ἀνωτάτω φύσεως τὰ αὐχήματα. Φησὶ γάρ’ [᾿Αχούσω- 
μεν τοῦ µαχαρίου Παύλου φανερῶς χεκραγότος, τίς 
ἐστιν ὁ ἑσταυρωμένος' Καὶ γὰρ ἑσταυρώθη ἐξ ἀσθε- 
νείας, ἀλλὰ Lf) Ex δυνάμεως θεοῦ.] Tig ἠσθένητεν; 
ὁ θεὸς Λόγος, αἱρετιχέ;, ᾿Ασθενείας μὲν οὖν ἁπάσης 
ἀμέτοχος παντελῶς ὁ ἓκ θεοῦ Πατρὸς Λόγος πρὺς 
ἡμῶν εἶναι πιστεύεται. Αὐτὸς γάρ ἔστιν ὁ τῶν δυνά- 
µεων Κύριος. Πλὴν ἐκεῖνο φράσον’ δέδιας ἐπ᾽ αὐτοῦ 
τὸ τῆς ἀσθενείας ὄνομα λαθεῖν; διὰ ποίαν αἰτίαν; 
καίτοι τῆς μετὰ σαρχὸς οἰκονομίας τοῦ κατεφέχθαι 








225 


ADVERSUS NESTORIUM LiB. V. 


226 


δεῖν ἔξω τιθείσης αὐτὸν, x&v εἰ λέγοιτό τι παθεῖν τῶν A ut illurs qui dives erat, pauperem faetum consideres, 


Bez boc napá γε εὖν αὐτοῦ φύσιν τε καὶ δόξαν ; εἰ 
γὰρ πλούσιος ὧν ἐπτώχενσε, xai γέγονε χαθ ἡμᾶς 
μορφὶν δούλου λαδὼν, xXv εἰ ἀσθενῆσαι λέγοιτο χατὰ 
«b ἀνθρώπινον, τὸ ἀπεικὸς οὐδὲν, ἵνα πτωχεύααντα 
θεωρῇς τὸν πλούσιον, &v ταπεινώσει τὸν ὑψηλὸν, ἐν 
τῇ xa0' ἡμᾶς ἀσθενείᾳ τὸν τῶν δυνάµεων Κύριον. 
Τεθαύμασται δὲ xe διὰ σοῦτνο τὸ περὶ αὐτοῦ µνστή- 
pv. Πῶς γὰρ χαὶ πεινῆσαι λέγεται, χαΐτοι ζωῆς 
ἄροος ὁπάρχων αὐτὸς, xal ἐχ τοῦ οὐρανοῦ καταδὰς, 
καὶ ζωὴν διδοὺς τῷ χόαμῳ; τίνα τρόπον χεχοπίαχεν 


illum sublimem in humilitate, illum virtetum Do- 
mioum iB nostra infirmitate. Habet autem etiem 
hacex parte admirationem ejus mysterium. Diam 
quomodo esurire dicitur, eum ipse sit panis vile, 
8ἱ 6 eoo descenderit, et vitam det mundo *' ? quo- 
modo fatigatus est ex itinere, qui suo Spiritu soli- 
dat colos ** ? Sed non feres, ut verisimile est, ei 
bac de ipso Upigenito dicantur. 140 Aiqui ua 
verba curiosius inquirens reperio, in quibus aperte 
dicis, tanquam ex persona Uuigeniii; 


Áx οὓς ὁδοιπορίας, 6 τῷ Ιδίῳ Ἠνεύματι στερεῶν οὐρανούςῇ, 'AXÀ' οὐχ ἀνέξῃ xarà τὸ eixbc, el. περὶ αὐτοῦ 
λέγοιτο ταυτὶ τοῦ Μονογενοῦς, χαἰτοι τοὺς σοὺς πολυπραγµονῄσας λόγους εὑρίσχῳ λέγοντας σαφῶς, ὡς ἐκ 


φροσώπου τοῦ Μονογενοῦς, 


[ 0t: μορφὴ 8«o0 ὑπάρχων, μορφὴν περιδέθληµαι B.— NRsTOR. [Quod, cum sim Dei forma, servi formam 


δούλου * ὅτι θεὺς Λόγος ὧν, ky σαρκὶ καθορῶμαι: ὅτι 
δεσκόζων τοῦ παντὸς, πτωχεύοντος δι ἡμᾶς περι» 
Βέδληµαι πρόσωπον ὅτι πεινῶν ὁρατῶς, χορητῶ 
«ole φεινῶσι τροφήν]. 


ΚΕΦΑΛ. I", 


Πὸς οὖν, eint, ob τῆς ἀσθενείας ὄνομα δεδιὼς, xol 
ἀποχομίξζων αὐτοῦ, κἂν ὁ τῆς θἰχονομίας μὴ βούλη- 
«at λόγος, αὐτὸν ἔφης πευᾖν μὲν ὁρατῶς, ἤγουν 
ἀνθρωπίνως, χθρηγεῖν δὲ θεῖχῶς τοῖς πεινῶσι tpo- 
"fv; Αρ οὐχ ἀθθενείας τρόπον εἶναι φὴς τὸ, ἐν 
ἑνδείᾳ γενέεθαι τροφῆς, xal πεινῆσαι λέγεσθαι xa 
ἡμᾶς; Αλλὰ τοῖς ἐβέλουσι φιλοφογεῖν ἀντιτάξεται: 
γενιχῶς o. γεννιχῶς] τῆς οἰχονομίας ὁ τρόπος. Act 


indui : quod, eum sim Deus Verbum, in rarne con- 
spicior ; quod, cum universitalis sim Dominus, per« 
sonam panperis propter vos indui: quod, eum 680. 
riam visibiliter, esurieotibus cibum subministro.] 


CAP. lil. 


Quomodo igitur, qusso, cum isfirmitatis nemen 
metas, el ab eo auferas, euamsi dispensationis 
ratio repugnet, ipsum dicla esurire visibiliter seu 
humanitus, submipisirare famen divinitus cibum 
esurientibus? Αη vero jufirmitatis genus esse negae 
quod cibo indiguiJ, οἱ quod esurire dicitur nostre 
more? Sed vitoperare volentibus ipse dispensationis 
modus fortiter obsistet. Cogirour ergo vel ai ilium 


τοίνυν ἡμᾶς, 9) πάντων αὐτδύ τῶν ἀνθρωπίνως τε C abomnibus qua ex humena conditiene οἱ bumüiter 


καὶ σμικροκρεκῶς εἰρημένων ἀποχομίζοντας, &ve 
θρώπῳ Φφιλῷ περιτιθέναι τὰ τοιάδε τῶν παθῶν ᾽ 
ἔγουν ἐννενοηκότας, ὅτι θεὸς ὧν, γέγονε xab' ἡμᾶς, 
ἀπαθῃ μὲν ὑπάρχειν αὐτὸν ὁμολογεῖν, κατά γε τὴν 
τῆς θεότητος φύσιν» παθεῖν δὲ πρὸς τούτῳ λέγειν, 
τἣν ὑπὲρ ἡμῶν ἀσθένειαν, χατὰ τὸ ἀνθρώπινον, xal 
xas& vt τὴν σάρχα emu. Ἔπεὶ φράσον ἑρομένῳ 
πάλιν, ἑσταυρῶσθαί φησιν αὐτὸν ἐξ ἀσθενείας ὁ θε- 
σπέσιος Παῦλος ’ ἀἁποφέρει δὶ αὐτὸς τοῦ Θεοῦ Λόγου 
4b χρημα, μιχρὺν, οἶμαί που, καὶ δνυσχλεὲς εἶναι λέο 
γων, xaX οὐκ ἄξων αὐτοῦ * ἕτερος οὖν παρ) αὐτὸν ὁ 
ἱστανρωμένος, ὃν xax τῆς δόξης Κύριον ὁ θεῖος ἡμῖν 
μυσταγωγὸς ἀποχαλεῖ, λέγων. « El γὰρ ἔγνωσαν, 
οὐκ ἂν τὸν Κύριον τῆς δόξης ἑσταύρωσαν.» ᾿Αρ' οὖν 
µεμένηχε τῆς δόξης Κύριος 6 ἠθετιχὼς [fo. ἠσθε; 
νηχὼς], xai τὸ δυσχλεῖς 05 τοῦτο, καὶ σμιχροπρεπὲς 
ὑπομείνας πάθος; El μὲν οὖν µεµένηχεν, οὐδεμίαν 
έχει τοῦ ἀσθενεῖσθαι ζημίαν. Πῶς οὖν δέδιας τὸν «o0 
θεοῦ Λόγον kv *so0«otc γενέσθαι λέγειν οἰχονομιχῶς ; 
Bi δὲ ἀπώλισθεν ἀληθῶς «o0 ὑπάρχειν ἔτι τῆς δόξης 
Κόριος, ὧδέ τε ἔχειν φοῦτο διαθεδαιοῦταί τις, δυσ- 
σεδείας τῆς ἀνωτάτω καὶ µάλα εἰχότως ὑπομενεῖ 
τὴν vpaxty;: εΚάμπτει γὰρ αὐτῷ πᾶν γόνν, καὶ πᾶσα 
γλῶσσα ἐξομολογήἠσεται, ὅτι Κύριος "Inseuc Χρι- 
στὸς εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός.» Κατευρύνεται γὰρ 
ἁπάσης τῆς ὑπ) οὐρανὺν dj δόξα Χριστοῦ, παθὀν- 
τος ὑπὲρ ἡμῶν σαρχὶ, 'χαθὰ πλειστάχις εἰρήχα- 


€ Joan. v1, 95-51. 58 Job xxv, 13. 


^ HH Cor. xis, 4. ** I Cor. 11,8. 


diefa sunt, eximere volumus, nudo homini has pas- 
siones tribuere ; Yel si cogitamus ilium, eum Deus 
esset,factum esse nostri alinilem, confiteri esso qui« 
dem impatibilem ex natura divinitatis, sed praeterea 
dicere pausum esse pro nobia infirmitatem οκ hu 
mana natur, nimirum ex conditione carnis. Alioqui 
expone roganti, si placet, Crecifizum illum ex in. 
firmitate dieit beatus Paulus **; amovet autem ipse 
bene rem a Deo Verbo, quod exiguam esse et vilem 
dieat, eteo indigeam. Alius ergo erit ab eo tlle cen- 
eifixus, quem etiam glorie Dominum divinus lie 
magister appellat, dicens: « Si enim cognovissent, 
nunquam Deminum glorie erucifixissent **. » Mum 
ergo mansi Dominus glorke qui infirmatus eat, et 
qui adeoipileeentem el humilem psssionem susti- 
nuit? Si mansit, nullam ex eo quod infirmatus est, 
jacturam feejt. Cur ergo matujs dicere, Dei Yerbum 
ad bac dispensatoria ratione deseendiase? Bin re- 
vera perdidii ne esset ulira rex. glorise, εἰ sie rem 
se habere quispiam oaserit, Summi ἱπρίοιοιίο 
crimen merito sustinebit. « Floclitgr enim ips) om- 
ne genu, et omnis lingua. ronftebitur quia. Domi. 
nus Jesus Christus, ie gloriom Dei Patyie *!. » Per 
universum enim orbem tWwrrarume dilatatur gleris 
Christi, qui paseus est. pro nobis carne, ul emp? 
dizimus. Cum igitur audis hominem Spiritu sancla 
plenum dicere: « Crucilxus ect ex infirmitole, sed 


** Philipp. ῃ, 10. 


291 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 228 
vivit ex virtute Dei ; » ple dictum intellige. Nam pas- A pev. Ὅταν οὖν ἀχούσῃς τοῦ Πνευματοφόρο λέ- 


sum dicit liumanitus, quamvis eaturam 1 91 habe- 
ret prorsus 4 patiendo remotam. Cumque sic se ha- 
beret, infirmari carnem sustinuit, et humaoitus mori 
cum sustinuisset, divinitus revixit, cumipse suum 
vivificasset templum, utpote virtus Patris. Certe in- 
stante jam tempore quo crucem pro nobis erat sub- 
turus, abiens oravit, dicens: t Pater, οἱ possibile 
est, transeat a nie. calix iste. » Adjecit etiam illad 
ad finem orationis : « Verumtamen non sicut ego 
volo, sed sicut tu **. » Quoniam vero scniel, quam- 
vis omnipotens Verbum ac Deus esset, nostram in» 
ürmitatem subire statuit, facti causam ut redderet, 
summo dispensationis consilio ait : « Spiritus qui- 
dem promptus, caro autem infirma **. » Considera 
igitur ut nihil ipse dejectus, neque etiam inürni- 
tatem in suam naturam suscipiens, concessit carni 
' per suas proprias leges pergere: et ipsius ea res 
dicitur, propterea quod proprium est ejus corpus. 
Igitur bominem quidem ipsum nobis ostendit ipsa 
carnis infirmitas, sed Deum  inürmitatis ignarum 
agnoviwus in eo quod mortem haud est perpessus, 
eta proprio corpore corruptionem repulit. Vita 
namque esL et virtus Patris, Nam quod illam in his 
rebus infirmitatem insuetam sibi οἱ involuntariam, 
fecerit voluntariam in Dei et Patris beneplacito, ut 
salvum faceret orbem terrarum, docebit ipse cum 
dicit : « Quia descendi de ceo, non ut faciam vo- 
lantatem meam, sed voluntatem ejus qui imisit 
me : ut omne quod dedisti mihi, non perdam ex eo, 
sed resuscitem illud in novissimo die **, » Atqui 
«q00nam modo, si quidem bona est Patris voluntas, 
alteram tamen procul dubio bonam propriam se lia- 
bere ab illa diversai voluntatem dicit Filius ? Nau 
si minus est bonus, quomodo imago jam et figura 
ejus creditur ? quomodo item vere dicet : « Ego et 
Pater unum sumus ** ? » et : « Qui. vidit me, vidit 
et Patrem **? » Neque enim quisquam in haud bo- 
no videat eum qui ex natura sit lonus. Atqui bonus 
Filius ex bono exortus est Patre, estque ejus iinago 
nulla in re ab eo varians. Quanaw igitur voluntate 
relicta quam suam esse fatetur, Patris voluntatem 
se fecisse dicit? Proprie carnis morte libereturus 
erat mox 605 a morte qui illi erant obnoxii, id est 


nos. Sed hoc ipsum mori carne tnrpe erat, οἱ sibi, D 


ut jam dixi, insuetum et refugiendum : id. quoque 
hostra causa sustinuit in beneplacito Patris. 339 
Noverat eniin optime si propter carnis sus passio- 
nes modicum fuissetinglorius, 86 omnes ad statum 
longe presiantiorem transferendo liberaiurum. « Si 
quis enim in Christo, nova creatura : vetera traus- 
ierunt, ecce faciasunt omnia nova, » sicul scri« 
ptum est ', Divinitus igitur inspirate Seriptaree 
Christum uuum et Filium et Dominum mundo pre- 
dicant, et ipsum esse asserunt illum glorie Domi- 
num; illumque propter nos a Judzis illatas injurias 
voluntarie sustinuisse, mortemque in ligno dispen- 


yovtoc;* « Ἐσταυρώθη ἐξ ἀσθενείας , ἀλλὰ ζῇ ἐκ 
δυνάµεως Θεοῦ, » αύνες εὐσεθῶς. Πεπονθέναι γὰρ 
ἀνθρωπίνως φησὶν αὐτὸν, καίτοι τὴν φύσιν ἔχον- 
τα τοῦ παθεῖν ἐπέχεινα παντελῶς. Ἔχων δὲ ob. 
τως, ἀσθενούσης ἠνέσχετο τῆς σαρχὸς, xal παθὼν 
ἀνθρωπίνως τὸ ἀποθανεῖν, ἀνεδίω θεϊχῶς, ζωοποιή- 
σας τὺν ἑαυτοῦ ναὸν αὑτὸς, ὡς δύναμις τοῦ Πατρός. 
Καὶ γοῦν ἑνεστηχότος ἤδη τοῦ χαιροῦ, χαθ᾽ ὃν ἔδει 
τὸν ὑπὲρ ἡμῶν ὑπομεῖναι σταυρὸν, ἀπελθὼν προσ- 
ηύξατο, λέγων ’ « Πάτερ, εἰ δυνατὸν, παρελθέτω 
ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο, » Προσετίθει δὲ τούτοις 
ἐπὶ τέλει τῆς προσευχῆς» « Πλην οὐχ ὡς ἐγὼ θέλω, 
ἀλλ’ ὡς σύ.» Ἐπειδὴ δὲ ἅπαξ, καίτοι παναλχὴς ὢν 
Λόγος καὶ θεὸς, xal ἐν τῇ χαθ᾽ ἡμᾶς ἀσθενείᾳ γε- 


Β νέσθαι νενόµισται, τὴν τοῦ πράγματος αἰτίαν ἁποδι- 


δοὺς, οἰχονομιχώτατά φησι’ e Τὸ μὲν πνεῦμα πρά- 
θυµον, ἡ δὲ σὰρξ ἀσθενής. » "A0pet δὴ οὖν ὅπως 
οὐδὲν χαθυφεὶς αὐτὸς, οὔτε μὴν εἰς ἰδίαν φύσιν «b 
ἀσθενῆσαι παθών, συγχεχώρηχε τῇ σαρχὶ xa διὰ 
τῶν οἰχείων [ἶσ. ἰδίων] ἰέναι νόμων καὶ αὐτοῦ τὸ 
χρῆμα λέγεται, διάτοι τὸ ἴδ.ον εἶναι τὸ σῶμα αὐτοῦ. 
ὑὐχοῦν ἄνθρωπον μὲν ἡμῖν ἀπέφηνεν αὐτὸν «b 
ἀσθενῆσαι κατὰ τὴν σάρχα, Θεόν Ίε μὴν ἀσθενεῖν 
οὐχ εἰδότα τὸ uh ἀνασχέσθαι θανάτου, xal ἆποσο- 
6ῆσαι τὴν φθορὰν τοῦ ἱδίου σώματος. Ζωὴ váp ἐστι 
καὶ δύναμις τοῦ Πατρός. "Ott γὰρ ἀσυνήθη τε xal 
ἀνεθέλητον οὖσαν αὐτῷ τὴν ἕν γε τούτοις ἀσθένειαν, 
ἑποιῄσατο θελητὴν ἐν εὐδοχίᾳ τοῦ θεοῦ xoi Πα- 
τρὸς, ἵνα σώσῃ τὴν ὑπ) οὐρανὺν, διδάξει λέγων αὖ- 
tóc* « Ότι χαταθέδηχα ἐχ τοῦ οὐρανοῦ, οὐχ ἵνα 
ποιὼ τὸ θέληµα τὸ ἐμὸν, ἀλλὰ τὸ θέληµα τοῦ πέµ- 
Ψαντός µε” ἵνα πᾶν ὃ δἐδωχάς poc ph ἀπολέσω ἐς 
αὑτοῦ, ἀλλὰ ἀναστήσω αὐτὸ ἐν τῇ ἑσχάτῃ ἡμέρα. » 
Καΐτοι πῶς, εἶπερ ἑστὶν ἀγαθὸν τὸ θέληµα τοῦ 
Πατρὸς, ἀγαθὸν δὲ πάντως ἴδιον ἔχειν καὶ ἕτερον 
παρὰ τοῦτο θέλημἀ φησιν ἑαυτὸν ὁ Yió;; El γὰρ 
μὴ ἔστιν ἀγαθὸς, πῶς εἰχὼν ἔτι χαὶ χαραχτὴρ αὑτοῦ 
πιστεύεται; πῶς δὲ ἀληθεύσει λέγων’ ε Ἐγὼ καὶ ὐ 
Πατὴρ Ev ἑσμεν; » xal* ε Ὁ ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώραχε 
τὸν Πατέρα; » Οὐ γὰρ ἕν γε τῷ μὴ ἀγαθῷ, xat- 
αθρῄσαι οις ἂν τὸν ἀγαθὸν χατὰ φύσιν. ᾽Αλλὰ μὲν 
ἀγαθὸς ὁ YU, ἐξ ἀγαθοῦ πέφηνε τοῦ Πατρὸς, xai 
ἔστιν εἰχὼν ἁπαράλλακτος αὐτοῦ κατὰ πᾶν ὁτιοῦν. 
Ποῖον οὖν ἄρα θέληµα παρεὶς, ὅπερ εἶναί φησιν 
ἑαυτοῦ, πεπραχέναι φησὶ τὸ τοῦ Πατρός; Ἔμελλε 
τῷ θανάτῳ τῆς ἱδίας σαρχὸς ἁπαλλάττειν θανάτου 
τοὺς ὑπ' αὐτοῦ γεγονότας, τουτέστιν ἡμᾶς. ᾽Αλλ' fv 
τὸ τεθνάναι σαρχὶ δυσχλεὲς, ἀσύνηθές τε, ὡς ἔφην, 
xal ἀπηχθημένον αὐτῷ. Ὑπομεμένηκε δὲ χαὶ touto 
δὺ ἡμᾶς ἐν εὐδοχίᾳ τοῦ Πατρός. Ἠδει γὰρ, Ίδει xoi 
μάλα caque, ὅτι τῶν τῆς σαρχὸς ἕνεχα παθῶν ἆδο- 
ξήσας βραχὺ, διασώσει σύμπαντας, ἐπὶ τὸ ἀσυγχρί- 
τως ἄμεινον µεθιστάς. « EL τις yàp ἐν Χριστῷ, 
καινὴ χτίσις' τὰ ἀρχαῖα παρΏλθεν, ἰδοὺ Υέγονε τὰ 
πάντα χαινὰ, » χαθὰ γέγραπται. Αἱ μὲν οὖν θεό- 
«πνευστοι Γραφαὶ, Χριστὸν ἕνα χαὶ Υἱὸν xa Κύριον 


* Mauh. xxv, 59. ibid. 41. — **Joan. vi,.58-59. — ** Joan xiv, 50. ** ibid. 9. — "' II Cor. v, 17. 


229 


ADVERSUS NESTORIUM LIB. V. 


230 


vip χόσμῳ διαχηρύττουσι, xal αὐτὸν εἶναι φασι τὸν A satorie pertulisse, non ut nobiscum remaneret mor- 


τῆς δόξης Κύριον * καὶ τὰς 6x τῶν Ἰουδαίων παροι- 
νίας ἐθελοντὶ ὑπομεῖναι δι ἡμᾶς ' ἀνατλῆναί τα τὸν 
ἐπὶ ξύλου θάνατον οἰχονομιχῶς, οὐχ ἵνα μεθ) ἡμῶν 
ἀπομείνῃ νεχρὸς, ἀλλ᾽ ἵνα τὸ πᾶσι δυσάντητον τοῦ 
θανάτου χαταλύσας κράτος, ἀναχομίσῃ πρὸς ἀφθαρ- 
clav τὴν ἀνθρώπου φύσιν. θεὸς γὰρ ἣν bv σαρχἰ. 
Οὐτοσὶ 6b πάλιν ἀφορμὰς τοῦ διορίζειν εἰς δύο τὸν 
ἕνα πανταχόθεν ἑαυτῷ συναγεἰρειν ἐπιχειρῶν, ἄντι- 


φέρεται μὲν εἰχῆ τοῖς οὐχ οὖσιν ὅλως, ἐπίχλημα δὲ 


tuus, sed, ut everso illo omnibus. inexpugnabili mor- 
tis imperio, naturam hominis ad incorruptionem re- 
vocaret. Deus enim erat in carne. lste vero rursuin 
occasiones unum in duo dividendi undique sibi col- 
ligere moliens, frustra bis repugnat qui nulli sunt, 
quosdam etiam criminater quasi adversus verila- 
tem dixerint, et Christi mvsterii rationem adultera- 
riut, [taque dicit : . 

ποιεῖταί τισιν ὡς τῆς ἀληθείας χατειρηχόσι, xat 


παρασημαῖνειν ἐθέλουσι τοῦ μυστηρίου τὸν τρόπον, xal φησιν’ 


| Ἡδέως ἂν ἐνταῦθα τῶν αἱρετιχῶν ἐπυθόμην, τῶν 
τὴν τῆς θεότητος, χαὶ τῆς ἀνθρωπότητος φύσιν, εἰς 
μίαν καταχιρνώντων οὐσίαν, τίς ἐστιν ἐνταῦθα ὁ 
παρὰ τοῦ προδότου τοῖς Ἰουδαίοις παραδιδόµενος ᾿ 
εἰ γὰρ χρᾶσις ἀμφοτέρων γεγένηται, ἀμφότερα παρὰ 
tv Ἰουδαίων συγχατεσχέθη, xal ὁ θεὸς Λόγος, xal 
Ἡ τῆς ἀνθρωπότητος φύσις. Τίς δέ ἐστιν ὁ καὶ τὴν 
αφαγὴν ὑπομείνας; ᾿Αναγχάζομαι χρήσασθαι χατω- 
τέροις λόγοις, ὡς πᾶσι γενέσθαι τὸ λεγόμενον δῆλον. 
Περὶ τίνα τὰ τῆς πράξεως, εἰπέ pot, συµδέθηχεν; 
E! μὲν γὰρ περὶ τὴν τῆς θεότητος φύσιν, πῶς ἁμ- 
φότερα συγχιρνᾷν χατατολμᾶς. Καὶ [fc. εἰ] uspá- 
νηχεν ὁ Geb, ἀχατάσχετος τοῖς Ἰουδαίοις, καὶ τῆς 
σφαγῆς οὐ χεχοινώνηχε τῇ σαρχὶ, πόθεν, εἰπέ οι 
παρεισάχεις τὴν κρᾶσιν ;] 


ΚΕΦΑΛ. Δ’, 
El μὲν οὖν τινές εἰσιν ol τὴν τῶν φύσεων εἰς ἀλλή- 


NzsTo&. [Libenter hoc loco hzreticos interrogem 
qui divinitatis humanitatisque naturam in. unam 
commiscent essentiam, quisnam sit qui nunc a pro- 
ditore Judeis traditur. Si enim amborum est facta 
commistio, ambo simul a Judeis detenta suut, οἱ 
Deus Verbum, et humanitatis natura. Quis vero est 
cedem passus? Cogor humilioribus verbis uti, ut 
omnibus quod dicimus perspicuum fiat. In. quem, 
rogo te, ipsius gest» rei cecidit actio? Si in ipsam 
divinitalis naturam, quomodo utrumque commi- 
scere audes? Si mansit Deus ita ut 4 Judsis teneri 
non posset, et in cadis perpessione nullam habuit 
cum carnesocietatem, undenam,rogo,commistionem 
inducis ?] 


CAP. IV. 


Si qui sunt qui naturarum factam inter se con- 


ὰας ἀνάχυσιν γεγενῆσθαι λέγοντες, χαὶ τὸν ἀνέφιχτον (; fusionem dicant, Verbique naturam impossibilem 


ὑπομεῖναι φυρμὸν, καὶ τὴν εἰς σάρχα τροπὴν πα- 
θεῖν δύνασθαι διατεινόµενοι τὴν τοῦ Λόγου φύσιν, 
ἤγουν εἰς θεότητα µεταχωρῆσαί ποτα τὴν ἑνωθεῖσαν 
αὑτῷ σάρχα, διηµαρτήκασι τἀληθοῦς, xal φρενὸς 
ἔξω Ὑεχονότες ὀρθῆς, μᾶλλον δὲ τὴν ἁπασῶν ἐσχά- 
την νοσοῦντες ἑμθροντησίαν, ἀχούσονται πρὸς ἡμῶν * 
« Πλανᾶσθε μὴ εἰδότες τὰς Γραφὰς, μηδὲ τὴν δύνα- 
µιν τοῦ θεοῦ. » Αχράδαντος γὰρ dj τοῦ θεοῦ Λόγου 
φύσις, xai τροπῆς οὐκ οἶδεν ἁποσχίασμα παθεῖν 
σαρχὶ δὲ χαὶ αἵματι χεχοινωνηχὡς, xa μετεσχηχὼς 
ὁμοίως ἡμῖν τῶν αὐτῶν, καθὰ γέγραπται, µεμένηχεν 
à αὐτός. EL δὲ ἁπασοῦν τις τῶν τοῖς ἱεροῖς ἑντεθραμ.- 
µένων Γράµµασιν ἀπηχθημένων |[ἶσ. ἀπηχθημένον] 
ποιεῖται τὸ, xày γοῦν ἀχοῦσαι µόνον, bri τοῦ Μονογε- 
νοῦς πεπρᾶχθαι τὴν τροπὴν, τί τὰ οὕτως αἰσχρά, xal 
μιᾷ τῇ παρὰ πάντων φήφῳ χατεγνωσμµένα, xal ἁπό- 
6λητα παντελὼς, ὡς ἆληθή χαὶ εἱρημένα δεχόμενος, 
αποιρᾷ διατέµνειν τὸν ἀμέφιστον, καὶ τοῦτο μετὰ τὶν 
ἕνωσιν; El λὰρ δ] χατὰ ἀλήθειαν ἕλοιο μαθεῖν τίς ὁ 
παρὰ τοῦ προδότου τοῖς Ἰουδαίοις παραδιδόµενος, 
καὶ τὴν σφαγὴν ὑπομείνας, ἀχούσῃ σαφῶς' 'O εἷς 
xai µόνος Χριστὸς, xai Υἱὸς, καὶ Κύριος, τουτέστι, 
μορφὴν δούλου λαδὼν ὁ kx θεοῦ Λόγος, ἑνανθρωπή- 
σας τε xal σεσαρχωµένος. Πέπρατο μὲν γὰρ παρὰ 
«οῦ προδότου τοῖς Ἰουδαίων χαθηγηταῖς ' xat χατ- 
είχετο μὲν ἀνθρωπίνως, ὅτι καὶ ἄνθρωπος ἣν μετὰ 
τοῦ μεῖναι θεός ^ Ίλεγχε δὲ θεῖχῶς τῶν χατεχόντων 


** Mattb, xxit, 20, 5 Jac.1, 17. '* Hebr. n, 14. 


sustinuisse mistionem, et in. carnem demutari po- 
tuisse contendant, vel unitam illi carnem tandem in 
divinitatem transisse, i aberrant a vero, et a 
recto sensu longe remoti, imo vero extrema de- 
mentia laborantes, audiant 4 nobis : « Erratis, 
nescientes Scripturas, neque virtutem Dei **. » 
lnconcussa est enim illa Dei Verbi nature, et 
vicissitudinis obumbrationem pali nescit **: sed 
138 cum carni et sanguini communicasset, et 
eorumdem similiter ac nos particeps esset effectus, 
ut scriptum est '*, mausit idem. Quod si quisque 
in sacris Litteris educatus nefas puiat vel auribus 
tantum accipere, in iilo Unigenito ullam factam 
esse mutationem, cur tam lurpes sententias, et 
unico ab omnibus .euffragio damnatas et omnino 
rejecias, tanquam veras ac prolatas accipiens, il- 
lum impartibilem dividere etiam post unionem 
conaris? Nam si vere discere enpias quisnam a 
proditore Judaeis traditus fuerit, et csedem susti- 
nuerit, clare audies : Ille unus et solus Christus, et 
Filius, et Dominus, hoc est, illud ex Deo Verbum 
quod servi formam aecepit, et homo factum est οἱ 
incarnatum. Venditus est enim a proditore ductbus 


. Judaeorum et humana conditione tenebatur quidem, 


nam et homo erat iia ut siniul inaneret Deus : sed 
tamen ex divina conditione coarguit eorum ihfir- 
mitatem a quibus tenebatur. Idque nobis perspi- 





2i 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


2,2 


euum (acit beatus evangelista Joannes qui ia lunc A αὐνὸν τὴν ἀσθένειαν. Kat τοῦζο ἐμῖν χαθίστησιν 


modum seripsit: « Judas erge cum accepisset co- 
bortem, οἱ a pontificibus et Pbarismis ministros, 
venit illue cum laternis et facibus el armis. Jesus 
ergo seiens omnia quse wenlura erant. super eum, 
precessià οἱ dixit ois: Quem quaritis? respende- 
Pint ei; Jesum Nazaresum. Dicit eis Jesus : Ego 
euin. Biabat et dudos qui tradebat eum, cum ipsis. 
Ut ergo dixit cis, Ego sum, abierunt retrorsum, et 
eeciderunt is. lerrom '*, 2 Apdis uj collectos 2 pro- 
ditore milites adversus suam gloriam extolli non 
einat, Nam ae ipeum obtulit, dicens : « Ego sum; » 
illi vero ad solam ejus vocem fractis viribus abie- 
runt reiyorsum. Non fuisse autem eorum viribus 
effecuim ut eum tenerent, sed eum tempus et opus 
fnit mertem sponte pro nobis admisisse, confirmo- 
vit diceng : « Tonquam ad laironem ejisüs eum 
gladiis οἱ fustibus cemprnehendere me: quotidie 
in templo sedebam docens, st non me tenuistis. 
Koc autem totum facium est ut. implerentur Scri- 
pture prephbetisrem 7*. » Quod enim olim pridixe- 
rat per prophejas sanctos , boe implevit eum $9 ad 
exinanitionem dejecit ille qui sypra omnem creetu- 
yam erat, οἱ babitu inventus egt ut homo, jlle qui 
in forma erat et :qualitate Patris 1, Cur ergo sig- 
pliciorum 1944 auribus mistionis nomen obtrudere 
moliens, miraculum violas illius cum carne dis- 
pensationis? neque enim attinet acerbe et aspere 
in medium irrumpentem dicere, Num ipsum Dei 
Verbum detentum ec? num cedem perpessa ipsa 
divinitalis nature ? Eninvero non ex nimia jmperi- 
tja je hac dicere, hine disces, el quideu facillime. 
Cousummaws esse dicimis sanctos wariyres, para- 
105 6moja potius perpe, ut honum certamen cer- 
tapies, cursum eopsummanies, fidem serwanites, 
debitam sincers in Ghristum dilectioni coregam 
eopsequerentur **. Si quis igilur prodeat et reget : 
Cum sanctorum «eorpore ferro lacerabaaiur, aut 
«opsumebaniur igni, aut cum primnm trudebantur 
in eaPCcene, uuo) simpl ου cerporibus €eastrén- 
gebsaput amimge ? nun eliam Him igni ac éerro 
ennüricebenur? cene dicimas eas a corporibus 
alienas fuisse, cum nihil ejusmodi jnjuriarum in 
sugun ausciperon! aoluram. Nom igitur, queso, hac 


ἑναργὲς ὁ θεσπέσιος εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης, ὡδὶ 
γεγραφώς: « Ὁ οὖν Ἰούδας λαδὼν τν σπεῖραν, xat 
ἐκ τῶν ἀρχιερέῳν, xal ἐχ τῶν Φαρισαίων ὁπηρέτας, 
ἔρχεται ἐκεῖ μετὰ φανῶν καὶ λαμπάδων καὶ ὅπλων. 
Ἰησοῦς δὲ εἰδὼς πάντα τὰ ἐρχάμενα ἐπ᾿ αὐτὺν, ἐξ- 
ελθὼν, εἶπεν αὐτοῖς' Tiva ζητεῖτε; ᾽Απεχρίθησαν abcip- 
Ἰησοῦν τὸν Ναξωραῖον. Λέγε; αυτοῖς ὁ Ἰησοῦς' "Evo 
εἰμι. Εἰστήχει καὶ Ἰούδας ὁ παραδιδοὺς αὐτὸν μετ’ 
αὐτῶν. Ὡς οὖν εἶπεν αὐτοῖς, ic Εγώ eius, ἀσῆλθφν 
αἱς τὰ ὀπίσω, xai ἔπεσον χαμαἰ. » ἸΑκούεις, ὅπως 
κατᾳσοθαρεύεσθαι μὲν τῆς παρ) αὐτῷ δόξης, οὐχ 
Àj τοὺς παρὰ τοῦ προδότου συνειλεγµένους * προσχε»- 
«όμιχε μὲν γὰρ ἑαυτὸν, τὸ, « Ἐγώ εἰμι » λέγων; 
οἱ δὲ καὶ πρὸς µόνην ἀτονήσαντες τὴν φωνὴν, ἀπκηλ- 


B ϐον εἰς τὰ ὀπίσω, « "Ot δὲ οὐχὶ τῆς αὐτῶν ἐσχύος 
ἔργρν ἣν τὸ χατασχεῖν αὐτὸν, ἀλλ ὡς ἐν χαιρῷ xal 


χρείφ τὸν ὑπὲρ ἡμῶν θάνασρν ἀποιεῖτο παραδεχτὺν, 
πρπληροφόρηκε λέγων” ε Ὡς ἐπὶ ληστὴν tef Osca 
μετὰ μαχαιρῶν xat ξύλων σνλλαθεῖν µε" καθ ἡμέ- 
gav ἐν τῷ legi ἐκαθεζόμην διδάσχων, καὶ obx áxpa- 
τήσατό µε. Τοῦτο δὲ ὅλον γέγονεν ἵνα φληρωθῶσιν 
αἱ Γραφα) τῶν προφητῶν.» Ὁ γὰρ πάλαι xposf- 
ῥηκς διὰ προφησῶν ἁγίων, τοῦτο φεπλήρωκε καθεὶς 
ἑαυν εἰς κέχωρι ἆ ὑπὲρ κᾶσαν chv χείο», χαὶ 
σχήµατι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος, ὁ iv μορφῇ xa 
ἱσότητι . τοῦ Πατρός. ᾿Ανθότου δὴ οὖν ταῖς τὸν 
ἁπλουστέρων ἀχοαῖς, τὸ τῆς κράσεως ὄνομα παρεια- 
κρίνειν ἐπιχειρῶν, cfc μειὰ σαρχὺς υἰχονομίας 
ἀδμχιεῖς τὸ θαῦμα; οὐ γάρ «οι προσἰχει πικρῶς «x 
xe ἁπηνῶς εἰς μέσον ἐέναι λέγοντα» "Αρα 6 θεὶς 
Αόγαρ καγεσχέθη ; ápa viv σφαγΏν ὑπέμεινεν ἡ τῆς 
θεότητας φύσις; "Ott οὖν [ἶσ. "Oc δὲ] ἐξ é&xpi- 
6οὺς ἁμαθίας τὰ τοιάδε qhc, ἐντεῦθεν efem τοι xal 
µάλα ῥᾳδίως. Τεσελειῶσθαί qapev gov; ἁγίους µάρ- 
τνρας, πάντα παθεῖν ἐλομένους, ἵνα tbv χαλὸν 
ἀγῶνα ἀγωνισάμενοι, τὸν ὀρόμον τελέσαντες, τὸν 
πίατιν τηρήσαντες, «bv τῆς εἰς Χριστὸν γνηδιότητος 
ἀναδήσωνιαι στέφανον. "Ap' οὖν sU τις ἔροιτο προσ- 
(ών Ὅνε τὰ τῶν ἁγίων σώματα σιδήρῳ κατεξαἰ- 
νονςο, ἔγουν δεδαπάνηνοο πυρλ, ἢ xai ὅτι (Ic. ὅτε] 
τὴν ἀρχὴν δεσμῶται γεγόνασιν, ἄρα τοῖς σώμασι 
ευγκατείρχθησαν αἱ Ψυχαί; ρα γεγόνασι καὶ αὗται 
*vpbc ἔργον χαὶ ξίφους; χαίΐτοι φαμὲν αὐτὰς ἁπαλ- 


de causa expertes erunt eoroparua, quia cerporam p λάτεεσθαι τῶν σωμάτων, τῶν τοιούτων αἰχιῶν οὐδὲν 


supplicie nou sunt perpesse t Atqui preediontio ye- 
ritsis non eas excludil a passione, eum eua ipse- 
rum tonpare sint passa, non sliorum. Stultum est 
Mjuw eudiose percontari, num divinitatis natura 
vus cum corne sit uadita, aut vincta nexibus Ju- 
σφημιη, anb cmdem φυση perpesse : sed pietati 
potius eonvenit eogitape, Verbum ipsum omntao 
eibi quidem 4snquam proprias vindicare pecsiones 
qua eprni acciderunt, sed mansisee temen impss- 
sibile tanquam Deus, owterum heud sine patiente 
eorpore. ilie vero rebus 4anta. cum dispensatione 
gestus, absurditatie crimen inurcns, et sursum 


εἰς ἰδίαν ὑπομενούσας φόσιν, "Ag! οὖν, εἶπέ pot, 


"παύνης ὄνεκα αἲς αἰτίας ἀμέτοχοι τῶν ε»θράνων 


«lev. ἂν, ὅτι μὴ πεπόνθασι τὰ σώματα [fc. σώµα- 
τος]; ᾽Αλλ’ ὅ γι τῆς ἀληθείας λόγος, οὐκ ἔξω τίθησι 
εοῦ πωθεῖν αὐτοὺς (Ie. αὐεάς]' κπεπόνθασι γὰρ τὰ 
αὐτῶν, καὶ οὐ τὰ ἑπνέρων σωμάτων [ῖσ. σώματα]. 
ὙΑἉμαθὲς οὖν ἄρα τὸ διαπυνθάνεσθαι φιλεῖν, εἰ xaga- 
Soter μετὰ τῆς σαρχὺς $ τῆς θεότητος φύσις, 
ὄγουν ὀνεσχέθη τοῖς Ἰουδαίων βρόχοις, ?) χαὶ αὐτὶν 
ὑπέμεινε τὴν σφαγἠν  εὐσεθὲς δὲ μᾶλλον ivvosiv, 
ὅτι πάντητε χαὶ πάντως οἰχειώσεται μὲν ὁ Λόγος τὰ 
τῇ ἰδίᾳ σαρχὶ συµδεθηχότα πάθη’ µεμένηχε Ck 


1 Joan. xvi, 5-6. ἵ Matth, xxvi, 55-56. 7 Philipp. n, 6-8. Τν n Timoth. iv, 7, 8. 


92353 


ADYERSUS NESTOBIUX Lib. V. 


ἀπαθὴς ὡς θεὸς, πλὴν οὐχ ἔξω τοῦ Ἱάσχοντας σώ- A deorsum inculgaDs, non esse a.quoquam dicendum, 


µατος. Αὐτὺς δὲ τὰ οὕτως οἰχονομιχῶς πεπραγμένα 
τοῖς τῆς ἀτοπίας ἐγχλήμάσιν ἔνιεὶς, ἄνω τε xal 
κάτω λέγων, μὴ 65 χρῆΏναι πρός τινος τὴν τῆς θεό- 
τητος φύσιν Qxoustvat λέγεόθαι τὴν σφαγὴν, περι- 
ἐστησιν ἀἁνοσίως εἰς ἄνθρωπον ἰδικῶς τοῦ µυστη- 
φίου τὴν δόναμµιν' καὶ αὐτὸν εἶναί φησι τὸν ἔσταν- 


divinitatis ,naturama esse cadem parpessam, yim 
tanji mysterij in hominem seorsim ac ppopmie 
summa cum impietate redigit, ipsumque dioit esse 
vrucilixum, et qui mortem pro mupdi vite pertule- 
rit. Audio namque illum. rursos in alis expopitiape 
dicere : 


:Ρρωμένον, xat τὸν ὑπὲρ τῆς «οῦ χόσµου ζωῆς ἀνατλάντα θάνατον. ᾿Αχρύω γὰρ λέγοντος, ἐν ἑξηγήσκ πόλιν 


été pa 

[Όὔεος ὃ «bv ἀχάνθινον περιθέµενος στέφα»ον * 
οὗτος ὁ λέγων ΄ « Θεέ µου, Θεέ µου, ἵνα τί µε ἑγ- 
κατέλιπες; ? οὗτος ὁ τριήµερον τελευτὴν ὑπο- 
μείνας.] 


ΚΕΦΛΛ. E. 


Nzsron. [Hic ille, cui spinea corona cireumpesija 
fuit, hic ille qui dixit: « Deus meus , Deus menos, 
ut quid me dereliquisti ? '*» bie illequi mortem ui- 
duanam sustinuit.] 


CAP. Y. 


Ἑκόμενος μὲν οὖν αὐτὸς τῷ ἰδίῳ σχοχῷ, xà p ipsequidem suum secutus propositum hac dicit; 


τοιάδε «quaív* ἡμεῖς δὲ αὐτῷ σοφώτερόν τε χαὶ 
ἀληθέσεερον ἐπιδείξομεν τὺν Ἐμμανονυὴλλ, τὸν 
τοῦ κόσμου παντὸς σωτΏρα xaX λυτρωτήν. Γέγονε 
γὰρ, ὡς Ίδη πλειστάχις εἴπομεν, σὰρξ ὁ Λόγος, σῶμα 
ἔτε] ἴδιον ποιηαάµενος, τὸ πάσχειν εἰδὸς, αἰχίας 
τε «al θάνατον, δέδωχεν ὑπὲρ ἡμῶν αὐτὸ, xat, χαθά 
φῃσιν ὁ θεσφκέσιος Παῦλος, ὑπέμεινε σταυρὸν αἰσχύ - 
νης καταρρονῄσας. "H γὰρ οὑκ αἰσχύνη, χαὶ oloyst 
τις ἐντροπὴ τῷ πανσθονεῖ καὶ ζωοποιῷ , καὶ παθῶν 
ἑπέχοινα λαχόντι ον φύσιν, τὸ ἐξ ἀνθρωπίνης ἁσθε- 
νείας σταυρωθῇΏναι δοκεῖν, xal àv θανάτῳ γενέσθαι 
xarà τὴν σάρκα; Καὶ γοῦν ὁ αὐτός πού φησι διὰ 
Φωνῆς "Hoatoo- « Τὸν νῶτόν µου δέδωχα εἰς µάστι- 
Ίάς, τὰς δὲ σιαγόνας µου εἰς ῥαπίσματα" «b bi 


at nos illi sapientius ac verius Emmangelem 
ostendemus, mundi totius salvatorem ac redemplo- 
rem. Verbum 138 enim, ut jam sspe diximus, 
caro factum est, cumque corpus proprium effecis- 
set quod posset injurias ac mertem pati, iliud pro 
nobis dedit, et, ui ait beatus Paulus, erucem quati- 
nuit confusione contempta "*, Quid enim ? non dede- 
cus est, et quzdam prope φομ[μείο illi omnipotenti 
et viviücanti, et naturam Labenti remotam a pas- 
sionibus, ex humana infirmitate putari crucifizum. 
et mortem secundum carnem perpessum? ]taque 
ipse plane dicit per vocem Isai: : « Darsum meum 
dedi in Bagella, et maxillas meas ad alàpas : facien 
autem meam non averli a confusione sputorum "f, » 


«pócunóy µου οὐκ ἀπέστρεφα ἀπὸ αἰσχύνης ἐμ» C Et Hterum : « Ideo non sum confusus , sed posui fa- 


πτυσμάτων. » Kal πάλιν’ ε Διὰ τοῦτο οὐχ ἐνετράπην, 
ἁλλ) ἔθηχα «b πρόσωπόὀν µου ὡς στερεὰν πέτραν, 
καὶ ἔγνων ὅτι οὗ μὴ καταισχυνθῶ , ὅτι ἐγγίζει ὁ 
διχαιώσας µδ. » Ὅσον μὲν γὰρ Tis Ἑῖς γε τὰς 
Ἑλλήνων, xal μέντοι xai Ἰουδαίων ἀνοσίας ἁγέλας, 
σχἀνδαλόν τε ῥμοῦ xal µωρία νενόµισται τὸ Χριστοῦ 
µυστήριον ' χαταμειδιῶσι γὰρ οἱ τάλαγες τοῦ τιµίου 
σταυροῦ ' ἐκθέθηχε δὲ τῆς δοκούσης αὐτοῖς ἁσθε- 
υείᾳς «5 πέρας εἰς εφχλείας δύναμιν τῆς ἀληθῶς 
θεοπρεπεστάτης. Μειμαρτύρηται γὰρ διὰ «rc ἐκ νε- 
χρῶν ἀναστάσεως , ὅτι τς εἴη θεὸς, χαὶ θεοῦ χατὰ 
ἀλήθειαν Υἱὸς, ὡς θανάτου χρείντων καὶ φθορᾶς, 
xai ὁμοῦ τῷ Γεγεννηχότι προσκυνεῖται πκρὰ πάν. 
των. "Axoue. δὲ διαχεχραγότος ἡμῖν αὐτὸ 8h νοῦτο 
Γράμµατας ἑεροῦ. « Οὔτω λέγει Κύριος" ᾿Αγιάσατε 
τὸν φαυλίζοντα τὴν quyhv αὐτοῦ, τὸν βδελυσσόµενον 
ὑπὸ τῶν ἐθνῶν, τῶν δούλων, τῶν ἀρχόντων (57). 
Ἑασιλεῖς ὄφονται αὐτὸν, xal ἀναστήσόνται ἄρχοντες 
καὶ προσχμνήσονσιν αὐτῷ. » ᾽Όμολογεῖτε, φησὶν, 
ἅγιον εἶναι κατὰ φύσιν ὡς Θεόν’ τὸν τὴν Dav ψυ- 
xh ἐχφαυλίκαντα, τουτέστι, τὸν τῆς ἑαυτοῦ xata- 
φροιήαανΊα ψυχῆς. Τέθειχε γὰρ αὐτὴν ὑπὲρ τῶν 


ο Majth. xxvi, 46. ἵ Hebr. xi), 2. 


17 ]sa. Li, 6. 


ciem meam ut duram petram, et cognovi quod non 
confundar, quia prope est qui justificat me"*, » 
Nam quod atünet ad gentilium atque etiam Judzo- 
rum impiam turbam, scandalum simul et stultitia 
existimatum est Christi mysterium. Derident nam- 
que miseri venerandam crucem ; sed ejus infirmi- 
tatis, ut ipsi opinantur, finis evasit ad magnitudi- 
nem glorie revera divinz. Nam comprobatum est 
per resurrectionem ex mortuis et illum esse Deüm, 
el Del revera Filium, ut qui mortis corruptionisque 
victor fuerit, et simul cum Patre ab omnibus α- 
oretur. Audi autem sacras Litteras hoc ipsum nobis - 
proclamantes : « Sic dicit. Dominus : Sanctificate.- 
despiclentem animam suam, exsecratum 4 £enti- , 
bus, servis, principibus. Reges videbunt eum, et. 
consurgent principes, et adorabunt eum "*. » Confi- 
temini, inquit, sanctum esse illum utpote Deum: 
illom qui suam animám despicit, hoc est, qui suam 
animam contemnit. Nam illam pro ovibus posuil, - 
ut pastor bonus ** : quem exsecrate quidem sunt . 
gentes, εἰ servi el. ministri αἱαρίς dehonestarunt, 
cum Phariszorum turba illi impie insultare. Hunc | 


'jbid. 7.8. '*1s2. 113, 7. * Joan. x, 4. 


ANT. AGELLII NOT£. 


(37) Peculiaris est hzc lectio Cyrillo, cum LXX 
habeant, ut fere in. eorum codd. legitur, τὸν 6o5- 


PaTROL. Gg. LXXVI. 


λον τῶν ἀρχόντων, servum dominorum, ut etiam ln 
Hebreis legitur. 


8 


'S. CIRILLI ALEXANDRINI ΑΒΟΠΙΕΡ. *436 


videbunt "reges "et. consurgent : hunc adorabunt A προδάτων, ὡς ποιμὴν ἀγαθός: ὃν ἑθδελύξαντο μὲν , 


prineipes tanquam Deum, scilicet qui ad exirani- 
tionem se dejecerit, tt passus carne servárét or- 
bem terrarum. Hic- ille est cui pro nobis spinea co- 
vona fuit circumposita : hic non alius qui ex huma- 
nitate quidem crucifixus eat, et dixit : « Deus meus, 
Deus meus, utquid me dereliquisti *!? » sed ex di- 
vinitate cohibuit solis lumen, et in die media no- 
ctem posuit, ne illum simplicem hominem, nuda, ut 
tu asserís,conjunctione 146 nobilitatum, qua nempe 
. eum illo ex Deo, Verbo sit cepulatus, conflteamur, 
sed Deum esse credamus, in nostra specie, et in 
forma servi, memores illum per 'vocem propheta di- 
xisse : « Et induam ecelum tenebris, et ponam ut 
saccum vestimentum ejus **. » Ipse enim qui loque- 


τὰ ἔθνη, δοῦλοι δὲ xat ὑπηρέται ῥαπίσμασιν Ὀδρι- 
σαν, τῆς τῶν Δαρισαίων πληθύος ἀνοσίως ἔμπαρ- 
οινούσης αὐτῷ. Τοῦτον ὄψονίαι βασιλεῖς καὶ ἀναστή- 
σονται" τούτῳ προσκυνῄσουσιν ἄρχοντες, ὡς Oc 


“δηλονότι χαθιγµένῳ πρὸς χένωσιν, ἵνα παθὼν σαρκὶ, 


διασώσῃ τὴν ὑπ οὐρανόν. Οὗτος ὁ ὑπὲρ ἡμῶν τὸν 
ἀκάνθινον περιχείµενος στἐφανον * οὗτος, οὐκ ἄλλας, 
6 σταυρούµενος μὲν ἀνθρωπίνως xai λέγων * «€ Θεέ 
µου, Θεέ µου, ἵνα τἰ.µε ἑγχατέλιπες; 2 συστέλλων 
δὲ θεῖκῶς τοῦ ἡλίου τὸ φῶς, xai iv ἡμέρᾳ µέσῃ 
νύχτα τιθεὶς , ἵνα μὴ ἄνθρωπον ἁπλῶς φιλῇ , κατὰ 
σὲ, συναφείᾳ τετιμημµένον, τῇ πρός Ys, φημὶ, τὸν ἔχ 
θεοῦ Λόγον, ὁμολογχῶμεν αὐτόν Θεὸν δὲ μᾶλλον εἶναι 
πιότεύσωμεν, ἐν εἴδει τῷ καθ) ἡμᾶς, xal &v τῇ τοῦ 


batur adest, et quod olim ut Deus fore pranuntiavit, B δούλου μορφῇ, µεμνημένοι διὰ φωνῆς ἁγίου λέγον- 


suo tempore implevit, crucifixus humanitus. Ceelum 
namque propemodum ienebris tanquam lugubri 
veste se induit ; sol etiam, cum radiorum suorum 
fulgorem non ulira iis daret, qui adversus univer- 
sorum Dominum ac Deum petulanter insultare ausi 
fuerant, tenebras animo illorum ac menti olfun- 
dendas prznuntiavit, Psallit enim de ipsis nimirum 
etiam beatus David : « Obscurentur oculi eorum ne 
videant, et dorsum eorum semper incurva **. » Di- 
ruptum est etiam velum templi, ut in eum creden- 
tibus detegeret jam Sancla sanctorum, et intima 
jlla penetralia demonstraret : tanquam non adhuc 
habente statum priore illo tabernaculo, sed jam re- 
velata sanctorum vía **, nimirum illa quas ducil in 
Sancta sanctorum. Sancta enim erat procul dubio 


ipsa lex quoque, quippe quz justitia erat arbitra, 


εἰ pedagogus ad Christum ** : sed longe sanctior 
intelligitur illa in Cbristo vita, et illo in umbris et 
figuris cultu prestantior ac melior js qui in spiritu 
et veritate exhibetur. Άη vero non divina et supra 
hominis naturam ejusmodi sunt opera ? nonue $a- 
lutaris illa passio versatilem illum gladium cohi- 
buii, et hominem rursus ín paradisum induxit? 
Dixit enim Christus simul suspenso latroni : « Ho- 
die mecum eris in paradiso δὲ. » Nonne affulsit his 
qui in tenebris erant, cum potestate inclamans, Re- 
velamini*' ? Evacuavit enim inferos υἱ Deus, et 
eos, qui ibi erant, a vinculis relaxavit *^. Et ipse 
erat qui olim ad patientissimum Job clamavit : 
« Vénisti ad fundum maris, et in profundis abyssi 
deambulasti? Aperiunturne tibi metu porto mor- 
tis, et janitores inferni, te conspecto, sunt ler- 
rii*? » Cur igitur res adeo divinas uni ex no- 
siro numero et homini solum tribuere non erube- 
seis? lpsum namque Dei Verbum, accepta servi 
forma, cum carni et sanguini communuicasset, pro- 
"prium corpus propter nos morti dare non refugisse, et 
cum esaet ex nalura impatibilis, carne passum sponte 
1387 fuisse, fidem (acie beatus Paulus cum scribit : 
« Gratias agentes Patri, qui nos dignos fecit in 


*! Mattb, xxvii, 46. 


9? 133, L, 2. 
4d, *' δα, Σιν 19. 


*" | Petr, 1n, 19. 


85 Psal]. Lxvin, 94. 
* Job. xsxviin, 17, 18. 


τος’ « Καὶ ἐνδύσω τὸν οὐρανὸν σχότος, xai θήσω ὡς 
σάχχον τὸ περιδόλαιον αὐτοῦ. » Αὐτὸς γὰρ ὁ λάλὼν 
πἀρεστι, xal ὃ πάλαι προµεμήνυχεν ἑσόμενον ὡς 
θεὸς, ἐπλήρωσε κατὰ χαιροὺς ἀνθρωπίνως σταυρού- 


ενος. Μονονουχὶ γὰρ πενθικὺν ἱμάτιον ὁ οὐρανὸς 


τὸν σχότον ὑπέσχετο * ὁ ἥλιος δὲ τῶν ἀκτίνων «b σέ- 
λας οὐχέτι διδοὺς τοῖς ἐμπαροινῆσαι τετολµηχόσι τῷ 
τῶν ὅλων Δεσπότῃ xat Gcip, τὸν εἰς νοῦν χαὶ χαρδίαν 
ἑσόμενον αὐτοῖς προχαταµεµήνυκε σχότον. Ψάλλει 
γάρ που xai ὁ µαχάριος:.Δαθὶὸδ περὶ αὐτῶν ' «-Exott- 
σθήτωσαν οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτῶν, «oU μὴ βλέπειν, xal 
τὸν νῶτον αὐτῶν διαπαντὸς σύγχαμφον. » Διεῤῥη- 
γνυτο δὲ καὶ τὸ χαταπέτασµα τοῦ ναοῦ, τοῖς εἰς 
αὐτὸν πιστεύουσιν ἐχχαλύπτον ἤδη τὰ "Άγια τῶν 
ἁγίων, xal τὰ ἑσωτάτω δειχνύον ) ὡς οὐχέτι μὲν 
ἐχούσης στάσιν τῆς πρώτης σχηνῆς, πεφανερωµένης 
δὲ ἤδη τῆς τῶν ἁγίων ὁδοῦ, δῆλον δὲ ὅτι τῆς elc τὰ 
"Άγια τῶν ἁγίων' ἅχιος μὲν γὰρ ὁμολογουμένως xal 
ὁ νόμος ἣν, ὅτι καὶ δικαιοσύνης πρύτανις, Υέγονε δὲ 
xai παιδαγωγὸς εἰς Χριστόν ἁγιωτέρα ve μὴν 
ἀσυγχρίτως ἡ ἐν Χριστῷ νοεῖται ζωὴ , xai τῆς iv 
σχηναϊς [ le. σχιαῖς ] xa τὖποις λατρείας προφερε- 
στέρα τε καὶ ἐν ἀμείνοσιν dj ἐν πνεύματί τε xal 
ἀληθείᾳ. "Apa οὐχὶ 'θεοπρεπῆ, χαὶ ὑπὲρ ἀνθρώπου 
φύσιν τὰ τοιάδε τῶν χατορθωµάτων «lav ἄν; OO τὸ 
σωτήριον πάθος δεδυσώπηκε μὲν τὴν στρεφοµένην 
ῥομφαίαν, εἰσκεχόμιχε δὲ πάλιν ἐν τῷ παραδείσφ 
τὸν ἄνθρωπον; Έφη γὰρ ὁ Χριστὸς τῷ συγχρεµα- 
µένῳ λῃστῇ΄ « Σήµερον μετ ἐμοῦ ἔσῃ &v τῷ παρα- 
δείσῳ. » Οὐχ ἑπέλαμφε τοῖς ἓν σχότῳ, μετ ἐξουσίας 
ἐπιφωνῶν τὸ, ᾿Ανακαλύφθητε; Κεχένωχε γὰρ «bv 
ἆδην ὡς θεὺὸς, xat δεσμῶν ἀνῆχε τοὺς ἓν αὐτῷ; καὶ 
αὐτὸς fjv ὁ πάλαι βοῶν πρὸς τὸν τληπαθέστατον "106: 
« Hiec ἐπὶ πηγὴν θαλάσσης, ἐν δὲ ἴχνεσιν ἀδύσσου | 
περιεπάτησας; Ανοίγονταί σοι φόδῳ πύλαι θανάτου, 
πυλωροὶ δὲ bou ἰδόντες σε ἕπτηξαν; » Τί τοίνυν τὰ 
ἔτι [1σ. οὕτω] θεοπρεπΏ τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς ἑνὶ καὶ àv- 


“θρώπῳ µόνῳ προσνέµων οὐκ ἐρυθριᾷς; Ὅτι yàp αὖ- 


τὸς ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος, μορφὴν δούλου λαδὼν, σαρχός 
τε xai αἵματος χεχοινωνηκὼς, ἹἩνέσχετο μὲν δοῦναι 
** [febr. ix, 8. 


*5 Galat, im, 24. ** Luc. xxi, 








3251 


ADVERSUS NESTORIUM LIB, V. 


928 


τῷ θανάτῳ τὸ ἴδιον σῶμα δι ἡμᾶς, xaX ὑπάρχων A partem sorlis sanctorum ia lumine, qui eripuit nos 


ἀπαθὴς κατὰ φύσιν, σαρχὶ πέπονθεν ἑκὼν, πιστώ- 
σεται γράφων ὁ πάνσοφος Παῦλος" « Εὐχαριστοῦντες 
τῷ Πατρὶ τῷ ἱκανώσαντι ἡμᾶς εἰς τὴν µερίδα τοῦ 
“κλήρου τῶν ἁγίων ἐν τῷ φωτὶ, ὃς ἑῤῥύσατο ἡμᾶς 
ἐχ τῆς ἑξουσίας τοῦ σχότους, καὶ µετέστησεν εἰς τὴν 
βασιλείαν to) Υἱοῦ τῆς ἀγάπης αὐτοῦ, kv ᾧ ἔχομεν 
thv ἀπολύτρωσεν, τὴν ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν' ὃς ἐστιν 
εἰχὼν τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου, πρωτότοχος πάσης 
Χτίσεως ' ὅτι bv αὑτῷ ἑχτίσθη τὰ πάντα ἐν τοῖς οὗ- 
ρανοῖς xal ἐπὶ «Qc Υῆς, τὰ ὁρατὰ xoi τὰ ἀόρατα * 
εἴτε Βρόνοι, εἴτε Κυριότητες, εἴτε ᾿Αρχαὶ, εἴτε Ἔξ- 
ουσίαι, τὰ πάντα δὺ αὐτοῦ xal εἰς αὐτὸν ἕκτισται " 
xul αὐτός ἐστι πρὸ πάντων, xal τὰ πάντα Ev. αὐτῷ 
συνέστηχε ' xai αὑτός ἐστιν d) χεφαλη τοῦ σώματος 
τῆς Ἐχκλησίας, ὃς ἔδτιν &pyh, πρωτότοχος Ex τῶν 
νεχρῶν, ἵνα γένηται ἓν πᾶσιν αὐτὸς πρωτεύων. » 
"[óou δὴ xal μάλα σαφῶς ὁ τῶν αὐτοῦ μυστηρίων 
Ἱερουργὸς, αὐτὸν ἔφη τὸν δι) οὗ τὰ πάντα, καὶ ἐν ᾧ 
τὰ πάντα θεὺν Λόγον, ὃς ἐστιν εἰχὼν τοῦ θεοῦ τοῦ 
ἀοράτου, τὸν δι) οὗ παρῄχθη πρὸς ὕπαρδιν τά τε ἐν 
τοῖς οὐρανοῖς, xal τὰ ἐπὶ τῆς Υῆς, τὰ ὁρατά τε xal 
δόρατα, τὸν ὄντα πρὺ πάντων, ἓν ᾧ τὰ πάντα συν- 
ἑστηκε, χεφαλὴν δεδόσθαι τῇ Ἐκχλησίᾳ, καὶ αὐτὸν 
εἶναι πρωτότοχον x νεκρῶν. ΑἉλλ' ἔστιν, ἴσως ἐρεῖς, 
κατὰ φύσιν ζωὴ, ὁ ix θεοῦ Πατρὸς Λόγος” εἶτα πῶς, 
$ τίνα 0h τρόπον τεθναίη ἡ ζωή; Καλῶς ΄ ἀναγχαία 
xai ἐπωφελὴς dj πεῦσις ' οὐχοῦν elg τὴν τοῦ µυστη- 
ρίου δύναμιν χρησΐῖμως παραλαµθάνεται τὸ, σάρχα 
γενέσθαι νοεῖν τε xal λέγειν, τὸν ἀεί τε ῥῶντα, xal 


de potestate tenebrarum, et transtulit in. regnum 
Filii dilectionis sux, in quo habemus redemptionem, 
Temissionem peccatorum ; qui est imago Dei invi- 
sibilis, primogenitus omnis creature; quia in ipso 
condita sunt omnia in ccelis et in terra, visibilia et 
invisibilia, sive Throni, sive Dominationes, sive 
Principatus, sive Potestates, onmia per ipsum et in 
ipsum creata sunt; et ipse est aute omnia, et om- 
nia in ipso constant; et ipse est caput corporis 
Ecclesi, qui est principium, primogenitus ex mor- 
tuis ? ut sit in omnibus ipse primatum tenens 6, » 
Ecce jam apertissime ille imysteriorum Dei sacerdos 
illum Deum Verbum per quem omnia et in quo 
omnia, qui est imago Dei invisibilis, illum per 


9 dwem ut essent producta sunt et qua in coelis et 


qua in terra, visibilia οἱ invisibilia, illum qui est 
ante omnia, in quo omnia constant, ipsum dixit 
capul esse datum Ecclesie, et ipsum esse primoge- 
nitum ex mortuis Sed dices fortasse : Concedo 
equidem illud ex Deo Patre Verbum esse ex natura 
vitam; sed quo modo, quave ratione vita mori po- 
tuit? Praeclare, necessaria et perutilis est quaestio. 
Ergo ad mysterii vim illud utiliter assumitur, ut 
intelligamus atque etiam dicamus ipsum semper 
vivens el vivilcans Dei Verbum carnem esse [fa- 
ctum, hoc eat, corpus illud quod niortem suscipero 
posset, proprium sibi fecisse, ut ipsum passum in- 
telligatur, quia proprium ipsius passum est cor- 
pus. Sic namque ipsum factum primitias dormien- 


ζωοποιὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, τουτέστιν, ἴδιον ποιῄσα- C tium dicimus, et primogenitum ex mortuis : positus 


σθαι σῶμα τὸ θανάτου δεχτιχὸν, ἵνα νοηται παθὼν 
αὐτὸς, ὅτι τὸ ἴδιον αὐτοῦ πέπονθε σῶμα. Οὕτω γὰρ 
αὐτὸν γενέσθαι φαμὲν &napyhv τῶν χεχοιµηµένων, 
καὶ πρωτότοχον bx νεχρῶν. Τεθεῖσθαι γὰρ λέγεται 
μεθ) ἡμῶν ἓν µνήματι διὰ τῆς ἰδίας σαρχὸς ὁ ἀν- 
τστὰς τοὺς νεχροὺς, ἵνα χαὶ ἡμεῖς συνεγερθῶμεν αὖὐ- 
τῷ" ταύτην yàp ἡμῖν ἐνεχαίνισε τὴν ὁδὸν, καὶ ταύ- 
της ἕνεχα τῆς αἰτίας τεταπείνωκχεν ἑαυτὸν, χκαθεὶς 
εἰς χένωσιν, xal εἰς ἀνθρωπότητα μεθ) ἡμῶν' xalzot 
θεὺς ὧν φύσει, xal ἐκ θεοῦ Tlacphg πεφηνὼς, ὁ 
λΜπονογενής. Ἀλλ) ofezat μὲν, χατὰ τὸ εἰχὸς, τοὺς ὧδε 
ταῦτ ἔχειν ὑπειληφότας, xal ἀληθὼς δοξάζοντας 
ἑμθδροντησίας εἰς λῆξιν τῆς ἀνωτάτω δραμεῖν' σχη- 
πτόµενος δὲ πανταχοῦ τὸ δεῖν ἁπαθη τὸν ix θεοῦ 
Πατρὸς ἡμῶν ὁμολοχεῖσθαι Λόγον, ἑξίστησιν αὑτοῦ, 
καὶ τοῦτο εἰς ἅπαν , τῆς οἰχονομίας τὸν τρόπον * οὐκ 
ἀξιοῖ δὲ ὥσπερ, f) φρονεῖν, f] λέγειν, ὅτι πέπονθεν 
ὑπὲρ ἡμῶν, χαἰτοι τῆς θεοπνεύστου Τραφῆς σαρχὶ 


namque nobiscum in monumento dicitur per pro- 
priam carnem, qui mortuos suscitat, ul nus etiam 
simul cum ipso excitemur : banc namque nobis 
innovavit viam, et bac de causa buniliavit semet 
ipsum, ad exiuanitionem el ad humanitatem nobis- 
cum se dejiciens, quamvis ille Unigenitus Deus ex 
natura esgel et ex Deo Paire ortus, Sed iste putat 
nimirum eos, qui hxc ita 66 habere existimant et 
vere sepliunt, ad extremum summe dementig per- 
venisse : et ubique pretexens oportere illud ex 
Deo Paire Verbum impatibile confiteri, dispensa- 
tionis modum ab eo aufert, et quidem in totum, et 
quodammodo 1938 dedignatur, aut sentire, sut di, 
cere illud esse pro nobis passum, quamvis sacrae 
Literz carne passum dicant, licet impatibile et 
incorporeum, quia corpus passum est ipsius pro- 
prium ipsique unitum. Dixit autem rursus in liunc 
modum : 


λεγούσης παθεῖν, xal ἁπαθη xai ἀσώματον, ὅτι τὸ ἴδιον αὐτοῦ xal ἑνωθὲν αὐτῷ πέπονθεν σῶμα, Ἔφη 


δὲ πάλιν ὡδί * 

{ Διὰ τοῦτο περὶ τῆς ἡμετέρας ἀπαρχῆς , ὁ µαχά- 
poc Πέτρος χαταγγέλλων, καὶ τὴν &x τῆς θεότητος 
φαινοµένης φύσεως διηγούµενος ὕφωσιν, « Tootov, 
φησὶν, τὸν Ἰησοῦν ἀνέστησεν ὁ θεός. » Οὐκ ἀπέθανε 
θεὸς, ἀλλὰ ἀνέστησεν. "Άχουε τῶν τοῦ Πέτρου ῥη- 
µάτων, Απολινάριε, ἄχονε σὺν ᾽Απολιναρίῳ , xal 


** Coloss, 1, 12-18 0! Act. n1, 24. 


Nzsvon, [ldeo de nostris illis primitiis cum age- 
ret beatus l'ewus, et exaltationem visibilis natura 
vi divinitatis factam enarraret, « Hunc, inquit, 
Jesum suscitavit Deus *' ; » nop mortuus est Deus, 
sed suscitavit. [Audi, Apollinari, Petri verba; audi 
cum Apollinario etiam, Ari. « Hune, inquit, Jesum 


«939 . 


S. CYRILL! ALEXANDRINI ABRCHIEP. 


240 


suscitavit Deus, quj cernitur, qui oculis vide- A "Άρειε. | Τοῦτον, qnoi, σὺν ἸΙησοῦν ἀνάστησεν ὁ 


tur *5, » qui ligno suffixus 55, qui manibus Thom: 
conirec(atus fuit **, qui ad ipsum clamavit: « Palpg, 
' quia spiritus carnem et ossa non babet, sicut me 
videtis habere ** ; » bisque persuasus discipulus ille 
vocibus, et contrectatione crucifixi corporis de re- 
surrectione certior factus, admirabilium rerum ef- 
fectorem Deum glorificabat : « Dominus meus, et 
Deus meus, tibi gloria **: » non quod contrectaba- 
tur appellans Deum ; neque enim contrectatione 
divinitas invenitur. Et post alia : De hoc palpabili 
etiam Petrus clamabat : « Hunc Jesum suscitavit 
Deus*', » — «Dextera igitur Del exaltatus **. » De- 
xlera autem opem ferente Deus Verbum non indige- 
bat , Ari.] 


CAP, VI. 


Suscitat quidem,Filius mortuos, eumque morte pe- 
tentiorem confitemur, memores illum disertis verbis 
' dixisse : « Ego sum resurrectio et vita **; » tamen 
eum beatus Petrus nobis annuntiat, dicens : « Honc 
Jesum suscitavit Deus, » ipsum esse credimus Je- 
"um, illud quod homo factam est Verbum. Quo- 
-modo ergo suscitatum ipsum a Patre quisquam di- 
cat, et ejus dextra exaltatum? hec namque puto 
apertius decelaranda esse iis qui Intelligere ne- 
queunt, ut, scandali occasione sublata, rectam el 
certam veritatis viam reddamus. Dedit ergo morti 
proprium corpus ad modicum tempus : « Gratia nam- 
que Dei, » ut inquit Paulus, « pro omnibus gustavit 
mortem *. » Deinde cum ipse esset illa vivificatrix 
Dei Patrisque dextra atque potentia, morte atque 
corruptione valentius illad effecit; ad idque cre- 
dendum loeuples nobis ipse testis erit, dicens Ju- 
dzis : « Solvite templum hoe, et. in tribus diebus 
excitabe illud 5. » Intellige ergo quemadmodum 
suum se templam excitaturum pollicetur, quamvis 
Deus ae Pater dicatur excitasse : dextra namque, ut 
diii, et potentia Patris illa vivificatriz est Ipse 
Filims. 

139 itaque etiamsi divini illius templi vivifica- 
tienem effieere Pater dicatur, effecit tamen per 
Filiom ; vicissimque etiamsi illam Filius effecisse 
videatur, non tamen citra Patrem in Spiritu : una 
enim divinitatis natura in tribus propriis byposta- 


θεὺς τὸν φαινόµενον, τοῦτον τὸν ὀρώμενον ὄμμασι, » 
τὸν ξύλῳ προσηλωθέντα, τὸν ταῖς τοῦ θωμᾶ φηλα- 
φηθέντα yspol, τὸν πρὸς αὑτὸν xexpaqóva " « Ῥηλά- 
Φησον, ὅτι πνεῦμα σάρχα xat ὁστέα αὐχ ἔχει, καθὼς 
ἐμὲ θεωρεῖτε ἔχοντα *» χαὶ ταύταις πεισθεὶς ὁ μαθητὲς 
ταῖς φωναῖς, καὶ τῇ φηλαφήσει [περὶ τῆς] τοῦ σταν- 
ρωθέντος σώματος πεισθεὶς ἀναστάσεως, τὸν παρα- 
δοξοποιὸν ἑδαξολόγει θεόν» «0 Κύριός uou xal ὁ θεός 
µου, δόξα σοι *» οὗ τὸ Φηλαφηθὲν προσαγορεύων θεόν’ 
οὐδὲ γὰρ Φφηλαφῄήσει θεότης εὑρίσχεται. Καὶ 
ἕτερα, Περὶ τοῦ ψηλαφητοῦ τούτου xai ὁ Πέτρος 
ἐδόα. «Τοῦτον τὸν Ἰησοῦν ἀνέστησεν ὁ θεός.» — «T 
δεξιᾷ οὖν τοῦ Θεοῦ ὑψωθείς.  Δεξιᾶς δὲ βοηθούσης ὁ 
θεὸς Λόγος οὐκ ἔχρῃζεν, "Άρειε. 


ΚΕΦΛΛ. G*. 


Ανίστησι μὲν ὁ Ὑἱὰς τοὺς νεχροὺς , καὶ θανάτου 
Χρείττονα φαμὲν ὑπάρχειν αὐτόν. µεμνήµεθα γὰρ 
ἀναφανδὸν εἱρηχότος: « Ἐγώ εἰμι dj ἀνάστασις χαὶ ἡ 
ζωή” » TO hy ὅταν ἡμῖν ὁ θεσπέαιος Πέτρος εὐαγγε- 
λίξηται, λέγων. € Τοῦτον τὸν Ἰησοῦν ἀνέστησεν ὁ 
sc, » αὐτὸν εἶναι πιστεύοµεν Ἰησοῦν τὸν ἔνανθρω- 
πῄσαντα Λόγον. Πῶς οὖν ἐγηγέρθαι φαίη τις ἂν αὐ- 
"by παρὰ τοῦ Πατρὸς, ὑψῶσθαί τε τῇ αὐτοῦ δεξιᾷ; 
χρῆναι γὰρ οἶμαι ταντὶ διατρανοῦσθαι σαφῶς τοῖς 
οὐχ ἔχουσι νοεῖν, ἵνα xal τὴν τοῦ σχανδάλον πρόφασιν 
ἀποχείραντες, ὀρθὴν xal ἁπλανεστάτην τὴν τῆς ἁλη- 
θείας ἀποφήνωμεν ὁδόν. Δέδωχε τοίνυν τὸ ἴδιον σῶμα 
τῷ θανάτῳ πρὸς βραχύ ΄ « Xápt γὰρ θεοῦ,λ qa0á 


C Φῆσιν ὁ Παῦλος, « ὑπὲρ παντὸς ἐγεύσατο θανάτου. i 


Εἶτα ὑπάρχων αὐτὸς fj ζωοποιὸς τοῦ Θεοῦ xai [α- 
τρὸς δεξιἁ xat bovatas, φθορᾶς xal θανάτου χρεῖττον 
ἀπέφηνεν αὐτό" xal πρός γε τοῦτο ἡμᾶς πιστώσεται 
λέγων πρὸς Ἰονδαίους. εΛύσατε τὸν ναὺν τοῦτον, 
καὶ ἓν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῷ αὐτόν. » Σύνες οὖν 
ὅπως αὐτὸς ἐχείρειν τὸν ἑαυτοῦ ναὸν ἐπαγγέλλεται, 
καΐτοι τοῦ Θεοῦ γαὶ Πατρὸς ἀναστῆσαι λεγομένου: 
δεξιὰ γὰρ, ὡς ἔφην, ἐστὶ xal δύνάµις τοῦ Πατρὸς ἡ 
ζωοποιὸς, ὁ Υ]ός, 

"Dove x&v ἐνερχεῖν 6 Πατ]ρ λέγηται τὴν τοῦ θείου 
ναοῦ ζώοποίησιν, ἑνήργηχε δι YioU* κἂν εἰ ὀρῷτο 
πάλω ὁ Υἱὸς ἑνεργήσας, ἀλλ᾽ οὐ δίχα τοῦ Πατρὸς ἐν 
Πνεύματι. Μία yàp ἡ θεότητος φύσις, ἓν τρισὶν 
ὑποστάσεσιν ἰδικαῖς νοουµένη, καὶ τὴν ἐφ᾽ ἅπασι τοῖς 


sibus iotelligitur, et in omnibus rebus gerendis Ώ δρωµένοις χἰνησίν τε καὶ ἐγέργειαν ἔχουσα, νοητὶν 


motum Ἠδυθί atque operationem, spiritalem nimi- 
rum. et Deo dignam. Coneedebsat ergo corpus pro- 
prie nature legibus, et. mortis gustationem exci« 
piebat, idque eum uuitum illud Verbum opportune 
pati. sineret; sed vi divina uniti sibi seeundum hy- 
postasim Verbi vivificabatur. Totum igitur Emma- 
nuel intelligimus, quod eet interpretatum, Nobis- 
eum Deuo, cum beatum Petrum dicentem audimus : 
« Hune Jesam suscitavit Deas ; » etiamsi illam vi- 
sibilem dicas et ligno sulfirum, illum Thema ma- 


0 Λοι. xir, 50. *9? Act. v, 50. ** Joan. xx, 925 
* Peal. cxvir, 16. ** Joan. αι, 25. * Hebr. i1, 9. 


1] 


δηλονότι xal θεοπρεπῆ. Οὐχκοῦν παρεχώρει μὲν τὸ 
epa τοῖς τῆς ἰδίας φύσεως νόµοις, xai τὴν τοῦ θα- 
νάτου γεῦσιν ἑδέχετο, καὶ τοῦτα παθεῖν ἐφέντος αὐτῷ 
χρησίμως τοῦ ἑνωθέντος Λόγου θείᾳ γε μὴν ἑζωο- 
ποιεῖτο δυνάµει τῇ τοῦ ἑνωθέντος αὐτῷ χαθ) ὑπό- 
Ότασιν Λόγου. Ὅλον οὖν νοοῦμεν τὸν Ἐμμανονὴλ, ὅ 
ἐστι μεθερμηνευόµενον, Μεθ' ἡμῶν d θεὸς, ὅταν ἀχού- 
σωμµεν λέγοντος τοῦ θἐσπεσίου Πέτρου: « Τοῦτον «by 
Ἰησοῦν ἀνέστησεν ὁ θεός.» κἂν τὸν ὀρώμενον λέ- 
Yfis, καὶ προσηλωθέντα τῷ ξύλῳ, τὸν ταῖς τοῦ Θωμᾶ 


*5 Luc. xxiv, 59. ** Joan. XX, 98. 


oan. η, 19. 


7 Act. i1 21 





34) 


»οοῦμεν τὸν ἐκ θεοῦ Πατρὸς Λόγον, ἕνα τε καὶ τὸν 
αὐτὸν ὁμολογοῦμεν Ylóv. ᾿Αόρατος γὰρ τὴν φύσιν 
ὑπάρχων, Υέγονεν ὁρατὸς, ὅτι καὶ ἴδιον fiv αὐτοῦ τὸ 
ὁρώμενον σῶμα. Ἑάλλει γοῦν ὁ θεῖος ἡμίν Δαθίδ 
€ Ο Ost; ἐμρανῶς feet, ὁ θεὸς ἡμῶν, xal οὗ παρα- 
σιωπήσεται. » Καὶ μὴν χαὶ ὁ µαχάριος ᾿Λδδακούμ' 
ε, Ὁ θεὸς ἐχ θαιμὰν ἠξει, καὶ ὁ "Άγιος ἐξ ὅρους κα- 
τασχίου δασέως"» Οὗτος ὑπάρχων καὶ ἀναφὴς, ἁπτὸς 
γενέσθαι λέγεται διὰ τὸ ἐνωθὲν αὐτῷ σῶμα ' γράφει 
γοῦν ὁ Aeuxüg* ε Ἐπειδήπερ πολλοὶ ἐπεχείρησαν 
ἀνατάξασθαι διήγησιν περὶ τῶν πεπληροφορηµένων 
ἡμῖν πραγμάτων, χαθὼς παρέδοσαν ἡ μῖν οἱ ἀπ᾿ ἁρ- 
χῆς αὐτόπται xal ὑπηρέται γενόμενοι τοῦ λόγου’ 
καὶ πρός Ύε τοῦτό φησιν ὁ σοφὸς Ἰωάννης, « Ὅ ἣν 


ADVERSUS NESTQRIUM μὴ. V. 
γηλαφηθέντα χερσὶν, οὐδὲν ἧττον ἡμεῖς σεσαρχωμµένον A. nibus eontrectatum, nibi.ominus illud ex Deo Patre 


942 


Verbum intelligimug incarnatum, unumque et eum- 
dem Filium confitemur. Cum. enim per naturam 
essel invisibilis, factus est visibilis, eo quod visi- 
bile illud corpus proprium ejus.erat. Itaque beatus, 
David psallit : « Deus. manifeste veniet, Deus no- 
ler, et non silebit *; » atque etiam beatus αρα» 
cuc: « Deus de Theman veniet, et Sanctus de inonta 
umbroso, condenso *, » Ilic cum^esset etiam impal- 
pabilis, propter unitum sibí corpus palpabilis fa 
ctus esse dicitur. Lucas certe scribit : « Quouiam 
quidem multi conati sunt ordinare narrationem 
qua in nobis completa sunt rerum, aicut Lradide-. 
runt nobis qui ab initio ipsi viderunt, οἱ ministri 
fuerunt sermonis". » Adhaec ait beatus Joagnes : 


&z' ἀρχῆς, ὃ ἀχηχόαμεν, ὃ ἑωρᾶχαμεν τοῖς ὀφθαλ- B « Quod fuit ab initio, quod audivimus, quod vidi- 


μοῖς ἡμῶν, ὃ ἐθεασάμεθα, καὶ αἱ χεῖρες ἡμῶν ἑψηλά- 
Φησαν περὶ τοῦ Λόγου τῆς ζωῆς, xal ἡ ζωὴ ἐφανε- 
pin, καὶ ἑωράχαμεν xal μαρτυροῦμεν, καὶ ἁπαγ- 
Υέλλομεν ὑμῖν τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον, ἥτις ἦν πρὸς 
τὸν Πατέρα xal ἐφανερώθη ἡμῖν.» "AX εἰ μὴ χέ- 
Υονεν ἁπτός τε xal ὁρατὸς, ὡς ἴδιον ἔχων τὸ ὑποπῖ- 
πτον ἀφῇ καὶ ὁράσει σῶμα, πῶς αὐτόπται τοῦ Λόγου 


γεγόνασιν οἱ πάνσοφοι µαθηταί ; Πῶς δὲ καὶ τεθέανταιγ΄ 


καὶ φηλαφῆσαί φασι τὸν Λόγον τῆς ζωῆς, ήτις Tj πρὸς 
τὸν Πατέρα, xai ἐφανερώθη ἡμῖν; Τοῦτον οὖν αὑτὸν 
τὸν ἁπτόν τε χαὶ ὁρατὸν, τὸν τῷ ξύλῳ προσηλωμένον, 
ἐπέγνω μὲν ὁ θωμᾶς, ὡὠμολόχει 65 καὶ µάλα ὀρθῶς 
Qv καὶ Κύριον. Ἔφη γὰρ εὐθύς' ε Ὁ Κύριός 
μου xal ὁ θεός µου.» .εἶτα πρὸς αὐτὸν ὁ Κύριος ἡμῶν 
Ἰησοῦς Χριστός *-« Ότι ἑώραχάς µε, πεπίστευχας * 
μακάριοι οἱ μὴ ἑωραχότες, xal πιστεύσαντες,» Τί 
πιστεύσαντες, εἶπέ pov; "Αρα οὐχ ὅτι θεὸς ὢν φύσει, 
τὸν ἴδιον &x. νεχρῶν ἀνέστησε vaóv; Καΐτοι πῶς ἁμ- 
φίλογαν τὸ πρᾶγμά ἐστιν; Αλλ' 6 χρηστὸς οὐτοσὶ, 
μονονουχὶ ταῖς τοῦ μαθητοῦ φωναῖς ἑπερυθριῶν 
ἀσννέτως, Οὑχ ὡμολόγῆσε, φησὶν, αὐτὸν, ὅτι xal 
Κύριος καὶ θεός ἔστιν ὁ πρωτότοχος Ex νεχρῶν ' 
παρατρέπει δὲ μᾶλλον ἐπὶ τὸ αὐτῷ δοχοῦν τὴν τοῦ 
λόγου δύναμιν, xal φησιν, ὅτι τὸν παραδοξοποιὸν ἐδο- 
ξολόγει θεὸν, λέγων «0 Κύριός µου xaX ὁ θεός μουον 
Ερησεπάχει δὲ φούτοις: Οὐ τὸ Ψηλα ρηθὲν προσαγο- 
ῥεύων θΕόν᾽ οὗ γὰρ ψηλαφήσει θεότης εὑρίσκχεται. 
Ἐπιτιμᾷς υὖν τῷ µαθητῇ, εἰπέ µοι, Κύριον xat 


mus oculis nostris, quod perspeximus, et manus 
nostra contrectaverunt de Verbo vite, et vita ma- 
nifestata est, et vidimus οἱ testamur, et annuntia- 
mus vobis vitam «eternam, que erat apud Patrem, 
et apparuit nobis *. » Sed, nisi fuisset palpabilis 
atque visibilis, utpote corpus proprium habens 
tactui visuique subjectum, quomodo sapientissimi 
illi discipuli vidissent Verbum, quomodo etiam se 
pérspexisse et contrectasse dicerent Verbum vitz, 
qua erat apud Patrem, et apparuit nobis? Hunc 
igitur ipsum contrectabilem atque visibilem, banc 
quí ligno suífixus fuerat, Thomas agnovit, ac rectis- 
sime Deum ac Dominum fatebatur : dixit enim 
continuo : 1440 « Dominus meus, et Deus meus " ; » 
deinde ad illum Dominus noster Jesus Christus : 
« Quia, inquit, vidisti me, credidisti : beati. qui 
non viderunt, et crediderunt *. » Quid, rogo te, cre- 
diderunt? nonne quod, cum Deus esset ex natura, 
proprium templum excitavit a mortuis? Atqui ea 
res quid ambiguitatis habet? Sed hic bonus vir 
propemodum de discipuli vocibus stulte erube- 
scens, non confessus est, inquit, Dominum et Deum 
esse illum primogenitum ex mortuis; sed vim 2&7» 
monis pervertit ad suam opinionem, et ait, Deum 
admirabilium operum effectorem glorificasse, cum 
dixit : « Dominus meus, et Deus meus. » [lis etiam 
adjicit : Non quod contreciabatur appellans Deum, 
non enim conirectatione divinitas invenitur. Ac- 


Θεὺν ὀνομάζοντι τὸν Χριστόν; Καΐτοι δέδειχεν ἡμῖν p.cusasne discipulum, dic mihi, quod Christum Ὦ0- 


ἁρτίως ὁ λόγος, ὅτι θεὺς iv χατὰ φύσιν ὁ Μονογε- 
vh;, ἀναφῆς xol àáóparo;, ἁπτὸς γέγονε xai ὁρατός. 
“Όταν ὃδ λέγῃς Οὐ γὰρ ψηλαφήσει θεότης εὑρίσκε- 
ται, πάλιν ἐκεῖνο ἐροῦμεν' Τί παρωσάµενος τὴν οἱ - 
κονοµίαν, ὡς περὶ γυμνῆς διαλέγῃ θεότητος; εἰς Af- 
θην δε ὥσπερ ἑληλαχὼς, ὅτι καὶ ἐσαρχώνη xoi ἓν- 
πηνθρώπησεν ὁ ἀναφὴῆς xal ἀσώματος, οὐχ ἀνέχῃ θεὸν 
ὀνομαξούσης αὑτὸν τῆς θεοπνεὐότου Τραφῆς, διά τοι 
«b ἐψηλαφῆσθαι σαρχὶ, ὤφθαί τε ὁμοίως τοῖς ἁγίοις 
ἁποστόλοις; ᾽Αλλ' ἡμεῖς ye, ὦ τᾶν, ὁμοῦ τῷ µαχαρίῳ 
up, τὸν τῷ ξύλῳ προσηλωμένον, τὸν Ψηλαφηθέντα 
χερσ]ν, ἑωραμένον τὲ τοῖς ἀνθρωπίνοις ὄμμασι, ταῖς 

5 Psal. tix, ὁ. 


* Habac. i1, 3... * Luc, 1, 1,2. 


minum ac Deum appellet ? Atqui proximo sermone 
demonstratum est, illum unigenitum, cum esset 
secundum naturam Deus, impalpabilis et invisibilis, 
palpabilen: esse factum οἱ visibilem. Cum vero di- 
cis : Non enim contrectatione Divinitas invenitur, 
]υά e contrario dicemus : Quid, dispensatione re- 
jecta, tanquam de nuda divinitate dissefis , et quasi 
oblitus et incarnatum fuisse, el hominem factum 
illum impalpabilem et incorporeum, sacras Litteras. 
non sustines qux: illum Deum appellant, propterea. 
quod carne sit contrectatus, et visus sit item san- 
ctis apostolis? Sed nos, o vir egregie, simul! cum 
* ibid. 


* LJoan. 1, 2. " Joan, xx, 28, 29. 





$45 


5 CXRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


214 


beato Thoroa, illum ligno sufflxum, illum manibus Α αὐτῷ πρεπούσαις εὐρημίάις στεφανοῦὔντές qa[xev " 


contrectatum, conspectumque liumanis oculis, di- 
gnis laudibus honorantes dicimus : « Dominus meus, 
et Deus meus. » Ac si quispiam dicat, Dei Verbum 
carne propria passum, eum dignum esse approba- 
tione, et à vero sensu minime aberrare, cum sic 
quoque illud manserit impatibile, rursum ex his 
qui ipse scripsisti, aut dixisti in Ecclesiis cona- 
bor ostendere. Laudandes namque censes sanctos 
Patres nostros olim in Nicza collectos, ut qui ac- 
euratam et undique expolitam Fidei confessionem 
ediderint; sed non ita ut illi sentis, minime z neque 
ánimo in veritatis dogmatis fixo recie ingredi cupis, 
«sed claudicas quodammodo ambabus suffragini- 
bus, » ut est scriptum*': et τρις vie amatores 
jmprudenter objurgans, qwod tibi ipsi placet 
1&1 tanquam verum conürmas ; imo vero ne in 
lis quidem quz dixisti, permanendum putas ; nam 
invenio te de sanctis Patribus dicere : 

Νερτοκ. [ Quoniam vero si dixissent, Credimus 
in unum Deum Verbum, futurum eral ut. mors 
divin:e nature tribueretur, ideo nomen accipiunt 
commune , nempe, Jesus Christus, ut et mortuum 
illum significarent , et illum non mortuum. His ad- 
jicit : Itaque perinde ac si quis dicat : Ille liomo est 
wmor(uus, quamvis anima sit immortalis; tamen 
qula nomen dixit quod siguificat duas naturas, et 
corpus quod morilur et animam immortalem, ideo 
nihil est periculi in ea voce : utrumque enim voca- 


«'O Κύριός µου καὶ ὁ θεός µου.» "Οτι δὲ xày εἴ τις 
λέγοι σαρχὶ τῇ ἰδίᾳ παθεῖν τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, οὖχ 
ἂν ἁμοιρήσειε τοῦ xal ἐπαινεῖσθαι δεῖν, xaX φρονεῖν 
ἑλέσθαι τὰ ἀληθή (µεμένηχε γὰρ xal οὕτως ἆπα- 
3c), πειράσοµαι καταδεῖξαι πάλιν, ἐξ ὧν γέγραφας 
αὐτὸς, ἤγουν ἔφης ἐν Ἐκχλησίαις. Ἐπαίνου μὲν Υὰρ 
ἀξιοῖς τοὺς ἁγίους Πατέρας ἡμῶν, τοὺς Ev γέ qnt 
τῇ Νικαέων χατὰ χαιροὺς συναγηγερµένους, ὣς 
ἀχριθῆ xaX τετορ[ν]ευμένην τῆς πίστεως ἡμῖν τὴν 
ὁμολογίαν εὖ ᾿μµάλα πεποιηµένους * πεφρόνηκάς χε 
μὴν οὗ τὰ ἐχείνων ποθέν’ οὔτε μὴν τοῖς τῆς ἆλη- 
θείας δ'Ύµασιν Σνερείσας τὸν νοῦν, ὀρθὰ βαΐνειν 
ἐπιθυμεῖς, « χωλεύεις δὲ ὥσπερ ἀμφοτέραις calc 
ἰγνύαις, } κατὰ τὸ γεγραμμένον’ τοῖς μὲν τῆς ὀρθό- 
τητος ἑρασταῖς ἀσυνέτως ἐπιτιμῶν, χρατύνων TE. 
pv ὡς ἀληθὲς τὸ αὐτῷ σοι δοχοῦν' μᾶλλον δὲ οὐδὲ 
οἷς αὐτὸς Fine ἐμμένειν ἀξιῶν' εὑρίσχω γὰρ λέχοντα 
περὶ τῶν ἁγίων Πατέρων” 

[Ἐπειδὴ γὰρ [σ. εἰ] εἰρήχασιν, ὅτι Πιστεύομεν. 
εἰς ἕνα θεὺν Λόγον, ἔμελλεν ὁ θάνᾶτος τῇ θείᾳ λογί- 
ζεσθαι φύσει, ὄνομα δέχονται χοινὸν τὸ, Χριστὸς "In- 
σοῦς, ἵνα καὶ τὸν ἁποθανόντα σηµάνωσι, xax τὸν ph 
ἁποθανόντα. Προσεπάγει δὲ τούτοις * Ὥστε εἴ τις λέ- 
γοι, Ὁ δεῖνα ἄνθρωπος ἀπέθανε, καίτοι fj doy ἀθόν- 
νατός ἔστιν, dXX ἐπειδὴ τὸ ὄνομα εἶπε τὸ ση μµαῖνον. 
τὰς δύο φύσεις, xal τὸ σῶμα τὺ ἀποθνῆσκον, xal την. 
φυχὴν τὴν ἀθάνατον, οὐχ ἔχει χἰνδυνον ἡ φωνή ἄν- 
θρωπος γὰρ καλεῖται ἀμφότερα, xol τὸ σῶμα, xa. 


tur homo, et corpus et animo ; ita igitur eiiam C ἡ ψυχή’ οὕτω τοίνυν xat ὁ' μέγας ἐκεῖνος χορὸς ἔφη, 


magnus ille chorus de Christo dixit. ] 
CAP. VII. 


Cum illi Christum Jesum dixerunt, non duos 
filios seorsim , qui commune haberent hoc nomen, 
Christus Jesus , sed illud ex Deo Verbum hominem 
factum signifícasse, repugnaturum qui sapíat certe 
puto nemiuem : ac preter ea qux jam dicta sunt, 
hac de re plura adhuc referre verba , supervacuum 
sit, opinor. Verumtamen si iis qux dicta sunt a 
nobis, persuaderi übi non potest ut intelligas, 
eliamsi dicamus ipsum Dei Verbum, propter nos 
carne passum, nihilominus illud a nobis impatibile 
tanquam Deum servari , saltem tuis vocibus largire 
wt recte prolate videantur. Sicut enim qui homi- 
nem dixit, simul cum corpore significovit animam, 
quamvis hzc naturam habeat ab eo diversam, ita 
ut, etiamsi corpus fortasse alicujus mortuum esse 
dicatur, totus id homo passus non absurde intel- 
ligatur, quamvis animam babeat haud morti ob- 
noxiam !* ; sic se res habet in omnium nostrum 
Salvatore Christo. Nam quia illud ex Deo Patre 

Verbum, ut szpe diximus, particeps fuit carnis 
ei sanguinis similiter ac nos, et corpus illud ex 
saneta Virgine sibi proprium fecit , et ita filius ho- 
minis est factus ; hac de causa, mortua ejus carne, 
vere illius unionis ratio passionem ipsi tribuit, 


* Jil Reg, xvin, 21... '* Hebr. 11, 19, 


περὶ Χριστοῦ.]΄ 
ΚΕΦΑΛ. Z'. 


"Ὅτι μὲν Χριστὸν Ἰησοῦν ὀνομάσαντες, οὐ δύδ. 
καὶ ἀνὰ µέρος υἱοὺς, καινὸν ἔχαντας ὄνομα τὸ, Χρι- 
στὸς Ἰησοῦς, ἑνηνθρωπηχότα δὲ μᾶλλον τὸν ix θεοῦ 
λόγον κατασηµαίνουσιν;, ἀνταίρειν οἶμαι τῶν e 
φρονούντων οὐδένα * xai τὸ, ἔτι μακροὺς περὶ 00- 
των ἡμᾶς ἀντεξάγειν λόγους πρὸς τοῖς ἤδη Υεγενη-- 
μένεις, περιττὸν οἶμαί που. Ἠλὴν εἰ τοῖς πρὸς ἡμῶν. 
οὖχ ἀναπείθῃ λόγοις, elc γε τὸ ἑλέσθαι φρονεῖν, ὅτι 
xüv λέγωμεν σαρχὶ πεπονθέναι δι ἡμᾶς τὸν του 
θεοῦ Λόγον, ἀπαθῃ καὶ οὕτω τηροῦμεν αὐτὸν ὧ, 
Θεόν: χᾶν γοῦν ταῖς σεαυτοῦ χαρίζου φωναῖς, τὸ sj 
πεποιῆσθαι δοχεῖν. Ὥσπερ vàp ὁ ἄνθρωπον εἰπῶν, 
συνεσήµανε τῷ σώματι τὴν ψυχὴν, χαίΐτοι τὴν φύσιν 
ὑπάρχουσαν ἑτεροφυᾶ παρ᾽ αὐτὸ, χἂν εἰ λέγοιτο τὸ 
ποῦ δεῖνος σῶμα τυχὸν ἀποθανεῖν, ὅλως τοῦτο πε» 
πονθὼς ὁ ἄνθρωπος νοοῖτ᾽ ἂν εἰκότως, Χαίτοι θα- 
νάτου οὖκ ἔχων δεχτικἣν τὴν φυχἠν’ οὕτω xai ἐπὶ 
τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ. Ἐπειδὴ γὰρ ὁ 
ἐχ θεοῦ Πατρὸς Λόγος, χαθὰ πλειστάχις εἰρήχαμεν, 
µετέσχηχεν αἵματος xal σαρχὸς παραπλησίως ἡμῖν, 
σῶμά τε ἴδιον ἐποιῆσατο τὸ Ex τῆς ἁγίας Παρθένου, 
xtypnpátixé τε οὕτω xal υἱὸς ἀνθρώπου᾽ ταύτης 
ἕνεχα τῆς αἰτίας ἀποθανούσης αὐτοῦ τῆς σαρχὸς, 
αὐτῷ μὲν τὸ πάθος ὁ τῆς ἀληθοῦς ἑνότητος ἀνάπτει 





245 


KDYERSUS NESTORIUM LIB. V. 


λόγος ἔξω γε μὴν οἶδὲ µεμενηχότα «τοῦ παθεῖν, ὅτι A quamvis illad extra passionem mansisse noverit, 


xai Θεός ἐστι xatk φύσιν xal ζωή. Καὶ γοῦν 6 θε- 
σπέσιος Πέτρος τοιαύτην ἡμῖν παρατιθεὶς τὴν µυστ- 
αγωγίαν, iE mf; φῆσι περὶ αὐτοῦ τοῖς πιστεύουσιν 
εἰς αὐτόν « "Ov οὐκ εἰδότες ἀγαπᾶτε' εἰς ὃν ἄρτι 
ph ὁρῶντες, πιστεύοντες δὲ, ἀγαλλιᾶσθε χαρᾷ àvex- 
λαλήτῳ καὶ δεδοξασµένῃ, χοµιζόµενοι τὸ τέλος τῆς 
πίστεως, σωτηρίαν ψυχῶν. Περὶ ἧς σωτηρίας ἐξ- 
εὔήτησαν xa ἐξηρεύνησαν προφῆται, οἱ περὶ τῆς εἰς 
ἡμᾶς χάριτος προφητεύσαντες, ἑρευνῶντες εἰς «tva, 
ἢ ποῖον χαιρὸν ἐδήλου τὸ ἐν αὐτοῖς Πνεῦμα Χριστοῦ, 


προμαρτυρόμενον τὰ εἰς Χριστὸν παθήματα, xaX τὰς 


μετὰ ταῦτα δόξας ' οἷς ἀπεχαλύφθη, ὅτι οὐχ ἑαντοῖς, 
ἡμῖν δὲ διηχόνουν αὐτὰ, ἃ νῦν ἡμῖν ἀνηγγέλη διὰ 
τῶν εὐαγγελισαμένων ἡμᾶς (58), Πνεύματι ἁγίῳ 
ἁποσταλέντι ἀπ᾿ οὐρανοῦ, εἰς ἃ ἐπιθυμοῦσιν ἄγγελοι 
παραχύψαι.» Αχούεις ὅπως τὸ Πνεῦμα Χριστοῦ xat 
Ev τοῖς ἁγίοις προφήτάις ἣν, προαναχεχράγασι δὲ 
νὰ εἰς Χριστὸν παθήµατα, xai τὰς μετὰ ταῦτα δό- 
ξας; "Ap' οὖν ὡς ἄνθρωπον ἁπλῶς ὑπὲρ ἡμῶν πε- 
πονθότα τῷ χόσµῳ διαχηρύττοντες; xal τοῦτό bati 
τὸ μυστήριον τὸ διὰ τῶν ἁγίων ἡμῶν ἁποστόλων τε 
xaX εὐαγγελιστῶν ἓν πίστει δεδωρηµένον, xat εἰς 
παῦτα παραχύψαι φησὶν ἐπιθυμεῖν τοὺς ἀγγέλους; 
Καΐτοι πῶς οὐχ ἁπόδλητος εἴη àv, ὁ µέχρι δη µόνων 
τῶν τῆς ἀνθρωπότητος ὅρων τὴν τοῦ μυστηρίου δύ- 
ναµιν καταχλείειν ἐπιχειρῶν; Αὐτὸς «ὁ ἐν μορφῇ 
τοῦ Θεοῦ xai Πατρὺὸς ὑπάρχων θεὺς Λόγος, xsxé- 
νωχεν ἑαυτὸν, μορφὴν δούλου λαθών, καὶ τὴν κατὰ 
eápxa γέννησιν ὑπομεμένηχε δι ἡμᾶς, αὐτὸς πέ- 
πονθεν ὑπὲρ ἡμῶν τῇ ἰδίᾳ σαρχὶ, xaX ἀνεδίω πάλιν 
ὡς θεὸς, χενώσας τὸν ἄδην, xal εἰρηχὼς τοῖς ἐν 
δεσμοῖς᾽ « Ἐξέλθετε" καὶ τοῖς Ev τῷ σκότει * 'Avaxa- 
λύφθητα.» Τί τοίνυν ἀνατράπειν ἐπιχειρεῖς τὴν οὕτω 
σεπτὴν xal ἀξιάγαστον οἰχονομίαν, δι’ ἧς χαὶ σεσώ- 
αµεθα, xal παντὸς εἴσω γεγόναµεν ἀγαθοῦ; Τί γὰρ 
δὺ αὐτῆς ἑκερδάναμεν, εἴσῃ τοι καὶ µάλα σαφῶς, ot 
γεγραφότος τοῦ µακαρίου Παύλου ᾽ «Καὶ ἡμᾶς ποτε 
ὄντας ἁπηλλοτριωμένους, xa ἐχθροὺς τῇ διανοίᾳ 
àv τοῖς ἔργοις τοῖς πονηροῖς, νυνὶ δὲ ἁποχατήλλαξεν 
àv τῷ σώματι τῆς σαρχὸς αὐτοῦ διὰ τοῦ θανάτου, 
παραστῆσαι ἡμᾶς ἁγίους, xal ἀμώμους, xal ἀνεγ- 
πλήτους xav' ἀνώπιον αὐτοῦ, εἴ γε ἐπιμένετε τῇ πί- 
στει.» Οὐχοῦν ὀνίνησι μὲν fj πίστις τοὺς ἀσάλεντον 
αὐτὴν ἑλομένους τηρεῖν * ὀνίνησι δὲ χατὰ τίνα τρό- 
πον, 6 πάνσοφος ἡμᾶς Ἰωάννης πιστώσεται, λέγων ' 
« Τίς δέ ἑατιν ὁ νιχῶν τὸν χόσμον, εἰ μὴ ὁ πιστεύων 
ὅτι Ἰησοῦς ἔστιν ὁ Υἱὸς τοῦ θεοῦ.; Οὗτός ἐστιν ὁ 
ἐλθὼν 6c ὕδατος χαὶ αἵματος, Ἰησοῦς Χριστός. οὐχ 
ἐν τῷ ὕδατι µόνον, ἀλλ ἓν τῷ ὕδατι χαὶ αἵματι' καὶ 
τὸ Ηνεῦμά ἐστιν ἡ ἀλήθεια, ὅτι τρεῖς μαρτυροῦσε, 
τὸ Πνεῦμα, τὸ ὕδωρ, xai τὸ αἷμα. Καὶ οἱ τρεῖς τὸ Ev 


cum et Deus sit-secundum naturam, et vita. Itaque 
beatus Petrus cum ejusmodi mysterii doctrinam 
nobis proponeret, sic fere de illo in eum credentibus 
dicit : « Quem cum non-videritis- diligitis, in quem 
nunc quoque non videntes ereditis , credenteg au- 
tem: exsultatis I2titla- inenarrabili 14599 et glorifi- 
cata, reportantes finem fidei vestr:e, salütem anima- 
rum vestrarum. De qua salutem exquisierunt atque 
gerutati sunt prophete, qui de futura in vobis 
gratia prophetaverunt ; scrutantes in quod vel 
quale tempus significaret in eis Spiritus Christi, 
pranuntians ea qux» in Christo sont passiones et 
posteriores glorias ; quibus revelatum est, quia non 
sibimetipsis, nobis autem ministrabant ea qne nunc 
vobis nuniiata sunt per eos qui evaugelizaverunt 
vobis Spiritu sancto misso de celo, in qux deside- 
rant angeli prospicere **. » Audis ut Spiritus Christi 
in sanctis prophetis fuerit, utque illi predixerint 
eas quse in Christo sunt passiones et posteriores 
glorias ? Itane quasi hominem simplicem pro nobis 
passum orbi przdicarent ? idque est mysterium per 
sanctos apostolos et evangelistas in (ide datum, et 
in hzc, inquit desiderere angelos prospicere ? Atqui 
quomodo non sit repudíandus qui vim tanti myste- 
rii ín solis humanitatis terminis concludere conatur ? 
Ipse « qui in forma Dei et Patris erat Deus Verbum, 
exinanivit semetipsum , formam servi accipiens '*, » 
et illam secundum carnem nativitatem subiit pro 
nobis, ipse passus est pro nobis propria carne, 
et iterum ut Deus revixit, evacuatis inferis, cum 
dixisset « iis qui in vinculis erant : Exite ; et iis qui 
in tenebris erant : Revelamini !*. » Cur igitur ever- 
tere moliris dispensationem adeo augustam atque 
admirabilem , per quam salvi facti sumus, et ΟΠΙΠΊ 
bonum consecuti * Quid enim ipsius ope lucrati 
simus, apertissime cognosces ex beato Paulo qui si^ 
scripsit : « Et nos cum essemus alienati , et inimici 
sensu, in operibus malis : nunc autem reconciliavit 
in corpore carnis sue per morlem, ut exbiberet nos 
sanctos et immaculatos et irreprehensibiles coram 
ipso : si tamen permanetis in fide 15.» Ergo fides 
quidem juvat eos qui illam firmam servare statues 
rint; sed quomodo juvet, beatus Joannes asserit 


p cum dicit? « Quis autem est qui vincit mundum, 


nisi qui credit quod Jesus est Filius Dei ? Hic est 
qui venit per aquam et sanguinem Jesus Christus : 
non in aqua solum, sed in aquaet sanguine. Et 
Spiritus est veritas, quia tres 143 sunt qui testi- 
monium perhibent , Spiritus, et aqua, et sanguls : 
et hi tres unum sunt. Si testimonium hominum 
accipimus, testimonium Dei majus est; quia hoc 


** | Petr. 1, 8-12, '* Philipp. 1,6, 7. !'* sa. xtix, 9. '* Coloss. 1, 21-93. 


ANT. AGELLIL NOTE. 


(58) Sic habebant codd. Cyrilli hunc locum Epi- 
&tolze 1 beati Petri cap. 1. Ceeterum et vulgata editio 
h.tina, et codd, Greci Testamenti Novi, et Vati- 


canus codex antiquissimus babent secunda persona 


ἀνηγγέλη ὑμῖν et εὐαγγελισαμένων ὑμᾶς. 


αι] 


S. CYRILLI ALEXANDBINI ARCHIEP. 


?218 


est testimonium Dei quia testificatus est. de Filio A εἰσιν. Ei τὴν μαρτυρίαν τῶν ἀνθρώπων λαμδάνοµεν, 


Suo, Qui cred in Filium Dei, habet testimonium 


in 96 ipso ; qui non credit Deo, mendacem fecit eum, 


qui non credit iu testtmonium. quod testificatus est 
de Filio suo!*. » Quo modo autem Deus ac Pater 
. festificatus sit de Filio suo, beatus Joannes Baptista 
. Bebis declarabit , dicens : « Et ego neseiebam eum, 
sed qui misit me baptizare in aqua, ille mihi dixit : 
Super quam videris Spiritum descendentem et 
menentem super eum, hic est qui baptizat in Spi- 
Fita sanclo. EA ego vidi, et testimonium perhibui, 
«quia hie est Filius Dei !*. » Testimonium itaque 
perhibetur Domino nesuo Jesu Christo et Patris 
voce, quod ejus Filius sit natura et secundum veri- 
latem ; testimonium quoque nihilominus perhibetur 
2qua et sanguine et Spiritu : et sancta quidem aqua 
peccata credentium abstergit, vivificat awtem ho- 
mines qui sunt super terram, euo sanguine, ac Deo 
conjungit. Sed quia est secundum naturam Deus, 
eam saneti Spiritus munus abunde largitur, et 
tanquam proprium jn animas credentium effundit, 
ut illos tum divinz natura socios efficiat, tum spe 
futurorum bonerum coronet. Unum igilur confite- 
mur Filium Christum Jesum Dominum, id est, 
illud Dei Verbum homiuem. factum et incarnatum, 
ei hunc crucifixum, et resurgentem 4 mortuis, 
venturumque suo tempore in gloria Dei et Patris 
cum sanctis angelis. Per ipsum, et cum ipso, Deo 
el Patri gloria cum sancto Spiritu in secula, Amen. 


ἡ µαρτνρία τυῦ θεοῦ, ἔτι μείζων ἐστίν ὅτι αὕτη 
ἐστὶν ἡ μαρτυρία τοῦ Θεοῦ, ὅτι μεμαρτύρηχε περὶ 
τοῦ χἱοῦ αὐτοῦ" ὁ πιστεύων εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ θεοῦ, 
ἔχει τὴν µαρτυρίαν kv ἑαυτῷ' ὁ ph πιστεύων τῷ 
Oei, φεύστην menolnxsv αὐτὸν, ὅτι οὐκ ἑπίστευσεν 
εἰς τὴν µαρτυρίαν, ἣν μεμαρτύρηχεν περὶ τοῦ Υἱοῦ 
αὐτοῦ.» Ἀἰεμαρτύρηχε δὲ τίνα τρόπον ὁ cóc xa Πα- 
τὴρ τῷ Υἱῷ, σαφηνιεῖ λέγων ὁ θεσφέσιος ἡμῖν Ἰωάν- 
νης ὁ Βαπτιστής" «Κάγὼ οὐκ fev αὐτὸν, ἀλλ' ὁ 


πέμψας µε βαπτίζειν ὕδατι, ἐκεῖνός pot εἶπεν ' Ἐν' 


ὃν ἂν ἵδῃς τὸ Πνεῦμα καταθαΐνον xat µένον ἐπ᾽ αὖ- 
τὸν, οὗτός ἐστιν ὁ βαπτίζων ἓν τῷ Πνεύματι τῷ 
ἁγίῳ. Καὶ ἐγὼ ἑώρακα, καὶ μεμαρτύρηχα, ὅτι οὗτός 
ἐστιν ὁ Yl, τοῦ Θεοῦ. » Μαρτυρεῖται τοίνυν xai διὰ 
τῆς τοῦ Πατρὸς φωνῆς ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοὺς ὁ 
Χριστὸς, ὅτι φύσει τε xa κατὰ ἀλήθειαν Yióg ἐστιν 
αὐτοῦ μαρτυρεῖται 6b οὐδὲν ἧττον διά τε τοῦ ὕδατος 
καὶ τοῦ αἵματος, xai τοῦ Πνεύματος. "Yóatt μὲν 
τῷ ἁγίῳ διαεµήχει τῶν πιστενόντων τὰς ἁμαρτίας, 
ζωοποιεῖ 65 διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος χαὶ συνάπτει 8c 
τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς. Ἐπειδὴ δέ ἐστι κατὰ φύσιν θεὺς, 
xat τὴν τοῦ ἁγίου Πνεύματος χορηγίαν ποιεῖται πλου- 
σίως, ὡς ἴδιον αὐτὸ ταῖς τῶν πιστενόντων ἐχχέων φϕυ- 
χαῖς θείας τε φύσεως χοινωνοὺς ἁποφαίνων, καὶ τῇ 
πῶν ἑσομένων ἀγαθῶν ἐλπίδι στεφανῶν. "Eva τοίνυν 
ὁμολογοῦμεν Υἱὸν Χριστὸν Ἰησοῦν xal Κύριον, τουτ- 
έστι, τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον ἐνανθρωπήσαντα xal σε- 
σαρχωμένον, xal τοῦτον ἑαταυρωμένον, χαὶ ἔγηγερ 


µένον ἐκ νεκρῶν, Ἠξοντά τε κατὰ χαιροὺς ἐν τῇ δόξῃ τοῦ Θεοῦ xoi Πατρὸς μετὰ τῶν ἁγίων ἀγγέλων. δὲ 
αὐτοῦ τε χαι σὺν αὐτῷ τῷ θεῷ καὶ Πατρὶ ἡ δόξα σὺν ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας. Αμήν. 


V] joan. v, 5-1U.— Ὁ Joan. i, 55, 54. 








$49 


DJALOGUS CUM NESTORNIÓ. 





ΤΟΥ AYTOY ΑΓΙΟΥ KYPIAAOY 


ΔΙΑΛΕΞΙΣ ΠΡΟΣ NEXTOPION (! 


, OTI ΘΕΟΤΟΚΟΣ H ΑΓΙΑ ΠΑΡΘΕΝΟΣ ΚΑΙ OY ΧΡΙΣΤΟΤΟΚΟΣ (3). 


EJUSDEM SANCTI CYRILLI 
DIALOGUS CUM NESTORIO 


QUOD SANCTA VIRGO DEIPARA SIT ET NON CHRISTIPARA. 


(Aug. Mat, Bibliotheca nova Patrum, 1I, 101, ex codice Vat, 190, fol. 165 b.) 


ΝΕΣΤΟΡΙΟΣ, "Όταν Ἡ θεία Τραφῃ διαλέγηται γέν-Α 14/4 NESTORIUS. Cum diviua Scriptura nat- 


νησιν Χριστοῦ Ex Μαρίας τῆς παρθένου [5] θάνατον, 
οὐδαμοῦ τεθεῖσα φαίνεται θεοῦ, ἀλλὰ Χριστοῦ ἢ Ku- 
ρίου Ἡ Ἰησοῦ, ἐπειδὴ τὰ τρία ταῦτα τῶν δύο φύσεων 
σημαντικὰ, ποτὲ μὲν ταύτης, ποτὲ δὲ ἑἐχείνης * οἷόν 
τι λέγω "Όταν τὴν Ex Παρθένου γέννησιν ἡμῖν τοῦ 
Χριστοῦ μηνύει [cod. μηνύων] ὁ ᾿Απόστολος, λέγει’ 
ε Ἐξαπέστειλεν ὁ θεὸς τὸν ἑαυτοῦ α τὸν γενόμενον Ex 
γυναικός» οὐχ εἶπε δὲ, Ἐξαπέστειλε τὸν Ocby Λό- 
Y0»* λαμθάνε: δὲ τὸ ὄνομα τὸ μηνύον τὰς δύο γενέσεις, 
ὅτοι θεὸν [ε0ί. θεὸς| xal ἄνθρωπον, ἐπειδὴ διπλοῦς 
ἔστιν ὁ Χριστός ' Υἱὸν γὰρ Θεοῦ ἐγέννησεν ἡ Παρ- 
θένος, χαθότι ἔφησεν' « Ὑμεῖς δὲ θεοί ἐστε xal vio) 
Ὑψ[ίστου πάντες * » ὅθεν Χριστοτόχον, Kuptoxóxov, 
ἀνθρωποτόχον ἐμάθομεν ἀπὸ τῆς Γραφῆς λέγειν, 
θεοτόχον δὲ οὐδαμῶς ἐδιδάχθημεν λέγειν τὴν ἁγίαν 
Παρθένον. 

ΚΥΡΙΛΛΟΣ, Ἡσαῖας βοᾷ ἐν Πνεύματι λέγων: 
« Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν Υαστρὶ ἔἕδει, καὶ τέξεται υἱὸν, 
χαὶ χαλέσουσι τὸ ὄνομα αὑτοῦ Ἐμμανονυὴλ, ó ἐστι 


1 Galat. 1, 1. 5 Psal. rxxxi, 6. 


ϐ) Conferre praestabit Cyrillam cum Nestorio 
eque disputantem Opp. t. Vi, p. 6 seqq. (supra col. 
18). Cyrilli disputatio cum Nestorio, in Arabicum 
sermonem conversa, exstabat etiam in codice Angli- 
cano972 Thom: Roensis. 

(2) Beatissima Virgo Maria, quz Christum pepe- 
rit, recto aliquo sensu dici potest. Cliristipara ; sed 
quia Nestorius id vocabulum hzreticali mente ex- 
cogitaverat, ut priestantius alterum negarel Dei- 
para, idcireo noster Cyrillus in epistola etiam ad 
monachos JEgyptios, p. 8, excludit primum prize 
secundo, quia prophetarum etiam matres, seu cliri- 
5torum, ut eos interdum appellat Scriptura, Christi- 
pare possunt appellari, nequaquam vero Deiparz, 
quod est unius beatissimie Marise proprium. Id ergo 
agit in presente quoque dialogo Cyrillus. Fuit enim 
hic putus Nestorianorum error, ut affirmat tract. 3, 
cap. 4, p. 552, Chaldeus Ebediesus ; Nos non Dei, 


rat Christi ex Maria Virgine nativitatem, vel mere 
tein, nusquam apponit vocabulum Dei, sed Chrisii 
aut Domini aut Jesu, quoniam tria liec duarum 
naturarum signiticativa sunt, modo urius, modo 
alterius. Exempli causa, cum ex Virgine Christi 
nativitatem nobis innuit Apostolus, ait: « Misit 
Deus Filium suum factum ex muliere 7, » Non 
dixit, Misit Deum Verbum ; sed utitur vocabulo 
filii quod utramque naturam denotat, Dei scilicet 
et hominis, quandoquidem duplex est Christus. 
Nam Dei Filium peperit Virgo eo sensu quo dictum 
est : « Vos aulem dii estis et filii Altissimi oin- 
nes!*. » Quamobrem Christiparam (2), Dominipa- 
rein, hominiparam didicimus a Scriptura dicere, 
deiparam vero nunquam docti fuimus sanctam Vir- 
ginem appellare. 

CYNILLUS. Isaias clamat jn Spiritu dicens: 
« Ecce virgo concipiet et pariet filium, et vocabunt 
nomen ejus Emmanuel, quod est interpretatum 


sed Christi potius matrem — appellamus. ldemque 
repetit p. 254. Profecto etiam Joan. Damascenus, 
De fide orthod. lib. 111, eap. 12, eamdem, quam 
Cyrillus, tradit, doetrinam : Χριστοτόχον οὐδαμῶς 
φαμεν τὴν ἁγίαν Παρθένον. διότι ἐπ᾿ ἀναιρέσει τῆς, 
Βεοτόχος, φωνῆς ὁ μιαρὸς Νεστόριος ταύτην την προσ- 
γορίαν ἐξηύρατο ὡς ἐπηρεαζομένην ᾽ — Sanctam 

irginem haud dicimus Christiparam, quia αά abo- 
lendam  Deipare appellationem, impurus Nestorius. 
vocabulum illud contumelie (faciendi causa excogi-. 
tavit. Damasceni huuc locum illustrat etiam Allatius 
De processione Sp. S. ed. Rom. Gr. p. 178. Parem. 
ob causam vocabulum Θεοφόρος, Deijer, dici de 
Christo vetat ibidem Damascenus, quanquam divus. 
Christi Basilius carnem dixerat Θεορόρον, quia hóc 
item vocabulo Nestorius abusus fuerat. Imo et Leon- 
tius meus toto libro sexto vocabulum θεοφόρος 
ceu Nestorjanum insectatur, 


251 


S. CYRILEI ALEXANDRINI. AROHIEP. 


263 


,Nobiscum Dcus '*. ». Deus erat itaque qui natus A μεθερμηνευόμενον, Μεθ᾽ ἡμῶν ὁ Θεός. θεὸς οὖν ὁ 


est, velis, nolis. 

NEST. Angelus Josepho dixit : « Surgens accipe 
puerum et matrem ejus, et fuge in. ZEgyptum, et 
esto ibi usque dum dicam tibi 59, ».Non dixit : Accipe 
Beum et matrem ejus. 


CYR. Attamen arcliangelus Gabriel Virgini ait : 
e Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Al- 
tissimi obumbrabit tibi. deo et quod nascetur ex 
te sanctum, Filius Altissimi vocabitur 11.) 


NEST. Apostolus ait: « Semetipsum exinanivit, 


formam servi accipiens ** ; » id est,. nostrum sibi 


induens corpus, in quo proficiebal sapientía ac 
$e(ate et gratia apud Deum et homines 33, tanquam 
homo Dominicus. 

CYR. Quidquid factum est ex carne, caro est, 
neque tamen hinc perimitur nativitatis miraculum. 
Sicut enim Deus divinitus. generat, ita venerabi- 
Ms quoque Virgo peperit in carne Verbum ex Deo 
Deum. . 

NEST. Omnis mater consubstantialem suum 
parit: non est ergo ejus mater, nisi ipse est illi 
eonsubstentialis. Nain quomodo sit mater ejus, qui 
ab ipsius substantia alienus fuerit * 


CYR. Nosex Virgine et ex Spiritu sancto unum 
Filium edocti fuimus conflteri, consubstantialem 
matri ut Patri, sicuti Patres dixeruut. 

NEST. Divido nsturas, unam facio adorationem, 
quia Deus inseparabilis est ab eo qui cernitur. Ideo 
honorem non divido. 

CYR. Qui naturas dividit, duos dicit filios, 
14/$a Scripture non credens dicenti : «. Verbum 
caro factum est **. » 

NEST. Paulus dicit « pontificem etapostolum 
eonfessionis nostrz esse Jesum, qui fidelis est ei 
qui fecit ipsum, qui- semet hostiam obtulit pro se 
haud minus quam pro populo. Quare pontifex 
est constitutus in iis que ad Deum pertinent **, ; 

CYR. Paulus ait: « Christus semel oblatus ad 
multorum perferenda peceata, secundo sine pecca- 
to apparebit 34. » ltem ; « Qui peccatum non fecit, 


τεχθεὶς, x&v θέλῃς, xàv μὴ 0b mc. 

NEZT. 'Ὁ ἄγγελος τῷ Ἰωσὴφ εἶπεν, « "Avaotk; 
παράλαθε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ, xal 
φεῦγε εἰς Αἴγυπτον, καὶ ἴσθι Excel ἕως ἂν εἴπω σος » 
οὐκ εἶπε δὲ, Παράλαδε τὸν Θεὸὺν χαὶ τὴν μητέρα 
αὐτοῦ. 

ΚΥΡ. ἸΑλλ' ὁ ἀρχάγγελος Γαδρι]λ πρὸς τὴν Παρ- 
θένον λάχει' ο Πνεῦμα ἅγιον ἐπολεύσεται ἐπὶ σὲ, 
καὶ δύναμις Ὑψίστου ἐπισχιάσει σοι. διὸ καὶ τὸ 
γεννώμενον Ex σοῦ ἅγιον, υἱὸς 'Ὑψίστου χληθή- 
σεται. ) 

NEZT. Ὁ Απόστολος ἔφη" « Ἑαυτὸν ἑχένωσε, 
μορφὴν δούλου λαθών’ » ὅπερ ἐστὶ τὸ ἡμέτερον ἓν- 
δυσάµενος σῶμα, ἔνθα προέχοπτε σοφίᾳ xa fixa 
καὶ χάριτι παρὰ θεῷ xaX ἀνθρώποις, ὡς Κυριαχὸς 
ἄνθρωπος. 

ΚΥΡ. Πᾶν τὸ γενόµενον ἑχ τῆς σαρχὼὸς, σάρξ στι" 
οὐκ ἀναιρεῖ δὲ τῆς γεννήσεως παράδοξον * ὡς Υὰρ ὁ 
θεὸς τίκτει θεϊχκῶς, οὕτω καὶ ty θεοπρεπὴς Παρθένος 
ἔτεχεν &y σαρχὶ τὺν ἐκ θεοῦ Θεὸν Aóvov. 


ΝΕΣΤ. Πᾶσα μήτηρ τὸ ὁμοούσιον αὐτῆς τίχτει" 
οὐκ ἔστιν οὖν αὑτοῦ µήτηρ, εἰ μὴ αὑτὸς ὁμοούσιος 
αὐτῆς ὑπάρχει ' πῶς γὰρ αὐτοῦ µήτηρ τοῦ ἀλλοτρίον 
τῆς οὐσίας αὐτῆς ὑπάρχόντος [cod. τὸ ἀλλότριον 
ὑπάρχον]; 

ΚΥΡ. 'Hud; ἐκ Παρθένου xai ἕἔκ. Πνεύματος 
ἁγίου ἕνα Υἱὸν ἐδιδάχθημεν ὁμολογεῖν, ὁμοούσιον τῇ 


C μητρὶ ὣς τῷ Πατρ), xat; οἱ Πατέρες εἰρήχασιν. 


ΝΕΣΤ. Διαιρῶ τὰς φύσεις, ἑνῶ τὴν προσχύνησιν, 
ἐπειδὴ ἀχώριστος τοῦ φαινομένου θεός ᾿ διὰ τοῦτο 
οὐ χωρίζω τὴν τιμήν. 

ΚΥΡ. Ὁ διαιρῶν (4) τὰς φύσεις, δύο υἱοὺς λέγει, 
μὴ πιστεύων τῇ Γραφῇ λεγούσῃ, ὅτι « Ὁ Λόγος σὰρ 
ἐγένετο. » 

ΝΕΣΤ. Παῦλος λέγει « ἀρχιερέα xal ἁπόστολον 
τῆς ὁμολογίας ἡμῶν γενέσθαι Ἰησοῦν, πιστὸν ὄντα 
τῷ ποιῄσαντι ἑαυτὸν (2), Gustav ἑαυτὸν προσέφερεν 
ὑπὲρ ἑαυτοῦ ὡς ὑπὲρ τοῦ λαοῦ * ὅθεν ἀρχιερεὺς χαῦ- 
ἰσταται τὰ πρὸς τὸν θεόν. » 

ΚΥΡ. Παῦλος Myet* « Χριατὸς ἅπαξ προσενεχθεὶς 
εἰς τὸ πολλῶν ἀνενεγγχεῖν ἁμαρτίας, 6x δευτέρου χω” 
pic ἁμαρτίας ὀφθήσεται. » Καὶ. πάλιν’ « Αμαρτίαν 


nec dolus erat in ore ejus 37. » Et en ipse semet D οὐχ ἐποίησεν, xat δόλος οὐχ ὑπῆρχεν ἓν τῷ στόµατι 


pro nobis offert. Videsis itaque quod non pro se 
ipso se obtulit, sed pro populo. 


NEST. Cum ipse dicat : « Qui manducat meam 
carnem, et bibit meum sanguinem, vivel propter 
me, sicut ego vivo ;propter eum, qui me misit, Pa- 


15 ρα. vri!, 14. 


3€ Matth. i7, 15. 
** Hebr. 11,1. 


16 Hebr. 1x, 28. !' I Petr. 1, 32. 


(1) Negat Cyrillos se dividere Christi naturas, 
non quod unam naturam credat (nam duas etiam 
in libro De incarnatione Domini, cap. 51 [in fine 
superioris tomi] esse ait), sed quia personali copula 
unitas affirmat. Jam. vocabuluin divisiouis, a Nosto- 
rianis prave adhibitum, ansam Monophysitis prz. 


?! Luc, 1, 55. 


αὐτοῦ: » xal ἰδοὺ αὐτὸς ἑαυτὸν προσφέρει ὑπὲρ 
ἡμῶν : ἴδε οὖν οὐχ ὑπὲρ ἑαυτοῦ ἀνήνεγχεν αὑτὸνν 
ἁλλ ὑπὲρ τοῦ λαοῦ. 

ΝΕΣΊΤ. Κὐτοῦ λέγοντος « Ὁ τρώγων µου τὴν 
cápxa, xa πἰνων μου. τὸ αἷμα, ζήσεται δι ἐμοῦ, 
χαθὼς ἐγὼ ζῶ διὰ τὸν ἁποστείλαντά µε Πατέρα. » 
*' Joan. 1, 14, 


*! Philipp.u, Ἱ.. ** Luc. i1, 32. 


buit calumniandi Catholicos, qui naturarum | quali- 
tatem tuebantur. Hinc mentium tenebre, hinc 
vocum abusiones, hinc rix: proximz interdum λ0Υθ” 
paylatg.. Quanquam reapse in secia Monophvsilica 
non imaginarius, sed capitalis error latet. 

(2) lta cod. pro αὐτόν. 











$255 


θρωπύτητα; Οὐκ εἶπε γὰρ ὁ Χριστὸς, 'O τρώγων 
μου τὴν θεότητα, ἀλλὰ ,Τὴν cápxa. 

ΚΥΡ. Ἐγὼ μὲν πίστει µεταλαμθάνω τὴν τοῦ 
ζωοποιοῦ Λόγου ζωοποιοῦσαν cápxa* ὅθεν ὁ Σωτὴρ 
ἔφη « Ol ἑσθίοντες ἓχ τούτου τοῦ ἄρτου, οὗ μὴ 
γεύσωνται θανάτου εἰς τὸν αἰῶνα : » οἱ δὲ ἀναξίως 
µεταλαμθάνοντες, διὰ τῆς ἀποιθείας κριθῄήσονται. 

ΝΕΣΤ. «Κύριος ἀπέσταλκέ µε xol τὸ Πνεῦμα αὐ- 
τοῦ” Πνεῦμα Κυρίου im" ἐμὲ, οὗ εἴνεχεν ἔχρισέ 
pe* χαὶ διὰ τοῦτό φησιν. « Ἔχριαέ σε à θεὺς, ὁ 
Θεός σου, ἔλαιον ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς μετόχους 
σου » vótt. οὖν τὸν χρισθέντα, ὁμολόχει τὸν χρί- 
ααντα, xal προσχύνει τὸν ναὺν διὰ τὸν ἐν αὐτῷ χατ- 
οικοῦντα. 


DIALOGUS CUM NESTORIO: 
Tíva. oóv ἀσθίεις , αἱρετικέ ; τὴν θεότητα, ἢ τὴν àv- A trem 35. Qaid ergo manducas, o heretice? divi 


256. 


nitatem, aa humanitatem? Non enim dixit Christus ;. 
Qui mandueat meam divinitatem, sed, carnem. 

CYR. Ego fide recipio vivificantis Verbi carnem. 
Unde Servator ait: « Qui inanducant ex hoc pane, 
non gustabunt mortem in :zternum **, » Qui vero 
indigne sumunt, propter incredulitatem. judiea- 
buntur. 

NEST. « Dominus misit me et Spiritus ejus **; 
Spiritus Domini super me, propter quod unxit 
me, » ideoque dizit : « Unxit te Deus, Deus tuus, 
oleo Ισ prs consortibus tuis **.» Intellige ergo 
unctum, con(itere ungentem, adora templum propter 
eum quiin ipso habitat. 


ΚΥΡ. Ἐγὼ ix Πνεύματος ἁγίου xat Μαρίας τῆς B ΟΠ. Ego ex sancto Spiritu et Maria Virgine 


Παρθένου ἕνα Ylby ἐχ δύο ὁμολογῶ * τὸν ἕνα εἰς δύο 
οὗ διαιρῶ. 

ΝΕΣΤ. Πῶς ἀγνοεῖν λέγθις τὴν ὥραν, fiv ὁ Υἱὰς 
οὐκ οἵδεν, εἰ μὴ µόνος ó Πατήρ; "H πῶς εἰδὼς 
ἀρνεῖται [cod. ἄρχεται], Ἡ μὴ εἰδὼς, πῶς ἐκλήθη 
σοφία χαὶ δύναμις θεοῦ ὁ τῆς ἁἀγνοίας μετέχων 
(cad. τὸν ἀγνοίας µετέχοντα τόπον): 


ΚΥΡ. Οὐκ ἀγνοεῖ ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. τὴν ὥραν, τὰ 
πάντα εἰδὼς xai ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὸν Πατέρα, καθὼς 
αὐτὸς εἶπεν * « Οὐδεὶς γινώσχει τὸν Πατέρα, εἰ μὴ ὁ 
Yió;* » μόνος τὴν φύσιν τοῦ Πατρὸς γινώσχει τὴν 
πρὸ πάντων, xal τὸ τέλος τοῦ αἰῶνος ἀγνοεῖ ὁ Υἱὸς 
τοῦ Θεοῦ; Mh γένοιτο: ἀλλ ἀγνοεῖ μὲν ὁ κατὰ x4- 
ριν Υἱὸς, οὗ μέντοι γε ὁ χατὰ qUow* χατὰ χάριν 
ἡμεῖς ἐσμεν ἁγνοοῦντες τὸ πᾶν, καὶ μηδὲν ἐπιστά- 
Bevor περὶ τὰ τέλη τοῦ αἰῶνος. 

NEZT. Φυσιχῶς πεινῶμεν καὶ διφῶμεν xo καθεύ- 
ὅομεν, οὗ γνώµῃ τοῦτο πάσχοντες, ἀλλ ἀνάγχη φύ- 
σεως ὑποχείμενοι. τί οὖν; εὑρεθήσεται Geb; ἀναγ- 
καστιχοῖς νόµοις ἐξακολουθῶν; Mh γένοιτο. 

ΚΥΡ. Ἡμεῖς μὲν φυσικῶς πεινῶμεν xa διφῶμεν 
xai καθεύδοµαεν, οὗ γνώμη, à) ἀνάγχῃ φύσεως δου- 
λεύοντες * αὐτὸς δὲ οὐκ ἀνάγχῃ, ἀλλὰ γνώμῃ: καὶ 
yàp Ex πέντε ἅρτων πενταχισχιλίους ἐχόρτασεν, xat 
ἐξ ἑπτὰ πάλιν τετραχισχιλίους ' αὐτὸς εἶπεν * « Οὐ- 
δεὶς λαμθάνει τὴν φυχἠν µου ἀπ᾿ ἐμοῦ, ἀλλ' ὅταν 
θέλω λαμθάνω αὐτὴν » οὐδεὶς δὲ ἄνθρωπος δύναται 
τοῦτο ποιῆσαι, εἰ μὴ ὁ µόνος Χριστός. 


ΝΕΣΤ. Λέγεις ὅτι ἔπαθεν ὁ Ὑἱός ; Ἔπαθεν οὖν 
xai ὁ Πατήρ ' εἰ δὲ λέχεις ὅτι ὁ Πατὴρ οὐχ ἔπαθεν, 
ἑτεροούσιον αὐτοῦ πεποίηχας τὸν Υἱόν. 

ΚΥΡ. Οὔτε τὸν Πατέρα λέγω παθητὸν, οὔτε τὸν 
Υἱὸν ἀπαθῇ * ἀλλ' ἀπαθὲς μὲν τὸ θεῖον, ὅτι xat ἀσώ- 
µατον * παθητὸς δὲ ὁ Κύριος διὰ τὴν σάρχα. 


ΝΕΣΤ. Ἐγὼ οὗ λέγω τὸν Λόγον aápxa γενόµενον, 
οὐδὲ παθόντα - ἁπαθὲς γὰρ τὸ θεῖον, χαὶ παθῶν ἀνώ- 


** Joan. vi, 57. ** Joan. vi, 59. 


9 fca. ΧινΗΙ, 16. 


wnum Filium ex duobus con(iteor. Unum in duos. 
non divido. 

NEST. Quomodo (illum) ignorare dicis horam, 
quam reapse Filius nescivit, Pater autem solus. 
scivit ** ? Aut quomodo, si Filius scivit, id negavit? 
Vel si revera nescivit, quomodo appellatus est sa- 
pientia ac virtus Dei, is qui inscitize partem aliquam- 
habuit ? 

CYXR. Non ignorat Dei Filius horam , qui ompia 
movit habetque in se ipso Patrem δν, ut ipse ait : 
« Nemo novit Patrem nisi Filius ?*. » Solus ipse na- 
turam Patris cognoscit qux est ante omnia, saeculi 
vero finem Filius Dei ignorat ? Absit ! Ignorat utique- 
is qui secundum gratiam est filius, non profecto. 
ille qui secundum nstaram. Porro secundum gra- 
tiam nos sumus, qui funditus ignoramus, nihilque 
ad finem szculi pertinens scimus. 

NEST. Naturaliter esurimus, sitimus, atque dor- 
mimus, haud deliberate id agentes, sed nature 
necessitate cogente. Quid ergo ? Num Deus compe- 
rietur cogentibus legibus obtemperare ? Absitt 

CYR. Nos quidem naturaliter esurimus, sitimus, 
atque dormimus, non sponte, sed naturg necessitati 
servientes :ipse vero non coactus, sed sponte id 
experiebatur. Idem quippe est qui quinque panibus 
quinque millia hominum saturavit **, ei rursus 
septem panibus millia quatuor ". ldem dixit : 
« Nemo tollit animam meam a me, sed, cum volo, 
eam pono;et rursus, cum volo, sumo eam 39. » 
Nullus autem hoc agere polest homo, nisi unus 
Christus. 

NEST. Ais Filium passum esse? Passus itaque 
etiam Pater est. Quod si negas Patrem esse passum, 
divers: ab eo substantize Filium esse asseris. 

CYR. Neque Pairem passibilem dico, neque Fi- 
lium impassibilem : sed impassibilis est deitas, quia 
incorporea ; passibilis vero Dominus propter car- 
nem. 

NEST. Ego non aio Verbum factum esse carnem, 
neque passum; est emim impassibilis deitas ; αἱ 


9 ρα. Όχι, 0; Luc. iv, 18. ?* Psal. xziv, 28, 99 


Marc, xi, $2. 9 Joan. 3, 58. 9 Matth. xi, 2]. ?* Marc. vi, 41. 9? Matth. xv, 20. ?* Joan, x, 18. 





253 


S. CYRILLI ALEXANDRINI: ARCHIEP. 


superior coilibet passion] est, res impassibilis. Porre A «epo; ὁ ἀπαθής' παθητὴ δὲ σὰρξ xat θνητὴ ἀνθρω- 


passibilis est caro, et mortalis humaua natura, 

CYR. Cenfüllemur nos quoque impassibilem esse 
deitatem ; sed tamen in carne passionem excepit. 
Unde illud :.« Christo pro nobis in carne passo'*; » 
Chris. autem vocabulum haud alienum Deo est. 
Apostolus emn Paulus dicit: « Ex quibus Chri- 
8108, qui est super omnia Deus benedictus in. 
ssecula 9, Ajnen. » 


πίνη φύσις. 

ΚΥΡ. Ὁμολογοῦμεν καὶ ἡμεῖς ἁ παθὰς εὸ θεῖον, 
διὰ δὲ τῆς σαρχὺς χατεδέξατο πάθος ΄ ὅθεν. € Χρι- 
στοῦ παθόντος σαρχὶ ὑπὲρ ἡμῶν * 9» τὸ δὲ, X ριστὺς 
οὐχ. ἀλλότριον Θεοῦ ὄνομα ' ὁ γὰρ ἀπόστολὸς Παυλός 
enctv' c Ἐξ ὧν ὁ Χριστὸς, ὁ ὢν ἐπὶ πάντων θεὺὸς ci- 
λογητὺς εἰς τοὺς αἰώνας. ᾽Αμήν. », 





ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ 


ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ 


ΛΟΓΟΣ 


ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΗ ΒΟΥΛΟΜΕΝΩΝ ΟΜΟΛΟΓΕΙΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ ΤΗΝ ΑΓΙΑΝ ΠΑΡΘΕΝΟΝ (8. 


EJUSDEM SANCTI CYRILLI 
ARCHIEPISCOPI ALEXANDRINI 


LIBER 
ADVERSUS NOLENTES CONFITERI SANCTAM VIRGINEM ESSE DEIPARAM. 


(Ang. Mat, Bibl. nova PP. ΙΙ, TS, ex cod. Vat. À 1451, f. 15), et cod. Ottob. B 50, 'f. 566.) 


ο. — 


14/65 1. Norunt medici pracaventia morbos ad- B 


jutoria; etenim praevia arte avertunt impendens 
damnum, et diversarum medicinarum compositione 
morborum vincunt sxvitiam. Pravident etiam gu- 
beruatores sapenumero ventorum mutationes usu 
edocti, et idoneum tempori adbibentes consilium, 
immunem naufragio ratem cum Dei auxilio conser- 
vant. Parem animarum nostrarum gerens curam 
Deus, predieit nobis tentationum periculum, ut 
damno auteexperimentum cognito hujus discriien tu- 
to vitemus. Novitenim Deus cuncta antequam (ant; 
haud conjectura , ut predicti homines, quid utile 
sit reputans; sed przvisione Deo digna res futuras 
eoguoscens, Sic eliam judicii ante lempus nobis 
supplicia monstravit, ut malorum timore erudili, 


horum facile perpessionem fugiamus. Neque vero C 


secius quam anie dicta praedixit Christus ** futuros 


a'. Ἴσασιν ἰατρῶν παῖδες προφυλακτικὰ τῶν παθῶν, 
βοηθήµατα, «fj τέἐχνῃ προαναστέλλοντες τὴν μὲλ- 
λουσαν βλάθην, xaX τῇ τῶν διαφόρων φαρμάχων συν- 
θέσει τὴν τῶν παθῶν νικῶντες ἁγριότητα προορῶσι 
καὶ χυθερνῆται πολλάχις τὰς τῶν πνευμάτων µετα- 
θολὰς ὑπὸ τῆς συνηθείας ὁδηγούμενοι, χαὶ τὴν προσ- 
Ίχουσαν τῇ χρείᾳ ποιούμενοι πρόνοιαν, ἀναυάγητον. 
τὸ σχάφος τῇ τοῦ Θεοῦ συνερχεἰᾳ διαφυλάττουσιν᾿ 
τοσαύτην τῶν ἡμετέρων Φυχῶν ὁ θεὸς ποιούµενος 
πρόνοιαν, προλέγει τῶν πειρασμῶν ἡμῖν τὸν xlvbo- 
vov, ἵνα µαθόντες πρὸ τῆς πείρας τὴν βλάδην, 
ἀσφαλῶς τὸν Ex ταύτης διαφύγωμεν χἰνδυνον. θἶδεν 
γὰρ τὰ πάντα πρὶν γενέσεως αὐτῶν, οὐ στόὀχώ, καθά- 
περ ἐκεῖνοι τὸ χρήσιµον λογιζόµενας, ἀλλὰ προγνώ- 
cet θεοπρεπεῖ γινώσκων τὰ μέλλοντα * οὕτω xal τῆς 
κρίσεως ἡμῖν ἐπέδειξε πρὸ καιροῦ τὰ χολαστήρι, 
ὡς ἂν τῷ φόθῳφ τῶν δεινῶν παιδευθέντες, τὴν Ex 


^ I Petr. w, 1. ** Rom, ix, 5. * Dan. xii, 42. * Matth. xxiv, 34. 


(4) Agit de Deipara Cyrillus etiam sermone 1 con- 
tra. Nestorium, neenon in epistola dogmatica ad 
AEgyptios uonachos, quz est in ordine epistolarum 
prima. Maguifice vero celebrat, et tertio quoque 
verbo appellat Deiparam, in oratione habita Ephesi 
voram synodo. Ádde locum orationis 1 De fide ad 
Περίπαε, p. 47 sqq. Porro ut orthodoxi sanctique 


homines beatissimam Mariam omni laude cumola- 
runt, ita perversi quique bBixeretici eam vituperarunt, 
nempe preter Nestorium, Manich:zi et dconocla- 
εί, ut novis nos documentis demoustraturi sums, 
Nam quid recentiores etiam Lutheri et Calvini 
secte adversus B. Marie honorem sint ausa, di- 
cere propemodum nefas est. 





257 


QUOD B. MARIA SIT DEIPARA. | 953 


τούτων εὐχόλως τιµωρίαν ἐχφύγωμεν οὐδὲν δὲ A pseudochristos et pseudomagistros, qui L»reses 


ἆττον xal τοῦτο πρὺς τοῖς ἄλλοις προείρηκεν, (x 
ἔσονται φευδόχριστοι καὶ ψευδοδιδάσχαλοι, οἵτινες 
παρεισάξουσιν αἱρέσεις ἁπωλείας, αὐτὸν τὸν µόνον 
Δεσπότην χαὶ Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ἀρνού- 
μενοι " xav πολλοὶ ἐξαχολουθῆσουσιν αὐτῶν ταῖς 
ἀσελγείαις, δι οὓς ἡ δόξα τῆς ἀληθείας βλασφη- 
µισθῄσεται" ἵνα τούτων παραγενοµένων μηδαμῶς 
ἁπατώμεθα, τοῖς ὀλεθρίοις αὐτῶν ὑποπίπτοντες 
δόγµασιν. 

f. Πεπλήρωται δὲ τῆς προῤῥήσεως τὸ ἔργον 
πολλαὶ γὰρ κατὰ χαιρὸν ἑπανέστησαν αἱρέσεις τῇ 
τοῦ Θεοῦ Ἐκχλησίᾳ, «hv ὀρθὴν παραλύειν πολυ- 
τρόπως βιαζόμεναι πίστιν, ὧν ἡ μὲν τὸν τοῦ θεοῦ 
Λόγον ξένον παντάπασιν τῆς πατρφας οὐσίας λέγειν 
τετόλµηχεν, fj δὲ τοῦ Πνεύματος τὴν ἀξίαν ἠγνόηχεν, 
6 δὲ τῆς ἐπιδημίας τοῦ Λόγου ἠρνήσατο τὴν ἁλή- 
ειαν  ἑσχάτη ἂξ πασῶν καθάπερ τρυγίας [cod. 
A τρυγίος, DB τρυγία] τῶν χακῶν, ἡ νῦν ἀναπέ- 
φανται βλασφημία, μὴ Ὑεγενησθαι τὸν Λόγον 
ἄνθρωπον , ἀλλ iv. ἀνθρώπῳ ὙΥεννηθέντι ἐκ vv- 
ναιχὸς ἑνῳχηχέναι λέχουσα' ὡς λοιπὸν εἰς δύο 
τὸν ἕνα Χριστὸν διὰ τοῦτο µερίζεσθαι, εἷς τε 
Θεὸν, onu, xaX ἄνθρωπον * ἔστι δὲ τοῦτο τῆς ἆπο- 
στολιχῆς διδασχαλίας ἀλλότριον, δαιμονιχῆς δὲ μᾶλ- 
λον ἐπινοίας ἐφεύρεσις' ἄνθρωπον μὲν γὰρ τὺν τοῦ 
Θεοῦ Λόγον ἐπὶ συντελείᾳ τῶν αἰώνων γενόμενον ὁ 
θεῖος ἡμῖν εὐαγγελίζεται λόχος, οὖχ εἰς ἀνθρώπου 
µεταθαλόντα φύσιν, ἀλλὰ ταύτην εἰς ἑαυτὸν mpoc- 
λαθόμενον * ἄτρεπτος γὰρ ὑπάρχει χαὶ ἀναλλοίωτος ' 
εἰ δὲ, χαθάπερ ἐχεῖνοί φασιν, εἰς ἄνθρωπον ἐκ Υυ- 
ναιχὸς τεχθέντα dj θεία γέγονεν ἐπιφοίτησις, τοῦτο 
χαὶ ἓν τοῖς προρήταις πᾶσιν ἐγίνετο * ἔδει τοιγαροῦν, 
εἴπερ οὕτως ἐγένετο, µεμµερισµένως ἑχάστου παρὰ 
1j θείᾳ Γραφῇ τὰς ὁμολογίας εὑρίσχεσθαι ' χαὶ τὸν 


exitiosas invehent, ipsum unicum regem ac Domi- 
num Rostrum Jesum Christum negattes; multosque 
fore horum improbitates assectaturos, quorin causa 
veritatis gloria convicium patielur. Przdixit, in- 
quam, ne cum hi supervenerint, fraude circumve- 
niamur, perditis ipsorum dogmatibus nosinet sub- 
mittentes. ' 


9. Vaticinium autem in rem collatum est, Multa 
enim per tempora exorl:e sunt h:ereses in. Ecclesia 
Dei, rectam dissolvere fidem multifariam conata ; 
quarnm alia Dei Verbum alienum prorsus paterna 
substantia dicere ausa est; alia Spiritus dignitatem 
non agnovit; alia Verbi adventus veritatem negavit » 
postrema, omnium veluti malorum sentina, hodier- 
πα apparuit blasphemia, αι ait. Verbum non esse 
bominem factum, sed ín homine ex rouliere genito 
habitavisse : unde consequitur in duos unicum 
Christum [idcirco dividi, in Deum dico atque homi- 
ném. Est autem hoc ab apostolica doctrina alienum, 
et diabolici potius ingenii inventum. Namque homi- 
nem factum esse Dei Verbum in fine seculorum, di- 
vinus nobis sermo nuntiat 9, non sane quod se iA 
homiuis naturam mutaverit, sed quia hanc sibi as- 
sumpserit : est enim Verbum invertibile atque im- 
mutabile. Quod si, ut isti aiunt, homini ex muliere 
parto Deus supervenit, idera hoc cunctis aeque pro- 


6 phetis accidit : prorsusque oporteret, si res ita sé 


haberet, seorsum uniuscujusque in divina Scriptura 
confessiones comperiri; et alteram quidem sigilla- 


tim per seipsum ceu Dei Verbum decantari; alte. 


rum vero ceu hominem, et ex nostro numero unum, 
verbis qu: hominem decent, glorificare. 


μὲν Ιδίᾳ xa9' ἑαυτὸν ὡς Θεοῦ Λόγον ἀνυμνεῖσθαι, τὸν δὲ ὡς ἄνθρωπον xoi ἕνα τῶν καθ) ἡμᾶς τοῖς 


ἀνθρώπῳ πρέπουσι δοξάζεσθαι λόγοις. 

T. Ἁλλ' οὐχ οὕτως ἡμῖν οἱ ἀπόστολοι τὴν εὐθεῖαν 
εὐαγγελίαν ἐχήρυξαν, ἀλλ ἕνα Χριστὸν θεὸν ὁμοῦ 
xai ἄνθρωπον τὸν αὐτὸν παραδεδώχασι ' xoi τοῦτο 
σαφῶς ὁ μὲν θεολόγος Ἰωάννης ἐν Κὐαγγελίοις διδά- 
σκει λέγων * «Ev. ἀρχῇ ἣν ὁ Λόγος, χαὶ ὁ Λόγος ἦν 
πρὸς vby θεὸν, xal Θεὺς fiv ὁ Λόγος" » εἶθ᾽ ἑξῆς 
ἐπάγων «Καὶ ὁ Λόγος σὰρᾶ ἐγένετο, xal ἐἑσχήνωσεν 


9. Atqui non ita nobis rectam przdicavere ἆρ- 
ctrinam apostoli, sed unum eumdemque Christum 
Deum simul ei hominem esse tradiderunt : idque 
aperte theologus Joannes in Evangeliis docet, dicens : 
«In principio 1&/&c erat Verbum, et Verbum erat 
apud Deum, et Deus erat Verbum *"*. » Deinde 
addens : « Et Verbum caro factum est, et habi- 


ἓν ἡμῖν.» Ὁ δὲ ἱεροχήρυξ Παῦλος 'E6palotg ἐπιστέλ- D tavit in nobis.» Sacer quoque przeco Paulus in 


λει λέγων, « Ἐπεὶ οὖν τὰ παιδία κεχοινώνηχεν 
αἵματος xaX σαρχὸς , xal αὐτὸς παραπλησίως µετ- 
έσχε τῶν αὐτῶν.» ᾿Αχούεις ὅπως ὁ μὲν σάρχα 
γεγενῆσθαι τὸν Αόγον, ὁ δὲ πάλιν αὐτὸν τῶν αὐτῶν 
µετασχόντα εἴρηχεν ; Kl δὲ ἄνθρωπος μὲν ix Ύυναι- 
χὸς ὁ Ἰησοὺς ἑτέχθη, μετὰ δὲ ταῦτα dj τοῦ Λόγου 
γέγονεν πρὸς αὐτὸν ἐπιφοίτησις, ἔδει χαθάπερ εἴρη- 
ται, δύο xal πάντη µεμερισµένως πρὸς ἅπαν τὰς 
ὁμολογίας εὑρίσχεσθαι' γυνὶ δὲ τῆς θεοπνεύστου 
ΓραφΏς χοινολογούσης τά το τῇ θεότητι φυσιχῶς 
ἁρμόζαντα, xoi τὰ τῇ ἀνθρώπου πρέποντα φύσει, 
χαθαρὰ τῆς ἑνώσάόως fj αἰχονομία εὑρίσχεται. Όταν 


* Hebr, ix, 236. 5 Joan. 1, 1. "5 ibid. 44. 


Epistola ad flebrzo$ scribit : « Quia ergo pueri carni 
et sanguini communicaverunt, et ipse similiter ea- 
dem participavit **. » Audin' quomodo ille quidem 
Verbum carnem esse factum, hic autem denuo ait 
ipsum hxc eadem participavisse ? Quod si homo ex 
muliere Jesus editus est, deinde vero Verbi in 
ipsum adventus contigit, oporteret, ut diximus, 
duas omnino omuique in re separatim confessiones 
eomperiri : nunc contra, cum divinitus inspirate 
Seriptura communiter proguntie( tum quie deitati 
naturaliter conveniant, tum etiam qus hominis 
congruunt nature, perspicua deprehenditur unitatis 


*5 Hebr, ῃ, 14. 


259 


'$. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHfEP. 


209 


ratio. Cum-ergo audis Apostolum dicentem : « Ex- Α τοίνυν ἀχούσῃς τοῦ Αποστόλου λέγοντος" « ααροσδεχό- 


spectantes beatam spem, et manifestationem gloriz 
magni Dei ac Servatoris nostri Jesu Christi *",» non 
te pudet separare a Verbo Jesum ? Non enim dixit, 
maghi Dei in Jesu Christo, sed eumdem et Deum et 
Jesum praedicavit : ideoque unicam quoque dixit 
manifestalionerh. 

4. Interdum vero iis etiam quz sunt humane 
naturae propria, Dei appellationem attribuit divina 
Scriptura. Nam eum Servatoris passio de deitatis 
natura iutelligi prorsus. nequeat, atque in corpore 
tantuminodojpassiones peracta fuerint ; attamen quia 
cum eo est inseparabili adunatione deitas, « Si co- 
gnovissent,» iuquit Apostolus, «nunquam Dominum 
glorie crucilixissent **. » Viden' quomodo, aduna- 


pevot τὴν µακχαρἰαν ἑλπίδα, xai τὴν ἐπιφάνειαν τῆς 
δόξης τοῦ μεγάλου θεοῦ χαὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ 
Χριστοῦ * »ᾶρ᾽ οὐκ ἐρυθριᾶς διαιρῶν τοῦ Λόγου τὸν 
Ἰησοῦν: Οὐ γὰρ εἶπεν, τοῦ μεγάλου 'θεοῦ τοῦ ἓν 
Ἰησοῦ Χριστῷ, ἀλλὰ Τὸν αὐτὸν Θεὺν χαὶ Ἰησοῦν 
ἐχήρυζεν ' διὸ xal µίαν τὴν ἐπιφάνειαν εἴρηχεν. 

δ’. "Ἔστι δὲ ὅτε xal τὰ τῆς ἀνθρωπότητος ἴδια, τῇ 
τοῦ Θεοῦ προσηχορίἰᾳ ἡ θεία χηρύττει Γραφή ᾽ τοῦ 
γὰρ σωτηρίου πάθους τῇ τῆς θεότητος φύσει οὐδαμῶς 
νοεῖσθαι δυναμένον, εἰς δὲ τὸ σῶμα παντελῶς τῶν 
παθηµάτων γεγενηµἑένων, διὰ τὸ συνεῖναι ἀχωρίστως 
καθ ἔνωσιν αὐτῷ τὴν θεότητα, « El ἔγνωσαν,» φησὶν 
ὁ ᾿Απόστολος, «οὐκ ἂν τὸν Κύριον τῆς δόξης ἑσταύ- 
Ρωσαν.» Ορᾷς ὅπως χοινολογεῖ, τῆς Σνώσεως χάρὺ, 


tionis causa, communem facit de Christo confessio- B τὴν εἰς τὸν Χριστὸν ὁμολογίαν τῆς ἀποστολιχκῆς 


nein apostolice doctrinze sermo? Non enim simplex 
homo aliquando fuit Jesus, ante Dei cum ipso com- 
munienem et adunationem ; sed idem Verbum, in 
ipsam beatam Virginem veniens, proprium sibi 
templum ex Virginis substantia sumpsit, prodiitque 
ex ea homo quidem quatenus cerrebatur, intrinsecus 
aulem verus exsistens Deus : ideoque etiam post 
partum, virginem conservavit parentem suam, quod 
de.alio nemine sanctorum usuvenit, Nam quia isti 
Datura homines erant, humanam paremque omnes 
parvitatem sortiti sunt, llle autem, quia natura 
Deus erat, assumpta etiam extremis temporibus hu- 
manitate, novam pra reliquis omnibus nativitatem 
pre se iulit. Ergo recte et Deipara et virgiualis 
mater, beata hzc jure optimo dicenda est. Non euim 
homo simplex erat, quem ipsa perpcrit Jesus. 


5. Qui enim id fleret? siquidem ad hujus operam 
2c potestatem illa etiam qua ante adventum facta 
fuerunt, divina Scriptura refert. Ecce enim beatus 
discipulus Judas magna voce nobis hanc fidem in- 
clamat, Nau rerum, qux inultis seatibus ante na- 
tivitatem ex Virgine acte sunt, faciens mentionem, 
sic ait : « Commonere autem vos volo, scientea alio- 
qui omnia, quoniam Jesus populum de terra JEgypti 
salvans, secundo eos qui non crediderunt perdidit ; 
angelos vero qui non servaverunt suum priucipa- 
tum, sed proprium domicilium dereliquerunt, in 


διδασκαλίας à λόγος; Οὗ γὰρ ἄνθρωπος μὲν ψιλὸς 
Ἰησοῦς ὑπῆρξέν ποτε πρὸ τῆς τοῦ θεοῦ πρὸς αὐτὸν 
χαινωνίας τε καὶ ἑνώσεως, ἀλλ αὐτὸς ὁ Λόγος ἐν 
αὑτῇ τῇ µαχαρίᾳ Παρθένῳ γενόμενος, τὸν ἴδιον vabv 
ἑαυτῷ ix τῆς οὐσίας τῆς Παρθένου ἔλαθεν, xol 
προῇλθεν ἐξ αὑτῃης ἄνθρωπος μὲν ἔξωθεν θεωρούµε- 
voc, ἔνδοθεν δὲ Θθεὸς ὑπάρχων ἀληθινός ' διὸ xol 
μετὰ τὸ τεχθῆναι, παρθένον τὴν τεχοῦσαν τετ/ρηχεν, 
ὅπερ ἐπ οὐδενὺὸς τῶν ἄλλων ἁγίων γεγένηται. 
Ἐπειδὴ γὰρ ἐχεῖνοι thv φύσιν ὑπῆρχον ἄνθρωποι, 
ἀνθρωπίνην καὶ ἴσην τὴν γένεσιν ἔλαχον ἅπαντες, 
οὗτος δὲ ἐπειδὴ κατὰ φύσιν ὑπῆρχεν θεὸς, προσλαθὼν 
ἐν χρόνῳ ἑσχάτῳ καὶ τὸ ἀνθρώπινον, ξένην παρὰ 
πάντας τὴν ἐκ τῆς Παρθένου γένεσιν ἐπεδείξατο" 
οὐχοῦν εἰχότως xai θεοτόχος καὶ παρθενομήτωρ ἡ 
paxapla διχαίως ἂν Xéyovco* o0 γὰρ ἄνθρωπος φιλὸς 
Tv ὁ τεχθεὶς ἐξ αὐτῆς Ἰησοῦς. 

6’. Πῶς Υάρ; ὅπου xal πρὸ τῆς ἐπιδημίας Υεγενη- 
μένα, τῇ τούτου ἐγεργείᾳ xat ἐξουσίᾳ ἡ θεία προσα- 
ναφέρει Γραφή ’ καὶ γοῦν Ἰούδας ὁ µαχάριος µαθι- 
τὶς µεγαλοφώνως ἡμῖν τὴν τοιαύτην παραδέδωκεν 
πίστιν ΄ τῶν Ὑὰρ πρὸ πολλῶν γενεῶν τῆς ἐχ Παρθί- 
νου προόδου µεμνημένος, οὕτω φησίν! « Ὑπομνῆσαι 
δὲ ὑμᾶς βούλομαι, εἰδότας ἅπαντα, ὅτι Ἰησοῦς (1) 
λαὸν ἐκ γῆς Αἰγύπτου σώσας, τὸ δεύτερον τοὺς μὴ 
πιστεύααντας ἀπώλεσεν ' ἀγγέλους τε τοὺς μὴ τηρή- 
σαντας τὴν ἑαυτῶν ἀρχὴν, ἀλλὰ ἀπολ[ε]ιπόντας τὸ 
ἴδιον οἰχητήριον, εἰς χρίσιν μεγάλης ἡμέρας δεσμοῖς 


judicium magni diei, vinculis zteruis sub caligine p ἀῑδίοις ὑπὸ ζόφον τετήρηκεν. » El δὲ ἄνθρωπον quy 


reservavit **. » Quod si simplicein hominem beata 
Virgo peperisset Jesum, hunc autem dicit discipulus 
de AEgyptiorum manu lsraelem liberavisse, popu- 
lumque per desertum duciavisse, quin et portento- 
*? Jud. 6. 


*' Tit. r, 1$.. "I Cor. n, 8. 


(4) Animadverte primum citari a Cyrillo Juda. 


Epistolam, quod facit etiam in Prosphonetico ad 
Theodosium, ip- 77. Deinde pro communi Greca 
lectione Κύριος, observa vocabulum Ἰησοῦς, quod 
babet reapse vulgatus noster Latinus, suffragante ei 
cum Cyrillo etjam codice Gr. principe ac celebri 
Vaticano, et nonnuilis aliis Gr. apud cl. Scholizium, 
Porro si Jesu pro Josue, ut nonnulli existimant po- 
Bitur, ís quidem dur, figura Domini Jesu creden- 


ἔτεχεν fj paxapla Παρθένος τὸν Ἰησοῦν, τοῦτον δὲ 
φησιν ὁ μαθητὴς, τῆς Αἰγυπτίων χειρὸς τὸν Ἱσραλ 
ἑλευθερώσαντα, καὶ ἠγούμενον τοῦ λαοῦ κατὰ τὴν 
ἔρημον, ὃς καὶ τῶν τεραστ[ε]ίων ἐπετέλει τὰ θαύματα, 


dus est. Quanquam reapse Moyses, non Josue, po 
pulum ex /Egypio eripuit; multoque minus Josue 
rebetles angelos ad inferos detrusit. Pluriti igitur, 
αἱ nunc eiiam Cyrillus, recto ac primitivo sensu iu- 
telligunt. bic Dominum Jesum, qui apgeli specie 
populo Hebreo: dux fuit, Nisi potius, quod iden 
quodammodo est, personam :zeterni Verbi angelus 
dux repraseutabat. 








9601 


QUOD B. MARIA SIT DEIPARA. 


502 


πρὺ τοσούτων γενεῶν τῆς ἐκ Παρθένου γεννήσεως * A rum miracula tot ante nativitatem ex Virgine ztati- 


ποῦ τοῦτον ἄρα κατ ἐχείνους τοὺς χρόνους ὑπάρχειν 
δώσουσιν; πότε δὲ τῆς Υενέσεως τὴν ἀρχὴν ἑσχηχότα; 
Οὐχέτι γὰρ αὐτοῖς λόγος συγχωρήσει λέγειν, Ex τῆς 
παρθενικῆς προόδου τὴν ἀρχὴν τοῦ εἶναι εἰληφότα. 
Διδασχέτωσαν τοίνυν οἱ τῶν χαχῶν ἐφευρεταὶ δογµά- 
Όων, πότε τῆς γενέσεως τὴν ἀρχὴν ουτας ὁ ἄνθρωπος 
ἔσχηκεν, ποῦ δὲ xal àv τίσιν ἄρα διετέλει τοσούτοις 
ἔτεσιν. ἸΑλλ᾽ οὐκ ἔτι τοῦτον ἄνθρωπον εἶναι τῶν εὖ 
φρονούντων τις ἐρεῖ, ὃς xa τοῖς κατὰ τὸ παλαιὸν 
ἁμαρτήσασιν, xat τὸ ἴδιον ἁπολ[ε]ιποῦσιν οἰκητήριον, 
ἐχ τότε τὰς τιμωρίας ὥρισεν, xal τῆς Αἰγυπτίων 
χειρὸς Ἰσβαἡλ ὀνδόξως ἐρύσατο. El τοίνυν κατὰ τὴν 
αὐτῶν ἔχδοσι», οὔτε ὁ θεὸς Λόγας ὑπονοεῖσθαι δύνα- 
ται, διὰ τὸ τὸν ἐκ τῆς Παρθένου τεχθέντα εἶναι τὸν 


bus patravisse, ubinam hunc temporibus illis exsti- 
tisse concedent? undenam autem nativitatis sux 
originem traxisse? Neque enim ipsis ratio permittet 
dicere illum ex Virgine initium exsistendi sumpsisse. 
Demoustrent 1/4/54 itaque pravorum dogmatum 
inventores, unde ortus sui principium hic homo ha- 
buerit; ubiaam quibusve in locis tot annis hic se 
oontinuerit, Sed jam nemo sanus hunc dicet ho- 
minem, qui et olim peecantibus suumque domici- 
lium deserentibus pcenas decreverit, et ex Zgyptio- 
rum manu Israelem splendide eripuerit. Si ergo se- 
cundum ipsorum concessionem, neque Deus Verbum 
eredi potest Jesus, propter ejus ex Virgine nativita- 
lem ; neque rursus homo esse potest qui ejusmodi 


Ἰησοῦν, οὔτε ἄνθρωπος πάλιν ὁ ταῦτα θαυµματουρ- B prodigia ediderit (elenim ab hoiinis natura et fa- 


hoa, (ξένα γὰρ τῆς ἀνθρώπου φύσεώς τε xal 
δυνάμεως τὰ προευρηµένα χαθέστηχεγ), τίνα 'λοιπὸν 
ἐπινοῆσαι οὐσίαν τούτῳ καὶ τάξιν δυνῄσονται ; 

ς’. Ἁλλ' ἡμεῖς τὰ τούτων ῥήματα τοσαύτης ἀνοίας 
xal παραφροσύνης ὁρῶντες μεστὰ, καὶ olámep iv 
ὕπνοις xat µέθῃ πρὸς αὐτῶν λεγόμενα, τούτοις μὲν 
χατὰ τὴν τοῦ Σωτῆρος ἑροῦμεν φωνήν «Ἠλανᾶσθε 
μὴ εἰδότες τὰς Γραφὰς, μηδὲ τὴν δύναμιν τοῦ θεοῦ.» 
δι δὴ ἐχνήφατε δικαίως, καὶ ud ἁμαρτάνετε, γνω- 
αίαν θεοῦ εἰς τοσοῦτον νοσήσαντες ' ὀρθῶς δὲ πάλιν, 
καὶ ὡς προαποδέδοται τῆς ἑνώσεως νοοῦντες τὴν 
δόξαν, Θεόν το ἀεὶ ὄντα τοῦτον, Υενόμενον δὲ ἐπ᾽ 
ἑσχάτων καὶ ἄνθρωπον ἐπιστάμενοι, ἀτρέπτου xal 
ἀναλλοιώτου φυλαχθείσης αὐτοῦ τῆς θεότητος, αὐτὸν 


oultate quz supra diximus abhorrent), qualem deni- 
que poterunt hujus esse substantiam et conditionem 
existimare? 

6. Sed enim nos horum verba adeo dementix de- 
liriique plena cernentes, ac veluti a somniantibus 
ebriosisque eructáta, his juxta Servatoris effatum 
dicemus : « Erratis, nescientes Scripturas neque vir- 
tutem Dei **, » Ideo ut par est edormite crapulam, 
et nolite peccare, tanta rei divinse ignorantia labo- 
rantes. Sed recte potius, atque ut jam demonstra» 
tum a nobis fuit, adunationis gloriam cogitantes, 
hunc et Deum semper fuisse, el postremo hominem 
quoque factum agnoscentes, ita tamen ut ipsíus 
inverlibiliter et immutabiliter conservata deitas 


xai τότε τῆς ἓξ Αἰγύπτου πορείας τοῦ Ἰσραὴλ Σω- C fuerit jeumdem et tunc lsraelis ex JEgypto exce- 


τῆρα πιστεύωμεν &e μὲν τοῦ Πατρὰς ὄντα Λόγον, 
καὶ φῶς, καὶ ἀπαύγασμα, xai τῆς θεοπρεποῦς δόξης 
τὴν δυναστείαν ἔχοντα * διὸ δη καὶ ἔλεγεν τῷ µαχα- 
lp Mobsf «Ἐγώ εἰμι ὁ Qvy*» καὶ, « Ἐγὼ ὁ θεὺὸς 
Αθραὰμ, καὶ θεὺὸς Ἰσαὰχ, xa! θεὺς 'Iaxu6* » τὴν δὲ 
ποῦ Υἱοῦ προσηγορἰαν προσλαθόντα μὲν ὅτε γέγονεν 
ἄνθρωπος, τῆς δὲ ἑνώσεως χάριν, xal διὰ τὸ αὐτὸν 
ἄνθρωπον γεγενῆσθαι, ἀλλ᾽ οὐχ ἐν ἀνθρώπῳ ἕνφχη- 
κέναι ' xal τὰ τότε, xai τὰ νῦν τῇ Ἰησοῦ καὶ Χρι- 
στοῦ προσηχορίᾳ ἀκολούθως ὑπὸ τῆς θθοπνεύστου 
Γραφῆς δοξαζόµενον. 

Q. Καὶ γοῦν τὴν τοιαύτην ὑπόθεσιν ἔξεστι διὰ 
πλειόνων θεωρεῖν ὑπὸ τῶν ἁγίων χηρυττοµένην &v- 


dentis Servatorem credamus, semperque Patris 
Verbum fuisse, lumen atque splendorem, et digna 
Deo glorie potestatem tenuisse : ideoque οἱ beato 
Moysi dicebat : « Ego sum qui sum *!; » et ego Deus 
Abrabami, et Deus Isaaci, et Deus Jacobi '* : ei Filii 
quidem nomen tunc sumpsisse cum factus est homo, 
adunationis gratia, et quia humanam conditionem 
assumpsit, non in homine babitavit : et olim et 
nunc sub Jesu Christique appellatione ab inspirata 
divinitus Scriptura consectanee glori(lcari. 


7. Atque hoc argumentum pluribus verbis videre 
licet a sanctis viris predicatum; Jeremia quidem di- 


ὁδρῶν ' τοῦ μὲν Ἱερεμίου διαῤῥήδην βοῶντος: «Οὗ- p serte clamante : « Hic Deus noster est, neque alius 


τος ὁ θεὸς ἡμῶν, οὐ λογισθήσεται ἕτερος πρὸς ab- 
τόν  ἐξεῦρεν πᾶσαν ὁδὺν ἐπιστήμης, χαὶ ἔδωχεν 
αὐτὴν Ἰαχὼδ. τῷ παιδὶ αὑτοῦ , καὶ Ἰσραὴλ τῷ ἦγα- 
πηµένῳ ὑπ αὐτοῦ μετὰ ταῦτα ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη, 
xa τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη *» τοῦ δὲ ὑμνογρά- 
φου μελῳδοῦντος Δαθίδ'ε Μήτηρ (1) Σιὼν ἐρεῖ. "Av- 
9? Mattb. xxn, 29. 5 Exod. 15, 14. ** ibid. 6. 
(1) Ita µήτηρ babent 698059 editiones, etiam Vati- 
cana. Sie legisse videmus etiam Cyrillum, magnoque 
. numero Patres Latinos apud Sabaterium, qui vetere 
Mala utebantur editione. Vulgati interpres lec!io 
numquid, pro maler, deducta est ex μὴ τῇ, vel uf) 
τι, Ul cognoscimus ex Origene in Hexaplis, et ex 
Hieronymo apud Nobilium in adu. ad Sixtinam. 


quisquam cum eo comparabitur : ipse omnem scien- 
tig semitam adinvenit, tradiditque eam Jacobo puero 
8υο, et [sraeli dilecto suo. Post hxc in terra visus 
est, οἱ cum hominibus conversatus est **; » tum 
eliam hymnographo canente Davide : « Mater Sion 
dicet : Homo, et homo natus est in ea, et ipse fundavit 


93 Baruch i1, $6.28. 


Doctissime vero disputat de bac lectione Jo. Bapt. 
Branca, Ambrosianz olim bibliotheez: Mediolani 
prefectus, in magno, quanquam imperfecto, opere 
suo quod inscripsit De sacrorum librorum Latine 
egere editionis auctoritate, lib. ns, part. 1, cap. 5. 
p. 157. seqq. 





255 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIFP. 


96i 


m Altissimus "*. » Hoc vero quid aliud significat, A θρωπος (1)* xat ἄνθρωπος ἐγενήθη ἓν αὐτῇ , xat 


:jsi eumdem esse Deum. et hominem? Etenim ho- 
minem, simulque Altissimum, fundatoremque fate- 
wir, Neque secius, in alio quoque psalmo indivisum 
unitatis sermonem retinens, bominis proprietatis ad 
Deum item Verbum referre comperitur, haud equi- 
dem substantiarum confusionem invehens, sed sub- 
stantiarum adunationis rationem habens. Sic ergo 
ait iu xLIv psalmo : « Sedes (ua, Deus, ín seculum 
seculi : virga directionis, virga regni tui : dilexisil 
justitiam, et odisti iniquitatem : propterea unxit te 
Deus, Deus tuus, olco lztiti:e prze consortibus tuis**, » 
Viden* quomodo Deum Verbum appellans, Deumque 
et regem confilens, neque tamen dividens, neque 
alteram personam in eum conferens, nihilominus 


αὐτὸς ἐθεμελίωσεν αὐτὴν ὁ “Ύψιστος * » τοῦτο γὰρ τί 
ἂν etr ἕτερον, ἆλλ' f| ὅτι αὐτὸς ὑπάρχει θεὸς, xai 
ἄνθρωπος; "Ανθρωπον γὰρ, καὶ "Ὑψιστον, xai θεµε- 
λιωτὴν τὸν αὐτὸν ὡμολόγησεν * οὐδὰν δὲ ἕἅττον καὶ 
ἐν ἑτέρῳ φαλμῷ ἁδιαίρετον τῆς ἑνώδεως φυλάττων 
τὸν λόγον, τὰ τῆς ἀνθρωπότητος ἴδια ὣς αὐτῷ πάλιν 
«ip θεῷ Λόγῳ ἀναφέρων εὑρίσχέται, οὗ τῶν οὐσιῶν 
σύγχυσιν ἐργαζόμενος, ἀλλὰ τῆς ἑνώσεως τῶν οὐ- 
σιῶν ἐπιγινώσκων τὸν λόγον" λέγδι τοιγαροῦν οὗ- 
τως ἓν μὸδ dol qub * « Ὁ θρόνος σου, ὁ θεὸς, εἰς τὸν 
αἰῶνα τοῦ αἰῶνος ' ῥάδδος εὐθύτητος ἡ ῥάδδος τῆς 
βασιλείας σου * ἠγάπησας δικαιοσύνην, xa ἐμίσησας 
ἁδιχίαν]. διὰ τοῦτο ἔχριάέν΄σε θεὺὸς, ὁ Θεός σου, ἔλαιον 
ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς μετόχους σου.» Ὃρᾷς ὅπως 


unctum dixit? Explicent nobis igitur quid sit hoc B τὸν Λόγον θεολογήσας (2), Θεόν τε καὶ βασιλέα ὁμο- 


effatum ; et quomodo Verbum, cum Deus esse!, un- 
ctum fuerit ; nisi quia prorsus idem erat, qui servi 
formam sibi induerat, cui et chrisma suscipere con- 
venientissimum fuit? Quod si forte dixerint, propter 
suam in liomine, ut ipsi hallucinantur, inhabita- 
tionem, Yerbi personam chrismatis instar exstitisse; 
hi sciant velim, inhabitationem non de Christo sed 
de proplietis aliisque sanctis dici : predictas vero 
locutiones magnopere excedere inhabitationis termi- 
ros sive vim. 1/4/5e Ergo etsi Deusin sanctis omni- 
bus habitat, hique sanetificati sunt et uncti, nemo ta- 
fnen xque ac ipse sanctificatus unctusque dicitur. 
Si ergo isti, ad sanctorum similitudinem, in Christo 
quoque inhabitasse Deum aiunt, constabit omnihus 
ipsorum irreligiositas, ab apostolica doctrina toto 
ccelo aberrans. 


8. Etenim de prophetis Christoque disserens Pau- 
lus, immanem bujus ab illis differentiam nos do- 
cet, ejus, inquam, qui unctus dieitur. Namque hunc 
quidem et Filium et Patris splendorem, et figuram 
g&ubstantio ipsius, illos autem prophetas tantum 
appellat : mirumque est, quod iuter tot subliinia, 
unctionis quoque idem facit mentionem. « Multi- 
fariam enim, inquit, multisque modis olim Deus 
locutus patribus per prophetas, novissimis his die- 
bus locutus est nobis per Filium, quem constituit hze- 
redem universorum , per quem fecit szecula : qui 


Aovf,aac, οὐ διελὼν, οὐδὲ Exe pov πρόσωπον élatvéyxa; 
αὐτῷ, καὶ τὸ χεχρῖσθαι εἴρηχεν; Λεγέφωααν οὖν τί 
ἐστιν τὸ λεγόµενον πῶς δὲ θεὺς ὢν ὁ Λόγος ἐχρίετο, 
ἀλλ) d πάντως ὅτι αὐτὸς ἣν ὁ τὴν τοῦ δούλον μορφὶν 
ἑνδυσάμενος, ᾗ καὶ τὸ χρίαµα λαμθάνει» εἴη ἂν πρι- 
πωδέστατον; Kàv Υὰρ λέγωσιν διὰ τὴν πρὺς τὸν 
ἄνθρωπον ἐνοίχησιν, ὡς αὐτοὶ πλανῶνται, τοῦ Λόγου 


:πρόσωπον τὸ χρίσμα λέγεσθαι, µανθανένωσαν ὅτισερ 


ἑνοίχησις οὐχ ἐπὶ τοῦ Χρισνοῦ, ἀλλ’ ἐπὶ τῶν αρο- 
φητῶν καὶ τῶν ἄλλων ἁγίων λέγεται, καὶ ὑπερδαίνει 
σφόδρα τοὺς τῆς ἑνοιχήσεως ὅρους τὸ λεγόμενον xal 
γοῦν ἐνοικήσαντος τοῦ Θεοῦ kv τοῖς ἁγίοις πᾶσιν, 
ἁγιαζομένων τε καὶ χριοµένων, οὐ λέγεται ὡς αὐτὸς 
ἁγιαζόμενος Ἡ γριόµενος" εἰ μὲν οὖν καθ) ἐμοιότητα 
τῶν ἁγίων, καὶ ἐπ᾽ αὐτοῦ τὴν ἑνοίχησιν λάγονσιν, 
ἔχδηλος fj ἀσέδεια πᾶσιν ἔσται, καὶ τῆς ἁποστολιχῆς 
διδασχαλίας παντελὸς ἀλλοτρία. 

η’. Περ) μὲν γὰρ τῶν προφητῶν, xaX τοῦ Χριστοῦ 
διαλεγόµενος ὁ Παῦλος, ἀσύγχριτον τούτου πρὸς Exsl- 
νους διαφορὰν ἡμᾶς ἐδίδαξεν, λέγω bh τοῦ λεγομένου 
κεχρῖσθαι" τὸν μὲν γὰρ, Yibv xaX τοῦ Πατρὸς ἁπαύ- 
Υασμα xai χαραχτῆρα τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ ' τοὺς 
δὲ, προφήτας ὠνόμασεν ' χαὶ τό Ye θαυμοστὺν, ὅτι 
μετὰ τούτων τῶν ὑψηλῶν, τοῦ γρίσµατος xai αὐτὸς 
ἐμνημόνευσεν’ ε«Πολυμερῶς Y&p, φησὶν, xal πολυ- 
πρόπως πάλαι ὁ θεὸς λαλήσας τοῖς πατράσιν ἐν τοῖς 
προφήταις, ἐπ᾽ ἑσχάτων τῶν ἡμερῶν τούτων ἐλάλη- 
σεν ἡμῖν ἐν Υἱῷ, ὃν ἔθηχε χληρονόμον πάντων, δι οὗ 


cum sit splendor gloria et figura substantiz ejus, f) ἐποίησε τοὺς αἰῶνας' ὃς ὢν ἀπαύγασμα τῆς δόξης, 


portansque omnia verbo virtutis sux, post purga- 
tionem peccatorum factam, consedit in dextera ma- 
jestatis in excelsis **. » Et paulo post ait : « Et ad 
angelos quidem dicit : Qui facit angelos suos spiri- 
tus, el ministros suos flammam ignis; ad Filium 
autem : Thronus tuus, Deus, in seculum sxculi ; 
virga xquitatis, virga regni tui. Dilexisti justitiam, 
et odisti iniquitatem : propterea unxit te Deus Deus 
tuus oleo exsultationis pr participibus tuis "". » 


5* Psal. rxxxvj, 5. ** Psal. xciv, T, 8. 


(4)lta interposgitur in utroque Cyrilli codice, nec- 
non in editione Vaticana Bibliorum Graecorum. 


5* Hebr. 1, 1-7. 


καὶ χαραχτὴρ τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ, φέρων τε τὰ 
πάντα τῷ ῥήματι τῆς δυνάμεως αὐτοῦ, χαθαριαμὸν 
τῶν ἁμαρτιῶν ποιησάµενος, ἑἐχάθισεν kv δεξιᾷ τῆς 
µεγαλωσύνης ἐν ὑψηλοῖς. » Καὶ μετ’ ὀλίγα φησίν 

« Καὶ πρὸς μὲν τοὺς ἀγγέλους λέγει’ Ὁ ποιῶν τοὺς 
ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα, xal τοὺς λειτουργοὺς αὖ- 
τοῦ πυρὸς φλόγα’ πρὸς δὲ τὸν Ylóv* Ὁ θρόνος σου 6 
θεὸς, εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος ' ῥάδδος εὐθύτητας 1, 
ῥάθδος τῆς βασιλείας σου’ Ἠγάπησας δικαιοσύνην, 


V! ibid. 8, 9. 


(2) Simili locutione utitur Eusebius in secundo 
Theophanie fragmento. 











265 


QUOD B. MkRIA SIT DEIPARA. 


506 


xat ἑμίσησας ἁδιχίαν * διὰ τοῦτο ἔχρισέν σε ὁ θεὸς 6 A Cetnis quam aliena sit 4 Christo inhabitationis 


Θεός σου ἔλαιον ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς μετόχους 
σου. » Θεωρεῖς ὡς σφόδρα ἁλλότριος ἐπὶ τοῦ Χρι- 
στοῦ ὁ τῆς ἐνοιχήσεως ὄροςς Et δὲ λέγαυσιν ἐνταῦθα 
τὴν ἑνοίχησιν μὴ εοῖς ἁγίοις ὁμοίως, ἀλλά καθ ἕνω- 
ew τὸν Λόγαν πρὸς ἄνθρωπον bx τῆς Παρθένον tc- 
χθένια γεγενῆσθαι, οὐ δυνατὸν μὲν μετὰ τὴν ἄπο- 
κύηθιν ἕνωσιν ἀληθη λέγασθαι, ἀλλ Ἡ µόνον τὴν 
κατὰ χάριν χαὶ μετοχὴν τοῦ θεοῦ, ὥς kv τοῖς ἁγίοις 
πάλιν ἐγένετο. 

6’. EL δὲ ἐνταῦθα τὴν ἑνοένησιν ἕνωσιν εἶναι λέγου- 
σιν, οὐχ ἓν τῇ Παρθένιο, ἑλλά μετὰ τὸ τεχθῆναι MH 
αὐτῆς, φέρε καὶ οὕτω τὸ λεγόμενον ἐξετάσωμεν. Et 
διὰ τοῦτο εἰς τὸ τοῦ Λόγου πρόσωπον τὸ χρίσμα. Et- 
ρῄσθαι λέγουσιν, διὰ τὸ συνεῖναι καὶ Ἀνῶσθαι, ὡς 


de(initio 7 Quod si hic dicant inbabitationem haud 
tanquam in sanctis , sed eam quz facia fuerit ex 
conjunctione Verbi cum homine de Virgine nato, 
respondemus nullam licere post partum dicere fa- 
ctam conjunctionem, nisi eam quae ex gratia et Dei 


participatione fij, cujusmodi rursus aio illam san- 


ctorum eum Deo fuisse 


9. Quod si vocabufo habitationis conjunctionem 
intelligunt nonitlam intra Virginem factam, sed post« 
quam Jesus de ipss natus fuerat, age, id quoque ad 
trutinam expendamus. Si idcirco de Verbi persona 
unctionem przdicatam aiunt, quia conjunctum uni- 


αὗτοί φασι, τῷ ἀνθρώπῳ τν Αόγον, πάντως ὅτι μεθ D tumque fuerit, ut ipsi alunt, homini Verbum, om- 


ἕνωςφιν αὐτὸν χεχρίσθαι λέγειν t6 ἂνάγχης ἁπαιτη- 
θήρονται * τὸν γὰρ θεὸὺν Λόγαν ὁ προφήτης, ἔτι γε 
μὴν καὶ ὁ ᾿Απόστολος θεολογήέας, abtip xaX τὸ χρἰ- 
ὅμα φανερῶς ἀνέθηλεν. Ei colvov διὰ «tv ἕνωσιν, 
καὶ τὸ συνεῖναι αὐτὸν vip ἀνθρώπρ, τὸ «65 ἀνθρώπου 
^" Λόγψ προσάπτουθιν οἱ Άγιοι, μετὰ τὴν ἔνωσιν 
αὐτὸ «b χρίσμα γεγενῆσθαι πάντως ὀμολογήσουσιν - 
εἰ δὲ μετὰ τὴν ἕνωσιν κέχρισται, τὴν δὲ ἔγωσδιν οὐ 
βούλονται λέγειν πρὶν ix τῆς Παρθένου τεχθῆναι, 
οὐδὲ Χριστοτόχος οὐχέτι πρὸς αὐτῶν 4 Παρθένος 
ὁμολργηθήσεται. εἰ γὰρ Χριστστόχος, κάντως ὅτι 
χαὶ θεοτόχος * εἰ δὲ οὗ Βεοτόκας, οὐδὲ Χριστοτόχος. 
Et vp τὸ χρίσμα μετὰ τὴν ἕνωσιν, xai διὰ τοῦτο εἰς 
τὸ τοῦ Λόγον πρόσιοπον τοῦτο Ad reca, ehv Bk ἔνωσιν 
μετὰ τήν ἐκ τῆς Παρθένου Ὑέννησιν γεγενῆσθαι λέ- 
γοῦδιν, οὐδὰ Χριστοτόχος οὐπέτι εὑρεθήσεται εἰ δὲ 
Χριατυτόάχος, καὶ θεοτόπος - cou γὰρ χρίσµατος πρὸ 
τῆς ἐνώσεως μὴ δοναµένου νοεΐσθαι, εἰ Χριστοιόχος 
ἡ Παρθένος, iv αὐτῃ δὴ τῆς ἑνώσεως γενομένης, 
οὐχέτι ἄνθρωπον, ὡς αὐτοί ῴασιν, ἁλλ᾽ ἀνωθένεα τῷ 
Λόγῳ γεννήσασα, θεοτόχος δικαίως ἂν λάγοιτο’ cf γε, 
καθὼς ἕμπροσθεν εἴρηται, την ἔνωσιν ἀληθή, χαὶ οὐ 
καθάπερ ἐν wol; ἁγίοις λέγουσιν. Touto δέ φαμεν, 
ὅτι οὐ δονατὸν ἔνωσιν ἀχηθῆ λάγειν μετὰ τὴν γέννη- 


C 


cw* ἡμεῖς Ob οὐχ ἄνθρωπον θεῷ ἐνιθέντα, ἀλλὰ 


θεὸν τὰ ἀνθρώπινα πρασλαδόµεναν οἵδαμεν «by Ἆρι. 
στὸν, λέγω δὴ σῶμα, καὶ φυχὰν, xal veuv τελείως 
χωρὶς ἁμαρτίας ἐνοῦσθαι τῇ ἁγίφ Ἡαρθένφ. Διὰ 
τοῦτο χὰν ἄνθρωπον ἀπούσῃς tbv Χριατὸν ὀνομαζό- 
µενον, μὴ ἐπιλανθάνου ὅτι χαὶ Βσὸς γέγονεν: οὕτως 
ἐπιστάμενος ὁ µακάριος Παῦλος, ποτὲ δὲ θεὸν ἑκή- 
petttv* « Μνημόνενε yàp, φηδὶν, Ἰηαοῦν Χριστὸν 
ἐγηγερμένον ἐκ νεκρῶν, χαὶ x σπέρµατος Δαδίδ. » 
Καὶ πάλιν’ «0 δὲ θεὸς xaX τὸν Κύριον Άγειρεν, xaX 
ἡμᾶς ἐξεγείρει διὰ crc δυνάμεως αὐτοῦ. 1 ᾿Αχοάεις 
τὰν ἐκ σπέρµατος Δαθὶδ, xal ἐκ νοκρῶν ἐγηγερμένον 
σαφῶς χηρνττόµενον; 


V. "Ότο τοίνυν ἐναργῶς ἀποδέδειχται, οὐκ ἄνθρω- 
πος, ὡς ἔχεῖνοι νοµίζουσιν, ἀλλ᾽ ὁ ἁῑδιος «oo θεοῦ 


** [| Tim. i, δ. " Που. iv, 14: 
PATROL. Gn. LXXVI. 


nino post conjunctionem ipsum unctum fuisse di« 
cere necessario cogentur. Nam Deum Verbum pro- 
pheta, nec non Apostolus theologico sermone de- 
scribens, eidem etiam unctionem manifeste attribuit. 
81 forte igitur propter conjunctionem, et propter 
ejus cum homine coexsistentiam, quod est hominis 
proprium Verbo accommodant przedicti sancti, utí- 
que post conjunctionem Ipsum chrisma factam esse 
prorsus confitebantur. Jaw si post conjunctionem 
Jesus unctus fuit, conjunctionem autem nullam die 
cere volont ante ejus ex Virgine ortum , sequis 
tor ut isti ne Christiparam quidem Virginem 
confiteantur. Nam s! Christipara, prorsus et Dei- 
para : si mínus Deipara, utique nec Chrístipa- 
ra. Nam si unctio post conjunctionem fuit, pro- 
ptereaque in Verbi personam ea reputatur, conjun- 
ctienem autem post naüvitatem ex Virgine factam 
dicunt, ne Christlparam quidem esse comperiemys. 
Secus si Christipara est, sane et Deipara. Cum 
enim unctio ante conjunctionem cogitari non possit , 
si Chiristipsra est Virgo, intiaque eam conjunctfo 
facta Toit, ea cum non hominem , ut [sti aiunt , 
sed anitum Verbo Christum pepererit, Deipara jure 
dicetur ; siquidem, ut antea dictum est, de vera 
adunatioue, non autem de illa que in sanctis fli, 
loquuntur. Hoc autem dicimus, quia fieri nequit ut 
vera adunatio post nativitatem dicatur, Nos vero 
non hominem Deo unitum, sed Deum qui huma- 
nitatem assumpsit, qui corpus, inquam,et animam 
ac mentem perfecte in sancta Virgine sibi unlvit, 
hunc Cliristum esse scimus. Propterea etiamsi ho- 
minem audieris Christum nominari, ne obliviscaris 
eumdem et Deum esse. Rei probe conscius Paulus , 
modo ipsum Deum proclamabat : « Memento enim, 
inquit, Jesum Christum suscitatum ex mortuis, et 
de semine Davidis 31444 f ortum **. Rursusque : 
« Deus autem qui Dominum suscitavit, nos quoqve 
virtete sua suscitat **, » Audin" illum de semine 
Davídis, et ex mortuis suscitatum proclamarit? , 
£0. Cum itaque demonstratum evidenter sit non 


. hominem, ut isti putant, sed sempiternum Dei οι- 


261 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


208 


. bum humanatum ex Virgine prodiisse, recedant hi A Λόγος ἐνανθρωπῄσας ἐστὶν ὁ &x τῆς Παρθένου προ- 


ab errore suo, etJudaicam insaniam omittant. « Nisi 
' enim conversi fuerint, gladium suum adversus eos 
splendificabit Dominus **.» Nam quod illorum blas- 
phemiam sine fine non sit perlaturus, et quod non- 
nisi longanimitate sua nunc eliam patiatur, audi 
quid per beatum prophetam dicat, ut ultionem suam 
post toleratos diu illos, qui in malitia persevera- 
runt, demonstret : « Tacui, inquit, sed num per- 
petuo tacebo ac tolerabo? Patiens fui parturientis 
instar. Nunc dissipabo et exsiccabo simul, deser- 
tabo montes et colles, etomne gramen illorum are- 
faciam, ponam flumina in insulas, et paludes ex- 
arescere Taciam *!. » Neque secus praclarissimus 
Tlymnista celerem impiorum perniciem fore docet, 


ελθὼν,. µεταγινωσχέτωσαν οἱ πεπλανημµένοι, xat τῆς 
Ἰουδαϊχῆς ἀνοίας ληγέτωσαν  ε« Ἐὰν γὰρ μὴ ἔπι- 
στραφῶσιν, vt» ῥομφαίαν αὑτοῦ χατ αὐτῶν στιλ- 
βώσει Κύριος. » "Οτι γὰρ οὐκ εἰς τέλος αὐτῶν ἀνέξε- 
ται βλασφημούντων, xai διὰ μακροθυμµίαν ἔτι καὶ 
νῦν ἀνέχεται βλασφημούντων, ἄχουε τί φησιν διὰ 
τοῦ µαχαρίου προφήτου, τὴν ix τῆς ἀνοχῆς πρὸς 
τοὺς ἐπιμένοντας τῇ χαχίᾳ ἑπαγομένην ἑχδίχησιν 
δηλῶν ΄ « Ἐσιώπησα, φησί’ μὴ xat ἀεὶ σιωπήσοµαι, 
xa ἀνέξομαι; Ἐκαρτέρησα ὡς ἡ εἴχτουσα  &xac?- 
σω χαὶ ξηρανῶ ἅμα, xai ἑρημώσω ὄρη xal βου- 
νοὺς, xai πάντα τὸν χόρτον αὐτῶν ξηρανῶ΄’ xat θήσω 
ποταμοὺς εἰς νήσους, xal ἔλη ξηρανῶ. » Οὐδὲν δὲ 
ἧττον xat ὁ θειότατος Ὑμνῳδὺς ταχεῖαν τῶν ἀσεθῶν 


etsi eos aliquanto tempore propter Dei longanimi- B διδάσκει τὴν ἀπώλειαν, χὰν πρὸς ὀλίγον διὰ µακρο- 


49ἴ6Πῃ valituros ait : « Vidi enim impium superexal- 
tatum, et elevatum sicut cedros Libani : et trans- 
jvi, et ecce non eral : quaesivi eum , et non est 
inventus locus ejus **. » 

11. Hzc enim et alia hujusmodi communia iis 
omnibus sunt, qui recta fidei dispergere nituntue 
ovile, sicuti et predictarum ljereseon exitus os- 
tendit. Quid enim profecit Arii impii error? Quid 
Eunomii, et illorum qui in sanctum Spiritum hlas- 
ghemarunt, et Pauli Samosatensis, et Apollinaris 
jnsania ? Quippe hi omnes et in presenti turpissie 
mum finem nacti sunt, alque ecclesiasticis septis 
ejecti fuerunt , el extra celestem primogenitorum 


Ecclesiam projicientur ; deleti sunt de libro γίνου- C 


tilium *, et cum justis non scribentur. Idem hos 
quoque manet finis; nisi forte statim amentiam 
suam agnoscentes , illuc unde exciderunt reverti 
sategerint, ii praesertim qui pravarum opinionum 
2u'tores primi exstiterunt. Áudient enim prope- 
modum herum siuguli dicentem sibi Servatorem : 
« Quemadmodum vestimentum cruore inquinatum 
non mundabitur, sic ne tu quidem mundus eris ; 
quia regionem meam vastasti, populum meum occi- 
disti, non permanebis ín seternum tempus **, » 
Nos vero qui fidem nostram super immobili petra 
stabilem sdiflcavimus, ad finem usque religiosita- 
terh veram conserveinus , nullatenus 23b adversariis 
turbati, sed erga Dominum charitatem , invicize 


θυµίαν θεοῦ ἰσχύσωσιν ^ « Ἴδον γὰρ ἀσεθῃ ὑπερ- 
υψούµενον, xai ἑπαιρόμενον ὡς τὰς χέδρους τοῦ Αι- 
6άνου * xaX παρῆλθον, xa ἰδοὺ οὐκ fjv* καὶ ἐζήτησα 
αὐτὸν, χαὶ οὐχ εὑρέθη ὁ τόπος αὐτοῦ. » 

ια’. Ταῦτα γὰρ καὶ τὰ τοιαῦτα χοινὰ πάντων ἐστὶν, 
ὅσοι τῆς εὐσεθείας διασχορπίζειν ἐπιχειροῦσι τὸ 
ποίµνιον, ὥσπερ οὖν xal τῶν προειρηµένων αἱρέ- 
σεων τὸ τέλος ἐπέδειξεν. TU γὰρ ὤνησεν τῆς ᾿Αρείου 
δυσσεθείας ἡ πλάνη; τί δὲ ἡ Εὐνομίου, καὶ τῶν τὸ 
Πνεῦμα τὸ ἅγιον βλασφημούντων , xai τοῦ Σαμοσᾶ- 
τέως Παύλου, xai τοῦ χαλουμένου ᾽Απολιναρίου 1 
παραφροσύνη; Πάντες γὰρ οὗτοι καὶ ἐν τῷ παρόντ. 
ἐπονείδιστον τέλος ὁσχήχασιν, xaX τῶν ἐκχλησιαστι- 
χῶν περιθόλων ἑξώσθησαν, xaX «fc kv οὐρανοῖς ὃδ 
τῶν πρωτοτόχων Ἐχκλησίας ἔξω ῥιφήσονται  ἑξ- 
ἠλείφθησαν γὰρ ἐκ βίδλου ζώντων, xai μετὰ δικαίων 
οὐχ ἐγγραφήσονται. Τὸ δὲ αὐτὸ xal τούτους ἐχδέξεται 
τέλος, εἰ μὴ ἄρα θᾶττον τῆς ἁνοίας λαθόντες αἴσθη- 
σιν, ἐπανελθεῖν ὅθεν ἐξέπεσαν σπουδάσωσιν, καὶ μά- 
λιστα τοὺς ἀρχηγοὺς τῆς χαχοφροσύνης γενομένους * 
ἀχούσονται γὰρ μονονουχὶ xal τούτων ἕκαστος παρὰ 
τοῦ Σωτήρος" « "Ov τρόπον ἱμάτιον ἐν αἵματι πε- 
φυρµένον οὐχ ἔσται χαθαρὸν, οὕτως οὐδὲ σὺ ἔσῃ 
γαθαρός’ διότι τὴν γῆν µου ἀπώλεσας, χαὶ τὸν λαόν 
pou ἀπέχτεινας, οὗ μὴ µείνῃς εἰς τὸν αἰῶνα ypó- 
νον.» Ἡμεῖς δὲ οἱ τὴν ἑαυτῶν πίστιν ἐπὶ τὴν ἀῤῥαγη 
πέτραν οἰχοδομήσαντες βεθαίαν, µέχρι τέλους τὴν 
εὐσέδειαν διαφυλάξωμεν, μηδαμῶς ὑπὸ τῶν ἑναν- 


armature instar habentes, in ipso semper glorie- p τίων θορυδούµενοι, ἀλλὰ τὴν εἰς τὸν Κύριον ἀγάπην 


mur, propbet2 verba decantantes, et adversariorum 
ignobilitatem irridentes : « Nobiscum Deus. Scilote, 
populi, et deprimamini ; qui valuistis, postea estis 
depressi : et si iterum valueritis, eque vincemini ; 
εἰ sl quid deliberaveritis , consilium vestrum dissi- 
pabit Dominus; et quem sermonem loquemini, is 
apud vos non permanebit ; quia Deus nobiscum 
est **. ) 

19. Sed ecce, hi dicunt, Apostolus aperte ipsum 
hominem confitetur. Namque ad Timotheum scri- 
bens sic ait : « ITomo Christus Jesus **. » Hoc dum 


** Psal. vit, 10, *! Isa. σῃ, 14, 43. 
* [sa. vi, 840. ** I Tim. n, 5 


*! P553], xxxvi, 55, 9060. 


ὅπλον ἀνίχητον ἔχοντες, àv αὐτῷ κανχώμεθα διὰ 
παντὸς, λέγοντες τὰ τοῦ προφῄτου ῥήματα, xol 
γελῶντες τῶν ἑναντίων τὴν εὐτέλειαν» ε Μεθ᾽ 
ἡμῶν ὁ θεός ' γνῶτε, ἔθνη, xal ἠττᾶσθε, ἰσχυχότες 
ἠττᾶσθε ' ἐὰν γὰρ πάλιν ἰσχύσητε, πάλιν ἠττηθή- 
σεσθε. xai ἐὰν βονυλεύσησθε, βουλὴν διασχεδάσει 
Κύριος ᾿ xai λόγον ὃν ἐὰν λαλήσητε, οὗ μὴ ἑἐμμείνῃ 
ἐν ὑμῖν ὅτι μεθ) ἡμῶν Κύριος ὁ θεός. » 

ιβ’, ἸΑλλ' ἰδοὺ, φασὶν, ὁ ᾿Απόστολος φανερῶς αὖ- 
τὸν ἄνθρωπον ὡμολόγησεν. Τιμοθέῳ γὰρ ἐπιστέλλων 
οὕτω φησίν' «Ανθρωπος Χριστὺς Ἰησοὺς. » Τοῦτὸ 


*! P43], LXVIII, 29.  '*[sa, xiv, 19. 


269 


QUOD B. MARIA SIT DEIPARA. 


210 


bb λέγαντες, τῶν ἀχεραιοτέρων δοχοῦσιν ταράττειν A alunt, simpliclorum videntur mentem tirbare. Sed 


τὸν vouv* el. Yáp τις συνετῶς τῷ ἁποστολικῷ ἐπι- 
δάλλει ῥηῖτῷ, ix τούτου μάλιστα τοῦ ῥητὸῦ τῆς 
ἀσεθείας αὐτῶν χαταφηφίἰσεται. ᾽Αλλὰ μὴ οὕτωξ 
ἀχρωττριάζωμεν τὴν λέξιν, à ὀλίγον τῶν ἕμ- 
προσθεν ἐπιμνησθέντες, ὀρθὴν τῆς οἰκονομίας ἐντεῦ- 
θεν τὴν ὁμολογίαν νοῆσαι δυνησόμεθα. Τί οὖν φησιν 
ὁ µαχάριος Παῦλος ; « Elg θεὸς,» qnot περὶ τοῦ Ἡα- 
τρὀς καὶ sig: περὶ τοῦ Υἱοῦ. « Εἷς καὶ Μεσίχης θεοῦ 
xai ἀνθρώπων. » Ε γὰρ, φησὶν, xai Υἐγονεν ἄνθρω- 
κος, ἀλλ᾽ οὐ διὰ τοῦτο δύο αὑτὸν ὑποπτεύειν Ógel- 
λομεν ' ὥσπερ Υὰρ θεὺς ἣν πρὸ τῆς ἐλιδημίας ὁ 
Δόγος, οὕτω χαὶ γενόμενὺς ἄνθρωπος, *al μεσιτεύ- 
σας xa τῇ ἀνθρώπου φύσει, εἷς πάλιν ἐστίν * διὰ γὰρ 
τοῦτο Μεσίτην αὐτὸν εἴρηχε θεοῦ χαὶ ἀνθρώπων, ὡς 


enim si quis cordate apostolicum dictum conside- 
ret, vi hujus maxime dicti, irreligiositatem illorum 
damnabit. Profecto baud ο nobis locutio veluti 
mutila accipienda síc est, sed pauló retro dictorum 
ab Apostolo mémores, rectam inde incarnationis 
confessionem intelligere licebit, Quid ergo ait bea- 
tus Paulus ? « Unus Deus, » inquit de Patre; esto. 
De Filio : « Unus et Mediator Dei et hominum **. » 
Etsi enim, inquit, factus est homo, non tamen 
ideireo duos ipsum suspicari debemus. Namqué 
uti erat ante suum adventum Verbum Deus , sic el 
homo faetus, et human: nature interveniens, tnu$ 
adhue est. Ideo Mediatorem ipsum Dei et hominum 
dixit, quia ex utraque substantia unus est, Nan 


ἐξ ἀμφοτέρων τῶν οὐσιῶν ἕνα ὄντα" τὸ Υάρ τινων B quod inter aliqua. medians est, utramqué partém 


μεσιτεῦον ἁμφοωτέρων ἔχεται πάντως. "Ecc τοίνυν 
Μεσίτης θεον, διὰ τὸ τῆς αὐτῆς οὐσίας ὑπάρχειν τῷ 
Πατρί * ἔστι δὲ πάλιν χαὶ ἀνθρώπων Μεσίτης, διὰ τὸ 
xai τῆς ἀνθρωπείας µετεσχηχέναει φύσεως τελείως 
χωρὶς ἁμαρτίας (1). "Ανθρωπον οὖν αὐτὸν ὅταν λέχει 
Χριστὸν Ἰησοῦν, μὴ διὰ τοῦτο σχανδαλιζέσθωσαν, 
ἀλλ ἐννοείτωσαν αὐτὸν xal Κύριον χαὶ θεὺν ὁὀνο- 
μαζόμενον μετὰ τοῦ xal Χριστὸν πάλιν λέγειν xoi 
ἹἸἩπαοῦν ἀχονέτωσαν γὰρ αὐτοῦ τοῦ ᾿Αποστόλου 
τοῦτο φανερῶς οὕτω χηρύττοντος: « Προσδεχόμενοι, 
qt, τὴν µακαρίαν ἑλπίδα, καὶ ἐπιφάνειαν τῆς 06. 
En; τοῦ μεγάλου θουῦ xaX Σωτῆρος ἡμῶν ΄Ἰησοῦ Xpt- 
στοῦ, ὃς ἔδωχεν ἑαυτὲν ὑπὲρ ἡμῶν. » 

ql. 'Ogd; ὅπως ἐχεῖ μὲν ἄνθρωπον Χριστὸν Ἰη- 
σοῦν λέγει τὺν ὑπὲρ πάντων ἑαυτὸν δξδωχότα, ἓν- 
ταῦθα δὲ µέγαν θεὸὺν Χριατὸν Ἰησοῦν, τὸν δόντα 
πάλιν ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν; Διπλῆ γὰρ ἐνταῦθα κατ 
αὐτῶν, μᾶλλον ὑπὲρ αὐτῶν, εἰ ἐθέλδιεν µεταγινώ- 
σχειν, γέγονεν dj ἀπόδειξις, διά τὸ λέγειν χαὶ θεὺν 
xai Κύριον Ἰησοῦν, ὃν ἐκεῖσε ἄνθρωπον εἴρηχε, xal 
διὰ τοῦ ἐν ἀμφοτέροις ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν δεδωκότα 
σηµαίνειν. « "Ανθρωπος Υὰρ, Φησὶν, Χριστὸς Ἱη- 
σοῦς, ὁ δοὺς ἑαυτὸν ὑπὲρ πάντων ἀντίλντρον. » Καὶ 
πάλιν ^ « Ἡροσδεχόμενοι τὴν µαχαρίαν ἐλπίδα, χαὶ 
τὴν ἐπιφάνειαν τῆς δόξης τοῦ μεγάλου θὲοῦ xol 
Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὃς ἔδωχεν ἑαυτὸν 
ὑπὲρ ἡμῶν, ἵνα λυτρώσηται ἡμᾶς ἁλὺ πάσης ἅμαρ- 
τίας, xaX καθαρίσῃ ἑαυτῷ Xabv περιούσιὸν (2), ζη» 


participat. 144g Est ergo Dei Medfator, quatenus 
ejusdem ac Pater substántize est : est item homi- 
num quoque Mediator , quatenus humanam etiani 
naturam perfecte participat absque péécato. Cuni 
ergo Apostolus hominem dicit Christum Jesum, 
caveant ne propterea scandalum pallantuf, sed 
reputent ipsummet et Deum et Domihum appellari, 
simulque etiam Christum Jesumque dici. Audiant 
enim eumdem Apostolum hoc aperte przdicanten : 
« Exspectantes, inquit; beatam spem, et manifesta- 
tionem gloriz magni Dei et Servatoris nostri Jesu 
Christi, qui dedit semetipsum pro nobis **. » 


19. Viden' quomodo illic quidem liominem Chri- 
stum Jesum dicit eum qui pro omnibus seipsum tras 
didit, hic autem magnum Deum Christum Jesum, 
qui seipsum item pro nobis dedidit * Duplex eiiiui 
hinc contra ipsos, imo potius pro ipsis, si resi- 
piscere velint, fit demonstratio, dum dicit et Deuui 
et Dominum Jesum, quem illic homitiem dixerat , 
dumque anibobus in locis ipsum pro naàbis sponié 
se tradidisse significat. « Homo enim, inquit, Chri- 
stus Jesus, qui dedit seipsum pfo omnibus réedem- 
ptionem **. » HKursusque : « Exspectantes beatam 
spem, et manifestationem glorie magni Dei et Ser- 
vátoris hostri Jesu Chrisi, qui dedit semetipsutü 
pro nobis, ut. omni nos péccato rédimerel, mun- 
daretque sibi populum peculiarem , :mulatoreni 


λωτὴν χαλῶν ἔργων. » El δὲ ἄνθρωπος xav' ἐχείνους p bonorum operum *5. » Quod sí norinisi homo est in 


µόνον Χριστὸς Ἰησοῦς, ὁ δοὺς ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν, 
xai περιποιησάµενος ἡμᾶς ἑαυτῷ λαὸν περιούαιον, 
ἀνθρώπῳ ἄρα λατρεύομεν παραπλησἰίως τοῖς ἔθνε- 
ety, xaX τῇ κτίσει λοιπὸν τὴν Δεσποτιχὴν αὐθεντείαν 
ἀποδιδόαμεν. 'AXX οὐχ ἔστιν «οὕτως, μὴ γένοιτο, 
ἀλλὰ [Κύριον xai θΘεὸν ἐπιγινώσκομεν τὸν Χρι- 
στόν» Ὑέγονε υὲν γὰρ ἄνθρωπος δι ἡμᾶς ὁ τοῦ 


eorum sententia Christus Jesus, qui trádidit semet - ! 
ipsum pro omnibus, sibique nos fecit populum pe- ) 
culiarem, homini utique, non secus atque etbnici, ' 
cultum exhibemus, et creatura deinceps Domini- 
cam dignitatem attribuimus. Verumtamen non ita 
se res habet, absit! sed (Dominum ac Deum àgno- 
scimus Christum. Profecto factum est propter nos 


"|Tim. w, 5. ** Tit. n, 15. * Tim, n, 5. "* Tit, η, 45, 44 


d. Qi Hem pulchram et theologicam vocabuli me- 


BierJ. explicationem ! 


refert «ἶ  Ριούσιον peculiarem interpretor cum divo: 


"o, cujus disputationem de hoc vocabulo 
^sius commentariis Sabaterius, Ctero« 


qui abundantem interpretantur etymologie vim se- 

quentes Lucifer, Augustinus, et Ambrosiaster loco 

predicto. Vulgati lectio. acceptabilem vix dissidet a 

Syinmachi sensu, quem idem Hieronywus refert, — , 
? 





311 


S. CYRILbUI ALEXANDRINI ARCHIED. 


e-3 


ος μή 


bomo Dei Verbum, humanse nature communicans, A θεοῦ Αόγοφ, μετᾶσχὼν τῆς ἀνθρωπείας φύσεω», 


natumque est, ob suam ineffabilem erga homines 
charitatem, cum ea natara ex saocta. ei nuptiarum 
experte Virgiue : ed tamen sie etiam Deus suapte 
natura erat, οἱ Dei Filius. Hanc igitur ob cawsam 
εἰ homo vocatur, ei simul vocatur Deus, eum 
sil unus idemque sub utraque appellatione Chri- 
stus.] 

.. A4. Quod enim liaud hominem, ut isti fabulantur, 
Paulus Christum prsedicaverit, audi in Epistela ad 
Corinthios dicentem : « Non eniro nosmetipsos pra- 
dicamus, sed Jesum Christum Dominum, nos autem 
aervos vestros propter Jesum "*. » Viden' apoetelicea 
sententiz definitam notionem? Jesum Clrristum, ait, 
Dominum , nosmet autem servos pradicamus. Ad 
Romanos item scribens ait : « Ex quibus seeundum 
cargeni Chéistus, qui est super omnia Deus bene- 
dictus {ή &cula. Ámen **. » Quod si uti hominem 
Christum reputavisset, dicendum ab eo fuerat : Ex 
quibus secundum earnem Christus, in quo guper 
omnia Deus. Nuné vero nón ita dixit, sed Deum 
super omnia Christum magna voce declaravit. [Illud 
. insuper considéreius, quod nisi Deum uaa et ho- 
minem reputasset Christum divus Apostolus non 
dixisset « seeundum carnem. » Hoc enim manifeste 
de eo qui non &olum est homo, sed de eo qui οἱ alia 
quadam substaptis rauone subsistit, dicilur , sicuti 
reapse addidit : « qui est super oinnia Deus.» Dupli- 
cem scilicet hoe loco de. Servatore nostro protulit 
confessionem, et quid sit secundum carnem demon- 
sirans, et simul Deum pradicans.] Nam rex terre- 
nus, si forte aliquando Jn consulis figura prodire 
velit, non ideirco rex esse desinit, neque oriorem 
dignitatem amittit, sed unus idemque est, prxter 
regiam consularem) quoque dignitatem babens ; et 
si quispiam hunc J4/^ regem nominet, uosit οἱ- 
mul eumdem esse qui consulis habitu ornatur : 
vicissimque οἱ consulem ipsum .appellaveri , non 
jgnorat hune eumdem esse regem. Sic Dominus 
noster Jesus Cbristus erat quidem Dei sempiternus 
Filius, Deus "verüs exsistens; assumpta autem 
postremis temporibus etiaui bumanitate, unus idem- 
que est, sive Deus, sive homo, sive Jesus appel- 
letur. 


15. Quz cum ita se habeant, agesis Dominicum p 


quoque effatum in medium produceuus, cujus pra- 
cipue causa audaéius nobis instant adversarii; 
nempe quod ipse in evangelicis pradicatianibus ho- 
niinem se confessue sit dicens : « Cur me quaritis 
occidere, hominem qui veritatem vobis locutus 
sum **? » Sed enim $i quis veritatis sludiosus evan- 


καὶ Ὑεγέννηται διὰ φιλανθρωπίαν ἄφατον μετὰ 
ταύτηᾶᾷ ὃν τῆς ἁγίας kal ἀπὲιροχάμου Παρθένου : 
ἀλλ) ἦν καὶ υὔ-ῖο λατὰ φύόιν θεὺς καὶ τοῦ Θεοῦ 
ΧἸός διὰ παὐεν «ἀιγαρῦν τὴν αἰτίαν χαλεῖται 
χ4ὶ ἄνθρωπος, χολεῖται 68 καὶ θεὲς, εἷς xai 6 αὐτὸς 
ὑπάρχων Ev ἐχαθέρὰ προσηγορίᾳ Χριστός ({).] 


τὸ, Ὅτι γὰρ οὐχ ἄνθρωπον, ὡς οὗτοι μυθολογοῦ- 
«v, ὁ Παῦλος ἐχήρυττα «v Χριετὸν, ἄκουε Kopts- 
θίοις ἐπιστέλλοντος αὐτοῦ x«l λέγοντός' « OD γὰρ 
ἑαυτοὺς χηρύσσοµεν, ἀλλὰ Ἰηθοῦν Χριστὸν Κύριον, 
ἑαυτοὺς δὲ δούλους ὑρῶν διὰ Ἰησοῦν. » Ορᾶς se 
ἀποστολιχῆς γνώμης τὸν ὅρον; Ἰησυῦν Χριοτὸν, 
φησὶν, Κόριων ἑαυτοὺ δὲ δούλονς αηρύσσομεν. 
Ῥωμαίοις δὲ πάλιν ἐπιδτέλλων οὕτω φησίν « "EG 
ὧν 6 Χριστὸς τὸ πατὰ σάρκα, ὁ Qv bri πάντων 815; 
εὐλογητὸς εἷς τοὺς αἰώνας " ἁμήν. » El δὲ ἂνθρω. 
oy ἠπίστατο τὸν Χριοτὸν, ἔδει λέγειν, Ἔφ ὧν ὁ Xov. 
στὸς τὸ χατὰ σάρχα, bv ᾧ ὁ ἐπὶ πάντων Θεό6 ' viv 
δὲ τοῦτο μὲν οὐχ εἴρηχε, Θεὺν δὲ τὸν Χριστὸν trà 
πάντων µεγοχοφώνως ἀπέφίινεν. [Oo phv δὲ, ἀλλά 
γε κἀχεῖνο διασχεφώμέθά, ὡς εἰ pi 6ebv ἅμα χαὶ 
ἄνθρωπον Ἱπίσταωτο οὺν Χριστὺν ὁ θ1ῖο; ᾿Από- 
στολος, οὐχ ἂν ἔλεγεν «à «ἀτὰ cdpxu* τοῦτὸ γὰρ 
φανερῶς ἐπὶ «oü μὴ uévév ἀνθρώπου, ἀλλὰ xe 
καθ) ἕτερόν τι τὴν οὐσίαν ὄντὸς λέγεται" ὥσπερ 
οὖν xdi ἐπήγαγεν, à ὤν ἐπὶ «ἀντων Θεός διπλῖν 
γὰρ ἐνταῦθα τὴν περὶ τοῦ Σωτήρος ἡμῶν ὅμοο- 
γίαν παραδέθωχς, xoi τὸ κατὰ cágxa ἐπιδείξα:, 
xa θεὸν ἀνακηρύξας (2).] ὍὌνπερ τὰρ ερόκον ὁ ἐτλ 
γης βασιλεὺς, οἵ ou ἐν ὑπάέου σχἡμᾶτι προὲλ. 
θεῖν βουληθείη, eo διὰ οεὔτο τοῦ οἶναι βασιλεὺς κὐ- 
πανταιν οὔτε μὴν τὴν προτέραν αὐθεντείαν ἁπώλὶ- 
σεν, ἀλλ) stg καὶ ὁ αὐτὸς ὑπάρχὲι πρὺς τῇ βασιλεία 
χαὶ τὸ τῆς ὑπατείας ἔχων ’ κἂν ct ιό ὀνομάθοι βα- 
cda, οἶδεν ὡς αὑτές ἐστιν ὁ καὶ τὸ "mU ὑπάτον 
σχῆμα περιθαλλόµενος’ xai muy *e εἰ ὕπατον ὃν 
αὐτὸν ὀνομάσοι, τὸν αὐτὸν οἶδέν xal βασιλέα ὑπάν. 
χοντα (ὅ) ’ οὕτως ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ Χριεις 
fiv μὲν ἀεὶ τοῦ Θεοῦ Υἱὸς, θεὺς ὑπάρχων ἀληθινὺς, 
προσλαδὼν δὲ ἐν ὑστέραις χβόνδις xb οὸ ἀνθρώπι- 
vov, εἷς xai ὁ αὐτὸς ὑπάρχει, κἂν Geb; λέγηται, 
χἂν ἄνθρωπος, κἂν Ἰησοῦς. 

we', Τούτων δὲ οὕτως ἐχόντων, φξέρε καὶ τὴν K»- 
ριαχὴν εἰς µέσον φωνὴν ἀγάγωμεν, ἐφ᾽ ἣν μάλιστα 
xai θρασύτερον ἡμῖν ἑφίότανται λἐέγοντνες, ὡς αὑτὺς 
ἐν τοῖς εὐαγγελικοῖς πηρύγμασιν ἄνδρωπον ἑαυτὸν 
ὡμολόγησεν λέγων’ e Tl µε ζητεῖτε ἀπόκτεῖναι, ἄν- 
θρωπον ὃς τὴν ἀλήθειαν ὑμῖν λἐλάληα; s RL δέ τή 
φιλαλήθως τοῖς εὐαγγελιχοῖς ἐιδάλλει χωρίοις, Ea 


"^! H Cor. αν, 5.. 5 Rom. ας, 5. '* Joan. viii, 40, 


(1) Recitatar hic tractus. nominatim ex hoc Cy- 
rilli sermone a Justiniano imp. in Tractatu ad mona- 
chos Alezandrihes Monophysilas, (uet nos. edidi- 
mus Script, vet. s. Vil, eujas vide p. 506. Feltéiter 
γετο nobis contigit, ut. Cyrilli sicul opus, detjue 
οὐ regale ae eerüssimutm Justihiani testimonium 


I Hune Cvrill . ω, 
Hune, quoque Cyrilli tractum recilat, et: 
teditinonio facit autheniicum Justinianus lbco C de 

(3) Apte utitur hae similitudine CyriHus 
cetàle adhité iinperatorés consulaturn, cuip- 
bat, adibant, 








275 


QUOD B. MARÍA SIT DEIPARA. 


27b 


εοὔτο λελάληκεν ὁ Σωτὴρ, σφδρα καταγνώσεται τῆς A gelicos adibit Ίοεοφ, hlc ubi Servsjor ita. Joputus 


φαφρτέχνου γνώμης αὐτῶν, καὶ φιλεγχλήμονας δι- 
xau; ἀποχαλέίσει καὶ σνχοφάντας' τοσαῦτα γὰρ 
λελάληνεν πρὺ ταύτης τῆς λέξεως, θεὺν ἑαυτὸν ἆπο- 
φαίνων ag θεοῦ Ylov, ὡς καὶ αὐτοὺς τότε τοὺς 
Ἰωδείονς, ἐπείπερ ἑτόφλωττον τῆς διανοίας τὸ 
ὄμμα, διὰ τοῦτο µάλιστα βούλεσθαι αὐτὸν ἀναιρεῖν . 
Καὶ πάντα ἔχεῖνα etf) παραδιδόντες, ταύτην ἁρ- 
πάζουσι τὴν λέξιν, ὅμοιόν τι ποιοῦὔντες τοῖς τότε Pa- 
pvsalew * χἀχεῖνοι γὰρ διδάσχοντι τῷ Σωτῆρι mpoc- 
(yov, οὐ πισφεδειν ἐθέλοντες χαὶ διδάσχεσθαι, ἀλλὰ 
θηρεύσαί ει ἐχ τοῦ στόματος αὐτοῦ βουλόμενοι, ὡς 
6 εὐαγγελιστὴς ἱσιορεῖ: ὥσπερ οὖν xol οὗτοι νῦν 
ἀναγινώσμουσιν, μᾶλλον δὲ περιεργἀζονται τὰς θείας 
Γραφὰς, ἵνα τι καεηγορεῖν εὕρωσιν τοῦ την duyhv 
ὠπὲρ αὐτῶν εεθεικότος. 


ες”. Τ{δὲ ἐν τοῖς ego ακύτης εἲς φωνῆς ἔλεγεν, xaca- 
νοήσωμενε Ὁ Πατήρ µου, φηςὶν, ἔωςᾶρτι ἐργάζεται, 
κἀγὼ ἐργάζομαι. a Καὶ Πατέρα ἔδιον ἔλεγεν τὸν θεὺν, 
ἴσον ἑαυτὸν αοιών τῷ Θεῷ, «à αὐτὰ τῷ Βατρὶ παρα- 
πλησίως δημιουρχγοῦντα. « "Α γὰρ ὃν ἐκεῖνος ποιεῖ, 
ταῦτα καὶ ὁ Υ]ὸς ὁμοίως «ost. » Καὶ, ὅτι thv 
κρίφιν αὐτῷ wiloay δέδωχεν ὁ Ἡατὴρ, ἵνα πάντες 
ειμῶσι tbv Yibv, καθὼς πιμῶσι τὸν Πατέρα. » Καὶ, 
« Ἔρχεται ὥρα, xal νῦν ἔστιν, ὅτε οἱ νεχροὶ ἀχού- 
σωσιν «hc φωνῆς τοῦ ὙΥϊἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου: xal ol 
ἀχούσαντες ζήσουσιν. » Εἶνα ἵνα ph τὰ θεοπρεπῆ 
«εαῦτα ἀχούονεες σκανδαλίζωνται διὰ «hv. σάρχα, ὅτι 


ἄνθρωπος ὀρώμενος εοιαῦτα ἑφθέγγετο, ἑξῆς ἐπάχει 


μες) θλίχα, xat φησιν, ὅτι YU; ἀνθρώπου ἑἐστίν. Mh C 


θαυμάζετε τοῦτο, wal γάρ xa ταύτης τῆς εἰρημένης 
φωνής, 09 οἳ ἁχούσαγτες ζήσωτιν' « Ἔρχεται ὥρα, 
ὅτε καὶ πάντες ol. dv τοῖς μνηµείοις ἀχούσονται, καὶ 
πορεύθονται οἱ τὰ ἀγαθὰ ποιῄσαντες εἰς ἀνάστασιν 
ζωῆς, οἱ δὶ τὰ φαῦλα πράξαντες εἰς ἀνάατασιν χρί- 
σεως’ » τὸ μὲν γὰρ πρότερον εἰρημένον, ὅτι « ἔρχε- 
σαι ὥρα, χαὶ νῦν ἐστιν» » xaX τὸ, « οἱ ἀχούσαντες 
ζήσονται, » περὶ τῶν κατὰ cb) χαιρὸν ἐχεῖνον &va- 

τάντων. νεκρῶν εἱρῆσθαι ' τὸ δὲ, « πάντες οἱ ἓν τοῖς 
μνημείοις, » τὴν ἀναστάσιμον τῆς Σνδόξου παρουσίας 
αὐτοῦ σηµαίνειν fipépav. Καὶ pev! ὀλίγα δὲ πάλιν. 
φησίν' ε Ἐγώ sip. ὁ ἄριὸς τῆς ζωῆς. » Ἀλλά 
ταῦτα πάντα, ὥσπερ οὐχ ἀχούοντες, μᾶλλον δὲ 


est, magnopere damnabit malitiosar adversariorum 
septentigm eosque esvillatores 4€ sycophenus. jure 
ineritoque appellabit: talia enim Ac apta apte hane 
dictionem elocutas fuerat, Deum ae demonstrans ϱὲ 
Dei Filium, ut ipsi iUius temporis Judei, quouisup. 


mentis oculum excacatum.gerebant, oh ea eloquis 


maxime vellent illum, occidere. ]sti porro egregii 
adversarij cuncta. j]la. gijentio premeutes, hane ungin. 


sibi rapiunt dictionem, baud aliter se qsam olia 


Pharisaei gereotes : namque et bi docenii Servatori, 
atendebant, noo quia credere. 3u1 edoceri vellont, 


sed quia cesptare aliquid ex ejus ere avehant, ut.nar- 
rat evangelista '*, Sic igitur islj quoque nunc legunt 
πε] potius curiose indagapni divinas Scripturga, qt 
ansam aliquam aceusspdi illum Jaxeoiant gui auam. 


pro ipsis animam posuit. 


16. Quidpam vero anie ΠΕΡΙ. φομ μου καν 
dixerit, ebservemup, « Peter. meus, inguit, usque 
adhuc eperatur, et ego oporor, a Pstreza auum Deum, 
dicit, parem se faciang Deo, eadem quam Pater pari 
modo eseaniem, Nam s Quaille facit, eaderet Filius. 
similiter facit '*. » Insuper : « Qued omae Judicium 
ipsi Pster commiserit, uh. ompes hogoriücent Fi- 
lium, sicot Patrem henorificant "*, » Jtem : « Quod 
venil hora, ej nync est, cum moriul audient vocem 
Filii hominis; οἱ quj audiarint, vivent ?', » Deinde, 
ne hae Deo (enjum digna audientes, paterepuur 
scandalum propter ejus carnem, quia iu μμ. 
forma talia diceret, paulo post addidi, dicens, se 
Filium hominis esse '*. Neque miremin! , qnod qui. 
hane vocem oudieript, victori sin&: « Venit bora 
cum omnes qui jn monumenjis jacent, audient : et 
procedent qui bona Jeceruny In resprreotionem vi- 
ι9,εἰ qui mala egerunt in resurrectionem judicii "*.» 
Nam prius dictum, « quod venit hors, et nuncest i». ΄ 
et illud: « qui audierint vivent, » de illis qui. illg 
tempore resurrexerunt mortuis dictum fuit, Verha 
autem : « omnes quj in monuments jacent, » dien 
generalis resurrectionis € gloripsc Christi appari- 
tionis significant, Et pnalo post rursus dielt ; « Ego 
sum panis vite *, » Verumtamen bxc omnia, ceu 
non audientes, vel potius voluntariam  surdidatem 
profitentes, transmittunt ; hanc unam vero voculam 


ἐθελοχωφοῦντες, tapanéjrovtat* ταύτην δὲ τὴν que D quz aij : « Nunc autem qusritis me interficere, bo- 


vhv τὴν λέγαµσαν, « Νῦν δὲ ζητεῖτέ µε ἀποχτεῖναι, 
ἄνθρωπον ὃς τὴν ἀλήθειαν ὑμῖν λελάληχα, » περι- 
φέρουσιν πρὸς τὸ τῶν ἀχεραιοτέρων διαταράττειν 
τὸν νοῦν. Ἐχρῆν δὲ αὐτοὺς, εἴπερ σαν ὀρθοὶ, τοῦτο 
λογίδεσθαι, ὅτι περ ὁ τὰ προειρηµένα λαλήσας, αὖ- 
τὸς καὶ ταύτην εἴρηχε τὴν φωνὴν, xat μὴ διὰ ταύτην 
τῶν τθσούτων ὥσπερ ἐπιλανθανομένους σχανδαλίζε- 
σΏαι΄’ χἀχεῖνοι γὰρ ἄνθρωπον ὁρῶντες, καὶ τὰ; θΕο- 
πρεπεῖς φωνὰς ἀχούειν οὐχ ἀνεχόμενοι, ἔλεγον' ε«Οὐχ 
οὗτός ἔστιν ὁ υἱὸς Ἰωσὴφ, οὗ ἡμεῖς οἵδαμεν τὸν π1- 
Ἱέρα: » Καὶ πάλιν αὐτῷ προσῄεσαν λέγοντες * « Tiva 


minem qui veritatem vobis locutus sum,» circumfe- 
runt ad perturhandas simpliciorum mentes. Όρος. 
teret antem illos, si recti essent, hoc reputare, 
nempe qui superjosa dixerat, eumdem hanc euam 
protulisse voculam ; neque hajus causa, toj illa taa- 
taque oblitos, scandalizari. Nam et Judsi hominem 
videntes, et Deo dignes locutiones angire non feren- 
tes, dicebant ; « Nonne hic £st Josephi fins, cujus 
nos patrem jynatremque novimus *'? » Denuoque ad . 
eum accesserunt dicentes : « Quem ieipsum fa-' 
cis**? » Et rursus : « Quinquaginta annos nondun 


* " Luc. xs 54. "* Joan. v, 17-19. τε Joan. v, 22, "ibid. 25, "* ibid. 27 "*jbid. $0. ** Joan. vi, 


*' jbid, 42. ** Joan. vini, 53. 


$18 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


216 


es natus, et Abrahamum cognovisti ** ?* 1 Sane opus A σεαυτὸν ποιεῖς; » Καὶ πάλιν’ « Πεντῆχόντα ἔτη 


esset predictis acquiescere, neque ulterius quid- 
quam requirere. Nam qui recto ratiociuio uti stu- 
dent in divinarum Scripturarum acroasi, bona fide 
dicent, nihil repugnare, Deum 144i simul et ho- 
minem, cum loquebatur, modo se Denm, modo ho- 
sninem se nominasse, quin utra ex his appellatio- 
nibus alteram desiruat. 


17. Saneet aliunde cernere licet, Christum haud 
Ha intelligendum esse hominem, ut istorum opinio 
fert. Postquam Judzi facinus illud patrarunt, de quo 
eum illis nunc Dominus expostulat, salutarem, in- 
quam, passionem, sl tanquam beminis oceisores dam- 
nati fuissent, tune baud sentu cassum foret quod 


οὕπω ἔχεις, καὶ ᾿Αθραὰμ γινώσχεις; » Καὶ ἐχρην 
μὲν τοῖς ἤδη προειρηµένοις ἀρχεῖαθαι, xal μηδὲν 
πλέον ἐπιζητεῖν ' οἱ γὰρ λογισμὸν ὀρθὸν ἔχειν omov. 
δάζοντες περὶ τὴν τῶν θείων Γραφῶν ἀχρόασιν, εὖ- 
γνωµόνως λέξομσιν, ὡς οὐδὲν ἄτοπον εἴη θεὸν ὁμοῦ 
xai ἄνθρωπον ὄντα, ὅτε λελάληχεν, ποτὲ μὲν θεὺν, 
ποτὲ δὲ ἄνθρωπον ὀνομάξεσθαι, οὐδαμῶς ἑχατέρας 
προσηγαρίας τὴν ἑτέραν ἀθετούσης. 

ιζ’. Ἐπειδὴ δὲ ἕνεστι xai ἑτέρωθεν τοῦτο θεωρεῖ- 
σθαι, ὡς οὐχ ἄνθρωπος νοεῖσθαι διὰ τοῦτο ὀφείλει 
χατὰ τὴν τούτων ὑπόνοιαν.' μετὰ τὸ πρᾶξαι τοὺς 
Ἰουδαίους τοῦτο, ὅπερ ἐνταῦθα αὐτοὺν ἐμέμφετο ὁ 
Κύριος, λέγω δὴ τὸ σωτήριον πάθος, εἰ ἄρα ὡς ἄν- 
θρωπον ἀποχτείναντες χατεχρίθησαν, τότε yàp ἂν 


2b ilis dicebatur. Sed cum tanquam Rege ac Domi- B δυνηθείη λόγον ἔχειν τὸ ὑπ' αὐτῶν λεγόμενον εἰ & 


no occiso damnati fuerint, exploratum fit advetsa- 
rios nostros stultam sibi opinionem creasse, cum il- 
lum existimant merum esse hominem, etíamsi Ver- 
kum in ipso habitare dicant. Certe beatus Paulus de 
e-ucifigentibus loquens, Domini occisores illos re- 
prisentat, his verbis utens: e Nam si cognovissent, 
nunquam Dominum glorie crucifixissent **. » Et 
fpse quoque Dominus 1t vinez parabola ait patrem« 
fimilias misisse servos suos ad agricolas. At hij 
: alium quidem verberarunt, inquit, alium occide- 
yunt, alium lapidibus obruerunt, » agricole scilicet. 
Postremo misisse dicit fllium, quo viso agricola in- 
tra se dixerunt: « Hic est heres, venite, occida:nus 
eum, ejusque hereditatem occupemus : atque ita 
eum comprebensum et vinea ejectum intereme- 
runt **, » Siergo Apostolus quidem gloriz Dominum 
confitetur eum qui crucifixus fuit ; ipse autem Ser- 
vator prophetas quidem servorum missorum nomi- 
pe denotari docet, semetipsum vero Filium Domini 
servorum illorum; quis Jam ulterius ausit dicere lio- 
minem illum fuisse qui aiebat, « Nunc me quazritis 
occidere, » et non potius humanatum Deum? Prz- 
sertim quia Deo digna opera, sub hominis titulo 
1Kedicata, audiet eventura. « Venit enim hora, et 
func est, cum mortui audient vocem Filii hominis ; 
et qui audierint, vivent δὲ: » et : « Gum venerit, in- 
quit, Filius hominis in regnum suum, et omnes an- 
geli ejus cum eo, tunc sedebit in throno glorie suz, 
justam de omnibus sententiam ferens *" ; » et, « Nemo 
ascendit in ccelum, nisi qui de colo descendit Fi- 
Bus hominis *5, » 


18. Audin' manifeste Deum Verbum hominis appel- 
latíone, propter suam cum carne adunationem, 
nominatum? Nam quis alius de ccelo descendisse 
putandus est? Noli itaque diutius scandalum pati, 
cuni i3 ait: « Nunc me quzritis occidere, hominem 
qui veritatem vobis dixi **: » sed incarnationis my- 
sterium reputans, pie diclum admitte. Namque his 


*! Joan, vini, 57, 
AJ. . 


δὲ Τ Cor. τι, 8. 


55 Myth. 
** Joan. vin, 40. 


xxi, ol. 


ὡς χατὰ Asanócou xai Κυρίου τολμήσαντες χατεδιχά- 
σθησαν, δῆλον ὡς µαταίαν ὑπόνοιαν ἑαυτοῖς ἐπλά- 
σαντο, ἄνθρωπον νοµίσαντες εἶναι, χὰν ἑνοιχεῖν tk; 
αὐτὸν τὺν Λόγον λέγωσιν. Ὁ μὲν οὖν µαχάριος Παῦ- 
λας περὶ τῶν σταυρωσάντων διαλεγόµενος, χυριοχτό- 
νους αὐτοὺς ἑναργῶς παρἰστησιν, αὐταῖς λέξεσιν 
γράφων οὕτως * « El γὰρ ἔγνωσαν, οὐχ ἂν τὸν Κύ- 
ριον τῆς δόξης ἑαταύρωσαν. » Καὶ αὐτὸς δὰ Κύριος 
by τῇ τοῦ ἀμπελῶνος παραθολῃ ἀπεσταλκέναι φησὶ 
τὸν οἰχοδεσπότην τοὺς δούλους αὐτοῦ πρὸς τοὺς γεωρ- 
1926 * «χαὶ ὃν μὲν ἔδειραν, φηαὶν, ἂν δὲ ἀπέχτειναν, 
ὃν ἑλιθοθόλησαν, » οἱ γεωργοὶ δηλονότι» ὕατερον δὲ 
ἀπεσταλχέναι φησὶν αὐτὸν τὸν υἱὸν, ὃν ol γεωργὰ 
Δεασάµενοι εἶπον πρὸς ἑαυτούς: « Οὗτός ἐστιν à 
κληρονόμος, δεῦτε, ἀποχτείνωμεν αὐτὸν, xal σχῶμεν 
αὑτοῦ τὴν κληρονομίαν ' xaX λαθόντες αὐτὸν ἐξέδαλον 
ἔξω τοῦ ἀμπελῶνος, xat ἀπέχτειναν. » El τοίνυν 6 
μὲν Απόστολος Κύριον τῆς δόξης τὸν ἑσταν ρωμένον 
ὁμολογεῖ, αὐτὸς Gk ὁ Σωτὴρ τοὺς μὲν προφήτας δού- 
leue ἀπεσταλμένους διδάσχει, ἑαυτὸν δὲ τοῦ Δεσπό- 
ταν τῶν δούλων Υὸν, τίς ἔτι «oA fas: λέγειν ὡς ἄν» 
θρωπυς ἣν à λέγων, « Nov δὲ ζητεῖτέ µε ἀποχτεῖ- 
vat, » xai αὐχὶ μᾶλλαν θεὸς ἐνηνθρωπηχώς; Κα 
μάλισθ᾽ ἅταν xal τὰ θεοπρεπῃ ἔργα τῇ ἀνθρώτου 
προσηγορίχ λεγόμενα ἀχούῃ μέλλοντα Ὑίνεσθαι 
« Ἔρχεται γὰρ ὥρα, xai νῦν ἐστιν, ὅτε οἱ νεχρὰ 
ἁχούσωσιν τῆς φωνῆς τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου' xal 
οἱ ἀχούσαντες ζήσουσι. » Καὶ, « "Όταν ἔλθῃ, φησὶν, 
ὁ Ὑἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ βασιλείᾳ αὐτοῦ, χαὶ 
πάντες οἱ ἄγγελοι μετ αὐτοῦ, τότε χαθίσει ἐπὶ θρόνου 
δόξης αὐτοῦ, τὴν διχα[αν ἅπασιν, ἐπιφέρων xplow. } 
Καὶ, « Οὐδεὶς ἀναθέθτχεν εἰς τὸν οὐρφνὺν, εἰ μὴ à 
ἐκ τοῦ οὑρανοῦ χαταδἁς, ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου. » 
t. ᾿Αχούεις φανερῶς τὸν θεὺν Λόγον τῇ ἀνθρώ- 
που προσηγαρἰᾳ διὰ τὴν πρὸς τὴν σάρχα ἔνωσιν óvo- 
µαζόμενον: TU γὰρ ἂν εἴη ἕτερος ἐχ xo) οὐρανοῦ 
χαταδάς ; Μηχέτι οὖν σκανδαλίζου, ὅταν Myers « Nov 
δὲ ζητεῖτό µε ἀποχτεῖναι, ἄνθρωπον 5; την ἀλήθειαν 
ὑμῖν λελάληχα”» ἀλλ' ἐννοῶν τὴν οἰκονομίαν, εὖ- 
σεθῶς δέἐχου τὸ λεγόμενου ix τούτων γὰρ τῆς 
85 Joan, ! 


€! Joan, v, 95. V Mattb. xxv, 51. 








271 


QUOD B. MARIA SIT DEIPARA. 


278 


ἑνώσεως μάλιστα ἡ οἰχονομία δείχννται» καὶ ὅτι x&v A verbis uniouis potissimum dispensatio monetratur: 


ἄνθρωπος ὀνομάζηται, οὐ δίχα τῆς θεότητος ὀφείλει 
καθ ἑαυτὸν ὀνομάζεσθαι. Τίς γὰρ τολμήσει λέγειν ἄν- 
θρωπον, καὶ ταῦτα ἑνεργήσειν τὰ προειρηµένα; λέγω 
δὴ τὴν ἐξ οὐρανοῦ µέλλουσαν ἔσεσθαι παρουσίαν αὐτοῦ, 
xai τὴν περὶ πάντων διχαίαν χρίσιν ' τοῦ ἱεροψάλτου 
μάλιστα Δαθὶδ ἄδοντος - « Σοὶ πρέπει ὕμνος, ὁ θεὸς, ἓν 
Σιὼν, xal cot. ἀποδοθήσεται εὐχὴ ἐν Ἱερουσαλὴμ. » 
Elaáxoucov προσευχῆς  εΠρὸς ck πᾶσα σὰρξ Ίξει.) 
TU γὰρ ἕτερόν ἐστιν τοῦτο, ἀλλ᾽ ἢ ὅπερ τὸν Υἱὸν τοῦ 
ἀνθρώπου ποιῄσειν µεμαθήχαμεν; « Τότε γὰρ, φη- 
civ, καθίσει bz θρόνου δόξης αὐτοῦ, καὶ συναχθἠ- 
σονται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη. » 'Opd 
ὅπως τοῦ Δαθὶδ ὡς πρὸς Θεὸν λέγοντος, « Πρὺς σὲ 
πᾶσα αὰρξ Ἶξει, » εἰς τὸν Ylóy τοῦ ἀνθρώπου τοῦτο 


et quod, etiamsi homo appelletur, non tamen abs- 
que divinitate seorsum per se homo nuncupatur. 
Quis enim ausit dicere hominem, qui qualia supra 
dicta sunt effecturus sit? futurum videlicet de coelo 
adventum ejus, justumque de omnibus faciendum | 


judicium. Cum presertim sacer psalmista David | 


canat: ε Tedecet hymnus, Deus,in Sione; et 
tibi offeretur oratio in Jerusalem **. » Audi oratio- 
nem : « Ad te omuis caro veniet **. » Quid enim- 
hoc aliud est, quam quod Filium, hominis facturum 
esse didicimus? « Tuuc enim, inquil, sedebit in. 
tlirono glori: suz, et congregabuntur coram. ipso 
omnes gentes **, » Viden', quomodo cum David Deo 
dixerit : « Kd te omnis caro veniet, » rem hauc 


πληροῦσθαι µέλλον ἀποδέδειχται; θεὸς οὖν ἐστιν ἄρα B in Filio hominis exitum labituram demonstratum 


ἑνανθρωπήσας ὁ ix Μαρίας τεχθεὶς, τῶν θείων ἡμῖν 
ΓΕραφῶν τοῦτο διὰ πολλῶν ἀποδείξεων ἑναργῶς ἓμ- 
φαινουσῶν. Θεοτόχος δὲ πάντως καὶ abcr f) χαλλι- 
πάρθενος, γᾶν οὗτοι μὴ βούλωνται’ εἰ γὰρ ἄνθρω- 
πος ἦν 6 LE αὐτῆς προελθὼν Ἰησοῦς Χριστὸς, πῶς 
ὁ Παῦλος Γαλάταις ἐπιστέλλων ἔγραφε" « Παῦλος 
ἁπόστολος, οὐχ ἀπ' ἀνθρώπων, οὐδὲ δι ἀνθρώπον, 
ἀλλὰ διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ» » ΔΏλον ὡς οὐχ ἄνθρωπος 
µόνον, ἀλλὰ θεὸς ἑνηνθρωπηχώς ἐστιν. Mb τοίνυν 
σχανδαλιζέσθωσαν ἐπὶ ταῖς τοιαύταις φωναῖς οἱ 
ἁπαίδευτοι, ἀλλά διδασχἐέσθωσαν τοῦ θείου µνστη- 
Ρίου τὴν οἰχονομίαν, χαὶ προσχυνείτωσαν λοιπὸν τὸν 
Χριστὺν μετὰ τῶν ἀγγέλων xai αὐτοί. « "Ὅταν 
γὰρ, φησὶν, εἰσαγάγτῃ τὸν Η ρωτότοχον εἰς τὴν olxov- 
µένην, λέγει’ Καὶ προσχυνησαάτωσαν αὑτῷ πάντες 
ἄγγελοι θεοῦ * » xat, « Ἐν τῷ ὀνόματιδὲ Ἰησοῦ Χριστοῦ 
κἂν γόνν κάμψει ἑπουρανίων καὶ ἐπιγείων xal xa- 
ταχθονίων" χαὶ πᾶσα γλῶσσα ἑξομολογήσεται, ὅτι 
Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς εἰς δόξαν θεοῦ Πατρός. » 
ἹΜνημονεύετωσαν Χριστὸν Ἰησοῦν Κύριον ὁμολογού- 
μενον, xai μὴ ταραττέσθωσαν ὅταν ἄνθρωπον διὰ 
την οἰχονομίαν ἀχούωσιν. 

t9. Οὕτω νοείτωσαν καὶ τὰ διά τινα χρείαν f) οἳ- 
χονομίαν περὶ αὐτοῦ εἰρημένα * οἷόν ἐστιν xal τὸ ὑπὸ 
Πέτρου τοῦ ἁποστόλου λεγόµενον». « Ἰησοῦν γὰρ, 
φησὶν, τὸν Ναξωραῖον ἄνδρα ἀποδεδειγμένον ἀπὸ τοῦ 
Θεοῦ εἰς ὑμᾶς, » πρὸς Ἰουδαίους διαλεγόµ.ενος ὁ Πέ- 
τρος ' χρὴ γὰρ τὸν τοῖς θείοις Λόχοις ἑντυγχάνοντα, 
xa τὰ πρόσωπα θεωρεῖν, xai τὸν χρόνον, xai διά 
ποίαν αἰτίαν ἕχαστον εἴρηται, λογίζεσθαι ' οὕτω γὰρ 
ἑχάστῳ ῥητῷ τὴν πρέπουσαν ἑφαρμόσαι θεωρίαν τις 
τῇ τοῦ Πνεύματος δυνἠσεται χάριτι. Ἐπεὶ οὖν xal 
«οῦτο τὸ ῥητὸν ἐχεῖνοι πρὸς σύστασιν τῆς αὐτῶν 
δυασεθείας προδάλλονται, εἴδωμεν ct δήποτε ὁ Πέτρος 
οἰχονομῆσαι βουλόμενος, οὕτω λελάληχεν ᾿ μᾶλλον δὲ 
αὐτὸν ἑπερωτήσωμεν τὴν αἰτίαν ἀγγεῖλαι ἡμῖν, δι) 
Άν οὕτω λέχειν προήχθη * τί φὴς, ὦ µακάριε; "Av- 
θρωπον χηρύττεις τὸν Χριστὸν, xal τούτῳ πιστεύειν 
ἡμᾶς ἀναπείθεις, ἵνα κτίσµατι λατρεύειν διδάξῃς ; 
καὶ μὴν ἕτερος ἁπόστολος µέμφεται τοὺς τῇ χτίσει 

9. 


.", 92. *' Rom. 1, 25 ; Act. xtv, 14. 


€ AL Lxiv, 9. *! ibid. 5. ** Mattb, xxv, $1, 22. 


sit ?-Deus est igitur humanatus quem Maria peperit, 
divinis nobis Scripturis rem hanc argumentorum 
multitudine evidenter ostendentibus. Deipara autem- 
omnino est ipsa quoque egregia Virgo, quautumvjs. 
isti nolint. Namsi homo fuisset qui ex ipsa prodiit, 
Jesus Christus, quomodo Paulus in Epistela aJ Ga- 
latas scripsisset » « Paulus apostolus, non ab liomi- 
nibus, neque per bominem, sed per Jesum Chri- 
stum **? » Plane patet oon esse hominem tantuni 
modo, sed Deum humanatum. Ne ergo his vocibus 
scandalizentur indocti, sed divini mysterii dispensa- 
tionem discant, adorentque deinceps Christum et 
ipsi cum angelis. 344A, j « Cum enim, inquit, in- 
troducit Primogenitum in mundum, dicit : Et ad- 


C orent eum angeli Dei**; » ev :«In nomine Jesu omne 


genu flectatur. ecelestium, terrestrium et inferno- 
rum : et omnis lingua confiteatur Dominum Jesum 
Christum in gloria esse Dei Patris *5. » Meminerint 
Christum Jesum communi consensu Dominum di- 
ctum, neque conturbentur, cum eum hominem se- 
cundum dispensationem vocatum audiunt. 


49. Sic et aliz locutiones intelligendz sunt pro 
rei natz usu et dispensatione dicte, veluti etiam 
Petri illud apostoli effatum est : « Jesum enim Naza- 
renum. virum approbatum a Deo inter vos, » ait. 
Judaos alloquens Petrus **. Oportet enim ab eo, qui 
divinis Litteris utitur, et personas spectari, et. tem- 
pus, et quam ob causam quodvis dicatur, reputari. 


D Sic enim singulis dictis convenientem accommodare. 


sensum quispiam cum Spiritus gratia poterit. Quia 

igitur hanc quoque locutionem illi ad suzirreligio- . 
sitatis confirmationem objiciunt, videamus quidnam. 
Petrus juxta dispensationis regulas signiflcare vo-. 
lens, ita locutus sit. Imo vero ab eo qu:eragus ut: 
nos doceat, quzenam eum causa ad id dictuni impu-. 
lerit. (uid ais, o beate? Hominem predícas Chri-. 
stum, alque ut hulc credamus suades, ut creaturam. 
adorare nos doceas? Atqui alius Apostolas Inerepat 

eos, qui creature cultum volunt exhibere *', Prater- 


*! Galat. 1, 1. ** Hebr. 1,6. S Philipp. i, 18, 1. 


279 


S. CYRILLI ALEXANDRINI AACHIEP. 


280 


ea quontodo ipse a Christo interrogatus, queionam A λατρεύειν ἐθέλοντας . Εἶτα ei, αὐτὸς ἐρωτηθεὶς παρ' 


existimares esse Filium hominis, respondisti : « Tu 
es FiliusDel viventis? » siquidem ea tunc jnterroga- 
tio lis qui non satis dispensationis mysterium nove- 
rant, fortasse aliquam hujusmodi cogitationem 
injicere poterat, nempe ut eum hominem esse ex- 
lstimarent : « Quemnam enim, ait, homines dieunt 
esse Fifium bominis ** ? » Tunc igitur cum audires 
ipsum esse Filium hominis, Dei Filium esse respon- 
0isti 3 nunc vero, post tot aliorum visam miracu- 
lorum potentiam, postquam beate ejusdem resur- 
rectionis et in coelum reditus testis fuisU, hominem 
ipsum dicis? 

20. Nec quisquam existimet, tuncetiam tanquam 
de bomine potuisse de illo dicere, « Tu es Christus 


αὐτοῦ, τίνα ἑνόμιζες εἶναι v ὙΥἱὸν τοῦ ἀνθρώπω, 
ἀπεχρίθης, « Xo eU ὁ Υἱὸς τοῦ θεοῦ τοῦ ζῶνεος» » xal- 
te, τότε ἡ πεῦσις τοῖς μὴ σφόδρα εἶδόσι τῆς οἴκονο- 
plac τὸ µωστήριον, τάχα xal τινα τοιαύτην ἔννοιαν 
ἑμποιεῖν ἠδύνατο, λέγω δὲ τὸ ἄνθρωπον αὐτὸν νοµί- 
σαι’ « Tiva γὰρ, ἔλεγχεν, οἱ ἄνθρωποι λέγουσιν εἶναι 
τὸν ὙΥἱὸν τοῦ ἀνθρώπου; » Καὶ τότε μὲν Yibv ἀν- 
θρώπον ἀχούων αὐτὸν, τὸν Yiby coo Θεοῦ αὐτὸν εἶναι 
ἔλεγες: νῦν δὲ μετὰ τὸ ἄλλων πολλῶν σημείων θεά» 
δασθαι δύναμιν, μετὰ τὸ καὶ τῆς µαχαρίας αὑτοῦ 
ἀναστάσεως , xal τῆς εἰς οὐρανὸν ἠνόδου ἐν πείρᾳ 
γενέσθαι, ἄνθρωπον αὐτὸν εἶναι λέγεις 

x'. Καὶ µή τις οἰέσθω δύνασθαι καὶ τότε ὡς περὶ 
ἀνθρώπου λέγειν αὐτὸν τὸ, « EU εἶ ὁ Χμοτὰς ὁ Yi; 


qui es Filius Dei viventis, » quandoquidem sancti EP τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, » ὡς καὶ τῶν ἁγίων χρηµετι- 


quoque hotnines filii Dei sunt. Non enim simpliciter 
dixit, Tu es Filius Dei; sed, « Tu es, qui Filius Dei 
es, » Namque articuli (Graci) adjectio unum de- 
monstrat unicumque verum Filium confessione Pe- 
tri denotari. Huie demum  objectioni ipse beatus 
Petrus his fere verbis mihi videtur occurrere : Ne 
me ita locutum putetis, quasi unus de vobis sit 
bomo Christus. Haud id equidem dico, sed rem 
miram et Ínsperatam prudente sermone revelo. 
Qu:znam vero ας est? Spiritus descendentis fra- 
gore audito, Judzorum populus ad nos accurrit **, 
Ergo jdoneum piscandi bomines tempus nactus, 
neque tamen valens manifesto directoque sermone 
Christum Deum praedicare, quia illi scilicet. paulo 
aute hunc crucifixerant, molestumque illig hujus- 
modi negolium accidisset, eelo, inquit, sermonis 
bamum, sicuti f)t objecta piscibus esca, aub horum 
xerborum humilitate, et Jesum Nasarenum nomino 
aique erucifizum, et quod Deus ipsum e mortuis 
suscitaverit; atque ita non sine velamine ingero nec 
sjne arte quadam theologicam illius notitiam. Et- 
enim Davidis verba in mentem ipsis revoco, quo- 
»iam viri illius potius oracnla sine suspicione ad- 
mijlebant; perque ea wox omnia Dei virtuti 
qturibuo, ut sic paulatim Judeos faciam salutarem 
doctrinam recipere : quo facto, iisque ad compun- 
etionem conversis, manifestius deinde Deum ipsum 
demonsto per hejus baptismi in ejus nomine 


ζόντων υἱῶν Θεοῦ’ οὐ γὰρ ἁπλῶς εἶπεν, Σὺ Ylbc Θεοῦ 
el, ἀλλά, «Zo et ὁ Yib τοῦ Θεοῦ’ » ἡ γὰρ τοῦ ἄρθρω 
προσθήκη (1) δείχνωσι τὸν ἕνα καὶ µόνον ἀληθινὸν 
Υἱὸν ὁμολογῆσαι τὸν Πέτρον. ρὸς ταῦτα Lk τοιού- 
τοις μονονονχὶ αὐτὸς ὁ µαχάριος Πέτρος ἀπήντησεν 
ἂν ῥήμασιν' Mb τοῦτο voplenté us clgnaévat, ὅτι 
περ ἄνθρωπος καθ᾽ ἡμᾶς εἷς ἐστιν ὁ Χριστός οὐ 
τοῦτό ἐστιν Ó qna * πρᾶγμα δέ τι οἰχονομῶ θαυµα» 
στὸν, xai παράδοξον ' καὶ ποῖον τοῦτό ἐστι; Tfj καῦ 
ὁδῳ τοῦ Πνεύματος περιηχηθεὶς τῶν Ἰονδαίων 6 δῇ- 
Boc, συνέδραµεν πρὸς ἡμᾶς" eüpüw αὖν καιρὸν 
ἀλείας ἀνθρώπων εἶναι τότο, εἶτα φανερῶς αὐτοῖς 
xa ἁτ' εὐθείᾳς οὐ δωνάµενας cbv Χριστὸν Geby &va- 
κηβύττειν, ἐπείπερ αὐτὸν πρὸ ὀλίχου σταυρώφαντες 
σαν, καὶ βαρὺ αὐτοῖς διὰ τοῦτο τὸ πρᾶγμα ἑφαίγοτο, 
χρύπτω τὸ ἄγχισερον τοῦ λόχου, καθάπερ ἀπὶ τῶν 
ἰχθύων τῇ τροφῇ, τοῖς ταπεινωτέροις ταύτοις ῥή- 
µασι, xol τὸν Ἰησοῦν Ναξωραῖον ὀνομάζω, χα 
ἑσταυρωμένον, καὶ ὅτι ὁ θεὸς Έγειρεν αὐτὸν ἐκ νε" 
χρῶν, xai οὕτω κεχαλυµµένως εἰσφέρω καὶ τὴν 
θεο)ογίαν αὐτοῦ, xal ταύτην µετά τινος τέχνης, 
τοὺς γὰρ Δαθὶδ αὐτοὺς ὑπομιμνήαχω λόγους, ἐπεί- 
περ τὰ ἐχείνου μᾶλλον ἀννπόπσως ἰδέχοντο, καὶ bU 
ἑχείνων πάλιν «Ἡ τοῦ Θεοῦ δυνάμει τὸ πᾶν ἀνα- 
τίθηµιε, ἵνα οὕτω κατὰ μικρὰν αὐτοὺς καταδέξασθαι 
παιῄσω τὸ σωτήριον χήρυγµα οὗ δῆ Υενομµένον, καὶ 
εἰς κχατάνυωξιν ἑλθόντων αὐτῶν, φανερώτερόν πως 
αὐτὸν λοιπὸν Θεὸν ἐπιδείξω διὰ τῆς τοῦ βαπτίσματος 


copferendi indictionem, docens simul vi hujus fieri D toutou εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ προστάξεως, ἄφεσιν &pap- 


peccatorum remissionem, 

21, Porro animadverte apostolicam  prudeptiam. 
« Jesum dicit Nazarenum, virum approbatum a Deo 
inter vog virtutibus et AA AA prodigiis atque signis 
qua per eum fecit Deus in medio veatri *, » Et a 
Deo, approbaturo dicit, et Deum iuec per illum egis- 
se, ut Patre nominato parsuaderelt illis quo ipsum 
quoque Jesum atque ejus opera admitterent, ceu 
illo, id est Patre, hzecageote per Filium : « Qua fecit, 
ait, per ipsum Deus. » Deinde memorata cruce, re- 


* Mauh. xvi, 15, 3 Act. n, 6 seqq. ' ibid. 92. 


πιῶν αὐτοῖς τούτου χαρίζεσθαι δυναµένου διδάξας. 
κα. Καὶ ὃρα σύνεαι) ἀποστολικήν * « Ἰησοῦν, qn 
otv, τὸν Νανωραῖον, ἄνδρα ἁπαδιδειγμένον ἀπὸ τοῦ 
coU εἰς ὑμᾶς δυνάµεσι καὶ τέρασι xa σηµείοις, o 
ἐποίησεν δι αὐτοῦ à θεὺς kv µέσῳ ὑμῶν. » Καὶ ἀπὸ 
Θεοῦ ἁποῦξδειγμένον λέγει, καὶ τὸν Θεὸν ταῦτα δι 
αὐτοῦ ἑνεργέσαντα , ἵνα τῇ τοῦ Πατρὸς «ροατγορίᾷ 
πείσῃ αὐτοὺς, xal αὐτὸν τὸν Ἰησοῦν xai τὰ ἔργα αὐτοῦ 
χαταβέξασθαι, ὡς ἐχείνου ὃτ αὐτοῦ ταῦτα ποιοῦντοςι E 
λέγω δὲ τοῦ Πατρός: t Οἷς ἐπαίησεν γὰρ, qna, δὲ 


e Mane significativam vim habet. hoe loeo Graecus articulus 4, 











9281 


QUOD B. MARIA SIT DRIPABA. 


483 


αὐτοῦ ὁ θεός.» Εἶτα τοῦ tav poU μνημονεύσας, καὶ A surrectionem quoque im mediwm adducit, et hanc 


τὴν áváctaciy ε]σφέρει, xal ταύτην ὡς παρὰ τοῦ 
Πατρὸς πᾶλιν Υεγενημένην , ἵνα διὰ τούτου πάλιν 
καὶ αὐτην αὐτοὺς χαταδἑέζασθαι ποι]σῃ᾽ xal λοιπὸν 
ὥσπερ χεχαλυµµένως αὐτοῖς xa τὴν θεολογίαν εἰσ- 
φέρει’ εἰρηχὼς Υὰρ, « Ὃν ὁ θεὺς ἀνέστησεν λύσας τὰς 
ὠλῖνας τοῦ θανάτου,» ἐπάχει' € Ka ὅτι οὐκ ἣν δυνα- 
τὸν χρατεῖσθαι αὐτὸν ὑπ αὐτοῦ. » Ὀὐχέτι λοιπὸν ὡς 
περὶ ἀνθρώπου τοῦτο * el γὰρ ἄνθρωπος ἣν, πάντως ὅτι 
xai χρατεῖσθαι ἠδύνατο ὑπὸ τοῦ θανάτου’ ἁλ)ἁ τοῦτο 
εἰρηχὼς , καταφεύγει ταχέως ἐπὶ τὴν προφητικὴν 
µαρτυρίαν, ἵνα µηχέτι ὡς παρ) αὐτοῦ, ἀλλά ὡς παρὰ 
ποῦ προφῄτου μᾶλλον ἀχούοντες, προθνμότερον δέ- 
ξωνται τὸ λεγόµμενον' xal φησιν ' « Δαθδὶδ γὰρ λέχει 
εἰς αὐτόν ' Προεωρώμην τὸν Κύριον ἐγώπιόν µου διὰ 


item tanquam a Patre effectam ; ut resuerectionis 
causa crucem quoque ab iis admiti euraret. Bela- 
ceps vero elam veluii ipsius ihaologicam motitiam 
iRsinuat, Nam cum dixiasel, « Quem Deus suseltavit 
solutis mortis doloribus, » addil, « Quis impossibile 
erat hune ab illa teneri *. 2 Ecce baud jàm diutius 
tanquam de bomine loquitur : aam si bhoteo foisset, 
prorsus a morte zeüneri poterat z sed, heec diete, 
confugit statim ad propheticum testámonium, ul jam 
non ab ipso,sed α propheis potius andientes, 
promptius dicta exciperent, eitqua : « David enim 
dicit de eo: Providebam Deminum coram rae sem- 
per *, » et reliqua, Animadverte quanto ortificie ser. 
moneu de Domino apud 909 facit. Deinde, tettimo- 


muytóg * » xal τὰ ἑξῆς. "Opa μεθ ὅσης τέχνης αὐτοῖς B nio absolute, rergus illorum cogitationes compe- 


thv Κυριολογίαν εἰσήγαγεν' εἶτα τὴν μαρτυρίαν 
πληρώσας, πάλιν αὐτῶν ὥσπερ τὸν λογισμὸν χατα- 
στέλλων, ἐπειδήπερ Φφανερώτερον αὐτὸν ἐθεολόγει, 
ἐπὶ τὴν τοῦ Πατρὺς πάλιν κατατρέχει προσηγορίαν, 
xal φησιν. € ᾽Ασφαλῶς οὖν Υινωσχέτω πᾶς οἶχος 
Ἱσραὴλ, ὅτι xai Κύριον xat Χριστὸν ὁ θεὸς ἑποίησε 
τοῦτον τὸν Ἰησοῦν, ὃν ὑμεῖς ἑσταυρώσατε" » καὶ 
αἰτησάντων αὐτῶν λοιπὸν ἐχείνων, τί ποιῆσαι ὤφει- 
lov, βαπτισθηνχι αὐτοῖς προσέταξεν ἐπὶ τῷ ὀνόματι 
αὐτοῦ, χαὶ ἄφεσιν ἀμαρτιῶν διὰ τούτου λαμθάνειν΄ 


scens, quia aperliore theologia de ἔδει locutus fue- 
raJ, a Patrem denuo wanslert. sermonem, ajtque : 
« Certo igitur sciat universa ]urnelis domus, quod 
et Dominum et Christum Deus fecerit bone. quem 
vos erucilixisig Jesum ^. » Miis vero postes sagane 
tibus quid faciu opus cesel, baptizari eos jussit in 
nomine illius, et peocatorum remiasippem per eug- 
dem recipera ; remissione videlicet peccatorum eu- 
ctoritatem eis Christi suadeps* ; verbis autem, « Deus 
fecit, » illorum coptradicüenam excludens. 


τῇ τῶν ἁμαρτιῶν ἀφέσει τὴν χυριότητα αὐτοὺς ἑννοῆσαι couoy* διὰ Ok τοῦ Mew, « 'O θεὸς Axelagev, η 


τὴν ἑχείνων ἁποχλείων Εναντιολογίαν. 
xp. "Ότι γὰρ πρὀσφατον ἡμῖν Κύριον ὁ Πατὴρ 


92, Quod autem haud novum Dominum πο 


οὐκ ἐπηίησεν, οὐδένα οἶμαι τῶν εὐφρονούντων &vz- C Pater effecerit, neminem sana mente przditum ne- 


&peiv* xaX γὰρ οὐχ, ὣς τινες ἀνοήτως εἰς την τοῦ Υοῦ 
θεότητα εὸ ῥητὸν ἐχλαμόάνουσιν, οὕτως εἴρηχεν' οὗ 
γὰρ περὶ τῆς ὑπάρξεως αὐτοῦ σχοπὸς ἣν τῷ &mo- 
ετόλῳ διαλέγεσθαι, ἀλλὰ περὶ τῆς μετὰ τὴν ἁνά- 
στασιν δόξης. Τὸ οὖν, «Κύριον αὐτὸν ἐποίησεν,» ἀντὶ 
τοῦ, Κυριότητα καὶ Χριστοῦ δόξαν αὐτῷ Début: οὐχ 
ὅτι δόζαν ἐπίχτητον ἔλαδεν ὁ Yibz, ἀλλ ἐχείνοις διὰ 
τὴν προειρηµένην οἰχονομίαν οὕτως διαλεγόµενος, 
ὅτι Οὕτω πιστεύειν εἰς αὑὐτὺν ὀφείλετε, ὡς Χριστῷ 
xal Κυρίῳ προσιόντες. "Ότι γὰρ οὖχ ἄνθρωπος χαθ᾽ 
ἡμᾶς γεγεννηµένος χωρὶς τῆς τοῦ Λόγου ἑνώσεως 
Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος, ὁ «5 ἴδιον ὑπὲρ ἡμῶν αἷμα ἐχ- 
χεῖσθαι καταδεξάµενος, ἄχουε σαφῶς τοῦ ἁποστόλου 
Παύλου τοῖς Ἐφεσίων διδασκάλοις τοῦτο φανερῶς 
χαθιστῶντος ΄ « Προσέχετε γὰρ, φησδὶ, ἑαυτοῖς καὶ 
παντὶ τῷ ποιµνίῳ, ἐν ᾧ ὑμᾶς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον 
ἔθετο ἐπισχόπους , ποιµαίνειν την "ExxAnofay «o9 
θεοῦ, ἣν περιεποιῄσατο διὰ τοῦ αἵματος τοῦ ἰδίου. » 
Ἀχούεις Θεὸν φανερῶς ὑπὸ τοῦ Αποστόλου τὸν ἑστα»- 
ῥωμένον χηρυττόµενον;, Ποιμαίνειν γάρ φησιν τὴν 
Ἐκκλησίαν τοῦ θεοῦ, ἣν περ.εποιῄαατο διὰ τοῦ at 
ματος τοῦ ἰδίου. οὐχ ὅτι τῇ φύσει τῆς θεότητας ἕπα- 
σχεν, ἁλλ' ὅτι τὰ τῆς σαρχὸς αὐτοῦ πάθη εἰς αὐτὸν 
ἀναφέρεται, διὰ τὸ μὴ ἀνθρώπου τινὰς εἶναι ταύτην, 
ἁλλ᾽ αὐτοῦ τοῦ Λόγου ἰδίαν σάρχα. El τοΐνυν θεοῦ 
μα τὸ αἷμα λέγεται, δηλον ὡς 833€ ἦν σάρχα περ!» 
μένος. Κέ έσνος. 
* A 
u, 24. 


?jbid.95. "ibid. 56, 


ibid, 57, 53. 


gaturum puto. Non enim, ut quidam ipsipiepler di- 
ctum hoc de Filii divinitate intelligunt, ita locuies 
est: neque de Filii exsistentia loqui Apostolus 1A i 
sibi proposuit, sed de ejus post resurrectionem glo- 
ria. Ergo verba, « Dominum eum fecit, » dicuntur 
pre , Dominatum et Christi. gloriam Ipsi attribuit : 
non quod acquisitam gloriam Filius acceperit, sed 
Judzis secundum predictam dispensationem íta lo- 
quitur, quia sic eredere οἱ deberent, ut Christi ac 
Domini jam facti assecle. Quod enim non homo 
more nostro genitus, sine Verbi unione, Jesus Na- 
zarenus sit, qui pro nobis sanguinem suum fan- 
dere non recusavit, audi manifeste apostolum Pau- 
lum coram EÉpbesiorum magistris palam affirman-. 
tem : « Attendite, inquit, vobis et universo gregi 
in quo vos Spiritus sanctus posuit episcopos regere 
Ecclesiam Dei, quam acquisivit sanguine suo *. a 
Audin' Deum manifeste ab Apostolo crucifixum ϱΓ8« 
dicari? Regere enim mandat Ecclesiam Dei, quam 
acquisivit sanguine suo, non quod in natura deita« 
tis sit passus, sed quia carnis passiones ad ipsum 
referuntur, propterea quod non hominis cujusdaru* 
h:zec sit caro, sed ipsins Verbi propria. Si ergo san- 
guis Dei dicitur sanguis, Deum illum fuisse, qul 
sibi carnem induit, exploratum est. 


* Act. xx, 95, 


283 


25. Jam si dicere pergant, quonam Scripture A 
loco Virgo appelletur Deipars, audiant hoc perspi- 
cue nuntiantem pastoribus angelum, dicentemque : 
« Quia natus est vobis hodie Salvator, qui est Chri- 
stus Dominus Ἱ. » Non dicit, Qui erit Dominus, vel, 
In quo Dominus habitaturas sit, sed,« Qui est Domi- 
nus. » En igitur Dominum manifeste eum, qui natus 
erat, angelus nuntiat. Deinde tanquam signum 
spectandi mox Domini ipsis exhibens, « Invenietis, 
inquit, infantulum fasciis invelutum et in przsepi 
positum *. » Paria angelo Petrus quoque przdicans, 
cum ad Cornelium 2cceesit, aiebat : « Verbum mi- 
sit filiis Jsraelis , pacem nuntians per Cliristum 
Jesum, llic est omnium Dominus *. 1 Cernis quo- 
modo verbun, prosalutari praedicatione, per Je- 


sum Christum missum fuisse dicit? 144m De- Β 


monstransque illis, quisnam esset Jesus Christus, 
« Hic est, ait, omnium Domiuus. » Viden' infan- 
tulum tum ab angelo tum a Petro Dominum dici? 
Ergo Deipara omnino est quz: Dominum peperit. 
Sic ipsam etiam beati Baptiste mater, Spiritu 
sancto permota, appellavit. « Repleta est eniin, in- 
quit Scriptura, Elisabeth Spiritu sancto, et excla- 
mavit : Benedicta tu inter mulieres, ct benedictus 
fructus ventris tui. Et unde hoc mihi, ut mater 
Domini mei veniat ad me? » Quis jain adeo insa- 
Mat, ut nolit cum Evangelils Deiparam appellare 
sanctam Virginem? Ne ergo simpliciorum auribus 
sint molesti, dum puerum et infantulum vocitant, 
ne forte paulatim universum quoque ejus adventum 
pernegent. Nominatus est enim infantulus ab au- 
gelo, sed simul Dominus, 


94. Neque hoc loco rursus obmurmurent, pas- 
sionem objicientes eL resurrectionem, et quod Deus 
ilium suscitaverit ; jam enim in pracedentibus de- 
monstrata fuit dispensationis ratio. Attamen si 
forte velint evidentius adliuc discere, quis esset 
ille crucifixus, audiant mundi doctorem, id Corin- 
thiis scribentem : « Ego enim, iuquit, accepi a Do- 
mino, et vobis tradidi, quoniam Dominus Jesus in 
qua nocte tradebatur, accepit panem '!, »et reljqua. 
Cernis eum qui pro nobis passus est, Dominum 
palam przdicatuu? Quod si verba, « Deus ipsum e 
mortuis suscitavit !?,» offendiculo hominibus sunt, 
ulpote de homine dicta, ipsum adhuc audiant Apo- 
stolum hanc quoque suspicionem perimentem. Se- 
cundum enim dispensationis rationem hzc ju san- 
ctis dicta sunt Scripturis. Nam quod Dominus es- 
set is qui in carue passus est et resurrexit, el non, 
ut isti aiunt, homo habens Verbum inhabitans, au- 
diant Paulum Romanis ita de Abrahamo confiden- 
tet. scribentein : « Non ejus causa lautummodo 
scripta sunt hzc, scd eliam propter nos, quibus 
repuiabuntur credentibus in eum, qui Jesum Do- 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


?54 


ΧΥ’. El δὲ ἐπιμένοιεν λέγοντες, Ποῦ τῆς Τραφτις 
θιοτόχος fj Παρθένος ὠνόμασται; ἀχουέτωσαν σαφῶς 
τοῦτο τοῦ ἀγγέλου τοῖς ποιµέσιν εὐαγγελιζομένον, 
xai λέγοντος, « "Ost. ἑτέχθη ὑμῖν σήµερον Σωτηρ », 
ὃς ἐστιν Χριατὸς Κύριος’ » οὐ λέγει δὲ, Ὅς ἔσται K ύ- 
ριος, 3, Ἐν ᾧ ὀ Κύριος ἑνοικήσειν μέλλει, à), « "Oc 
ἐστιν Κύριος.» Ἰἱδοὺ τοίνυν Κύριον φανερῶς tbv τε- 
Χθέντα ὁ ἄγγελος εὐαγγελίζεται» εἶτα χαὶ σημεῖον 
ὥσπερ αὐτοῖς τῆς τοῦ Κυρίου θέας παρεχόµενος, 
« Εὐρήσετε, φησὶν, βρέφος ἑσπαργανωμένον, xa 
χείµενον ἐν φάτνη. » Παραπλήσιά τε τῷ ἀγγέλῳ xat 
ὁ Πέτρος χηρύττων, ὅτε πρὸς τὸν Κορνήλιον εἰσῆλθεν, 
ἔλεχεν" « Tbv λόγον ἀπέστειλεν τοῖς υἱοῖς Ἱσραλλ., 
eoa γελιζόµενος εἰρήνην διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ: οὗτός 
ἐστι Κύριος πάντων.» Ὁρᾶς πῶς «by λόγον, ἀντὶ 
τοῦ τὸ σωτήριον χήρυγµα διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ &x- 
εστάλθαι φησί; xaX δειχκνὺς αὐτοῖς τίς εἴη Ἰησους 
Χριστὸς, « Οὗτός ἐστιν, ἔφη, πάντων Κύριος.» Όρᾷς 
τὸ βρέφος, Κύριον χαὶ ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου, χαὶ ὑπὸ τοῦ 
Πέτρου [ita uterque codex sine verbo] ; Οὐχοῦν 826- 
τόχος ἀναμφιδόλως ἡ τὸν Κύριον γεννήσασα. Οὗτιως 
αὐτὴν xai ἡ τοῦ µακαρίου Βαπτιστοῦ µήτηρ ὑπὸ 
Πνεύματος ἁγίου χινονµένη προσηγόρενσεν. « Ἐπλή- 
σθη Υὰρ, φησὶν, ἡ Ἐλισάδετ Πνεύματος &ylou, xat 
ἀνεθόησεν * Εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξὶ, χαὶ εὖλογη- 
μένος ὁ χαρπὸς τῆς κοιλίας σου’ χαὶ πόθεν µοι τοῦτο, 
ἵνα dj µήτηρ τοῦ Κυρίου µου ἔλθῃ πρός us; Τίς 
ἐπὶ «εοσοῦτον µέμηνεν, ὡς μὴ βούλεσθαι μετὰ τῶν 
Εὐαγγελίων θεοτόχον ἀποχαλεῖν τὴν ἁγίαν Παρθέ - 
voy; Mi τοίνυν τῶν ἀκεραιοτέρων τὰς ἀχοὰς θορυ- 
θείτωσαν, παιδίον xat βρέφος ὀνομάζοντες, ἵνα μὴ 
xat' ὀλίγον καὶ πᾶσαν αὐτοῦ τὴν ἐπιδημίαν ἀρνη- 
σωνται’ ὠνόμασται γὰρ βρέφος ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου, 
ἀλλ' ἅμα καὶ Κύριος. 


xb'. Μηδ᾽ &v τούτῳ δὲ πάλιν φιθυριζέτωσαν το πά- 
θος προδαλλόµενοι, xat τὴν ἀνάστασιν, xal ὅτι sb 
αὐτὸν Ίγειρεν ' Ίδη μὲν γὰρ xal ἓν τοῖς προλαθοῦσιν 
ἀποδέδειχται τῆς οἰχονομίας ὁ λόγος. Πλην el xal 
φανερώτερον µανθάνειν βούλονται, τίς ὁ ἑσταυρωμέ- 
yos ὑπῆρχεν, ἀχουέτωσαν τοῦ τῆς οἰκουμένης διδα- 
σχάλου , τοῦτο Κορινθίοις ἐπιστέλλοντος: € Ἐγὼ 
γὰρ, φησὶ, παρέλαδον ἀπὺ τοῦ Κυρίου, xal παρέδωχα 
ὑμῖν, ὅτι ὁ Κύριος Ἰησοὺς τῇ νυχτὶ f| παρεδίδοτο, 
ἔλαδεν ἄρτον, » xal τὰ ἑξῖς. θεωρεῖς τὸν ὑπὲρ ἡμῶν 
παθόντα, Κύριον φανερῶς χηρυττόµενον; El 6b xal 
τὸ, «'O θεὺς αὐτὸν Ίγειρεν Ex νεχρῶν, » σχανδαλί- 
ζει τοὺς ἀνθρώπους, ὡς περὶ ἀνθρώπου λεγόμµενον, 
αὐτοῦ πάλιν τοῦ Αποστόλου xal ταύτην ἀχονυέτωσαν 
ἀναιροῦντος τὴν ὑπόνοιαν * οἰκονομικῶς γὰρ τὰ τοι- 
ατα &y ταῖς ἁγίαις εἴρηται Γραφαῖς, Ὅτι γὸρ Κύριος 
fv ὁ τῇ σαρχὶ καὶ πάσχων καὶ ἀνιστάμενος, καὶ οὐχ, ὡς 
αὐτοί φασιν͵ ἄνθρωπος ἐνοίχησιν ἔχων τοῦ Λόγο», &xov- 
έτωσαν τοῦ Παύλου Ῥωμαίοις οὕτω παῤῥησίᾳ Υράφον- 
τος περὶ τοῦ 'A6paáp.* εΟὐκἑἐγράφη δι αὐτὸν µόνον, 
ἀλλὰ καὶ δι ἡμᾶς, οἷς μέλλει λογίζεσθαι τοῖς πιατεύον - 
σιν ἐπὶ τὸν ἐγείραντα Ἰησοῦν τὸν Κύριον ἡμῶν &x 


*Lue. n, 11, *ibid. 19. * Act. x, 00, "^ Luc. i, 41-10. !! Cor. xt, 25. . 13 Act, ii, 91. 


QUOD B. MARIA SIT DEIPARA. 


956 


νεχρῶν. » Ἔχονσας τὸν ἐγειρόμενον, Κύριον προσ- A minus nostrum e mortuis suscitavit **. » Audisii. . 


αγορευόµενονς Μηχέτι σχανδαλίζου ἐπὶ τοῖς olxovo- 
μιχῶς λεχομένοις. 


κε’. Καὶ τοῦτο δὲ τοῖς εἰρημένοις προσθεῖναι ἀναγ- 
xalov ὑπάρχει, ἵνα uf; τις ὑπολάδῃ χάριτι καὶ αὐτὸν, 
χαθάπερ ἡμᾶς. Θεὸν xol Κύριον xat Υἱὸν προσαχο» 
ῥευόµενον. Ἡμεῖς μὲν γὰρ εἰ xai χαλούµεθα θεοὶ, 
ἀλλὰ πάλιν ἀχούομεν καὶ τῆς ἀσθενείας ἡμῶν τὸ 
pátgov * « Ἐγὼ γὰρ εἶπα, φησὶ, θεοί ἐστε, xat viol 
Ὑψίστου" » ἀλλ᾽ εὐθέως ἐπάγει. « Ὑμεῖς δὲ ὡς ἄν- 
θρωποι ἀποθνήσκετε' » xal ὑῆλον ὡς τὴν προσηγο- 
ρίαν χατὰ χάριν ἐσχήχαμεν' αὑτὸς δὲ οὐχ οὕτως, 
ἀλλὰ μετὰ τῆς θεοπρεποῦς δόξης χαὶ τὴν προσ- 
ηγορίαν ἔχει. Καλεῖται γὰρ οὐχ ἁπλῶς 8sbz, ἀλλὰ 


θεὺς ἐπὶ πάντων, xal εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας . B 


xalsiza: δὲ πάλιν xal Κύριος, οὐκ ὀνόματι µόνον, 
ὥσπερ ἡμεῖς, ἀλλὰ Κύριος τῆς δόξης, xai Κύριος 
πάντων, ὡς ὁ Πέτρος ἰδίδαξεν λεγόμενος δὲ xai 
YB«, οὐδὲ τοῦτο χαθάπερ ἡμεῖς ἁπλῶς υἱὸς, ἀλλὰ 
Υὶὸς μόνος, xai ἀληθινὸς κατ οὐσίαν, ὥς φησιν 
Ἰωάννης: «Καὶ ἑσμὰν ἓν τῷ ἀληθινφ θεῷ, καὶ iv 
τῷ Yl αὐτοῦ: οὗτός ἐστιν ὁ ἀληθινὸς θεὸς, xat ζωὴ 
αἰώνιος.» Φανερώτεοον δὲ τοῦτον ὁ ἁπόστολος Παῦ- 
λος ἀπὸ τῶν πολλῶν διορἰίδει ὡς µόνον χαὶ χατὰ ἁλη- 
θειαν Υἱόν ΄ λέγει γὰρ οὕτως" « Καὶ γὰρ εἴπερ elotv 
Ἀτγόμενοι θεοὶ, else. ἐν οὐρανῷ, εἴτε ἐπὶ τῆς γῆς, 
ὥσπερ εἰοὶν θεοὶ πολλοὶ καὶ κύριοι πολλοὶ λεγό- 
p&voc » πάλιν ἵνα [ita codex uterque] νοῇς, « 'A2Y* 
ἡμῖν εἷς θεὸς 6 Πατὴρ à& οὗ τὰ πάντα, xat εἷς Κύ- 
pxoc Ἰησοῦς Χριστὸς δι οὗ τὰ πάντα.» 'Updc ὡς οὐ 
μετὰ πάντων αὐτὸς Κύριος fj 8sbc ὀνομάζεται, ἀλλά 
μόνος τῷ Πατρὶ συνδοξάζεται, ὡς ἐξ αὐτοῦ χατὰ φὐύ- 
αἲν ὑπάρχων; 

xc'. Καιρὸς δὲ λοιπὸν, καὶ τὴν ἑτέραν τοῦ "Azo- 
στόλου µαρτυρίαν εἰς µέσον παραγαχεῖν, τοῦτον τὸν 
ἀληθινὸν Θεὸν [θεόν abest ab uno e codicibus] Υἱὸν 
δειχνῦσαν [cod. uterque δειχνύς] ἄνθρωπον εἶναι τὸν 
ἓχ τῆς Χαλλιπαρθένου ταχθένθι * ἔχει δὲ οὕτως; 
« "Ota. δὲ ἦλθεν τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἐξαπέστει- 
λεν ὁ θεὸς τὸν Υἱὸν αὐτοῦ γενόµενον Ex γυναιχός' » 
μηδεὶς δὲ τοῦτο λέγειν ἐρυθριάτω: οὐδεμίαν γὰρ 
ὕδριν τοῦτο τῷ Λόγῳ φέρει, φιλανθρωπίαν δὲ μᾶλ- 
λον, xal δόξαν διὰ τοῦτο ἄπειρον καὶ ἁμέτρητον. 


eum qui suscitatus foit, Dominum appellatam? Ne 
ergo qua secundum dispensationem sunt dicta, 
scondalo tibi sint. 

25. Sed et aliud predictis necessario adjiclendum 
est, ne quis suspicetur ipsum gratiose, sicut no- 
bis usuvenit, et Deum /Juisse appellatum et Domi- 
num atque Filium. Nos quippe etiamsi dii sppelle- 
mur, nihilo tamen minus infirmitatis simul nostra 
modulum audimus. « Ego enim dixi, inquit Psal- 
mista, Dil estis et Altissimi filii !*. » Sed protinus 
addit : « Vos autem ut homines mortem patimini '*. » 
Certe constat bac nos appellatione nonaoisi per gra- 
tíam frui. Non sic ipse, sed cum digna Deo gloria 
nomen quoque gerit. Vocatur non simpliciter Deus, 
sed super omnia Deus, et benedictus in sacula !*, 
Vocatur item Dominus, non nomine tenus, ut nos, 
sed glorie Dominus, Dominusque omniam, αἱ De- 
trus docuit 17. Dicitur etiam Filius; at ne hoc qui- 
dem ut nos simpliciter, sed unicus Filius, et sub- 
stantialiter verus , ut ait Joannes : « Et sumus in 
vero Deo, et in Filio ejus. Hie verus Deus est, et 
vita :eterna !'*. » Manifestius autem hunc apostolus 
Paulus a multis discernit, utpote solum et vere Fi- 
linm. Ait enim sic : « Nam etsi sunt qui dicuntur 
dii, sive in ccelo, sive soper terram, sicuti revera 
sunt dii multi, et multi qui dieuntur domini ** ; » 
subdit ut intelligas : « Nobis tamen unus Deus Pater 
ex quo omnia, et unus Dominus Jesus Christus per 
quem omnia **, » Cernis, quod non cum omnibus 
ipse Dominus vel Deus nominatur, sed unus cum 
Patre glorificatur, tanquam ex ipso naturaliter 
exsistens? 


96. Superest ut aliud Apostoli testíimoniam in 
medium proferamus, quod hunc verum Deum Fi- 
lium ostendit esse hominem, quem egregia peperit 
Virgo. Ka vero se liabet: « Cum venit plenitudo 
temporis, misit Deus Filium suum factum ex mu- 
liere **. » Neminem porro loc dicere pudeat ; nulla 
enim hinc injuria Verbo (it, benignitas vero 14/4 
potius patescit, et gloría infinita atque immensu- 
rabilis. Nam quod nihil inde Verbum detrimenti 
capiat, cum sit intangibile suapte natura, impassi- 


"Ot γὰρ οὐδὲν kx τούτου ὁ Λόγος ἐθ)άπτετο, ἄφαν- p bile, et incirenmscriptum , sed ineffabili soa erga 


στος ὑπάρχων τὴν φύσιν χαὶ ἁπαθῆς xal ἀπερίγρα- 
qoc, ἁῤῥήτῳ δὲ φιλανθρωπία τὸ πρᾶγμα διἠνυσεν, 
ἄχουε πάλιν αὑτοῦ τοῦ Παύλου τοῦτο διδάσχοντος» 
 Ἰησοῦς Ἆριστὸς, φησὶν, χθὲς χαὶ σήµερον, ὁ αὐτὸς 
xaX εἰς τοὺςαἰῶνας» τὸ γὰρ, χθὲς, λέγων, τὴν προαιώ- 
vto αὐτοῦ σηµαίνει δόξαν ’ τὸ δὲ σήμερον, ἑνεστῶτος 
χχιροῦ ποιεῖται σημαντιχὀν ' xal ὅτι οὐκ ἑτράπη, 
ἀλλ᾽ ὅτι ὁ αὐτὸς ἔμεινεν καὶ Ev σαρχὶ γενόμενος, xat 
ἔσται εἰς τοὺς αἰῶνας, ἐπήγαγεν, « ὁ αὐτὸς χαὶ εἰς 
τοὺς αἰῶνας. » "Ove τοίνυν ταῦτα οὕτως ἔχει, φιλαν- 
ωπίᾳ μεγάλη τὴν εἰς ἡμᾶς ἀγάπην ἑνεδείξατο, 
14 


'* 1 Όσον, iv, 25, 4. '* Psat. Lxsxxi, 6. 
vint, ο. "t ibid. 6. — *' Galat, iv, 4. 


À ibid. 7. 
*? [lebr. xii, 8. 


bomines bonitate id effecerit, audi rursus Paulum 
hoe docentem : « Jesus Cliristus, inquit, heri οἱ 
hodie, idem et in szecula 13. » Cuin dicit heri, sem- 
piternam ejus dieit gloriam. Hodie vero presens 
tempus significat, Et quia nunquam mutatus est, 
idemque mansit etiam caro factus, eritque in Φίοι- 
nnm, addidit « idera et in secula. » Que cum ita 
sint, magna oppido benignitate charitatem erga nos 
suam demonstravit, seque communicavit natura 
nostrie, ut eam relevaret, atque a diaboli servitute 
subduceret. Neminem ergo pudeat, cum puerum 
1. 1 Josn. v, 30. 


!* Rom. ix, 5. '' Act. x, 96. 


281 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ABCHIEP. 


dicl audit et iufantulum, et quidquid aliud μὴ. 4 χαὶ πεχοινώνηχεν τῇ Sysclpg φύσει, ἵνα ἀναστήση 


niue de Hlo scriptum est. Cuscia enim haud aui, 
sed nosii] causa sustinuit, quod huqanam natu 
ram decet, ubique conservans, ne forty phapteaie 
inslar divina dispeasalio exisümareur. 


21. Igitur eum audieris susceptum eum a besi9 
Josepho in JEgyptum fugisse, ne, qu:so, ignominiam 
jd esse putes, ged potius cogita dispensationem, 
Hoc enim non tupc tantummodo de eo scriptum est, 
sed etiam cum tricesimo selatis anno predicare c- 
pit et docere, ac miraculorum virtutes patrare, ile- 
rum dec de eo acripta comperimus. « Audieps enim, 
inquit, Joannem fuisse tradium, secessit in Gali- 


αὐτὴν, καὶ «Ὡς ὑπὸ cv διάδολον ἀπελλάξη δουλείας. 
Μηδεὶς οὖν αἰσχυνέσθω παιδίον ἀχούων, xai βρέφος, 
καὶ ὅσα ἀνθρωπινώτερον περὶ αὐτοῦ γέγραπται" 
ὑπέμεινεν γὰρ πάντα οὗ δι’ ἑαυτὸν, ἀλλὰ δι ἡμᾶς, 
πανταχοῦ τὸ πρέπον φυλάστων τῇ ἀνθρωπιίᾳ φύσει, 
ἵνα μὴ φαντασία ὰ οἰνοναμία νοµίέζηται. 

κό. OUxovv dv ἀκούσῃς ὅτι παραλαμδάνει αὐτὸν 
ὁ µαχάριος Ἰωσ]φ. καὶ φεύγει εἰς Αἴγυσπτον, μὴ 
qieyovnv αὐτὸ νόμιζε, τὴν δὲ αἰχονφμίαν kvvóst- παλ 
γὰρ οὐ τότε µόνον «οῦτο περὶ αὐτοῦ γέγραπται, ἀλλὰ 
χαὶ ὅτε gl 4bv à' ἐνιαυτὸν ἀλθὼν fip£ato κηρύτιοιν 
πφὶ διδάακειν, καὶ τῶν θαυμασίων ἑπετέλει εἲν δώ. 
ναµιν, πάλιν ταιαῦτα περὶ αὐτοῦ γεγραμµένα εὐρί- 
exouey* ε Ακοήσας γὰρ, gnaty, bct “Ἰωάννης παρ. 


lgam **.» Ftaliabujusmodi deprehendere est. Verum B εδόθη, ἀνεχώρησεν εἰς τὴν Γαλιλαίαν» » καὶ ἕτερα 


hzc hand metu, neque tunc neque postea fecit, sed 
quia tempus idoneum exspectabat salutari passioni. 
Oportebat enim prime ipclarescere pradicationem , 
et omnia quae decreverat (ieri, ac !1um demum ad 
salutarem passionem venire; quod ef reapse accidit, 
Quod autem non consternatiope animi aut pavore 
Τι se gesserit, constat ex his qua fecit, cum tradi 
se noluit : nam Judxis dare eum precipitem tunc 
volentibus, « Ipse, inquit evangelista, trausiens per 
medium illorum ibat**, » Alio item tempore cum 
velnt eun capere, « Nemo, inquil, injecit in il- 
lum manus, quia nondum venerat hora ejus **, » Sed 
cum alioqui eit invictus Deus, attamen humanitatis 
$us causa cedebat, ut vere factus homo videretar. 


δὲ τοιαῦτα ἔστιν εὐρεῖν ' ἀλλ᾽ ob φόδῳ τοῦτο ἀποίει 
οὐδὲ εότε οὐδὲ νῦν, ἀλλὰ τὸν πρέποντα καιρὺν ἆνα- 
µένων «op. στηρίου κάθαωις ΄ ἔδει γὰρ πρῶτον δια- 
λάμφαι 5b χήρνγµα, καὶ πάντα ἐπιτελέσαι ὅσα 
ἐθούλετο, xal τότε καὶ ἐπὶ τὸ αωτήριρν πάθος ἐλθεῖν ’ 
ὃ 55 καὶ véyovev, "Ost δὲ οὗ φόθῳ xal δειλίᾳ τοῦτο 
ἑγίνετο, δῆλον ἀφ' ὧν πεποίηχεν ὅτε παραδοθῆναι οὐχ. 
ἑδούλειο: καὶ γὰρ «iov Ἱουδαίων αὐτὸν τότε κατα- 
κρημνίσαι θεληβάνεων, «Αὐτὸς, φησὶν, διελθών διὰ 
μέσον αὐτῶν ἐπορεύατνο' ». xoi ἄλλοτε δὲ πιάσαι atc 
τὸν θελόντων, 4 θὐδεὶς, φησὶν, ἐκέθαλεν ἐπ αὐτὸν τὰς 
χεῖρας, ὅτι οὕπιο ἐλήλυθεν ᾖ ὥρα αὐτοῦ. » Πλὴν ἀλλὰ 
xai ἀχείρωτας εἶναι δυνάµενος ὡς Gets, πάλιν διὰ 
τὸ ἀνθρώτσινον ὑπανεχώρει, ἵνα φαίνησαι χατὰ ἁλή- 


Quod si φυἱθβόίολε, Cur non tum quoque cum in- C θειαν γενόµενας ἄνθρωπος. Et Gk λέχοι τις, Διὰ al 


fantulus erat, insidias per se ipse declinavit, sed 
admonente angelo? sciat, tim quoque operam ejus 
intervenisse; sed ne ea res dispensationis rationem 
pessumdaret, habito ziaüs respectu jdeirto per 
angelum rem gessisse. 


2$. Quod autem humani offici! causa, cuncta ad 
dispensationis normam dirigerel, earnemque pate- 
reiur proprietates suas demonstrare, persuad:bit 
tibi rursus ipsemet Cbristus, Nam cum beatus ΒΑ» 
ptista ei diceret : « Ego opus habeo a te baptizari , » 
rcspondit €i : « Sine modo; sic enim oportet οἱ)” 
nem justitiam impleri **. » Videsne, quoJ οἱ hapti- 
smum et cuncia hujusmodi officia prudenti diapen- 
salione receperit? Quoties ergo et puerum οἱ iafan- 
tulum, et quidquid humano more de oe. scriptum 
est, audis, ut jam diximus, nunquam eum 3bsque 
divinilate fuisse arblirare, Nam et cum homo dici- 
tur, Deus esse demonstratur, ut s2pe a nobis com» 
probatum fuit. Accedet liactenus dictis testis beatus 
quoque Baptista, sic de illo loquens : « Post me ve- 
nit vir, qui ante me facetus est, quia prior me eraL; 
e4 ego eum nesciobam *'. » Quomodo ergo virum 
eum dicens, priorem se dicit? siquidem dispensa- 
tioyis tempore ipse prior beatus Baptista natus com- 
peritur. Nam cum beatz deiparz Mariz immacula- 


*! Matti, àv, 12. ** Luc. 1v, 30, 


*! Joan, Τη, $0. 


μὴ xai τότε ὅτε πειδίον ἂν, δι ἑαυτοῦ τὴν ἔπιδου- 
Ah» ἐξέκλινδυ, ἁλλ ἀγγέλονυ χρηµατίζρντοςς αν. 
θανέτω, ὡς xal τότε αὐτοῦ ἣν τὸ Epyov* ἀλλ ἵνα μὴ 
τῆς Οἰκονομίας «οσοῦτον παραλύσῃ τὸν λόγον διὰ 
τὴν ἡλιχίαν, διὰ τοῦτο δι ἀγγέλου τὸ πρᾶγμα ε- 
ποίηχεν. 

my. Ὅτι 5k τὰ πρέπρντα αῴζειν βονλόµενος, 
πάντα οἰκονομιχῶς ἁποίει, καὶ συνεχώρει τῇ σαρι 
δειχνύειν τὰ αὐτῇ ἀχόλουθα, πληροφορήσει σε πάλι 
αὐτός ' ὅτε yàp ὁ µακάριος Βαπτιστῆς αὐτῷ ἔλεγχεν, 
c Ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι,ν ἀπεχρίνατ» 
πρὸς αὐτόν ε«΄Αφες ἄρτι οὕτῳ yàp πρέπον ἑστὶν 
πληρῶσαι πᾶσαν διχαιοσύνην.» "Upd« ὅτι καὶ τὸ 
βάπτισμα, χαὶ πάντα τὰ πρέποντα οἰχονομῶν xaz- 
εδέχετο; "Όταν τοίνυν ἀχούσῃς παιδίον xal βρέφος 
xai σα ἀνθρωπινώτερον περὶ αὐτοῦ Υέγραπται, 
χαθὼς προείρηται, µηδέποτε δίχα τῆς θεότητος αὖ- 
τὸν ὄντα ὑπολάμθανε ' xal γὰρ xai ἄνθρωπος λεγό- 
µενος, δείκνυται θεὺς ὑπάρχων, ὡς πολλάχις ἀπφ- 
δέδεικται. Ἐπιμαρτωρήσει δὲ πρὸς νοῦτο τοῖς εἰρη- 
µένοις χάὶ ὁ µαχάριος Βαπτιστὴς οὕτω λάγων περὶ 
αὐτοῦ" « Ὀπίσα µου ἔρχεται &vho, ὃς Εμπροσθέν 
µου Yéyovev, ὅτι πρῶτάς µου ἣν κἀγὼ οὐκ ᾖδειν 
αὐτόν. a Tog οὖν ἄνδρα λέγων αὐτὸν, πρῶτον ἑαυτοῦ 
φησιν αὐτὸν εἶνα.; καὶ μὴν xac τὸν οἰἱχονομίας χρύ- 
νυν αὐτὺς πρῶτος µαχάριος Βαπτιστὴς γεγεννηµένος 


25 Matth, st, 44,15, Joan. 1. 2T. 


* 


359 


QUOD B. MARIA BIT DEIPARA 


299 


εὑρίσχεται΄ ὅτε γὰρ ὁ Γαδριὴλ τῇ θεοτόκῳ Μαρίᾳ Α tum conceptum Gabriel uaatiabat, gexto Jam merse 


τὴν ἄχραῦτον avXAndav εὐηγγολίξετο, ἔκτον ἔλογεν 
Ίδη uva τὴν Ἐλισάδετ ἔχειν συνειληφυῖαν τὸν Ba- 
πτιστήν. Πῶς οὖν ἄνδρα λέγωνε πρῶτόν φησι’ αὐτὸν 
ἑαυτοῦ ὄντα, εἰ µήτι θεὸν φανερῶς ἐνανθρωπήσανιά 
αὐτὸν ἠπίστατο; « Ὀπίσω µου γὰρ, φησὶν, ἔρχεται 
&vhp, ὃς ἔμπροσθέν µον γέγονεν, ὅτι πρῶτός µου 
ὃν» πῶς δὲ el πρῶτος ἣν ἔμπροσθεν, ὕστερον ἐγέ- 
νατο; Tf] φανερώσει, καὶ τῇ γνώσει τῇ πρὸς tbv 
λαόν πρὶν μὲν γὰρ ἐπὶ τὸ χηρύττειν παρέλθῃ, o0 
εφύδρα ὃν vic πλλόϊς Υνώριμος  ὁ δὲ Βαλτισιὴς 
$601 καὶ ὁχὴῤυττεὲν, καὶ ἐδάπτιξεν πρὸ αὐτοῦ * ὅτε δὲ 
λιπὸν xal ὁ Κύριος Ίρξατο χηρύττειν, xal τὰ θαύ- 
part ἐπιτελεῖν, ἔμἀρόσθεν, ἑαυτέάτιν μᾶλλον τοῦ Ba» 
eer evob τὰ πρωτεῖα ἔφερεν. Καὶ ὅτι 10026 ἐστιν «B 
Εμπροσθὲν, Άχουε ^! πρὸς τὸν Ἰωάννην οἱ αὐτοῦ 
μαθηταὶ ἔλεχον « Ῥα6θι ὃς fiv. μετὰ ooo ἐν οφ 
Ἰορδάνῃ, ᾧ οὗ μεμκρεύρηχάς, ἴδο οὖθος βαπτίδες, 
«at ἄντες ἔρχόνται πρὸς αὐτόν. » θεωμεῖς πῶς xal 
ἄνδρα, xaX πρῶτον ἐχήρυξεν; 

xU. Ei τῇῃ προλαθυὐση καπαρωμένοι μέθη, ἔτι xat 
wóv ἀναδάλλονται tfj ἀλήθείᾳ πείθεσθαι οἱ πεπλα- 
νημµένοι, φέρε χἀχείνην αὐτοῖς τὴν µαρτυρίαν εἰς 
µέοεν ἁγάγωμεν, πρὸς Άν ἀντενλεῖν οὔτε αὐτοὶ ol 
4& αὐτὸ αὐτοῖς ὑπειληφότες Ἰδυδαίοι, καὶ νὸµίζοντες 
ἂνθρωπον εἶναι φιλὸν, οὐχέτι ἠδυνήθησαν ' mola δὰ 
αὕτη ἑστίν; Αὐτός ποτε τοὺς Φαῤισαίους ὁ Κύριος 
ὀρώτησεν λέγων" εΤί ὑμῖν δοχεξ περὶ τοῦ Χριστοῦ; 
voc υἱός ἐστι; Τῶν δὲ ἀποχριναμένων, t Τοῦ Δα- 
648: » Ey πρὸς αὐνούς: c Πῶς οὖν Δαθὶδ Ev Πνεύματι 
πόλεῖ αὐτὸν Κύριον, λέγων’ Εἶπεν 6 Κύριος τῷ Kopfip 
µου" Κάθου ἐχ δεξιῶν µου, ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς 
σου ὑκοπύδιον τῶν ποδῶν σου» Bl οὖν Δαδὶδ καλεῖ 
αὐνὸν Κύριον, Xo; vti; αὐτοῦ ἐστιν; » Ορᾶς φανε- 
ρῶς πῶς Κύριον τοῦ Δαθὶδ ἑαυτὸν ἀπέδέιδεν;, Πῶς 
οὖν ὁ ἑχσπέρμµατος Δαδὶδ, Κύριος αὐτοῦ εἶναι ἠδύνατο, 
xei τοὺ πατρὸς σύνθρονος, εἰ uh ὅτι θεὸς ἦν τὰ 
ἀνθβώπινα Περιδαλόμενος: Υϊὸν γὰρ Δαθὶδ xat Κύ- 
ριον, τὸν ἐκ τῆς Παρθένου τεχθέντα, τοντέστιν ἑαυ- 
τὸν, ἀπέδειξεν * ἀλλ’ ἐκεῖνοι μὲν xai ταύτην τὴν µάρ- 
πορίαν ἀχούσαντες ἀνετράπησαν, xal τοῦ ἀντιλέγειν 
ἐπιαύσαντο, ὡς ὁ εὐαγγελιστῆς ἱστορεῖ΄ « Οὐδεὶς 
γὰρ, φησὶν, ἠδύνατο ἀποχριθῆναι αὑτῷ λόγον, οὐδὲ 
ἑτόλμησεν ἀπ' ἐχείνης τῆς ὥρας ἑπερωτῆσαι αὐτὸν 
οὐχέτι. » 


X. Γένοιτο δὲ καὶ τούτους, x&y ὀψέ ποτε τῆς 


ἀνοίας ἁποστάντας, ἐπιγνῶναι τῆς εὐσεθείας τὸ χη- 
ρυγµα” ἡμεῖς δὲ ταύτης ἐχώμεθα τῆς πίστεως διὰ 
παντὸς, ἀγαπητοί ΄ ταύτην καὶ ἐν διανοίᾳ χατέχω- 
μεν, xal τῇ γλώττη ςᾳανερῶς χαὶ μετὰ παῤῥησίας 
χηρύττωμεν, πάντα διὰ ταύτην ὑπομένειν προθύµως 
ἀνεχόμενοι, Αὕτη μὲν γὰρ προφητῶν ἐστιν πρόῤῥη- 
σις, ἀποστόλων δὲ κήρυγμα, xai τῆς τῶν οὐρανῶν 
βασιλείας πρόξενος, αὕτη τῆς αἰωνίου ζωῆς ὁδηγὸς, 
αὕτη τῶν πατέρων ὁ πλοῦτος, αὕτη χαὶ ἡμῶν ὁ ἆλη- 
θινὸς θησαυρὺς, ὑπὲρ οὗ πάντα πωλεῖν καὶ προέσθαι 
δίκαιον» τοῦτον εἴ τι; fuv ἁποσυλῆσαι θελᾖσοι. 


B rint proprii discipult : 


geri ab Elisabeth Baptistam in utero aiebat. Quo» 
modo ergo postquam eum virum dixerot, priorem 
se fuisse affirmabat, nisi Deum manifeste buiana- 
tum ipsum scivissel? « Post me enim, inquit, venii 
vir, qui ante me factus est, quia prior me erat **. » 
Quomodo autem, siquidem antea prior erat, poste- 
rior factus est? manifestatione 1/4/40 videlicet αἱ. 
(ue apud populum notitia, Nam priusquam ad pre- 
dicandum accederet, non admodum multis notus 
erat. Baptista vero jam tam 6t przedicabat, et ante 
eut baptizabat. Deinceps vero cum etiam Domínus 
cepit predicare, et miracula edere, ante, id e«t 
rhsgis quan Baptista, prieiatom retulit, Et quod 
votabuli aste hic sensus sit, audi quid Joanni dixe- 
« Magister, ille qui tecum 
erat i» Jotdane, cui tu testimonium dedisti, ecco 
nune 16 baptizat, et 4d eum cuncti vetiunt **, » Vi- 
üen' qua ratione et virum et riorem ipsum prazdi- 
caverii? 

$0. Postremo si vetefe gravati. crapula, adhuc 
veritati credere bi errones dilferunt, age jam illud 
quoque tesiimoniam proferamus ia sedium, cui 
eontradicere »e ipsi quidem pária his sentientes 
Judzel, et simpfieerà hominem judicantes, diutius 
potuerunt. Quod vero boc est? Ipse aliquando Pha« 
risseos Dominus interrogavit dicena : « Quid vobis 
videlur de Christo? cojosnam filius est? Respon- 
dentibusjillis, «Davidis,» ait illis : « Cur ergo David 
Spiritu jastinelu& vocat eum Dominum, dicens : 


€ Dixit Dothinus Domino meo, Sede a dextris meis, 


ἀθπόὸ pónam inimicos tuo$ scabellum pedum tuo- 
rum? Si ergo David votat eum Dominum, quomodo 
&kos ejus est **? » Nonhe aperte vides, quod Do- 
mínom semet Davidis demonstravit? Quomodo ergo 
qui de semine Davidis erat, hujus Domiuus esso 
poterbt, οἱ pairis in throne consessor, nisi quia 
Deus erat humana natara circumdatus? Filium enim 
Davidis ac Dominum, eum quem Virgo peperit, ϱ6- 
ipsum videlicet, demonstravit, Et illi quidem boc 
audito Ltéstimonio, abierunt, et contradicendo ab- 
stiterunt, ut narrat evangelista. « Nemo enim , in- 
quit, poterat ei respondere verbum, ncque ausus 
fuit quisquam ex illa hora eum amplius interro- 
gare ο.) 


$0. Utinam vero et hi adversarii nostri, quan» 
quam sero, omissa vesania sua recie religionis do» 
ctrinam agnoscant ! Nos certe fidei uic adhzereamus 
constanter, 0 charissimi. Hanc et mente retineamus, 
et lingua palam confidenterque pradicemus, nihil 
hujus causa alacriter perpeu recusantes. Ilxc enim 
est prophetarum predictio, apostolorum przdicatio, 
et regni coelorum donatrix , heec eeternee vitze dux , 
hec patum dite patrimonium, lec verus noster 
thesaurus, cujus causa omnia vendere ac projicere 
squum est. lloc si quis thesauro spoliare nos 
voluerit, eum ut Christi adversarium aversemur, 

«j . 


*Luc.:,56 3.202). yi, 36. Matth. xxu, 42-45. "' ibid. 46. 


* 
1 





291 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 292 


et nostrse salutis inimicum : przcipienti obedientes A ἀποστρεφώμεθα ὡς Χριστοµάχον, xaX τῆς ἡμετέρας 
Apostolo : « Licet nos vel angelus de elo vobis σωτηρίας ἐχθρὸν, πειθόµενοι τῷ παραγγέλλοντι ΄Απο- 
evangelizaverit, przeterquam quod evangelizavimus στόλῳ’ «Κὰν ἡμεῖς f| ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ εὐαγτελί- 


vobis, anathema sit **. » σηται ὑμῖν, xag! ὃ εὐηγγελισάμεθα ὑμῖν, ἀνάθεμα 
ἕστω. » 


*8 Galat, 1, 9. 


SCHOLION. 


Errorem, quo B. Mari: negatur Deipare titulus, mordicus adhuc retinent miseri Chaldaei, quos vulge 
Nestorianos dicimus ; quanquam ipsi Nestorianorum nomen sibi imponi xgre ferunt, quia putant Nesio- 
rium potius ab Orientalibus seu Chaldzis doctrinam suam sumpsisse. Certe Ebediesus Chaldzus , ssculo 
xiv, Sobensis metropolita, in suo De veritate Cliristiance religionis Syriaco opere tract. 11, cap. &, contro- 
versiam hauc lucide exponit , ut legere licet in editione a nobis curata Syr.-Lat., Script. vet., t. X. Nam 
divisis ab eo Christianis in tres sectas, quarum tertiam dicit esse Nestorianos, ultro fatetur sectas priores 
duas (numerosiores multo atque doctiores) admisisse vocabulum Deipara, quod a solis Nestorianis exzclu- 
ditur. ldem , utpote apprime Nesioriano errori addictus, espitulo 6 (quod nos ut ineptum et invidiosum 
illic misimus), dogma hoc frigidis futilibusque ar eppugnat. 1. Quia si Maria sit Deipara, vide- 
retur totius Trinitatis, in qua simpliciter Deus consistit, mater. 9. Quia Deus in Christo vuletetur mor- 
(uus, resuscitatus, etc. 3. Denique quia, cum sit Cliristus, teste Petro, Filius Dei vivi, videretur Deipara 
María mater potius Dei Patris, frustraque Christl mater jam quaereretur. — Quis non videt ignorari prorsus 
a Nestoriano Ebediesu veram de Christi incarnatione theologiam, et idiomatum in eodem Christo ουσια» 
nionem , quam ortbodoxi Patres, praecipueque Cyrillus, luculeutissime voluminibus integris exposuerunt? 
Sed enim alias multas Nestorianorum contra hoc dogma cavillationes dissolvit toto sexto libro polemici 
sui conira illos lizrelicos operis Leontius Hierosolymitanus, quem nos auctorem zque edidimus Script. 
set., t. IX. Porro apud Photium, Cod. 228, p. 775, Ephremius patriarcha Antiochenus, vit »pprime ortho- 
doxus, observat sanctum Leonem 1 Rom. pontilicem in dogmaticis epistolis primum propria explicitaque 
dictione, ἰδιχῶς αὑταῖς λέξεσι, appellasse Mariam Matrem Dei (ὡς µήτηρ θεοῦ ἐστιν ἡ ἁγία θεοτόχος]! 
quam Graci theologico sensu ideo dicebant Deiparam, ut intelligeremus contra Nestorii blaspheniiam, 
quim semper oppugnabat Cyrillus, revera in beate Ματίς utero, nou autem postea, factam esse diviul 
Verbi hypostaticam cum humana natura conjunctionem, Dictio vero illa Leonis papse exstat in epistola ad 
Leonem Augustum ed. Cacciarii ep. 158, ed. Baller. ep. 165, ubi anathematizatur Nestorius qui beatam 
Virginem Mariam non Dei sed. hominis tanlummodo eredidit genitricem. Cxterum silere nequeo, quod 
Suicerus Thesaur. ecctes. voe. Θθεοτόχος contra Ephramii testnnonium negat, primum omnium Leonem 
nostrum Matrem Dei appellasse B. Mariam, quia antiquiores, ut ait, Patres id factitaverint. Suicerum 
vero secutus Petavius negationem hanc copiosius exponit et approbat De incarn., lib. v, cap. 15. Atqui, 
si quid ego video, ulerque tam Suicerus quam Petavius a vero accuratoque verborum Ephraemii sensu 
declinant. Non enim de doginate quaestio est, sed de verbis quibus illud Leo papa ante alios denotaverit. 
Utique Graci multi Patres dixerant θεοτόχον, atque in his passim Cyrillus quem Ephramius prae manibus 
habebat , sicuti ne alios quidem antiquiores similiter locutos ignorabat. Graeci preterea, quanquam ple- 
rumque paulo recentiores, dicunt 8zopífjitopa, Θεογεννήτορα, Μητρόθεον. llecie omues. Sed tamen 4 
nemine, ut affirmat Eplirznius, appellata fuerat B. Maria hac explicita dietioue µήτηρ 6:00, ut fit a Leone 
in proedieta epistola, quam in interpretatione Grzeca legebat Ephrzmnius, qua etiom denique lingua edidit 
eam apud nos Cacciarius ex cod. Vat. 1451. (Ex quo eodem codice feliciter nos Cyritli illum πάνν tracta. 
tum de Deipara exiulimus, quem incaute Cacciarius, uni Leoni inteutus, inobsereatun dimiserat.) ltaque 
alia illa vocabula , etsi dogmaticum sensum aeque continent, tamen adjecliva potus sunt quan subslau- 
tiva , et certe malerlaliter differunt a propriore dictiome µήτηρ θεοῦ. Stat igitur, wt spero, contradiceu- 
tibus licet pradictis theologis, Leonis nostri gloria, quod ipse nempe primus, ut indicavit Ephrznius, 
^ Mariam appellaverit buc explicita dictione μητέρα θεοῦ, sive ut in. Latiua originali epistola scribitur, 

οἱ Genitricem. 





EXPLICATIO DUODECIM CAPITUM. 


294 





ΕΤΠΠΛΥΣΙΣ TON ΔΩΔΕΚΑ KEQAAAION 


ΡΗΘΕΙΣΑ EN ΕΦΕΣΩ 


ΥΠΟ KYPIAAOY ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, 


Τῆς ἁγίας Συγόδου ἀξιωσάσης αὐτὸν σαφέστερονΥ αὐτοῖς ἑχτρανωθῆναι « τὴν τούτων «ύσιν. 


EXPLICATIO DUODECIM CAPITUM 


EPHESI PRONUNTIATA 


A CYRILLO ARCHIEPISCOPO ALEXANDRINO, 


S. Synodo clariorem illorum declarationem exigente. 


(Hojus libri et doorum sequentium interpretationem Latinam quam Josnnes Áubertus admiserat, paraphras:ice 
adornatam, rejecimus, et eam recepimus qua exstat in Conciliis ex ediuone Joannis Dominici Mansi.) ' 


« Πάντα ἑνώπια τοῖς συνιοῦσι, xai ὀρθὰ τοῖς εὑρί- Α 1495 «Omnia,» ut scriptum est, « obvia sunt ia- 


σχουσι Ύγνῶσιν, » χατὰ τὸ γεγραμμµένον. Οἱ μὲν 
γὰρ ὀξεῖ τε χαὶ χαθαρῷ διανοίας ὄμμαιτι τοῖς ἱεροῖς 
τς θεοπνεύστου ΓραφΏς περιτυγχάνοντες λόγοις, τὸ 
b£ αὐτῶν ὄφελος, θεῖον ὥσπερ τινὰ χαὶ οὐράνιον 
θησαυρὺν ταῖς ἑαυτῶν εἰσοικίζουσι φνχαῖς ' οἱ δὲ τὸν 
νοῦν ἔχοντες τῷ ψεύδει προσνενευχότα, xaX ταῖς τι- 
voy ἀθνυροστομίαις  ἠττώμενον, βεδήλου γνώσεως 
ἐραστὴν, ἐχείνων ἔσονται χοινωνοὶ, περὶ ὧν ὁ µαχά- 
ριος Ὑράφει Παῦλος" « "Ev olg ὁ θεὺς τοῦ αἰῶνος 
τούτου ἐτύφλωσε τὰ νοῆματα τῶν ἀπίστων, εἰς τὸ 
ph αὑγάσαι τὸν φωτισμὸν τοῦ εὐαγγελίου τῆς δόξης 
τοῦ Χριστοῦ. » Τυφλώῖτονσι γὰρ, xal εἰσὶν ὁδηγοὶ 
τυφλῶν  τοιγάρῖοι xal τοῖς τῆς ἀπωλείας ἐμπίπτουσι 
βόθροις. Ὡς yàp αὐτός πού φησιν ὁ Σωτὴρ, « Tu- 


φλὸς τυφλὸν ἐὰν ὁδηγῇ, ἀμφότεροι εἰς βόθρον ἐμ- B 


πεσοῦνται. » Καταφλυαροῦσι τοίνυν τινὲς τῶν τῆς 
ἀληθείας δογµάτωνι καὶ σκαιότητος διαθολικῆς τὸν 
οἰχεῖον ἐμπλήσαντες νοῦν, παραχαράττειν ἐπείγον- 
σαι τὸ τῆς ἁληθείας µυστήριον, καὶ τῆς μετὰ σαρχὺς 
οἰχονομίας τοῦ Μονογενοῦς οὐ μετρίως ποιοῦνται 
την κατάῤῥησιν, « μ] νοοῦντες µήτε à λέγουσι, 
µήτε περὶ τίνος διαθεθαιοῦνται, 2 χατὰ τὸ γεγραµ- 
µένον. Εύρεταὶ δὲ τῆς τοιαύτης ἀπεδείας γεγόνασι 
πολλοὶ μὲν χαὶ ἕτεροι, χατὰ τοὺς ἄνωθεν ἔτι ο 
παρῳχηχότας χαιρούς ' νυνὶ δὲ τῆς ἐχείνων ἀνοσιό» 
κητος οὐδὲν ἀποδέοντες, Νεστόριος, xat οἱ σὺν αὐτῷ 
χατὰ τοὺς ἀρχαίους ἐχείνους Φαρισαίους ἀντανιστά- 
μενοι τῷ Χριστῷ, xaX ἀνέδην ἀναχεκραγότες * « Διὰ 
«l σὺ ἄνθρωπος ὢν motel; ἑαυτὸν θΘεόν;» "Hv οὖν 


! Prov. vit, 9, secundum LXX. * Il Cor. iv, 4. ? Mauh. xv, 14. *ibid. 


telligentibus, et recta invenientibus scientiam *. ; 
Etenim qui sacra diving Scriptura verba aeuto 
puroque oculo perlegunt, bi quod «utile in iis 
occurrit, veluti divinum quemdam et coelestem the- 
saurum, in animos suos reconduni : qui vero men- 
tem "obtinent ad mendacium propensam, nonnul- 
lorumque nugacitati mancipatam, ac profanz scien- 
tia avidam, illorum socii censebuntur, de quibüs 
beatus Paulus scriptum reliquit : « In quibus deus 
hujus szculi exezcavit mentes infidelium, ut non 
fulgeat eis illuminatio Evangelii glorise Christi *. » 
(ωθςίἱ enin sunt, et. duces cxecorum *: quaze 
et in perditionis foveas corruuut. Nam, ut Salvator 
ipse alicubi monet : « Si cecus csco ducatum | 
praestet, ambo in foveam cadent *. » Sunt. igitur 
nonnulli, qui contra veritatis dogmata garriunt, et 
diabolica pravitate 1/46 mentem imbutam habentes, . 
veritatis mysterium acri studio adulterare conten- 
dunt, nec mediocriter incarnati Unigeniti dispen- 
salionem insectantur , « non intelligentes, neque 
qua loquuntur, neque de quibus affirmant, » sicul 
scriptum est *. Hujusmodi autem impietatis inven- 
tores exstiterunt jam olim et multi quidem alii ; 
nunc vero Nesiorius, et qui cum illo sunt, eorum 
jmpietati nulla jn parte cedentes, ad priscorum 
Phariseorum exemplum adversus Christum se eri- 
gunt, proterveque vociferantur : « Cur tu, cum ho- 
mo sis, facis teipsum Deum *? » Erat itaque neces- 
sarium, ut adversus Illorum sermones nos accinge- 


5] Tim. 1, 7. * Joan. x, 2t. 


Varie lectiones ex codice Seguieriano. 


εἶναι. b τῆς τινων ἀθνροστομίας. * xal ἔτι, 


293 


$. CYTRILLI ALRXANORINI ARCHTEP. 


256 


remus, impuraque ac profana illorum dogmota A ἀναγχαῖον we ἡμᾶς αὐτοὺς tole παρ) ἔχείνων &vt- 


enathematizaremns, memores Dei per vocem pro- 
pheta dicentis: « Audite, saeerdotes, θἱ centesta- 
mini domui Jacob, dicit Dominus omnipotens *, » 
Kt iterum : « ingredimini per porlas meas, et lapi- 
des de via tollite *. » Oportet enim nos, qui pro 
veritatis dogmate certamus, offendicula e medio 
submovere, ne qua ratione populi ad illa impingant, 
sed velut per planam semitam ad sacra illa divina- 
que atria progredíantur, illud fere per singulas 
portas ingeminantes : ε liec est porta Domini, 
justi intrabunt in eam *. » Cum itaque Nesicrius 
dogmatum peregrinorum et Impiarum blasphemia. 
rum turbam libris suis inseruisset, non potuimus, 
salutis eorum, qui illa lecturi erant, curam haben- 
tes, anathematismos non componere : non quidvis 
promiscue, quod in mentem incidisset, pareneticse 
epistolze quam ad illum scripsimus iuserentes, sed 
(ut modo diximus) germina vesanie ipsius per- 
egrina, el a pietatis dogmatibus prorsus aliena esse 
ostendenies. gre fortasse ferunt nonnulli, quad 
scripsimus ; vél quod eorum, qu: scripta sunt, 
sensum vere non capiant, vel certe quod impurz 
bzreseos Nestorii propugnatores exsistant, impieta- 
tisque parücipes siot, ac eadem cum ipso sentiant, 
At nulli interim ex iis, qui recte sapere consueve- 
runt, veritas operla est. Quia vero credibile fit 
non deesse quosdam illorum commentis depravatos, 
«qui non assequantur, quomodo, aut qua ratione 
(ansthematismi) illi sint confecti, opere pretium 
me facturum putavi, si singulos breviter exponerem, 
illorumque vim, quapia fieri posse& perspicuitate, 
decerem. Opinor enim conatum hunc non parvum 
lectoribus usum et fructum afferre posse. 


147 ANATHEMATISMUS I. 


Siquis non confiteter Emtanuelem vere Deum 
esse, et ob id factam Virginem Deiparam ( genuit 
ebhn illa. iecarnatem Det Patris Verbum secundam 
carnem ), aRathem? sit. 


Declaratio. prima. 


Bea:i Patres, qui Niczxe olim convenerunt, recta 
inculpateque fldei doctrinam exponentes, in unum 
Deum Patrem omuipotentem omnium visibilium 


αποδύεσθαι d λόγοις, ἀναθεματίσαιτε αὐτῶν τὰ μιαρὰ 
καὶ βέδηλα δόγµατα, γΜεμνημµένους Θεοῦ λέγοντος 
διὰ φωνῆς προφήσου. « Ἱερεῖς, ἀχούσατε, xo ἔπτι- 
μαρτύρασθε τῷ obup Ἱσραὴλ, λέγει Κύριος παντο- 
χράτωρ. » Καὶ πάλιν' « Πορεύεσθε διὰ τῶν uA 
μον, xol τοὺς λίθους Ex τῆς ὁξοῦ διαῤῥίψφατε, » Ad 
γὰρ ἡμᾶς τῶν τῆς ἁληθείας ὑπεραθλοῦν-ας δογµά- 
των ix μόαου ποιεῖσθαι τὰ σκάνδαλα, ὡς ἂν xcv 
οὐδένα τρόπον αὐτοῖς προσπταίοντες οἱ λαοὶ, διὰ 
λείας ὥσπερ ἔρχοιντο 9 τρίδου πρὸς τὰς ἱερὰς xal 
θείας αὐλὰς, μονονουχὶ xal ἐφ᾽ ἑχάστῃ λέγοντες' 
«Αύτη & πύλη «οῦ Κυρίου, δίχαιοι εἰσελεύσονται tv 
αὐτῇ. » Νεστορίου τοίνυν ξένων τε xal ἀνοσίων Óvo- 
φηκιῶν ὄχλον τοῖς ἰδίοις ἑνθέντος βιθλίοις, ἀναγ- 
xaluc τῆς τῶν ἐντευξομένων αὑτοῖς σωτηρίας φρον- 
πίζοντες, συντιθοίχαµεν ἀναθεματισμοὺς, o0 τὸ εἰς 
νοῦν ἦχαν ἁπλῶς ἐνθέντες τῇ Υραφείση πρὸς αὑτὸν 
παραινξτιχῇ ἐπιστολῇ, ἀλλ ὡς ἔφημεν ἁρτίως, ξένα 
xa ἀλλότρια τῶν τῆς εὐσεθείας δογμάτων ἁτοφα'. 
νοντες τῆς ἐχείνου σρενοδλαθείας τὰ γεννήµατα f. 
Ἐπασχάλλουσι δὲ τάχα πού τινες τοῖς παρ ἡμῶν 
λόγοις, ἢ ph συνιόντες ἀληθῶς τῶν γεγραμµένων 
τὴν δύναμιν, ἡ τῆς Ἱεαταρίου μιαρᾶς αἱρέσεω: 
ὑπασπιστα) Ὑεγονότες, xal µεριζόμενοιν την ἆσς- 
6ειαν, καὶ τὰ αὐτὰ φρονοῦντες ἐχείνῳ. Λανθάνει μὲν 
οὖν οὐδέ τινα τῶν 5 τὰ ὀρθὰ φρονεῖν εἰωθότων s) 
ἀληθές. Ἐπειδὴ δὲ εἰχὸςι ταῖς παρ) ἐχείνων süpsot- 
λογίαις παρενηνεγµένους b μὴ συνιέναι τινὰς, πὺς 
xoi viva τρόπον γεγόνασι, δεῖν ᾠήθην ἔχαστον τῶν 
ἀναθεματισμῶν ἑρμηνεῦσαι διὰ βραχέων, xai ti 
δύναμιν αὐτῶν ὥς ἕνι καλῶς, ἀφηγήσασθαι ' ἔσται 
γὰρ, ὥς y& οἶμαι, τὸ χρῆμα τοῖς ἐντνγχάνουαιν οὐχ 
ἀσυντελὲς elc ὄνησιν 
ANAGEMATIZMOZE A. 

Et τις οὐχὶ 1 ὀμολοτεῖ, θεὸν εἶναι xatk ἀλίθειον 
τον Ἑμμανουὴλ, καὶ διὰ τοῦτο Θεοτόχον την ἁτίαυ 
Παρθένον : γεγέννηχε Υὰρ σαρχιχῶς σάρχα Ὑεγονότα 
τὸν ix Θεοῦ Πατρὸς Λόγον ἀνάθεμα Έστω. 

'ExlAvou, α. 

Oi µαχάριοι Ὡατέρες, οἱ χατᾷ χαιροὺς ἓν τῇ Ne 
κάέων Ἀόλει σνναγηγερµένοι, xat τὸν τῆς ὀρθῖς 
καὶ ἁδιαθλήτου πίστεως ὅρον ἐχθέμενοι, Πιστεύειν 


et Invisibilium factorem se credere professi sunt ; p ἔφασαν εἰς ἕνα θεὸν, Ὡατέρα παντοχράτορα, πάν- 


et in unum Dominum Jesum Christum Filium ejus, 
et in Spiritum sanctum : asserentes, ipsum quod ex 
Deo Verbum emicuit, per quod omnia facta sunt, 
lumen de lumine, Deum verum de Deo vero, iu- 
carnatum, et houinem esse factum, eL. passum, ei 
resurrexisse. Etenim cum unigenitum Dei Patris 
Verbum natura Deus esset, semen Abrahz, ut bea- 
tus Paulus dicit 9, apprehendit, perindeque ac nos, 
carnis et sanguinis effectum est particeps. Natum 


* Amos 11, 45. * Jerem. vin, 5. * Psal. cxvii, 20. 


των ὁρατῶν τε xal ἁομάτων ποιητην ΄ xai εἰς ba 
Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν, τὸν Υἱὸν αὐτοῦ ' καὶ εἰς τὸ 
Πνεῦμα τὸ ἅχιον ' αὐτὸν λέγοντες τὸν Ex Θεοῦ πεφῖ’ 
νότα Λόγον, τὸν δι οὗ τὰ πάντα ἐγένετο, τὸ qux to 
x φωτὸς, τὸν ἐχ Θεοῦ ἀληθινοῦ Θεὸν ἀληθινὸν, σαβ” 
χωθῆναί τε xal ἐνανθρωπῆσαι, παθεῖν τε χαὶ ἀνα" 
στΏναι. Θεὺς γὰρ Ow κατὰ φύσιν à poveyevic τοῦ 
Πατρὸς Λόγος, σπέρματος ᾿ΑἈδραὰμ ἑπελάθετο, χαδά 
φησιν ὁ µαχάριος Παῦλος, xoi παραπλησίως ἡμῖν 


! febr. n, 44. 


varie lectiones ex codice Seguieriano, 


4 ἀνταποδίσασθαι. — * ἔχοιντο. ! ἐγχλήματα. 


6 υὐδένα τῶν, ὃ παρενηνεγµένα, 


! οὐχ. 





297 


EXPLICATIQ DUODECHM CATITUM. E 


μειέσχεν ἀἴμανος, xal σαρκός * γετέννηται γὰρ xach Α est enim secundam carnem εκ soncta Virgine, et 


σάρκα ix τῆς ἁγίας Παρθένου, xai ἄνθρωπος vé- 
γονε ) καθ ἡμᾶς, οὐχ ἀπολισθήσας τοῦ εἶναι Θεός * 
μὴ ένοιτο” ἀλλ ὧν ὅπερ ἂν, καὶ μεμενηκὼς Ev 
τῇ τῆς θεότητνος φύσει τε χαὶ δόξῃ. Φαμὲν οὖν αὐτὸν 
ἄνθρωπον γεγενῇῆσθαι, οὗ εροπὴν ὑπομείΐνανια vir 
εἰς ὅπερ o0x ὃν, οὐχ ἀλλοίωσιν * ἀεὶ γάρ ἔστιν 6 
αὐτὸς, καὶ «port; ἁποσχίασμα παθεῖν οὖκ ἂνέχεται. 
Ἁλλ' οὐδὲ φυρμὺν, f| ἀνάχυσιν, f) σύγχρασιν «fc 
οὐσίας αὐτοῦ πρὸς τὴν σάρχα γεγενῆσθαι διοριζό- 
µεθα ' φαμὲν δὶ & σαρχὶ φυχὴν Σχούσῃ τὴν λογικν 
᾽νῶσθαι τὸν Λόγον ὑπὲρ νοῦν τε καὶ ἀποῤῥήτως, xal 
ὡς μόνος οἵδεν αὐτὸς. θὐχοῦν µεμένηχε Θεὺς xai Bv 
προσλήφει σαρχός xal ἔστιν sf; Υἱὸς φοῦ Θεοῦ, 
καὶ Πατρὸς, ὁ Κύριος ἡμῶν ὙἼησοῦς Χριστός, ὁ αὖ- 
τὸς xaX πρὸ παντὸς αἱῶνος, xal χρόνου, χαθὸ νοεῖται 
Λόγος, xaY χαραχτὴρ τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ, καὶ bv 
ἑσχάτοις xatpole οἰχονομικῶς ἄνθρωπος δι ἡμᾶς 
γεγονώς. Ἐπειδὴ δὲ ἀναιροῦδί τινες τὴν κατὰ σάρχα 
γέννησιν αὐτοῦ, τὴν ἐχ τῆς ἁγίας Παρθένου ΥΕΥε- 
νηµένην ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν ὅλων, οὐκ tic ἀρχὴν τοῦ 
εἶναι καλοῦσαν αὐτὸν, ἀλλ᾽ ἕνα ἡμᾶς ἁπαλλάξῃ θα- 
νάτου, xal «φθορᾶς, γεγονὼς χαθ) ἡμᾶς . ταύτης 
ἕνεχα τῆς αἰτίας ὁ πρῶτος ἡμῖν ἀναθεματισμὸς xa- 
ταχέχραγε μὲν τῆς ἐκείνων καχοπιστίας, τὸ δὲ ὁρ- 
θῶς ἔχον ὁμολοχεῖ, Θεὸν εἶναι λέγων χατὰ ἀλήθειαν 
τὸν Ἑμμανουήλ’ xai διὰ τοῦτο θεοτόχον τὴν ἁγίαν 
Παρθένον. 


ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ 8’. 


Et «tc οὐχ ὁμολογεῖ σαρχὶ καθ᾽ ὑπόστασιν ἠνῶσθαι 
τὸν ix θεοῦ Πατρὸὺς Ἀόγον, ἕνα τε εἶναι Χριστὸν 
μετὰ τῆς ἰδίας σαρχὸς, τὺν αὐτὸν Δηλονότι θεόν τε 
ὁαοῦ, καὶ ἄνθρωπον. ἀνάθεμα ἔστω. 

Ἐπίλυσις f'. 

Ὁ θεσπέσιος γράφει Παῦλος, ὁ τῶν θείων µυ- 
στηρίων ἱερουργός' « Ὁμολογουμένως μέγα ἑστὶ 
τὺ τῆς εὐσεθείας µυστήριον' θεὸς ἐν σαρχὶ ἔφανε- 
pión- ἑδιχαιώθη iv πνεύματι ' ὤφθη ἀγγέλοις" 
ἐχηρύχθη ἔθνεσιν * ἐπιστεύθη ἐν χόσμῳ ' ἀνελήφθη 
ἐν δόξη. » Τί οὖν ἐστι τὸ, « Ἐφανερώθη ἐν capxi; » 
τουτέστι, Γέγονε σὰρξ ὁ ἐκ Θεοῦ Πατρὸς Λόχος, οὗ 
κατὰ µετάστασιν, ἢ τροπὴν, τῆς ἑαυτοῦ φύσεως elg 


9609 46 πθ6, homo factum esti, non armaittens esse 
Deum (absit !) sed exsistens quod erat, et in divini- 
tatis natura et gloria permanens. Dicimus igitur, 
ipsum (Dei Verbum) hominem esse factum, mec eb 
id tamen versum in id quod non erat, non altera- 
tem :idem enim semper esl, neque conversionis 
obembrationem pati sustineL **. Sed neque ullam 
essentie illius cam earne commistionem, aut con- 
fusionem, aot concretionem factam esse statuimus t 
asserumus autem, Verbom carni asima rationali 
perfect» et iaformaLe, modo qwem ipsum solurf 
nevit ( nostrze eaim mentis coplum h»c res exce 
dit), unitum esse. Mansit itaque Deus etiam post 
assumptionem carnis; estque unus Dei et Patris 


B Filius Dominus noster Jesus Christus, idem et ante 


omne szculum et tenipus, quatenus Verbum intelli- 
gitur, et figura substantie ejus **, et in novissimis 
temporibus dispensatoria ratione nostri causa homo 
factus. Quia vero nonnalli nativitatem illius secun- 
dum carnem prepter omnium sa3lutem, qua editus 
est ex sancta Virgine, inficiantur (qua nativitas hoec 
illi non contulit, ut tum primum esse inciperet, sed 
ut nobis similis lactus a morte et corruptione 
nos liberaret): 1448 propterea primus hic noster 
anathemalismus in perversam illorum fidem inve- 
hitur : tum vero, quod recie fidei est, confitetur, 
Emmanuelem secundum veritatem Deum esse di- 
cens atque ideo sanctam Virginem Deiparam. 


ANATHEMATISMUS Il. 


Si quis non confitetur, Dei Patris Verbum carm 
secendum hypostasim unitum, unumque u&g3 cum 
swa carae esse Christum, eumdem nimiram Deum 
simul eL hominem, asathema sit. 


Explanatio secunda, 


Divinus Paulus, sacer ille divinorum mysterio- 
rum interpres, ita scribit : « Manifeste niagnum 
est pietatis sacramentum : Deus manifestatus est 
in carne, justificatus est in spiritu, apparuit ange- 
lis, przedicatus est gentibus, creditus estin mundo, 
assumptus est in gloria !*. » Quid igitur est quod 
dicit, « Manifestatus est in carne { » hoc est, Dei 
Patris Verbum caro factum est: non quod secun- 


cápxa µεταπεποιηµένης, ὡς Ίδη προείποµεν, ἰδίαν Ρ duin propriam naturam conversum, aut. transmuta- 


δὲ μᾶλλον ποιησάµενος σάρχα τὴν ix τῆς ἁγίας 
Παρθένου, «Ig καὶ ὁ αὐτὸς χρηµατίζων Υἱός' πρὸ 
μὲν τῆς ἐνανθρωπήῄσεως ὡς ἄσαρχος ἔτι Λόγος, μετὰ 
δὲ τὴν ἐνανθρώπησιν ἔτι ὁ αὐτὸς ἓν σώματι Ἱ. Ταύτῃ- 
vol φαμεν τὸν αὐτὸν ὑπάρχειν θεόν τε ὁμοῦ χαὶ ἄν- 
θρωπον, οὗ διιστάντες εἰς ἄνθρωπον Ιἰδικῶς τε xal 
ἀναμέρος χεἰμενον τὴν ἐπ᾽ αὐτῷ θεωρίαν, καὶ ei; 
θεὺν Άόγον ἰδιχῶς * ἵνα μὴ δύο νοῶμεν υἱοὺς, à)" 


31Jjac. 1, 47... 1 Hebr. 1, 5. !* Il Tim. ini, 16, 


tum sit in carnem, ut modo dicebamus ; sed po- 
tius quod carnem ex sancia Virgine sumptam 
propriam sibi fecerit, unus idemque Filius exsistens: 
apte incaroatienem. quidem tanquam Verbum tan- 
tum carnis expers ; post incarnationem vero idem 
etiam in corpore. Αι hinc est. ut. eumdem Deum 
simul et hominem esse dicamus, non divellentes 
eum ii homíneim seorsum per se positum, et. in 


Variz lectiones ex codice Seguieriauno. 


j πἐφηνε. k γάρ. ! ὁ αὐτὸς ἐγσώματας. 
Paraot. Ga. LXXVI, 


19 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


Deum Verbum sejunctim per se consideratum, ne A ἕνα xoi τὸν αὐτὸν ὁμολογοῦντες τὸν αὐτὸν Χριστὸν, 


! Quos hac ratione filios intelligamus ; sed unum 
eumdemque Christum et Filium et Dominum esse 
confitentes, Qui autem hoc secus habere existimant, 
aut non ita volunt credere, sed unum Filium in 
duos dispertiuntur, οἱ quz» re ipsa conjuncta sunt, 
a se disjungunt, aiuntque hominem secundum 
dignitatis vel auctoritatis consortium Deo  con- 
junctum esse ; eos a recta inculpataque fide alienos 
dicimus, Quamvis ergo apostolus nominetur 15, 
unctusque et Dei Filius designatus dicatur !*, non 
erubescimus dispensationem. Affirmamus autem 
Dei Patris Verbum tunc demum apostolum nomi- 
natum, etnobiscum secundum humanitatem ioun- 
etum esse, quando similis 149 nobis homo factum 
est. Qui enim nobis assimilatus est, licet id quod 
erat manserit, qua nostra suut non aversatur : 
imo vero propter dispensationem ea omnia, quz 
ad humanam naturam pertinent, cum humanitatis 


xal Υἱὸν, xot Κύριον. Τοὺς δὲ μὴ οὕτως ἔχειν ὑσπτει- 
ληφότας, ἤγουν πιστεύειν ἐθέλοντας, διορίζοντας δὲ 
εἰς υἱοὺς δύο τὸν ἕνα, xat διιστάντας ἀπ᾿ ἀλλήλων τά 
ἠνωμένα κατὰ ἀλήθειαν, φάσχοντας δὲ χατὰ µόνην 
τὴν ἀξίαν, τοι αὐθεντίαν, ἀνθρώπου γενέσθαι συν- 
άφειαν πρὸς θεὸν, τῆς ὀρθῆς, xal ἁμωμήτου πίστεως 
ἀλλοτρίους εἶναί φαμεν. Ὥστε xàv ἁπόστολος Óvo- 
µάζηται, κἂν χεχρίσθαι λέγηται, xal εἰς Υὸν ὡρί- 
σθαι Θεοῦ, οὐχ αἰσχυνόμεθα τὴν οἰχονομίαν. Αὐτὸν 
δὲ φαμεν τὸν ἐχ Θεοῦ Πατρὸς Λόγον, ὅτε καθ ἡμᾶς 
γέγονεν ἄνθρωπος, ὠνομάσθαι δὴ τότε καὶ ἀπόστο- 
λον, χαὶ χεχρῖσθαι δὲ μεθ) ἡμῶν κατὰ τὸ ἀνθρώπι- 
vov. Ὁ γὰρ γεγονὼς καθ) ἡμᾶς, el καὶ µεμένηχεν 
ὅπερ fv, οὐ παραιτείται τὰ ἡμῶν. Προσίεται δὲ 
μᾶλλον ὁμοῦ τοῖς τῆς ἀνθρωπότητος µέτροις τὰ &v- 
θρώπινα διὰ την οἰκονομίαν, οὐδὲν ἐντεῦθεν εἷς οἱ - 
κείαν ἀδιχούμενος δόξαν, f) φύσιν * ἔστι γὰρ ἔτι xal 
οὕτω 8ebc, xai τῶν ὅλων Κύριος. 


mensuris simul admittit : neque ullum hine tamen secundum propriam naturam, vel gloriam, detri- 
mentum capit : est enim adhuc etiam hoe modo Deus ac Dominus omnium. 


ANATHEMATISMUS Ill. 


Si quis in uno Christo post unionem dividit hy- 
postases, ipsasque ea tantum conjunctione inter 
se connectit, quae est secundum dignitatem, hoc est 
auctoritatem, vel potestatem, et non eo potius 
concursu, qui est secundum naturalem unionem : 
anathema sit. 


Declaratio tertia. 


Incarnati Unigeniti dispensatorium | mysterium 
accurate inquirentes, Dei Patris Verbum admirabili 
inexplicabilique modo, sancto corpori animam 
rationis compotem habenti unitum dicimus ; atque 
ila quoque unum esse Filium intelligimus; quemad- 
modum nimirum et in nobis ipsis cernere licet: 
sunt sane anima et corpus nature diversz, at duo 
hac inter se conjuncia unum animal constituunt. 
Verum sunt qui aliter hec habere opinantur. Sta- 
tuunt bi nobis hominem seorsum per se, eumque 
Dei Patris Verbo secundum $0lam dignitatem sive 
auctoritatem conjunctum dicunt ; secundum natu- 
ralem autem, hoc est, veram unionem, et ut nos 
e"edimus, nequaquam. Nam ita etiam divina Scri- 
ptura dicit : « Et eramus natura fllii ire, sicut et 
ex:leri!* ; )» illud, natura, sumens pro, vere. Qui 
jaque subsisténdas post unionem dividunt, et 
singulas, hoc est, Deum et hominem, separatim 
ponunt, talemque illarum copulam confingunt, qux 
secundum solam dignitatem contingit, illi duos 
emnino filios constituunt ; cum tamen divina 
Scriptura unum Filium et Dominum esse affirmet. 
Quare post arcanam illam copulam, sive Deum 
nomines Emmanuelem, incarnatum et inhumana- 


1** Hebr. ni, 1. ** Psal. Σιν, 8; Hebr. 1, 9. 


ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ I". 


Et τις ἐπὶ τοῦ ἑνὸς Χριστοῦ διαιρεῖ τὰς ὑποστάσεις 
μετὰ τὴν ἕνωσιν, µόνῃ συνάπτων αὑτὰς συναφείᾳ τῇ 
κατὰ τὴν ἀξίαν, Ίγουν αὐθεντίαν, f| δυναστείαν, καὶ 
οὐχὶ δὴ μᾶλλον σύνοδον τὴν » χαθ) ἕνωσιν φυσιχἠν 2* 
ἀνάθεμα ἕστω. 

Ἐπίάνσις T. 


C  Tf& μετὰ capxbg οἰχονομίας τοῦ Μονογενοῦς πο- 


λυπραγμονοῦντες τὸ µυστήριον, παραδόξως τε xal 
ἀποῤῥήτως ἠνῶσθαί qapsv ἁγίῳ σώματι Ψψυχὴν 
ἔχοντι λογιχὴν, τὸν x Θεοῦ Πατρὸς Aóyov* ἕνα τε 
καὶ οὕτω νοοῦμεν Ὑὸν, καθάπερ ἀμέλει χαὶ ἐκ 
ἡμῶν αὐτῶν ἔξεστιν ἰδεῖν, ἑτεροφυᾶ μὲν τῷ σώματι 
τὴν φυχὴν, πλὴν εἰς ἓν ἄμφω ζῶον συντεθειµένα. 
Ἁλλ' οὐχ οὕτω ταῦτ᾽ ἔχειν ὑπονοοῦσί τινες. "Av- 
θρωπον δὲ διιστάντες ἡμῖν &và µέρος xal ἰδιχῶς 
συνηφθαί φασιν αὐτὸν τῷ ix θεοῦ Πατρὸς φύντι 
Λόγῳ κατὰ µόνην τὴν ἀξίαν, fjyouv τὴν αὐθεντέαν' 
οὗ παθ᾽ ἔνωσιν φυσιχὴν, τουτέστιν ἀληθῆ, xal χαθά- 
περ ἡμεῖς πιατεύοµεν. Οὕτω Y&p πού φησι xa ἡ 
θεία Γραφή ’ «Καὶ μεν τέχνα φύσει ὀργῆς, ὡς καὶ 
οἱ λοιποὶ, » τὸ φύσει, ἀντὶ τοῦ, ἀληθῶς, λαμθά- 
νουσα, Οἱ διαιροῦντες τοίνυν τὰς ὑποστάσεις μετὰ 
τὴν ἕνωσιν, καὶ ἀνὰ µέρος τιθέντες ἑχατέραν, τουτ- 
ἐστιν .ἄνθρωπον xal Θεὸν, xal ἐπινοοῦντες .συν- 
άφειαν αὑτοῖς τὴν xavá ve µόνην τὴν ἀξίαν, δύο που 
πάντως ἱστῶσιν υἱούς «καίτοι τῆς θεοπνεύστου 
Γραφῆς ἕνα λεγούσης Υἱὸν, καὶ Κύριον. "ove μετὰ 
*hv ἄῤῥητον ἕνωσιν, κἂν Θεὸν ὀνομάσῃς τὸν Ἔμ- 
μανουἡλ, σαρχωθέντα τε xal ἑνανθρωπήῄσαντα voou- 
μεν ἡμεῖς τὸν ἐκ θεοῦ Πατρὸς Λόγον * xàv ἄνθρωπον 
εἴπῃς, οὐδὲν ἦττον ἐκεῖνον αὐτὸν, bv τοῖς τῆς ἀν- 


!5 Ephes, 11, 6. ; 


Varia lectiones ex codice Seguieriano. 


.. συνοδῳ τῃ. 5 φυσιχῇ. 





301 


EXPLICATIO DUODECIM CAPITUM. 


902 


θρωπότητος µέτροις καθηγµένον οἰκονομικῶς ἔπι- A tum Dei Patris Verbum accipimus : sive hominem 


γινώσχοµεν. Γεγονέναι δέ φαμεν αὐτὸν 9 ἁπτὺν τὸν 
ἀναφῃ  ὁρατὸν τὸν ἀόρατον. Οὐ γὰρ ἣν ἀλλότριον 
αὑτοῦ τὸ ἑνωθὲν αὐτῷ σῶμα, ὃ xai ἁπτὸν εἶναί 
φαμεν, xal ὁρατόν. Τοὺς δὲ μὴ οὕτω πιστεύοντας, 
διιστῶντας δὲ, ὡς ἔφην, τὰς ὑποστάσεις μετὰ τὴν 
ἕνωσιν, καὶ φιλὴν αὗταῖς συνάφειαν ἐπινοοῦντας 
κατὰ µόνην τὴν ἀξίαν, Ίγουν αὐθεντίαν, ἀλλοτριοῖ 
&ev ὀρθὰ φρονούντων P ὁ προχείµενος ἀναθεµατι- 
σμός. 


dixeris, nos «6416 illud ipsum (Dei Verbum) per 
dispensationem in mensuras humanitatis demissum 
agnoscimus. Dicimus itaque ipsum palpabilem 
factum esse, qui impalpabilis est; et visibilem, qui 
invisibilis. Non eniin alienum erat 150 ab illo 
corpus quod sibi univit, quod utique palpabile et 
visibile dicimus. Eos vero, qui ita non credunt, 
sed subsistentias post unionem, ut modo aiebam, 
dividunt ;eamque nudam ipsarum unionem excogi- 


tan!, jux in sola dignitate sive auctoritate consistit, propositus hic anathematismus ab iis alienos 
esse judicat eui qua recta sunt sentire consueverunt. 


ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ A. 
Ei τις προσώποις δυσὶν, Ίγουν ὑποστάσεσι, τάς τε 


ANATHEMATISMUS IV. 
Si quis duabus personis sive hypostesibus eas 


ἓν τοῖς εὐαγγελικοῖς xal ἁποστολικοῖς Συγγράµµασι B voces attribuit, qua in evangelicis et apostolicis 


διανέμει φωνὰᾶς, ἢ ἐπὶ Χριστῷ παρὰ τῶν ἁγίων λεγο- 
pévac, 7| παρ) αὐτοῦ περὶ ἑαυτοῦ xal τὰς μὲν ὡς 
ἀνθρώπῳ παρὰ τὸν ix θεοῦ Πατρὸς Aóyov ἰδικῶς 
νοουμένῳ προσάπτει, τὰς δὲ ὡς θεοπρεπεῖς µόνῳ τῷ 
Ex θεοῦ Πατρὸς Λόγῳ᾽ ἀνάθεμα ἕἔστω. 


Ἐπί.λνσις δ'. 


Ἑν μορφῇ xai ἰαότητι τοῦ Θεοῦ xa Πατρὺς ὑπ- 
άρχων ὁ ἐξ αὑτοῦ Λόγος, οὐχ ἁρπαγμὺν ἡγήσατο τὸ 
εἶναι ἴσα θεῷ, χαθὼς γέγραπται ' καθῆχα δὲ μᾶλλον 
ἑαυτὸν εἰς ἑχούσιον χένωσιν, xal χαταπεφοίτηκεν 
ἐθελαντὴς ἐν τοῖς xaO ἡμᾶς, οὐ μεθεὶς τὸ εἶναι ὅπερ 
ἐστὶ, μεμενηχὼς δὲ μᾶλλον xai οὕτω cbe, xaX τὸ 


τῆς ἀνθρωπότητος οὑκ ἀτιμάσας µέτρον. Πάντα τοί- σ 


νυν αὑτοῦ τὰ θεοπρεπῆ xai ἀνθρώπινα. Ποῦ γὰρ 
ἔτι χεχένωχεν ἑαυτὸν, εἰ τοῖς τῆς ἀνθρωπότητος µέ- 
τροις ἐπερυθριᾷα; Καὶ εἰ παρῃτεῖτος τὰ ἀνθρώ- 
πινα , τίς ὁ χαταθῄσας * αὐτὸν ὡς ἐξ ἀνάγχης χαὶ 
βίας stc τὸ γενέσθαι καθ) ἡμᾶς; Πάσας τοίνυν τὰς 
&v τοῖς Εὐαγγελίοις φωνὰς, τάς τε ἀνθρωπίνας, xai 
μὴν xa τὰς θεοπρεπεῖς, ἑνὶ προσώπῳ προσάπτοµεν. 
Ἐπειδὴ xai ἕνα πιστεύοµεν Yiby εἶναι Χριστὸν Ἰη- 
σοῦν, τουτέστιν ἑνανθρωπήσαντά τε χαὶ σεσαρχωµέ- 
vov τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον. Ὥστε χᾶν λέγῃ τι τῶν ἀν- 
θρωπίνων, τοῖς τῆς ἀνθρωπότητος αὐτοῦ µέτροις 
χαταλοχιούµεθα τὰ ἀνθρώπινα” αὐτοῦ γὰρ πάλιν xal 
τὸ ἀνθρώπινον * κἂν ὡς θεὸς διαλέγηται, θεὸν εἶναι 
πιστεύοντες τὸν ἐνανθρωπήσαντα, πάλιν ὡς ἑνὶ Χρι- 


Scripturis passim occurrunt; quaeve a sanctis de 
Christo, vel ab ipso quoque Christo de seipso di- 
cie sunt ; el alias quidem homini veluti seorsum a 
Dei Verbo considerato ascribit; alias vero, tan- 
quam Deo convenientes, soli Dei Pateis Verbo ada- 
ptat : anathema sit. 


Declaratio quaria. 


Dei Patris Verbum in ejusdem Patris forma et 
squalitate exsistens, non rapinam arbitratum est 
esse se zquale Deo, ut scriptum est !*, sed potius 
seipsum sponte exinanivit, et ad nostra se demi- — 
sit, non amittens esse quod est, sed magis etiam 
hoc paeto Deus permanens, et níhil eorum qu: ad 
humans nature conditionem pertinent, aspernatus. 
Sunt itaque illius omnia, non solum divina, verum 
etiam humana. Qua enim ratione se ipsum exinani- 
vit, si humans natura partes erubuit ? Et si. hu- 
mana aversatus est, quis illum tanquam necessitate 
aut vi ad hoc impulit, ut nobis similis fieret? Omnes 
iMaque Evangelii voces, sive ill& humanum quid 
sonant, sive divinum, uni personze tribuimus : nam 
el Christum Jesum, hoc est inhumanatum et incar- 
natum Dei Verbum, unum Filium esse credimus. 
Quare si quid humanum przedicat, hoc ad huniani- 
tatis ejus conditionem transferemus (est enim illius 
et ipsa quoque bumanitas); si vero loquatur ut 
Deus, uni rursum Christo et Filio assignabimus 
voces supra naturain hominis, Deum inhumanatum 


στῷ καὶ Υἱῷ τὰς ὑπὲρ ἀνθρώπου φύσιν προσνεμοῦμεν p iilum esse credentes. Qui vero illum in duas per- 


ζωνάς. Οἱ δὲ διιστάντες εἰς δύο πρόσωπα, δύο που 
πάντως ἐπινοοῦσιν υἱούς. Ὥσπερ γὰρ τὸν xa0' ἡμᾶς 
ἄνθρωπον οὐχ εἰς δύο πρόσωπα διαιρεῖσθαι θέµις, 
x&v kx ψυχῆς νοοῖτο xai σώματος, ἀἁλλ' εἷς ἐστι, xal 
ὁ αὐτὸς ἄνθρωπος , οὕτω καὶ ἐπὶ τοῦ Ἐμμανουήλ. 
Ἐπειδὴ γάρ ἔστιν εἷς Υἱὸς xoi Κύριος, ὁ σεσαρχω- 
μένος xal ἑνανθρωπήσας τοῦ Θεοῦ Λόγος, ἓν αὐτοῦ 
πάντως Eo xal πρόσωπον ' καὶ αὐτῷ προσνεμοῦμεν 


* Philipp. n, 6, 7. 


sonas dividunt, necessario duos quoque filios con- 
fingunt. Sicut enim homo ex nobis quilibet, licet 
151 ex anima et corpore constitutus intelligatur, 
non geminus, sed unus el idem homo est : ita de 
Emmanuele quoque nobis cogitandum est. Quia 
namque Dei Verbum incarnatum et homo factum, 
unus est Filius et Dominus, una etjam omnino est 
ipsius persona : eique tribuemus et humana propter 


Varig iectiones ex codice Seguieriano. 


9 χαθηγµένον οἰχονομικῶς ἐπιγινώσχομεν Yeyovévat, φαμὲν τοίνυν αὐτόν. Β φρονεῖ) εἰωθότων, 4 ἐπ- 


Ὡρυθρία. ?* παραιτεῖτο "χατωθήσας. χαταδήσας. 


$03 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


$04 


illius cum carne dispensationam, et divina propter A «& τε ἀνθρώπινα διὰ τὴν οἰκονομίαν τὴν μετὰ eap- 


inezplicabilem ejusdem ex Patre generationem. 
Ceterum qui illum in homine separatim dividunt, 
tanquam qui alius a Dei Verbo sit Filius, et in 
Deum seorsum, tanquam qui alius sit (ilius, duos 
filios asserentes, propositi anathematismi virtuti 
merito subduntur. 


ANATHEMATISMUS V. 


8i quis dicere audet, Chrislum bominem Deife- 
rum, 46 non potius verum Deum esse, utpote uni- 
eum ac naturalem filium ; quatenus nimirum Ver- 
bum care factum, carni et sanguini perinde ac nos 
communicavit : anathema sit. 


Declaratio quinta. 


xb;, xal uv xai τὰ θεῖα διὰ τὴν ix Θεοῦ Πατρὸς 
ἀπόῤῥητον γἐννῆσιν. Οἱ δὲ διιστῶντες, καὶ ἁπομερί- 
ζοντες εἰς ἄνθρωπον ἰδιχῶς , ὣς ἕτερον ὄντα Yi 
παρὰ τὸν ix Θεοῦ Λόγον, xaX εἰς Θθεὸὺν ἰδικῶς, ὡς 
ἕτερον ὄντα υἱὸν, δύο λέγοντες υἱοὺς, ὑποφέροντει 
δικαίως τῇ δυνάµει τοῦ προχειµένον ἀναθεματιομοῦ. 
ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ E'. 


Et τις τολμᾷ λέγειν θεοφόρον ἄνθρωπον τὸν Χρι- 
στὸν, xal οὐχὶ 6h μᾶλλον θεὸν εἶναι χατὰ ἀλήθειαν, 
xai Υἱὸν ἕνα, xal φύσει, χαθὸ γέγονε σὰρς ὁ Λόγος, 
xal xexotwbynxe παραπλησίως ἡμῖν αἵματος, xal 
σαρχός * ἀνάθεμα ἔστω. 


ἙπίἼλνσις ε’. 


Verbum Dei carnem esse factum, dicit magnus B «Σάρχα Ὑενέσθαι φησὶν ὁ θεσπέστος εὐαγγελισηκ 


ille evangelista Joannes !' : non quod propria na- 
tura transmutata, aut conversa in carnem transie- 
rit, sicut jam ante expositum est (expers eniin 
mutationis est ut Deus), sed quia seque ac nos, 
carnis et sanguinis particeps, et homo effectum est. 
Sacra enim Scriptura heminem suo more carnem 
appellat; scriptum est enim : « Videbit omnis 
caro salutare Dei !*, » Sed impiorum dogmatum 
inventores, Nestorius, et qui illum sectantur, aut 
eadem cum illo sapiunt, incarnationis quidem vo- 
eem con(leri se simulant, attamen Dei Verbum 
secundum veritatem incarnatum, hoc est, manendo 
quod erat, hominem nostri similem facium esse 
negant. Afirmant autem, unigenitum Dei Verbum 
in homine ez sancta Virgine nato perinde ac iA uno 
aliquo ex sanctis inhabitasse, ità ut jam non oper- 
teat. confiteri, quod unus eit Glsjstus et Filius et 
Dominus et adorandus; eed tanquam homo per se 
et separatim intellectus, ob solam eopulationem in 
unione dignitatis honoraws, 154 simul adoretur, 
et eonglori&iceter. Habitat quidem nobis omnium 
Deus per Spiritam sanctum. Dixit enim jamdudum 
per ubum e sanctis prophetis : « Quoniam inhabi- 
tabo in eis, οἱ inambulebo, et ero ipsius Deus, et 
erunt αἱ populus '*, » Seribit et beatus Paulus 
quoque : « Nescitis quia templuin Dei estis, el Spi- 
ritus Dei babitat in. vobis**? » Et ipse Christus de 
sAnelis &uis prophetis, sive de sanciis, qui anteces- 


Ἰωάννης «bv τοῦ θεοῦ Λόγον, οὐ χατὰ µετάστασιν, 
3| τροπὴν τῆς ἰδίας φύσεως εἰς σάρχα µεταπεποιῃη- 
µένον, χαθάπερ Ίδη προείποµεν ’ ἔχει γὰρ τὸ ἀναλ- 
λοίωτον ὡς θεός * ἀλλ) ὅτι χεχοινώνηχεν ἡμῖν παρα- 
πλησίως αἵματος , χαὶ σαρχὸς, καὶ Υἐγονεν ἄνθρω- 
πος * ἔθος γὰρ τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ σάρχα τὸν ἄν- 
θρωπον ὀνγομάξειν' γἐγρακιαι yàp, ε ὅτι "θψεται 
πᾶσα σὰρξ τὸ σωτήριον τοῦ θευῦ. » Ἁλλ' οἱ τῶν 
ἀνοσίων δογμάτων εὑρεταὶ, Νεστόριός τε xa οἱ σὺν 
αὐτῷ, fiot τὰ αὑτὰ φρονοῦντες ἑπείνῳ, ὑποκρίνονται 
μὲν ὁμολογεῖν τὴν τοῦ σεσαρχῶσθαι φωνὴν. Οὐ μὴν 
ὅτε ! xal σαρχωθῆναί φασι πατὰ ἀλήθειαν €by τοῦ 
Θεοῦ «λόγον  τουτέστιν ἄνθρωπον γενέσθαι * χαθ' 
ἡμᾶς, μετὰ τοῦ μεῖναι ὃ ἂν. ᾽Αλλὰ γὰρ ὡς εἰς ἄν- 
θρωπον τῶν ἁγίων ἕνα, τὸν Ex «Tc ἁγίας Παρθένου 
γεγεννηµένον χατοιχῆσαι διισχυρίξζονται τὸν uovo- 
γενῃ τοῦ Θεοῦ Λόγον * ἵνα µηχέτι Χριστὸς εἷς ὁμν- 
λογῆσαι καὶ Ὑϊὸς, xa Κύριος, xat προσχυνητός 
ἀλλ’ ὡς ἄνθρωπος ἰδιχῶς, xa καςαµόνας νοούµενος, 
µόνῃ ανναφείᾳ τῇ κατὰ τὴν ἑνότητα τῆς ἀξίας τετι- 
Μηµένος, συμπροσχυνῆται, καὶ συνδοξάζηται.Κατοιχεῖ 
γὰρ ὺ ἐν ἡμῖν ὁ τῶν ὅλων θεὺς διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύ- 
µατος. Καὶ γοῦν πάλαιχ μὲν ἔφασχε δι ἑνὸς τῶν 
ἁγίων προφητῶν: « "Oct ἑνοιχήσω ἐν αὐτοῖς, xà 
ἐμπεριπατήσω, καὶ ἔσομαι αὐτοῖς Θεὸς, xal αὐτὸ 
ἔσονταί por λαός. » Γράφει δὲ xat ὁ µακάρως Παῦ- 
λος ε Οὐκ οἴδατε, ὅτι ναὺς θεοῦ ἔστε, xat «b Πνεῦμα 
τοῦ θεοῦ οἰκεῖ ἐν ὑμῖν; » Ἔφη δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Χρι- 


serant, Δι: «€ Si. ilios dixit deos, ad quos sermo p στὸς περὶ τῶν ἁγίων αὐτοῦ προφητῶν, ᾖτοι τῶν 


Dei factus est: quem Pater sauctificavit, et misil 
in mundum, vos dicis : Dlaspbemas; quia dixi : 
Filius Dei sum *';» sed non ita Deus in Chri- 
sto habitet, sicul in uobis. Erat euim natura Deus, 
nebis similis factus, unusque ac solus Filius, etiam 
£um caro factus est. Quicunque igitur Deiferum 
bominem eum esse dicere audent, ac non polius 
Deum hominem factum, necessario in propositum 
snatbematismum incidunt. 


1? Joan. 1, 14, '*Luc. 1n, 6. 


19 Levit. xxvi, 19: Il Cor. vi, 16. 


προγεγονότων ἁγίων' « Ei ἐχείνους εἶπε θεοὺς, πρὸς 
οὓς ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἐγένετο, ὃν ὁ Πατ]ρ ἡγίασε, 
καὶ ἀπέστειλεν εἰς τὸν χόσµον, ὑμεῖς λέγετε, ὅτι 
Βλασφημεῖς, ὅτι εἶπον ' Υἱὸς τοῦ 6600 εἰμι" » ἀλλ 
οὐχ ὥσπερ kv ἡμῖν οἰκεῖ Θεὸς, οὕτω xal kv Χριστῷ' 
θεὺς γὰρ φύσει ἦν, πεφηνὼς χαθ᾽ ἡμᾶς, εἷς τε xol 
μόνος Υἱὸς, xal ὅτε γέγονε σάρξ. Ui τοίνυν τολμῶν- 
τες λέγειν θεοφόρον ἄνθρωπον ὑπάρχειν αὐτὸν, xol 
οὐχὶ 6h μᾶλλον ἐνανθρωπῄσαντα θεὸν, ὑποπίπτουσιν 
&vatxalog τῷ προχειµένῳ ἀναθεματισμῷ. 


** [ Cor. 11, 46. *! Joan. x, 95 


Varia lectiones ex codice Seguieriano. 


* $, ἔτι. " γεγονέναι, Y μὲν γάρ. x má. 








335 
ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ G'. 

Ei τις θεὺν f) Δεσπότην εἶναι λέγει τοῦ Χριστοῦ 
τὸν ἐχ θεοῦ Πατρὸς Λόχον, καὶ οὐχὶ 65 μᾶλλον τὸν 
αὐτὸν ὁμολογεῖ ὁμοῦ τε θεὺν xal ἄνθρωπον, ὡς 
γεγονότος σαρχὸς τοῦ Λόγω χατὰ τὰς Τραφάς' ἀνά- 
θεµα ἵστω. 

Επίλυσις ς’. - 

Ὅ Κύριος ἡμῶν Ἰσοῦς Ἀριατὸς , ὁ «lg «& xoi 
μόνος , χα» κατὰ ἀλήθειαν Υἱὸς ὑπάρχων τοῦ θεοῦ 
xat Πατρὸς, γέγονε σὰρξ ὁ Λόγος ' καὶ συγχατάρχειΣ 
τῶν ὅλων ὁμοῦ τῷ ἰδίῳ Γεννήτορι’ «χάµπτει τε αὐτῷ 
Tdv γόνυ ἑπουρανίων, xai ἐπιγείων, xat χαταχθο- 
νίων ' xai ἐξομολοχεῖται πᾶσα Ὑγλῶσσα ὅτι Κύριος 
Ἰησοὺς Χριστὸς εἰς δόξαν θεοῦ Πατρός.» Ἔστι τοίνυν 


EXPLICATIO DUODECIM CAPITUM. 


$06 
ANATHEMATISMUS VI. . 

Si quis Dei Patris Verbum, Christi Deum: vel 

Dominum esse dixerit ; et nen podus Deum simul 

et hominem eumdem conlesaus fuerit, prout Ver- 


bue caro factum est secundum Seripturas : ana- 
thema sit. 


Declaratie sexto. 


Pomieus noster Jesus Christus unus et solus et 
secondum veritatem Dei Patris Fifius, Verbum caro 
fsctum est, et una cum genitore sue omnibus do- 
minatar : ipsique e flectitur omne genu, celestium, 
terrestrium et infernorum ; et omnis lingua confi 
tetur, quia Dominus Jesus Christus in gloriam Dei 
Patris 33. » ldem itaque quatenus intelligitur et est 


ὁ αὐτὸς μὲν τῶν ὅλων Κύριος, χαθὸ νοεῖται, xal B Deus; licet post inhumanationem carnis expers 


ἔστι θεὸς, εἰ χαὶ μὴ δίχα σαρχὸς μετά τὴν ἑνανθρώ- 
πησιν. Λὐτὸς δὲ ἑαυτοῦ οὔτε θεὸς , οὔτε Δεσπότης " 
χαὶ γάρ ἐστι τῶν ἁτοπωτάτων, μᾶλλον δὲ δυσσεθείας 
ἁπάσης ἑπίμεστον ἁληθῶς, τὸ οὕτω φρονεῖν f| λέ- 
γειν * εἰκότως οὖν ἐπ αὐτῷ δὴ τούτῳ Υέγονεν ὁ προ- 
χείμενος ἀναθεματισμός. 

ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ 7, 


E! τίς φησιν ὡς ἄνθρωπον ἐνηργῆσθαι ὑπὸ τοῦ 
Θεοῦ Λόγου τὸν Ἰησοῦν, xai τὴν τοῦ Μονογενοῦς 
εὐδοξίαν περιῆφθαι ὡς ἑτέρῳ παρ αὐτὸν ὑπάρχοντι, 
ἀνάθεμα ἔσιω. 

Ἐπίαυσις C. 


Ὅτε τὴν κατὰ σάρχα Ὑέννησιν τοῦ Υἱοῦ του Θεοῦ 


non sit, universorum Dominus est : at vere sui 
)psius nec Deus, nec dominus est : hoc enim ab- 
surdissimum est, imo potius omni impietate vere 
plennm, si ita sentias aut dicas. Merito proinde 


contra hoc ipsum praesens anathematiemus sta- 
titur 


159 ANATHEMATISMUS VII. 


Si quis Jesum tanquam hominem 4 Dei Verbo 
operante motum habuisse, Unigenitique gloriam 
illi, tanquam alteri cuipiam ab ipso Verbo, adve- 
nisse dixerit, anathema sit. 

Declaratio septima. 


Cum beatus Gabriel unigeniti Filii Dei genera- 


«90 μουογενοῦς εὐηγγελίζετο τῇ ἁγίᾳ Παρθένῳ ὁ C tionem secundum carnem saneta virgini annuntiae 


µαχάριος l'a6puf). - «Τέξῃ, φησὶν, υἱὸν, xal καλέσεις 
τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν ' αὑτὸς γὰρ σώσει τὸν Aabv 
αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν. » Ὠνόμασται δὲ 
καὶ Χριστὸς, διὰ τὸ χεχρῖσθαι μεθ) ἡμῶν ἀνθρωπί- 
νως, χατὰ τὴν τοῦ Ψάλλοντος φωνήν' « Ἠγάπησας 
δικαιοσύνην, xai ἐμίσησας ἀνομίαν * διὰ τοῦτο ἔχρισέ 
σε ὁ θεὸς, ὁ θεός σου, ἔἕλεον ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς 
μετόχους σου.» Καΐτοι yàp ὑπάρχων αὐτὸς τοῦ 
ἁγίου Πνεύματος χορηγὸς, xaX οὐχ ἐχ μέτρου διδοὺς 
τοῖς ἀξίοις αὐτό» πλήρης váp ἐστι, « xa Ex τοῦ πλη- 
ρώματος αὐτοῦ fuste πάντες ἑλάδομεν, » κατὰ τὸ 
γεγραμμένον' οἰκονομικχῶς ὡς ἂνθρωπος χεχρίσθαι 
λέγεται, νοητῶς, xal οὐκ ἀνθρωπίνως χαταπτάντος 
ἐπ αὐτὸν τοῦ ἁγίου Πνεύματος , ἵνα xal ἐν ἡμῖν 


χαταµείνῃ, καΐτοι διὰ τὴν bv. ἸΑδὰμ παράδασιν D 


ἀποφοιτῆσαν kv ἀρχαῖς. Αὐτὸς οὖν ὁ μονογενὴς τοῦ 
Θεοῦ Λόγος σὰρξ Υενόμενος, χέχληται Χριστός" xal 
την Θεῷ πρἐπουσαν δύναμιν ἰδίαν ἔχων, εἰργάζετο 
παράδοξα. Οἱ τοίνυν λέγοντες τῇ Χριστοῦ δυναστείᾳ 
τὴν τοῦ Μονογενοῦς εὐδοξίαν περιηφθαι, ὡς ὄντος 
ἑτέρου τοῦ Μονογενοῦς παρὰ τὸν Χριστὺν, δύο φρο- 
νοῦσιν υἱούς' xal τὸν μὲν ἐνεργοῦντα, τὸν δὲ ἑνερ- 
(οὐύμενον ὡς ἄνθρωπον ἕνα τῶν καθ) ἡμᾶς ταύτῃ- 


** Philipp. 1, 10. 3 Luc. 1, 31. ** Matth. 1, 21. 


ret : « Paries, aiebat, fllium, et vocabis nomen 
ejus Jesum. Ipse enim salvum faciet populum suum 
a peccatis eorum **, » Nominatus autem et Christus. 
est **, propterea quod secundum humanam natu- 
ram nobiseum unctus est, juxta illud Psalraietsm : 
« Dilexis justitiam, et odisti iniquitatem : pro» 
pterea unxit te Deus, Deus.tuus oleo exsultatiopis 
pre consortibus tuis **. » Quamvis enim ille Spiri- 
tum sanctum largiatur **, neque ad mensuram his, 
qui digni sunt, eum lsrgiatur (est enim plenus, 
« et de plenitudine ejus nos omnes accepimus **, » 
sicut scriptum 6st); attamen ut homo est, dis- 
pensatorie unctus dicitur, spiritaliter, et non bu- 
mano more, devolante super ipsum Spiritu sancto, 
ut maneat in nobis etíam, a quibus. propter Ade 
transgressionem initio reeesserat. Ipsumitsque uni- 
genitum Dei Verbum incarnatum Christus appella- 
tum est: et cum propriam potentiam habeat Deo 
digoam, miranda operatum est. Qui ergo Christi 
potentie unigeniti glorism accessisse dicunt, quasi 
unigenitus alter sit a Cbristo, duos filios esee sen- 
tiunt, alterum quidem operantem; alterum vere 
alterius. vi, tanquam hominem nobis similem, im- 
35 Psal. xriv, 8. 


3* Joan. 5, 94, *! Joan. 1, 16. 


Variz lectiones ex codice Seguieriano. 


7 σννάρχει. 


207 


S. CYRIELI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


505 


pulsum; in hujué anathemstismi nonam ἱποί- Α τοι xal ὑποφέρονται τῇ δυνάμει τοῦ ἄναθεματι- 


dunt. 
ANATHEMATISMUS Viil. 


Si quis dicere audet, hominem assumptum una 
eum Dei Verbo adorandum, et conglorificaudum, 
et Deum, tanquam alterum cum altero, connomi- 
mandum esse (hunc enim intellectum particula , 
Cum, adjecta, perpetuo ac necessario alferl) et non 
potius una adoratione Emmanuelem honorat, 1354 
unamque illi glorificationem attribuit, quatenus 
Verbum factum est caro : anathema sit. 


Declaratio octava. 


Baptizati sumus in unum Deum Patrem omnipo- 
tentem, et in unum Filium, et in unum quoque 
Spiritum sanctum. « Àn ignoratis, fratres , » ait 


beatus Paulus, « quia quicunque in Christum Jesum B 


baptizati sumus, in mortem ipsius baptizati sunyus? 
Consepulti ergo sumus cum illo per baptismum in 
mortem ; ut quomodo Christus surrexit a mortuis 
per gloriam Patris, ita et nos in novitate vitze am- 
bulemus **, » Credidimus itaque, et baptizati sumus 
in unum, ut dixi, Filium Dominum nostrum Jesum 
Christum, hoc est, iucarnatum, hominemque fa- 
ctum Dei Patris Verbuu ; ununique exsistentem 
et Deum adorare edocti sumus, ac supernz virlu- 
tes nobiscum. Scriptum est enim : « Cum autem 
introducit Primogenitum in orbem ter", dicil : 
Et adorent eum omnes angeli Dei **. » Factus est 
autem Uuigenitus primogenitus, quando homo no- 
bis similis apparuit; tunc enim illorum quoque 
frater appellatus est, qui illum diligunt. Si quis 
ergo illum simul aderari dicit, tanquam hominem 
seorsum, cum Dei Patris Verbo tanquam altero 
ab ipso, et non secundum veram unionem conjun- 
gens in mnum Christum et Filium et Dominum, 
upna adoratione honorat, juste virtuti hujus ana- 
thematismi subjicitur. 


ANATHEMATISMUS IX. 


Si quis unum Dominum Jesum Christum a Spi- 
ritu clarificatum dixerit, propria virtute ipsius , 
tanquam aliena utentem ; ac vim et. efficaciam ab 
eodem accepisse, qua contra immundos spiritus 
operaretur, et divina inter bomines miracula pa- 
traret, ac non potius ipsum Spiritum, per quem 


σμοῦ. 
ANAGEMATIZMOZ H'. 


El τις τολμᾷ λέγειν τὸν ἀναληφθέντα ἄνθρωπον 
συμπροσκυνεῖσθαι δεῖν τῷ θεῷ Λόγῳ, xat συνδοδά- 
ζεσθαι, xaX συγχρηµατίζειν * θεὸν, ὡς ἕτερὸον ἑτέρῳ ' 
τὸ γὰρ, Σύν, ἀεὶ προστιθέµενον τοῦτο νοεῖν ἀνα γχά- 
σει' καὶ οὐχὶ δη μᾶλλον μιᾷ προσχυνήσει τιμᾷ τὸν 
Ἐμμανουὴλ, xai µίαν αὐτῷ τὴν ὁμολοχίαν συν- 
άπτει ^, χαθὸ γέγονε σὰρξ ὁ Λόγος ἀνάθεμα ἕστω. 


Ἐπίνσις m. 


El; ἕνα θεὸν, Πατέρα παντοχράτορα, xai εἰς ἕνα 
Υἱὸν, xai μὴν xal εἰς ἓν Πνεῦμα ἅγιον βεδαπτί- 
σµεθα” εἶτά φησιν ὁ µαχάριος Παῦλος, «Οὖκ 
οἴδατε, ὅτι ὅσοι εἰς Χριστὸν ἑἐδαπτίσθημεν, εἰς 
τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐδαττίσθημεν; Συνετάφηµεν 
οὖν αὐτῷ διὰ τοῦ βαπτίσματος αὐτοῦ εἰς τὸν θάνα- 
τον’ ἵνα ὥσπερ Ἰγέρθη Χριστὸς x. νεκρῶν διὰ τῆς 
δόξης τοῦ Πατρὸς, οὕτω xa ἡμεῖς ἓν καινότητι ζωῆς 
περιπατήσωµεν. » Πεπιστεύχαμεν τοίνυν, χαὶ pe6a- 
πτίσµεθα εἰς ἕνα , χαθάπερ ἔφην, Υἱὸν τὸν Κύριον 
ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, τουτέστι, σεσαρχωμένον τε 
καὶ ἐνανθρωπήσαντα τὸν ἐκ Θεοῦ Πατρὸς Λόγον, ἕνα 
τε ὄντα θεὺν P προσχυνεῖν δεδιδάγµεθα, xaX μεθ' 
ἡμῶν αἱ ἄνω δυνάμεις ΄ γέγραπται váp* « Ὅταν ü 
προσαγάγῇᾖ ο τὸν πρωτότοχον εἰς τὴν olxoupévnv, λέ- 
γει’ Καὶ προσχυνησάτωσαν αὐτὸν ἆ πάντες ἄγγελοι 
θεοῦ.» Γέγονε δὲ πρωτότοχος ὁ Movoyevhe, ὅτι xal * 
ἄνθρωπος πέφηνε χαθ᾽ ἡμᾶς τότε γὰρ xal ἀδελφὸς 
χεχρηµάτικε τῶν ἀγαπώντων αὐτόν. Εἴ τις τοίνυν 
συμπροσχυνεῖσθαί ἵ φησιν ὡς ἄνθρωπον ἰδιχῶς 
ἑτέρῳδ παρ) αὑτὸν ὑπάρχοντι τῷ Ex θεοῦ Πατρὸς 
Λόγῳ, καὶ οὐχὶ καθ) ἕνωσιν ἀληθῃ συνενεγχῶὼν εἰς 
ἕνα Χριστὸν, καὶ Υἱὸν, xot Κύριον, μιᾷ προσ. 
χυνῄσει τιμᾷ, ὑποφέρεται δικαίως τῇ δυνάµει του 
ἀναθεματισμοῦ. 

ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ ϐ’. 

Et τις qnot, τὸν ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν ὅδ- 
ξάζεσθαιἈ παρὰ τοῦ Πνεύματος, ὡς ἀλλοτρίᾳ δυνά- 
µει τῇ ἰδίᾳ αὐτοῦ χρώµενον, xal παρ᾽ αὐτοῦ λαθόντα 
τὸ ἐνεργεῖν δύνασθαι κατὰ πνευμάτων ἀχαθάρτων, 
καὶ τὸ πληροῦν εἰς ἀνθρώπους τὰς θεοσηµίας i, xal 
οὐχὶ δὴ μᾶλλον ἴδιον αὐτοῦ τὸ Πνεῦμά φησι, δὲ o 


divina sigua edidit, illius proprium esse confessus p) xat ἐνήργησε τὰς θεοσηµίας 1* ἀνάθεμα ἔστυ. 


fuerit : anathema sit. 
Declaratio nona. 

Et si unigenitum Dei Verbum homo factum est, 
mansit tamen Deus omnía 155 preter solam ps- 
ternitatem cum Patre communia habens : Spiri- 
tumque sanctum, qui ex ipso est, ipsique essentia- 
liter inest, proprium habens, divin: potentiz signa 


* Rom. vj, 3 seqq... 3 Hebr. 1, 6. 


Ἐπι.νσις 0. 

Άνθρωπος veyovüx 6 μονογενῆς τοῦ Θεοῦ Λόγος, 
ἀπομεμένηχε xat οὕτω Θεὸς, πάντα ὑπάρχων ὅσα 
καὶ à Πατὴρ, δίχα μόνου τοῦ εἶναι Πατήρ: xa ἴδιον 
ἔχων τὸ ἐξ αὐτοῦ, καὶ οὐσιωδῶς ἐμπεφυχὸς αὐτῷ 
Πνεῦμα ἅγιον, εἰργάζετο τὰς θεοσηµίας« * ὥστε xal 


Vari: lectiones ex comce Seguieriano. 


Σ συσχηµατίζειν. 
Λαὶ. Í προσχυνεῖσθαι. δ xal ὡς ἑτέρῳ. 


α δοξολογίαν ἀνάπτει, alias, ἀναπέμπει. b xa θεόν. 
Ἀ δεδοξάσθαι. 


εεἰσαγάγη. ἆ αὐτῷ. ο ὅτε 


i θεοσηµείας. ᾖ/θεοσημείας. X θεοσηµείος. 


EXPLICATIO DUODECIM CAPITUM. 


$10 


ἄνθρωπος Τεγονὼς, ἑπιμεμένηχε xal οὕτω θεός’ A operabatur. Quare posteaquam homo factum est, . 


ὥστε ἰδίᾳ Ovváper τῇ διὰ τοῦ Πνεύματος ἐἑπλήρου τὰ 
θαύματα. Οἱ δὲ λέγοντεφ, ὡς ἄνθρωπον ἕνα τὸν χαθ' 
ἡμᾶς, ἤγουν τῶν ἁγίων, δεδοξάσθαι αὐτὸν τῇ διὰ τοῦ 
Πνεύματος ἑνερχείᾳ, οὐχ ὡς lola. μᾶλλον, ἀλλ' ὡς 
ἀλλοτρίᾳ, καὶ οὐ θεοπρεπεῖ χρώμενον, xai ὡς ἐν 
χάριτος µέρει λαθεῖν παρὰ τοῦ Πνεύματος τὴν εἰς 
οὐρανοὺς ἀνάληφιν’ ὑποχείαονται δικαίως τῇ δυνά- 
pst τοῦ ἀναθεματισμοῦ. 


ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ Γ. 


Ἀρχιερέα, xal ἁπόστολον τῆς ὁμολογίας ἡμῶν 
Τεγενῆσθαι Χριστὸν ἡ θεία λέγει Γραφή πρΟσΧΕΧΟ- 
μιχέναι δὲ ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν εἰς ὀσμὴν εὐωδίας τῷ 
Θεῷ xal Πατρί. Ef τις «olvuv ἀρχιερέα, xal ἀπό- 


Deus etiam sic permansit; atque ita propria per 
Spiritum virtute miracula patrabat. Qui vero di- 
cunt, illam, tanquam unum quempiam e nobis, hoc 
est e saneti Splritus operatione clarificatum, ea- 
que, non ut prepria, sed tanquam aliena, et quse 
Deum non deceat, usum, necnom quasi Spiritus 
gratia ad celos esse assumptum : illi merito ana- 
thematismi hujus virtuti subjacebunt. 


ANATHEMATISMUS X. 


Confessionis nostrz: pontificem el apostoium fa- 
eium esse Christum Seríptura divina docet 5: 
obtulisse quoque semetipsum pro nobis Deo et Pa- 
wi et in odorem suavitatis *!. Si quis ergo dixerit, 


στολον ἡμῶν γεγανῆσθαί φησιν οὐκ αὐτὸν «bv ἐκ D pontificem et apostolum nostrum non esse ipsum 


θεοῦ Πατρὸς Aóvov, ὅτε γέγονε σὰρξ, καὶ xa0* ἡμᾶς 
ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ ὡς ἕτερον παρ᾽ αὐτὸν, ἰδιχῶς ἄνθρω- 
πον bx γυναικός ἢ εἴ τις λέγει ὑπὲρ 1 ἑαυτοῦ προσ: 
ενεγχεῖν αὐτὸν τὴν προσφορὰν, xal οὐχὶ δη μᾶλλον 
ὑπὲρ µόνων ἡμῶν οὗ γὰρ ἂν ἐδεήθη προσφορᾶς à. 
ub εἰδὼ” ἁμαοτίαν ' ἀνάθειμα ἔατω. 


Ἐπίιλνσὶς .. 

Σμιχρά μὲν ὁμολογουμένως τῷ ix θεοῦ Πατρὸς 
φύντι Λόγῳ τὰ ἀνθρώπινα. Πλὴν ἀλλ' οὔχ ἀπόδλητα 
διὰ τὴν οἰχονομίαν. Κύριος γὰρ ὢν τῶν ὅλων κατὰ 
φύσιν, χαθῆκεν ἑαυτὸν bv τοῖς καθ ἡμᾶς, μορφὴν. 
δούλου λαδών xal χεχρηµάτιχκεν ἡμῶν καὶ ἀρχις- 


ρεὺς, xai ἁπόστολος, τῶν τῆς ἀνθρωπότητος µέτρων (Y 


xai εἰς τοῦτο χαλούντων αὐτόν ' « Προσχεχόμιχε δὲ 
ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν εἰς ὀσμὴν εὐωδίας τῷ Bei καὶ 
Πατρί’ μιᾷ γὰρ προσφορᾷ τετελείωχε τοὺς ἁγιαζο- 
µένους εἰς τὸ διηνεκὰς, » χαθὰ γἐγραπται. Ἁλλ' οὐκ 
οἵδ' ὅπιος 3. οἱ ἑτερόφρονες οὐχ αὐτὸν τὸν Ex Θεοῦ 
Λόγον ἄνθρωπον γεγονότα διισχυρίζονται, χρηµατίσαι 
τε xai ἀπόστολον, xat ἀρχιερέα τῆς ὁμολογίας ἡμῶν, 
ἀλλ) ὡς ἕτερόν τινα παρ᾽ αὑτὸν ἄνθρωπον ἰδικῶς, τὸν 
ix τῆς ἁγίας Παρθένου γεγενηµένον φασὶ χρηµατίσαι 
καὶ ἁπόστολον, xai ἀρχιερέα, χαὶ κατὰ προχοπὴν εἰς 
τοῦτο ἐληλυθέναι, xat οὐχ ὑπέρ ve µόνων ἡμῶν, ἀλλά 
καὶ ὑπὲρ ἑαυτοῦ προσενεγχεῖν 3 ἑαυτὸν οἰς θυσίαν 
τῷ θεῷ xai IIaxvpt * ὅπερ ἐστὶ τῆς ὀρθῆς, xai ἁμω- 
µήτου πίστεως ἀλλότριον παντελῶς * οὐ γὰρ ἐποίησεν 


ἁμαρτίαν ' 6 δὲ χρείττων Gv τοῦ πλημμελεῖν, καὶ D 


ἁμοιρήσας ἁμαρτίας παντελῶς, οὐχ. ἂν ἐδεήθη θυσίας 
τῆς ὑπὲρ ἑαντοῦ. Ἐπειδὴ δὲ τὸ εἰχὸς παρωθούμενοι, 
δύο δὴ πάλιν υἱοὺς ἐπινοοῦσιν οἱ ἑτερόφρονες, ἀναγ- 
χαίως γέγονεν 6 ἀναθεματισμὸς, ἀμφανῆ καθιστῶν 
τὴν ἀσέδειαν αὐτῶν, | 


ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ ΙΛ’. 
EI τις οὐχ ὁμολογεῖ τὴν τοῦ Κυρίου αάρχα ζωο- 


5 Hebr. 11, 1. 


Dei Verbum, posteaqua:a caro et homo nobis simi- 
lis factum est ; sed hominem illum, qui ex muliere 
natus est, quasi alterum quempiam ab. ipso diver- 
gum : aut si quis Christum pro seipso quoque, et. 
non potius pro nobis solis sacrificium obtulisse 
dixerit (neque enim oblatione egebat, qui pecca- 
tum non novit) : anathema sit. 


Declaratio.decima.. 


Exigua sane sunt Verbo, quod ex Deo Patre or- 
tum est, quz? humana sunt ; attamen propter dispen- 
sationem non rejicienda. Cum enim secundum na- 
turam universorum Dominus esset, servili ferma 
accepta, in ea quae nosira sunt, semetipsum demi- 
sit; appellatusque est noster pontifex et apostolus, 
humana naturz conditionibus ad hoc etiam ipsum- 
vocantibus. « Obtulit autem semetipsum pro nobis 
Deo Patri in odorem suavitatis **, Una quippe obla- 
tione consummavit sanctificatos in sempiternum ?*;» 
sicut scriptum est. Αί nescio quomodo qui secus 
sentiunt, non: ipsam Dei Verbum hominem factum 
exstitisse, et apostolum ac pontificem confessionis 
nostre, sed quasi diversum quempiam alj ipso ho- 
minem seorsum e sancta Virgine natum, et 156 
apostolum ac pontificem vocatum fuisse conten- 
dunt ; et proficiendo ad hoc evectum esse : nec pro 
nobis solis semetipsum Deo et Patri in sacrificium 
obtulisse, sed etiam pro seipso : id quod a recta 
ineulpataque fide omnino est alienum , peccatum 
enim non fecerat. Qui autem delicto superior, pec- 
catique prorsus expers erat, eblatione pro se nuHo 
pacto opus habebat. Quoniam vero qui contra sen- 
tiunt, duos rursus filios absurde comminiscuntur, 
operz pretium fuit, ut hic quoque anathematismus 
assignaretur, qui impietatem illerum perspicuam 
redderet, 

ANATHEMATISMUS XI. 


Si quis Domini carnem vivificam, ipsiusque Verbi, 


*" Ephes. v, 2. !* lbid. *?Hebr. x, 14. 


Variz lectiones ex codice Seguleriano. 


I χαὶ ὑπέρ. " οἶδα πῶς. 3 μᾶλλον ἡμῶν, f| ἑαυτοῦ προσενεγχεῖν. 


$11 


S, CYBILLI ALEXANBRINI ARCHIEP. 


$19 


quod ex Deo Patre Οἱ, psopsiaq esse megaverit, Α ποιὸν εἶναι, xat ἰδίαν aitov τοῦ Ex Θεοῦ Πατρὸς Λό- 


sed veluti alterius cojuspiam ipei Verbo secundwm 

dignitatem eonjuncti , hoc est, ut divisam tantam 

inhabitationem sortiti, ac non potius vivifleam esse 

dixerit, ut modo meminimus, eo quod Verbi, quod om- 

nia vivificare potest, facta sit propria; anathema sit. 
Beclaratio undecima. 


Senetum ae vivificum incruentumque ín ecclesiig 
sacrificium peragimus ; corpus quod proponitur, si- 
militer et pretiosum sanguimetm, non communis, no- 
bisque similis hominis cujuspiam esae credentes, 
sed potius tanquam proprium corpus effectum , et 
sanguinem etiam Verbi, quod omnia vivificat, acci- 
pienies. Siquidem- communis caro vivificare non 


yos, à) ὡς ἑτέρου τινὸς παρ αὐτὸν, συνηµμµένου 
μὲν αὐτῷ χατὰ τὴν ἀξίαν, Ίγουν ὡς μόνη» ἑνοίχησιν * 
ἑσχηκότας, xa οὐχὶ δὴ μᾶλλον ζωοποιὸν, ὡς ἔφημεν, 
ὅτι γέγονεν ἰδίᾳ P τοῦ Λόγου τοῦ τὰ πάντα ζωοποιεῖν 
ἰσχύοντος» ἀνάθεμα ἔστω. 

'E πἰΊνσις ια’. 

Thv ἁγίαν, xaX ζωοποιὸν, xal ἀναίμαχτον kv ταῖς 
ἐχχλησίαις τελοῦμεν Ovalav, οὐχ ἑνὸς τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς, 
xai ἀνθρώπου κοινοῦ φῶμα εἶναι πιστεύοντες τὸ 
προχείµενον, ὁμοίως 8 xaX τὸ τίµιον αἷμα. δεχόµενοι 
δὲ μᾶλλον ὡς ἴδιον σῶμα γεγονὸς, xa μέντοι xat 
αἷμα τοῦ τὰ πάντα ζωοχονοῦντος € Λόγου. Κοινὶ Υὰρ 
σὰρξ ζωοποιεῖν οὗ δύναται. Καὶ τούτου μάρτυς αὐτὺς 


potest. Et hoc Salvator ipse testatum facit : « Caro, B ὁ Σωτὴρ, Mov: « Ἡ σὰρξ οὐκ ὠφελεῖ obSÉv* οὁ 


inquiens, non prodest quidquam ; spiritus est qui 
vivificat **. » Quia enim caro Verbi facta est pro- 
pría, ob id intelligitur et est vivifica, quemadmo- 
dum ipse Salvator ait: « Sicut. misit me vivens 
Pater, et ego vivo propter Patrem : et qui manda- 
cat me, et ipse vivet propter me**, » Cum uaque 
Nestorius, et qui cum illo sentiunt, mysterii hujus 
virtutem temere dissolvant ; propterea, et id qui- 
dem admoduin convenienter, editus est híc anathe- 
miatismus. [ 
ANATHEMATISMUS XH. 


Si quis non. confitetur, Dei Verbum carne pas- 
sum et crucifsum esse, mortemque carne gustasse : 
necnon primogenitum 157 ος mortuis factum 
esse ** ; quatenus nimirum ut Deus vita et vivificans 
656: anathema sit, 


Declaratio duodecima. 


lmpatibile et immortale est Dei Pauis Verbum , 
alüor est enim divioa illa et incorruptibilis natura, 
quam qua aliquid pati possit, eaque omnia vivifl- 
cat : quin eliam interitum , et quidquid tristitiam 
* alferre solet, longe exsuperat. Verbum licet secup- 
dum essentiam hoc sit Dei Pauis Verbum ; nihilo- 
minus carnem, quz mori posset, sibi propriage fo- 
cit, ut per hoc, quod pati solitum est, passiones 
pro nobis ac propter nos in seipsum assumens, nos 
omnes a morte et corruptione liberaret ; suum cor- 
pus, ut Deus, viviflcans, primitizique dormientium ", 


ac primogenitus ex mortuis effectum 19. Neque D 


enim qui propter nos pretiosam perpessus est eru- 
cem, niortemque gustavit **, communis bomo, et a 
Verbo distinctus sejuoctusvo erat; sed ipse glorie 
Dominus ** passus est carne *. secundum Seriptu- 
ΓΑΦ. Quoniam vero, qui vana impiaque dogmata re- 
cie sanzque fidei immiscere student, communem 
hominem crucem pro nobie susinmiese dicunt ; 
anathematismus hic, qui impietatis illorum magni- 
tudinem aperit, necessario constitutus est. 


πνευμά ἔστι τὸ ζωοποιοῦν.» Ἐπειδὴ γὰρ ἰδίᾳ τ χὲ- 
Ύονε τοῦ Λόχου, ταύτῃτοι νοεῖται xal ἔστι ζωοποιὰς, 
χαθά φησιν αὐτὸς ὁ Σωτήρ" «Καθὼς ἀπέατευέ µε d 
ζῶν Πατῃρ, χἀχὼ ζῶ διὰ τὸν Πατέρα, καὶ ὁ «gián 
ps, χἀκεῖνος ζήσεται ο δι ἐμέ. Ἐπειδὴ δὲ Νεστόριας 
καὶ ol τὰ αὐτοῦ φρονοῦντες παραλύουσιν ἁμαθῶς 
τοῦ μυστηρίου τὴν δύναμιν, ταύτῃτοι, xol µάλα ci- 
χότως, Υέγονεν ὁ ἀναθεματισυό”. 


. ANAGEMATIZMOS Ι8’, 

EU τις οὐχ ὁμολογεῖ, τὺν τοῦ θεοῦ Λόγον πα- 
θόντα σαρχὶ, καὶ ἑσταυρωμένον σαρχὶ, xal θανάτου 
γευσάµενον σαρχὶ, γεγονότα δὲ * πρωτότοχον ἐκ νι- 
χρῶν, χαθὸ ζωή ἐστι, xal ζωοποιὸς, xat Θεός: ἁνά- 
θεµα ἕἔστω. 

Ἐπίλνσις ιβ’. 

Ἀπαθῆς μὲν, xat ἀθάνατος ὁ x Θεοῦ Πατρός ἐστι 
Λόγος, ὡς ἀνωτέρω γὰρ Ὁ τοῦ πάοχειν d) θεία τε xal 
ἀχήρατός ἐστι φύσις ' καὶ αὕτη «à πάντα ζωοποιεῖ, 
χαὶ φθορᾶς ἀμείνων bot, xat παντὰὸς νοῦ λυπεῖν εἰω- 
θότος, ᾿Αλλὰ, χαίτοι ταῦτα οὐσιωδῶς ὑπάρχων ὁ ix 
Θεοῦ Πατρὸς Λόγος, ἰδίαν ἐποιῆσατο αάρχα τὴν to) 
θανάτου δεχτιχἠν ἵνα τῷ πάσχειν εἰωθότυ τὰ ὑπὲρ 
ἡμῶν, xaX δι’ ἡμᾶς, εἰς δαυτὸν ἀναλαθὼν πάθη, πάν- 
τας ἡμᾶς ἁπαλλάξῃ xat θανάτου, xai φθορᾶς, ζωο- 


. ποιήσας ὡς θεὸς τὸ ἴδιον αὐτοῦ σῶμα, xal ἀπαρχὴ 


γεγονὼς τῶν κεχοιµηµένων, xai πρωτότοχος kx νε- 
xpt&v* ο) γὰρ ἄνθρωπος ἂν κοινὸὺς, ἰδίᾳ τε xol ἀνὰ 
µέρος νουύµενος παρὰ τὸν kx θεοῦ Havgbc Λόγο, 
ὁ δι’ ἡμᾶς τὸν τείµιον ὑπομαίνας αταυρὸν, xat θανά- 
του γευσάµενος. ἀλλ᾽ αὐτὸς ὁ τῆς ἀάξης Κύριος, 
capxt πέπονθε χατὰ τὰς Τραφάς. Ἐπειδὴ δὲ οἱ τὰ 
χενὰ xai δυσσεδῃ Y δόγματα τῇ ὁρθῇ χαὶ ἁμωμήτφ 
πίστει παρεισχρίνειν ἑθέλοντες, ἄνθρωπόν φασι χοι- 
voy ὑπομεῖναι τὸν ὑπὲρ ἡμῶν σταυρὺν, Υέγονεν &va- 
γχαϊος ὁ ἀναθεματισμὸς, τῆς ἐνούσης αὐὗτοῖς ἀσεθείας 
ἑμφανίζων τὸ μέγεθος. 


^ Joan. vi, 64. 30 ibid. 58. ** Coloss. 1, 18, Cor. xv, 90. 5. Hebr. n, 9. 5 I Cor. ni, 8. ** F Petr, iv, 4. 


Varie lectioues ex eodice Seguieriano. 
* póvnv θείαν ἑνοίκησιν. P ἰδία. 3 ζωοποιοῦντος. Tr ἰδία. * ζήσει. —* τε. "dyttepa Yap. ᾖὉὗ ὄνσφημα. 





SE APOLOGETICUS PRO χα CAPITIBUS CONTRA ORIENTALES. ο gi 





---οο σας EMI CUIRE, 
2 de m € -- ως 5 mars m tite eit etre ciis e trm 





&DMONITIO 


IN UTRUMQUE SANCTI CYRILLI LIBELLUM APOLOGETICUM. 


SCILICET 


Pro XII capitibus contra Orientales, et contra Theo«oretum. 


( P. Ganwznmes in Opp. Marii Mercatoris, col. 953 ed, Migne. ) 


——R ? 


Cyrillus epistolze suz tertio ad Nestorium subjunxerat capita errorum duodecirs, qui quia singula subje- 
etum babent anathema, vulgo anathematismi vocantur, quanquam veteres malebant capitula dicere, Hse 
cum accepisset Nestorius, confestim Antiochiam misit ad Joannem episcopum, rogans ut a prestantissimis 
duobus suz dieecesis hominibus, Andrea Samosateno et Theodoreto Cyrensi, refellenda, et Apollinarii, 
Ariique errorum damnanda curaret. 

Fecerunt ambo quod rogabanmtur, scriptumque singuli aeerbum pariter sque amarulentum ediderunt, 
Andreas Orientalium nomine, Theodoretus suo ; scripsit enim ille Antiochiz, iste Cyri. Andrex objectiones 
probavit Joannis synodus ; misitque, opinor, Alexandriam per Possidenium ipsuin diaconum, qui litteras 
Coblestini ac Cyrilli ad Joannem attulerat. Theodoretus reprehensiones suas per Phoeniciam vicinasque 
regiones sparsit, imo et in urbem regiam misit, gratificaturus amico Nestorio : has cum accepisset Evo- 
ptius Ptolemaidis Pentapoleos regionis episcopus, ad Cyrillum misit. 

Uterque scripsit ante concilium Ephesinum, quod de se testatue Theodoretus in prefatione Pentalogu . 
utrique Cyrillus ante concilium respondit, quod vel ex eo constat, quod damnati a synodo Nestorii nut- 
quam meminit, cum tamen magni in rem suam momenti futurum esset tantum Ecclesie judici um. 

Fuit vero Andreas ea tempestate inter Orientales doctrinz fama pietatisque celebris. Tres exstant ad 
eum Theodoreti epistolze, prima inter editas a Sirmondo vigesimo quarto numero censetur ; altera in quinta 
synodo reperitur; tertia apud Marium Mercatorem, quo interprete nunc primum editur. Ex prima intelli- 
gitur quantam ille sui opiuionem apud omnes fecerat ; ex secunda, non venisse ad concilium Ephesinum, 
propter adversam valetudinem ; ex tertia, pertinaciter adhzsisse Nestorio ; neque unquam in ejus damua- 
tionem consensisse, etiam cogente per Aristolaum tribunum Theodosio. 

Mirum sane, quod scribit Baronius (Ad ann. 451, num. 185), impuisum fuisse Andream a Joanne An- 
ttocbeno, post solutum concilium, ad scribendum contra Cyrilli capitula, tulisseque eam pro impietate 
mercedem, ut ος monacho Constantinopolitano Samosatenus episcopus fieret : nam primo Constantinopo- 
lianus ille menaehus, post pacem Ecclesiarum, cum ad eum scriberet Theodoretus, adhuc eral menachus. 
Deinde Liberatus tradit, statim acceptis Cyrilli litteris, Nestorium a Joanne petíisse, ut a suis argui capi- 
tula curaret, idipsumque refert ex Liberato Baronius ad ann, 450. Denique Theodoretus ante concilium se 
scripsisse testatus eat; et ostendimus utrique a Cyrillo responsum ante ipsum quoque concilium. Cyrillus 
certe. l'heodorete respondit, velut homini ignoto : qui-vero fuisset post concilium, cum Theodoretus rem 
Schismaticorum, vel unus, vel inter primos promoverit? Postremo Andream Theodoretus jam episcopum, 
et quidem non ita pridem faetum, Epheso litteris convenit. 

lacertum quousque vitam protraxerit, nam quod habet Theodorus lector : Rabbulas Edessenus episcopus 
cetus erat ; Andreas vero Samosatenus accusavit eum, quasi contra duodecim capita Theodoreii scripsieset 
(Lib. 1 Collectaneorum, t. Wl Bibliothece Patrum ). Nihil potest ad chronologiam conducere, cum nibil sit 
Collectaneis hujus viri perturbatlus. Non supervixit sane ad annum. usque 451, quo concilium Chalcede- 
genae habitum est. Iu eo enim legitur nomen Ru(ni Samosatensis, qui, cum centesimo vigesimo prime 
loeo sententiam dixerit, inter plures sexcentis episcopos, mon ita pridem debuit Samosatensem Ecclesiau 
regere, quandoquidem credibile est pro ratione ordinationis recensitos esse Paues. (Quare vix Andream 
reor adusque ann. 440 vitam produxisse. 

Metbodus porro quam in hocce opere servat ista fere est. Cyrillum arguit non tam erroris quam quod 
pugnantia sit locutus ; quod vocibus inconsultig et ambiguis utatur; et quod maligne forte aliquid latentis 
erroris dissimulet. 

Ex duobus autem duntaxat operibus Cyrilli depromit .oca, quz anathematismis opponat, ex epistola 

nempe ad /Egypti monachos, et liomilia paschali 17, illamque primi tomi nomine, istam secundi appellat. 


215 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. $16 


Nam ista duo fuerunt aperti cum Nestorio dissidii prima velut indicia, et quasi belli classica, fuerunt et 
ubique gentium notissima, cum propter homilia? communitatem, tum maxime ob epistola factam de indu- 
stria per urbes, et Constantinopoli maxime, cui Andreas scribebat, disseminationem. 

Observandum sub finem, admodum pauca ab Andrea asseri qu: bonum sensum ferre non possint! : 
quare nua ita discrepare ipsum a Cyrillo, quin facile, si contentionis studium absit, conciliari queat : asseri 
dico, quia sententiam Orientalium velut Nestorii nomine anathematismis appetitam subinde exponit, ut hze 
elucubratio non tam impugnatio hominis alicujus videri possit, quam vel defensio judiciumque Orientalis 
synodi, vel sententia de anathematistnis, tanquam sibi contradicentibus. 

Atque hzc causa fuit cur Cyrillus, etsi interdum irascatur, propter importunitatem obtrectatorum, mi- 
tius tamen cum Ándrea quam cum Theodoreto agat ; in illo enim provinciam unam totam, in isto singu- 
larem persouam, et eam quidem sibi ignotam spectavit. 





TOY ΑΡΙΟΥ KYPIAAOY 


APXIEIIIZKOIIOY AAEZANAPEIA 


ΛΠΟΛΟΓΗΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡ ΤΩΝ AQAEKA ΚΕΦΛΛΑΙΟΝ 


ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥΣ. 


SANCTI CYRILLI 


ALEXANDRLE ARCHIEPISCOPI 


.APOLOGETICUS PRO DUODECIM CAPITIBUS 
ADVERSUS ORIENTALES EPISCOPOS. 


Qui suam mentem sanctissimo Deo dicarunt, et Α «Οἱ τῷ παναγίῳ Θεῷ τὴν ἑαυτῶν διάνοιαν παρα- 
veritatis dogmatibus patrocinari delegerunt, cavent στῄσαντες, xai τοῖς τῆς ἀληθείας δύγµασι συνειπεῖν 
profana irreligiosorum hzereticorum vaniloquia ; ac Ἱρημένοι, παραιτοῦνται μὲν τὰς βεδήλους χενοφω- 
ligentes internum et absconditum cordis oculum in νίας * τῶν ἀνοσίων αἱρετικῶν, ἐρείσαντες δὲ τὸν ἔσω, 
Scripturam divinitus inspiratam, sicque bonis cogi- καὶ χαταχεχρυμμένον ὀφθαλμὸν τῆς χαρδίας τῇ θεο- 
tationibus eum affatim expleutes, iis qui recta per- πνεύστῳ Γραφῇ, οὕτω τε αὐτὸν πλουσίως ἀναμεστώ- 
vertunt, obluctantur perquam strenue, quasi dicen- σαντες ἐννοιῶν ἁγαθῶν, τοῖς τὰ ὀρθὰ διαστρέφουσιν 
tes * « Zelando zelati sumus Domino *. » Itaque Ὑἀντανίστανται, xai µάλα νεανικῶς, μονονουχὶ λέ- 
cum Nestorius multas et diversas 35$ blasphe-  vovtec* «Ζηλοῦντες ἐζηλώχαμεν τῷ Kuplo. ». Νε- 
mías contra Christum Salvatorem omnium nostrum — ccoplou τοίνυν πολλάς τε xat διαφόρους χαταχέοντος 
effuuderet, et quodammodo venerandum et magnum βλασφημίας τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ, xal 
incarnationis sacramentum funditus removeret, — ofoy ἐκ βάθρων ἀναμοχλεύοντος τὸ σεπτὸν, xal µέγα 
non ignorantes ad hec velle silere periculosum τῆς ἑνανθρωπήσεως μυστήριον, οὐκ &xlvbuvov εἰδότες 
esse, et cum sepissime consuluissemus illi, uta — tb ἐπί γε τούτοις ἑλέσθαι σιγᾷν, συμδουλεύσαντές «s 
talibus blasphemiis cessaret, nihilque penitus pro- — TÀetGtáxt; αὐτῷ τῶν τοιούτων ἀπέχεσθαι δυσφη- 
fecissemus, necessario tandem ad defendenda pie- B μιῶν, ὀνήσαντες δὲ παντελῶς οὐδὲν, xeympfixapev 
tatis dogmata accessimus, et selectis quibusdam ἀναγχαίως ἐπὶ «b χρῆναι συναθλεῖν τοῖς τῆς εὖσε- 


*! 1] Reg. xix, 14. 
Vari lectiones ex codice Seguieriano. 


3 lecwc, χαινοφωνίᾳς 


$317 APOLOGETICUS PRO XII CAPITIBUS CONTRA ORIENTALES. . 918 
6eia; δόγµασιν. ᾽Απολεξάμενοι δὲ χεφάλαιά τινα τῶν A illius blasphemiarum capitibus, ea utiliter anathe- 


ἀχείνου δυσφημιῶν, ταῦτα χρησίµως ἀνεθεματίσα- 
μεν, τοι τοὺς φρονεῖν ἐθέλοντας αὐτὰ, πειθόµενοι 
λέγοντι τῷ µαχαρίῳ Παύλῳ; « EU τις ὑμᾶς εὔαγγε- 
λίζεται παρ) ὃ παρελάδετε, ἀνάθεμα ἔστω" ἀλλά 
xXv ἡμεῖς, f| ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ εὐαγγελίσηται ὑμᾶς 
παρ) b παρελάδετε, ἀνάθεμα ἔστω.» Αλλ᾽ οὐκ οἵδ' 
ὅπως δεδυσφορήχασί τινες ἐπὶ τούτῳ λίαν, 7) ópó- 
Φρονες ὄντες, xal ἰσογνώμονες, f] προσποιούµενοι μὲν 
παραιτεῖσθαι τὴν ὁμοδοξίαν, πειρώμµενοι δὲ διὰ τρό- 
που παντὸς ἐπικουρεῖν αὐτῷ, xai ποιεῖσθαι χατ- 
εστυγηµένους τοὺς τῷ Σωτῆρι συναγορεύειν ἐθέλον- 
τας. 'AXM ἣν ἀχόλουθον ἐννοεῖν, ὅτι τοῖς ἕτεροδιδα- 
σχάλοις ἐπιτιμᾶν προὺξένησεν ἂν αὐτοῖς τῆς εἰς 
Χριστὸν ἀγάπης τὸ γνῄσιον νῦν δὲ πεπράχασι μὲν 
οὐχ ὅπερ ἣν ἄμεινον ' πολλοῦ γε xal δεῖ: πεποίηνται 
δὲ πολεμιωτάτους, ὧν εἰ γεγόνασι ζηλωταὶ, ἀνεδή- 
σαντο ἂν σὺν αὐτοῖς τῆς ἀφθαρσίας τὸν στέφανον. 
Ἑπιλαμθάνονται τοίνυν τῶν ἀναθεματισμῶν; ὡς οὐχ 
εὖ Ὑεγονότων * xal δη καὶ ἑχάστῳ παραθέντες by- 
γράφως τὰ τῆς ἑαυτῶν διανοίας εὑρήματα, xal ἁσυν- 
έτους τινὰς εἰχαιομυθίας, συναρπάσειν οἵονται τοὺς 
ἐντευξομένους, χαὶ ἀθασανίστως τοῖς παρ) αὐτῶν ἑν- 
τυγχάνοντας λόγοις. "Hv οὖν ἀναγχαῖον xai ἡμᾶς 
αὐτοὺς ἀντιπαρεξάγειν τὸ ἀληθὲς, καὶ ἀποχρούεσθαι 
τὴν χατάῤῥησιν, ἀποφῆναί τε φιλοσχώµµονας, Ίγουν 
ἀληθείας ἑρευνητὰς τοὺς δι ἑναντίας. Ἡροτάξαντες 
τοίνυν ἔχαστον τῶν ἀναθεματισμῶν, εἶτα τούτοις τὰ 


matizavimus, hoc est, eos qui talia sentire volunt, 
obtemperantes beato Paulo dicenti : « SI quis vohis 
evangelizaverit prater id quod accepistis, ana- 
thema sit, Sed etsi nos, vel angelus de ccelo evan- 
gelizaverit vobis prater id quod accepistis, ana- 
tbewa sit '*. » At nescio quo pacto id modum gra- 
vate tulerint aliqui, vel quod sint ejusdem senten- 
tig ac opinionis cum illo; vel quod simulent qui- 
dem se vitare opinionis societatem, attentent autem 
modis omuibus ipsum adjuvare, et reddere exosos 
eos qui Salvatorem Christum defendere volunt. 
Verum!amen cogitandum erat, quod increpare di- 
versa docentes, conciliasset ipsis amoris in Chri- 
sium sinceritatem : nunc autem egerunt quidem 


B non quod fieri oportebat ; quinam? facli autem 


sunt infensissimi his, quorum si fuissent imitalo- 
res, immortalitatis corona cum ipsis reduniti fo- 
rent. liaque anathematismos reprehendunt, quasi 
non recte babeant: atque etíam unicuique sua 
mentis adinveutiones, et stulias quasdam ac frivo- 
las fabulationes scribendo apposuerunt, rali, se 
per fraudem attracturos librorum suorum impru- 
dentes lectores. ltaque et nobis necessarium fuit 
e diverso veritate opponere, et illorum refellere 
oblocutionem, ac ostendere illos dicacitatis studio- 
608, hoc est eoruni adversarios verilatis indagatores. 
Proinde preordinavimus singulos anathematismos ; 


παρ᾽ ἐχείνων συντεθειµένα συντάξαντες, παρεζεύξα- ( deinde his adjunximus, quz ab illis composita sunt; 


pev τὰ παρ᾽ ἑαυτῶν, τοῖς τῶν θείων Γραφῶν ἐπιστή- 
post, διχασταῖς οἱονεὶ χρώµενοι, xal φῆφον αἰτοῦντες 
ὀρθὴν τε xal ἀνεπίπληκτον παρὰ τῶν εἰδότων τὴν 
ἀλήθειαν. 
ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ Λ’. 

E! τις οὐχ ὁμολογεῖ θεὺν εἶναι χατὰ ἀλήθειαν τὸν 
Ἐμμανονὴλ, xaX διὰ τοῦτο θεοτόχον τὴν ἁγίαν Παρ- 
Okvov* γεγέννηχε γὰρ σαρχικῶς σάρχα γεγονότα τὸν 
à». θεοῦ Πατρὸς Aóvov* ἀνάθεμα ἕστω 

ΑἉΑγτίῤῥησις τῶν Ἀνγατολικῶν. 

Καὶ τἰς σαρχιχῶς, σάρχα γεγονότα τὸν ἐκ Θεοῦ 
Λόχον, ἀποτετέχθαι συνοµολογήσειεν;, El γὰρ σαρχι- 
χως ἐγέννησεν, οὐχέτι χατὰ παρθένον ' xal ποῦ θή- 


postremo subdidimus et nostra, divinas Scripturas 
scientibus quasi judicibus utentes, atque ab bis qui 
veritatem sciunt, rectam et inculpatam sententiam 
postulantes. 

ANATHEMATISMUS Ἱ. 


Si quis non confitetur, Emmanuelen 159 vere 
Deum esse, et ob id sanctam Virginem Deiparam 
( genuit enim illa carnaliter incarnatum Dei Patris 
Verbum: anathenia sit. 

Orientalium oppositio. 


Ecquis carnem factum Dei Verbum, carnaliter 
natum esse simul confitebitur; naim si carnaliter ge- 
nuit, jam non ut virgv. Et ubi ponemus hoc : « Spi- 


σοµε» τό’ εΠνεῦμα τὸ ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ, D ritus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi 


χαὶδύναμις Ὑψίστου ἐπισχιάσεισοι,[; σαρχικῶς χατ᾽ 
αὐτὸν τῆς Παρθένου, χαὶ οὐ θεοπρεπῶς γεννησάσης; 
χαὶ πως ταύτην 7 ἁστὴρ παραδόξως φαινόµενος xat- 
εµήννε; μάγοι δὲ ἐκ Περσίδος δι αὐτοῦ ὁδηγού- 
µενοι παρῄεσαν *, τὸν τεχθέντα ζητοῦντες' xal εὑ- 
βόντες, ἔφερον δῶρα χαὶ τῷ νοουµένῳ, xal τῷ φαι- 
γομένῳ πρόσφορα. "Αγγελοί τε οὐρανόθεν χατελθόν- 
τες τὴν γέννησιν, μετὰ τῶν ποιμένων ἀναμιγέντες a, 
ἐχόρευον λέγοντες' « Δόξα ἓν ὑψίστοις θεῷ, καὶ ἐπὶ 

ῆς εἰρήνη, ἓν ἀνθρώποις εὐδοχία.» Ταῦτα τίνος 


obumbrabit tibi *5, » si, juxta illius mentem, carna- 
liter et non ut Deura decet, Virgo genuit? et quo- . 
modo hunc stella insolito modo apparens demon- 
stravit? Magi vero ex Perside, illa duce, advene- 
runt, natum quzrentes, et invento dona obtulerunt 
et ei, qui videbatur oculis, et ei, qui mente perci- 
piebatur, convenientia *. Angeli, qui descende- 
runt de celo, cum pastoribus misti, de natali tri- 
pudiarunt , dicentes : « Gloria in excelsis Deo, et 
jn terra pax, in hominibus bona voluntas **. » Hac 


^ Galat. 1, 8, 9. * Luc. 1, 355. Matth. i1, 1 8eqq.. ** Luc. 2, 14. 


Variz lectiones ex codice Seguieriano. 


7 τοῦτον. 5 mapleoqv. α ἀναμιγνύντες. 


319 


&. CYRILL. ALEXANDRINI ARCHIEP. 92 


cujus indicia ? carnalis, au ejus qux: Deum decet Α μηνύματα: Σαρχικῆς, ἢ θεοπρεποῦς γεννήσεως; " ÀX- 


tiativitatis? Et alioqui si absque examine, et judi- 
cio in ejus voces inciderimus, et eonversionem et 
commutationem Verbi in carnem imaginabimur, et 
sic eliam peccatum ** et maledictum 7 ipsum factum 
esse suspicabimur : si quidem minus ad sequentia, 
vel praecedentia contextus sermonis, et ad ipsam 
consuetudinem Scripture attenderimus. Cateruim 
carnem esse factum Verbum, recte juxta Evange- 
liorum mentem, habitationem in carne exponimus. 


Defensio Cyrilli. 


Dispensationis unigeniti Filii Dei in carne sacra- 
mentum sapientissimus Joannes declarat, scribens : 
«Et Verbum caro factum est, et habitavit in nobis *5.» 
Hzc recte intelligentes beati Patres olim in Nieza 
congregati dixerunt, ipsum Verbum ex Deo Patre 
matum, per quod omnia fecit Pater, lumen de lu- 
mine, Deum verum de Deo vero, incarnatum et in- 
humanatum esse, hoc est, unitnm carni animam 
habenti rationalem, et hominem factum esse; et 
cum hoc etiam mansisse Denm. Quod autem absque 
conversione eL confusione unionis 100 opus factum 
est, manente, ot dixi, Deo Verbo id quod est, ta- 
metsi faetum sit caro (immutabile enim secundum 
nmaluram esi), nulli dubium. Nam quod dieitur in- 
carnari, non in carnis naturam vertitur, sed aliud 
quiddam ab illa, et ei unitum intelligitur. Sie sen- 
tientes beati. Patres Dei genitricem nominaverunt 
sanctam virginem. Crediderunt enim, quod incar- 


λως τε εἰ ἁδασανίστως ταῖς φωναῖς ἐμθάλοιμεν 5, 
xat τροπὴν τοῦ λόγου, xal μεταθολὴν τὴν εἰς Ságua 
φαντασθησόµεθα; xai οὕτως xal ἁμαρτίαν αὐτὸν, xai 
χατάραν Ὑεγενῆσθαι ὑποληψόμεθα, εἰ τοῖς ἑπομέ- 
vote, ἡ ἠγουμένοις τῶν χειµένων, xal αὐτῇ τῇ avv- 
ηθείᾳ τῆς Γραφής μὴ προσέχοιµεν. ᾽Αλλὰ γὰρ € 
γενέσθαι σάρχα τὸν Aóvov, τὴν àv τῇ σαρχὶ σκήνωσιν 
καλῶς ἐχλαμθάνομεν χατὰ τὴν τῶν Εὐαγγελίων διά- 
votav. 


AzoAoy(ía KvplAAov. 


Tf μετὰ aapxb; οἰκονομίας τοῦ μονογενοῦς Ylou 
τοῦ Θεοῦ τὸ µυστήριον ὁ πάνσοφος Ἰωάννης διατρα- 
vol γεγραφηχώς' «Καὶ ὁ Λόγος σὰρᾷ ἐγένετο, xal 


B ἐσχήνωσεν ἐν ἡμῖν. » Ταῦτα συνιέντες ὀρθῶς ob µα- 


χάριο; Πατέρες, οἱ κατὰ καιροὺς tv τῇ Νικαέων συν- 
ειλεγµένοι, αὑτὸν ἔφασαν τὸν Ex θεοῦ Πατρὸς qvis 
Λόγον, τὸν OV οὗ τὰ πάντα πεποίηκεν ὁ Πατὴρ., τὸ 
φῶς vb ἐκ τοῦ φωτὸς, τὸν 8cbv ἀληθινὸν ix Θεοῦ 
ἀληθινοῦ, σαρχωθῆναί τε xa ἐνανθρωπῆσαι τουτ- 
έστιν ἑνωθῆναι σαρχὶ φυχὴν ἐχούσῃ τὴν λογιχὴν, 
xaX ἄνθρωπον γενέσθαι μετὰ τοῦ καὶ ἀπομεῖναι θεόν. 
"Qz δὲ ἀτρέπτως τε xal ἀσυγχύτως τὸ τῆς ἑνώσεως 
πέπραχται χρῆμα, µεμενηχότος, ὡς ἔφην, τοῦ θεοῦ 
Λόγου τοῦθ) ὅπερ ἐστὶ, καὶ εἰ Υέγονε σὰρξ, ἀναλ- 
λοίωτος γὰρ xazà φύσιν ἐστὶν, οὐδενὶ τῶν ὄντων ἀμ- 
φίθολον. Τὸ γὰρ σαρκοῦσθαι λεγόµενον, οὐκ slc σαρ- 
χὸς τρέπδται φύσιν, ἀλλ' ἕτερόν τι ἐννοεῖται * παρ 
αὐτὴν ὑπάρχον, xai ἑνωθὲν αὑτῃ. Οὕτω φρονοῦντες 


natum et hominem factom genuerit Filium illam, C οἱ µαχάριοι Πατέρες, Βεοτόχον ὠνόμασαν τὴν ἁγίαν 


per quem omnia fecit Pater. Verum Nestorius no- 
vellarum blasphemiarum inventor cum hac sententia 
pugnans, improbat quidem vecem hanc, Dei geuni- 
trix, quasi non sit vere dicta; dicebat autem sic : 
Interrogavi, inquit, sztepe eos : Divinitatem natam 
dicitis e beata Virgine? Resiliunt statim ad banc 
vocem. Et quis, inquit, tanto blasphemix: morbo 
laborat, ut quz genuit templum, in ilIa dicat a Spi- 
ritu sancto Deum creatum esse? Deinde quando in- 
ferimus : Quid igitur absurdum nos diemmus, con- 
s$ulentes fogiendam illam vocem, eteundum ad com- 
munem utriesque natura significatum ? id tune bla- 
spheme dictum putant. Vel confltere manifeste, 
deitatem ex beata Maria natam esse : vel, si fugis 
hene bissphemam vocem, cur qui eadem dieis, te 
non dicere simulas ? Igitur illo urgente, imo incul- 
csnte impie, ut ii sanctam Virginem Dei geuitricem 
dicunt, fateri debeant, carnis fuisse fructum nudam 
et seorsum positam deitatis naluram, et subsisten- 
tie initium ex muliere habuisse Dei Verbum ; pro- 
bare volentes, nos ab hac opinione prorsus alienos 
esse (non enim ita deliramus, uL velimus sapere 
aliud, quam quod eportet sapere), Virginem pepe- 


* [] Cor. v,91. Galat. 18, 16. ** Joan. 1, 14. 


Παρθένον. Iez:oveUxaot γὰρ ὅτι σαρχωθέντα xal 
ἐνανθρωπήσαντα γεγέννηχε τὸν Υἱὸν, τὸν δι οὗ τὰ 
πάντα πεποίηκεν ὁ Πατήρ. Ὁ δὲ τῶν νέων ἡμῖν 
δυσφημιῶν εὑρετῆς ἸΝεστόριως τοιᾷδε μαχόμενος 
δόξῃ, χαταχιθδηλεύει μὲν d ὡς οὐχ οὖσαν ἆληθη «i» 
Θεότοχος φωνίέν ἔφη δὲ οὕτως Ἠρώτησα, φηαὶ, 
πολλάκις αὐτοὺς. Τὴν θεότητα λέγετε Ἠγεγεννῆσθαι 
Ex τῆς µακαρίας Παρθένου ; Αποπηδῶσιν εὐθὺς qp 
τὸ ῥῆμα) Καὶ εἰς, qnot, τοσαύτην βλασφημίαν vost, 
ὡς ἑἐχείνην τὴν γεννήσασαν τὸν vaby λέγειν παρὰ τῷ 
Πνεύματος τὸν Θεὸν ἐν ἐχείνῃ ἐχτίσθαι ο: Elca ὅταν 
ἑπαγάγωμεν Í* Τί οὖν ἄτοπον ἡμεῖς λέγομεν, oup. 
θουλεύοντες φυγεῖν τὴν φωνὴν, καὶ ἔρχεσθαι ἐπὶ κὁ 


D χοινὸν σηµαινόµενον τῶν δύο quasuv; Τότε vopl- 


ζεται ἑαυτοῖς εἶναι βλάσφημον τὸ λεγόμενον 'Ἡ ópe- 
λόγησον σαφῶς θεότητα γεγεννῆσθαι àx τῆς µαχε- 
piae Μαρίας, ἢ φεύγων βλάσφημον τὴν φωνὴν, ti 
ταῦτά pot λέγων, ὑπαχρίνῃ μὴ λέγειν; Περιστάνιος 
τοίνυν ἐχείνου, μᾶλλον δὰ ἀναπείθοντος ἀνοσίως τοὺς 
Θεοτόχον λέγοντας τὴν Παρθένον εἰς «b δεῖν ὁμοὶι- 
γεῖν σαρχὺὸς γενέσθαι καρπὸν Topvfv τε χα) χατα- 
µόνας τὴν θεότητος φύσιν, xal τῆς ὑπάρξεως τὴν 
ἀρχὴν ἐχ γυναιχὸς ἑσχηχέναι τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγο, 


Vari: lectiones ex codice Seguieriano. 


b συμθἀλοιµεν. « γοξῖται. 


d κατ αὐτοῦ χιθδιλεύει aiv, 


v χεχτίσθαι, { ἐἑπαγάγω. 








531 APOLOGETICUS PRO XII CAPITIBUS CONTRA ORIENTALES. $923 
πληροφορεῖν ἐθέλοντες, ὅτι τῆς τοιᾶσδε δόξης ἀλλό- A risse dicimus Dei Verbum secundum Scripturas 


τριο: παντελῶς παθεστήχαµεν ' οὐ γὰρ οὕτω λελη- 
βήχαμεν, ὡς ἑλέσθαι φρονεῖν map! ὃ δεῖ φρονεῖν : 
ἀποτεχεῖν ἔφημεν τὴν Παρθένον σάρχα γεγονότα κατὰ 
τὰς Γραφὰς «by τοῦ Θεοῦ Λόγον, τουτέστιν ἄνθρω- 
πον * ἀποτεκεῖν δὲ αὐτὸν σαρχικῶς, τουτέστι κατὰ 
σάρχα * ὁ μὲν γὰρ Geb χαὶ Πατὴρ θεῖχῶς γεγέννη- 
κεν ἐξ αὑτοῦ «by ὄντα τὸν Υἱόν' ἐπειδὴ δὲ τὸ γε- 
τεννηµένον ix ες σαρχὺὸς, σάρξ ἐστι, γεγέννηχεν ἡ 
Παρθένος, ὡς c&pE ὑπάρχουσα, σαρχιχῶς ' τὸ δὲ σαρ- 
χιχῶς εἰπεῖν, δὐχ ἀναιροῦντός ἐστι τῆς γεννήσεως τὸ 
παράδοξον, οὔτε μὴν ἀνατρέποντος τοῦ ἁγίου ΒΗνεύ- 
µατος «hv ἑνέρχειαν, δι’ fic ἓν µήτρᾳ διέπλασε τὸ 
τεχθέν ' διδάσχοντος δὲ μᾶλλον, ὅτι ὥσπερ θεὺὸς τί- 
ατει θε]κῶς, τοι θεοπρεπῶς χατὰ τὴν ἰδίαν φύσιν, 


caraem factum, hoc est, hominem ; peperisse autem 
illum carnaliter, hoe est, secundum carnem. Nam 
Deus et Pater secundum divinitatem genuit ex se 
Deum exsistentem Filium. Quoniam autem quod 
nalum est ex carne, caro est ** ; genuit Virgo, ut 
caro exsisteus, carnaliter. Carnaliter autem dicere, 
non est tollentis admirabilem nativitatem, neque 
everlentis Spiritus sancli operationein, qua iu 
utero formavit partum : sed docentis potius quod 
sicut Deus gignit divine, hoc est, digne Deo secua- 
dum suam naturam; 101 ita et homo humane, 
boc est, caro carnaliter. Deus autem exsistens 
secundum naturam Verbum, quamvis caro factum, 
divine processit, hoc est, ut decet eum , qui secun- 


οὕτω καὶ ἄνθρωπος ἀνθρωπίνως, ἤτοι σὰρξ σαρχι- B dum veritatem est Deus. Solus enim habuit matrem 


χῶς. θεὸς δὲ ὧν χατὰ φύσιν ὁ Aóyoc, fivot ὅ σὰρξ 
γεχονὼς, pore θεοπρετῶς, τουτέστιν, ὡς ἂν πρέ- 
ποι τῷ γε ὄντι κατὰ τὴν ἀλήθειαν c. Μόνος γὰρ 
ἔσχε μητέρα τὴν ἀπειρόγαμον, χαὶ τετήρηχε παρ- 
θένον τὴν τεκοῦσαν αὐτὸν κατὰ σάρχα. θαυμάζω δὲ, 
ὅτι θεοτόχον ὀγνοῦντες εἰπεῖν τὴν ἁγίαν Παρθένον, 
θεοπρεπῶς αὐτὸν γεγεννῆσθαί φασιν h. Οὐ γὰρ &v- 
θρωπος χοινὸς είχτεται θεοπρεπῶς. Δῶρα δὲ προσ- 
κεχοµίσθαι qaot παρὰ τῶν µάγων τὰ πρόσφορα xat 
τῷ νοουµάνῳ, καὶ τῷ φαινοµένῳ, διαιροῦντες εἰς δύο 
δὴ πάλιν μετὰ «ἣν ἕνωσιν τὸν Κύριον 1 Ἰησοῦν Ἆρι- 
στόν ' ὁ γὰρ νοούµενος γέγονεν ὁρατὸς οὐ µεταθολῇ 
φύσεως, ἀλλ᾽ ἑνώσει τῇ πρὸς τὸ ὀρώμενον σῶμα. Καὶ 
YoUv αὐτόπτας, xal ὑπηρέτας γενέσθαι τοῦ Λόγου 
τοὺς ἁγίους ἀποστόλους, τὸ Γράμμα qnot τὸ ἱερόν : 
καΐτοι πῶς οὐ πάντη τὸ σαφὲς 1, ὡς ἔστιν ἀσώματός 
τε χαὶ ἀναφὶς, xai ἁάρατος ὁ £x Θεοῦ Πατρὺς Λό- 
Ίος, Αλλ) εὑρίσχω λέγοντας τοὺς ἁγίους ἁποστό- 
lo: ε Ὁ fjv ἀπ' ἀρχῆς, ὃ ἀχηχόαμεν, ὃ ἑωράχα- 
μεν, ὃ ἐθεασάμεθα τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν , καὶ αἱ 
χεῖρες ἡμῶν ἐφηλάφησαν περὶ τοῦ Λόγου τῆς ζωῆς.» 
Πρόσφορα τοίνυν τὰ δῶρα τῷ ἑνὶ, τουτέστι τῷ Χρι- 
στῷ' xal γάρ ἐστιν ἓν ταυτῷ θεός τε ὁμοῦ καὶ ἄν- 
θρωπος ὁ αὐτός. Ταύτῃτοι τεχθέντος αὐτοῦ χορο- 
στασίαι μὲν σαν τῶν ἁγίων ἀγγέλων, στρατιαὶ δὲ 
πνευμάτων, Σωτῆρα καὶ Λυτρωτὴν λεγόντων αὐτόν. 
Ἐπειδὴ ὃξ τοῦ εὐαγγελιστοῦ λέγοντος" « Ὁ Λόχος 
σὰρᾷ ἐγένετο, » δεδιέναι φασὶ, μὴ ἄρα πως, τοῦ 


Ruptias non experiam ; et servavit virginem eam, 
qua ipsum peperit secundum carnem. Admiror 
autem, quod non audentes dicere sanctain Virginem 
Dei Genitricem, cum Deo digne ipsum esse genitum 
fatentur. Non enim homo communis giguitur Deo 
digne. Dona vero allata esse dicuut ac magis conve- 
Bientia et ei qui intelligebatur, et ei qui videbatur, 
dividentes in duos iterum post unitionem Dominum 
nostrum Jesum Christum. Qui enim intelligitur, fa- 
etus est visibilis non immulatione natura, sed uni- 
tione cuin corpore, quod videbatur. Et certe spectato» 
res et ministros fuisse Verbi sanctos ipsos apostolos, 
sacra Scriptura ostendit"? : quamvis cui non manife- 
stum est, quod incorporeum, ac intangibile, et invisi- 


C pile sit ipsum Dei Patris Verbum ? Atqui invenio di- 


centes sanctos apostolos : « Quod fuit ab inilio, quod 
audivimus, quod vidimus , quod perspeximus oculis 
fiostris, quod manus nostra contrectaverunt de Yerbo 
vite δὲ. » Convenientia igitur fuerunt dona illa 
uni , hoc est Christo. Etenim est pariter Deus simul 
et homo idem. Hac ratione nato ipso chori quidem 
cecinerunt sanctoruni angelorum, exercitus quoque 
spirituum dicentium ipsum Salvatorem ac Redempto- 
rem. Quia porro cum evangelista dicat : « Verbum 
caro factum est; » formidare se dicunt, ne, si dictio, 
« Factum est, » propriam servet significationem, ver - 
sio quzdam intelligatur circa divinam Verbi natu- 
ram fuisse ; laudo quidem metum, miror aulem, 


t Eyévevo » την ἰδίαν σώξοντος δήλωσιν, τρόπος τις p quod caventes dictionem , veramque el necessariam 


voto περὶ τὴν θείαν τοῦ Λόγου γενέσθαι φύσιν’ 
Ἔπαινῶ μὲν τὸ δεῖμα, θαυμάζω 05, ὅτι παραιτούµε- 
vot τὴν Ἀέξιν, τὴν ἀληθῃη τε xal ἀναγκαίαν δήλω- 
σιν, οὕτω γενἐσθαι qaot σάρκα τὸν Λόγον, ὡς ἂν el 
λέγοιτο γενέσθαι κατάρα, xai ἁμαρτία. Εἶτια πῶς 
οὐκ ἴδει νοῦν ἔχοντας ὁρᾷν k, ὅτι τὸ, «ἐγένετο, » 
τεθειχὼς ὁ µαχάριος εὐαγγελιστὴς, ἁπάσης τροπῆς 
Ιπόνηιαν ἀναιρεῖ, προσεπενεγχὼν εὐθὺς xal τό" 


" Joan, ui, 6. ** Luc. 1, 2. ** | Joan. 1,4. 


significationem , sic. factum fuisse carnem Verbum 
dicunt, perinde ac si dicatur, factum fuisse male- 
dictum et peccatum, Deinde quo pacto non vident 
mente praediti [ prudentissimi viri |, quod beatus 
evaugelista ponens dictionem, « Factum est, » mox 
omnis conversionis suspicionem tollit, udjiciens : 
« Et. liabitavit in nobis ? » Absurdum 2aetem alia 
quoque ratione est, si quis audet dicere, sic factum 


Variz lectiones ex codice Seguleriano. 


S χαίτη. Ἀ αὐτὴν γεννῆσαί φασιν. 1 τὸν ἕνα Κύριον. i ἴσως, παντί τῳ σαφες. k γουνεχεστάτους 


ὄντας ὁρᾷν. 


025 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP., 


$31 


esse carnem Verbum , ut faetum esse dicitur male- A « Ἑσχήνωσεν Ev ἡμῖν; » "Ατοπον δὲ xal ἑτέρως τὸ 


dictum et peccatum. Non enim ipsummet maledj- 
ctum vel peccatum faetum est, sed cum iniquis repu- 
tatus est"*, justus exsistens ut aboleat peccatum ; et 
appellatus est maledictus , qui benedicit creaturam, 
169 ut solvat nostrum maledictum, et liberet a pena 
credentes in ipsum. Igitur non est factus secundum 
veritatem maledictum et peccatum : appellatus est 
autem his nominibus, ut aboleat maledictum et 
peccatum. gitur si sic factum est caro , abolevit 
utique carnem, sicut et maledictum et peccatum ; 
et neque factum est homo, reque incarnatum est 
secundum veritatem : sed in existimatione sola est 
sacramentum , et in nudis nominibus invenitur in- 


carnationis modus. Tollitir autem omnino et re- B 


surrectionis spes. In cujus igitur mortem baptizati 
sumus 52 ? Ubi verbum fidei, quod predicamus ? 
Confessi enim quod Dominus est. Jesus el credentes 
quod Deus ipsum excitavil a mortuis, salvamur. 
Jgitur in unum similem nobis, et communem homi- 
nem erit fides, nec jam amplius Verbum, quod 
in humana forma propter nos apparuit, adoramus? 
Án non accepit servi formam, qui est liber ut Deus? 
non humiliavit seipsum , qui divinitatis excellentia 
conspicuus est? qui in forma et zqualitate. Pa— 
tris, nou demisit se in exinanilionem , quamvis 
distribuat de sua plenitudine creature bona **? 
Apage a malo isto consilio. Aliter nos edocuerunt 
beati Patres incarnatum esse, et hominem factum 
secundum veritatem ipsum Dei Patris Verbum di- 
xerunt, absque conversione et confusione. Inelfabilis 
autem omniuo est dispensationis modus. Testes 
vero eorum, qua dicta sunt, sermones illorum erunt. 


Peiri martyris episcopi Alexandrie. 


Unde et evangelista vere loquitur, dicens : « Ver- 
bui caro factum est, et habitavit in nobis ; » tunc 
videlicet, ex quo angelus salutavit Virginem, in- 
quiens : € Àve, gratia plena, Dominus tecum **, » 
Quod dicit Gabriel : « Dominus tecum, » pro hoc 
est dietum, Dominus Verbum tecum, significat 
enim ipsum gigni in utero, et (leri cornem, sicut 


scriptum est : « Spiritus sanctus superveniet in te, D 


el virtus Altissimi obumbrabit tibi : ideo et quod 
nascetur sanctum, vocabituc Filius Dei **. » 


Athanasii episcopi Alexandrie. 

Unde et cum nasceretur caro ex Dei 163 gevi- 
trice Maria, ipse dicitur natus esse, qui aliis 
nativitatem ut sint exhibet, ut nostram in se trans- 
ferret nativitatem. 

Ejusdem ex epistola ad Epictetum. 


Quomodo et aimbigere ausi sunt, qui Christiani 


λέγειν ἁπρτολμᾷν, οὕτω γενέσθαι σάρχα τὸν Aóvos, 
ὡς γενέσθαι λέγεται χατάρα, xat ἁμαρτία * ob γὰρ 
αὐτόχρημα γέγονε χατάρα, οὔτε μὴν ἁμαρτία ' ἁλλ' 
ἐν τοῖς ἀνόμοις ἑλογίσθη δίχαιος ὢν, ἵνα χαταργίση 
την ἁμαρτίαν καὶ κεχρηµάτικεν ἐπικατάρατος ὁ 
εὐλογῶν τὴν χτίσιν, ἵνα λύσῃ τὴν καθ) ἡμῶν ἁἀρὰν, 
xai ἁπαλλάξῃ δίχης τοὺς πιστεύοντας εἰς αὐτόν. Οὐ- 
ποῦν οὗ γέγονε κατὰ ἀλήθειαν κατάρα, xat ἁμαρτία' 
πεχρηµάτικε δὺ ταῦτα, ἵνα λύσῃ ! χατάραν, xii 
ἁμαρτίαν. Οὐχοῦν el οὕτω γέγονε σὰρξ, χατἡρΥηχεν 
ἄρα τὴν σάρχα, χαθὰ xai τὴν ἀρὰν, καὶ τὴν ápap- 
τίαν * xal οὔτε γέγονεν ἄνθρωπος, οὔτε μὴν ἔσαρ- 
χώθη χατὰ ἀλήθειαν ' ἀλλ kv δοχἠσει µόνῃ τὸ pv- 
στήριον, χαὶ £v φιλοῖς ἠνόμασιν ὁ τῆς ἐνανθρωπί- 
σεως εὑρίσχεται τρόπος”. Ανήρηται δὲ εἰς ἅπαν 
xa ἡ τῆς ἀναστάσεως ἑἐλπίς. Βἰς τὸν τίνος οὖν ἄρι 
θάνατον βεθαπτίσµεθα., Ποῦ «b ῥῃμα τῆς πίστεως, 
ὃ χηρύσσομεν; "Ομµολογήσαντες γὰρ, ὅτι Κύριος 
Ἰησοῦς, xai πιστεύσαντες ὅτι θεὸς αὐτὸν Ίγειρεν 
ix νεχρῶν, σωζόμεθα. ᾿Αρ' οὖν εἰς ἕνα τὸν " xaf 
ἡμᾶς, καὶ χοινὸν ἄνθρωπον fj πίστις, οὐχέτι δὲ τὸν 
ἐν ἀνθρωπείᾳ μορφῇ πεφηνότα δι ἡμᾶς προσχυνού- 
μεν Λόχον ; Οὐχ ἔλαθε τὴν τοῦ δούλου μορφὴν ὁ ἐκεὺ- 
θερος ὡς Θεός 9; οὐ τεταπείνωχεν ἑαυτὸν ὁ τοῖς τῇ; 
θεότητος ὑψώμασι διαπρέπων; ὁ £v μορφῇ. xat ἰσό- 
τητι τοῦ Πατρὸς οὗ χαθΏκεν ἑαυτὸν εἰς χένωση, 
χαίτοι διανέµων ἐξ ἱδίου πληρώματος τῇ χτίσει τὰ 
ἀγαθά; "Απαχε τῆς δυσθουλίας’ ἑτέρως ἡμᾶς µ:- 
μυσταγωγίέχασιν οἱ µαχάριοι Πατέρες ^ σαρχωθῆναι 
γὰρ. γαὶ ἐνανθρωπῆσαι χατὰ ἀλήθειαν αὐτὸν ἔφασαν 
τὸν ἐκ θεοῦ Πατρὸς Λόγον ἀτρέπτως, xal ἀσνγχὺ- 
τως. ᾿Απόῤῥητος δὲ παντελῶς τῆς οἰχονομίας ὁ τρό- 
voc. Μάρτυρας δὲ τῶν εἰρημένων τοὺς αὐτῶν nof 
σοµαι λόγους. | 

Πέτρου μάρτυρος ἑπισκόπου Ἀ.1εξαν δρειας. 

"O0ev καὶ ὁ εὐαγγελιστῆς ἁληθεύει λέγων ΄ «Ὁ A^ 
Ύος σὰρξ ἐγένετο, xal ἐσχήνωσεν Ev ἡμῖν ' » τότε 
δηλονότι, ἀφ᾽ οὗ à ἄγγελος Ἱσπάσατο τὴν Παρθένοι, 
εἰπών' « Χαἴρε, χεχαριτωµένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ ν 
τὸ yàp, « Κύριος μετὰ σοῦ, » νῦν ἔστιν ἀκοῦσαι τοῦ 
Γαθριῇλ, ἀντὶ τοῦ, 'O θεὺς Λόγος μετὰ σοῦ * σηµαίνει 
γὰρ αὐτὸν γεννώμενον ἐν μήτρα, καὶ σάρχα γιν. 
µενον, χαθὼς γέγραπται ' εΠνεῦμα ἅγιον ἐπελεύ- 
σεται ἐπὶ σὲ, χαὶ δύναμις Ὑψίστου ἐπισχιάσει σοι’ 
διὸ xal τὸ γεννώµενον ἅγιον, χληθήσεται Υἱὸς Θεοῦ., 


Αθανασίου ἐπισκόπου Ρ Ἁεξαγδρείας. 
"0θεν χαὶ γΣννωµένης τῆς σαρχὸς Ex «r.c θεοτό- 
χου Μαρίας, αὐτὸς λέλεχται γεγεννῆσθαι ὁ τοῖς ἄλλυις 
γένεσιν εἰς τὸ εἴναι παρέχων, ἵνα τὴν ἡμῶν εἰς ἑαυ- 
τὸν μµεταθῇ γέννησιν. 
Tov αὐτοῦ ἑχ τῆς πρὸς Ἐπίκτητον ἐπιστεο.ῆς. 
Πῶς δὲ καὶ ἀμφιδάλλειν ἑτόλμησαν οἱ λεγόμενο 


" Ίσα, rur, 12; Marc. xv, 28. 5 Rom. vi, 5. ** Philipp. i, 6 seqq. " Luc. 1, 28. ** ibid. 35 


Vari: lectiones ex codice Seguieriano. 


i xavaÀucq. Ἀ λόγος. ? τῶν. 9 ἐλεύθερος Θεός. 1 ἀρχιεπισχόπου. 





5456 


APOLOGETICUS PRO XII CAPITIBUS CONTRA ORIENTALES. 


926 


Χριστιανοὶ, εἰ ó Ex Μαρίας προελθὼν Κύριος, Ὑἱὸς A vocantur, num Dominus ; qui e Maria processit, 


μὲν τῇ οὐσίᾳ, καὶ τῇ φύσει τοῦ θεοῦ ἐστι' τὸ δὲ κατὰ 
σάρχα, ix σπἑρµατός ἐστι Δανῖδ, σαρχὸς δὲ τῆς 
ἁγίας Μαρίας; Τίνες δὲ ἄρα οὕτω τολμηροὶ Υεγόνα- 
ctv, ὥστε εἰπεῖν τὸν Χριστὸν τὸν σαρχὶ παθόντα xal 
ἑσταυρωμένον μὴ εἶναι Κύριον, xal Σωτῆρα, xal 
θεὸν, xai Υἱὸν τοῦ Πατρός; ἡ πῶς Χριστιανοὶ θέ- 
λουσιν ἀνομάζεσθαι οἱ λέγοντες εἰς ἄνθρωπον ἅχιον, 
ὡς ἐπὶ ἕνα τῶν προφητῶν ἑληλυθέναι τὸν -Aóyov, xal 
μὴ αὐτὸν ἄνθρωπον γεγονέναι, λαθόντα &x Μαρίας τὸ 
σῶμα, ἀλλ᾽ ἕτερον εἶναι τὸν Χριστὸν, καὶ ἕτέρον τὸν τοῦ 
θεοῦ Λόγον, τὸν πρὸ Μαρίας, xal πρὸ αἰώνων Υἱὸν ὄντα 
τοῦ Πατρός; f) πῶς εἶναι Χριστιανοὶ δύνανται οἱ λέγον- 
τες ἄλλον εἶναι τὸν Υΐὸν, καὶ ἄλλον τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον ; 

Ταύταις ἡμεῖς ταῖς τῶν ἁγίων Πατέρων ἑφόμεθα 
δόξαις. El δέ τις ἑτεροδιδασχαλεῖ, καὶ ἑτερόφρων 
ἐστὶν, ἔξω τῆς εἰς εὐθὺ, χαὶ βασιλιχῆς φέρεται τρί- 
6ου. "Οτι δὲ χαὶ τὸ σαρχιχῶς λέγεσθαι γεννηθῆναι 
Χριστὸν, οὐχ ἀσύνηθες τοῖς ἁγίοις Πατράσιν, ἔστι 
6b δὴ μᾶλλον xal ἑτέροις ἐντριθῆς dj λέξις, οὐδὲν 
ἧττον ἡμῖν ἀληθὲς ὑπάρχον ἀποφαίνει τὸ ὑποτετα- 
γµένον ῥητόν ' ἔχει δὲ οὕτως" 

ἈΑμιωιλοχίου ἐπισκόπου ἸἹκογίου. 

E! μὴ γὰρ ἐχεῖνος ἐγεννήθη σαρκιχῶς, οὐκ ἂν σὺ 
ἐγεννήθης πνευματικῶς * εἰ μὴ ἐχεῖνος ἠνέσχετο τῆς 
τοῦ δούλου μορφῆς, οὐκ ἂν σὺ τὴν δόξαν τῆς υἱοθε - 
σίας ἐχέρδανας. Anioi δὲ χἀνταῦθα τὸ, σαρχιχῶς, 
τὸ, κατὰ σάρχα  καθάπεο ἀμέλει τὸ θεῖχῶς, τὸ, 
χατὰ θεότητα, 


ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ T. 


EI τις ἐπὶ τοῦ ἑνὸς Χριστοῦ διαιρεῖ τὰς ὑποστά- 
σεις μετὰ τὴν ἕνωσιν, μόνῃ συνάπτων αὐτὰς συν- 
αφείᾳ τῇ χατὰ τὴν ἀξίαν , Ίγουν αὐθεντίαν, f δυνα- 
στείαν , καὶ οὐχὶ δῆ μᾶλλον συνόδῳ «f καθ) ἕνωσιν 
φυσιχήν ' ἀνάθεμα ἔστω. ^ 


ἸΑγτίῤῥησις τῶν ἈγατοΛιχκῶ». 

Πάλιν αὐτὸν τῶν αὐτοῦ ὑπομνήσομεν 4 λόγων, δει- 
χνύντες αὐτὸν δύο ὑποστάσεις λέγοντα, ἓν οἷς φησιν 
ἐν τῷ πρώὠτῳ τόμῳφ' Οὐκοῦν ὅσον εἰς ἰδίαν φύσιν, οὐχ 
ἡγίασται µόνος ὁ ἐχ θεοῦ Πατρὸς Λόγος ' εἰ 65 δή 
τις οἵοιτο τὸν Ex τῆς ἁγίας Παρθένου γεγενντµένον 
χεχρῖσθαί τε xal ἡγιάσθαι µόνον, ταύτρτοι καὶ 
ὠνομάσθαι Θεόν: ' πῶς οὖν ὡς ἐπιλαθόμενος τῶν 


Filius quidem substantia et natura Dei sit, quod 
vero secundum carnem, ex semine sit David, carme 
autem sancte Marie ? Qui autem tam audaces 
fuere , ut dicerent, Christum, qui carne passus est 
et crucifixus, non esse Dominuin et Salvatorem , et 
Deum et Filium Patris ; vel quo pacto volunt nomi- 
nari Christiani, qui dicunt in hominem sanctum, 
sicat in unum prophetarum, venisse Verbum , et 
non ipsum hominem factum, cum sumpsit ex Maria 
corpus : sed alium esse Christum, et alium Dei 
Verbum quod ante Mariam et ante szcula Filius 
erat Patris ? vel quomodo Christiani esse possunt, 
dicentes alium esse Filium , et alium Dei Verbum? 

Has nos sanctorum Patrum sequemur sententias. 
Si autem. quis diversum docet , et diversum sapit, 
extra rectam et regiam viam fertur. Quod autem et 
carnaliter dici natum esse Christum, non insolitum 
sit sanctis Patribus, imo vero etiam aliis tritum 
verbum, non minus verum nobis esse subjuncia 
verba demonstrant. Ea sic habent 


Amphilochii episcopi Iconii. 

Nisi enim ille natus esset carnaliter, neque tu 
natus esses spiritaliter : nisi ille tulisset servi for- . 
mam, neque tu gloriam adoptionis filiorum nactus 
esses. Significat autem et hoc loco carnaliter, 
idem quod secundum carnem, sicut scilicet diviue, 
secundum divinitatem. 


ANATHEMATISMUS IIl. 


Si quis in uno Christo post unionem dividit hy- 
postases, ipsasque tantum conjunctione inter $e 
connectit, quze secundum dignitatem, sive auctori- 
tatem, vel potestatem, et non potius concursu, qui 
est secundum naturalem unionem: anathema sit, 


1644 Orientalium objectio. 

Iterum illum suorum commonefaciemus verportm, 
ostendentes ipsum duas subsistentias dixisse. Dicit 
enim in primo tomo : Itaque quantum ad suam na- 
turam, uon sanctificatum est solum Dei Patris Ver- 
bum. Si autem quis putaverit, eum, qui ex sancta 
Virgine genitus est, unctum esse et sanctificatum 
solum, hac ratione etiam nominatum Christum, Quo- 


ἑαυτοῦ, εἰς µίαν ὑπόστασιν συνάγει συγχέων τὰς φύ- D inodo igilur, quasi oblitus suorum verborum, ad 


σεις, φυσιχὴν τὴν θείαν ἕνωσιν ἀποχαλῶν; Καὶ τίς 
ποτε παραδέξεται φυσικἣν τὴν θείαν ἔνωσιν τοῦ µυ- 
στηρίου τῆς οἰχονομίας; El γὰρ φυσιχἈ fj ἕνωσις, 
ποὺ ἡ χάρις: ποῦ τὸ θεῖον µυστήριον; AL γὰρ qU- 
σεις, ὡς δεδ,δάγµεθα, ἅπαξ παρὰ τοῦ τάξαντος θεοῦ 
παχεῖσαι, ἀνάγκης ἀχολουθίᾳ * δουλεύονσιν’ f| xal 
ἔσται πάλιν κατὰ ἀναχύχλησιν, xal φύσεως ἆχολου- 
θίαν τὸ τῆς οἰχονομίας χρῆμα χατὰ τὸν λῆρον, xal 
μυθώδη τῆς χιλιονταετηρίδος τοῦ δυσωνύμου 'ATo- 
λιναρίου δόγµατα; 


unam bypostasin cogit, naturas confundens, natu- 
ralem divinam unitionem nominans? Et quis un- 
quam admittel naturalem divinam unitionem in sa- 
cramento dispensationis? Si enim naturalis unitio, 
ubi gratia? ubi divinum sacramentum? Naturi 
enim, ut edocti sumus, seinel ab ordinante Deo or- 
dinatz, necessariis consequentiis Serviunt. Num 
etiam iterum erit secundum revolutionem et naturae 
consequentiam dispensationis opus juxta delira- 
menta, fabulosaque mille annorum infausti Apolli- 
narii dogmata? 


Vari: lectiones ex codice Seguieriano. 


1 ὑπομνήσωμεν. 1 Χριστόν. 5 ταγεῖσαι, ἀνάγχαις ἀχολουθίας, 7) ἴσως, ἀναγχαίαις ἀχολουθίαις, 


221 
Cyrilli defensio. 


Divinus Paulus, quomodo factum sit home unige- 
nitum Dei Verbum, ut fidelis dispensator sacramen- 
torum Dei 51, et ipsum habens in se loquentem Chri- 
stum **, manifeste omnibus osteudens : « Non enim 
angelos apprehendit, inquít, sed semen Abrabz ap- 
, prehendit *. » Unde oportuit, euin per omnia fratri- 
bus similem fleri, ut misericors et fidelis fleret pon- 
tilex in his, qu: ad Deum **, Nos vero ut rectissi- 
me prolatum hoc dicium: nostra. sententia. proba- 
mus, sequentes ubique divinitus inspiratas Seriptu- 
ras, et valde admirantes theologorum voces, imo 
eas pro divinis legibus habentes, dicimus Dei Pa- 
tris Verbum non apprehendisse neque sanctorum 
angelorum, neque suam naturam : credimus autem, 
secundum quod sacris Litteris videtur, quod obum- 
brans sanctz Virgini, utpote virtus exsistens altis- 
simi Patris, formavit sibi corpus ex illa, verumta- 
men per operationem sancti Spiritus; et faetum est 
howo, appellatumque est filius Abrah:e et Davidis; 
non amittens propter humanitatem, quod sit Filius 
Dei et Patris secundum veritatem ; manens autem 
potius, quamvis factum sit earo, 168 in natura et 
emiuentia et gloria deitatis. Immutabilis enim est, et 
conversione potentior, ut Deus. Est igitur unus et idem 
et Filius et Dominus el ante et post incarnationem. 
Dividere aatem enum in duos filios, et solvere verse 
ubpilionis opus, distingwendo seorsum, et ponendo 
privatim liominem, et privatim Deum, crime n est ia 


primis impium. Porro Nestoriws ista paruin curans, ϱ 


audet ipsis verbissic dicere : « lloc sentite in vobis, 
quod etin Christo Jesu, qui in forma Dei exsistens, 
seipsum exinanivit, formam servi accipiens **.» Noa 
dixit : Hoc sentite in vobis, quod et in Deo Verbo, 
quod in forma Dei exsistens, servi formam suscepit: 
sed cum accepisset hoc nomen, Christus, ut duarum 
naturarum appellationem signilicativam, sine periculo 
ipsum et servi formam dicit suscepisse, et Deum 
nominat, dum ea, quz dicuntur, in duas naturas 
sine veprehensione dividuntur. In altera aute: enar- 
ralione iterum dicit : « Ut io nomine Jesu omne 
genu flectatur coelestium, terrestrium et infernorum : 
οἱ omnis lingua confiteatur, quod Dominus est Jesus 
Christus **. » Propter gestantem, eum qui gestatur 
veneror : propter latentem, quod apparet adoro. 
luseparabilis est ab eo qui videtur Deus; propter 
hoc ejus, qui non separatur, honorem non separo; 
separo naturas, sed unio adorationem. (Et iterum 
in alia explicatione : Die de eo qui suscepit, quod 
sit Deus ; appone illum qui susceptus est, quia servi 
forma; adjice posthzec connexionis dignitatem, quia 
duorum auctoritas communis, quia duorum eadem 
dignitas; naturis manentibus, fatere dignitatis uni- 


*' 1 Cor. iv 1. ** Il Cor, yn, 5. ** Bebr. v, 16. 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


$938 
. Ἀπολογία Kupi.Alov. 


'O θεσπέσιος Παῦλος τὸ, τίνα 65 τροπον vévovev 
ἄνθρωπος 6 μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, ἑναργὲς 
ἅπασι χαθιστὰς, ὡς οἰχονόμος μυστηρίων Θεοῦ, xal 
αὑτὸν ἔχων ἐν ἑαυτῷ λαλοῦντα Χριστόν. « Ob γὰρ 
δή που ἀγγέλων ἐπιλαμθάνετα, φησὶν, ἀλλὰ σπέρ- 
µατος ᾽Αθραὰμ ἐπιλαμθάνεται, » ὅθεν ὤφειλε χατὰ 
πάντα τοῖς ἁδελφοῖς ὁμοιωθῆναε, ἵνα ἑλεήμων Τένη- 
τας, καὶ πιστὸς ἀρχιερεὺς τὰ πρὸς τὸν Θεόν. Ἡμεῖς δὲ 
ταῖς εἰς ὀρθότητα φἠφοις στεφανοῦντες τὸ εἰρημέ- 
voy, ἁπόμενοί τε tavta yt ταῖς θεοπνεύστοις Γραφαῖς, 
καὶ τὰς τῶν θεηγόρων φωνὰς τοῦ παντὺς ἀξιοῦντες 
θαύματος, μᾶλλον δὲ xal θείους ἡγούμενοι νόμους, 
οὐ τῆς τῶν ἁγίων ἀἁγγέλων, οὔτε μὴν sf ἑαυτοῦ 
φύσεως ἐπιλαδέσθαι φαμὲν τὸν ἐχ Θεοῦ Πατρὰς Λό- 
γον΄ πεπιστεύκαμεν δὲ, ὅτι κατὰ τὸ τοῖς iepol; 
Γράµµασι δοκοῦν, ἐπισχιάσας τῇ ἁγίᾳ Παρθένῳ. ἅτε 
6h χαὶ δύναµις Gv τοῦ ὑφίστου Πατρὸς, ἔπλασεν 
ἑαντῷ τὸ σῶμα τὸ ἐξ αὐτῆς, πλὴν δι’ ἑνεργείας «v 
ἁγίου Πνεύματος *. καὶ γέγονεν ἄνθρωπος, χεχρτµά- 
τιχέ τε xal υἱὸς ᾿Αδραὰμ, xal Δανῖδ' οὐκ ἀπεμπο- 
λήσας διὰ τὸ ἀνθρώπινον «b. εἶναι χατὰ ἀλήθειαν 
Ylàg τοῦ Θεοῦ, xai Πατρὸς, μεμενηχὼς δὲ μᾶλλον, 
καὶ εἰ γέγονε σὰρξ, ἐν φύσει τε χαὶ ὑπεροχῇ, xat 
δόξῃ θεότητος. ἀναλλοίωτος γάρ ἔστι, xai τροπκῆς 
ἀμείνων, ὡς Θεός. "Ἔστι * τοίνυν εἷς τε xal 6 αὐτὺς 
Ye, καὶ Κύριος καὶ πρὸς τῆς σαρχώσεως, xdi μετὰ 
τὴν σάρχωσιν. Καὶ τὸ διαιρεῖν εἰς υἱοὺς δύο «bv ἕνα, 
χαὶ τὸ τῆς ἀληθοὺῦς ἑνώσεως παραλύειν χρῆμα, δι- 
ιστάντας ἀνὰ µέρος, xai τιθέντας ἰδιχῶς ἄνθρωπον, 
καὶ ἰδιχῶς θεὸν, δυσσεθείας ἔχει τῆς ἀνωτάτω ypa- 
φἠν. Ὀλίγα " bk τούτου πεφροντικὼς ὁ Νεστόριος, 
τετόλµηχεν εἰπεῖν αὐταῖς λέξεσιν οὕτως" εΤοῦτο Φρο- 
νείσθω ἓν ὑμῖν, ὃ xaX &v Χριστῷ Ἰησοῦ * ὃς &v µορ- 
qfj θεοῦ ὑπάρχων, ἑαυτὸν ἑχένωσε, μορφὴν δούλου 
λαθών. » Οὐχ εἶπε, Τοῦτο φρονείσθω Ev ὑμῖν, ὃ xal 
ἐν τῷ θεῷ Λόγῳ, ὃς ἓν μορφῇ θεοῦ ὑπάρχων, Dov- 
ον μορφὴ» ἔλαδεν ἀλλὰ λαθὼν τὸ, Χριστὸς, ὡς τῶν 
δύο φύσεων προσηγορίαν σημαντιχὴν, ἀχινδύνως αὐ- 
«by xal δούλου μορφῆὴν λαθεῖν, xa θεὺν ὀνομάζει ' 
εῶν δὲ λεγομένων Y εἰς τὸ τῶν φύσεων ἁλέπτως µε- 
ριζοµένων διπλοῦν. Ἐν ἑτέρᾳ δὲ πάλιν ἐξηγήσει φη- 
clv* « Ἵνα ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ πᾶν Τόνυ χάμήῃ 
ἑπουρανίων, xai ἐπιγείων, xal καταχθονίων, xal 
πᾶσα γλῶσσα ἑξομολογήσηται, ὅτι Κύριος Ἰησοὺς 
Χριστός. » Διὰ τὺν φοροῦντα, τὸ φορούμενον σέδω᾿ 
διὰ τὸν χεχρυμµένον προσκυνῶ τὸ φαινόμενον΄ ἀχω- 
ριστος τοῦ φαινομένου θεός διὰ τοῦτο τοῦ μὴ χωρι- 
ζομένου hv τιμὴν οὐ χωρίζω. Χωρίζω τὰς φύσεις, 
ἀλλ ἑνῶ τὴν προσκύνησιν. Καὶ ἐν ἐξηγήσει πάλιν 
ἑτέρᾳ' Εἰπὲ «bv ἀναλαδόντα: ὅτι θεός. Ἡρόσθες cv 
ἀναληφθέντα, ὅτι δούλου µορφή ' ἐπάγαγε μετὰ ταν- 
τα τὸ τῆς συναφείας ἀξίωμα, ὅτι τῶν δύο ἡ αὐθεντία 
*! jbid. 8. 


* Hebr. 1, 117. οἱ Philipp. 11, 5.6. 


Varise lectiones ex codice Seguieriauo. 


{ ἔσται. 3 ὀλίγον. Y τῶν λεγομένων, ἢ ἴσως, vov 6h λεγομένων. 


926 


APOLOGETICUS PRO XII CAPITIBUS CONTRA ORIENTALES. | 50 


xoivh, ὅτι τῶν δύο vautby τὸ ἀξίωμα, τῶν φύσεων A tatem.) Vides ubique separantem quidem inter se 


μενουσῶν ὁμολόγχει τὴν τῆς ἀξίας ἑνότητα. Ορᾷς 
πανταχη διορίζοντα μὲν ἀλλήλων τὰς φύσεις, ἑνοῦντα 
δὲ, ὥς φησι, τῆν προσχύνησιν, χαὶ χοινὴν αὐθεντίαν 
ὀνομάζοντα, καὶ τὴν τῆς ἀξίας ἑνότητα µόνης. Τὸ δὲ 
κοινὸν οὐχ Ev, εἰ χοινὸν x, εἴη ἂν 7, ἀλλά δύο που 
πάντως, Ἡ πλείοσιν ἰδικῶς τε xai ἀνὰ µέρος θεωρου- 
µένοις. 'AvO' ὅτου δὴ οὖν τοσαύτην ποιοῦνται 3 τὴν 
χατάῤῥησιν τοῦ τὰ τοιάδε καλῶς ἀναθεματίσαντος 
λόχου; Τί τὸ ἄτοπον, εἰ τοῖς βδελυροῖς xoX ἀπηχε- 
σιάτοις Νεστορίου λόγοις τὰ τῆς εὐσεθείας ἀντεγεί- 
ροντες δόγµατα, τῆς τῶν ἁδελφῶν ἀσφαλείας φρον- 
τίδα τὴν δέουσαν πεποιηµεθα; Ἐπειδὴ δέ φασιν tpi 
τοῖς αὑτοῦ µάχεσθαι λόγοις, παραχοµίζουσι δὲ πρὸς 
ἀπόδειξιν µέρος τῆς ἐπιστολῆς, ἧς Υέγραφα πρὸς τοὺς 
ἁγίους μοναστὰς, δεῖν ᾠήῆθην τὰ εἰχότα χαὶ πρός γε 
τοῦτο εἰπεῖν ΄ φασὶ γὰρ ὅτι δύο xal αὐτὸς ὠνόμασα a 
ὑποστάσεις xai ἀποχρήσειν b αὑτοῖς εἰς ἔλεγχον τοῦ 
xai ἡμᾶς ἑλέσθαι ταυτὺ εἰπεῖν τοῖς € αὐτὸ δὴ τοῦτο 
γοµίζουσε, Παραθεὶς οὖν ἀναγχαίως τὸ τῆς ἐπιστολῆς 
µέρος, προσεποίσω μετὰ τοῦτο τὰ δι ὧν ἂν γἐνοιτο 
φευδομυθεῖν ἠρημένους ἀποφῆναι πανταχοῦ. Ἔχει 
δὲ οὕτως * Οὐχοῦν ὅσον ἦχεν εἰς ἰἱδίαν φύσιν, οὐχ 
Ἁγίασται χαταµόνας ὁ ἓχ θεοῦ Πατρὸς Λόγος εἰ δὲ 
δή τις οἵοιτο σὺν ix τῆς ἁγίας Παρθένου γεγεννηµέ- 
vov χεχρἰσθαι τε χαὶ ἡγιάσθαι µόνον, ταύτῃ τοι xal 
ὠνομάσθαι Χριστὸν, λεγέτω παρελθὼν, εἰ ἁπόχρη τὸ 
χρίσμα πρὸς τὸ ἀἁποφῆναι τὸν χριόµενον ἰσοκλεᾶ xaX 
ὁμόθρονον τῷ πάντων ἐπέκεινα Θεῷ. Ἐπειδὴ γὰρ 
τὸν Ex Θεοῦ Λόγον ἰδιχῶς ὠνομάσθαι Χριστὸν, ὁ τῶν 
νέων ἡμῖν βλασφημιῶν εὑρετῆς Νεστόριος διαθε- 
θαιοῦται συχνῶς ^ ἰδικῶς δὲ, καὶ ἀνὰ µέρος Χριστὸν 
ἕτερον τὸν ix τῆς ἁγίας Παρθένου γεγεννηµένον’ 
χαταχιθδηλεύοντες τὴν δόξαν, ὡς ἀχαλλῃη xai ἀσύμ- 
Φυλον d xal τῆς ἁληθείας ἐξῳχισμένην, οὔτε δὲ ο τὸν 
ix θεοῦ Πατρὸς Λόγον κατὰ µόνας νοούµενον χεχρί- 
σθαι τῷ ἑλαίῳ τῆς ἀγαλλιάσεως διαθεθαιούµεθα, 
οὔτε μὴν ἰδίᾳ τε καὶ κατὰ µόνας ὡς ἄνθρωπον, xaX 
ἕτερον ὄντα Ὑἱὸν παρὰ τὸν ἐκ Θεοῦ Λόγον, τὸν ix 
τῆς ἁγίας Ἡαρθένου. "Eva δὲ μᾶλλον χρΏναι πρὸς 
ἁπάντων διισχυριζόµεθα ὁμολογεῖσθαι Χριστὺν, σαρ- 
κωθέντα χαὶ ἑνανθρωπήσαντα, τὸν μονογενῆ τοῦ 
θεοῦ Aóyov* « El; γὰρ Κύριος, µία πίστις, iv βά- 
πτισµα. » "Ἔστι τοίνυν οὐδενὶ τῶν ὀρθὰ φρονεῖν εἰω- 
θότων ἀσυμφανὲς, ὅτι παραχαράττουσι τῶν παρ) 
ἐμοῦ γεγραµμµένων τὴν διάνοιαν, xal συκοφαντοῦσι 
x&v τούτῳ τὴν ἀλήθειαν. Καὶ χαθ᾽ ἕτερον δὲ τρόπον 
ἀπλημμελὲς εἴη ἂν, xal µάλα εἰχότως, ἀμοιρήσειξ 
ὃ ἂν καὶ µώμου παντὸς τὸ εἰδέναι τυχὸν, ὡς ἑτέρα 
μὲν ἔστι χατὰ φύσιν ἰδίαν ἡ σὰρξ mapá vs τὸν ix 
θεοῦ Πατρὸς φύντα ! Aóyov, ἕτερος δὲ ab χατά γε 
τὸν τῆς ἰδίας φύσεως λόγον ὁ Μονογενής. 'AX)' οὐ 
τὸ εἰδέναι ταῦτα, µερίζειν ἐστὶ τὰς φύσεις μετὰ τὴν 


55 Ephes. iv, 5. 


naturas, unientem autem, ut dicit, adorationem et 
cominunem auctoritatem nominantem, et solius di- 
gnitatis unitatem. Quod autem commune, non uti- 
que uni comniune est, sed duobus prorsus, vel plu- 
ribus, qui seorsum el separatim considerantur. Cur 
igitur tanta facta est declamatio adversus sermonem 
recte haec anathematizantem ? Quid absurdum, si, 
exsecrabilibus et absurdissimis Nestorii sermonibus 
pia dogmata opponentes, de fratrum salute justam 
curam gessimus ? Quoniam dicunt mea verba seeuui 
pugnare, et afferunt ad demonstrationem 106 ρο:- 
tem epistole quam scripsi ad sanctos monachos, 
operz pretium arbitror et ad hoc convenientia di- 
cere. Dicunt enim quod duas etiam ipse nominavi 
subsistentias, et sufflceere eis ad redarguendum," 
quod nos idem atque ipsi dicere non renueriimus, 
qui istud ipsum scilicet putant. Apposita igi- 
tur necessario ea parte epistole, subinferam post 
hzc ea, quibus ubique falso nugari velle demon- 
strentur. Habet autem sic : ltaque quantum ad suam 
naturaw, non sanclificatum est separatim Dei Pa- 
tris Verbum, Si autem quis existimet eum, qui est 
ex sancla Virgine natus, unctum esse et sanctifica- 
tum solum, et hac ratione nominatum Christum, 
prodeat et dicat, num sufflciat unctio ad hoc, ut 
efficiat, quod unctus zqualis glorie et majestatis 
sit cum eo, qui est super omnia, Deus. Quoniam 
enim Dei Verbum seorsim nominari Christum, Ne- 


C storius, novellarum nobis blasphemiarum inventor 


assidue affirmat; et seorsim Christum alterum, qui 
ex sancta Virgine genitus est : ut hane opinionem 
notaremus tanquam improbandam ac temerariam, 
et a veritate alienam, neque Verbum Dei Patris 
seorsum cousideratum, unctum esse oleo exsulta- 
tionis affirmamus, neque seorsum et privati ut 
hominem, et alium Filium ab eo, qui est Verbum ex 
Deo, eum qui e sancta Virgine; asserimus autein 
necessarium esse, ut omnes conílteantur unum 
Christum, incarpatum et hominem factum unige- 
nitum Dei Verbum : «* Unus enim Dominus, uaa 
fides, unum baptisma **. » Igitur nulli, qui recte 
sentire 80let, obscurum est, quod vitiant sensui 
eorum qus a me scripta sunt, et calumniantur 


D etiam in hoc veritatem. Sed et alio modo culpa va- 


caret ei. omni reprehensione, idque merito, scire 
forsitan, quod alia quidem est secundum naturam 
propriam caro a Verbo Deo Paire mato, et alius 
ruráus Unigenitus secundum naturg propriz ratio- 
nem. Sed scire hzc, non est dividere naturas post 
unitjonem. Jam si quis voluerit sacramenti virtu- 
tem exacto imentis oculo considerare, videbit utique 
quod (sicut dixi in principio) non suam naturauw 


Vari lectiones ex codice Seguieriano. 


x τὸ δὲ xotvhv, ἴσως οὐχ ἐννοεῖν χοινήν. 7 ,.οὐχ ἑνὶ χοινὸν εἴη. * πεποίηνται. 
[ πεφηνότα, 


Gi Ὁ αὐτοῖ. d ἀσύφηλον. ο ἴσως, δη. 


PA1n0L. Gan. LXXVI. 


α ᾠνόμασεν,» ἀπόχρη- 
11 


54 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


95523 


apprehendit Dews exsistens Verbum, sed semen A ἔνωσιν. El δὲ 5f; τις βούλοιτο τὴν τοῦ μυστηρίου δύ- 


Abralz. Non est autem consubstantiale Verbo ex 
Deo nato, quod'ex semine Abrahz sanctum corpus, 
quod 167 e beata Virgine sumpsit, procedens ho- 
i0, ut fratribus similis esset, et appellaretur pri- 
mogenitus qui erat unigenitus. Quamvis autem alte- 
zius naturx sit corpus a Verbo Dei Patris; unus ta- 
men est Christus, et Filius, et Deus, et Dominus, 
tametsi factus sit caro. Non caret autem damno, 
dissolvere ver unitionis modum, et dividere sub- 
sislentias a se mutuo sejuncias iu duos filios, ut 
privatim et seorsum sint, habentes autem solui 
externam connexionem, et ut in ordine dignitatis. 
4)uod si naturalem unionem dixerimus, veram iu- 
telligimus. Habet enim Scriptura divinitus inspirata 


ναµιν ἀκριθεῖ διανοίας ὄμματι κατασχέπτεσθαε, xa- 
ταθρήσειεν ἂν, ὅτι, χαθάπερ ἔφην ἓν ἀρχαῖς, οὗ τῆς 


αὐτοῦ φύσεως ἐπελάθετο θεὸς ὢν 6 Λόχος, ἀλλά στέρ- 
µατος ᾿Α6ραάμ * οὐχ ὁμοούσιον δὲ τῷ Ex Θεοῦ φύντ. 
Λόγῳ, τὸ Ex σπέρµατος ᾿Αθραὰμ ἅχιον σῶὤὥμα ὅπερ 
ix τῆς µαχαρίας Παρθένου λαθών, προηλθεν ἄνθρω- 
πος, ἵνα τοῖς ἀδελφοῖς ὁμοιωθῇ, καὶ χρηµατίσῃ πρω- 
τότοχος ὁ µονογενής. ᾽Αλλ' εἰ xal ἔστιν ἑτεροφυὲς τὸ 
σῶμα παρά γε τὸν Ex Θεοῦ Πατρὸς Aóyov, &AX' οὖν 
εἷς Χριστὸς, xaX Υἱὸς, χαὶ θεὸς, χαὶ Κύριος, xat el 
γέγονε σάἀρξ. Καὶ τὸν τῆς ἀληθοῦς ἑνώσεως τρόπον 
παραλύειν οὐκ ἀζήμιον, διιστάντας εἰς υἱοὺς δύο τὰς 
ὑποστάσεις, ἀποφοιτώσας μὲν ἀλλήλων εἰς τὸ ἰδίᾳ 
τε εἶναι καὶ ἀνὰ µέρος, ἐχούσας δὲ µόνην συνάφειαν 


hunc morem, liac dictione in hunc sensum uti. Scri- B τὴν ἔξωθέν τε xal ὡς ἐν τάξει τιμῆς. Ei δὲ δη λέ- 


bit enim alicubi quibusdam divinus Paulus : « Et 
eramus natura filij irze, sicut et czeteri **; » et neu- 
iiquam dixerit quispiam subsistere naturam divine 
ir&, ita ut peccatores illius sint soboles : alioqui 
prorsus et omnibus modis consentiemus laboranti- 
bus insania Manichzorum. Sed ibi, natura, idem 
«δὲ quod, vere. Non igitur confundentes naturas, 
neque ipsas Inter se miscentes, sicut dicunt adver- 
sarii, naturalem dicimus factam esse unitionem ; sed 
ex duabus rebus dissimilibus, deitate, inquam, et 
humanitate, unum factum esse Christum, et Filium, 
et Dominum, ubique affirnmamus. Demum cum Αρυ]- 
linarii dogmatis plane nibil nobis commune est. 
-Semrl enim condemnatos, tanquam veritatem adul- 
terantes aversari oportet. 


Υοιμεν φυσιχὴν τὴν ἕνωσιν, τὴν ἁληθη gapev, ἔθος 
ἐχούσης τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς οὕτω χεχρτοθαι 
τῇ λέξει, Γράφει γάρ πού τισιν ὁ θεσπέσιος Παῦλος” 
« Καὶ Ίμεν τέχνα φύσει ὀργῆς, ὡς καὶ οἳ λοιποί: » 
xaX οὐ δήπου qai» τις ἂν ὑφεστάναι χατὰ φύσιν τὴν 
θείαν ὀργὴν, ὥστε χαὶ αὐτῆς γεννήµατα vostata: 
τοὺς ἁμαρτάνοντας * f] πάντη τε χαὶ πάντως ἐσόμεθα 
σύμφρονες 5 τοῖς τὴν Μανιχαίων νοσοῦσι µανίαν. 
᾽Αλλὰ τὸ, φύσει, δηλοῖ τὸ χατὰ ἀλήθειαν. Oüxouv οὐ 
συγχέοντες τὰς φύσεις, οὔτε μὴν ἀλλήλαις αὗτὰς 
ἀναφύροντες, χαθά φασιν οἱ δι ἑναντίας, quatxt,v 
φαμεν γενέσθαι τὴν ἔνωσιν' ἀλλ &x δύο πραγμάτων 
ἀνομοίων, θεότητός τε καὶ ἀνθρωπότητος, τὸν ἕνα 
γενέσθαι Χριστὸν, καὶ Yibv, xai Κύριον διαθεδαιού- 
[4602 πανταχοῦ. Tov δὲ ᾿Απολιναρίου δογμάτων οὗ- 


δεὶς παντελῶς ἡμῖν ὁ λόγος τοὺς γὰρ ἅπαξ κατακεκριµένους, ὡς παραχαράττοντας τὴν ἀλήθειαν, 


ἀποστρέφεσθαι. χρῃ. 
ANATIIEMATISMUS IV. 


οἱ quis duabus per»onis, sive hypostasibus, eas 
voces attribuit, qua» in evangelicis et apostolicis 
Seripturis passim occurrunt, quaeve a sanctis «de 
Christo, vel ab ipso quoque Christo de seipso dieta 
sunt; et alias quidem homini tanquam seorsum a 
"Deo Verbo considerato ascribit; alias vero tanquam 
-Deo convenientes, soli Dei Pais Verbo adaptai ; 
anathema sit. 

Orientalium oppositio. 


Congruenter etiam hoc loco illi sua ipsius de- 
creta suggcerenda sunt, Dixit enim : Quamvis au- 
dias quod profecerit atate et sapientia et gratia 65, 
ne pules sapieus ex incremento factum 168 es:e 
Verbum Dei : neque rursus illad nugaciter ausis 
dicere, quod, proficere in ztate et sapientia et gra- 
tia, homini aptabimus. (Verum tametsi neget hoc 
loco Scripturz testiinonium, quo docemur, profe- 
cium illum juxta naluram carnis Domini, quz vi- 
debatur, fuisse ; nunc tamen non est tempus redar- 


ὃν Ephes. 1, 9. ** Luc. 1, $2. 


ANAOEMATIZMOZ A. 


Ei τις προσώποις δυσὶν, ἤγουν ὑποστάσεσι, τὰς τε 
ἐν τοῖς εὐαγγελικοῖς xal ἀποστολιχοῖς συγγράµµασι 
διανέµει φωνὰς, f| ἐπὶ Χριστῷ παρὰ τῶν ἁγίων 
λεγοµένας, f| παρ᾽ αὑτοῦ περὶ ἑαυτοῦ * καὶ τὰς μὲν 
ὡς ἀνθρώπῳ παρὰ τὸν &x θεοῦ Πατρὸς Λόγον ἰδιχῶς 
νοουμένῳ προσάπτει, τὰς δὲ ὡς θεοπρεπεῖς μόνῳ τῷ 
Ex. θεοῦ Πατρὸς Λόγῳ ' ἀνάθεμα ἔστω. 


Αγτίῤῥησις τῶν Ἀγατολιχκῶν. 


᾿Αχόλουθον κἀνταῦθα τῶν αὐτοῦ θεσπιαµάτων 
αὐτὸν ὑπομνῆσαι, iv οἷς φησι" Κἂν ἀχούσῃς, ὅτι 
προέχοπτε σοφίᾳ, xal ἡλικίᾳ, xai χάριτι, μὴ σορὺν 
ἐξ ἐπιδόσεως Υενέσθαι νοµίσῃς τὸν τοῦ θεοῦ Λόγον" 
μηδ' aO ἐχεῖνο φληνάφως τολµήσης εἰπεῖν, ὅτι τὸ 
Ἱπροχόπτειν ἓν ἡλιχίφ, xal δοφίᾳ, καὶ χάριτι τῷ 
ἀνθρώπῳ προσάψοµεν * (AX εἰ xal ἀρνεῖται ἐνταῦθα 
τὴν τῆς Γραφῆς μαρτυρίαν διδάσχουσαν ὅτι χατὰ τὸν 
τῆς φαινομένης σαρχὸς φύσιν τοῦ Κυρίου τὰ τῆς 
προκοπῆς ἐγίμετο h, ἀλλ) οὐ χαιρὸς νῦν τοῦτο ὃι- 


Varie lectiones ex codice Seguieriano. 


ὑ Ἰσόφρονες. ἃ ἐγένετα 


955 


APOLOGETICUS PRO XII CAPITIBUS CONTRA OI!ENTALES. 


256 


ελέγχειν, ἐπειγομένοις ἐπὶ τὸ προχείµενον xsgálatov* A guendi hoc, festinantibus ad propositum capitulum. 


τοῦ γὰρ δεῖξαι δύο ὑποστάσεις αὐτὸν λέγοντα, xa 
ἑαυτῷ ἐναντιούμενον, παρεθήχαμεν τὰ πάλαι αὐτῷ 
εἰρημένα. Ὡς δὲ i προσώποις δυσὶν, f) ὑποστάσεσιν, 
3j υἱοῖς δυσὶ διαιροῦντας τὴν ἕνωσιν, Ίγουν τὸν ἕνα 
Υἱὸν, τὰς φωνὰς ἑφαρμόςσειν οὐ δεῖ{ * ἁδιαίρετος γὰρ 
xal ἀχώριστος dj ἄχρα ἕνωσις xol ὁ εἷς Υἱὸς k 
χατὰ πάντα χαὶ λόγον, καὶ τρόπον, xai ἔννοιάν ἐστι. 
Tr; δὲ ἄχρας ἑνώσεως φυλαττοµένης, xal τοῦ ἑνὸς 
Υἱοῦ !, xai Χριστοῦ, xai Κυρίου ὁμολογουμένου, 
περὶ τὸν ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν Υἱὸν ἐκλαμθάνεσθαι χρὴ 
τὰ λεγόμενα. Κατὰ μέντοι τὴν τῶν ἐἑνωθεισῶν 
φύσεων δύναμιν ἐφαρμόξεσθαι πρέπει τῷ ἑνὶ Υἱῷ 
τὰ λεγόμενα.) Τὸ δὲ μὴ ἐρεῖν m τὰς ἐν τοῖς Εὐαγγε- 
λίοις φωνάς, 7 τὰς παρ) αὐτοῦ τοῦ Κυρίου περὶ ἐαυ- 
τοῦ εἰρημένας, ἢ τὰς £v τοῖς ἀποστολικοῖς συγγράµ- 
pact κχειµένας, ποίαν ὑπερθολὴν βλασφημίας οὑχ 
ὑπεραίρει; El γὰρ ph δια.ροῦμεν τὰς φωνὰς, πῶς 
ἂν ἀντιθλέφαιμεν τοῖς Εὐνομίου xal Αρείου, πάντα 
ὡς εἷς µίαν φύσιν εἰρημένα συμφύρουσι, χαὶ τὰ 
ταπεινὰ τῆς ἀνθρωπότητος εἰς τὴν ὑψηλοτάττν τῆς 
ἀχηράτου θΘεότητος φύσιν βλασφήμως ἀνάγουσιν ; 
Ἡ πῶς νοῄσομεν τὰς τοῦ Κυρίου φωνὰς, διὰ τὴν τῆς 
φαινομέντς σαρχὸς φύσιν εἰπόντος» « Οὐχ ᾖλθον τὸ 
ἐμὸν θέληµα ποιῆσαι ; » χαὶ τὸ, « Ἐντολὴν ἔλαδον τί 
εἴπω, xal. τί λαλίσω; » xal τὸ, « Ἐγὼ ἀπ ἔμαυ- 
τοῦ οὐδὲν ποιῶ; » xaY τὸ, εΠορεύομαι πρὸς τὸν 
Πατέρα µου, χαὶ Πατέρα ὑμῶν, καὶ 8sóv µου, χαὶ 
θεὸν ὑμῶν ' » xat τὰ λοιπὰ ὅσα τοιαῦτα ;, ᾿Αδιαιρέτων 
τῶν φωνῶν, ὥσπερ xai τῶν φύσεων, μενουσῶν, ἔσται 
χατ αὐτὸν τοῦ μονογενοῦς θεοῦ θεὸς, ὁ Πατήρ; 
λειτουργὸς δὲ καὶ διάκονος τῶν πατρικῶν προσ- 
ταγμάτων, ὁ Υἱὸς κατὰ τὴν θεότητα’ xaX εἰ τὰ ταπεινὰ 
εἰς τὴν τῆς θεότητος φύσιν ἐκλάθοιμεν, τίνι καὶ τὸ , 
«Ἐγὼ γαὶ ὁ Πατῆρ £v ἐσμεν, » ἁρμόσομεν; xal τὸ, 
ὁμοίως αὑτὸν ποιεῖν τῷ Πατρί; χαὶ «b, ε« Ὥσπερ 
γὰρ 9 Πατ]ρ ἑγείρει τοὺς νεχροὺς, οὕτω xal ὁ ὙΥἱὸς 
οὓς θέλει, xat οὐχ οὓς προστάσσεται, ζωοποιεῖ ;» 
λλ' ἔστιν ὀρθῶς χατὰ τὴν αὐτοῦ τοῦ Κυρίου φωνὴν 
Πατὴρ, καὶ θεὸὺς, ὁ Πατήρ: θεὸς μὲν τοῦ n ἐν ὑστέ- 
pote χαιροῖς Ex σπέρματος Δαυ]δ μετὰ σαρχὸς 9, 
Πατ]ρ δὲ τοῦ ἐξ αὐτοῦ ἁπαθῶς τε xat ἀῑδίως γεννη- 
θέντος Θεοῦ Λόγου, τῆς υἱότητος ἓν τῷ μοναδικῷ 
τύπῳ φυλαττομένης τε χαὶ ὁμολογουμένης. Πῶς 5' 


Nam, ut ostenderemus eum dicere duas liypostases, 
e:-sibi ipsi esse contrarium, apposuimus ea, quz 
olim ab ipso dieta sunt. Tanquam vero duabus per- 
sonis, vel duabus substantiis, vel duobus filiis, di- 
videndo unitionem, hoc est unum Filium, voces 
aptare non eportet : indivisibilis enim el insepara- 
bilis est summa unitio ; et unus Filius omnibus mo- 
dis et rationibus et cogitationibus est : sed summa 
unitione servata, et confitendo unum Filium et Chri- 
stum et Dominum;'de uno et eodem Filio accipienda 
sunt quae dicuntur : attomen juxta virtutem na!u- 
rarum unitarum adaplare convenit uni Filio quie 
dicuntur. ) Caeterum non separare voces qua sunt 
in Evangeliis, quas vel ipse Dominus de se locutus 
est, vel apostolica scripta habent, quam hyperbo- 
Jen blasphemia: non transcendit ? Nam si voces non 
distinguimus, quomodo obsistemus Ario et Eunomio, 
omnia tanquam in unam naturam dicta confunden- 
tibus, et humilia humanitatis in summam incorru- 
ptibilis deitatis naturam impie referentibus? Vel 
quomodo intelligemus Domini voces, propter natu- 
ram carnis, qus videtur, dicentis : « Non veni 
meam voluntatem facere **; » et : « Mandatum ac- 
cepi quid dicam, et quid loquar *'; » et: « Ego a 
meipso nihil facio **; » et : «Vado ad Patrem meum 
et Patrem vestrum, et Deum meum et Deum ve- 
strum **; » et czlera quecunque talia sunt ? Indi- 
visis enim vocibus, sicut et naturis manentibus, 
erit secundum illum unigeniti Dei Deus Pater, mi- 
nister autem et exseculor paternorum mandatorum 
Filius secundum divinitatem. Et si humilia in dei- 
tatis naturam acceperimus, cui aptabimus illud : 
« Ego ei Pater unum sumus 7^? » et illud, similiter 
3c Patrem, ipsum operari? et illud : « Sicut eniin 
Pater excitat mortuos, ita et Filius quos vult, » et 
non quos illi prcipitur, « vivilicat!! ? » Sed est recte 
secundum ipsius Domini vocem, Pater et Deus ipse 
Pater. Deus quidem illius, 469 qui in novissimis 
temporibus ex semiue David exstitit secundum car- 
nem : Pater autem ejus, qui ex ipso absque pas- 
sione el terne natus est, Dei Verbi : ut filiationem 
intra unitatis prescriptum servemus et confiteamur, 
Quomodo autem intelligemus illud : « Amen, amen 


ἂν P νοῄσομεν τὸ, «᾽Αμὴν ἁμὴν λέγω ὑμῖν, πρὶν D dico vobis, priusquam Abrabam fleret ego sum 111 


᾿λδραὰμ γενέσθαι ἐγώ εἰμι; » καὶ τὸ, « Πάντα δι αὐτοῦ 
ἐγένετο.» Αδιαιρέτων τῶν φωνῶν μενουσῶν, ρα 
περιάψοµεν 3 τὴν φωνὴν τῇ φύσει, τῇ Ex σπέρματος 
Δανῖδ ἓν ὑστέροις χαιροῖς Yevopévn, τὸ πρὸ τοῦ 
Αόραὰμ xaX Δαυ]δ εἶναι, καὶ πάντα δι αὑτῆς T 
γενέσθαι; ἡ φήσομεν εὐσεθῶς, τῶν φύσεων ἀσυγχύ- 
των 5 μενουσῶν, καὶ τῆς ἑνώσεως ἁδιαιρέτου ὁμολο” 


** Joan. vi, 58..." Joan. xii, 49. 
3 Joan. vini, 58... "* Joan. 1, 9. 


65 Joan. vini, 28. 


et hoc : « Omnia per ipsum facta sunt "5; » si in- 
discrete maneant voces ? Num aptabimus voces has 
nature, qua ex semine David novissimis temporibus 
facta est, nempe quod sit ante Abraham et David, et 
omnia per ipsam facta sint ? an dicemus pie, naturis 
inconfusis manentibus, et uniione inseparabili po- 
sita, aptari quidem has voces secundum unitarum 
"! Joan. v, 21. 


** Joan. xx, 11. '* Joan. x, 50. 


Vari: lectiones ex codice Seguieriano. 


i οὐδέ, 1 δεῖ. X ἴσως, xa εἷς ὁ Υἱός. 1 xoi ἑνὸς Υἱοῦ. » διαιρεῖν. Ἡ τῆς Aavtb σαρχός. 9 κατὰ cáp: a. 
P ἴσως, ap. 4 περιάψοιµεν. 5 αὐτοῦ. 4 ἀσνγχύτως. 





λα 5-4 ---....ῶωω. . 


938 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHIEP, 25 
naturarum vim (sicut praedictum est), in unum A γουµένης, τὰς φωνάς ἑφαρμόζεσθαι χατὰ τὴν τῶν 


Filium, et Dominus, et Christum, sed non in unam 
naturam omnia contrahentes ; iia ut ex uno natura- 
rum nomine utraque intelligatur propter incompre- 
hensibilem unitionis summitatem, quemadmodum 
et hoc : « Nemo ascendit in coelum, nisi qui descen- 
dit de eglo Filius bominis qui est in coelo '*; » et : 
«Si igitur videritis Filium hominis ascendentem 
ubi prius erat'*; » nonne ex eppellatione Filii ho- 
minis etiam illum, qui ei inconfuse et inseparabili- 
ter unitus est intelligimus ? Nam quamvis et Filium 
hominis noiminarit propter assunipt»e et visibilis 
carnis naturam ; tamen per ea, qua& ab ipso flebant, 
Peum seipsum demonsirabat. Et iterum ; « Jesus 
Christus per quem omnia **; » et iterum : « Jesus 
Christus heri et hodie, ipse et in szcula"", » Si heri 


€t hodie, quomodo per ipsum omnia? Si autem per 


ipsum omnia, quomodo heri et liodie? Sed certum 
est et quod : « Omnia per ipsum "5, » et quod, « Heri 
εἰ hodie, » üde recipiendum, et hoc : « Ipse in se- 
«ula, » verum, si secundum differentiam naturarum 
inconfuse οἱ inseparabiliter unitarum voces apte- 
mus, intelligentes, secundum visibile, quidem : 
s Heri et hodie; » secundum vero intelligibile : « lu 
&ecula; » secundum autein f(iliadonis unitatem, 
4 unum et eumdem. » 


Cyrilli defensio. 


ἑνωθεισῶν φύσεων δύναμιν, ὡς προείρηται, εἰς ἕνα 
μὲν τὸν Ylàv, καὶ Κύριον, καὶ Χριστὸν, ἀλλ’ οὐκ εἰς 
µίαν φύσιν τὰ πάντα συναιροῦντες᾽ ὡς xal ἐξ ἑνὺς 
τῶν φύσεων ὀνόματος ἑκατέρας νοεῖσθαι διὰ «b τῆς 
ἑνώσεως ἄχρον, xaX ἡμῖν ἀκατάληπτον * ὥς που xol 
τὺ, « Οὐδεὶς ἀναθέθηκεν εἰς τὸν οὑρανὺν, εἰ μὴ ὁ ἐκ 
τοῦ οὐρανοῦ χαταδὰς, ὁ ὙΥἱὸς τοῦ ἀνθρώπου, ὁ uy 
ἐν τῷ οὐρανῷ ' » χαὶ τὸ, «Ἐὰν οὖν ἔδητε τὸν ΥΏν 
τοῦ ἀνθρώπου ἀναθαίνοντα, ὅπου fv «b πρότερον) 
οὐχὶ Ex τῆς προσηγορίας τοῦ Ylo τοῦ ἀνθρώπου xd 
τὸν αὑτῷ ἀσυγχύτως τε ἅμα xaX ἀχωρίστως συνηµ- 
μένον νουῦμεν; El γὰρ καὶ Ylbv ἀνθρώπου ὠνόμεζε 
διὰ τὴν τῆς προσληφθείσης xaX φαινοµένης σαριὺς 
φύσιν, ἀλλὰ διὰ [τῶν] xaX παρ᾽ αὐτοῦ τελουμένων 80» 

Β ἑαυτὸν παρεδείχνν. Καὶ πάλιν’ « Ἰησοῦς Χρισις, 
δι) οὗ τὰ πάντα. Καὶ πάλιν’ « Ἰησοῦς Χριστὸς yt 
xaX σήµερον ὁ αὐτὸς χαὶ εἰς τοὺς αἱἰῶνας. » Εἰ χθὶς 
χαὶ σήμερον, πῶς δι αὐτοῦ τὰ πάντα; El δὲ δι atte 
τὰ πάντα, πῶς χθὲς xoi σήμερον; Αλλὰ xai τὸ, 
ε Πάντα δι’ αὐτοῦ,» ἁληθές: χαὶ τὸ, « Χθὲς, xd 
σήμµερον,) πιστόν' xa τὸ, ε Ὁ αὐτὸς εἰς τοὺς αἰῶνας,! 
ἀληθινόν * ἐὰν χατὰ τὸ τῶν ἐνωθεισῶν ἀσυγχύτωςτι 
καὶ ἀχωρίστως φύσεων διάφορον τὰς φωνὰς ἐφαρμέ- 
ζωμεν, νοοῦντες κατὰ μὲν τὸ φαινόµενον, « Χθὶς 
καὶ σήμερον» πατὰ δὲ τὸ νουύμενον, « El; τοὺς 
αἰῶνας ᾽ » χατὰ üb τὸ τῆς νἱότητος μοναδιχὸν, «Ἔνα 
καὶ τὸν αὐτόν.» 


Αποιογία Κυρίου. 


— Ut apparet, his qui anathematismos a 170 no- C Σχοπὸς οὖν, ὡς { ἔοικε, τοῖς ἐθέλουσιν ἁπερι- 


bis utilissiine et necessario factos imprudenter re- 
prehendere volunt,unicus ille scopus est, ut nibil 
verum vel sapiant vel dicant, declarentque se solo 
calumniandi studio occupatos. Nam si mentem suam 
studiose ac diligenter scriptis adhibere paterentur, 
non ignorassent, quod suis sententiis et sermoni- 
bus, quos faciunt, stabiliant anathematismum, et 
nequaquam ostendant illum inerudite eonditum. EL 
quomodo, dicam. Bonus Nestorius dicebat tale quid- 
dam, in ecclesia enarrans. Ut autem ipsun mani- 
[estius dicam, et ita ut omnes facilius capiant : 
Arius, et Eunomius, et Apollinarius, et omnes so- 
cietatis illorum chori, studebant inducere nomen 
hoc, Dei genitrix, ut si commistio fleret, et nature 
won separarentur, nihil humiliter dictum de hu- 
manitaté accipiendum essel, locumque jara labe- 
rent ipsi contra deitatem ; quasi omnia, qua dice- 
bantur, de uno dicerentur. Hiec cumsic dicta sint, 
utilissime anathematismum fecimus, non perimit- 
tentes in. duas dividi persouas el suübsistentias 
unum Dominum Jesum Christum. Quod autem et 
ipsi cum nostrissermonibus conveniant, perspicuun 


"^ Joan. i1, 15... 7* Joan. vi, 65. "* Hebr. pi, 10. 


σχέπτως ἐπιτιμᾷν τοῖς παρ) ἡμῶν χρειωδέστατά τε 
χαὶ ἀναγχαίως γεγονόσιν ἀναθεματισμοῖς, φρονεῖν 
μὲν 3] Ἀέχειν τῶν ἀλτθινῶν οὐδὲν, φιλοφογίας & 
µόνης ἀπόδειξιν ἑναργὴ ποιεῖσθαι τὸ χρημα ’ εἰ γὰρ 
ἀνίσχοντα Ἡ, xal ἀχριθῆ τοῖς γεγραμμµένοις τὸν οἰχεῖο 
ἑνερείσαντες νοῦν, οὐχ Ἠγνόησαν, ὅτι χρατύνουι 
ταῖς παρ) ἑαυτῶν Y φήφοις, xal δι ὧν πεποίτνται 
λόγων, τὸν ἀναθεματισμὸν, xal οὐχὶ δη μᾶλλω 
ἀνεπιστημόνως αὐτὸν γεγονότα χαταδειχνύουσι. Kd! 
τίνα τρόπον, Epà* 'O χρηστὸς ἡμῖν Nsoxópus ἔφη τι 
οιοῦτον Lx ἐχχλησίας * ἐξηγούμενος. "Iva δὲ αὐτὸ 
σαφέστερον καὶ πᾶσιν εὐληπτότερον εἴπω, 7 
Αρείου, χαὶ Εὐνομίου, καὶ ᾽Απολιναρίου, xal niv 


υ Των τοῖς χοροῖς τῶν τῆς τοιαύτης φατρίας Σ, σπουδὶ, 


τὸ, Θεοτόχος, εἰσάγειν, ὡς γράσεως Ὑινοµένης, xd 
τῶν φύσεων μὴ διαιρουµένων, μηδὲν τῶν εὐτελῶν 
εἰς τὴν ἀνθρωπότητα λαμδάνεσθαι, xal χώραν αὐτοὺς 
λοιπὸν χατὰ τῆς θεότητος ἔχειν ' ὡς πάντων τῶν 
λεγομένων παρ' ἑνὸς λεγομένων. Τούτων dX Ape 
µένων, χρειωδέστατος * παρ) * ἡμῶν vévovey ὁ àve- 
θεματισμὸς, οὐκ ἐφιεὶς εἰς δύο µερίζεσθαι πρὀσ- 
ωπά τε χαὶ ὑποστάσεις τὸν ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χρι- 


" |Tebr. xin, δ. ** Joan, 1, 5. 


Varig lectiones ex codice Seguieriano. 


* Σχοπὸς, ὡς. — " [o. el γὰρ *velyovto. &x0:6257. 
ν λελεγμένων χρειωδέστατα. a [c, T:0:. 


Y t1p' αὐτῶν. — * ἐχχλησίαχ. 7 althg φρατρίας᾽ 


957 


APOLOGETICUS PRO XII CAPITIBUS. CONTRA ORIENTALES. 


$58 


στόν. "Ott δὲ χαὶ αὐτοῖς τοῖς παρ ἡμῶν συµφέρονται A eritex his quae scripserunt οἱ sentiunt, Habent 


λόχοις, δῆλον ἂν εἴη δήπουθεν ἐξ ὧν γεγράφασι, xal 
φρονεῖν ἐγνώκασιν * ἔχει δὲ οὕτως: Ἑς δὲ xpos- 
ώποις, 1) b ὑποστάσεσι δυαὶν, f| υἱοῖς δυοὶ διαιροῦντας 
τὴν ἕνωσιν, χουν τὸν ἕνα Υἱὸν, τὰς φωνὰς ἐφαρμό- 
ζειν οὗ δεῖ’ ἁδιαίρετος γὰρ καὶ ἀχώριστος ἡ ἄκρα 
ἕνωσις ΄ καὶ ὁ sl; Υἱὸς χατὰ πάντα χαὶ λόγον, xai 
τρόπον, xal ἔννοιάν ἐστι. Τῆς δὲ ἄχρας ἑνώσεως 
φυλατκομένης, xal τοῦ ἑγὸς Υἱοῦ, καὶ Χριστοῦ, χαὶ 
Κυρίου ὁμολογουμένου, περὶ τὸν ἕνα xai τὸν αὐτὸν 
Υἱὸν ἐχλαθέσθαι ο χρὴ τὰ λεγόμενα χατὰ μέντοι 
τὴν τῶν ἐνώθεισῶν φύσεων δύναμιν ἐφαρμόζεσθαι 
πρέπει τῷ ἑνὶ Yl τὰ λεγόμενα. Οὐχοῦν τῆς εἰς 
ἄχρον ἀνώσεως σωζοµένης, mola παρείσδυσις f| 
γοῦν φαντασία τομῆς παρεισχρίνοιτο ἂν ἔτι, xat ὁ 
µερίξειν ἁποτολμῶν πῶς οὐχ ἔδω φέρεται τῆς εὐθείας 
ὁδοῦ, καὶ τῶν τῆς εὐσεθείας δογμάτων εἰς ἅπαν 
ἀποφοιτῶν; Τί οὖν qns ὁ ἀναθεματισμός ; E! τις 
µερίζει τὰς φωνὰς χατά ve τουτονὶ τὸν τρόπον, xal 
τὰς 4 μὲν ὡς ἀνθρώπῳ παρὰ τὸν ix θεοῦ Λόγον ἰδικῶς 
νοουυμένῳ προσάπτειν, τὰς δὲ ὡς θεοπρεπεῖς µόνῳ 
τῷ kx θεοῦ Λόγψ;' ἀνάθεμα ἔστω. El μὲν οὖν οἱ 
διιστάντες 9 xat διορίζοντες εἰς ἄνθρωπον ἰδιχῶς τε 
xai ἀνὰ µέρος, καὶ εἰς Θεὸν Λόγον ἰδικῶς τε καὶ 
ἀνὰ µέρος, οὐ µερίζουσι τὸν ἕνα Χριστὸν, xal δύο f 
λέχουσιν νἱοὺς, ἀγανακτείτωσαν καθ) ἡμῶν οἱ φιλ- 
εγχλήµονες * εἰ δὲ τομ xal διαίρέσις τὸ οὕτω φρονεῖν 
ἐστι, χατὰ τίνα τρόπον τοῖς παρ ἡμῶν λόγοις ἔπιτι- 
μᾷν ἐγνώχασι, χαίτοι xal αὐτοὶ, χαθά φασιν͵, ἁδιαί- 


ῥρετόν τε xal ἕνα χατὰ ἄχραν ἕνωσιν ὁμολογοῦντες c 


ὑπάρχειν τὸν Ἐμμανουήλ; Τὸ μὲν οὖν ἑμφρόνως 
ἑχάστην φωνὴν, εἰ καὶ παρ) αὐτοῦ τυχὸν εἰρημένην, 
ἐχλαμθάνεσθαι δεῖν, ἐπαινέσαιμ᾽ ἂν χαὶ αὐτὸς ἐγὼ, 
xai ἀπαστισοῦν, οἶμαι, τῶν ὀρθὰ φρονεῖν εἰωθότων * 
αἱ μὲν γάρ slot θεοπρεπεῖς, αἱ δὲ τῇ μετὰ σαρχὸς 
οἰχονομίᾳ μᾶλλον ἁρμοδιώτεραι. Ἐπειδὴ δέ ἐστιν εἷς 
καὶ ὁ αὐτὸς, θεός τε ὁμοῦ xat ἄνθρωπος, ταύτῃ τοι 
xax λίαν ὀρθῶς, ποτὰ μὲν θεῖχῶς, ποτὲ δὲ ἀνθρωπίνως 
ποιεῖται τοὺς λόγους * πλὴν τοῦ ἑνὸς Ἰησοῦ Χριστοῦ 
ταύτας πα χἀχείνας εἶναι φωνὰς διισχυριζόµεθα * 
οὔτε φιλοῦντες θεότητος τὸν ἐκ τῆς παναγίἰας Παρ- 
θένου ναὺν, οὔτε μὴν ἄσαρχον εἰδότες τὸν &x θεοῦ 
Πατρὸς Λόγον μετὰ τὴν ἄῤῥητον ἕνωσιν. θαυμάζω 
δὲ ὅτι, χαίτοι πολυπραγμονοῦντες ἄγαν, χαὶ ὥς Ys 
νοµίζουσι, λεπτῶς βασανίζοντες τὰς ἐμὰς ἐπιστολὰς, 
τὰ μὲν ὅσα ἐστὶν kv αὐταῖς χρἠσιμά τε xaX ἀναγχαῖα 
πρὸς ἀπόδειξιν τῆς τῶν δογμάτων ὀρθότητός τε καὶ 
ἀχριδείας, ἐθέλοντες παρατρέχουσιν, ἐπιπηδῶσι δὲ 
χαὶ µάλα γοργῶς τοῖς κἂν γοῦν ἰσχνὴν ἔχουσιν ὑπ- 
σ/ίαν, κατά γε τὸ αὐτοῖς δοχοῦν, εἰς τὸ δύνασθαι OV 
αὑτῶν τὰς καθ ἡμῶν ποιεῖσθαι συχοφαντίας. 
Μεμνήσομαι δὲ τῶν ἐμαυτοῦ ῥητῶν 6. Γέγραφα γὰρ 
οὕτως ἐν τῇ πρὸς Νεστόριον ἐπιστολῇ * Τὰς δέ γε àv 
τοῖς Εὐαγγελίοις τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν φωνὰς οὔτε 


autem sic : Tanquam vero personis duabus, vel sub- 
sistentiis duabus, vel (liliis duobus, dividendo uni- 
tionem, hoc est unum Filium,voces aptare non con- 
venit. Indivisibilis enim et inseparabilis est summa 
unitio, et unus Filius est secundum omnem ratío- 
nem et modum et cogitationem. Si autem summa - 
unitio servetur, et unus Filius et Christus et Domi« 
nus ponalur, de uno et eodem Filio accipere opor- 
tet, qux dicuntur : sed tamen secundum unitarum 
naturarum virtutem accommodare decet uni Filio, 
qua dicuntur. lgitur dum servatur summa unitas, 
qualis irreptio, vel saltem imaginatio sectionis indu- 
ceretur? Et qui audet dividere, quomodo non extra 
rectam viam incedit,et a pietatis dogmatibus in. 
universum recedit? Quid igitur dieit anathemali- 
sinus? Si quis dividit voces, secundum hunc mo- 
dum, ut alias quidem tanquam homini a Deo seor- 
sim intellecto adaptet, alias vero, ut Deo dignas, soli 
Verbo Dei, anathema sit. Si igitur separanies. et 
distinguentes In bominem proprie et seorsim, et ia 
Verbum Dei proprie et seorsim, 171 non partiun- 
tur unum Christum, non duos dicuut filios ; succen- 
seant nobis criminaloreg. Si autem sectio et sepa- 
ralio est ita sentire: secundum quem modum no- 
8iros sermones reprehendere statuerunt, quando et 
ipsi, sicut dieunt, indivisibilem et unum secundum. 
summan unitionem con(teantur esse Emmanuelem*? 
ltaque prudenter unamquamque vocem, vel eliaur 
ab ipso forte dictam, aceipiendam esse, lauda- 
rim etiam ego, et, ut opinor, quisque recte sentiens. 
Nam ali: quidem sunt Deo digna, alie vero dispeu- 
sationi cum carne congruentiores. Quoniam auteus 
est unus et idem Deus simulet homo, bac ratione recte 
aliquando divine, aliquando bumaue loquitur : ve- 
rumtamen unius Jesu Cbristi et has et illag voces 0966: 
asserimus, nec divinitate spoliantes templum, quo: 
ex sancta Virgine est, nec sine carne putantes Dei 


Patris Verbum post ineffabilem unitionem. Adwi- . 


ror autein quod, quamvis valde curiose inquirentes, 
et, ut arbitrantur, subtiliter examinantes meas 
epistolas, quzecunque in eis sunt utilia et necessaria. 
ad demonstrandam dogwuatu: rectitudinem et. dili- 
gentiam, volentes pratereunt; iusiliunt autem 


D promptussime, si qua ipsis vel ininimam conjectu- 


ram przbere videantur, ex ipsis contra nos calumz 
nias contexi posse. Commemorabo autem οἱ mea 
verba, quae sic in epistola ad Nestorium scripsi : 
Voces autem Salvatoris nostri in. Kvangeliis, neque 
substantiis duabus, neque certe duabus persouis 
disiribuimus (uon enim duplex es! unus el solus 
Christus, etiamsi ex duabus et diversis rebus iptel- 
ligatur iu unitatem indivisibilem coadunatus ; quem- 
aumodum scilicet et homo ex anima iatelligitur et 


Vari: lectiones ex codice Seguieriano. 


P προσώποις ὀνοὶν, fj. ο Υἱὸν καὶ ἐχλαμθάνεσθαι. d ig cue. 9 οὗ διιστάντες. ἵ οὗ δύο. E ῥτμάτων. 


509 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 310 


corpore, et non duplex, sed magis unus (ex utris- A ὑποστάσεσι δυσιν, οὔτε μὴν προσώποις δυσὶ χαταµε- 


que), sed humanas et divinas quoque ah uno dictas 
esse cognoscimus, recte sapientes, Quando enim, ut 
Deum decet, de se loquitur : « Qui vidit me, vidit 
et Patrem ?*; » et: « Ego et Pater unum su- 
mus**; » divinam ipslus et ineffabilem intelligimus 
naturam, secundum quam est Patris sui, propter 
identitatem substantiz:, et imago οἱ character et 
splendor gloriz ipsius **. 1'79 Quando autem huma- 
nitatis mensuram observans Judzis loquitur : « Nunc 
autem me quzsritis occidere hominem, qui verita- 
tem vobis locutus sum **; » rursum nihilominus 
ipsum in aequalitate et similitudine Patris Deum 
Verbum, et ex humanitatis suze mensuris agnosci- 
mus. Nam si necessarium est: eredere quod Deus 
exsistens natura factum est caro, boc est;homo, 
carne animata anima rationali : quzenam ratio. fe» 
rat, ut quis voces ejus erubescat, si factae sunt ho- 
iini congruentes? Nam si respuere! sermones qui 
hominibus congruunt, quis compulit ut homo fieret 
similis nobis? Qui autem se demisit propter nos in 
voluntariam exinanitionem, propter quam causam 
respueret sermones su: exinanitioni convenientes? 
lgitur uni person: omnes vocesin Evangeliis, sub- 
sistentiz, inquam, uni Verbi incarnati tribuendze 
sunt. (Dominus enim unus Jesus Christus, secun- 
dum Scripturas). Igitur, quantum ex jam ante scri- 
ptis, non ignorasse deprehendimur dispensationem, 
et suas utriusque naturz voces, sed potius non per- 
mittere animalibus, et spiritum non habentibus, 
duos cogitare vel dicere Filios, ita ut dividant inter 
se subsistentias post indivulsam unitionem. Sed 
quia parum quid ex nostra epistola posuerunt in 
principio suorum sermonum, et minantur nobis, 
quod in tempore sint redarguturi, quasi non me- 
diocriter peccaverimus in Verbum ex Deo Patre, et 
incrementum ac profectum,qui ad carnem pertinet, 
naturz ipsius insipientissime tribuerimus : age et 
3d hoc convenientia dicamus, adjiciendo totam epi- 
stola: partem. lpsi enim metuentes veritatem, et 
auditores fallentes, partem quamdam posuerunt, 
eam qua ipsis utilissima esse videbatur ad hoc, ut 
inde possent ac viderentur juste calumnias in nos 
struere. Habet autem sic quod dictum est : Et. si 


ρίζοµεν ' οὐ γάρ ἐστι διπλοῦς ὁ εἷς καὶ μόνος Ἆρι- 
στὸς, xàv ἐκ δύο νοηται χαὶ διαφόρων πραγμάτων εἰς 
ἑνότητα εν ἁμέριστου συνενηνεγµένος᾽ Χαθάπερ 
ἀμέλει χαὶ ἄνθρωπος ἐκ φυχῆς νοεῖται xal σώματος: 
καὶ οὐ διπλοῦς μᾶλλον, ἀλλ' eI; ἐξ ἀμφοῖν ΄ ἁλλὰ 
τάς τε ἀνθρωπίνας, xal πρός Τε τούτῳ τὰς θεῖχὰς 
παρ ἑνὺς εἰρῆσθαι, διαχεισόµεθα φρονοῦντες ὀρθῶς. 
Ὅταν μὲν γὰρ θεοπρεπῶς λἐγῃ περὶ ἑαυτοῦ - «Ὁ 
ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώραχε τὸν Πατέρα.» xal, ε Ἐὼ 
xat ὁ Πατὴρ ἓν ἔσμεν, » τὴν θείαν αὐτοῦ xai ἀπόρ. 
ῥητον ἐννοοῦμεν φύσιν, καθ fv ἔστι i πρὺς τὸν 
Πατέρα τὸν ἑαυτοῦ διὰ τὴν ταυτότητα τῆς οὐσίας 
εἰχών τε xal χαρακτὴρ, xat ἁπαύγασμα τῆς δόξης 
αὐτοῦ. Ὅταν δὲ «b τῆς ἀνθρωπότητος µέτρον ox 


B ἀτιμάζων, τοῖς Ἰουδαίοις προσλαλῇ” « Nov δέ 


ζητεῖτε ἀποκτεῖναι ἄνθρωπον, ὃς τὴν ἀλήθειαν ὑμῖν 
λελάληχα * » πάλιν οὐδὲν ἧττον αὐτὸν τὸν ἐν labos 
τε καὶ ὁμοιότητι τοῦ Πατρὸς 8sby Λόγον, xal Ex οὖν 
τῆς ἀνθρωπότητος αὐτοῦ µέτρων ἐπιγινώσχομεν. Ei 
Υάρ ἐστιν ἀναγκαῖον τὸ πιστεύειν, ὅτι Belg ὧν q- 
cct, γέγονε σὰρξ, Ίγουν ἄνθρωπος, ἑμφυχωμένης 
ψυχῄ λογικῇ τῆς σαρχός ' ποῖον i ἂν ἔχοι λόγον v 
ἐπαισχύνεσθαί τινα ταῖς παρ᾽ αὐτοῦ φωναῖς, εἰ γεγόνα- 
σιν ἀνθρωποπρεπῶς; El γὰρ παρῃτεῖτο τοὺς ἀνθρώ 
ftp πρέπηντας λόγους, τίς ὁ ἀναγχάσας γενέσθαι καθ’ 
ἡμᾶς ἄνθρωπον; Ὁ δὲ χαθεὶς ἑαυτὸν δι ἡμᾶς εἰς 
ἐχούσιον χένωσιν, διὰ ποίαν αἰτίαν παρῃτεῖτο ἂν 
τοὺς τῇ χενώσει πρέποντας λόγους; "EV τοιγαρον 


6 προσώπῳ τὰς kv τοῖς Εὐαγγελίοις πάσας ἀναθετέο 


φωνὰς, ὑποστάσει μιᾷ τῇ τοῦ Λόγου σεσαρκωµένῃ it 
Κύριος γὰρ εἷς Ἰησοῦς Χριστὸς 1, κατὰ τὰς Γραφάς, 
θὐχοῦν dg m ἀπό γε τῶν ἤδη προγεγραµµένων, 0x 
ἠγνοηχότες μὲν ἁλωσόμεθα τὴν οἰκονομίαν, xai τὴν 
ἑχάστῃ φύσει πρέπουσαν quyhv, οὐκ ἐφιέντες & 
μᾶλλον τοῖς ψυχικοῖς, καὶ πνεῦμα μὴ ἔχουσι, web 
δύο υἱοὺς, ἢ λέγειν, διαιροῦντας ἀλλήλων τὰς ὑπο- 
στάσεις μετὰ τὴν ἁδιάσπαστον P ἕνωσιν. Ἐπειδὴ δὲ 
βραχύ τι µέρος λαθόντες ἐξ ἡμετέρας ἐπιστολῇ», 
τεθείχασιν kv ἀρχῃ τῶν ἰδίων λόγων, ἀπειλοῦντες 
ἡμᾶς ἐπὶ καιροῦ διελέγχειν, ὡς οὗ µετρίως ἡμαρτη: 
χότας εἰς τὸν &x Θεοῦ Πατρὸς Λόγον, xai τῇ αὐτὸ 
φύσει τὴν τῇ σαρχὶ πρἐπουσαν αὈξησίν τε xal npo 
χοπὴν ἀδουλότατα προσνενεµηκότας» φέρε καὶ πρός 


audieris quod profecerit Jesus ztate et sapientia et D γε ταῦτα τὰ εἰκότα λέγωμεν, ὅλον παραθέντες τῆς 


gratia 95, ne putes Verbum Dei sapiens profectu 
effectum esse. Commemorabo autem magis, quod sic 
divinus Paulus scripserit : « Christus Dei virtus, 
el Dei sapientia **. » Neque rursus illud nugaciter 
ausis dicere, quod proficere in atate etsaplentia, et 
gratia, homini attribuamus : hoc 173 enim,ut opi- 
nor, nihil aliud est, quam dividere in duos unum 
Christum : sed, sicut paulo ante dixi, Filius, qui est 


7? Joan. xiv, 9. ** Joan. x 50. *' [Tebr. 1, 3. 


** Joan. vun, 40. 


ἐπιστολῆς τὸ µέρος. Δεδοικότες 9 γὰρ αὐτοὶ τὴν ἁλὴ- 
θειαν, καὶ συναρπάζοντες τοὺς ἀκροωμένους, µέρος 


«τι τεθείχασιν, ὅπερ αὐτοῖς Ebóxet χρειωδέστατον e- 


Ja, πρὸς τὸ δύνασθαί τε xaYP μὴν xat δοκεῖν εὐλό- 
ove 4 τὰς xa0' ἡμῶν ποιεῖσθαι συχοφαντίας ' ἔχει δὲ 
οὕτως τὸ εἰρημένον * Κὰν ἀχούσῃς, ὅτι προέχοπτεν 
ὁ Ἰησοῦς ἡλιχίᾳ, καὶ σοφίᾳ, xal χάριτι, μὴ σοφὲν 
E ἐπιδύσεως νοµίσῃς γενέσθαι τὸν τοῦ Θεοῦ Aó[ov' 


9? Luc. 1,52, ** I Cor. 1, 34. 


Varie lectiones ex codice Seguieriano. 


B διπλοῦς, μᾶλλον ἀλλ᾽ εἷς. ἵ καθ fjv καὶ ἓν ἐστι. 0 ἐμφυχωμένος φυχῇ λογικῇ. — V σεσαρχωμένο. 


1 ὁ Χριστός. "' χαὶ ὡς. 5 ἁδιάστατον. 


ο ῥξδ.ότες. 


P ἴσ. val. 3 εὐδοχεῖν, εὐλόγως. 


344. 


APOLOGETICUS PRO XII CAPITIBUS- CONTRA ORIENTALES, 888 


διαμεμνῄσομαι δὲ μᾶλλον γεγραφότος ὧδὶ τοῦ θεσπε- A ante sxcula, in novissimis szeuli temporibus in 


clou Παύλου: « Χριστὸς θεοῦ δύναµις, καὶ Θεοῦ σο- 
vla. » Μηδὲ aj ἐχεῖνο φληνάφως τολµήσῃς εἰπεῖν , 
ὅτι τὸ προχόπτειν ἐν ἡλικίᾳ τε καὶ σοφίᾳ, xal χάριτι, 
τῷ ἀνθρώπῳ προσάφοµεν ' τοῦτο γάρ ἑστιν, οἶμαι, 
ἕτερον : οὐδὲν, ἢ διελεῖν el; δύο τὸν ἕνα Χριστόν ' 
ἀλλ’ ὥσπερ ἔφην ἁρτίως, προαιώνιος ὧν ὁ Ylbe, ἐν 
ἑσχάτοις τοῦ. αἰῶνος χαιροῖς εἰς Υἱὸν ὡρίσθαι Aéye- 
ται Θεοῦ, τῆς ἰδίας σαρχὸς τὴν γέννησιν οἰχειούμε- 
νος οἰχανομιχῶς * οὕτω xal ὑπάρχων σοφία τοῦ γε- 
Υεννηχότος, προχόπτειν ἓν σοφίᾳ λέγεται, χαίτοι 
παντέλειος ὢν ὡς Bebe, τὰ τῆς ἀνθρωπότητος ἴδια 
διὰ τὴν εἰς ἄχρον ἕνωσιν εἰς ἑαυτὸν εἰχότως άναλα- 
θών. Ανθ) ὅτου δη οὖν Θεοῦ λέχοντος, « Κρῖμα δί- 
χαιον χρίνατε, » παραλογίζονται τὴν ἀλήθειαν ; Οὔτε 
TÀp μερισμὸν τῶν ὑποστάσεων μετὰ τὴν ἕνωσιν δο- 
Υµατίζοµεν, οὔτε τὴν τῆς θεότητος φύσιν αὐξήσεώς 
τε χαὶ προχοπῆς δεδεῆσθαί qapev * ἐχεῖνο δὲ μᾶλλον, 
ὅτι xaz' οἰκείωσιν οἰκονομιχὴν ἑαυτοῦ πεποίηται τὰ 
ἴδια τῆς σαρχὸς, ὡςε σὰρξ γεγονὼς, » κατὰ τὰς Γρα- 


Filium Dei pradestinatus esse dicitur **, 808 car. 
nis nativitatem sibi approprians dispensative. Sic 
et exsistens sapientia ejus, qui genuit, proficere in 
sapientia dicitur, quamvis perfectissimus sit, ut- 
pote: Deus, dum humanitatis proprietates -per sum- 
mam unitionem in se convenienter suseepit. Cur 
ergo cum Deus dicat : « Jadicium justum . judica: 
te **: » veritatem falsis rationibus adumbrant? Ne« 
que enim partüitionem subsistentiarum post unitio- 
nem dogmatizamus, neque Deitatis naturam au- 
gmento et profectu opus habuisse dicimus ; sed illud ] 
potius, quod secundum dispensativam appropriatio- 
nem $uas fecerit carnis proprietates, eo quod, 
« Verbum caro factum est,» secundum Scripturas". 
Quod autem tali fldei et opinioni etiam sanctorum 
Patrum eoncinat chorus, ostendere attentabo adji- 
ciens ad majorem certitudinem, partem enarratio- 
nis olim ab Attico beat: memoria episcopo facte. 
Ea sic habet : 


φάς. Ost δὲ τῇ τοιᾷδε πίστει τε xa δόξῃ καὶ ὁ τῶν ἁγίων Πατέρων συνάδει χορὸς, TN πειράσοµαι, 
παραθεὶς εἰς πληροφόρησιν», ἐξηγήσεως µέρος, Τενδμένης χατὰ καιροὺς παρὰ τοῦ τῆς paxaglae μνή» 


pre ᾿Αττιχοῦ: ἔχει δὲ οὕτως * 
Ἀττικοῦ ἐπισχόπου Κωνσταγτινουπόεως. 
Σήμερον Ἆριστὸὺς ὁ Δεσπότης τὴν τῆς φιλάνθρω- 
πίας Ύέννησιν ἀνεδέξατο' τὴν γὰρ τῆς θεῖχῆς ἀξίας 
προπΏρχεν. Εἶτα τούτοις ἐπιφέρει πάλιν Ὁ τῆς 
φιλανθρωπίας Λόγος χενοῦται, ἀχένωτος τὴν φύσιν 


ὑπάρχων  «Ἑαυτὸν γὰρ ἐχένωσε, μορφὴν δούλου € 


λαθών. » Ὁ ἄσαρχος διὰ σὺ σαρχοῦται « Ὁ γὰρ Λό- 
Υος σὰρς ἐγένετο" » "0 ἀφῇ μὴ ὑποπίπτων διὰ τὸ τῆς 
φύσεως ἀσώματον, ψηλαφᾶται. Ὁ ἄναρχος, ὑπὸ ἀρχὴν 
γίνεται σωµατιχἠν» ὁ τέλειος αὔξει ὁ ἄτρεπτος 
προχόπτει ὁ πλούσιος, ἓν χαταλύματι γίνεται» ὁ πε- 
οιβάλλων τὸν οὐρανὸν ἐν νεφέλαις, απαργανοῦται * ὁ 
βασιλεὺς, ἓν φάτνῃ τίθεται. 


"Ott δὲ διαιρεῖν τὰς ὑποστάσεις μετὰ τὴν ἔνωσιν 
οὖχ ἁπλημμελὲς, μᾶλλον δὲ ἀνατρεπόντων ἐστϊ τὸ 
σεπτὸν τῆς ἑνανθρωπήσεως µυστήριον, οὐδὲν ἧττον 
εἰσόμεθα, τοῖς ἐντεταγμένοις ἐντυγχάνοντες ῥητοῖς 
Ἰουλίου τε xai duc, τῶν ἀφηγησαμένων κατὰ 
χαιροὺς τῆς Ῥωμαίων Ἑμαλησίας. 

Ἱου.1ίου ἐπισκόπου "Ρώμης. 


Κηρύσσεται δὲ εἷς συμπλήρωσιν τῆς πίστεως xat 
σαρχωθεὶς Ex Παρθένου Μαρίας ὁ τοῦ θεοῦ Υἱὸς, xai 
σχηνώσας ἓν ἀνθρώποις, οὐκ iv ἀνθρώπῳ ἑνεργή- 

σας ' τοῦτο γὰρ ἐπὶ προφητῶν ἐστι xa ἀποστόλων ' 
τέλειος θεὸς ἐν σαρχὶ, xat ἄνθρωπος τέλειος ἐν πνεύ- 
ματι οὐ δύο υἱοὶ, εἷς μὲν γνήσιος Υἱὸς ἀναλαθὼν 
ἄνθρωπον, ἕτερος δὲ θνητὸς ἄνθρωπος ἀναληφθεὶς 
ὑπὸ θεοῦ, ἀλλ᾽ εἷς ὁ μονογενῆς ἐν οὐρανῷ, καὶ µο- 
νογενἠὴς ἐπὶ τῆς γῆς θεός. 

ο Rom. 1, 4. 


*6 Deut. 1, 109. 57 Joan. 1, 14. 


6 Philipp. i, 6. 


Autici episcopi Constantinopolitani.. 
Hodie Dominus Christus benignitatis nativitatem. 


suscepit. Nam secundum illam divinz rdignitatis 


priuserat. Deinde illis iterum annectit.: Humanita- 
tis Verbum exinanitur, natura. ΠΟΠ exinanibile 
exsistens. « Seipsum enim exinanivit, formam servi 
accipiens 35. » Qui carnis expers est, propter le in- 
carpatur : « Verbum enim caro factum est **, » qui. 
taeuii non subjacebat propterincorpoream natura ,. 
palpatur.. Qui sine principio est, sub principio cor- 
poreo fuit; qui perfectus est, crescit ; qui est immu- 
tabilis, proficit; qui dives est, in diversorio nascitur; 
qui operit ccelum in nubibus **, pannis involvitur :. 
qui rex est, ponitur in praesepio. 

At quod post unitionem subsistentias dividere, 
delicto non careat, et sit potius subvertere veneran- 
dumincarnationis sacramentum, nihilominus co-- 
gnoscemus, legentes sententias Julii et Felicis, qui. 
olim Romanz Ecclesix priefuerunt.. 


Julii episcopi Romani. 

Ad fidei plenitudinem Dei Filius ex Maria Virginc 
incarnatus predicatur; 1176, qui inter homines 
moratus, non (potenti quadam vi) in homine ope- 
ratus est : hoc enim in prophetis et apostolis locum 
liabet. Est autem perfectus Deus in carne, et homo 
perfectus in spiritu: non duo filii, unus quidem 
germanus Filius, qui suscepit hominem, aller. vero 
homo mortalis a Deo »ssumptus : sed unus unigc- 
nitus in ccelo, et unigenitus in terra Deus. 


59 Jon. 1, 414, *? Psal. cxrvs, 8. 


Varix lectiones ex codice Seguieriano. 


5 οἶμαι, xaX ἕτερον. 3 xaX πληροφορίαν. 





5 
«Γαίοίς sanctissimi episcopi Bome, et martyris. 


De Verbi autem incarnatione et fide, credimus in 
Dominum nostrum Jesum Christum ex Virgine Ma- 
ria uatum, quod ipse est sempiternus Dei Filius et 
Verbam, non autem lomo a Deo assumptus, ut 
alius sit ab illo. Neque eniin hominem assumpsit 
Dei Filius,ut alius ab ipso exsistat : sed cum perfe- 
etus Deus esset, factus est simul. et homo perfectus, 
εκ Virgine incarnatas. 


ANATHEMATISMUS VII. 


Si quis Jesum tanquam hominem a Dei Verbo 
sgitante motum habuisse, Unigenitique gloriam illi 
tanquam alteri cuípiam ab ipso Verbo, advenisse 
dixerit : anathema sit. 


Orientalium objectio. 


Possessum fuisse Dominum nostrum Jesum Chri- 
suma Spiritu agitante ut hominem siempliciter, vel 
ut propbetam, vel ut apostolum, nullus confitebi- 
tur : sed tamen apostolicas voces de illo propter 
visibilis carnis naturam dictas, neque negabimus, 
neque expungemus, dicentes quidem aliquaudo : 
« Secundum operationem roboris virtutis ejus,quam 
operatus est in Christo, suscitans jpsum ex mor- 
tuis, solvens dolores mortis *!-*! -»et iterum : «Vir- 
tute Dei exaltatus **; » et qu:zecunque talia. Verum 
quamvis Ίο posita sint propter id, quod erat vi- 
sibile, nemo tamen ita accipiet, acsi vel ut. homo 
simpliciter esset alienz operationis vi molus, vel 
ut justus, vel ut propheta, vel ut apostolus: neque 
rursus divinas voces aut delemus aut  inficiamur; 
neque imperite simul et blaspheme auathematiza- 
mus dictas οἱ 1755 positas propter visibilis carnis 
naturam ; neque ut hominem simpliciter, vel ut ju- 
stum, vel prophetam, vel apostolum, operationes 
aliena virtute exercuisse dicemus. Non enim dice- 
bat: Hac dicit Dominus ; sed. uj Filius legialator : 
« Ego autem dico vobis 52. » 


Cyrilli defeusio. 


Et nunc quoque iisdem sermouibus defensionis 
modus incedet. Nam unus quidem est absque dubi- 
tatione Durminus noster Jesus Christus, qui idem 
creditus est esse et ex Deo Patre Verbum aiternum 
et ante secula ; et in. novissimis szculi temporibus 
homo ex muliere, qui admirabilem habuit secun- 
dum carnem nativitatem. Verumtamen cum unus 
essel Filius οἱ Deus et Dominus, operabatur signa 
per virtutem plusquam humanam; sufficientibus 
argumentis docens, quod quamvis factus sit caro, 
nihilominus tamen sit etiam sic Deus verus, et vir- 
tus Patris, Non euim destitit esse quod erat, factus 


*:-8! Ephes, t, 19. ** Act. n, 53. 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 
A Φήμλικος τοῦ ἁγιωτάέου ἐπισκόπου Ῥώμης, καὶ 
μάρευ 


ΜΗ 


poc. 
Περὶ δὲ τῆς σαρχώσεως τοῦ Λόχου, καὶ τῆς si- 
ὅτεως, πιστεύομεν εἰς τὺν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦ 
Χριστὸν, «bv ἐχ τῆς Παρθένου Μαρίας Τεννηθέπι, 
ὅτι αὐτός ἐστιν ὁ τοῦ θεοῦ ἀῑδιος Υὲὸς καὶ Λόγο, 
καὶ οὐκ ἄνθρωπος ὑπὸ θεοῦ ἀναληφθεὶς, tv ἔτερις ᾗ 
πχρ) ἐχεῖνον. Οὐδὲ γὰρ ἄνθρωπον ἀνέλαδεν ὁ τοῦ θεού 
Ye, ἵνα ᾗ ἕτερος παρ᾽ αὐτόν ' ἀλλὰ Gel ὧν τέλειος, 
γέγονεν ἅμα χαὶ τέλειος ἄνθρωπος, σαρχωθεὶς à 
Παρθένου. 
ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ Z'. 


Εί τίς φησιν, ὡς ἄνθρωπον ἐνηργῆσθαι ὑπὸ τώ 
θεοῦ Λόγου τὸν Ἰησοῦν, xai τὴν τοῦ Μονογενοῦς ti- 
p δοξίαν περιῆφθαι ὡς ἑτέρῳ παρ) αὐτὸν ὑπάρχοηι' 
ἀνάθεμα ἕστω. 
Ἁντίῤῥησις τῶν Ἀνατολικῶν. 
Ἐνηργήσθαι τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χρισὴν 
ὑπὸ τοῦ Πνεύματος ὡς ἄνθρωπον ἁπλῶς, ἡ ὡς κρ 
φήτην, fj ὡς ἀπόστολον, οὐδεὶς ἂν ὁμολογήσειε' ας 
μέντοι ἀποστολικὰς φωνὰς περὶ αὐτοῦ διὰ τὴν τς 
φαινοµένης σαρχὸς φύσιν εἱρημένας, o0 &grno- 
µεθα, οὔτ' ἂν ἐξαλείψαιμεν *, ποτὲ μὲν λεγούσα:᾿ 
« Κατὰ τὴν ἐνέργειαν τοῦ χράτους τῆς Ισχύος aito) 
fiv ἐνήργησεν &v τῷ Χριστῷ, ἐγείρας αὐτὸν ix ve- 
κρῶν, λύσας τὰς ὀδύνας τοῦ Üavávou* » xai πάλη, 
« Tjj δυνάµει τοῦ θεοῦ ὑψωθείς ' » καὶ ὅσα 4012013. 
'AXX εἰ xai ταῦτα πρόσκειται διὰ τὸ φαινόμενο, 
οὐδεὶς ἂν ἐχλάδοι f| ὡς ἄνθρωπον ἁπλῶς ἑαυτὸν" 
ἐἑνεργούμενον, ἡ ὡς δίκαιον, 1j ὡς προφήτην, $6 
ἀπόστολον: οὔτ a) vàe* θείας φωνὰς ἑξαλείφυμεν, 
$ ἀρνούμεθα, f| ἁμαθῶς τε ὁμοῦ xal βλασφημω 
ἀναθεματίζομεν, εἰρημένας καὶ χειµένας διὰ dy 
τῆς Φφαινοµένης σαρχὺς φύσιν, οὔτε ὡς ἄνθρωπ 
ἁπλῶς, f| ὡς δίχαιον, fj ὡς προφήτην, f] ὡς ἀπόστο- 
λον ἐνηργῆσθαι qfjsopev* οὐ γὰρ ἔλεγε᾽ Τάδε λέγε 
Κύριος" ἀλλ ὡς Υἱὸς νομοθετῶν. εἘγὼ δὲ λέγν 
ὑμῖν. » 


C 


'AxoAom(ía KvplAAov. 


Καὶ νῦν ἡμῖν οὐδὲν ἧττον διὰ τῶν ἴσων ἔρχετα' 
λόγων τῆς ἀπολογίας ὁ τρόπος: εἷς μὲν yáp im 
ὁμολογουμένως ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ 

D αὐτὸς slyat x πεπιστευµένος xal ἐκ θεοῦ Πατρν 
Λόγος ἀῑδιός τε xaX προαιώνιος, χαὶ Ev ἐσχάτοις 10 
αἰῶνος καιροῖς ἄνθρωπος ἐκ γνναιχὸς, παράδοξο 
ἑσχηχὼς τὴν κατὰ σάρχα Ὑέννησιν, Ἁλλ' εἷς ὑπάρ' 
yov Yibz, χαὶ Θεὸς, xaX Κύριος, εἰργάζετο τὰς Ure 
σηµείας διὰ τῆς ὑπὲρ ἄνθρωπον ἰσχύος ᾽ πληροςν 
ρῶν ὅτι, xat εἰ γέγονε σὰρξ, ἀλλ οὐδὲν ἡττόν bo 
καὶ οὕτω θεὸς ἀληθινὸς χαὶ δύναµις τοῦ Πατρός” 
οὐ γὰρ πέπαυται τοῦ εἶναι ὃ ἣν, γενόμενος pope 


* Mattb, v, 92, 


Variz lectiones ex codicc Seguicriano, 


φ . 9 » 
* au ἐξαλειφομεν. " lc. αὐτόν. Y οὖν τάς. α οὖν. 





5:5 APOLOGETICUS PRO XII CAPITIBUS CONTRA ORIENTALES. 


546 


πος. Ἐπλήρου τοιγαροῦν τὰ παράδοξα. τοῦτο μὲν A liomo. Faciebat iyitue insolita, tum quod dzmonia 


δαιµονίοις ἐπιτιμῶν, χαὶ συντρίδων τὸν Σατανᾶν - 
τοῦτο δὲ τυφλόῖς τὸ φῶς ἑνιείς" νεχροὺς ἀνιστῶν 7’ 
θάλασσαν ἀγριαίνουσαν EV κατευνάζων ῥήματι" οὐχ 
ὡς ἄνθρωπόν τινα, καὶ ἕτερον ὄντα καταµόνας Ἆρι- 
στὸν, δοξάζεσθαι ποιῶν, χαθάπερ ἀμέλει χαὶ ἕνα τῶν 
ἁγίων προφητῶν, f| γοῦν ἀποστόλωνΣ: ἀλλ ἑαυτῷ 
τὴν δόξαν πραγµατευόµενος, ἵνα παρὰ πάντων πι- 
στεύηται θεὺς Ov φύσει, καὶ εἰ γἐγονεν ἄνθρωπος. 
"Hv οὖν ἄρα τῶν ἑχτοπωτάτων ἀνασχέσθαι Νεστο- 
ρίον λέγοντος * Κοιναὶ γὰρ αἱ τῆς Τριάδος ἑνέργειαι, 
xai µόναις ὑποστάσεσι τὴν διαίρεσιν ἔχουσαι ' Ίγουν 
τοῦ Μονογενοῦς à εὐδοξία ποτὸ μὲν τῷ Πατρὶ περι- 
Ὥπται, ποτὲ δὰ τῷ Πνεύματι, ποτὲ δὲ τῇ τοῦ Χριστοῦ 
δυναστείᾳ. θὐχοῦν 7| δειχνύτωσαν, οἱ ἐπιτιμᾶν ἐθέ- 


λοντες, ἕτερον ἡμῖν Χριστὸν ἰδίᾳ xal ἀνὰ µέρος ὑπ- D 


άρχοντα xai νοούμενον, ip τὴν ἑαυτοῦ δυναστείαν 
πεαριηφεν ὁ μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, ὡς ἕτερος Gv 
παρ’ αὐτὸν ἰδικῶς ὁ Ylóc* καὶ f| els µή ἐστιν ἕτερος, 
xai ἕτερος, ἀλλ᾽ εἷς τε xal ὁ αὐτὸς, xa ἐκ Πατρὸς 
μονογενὴς, xat γυναιχὸς ἄνθρωπος χατὰ σάρχα, πῶς 
ἦν ἀχόλουθον ἑλέσθαι σιγᾷν, καὶ οὐχὶ δὴ μᾶλλον ἀντ- 
αναστῆναιὺ πάλιν τῆς ἀληθείας τὴν δύναμιν τοῖς 
παρ᾽ ἐχείνου βατταριαμοῖς, τῶν τῆς εὐσεδείας &o- 
Υμάτων τὸ κάλλος παρασηµαίνουσι; "Hv μὲν οὖν xal 
ἔστι Geb; ὁ Υ]ός. Ἐπειδὴ δὲ ἅπαξ τὸ τῆς ἀνθρωπότη- 
τος ὑπέδυ µέτρον, xal οὖχο ἀπόθλητον ἑποιῄσατο 
τὴν οἰχογομίαν, ὑπέμεινε δὲ πάντα διὰ τὴν χένωσιν 
ἐθελοντὶἁ δι’ ἡμᾶς: ταύτῃ τοι, χκαἰτοι κατὰ φύσιν 


ὑπάρχων ζωὴ, ζωοποιεῖσθαι λέγεται παρὰ τοῦ Πα- 


τρός. xai τῆς δόξης Κύριος ὢν, δόξαν λέγεται λα- 
6slv. Ἔφη γοῦν ὁ Ἑδραῖος ἐξ 'Εδραίων, 6 νομομαθὴς 
ἀληθῶς, xat Ex φυλῆς Βενιαμίν «Παῦλος ἁπόστολος 
οὐχ ἀπ' ἀνθρώπων, οὐδὲ δι᾽ ἀνθρώπου, ἀλλὰ διὰ "In- 
σοῦ Χριστοῦ, καὶ Θεοῦ Πατρὸς, τοῦ ἑγείραντος αὖ - 
τὸν ix. νεχρῶν, xai δόξαν αὐτῷ δόντος. » ᾽Αλλὰ χαί- 
τοι λεγόμενος δόξαν λαθεῖν παρὰ τοῦ Πατρὺς, δι- 
ἤχοντος τοῦ πράγματος ἐπὶ τὸ τῆς ἀνθρωπότητος 
µέτρον, οἶδεν ἑαυτὸν ἔχοντα, χαθὸ γνοεῖται xal ἔστι 
Θεὺς, «6 ὑπὲρ χτίσι ἀξίωμα. Ἔφη γοῦν' «Πάντα 
μοι παρεδόθη παρὰ τοῦ Πατρός µου xai οὐδεὶς ἐπι- 
γενώσκει τίς ἐστιν ὁ Υἱὸς, εἰ μὴ ὁ Πατήρ ᾿ οὐδὲ τὸν 
Πατέρα τις ἐπιγινώσχει τίς ἔστιν, οἱ μὴ ὁ Υἱὸς, xai 
ᾧ ἂν ὁ Yl; ἀποχαλύψῃ. » 'AXX ἴσως ἐρεῖ τις τῶν 


Ínerepabat, et Satanam. conterebat **; tum quod 
cscis lumen preestabat 56. mortuos resuscitabat **, 
mare procellosum uno verbo sedabat ** ; non sicut 
hominem quempiam,et alterum exsistentem seorsim 
Christum gloriticari faciens, quemadmodum  scili- 
cet el unum ex sanctis prophetis vel apostolis: sed 
sibi gloriam procuraus, ut ab omnibus crederetur 
Deus exsistens natura, tametsi faetus esset homo. 
Fuisset igitur absurdissimum — ferre Nestorium di« 
centem : Communes enim Trinitatis sunt operatio- 
nes, et solis subsistentiis distinctionem habentes. 
Proinde Unigeniti gloria interdum Patri adaptatur, 
interdum Bpiritui, interdum Christi potentis. ld- 
eirco qui reprehendere volunt, vel ostendant nobis 
alium Christum, qui privatim seorsim exsistat et 
intelligatur, cui suam potentiam applicuerit unige- 
nitum Dei Verbum, quasi seorsim diversus sit ab 
ipso Filius ; vel nisi sit alius et alius, sed unus et 
iJem et ex Patre unigenitus, et ex malre bomo se- 
cundum carnem, quomodo silendi locus esset, et 
non magis veritatis potentia illius nugis opponenda, 
pulchra pietatis dogmata corrumpentibus? Itaque 
erat quidem et est Deus ipse T'76 Filius. Quoniam 
autem semel subiit humanitatis mensarai, et dis- 
pensationem haud rejiciendam censuit, ob extna- 
nitionem autem sustinuit omnia voluntarie nostri 
causa ** : eapropter , quamvis $ít. secundum natu- 
ram vita, viviflcari dicitur a Patre : et cum sit glo- 
rie Dominus *?, dicitur gloriam accepisse. Hinc He- 
brzusex Hebrais, vere doctus in lege, et ex tribu 
Benjamin, dicebat : « Paulus apostolus non ab ho- 
ininibus, neque per honinem, sed per Jesum Chri- 
stum, et Deum Patrem, qui suscitavit eum a mor- 
tuis **, e gloriam illi dedit *!.» Verum quamvis di- 
catur gloriam accepisse a Patre, cum ea res ad 
humanitatis mensuram perveniat, novit tamen 86- 
ipsum habere dignitatem ultra creaturam, seeun- 
dum quod Intelligitur et est Deus. Proinde dicebat : 
« Oinnia mihi tradita sunt a. Patre meo: et. nemo 
cognoscit quis sit Filius, nisi Pater ; neque Patrem 
quis agnoscit quis sit, nisi Filius, et cui Filius re- 
velaverit ***, » Fortusse quispiam studiosiorum in- 
terrogabit: Si omuia tibi tradita sunt a Patre, 


φιλομαθεστέρων ᾽ El πάντα σοι παρεδόθη παρὰ τοῦ D quasi ei qui gloria indigueris, et. debueris habere 


Πατρὸς, ὡς δόξης δεδεηµένῳ, xat δοτὸν ἔχειν ὀφείλον- 
«t 4b χατὰ πάντων 9 χράτος διὰ τὸ ἀνθρώπινον * πῶς 
ἀνέφιχτον ταῖς ἀνθρώπων διανοίαις εἶναι oho τὸ εἰ- 
δέναι σε, καθάπερ ἀμέλει xal τὸν Πατέρα; ᾽Αλλὰ 
val, φησὶν, οὗ µέχρι τῶν ὁρωμένων ἡ ἐπ' ἐμοὶ συ- 
στέλλεται γνῶσις. Εἰμὶ γὰρ θεὸς ἓν σαρχὶ xal at- 
ματι, κατὰ μὲν τὴν σάρχα γινωσχόμενος, χατὰ δὲ 
τὴν θεύτητος φύσιν τε xal δόξαν ἰσομέτρως ἔχων τῷ 


55 Joan, ix. 1 seqq. 


e^ Mutth, iv, 4 
Mirh, iv sequ. Galat. », 4. ** 1 δις, 1, 21. 


5-7. " IL Cor. 1,8. 


55 Joan. 


datum imperium in omnes propter humanitatem ; 
quomodo humanis mentibus impossibile esse dicis 
scire te, quemadmodum scire et Patrein? Certe, 
inquit, mei cognitio non usque ad visibilem nalu- 
ram coarctatur. Nam Deus sum in carne et sanguine, 
et secundum carnem quidem cognoscor, secundum 
naturam autem el gloriam divinitatis,zequalem cum 
Deo et Patre mensuram habco, ornnium mentem et 
55 P4 lipp. 111, 


4 seqq. *' Matth, xiv, 26 seqq. 


"- Matth. n, 97. 


Variz lectiones ex codice Seguieriano. 


Jàyigió; 9 fj ἀποστόλων. * ἰδιχῶς Yióg ἢ εἰ, 


b ἀνταναστῆσαι. 


ε μέτρου οὐχ. 3 ἐθελοντής. * πάντα. 


841 8. CYRILL!I ALEXANPRINI ARCHIEP. NS 
sermonem iranscendo. Proinde (revertor enim ad A θεῷ xal Πατρὶ, καὶ νοῦ xal λόγου παντὸς ἐπέχεινα 


propositz rei seutentiam) neque apostolicag voces 
tollimus, absit! neque dum alia quadam minus 
consentanea sentientes, vel loquentes, inearnationis 
rationibus adversamur. Sequimur autem  abique 
sacras Scripturas,et theologorum vocibus summum 
jus concedentes, obsistimus solis istis, qui recta Ec- 
clesie dogmata pervertunt. Quod autem Pater ex 
mortuis resuscitasse Dominum nostrum Jesum Chri- 
sium dicitur, eo opere scilicet circa ejus carnem 
effecto, nemo est qui ambigat. Ipse autem, cum sit 
vita, et vivificator, et operatoria virtus Patris, suum 
vivificabat templum, juxta illud: « Solvite templum 
hoc, et in tribus diebus excitabo illud **. » Itaque 
quod vivi&cabatur, non erat alienum, neque alicu- 
jus 1177 ex hominibus nobis similibus, sed pro- 
prium ipsius Verbi corpus. 


ANATHEMATISMUS VIII. 


Si quis dicere audet hominem assumptum una 
com Dei Verbo adorandum, et conglorifi candum, 
et Deum, tanquam alterum cum altero connominoan- 
dum esse (bunc enim intellectum particula, cum, 
adjecta, perpetuo ac necessario affert) et non potius 
una adoratione Emmanuelem honorat, unamque 
ili gloriflcationem attribuit, quatenus Verbum 
facium est caro ; anathema sit, 


Orientalium oppositio. 


Coadorari et conglorificari, quasi de personis, 
velsubsistentiis, vel filiis duobus non dicimus, 
quasi aliter fiat adoratio Deo Verbo, et aliter 
carni; sed unam potius adorationem, et caetera ut 
uni Filio offerimus, et ipsum coadorari, sicut et 
]pse in primo tomo dicit, Nam quamvis semper ut 
Verbum cum Patre suo consideat, et ex ipso et in 
ipso secundum naturam exsistat, tamen audiebat 
etiam cum carne exsistens dicentem : « Sede a 


. dextris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum 


pedum tuorum**, » Ita et adorari dicimus ipsum et 
3 nobis ipsis et asancüs angelis. Proinde ad hzec 
dicimus, quod scite adinodum pracepit his, qui 
cum carue unum et eumdem Filium adorare volunt, 


τρέχων. Οὐκοῦν (ἀνθέξομαι γὰρ τῆς τῶν προχειµέ- 
vtov ἐννοίας) οὔτε τὰς ἁἀποστολικὰς ἀναιροῦμεν φω- 
νὰς, μὴ Υένοιτο, οὔτε μὴν ἕτερα ἅττα παρὰ τὸ εἰχὺς 
3 φρονοῦντες, f| λέχοντες, τοῖς τῆς ἐνανθρωπήῄσεως 
ἀντιπράττομεν λόγοις ἑπόμενοι δὲ πανταχοῦ τοῖς 
ἑεροῖς Γράµµασι, χαὶ ταῖς τῶν θεηγόρων φωναῖς τὸ 
χρῆΏναι κρατεῖν ἀπονέμοντες, ἀντανιστάμεθα µόνοις 
τοῖς τὰ ὀρθὰ τῆς Ἐκκλησίας δόγµατα διαστρέφουσι, 
"Οτι δξ ὁ Πατὴρ ἐχ νεχρῶν ἀναστῆσαι τὸν Κύριο 
ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν λέγεται, ἑνεργουμένου ὅηλον- 
ότι περὶ τὴν σάρχα αὐτοῦ τοῦ πράγματος, οὐχ ἂν 
ἑνδοιάσειέ τις. Αὐτὸς δὲ ὑπάρχων ἡ Qut. ζωοποιός 
τε xaX ἐνεργὴς δύναμις τοῦ Πατρὸς, τὸν ἴδιον ἔζωι- 
mole, vaóv* ε«Καταλύσατεί τὸν vaby τοῦτον, φησι, 

B κχὶ ἓν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῷ αὐτόν. » Ην οὖν ἄρα τὸ 
ζωοποιούμενον οὐχ ἀλλότριον, οὔτε μὴν ἑνὺὸς τῶν 
καθ) ἡμᾶς ἀνθρώπων, ἀλλ’ ἴδιον αὑτοῦ τοῦ Λόγω 
σῶμα. 


ΑΝΛΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ Η’. 


Εἴ τις τολμᾷ λέγειν τὸν ἀναληφθέντα ἄνθρωπον 
συμπροσχυνεῖσθαι δεῖν τῷ θεῷ Λόγῳ, χαὶ συνδοξὰ- 
ζεσθαι, xal σνγχρηµατίζειν θεὺν, ὡς ἕτερον ἑτέρῳ 
(τὸ γὰρ σὺν, ἀεὶ προστιθάμενον τοῦτο νοεῖν ἀναγχά- 
get) *.xaX οὐχὶ 6h μᾶλλον μιᾷ προσχυνήσει τιμᾷ τὸν 
Ἐμμανονὴλ , xaX µίαν αὐτῷ τὴν ὁμολογίαν συν 
άπτειδ, χαθὺ γέγονε σὰρξ ὁ Λόγος * ἀνάθεμα Ec. 


Ἀντ/ῤῥησις τῶν Αγατο.ιλῶν. 


Τὸ συμπροσκυνεῖσθαι, χαὶ συνδοξάζεσθαι, ὡς περ, 
προσώπων, Ἡ ὑποστάσεων Ἡ υἱῶν δύο οὗ λέγοµεν, 
ὡς τῇ σαρχὶ ἑτέρως προσκυνῄσεως Ὑινοµένης, χαὶ 

' «Q θεῷ Λόγῳ ἑτέρως" ἀλλὰ μᾶλλον µίαν προσχύνη- 
αιν, χαὶ τὰ λοιπὰ ὡς ἑνὶ Yl προσφέροµεν, xal τὸ 
αυμπροσκυνεῖσθαι, ὡς xat αὐτὸς Ev τῷ πρώτῳ τόμφ 
λέγει. Καΐτοι γὰρ ἀεὶ συνεδρεύων ὡς Λόγος τῷ Dl 
Πατρὶ, καὶ ἐξ αὐτοῦ τε xal ἐν αὐτῷ χατὰ φύσιν ὑπ- 
άρχων, πάλιν Ίχονυε λέγοντοςὰ xal μετὰ σαρχός 
« Κάδου ἐχ δεξιῶν µου, ἕως ἂν θῷ τοὺς ἐχθρούς σου 
ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου.» Οὕτω καὶ προσχυνεῖ» 
σθαίΐ φαμεν αὐτὸν πρός τε ἡμῶν αὐτῶν, καὶ τῶν 
ἁγίων ἀγγέλων. Πρὸς οὖν ταῦτά φαµεν, ὡς πάν» 
ἐπιστημονιχῶς ἐπέσχηψε τοῖς σὺν τῇ σαρχὶ προσ- 


tanquam aliud quiddam sil μετὰ, quam σὺν, id D Χυνεῖν τῷ ἑνὶ καὶ τῷ αὐτῷ Υἱῷ βουλοµένοις' ὡς 


quodetLipse posuit, sicut predictum est, dicens, 
ipsum cum carpe adorandum, negans autem coado- 
randam cum divinitate carnem. 


Cyrilli defensio. 
Mente attentissima nos esse hortatur divinus 


Paulus, [dicens : « Probate vos ipsos, num sitis in 
fide**. » Nam mens humana, licet noununquam 


ἑτέρου τινὸς ὄντος παρὰ τὸ σὺν, τοῦ µετά, ὅπερ 
αὐτὸς ἔθηκεν, ὡς προείρηται, λέγων αὐτὸν μετὰ 
σαρχὸς δεῖν προσχυνεῖσθαι, ἁπαγορεύων δὲ συµπρο”: 
κυνεῖσθαι τῇ θεότητι την σάρκα. —— 
ἉΑποιογία Κυρίου. 
Νουνεχεστάτους : ἡμᾶς ὁ θεσπέσιος Παῦλος àzt- 
φαίνει, λέγων’ « Ἑαυτοὺς δοχιµάζετε, εἰ ἑστὲ iv τῇ 
πίστει.» Νοῦς μὲν γὰρ ὁ ἀνθρώπινος ὑπὸ φιλαυτίσς 


** Joan. 15, 19. ** Psal. cix, 14, 3. ** Il Cor. xii, 5. 


Vari: lectiones ex codice Seguieriano. 


f κατὰ τὸς λύσατε τὸν vaóv, ὃὅ ἀνάπτει, f) ἀναπέμπει. Ἀ λέγοντα. { Νουνεχέστατα. 








55 


APOLOGETICUS PRO XII CAPITIBUS CONTRA ORIENTALES. 


350 


Ec0* ὅτε, χἂν εἰ ἔξω φέροιτο τῆς εὐθείας ὁδοῦ, xa A propter amorem sui a recta via egrediatur, et a 


τῶν τῆς ἀληθείας δογμάτων ἀποφοιτῶσαν ἔχοι τὴν 
Χένησιν, τῶν ἰδίων ἐννοιῶν χαθορίζειν τὸ ἀπηχὲς 
ὀχναῖ πως ἀεὶ χαὶ δέδιεν * ἑαντόν γε μὴν ἐπανορθώ- 
σαται xai µάλα ῥᾳδίως, τοὺς τῶν ἁγίων Πατέρων 
πολυπραγµονῄσας πόνους, οἳ xal ἐπ᾽ ὀρθότητί τε 
χαὶ ἀχριθείᾳ δογμάτων διαδόητον ἔχουσι παρὰ πάν- 
των τὴν εὐφημίαν. Τότε τὴν οἰχείαν εὐτέχνως δοχι- 
µάσει πίστιν σχοπὸς ykp ἅπααι τοῖς ἀρτίοις τὴν 
Φρένα, ταῖς ἑχείνων ἔπεσθαι δόξαις * ὅτι καὶ αὐτοὶ 
τῆς τε ἀποστολιχῆς xal εὐαγγελικῆς παραδόσεως 
τὸν οἰχεῖον ἐμπλήσαντες νοῦν, καὶ τῶν ἐπὶ τῇ πίστει 
λόγων | ὀρθῶς τε xaX ἁμωμήτως ἐκ τῶν ἱερῶν Γραμ- 
µάτων εὖ µάλα χατωρθωχότες, φωστῆρες Ίσαν tv 
χόσμῳ, λόγον ζωῆς ἐπέχοντες, χατὰ τὸ γεγραμμένον. 
Γράφει τοίνυν ὁ τῆς ἀῑδίου µνήµης k Πατὴρ ἡμῶν xat 
ἐπίσχοπος Αθανάσιος περὶ τοῦ πάντων ἡμῶν Σω- 
τηρος Χριστοῦ ἐν τοῖς περὶ τῆς σαρχώσεως' Ὅμολο- 
γοῦμεν xa εἶναι αὐτὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, xai Θεὺὸν κατά 
πνεῦμα, υἱὸν ἀνθρώπου χατὰ σάρκα. Οὐ δύο φύσεις 
τὸν ἕνα Ylby, µίαν προσχυνητὴν, xal µίαν ἀπροσχύ- 
νητον, àÀÀà µίαν φύσιν τοῦ θεοῦ Λόγου σεσαρχωµέ- 
νην, xal προσχυνούμενον μετὰ τῆς σαρχὸς αὐτοῦ μιᾷ 
προσχυνἠήσει ’ οὐδὲ δύο υἱοὺς, ἄλλον μὲν Υἱὸν θεοῦ 
ἀληθινὺν χαὶ προσχυνούµενον, ἄλλον δὲ Ex Μαρίας ἄν- 
θρωπον μὴ προσχυνούµενον, χατὰ χάριν δὲ YUv θεοῦ 
γενόµενον, ὡς xal ἄνθρωπαι, Καὶ μεθ) ἕτερα πάλιν 
Ὅ τοίνυν γεννηθεὶς ἐχ τῆς Παρθένου Μαρίας, Υἱὸς 
Θεοῦ φύσει, xat θεὸς ἀληθινὸς, χαὶ οὐ χάββτι xal µετ- 
ουσίᾳ, xavk cápxa µόνην τὴν àx Μαρίας ἄνθρωπος, 
χατὰ δὲ πνεῦμα αὐτὸς Υἱὸς θεοῦ xat θεός * χαὶ πάλιν; 
E! δέ τις παρὰ ταῦτα ἐκ τῶν θείων Γραφῶν διδάσκει, 
ἕτερον λέγων Ylby τοῦ Θεοῦ, xal ἕτερον τὸν ἐκ τῆς 
Μαρίας, χατὰ χάριν υἱοποιηθέντα ὡς ἡμεῖς * ὡς εἶναι 
δύο υἱοὺς, ἕνα χατὰ φύσιν Υἱὸν θεοῦ, τὸν Ex θεοῦ, καὶ 
ἕνα χατὰ χάριν τὸν ἐχ Μαρίας ἄνθρωπον,  εἴ τις τὴν 
τοῦ Κυρίου ἡμῶν σάρχα ἄνωθεν λέγει, καὶ μὴ ἐκ τῆς 
Παρθένου Μαρίας 1 τραπεῖσαν τὴν θεότητα εἰς σάρχα, 
Ἡ συγχυθεῖσαν, ἢ ἀλλοιωθεῖσαν, 3) παθητὴν τὴν τοῦ 
Κυρίου θεότητα. ἡ ἀπροσχύνητον τὴν τοῦ Κυρίου 
ἡμῶν σάρχα ὡς ἀνθρώπου, καὶ μὴ προσχυνητὴν, ὡς 
Κυρίου xai θεοῦ σάρχα * τοῦτον ἀναθεματίζει ἡ ἁγία, 
xa* γαθολικὴ Ἐχχλησία, πειθοµένη τῷ θείῳ Απο- 
ετόλῳ λέχοντι’ € EU τις ὑμᾶς εὐαγγελίζεται παρ) à 


veris dogmatibus discedat, suarum tamen cogita- 
tionum absurditatem s(íatuere quodammodo non 
audet. Sed tamen seipsam facile corriget, si labores 
$crutata fuerit. sanctorum Patrum, 1768 qui ab 
omnibus de rectitudine et certitudine dogmatum 
celebrantur, tum suam rectam fidem explorabit. 
Omnes enim, quibus integrum cor est, illorum sen- 
tenias sequi contendunt : quia et ipsi apostolica: 
εἰ evangelica traditione suam mentem eum imple- 
vissent, et ex sacris Scripturis sermones fidei recte 
et citra reprehensionem tractassent, mundi fuere 
luminariam, sermonem vitz continentes, prout scri- 
ptum est **, Itaque scribit aeterne memoriz Pater 
noster et episcopus Athanasius de nostri omnium 


B Salvatore Christo in libris de incarnatione : Con- 


fiitemur etiam esse illum Filium Dei, et Deum se- 
cundum spiritum, Filium hominis secundum car- 
nem, non duas naturas, unum Filium ; unam quz 
adoretur, et alteram qua non adoretur ; sed unam 
Dpaturam Dei Verbi incarnatam et adorandam cum 
carne sua una adoratione ; neque duos filios ; alium 
«quidem Filium Dei verum et adorandum ; alium 
vero ex Maria hominem non adorandum ; scilicel 
secundum gratiam Filium Dei faetum sicut et ho- 
mines (1). Et post alia iterum : igitur qui natus 
ex Virgine María, natura Filius Dei est, et Deus 
verus, et non gralia et participatione, secundum 
earnem $80olam ex Maria homo ; secundui spiritum 
autem, ipse Filius Dei et Deus. Et iterum : Si 
quis autem prater bxc ex divinis Scripturis docel, 
alinm dicens Filiuin Dei, alium ex Maria secundum 
gratiam filium adoptalum, sicut nos, uL sint duo 
filii, unus seeundum naturam Filius Dei, qui ex 
Deo; ei unus secundum gratiam, homo ex Maria: 
vel si quis Domini nostri carnem superne esse dicit, 
et non ex Virgine Maria ; vel conversam divinita- 
tem in carnem, aut confusam, aut inimutatam ; vel 
passibilem Domini deitatem ; vel non adoraud:n 
Domini nostri carnem, ut bominis, et non adorau- 
dam ut Domini et Dei carnem ; hunc anatlemati- 
zatsancia et catholica Ecclesia divino Apostolo 
obtemperans, qui dicit : « Si quis vobis evangeli- 
zaverit prater id, quod accepistis, anathema sit ?*, » 


παρελάδετε, ἀνάθεμα Éavt. » Ταῦτα φρονοῦντος xat p (Hac cum vir ille senserit et scripserit nobis, Ne- 


Υράφοντος ! ἡμῖν τοῦ ἀνδρὸς, ὁ τῇ Χριστοῦ δόξῃ πο- 
λεμεῖν ἠρημένος, xal ἀπύλωτον ἐπ αὐτῷ» τὴν 
γλώσσαν ἀνεὶς ἹΝεστόριος, οὕτω που πάλιν φησίν : 
Ὁμολογοῦμεν τὸν ἐν ἀνθρώπῳ θεὺν, σέδοµεν τῇ θείᾳ 
συναφείᾳ τῷ Θθεῷ Λόγῳ συμπροσχυνεύµενον ἄνθρω- 
πον. "Ap' οὐχ ἐναργῶς θεοφόρον ἄνθρωπον ὀνομάζει 
Χριστὸν, καὶ συνάφειαν ἁπλῶς ἀνθρώπου φησὶ γε- 


5 Philipp. v, 15. ** Galat. 1, 9. 


storius gloriam Christi oppugnare volens, et effrena- 
tam linguam laxans, rursum sic dicit: Confitemuc 
in homine Deum ; 179 colimus divina conjun- 
clione Deo Verbo coadotandum hominem.) Nonne 
hic manifeste hominem deiferum nominat Christum, 
el conjunctionem simpliciter dicit hominis factain 
esse cum Deo, secundum illud fortassis, quod est a 


Variz Jecliones ex codice Seguieriano. 


| ἴσως, τὸν ἐπὶ τῇ πίστει λόγον. — 5 ἀοιδίμου. 


| γεγραφότος. π αὐτὴν. 


(1) De his dicendi modis apud Patres s:rpc usitatis, vide Magistr. Sent., lib. 1, dist. 9; et S. Thom , 


Ml, p. q. $, art. 9, 


351 


Paule dictum : « Qui adhsret Domino unus spiritus 
est ** ? » Quamvis quomodo non est. verum , quod 
ipse fuerit potius Deus simul et homo , et non ho- 
mo quidam, qui seorsim ac privatim intelligatur, 
conjunctionem cum Deo secundum habitudinem 
habens? Etenim post ineffabilem unitionem, sive 
quis dicat Deum Emmanuelem hominem factum 
et incarnatam, Dei Verbum intelligi convenit ; sive 
hominem nominet, scimus tamen, cum hocet ipsum 
esse Dei Patris Verbum. Est igitar aliud, unum 
dicere Filium cum unita sibi carne Dei Patris Ver- 
bum, et similiter aliud, in homine dicere esse 
Deum, quemadmodum videlicet in prophetis erat, 

sive etiam in nobis ipsis per Spiritum sanctum. 
. Maque, ut mihi videtur, citra periculum et culpam 
dixerit quis, quod incarnatum Dei Verbum, utpote 
unus exsistens Filius, non absque sua carne, sed 
cum illa potius adorandum sit : quemadmodum sci- 
licet etiam hominis anima cum suo corpore hono- 
ratur ; una autem appellatione, quod ex utrisque 
constat, ut unum animal, signiflcatur. Igitur quan- 
do de omnium nostrum Salvatore Christo sermones 
: facere paratus diviseris in duo unum ; et hominem 
privatim ac seorsim | intelligendum pronuntiaveris, 
deinde illum coadorandum et coappellandum Deum, 
quasi ille alius sit a Cbristo ex Deo secundum na- 
turam genito, dicere fueris ausus ; quis ferre pote- 
rit, et tam perspicuam contra illum criminationem 
silentio preterire ? Potius enim dicendum erat : 
Colo quidem Verbum Dei factum hominem, quod 
appellatur Deus, et in. humanitate adoratur ; quia 
natura Deus est, et ex Deo Patre apparuit. At enim 
dicunt adversarii : Certe deprehenderis et ipse in 
epistola scribens, quod sederit Filius cum Patre 
cum propria carne: quomodo ergo reprehendis di- 
centem, quod cum Deo Verbo hominem adorari, 
et simul Deum vocari oporteat ? Idem enim est di- 
cere σὺν, et µετά. Proinde redarguamus eos igno- 
rare dictorum vim, et rerum naturam non inspi- 
cere. 180 Etenim quando iu una persona et 
n^Lura, hoc est, subsistentia una, sermo diligenter 
examinans ea, ex quibus est, hoc est, constat natu- 
raliter, subjungit prapositionem σὺν vel μετὰ, ser- 
vavit eliam sic in re significata, quod unum sit 
secundum compositionem,.et non jn duo distincte 
discernit. Quando autem ante distinctis subsistentiis 
in duo, et ut. seorsum utrumque et privatim intel- 
ligatur, prepositio σὺν, vel μετὰ dicilur, iunc 
duo, vel etiam plura, et non unum secundum 
compositionem signiflcari dicimus. Exempli gratia , 
si forte dicamus, cohonorari animam hominis cum 
$uo corpore, si quis honor certe fleret a quopiam 
erga unum bominem, qui est ex utrisque : hoc est, 


5" | Cor. νι, 17. 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


En 


Α νέσθαι πρὸς θεὸν, κατ ἐχεῖνο τάχα που τὸ διὰ ck 
Παύλου φωνῆς * « 'O χολλώµενος τῷ Κυρίῳ, Ev πνεὺμά 
&cct ; » Καΐτοι πῶς οὐχ ἀληθὲς, ὅτι μᾶλλον ὁ αἱ. 
πὸς θεός τε ὁμοῦ xal ἄνθρωπος, xaX οὐκ ἄνθρωπός 
τις ἀνὰ µέρος τε xal ἰδιχῶς νουύµενος, xai σχε- 
πικἣν ἔχων συνάφειαν πρὸς 8sóv ; Μετὰ Υάρ τοι τὶν 
ἄφραστον ἕνωσιν, xày εἴ τις λέΥῃ Θεὸν τὸν Ἐμμι- 
νουὴλ ἑνανθρωπήσαντα xal σεσαρχωµένον, τὸν τῷ 
θεοῦ Aóyov νοεῖσθαι πρέπει" x&v ἄνθρωπον ὀνομάτ, 
ἀλλ᾽ οἴδαμεν μετὰ τούτου καὶ Λόγον ὄντα αὐτὸν τοῦ 
Πατρός. Ἔστι τοίνυν ἕτερον τὸ ἕνα λέγειν Yiby μετὰ 
τῆς ἑνωθείσης αὐτῷ σαρχὸς τὸν &x Θεοῦ Dir, 
Λόγον, καὶ ὁμοίως ἕτερον τὸ kv ἀνθρώπῳ λέγειν cba: 
θεὸν, χαθάπερ ἀμέλει καὶ ἓν προφήταις ἣν, few 
καὶ ἓν ἡμῖν αὐτοῖς διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. "Axe 

B δύνως δὲ καὶ ἁλήπτως, ὥς Υε οἶμαι, qal τις ὃν, 
ὅτι ὁ σαρχωθεὶς τοῦ Θεοῦ Λόγος, ὡς εἷς ὑπάρχω 
Yibe, οὐχὶ δίχαᾳ τῆς ἑαυτοῦ σαρχὸς, μετὰ ταύτης ἃ 
μᾶλλον, ἐστὶ προσχυνητός. .Καθάπερ ἀμέλει καὶ ἡ 
τοῦ ἀνθρώπου φυχἠ μετὰ τοῦ ἰδίου τεμᾶται οώμα- 
τος, χλήσει δὲ pid. τὸ ἐξ ἀμφοῖν, ὡς Bv ζῶον, σηµαί- 
νεται. Ὅταν τοίνυν περὶ τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτήρα 
Χριστοῦ τοὺς λόγους ποιεῖσθαι προθυµοὐµενος, διέλ 
εἰς δύο τὸν ἕνα, καὶ ἄνθρωπον ἰδιχῶς χαὶ ἀνὰ μέρα 
νοούµενον ἀποφήνῆς, εἶτα τοῦτον συμπροσχυνεῖσθαι 
δεῖν xaX συγχρηµατίζειν θεὸν, ὡς ἑτέρῳ map! αὐτὸν 
ὑπάρχοντι Χριστῷ τῷ ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν Υἱῷ, 19- 
µήσῃς εἰπεῖν, τές ὁ καρτερῆσαι δυνάµενος, xal τὴν 
οὕτω προφανη γλωσσαλγίαν κατ αὑτου σνωπῇ * xx 

C ρατρέχων; Ἔδει γὰρ μᾶλλον εἰπεῖν. Σέδοµεν P τν 
τοῦ θΞοῦ Λόγον, Υενόμενον ἄνθρωπον, xal χρηµατί: 
ζοντα θεὸν, xal ἐν ἀθρωπότητι προσχκυνούµενον, ὅτι 
καὶ φύσει θεός ἐστι, καὶ ix Θεοῦ πέφηνε Πατρός. 
ἸΑ)λὰ γὰρ voi, φασὶν ol. δι’ ἑναντίας, ἁλώσῃ που! 
καὶ αὐτὸς bv ἐπιστολῇ Υεγραφὼς, ὅτι συνῄδρευσεν 0 
Υἱὸς τῷ Πατρὶ μετὰ τῆς ἰδίας σαρχός. Elta πῶς 
ἐπιλαμθάνῃ τοῦ λέγοντος, ὅτι χρὴ συμπροσκυνεῖσθαι 
τὸν ἄνθρωπον τῷ Θεῷ Λόγῳ, xal συγχρηµατίζεν 
θεόν» Ταυτὸν γάρ ἔστιν εἰπεῖν xal τὸ σὺν, xà $ 
µετά. Οὐκοῦν ἠγνοηχότας ἑλέγχωμεν τῶν εἰρημένων 
τὴν δύναμιν, καὶ τῇ * τῶν πραγμάτων οὐκ ἑνορῶν- 
τας φύσει». Όταν μὲν γὰρ ἐφ᾽ ἑνὸς προσώπο, 
καὶ φύσεως, Άγουν ὑποστάσεως μιᾶς, βασανίζων ὁ 
λόγος τὰ ἐξ ὧν ἔστιν, Ίτοι σύγχειται φυσιχῶς, ἔτι, 

D φἐρῃ τὸ σὺν, Ἠτοι τὸ μετὰ, τετήρηχε τῷ σηµαυκ- 
μένῳ, καὶ οὕτω τὸ ἓν εἶναι χατὰ σύνθεσιν, xaX οὖκ 
εἰς δύο διΏρηµένως διοριεῖ ** ὅταν δὲ προδιῃρηµ: 
νων € ὑπηστάσεων εἰς δύο, xai πρός. ye «b δεῖν dvi 
μέρος ἑκάτερον νοεῖσθαι καὶ ἰδικῶς τὸ σὺν, ἤγουν Ἱ 
τὸ μετὰ λέγηται, τὀτε δυοῖν, ἡ xal ἔτι πλειόνων 
αὑτὸ, xal οὐχ ἑνὸς χατὰ σύνθεσιν ποιεῖσθαἰ qapt 
τὴν δήλωσιν. OTov, εἰ λέγοιμεν τυχὸν συντιμᾶσθαι τν 
ἰδίῳ σώματι τὴν τοῦ ἀνθρώπου ψυχὴν, eU τις yévouo 


Varie lectiones ex codice Seguieriano, 


αῄν 6. *owf. )Ρ σέθω piv. 3 ὡς που. 


* ᾖτοι. 


f jv. τὴν. 


* (yg. φύσιν * διαιρεῖ. 3 προσδιηρηµένων, 





APOLOGETICUS PRO XII CAPITIBUS CONTRA ΟΙΙΗΕΝΤΑΙΕΡ. 


αυ 


παρ) αὑτου * τιμὴ περὶ bv ἕνα ἄνθρωπον, ὃς ἐστιν Α αἱ quis dieeret, animam eum suo eorpore esse 


ἐξ ἀμφοῖν ' Ἠγουν, εἴ τις λέγει lv ζῶον εἶναι μετά 
τοῦ ἰἱδίου σώματος, οὐχὶ πάντως εἰς ἀνθρώπους δύο 
διοριεῖ τὸν ἕνα. φαίνεται δὲ μᾶλλον οὐχ ἢγνοηχὼς 
τὰ ἐξ ὧν ἔστιν, ἤτοι συντέθειται φυσικῶς. Ὅταν δὲ 
εἴπω' Πέτρος τε καὶ Ἰωάννης συγχρηµατίζονσιν ἄν- 
θρωποι, ἡ γοῦν, ὅτι Μετὰ Πέτρου xai Ἰωάννης &v- 
έδαινεν εἰς τὸ ἱερὸὺν, οὐχέτι τὸ σὺν, f) γοῦν τὸ μετὰ, 
τὴν ἑνὸς ποιεῖται δήλωσιν. U0. γὰρ ανντέθειται Πέ- 
«poc Ἰωάννῃ, ἀλλ οὐδὲ εἰς ἑνὸς ἀνθρώπου σύστασιν 
τελοῦσιν ἁμφότεροι. Τί τοίνυν σοφίζονται Y τὴν ἁλή- 
θειαν, διαιροῦντες ἁμαθῶς εἰς δύο Χριστοὺς τὸν ἕνα: 
Εἰδὲ νοµίζουσιν, ὅτι, συνεδρεύειν λέγοντες τῷ Πατρὶ 
τὸν YDv μετὰ τοῦ ἰδίου σώματος, δύο νοεῖσθαι δε- 
δύχαµεν υἱοὺς, ἐρευνάτωσαν, εἰ pl ἕνα λέγοντες 
Y bv, μιᾷ συνεδρεύσει τετιμῆσθαί φαμεν, καὶ οὐ δυσὶ 
μᾶλλον ' ὡς μίαν μὲν καὶ ἰδιχὴν ἐχνενεμῆσθαι τῷ 
σώματι, ἑτέραν δὲ πάλιν καὶ ἰδιχὴν τῷ Λόγψ. "AX 
οὐχ ἂν ἔχοιεν ἐπιδεῖξαι τοῦτο. πῶς yàp, ἡ πόθεν; 
"Eva γὰρ ὄντα Υἱὸν μετὰ τῆς ἰδίας σαρχὸς τὸν Υἱὸν 
Ozóv τε ὁμοῦ xal ἄνθρωπον τὸν αὐτὸν, μιᾷ συνεδρεύ- 
σει τῇ πρὺς τὸν Πατέρα διαπρέπειν διαθεδαιούµεθα» 
νό γε μὴν συμπροσχυνεῖσθαι λέγειν ἄνθρωπον θεῷ, 
xai συγχρηµατίζειν θεὸν, δύο που πάντως ὁμολογεῖν 
ἐστι τοὺς προσχυνουµένους, ἢ xal 5 ἀλλήλοις συγχρτ- 
µατίζοντας. Εὐήθης δὲ λίαν, xal τῶν εἰς ὀρθότητα 
καὶ ἀλήθειαν ἐννοιῶν ἀλλότριος παντελῶς ὁ τοιόσδε 
λόγος. Γέγονε τοίνυν ἀναθεματισμὸς κατὰ τῶν ὁλο- 
τρόπως διοριξόντων τὸν Ἐμμανονὴλ εἰς ἄνθρωπον 
ἰδικῶς, xat Θεὸν Λόγον ἰδιχῶς ' ἕνα γὰρ ἡμῖν αὐτὸν 
ὁ τῶν θεηγόρων ἐχήρυξε λόγος, χαὶ τῶν ἱερῶν Γραμ- 
µάτων ἡ ἀχιδδήλεντος γνῶσις. 
ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ e. 


E! τὶς φησι τὸν ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν δο- 
ξάξδεσθαι * παρὰ τοῦ Πνεύματος, ὡς ἀλλοτρίᾳ ὃν- 
γάµει τῇ ἰδίᾳ αὐτοῦ b χρώμενον, xat παρ) αὑτοῦ λα- 
θόντα τὸ ἑνεργεῖν δύνασθαι χατὰ πνευμάτων ἀχαθάρ- 
τω», καὶ τὸ πληροῦν εἰς ἀνθρώπους τὰς θεοσηµείας ' 
xai οὐχὶ δη μᾶλλον ἴδιον αὐτοῦ τὸ Πνεῦμά quot, δι’ 
οὗ xai ἑνήργησε τὰς θεοσηµείας' ἀνάθεμα ἔστω. 


Ἀντίῤῥησις τῶν Ἀνατολικῶν. 
Αὖθις χαλὸν τὰ πάλαι αὐτῷ sipnpéva εἰς μέσον 


ἀγαχεῖν, xaX ἴσως ἐπιλελησμένον τοῦ 9 αὐτοῦ ὑπο-ρ 


μνῆσαι αὐτόν ' οὗ γὰρ µόνον τὸν Κύριον τὰ σημεῖα 
tv Πνεύματι ποιεῖν ἀπεφήνατο, ἀλλὰ δὴ καὶ αὑτὸν 
«bv τεθνῶτα d ζωοποιπθῆναι Πνεύματι, ἐν ofc φῆαιν 
bv τῷ πρώτῳ 1ójup* El τοίνυν οὗ πέπονθε τὸ τεθνά- 
vat σαρχιχῶς χατὰ τὰς Γραφὰς, οὐδὲ ἑξωοποιήθη 
Πνεύματι. Σχοπεῖν δὲ δεῖ τὴν ἑαυτοῦ πρὸς ἑαυτὸν 
ἐναντιότητα, ἐν μὲν τοῖς ἀναθεματισμοῖς αὐτοῦ ἀπ 
αγορεύσαντος τὸν Κύριον iv Πνεύματιθεοῦ δαίμονας 
ἐχδάλλειν, xal τὰ ἄλλα σημεῖα ποιεῖν, καὶ τὴν ἐν 
τοῖς Εὐαγγελίοις χειµένην ἔγγραφον τοῦ Κυρίου φω- 


unum animal, non propterea in duos homines unum 
dividit ; videtur antem potius non ignorsre ea; ex 
quibus est, hoc est, compositum est naturaliter. 
Quando vero dico, Peirus et Joannes coappellantur 
bomines, vel etiam, Cum Petro Joannes sscendit 
in templum : non jam σὺν, vel μετὰ, id est cun, 
unum quiddam signifleat, Non enim Joannes com- 
positus est cum Petro, sed neque ad unius hominis 
constitutionem ambo conveniunt. Cur ergo veritati 
Mludunt, dividentes imperite unam in duos Chri- 
stos? Si autem putant, quod dicendo Filium cum 
proprio corpore considere Patri, duos intelligendos 
Filios concesserimus ; inquirant, an dicamus, 
unum Filium unica considentia honoratum esse, et 


B non duabus, ita ut una et privatim tributa sit cor- 


pori, altera vero rursum et privatim Verbo, Verum 
hoc non poterunt ostendere. Quomodo enim, vel 
uude ? Nam unum eteumdem Deum simul et honmi- 
Beim una considentia apud Patrem bonestari aflir- 
mamus. Ceterum dicere hominem adorori cum 
Deo, et cosppellari Deum, omnino est confiteri 
duos adorandos, vel etiam inter se coappellandos. 
Atqui valde fatuus, et a rectis et veris oogitstio- 
nibus omnino alienus est ejusmodi sermo. Igitur 
faclus est aoathematismus contra eos, qui modis 
omnibus dividunt. Emmanuelem in hominem seor- 
sim, et Deum. Nobis enim unum ipsum eumdem 
theologorum sermo praedicavit, sacrarumque Scri- 
pturarum inadullerata cognitio. 


181 ANATHEMATISMUS ΙΧ. 


Si quis unum Dominum Jesum Christum a Spi- 
ritu clarificatum dixerit, propria virtute ipsius tan- 
quam aliena utentem ; 3c vim et efficaciam ab 
eodem sccepisse, quia contra immundos spiritus 
operaretur, et divina inter homines miracula pa- 
traret, ac non potius ipsum Spiritum, per quem 
divina signa edidit, illius proprium esse confessus 
fuerit ; anathema sit. 


Orientalium oppositio. 


iterum oper: pretium fuerit ea, qua olim ab illo 
dicia sunt, in. medium adducere, et suorum dicto- 
rum foriassis oblitum admonere, Non enim solum 
Dominum signa in Spiritu fecisse pronuntiavit ; se 
etiam ipsum mortuum viviflcatum esse Spiritu dixit 
primo tomo, his verbis: Igitur si non pertulit mori 
carnaliter. secundum Scripturas, non item vivifi- 
catus est Spiritu. Hic videre licet, quantum secum 
ipse puguet, cum in apathematismis negarit, Do- 
minum in Spiritu demones ejicere, et alia signa 
facere, et. scriptam in Evangeliis vocem Domini 
exploserit, dicentis: « Si autem in Spiritu Dei ego 


Variz lectiones ex codice Seguieriano. 


! £g. παρἀ του. Y σοφίζετε.  ? προσχ. xai 


& δεδοξάαθαι. b δι᾽ αὐτοῦ. 9 ἴσ. των. 4 αὐτὸν τεθνεῶτα. 


853 


S. CYRILL! ALEXANDRINI ARCHIEP. 


556 


ejieio diemonia **, » At nos Dominum nostrum A vhv ἀθετοῦντος, εἰπόντος * « El δὲ ἓν Πνεύματι θεῇ 


Jesum Christum et sua virtute et Spiritus opera- 
tione perfecisse signa con(itemur. Non enim quasi 
careat propria virtute, uti dicimus virtute Spiri- 
tus sancti. Non autem Spiritum sanctum imul 
adesse dicere, eorum est arbitror, qui Scripturas 
sanctas negant. Nam quamvis alicubi Scriptura 
dicat, Patrem perficere opera miraculorum, dum 
dicit : « Pater qui manet in me, ipse facit opera 
qua ego facio **; » Filius tamen est qui facit om- 
nia opera Patris:et licet opera Filii Spiritus di- 
catur facere, dum dicit : « Si autem ego iu Spiritu 
Dei ejicio d:emonia *; » Dominus tamen estqui facit 
jn Spirita. Noa enim alienatus est Filius a Patre, 
vel Spiritu ; neque separata ei seorsim disjuncta 


sunt Trinitatis opera : sed propria Trinitatis esi B 


uniuscujusque subsistentis, qua in Scriptura dicitur 
operatio : 184 ut Scriptura dicit aliquaudo om- 
nem creaturam Filii opus, dicens : « Verbo Domini 
celi firmati sunt ; » aliquando autem Spiritus, dun 
infert : « Et Spiritu oris ejus omnis virtus eorum?. » 
Sed non quasi Pater non possit omnia facere, ope- 
ratur etiam Filius: et Spiritus quoque assumitur 
ad creandum, non quasi infirmus sit Filius ( vere 
euim dictum est, quod per ipsum facta sunt omnia 3), 
sed uj Trinitatis eadem substantia, idem honor, et 
eadem virtus commendetur, dicit eadem interdum 
8 Patre, interdum a Filio, interdum a Spiritu sancto 
esse facia. Sic euim et ab una substantia divina 
pendere omnia intelligimus. Nam ut Verbum essen- 
Male et subsistens ipse Unigeuitus absque passione 
ex eo genitus esL; et Spirilus sanctus ex ipso 
procedens, in propria  subsistentia exsistit ; ita 
ut 1n tribus subsistentiis una substantia notetur, et 
nulla ipsarum in ratione substantie alieua consi- 
dereuur;solis autem proprietatibus denotontibus, 
sive distinguentibus inter ipsas intelligantur. (Quo- 
modo igitur erit propria operatio, quorum una est 
essentia, et potentia, et voluntas ? Nam quibus hzc 
&Unt cominunia, eorum una prorsus est operatio. 


ἐγὼ ἐχβάλλω τὰ δαιμόνια.» Ἁλλ’ ἡμεῖς τὸν Κύρω 
ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν Χριστὸν, καὶ τῇ οἰκείᾳ δυνάµει, 
xaX τῇ τοῦ Πνεύματος ἑνεργείᾳ ἐπιτελέσαι τὰ σημεῖᾳ 
ὁμολογοῦμεν» οὗ γὰρ ὡς οὐκ ἔχοντα τὴν ἰδίαν b) 
ναµιν, χρῆσθαι τῇ δυνάµει τοῦ ἁγίου, Πνεύματος: μὴ 
συνεἶναι δὲ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἀρνουμένων tat, 
ὡς οἶμαι, τὰς θείας Τραφάς. K&v γάρ που ἡ θεία 
Γραφὴ λέγη, τὸν Πατέρα ἐπιτελεῖν τὰ ἔργα τῶν θαυ. 
µάτων, δι’ ὧν φησιν’ « Ὁ Πατὴρ ὁ µένων bv ipd, 
αὐτὸς ποιεῖ τὰ ἔργα, ἃ ἐγὼ ποιῶ * » ὁ Υἱός ἐστιν d 
ποιῶν πάντα τὰ ἔργα τοῦ Πατρός ' x&v τὰ τοῦ Yioi 
τὸ Πνεῦμα λέγῃ ποιεῖν, δι ὧν φησιν * « El δὲ ἐγὼ ἐν 
Πνεύματι Θεοῦ ἐχδάλλω τὰ δαιμόνια * » ὁ Κύρής 
ἐστιν ὁ ποιῶν ἐν Πνεύματι. 0ὐδὲ γὰρ Ἠλλοτρίωται 
ὁ Υἱὸς τοῦ Πατρὸς, fj τοῦ Πνεύματος * οὐδὲ χεχωρ- 
σµέναι καὶ ἰδιάζουσαί που αἱ τῆς Τριάδος ἑνέργειαι, 
ἀλλ᾽ οἰχεία τῆς Τριάδος fj ἑχάστης ὑποστάσεως by τή 
Γραφῇ λεγομένη ἑνέρχεια". ὥσπερ 9 xaX πᾶσαν τὴν 
Χτίσιν ποτὰ μὲν λέγει dj Γραφὴῇ τοῦ Υἱοῦ ἔργον, λ- 
Ίουσα” « Ti Λόγῳ Κυρίου οἱ οὐρανοὶ ἑστερεώθη- 
σαν. ποτὸ δὲ τοῦ Πνεύματος, δι’ ὧν ἐπάγει: c Καὶ 
τῷ Πνεύματι τοῦ στόµατος αὐτοῦ πᾶσα ἡ δύναμις 
αὐτῶν. » ΆἉλλ' οὐχ ὣς ἁδυνατοῦντος τοῦ Πατρὸς τὰ 
πάντα ποιῆσαι, δημιουργεῖ xal ὁ Ylóc* οὐδ' aj t 
λιν, ὡς ἀσθενοῦντος τοῦ Yioo εἰς τὴν δηµιουργία, 
δυμπαραλαμδάνεται τὸ Ηνεῦμα (ἀληθὲς γὰρ τὸ, 
€ Πάντα δι) αὐτοῦ ἐγένετο »)- ἀλλ' ἵνα τὸ τῆς Τριάδο; 
ὁμοούσιον, καὶ ὁμότιμον, χαὶ ὁμοδύναμον ἡμῖν παρα: 
C στήσῃ, λέγει τὰ αὐτὰ ποτὲ μὲν ὑπὸ τοῦ Πατρὸς, xoi 
δὲ ὑπὸ τοῦ Υἱοῦ, ποτὲ δὲ ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματο 
γεγενῆσθαι. Οὕτω γὰρ καὶ μιᾶς τινος οὐσίας θείας ἡρ- 
τῆσθαι πάντα νοοῦμεν. Ὡς γὰρ ἑνούσιος { xal b 
υπόστατος ὁ Μονογενῆς ἐξ αὐτοῦ Sd matos ἐγεννήβη, 
καὶ «b Πνεῦμα δὲ καὶ αὐτὸ ἐξ αὐτοῦ b. ἐχπορενόμε- 
vov, dv ἰδίᾳ ὑποστάσει τυγχάνει’ ὥστε play i οὐσίαν 
bv τριαὶν ὑποστάσεσι χαραχτηρίζεσθαι, xai prb 
ετέραν αὐτῶν τῷ τῆς οὐσίας λόγῳ Ἠλλοτριωμῶη» 
θεωρεῖσθαι, µόναις δὲ ἰδιότησι χαρακτηριστικαῖς, d 
οὖν διοριστικαῖς, ἀλλήλων νοεῖσθαι. Πῶς οὖν ἰδιῖ: 


ζουσα ἐνέργεια, ὧν µία καὶ fj οὐσία, καὶ ἠδύναμις, καὶ dj βούλησις; ὧν γὰρ ταῦτα κοινὰ, µία πάντω, 


ἑνέρχεια. 
Cyrilli defensio. 

Numquid mihi testium voce opus erit ad com- 
monstrandum, adversarios vana loqui velle, et 
adversum nos temere blasphemiis uti ? Verum hoc 
solus illorum sermo, ut opinor, indicabit. Nam in 
proposito anathematismo affirmavimus manifeste, 
proprium esse Filii Spiritum sanctum ; et quod 
per seipsum perfecerit divina signa. At illi, quam- 
vis sape affirmont, me oblitum este meorum ser- 
monum, in eam progrediuntur stupiditatrem, imo 


ο. Matth. x1, 98. ** Joan. xiv, 10. 


1 Matth. xii, 28. 


D 'AxoJoría KvplAAov. 


"Apá µοι μαρτύρων δεῄσει φωνῆς πρὺς τὸ ἀπν- 
φῆναι τοὺς δι ἑναντίας εἰχαιολόγους ἐθέλοντα; {, 
xai ταῖς καθ) ἡμῶν δυσφηµίαις ἀπερισχέπτως ym 
µένους; "AX, οἶμαι, τουτὶ καὶ μόνος ὁ παρ᾽ αὐτῶν 
διαδείξει k λόγος. "Ev μὲν γὰρ τῷ προχειµένῳ ἀνά- 
θεματισμῷ διισχυρισάµεθα σαφῶς ἴδιον εἶναι τοῦ 
Υιοῦ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, καὶ μὴν, ὅτι δι) αὐτοῦ : τετέ- 
λεχε τὰς θεοσηµείας. Οἱ δὲ, καίτοι πολλάκις ! Enti 
σµονά µε τῶν ἐμαυτοῦ f λόγων Υενέαθαι διισχυριζό 


* Psal. xxxn, ϐ. 3 Joan. 1, 5. 


Varie lectiones ex codice Seg uieriano. 


{ ὡς Υὰρ Λόγος. 6 αὐτῆς. b αὐτῆς. 
m ἑαυτοῦ. . 


* ὥς που. 
l πλειστάχις. 


i ὡς τὴν µίαν. | εἰκαιολογεῖν ἐθέλοντας. } διδάζευ 








$57 


APOLOGETICUS PRO XH CAPITIBUS CONTRA OTDJUENTALES, 


$58 


μενοι, προήκουσιν εἰς τοῦτο νωθείας αὐτοὶ, [καὶ] μὴν Α vero dementiam, ut. putent me dicere, quod Jesus 


χαὶ ἀθελτηρίας, ὡς οἴεσθαί µε λέγειν οὗ διὰ τοῦ Πνεύ- 
µατος ἐχδάλλειν τὸν Ἰησοῦν τὰ δαιμόνια. "Ap' οὐχ 
ivapyhe συχοφαντία τοῦτό γε; El ph Yàp ^ οὐκ 
ἀξιοῦσιν ὁμολογεῖν θεοσηµείας εἶναι τρόπον τὸ ix- 
θάλλεσθαι τὰ δαιµόνια, λεγόντων ἃ βούλονται, ποιεί- 
τωσαν xat' ἐμοῦ ο τὸ χρῆμα γραφὴν, ἐγχαλείτωσαν 
ὅτι μὴ τοῦτο ἔφην ἐναργῶς , σιωπἠσας τὰς θεοση- 
µείας. El δὲ ὁμοῦ τοῖς ἄλλοις xai «b ἐχδάλλεσθαι τὰ 
δαιμόνια, τρόπος ἂν εἴη, καὶ οὐχ ἀθαύμαστος, τῆς 
θεοσηµείας, τί δήποτε µεθέντες ὡς ἀχερδὲς τὸ 
ἑλέσθαι μᾶλλον εὐστομεῖν, xal τὸ χρῆΏναι λαλεῖν τὴν 
ἀλήθειαν ὡς ἔωλον παραιτούµενοι, τὸ τῆςρ καθ) 
ἡμῶν ἀθυροστοβίας τετιµήκασι χρῆμα 4, xaX οὐχ ἐν 
μιχρῷ πεποίηνται λόγῳ τὸ οὕτω χατεψεγµένον παρά 
τε θεῷ xat ἀνθρώποις; Ἐπιλελῆσθαι 66 µοι δοχοῦσι 
Ἀέγοντος τοῦ Χριστοῦ * « Πῶς ἑρεῖς τῷ: ἀδελφῷ σου’ 
Ἀδελφὲ, ἄφες ἐχδάλω 5 τὸ χάρφος Ex τοῦ ὀφθαλμοῦ 
σου, χαὶ ἰδοὺ ἡ δοχὸς ἐν τῷ aio ὀφθαλμῷ; Ὑποκριτὰ, 
ἔχδαλε πρῶτον τὴν δοχὸν Ex τοῦ ὀφθαλμοῦ σου, xal 
τότε ἑμθλέψεις » ἐχθαλεῖν τὸ χάρφος Ex τοῦ ὀφθαλ- 
μοῦ τοῦ ἁδελφοῦ σου. » Ὅτι μὲν γὰρ ὁμοούσιός cé 
ἐστιν * dj ἁγία Τριὰς, ἰσοσθενἠς τε, καὶ ἰσουργὸς, οὐ 
διά γε τοῦ παρ) ὑμῶν ἑγνώχαμεν λόγον * πεπληρο- 
φορῄμεθα δὲ μᾶλλον ix τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς. 
"Οτι δὲ xav' οὐδένα τρόπον τοῖς τῆς ὀρθῆς πίστεως 
διαλυμανεῖται λόγοις, ὀνίνησι δὲ μᾶλλον ὁ προχείµε- 
vos ἀναθεματισμὸς, ἁταλαίπωρον ἰδεῖν. Τοὺς γάρ τοι 
διαιροῦντας τὸν ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν, µερί- 
ζοντάς τε αὐτὸν, ὡς Ίδη πλειστάχις εἰρήχαμεν, εἰς 
ἄνθρωπον. ἰδιχῶς, xaX εἰς θεὸν Λόγον ἰδιχῶς, ὡς 
δύο α νοεῖσθαι πρόσωπά τε xal ὑποστάσεις διισχυρι- 
ζομένας ἀπ) ἀλλήλων Y, τοῦτο δρᾷν οὐκ Ed * οὔτε μὴν 
ἐφίησι λέγειν ὡς ἕνα χοινὸν ἄνθρωπον ἐνηργῆσθαι 
παρὰ τοῦ Πνεύματος τὸν Ἰησοῦν, πρός γε τὸ δύνα- 
σθαι χατορθοῦν τὰς θεοσηµείας' ἐπεὶ κατ’ οὐδένα 
δ:οίσει τρόπον τῶν ἁγίων ἁποστόλων, ἣ γοῦν προφη- 
τῶν, οἳ διὰ τῆς ἄνωθεν ἡμερότητος τῶν θείων χα- 
βισµάτων ἀναπιμπλάμενοι φαῖεν ἂν εἰχότως' εΧάριτι 
ΘΞοῦ ἑἐσμεν Ó ἑσμεν. ». ᾽Αλλὰ τοῖς μὲν ἁγίοις ἀνδρά- 
ctv, oic ἡ τῶν παρὰ θεοῦ χαρισµάτων ἑμπρέπει 
διανομὴ, ἁρμόσειεν ἂν εἰχότως« ἡ τοιάδε φωνὴ, 
Χριστῷ δὲ οὐχέτι. ΄Ίδιον γὰρ αὐτῷ 7 τὸ Πνεῦμά ἐστι 
τὸ ἅγιον, καθάπερ ἀμέλει xal τοῦ θεοῦ xal Πατρός; 


demonia non ejecerit per Spiritum. Annon' est 
manifesta calumnia hzc ? Nam si refugiunt confi- 
teri , divinorum signorum genus esse ejici d2emo- 


: nia, dicant quz? volunt, id mihi pro crimine aseri- 


bant, accusent quod boc non manifeste dixerim, 
divinaque signa silentio przeterierim. Si autem in- 
ter czetera ejicere daemonia 183 genus est divino- 
rum signorum admiratione digaum, cur linguze 
temperare tanquam rem inutilem contemnentes, et 
loqui veritatem tanquam rem putidam refugientes, 
dicendi intemperantia adversum nos uti maluerunt, 
et rem tantopere apud Deuin ei homines vitupera- 
tam nihil interesse putaverunt? Sed videntur mihi 
esse obliti Ghristi dicentis : « Quomodo dices frawi 


B tuo : Frater, sine ejiciam festucam de oculo tuo, et 


ecce irabs est in oculo tuo? Hypocrita, ejice pri- 
mum trabem de oculo tuo, et tunc videbis ejicere 
festucam de oculo fratris tui *. » Nam quod sancta 
Trinitas ejusdem sit substantie, ejusdem roboris 
εἰ operationis, non per vestrum didiciouus sermo- 
nem, sed sumus edocli potius ex sacra Scriptura. 
Quod autem propositus anathematismus nullo modo 
recte fldei sermonibus obsit, sed prosit polius, 
sine labore videre licet. Nam eos qui dividunt unum 
Dominum Jesum Christum, et dividunt ipsum, ut 
jam sepissime diximus, in hominem seorsim, et in 
Deum Verbum seorsim, iia ut dus intelligantur 
persona οἱ subsistenti» inter se disjuncts, hoc 
facere non sinit : neque perinittit. dicere, quod 
lanquam unus communis homo Jesus divina vi agi- 
lante motus fuerit a Spiritu sancto, ut possit scili- 
cel divina signa perficere; alioqui nüllo modo 
differet a. sanctis apostolis vel prophetis, qui per 
divinam benignitatem divinis impleti donis, merito 
dicere possunt: « Gratia Dei sumus, quod su- 
mus *. » Sed sanctis quidem viris, in quibus dono- 
rum sancti Spiritus distributio przcellit, bene con- 
gruit hec vox, Christo autem non item. Proprius 
enim est ejus Spiritus sanctus, quemadniodum sci- 
licet est Dei Patris : operatur autem sicut Pater 
per Spiritum, ita et ipse. Itaque quamvis diceret 
Judzis : « Multa boua opera ostendi vobis a Paire 
meo *;»606t:« À meipso non loquor : Pater aulem 


ἐνεργεῖ δὲ ὥσπερ ὁ Tacho διὰ τοῦ Πνεύματος, οὕτω p in. me manens, ipse facit. opera " ; » rursus tamen 


χαὶ αὐτός. Καὶ γοῦν, χαἰτοι λέγων Ἰουδαίοις * « Πολλὰ 
χαλὰ ἔδειξα ὑμῖν ἔργα παρὰ τοῦ Πατρός µου’) xat, 
« Απ΄ ἐμαυτοῦ οὗ λαλῶ: 6 δὲ Πατηρ ὁ ἐν ἐμοὶ µέ- 
νων, ποιεῖ τὰ ἔργα αὐτός ** » ἔφη δέ που πάλιν, « El 
δὲ ἐγὼ ἐν Πνεύματι θεοῦ ἐκθάλλω τὰ δαιμόνια" » 
τὴν διὰ τοῦ Πνεύματος ἑνέργειαν ἀνατιθεὶς ἑαυτῷ τε 
xa τῷ  Πατρὶ διὰ τὴν ταυτότητα τῆς οὐσίας. Καὶ 
«πολὺς ἂν γένοιτο xal μαχρὸς ὁ περὶ τούτων λόγος * 


* Matth, vin, 4, δ. ^ EL Cor.xv, 10. 


* Joan. x, 03. 


alicubi dicebat : « Si autem ego in Spiritu Dei eji- 
cio damonia *; » operationem per Spiritum refe- 
reus in se et Patrem, propter identitatem stbstan- 
fie, Et mulius quidem ac prolixus esset de his 
rebus sermo: 18 sed illum dilatare volentibus 
convenienti tempore, ut pulo, opus esset. ltaque 
non quasi aliena virtute per Spiritum motum diíci- 
mus Emmanuelem , sed illa potius divino more 


* Joan. xiv, 10. * Matth. xni, 98. 


Varie lectiones ex codice Seguieriano. 


? el μὲν γάρ. 


ὀμοουσία vé ἐστιν. v εἰς ὅνο. " διεσχοινισµένας 


τῆς. 4 χρήµατι. 7 ἐχθαλῶ. ?* περιθλέψεις. — ! οὖν 


9 ποιείσθωσαν δὲ xat! ἐμοῦ. 5 τῷ 
ἀλλήλων. 


κ εἰχότως. 7 αὐτοῦ. 7 αὐτοῦ. 


999 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIITEP. 900 


usum, et propriam habuisse consubstantialis Spi» A δῶ, οἶμαια, χαιροῦ τοῦ χαθήχόντος τοῖς ἐθέλονσι 


rius virtutem. Nam beati quidem discipuli signa 
facientes dicebant : « Viri, quid nobis attenditis, 
quasi propria virtote aut pietate fecerimus ambu- 
lare Speciose portae assidentem claudum? Pro- 
prius sutem Cbristi est Spiritus ejus*. » Illis au- 
tem qui nostra cavillantur, hoc dicimus : Si qui- 
dem non displicet illorum mentibus dividi indivisi- 
bilein, et dicere, sicut communem hominem operandi 
impulsum Jesum accepisse per Spiritum : non. ma- 
gnopere curandum erit de iis qui sic affecti sunt, 
Sin Christum unam et Fillum et Dominum esse 
confitentur, eumdemque esse simul Deum et ho- 
minem ; credant nobiscum, quod non accipit ope- 
randi facultatem quasi a meliore quadam et aliena 


κατευρύνειν b. αὐτόν. Οὐχοῦν οὐχ ὡς ἀλλοτρίᾳ δυνά. 
pec τῇ διὰ Πνεύματος ἑνηργῆσθαί φαμεν τὸν Ἐμμα- 
νονλλ, ἀποχεχρῆσθαι δὲ μᾶλλον αὐτῇ θεῖχῶς, xd 
ἰδίαν ἔχειν τὴν τοῦ ὁμοουσίου Πνεύματος δύναμη, 
Οἱ μὲν γὰρ µαχάριοι μαθηταὶ τὰ σημεῖα ποιαῦντες 
ἔλεγον ΄ « Άνδρες, τί ἡμῖν προσέχετε, ὡς ἰδίᾳ ἐν- 
νάµει f] εὐσεθείᾳ πεποιηχόσι τοῦ περιπατεῖν τὸν τᾗ 
Ὡραίᾳ πύλῃ προϊδήσαντα 9 χωλόν; "Ibrov δὲ Χρισοῦ 
τὸ Πνεῦμα αὑτοῦ. » Tol; γε μὴν χατασκοπεῖν ἑ 
ἐθέλουσι τὰ παρ) ἡμῶν, ἐχεῖνό φαµεν’ El μὲν γὰρ 
οὐκ ἁπάδει ταῖς αὐτῶν διανοίαις τὸ µερίζεσθαι τὸ ε 
ἀμέριστον, xaX ὡς κοινὸν ἄνθρωπον ἐνηργῆσθαι λέ- 
γειν διὰ τοῦ Πνεύματος. τὸν Ἰησοῦν, πολὺς ἵ τῶν 
οὕτω διαχειµένων ὁ λόγος. El δὲ Χριστὸν ἕνα xi 


ab illo virtute; ipse autem potius operatur divina B Υἱὸν, καὶ Κύριον ὁμολογούντων 6 ὑπάρχειν, τὸν αὐτὸν 


sigua quasi per proprium Spiritum, in quo et omnis 
rerum factarum virtus **. Nam sic desinent frustra 
nos irridere, et Invidize dentibus in nos infremere. 


bvyxa Θεόν τε ὁμοῦ καὶ ἄνδρωπον, πιστευέτωσεν 
μεθ ἡμῶν, ὡς οὐκ ἑνεργείᾳ μᾶλλον ὡς χρείτοι 
παρ᾽ αὐτὸν χαὶ ἀλλοτρίᾳ δυνάμει τῇ διὰ τοῦ Πνεύμα. 


τος, ἑνεργείᾳ δὲ 1 μᾶλλον αὐτὸν τῆς ) θεοσηµείας, ὡς δι ἰδίου Ἠνεύματος, &v ip καὶ πᾶσα τῶν γεννητῶν! 
1 δύναµις. Πεπαύσονται γὰρ οὕτω διαλοιδορούµενοι µάτην, καὶ τοὺς τῆς βασκανίας ὁδόντας ἡμῖν ἔπι- 


στηρίζοντες !. 
ANATHEMATISMUS X. 


Confessionis nostrae pontificem et apostolum fa- 
ctum esse Christum, Scriptura divina docet !! : 
obtulisse quoque semetipsum pro nobis Deo et Patri 
in odorem suavitatis !**. Si quis ergo dixerit pon- 
tificem et apostolum nostrum non esse ipsum Dei 


ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ Fr. 

Αρχιερέα χαὶ ἁπόστολον τῆς ὁμολογίας ἡμῶν ε- 
γενῆσθαι Χριστὸν ἡ θεία λέγει Γραφὴ, προσχεχοµι- 
Χέναι δὲ ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν εἰς ὀσμὴν εὐωδίας τῷ 
θεῷ χαὶ Πατρί. Εἴ τις τοίνυν ἀρχιερέα xal ἁπόστο- 
λον ἡμῶν γεγενῆσθαί φῆσιν οὐχ αὐτὸν τὸν ἐκ 8o; 


Verbum, posteaquam caro et homo nobis similis € Πατρὸς Λόγον, ὅτε " γέγονε σὰρξ, xol καθ ἡμᾶς 


factum est; sed hominem illum, qui ex muliere 
natus est, quasi alteruu quempiain ab ipso diver- 
sum : aut si quis illum pro seipso quoque, et non 
potius pro nobis solis sacrificium obtulisse dixerit 
(neque enim oblatione egebat, qui peccatum non 
novit) : anathema sit. 


Orientalium  objectio. 


Si Deus Verbum est summus sacerdos, cui Deo 
8u0, vel quali ministerium suum olfert? Sed obli- 
tus est beati Pauli dicentis : « Non enim habewus 
pontificem, qui non possit compati infirmitatibus 
185 nostris, sed tentatum per omnia secundum 
similitudinem absque peccato !*. » Quis igitur est 


ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ ὣς ἕτερον παρ) αὐτὸν, ἰδιχῶς ἄνθρω- 
πον ix Tuvauxóg* Ἡ εἴ τις λέχει ὑπὲρ α lavo 
προσενεγχεῖν αὐτὸν τὴν προσφορὰν, καὶ οὐχὶ Pi 
μᾶλλον ὑπὲρ µόνων ἡμῶν (οὐ γὰρ ἂν ἐδεήθη προσ- 
φορᾶς ὁ μὴ εἰδὼς ἁμαρτίαν) ἀνάθεμα ἔστω. 


Ἀντίῤῥησις τῶν Ἀγατολικῶν. 

Ei ἀρχιερεὺς ὁ Θεὺς Λόγος, τίνι Oed αὐτοῦ ἡ 
ποίῳ τὰ τῆς θεραπείας προσφέρει; Αλλ' ἐπελάθειν 
τοῦ µακαρίου Παύλον εἰπόντος' « Οὐ γὰρ ἔχομεν ἁρ- 
χιερέα ph δυνάµενον συμπαθῆσαι ταῖς ἀσθενείαις 
ἡμῶν, πεπειραμένον δὲ χατὰ πάντα χαθ᾽ ὁμοιότητα 
χωρὶς ἁμαρτίας. » Τίς οὖν ἔστιν ὁ πεπειραµένος; ὁ 


teutatus ille? num Deus Verbum, an Iminana natura Ὦ θεὺς Λόγος, 3| fj ἀνθρωπεία φύαις τὸ τοῦ Δανϊν 


semen David? Et iterum : « Nemo sihi assumit 
honorem, sed vocatus a Deo, sicut et Aaron : iia 
et Christus non seipsum gloriflcavit, ut fieret pon- 
üifex !**. » Quis igitur ille, qui comparatur secun- 
dum sacerdotii. digniialem ipsi Aaron, el non 4 
seipso lionorem assumenti, sed vocato a Deo, et ad 
dignitatem sacerdotis ascendenti ? num divina na- 


σπέρμα; Καὶ πάλιν * « O0y ἑαυτῷ τις λαµδάνει τὴν 
τιμὲν, ἀλλὰ P χαλούμενος ὑπὸ θεοῦ, χαθώσπὲρ 'Ac- 
ρών 4. οὕτω καὶ ὁ Χριστὸς οὐχ ἑαυτὸν ἑδόξασε Υε- 
νέσθαι ἀρχιερέα. » Τίς οὖν ὁ τῷ 'Aapüy κατὰ τὸ tf 
ἱερωσύνης ἀξίωμα, xoi τῷ μὴ ἀφ᾿ αὐτοῦ " λαμθά’ 
νοντι» τὴν τιμὴν, ἀλλὰ καλουμένῳ * ὑπὸ τοῦ θ:00, 
xa εἰς τὴν ἀξίαν τῆς ἱερωσύνης ἀναθαίνοντι συγχρ!; 


* Act. nt, 19,10. !* Psal, xxxi, 6. !! Πευν. ni, 1. 1" Ephes. v,2.. !? Hebr. 1v, 19. !* Hebr. v, 6 5. 


Varig leciiones ex codice Seguieriano. 


& δεῖ δὲ, οἶμαι. b κατενθύνειν. 
6 ὁμολογοῦσιν. bh ἐνεργεῖται. 1 ἑνεργεῖ δέ. 
» ὅτι. ἃ χαὶ ὑπέρ. Ὁ ἐπελάδετο. P ἀλλ ὁ. 
μένος. 


e προσιζήσαντα, ἢ ἱζήσαντα. 4 κατασχώπτειν. ο τόν. { οὐ πολύ:. 
| αὐτὸς τὰς, ἡ, αὐτοῦ τάς. 
ᾳ xai ᾿Ααρύν. 


κ γενητῶν. | ἐπιτρίζοντευ 
r οὐκ ἀφ' ἑαυτοῦ. ϱ λαμδάνων. * xa^ 





561 APOLOGETICUS ΡΠΟ. XIF CAPITIBUS CONTR& ORIENTALES. 202 
véuevoc; Ἡ δεία φύσιᾳ, f. τῷ Παερὶ συναῖδιος, ἡ Α tura, qux est Patri. costerna, cui omnia Patris 


πάντα τὰ τοῦ Πατρὸς ἴδια ἔχουσα; εἰς ποῖον ἀξίωμα' 
μείζον ἑαυτῆς ἀνέδαινες Καὶ φήσομαιὺ τὴν ἱερω- 
σόνην. ἀξιωτέραν τῆς θείας φύσεως ὑπάρχειν, πρὸς 
fv οὐχ ἀφ' ἑαυτοῦ, ἀλλά χαλούμενος ὑπὸ τοῦ θεοῦ 
xav αὐτὴν Y ἀνέραινε, χαὶ δι’ αὐτῆς. ἑδοξάζετο; 1) 
ix σπέρματος Δαυϊδ fj γενοµένη xoi ὁρισθεῖσα, fj 
xai ὡς ὤμοσενΣ 6 θεὸς, χατὰ τὺν Ῥαλμῳδὸὺν, δώσειν 
εἰς τὸν αἱἰῶνα τὸ τῆς ἱερωσύνηςΣ; « Ὥμοσε yàp, 
φησὶ, Κύριος, καν οὐ µεταμεληθήσεται’ Σὺ ἱερεὺς 
εἰς τὸν αἰῶνα χατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδἐκ. » Ἡ θεότης 
τοῦ Μονογενοῦς ἑνωμότὸυς ὑποσχέσεις παρὰ τοῦ θεοῦ 
ἐλάμδανε, λήψεσθαι τὴν ἱερωσύνην εἰς τὸν αἰῶνα, 
xai παρ) αὐτῃ * δοξασθήσεσθαι; Καὶ τίς ἡμῶν àvá- 
σχοι 8 ταῦτα λεγόντων, f| νοούντων, xal οὐχ εὐτελί- 
ctv P ἡμᾶς, θΘεὺν εἰσάγοντας χειροτονούµενον áp- 
χιερέα, xdi ἑνωμόσει ὑποσχέσεις ο λαµθάνοντα, χα- 
λεῖσθαί τε. εἰς τὸ τῆς ἱερωσύνης ἀξίωμα, χαὶ οὐχ 
ἑχυτῷ λαμδάνοντα τὴν τιμὴν, ἀλλ' εἰς ταύτην xa- 
λούμενον, xal συγκρινόµενον τῷ πρώτῳ τὴν ἵερω- 
οὖνην λαθόντι; Καὶ πάλιν φησὶ, χαθὼς xal ἓν ἑτέρῳ 
λέγει: « Σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα χατὰ «hw τάξιν 
Μελχισεδέχ. » Καὶ τίς πάλιν κατὰ τὴν ἱερωσύνην 
Μελχισεδὲχ ἀπείχλσται, "Αρα ὅσιον τὸν θεὸν ὑπο- 
λαμθάνειν, ἣ τὴν ἐξ ἡμῶν ληφθεῖσαν σάρχα, τὴν 
ἐνωθεῖσαν ἀχωρίστως ἅμα, καὶ ἀσυγχύτως συν- 
ημμένην; Καὶ πάλιν quolv* « "Oc ἐν ταῖς ἡμέραις 
τῆς σαρχὺς αὐτοῦ δείσεις τε, xal ἱχετηρίας d πρὸς 
τὸν δυνάµενον σώζειν αὐτὸν Ex θανάτου μετὰ xpav- 
γῆς ἰσχυρᾶς xav δαχρύων προσενέγχας, καὶ slo- 
αχουσθεὶς ἀπὺ τῆς εὐλαδείας. » "Apa ὁ θεὸς Λόγος. 
δεήσεις χαὶ ἱχετηρίας *, xal μετὰ κραυγῆς ἰσχυρᾶς 
πρός τινα δυνάµενον σώζειν αὐτὸν, προσφέρων, 
εἰσηχσύσθη: ἀπὸ τῆς εὐλαδείας, χαὶ ἔμαθεν ἀφ ὧν 
ἔπαθε τὴν ὑπαχοήὴν; Ei τοίνυν ὁ Θεὸς Λόγος ἄρχιε- 
ρεὺφ, xat ἔμαθεν ἀφ᾽ ὧν ἔπαθοαν αὐτὸς, χαὶ ἑτελειώ- 
θη. 'AXXà μὴ ταρασσέσθω: ὑμῶν. fj διάνοια f περὶ 
τοῦ παθόντος ἀχούσασα « Καίπερ ὧν Yió;. » OO 
ΥΑρ᾽δὺο υἱσύς'φαμεν, τόν τε παθόντα, xaX τὸν ἁπαθη. 
µείναντα * οὉ γὰρ πεχωριόµένως € xal ἰδιαξόντως 
τῆς θρότητος P ἐκ δ' σπέρματος Δαν]ὃ ΥΊὸς ὠνήμασται, 
ὥς o0bk dj θεότης μετὰ τὴν Ένωσιν ἄνευ τῆς φαινσ- 
µένης σαρχὸς ΥΤὸς προσηγόρευτα.' «b γὰρ τῆς vió- 
τητος μετὰ τὴν ἕνωσιν ἑνατέραις. ταῖς φύσεσιν Bv; 
οὗ χπχωρισμέναις ἀλλήλων. O5 γὰρ μετὰ τὴν ἕνωσιν 
χωρισμὸς ἑἐπεγένέτο» μένει γὰρ αἰώνιος fj Ένωσις. 
ἍἉλλὰ γὰρ xa ἐν τοῖς πάθεσι τῆς σαρχὸς ἡ θεύτης 
ἀχώριστος, kalte µάνονσα” χαὶ τὰ θευπρεπῆ διὰ 
τῆς σαρχὸ»ς Ἐπεκελεῖτσ. ὅθεν ἕνα xh τὸν. αὐτὸν. Υἱὸν 


ὁμολογοῦμεν, ἀσυγχύτων τῶν φύσξων μενουσῶν *- 


οὐχ ἄλλον xaY ἄλλον λέγδντες, μὴ Υένοιτο, ἀλλ ἕνα 
«αἱ τὸν αὐτόν. Αρχέερέα σὖν καὶ ἁπόστολον fuv 


" psal. cix, 4, !* Hebr. v, 7, !* ibid, | ibid. 8. 


sunt propria? et in quam dignitatem se majorem 
ascendit? Dicemusne sacerdotium divina natura 
dignius, ad: quod non a seipso, sed per illud a Deo 
vocatus ascendit, ei per' illud est gloríflcatus , an 
vero natura ex semine David facta et pradesti-- 
nata, cui etiam juravit Deus, secundum Psaltem, 
daturum se sacerdotium in slernum? « Juravit 
enim, inquit, Dominus, et non poenitebit eum : Tu 
es sacerdos in zternunr secundam ordinem Mel- 
chisedech 35. » Num deitas Unigeniti a Deo promis- 
siones cum juramento accepit, suscepluram se sa» 
cerdotium in wternum, per quod sit glorificanda? 
Et quis nostrum feret (atia dicentes vel cogitan- 
tes * Quis non contemnet nos Deum introduceptes, 


B qi pontifex ordinetur, et. pacta cum juramento 


accipial,. voceturque ad sacerdotium, et non aibi 
ipsi assumat honorem, sed ad illum vocetur, et 
comparetur primo qui sacerdotium accepit? Et ite- 
rum : « Quemadmodum et in alio loco dicit : Tu es 
sacerdos in 2ternum secundum ordinem Melcbige- 
dech !*, » Et quis rursus comparatusest ipsi Melchi- 
sedech secundum sacerdotium? num ipsum Deam 
Verbum existimare fas est, an earnem ex nobis 
assumplam, ipsi inseparabiliter et. inconfuge uni- 
tam.- EA iterum dicit : « Qui in diebus carnis sum, 
preces et supplieationes ad eum, qui possit salvare: 
illum a morte, eura clamore valido et lacrymis of- 
ferens, exauditus est pro sua reverentia !**. » Nom- 
quid Dei Verbum supplicatioues el preces, et cum 
clamore valido ad aliquem, qui possit ipsum sal« 
vore offerens, exauditum est pro reverentia, et 
didicit ex his, quie passum est, obedientiam? Si igi- 
tur Deus Verbum est ponüfez, etiam didicit ex his, 
Qua paseus est ipse, et consummatus est. 386 
Verum ne turbetur meus vestra, audiens de 6ο qui 
passus est : « Et quidem cum.eeset Filius". » Non 
enim duos fllios ponimus, eum qui passus est, et 
qui mansit impassillilis : neque enim a deitate seor- 
sim sequestratus'is, qui est ex semine David, Filius 
nominatus est; ut neque deitas post unitionem, 
sine carne visibili Filius appellata eM : nam filiatio 
post anitidnemr utrique naturae una est, cum a se 
mutuo σα simt separatae. Non enim post unitionem 


p separato fhcia est: manet enim perpetua unitio. 


Quin et ih: passionibus carnis deitas erat insepara- 
bilis, m&àneis: impassibilis; et quad? Deum decent, 
per carnem petr(lciebaniur : unde unum et eumdem 
Filium confltemur, naturis inconfusis manentibus ; 
non alium et alium dicentes, absit! sed' unum et 
eurndetn. [taque pontificem et apostolum riostrun 
Jesum Christum secundam divinas Scripturas '* 


19 Hebr. ini, 14. 


Varias lectiones ex eodice Seguieriamo. 


1 of;go . αὐτόν. Xf καὶ ὤμοσεν, 7 [. ἀεθδί ἀξίωμκ. 5Σ παρ) αὐτῆς. * ávis ovo, ὃ οὗ xaxeu- 


εελέσει, f, οὐ χατευτελίσῃ. 9 ἐνωμότους συνθήκες. ἆ ἱχετίας. 9 ἐκεσίας. ᾖ{[ Χχρλία. ὅ xtyoptop£vog, 


κ 2b ἐν, 


PATROL. GR. LXXVI. 


12 


565 - S, CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP. 


factum esse nullus non confitebitur; non tamen A γεγεννῆσθαι τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν κατὰ 


separatum seorsim hominem ex inuliere a Dei Pa- 
tris Verbo, ita ut quod ex semine David unitum est 
inconfuse, ineffabiliter et inseparabiliter Verbo ex 
Patre genito, sit pontifex tentatus per omnia abs- 
que peccato 3, οἱ edoctus ex his,-qua passus est, 
obedientiam; qui obtulerit Deo et Patri non pro 
seipso, sed pro solis nobis suam carnem. Non enim 
imperite dicemus Deum Verbum pontificem, et 
obtulisse seipsum,Deo et Patri : nam Unigeniti dei- 
tatis ipse Pater non est Deus, sed Pater. 


Cyrilli defensio. 
— lterum adversariis opportune dicemus : « Usque- 
quo claudicatis ambobus poplitibus vestris ** ? » 
Oportet euim vos babere sanam et integram ad 
cognoscenda recie fidei dogmata mentem, non du- 
plicitate animi elaudicantem, et valde imbecillem, 
σὶ recte incedere non valentem : « Nam duplex 
&enimo inconstans est in omnibus viis suis, et non 
mceipiet aliquid a Domino **. » Idque dico valde 
admirans, adversarios tam impudenter ac temere 
propositum etiamnum anathemaltismum perstrin- 
gere velle, Nec absurdum, quod nolunt Dei Patris 
Verbum a nobis nominari 1387 spostolum et pon- 
tificem confessionis nostre, quando factum est 
homo. Nam, qui prorsus ateutant. nativitatem ejus 
secundum carnem calumniari, et quasi non veram 
rejicere audent, nec ferentes sauctam "Virginem 
dici Del genitricem, quomodo uou et dispensatio- 
nis modos rejicient? Audiaot igitur hoc quod 
Isaias dixit : « Nisi credideritis, non intelligetis??. » 
Etenim divinus evangelista Joannes magnum quid- 
dam et insolitum bominibus intonuit, dicens Ver- 
bum carnem esse factum **. Qui autem virtutem 
veritatis suffurantur, ita carnem ipsum factum esse 
dicunt, sicut et maledictuin **, et peccatum ** esse 
faetum intelligitur. Et de his jam ante diximus, 
per qua par erat ejusmodi sermones falsos et vanos 
ostendere. Sed adversus calumnistores ad przsens 
illud dicimus : Discite audire, angustiati, suscipite 
fundamentum sacramenti secundum Christum, 
prima dispensationis exordia, et ipsum, ut ita di- 
cam, ingressum : credite nobiscum , imo sacris 
Scripturis; date, date veritatis calculum, confiten- 
tes quod ipse Unigenitus Dei Verbum, qui est in 
sinu Patris, per quem omnia, et in quo omnia 34, 
factus sit caro, non passus conversiouem, vel com» 
mistionem, sed semper exsistens hoc secundum 
naturam, quod erat, et est, et erit. Factus autem 
est Caro, nalivitatem ferens ex sancta Virgine, 


1* Hebr. iv, 13. 


9] Cor.v 94, * | Cor. vui, 6. 


τὰς θείας Γραφὰς οὐδεὶς ἂν οὐχ ὁμολογήσειεν οὗ 
κεχωρισμένον μέντοι ἰδικῶς ἄνθρωπον Ex γυναιχὸς 
τοῦ θεοῦ Πατρὸς Λόγου, ὡς εἶναι τὸ ἐκ σπέρματος 
Δανϊδ ἠνωμένον ἀσυγχύτως, ἀφράστως, καὶ ἀχωρί- 
στως τῷ Ex Πατρὸς Λόγῳ, ἀρχιερέα πεπειραμένον 
χατὰ πάντα χωρὶς ἁμαρτίας , καὶ µαθόντα ἀφ' ὧν 
ἔπαθε τὴν ὑπαχοὴν, προσχεχοµιχότα δὲ τῷ θεῷ καὶ 
Πατρὶ οὐχ ὑπὲρ ἑαυτοῦ, ἀλλ' ὑπὲρ ἡμῶν µόνων τὴν 
ἰδίαν ! σάρχα. Οὗ γὰρ ἁμαθῶς φῄήσομεν τὸν θεὺν 
Λόγον ἀρχιερέα, xal προσχεχοµιχέναι ἑαυτὸν τῷ 
Θεῷ χαὶ Πατρί * οὐ γὰρ τῆς τοῦ λΜονογενοῦς θεότητος 
θεὺς ὁ Πατὴρ, ἀλλὰ Πατήρ. 


Ἁκπο.ογία Κυρ Λου. 


Ἐπὶ xalpou δὴ πάλιν εἱρήσεται πρὺς ἡμῶν τοῖς 
δι’ ἑναντίας « Ἔως πότε χωλανεῖτε ἐπ᾽ ἀμροτέραις 
ταῖς ἰγνύαις ὑμῶν; Χρὴ γὰρ ὑμᾶς Ovi καὶ 
ἁρτίως ἔχοντα πρὸς εἴδησιν ἀχριθῆ τῆς εὐθείας τῶν 
δογμάτων ἔχειν τὸν νοῦν, οὐ ταῖς διψυχίαις χωλεύ- 
οντα, xai πολὺ νοσοῦντα τὸ ἄναλχι, xat ὀρθὰ βαίνειν 
οὐχ ἀνεχόμενον , «Ακατάστατος γὰρ ὁ δίψυχος ἐν 
πάσαις ταῖς ὁδοῖς αὐτοῦ, xal οὑχ ἄν τι λάδοι παρὰ 
τοῦ Κυρίου, » Καὶ ταῦτά φημι., τεθαυμαχὼς ἄγαν 
τοὺς Κ δι’ ἑναντίας ἀναίδην ! οὕτω xal προαλῶς" 
ἐπιπλήττειν ἐθέλοντας τῷ προχειµένῳ χαὶ νῦν &va- 
θεματισμῷ. Καὶ τὸ ἀπειχὸς οὐδὲν, εἰ μὴ βούλοιντο» 
τὸν Ex Θεοῦ Πατρὸς Λόγον ὀνομάζεσθαι πρὸς ἡμῶν 
ἀπόστολον χαὶ ἀρχιερέα τῆς ὁμολογίας ἡμῶν, ὅτε» 
γέγονεν ἄνθρωπος. Οἱ γὰρ ὅλως τὴν χατὰ σάρχα 


C γέννησιν αὐτοῦ συχοφαντεῖν πειρώμενοι, xal ἀπό- 


ϐλητον, ὡς οὐχ ἀληθή , ποιῆσαι τολµήσαντες, οὐχ 
ἀνεχόμενοί τε θεοτόχον εἰπεῖν τὴν ἁγίαν Παρθένον, 
πῶς οὐ παραιτήσονται τῆς οἰχονομίας τοὺς τρόπους, 
"Αχουέτωσαν τοίνυν τὸ διὰ τῆς φωνῆς Ἡσαίωυ» 
€ "Eàv μὴ πιστεύσητε, οὐδ' οὗ μὴ συνΏτε. » Ὅ μὲν 
γὰρ θεσπέσιος εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης μέγα τι xal 
ἐξαίσιον χατεθρόντησε τοῖς ὑπ οὐρανὸν, σάρχα λέ- 
ov γεγενῆσθαι τὸν Λόγον. Οἱ δὲ τῆς ἀληθείας τὴν 
δύναμιν ὑποχλέπτοντες, οὕτω σάρχα γενέσθαι φασὶν 
αὐτὸν, ὡς ἂν voolco γενέσθαι κατάρα καὶ ἁμαρτία. 
Καὶ περὶ μὲν τούτων ἤδη φθάσαντες εἴπομεν, ἅπερ 
fv εἰχὸς ἕωλον αὐτοῖς ἀποφαίνειν δύνασθαι τὸν Év vc 
τουτοισὶ λόγον. Πρὸς δέ γε τοὺς φιλαιτίους εἰς τὸ 
παρὸν ἐχεῖνό φαμεν' Μάθετε ἀχούεω, στενοχωρού- 
pvo: χαταδέξασθε τοῦ κατὰ Χριστὸν μυιστηρίον τὸν 
θεµέλιον, τῆς οἰκονομίας τὰς πρώτας ἀρχὰς , χαὶ 
αὐτὴν, ἵν οὕτως εἴπω, τὴν εἰσθολήν. πιστεύσατε 
μεθ) ἡμῶν, μᾶλλον δὲ τοῖς ἱεροῖς Γράμμασι " δότε δὴ 
τῆς ἀληθείας τὴν φᾖφον, ὁμολογοῦντες ὅτι αὐτὸς ὁ 
μονογενῆς τοῦ Θεοῦ Λόγος, ὁ kv χόλποις Gv τοῦ Πα- 
τρὸς, ὁ δι’ οὗ τὰ πάντα, xal ἓν ᾧ τὰ πάντα, Υέγονς 


** Ji] Reg. xvin, 31. *! Jac. 1, 8. 31 ]ga, vii, 9. ** Joan, 1, 1. ** Galat. 1i, 145. 


Variz lectiones ex codice Seguieriano. 


b οἰχείαν, | ὑγιᾶ. k τεθαύµαχα yàp ἄγαν τούς. i ἀνέδην. 3 προδήλως, « προφανῶς. Ἀ Bodiwvtat, 
ο ὅτι. 


9553 


APOLOGETICUS PRO XII CAPITIBUS CONTRA ORIENTALES. 


500 


c&p£ * οὗ τροπὴν, 3 φυρμὸν ὑπομείνας , ἀλλ' ὧν ἀεὶ A secundum carném, inquam, et appellatus [factus| 


τοῦτο κατὰ φύσιν, ὅπερ ἣν τε, xai ἔστι, xat ἔσταε. 
Γέγονε δὲ σὰρξ, Υέννησιν ὑπομείνας ix τῆς ἁγίας 
Παρθένου, τὴν κατὰ σάρχα quul* καὶ χεχρηµάτιχεν 
Ylàc ἀνθρώπου, χαὶ παραπλησίως ἡμῖν µετέσχεν αἴ- 
µατος xai σαρκός. Οὕτω διατιθεµένοις P, xal τὴν 
οὕτω σεπτὴν χαὶ ἀληθεστάτην πίστιν εἰσδεξαμένοις, 
πάντα φανεῖται τὰ ἐφεξῆς βάσιµά τε, καὶ ἱππήλατα, 
xai οὐδὲν ἄναντες 7) τραχύ. Γέγραπται γὰρ ὅτι πάντα 
ἐνώπια τοῖς συνιοῦσι, xal ὀρθὰ τοῖς εὑρίσκουσι 
γνῶσιν. Χρῆναι δὲ οἶμαι xal νῦν ἡμᾶς τὴν αἰτίαν 
εἰπεῖν, δι ἦν αἰτίαν γέγονεν ὁ ἀναθεματισμός. Ὁ γάρ 
τοι πάντα διαχινῄσας , ἄνω τε xal χάτω τὰ πάντα 
αυγχέας Νεστόριος ἔφη τι τοιοῦτον περὶ τοῦ πάντων 
ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ: ( Απεστάλη χηρύξαι αἰχμ- 


est Filius hominis, et similiter ut nos particeps fuit 
sanguinis et carnis *'. Sie habentibns, et tam ve- 
nerandam , verissimemque fldem amplexantibus , 
omnia deinceps apparebunt pervia et plana, et ni- 
hil prorsus asperum et arduum. Scriptum est enim 
quod omnia perspicua sunt intelligentibus, et recta 
inveneintibus scientiam **; Opinor autem opere 
pretium fore, si nunc quoque causam exponamus 
propter quam faetus est anathematismus. Nestorius 
enim, qui omnla perlurbavit, et omnia susque dee 
que confudit, tale quiddam de omnium nostrum 
Salvatore Christo dicebat : (Missus est, ad. przdi- 
candum captivis remissionem **, hic (idelis Deo 
factus pontifex. Facius est. enim hic, non perpetuo 


αλώτοις ἄφεσιν, οὗτος ὁ πιστὸς τῷ θεῷ πεποιηµένος B erat : hic paulatim ad pontificis dignitatem prove- 


ἀρχιερεύς. ᾿Ἐγένετο γὰρ οὗτος, οὐκ ἀῑδίως fjv: οὓτ 

ὁ χατὰ μιχρὸν εἰς ἀρχιερέως, αἱρετιχὲ, mpoxójas 
ἀξίωμα.) Ἕτερα 4 δὲ τούτοις ἀδελφὴν ὠδίνοντα τὴν 
ἀσέθειαν προσεπάχει πολλά. Τίς οὖν ἄρα τῶν οὕτως 
αἰσχρῶν ἑπακούσας λόγων, οὐ πάντα ἂν ἕλοιτο πα- 
θεῖν, ἡ τὴν τῷ θεῷ χατεστυγηµένην ἀγαπῆσαι σι- 
Tiv; Απέθανεν ὑπὲρ ἡμῶν ὁ Χριστὸς, αἰσχύνης 
χαταφρονῄσας ' σταυρὸν ὑπέμεινε, xal τὸν κατὰ 
σάρχα θάνατον. Εἶτα ἡμεῖς οὐδὲ ταῖς εἰς λόγους εὖ- 
volat; ἀμειφόμεθα τὸν εὐὑεργέτην; ἁλλ᾽ ἡσυχῆ χαθ- 
εξούμεθα, τῶν οὕτως ἑχτόπων δυσφημιῶν ἀχροώμενοι, 
ἡ τάχα που xaX µεριζόµενοι τῆς κατ΄ αὐτοῦ γλωσσαλ- 
γίας τὰ ἐγχλήματα; Τί ghe, ὦ οὗτος; Προέκοπτεν εἰς 
ἀρχιερέα χαταθραχύ» Kal τοι χεχένωχεν ἑαντὸν 
θὼ; ὧν ὁ Λόγος’ ἔλαδθε δούλου μορφὴν ὁ ἐλεύθερος 
χατὰ φύσιν τεταπείνωχεν ἑαυτὸν ὁ παντὸς ἑπέχεινα 
γεννητοῦν καὶ τοῖς τῆς θεότητος ἐπαυχῶν ὑψώμασιν. 
El δὲ προέχοψε, χατὰ τίνα χεχένωται τρόπον ; ἢ πῶς 
ἑαυτὸν χαθηχεν εἰς ταπείνωσιν;, Τιμῆς ἄρα καὶ 
δόξης αὐτῷ προμνήστριαν γενέσθαι φαίΐη τις ἂν τὴν 
χένωσιν; Εἶτα πῶς ἔτι χένωσις πρόχρηµά * ἐστιν; 
Αλλά, ναὶ, φησὶν, εἰ αὐτὸς ὁ Ex Θεοῦ ἩΠατρὸς 
Λόχος γέγονεν ἀρχιερεὺς, τίς ἄρα ἑἐστὶν ὁ μείζων 
αὐτοῦ, καὶ τῆς ἱερουργίας λειτουργίᾳ θεραπευό- 
µενος; Οὐχοῦν ἑρῶ δή τι πάλιν: Πίώτευσον ὅτι 
χαΐτοι Θεὸὸ χατὰ φύσιν ὑπάρχων, xal ἐν μορφῇ 
τοῦ Πατρὸς ὁ Yibg, οὐχ ἁρπαγμὸν ἠγήσατο τὸ 
εἶναι [ea Ge . ἀλλ ἑαυτὸν ἑκένωσε, μορφὴν 
δούλον λαδών. El δὲ γέγονεν ἄνθρωπος, ἔλαδε δὲ 
xai δούλου μορφὴν, πῶς Ἠγήσεται μικρὸν, xal τοῖς 
τῆς οἰχονομίας λόχοις ἀνάρμοστον, τὸ χρηµατίσαι 
χαὶ ἀπόστολος xal ἀρχιερεύς; Καὶ ὁ τῆς xa0' ἡμᾶς 
ἀνορωπότητος τὸ µέτρον οὐκ ἀτιμάσας, πῶς ἂν ἀπό- 
ἔλητα ποιῄσαι * τὰ ἀνθρώπινα; Καὶ ἣν μὲν ἴσως 
χαλεπὸν οὐδὲν xai διὰ πλειόνων ἔτι λόγων ἐλθεῖν, 
καὶ μαχροτέραν εἰς τοῦτο χατατεῖναι τὴν ἀφήγησιν. 
Μεθεὶς δὲ τοῦτο πρὸς τὸ παρὸν, τους παρ αὐτῶν 
γεγονότας παροίσω λόγους. Γεγράφασι γὰρ ὧὡδί' 


cius, hzretice.) Multaque alia bis consimilem ρα. 
rientia impietatem adjungit. Quis igitur, auditis 
tam foedis sermonibus, 198 non mallet omnia 
pati, quam silentium Deo exosum diligere? Mor- 
wius est pro nobis Christus, confusionem contein- 
psit *, crucem et mortem tulit secundum carnem, et 
nos benefactori nostro ne sermonis quidem officium 
grato animo rependemus, sed quieti sedebimus, 
tam absurdas audientes biasphemias, vel fortassis 
eiiam criininis incitatee adversus eum lingus par- 
ticipes erimus? lleus tu, quid dicis? Profecit in 
summum sacerdotem paulatim? Atqui exinanivit 
seipsum Verbum, cum Deus esset?! : et qui erat 
liber secundum naturam accepit servi [ormam : et 
qui ultra omnem creatüram est, et divinitatis emi- 
nel gloria, humiliavit seipsum. Si autem profecit, 
quonam modo exinanitus est, vel quo pacto se de- 
misit ad humiliationem? Honoris igitur et gloricm 
ipsi conciliatricem fuisse dixerit aliquis hanc exina- 
nitjonem? Deinde quem locum habebit exinanitio? 
At enim, inquit, si ipsum Dei Patris Verbum fa- 
etum est pontifex, quis, oro, major est illo, et cui 
sacerdotali ministerio servit? lgitur dicam ile- 
rum : Crede quod, quamvis Deus secundum 
naturam esset et in forma Patris Filius, 
non rapinam arbilratus est esse se aqualem Deo; 
sed seipsum exiaanivit, formam servi assumens. 
Si autem factus est homo, assumpsit autem el servi 
formam ; quomodo censebit parvum, et dispensa- 
tionis rationibus incongruum , appellari et esse 
apostolum et pontificem ? et qui mensuram huma- 
nitaus noslrz non dediguatus est, quomodo repu- 
dianda duceret humana ? Forsitan haud difficile 
foret id pluribus tractare sermonibus, et prolixio- 
rem ad hoc narrationem protrahere. Sed, hís ad prz- 
sens pratermissis, ipsorum afferam sermones. Scri- 
pserunt enim sic : Verum ne turbetur vestra mens 
audiens de eo, qui passus est : « Et quidem cum 


" Hebr. 1, 44. ** Prov. vit, 9. ?* ἵνα, 61, 1; Luc. 1v, 19. 35 Hebr. xi, 2. ?! Philipp. n, 7. 


Variz lectiones ex codice Seguieriano. 


P διατεθειµένοις. 


4 xal Évepa. { τὸ yprua., 


5 Toifjsaite. 





$61 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHEP. 


363 


esset Filius.» Non enim daos filios dicimus; eum qui A 'AXA& pb ταραττέσθω ὑμῶν ἡ διάνοια, περὶ τοῦ 


paseus est, et eum qui mansit impassibilis. Neque 
eniin 2 deitate seorsim sequestratum id quod est 
ex semine David Filius nominatus est, ut neque 
deitas post unitlonem sine: visibili carne Filius: ap- 
pellata. "Et iterum : Unde unum et eumdem Filium 
confitemur inconfusis naturis manentibus, non alium 
et alium dicentes; absit.! sed unum: et eunsdem pon- 
tiüleem.; ergeet apostolum: nostrum factum esse 
189 Dominum nostrum Jesum Christum, secundum 
divinas Scripturas, nullus non confitebitur ; non 
tamen separatum. seorsim hominem ex muliere a Dei 
Patris Verbo. Itaque οἱ unum dicunt Filium, nullo 
mode parülentes in. duos : unum ex semine David, 
et alium ex Deo Patre Verbum; quomodo non lz- 
dant sacramentum, partientes dispensationem Deo et 
hominiet; non potius unum et eumdem Deum et ho- 
yninem esse dicunt, utsint oinnia ejus, et quse divina et 
quee humana? Nam queando-aliquid, quud Deum ma- 
xime decet , de ipso dicitur, boc certe omnimodo et 
verum esse dicimus, Deum enim ipsum esse scimus. 
Et οἱ humane quidpiam dictum fuerit, etiam hoc 
admittemus. Confltemor enin: quod Deus est in 
carne et sanguine, et humanitatis mensuram per 
humana agnoscimus. Millia enim millium sancte- 
rum angelorum ministrant ei; et divinum ejus 
tironum  circunistant Seraphim. Quando autem 
factus est homo, vocatus est etiam pontifex ; non 
quod. tanquam majori Deo offerret sacrificium, sed 


παθόντος ἀχούουσα *, « Καΐπερ ὢν Ytós. » 05 γὰρ 
δύο υἱούς φαµεν, τὀν τε παθόντα, xoi τὸν ἀπαθῇ 
µείναντα. O0 Υὰρ χεχωρισµένως καὶ Ἱδιαξόντως τῆς 
θεότητος τὸ àx σπέρματος Δαυῖδ Tib; ὠνόμασται; ὡς 
οὐδὲ ἡ θεότης μετὰ thv ἕνωσιν ἄνευ τῆς φαινοµένης 
σαρχὸς Υὲὸς προσηγόρευται. Καὶ πάλιν Ὄθεν ἕνα 
xai τὸν αὐτὸν Υἱὸν ὁμολογοῦμεν, ἀσυγχύτων τῶν 
φύσεων μενουσῶν, οὐχ ἄλλον xal ἄλλον λέγοντες, μὴ 
γένοιτο, ἀλλ’ ἕνα xa τὸν αὐτόν. ᾽ΑἈρχαρέα οὖν xal 
ἀπόστολον ἡμῶν γεγενῆσθαι οὖν Κύριον. ἡμῶν Ἰ- 
σοῦν Χριστὺν πατὰ τὰς θείας Εραφὰς, οὐδεὶς ἂν οὐχ 
ὁμολχογήσειεν, οὗ χωριζόμενον' μέντοι ἰδικῶς ἄνθρω- 
πον ἐκ γυναιχὸς τοῦ Ex. θεοῦ Πατρὸς Λόγου. θὐχοῦν 
εἲ ἕνα φασὶν Υἱὸν, κατ οὐδένα τρόπον διαιροῦνες 
εἰς δύο, τόντε kx σπέρµατος Δμανῖὸδ, xai τὸν ix 6o» 
Πατρὺὸς Λόγον, πῶς οὐχ ἁδιχοῦσι τὸ μυστήριο, 
µερίζοντες thv οἰχονομίαν θεῷ xal ἀνθρώπῳ, χαὶ 
οὐχὶ 65 μᾶλλον τὸν ἕνα, xai τὸν αὐτὸν xat θεὺν εἶναί 
φασι, xai ἄνθρωπον, ὡς εἶναι πάντα αὐτοῦ, τά τι 
θεοπρεπῇ, xaY τὰ ἀνθρώπινα; Ὅταν γάρ τι τῶν ὅτι 
μάλιστα θεοπρεπεστάτων λέγηται περὶ αὐτοῦ, tojv 
6h πάντως καὶ ἀληθὲς εἶναί. φαμεν’ Θεὺν γὰρ ἵσμεν 
αὐτόν. Κὰν ἀνθρώπινόν τι τὸ λαλούμενον Tj, xal οὕτυ 
συννεύσοµεν ὁμολογοῦμεν γὰρ ὅτε θεός ἔστιν ἐν 
σαρχὶ xai αἵματι ’ καὶ τὸ τῆς ἀνθρωπότητος µέτρον 
διὰ τῶν ἀνθρωπίνων ἐπιγινώσκομεν. Χίλιαι μὲν γὰρ 
χιλιάδες ἁγίων ἀγγέλων λειτουργοῦσιν αὑτῷ, καὶ ὃν 
θεῖον αὐτοῦ θρόναν περιιστᾶσι τὰ Σεραφίμ. "Exch 


quod sibiipsi et Patri fidei ποείΓ confessionem δὲ γέγονεν ἄνθρωπος, χεχρηµάτικε xal ἀχιερεὺς, οὐ 


procuraret. Audieng quod dictus est. sacerdos pro- 
pter humauítatem, erubesois? Deinde quomodo non 
admiratus es, quod non secundum sacerdotum mo- 
rem, alteri detulerit sacriticii modum, sed' sibiipsi 
potius et Patri, ut dixi? Quando dieís indignum 
esse Deo ut sacriflcet, astipulor et ego. Sed si 
solum esset et absque carne Verbum, recte dice- 
res : at vero quia factum est caro; vide el sacri- 
ficamem propter humanitatem ; et in. diguitatibus 
ultra creaturam , sicut Deum : considet enim eum 
Deo et'Patre. liaque et vide ipsum sacrificantem 
secundum humanitatem , considentem autem ut 
Deum. Quid enim dicit beatus Paulus ?* « Talem 
habemus pontificem, qui consedit in dextera throni 
magnitudinis in excelsis 5. » Scientes igitur quod 
factus est homo, conr Deus esset (est autem unus 
ei idem Filius), illi omnia tribuemus, ut uni; et dis- 
pensationis modos non ignorabimus , cogitatiónis 
vim semper provide et sapienter ad obedientiam 
ejus convertentes. 


ὡς µείζονι Θεῷ προσχοµίζων τὴν Ἱερουργίαν, ἀλλ 
ἑαυτῷ τε xal τῷ Πατρὶ τῆς πίστεως ἡμῶν τὴν ὁμο- 
λοχίαν πραγµατευόµενος. Ἐρνθριᾷς ἀχούων Un 
χεχρηµάτικεν ἱερεὺς διὰ τὸ ἀνθρώπινον; Elsa πῶς 
οὐ τεθαύμαχας ὅτι μὴ χατὰ τὸ τῶν ἱερέων ἔθος ἑτέρ 
ποιῆται * τῆς ἱερουργίας τὸν τρόπον, ἑαυτῷ δὲ μᾶλ- 
λον, ὡς ἔφην, xat τῷ Πατρί, Ὅταν εἴπῃς οὐχ Sew 
εἶναι τοῦ Θεοῦ τὸ ἱερουργεῖν, σύμφημι χἀγώ. Αλ 
εἰ μόνος fv, xai δίχα σαρχὸς ὁ- λόγος, ἔφης ἂν ὁρ- 
θῶς ἐπειδὴ δὲ γέγονεν ἄνθβωπος, ὅρα xa ἱερονρ 
γοῦντα διὰ τὸ ἀνθρώπινον, καὶ Ev. τοῖς ὑπὲρ ατίσιν 
ἀξιώμασιν, ὡς Θεόν’ συνεδρεύει γὰρ τῷ θιῷ xdl 
Πατρί. "Opa: τοῖνυν ἱερατεύοντα μὲν αὐτὸν κατὰ 
ἀνθρώπινον, αυνεδρεύοντα δὲ ὡς Θεόν. Τί γάρ qtoo 
ὁ µακάριος Παῦλος; « Τοιοῦτον ἔχομεν ἀρχιερέα, ὃς 
ἐχάδισεν Ev δεξιᾷ τοῦ θρόνου τῆς µεγαλωσύνης ἓν 
τοῖς ὑψηλοῖς. » Εἰδότες τοίνυν ὅτι Θεὸς ὢν Υέγονεν 
ἄνθρωπος, ἔστι δὲ εἷς καὶ ὁ αὐτὸς Υτὸς, αὐτῷ πάντα 
προσνεμοῦμεν Ge. Evi καὶ τοὺς τῆς οἰκονομίας ox 
ἐννοήσομεν Y τρόπους, τὴν τῶν ἐννοιῶν δύναμιν εὖ- 


τέχνως καὶ Ὑμφρόνως ἀεὶ περιτρέποντες * εἰς τὴν ὑπαχοὴν αὐτοῦ. 


190 ANATHEMATISMUS XI. 
Si quis Domini: carnem vivilicam, ipsiusque Verbi, 
quod ex Deo Patre est, propriam esse negaverit ; 


? Hebr. vin, 1. 


ANAGEMATIZMOSZ 1A' 
EU τις οὐχ ὁμολοχεῖ τὴν τοῦ Κυρίου σάρχα ζωοποιὺν 
εἶναι, xal ἰδίαν αὑτοῦ τοῦ ἐκ Θεοῦ Πατρὸς AQ» 


γαγία lectiones ex codice Seguieriano. 
* ἀχούαασα. " ποιεῖται. Τ ἀγνοήσομεν. Σ περιθλέποντες, 7), περιέποντες. 





969 APOLOGETICUS PRO XI CAPITIBUS CON'ERA ORIENTALES. 570 


ἀλλ ὡς ἑτέρόυ τινὸς παρ) αὐτὸν, συνηµµένου μὲν A sed veluti alterins eujsspiam ipsi Verbo secundum 
αὐτῷ κατὰ 5hy ἀξίαν, ἤγουν ὡς µόνην θείαν ἑνοί- — dignitatem conjuncti, nimirum quasi divinam tan- 
xnow ἐσχηχότος, καὶ οὐχὶ δὴ μᾶλλον ζωοποιὸν, ὡς Um inhabitationem sorti£i, ac nen potius vivificam 
ἆφημεν, Zi xépovev ἰδίᾳ 7 τοῦ Λόγου τοῦ τὰ πάντα — sse dixerit, ui modo meminimus «eo quod Verbi, 


ζωοποιεὲν ἰσχύοντας" ἀνάθεμα Ecco. 


Ἀντήῤῥησις τῶν dvatoAuàw. 

"iav Ὑενέόθαι τὴν Δεσποτικὴν σάρκα τοῦ Aóyou 
διὰ τῆς ἑνώσεως, ὁμόλογεῖσθαι χαλὺν, νοοῦντας pév- 
τοι ἓξ ἡμῶν αὐτὴν προσειλῆφθαι. Περιτιὸν δὲ τὸ 
ἀπάγειν” Καὶ οὐχ ἑτέρου τινὸς παρ᾽ αὐτόν" εἰ μη 
ἄρα ἑξαίρει αὐτὴν τοῦ ἐξ ἡμῶν εἱλῆφθαι. Τὸ γὰρ 
. συνεχῶς λέγειν αὐτὴν Ἰδίαν, ἐξαιροῦντός ἔστι τὴν 
Δεσποτικὴν σάρκα εἶναι τῆς ἡμετέρας φύσεως. Καὶ 
ποῦ τὸ χαύχηµα ἡμῶν; Διὰ τίνος, λέγει ὁ Παῦλος, 


4uod omnia vivificare potest, facta sit prepria; ana- 
&hema sit. 
Orientalium oppositio. 


'Propriam factam Dominicam carnem Verbi per 
unionem confiteri bene ;habet, intelfigentes tamen 
eam ex nobis assumptam. Superfluum autem est 
adjicere : Et non alterius cujuspiam prater eum, 
nisi forte negat eam ex nobis assumptam. Nam sspe 
dicere propriam negantis est, Dominicam carnem 
nostre esse naturx. Et ubi gloriatio nostra est? 
Per quem, dicit Paulus, conresuscitavit et conse- 


συνήχειρεν ἡμᾶς, καὶ συνεχάθισον ἡμᾶς; Καὶ Σ τένος — dere fecit-nos ** Cujus enim alterius hominis est 
Yàp τῶν ἀνθρώπων ἑτέρου tj 4xáevov σάρξ; Ο0χὶ — sun cujusque caro ?* Nonno unusquisque nostrum 
$xactog μὲν ἡμῶν κοινἠν ἔχει σάρκα ἑχάστῳ o 906 — oommenem quidem ihbsbet carnem cum unoquo- 
ὁμρανσίον λόγῳ, ἰδίαν τε τῷ τὲν éxáctou * μὴ εἶναι que consubstantinlilatis ratione; οί propriam 
ἑτέρου, ἡ μόνου οὗ ἐστι εάρξ; Ti οὖν αὐτῷ βούλεῖαι — eo quod qua est uniuscujusque non sit giterius, 
τῷ iav, ὡς ἕτερόν τι λέγοντι; El γὰρ vost τὴν — nisi solius, cujus cet earo? Quid ergo:sibl "vult, 
Δισποτικὴν δάρχα ἐκ τῆς ἡμετάρας «εἰλῆφθαι, vost — cum dicit propriam, tanquam aliud quid dicens ? 
δὲ ὡς dj ἑχάστου σὰρξ ἀκείνου ἁστὶν ἰδία οὗ ἐστι — Si enim intelligit, Dominicam carnem ex mostra 


σχρξ, καὶ οὐχ ἑτέρου, «ic οὐ ξένου b, λέγει αὐτὴν 
ἰδίαν εἶναι; "H 650v ὅτι ^ δι’ ἐπικαλύμματος οὐ λέ- 
ει αὐτὴν kx τῆς ἡμετέρας φύσεως εἱλῆφθαι, ὡς 
ααφέστερον λέγει bv «p αρῶτῳ αὐτοῦ τόµμῳφ; Καὶ τὸ 
Ἀρέφος, φησὶν, ἣν εὖ καθ᾽ 4 ἡμᾶς: ποντέστιν, οὐκ 
ἐν ψιλῇ καὶ póvn vf) πρὺς ἡμᾶς ὁμοιότητι, ἀλλ Ev 


assumptam, et intelligit, quod uniuscujusque caro 
ilius est propria cujus:est caro, ei non aiteriue ; 
cur, tanquam non sit extranei, dicit propriam eam. 
6006 ? Λη certum est, quod aperte negat e»m ὁς 
nostra assumptam esse natura, siout clarias dioit in 
primo suo 4090 : Et infans, inquit, erat non secun- 


ἀνθρωπότητι μὲν, διὰ τὴν σάρκα, θεῖον δὲ, ὡς ὑπὲρ ϱ dum nos, hec esi, non in pura οἱ sola nestri si- 


ἡμᾶς, καὶ EE οὐρανοῦ, Καὶ πάλιν iv τῷ «δευτέρῳ 
πόµῳ, xa0& φησι ' Σῶμα γὰρ Sv οὐχ ἑτέρου cvi 
τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς, ἴδιον δὲ μᾶλλον αὐτοῦ τοῦ ἔχ Πατρὸς 
ὄντος Λόγου τὸ γεννηθὲν ἐξ αὐτῆς. Τές γὰρ εἶπέ 
ποτε, ὅτι ἑτέρου τινὸς τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος Υέγονεν ἀν- 
θρώπων ἡ Δεσποτιχὴ σὰρξ, τυχὸν f| τοῦ "Αθ6ελ, 1 
Νῶε, ἡ Ἠλία, fj «wog τῶν ἀπ αἰῶνος ἀνθρώπων; 
ϱὐ µόνον δὲ περὶ τῆς Δεσποτικῆς σαρχὸς -ἀποφαινό- 
µιθα, ὡς σὐ γέγονεν ἑτέρου τινὸς τῶν ἀπ αἰῶνος 
ἀνθρώπων, ἆλλ᾽ αὐτοῦ τοῦ Κυρίου ἰδία, xaX μόνη, d 
ἀσυγχύτως, καὶ ἀχωρίστως ἐνωθεῖσα τῷ Gs Λόγῳ' 
ἁλλ᾽ οὐδ' ἡ &vbc ἀχάστου ἡμῶν σὰρξ γέγονέ ποτε, ὡς 
ἔφαμεν, ἑτέρου τινὸς, πλὴν ἐχείνου οὗ &cvt σάρξ. 
Τούτου τοίνυν παρὰ πᾶσι τοῖς τῆς Ἐκχλησίας ópo- 
Aeyoupévou, τί αὐτῷ βούλεται τὸ συνεχῶς ἰδίαν αὖ- 
thy λέχειν, εἰ μὴ ἄρα ἑξαίρει αὐτὴν τοῦ εἶναι τῆς 
ἡμετέρας φύσεως ; Mog δὲ καὶ ἁπαγορεύει μὴ δεῖν 
λέγεσθαι συνημμµένην μὲν αὐτῷ κατὰ τὴν ἀξίαν, xal 
αὐθεντίαν, αὐτὸς λέγων ky τῷ πρώτῳ τόμφ; Οὕτω 
Υὰρ καὶ ἡμεῖς τῇ &xslvou πτωχείᾳ πεπλουτήκαµεν, 
ἀναχομισθείσης ἐν αὐτῷ τῆς ἀνθρωπείας φύσεως εἰς 
ἀξίωμα τὸ θεοπρεπές; 'AXX ἡμεῖς εἴπωμεν αὐτῷ 
ἑναντιουμένῳ xal ἑαυτῷῥ; El τοἰννν αἱ φύσεις µένου- 
σιν ἀσύγχντοι, μένει δὲ xal ἡ Ένωσις" φαμὲν δὲ τὰ 


9 Ephes. u, 0. 


militudine, sed in humanitate quidem propter car- 
nein, divinus autem tanquam supra nos, et de-coelo? 
Et iterum in secundo tomo sic ait : Corpus enim 
ejus non erat alterius alicujus e nostri similibus, 
sed potius proprium ipsius exsistentis ex Patre 
Verbi ex ea. natum. Quis enim aliquando dixit quia 
alterius alicujus a s:culo hominum facta est care 
Dominica, veluti Abel, aut Noe, aut Eliz, 2u1 cu- 
juspiam a saeculo bominum ? Non solum autem de 
Dominica carne definimus quia facta pun est οὐ» 
juspiam ulterius 3 91 a 5&culo hominum, sed ipsius 
Domini propria et sola, quie inconfuse et insepara- 
biliter unita est Deo Verbo : sed neque uniuscujus- 
que caro facta est aliquando, sicut dicebamus, al- 


D terius alicujus, nisi iHius cujus est caro. Hoc ita- 


que cum apud;omnes Eeclesiz filios sit in. confesso, 
quid sibi vult, quod sepe propriam eam dicit, nisi 
ferie excepit eam a nostra natura ? , Quomodo au- 
lem etiam iuterdicit, ne dicar connexat esse 
ei secundum diguitatem et auctoritatem, cui ipse 
dicat in primo Lomo : Sic enim et nos. illius pau- 
pertate ditati sumus, elevata in eo humana natura 
in dignitatem Deo eonvenientem ? Sed nos dicamus 
ei, qui adversatur etiain sibi ipsi : Si igitur natur 


Varix lectiones ex codice Seguieriano. 
Y ἰδία. t συνεκάθισεν; x«i, α τὸ τὴν ἑκάστου. b ὡς ξένου. εδηλονότι, ἆ ἴσως, οὐ καθ, 





5η 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


ων 


inconfus:x manent, manec autem et unitas ; dicimus A τῆς προσκυνήσεως, xal δυνάμεως, xat ἀξίας, xoi 


vero adorationem, et virtutem, et dignitatem, et au- 
ctoritatem, tanquam uni Filio offerri debere, manen- 
tibus naturis in unitate inconfusis : si quid restat 
aliud, quod certiorem unitatem exprimat et dabi- 
mus, et eonsentiemus, extra confusionem videlicet 
naturarum. Sed perspicuum est quia οἱ nihil euffl- 
cit ad summam unitatem, nisi ut naturas confun- 
dat. Sed nos naturas quidem exsistentes inconfusas 
servabimus, unitatemque summam, et divinam, et 
nobís incomprehensibilein conütemur ; omnia ad 
glorificationem tanquam Deo ét uni Filio offerentes, 
et dicentes ei beati Petri vocem : « Tu es Chri- 
sius Filius Dei vivi **. » 
Cyrilli defensio. 

Exaeuebantur aliquando ad iracundiam scelestam 
infelices Judzi, animo vulnerati invidim jaculis. 
Quia vero super hz»e etiam impias inferebant ma- 
nus Christo omnium nostrum Salvatori, tante au- 
dacix eausas eos jubebat edicere : « Multa, inquiens, 
bona opera ostendi vebis ex Patre meo, propter 
quod horum opus me lapidatis ** ? At illi ad tantam 
temeritatem et impietatem cogitationum venerunt, 
wi eliam criminibus blasphemia eum molirentur 
obstringere. Dicebant enim : « De bono opere non 
lapidamus te, sed de blasphemia, quia tu, homo cum 
sis, facis teipsum Deum **. » Dixit autem ad eos 
Salvator: « 199 Nonne scriptum est in lege vestra: 
Ego dixi : Dii estis? Si illos dixit deos, ad quos 
sermo Dei faeltus est, et non potest solvi Scriptura : 
quei Pater sanctificavit, et misit in mundum, vos 
dicitis quia Blasphemas , quia dixi, Filius Dei 
sum?! ? » Nos vero diligenter perscrutantes missionis 
formam , de qua hic dicitur e sacris Scripturis , 
ejus rei scientiam eolligimus. Dicit igitur ipse per 
vocem Isai : « Spiritus Domini super me : propter 
quod unxit me, evangelizare pauperibus misit me, 
et praedicare captivis remissionem, et οδοἱς resti- 
tutionem visus **, » Missum vero dicimus Filium 
2 Patre, factum hominem. Valde enim congruunt 
exinanitionis mensuris missionia nomen et res. Mis- 
sum itaque esL, sicuti dixi, non nudum et absque 
carne Verbum, quod est ex Deo Patre; sed nativitatem 
polius secundum carnem subiens, id est, corpus ex 
sancta Virgine assumptum ineffabiliter et inconfuse 
sibi uniens, sicul sspissime diximus, « illuxit no- 
bis Deus Dominus, 3 secundum Scripturas **. Pro- 
prium igitur corpus dicimus faetum esse Verbi, et 
won hominis alicujus seorsim et separate, tan. 
quam alius przter illum Christus et Filius intelli- 
gatur. Quemaduodum autem uniuscujusque no- 
strum propriut dicitur corpus, quod proprie ejus 
est, ila et in uno Christo est iptelligendum. Naim 


* Matth. xvi, 16. 
V Psal. cxvui, 97. 


9 Joan, x , 52. ** ibid. 35. 


αὐθεντίας, ὡς ἑνὶ Yl προσφέρεσθαι ἄξιον, μενουσῶν 
τῶν φύσεων bv τῇ ἑνώσει ἀσυγχύτων, cb 6 ὑπολεί. 
πεται ἕτερον,  ἀχριθέστερον τὴν f. ἕνωσιν χαρα- 
κτηρίζει, xal δώσομεν, χαὶ συννθησόµεθα, ἑχτὸς τῆς 
τῶν φύσεων συγχύσεως. ᾽Αλλὰ πρόδηλον ὡς οὐδὲν 
αὐτῷ ἐξαρχεῖ τὸ τῆς ἑνώσεως Éxpov, μὴ τὰς φύσεις 
συγχέοντι. "AX ἡμεῖς τὰς μὲν φύσεις αὔσας ἁσυγ- 
χύτους φυλάξομεν δ, καὶ viv ἕνωσιν ἄκραν, xai 
θείαν, χαὶ ἡμῖν ἀχατάληπτον ὁμολογοῦμεν, πάντα 
εἰς δοξολογίαν ὡς θεῷ καὶ EX, Υἱῷ προσφέροντς, 
xaX λέγοντες αὐτῷ τὴν τοῦ paxaplou Πέτρου φωνἠν» 
« Σὺ e ὁ Χριστός ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος. » 


Απολογία KvplAAov. 


Κατεθήγοντό ποτε πρὸς ἀνοσίους ὀργὰς οἱ τῶν Ἰου- 
δαίων δῆµοι, τοῖς à. τοῦ φθόνου βέλεσι τὸν νοῦν χατ- 
ηχοντιαμένοι. Ἐπειδὴ δὲ, πρὸς τοῦτο, xai τὰς βεθήλους 
ἐπέφερον χεῖρας τῷ πάντων ἡμῶν Σωτῆρι Χρισῷ, 
τῶν τοιούτων αὐτοὺς τολµηµάτων τὰς αἰτίας εἰπεῖν 
δισχελεύετο, λέγων * « Πολλὰ χαλὰ ἔργα ἔδειξα ὑμῖν 
ix τοῦ Πατρός µου, διὰ ποῖον αὐτῶν ἔργον ἐμὲ X 
θάζετε; » OL δὲ ἥχον εἰς τοῦτο δυσθουλίας τε ὁμοῦ i, 
καὶ ἀνοσιότητος ἐννοιῶν, ὥστε xal τοῖς τῆς ὄνσφη- 
μίας ἐγχλήμασι περιδάλλειν ἐπεχείρουν i. Ἔφασχον 
γάρ. « Περὶ χαλοῦ ἔργου οὗ λιθάζομέν σε, Quà 
περὶ βλασφηµίας, ὅτι οὐ, ἄνθρωπος v, ποιεῖς σεαν- 
τὸν Θεόν.» Ἔφη 56 που πρὸς αὑτοὺς ὁ Σωτὴρ' 
« Οὐχ ἔστι γεγραμμένον ἐν τῷ νόμῳφ ὑμῶν Ἐὼ 

C εἶπα, θεοί ἔστε; El ἐχείνους εἶπε θεοὺς, πρὸς οὓς 6 
λόχος τοῦ Θεοῦ ἐγένετο, καὶ οὗ δύναται λυθῆναι d 
Γραφὴ, ὃν ὁ Πατὴρ ἡγίασε, xa ἀπέστειλεν εἰς τὸν 
κόσμον, ὑμεῖς λέγετε, ὅτι Βλασφημεῖς, ὅτι εἶπον, 
Υἱὸς θεοῦ εἰμι; » Περιεργαζόμενοι δὲ ἡμεῖς τῆς ἐν" 
θάδε λεγομένης ἁ ποστολῆς τὸν τρόπον, ἐχ τῶν ἱερῶν 
Γραμμάτων τὴν ἐπὶ τῷδε γνῶσιν ἐρανιξόμεθα. Ἔφη 
τοίνυν αὐτὸς διὰ φωνῆς 'Ἡσαΐου ' « Πνεῦμα Κυρίω 
ἀπ᾿ ἐμέ ' οὗ ἕνεκεν ἔχρισέ µε 7 εὐαγγελίσασθαι πτω» 
χοῖς ἀπέσταλχέ µε, χηρύξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, 
xai τυφλοῖς ἀνάθλεψιν. » ᾽Απεστάλθαι δὲ φαµεν τν — 
Yiby παρὰ τοῦ Πατρὸς, γενόμενον ἄνθρωπον ΄ πρέποι 
γὰρ ἂν xai µάλα ὀρθῶς τοῖς τῆς χενώσεως μέτροις 
πὺ τῆς ἀποστολῆς ὄνομά τε xai χρημα. Απεστάλη 
δὲ, ὡς ἔφην, οὐ γυμνὸς, xal ἄσαρχος ὁ Ex. Θεοῦ ἵῖα- 

D τρὸς Λόχος, Υέννησιν δὲ μᾶλλον ὑπομείνας τὴν χατὰ 
-σάρχα, τοι σώμα λαθὼν ix τῆς ἁγίας Παρθένου, 
ποῦτό τε ἀφράστως xal ἀσνγχύτως ἑνώσας ἑαυῷ, 
χαθὰ πλειστάχις εἰρήκαμεν, « ἐπέφανεν ἡμῖν ὁ θὺς 
Κύριος, » χατὰ τὰς Γραφάς. "Ίδιον οὖν τὸ αἡμά 
qapsv γενέσθαι τοῦ Λόγου, xal οὐκ ἀνθρώπου six 
ἰδιχῶς, xal κεχωριαµένως ἑτέρου παρ αὐτὸν νοου” 
μόνου Χριστοῦ καὶ Υἱοῦ. Ὥσπερ δὲ ἴδιον ἡμῶν 
ἑχάστου λέγεται σῶμα τὸ ἰδιχῶς αὐτοῦ, οὕτω xol 


s ibid. 34-56. 39 Isa. σι, 1, 2; Luc. iv, 48, 1). 


Varie lectiones ex codice Seguieriano. 


elg. εἴτι. f ὃ ἀχριθεστέραν τήν. 8 φυλάξωμεν. b τἆλανες Ἰουδαῖοι, τοῖς. 1 ἃμα, { ἐπιχειρεῖν. 








5175 


APOLOGETICUS PRO ΧΙΙ CAPITIBUS CONTRA ORIENTALES, 


214 


ἐπὶ τοῦ ἑνὸς Χριστοῦ νοητέον. Καΐτοι γὰρ ὑπάρχον τὸ A quamvis sit. nostris corporibus eognatum, liee est 


τοῖς ἡμετέροις σώμασιν ὁμογενὲς, ἤγουν ὁμοούσιον 
(Υεγέννηται γὰρ Ex γυναικὸς), ἴδιον αὑτοῦ, ὡς ἔφην, 
νοεῖται xai λέγεται. Ἐπειδὴ δὲ ζωὴ χατὰ φύσιν 
ἐστὶν ὁ ix. Θεοῦ Πατρὸς Λόγος, ζωοποιὸν ἀπέφηνε 
τὴν ἑαυτοῦ cápxa* ταύτῃτοι Υέγονεν ἡμῖν εὐλογία 
ζωοποιός. Καὶ γοῦν ἔφασχεν ὁ Χριστός” « ᾽Αμὴν, 
ἁμῆν λέγω ὑμῖν, ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος ὁ (Ov, ὁ ἐκ τοῦ 
οὐρανοῦ καταθὰς, xal ζωὴν διδοὺς vp κόσμψ; » 
καὶ πάλιν. « Καὶ ὁ ἄρτος δὲ, ὃν ἐγὼ δώσω, fj σάρξ 
μού ἐστιν, ὑπὲρ τῆς τοῦ χόαµου ζωῆς.» Καὶ πάλιν; 
« ὍὉ τρώγων µου τὴν σάρχα, καὶ πίνων µου τὸ 
αἷμα, kv ἐμοὶ μένει, χἀγὼ Ey αὐτῷ. » "Αθρει δὴ οὖν 
ὅπως πανταχοῦ ἑαυτοῦ σῶμα τὸ x γυναιχὸς ὀνομά- 
ζει διὰ τὴν εἰς ἄκρον ἕνωσιν. Τοῦτον ἔχοντος τοῦ 


consubstantiale (natum enim ex muliere est 5), pro- 
prium ejus, ut dixi , intelligitur et dicilur. Quis 
autem vita seeundum naturam est Verbum , quod 
ex Deo Patre est, vivificatricem efficit suam carnem : 
et hae ratione factum est nobis benedictio vivillca- 
trix, Proinde Christus dicebat : « Amen, amen dico 
vobis, ego sum panis vivus, qui de ccelo descendi, et 
vitam dans mundo * ; » et rursus : « Panis quem 
ego dabo, caro mea est, pro mundi vita *5;» et iterum : 
« Qui manducat meam carnem, et bibit meum 193 
sanguinem , ín me manet, et ego in eo "*, » Vide 
igitur, quomodo ubique suum corpus illud e muliere 
assumptum nominat propter summam unitatem. Hzc 
cum sit mysterii ratio, in expositione sua rursus 


μυστηρίου τὸν λόγον, ἓν ἐξηγήσει πάλιν ἰδίᾳ φησὶν B ait Nestorius : (Audite, inquit, attendentes verba : 


ὁ Νεστόριος . (᾿Ακούσάτε τοίνυν, προσέχοντες τοῖς 
ῥητοῖς' ε Ὁ τρώγων µου, qnot, τὴν σάρχα. » Μνη- 
μονεύετο ὅτι περὶ τῆς σαρκός ἐστι τὸ λεγόμενον, xai 
τι οὐ παρ᾽ ἐμοῦ προστέθειται τὸ τῆς σαρχὸς ὄνομα, 
ὥστε μὴ δοχεῖν ἑχείνοιο παρερμηνεύειν. ε Ὁ τρώ- 
γων μον τὴν σάρκα, χαὶ πίνων µου τὸ αἷμο. » Mh 
αἶπεν» Ὁ τρώγων µου τὴν θεότητα, xai πίνων 
μου τὴν θεότητα; « Ὁ τρώγων µου τὴν σάρχα, xat 
πίνων µου τὸ αἷμα, ἓν ἐμοὶ μένει, χἀγὼ ἐν αὐτῷ. » 
Μνημονεύετε ὅτι περὶ τῆς σαρχὺὸς τὸ λεγόμενον. 
Ἁλλ) ἑνίοτ παρερμηνεύω. ᾿Αχούσωμεν ix τῶν 
ἐφεξῆς . «Καθὼς ἀπέστειέ µε ὁ ζῶν Πατήρ. » 
Ἐκεῖνος λέγει τὴν θεότητα, ἐγὼ τὴν ἀνθρωπότητα. 
Ίδωμεν τίς ὁ παρερμηνεύων ' « Καθὼς ἀπέστειλέ 
ps ὁ ζῶν Πατήρ. » Λέγει ἐνταῦθα ὁ αἱρετιχὸς τὴν 
θεότητα. Μὴ λέγει, ὅτι ᾽Απέστειλεν ἐμὲ τὸν Θεὸν 
Λόγον ὁ ζῶν Πατήρ; χατ᾽ ἐχείνους, χἀγὼ ζῶ ὁ θεὺς 
Λόγος διὰ τὸν Πατέρα; Εἶτα μετὰ τοῦτο, χαὶ πάλιν * 
« Ὁ τρώγων µε, χἀχεῖνος ζήσεται. » Τίνα ἑσθίο- 
pev ; τὴν θεότητα, 3) τὴν σάρκα ;) Περὶ μὲν οὖν τῶν 
οὕτως ἑχτόπων, xal ἀτημελῶς αὐτῷ πεφλυαρηµέ- 
νων, μαχρὸς Ἡδη παρ᾽ ἡμῶν πεποίηται λόγος. Τί δ᾽ 
ἂν βούλοιτο νοεῖν, οὐ τὸν Θεὸν Λόγον ἀπεστάλθαι λέ- 
γων, σαρχωθέντα xal ἐνανθρωπήσαντα * τιθεὶς δὲ 
πάλιν ἰδίᾳ τε xal ἀνὰ µέρος, ὡς αὐτός qnot, τὸ 
φαινόμµενον, οὐχ ἔχω λέγειν. Μᾶλλον δὲ καὶ ἑναργὸς 
ἤδη τὸ σόφισµα. Tbv γὰρ τῆς ἑνώσεως παραλύει τρό- 
vov, ἵνα xotvbv εὑρίσχηται τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ, 


« Qui manducat, inquit, meam carnem. » Memores 
estote, quod de carne est sermo, et quod non a me 
adjectum est carnis nomen, ne illis videar perverse 
interprelari : « Qui manducat meam carnem, et bi- 
bit meum sanguinem. » Num dixit : Qui manducat 
meam divinitatem, et bibit meam divinitatem? « Qui 
manducat meam carnem, inquit, et bibit meum san- 
guinem, in me manet et ego in eo.» Memores estote 
quod de carne sit diclum . At enim perverse non- 
nunquam interpretor.' Audiamus igitur ex sequen- 
tibus : « Sieut misit me vivens Pater **. » Ille dicit 
divinitatem, ego hutnanítatem. Videamus quisnam 
perverse interpretetur : «Sicut iaisit me vivens Pater.» 
Dicit hoc loco h:reticus divinitatem. Num dicit : 


C Misit me Deum Verbum vivens Pater, ut illi putant, 


et ego Deus Verbum vivo propter Patrem ? Deinde 
post hoc, et iterum : « Et qui manducat me, et ille 
vivet *5, » Quid manducamus ? divinitatemne an car- 
nem ?) Ac de tam absurdis, et 9460 temere ab eo 
effusis nugis, longus a nobis jam est sermo babitus. 
Quid autem sibi velit, cum haud Deum Verbum mis- 
sun esse dicit, incarnatum et hominem factum ; et 
rursum quod visibile est, ut ipse dicit, seorsim et 
divisim ponit; non habeo dicere, imo vero mani- 
festum jam cavillum est. Nam unionis modum de- 
struit, ut commune inveniatur corpus Christi, non 
jam vere proprium Verbi omnia vivificare valentis. 
Indubitanter quidem omnia humana parva sunt Deo 


οὐχέτι δὲ ἴδιον ἀληθῶς τοῦ πάντα ζωοποιεῖν ἰσχύον- D Verbo; sed quia dignatus est propter nos mundo 


τος. Μιχρὰ μὲν ὁμολογουμένως ἐστὶ τῷ Θεῷ Λόγῳ 
πάντα τὰ ἀνθρώπινα ἐπειδὴ δὲ χατηξίωσε δι’ ἡμᾶς 
την τῷ κόσµῳ σωτήριον ὑπομεῖναι χένωσιν, xàv 
ἀπεατάλθαι λέγηται χηρύξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, 
καὶ τυφλοῖς ἀνάδλεψιν,, δοξάζεται μᾶλλον ig ἐπενεγ- 
χὼν τῆς μετὰ σαρχὸς οἰχονομίας τὸ ταπεινόν ' καὶ 
«0x ἄν, ol pat, τὶς διαμωμήσειεν & τῶν eU φρονούντων, 
ὅτι χαθῆχεν ἑαυτὸν ἓν τοῖς καθ᾽ ἡμᾶς 6v ἡμᾶς, "Ap" οὖν 
ὡς ἕτερόν τινα Υἱὸν καὶ Χριστὸν παρὰ τὸν Ex θεοῦ Λό- 


** Galat. iv, 4. 


*! Joan, vi, 95... V ibid. 52, 


33 ibid. 55. 


salutarem exinanitionem sustinere, etiamsi missus 
esse dicatur, ut przedicet. captivis remissionem, et 
czecis restitutionem visus, glorificatur potius utpote 
qui bumilitatem dispensationis in carne secum at- 
tulerit : et nullus, opinor, qui sapiat, reprehende- 
rit quod humiliarit se in nostris propter nos. ΔΕ 
vero qui visibilem illum, tanquam alium quemdam 
esse Filium et Christum przter illud ex Deo Ver- 
bum asserit, cui etiam soli missionis el apostolatus 


* ibid. b8. 5 ibid. 


Varig lectiones ex codice Seguieriano. 


k διαμωμήσηται, 
* 





LY 


S. CYRILLH ALEXANDRINI ARCBIEP. 


$16 


munus tribueri!, non is nostrum mysterium antlro- A vov, τὸν φαινόµενον εἶναι διαθεθαιούµενος, ᾧ καὶ µένῳ 


pophagiam efficit, atque ad exoletes cogitationes 
mentem fidelium nefarie perducit, eaque humanis 
gul;jicere rationibus conatur, que sola flde omnise- 
posita curiositate capiuntur? Nequeenim quia minime 
editur divinitalis natura propterea commune dixerit 
quispiam sanctum Christi corpus. Scire autem operze 
pretium est quod, sicut. supra diximus, proprium 
est corpus ejus Verbi, quod omnia vivificat. Quo- 
niam autem est corpus vite, viviflcum est : pro- 
pterea namque mortalibus nostris corporibus largi 
tur vitam, et morts imperium 194 evacuat, 
Vivificat autem nos quali modo et sanctus Spiritus 
Christi : « Spiritus epim est .qui vivifica **, 
secundum ejusdem Sajvatoris vocem. Neque ποιφ 


πῆς ἀποστολῆς προανενέµηκε χρῆμα, οὐὑχάνθβωκαψα” 
γίαν ἡμῶν ἀκοφαίνει τὸ µυστήριον, παριστὰς ἀνοσίως 
εἰς ἐξιτήλους ἐννοίας τῶν πισιρµσάντων ὰ aby νοῦν, 
xat λογισμαῖς ἀνθρωπίνοις ὑποφέρειν ἐπιχειρῶν, & µό- 
νως V καὶ ἀζησήτῳ πίστει προσχαμθάνεται:» Οὐ γὰρ 
ἐπειδήπερ οὐχ ἐσθίεταιθεότητος φύσις, διὰςοῦτο χοινὸν 
&lvat φαίη τις ἂν τὸ ἅχιον σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Ell£- 
ναι δὲ ἀναγκαῖον, ὅτι, χαθὰ φθάσαντες -εἴπομαν, [διόν 
ἐστι σῶμα τοῦ τὰ πάντα ζωοπαιοῦντος Λόγου: ἐπειδὴ 
66 στι σῶμα ζωῆς, ζωαποιάν ἐστι ' box. τοῦτο γὰρ 
τοῖς θνητοῖς ἡμῶν αώμααινιένίησιΣ τὴν ῥωὴν, ὡς 
καὶ καταργχαῖ coo θανάτου *b χράτος. Ζωοπαμεῖ ὃξ 
ἡμᾶς κατὰ τὸν ἴσον ερόπον καὶ τὸ ἆγιον Ηνεῦμα τοῦ 
Χριστοῦ. 1b γὰρ Πνεῦμά Aat τὺ ζωοπονοῦν, κατὰ 


molestum erit, ne videar ego solus proprium appel- B τὴν αὐτοῦ τοῦ Σωτήρος φωνήν, Λυπεῖ δὲ οὐδὲν, ὑπὲρ 


lare corpus Verbi, etiam sanctorum Patrum afferre 
sententias, ut sciant adversarii, quod frustra contra 
nos declamant, qui ubique illorum voces sequimur. 
Dicit ergo celeberrimus Pater noster et episcopus 
Athanasius in sermone de sancta Trinitate : « Et 
monstrabatur,.quod non apparenter, sed vere ba- 
buerit corpus. Decebat autem Christum induentem hu- 
manam carnem, hanc cum propriis passionibus ejus 
induj totam ; ut sicut proprium.ejus dicimus esse 
corpus , ita et ips: passiones corporis propri solum 
ejus dicantur, quamvia non contingerent ejus divini- 
jatem.» Et uerum : Hac necessario antea examinavie 
mus, ut, si videamus ipsum per.suum corpus quasi 
per instrumentum divino modo operantem, vel 


γε «o0 μὴ Ὀρχαῖν μέ τε xat µόνον Ιἴδιον ὀνομάζειν 
πὺ σῶμα τοῦ Λόχον, καὶ τὰς τῷν ἁγίων Πατέρων 
παραθεῖναι χρῄαεις, ἵν' ἴδοιεν οἱ δι ἀναντίας ὡς μά- 
την ἡμῶν καταχεχράγασιν, ἑπομένων ο πανταχοῦ 
ταῖς ἐκείνων φωναῖς. Ἔκφη ταἰννν ὁ πανεύφημος ἡμῶν 
Πατὴρ, καὶ ὀπίσχοπος Αθανάσιος Ev σῷ σερὶ τῆς 
Τριάδος λόγχῳ: «Καὶ ἐδείχνυσο ὅτι μὴ φαντασίᾳ, ἁλὶὰ 
ἀληθῶς ὄχων ἦν σῶμα. Ἔπρεπε γὰρ vbvP Κύριν 
ἑνδιδυσχόμενον ἀνθρωπίνην σάρχα, ταύτην μετὰ cu» 
ἰδίων παθῶν αὐτῆς ὅλην ἐνδύσααθαι” ἵν᾽ ὥσπερ ἴδιον 
αὐτοῦ λέγομεν εἶναι τὸ σῶμα, οὕτω καὶ «X £o) co- 
paso; πάθη ἴδια µόνον αὐτοῦ λέγηται, εἰ xal μὴ 
Έπτετο κατὰ τὴν θεότητα αὐτοῦ.» Καὶ πάλεν ' « Ταῦτα 
ἀναγχαίως προεξητάσαµενα, ἵνα ἐὰν ἴδωμαν αὐτὸν 


dicentem , cognoscamus quod Deus exsistens haec C ὡς δι ὀργάνου τοῦ ἰδίου σώματος θεϊκῶς πράττοντα, 


operetur. Et hec beatus Pater noster Aulianasius. 
Verumtamen quamvis proprium dicatur Verbi cor- 
pus, est tamen ex muliere et nostris cognatum, 
secundum quod caro intelligitur. Dicit. quidem 
beatus Paulus : « Primus homo ex terra terrenus, 
socundus e coelo V. » Eti ipse Christus : « Nemo 
ascendit in ccelum, inquit, nisi qui de caelo desceu- 
dit Filius hominis *5. » Sed tamen asserimus, quod 
Ron ex ccelo corpus unitum sibi deferens Verbum Ίο 
dical; verum cum desursum exsistens ipsum et e 
elo, corpus proprium fecerit ita sibi unitum, ul nec 
dici nec intelligi. valeat, citra conversionem et confu- 
sionem ; hac ratione de ccelo dicit se etiam, quando 
factum est Filius hominis, Proinde cum recte 
habeat sermo noster, ei reprehensione vacet, quam 
igilur sux adversus nos dicacitatis oecasionem 
obtreetare nobis volentes habebunt; si quorumdam 
blasphemiis anathematismus repugnans , mendacio 
veritatem opponat? Opinor autem me a recta via 
nullo modo excidisse, quod Christum dixi supra nos. 
Nam licet Yerbum Dei factum sit homo ; egt tanen 
£liam sic non supra nos homines tantum, sed 


** Joan. vi1,63.. "* 1 Cor. xv, 47, 


*5 Joan. nt, 13. 


ἡ λέγοντα, γινώσχωμεν ὅτι Θεὸς ὢν ταῦτα ἐργάνε- 
ται. » Καὶ ταῦτα μὲν ὁ µαχάριος Πατηρ ἡμῶν 'A02- 
νάσιος. Πλὴν, x&v ἴδιον λέγηται τοῦ Λόγου tb σῶμα, 
ἀλλ᾽ οὖν ἐστιν ἐκ γυναιχὸς, xal τοῖς ἡμετέροις ovy 
γενὲς, καθὸ νοεῖτα: σάρξ. Καὶ ὁ μὲν µακχάριος ἀαῦ- 
λος * €«'O πρῶτος ἄνθρωπος, qna, χαϊκός᾽ ὁ δεύτερος 
ἐξ οὐρανοῦ. » Αὐτὸς δὲ ὁ Χριστός ' « Οὐδεὶς ἀναθέ 
6ηκεν εἰς τὸν οὐρανὸν, φησὶν, εἰ μὴ ὁ kx τοῦ οὖρα”-», 
χαταθὰς Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου. » Φαμὲν δὲ ὅτι ox 4 
οὐρανοῦ τὸ σῶμα τὸ ὀνωθὲν αὐτῷ κατενεγχὼν ὁ Λό- 
γος, τοιάδε φησίν' ἐπειδὴ δὲ ἄνωθεν ὧν αὐτὸς xa 
ἐξ οὐρανοῦ, ἴδιον ἑποιῄσατο τὸ ἐνωθὸν αὐτῷ σῶμα 
ἀφράστως τε, xal ἀπερινοήτως, ἀτρέπτως τε, xd 
ἀσυγχύτως, ταύτῃτοι xal ἐξ οὐρανοῦ φησιν ἑαυτὸν 
xai ὅτε γέγονεν Υἱὸς ἀνθρώπου. Ὀρθῶς τοιγαροῦν 
xai ἁμωμήτως ἔχοντος ἡμῖν τοῦ λόγου, mola τις ἄρα 
τοῖς φιλοφογεῖν ἐθέλουσιν εὑρεσιλογίας τῆς καθ 
ἡμῶν ἡ πρόφασις, εἰ μάχεται ταῖς τινων δυσφιµία: 
ὁ ἀναθεματιαμὸς, τῷ φεύδει τὸ ἀληθὲς ἀντεξάγων! 
Ola: δὲ ἔγωγε xaz' οὐδένα τρόπον ἡμαρτηκέναι τοῦ 
πρέποντος, εἰ Χριστὸν ἔφην ὑπὲρ ἡμᾶς. Εἰ γὰρ καὶ 15 
γονεν ἄνθρωπος ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος, ἀλλ᾽ ἔστι xai οὕτως 


Yariz lectiones ex codice Seguieriano. 


} πιστεόντων. πι ἃ µόνῃ. Ἡ ἑντίθησι, * 


ἐπιμενόντων, 


Ρ δὲ τόν. 3 προεζητήσαµεγ. 





512 APOLOGETICUS PRO XII -CAPITIBUS :GONTRA ORIENTALES. ^O 
οὐχ ὁπέρ γε μόνους ἡμᾶς, ἁλλὰ καὶ ὑπὲρ πᾶσαν th» À eliam Aupra .omnem creataram. «Νου enim solum 


χτίσιν * ob γὰρ µάνον ἄνθρωπος vostvat xal καθ’ ἡμᾶς, 
ἁλλ᾽ ὁ αὐτὸς πάλιν θεὸς ἄνωθεν, χαὶ ἐξ οἀραναῦ. 
ΑΝΑΘΕΝΑΤΙΣΜΟΣ 18’. 


E! τις οὐχ ὁμόλογεῖ τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον παθόντα 
.Gupxi, καὶ Δαταυρωμένον σαρχὶ, καὶ θανάτου γευ- 
σάµενον «ααρλὶ, γεγονότα ve πρωτότοχον ἐκ νεχρῶν, 
καθ) ζωή ἐστι, xal ζωοποιὸς, ὡς θεύς' ἀνάθεμα 
Ἕστω. 

᾽Αντίῤῥησις τῶν ἀνατο.λικῷῶν. 

Πάλιν ἐνταῦθα τῶν αὐτοῦ λόγων αὐτὸν ὑπομιμνή” 
΄σχομεν, ὡς πάντη ἀπαθῃ τὴν θείαν φώσω λέγει ἐν 
τῷ πρώτῳ τόμῳ φάσχων οὕτως Εἷς οὖν ὁ πάντων 
ἀξιώτερος τὴν ἰδίαν ὑπὲρ. πάνχων τέθειχε ψυχήν * καὶ 
συγχωρεῖ οἰκονομικῶς «καταθιθάζεσθαι πρὸς βραχὺ 
τῷ θανάτῳ τὴν cápxa* κατήργηχε δὲ πάλιν αὐτὸν 
ὡς Co, παθεῖν οὐχ ἀνασχόμενας zb παρὰ φύσιν ἰδίαν. 
Εἴπωμεν οὖν αὐτῷ ἐναντιολογοῦντι" Πῶς οὖν ὁ τὴν 
σάρχα συγχωρῶν πρὸς βραχὺ τῷ θανάτῳ καταθιθά- 
ζεσθαι, καὶ καταργῶν τὸν θάνατον ὡς ζωὴ, οὐκ àv- 
εχόµενος παθεῖν τὸ παρὰ φύσιν ἰδίαν, νῦν κατὰ ok 
πάσχει διὰ τῆς σαρχός; Αλλ᾽ αὖὐκ ἔπαθεν ὁ θεὸς "τῇ 
σαρχὶ συνηµµένος, ἀλλ' ἡ σὰρξ ἠνωμένη τῷ θεῷ 
Λόγῳ χατὰ τὴν αὐτοῦ συγχώρησιν τὰ οἰχεῖα ὑπέμει- 
νεν. O0. γὰρ μὴ αὐτοῦ συγχωροῦντος, πάθος, 7) θά- 
νατος ἐπεγένετο. El γὰρ ψυχῆς παρούσης οὐκ ἐπιγί- 
νεται θάνατος, πῶς ἂν θεοῦ παρόντος, xaX οὐ µόνον 
παρόντος ἁπλῶς, ἀλλὰ καὶ συνηµµένου xav' ἄχραν 
τινὰ ἕνωσιν, xal αὐτῷ µόνῳ κχαταληπττὸν, ἠνώχλει 
τῷ obosip vato, μὴ συγχωροῦντος αὐτοῦ, ἢ παθος, fi 
θάνατος; Αλλά γὰρ οὐχ ἡ θεότης τῇ σαρχὶ .αυνημ. 
µένη ἔπαθεν ' ἀλλ ἡ σὰρξ συγχωρούσης αὐτῆς τὰ 
oixeja ὑπέμεινεν. ᾽Αλλ’ ὅτι χακούργως αὐτῷ χεῖται 
4) "Έπαθε σαρχὶ, πρὸς πλάνην: τῶν ἀφελεστέρων, 
πρόδηλον «αὐτόθεν ᾿ οὐ γὰρ ἑφύλαξε τὸ ἀπαθὲς τῇ 
θείᾳ φύσει. Ὁ εἰπὼν, Ἔπαθε σαρχὶ, οὐδὲν ἕτερον 
ἔφη, 3) μετὰ σαρχὸς παθεῖν. Κἂν οὖν μετὰ τῆς σαρ- 
κὸς ἔπαθε, παθητὸς ὡμολόγηται. Ἡ γὰρ χατὰ φύσιν 
ἔχων «b παθεῖν 5, ἔπαθεν, 7| παρὰ φύσιν. αἱ εἰ μὲν 
γατὰ φύσιν ἔπαθεν, ἔσται xa ὁ Πατὴρ παθητὸς, 
ὁμοούσιος ὢν τῷ Ylp.* ἀνάγχη γὰρ προσεῖναι πάν- 
τως T γεογεννηκότι, ὅσα «D γεννηθέντι πρόσεστιν. 
"H ὁμολογοῦμον αὐτὸν -μὲν πεπονθέναι, ἐπιτηδείως 


homo itdelligitur , et siout nos 5 sed idem {ρε τας” 
sue :Deus desursum, et de coole. 


195 ANATHEMATISMUS XII. 


Si quis non confitetur Dei Verbum carne passum 
el erucifixum esse, mortemque carne gustasse "5, 
nec non primogenitum ex mortuis factum esse "*, 
quatenus nimirum ui Deus vita αἱ vivifieans $31: 
anathema sit. 

Ürieutalixm oppositio. 

herum:bic eum «commonefacimus sermonum 9010” 
rum in:omo prime, quáliter omnieo dmpsssibilem 
divinam nateram icit hie verbis : Unve igltwr 'ille 
pmnibus pretiosior, propriam pro noliis-posuit:ani- 
sem !! ; οἱ permisit .dispensative -cGamem «euam 
breyi tempore:a morte deprimi, δὲ ynreus mortem 
euacuavit wt nita , non sustinens pati , quod pereter 
naluram suam est. Dicamus igitur ipei contraria 
loquenti : Quomodo ergo qui permisit eamnem saam 
brevi tempore-a morte deprimi, et qui mortem 
evanuat, utpote vito, non suetinens pati quod praster 
naturam suam est, nune , ut tu »aseris, pntiter per 
carnem ? Sed non est passus Deus carni uritus ; 
sed cape conjuncta Deo Verbo , ejus permicsu pro- 
pria sustinuit. Non enim vel passio , vel mors 2dve- 
nissent, nisi ipse permisiseet, Nam si anima presente 
non venit niors, quomodo Deo przesente necsolum pra- 
sente simpliciter, sed etiam conjuncto secundum sum- 
mam quamdam et ipsi soli comprehensibilem unio- 
nem, turbaret ejus templum, ipso non permittente, 
vel passio, vel mors ? Atqui non deitas carni 
unita passa fuit ; sed caro, ipso permittente, pro- 
pria sustiauit. Cxterum quod maligne ab eoad- 
ditum sit hoc, Passum est carne, ad seductionem 
simplictorum , indidem erit manifestum : non enim 
servavit impassibilem divinam naturam. Qui dixit , 
Passum est carne, nihil aliud dixil, quam cum 
carne fuisse passum. Quamvis ergo cum carne git 
passus , nihilominus passibilis asseritur. Aut enim 
secandum naturam habeus ut pateretur, est passus, 
aul preter naturam. Ác si secundum naturam pas- 
sus est, erit et Pater passibilis , consubstantlalis 
exsistens Filio. Necesse est enim omnia adesse 


ἔχοντα πρὸς «b πάθος, τὸν δὲ Πατέρα παθεῖν μὴ ἐπι- p genitori quae sobolí adsunt, Aut confiteblmur eum 


δέχεσθαι. "AX" οὕτω λέγοντες συναινέσοµεν αἱρετιχοῖς, 
λέγουσι τὴν θοότητα τοῦ μονογενοῦς You παθητήν, 
τἣν δὲ «o0 ΒΠατρὸς μὴ Σπιδέχεσθαι πάθος ' ὅθεν καὶ 
τὸ ἑτερούσιον λέχουσιν. Ei δὲ φῄσουσι παρὰ φύσιν 
αὐτὸν πεπονθέναι, ἑροῦμεν * Καὶ ποῖον πάθος ἱσχυρύ- 
περον τῆς θείας φύσεως, ὥστε εἰς τὸ παρὰ φύσιν πά- 
θος ἑλκύσαι τὸν χατὰ φύσιν ἁπαθῃ; Αλλά φησιν" 
"Αὐτοῦ βούλησις, Αλλά dapev- "H αὐτοῦ βούλησις 
ἀπαθής, Ζητοῦμεν δὲ πάθος τὸ τὴν ἁπαθη φύσιν εἰς 


* Hebr. 11, 9. ** Coloss. 1, 18. *! Juan. in, 16. 


quidem passum esse, utpote aptum ad passionem, 
196 Patrem vero non admittere passionem. Verum 
sic dicentes consentiemus  hzreticis dicentibus, 
deitatem unigeniti Filii passihilem , Patris vero 
deitatem non admittere passionem : unde illam alte- 
rius substantiz; esse dicumt, Si autem dixerint, 
praeter naturam ipsum passum esse, dicemus : Et 
qua» passio fortior est diviua natura , ita ut natura 
impassibilem passioni przter naturam subjiciat? Sed 


Varii lectioncs ex codice Seguieriano. 


f πλάνησιν. 3 παθος. 


579 


S. CYRILLt ALEXANDRINI ARCHIEP. $380 


dieit : Ejus voluntas. At nos dicimus : Voluntas A thv αὐτοῦ ἐμπάθειαν μετενέγχαν. Ἅλλως τε xal 


ejus impsssibilis est ; nos autem quxrimus passio- 
nem, qua inipassibilem naturam in suam pessibilita- 
tem tránstulerit, Alioqui et divina voluntas illa. vuit 
qui se decent, Et quid, inquit, decentius, quam 
salvare hominum genus ? Et quo pactio salvum 
easet humanum genus ad impassibilitatein transiens, 
si divinam et impassibilem naturam in passionem 
pertrahit ? Omnino enim ut fortior transtulit ad 
suam passibilitatem id quod erat impassibile. Et quae 
utilitas passibili , si el impassibile passibile fiat ? 
Salus sutem passibilis natures non est ipsa societas 
hnpassihilis in passione ; hoc namque magis erit 
argumentum mali, non ablatio : alterum enim 4 
simili non aufertur , sed augetur. Qus igitur salus 


θεία βούλησις Exelva θέλει, τὰ abf) πρέποντα. Kai 
«l, φησὶ, πρεπωδέστερον τοῦ σῶσαι τὸ τῶν ἀνθρώ- 
πων γένος; Καὶ πῶς ἥμελλε τὸ τῶν ἀνθρώπων γένος 
περισώζασθαι, αὐτὸ εἰς ἀπάθειαν µεταθαϊΐνον, ἡ τὴν 
θείανί, xal ἁπαθη φύσιν εἰς πάθος χατασπώσα; 
Πάντως γὰρ ὡς ἰσχυροτέρα εἰς τὸ ἑαυτῆς ἐμπαθὶ 
µετέστησε τὸ ἁπαθές. Καὶ τίς ὄνησις τῷ παθητῷ, d 
καὶ τὸ ἀπαθὲς παθητὸν γένοιτο; Σωτηρία δὲ του πα- 
θητοῦ οὐχ ἡ τοῦ ἁπαθοῦς πρὸς αὐτὸ διὰ τοῦ πάθος 
χρινωνία * τοῦτο γὰρ μᾶλλον αὔξησις τοῦ χαχοῦ, oix 
ἀναίρεσις ' τῷ γὰρ ὁμοίῳ τὸ ἕτερον οὐχ ἀναιρεῖται 
ἀλλὰ αὐξάνεται. Τίς οὖν dj σωτηρία τοῦ παθητο;, 
Ὡς ἔφημεν, οὐχ ἡ τοῦ ἀπαθοῦς πρὺς αὐτὸ κοινωνία 
ἁλλ᾽ ἡ αὐτοῦ πρὺς τὸ ἀπαθὲς µετάστασις * ὃ xal πε 


passibilis est naturz ? Ut diximus, non impassibilis D ποίηχεν à Δεσπότης Χριοτὸς, οὐχ αὐτὸς xatà τἩν 


secum in passioné societas, sed translatio ejus ad 
id, quod est impassibile : quod et fecit Dominus 
Christus, duni non ipse secundum divinitatem deje- 
cius est ad passionem, sed omnem humenilatem per 
suam sanctam carpem in sublime evexit, et humi 
jacentem in caos traxit , et pridem omni libertate 
destitutam adoptione flliorum digaatus est. Quis 
autein debitor erat mortis, qua est ex inobedientia ? 
Qiunino humana natura , non divina. Quam igitur 
tia exsistentem ? 


Cyrilli defensio. 


Adiniranda profecto veritatis potentia est: id 
quod experientia testatur. Non enim mihi multo 
sermone ad defensionem opus est, ad persuadendum 
scilicet opposilum decepüis, υἱ opinantur, quod 
passibilem esse dicamus divinam Verbi naturam, 
cuin semel adversarii ultro confessi sint, idque satis 
perspicue, non ab illis criminibus esse alienos. Sed 
quia sumptum, quod suppositione 197 uon indi- 
geat,ad suum libitum inconsulte proponunt, et 
acribus cogitationum inventis conantur vii sua sa- 
gacitatis ostendere, ac vehementer admodum ad- 
siruunt, ut demonstrent impassibile secundum suani 
naturam esse Dei Verbum ; audiant a nobis, quod 
frustra pugnant, aeremque verberant, nemine in 
boc eis se opponente, vel diversa sentiente. Qui 
igitur frustra insudant, et incassum contendunt? 
Quis sdeo slupidus, "οἱ eminepntissimam omnium 
substantiam passibilem esse deflniat, et eam, qus 
est ultra omne genitum, et incorporea, et infirmi» 
tatem passionum detrudere audeat ? Verum, quia 
sacramenti ratio agnoscit, Filium ex Deo Patre se- 
cundum naturam unigenitum, hominem ex muliere 
factum dispensative, ipsiusque proprium esse aflic- 
mans sanctum illud corpus ex beata Virgiue sum- 
ptum, eam ob causam jure optimo caruis passiones 
ejus esse dicimus secundum dispensativam appro- 
priationem, servata ubique natura ejus impassibili: 


θεότητα εἰς πάθος χαταδιδασθεὶς, ἀλλὰ xal την ày- 
θρωπότητα πᾶσαν διὰ τῆς ἁγίας σαρχὸς el; 0d; 
ἐγείρας, καὶ τὴν χαμαὶ χειµένην εἰς οὐρανοὺς ἀνελ- 
κύσας, xai τὴν ἁπαῤῥησίαστον πρώην υἱοθεσίας 
ἀξιώσας. Ti; δὲ ἐχρεώστει πάντως τὸν ἐκ τῆς ταρ- 
αχοῆς θάνατον; Ἡ φύσις πάντως fj ἀνθρωπεία, οὐχἡ 
θεία. Τίνα οὖν ἀχόλουθον fjv ἀποδοῦναι τὸν ix τῆς 
παραχοῆς θάνατον; 


consentaneum erat persolvere mortem ex inobedien- 


AxoAdoyla Kvpgl.lAov. 
'A&ávastog ὡς ἀληθῶς τῆς ἀληθείας ἡ δύναμις᾽ 


C καὶ µάρτυς fj πεῖρα. Οὐ γάρ pot μαχροῦ δεῄσει M- 


γου πρὸς &noloylav: Ίγουν ἀναπείθειν οἴονται α τοὺς 
Ἱπατημένους, οἰομένους ὅτι παθητὴν εἶναί qapev 
τὴν θείαν τοῦ Λόγου φύσιν, ἅπαξ τῶν δι ἑναντίας 
χαταθεθηχότων τ, αὐτόθεν διωµολογηχότων xai uda 
σαφῶς, ὡς ἀλλότριονΣ, xal ἔξω που τῶν ἐπί vs ού- 
τοις χαθεστήχαµεν7 ἐγχλημάτων. Ἐπειδὴ δὲ ἀνν κό» 
θετον λῆμμα χατὰ τὸ αὐτοῖς δοχοῦν προθέντες ἀδον- 
λήτως5, πιχροῖς ἐννοιῶν εὑρήμασι χρώμενοι, met- 
ρῶνται δειχνύειν τῆς ἐνούσης αὐτοῖς ἀγχινοίας τὴν 
δείνωσιν, χατασχευάζουσι δὲ xal µάλα γοργῶς, ἀπο- 
φαίνοντες ἀπαθὴ κατ ἰδίαν φύσιν τὸν τοῦ Θεοῦ Δό. 
γον, ἀχουέτωσαν, μηδενὸς αὐτοῖς ἀντεξάγοντος, πρὸς 
ἡμῶν, ὅτι πυκτεύουσι µάτην, xal δέρουσι πρὸς ἀέρα 
εἰς τοῦτο, µήτε μὴν φρονοῦντος τὰ ἑναντία. Τί volver 
ἱδρῶσι µάτην, καὶ διατείνονται περιττά, Τίς οὕτω; 
ἑμθρόντητος, ὡς τῆς ἀνωτάτω πασῶν οὐσίας τὸ ἐμ- 
παθὲς καθορίζειν, καὶ εἰς τὴν τῶν παθηµάτων ἁσθί- 
νειαν χατασε[ειν ἁποτολμᾶν τὸ παντὸς ἐπέχεινα Υεγ- 
νητοῦ, xai ἀσώματον; Ἐπειδὴ δὲ ὁ τοῦ μυστηρίου 
λόγος, ἄνθρωπον οἷδε γενόµενον οἰχονομικῶς Ex Υν- 
ναιχὸς τὸν ἐκ Θεοῦ χατὰ φύσιν Υἱὸν μονογενῆ, ww 
τε ὑπάρχειν αὐτοῦ διαθεδαιούµεθα «b Ex τῆς paxa- 
ρίας Παρθένου € ληφθὲν ἅγιον σῶμα ' ταύτῃτοι xal 
µάλα ὀρθῶς xav! οἰχείωσιν οἰχονομιχὴν αὐτοῦ λέγι- 
σθαἰί φαµεν τὰ τῆς σαρχὸς πάθη, τετηρηχότες παντα” 


Varix lectiones ex codice Seguieriano. 


* lg. ἡ τὴν, δηλαδη παθητῇ φύσις. Ἡ ἴσως, ὡς οἵουται. Y καταθεθληχότων, Χ ὡς ἀλλότοιο, Y xat- 


ἑστηκεν. 1 ἀθούλως.  * Παρθένου Μαρίας. 





o9t1 


APOLOGETICUS PRO ΧΙ CAPITIBUS CONTRA ORIENTALES. 


952 


χοῦ τῇ αὑτοῦ φύσει τὸ ἁπαθές. θεὸς γάρ ἐστιν tx A Deus enim est ex Deo. Quándo igitur carne- dicitur 


Θεοῦ. Ὅταν τοίνυν σαρχὶ λέγηται παθεῖν, οὐχ αὐτὸς 
εἰς ἰδίαν φύσιν νοεῖται παθών, xa0b θεός ἐστιν * ἰδιο- 
ποιούµενος δὲ μᾶλλον τὸ πάθος ' αὐτοῦ γὰρ γέγονε τὸ 


ἑνωθὲν αὐτῷ σῶμα, καθάπερ ἔφην ἁρτίως. Διὰ τοῦτο' 


xai ὁ θεσπέσιος Παῦλος αὐτὸν τὸν δι’ οὗ τὰ πάντα, 
καὶ ἐν ᾧ τὰ πάντα πεποίηχεν ὁ Πατὴρ, πρωτότοχον 
Ex νεχρῶν γεγενῆσθαί φησι. Γράφει δὲ οὕτως: « Εὐ- 
χαριστοῦντες τῷ Πατρὶ τῷ ἱκανώσαντι ἡμᾶς εἰς τὴν 
µερίδα τοῦ κλήρου τῶν ἁγίων ἓν τῷ φωτὶ, ὃς ἑῥῥύ- 
cato ἡμᾶς ἐκ τῆς ἑξουσίας τοῦ σχότους, χαὶ µετέστη- 
σεν εἰς τῆν βασιλείαν τοῦ Υἱοῦ τῆς ἀγάπης αὐτοῦ * 
v ᾧ ἔχομεν τὴν ἀπολύτρωσιν τῶν ἁμὰρτιῶν, ὃς ἐστιν 
εἰχὼν τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου, πρωτότοχος πάσης κτί- 
σεως, ὅτι lv. αὐτῷ ἔκτίσθη τὰ πάντα τὰ ἐν τοῖς οὐ- 
ρανοῖς, xai τὰ &xl τῆς γῆς, τὰ ὁρατὰ, xal τὰ ἁόρατα, 
εἴτε θρόνοι, εἴτε χυριότητες, εἴτε ἀρχαὶ, εἴτε ἑξου- 
etat * τὰ πάντα δι αὐτοῦ, καὶ εἰς αὐτὸν ἔχτισται. Καὶ 
αὐτὸς ἐστι πρὸ πάντων, xal τὰ πάντα ἓν αὐτῷ συν- 
έστηχε, καὶ αὐτός ἐστιν ἡ χεφαλὴ τοῦ σώματος τῆς 
Ἐχχλησίας, ὃς ἐστιν ἀρχὴ, πρωτότοχος ἐκ τῶν νε- 
κρῶν, ἵνα γένηται ἓν πᾶσιν αὐτὸς πρωτεύων. "Oct ἐν 
αὐτῷ ηὐδόχησε md» τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος κατ- 
οικῆσαι σωματιχῶς, xal δι) αὐτοῦ ἀποκαταλλάξαι τὰ 
πάντα εἰς αὑτὸν, εἰρηνοποιῆσας διὰ τοῦ αἵματος τοῦ 
σταυροῦ αὐτοῦ, εἴτε τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, εἴτε τὰ ἓν τοῖς 
οὐρανοῖς. » "Αθρει δῆ οὖν, ὅπως δι αὐτοῦ τὰ πάντα 
«πεποιῆσθαι λέγων, ὁρατὰ, καὶ ἁόρατα, θρόνους τε, 
xal ἐξονσίας, αὐτὸν δεδόσθαι φησὶ τῇ Ἐκχκλησίᾳ κε- 


passus, non ipse jn propria natura, qua Deus est, 
intelligitur passus, sed potius sibi appropriare pas- 
sionem. Ipsius enim facium est unitum sibi corpus, - 
sicut dudum dizi. Quapropter et divinus Paulus ip- 
sum, per quem omnia et in quo omnia fecit Pater, 
dicit esse factum primogenitum ez mortuis, Scribit 
autem sic : « Gratias agentes Patri,qui nos idoneos 
fecit in partem sortis sanctorum in lumine; qui 
eripuit.nos de potestate tenebrarum, et iranstulit 
in regnum Filii dilectionis su»; in quo habemus : 
remissionem peccatorum : qui est imago Dei invi- 
sibilis, primogenitus ompis creature : quia in ipso 
ereata sunt omnia, qux in colis et quse in terras, 
visibilia et invisibilia, sive throni, slve dominaiio- 
nes, sive principatus, sive potestales; omnia per 
ipsum et in ipso creata sunt; et ipseest aute om- 
ula, et omnia in ipso conslant, et ipse est caput 
eorporis Ecelesis, qui est principium, primogenitus 
ex mortuis, ut sit in omnibus ipse primatum  te- 
nens. Quia in ipso complacuit omnem plenitudinem 
divinitatis inhabitare corporaliter, et per eum re- 
conciliare omnia in ipsum, pacificans per songui- 
nem crucis ejus, sive qu:e in terris, sive quz in coe- 
lis sunt *. 198 Considera quomodo, cum per 
ipsum omnia dicat esse facta, visibilia et invisibilia, 
thronos et potestates, ipsum datum Ecclesi caput, 
et primogenitum ex mortuis factam esse affirmet, 
reconciliataque omnia per ipsum in ipsum, et pa- 


pav, καὶ πρωτότοχον &x νεκρῶν γεχενῆσθαι διισχυ- ϱ cilleala per sanguinem crucis ejus, sive qua super 


βίζεται, ἁποχαταλλαχθῆναί τα τὰ πάντα δι αὐτοῦ εἰς 
αὐτὸν, καὶ εἰρηνεῦσαι διὰ τοῦ αἵματο; τοῦ σταυροῦ 
αὐτοῦ εἴτε τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, εἴτε τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. 
Εἶτά τις ἑνδοιάζωνὺ xa μετὰ τοῦτο ἔτι, xal δεδοικὼς 
εἰχη, μὴ ἄρα πως παθητὴν τὴν τοῦ Υἱοῦ φύσιν ὁ τοῦ 
μυστηρίου λόγος ἀποφήνῃ, ὅταν λέγηται σαρχὶ πα- 
θεῖν; Ἰδιοποιεῖται γὰρ, ὡς ἔφην, τὰ τοῦ ἰδίου σώμα- 
το; πάθη. Τοῦτο φρονεῖν ἐδόχει τῷ θεσπεσίῳ Πέτρῳ 
λέγοντι * «€ Χριστοῦ οὖν παθόντος ὑπὲρ ἡμῶν sapxl. » 
Ἕτερον δὲ τὸ σαρχὶ παθεῖν λέγεσθαι, xxl ἕτερον 
ὁμοίως τὸ παθεῖν λέγεσθαι τῇ τῆς θεότητος φύσει, 
Ἐπειδὴ Υάρ ἐστιν ὁ αὐτὸς θεός τε ὁμοῦ, καὶ ἄνβρω- 
τος, ἁπαθὴς μὲν, τό γε fixov εἰς τὴν τῆς θεότητος 
φύσιν, παθητὸς δὲ χατὰ τὸ ἀνθρώπινον ' τί τὸ ἄτοπον, 
εἰ τῷ παθεῖν πεφυχύτι λέγεται παθεῖν, τῷ παθεῖν 
οὐχ εἰδότι μεμενηχὼς ἁπαθής; "Οτι δὲ τοιᾷδε πίστει 
xal ὁ τῶν ἁγίων Πατέρων διέπρεψε χορὸς, &E αὐτῶν 
εἰσόμεθα, ὧν γεγράφασιν αὐτοὶ, τὴν τοῦ Σωτῆρος 
τηρήσαντες ἑντολήν. Διεμέμνηντο γὰρ λέγοντος " 
«Δωρεάν ἑλάδετε, δωρεὰν δότε. » 


Γρηγορίου ἐπισκόπου Νύσσης. 


| Τοῦτο γὰρ φρονείσθω, φησὶν, ἐν ὑμῖν, ὃ καὶ ἐν 
Ἀρισιῷ Ἰησοῦ * ἃς ἐν μορφῇ θεοῦ ὑπάρχων οὐχ ἁρ- 


*! Coloss. 1, 12-90, 38 { Petr. iv, 1. 


Y 
b ἴσως, 6 ἑνδοιάνων. 


terram, sive qnx in coelis. Igitur dubitet quisquam 
post haee, et frustra. formidet, ne passibilem Filii 
naturam sacramenti sermo declaret, quando dici- 
tur carne pati? Proprias enim facit, ut dixi, proprii 
corporis passiones. Hoc sentire placuit el sancto 
Petro dicenti : « Christo igitur passo pro nobis 
in corne ?, » Aliud enim est diccre, pati in carne, 
et aliud similiter dicere, pati in divinitaiis natura. 
Quia enim idem Deus simul est. et homo, impassi- 
bilis quidem , quantum ad divinitatis pertinet na- 
turam, passibilis vero secundum — humauitatem ; ' 
quid bic absurdi, si dicatur pati in eo quod pati ap- 
tum est, qui mansit impassibilis in eo quod pati 
uon potest ? Quod autem in tali fide sanctorum quo- 
que Patrum excelluerit chorus, ex his cognosce- 
mus qua ipsi scripserunt, mandatum Salvatoris ser- 
vantes. Meminerant enim ejus dicentis : » Graiis 
accepistis, gratis date **. » 


Gregorii episcopi Nysseni. 


« Hoc enim sapite, inquit, in vobis, quod et ff 
Christo Jesu : qui cum in forma Dei esset, non 


** Matth, x, 8. 


Variz lectioties ex eodig^ Seguieriano. 


$a$ 


$. CYRNLLI ALEX ANDIUSI ARCHIEP. 


321 


vepinam. arbitratus ess esse se. aqualem Deo; &ed Α παγμὸν djrfsaro τὸ εἶναι ἴσα θεῷ, ἀλλ’ ἑαντὸν ἐχί- 


semetipsum exinanivit, formam servi accipiens **.» 
Quid servi forma de Deo ilici polest abjectins ? Quid 
de emnium rege .humilius, quam quod sponte ad 
abjects naturse nesir» commercium venerit ? Rex 
regum, Dominus dominantium servili forma indui- 
iur:omnium jsdex prnisepibus vectigalis .effici- 
tur ** : creature Dominus in antre diversatur ; qui 
omnía pálmo concledit*', jocum in diversorie nullum 
invenit,sed in brutorum animautium prescpi :recli- 
Bar :muosdus pt purissimus humane nsSurs 
sardes non:sgereatar, e$ owunem  mendicitatrem no- 
stram érasnegressus;ipsam demum mortem. perpeti- 
μις voluntarie  bujes paupertatis et abjeciionis 
mensuram perpendite. Vito -degustat martem ; judex 
199 in pratoriwm eddacitar; vita. viventiuro Do- 
minus jedicis sentontize subjicitur * ; omnium cte- 
lestium 'virtnium τες carnifioom manus experiri 
BOR gravatur. Ad hoc, inquit, exemplum respiciat 
bumilitatis vestre teneura. 


Bwsilii Ceoscree epfscori. 


Νου euim cadum et terra, ac marium spatia, et 
que in lerris et in aquis degunt animantes, et 
planta, et stellz, et aer, et anni tempora, et varius 
totius universitatis ornatus, tantum potenti: ex- 
cellentiam ostendit quantum immensum illum infl- 
nilumque Deum  impassibiliter per carnem com- 
plexum esse mortem, quo nimirum per propriam 


νωσε μορφὴν δούλον λαδών.» Tl πἰωχότερον trà 
Θεοῦ τῆς τοῦ δούλου μορφῆς : εί-ταπεινότερον ἐπὶ 


ποῦ βασιλέως τῶν ὅλων, ἢ τὸ εἰς κοινωνίαν τῆς ἆτω- 
χῆς ἡμῶν φύσεως ἐχουαίως 5 ἀλθεῖν; Ὁ βασιλεὶς 
τῶν βασιλενόντων, xal ὁ Κύριας τῶν κυριενόντων 
τὴν τοῦ δούλου μορφὴν ὑποδύσται ' ὁ κριτῆς tw 
παντὺς ὑπόφορος τοῖς δυναστέύουαι γίνεται * ὁ τῆς 
κτίσεως Κύριος tv σπηλαίῳ κατάγεται” ὁ τοῦ παντὸς 
περιδεδραγµένος οὐχ εὑρίσχει τάπον ἓν τῷ χαταλὺ- 
ματι, ἁλλ᾽ ἓν φάτνῃ τῶν ἁλόγων παραῤῥίπτεται 
ὁ καθαρὸς, καὶ ιἀχήρατος, tbv τῆς ἀνθρωπάνης φύ- 
αεως καταδέχοται ῥῦπον, καὶ διὰ πάσης τῆς πτωχεῖας 
ἡμῶν διεξελθὼν, µέχρι τῆς τοῦ θανάτου πρόεισι πεί 
ρας. Ὅρᾶτε τῆς «ἐκουσίου πτωχείας τὸ μέτρον' d 
ζωὴ θανάτου γεύεται; ὁ χριτῆς εἰς χριτήριον ἄγεια: 
6 τῆς ζωῆς τῶν ὄντων Κύριος ἐπὶ τῇ ψήφῳ tov δικά- 
ζοντος ἄγεταιὰ, ὁ πάσης τῆς ὑπερχοσμίου δννάµεως 
βασιλεὺς τὰς τῶν δηµίων οὐχ ἁπωθεῖται χεῖρας. 
Πρὸς τοῦτό σοι, φησὶ, τὸ ὑπάδειγμα εῆς Όαπεινοφρο- 
αύνης βλεπέτω τὸ µέτρον. 
Βασιάείου ἐπισκόπον Καισωρείας. 

Οὐ γὰρ τοσοῦτον οὐρανὸς, καὶ vf, xo τὰ μεγέθη 
τῶν πελαγῶν, xaX τὰ ἓν Όδασι διαιτώμενα, xal τὰ 
χερσαῖα νῶν ζώων, xai φυτὰ, xal ἁστέρες, xat ἀἡρ, 
xai ὧραι, xai ἡ ποικίλη τοῦ παντὺς διαχόσµησι», tb 
ὁπερέχον τῆς ἰσχύος συνίστησιν, ὅσον τὸ Sovr Oron: 
τὸν Θεὸν τὸν ἀχώρητον ἀπαθῶς διὰ σαρχὺς συμπλα- 
χῆναι τῷ θανάτῳ, ἵνα ἡμῖν τῶ ἱδίω πάθει την ἀπά- 


passionem suam nobis impassibilitatem impertire- Ὁ θειαν χαρίσηται. 


tur. 
Alhanasii episcopi Alexandrie. 

Et ostendebatur, quod non apparenter, sed vere 
habuerit corpus. Decebat enim Dominum huina- 
nam hanc carnem induentem, cum suis passioni- 
bus ipsam totam induere : ut sicut proprium ipsius 
esse dicimus corpus, ita et corporis passiones pro- 
prie tantum ejus dicantur, etiamsi non contigerint 
divinitatem ejus. Nam si alterius esset corpus, illius 
. etiam dicerentur passiones. Si autem Verbi eit caro. 
(Verbum enim earo factum est **), necessarium est, 
ut et carnis passiones ejus esse dicantur, cujus et 
caro est. Cujus enim dicuntur psssiones,quales sunt 


inaxime, condemnari, flagellari, sitire, et crux, et D 


mors, et alie corporis infirmitates, ejus et meritum 
et gratia est, ldcirco recte ac decenter non alterius, 
sed Domini dicuntur esse hujusmodi passiones; vt 
et gratia ab ipso sit, et non efficiamur ídololatrz, 
sed vere Deut colentes, quia nullam creaturam, ne- 
«que communem aliquem hominem, sed naturalein 
et verum Dei Filium, hominem factum, eumdem 
hihilominus Dominum εἰ Deum ac Salvatorem in- 
vocamus. 


9 Philipp. 11, 5-7. 
** Joan. 1, 14. 


'5 Matth. xvii, 30. 


v 15a. xL , 19. 


Ἀθαμασίου ἐπισκόπου Αλεξανδρείας. 

Καὶ ἐδείχνυτο, ὅτι μὴ φαντασίᾳ, ἀλλὰ ἀλπθῶς 
ἔχων ἣν «& σῶμα. Ἔπρεπε δὲ «bv χύριον ἑνδιδυσκό- 
μενον «hv ἀνθρωπίνην σάρχα ταύτην, μετὰ τῶν 
ἐδίων παθῶν ὅλην αὐτὴν ἐνδύσασθαι * ἵν', ὥσπερ ἴδων 
αὐτοῦ λέγομεν εἶναι τὸ σῶμα, οὕτω καὶ τὰ τοῦ σώ- 
µατος πάθη ἴδια µόνον αὐτοῦ λέγηται, εἰ καὶ μὴ 
ὕπτετο κατὰ τὴν θεότητα αὐτοῦ. El μὲν ἑτέρου c 
σῶμα, ἐχείνου ἂν λέγοιτο καὶ τὰ πάθη" εἰ δὲ του 
Λόγου ἡ σὰρξ, ὁ γὰρ Λόγος σὰρξ ἐγένετο, ἀνάγχη 
καὶ τὰ τῆς δαρχὸς πάθη λέγεσθαι αὐτοῦ οὗ καὶ ἡ 
σάρξ ἐστιν" οὗ γὰρ λέγεται τὰ πάθη, οἷά ἐστι μἀ- 
λιστα, τὸ κατακχριθῆναι, τὸ µαστιγωθῆναι, τὸ διφᾷν, 
xai ὁ σταυρὸς, xat ὁ θάνατος, χαὶ αἱ ἄλλαι τοῦ σό- 
pates ἀσθένειαι, τούτου xal τὸ χατόρθωρα, xai, 
χάρις ἐστί. Διὰ τοῦτο τοίνυν ἀκολούθως, xal mpe- 
πόντως 00x ἄλλου, ἀλλά τοῦ Κυρίου λέγεται τὰ τὸι” 
αὔτα πάθη * ἵνα xa ἡ χάρις παρ αὐτοῦ «fr, xot μὴ 
εἰδωλολάτραι γινόµεθα e, ἀλλὰ ἀχηθῶς θεοσεθεῖς, 
ὅτι µηδένα τῶν γεννητῶν f, μηδὲ χοινόν τινα ἅἄν- 
θρωπον, ἀλλὰ τὸν ἐκ Θεοῦ φύσει xaX ἀληθινὸν ΥἜὸν, 
τοῦτον γενόμενον 6 ἄνθρωπον, οὐδὲν ἧττον Κύριον 
αὐτὸν, xa θεὸν, xal Σωτῖρα ἐπιχαλούμεθα b. 


9 Luc, n,7. 9 Joan. xix, 15 seqd. 


Varie lectiones ος codice Seguieriano. 


6 πιωχείας ἡμῶν ἐχούσιωρ ἆ vivezat 


e νινώμεθα. 


{ γενητῶν. — 8 xal γενόμενον.  ἐπιχαλοῦμεν. 





585 APOLOGETICUS CONTRA THEODORETUM PRO XII CAPITIBUS. 


386 


᾽Απόχρη τοίνυν al; κληροφαρία», Os γε i οἶμαι,Α. Seffieiunt igiwr, ut opinor, ad probationeni sa- 


τοῖς ἀρτίφροσι τὰ προτεθέντα ῥητὰ, τοῦ. θείου νόµαυ 
διαῤῥηδην λέγοντος: « Ἐπὶ στόµασος δύο μαρτύρων 
xai τριῶν σναθήσεται πᾶν ῥῆμα. κ El δὲ δή τις βού- 
Mte xdi μετὰ τοῦτο. Pct φιλονεικεῖν,οἀχουέτω πρὺς 
ἡμῶν Ἴθι τὴν χατὰ σαυτόν' ἡμεῖς δὲ τοῖς ὀρθοῖς 
Γράμμασι, καὶ «fj τῶν ἁγίων Πατέρων ὀψόμεθα | 
πίστει’ χερδανῶμεν ὰ γὰρ οὕτω τῆς ἄνω, χλήσεως 
«ὁ βραδεῖον ! Χριστῷ, δύ eU, xav μοβ οὗ τῷ 
θεῷ χαὶ Πατρὶ dy δόξα σὺν. ἁγίφ Πνεύμαοι εἰς τοὺς 
θἰώνας. Αμήν. 


pientibus seutentix proposte, divíins lege manffeste 
dicente : « Im ore duorum vel trium testium stabit 
omne: verbum *. » Si 400 quis autem. votuerit 
etiam post hzec adliuc conteirdere, audio 2 nobis : 
Tuo perge itinere; mos auteur. divinas Seripturss, 
et sanctorum sequemur fidem. Sie enin lucrabimur 
superna vocatioris bravium in Christa : per quem, 
et cum quo, Deo et Pate gloría cum smicto. Spiritu 
in ssecota; Amen; 





TOY ΑΓΙΟΥ KYPIAAOY 


APXTEIITZKOIOY ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ 


ΕΠΙΣΤΟΛΗ 
ΠΡΟΣ ΕΥΟΠΤΤΟΝ 


Πρὸς tqv παρὰ Θεοδωρίτου κατὰ τῶν δώδεκα. xega Amico» ἀντίῤῥησυ». 


Lond 


9. CYRILLI ALEXANDRIE ARCHIEPISCOPI 
EPISTOLA AD RUOPTIUM 


Adversus impugnationem duodecim capitum a Theodoreto editam. 


Κύριλ1ορ τῷ 50J4a6amtárzo , xal ποθεινοτάτῳ B Reverendissimo: e desidoratisskimo | fratri. e comms- 


ἀδελφῷ, καὶ cvLasovpyo ξὐοστίῳ, àx, Κυρίφ 

χαίρεύ. 

Ἐνότνχον τοῖς παρὰ τῆς σῆς θεοσεθείας ἔπεσταλ»- 
µένοις, τεθαύμαχά. τε τὴν διάθεσιν, xav τῆς Ev Χρι- 
στῷ ἀγάπης τὸ γνὴσιον» χρῆναι δὲ. ὑπολαμθδάνω καὶ 
vov εἰπεῖν, ὡς ἔστιν ἀληθὲς τὸ bv τῇ βίόλῳ τῶν 
Παροιμιῶν εἱρημένον τε» e ᾽Αδελφὺς ὑπ ἀδελφοῦ 
βοηθούμενος, ὡς πόλις ὀχυρά’ » xal µοι δοχεῖ τῆς 
ἀγάπης c5. χρημα τοῦ mavebe. ἄξιον γενέσθαι λόγου 
παρὰ τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ, xat µάλα εἰχότως * πλη- 
ρώσιν ἔχει 3 τοῦ νόµου , xal mpobyst τῶν ἄλλων 
ἀρετῶν, xal kv πολλῷ χεῖται θαύματι παρὰ ταῖς 
τῶν ἁγίων φυχαῖς. Πληροῦσθαί ve μὴν αὐτήν φαμµεν 
οὐκ iy al; τε χαὶ µόναις ῥημάτων προφοραῖς, 


sibiro Kueptio (1) Cyrillus, inm. Domino satu- 

tem. 

Eectis litteris a pietatetua: gd me datis, admirstus 
sum et affectionem, et cliaritatis in Christo εἰποῦ- 
ritàdtem ; atque sdvo iilud libri Proverbiorum : 
« Frater qui a fratre. adjüvatur; sicut civitas munt- 
ta **; » ut verissime scriptum, nunc quoque díci 
debere censeo :. videwurque mihi charitatis possessio 
maximi fleri in Scripturis divinitus inspiratis, id- 
que jure optimo : plenitudinem enim legis continet, 
aliasque virtutes antecellit, et in maxima admiratio- 
ne est apud animas sanctorum. Verum eant non in 
nudis solisque verbis compleri dicimus, sed facto- 
rum testimonio cenfirmatis [f. confirmariJ. Sicut 


ἀλλὰ 6i αὐτῶν τῶν πραγμάτων µαρτυρουµέναις 9. C enim pretiosissimas gemmas, quas Indicas esse 


ὍὭσπερ yàp al πολυτελέστατα: τῶν λίθων, B xal 
Ἰνδιχὰς εἶναί φασιν͵ oóx ἐξ ὧν ἄν τις ἐξηγοῖτο περὶ 
αὐτῶν, ἀλλ) ἐξ ὧν εἰσι παρὰ τοῖς ὁρῶσι θαυμάζονται, 
tbv αὑτὸν, οἶμαι, τρόπον καὶ τὸ λαμπρὺν τῆς ἁγά- 


* Deut. xvi, 6; Matib. xvii, 16, 


aiunt, non ex his, quz de illis narrantur, sed ex eo 
quod sunt, ii qui vident admirantur : ita etiam ela- 
ram dilectionis pulchritudinem tum effulgere arbi- 
tror, cum in cunclis rebus optimis ab ipsis recte 


*5 Prov. xvin, 19. 


Vari:e lectiones ex codice Seguieriano. 


} ὡς δὲ. | ἑφόμεθα, Κκερδανοῦμεν. ! τὰ Bpa6sia. m γεγραμμένον. 8 γαρ ἔχει. 9 µαρτυρουμ ένην. 


(1) Episcopo Ptolemaidis. 


$37 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP, 


95 


factis testimonium habet. Hanc pietas iua magui Α πης ἐμφαίνεται Ρ χάλλος, δι αὑτῶν τῶν χατορθο- 


faci&, dum per prudentize sanctorum vestigia incedit, 
rectumque vitz illorum institutum ad gloriam ex- 
primit suam. Abundantius autem comprobatum est 
inihi tux pietatis erga me studium, libro οὓς te mi- 
hi exhibito, quem composuisse dicitur contra ana- 
thematismos Theodoretus Cyri : 901 ita euim ci- 
vitatulam vocari dicunt. Lectis' autem his qua it 
eo habenur, gratias Deo egi cum hyrnis, sine in- 
termissione illud addens: « Domine, libera animam 
meam a labiis iniquis, et a lingua dolosa **. » Re- 
perio enim me ubique calumniis impeti, idque per 
singula capita. Intellexi autem virum istum, quam- 
vis in dicendo exercitatum, ut familiares nonnulli 
dicunt, et nou mediocri sacrarum Scripturarum co- 
gnitione fortassis locupletatum, ab istorum capitum 
intelligentia tantum aberrasse, ut de eo jam existi- 
men ac putem, quod quorumdam desideriis indul- 
gens fingat se ignorantem, ut non ineleganter et su- 
pervacanee, sed opportune et apposite potius convi- 
ciis in me usus putetur, cuim tamen in dictis nostris, 
ut puto, nibil omnino sit difficile, nihil arduum, 
uihil quod apprehensionem subterfugiat. Quoniam 
vero, licet jam ante de his scripserimus, pauca 
etiam adversus ipsum loqui necessarium est, ue 
quis damnata sententía silentium eligere me putet, 
quanta licuerit sermonis brevitate defensionem affe- 
ran. Oportebat sane ipsum in sacris exercitatum 
Seripturis, siquidem omnino illi propositum erat 
de divinis mysteriis nobiscum agere, de sacris 80- 
lum Litteris mentionem facere,  expositionenique 
suam religiose contexere, nou priscas nobis fabulas 
et putidas in medium afferre. Meos enim sermones 
cum.pomo discordie confert fortassis ut ea re 
ostentel, quantum sibi sapientie compararit. Unde 
et nos, qux: ad eum pertinent, maxima admiratione 
prosequimur ; nam et eloquentissimum se declarat, 
et multifariam eruditum, utpote qui pomurn discor- 
die oon ignoret, neque filium Priami Paridem, Cz- 
terum, his modo dimissis, in rem propositam potius 
incumbemus. 


µένων 4 ἐφ᾽ ἅπασι τοῖς ἀρίστοις μαρτνρούμενη, 
Ταύτην fj dà θεοσέθεια ποιεῖται περὶ πολλοῦ, ci: 
τῶν ἁγίων φρενὸς loca xat' ἴχνος, xaX τὸ τῆς bar. 
νων εὐζωῖας εἰς τὸ ἑαυτῆς ἀναματτομένη * χαύχι- 
μα. Δέδεγμαι δὲ χαὶ νῦν εἰς πληροφορίαν εἲς ἑκύ- 
σης διαθέσεως τῇ cf] θεοσεθείᾳ τὸν διαπεµφθέντι 
τόμον, ὃν συνθεῖναι λέγεται κατὰ τῶν ἀναθεματι- 
σμῶν θεοδώριτος ὁ Κύρου χαλεῖσθαι γὰρ οὕτω cad 
τὸ πολίχνιον. Ἐντυχὼν δὲ τοῖς ἐγχειμένοις, ἀνέθηχα 
τῷ θεῷ τὰς χαριστηρίους ᾠδάς ' οὗ διαλέλοιπα ἃ 
x&xslvo λέγων, ε«Κύρις, ῥῦσαι τὴν Ψυχήν µου ἀπὶ 
χειλέων ἀδίχων, καὶ ἀπὸ γλὠσσης δολίας. » Εὐρίσχω 
γὰρ ἑμαυτὸν συχοφαντούµενον πανταχοῦ, xol bg 
ἑχάστου τῶν κεφαλαίων ὑπομένοντα τοῦτο. Ἐνν- 
B νόηχα * δὲ, ὅτι xal τοι, xa0á φασι τῶν γνωρίµμων 
τινὲς, οὐκ ἔξω τριβής, τῆς τό γε ἦχον elg Ἰόγοί, 
ὑπάρχων ὁ &vhp, συναγηγερχὼς δὲ τάχα xat τῶν ἱερῶν 
Γραμμάτων οὐ µετρίαν εἴδησιν, ἀπεχομίσθη τοσοῦτον 
τοῦ αυνιέναι τῶν χεφαλαίων τὴν δύναμιν, ὥστε µ 
λοιπὸν οἴεσθαί τε καὶ φρονεῖν, ὅτι ταῖς τινων Un». 
µίαις τὸ δοχεῖν ἠγνοηχέναι χαρίζεται, ἵνα μὴ ἀχόμ- 
φως xai περιττῶς, εὐαφόρμως δὲ μᾶλλον, ταῖς xxl 
ἡμῶν λοιδορίαις κεχρῃσθαι νὀμίζηται * καΐτοι 0oc- 
χερὲς, Ἡ ἄναντες οὐδὲν παντελῶς , ὥς ye οἶμαι, b 
τοῖς παρ) ἡμῶν εἱρημένοις ἐστιν, οὔτε μὴν bos 
ἐφιχτον ἔχει τὴν. προσδολἠν. Ἐπειδὴ δὲ ἣν ἀναι- 
χαῖον, xal τοι γεγραφότας ἤδη περὶ τούτων ἡμᾶς, 
ὀλίγα καὶ πρὸς αὐτὸν εἰπεῖν, ἵνα pfj τις οἵηται σιω- 
πᾷν ἑλέσθαι χατεγνωαµένους, ποιῄσοµαι τὴν ἀπολ- 
lav, βραχυλογήσας ὡς ἕνι. Ἔδει μὲν οὖν αὐτὸν sal; 
θεοπνεύστοις ἑνησκημένον Γραφαῖς, εἴπερ ἦν Qus 
σχοπὺς αὐτῷ τοὺς περὶ τῶν θείων ἡμῖν μνστηρίων 
ποιεῖαθαι λόγους, τῶν ἱερῶν Γραμμάτων διαμεμνὴ: 
σθαι µόνον, ἐξυφαίνειν τε οὕτως ἁγιοπρεπῶς τν 
ἀφήγησιν, καὶ μὴ μύθους ἡμῖν ἀρχαίους, καὶ ὁδω" 
δότας παρακοµίζειν εἰς µέσον. Παρεικάζειν γὰρ dial 
τοὺς ἐμοὺς λόγους τῷ pip τῆς ἔριδος, τάχα f 
καὶ ἔνδειξιν τῆς ἑνούσης αὐτῷ σοφίας τὸ χρῖμ 
ποιούµενος * ὅθεν xal ἡμεῖς &v πλείστῳ τε ὅσῳ xti 
μεγάλῳ θαύματι, τὰ κατ αὐτὺν πεποιἠµεθα. ialvt- 


C 


ται γὰρ by πολλῆς ἄγαν ἑλλογιμότητος xat φιλοµαθίας, τὸ μῆλον τῆς ἔριδὸς οὐκ ἡγνοηχὼς, οὔτε ply 


τὸν Ποιάμου Πάριν. Πλην τὰ τοιάδε µεθέντες εἰς 
ποῦ 


.. € Psal. cxix, 2. 


τὸ mapbv, ἀνθεξόμεθα μᾶλλον τοῦ προκειµένου 9x 


Varix lectiones ex codice Seguieriano. 


9 ἐχφαίνεται. d χατορύωματων. T ἑχυτὴν ἀναματτομένη. 3 ἐγνενοηκώς.  ! λόγους 











$89 


APOLOGETICUS CONTRA THEODORETUM PRO XII CAPITIBUS, 


ΘΕΟΔΟΡΗΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ KYPOY 


ΕΠΙΣΤΟΛΗ 


Πρὸς Ἰωάννην Ἀγτιοχείας ἐπίσχοπον. 


THEODORETI EPISCOPI CYRI 


Epistola ad Joannem Antiochenum. episcopum. 


Alav fjynsa, τοῖς ἀναθεματιαμοῖς ἔντυχων, οὓς Α — 909. Valde dolui, cum anathematismos legissem, 


ἀπέστειλας, ἀνατρέφαι τούτους ἐγγράφως ἡμῖν xc- 
λεύσας, xoi «hv αἱρετιχὴν αὐτῶν ἔννοιαν γυμνὴν 
ἅπασι χαταστῆσαι. λγησα δὲ, ὅτι ἀνῆρ ποιµαίνειν 
λαχὼν, xat ποίµνην τοσαύτην πεπιστευµένος, καὶ θε- 
ραπεύειν τὰ ἀσθενη τῶν προδάτων προστεταγµένος, 
νοσεῖ μὲν αὐτὸς, xal λίαν σφοδρῶς, ἀναπιμπλᾷν δὲ 
πειρᾶται τῆς νόσου xol τὰ θρέµµατα, xal τῶν 
ἁγρίων Θηρίων ἸὙαλεπώτερα τὰ ποιμαινόμενα 
καθίστησιν. Οἱ μὲν γὰρ τὰ διεσπαρµένα, xa τῆς 
ποίµνης Χεχωρισμένα διασπῶσιν ἁρπάζοντες, ὁ δὲ 
ἐν µέσῳ ταύτης τυγχάνων, τηρ εἶναι, καὶ 
φύλαξ νενοµισµένος, λαθραίαν τὴν πλάνην τοῖς πει- 
θοµένοις ἑνίησι. Τὸ μὲν γὰρ προφανῶς πολεμοῦν, 
δυνατὸν xal φυλάξασθαι, τὸ δ ἐν σχήµατι φιλίας 
τὴν ἐπιθουλὴν προσφέρον, ἀφύλαχτον εὑρίσχει τὸν 
πολεμούμενον, xal ῥᾳδίαν αὐτῷ τὴν βλάδην ἑντί- 
Ünzi* διὸ καὶ τῶν ἔξωθεν πολεμούντων οἱ ἔνδοθεν 
πολεμοῦντές slot χαλεπώτεροι, Τουτί µε µειζόνως 
Ἱνίασε, τὸ kv εὐσεδείας ὀνόματί τε xal σχήµατι, xol 
ἐν ποιµένος ἀξιώματι τυγχάνοντα, τὰς αἱρετιχὰς 
xai βλασφῆμους ῥῆξαι φωνάς ' καὶ τὴν πάλαι σδε- 
οθεῖσαν ᾽Απολιναρίου φλήναφον ὁμοῦ χαὶ δυσσεδῆ 
διδασχαλίαν ἀνανεώσασθαι. Πρὸς δὲ τούτοις τὸ μὴ 
μόνον ταῦτα πρεσθεῦσαι, ἀλλὰ xal τοὺς μὴ πειθο- 
µένους αὐτῷ συμδλασφημεῖν, ἀναθεματίσαι τολμῆ- 
eav* εἴπερ ἁληθῶς αὐτοῦ ταῦτα τὰ ἠεννήματα, xal 
οὐ τῶν ἐχθρῶν τις τῆς ἁληθείας, ὡς ἐξ ἐχείνου ταῦτα 
συντεθειχὼς, ἔῤῥιφεν Ev µέσῳ, χατὰ τὸ μυθευόµενον 
ἐχεῖνο μῆλον τῆς ἔριδος, εἰς Όφος ἑἐγείρων τὴν φλό- 
Υα. Ἐγὼ τοίνυν, εἴτ' ἐχεῖνος, efe" ἄλλος τις, ὡς ἐξ 
ἐχείρου, ταῦτα συντέθειχε, τῷ φωτὶ τοῦ παναχίου 
Πνεύματος συνεργῷ πρὸς τὴν ἔρευναν τῆς αἱρετιχῆς 
χαχοδοξίας χρησάµενος, χατὰ τὸ μέτρον τῆς δοθείσης 
pot δυνάμεως, διἠλεγξα ταῦτα, ὡς οἵόνῇ τε v* xal 
εὐαγγελικὰς χαὶ ἀποστολιχὰς ἀντέθηχα διδασκαλίας ᾿ 
xai τὸ ἀλλόκχοτον τοῦ δόγµατος ἔδειξα * xal ὅσην ἔχει 
διαφωνίαν πρὸς τὰ θεῖα δόγµατα πεποίηχα φανερόν 
παρεξετάσας αὐτὰ τοῖς τοῦ θείου Ἠνεύματος λόγοις, 
χαὶ διδάξας ὅπως ἀσύμφωνα, χαὶ τῶν θείων ἀλλό- 
τρια. Πρὸς δὲ τὴν τοῦ ἀναθεματισμοῦ τόλμαν τοσ- 
οὔτον Epio, ὅτι Παῦλος ὁ µεγαλοφωνότατος τῆς ἆλη- 
θείας χήρυξ τοὺς παραφθείραντας τὰ εὐαγγελιχὰ καὶ 
ἀποστολικὰ διδάγµατα, ἀνεθεμάτισε, χαὶ τῶν ἀγγέ- 


** Galat. |, 8, 


quos direxisti, nobis praecipiens ut eos scripto de- 
struereimus, el ut hzreticum eorum sensum nudum 
omnibus intimaremus, Dolui autem quod vir, pa- 
scendi sortitus officium, et cui grex tantus est cre- 
ditus, et oves infirmas curare preceptum, non $0- 
lum languet ipse, et quidem vehementer, sed nititur 
etiam oves egritudine implere, et feris bestiis szevius 
ea que sunt pascenda discerpit. llle namque ea, 
qua sunt dispersa et a grege divisa, rapientes di- 
lacerant ; hic, autem in medio gregis exsistens, et 
salvator repulatus et custos latentem errorem in 
eos, qui illi parent, introducit. Quod enim aperte 
oppugnat, observari facile est ; quod vero sub ami- 
citi: specie insidias porat, iuvenit. eum; contra 
quem pugnal, incautum, eique facile infert Ἰαεῖο- 
nem, unde iis qui exterius oppugnant, jnlerius 
pugnantes suut szviores. Hoc me mullo magis €on- 
tristat, quod sub pietatis nomine atque flgura. et in 
pastoris dignitate consistens, in hzreticas et blas- 
phemas:voces erumpit; et dudum exstinctam Apol- 
linarii inanem simul impiamque doctrinam renovat. 
Super bzec autem non solum talia sentire, sed et 
suis blasphemlis non consentientes anathematizare 
presumpserit : si tamen ipsius ista sunt germina, 
et non inimicorum quispiam veritatis, tanquam ex 
illo hzc componens, projecit in medium, secundum 
illud, quod est in fabula, pomum discordie, in al- 
tum flammam exaltans. Ego proinde, sive is, sive 
alius quispiam velut ex illius persona hzc compo- 
suerit, auxilio lucis sanctissimi Spirites ad inquisi- 
tionem prav: et αγορα opinionis usus, pro modo 
concessse mibi facultatis, quoad fleri potuit, ea re- 
futavi, doctrinasque evangelicas et apostolicas 
opposui, 903 ac dogmatis absurditatem patefeei, 
ei quantum discrepet a divinis dogmatibus, planum 
feci, ea ad sancti Spiritus eloquia perpendens, do- 
censque qualitera divinis aliena sint et dissentanea. 
Adversus autem audaciam anathematismi poc dixze- 
rim, nempe Paulum clarissimum veritatis przeco- 
nem ausuin etiam adversus angelos, illos anathema- 
tizasse, qui evangelica et apostolica documenta 
corruperant *, permanentes autem in traditis a 
theologis decretis mon item; tales enim etiam 


σοι 


S. CYRNILLI: AKEXANDRINI. ΛΠΟΙΝΕΡ 


e 


et 


benedictionibus munivit : dicens: « Quicunque A Xov κατατολµήῄσας, οὐ τοὺς ἑμμένοντας τοῖς δοθεῖσιν 


lianc regulam sequuntur, pax super ipsos, et mise- 
ricordía, et super lsrael Dei **. » Colligat igitur 
istiusmodi sermonum auctor ex apostolica exsecra- 
tione laborum suorum przmia,et haereticorum semi- 
pum manipulos. Nos vero conquiescemus in doctrina 
sanctorum Patrum, Caeterum huic epistole sub- 
texuimus oppugnationes, ut ex ipsa leelione perspi- 
cias, au haeretica problemata swemue diluerimus. 
Ad singulos autem anathematismos seorsum positos: 
protuli refutationem, ut lectores facilius intelligant, 
ac perspicua sit dogmatum redargutio. 


ὅροις ὑπὸ τῶν θεολόγων ἀνδρῶν ' τούτους γάρ καὶ 
εὐλογίαις ὠχύρωσεν, εἰπών' « "Όσοι τῷ χανόνι τούτῳ 
στοιχήσουσιν ", εἰρήνη ἐπ᾽ αὐτοὺς, xal ἔλεος. καὶ 
ὁπὶ τὸν Ἰσραῇλ τοῦ θεοῦ. » Δρεπέσθω τοίνυν ὃ τῶν 
λόγων τούτων πατὴρ ἐκ τῆς ἀποστολιχῆς ἀρᾶς τῶν 
οἰχείων πόνων τὰ ἐπίχειρα, xal τῶν αἱρετιχῶν σπερ- 
µάτων và δράγµατα ' ἡμεῖς δὲ τῇ τῶν ἁγίων Πατέ- 
pov ἐμμενοῦμεν διδασχαλἰᾳ. Ὑπέταξα δὲ καὶ τὰς 
γεγενηµένας ἀντιῤῥήσεις, τῇδέ µου τῇ ἐπιστολῇ., ἕνα 
ἀναγνοὺς δοχιµάσας Y, εἰ δυνατῶς τῶν αἱρετιχκῶν 
προθληµάτων τὴν λύσιν ἐποιησάμεθα. Ἕκχαστον δὲ 


τῶν ἀναθεματισμῶν xa ἑαυτὸν τεθειχὼς, ἐξήγαγον τὴν ἀντίῤῥησιν, ὅπως ἂν ῥᾳδίως τοῖς ἐντυγχάνουσιν 
ἡ χατανόησις γένηται, xal σαφῆς τῶν δογμάτων ὁ ἔλεγχος. 


KYPIAAOY APXIEII. AAEZANAPEIAX 


Πρὸς τοὺς coApóvrac συνηγορεῖν τοῖς Νεστορίου δέγµασιν, ὡς ὀρθῶς ἔχουσι, 


ΚΕΦΑΛΑΙΑ IB. 


GYRILEE KKCHIEPISCOPI ALEXANDRLIJE 
kdversus eos qui audent Nestorii dogmatibus, ut rectis, patrocinari, 
CAPITA DUODECIM. 


ANATHEMATISMUS |. 


Si quis non confitetur Emmanuelem vere Deum 
esse, et ob id sauctam: Virginem Deiparam (genuit 
enim illa carnaliter incarnatum Dei Patris Verbum) : 
anathema sit. 
20d Theadoreti episconi-Cyri reprehensio. duadecimm 

capitum. 

Nos- autem quicunque voces- evengelicas sequi« 
mUü^. non oarnem naturaliter factum, meque ih 
carnem eonversam.Deum Verbum dicimus; incon- 
γερμ], est enim- immutabilisque. divinitas : 
unde et. prophete, David dici: « Tu autem idem 
.pse es; οἱ anni tui non deficient **;.» quod Pau- 
lus. mesgnus. veritatis Πίου: de Filio dietun,. in 


ANAOGEMATIZMOYX MA. 


* EU «t$ οὐχ ὁμολοχεῖ, θεὸν εἶναι χατά ἀλήθειαν τὸν 
Ἐμμανουὴλ, xai διὰ τοῦτο θεοτόχον τὴν ἁγίαν Παρ- 
θένον, Υεγέννηχε. γὰρ σαρχικῶς. σάρχα γεγονότα ον 
àx θεοῦ Πατρὸς Λόγον ' ἀνάθεμα ἕστω. 
θοοδωρήτου ὁπισχόπσο Κύρου ἀναεροπὴ τῶν. δώ- 

δεκα κεφα-αίων. 

Ἡμεῖς δὲ, ὅσου ταῖς εὐαγγελιχαῖς ἁλολουθοῦμεν 
φωναῖς, οὐ σάρκα φύσει γεγονέναι, οὐδὲ εἰς σάρνα 
Ματαθληθήγαι τὸν. θεὺν Λόγον φαμέν ᾿ ἄτρεπτον vo 
τὸ θεῖον ναὶ ἀναλλοίωτον * διὸ xaX Δανῖδ à προφήτης 
Aéyet* € EU δὲ: ὁ- αὐσὸς, el, καὶ τὰ. ἔτηι σου. 09x ὀοελεί- 
φουσιν * » ὅπε Παῦλος ὁ μέγας, ὁ τῆς ἀληθσίας χή- 
ρυξι εἰς τὸν Υἱὸν.εἰρῆσθαι ἐν τῇ πρὸς ᾿Εδραίους &Gi- 


Epistola ad. Hebraeos. docuit *' ; et alibl per prophe ϱ δαξε. Καὶ ἑτέρωθι δὲ. διὰ τοῦ προφήτου. φησὶν ὁ Θεός" 


, VW ait.Deus : «Ego sum,.etnon mutor *5.» Si igitur 
ineonrentibilis est immutabilisque Divinitas , con- 
versionis et. mutebilitatis:non. est capax. Si autem. 
impossibile. est. converti. inconvertibilem, non est 
factu caro Deus Verbum, ita ut sit. conversum, 
sed assumpsit. carnem, et inbabitavit.in. nobis, se- 
cundum evangelicam. vocem **.. Et boc explicans. 
sacraiissimus Paulus in Epistola ad. Philippenses. 


* Galat, vi.,. 16, 


** Psal. ci, 28. *' Hebr. 1, 12. 


€ Ἐγὼ εἰμὶ, xal oio ἡλλοίωμαι. » El. οὖν. ἄτρεσετον 
τὸ. Θεῖον xal ἀναλλοίωτονι τροκῆς ἐστι, »6- βετα- 
θολῆς ἀνεπίδεχτον" αἱ δὲ.ἀδύνατον. cpu yes τὸ ἄτρε- 
πτον,. οὐχ ὀγένετο σἀρᾷ-ὁ Θεὸς Λόχος τραίθλς, AX 
ἀνόλαδε σάρκα, xai. ὑσχήνισσεν ἐν. ἡμῖν, πατὰ. τὴν 
τῶν Εὐαγγαλίων φωνήνι Καὶ τοῦτο σαφῶς. 6 θειότα- 
τος Παῦλος λέγων ἐν τῇ, πρὸς: Φιλιππησίους. φησί - 
« Τοῦτο. φρονείσθω ἐν ὑμῖν, ὃ καὶ ὃν Χρισιῷ Ἰησοῦ." 


* Malach. 11, 0. ** Joan. 1, 1.4. 


Varia lectiones ex codice Seguleriano- 


5 g*cwyoUst.— ἵ le. δοχιµάσαις. 


395 APOLOGETICUS CONTRA THEODORETUM PRO XII CAPITIBUS. 094 


ὃς tv ῥδρφῇ θεοῦ ὑπόάρχων, οὐχ ἁρπαγμὸν fjrfoato A ait : « Hoe sentite in vobis, quod et in Christo - 


τὸ εἶναι ἴσα θεῷ, ἀλλ’ ἑαυτὸν ἑκένωσε, μυρφὴν δού» 
Aou λαθών. » Δῆλον τοίνυν kx. τῶν εἰρημένων, ὡς f 
τοῦ Θεοῦ μορφὴ οὐκ ἑπράπη εἰς δούλου μορφὴν, 
ἀλλὰ µένουφα ὃ fjv, ἔλαδε τὴν τοῦ δούλου µορφήν, 
Τοίννν οὐ γέγονξ σὰρξ ὁ Geb; Λόγος, ἁλλὰ σάρχα 
ζῶσαν καὶ λογιχὴν ἀνέλαθεν' οὐχ αὑτὸς φύσει Ex 
τῆς Παρθένου γεγένηται συλληφθεὶς, xaX διαπλα- 
σθεὶς, xal μορφωθεὶς, xat ἀρχὴν ἐχεῖθεν τοῦ εἶναι 
λαθὼν, 6 πρὸ τῶν αἰώνων ὑπάρχων, xal θεὸς ὧν, 
xai πρὸς τὸν Θεὺὸν ὢν, xa τῷ Πατρὶ συνὼν, xal 
μετὰ ΠΗατρὺς Υνωριζόµενός τε xal προσχυνούµενος; 
ἀλλ ἑαυτῷ vaby kv τῇ παρθενιχῇ γαστρ)ὶ διαπλάσας, 
αυνῆν τῷ πλασθέντι χαὶ γεννηθέντι. OO χάριν xat 
τὴν ἁγίαν ἑκείνην Παρθένον θεοτόχον προσαχορεύο- 
μεν, οὐχ ὡς θεὸν φύσει γεννήσασαν, ἀλλ ὡς ἄνθρω- 
Tov €i διαπλάσαντι αὑτὸν ἠνωμένον θεῷ. EL δὲ οὐκ 
ἄνθρωπος ὁ £v γαστρὶ τῆς Παρθένου διαπλασθεὶς, 
ἀλλὰ Θεὸς Λόγας, 6 πρὸ αἰώνων, ποίημα ἄρα τοῦ 
Πνεύματος ὁ Θεὺς Λόγος ' « Τὸ γὰρ iv αὑτῃ Yevvn- 
θὲν, «olv ὁ Γαθριὴλ, &x Πνεύματός ἐστιν ἁγίου. » 
Ε: δ ἄχτιατας ὁ μονογενῆς τοῦ θεοῦ Λόγος, καὶ τῷ 
Πατρὶ ὁμοούσιός τε χαὶ συναΐδιος, οὐχέτι πλάσμα ἢ 
χτἰσματοῦ Πνεύματος. El δὲ οὗ τὸν θεὸν Λόγον τὸ Πνεῦ- 
pa τὸ ἅγιον ἐν τῇ γαστρὶ τῆς Παρθένου διέπλασε. λεί- 
πεται voelv τὴν τοῦ δούλου μορφὴν χαὶ πλασθῆναι, xat 
µθρφωθῆναι, χαὶ χυηθΏναι, xal γεννηθῆναι φύσει. 
Ἐπειδὴ δὲ οὗ γυμνὴ ἣν τῆς τοῦ θεοῦ μορφῆς, ἀλλὰ 
ναὺς ᾗν, ἔνοιχον τὸν θεὸν Λόγον ἔχων, κατὰ τὴν τοῦ 


Jesu: qui cum in forma Dei esset, non rapinam 
arbilratus e&t esse se qualem Deo ; sed semet« 
ipsum exinanivit, formam servi accipiens 19, » Pa- 
lam igitur est ex bis, quz dicta sunt, quia Dei 
forma mutala non est in servi formam ; sed manens 
quod erat, assumpsit formam servi. lJgitur non est 
factum caro Deus Verbum, sed carnem viventem 
et ratione pra:dilam assumpsit : non ipse natursli- 
ter e Virgine natus, et conceptus, et figuratus, at- 
que formatus, et exsistendi principium exinde 
assumens, qui ante secula et Deus est, et apud 
Deum, et cum Patre est, et cum Patre cognoscitur 
ei adoratur ; sed, templum sibi in utero virginali 
formans, erat cum formato et nato. Quamobrem 
et sanciam illam Virginem Dei Genitricem appella- 
mus, non quasi Deum natura generaverit, sed tan- 
quam hominem unitum Deo, qui finxit eum. Si 
autem non est bomo, qui in utero Virginis forma- 
tus est, sed Deus Verbum, quod ante szcula est ; 
factura igitur Spiritus erit Deus Verbum : « Quod 
ebim in ea natum est, inquit Gabriel, ex Spiritu 
Sancio est"!*, » Si autem iucreatum est unigenitum 
Bei Verbum, Patrique consubstantiale et coster- 
num, non est formatum, aut creatum a Spiritu. Si 
vero Deum Verbum in utero "Virginis Spiritus 
ssncius non formavit, 495 restat intelligi servi 
formam et fictam, et forinatam, el conceptam, et 
natam esse naturaliter. Quia vero non erat nuda 


Παύλου quvfy* « 'Ev αὐτῷ γὰρ, φηαὶν, ηὐδόχησε C a Dei forma, sed templum erat inhabitantis Dei 


πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος χατοιχῆσαι σωµασι- 
χῶς.» οὐκ ἀνθρωποτόχον, ἀλλά θεοτόχον τὴν Παρ- 
θένον προσαγορεύοµεν’ τὴν μὲν τῇ διαπλάσει, xal 
µορφώσει, xal ἑνώσει x, τὴν δὲ τῇ ἑνώσει τιθέντες 
προσηγορίαν. Διὰ τοῦτο xal τὸ τεχθὲν βρέφος Ἐμ- 
μανου]λ προσαγορεύεται, οὔτε θεὸς ἀνθρωπείας φύ- 
σεως Χεχωρισμένος, οὔτε ἄνθρωπος γεγυµνωμένος 
θεότητος τὸ γὰρ Ἐμμανουὴλ τὸ μεθ) ἡμῶν ἑρμη- 
νεύει εἶναι Θεὺν, χατὰ τὴν τῶν Εὐαγγελίων quvf,y* 
τὸ δὲ, « Μεθ᾽ ἡμῶν 6 θεὸς, » χαὶ τὸν ἐξ ἡμῶν ὑπὲρ ἡμῶν 
ληφθέντα δηλοῖ, xaX τὸν ἀνειληφότα θεὸν Λόγον χη- 
ρύττει. Οὐχοῦν τὸ βρέφος Ἑμμανουὴλ διὰ τὸν ἀνει- 
ληφότα Θεὸν, xat θεοτόχος ἡ Παρθένος διὰ τὴν πρὸς 
τὴν χυηθεῖσαν δούλου μορφὴν ἕνωσιν τῆς τοῦ θεοῦ 


Verbi, secundum Pauli vocem : « In ipso enim, 
inquit, complacuit omnem plenitudinem divinitatis 
inhabitare corporaliter 7* ; » non bominis genitri- 
cem, sed Dei Genpilricem Virginem appellamus ; 
illam quidem flgmento, et formationi, et conceptui, 
hauc autem unitioni imponentes appellationem. 
Propterea et natus infans Emmanuel appellatur, ne- 
que Deus ab humana natura separatus, neque 
homo divinitate nudatus. Emmanuel enim nobis- 
cum interpretatur esse Deum, secundum evangeli- 
cam vocem. lllud autem : « Nobiscum Deus '*, » 
et ex nobis pro nobis assumptum significat, et 
assumentem Deum Verbum przdicat. Ergo infans 
Emmanuel dicitur propter assumentem Deum; et 


μορφῆς οὐ γὰρ εἰς σάρχα ὁ θεὺς Λόγος ἑτράπη, D pei Genitrix Virgo, propter unitionem formz Dei ad 


ἁλλ᾽ fj τοῦ θεοῦ μορφὴ ἔλαδθε τὴν τοῦ δαύλου µορ- 
ev. . 


'AaoJoy(ía KvpiAAov. 


Πλείστην ὅσην πεποιήµεθα τὴν καταδοην τῶν 
ὁμολογεῖν οὐχ ἀνεχομένων θεὸν εἶναι χατὰ ἀλήθειαν 
τὸν Ἐμμανουὴλ, καὶ μὴν ὅτι θεοτόχος ἐστὶν fj ἁγία 
Παρθένος, ὅτι γεγέννηχε χατὰ σάρχα τὸν τοῦ Θεοῦ 


conceptam servi formam, Non eniin in carnem Deus 
Verbum conversum est, sed Dei forma assumpsit 
servi formam. 


Cyrilli defensio. 


Valde multum declamavimus adversus eos qui 
confiteri non patiuntur Emmanuelem vere esse 
Dei Verbum, εἰ sanctam Virginem Dei Geuitricem, 
quod Dei Verbum secundum carnem genuerit, 


1 Philipp. n, 5-7. ** Matth. 1, 20. "* Coloss. 1, 19; 1, 9. "* Matth, 1, 25. 


Varix lectiones ex codice Seguieriano. 


αἶσ. xufjact, 1) Yevéoet. 


PATROL, OR, LXXVI, 


13 


-”- - 


995 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHIEP. 


$96 


quando factum est caro, hoc est homo. Aecusator Α Λόγχον, ὅτι} γέγονε apt, τουτέστι) ἄνθρωπος. Ὁ δὲ 


vero horum sic recte dictorum, si non novit, Emma- 
nuelem vere Deum esse, si non secundum carnem 
ex sancia Virgine carnem factum Dei Verbum, ut 
scriptum est, cur non potius clare dixit: Quid agis, 
vir egregie * absurdas el contrarias evomíis voces : 
cur dogmatibus veritatis Juveniliter insultas? Non 
est secundum veritatem Deus Emmanuel, neque 
Dei Genitrix sancta Virgo : utet nos ita clamanti 
aique dicenti, e Seriptura divina resistentes pru- 
denter, et apostolice atque evangelicz fidei tradi- 
tionem Patrumque confessionem, qui olim Nicaez 
congregati sunt, contra proferentes, convincere- 
mus, eum nostris dictis reprehensionem neque 
recte, neque honeste moliri, magis autem cum 
206 divinis Scripturis impudenter pugnare. Sed 
sapiens et astutus enarrator, quz quidem dicere 
decebat et necessarium erat, prvetermittens, εἰ 
omnino de talibus nihil cogitans, alia aggreditur 
via. Confestim enim se convertit ad necessitatem 
astruendi conversione superius esse Dei Verbum, 
nec in naturam carnis transformatum esse : quasi 
vero anathematismus id conürmel, ac ostendere 


velit. Audiat itaque, qui occurrere liis, quibus* 


contradicit, nullo modo novlt : Superflue loqueris, 
homo, et repugnas sententiz odiose etiam apud 
nos. Novimus enim quod conversionis obumbra- 
tionem sustinere divina et suprema natura non 
patitur: sed neque Dei Verbum esse desinens hoc 


τῶν οὕτως ὀρθῶς εἱἰρημένων κατήγορος, εἰ μὴ θεὸν 
olós χατὰ ἀλήθειαν ὄντα τὸν Ἐμμανουὴλ, εἰ pij 
γεγέννηται χατὰ σάρχα ix τῆς ἁγίας Παρθένου, 
σὰρξ γεγονὼς, ὁ θεοῦ Λόγος κατὰ τὰς Γραφὰς, τί 
μὴ μᾶλλον ἔφασχεν ἐναργῶς ' Τί ὃρᾷς, ὦ γενναῖε; 
δεινάς τε xal παλιμφήµους ἐρεύγῃ φωνάς; τῶν τῆς 
ἀληθείας κατανεανιεύῃ δογμάτων; Οὐχ ἔστι θεὸ- 
χατὰ ἀλήθειαν ὁ Ἐμμανουὴλ, οὔτε μὴν θεοτόχος ἡ 
ἁγία Παρθένος. ἵνα xai ἡμεῖς ταῦτα βοῶντι, xal 
λέγοντι, τὰ ἐκ τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς ἀντανιστάν- 
τες ἑμφρόνως, καὶ τῆς ἀ ποστολιχῆς τε xal εὔαγγελι- 
κῆς πίστεως τὴν παράδοσιν, καὶ τὴν τῶν Πατέρων 
ὁμολογίαν τῶν χατὰ χαιροὺς ἓν τῇ Νιχαέων συνει- 
λεγμένων ἀντεξάγοντες, δυσωπήσωµεν, ὡς οὔτε 
ὀρθῶς, οὔτε μὴν Ev χόσμῳ τοῖς map! ἡμῶν εἰρημέ- 
νοις ἐπιπλήττειν ἐπιχειρεῖ, μᾶλλον δὲ ἀνέδυν ταῖς 
θείαις μάχεται Γραφαῖς. Αλλ' ὁ σοφὸς καὶ ἀγχίνους 
ἐξηγητὴς, ἃ μὲν fv εἰχός τε καὶ ἀναγχαῖον εἰπεῖν, 
παρῄλασε, πεφροντικὼς δὲ ὅλως τῶν τοιούτων οὐ- 
δενὸς, ἐφ᾽ ἑτέραν ἴεται τρἰδον. Ἐτράπετο γὰρ εὐθὺς 
ἐπὶ τὸ δεῖν ἀποφαίνειν, ὅτι τροπῆς ἀμείνων ἐστὶν ὁ 
τοῦ θεοῦ Λόγος, xal οὐκ εἰς φύσιν µετεποιήθη σαρ- 
xbg, ὡς τοῦτο χρατύνοντος, xal ἀληθὲς ἀποφαίνειν 
ἐθέλοντος τοῦ ἀναθεματισμοῦ. ᾿Αχουέτω τοίνυν, 
ὑπαντᾷν οἷς ἀντιλέγει xav' οὐδένα τρόπον εἰδώς - 
Εἰκαιολογεῖς, ἄνθρωπε, καὶ µάχῃ φρονηµατι µεμιση- 
µένῳ χαὶ πρὸς ἡμῶν. Ἴσμεν γὰρ, ὅτι τροπῆς ἔπι- 
σχίασµα παθεῖν dj θεία τε xal ὑπερτάτη φύσις οὐκ 


quod est, in naturam transiit carnis. Qaia vero ait C ἀνέχεται. οὔτε μὴν ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος, τὸ εἶναι 


a Dei forma assumplam servi formam, doceat in 
medium procedens, si absque subsistentiis sols οἱ 
per se formx* convenerunt inter se. Sed, existinio, 
ipse se statim evertet. Nou enim similitudines sim- 
plieiter non subsistentes, et forms convenerunt 
inter se per unionem dispensatoriam, sed rerum 
sive substantiarum concursus est factus, ut inhu- 
manationis ratio vere facta credatur. Ergo si dice- 
mus cornem factum "Verbum, non confusionem, 
non misturam, non conversionem, aut immuta- 
tionem contigisse dicimus circa ipsum, sed unitum 
potius ineffabiliter et inenarrabiliter corpori aui- 
mam habenti intellectivam. Quod autem uniri 
dicitur, non statim confunditur, sed potius alterum 
assumit, Affirmamus igitur Verbum, quod ex Deo 
Patre est, assumpsisse sanctam et animatam car- 
nem, unitumque secundum veritatem inconfuse, 
ex utero ipso processisse hominem, perimansisse 
autem etiam sic Deum verum : ideoque et Dei Ge- 
nitrix est saneta Virgo, Superfluum autem arbitror 
existimare, hominis etiam genitricem eam dici 
oportere, Nam si quidem essent aliqui ex multa 
vesania dicentes, Dei Verbi naturam veluti fontem 
quemdam ei proprie exsistenti:e principium ha- 
buisse carnem ; forte fuisset aliqua non absurda οἱ 
contemnenda ratic volentibus, eam etiam hominis 


μεθεὶς ὅπερ ἑστὶν, εἰς τὴν τῆς σαρχὸς μεταχεχώρηχε 
φύσιν. Ἐπειδὴ δέ φησι, παρὰ τῆς τοῦ Θεοῦ μορφῆς 
μορφΏν ἀναληφθῆναι δούλου, διδασχέτω παρελθὼν, 
εἰ δίχα τῶν ὑποστάσεων µόναι xal καθ) ἑαυτὰς αἱ 
μορφαὶ συνῆλθον ἀλλήλαις, "AX, οἶμαι, χαταδαλεῖ 
xai αὐτὸς ἑαυτὸν αὑὗτόθεν οὐ γὰρ ὁμοιότητες ἁπλῶς 
ἀνυπόστατοι, xal μορφαὶ συνέθησαν ἀλλήλαις καθ 
ἕνωσιν οἰχονομικὴν, ἀλλὰ πραγμάτων, Ίχουν ὑποστά- 
σεων Ὑέγονε σύνοδος, ἵνα καὶ ὁ τῆς ἑνανθρωπήσεως 
λόγος ἀληθῶς γενέσθαι πιστεύηται. Οὐχοῦν εἰ λέγοι- 
μεν σάρχα γενέσθαι τὸν Λόγον, οὗ σύγχυσιν, o) 
φυρμὸν, οὗ τροπὴν, οὐχ ἀλλοίωσιν συµδηναι περὶ 
αὑτόν φαμεν, ἠἡνῶσθαι δὲ μᾶλλον ἀφράστως καὶ 
ἀποῤῥήτως σώματι ψυχὴν ἔχοντι νοερἀν. Τὸ δὲ 
ἐνοῦσθαι λεγόµενον οὗ συγχεῖται πάντως, ἓν προσ- 
λήφει δὰ μᾶλλον ἑτέρου γίνεται. Αιαδεδαιούµεθα 
τοίνυν τὸν ix θεοῦ Πατρὸς Λόγον, iv προσλίψει 
γεγονότα τῆς ἁγίας τε xai ἑμφύχου σαρχὸς, ἕνω- 
θέντα τε κατὰ ἀλήθειαν ἀσυγχύτως, ix μήτρας αὑτῖς 
προελθεῖν ἄνθρωπον, µεμενηκέναι δὲ xal οὕτω θΘεὸν 
ἀληθινόν * ταντῇῃ τοι καὶ Θεοτόκος ἐστὶν dj ἁγία Παρ: 
θένος. Περιττὸν δὲ οἶμαι τὸ δεῖν οἴεσθαι χαὶ ἀνθρω- 
ποτόχον εἰπεῖν αὐτὴν. El μὲν γὰρ σάν τινες ix 
πολλῆς ἄγαν φρενοθλαθείἰας λέγοντες, τὴν τοῦ Λόγου 
φύσιν, πηγὴν ὥσπερ τινὰ, xat τῆς ἰδίας ὑπάρξεως 
ἀρχὴν ἐσχηκέναι τὴν σάρχα, τάχα τις ἣν οὐχ ἀπὸ 


Varia lectiones ex codice Seguieriano. 


J lo. ὅτε, 





$37 


APOLOGETICUS CONTRA THEODORETUM PRO XII CAPITIBUS. 


298 


οχοποῦ xai ἀπόθλητος λόγος τοῖς ἐθέλουσιν ὀνομά- A genitricem nominari oportere. Quia vero abomina- 


ζεσθαι δεῖν xal ἀνθρωποτόκον αὐτὴν. Ἐπειδὴ δὲ 
βδελυρὰ καὶ ἀπηχθημένη παρὰ πᾶσίν ἐστιν ἡ τοιαύτη 
δόξα, νοεῖται δὲ οὐχ ἑτέρως θεοτόχος ἡ ἁγία Παρ- 
θένος, εἰ μὴ παρεισδἐξαιτό τις τὴν πίστιν τοῦ, ὅτι 
Yéyovs σὰρξ, τουτέστιν ἄνθρωπος, ὁ Ex θεοῦ Πατρὸς 
Λόγος * o0 γάρ που θεότητα γυμνὴν, ὡς ἔφην, ἑχτέ- 
τοχεν ἡ ἁγία Παρθένος * «t «b τῆς ἑνστάσεως ὄφελος 
τῶν χρῆναι λεγόντων ὀνομάζεασθαι δεῖν xat ἀνθρω- 
ποτόχον αὐτὴν; Αλλ', ὡς ἔοικεν, ἐξεύρηταί τι πιχρὸν 
αὐτοῖς χατὰ Χριστοῦ σχαιώρηµα. Οὐ γὰρ ἀνέχονται 
φρονεῖν, Ἡ λέγειν αὐτὸν τὸν Ex. θεοῦ καὶ Πατρὸς 
προαιώνιον Ὑἱὸν, Ev ἑσχάτοις τοῦ αἰῶνος χαιροῖς, 
ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ix μήτρας ἑνωθῆναι σαρχὶ 
Ψυχὴν ἐχούσῃ τὴν λογιχὴν, οὕτω τε γενέσθαι xa 


bilis et. odiosa quidem apud omnes est hujusmodi 
opinio, neque aliter intelligitur, Dei Genitricem 
esse sanctam Virginem, nisi primum quis credat, 
quod Verbum, quod ex Deo Patre, facium sit ca- 
ro, hoc est homo 907 (non enim certe divinita- 
tem nudam, sicuti dixi, peperit sancta Virgo) ; quee 
est hujus instanti: utilitas, dicentium oportere no- 
minari eam et hominis genitricem ? Sed sicut appa- 
rei, inventa ab eis est contra Christum virulenta 
quedam machinatio. Non enim patiuntur sapere 
vel dicere, ipsum, qui ex Deo et Patre est ante 
secula Filius, in novissimis seculi temporibus 
inconfuse, inconvertibiliter, ος utero unitum carni 
animam habenti rationalem, sicque faetum simi- 


ἡμᾶς ἄνθρωπον' ἁλλ ὡς ἕνα τῶν ἁγίων Évorxoy B iem nobis hominem : sed, tanquam unum sancto- 


ἔχοντα θεὺν διακηρύττειν ἐπείγονται, καὶ φρονεῖν 
ἀναπείθουσιν, οὐχ ἑἐννοοῦντες, ὅτι καὶ kv. ἡμῖν ἔστι 
6:à τοῦ Πνεύματος, ὡς ἓν ἁγίοις ναοῖς, ὁ τῶν ὅλων 
«Θεός. Γέγραπται γὰρ, ὅτι «Ux οἴδατε, ὅτι ναὸὺς 
θεοῦ ἐστε, xal τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ οἰχεῖ ἓν ὑμῖν; 
Εἴτις οὖν τὸν vabv τοῦ Θεοῦ φθείρῄῃ, φθερεῖ τοῦτον ὁ 
θεός * ὁ Υὰρ vabc τοῦ θεοῦ ἅγιός ἐστιν, el τινές ἐστε 
ὑμεῖς. » 'AXX εἰ xai ὠνομάσμεθα ναοὶ θεοῦ, θεὺν 
ἔχοντες τὸν ἐνοικοῦντα διὰ τοῦ Πνεύματος, à." ἕτερον 
ἴσμεν τοῦ κατὰ Χριστὸν μυστηρίου τὸν τρόπον’ 
ἡνῶσθαι γὰρ τῷ θεῷ Λόγῳ χατὰ ἀλήθειαν τὴν σάρχα 
φαμὲν, Ψψυχῆς δηλονότι τῆς λογιχῆς ἀνούσης αὐτῇ. 
Ἐπυθόμην 6' ἂν ἡδέως αὑτοῦ * πότερα δὴ τὴν ἕνωσιν 
τοῦ Λόγου πρὸς τὸ ἀνθρώπινον, Ίγουν τὴν πρὸς τὸ 
ἆγων σῶμα, τὸ xal ψυχωθὲν νοερῶς, πεπρᾶχθαί 
φησιν χατὰ ἀλήθειαν, 1) τοῖς ἄλλοις ὁμοῦ xal αὐτὸς 
κατὰ συνάφειαν σχετιχὴν δουλοπρεποῦς xal &vumo- 
στάτου μορφῆς πρὸς ἑνυπόστατον xat θείαν μορφὴν, 
3| χαθ)᾽ ἕτερον τρόπον, χατὰ µόνην τῆς υἱότητος τὴν 
ὅμωνυμίαν, xal κατὰ τὴν * ἱσότητα τῶν ἀξιωμάτων; 
εἴπερ τις ἄλλος  συναφείας οὐτοσὶ νοεῖται τρόπος. 
᾽Αλλά γὰρ, ὡς ἔοικε, παρενοχλῶ µάτην΄ πεποίηµαι 
δὲ περιττῶς τὴν πεῦσιν, ἔχων αὐτοῦ φωνὰς χαὶ σαφῆ 
τὴν ὁμολογίαν. Ἐν γάρ τοι τῷ πρώτῳ κεφαλαίῳ 
φησὶν. αὐταῖς λέξεσιν ὧδε' Διὰ τοῦτο τὸ τεχθὲν 
βρέφος προσαγορεύεται Ἐμμανουὴλ, οὔτε θεὸς 
ἀνθρωπείας Χεχωρισµένος φύσεως, οὔτε ἄνθρωπος 
γεγυμνωμµένης θεότητος. Ἔδει μὲν οὖν αὑτὸν ἀχριθῆ 


rum, inhabitantem habuisse Deum predicare 00” 
nantur, et hoc sentiendum suadent, non conside- 
ranies, quod et in nobis est per Spiritum, sicut 
in sanctis templis, omnium Deus. Scriptum est 
enim : « Nescitis, quia templum Dei estis, et Spiri- 
tus Dei habitat in vobis ? Si quis ergo templum 
Dei corruperit, corrumpet illum Deus : templum 
enim Dei sanctum est, quod estis vos "*. » Sed licet 
nominemur templa Dei, cum Deum habeamus in- 
habitantem per Spiritum; attamen alterum novi- 
mus modum sacramenti secundum Christum. Vere 
enim wpitam esse Deo Verbo carnem asserimus, 
anima utique rationali praditam. Libenter autem 
eum percontarer, utrum unionem Verbi ad huma- 
nitatem, sive ad sanctum corpus animatum intel- 
lectiva anima, vere factam dicat, an cum aliis si- 
mul et ipse dicat, secundum copulationem, quse 
per habitudinem est, servilis et non subsistentis 
fetmx ad subsistentem et divinam formam ; aut 
alio modo, secundum solam flliationis e&quivoca- 
tionem, et secundum :equalitatem dignitatum ? si 
tamen híc csse omnino copulationis modus intel- 
ligitur. Sed enim, sicut apparet, frustra molestus 
sum, et interrogationem superfluam facio, habens 
ejus voces apertamque confessionem. In primo 
namque capitulo ipsis verbis sic ait : Propterea 
natus infans Emmanuel appellatur, neque Deus ab 
bumana natura separatus, neque homo divinitate 


καὶ τετορνευµένην τὴν περί ye τούτων ἀφήγησιν D nudatus. Oportebat sane, eum accurotam et ex- 


ποιεῖσθαι φιλεῖν. Πλην ἐχεῖνο τέως ἐπισημήνασθαι 
χρή ’ Ιδοὺ γὰρ ἑνθάδε χαὶ µάλα σαφῶς διερμηνεύων 
αὐτὸς τὴν ἕνωσιν, φύσεως ἀνθρωπίνης οὗ χεχωρίσθαι 
φησὶ τὸν Θεόν’ προσομολογεῖ δὲ, ὅτι καὶ ἕνα καθ᾽ 
ἔνωσιν οἰχονομιχὴν οἶδεν ὄντα τὸν Χριστὸν, τὸν 
αὐτὸν δηλονότι θεόν τε ὅμοῦ χαὶ ἄνθρωπον. Εἶτα πῶς 
οὐχ ἐρυθριᾷ, τοῖς παρ) ἡμῶν γεγονόσιν ἐπιπλήττων 
λόγοιςς. 


7* 1 Cor. τει, 16, 17. 


actam explanationem his de rebus efficere. Verum- 
tamen illud interim observare convenit : ecce 
enim hoc loco et quidem clare interpretans ipse 
unionem, ab humana natura non separatum fuisse 
dicit Deum ; simul etiam confitetur quia et. unum 
secundum unionem dispensatoriam novit exsistere 
Christum, eumdem videlicet et Deum simul et ho- 
minem. 908 Quomodo ergo uon erubescit, dum 
ea, que diximus, reprehendit ? 


Varie lectiones ex codice Seguiecriano 


z µόνην τὴν. * ὅλως. 


599 
ANXTHEMATISMUS Il. 

Si quis 9Η «οοπθέενατ, Dei Patris Verbum carni 
secundum hypostaeia «unitum, unumque una cum 
$ua carne esse Christum, eumdem nimiram Deum 

wul et hominem ; anathema sit. 


Theodoreti -reptehensio. 


Unum quidem Christum confitemur, sanctis 
apostolorum doctrinis credentes, eumdemque pro- 
pler unionem ei Deum et. hominem nominamus, 
secundum dbypostasin vero unionem modis emni- 
bus ignoramus, tanquam peregrinam et alienam a 
divinis Scripturis, et Patribus qui eas interpretati 
sunt. Si autem per unionem secundum subsisten- 
tiam hoc vul dieere is aquo hzc orta sunt, quod 
temperamentum carnis et :divioitatis sit. factum, 
Gontradicemus omni cum alacritate, et redargue- 
mus blasphemiam. Necesse enim est ad tempera- 
mentum sequi confusionem .; ingressaque confusio 
aufert uniuseujusque nature proprietatem. Que 
enim temperantur, non permanent, ut primo fueruut. 
loc autem de Deo Verbo, et eo, qui ex semine Da- 
vid est, dicere absurdissimum est, Oportet autem 
credere Domino ostendenti duas naturas, alque 
dicenti Judzis : « Solvite templum hoc, et in tribus 
diebus susvitabo illud 1. » Si autem temyeratio 
facta fuisset, neque Deus permansisset Deus, ne- 
que templum cognitum fuisset templum, sed et 
templum Deus, et Deus templum (hoc eaim exigit 
ralio temperaueuti), el superflue Dominus dixissel 


S, CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. ' .. 


466 
ΑΝΛΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ B'. 


EU τις οὐχ ὁμολογεῖ σαρχὶ καθ᾽ ὑπόστασιν ἡ vocat 
τὸν Ex Θεοῦ Πατρὸς Λόγον, ἕνα τὲ εἶναι Χριστλν 
μετὰ τῆς ἰδίας σαρχὸς, τὸν αὐτὸν δηλονότι Θεόν τε 
ὁμοῦ καὶ ἄνθρωπον * ἀνάθεμα ἔστω. 


Θεοδωρήτου ἁνατροπή. 

"Eva μὲν Χριστὸν ὁμολογοῦμεν, ταῖς θείαις τῶν 
ἁποστόλων διδασχαλίαις πειθόµενοι b* xol τὸν αὐτὸν 
διὰ τὴν ἔνωσιν θεόν τε καὶ e ἄνθρωπον ὀνομάζομεν- 
την δὲ χαθ) ὑπόστασιν ἕνωσιν παντάπασιν ἄγνοοῦ- 
μεν, ὡς ξένην χαὶ ἀλλόφυλον τῶν θείων Γραφών, 
καὶ τῶν ταύτας ἡρμηνευκότων Haczépov. Εἰ δὲ τοῦτο 
βούλεται λέγειν διὰ τῆς xa0' ὑπόθτασιν ἑνώσειως ὁ 
ταῦτα Ἠεννήσας, ὡς κρᾶσις σαρχὸς xoi θεότητος 


B Υέγονεν, ἀντεροῦμεν αὖν πάστ προθυµίᾳ, xat τὴν 


βλασφημίαν ἑλέγξομεν. Ανάγχη γὰρ τῇ χράσει &xo- 
λουθῆσαι τὴν σὐγχυσιν' εἰσιοῦσα δὲ d$ σύγχνσ:ς 
ἀφαιρεῖ τῆς ἑχάστης φύσεως τὴν ἰδιότητα. Ἑὰά γὰρ 
χεραννύμενα οὐ μένει, ἃ πρότερον ἣν. Ἐοῦτο δὲ Exi 
τοῦ 8εοῦ Λόγου, xal τοῦ Ex σπέρματος Δαν!ῖδ λέγειν, 
τῶν ἁτοπωτάτων ἂν εἴπ. Χρὴ δὲ πείθεσθαι τῷ Κυρίῳ 
δειχνύντι τὰς δύο φύσεις, xa λέγοντετοῖς Ἰουδαίοις" 
« Λύσατε τὸν vaby τοῦτον, xal ἐν τριοὶν ἡμόραις 
ἑγερῷ αὐτόν. » Εί δὲ χρᾶσις ἐγεγόνει, οὔτε Θεὸς 
ἐμεμενήκαι θεὸς, οὔτε ναὺς ἐγνωρίξετο ναός" ἁλκά 
xai ὁ ναὸς θεὸς, χαὶ ὁ θεὸς ναός ' τοῦτο γὰρ ὁ τῆς 
χράσεως βούλεται λόχος * xai περιττῶς ὁ Κύριος εἶἷας 
τοῖς Ἰουδαίοις’ « Λύσατε τὸν vaby τοῦτον, χαὶ Ev 
τριοὶν ἡμέραις ἐγερῶ αὐτόν » ἐχρῆν γὰρ φάναι" 


Judaeis : « Solvite templum hoe, etin. tribus diebus (; Λύσατέ µε, xal &v τρισὶν ἡμέραις ἐγερθήσομαι, εἴπερ 


suscitabo illud. » Oportebat enim dicere : Solvite 
me, et in tribus diebus suscitabor ; siquidem vere 
aliquod temperamentum factum fuisset atque con- 
" fusio : nunc autem ostendit solvendum templum, 
οἱ suscitantem Deum. Superflua itaque secundum 
subsistentiam unio, quam pro temperamento nobis, 
sicuti puto, preponunt. Sufficit autem dicere unio- 
nem, qua et naturarum proprietates ostendit, et 
unum edocet adorare Christum. 
Cyrilli defensio. 

Ecce rursus egregius liic occasionem contra 
909 nos oris effrenati quidquid se obtulerit, fa- 
cere studens detrahit voci, secundum. subsistentiam. 
Damnat autem eam novitatis, et peregrine prolatam 
affirmat, non considerans, quia ἱπρίσραβι hzreti- 
corum adinventionibus dictionum virtus veritatem 
opponens, destraere nititur, qàod ab eis videtur 
oppositum, Nestorío igitur ubique perimente Def 
Vetbi secundum carnem nativitatem, et solam 
nobis dignitatum unitatem  asseverante, homi- 
nemque Deo copulatum esse dicente, filiationis 
a«quivocatione honoratum, hecessario mos dictis 
illius repugnantes, seeundum  subsistentiam unio- 


15 Joan. 1, 19. 


ἀλτθῶς χρᾶσίς τις ἐγεγόνει xal σύγχνσις ' vov δὲ 
δεέχνυσι τὸν λυόµενον vabv, xal τὸν ἀνιστῶντα Θεὄν. 
Περιτντὴ τοίνυν ἡ καθ ὑπόστασιν ἕνώσις, fjv ἀντὶ 
χράσεως ἡμῖν, ὡς οἶμαι, προθάλλονταιἁ» ἀρκεῖ δὲ 
λέχειν τὴν ἕνωσιν, Ἶτις χαὶ τὰς τῶν φύσεων͵ ἰδιότη- 
τας δείχνυσι xal τὸν ἕνα προσχυνεῖν διδάσχει Χοι- 
στόνο, 


᾽Αποιογία KvplAAov. 
Ἰδου 0h πάλιν ὁ γεννάδας οὐτοσὶ πρόφασιν cT; 
xa0' ἡμῶν ἁθυροστομίὰς τὸ παρατυχὸν ποιεῖσθα: 
σπουδάζων, διασύρει τὴν λέξιν, τὴν καθ ὑπόστασιν 


p λέγω᾽ καθορίζει δὲ τὸ ἀσύνηθες αὐτῆς, xaX δὴ καὶ 


ξένως αὐτὴν πεποιῄῆσθαι διϊσχυρίξεται, οὐχ ἐννοήσας, 
ὅτι ταῖς τῶν ἀνοσίων αἱρεσιωτῶν εὑρεσιλογέαες d 
τῶν λέξεων δύναµις τὸ ἀληθὲς ἀντεξάγουσα, c2pa- 
λύειν ἐπιχειρεῖ τὸ ἀντιτάχθαι δοχοῦν. Νεστορίου το:- 
γαροῦν ἀναιροῦντος πανταχοῦ τοῦ Θεοῦ Λόγου τὴν 
χατὰ σάρχα Υγέννησιν, xal µόνην ἡμῖν ἀξιωμάτων 
ἑνότητα παρξισχρίνοντος, ἄνθρωπόν τε Ot συν- 
ἥφθαι λέγοντος, τῇ τῆς υἱότητος ὁμωνυμίᾳ τετιµιτ- 
µένον, ἀναγχαίως ἡμεῖς τοῖς ἐχείνου μαχόμενοι, τὸν 


Variz lectiones ex codíce Seguieriano. 


Σἑπόμενοι, ο ἰδικῶς xal. d προθάλλεται. 9 θεόν. 








401 


APOLOGETICUS CONTRA THEODORETUM PRO χι! CAPITIBUS. 


487 


καθ᾽ ὑπόστασιν ἕνωσιν γενέσθαι φαμὲνὶ του xa0' Α nem dicimus factam, verbo hoc, secundum. subite 


ὑπόστασο, οὐδὲν ἕτερον ἀποφαίνοντας, πλὴν ὅτι 
µόνον 1j τοῦ Λόγου φύσις, Άγουν ἡ ὑπόστᾶσις, 6 ἆστιν 
αὐτὸς ὁ Αόγος, ἀνθρωπείᾳ φύσει χατὰ ἀλήθειαν 
ἑνωθεὶς, τροπῆς τινος δίχα καὶ συγχύσεως, χαθὰ 
πλειστάκις εἰρήχὰμεν, elc νοεῖται καὶ ἔστι Χριστὸς, 
ὁ αὐτὸς Θθεὸς καὶ ἄνθρωπος. Τοῦτο δὲ, ὥς Υς οἶμας, 
xal αὐτῷ Θεωδορίτῳ δοχεῖ, φύσεως ἀνθρωπίνης ob 
χεχωρίσθαι λέγοντι τὸν θεὸν, οὔτε μὴν θεότητος δίχα 
υοεῖσθαι τὸ ἀνθρώπινον. Οὐχοῦν οὔτε δίχα τῶν ὑπο- 
στάσεων δούλου τε xal Θεοῦ μορφὴν ἠνῶσθαί φαμεν, 
οὔτε μὴν χοινὸν ἄνθρωπον , ἰσότηςι µόνῃ τῶν ἄξιω- 
µάτων τετιµηµένον, σχετιχῶς συνῆφθαι τῷ Λόγῳ 
διοριζόµεθα, ἀλλ᾽ αὐτὸν, ὡς ἔφην, τὸν Yiby τοῦ Θεοῦ 
τὸν μονογενῆ, γεγονότα κατὰ ἀλήθειαν ἓν προσλήψει 
τῆς ἑνωθείσης αὐτῷ σαρχὸς, ψυχὴν ἐχούσης τὴν λο- 
Yuxhv, ἄνθρωπον γενέαθαι μετὰ τοῦ μεῖναι καὶ θεόν. 
Άλλ’ ὁ δεινὸς εἰς λόγους, καὶ πυχνὸς εἰς. θεωρίας, 
κράσεως εἶναι σημαντικὴν τὴν λάξιν διορίζεται, xal 
λέγειν ἀποτολμᾷ, xal τὰ ἐκ τῆς f τοῦ συγχεκρᾶσθαι 
τὰς φύσεις παρακοµίζει βλάθης 5, ὡς ἡμῶν ἠγνοηκό- 
των * f| τάχα περιαυτίζεται καὶ φιλοχομπεῖ : οἴεται 
6$ ἴσως xal ἕτερον οὐδὸν, ἡ μαχρηγορεῖν δύνασθαι, 
τὸ παρ᾽ οὐδενὸς εἱρημένον, ὡς ἀληθὲς δεχόμενος, ἵνα 
τις εἶναι δοχῇ παρά γε τοῖς οὐχ εἰδόσι διακρίνειν ὁρ- 
θῶς, τίς μὲν εἰκαιομυθεῖ xaX ψεύδεται, τίς δὲ xac" 
εὐθὺ τῆς ἀληθείας ἔρχεται, xal σοφῶν, καὶ ἀναγχαίων 
ἅπτεται λόγων. Ὅμην μὲν οὖν ἐν ἀρχαῖς, ὁἁμολογῶ, 
τῶν χεφαλαίων τὴν δύναμιν οὐκ ἀγνοῆσαι μὲν αὐτὸν, 


ἑποπλάττεσθαι δὲ, ὡς ἔφην, τὸ δοχεῖν ἡγνοηχέναι, C 


καὶ τοῦτο χαρίζεσθαί «iow * ἡγνοηχότα γε μὴν αὐτὸν 
κατὰ ἀλήθειαν εὑρίσχω λοιπόν, 


ΑΝΑΘΕΜΛΑΤΙΣΜΟΣ T". 

EU τις ἐπὶ τοῦ ἑνὸς Χριστοῦ διαιρεῖ τὰς ὑποστά- 
σεις μετὰ τὴν ἔνωδιν, μόνῃ συνάπτων αὐτὰς συν- 
αφείᾳ τῇ χατὰ τὴν ἀξίαν, ἤγουν αὐθεντίαν, ἡ Buva- 
στείαν, χαὶ οὐχὶ δὴ μᾶλλον σύνοδον τὴν à xa ἔνωσιν 
φυσιχήν i * ἀνάθεμα ἔστω. 

e 
Βεοδωρήτου ἀναεροπή. 
Σκοτεινὴ xal ζοφώδης τῶν εἰρημένων ἡ ἔννοια * 


dam morem gerere : atqui 


steutiam, nihil aliud demonstrante, nisi solum Ver-- 
bi naturam, sive subsistentiam, quod est ipsum 
Verbum, humane nature vere unitam sine ulla - 
conversione atque confusione, siculi sepissime 
diximus, unum intelligi et esse Chrisum, eumdem 
Deum et homiaem. Που autem, ut opinor, etiam 
ipsi Theodoreto probatur dicenti, ab humana natura 
Deum non esse separatum, neque humanitatem 
absque deitate intelligi. Igitur neque exclusa sub- 
sistentia servi et Dei formam unitam esse, neque 
sane communem hominem sola dignitatum aequa- 
litate cohonestatum, secundum habitudinem Verbo 
copulatum esse dicimus ; verum ipsum, ut dixi, 
Filium Dei unigenitum in assumptione sibi unite 
caruis animam habentis rationalem, vere hominem 
factum esse cum hoc, quod etiam Deus maneat. Át 
vir ille sermonibus disertus, et in speculationibus 
versatus, vocabulum, secundum — subsistentiam, 
flnivit esse temperamenti significativum, et. dicere 
audet, ei affert incommoda, qua ex contempera- 
tione sequuntur, quasi nos ignoraremus : vel for- 
lasse sibi ipsi placet, et verborum abundantia atque 
ornatu gaudet ; nihilque aliud forte cogitat, quam 
opinionem quod possit prolixe loqui ; quod a nuilo 
dictum est, lanquam verum aceipiens, ut aliquis 
esse videatur apud eos qui recte Jijudicare nesciunt, 
quisnam temere fabuletur et mentiatur, aut quis 
recta verilatis via incedal, et sermonibus sapien- 
tibus et necessariis utatur. Initio, fateor, existima- 
bam, sensum capitulorum eum uon ignorare, [in- 
gere aulem, ut dixi, se ignorare, et in hoc quibus- 
nunc vere illum ea 
ignorare comperio. 
910 ANATHEMATISMUS Ill. 


Si quis in uno Christo post unionem dividit hypo- 
stases, ipsasque ea tantum conjwaclione inler se 
connectit, quaa est secundum dignitatem, hoc est 
auctoritatem, vel potesiatem, οἱ non 60 polius 
concursu, qui esL secundum naturalem unionem ;. 
anatheia sit. 

Theodoreti veprehensto, 


Tenebricosa quidem et caliginosa est dictorum- 


τίνι γὰρ οὐχ εὔδηλον, ὡς συνάφεια xal σύνοδος οὐδενὶ D intelligentia (piis autem — manifesta est. ipsorum 


διαφέρουσιν; "H τε γὰρ σύνοδος τῶν χεχωρισµένων 
ἐστὶ σύνοδος’ f, τε συνάφεια τῶν διηῃρηµένων συν- 
άφεια. Ὁ δὲ σοφώτατος τῶν λόγων τούτων πατὴρ ὡς 
ἑναντία τὰ σύμφωνα τέθειχεν. Οὐ χρὴ γὰρ, φησὶ, 
συνάπτειν τὰς ὑποστάσεις συναφεἰᾳ, ἀλλὰ συνόδῳ, 
xai συνόδῳ φυσιχῇ' fj ἀγνοῶν ἴσως ὅ λέγει, ἢ ἐν 
γνώσει βλασφημῶν ). Ἡ γὰρ φύσις ἀναγχαστικόν τί 
ἐστι, xal ἀθούλητον χρΏμα * οἷόν τι λέγω * φυσικῶς 
πεινῶμεν, οὗ γνώμῃ τοῦτο πάσχοντες, ἁλλὰ ἀνάγχῃ' 
ᾗ γὰρ ἂν οἱ πτωχείἰᾳ συζῶντες τοῦ προσαιτεῖν ἁπηλ- 
λάγησαν, τοῦ p. πεινῃν τὴν ἐξουάίαν ἓν τῇ βουλῇ 


ineptia). Cui enim non est perspicuum, quod. co- 
pulatio et concursus nihil differunt ? nam con- 
cursus separatorum esi concursus ;. copulatio. vero. 
est discretorum copulalio. Át sapientissimus ἱδίο- 
rum verborum parens quasi contraria posuit. ea 
qua consonant. Etenim non oportet, inquit, copu- 
latione subsistentias conjungere, sed concursi, et. 
eoncursu nalurali : vel ignorans forie quid dicit, 
vel, si novit, blasphemans. Natura enim est vis ne- 
cessario compellens, et absque voluntate, Exoms 
pli gratia : natura esurimus, non hoc arbitrio,. sed: 


Vari lectiones ex codice Seguieriano, 


f ix τοῦ. 5 92465. b συνόδῳ τῇ. ? φυσιχῇ. 1 δυσφημῶν. 
* 


403 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHIEP. 


404 


necessitate patientes : profecto enim qui ia imen- Α χεχτηµένοι' φυσικῶς διφψῶμεν, φυσιχῶς χαθεύδοµεν, 


dicitate degunt, mendicare desiissent, si potesta- 
tem liberam non esuriendi baberent : natura siti- 
mus, natura dormimus, nalura respiramus aerem. 
Hec autem ompia absque voluntate sunt, ut dixi. 
Qui autem nihil horum in se recipit, nécessario 
finem vitz accipit. Si igitur naturalis fuit Dei for- 
ma οἱ servi forms unio, 4 necessitate quadaum 
compulsus, et non misericordia usus Deus Verbum 
forms servi conjunctus est, et legislator omnium 
necessitatis leges sequi invenitur. Verum non hzc 
nos docuit beatus Paulus, sed contrarium , quod 
seipsum exinanivit forma servi assumpta. Quod 
" autem dicitur : « Seipsum exinanivit **, » volunta- 
rium demoustrat. Si igitur consilio et voluntate 
unitus est naturz ex nobis suscepte, superfluum 
est addere dictionem, naturalis. Satis enim fuerit 
fateri unionem. Unio autem in discretis accipitur, 
nusquam enim intelligitur unio, nisi fuerit divisio. 
lgitur unionem suscipiens, discretionem przeacci- 
pit. Quomodo igitur dicit, non oportere subsisten- 
tias dividere, sive naturas? idque sciens, quod per- 
fecta Dei Verbi 911 subsiatentia ante szxcula erat, 
el ab illa assumpta fuit servi forma perfecta. Ideo et 
subsistentias dixit, sed non subsistentiam. Si igitur 
utraque natura perfectionem habet, in idem autem 
conveueruut amba, forma videlicet Dei suscipiente 
formam servi, unam quidem personain, et unum FI- 
lium et Christum conflteri pium est ; duas autem 


subsistentias sive naturas unitas dicere, non ab- (] 


surdum est, sed juxta causam consentaneum. Et- 
enim si in uno bomine dividimus naturas, et mor- 
tale corpus, immortalem vero animam dicimus, 
utramque autem bominem : multo magis assumen- 
tis Dei, et assumpti hominis natnrarum proprieta- 
tes agnoscere rationi consentaneum est. Invenimus 
autem et bestum Paulum unum bominem in duos 
dividentem, et aliquando quidem dicentem : « Quan- 
ιο exterior homo corrumpitur, tanto internus re- 
novatur ". » Aliquando vero : « Condelector legi 
Dei, inquit, secundum interiorem hominem ?*; » 
ei iterum : « In interiore homine habitare Chri- 
gum "*, » Quod si Apostolus naturalem copulatio- 
nem naturarum simul conditaruin dividit, quomo- 
do eos, qui dividunt proprietates naturarum Dei, 
qui ante szcula. fuit, et hominia in extremis die- 
bus assumpti, impielatis accusat is, qui tempera 
tionem nos per alia nomina ducet ? 


Cyrilli defensio, 


Vide, quomodo sapientissimus iste vir primum 
quidem obscuritatem in dictis falso accuset, et cum 
ipse mentem non fulgidam, sed tenebricosam ha- 
beat. tenebricosum esse dicat sermonem, qui recte 


" Pinslipp. u, 7. " H Cor. iv, 16. 


1 Rom. vi, 22. 


φυσιχῶς ἀναπνέομεν τὸν ἀέρα. πάντα δὲ ταῦτα τῶν 
ἀθουλήτωνα, ὡς ἔφην » ὁ γὰρ μηδὲν τούτων χατα- 
δεχόμενος, ἀνάγχη 1 τὸ τῆς ζωῆς ὑποδέχεσθαε". τὲ- 
λος, El τοίνυν φυσιχὴ Υέγονε τῆς τοῦ θεοῦ μορφῖς 
xai τῆς τοῦ δούλου μορφῆς fj xa0' ἔνωσιν σύναδος», 
ὑπ' ἀνάγχης τινὸς βιαζόµενος, ἀλλ οὐχὶ φιλανθρω- 
vig. χεχρηµένος ὁ 8sbc Λόγος συνἠφθη τῇ τοῦ δούλου 
μορφῇ xai εὑρεθήσεται ὁ τοῦ παντὺς νομοθέτης 
ἀναγχαστικοῖς νόμοις ἀχολουθῶν. 'AJ)! οὐ ταῦτα 
ἡμᾶς ὁ µαχάριος ὀδίδαξε Παῦλος, τοὐναντίον δὲ. ὅτι 
ἑαυτὸν ἑχένωσε, μορφὴν δούλου λαθών; τὸ δὲ, « ἔαν- 
τὸν ἑχένωσε,» τὸ ἐθελούσιον δείχνυσιν. El. τοίνυν 
γνώμῃ xat βουλήσει τῇ ἐξ ἡμῶν ἀναληφθείσῃ t; vot 
φύσει, περιττὴ τῆς φυσικῆς λέξεως ἡ προσθήκη: 
ἀρχεῖ γὰρ ὁμολογῆσαι τὴν ἕνωσιν ἕνωσις δὲ ἐπὶ τῶν 
εἱρημένων 9 λαμθάνεται * διαιρέσεως γὰρ οὐχ οὔσης, 
οὐχ ἄν ποτε ἕνωσις νοηθείη. Ὁ τοίνυν την Ένωσιν 
λαμθάνων, προλαμθδάνει P τὴν διαἑρεσιν. Πῶς τοένυν 
φησὶ,. ud δεῖν τὰς ὑποστάσεις διαιρεῖν, εἴτουν φύσεις; 
Καὶ ταῦτα εἰδὼς, ὡς τελεία μὲν ἡ τοῦ θεοῦ Λόγου 
ὑπόστασις mpb τῶν αἰώνων ὑπῆηρχε”' τελεία δὲ Ox" 
ἑἐχείνης ἐλήγφθη ἡ τοῦ δούλον µορφή δὸ xeX ὅπο- 
στάσεις εἶπεν, ἁλλ᾽ οὐχ ὑπόστασιν. El τοίνυν ἑκατέρα 
φύσις τὸ τέλειον ἔχει, εἰς ταὑτὸν δὲ συνῆλθον ἁμρό- 
τεραι, τῆς τοῦ θεοῦ μορφῆς δηλονότι λαθούσης τὴν 
τοῦ δούλου μορφὴν, Ev μὲν πρόσωπον, xaX ἕνα Υιὸν 
xal Χριστὸὺν ὁμολογεῖν d εὐσεδές ' δύο δὲ τὰς ἐνωθεί- 
σας ὑποστάσεις, εἴτουν Φφύσεις, λέγειν οὐχ ἄτοπον, 
ἀλλά xat' αἰτίαν ἀχόλουθον. El γὰρ ἐπὶ τοῦ ἑνὸς &v- 
θρώπου διαιροῦμεν τὰς φῦσεις, xal χαλοῦμεν τὶν 
μὲν θνητὴν σῶμα, τὴν δὲ ἀθάνατον duyhv, ἑχατέραν 
δὲ ἄνθρωπον΄ πολλῷ μᾶλλον τοῦ ἀνειληφότος Θεο», 
καὶ ἀναληφθέντος ἀνθρώπου, τὰς τῶν φύσεων |ἰδιό- 
τητας Ὑνωρίζειν εὔλογον. Εὑρίσχομεν δὲ xaX τὸν 
µαχάριον Παῦλον, τὸν ἕνα ἄνθβωπον el; δύο δ.αι- 
ροῦντα ἀνθρώπους, xal ποτὰ μὲν λέγοντα’ «Όσον ὁ 
ἔξω ἄνθρωπος φθείρεται, τοσοῦτον ὁ ἔσωθεν ἄνακαι- 
νοῦται' » ποτὰ δἑ᾽ ε«Συνῄήδοµαι τῷ νόµῳ 100 Θεοῦ 
χατὰ τὸν ἔσω ἄνθρωπον *  χαὶ αὖθις' «Εἰς τὸν ἔσω 
ἄνθρωπον κατοικῆσφι τὸν Χριστόν. » El δὲ τὴν φυσι- 
xhv συνάφειαν τῶν ὁμοχρόνων * φύσεων ὁ ᾿Απόστο. 
λος διαιρεῖ, πῶς ἀσεθείας γράφεται τοὺς τὰ ἴδια τῶν 
φύσεων διαιροῦντας τοῦ προαιωνίου Θεοῦ, χαὶ τον 
ἐπ' ἑσχάτων 5 τῶν ἡμερῶν ἀναληφθέντος ἀνθρώπου, 
ὁ τὴν χρᾶσιν ἡμῖν * δι’ ἑτέρων ὀνομάτων διδάσχιων; 


Ἀιτο.λογία KvplA.lov. 

Ἄθρει δὴ οὖν, ὅπως " à πάνσοφος οὗτος πρῶτον 
μὲν τὸ ἀσυμφανὲς τῶν εἱρημένων χαταψεύδετα», 
ἀφεγγῆ δὲ xal σκοτεινὴν τὴν διάνοιαν ἔχων αὐτὸς. 
αχοτεινὸν εἶναί φησι τὸν οὕτω διαφανῆ, xaX τοῖς εὖ 


19 Eplies. 11, 17. 


Varis lectiones ex codice Seguieriano. 


k πάνεων ἀθρυλήτως. | ἀνάγχῃ. " ὑποδέχεται. Ἡ ἕνωσις. " διῃρημένων. P προσλαμδάνει, 34 ὥσαύ- 


"ug ὁμολοχεῖν. 7 ὁμοφρύνων  ἐσχάτου, 


ἡμᾶς. ν δὴ, ὅπως. 





405 


APOLOGETICUS CONTRA THEUDORETUM PRO XII CAPITIBUS. 


406 


φρονεῖν ἐθέλουσι γνωριµώτατον λόγον. Πήθη δὲ ὅτι A sentire volentibus adeo perspicuus est atque notis- 


σύνοδον λέγεσθαι, χαὶ οὐχὶ 6h μᾶλλον συνάφειαν óvo- 
µάζεσθαι δεῖν, ὁ πρὸς ἡμῶν γεγονὼς διϊσχυρίζεται 
λόγος. Εἶτα, τῆς ἑνούσης εὐτεχνίας αὐτῷ ποιούµενος 
τὴν ἐπίδειξιν, µίαν ἡμῖν ἀποφαίνει τὴν ἐκ τῶν ση- 
µαινοµένων δύναμιν, xÀv εἴτε συνάφειαν, εἴτουν 
σύνοδον πεπρᾶχθαί τις λέγοι. Ἐγὼ 6b x&v τούτῳ θαυ- 
µάσας ἔχω τῆς οὕτως ἱσχνῆς εὐθουλίας αὐτόν ἔγνω 
γὰρ, ὡς Éotxe, μόνος τὸ μηδενἰ ποτεῖ τάχα τῶν bv- 
Σων ἀγνοηθὲν, πεπατηµένον δὲ οὕτως, ὡς xat αὐτοῖς 
εἶναι χαταφανὲς τοῖς εἰσάπαν ἡμοιρηχόσι χαὶ σοφίας 
χοσμικῆς, καὶ λόγων τριθῆς, xal τῆς ἐχ παρακου- 
σµάτων µετρἰας τε xal oüx ἀχριθοῦς ἐπιστήμης, 
Τεθαυμακὼς τοίνυν τῆς εὐμαθίας αὐτὸν, ἐχεῖνό quu: 
Βραχὺ διαγρηγορήσας * χαθάπερ ἐξ ὕπνου καὶ µέθης 


simus, Existimavit autem, quod debere dici con- 
cursum, et non copulationem, oratio nostra as 6» 
veret. Deinde, artem suam ostentans, unam esse ex 
significationibus vim nobis declarat, sive quis con- 
cursum, sive copulationem faciam esse dixerit. Ego 
vero etiam in hoc adiiror tanti. ejus acuminis $0- 
lertiam et consilium. Solus enim novit, ut videtur, 
quod a nullo, qui uspiam sit, ignoratur, et sic pro- 
tritum est, ut eliam his elucescat, qui prorsus 
muadanz sapientiz , et exercitationis dicendi, et 
scientie , 9139 que ex imperfecto suditu me- 
diocriter parumque diligenter colligitur, &unt ex- 
pertes. Admiratue igitur eruditionem ejus, illud di- 
co : Paululum evigilans quasi ex somno et crapula, 


ὁ τὸ πλατὺ xa0' ἡμῶν διευρύνων στόμα, ÜscopecY B qui amplum 08 contra nos dilatas, vide subtiliter 


λεπτῶς τὸ µυστήριον. Τὴν ἐπὶ Χριστῷ Aeyop£vny 
ἕνωσιν συχοφαντῆσαί Σ τινες, παρατρέποντες εἰς τὸ 
ἀχαλλὲς, χαὶ εἰς τὸ δοκοῦν αὐτοῖς παρά ys τὸν σχοπὸὺν 
τῶν ἱερῶν Γραμμάτων; qaot γὰρ διῃρῆσθαι μὲν εἰς 
&rav ἀλλήλων, xal ὁλοτρόπως ἀποφοιτᾷν τὰς φύσεις, 
ἰδίᾳ τε εἶναι χαὶ ἀνὰ µέρος ἑχατέρας. ἄνθρωπον δὲ 
οὕτω συνηφθαι θεῷ σχετικῶς διατείνονται χατὰ pó- 
νην τὴν ἀξίαν, ἤγουν αὐθεντίαν, xat κατὰ τὴν τῆς 
υἱότητος ὁμωνυμίαν. Ταύτην ἀναιρεῖ τὴν δόδαν ὁ 
ἀναθεματισμὺὸς, xat ταῖς οὕτω βδελυρωτάταις xsvo- 
Φωνίαις ἀντανίόταται, Διαθεθαιοῦται γὰρ ἑνωθέντα 
χατὰ φύσιν, τουτέστιν οὐ σχετικῶς, ἀλλὰ κατὰ ἁλῆ- 
θειαν τῇ ἁγίᾳ σαρχὶ τὸν Λόγον, ψυχὴν ἐχούσῃ τὴν 
νοερὰν, χατὰ µηδένα τρόπον διατέµνεαθαι δεῖν, ἵνα 
μὴ δύο νοῶμεν υἱοὺς, µερίζοντες τὸν ἀμέριστον. Ὁ 
δὲ οὗ αννιεὶς 6 τί ποτέ ἐστιν ἕνωσις φυσιχὴ, τουτέστιν 
ἁληθὴς, οὗ συγχέουσα τὰς φύσεις, οὔτε μὴν ἆναχιρ- 
νῶσαα πρὀς γε τὸ δεῖν ἑκατέραν ἑτεροίως ἔχειν, 
ὅπερ ἐστὶ μειραχιῶδές τι ὃ, xal ψυχρὸν, δέχεται πρὸς 
ἀπόδειξιν ὧν εὖ ἔχειν ὑπείληφε, xat 65 xal φησιν. El 
φυσιχὴ γέχονεν ἡ ἕνωσις, οὐχ ἐχούσιος ἡ χένωσις τοῦ 
Λόγου, ἀλλ᾽ olov ἐξ ἀνάγχης χαὶ βίας * ἀναγκαστιχὴ 
γὰρ ἡ φύσις. Καὶ πρός γε Δῆ τοῦτο φαίη τις ἂν 
αὐτῷ, ὅτι Πεῖνά τε xoi δίψα, καὶ τὰ λοιπὰ, χαθάπερ 
ἔφης αὐτὸς, σαρχὸς ἂν «lev ἀῤῥωστήματα φυσιχὰ, 
xaX ἓν ἡμῖν αὐτοῖς τὴν χίνησιν ἔχει ' ὅτι χαὶ τυραν- 
γουµένην τοῖς πάθεσι τὴν φύσιν κεκτήµεθα * ἡ δέ γε 
θεία τε xat ἁπόῤῥητος τοῦ θεοῦ Λόγου φύσις, πάθους 
xal ἀνάγχης ἀνεπίδεχτος οὖσα παντελῶς, οὐ βεδία- 
σται πρός τινος, οὔτε μὴν ἐξ ἑαυτῆς πρός vs τὸ δεῖν 
ἀθουλήτως Ὑενέσθαι σὰρξ, Ίγουν τὸ ἀνθρώπινρν οἱ- 
Χειώσασθαιο µέτρον, ἐπιλαδέσθαι τε σπέρματος 
Ἄθραάμ. Ὅτι δὲ ἀχατάσχεπτος χομιδῇ véyovev ὁ 
λάγος αὐτῷ, χαλεπὺν οὐδὲν τοῖς ἐθέλουσιν ἰδεῖν. Ἔφη 
γὰρ, ὅτι πάντη τε χαὶ πάντως τὰ κατὰ ἆ φύσιν τοῖς 
τῆς ἀνάγχης ὑποχείσετα: µέτροις 9" χαὶ παρεχόµι- 
σεν εἰς ἀπόδειξιν τὸ ἀθουλήτως ἡμᾶς πεῖνάν τε xal 


5 [lebr. i1, 15. 


- 


sacramentum. [ηοηθιρ, que in Christo est, ca 
lumniantur quidam, preter sacrarum Litterarum 
propositum, in pravam et in susm ipsorum senten- 
tiam detorquentes, Dieunt enim, divisas esse a se 
invicem, ei omnibus modis sejungi naturas, et 
seorsim ac dispertitam utramque esse; hominem 
autem sic conjunctum esse Deo per habitudinem 
contendunt, secundum solam diguitatem, hoc est 
auctoritatem, vel secundum filiationis eumdem Πο” 
minationem. Hanc opinionem tollit snatheniatismus, 
et adversus tam exsecrandas vocum inanitates se 
opponit. Asserit enim Verbum. naturaliter, hoc est, 
pon secundum habitudinem, sed vere unitum sane. 
οἱ carni rationalem habenti animam, nullo modo 
dividendum esse; ne duos-imaginemur filios, et im- 
parübilem partiamur. ΑΙ hic non intelligens, quid- 
nam sit unio naturalis, hoc est vera, non coufun- 
dens naturas, neque commiscens ita, ul utraque 
- aliter esse oporteat. quam υἱ est, puerile quoddam 
et frigidum sumit argmnentum ad ea probanda, 
quz bene se habere arbitratur, et inquit : Si natu- 
ralis facta est unio, exinanitio Verbi voluntaria non 
fuit, sed quasi ex vi et neceasitale. Natura enim 
cogere solet. Ad hoc dicat aliquis ei : Esuries, et 
sitis, et extera, qua ipse dixisti, carnis eunt na- 
turales. infürmitates, et in nobis ipsis motionem 
habent, quia naturam possidemus affectionibus ob- 
noxiam : ipsa autem divina et ineffabilis natura 
Verbi, nullo modo passionibus et necessitati subjecta, 
neque ab ullo alio, nec a seipsa coacta est ad hoc, 
ut preter voluntatem caro fleret, vel appropriaret 
sibi humanitatis mensuram, apprehenderetque se- 
men Abrahz **. Quam iftconsiderate autem loqua- 
tur, nulli, qui voluerit, difficile erit videre. Dicit 
enim, quod naturalia necessitaus legibus omnino 
prorsus subjacebunt : et ad demonstrationem hoc 
attulit, qucd preter voluntatem nostram, esuria- 


Varia Jectienes ex codice Seguieriano.. 


ToU. ἉΧδιεγρηγορήσας. — Y ἄθρει. 
ε ρἰκειοῦσθαι. d πάντως χαϊτἀ. * νύµοις. 


I συχοφαντοῦσι. 


' ἀνακρίνασα. ). ἣ ὅπει ἐστι, µειρακιῶδες.᾽ 


407 


S. CYBILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


408 


mus εἰ sitiamus, natura ad hoc vecante, etiamsi A δίφαν εἰσδέχεσθαι, χαλούσης εἰς τοῦτο τῆς φύσεως, 


quis nolit. Atqui oportebat, virum peritum, et in 
his mentem exercitataim habentem, etiam res soli- 
dos videre, quee merito majoris 913 peusi erant. 
Nam 8i verum est, quod homo secundum naturan 
sit rationalis, ergo prater voluntatem et coacte 
est raiionalis. Quid autem? dic mihi, Deue omnium 
annon secundum naturam est Deus? aanon secun- 
dum naturam est eanctus, justus, bonus, vita, lux, 
sapienlia el virtus ? Num igitur ipse quoque preter 
voluntatem et coacte est quod est? At vero, opinor, 
sie velle sapere, suminam dementiam non obscure ar- 
guere poterit. Quidigitur nobis mendacium, tanquam 
murum inexpugpabilem et invictum opponit? et adeo 
infirua problemata tractat, et audiens naturalem 
facta esse unionem, id est veram, el conversionis 
experiem, iaconfusumque omnino substantiarum 
concursum, attentat evertere vim dictorum, iia ut 
videatur nom esse recte facia, sed secuudum simi- 
litudiuem, qu:& in nobis est? Nec formidat audax 
inevilabilibus necessitatibus suhjicereVerbi naturam. 
Exinanivit semetipsum non absque voluntate; eed 
voluntarie Unigenitus factus est hogio, οἱ non, sicut 
tu dicis, suscepit hominem, habitudinalem donans ei 
copulationem, filiationisque gratia coronans, sicut 
108. Itaque licet nos intelligamus, unitas esse sub- 
stantias, liominenique factum et incarnatum esse Ver- 
bui, et videatur quodammodo secundum boc natue 
ralis dici a nobis unio, ut expellat non verum et 


x&v εἰ μὴ βούλοιτό τις. 'AXX fjv ἀνδρὸς εὐμαθοῦς. xal 
ἠκονημένον ἔχοντος εἰς ταῦτα τὸν νοῦν, xal τὰ axe po 
τῶν πραγμάτων ἰδεῖν, & xa λόγου πλείονος ἀξιοῖτο 
ἂν εἰχότως. El. γὰρ οὐκ ἀληθὲς {, ὅτι λογιχός στι 
κατὰ φύσιν ὁ ἄνθρωπος, ἄρα ἀἁδουλήτως 6 xai 
ἠναγχασμένως kac λογικός. Τέ δὲ; εἰπέ pot, καὶ ὁ 
τῶν ὅλων θεὸς, οὐ κατὰ φύσιν ἐστὶ θεός; οὗ κατὰ 
φύσιν ἅγιος, δίκαιος, ἀγαθὸς, ζωὴ, qux, σοφία. 
xai δύναµις; "Αρ οὖν καὶ αὐτὸς ἀθουλήτως καὶ 
ὡς ἐξ ἀνάγχῆς ἐστὶν & ἐστιν; "AXI, οἶμαι, τὸ οὗ- 
πως Aca. φρονεῖν τῆς εἰς λΏξιν ἠκούσης 
ἑμόροντησίας οὐκ ἀσυμφανὴς ἔλεγχος ἂν εἴη- 
TL *olvuv ἡμῖν ὡς ἅμαχόν τε ὃ καὶ δυσχαταγώ- 
νιστον ὀπιτείχισμα ποιεῖται τὸ φεῦδος, xal τῶν 
οὕτω σαθρῶν ἅπτεται προθληµάτων, χαὶ φυσικἩν 
ἀκούων γενέσθαι τὴν ἕνωσιν, τουτέστι τὴν ὀλτθη, 
καὶ τροπῆς ἐλευθέραν, xat ἀάύγχντον παντελῶς των 
ὑποστάσεων σύνοδον, περιτρέπειν πἐιρᾶται των εἰ- 
ρημένων τὴν δύναμιν, εἰς cb μὴ ὀρθῶς πεποιξισθαι 
δοχεῖν καθ i ὁμοιότητα τὴν πρὸς ἡμᾶς; Οὐ δέδιεν ὁ 
ὑρασὺς ἀφύκτοις ἀνάγχαις τὴν τοῦ Λόγου φύσιν ὑπη- 
τιθείς. Κεχένωκεν ἑαυτὸν οὐκ ἀδουλήτως, ἆλλ ἐθε- 
λοντὴς ὁ Μονογενὴς γέγονεν ἄνθρωπος, καὶ οὐχ, ὡς 
σὺ φὴς, ἀνέλαδεν ἄνθρωπον, σχετικὴν αὐτῷ ὅωρου- 
μενος τὴν συνάφειαν, καὶ τῇῃ τῆς υἱότητος χάριτι 
οτεφανῶν, καθάπερ ἡμᾶς * ὥστε xàv νοῶμεν ἠνῶσθαι 
τὰς ὑποσεάσεις, ἐνανθρωπῆααί τε καὶ σαρχωθηναι 
τὺν Λόγον, καὶ Sof πως κατὰ τοῦτο φυσιχὴ λέχεσθαι 


liabitudinalem, quam nos per fidem et sanctifica- C παρ’ ἡμῶν ἡ ἔνωσις, ttv οὐκ ἀληθῆ τε xai σχετικῆν 


tionem habuimus ; quia divinz παίαγ facii sumus 
cousortes *!, sicut inquit Paulus : « Qui adhzret 
Domino unus spiritus est **; » non tamen subjicit 
necessitatibus et imperiis naturz illud affectionum 
expers et liberuin Dei Verbum : nolle autem unita" 
post unionem in duo separari debere, mea senten- 
ta omnino irreprehensibile est et inculpabile , 
maxime quia bonus iste Theodoretus hominem, qui 
unus eiiam secundum nos intelligitur, iu exemptum 
assumpsit, el in duo dividi non sinit : quamvis ipsa 
ejus consideratio non repudiet partitionem et divi- 
sionem, quantum ad sciendum atuinet, quod aliud 
quidem secundum naturam est anima, aliud vero 
secundum suam naturam earo. Itaqae secundum 
similem rationem inquirentes diligenter. unionem , 
qua in Christo facta esse intelligatur, considerando 
quidem divinitatem et humanitatem, concursum 
verum secuudum unionem factum esse dicimus ; 
non 21, ignorantes, quód aliud quiddam, quam 
caro, seeundum naturou sit Dei Verbum, e aliud 
Türsus secuüduim suam naturam sit cáro. Non est 
butem tutum, semel unita dissecare? neque {η duos 
filios dividere unum Christum et Filium et Domi-- 


8! Η Petr. 1, &,. ** 1 Cor νι 17. 


ἐκδάλλουδα , fv ἡμεῖς ἑσχήχαμεν διὰ πίστεως xai 
ἁγιασμοῦ, ὅτι xat Oclag φύσεως Υεγόναµεν χοινωνοὶ, 
xal χαθά i φῃσιν 6 Παῦλος" ε Ὁ πολλώµενος τῷ Ku- 
pip, ἓν πνεῦμά ἐστιν"  ἁλλ' οὐχ ὑποτίθησιν ἀνάγ- 
χαις καὶ πλεὀνεξίαις φυσικαῖς τὸν ἁπαθῃ xai ἁλεύ- 
θερον τοῦ Θεοῦ Λόγον, Τὸ δέ ve μὴ θέλειν μετὰ τὴν 
ἔνωαιν διαιρεῖσθαι Dry fe. τὰ ἠνωμένα, καὶ ἀλλήλων 
ἐπιφοιτᾷν 1, εἴη ἂν, ὥς vé pot φαίνεται, παντελῶς 
ἀνυπαίτιον, καὶ µώμου μαχρὰν, μάλισθ᾽ ὅτι xal ao- 
πὸς ὁ χρηστὸς οὐτοσὶ θεοδώριτος τὸν ἕνα xal καθ) 
ἡμᾶς νοούµενον ἄνθρωπον εἰς παράδειγµα λαθὼν, 
οὐχ bd τέµνεσθαι διχῇ 3» καίτοι τῆς r^ αὐτῷ θσω- 
pla οὐχ ἆ παράδεχτον ἐχούσης thv οἱονεὶ τομὴν, καὶ 
διαίρεσιν, τό γε ἧκον εἰς Τὸ εἰδέναι φημὶ, ὡς ἕτερον 


D μέν τοι 3 κατὰ φύσιν ἐστὶν fj quyh, ἕτερον δέ τι xav 


ἰδίαν φύσιν fj σάρξ. Οὐχοῦν χατά vs τὸν ἔσον λόγον 
πολυπραγμονοῦντες τὴν ἔνωσιν, ἧπερ ἂν ἐπὶ Χριστό 
πεπρᾶχθαι voolzo, τῇ μὲν θεωρίᾳ θεότητός τε καὶ 
ἀνθρωπότητος σύνοδον ἀληθῃ χαθ᾽ ἕνωσιν γενέσθαι 
φαμὲν, οὐχ ἡγνρηχότες , ὅτι ἕτερος μὲν χατὰ ὁ τὴν 
σάρχα κατὰ φύσιν ἐσεν ὁ Ex θεοῦ Λόγος, ἑτέρα δὲ 


-αὖ κατ) ἰδίαν φύσιν παρ αὐτὸν fj σἀρξ. ᾿Ενωθόντα 


δὲ ἅπαξ διατέμνειν οὐχ ἀσφαλὲς, οὔτε μὴν εἰς δύο 


. Vari: lectiones ex codice Seguleriano. 


f fc. εἰ γὰρ ἀληθές. 5 οὖν xat αὐτὸς ἀξούλητος. 
méya. 3 ἴσ. μέν τι. Ὁ παρά, 


b «t, i xai xaO. 


| καθἀ. ἕδίχα. !To. &mogeitzv. 








409 


APOLOGETICUS CONTRA THEODORETUM PRO Xil CAPITIBUS. 


410 


χαταµερίζειν υἱοὺς, τὸν ἕνα Χριστὸν, καὶ Ylov, καὶ A num, cuiquam permitut recte fldei ratio, ita. nos 


Κύριον ἐφίησί τισιν ὁ τῆς ὀρθότητος λόγος, παιδ- 
αγωγούσης ἡμᾶς εἰς τοῦτο τῆς ἁγίας καὶ θεοπνεύστου 
Γραφῆς. ᾽Αλλὰ γὰρ τῶν μὲν εῆς ἁληθείας δογμάτων 
ὀλίγος αὐτῷ παντελῶς ὁ λόγος" xai «b εἰδέναι μέν 
τι τῶν ἀναγχαίων εἰς ὄνησιν οὗ μετρίως ἄποσπου- 
δάζεται, χαθάπερ τι τῶν ἀδικεῖν πεφυχότων * ἔπι» 
σεμνύνεται δὲ xol, ὡς εἰχὸς P, τῷ ψεύδει, xal τὸ 
εἰδέναι συχοφαντεῖν, εὖ μάλα κατωρθωχώς * ἀκουέτω 
πρὸς ἡμῶν" «Τί ἑγχαυχᾷ ἐν χαχίᾳ, ὁ δυνατός; ἀνομίαν 
ὅλην τὴν ἡμέραν, ἁδικίαν ἑλογίσατο 1j Ὑλῶσσά δου. » 


ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ Δ’. 


Ei τις προσώποις δυσὶν, fjyouv ὑποστάδεδι, τᾶς τα 
ἐν τοῖς εὐαγγελιχοῖς καὶ ἀποστολιχοῖς ανγγρἀμμαὀι 


ganeta divinitusque inspitata Beriptura erudieute. 
Sed plaue illi exigaa cura eat de veritatis dogwa- 
übus; et nou mediocri studio refuglt intelligere 
aliquid eorum, qux ad utilitatem necessaris sunt, 
sicuti ea quz nocete possunt; mendacio autem, ut 
apparet, gloriatur, etiam ad catumniandum optio 
instructus; audiat a nobis: «Qui gloriaris in 
malitia, potens? iniquitatem tota die, injustiusam 
cogitavit lingua tua *t*, 


' ANATHEMATISMUS IV. 


Si quis duabue persouis sive hypostasibus eas 
voces auribuit, qus in evangelicis et apostolicis 


διανέµει φωνὰς, f| ἐπὶ Χριστῷ παρὰ τῶν ἁγίων B Scripturis passim occurrunt; quave a ganctis de 


Aevop£vas , f) παρ᾽ αὐτοῦ περὶ ἑαυτοῦ * καὶ τὰς μὲν 
ὡς ἀνθρώπῳ παρὰ «bv ἐκ Θεοῦ Πατρὺς Λόγον 
ἰδιχκῶς νοουµένῳ προσάπτει, τὰς bb ὡς θεοπρεπεῖς 
µόνῳ τῷ £x θεοῦ Πατρὸς Λόγῳ ' ἀνάθεμα ἔστω. 


θεοδωρήτου ἀναἴροπη. 

Zuyycvi xai ταῦτα τοῖς Ίδη λεχθεῖσι. βούλεται 
yàp, ὡς χράσεως γεγενηµένης , μηδεμίαν εἶναι λό- 
yov διαφορὰν , τῶν Ev τοῖς ἱεροῖς Εὐαγτελίοις, xal 
tolg ἁἀποστυλιχοῖς συγγράµµασιν εἱἰρημένων , καὶ 
ταῦτα, πολεμεῖν ἴσως 'Apshp, xaX Εὐνομίῳ, χαὶ τοῖς 
λοιποὶς αἱρεσιάρχαις σεμνυνόµενος. Εἰπάτω τοῖνυν 
ὁ τῶν θείων δογμάτων διδάσκαλυς ἀκριθῆς , πῶς ἂν 


διελέγξειε τὴν τῶν αἱβετιχῶν βλασφημίαν, τὰ ταπει- ϱ 


νῶς xai ἁρμοδίως παρὰ τῆς τοῦ δούλου μορφῆς εἰ» 
ῥηµένα, τῷ Oc Λόγῳ προσάπτων. Ἐχεῖνοι γὰρ 
ποῦτο ποιοῦντες, ἑλάττονα, χαὶ κτίσμα, καὶ ποίημα, 


χαὶ δοῦλον, xal ἐξ οὐκ ὄντων τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ εἶναι ^ 


δογµατίζουαι. Tivi τοίνυν ἡμεῖς, ol τἀναντία ἐχείνοις 
φρονοῦντες, καὶ ὁμοούσιον εἶναι xat συναῖΐδιον τῷ θεῷ 
καὶ Πατρὶ τὸν Υϊὸν ὀμολογοῦντες, δημιουργόν τε τῶν 
ὅλων, xal πὀιητὴν, καὶ χοσµήτορα, xai χκυδερνη- 
την, χαὶ πρύτανιν, καὶ πάνσοφον, xat παντοδύνάμον, 
μᾶλλον δὲ αὐτοδύναμον 4, xal αὑτοζωὴν, xal αὗτο» 
σοφίαν , ἀναθῶμεν τό; « 8cé µου, Θεέ µου, τί µε 
ἐγχατέλιπες; » xal τὸ» « Πάτερ, αἱ ὀννατὸν, nap- 
ελθέτω τὸ ποτἠριον τοῦτο ἀπ ἐμοῦ: » καὶ τό’ 
c Πάτερ, δῷσόν µε ἀπὺ τῆς ὥρας ταύτης » xat τό" 


ε Ῥὴην ὥραν ἐχείνην οὐδεὶς οἶδεν, οὐδὲ ὁ Ὑἱὸς κοῦ ] et: « Pater, salva me ex 


ἀνθρώπου: » καὶ τὰ ἄλλα, ὅσα ταπεινῶς ὑπ' αὐτοῦ, 
xai ὑπὸ τῶν ἱερῶν ἁποστόλων περὶ αὐτοῦ εἴρηται 
καὶ γέγραπται; Τΐνι τὴν πεῖναν xal τὴν δίφαν προό- 
ἀφομεν; τίνι τὸν χόπον xal τὸν ὕπνον» Λίνι thv 
ἄγνοιαν xaX τὴν δειλίαν;, Τίς ὁ τῆς ἀγγελικῆς δεη- 
θεὶς συμμαχίας; El τοῦ Θεοῦ Λόγου ταῦτα, πῶς 
ἠγνόησεν ἡ σοφία; Πῶς 9' ἂν κληθείη σοφία ἡ τὸ τῆς 
ἀγνοίας ἔχουσα πάθος; Πῶς δ᾽ ἂν ἀληθεύσειε λέγων 


5’ Psal. LI, 5, 4. 9 Matth. xxvi, 46. ** Matth. xxvi, 99, 3 Joan. xi, 27. 


* Matth. 1v, 2. 9 Joan. 1v, 6. ** Luc. xxii, 40. 


Chrieto, vel ab ipso quoque Christo de seipso dicte 
sunt; el alias quidem ut bomini tanquam seorsum 
a Dei Verbo considerato ascribit, alias vero tan- 
quam Deo convenientes, soli Patris Verbo adaptal; 
analbema sit. 

"Theodoreti fejmehensio. 


Sunt et hiec his, qui jam diets sunt, cognata eK 
assimitia, Vuk ehim, tanquam temperatione faeta, 
in sermonibas, qui in sacris Evangeliis et apostoli« 
eis scripuis dicli sunt, Buifam esse differentiam, 
idque fortasse ís, qui adversas Ariam et Eanomiuu, 
et exteros bferesiarchas se puynare gloriatur. Die 
cat igitur ille sacrorum dogmatum diligentissimus 
doctor, quomodo hzreticorum blasphemiam ted. 
srgoat, dum 64, quie humiliter et congrue a servi 
forma dicentur, Deo Verbo eptat? ΜΗ enim hoe 
facientes, minorem, et creaturam, ei factaratn, et 
&ervam, et ex non exstantibus Filium Dei 9868 
stataunt, Cai fgitur nos, qui diversa quam Hii sene 
titnas, et eomsabstantiatem 8ο et oOfternum Deo 
et Pawi Filiam €onftemur, opifeemque omnium, 
et faetorem, et ormatorem, «t £ubernatorem, et 
administratorem, εἰ in onmibus sapientem et om» 
nipotentem, 31 5 imo Nes potentiam, οἳ ipsam 
vitam, et ipsam sapientiam esie affirmameas, cui, 
inquam, atribuemus Hlad : « Deas meus, Deus 
meus, utqnid tne dereliquisti 9** » et illud : « Ρα» 
ter, οἱ possibile est, Utanseet ἃ Iné calix iste** ; » 
hac hora *6 ; » et illed : 
«Horam 1Ham nemo novit, neque Filius homi« 
nis **; » et alia quecunque humiliter 3b ipse, el & 
sanetis apostolis de ipso dicta scriptaque sunt ? Cui 
famem et sitim adoptabimus *'? cvi fatigatkohem 
el somnum **? cui ignoranuüam et formidinem ' 
Quis angelico subsidio habebat opus *? 8i hse 
Del Verbi sunt, quomodo ignoravit sapientia? Quo- 
modo autem vocelur sapientia, qua ignorautise iu- 


δὲ Marc. ΧΙ, 02* 


Varie lectiones ex codice Seguieriano. 


P χατὰ εὺ εἰχός. 4 ἴσ. αὐτοδύναμιν, 


41 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. in 


firmitati est obnoxia ? Quomodo verax erit, dicens A ἔχειν τὰ τοῦ Πατρὸς πάντα, τοῦ Πατρὸς οὐχ ἔχων 


habere se omnia qua Pater **, cum Patris cogui- 
tionem non habeat? « Solus, inquit enim, Pater 
novit diem illum **. » Quomodo erit incommutabilis 
imago Genitoris, non omnia, qux Genitoris sunt, 
babens? Itaque 8i quidem se ignorare dicens verax 
[uit, hzc aliquis de eo existimare possit. Si autem 
diem sciens, ut rem occultaret, ignorare se illum 
dicit, vide in quam blasphemiam, quod colligitur, 
evadat, uit veritas mentiatur : qua immerito veritas 
diceiur, si quid in se babet veritati adversum. Si 
autem veritas non mentitur, neque Deus Verbum 
diem, quem fecit, ignorat, quem ipse praefinivit, in 
quo judicaturus est orbem **; sed habet Patris co- 
gnitionem, ut imago incommutabilis. Non igitur Dei 
Verbi est ignorantia, sed formz servi, qua tanta 
per illud tempus sciebat, quanta deitas inhabitans 
revelabat, Hzc et de aliis similibus dicenda sunt. 
Quomodo enim rationi consentaneum est, Deum 
Verbum dicere ad Patrem : « Pater, si. possibile 
est, transeat 4 106 calix iste : verumtamen non sicut 
ego volo, sed sicut tu**? » multa enim incongrua 
rursus hinc accidunt. Et primum discordes erunt 
Pater et Filius ; et alia quidem volet Pater, et alia 
Filius. Ait eniin : « Verumtamen non sicut ego volo, 
sed sicut tu. » Deinde magnam rursus ignorantiam 
videbimus in Filio. Invonietur enim ignorans, an 
possibile sit, vel non, quod transeat calix. Ίου 
autem de Deo Verbo dicere, impium et blasphemia 
plenum foret, Sciebat enim optime, qui propter hoc 
advenerat, qui sponte nosiram naturam assumpse- 
rat, qui seipsum exinaniverat, quisnam sacramenti 
dispensationis finis esset. Unde 916 et sauciis 
apostolis praedicebat : « Ecce ascendimus Jerosoly- 
mam, et Filius hominis tradetur in manus gentium 
ad-illudendum, et fiagellandum, et crucifigendum : 
οἱ tertia die resurget **. » Qui igitur hzc antea 
praedicavit, οἱ Petrum deprecantem, ne hoc fleret, 
corripuit, quomodo deprecatur, ne flat, qui mani- 
feste sciebat omnia eventura? Quomodo autem non 
absurdum, Abraham quidem apte multa sacula 
diem ejus vidisse, et gavisum esse**; οἱ Isaiam 
similiter praixisse salutarem ejus passionem, οἱ 
Jeremiam, et Danielem, et Zachariam, atque adeo 


τὴν γνῶσιν; « Móvóg γὰρ, φησὶν, οἶδεν ὁ Πατὴρ τὴν 
ἡμέραν ἐχείνην. » Πῶς δ' ἂν εἰχὼν ἁπα ράλλαχτος 
εἴη τοῦ γεννῄήσαντος, uh πάντα ἔχων τοῦ γεννήσαν- 
τος; El μὲν οὖν ἀληθεύει λέγων ἀγνοεῖν, ταῦτ ἄν 
τις ὑπολάδοι περὶ αὐτοῦτ. El δὲ οἶδε τὴν ἡμέραν, 
χρύπτειν δὲ βουλόμενος, ἀγνοεῖν λέχει *, ὁρᾷς εἰς 
ποἰαν βλασφημίαν χωρεῖ τὸ σνναγόµενον; Ἡ yàp 
ἀλήθεια * φεύδεται, Ἶτις οὐχ εἰχότως ἀλήθεια χλη- 
θείη, ἔχουσά τι τῶν ἑναντίων' εἰ δὲ οὔτε φεύδεται ἡ 
ἀλήθεια, οὔτε ὁ Geb; Λόγος ἀγνοεῖ τὴν ἡμέραν ty 
αὐτὸς ἐποίησεν, fjv αὐτὸς διώρισεν, bv ᾗ μέλλει χρἰ- 
νειν τὴν οἰχουμένην, ἀλλ᾽ ἔχει τοῦ Πατρὸς τὴν γνῶ- 
σιν, ὡς εἰχὼν ἁπαράλλακτος. Οὐκ &pa τοῦ θεοῦ 
Λόγου fj ἄγνοια, ἀλλά τῆς τοῦ δούλου μορφῆς, τῖς 
τοσαῦτα xat' ἐχεῖνο τοῦ χαιροῦ γινωσχούσης, ὅτε 
ἡ ἐνοιχοῦσα θεότης ἀπεχάλυφε. Ταῦτα καὶ περὶ qi» 
ἄλλων τῶν ὁμοίων ἔστιν εἰπεῖν. Πῶς γὰρ ἂν Us 
λόγον, τὸν θεὸν Λόγον εἰπεῖν πρὸς τὸν Πατέρα «Πά- 
τερ, εἰ δυνατὺν, παρελθέτω τὸ ποτήριον ἀπ' ἐμοῖ” 
πλὴν οὐχ ὡς ἐγὼ θέλω, ἁλλ᾽ ὡς σύ; » Πολλά γὰρ 
ἐντεῦθεν πάλιν συµθαίνει τὰ ἄτοπα ' xol πρώτο 
μὲν τὸ διχονοεῖν τὸν Πατέρα καὶ τὸν Y lv, χαὶ ἕτερα 
μὲν βούλεσθαι τὸν Πατέρα, ἕτερα δὲ τὸν Υἱόν. Ἔφη 
γάρ. « Πλὴν, οὐχ ὡς ἐγὼ θέλω, XJ ὡς m! 
ἐπειδὴ * πολλὴν αὖθις ἄγνοιαν Ev τῷ Yl θεωρίσν- 
pev. Ἑὐρεθήσεται γὰρ ἀγνοῶν, οὗ Y δυνατὸν, ἡ ul, 
παρελθεῖν τὸ ποτήριον. Τοῦτο δὲ περὶ vou θεοῦ Λό- 
γου λέχειν, δυσσεθὲς xal βλασφημµίας Ὑέμον΄ fii 
γὰρ ἀχριθῶς ὁ διὰ τοῦτο παραγενόµενος, ὁ ἑχὼν τὴν 
ἡμετέραν φύσιν ἀναλαθὼν, ὁ ἑαυτὸν χενώσας, τοῦ 
τῆς οἰχονομίας μυστηρίου τὸ τέλος. Δι᾿ οὗ x xal τοῖς 
ἱεροῖς προὔλεγεν ἁποστόλοις * εἸδοὺ ἀν αδαίνομεν ck 
Ἱεροσόλυμα, καὶ ὁ Υὶὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδοθήςι- 
ται εἰς χεῖρας ἐθνῶν, εἰς τὸ ἐμπαῖξαι αὐτὸν Y, καὶ 
μαστιγῶσαι, xal σταυρῶσαι, χαὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρ 
ἀναστήσεται Σ.» Ὁ τοίνυν ταῦτα προχηρύξας, χα 
τῷ Πέτρῳ ἐπιτιμήσας ἀπευξαμένῳ τὸ γενέσθαι, πῶς 
ἀπεύχεται μὴ γενέσθαι, ὃς σαφῶς οἵδε τᾶν τὸ ἐσό- 
µενον; Πῶς δ᾽ οὐχ ἄτοπον, ᾿Α6ραΔμ μὲν πρὸ πολλών 
γενεῶν ἰδεῖν τὴν ἡμέραν αὐτοῦ, xal χαρῆναι, xal 
Ἡσαῖαν ὡσαύτως προθεσπίσαι αὐτοῦ τὰ σωτήρια 
πάθη, καὶ Ἱερεμίαν, χαὶ Δανιὴλ, xal Ζαχαρίαν, καὶ 
πάντα τῶν προφητῶν χορὸν, αὐτὸν δὲ ἀγνοεῖν, χαὶ 


omuem prophetarum chorum, ipsum vero et igno- D ἁπαλλαγὴν αἰτεῖν, xal ἀπεύχεσθαι, 6 τι ἐπὶ αωτηρίᾳ 


rare, et liberationem petere, et deprecari quod in 
salutem orbis futurum erat? Jgitur hec verba non 
sunt Dei Verbi, sed forma servi, qus metuebat 
morlem, eo quod nondum erat mors destructa : cui 
fermi Deus Verbum, loco timori dato, hzc dicere 
permisit, ut geniti appareret natura, et ne eum, 
qui ex Abraham et David descenderat, putativum 


9 Joan. xvi, 15. *'* Matth. xxiv, 96. ?* Act. xvii, 21. 


ού Joan. vin, 56. 


τῆς οἰχουμένης ἔμελλεν ἔσεσθαι; Οὐχοῦν οὐ τοῦ θεοῦ 
Λόχου ταῦτα τὰ ῥήματα, ἀλλὰ τῆς δούλου yopeti 
τῆς δειλιώσης τὸν θάνατον, Διὰ τὸ pf πω Ἀυθῆναι 
τὸν θάνατον, fj b ὁ Geb; Λόγος ταῦτα εἰπεῖν συγ- 
εχώρησε, χώραν δεδωχὼς τῇ δειλίᾳ, ἵνα φανῇ το 
τεχθέντος ἡ φύσις, xal μὴ δόχησιν f] φαντασίαν τὸν 
ἐξ 'A6paàp. xaX Δανϊῖδ ὑπολάδωμεν * ὃ τῶν ὃνσσεδων 


* Matth, xxvi, 590. ** Mattb, ας, !8, HÀ. 


Varia lectiones ex codice Seguieriano. 


M αὐτόν. " λέγων, 


tel ἀλήθεια. 3 ἔπειτα. v εἰ. 


x διὀ. 7 αὑτῷ. τ ἐγερθήσοται. " προχηρύξαϊι, 








419 


APOLOGETICUS CONTRA TIIEODORETUM ΡΟ XII CAPITIBUS. 


A4 


αἱρετικῶν fj συµµορἰα παθοῦσα, ταύτην τὴν βλασ- A vel nliantasticum suspicaremur; quod passa impio- 


φημίαν ἐγέννησεν. Οὐχοῦν τὰ μὲν θεοπρεπῶς clpt- 
μένα xal πεπραγμένα τῷ θεῷ Λόγῳ προσάψοµεν" 
«à δὲ ταπεινῶς εἱρημένα xai πεπραγμένα δούλου 
μορφῇ προσαρµόσοµεν, ἵνα μὴ τὴν Αρείου καὶ 
Εὐνομίο βλασφημίαν νοσῶμεν. 


Ἀπολογία Kvpl.AAov. 


Καὶ πῶς οὐχ ἄμεινον, à 'c&v, «hv τῶν εἰρημένων 
βασανίσαι δύναμιν, µίσους τε καὶ προσπαθείας ἔλευ- 
θέραν ἔχοντα τὴν διάνοιαν» "AX Ίχιστα μὲν τοῦτο 
δρᾷν ἀξιοῖ. Περίῖστησι δὲ πἀλιν ἐπὶ τὸ αὐτῷ δοχοῦν, 
xai δή φησι’ Συγγενῆ xal ταῦτα τοῖς Ίδη διαλε- 
χθεῖσι. βούλεται γὰρ, ὡς χράσεως Ὑεγενημένης, 


rum hzreticorum caterva hanc blasphemiam pro- 
tulit. igitur ea, quxe dicta et facta sunt Deum de- 
centia, Deo Verbo accommodabimus : que vero 
humiliter dicta et facta sunt, forms servi aplabi- 
mus, ne eodem, quo Arius et Éunomius, blasphe- 
mis morbo laboremus. 


Cyrilli defensio. 


En quanto satius, o amice, foret si tua mens ab 
odio et affectionibus libera dictorum nostrorum vim 
exquirere. Verum hoc facere non curat, sed tec — 
redigit rursum ad id, quod sibi placet. Eteniar di- 
cit : Sunt et hiec his, quie jam dicta sunt, similia. 
Vult enim, tanquam teimperatione facta, in. sermo- 


Μηδεμίαν εἶναι λόγων διαφορὰν τῶν ἓν τοῖς ἱεροῖς B nibus, qui in. sacris Evangeliis et apostolicis scri- 


Εὐαγγελίοις, 3j τοῖς ἁποστολικοῖς συγγράµµασιν si- 
ῥρηµένων xat ταῦτα πολεμεῖν ἴσως ᾿Αρείῳ, xal 
Εὐνομίῳ, xai τοῖς λοιποῖς αἱρεσιάρχαις σεμνυνόµε- 
voc. ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν ἐχεῖνος. Ἐγὼ δὲ τοσοῦτον ἀφ- 
άστηχα τοῦ συγχεχρᾶσθαι λέγειν ἀλλήλαις τὰς φύ- 
σεις, Quppóv τε xal σύγχυσιν ὑπομεῖναι xal τρο- 
«cy, ὅσον καὶ αὐτὸς τοῦ δοξάζειν ὀρθῶς. ᾽Αλλ’ οὐδὲ 
λόγων διαφορὰν ἀνηρήχαμεν ' ἴσμεν γὰρ, ὅτι οἱ μὲν 
αὐτῶν γεγόνασι θεοπρεπῶς , οἱ δὲ ἀνθρωπίνως * xal 
ol μὲν τῇ ὑπερτάτῃ πρέπουσι δόξῃ, οἱ δέ clot τοῖς 
τῆς χενώσεως µέτροις ἁρμοδιώτεροι. Χρῆναι δέ φα- 
pev αὐτοὺς ob προσώποις δυοὶν ἀλλήλων εἰσάπαν 
διηρηµένοις ἀπονέμεσθαι δεῖν’ el γάρ ἐστιν εἷς ὁ 
Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς, µία τε πίστις ἡ εἰς 
αὐτὸν, xal ἓν τὸ βάπτισμα, ἓν ἔσται πάντως αὑτοῦ 
xai πρόσωπον ὡς ἑνός * xa εἴπερ ἐστὶν ὁ αὐτὸς θεός 
φε ὁμοῦ xai ἄνθρωπος, ἁρμόσειεν ἂν αὐτῷ καὶ δίχα 
μώμου παντὸς θεοπρεπῶς τε ὁμοῦ xal μέντοι xal 
ἀνθρωπίνως ποιεῖσθαι τοὺς λόγους, οὔτε τῆς θείας 
αὐτοῦ xal ἀποῤῥύτου φύσεως µειονεχτουµένης κατάἀ 
ει γοῦν ὅλως τῆς τοῦ Πατρὸς ὑπεροχῆς διά τοι τὸ 
ααλεῖν ἀνθρωπίνως, οὔτε μὴν ἀπιστουμένης τῆς 
οἰχονομίας τῆς μετὰ σαρχὸς, ὅταν μετὰ τοῦ εἶναι 
Θεὸς, χαὶ ἄνθρωπος χαθ᾽ ἡμᾶς γενέσθαι χηρύττεται. 
Πάντα τοίνυν ἐστὶ τοῦ ἑνὸς Χριστοῦ, τά τε θεοπρεπῆ, 
xai τὰ ἀνθρώπινα. El μὲν γὰρ οὐ γέγονεν ἄνθρωπος 
ὁ ἐχ Geo) Πατρὸς Λόγος, uh λαλείτω χαθ᾽ ἡμᾶς àv- 
θρωπίνως. El δὲ ἁληθὲς ὅτι παραπλησίως ἡμῖν µετ- 
έσχεν αἵματος χαὶ σαρχὸς, xoi ὡμοιώθη χατὰ πάντα 
τοῖς ἀδελφοῖς , ἡμῖν δηλονότι, τί τὸ τῆς οἰχονομίας 
εὐτεχνὲς € ἀνοητοτάτως διασύρουσι, φωνῆς ἀάνθρω- 
πίνης οὐχ ἀνεχόμενοι, χαὶ «b ἐν λόγοις σμικροπρεπὲς 
διὰ τὴν οἰχονομίαν ὡς ἑτέρῳ xav! ἰδίαν Υἱῷ, τῇ τοῦ 
δούλου μορφῇ 4, χαθάπερ αὗτοί φασιν, ἀνατιθέναι 
σπουδάζοντες; ᾿᾽Ασύνετον δὲ παντελῶς τὸ σχήπτεσθαι 
μὲν δεδιέναι τὰς τῶν αἱρετιχῶν δυστροπίας, εἶτα τῆς 
ὀρθῆς πίστεως την παράδοσιν ἀποχομίζειν αὐτοὺς 
ἔξω τοῦ χαθήχοντος λόγον. ΄Αμεινον δὲ φαίην ἂν, xai 


9 Ephes. 1v, 5. Hebr. 1, 14. ** ibid. 17. 


ptis dieti sunt, nullam esse differentiam, idque 
fortasse is, qui adversus Arium et Eunomium, et 
czieros haresiarchas se pugnare gloriatur. Sed 
hac quidem ille. Ego autem tantum abest, ut 
dicam contemperatas inler 8e naturas, mistionem- 
que et confusionem ac versionem suscépisse, quam- 
tum ipse abest a recte sentiendo. Quin nec sermo- 
pum differentiam e medio sustulimus. : scimus 
enim, quod alii quidem ales sunt, ut de Deo de- 
center dicantur; alii vero ad humanain naturam 
accommodate : et. illi quidem 917 summam de- 
cent gloriam, hi autem exinanilionis mensura 
cenvenienliores sunt. Ceterum dicimus, eos nom 
duabus personis inter se modis omnibus distinctis 
distribuendos. Nam si unus est Dominus noster 
Jesus Christus, unaque fides, qus in illum, et 
unum baptisnia **, una quoque ejus tanquam unius 
erit persona. Et quandoquidem idem Deus est si- 
mul et homo, congruet ipsi et sbsque reprelien- 
sione, ut jdem sermones proferat, sive Deo digni, 
sive humani sint : neque divina et ineffabilis ejus 
natura ulla in re ab excellentia Patris, per hoc 
quod loquitur ea, quz humanitatem sapiunt, ininui- 
inr, neque propterea dispensationi cum carne fides 
abrogatur, quando, cum hoc quod est.Deus,et homo, 
Sicut nos, faclus esse praedicatur. Itaque oinnia 


sunt unius Christi, tam ea, quse Deum decent, quam 


qua humanitatem referunt, Nam si quidem Verbum 


D illud, quod ex Deo Patre est, non factum est homo, 


humanitus secundum nos ne loquatur. Si autem 
verum esi, quod similiter sicut nos particeps factus 
est sanguinis et carnis*", et assimilatus est fra- 
tribus per omnia *^, nobis videlicet, cur sapientis- 
sima dispensationi stultissime obtrectant, vocem 
humanam non ferentes, et illam, qua ex dispensa- 
lione est, sermonis tenuitatem quasi ad alterum 
seorsim Filium, ad formam servi, sicut ipai dicunt, 
eferre studentes? Oinnino autem stultum. est, fin- 


Varix lectiones ex codice Seguieriano. 


€ εὐτυχές. ἆ τὴν τοῦ δούλου yopyv. 


415 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


CIL 


gere quidem quod metuant luereticorum perversi- À πολὺ λίαν εὐμαθέστερον, τὰς ἀνθρωπίνας ἀνάπτειν " 


tates, deiude ipsosmet recte fidei traditionem extra 
convenientem rationem ahducere. Melius autem 
, &ixerim, et longe eruditius esse, humanas aptare 
voces nom alteri personz magis, quse seorsim et 
divisim Intelligatur esse Filius, et sicut ipsi dicere 
solent, form servi, sed potius humanitatis ejus 
mensuris attribuere. Nam eum, qui simul Deus est 
et homo, utrumque sermonem admittere oportet. 
Atqui miror, quomodo etiam ipse simulet confiteri, 
undam esse Christutn, qui scilicet idem Deus simul 
&t homo sit: et tamen, quasi in oblivionem adductas 
eorum qua bene se habere putavit, separet ite. 
rum unum in duos. Nam Salvatoris vocem apponit, 
dicentis: « De die autem illa et hora nemo novít, 


φωνὰς οὐχ ἑτέρῳ προσώπῳ μᾶλλον, νσουμόνῳ τε 
ἰδιχῶς xal ἀνὰ µέρος YUp, τῇ τοῦ δδύλου μορ, 
χαθὰ λέγειν ἔθος αὐτοῖς, πρὀσνέμειν δὲ μᾶλλον τοῖς 
τῆς ἀνθρωπότητος αὐτοῦ µέτροις’ ἔδει γὰρ ἔντα 
θεὸν ὁμοῦ xat ἄνθρωπον, δι’ ἀμφοῖν lévat f. τον λό. 
Υοιν. θαυμάζω δὲ ὅπως ὑποχρίνεται μὲν χαὶ αὐτὸς 
ὁμολογεῖν, ὅτιπερ εἷς ἐστιν ὁ Χριστὸς, ὁ αὐτὸς δηλογ- 
ότι θεὺς ὁμοῦ xal ἄνθρωπος ' cel; λήθην δὲ ὥσπερ 
ὑπενεχθεὶς, ὧν εὖ Éyew ὑπείληφε, διίστησι πάλιν εἰς 
δύο tbv ἕνα. Πἀαρετίθησι μὲν γὰρ τοῦ Σωτῆρος qu- 
vhv λέγοντος «Περὶ δὲ τῆς ἡμέρας ἑαςίνης, xxl 
ες ὥρας, οὐδεὶς οἶδεν, οὐδὲ οἱ ἄγγελοι ών οὐρανῶν, 
υὐδὲ 6 YU, εἰ μὴ ὁ Πατήρ.» Εἶτα σοφίαν εἶναι 
διαδεθαιούµενος t5y Ex θεοῦ φύντα Δύγον, πᾶντα τε 


neque angeli caelorum, neque Filius, nisi Pater**. » D εἰδέναι «& ἑσόμενα, προσεκάγει, xul grav: Οὐκ ἄρα 


Deinde sapientiam esse affirmans Verbum ex Deo 
Pate natam, quz et omnia futura prenoscat, adji 
cit et dicit : Φ18 Non igitur Verbi Dei est igno- 
rautia, sed forme servi, qus tanta per tempus illud 
sciebat, quanta deitas inbabitans revelabat. ffsec et 
de aliis simiibas dicenda sunt. Igitur si non men- 
üiris dicene unam esee Dominum et Christum de- 
Sum, eumdem scilicet Deam et lromimen, cur divi- 
dis, et duos dicere fllios non erubescis? Àn non 
plaue duo eruat, ei quidem non esl idem qui di- 
mensam babet seimnam eum eo, qoi novit omnia ; 
οἱ cum eo, qui partitam recipit revelationem, is qui 
perfectus est ín shpientia, et tanta. cógnósceuns, 
quanta et Pater? Et si. quidem est unus et idem 
propter veram unionem, ei non alius atque alius 
disjuncim εἰ d4ívisim, ejus omnino erit etiam 
ipsum scire et videri nescite. ltaque novit quide 


et ipse divine, wt sapientia Patris : quoniam vero 
mensuram ignorantis humanitatis subivit, dispen- 


sative proprium faeit hoc cum aliis, quanquam, 
sicut dudum dixi, ignorans nihil, sed sciens omnia 
cum Patre, Nam propter quam causam esurire *, et 


ex itinere fatigari dicitur *, quawvie vita et vivificus 


sit, ut Deus, et ipse sit panis vivus qui de coelo 
descendit et dat vitam mundo; et insuper {ρου ait 
virtutum Dominae? Vorum, ut credatur secundum 
veritatem fáctus homo, appropriavit sibi humuna ; 
In bonis sus nature mansionem stabilem habet, 


τοῦ Θεοῦ Λόγον À Kr», ἀλλὰ τῆς τοῦ δούλου yop- 
φῆς, τῆς τοσαῦτά κάτ ἐλξῖνο καιροῦ Τινωσκούσης, 
ὅσα ἡ ἐνοιχοῦτα θεότης ἀπεχάλνφε, Ταῦτα καὶ περὶ 
moy ἄλλων ὁμοίωςξ ἔότιν εἰπεῖν. Ὀδχουν εἰ μὴ 
Φεύδῃ λέγων ἕνα Κύρων xal ρισοὸν Ἰησοῦν, τὸν 
αὐτὸν δηλονότι Θεὸν t& ὁμοῦ καὶ ἄνθρωπον, ἀνθ' 
ὅτου διαιρεῖς, καὶ δύο λέγων νἱοὺς οὐχ ἐρυθριᾷς; "H 
οὐχὶ δύο που πάντως εἶεν ἂν, εἴπερ ἐατὶν οὐχ ὁ 
αὐτὸς τῷ µεμετρημένην ἔχοντι Τνῶόιν ὁ πάντα εἰδώς' 
xaX τῷ μεριχὴν δεχὀμένῳ τὴν ἀποώλυψιν ὁ τέλειος 
àv σοφίᾳ., xai τοδἀῦτά γινώσχων, ὅσα καὶ ὁ Πατήρ; 
Καὶ εἴπερ ἑατὶν εἶς τε καὶ ὁ αὐτὸς, διὰ τὸ τῆς 
ἀληθοῦς ἑνώσεως χρῆμᾶ, καὶ οὐχ ἕτερος xal ἕτερος 
διηρημένως b «x xal ἀνὰ µέρος, αὑτοῦ πάντως ἔσται 
xa τὸ εἰδένάι, καὶ μέν τοι καὶ τὸ μὴ] οἰδέναι δοχεῖν͵, 
Οὐπκοῦν οἶδε μὲν xul αὐτὸς θεϊκῶς da; σοφία το 
Πατρός. Ἐπειδὴ δὲ τὸ τῆς ἀγνοούσης ἀνθρωπότητος 
ὑπκέδυ µέτρον , οἰπονομικῶς οἰκειοῦτάι καὶ τοὺτ 
μετὰ «Gv ἄλλων, xaí τοι, καθάπερ ἔφην ἁρτίως, 
ἡγνοηχὼς οὐδὲν, ἀλλ᾽ εἰδὼς ἅπαντα μετὰ τοῦ Ila- 
τρὀς. Ἐπεὶ διὰ ποίαν αἰτίαν πεινῆσαι λέτεται, 
καὶ καμεῖν ἐξ ὁδοιπορίας, xaí τοι ζωὴ, χαὶ ζωο- 
mode ὑπάρχων ὡς Θεὸςι xat αὐτὸς ὧν ὁ ἄρως ὁ 
ζῶν, ὁ ἐν νοῦ οὐρανοῦ καταθὰς, καὶ Qui διδοὺς 
οῷ χόυμῳ, καὶ αὐτὸς ὢν ὁμοίως τῶν δυνάµειον Κύ- 
Quoc; Αλλ ἵνα πιστεύηται κατὰ ἀλήθειαν γενόμενος 
ἄνθρωπος, οἰκειοῦται τὰ ἀνθρώπινα, τοῖς τῆς ἰδίας 
φύσεως ἀγαθοῖς ἐμφιλοχωρῶν, xul ἀχλονήτως ἔχων 


€t indivulse retinens ea, in quibus semper eret, οἱ p) τὰ ἐν οἷς ἣν ἀεὶ, xal ἔστι, καὶ ἔσται διαπαντός. Ὅ vt 


est, et erit. Jam qui revelationem datam esse dicit 
forme servi ab Inhabitante Deo, eamque mensura- 
tam, is Emmanuelem prophetam nobis facit, Dei- 
ferumque hominem, atque aliud nihil. Porro putat 
se acutum quiddam et inexpugnabile dicere : Nam 
si Dei Verbum est, inquit, qui clamavit : « Pater, si 
possibile est, transeat a-me calix iste *;» primum 
quidem discordat à Patre, nec reete deprecatur ne 
bibat calicem, et quidem, inquit, non ignorans, 


** Marc. xii, 52... * Maul. iv. 9. 


* Joan. 1v, 6. 


μὴν ἁποκάλυψιν λέγων δδδόσθαι «3| τοῦ δούλου μορφή 
παρὰ τοῦ ἐνοιχήδαντὸς θεοῦ, καὶ ταύτην µεμµεῖτρη: 
µένην, προφήτην ἡμῖν ἀποφαίνει τὸν Ἐμμανονὴλ, 
καὶ θεοφόρον ἄνθρωβῶν, παλ ἕτερον οὐδέν. "AX γὰρ 
οἵεταί χι τὸ σοφὺν, xaX ἀνανταγώνιστον εἰπεῖν, Bi 
γὰρ ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος, «tol», ὁ χεχραγώς ben 
« Πάτερ, εἰ δυνατὸν, παρελθέτω ἀπ ἐμοῦ τὸ ποτή- 
ριον τοῦτὸ: » πρῶτον μὲν διχονοεῖ πρὸς τὸν Πατέρα, 
παραιτεῖται δὲ οὐχ ὀρθῶς «b πιεῖν τὸ ποτήριον. Κα:- 


? joan. vi, 55. * Matth. xxvi, 39. 


. Vari lectiones ex codice Seguieriano. 


e προσάπτειν, f εἶναι, S ὁμοίων.  h διβρηµένοι τε. 








417 


APOLOGETICUS CONTRA THEODORETUM PRO XII CAPITIBUS. 


A18 


τοι, φησὶν. οὐκ ἡγνοηχὼς, ὅτι τῷ χόσµω σωτήριον i A mundo salotem allaturam passionem suam. Itaque 


ἔμελλεν ἔσεσθαι τὸ παθεῖν αὐτόν. Οὐκοῦν οὐχ ἂν 
εἶεν, φησὶν, αἱ τοιαἰδε τοῦ Θεοῦ Λόγου φωναί. Αντ- 
αχούσεται τοίνυν xai πρός γε ἡμῶν ὁ τοῖς οὕτω 
χιθδήλοις νηχόµμενος λογισμοῖς' Oüxoüv ἐπειδὴ σοι 
δοχεῖ τοῦ μὲν θεοῦ Λόγου τὰς τοιαύτας φωνὰς ἆπο- 
σοθεῖσθαι δεῖν, µόνῃ δὲ αὐτὰς ἀνάπτειν τῇ τοῦ δού- 
λου μορφῇ, áp' οὐχ εἰς δύο πάλιν υἱοὺς χαταδιαιρεῖς 
τὸν ἕνα; Καὶ τίνι τοῦτο τῶν εὖ φρονούντων ἁσυμ- 
φανές; "Epet γὰρ ἴσως τις, τοῖς σοῖς, ὦ οὗτος, Enó- 
µενος λογισμοῖς, ὅτι χαὶ ἀπίθανον, χαὶ λόγου πέρα 
τοῦ πρέποντος τὸ παραιτεΐῖσθαι τὸ πάθος τὴν τοῦ 
δούλου μορφὴν, καὶ διχονοοῦσαν ὁρᾶσθαι πρὸς τὸν 
Πατέρα, xai πρὸς αὐτὸν δὲ τὸν ἐνοιχήσαντα Aóvov * 
δει γὰρ, οἶμαι, τὸ πάθος πρὸς σωτηρίαν ἔσεσθαι τοῖς 
ὑπ οὑρανὸν, xai ζωῆς πρόξενον τοῖς θανάτῳ νενιχη- 
µένοις. Ἔδει 6h οὖν ὁρᾶσθαι, «qnoi, xa δειλίας 
ἀμείνων ) , xaX τοῖς θείοις νεύµασιν ἀχολουθεῖν ἠρημέ- 
γος κ. " Ap' οὖν οὐκ αἰαθάνῃ πεφλυαρηκὼς εἰχὴ ; τίς ἡ 
τοδαύτη ! τῶν ἑννοιῶν χυδαιότης:; Ἐγὼ δὲ, ὅτι μὲν 
σμιχρὰ τῷ Ex θεοῦ φύντι Λόγῳ πάντα ἑστὶ τὰ &v- 
θρώπινα, φαίην ἂν ὄχνου δίχα παντός " ζητῶ δὲ τὴν 
χένωσιν, τίνος ἂν γενέσθαι γοοῖτο, xaX τίς ὁ τοῦτο 
παθὼν ἐκουσίως; El μὲν γὰρ, ὡς αὗτοί φασιν, ἡ τοῦ 
δούλου μορφὴῇ, ἤτοι 6 " ix σπέρματος τοῦ Δανῖδ, 
πῶς, T] τίνα χεχένωται τρόπον, εἰ προσελήφθη παρὰ 
Θεοῦ; Ei δὲ αὐτὸς ὁ ἓν popu] καὶ ἱσότητι τοῦ Θεοῦ 
καὶ Πατρὸς ὑπάρχων Λόγο, ἑαυτὺν χενῶσαι λέγε- 
ται, πῶς δῆ πάλιν, ἡ τἶνα κεχένωται τρόπον, εἰ παρ- 
αιτοῖτο τὴν κένωσιν: Κένωσις δὲ τῷ Θεῷ Λόγψ, 
παθεῖν οὐκ εἰδότι τὴν τροπῆν, τὸ ὁρᾶσαί τι καὶ 
εἰπεῖν τῶν ἀνθρωπίνων διὰ τὴν πρὸς σάρχα σύνοδον 
οἰχονομιχήν. 'AX)' εἰ καὶ γέγονεν ἄνθρωπος, xaz' 
οὐδένα τρόπον αὐτὸν ὁ τοῦ μυστηρίου λόγος εἰς τὴν 
αὐτοῦ φύσιν ἁδιχήσειεν ἄν. Μεμένηχε γὰρ ὃ ἣν xal 
Ev ἀνθρωπότητι καθηἸµένος » διὰ τὴν τοῦ χόσµου 
σωτηρίαν καὶ ζωήν. Οὐκοῦν οὐ προσώποις δυσὶν, 
ἁλλ' ὡς ἑνὶ Χριστῷ, καὶ Ylo, καὶ θεῷ, τάς τε εὐαγ- 
γελιχὰς xal τὰς τῶν ἁγίω» ἀποστόλων ἀναθῄήσομεν 
φωνᾶς, οὔτε τὴν θεἰαν τοῦ Κυρίου χατασμικρύ- 


vicissim audiet et a nobis, qui tam adulteriuis ϱϱ” 
gitaüonibus naiat : Ergo quoniam υυἱ videlur a 
Deo Verbo tales voces amoveudas esse, solique servi 
(otn adaptandas, Φ 19) nonne in duos iterum filios 
unum porliris? Et quis boc sapieutum perspicue 
Don coguoscet? Nam dicet fortasse quispiam, tuas, - 
heus tu, sequens cogitationes , quia uec eredibile, 
nec ratiopi consentaneum, ut forma servi paseio- , 
nem declinet, et cum Patre, imo et inbabitante 
Verbo dissidere videatur. Sciebat enim, opinor, 
passionem suam omnibus, qui sub ccelo sunt, salu- 
tarei, et iis quos mors vicerat, vitae conciliatricem 
fore. Oportebat sane, inquit, videri etiam metu $u- 
periorem, divinosque nutus sequi paratum. Age, 


D num igitur non te sentis temere nugatum? quznam 


est lalis sententiarum inepta levitas? Ego vero quod 
parva quidem sint omnia bumana Verbo ex Deo 
nato, absque ulla nora dixerim. 009950 autem, eu- 
jus fuisse putetur exinanitio, et quis hame volun- 
tarie tulerit. Nam si, quemadmodum illi dicunt, 
forma servi, sive qui est ex semine David; quo- 
modo, vel quo pacio exinanitus est, sí a Deo as- 
sumptus est? Si autem ipsum Verbum, quod in 
forma et zqualitate Dei et Patria exsistit , seipsum 
exinanivisse dicitur 5; quomodo rursus, vel quo 
pacto exinanitum est, si vitabat exinanitionem? 
Exzinanitio autem Deo Verbo, quod versionem et 
passionem neseit, est facere et dicere quiddam hu- 
manum, propter dispensativum ad caroem concur- 
sum. Tametsi autem factus sit homo, nullo modo 
sacramenti ralio naturam ejus esit : mansit enim 
quod erat, etiam in humanitatem sese demittens 
propter mundi s»lutem ae vitam. Eapropter nou in 
duas personas, sed tanquam in unum Christum et 
Filium, et Deum, evangelicas et sasctorum aposto- 
lorum referentes voces, neque divinam ejos imrmi- 
nuimus naturam et gloriam propter bumana, neque 
dispensationem negamus, sed propter nos& faciam 
esse ipsius Verbi incarnationew credimus. 


νοντες ? φύσιν τε καὶ δόξαν διὰ τὰ ἀνθρώπινα, οὔτε μὴν ἀρνούμενοι P τὴν οἰκονομίαν, ἀλλ αὐτοῦ τοῦ 
Δέγου γενέσθαι σπουδάζαντες 4 τὴν δι ἡμᾶς ἐνανθρώπησιν. 


ΑΝΛΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ E'. 

E! τις τολμᾷ λέγειν θεοφόρον ἄνθρωπον τὸν Χρι- 
στὸν, καὶ οὐχὶ 6h μᾶλλον θΘεὸν elvat κατὰ ἀλήθειαν, 
καὶ Υἱὸν } ἕνα, xat φύσει, xa0b γέγονε σὰρξ ὁ Λό- 
Υος, xaX χεχηινώνηχε παραπλησίως hutv αἵματος 
xaX σαρχός * ἀνάθεμα ἕστω. 

Θερδωρήτον ἁνατροπή. 


Κεκοινωνηχέναι ἡμῖν παραπλησίως αἵματος xs 
σαρχὸς, χαὶ φυχῆς ἀθανάτον τὸν Θεὸν Λόγον διὰ τὴν 
ἕνωσιν τὴν πρὸς ταῦτα φαμὲν, σάρχα δὲ τὸν Θεὸν 


5 Philipp. 1, 6, 7. * Hebr. n, 14. 


ANATIIEMATISMUS V. 


Si quis dicere audet Christum hominem dei- 
ferum, ac-non potius verum Deum esse, υἱροίο uni- 
cum ac naturalem Filius, quatenus nimirum Ver- 
bum caro factum carni et sanguini perinde ac nos 
communicavit *; anathema sit. 


Φ 90 Theodoreti reprehentio. 
Participem fuisse, sieut nos, sanguinis et carnis 


et anima immortalis Deum Verbum propter unio- 
nem eum istis dicimus; carnem autem Deuni Ver- 


Varire lectiones ex codice Seguieriano. 


5 σωτηρία. 


Ρ ἀρνούμεθα. «4 πιστεύοντες " ὡς νἱόν. 


| ἀμείνω. ἵ ἠρημένον. | τοιαύτη. "' τό, 


3 χαθιγµένος. 9 αὐτοῦ κατασμ'κρυνοµεν. 





419 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


.0 


bum conversione quadam factum esse, nou solum Α Λόγον τροπῇ τινι γεγενῆσθαι, ου µόνον οὗ λέγομεν, 


non dicimus, sed et eos qui dicunt, impietalis accu- 
samus. Pugnare enim hoc et cum ipsis dictis vide- 
tur. Nam si conversum est Verbum in carnem, nom 
communicavit nobiscum carni et sanguini : si vero 
communicavit carni et sanguini, ut alius preter 
hzc communicavit : si autem aliud quiddam preter 
ipsuin est caro, non ipsum in carnem est versum. 
Igiur communicationis nomine utentes, sicut unum 
quidem Filium adoramus et eum qui assumpsit, et 
id quod assumptum est : naturarum autein differen- 
tiam agnoscimus, et deiferum hominem, sicut a 
multis sanctis Patribus dictus est, non devitamus : 
quorum unus magnus ille Basilius in sermone de 
sancto Spiritu ad Amphilochium hoc usus est no- 
mine et in explanatione quinquagesimi noni psalmi. 
Vocamus autem deiferum hominem, non quod par- 
ticularem quamdam divinam gratiam acceperit, sed 
quod omnem unitam habeat Filii deitatem. Hoc enim 
interpretans beatus Paulus dicebat : « Videte ne 
quis vos deprzdetur per philosophiam, et inanem 
fallaciam , secundum traditionem hominum, secun- 
dum elementa hujus mundi, et non secundum Chri- 
sium : quia In ipso inhabitat omnis plenitudo dei- 
tatis corporaliter *. » 


Cyrilli defensio. 


Iterum etiam in hoc loco quam inaniter nugetur, 
ostendere facillimum est. Dicimus enim nos non 
debere ab aliquo deiferum hominem nominari Chri- 
stum, ut non sicut unus sanctoram intelligatur; sed 
magis Deum verum illud Verbum Dei, quod factum 
est homo, et incarnatum est. Perstringit autem ille 
iterum ea qu:e recte dicia sunt, variisque modis pro- 
digiose et false loquitur. Inquit autem, quod nos 


dicamus Verbum Dei conversum esse in naturani 


carnis, et rationes eruit, quibus ostendere studuit, 
Verbum Dei non esse convertibile. Ego vero id quod 
S'£.ssime dixi, hoc nunc quoque necessario dicam : 
Cum neno sit qui dicat 491 diviuam incorrupti- 
bilemque Verbi naturam in carnem terrenam trans- 
formatam, omnibus autem uno consensu inconver- 
tibilem esse testantibus, desinite supervacaneos 
perferre labores, ut eos qui minime decepti sunt, 
certiores faciatis quod Verbum Dei secundum notu- 
ram sit inconvertibile et iminutabile. Quis enim ita 
stupidus et insanus est, ut tam turpia, et ab ipsis 
forte insipientibus respuenda , sentire et dicere ve- 
lit? Obstupesco autem, quod cum ubique Deum 
esse Emmanuelem affirmet, in his deprehenditur illi 
propheticam mensuram tribuere. Hominem enim 
' Deiferum eum esse dicit, ut videatur similis nobis, 
qui per sanctum Spiritum Deum omnium habemus 


Ἱ Coloss 1, 8, 9. 


ἀλλά καὶ τοὺς λέγοντας ἀσεδείας Ὑραφόμεθα. "Evay- 
τίον δὲ τοῦτο χαὶ αὐτοῖς τοῖς εἰρημένοις * ἔστιν 
ἰδεῖν. El γὰρ ἑτράπη ὁ Λόγος slc σάρχα, οὗ χεχοι- 
γώνηχεν ἡμῖν σαρχὸς xai αἵματος ' εἰ δὲ σαρχὺς 
xai αἵματος χεχοινώνηχεν, ὣς ἄλλος παρὰ ταῦτα ! 
χεχοινώνηκεν sk ἃὰ ἄλλο τι παρ’ αὐτὸν ἡ ΄σὰρξ, οὐχ 
αὐτὸς ἑτράπη εἰς σάρχα. Οὐκοῦν τῷ τῆς κοινωνίας 
ὀνόματι χρώµενοι, (c ἕνα μὲν Υἱὸν προσχυνοῦμεν 
τὸν λαθόντα, xaY τὸ ληφθέν. Τῶν δὲ φύσεων τὴν δια- 
φορὰν γνωρίζοµεν, xal τὸν θεοφόρον δὲ ἄνθρωπον 
ὡς πολλοῖς τῶν ἁγίων Πατέρων εἱρημένον, οὗ παρ- 
αιτούµεθα * ὧν εἷς ὁ μέγας Βασίλειος ἓν τῷ xp; 
Αμϕιλόχιον περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος λόγῳ, τούτω 
χρησάµενος τῷ ὀνόματι, καὶ kv τῇ τοῦ πεντηχοστοῦ 
B ἑννάτου φαλμοῦ ἑρμηνείᾳ’ χαλοῦμεν δὲ θεοφόρον 
ἄνθρωπον, οὐχ ὡς µεριχἠν τινα θεἰαν χάριν δεξά- 
. pevov, ἀλλ ὡς πᾶσαν ἠνωμένην ἔχοντα τοῦ Ylou τὴν 
θεότητα. Τοῦτο γὰρ ὁ μµακάριος ἑρμηνεύων Έλεγε 
Παῦλος * «Βλέπετε, µή τις ὁ * συλαγωγῶν ὑμᾶς διὰ 
τῆς φιλοσοφίας, xal χενῆς ἁπάτης, κατὰ τὴν παρά- 
δοσιν τῶν ἀνθρώπων, κατὰ τὰ στοιχεῖα τοῦ χόσμον, 
. xal οὗ χατὰ Χριστόν * ὅτι ἓν αὐτῷ χατοιχεῖ πᾶν τὸ 
πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς. 


Αποογία KvplAAov. 


Κάνταῦθα δὲ πάλιν εἰχαιομυθοῦντα δειχνύειν, 
χαλεπὸὺν οὐδέν. Φαμὲν γὰρ ἡμεῖς τὸ μὴ χρῆναι πρός 
τινος θεοφόρον ἄνθρωπον ὀνομάζεσθαι τὸν Χριστὸν, 
ἵνα μὴ xa0' ἕνα τῶν ἁγίων νοοῖτο, θεὸν δὲ μᾶλλον 
ἀληθινὸν ἐνανθρωπῄσαντα, χαὶ σεσαρχωμένον τὸν τοῦ 
θεοῦ Λόγον. Ἐπιπλήττει δὲ πάλιν οὐτοσὶ τοῖς ὀρθῶς 
εἰρημένοις, xaX ποιχίλως τερατεύεται xai Ψευδηγο- 
psi^ qno γὰρ ἡμᾶς elc τὴν τῆς σαρχὺς φύσιν πα- 
ρατετράφθαι λέγειν τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον, xai λογι: 
σμοὺς ἀνορύττει, δι Qv ἀποφαίνειν ἑσπούδαχεν ", 
ὣς οὐκ ἂν εἴη ἄτρεπτος x ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος. Ὁ δὲ 
δὴ πλειστάχις ἔφην, τοῦτο καὶ νῦν ἀναγχαίως ipu* 
Οὐδενὸς εἰς σάρχα τὴν ὑπὸ Y γῆς µεταπεποιῆσθαι 1€ 
γοντος τὴν θείαν τε xat ἀχήρατον τοῦ Λόγου φύσιν, 
ἄτρεπτον δὲ ἁπάντων ὁμολογούντων αὐτὴν, παύσα- 
σθε πόνους δαπανῶντες κενοὺς Σ, εἴς ye τὸ χρηναι 
πληροφορεῖν τοὺς οὐδαμόθεν ἠπατημένους, ὅτι xal 

p ἄτρεπτος χατὰ φύσιν καὶ ἀναλλοίωτός ἐστιν ὁ θεὸς 
Λόγος. Tí; γὰρ οὕτως ἁπόπληκτος, 3) παράφρων 
ἐστὶν, ὡς τὰ οὕτως αἰσχρὰ, καὶ αὐτοῖς τάχα τοῖς 
ἀνοήτοις ἀπόθλητα, φρονεῖν ἑλέσθαι καὶ λέγει; 
Καταπέπληγµαι δὲ, ὅτι xal τοι διαθεδαιούµενος av 
tay, θεὺν εἶναι τὸν Ἐμμανουὴλ, προφητικῶς « αὑτῷ 
µέτρον ἐχνενεμηχὼς &v τούτοις εὑρέσκεται ' ἄνθρω" 
πον γὰρ εἶναί φησι θεοφόρον αὐτὸν, (v' ὀρῷτο xit 
ἡμᾶς, τοὺς ἔναυλον ἔχοντας διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύμα- 


Varia lectiones ex codice Seguieriano. 


µ ἔσται 6. 


3 absol; εἱρημένοις. ἵ αὐτὰ ταῦτα. 
* προρητιχόν. 


JY ἁπό. | * διαπονοῦντες xatvouq. 


Y ἀκοφαίνει, ὧν ἀνορύττειν ἑσπούδαχεν. 


spams 





421 


APOLOGETICUS CONTRA THEODORETUM PRO Χα CAPITIBUS, 


. 423 


τος τὸν τῶν ὅλων θεόν. Κατοιχεῖ γὰρ ἐν ταῖς καρ- A in nobis habitantem. Habitat enim in cordibus no- 


δίαις ἡμῶν, χαὶ ἑἐσμὲν ναοὶ Θεοῦ ζῶντος, Ἔστι δὲ 
οὐ ταυτὸν ἄνθρωπον εἰπεῖν γενέσθαι τὸν Λόγον, xal 
θεὸν ἓν ἀνθρώπῳ κατοικῆσαι νοµίζειν. El γὰρ xat 
ἐστιν ἁληθὴς f) τοῦ µακαρίου Παύλου φωνὴ, ὅτι « Ἐν 
αὑτῷ ηὑδόχησε χατοιχῆσαι πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεό- 


stris; et sumus templa Dei viventis. Neqne idem 
fuerit dicere, Verbum factum esse hominew, et pu- 
tare Deum h»bitare in homine. Nam etiamsi vera 
est beati Pauli vox, quod « complacuit in ipso ha- 
bitare omnem plenitudinem deltatis corporaliter, » 


τητος σωματιχῶς, » τουτέστιν, οὐ σχετιχῶς» ἀλλ' 
οὖν ἕνα b φησὶν εἶναι Geby τὸν Πατέρα, xal ἕνα 
Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν, δι’ οὗ τὰ πάντα. Φαίη δ' ἄν 
εις, καὶ ἐν ἀνθρώπῳ κχατοιχεῖν τὸ πνεῦμα αὐτοῦ. 


id est, non per habitudinem; attamen unum inquit , 
esse Deum Patrem et unum Dominum Jesum Chri-y 
stum, per quem omnia*. Przierea dixerit aliquis . 
etiam in homine habitare spiritum ejus : unde et de ' 





Καὶ γοῦν γέγραπται περὶ τινῶν' « Toug δὲ χατοι- 
χοῦντας οἰχίας πηλίνας, » ἐξ ὧν καὶ αὐτοὶ ix τοῦ 
αὐτοῦ πηλοῦ ἐσμεν; ἀλλ οὖν εἷς νοεῖται, xai ἔστι 
κατὰ σύνθεσιν ἄνθρωπος ἀπό τε σαρχὸς xaX τῆς Ev 
αὐτῇ χατοιχούσης φυχῆς νοερᾶς. Τί τοίνυν διαχυ- 
xv ob παύεται τὸν ὀρθόν τε χαὶ ἁδιάστροφον τῆς 
πίστεως λόγοῦν Ποτὲ μὲν γὰρ ἕνα φησὶ Χριστὸν, xai 
Υ]ὸν, καὶ Κύριον, τὸν αὐτὸν Θεόν τε ὁμοῦ χαὶ ἄν- 
θρωπον, ποτὲ δὲ τοῖς τῶν προφητῶν ἑνίησι µέτροις, 
Θεοφόρον ἄνθρωπον ὀνομάξων αὐτόν. 'Hyvónxs δὲ 
τάχα που xal ἡμῖν absol; ἐν ἴσῳ τιθεὶς, εἴπερ ἑστὶν 
οὐ θεὸς ἀληθῶς, vab; δὲ μᾶλλον, ὡς ἑνοιχοῦντος 
αὐτῷ τοῦ Λόγου, χαθὰ xai ἐν ἡμῖν. Ἁλλ' οὐχ ὧδε 
ταῦτα ἔχειν dj θεόπνευστος ἔφη Γραφή ’ « Τέγονε 
γὰρ σὰρξ ὁ Λόγος, xaX ἑσχήνωσεν ἐν ἡμῖν, » ἵνα pif 
τις οἵηται κατὰ τροπὴν xai µετάστασιν εἰς τὴν τῆς 
σαρχὸς αὐτοῦ µεταπεποιῆσθαι φύσιν. Ὁ δὲ γεγονὼς 
σὰρξ, Ίγουν ἄνθρωπος, οὐχ ἄνθρωπος θεοφόρος ἑἐστὶ, 
θεὺς δὲ μᾶλλον εἰς ἐθελούσιον χένωσιν χαθεὶς &xv- 
τὸν, καὶ ἰδίαν ποιησάµενος σάρχα τὴν Ex γυναικός’ 


σάρχα δὲ, οὐχ ἄφυχον, οὐδὲ ἄνουν, ἀλλ’ ἔμφυχόν τε Ὁ 


xai vospáv. Μεμνήμεθα δὲ xal vabv ὀνομάσαντος τὸ 
ἴδιον σῶμα ' πλὴν οὗ σχετικὴν ἑποιήσατο τὴν ἑνοίχη- 
ειν, χαθὰ xai ἐν ἡμῖν διὰ τοῦ Πνεύματος, ἀλλ' 
tl; χαθ᾽ ἔνωσιν νοεῖται Χριστὸς, xat Υἱὸς, καὶ Κύ- 
gu. 


ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜυΣ G*. 


Εἴ τις θεὸὺν, 3) Δεσπότην εἶναι λέχει τοῦ Χριστοῦ 
τὸν ix θεοῦ Πατρὸς Λόγον, χαὶ οὐχὶ δὴ μᾶλλον τὸν 
αὐτὸν ὁμολογεῖ ὁμοῦ τε θεὺν χαὶ ἄνθρωπον, ὡς γε- 
Ὑονότος σαρχὸς τοῦ Λόχου χατὰ τὰς Γραφάς: àvá- 
θεµα ἔστω. 

θεοδωρήτου ἁναεροπή. 

Ὁ μὲν µαχάριος Παῦλος τὸ ληφθὲν ὑπὺ τοῦ θεοῦ 
Λόγου μορφὴν δούλου προσαγορεύει; ἐπειδὴ δὲ πρὸ 
τῆς ἑνώσεως fj λῆψις, περὶ δὲ τῆς λήφεως ὁ uaxá- 
puo; ζιαλεγόµενος Παῦλος, μορφὴν δούλου τὴν λη- 
φθεῖσαν προσηγόρευσε φύσιν, οὐχέτι χώραν ἔχει, τῆς 
ἑνώσεως γενομένης, τῆς δουλείας τὸ ὄνομα. Ei. γὰρ 
τοῖς εἰς αὐτὸν πεπιστευχόσιν ὁ ᾽Απόστολος γράφων 
ἔλεγεν΄ « Ὥστε οὐκ ἔτι εἶ δοῦλος, ἀλλὰ υἱός: » καὶ 


* I Cor. vii, 6, * Job 1v, 49. !* Joan, 1, 44. 


11 Joan, i1, 19. 


nonnullis scriptum est : « Eos autem qui inhabi- 
tant domos luteas *; » ex quibus et ipsi de eedem 
luto sumus : et tamen unus intelligitur et est secun- 
dum constitutionem homo, ex carne et rationali 
anima illam inhabitante. Quare igitur non cessat re- 


D ciam minimeque perversam (dei rationem contur- 


bare? Aliquando enim unum dicit Christum et Filium, 
et Dominum , eumdem Deum simul et hominem ; ali- 
quaudo vero, prophetarum mensuram ei dans, Dei- 
ferum hominem appellat; ignorans fortassis quod 
illum nobis qualem faciat; si quidem non est vere 
Deus, sed templum potius, utpote in quo babitet 
Deus Verbum, sicut et in nobis. Verum divina &cri- 
ptura secus habet : « Verbum enim caro faetüm est 
et habitavit in nobis !*; » ne quis putet seeundum 
conversionem et transmultationem ín cernis sus 
transformatum esse naturam. Quod autem factum 
est coro, hoc est homo, non est deifer homo, sed 
Deus potius in exinanilionem spontaneam seipsum 
demittens, et susm faciens carnem, quai ex mu- 
liere accepit : carnem, inquam, neque animse neque 
menlis expertem, sed animam el inentem habentem. 
Neque vero immemores sumus, corpus suum ab eo 
templum 999 appellatum *! : verum non secunduin 
habitudinem, sicut et in nobis per Spiritum san- 
ctum  iphabitationem fecit; sed unus secundum 
unionem intelligitur Christus, et Filits, et Do- 
minus. ' 


ANATHEMATISMUS VI. 


Si quis Dei Patris Verbum, Christi Deum vel Do- 
minum esse dixerit, et non potius Deum simul et 
hominem eumdem coufessus fuerit , quatenus Ver- 
bum caro factum est, secundum Seripturas ; ana- 
theina sit. 


Theodoreti reprehensio. 


Beatus quidem Paulus, quod assumptum est a 
Deo Verbo formam servi appellat 13: quoniam vero 
unionem assumptio przcessit, de assumptione au- 
tem disserens idem beatus Paulus, formam servi 
appellavit naturam assumptam; non ultra locum 
habet, unione facta, servitutis nomen. Nam si idem «- 
Apostolus scríbens his qui in illum crediderant, 
dicebat : « Itaque jain non est servus, sed fllius !*; » 


!** Philipp. i, 7. !* Galat. iv, 7. 


Varite lectiones ex. codice Seguieriano. 


b ἀλλ' οὖν ἕνα. 04 





425 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. ia 


et Dominus discipulis : « Jam non dicam vos ser- A ὁ Κύριος τοῖς μαθηταῖς' « Οὐχέτι καλέσω ὑμᾶς 


vos, sed amicos !*; » multo magis primiti nostr: 
nature , per quein et nos adoptionis donum assecuti 
sumus, a servi cognominatione liberatus eat. Deum 
igitur fatemur etiam ipsam servi formam, propter 
unitam ipsi Dei formam; et credimus prophete 
etiam puerum Emmanuelem appellanti, et natum 
puerum magni cousilii angelum, ac admirabilem 
consiliarium, et Deum fortem, et potestatem haben- 
tem, et principem pacis, patremque futuri sxculi !*, 
Verumtamen idem propheta, etiam post unionem 
praedicans aseumpti naturam, servum appellat eum 
qui est ex semine Abrabz, sic dicens : « Servus 
meus es tu, Israel, et in te glorificabor !'*; » et ite- 
rum : ο Sic inquit Dominus, qui formavit me ex 


δούλους, ἀλλὰ φίλους’ » πολλῷ δὴ μᾶλλον ἡ ἀπαρχὴ 
τῆς ἡμετέρας φύσεως, δι’ οὗ c χαὶ ἡμεῖς τοῦ ci 
υἱοθεσίας χαρίσµατος ἠξιώθτμον, τῆς τοῦ δούλων 
προσηγορίας ἁπαλλαγείη d ἄν. θεὸν τοίνυν ὁμολο. 
γοῦμεν χαὶ τὴν τοῦ δούλου µορφὴν, διὰ τὴν ἑνωθεῖ- 
σαν αὑτῃ τοῦ Θεοῦ μορφὴν ’ καὶ πειθόµεθα τῷ προ: 
φήτῃ τῷ χαὶ Ἐμμανουὴλ τὸ βρέφος προσαγοµί- 
οντι, καὶ τὸ γεννηθὲν παιδίον μεγάλης βουλης ἅγι- 
λον, xai θαυμαστὸν σύμδουλον, xaX Θεὸν ἰσχυρὴν, 
καὶ ἐξουσιαστὴν, xal ἄρχοντα εἰρήνης, xa Πατέρα 
τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ὅμως δὲ ὁ αὐτὸς προφήτης 
χαὶ μετὰ τὴν ἕνωσιν χηρύττων τοῦ ληφθέντος οὖν 
φύσιν, δοῦλον προσαγορεύει τὸν Ex τοῦ σπέρματος 
᾿Αδραὰμ, οὑτωσὶ λέγων’ ε«Δοῦλός µου eT σὺ, Ἱσραὶ), 


utero servum sibi ** ; » et paulo post : « Ecce dedi B xal ἐν σοὶ δηξασθήσοµαι, » xai πἁλιν' « Οὔτω λέγει 


te in feedus populi, in lucem gentium, ut tu sis In 
salutem usque ad ultimum terre 15.2 Quod autem 
formatum est ex ventre, nou Deus Verbum, sed servi 
forma est. Non enim Deus Verbum conversus factus 
est caro; sed assumpsit carnem anima rationali prz- 
ditam. 


2923 Cyrilli defensio. 


Sacramentum dispensationis Unigeniti cum carne 
superiores sermones quos fecimus, nunc quoque ni« 
hilo minus commuuiet, ac monstrabit decentes et 
rationabiles, idque facile. Unigenitus enim Filius, 
qui est in forma Dei Patris !5, et zequas cum illo 


Κύριος ὁ πλάσας µε Ex κοιλίας δοῦλον ἑαυτοῦ 9.0. 
xai μετ ὀλίγα " « Ἰδοὺ δἐδωχά σε εἰς διαθύχην γέ- 
νους, εἷς φῶς ἐθνῶν, τοῦ εἶναί σε εἰς σωτηρίαν ἕως 
ἑσχάτου τῆς γῆς.» Τὸ δὲ πλασθὲν Ex χοιλίας !, οὐχ 
6 θεὺς Λόγος, &X)' ἡ τοῦ δούλου µορφή. Ob yàpi 
θεὸς Λόγος τραπεὶς ἐγένετο σὰρξ, ἁλλ᾽ ἀνέλαδε cip. 
χα ψυχὴν ἔχουσαν νοερἀν. 
KvpiAAov ἁποαογία 

Της μετὰ σαρχὸς οἰχονομίας τοῦ ἩΜονογενοὺς t 
µυστήριον τοῖς πρὸς ἡμῶν γεγονόσι xal vov οὐδὲν 
ἧττον συνασπιεῖ λόγοις, xaX τοῦ πρέποντος οὐχ ἡμα- 
ρηχότας χαταδείξειεν ἂν αὐτοὺς xal pda ῥᾳδίως, 
Ὁ γὰρ ὑπάρχων iv μορφῇ τοῦ θεοῦ, xol Πατρὺς 


mensurae per omnia, paris gloriz, ac liber, forma (* μονογενὴς Υἱὸς, ὁ χατὰ πᾶν ὁτιοῦν ἑσθμέτρως ἔχων 


servi assumpta 19 frater appellatus est eorum , qui 
sub servitutis jugo erant *!, boc est noster. ltaque 
quasi unus ex nobis didrachinum persolvit censum 
exigeutibus, el « factus est super lege quasi homo??, » 
qui , ul Deus, legislator est : docehateutem discipu- 
Jos $uos quia et Filius est vere et in forma servi 
propter carnem, tametsi secundum naturam pro» 
priam liber sit, utpote Deus, et ex Deo. Verumta- 
men tanquam propriam servi formam habens pro- 
pter exinanitionis mensuram, tributorum exactoribus 
subditus erat. (Juocirca si quis dicat eum appella- 
tum esse servum per vocem sanctorum propheta- 
rum, nullo modo offendi decet : cognoverant enim 
per revelantem eis Spiritum sanctum, quia Verbum 


τῷ γεγεννηχότι, ὁ ἰσοκλεὴῆς, xoi ἐλεύθερος, uoppty 
δούλου λαθὼν χεχρηµάτιχεν ἀδελφὸς τῆς 6 ὑπὸ ζυγὲ 
δουλείας, τουτέστιν ἡμῖν. Καὶ γοῦν ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν 
συντετέλεχε μὲν τοῖς δασμολογοῦσε τὸ δίδραχµν, 
καὶ γέγονεν ὑπὺ νόμον ὡς ἄνθρωπος, ὁ νομοθέτης 
ὡς θεός ΄ ἑδίδασχε δὲ τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς, ὅτι xd 
γἱός ἐστιν ἀληθῶς καὶ ἐν μορφῇ δούλου διὰ τὴν 
cápxa. Kai τοι χατὰ φύσιν ἰδίαν ἐλεύθερος ὢν, ὡς 
ἐχ Θεοῦ, χαὶ θεός. Πλὴν ὡς ἰδίαν ἔχων τὴν τοῦ δού- 
λου μορφὴν διὰ τὸ τῆς χενώσεως µέτρον, τοῖς των 
τελῶν πρἀκτορσιν ὑπόφορος T. Ὥστε χὰν εἴ τι 
Aévm δοῦλον αὐτὸν ὠνομάσθαι διὰ φωνῆς τῶν ἁγίων 
προφητῶν, xaz' οὐδένα τρόπον σκανδαλἰζεσθαι πρέ- 
πει" Ίδεσαν γὰρ, ἀποχαλύπτοντος αὐτοῖς τοῦ ἁγίου 


quod est ex Deo Patre, factum homo, erat quidem D Πνεύματος, ὅτι γεγονὼς ἄνθρωπος ὁ &x θεοῦ Πατρὸ 


el sic liberum, tanquam Filius, neque sic iamen 
mensuram sapientis exinuanitionis repudiabat, eosfi- 
guratus nobis servitutis jugo subditis. Sic et Deum 
suum dicit Patrem **, quamvis natura Deus exsiste- 
ret, et ex ipso, eL nullo modo gignentis eminentia 
minor. Cum igitur Nestorius sic scribat de Christo : 
Atque adeo passus pontifex miserieors, nou vivifica- 


, ^ Joan. xv, 15. !* Isa. vii, 14: ix, 6. 
lipp. 1, 6. ** ibid. 1. *! Hebr. n, 15. 


16 [sa. xpix, 5. 
** Matth. xvii, 24-96. 


Λόγος, $» μὲν καὶ οὕτως ἐλεύθερος dx vi, 0X 
ἀπόθλητον δὲ καὶ οὕτω τὸ τῆς εὐτεχνοῦς ἑνώσεων } 
ἐποιεῖτο µέτρον ἡμῖν τοῖς ὑπὸ ζυγὰ δουλείας συµμέ” 
τρούµενος i. Οὕτω x«i Θεὺν ἑαυτοῦ τὸν ἱ[ατέρα 
φησὶ, χατὰ φύσιν Geb, j ὑπάρχων, xa ἐξ αὐτοῦ, 
κατ οὐδένα τρόπον τῆς τοῦ τεχόντος ὑπεροχῆς $e 
µενος. Νεστορίου τοίνυν ὧδὶ γεγραφότος περὶ 59) 


'* ibid, 4, '* Isa. xv, 6; Σαχ, 6. Ὁ Phi- 
1» 4048. xx, 17. 


Varie lectiones ex codice Seguieriano. 


€ δι fe. 3 ἀπιλλάχη. 


€ ἑαυτῷ. 
φύσε: θεός. ? 


{ ky κοιλία. . 5 toig. b xtvuscux. 


! συμμορφούμενος. | xal s 


A 





A25 


APOLOGETICUS CONTRA THEOPORETUM PRO XII CAPITIBUS. 


. 446 


XptazoU: ὥστε ὁ παθὼν ἀρχμρεὺς ἑλεήμων, οὐχ. ὁ A ter ejus qui passus ec Dawes : δὲ Deum Christi Ver- 


ζωοποιὸς τοῦ πεπονθότος θΘεῤς' καὶ Θεὺ» wb Xgt- 
στοὺ τὸν τοῦ θεοῦ Λόγον ὀνομάσαντος, προσθέντος δὲ 
τούτοις * "TIv δὲ ὁ αὐτὸς καὶ βρέφος, καὶ τοῦ βρέφονς 
Δεσπότης" οὐκ ἓν xóspup γενέαθαι τῷ δέοντι, μᾶλλον 
δὲ xal ἃυσσεθῶς ἄγαν διαθεβαιρύµεθα τοὺς λόγους 
αὐτοῦ εἰ γὰρ θεός ἐστι τοῦ Ἀριστοῦ ὁ ἐκ Θεοῦ Π]α- 
τρὸς Λόγος, δύο που πάντως εἴεν ἂν ἀναμφιλόγως b * 
πῶς 0 ἂν Υοοῖτο xal βρέφος ὁ αὐτὸς, xal τοῦ βρέ- 
φονς Δεσπότης: Οὐκ ἂν οὖν λέγοιτο καὶ θεὸς ἑαυ- 
τοῦ, xat Δεσπότης ὁ "Epgavoubi, εἶπερ ἐστὶν ὁ 
αὐτὸς Θεός τε pov, xal ἄνθρωπος, ὡς ἐγανθρωκῇ- 
σας, xal σεσαρχωµένος ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος. "Oct δὲ 
θεότης μὲν ἕτερόν τι κατὰ φύσιν ἰδίαν ἐστὶν, ἔτε- 
pov δὲ κατὰ φύσιν ἰδίαν dj ἀνθρωπότης, πῶς ἂν 


bum De) nomina verit, hisque adiecerit: Erat autem 
et ipse infang, et jnfantis Dominus; hes iMies ser- 
menes nom seigme indecore, sed et volde impie di- 
ctog asserimus. Nam οἱ Deus Chrimi est Verbum, 
quod ex Deo Patre est, duo utique erent mádis at- 
nibus et indubliánter. Quomedo sutem intelligatur 
idem infons eg iufantis Dominus? Non igitur dice- 
tur et suimetipsius Deus et Dominus Emmanael, 
quandequidem ipse idem simu! ést Deus et homo, 
postquam Verbum Dei homo füctum et incarnatum 
est. Quod autem deites aliud quiddam est seeundum 
suam eaiuram, 99A, eliud autem secundum natd- 
ram saam humanitas, quomedo quis dubitaverit? 
Verumiamea unus est Christus ex ambabas deitatis 


ἐνδοιάσειέ τις; Ἠλὴν εἷς ἐξ ἀμφοῖν ὁ Χριστὸς, D et. bumanitails naturis, secendum dispensationis 


θεότητός τε xal ἀνθρωπότητος, καθ) Ένωσιν οἰκονφ- 
pixfjv. 
ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ Z'. 


Kf εἷς φησιν, ὡς ἄνθρωπον ἐνηργῆσθαι ὑπὸ τοῦ 
Θεοῦ Λόγου τὺν Ἰησοῦν, xal τῆν τοῦ Μονσγενοῦς 
εὐδοξίαν περιῆφθαι, ὡς ἑτέρῳ map! αὐτὸν ὑπάρχοντι' 
ἀνάθεμα ἕστω. 

Θεοδωρήτου ἁνατροπή. 

El θνητὴ τοῦ ἀνθρώπου ἡ φύεις, ζωὴ δὲ ὁ Gel; 
λόχος, xaX ζωοπαιὸς, ἀνέστησε δὲ τὸν ὑπὰ τῶν Ἰου- 
δείων λυθέντα vaby, xai εἰς οὐρανοὺς ἀνήγαγε, πῶς 
οὐ δεδόξασται ἡ τοῦ δούλου μορφὴ διὰ τῆς οοῦ θεοῦ 


μηρφῆς» El γὰρ θνητὴ ὑπάρχουσα καὶ ! χατὰ φύσιν, ς 


ἀθάνατος γέγονε διὰ τὴν πρὸς τὸν Θεὸν Λόγον ἕνω- 

6ιν, ἔλαδεν ὃ μὴ εἶχεν  ὃ 66 μὴ εἶχε λαδοῦσα, xot 

δοξασθεῖσα, παρὰ οοῦ δεδωκότος δεδόξασται. Δι» καὶ 

ὁ Απόστολος βοᾷ ’ « Κατὰ τὴν ἑνέργειαν νοῦ χρά- 

τους τῆς ἰσχύος αὐτοῦ, ἣν ἑνήβγησεν àv τῷ Χριστιῷ, 

ἐγείρας αὐτὸν ἐκ νεχρῶν. » 
KvplAAov ἁπο.ογία. 

Ot Χριστὸν ὀνομάζοντες, οὐχ ἕνα τινὰ τῶν καθ) 
ἡμᾶς κοινῶν " ἀνθρώπων, ἀλλ ἐνανθρωπήσαντα, 
xdi σεσαρχωμένον τὸν bx ϐΘεον οὐντά Λάγον τοῖς 
ἀκροωμένοις χατακημµαίνονσιν * ὥστε xdv εἴπερ « 
τῶν θεοπρεπεστάτων ἐνεργῆσαι λέγοντο Gus τοῦ ἰδίον 
αώµατος, ὀργανιχὴν αὐτῷ πληροῦντος την ὑπουρ- 
γίαν, οὐδὲν ἧττον αὐσὸς à τῶν δυνάµδων Κύριος ὁ 
λβιατὸς ὁ ἐνεργῶν ἐστιν, οὐ «o ἐνεργεῖν ἑτέρῳ δύ- 
νασθαι διδαάς * χαθάπερ ἀμέλοι xai τοῖς ἁγίαις &xo- 
στόλοις ἐξουσίαν ἐδίδου χατὰ πνευμάτων ἀκαθάρτων, 
ὥστε ἐχδάλλειν αὐτὰ καὶ θθραπεύειγ πᾶσαν νόσον, 
xii πᾶσαν µαλαχίαν bv τῷ λαῷφ. Καὶ γοῦν ὁ θεσπέ- 
σιος Παῦλος ' « Οὐ γάρ τολμῶ τ’ λέγειν, φηαὶν, ὧν 
9) χατειργάσατο δι ipo) Χριότὸς ἔργῳ, xal λόγῳ 
ἐν δυνᾶμε; σημείων, xal τεράτων, ἓν δυνάμει Πνεύ- 
µατος ἁγῖου. » Χαίροντες δὲ xaX οἱ µαχάριοι µαθη- 


ΑΝΑΤΗΕΜΑΤΕΘΝΟ5 ΥΠ. 


Si quis Jesum tanquam beminem a Dei Yerhe 
operante motum, Unigenitique gloriam illi, tan- 
quam alteri cuipiam ab ipso Verbo, advenisse di- 
xerit, anathema sit. 


Theodoreti repsehensio. 


Sj mortstis est humana natura, Deus autem Ver- 
bum, cum sit vita et vivificans, suscitavit templum 
a Jadmis solutum, et in ecelos evexit ** , qoo pacto 
forma servi per formam Der glorifieata non est? Si 
enim eum natura sit mortalis, facta est immortalis 
prepter unienem eum Dco Verbo, accepit quod non 
habebst; si autem quod non habebat accepit, et 
giorificata est, ab eo qwi dedit glorifleata est. Idcirco 
et Apestolus elamat : ε Secundum operationem po- 
tentise virtutis ejus quam operatus est in Christo, 
seascitans Hum ex mortuis **. » 

Cyrilli defensio. 

Qui Christum nominant, -non unum quempiam 
sicut nos vulgárem hominem, sed Verbum ex Deo 
astum, hominem factum et incarnatum auditoribus 
significant : atque adeo si quid quod maxime Deum 
deceat per corpus suum; qnod ut organum sibi mi- 
niaterlur exhüberet, fecisse dicatur; nihilominus 
ipse virtutum Dominus Christus operans est, non 


D ceneedene siteri ut possit operari : quemadmodum 


scilieet beati» apostolis potestatem contra spiritus 
immundos dedit, ut illas ejicerent, et curarent om- 
nem morbum et omaem languorem i5 populo **. 
Propterea beatus Paulug inquit « Non eniu audeo 
aliqnid loqui eorum qua per mo non effecit Ghri- 
stus verbo et factís, in virtute signorum et predi» 
giorum, in virtule Spiritus sancti *', » Gaudertea 
autem etiam beati discipuli accesserunt aliquando 


* Joan. 51, 19. . ** Ephes. 1, 19. ** Mattb. x, 4. ' Rom. xv, 18. 


Varic lectionas ex eodice Seguieriano. 


ὰ ἀναμφιθόλως. lic. παρά.χει τὺ, xat. 
Ῥλαποι,. Ga. LXXVI. 


πι χοινὺν ἄγθρωπον, 








T0 - gm 3S 


421 


"S.'CYRILLI ALEXANDRINI AKCHIEP. 


Ate 


ad Christum, etdiceban : « Domine, etiam daemo-'A ταὶ προσῄεσάν ποτε Ἀέγοντες τῷ Χριστῷ”' « Kopa, 


uia -subjiciuntar nobis in nomine tuo **, » Ad ope- 
randum enim permotos. esse per 49$ Christum In 
Spiritu homines sanetos -dicimus, quod alii ab ipso 


. fuerint. : sed non sic eodem inodo Jesum a Verbo in 


Spiritu ad operandum motum esse infelligimus, 
quasi alius sit Filius przeter Unigenitum ἐκ Deo. 
Unum enim monstravit unio, et propterea cavemus 
ne.in duos illum dividamus. Namquamvis secundum 
Scripturas Verbum caro factum sit **, attamen et 
sic secundum veram unionem, qus et mentem εἰ 
sermonem excedit, unigenitus Filius est. ltaque 
unus et solus Christus Jesus per suum corpus ope- 
ratus est divina signa; οἱ virtutem operandi non 
accepisse eum dicimus secundum similitudinem 


xai τὰ δαιμόνια ἡμῖν ὑποτάσσεται ἐπὶ τῷ ὀνόμαιί 
“σου, » Ἐνηργῆσθαι μὲν γὰρ διὰ Χριστοῦ ἓν Πνεύ- 


ματι τοὺς ἁγίους φαμὲν ὡς ἑτέρους ὄντας παρ αὐ- 
16V. Οὐ μὴν οὕτω χατὰ τὸν ἴσον τρόπον καὶ αὐτὸν 
ἑνηργῆσθαι » τὸν ἸἹησοῦν παρὰ τοῦ Λόγου iv ο 
Ἠνεύματι, ὡς ἕτερον ὄντα Υἱὸν παρά γε τὸν Ex θεῦ 
Μονογενή. "Eva γὰρ δέδειχεν fj ἕνωσις, καὶ τὸ ἔιει- 
ρεῖν εἰς δύο παραιτοῦύμεθα. El γὰρ καὶ γέγονε σὰρξ 
ὁ Λόγος χατὰ τὰς Γραφὰς, ἀλλ᾽ ἔστι xal οὕτως Yik 
μονογενὴς χαθ᾽ ἕνωσιν ἀληθή την ὑπὲρ νοῦν χαὶ 
λόγον. Αὐτὸς τοιγαροῦν ὁ εἷς τε χαὶ μόνος Χρισιὲς 
Ἰησοῦς, ὡς 0t ὀργάνου τοῦ ἰδίου σώματος, ἑνήργηςε 
τὰς θεοσηµείας. Καὶ οὑχ ἐνηργῆσθαί φαμµεν αὐτὸν 
χαθ)᾽ ΄ὁμοιότητα τῶν ἁγίων ' ἀνόσιον Ὑὰρ τοῦτο, xal 


sanctorum : impium enim -hoc-esset, ac valde ab- B ἀπηχὲς χσμιδῆ. El δὲ καὶ ἤγειρεν ἐκ νεχρῶν ἑαυτῦ 


sonum. Quod si ex mortuis corpus suum excitavit 
secundum quod vita est et viviflcator, ipse semet- 
ipsum clarificare perspicitur, cum vivificam osten- 
derit suam naturam; neque alteri cuipiam praeler se 
gloriam ejus operis efficiendi largitus est. Itaque et 
ad Deum Patrem, qüi in coelis est, dicebat : « Pater, 
elarifica me gloria quam habui antequam mundus 
esset apud te **^; » quamvis et Deus esset, et ex Deo 
secundum naturam, et glorie Dominus *'. Deni- 
que quomodo quasi gloria egens, gloriam, quam 
ante secula habuit, petit? Quia euim factus est 
homo, et per carnem süam « gratia Del pro univer- 
$is inortem gustavil, » secundum quod dicit 0988 - 
tuà Paulus ?** ; cavens exinde iguowinis opprobrium, 
resurrectionem predicit, per quam quia et vivificus 
est, utpote Deus, recte cognoscitur, et sic a hobis 
ereditur. Glorificavit igitur non magis alium quem- 
piam, sed seipsum, cum unitum sibi templum se- 
cundum veritatem exhibuisset morte prastantiug. 
Porro quod unitum illi corpus, neque anime, neque 
mentis expers credimus, sed animam mentemque 
habere, szpissime a nobis dictum est. 


ANATHEMATISMUS ΤΠ. 


Si quis dicere audet hominem assumptum uma 
eum Dei Verbo edorandum, et conglorificandum, 
et Deum, tanquam alterum cum altero, connomi- 
nandum esse (hunc enim intellectam particula, 
eum, adjecta, perpetuo ac necessario affert), et non 


«b σῶμα, xa0b xal ζωὴ, xal ζωοποιός ἔστιν, αὐτὶς 
ἑαυτὸν δοξάζων ὁρᾶται, ῥωοποιὸν ἁποφήνας τὴν ἵσυ- 
τοῦ φύσιν, xal οὐχ ἑτέρῳ τινὶ παρ) ἑαυτὸν τὴν is 
τοῦτυ P χεχάρισται δόξαν. Καὶ γοῦν ἔφασχε πρὸς τὸν 
ἐν οὐρανοῖς Πατέρα, καὶ θεόν' « Πάτερ, δόξασόν µε 
«jj δόξῃ, f| εἶχον πρὸ τοῦ τὸν xócpov εἶναι παρὰ 
cof, 2 Καΐτοι xai Θεός ἐστι, xal Ex Θεοῦ χατὰ φύ- 
σιν, καὶ τῆς δόξης Κύριος. Εἶτα πῶς ὣς δόξης ἐπι- 
δεῆς τὴν προχόσµιον αὐτοῦ δόξαν αἰτεῖ; Ἐπειδὴ ὰρ 
γέγονεν ἄνθρωπος, xaX διὰ τῆς ἑαυτοῦ σαρχὸς τ χά- 
ριτι Θεοῦ ὑπὲρ παντὸς ἐγεύσατο θανάτου, » χαά 
φησιν ὁ µαχάριος Παῦλος, τῆς ἐντεῦθεν ἁδοξίας τὸν 
ὀνειδιαμὸν παραιτούµενος, προαναφωνεῖ τὴν ἀνάστα- 
σιν, δι fic, ὅτι xal ζωὴ, xaX ζωοποιός ἐστιν ὡς θεὺς, 
εὖ µάλα διαγινώσχεται, οὕτω τε πρὸς ἡμῶν πιστεύε- 
ται. Ἐδόξασε τοίνυν οὐχ ἕτερόν τινα pov, ἀλλ 
ἑαυτὸν, θανάτου κρείττονα τὸν ἑνωθέντα αὐτῷ χατὰ 
ἀλήθειαν ἀποφήνας ναόν. Ὅτι δὲ τὸ ἑνωθὲν αὐτῷ 
αὤμα οὐκ ἄφυχον οὐδὲ ἄνουν εἶναι πιστεύοµεν, ὁλλ' 
ἔμφνχόν τε καὶ ἔννουν, πλειστάχις εἰρήχαμεν; 


ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ HR. 


Εἴ τις τολμᾷ λέγειν 20v. ἀναληφθέντα ἄνθρωπν 
συμπροσχυνεῖσθαι δεῖν τῷ Θεῷ Λόγῳ, χαὶ συνδοξά- 
ζεσθαι, xal συγχρηµατίζειν θεὸν, ὡς ἕτερον ἑτέρῳ' 
«b γὰρ, σύν, ἀεὶ προστιθέµενον τοῦτο νοεῖν ἀναγχά- 
cev* καὶ οὐχὶ δη μᾶλλον μιᾷ προσχυνῄσει «ipd si 


potius una adoratione Emmanueleim honorat, unam- p Ἐμμανουὴλ, xot µίαν αὑτῷ τὴν ὁμολογίαν συνάπτει 6 


que illi glorificationem attribuit, quatenus Verbum 
factum est caro, anathema sit. 


996 Theodoreti reprehensio. 


Unam quidem, ut s:epe dixi, glorificationem Do- 
mino Christo tribuimus, et ipsum Deum simul et 
bominem confitemur : hoc enim nos unionis docuit 
fatio : at naturarum proprietates dicere non vita- 
bimus. Neque enim Deus Verbum versionem in car- 


3$ Luc. x, 17. ** Joan. 11. 


9! Joan. xvri, δ. *! 1Cor. i1, 8. 


xa0b γέγονε σὰρξ 6 Λόγος, ἀνάθεμα ἕστω. 


Θεοδωρήτου ἀνατροπή. 

Μίαν μὲν, ὡς πολλάκις ἔφην, τὴν δοξολογίαν πρό’ 
φέροµεν τῷ Δεσπότῃ Χριστῷ, xai τὸν αὐτὸν θεὶν 
ὁμοῦ, καὶ ἄνθρωπον ὁμολογοῦμεν, τοῦτο γὰρ ἡμᾶς ὁ 
τῆς ἑνώσεως ἐδίδαξε λόγος, τῶν δὲ φύσεων τὰς Utt 
τας οὐ παραιτησόµεθα λέγειν. Οὔτε γὰρ ὁ θεὸς Λόγὸς 


5. flebr. ῃ, 9. ! 


Varis lectiones ex codice Seguieriano. 


3 ἐνεργῆσαι. * νοοῦμεν ἐν. P τούτῳ. 4 ἀναπέμπει. 





429 


APOLOGETICUS CONTRA THEODORETUM PRO ΧΙ CAPITIBUS. 


450 


vv εἰς σάρχα τροπὴν ἑδέξατο, οὔτε πάλιν ὁ ἄνθρω- A nem accepit, neque vicissim homo, amisso quod erat, 


wo. ἀπώλεσε μὲν D fv, εἰς δὲ τὴν τοῦ Θεοῦ φύσιν 

µετεθλήθη. Οὐχοῦν ἑχατέρας φύσεως τὰ ἴδια λέγον- 

τες, ον Δεσπότην προσχννοῦμεν Χριστόν. 
Kvpl.AJov ἁπο.ογία. 

"Ἠμεῖς δὲ, ὦ τὰν, οἱ τὰ ἁμείνω τε καὶ ἀληθέ- 
στατα Σ φρονεῖν εἰωθότες, xal ἰσχνοτέρων ἑννοιῶν 
ἁπτόμενοι πρὸς τὴν τοῦ µνσεηρίου δισἀφησίν τε 
xa εἴδησιν ἀχριθῆ, xai κατά γε τὸ τοῖς ἱεροῖς l'páp.- 
pact δοχοῦν, xal ταῖς. τῶν ἁγίων Πατέρων ἔπιει- 
χείαις, οὐκ ἄνθρωπον ἀνειλῆφθαί qapsv παρὰ τοῦ 
θεοῦ Λόγου, συνῆφθαί «s xal κατὰ σχέσιν αὐτῷ τὴν 
θύραθεν ἐπινοουμένην. ΄Άνθρωπον δὲ μᾶλλον αὑτὸν 
γενέσθαι διοριζόµεθα. Ταύτης τα ἕνεχα τῆς αἰτίας 
τῶν τῆς εὐσεθείας δογμάτων ἐξεστηχέναι φαμὲν 
τοὺς τολμῶντας λέγειν τὸν ἀναληφθέντα ἄνθρωπον, 
χρῆναί τε διαθεξαιουµένους αὐτὸν, ὡς ἕτερον éxíptp 
συμπροσχυνεῖσθαι δεῖν τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ. El γάρ 
ἐστιν ὁ αὐτὸς θεός το ὁμοῦ, καὶ ἄνθρωπος, προσχν- 
νεῖται μᾶλλον ὡς εἷς προσκυνῄσει μιᾶ, οὐχὶ cope 
προσχυνεῖται, xai σνγχρηµατίζει θεός' ἵνα μὴ ἄν- 
θρωπος ἁπλῶς εἶναι πιστεύηται, κοινός τε xai καθ᾽ 
ἡμᾶς ὁ Ἐμμανουὴλ, θείας τε δόξης μετεσχηχὼς χατὰ 
χάριν’ ὁμολογῆται δὲ μᾶλλον θεὸς ἐν σαρχὶ δι᾽ 
ἡμᾶς, ftot χατὰ ἀλήθειαν ἄνθρωπος γεγονώς οὗ 
µεταστάσει φύσεως τῇ κατὰ ἀλλοίωσιν, xal τροπὴν, 
ἀλλ ἑνώσεως οἰχονομίᾳ. 


ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ ϐθ’. 


E! τίς φησι, τὸν ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν δοξά- 
εσθαι * παρὰ τοῦ Πνεύματος, ὡς ἁλλοτρίᾳ δυνάμει 
τῇ ἰδίᾳ αὑτοῦ χρώµενον, xaX παρ) αὐτοῦ λαδόντα τὸ 
ἐνεργεῖν δύνασθαι χατὰ πνευμάτων ἀκαθάρτων, xal 
τὸ πληροῦν εἰς ἀνθρώπους τὰς θεοσηµείας, xai οὐχὶ 
δὴ μᾶλλον ἴδιον αὑτοῦ τὸ Πνεῦμά φησι, & οὗ καὶ 
ἐγήργησε τὰς θεοστµείας' ἀνάθεμα ἔστω. 


θεοδωρήτου ἀνατροπή. 

Ἐνταῦθα σαρῶς 60 τοὺς νῦν εὐσεθοῦντας µόνον, 
ἁλλά xa τοὺς πάλαι γεγενηµένὀυς χῄρυχας τῆς ἆλη- 
θείας, χαὶ αὐτοὺς τοὺς τῶν θείων Έὐαγγελίων συγ- 
γραφέας, καὶ τὸν τῶν ἱερῶν ἁ ποστόλων χορὸν, χαὶ πρὸς 
τούτοις Γαθρι]λ τὸν ἀρχάγγελον ἀναθεματίξειν ἑτόλ- 
pcs. Tóv * γὰρ πατὰ σάρχα Χριστὺν Ex Πνεύματος 
ἁγίου γεγεννῆσθαι πρῶτος ἐχεῖνος χαὶ πρὸ τῆς συλ- 
λήψεως ἐχήρυξε, καὶ μετὰ τὴν σύλληψιν τὸν Ἰωσὴφ 
ἑδίδαξε πρὸς μὲν τὴν Μαρίαν ἑρωτῶσαν ' « Πῶς 
ἔσται µοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὗ γινώσχω; » λέγων ’ 
ε Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ, καὶ δύναμις 
Ὑφίστου ἐπισχιάσει σοι’ διὸ χαὶ τὸ γεννώμµενον ἅγιον, 
χληθήσεται Υἱὸς θεοῦ: » πρὸς δὲ τὸν Ἰωσήφ: « Mi 
φοδηθῄς παραλαδεῖν Μαριὰμ τὴν γυναϊχά 6ου. τὸ 
γὰρ ἐν αὑτῇ γεννηθὲν, &x Πνεύματός ἐστιν ἁγίου. » 


33 Luc. 1, 24, 55. !* Matth. t, 90. 


in naturam Dei transmotatus est. Igitur utriusque - 


"mature proprietates dicentes, Dominum Christum 
: adoramus. 


Cyrilli defensio. 
At nos, vir eximie, meliora verioraque credere 
assueti, qui sibtiliores intellectus ad accuratam sa- 
.eramenti hujus manifestationem et cognitionem at- 
tingimus, secundum quod saeris Scripturis et san- 
€lorom Patram zquis ínterpretationibus videtur, 
non heminem assumptum. esse dicimus a Deo Ver- 
bo, et copulatam illi seeundum habitudinem quam- 
sm extrinsecus exeogitatam, sed hominem potius 
eum factam esee definimus; et hane ob causam 
excidisse a pietate dogmatum eos, qui audent di- 
cere assomptum esse et asserere hominem adoran- 
dum cum Filio Dei, ut alterum cum altero. Nam si 
quidem ipee Deus siniu! et homo, et adoratur sicut 
«nus adorstione una, et non coadoratur et simul 
appellator Deus : ne Emmanuel credatur esse homo 
simpliciter et communis sicul nos, et per gratiam 
divinse glorie particeps; sed confiteamur illum po- 
tus Deam n carné propter nos, id est, vere homi- 
nem factum, non mutatione nature secundum 
alierationem et versionem, sed unionis dispensa- 
ione. 


ANATHEMATISMUS 1X. 


Si quis upum Dominum Jesum Christum a Spirite 
clariicatum dixerit, propria virtate. ipsius, tanquam 
aliena utentem ; ac vim et efficaciam ab eodem ac« 
cepisse, qua contra immundos spiritus operaretur, 
οἱ divina inder homines Q97 miracula patraret, ac 
non potius ipsum Spiritum, per quem divina signa 
edidit, illius proprium esse confessus fuerit, anathe- 
ma sit. .. 

Y heodoreti reprehensio. 


Hic manifeste anathematizare presuropsit non 
eos modo qui nunc pie sentiunt, sed et eos qui olim 
veritatis fuere praecones, atque adeo ipsos Evange- 
liorum seriptores, sanctorumque apostolorum cho- 
rum, et Gabrielem archangelum. Primus enim ille 
Christum qui secundum carnem est ex Spiritu 
sancto natura esse, idque anle conceptionem pra- 
dicavit, εἰ post conceptionem ipsum Joseph docuit; 
Marie quidem roganti :« Quomodo.erit mihi boc, 
quoniam virum non cognosco ? » dicens : « Spirius 
sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obum- 
brabit tibi; ideoque et quod nascetur sanctum, vo- 
cabitur Filius Dei **. » Ad Joseph autem inquit : 
« Ne timeas accipere Mariam conjugem tuam : quod 
enim in ea natum est, ex Spiritu sancto est **5 »... 


Variz lectiones ex codiee Seguieriano. 


* ἀληθέστερα. , * δεδοξάσθαι. | τό, 


451 


S. CYRILLI. ALEXANDRINI ARCHIEP. i 


et evangelista : « Cum esset, inquit, desponsata Α Καὶ ὁ eüayyelurrüc* « Μνηστενθείσης δε, quoi, di; 


mater ejus Maria Joseph, inventa est in utero ha- 
bens de Spiritu sancto 3.2 Quin et ipse Dominus 
ingressus in synagogam Judseorum, acceptoque pro- 
pheta Isaia, cum locum legisset, in quo dieit : « Spi- 
ritus Domini super- me, eoqued unxit me, » et e:te- 
ra, aubjunxit : «; Hodie completa est Beripiura ista 
in auribus vestris **. » Beaua euam Petrus loquens 
cum Judzis boc testatur, dicens t « Jesum a Naza- 
reth, quem unxit Deus Spiritu sancto *', » Sed et 
lsajas ante multas generationes talia oracula prodi- 
dit : « Egredietur virga de radice ᾖ99Α6, et &os de 
radice ejus ascendet ; et requiescet super eum Spi- 
ritus Dei, spirikus gapienlim et. intelleetau, spiritus 
consilii οἱ fortitudinis, apiritus saleatite οἱ pielatis ; 
εἰ spiritus timoris Dei implebit eum 19: » et iteram : 
« Ecce. puer meus, quem elegi, dilectus meus, in 
quo bene complacuit animas mea : ponam Spiritum 
meum super eum ; judicium gentibus proferet 1*, » 
oc autem testimonium et evangelista in auis. eon- 
scriptionibus posuit. Sed et ipse quoque Dominus 
in Evangeliis ad Judaeos ait : « Si autem ἵπ Bpiritu 
Del ego ejicio dxroanis, profecto pervemit in νου 
regnum Dei ; » et Joannes : « 9238 Qui misit me, 
inquit, baptizare in aqua, ipse mibi dixit : Super 
quem videris Spiritum descendentem, et manenterm 
super eum, ipse est qui baptizat in Spiritu sancto*!.» 
Non itaque prophetas solum 6ἱ apostolos, neque 
Gabrielem archangelum solum iste sacrorum dog- 
saa(um subtilis ozaminator ansthematizavit, sed in 
ipsum queque, Salvatorem, omnium blasphemiam 
extendit, Ostendimus enim et ipsum Demínum, 
Άνας quidem Jadeis pest lectionem [πα : « Spi- 
zHius Dorseini super me, propter qued unxit me; 
dixisse : « Hodie Bcripiura hec completa est Ia au- 
ribus vestris; » uune autem asd eos. qui dicebant, 
in Deelzebub eum ejicere daemonia, dicere: se in 
Spiritu Dei ejicere damanes, Nen autem dicimus 
Deum Verbum Patri consubstantialem et cozternum 
a Spiritu sancto formatum esse et unitum; sed 
iilam in novissimo dierum humanam ab eo assum- 
ptam naturam. Proprium autem Spiritum Filii, si- 
quidem ut ejusdem cum eo naturz, et ex Patre pro- 
Cedentem dixit, slarul confltebimur, et tanquam piani 


μητρβὸς αὐτοῦ Μαρίας τῷ Ἰωσὴφ, εὑρέθη Ev vae 
ἔχουσα ix Πνεύματος &ylov, » Καὶ αἀτὰς Sk à κι 
proc εἰσελθὼν εἰς τὴν συναγωγὺν τῶν Ἰουδαίων, χεὶ 
λαδὼν τὸν προφήτην 'Ἠσαῖαν, καὶ ἀναγνοὺς «b je. 
βίου, ἓν ᾧ λέγω’ « Πνεῦμα Κυρίου ἐπ) ἐμὲ, οὗ tw. 
3€» ἔχριαό µε, » καὶ νὰ ἐδῆς, ἐπήγαγε” « Σήµερν 
ῥπληρώθη ἡ Γραφὴ αὕτη ἐν τοῖς ὡσὶν ὑμῶν. » Tow 
δὲ xe ὁ µαιάριος Πέτρος διαλεγόµενος πρὺς Ἰα- 


«δᾳίονς ἔφη’ « Ἰησοῦν €i) ἀπὸ Ναζαρὲτ, ὃν ἔχριν 


6 θεὸς τῷ Πνεύμαει τῷ ἁγίψ. » Καὶ Ἡσαῖας δὲ κρ 
πρλλῷν γενεῶν τοιαῦτα προεθέδπισεν"ε Ἐξελεύσετα 
ῥάδδος ix. τῆς ῥίζης Ἰεσσαὶ, καὶ ἄνθος &x τῆς ῥίη: 
ἀναθήαεται, καὶ ἑπαναπαύσεναι ἐπ) αὐτὸν Πνεῦμι 
ποῦ θεοῦ, πνεᾶμα σοφίας καὶ συνέσειὸς, πνεῦμα fov 


B Qe καὶ ἰσχύος, πνεῦρα γνώσεως, καὶ εὐσεθείας, xd 


ανεῦμα φόδου Θεοῦ ἐμπλήσει αὐτόν. » Καὶ πάλι) 
« "Heb ὁ nal; µου, ὃν ἠρετισάμην, ὁ ἀγαπητός p, 
εἰς ὃν ηὐδόχησεν ἡ Φυχἠή μον * θήσω τὸ Πνεῦμά uo 
ἀπ αὐτόν χρίσιν «ol; ἔθνεσιν ἑξοίσει. » Ταύτην à 
«ἂν μαρτνρίαν xal ὁ εὐαγγελιστῆς kv οἰχείοις * av- 
γράµµασι τέθεικε. Καὶ αὐτὸς δὲ ὁ Κύριος ὃν οὐ, 
Εὐαγγελίοις αρὸς «obe Ἰουδαίους ἔφη * « EL b 
Ἠνεύματι θιοῦ ἐχθάλλω τὰ δαιμόνια, ἔφδασεν i9 
ὑμᾶς ἄρα, ἡ βασιλεία «oU Θεοῦ. » Καὶ ὁ Ἰωάννης 
4 Ὁ ἁποατείλας µε, φησὶ, βαπτίδειν ἓν ὕδατι, αὖ- 
τός pot εἶπεν. "Eg' ὃν ἂν ἵδῃς τὸ Πνεῦμα κατα 
6alvov, xaX µένον ἐπ᾽ αὐτὸν, οὗτός kart ὁ βαττίζω 
ἐν Πνεύματι ἁγίῳ. » Οὐ τοίνυν προφήτας * µόνον, 
xai ἁποστόλους, οὐδὲ Γαδρι]λ τὸν ἀρχάγγελον ἂν» 
εθεµάτισε µόνον ὁ ἀχριθὴῆς τῶν θείων δογμάτων ἵξ- 
εταστὴς, ἀλλὰ χαὶ εἰς αὐτὸν «bv Σωτῆρα τῶν Qu 
thy βλασφημθαν ἐξέτεινεν. Ἐδείξαμεν γὰρ xat αὐτὸ 
«bv Κόριον, νῦν μὲν τοῖς Ἰουδαίοις μετὰ τὴν &vi 
γνωσιν τοῦ» « Ἠνεῦμα Ἐνρίου bm ἐμὲ, οὗ ἕνεχε 
ἔχρισέ µε,» φῄσαντα" ε Σήµερον dj Γραφή aon 
ἐπληρώθη ἐν τοῖς olv ὑμῶν» » νῦν δὲ πρὺς tox 
εἰπόντας, tv Εεελζεθούλ αὐτὸν ἑχδάλλειν τὰ δαιμό- 
vix, εἰρηχότα ἐν Ηγεύματι θεοῦῖ ἐχδάλλειν τοὺς δαί- 
µονας. Διαπλααθῆναι δὲ ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματα, 
xaX χρισθῆναι οὐ τὸν Θεὸν Λάγον φαμὲν, τὸν τῷ Πατ 
ὁμοούσιον, καὶ συναῖδιον, ἀλλὰ τὴν ἓπ᾽ ἑσχάτω τῶν 
ἡμερῶν ὑπ αὐτοῦ ληφθεῖσαν ἀνθρωπείαν φύσο. 
"Ίδιον δὲ τὸ Πνεῦμα. τοῦ Υοῦ, εἰ μὲν ὡς ὀμοφυές, 


$ustipiemus vocem. Si vero tanquam ex Filio, aut p χαὶ ix Πατρὸς ἐκπορευόμενον ἔφη, αυ νοµολογήσο- 


per Fifium exsistentiam habeat, hoc ut blasphemiam 
ét impium rejiclemus. Credimus enim Domino di- 
eenti : « Spiritus qui ex Patre procedit ** ; » sed et 
sacratissinto Paolo dicentl similiter : « Nos autem 
non spiritum mundi accepimus, sed Splritum qui ex 
Deo Patre est . » 


μεν Σχ, xal ὡς εὐσεθῆ δεξόµεθα Y. τὴν φωνήν. ELU 
ὡς ἐξ Υἱοῦ, ἃ δι Υἱοῦ τὴν ἴπαρξιν ἔχαν, ὡς Dáe- 
φημον τοῦτο, καὶ ὡς ἂνσσεδὲς ἀποῤῥίφομεν, Wr 
στεύοµεν γὰρ τῷ Κυρίῳ λέχοντι" « Τὸ Πνεῦμα, ὃ 
ix τοῦ Πατρὸς ἐχπαρεύεται' » xal τῷ θµατάῳ 8 
Παύλῳ ὁμοίως φάσχοντι’ « Ἡμεῖς δὲ οὗ sb πνεῦμα eh 
κόσμου ἑλάδομεν, ἀλλὰ τὸ Πνεῦμα τὸ ἐκ coo Θεοῦ *^ 


'** Matth. 1, 18. 35 Luc. τν, 17-21, ?" Act. x, ὅθ. ?* 152. 11, 4, 2. ?* sa. xpi, d. Ὁ Loc. ΣΙ, 2. 


$5 Joan. 1, 95. 33 Joan. xv, 26. "* 1 Cor. i, 12. 


Vaeias leetignes ex codice Beguleriano. 


* τοῖς ἰδίοις. Y οὗ γὰρ προφήτας, * συνοµολογήσωμεν. 7 δεξώµεθα. 


3 Πατρος. 


433 
Κνρίἁ Ίου ἁπο]Λογία. 


Φθάσας ἔφη», δειτοῖέ Νεστδρίου βατταριαμοῖς, fjrouv 
ἑυοφηµίαις, καὶ τοῖς ἄγαν ἀτημελῶς εἰρημένος, fj τῶν 
κεφαλαίων µάχετάι ὀόναμις. Ἐχείνου γὰρ Ἀέχοντος 
περὶ τοῦ ἁγίου. Πνεύματος. Τοῦτο 6h τὸ τηλισαύτην 
νῷ Χριστῷ χαρὶσάµενόν δόξαν, τὸ δαέμοσιν αὐτὸν 
φοδερὸν ἑργασάμενον, τὸ τὴν ἀνάληψιν ἀἁὐτῷ «hv 
εἷς οὐρανοὺς χαρισάµενον  χαὶ ὡσπερείο τινος τῶν 
καθ) ἡμᾶς ἀνθρώπου κοινοῦ τὰ τοιάδε πεφλυαρηχό- 
τος, Ὑἐγόνεν ἀναγχαίως ὁ ἀναθεματισμὸς, οὐ χατά 
γε τῶν λεγόντων δεδοξάσθαι παρὰ τοῦ ἁγίου Πνεύ- 
pato; τὸν Ἰησοῦν, τουτέστιν ἑνανθρωπήσαντα τὸν 
τοῦ Θεοῦ Λόγον ' κατ ἐχείνων δὲ μᾶλλον, cl xol 
ἀναίδην b αὐτὸν ὡς ἀλλοτρίᾳ δυνάµει τῇ διὰ τοῦ Πνεύ- 
µατος χεχρῆσθαί φασι. Μεμνήμεθα δὴ « εἰπόντος σα- 
φῶς περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. « Ἐκεῖνος ἐμὲ 
δοξάσει. » Ἴσμεν τε πρὸς τούτῳ 4 τῇ τοῦ ἁγίου 
Ἠνεύματος ἐνεργείᾳ τὰς πονηράς τε χαὶ ἀχαθάρτους 
δυνάμεις δυντρίδοντα ' ἀλλ᾽ οὐχ οὕτω φαμὲν αὐτὸν, 
χαθάπερ ἀμέλει xal τῶν ἁγίων ἕχαστον, ὡς ἀλλο- 
τρίᾳ δυνάµει χεχρῆσθαι τῇ διὰ τοῦ Πνεύματος: ἣν 
Y&p xai ἔστιν αὐτοῦ τὸ Πνεῦμα, χαθάπερ ἀμέλει 
καὶ τοῦ Ἡατρός ' xai τοῦτο ἡμῖν εὖ µάλα σαφηνιεῖ 
Τεγραφὰὼς ὁ θεσπέσιος Παῦλος. « Οἱ δὲ iv δαρχὶ 
ὄνιες, θεῷ ἀρέσαι ob δύνανται ' ὑὁμεῖς δὲ οὐκ ἑοτὲ 
ἐν οαρχὶ, ἀλλ’ ky Πνεύματι, εἴπερ Πνεῦμα θεοῦ ol- 
κεῖ iy ὁμῖν. El δέ τις Πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ ἔχει, 
eo οὐκ ἔστιν, αὐτοῦ, Ἐκπορεύεται μὲν γὰρ ὡς 
lx * τοῦ θεοῦ xat Πατρὸς τὸ Hvaopa τὸ ἅγιον, κατὰ 


APOEOGETICES CONTRA THRODOKKTUM PRO X31 CAPITIBUS. 


h 


^" 
Cyrilli de[sneio. 

Jem dixi, «quod Nestorii nugié &éu blasphetulis, 
οἱ ojus dittfs admodum temererila virtus capitulo- 
rem repeyeut, Hio namque dicenté de Spiritu san- 
cto : i$ qui (αρ Christo ioriem contulit, qui 
eum diemonibes fecit lertibitern, donavitune ei ad 
εσυ zscensionem :et tanquam de alituo sécendum 
nos homine comimni hiec. Qebláterante, factus est 
necessario anathematismus, non adversus eos qui 
dicunt clarificatam a Spirit sancto Jesum, boc est, 
Ínhumanatum Dei Verbum; sed potius contra iilos, 
qui impudenter eum virtute per Spiritum tanquam 
aliena usum dicunt. Meminimus enim eum aperte 
dixisse de saucto Spiritu : « Ille me clarificabit **. & 
Novimus ad hzc sancti Spiritus 999) operatione 
contdrentem nequissimas iminundasque virtutes : 
sed uon [ta dicimus eum, sicut unumquemque scie 
licet sanctorum, virtute Spiritus sancti tanquam 
aliena usum. Erat enim et est ejus Spiritus, sicuti 
eerte et Patris. Et hoc nobis bene satis explanabit 
divinus Paulus scribens : « Qui autem in carne 
sunt, Deo placere nou possunt. Vos autem non 
estis iu. carne, sed in Spiritu : $i tamen Spiritus 
Dei babitat in vobis. Si quis autem Spiritum Chrístt 
non hábet, hic non est ejus **.» Procedit enim ex Dea 
et Pawe Spiritus sanctus secundum Salvatoris vo» 
cem **; sed non est alienus a Filio : omnia enin 
habet cum Patre, et hoc ipse edocuit, dicens de 
Spiritu sancto : « Omnia quaecunque habet Pater, 


"hv τοῦ Σωτῆρος φωνῆν, ἀλλ οὐκ ἁλλότριόν ἔστι ϱ mea sunt. Propterea dixi vobis, quia de meo aeci- 


εοῦ Υἱοῦ. πάντα γὰρ ἔχει μετὰ τοῦ Πατρός * καὶ 
εοὔῖο αὐτὸς ἐδίδαξεν εἰκὼν περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύμα- 
Όὺς ε Πάντα ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ, ἐμά ἐστι. Διὰ 
φοῦτο εἶπον ὑμῖν, ὅτι. Ex τοῦ ἐμοῦ λήφεται {, καὶ 
ἀναχγελεῖ ὑμῖν. » Οὐχοῦν ἑδόξασε μὲν τὸν Ἰησοῦν τὸ 
Πνεύμα τὸ ἅγιον, ἐνεργοῦν τὰ παράδοξα”. πλὴν ὡς 
Ηνεῦμα αὐτοῦ, xal οὐχ ἀλλοτρία δύναμις, καὶ χρείτ- 
των αὑτοῦ, χαθὸ νοεῖται Θεός. Οὐχ ἑδυσφημήσαμεν 
τοένυν εἰς ἁγίους ἀγγέλους, οὔτε μὴν εἰς προφήτας, 
παθὰ τετόλµηχεν εἰπεῖν ὁ µόνον εἰδὼς τὸ κατηγορεῖν. 
Ἐτεὶ δό ἐστι σχοπὸς αὐτῷ τε xal τοῖς xav' αὐτὸν 
ο) διαιρεῖν εἰς δύο Χριστοὺς τὸν ἕνα, καὶ τὸν μὲν 
δυξαζόμενόν τε καὶ ἑνεργούμενον, τὸν δὲ δοξάζοντἁ 
τε xal ἐνεργοῦντα λέγειν, χατασχώπτουσιν ἀσυνέτως 


piet, et annuntiabit vobis 07. » Ergo clatifleavit qui- 
deut Jesum Spirites sanctas admirabilia operam 
tem (4), verumtamen ut spiritus ejus, et non allena 
virtus, et eo priestantior, seeundum quod intelligi- 
tur Deus. Non blasphemavimus igitar in sahclo$ 
angelos, nec in prophetas, sieut dicere praesumpsit 
qui solammedo accusare movit. Quia vero proposi 
tuin ejus et sociorum est, ut. unum in duos christo 
dividant, et iflum quidem clarifieari, et 1d operan» 
dum permoveri, hune vero et clarificare et operari 
dicant: ideo earpunt insipienter ominem sernronent 
pium, et qui Ipsos a táll perversa sententia dimovet, 
Proinde de beato Gabriele faciens sermonem c&« 
Jumniator iste : Etenim ilfum qui secandum carnem 


πάντα λόγον εὐσεδῆ, xai τῆς τοιαύτης αὐτοὺς ἀφ- D est, inquit, Christum ex Bpiritu sancto natem esse, 


ιστῶντας € χακοδοξίας. Καὶ γοῦν περὶ τοῦ µαχαρίου 
Πσθριβλ τὸν λόγον ποιούµενος ὁ φιλαίτιος οὐτοσὶ, 
Tóv γὰρ ἃ χατὰ adpxa, quot, Χριστὸν ix Πνεύματος 
ἁγίου γεγεννῆσθαι, πρῶτος ἐχεῖνος xat πρὸ τῆς δια- 
πλάτεως ἐχήροξεν. Ἕτερος οὖν ἄρα ἐστὶ Χριστὸς 6 
χατὰ σάρχα, xai ἕτερος ἱἰδιχῶς Χριστὲς δὴ πάλιν ὁ ἐκ 


primus ille ei ante forínationem praidicavit. Alius 
igitur est Christus ille qui secundum carnem, et 
alius seorsim Christus rersus Verbum, quod ex Deo 
Petre est, Uh igitur unio? et qu& inde utilitás, Mi 
400 christi, ει ueorsim «ο divisim dterquo intelli- 
gaiur ac predicetaer? Eapropter licet pietatis per- 


* juan. xv, 14. 5 Rom. vin, 8, 9. ** Éoun. xv, 396, " Moon, xvi, 19. 


Varke lectiones éx qodiee Seguierlamo. 


* ὡς περί. b ἀνέδην. 


« γὰρ 5f. ἆ τοῦτο, 
à χαὶ váp. ) 


ο γὰρ ix. 


f λαµθάνει. — 8 ἀφιστῶντος ἡ, ἀφιστῶντα. 


(1) Operans. Interpres autem legisse videtur conjunctim, ἑνεργοῦντα παράδοξα. 


485 


S. CYRIELI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


456 


sona $e induant, et unum dicant esse Christum, vere A θεοῦ Πατρὸς Λόγος. Ποῦ τοιγαροῦν fj ἕνωσις, καὶ ci τὸ 


tamen duos esse putantes, audiant a nobis : «Usque- 
quo claudicatis in ambobus poplitlbus** * » Sestius 
enim fuerit recte incedere, fidem habentes puram 
et firmam, non stultis opinionibus claudicantem. 


ἀντεῦθεν ὄφελος, εἰ δύο Χριστοὶ, xax ἰδιχῶς xal ἀνὰ 
µέρος ἑχάτερος νοεῖται, xal λέγεται; Οὐχοῦν xiv 
«b τῆς εὐσεδείας προσωπεῖον ἑαυτοῖς περιπλάττοντες 
ἕνα Χριστὸν χέγωσι, δύο φρονοῦντες κατὰ ἀλήθειαν, 


ἀχουέτωσαν παρ᾽ ἡμῶν * « Ἔως πότε χωλανεῖτε ἐπ ἀμφοτέραις ταῖς ἐγνύαις ὑμῶν; » Ορθοποδεῖν γὰρ 
ἄμεινον, πίστιν ἔχοντας τὴν ἀθέδηλον, xat ἐρηρειαμένην, καὶ obx ἀσυνέτνοις σχάζουσαν λογιαμοῖς. 


230 XNATHEMATISMUS X. 


Confessionis nostrz« pontificem et apostolum fa- 
etum esse Christum, Scriptura divina docet "5 
obtulisse quoque semetipsum pro nobis Deo et 
Patri jn odorem suavitatis *; Si quis ergo dixerit 
pontificem et apostolum nostrum non esse ipsum 
Dei Verbum, posteaquam caro et homo nobis simi- 
Jis factum est ; sed liominem illum qui ex muliere 
patus est **, quasi allerum quempiam ab ipso di- 
versum : aut si quis illum pro seipso quoque, et non 
potius pro nobis solis sacriflcium obtulisse dixerit 
X neque enim oblatione egebat, qui peccatum non 
novit ** ), anatliema sit. 


Lheodoreii reprehensio. 


Non in earnis naturam versa est inconvertibilis 
natura ; sed humanam: suscepit naturam , et hano 
Super communes pontiflces constituit, ut béatus 
Paulus decet, dicens : « Omnis enim pontifex ex 
hominibus assumptus, pro hominibus constituitur in 
his quae sunt ad Deum , ut offerat dona et sacrificia 
pro peccatis : qni condolere poseit his qui ignoraut 
et errant, quoniam et ipse eircumdatus. est infirmi- 
tate : et propterea debet quemadmodum pro populo, 
ita etiam pro semetipso offerre pro peccatis **. » El 
paulo post, hoc interpretans dicit : « Sicut et Aa- 
YOn, ita et Christus **, » Deinde monstrans assum- 
pie nature infirmitatem , inquit : « Qui in diebus 
carnis sue, preces et supplicationes ad. eum qui 
poterat ipsum salvum faeere a morte , cum clamore 
valido et lacrymis offerens, et exauditus est pre 
reyerenija : et. quidem cum esset Filius , didicit 
ex iis quse passus eat, obedientiam : et consummatus, 
factus est omnibus obtemperantibus sibi causa salu- 
tis zternz, appellatus a Deo ponüfex secuudum 
ordinem Melchisedech **. » Quis igitur ille est, qui 
laboribus virtutis perfectus est, et.nun natura perfe- 
cius exsistit ? Quis ille qui didicit obedientiam, et 
hanc ante experimentum ignorans ? Quis cum reve- 
rentia vixit, et cum voce valida et lacrymis suppli- 
caüones obtulit, et salvare se non valuit , sed eum 
qui poterat ipsum salvum facere, rogavit , et mortis 
liberationem poposcit ? 931 Non Deus Verbum, 
quod immortale est, impassibile, incorporeum, cujus 
memoria, secundum prophetam, lztitia, et a lacry- 
mis liberatio , ipse enim abstulit ompem lacrymam 


1-8. ** ibid. 4, 5. *'* ibid. 7-10. 


*5 [Il Reg. xvirt, 21. * Hebr. i, 1. '* Ephes. v, 8. 5) Galat. iv, 4. 


ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ ΥΓ. 

. 'Apyiep£a xaX ἁπόστολον τῆς ὁμολογίας ἡμῶν Te- 
γενῆσθαι Χριστὸν, ἡ θεία λέγει Γραφή” προσχεχο- 
µικέναι ! δὲ ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν εἰς ὀσμὴν εὐωδίας 
τῷ θεῷ xa Πατρί. EU τις τοίνυν ἀρχιερέα, καὶ &nó- 
στολον ἡμῶν γεγενῆσθαί φησιν οὐκ αὐτὸν τὸν ἐκ 
θεοῦ Πατρὸς Λόγον, ὅτε i Υέγονε σὰρξ, xal καθ) 
ἡμᾶς ἄνθρωπος, ἁλλ᾽ ὥς ἕτερον παρ᾽ αὐτὸν ἰδικῶς 
ἄνθρωπον Ex γυναικός. Tj εἴ τις λέγει ὑπὲρ X ἕαν- 
τοῦ προσενεγχεῖν αὐτὸν τὴν προσφορὰν, καὶ οὐχὶ δὴ 
μᾶλλον ὑπὲρ µόνων ἡμῶν (οὐ γὰρ ἂν Σδεήθη pose 
φορᾶς ὁ ut εἰδὼς ἁμαρτίαν *) ἀνάθεμα ἔστω. 


.θεοδωρήτον ἀνατροπή. 

Οὐκ εἰς σαρχὸς φύσιν ἡ ἄτρεπτος ἑτράπη quee. 
ἀλλ ἀνθρωπείαν ἀνέλαδε φύσιν, xal ταύτην ὑπὲρ 
τοὺς κοινοὺς ἀρχιερέας κατέστησεν, ὡς ὁ µακάριος 
Παῦλος διδάσκει, λέγων" « Πᾶς γὰρ ἀρχιερεὺς ἰξ 
ἀνθρώπων λαμδανόµενος, ὑπὲρ ἀνθρώπων χαθίστα- 
ται τὰ πρὸς τὸν Θεὸὺν, ἵνα προσφέρῃ δῶρά τε xo 
θυσίας ὑπὲρ ἁμαρτιῶν, μετριοπαθεῖν δυνάµενος «ol; 
ἀγνοοῦσι, xai πλανωμένοις” ἐπεὶ xal αὐτὸς περί- 
χειται ἀσθένειαν, xal δι αὐτὴν ὀφείλεν χαθὼς περὶ 
τοῦ λχοῦ, οὕτω xal περὶ αὑτοῦ προσφέρειν περὶ 
ἁμαρτιῶν.» Καὶ μετ ὀλίχα, τοῦτο ἑρμηνεύων, qni: 
«Καθάπερ καὶ 'Aapüv, οὕτω καὶ ὁ Χριστός.» Elsa 
δειχνὺυς τὴν τῆς ἀναληφθείσης φύσεως. ἀσθένειαν, 
φησίν ' « Ὃς ἐν ταῖς ἡμέραις τῆς σαρχὸς αὐτοῦ, 
δεῄσεις τε καὶ ἱχετηρίας πρὸς τὸν δννάµενον σώζειν 
αὐτὸν kx θανάτου μετὰ χρανγῆς ἰσχυρᾶς. χαὶ ὅα- 
κρύων προσενέγχας, xal εἰσαχκουσθεὶς ἀπὸ. τῆς εὖ- 
λαδείας. Καΐπερ Qv Υἱὸς, ἔμαθεν ἀφ᾽ ὧν ἔπαθε τὴν 
ὑπαχοήν * καὶ τελειωθεὶς ἐγένετο πᾶσι τοῖς ὑπαχούου- 
ety αὐτῷ αἴτιος σωτηρίας αἰωνίου, προσαγορευ” 
θεὶς ὑπὸ τοῦ θεοῦ ἀρχιερεὺς κατὰ τὴν τάξιν Μελχι: 
σεδέχ.» Τίς τοίνυν ὁ πόνοις ἀρετῆς τελειωθεὶς, xal 
μὴ φύσει τέλειος ὑπάρχων; Τίς ὁ πείρᾳ μαθὼν τὴν 
ὑπακοὴν, καὶ ταύτην ἀγνοῶν πρὸ τῆς πείρας; Τίς ὁ 
εὐλαδείᾳ συμδιώαας, καὶ μετὰ χραυγῆς ἰσχυρᾶς , 
καὶ δαχρύων τὰς ἱχετείας προσενεγχὼν, xal σώξειν 
ἑαυτὸν οὐ δυνάµενος, ἀλλὰ τὸν δυνάµενον σώδειν 
παρακαλῶν, xaX τοῦ θανάτου τὴν ἁπαλλαγὴν αἰτῶν; 
Οὐχ ὁ θεὺς Λόγος, ὁ ἀπαθὴς, ὁ ἀθάνατος, ὁ. ἀσώμα" 
τος, οὗ ἡ μνήμη, χατὰ τὸν προφήτην, εὐφροσύνη, xa: 
δαχρύων ἁπαλλαγή ' αὐτὸς γὰρ ἀφεῖλα πᾶν δάκρυ 


5. Hl Cor. v, 21. 5 Bebr. v, 


Variz lectiones ex codice Seguieriano. 


i προσχεχόµιχε, D ὅτι. k καὶ ὑπέρ. 





491 


APOLOGETICUS CONTRA'.TIIEODORETUM. PRO XII. CAPITIBUS. 


X8 


ἀπὸ προσώπου παντός’ xal πάλιν ὁ προφήτης: A ab omni facie "* ; et rursus propheta ; « Memor fui, 


e Ἐμνήσθην, φησὶ, τοῦ 8500, καὶ ηὐφράνθην, νὁ 
στεφανῶν τοὺς εὔλαθείᾳ συζῶντας ' ὁ πᾶντα χινό- 
σχων πρὶν Υενέσεως αὐτῶν ' ὁ πάντα ἔχων. τὰ τοῦ 
Πατρὸς, καὶ εἰχὼν ὑπάρχων ἁπαράλλακτος τοῦ, Πα- 
πρός F* ὁ kv ἑαντῷ δειχνὺς τὸν Πατέρα * ἀλλὰ τὸ ix 
σπέρματος Δαυῖδ ληφθὲν ὑπ) αὑτοῦ, τὸ θνητὸν, τὸ 
παθητὸν, τὸ δεδιὸς τὺν θάνατον. εἰ xaX αὐτὸ μετὰ 
ταῦτα χατέλυσε τοῦ θανάτου τὸ κράτος, διὰ τὴν πρὸς 
τὸν ἀναλαδόντα ^ θεὸν ἔνωσιν * τὸ διὰ πάσης ὁδεῖ- 
σαν διχαιοσύνης, xal πρὺς τὸν Ἰωάννην φῆσαν 


c "Ages ἄρτι' οὕτω γὰρ πρέπον ἐστὶ πληρῶσαι πᾶσαν. 


διχαιοσύνην» τοῦτο τῆς ἀρχιερωσύνης τὴν προσ- 
ηγορίαν ἔλαθε χατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέχ ' αὐτὸ γὰρ 
περιέχειτο τῆς φύσεως ἀσθένειαν, xal οὐχ ὁ πάντα 


inquit, Dei et delectatus sum "' ; » qui coronat cum 
religione tiventes ; qui cognoscit universa antequam. 
fiant 55 ; qui habet omnia .qua Patris sunt **, et 
imago exaistit. impermulabilis Genitoris ** ; qui in 
semelipso demonstrat Patrem *! ; sed quod ex se- 
mine David assumptum..est ab eo, quod mortale, 
quod passibile, quod timuit. mortem ; licet hoc 
ipsum postea mortis destruxit potestatem propter 
unionem ad assumentem Deum ** ; quod per om- 
nem ambulavit justitiam ,.et ad Joannem locutum 
est : « Sine modo ; sic enim decet nos complere 
omnem justitiam ** ; » hoc pontificis appellationem 
eccepit secundum ordinem Melchisedech ; hoc enim 
indutum est natura infirmitatem , et non omnipo- 


δυνάµενος θεὸς Λόγος. Διὰ καὶ πρὸ βραχέων ὁ paxá- B tens Deus Verbum. Unde et ante pauca beatus ait 


ριος ἔφη Παῦλος « O0 γὰρ ἔχομεν ἀρχιερέα μὴ ὃν- 
γάµενον συμπαθῆσαι ταῖς ἀσθενείαις ἡμῶν, πεπειρα- 


µένον δὲ χατὰ πάντα, xal καθ) ὁμοιότητα χωρὶς, 


ἁμαρτίας.» Ἐν πείρᾳ δὲ γέγονε τῶν ἡμετέρων πα- 
θηµάτων ἄνευ ἁμαρτίας ἡ ἐξ ἡμῶν ὑπὲρ. ἡμῶν λη- 
φθεῖσα φύσις, οὐχ ὁ ταύτην λαδὼν τῆς ἡμετέρας 
Ένεχα σωτηρίας. Καὶ ἐν ἀρχῇ δὲ τοῦ κεφαλαίου τού- 
του τοιαῦτά που B διδάσχει' «Κατανοῄσατε, λέγων, 
τὸν ἁπόστολον χαὶ ἀρχιερέα τῆς ὁμολογίας ἡμῶν 
Ἰησοῦν, πιστὸν ὄντα τῷ ποιῄσαντι αὐτὸν, ὡς xal 
Μωῦσής ἐν ὅλῳ τῷ οἴχῳ αὐτοῦ, » Ποίημα δὲ οὐκ ἄν 
τις εἴποι τὴν ὀρθοδοξίαν πρεσθεύων, τὸν ἄχτιστον, καὶ 
ἀποίητον, xa τῷ Πατρὶ συναΐδιον 8sbv Aóvov* ἀλλὰ 
τὸν ix σπέρματος Aavtb, ὃς πάσης ἁμαρτίας ὑπάρ- 
yov ἔλεύθερος, ἀρχιερεὺς ἡμῶν, καὶ ἱερεῖον ἐγένετο" 
αὐτὸς ἑαυτὸν ὑπὲρ.ἡμῶν τῷ Θεῷ προσενεγχὼν, ἔχων 
ἐν ἑαυτῷ δηλαδὴ τὸν ἐκ θεοῦ Θεὸν Λόγον ἠνωμένον 
αὐτῷ, χαὶ ἀχωρίστως συνημμἑνον.. 
KvplAAov ἁπο.ογία.. 

Ὁ προφήτης Ἱερεμίας προσχεχρουκότι τῷ ο. 
pahÀ, xol χαταθΊγοντι πρὺς ὀργὴν τὸν τῶν ὅλων 
θεὺν, ἐπιστυγνάξων ἔφασκε' « Τίς δώσει τῇ χεφαλῇ. 
-μου ὕδωρ, xaX τοῖς ὀφθαλμοῖς µου πηγὴν δαχρύων, 
xai χλαύσομαι τὸν λαὸν τοῦτον ἡμέρας xa νυκτός ; » 
θίμαι δὲ ἔγωγε τὰς τοιάσδε φωνὰς οὐκ ἐχείνοις μᾶλ- 
λον ἑοιχέναι τε xal πρέπειν, ἀλλὰ τοῖς ἀπύλωτον, 
xal ἀχρατὲὶς ἔχουσιν ἐπὶ Χριστῷ τὸ στόµα * ol καὶ 
ετης ἀῤῥήτου χαταφλνυαροῦσι δόξης, τολμηταὶ, καὶ 


Paulus : « Non enim habemus pontificem, qui non 
possit compati in(irmitatibus nostris ; tentatum vero 
per omnia et pro similitudine absque peccato **. » 
ln experimento autem nostrarum facta est passio- 
pum sine peccato ex.nobis pro nobis assumpta 
Datura, non qui banc assumpsit nostre causa salutis. 
Sed et in principio capituli hujus talia rurgus 
docet : « Considerate , dicens, apostolum et ponti- 
ficem confessionis nostre Jesum, qui fidelis est ei 
qui fecit illum, sicut et Moyses in omni domo 
ejus 5. » Facturam vero nullus dixerit qui rectam. 
colat fidem, increatum et non factum et Patri coster- 
num Deum Verbum ; sed eum qui ex semine David, 
qui ab omni peccato liber exsistens, pontifex noster 
et victima factus est, ipse semetipsum pro nobis 
offerens, habens in semetipso, videlicet ex Deo, Deum 
Yerbum unitum sibi, et inseparabiliter connexum., 


Cyrilli .de|enaio. 

Propheta Jeremias offendenti Israel, et exacuenti 
ad iracundiam omnium Deum dicebat tristis : « Quis 
dabit espiti meo aquam, et oculis meis fontem la- 
erymarum , et deflebo populum istum die ac 394 
nocte ** ? » Arbitror autem ego hujusmodi voces 
non illis.potius convenire, et eos decere, sed his qui 
effrenatum et incontinens in Cbristum os habent : 
quique « obloquuntur adversus gloriam ineffabilem, 
audaces, sibi placentes, » sicul. scriptum est *'. 


αὐθάδεις ὄντες, » χατὰ τὸ γεγραμµένον. Θρήνου δὴ D Lamentatione quippe et gemitu digni vere fuerint, . 


οὖν, χαὶ οἰμωγῆς ἄξιον χατὰ τὸ ἀληθὲς εἴεν ἂν, ol 
àx πολλῆς ἄγαν ἀδελτηρίας τὴν. εἰς εὐθύ τε, xai 
ἀδιάθλητον τῆς εἰς Χριστὸν εὐσεθείας ἀφέντες 060v, 
τροχιὰς ποιοῦνται διεστραµµένας, xal κατεφθαρ- 
µένοις ἐννοιῶν εὑρήμασι τὸ τῆς ἀληθείας χαταπη- 
µαΐνουσι 9 χάλλος. Οὐκοῦν ἁἀχουέτωσαν τὰ πᾶσιν 
ἀπόδλητα φρονεῖν ἠρημένοι’ « Πλανᾶσθε, μὴ εἰδότες 


qui ex multa nimis dementia,.rectam et irrepre- 
hensibilem pietatis enga Ghristum reilaquentes viam, . 
semitas sibi faciunt perversas, et corrupiis sea- 
suem adinventionibus pulchritudinem — veritatis 
sdulterent. Ergo audiant hi qui sapere elegerunt 
qu: omnibus respuenda sunt : « Erratis, nescientes 
Scripturas **, » atque venerandum et magnum inbu- 


5. ]ga, xxv, 8. "' Psal. Lxxvi, 2. ** Dan. xit, 44. ** Joan. xvi, 45. ** Coloss. 1, 10. *! Joan. xiv,, 


144. ** Hebr. n, 14. 


* Matth, i, 15. 
5 Η Petr, n, 10. 


** Mattb. εχιᾷ 29. 


** Hebr. iv, 15. 


9 flebr. m, 1, 9 *'* Jerem. ix, 14. 


Varix lecliones ex codice Seguieriano. 


κ γεννήσαντος. αν ἀνειληφότα. 3 τοιαῦτα πάλιν. 9 mapaonuaivoust. 


439 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ΑΛΟΠΙΕΡ. 


410 


manaltionis sacramentum. Scripture namque divi- A τὰς Γραφὰς,» μήτε μὴν τὸ σεπτὸν, xat μέγα τᾶς 


nitus inspirataàe Deut nobis inhumanatum praedicant. 
Émmanuel, et. communicasse carni et sapguini ** 
similiter ac nos, Dei et Patris Verbum affirmant, et 
carnem, hoc est, hominem factum, non per convet- 
sionem seu mutationem, sed per virtutem ineffabi- 
lis unionis. Jdeoque unum dicimus Jesum Christum 
Dominum, unamque fidem, et unum sanctum. ὃν. 
ptisma '*, Qui autem a dogmatibus adeo rectis rece- 
dunt, ei contra bacras Litteras dura atque superba 
obsistunt mente, hoc solum quod ipsi bene habere 
arbitrantur inspiciunt, hominem vero assumptum à 
Deo Verbo dicunt, secundum illud fortasse quod 
per unuin. sanctorum dicium est prophetarum : 
« Non eram propheta, neque fllius prophetz ; sed 


ἑνάνθρωπήσεως poothptov* αἱ μὸν γὰρ θεόπνευ- 
στοι Γραφαὶ Θεὸν ἡμῖν ἐνηνθρωπηχότα διακηρύτ- 
τουσι τὸν Ἐμμανουήλ. µετεσχηχέναι τε σαρχὸς, χαλ 
αἷματὺς παραπλησίως ἡμῖν τὸν τοῦ Θεοῦ, καὶ α- 
τρὸς διαδεδαιοῦνται λόγον, σάρχα τε γενέσθαι, τουτ- 
ἐστιν ἄνθρωπον, οὗ κατὰ τροπὴν, ἢ ἁλλοίωσιν, ἀλλ᾽ 
ἑνώσεως ἀφράστου δύναμιν P. Ταύτῃητοι xai ἕνα qoa 
μὲν Χριστὸν Ἰησοῦν Κύριον, μίαν τε πίστιν, χαὶ &» 
ἅγιον βάπτισμα. Οἱ δὲ τῶν οὕτως ὀρθῶν ἀποφοιτῶν- 
τες δογμάτων, καὶ τοῖς ἱεροῖς Τράμμασι σχλτρὸν, 
καὶ ἀγέρωχον ἀντανιστάντες τὸν νοῦν, πρὸς µόνον 
ὁρῶσι τὸ αὐτοῖς c) ἔχειν Δοχοῦν .Ανθρωπον δὲ ἄνει- 
λῆφθαι παρὰ τοῦ Θεοῦ Λόγου φασὶ, xaz' ἐκεῖνό που 
τάχα τὸ à ἑνὸς τῶν ἁγίων προφητῶν εἰρημένον * 


pastor eram fricans sycomoros; et assumpsit me B «Οὐκ ἥμην προφήτης, οὐδὲ υἱὸς προφήτου, ἀλλ᾽ al- 


Dominus ex ovibus"! : » et sicut ait. beatus David : 
« Suscipiens mansuetos Dominus **; » per affectum 
nempe et familiaritatem spiritalem, συ exsistit 
nimirum in voluntate et gratia et sanctificatione; 
sicot et nos ipsi adhs?rentes Domino, « unus spirl- 
tus $uinus, » secundum quod scriptum est**, Sed 
non est hoc inhumanari Deum, sed neque similiter 
ac nos carni et sanguini communicare; sed magis 
familiarem sibi reddere hominem et non secundum 
alium modum, quam quo dici poterit el prophetas, 
et apostolos, et alios sanctos omnes. Putasne san- 
etus Paulus decepit sanctificatos per fidem, aper- 
lissime dicens de Unigenito ** : « Quia cum esset 
dives, paupef est factus propter nos? » Absit! 
Vera namque dicit omnino veritatis praeco. Sed 
quisnam est dives, et quomodo pauper factus est, 
983 etiam nunc sermo noster examinet. Si quidem 
sicut et sapere et dicere ipsi presumunt, homo as- 
sumptus a Deo est, quomodo pauper est factus qui 
atsumpius est, et dignitatibus qua naturam supe- 
faht orbatus? Glori(icatus enim est : aut si non 
est hoo verum, derogabitar ab eis assumptioni tan- 
quam ad minorem et viliorem humanitatis condi- 
tienem detrahenti. Sed ita sapere absurdum est : 
ergo ton esi pauper factus qui assumptus est. Restat 
igir dicere, quia factus est in paupertate nostra, 
qui dives est tanquam Deus. Proinde quomodo pau- 
per eést facins? age nunc, age consideremus, ut ne- 


πόλος μην χνίζων συχἀµινᾶ, xa ἀνέλαθέ µε Kó- 
pios Ex τῶν ἸἌροδάτων»» Ἡ 4 χαθἀ φησιν ὁ Ma- 
πάριος Δαυϊῖδ' « ΑἈναλαμθάνων πραεῖς ὁ Κύριος, » 
xatà σχέσιν δηλονότι, καὶ οἰχειότητα τὴν πνευµατι- 
χὴν, τὴν ὡς ἐν θελήσει, xal χάριτι, xa ἁγισμῷ, 
xa0à xai ἡμεῖς αὐτοὶ χολλώµενο, τῷ Κυρέῳρ, « ἓν 
πνευμάἀ ἑσμεν,» κατὰ τὸ γεγραμμένον, 'AJA' οὐχὶ 
τοῦτό ἐστι τὸ ἐνανθρωπῆσαι θεόν. Οὔτε μὴν παρα- 
Ἀλησίως ἡμῖν μετασχεῖν αἵματος, xaX σαρχὸς, οἰχειώ- 
σασθαι δὲ μᾶλλον ἄνθρωπον, xat οὗ χαθ᾽ ἕτερον τρό- 
πον, 1| καθ) ὃν ἂν λέγοιτο χαὶ προφήτας, xaX ἆπο- 
στόλους, xal τοὺς ἄλλους ἅπαντας ἁγίους. "Ap οὗ» 
à θεσπέσιος Παῦλος πεφενάκχιχε τοὺς ἡγιασμένους διὰ 
τῆς πίστεως, ἑναργέστατα λέγων περὶ τοῦ Μονογε- 
νοῦς * € Ὅτι πλούσιος ὢν ἑπτώχευσε δι ἡμᾶς. Μη 
γένοιτο. ᾿Αληθεύει γὰρ πάντως τῆς ἀληθείας ὁ χή- 
ϱυξ. ᾽Αλλὰ γὰρ τίς ὁ πλούσιός ἔστι, xal τίνα τρόπον 
ἐπτώχευσε, βασανιξέτω xal νῦν ὁ λόγος ἡμῖν. El μὲν 
γὰρ xaX xat φρονεῖν, χαὶ λέγειν αὐτοὶ τεθαῤῥήκα- 
σιν, ἄνθρωπος ἀνελήφθη παρὰ τοῦ Θεοῦ, πῶς ἑκτώ- 
χενσεν à ἀναληφθεὶς, χαὶ τοῖς ἀπὲρ φύσιν ἀξιώμασιν 
ἐχλελαμπρυσμένος; Δεδόξασται Υάρ᾽ ἡ εἰ μὴ τοῦτό 
ἐστιν ἀληθὲς, διαθεθλἠσεται παρ᾽ αὐτῶν fj ἀνάληδς. 
ὡς χαταχοµίσασα πρὸς τὸ μεῖον t, xai πρός γε τὸ 
ἑνσχλεέστερον ἀνθρωπότητος µέτρον. Ἁλλ' οὕτω * 
φρονεῖν ἀπηχές  οὕχουν ἑκτώχευσεν ! ὁ ἀναληφθείς" 
λεέπεται τοίνυν εἰπαῖν, ὅτι γέγονεν ky πτωχείᾳ τῇ καθ) 
ἡμᾶς ὁ πλούσιος ὡς θεός. Εἶτα πῶς ἑπτώχευσα ; 


cessurium est. [Inconvertibilis etenim per naturam, p φέρε δὴ, φέρε χαναθρῄήσωμεν ἀναγχαίως. "Ατρεπτος 


ut ih confesso est, non transilt in naturam caruis, 
propriam deserens :; mansit enim quod erat, hoc 
est Deus. Ubi Kaque videbimus paupertatis abje- 
eionem ? Petas in δο quod aliquem secundum noe 
assumpsit, sicut dieore preeumpserunt impietatis 
Mestorii parasiti? Et quibnam bit paupertatis ejus et 
exinanilionis modus, in hoc videlieet s0lo, qued 
voluit forte honorare aliquem hominem nostri simi- 
ει ? Lxditur etenim nullo modo bene faciens om- 


μὲν γὰρ χατὰ φύσιν ἐστὶν ὁμολογουμένως. OO µετα- 
χεχώρηχεν εἰς φύσιν σαρχὸς, τὴν ἰδίαν ἀφείς' µεμέ- 
νηχεν γὰρ ὅπερ ἦν, τουτέστι θεός. Hoo τοιγαροῦν 
ὀγάμεθα tcc ατωχείας τὸ ὑφειμένον; áp! ἐν τῷ τινα 
τῶν καθ’ ἡμᾶς ἀναλαθεῖν, χαθὰ φάναι τετολμήχασιν 
αἱ ες δυσσεθείας τοῦ Νεστορίου παράσιτι; Καὶ 
ποῖας ἂν γένοιτο πτωχοίας αὐτῷ, καὶ χενώσεως τερό- 
πος, ὡς ἕν γε δὴ µόνῳ τῷ θελῆσαι ἃ ευχὸν ttu oat 
τῶν xa0' ἡμᾶς ἄνθρωπόν τινα; ᾿Αδιχεῖται γὰρ χατ' 


** Hebr. i1, 14. 79 Ephes. 1v, 5. '* Amos vn, 14. "* Paal. cxrvi, 6. ^ I Cor. vi, 17. τὸ li Cor. νι, 9. 


e 


Variae lectiones ex codice Seguieriato. 


 δννάμε.. α καί. T μὴ ὄν. 9*4 Ob. 


* οὐκοῦν οὐχ ἐπτώχευσεγ. 


u àx θελήσεως. 


AM 


APOLOGETICUS CONTRA, THEODORETUM PRÓ XII CAPITIRUS. 


449 


οὐδένα ερόπον ἀγαθουργῶν ὁ «5v ὅλων θεός. Πῶς A nium Deus. Quotnodo ergo paupet est factus? Quia 


οὖν ἐπιώχευόεν; "Ott Gsbc Gy φύσει, καὶ Tibe τοῦ 
Θεοῦ, καὶ Πατρὸς, Υέγονεν ἄνθρωπος, καὶ ἐκ σπὲρ- 
µατος τοῦ Λαυῖὸ γεγέννηται κατὰ σάρχα, χαὶ δουλο- 
πρεπὲς ὑπέδυ µέτρον, τουτέστι τὸ ἀνθρώπινον, ὁ Ev 
μορφῇ του θεοῦ καὶ Πατρὸς, ὁ δι’ οὗ τὰ πάντα, xol 
ἐν ᾧ τὰ πάντα, xd τῶν ὅλων Δημιουργός" ἄνθρωπος 
δὲ ysyovix τὸ τῆς ἀνθρωπότητος µέτρον οὐχ αἰσχύ- 
νεται. Ὁ γὰρ αὐτὸ τὸ γενέσθαι χαθ᾽ ἡμᾶς οὐχ ἁπό- 
6λητον ποιησάµενος, viva τρόπον παραιτοῖτο ἂν τὰ, 
δι ὧν ἣν ἰδεῖν γεγονότα κατὰ ἀλήθειαν δι ἡμᾶς καθ) 
ἡμᾶς; "Όταν οὖν τῶν ἀνθρωπίνων αὐτὸν ἁποστήσω- 
μεν xai πραγμάτων, xaX λόγων, xat' οὐδένα διοίσο- 
μεν τρόπον τῶν, εἴπερ τι τῶν ἑνδεχομένων fv, μο- 
yoyovy xat ἁποδυύντων αὐτὸν τῆς σαρχὸς, xal ἀπι- 


cum Deus natara sit, οἱ Filius Del Patris, factus est 
homo "*; et ex 8etine Bavid natus secundum car- 
nem 6, et servilem mensuram subiit, hoc est liu- 
manitatem, qui erat in. forma Dei et Patris, per 
quem omnia, et in quo omnia, et omnium creator?" : 
homo autem factus, humanitatis mensuram non 
erubescit. Qui enim hoe ipsum fieri secundum nos 
non aspernatus est, quoinodo fespueret ea, per qux 
videri poterat factus vere propier nos secundum 
nos? Si ergo ab humanis eum removerímus et re- 
bus et verbis, nullo modo discernemur ab eis, qui, 
si quidem fierl posset, tantum non carne exuunt eum, 
et Scripturze divine non credunt, destruuntque 
in omnibus Inhumanationis sacramentum, mundi. 


στορύντων τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ, ἀνατρεπόντων δὲ εἰς B salutem, spem, resurrectionem. Sed forsan uicet 


ἆπαν τὸ che ἐνανθρωπήσεως µυστήριον, «fv τοῦ 
κόσμου σιοτηρίαν, τὴν ἐλπίδα, τὴν ἀνάστασιν. ἸἉλλ 
ἴσως ἐρεῖ τις, μιχρὸν εἶναι τῷ Θεῷ Λόγῳ, καὶ ἀπεοι- 
κὸς εἰς ἅπαν «b χλαῦσαι, cb δεδιέναι cy θάνατον, 
τὴν τοῦ ποτηρίου παραίτησιν, τῆς ἱερωθύνης τὸ 
χρημα. Nol, φαίην ἂν καὶ αὐτὸς ἐγὼ, ὅτι τῇ θείᾳ xoi 
ὑπερτάτῃ φύσει τε xat δόξῃ τὰ τοιάδε σμιχρά’ ἀλλ’ 
ἐν αὑτοῖς τεθεάμεθα τὴν πτωχείαν, ἣν δι᾽ ἡμᾶς ὑπ- 
ἔμεινεν ἑχών. "Ὅταν σοι φἀίνηται φορτικὸν τὸ ἐκ τῆς 
χενώσεως δυσχλεξς, θαύμασον µειζόνως τὴν εἰς ἡμᾶς 
ἀγάπησιν τοῦ Ὑἱοῦ. *O γὰρ σὺ μικρὸν εἶναι chc, 
τοῦτο θελητὸν ἐποιῄόατο διὰ σὲ. Ἔκχλανσεν ἀνθρω- 
πίνως, ἵνα τὸ οὖν περιστείλῃ δάχρυον ' δειλίασεν 
οἰχονομιχῶς ἐφιεὶς τῇ σαρχὶ καὶ πάσχειν Ea ὅτε τὰ 
Ua, ἵν᾽ εὐτολμοτάτους ἡμᾶς ἀποφήνῃ παρῃτήσατο 
εὃ ποτήριον, ἵνα τῆς Ἰουδαίων δυσσεδείἰας ὁ σταυρὸς 
χατηγορῇ. ᾿Ασθενῆσαι λέγεται κατὰ τὸ ἀνθρώπινον, 
ἵνα παύσῃ τὴν σἣν ἀσθένειαν. Δεῆσεις ἐποιεῖτο xal 
ἱκετηρίας, ἵνα xai ταῖς παρὰ co) λιταῖς βάσιμον 
ἀποφήνη τὴν τοῦ Πατρὸς ἀχοήν. Ενύσταξεν, ἵνα σὺ 
µάθῃς μῆ νυστάξειν ἓν πειρασμοῖς, συντείνεσθαι δὲ 
μᾶλλον εἰς προσευχάς ᾿ καὶ γοῦν ἐπί τινας ἄπονυ- 
στάζοντας τῶν ἁγίων ἁποστόλων ἔφασκεν Y οὕτως: 
« Οὐχ ἱσχύσατε μίαν ὥραν γρηγορῆσαι μετ) ἐμοῦ; 
Γρηγορεῖτε χαὶ προσεύχεσθε, ἵνα μὴ ἐμπέσητε εἰς 
πειρασµόν. 2 Ανατύπωσω γὰρ ὥσπερ εὐαχοῦς πολι- 
τείας τὰ xa0' ἑαυτὸν ἀναθεὶς, ὠφέλησε x τὴν ὑπ' ob- 
ῥρανὸν, τὰς τῆς ἀνθρωπότητος ἀσθενείας ᾠχειώσατο 
διὰ xoay alsiav; "Iva καὶ κατὰ ἀλήθειαν ἄνθρωπος 
Ἱενέσθαι πιστεύηται, xal τοι μεμενηχὼς ὅπερ Tv, 
τουτέστι θΕεός. ᾿Αλλ’ οὐκ οἵδ' ὅπως οἱ Χριστὺν ἕνα 
λέγειν ὑποχρινόμενοι, καὶ Υἱὸν, καὶ Κύριον, τὸν αὖ- 
τὸν θεὺν, xal ἄνθρωπον, οὐ τὸν Ex θεοῦ φύντα Λό- 
Ύαν χρηµατίσαι φασὶν ἀρχιερέα, χαὶ ἁπόστολον τῆς 
ὁμολογίας ἡμῶν, ὅτε γέγονεν ἄνθρωπος. Ἁλλ' ὡς 
ἕτερόν τινα χατὰ µόνας ἄνθρωπον τὸν kx σπέρµατος 
Δανῖδ χεχλῆσθαι πρὸς τοῦτο διϊσχυρίζονται * δεδιότες 
τάχα που, μὴ τῆς Νεστορίου καχοδοξίας ὁλιγωρήσαν- 


quispiam parvum esse Deo Verbo et indignum {η 


lotum, flere, metuere mortem, caliceni refutare, | 


pontificem esse, Utique dixerim et ego Ípse quia 


divinz suprem:que nature el glorie hec parva 
sunt : sed in ipsis contemplamur paupertatem, quam 
ΦΚ, propter nos sponte perpessus est. (Quando 
grave tibi visum fuerit exinanitionis vilitas, admi- 
rare vehementius tirca nos Filii charitatem. Quod 
enim tu parvum esse dixisti, hoc voluntarium fecit 
propter te. Flevit humane, ut tuam 'coliberet lacry- 
mam. Formidavit dispensative, permittens carnem 
pati interdum quz propria sunt, ut nos animosiores 
efficeret. Refutavit calicem, ut impietatem Judzorum 
crux accusaret. Infirmatus dicitur secuudui ha- 
manitatem, ut tu per eum infirmus esse desineres. 
Preces obtulit et supplicationes, ut et deprecationi- 
bus tuis accessibiles reddat Patris aures. Dormita- 
vit, ut tu diseas in tentationibus non dormitare, 
Sed esse ad orationem intentior. Et quidem dor- 
mientes quosdam sanctos apostolos increpans sie 
est locutus : « Non potuistis una hora vigilare me- 
cum ? Vigilate et orate, ut. non intretis in tentatio- 
nem 15, » Cum enim sua facta tanquam sancte cone 
versationis formam proposuisset ut toti prodesset 
orbi, humanitatis infirmitates proprias fecit : ob 
quam causam? Ut. et secundum veritatem hotto 
facetus crederetur, licet permansisset quod erat, hoo 
est Dens. Sed nescio quomodo qui Christum se 
unum dicere fingunt, et Filium et Dominum, eum- 
dem Deum οἱ hominem, non illad ex Deo natam 
Verbum appellari. dicunt pontificem et apostolum 
confessionis nostrse 1, quando factum est. -Ἠοιπο, 
sed velut alternm quemdam — singulariter hominent 
ex semine David vocatum ad hoc affirmant; fha« 
tuentes fortasse, ne perversa Nestorii opinione 60Η. 
tempta retia sapere. deprehendantur. Ait. eniin sie 
ille: Iste fidelis. Deo factas pontifex : factus est 
enim lile, non sempiterne ante fuit hic, qui paulae 


7 Philipp. 1, 6. ?* Rom. 1, 9. "" Coloss. 1, 16. '* Matth. xxvi, 40. "* Hebr. ui, 1. 


Variz lectiones ex codice Seguieriano. 


Yiwyudvo νυστάκοντας τοὺς ἀνίους ἀποστόλους, καὶ δη καὶ ἔφασχεν 


EXT SUN 


p — 


As 


5. CYNLEI ALEXANDRINI ARCHIEP: 


wi 


επι ad'pontificis provectus.est, b:retice, diguitatem. Α τες, ὀρθὰ φρονοῦντες ἁλίσκοιντο. Ἔφη. γὰρ οὕτως 


Deinde, ut ipse putat, confirmans in veritate suag 
voces, intulit dicens : De quo et Joannes dicit in 
Evangeliis : « Jesus autem proficiebat ztale, et sa- 
pientia, et gratia **. » Et rursus : Cum sit nobis hic 
solus pontifex, compatiens *!, ac cognatus, et sta- 
bilis, a firma in eum flde nolite deficere. » Ipse 
enim nobis pro benedictione promissa ex semine 
Abraham missus est, tanquam pro se et genere suo 
corporis sacrificium oblaturus**, Illius autem exse- 
erabilitatis optimus imitator egregius iste Theodo- 
retus, 32 ῦ non erubescit dicens : Humanam natu- 
ram assumpsit, et hanc ulira communes statuit 
pontifices, sicut et Paulus ait : « Omnis enim pon- 
μίας ex hominibus assumptus pro hominibus consti- 
tuitur in his quz sunt ad Deum, compali valens 
ignorantibus et errantibus : quoniam et ipse οἱς- 
cumdatus est infirmitate, et propterea debet quem- 
admodum pro populo, ita etiam pro. semetipso 
offerre pro peccatis **. » Putas non. hominem nobis 
communem, quantum ad suum placitum, effecit 
Enmauuel ? Non similia sentiunt hi qui nuper a no- 
bis nomipati sunt, et eamdem parturiunt blasphe- 
miam? Dic mihi, metuis pontificii modum Salvatoris 
omnium nostrum Jesu Christi? Incongruum esse 
dicis Deo Verbo humane sacrificium. ministrare 
propter dispensationem ? Ergo aufer perso» 
nam, nega haud dissimulanter iahumanationem 
. Verbi, propter quam nominatum est pontifex. Nun- 
qnid Patri sacrii(cantem vides tanquam alteri et 
potiori Deo ? Nunquid aspexisti bostias immolantem 
illorum more qui ex hominibus assumpti sunt, ei 
compati possunt ignorantibus et errantibus, en 
quod et ipsi sinLin nostris infirmitatibus ? Non con- 
siderasti, quia ab omnibus fidem, sive fldei coufes- 
sionem sibimet consecrat, et per omnia sancto 
Patri? Dic mihi, putasne morem esse humani 8a- 
crificii, fldem petere ab. eis qui in odorem Suavita- 
lis sese obtulerunt in spiritu **?* Contemplare vero 
etiam aliter exsistentem Deum, licet dicatur hu- 
mane sacerdotio fungi propter dispensationem. As- 
sidet enim Deo et Patri, οἱ in sublimibus sedibus 
decorus apparet. Turbat ie quod est humanum? 
quod est Deum decens, a terroribus non absolvit ?. 
Non pateris ipsis videre rebus Deum simul et homi- 
nem exsistentem Emmanuel, sed sic impudenter οἱ 
dure, ulira omnem impietatem currens, consumma- 
tum dicis ipsum secundum virtutem in laboribus, et 
profecisse paulatim ad pontificis dignitatem? Si 
profecit, quomodo exinanitus est, et pauper factus? 
Si consummatus est per viriutem, ex imperfecto 
utique et in tempore factus estperfectus ; omne vero 
quod imperfectum est ad virtutem, sub vitio est ; et 
quod sub vitio,sub peccato. Quomodoergo scriptum est 
deeo, quod « Peccatum non fecit *5? » Presumpsisti 


ἐχεῖνος * Οὗτος ὁ πιστὸς τῷ 8sip πεποιηµένος ápyu- 
peóc * ἐγένετο γὰρ οὗτος, οὐχ ἀῑδίως προῆν * οὗτος ὁ 
χατὰ μικρὺν εἰς ἀρχιερέως, αἱρετιχὲ, προχόψφας ἀξίω. 
μα. Εἶτα, καθάπερ οἴεται, βεδαιῶν εἰς ἀλήθειαν τὰς 
ἑαυταῦ φωνὰς, ἐπιφέρει xal φησι’ Περὶ οὗ χαὶ Ἰωάν- 
γης ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις φηαίν' « Ἰησοῦς δὲ προ: 
έχοπτεν ἡλιχίᾳ, xal σοφίᾳ, xaX χάριτι.κ Καὶ πάλι" 
Ὄντος ἡμῖν τούτου μόνου ἀρχιερέως αυμπαθοῦς, 
xai σνγγενοῦς, xat βεδαίου, τῆς εἰς αὐτὸν μὴ xa- 
ῥατρέπεσθε πίστεως. Αὐτὸς γὰρ ἡμῖν τῆς ἐπηγγελ- 
µένης εὐλογίας àx σπέρματος ᾽Αθραὰμ ἀπεστάλη, 
ὥς ὑπὲρ ἑαυτοῦ, xal τοῦ γένους τὴν τοῦ σώματος 
θυσίαν συνεπαγόµενος. Ὁ δὲ τῆς ἐχείνου βδελυρίας 
ἄριστος µιµητὴς, ὁ χρηστὸς οὐτοσὶ θεοδώρητος, οὐκ 


B ερυθριᾷ λέγων, ὅτι ἀνθρωπείαν φύσιν ἔλαδε, καὶ 


ταύτην ὑπὲρ τοὺς χοινοὺς ἀρχιερεῖς Y χατέστησε, 
χαθὰ καὶ Παῦλός φησι’ «Πᾶς γὰρ ἀρχιερεὺς ἐξ 
ἀνθρώπων λαμθδανόμενος, ὑπὶρ ἀνθρώπων Ἅκαθ- 
ίσταται τὰ πρὸς τὸν Θεὺν,. μετριοπαθεῖν δυνάµενος 
τοῖς ἀγνοοῦσι, xal πλανωμένοις * ἐπεὶ xal αὐτὸς ας. 
βίχειται ἀσθένειαν ' xal δι αὑτὴν ὀφείλει ὡς ὑπὲρ 
τοῦ *-AaoU, οὕτω xal περὶ ἑαυτοῦ προσφέρειν περὶ 
ἁμαρτιῶν. » "Ap! οὐκ ἄνθρωπον ἡμῖν κοινὸν, τό χε 
ἦκον εἰς τὸ αὐτῷ δοχοῦν, ἀποτετέλεχε τὸν Ἔμμα- 
ναυἡλ;, Οὐκ ἁδε)φὰ τῶν ἁρτίως ἡμῖν ὠνομασμένων 
τὰ φρονήματα, xal τὴν ἴσην ὠδίνοντα δυσφηµίαν. 
Δέδιας, εἰπέ por, τῆς ἱερωσύνης τὸν ερόπον τοῦ 
πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Ἰησοῦ Χριστοῦ; ᾽Ανάρμοστον 
εἶναι φῆς τῷ 8e Λόγῳ τὸ ἱερουργεῖν ἀνθρωπίνως 


G διὰ τὴν οἰχονομίαν; Οὐκοῦν ἄφελε τὸ προσωπεῖον͵, 


ἀρνοῦ μὴ ὑπεσταλμένως τοῦ Λόγου τὴν ἐνανθρώπησιν, 
δι fjv ὠνόμασται ἀρχιερεύς, Ἆρα θύοντα βλέπεις ὣς 
ἑτέρῳ Θεῷ, xal προύχοντι θεῷ τῷ Πατρί; βουθυ- 
τοῦντα τεθάασαι χατ᾽ ἐχείνους τοὺς ἐξ ἀνθρώπων 
ληφθέντας, μετριοπαθεῖν τε δυναµένους τοῖς ἀ γνοοῦ- 
qt, χαὶ πλανωμµένοις, διὰ τὺ εἶναι xal αὐτοὺς ἐν ταῖς 
καθ ἡμᾶς ἀσθενείαις; οὗ νενόηκας b, ὅτι τὴν παρὰ 
πάντων πίστιν, γουν τῆς πίστεως τὴν ὁμολογίαν 
ἑαυτῷ καθιεροῖ, xal τῷ παναγίῳ Πνεύματιο», "Ap" 
οὖν, εἰἶπέ pot, τρόπος ἐστὶν ἀνθρωπίνης ἱερουργίας 
τὸ πίστιν αἰτεῖν τοὺς εἰς ὀσμὴν εὐωδίας προσχεχο- 
µισµένους Bv πνεύματι; "Opa δὲ xal ἑτέρως ὄντα 
Θεὺν, χᾶν εἰ ἀνθρωπίνως ἱερᾶσθαι λέγοιτο διὰ τὴν 
οἰχονομίαν * συνεδρεύει γὰρ τῷ θεῷ xal Πατρὶ, καὶ 


D ἓν τοῖς ἀνωτάτω θώχοις ὁρᾶται διαπρεπής. θορυθεῖ 


σε τὸ ἀνθρώπινον; οὐχ ἁπαλλάττει δειµάτων τὸ θεο- 
πρεπές;, O0x ἀνέχῃ δι αὐτῶν ἰδεῖν τῶν πραγμάτων, 
Θεόν τε ὁμοῦ καὶ ἄνθρωπον ὄντα τὸν Ἐμμανουὴλ, 
ἀλλ' οὕτως ἀναίδην xal ἁπηνῶς, μᾶλλον δὲ ὄυσσε- 
θείας ἁπάσης ἐπέχεινα τρέχων, τετελειῶσθαι φὴς 
χατὰ ἀρετὴν bv πόνοις αὐτὸν, xal προχόφαι κατ 
ἀρετὴν d εἰς ἀρχιερέως ἀξίωμα; El προέχοψε, πῶς 
χεχένωται, xal ἑπτώχευσεν; El τελεῖταιο xas' ἀρε- 
τὴν, ἓξ ἀτελοῦς δηλονότι, xal ἓν γρόνῳ Ὑέγονε τέ- 


οὐ Luc. 1,952.. *! Hebr. ιν, 16. *! Cen. xvi, 1 seqq. *' Hebr. v, 1-5. ** Ephes. v,2. **] Petr. 11, 22- 


Variz lectiones ex codice Seguieriano. 


Y ἀρχιερέας. 3 τῶν τοῦ, α πρόσωπον, } οὐκ ἐνγεγόηκας. ο Πατρίι ἀχατὰ βραχύ, 9 τετέλεσται, 








"ιο APOLOGETICUS CONTRA THEODORETUM PRO XIj CAPITIBUS. .. 46 
Aetog* οὐ δὲ ἀτελὲς ἅπαν εἰς ἀρετὴν, ὑπὸ μώμου À dicere quz subjecta sunt? Quisigitur, inquit, sacer- 


Ypagfjv- τὸ δὲ ὑπὸ μῶμον, 0o' ἁμαρτίαν. Πῶς οὖν 
γέγραπται περλαὐτοῦ, ὅτι « ᾽Αμαρτίαν οὐχ Exolnse ;» 
Τετόλμηχας εἰπεῖν τὰ ὑποτεταγμένα; Τίς τοίνυν ὁ 
ἱερατεύσας, φησίν; ὁ πόνοις ἀρετῆς τδλειωθεὶς, καὶ 
ph φύσει τέλειος f ὑπάρχων; τίς ὁ πείρᾳ μαθὼν τὴν 
ὑπιχοὴν, xat ταύτην ἀγνοῶν πρὸ τῆς πείρας; Τίς ὁ 
εὔλαθείᾳ συµθιώσας, xal μετὰ κραυγῆς ἰσχυρᾶς, 
xat δαχρύων ἰχετείας προσενεγχὼν, χαὶ σώζειν ἑαυ- 
τὸν οὐ δυνάµενος, ἀλλὰ τὸν δυνάµενον σώξειν παρα- 
xav; Ὢ παντόλμου φωνῆς, xal µιαρωτάτης | 
Ποῖον ἀρχέσει δάκρυον εἰς ἀπόνιψιν ἁμαρτίας τοῖς 
τὰ τοιάδε φρονεῖν ἠρημένοις ; El καταδέγῃ τὴν ἕνω- 


ew, πῶς Ἠγνόησας, ὅτι περὶ θεοῦ σοι λόγος ἣν ἓν- 


ηνθρωπηχότος ; Τεταπείνωχεν ἑαυτὸν διὰ σὲ, χαὶ 
ἀνοσίως ἀναφωνεῖς ' ε«Ἰλεώς σοι, Κύριε, οὐ μὴ ἔσται 
σοι τοῦτο, » Οὐχοῦν ἀχοῦσῃ λέγοντος " «Ὕπαγε ὀπίσω 
µου, Σατανᾶ, σχἀνδαλόν µου «T. »Αλλὰ γὰρ ἐπὶ τέλει 
τῶν ἑαυτοῦ λόγων φησίν  Οὐχοῦν ὁ ix σπέρματος 
Δανυῖδ ἀρχνερεὺς, ἔχων ἐν ἑαυτῷ δηλονότι τὸν ix 
Θεοῦ Λόγον Ἠνωμένον, καὶ ἀχωρίστως συνηµμµένον. 
Ho; οὖν ἡνῶσθαι φὴς τῷ ἐκ σπέρµατος Δανῖδ τὸν Ex 


θεοῦ Λόγον ξ; 7| 0^ µόνῳ τῷ Ex σπέρµατος Δαυῖδ 


ἐχνενέμηχας τὴν ἱερωσύνην; El γὰρ ἀληθὴῆς ἡ ἕνω- 
cte, οὗ δύο που πάντως εἰσὶν, ἀλλ εἷς τε xal µόνος 
ὁ ἐξ ἀμφοῖν νοεῖται Χριστός. Ἡρόδηλον οὖν, ὅτι πλάτ- 
τονται μὲν ὁμολογεῖν τὴν ἕνωσιν, τὰς τῶν ἁπλουστέ- 
pov ὑποτρέχοντες γνώμµας ' συνάφειαν δὲ νοοῦσι i τὴν 
ἔξωθέν τε xoY σχετιχὴν, ἣν xol ἡμεῖς ἐσχήχαμεν, 
χοινωνοὶ τῆς ὁσίας αὐτοῦ φύσεως ἀναδεδειγμένοι διὰ 
τοῦ Πνεύματος. Οὐ προσεχτέον τοιγαροῦν τοῖς ἐχεί- 
vuv βατταρισμοῖς, ἀλλὰ τῇ ὀρθῇ τε xai ἁμωμήτῳ 


dotio functus est? Quis ille laboribus vietutis consum- 
matus, 936 et non naturaliter perfectus exsistens ?- 
Quis experimento discens obedientiam, et hanc ante 
experimentum ignorans ? Quiscum reverentia vivens, 
et eum clamore valido et lacrymis supplicationes 
offerens, et salvum facere non valens semetipsum, 
sed eum qui poterat salvum facere rogans ΣΤ 
Q audacissimam  vocenr atque — scelestissimam !. 
Quas sufficient lacrymas ad dilpendum peccatum. 
talia sspere  proponentium ? Si suscipis unio- 
nem, quomodo ;jgnorasti, quia tibi sermo {μι 
de Deo homine facto? Humiliavit se propter 
te, et tu scelerate exclamas : « Propitius esto. 
tibi, Domine; non erit tibi hoc *'. » Ergo 


B audies dicentem : « Vade post me, Satana ; scanda- 


lum es mihi. » Sed enim in fine verborum suorum 
ait: Ergo qui ex semine David est pontifex 05, 
habens utique in semetipso unitum, inseparabiliter 
que connexum Verbum quod est ex Deo. Quomodo 
ergo unitum dicis Dei Verbum illi qui ex semine 
David est, si soll, qui ex semine David pontificatum 
attribuis? Si enim vera est unio, non duo quidem 
omnino sunt, sed unus et solus ex utrisque intelligi- 
tur Christus, Palam itaque est quia fingunt quidem 
se confiteri unitatem, simplicium mentibus obre- 
pentes : copulationem vero sapiunt quz est extrin- 
secus, et per habitudinem, quam et nos habuimus, 
participes divin: ejus effecti naturc per spiritum 35, 
Non ergo respiciendze sunt illorum ineptis, sed 
recta et immaculata fides, et evangelicze atque apo- 
stolicze sanctiones. 


πίστε:, καὶ τοῖς εὐαγγελικοῖς τε xai ἁἀποστολιχοῖς θεσπίσµασιν. 


ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ ΙΑ’. 


EU τις οὐχ ὁμολογεῖ τὴν τοῦ Κυρίου σάρχα ζωο- 
ποιὸν εἶναι, καὶ ἰδίαν αὐτοῦ τοῦ kx Θεοῦ Πατρὸς Λό- 
yov, ἀλλ ὡς ἑτέρου τινὸς παρ) αὐτὸν, συνηµµένου 
μὲν αὐτῷ κατὰ τὴν ἀξίαν, Ίγουν ὡς µόνην θείαν 
ἑνοίχησιν ἑσχηχότος, καὶ οὐχὶ δὴ μᾶλλον Coon, 
ὡς ἔφημεν, ὅτι γέἐγονεν ἰδίᾳ1 τοῦ Λόγου τοῦ τὰ 
πάντα ζωοποιεῖν ἰσχύοντος * ἀνάθεμα Ἑστω. 


Θεοδωρήτου ἁνατροπή. 

Ἔοιχεν, ὡς οἶμαι, τῆς ἀληθείας φροντίζειν, ἵνα 
ταύτῃ τὴν xaxobotíav συγχαλύφας, λάθῃ τὰ αὐτὰ 
τοῖς αἱρετιχοῖς δογµατίζων. ᾽Αλλ’ οὐδὲ k τῆς ἀληθείας 
ἀυνατώτερον, Ἆτις ταῖς οἰχείαις ἀχτῖσι γυμνοῖ τὸ 


ANATHEMATISMUS χι; 

Si quis Domini carnem vivificam, ipsiusque Verbi 
quod ex Deo Patre est, propriam esse negaverit; 
sed veluti alterius cujuspiam ipsi Verbo secundum 
dignitatem conjuncti, hoc est, quasi divinam tan- 
tum inhabitationem sortiti, ac non potius vivilicam 
esse dixerit, ut modo meminimus, eo quod Verbi 
quod omnia vivificare potest, facta sit propria : aua- 
thema sit. 


Theodoreti reprehensio. 

Videtur, ut opinor, curam habere veritatis, ut 
tegens hac via falsam opinionem, non videatur ea- 
dem tradere cum hereticis, Sed 937 nihil est 
veritate valentius, qux radiis suis mendacii caligi- 


ζοφῶδες τοῦ ψεύδους, Ταύτῃ φωτιζόμενοι δήλην αὐ- p nem detegit. Hac nos illuminati, ipsius falsam fidem 


τοῦ τὴν ἑτερόδοξον χαταστήσοµεν πίστιν. Πρῶτον 
μὲν γὰρ οὐδαμοῦ σαρχὸς νοερᾶς ἐμνημόνευσεν, οὔτε 
ἄνθρωπον τέλειον τὸν ἀναληφθέντα ὡμολόγησεν, ἀλλὰ 
πανταχοῦ σάρχα λέγει, τοῖς ᾽Απολινάριου δόγµασι 
" συναχολουθῶν * ἔπειτα τὴν τῆς χράσεως ἔννοιαν ἑτέ- 
pot; ἐμθαλὼν ἀνόμασι, χατασπείρει τοῖς λάγαις. Ἐν- 


patefaciemus, Primum quidem nusquam carnis in- 
telligentís meminit, neque assumptum confessus est 
hominem perfectum : quin potius ubique carnem 
dicit, sequens Apollinarii dogmata; deinde senten- 
tiam de mistione aliis nominibus introductam, 
sermonibus suis inserit ; binc enim aperte carnem 


" Hebr. v, 7. *' Matth. xvi, 93, οἱ ibid. 90. ** IL Petr. 1, 4. 
Varic lectiones ex codice Seguieriauo. 
f τελείως. € Io, λόγον, εἰ δἠ. hel δέ, i φρονοῦσι, { ἰδία. k A03 οὐδέν. 


Hn? 


6. CYRILLI ALEXANDRINI ARCBIEP; 


465. 


Domini inanimatam dieit. Si quis enim, inquit, car- A ταῦθα γὰρ σαφῶς ἄφυχον viv «οὔ Κυρίου σάρια 


. nem Domini non propriam Verbi Del Patris, sed 
tanquam alterius preter ipsum dicit, anathema sit. 
Ex quibus patet non conflteri eum, sumpsisse Ver- 
bum anímam, sed carnem tantum, ipsum autem 
Verbum fuisse carni proanima. Nos autem vivificam 
esse dicimus animatam et rationalem Domini car- 
nem, propter divinitatem vivificam ei unitam. Con- 
filetur autem ipse invitus differentiam duarum na- 
turarum, cam dicit carnem, et Verbum Deum, et 
propriam ejus carnem appellat. Ergo Deus Verbum 
non est conversum in naturam carnis, sed propriam 
habet carnem, naturam scilicet assumptam, et eat 
fecit unione viviflcam. 


Cyrilli defensio - 


9 * . . .e 9 * B 
Qui a rectis verisque sententiis propter ignorantiam 


exciderunt, etfere dicunt : « Posuimus inendacium 
spem nostram, mendacio tegemur **; » inconside- 
Tale pronuntiant, immemores Scriptnre divinitus 
inspirate, quie dicit: « Justum judiciuin judica- 
te?! ; οἱ rursus : « Tesiisfalsus non erit impuni- 
tus **. ; Nos siquidem sanctum corpus Salvatoris 
nostri Cbristi vivificum esse dicimus: est. enim non 
unius simpliciter hominis vulgaris e nostro numero, 
sed vere proprium Verbi omnia vivilicantis : sic 
&utem proprium, ut si forte dicatur uniuscujusque 
hostri proprium corpus suum. Hic autem bonus vir, 
nullum genus inaledicenti in nos intentatum prx- 
termittens, quamvis jis quz dixi assentiatur, inuril 
rursus nobis maculam false sententie Apollinarii, 
et non pudet eum dicere, quod aliis nominibus er- 
rorem mistionis, sive confusionis occultem, et car- 
nem Verbo unitam inanimatam esse affiraiem. At, 
ο optime, dicat aliquis, et merito ; Άη idem crimen 
$398 iuferes beato Joanni evangelistie? Dixit enim : 
« Verbum caro faetum est **, » Nam in eum quoque 
te arroganter efferes, et dices quod anima intelli- 
gentis non meminit, et carnem Domini dicit esse 
inanimatam. Quid cum audies Christum ipsum 
omnium nostrum Salvatorem dicere : « Amen, amen 
dico vobis, nisi inanducaveritis carnem Filii bomi- 
nis, e£ biberitis ejus sanguinem, non habebitis vi- 
tam in vobis**; » et rursum : « Qui manducat 
meam carnem, et bibit meum sanguinem, im me 


φησίν. EC τις γὰρ, qnot, τὴν vou Κυρίου σάρχα μὴ 
ἰδίαν αὐτοῦ ποῦ ix θεοῦ Πατρὸς Λόγον, ἀλλ ὡς 
ἑτέρου παρ) αὑτὸν λέγει, ἀνάθερα ἔστω. "EC ὧν εἴ- 
δηλον, οὐχαι ὁμολογεῖ φυχὴν ἀνειληφέναι «bv θεὺν 
Λόγον, ἀλλὰ αάρκα µόνην, αὐτὸν δὲ εἶναι ἀντὶ φυχῆς 
τῇ σαρκί. Ημεῖς δὲ ζωοποιὸν εἶναί φαµεν thv ἕμφν- 
Xov, xaX λογικὴν τοῦ Κυρίου οάβχα, διὰ τὴν ἠνωμέ- 
νην αὐτῇ ζωοποιὸν θεότητα. Ομολοχεῖ δὲ αὐτὸς ἅχιων 
τῶν δύο φύσεων τὸ διάφορον, σάρχα λέγων, xax θεὸν 
Αόγον, καὶ ἰδίαν αὐτοῦ προσαγορεύων. vij? σάρχα. 
Οὐκοῦν οὐχ 6 Geb; Λόγας εἰς ααρχὺς ἑτράπη quete, 
ἀλλ' ἰδίαν ἔχει σάρχα, τὴν ἀναληφθοῖσαν φύσιν, καὶ 
ζωοποιὸν αὐτὴν τῇ ἑνώσει πεποίηκεν. 


Κυρ Ίου ἁπο-λογία. 


Οἱ τῶν εἰς ὀρθότητα, καὶ ἀλήθειαν ἐννοιῶν EG ἆμα- 
θίας ἁπολισθήσαντες, χαὶ μονονουχὶ λέγοντες' « Ἐδί- 
µεθα φεῖδος τὴν ἐλπίδα ἡμῶν, τῷ ψεύδει σχεπασθτ- 
σόµεθα, » ἀπεριμερίμνως ἐκρέρουσιν, οὗ μεμντμένοι 
λεγούσης τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς: «Κρίμα δίχαιον 
κρίνετε" » xat πάλιν εΜάρτυς ψευδὴς οὐχ ἀτιμώ- 
ῥητος ἔσται. » Ἡμεῖς γὰρ ζωοποιόν φαμεν εἶναι τὸ 
ἅγιον σῶμα οοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ. Καὶ 
γάρ ἐστιν οὐχ ἑνὸς ἁπλῶς τῶν καθ’ ἡμᾶς ἀνθρώπου 
κοινοῦ, ἴδιον δὲ ἀληθῶς τοῦ τὰ πάντα ζωογονοῦντος 
Λόγου * ἴδιον δὲ οὕτως, ὡς ἄν εἰ καὶ τῶν xa0' ἡμᾶς 
ἑχάστου *uybv ἴδιον λέγοιτο τὸ σῶμα αὑτοῦ. ο Oh 
χρηστὸς οὐτοσὶ, xal τῆς χαθ᾽ ἡμῶν γλωσσαλγίας 
οὐδένα τρόπον ἀνεπιτήδευτον ἀφεὶς, χαΐτοι συναι» 
νῶν ol; ἔφην, ἐπιφημίζει πάλιν ἡμῖν τῆς ᾿Απολινα- 
plou καχοδοξίας τὸν μῶμον, καὶ οὐχ αἰσχύνεται λέ- 
γων, ὅτι λέξεσιν ἑτέραις τὸ τῆς χράσεως, Ἠτοι συγ- 
χύσεως ἐπικρύπτει χρῆμα, καὶ ἄψυχον εἶναι διαδε- 
6αιοῦται τὴν ἐνωθεῖσαν τῷ Λόγῳ σάρχα. "AXI, ὦ 
βέλτιστε, Φαίη τις ἂν εἰχότως * ἄρ᾽ οὖν τοῖς ἴσοις 
περιθαλεῖς ἐγχλβμασι καὶ τὸν p.axáptoy εὐαγγελιστὴν 
Ἰωάννην» Ἔφη γὰρ, ὅτι « Ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο", 
καταλαζονεύσῃ γὰρ καὶ αὐτοῦ, xal ἑρεῖς, ὅτι quy 
οὐκ ἐμνημόνευσε νοερᾶς, καὶ ἄφυχον elvat φησι τοῦ 
Κνρίου τὴν σάρχα. Τί δὲ, ὅταν xaX αὐτοῦ λέγοντος 
ἀκούσῃς τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ ' 
ε᾽Αμὴν ἁμὴν λέγω ὑμῖν, ἑὰν μὴ φάγητε τὴν σάρχα 
τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, καὶ πίητε αὐτοῦ τὸ αἷμα, 
οὐκ ἔχετε ζωὴν ἐν ἑαυτοῖς.» Καὶ πάλιν’ «Ὁ τρώ- 


manet, et ego in 60355 » el iterum : « Et. panis, D vov µου τὴν σάρχα, xal πίνων µου τὸ αἷμα, ἓν ἐμοὶ 


quem ego dabo, caro mea est, quam ego dabo pro 
mundi vita **. » Reprehende, si videtur, hx»c verba, 
Carnem enini nominat solam, et nullam penitus in 
his anim: intelligentis mentionem fecit. Atqui si 
$3piens et acuto iugenig fuisses, non ignorasses, 
quod interdum sula. carne auimal ex auima et cor- 
pore constans, id est homo, siguificatur. Ait. enim: 
ε EL videbit omnis caro salutare Doi 57. » Cum 


ϱ0 [δα xxvii, 15. 


*! Zachar. vit, 9. 
** ibib. 52. 


?' ]sa. xc, 5 ; Luc. ui, 6. 


*? Prov. xix, 5. 


μένει, χἀγὼ ἓν αὐτῷ.) Καὶ πάλιν" «Καὶ 6 ἄρτος 
δὲ, ὃν ἐγὼ δώσω, fj σάρξ μού ἐστιν, ἦν ἐγὼ δώσω 
ὑπὲρ τῆς τοῦ χόσµου ζωῆς. » Ἐπιπήδησον, εἰ δοχεῖ, 
καὶ τοῖς αὑτοῦ λόγοις ' σάρχα yàp ὀνομάξει µόνον, 
καὶ Φυχῆς Ev τούτοις τῆς νοερᾶς οὐδεμίαν παντελὼς 
πεποίηται μνήμην, Αλλ᾽ εἶπερ ᾖσθά τις σοφὸς, καὶ 
ἀγχίνους, οὐχ ἂν ἠγνότσας, ὅτι καὶ ἀπὸ µόνης ἔσθ᾽ 
τε τῆς σαρχὸς τὺ ix ψυχῆς, καὶ σώματος καταση- 
** jbiJ. ὃν. 


*3 Joan. 1, 14, ** Joan. ΤΙ, 54. 


Varia lectiones ex codice Seguieriano. 


| ἐντεῦθεν. ο ἴσ. εὐδήλως οὐχ. 


119 APOLOGETICUS CONTRA THEODORETUM PRÓ XII CAPITIBUS. a" 
μαίνεται ζῶον, τουτέστιν, ἄνθρωπος) ἔφη χάρ᾽ ὅτι A igitur dixit, Verbum carsem faetum ease aon igna- 


«Ὄψαται vea σὰρξ τὸ σωτήριον τοῦ θεοῦ. » Οὐκ- 
ouv σάρχα λέγων γενέαθαι τὸν Λόγον, οὐχ ἠγνόηχεν, 
ὅτι πάντη τε xal πάντως, καὶ φυχῆς νοερᾶς πεποίη» 
ται μνήμην. Ἀλλὰ γὰρ, ὡς ἔφην ἐν ἀρχαῖς, ἁπορή- 
σας εἰς ἀντίστασιν, σχέπην ἑαυτῷ ποιεῖται τὸ ψεῦ- 
δος, xai πειρᾶται αυκοφαντεῖν, ἵνα δοχῇ τι λάγειν. 
Οὐκ ἄνθρωπον δὲ ἀνειλῆφθαι παρὰ θεοῦ τοῖς ἁγίοις 
Πατράσι δοχεῖ ΄ πεφρονἠκᾶσι Ὑὰρ οὐχ ὡδί ποθεν. 
Αὐτὸν δὲ μᾶλλον τὸν ἐκ Θεοῦ Πατρὸς Λόγον ἄνθρω- 
πον γενέσθαι φασὶν, ἑνωθέντα σαρχλ, ψνχὴν ἐχούσῃ 
thy νοεράν. ᾽Ασύγχντος δὲ καὶ οροπῆς ἐλευθέρα πάν- 
τως ἡ ἕνωσις' ἀναλλοίωτος γὰρ ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος * 
καὶ οὕτω πιστεύομεν. 


ΑΝΑΘΕΝΛΤΙΣΜΟΣ ΙΒ’. 


B 
KU «φις. οὐχ ὁμολογεῖ τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον παθόντα 


οερχὶ, καὶ ἑσταυρωμένον σαρχὶ, xai θανάτου γευσά- 
µανον cud, γεγονότα τε πρωτότοχον ix νεκρῷν, 
καθ Quà ἐστι, xal δωοποιὸς ὡς Θεός ἀνώθαμα 
| Θοοδωρήτου ἀναεροπή. 

Τὰ πάθη τοῦ παθητοῦ ἴδια * ὁ γὰρ ἀπαθῆς παθῶν 
ἐστιν ὀψηλότερος. Ἔπαθε τοίνυν ἡ τοῦ δούλον μορφὴ, 
συνούσης αὐτῇ δηλονότι τῆς τοῦ Θεοῦ μορφῆς, xa 
συγχωρούσης παθεῖν διὰ τὴν Ex τῶν παθῶν τικτο- 
µένην σωτηρίαν, οἰχειούμενος Ἡ δὲ διὰ τὴν ἕνωσιν τὰ 
παθήµατα. Οὐχοῦν οὐχ 6 Χριστὸς παθὼν, ἀλλ) 6 t6 
ἡμῶν ὑπὸ τοῦ θεοῦ ληφθεὶς ἄνθρωπος. Διὸ χαὶ ὁ µα- 
κάριος Ἡσαΐας προθεσπίζων pod: «Άνθρωπος iv 
πληγᾗ Gv, καὶ εἰδὼς φέρειν µαλαχίαν.» Kal αὐτὸς 
&k ὁ Δεσπότης Xptosb; πρὸς τοὺς Ἰουδαίους ἔλεχε * 
εΤί µε ζητεῖτε ἀποχτεῖναι ἄνθρωπού, ὃς «hv. ἁλή- 
θειαν ὑμῖν λελάληκα; » Ἀποχτείνεται δὲ οὐχ αὐτὴ ἡ 
ζωὴ, ἀλλ᾽ ὁ θνητὴν ἔχων τὴν Φύδεν, Καὶ τοῦτο διδά- 
&xuy ἑτέρωθι ὁ Κύριος, πρὸς τοὺς Ἰουδαίους ἔφη ᾿ 
τ Λύσατε τὺν valy νοῦτον, xal ἓν ερισὶν ἡμέραις 
ἐγερῶ αὐτόν. » Οὐχοῦν ἐλύθή μὲν ὁ Ex τοῦ Δανϊδ, ἀν- 
ἑστησε δὲ τοῦτον λυθέντα ὁ ἐκ Πατρὸς ἀπαθῶς Ίγεν- 
νηθεὶς πρὸ τῶν αἰώνων, μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος. 

KuplAdov ἀπολογία, 

Ἔστι μὲν ἁπαθὴς καὶ ὁμολογουμένως 1j τοῦ θεοῦ 
Λόγου φύσις * καὶ τοῦτο, οἶμαι, ἔστιν οὐδενὶ των ὄν- 
των ἀσυμφανές ' οὐδ' ἂν εἰς τοῦτο φρενοθλαθείας 


pavit a6 οιρβίηφ anime quoque iutalligeatis memix 
pisse. Sad, ut principio dizi, eum iste non haheret 
quid contradicerel, texit se mendacio, el nitur 
calumsiari, utsliquid dicere videatur. leminem 
vero assumptum esse a Verbo non videlur sanciis 
Patribus, neu' sic senserunt ; sed ipsum poiius Ver- 
bum Dei Patris asserüunt. ictum. esse homineim, 
unitura carni abimam inteligentem Jiabenti : unio 
vero siae confusione (uit, et & mutatione penitus li- 
bera; iigmutabile est enim Verbum ex Dep Pawe 
genitum : ei sic credimus. 


ANATHEMATISMUS Xil. 


Si quis non confitetur Dei Verbum carne pas- 
gum et crucifixum esse, mortemque carne gustasse ; 
nec non primogenitum ex mortuis factum esse, 
quatenus nimirum, ut Deus, vita et vivilicapg est : 
anathema sit, 

Theodoretà. regrehanaio, 

Passiones sumt proprio. passibilis : impassibilis 
enim altíor egt, quam ut pasti possit : quare passa 
est forma servi : adherentes scilicet ferma Dei, et 
permittente pati propter 939 salutem passionibus 
partam, propter wnionem autem  vindicante: sibi 
passiones. lgitur nom est Christus qui passus est, 
sed bomo ex nobis a Verbo assumptus. Unde baies 
vatieinans clamat: « Homo in plsga exsistens, et 
sciens pati in&emitatemr **. » Et ipse Dominus Chfi- 
stus Judmis dicebat : « Quid me queritis eecidere 
hominem, qui vobis veritatem leoutus sum **? )» 
Occidilur autem non ipsa vita, sed qui hsbet na- 
turam mertalem. Et hoe in alio loco docens Βοπή- 
nus aiebat Judmis: e Solvite templum hoe, et ia 
trábus diebus excitabo illud *. » Solutus ipltur est 
qui ex David, excitavit autem hune. solutum tutni- 
genitum Del Verbum ex Patre impsssibillter geni- 
tum ante szcula. 


Cyrilli defensta. 
Est plane vel confessione omnium impbssibilis 


natura Verbi Dei : et hoc nemini puto esse non 
manifestum, et nullus ceo dementiz processerit ut 


καθἰχοιτό τις, ὡς τὴν ἀπόῤῥητον, χαὶ ὑπερφυᾶ, καὶ D arcanam illam naturam, qux» supra naturam est, 


τοῦ δύνασθαί τι παθεῖν bméxewa φύσιν, ἀσθενείαις 
ταῖς καθ) ἡμᾶς ἑνισχῆσθαι λέγειν. Ἐπειδὴ δὲ ἣν τὸ 
παθεῖν τῷ κόσμῳ σωτήριον, καὶ πάλιν ἀμήχανον τὸ 
παθεῖν εἰς ἰδίαν φύσιν τὸν ἐκ Θεοῦ φύντα Λόγον, 
µέτεισιν ἀντέχνως τῆς οἰχονομίας τὸ χρῆμα. Ἴδιον 
ἐποιῄσατο σῶμα τὸ παθεῖν δυνάµενον, ἵνα τῷ παθεῖν 
πεφυχότι λέγοιτο παθεῖν, χαἰτοι μεμενηχὼς ἁπαθὰς 
xav ἰδίαν φύσιν αὐτός. Ἐπειδὴ δὲ σαρχὶ πέπονθεν 


** ]sa; vin, 5. ?*iJoan. viu, 40. ! Joan. i1, 9. 


et sublimior quam αἱ pati quidquam possit, nostris 
infirmitatibus teneri dicat. Quia vero mundo salu- 
tare erat pati, et rursus Verbum ex Deo genitum 
in propria natura pati non poterat, pulchro artiücio 
negotium dispensationis aggreditur, et corpus pro- 
prium fecit quod pati posset, ut corpore passibili 
pe dieeretur, ipse manens alioqui propria natura 
impassibilis. Quia igitur carne passus est volens, 


Varie lectiones ex codice Seguieriane. 


B ἴσως, οἱχειουμένης. 





S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


hac ratione Salvator omuium est et nominatur. Ut A ἑκὼν, ταύτῃητοι τῶν ὅλων Xuotho ἔστι es xal-óvopá- 


*him ait Paulus : « Gratia Dei pro omuibus mor- 
lem gustavil * ; » testimoninm autem dabit et bea- 
tus Petrus cum sapientisstme dieit : « Christo 
igitur pro nobis, non in natura divinitatis, sed in 
carne, inquit, passo *. » Alioqui quomodo Domi- 
mus glorie crucifizus dicMur * ? quomodo is, per 
quem ommwnia, ut Paulus ait *, constituta sunt, 
datus est a Deo Patre caput corporis Ecclesiz, fa- 
ctus vero est primogenitus ex mortuis * ?* vindicans 
scilicet sibi passiones, qux proprie carni accide- 
runt. Dominus autem glerie non potest esse com- 
munis homo, et quales nos sumus. Sed illud for- 
tasse dices: Satis superque esse unionem, ut 
dicamus Chrisum unum et Dominum, qui cruci- 


ζεται. Ὡς γὰρ 6 Ηαῦλός φησι «Χάριτι θεοῦ ὑπὲρ 
ααντὺς ἐγεύσατο θανάτου.» µαρτωρήσει δὲ χαὶ ὁ 
θεσπέσιος Πέτρὰς, σοφωτατα λέγων ΄ « Χριατοῦ οὖν 
παθόὀντος ὑπὲρ ἡμῶν, οὐ φύσει θεότητος μᾶλλον 
ἀλλὰ σαρχός. » Ἐπεὶ τίνα τρόπον ὁ τῆς δόξης Κύριος 
ἑσταυρῶσθαι λέγεταις πῶς δὲ ὁ, bU οὗ τὰ πάντα av»- 
ἑστηχε, χσθά φησιν ὁ µαχάριος Παῦλος, δέδοταε παρὰ 
τοῦ θεοῦ καὶ Πατρὸς χεφαλὶ τοῦ σώματος τῆς Ἐχ- 
Χλησίας, γόγονε δὲ πρωςότοχος Ex νεκρῶν» οἰχειωσά- 
µενος δηλονότι τὰ τῇ ἰδίᾳ σαρχὶ συµθαίνοντα πάθη, 
Κύριος δὲ τῆς δόξης οὐχ ἂν γένοιτο χοινᾶς, xal χαθ᾽ 
Ἡμᾶς ἄνθρωπος. Αλλ’ ἐρεῖς Excivó mou. τάχα, ὡς 
ἀπόχρη λίαν fj ἕνωσις εἰς τὸ ἀποφῆναι Χριστὸν ἕνα, 
καὶ Κὗριον, τὸν ἑσταυρωμένον. Οὐχοῦν λεγέσδω 


fixus est. Dicantur igitur omnia de ipso : 9/40 B πάντα αὐτοῦ, xol ὁμολογείσθω Σωτῇρ ὁ τοῦ θεοῦ 


confiteantur omnes Verbum Dei Salvatorem : qui 
quidem secundum naturam divinitatis impassibilis 
remansit, carne vero, sicut dixit beatus Pelrus, 
passus est. Ipsius enim proprium. erat secundum 
veram unionem corpus, quod mortem gustavil. 
Alioqui quomodo secundum carnem ex Judzis Chri- 
$ius, et Deus supra omnia est, οἱ benedictus in 
ssecula, amen '? in eujus mortem baptizati sumus? ? 
Cujus resurrectionem — eonfitentes | justificamur ? 
quamvis secundum naturam propriam Verbum Dei 
mori'non potest, imo est Ipsamet vita. Num igitur 
in mortem hominis communis baptizati sumus, et 
in eum credentes justifieamur ? 4η potius, quod 
verum est, mortem Dei incarnati, et passi carne 
pro nobis annuntiamus, et resurrectionem confi- 
Aentes, peccati pondus abjicimus ? « Empti. enim 
sumus pretio *, non corruptibilibus auro vel argento, 
sed pretioso sanguine quasi agni immaculati et 
impelluü Christi '*. » Et plurima alia prater haec 
licebat dicere : nec difficile esset auctoritates 
sanctorum Patrum producere, sed hac arbitror 
sufficere iis qui dociliores sunt. Scriptura est enim : 
« Da occasionem sapienti et sapientior erit; ostende 
justo, et apponet ut recipiat !*. » 


Λόγος, μεμενηχκὼς μὲν ἁπαθῆς τῇ τῆς θεότητος eo- 
cet, σαρχὶ δὲ παθῶν, ὡς εἶπεν ὁ Πέτρος. Αὐτοῦ γὰρ 
ἂν ἴδιον καθ) ἕνωσιν dO Of] τὸ τοῦ θανάτου γευσάµε- 
voy σῶμα. Ἐπεὶ τίνα τρόπον ἓξ Ἰουδαίων κατὰ σάρχα 
Χριστὸς, καὶ θεὸς ἐπὶ πάντων ἑἐστὶ, xal εὐλογητὸς 
εἰς αἰῶνας, ἁμήν ; Elc τὸν τίνος θάνατον βεδαπτίσµε- 
θα; Τὴν τίνος ἀνάστααιν ὁμολογοῦντες δικαιούµεθα; 
xal τοι κατὰ φύσιν ἰδίαν θανάτου χρείττων ἐστὶν ὁ τοῦ 
Θεοῦ Λόγος ' μᾶλλον δὲ αὐτόχρημα ζωή. Ap! οὖν εἰς 
θάνατον ἀνθρώπου χοινοῦ βεδαπτίσµεθας xal ck 
αὐτὸν πιστεύοντες δικαιούµεθα; 7, ὅπερ ἐστιν ἆλη- 
θὲς, ἑνανθρωπήσαντος Θεοῦ, xai παθόντος ὑπὶρ 
ἡμῶν σαρκὶ, τὸν θάνατον καταγγέλλομεν, χαὶ óyolo- 
χοῦντες τὴν ἀνάστασιν, τὸ τῆς ἁμαρτίας ἄχβος ἆπο- 
πεµπόµεθας «Ἡγοράσθημεν γὰρ τιμῆς, οὗ φθαρ- 


«τοῖς, ἀργυρίῳ, f) χρυσίῳ, ἀλλά τῷ τιµίῳ αἵματι, ὡς 


ἀμνοῦ ἁμώμου χαὶ ἀσπίλου, Χριστοῦ.» Καὶ πλεῖστα 
μὲν ἕτερα πρὸς τούτοις ἣν εἰπεῖν * χαλεπὸν δὲ οὐδὲν 
ἦν καὶ τὰς τῶν ἁγίων Πατέρων παραθεῖναι χρήσεις, 
ἀλλ’ ἀρχέσειν οἶμαι xal ταῦτα τοῖς εὐμαθεστέροις. 
Γέγραπται γάρ᾽ « Albou. σοφῷ ἀφορμὴν, καὶ σοφώ- 
τερος ἔσται, γνώριζε δικαίῳ, καὶ προσθήσει τοῦ δέ- 
χεσθαι. 


* Hebr. 1, 9.. *[Petr. 1v, 1.. ^ 1 Cor. 5, δ. 5 Hebr. 11, 10. * Coloss. 1,18. Ἱ Rom. ix, 5. * Rom. vi 


ὃ, *ICor. 1, 29. 19 [ Petr. s, 18. !* Prov. ix, 9. 





XPOLOGETICUS AD THEODOSIUM INP. 








TOY ATIOY KYPIAAOY 
ΛΟΓΟΣ ΑΠΟΛΟΓΗΠΚΟΣ 


ἩΡροΣ TON ΕΥΣΕΒΕΣΤΑΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΛ ΘΕΟΔΟΣΙΟΝ, 


SANCTI CYRILLI 
APOLOGETICUS 


AD PHSSIMUM IMPERATOREM THEODOSIUM. 


' 


Fo εὐσεδεστάτῳ 9, καὶ 0sogilsováto καὶ gilo- A ΦΚ Religiosissimo piissimoque ac Christi. amam- 


χρίστῳ «ἡμῶν BaciAst θεοδοσίῳ, νιχητῇ del P 

Ἀὐγούστῳ, Κύριος ἐν Κυρίφῳ χαίρει». 

"H μὲν θεία, καὶ ἀχήρατος, καὶ τῶν ὅλων κατεξου- 
σιάζουσα φύσις, xai φῶς ἀπρόσιτον οἰκχεῖ, xai θρό- 
νον ἔχει τὸν ἀνωτάτω, τὸν αὐτῇ τε xal μόνη πρεπω- 
δέστατον ὃν περιεστήχασιν ἀρχαὶ, χνριότητές τε, 
xaX ἐξουσίαε, xal αὐτὰ δὲ 4 τὰ ἅγια σεραφίµ * καὶ, 
χαθά φησι τὸ Γράμμα τὸ ἱερὸν, πάντα τὰ ἔργα αὖ- 
τὴν σείεται, xal τρέμει. Αλλά καὶ οὕτω δεδοξα- 
σµένη, xai τοῦ παντὸς θαύματος ἰοῦσα πρὸς λῆξιν, 
τῷ µεχέθει τῆς ὑπεροχῆς, xat τῆς ἀποῤῥήτου δυνά- 
εως ἰσάμιλλον ἔχει τὴν ἡμερότητα. 00 γὰρ ἂν 
Ίνεγχεν d) Ὑεννητὴ φύσις χρηστότητος ἁμιγῆ τὴν 
οὕτως ἀλχιμωτάτην, xal ὑπερφυᾶ δύναμίν τε, xal 
ἀξουσίαν. Καὶ γοῦν ὁ µακάριος προφήτης Δαυῖδ τὰς 
ὑπὲρ τε ἑαυτοῦ, xal ἁπάντων δὴ τῶν ἐπὶ τῆς γῆς 
Ἐποιεῖτο χιτὰς, ποτὸ μὲν λέγων * «Μνῄήσθητι, Κύριε, 
ὅτι χοῦς ἆἕσμεν» ποτὲ δὲ πάλιν. « Ἐὰν ἀνομίας 
παρατηρἠσῃς, Κύριε, Κύριε, τίς ὑποστήσεται; » Καὶ 
μὴν καὶ ὁ πανάριστος 4’ Ἰὼδ, πειραξόµενος ὑπὸ τοῦ 
διαδόλου πιχραῖς τε καὶ ἀφορήτοις 7 αἰχίαις ἔνισχη- 
μένος, ἀνεχεκράχει πρὸς θεόν’ « Διὰ τί οὐχ ἑποίησας 
τῆς ἀνομίας µου λήθην, καὶ χαθαρισμὸν τῆς ἆμαρ- 
τίας µου; Ἐσφράχισας 86 µου τὰς ἀνομίας kv βα- 
λαντίῳ: ἐπεσημήνω δὲ, εἴ τι 5 ἄχων παρέθην. » 
λλ', οἶμαι, φαίη τις ἂν πρὸς τοῦτο εὐθύς: Τί οὖν, 
ὦ γενναιότατε τῶν ἀθλητῶν, εἰς * ἐγχλήματος δύνα- 
ιν χαταλογίζῃ τῷ θεῷ τὸ μὴ ἐλεεῖν; El πεπληµ- 


µέληχας, αὐτὸς αἰτιᾷ τὸν νοµοθέτην, ὅτι µέμνηται c 


τῶν ἡμαρτημένων; Nat, φησίν. Ὁ γὰο ἑλεεῖν πε- 


tissimo | imperatori — nostro Theodosio, victori, 
semper Augusto, Cyrillus, in Domino salutem. 


Divina illa immortalisque natura, quz universis 
rebus dominatur, et lucem inhabitat inaccessam '*, 
et solium obtinet supremum, ipsique soli congruum ; 
cui astant principatus, dominationes, potestates, 
el ipsa quoque sancta seraphim : ac quemadmo- 
dum sacra Scriptura testatur, cuncta quz facta 
sunt, ad illius majestatem et nutum horrent, ac 
tremunt 15. At quamvis ea usque adeo gloriosa sit 
et ad omnis admirationis cumulum evecta, adhuc 
tamen excellentis hujus inexplicabilisque potentise 
magnitudini mansuetudinem parem habet. Etenim 
matura creata potentíssimam illam immensamque 
vim ac potestatem sufferre non posset, nisi qua- 
damn lenitate ac mansuetudine temperatam. Quare 
beatus propheta David pro se aliisque omnibus in 
terra degentibus preces fundens, modo ait ;: « Me- 
mento, Domine, quoniam pulvis sumus ** ; » modo 
rursum : « Si iniquitates observaveris, Domine, Ώο- 
mine, quis sustinebit 172 Quin optimus quoque 
Job a diabolo tentatus, cum in acerbissimis atque 
szvissimis eerumnis teneretur, ad Deum clamabat : 
ε Quare non fecisti oblivionem iniquitatis mes, 
et expiationem peccati mei 1 ? Obsignasti enim 
iniquitates meas veluti in sacculo, et notasti si quid 
etiam invitus prevaricatus sum 17. » Sed statim, 
opinor, dicet hice quispiam : Quid igitur, o'genero- 
sissime athletarum, tunc id crimini Deo vertis, quod 
non miseretur ? Si peccasti, tunc ob id legislatorem 


? D Tim. vi, 16. !* Psal. cin, 7. !* Psal, ο. —!* Psal. cxxix, S. ** Job vir, 341. ** Job xiv, 11 


Vari: lectiones ex codice Seguieriano. 


ο εὐλαθεστάτῳφ. P εροπαιούχῳ. α δή. 4' µαχάριος, T ἀποῤῥήτοις, » χαὶ εἴτι,͵ * dx. - 


&55 


. S. CYBILIA ALEXANDIUNI. ARCIHED. 


insimultas, quod peccata non obliviscitur? Nz, in- A φυκὼς,. καὶ οὐκ ἀθαύμασνον ἔχων iui τούνρ τὸν 


quit, ille. Qui enim natura sua miserfcors esi, 
neque vulgarem Ἰπάο gloriam obtinet, ουδ non 
etiam mihi talem se przbet ? Si enim feri potest, 
ut humana. mens nullo pacto prolabi possit ; exa- 
ctissime in illum judex inquirat, obsignet iniquitates 
velut in sacculo, deneget 9/449 oblivionem iis qui 
ipsum vel non sponte interdum offenderunt. Si 
vero in multis offendimus omnes !*, omnique vacare 
culpa in ipsum solum convenit, delicta libens obli- 
viscatur eorum, qui imbecilles esse solent. Decet 
jtaque excellentes pr:estapntesque  majestates, ut 
sereno placidoque sint animo. Hc autem lenitas 
animique serenitas singulari quidem modo adest 
divin: supremzque illi nature, ad illius vero exem- 
plum, etiam vestre mejestati, Christi. amantissimi 
imperatores : siquidem ccelestis regni quoddam 
simulacrum, et imitatio terrena vos estis, et qui- 
dem soli in omnes imperium sortiti, timore ac 
mansuetudine subditos vestros conservantes, et 
veluti illustrem quamdam pacatamque serenitatem 


per universum orbem diffundepntes. Quare et ego. 


quoque impulsus sum, ul contristatam vestram 
pietatem convenienti defensione placarem. Quod 
vero mihi id efficere cupienti in primis utile et 
necessarium futurum erat omitto, οἱ quidem invitus, 
propter observantiam qux vestre majestati jure ab 
omnibus debetur. Eteniin si me non ejus temeri- 
tatis, aul vesania fuisse dixero, vel non ita oranis 
deeoris oblitum pronuntiavero, ut aliquid delique- 
rim, et hoc adversum vos, forte liaud impune id 
dixero: metuo enim, nec injuria, sententise vestre 
adversari, ne aliquid ejusmodi mihi eveniat, quod 
israeli accidit. Qui cum haud prorsus ita innocens 
esset, ut non aliquando delinqueret (in multis nam- 
que offendimus omnes, et humsna natura boc ve- 
luà merbo laborat, ui facile labatur), tagquem 
diligens legis custos nullo pacto Deuin.se offandisse 
aliquando persuasum bahebat. Verum. bunc mox 
sibi dicentem audivit : « Ecce ego judicio tecum 
contendam, eo quod dicis : Non. peccavi.!*. » Satius 
itaque eonsultiusque est potenlibus cedere, οἱ oeffen- 


δόξαν, διὰ τί μὴ τοιοῦτος ὁρᾶται xai εἰς ἐμέ, Ei μὲν 
γὰρ ἑνδέχεται, χατὰ µηδένα τρόπον παρολισθῆσαιΣ 
ξύνασθαι ὧν ἀνθρώχινον νοῦν, ἀχριθολογείσθω λίαν 
ὁ χριτῆς, σφρσγιξέτω τὰς ἁμαρτίας Y ἓν βαλαντίῳ, 
παραιτείσθω τὴν λέθην, τὴν ἐπί γε τοῖς προσχε- 
κρουχόσι xal ἁδοχήτως ἔσθ᾽ ὅτε’ οἱ δξ πολλά πταίο- 
μεν ἅπαντες, καὶ τὸ εἰς ἅπαν ἀμώμητον 5: αὐτῷ τε 
καὶ µόνῳ πρέπει, χαριζέσθω τὸ ἀμνησίχαχον ci; 
εἰωθόσιν ἀσθενεῖν. Πρέπει τοίνυν ταῖς ἀνωτάτω λίαν 
ὑπεροχαξς τὸ γαληνόν τε xaX ἤμερον φρόνημα. Πρόσ- 
εστι ἂξ τοῦτο χατὰ τρόπον μὲν τὸν ἑξαίρετον τῇ θείᾳ 
τε καὶ ὑπερτάτῳ φύσει, κατὰ µίµησιν δὲ τὴν πρὸς 
αὐτὴν xa τῷ ὑμετέρῳ κράτει, φιλόχριστοι βασιλεῖς - 
ὅτι τῆς ἐν οὐρανοῖς βασιλείας ἑχτύπωμα ^ ὥσπερ τι 
καὶ µίμηµα τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς ὑμεῖς δὴ, xat μόνοι, τὸ 
χατὰ πάντων λαχόντες κράτος, φόδῳ τε καὶ ἡμερὸ- 
τητι σώζοντες τὸ ὑπήχοον, xal οἷόν τινα λαμπράν τε 
xai εἰρηνικὴν εὐδίαν τοῖς ἀνὰ πᾶσαν ἁπλοῦντες ὑπ' 
οὑρανόν. Ταύτῃτοι κἀγὼ παρωρμήθην ἀναγχαίως 
ἐπί γε τὺ δεῖν ταῖς χαθηχούσαις ἀπολογίαις λελ»- 
πηµένην ὑμῶν θεραπεῦσαι τὴν εὐσέδειαν. Ὢ δὲ E» 
μοι ἑλομένῳ μάλιστα «οοῦνο ὁρᾷν, χρὴσιμόν το b xai 
ἀναγχαῖον, παρίηµι, χαὶ οὐχ ἑχὼν, διὰ ον p ὑμε- 
τέρῳ «κράτει παρὰ πάντων ὀφειλόμεγνον σέδας. Τὸ 
μὰν γὰρ εἰπεῖν ος ὡς οὗ γἐγονά τις οὕτω θρασὺς, f 
ὁλιγοχνώμων, fj καὶ σφόδρα τοῦ «τρέποντος χατηµε- 
χηχὼς, ὡς πλημμελῆσαί µέ τι à, καὶ τοῦτα εἰς ὑμδς, 
οὐχ ἀδήμιον ἔσθ᾽ ὅτς δέδια γὰρ xal µάλα εἰκότως, 


C τὰ ταῖς παρ ὑμῶν ἀντιφέρεσθαι φήφοις, ἵνα µά τι 


πάβοιµι «οιοῦτον, ὁποξόν εἰ φασι πεπονθέναι sb» 
Ἱσραῇλ. Q0 γὰρ elc ἅπαν * ἁπηλλαγμένος τοῦ E30" ὅτε 
πλημμελεῖν (πολλὰ γὰρ Κταίοµεν ἅπαντες, xal νο- 
ect τὸ εἠάλισθον ἡ ἀνθρώπον φύσις), ὡς ἀκριθἒις νοµο- 
φύλαξ ᾧετο φάχα που κατὰ ρηδένα τρόπον προσκρον- 
σᾳι θεῷ' ἀλλ fjxove λέγοντας αὐτοῦ f * ε«Ἱδου ἐγὼ 
πρίνομαι πρὸς σὺ ἐν τῷ λέγειν σε’ Οὐχ ἡμαρτον./ 
"Apstvoy οὖν ἄρα sta) σοφὺν τὸ τοῖς χρατοὺσι παρα- 
χωρεῖν, xal τὴν àe' οἷς λθλύπηνται συγγνώµην 
elveiv, Ἡρόσεστι γὰρ, ὡς ἔφην, κατὰ µέμηαιν τὴν 
ὡς πρὰς θεὺν, καὶ τῷ ὑμετέρῳ χράτει «b. ἁμνπαί- 
κάνον, 


sionis veniam [petere, Habet enim hoc, sicuti dixi, vestre majesins ex divina. imijaUone, ut offensarum 


obliviscatur,, 


Scripsi itaque tum vestra pietati, tum inclylis D Γέἐγραφα τοίνυν τῇ «e ὑμῶν-εὐσεθείᾳ, καὶ μὴν xai 


quoque reginis, recta. admodum. id faciens, nen vt 
diasenaionem, aut perturhalionem aliquam sacra- 
lissjmos vesira aule cierem ; absiii non enim ia 
exeore, mentigqua inops .sem ? sad. non. ignarus, 
iles qui ad hoc ordinaü eiot ut. sanntissimo Deo 
&acrificent, sobrios vigilantesque esse debere, et 


illud dispieera, qped illi probetar, idque nen negli-- 


19 Jac. 11, 9... !? Jerem. 11, 35, 


αὐταῖς ταῖς οὑκλεεατάταις βασιλίσιν. Ἔδρων 8 Gi 
τοῦτα xal µάλα ὀρθῶς, οὐχ ἵνα θόρυδον, 3 διχό- 
γοιαν ^ ἑερωτάτεις ὑμῶν αὐλαῖς ἑμθάλλοιμι ' πόθον; 
Wh t γὰρ οὕτως εἴην ἔζω τε φᾳενὺς ἀγαθῆς, xal λογτ- 
φμοῦ τοῦ πρέτοντος΄ ἐνναναηκὼς δὲ μᾶλλον, ὅτι νη- 
φαλίους προσέχει εἶναι τοὺς ἱερουργεῖν τεταγµένευς 
τῷ παναγίῳ θεῷ, περιαπέπτεσθοί τε và αὐτῷ δοχοῦν, 


Variz lectiones ex codice Seguieriano. 


y ἀνομίας. , "εἰς ἅπαν τὸ ἁμώμητον. ἃ ἐχμαγεῖον. b μάλιστα, tovto δρᾷν ἑλομένῳ, 


x παρολισθεῖν. 
vehe τε. € δὲ εἰπεῖν. d πλημμελήσας τι. 9 εἰσάπαν. 


xai θόρυδον ταῖς, 1 ἰμδάλχοιμί πσθεν ' (f. 


f αὐτῷ. 5 βασιλίσσαις ἑδραιῶν. Α διχύνοιαν 





4531 APOLOGETICUS AD TBEODOSIUM IMP. 458 


μὴ ἁμελητὶ τοῦτο δρᾷν, τὸν ἐἑπηρτημένον αὐτοῖς δε- A genter facere, veritos si in ea functione aliquatenus 
διότας ὄλεθρον, εἰ xaxá τι γοῦν i ὅλως ἀναπίπτοιεν 2593 sotordes exstiterint, certam sibi perniciem 
εἰς ῥᾳθυμίαν Ε. Act γὰρ ἡμᾶς βεδαιοτέρους εἰς πίστιν — impendere. Oportet enim ut eos in &de coufirmemus, 
ἀπεργάζεσθαι τοὺς ἤδη πιστεύσαντας ὶ εἰς τὸν Κύ- qui jam. in Dominum nostram Jesum Christum 
ριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, οὓς τῷ ἰδίῳ αἵματι χατ- — crediderunt, quos sanguime suo acqwísivit, since- 
εχτήσάτο, καὶ ἰδίους m ἀπέφτνε προσχυνητὰς, γένος — rosque adoratores effecit, ac genus electum, regale 
τε ἐχάλεσεν ἐχλεχτὸν, βασίλειον ἱεράτευμα, xoi ἔθνος — sacerdotium, gentem sanctam, popalumque acquisi- 
ἅγιον, xal λαὺν slg περιποίησιν, ἵνα τὰς ἀριτὰς ἑξ- (ionis vocavit ?? : ut virtates ejus annuntient. qui 
αγγέλωαι 2 τοῦ πάντας καλοῦντος ἐπὶ τὸ θαυμαστὸν — omnes (e tenebris) vocavitin admirabile lumen 
αὐτοῦ φῶς. Καὶ γοῦν ἐπὶ τοῖς ἱερᾶσθαι λαχοῦσι 0c- — guum. Itaque ubi de his precepit, qui im sacer- 
σμοθετῶν, πρὸς τὸν µαχάριον προφήτην Ἰεζεχιὴ — dotum ordinem cooptati sunt, ad Ezecbielem pro- 
οὕτω πού φησιν’ « Yl ἀνθρώπου, λάλησον τοῖς υἱοῖς — phetam ita loquitur : « Fili hominis, loquere filiis 
τοῦ λαοῦ σου, καὶ ἐρεῖς πρὸς aütoóc* l'v ο ἐφ᾽ fiv populi tui, et dic ad eos: Terra. supra quam in- 
ἂν ἐπάγω ῥομφαίαν, xal λάθῃ ὁ λαὸς τῆς γῆς ἄν- — duxoro gladium, et tulerit populus terrz hominem 
θρωπον ἕνα ἐξ αὐτῶν, καὶ δώσουσιν αὐτὸν éauvolg P — unum de suis, et. dederit eum in speculatorem ; et 
εἰς σχοπὸν, xat ἴδῃ ῥομφαίαν ἐρχομένην ἐπὶ τὴν γῆν, B viderit. gladium super terram venientem, et. ceci- 
xai σαλπίσῃ ατῇ σάλπιγγι, καὶ σηµάνῃ 4 τῷ λαφ µου, — werit tuba, ac signifieaverit pepulo meo ; is autem 
καὶ ' ἀχούσῃ ὁ ἀκούσας τῆς φωνῆς τῆς σάλπιγγος, xaX — qui tubz vocem audierit, et ae non custodiverit, et 
μὴ φυλάξηται, xat ἔπέλθῃ ἡ ῥομφαία, καὶ χαταλάδῃ — ideo gladius veniens ipsum comprehenderit : san- 
αὐτὸν, τὸ αἷμα αὐτοῦ ἐπὶ τῆς χεφαλῆς αὐτοῦ ἔσται, — guis ipsius in caput ejus erit, eo quod cum tubse 
ὅτι τὴν φωνὴν τῆς αάλπιγγος ἀχούσας οὐκ ἐφυλά- — vocem audisset, sjbi non caverit : et alter quia 
ξατο' τὸ αἷμα αὐτοῦ ἐπ᾽ αὑτοῦ ἔσται - καὶ οὗτος, Üvt— eustodivit se, animam suam eripuit. Si vero spe- 
ἑφυλάξατο, τὴν quyty αὐτοῦ ἐξείλετο. Καὶ ὁ σχοπὸς, — culator viderit venientem gladium, et tuba. nou 
ἐὰν ἴδῃ τὴν ῥομφαίαν ἑρχομάνην, χαὶ μὴ σηµάνῃ» — significaverit, nec populus se custodirerit, venerit- 
τῇ σάλπιγγι, καὶ ὁ λαὺς μὴ φυλάξηται, καὶ ἑλθοῦσα — que gladius, et animam ex ipsis abripueriL : ipsa 
ἡ ῥομφαία λάξῃ ἐξ * αὐτῶν φυχὴν, αὑτὴ διὰ τὴν — quidem propter suam iniquitatem capta est, san- 
αὐτῆς ἀνομίαν ἐλήφθη΄ καὶ τὸ αἷμα Ex χειρὸς τοῦ — guinem. lamen ejus de manu speculatoris requi- 
σχοποῦ ἐχζητήσω. » Xpfvat δὲ olpav*, τῶν εἴρη- — ram *!. » Όρου pretium autem erit horum ver- 
µένων τὴν δύναμιν οὐκ ἀζήτητον Y &dv* ὀνήσειε γὰρ — borum vim non indiseussam praterire. Non enim 
ἂν καὶ * ἔτι µειζόνως, τῆς &x' αὐτῷ θεωρίας &Ecu- , mediocriter juvabit, si eorum abdita intelligentia 
ῥυνοµένης εἰς τὸ ἐμφανές * οὐχοῦν ἐφόδου βαρδαρικῆς — in spertum latius proferetur. Cum ergo barbarica 
προσδοχωµένης ἔσεσθαι χατὰ πόλεως 7, οἱ taótne — aliqua irruptio exspectatur, civitali prasides cu- 
με)εδωνοὶ, xal qpovtistal, καὶ προεστηκότες oxo-  ramquo illius gerentes, in speculis aut editio- 
πευτηρίοις τισὶν, ἧτοι πύργοις τοῖς ἄγαν ὑψηλοτάτοις — ribus turribus quosdam collocant, qui directo in 
ἐφιζάνουσέ τινας, ol τοῖς ἀγροῖς ἑνορῶντες ἀεὶ, τ]δε — agrum prospectu indesinenter oculos bac illac cir- 
χἀχεῖσε τὸν οἰχεῖον περιχοµίζοντες ὀφθαλμὸν, bx- — cumferant, pervigili studio ne quis hostium irrum- 
αγρύπνως, περιεργάζονται, μὴ ἄρα τις τῶν παλεµίων — pat observantes. Quodsi hostiles insidias tempestive 
ἐμθάλλοι ** προχατασηµήναντες μὲν γὰρ τῇ πόλει — civitati denuntiaverint, digni censentur haud me- 
τὴν ἔφοδον, οὐ µετρίων α ἀξιοῦνται Y&püv* ἄπονυ- — diocri bonore ; si vero per illorum desidiam civita- 
στάξαντες δὲ πρὸς τοῦτο, τὰς τοῦ ἁλῶναι, xal πα- — tem capi hostileve quid pati contigerit, ipsi poonas 
θεῖν αἰτίας αὐτοὶ ταῖς ἰδίαις ἀναμάττονται κεφαλαῖς, — capitibus suis luent ultimaque supplicia expendent. 
την πααῶν ἑσχάτην ὑπομένοντες δίχην. Κατὰ τὸν — Ad eumdem fere modum unusquisque escerdotum 
ἴσον, οἶμαι, τοῦτον b τρόπον xa τῶν ἱερέων ἕκαστος, (quandoquidem speculator a Domino constitutus 
ἐπειδὴ τέθειται παρὰ Θεοῦ σχοπὸς, εἰ μὲν ἐπαγγέλ- — est), siquidem populis curs sus commissis malum 
Ast ο «οῖς ὑπὸ χεῖρα λαοῖς τὸ πεφυκὸς ἁδιχεῖν, στε- , quod Ledere solet annantiaverit, coronam lae 
qávou πρόξενον ἑαυτῷ τὸ χρῆμα ποιῄσεται. Περι- — vigilantia sibi Q/$ conciliabit. Quod si tacuerit, 
πεσεῖται δὲ πάλιν τοῖς ἐκ θείας ὀργῆς ἐπισυμδαί- incidet in mala quz per iram Dei irrogari solent, 
νουσι χαχοῖς, ἁδιχήαας οὐ μετρίως ταῖς σιωπαῖς τὸ — quippe cuu suo silentio haud mediocri damno 
ταῖς παρ αὐτοῦ φωναῖς εἰς ὀρθότητα διοιχούµενον. — aífecerit eos, quos vocibus ad rectam viam dirigen- 
Οὐχοῦν ὁ πόλεμος ἦν οὗ xa0' ἑνὸς τῶν xa0' ἡμᾶς — dos acceperat. Susceptum itaque erat bellum non 
ἀνθρώπου κοινοῦ, xaT' αὐτοῦ δὲ μᾶλλον χινούµενος adversus aliquem vulgarem, nobisve similem ho- 
τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ. Γέγραπται μὲν — minem, sed adversus omnium nostrum Salvatorem 


*? ] Petr., 5, 9. *' Ezech. xxxin, 2-6. 
Vari:x lectiones ex codice Seguieriano. 


j| εἰ καὶ ταύτῃ γοῦν. k ῥᾳθυμίας. 1 πεπιστευχότας. 7" γνησίους. 3 ἑξαγγείλωσι — 9 qn. δ δώσει 
ebobv ἐν ἑαυτοῖς. 4 σαλπίσει. 3 σημανεῖ. τῷ λαῷ, xal. 3 σημανει. ἵὰπ. " xai δέ τοι xal Ὁυὲγ- 
καταζἠτησον. Ἐὰν ὀνήσεια. x οἶμαι, xal, Y πὀλιν, 5 ἐμδάλο, » μετρίως. b τούτῳ. 5 ἁπαγγέλλον. 


PATROL, GR. LXXVI. ' 15 


459 


S, CYRILLI ALEXANDRINQU ARCHIEP. M 


Christum Dominum. Scriptum namque est nemi- A yàp, ὅτι οὐδεὶς λέγει, ᾿Ανάθεμα Ἰησοῦς, εἰ pt, iv 


nem dicere anathema Jesum, nisi in Beelzebub 3, 
hoc est, neminem negare Christum, nisi. Satanain 
habeat, qui ad hoc illum instiget : neque quisquam 
est, qui hocin dubium vocet. Draco igitur apostata 
ille, hocest Satanas, virum sacerdotem incautum, 
ac potius mente seductum nactus, ei linguam 
adeptus temerariam, et ad veritatis dogmata incon- 
siderate calumniandum Christique Salvatoris nostri 
gloris detrabendum promptissimam (erat euim 
petulans effrenatoque impetu quavis etiam absur- 
dissima audacter aggrediens), turbis seditionibus- 
que omnes Ecclesias adimplevit. Oppugnata autem 
ad hunc modum recta fide, ubique oriebantur 
dissensiones, eL multa cura sollicitabantur ei etiam 
qui jam crediderant, num erraverint quod Chri- 
stum verum Deum esse putassent. Et quid inde 
secutum est ? Pestifera quaedam lues orbem depa- 
scebatur universum, originem quidem habens ex 
mendacio, patrem vero Satanam. Cum itaque a Deo 
speculatores constituti simus ut populorum curam 
geramus, quomodo nobis non incumbebat ut, 
admodum alacriter sacra ecclesiosticaque tuba 
arrepta, his qui pietatem servare cupiunt, diabo- 
lici laquei [gladii]invasionem detegeremus ? Quam 
enim ponam Deus paravit iacentibus ? « Sangui- 
nem, inquit, ejus de manu !ua requiram. » At 
erat, religiosissime rex, tutum immotumque cor 
tuum. Erat sane, lioc ipse profiteor ; potius autem 


resipse boc clamant, longusque preterea iempo- C 


rum iracius testatur, quo omnium approbatioue, 
eun pietatem colueritis, eum majorum vestrorum 
gloria certatis : imo vero, quia illis gloriosum est 

uod a vestra serenitate superantur, nihil veritus 
merito dixerim meliorem hae de re honestiorei- 
que vos tulisse sententiam. Novi quam immota 
vobis insit fides, quam (irma in Christum dilectio. 
Scripsi vero non inutiliter, ad boc ut ipsi aliis, imo 
vero Ecclesiis omnibus turbatis opem feratis : vestri 
enim moris est conservare. Ut ergo tuba, quse 
barbarorum ΚΕ insultus denuntiat, robustissi- 
mum quidem asc pugnacissimum quemque tantum 
condecentis generositatis admonet, timidum vero 
tironemque cautum reddit, ne qua ratione in 
hostium acies per imprudentiam incidens, erudeli- 
tatis ipsorum prada liat : ita qus? ego de Christo 
conscripsi, vesirz quidem pietatis aculeos adver- 
sus diaboli laqueos excitabant, c:teros vero qui 
levi mobilique in malum mente sunt, cautos in fide 
stabilesque reddebsnt, Christi mysterium non ita 
facile a multis capitur : illius enim doctrina admo- 
dum profunda est, et illis etiam qui mente pluri- 
mum valent, divinasque Scripturas exquisite ver. 


33 | Cor. zit, 9. 


Βεελζεδούλ’. τουτέστιν͵ Οὐδεὶς ἀρνεῖται τὸν X pictis, 
εἰ μὴ ἔχει πρὸς τοῦτο διανιστάντα d τὸν Σατανᾶν, 
ἀληθὲς δὲ ὅτι τὸ εἰρημένον, οὐχ ἂν ἑνδοιάσειέ τις. 
Οὐχοῦν ὁ δράχων ὁ ἀἁποστάτης, τουτέστιν ὁ Σατανᾶ», 
ἀνδρὸς ἱερέως, οὐχ ἀσφαλοῦς, μᾶλλον δὲ xal πετλα- 
νηµένου τὴν διάνοιαν τυχὼν e, καὶ γλὠώσσης εὐπορί- 
σας ἑτοιμοτάτης, xal ἀπερισχέπτως τοῖς της ἆλη- 
θείας ἐνυδριζούσης δόγµασι, xai τὴν τοῦ Σωτῆρος 
ἡμῶν κατασμικρυνούσης δόξαν’ θρασεῖα γὰρ Tiv, καὶ 
ἀχαλίνοις { ὁρμαῖς πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἁπηχεστά- 
των ἰοῦσα θερμῶς. θορύδου μὲν πάσας ἑπίμπλα τὰς 
Ἐκχλησίας. Πολιορχουμένης δὲ οὕτω τῆς ὀρθῃς xi- 
στεως, διχόνοιαι πανταχοῦ xal πολὺς ἣν Ó λόγος 
xal παρὰ τοῖς ἤδη πιστεύσασι, μὴ ἄρα πεπλάνιη-- 
ται 8, Θεὸν εἶναι χατὰ ἀλήθειαν νοµίσαντες b τὸν 
Χριστόν. Καὶ τί τὸ ἐντεῦθεν ; Νόσος οἷά τις λοιμιχἠ 
τὴν ὑφ᾽ Ίλιον χατεθόσκετο, ῥίζαν ἔχουσα τὸ φεῦδας, 
xai πατέρα «bv Σατανᾶν. Ἐπειδὴ δὲ παρὰ θεοῦ 
τεθείµεθα σχοποὶ, xal τῶν λαῶν i χηδεµόνες. zs 
οὑχ ἔδει, xal µάλα προθύµως, τὴν ἱεράν τε xal 
ἐχχλησιαστιχὴν λαθόντας σάλπιγγα, τοῖς εὐσεβεῖν 
ἑλομένοις τῆς τοῦ διαθόλου παγἰδος ) κατασημῆναι 
τὴν ἔφοδον; Τίνα γὰρ ἐπήρτησε δίχην τοῖς σιωπωσι 
θεός: «Τὸ αἷμα, φησὶν, ἐκ τῆς χειρός σου ἑχζητί- 
σω. » "AXX Ἡν, ὢ φιλόχριστε βασιλεῦ, ἀσφαλὴς xdi 
ἀχλόνητως dj ch xapóla: val, xal αὐτὸς Ópoloyu: 
μᾶλλον δὲ xai αὐτὰ τοῦτο βοῶαι τὰ πράγματα” xa 
πρός γε τούτῳ μαχρὸς µαρτυρήσει χρόνος, καθ ὃν 
εὐδόχιμοι γεγονότες εἷς εὐσέδειαν , ταῖς τῶν προ 
γόνων ἁμιλλᾶσθε δόξαις. Καὶ ἐπείπερ ἑστὶν ὀχείνοι 
εὐχλεὲς τὸ xal τῆς ὑμετέρας Υαληνότητος ἠἡττᾶσθαι, 
τυχὸν φαίην ἂν εἰχότως χαταδείσας οὐδὲν, ὅτι τὴν 
ἁμείνω καὶ προφερεστέραν ὑμεῖς ἀνεδήσασθε dqmoov. 
Οἶδα τῆς ἐνούσης ὑμῖν πίστεως τὸ ἀχλόνητον, τῆς sic 
Χριστὸν ἀγάπης τὸ ἱδρυμένον k. Ἔγραφον δὲ χρηει- 
µως, ἵνα τοῖς ἄλλοις, μᾶλλον δὲ ταῖς Ἐκχλησίαις 
ἁπάσαις θορνυθουµέναις ἐπικουρήσητε' σώδειν γὰρ 
ἔθος ὑμῖν. 'H βαρδαριχὰς ἐφόδους σηµαένουσα σἀλ- 
πιγξ, τὸν μὲν εὐσθενῆ «e χαὶ μαχιμώτατον τῆς αὐτῷ 
πρεπούσης εὐανδρίας ὑπομιμνήσχει µόνον, τὸν ὃξ 
οὐ ὀφόδρα vopybv, f) ἐμπειροπόλεμον ἀσφαλίζεται, 
ph ἅρα πως ταῖς τῶν πολεµίων φάλαγξιν ἁδοχβτως 
ἐμθαλὼν, τῆς ἐνούσης αὐτοῖς ὠμότητος Υένηται ϐ{- 


D papa: ὁ ἐμὸς τοιγαροῦν περὶ Χριατοῦ λόγος, τῆς μὲν 


εὐσεθείας τῆς ὑμετέρας τὸ χέντρον ἐχίνει χατὰ τῆς 
τοῦ διαδόλου παγίδος, Ἱσφαλίζετο δὲ πρὸς πίστιν 
τοὺς ἑλαφρόν τε καὶ εὐπαραχόμιστον ἔχοντας sw 
νοῦν, οὐ πολλοῖς εὐκάτοπτόν ἐστι τὸ τοῦ Χριστον 
µνστήριον, βαθὺς δὲ λίαν ὁ λόγος ὁ περὶ αὐτοῦ - xat 
τοῖς ὅτι μάλιστα νουνεχεστάτοις, xat τὰς θείας dxpi- 
θωχόσι Γραφὰς, μόλις, ὡς ἐν αἰνίγματι, καὶ ὡς tv 
ἑσόπτρῳ Ὑνώριμος. Καὶ χαθά φησιν ὁ ἱερώτατο; 


Varia lectiones ex codice Seguieriano. 


4d ἔχοι πρὸς τοῦτη διανιστῶντα. € εὑρών. — f ἀχαλινώτοις.. 6 πεπιστευχόσι, ud] ἄρα πως πεπλάνηνται. 


Ε ἐνν ἤσαντες. à ἄλλων. d ῥομφαίᾳς. 


k. ἠδρασμένον. 


Aot APOLOGETICUS AD THEODOSIUM IMP. 


4C3 


Παῦλος, εΦθείρουσιν Ίθη χρηστὰ ὁμιλίαι xaxat*» A sant, vix tanquam in speculo atque znigmate 


χαὶ μὴν xal χατά γε τὸν Σολομῶντος λόγον, ava viv 
στάζουσα κοιλαίνει πέτραν ' τὸ váp τοι συχνῶς ! el; 
νοῦν τὸν ἀνθρώτινον σταγόνος δίχην τοὺς ἁδιχεῖν 
κεφυχότας χαθἰεσθαι λόγους, οὗ µετρίαν, ἔσθ᾽ ὅτε, 
μᾶλλον δὲ ὡς ἑἐπίπαν ἐργάξεται τὴν ζηµίαν. "Avar- 
χαία τοιγαροῦν, xal ἐπωφελὴς fj παρ᾽ ἐμοῦ γέγονεν 
ὑπόμνησις πρός τε ἐχεῖνον αὐτὸν, τὸν παρὰ πᾶσαν 
ἐλπίδα Χριστῷ πολεµήῄσαντα, καὶ πρός γε τοὺς ἅλ- 
λους, ot τὴν τοῦ ῥυστηρίου γνῶσιν οὐ λίαν ἠχριδω- 
χύτες, τοῖς τοῦ πλανῶντος λόγοις οὐ μετρίως xat- 
εχειµάζοντο' ὅτι γὰρ ἔγραφον ἀναγχαίως, xat αὐτὴ 
πιστώσεται τῶν πραγμάτων dj δύναμις. Κατὰ μὲν 
yàp τοὺς ἄνωθεν, χαὶ παρφχηχότας fin χαιροὺς δι- 
* ειστήχει θεοῦ τὰ ἀνθρώπινα. Πεπλάνητο γὰρ fj σύμ- 
πασα γῆ, χαὶ xa04 φησιν ὁ µαχάριος Aavtó , « Πάν- 
τες ἐξέχλιναν, ἅμα Ἰχρειώθησαν * οὐχ ἂν n 6 ποιῶν 
χρηστότητα, οὐχ ἣν ἕως ἑνός.» Αλλ' «ἐπεσχέφατο 
ἡμᾶς ἀνατολὴ ἐξ ὕψους' » ἐπέφανεν ἡμῖν ὁ µονογενἠς 
τοῦ θεοῦ Λόγος, xal συνανεστράφη τοῖς ἐπὶ τῆς 
γῆς, καθ) ἡμᾶς γεγονὼς ἄνθρωπος μετὰ τοῦ μεῖναι 
φύσει θεός 5’ αὐτὸς ἡμᾶς συνΏηψε δι ἑαυτοῦ τῷ θεῷ 
χαὶ Πατρὶ, πεῤ.ελὼν τὸ μεσολαδοῦν, xai ἀμνησικά- 
χως ἁπαλλάξας τῆς διιστάσης 9 ἡμᾶς ἁμαρτίας, 
χαὶ διχαιώσας τῇ πίστει. Καὶ γάρ ἐστιν αὐτὸς ἡ 
εἱρίνη ἡμῶν, χατὰ τὰς Τραφάς' ἔμελλε τοίνυν 
ὁ τῆς πρὸς Θεὸν εἰρήνης ἡμῶν σύνδεσμος διαῤῥή- 
Ύνυσθαι, παραλυοµένης τῆς πίστεως" ἔμελλεν ἡ 
τῆς διχαιοσύνης ὁδὺς ἐκ τῶν ἡμετέρων χρύπτε- 


cognita **. Cum autem, ut sacratissimus Paulus 
dixit, « corrumpant bonos mores colloquia ma- 
la ** ; guttaque distillans, secundum Salomonis 
dictum 55. saxa excavel ; » si noxii illi sermones 
in humanam mentem instar distillantis guttze 
subinde incidant, fit quandoque ut hon mediocre, 
imo plerumque maximum, afferant damnum. 1nsti- 
tuta itaque utiliter ac necessario bxc a me est ad- 
monitio, tum ad eum ipsum (retundendum), qui 
pr»ter onem opinionem Christo bellum intulerat, 
tum ad alios quoque (confirmandos instruendosque) 
qui cum mysterii hujus cognitionem non admodum 
exacte tenerent, seductoris verbis non secus ac gravi 
tempestate jactabantur. Quod autem necessario scri- 


B pserim, ex ipsa rei natura confirmari potest, Su- 


perioribus quidem temporibus, multisque retro ϱα- 
culis, res humans 9» Deo dissidebant ( errabat enim 
universa terra, et sicut beatus David canit, « Omnes 
declinaverunt, simul inutiles facti sunt : non est 
qui faciat bonum, non est usque ad unum *5; ») 
« sed visitavit nos oriens ex alto?" : » apparuit no- 
bis unigenitum Dei Verbum, et cum iisqui in terris 
degunt conversatüm est, nostri similis factus bomo?*, 
jta ut maneretsecundum naturam Deus ; ac interstitio 
$ublato, per seipsum Deo et Patri nos conjunxit ; 
et injuriarum oblitus, a peccato, per quod ab illo 
dirimebamur, 1os liberavit fideque justifleavit **. 
Est enim ípse pax nostra, secunduim Scripturas 29, 


σθαι διανοιῶν, ἵνα uf; τι λέγωμεν Ρ φορτικόν. c Futurum itaque erat ut, fide violata, viuculum pacis 


Διχαιούμεθα γὰρ διὰ τοῦ ἁγίου βαπτίσματος, τὸν 
θάνατον τοῦ Χριστοῦ καταγγέλλοντες, προσοµολο- 
Ὑοῦντες δὲ xal τὴν ἀνάστασιν αὐτοῦ. Ἠλὴν οὖχ 
ἀνθρώπου χοινοῦ θάνατον χαταγγἑλλομεν, ὢ φιλό- 
Χριστε βασιλεῦ, ἀλλ ἑνανθρωπήσαντος Θεοῦ xot 
παθόντος μὲν ὑπὲρ ἡμῶν σαρχὶ, χαθὰ γέγραπται, 
ζῶντος δὲ ὡς Θεοῦ, χαὶ τῇ ἰδίᾳ φύσει μεμενηχότος 
ἀπαθοῦς. Κινδυνευούσης τοιγαροῦν τῆς Χριστιανῶν 
ἑλπίδος, τὸ γε ἦκον εἰς τοὺς τοῦ πλανῶντος λόγους, 
χαὶ την ἀτεχνῆ xal ἀπύλωτον 4 γλῶτταν, ἀναγκαῖόν 
πως ἣν, καὶ ἁπαραίτητον, βασιλεῦ, σύνοπλον ἡμᾶς 
ἔχοντας τὴν ἀλήθειαν, τοῖς ὀρθὴν ἔχονσιν ἐπαμῦναι 
πίστιν. Τὸ δὲ δη µάλιστα ἡμᾶς πρὸς τοῦτο παρ: 
αυρύνον ἐλθεῖν, ἐχεῖνό ἐστιν. Ἐνταῦθα μὲν γὰρ οἱ 
µαχάριοι * Πατέρες ἡμῶν θαρσηθέντες 9 παρὰ θεοῦ, 
τὴν ἱερωσύνην ταῖς τῶν αἱρέσεων χατὰ χαιροὺν ἀντ- 
ετάξαντο δυστροπίαις, μάλιστα δὲ τῇ τῶν ἀνοσίων 
Ἀρειανῶν: χαί τοι xaz' ἐχεῖνο τοῦ χαιροῦ οἱ τῶν 
ἀνθρωπίνων κρατοῦντες πραγμάτων οὐκ ᾖδεισαν τὴν 
ἀλήθειαν, ἑφρόνουν δὲ μᾶλλον τὰ ἐχείνων, xat τοὺς 


"! | Cor. xii, 12. 
m, 38. ** Ephes. r1, 8. 


15 [ Cor. xv, 25. 
*?? ibid. 14. 


15 1mo.pJob xiv, 19. 
*! Roin, vi, 5 


nostr:e, quo Deo connectimur, disrumperetur, ju- 
stitisque viaa mentibus nostris absconderetur, ne 
quid dicam gravius : Justificamur enim per sau- 
ctum baptisma 3, 946 mortem Christi annuntian- 
tes 53 , siimuique resurrectionem ejusdem confiten- 
tes. Verumtamen, Christianissime rex, mortem au- 
nuntiamus non vulgaris hominis, sed inhumanati 
Dei, passi quidem nostra causa secundum carnem,ut 
scriptum est, viventis autemtanquam Dei, et secun- 
dum propriam naturam impassibilis manentis. Cum 
ergo Christianorum spes, quod quidem ad seductoris 
sermones , iinperitamque el effrenatam — ejusdem 
linguam attinebat, in apertum periculum adduce- 
retur ; necessitate quadam adacli non potuimus, o 


D rex, socia habentes ipsius veritatis arma, illos qui 


recte eredunt, non defendere. Ut autem hoc face- 
remus, illud maxime nos impulit. Beati namque 
patres nostri (1), cum sacerdotium a Deo accepis- 
sent, hzreticorum perversita!i suo quique tempore 
sese intrepide opposuerunt, maxime vero impio- 


0 Psal, xiu, 4. 
?! J Cor, xi, 26. 


17 Luc. 1, 78. ** Barucli, 


Vari: lectiones ex codice Seguieriano. 


Ι τοιγάρτοι συνεχῶς. " ἔστι. ^ μεῖναι Θεός. 9 διιστώσης. Ρλέχοιµ.. «4 ἀθύρωτον, * ἔστιν ἐνταῦθα. 


Οἱ μὲν γὰρ µαχάριοι. α θαρσῄσαντες. 


(1) Α Deo animi viribus acceptis, h»reseon per- tium objecerunt, maxime vero h»resi imptorum 
Versitau'euo cujusque tempore exsistenti Sacerdo- — Arian. 





A3 


S, CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


i 


rum Arianorum; etiamsi ii qui tunc. bumanarum A ὁδόντας αὐτῶν ἑἐπέτριζον ! τοῖς τῶν Ἐχχλησῶν 


rerum dominium obtinebant, veritatem ignorarent, 
jmo mesgis cum illis quoque sentirent, dentibus- 
que adveraum Ecclesie doctores infreimerent. Ve- 
ram illi, emni metu saperato, rectam οἱ irrepre- 
hensibilem üdei doctrinam libere predicabaut. Νο. 
verant enim Dominum nostrum Jesum Christum 
dixisse : « Nolite timere eos qui occidunt corpus, 
animam autem occidere non possunt; sed potius 
timete eum, qui apimam et corpus potest perdere 
in gebenna **'*. » Cum igitur illi, tametsi infensis- 
simos eos baberent qui universale per id tempus 
ia emnes impecium obtinebant, nihilomiuua non 
silueriat, ut. Salvatoris gostri omnium gloriam ab 
injmria vindicarent ; quomodo necesse non erat ul 
n98 quoque probitatis sinceritatisque illorum erga 
Christum vestigia sequeremur? Quomodo blasphe- 
mis illius vocibus veritas opponenda non erat? 
Seiebam, sicut dixi, vestre pietatis in fide sia- 
hiliiatem : oerto persuasus eram illum non magis 
vobis placere, quam me; qu&nam res silentium 
suadebat? Me propemodum ab officii decore lizsi- 
tatio dimovit, et ad Deum offendendum adduxit. 
Verum ad me ipsum ita dicebam : Heus tu , silen- 
Uum tuum excusari non potest (imo vero sisilueris), 
et apud Deum et spud homiges gravem noxam in- 
curres : pius et Christi amans est is, quem Deus 
regia gloria decoravit: sed οἱ clarissimarum Au- 
gustarum egregium par, equis laudibus elucere 
perspicitur : cousentiunt quoque venerabilia ipsa et 
admirabilia $7 virginitatis germina : tum reliqui 
et ordine et dignitatum excellentia his proxime ac- 
cedentes, rectaque οἱ inculpata fide ornati, non 
vulgari propter spretam Salvatoris nostri gloriam 
et ipsi quoque tristitia afficluntur. Cur ergo qua 
Deo grata fore intelligis , non audacter exsequeris { 
Annon iners nauta ille censendus , qui secundis 
ventis vela impleniibus navigare nollet ? Nonne ve- 
lut ignavus et imbellis damnaretur, qui in acie 
constituLus, fortiasimorumque militum manu adju- 
tus, eum victoria potiri possel, meticulosus foret , 
et elypeum abjiceret? Talibus meipsum cogitatio- 
nibus exacuens, vestreque majestatis pietate fre- 
tus, imperterrite in mediuu: prodii, necessarium ra- 


διδασκάλοις. 'AXM ἦσαν ἐχεῖνοι παντὸς Apiiws; 
δείµατος, τὸν ὀρθόν τε xal ἀνεπίληπτον * τῆς πίστεως 
διαχηρύττοντες λόγον. ᾿"]δεισαν γὰρ λέγοντα εν 
Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν « Mh φοθεῖαθε às) 
τῶν ἁποχτεινόντων τὸ σῶμα, τὴν δὲ φυχἠν μὴ ὄνν- 
µένων ἀποχτεῖναι' φοθήθητε δὲ μᾶλλον τὸν ὀνή- 
µενον καὶ φυχήν χαὶ σῶμα ἀπολέσαι iv t€. | 
"Ὅτε τοίνυν ἐχεῖνοι τοὺς τῶν ὅλων κρατοῦντας καὶ 
ἐχεῖνο τοῦ χαιροῦ πολεµμιωτάτοις ἔχοντες, οὐ δεί» 
γῆχασιν εἰς δόξας ἁδικουμένου τοῦ πάντων ἡμῶ 
Σωτήρος Χριστοῦ, πῶς οὐκ ἀναγχαῖον xal ipi 
αὐτοὺς xat' ἴχνος ἱέναι τῆς Exelytov ἐπιειχείας, vi 
τῆς εἰς Χριστὸν γνπαιότητος; Πῶς οὐκ ἔδει ταῖς τν 
δυσφήµου φωναῖς ἀντερεύγεσθαι τὴν dirus, 
"δειν, ὡς ἔφην, τῶς εὐσεθείας ἡμῶν τὸ ἑρηρεισμέ- 
voy. Ἠπιστάμην ἀχριθῶς, ὡς οὐχ ἑχεῖνος . iw 
ἤρεσχεν, ἁλλ᾽ ἐγώ. TU τὸ σιωπᾷν ἀναπεῖθο ἡν; 
μιχκροῦ µε τοῦ Y πρέποντος ἐξέστησεν ὄχνος, χαὶ sy 
προσκροῦσαι παρεσχεύασεν. Αλλ' ἔφην a 
ἐμαντῷ' ᾿Απροφάσιστον ἔχεις, ὦ οὗτος, τὴν σιωπίν. 
Δεινὰ χατὰ σοῦ τὰ ἐγχλήματα παρά τε Org xi 
ἀνθρώποις. Εὐσεθὴς xai φιλόχριστος ὁ τῇ foni 
δόξῃ κατεστεμµένος παρὰ Θεοῦ. Καὶ μὴν xal αὐτ 
τοῖς [cow αὐχήμασιν ὁρᾶται διαπρεπὴς d wn 
εὐχλεεστάτων βασιλίδων δυάς ἁμογνωμονῖ x2 


αὐτὰ τὰ σεµνά τε, xal ἀξιάγαστα τῆς παρθως 


βλαστήµατα. Οἱ στάσιν ἔχοντες τὴν ἐγγὺς, xai τες 
τῶν ἀξιωμάτων ὑπεροχαῖς ἐχλελαμπρυσμένοι, Gg 
πε xa ἁδιαδλήτῳ διαπρέποὺσι πίστει, λελύπηπει 
xai αὐτοὶ τῆς τοῦ Σωτῆρος δόξης ἀθετουμένης. Eis 
πῶς οὐ σφόδρα νεανικῶς τὰ θεῷ δοχοῦντα airo; i 
οὐχ ἁδρανὴς ὁ ναυτίλος, ὅταν ἐξ οὐρίας αὐτῷ τὰ 
πνεύματος χαταχεοµένου τῶν λίνων παραιτῆτει * 
πλεῖν; Θὐχὶ ἀσθενὴς τε xal φυχοπόλεμος dr ài 
τεταγµένος àv στρατιώταις, εἰ νιχᾷν ἐξὰν, τῆς τῶι 
ἀρίστων χειρὸς ἐπιχουρούσης αὐτῷ, ῥίψασπίς τή 
ὀρῷτο, xai &vavbpoc ; Taie τοιαύταις ἁμαυτὺν παρ: 
θήγων ἐννοίαις, xat τῇ εὐσεδείᾳ τοῦ ὑμετέρου χμ 
τους τεθαῤῥηχὼς, ἀοχνότατα παρΏλθον ἐπὶ τὸ χρῖνι 
συνειπεῖν δναφημουμένῳ Χριστῷ * ἄλλως τε χρὴ Τὸρ, 





ἔγωγέ φημι, προσενεγχεῖν οἷς ἔφην xal sec Ἐσ 


ελέχθη Νεστόριος, ὡς τοῖς ἁποστολιχοῖς, xat εὐατε 
Axel; χηρύγμασιν ἐγγεγυμνασμένος, ὡς τεχντ 


tus, ut Christi indigna contumelia affecli. causam p εἰς εὐσέδειαν, ὡς ὀρθὴν ἔχων τὴν πίστιν xol àp- 


Susciperem. Verum ad ea quz hacteuus dicta uni, 
οἱ hoc quoque adjicieadum existima. Electus fuit 
Nestorius ianquam in apostolicis evangelicisque 
doctrinis exercitatus, promovendzque pielatig ar- 
lifex, quiqre rectam et omnino inculpatam fidem 
teneret : ac talem esse hunc hominem cupiebat 
edam pia vestra majestas, universique sanctarum 
Ecclesiarum praesides, et ego ipse. Etenim cum de 
illius ordinatione litteras a. piissimis episcopis , qui 


"* Mattb. x, 98. 


pov παντελῶς ' xal τοιοῦτον εἶναι τὸν ἄνθρωπον, 
xai τὺ εὐσεθὲς ὑμῶν xpátoc ἐπεθύμαι, xal πάντε E 
el τῶν ἁγίων Ἐχχλησιῶν προεσεηκότες, xàqo t 
αὐτός. Καὶ γοῦν ὅτε τὰ περὶ τῆς χειροτονίας αὖτα 
παρὰ τῶν εἰς τοῦτο παρενεγχόντων θεοσεθεστάτν’ 
ἐπισχόπων διεπέµφθη γράμματα, ἀντέγραφον pb 
Anti, χαίρων, ἐπαινῶν, ἐπευχόμενος ὡς ἁδελφῷ, καὶ 
συλλειτουργῷ τὰ πάντων ἑξαίρετα τῶν ἀγαθων 5) 
τῆς ἄνωθεν ὑπάρξαι φήφον. ᾽Αλλ’ οὗ τῆς ἡμῶν φὰ 


Variz lectiones ex codice Seguieriano, 


* ἑτέτρυζον. 3 ἀνεπίπληκτον. — Y «i μὴ σιωπᾷν ὃ ἀπίθανον ἂν μικροῦ τε τοῦ. 











us APOLOGETICUS AD THEODOSIUM ΙΡ. - 406 
αδελφίας τα μετὰ τοῦτο κατηγορήµατα, μᾶλλον δὲ τῆς A eum promoverant, accepissem , nibil cuoctatus , 


ἐχείνου σχαιότητος. Ἐπελέχθη: pàv γὰρ ὡς πρόδατον, 
ἀλλ’ εὕρηται λύκος ' ὡς πιστὸς, xat γνήσιος οἰχέτης, 
ἁλλ Ἠγάπησε τὸ ἑναντίον * ὡς εὔδοτρυς ἀμπελὼν, 
à ε«ἐκτέτοχεν ἀχάνθας,ι χατὰ τὸ γεγραμμένον" 
ὡς Υηπόνος εὔτοχνος, ἆλλ᾽ ἐπεδούλευσε τῷ yoplp * 
ὡς ποιμὴν ἀγαθὸς, ἀλλὰ θηρῶν &yplov γέγονεν 
ἀπηνέστερος. Ἐἶτα νονοσηχὼς, οὐκ οἵδ ὅπως, τὴν 
χαχοδοξίαν, νενουθέτηται πλειστάχις, xal τοῦτο παρἀ 
πολλῶν. "Apa οὖν ὠφελήθη νουθετούµενος; ἐδήχθη 
τὺν νοῦν, ἑλεγχόμενος ; μετεδουλεύσατο τὰ ἀμείνω; 
πεφρόνηχέ τι τῶν ἀγαθῶν ; ρα µεμίσηκε τὸ φεῦδος ; 
ἠγάπησε τὴν ἀλήθειαν, παρῃτήσατο x τὴν τῆς ἆμα- 
θίας ἀχλύν; ἐφήτησε δὲ τὸ φῶς ; χατέληζε τῆς χατὰ 
Χριστοῦ γλωσσαλγίας ; τῶν ἀντειρηχότων ἐἑδυσωπήθη 
τὸ πλῆθος; ἐφείσατο πολλοὺς, καὶ ἀναριθμήτους 
σχανδαλιζοµένους ὁρῶν; λελύπηκεν Y-* αὐτὸν τὸ χέν- 
ανδρον * τῶν πἐπιστευχότων τὴν ἐχχλησίαν ὁρᾷν; 
Οὐδαμῶς, χαθὰ xai αὐτὸ τῶν πραγμάτων τὸ πέρας 
διαθοήσειεν ἄν. Ἐπειδὴ γὰρ ἡμῖν fj ἁγία σύνοδος 
χατὰ θέσπισµα τοῦ ὑμετέρου κράτους συνἀγήγερτο 
πανταχόθεν κατὰ τὴν Ἐφεσίων µητρόπολιν, ἀφίκετο 
δὲ χαὶ αὐτὸς, τότε δᾳ, τότε, χαίτοι δέον τοῖς ἤδη 
παρῳχηλόσιν ἐπολοφύρεσθαι, χαὶ χλαίειν αὐτὸν, 
ὥσπερ οὐδενὸς ἁγαναχτοῦντος ὅλως, ἐφ᾽ οἷς τετόλ- 
μηχεν εἰπεῖν ἔτι ποιούµενος τὰς διατριδὰς ἐν ἐχείνῃ 
τῇ μεγαλωνύμῳ πόλει προσετίθει τὰ χείρω. Κατ: 
εφλυάρει τὰ αἰσχίονα, xai τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν 
χατεθρασύνετο δόξης, ὀλίγου παντελῶς ἀξιώσας 


gaudens et laudans, illique tanquam fratri et com- 
ministro, optima quxque per divinam sententiam 
obtingere exoptans, rescripsi. Qus vero postea 
consecut:e sunt accusationes, non nostra dilectioni, 
sed illius potius improbitati imputande sunt. 
Electus est ut ovis, sed inventus est lupus ; ut sin- 
cerus fidelisque famulus , sed dilexit contrarium ; 
ut vinea uvarum ferax , sed, sicut scriptum est, 
« spinas protulit **;» ut industrius agricola, sed in- 
sidiatas est agro ; ut bonus pastor, sed feris agre- 
libus efferatior evasit. Deinde cum jam pravis 
nescio quomodo opinionibus laboret, admonitus est 
szpenumero, idque a multis. Nur igitur per admo- 
nitiones melior evasit f num redargutus conscientia 
remorsus eat ? num in melius consilia retractávit ft 
num boni aliquid animo concepit? nam mendacium 
odio babuit ? num veritatem dilexit? num inseltis 
caliginem repudiavit ? num lucem quasivit? num 
adversus Christum nugari desiit? pum contradi- 
centium multitudinem reveritus est ? numquid, cum 
multos ac pene innumeros offensos animadverleret, 
9S abstinuit? numquid cum ecclesiam fidelium 
ctu vacuam destitutamque cerneret, indoluit f 
Nequaquam, utipse rerum eventus clare probavit. 
Etenim, cum sancla nostra synodus in Ephesierune 
metropoli juxta majestatis vestre decretum undi- 
que convenisset , venit eo tum ipse quoque - 
cumque guper preteritis lamentari plorarequ? 


λόγου, μᾶλλον δὲ τοῦ μηδενὸς ὅλως, τῆς εἰς αὐτὸν σ debuisset, perinde ac si neminem prorsus pér ea 


δυσφημίας τὸ ἔγχλημα. Οἷα γὰρ τετόλµηχεν εἰπεῖν, 
σιωπᾷν ἄμεινον *. xal ταῦτα b διαλεγόµενος ἐπισχό- 
ποις θείοις 6, καὶ εὐπρεπεστάτην ἔχουσι τὴν ἑφ 
ἅπασι τοῖς ἀγαθοῖς φΊφόν τε χαὶ δόξαν. "Haav δὲ καὶ 
τῶν θείων Γραφῶν ἐμπειρότατοί τε xal ἐπιστήμονες: 
οἳ xa πολὺ λίαν ταῖς χατὰ Χριστοῦ δυσφηµίαις 
ἐπηλγηχότες, καὶ τὴν ἀχρατῆ, xal ἀπύλωτον αὐτοῦ 
µισήσαντες γλῶτταν, ἀπονιφάμενοί τε τὰς χεῖρας 
αὐτῷ, ταῦτα τῇ συνόδῳ δαχρυῤῥοοῦντες ἀπήγγελον, 
οὐχ by παραθύστῳ, xal λεληθότως, θαρσήσαντες δὲ 
ἐπ αὐτῆς τῆς πίστεως τῶν ὑπομνημάτων εἰπεῖν, 
xa ἑτοίμως ἔχοντες διελέγχειν αὐτὸν, ἃ µηδς Opus 
ἱννοεῖν, χατειρηχότα Χριστοῦ. "Eóptov δὲ τοῦτο, τὴν 
ἐπὶ τοῦ θείου βήματος δεδιότες xplow. Οὐ γὰρ 


offendisset, quz cum in illa magni nominis civitate 
eliamnum versaretur, effutire ausus fuerat, pejora. 
adhuc adjecit, turpioraque contra Salvatoris nostri. 
gleriam evomere non dubitavit , blasphemia in: 
illum conjecte crimen parvi omnino , imo prorsus- 
nihili faciens. Quz» enim ausus est dicere, satius. 
est tacere ; idque cum dissereret cum episcopis san-- 
ciis, optimumque in omnis virtutis genere testimo-- 
nium et existimationem habentibus, divinarum quo-- 
que Scripturarum peritissimis apprimeque gnaris.. 
Qui proinde blaspliemiis illius contra Christum plu- 
rimum offensi, incontinentemque et effrenatam ejus-- 
dem linguam detestati, manus apud illum laverunt,. 
et qua ab illo audiersnt, sancte synodo non sine- 


ἀφιλόστορχοί τινες σαν, φιλόθεοι δὲ μᾶλλον, καὶ τῆς D lacrymis renuntiarunt :. non latenter aut occulte , 


εἰς Χριστὸν ἀγάπης Υνήσιοι φύλαχες. Ὥσπερ γὰρ 
τοὺς ὑπὸ σχήπτρα κχειµένονς τῆς εὐαγοῦς ὑμῶν βασι- 
λείας, fj Υενναίους στρατηγοὺς, f) γοῦν xai ἑτέρους 
τινὰς τῶν ἐν ἀξιώμασι, xal ὑπεροχαῖς, λαμπρούς τε 
χαὶ Φιλτάτους ὑμῖν ἁποφαίνει τὸ χαθηχόντως άγα- 
νακτεῖν, εἰ δῄπου πινὲς f] ἀσελγή καὶ ἀχόλαστον χατά 
y& τοῦ ὑμετέρου κράτους χινήσειαν γλῶτταν, T) xal 
ὁρᾷν ἕλοιντό τι τῶν ἔξω λόγου, xaX τοῦ εἰχότος * οὕτω. 
xai τὸν θεῖον ἱερουργὸν ἐπαίνου παντὺς ἄξιον. ἁπ- 


9 Ίσα, v, 2. 


sed ea flducia, ut id in ipsa fide rerum gestarum. 
deponerent, parati. etiam ad revincendum jpsum,. 
quod ea adversus Christum dixerit, quz vel cogitare 
nefas esset, Fecerunt autem hoe, divini illius tri-. 
bunalis judicium inewentes. Non enim sine ullo- 
affectu acsine sensu amoris erant ; sed divino amore: 
magis ardebant, sineeramque dilectionem erga Chri- 


' stam servabant, Quemadmodum enim ii qui saoeri- 


vestri imperii. sceptris.parent, sive illi sint generosi. 


. Varize lectiones ex codice Seguieriauo; 


X παρετηρέσατο. 1-5 desunt dua linex in ms. Seg. —* xcvip ανδ[ρ]ῶν.  5.6ià τοῦτο, € ὁσίοις. 


ACT 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


o 


duces, sive in. quacunque alia dignitate vel pri- A εργάτεται παρά τε θεῷ xal ἀγγέλοις, 5b ph àvi js 


eminentia constituti, preclari vobisque amicissimi 
cognoscuntur, sl indigaatioue iu illos commoventur, 
qui petulantem infrenemque linguam in vestram 
dominationem moverunt, vel aliquid aliud contra 
jus et fas admittere voluerint : ita Domini quoque 
sacerdotem omni laude apud Deum et angelos dl- 
gnum reddit, si neminem contra divinam gloriam 
nugari patiatur, sed potius omnes tales summorum 
hostium loco babeat. Quin et beatus quoque David 
magne glori: id sibi ducens, ita praedicat : « Nonne 
qui oderunt te, Domine, oderam, et contra inimicos 
tuos tabescebaw ? Perfecto odio $49 oderam illos, 
inimici facti sunt mihi ?*. » Quod si Christum dili- 


σθαί τινος τῶν τῆς θείας χαταφλυαρούντων δέξις, 
ἐν µοίρᾳ δὲ μᾶλλον αὐτοὺς τῶν ὅτι μάλιστα mos. 
µιωτάτων ποιεῖσθαι φιλεῖν. Καὶ γοῦν ὁ µαχάρης 
Aavtb αὔχημα λαμπρὸν ἑαυτῷ 6h τοῦτο περιτιβεὶ, 
ἀνεφώνει * « Οὐχὶ τοὺς μισοῦντάς σε Κύριε, ἐμίστοι, 
χαὶ ἐπὶ τοὺς ἐχθρούς 4 σου ἑξετηχόμην; TOcn 
pico; ἐμίσουν αὐτούς * εἰς ἐχθροὺς ἐγένοντό uo. 
El μὲν οὖν ἀγαπῶσι.Χριστὺν οἱ δυσφημοῦντες ah, 
λογισμοῦ τοῦ πρέποντος ἁμαρτάνουσιν οἱ πολεμοῦντε; 
αὑτοῖς ' εἰ δὲ μισοῦσιν ἀναφανδὸὺν, καὶ τὸ πρᾶγμά 
ἐστι χατ οὐδένα τρόπον ἀμφίθολον, πῶς οὐχ ἀξι- 
άγαστοι, xaX θεοφιλεῖς, οἱ ταῖς ἑχείνων βδελυοίαις τὸν 
εὑδρανῆ, xaX φιλόθεον ἀντεξάγοντες λόγον 


gunt qui illum blasphemant; utique a recta ratione aberrant qui eos impugnant. Si vero palam Chrisim 
oderunt , nec ullo modo ea res in dubium cadit, qui fleri. potest ut non suscipiendi sint Deoque 
egregie chari, qui efficacem piamque doctrinam abominandis illoram dogmatibus opponunt ? 


Erat autem et alia quoque ratione vestro impe- B 


rio utile et necessarium, ut a divinis arceretur al- 
taribus is qui illa contaminarat. Si causam quzris, 
dicam, ea ex divinis Litteris jn mediuim afferens, 
qua rem confirment. [sraelit:e aliquando ea parvi- 
facientes quas per sapientissimum Moysen consti- 
tuta fuerant, mandatumque quod acceperaut as- 
pernantes, a Deo desciverunt, « et ad simulacra, et 
omnem militiam coeli adorandam , ut scriptum 
est 25. sunt conversi. » Ad tantam autem miseri illi 
Wnprobitatem impietatemque devenerunt, ut et ip- 
sum divinum templum polluerent. Succensuit ob 
hec Deus, tradiditque illosin manus inimicorum. 
Posteaquam autem Ezechias vir sanctus et bonus 
adeptus est regnum , ea in quibus peccatum erat, 


"Hy δὲ χαὶ ἑτέρως χρἠσιμόν τε xal &vayxaloy 5j 
ὑμετέρῳ χράτει, τὸ τῶν θείων ἐλαύνεσθαι θυσιαστη- 


ρίων τὸν βεθηλοῦντα αὐτά. Καὶ τίνα τρόπον ; ipo, 
τὰ ix τῆς θείας 9 Γραφῆς παρενεγχὼν εἰς πληρορν- 
plav. Ὀλιγωρήσαντές ποτε τῶν διὰ τοῦ πανσόφη 
ἹΜωσέως τεθεσπισµένων οἱ && Ἱσραῇλ, καὶ τὴ, 
δοθείσης αὐτοῖς ἁλογήσαντες ἑντολῆς, ἑτράποντο πρὸς 
ἁποστασίαν thv ἀπὸ Θεοῦ, « καὶ προσκεχυνῄχασυ 
εἰδώλοις, χαὶ τῇ στρατιᾷ τοῦ οὐρανοῦ, » χαθὰ γέγρα- 
πται. "Hxoy δὲ ἤδη πρὸς τοῦτο δυσσεθείας 1 οἱ τἆ- 
λανες, ὡς xal αὐτὸν τὸν θεῖον χαταμιᾶναι νεών. 
Ἠγανάκτει πρὸς ταῦτα θεὺὸς, xal παρέδωχεν αὐτὸς 
εἰς χεῖρας ἐχθρῶν. Ἐπειδὴ δὲ βεδασίλευχεν Ἐνεχίας 
ἀν]ρ ὅσιός τε xal ἀγαθὸς, ἑπηνώρθου τὰ διεπτα:- 
σµένα” xai δη τὸν θεῖον διαχαθάρας vabv, προσεχό- 


emendavit, sacroque templo repurgato, omnipotenti C µιζεν οὕτω τὰ νενομισµένα τῷ πάντων κρατοῦντι 


Deo quz conveniebant obtulit. Scriptum autem de 
jllo ad hunc modum exstat : « Et Ezechias regnare 
coepit cum viginti quinque esset annorum ; allocu- 
tusque est Levitas, dicens: Viri Levitz, audite. 
Nunc purificamiui, et purificate domum Doinini Dei 
patrum nostrorum, et ejicite oinnem immunditiam 
e sanclis : quoniam rebellarunt patres nostri , et 
fecerunt malum in conspectu Domini, et derelique- 
ruut eum **, » Cum autem istis et alia quedam au- 
dientibus salutaria adjecisset, subintulit iterum : 
« Et nunc non differatis ; quoniam vos elegit Do- 
minus ut stelis in conspectu ejus ad ministrandum, 
et ut sitis sibi ministrantes, et (thus) adolentes. Et 
surrexerunt , iuquit, Levite , οἱ congregaverunt 
fratres suos, et purificali sunt juxta mandatum re- 
gis, per preceptum Doinini, ad mundandam domum 
Domini ; et ingressi sunt sacerdotes intus in domum 
Dowini, et ejecerunt omnem immunditiam inven- 
tam in domo Domini, et in atrium. domus Ὀοπιί- 
ni *. » Subjungit deinde sancta Scriptura : « Et 
:»exta decima die primi mensis, quod cceperant coin- 


δν Psal. ΟΧΧΧΝΙΗΙ, 21. ?5 JV Reg. xvii, 16. 


** |] Paral. xxix, 1-6. 


θεῷ. Γέγραπται δὲ οὕτω περὶ αὐτοῦ * « Kal Ἐν 
χίας ἐθασίλευσεν 5, ὢν εἴχοσι πέντε ἑτῶν ciu 
προσεφώνει τοῖς λενίταις' "Άνδρες λευῖΐται, ἀχού- 
catt. Νῦν ἁγνίσθητε, xai ἁγνίσατε τὸν οἶχον τοῦ 
Θεοῦ τῶν πατέρων ἡμῶν, xat ἐχδάλλετε τὴν ἆκαθαρ. 
σίαν ἐχ τῶν ἁγίων, ὅτι ἀπέστησαν οἱ πατέρες ἡμῶν, 
xai ἑποίησαν τὸ πονηρὸν ἐναντίον Κυρίου, xal ἔγχατ' 
έλιπον αὑτόν. » ΠΓοσθεὶς δὲ τούτοις xal ἕτερά τινα 
τῶν χρησίµων τοῖς ἀχροωμένοις, ἐπιφέρει πάλιν ' 
εΚαὶ νῦν μὴ διαλίποιτε, ὅτι ἓν ὑμῖν ᾗρέτικε Κύριος 
στῆναι ἑναντίον αὐτοῦ λειτουργεῖν, xal εἶναι αὐτῷ 
λειτουργοῦντας, χαὶ θυμιῶντας. Καὶ ἀνέστησαν ol 
λευῖται, «rat, καὶ συνήγαγον τοὺς ἀδελφοὺς αὐτῶν, 
καὶ ἡγνίσθησαν κατὰ τὴν ἐντολὴν τοῦ βασιλέως διὰ 
D προστάγµατος Κυρίου, καθαρίσαι τὸν οἶχον Κυρίου ' 
καὶ εἰσῆλθον οἱ ἱερεῖς ἔσω εἰς τὸν οἶχον Κυρίου, χαὶ 
ἐξέδαλον πᾶσαν τὴν ἀκαθαρσίαν τὴν εὑρεθεῖσαν ἓν 
τῷ οἴκῳ Κυρίου, καὶ εἰς τὴν αὐλὴν τοῦ οἴκου Kv- 
ρίου. » Ettá φησι τὸ Γράμμα τὸ ἱερόν: «Καὶ ti 
ἡμέρᾳ τῇ ἑκχαιδεχάτῃ τοῦ μηνὸς τοῦ πρώτου συν” 
ετέλεσανι xai εἰσῆλθον ἔσω πρὸς Ἐζεχίαν τὸν Bat 


μυ. 11-16. 


Variz lectiones ex codice Seguieriauo. 


4 τοῖς ἐχθραῖς. « θεοπυεύστου. f δυστροπίας. 6 ἐθασίλενεγ. 


469 


APOLOGETICUS AD TIIEODOSIUM IMP. 


4:0 


Ma, καὶ εἶπον' "Hyvicapav πάντα τὰ ἓν τῷ obup A pleverunt, ingressique ad regem Ezechiam díixe- 


Κυρίου.» Γέγραπται δὲ πάλιν, ὅτι «Καὶ ὥρθρισεν 
Ἐζεχίας ὁ βασιλεὺς, xat συνήγαγε τοὺς ἄρχον-ας 
τῆς πόλεως, xal ἀνέδη εἰς olxov Κυρίου, καὶ ἀνήνεγχε 
µόσχους ἑπτὰ, xal χιµάρους αἰγῶν ἑπτὰ, περὶ 
ἁμαρτίας, περὶ τῆς βασιλείας, περὶ τῶν ἁγίων, xol 
περὶ Ἱαραήλ. » Σύνες ἐντεῦθεν, ὦ φιλόχριστε βασι- 
leo, ὅτι, χκαίτοι θυµιάσαι τῷ θεῷ προτεθυμηµένος 
ὁ πανάριστος, xai ὅσιο Ἐξεχίαι, οὐ πρότερον 
εἰσθέδηχεν εἰς τὸν vaby τοῦ Θεοῦ, xal τετέλεχε τὰ 
χατὰ τὴν εὐχὴν b, εἰ μὴ προενετεζλατο τοῖς ἱερεῦσι 
τοῦ Θεοῦ χαθαρίσαι τὸν οἶχον Κυρίου, xal ἐχθαλεῖν 
αὐτοῦ πᾶσαν ἁκαθαρσίαν ' οὗ δὴ Υεγονάτος ἐθυμία 
λαμπρῶς, ἔχαιρέ τε xai λίαν ὀρθῶς, ὡς εὐπαρά- 
δεχτον Ίδη θυσίαν προσχοµίσας θεῷ, διὰ τὸ μάλιστα 
τῆς ἑνούσης ἀχαθαραίας προάπαλλάξαι τὸν νεών, 
Τοιοῦτό τι πέπραχται xai παρὰ τοῦ ὑμετέρου xpá- 
τους εἰς δόξαν θεοῦ i. Ἔθος γὰρ ὑμῖν θυμιάζειν ? 
ἐν ἐχχλησίαις Σα, xaX χειρὶ πλουσµωτάτῃ προσχοµίζξειν 
ἀεὶ τὰ εἰς δόξαν θεοῦ Ι. Αλλ’ ἣν ἀναγκαῖον προαπο- 
χαθᾶραι τὸν ναὸν, μώμου τε xal μολυσμοῦ προαπαλ- 
λάξαι παντὺς, οὕτω δὲ θύειν ἐπὶ χαιροῦ. Μολυσμοῦ 
δὲ παντὸς ἑπέχεινα [πρὸς διαδολὴν ἡ κατὰ Χριστοῦ 
ὑυσφημία. ᾽Αλλ' ἐχελεύσατε τοῖς ἱερεῦσι, ol, χαθά- 
περ ἔφην ἁρτίως, xat προεξεκάθηραν ὑμῖν τὸν vaby, 
δγνισαν αὐτὸν m, τὴν ἀτεχνῆ, xat ἀνόσιον παύσαντες 
γλὠῶσσαν, ἵνα ὑμεῖς εὐδοχιμῆτε µειζόνως παοἀ τα 
θεῷ, καὶ ἀγγέλοις, καὶ ἀνθρώποις. 


Ἡ μὲν οὖν ἁγία τε καὶ οἰχουμενικὴ σύνοδος, xal 
τὸν τῶν ὅλων Σωτῆρα Χριστὸν εὐφραίνουσα, xa! τῇ 
εἰς αὐτὸν πέστει συναγορεύουσα 5, μονονουχὶ λέγουσα . 
« Ζηλοῦσα ἐζήλωχα τῷ Κυρίῳ, » χατὰ τὸ γεγραµ- 
μένουν. 'Ex µέσου γενέσθαι παρεσχεύασε τοῦ σχανδά- 
Aou τὴν ἀφορμήν. Οὓς ὃΣ Tv cb, μᾶλλον δὲ xol 
ἀναγχαῖον, συνάρασθαι νεανιχῶς, χαὶ συναθλῆσαι 
προθύμως τοῖς πεπονηχήσι, xal µερίσασθαι μεθ) 
ἡμῶν τῆς διὰ Χριατὸν εὐανδρίας τὰ γέρα, τὸν αὐτὸν 
ὑμῖν ἀναλαδόντας ζῆλαν, xal θεοφιλοῦς εὐφυχίας τὸν 
οἰχεῖον ἀναπιμπλῶντας * νοῦν, οὗτοι γεγόνασι σχλη. 
po, χαὶ ἀφιλοικτίρμονες, xal τῆς τοῦ Δωσφήμου 
σχαιότητος χατ᾽ οὐδὲν àv µείοσι P. Λελυπημένοι δὲ 
χαὶ ἀλγήσαντες, οὐχ ὑπέρ qs μᾶλλον τῆς δόξης τοῦ 
Χριστοῦ, ἀλλ᾽ ὑπὲρ τοῦ πλεῖστά τε xal ἀνοσίως xac 


c Sancla itaque 


runt ei : Purificavimus emnia qux in domo Domi- 

ni **. » Deinde subjungitur hic rursum : 250 « Et 

surrexit mane Ezechias rex, et congregavit principes 

civitatis, et asceudit in domum* Domini, et obtulit 

vitulos septem et hircos caprarum septem pro 

peccato, pro regno, pro sanctis, et pro Israel **. » 

lutellige hinc, ο Christianissime rex, optimum il- 

ium sanetamque Ezechiam, quamvis Deo sacrificare 

instituerit, non prius templum Dei ingressum esse, 

et ea qua in votis habebat perfecisse, quam sacer- 

dotibus Dei domum Domini repurgare omnemque 

immunditiam inde ejicere precepisset. Eo autem 

facio adolebat splendide, atque gaudebat, et valde 

recte, ut qui lum acceptum Deo sacrificium obtu- 

lisset, ubi maxime templum ab immuuditia libe- 

rasset. Ejusmodi quidpiam a vestra quoque maje- 

siate factum est ad Christi gloriam. Est enim vobis. 
in more positum, ut incensum adoleatis , ornetis 
eeclesias, largissimaque manu quae sunt ad Dei glo- 

riam seaper offeratis, Verum necessarium erat, ut 

templum ab omni macula omnique inquinamento 

priws repergaretur ei liberaretur, ac tum denique 

opportunum. sacrificium a vobis. offerretur. Blas- 

phemia autem in Christum, sceleris omnis crimen 

excedit. Sed pracepistis sacerdotibus, qui, ut modo 

dixi, repurgaruut vobis templum., illudque san- 

clificaveruni , imperitam impiamgue linguau cem- 

pescentes ; ut. vos.hac ratione apud Deum, et.angeles, 
et homines magis commendemini. 

et ccunlenica synodus , Christe 
omnium nostrum Salvatori grata, fidei quze in ipsum 

est, patrocinari.studens, illudque quod scriptum est, 
tantum non dicens :.« Zelo zelata sum pro Domi- 

no ** : ».gedulo curavit, ut. scandali occasio e me- 

dio tolleretur. Verum qpos. equum erat, imo potius 
necessarium, sunul.cum his.qui laborabant, strenue 
dimicare, prompteque et cupide pugnare, et munera 

surenui laboris propter Christum insumpti nobis- 

cum participare, eu mdemque zelum nobiscum $sus-- 
cipere et animum pia alacritate implere, hi dori 

et immisericordes evaserunt, blasphemique illius- 

bominis improbitati omnino pates. Dolentes autem-. 
et moerentes, non propler Christi gloriam, sed" 
propter eum qui plurima conira Christum impie 


αὑτοῦ πεφλυαρηχότος, τῶν γνησίων κατεστρατεύοντο D nugatus fuerat, eos impugnabant, qui animose di- 


μαχητῶν, xal τοῖς τὰ τοῦ Χριστοῦ φρονεῖν ἐθέλουσιν 
ἀντεφέροντο, δι ὧν δρᾶσαι τετολµήχασαι, μονονουχὶ 
χεχραγότες ' Ti τὴν ἁσελγη, xal ἀχάλινον ἑπαύσατε 
γλῶτταν, xal τὸ τοῦ προθάτου περιελόντες χώδιον, 
εὺν ἅρπαγα λύκον τοῖς ἁπανταχοῦ γνώριμον χατεστή- 
cate 4; Τὸ γὰρ ἐφ᾽ olg ἐχεῖνος ἑλήλεγχται δυσ- 
φορεῖν, ἕτερον οἁδὲν, ὥς ye οἶδαι, πλὴν ὅτι τουτὶ δια- 
χεκραχότων ἑατίν. 'O γάρ τοι τῆς ᾿Αντιοχέων 


"]l Paral, xxix, 18. ** ibid. 20, 21. 


micarant, eorumque qui qu& Christi sunt sapere 
volebant, per ea 25]. que temere gusi sunt ad- 
versarios se declarabant, illud tantum non vocife- 
rautes.: Cur petulantem iufrenemque linguam com- 
pescuistis ?. cur rapacen, Jupum,ovina pelle detracta, 
omnibus mortalibus notum reddidistis?! Nam blasé- 
phemum illum deprehensum esse :egre ferre, n:hil 
aliud, ut opinor, est, quam. loc ipsum quod jam 


*5 1 Reg. xix, 10. 


Varig lectiones ex.eodice Seguieriano.. 


) θνσιάσειν. 
P get ὦσεν. 
/ 


. xav εὐχὴν, ! Χριστοῦ. 
1,260900,  * ἀναπιμπλάναας. 


κ πυχάζειν ἐκκλησίαις. 
4 πεποι]χατε. 


) Χριστοῦ. Ἡ ἀ]νίσαντες. Ἡ συν-- 


I1 


8. CYNMLLI ALEXANDRINI ARCHIEP. Vi 


dicebatn, proelaniare. Etenim qui Antiechens Ec- Ἐκκλησίας προεστηχὠς, ἀπελιμπάνετο μὲν c 


clesi; preest , ἃ vestra majestate ad prs- 
finitum diem adesse jussus, a sancta synodo ab- 
fuit. Studio enim in Hhinere  harebat , ut ea 
cunetatione Ἠῆυς tmprobitati gratificaretur qui 
contra Christum nugatus fuerat; vel etiam (quod 
verisimile est, aut. verum potius ac indebitatum) 
quod eadem cum illo sentiret. Nam eum sextus de- 
cimus dies Jam abiisset, primarit quidem ex iis qui 
cum ilio erant (erant enim metropolitani), vix tan- 
dem venere, illiusque nomine sancte synode de- 
nuntiarunt, exspectandnm prorsus non esse illius 
adventum, sed maturandum potius, ut deereta per- 
ficerentur. Tunc demum itaque sacra synodus in 
sancta ecclesia quc appellatur Maria, congregata, 
Christum veluti confessorem et veluti caput con- 
stituit: venerandum enim Evangelium iu sancto 
throno collocatum erat, illud tantum non sanctorum 
sacerdotum auribus insonans : « Justum judicium 
judieate *!; » litem, inter sanctos evangelistas, et 
Nestorii voces dirimite. Itaque communi omnium 
" sententia illius quidem dogmata condemnavit, evan- 
gelic:e vero apostolicseque traditionis puritatem ae 
venustatem demonstravit : atque jta veritatis vis 
obtinuit, Omnes enim rectam sinceramque fidem 
asseruerunt ; juxta vestram quoque, Christianissimi 
reges, sententiam. Omnis namque vester scopus ad 
id tendit, quod Deo placet et cum pietate eonjun- 
ctum est. Nunquam enim aliquid veritati prae- 
posuistis. Joannes vero Antiochen:e Ecclesie przsu- 


latum sortitus, negligens quidem, et segnis, ac pa- 


tiens, ubi Christus injuria affücitur; acer vero et 
rigidus, ubi condemnatur is, qui maledicam ln- 
guam contra eumdem Christum aperuerat ; ubi pri- 
mum alitis more volans Ephesum venit, perinde ac 
si quodcunque vellet, privata auctoritate facere ipsi 
licuerit, nullo prorsus accusante, quasi in uuiver- 
sum leges ecclesiastice sint sublata:, neque Deus 
re$ humanas quidquam curet; cum stultitia po- 
tíus, quam prudentia ageretur, irx indulgens ma- 
gis, quam sobriz $54 rationi dominatum permit- 
tens, cum vix curru desiliisset, cubiculumque 
ingressus esset ; adhuc pulverulentus, lis assumptis 
qui eadem cum illo sentiebant, puttdam ac plane 
iniquissimam sententiam tulit (erant autem factio- 
nis illius socii viri exsules, Coelestiani depositi, 
Nestorianz;que dementie satellites, nec non ex 
magna quadam slupiditate in blasphemiz contra 
Cbristum crimine cum illo participes), universam- 
que synodum insigni contumelia afficere studuit, 
µιραίθ excommunicationis titulo iovolvens, quot- 
quot ex universo orbe Ephesum venerunt, viros 
celebres, vestraeque majestati notissimos, et in omni 
virtutum genere laudatissimos : mihi vero, et Ephe- 


€ Zachar. vii, 9. 


ἁγίας Συνόδου, καΐτοι παρεῖναι κχεχελενομέης 
χατά γε τὴν ὁρισθεῖσαν ἡμέραν παρὰ τοῦ ὑμετέρω 
χράτους, ἀνεξδύετο δὲ τὴν ἄφιξιν, ταῖς τοῦ κι- 
φλυαρηχότος κατὰ Χριστηῦ δυστροξείαις τν 
psv χαριζόµενος * μᾶλλον δὲ, ὡς εἰχὸς, d καὶ 
ἀληθῶς, καὶ ἀναμφιλόγως, ἐχείνῳ τὰ ἴσα opovon. 
Ἕκτης γὰρ ἁπὶ δεχάτην διαγενοµένης ἡμέρας, Tiv 
τινες μόλις τῶν σὺν αὐτῷ, τῶν ἄλλων οἱ προύχοντες, 
μητροπολίται δὲ οὗτοι .χαὶ 6h xal ἁπήγγελον ὡς 
παρ αὐτοῦ τῇ ἁγίᾳ σννόδῳ, μὴ 6h χρΏναι πάντως 
ἀναμένειν αὐτοῦ τὴν ἄφιβιν, πληροῦν Gk μᾶλλον ὃ 
είχεσθαι τὰ τεθεσπισµένα. Τότε δὴ μόλις ἡ ἁγὰ 
σύνοδος συναγήγερτο μὲν ἓν τῇ ἁγίᾳ ἐκχλησίᾳ, τὴ 
καλουμµένῃ Μαρία, σύνεδρον δὲ ὥσπερ, xal χκεφαλὲν 


B ἐποιεῖτο Χριστόν. "ΈἜχειτο γὰρ àv ἁγίῳ θρόνῳ d 


σεπτὺν Εὐαγγέλιον , μονονουχὶ χαὶ ἐπιδοῶν ! cd 
ἁγίοις ἱερουρχοῖς ε Κρῖμα δίχαιον xplvast s e 
χάσατε τοῖς ἁγίοις εὐαγγελισταῖς, xaX ταῖς Νεστοβω 
φωναῖς  χοινῃ 6h οὖν τῇ παρὰ πάντων Vig à 
μὲν ἐχείνου xatsxplvsvo*, τῆς δὲ ἀ ποατολικῆς τε χαὶ 
εὐαγγελιχῆς παραδόσεως τὸ ἀκραιφνὲς ἐδείχννο 
κάλλος ' xai τῆς ἀληθείας fj δύναμις ἑἐχρατύνεο, 
Ὡμολόγητο γὰρ παρὰ πάντων d ὀρθὴ τε χαὶ ἀδιά- 
ϐλητος πίστις * τοῦτο καὶ ὑμῖν δοχοῦν, ὦ φὐόγρ- 
στοι βασιλεῖς * ὅλος γὰρ ὑμῶν ὁ σχοπὸς clc τε «b τῷ 
Gti δοχοῦν, καὶ εἰς εὐσέθειαν βλέπει * προτετιμ)- 
χατε γὰρ πώποτε τῆς ἁληθείας οὐδέν : ὁ δὲ τῆς Av 
τιοχέων Ἐκκλησίας προεστάναι λαχὼν Ἰωάνντς, 
ἁμελητὴς, xaX ῥάθυμος, χαὶ ἀνεξίχαχος μὲν ἀδιχο» 
µένου Χριστοῦ , ὁξὺς δὲ xal µισοπόνηρος, ὅτε τῆς 
χατ αὐτοῦ Ὑγλωσσαλγίας ὁ ταύτην χεχινηχὼς 
ἑπράττετο δίχας, πτηνοῦ δίχην τὴν Ἐφεσίων χατα- 
λαθὼν, καὶ ὥσπερ ἑνὸν ἐπ᾽ ἐξουσίας t αὐτῷ τὸ, ὅσα- 
περ ἂν βούλοιτο, δρᾷν, οὐδενὸς ἐπιτιμῶντος ὅλως, 
ὡς ἀνῃρημένων εἰς ἅπαν τῶν τῆς Ἐκκλησίας θεσμῶν, 
ὡς οὐχ ἐφορῶντος Θεοῦ τὰ ἀνθρώπινα , χαὶ ἁλογίᾳ 
μᾶλλον, f) φρονῄσει διοιχούµενος, καὶ θυμῷ box, ὁ 
πλέον, | λογισμῷ τῷ σώφρονι κρατεῖν ἐπιτρίψας, 
ἄρτι καὶ μόλις τοῦ ὀχήματος ἀποπηδήσας, xal v) 
δωµάτιον εἰσδὺς, ἔτι τε χεχονιασµένος, ΦΊφον ἐχφέρει 
σαθρὰν xot ἐχνομωτάτην ἃ, ὁμοῦ τοῖς τὰ αὐτὰ qp 
νοῦσιν αὐτῷ ' ἄνδρες δὲ σαν ἀἁπόλιδες , xai Κελι- 
στιανοὶ χαθηρηµένοι, xal οἱ τῆς Νεστορίου φρενθ- 
6λαθείας ὑπασπισταὶ, καὶ bx πολλῆς ἄγαν ἑμθροντ- 
σίας µεμεριζόµενοι σὺν αὐτῷ τῆς χατὰ Χριστοῦ 
δυσφηµίας τὰ ἐγχλήματα. Ὑδρίζει τοίνυν ἅπασαν 
μὲν τὴν ἁγίαν σύνοδον, τῷ τῆς ἀχοινωνησίας ὀνόματι 
περιδαλὼν τοὺς ἐκ πάσης Έχοντας τῆς ὑπ' οὐρανὼν, 
ἄνδρας ἀοιδίµους, xal τῷ ὑμετέρῳ χράτει Υνωριµω- 
τάτους, καὶ πολλὴν λαχόντας ἐφ᾽ ἅπασι τοῖς ἀρίστοις 
τὴν εὐφημίαν. Ἐμὲ δὲ, καὶ τὸν τῆς Ἐφεσίων ἱερονρ' 
γὸν φορτικωτέρᾳ περιέδαλεν ὕδρει, ψευδηγορῶν, xài 
λέγων, ὡς τὰ τοῦ δυσαεθοῶς ᾽Απολιναρίου πεφρονή- 


Variz lectiones ex codice Seguieriano. 


ε ἐπιφωνοῦν. » κατέχρινε. ἵ ἐπ' ἐξουσίαις. 


V ἔχνομον, ἔχνοον. 


415 


APOLOGETICUS AD. THEODOSIUM ΙΝΡ. 


. 416 


Χαμεν, καὶ τοῖς τοῦ 'Apsíou, xat Εὐνομίου βδελυροῖς A siorum αμ graviorem econtameliam | intelit , 


τε χαὶ ἀνοσίοις σνναινοῦμεν δόγµασιν. Ἔδρα δὲ τοῦτο, 
ὡς ἔφηγ, πάντα Χάλων ἁνασείων ταῖς ἀτιθάσσοις 
ὀργαῖς, καὶ ὅλας ὥσπερ ἠνίας ἀνεὶς τοῖς ἐκ θυμοῦ, 
xat ὑπεροψίας ἀφιλοθέοις χινήµασιν. Ὅ 8h καὶ θαυ» 
Μάσαι ἔχω. Ὁ yàp ἀεὶ φίλος καὶ ἀγαπητὸς, ὁ μηδὲ 
πωώποτε τοῖς ἐμοῖς ἐπισχώψας Y λόχοις, ὁ γράφῳν 
ἀσμένως, καὶ τὰ παρ᾽ ἐμοῦ κομιζόµενος γράμματα, 
ὁ πρὸ αὐτῶν τῶν τῆς Ἐφέσου πυλῶν volg ἐξ ἀγά- 
πης προσφθέγµασι μονονουχὶ περιφὰς, xal ταῖς ἰδίαις 
ἐπιστολαῖς ἐνθείς 'Τῷ δεσπότῃ µου τῷ θεοφιλεατάτῳ 
καὶ ἁγιωτάτῳ αυλλειταιργῷ Κυρίλλῳ, Ἰωάννης ἐν 
Κυρίῳ χαίρειν. Οὁδὲ ἐμὰ μετρίως δάννει τὸ ὅλως 
τῆς x ὑμετέρας ὁσιότητος εἰς τὴν Ἐφεσίων παραγε». 
νοµένης, τὰς μικρὰς ταύτσς ὑστερῆσαι ἡμέρας" τῆς 


mentiens ac dicens, quod cum impio Apolliasrio . 
sentiamus, et exsecranda impiaque Ani οἱ Eunomii 
dogmata apprebemus. Fecit autem hee, ui dizi, 
implaecabilis irai impulsibee omnem lapidem mo- 
vens, totasque impio forori οἱ arrogantise habenas 
permittens : quod sane admiror, cum semper ami- 
cum 6 benevolum animum erga me ostenderit, nee 
unquam sermones meos reprehenderit, quin et πια» 
g"* ου benevolentia ad ine scripserit, measquo 
vicissim litteras susceperit, atque ante ipsas Ephesi 
portas delcibus me dilectionis affatibus pene com- 
pleszgs sit, suisque ad mo litteris hasc inserverit : 
Domine meo plissimo, sanctissimoque comminisiro 
Cyrille, Joennes im Bomino salutem. Non mediocri- 


Υὰρ χρείας ὁ περὶ τὴν σὴν ἁγιωαύνην πόθος πλέον Β 6r me angit, quod. cwn sanctitas vestra. Ephesum 


pot ἔγχειται, συντόνως τὴν ὁδὸν ἐξανύσαι. Καὶ μεθ 
ἕτερα' KÜyov οὖν Σ, δέσπνυα, καὶ ταύτας τὰς πέντε, fr 
ἓ povàg ὥστε ἀλύπως * ἡμᾶς ὁδεῦσαι, καὶ δρα- 


μεῖν, καὶ περιπτύξασθαι τὴν ἱερὰν ἡμῖν »al θείαν « 
πθῥαλήν. Οἱ περὶ τὸν xópióv µου «by θεοφιλέστατον- 


ἐπίσχοπον Ἰωάννην, Παῦλον, Μακάριον, προσφθέγ- 
γονταί σου τὴν ὁσιότητα. Πᾶσαν τὴν σὺν aot ἁδελφό- 
τητα ἐγώ τε καὶ οἳ σὺν ἁμοὶ πλεῖστα προσαγόρεύο- 
μεν. Ἑῤῥωμένος, ὑπερευχόμενος ἡμῶν διατελοβης, 
«δέσποτα θεοφιλέστατε χαὶ ἁγιώτατε, Πῶς οὖν ὁ συλ- 
λεινουργὸν, καὶ ἁδελφὸν ὀνομάσας, ἁδοχήτως fiv 
ἐχθρὸς, ἡδικημένος οὐδέν;, ἀχούω Bb, σοφὸν οἴεσθαί 
τι λόγειν αὐτὸν , τῆς κατ ἐμοῦ πληµμελείας ἀπο- 
xpovópavoy τὰ ἐγχλήματα, ὅτι γέγραφα, χρύπτων 


ἔτι τὴν ἔχθραν, χαιρῷ τῷ δέοντι ταμιευόµονος τὴν 6 


Φανέρωσιν. Εἶτα πῶς, οἵὕπερ ὃν b αἱρετιχὸς ἐγὼ, xal 
τῆς τοῦ δνσσεθοῦς ᾽Απολιναρίου, χαὶ « Αρείου, καὶ 
Εὐνομίον φαυλότηνος κοινωνὸς, συλλειτουργὸν ὠὦνό- 
µαζε; Τί δὲ xal ὁσίαν τὴν ἐμὴν χεφαλὴν, xat πράς 
T5 τούτῳ καὶ ἱεράν; Μ οὐχ ἅπασιν ἐναργὰς, ὡς εἴπερ 
τις ἕλοιτο φρονεῖν τὰ βαρθάρων, οὗτος ἔσται πάντως 
τῆν εὐαγεστάτης ὑμῶν βασιλείας ἐχθρός; Αλλ' ἔχρυ- 
Άτεν, ὣς φησι, τὴν ἔχθραν * καὶ γλυκὺς μὲν ἦν τάχε 
fxev εἰς λόγους, δόλου δὲ καὶ πικρίας ἑπίμοστης τν 
καρδίαν. Ἐἶτα τίς ὁ ἐπαινέσαι τολμῶν τὸν οὕτω Cf|v 
εἰωθότα; "Άρα βούλεται τοὺς Ἑλλήνων S Ga ποὶν- 
πραγμονῆσαι λογάδας ; ᾽Αλλὰ χἀπεῖνοι µεμισήχασι 
τὸν ἑτερόγλωσσον., xal ἑτεραγνώμονα. Ἐξειάδωμεν 


advenerit, pauci plane hi itiaeris dies mibi reliqui 
sint. Desiderium enim tus sanctitati. me magis 
urget ut Her boe celeriter absolvan, quam siis alla 
necessitas, Et post alie : Or» igitur, domino, ut hos 
quique aut sem dise nobis adhue residuos sine 
melesiia wansigamus (1); occurrentosquo sacrum 
nebis diviaumque capot tuum compleetamur. Ώο- 
ininus meus religiosissimus episeopas Joannes, Pae- 
lus et Macarius, sanctitatem (tuam salutant. Uoi- 
versas quee tecum. ost [ratorwitatem, ego calerique 
«ui mecum sunt, plerimmm salstamus. Vale, οἱ 
pro nobis orare perge, domine pilsaiwe οἱ SaacUs- 
siue. Quomodo igitur qui me comminiswoum et 
fratre» appellabat, ex jaepinato faelus eet inimi- 
cus, nihil a me l»eug? Versn, ut comnusal in me 
delicsi culpam repellat, $859 ilium sibi videri aute 
dicerq audie, qued scripserit, inimiciiam adbuc 
celans, quam suo tempere im lucem prolaterus es- 
set. (aomodo itaque, αἱ bseretiene eram, si iropiss 
kpollinarii, ot Arii, et Eusomit imprebitatisconaeru, 
πιο. comministrun vocabat? Cue οαροὲ meum. sau- 
ctwm ac pesteres sacrum? ΑΠ non. omnibus per- 
spicuum. est, quod ai quis eun barbarie conspüra,. 
i$ sacerrimé vestri regni. inissious omnino futerus 
sit? Sed inimiritlam oceuloisen eit, et. dulcem. ser- 
menem usazpasse, cer autem delo et apiaralontia 
refertum habuisse. At quis eura laudare audent, qui 
ad. bunc modum viwere: consuevit? Vuline forsan 


τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς τὸν exonóv. ᾽Αλλὰ Θεοῦ d p, Grmecorum. leciesimes quasque που inquirere ? Sed 


λέγοντος ἀχηχόαμεν ἑναργῶς περὶ τῶν ὁμοτρόπων. 
ἐχείνῳ' « Βολὶς τιτρὠώσχουσα ἡ γλῶσσα αὐτῶν. Δόλια 
τὰ ῥήματα τοῦ στόματος αὐνῶν * τῷ πλησίον αὐνοῦ 
λαλεῖ εἰρηνικὰ, καὶ ày ἑαυτῷ ἔχει τὴν ἔχθραν * μὴ 
ἐπὶ τούτοις οὖχ ἐπισκέφομαι; λέγει Κύριος , fj ἐν. 
λαῷ τῷ τοιούτῳ ο οὐκ ἐχδιχήσει ἡ Φυχἠ µου; » Δήλος 
Yàp, xai ἁπάτη, καὶ παχρυµµένη πιχρία µεμίσην- 


ilti etiam: οὐθρκηί eum, qui aliud in; ore, aliad is 
corde gerit. Inquibsuas. divina Scripturse scopus. 
Deum bic clane de bis qui eodem cum ile sunt. 
iugenio, dicentem audivimus: ο Sagitta vulnerans 
lingue eorum, dolesa vesha oris eorwm : proximo 
suo loquitue pacillca, et in seipse habetinimicisiam. , 
Numquid soper bis non visitabo ? dieit Dominus ; ae 


Varie leetiones ex codice Seguieriano. 


» ἀπισχίψας. 
* ἔθνει ων 


x τὸ, ὅλως τῆς. 7 D. 3 μονὰς ἀλύπως. " ὁσίαν. b ἥμην,. ο καὶ μὴν xat. 


d θεοῦ. 


(*) Gr. ad litter. : Has. q. a. s. mansiones n.- a.residuas, 


4&5 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHEP. 


4:6 


ib populum hujusmodi non ulciscetur auima mea ** ? » A ται f παρὰ θεῷ xal τὸ λαλεῖν μὲν εἰρηνικὰ, &a- 


Dolus enim, et ἱεπροβί ura, et tecta amarulentia exse- 
crabiles sunt coram Deo : et pacifice quidem loqui, 
sod inimicum animum gerere, res apud euin into- 
leranda reputatur. Quare et horum quoque viudi- 
cem se fore interminatur. Verum strenuus ille con- 
viciator, callidusque calumniator, excusationes in 
peceatis, ut scriptum est **, pratendens, nonnibil 
ad hec, fortasse haud inscite, ut ipse putat, re- 
spondebit ac dieet : Et ego quoque pro Domino 
zelatus sum, sicut et sancta synodus : sed cum he- 
retici essetis, mea vos sententia contristavit. Αἱ 
dum hze dicit, similem se illis ostendit, quos 
Isaias propheta adducit, dicentes : « Posuimus men- 
dacium spew nostram, et mendacio protegemur **? » 
Quod si nemo fortasse hoc dicat, res ipsa tamen 
clamat. Primura namque superbus et arrogans de- 
prebendetur, quod omnes, quotquot per universum 
orbem degunt, sanctos sacerdotes contumelia affi- 
ciens, eademque virga feriens, sua sententia a com- 
munione exclusos esse voluerit : qua re non tam 
Πίου lzsit, quam seipsum ab illorum communione 
sejunxit. Familiare esi enim stolidioribus, dum 
quidpiam adoriuntur quod nefas erat, ΒΚ, ut se 
magis lzdant, quam alios, quos lzdere se arbiira- 
bantur. Ad hzc, quomodo sit ordine ac rite faetum, 
majoribus poenas irrogare, et in homines sublimio- 
rem ordinem sortitos imprudenter insilire, et ec- 
clesiasticarum legum disciplinam paeis conciliatri- 
cem deserere, et ne eorum quidem qui in seculo 
versantur, prudentiam imitari? Enimvero pia 
vestra majestas dignitalibus modum praefinivit. 
Unusquisque autem ex iis qui aliquo honore potiti 
sunt, ordinis locique sui non ignarus, prestantiori 
cedit, nec paria cum illis babere contendit. Hic 
autem istod ut rem parvi momenti negligens, om- 
nemque decori rationem contemnens, effreni quo- 
dam temerarioque impetu in omnes fertur : et cum 
omplam communione sese privaverit, credit tamen 
Fe$ $035 egregie se promovisse. Verum οἱ me et 
Epbesiorum episcopum hieresi infectos esse certo 
noverat, quid probibebat quominus, antequam ad 
Ephesiorum civitatem venisset, litteris nos accusa- 
ret, eaque de quibus nobiscum illi certamen erat 


χεῖσθαι δὲ δυσμενῶς, ἀφόρητόν τι χρῆμα λελόγισται 
παρ) αὐτῷ; τοιγάρτοι xal ἑἐκδιχεῖν ἑπαγγέλλεται * 
προφασιζόµενος δὲ ἴσως προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις, 
χατὰ τὸ γεγραμμµένον, ὁ νεανίσκος εἰς ὕθρεις, xat ὁ 
τεχνίτης εἰς συχοφαντίας, ποιἠσεταί τινα πρὸς τοῦτον 
λόγον, οὐχ ἄχομφον ἴσως, ὥς γε οἴεταί τε χαὶ φρονεῖ. 
Φηοὶ γάρ" ὅτι Κἀγὼ ἑξήλωχα τῷ Kophp, χαθὰ xai f 
ἁγία σύνοδος ᾽ αἱρετιχκοὺς δὲ ὄντας ὑμᾶς . ταῖς map 
ἐμαυτοῦ λελύπηχα φήφοις * ὅτι δὲ ταῦτα λέγων, ἑχεί- 
νοις ἔσται προαεοιχὼς , οὓς καὶ ὁ προφήτης ἡμῖν 
Ἡσαῖας εἰσχεχόμιχε λέγοντας « Ἐθέμεθα φεῦδος 
τὴν ἐλπίδα ἡμῶν, καὶ τῷ φεύδει σχεπααθησόµεθα - » 
χὰν el µή τις λέγοι τυχὸν, αὐτὰ βοῄήσει τὰ πράγματα" 
πρῶτον μὲν γὰρ ὑπέροφρύς τε xaX ἁλαζὼν εὑρεθή- 
σεται, τοὺς χατὰ πᾶσαν ὄντας τὴν οἰκουμένην ἁγίους 
ἱερουρχοὺς ὕδρει τε περιδαλὼν, καὶ ῥάδδῳ μιᾷ κατα- 
παίων, ἀχοινωνήτους δὲ εἶναι προστέταχεν, οὐχ Exsel- 
νους μᾶλλον διὰ τούτον λυπῶν , ἀλλ ἑαυτὸν ἔξω 
τῆς πρὸς αὐτοὺς κοινωνίας τιθείς. Ἔθος Y&p πως ἀεὶ 
τοῖς ὁλιγογνώμοσιν, οἴεσθαι μὲν, ὅτι πλήττονσί τινας, 
ὁρᾷν ἐπιχειροῦντες ἃ pij θέμις ἔσθ᾽ ὅτε, ἑαυτοὺς δὲ 
μᾶλλον, f| ἑτέρους ἁδιχεῖν. Πῶς δὲ ἦν ἀχόλουθον xai 
τοῖς προύχουσιν ἐπιτιμᾶν , καὶ τοῖς τὴν ἀμείνω λα- 
χοῦσι τάξιν ἀσυνέτως ἐπιπηδᾷν, xal τῶν τῆς Ἐκκλη- 
σίας θεσμῶν τὴν τῆς εἰρήνης προµνήστριαν f* χατα- 
λιπεῖν εὐταξίαν, μηδὲ 5 αὐτῶν ἀπομιμεῖσθαι φιλεῖν 
τῶν ἐν τῷ κόσμῳ τὴν ἐπιστήμην ; Μέτρα μὲν γὰρ 
τοῖς ἀξιώμασι τὸ εὐσεθὲς ὑμῶν ὡρίσατο χράτος - 
ἕχαστος δὲ τῶν τετιµηµένων τὴν ἑαυτοῦ τάξιν οὐχ 
ἡγνοηχώς, εἶχει τε τῷ προύχοντι, xal περὶ τῶν ἴσων 
οὗ φιλονειχεῖ. 'U δὲ xal τοῦτο παρεὶς ὡς ἕωλον, χα) 
ἁλογήσας τοῦ πρέποντος, ἀχαλίνοις ὥσπερ, καὶ 
ἀπερισχέπτοις ὁρμαῖς χεχώρηκε χατὰ πάντων * xol 
τῆς πρὰς ἅπαντας χοινωνίας ἑαυτὸν ἐκθαλὼν, οἵεταί 
τι δρᾶσαι τῶν ὀνησιφόρων ἑαυτῷ b. ᾽Αλλ' εἴπερ ὄντως 
ἐμὲ, xai τὸν τῆς Ἐφεσίων ἱερουργὸν, αἱρετιχοὺς 
ὄντας Ἡπίστατο, τί τὸ χωλύον ἦν, χαὶ πρὶν εἰς τὴν 
Ἐφεσίων ἀφιχέσθαι πόλιν, αἰτιᾶσθαι διὰ γραμμάτων, 
καὶ ἑμφανῆ καταστῆσαι τὰ, ἐφ᾽ ofc fiv αὐτῷ καθ᾽ 
ἡμῶν ὁ λόγος: Αφιγμένον δὲ εἰς τὴν Ἐφεσίων, τί 
κεχώλυχε συντυχεῖν, αἰτιᾶσθαι { μετὰ παῤῥησίας, 
εἰς µέσον ἀγαγεῖν τὰ ἐγχλήματα, συνεδρεύοντα τῇ 
ἁγίφ συνόδῳ, καλέσαι πρὸς ἀπολογίαν, οὕτω τε ὁμοῦ 


manifesta faceret? Postea vero. quam Epbhesem p τοῖς ἄλλοις, ἡ ἀπαλλάξαι τῆς αἰτίας ὀρθὰ φρονοῦντας, 


venerat, quid probibuit quominus nos conveniret, 
libere aecusaret, in medium crimina proferret, 
consideus in saneta synodo ad respondendum vo- 
caret, ac denique una cum aliis aut crimine libe- 
raret, si quidem recte sapiebamus, et loquebamur, 
aut certe ab ecclesiasticis dogmatibus aliena sentire 
volentes justa condemnatoni subjiceret ?* Verum 
quia non ignorabat frustra se nos accusasse, im- 
piamque contra ortliodoxos calumniam s6 struxisse , 


U Jerem. 1x, 8, 9. 95 Psal. cxt, 4. 


καὶ λέγοντας, f| γοῦν ὑποθεῖναι ψήφῳ διχαίᾳ τὰ 
τοῖς τῆς Ἐχχλησίας ἁπάδοντα δόγµασι φρονεῖν Πρη- 
µένους; Ἐπειδὴ δὲ ἡπίστατο µάτην ἑγχαλῶν, xol 
συντώεὶς ἀνοσίως τὰς χατὰ τῶν ὀρθοδόξων συχοφαν- 
τίας, xai τῇ πρὸς Νεστόριον αἰἱδοῖ, καὶ φιλίᾳ τὰ καθ᾽ 
ἡμῶν δωρούµενος , λεληθότως ἡδίχει ' καὶ χαθάπερ 
ἐν νυχτοµαχίᾷ τετόξευχεν, οὐχ ὀρώμενος, xal φενᾶ- 
ηχορίας μεστὸν συντάξας χαρτίον, τετόλμηχεν ἀν- 
ενεγχεῖν εἰς τὰς εὑσεθεῖς ὑμῶν ἀχαὰς, οὃτ ἐχεῖνο 


** [sa, xxvin, 15. 


Varia lectiones ex codicc Seguicriano. 


| µεμίοηται, f^ προµνήστορα, € καὶ μηδὲ, ἃ αὐτῷ. ? αἰτιάσασθαν. 


ATI 


APOLOGETICUS AD THEODOSIUM IMP. 


415 


λαθὼν εἰς νοῦν, τὸ παρὰ τῇ θεἰᾳ κείµενον Γραφῇ " A Nestoriique reverentise οἱ amicitie tribsere, qeod 


ε Μηδὲν φεῦδος ἀπὸ γλώσσης βασιλεῖ λεγέσθω; » 
ἡμεῖς δὲ τοῦτο µαθόντες, βιδλίων ἐπίδοσιν πεποι/- 
µεθα τῇ ἁγίᾳ , xaX οἰχουμενιχῇ σννόδῳ, τὴν μὲν 
ὀρθὴν, χαὶ ἁἀδέδηλον τῆς Ἐκχλησίας ὁμολογοῦντες 
πίστιν, ἀναθεματίζοντες δὲ τοὺς τὰ Αρείου , xat 
Απολιναρίου, xaX Ἑὐνομίου φρονοῦντας. Παρεχαλοῦ- 
μεν δὲ, χατὰ τοὺς τῆς Ἐχκλησίας θεσμοὺς Ίχειν τε 
αὐτὸν εἰς µέσον, τοῖς ἰδίοις συστησόµενον λόγοις, καὶ 
διελέγχειν ἡμᾶς. Ἔννομα δὲ ἣν, ὥς ye οἶμαι, τὰ παρ) 
ἡμῶν. Ὁ δὲ εἰς τοῦτο κατώλισθεν ἁμαθίας, μᾶλλον 
δὲ δειλίας τε καὶ ἁπορίας , ὡς χαταναρκῆσαι τὴν 
ἄφιξιν, καὶ μηδὲ ὅσον ἰδεῖν καταθαρσΏσαι µόνον τὴν 
ἁγίαν σύνοδον. Καΐτοι ἐχρῆν δήπου 1 μᾶλλον ἑνστῆναι 
νεανιχῶς, καὶ τὴν κλῆσιν οὐκ ἀναμείναντα ὁραμεῖν 
αὐτόμολον , ἑλέγξαι σαφῶς, ἀποφΏναι κατεγνωσμµέ- 
νους , xal ταῖς ἰδίαις αὐτὸν ἑπαγωνίσασθαι ψήφοις. 
Άλλ’ οὐχ ἕδρασε τοῦτο k, σαθρῷ συνειδότι χρώµενος, 
δεδιὼς δὲ οὕτω τὴν ἄφιξιν τὴν εἰς τὴν ἁγίαν σύνοῦον, 
6); μηδὲ ὅσον εἰπεῖν τῆς ἑστίας προχύψαι τολμᾷν. 
Καί τοι πῶς ἣν εἰχὸς, τοὺς ἐξειλεγμένους ἱερουργοὺς, 
µεμνημένους ἱερουργίας, μεμνημένους Θεοῦ λέγον- 
τος” «Κρίμα δίκαιον κρίνατε’ » καὶ, « 00 λήψη πρὀσ- 
ωπον ἓν χρίσει, ὅτι ἡ κρἰσις τοῦ θεοῦ ἐστι’ » μὴ οὐχὶ 
πάντη xai πάντως , ἑληλεγμένους ἡμᾶς, ὡς αἱρε- 
τκοὺς, ταῖς τῆς χατακρίσεως ὑποθεῖναι ψήφοις; "Hv 
Υάρ πως ἀνάγχη καὶ ὑπομνημάτων συστῆναι πρᾶξιν, 
xot ταῦτα ὑμῖν γενέσθαι xasagavt,. Χώραις μὲν γὰρ! 
ὅλαις, xai πὀλεσι ταῖς µεγάλαις, γεύµατι τοῦ ὑμετά. 
ρου χράτους, εἷς ἀναδείχνυται δικαοτἠς. θαρσεῖ «cm 
δὲ χρίσεις τὰς ἐφ᾽ αἵματι, καὶ φυχῄ, δέδιέ τε τοὺς 
νομοθετοῦντας ὑμᾶς, καὶ τοῖς παρ᾽ ὑμῶν θεσπίσµασι 
πρὸς τὴν τοῦ διχαίου θήραν ἀπενθύνεται». Εἶτα πῶς 
Ίμελλον οἱ παρὰ θεοῦ πρὸς ἱερουργίαν ἐξειλεγμένοι, 
τοσούτοί τε ὄντες τὸν ἀριθμὸν, xal oóx ἀθαύμαστον 
ἔχοντες τὴν ὑπόληψιν, τὴν ἐπί vé qnia τῷ βιῶναι λαµ- 


πρῶς, ἡμᾶς αἰδεσθῆναι μᾶλλον, καὶ οὐχὶ thv θείαν ἑν-- 


τολήν; "Οτι δὲ ἀχάλινος αὐτῷ πρὸς ὑπεροψίαν τε, καὶ 
ὕδριν * γέγονεν ὁ νοῦς, καὶ δι΄ ἑτέρων πραγμάτων ἆτα- 
λαίπωρον ἰδεῖν. Τρίτον μὲν (&p που διατετέλεχεν ἔτος 
δυσφημῶν ἐπ Ἐκχχλησίας ὁ τῶν νέων δογμάτων εὖ- 
pevh; Νεστόριος * ἐπειδὴ δὲ xal δι΄ οἰχείων γραµµά- 
Των τῷ ὁσιωτάτῳ τῆς Ῥωμαίων Ἐκκλησίας ἐπισχόπῳ 
Κελεστίνῳ χαταφανῆῃ τῆς ἑαντοῦ διανοίας ἐποίει τὴν 


nos insectaretur, abascóndite nos lgsit; et veluli ín 
nocturna quadam pugna non visus, faeulo nos Ρο- 
tiit ; siquidem chartam falsis aceusationibus plenam 
concinnavit, eamque ad pias vestras aures deferre 
ausus est, nequaquam id quod divinis Litteris prodi- 
tum est, animo perpendens : « Nullum mendacium 
coram rege protuleris *^, » Nos vero ubi hoc resci- 
vimus, libellos saucts οἱ cecumenicsze synodo exhi- 
buimus, cum rectam illibetamque Ecclesi» (idem 
profitentes, tum eos quoque qui Arii, Eunomii et 
Apollinarii dogmata sectantur, anathematizantes. 
Rogavimus etiam ut Juxta ecclesiasticas leges in 
medium ille prodiret, suos sermones firmaturus, 
errorisque nos convinceret, Erant autem, opinor, 
quie agebamus legi consentanea. ]pse autem in eam 
stultitiam, imo vero timiditatem ac desperationem 
prolspsus est, ut neque ad nos xenire, 3099 neque 
sanctam synodum intueri ausus fuerit; cum tamen 
potius fortiter iustare oporiuissel, neque exspe- 
Ciare uL vocaretur, sed sponte occurrere, diserte 
redarguere, damnationis reos pronuntiare, ac pro 
sua ipsius sententia decertare. Verum male sibi 


- conscius id minime fecit; adeoque sancla synodi 


presentigm metuebat, ut ne ex aedibus quidem 
prodire auderet. kt quomodo verisimile erat ele- 
ciog sacerdotes, memores sacrificii, memores Dei 
diceniis :« Justum judicium judicate; » et : « Perso- 
nam in judicio non accipies: Dei enim judicium 
est **; » nos eoudemnationis sententize omnino sub- 
jecturos non fuisse, si haeresi infectos deprehendis- 
sent? Erat euim necessarium ut et actorum cow 
mentarii coníicerentur, et hac ipsa vobis palam 
flerent. Regionibus etenim totis, magnisque civita- 
tibus dominationis vestre nutu unus judex preflci- 
tur, cui capitalium rerum judicia committuntur ; 
vos legislalores veretur, vestrisque decretis ad jus 
investigandum dirigitur. Cum itaque hac ita la- 
beant, quomodo credibile sit homines a Deo ad 
sacerdotium electos, tantoque numero, qui propter 
vitas splendorem existimatione adwirabili essent, 
nos magis reverituros fuisse, quam diviuum prazce- 
ptum ? Quod autem illius animus ad superbiam et 
arrogantiam fuerit plane infrenis, id ex aliis quoque 


νόσον , οὐχ ἀπότομον, οὐδὲ ἀσυμπαθῇ τὴν φῆφον p rebus perfacile cognoscere licet. Jam per tres fere 


ὑπέμεινε. Παρεχαλεῖτο δὲ μᾶλλον , ἀποφοιτῆσαι μὲν 
τῆς ἐνούσης χακοδοξίας αὐτῷ, xal τὴν ὀρθὴν , καὶ 
ἀμώμητον ἀνθελέσθαι πίστιν. Παρεχαλεῖτο δὲ οὐχ 
ἅπαξ, ἀλλὰ καὶ πλειστάχις. Ὁ δὲ ἀχριθὴς, ὡς oletat, 
τῶν θείων δογμάτων ἐρευνητής ' ἵνα uif) τι λέχοιμι 
gopttxóv ὁ µέγα φρονῶν ἐπὶ τῇ τῶν θείων εἰδήσει 
όμων , οὐχ ὑπομνήσας πώποτε τοὺς ἡδιχημένους 
παρ αὐτοῦ, οὐ λόγου μεταδοὺς, μᾶλλον δὲ οὐδὲ συστῆ- 


9 Prov. xxiv, 22, sec. LXX. 


*! Deut. 1, 16, 17. 


totos annos, ex quo novorum dogmatum inventor 
Nestorius blasphemias suas in Ecclesia evomere 
non desiiterat, Postquam vero suis etiam litteris 
sanctissimo Romane Ecclesi» episcopo Coelestino 
animi sui morbum patefecisset, nou slatim duram 
severamque sententiam excepit, sed admonitus est 
potius, ut, prava illa, qua laborabat, opinione reje- 
cta, rectam et inculpatam fidem complecteretur. 


Variz lectiones ex codice Seguieriano. 


) σπουδή. k Ébpauev εἰς τοῦτο. 1 γὰρ xai, 


yt. ϐ ὑπεροψίας τε xai ὕθρεις. 


m jc. ex suprapositis, θαρσεῖται, in[r. etiam. 


8 ἀπὸ 


47e 


S, ΟΝΕ ALEXANDRINI ARCHIEP. 


490 


Admonitus est autem non semel, sed saepius. Ipse A ναι ταῖς ἑαυτοῦ προπετείαις θαῤῥήσας, ὑδρίδει μὲν 


-vere diligeus, ut putat, divinorum dogmatum scru 
tator (nolo enim gravius aliquid in illum dicere), 
quique propter diviaerum legum cognitionem mire 
sibi blanditur, cum nunquam eos quos οἱ, com- 
monefecissel, nec verbw ullum cum illis commu- 
nicasset, ime nequo temeritatem suam tueri ausus 
fuisset; impia tamen sententia sua contumeliam 
illis intulit : et (erie maguiflee ea de re sese jactat , 
ut etiam audiat beatum Davidem dicentem, vel po- 
tius Spiritum sanctum per ejus voeem : 956 
ε Quid gleriaris in malitia, qui potens es in iniqui- 


&vocla d ypp , τάχα δὲ xat μέγα πεφρόνηχεν bà 
τούτφ' ἵνα καὶ ἀχούῃ λέγοντος τοῦ uaxepleu Δανῖδ. 
μᾶλλον δὰ τοῦ ἁγίου Ἠνεύματος διὰ φωνῆς νοῦ Δαύὸ 
c Τί ἐγχαυχᾷ ἐν κακχίφ ὁ δυνατὺς ἀνομίαν ; ὅλην τὴν 
ἡμέραν ἁδικίάν ἑλογίσατο fj γλῶσσά σου’ ὡσεὶ ἔν- 
po» ἠπονημένον ἑποίησας δόλον ' Ἰγάπησας κακίαν 
ὑπὲρ ἀγαθοσύνην, ἀδικίαν ὑπὲρ τὸ λαλῆσαι διχαιοσύ- 
vv ' ἠγάπησας πάντα ῥήματα χαταποντισμοῦ, γλὠσ- 


σαν δολίαν. Διὰ φοῦτὸ ὁ θεὺς χαθελεῖ σε P εἰς τέλος», 


ἑχτίλαι ce , xal µμεταναστεύσαι σε ἀπὸ σχηνώματός 
σου, xai τὸ ῥίξωμά cou ἐχ γῆς ζώντων. » 


tate? Tota die injustiiam cogitavit lingea tua : sicut novacela acuta fecisti dolum. Dilexisti mali- 
tiato super benignitatem ; iniquitatem magis, quam loqui zquitstem. Dilexisti omnia verba prscipita- 
lionis, linguam éelosam. Propter hoc Deus destruet te in. (inew, evellet te, et. emigrare faciet te 


' de tabernaculo two, et radicem tuam de terra. viventiam **. » 


fnitelligo autem non deesse, qui illum a delicto B 


in mos commisso absolvere conentur, asserentes 
eam juste ob id nobis suecensuisse, qued ipso adhoc 
absente contra bigsphemum Nestorium concilium 
sit celebratum. Verum hi lengo rectius facerent, si 
in nos eulpam conjicere omittentes, suam ilerum 
potles cunciationem accusarent, Adbme eos, qui 
adventunt ejus precurrerunt, et. sacrae synodo de- 
nuntiarunt, ipsum exspectaudum non esse, uec se 
venisse sponte, sed ipsius mandata ferentes, cur 
non potius exoses habuit ut mendaces ac seducto- 
res, sed eosdem inter przeeipuos amieos habei? 
Sed esito, forsan offensus sit : oportoitne ob 
id illam divinas leges aspernari, Deique oblivi- 
sci dicentis : « Insontem ae justum non occides **? » 
Debebatne eos condemnare, qui de nullo erímine 
fuerant convicti? debebatne fratres gladio impieta- 
tis impetere ?* eclesiasticas leges contemnere, ca- 
lumniarit, mentiri, idque pilssimis vestris auribus ? 


Ἐπυθόμην δὲ, ὅτι τῆς καθ ἡμῶν πχηµμελείας 
ἁπαλλάττειν αὐτὸν ἐπιχειροῦσί τινες, λελυπῄσθαι 
δικαίως διαθεφαιούµενοι , διά τοι «b δίχα αὐτοῦ τὸ 
ἐπὶ τῷ δεδυσφηµηχάτι γενέσθαι συνέδριον. Άλλ' v 
ἄμεινον οὐχ ἡμᾶς αἰτιάσασθαι μᾶλλον, Υράφεσθαι δὲ 


τὴν οἰχείαν αὐτῶν bri «ούτῳ µέλλησιν. Εἴνα τοὺς 


προαφιγµένους, xat προαπηγγελχότας τῇ ἁγίᾳ evv- 


ὀδῳ, μὴ δοῖν χρῆναι περιµένειν αὐτὸν, καὶ οὐκ αὐτο- 


όλους εἰς τοῦτο ἐλθεῖν, ἀλλὰ γὰρ ταῖς παρ᾽ αὐτοῦ (a- 


χονουµένους φοναῖς, τί μὴ μᾶλλον ἐποιεῖτο xatestu- 
γηµένους, ὡς φευδηγορήσαντας, ὡς ἁπατηκότας, ἀλλ 
ἐν τοῖς ὅτι μάλιστα Υνησιωτάτοις ἔχοι ; ᾽Αλλ' ἕότω 
τυχὸν», χαὶ λαλύπηται. Ταύτης οὖν ἕνεχα τῆς αἰτίας 


ἔδει τῶν θείων αὑτὺν ἁλογῆσαι νόμων, ἐπιλαθέαθαε 


δὲ θεοῦ λέγοντος' e Αθῶσν, xaX δίχαιον oóx ἀποκτε» 


ναῖς:; » Ἔδει xavaxplvat τοὺς ἐπ) οὐδενὶ τῶν ἁνύπων 
κατεγνωσµένους; ἐχρῆν ἀδελφῶν € τὸ τῆς ἀνοσιότη: 


τος Ὑατωθῆσαι ξίφος; θεσμοὺς ἐκαχησιαστικοὺς 


περιυθρίσαι; συχοφαντῆσαι, ψεύσασθαι, καὶ τοῦτο 


Debebatne rectam fldem nihili faeere, et velle µτὰς εὐσεδεστάτας ὑμῶν  dxodo ; ἐχρῆν ἠτήσασθαι 
sapere quz nullam omnino falsitatis maculam ha- Ἅµπαρ᾽ οὐδὲν τὴν ὀρθότητα τῆς πίστεως, xat τὸ ἐθελῆ- 
bent 7 et jnterez illius causz patrocinari, qui eon- — aav φρονεῖν ὅσα μῶμον ἔχει παντελῶς οὐδένα, χαρί- 
tra Christum bíasphemtias effudit ; ac querere men-— castac δὲ τὴν ἐπικουρίαν τῷ δυσφημοῦντι χατὰ Xov 
dacium, statuere, veritatem evertere ? Dabitne — droU, καὶ ἀναστῆσαι ζητεῖν τὸ φεῦδος, χαταστρέφειν 
quisquam, bsc esse sancue mentis fructum ?. htec δὺ τὴνἀλήθειαν; Ταῦτα φρενὸς ἁγίας δοίη τις ἂν εἶναι 
esse sacerdotalis consilii inventa ? Atqni Deamr  xapnóv; Ταῦτα βουλῆς ἱερατιχῆς εὑρέματα; Καΐτος 
dicentem audio : « Labia sacerdotis custodient Ἀλέγοντος ἀκούω θεοῦ, ὅτι « Χείλη ἱερέως φυλάξε- 
scientitm, et legem requirent ex ore ejus , » Cla- — «acr xplaw, xoi νόµον ἑκξητήσουσιν àx. στόματος 
rum est itaque, quod per ea ipss, quibus vesznis, αὐτοῦ. ν Πρόξηλον οὖν, ὅτι δι’ ὧν ἂν οἵεται τῆς xat 
qua contra nos usus est, crimen amoliri se putet, ἡμῶν ἀπονοίας τὰς αἰτίας ἀποσκευάζεσθαι, διὰ τού- 
imple egisse apertius deprehendeatur. Ego vero, D y αὐτῶν ἀνθσια πεπραχὼς χαταφωρᾶται usw ó- 
Christi amans rex , gandebam quidem eum e patria. — vox. Ἐγὼ.δὲ, ὦ φιλόχριστε βασιλεῦ, ἔχαιρον μὲν τῆς 
discederem , Alexandria vestra relieta , etiamsi ma&- ἐνεγχούσης ἀπαίρων, καὶ τῆς. ἡμετέρας» Αλεξαν- 


gua vis venti velis sese infunderet , atque instar 
tonitrui navem percelleret, ae fluctus in. sublime 
elstus summa gubernacula 95$" circumstreperet : 
tamen alacri tranquilleque animo- eram, et tempe- 
statis periculum posthabui , ut optatissiimo majesta- 


V! Ps3l. Lt, 9-7. 


- 


*5 Exod. xxi, 7. 


δρείας ἐχδεδημηχώς * πνεύματος Gk λαύρου xatayso- 
pévou τῶν ἱστίων, xal μονονουχὶ καταθροντῶντος 
τῆ; νεὼς, αἱρομένω τε εἰς ὕψος τοῦ χύµατος, χαὶ 
ταῖς cov οἰάχων περιπαφλάζοντος κεφαλαῖς, εὔθυ- 
poc καὶ οὕτω διετέλουν, τὸν Ex τοῦ χειμῶνος κίνδο- 


*3 Malach. ai, 7. 


Varia lectiones ex codice Seguleriano. 


P καθέλοι σε. 3 ἁδέλφφ. * φυλάξει. 


κ ὑμετέρας. 


481 


APOLOGETICUS AD THEODOSIUM IMP. 


νον ὀπίσω τιθεὶς τῆς εὐχταιοτάτης pov θέας τοῦ A lis vestre aspectu. potiri quandoque daretur. Rar- 


ὑμετέρου χράτους. Καὶ μὴν ὅτε τὴν Ἐφεσίων ἀφέν- 
τες, bv τὴν λαμπρὰν ἐχείνην ἀνεχομίζοντο πόλιν ol 
ix τῆς ἁγίας συνόδου προχεχειρισµένοι πρός γε τὸ 
{0ῦναι συνειπεῖν τοῖς παρ) αὐτῆς πεπραγµένοις, 
ἐπεθύμουν γενέσθαι τοῖς ἀνδρᾶσιν ἑναρίθμιος, πρῶ- 
τον μὲν ὑπὲρ τοῦ τὸ ὑμέτερον χράτος ἰδεῖν, εἶτα πρὸς 
τούτῳ, ἵνα xal αὐτῷ τῷ τῆς Αντιοχείας ἐφ) ὑμῶν 
διχάσωµαι , χαὶ δείξω συχοραντήσαντα , χαὶ παρα- 
νόµως λελυσηχόσα !, xal µανίαις ἀχράτοις νενιχη- 
µένον, ὅτι τῶν Νεστορίου δυσφημιῶν ἀνεθεμᾶτισα 
τὰ χεφάλαια. Tf, γὰρ ty] πίστει μεμαρτύρηχε τὴν 
ὁρθότητα χαὶ ἡ Ῥωμαίων Ἐχκλησίᾶ, xaX μὴν xai 
4 ἁγία σύνοδος, ἡ ἐξ ἁπάσης, ὣς ἔπος εἰπεῖν, τῆς ὑπ 
οὐρανὸν συναγηγερµένη. "Ότι γὰρ xat' οὐδένα τρό- 
πον ἔξω γεγονὼς ἁλοίην ἂν τῆς τε ἀποστολικῆς, χαὶ 
εὐαγγελιχῆς παραδόσεως, ὀρθήν τε, χαὶ ἁδιάστροφον 
τῶν ἑερῶν δογμάτων διελαύνω τρίθον, παμφηφεὶ 
διωµολογήκασι, xai τοῦτο ἐγγράφως ἐπὶ πίστεως 
ὑπομνημάτων , ἀναγινωσχομένων τῶν παρ) ἐμοῦ 
γραφέντων πρὸς Νεστόριον "* ηὐχόμην δὲ οὐχὶ τού- 
των Ένεχα µόνων ἐχεῖσε γενέσθαι , à) ἵνα καὶ τὰς 
τῶν ἑτέρων rao) Xo κατ᾽ ἐμοῦ, xal τῶν ἐμῶν, Ψευ- 
δεῖς ἀποφήνω. Οἱ γὰρ τῶν Νεστορίου δογμάτων ὁπ- 
ασπισταὶ τὸ ix φθόνου xal βασχανίας ἐπ᾽ ἐμοὶ συν- 
τείνοντες τόζον, καὶ τὰ ἐξ ἀχρατοῦς μανίας * πολυ- 
τρόπως ἀρτύοντες, ἄνδρας ἐξωνούμενοι, xal χατ- 
ἠγόρους ἱστῶντεςΣ, «ὧν ὁ θεὺς ἡ χοιλία, xa ἡ 
δόξα Ev τῇ αἰσχύνῃ αὐτῶν, » χαθά φησιν ὁ µαχάριος 


sum cum ex Ephesiorum eivitate ad lliustrem [ναι ^ 
urbem devehereutur ii, qui ad hoc a sancta aynodo 
delecti sunt, αἱ quse. ab ills. acta fuerant defende- 
rent, ex illeram numero esse cupiebam : primo 
qaidem , ut majestatem. vestram coram viderem : 
deinde vero, ut in vestra preesentis eontra episcopum 
Antiochenum disceptarem, palumque ostenderem 
eun calumniatom fuisse, et inique fsanisse [ ac 
per injuriam -offendisae], et quasi fmpotentibus 
furiis acetum esse, oo qued eapita blasphemitarem: 
Nestorii ansthematizessegm. | Fidei namque mere re- 
etitudini testimonium perhibuit et Romana Eccle- 
sia, et saneta quoque synodus ex universo , ut ita 
dicam, erbe qui sub eclo est, congregata, Quod 
enim nulla ex parte ab evangelica et apostolica tradi- ' 
tione aberrarim, imo vero quod rectam minimeque 
obliquam saerorum dogmatum semitam teneom, id 
posteaquam epistelas , quas ad Nestorium perseri- 
pseram, legiss ent, communi sententia confeset sant 
omnes, et quidem scripto in ipss fide monimentornm, 
rerumque gestarum. Optabam astewm non horum 
tantum gratia eo venire, sed ut aBoram quoque de- 
clarationes, quag contra me meosque institueront, 
falsas esse monsirarem : siquidem Nestorii. degma- 
tum prepugastores, invidis odiique arcum in me tea- 
dentes, impotentieque ineanis su:e ausus verils medis 
advereum me concinnantes, vitos quosdam ε quo- 
rum deus venter est et gloria in confusione eoram, » 


Βαῦλος, τῷ ὑμετέρῳ κράτει δι’ ὄχλου γενέσθαι παρ- (; Sicuti beatus Paulus dicit "|, mercede pararumt, 


εσχεύαξον, xa µάλα σνχνῶς ' χαίτοι παρ) ἐμοῦ me- 
πυνθότες τῶν ἁτόπων οὐδὲν, οὐδὰ γὰρ ἣν τις αὐτοῖς 
πρὺς ἐμὸ λόγος παντελῶς. ᾽Απομισθώσαντες δὲ, ὡς 
ἔφην, τοῖς ἐπιθονλεύσυσιν ἐμοὶ τὰς ἑαυτῶν γλωασ- 
αλγίας , ἑφλυάρουν 7 εἰχῆ, πάντα ὁδρῶντες ἑτοίμως. 
Ἀτόλμητον δὲ τοῖς τοιούτοις οὐδέν  σύντροφον γὰρ 
ἔχουσι οὐ xaxbv, xal οὐδὲν λελόγισται παρ᾽ αὐτοῖς 
$5 xal vpaghy 5 ἁλῶναι σνυχοφαντίας , xai Ψευδηγο- 
ρῆσαι πλειστάχις xol καθ ὧν ἂν βούλοιτό τις, xal 
εἰ µή τις εἴη γνώριµος αὐτοῖς τῶν χατηγορουµένων. 
Ἴσασι δὲ ὄντας τοιούτους, οὕτω τε ζῆν εἰωθότας, οἱ 
κατὰ πᾶσαν ὕὄντες τὴν ἡμετέραν « Αλεξάνδρειαν. 
Κατεφλυάρουν μὲν οὖν bxelvot, τοῖς si; τοῦτο παρ- 
ωρμηχόσι τὸ χρῆμα προπίνοντες, xaX ἀντέχτιαιν ὥσ. 
περ τινὰ τῆς δωροδοχίας, τῆς κατ ἐμοῦ γλωσσαλγίας 
πονούμανοι τὴν ἐπίδε.ξιν. Καὶ δεδνσφόρηχα μὲν λίαν 
ἐπὶ τούτοις ἐγύ. Πώς γὰρ obx ἔμελλον; HXhv ἐμε- 
pyhpemv λέγοντος coU πάνκων ἡμῶν Σωτῆρος Xpi- 
otoU * « Μανιάριοί ἔσσε, ὅταν ὀνειδίαωσιν ὑμᾶς, καὶ 
διώξωσι, χαὶ εἴπωσι xdy πονηρὸν ῥῆμα xa ὑμῶν, 
φενδόµενοι, ἕνεχεν ἐμοῦ. Χαΐρετε, καὶ ἀγαλλιᾶσθς, 
ὃτι ὁ μισθὸς ὑμῶν πολὺς Ev τοῖς οὐρανοῖς ' οὕτω γὰρ 
ἑδίωξαν τοὺς προφήτας «eoe πρὸ ὑμῶν b. » "Ott γὰρ 


5 Philipp. 1n, 19. 


οἱ aceusatores adernarumt, ac ut. vestro imperio 
molesti essent, et quidem frequenter, curaverunt , 
cum nulla iujeria a me sint affecti : neque enim 
ilis imecum quidquam rei prorsus erat. Qui insidia- 
teribus meis nugaces lingass suas cum vendidissent, 
frustra conva me obloquebantur , nihil intentatum 
relinquentes. Hoejusmodi vero homines nihil non 
audent: cosalitam enim malitiam -babent. Quare 
etiam pro nibiile ducunt, si calumaiandi erimiae 
convieti teneantur, sspiseimeque adversus quos 
libuerit mentiantur, quanquam ne eos quidem co- 
gnoscant, quos aceusant, Norunt auem eos esse 
tales, talemque vitse consuetudinem iwivisse, quot- 


.quot Alexandriam vesiram inhabitant, — Oblocuti 
D sunt itaque illi, prepinantes hoec lis, qui ad id eos inci- 


tarant, 956 et velot acceptoram muneruis pretium 
temerariam in me linguam ostentantes, Tuli autem 
ista equidem admodum agre. Quomodo enim id 
segre non ferrem ? Verumtamen recordatus sum om- 
nium nostram Salvatoris dicentis : « Beati estis cum 
maledixerint vobis homines, et pessecuti. vos fue- 
rint, et dixerint omne malum adversum vos, mentien- 
tes, propter me, Gaudete et exsultate, quia merce 


Vari leetioncs ex codice Seguieriano, 


1 λελυσσηχότα. νὶ γραφεισῶν πρὸς Νεστόριον ἐπιστολῶν. Y ἀχρασίας xal μανίας. Σ ἱστάντες. Y χαν- 


εφλυᾶρονν. 5 γραφῇ, "ὑμετόραν. 5 ἡμῶν. 





495 


S. GYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


484 


vestra eopiosa en in celis : sie enim persecuti sunt A ὁ τῆς ávoplacxathp, τουτέστιν ὁ Σατανᾶς, ταῖς Ἐκχ- 


prophetas, qui fuerunt ante vos **. » Sanecum iniqui- 
tatis pater Satanas Ecclesiis iisque qui rectam fidem 
habent, laqueos tendere molitur, apostolicaeque et 
evangelice (idei tradilionem per suos satellites et 
administros adulterare conatur, ac deinde illi qui 
recte. fidei custodes sunt, veritatem ipsi opponunt, 
et recta pervertentibus obsistunt, Christum ipsum, 
qui veritas est, belli socium et anxiliatorem haben- 
tes, tunc statim mendacii pater multos qui mentian- 
tur excitat ; statim saeva illa calumniatorum multi- 
tudo adversus illos qui pie vivere volunt, bellum 
ciet. Hanc molestiam ipsos quoque sacroa prophetas 
perpessos comperimus. Etenim proplhetabat olim 
beatus Amos ; et [sraelitas vehementer reprehendit, 
quod dileetionem erga Deum pro nibilo habuissent, 
legesque sibi datas neglexissent, Verum mox in 
medium prodiit , et restitit illi Amasias [Paschor, al. 
Pashur, ] (erat antem hic pseudopropheta, et cul- 
tor daemonioram), detulitque ad regem; Israelis vi- 
rum vere sanctum ac prophetam, ad huae modum 
illum accugans : «IConjurationes facit contrate Amos : 
non poterit terra sustinere universos sermones 
ejus **. » Pari modo beatus quoque Jeremias pro- 
pheta peccantem populum israel vías suas corrigere 
jussit ** : "erum non defuerunt qui illum calum- 
niarentur. Incitaverunt enim contra illum Sede- 
chiam , qui regni solium tunc obtinebat. Erat pro- 
fecto sanclis res haec gravis et vere molesta : at 
quod Deo placitum gratunique sciebant, proprize vito 
praferentes, in suscepto studio constanter persiste- 
bant, scriptum esse recolentes : « Cor regis in mapu 
Dei eet : quocunque voluerit , inelinabit illud **,. » 
Reddebat enim eos qui Judaicarum rerum potieban- 
wur, clementes ac misericordes, quamvis sspe 
vehementer essent incitati. Sed mittamus 959 quz 
illis acciderunt, tanquam omnibus nota * in mentem 
revocemus celeberrimum beatissimumque patrein 
nostrum Athanasium , qui olim Alexandriz vestrz 
episcopus fuit. Impugnabat ille perversam Arii opi- 
nionem : nugacitatis vero illius assenlatores perti- 
naci studio illum calumniabantur, petulautemque 
el iufrenem linguam adversus illun exserebant. 
Neque imnendaciis couteuti, manum quoque cujusdam 


χλησίαις παγίδα, xal τοῖς ὀρθὴν ἔχουσι πίατιν ἐξ- 
αρτύειν ἐπιχειρεῖ 9, xal διὰ τῶν ἰδίων ὑπασπιστῶν 
παραχαράττειν ἀποτολμᾷ τῆς ἁἀποστολιχῆς τε χαὶ 
εὐαγγελικῆς πίστεως τὴν παράδοσιν, εἶτα τῆς ὀρθῆς 
δόξης οἱ φύλαχες ἀντανιστῶσιν αὐτῷ τὴν ἀλήθειαν, 
καὶ τοῖς τὰ ὀρθὰ διαστρέφουσιν ἀντιφέρονται, σύν- 
οπλον ἔχοντες, xal συµπαραστάτην αὐτὸν τὸν Χρι- 
στὸν, ὅς ἐστιν ἀλήθεια , τότε δὴ πάντως ὁ τοῦ φεύ- 
δους πατὴρ πολλοὺς ἐγείρει τοὺς ψευδηγόρους ^ τότε 
δὴ xal συχκοφαντῶν ἀγρία πληθὺς τοῖς εὐσεθεῖν ᾗρη- 
µένοις ἀντανίσταται. Τοῦτο παθόντας xal αὐτοὺς 
εὑρίσχομεν τοὺς ἁγίους προφήτας. Προεφήτενε μὲν 
γὰρ κατὰ χαιροὺς d ὁ µαχάριος "Ape, κατῃτιᾶτο ὃξ 
σφόδρα τοὺς ἐξ Ἱσραῇλ ὡς τῆς εἰς θεὸν ἀγάπης Ίφει- 
δηχότας, καὶ τῶν δοθέντων αὑτοῖς ὑπερορῶντας νό- 
µων ' ἁλλ' εἰς μέσον Άλθε παραχρῆμα, καὶ &vt- 
έπραττεν ὁ 9 Πασχώρ. Ὑενυδοπροφήτης δὲ οὗτος, xat 
δαιµονίων θεραπευτής. Elsa τῷ βασιλεῖ «o0 Ἰσραὴλ 
διαδέθληχε τὸν ἀληθῶς ἅγιον, xal προφήτην, tbe 
γεγραφώς: « Συστροφὰς ποιεῖται χατὰ σοῦ 'Apux* 
οὗ μὴ δύνηται f ἡ ΥἨ ὑπενεγχεῖν πάντας τοὺς λόγους 
αὐτοῦ. » Ὁμοίως δὲ xal ὁ µαχάριος προφήτης Ἱερε- 
μίας πλημμελοῦντα τὸν Ἰσραὴἡλ ἐπανορθοῦν ἐχέλενε 
τὰς οἰχείας ὁδούς. ᾽Αλλ᾽ οὐχ ἀπῆσαν οἱ ἑνδιαδάλλον- 
τες 5. Παρώτρυναν γὰρ χατ αὐτοῦ τὸν Σεδεχίαν, 
τοὺς τῆς βασιλείας διέποντα θρόνους. Καὶ φορτιχὸν 
ἦν τοῖς ἁγίοις τὸ χρῆμα καὶ δύσοιστον ἀληθῶς. Πλὴν 
τὸθεῷ δοχοῦν xal φίλον τῆς ἑαυτῶν προθέντες ζωῆς, 
εἴχοντο xal οὕτω τῶν ἐν χερσὶ σπουδααµάτων, οὐκ 
ἀγνοοῦντες τὸ γεγραμμένον ' ὅτι« Καρδία βασιλέωνὰ 
ἐν χειρὶ θεοῦ , οὗ 6' ἂν θέλων νεῦσαι 1, ἐχεῖ ἔχλινεν 
αὑτήν. » Πράους γὰρ αὐτοὺς ἀπετέλει, xaX φιλοικτίρ- 
µονας, καΐτοι πλειατάχις παρωτρυµμµένους 1, τοὺς 
τῶν Ιουδαϊκῶν χρατοῦντας πραγμάτων. ᾽Αλλὰ γὰρ 
παρῄσοµεν τὰ ἐχείνων, ὡς πᾶσιν ἐγνωαμένα. Με- 
μνήσοµαι δὲ τοῦ πανευφήµου, καὶ τρισµαχαρίου 
πατρὸς ἡμῶν ᾿Αθανασίου, τοῦ γεγονότος κατὰ xat- 
ροὺς ἐπισχόπου τῆς ἡμετέρας k Αλεξανδρείας. Ἐμά- 
χετο μὲν γὰρ ταῖς Αρείου χαχοδοξίαις. Οἱ δὲ τῆς 
ἐχείνου βδελυρίας παράσιτοι, συχοφαντουντες αὐτὸν 
διετέλουν’ ἀσελγῆ δὲ καὶ ἀχάλινον ἐπ αὐτῷ τὴν 
γλῶσσαν ἀνέντες, ὡς οὐχ ἁρχούντων αὐτοῖς τῶν 
Φευσμάτων, χαῖρα τεµόντες ἀνθρώπου, περιεκόµι- 


hominis absciderant , eamque circeumferentes , lior- D ζον. Φρικτὸν ! τοῖς ὁρῶσι παρατιθέντες θέαµα, ταύ- 


rendum videntibus spectaculum exhibebant (1). 
Dicebant autem Athanasium illam abscidisse, quem- 
dam vero Arsenium nomine istud passum esse. 
Multo autem tempore ignaros decipere perstiterunt, 
donec tandem Arsenius ille, qui hactenus Jatuerat, 
adhue vivus compertns est : atque ita vix tandem 


τὴν αὐτὸν ἔφασχον ἁποτεμεῖν' Ἀρσένιον δέ τινα τοῦτο 
παθεῖν διετείνοντο. Xpóvouc δὲ μαχροὺς διατετελέ- 
xac, συναρπάζοντες, ἄχρις οὗ διαλανθάνων χατελῆ» 
φθη Qv ὁ Αραένιος πεφώραται δὲ οὕτω μόλις τῆς 
ἐχείνων σχαιότητος vb ἐγχείρημα. Δυσοιστον uiv 
οὖν, xaX σφόδρα δριμὺ φυχαῖς ἑλευθέραις, καὶ xoa. 


^ Math. v, 11, 12... Amos vit, 10. 32 Jerem, xxvi, 9 seqq. "* Prov. xxi, 4. 


Vari lectiones ex codice Seguieriano. 


€ ἐπιχειρῃ. ἆ χαιρόν. ο ἤχει, xat ἀντέπασχεν 5. 
σευε. | παρωευμμένους. k ὑμετέρας. 


(4) Theodoret.. lib, 1 Hist. eccl., c. 50; Sozom. 
ib. n, c. 24; — Socrat.. lib. 1, c. 91. 


{ δυνήσεται. ϐ διαθάλλοντες. 
! χαὶ φρικτόν. 


h βασιλέως. ! νεύ- 


(2) Quid deest, aut aliter legit interpres. 


455 


APOLOGETICUS AD THEODOSIUM IMP. 


486 


ρὸν ἐχούσαις τὸ συνειδὸς, dj συχοφαντία, ἀλύει δὲ A eorum ünprobitatis conatus deteetus est. Sane qui- 


σφόδρα τῶν πεπονθότων ὁ vouc. Καὶ τὸ εἰχῆ, xal 
µάτην ἐπιθουλεύεσθαι παρὰ τῶν ἠδικημένων οὐδὲν, 
παγχάλεπον ὁμολογουμένως. Πλὴν ὅτι ταῦτα συµ- 
6ήσεται τοῖς πρεαθεύουσι τὴν ἀλήθειαν, προχατα- 
μεμήνυχεν fj θεία Γραφή. Ἔφη γοῦν' «Ἔως θανάτου 
ἀγώνισαι περὶ m cfc ἁληθείας, καὶ Κύριος πολεμήσει 
ὑπὲρ σοῦ' » χαὶ μὴν καὶ αὐτὸς ὁ Κύριος ἡμῶν "In- 
σοῦς Χριστὸς, εἰς ἀγαθὴν εὐτολμίαν ἐπαλείφων τοὺς 
μαθητὰς , xaX φευδηγορίας ἁπάσης ἁλοχεῖν ἀναπεί- 
θων, xal τῶν ἐπὶ τῷ διώχεσθαι πόνων. « El ἐμὲ 
ἐδίωξαν, φησ], χαὶ ὑμᾶς διώξουσιν’ εἰ τὸν οἰκοδεσπό- 
την Βεελζεδοὺλ ἐχάλεσαν, πολλῷ 8 μᾶλλον τοὺς ol- 
χειαχοὺς αὐτοῦ. » Ἐχδυσωπεῖ ? δὲ, χαὶ σφόδρα χρη- 
σίµως, προσεπειπών’ € Οὐκ ἔστι μαθητὴς ὑπὲρ τὸν 


dera. calumnia anünis liberis, bonamque conscien- 
tiam habentibus, molesta est, valdeque acerba : 
angilur autem. vehementer illorum animus, quibus 
ista acciduut : et gravissimum certe est, gratis et 
sine causa ab iis ejusmodi molestias insidiasque 
perferre, qui nulla unquam re lxsi fuerant. Ve- 
rumtamen quod ista veritatis eultoribus eventura 
essent, divina Scriptura prenuntiaverat. Dicit enim: 
« Usque ad mortera certa pro veritate, et Dominus 
pugnabit pro te 55, » Sed et ipse quoque Dominus 
noster Jesus Christus,discipulos suos ad bonam con- 
fidentiam instrueus, suadensque ut quodvis menda- 
cium, omnemque persecutionis molestiam contem- 
nerent, ita aiebat: « Si me persecuti sunt, et vos 


διδάσχαλον, οὐδὲ δοῦλος ὑπὲρ τὸν χύριον αὐτοῦ. » El p persequentur '*, Si patrem familias Beelzebub vo- 


γὰρ αὐτοῦ χατειρήχασι τοῦ Χριστοῦ, πῶς f) molo; 
ἡμῶν ὁ λόγος; Καὶ εἰ χατὰ παντὸς ἁγίου γεγόνασιν 
al σνχοφαντίαι, πῶς ἣν ἄρα διαφυγεῖν τοὺς ἑλαχί- 
στους ἡμᾶς; Αχκρατῆς μὲν 4 χατὰ τῶν. ἁγίων 
γλῶττα P. Φέρεται δὲ ὥσπερ κατὰ πρανοῦς, ἀλλ 
ἔστιν ἑπάρατος , χαὶ θεῷ χατεστυγηµένη. ΨῬάλλει 
γοὺν ὁ µαχάριος προφήτης Δανῖδ' « Ἑξολοθρεύσαι 
Κύριος πάντα τὰ χείλη τὰ δόλια, xal γλῶσσαν µεγα- 
λοῤῥήημονα, » 
verum exsecrabilis et odibilis est coram Deo. Psallit 
universa labia dolosa, οἱ liuguaw maguailoquam δν.) 
Πεπείραται σὺν ἐμοὶ τῶν ix γλὠττης ἀχαλίνου 


caverunt, quanto magis domesticos ejus 57, Non 
mediocri autem | afficit verecundia, et valde utiliter 
quod subjungit : «Non est, inquit , discipulus supra 
magietrum, nec servus supra dominum suum **. » 
Si enim Christo contradixerunt, qua nostri habenda 
erit ratio ? Et si contra quemvis sanctum instructae 
sunt calumnie, quomodo nos minimi illas effugere- 
mug? Petulans quidem est adversus sanctos viros 
impia lingua, ac praeceps quodammodo fertur ; 


igitur beatus. propheta David : « Disperdat Dominus 


Expertus est mecum iufrenate lingusm jacula 


βελῶν xai ὁ ἀγαπητὸς μοναστὴς Βίκτωρ. Ἐπεφη- ϱ etiam dilectus. solitarius Victor, Sparserant enim de 


µισαν ὙΥάρ τινες αὐτῷ τῶν τάχα που ψευδηγορεῖν 
εἰωθότων, ὅτι xaX αὐτὸς τῶν ἑχτόπων τινὰ πεφλυά. 
pnxe xav' ἐμοῦ. ὥστε xal ἀφιγμένον εἰς τὴν Ἐφε- 
σίων πρός µε, κατητιῶντο σφόδρα τῶν ἀπὸ τῆς ἁγίας 
συνόδου τινές ' μᾶλλον δὲ xal ἀπεστράφησαν ἅπαν- 
τες, ὡς ἕνα τῶν ἀνοσίων µεμισηχότες. Διατετελέχασι 
xai πατραλοίαν ὀνομάζοντες xol ἀδελφοχτόνον, xal 
ὅσα τούτοις ἑστὶ παραπλήσια. Καὶ τοῦτο γνοὺς ὁ 
πρεσθύτης, πλείστων ὅσων αὐτὸν περιεστηκότων 
ἁγίων ἀπισχόπων, ἀνατείνας τὰς χεῖρας εἰς τὸν οὗ- 
ρανὺν, ὁμώμοχεν ἀσυνήθως, γατά τε τοῦ ἁγίου βα- 
πτίσµατος, xal τῶν σεπτῶν τοῦ Χριστοῦ μυστηρίων, 
μηδὲν ἑαντῷ συνειδέναι 4 τοιοῦτον * οὕτω τε μόλις 
ἐγὼ, xal αὐτὸς ἰσχύσαμεν τὰς τῶν λυπουμένων 


illo quidam ex iis qui mentiri οοπευθτδτυμ!, quod 
is qnoque contra me absurda quadam nugatus esset, 
260 ut eiiam cum. Ephesum ad me venisset, non- 
nulli ex sancta synodo plurimum ipsum accusarrnt ; 
imo vero universi veluti unum ex impiorum numero 
perosi, illum aversati sint ; perstiteruntque parri- 
cidam et fratricidam, aliisque ejusmodi uominibus 
appellare. Cum autem ille senex hoc iniellexis- 
set, muitis admodum sanctis episcopis ipsum cir- 
cumstantibus , sublatis in ccelum manibus , preter 
Morem suum per sacrosanctum baptisma et vene- 
randa Christi mysteria, nullius horum scelerum 
sibi conscium esse juravit : ac denique offensorum 
animos zgre ego et ipse simul hac ratione placare 


θεραπεῦσαι φνχάς. Πλὴν εἰ xal πολλοὶ λίαν ol deu- D potuimus. Verumenimvero licet plurimi mentiri 


δοεπεῖν ἑθέλοντες, ἐπιφυόμενοί τε xa ἐπιπηδῶντες 
µάτην, μᾶλλον δὲ καὶ παροτρυνόµενοι: πρὸς τοῦτο 
παρὰ τῶν Νεστορίου σπουδαστῶν' à)" Ίρχεσεν εἰς ἔπι- 
χουρίαν τοῦ Σωτῆρος ἡ χάρις, χαὶ τῆς ὑμετέρας εὖσε- 
θείας» τὸ µισοπόνηρον. Ὥσπερ γὰρ Ex. χαµίνου xato- 
µένης ἁρπάσαντες, ἡμερωτάτοις veo pact διεσώσατε * 
ἵνα τοῖς ἄλλοις ὁμοῦ, τοῖς ἀνὰ πᾶσαν τὴν ἡμετέραν ! 
Αἴγυπτον ἁγίοις ἐπισχόποις xai μονασταῖς, ἀχατα- 


5 Eccli. iv, 25. ** Joan. xv, 20. 


" Matth. x, 25. 


volentes exstiterint, et insurrexerint, et [írustra 
insilierint , seu polius a Nestorii studiosis ad hoc 
incitati fuerint , suffecit tamen ad opem nobis feren- 
dam Salvatoris nostri gratia, vestrique pietatis 
justitia, Nam velut ex ardenti camino ereptos , pla- 
cidissimis vestris nutibus servastis, ut una cum aliis, 
qui per universam vestram /Egyptum sparsi sunt, 
sanctis episcopis et monachis continue pro imperio 


0 ibid, 94. '* Psal. xi, 4. 


Variz lectiones cx codice Seguieriauo. - 


" ὑπέρ. 2 πὀσῳ. — ? ἑδυσώκει. 
* σωτηρίας. ' ὑμετέραν. 


P γὰρ τῶν ἀνοσίων ἡ γλῶῷττσα. 


4 συνιέναε. παρωτρυμμένου 


TT 5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 182 


vestro, et victoria, ac stabilitate, gratiarum actiones A λήχτους εὐχαριστίας, τὰς ὑπὲρ τε του ὑμετέρου 

sanctissimo Christo offerasmes. Per quom, et cum — xpázouc , νίχης τε xal διαμονῆς, ἀναφέρωμεν τῷ 

quo, Deo et Patri sit gleria, cum sancto Spiriin in. παναχίῳ Χριστῷ; δ.᾽ οὗ, χαὶ μεθ) οὗ τῷ θεῷ xol 

stetula s»colorum. Amen. Παιρὶ, δόξα σὺν ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰώνας 
τῶν αἰώνων. Αμήν. 


189 CONTRA JULIANUM, — EZECH. SPANHEMI PRAEFATIO. 490 





SANCTI PATRIS NOSTRI 


CYRILLI 
ALEXANDRLE ARCHIEPISCOPI 


PRO CHRISTIANA RELIGIONE, 


* ADVERSUS 


JULIANUM IMPERATOREM 
LIDBI DECEM, 


INTERPRETIBUS NICOLAO BORBONIO ET JOANNE AUBERTO. 
,Í0huo recensuit οἱ post Juliani imp. Opera edidit Ezechiel SPANHEMIUS Lipsiss 1616, (οἱ, 


EX PRAEFATIONE EZECHIELIS SPANBEMII. 


Quo consilio hic * prodeant, mequo ejus rei auctore, decem Cyrilli contra Julianum libri, 
haud multis, ut opinor, erit mihi dispiciendum. Illud forte mirari potius subeat, cur a prio- 
7zibus Juliani editoribus, eta Petavio mazime, qui in id potissimum, et dim quidem ac 
sollicite, incubuit, ut omnia ejus opera eonquireret ac divulgaret, nulla babita sit ejus τα” 
4io : cum tamen haud ignota eidem foret eorum, quos adversus religionem Christianam 6 πα- 
ραδάτης ille imperator scripserat, librorum, apud gentiles juxta et Christianos prisci illius 
αν! scriptores, commemoratio. lllud quidem obiter tantum, et quo virum praestantem re- 
dargueret, qui paulo θείας veteres Ecclesie doctores, & quibus proscissus fuerat Julia- 
nus, persirinxerat, tangit in Presfatione Petavius ; nempe quod duo sint omnino Graci Pa- 
tres, quorum exstent contra eumdem Julianum orationes : Gregorius Nazianzenus et Cy- 
rillus; quorum alter, Cyrillus ecilicet, baud paucis post Julianum annis vixit ac scripsi: : 
£um 1amen alie adhuc exstent, quod illum non fugit, qui earum etiam obiter alibi memi- 
nit, illorum Grecorum Patrum, sicut Chrysostomi in S. Babylam, e£ una in duos sub Julia- 
no martyres, Jubentium et Maximinum, orationes seu sermones ; quibus multis, et acerbe 
quidem, nec immerito tamen, in eum principem, ejus impietatem, superstitionem, nefane 
das artes, in Christianos sevitiam, invehitur ó χρνσοῤῥήμων, Adde, quod dispar esset. haud 
parum Nazianzeni theologi, et Alezandrini antistitis scriptorum contra Julianum ratio : 
cum a postremo, seu Cyrillo, non orationes adeo sive in eum Στηλιτευτιχαί, sicut ab al- 
tero, qu& etiamnum leguntur, sint conscriptus; quam hi decem libri, et qnidem Ὑπὲρ τῆς 
τῶν Χριστιανῶν εὐαγοῦς θρησχείας, πρὺς τὰ τοῦ ἐν ἀθέοις Ἰουλιανοῦ, Pro sancta Christionorum ευ 
ligione, adversus ἐπιρέί Juliani libros, quibus eos velut, ut vulgo aiunt, κατὰ 
πόδα, gravissima disputatione sibi confutandos proposuit. Ad quos autem luliani libros 
respexerat in Laudatione hujus imperaroris funebri gentilis eidemque familiaris Libanius : 
Πολλῶν δὲ θέσεις νόμων, βεθλίων τε συγγραφαὶ βοηθούντων θεοῖς, legum autem multarum sanctiones, 
nec non librorum conscriptiones, diis succurrentes : o Christianis vero scriptoribus idem, de 
quo modo, Nazianzenus ; qui sub initium ferme prime in hunc παραδάτην Philippicae, per- 
siringit τοὺς εὐαχεῖς Exelvou: λόγους καὶ λάρους, impios et nefarios ejus libros ac sermoneà. ny» 


(a) Seilicet post Opera Juiiani imp. 
PATROL. Gn, LXXVI. 16 


491 IN 1IBROS CONTRA JULIANUM . 498 


gatorios, quales nempe postremi generis exstant, in Solem, ac in deorum Matrem oratio- 
nes. Aperta jam de iisdem Juliani adversus Christianoslibris, vel Hieronymi (a), de quo 
paulo post, vel Socratis (b), Theophanis (c),aut aliorum loca hic non congeram; hujus enim 
rei majorem continuo fldem presstabunt iidem libri adhuc superstites; seu, quod supra 
jam innui,pars eorum luculenta, in lioc ipso, quo iidem confutantur, Cyrilli opere. Ad quos 
proinde libros viri eruditi, qui omniaJuliani opera se divulgare profitebantur, 80 ipse vel 
in primis Petavius, pervolutandis veterum Ecclesie doctorum monumentis exercitatus, 
advertere debuerant , aut cur oranis a se preeterita foret eorum ratio, haud prorsus reti- 
cere. Id enim opus, et Latine pridem, una cum aliis Cyrilli monumentis, superiori sseculo, 
ab OEcolampadio versum prodierat; et eodem anno, quo Julianum Parisiis edidit Peta- 
vius, in eadem urbe Grece primum, et cum nova interpretatione Latina, esta Nicolao 
Dorbonio vulgatum. « 

Quorum autem Juliani librorum, quod obiter hic monendum, non eumdem tradi a duo- 
bus, maxime tamen fide hic dignis, auctoribus numerum video. Α Cyrillo enim, cui utique 
id non potuit esse ignotum, in hoc ipso, quo illos oppugnat, opere, seu ejus procmio, 
tres dicuntur exstare, xoi δὴ ΤΡΙΑ συγγέγραφε ΒΙΒΛΙΑ, κατὰ τῶν ἁγίων Εὐαγγελίων, xal κατὰ τῆς 
εὐαγοῦς τῶν Χριστιανῶν θρησκείας, TRESQUE LIBROS contra sancta Evangelia, εί veneran- 
dum Christianorum cultum, composuit. Cum tamen plures, seu septem libri dicantur ab 
Hieronymo, qui etate Juliano propior, et quo puero (d) iidem, ut ex alio ejusdem loco li- 
cet colligere, sunt conscripti. Id enim de iis tradit in epistola ad Magnum Romanum ora- 
torem (6): Julianus Augustus ΦΕΡΤΕΜ LiBRos. in. expeditione Parthica adversus. Christum 
evomuit, et juxta fabulas poetarum suo se ense. laceravit; si contra hunc scribere tenta- 
vero, etc. Ut equidem haud facile liceat nunc statuere, cui potior fides hic haberi debeat ; 
aut quomodo, qui exstabant Hieronymi evo septem hujus apostate contra Christisnorum 
fidem libri, iidem paulo post sub Cyrillo, qui Hieronymo fuit suppar, et aliquot annis ante 
ejus obitum, jam ad Alexandrinam sedem evectus, ad tres sint redacti. A Socrate, quidem 
et Theophane, uti et a gentili Libanio, eorumdem librorum, quod supra innui, sed in ge- 
nere, nullo aseripto, quot iidem fuerint, eorum numero, fit montio; nisi quod & Socrate 
alicubi e tertio illius operis libro quedam verba adducuntur. Àb eodem (f) Nic. Borbonio, 
qui primus illud opus Greece Latineque, ut paulo ante dixi, in lucem emisit, nihil ea de re 
monitum est, nec aliqua illius inter duos illos gravissimos testes diversitatis ratio reddita. 
In quo ceteroquin Alexandrini antistitis scripto, non commemorati solum Juliani adversus 
Christianos libri; sed iisdem, quos ibi adducit, in varias partes dissectis, premissum 
continuo, unde eorum auctor proditur, illius nomen; quibus suam dein opponit confuta- 
tionem Alexandrinus antistes. Neque enim refugit ille, aperto velut marte cum eo in are- 
nam descendere, virium palam et lacertorum aleam subire, non vero eumdem ex occulto 
velut aggredi, aut, quem debellaret, sibi adversarium fingere, vel armis a semet suppedita- 
tis instruere, aut vim eorum 86 robur eludere vel dissimulare. Quo equidem instituto eo mi- 
nus dubiam, sed illustriorem, de illo acerrimo religionis Christiane hoste, a se invictis 
veritatis evangelice telis confosso et prostrato, victoriam consecuturum, haud immerito 
censuit. Adeo ad Cyrillum inde ab illo consilio, ipsos nempe Juliani libros suis contra 
eum dissertationibus inserendi, neutiquam revocasse potuerit ea, que paucis demam ab 
ejus morte annis, nempe anno 449, a Theodosio Juniore prodiit, queque ab initio ferme 
Justinianei Codicis legitur, constitutio (g), qua sancitur, ut omnia, quacunque Porphyrius 
8ua pulsus insania, aut QuUivIS ALIUS, contra religiosum Christianorum cultum | conscripsit, 
apud quemcunque inventa fuerint, igni mancipentur; ac similiter a Justiniano novell. xui, 
cap. 1, qua sicut Nestorii, ita Severi scripta, ne penes aliquem Christianum maneant, pro- 
hibentur , et quidem addita ejus rei ratione, quia predecessoribus nostris imperatoribus 
in suis constitutionibus visum est statuere similia de his que dicta sunt et scripta a Porphy- 


a) Epist. 84... teritus. » In Habacuc. cap. nt. 
b) Lib. in Hist. eccl., cap. 1 et 20. (e) Epist. 84. 
c) Chronogr. pag. 49. f) Lib, i15, cap. 25. 
) « Dum adhuc essem puer, etc., ac subito in ή Leg. 9 Cod., De summa Trinitate. 


ipso persecutionis ardore Juliani nuntiatus est in- 


495 EZECH. SPANHEMII PRJEFATIO. . 493 


rio in Christianos. Ut proinde haud mirari subeat, si eadem vel Porphyrii, vel aliorum e 
priscis gentilibus contra Christianos, uti Celsi, aut Hieroclis, aliorumve scripta dudum per- 
ierunt, ut etiam a Photio preterita sit omnis eorum mentio ; quod idem fatum Juliani in 
eodem argumento libris contigerit, nisi quatenus iidem in hoc Cyrilli opere etiamnum 
comparent. Qua de re etiam, et ante latam illam a Theodosio Juniore sanctionem, pree- 
clarus exstat locus apud Chrysostomum oratione 2 in S. Babylam, ubi ipsis etiam gentili- 
bus abolitorum eorumdem contra Christianos librorum causa tribuitur. Postquam enim 
dixisset os illud aureum, philosophos et rhetoras inter gentiles, alias magni nominis, ubi 
contra Christianos scripserint, ludibrium omnibus fuisse, neminem ne infantem quidem 
ad se pertraxisse, addit, ᾽Αλλὰ τοσοῦτός ἐστι τῶν ὑπ' αὐτῶν γεγραμµένων ὁ Υέλως, ὥστε ΑΦΑΝΙ- 
ΣΘΗΝΑΙ KAI ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ πάλαι, xai ἅμα τῷ δειχθῆναι xaX ἀπολέσθαι τὰ πολλά. EL 66 πού τι xal εὗρε- 
θείη διασωθὲν, παρὰ Χριστιανοῖς τοῦτο σωζόµενον εὗροι τις ἄν. Verum tale est eorum ab iis. (illo 
nempe in genere) scriptorum ludibriun, ut εί IPSI LIBRI pridem EVANUERINT; et multi 
ez iis simul ostensi sint. et perierint ; ac, si forte aliqui servati deprehendantur, apud 
Christianos eosdem servatos quis reperiet 


Quod proinde horum etiam, quos Julianus adversus Christianorum religionem eiucupra- 
vit, librorum, ut modo innuebam, fatum exstitit, ut nuspiam cum reliquis ejus operibus, 
que ad nostram usque statem sunt transmissa, in scriptis antiquis libris reperiantur : nec 
alibi proinde, quam in hisce, qui eos refutant, Cyrilli libris supersint. Quomodo etiam de 
Celsi contra Christianos commentatione duobus libris distincta, eaque inscripta 0 ΑΛΗΘΗΣ 
ΛΟΓΟΣ, Verus sermo ; aut duobus Hieroclis adversus Christianam fidem, qui ΦΙΛΑΛΗ- 
ΘΕΙΣ similiter erant signati, libris, e preeelaro demum vel Origenis, etsi non eadem omnino 
via (seu premissis iisque dissectis illius philosophi, cui suas dein defensiones sigillatim 
subnecteret, libris seu cavillationibus) contra eumdem Celsum opere; aut Eusebii contca 
Hieroclem, qui itidem adhuc exstat, libello, liquet : in quo statim ab initio lectorem ad 
illud Origenis scriptum ablegat, quo abunde ac plene veritas et fides Christiana ab illis 
sentilium aecusationibus et fallaciis sit vindicsta, Α quo tamen Eusebio, qui subinde in 
aliis suis, que sdhuc versamus, operibus, librorum a Porphyrio contra Christianorum 
religionem scriptorum meminit (a); alibi (b) nonnulla etiam ac insignia inde adducit loca; 
& quo, inquam, iidem sunt refutati peculiari opere, et quidem libristriginta, sed e quorum 
numero viginti tentum ad se pervenisse tradit Hieronymus (c), nunc autem omnes interie- 
runt. Quod similiter contigit elahoratis a Methodio et Apollinari fortissimis, ut Apollinaris 
scripta nominatim vocat Hieronymus (d), adversus eumdem Porphyrium libris : de quibus, 
ac Origenis insuper contra Celsum Commentario, alibi adhuc ait : Scripserunt contra nos 
Celsus atque Porphyrius ; priori Origenes, alteri Methodius, Eusebius et Apollinaris fortis- 
sime responderunt. Quorum Origenes octo scripsit libros : Methodius usque ad decem mil- 
lia procedit versuum : Eusebius et Apollinaris viginti quinque et triginta volumina condide- 
sunt. Ita tamen, ut ab Apollinari scriptos contra Porphyriumlibros, Eusebianis eodem in 
argumento longe superiores exstitisse tradat Philostorgius (eJ. E quibus ceteroquin Por- 
phyrii contra Christianos libris, nonnulla loca, iis setate haud paulo inferior, 
et Cyrillo coetaneus, adducit Theodoritus in opere Ἑ ξξηνικῆς θεραπευτικῆς (f), et qui- 
dem eadem, ut observo, que jam attulerat, indicatis modo locis, Eusebius. In hoc autem 
Cyrilli opere, ubi maxime ei rei erat locus, plura quidem ex aliis Porphyrii eommentatio- 
nibus, ut De historia philosophorum, De vita Pythagora, ad Nemesium, De abstinentia ab esu 
animalium, nuspiam vero ex illius contra Christianos libris referri loca video ; eorumdem 
alicubi (g) injectam obiter mentionem depreheudo : lloppópioc μὲν, ὁ πικροὺς ἡμῶν καταχέας 
λόγους, καὶ τῆς Χριστιανῶν θρησχείας μονονουχὶ κατορχούμενος. Porphyrius ille, qui amaru- 
lentis sermonibus που insectatus , Christiane religioni tantum ΠΟΠ saltando  illu- 
si£ ; alibi (h) ab eodem, juxta Julianum, is dicitur τῆς καθ ἡμῶν ἀθυροστομίας 


d Prof. lih. n, Caron. ve) Lio. vin, cap. 14. 
b Hist. eccl. lib. vi, cap. 19, et Prep. ev. lib. 1, (f Serm. 9, p. 495 et serm. 12, p. 975, tom. IV, 
p. 91 ; et lib. v, p. 179. e Lib. 1, p. 98. 

Lib. u1, p. 87. 


c) De script. eccl. (^ 
Epis!. 84. 


ιού IN LIBROS CONTRA JULIANUM- 458 


πατήρ, petulantis (& nos malevolentie pafer. Eo proinde exstitit Christianorum adversus 
illos maledicentissimos Porphyrii libros justissima indignatio, et quidem postquam multum 
temporis in perlegendis prophelarum, u£ dq 60 tradit Theodoritus (a), contrivisset, dum 
is eo condit in Christianos volumina ;.quaque indignalio peeuliaribus, ut vidimus, impae-. 
ratorum sanetionibus est etiam conrroala. Adoo ut ea quoque, qua illas fortissime impa- . 
gnabant libros, veterum Eeolesie docjorgmy scripta omittenda, seu de manibus fidelium. 
deponenda petius censuerint, quam ut Porphyrianorum, jjeve similium, soriptorum qma- 
moria, usa oum ijlis, praclaris quanquam, Methodii, Eusebii, Apollinarie, quibus ea redar- , 
guebantur, lueubrationibus, ad posteros transmittarentur, Imo cujus elucubrati ab Apolli- 
nari operis, non adeo eontra Porphyrium, quam ορθ/ huno Jolianum, cujus is etiam atate 
vixit, et gentilium philosophos in genere, illiusque De veritate inscripti, meminit Sozome- 
nus (b), οὐκ ἁγενῆς δὲ xoi ΠΡΟΣ αὐτὸν ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΑ, ᾖτοι τοὺς παρ Ἕλλησι φιλοσόφους, tati αὐτῷ 
ὁ λόχος, ὃν " Yxép ἀ.ληθείαρ ἐπέγραφεν, nec ignobilis est ejusdem liber, quem ADVERSUS IMPE- 
RATOREM et gentilium philosophos composuit, quem De veritato. inseripsit ; quique, 1M 
continuo addit, absque ullo sacrorum librorum testimonio, ostendit eos vario errora de- 
cepios secus, quam decet, de Deo sentire. Quod similiter, e! quidem ut contra Julianum 
conditum ab egdem Apollipari scriptum, memorat Theophanes (c); aujus ea de re verba, 
quia non ia omnium manihus versatur ille auctor, et prima fronte ab illis Sozomeni abire 
aliquantum ea videntur, bic ascribam : ᾿Απολλινάριως δὲ μὲν θείᾳ Γραφῇ ypnoápsvo; ὕλῃ, 
χαρακτήρας δὲ τῶν ἀἄρχαίῳν µιμησάμενος, καὶ πατὰ ΤΟΥ ΙΟΥΛΙΛΝΟΥ λόγον συγγράψας, ὃν Περὶ ἀ.ληθείας 
ὑπέγραψε, πολλὰ Ry. Ἐκκλησίαν ὠφέλησε' Apollinaris ex. divina. quidem Scriptura materiam 
(nempe, non verba quidem, seu, qaod ait Sozomenus, expressa ejus testimonia, sed ipsa 
tamen argumento) desumens, eodemque vetustiorum, quos imitatus est, charactere; libro, 
quem ADVERSUS JULIANUM condidit, inscripto De veritate, Ecclesiam. magnopere jwvit. 
Quale insuper testimonium de his ipsis Cyrilli contra Julienum libris perhibet paulo po: £f. 
idem Theophanes : ᾿Ανατροπὴν δὲ à Ἰουλιανὸς 6 δυασεθὴς ἔγραψε τῶν θείων EüavyeMov, ἣν ὁ u£yaz 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ Αλεξανδρείας ἓν ἐξαιρέτῳ πραγµατείᾳ λαμπρᾷ ἐπανέτρεφευ, περι Julianus. sacrorum 
Evangeliorum cofifutautionem scripsit, quam Cyrillus, magnus Alexandrie antistes, selectis. 
et luculentis editis commentariis refutavit. 

Neque certe leves erant rationes, quas 1psemet Cyrillus in Praefatione ad Theodosiui 
imp. tangit, quibns inductus gravissimus antistes defensionem veritatis evangelice adver- 
sus pestilentissimum Juliani scriptum susciperet. Ita enim, quod ille ibidem innuit, istud 
erat comparainm, ut ob petita crebra e sacra Scriptura, qua ibidem convelleret ὁ παρα- 
θάτης, testimonia, tanquam eximie easdem sacras Litteras nosset, incautis ac rudioribus 
imponeret : gentiles autem eam hisce libris eloquentie vin inesse existimarent, ut a ne- 
mine e Christianis doctoribus everti eadem posse arbitrarentur. Accedebat magna et velut 
&ihuc recens Juliani apud eosdem gentiles auctoritas et opinio : quam ei non primi solum 
in orbe fastigii dignitas ac amplitudo conciliaverat; sed eximia ac insolita jn eodem fasugio 
cum laudatissimorum virtutum, uti temperantie, continentis, et, juxta Donatistas, sed 
qui haud semel eo nomine sunt ab Augustino perstricti (d) , justitie, aliarumve id genus 
commendatio ; tum singularis, exquisite ac multiplicis doctrine excitatique ingenii preo- 
stantia. Unde cum haud adeo multis ante annis, intento studio et summo, quo flagrabat in 
eam fidem a qua desciverat, odio, quo etiam priorum anle se persecutoruu savitiam vin- 
ceret, elaboratum fuisset ab eo illud adversus Christianorum religionem scriptum, non po- 
terat non illud asophistis aliisve gentilium ea ejate doctoribus, ad avitam impietatem ac 
nefarium idolorum cultum asserendum, labefactanda autem Christianorum dogmate, ob- 
trudi passim et jactari. Idque majori in speciem colore et obtentu, quod idem oninibus 
illius religionis, quam is impugnabat, mysteriis fuerat initiatus; quod in ordines etiam 
sacros fuerat aliquandiu assumptus; quod ita ab ortg, ad suscepti usque ab eo imperii 
tempus, eamdem, externo ad minimum cultu, professus; nec proinde, ejusdem scilicet 
juxta illum impietatis cultorum judicio, nisi de illius religionis falsitate, ex interiori et 


(a) 'EAA. θεραπ., Serm. 7, tom. IV, p. 588. [ Chronogr. ed. Reg. p. 40. 
(^) Lib. v, cap. 18, d) Epist. 105 οἱ lib. contra Petil., p. 184, 


191 | : EZECH. SPARHEMII PILEFATIO. |. 498 


accuraía ómnium illius fidei dogmatum Christianique ritus$ trotilia, idonee et scienter con- . 
victus, ad ea, et quidem que jacere tudi eoperant dul destitui, gentilium saerd, defecisset. 
Imo undé iisdeni Juliani libris plurimos, e Christiariorumni nempe numero, comcussos, ne- 
que mediocte fidei detrimentum allatum, tradit €Cyrius. Adde, quod eadem Cytilli, cum 
hoc scriberet (a), eate, nec dutn forent plane saer& ista in Romario orbe abolita ; quod ma- 
guus adhuc esset passim gentilium, et quidem in Otieute, aut id ipsa Z£gypto, numerus 
(prout Saturüii adhuc apud Alexandrinos templi, abi foeda ab eidituis ejus eómraissa esseht 
seclerá, mentio fit in his libris) (5); frequens ex eodem grege sophistarum, philosopho- 
rum, aliisve doetrinis aut disciplinis eruditorum foret copia : qnales, et quorum supersint 
etiamnuni lueubrationes, Zositus, junior Vietoe, Rutilius Gallus, supptt {9 Syrianus, 
ipse, aut qui proxime tantam obierat, Alexatidribus itidem Claudianus, aliique. Imo unde 
Cyrillo equalis, et quondam adversarii, Theodoriti exstant scripti eodem in argumento, 
seu adversus gentiles sui evi, pró dscerenda veritate Evangelica Therapeutiei; εἰ quidem» 
ut id in eruditissimi illius operis procmio testatuni facit, ad eosdem retundendos, qui 
familiaribus secum colloquiis, Grecorum fabulas admirantes, Christianorum fidem, et 
eorum, qui illam tradiderant, apostolorum inscitiam ae barbariem Irebebant ludibrio. Unde 
etian a hefariis id getius vel Porphyrii vel Juliarii, aliisve gentilium, que Christianorum 
fidem impugnabant, scriptis et cavillationihus confutandis abstinendum sibi θὰ ef superiori 
eetate neutiquam existimarent viri gravissimi ; quod nempe omnia illorum, ut de hisce πο” 
minatim Juliani et Porphyrii libris ait Socrates (c), sophismata pbunde et luculenter in 
edito àb Origerie ea de re opere, essent jam repressd ac diluta; aut, quod juxta eumdem 
Socrüátem, ad rudes tantum ac imperitos, neutiquam vero apud eos, quibüs 6 secris Litteris 
perspecta erat veritas, verba in iisdem libris fecisse censendus sit Julianus. 

Adeo ut maximo quidem jure, et quidem multorum, vt ipsemet ait (d), rogatu inductus 
sit Alexandrious antistes, ut Julianum Christianis, editis ea de re tribus, ut id 4b eo dici- 
tur, aut septem juxta Hieronymuni, ut vidimus, libris, protervo insultantem, non imma- 
nis selum erroris ac fosdissime soperstitionis argueret, sed singulgrem insuper sacrarum : 
Litterarum, quas in iisdem adducebat passim οἱ suggillabal, aut vero falsis ei ineptis in- 
terprelationibus eludebat, imperitiam. aut cavillationem omnibus palam faceret. Nequo . 
enim hie absuedas illas et aniles de Christianis fabulas iisdem ohjieiebat ὁ παραδάτης, no- 
cturnos nempe et illicitos conventus, Thyesteas conas, nefandos et OEdipodeos coneubi- 
tus, clandestipas in principem ac salutem imperii pup;icam conjurationes ; que? toties in 
velerum Christianorum Apologeticis pridem rejecta et confutata, nunc in ea luce veritatis 
evangelicae, et ab eo, qui eamdem fuerat tot annos professus, inter Christianos natus, altus, 
omnium inter eos saerorum consors, reponere nunquam ausus foret vel asserere. Aliis 
ulique artibus lacessendi ipsi erant Christiani, aliis machinis subruenda eorum fides : 
eamque in rem, receptos eorum mores, leges, mysteria, quocunque pacto vel obtentu 
criminatur ; nullum bonum factum, aut in sacris Litteris recte et sapienter dictum, quod, 
uti de boc ejus in iisdem libris instituto loquitur alicubi Cyrillus (e), non in malam partem 
detorqueát ac interpretetfur. Hoc institutum, hic scopus, hec merces maledicentissimi ope- 
ris, quo impios illos Christiane religionis cavillatores, Porphyrium et Celsum, non xmu- 
lari solum, sed superare contendit ὁ παραθάτης, Unde etiam ita hos triumvirorum illorum 
futóres tangit alicubi et conjungit Hieronymus (fj : Discant ergo Celsus, Porphyrius, Ju- 
lianus, rabidi adversus Christianos cdties, discant eorum sectatores, etc. Hinc et Celsi legens 
bac in parte, ut ex Origenis contra eumdem libris liquet, vestigia Julianus, Christianos 
redarguit, tanquam qui non a gentilibus tantum, sed a Judaeis quoque, e quibus orti sint, 
abhorrentes, diversos ab iis ritus colant; imo neque 8 Judaeis solum , quod ii pra se fer- 
rent, sui temporis, sed a Mosaicis, uti et a prophetarum, preceplis ae institutis rece- 
dant (g) : id quod e sublato apud Christianos sacrificiorum, circumcisionis, Sabbatorum , 
panis azymi usu ; aut ἃ prohibitorum in lege ciborum esu; et quod non unum amplius 


(a) Przf. p. 3. (e) Lib. m. p. 74. 
b) Lib. vi», p. 244. (f) Pra f. de Script. tcc.. 
» Lib. 1, cap. 23. (4) Lib. 1, p. 6, 7; lib. 11, p. 45; lib. ix, p. 293- 


(d) prat. p. 2. 505; ljb. x, p. 351-251, 251; ibid. p. 552. 


499 IN LIBROS CONTRA JULIANUM 0x 
Deum, sed piures colant; diis gentium, contra expressum in lege mandatum , maledicant, 
probare haud uno in loco aggreditur (a) : natam denique e Judaica audacia et gentilium 
tonfusione ac negligentia, Christianorum impietatem (b). Hinc antiqua illa in Mosaieis 
libris, ut Jacobi Gen. xuix, 10 (uti ejjam inductam lectionem ἕως ἂν ἔλδῃ ᾧ ἀπόχειται, pro 
ἕως ἂν ἔλθῃ ἀποχείμενα αὐτῷ, tangit et culpat) (ο), aut Balaami Num. xxtv, 17, aut Isaiee vui, t&, 
de venturo Jesu oracula eludit (d) ; aut a solo Joanne, non vero a Mattheo , Luca, Marco, 
aut etiam a Paulo, eumdem Jesum Dei nomine dictum (e); omne ejus rei initium, ab 
eodem scilicet Joanne, imo qui nec clare et explicate id docuerit, profectum (f), impie : 
baud minus ac falso contendit, indito ei a Latinis Patribus vero nomine , imperator apo- 
stata (g). Neque vero inde minus in Judmos (etsi eum iis haud adeo infensum exstitisse, 
aliunde et ex ipsis ejus operibus constet) (h), in Mosen ac prophetas invebiiur (i) : illius 
de mundi opificio, prima hominis creatione, serpentis cum muliere sermone, linguarum 
confusione, historiam suggillat (j) : legis precepta nihil! babere eximium aut singulare, : 
que, duobus exceptis, secundo et quarto, aliis quoque gentibus non fuerint, ut ipse sta- 
tuit, communia (k) : tradita vero in Mosaicis libris de Dei emulatione, ira, vindicta (I); de 
unius autem gentis, pre aliis omnibus terre populis delectu, redarguit (m); imo gentis 
illius pre aliis, JEgyptiis puta, Chaldeeis, Grecis, inscitiam ac imperitiem notat (n). Qui- 
bus autem Pletonis et aliorum gentilium de mundi, ut obiter supra jam attigi, χοσµο- 
sofa, rerum principiis, diversis deorum νοητῶν et αἰσθητῶν ordinibus (o); de gentium inter 
se discrimine, de preposito unicuique deo, de subjecto eidem angelo et demone (p) ; aliis- 
que íd genus Platonicee, aut mystice subinde gentilium philosophie seu theologie, cui im- 
pense eumdem deditum supra vidimus, dogmata ambitiose aut fotiliter opponit. Idem 
lamen viros exstitisse, apud Judaeos, divino Spiritu afflatos (g); ac preterea ignem sub 
Mose ac Elia coelitus ad sacrificia delapsum agnoscit : quee inde etiam erudite, inter pre- 
clara gentilium de Judaica religione, seu iis que a Mose aut ab aliis sanctissimis viris 
divinitus sunt tradita, retulit in aureo scripto (r) ὁ πάνυ Grotius. In quo proinde opere ita 
se gessit Julianus, ut, quo erat ingenio, sicut vel duo satyrici ejus libelli abunde arguunt, 
ad scommata et dicteria prompto et propenso, 8c preeterea in sacrorum utriusque federis 
brorum. lectione exercitato, in detorquendis aut vexandis subinde eorum locis (ne dicam 
jaciendis in sanctissimum Christiane religionis auctorem , vel primos ejusdem duces et 
doctores, ipsum etiam Mosen et prophetas, contumeliis ac probris), ut impie semper, sic 
non sine acumine subinde et argutiis sit versatus : at non continuo eam vim ingenii, sut 
eumdem colorem in asserendis vel propugnandis gentilium dogmatis exserat. Accedit, 
prout id in illo haud immerito redarguit alicubi Alexandrinus antistes (s), quod non or- : 
dine procedat, sed eadem sepenumero repetat et inculcet ; ac unde, ne in idem incidat vi- 


tium, decentiori ordine, collatisque generatim sententiis, cum illo adversario sibi congre-- 
diendum tradit. 


. Quanquam non omnes, seu tres illos, quorum in prefatione meminit Cyrillus, Juliani 
-ibros, aut singula que in illis continebantur, ab eo referri continuo vel confutari, vel ex 
15 (ut ea nunc mittam, de quibus alibi agimus) que inde adducit Socrates, liqueat. Neque 
enim ibi, seu in hoc Alexandrini antistitis opere, ea nunc leguntur, de quibus libro tertio 
egisse Julianum tradit ille historicus (t) : nempe plura ex eo libro a se excerpta, ac in 
unum congesta, quce humano more, necessilatis causa, juxta eumdem Julianum, de Deo 
dicuntur ; e£ quorum síngula (que sunt illius imperatoris ea de re verba) nisi sermo ipse 
arcanam quamdam intelligentiam habeat, multa in Deum impietate sint referta : ouibus au- 


(a) Lib. νι, p. 238 ; lib. vi, p. 201. (A) Lih. v, p. 159. 

(b) Lib. vi, p. 258. (/) lbid. p. 155, 460. 

(c) Lib. viu, p. 255 m) Ibid. p. 176. 

d) lbid. p. 261, 262 im lbid. p. 178. 

e) Lib. x, p. 327. (o) Lib. n, p. 49: lib. it, p. 65, 66. 

(f) Ibid. p. 535. (p) Lib. tv, p. 116 ; lib, v, p, 157 ; lib. iv, p. 144. 
(6) Augustin. Enarr. in psalm. xxxvy et exuiv, (q) Lib. vi, p. 198; lib. x, p. 943. 

(^) Lib. 1, p. 49, 65. (r) De verit. relig. Christ. lib. 1, sect. 16, 


(i) Lib. 1n, p. 86, (s) Lib. n, p. 58, 39. 
() Lib. iv, p. 116, t) Lib. ii, cap. 55. 


$01 EZECH. ΘΡΑΝΗΕΜΗ ΡΕ ΣΕΑΤΙΟ. - ο NN 


tem, ut hoc addam, consentanea, de mysticis theologia gentilium fabulis, et occulio earum 
sensu, ab eodem, oratione in Matrem deum, et altera in imperitos canes, dicta. Quecun- 
que tandem ratio fuerit, cur ea aliaque id genus in iisdem τοῦ Παραδάτου libris contenta 
omiserit Cyrillus : seu tanquam levia, nullaque animadversione digna, aut vero ut ab aliis 
jam sepe, ac nominatim a memoratis Origene, Methodio, Eusebio, Apollinari, in Apologe- 
ticis contra Celsum et Porphyrium scriptis, discussa abunde et confutata censuerit. Neque 
ideo minus, uti a Theophane (a) adductis jam ante illius ea de re verbis, aut a Cedreno (Db), 
de illo Cyrilli opere, tanquam quo plene sint confutati iidem Juliani libri, preclara fit 
mentio ; aut vero ab ipso Alexandrino antistite, eidem operi, tanquam is eo penso, quod 
ibi susceperat, penitus fuisset defunctus, colophon impositus legitur. 


Neque ceteroquin eumdem Alexandrinum antistitem a confutando eodem imperatoris 
illius scripto deterrere debuit ille philosophicarum aliarumve doctrinarum in iisdem Ju- 
liani libris respectus; quo nec se prohibitum iri, ut hoc onus in se forte suscipiat, testa- 
tur in epistola jam ahtea memorata, ad Magnum Romanum oratorem, sed qui nimium εὔρ- 
cularium litterarum in ejus scriptis usum redarguebat, Hieronymus (c); cujus, que nume- 
rum preterea ac tempus horum Juliani librorum indicant, verba supra jam attulimus, qui- 
bus continuo addit : Sí contra hunc (Juiianum nempe) scribere tentavero, puto. interdices 
mihi, ne rabidum canem philosophorum et Stoicorum doctrinis, id est Herculis clava, reper- 
cutiam. Quanquam Nazarenum nosirum, et, ul ipse solebat dicere, Galileum statim in pralio 
senserit. Id vero feliciter aggressus est non Nazianzenus; nec enim id agunt due hujus in 
illum imperatorem Philippice (etsi continuo id innuere videatur, qui ibi ejus meminit, 
Hieronymus), sed hic Alexandrinus antistes decem hisce libris : qui aboperis procmio seu 
toto libro primo: ostendit, frustra Grecos, aut Julianum, suis gloriari antiquis doctoribus 
et magistris, cum iis omnibus, et antequam ulla litterarum scientia, imo ipse in Greciam 
littere sint a Cadmo ac Phonicibus allate, longe sit Moses antiquior, omniaque ab eo tra- 
dita de mundi creatione, rerum primordiis, una et suprema Dei essentia, uno ejus cultu, 
aliaque divinitus et sapientissime ab eo prodita et constituta : cum quibus veterum illo- 
rum, inter Graecos aut JEgyptios etiam, philosophorum vel legislatorum scita conferri neu- 
tiquam possent. Qua occasione etiam multa erudite ab eo, ex antiquis eorumdem genti- 
Jium poetis, historicis, philosophis relata; uti ex Abydeno, Alexandro Pofyhistore, sicut 
jam ante ab Eusebio factum (d), de primo diluvio, arca in Armenie montibus , turri Baby- 
lonica, inducta linguarum multitudine (e) : alibi vero ex Eupolemo, quod apud Eusebium 
itidem legitur (f), de Mose, ut primo sapiente, et qui litteras scilicet Judeis primum tra- 
diderit, ii vero Phoenicibus, Phoenices autem Grecis. Ut alia nunc mittam, quae propria 
ejus notatione ibidem nituntur, et quibus jam non licet immorari, neque iis, vel a nato 
Mose, capto llio, aliisque id genus, quas ibidem tangit, epochis; aut vero illis olympia- 
dum numeris, à1 quas precipuos viros sapientie, doctrine, aut ingenii laude inclytos, 
apud Hebreos maxime et Grecos, refert; in quibus omnibus eum ab £usebianis in Chro- 
φιίοο numeris vix recedere liquet, imo omnia ferme inde esse desumpta. Ita alibi (g) inter 
varias gentilium, quas tangit, fabulas, Dinarchi, poete, ut ibidem ait, haud ignobilis me- 
miuit, qui ubi Bacchi apud Indos res gestas enarrasset, et quo pacto is Acteonem et Ly- 
curgum interemerit, addit, ipsum a Perseo interfectum, et Delphis sepultum apud Apolli- 
nem cognomeuto Àureum. Id quod ante ab Eusebio in Chronico itidem traditum (A), a ma- 
gno autem animadversore (i), quasi nullus eo Dinarchi nomine poeta exstitisset, paulo 
confidentius explosum videas : unde factum licet opinari, ut a doctissimo diligentissimo- 
que Vossio preterita sit omnis illius poete mentio. Non jam tango plura, qua ex Orpheo, 
Hesiodo, Empedocle, Pindaro, Sophocle, Euripide; aut e Platone, Xenophonte, Xeno- 
phane, Plutarcho, Amelio Platonico, Plotino, Porphyrio; aut ex Hermete JEgyptio, aliis- 
que antiquis poetis vel philosophis, adducit loca, quorum tamen pars major apud Clemen- 


(νε p. 44 ed. Reg. Prayp. lib. 1x, c. 26. 
list. p 907, ed. Reg. d Lib. x, p p. 544 

μι ) Epist, 84. h) Lib. u, ad an. 129. . 
(d) Prep. ev. lib. ix: '(4) Scaligero. 


» lib. vit, p. 220. 


ο $. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 501 


tem ac Eusebium, uti apud costaneum eidem Theodoritum, pro consueto in Grais vete- 
rum Christianoram Apologeticis more, leguntur : quibus vel traditas de diis fabulas, insa 
nasve opiniones, quo gentilibus obsiruant, congerunt; su! vero ande santora subihde 
dogmata, quique ad Christia propius accedunt, addueunt vel stebiHunf : ut de tno ae 
summo Deo (a); de mente etetna (b), hoc est, Dei Filio; de Vetbo Dei et Petre Deo; de 
Triadis notitia apnd gentes (c), bono rrempe, mente (d), et mandi enimá (e) : de Det essen- 
tía in tribos hypostasibus: de mrondi et quidem a divino Yerbo creatione (f) ; de Dei pro- 
videhtia ac libera admirristratione (g); de mundane sapientis artibus, € supervacaneis (8). 
de tejiciendis atiarantium sacrificiis (i) : quar singula in loc Cyrilli opere, adductis ipsis 
scriptorum inter gentiles verbis, relata reperiet lector. Qua equidem in re nom semper mo- 
dum illum tenuisse, uli teo 3 decessoribus quoque ejus, Clemente, Eusebio, lisve antt- 
quiaribus, Justino e$ Álhemagors, aut ab accurati alioquin judieii viro, eadem Cyrilli 
Φίαΐε, 'heodorito fsctum, norunt eruditi ; neque id jam hie displciesdum vent. Haud 
minus id ia genere-de hisce magni illius antistitis libris licel hic stateere, multa erudite, 
sapienter, ae opportune it iis enimadversa ; quibas importunás, seu futiles verius , impii 
hujus Juliani, adversus sacros Christianorum libros, eorumte dogmata, cevilletiones di- 
luit &c retandit ; ut, si non ácaminis forte, ingenii, &ct eloqnentie laude adversario sope- 
tior continuo sit hebendus; at gravitate ralionum et argumentorum pondere, fide (ut de 
ipsa rei, de qua inter eos agitur, omnium gravissimo tractatione nihil dicam) longe uti- 
que antecellat, mereaturque omnino illad Cyrilli opus αἱ inter primas maszimeque ailes 
ejus lucubrationes collocetur (0). 

P ib. vw, p $4. oie POR fmi pa dh 
(6) Lib. H, p. 94, 55, et lib. viu, p. 2710, Z74. (à Lib. x, p. 548. 02. n 
) Lib. «it, p. 270-71. ϱ) Cf. Admonitionem quam fragmentis bujus lí- 
e) Lib. n, p. 46, 57, bri ab ipso editis primisit card. Aag. Mui, infra ad 
(f) Lib. viu, p. 272. calecm hbri x. ΕΡΙΤ. 










- 
που cn -- GENS ANE. ου aur VNDE Rr qup seam p ο--- ρω. omo 9 MAUA * » — —— 


TOY ΑΓΙΟΥ KYPIAAOY 


APXIBHIZKOHOY AAEZANAPEIAZ 


ΗΠΡΟΣΦΩΝΗΜΑ 


Πρὸς τὸν εὐσεδέστατον καὶ φιλόχριστο» βασιλέα θεοδόσιογ. 


B. CYRILLI ALEXANDRI/E ARCHIEPISCOPI 
AUCCLAMA TIO 


Ad religiosissimum Christoque addictissimum ...,peracorem Theoaosium. 


X Auscultanda prorsus et eximia sunt, omnique A ἍΑξιάχονστα μὲν xal ἐξαίρετα, xal πέρα λόγου 


predicatione majora, prsclara sancti vestri princi- 
patus acta felicesque successus : quippe qui pieta- 
tem imcomparabilem, non secus ac limreditateui 
aliquam a majoribus acceptam, invidi» telis ille- 
sam atque impenetesbilem cobsertaveritis : maxime 
propter veswam in optimis quibusque rebas pater- 
ne aviMeque dexieritetis imitauenem ; quod cum 
lu ptesentia perspicuum cernitur, tum vero mibi 
própositum est de vobis ipsis Servatoris nostri 
verba usurpare. Dixit enim : « Non potest civitas 
Pupra montem posita latere'!; » nam res sursum 
elitas ac eminentes quodammodo id consequitur, 


5 Matlb, v, 14, 


παντὺς τὰ τῆς εὐαγοῦς ὑμῶν βασιλείας κατορθώ- 
µατα, χαὶ τὸ ἀσύγχριτον εἰς εὐσάδειαν, ὥσπερ τινὰ 
χλῆρον εἰς ὑμᾶς ἄνωθεν χαταθαίΐνοντα, τοῖς Ex φθό- 
νου βέλεσιν ἀχίνητον τετηρήχατε; διὰ τὸ ἐφ᾽ ἅπασι 
τοῖς ἀρίστοις δεβιὸν, καὶ πατρῷον ὑμῖν, χαὶ ἔτι παπ- 
vov, ὣς ἓν γε τούτοις ὁρᾶται διαφανές’ xot pot 
πρόκειται, xol ἐφ᾽ ὑμῖν αὐτοῖς τὰς τοῦ Σωτῆρὸς 
ἡμῶν ἁρμόσαι φωνάς. "Έφη γάρ « O0 δύναται πό- 
λις χρυθῆναι ἑπάνω ὄρους χειµένη *» ἔπεται γὰρ ἀεὶ 
τοῖς ηρμένοις ὑφοῦ τὸ περίοπτον. Ti δ ἂν γένοιτο 
τῇ ὑμετέρᾳ γαληνότητι τὸ ἰσοστατοῦν ; 0ὐδὲν παντε- 
λῶς ' διελήλαχε γὰρ εἰς )n&w τὴν ἀνωτάτω τῶν 


505 


CONTRA JULIANUM LIB. I7. 


508 


ὑμετέρων σχήπτρων τὸ εὐκλεὲς, τῇ μὲν τῆς εὖνο- A ub sinL undique conspicabiles. Euimvero nihil est 


plac φαιδρότητι περιαστράπτον τὰ σύμπαντα * ἡμε- 
ρότητι δὲ, χαὶ τῇ εἷς Χριστὺν εὐσεθείᾳ χατευφραΐῖνον 
τὸν ὀὗρανὸὺν, τουτέστι, τὰς ἄνω v& xal λογικὰς xol 
ἓν οὑρανῷ δυνάμεις. Ἐστὲ γὰρ οὕτω xav! ἄμφω τε- 
ξἑαυμασμένοι, (dre xal ἰσάμιλλον τὴν Ev αὐτοῖς 
ἔχοντες ἀρετὴν, ἐὐφημίας ἁπάσης νενιχήχατε τρό- 
πον. ᾿Αναθήματα μὲν οὖν rap! ἑτέρων τὰ εἰς ὑμᾶς, 
ὦ φιλόχριστε βασιλεῦ θεοδόσιε, νίχαι, στἐφανοι, xal 
φωναὶ χαριστήριοι, χαὶ τὰ δι’ ὢν ἂν οὖχ ἀπεοικότως 
τὰ βασιλέων κράτη χαταγεραίροιντο” ἔδει δὲ xal 
πρὸς ἡμῶν τῶν τὴν θείαν λαχόντων ἱερουργίαν, 
προσκχοµίξεσθαι βίδλους τὰς ὑπέρ ve τῆς τοῦ θεοῦ 
δόξης εὖ µάλα συντεθειµένας. Φίλον γὰρ παρ’ ὑμῖν 
ὁεὶ καὶ σύνηθες xal πολύευχτον ἀἁλήθῶς τὸ συγ- 


penitus quod cum vestra Serenitate 9f paria fdcere, 
aut in comparationem venire possit, cujus sceptro- 
rum gloria, qua justitiz luce ac splendore universa 
circumradians, qua clementia et in Christum ple- 
tate, coelum, hoc est, rationales quze in ccelo agunt. 
potentias exhilarans, ad altissima eclitum loca . 
jampridem pervaserit, Sic enim circa hee duo" 
perque estis admirabiles, ut vestra virtus utrin- 
que sibimetipsi velut aemula, et in zequilibrio ita, 
omnem laudationis modum sit. sapergressa. Quam- 
obrem ab aliis quidem, o Cliristianissime imperator 
Theodosi, donaria vobis votivasque imagines, vi- 
etoriarum monumenta, coronas, plausus, gratula- 
tiones, aliaque id genus, quibus haad absurde re- 


κροτεῖν αὑτῆν, καὶ τοὺς μὲν χατά τι YoUv ὅλως D gam supremus apex ct potestas decorari solet; a 


ἐμπαροινοῦντας αὐτῇ βδελυρωτάτους ἡγεῖσθαι, χαὶ 


ἐν τῇ τῶν πολεμιωτάτων ποιεῖσθαι μοίρᾳ  τιμῆς 
Σὲ ἁπάσης ἀξιοῦν τοὺς, ὕσοιπερ ἂν τὰ εἷς δόξαν 
Θεοῦ φρονεῖν ἕλοιντο xal λαλεῖν. ᾿Ἁγιοπρεπὲς δὲ 
χαὶ τοῦτο φαίην ἂν εἶναι «b πλεονέκτημα, xal ταῖς 
ἀοιδίμοις ὑμῶν χορυφαῖς ὅτι μάλιστα πρεπωδέστα- 
τον. "Κφη Y&p που φάλλων πρὸς τὸν τῶν ὅλων 
Σωτῆρμα Χριστὸν ὁ θεσπέσιος προφήτης Δαθδίδ’ 
ε Οὐχὶ τοὺς μισοῦντάς σε, Κύριε, ἑμίσησα, χαὶ ἐπὶ 
τοῖς ἐχθροῖς σου ἐξετηχόμην» τέλεον μίσος ἐμί- 
σησα, εἰς ἐχθροὺς ἐγένοντό pot. } χει δὲ σφόδρα 
κατὰ τὸ εἰχὸς ὁ λόγος. Ὥσπερ Τάρ τις τῆς clc ὑμᾶς 
εὐνοίας ἐναργῇ ποιεῖται τὴν ἔνδειξιν τῷ ἀντιτετάχθαι 
φιλεῖν οὖκ οἵδ' ὅπως Ex πολλῆς ἄγαν ἐμθροντήσίας 
90x ἀγαπᾷν ἑλομένοις ' οὕτω τῆς εἰς Χριστὸν ἀγάπης 
τὸ Ὑνήσιον ἐχφήνειεν ἂν τὸ τοῖς τὰ αὐτοῦ διαδεδλη- 
κόσιν ἀντιφέρεσθαι νεανικῶς, μονονουχὶ βοῶντάς τε 
xat λέγοντας τὸ παρὰ τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ, « Ζηλῶν 
ἐζήλωχα τῷ Kupltw. » 'Onola δέ τίς ἐστιν f) τῶν παρ) 
ἐμοῦ λόγων εἰς ὑμᾶς ἀνάθεσις, ἀναγκαῖον εἰπεῖν. 


nobis, quíbus divini cultus provincia forte obtigit , 
offerri libros de gloria Dei, quoad ejus fieri possit, 
optime conscriptos oportet : utique cum omni votó , 
affectu et cura in eam promovendam  constituen- : 
damque incumbatis, eos qui animi vitio ας temu- 
lentía iltam tantísper tjolare audeant , exsecrandos 
et abominabiles ducatís, ac loco infestissimorim 
hostium habeatis : contra maximo dignemini lioe 
nore, quícunqae aliquid ad Dei gloríam pertmeus 
cogitare et loqui susceperint. Id vero eem sublinii- 
tati Yestrze convenientissimunm, tum audacter. dixe- 
rim, magnum in sanctimonia progressus et exsupe« 
rantiz€ esse argumentum : siquidem divinus pro- 


. Ῥμεία David alicubi ad Christum rerum omnium 


Servatoren concimens ait : « Nonne, Domine, oso- 
res tuos odi, et super inimicis tuis extabesccbam ? 
extremo odio exosus sum, et inimici fuerunt mihi*. » 
Qui sermo non parum in se habet probabilitatis. 
Ut enim quis evidens atque cfficax sus erga vos 
benevolentize przsbet docunientum, cum amat sese 


epponere his, qui ex inulta turbulenti animi siuisteritate contrarias amori οἱ charitati partes susce- 
perunt; síc strenue et animose obviam ire conatibus eorum qui Christianum nomen traducunt et 
calumniantur: idque propemodum — dicendo ac iuclamando strenue illud, quod in Scriptura divino 
afflatu edita continetur, « Zelando zelatus. sum Domino *, » certe uon obscurum ingenus erga Chri- 
stum charitatis exstiterit testimonium. Qualis vero sit meorum ad vos sermonuur nuncupatio, necesse 
est exponere. 

Kat pot νείµατε συγγνώμην BAouévp λέγειν οὗ p. Ac primum dabitis mibi veniam instittenti dicere 


κατὰ βασιλέως µόνον, ἁλλ᾽ ὑπὲρ ye τῆς δόξης τοῦ 
Χριστοῦ τοῦ μεγάλου βασιλέως συγχατάρχοντός τε 
«by ὅλων τῷ ἰδίῳ Πατρί. Ὥπερ ἂν πρέποι xal μόνῳ 
τὸ χρῆΏναι λέγειν” « Δι" ἐμοῦ βασιλεῖς βασιλεύουσι. » 
Καὶ γάρ ἔστιν αὐτὸς ὁ τῆς δόξης Κύριος ἕν τε 
οὐρανῷ xai ἐπὶ τῆς γῆς ' ἔστι τοίνυν ἀκόλουθόν τε 
xài ἀναγχαῖον τοὺς τῶν ἱερῶν δογμάτων συνασπι- 
στὰς, ἡμᾶς δηλονότι, προχεχειρισµένους εἰς τοῦτο 
αταρ᾽ αὐτοῦ, τοῖς ἁδικεῖν ἐθέλουσι τὴν δόξαν αὐτοῦ 
τοὺς συναγορεύειν ἰσχύοντας ἀνταναστῆσαι λόγους, 
χαὶ οἴπερ ἂν Ὑγένοιντο πρὸς χαλοῦ τοῖς ἐντευξομέ- 
νοις, χαὶ τοῖς μὲν εὑπαρσχόμιστον ἔχουσι τὴν xap- 
δίαν, xat ἐφ᾽ ἃ pf προσΏχεν ἑτοιμότατα συναρπα- 
ζομένην, ἐπιχούρημα χρειωδέστατον. Τοῖς γε μὴν 
βεθηχόσι περὶ τὴν πίστιν ῥάθδος olà τις ἀνέχειν 


* Psal. cxxxvin, 21, 92... ? Reg. xix, (0, 


non magis contra regem, quam pro gloria Christi 
magni regis univers» rerum natura simul cum Pa- 
tre suo imperantis, cui soli competat effari ; « Per 
me reges regnant *. » 9 Is enim ipse est gloria 
Dominus in ccelo et in terra, proindeque conse- 
quens est, et necessarium , uti nos', qui divinorum 
dogmatum prepugnatores ab eo constituti sumus, 
volentibus ejus gloriam ledere, opponamus acres 
ad resistendum sermones, el cum iis qui forte illos 
legent utiles ac salutares, tum vero promptum pra- 
sensque auxilium afferentes iis, quibus cor imbecil- 
lum facile quo minime oportuit transversum rapi- 
tur, ac veluti baculum vestigia rite ingredientium 
in fide sustinere idoneum, ad figendam altius et in 
concussam servandaui rectae fidei traditionem. Quis 


* Prov. viit, 19. 


501 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP. 


50$ 


vero est, qui adversus Dei gloriam pugnavit? Certe A ἰσχύουσα, πρός Ye τὸ χρῆναι διαπεπῆχθαι µειζόνως 


varii variis temporibus oborti suut, ad id stimu- 
lante diabolo impulsi : pr» exteris vero Julianus 
ille imperii fastu et suprem:e fortune ornamentis 
illustratus, sed Christum regni et potestatis domi- 
nandi datorem essc, ignarus. Qui cum privatae vite 
tempore credentibus annumeraretur, sancto bapti- 
smate lustratus, et in sacrorum librorum lectione 
exercitatus. posteioduin. nescio quo pacto nefario- 
rum et superstitioni ethnicze addictorum bowinun 
consdetudine depravatus, de defectione consilia 
liausit, mox aduitente Satana, ad Gracorum ritus 
abreptus , quique sanctis Ecclesiis ac monasteriis 
innutritus fuerat, impurorum daemonum servus 
effectus est, « Bonos quippe mores corrumpunt 


consortia prava, » ul ait sapientissimus Pauius *. B 


lis vero, qui stabilem tenere mentem et recta fidei 
traditionem non secus ac margaritam servare apud 
animum volent, suaserim, ne ullam ad se accedendi 
aut loquendi potestatem faciant ethnica supersti- 
tionis bominibus : scriptum est enim : « Cum sancto 
sanctus, cum innocente innocens , cum electo ele- 
ctus eris, et cum perverso perverteris *. » Cum 
igitur egregius Julianus mira naturz munere facun- 
dia polleret, adversus communem nostrum omnium 
Servatoreim linguam exacuit, tresque libros contra 
sancta Evangelia et venerandum Christianorum cul- 
tum composuit, quibus et plurimos concussit, et 
non mediocre fidei detrimentum importavit. Nam 


leves ac mobiles facile in ejus errorem prolabuntur, c 


atque & in dulcem dxmonibus predam cedunt. 
Nennunquam et commoventur ii qui a flde nus- 
quam exorbitarunt, existimantes eum sacras et di- 
vinas Seriptiras nosse, quod multa ex iis testiamo- 
nia, licet non intelligens quz dicat, suis scriptis ac 
dissertotjionibus  inferserit. Quandoquidem vero 
complures gentiliun, ut in Christianum aliquem 
inciderunt, sursum ac deorsum multa deblateran- 
tes, obtendunt ejus scripta, tantamque illis eloquen- 
ti: viw inesse jactanl, ut nemo unquam nostrorum 
doctorum ea refellere potuerit aul evertere : ego 
wulüs suadentibus, confisus potissimum Deo di- 
centi : « Ecce nunc ainbula et aperiam os tuum?; » 
in animum induxi Graecum illud supercilium adver- 


xaX ἀχράδαντον ἔχειν τῆς ὀρθῆς πίστεως τὴν παρά- 
δοσιν. Τίς οὖν ἄρά ἔστιν ὁ τῇ τοῦ Χριστοῦ δόξῃ µε- 
µαχημένος; Πλεῖστοι μὲν οὖν ὅσοι χατὰ χαιροὺς, οἱ 
πρός γε τοῦτο διά τῆς τοῦ διαθόλου σχαιότητος χα- 
τανενυγµένοι, μάλιστα δὲ πάντων ὁ τοῖς τῆς βασι- 
λείας αὐχήμασιν ἑμπρέψφας ποτὲ Ἰουλιανὸς, ἀγνοῄσας 
δὲ vbv τῆς βασιλείας xal τὸν δύνασθαι χρατεῖν δο- 
τῆρα Χριστόν. "Hv μὲν γὰρ πρὺ τῶν τῆς βασιλείας 
χαιρῶν τοῖς πιστεύσασιν ἑναρίθμιος ' ἠξιώθη δὲ xal 
ἁγίου βαπτίσματος, ἑνήσχητο δὲ χαὶ βίόλοις tal; 
ἱεραῖς * ἀλλ' οὖκ οἵδ' ὅπως ἄνδρες αὐτῷ µιαροί τε 
καὶ δεισιδαίµονες γεγονότες γνώριµοι τοὺς ὑπέρ γε 
τῆς ἁποστασίας χαθῆχαν λόγους. Εἶτα σύνοπλον εἰς 
τοῦτο λαθόντες τὸν Σατανᾶν, παρεχόµισαν εἰς τὰ 
Ἑλλήνων ἔθη, xat λάτριν ἀπέφηναν δαιµονίων &xa- 
θάρτων, τὸν ἁγίαις Ἐχχλησίαις xai µοναστηρίοις 
ἐντεθραμμένον. « Φθείρουσι γὰρ ἤθη χρηστὰ ὁμιλίαι 
χαχαὶ, » χαθἀ φησιν ὁ πάνσοφος Παῦλος. Χρῆναι 6£ 
φηµ: τοὺς ἑδραῖον ἔχειν ἐθέλοντας φρόνηµα  χαὶ 
τῆς ὀρθῆς πίστεως τὴν παράδοσιν, καθάπερ τινὰ 
μαργαρίτην τηροῦντας εἰς νοῦν, µηδεµίαν διδόναι 
παρείσδυσιν ἢ γοῦν παῤῥησίας τόπον τοῖς ἐθέλουσι 
δεισιδαιμονεῖν ' γέγραπιαι γάρ” « Μετὰ ὁσίου ὅσιος 
ἔσῃ, xal μετὰ ἀνδρὸς ἀθῴου ἀθφος ἔσῃ, μετὰ ἐχλε- 
κτοῦ ἐχλεχκτὸς ἔσῃ, καὶ μετὰ στρεθλοῦ διαστρέψεις. » 
Ἔχων τοίνυν εὐφυᾶ τὴν γλῶτταν ὁ χράτιστος Ἰου- 
λιανὺς χατέθηξεν αὐτὴν χατὰ τοῦ πάντων ἡμῶν Σω- 
τῆρος Χριστοῦ * χαὶ δη τρἰα συγγέγραφε βιθλία χατὰ 
τῶν ἁγίων Εὐαγχελίων xai χατὰ τῆς εὐαγοῦς τῶν 
Χριστιανῶν θρησχείας ᾽ χατασείει δὲ δι αὐτῶν πολ- 
λοὺς, xal Ἠδίχηχεν οὗ μετρίως. Οἱ μὲν γὰρ ἑλαφροί 
τᾶ xal εὐπάροιστοι πίπτονσι ῥᾳδίως εἰς τὰ αὐτοῦ, 
καὶ γλυχὺ τοῖς δαιμονίοις γίνονται θήραμα. Gopu- 
θοῦνται δέ πως ἔσθ᾽ ὅτε xal οἱ βεθηχότες kv πίστει " 
νοµίζουσι γὰρ αὐτὸν τὰς ἱερὰς xal θείας εἰδέναι 
Γραφὰς, ἐπείπερ ἐξ αὑτῶν τοῖς ἰδίοις λόγοις map- 
πόλλους ἐπισωρεύει τὰς µαρτνρίας, χαίτοι μὴ cl- 
δὼς ἃ λέχοι. Ἐπειδὴ δὲ πλεΐστοί τινες τῶν δεισι- 
δαιμόνων, τοῖς τὰ Χριστοῦ φρονοῦσι περιτυγχάνοντες, 
ἄνω τε xal χάτω κατονειδίζονσι ' τὰς ἐχείνου χαθ᾽ 
ἡμῶν προθαλλόµενοι συγγραφἁς, φάσχοντες ἀπρόσ- 
ϐλητον αὐτὰς ἔχειν τὴν δείνωσιν * xal οὐδένα πώ- 
ποτε τῶν παρ᾽ ἡμῖν διδασχάλων 3) ἀντειπεῖν ἰσχύσαι, 


sus gloriam Christi elatuin esse convellendum, suc- D ἢ γοῦν ἀνατρέφαι τὰ αὐτοῦ * προτρεψάντων εἰς τοῦτο 


currendum deceptis quantum feri possit, ac Ser- 
vatoris nostri Christi accusatorem non solum erro- 
vis, sed et Scripturarum ignoranti: convincendum. 
Quod opus in nomine Celsitudinis vestrzx»,, Christi ac 
pietatis studiosissimz , apparere volui, ideutidem 
Deum obsecraus, uti eam in solida et inconcussa 
tranquillitate animi semper vicuricem ac hostes pe- 
dibus subjicientem, imperiumque sanctum in natos 
natorum transmittentem conservet, annuente Chri- 
ριο per quem, et cum quo, Deo Patri et Spiritui 
sancto laus, honor in szcula. Amen. 


πολλῶν καὶ 6h xat θαρσῄσας λέγοντι τῷ θεῷ * « Kal 
νῦν πορεύου, καὶ ἐγὼ ἀνοίξω τὸ στόµα σου * » χαθ- 
χα μὲν ἑμαυτὸν ἐπί γε τὸ δεῖν κατασπάσαι μὲν 
ὀφρὺν Ἑλληνιχὴν χατὰ τῆς τοῦ Χριστοῦ δόξης Exat- 
ροµένην, ἐπαμῦναι δὲ ὡς ἕνι τοῖς ἡπατημένοις, xal 
πεπλανημέναν ἀποφῆναι "xai τὰς θείας οὐχ εἰδότα 
Γραφὰς τὺν τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ 
κατηγορευχότα. ᾿Ανατέθεικα δὲ τοὺς ὑπὲρ τούτου 
λόγους τῇ φιλοχρίστῳ χαὶ εὐσεθεστάτῃ ὑμῶν χορυφῇ, 
ἣν ἀεὶ φυλάττοι θεὸς Ev ἀχλονῆτοις εὐθυμίαις χατευ; 
μεγεθοῦσαν ἐχθρῶν, χαὶ πάντας ἔχουσαν ὑπὸ πόδας, 


καὶ εἰς παΐῖδας παΐδων παραπέμπουσαν τὴν εὐαγῆ βασιλείαν, κατανεύοντος τοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ καὶ μεθ 
οὗ τῷ θεῷ καὶ Πατρὶ ἡ δόξα σὺν ἁγίῳ Ηνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας. ᾽Αμήν. 
. 1 Cor. xv, 95. * Psal. xvii, 2011, " Ezech. 1, 27. 





CONTRA JULIANUM LIB. 1. 





»10 





TOY EN ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ 


KYPIAAOY 
ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ 


ΥΠΕΡ ΤΗΣ 


ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ EYATOYZ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ 


ΠΡΟΣ TA ΤΟΥ ΕΝ ΑΘΕΟΙΣ IYYAIANOY 


ΛΟΡΟΣ ΠΡΩΤΟΣ. 


S. P. N. 


CYRILLI 


ALEXANDRLE ARCHIEPISCOPI , 


PRO SANCTA CHRISTIANORUM RELIGIONE 
ADVERSUS LIBROS ATHEI JULIANI * 


LIBER PRIMUS. 


Οἱ μὲν σοφοὶ xat ἀγχίνοι, xal τῶν ἱερῶν δογμάτων A — B Cordatis et sagacibus Mivinaque dogmata cal- 


ἐπιστήμονες, τὸ Χάλλος τῆς ἁληθείας θαυμάζουσι, 
xaX ἐν καντὶ λόγῳ πεποίηνται, τὸ αννιέναι δύνασθαι 
παραθολὴν xal σχοτεινὺν λόγον, ῥῆσεις τε σοφῶν 
αἰνίγματα. Οὕτω γὰρ οὕτω ταῖς θεοπνεύστοις Τρα- 
φαῖς ἀχριδῆ καὶ διωρθωμένον τὸν vouv ἑνερείδοντες, 
φωτὺὸς μὲν τοῦ θείου τὰς ἑαυτῶν ἀναπιμπλᾶσι φυχάς' 
ἀξιοζήλωτον δὲ πολιτείας ὀρθῆς xal εὐνομωτάτης 
ἀράμενοι καύχηµα, εἶεν ἂν xal ἑτέροις ὠφελείας 
τῆς ἀνωτάτω πρόξενοι. Γέγραπται γὰρ, ὅτι « Ἐάν 
coq; Υένῃ csavtip, υἱὲ, σοφὸς γένῃ xai τῷ πλησίον.» 
Οἱ δὲ διάστροφοι τῇ χαρδίᾳ xal τὴν εἰς νοῦν οὐχ 
ἔχοντες ἐμπειρίαν, ἀμέτοχοί τε εἰς ἅπαν τοῦ θείου 
φωτὸς, τοῖς δόγµασι μὲν τῆς εὐσεδείας ἀντανίσταν- 
ται, θρασυστομοῦσι δὲ λίαν χαὶ τῆς ἀῤῥήτου χατ- 
επαίρανται δόξης, xal παλιμφήμους ἱέντες φωνὰς, 
« ἀδιχίαν εἰς τὸ ὕψος λαλοῦσι, * xavà τὸ Ev Ἑαλμοῖς 
ὑπὸ Δαδὶδ ὑμνούμενον. ᾽Αῤῥωστῆσαι δὲ οἴμαι τοῦτο 
αὐτοὺς kx πολλῆς ἄγαν ἀποπληξίας xai τῆς ἑνούσης 
αὐτοῖς ἁμαθίας * μᾶλλον δὲ, εἰ χρὴ τ΄ ἀληθὲς εἰπεῖν, 


6 Prov. ix, 19. Ὁ Psal. Όαση, 8 sec. Lxx. 


* Dividuntur hi libri iu aliis aliter codicibus. Sunt 
enim qui in duos libros, singulos in quinque tomos 
hoc adversus Julianum opus dividunt, ln Regio ti- 
tulus est. ᾽Αντιῤῥητιχῶν: in quibusdam, Κατὰ τῶν 
β)ασφημιῶν τοῦ ἀσεθεστάτου Ἰουλιαναῦ, in aliis, 


lentibus viris, veritatis pulchritudo admirationi est, 
neque quidquam antiquius ducitur , quam parabo- 
lam aliquam, et obscuram orationem, dicta sopien- 
lum ac nigmalta posse intelligere: usque adco 
vero divinis Scripturis attento erectoque animo 
incumbunt, ut totas perfusi animas divino lumine, 
ac preterea suspiciendum just: legusmque obser- 
vantissima vite decus adepti, cseteris porro salutis 
snprem:eque utilitatis pararii ae conciliatores ex- 
sistant, Scriptum est enim, « Fili, si tibi sapiens 
fueris, sapiens esto εἰ proximo tuo 5, » At depra- 
vati corde, nullaque animum imbuti experientia, 
ϐ omninoque divinz lucis expertes , adversus pie- 
tatis placita insurgunt, et ore superbo nimium quan- 
tum ineffabili glori: insultant, contumeliosisque 
vocibus emissis, « injustitiam in altum loquuntur*, » 
ut David in Psalmis cecinit. Quos ego existimo 
hanc insanire insaniam, et hoc laborare morbo, 
ex nimia inscitia et mentis stupore, aut, ut verius 


"Y nào τῆς τῶν Χριστιανῶν εὐαγοῦς ὀρησχείας π 
τὰ τοῦ ἐν ἀθέοις Ἰουλιανοῦ. Nos viri clarissimi Ni- 
colai Borbonii, qui librum 1 Grece cum interpreia- 
tjone Latina primus ip lucem dedit, auctoritatem 
secuti, postremuu hunc retinuimus. AUBERTUS. 


bi . 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHED. 


dicam, ex dolo ma,i malorumque architecti draco- A ἐξ ἐπιδουλῆς τοῦ πονηροῦ τε καὶ ἀρχεχάχου bpáxov- | 


nis, Satan:z, inquam, ipsis insidiantis. In qua sen- 
lentia confirmat nos admirabilis Paulus qui h:ec 
seripsit : « Et si Evangelium nostram absconditum 
est, in. perditis est absconditum, in quibus Deus 
hujus 8zculi exczecavit cogitationes igcredulerum , 
ne lucem Evangelii Christi glorix& conépicentar *9. » 
Quod igitur is qui hujus seculi Deus habitus est, 
supremi glorix fur ct plagiarius, eoram €or tewe- 
bris oppleverit, non absonum a ratione est : quippe 
cum manifesto in errorem prolapsi sint, et innume« 
rabiles deos et dzmmonas, heroumque animas, sicut 
ipsi quidem censent, in vitam invexerint. Sed enim 
par erat bene sentientes ipsis illacrymari, et me- 
rito quidem, qui ea quae omnibus erubescenda sint, 
silentio tegere nequiverint. Nunc vero illorum co- 
natus eo impietatis processit, ut etiamnum in alios 
Lin fede superstitionis morbum transmittere ve- 
lini, tanquam serpentes aliqui trivia obsidentes, 
qui prztereuntibus illac insiliunt, ita acerbum per- 
ditionis virus facilibus ankmis infundentes, de qui- 
bus jure dici possit : « Serpentes, generatio viperá- 
rum, quomodo mali exsistentes bona loqui pote- 
stis !! ? » Nec aberret a veritate Dominas dicens : 
« Vir bonus ex bono thesauro cordis sui profert 
bona : improbus veto ex malo thesauro cordis suí 
promit inala, et ex abuudantia cordis os loquitur !*, » 


τος, φημὶ δη τοῦ Σατανᾶ. Καὶ πρὸς τοῦτό γε ἡμᾶς 
ἐμπεδοῖ γεγραφὼς ὁ θαυμάσιος Παῦλος ' « El δὲ xa 
ἔστι χεχβλυμµένον τὸ: Βύαγγέλιον ἡμῶν, Ev τοῖς 
ἀπολλυμένοις ἐστὶ χεκαλυμµένον  ἓν ofc 6 θεὸς τοῦ 
αἰῶνος τούτόυ ἐτύφλωσε τὰ νοήματα τῶν ἀπίστων 
εἰς *b μὴ αὐγάδαι αὐτοῖς τὸν φωτισμὸν τοῦ Εὐαγγε- 
λίου τῆς τοῦ Χριστοῦ δόξης. » Ὅτι μὲν οὖν ὁ νοµι- 
σθεὶς εἶναι θεᾶς νοῦ αἰῶνος τούνου, xav τῆς ἀνωτάτω 
δόξης χλοπεὺς ἑσκότισεν αὐτῶν τὴν xapblav οὐχ 
ἀσυμφανές' πεπλάνηνται γὰρ ὁμολογουμένως, xa 
ἀριθμοῦ αχρείττονας ἐφιστᾶσι τῷ Bl θεοὺς, δαίµο- 
vág τε καὶ ἡρώων ψυχᾶς, x«0& φάσιν αὐτοὶ χαὶ φρο- 
νεῖν ἐγνώχασιν. ᾽Αλλ' ἣν ἂν Er αὐτοῖς τὸ τῶν εὖ 
φρονούντων δάχρνον, xaX pda εἰχότως, οὗ σφόδρα 
πολὺ σιωπᾷν ἠρημένοις τὰ ἐφ' οἷς ἄν τις αἰσχύνοιτο. 
Νῦν δὲ 56h πρόεισι δυσσεθείας εἰς τοῦτο αὐτοῖς τὸ 
ἐγχείρημα, ὥστε xal ἑτέροις ζητεῖν ἐνιέναι τῆς οὔ- 
πως αἰσχρᾶς δειτιδαιµονίας τὴν νόσον. Ola γάρ 
τινες ὄφεις τριόδοις ἐγκαθήμενοι, τοῖς £v αὗταῖς δια- 
στείχουσιν ἐπιπηδῶώσι, πιχρὺν d; ἁπωλείας lov τοῖς 
εὐπαραφόροις ὀγχέοντες' χαΐ περὶ αὐτῶν à» λέγοιτο, 
xal σφόδρα εἰχότως, «Ὄφεις, γεννήµατα ἐχιδνῶν, 
dg δύνασθέ ἀγαθὰ λαλεῖν πονηροὶ ὄντες; » Καὶ 
οὖκχ ἂν ἁμάρτοι τοῦ ἀληθοῦς ὁ Κύριος λέγων; «Ὁ 
ἀγαθὺς ἄνθρωπος Ex τοῦ ἀγάθὀῦ θηΜαυροῦ τῆς χαρ- 
δίας αὐτοῦ προφέρει τὰ ἀγαθὰ, xal ὁ πονηβὸς ix 


πονηροῦ θησαυροῦ τῆς χαρδίας αὐτοῦ προφέρει τὰ πονηρᾶ ' χαν ἀπὸ vod περισσεύµατος τῆς χαρδίας τὰ 


στόμα λαλεῖ, » 


Aique bxc ideo dico quod in Juliani libros incl- C Καὶ ταῦτα quc τοῖς Ἰουλιανοῦ βίδλοις Σντυχών, 


derim, qui adversus sanctissimam religionem no- 


stram nou ferenda debacchatus, errare nos dixit, ^ 


et a recta. legitimaque via imprudenter recedere : 
lerri vera. tnquam per praropta scopalorutm, ac 
prursus ineptum prapotenti otiniuimn Deo caltum οχ- 
hibere, videlicet neque. sapientis Mosis legíbus, 3} 
neque Gricorum rítibus et. superstitionibus corn- 
grnentem, sed novum quoddam uos vitz genus ifr- 
ler utrosque medíout ac errofís plenum instilüefe. 
Ego vero affirniaverim, et nos 4 Grxcorum delirio 
aliemos csse, et Christianorum fldem ab eorum 
praestiglis, toto 4ἱ aiunt colo, distare : « Nihil enim 
commune luci cum tenebris, neque fidefi cuim infido 
participatio ella est **. » (juod vero a libris Mosis 
non dissentimus , neque contrariam ejus placitis 
vitae degendz ratiorem inimus, pro virili conabor 
asserere, nactus utíqué idoheam exercéndt me In 
eo genere dissertationis occasionem. Atque in prae- 
sentta dicen!Jum puto, veram esse Hlud a nomut- 


lis per parodíam jactatum : « Alfes ab alio doctus : s. 
mmanifestumqae faerit, res majorum posteris, mom 


coutra posterorum imnajforibus, esse cognitas. Quan- 


doquidem igitur Grzcí sais doctoribus nragnopere ᾽ 


gloriautur, et nobis commemorando nescio quos 
Anaximandros et Empedocles , cum  Pytbagoris 
quoque et Plavomnibus, aliisque prxterea. adjeciis, 
qui cis impiorum dogmatum ae«etores, vel ut. ita 


9] Cor. 1v, 5, 41. " Maub, 1, σὲ, ο iLid. 35. 


ὃς τῆς εὐαγοῦς ἡμῶν θρησχείας οὗ φορητὴν Enotf- 
σατο τὴν κατάῤῥησιν ' πεπλανῆσθαι λέγων ἡμᾶς χαὶ 
ἀποφοιτήσαι μὲν ἀσυνέτως τῆς εὐθύ τε χαὶ ἁμωμή- 
ᾷως ἐχούσης ὁδοῦ * γέναι δὲ ὥσπερ κατὰ πετρῶν καὶ 
ὁλοτρόπως ἀθούλητον τῷ ἐπὶ πάντων Oei ποιεῖσθαι 


^ λατρείαν, οὔθε τοῖς διὰ «00 κανσόφου Μωσέως νόµοις 


συµθαίνουσαν, οὔτε μὴν ταῖς Ἑλλήνων δεισιδαιµο- 
γίαις, | Υοῦν ἔθεςι τό xaX τρόποιό " µέσην δὲ ὥσπερ 
τινὰ καὶ ἀμφοῖν ἁμαρτάνουσαν χαινοτομῆσαι ζωήν. 
Ἐγὼ, δὲ ὅτι μὲν τῆς Ἑλλήνων ἀπεηλλάγμεθα ἔρθρον- 
τησίας, Καὶ πολὺς ἁπότειχίζει λόγος τῆς ἐχείνων τερ- 
θρείας τὰ Χριστιανῶν, φαίην ἄν " «Κοινωνία γὰρ 
οὐδεμία φωτὶ πρὸς σχότος, ἀλλ’ οὐδὲ μερὶς πιστῷ 
μετὰ ἀπίστου. Ότι δὲ ταῖς Μωσέως βίδλοις ἐσμὲν — 
οὗ διάφοροι, οὔτε μὴν ἀντεξάγουσαν vol; ἑκείνου 
θεσπἰόµασι πολιτείαν Σπυτηδεύόαμαν, ὡς ἂν οἷός τε 
ὧν πληροφορεῖν Χειράόομαι, παιροῦ τοῦ χαθήχοντος 
ἐν τούνσις ἡμῖν τὸν λόγόν διαγυβνάξοντος. Πλὴν 
ἐκεῖνο εἰπεῖν cl, v5 παρὸν οἱήσοματ δεῖν * ἀληθὲς μὲν 
γὰρ Ott κατὰ τό τισί Καρῳδούμενον, « σοφὺὸς ἄλλος ἀπ᾿ 
ἄλλου. ». Ἡρόδηλον δὲ δήπουθεν εἴη ἄν, ὅτι τὰ τῶν 
πρώτων οἱ μετ αὐτοὺς γεγονότες εἰδεῖεν, xal οὐχὶ 
δὴ μᾶλλον τὰ τῶν ὑστάτων ob πρὸ αὐτῶν. θὐχοῦν 
ἐπειδήπερ Ἑλλήνων παἶδες ἐπί ye τοῖς σφῶν αὐτῶν 
διδασχάλοις φρονοῦσι ῥέγά, καὶ καταπτοεῖν οἵἴονταί 
τινας Αναξιμάνδρους ἡμῖν xaX Ἐμπεδοχλεῖς, Πνθα- 
γόρας τε καὶ Πλάτωνας ὀνομάζοντες, προσεπάχοντες 


1 Ἡ Gor. vi, «4, 1. 


512 . 


585 


CONTRA JULIANUM LI1D. |. 


5fí4 


Δὲ «ούτοις Χαι τοὺς ἑτερους, ot τῶν ἀνοσέων αὐτοῖς A dicam Ignorantiz fontes. exstftere, magnum stupo- 


δογµάεων Yevóvaaty εὑρεταὶ, καὶ, ἵν οὕτως εἴπω, 
τῆς ἁμαθείας πηγαἰ, φέρε, λέγχωµεν ὅτι διαφόροις 
μὲν δόξαις ἀντεγειρομένους' ὥσπερ ἀλλήλοις χατ- 
αΏρῆσαί τις ἂν αὐτοὺς, ἀσόμδατον δὲ xal ἐφ᾽ ἑχάστῳ 
τῶν ὄντων τὴν ἀἁπολογίαν εἰαφέροντας. Εἶτα πρὸς 
τούτῳ χαταδειχνύωµεν, ἩΜωσέα μὲν ἓν χρόνῳ τὰ 
πρεσθεῖᾳ λαχάντα, καὶ δόξαν ὀρθὴν καὶ ἁπλανεστάτην 
περὶ τῆς ἀῤῥήτου καὶ ἀνωτάτω κπασῶν οὐσίας εἰα- 
χεχομικότα, xai κοσμοποιῖας ἄριστα μνημονεύσαντα' 
καὶ νόμων τῶν εἰς εὐσέδειαν καὶ δικαιοσύνην οὐκ 
ἀθαύμαστον βραθευτὴν, τοὺς δὲ παρ) αὐτοῖς ὤώνομα- 
σµένους σοφοὺς, Yevovósac μὲν ὑστάτους xal νεω- 
κάτους, χεχλοφότας δὲ τὰ ἐχείνου, καὶ τοῖς ἰδίοις 
λάγοις ἐγχατακλώσαντας, el καὶ uh εἰς ἅπαν ὑγιῶς 
ἰσχύσαι tc. µόλες καὶ δόξαν ἁρπάσαι σεµνοπρεχῇ, 
και τι τῶν ἀληθῶν ἑοικόγαι λέγειν. Τοίνυν γεγόνασί 
τινες μὲν μετὰ Μωσέα, συνἠχµασαν δὲ καὶ ἕτεροι 
κατὰ χαιροὺς νοῖς μετ) ἐχεῖνον προφήταις ἁγίοις ' ὧν 
ol ταῖς δόξαις χατακολουθεῖν ρημένοι, ψήφον τῆς 
χρείττονος παρὰ τοὺς ἄλλους Ἰξίωνται , καί οι «ob 
Φεύδους εἰς ἅπιαν τῆς περὶ Θεοῦ δόξης οὖχ ἐλευθέραν 
αοοιρύµενοι τὴν ἀπόδοσιν, "Οτι τοίνυν Μωσῆς ὁ ϐθε- 
σπέσιος πρεσθύτατος μὲν xal χατά γε φημὶ «bv τοῦ 
γενέσθαι xapóv* οἱ δὲ μετ’ ἐχεῖνον ὕστατοι, σαφὲς 
καταστήσοµεν τὰ τῶν ἀχριδῶς χρονογραφησάντων 
βιθλία διερευνήσαντες. ΧρῆΏναι δέ φημι τοὺς ἔντευ- 
ξομένους μὴ ἀφιχόρως ἔχειν περὶ τὴν ἀνάγνωσιν, 
καὶ τὸν τῶν ὀνομάτων χατάλογον, ftot τὴν τῶν και - 
piv ἁπαρίθμησιν * óuyfjv δὲ μᾶλλον ἑντόνως χαλὴν 
καὶ ὀνποιφόρον ρὖσαν, τὴν &g' ἑχάστι πληροφο- 
piav. - « 

Τοιγαροῦν Nos μὲν γέγονεν ἀνὴρ κῶν ἅτι μάλιστα 
θεοφιλεστάτων΄ δέκατος τῶν «εοῦ πρώτου, τουτέσοιν 
"Αδάμ. Ταύτῳ προσεέταχεν ὁ ςῶν Ou» θεὸς, ὡς 
μέλλοντος. ἔσεσθαι τοῦ καταχλναμοῦ, πονυλεθρίᾳ τε 
χκαταφθαρῄσεσθαι τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, αυμπήξασθαι 
μὲν χιδωτόν, ὁμοῦ δὲ φιλτάτοις, καὶ γυναιβ, xal 
ατηνῶν εἴδεσι παντοδαποῖς, πτηνοῖς τε χαὶ ἑρπετοῖς, 
εἰςελάσαι τε χαὶ διαπλεῖν ἐν αὐτῇ ' οὗ 85 πρὸς tpa; 
ἐνηνεγμένου, χατεφθείρετο μὲν ἅπαν τὸ ἀνθρώπινον 
Ὑένος, xat ἕτερα τῶν δώων; ὁ 6b πανοιχὶ διεσώζετο. 
Tov ὑδάτων δὲ ὑφιξάηχότων, ἡ μὲν χιδωτὸς προσέσχε 
ταῖς ὄρεσιν Αραρὰτ, τουτέστι τῆς Αρμενίας, ἓν- 


ren ineussuros putant : age dicamus, cuilibet per- 
spicuum esse, illos discrepantibus inter se opinio- 
nibus digladiatos esse, neque consentientem cirea 
unumquodque corum qua sunt, rationem et causam 
efferre. Proinde et ostendamas, Mosem, primas 
tempore soriítum, reclam et. ab errore remotissi- 
mam de ineffabili et suprema omnium essentia opi- 
nionem invexisse, optimeque de opiflcio mundi mé- 
minisse : admirabiles vero leges ad pietatem οἱ Ἱι- 
siítiam spectantes. condídisse; quas, qui ab istis 
sapientes neneapantur, setate posteriores, compila- 
rint, suisque serimouibus attexuerint, tametsi nihil 
sinceram et integrum saltem suffurari, nullam ido- 
neam et similem veri opinionem promere inde va- 


B luerint. Fuere ergo et istorum nonnulli pest Mosen, 


et deinceps secutis eum prophetis sanctis alii :qua- 
Jes tempore floruere, quorum opinionibus qui sibi 
adhwrendum esse censuerunt, melioris calcuti suf- 
fragium preter citeros meruere, tamelsi non 
«usquequaque liberam mendacio de Deo sententiam 
prodiderint, & Quamobrem quod divinus Moses se- 
cundum tempus nascendi sit antiquissimus, qui 
vero eum sequuntur, ultimi, perspicuum faciemus 
diligenter evotutis eorum qui tempora descripsc- 
Tunt commentariis. Eos porro qui h:ec legent, opior- 
tet non faeile lectionis tzdio affici, neque fastidió 
quodam et nominum recensionem el temporuin 
enuomerationem respuere : imo vero potíus sitire 
atqne avide expetere pulchram, nec minimum fruc- 
tus in se habentem, círca unumquodque testífica- 
tionem ac eertitadinem. 

Igitur Noe fuit vir inter paucos Dco acceptissi- 
mus, decimus videlieet ab Adam primo homine, 
cui universi parens Deus, cum futurum esset, uti 
diluviu. omne tune homanum genus. funditus dele- 
reuir, praecepit arcam compingere, impositisque in 
eam uxore εἰ- liberis, preterea omnimodis quadru- 
pedum speeiebus, volatilibusque ac reptilibus, in 
bunc modum tranare. Quo opere ad finem perducto, 
universi homínes simul et alie animautes interie- 
re, ille vero cum tota domo servatus est, et aquis 
demum subsidentibus arca montibus Ararat, boc 
est Armenia, applicuit, unde rursus in terram ex - 


ερείσας δὲ κάλιν αὑτὸς τὸν πόδα τῇ ΥΠ, θυσίας ἐπι- D scendens, eaeríficium Deo pro gratiarum actione per- 


τελεί χαρ.στηρίους. Αξιόχρεως μὲν οὖν εἰς πίστιν ἡ 
θεόπνεµστας Εραρή. Ἐπειδὴ δὲ τινες τῶν δειασιδαι- 
µόνων μύθους τε εἰχαίους xat οὐδαμόθεν ἔχοντας f$ 
τὸ πιθσνὸν ἃ τὸ ἀληθές φασιν εἶναι τὰ παρ᾽ ἡμῖν, 
ἀναγχαίως µεμνήσοµαι xaX τῶν παρ) αὐτοῖς ἱστοριο- 
γράφων, Αλεξάνδραυ €t φημ} τοῦ Πολυῖστορος xai 
Αθνδηνου * πεποίηνΊαι γὰρ χαὶ αὐτοὶ «hv περὶ νού- 
των ἀφήγησιν àv ἰδίαις συγγραφαῖς οὐχ εἰσάπαν 
ἀχαταφάχτως, ἀλλοχότως δὲ μᾶλλον, ἅτε ἃλ χαὶ εἰς 
εὐσέθειαν δογμάτων ἡμοιρηκότες. Καὶ ὁ μὲν ᾽Αλές- 
ανδρός φησιν’ οὕτως Ἠτιάρτου δὰ τελευτήσαντας, 
τὸν υἱὸν αὐτοῦ Φίσουθρον βασιλεῦσαι αάρους ütxa- 
οχτώ’ ἐπὶ τούτου τὸν µέγαν quot γενέσθαι χαταχλυ- 
σµόν' εἶτα σωθῆναι λέγει τὸν Ξήσουθρον προατογ- 


egit. Locuples itaque fidei faciend:e testis est di- 
vina Sariptwra. Verum quia nonnulli superstitioso- 
Pila ΝΟδίΓα omnia dietitant lutiles nugas et fabulas 
esse, nullam neque veritatis neque probabilitatis 
speciem pre se ferentes, necessario de illorum 
quoque scriptoribus, puta Alexandro Polybistore ct 
Abydeuo mentionem faciam : nam et ipsi suis in 
historiis de hisee rebus narrationem instituerunt, 
nOn 6pnino reprehensione vacuam, sed absurdam 
potius, ul qui degmatum ad pietatem spectantium 
expertes fuerint. Et Alexender quidem sic ait : 
Otiarte mortuo filium ejus Xisuthrum regnasse an- 
nos duedeviginti ; sub eo magnum aiunt fuisse di- 
luvium : ucinde servatum fuisse dicit Xisuthrum, 


δισ 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


. 546 


cum Saturnus ei futurum prxdixisset, nempe fa- A γείλαντος αὐτῷ τοῦ Κρύνου τὸ ἑσόμενον, xal ὅτι 


ο bricandam esse arcam et una cum animalibus oni- 
ne genus, jumentis, volatilibus, et reptilibus susci- 
piendam in ea navigationem. Ábydenus vero magis 
perspicue narrat sic diceus : Post quem et alii re- 
gnarunt, et. Xisuthrus ; huic Saturnus pronuntiat 
immanem imbrium vim fore decimo quinto Desii 
mensis die ; jubet vero quidquid monumentorum in 
urbe Heliopoli erst, que in Sipparis est, abscon- 
dere. Quod cnm Xisuthrus perfecisset, O statim in 
Armeniam adnavigans rem ut ex dei monitu eve- 
nerat, deprehendit : tertio porro die, postquam plue- 
re desiit, nonnullas ex avibus dimisit, periculum 
facturus sicubi terram videret ex aqua emergen- 
tem ; quie quidem, excipiente semper eas in im- 
mensum pelago, quo appellerent incertz, retro ad 
Xisuthrum redeunt, et post istas alix ; ut vero ter- 
tiis emissis voti compos factus est, una enim re- 
dierat ima pedum luto delibuta, illum dii ex homi- 
num medio sustulerunt ; navis vero in Armenia, 
" eujus ex lignis amuleta pro medicamentis salutari- 
bus erant, nec minimo indigenis usui. Xisuthrum 
igitur appellant Noe, forte voce Assyriorum, et in 
hoc rursus a vero aberrarunt, Saturnum ipsi ora- 
culum reddidisse dicentes , loco summi omnium 
Dei. Nec sane mirum ; non enim lucis divinze par- 
ticipes fuere, nec oculis mentis venerabilem veri- 
tatis pulchritudinem conspexere. 

Igitur Noe arca egressus sacrificavit, et illic cum 
charissimis suis consedit, Ei tres filii erant, com- 
plures vero ex ipsis alii nepotes, et alterum inco- 
lende ab hominibus terre principium fuerunt ; 
primum quiden una habitarunt, et in solo Oriente ; 
postea undique dispersi sunt, przpotente Deo ipsos 


in varias linguas dividente, ac ob turris adifica- - 


tionem videlicet indignante. Porro quod hujus hi- 
storiz meminerint modo a me laudati, ex his quae 
scripserunt identidem  intelligemus. — Alexander 
enim sic ait : Sibylla refert adhuc omnibus mortali- 
bus uno ore loquentibus, nonnullos eorum turrim 
lousitate magnitudinis exstruere copisse, ut in coe- 
lum ascenderent, Deum vero huic turri ventos 
iuhalantem eam dejecisse, et singulis propriam lin- 
guam dedisse, ideo Babylona urbem vocatam esse. 


Tp031)xet ναυπηγήσασθαι λάρνακα, xal ὁμοῦ πτηνοῖς, 
ἑρπετοῖς τε xal χτήνεαι, πλεῖν iv. αὐτῇ. Ὅ ve μὴν 
᾿Αθυδηνὸς σαφεστέραν ποιεῖται τὴν ἀφήγησιω οὕτω 
λέγων * Me0' ὃν ἄλλοι τε Άρξαν xal Ἐίσουθρος' τῷ δὲ 
Κρόνος μὲν προσηµαίνει ἔσεσθαι πλῆθος ὄμόρων, 
Δεσίου πέµπτῃ ἐπὶ δέκα, κχελεύει δὲ πᾶν ὁτιοὺν 
γραμμάτων ἐχόμενον fjv ἓν Ἡλίου πόλει τῇ £v Σικ- 
πάροισιν ἀποχρύψαι. ὢίσουθρος δὲ ταῦτα ἐπιτελέα 
ποιήσας, εὐθέως ἐπ᾽ ᾽Αρμενίης ἀνέπλωσε, xal παρ᾽ 
αὐτῇ ἰὼν κατελάµδανε τὰ ἐχ Θεοῦ. Τρίτῃ δὲ ἡμέρῃ 
ἐπείτε ὕων ἑχόπασε, µεθίδι τῶν ὀρνίθων πείρην 
ποιούµενος, εἴπου γῆν ἴδοιεν τοῦ ὕδατος ἐχδύσαν, αἱ 
δὲ ἐχδεχομένου αφέας πελάγεος ἀφανέος, ἀπορέουσαι 
ὅπη καθορµίσονταε, παρὰ τὸν Δίσουθρον ὀπίσω χοµί- 
ζονται καὶ àx' αὐτῇσιν ἕτεραι, ὡς δὲ τῆσι ορίτῃσιν 
εὐτύχεεν. Αφίχετο γὰρ Oh πηλοῦ κατάπλεως τους 
καρσοὺς, θεοί µιν ἐξ ἀνθρώπων ἀπανίζουσι " τὸ δὲ 
πλοῖον iv ᾽Αρμενίῃ περίαπτα ξύλων ἀλεξιφάρμαχα 
φάρµαχα τοῖσιν ἐπιχωρίοισι παρείχετο. Σίσουθρυν 
μὲν οὖν ὀνομάζουσι «bv Νῶε τάχα που χατὰ φωνὴν 
Ασσυρίων, xàv τούτῳ δὲ πάλιν ἡμαρτήχασι v ἆλη- 
θοῦς τὸν Κρόνον αὐτῷ χρῆσαι λέγοντες, ἀντὶ τοῦ 
ἐπὶ πάντων θεοῦ, xal θαυμαστὸν οὐδέν * οὐδὲ γὰρ ἐν 
µεθέξει γεγόνασι τοῦ θείου φωτὸς, οὔτε μὴν τοῖς ὃμ- 
pact τῆς διανοίας τὸ σεπτὸν τῆς ἀληθείας κάλλος 
τεθέανται. 


Οὐχοῦν τέθυχε μὲν ὁ Na τῆς χιδωτοῦ πρθελθὼν, 
ηΠὐλίζετο δὲ αὐτόθι φιλτάτοις ὁμοῦ. Kal «pelo μὲν 
σαν αὑτῷ φύντες υἱοὶ, πλεῖστοί γε μὴν ἐς αὐτῶν 
γεγόνασιν ἕτεροι xal ἀρχὴ δευτέρα Υεγόνασι τῶν 
ἐπὶ τῆς γῆς, χατφχήσασι δὲ πρῶτον μὲν ὀμόσε, xal 
ἐν µόνῃ τῇ πρὸς ἀχτῖνα yf, χατεσκεδάσθησαν δὲ 
μετὰ τοῦτο πανταχΏ, καταδιελόντος αὐτοὺς εἰς πολυ” 
γλωσσίαν τοῦ ἐπὶ πάντας θεοῦ * ἠγανάκτει γὰρ ἐπὶ 
εᾗ τοῦ πύργου χατασκχευῇ. Ὅτι δὲ καὶ ταυτησὶ τῆς 
ἱστορίας διαµέμνηνται οἱ ἁρτίως ἡμῖν ὠνομασμένοι, 
'£ ὧν γεγράφασιν οὐδὲν vtov. εἰσόμεθα. Αλέξανδρος 
μὲν γὰρ Gl φησι’ Σιθύλλα δέ φησιν, ὁμοφώνων ὄν- 
των ἁπάντων τῶν ἀνθρώπων, τινὰς τούτων πύργον 
ὑπερμεγέθη οἰχοδομῆσαι, ὅπως εἰς τὸν οὗρανὸν ἆνα- 
θῶσι, τοῦ δὲ θεοῦ ἀνέμους τῷ πύργῳ ἐμφυσήσαντος, 
ἀνατρέψφαι αὐτὸν xal ἰδίαν δοῦναι φωνὴν ἑχάστοις - 


Rursus Abydenus : In. ea dicunt. primores ac emi- p διὸ δη Βαθυλῶνα τὴν πόλιν κληθῆναι, Αδυδηνὸς δὲ 


nentes robore «nagnitudineque supinius elatos, se- 
que diis meliores ac fortiores contemptim jaetan- 
les, przecelsam turrim  extulisse ubi nunc est Ba- 
bylon: jamque propius ecelum ventum esse, cum 
venti undique concurrentes machinam super ipsos 
everteriut, cujus rudera Babylonis appellatione ve- 
nerunt: et eo usque ejusdem labii el vocis exsi- 
stentes, a diis multiplicem et diversum lingue so- 
num accepisse, Dispersis igitur qui Noe sanguinis 
erant, aliquo deinde temporis interjectu, primus 
Assyriorum splendide 30) regnasse Ninus dicitur 
Arbeli filius, cujus cognominis urbs Nineui a Seimi- 
rami quz Nino nupserat, moenibus superbe ciacia. 
Nino igitur Assyriorum reguum (tenente, Europo 


πάλιν’ "Ev τῇδε λέγουσι τοὺς πρώτους ἀἁνασχόντας, 
ῥώμῃ τε χαὶ µεγέθει χαυνωθάντας, καὶ δὴ θεῶν χα- 
ταφρονήσαντας ἀμείνονας εἶναι, τύρσιν ἡλίδατον &st- 
ρειν, ἵνα νῦν Βαθδυλών ἐστιν; ἤδη τε ἆσσον εἶναι τοῦ 
οὐρανοῦ, xal τοὺς ἀνέμους εἰσθέοντας ἀνατρέψαι 
περὶ αὑτοῖσι τὸ μηχάνημα, τοῦ δὴ τὰ ἐρείπια λέχε- 
σθαι Βαδυλῶνα, τέως τε ὄντας ὁμογλώσσους ἐκ θεῶν 
πολύθροον φωνὴν ἐνείκασθαι. Κατεσχεδασµένων δὴ 
οὖν τῶν ἐξ αἵματος Νῶε, εἶτα χαιροῦ διϊππεύσαντος, 
πρῶτος Ασσυρίων ἐπιφανῶς βασιλεῦσαι λέγεται Νζ- 
voc ὁ ᾿Αρδήλου παῖς, οὗ xat ἐπώνυμος ἡ Νινευὶ πό- 
λις, fic τὰ τείχη Σεµίραμις Νίνῳ συνοιχῄσασα µεγα- 
λοφυῶς ἑσχευάσατο. Νίνου τοίνυν τὴν Ασσυρίων ὃδ.- 
έποντος βασιλείαν, Εὐρώπον δὲ τὴν Σιχυωνἰων, Υε- 





ul 


CONTRA JULIANUM LID. |. 


MS 


violat qaot τὸν µαχάριον ᾿Αδραὰμ, ἄνδρα πανσύν- A Sicyoniorum, natum aiut beatum Abrabam, virum 


ετον χαὶ πολυῖστορα, xai τῶν ὅτι μάλιστα χατεσπου- 
δασµένων ποιεῖσθαι προθυμούμενον, τὸ δεῖν εἰδέναι 
τὸ ἀληθὲς, καὶ τίς ὁ τῶν ὅλων kal δημιουργὸς xol 
Κύριος. Ἀπεσχευάξετο μὲν γὰρ xal ἁπωτάτω µεθίει 
τῶν Ασσυρίων τὰς δόξας, τὰς ἐπί γέ qnia τῇ πολυθέφ 
πλάνῃ, τῆς Υε- μὴν ἁληθείας τὴν γνῶσιν ἀρχέσειν 
αὐτῷ πρὸς πᾶσαν εὐημερίαν ὑπειληφὼς, προσεδέχθη 
παρὰ θεοῦ. Ἠχουσε γὰρ, :Ἔξελθε ix τῆς συγγενείας 
σου, xal ἐχ τοῦ οἴχου τοῦ πατρός σου, καὶ δεῦρο εἰς 
γῆν, ἣν ἄν σοι δείξω. » Tíva μὲν οὖν διεδίω τρόπον, 
ὅσοι τε γεγόνασιν ἐξ αὐτοῦ, παρήῄήσω λέγειν εἰς τὸ 
παρὸν, µεθιστάντος ἡμῖν ἀναγχαίως τὸν λόγον ἐφ᾽ 
ἕτερα τοῦ χαιροῦ παρελάσας δὲ τοὺς μεταξὺ διὰ xb 


πλῆθος τῶν ἱστοριῶν καὶ τῶν ὀνομάτων, ἐπ αὐτὸν B 


Ίξω δρομαῖος τὸν ἱεοοφάντην Μωσέα. 


Ἔτους μὲν γὰρ δια (εγονότος τετρακοσιοστοῦ πέµ- 
πτου τε xai εἰκοστοῦ μετὰ τὸν θεσπέσιον ᾿Αθραὰμ, 
τἶχτεται μὲν ἐν Αἰγύπτῳ Μωσῆς, παρφχηκότων αὖ- 
τόθι τῶν ἐξ αἵματος 'A6paáp. Νέος δὲ v ἔτι χαὶ τῆς 
Λἰγυπτίων σοφίας εἰς πεῖραν ἐλθὼν, οἷόν τι προ- 
χύμνασμα τῶν θειοτέρων, ἐποιεῖτο τὰ ἀνθρώπινα. 
Καταγαγόντες τοίνυν ἐξ. ᾽Αόραὰμ τοὺς χρόνους ἐπὶ 
Μωσέα "Ατλαντά τε τὸν Προμηθέως, ἀρξώμεθα πά- 
Atv ἐντεῦθεν ἑτέρας ἑτῶν ἀρχῆς, τὴν Μωσέως Υγένεσιν 
προαναθέντες τῶν ἀριθμῶν. Ἑδδόμῳ ἔτει Μωσέως 
Προμηθέα χαὶ Ἐπιμηθέα,”Ατλαντά τε τὸν Προμηθέως 
ἀδελφὸν, ἔτι δὲ xal "Apyov τὸν πανόπτην Ὑενέσθαι 
φασί. Τριακοστῷ πέμπτῳ ἔτει Μωσέως, πρῶτος βε- 
ῥασίλευχεν ᾿Αθήνῃσι Κέχρωφ , ὁ ἐπίχλην διφυῖς, 
τοῦτόν φασι πρῶτον ἀνθρώπων ἱἑερεῦσαι βοῦν - ὀνομά- 
σαι τα Δία τὸν παρ) Ἕλλησιν ὕπατον τῶν θεῶν, ὡς 
αὐτοί Φασιν. Ἐξηχοστῷ xa ἑθδόμῳ ἔτει Μωσέως, 
τὸν ἐπὶ Δευχαλίωνος χαταχλυσμὺν ἐν θεσσαλἰᾳ γε- 
γέσθαι φασὶν, καὶ μὴν χαὶ ἓν Δἰθιοπίᾳ τὸν, ὡς αὐτοί 
φασιν, Ἡλίου παῖδα χαταφλεχθῆναι, Φαέθοντα. 'E65o- 
μηχοστῷ Exec τετάρτῳ Μωσέως Ἕλλην οὕτω χαλού- 
µενος ὁ Δευχαλίωνος xa Πύῤῥας παῖς, ἀρχὴ ἐγένετο 
τοῖς Ἕλλησι τῆς τοιᾶσδε προσηγορίας, χαίΐτοι πάλαι 
Γραικοῖς λεγομένοις. Ἑκατοστῷ xai εἰχοστῷ ἔτει 
Μωσέως, Δάρδανος Χτίζει πόλιν Δαρδανίαν, βασι- 
λεύοντος Ασσυρίων ᾽Αμύντα. Αργείων δὲ Σθενέλου, 
Αἰγυκτίων Ῥαμεσῆ, ἐχαλεῖτο δὲ xal αὐτὸς xoi Αἵ- 
γυπτος ὁ Δαναοῦ ἁδελφός. Ἑκατοστῷ ἐξηχοστῷ ἔτει 
μετὰ Μωσέα Κάδμος θηθῶν ἐδασίλευσεν, οὗ θυγάτηρ 
Σεµέλη, ἐξ fic ὁ Διόνυσος, ὡς αὐτοί φασιν ἐχ Au, 
ἣν δὲ τὸ τηνικάδε χαὶ Λίνος ὁ Θθηθαῖος χαὶ ᾽Αμϕίων 
οἱ µονσουργοί. Διεδέξατο δὲ τὸ τηνικάδε τὴν παρ) 
Ἑδραίοις Ἱερωσύνην Φινεὲ υἱὸς Ἐλεάζαρ υἱοῦ 'Aa- 
ρὼν, τελευτήσαντος δηλονότι τοῦ Ααρῶν. Ἑχατοστῷ 
ἐνενηχοστῷ πέμπτῳ ἔτει μετὰ Μωσέα, φασὶ }γε- 
νέσθαι τὴν παρ) Ἕλλησιν ἁδομένην ἁρπαγὴν τῆς 
Ἑλένης ὑπὸ Αἰδωνέως [ f. Κύρου ] βασιλεύοντος Mo- 
λοττῶν. οὗτος χύνα παμμµεχέθη θρέψαι λέγεται τὸν 
Κέρδερον, ὃν ἐπαφῖχε Πειρίθῳ χαὶ θησεῖ ἀφικομέ- 
νοις ἐφ᾽ ἁρπαγὴν thc αὑτοῦ χυναιχός. Elvá φασιν 


15 C n. xii, 4. 


omnium rerum scientem ac peritum, idque omni 
studio maxime przvertendum insinuantem, opor- 
tere veritatem nosse, et quisnam sit universi opi- 
fex atque Dominus : rejiciebat itaque quam longis- 
sime et missas faciebat Assyriorum circa deorum 
multitudinem errantium opiniones, cognitionemque 
veritatis sibi ad omnem felicitatem abunde suffe- 
cturam ratus, Deo acceptissimus fuit : audivit 
enin : « Egredere ex propinquitate tua , et ex do- 
mo patris tui, et veui in terram quam libi osten- 
dero !*. » Quomodo igitur et ipse, et qui ex eo nati 
sunt vixerint, iu. praesentia dicere supersedebo, 
traducente nos necessario ad aliarum rerum sermo- 
nem occasione : medios vero propter historiarum 
ac nominum multitudinem pr:etervehens, contento 
ουδ ad ipsum sacrorum antistitem Mosein deferat, 

Anno igitur post divinum Abraham quadringeu- 
tesimo vicesimo quinto, nascitur in ZEgypto Moses, 
ubi posteri Abrahz tune inquilini degebant; qui 
adhuc juvenis et sapientiam /Egyptiorum callens in 
praeludium rerum divinarum humanas exercebat, 
Deductis ergo ab Abraham usque ad Mosen et At- 
lantem Promethei temporibus, rursus hiuc alind 
annorum principium desumamus, a nativitate Mo- 
sis videlicel numerantes. Septimo anno Mosis Ότο- 
wetbeum et Epimetheum Atlantemque Promethei 
fratrem, insuper Argum omnia videntem centocu- 
]um fuisse aiunt. Tricesimo quinto anno Mosis pri- 
mus regnavit Athenis Cecrops cognomento Διφυής, 
quen ferunt primum hominum sacrificasse bovem, 
οἱ Jovem apud Grzecos deorum summum vocitasse, 
ut ipsi loquuntur. Sexagesimo septiino anno Mosis 
diluvium Deucalionis in Tliessalia contigisse aiunt, 
etin /Ethiopia fllium Solis Phaethontem deflagrasse. 
Septuagesimo et quarto anno Mosis Hellen, sic vo» 
catus Deucalionis et Pyrrhz fllius, initium hujus 
appellationis apud cognomines populos fuit, tametsi 
olim Grzci dicerentur. 11 Centesimo et vicesimo 
anno Mosis Dardanus condit urbem Dardaniaim, 
regnante apud Assyrios Ámynta, apud Argivos 
Sthenelo, apud AEgyptios Ramese, vocabaiur idem 
et JEgyptus Danai frater. Centesimo sexagesimo 


p $nno post Mosein Cadmus Thebis impersvit, cujus 


filia Semele, ex qua Bacchus ut ipsi aiunt Jove gc- 
nitus. Tunc Linus Thebanus et Amphbion Lyrici 
floruerunt : tunc et apud Hebraeos sacerdotium suc- 
cessione excepit Phines filius Eleazaris Aaronis 
fllius Aarone videlicet defuncto. Centesimo nona- 
gesimo quinto anno post Mosem incidisse aiunt 
raptum illum Helenes a Graecis decantatum, per 
Aidoneum Molossorum regem, qui el pregrandem 
canem Cerberum aluisse fertur, et in Pirithoum 
ac Theseum ipsius uxorem rapere aggressos Ínci- 
tasse. Postea, occiso Pirithoo, Herculem eo super- 
venientem Theseum liberasse, quem ideo ex inferis 
evasisse fabulantur. Ducentesimo nonagesimo anno. 


519 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP. 


90 


Perseus Bacchum occidit, cujus Delphis sepulcrum A ὅτι διαφθαρέντος] Πειρίθου παρατυχὼν Ἡραχλῆς , 


esse narrant prope aureum Apollinem. Trecentesi- 
mo quinquagesimo quinto post Mosem regnat Pria- 
mus post Laomedontem. Quadringentesiino decimo 
anno post Mosem expugnatum est llium ac diru- 
tum, Essebon Hebrsis , Agamemnone AÁrgivis, 
Suaphre Agypüis, Tautano Assyriis imperante. 
ltaque anni a Mose nato usque ad 11 expugnalio- 
nem quadringenti et decem colliguntur. Et rursus 
mihi considera sequentes ; percurram enim raptiq, 
nec jis qui medio tempore vixerunt, iumorabor, 
Bed potius ad necessarias personas mea devolvetur 
oratio. 


Θησέα ἑῤῥύσατο, Ad καὶ ἐξ ἄδου φυγεῖν μνθολογοῦ- 
σιν αὐτόν. Διακοσιοστῷ ἐνενηχηστῷ ἔτει, Περσεὺς 
Διόνυσον ἀναιρεῖ, οὗ καὶ τὴν ταφὴν εἶναί φασιν Ev 
Δελφοῖς παρὰ τὸν χρυσοῦν Απόλλωνα, Τριακοσιοσοῷ 
πεντηκοστῷ xaX πέμπτῳ ἔτει μετὰ Μωσέα βασιλεύει 
Πρίαμος μετὰ Λααμέδοντα. Τετρακοσιοστῷ δεχάτῳ 
ἔτει μετὰ Μωσέα, παπόρθηται τὸ Ίλιον, ἰθύνοντος τὰ 
Ἑδραίων, Ἐσσεθὼν, τὰ 5b Αργείων, Αγαμέμνονος, 
τὰ δὲ Αἰγνπτίων, Οὐαφρῃ. τὰ δὲ Ασσυρίων toU 
Ταυτάνου, Σωνάγεται τοίνυν ἀπὸ τῆς Μωσέως γενέ- 
σεως µέχρι τοῦ ἁλῶναι τὸ Ἔλιον ἔτη τετραχόσια 
δέχα. Καὶ pot πάλιν ἄθρει τοὺς χαθεξης, ἐρῶ γὰρ ἐπι - 


δροµάδην, οὐ τοῖς διὰ μέσου γεγονόσιν ὀμφιλοχωρῶν, ἐφορμίζων δὲ μᾶλλον τοῖς ἀναγκαίοις τῶν προσώπων 


τὸν λόγον. 


Igitur quinto post. Trojam captam anuo regna- ῃ T γάρτοι πέμπτῳ ἔτει τῆς Ἰλίου ἁλώσεως βε- 


vit apud Latinos /Eneas, apud Athenienses De- 
moplion Thesei filius, judex apud Hebrzos Samson. 
Sexagesimo quinto Troje capte anno interiit 
sacerdos Eli, juxta id quod scriptum est in primo 
Regum ; alienigenze vero arcam in suam terram 
asportarunt, Samuele propheta, et unctio deineeps 
in regem Saul. Centesimo sexagesimo el quinto 
anno post llii eversionem, llomerum et Ilesiodum 
vixisse tradunt, imperante Lacedaemoniis Labote, 
Assyriis Lasthene, Latinis. Alba Sylvio, Corinthiis 
Agelao, 19. Ducentesimo sexagesimo octavo anno 
llii capti, prophetas agebant Elias et Eliszeus, Joran 
llebrzorum regnum (tenente, | Laeedzemoniorum 


Archelao. Trecentesimo sexagesimo ei quinto. post C 


Bii eversionem anno Lycurgus leges tulit Laceda- 
moniis, rege Corinthiorum Agemone, Latinorum 
Proca Sylvio. Trecentesimo octogesimo et octavo 
anno post eversum Πάω prephete luerunt Osee, 
Amos, 1saias, Jonas. Nonuulli volunt. non zqualem 
Homero liesiodum esse, sed bis temporibus vixisse, 
verum polientibus apud lIebreos Azaria et Osia, 
apud Medos Arbace, apud Latinos Proca Sylvio. 
Numerantur ergo ab lio capto ad primam usque 
olympiadem, anni quinque et quadringenti ; ab 
ortu vero Mosis ad primam olympiadem, quinde- 
cim et octingenti. Porro prima olympiade Milesius 
Arctinus epicus poela dicitur fuisse, ltemusque 
et Romulus, regnante in Judaea Joatbam, in lerael 
Phacee. Nona olympiade Thymelum epicum poetam 
et Sibyllam Erythraam exstitisse ferunt, Decima 
septima o:yympiade Sibyllam Hieropbylen in lucem 
prodiisse marrant. Vicesia ertia— olympiade 
Archilochum perhibent, rem Judsorum aduini- 
swrante Manasse. Vicesima nona olympiade Hippo- 
nactem et Simonidem et musicum Aristoxenum 
prodiisse pemorant. Tricesima quinta olympiade 
Thales Milesius fuisse traditur primus pbilosophus 
physicus, idemque produxisse vitam suam usque 
ad qninquagesimam octavam olympiadem. Trice- 
sima sexta oiympiade prophetz agebant in Jud:ea 
divinus Jeremias et preterea Sophonias. Quadra- 
gesima secunda oiympiade Alcmoon οἱ l'ittacus 


θασίλευχε Λατίνων Alvelac, ᾿Αθηναίων δὲ Δημοφῶν 
ὁ Θησέως, κριτῆς δὲ fv παρ) Ἑδραίοις ὁ Σαμφών. 
Ἑξηχοστῷ xal πέµπῳ ὄτει τῶς Ἰλίου ἁλώσεως τε- 
τελεύτηχε μὲν ὁ ἑερεὺς Ἠλεὶ, χατά γε τὸ γεγραμ- 
µένον ἐν τῇ πρώτῃ τῶν Βασιλειῶν * ἀλλόφυλοι δὲ τὴν 
χιδωτὸν εἰς τὴν ἑαυτῶν γῆν ἀπεχόμισαν, προφη- 
τεύοντος μὲν τοῦ µακαρίου Σαμουὴλ, χεχρισµένου δὲ 
λοιπὸν εἰς βασιλέα τοῦ Σαούλ. Ἑκατοστῷ ἐξηκοστῷ 
xai πέµπτῳ ἔτει τῆς Ἱλίου ἁλώσεως, Ὅμηρον χαὶ 
Ἡσίοδόν φασι γενέσθαε, βασιλεύοντος Λαχεδαιµο- 
νίων Λαθώτου, ᾿Ασσυρίων δὲ Λαοσθένους, Λατίνων 
"Αλόα Σιλουῖου, Κοριωθίων ᾿᾽Αγελάου. Διαχοσιοστῷ 
ἐξηχοστῷ ὀγδόψ ἔτει τῆς Ἱλίου ἁλώσεως, προεφίή- 
τευον Ἡλίας xal Ἐλισσαῖος, διέποντος «hv Ἑδθραίων 
βασιλείαν τοῦ Ἰωρὰμ., Λακεδαιμονίων Ob ᾿Αρχελάου, 
Τριαχοσιοστῷ ἐξηκοστῷ xal πέμπτῳ ἔτει τῆς "Dou 
ἁλώσεως, Λνχοῦργος Λαχεδαιμονίοις ἐνομοθέτει, βα- 
σιλεύοντος Κορινθίων μὲν Αγήμονος, Λατίνων δὲ 
Πρόχα Σιλουῖονυ. Τριακοσιοστῷ xai ὁγδοηχοστῷ ἔτει 
τῆς Ἰλίου ἁλώσεως, προεφήτευον "Denk , 'Apéx, 
Ἡσαῖας, Ἰωνάς. Φασὶ δέ τινες οὐχ ὀμόχρονον Ὁμήρῳ 
σὺν ΠἩσίοδον εἶναε, ἀλλ kv «ούτοις γενέσθαι τοῖς χρό- 
νοις, διεπόντων τὰ Ἑθραίων ᾿Αξαρίου τε xat Οζίου 
Μήδων δὲ ΑἈρθάχη, Λατίνων δὲ ΠἩρόχα Σελουῖον. 
Συνάγονται τοίνυν xal τὰ ἀπὺ Ἰλίον ἁλώσεως μέχρι 
τῆς πρώτης ὀλυμπιάδος, ἔτη πέντε χαὶ τετραχόσια. 
Ἀπὺ δὲ τῆς Μωσέως γενέσεως ἕως τῆς αὐτῆς πρώ- 


D Της ὀλυμπιάδος, πεντεκαίδεχα ἔτη xa ὀκταχόσια. 


Πρώτῃ ὀλυμπιάδι, Μιλήσιος ἐποποιὸς ᾽Αρχτΐνος λέ- 
ἵεται Ὑεγονέναι, καὶ Ῥῶμος χαὶ Ῥωμύλος Eyevé- 
ἄθην, βασιλεύοντος τῆς Ἰουδαίας, Ἰωάθαμ, τοῦ δὲ 
Ἱσραὴλ, Φακεέ. Ἐννάτῃ ὀλυμπιάδι θύμηλον ἐπο- 
ποιὸν γενέσθαι φασὶ, xat Σίδυλλαν τὴν Ἐρυθραίαν. 
Ἑπταχαιδεχάτῃ ὀλυμπιάδι Σίδυλλαν, ἣν καὶ Ἱερο-- 
φύλαν ὠνόμαξον, Ὑονέσθαι φασίν, Εἰχοστῃ τρίτη 
ὀλυμπιάδι qao γενέσθαι ᾿ΑἈρχίλοχον, τὰ Ἰουδαίων 
χράτη διέποντος Μανασσῃ. Εἰκοστῇ ἑννάτῃ ὁλυμ- 
πιάδι Ἱππώνακτα xal Σιµωνίδην φασὶ γενέσθαι, xai 
τὸν μουσυὼν ᾿Αριστόξενον. Τριακοστῇ πέµπτῃ ὁλυμ- 
πιάδι θαλῆς Μιλήσιος πρῶτος φυσικὸς φιλόσοφος ye- 
γέσθαι λέγεται, παρατείνεσθαι δὲ τὴν ζωὴν αὐτοῦ 
φασιν ἕως πεντηκοστῆς ὀγδόης ὀλυμπιάδος, Τρια- 


s 


CONTRA JULIANUM LIB. 1. 


peg 


κοστῇ ἔχτῃ ὀλυμπιάδι προεφήτενον Ev τῇ Ἰουδαίᾳ ὁ A Mitylepzus e septem. sopientibus, eumque hjs Ste- 


θεσπέσιος Ἱερεμίας, ἔτι τε καὶ Σοφονίας. Τεσσαρα- 
κοστῇ δεντἐρᾳ ὀλνμπιάδι Αλχμαίων xa Πιτταχὸς 
&x Mirac ol τῶν ἑπτὰ σοφῶν , καὶ πρὸς τούταις 
ἔτι Στησίχορος ὁ ποιητὴς ἐγνωρίζετο. Κατ αὐτοὺς 
δὲ τούτους τοὺς χαιροὺς γεγόνασιν οἱ περὶ τὸν µα- 
πάριον Δανιήλ. Τοσσαραχοστῇ ἕκτῃ ὀλνμπιάδι, Σό» 
λων νενοµοθέτηχε, τοὶς Δράκοντος νόμους πβριελὼν 
πλὴν τῶν φονικῶν. Τοσσαρᾳχοστῇ ἐννάτῃ ὀλνμπιάδι, 
Ἰουδφίων ὄντων ἐν Βαθυλῶνι, τοι ὄρεσι Περσῶν καὶ 
Ἀπήδων (γεγόνασι γὰρ αἰχμάλωτοι), προεφήτενον παρ᾽ 
αὐτοῖς Δανιῆλ xai Ἰεζεχιήλ. Πεντηκοστῇ ὀλνμπιάδι 
ἐγνωρίσθησαν οἱ ἑπτὰ cogo, παὶ ὁ Μιλήσιος Ἂνα- 
ξίµανδρος φιλόσοφος φυσικός, Πεντηκοστῇ ἕκτῃ ὁλυμ- 
φτιάδι, Κύρου διέποντος τὰ κράτη Περσῶν, προὲφή- 


sichorus poeta innotuit, Per easdem tempora beatus 
Daniel exortus est. Quadragesima sexta olympiade, 
Solon, abrogaiis Draconis legibus, preterquam de 
homicidiis leges tulit, Quadragesima nona olym- 
piade Judsis exsistenlibus Babylone, sive in mon-- 
libus Persarum et Medorum, quippe captivi erant, 
prophete apud eos fuere Daniel et Ezechiel. 
Quinquagesima olympiade celebres fuerunt sepiem 
sapientes, 13 et Auaximander Milesius, rerum 
naturalium philosophus. Quinquagesima sexia olym- 
piade, Cyro Persarym regnum obtinente, propheta: 
fueruni Aggsus et Zacharias ; et. jam 4um noti 
erani Simonides et Chilon e numero septem sapien- 
Lum. Quinquagesima octawa olympiade Theognis 


τευον "Ayyatoc καὶ Ζαχαρίας" γνώριμοι δὲ ἦσαν ἤδη P poeta florebat. Quinquagesima nona olympiade 


Σιμωνίδης καὶ Χίλων, τῶν ἑπτὰ σοφῶν ὄντες. Πεν- 
τηκοστῇ ὀγδόῃ ὀλυμπιάδι θέογνις ποιητὴς ὠνομάζετο. 
Εεντηκοςφτῇ ἑννάτῃ ὀλνμπιάδι Ἰδνκὸς ὁ μελοποιὸς, 
καὶ Φερεχύδης ὁ ἱστοριογράφος, xal Φωχνλίδης, xat 
ενοφάνης, τραγῳδιῶν mortal γεγόνασιν, Ἑξηκοστῇ 
διυτέρᾳ ὀλυμπιάδι Πυβαγόρας Υενέαθαι λέγεται. 
Ἑδδομηκοστῇ ὀλυμπιάδι φασὶ γενέσθαι Δημόκριτον 
xai ᾿Αναξαγόραν, φιλοσόφους φυσικοὺς, ὁμοῦ τε xal 
Ἡρακλείδην τὸν ἐπίχλην Σχοτεινόν, Ἐν ἑδδομηκοστῇ 
τετάρτη Φρύνιχος, καὶ Χοιρίλος, xaX Διαγόρας, φιλό- 
πᾳοφοι φυσιχοί. Ογδοηχοστῇ ἕκτῃ ὀλυμπιάδι γενέσθαι 
φασὶ τὸν ᾽Αθδηρίτην Δημόχριτον, Ἐμπεδοχλέα τε xal 
Ἱπποχράτην, xat Πρόδικον, Άήνωνα, καὶ Παρμενίδην. 
Ὀγδοηχοστῇ ὁγδόῃ ὀλυμπιάδι τὸν κωμῳδὸν ᾿Αριστο- 
άνην, Εὐπολέν τε χα) Πλάτωνα γενέσθαι φασίν. 
Ἑκατοστῇ τρίτηλυμπιάδι Αριστοτέλην φασὶν ἀχροᾶ- 
αθαι Πλάτωνος, βραχεῖαν ἄγοντα χομ!δῇ τὴν ἡλι- 
xlav. ᾿Εχατοςτῇ δωδεχάτῃ ὀλυμπιάδι Αλεξάνδρειαν 
«hv πρὸς Αἴγυπτου κτιαθῆναί φασιν, ἔτει ἑθδόμῳ τῆς 
Αλεξάνδρου βασιλείας. Κατ ἐχεῖνο δὲ τοῦ xatpoU 
"Avast pd vr τε xat Ἐπίκουρος ἐγενέσθην οἱ φιλόσοφοι. 
Ἑκατοστῇ εἰχοστῇ τετάρτῃ ὀλυμπιάδι, Πτολεμαίου τῆς 
Αἰγύπτνου βασιλεύοντος τοῦ ἐπίχλην Φιλαδέλφου, shy 
Σάραπιν bv ᾽Αλεξανδρείᾳ φασὶν ἑλθεῖν ἐκ Σινώπης ᾽ 
«bv αὐτὸν δὲ εἶναι τῷ Πλούτωνι ὅθεν καὶ ἱερὸν ἐκ- 
τίζετο τῷ ἀγάλματι ΄ ὃ xat τῇ ἑγχωρίῳ φωνῇ χαλοῦ- 
σιν Αἰγύπτιοι Ῥάκωτιν ΄ οὐδὲν ἕτερον f| τὸν Πλού- 
πωνα διὰ τούτου σηµαίνουσι, ταύτῃτοι xaX τοῖς µνῆ- 


1Όγεαβ poeta lyricus, Pherecydes historiarum seri- 
plor, PLhocylides et Xenophanes tragici poeta 
prodierunt. Sexagesima secunda olympiade Pytha- 
goras fuisse perhibetur, Septuagesima olympiade 
innotuisse ferunt Democritum et Anaxzagoram phbi- 


losophos phbysicos, simul et Heraclidem cogne- 


menlo Σκοτεινόν,  Tenebricosum. | Septuagesima 
quarta sunt. Phrynichus, et Choerilus, et Biagoras, 
philesophi physici. Octogesima sexta oWmpiade 
fuisse memorant Democritum Abderitam, Empe- 
doclem, Hippocratem et Prodicum, Zenonem οἱ 
Parmenidem. Octegesima octava olympiade oenii- 
cum Aristophanem , Eupolin et Platonem ortos 
perhibent. Centesima tertia olympiade Aristotelem 
adbuc impuberem Platoni operam dedisse aiunt. 
Centesima — duedecima  olympiade Alexandriam 
AEgy pU conditam esso ferunt, septimo regni Alexan- 
dri anno; circa eadem tempora Epicurus et Anaxi- 
menes philosophi fuerunt.  Centesima vicesima 
quarta olympiade, Ptolemzo /Egyptum tenente, ee 
qui Philadelpbi cognomen habuit, Sarapin Alexan. 


driam e Sinope immigrasse aiunt, eumdemque esse 


cum Plutone, unde et simulaoro delubrum factum 
est quod indigenarum voce appellant AEgyptii 
Racotin ; nec quidquam aliud per hoc' nomen 
quam Plutouem significant, hinc et monumentis 
vicinum templum erererunt : sed ei controversus 
apud Graecos de illo sermo est; quidam enim non 


µασι γείτονα τὸν νεὼν ἐποιῄσαντο. ᾽Αμϕιθάλλεται δὲ D existimant Plutonem illum esse, sed potius Osiriu, 


παρ᾽ Ἕλλησιν ὁ àm' αὐτῷ λόγος ΄ οἱ piv yàp οὐχ 
ἀξιοῦσιν elvat τὸν Πλούτωνα αὐτὸν, "Οσιριν Gb. μᾶλ- 
ον, ἕτεροι δὲ τὸν "Ari. Πολλῆς τοίνυν διαμάχης 
οὕσης περὶ τούτου, ἱδρύσαντο, φασὶ, τὸ εἴδωλον ὥσπερ 
ἐξ ἑνὸς συνθήµατος συµθεθηχότες εἰς ὀμοφωνίαν, 
ὩὈσίραπιν, ἵν &v ταυτῷ "Οσιρίς τε καὶ "Ants νοοῖτο΄ 
ἀμφοῖν δὲ τούτων xal θάνατος φέρεται xal ταφή * 
ἐγενέσθην γὰρ ἀνθρώπω” τὸ δὲ μαχρὸν ἔθος ἀπο- 
Φεδληχὸς τὸ "Oct, Σάραπιν sb βρέτας ἐποίησεν ὀνο- 
µάζεσθαι. Ἡτολεμαῖος δὲ οὐτοσὶ τῶν ὅτι μάλιστα 
φιλολογωτάτων Υεγονὼς , ἕνα τῶν ἐπιτηδείων αὐτῷ 
πέποµφε εἰς τὴν Ἰουδαίαν Ἐλεαζάρῳ τῷ τηνιχάδε 
κατὰ νόμους leget γράψας, ὥστε πάντα τὰ βιδλία 
Μωσέως τε xai τῶν ἁγίων προφητῶν, ἀποστεῖλαι οἱ 
ParRoR. Ga. LXXVI. 


alii vero Apin. Oborta igitur ea de re ingenti 
pugna, posuisse aiunt statuam velut οκ compacte 
in unam eamdemque vocem convenientes Osirapin, 
ut in uno eodemque verbo Osiris atque Apis cen- 
serentur. Utriusque vero et mors et sepultura, 
utpote qui ,howines essent, proditur:longa vero 
consuetudo, abjecte Osi, uti simulacrum illud Sara- 
pie nuncuparetur, obünuit. Ptolemsus iste, cum 
essel omnis bumanitatis studiosissimus, 1 unum 
e familiaribus suis in Judam delegavit, datis ad 
Eleazarum qui tunc ex lege sacerdotio fungebatur, 
litteris, uti omnes libros Mosis sanclorumque pro- 
phetarum, quos discere magnopere cuperet, et 
simul idoneos homines ad eos in Graecum sermo- 
11 


932 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


$24 


nem transferendos ad se trausmitteret, quod et A μαθητιῶντι λίαν’ συνεχπέµψαι δὲ χαὶ τοὺς δυναµέ- 


factum est. Centesima nonagesima quarta olym- 
piade, Augusto Cesare rerum Romanarum potiente, 
natus est secuBdum carnem Dominus noster Jesus 
Christus. 

Igitur ex accurata temporum et prosapiarum 
descriptione, cui non perspicuum fit, omnes Gre- 
corun sapientes divino Mosi tempore postumasse? 
qui et novitii et nuper prodeuntes coepta jam οὐ 
olympiadibus computatione longe post tempore 
exstiterint ?) Unde, eredo, datur intueri, ac etiam 
pro certo asseverare, illos non prorsus Mosis 
dogmatum insiteque illi a Deo sapientis expertes 
aut ignaros, nonnunquam balbutire, verum falso 
admiscentes, ac veluti fragrantissimum unguentum 
cceno macerantes. Nam quz digna scitu aut sapiens 
non Mosaicis inest sermonibus disciplina ? vel quis 
ejus opera nou obstupescat ? Quippe qui Grecorum 
subtilitates exacte indagarunt, dividi aiunt philo- 
sophiam in contemplatricem et activam, ac si quis 
utrinque dexter atque felix fuerit, eum videri pleno 


successu in philosophia voti compotem esse. Age- 


duin eerne mili Mosem ejusmodi * nam et ore 
divino exponit supra c:eteros moríales, de suprema 
omnium essentia οἱ incomparabili gloria, atque 
in cunctos eminentia universique auctorem, Domi- 
zum unum solumque Deum demonstrat : iisque, 
quibus .bonum cordi est, et beate vitz incessit 
«upiditas, przsscripsisse cernitur omuiwun longe 
optima et praeferenda, per que maxime venerabiles 
*vasuri sint, Enimvero dicet forsan aliquis : Ita est, 
Mosem Gracie sapientibus esse antiquiorem, nec 
t&smen inde verum fleri, eos ex illius sapientia 
suffurztes, sut aliquid interpolasse compertos ; at- 
qui curiosi nullamne oratio nostra probabilitatem 
contineat, judicent. Historiarum scripteres apud 
eos omnem, ut ita. dicam, orbeim terre pervagati, 
15 semper discendi eupidi fuerunt, ut multa scire 
alque cognoscere viderentur. Quare et magnum 
sux: commentationis ornamentum illud esse duxe- 
runt, si nibil eorum, quz gesta essent, silentio 
preterirent. Ecqui tales viri utilia discere soliti, 
tam graves historias nosse, dogmatumque et legum 
antiquissimam et accuratam explanationem capes- 


νους εἰς Ἑλλάδα quvhv αὐτὰ μεταθεῖναι' ὃ δὴ xal 
γέγονεν. Ἑχατοστῇ ἐννενηχοστῇ τετάρτῃ ὀλυμπιάδι, 
Ῥωμαίων Αὐγούστου Καΐσαρος βασιλεύοντος, Teyév- 
νηται χατὰ σάρχα ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. 

Απὺ μὲν τοίνυν τῆς τῶν χαιρῶν καὶ μέντοι τῆς 
τῶν γενεαλογογιῶν ἀχριδοῦς ἀναγραφῆς, πῶς οὗχ 
ἅπασαιν ἑναργὲς ὡς ἁπάντων μὲν τῶν παρ) Ἕλλησι 
σοφῶν ὁ θεσπέσιος Μωσῆς πρεσθύτατος ἣν ' οἱ δὲ, 
νέοι τε xat οἷον ἀρτιφανεῖς; ἀἁρξαμένης γὰρ τῆς τῶν 


ὀλυμπιάδων ἀπογραφῆς ypóvotg ὕστερον γεγόνασι 


μακροῖς. Ἐντεῦθεν οἶμαι καταθρῆσαί τε ῥᾷον xat 
ἁληθὲς εἰπεῖν, ὅτι τῶν Μωσέως δογμάτων οὐκ ἁμοι- 
phioavtec παντελῶς, οὔτε μὴν &vfxoot γεγονότες τῆς 
ἑνούσης αὐτῷ θεοσδότου καὶ ἀχιδδήλου σοφίας, παρα- 


B τρύζουσιν ἔσθὶ ὅτε τὸ ἀληθὲς ἐπιπλέχοντες αὐτῷ 


τὸφεῦδος * xal olov εὐοσμοτάτῳ μύρῳ βόρδορον àva - 
φύροντες. Ποῖον γὰρ µάθηµα σοφὀν ts xai ἀξιόληπτον 
τοῖς Μωσαϊκοῖς οὐκ ἕνεστι λόγοις; f) πῶς ἄν τις οὐχ 
ἀγάσαιτο τὰ αὐτοῦ; Οἱ μὲν γὰρ τὰ[ς] Ἑλλήνων πεοι- 
εργίας ἠχριδωχότες, δι]ρῆσθαί φασι τὴν φιλοσοφίαν, 


εἰς τε τὴν θεωρητικὴν ἐπιστήμην xal µέντοι τὴν 


πραχτιχὴν, xv εἰ γένοιτό τις ἐπ᾿ ἄμφω δεξὼὸς, τοῦτον 
διελάσαι φασὶν εἴς ve τὸ εὖ χατορθῶσαι δοχεῖν τὴν 
Φιλοσοφίαν. "Αθρει δὴ οὖν τοιοῦτον ὄντα Μωσέα * 
θεηγορεῖ μὲν γὰρ ὡς οὐχ ἕτερός τις τὰ περὶ τῆς 
ἀνωτάτω πασῶν οὐσίας καὶ ἀσυγχρίτου δόξης, χαὶ 
τῆς χατὰ πάντων ὑπεροχῆς, καὶ τῶν ὅλων γενεσιουρ- 
γὸν xai Κύριον τὸν ἕνα χαὶ µόνον ἀποφαίνει θεόν 
ol; ye μὴν ἐν λόγῳ τὸ ἀγαθὸν xal τὸ τῆς εὐζωῖας 


ἑσπούδασται τὸ χρΏμα, τούτοις ὁρᾶται θεσμοθετῶν 


τὰ πάντων ἄριστα χαὶ ἐξαίρετα, xat τὰ δι ὧν ἂν 
εἶεν ὅτι μάλιστα σεπτοἰ. Αλλ' ἴσως Epst τις: Nal 
μὲν 65 πρεσθύτερα τὰ Μωσέως καὶ τῶν παρ) Ἕλλησι 
σοφῶν * οὗ μὴν ὅτι χαὶ ἀληθὲς εἰπεῖν ὡς τῆς ἑνούσης 
αὐτῷ σοφίας παραχλέφαντες, ἢ γοῦν µεταποιηθέντες 
ὅλως ἁλοῖεν &v* οὐχοῦν εἰ μὴ πολὺ τὸ εἰχὸς 6 πρὸς 
ἡμῶν ἔχει λόγος δοκιµαζέτωσαν οἱ φιλαχροάµονε;. 
Οἱ μὲν παρ᾽ ἐχείνοις ἱστοριογράφοι πᾶσαν, ὡς ἔπος 
εἰπεῖν, περινοστοῦντες τὴν γῆν, ἀεί τι µανθάνειν 
Ίθελον ' ἵνα δοχοῖεν εἰδέναι τὰ πολλά, Τοιγάρτοι τῶν 
γεγονότων ἀποσιγῆσαι μηδὲν, κόσµηµα τῆς ἑαυτῶν 
ἑποιοῦντο συγγραφῆς. Εἶτα πῶς oi γε τοιοῦτοι xal 
χρηστομαθεῖν εἰωθότες, κατηµέλησαν ἂν τοῦ χρῆναι 


sere ueglexissent ? Quippe Pythagoras Samius et D διαμαθεῖν ἱστορίας οὕτω σεμνὰς, δογμάτων τε xal 


: Thales Milesius, non exiguo tempore in ΑΡΥΡΙΟ 
morati, collectis inde quibus instructi fuisse per- 
hibeutur disciplinis, in patriam redierunt. Et qui- 
dem ipse Aristonis filius Plato in Timecoait, Solo- 
nem profectum Athenis in Agyptum venisse, ibique 
convento quodam pseudopropbetarum sive sacer- 
dotum hzc audiisse: O Solon, Solon, Greci semper 
eslis pueri, senez vero Gracus nemo esl ; juvenes 
siquidem animis omnes nullam habetis in vobis an- 
liquam opinionem, neque disciplinam tempore coufir- 
matam : sed vos (alli quod per multas «tates. litte- 
rarum expertes ac muli fueritis. Ex. quibus facile, 
vti reor, quispiam deprehenderit antiquissima esse 
Christianorum dogmata : nondum enim apud Grz- 


νόμων ἀρχαιοπρεπεστάτην xal ἀχριθῆ διατάφησιν ; 
Καΐτοι Πυθαγόρας ὁ &x Σάμου, καὶ θαλἠς ὁ Μιλήσιος, 
οὐκ εὐαρίθμητον àv Αἰγύπτῳ διατετριφότες χαιρὸν, 
συλλεξάμενοί τε τὰ ἐχεῖθεν, xai µαθηµάτων ἄθρη- 
σιν ἣν ἐσχηκέναι λέγονται συναγηγερχότες, εἰς τὴν 
ἐνεγχοῦσαν ἀνεχομίζοντο. Καὶ μὴν καὶ αὐτὸς ὁ ᾽Αρί- 


στωνος Πλάτων iv τῷ Τιμαίῳ φησὶ, Σῥλωνα τὸν 


Αθήνῃσιν ἀφιχέσθαι μὲν εἰς τὴν Αἱγυπτίων ' πυθέσθαι 
δέ τινος τῶν αὐτόθι φευδοπροφητῶν, ἤγουν Ἱερέων, 
λέγοντος * Ὢ Σόλων, Σόλων, "EAAnvéc ἐστε παῖδες 
dsl* γόρων δὲ "EAAnv οὑκ ἔστι, νέοι τε τὰς νυ- 
χὰς ἅπαντες' οὐδεμίανγ γὰρ ἐν ἑαυτοῖς ἔχειε πα- 
1αιὰν δόξαν * οὐδὲ µάθηµα χρόνῳ πα.]αιὸν οὗ - 
δέν’ àAA' ὑμᾶς «1έ1ηθε διὰ τὸ ἐπὶ πο..λὰς 1εγεὰς 


525 


CONTRA JULIANUM LIB. ]. 


γράμμασι ceAsvtür ἀφώνους. Άλλ', olgat, xot διὰ A cos. litterarum erat scientia, vixque Cadmus eas 


τούτων χατίδοι τις ἂν ἀρχαιοπρεπὴ τὰ Χριστιανῶν ' 
οὕπω μὲν γὰρ γραμμάτων ἐπιστήμη παρὰ τοῖς Ἕλλη: 
σιν ἣν, Κάδµου μόλις αὐτὰ δικχοµίσαντος Ex Φοινίχης 
αὐτοῖς, ἐγέγραπτο δὲ τὰ Μωσέως. Πλην ὅτι Σόλων τε 
ὁ τῶν ᾽Αθήνῃσιν εὑρετῆς χαὶ μὴν καὶ αὐτὸς ὁ Πλά- 
των, ἓν Αἰγύπτῳ γεγονότες, ὑπὲρ τοῦ τι πλέον τῶν 
ἁπάντων εἰδέναι δοχεῖν, πάντως Ίου xal αὐτὰ τε- 
θανµάκασι τὰ Μωσέως. "Occ δὲ τοῖς Ἑλλήνων lovo- 
ριογράφοις γνωριµώτατος ἂν ὁ Μωσῆς, ἐξ αὐτῶν ὧν 
γεγράφασιν ἔξεστιν ἰδεῖν. Πολέμων τε γὰρ iv τῇ 
πρώτη τῶν Ἑ4.2ηΥικῶν ἱστοριῶν διεμνημµόνευσεν αὖ- 
τοῦ, χαὶ Πτολεμαῖος δὲ Μενδήσιος, xai μὴν xai Ἑλ- 
λάνιχος xal Φιλόχορος, Κάστωρ τε xai ἕτεροι πρὸς 
τούτοις. Διόδωρος δὲ πολυπραγµονῄσας τὰ Αἰγν- 


e Phienicia ipsis attulerat, cum jam seripta Mosis 
exstareut, Quinetiam et Solon Athenis legum auctor 
εἰ ipse Plato, uterque in Agypto ideo versatus, 
ut exteris omuibus prastare.scientia viderentur, 
scripta Mosis admirati sunt. Quod autem Grecis 
historiarum scriptoribus notissimus esset Moses, 
ex his quz ipsi scripserunt licet cognoscere. Nam 
Polemon in primo Grecarum historiarum ejus me- 
ininit, et Ptolemaeus Mendesius, Flellanicus, Phito- 
chorus, et Castor, cumque his plerique alii. Diodo- 
rus, qui res ZEgyptiorum curiose perquisivit, aitse 
de illo ex eorum sapientibus audivisse, scripsitque 
in h»c verba : Nam post. antiquum. vivendi apud 
/Egyptios morem, qualem sub diis et heroibus fuisse 


πτίων, ἀχηχοέναι φηαὶ παρὰ τῶν αὐτόθι σοφῶν τὰ D illic fabulantur, primo multitudinem legibus sctiptis 


περὶ αὐτοῦ, γέγραφε δὲ ἐπὶ λέξεως οὕτως * Μετὰ 
γὰρ tix παλαιὰν τοῦ κατ Αἵγυπτον βίσυ κατά- 
στασι, τὴν μυθοΛογουµέγη» γενέσθαι ἐπὶ θεῶν 
xal ἠρώων, πεῖσαί φασι ἐγγράφοις vópotc πρῶ- 
τον χρήσασθαι τὸ π.Ἰήθη, βιοῦν ἄνδρα xal τῇ 
Ψψυχῇ µέγαν, xal τῷ Bí xawócator τῶν µγηµο- 
vevogérwr παρὰ τοῖς Ἱουδαίοις Μωσῆν, ἐὸν xa- 
Ἰσύμεγον θ8ὀν. Ἐπειδῃ γὰρ ἁπάσης ἀρετῆς ἕμ- 
πλεω γεγονότα χατεθεῶντο Μωσέα, xal θεὸν ὠνό- 
μαζον αὐτὸν, τιμῶντες, οἶμαί που, τῶν Ev Λἰγύπτῳ 
τινὲς, f) τάχα που µεμαθηχότες τὸ πρὸς αὑτὸν cl- 
gnpévov παρὰ τοῦ ἐπὶ πάντως θεοῦ’ « Ἰδοὺ δέδωχά 
σε Osbv Φαραώ.» ᾽Αρχαιότητος μὲν οὖν πέρι, οἶμαι, 
περιασῶς. Καὶ μὴν ὅτι τῆς παρ Ἕλλησι τετιµηµέ- 
νης αοφίας προανίσχει τὰ Μωσέως, καὶ ἔχει τὴν 
δόξαν πρεσθυτέραν, ἀποχρῶν ἡμῖν ἐξείργασται λό- 
γος, ἀνεπίπληχτον ἔχων xal σαφῆ τὴν ἁἀπόδειξιν, 
Χρῆναι δέ φηµι μετὰ τοῦτο τὴν Ἑθραίων ἡμᾶς πο- 
λυπραγμονῆσαι δόξαν, ἣν ἐσχήχασι περὶ θεοῦ, xal 
τῆς τοῦ χόσµου Ὑγενέσεως, τοι κατασχευῆς ' el" 
οὕτω καὶ τί τος Ἑλλήνων ἔδοξε σοφοῖς, ἑμφανὲς 
καταστῆσαι τοῖς ἐντευξομένοις. Ἔνθα μὲν γὰρ τοῖς 
τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς συµφέρονται λόχοις, ἑαυ- 
τῶν Üvcac ἀμείνους χατίδοι τις ἂν χαὶ ὁμολογοῦντας 
ἀλλήλοις  ἕνθα δὲ τῶν οἰχείων ἕκαστος εὑρημάτων 
ποιεῖται τὴν ἀπόδοσιν, διαφόρους τε ὄντας xal ἀλλο- 
Χότοις δόξαις χαταμεθύοντας χαταδεῖξαι ῥᾷον. OO 
γὰρ fj» ὅλως καταθρεῖν δύνασθαι τὰ ὑπὲρ νοῦν xot 
λόγους τοὺς ἐν ἡμῖν, μὴ οὐχὶ τοῦ πάντων κρατοῦντος 
θεοῦ, xai φῶς ἐνιέντος εἰς νοῦν, xat σοφίαν ἑντί- 
Χτοντος, χαὶ γλῶσσαν εὐρύνοντος, xal τι τῶν ἀποῤ- 
ῥήτων περὶ αὐτοῦ χατά ye τὸ ἑγχωροῦν ἐφιέντος a5- 
τοῖς xai νοεῖν xaX φράσαι. Ἡροσγένοιτο δ ἂν οὐκ 
ἁδιαχρίτως ἅπασιν dj τοιάδε χάρις, ἐχείνοις δὲ μᾶλ- 
λον, οἵπερ ἂν eley xaX τῶν τῆς σαρχὸς ἐπέχεινα πα- 
θῶν, xat γεώδους ἀχαθαρσίας ἀπηλλαγμένοι, ἄρτιοί 
τε τὸν νοῦν, xal τῶν εἰς εὐσέδειαν ἀνδραγαθημάτων 
ἐπιστήμονες. Καὶ πρός yc τοῦτο ἡμᾶς χαταθήγχει 
λέγων ὁ τῶν ὅλων θεὸς διὰ φωνῆς τοῦ Δαθίδ’ εΣχο- 
λάσατε xal γνῶτε ὅτι Evo εἰμι ὁ θεός. » Καὶ μὴν 
καὶ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ^ Χριστός «Μαχάριοι οἱ 


9 Exod. vit, 91. !* Psal. xcv, 11. 


uti εἰ vivere persuasam ferunt a viro. magni animi, 
et novo genere vite apud Judaeos omnium quot κα. 
quam (werant, mazime suspiciendo, qui Moses deus 
vocaretur. 136 Cum enim omni virtute camulta- 
tissimum conspicarentur Mosem, deum ipsum 
appellarunt, quem nonnulli, ut opinor, apud Agy- 
ptios colerent, insuper gnari supremum Deum ei 
hzc dixisse : « Ecce dedi 1e deum Pharaoni'*. » 
jgitur de antiquitate satis superque uti reor, et 
quod scripta Mosis, illa quz in honore fuit apud 
Graecos sapientia tempore superiora sunt. babentque 
famam antiquiorem, oratio nostra demenstratione 
qua redargui nequeat usa, abunde declaravit. Post 
hzc optimum facti mihi videtur οἱ in Hebreorum 
opinionem quam de Deo, deque creatione et opi- 
flcio mundi babuerunt, inquirere, proindeque quid 
Grecorum sapientes ea de re senserint, his qui 
nosira legent manifestum facere. Ubi enim divinus 
Seripturz sermonibus congruunt, videre est eos 
et seipsis prestantiores et inter se consentientes ; 
wbi vero sua quisque commenta promit, dissidentes, 
et absurdis opinionibus velut temuientos ac deliros 
facile deprehendas, Neque enim omnino in eorum 
potestate situm erat, qua supra mentem supraque 
eaptum sunt, intueri ; nisi Deo ducente dlrigente- 
que rationem, et animo facem allucente, et sapien- 
Wam ingenerante, eL linguam explicante, denique 
arcana de ipso, quantum humana mens potest, et 
cogitare et eloqui, permittente. Verum talis gratia 
haud indifferenter omnibus contigerit, sed illis 
duntaxat, qui voluptatibus atque affectibus carnis 
superiores, animo integri, necnon strenua pietatis 
documenta expromere docti, terrenam illuviem 
atque sordes deposuerint. Ád quie nos exstimulat 
ipse universi parens Deus ore Davidis hzc dicens : 
« Attendite et cognoscite quod ego sum Deus '*. » 
Et quidem Dominus noster Jesus Christus : « Beati 
puri corde, quoniam ipsi Deum videbunt !*. » Est 
autem conspicabilis suprema omnium natura, non 
corporis oculis, sed internis et absconditis intelli- 
gentiz luminibus, que acrem et accuratam inge- 


1 Matth. v, 8. 


591 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


neérai curiosiiatem, et radios Del visionis sensu A χαθαροὶ «fj χαρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν θεὺν Gjovcti. » 


majores atque potentiores, imaginatione attrahit. 


Ὀρῷτο δ᾽ ἂν ἡ ὑπὲρ πάντα φύσις οὐ φοῖς τοῦ οὗ - 


µατος ὀφθαλμοῖς, ἀλλὰ τοῖς ἔσω χαὶ χεχρυμμένοις τῆς διανοίας ὄμμάσιν, ἑσχνόντε καὶ ἀχριδὲς ἐνιείσης 
αὐτῶ τὸ περίεργον xal ταῖς ὑπὲρ αἴσθησιν φαντασίαις τὰς τῆς θεοπτίας ἑλχούσης αὐχγάς. 


lgitur omnes ab Adamo usque ad Noe nati mor- 
tiles, Deum natura unum, et vere rerum omnium 
architectum ac Dominum coluerunt : traducitur 
147 enim nullus tanquam alios deos et dzemonas 
impuros veneratus, Post diluvium autem, et turris 
constructionem et linguarum differentias, qui per 
universam 4erram dispersi erant et ipsi dissentien- 
tem de Deo opinionem habuere. Cum enim a ve- 
ritate animum abduxissent, eumque rebus momer- 
taueis et caducis corporisque voluptatibus adjecis- 
sent? facile in absurdissima quaque Japsi sunt, et 
de deorum muliitudineerrorem atque crimen velut 
inter se partiti sunt. Hi enim coelum οοη]θοίατυκί 
esse Deum, ili solem et lunam , pratereaque si- 
dera ei mundi elementa, ignem et aquam, aerem et 
terram, ex quibus singula composita feruntur : alii 
rursus in ulitmam inscitiam devoluti, eo eonfusioris 
devenere, ut et templa adiücarent et delubra ma- 
teria sumpiuosissima ipsis hominibus , sedesque 
Sacras ei. columnas ponerent, qaibusque mortuis 
illacrymassent, pro diis eos haberent, libationibus- 
que et sacrificiis colere sustinerent. Sant et plurimi 
mortolium, qui gloriam, uni Deo debitam ac conve- 
nientem, ipsis muadi elementis attribuunt, cui. do- 
etrine addicti umnium maxime Chaldal motus as- 
trorum curiosissime rimantes dimetiuntur , et. ve- 
latus aviuw in usus vaticlnioram οὐβοιταρί. Sed, 
uti jam dixi, ab illorum absurditatibus et iusaniis 
abhorrebat divinus Abraham : ,neque enim zquum 
censebaL supremam atquo omnia supergressam Dei 
naturam in rebus quae sub sensus et eculos cadunt 
eollocare; neque rursus illam intra res creatas ia- 
cludendo a veritate deerrabat : verum referens 
multo altius, et supra cuncta que ortum habuerunt 
— statuens, merito et admirationi cunclis, et numini 
quoque acceptus erat, ita ut is, de quo deinceps 
qusritur, Deus illi àege manifesto videndum daret. 
Videamus igitur, quis porro successorum Abrahz 
locuples sit et idoneus testis ad probandam üdem 
atque persuasionem, quam progeuitor ille habuisse 


Oi μὲν οὖν ἐξ ᾿Αδὰμ γαὶ µέχρι τοῦ Noe Ἠγεγο- 
νότες ἄνθρωποι, θεὸν ἕνα τὺν φύσει xal ἀληθῶς 
τῶν ὅλων δημιουργὸν xol ἘΚὔριον «ετιμήχασι 
διαθέθληται γὰρ οὐδεὶς ὡς θεοῖς ἑτέροις προσνενευ- 
κὼς, 7| δαίμοσιν ἀχαθάρτοις ἀναθεὶς τὸ σέδας. Μετὰ 
δὲ γε τὸν χαταχλυσμὸν xal τὴν τοῦ πύργου χατα» 
σχευὴν, xat τῶν γλωσσῶν τὰς διαφορὰς, ἀσύμδατον 
xai αὐτὴν ἐσχήχασι τὴν περὶ θεοῦ δόξαν, οἱ ἀνὰ πᾶ- 
σαν τὴν γῆν κατεσχεδασµένοι. ᾽Αποατήῄσαντες γὰρ 
τῆς ἀληθείας vbv νοῦν, xal τοῖς προσκαίροις αὐτὸν 
xai ἐπιγείοις πράγµασι, καὶ ταῖς τοῦ σώματος Ἠδο- 
ναῖς ἑνορμίσαντες εἰς πᾶν ὁτιοῦν χατῴχοντο τῶν 
ἑχτοποτάτων, xal olov διεµοιρῄσαντο τῆς πολυθέου 
πλάνης τὰ ἐγχλήματα. Οἱ μὲν οὖν τὸν οὐρανὸν ὐπετό- 
πασαν εἶναι Geby, fiov δὲ καὶ σελήνην ἕτεροι ^ xal 
προσέτι τοὺς ἁστέρας, xal τὰ τοῦ χόσμον στοιχεῖα, 
πῦρ τε xaX Όδωρ, ἀέρα xaX γῆν * ἐξ ὧν τὰ xa Exa- 
στα συντεθεῖσθαι λέγεται, "Έτεροι αὖ, πρὸς τν 
ἁπασῶν ἐσχάτην ἁμαθίαν ὠλισθηχότες, χυδαιότητος 
εἰς τοῦτο χατῴχοντο λογισμῶν, ὥστε καὶ νεὼς áva- 
δείµασθαι, xal τεμένη περιειργασμµένα ταῖς τῶν 
ὑλῶν πολυτελείαις , ἕδη «& ἱερὰ absol, ἐνιδρύσαι xal 
στήλας ἀνθρώπων, xal τοῖς τεθνεῶσιν ἐπιδαχρύσον- 
τες, Χαὶ τούτους ἠγεῖσθαι θεοὺς σπονδαῖς το αὐτοὺς 
xat θνσίαις γεραίρειν ἀποτολμᾶᾷν. Πλεῖστοι μὲν οὖν 


C ὅσοι [εἰσὶ] κατὰ τὸν Blev οἱ τὴν µόνῳ πρέπουσαν vip 


θεῷ δόξαν, τοῖς τοῦ χόσμουστοιχείοις ἀνάπτοντες. Ἐν- 
ήσχηνται δὲ τοιαύτῃ γραφΏ τῶν ἄλλων μάλιστα 
Χαλδαῖοι, χαὶ περιεργώξαφα μὲν τὴν cv ἄστρων 
ἀναμετροῦσι «ίνησιν, οἰωνῶν δὲ πτήσεις µαντείας 
ποιοῦνται πρόφασιν. "AX" ὡς ἔφην Ίδη, calc ἐχείνων 
ἀσυνεσίαις διάφορος ἣν ὁ θεσπέσως 'A6paág- οὐ 
Υὰρ Ἁδίου τοῖς kv αἱσθήσει καὶ ὁρανοῖς ἐἑναρίθμιον 
ποιεῖσθαι φιλεῖν, τὴν ἀνωτάτω τε καὶ παντὸς ἐκ- 
έχεινα τοῦ Θεοῦ φύσιν' οὔτε μὴν τοῖς χτίσµασιν αὖ- 
τὴν ἐγχαταχλείων, τῆς ἀληθείας ἡμάρτανεν ' &vaxo- 
µίζων δὲ μᾶλλον ὀφψοῦ, xal παντὺς τοῦ κεχληρωµέ- 
νου πρὺς Ὑένεσιν ἀνωτάτω τιθεὶς, εἰχότως Σθαυμά- 
eeTo* ταύτῃτοι καὶ προσελήφθη παρὰ Θεοῦ. ἐμφανῆ 
γὰρ ἑαυτὸν αὐτῷ χαθίστησι λοιπὸὺν ὁ ζητούμενος. 


perspicitur. Certe ad id suffecerlt Moses , ab eo D "Ἴδωμεν τοίνυν ὑποίαν ἔχων ὁρᾶται τὴν δόξαν 6 mpo- 


ducens originem, qui, que illum olim sensisse no- 
verat, ipse et tenere voluit , et scriptis comsignavit. 


πάτωρ 'AÓpaág* εἶτα τίς τῶν μετ) ἐκεῖνον ἀξιό- 
Χρεως ἔσται πρὺς διασάφησιν τὴν ἑνούσης αὐτῷ «t. 


στεώς τε xai δόξης. ἸΑλλ', οἶμαι, πρὸς τοῦτο ἡμῖν ἀρχέσειεν ἂν ὁ Μωσῆς, ὁ αὑτοῦ γεγονὼς ἀπόγονος, 
xai ἅπερ ἔγνω πεφρονηκότα, ταῦτα xal αὐτὸς καὶ φρονεῖν ἀξιῶν, xaX γραφᾗ παραδούς. 


18 Conseribens itaque librum Geneseos, ait a qui- 
busdam Sodoma esse expugnata, qui una cum cas- 
teris Lot bello captum babentes, ceu potiti victeria 
gaudebant, spe vero sua falsi sunt, nimirum Abraha- 
mo ex improviso in illos ducente, et summa vi viu- 
cente, eosque qui capti jam fuerant liberante. Post- 
quam vero rediit a strage quinque regum, sic enim 
scriptum est, orabat eum rex Sodomorum Chodo- 
logomor, dicens : « Da mihi viros, tibi vero equos 


Οὐχοῦν τὸ τῆς Γενέσεως συντιθεὶς βιθλίον, ἔφη 
μὲν ὅτι πεπορθήκασί τινες τὰ Σοδομιτῶν, εἶτα δορύ- 
ληπτον ἔχοντες ὁμοῦ τοῖς ἄλλοις τὸν Λὼτ, ἔχαιρον 
μὲν ὡς νενιχηχότες, ἐσφάλλοντο δὲ τῆς ἑλπίδος, 
ἁδοχήτως αὐτοῖς ἀντεξάγοντος τοῦ ᾿Αδραὰμ., καὶ 
Ἱρηχκότος μὲν xatà χράτος, ἁπαλλάττοντος δὲ τῆς 
αἰχμαλωσίας τοὺς ἅπαξ ἐνειλημμένους. Ἐπειδὴ δὲ 
ὑπέστρεφεν ἀπὸ τῆς χοπῆς τῶν πέντε βασιλέων 
(χέγραπται γὰρ i01), ἐδεῖτο μὲν αὐτοῦ λέγων βασι- 


5^9 


CONTRA JULIANUM LIB. L 


λεὺς Σοδύµων ὁ Χοδθλογομόρ ᾽ « Áóc uot τοὺς ἄν- A retine 5, » 19 vero euuv ia mereedem praclare ge» 


ὅρας, τὴν δὲ ἵππον λάδε σεαυτῷ. » Ὁ δὲ, μισθὸν 
ἀνδραγαθημάτων, τὰς ἑτέρων ἔχειν ζημίας οὐχ ἆνα- 
σχόµενος, ἀπώμοτον ἐποιεῖτο τὸ χρήμα, λέγων ᾽ 
« Ἐχεενῶ τὴν χεῖρά µου πρὸς τὸν Ὕψφιστον ὃς Ex- 
«toe τὸν οὐρανὸν xaX τὴν γῆν, εἰ ἀπὸ απαρτίου 
ἕως αφαιρωτΏῆρος ὑποδήματος, λήηφομαι ἀπὸ πάντων 
τῶν σῶν, ἵνα μὴ εἴπῃς, ὅτι Ἐγὼ ἐπλούτησα τὸν 
Αθραάμ’ » ἑστεφάνου δὲ αὐτὸν ὡς νενεχηκότα. Καὶ 
ὁ βασιλεὺς Σαλὴμ, τουτέστι Μελχισεδὲχ, εὐλόγησε 
λέγων «Βὐλογημένος ᾿Αδραὰμ τῷ θεῷ τῷ ὑψίστφ 
ὃς ἕχτισε τὸν οὐρανὰν καὶ τὴν γῆν, καὶ εὐλογητὸς ὁ 
Gc; ὁ ὕψιστος ὃς παρέδωχε τοὺς ἐχθρούς σον ὑπο- 
χειρίους σοι.» ᾽Αποατέλλων δέ τινα τῶν ἑπιτηδείων, 
ftot τῶν εὐνουστάτων οἰχετῶν, elc τὴν .μέαην τῶν 


8torum aliena damna ferre nollet, eom dejeratione 
rer abnuit, inquiens : « Auollam mnisnum meem ad 
Colsissimum qui eondidit cuelum et terram, si quid- 
quam ex rebus tuis sunpsero 4 funieulo usque ad 
corrigiam calceamenti, ne dicere pessis : Ego ditavi 
Abraham '*; » ipsum verocoronavit ut victorem. Et 
rex Salem, boc est Melchisedech, benedixit, dicens : 
« Benedietus Abraham Deo eelsissimo qui condidit 
ccelum ei terram : et benedictus Deus celsissimus , 
qui tradidit iuimicos tuos io manum tuam *5, » 
Mittens vera quemdam ex necessariis guis, seu 
maxime idum famulum , in Mesopotaniiam , ut 
]saaco eseet pronubus et nuptiarum conciliator, 
e Astringam te, inquit, jurejurando per Deum coeli 


ποταμῶν, xat νυμφαγωγὺν προστάττων γενέσθαι τῷ B et per Deum terree **. » Unum igitur divinus Abra- 


"leaàx, « Ὀρχιῶ σε, φησὶ, τὸν θεὺὸν ταῦ οὐρανοῦ 
xai τὸν 8sbv τῆς γῆς. ». "Eva δὴ οὖν xa μόνον fioe: 
Qsàv, ὑὠμολόγει τε εἶναι σαφῶς ὁ θεαπέαιος ΑἈόραὰμ, 
'Ὑψιστόν «e αὐτὸν ὠνόμαζε xal τῶν ὅλων Δημιουργὸν 
τῶν τε Lv οὐρανῷ xal τῶν ἐπὶ γῆς. Οὐχοῦν τὸ Uoc 
οὐκ αἰαθητὸν, οὔτε μὴν ὡς ἐν τόπῳ νοούµενον, οὔτε 
ὁποῖον ἄν τις κατὰ σῶμα λάδοι, ἀλλλ ἐν τῷ τοῖς 
πᾶσι ἐφεστᾶναι θεοπρεπῶς, πεποιῇῃσθαι δὲ παρ) αὖ- 
«00, τά «ο ἐν τοῖς οὐρανοῖς xai τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ 
αὐτὸ δὲ τὸ στερέωµα, καὶ μέντοι τὴν γῆν, αὐτὸ δέ 
epi tb στοιχεῖον. El δὲ πάντα γέχονε παρ) αὐτοῦ, 
πάντως που xol ἕτερος παρὰ κάντα ἑἐστί * ἕτερος δὲ 
χατὰ φύσιν, ἐπεὶ μήτε γεννητὸς, µήτε μὴν ἐξ οὐκ 
ὄντων ἐσεὶν, ἀγέννητος δὰ μᾶλλον καὶ ἀῑδιος, xal χρό- 
νου παντὸς προσθύτατος, xal τῶν ὅλων ápyt. 8sby 
μὲν οὖν ἕνα, χαθάπερ ἔφην ἁρτίως, δει τε ὄντα σα- 
qc ὁ θεσκέἑσιος ᾿Αόραάμ, αὐτῷ τε xal µόνῳ τὴν 
καθαρὰν xal ἀθέδηλον ἐποιεῖτο λατρείαν. Ἐπειδὴ 
δὲ ὁ εἰς ἐπίδοσιν αὐτῷ τῶν ὀρθῶς ἐγνωσμένων ἠχό- 
νησε τὴν διάνοιαν, τότε 0h τότε, τοὺς περὶ τῆς θεό- 
αι τος λόγους ἰσχυρότερον ἐπαιδεύετο ' οὐ γάρ τοι 
µόνον ὡς εἷς μὲν ἔστι θεὸς, ἕτερος δὲ παρ) αὐτὸν 
οὐδεὶς διεµάνθανεν, ἀλλ᾽ ὅτι xal Ev ἁγίᾳ xat όμοου» 
σίῳ νοεῖται Τριάδι, τὸ τῆς μιᾶς τε χαὶ ἀχηράτου 
φύσεως πλήρωμα ᾽ ὡς by τύποις ἔτι µόνον, οὐχὶ δὲ 
xai αἰσθητῶς, ἐδιδάσχετο. Διὰ ποίαν αἰτίαν; "Οτι τοῖς 
ἄρτι χεχληµένοις εἰς ἐἑπίγνωδιν ἀληθείας xat οὐχ kv- 
τριδῆ τοῖς &n' αὐτῇ θεωρήµασι τὴν διάνοιαν ἔχουσιν, 


ham et solem noverat Deum, ac manifesto fateba- 
tur, ipsumque Altissimum vocabat oninium quo ín 
colo ei terra sunt opificem. Itaque celsitudo ilia 
non ssb sensum eadit, nec ut in loeo coucipilur, 
sec 0t eorporeem quid sumitur, sed ejusmodi qued 
universis canvenienter divina nalura prxest, & 
quo facta sunt quteeunque ia coelo et in terra, ip- 
sumque adeo firmamentum , elementum inquam 
ipsum. Qued si universa facta sunt ab ipso , pror- 
80s utique diversus est 3b universis, et diversus 
secundum naturam ; quandoquidem neque genitus 
est. Neque ex nihilo, sed potius ingenitus el zter- 
nus, sinnique tempore antiquior et omuium prin- 
cipium. Deum igitor unum, uti modo dicebam, 
certo sciebat existentem divinus Abrahom , eique 
soli purum ac sineerum eultum exhibebat. Ubi vero 
progressu temporis exseruit sese animus ad pro- 
fectum eorum quie recte jam spud se 19 conce- 
perat, tonc eerte multo efficacios de divinitate lo- 
qui adortas : nec enim duntaxat quod unus Deus 
et preter ipsum nullus alius sit, sed quod et in 
sancta atque eonsabstantlall Trinitate concipiatur, 
unius et incorrupte naturz perfectio ac comple- 
mentum edidicit, Solum vero ut in figuris et non 
aceominodate ad sensum edocebatur. Cur ita ? quia 
lis qui recens ad veritatis cognitionem vocati sunt, 
nec inentem ejus speeulationi assuefactam habent, 
inaccessum quodammodo videtur, et reapse est di- 


ἀπρόσιτόν πως εἶναι δοχεῖ xal ἔστιν ἀληθῶς τὸ φῶς p vinse visionis lumen. indiget enim ejusmodi cogni- 


τῆς θεοπτίας. Δεῖται γὰρ ἡ τοιάδε γνῶσις βεθηχότος 
τε νοῦ χαὶ γεγυµνασμένου, xci ὀξὺ βλέπειν εἰδότος, 
καὶ προσέτι τούτοις προεισοιχισαµένου τὴν πίστιν’ 
χρηπὶς γὰρ αὕτη xal ἁχατάσειστος ὑποδάθρα τῶν 
περὶ τῆς Θεότητος λόγων. Καὶ πρός Ye τοῦτο ἡμᾶς 
ἐμπεδοῖ λέγων ὁ προφήτης Ἡσαῖας * « Ἐὰν μὴ πι- 
στεύσητε, οὐδ' οὐ μὴ συνῆτε. » "Ove δὲ δεῖ πάντως 
τῆς δι αἰνιγμάτων παιδαγωχγίας τοῖς ἄρτι προδἀλ - 
λουσι ταῖς οὕτως ἰσχναῖς xat οἱονεὶ χατεῤῥιπισμέναις 
ἑννοίαις ταῖς περὶ Θεοῦ δηλογότι, πῶς ἂν ἀνδοιάσειέ 
εις; οὐδὲ τῶν παρ) Ἕλλησι σοφῶν ἡγνοηχότων τὸ 
κρῆμα. Πορφύριος γοῦν ἐπὶ παιδείᾳ χοσμιχῇ δόξαν 


5! Gen, xiv, 22. !* jbid. 22, 25. 


1 ibid, 19, 20- 


tio, erecta, exercitata, perspicacique mente, atque 
insuper antegressa fide confirmata, qux quidem est 
gtabile fundamentam et basis omnium de divinitate 
sarmonum. Quod confirmat nobis Isaias propheta, 
dicens : « Nisl credideritis, neque intelligetis **, » 
Quia vero recens applieantibus se ad tenues ita et 
lithatas videlicet de Deo cogitationes, prorsus opus 
sit tecta, perque znigmata et ambages procedente 
institatione, qui ambigere quisquam possit? Cum ne 
sapientes quidem Graecorum eam rem ignoraverint ? 

Porphyrius sane, gloriam haud contemnendam 
humanioribus disciplinis apud eos consecutus, in 


1! Gen. xxiv, 13. 33 lesa. vis, 9. 


531 5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. | ο 
primo De philosophorem historia tractatu , tale A ἔχων παρ) ἐχείνοις oüx ἁγεννη, ἐν τῷ πρώτῳ Aero 


quiddam de famosis sapientibus, sive opinionem 
eam ex propría persuasione et vanitate indeptis , 
ait : Cum non possent primas species et prima prin- 
cipia sermone tradere, propter diíficultatem con: 
cipiendi ea atque exponendi, progressi sunt ad nu- 
meros perspicus doctrine gratia, imitati geome- 
iras et grammaticos. Ut enim isti cum vellent tra- 
dere potestates elementorum, ipsaque elementa, 
accesserunt ad notas, has dicentes , tanquam ad 
primam institutionem elementa esse, postremo vero 
et docent hos charaeteres elementa non esse, sed 
per.eos verorum eleméntorum notionem dari : et 
geomelrz, cum non valeant incorporeas species ora- 
tione demonstrare, ad descriptiones flgurarum ve- 
niunt, dicentes hoc puta esse triangulum, cum non 
velint quidem esse triangulum id quod sub aspectum 
cadit, sed tale quid per quod notionem trianguli 
exhibeant. Et de primis quidem rationibus ac spe- 
eiebus idem fecerunt Pythagorici : cum nequirent 
eratione tradere 2) incorporeas species, atque ideo 
prima principia, ad declarationem per numeros 
processerunt, et ita rationem unitatis, atque identi- 
tatis, ac zqualitatis, causamque eonspirationis, et 
consensus, conservationisque universorum , dum 
se sicut ipsa et süniliter habet, urum appella- 
TuDt. 


τῆς Φι.Ίοσόφου ἱστορίας τοιοῦτόν τὲ «rot περὶ τῶν 
ὠνομασμένων σοφῶν, τοι δοχηαισοφίας ὑπόληψιν 
ἑσχηχότων' ΜΗ δυνάµενοι γὰρ, qnot, τὰ πρῶτα εἴδη 
καὶ τὰς πρώτας ἀρχὰς σαφῶς τῷ λόγῳ παραδοῦναι, 
διά τε τὸ δυσπερινόητον αὐτῶν xaX δυσέξοιστον, παρ- 
εγένοντο ἐπὶ τοὺς ἀριθμοὺς, εὐσήμου διδασκαλίας 
χάριν, μιμησάμενοι τοὺς γεωµέτρας xat τοὺς γραµ- 
µατιστάς. Ὡς γὰρ οὗτοι τὰς δυνάμεις: τῶν στοι- 
χείων, καὶ αὐτὰ ταῦτα βονλόμενοι παραδοῦναι παρ- 
εγένοντο ἐπὶ τοὺς χαρακτῆρας, τούτους λόγοντες ὡς 
πρὸς τὴν πρώτην διδασκαλἰαν στοιχεῖα εἶναι, ὕστε- 
pov μέντοι καὶ διδάσχουσιν, ὅτι οὐχ οὗτοι στοιχεῖά 
εἰσιν ol χαραχτῆρες , ἀλλὰ διὰ τούτων ἔννοια γίνεται 
τῶν πρὸς ἀλήθειαν στοιχείων’ xat οἱ Ὑεωμέτραι μὴ 
δυνάµενοι τὰ ἀσωματοειδῃ λόγῳ παραστήσαι, παρα- 


«γίνονται ἐπὶ τὰς διαγραφὰς τῶν σχημάτων, λέγοντες 


εἶναι ερίγωνον τόδε, οὗ τοῦτο βουλόμενοι τρέγωνον 
εἶναι, τὸ ὑπὸ τὴν ὄψιν ὑποπίπτον, ἀλλά τὸ τοιοῦτον 
καὶ διὰ τούτου τὴν Évvotav τοῦ τριγώνου παριστᾶσι. 
Κάπὶ τῶν πρώτων οὖν λόγων, xa εἰδῶν, τὸ αὐτὸ 
ἑποίησαν οἱ Πυθαγόρειοι μὴ ἰσχύοντες λόγῳ παρα» 
δοῦναι τὰ ἀσωματοειδῃ xal τὰς πρὠτας ἀρχὰς, παρ- 
εγένοντο ἐπὶ τὴν διὰ τῶν ἀριθμῶν δῄήλωσιν, xat οὕτω 
τὸν μὲν τῆς ἑνότητος λόγον, καὶ τὸν τῆς ταυτότητος, 
xa τὸν τῆς ἱσότητος, xal τὸ αἴτιον τῆς συµπνοίας, 
xai τῆς συµπαθείας τῶν ὅλων, xal τῆς σωτηρίας 
τοῦ χατὰ αὐτὰ xai ὡσαύτως ἔχοντος, ἓν προσηγό- 
ρευσαν. 


Quandoquidem igitur ipsa divinitatis proprietas c Οὐχοῦν ἐπειδήπερ δυσέξοιστάἆ τὲ ἐστι καὶ δυσέκ- 


εἰ differentia est quid vix enarrabile, difficileque 
prorsus ad introspiciendum, et quaecunque de illa 
habeatur oratio exilis admodum et infra dignita- 
tem. deprehendatur, eam per figuras et typos efli- 
caciores veluti per speculum aut znigma edoce- 
mur. Sic denique divinum illum Abrahamum in- 
stitulum asseveramus, quippe de illo ita scriptum 
est : « Ápparuitei Deus ad quercum Mambre se- 
denti, ad fores tabernaculi ejus, cum meridie aspi- 
ceret, suis oculis vidit, eL ecce tres viri steterant 
supra ipsum, et conspicatus in occursum eis prope- 
ravit, proque foribus tabernaculi sui humi pro- 
volutus adoravit, dixitque : Domine, si inveni 
gratiam coram te, ne preterieris fllium tmum **, 
Et post alia: « Dixit autem, inquit, ad eum : 
Ubi Sarra est uxor tua? Ille respondens ait': 
Ecce est in tabernaculo. Dixit vero : Rediens 
veniam ad te, et circa tempus illud opportuue 
Sarra, uxor tua, filium habebit **. » Eece aper- 
tissime sibi visum esse Deum ait, fuisse vero tres 
homines eonspectos, accurrentem porro divinum 
Abrahamum non lanquam tribus dixisse : « Do- 
mini, si inveni gratiam coram vobis, nepreterieritis 
filium vestrum, » sed Dominum unice vocantem 
ires, tanquam unum, uli ad se diverterent, ro- 
63509, quando οἱ tanquam unus exsistentes tres 
velut una persona dixerunt : « Ubi est Sarra uxor 


9 Gen. xvin, 1-5. ** ibid. 9, 10. 


Φραστα, xai οὐχ ἔτοιμα πρὸς τὸ χαταθρεῖν τὰ τῆς 
θεότητος ἴδια xat ἐξαίρετα, xal οἵπερ ἂν περὶ αὐτῆς 
γένοιντο λόγοι σμικροὶ χοµιδῇ, χαὶ τῆς. ἀξίας ὄντες 
χατόπιν, ἁλοῖεν ἂν, διὰ σχημάτων xol τύπων τῶν 
ἑναργεστέρων ὡς iv ἑσόπτρῳ καὶ Ey αἰνίγματι τὰ 
περὶ αὐτῆς µανθάνοµεν. Οὕτω φαμὲν πεπαιδεῦσθαι 
τὸν θεσπέσιον ᾽Αθραάμ.᾽ γέγραπται γὰρ ὡδὶ περὶ ao- 
τοῦ” « Ὥφθη δὲ αὐτῷ ὁ θεὸς πρὺς τῇ 6put τῇ Μαμθρῇ 


καθηµένου αὑτοῦ , ἐπὶ τῆς θύρας τῆς σχηνῆς αὗτου — 


µεσημθρίας * ἀναθλέψας δὰ τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ 
εἶδε, καὶ ἰδοὺ τρεῖς ἄνδρες, εἰστήχεισαν ἑπάνω αὖ- 
τοῦ, xai ἰδὼν προσέδραµεν εἰς συνάντησιν αὐτοῖς 
ἀπὸ τῆς θύρας τῆς σχηνῆς αὐτοῦ, xal προσεχύνησεν 
ἐπὶ τὴν γῶν, xal εἶπε' Κύριε, εἰ εὗρον χάριν ἕναν- 
τίον σου, μὴ παρέλθῃς τὸν παῖδά σου. » Καὶ μεθ’ 
ἕτερα * «Εἶπε δὲ, φησὶ, πρὸς αὐτόν * Ποῦ Σάῤῥα d$ 
γυνἠ σου; 'O δὲ ἀποχριθεὶς εἶπεν ᾿Ιδοὺ ἓν τῇ σχη- 
vij. Εἶπε 66: Ἐπαναστρέφων ἤξω πρὸς σὲ, χατὰ τὸν 
καιρὸν τοῦτον εἰς ὥρας, xat ἕδει υἱὸν Ῥάῤῥα ἡ γυνή 
σου. » Ἰδοὺ δὴ µάλα σαφῶς, ὤφθαι μὲν αὐτῷ φησι 
τὸν θεὸν, εἶναί ve μὴν τοὺς ἑωραμένους, ἄνδρας 
τρεῖς, προσθέοντα δὲ τὸν θεσπέσιον ᾿Αθραὰμ οὐχ ὡς 
τρισὶν εἰπεῖν' « Κύριοι, εἰ εὗρον χάριν ἐναντίον ὑμῶν, 
ph παρέλθητε τὸν παῖδα ὑμῶν * ». Κύριον δὲ µονα- 
διχῶς ὀνομάζοντα τοὺς τρεῖς, ὡς ἕνα παρ ἑαυτῷ 
χαταίρειν ἀξιοῦν, ἐπεὶ χαὶ ὡς εἷς ὄντες οἱ τρεῖς, 
ἔφασχον ὡς ἐκ προσώπου πάλιν ἑνός' « Hoo Σάῤῥα 


5353 


CONTRA JULIANUM LIU. I. 


55s 


1 γυνή σου; » καὶ «b « Ἐπαναστρέφων Ίξω, κατὰ A tua?» et illud : « Rediens veniam circa hoe tempus 


τὸν χαιρὸν τοῦτον εἰς ὥρας. » "Άθρει δὴ οὖν, ἄθρει 
τοὺς ὀφθέντας αὐτῷ, τρεῖς μὲν ὄντας xai ἰδιοσυστά- 
τως ἕχαστον ὑφεστηχότας, τῷ ve μὴν λόγῳ τῆς 
ὁμοονσιότητος, εἰς ἕνα συνειληµµένους, xal τὰς δια- 
λάξεις, οὕτω ποιεῖσθαι σπουδάσαντας. "AIV αἱ μὲν 
τῶν τοιούτων εἰχόνες ἀμυδραί πώς alat, καὶ πολὺ τῆς 
ἀληθείας ἠττώμεναι' πλὴν τὸ χρειῶδες ἔχουσι εἰς 
χειραγωγίαν, τὴν ἐπί γε, φημὶ, τὰ ὑπὲρ νοῦν xai λό- 
ον  διανοίαις γε μὴν ταῖς χαθαρωτάταις τὸ φῶς 
τῆς θεοπτίας εἰσδύεται, καὶ ὡς ànb τῶν αἰσθητῶν 
ἀνιπτάμεθά πως πρὸς τὰ αἰσθήσεως ἀνωτέρω, xat 
λόγων τῶν ἐν ἡμῖν τὴν δύναμιν ὑπερχείμενα. Μία 
μὲν Υάρ ἔστιν ὁμολογουμένως φύσις θεότητος, ἡ ἐπὶ 
πάντας τε xal διὰ πάντων xal ἐν πᾶσι, κατευρύνεται 
δὲ νοητῶς εἰς ἁγίαν Τριάδα σεπτήν τε χαὶ ὁμοού- 
σιον, εἴς τε Πατέρα, φημὶ, καὶ μέντοι καὶ τὸν Υἱὸν, 
καὶ εἰς τὸ ἅγιον Πνεῦμα. πλὴν εἰ καὶ ὑφεστήχασιν 
ἰδιχῶς τῶν ὠνομασμένων ἕχαστον, τοῦτο ὑπάρχον 
χατὰ ἀλήθειαν, ὅπερ εἶναι καὶ λέγεται, ἀλλ ὃ γε 
τῆς ὁμρουσιότητος λόγος, εἰς ἀπαράλλαχτον αὐτὰ 
συναγείρει φύσιν. Γεγέν[ν]ηται μὲν γὰρ ὁ Υἱὸς ἐχ τοῦ 
Πατρὸς, xai ἔστιν àv αὐτῷ τε χαὶ ἐξ αὐτοῦ φυσικῶς, 
ἐκπορεύεται δὲ xat τὸ Πνεῦμα, ἴδιον ὃν τοῦ Θεοῦ xal 
Πατ ρὸς xat ὁμοίως τοῦ Υἱοῦ. ἁγιάζει γὰρ δι αὐτοῦ 
τὸ ἁγιάζεσθαι πεφυχὺὸς ὁ θεὸὺς χαὶ Πατήρ. Οὐχ 
Ἐγνόηχε τοίνυν ὁ προπάτωρ ᾿Αόραὰμ τὸν iv ἁγίᾳ 
Τριάδι προσχυνούµενον, τὸν γῆς τε xat οὐρανοῦ καὶ 
τῶν ὅλων Δημιουργὸν, καὶ τὸ χατὰ πάντων ἔγοντα 


κράτος ol γε μὴν ἐξ αὐτοῦ γεγονότες, Ἰσαάκ τε, C 


qp, xat Ἰαχὼθδ, πεφρονήχασιν οὐχ ἑτέρως ἀλλὰ 
τῆς πατρῴας ἀρετῆς κατ ἴχνος ἰόντες, τῆς αὐτοῦ 
πίστεως γεγόνασι ἕπηλωταί. Καὶ γοῦν Μωσῆς ὁ µα- 
Κάριος, ἓν τῷ βιδλἰῳ τῆς Κοσμµοχονίας τὰ περὶαὐτῶν 
ἡμῖν ἐξηγούμενος, ὤφθαι μὲν, qna, τῷ Ἰαχὼδ xai 
τῶν ὅλων θεὸν, ἐμπεδοῦντα δὲ πρὸς ἑλπίδας αὐτὸν 
ἀγαθὰς εἰπεῖν) « Ἐγώ εἰμι ὁ θεὺς ᾿Αδραὰμ τοῦ 
πατρός σου xal ὁ Gehe Ἰσαάκ. » Ὡμολόχει δὲ καὶ 
αὐτὸς ὁ Ἰαχὼδ λέγων * «€ Ἐὰν δῷ µοι Κύριος ἄρτον 
φαχεῖν, καὶ ἐμάτιον περιδαλέσθαι, χαὶ ἔσται poc Κύ- 
ριος εἰς Θεόν. » Καὶ ταυτὶ μὲν ἀπόχρη περὶ αὑτῶν. 
Χρήναι δὲ ovp xat αὐτῷ λοιπὸν ἐπαφεῖναι τὺν λό- 
Yo» τῷ θεσπεσίῳ Μωσεῖ. "Eva γὰρ xai αὐτὸς «bv 
φύσει τε xal ἀληθῶς διαχηρύττει θεὸν, οὐχ ἠγνοηχὼς 


mature. » Cerne igitor, cerne visos tres qhidem 
exsistentes et propria unumquemque subsistentis 
verbo consubstaniialitatis subjacentegs, in unum 
comprehensos, ac ita colloquia inter se data opera 
misceutes. Sed hujusmodi imagines obscura quo- 
dammodo et multum infra veritatem sunt, nisi quod 
alicui usui sunt ad nos quasi manu ducendos in ea- 
rum rerum cognitionem, qux mentem et orationem 
exsuperant : quippe purissimis duntaxat mentibus 
divinz visionis lumen illabitur, ae tanquamab iis quao 
91insensum cadunt, ad ea quas sensu nostro et vi 
rationis longe majora sunt, evolamus. Una est enin» 
consensu ombium divinitatis natura, qux super ome 
nes, per omnia et in omnibus est : per intellectum 


B vero eztenditur in sanctam , venerabilem et coasub- 


stantialem Trinitatem, in Patrem, inquam, et Filium: 
et Spiritum sanctum : aisi quod elsi subsistunt una- 
«usque dictarum personarum per se, exsistentes 
reapse et vere id quod esse dicuntur, tamen con- 
substantialitatis ratio in indifferentem eas naturam 
colligit : genitus est enim Filius ex Patre, estque in 
ipso et ex ipso naturaliter; procedit etiam Spiritus. 
proprius exsistens Dei et Patris et similiter Filii z 
sanctificat enim Deus Pater per ipsum id quod san- 
ctificari aptum est. Non igitur ignoravit progenitor 
noster Abrabam adoratum in sancta Trinitate terrze 
et cceli omniumque rerum architectum, penes quem 
universa est potestas, nec ab eo deducti Ίκααο e£ 
Jacob aliter senserunt, sed pateru:z virtotis vestigia 
insistentes, ejus quoque fidem ardenter secuti sunt. 
Quinetiam beatus Moses in libro Geneseos de illis 
MOobis enarrans, apparuisse ait et Jaceb universi 
creatorem Deum, euin ad opimas spes erigentem, - 
dixisseque : « Ego sum Deus Abrabam patris tui et 
Deus isaac 15. » Fatebatur et ipse Jacob, dicens : 
« Si dederit mihi Doininus panem ad manducan- 
dum, et vestem ad induendum, erit mihi Dominua« 
in Deum **, » Et hec quidem de istis satis. De cz- 
tero vero arbitror traducendam orationem, ad divi- 
num Mosem, qui et ipse unum natura et veritate 
predicat Deum, non ignarus videlicet per quem 
wniversa in lucem prodierint , callensque viventem 
Deum, et Verbum ejus hypostaticum, et in Deo at- 


τὸν δι’ οὗ τὰ πάντα παρῆκται πρὸς γένεσιν, τὸν ζῶντά D que ex ipso Spiritum sanctum vivificantem, qui per 


τέ rnpt καὶ ἑνυπόστατον Λόγον αὐτοῦ, καὶ τὸ Ev θεῷ 
τε xai ἐξ αὐτοῦ Πνεῦμα ζωοποιὸν. τὸ δι Υἱοῦ τῇ 
κτίσει πεμπόμενον. Ἔφη γὰρ, ὅτι « Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν 
ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν xal τὴν γῆν » χεφαλαιωδέστερον 
δὲ} xai ὡς ἐν βραχεῖ τῷ λόγῳ γενεσιουργὸν τῶν ὅλων 
ἀποφῆνας αὐτὸν, ἐπεξεργάζεται τὸ διήγημα, xal δὲ- 
δειχεν ὅτι διὰ ζῶντος Λόγου τοῦ χρατοῦντος πάντων 
Θεοῦ παρήχθη πρὸς ὕπαρξιν τὰ οὐχ ὄντα ποτὲ, 
ζωογονεῖταιδὲ καὶ ky Πνεύματι.εΕἶπε, φησὶν, ὁ θεός" 
Γενηθήτω φῶς, xal ἐγένετο φῶς' Γενηθήτω στερέω- 
μα ἐν µέσῳ τοῦ ὕδατος, xal ἐγένετο οὕτως ΄ » xal 
ἐφ᾽ ἑχάστου τῶν γεγονότων χατίδοι τις ἂν, λέγοντα 
!* jbid. 14. 


*! Gen. xxvin, 13. 1! Gen. 1, 1. 


illud creature mittitur. Dixit enim « Deum in prin- 
cipio fecisse coelum et terram *', » compendiosius et 
paucis his verbis, ipsum universi Genitorem indi- 
cans, mox explanat rem et ostendit per Verbum 
vivens omnia regentis Dei, ea quz ante non exsti- 
lissent, in exsistentiam nature prodiisse, et vivifi- 
cari in Spiritu. « Dixit enim Deus, inquit ille, « Fiat 
lux, et facta est lux; Fiat firmamentum in medio 
aqua, et sic facium est *^; » Q9 eL in unoquoque 60- 
rum qui facta sunt quilibet animadvertere possit 
dicentem Patrem : Fiat hoc forte vel illud, producen- 
tem in generationem quidquid lubeat ; interventa 


15 jbid. $, 7, 8. 


S. CYRILLI! ALEXANDRINI ARCHIEP. 


verbi abequüe omni cünclatione, Vivens enim setmo Α μὲν τὸν Πατέρα, Γενηθήτω εόδε $t tuyby f| τόδε, παρα- 


Dei et efficax **, etsi innuerit solummodo, est quid- 
quid visum fuit. Dixit vero quod et terra non vi- 
debatur 6ἱ inornata erat, et tenebre super abyssum; 
et Spiritus Dei ferebatur super aquas **; unde et 
mentionem facit admodum perspicue Patris et Filii 
εἰ Spiritus saneti, et per modos etiam alios in san- 
eta et consuabstantiali Trinifate unam natura et vere 
predicat deitatem. Quod enim Sodomitis intole- 
randa delinquentibus immisit flammam, « Pluit, in- 
quit, in Sodomam ignem et sulphur Dominus a Do- 
NJino **; s sed et operm pretium duco, magno usui 
legentibus futurum illud in medium preferre : sio 
enim scriptum est de hominis creatione : « Et dixib 
Deus : Faciamusliominem ad imaginem nostram et 
similitudinem **t, » Deide paulo post : « Et fecit 
Deus hominem, ad imaginem Dei feeit illum **. » 
Est enim imago Dei et Patris Filias **, ad quem et 
mos per imtellectam conformati sumus **, et hoc 
quidem pro cseteris eximium dives hominum naturg 
sertita est , irradiat enim ipsi Creatoris pulehbritude, 
Quid ergo dicturi sunt qui adversus nostras ratío- 
ReS insurgunt, simulantque pietatem, assentiendo 


Deum quidem esse unum et solum, sed nequaquam. 


ex se Filium genuisse. Cedo ad quos dixit Deus : 
e Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem 
nostram ? » Numquid existimare euivis datur san- 
etam Trinitatem ipsam sibimet hzc de illis verba 
facere, ceu demonsirare voluerit sapientissimus 
Moses bominum opificium a Deo non absque przvia 
eonsultatione süsceptum esse, imo quasi pracetisul- 
tationibus decor&tum. Enimvero nusquam ulla in re 
eonsideratione vel addubitatione et scrutatione di- 
vínus illibatusque indiguerit intellectus, quippe qoi 
simul ae veluit aliquid, id recte ac ordine citraque 
reprehensionem se haberé censendum! sit; terum 
honorata est, ut dixi, quibusdam veluti przeconsulta- 
tionibus hominis natura. Sedenim nec atheorum sie 
lenda est oratio; forsan enim àd hec extemple 
dixerint, non quemadmodum tute sentis ac existi 
mas, proprio Verbo et Spiritui locutus est Pater, sed 
diis sibi minoribus et secundis, 93. idque manife- 
stum est etiam 60300 more philesopbantibus, urum 
censeri ac in confesso esse Deum, universi Condi- 
torem, e$ natura onines superantem, a quo facti sint 
et produeti ad generationem alii deinceps dii, sub 
intellectum el sensum , ut ipsi loquuntur, cadentes. 
Dixit enim admodum perspicue Plato : « Est mea qui» 
dem sententia distingnendum, primum quid illud 
quod semper est nativitatem non habens, et quid 
iliud quod üt, non autem semper fuit : illud quippe 
et cognitione et sermone comprehendi potest, per 
se semper exsistens ; hoc vero opinione, cum sensu 
rationis experte opinabile est, et fit quidem ae in- 
terit, non autem est semper : » Dam idquod semper 
est nee habet generationem, summam et majorem 


9 Hebr. iv. 13. 
vin, 29 


3 Gen, 1, 2. *! Gen, xix, δε 


? Gen. 11, 26. ?? ibid. 27. 


χοµίζοντα δὲ διὰ τοῦ λόχου πρὸς Υένεσιν, ὅπερ ἂν 
βούληται, μελλησμοῦ δίχα παντός. Ζῶν γὰῤ ὁ Λόγος 
τοῦ θεοῦ καὶ ἑνεργῆς, xàv εἰ χατἀνεύσειε µόνον, 
ἑστὶ τὸ δοκοῦν. Ἔφη δὲ, ὅτι q'H δὲ γη fv ἁόρατος 
κάν ἀχατασκεύαστος xai σχότος ἑπάνω τῆς ἀθύσσου, 
xdi πνεῦμα θεοῦ ἐπεφέρετο τοῦ ὕδατος. » Οὐχοῦν δια- 
μνημονεύει xal µάλα σαφῶς Πατρὺς xai Υἱοῦ xo 
ἁγίου Πνεύματος) xaX χατὰ τρόπους 0b ἑτέρους iv 
ἁγίᾳ καὶ ὁμοουσίῳ Τριάδι τὴν µίαν xai φύσει xat 
ἀληθῶς διαχηρύττει θεότητα. Οτι γὰρ δὴ Σοδοµίταις 
ἀφόρητα πεπλημμεληχόσιν ἑπηφίει τὸ πῦρ, «"E6pe- 
ξΑ, φησὶν, ἐπὶ Σόδοµα πῦρ xoi θέῖον Κύριος παρὰ 
Κυρίου. » ᾽Αλλὰ γὰρ χἀκεϊῖνο cl; µέσον παρενεγχεῖν 
οἶμαί που, φαίην ἂν ἔγωχε, τῶν ὅτι μάλιστα λυσιτε- 
λεατάτων τοῖς ἐντευβομένθις. Εἐγραπίαι γὰρ «D 
περὶ τῆς τοῦ ἀνθρώπου κἀτασχευῆς' « Καὶ εἶπεν 
ὁ θεός Ποιήσωμεν ἄνθρωπον xav' εἰχόνα ἡμετέραν 
καὶ χαθ᾽ ὁμοίωσιν. » Elsa. μετὰ βραχέα ^ « Καὶ ἑποίη- 
σεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, xav' εἱχόνα Θοοῦ ἑποίὴσεν 
αὐτόν.» Εἰχὼν váp ἐστι τοῦ θεοῦ καὶ Πατρὸς ὁ 
γἱὸς, πρὸς ὃν xa ἡμεῖς μεμορφώμεθα, xal τοῦνο 
ἑξάίρετον ἡ ἀνθρώπου φύσις Πεπλούτηκεν * ἑναδτρά- 
ατει γὰρ αὐτῇ τὸ χάλλος τοῦ δήμιουργἠσαντὸς, Εἴτα 
*l φαῖεν ἂν οἱ τοῖς πρὸς ἡμῶν ἀντανιατάμενοι λό- 
Ίοις, xal ὑπόπλαττόμενοι μὲν τὴν εὐσέδειαν, διά γε 
τοῦ συνομολογαῖν ὡς εἴη θεὸς εἷς ἐε xat μόνος, οὗ 
μὴν ὅτι xai γεγέννηχεν EG ἑαυτοῦ τὸν Ylóv; Πρὸς τίνας 
ἔφη θεὺς, « Ποιῄσωμεν ἄνθρωπον xaz' εἰχόνα Ώμε- 


Q τέραν xai καθ᾽ ὁμοίωσιν; » "Ap' οὐχὶ χαταλογιεῖταί 


τις ὡς αὐτὴ πρὸς ἑαυτὴν ἡ ἁγία τε xal ὁμοούσιος 
Τριὰς, τοὺς πὲρὶ τούτων λόγους ποιεῖταε, olov οὖχ 
ἀχατάσχεπτον thv τοῦ ἀνθρώπου κατασχευἣν Υενέ- 
σθαι παρὰ θεῷ χαταδεῖδαι θελἠσαντὸς τοῦ πανσόφου 
Μωσέως, μονονουχὶ δὲ xa προθουλίοις τετιμημένην; 
Σχέφεως μὲν γὰρ, fj ἑνδοιασμοῦ xal ἑρεύνης τῆς ἐφ᾽ 
ὁτιοῦν, οὐχ ἄν ὁ θεῖος καὶ ἀχήρατος δεηθείη νοῦς. 
"Apa γάρτι βεθούληται, κάὶ τοῦτό ἐστιν ὀρθῶς xat 
ἁδιαδλήτως ἔχον' τετίµηται δὲ, ὡς ἔφην, xat οἷόν ttt 
προθουλίοις ἡ ἀνθρώπου φύσις. ᾽Αλλὰ γὰρ μηδὲ τοὺς 
τῶν ἀθέων ἀποσιγήαωμεν λόγους, φαῖεν γὰρ ἂν ἴσως 
πρὸς ταῦτα εὐθύς * QU γὰρ, ὥσπερ αὐτὸς olei xat φρο- 
vetv ἀξιοῖς, τῷ (bp Λόγῳ καὶ τῷ Πνεύματι λελάλη- 
χεν ὁ Πατὴῤ, ἀλλὰ τοῖς μεθ) ἑαυτὸν δευτέροις xot 


D ἐν µείοσιν οὖσι θεοῖς' xai ὅτι Hx οὐχ ἅπασιν ἑναρ- 


γὲς, ὅτι xa τοῖς τὰ "Ἑλλήνων φιλοσοφεῖν εἰωθόσιν, 
ἕνα μὲν ἑδόπει θέὸν εἶναι συνομολογεῖν, τὸν τῶν 
ὅλων Δημιουργὸν, καὶ πάντων ἐπέχεινα χατὰ φύσιν, 
παποιῆσθαι δὲ παρ᾽ αὐτοῦ, καὶ παρῆχθαι πρὸς Υένε- 
σιν ἑτέρους τινὰς θεοὺς, χαθᾶ φᾶσιν αὐτοὶ, νοητούς 
τὲ καὶ αἰσθητούς; Καὶ γοῦν ἑναργέστατά φησιν ὁ 
Πλάτων’ « Ἔστιν οὖν χατ ἐμὴν δόξαν διαιρετέον͵ πρῶ- 
τον τί τὸ ὃν ἀεὶ, γένεσιν δὲ οὐκ ἔχον, χαὶ τί τὸ γινό- 
µενον, ὃν δὲ οὐδέποτε. Τὸ μὲν οὖν γνώσει μετὰ λό- 
You περίληπτον ἀεὶ κατὰ τὰ αὐτὰ bv: τὸ δὲ αὖ δόξῃ 
pev αἰσθήσεως ἁλόγου , δοξαστὸν γινόµενον, καὶ 


* Coloss. 1, 19. ** Rom. 


521 


CONTRA JULIANUM LIB, |. 


553 


ἀπολλύμενον, ὃν δὲ οὐδέποτε' » ὃν μὲν γὰρ ἀεὶ, yéve- A quam ut" fieri possit denominat naturam, universi 


σιν δὲ οὐχ ἔχον τὴν ὑπερτάτην, χαὶ τοῦ πεποιῆσθαι 
κραίττονα κατονοµάζει φύσιν, qnoi δὲ δὴ τὸν τῶν 
ὅλων xal ἀληθῶς ὄντα Θεόν ΄ οὕτω γάρ που xat αὖ- 
τός φησι πρὸς τὸν ἱεροφάντην Μωσέα᾽ « Ἐγώ εἰμι 
ὁ ὤν' » τὸ δέ ve γινόµενον, ὃν δὲ οὐδόποτε, τὸ Ex τοῦ 
μὴ ὄντος παρενεχθὲν εἰς Όπαρξιν, ἁῤῥήτῳ τινὶ καν 
ἀπερινοήτῳ δυνάµει, τοῦ τόδε τὸ σύμπαν τεχνουρ- 
γήσαντος θεοῦ. 

"Apa psy οὖν ὅτι xal µοι λίαν δέδειχται σαφῶς, οὖκ 
Ex µόνων τῶν παρ ἡμῖν ἱερῶν Γραμμάτων, ἀλλὰ 
xai δι ὧν αὐτοὶ xal φρονεῖν xal λέγειν ἐγνώχασιν, 
ὅτι πάντα παρήχθη παρὰ θεοῦ πρὸς τὸ εἶναι, καὶ 
ἀσυμφνᾶ τοῖς φεγονόσιν αὐτὸς τὴν φύσιν ἀπεχληρώ- 
cato* ὑποκάθηται Υὰρ xai ἔστι που πάντως iy 
µείοσι φνσικῶς τοῦ ποιοῦντος τὸ ποιηθέν. Ἔχοντος 
δὲ οὕτως ἡμῖν τοῦ περὶ τούτων λόγου, «li δὴ ἄρα 
φασὶν οἱ θεοῖς ἑτέροις ὑποτοπήσαντες τὸν τῶν ὅλων 
φάναι Θεόν’ « Ποιήσωμεν ἄνθρωπον χατ εἰχόνα 
ἡμετέραν, χαὶ χαθ᾽ ὁμοίωσιν; » El μὲν γὰρ ὡς πρὸς 
τὴν τῶν κτισμάτων εἰχόνα τὸ λογικὸν ἐπὶ γῆς ξῶον 
θέλησε πλαστουρχεῖν, τί τὸ οἰχεῖον αὐτοῖς συνεισ- 
χοµίζει πρόσωπον, « Ποιῄσωμεν, λέγων, xai, Κατ εἰ- 
xóva ἡμετέραν; » εἰ δὲ δη πρὸς τὸ ἑαυτοῦ xat µόνου 
θεοπρεπέστατον χάλλος διαμορφοῦσθαι δεῖν ἑἐδοχί- 
pats, τί συνεισδέχεται τὴν ἑτέρων μνήμην, fior τὸ 
εἶδος, f| ὅπωσπερ ἄν τις τὰ περὶ :ούτων εὖ λέγοι; 
Οὐ τὰρ ἓν ταυτότητι φύσεως καὶ ὑπεροχῆς xal ἀξίας 
χατολογισθεῖεν ἂν Δημιουργός τε καὶ χκτίσις, γενητὴ 
xai ἁγένητος φύσις, ἄφθαρτος καὶ ὑπὸ φθορὰν, εἴἷ- 
περ ἔστιν οὐ διεφευσµένως εἰπεῖν, Gre πάντη τε xol 
πάντως τὸ ἐν Ὑενέσει νουύμενον ὑποκέοιτο ἂν xal 
τῷ Χαταφθείρεσθαι δεῖν. Μωσῆς μὲν γὰρ ὁ θεσπέ- 
σιος ταῖς cov ἁγίου Ἠνενματοό µυσταγωγίαις πρὸς 
τὰ ἑσόμενα βλέπων, προδνόησε τῶν καθ ἡμᾶς, xat 
τίνα τρόπον, ἐρῶ. Ἐπειδὴ γὰρ àv Πατρὶ xai Υἱῷ 
καὶ ἁγίῳ Ἠνεύματι, τουτέστιν, ἓν ὁμοουσίῳ νοεῖτει 
Τριάδι ἡ µία χαὶ ἄφραστος καὶ ἀπερινόητος τοῦ θεοῦ 
φύσις ^ ἵνα pM τις 6x τῆς πολλῆς ἄγαν ἀθελτηρίας, 
ἐφ᾽ ἃ μὴ προσῆκε παρενηγµένος, κατ’ eixóva μὲν 
λέγοι xat ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ, τὸν ἄνθρωπον πεποιῇ- 
σθαι, οὐ μὴν ἔτι χαὶ τοῦ Υἱοῦ: ἣν δὲ δή ου καὶ τὸ 
ἔμπαλιν ὑπονοεῖν εἰχὸς, xat φάναι μὲν χαθ᾽ ὁμοίωσιν 
τοῦ Υἱοῦ γενέσθαι τὸν ἄνθρωπον, οὐ μὴν ἔτι xal τοῦ 


Πατρός: προαναθρῄσας, ὡς ἔφην, τὰς ἔσθ᾽ ὅτε παρά D 


τινων ἑσομένας εὑρεσιλογίας, αὐτὴν ἔφη τὴν ἁγίαν 
Τριάδα πρὸς ἑαυτὴν εἰπεῖν ' « Ποιῄσωμεν ἄνθρωπον 
κατ’ εἰχόνα ἡμετέραν xat καθ) ὁμοίωσιν' » ἵνα πρὸς 
ὅλην γε νοηται μεμορφωμένος, δηλονότι νοητῶς, τὴν 
ἀπόῤῥητον τῆς θεότητος φύσιν’ οἱ δὲ χαίτοι 6oxn- 
σισοφοῦντες ἄγαν, ὕθλους εἶναί τινας οἴονται ταυτὶ, 
χαὶ διὰ πλεἰστην ὅσην ἑμθροντησίαν, ἀπρόσθλητον 
τῆς ἀλήθείας ἔχοντες τὸ que, φευδωνύμοις sto xal 
νόθοις θεοῖό εἰπεῖν αὐτὸν ἴσως διατείνονται τὴν φω- 
νἠν. Καΐτοι πῶς οὐ περινοεῖν ἄξιον ὡς οὐχ ἂν ὁ φύ- 
σει Δημιουργὸς, τῆς ἑαυτοῦ δόξης χαὶ ὑπεροχῆς τὸ 
ὑπερφερὲᾳ ἀξίωμα τῇ τῶν γενητῶν ἐχαρίζετο φύσει, 


**! Exod. in, 14. ! Gen. 1, 26. 


€ 


inquam vere Deum : sic enim et ipse alicubi loqui- 
tur ad prophetam Mosem : « Ego sum qui sum **. » 
Quod vero sit nunquam autem exsistens, est quod 
a non ente producitur ad generationem seu exsi- 
stentiam tneffabili quadam et captum exsuperaute 
vi, potentiaque ejus Dei qui boc universum fabri- 
catus est. 


Constat igitur, quod et satis elaro mibi ostensum 
esi, non ex solis nostroruia Seripturis sacris, sed et- 
iis, secundum quas isti el sentire οἱ loqui consue- 
verunt, omnia a Deo producta esse : et dissimilem 
conditis ipse naturain sortitus est; subjacent enim, 
et sic omnino a natura comparatum est, ut id quod 
fit, sit faciente inferius. Qux cum ita se habeant, 
quid sibi volunt illi qui suspicantur Deutra universi 
creatorem aliis diis bzec locutum eese : « Faciamus 
hominem ad imaginem et similitudinem tostram '? » 
si enim tanquam ad imaginem creaturarum aoinial 
in terris rationis capax voluit efüngere, quid pro- 
priam ipsis confert faciem, « Faciamus, inquiens, ad : 
imaginem nostram? » Bin vero ad suam ipsius di- 
vinissimam pulchritudinem conforinari debere cen- 
suit, cur simul comprehendit aliorum mentiohent, 
sive speciem, sive quomodocunque quis de iatis 
recte loquatur? non enim in identitate nature et 
eminentizs et dignitatis unquwam deputentut. opifex 
et reg creata, genita et ingenerábllis aatura, lucor- 
rupta et eorruptionl obnoxia : siquidem non falso 
illud dici potest, omnino et ubicunque, omne quod 
generatum eoneipitar, interitui quoque éx necessi- 
tate subjacere. Divinus enim Moses, arcanis sancti 
Spiritus ductibus 9/4 ad futura respiciens, rerum 
nostrarum turam habuit; quo vero modo aperiam. 
Quandequidem enim in Patre et Filio et Spiritu 
sancto, boc est, in eonsubstantiali colligitur Trini- 
tate unà et ineffabilis et incomprehensa Dei natur: ; 
ne quis forte ex nimia vesania, quo tinime opor- 
tuit przceps abreptus, ad imaginem quidem et simíi- 
litudinem Dei hominem factum esse, sed non item 
Filii dieat : nam e converso locus sit alteri conje- 
ciur2, dicique possit, ad similitudinem Filii factum 
esse liomiuer, non item Patris : idvo prospiciens, 
ut dixi, futuras a nonnullis tricas, ipsam sanctam 
Trinitatem ad seipsam dixisse ajt : « Faciamus ho- 
minem ad imaginem ét similitudinem nostram, » 
uti ad totam conformatus intelligatut, nimirum men- 
taliter ineffabilem divinitatis nataram : alil, persua- 
sione sapientiz inflati, lee meras nugás putant, at- 
que ex nimio stupore refügzum 4 se veritatis lumeu 
habentes, ipsum forte ad falsos et adulteriuos deos 
ista dixisse contendunt. Atqui zequam erat iis ve- 
nire in mentem, nusquam esse ut natura opifex et 
creator supremam sua glorix et eminentice dlgnita- 
tem generaiorum natura temere imperliatur : non 
quod invidia tangatur, qui enim istud ? sed qulà γε” 


550 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 


510 


rum ereatorum natura nasquam ad divinarum prx- A xat οὔτι πού φαµεν βασχήναντἁ ποθεν, d)" ὅτι 


rogativarum eminentiam pertingere possit, nec quoad 
substantiam, saltem opibus iis ditescere, quae pro- 
prie soli ac ineffabili nature competunt atque iubz- 
rent. Állas quoque absurdum est existimare universi 
legem.et Dominum diis aliis dixisse : « Faciamus 
hominem ad imaginem et similitudinem nostram. » 
Quid enim ei evenerat incommodi, ut administros 
sibi ac veluti adjutores ad solam hominis fabricam 
assumeret? Praesertim cum ex tempore reliquam 
omnem creataüram expedivisset, puta Angelos, Po. 
testates, Principatus, Dominationes , Virtutes intel- 
lectivas , ccelum, terram , solem et lunam , astra et 
lumen, atque in summa quacunque in colo et in 
terra sunt : an enim aliquis hoc audeat dicere, quod, 
imbecillitate aliqua affectus, nec suflicientem ad id 
operis vim habens, assumit qui auxilientur? atqui 
hoc tanium animo concipere, qui non extremz de- 
mentiz piaculum fuerit? Est enim oinipotens Deus, 
86 per se perfectus, et sufficiens ad quidlibet, nihil- 
que supra viresel actionem ejus. 9 Quare, omissis 
ejusmodi nugis, ad illud veniamus, pro rato haben- 
dum, in sancta et consubstantiali Trinitate ineffa- 
bilis deitatis intelligi plenitudinem : nos vero con- 
formati sumus ad veram et accuratissimam Patris 
imaginem, hoc est ad Filium, et in nostris animis 
divina ipsius pulehritudo consignatur per sancti 
Spiritus participationem.' Est enim in nobis, ut et 
ipse Filius : nam « Spiritus veritas est, » juxta id 
quod scriptum est **. Sic nos sapientissimus vere 
instituit Moses, a quo diversa non sensefunt, qui 
fuere.postea, sancti propheta, et apostoli, et evon- 
gelist3». Unus idemque cernitur in omnibus de scien- 
tia Dei modus, neque quisquam eos ulla in re inter 
se pugnantes deprehenderit : nam cum Deum vere 
invocarint, quie loquuntur omnia ex uno Spiritu 
Sancio promanant; qua de re nec sinit nos ambi- 
gere Dominus noster perspicue inter ipsos dicens : 
« Non estis vos qui loquimini, sed Spiritus Patris 
nostri loquens in vobis **. » Persuasionem igitur et 
fidem de Deo jam olim a sanctis Patribus per manus 
nobis traditam minime adulterinam habentes, ea glo- 
riamur, neque iis qui e sanguine Israel sunt , tan- 
quam ad illos pertinentem concedere solemus : longe 


τῶν πεποιηµένων fj φύσις οὑχ ἂν ἀφίκοιτό ποτε 
πρὸς thv τῶν θείων ἀξιωμάτων ὑπεροχὴν, οὐδ' àv, 
οἶμαι, τὶ χαταπλουτήσειε, καὶ τοῦτο οὐσιωδῶς, τῶν 
ὅτι μάλιστα µόνῃ τα xal ἰδικῶς τῇ ἀφράστῳ φύσει 
προσπεφυχότων  ἕκτοπον δὲ xal ἑτέρως τὸ θεοῖς 
ἑτέροις εἰπεῖν οἴεσθαι τὸν τῶν ὅλων Βασιλέα xaX Κύ- 
prov * « Ποιῆσωμεν ἄνθρωπον χατ᾽ εἰχόνα Ἡμετέραν 
xa καθ) ὁμοίωσιν. » Τί γὰρ δη xal πεπονθὼς, τυν- 
εργάτας ὥσπερ καὶ συλλήπτορας olovel τινας ὅπου» 
εἴτο, ἐπὶ µόνῃ τῇ τοῦ ἀνθρώπου χατασχευῇ, χαΐτοι 
τὴν ἄλλην ἅπασαν κτίσιν ὑποσχεδιάσας, ᾿Αγγέλους 
δὴ λέγω, χαὶ Κυριότητας, ᾽Αρχᾶς, Ἐξουσίας, Δυνά- 
µεις νοερὰς, οὗρανόν τε xat γῆν, foy. xat σελήνην, 
ἄστρα καὶ φῶς, xat σνλλήόδην ἅπαντα cá τε ἓν οὗ- 
ρανοῖς καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς : "Apa γὰρ ἐχεῖνο φαίη 
τις ἂν ὡς τὸ ἄναλχι παθὼν, f] γοῦν ἀποχρῶσαν οὐχ 
ἔχων ἑνέργειαν τὴν ef; τε τουτὶ, συνεισδέχεται τοὺς 
ἐπιχουρήσοντας ; xalcov πῶς οὗ τῆς ἑσχάτης ἁδελ- 
τηρίας, τὸ ἐπίχλημα γένοιτ) ἂν ὧδε τό τισιν ἑλέσθαι 
φρονεῖν; Πανσθενὲς γὰρ τὸ θεῖον, αὐτοτελὲς, πρὸς 
πᾶν ὁτιοῦν καὶ οὐδὲν ἀνήνυτον αὐτῷ. Ληρον δὴ οὖν 
τὸν ἕν γε τούτοις ἀφέντες, bx ἐχεῖνο ἴωμεν, ὡς χρῆ 
συνομολογεῖν ἐν ἁγίᾳ xat ὁμοουσίῳ Τριάδι, τὸ τῆς 
ἀφράστου θεότητος νοεῖσθαι πλήρωμα  μεμορφώ- 
µεθα δὲ ἡμεῖς, πρὸς τὴν ἀληθῆ xal ἀχριδεστάτην 
eixóva τοῦ Πατρὺς, τουτέστι πρὸς τὸν Υ.ὸν, καὶ ταῖς 
ἡμετέραις ψυχαῖς, τὸ θεῖον αὐτοῦ κάλλος ἐνσημαίνε- 
ται, διὰ μετοχής τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Καὶ Υάρ 
ἐστιν ἐν ἡμῖν, ὡς αὐτὸς ὁ Ylóc* « Τὸ γὰρ Πνεῦμά 
ἐστιν ἀλήθεια, » κατὰ τὸ γεγραμμµένον. ὐὕτως ἡμᾶς 
ὁ πάνσοφος ἀληθῶς μεμυσταγώγηχε Mostre, xal οὐχ 
ἕτερά τινα παρ᾽ αὐτὸν πεφρονήκασιν οἱ μετ᾽ αὐτὸν 
χεγονότες ἅγιοι προφῆται, καὶ ἁπόστολοι, xat εὐαγ- 
γελισταί. Eig xal 6 αὐτὸς àv πᾶσι τῆς θεολογίας 
ὁρᾶται τρόπος, καὶ οὐκ ἄν τις εὕροι χατά τι ουν 
ὅλως ἀλλήλοις µεμαχηµένους ΄ θεοχλυτήσαντες vàp 
ἀληθῶς, τὰ ἓξ ἑνὸς λαλοῦσι τοῦ ἁγίου Πνεύματος, 
καὶ πρός γε τοῦτο ἡμᾶς ἑνδοιάδειν οὐκ id, σαφέ- 
στατα λέγων ἐν αὐτοῖς ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοὺς ó 
Χριστός" « Οὐχ ἡμεῖς ἐστε οἱ λαλοῦντες, ἀλλὰ τὸ 
Πνεῦμα τοῦ Πατρὸς ἡμῶν τὸ λαλοῦν ἓν ὑμῖν. » Την 
κοίνυν ἄνωθεν xal £x τῶν ἁγίων Πατέρων χαταθαί- 
νουσαν εἰς ἡμᾶς περὶ θεοῦ δόξαν οὐκ ἁπαράσημον 


quidem abest , cum et nos in filiis Abrahze compute- D ἔχοντες, ἐπ᾽ αὐτῇ κανχώµεθα, xai οὐχὶ τοῖς ἐξ αἴ- 


mur. Sumus enim per promissionem filii, quod et 
persuadebit scribens Paulus : « Non omnes qui ex 
Israel, sunt Israel, nec quod utique sint semen Abra- 
ham, ideo omnino sunt filii, sed filii promissionis 
deputantur in semen . » Et plurima quidem alia 
supradictis addere de sancta nostra religione et ir- 
reprehensa opinione, quam de praepotente omnium 


Deo hausimus, nullius negotii fuerit : sed quia or-- 


dinis et artis ratio postulat, uti singulze disquisi- 
tiones suis temporibus reserventur, illis tantisper 
omissis ad Grecorum ritus expendendos, et opinio- 
nes in unoquoque accurate examinandas, me con- 
veriam. 


** Joan, iv, 34. 


9 Matth. x, 20. ^ Rom. 1x, 6, 7. 


µατος Ἱσραἡλ ὡς αὗτοῖς μᾶλλον προσήχουσαν πα- 
ραχωρεῖν εἰθέσμεθα . πολλοῦ ys καὶ δεῖ: χαταλογι- 
ζόμεθα 85 xal ἑαυτοὺς iv τέχνοις τοῦ ᾿Αθραάμ. 
Ἡμεῖς γάρ ἔσμεν ol χατ᾽ ἐπαγγελίαν vlol* καὶ &va- 
πείσει γράφων ὁ Παῦλος: « OD γὰρ πάντες οἱ ἐδ 
Ἱσραὴλ, οὗτοι Ἰσῥαὴλ, οὐδὲ ὅτι εἰσὶ σπέρμα τοῦ 
Ἰλθραὰμ, πάντως τέχνα, ἀλλὰ τὰ τέχνα τῆς Exay- 
γελίας λογίζεται εἰς σπέρμα. » Πλεῖστα μὲν οὖν 
ἕτερα τοῖς εἰρημένοις ἐπενεγχεῖν περὶ τε τῆς εὖ- 
αγοῦς ἡμῶν θρησκείας xal ἁμωμήτου δόξης, fjv ἐπὶ 
τῷ πάντων κρατοῦντι θεῷ πεποιἠµεθα, χαλεπὸν 
οὐδέν : ἐπειδὴ δὲ χαιροῖς τοῖς χαθήχουσι τῶν θεο- 
ρημάτων ἕκαστα ἀπονέμειν ἡμᾶς ὁ λόγος ἀναπείθει 


541 


CONTRA JULIANUM Lih. |. 


542 


Te εὐτεχνίας, ἐχεῖνα τεως παρεὶς, vetpóopgat μᾶλλον ἐπί γε τὸ δεῖν εἰπεῖν τὰ Ἑλλήνων, πολυπραγµο: 
νῆσαί τε τὰ παρ) αὐτοῖ;, xai τῆς ἑχάστου δόξης ἀχριθῆ ποιεῖσθαι τὴν βάσανον. 
Ὀρφέα μὲν οὖν τὸν Oláypou δεισιδαιµονέστατόν A — Orpheum quidem OEagrium ferunt omnium su- 


φασι γενέσθαι τῶν ἄλλων, xat φθάσαι μὲν τὴν 'Ouf- 
pou ποέησιν, ἅτε δὴ xal &v χρόνοις ὄντα πρεσθύτε- 
pov, ᾠδὰς δὲ καὶ ὄμνους τοῖς φευδωνύμοις ἐξυφῆναι 
θεοῖς, xai οὐκ ἀθαύμαστον ἐπὶ τούτῳ τὴν δόξαν 
ἐλεῖν, εἶτα τῶν ἑαυτοῦ δογμάτων χατεγνωχότα, συν- 
έντα τε ὅτι μονονουχὶ τὴν ἁμαξιτὸν ἀφεὶς, ἐν ἐκδολῇ 
Yéyove τῆς εὐθείας ὁδοῦ, µεταφοιτῆσαι πρὸς τὰ 
βελτίω, καὶ τοῦ φεύδους ἀνθελέσθαι τὴν ἀλήθειαν, 
φᾶναί τε οὕτω περὶ θεοῦ * 
Φ/έγξομαι οἷς θέµις ἐσεί ' θύρας ὃ᾽ ἐπίθεσθς, βέ- 
θη.Ίοι 
XTOYE 
^ Μνήμης, 
Μουσαι ἑξερέω γὰρ dAn0£a * μηδέ σε τὰ πρὶν 
Εν στήθεσσι φανέγτα φἰ.Ίης αἰῶνος ἀμέρσῃ. 
Elc δὲ «Ἰόγον θεῖον BAéyrac, τούτῳ προσέδρευε, 
᾿Ιθύνων κραδίης νοερὸν χύτος' εὖ ὃ ἐπίδαιγε 


Πάντες ὁμῶς ' σὺ δ' dxove, φαεσφόρου 


Ατραπιτοῦ, μοῦγο» δ᾽ &cópa κόσµοιο Ἄγακτα. 

Κἷς δ' ἔστ αὑτογενής' éróc ἔκγονα závca τέ- 
[τυκται, 

Ἐν δ᾽ αὐτοῖς αὐτὸς περιγέγγεται, οὐδό τις αὐτὸν 

Elcopda θνΥητῶ», αὐτὸς 06 ys πάντας ὁρᾶεαι. 

Καὶ μεθ) ἕτερα πάλιν’ 

Αὐεὸς γὰρ yáAxsiov ἐς οὗραων ὁν' ἑστήρικται, 


ΧἈρυσέῳ εἰνὶ 0póro, γαίῃ δ᾽ ἐπὶ ποσσὶ Bé6nxe. 

Χεῖρά τε δεξιτερὴν ἐπὶ τέρματα "xsaroio 

Πάντοθεν ἑκτέτακενγ περὶ γὰρ τρέμει οὔρεα 
χρὰ 


Καὶ ποταμοὶ, ποιῆς τε βάθος χαροποϊο θα 

[ωάσσης. 
"Eva τοίνυν, καὶ τοῦτον αὐτογέν[ν]ητον, διὰ πάντων τε 
χαὶ ἐπὶ πάντας ὀνομάζει θεὸν, καὶ θρόνον μὲν αὐτῷ 
φησι εἶναι τὸν οὐρανὸν, χεῖσθαί γε μὴν ὑπὸ πόδας 
τὴν Υην, τὸ ἀπεριόριστον, οἶμαι, τούτῳ τῆς ἀχηράτου 
φύσεως χατασημῆναι θέλων, xaX τὸ διὰ πάντων Ίχειν 
αὐτὴν xal πάντα πληροῦν' "Oti δὲ τοῦ παντὸς περι- 
ὁράττεται, ὑπεμφήνειεν ἂν τὸ xol αὐτοῖς τοῖς τοῦ 
Ὠκεανοῦ τέρµασι περιτετᾶσθαι τὴν χεῖρα, τρεµόν- 
των xat ὁρῶν xai θαλάσσης, xal ἁπαξαπλῶς τοῦ 
χόσµου παντός. Ὡς Yáp φησιν ἡ θεόπνευστος Γραφῇ, 
« Πᾶσα ἡ γη τὴν ἀλήθειαν χαλεῖ, χαὶ οὐρανὸς αὐτὴν 
εὐλογεῖ, καὶ πάντα τὰ ἔργα σείεται χαὶ τρέμει. » 
Τὰ μὲν οὖν Ὀρφέως ἐν τούτοις. 

Ὅμηρον δὲ τῶν ποιητῶν ἄριστον φαίη ἂν, οἶμαι 
τὶς, ὀλίγῳ διενεγχεῖν τῶν Ev σχηναῖς ὀρχουμένων: 
τοὺς μὲν γάρ φασιν οἱ φιλοθεάµονες, σχἠµασί τε 
xa νεύµασι τὰς τῶν πραγμάτων φύσεις εἰδοποιεῖν 
εἰωθότας, αὐτὰ δοχεῖν τοῖς ὁρῶσι μονονουχὶ παρόντα 
δειχνύειν τὰ πράγματα. Ὅ δὲ µεμελέτηχε θεοποιεῖν 
ἀρετὰς, xal χαχίας, xal τὰ τοῦ χόσµου µέρη, xal 
αὑτὴν δὲ τῶν στοιχείων τὴν φύσιν, xal γοῦν ἀἁντ- 
ενηνέχθαι τοὺς θεοὺς ἀλλήῆλοις φῆσὶν ἐν Ἰλίῳ ποτὲ, 
καὶ τίνες είσιν οἱ ἀντεξάγοντες, διαγορεύει σαφῶς ' 
Ἡ τοι μὲν γὰρ ἔναντα Ποσειδάωνος ἄνακτος 
Ἱστατ Ἀπόλ.ων Φοῖδος, ἔχων là πτερόεντα" 


"Avta Ó' 'Ενυα.ίοιο, θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη 
"Hpn 9 ἀντέστη χρυση.1άκατος κε.αδεινἡ 


*! ΕΙ Esdr. iv, 90. 


perstitiosissimum. fuisse, et Homeri poemata tan- 
quam tempore anliquiorei pravenisse, hyinos et 
cantilenas falsis diis composuisse, nec spernendam 
ex eo gloriam consecutum esse ; deinde, suis dogma- 
tibus condemnatis, cum intellexisset se omissa via 
regia 3 recto tramite deerrasse, 360 in meliorem 
transiisse partem, et. mendacium veritate commus- 
tasse, sicque de Deo locutum esse : 


Loquar quibus fas est : fores occiudite, pro[ani 
li Me- 


morie, 
BH usce, dicam enim vera, neque te que antea 
[n pectoribus visa suni, chara viia privent. 


Omnes simul ; tu vero, audi, lucem ferentis 


B |n Verbum vero divinum intuens, huic immorare, 


Dirigens cordis intelligentiam capacem : recte porre 
[ingredere 

Semitam, solumque intuere mundi Regem. 

Unus est ex seipso genitus, ab uno omnia nata sunt, 


Inque ipsis ipse supereminet , neque quisquam eum 
Mortalium intuetur, omnes vero ille videt. 


Et post alia rursus : 


Ipse in celo aheneo,stabilis sedet 

Super aureo solio, pedibus insilil terra, 

Et manum dexteram ad. fines Oceani 
Undique extendit, circumiremunt alii montes, 


Et flumina, et profunditas cani ac splendidi maris. 


Unum igitur eumque a 96 genitum per omnia et 
super omnes laudat Deum, et solium quidem ipsi 


C ait esse colum, terram subjacere pedibus, volens, 


opinor, indicare immortalem illam naturum nullis 
finibus esse cireumscriptam, «quod et per omnia 
vadat, et ounia impleat ; quod omnia vero veluti 
pugillo concludat et contineat, innuere videtur eo, 
quod protenditur ejus manus ad ipsos fines Oceani, 
montibus una cum, mari, denique universo lerra- 
rum orbe, trementibus; ut enim ait divina Scri- 
ptura : « Universa terra veritatem vocat , et caelum 
ei benedicit, et omnia opera concutiuatur ac tre- 
munt **. » Et Orphei quidem talia sunt. 

Cwterum llomerum poetserum praestantissimum 
parum quis differre putet ab iis qui saltant in scena, 
quos, qui spectaculis gaudent, aiunt, figuris et nu- 
tibus sic rerum paturas represeutare ac effingere 
solitos, ut tantum non ipsas przsenies spectantium 
oculis subjicere videautur. Hle vero studuit, virtu- 
tes et vitia et mundi partes, et ipsam elementorum 
naturam, deorum babitu induere : nam et deos 
inter se apud llium quondam pugnasse ait, el qui 
cum quibus committerentur aperte narrat ; 

9 Utique enim contra Neptunum regem 
Stabat Phoebus Apollo, habens sagittas volantes. 
Contra vero Marlem dea casis oculis Minerva ; 


Contra Junonem stetit auream colum habens , so- 
nora, 


513 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. αι 
Diana sagittis gaudens , soror. lenge jaculantis A "Αρτεμις Ιοχέαιρα, χασιγγήτη ᾿Εκάτοιο. 


| Apollinis : 
Latong vero contra. stetit. [orte servator valde wiilis 
I Mercurius, 
Et udversus Vulcanum magnus fluvius late vorti- 
[cosus. 
ln his igitur. animadverte illum velle quodammodo 
indicare 'virtates cur vitiis esse commissas : Mar- 
rem enim mos est poetis Graecis dementem et fu- 
rlosum, εἰ preterea hinc inde desultorium voci- 
fare; Palladem vero acutissimam et varils consiliis 
przditam ; Latonam perinde ac oblivionem innuere ; 
at Mercurium ut memoriam atque orationem. 
Deinde et rerum nateram tangit, et elementorum 
inter se contentionem exponit inquiens : 


Utique enim contra Neptunum regem 

S'etit Phoebus Apollo habens sagittas volantes : 
Junoni opposita est auream. colum habens sonora : 
kt adversus Valcanum magnus. fluvius late. vorii- 


[cosus. 
Ihi enim mibi videtur dicere Neptunum fare et 
humidam substantiam, Apollinem vero solem, et 
Junonem aerem, auream vero colum babentem et 
sonoram lunam, Vulcanum ignem, fluvium vero 
censere loco frigidi. Sed etsi plurimum ille figmen- 
tis delectatus est, tamen nec veritatem prorsus 
iguorasse comperietur, dixit enim rursum : 


Neque si mihi promiserit Deus ipse, 
Deterso senio. juvenem pubescentem me effecturum. 


Non enim dicit : Etiamsi deorum aliquis promittat 6 


mihi seneciutis liberationem et ]υτοπιμιίς rever- 
sionem, sed tantum istud reservavit soli, qui super 
omnes est, Deo, unis ejus viribus videlicet attri- 
buens, ut. omnia possit recte ac sine labore perfi- 
ccre, etiam quz supra spem omnem eti captum 
nostrum posita sunt. Non si mihi, inquil, promiserit 
Deus ipse : nam illud, Deus ipse, non ad aliquein 
fietitiorum deorum referri possit, sed vere exsi- 
steutem Deum potius significet. 

28 Verum demus Ποπιθγο sic visum esse et 
sentire et loqui, pergsmus et porro jam ad ipsos 
arrogautes ac superciliosos sua opinione sapientes, 
magnum, inquam, in Graecia nomen indeptos. Por- 
phyrius ille, qui amarulentis sermonibus nos inse- 
etatus, Christiang religioni tantum non saltando 
iusit, septei illos vulgo dietos sapientes hanc 
appellationem ex ejesmodi causa traxisse ait ; sic 
enim in primo Philosophice historie libro scribit : 
ΕΙ cum novem essent, septem vocatos. esse sapientes 
ex hac occasione. Cum piscator. jactum retis. adole- 
scenlibus vendidisset, aureum tripodem in jactu in- 
veniri contigit : verum, piscalore contendente, pisces 
non aureum se tripodem vendidisse, contra adole- 
scentibus tale repertum [fortune sum. ascribentibus, 
placuit ejus rei arbitrium Deo permittere; qui cum 
oraculum edidisset , dandum esse hunc. tripodem 


(1) Iliad. Y, v. 67 seqq. 


Amtoi δ' ἀντέστη σῶκος ἑριούνιος ᾽Ερμῆς 


ντα δ᾽ áp" Ἡφαίστοιο, μέγας ποταμὸς βαθυδί- 
[rnc (1)- 
"A0pet δῇ οὖν ἓν τούτος, xal pha σαφῶς, τὰς 
ἀρετὰς αὐτὸν ταῖς καχίαις ἀντεγειρομένας τρόπον 
τινὰ χαταδεῖξαι σπουδάζοντα. "Αρεα μὲν γὰρ 6x 
ἄφρονά τε καὶ µεμηνότα , καὶ πρός τε τούτῳ καὶ 
ἆλλοπρόσαλλον ἀποχαλεῖν ἔθος τοῖς Ἑλλήνων ποιη- 
ταῖς. ᾿Αθηνᾶν δὲ , χερδίστην τε χαὶ ποιχιλομῆτιν’ 
Λητὼ δὲ ὁμοίως τὴν λήθην ὑπονοεῖν' Ἑρμῆν δὲ, 
μνήμην xot λόγον. Elta. φυσιολογίας ἅπτεται. xoi 
τὴν τῶν στοιχείων διαφορὰν πρὸς ἄλληλα ἑξητεῖται, 
λέγων; 
Ἡ τοι μὲν γὸρ ἔγαντα Ποσειδάωνος ἄνακτος 
"Ιστατ Από. Ίων Φοῖδος, ἔχων lá πτερόεντα ' 
"Hpy δ᾽ ἀντέστη χρυσηλάκατος, κελαδεινή * 
ντα δ' dp" Ἡφαίστοιο, μέγας ποταμὸς Bagv- 
[δίνης. 
Κάνταῦθα γάρ pot δοχεῖ, Ποσειδῶνα μὲν εἰπεῖν, τὴν 
ὑγρὰν οὐσίαν, ᾽Απόλλωνα δὲ τὸν ἥλιον, xal Ηραν 
τὸν ἀέρα * χρυσηλάκατον δὲ χελαδεινην, τὴν σελἠ- 
νην, Ἡφαιστόν τε [τὸ] πῦρ" τὸν δέ γε ποταμὸν ὡς 
ἐν τάξει δέχεσθαι τοῦ ψΨυχροῦ. "ÀXX εἰ καὶ πολὺ λίαν 
παρ αὐτῷ τὸ φιλόμυθον, ἀλλ) οὖν οὐκ ἠγνοηκότα 
παντελῶς εὑρήσομεν τὴν ἀλήθειαν, ἔφη γάρ που 
πάλιν” 


0ὐδ' e! xév µοι ὑποσταίη θεὸς αὐτὸς, 
Γῆρας ἁποξύσας, θήσειν véor ἡδώοντα (2). 


O0 γάρ πού φησιν, El xai θεῶν τις ὑπόσχοιτό µοι 
τοῦ μὲν γήρως τὴν ἀπεμπολὴν, παλινάγρετον δὲ τὴν 
νεότητα τετήρηχε δὲ τὸ χρημα µόνῳ τῷ ἐπὶ πάντας 
Θεῷ, µόναις ἀνατιθεὶς ταῖς αὐτοῦ δυνάµεσι τὸ πάντα 
δύνασθαι χατορθοῦν ἁμογητὶ, xai τὰ ἑλπίδος ἐπ- 
&xewa, xaX λόγου τοῦ χαθ᾽ ἡμᾶς. « 0ὐδ) el pot , qr,- 
ον, ὑποσταίη θεὸς αὐτός ' » τὸ γάρ τοι, θεὸς αὐτὸς, 
οὐκ ἐφ᾽ ἕνα τῶν &y μύθοις πεπλασμένων τινὰ, αὐτὸν 
δὲ δη µόνον κατασηµήνειεν ἂν τὸν ἀληθῶς ὄντα θεόν. 


'AXX Ὁμήρῳ μὲν ὦὧδὶ φρονεῖν τε xal λέγειν 
ἐδόχει, ἵωμεν δὲ xal ἐπ αὐτοὺς ἤδη τοὺς σοθαροὺς 
καὶ χατωφρυωµένους, δοχησισοφίας τε δόξαν λαθόν- 
τας οὐχ ἁγεννη, παρά Ye τοῖς Ἑλλήνων παισἰ. 
Πορφύριος μὲν οὖν, ὁ πικροὺς ἡμῶν καταχέας λόγους, 
xai τῆς Χριστιανῶν θρησχείας μονονουχὶ κατορχού- 
µενος, τοὺς ὠνομασμένους σοφοὺς, τὸν ἀριθμὸν ὄντας 
ἑπτὰ, τὴν τοιάνδε χλῆαιν ἁρπάσαι φησὶν ἐξ αἰτίας 
τοιᾶσδε * γράφει δὲ οὕτως ἐν τῷ πρώτῳ βιθλίῳ τῆς 
ΦιἸοσόφου ἱστορίας *'Evréa δὲ ὄγτων, ἑπτὰ xAn- 
θῆναι σοφοὺς ἐξ αἰτίας τοιαύτης ' ΑἉάιέως BSóAor 
νεαγίσχοις ἁποδομέγνου ἰχθύων, συνέδη χρυσοῦν 
τρίποδα ἐν τῷ BóAo εὑρεθῆναι. τοῦ δὲ ἁνιέως 
ἰχθῦς, ἁνὶ.1ὰ μὴ τρίποδα, πεπρακέγαι «έγοντος, 
χαὶ τῶν »εαγίσχων εἰς τὴν αὑτῶν τύχην ἀνα- 
φερόντων τὴν εὕρησιν, ἔδοξε τῷ Θεῷ τὴν κρίσο 
ἐπιτρέψαι' τοῦ δὲ χρήσαντος διδόγαι τὸν τερἰ- 


(2) iud. l, v. 445-4106. 


545 


CONTRA JULIANUM LIB. |. 


546 


ποδα τῷ σοφῷ, Θάλητι zporo ὁ zpiztouc apoc- A sapienti, primo Thaleti delatus est, qui ad  Biautem 


qvéx0n: ὁ δὲ πρὸς Βίαγτα ἀπέπεμψεν, &xsirov 
φάμενος &lrau τὸν σοφὀγ' ὁ δὲ πρὸς ἕτερον 
πόάμπει χἀχεῖγος πρὸς dAAor, ἕως εἰς τοὺς ἑατὰ 
τοῦ τρίποδος ἐκπεριαχθέντος, xal xdv ὑπο- 
στρέψαντος ἐπὶ τὸν πρῶτον, ἔδοξεν ἀγαθεῖναι 
«ῷ Φεῷφ τοῦτον γὰρ εἶχαι πάντων τὺν σοφώτα- 
tor. Ὁποῖαι τοίνυν αὐτῶν αἱ δόξαι γεγόνασιν, ἐπὶ 
χαιροῦ λελέξεται πρὸς ἡμῶν. ΘθαλΏς μὲν οὖν ὁ Μι- 
λἡσιος νοῦν τοῦ χόσµου φησὶν εἶναι τὸν θεόν. Δημό- 
xpo; δὲ ὁ ᾽Αθδηρίτης, συµφέρεται μὲν χατά vt, 
περοσεπάγει δέ τι xal ἕτερον νοῦν μὲν γὰρ εἶναι 
τὸν θεὸν ἰσχυρίζεται xal αὐτὸς, πλὴν, ἐν πυρὶ 
σφαιροειδεῖ, xat αὐτὸν elvat τὴν τοῦ χόσµου ψυχἠν. 
Αναξίμανδρος bk οἶμον ὥσπερ ἑτέραν ἁλοτρόπως 


illum remisit, inquiens eum esse capientem, hic vero 
ad aeliwm mittit, et rursus. ille ad. alium, donec 
circumlatum ad septem ilios Iripodem, atque ad pri- 
sium veluti gyro reversum, visum est Deo conaecrare, 
wipote omnium sapientissimo. Sed quales eorum 
opiniones fuerint , suo tempore dieeurr a nobis. 
Thales quidem Milesius Deum sil mentem ease 
inundi. Democritus vero Abderites ej quedammodo 
assentitur, sed et alind adjieit ; comtendit enim et 
ipse Deum esse mentem, verum ipsam in sphzra 
ignea esse, videlicet. mundi animam. Auaximender 
porro, omnino alia via iugressus, Deum deünit esse 
innumerabiles mundos, quid sibi velit incertum. 
Qui vero summum sc miraculo proxiuwum ad expen- 


ἑῶν, Θεὸν διορίζεται εἶναι τοὺς ἀπείρους χόσµους, B dendosconceptus acumen Uabet, Aristoteles, inquam, 


οὖχκ 0.0 6 τι λέγων. 'O δὲ πλείστην ἔχων xat οὐχ 
ἔξω θαύματος εἰς βασάνους ἐννοιῶν τὴν ὄξίνωσιν, 
τὸν Αριστοτέλη λέγω τὸν Σταγειρίτην, τὸν Πλάτω- 
vog φοιτητὴν, εἶδος μὲν χωριστὸν ὀνομάξζει τὸν θεὸν, 
ἐπιθῆναι δὲ διατείνεται τῇ τοῦ παντὸς σφαἰρᾳ. καὶ 
μὴν xal οἱ καλθύµενοι Στωϊκοὶ 8eby εἶναί aai πῦρ 
τεχνιχὸν ὁδῷ βαδίζον ἐπὶ γενέσει xóspov* γεγρά- 
Φασι δὲ περὶ τούτων Πλούταρχός τε xal ἕτεροι τῶν 
παρ) αὐτοῖς λογάδων, xal ὁ θρασὺς xa0' ἡμῶν Hop- 
Φύριος, "Ap' οὖν οὐ διάφοροι μὲν ἀλλήλοις εἰσὶ, 

τοχασταὶ δὲ μᾶλλον, $ τῆς ἀληθείας διαχγνώμονες, 
οἱ πολντρόποις οὕτω δόξαις χαταμεθύοντες; valcot 
τοὺς ἀληθῶς τε καὶ ἁπλανῶς ἑγνωχότας, χατ’ 


Stagirit», Platonis auditor, Deum appellat formaus 
separabilem et universi spbzxraw insidere eopten- 
dit: quique Stoici vocantur, Deum esse aiunt ignepa 
artificialen, via quadam ad geserationem mundi 
progredientem : seripseruntque de his et Plutar- 
chus, ei alii Grzcorum lectissimi, ijlleque audax 
adversus Πο Porphyrius. Sed numquid inter se 
dissident conjectores potius veritatis quam cegni- 
tores, cum tam variis opinionibus velut ebni fe- 
rantur? quos oportuit, si vere et sine errore seusis- 
gent, 29) nullo modo contrariis inter se sententiis 
diserepare, quemadmodum in nobis ipsis videre 
licet, 


οὐδένα ερόπον ταῖς ἀλλήλων kvyolatg ἐχρῆν ἀντιφέρεσθαι, καθάπερ ἀμέλει xal ἐφ᾽ ἡμῶν αὑτῶν ἔνεστιν 


ἐὲδεῖν. 


Αλλ' ἐρεῖ πρὸς τοῦτο οἶμαί τις» TL οὖν, ὦ «dv; C At, opinor, aliquis ad hzc dicturus. eat : Quid 


οὗ γὰρ αἱρέσεις εἰσὶ πολλαὶ xai παρ᾽ ὑμῖν αὐτοῖς, 
καὶ κατασχίζονταί τινες, εἰς τὸ ἕτερά τε καὶ ἕτερα 
φρονεῖν τε xal λέχειν; Αλλ᾽ ol ve, ὦ βέλτιστε, φαίην 
ἂν, τῶν ἱερῶν δογμάτων ἡμῖν πρῶτοί τε xat àv &p- 
χαϊΐς διδάσχαλοι Ὑεγονότες ὁμολογοῦσιν ἀλλήλοις 
ἅπαντες, xal τοῖς πρώτοις αυμδαἰνουσιν οἱ διὰ μέσου 
x3 τελουταῖοι. O0 γὰρ ἕτερα μὲν ὁ Μωαῖς πεφρό- 
νηκεν, οἱ δὲ μετ᾽ αὐτὸν µαχόμενα τοῖς αὐτοῦ δεδιδά- 
χασιν à) εἷς, ὡς ἔφην, παρὰ πάντων περὶ θεοῦ 
λόγος μέχρι τῶν ἁγίων ἁποστόλων xat εὐαγγελιστῶν. 
"Eva γὰρ πάντες ὁμολογοῦσι τὸν ἐπὶ πάντας, xat διὰ 
πάντων, xat ày πᾶσι Βεὺν, ἄναρχόν τε, ἁἴδιον, ἁγέ- 
νητον, ἄφθαρτον, ζωὴν, xal ζωοποιὸν, οὐρανοῦ τε 
xal γῆς ποιητὴν, xal σνλλήθδην, ἁπάντων τῶν bv 
αὐτοῖς. Kl δὲ δή cec, τῶν μετ ἐχείνους, οὗ συν- 
έντες τὰ αὐτῶν διηµαρτήχασι τἀληθοῦς, οὐκ ἑχείνοις 
Εάλλον, ἕφεται δὲ τούτοις, κατά γε τὸν ἀρθῶς ἔχοντα 
λογισμὸν, ἡ νοῦ πεπλανῆσθαι γραφή. El μὲν οὖν οἱ 
τῆς ἐνούσης αὐτοῖς ἀθελτηρίας εὑρεταὶ, καὶ cu 
«ἀνοσίων δογμάτων καθητηταὶ γεγονότες, ταῖς ἀλλήλων 
σννηνέχθησαν δόξαις, δειχνύτωσαν, xal πεπαύσοµαι. 
El δὲ αὐτοὶ πρὸς ἀλλήλους ol πρῶτοι διάἀφοροί cé 
εἰσι xai ἑτερογνώμονες , πῶς οὐχ ἅπασιν ἑναρτὲς, 
ὡς ἔξω βαΐνουσι τρίθου τῆς ἐπ εὐθὺ, xal πεπλά- 
νηνται; El γὰρ δὴ βουλοιτό τις εὖ µάλα διαμαθεῖν 
«bv ὀρθῶς νε xal ἀκυδδήλως ἔχοντα λόχον, περὶ τοῦ 
πάντων ἐπέχεινα θεοῦ, τὴν τίνος ἂν εἰφδέξηται δόξαν, 


ergo, amice? numquid et inult:e apud vos sunt le- 
yeses ac schismeta, ita ut alii alia. et sentiant et 
loquantur ? Sed ogo inquam : 0 egregie, qui nobis 
sacrorum dogmatem auctores primi ersüterunt, 
omnes inler se consentiunt, et medii ultimique 
primis astipulantur. Non enim alia sensit Moses, 
alia et pugnantia post eum docuerunt : sed unus, 
μι dixi, eb omnibns de Deo sermo usque ad sanctos 
apostolos et evangelistas fuit. Unum enim omnes 
confitentur super omnes, per omnia, et in omnibus 
Deum, carentem principio, zternum et ingenitum, 
incorruptum, vitam, et viviücantem, colli et terree 
ounniumque pariter quie in eis sumi factorem. Quod 
si qui posterorum son intelleeta illorum doctrina 


D a veritate aberrarmnt, his potius quam illis apud 


recte sentientes erroris crimen est inpiugendum. 
At superstitioex islorum nequit inventores et 
impiorum dogmatum anciores an. ullo pacte inter 
se opinionibus copvenerint, ostendant, et ego silen- 
Liam agam. Sin vero primi illi omnine inter se pe- 
gnantia tradidere, qui non omnibus liquido eonsta- 
bit, illes a semita, quse ad rectum duoit, in errorem 
prorsus deflexisse? Nam si cui ineesserit. cupiditas 
lenends recie germansque de omniwm principe 
Deo rationis, cedo, cujus seutentiam, ul non aber- 


rel.a scopo, admittat? Thales enim et. Anaximan- 


der, aliique quorum paulo anie meminimus, frustra 


£47 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 548 
mugati comperientur, Pythagoras vero et Plato in A xal οὐχ ἂν ἁμάρτοι σκοποῦ; θαλῆς μὲν γὰρ xat 


Agypto commorati et ibi multorum consuetudine 
usi, ut quidem awbo discendi et inquirendi cupidis- 
simi erant, Mosis virtutem, quippe qua apud /Egy- 
ptios non in mediocri erat admiratione, liaud igno- 
rarunt, Ünde et opinor eos, rationem de Deo non 
inelegauter edoctos, praeler cateros multo sequius 
de eo sensisse. Quin et nonnullos Athenis philoso- 
phantium inveniemus his, quce ab istis recte cogi- 
tata viderentur, assensos esse. 

20 Nec indignus quidem est mentione Hermes 
AEgyptius, quem et ter maximum vocatum esse 
aiunt, cum ab bominibus sui temporis coleretur, 
atque, ut quibusdam placet, filio Jovis et Mais, 
fabulis prodito, assimilaretur. Igitur "Egyptius iste 


Αναξίμανδρος , ἕτεροί τε, ὧν ἁρτίως διεμνημονεύ- 
όαμεν, εἰκῃ πεφλυαρηχότες ἁλοῖεν ἂν, Πυθαγόρας δὲ 
καὶ Πλάτων διατετριφότες ἓν Αἰγύπτῳ, xai πολλοῖς 
τοῖς αὐτόθι περιτυγχάνοντες, ἅτε δὴ φιλομαθεστάτω 
τε ὄντε χαὶ φιλοῖστορε, οὐκ Ἠγνοησάτην τὴν Μωσέως 
ἀρετήν ἣν γὰρ Αἱἰγυπτίοις τὰ κατ αὐτὸν οὐχ iv 
µετρίῳ θαύματι. Ἐντεῦθεν οἶμαι τὸν περὶ θεοῦ λό- 
yov, οὐχ ἀχόμφως ἐχμεμαθηχότας, ἐπιειχέστερόν 
πως παρὰ τοὺς ἄλλους τὰ περὶ αὐτοῦ δοξάσαι, xal 
μὴν xai ἑλέσθαι φρονεῖν. Ἑὐρήσομεν δὲ xol τῶν 
᾽Αθήνῃσέ τινας, τοῖς παρ᾽ αὐτῶν εὖ ἔχειν ὑπειλημ- 
µένοις συνενηνεγµένους. θἶμαι δὲ δεῖν ἀξιῶσαι λόγου 
xai µνήµης, τὸν Αἰγύπτιον Ἑρμῆν, ὃν δὴ καὶ Tpto- 
μέγιστον ὠγομάσθαι φασὶ , τετιµηχότων αὐτὸν τῶν 


Hermes, etsi sacerdos esset et idolorum fanis assi- B κατ’ ἐχεῖνο χαιροῦ, xat, xa04 τισι δοχεῖ, τῷ Ex Διὸς 


deret, eadem cum Mose, quamvis nou pure nec 
absolute, attamen ex parie sensisse, ac utilitatem 
ex eo cepisse comperietur. Hujus enim et meminit 
in suis historiis is qui Athenis composuit illos, qui 
Hermaici nuncupantur quindecin libros. In. primo 
enim ita de illo scribit, introduxit enim quemdam 
sacerdotum dicentem : Ut igitur ad similes progre- 
diamur, numquid audis nostratem. Hermetem £gy- 
pium. universam in (rac(us et poriiones divisisse , 
funiculo rura dimensum esse, fossas ad irrigationes 
duxisse, leges posuisse, et regiones ab ipsis denomi- 
&a4556, consliluisseque contractus ac conventiones, 
novissime vero calendarium ortus siderum adinve- 
nisse ; nec non herbas ei numeros atque computatio- 
nes, geometriam, εἰ astrologiam, asironomiamque, 
et musicam, denique totam grammaticam a se inven- 
tam tradidisse. lneamus itaque quaudam opinio- 
&um uniuscujusque enumerationem, simul memi- 
uerimus et aliorum qui apud illos propter doctri- 
nam celebritate nominis et admiratione non carue- 
runt. Sed oportere existimo eos qui hsec legent, 
studio potios discendi quam fastidio ad scripta 
nostra accedere. 

μαι δὲ xal ἑτέρων, oü0x ἀθαύμαστον παρ' αὑτοῖς ἐπὶ 
ξομένονς φιλομαθέστατα μᾶλλον, f| γοῦν ἀφιχόρως 


Ait igitur Pythagoras : Deue unus et ipse, mon, 
wt quidam suspicantur, extra mundi fabricam, et 
edministrationem, sed in ipso totus, in. tolo circulo 
intuens omnes generationes, mistura exsistens totius 
evi, et Iymen ejus [acultatum ac operum, principium 
omnium, in colo illuminator εἰ omnium pater, mens 
εἰ animatio omnium spherarum, omnium motus. 
Ecce perspieue dicitunum esse universi Deum, 
ompium principium, operatorem facultatum, lumen, 
animam, et vitam universi, sphzerarumque omnium 
motum ; nihil enim a seipso movetur, sed omnia 
ab eo deducta et motum a non esse ad esse sortita 
cernuntur. Porro Plato sic loquitur : Patrem et [α- 
ctorem hujusce universi invenire arduum, et ubi in- 
veneris apud omnes enuniiare 81 supra humanam 
. actionem positum est. Et recie quidem, « Gloria 
euim Domini abscondit sermonem, » juxta id quod 


xai Maíag μυθολογουμένῳ γενέσθαι, παρεικαζόντων 
αὐτόν. Οὐτοσὶ τοιγαροῦν ὁ xav' Αἴγυπτον Ἑρμῆς, 
καΐτοι τελεστὴς Qv, xa τοῖς «τῶν εἰδώλων τεµένεσι 
προσιζήσας ἀεὶ, πεφρονηχὼς εὑρίσκεται τὰ Μωσέως, 
εἰ xal μὴ εἰς ἅπαν ὀρθῶς καὶ ἀνεπιλήπτως, ἀλλ' 
οὖν ἐχ µέρους ' ὠφέληται γὰρ χαὶ αὐτὸς, πεποίηται 
δὲ xai τούτου μνήμην, Ev ἰδίαις συγγραφαῖς, ὁ avv- 
τεθεικὼς ᾿Αθήνῃσι τὰ ἐπίχλην Ἑρμαϊκὰ πεντεχαί- 
δεχα βιθλία. Τράφει δὲ οὕίως ἐν τῷ πρώτῳ περὶ 
αὐτοῦ, εἰσχεχόμιχε δέ τινα τῶν ἱερουργῶν λέγοντα - 
*1v' οὖν δάθωμεν εἰς τὰς ὁμοίας, ἄρ οὐχὶ καὶ τὸν 
ἡμέτερο» Ερμηῆην ἁἀκούεις, τήν τε Αἴγυπτον εἰς 
Antur καὶ κ.ήρους ἅπασαν τεμεῖν, σχοίνῳ τὰς 
ἀρούρας καταμεεροῦντα , καὶ διώρυχας τεµέσθαι 
ταῖς ἐπαρδεύσεσι, xal γόµους θεῖναι, καὶ τὰς 
χώρας àx' αὐτῶν προσειπεῖϊν, καὶ χαταστήσασθαι 
τὰς συναἑάξεις τῶν συμθο.αίων, καὶ νγεωστὶ 
φύσασθαι xazádoyor τῆς τῶν ἄστρων ἐπιτοῖῆς, 
xal βοτάνας τεμεῖν, xal πρός γε ἀριθμοὺς καὶ 
«Ἰογισμοὺς, xal γεωμετρία», ἀστερογομίαν τε [καὶ] 
ἀστρο.λογίαν, καὶ τὴν μουσικὴν, καὶ τὴν γραµ- 
ματικἡὴν ἅπασαν εὑρόγτα παραδοῦναι. Ποιῄσωμεν 
τοίνυν τῶν ἑκάστου δοξῶν τὴν ἀφήγησιν ΄ µεμνίσο- 


παιδείᾳ λαχόντων ὄνομα χρῆναι δέ φημι τοὺς ἕντευ- 
ἔχοντας, τοῖς Ὑγεγραμµένοις κροσθαλεϊν. 


Πυθαγόρας γοῦν φησιν’ Ὁ μὲν θεὸς εἷς, αὐτὸς 


D δὲ, obx ὥς τιυες ὑπονοοῦσι», ἐκτὸς τᾶς δια- 


κοσµήσιος, AA &x αὐτῷ Aoc &y Ao τῷ xoxo 
ἐπισκοπῶν πάσας γενεὰς, ἐπίχρασις ὢν τῶν ὅ ων 
αἰώνων, καὶ φῶς τῶν αὑτοῦ δυνάμεων καὶ ἔργων, 
ἀρχὰ πἀντων, ἐν οὗρανῷ φωστὴρ, καὶ πάντων 
πατὴρ, voUc xal γύχωσις τῶν ὅλων κύκλων, 
πάντων κχίνασις. Ἰδοὺ δὴ σαφῶς, ἕνα τε εἶναι λέγει 
τὸν τῶν ὅλων θεὸν, xai πάντων ἀρχὴν, ἐργάτην τε 
τῶν αὑτοῦ δννάµεων, Φφωστῆρα xai φύχωσιν, ἤτοι 
ζωοποίησιν τῶν ὅλων, xai χύχλων πάντων χίνησιν’ 
αὐτοχίνητον γὰρ οὐδὲν, παρῆχται δὲ τὰ πάντα παρ) 
αὐτοῦ, καὶ τὴν ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι χίνησιν λα- 
χόντα φαίνετα.. Ὁ δὲ Πλάτων ὧδέ πη φθέγγεται; 
TÜy γὰρ πατέρα καὶ ποιητὴ» τοῦδε τοῦ παντὸς, 
εὑρεῖψ τε ἔργο», xal εὑρόντα εἰς πάντας ἐξει- 
πεῖν ἀδύγατον. Ορθῶς δῆ µάλα” « Δόξα γὰρ Κυρίου 


549 


CONTRA JULIANUM LiB, Ἱ. 


950 


χρύπτει Α0Υον, » χατὰ τὸ γεγραμµένον, καὶ πᾶς A scriptum est «a, et omnis de illo sermq iuibecillus 


περὶ αὑτοῦ λόγος ἁἀσθενεῖ, xal τῆς ἀξίας χατόπιν 
έρχεται. Ἔστι Υδρ ἁπάσης ἑννοίας ἐπέχεινα, βλέ- 
ποµεν δὲ δι) ἑσόπτρου xol iv αἰνίγματι τὰ περὶ 
αὑτοῦ,' χαθά φησιν ὁ πάνσοφος Παῦλος. Πορφύριος δὲ 
Φησιν iv βιθλίῳτετάρτῳ Φιοσόφου ἱστορίας' Δοξά- 
σαιτε τὸν IIAácora, xal μὴν καὶ φράσαι záAw 
περὶ ἐγὸς Θεοῦ, ὄνομα δὲ αὐτῷ μηδὲν ἑφαρμότ- 
τει, μηδὲ Tract ἀνθρωπίγην αὐτὸν xacaAuÓ6str, 
τὰς δὲ Asyouérac προσηγορίας ἀπὸ τῶν ὑστέρω» 
χαταχρηστικῶς αὐτοῦ κατηγορεῖν. El δὲ ὅλως ἐκ 
τῶν παρ᾽ ἡμῖν ὀνομάτων xpfj τι τολμῆσαι λέγειν 
περὶ αὐτοῦ, μᾶλλον τὴν τοῦ ἑνὸς προσηγορίαν xat 
τὴν τἀγαθοῦ ταχτέον ἐπ᾽ αὐτοῦ. Τὸ μὲν γὰρ, ἐμφαί- 
νει τὴν περὶ αὐτὸν ἁπλότητα xai διὰ τοῦτο αὑτάρ- 


atque iníra dignitatem ; quippe eum sit omni cogi- 
tatione major, « cernimus vero eum velut per spe- 
culum et enigma, » ut ait divus Paulus *. Por- 
phyrius vero libro quarto Philosophice historie 
ait Platonem de uno Deo et sensisse et. locutum 
esse ; nullum vero nomen ei convenire, neque huma- 
ham mentem eum capere, appellationibus qug a posie- 
riori dicuntur eum | improprie declarari. Quod si 
omnino ex nominibus quz apud nos in usu sunt, 
aliquod audendum est de illo dicere, magis unius 
et boni appellatio est ipsi tribuenda. Illud enim 
ostendit simplicem ipsius naturam, οἱ propterea 
seipsa contentam, ut quz nullo indigeat, non par-. 
tibus, non substantia, non facultatibus, non acti- 


χειαν. Χρῄζει γὰρ οὐδενὸς, οὗ μερῶν, οὐχ οὐσίας, οὗ D bus, sed sit horum omnium causa, et bonum quoque 


δυνάµεων, οὐχ ἐνεργειῶν, ἀλλ᾽ ἔστι πάντων τούτων 
αἴτιος, τἀγαθὸν δὲ παρἰστησιν , ὅτι ἀἁπ᾿ αὐτοῦ, πᾶν 
6 τί περ ἁγαθόν ἐστιν, ἀπομιμουμένων, χατὰ τὸ δυνα- 
σὺν, τῶν ἄλλων τὴν ἐχείνου, χρὴ φάναι, ἰἱδιότητα xai 
δι αὐτῆς σωξοµένων. Ὅὺ δέ γε τρισµέγιστος Ἑρμῆς 
οὕτω πώς φησι’ Oeóv νοῆσαι μὲν yaAszór, φρᾶ- 
σαι δὲ ἀδύνατον, ϱἱ καὶ νοῆσαι Óvrazór, τὸ γὰρ 
ἀσώματον σώματι σηµήναι ἀδύνατόν ' καὶ τὸ cé- 
Jew. τῷ ἀτελεῖ καταϊαμόάνεσθαι οὐ δυγατὸ», 
καὶ τὸ ἀῑδιον τῷ óAuoxgorio συγγεγἐσθαι δύσ- 
xoAov* τὸ μὲν yàp dsl ἐστι, τὸ δὲ παέρχεται' 
xul τὸ μὲν ἀληόθές ἐστι, τὸ δὲ ὑπὸ φαντασίας 
σχιάζεται. "Οσῳ οὖν τὸ ἀσθεγέστερον τοῦ ἰσχν- 
ροτέρου, xal τὸ δ.Ίαττον τοῦ χρείετογος διέστηκε, 
τοσοῦτον τὸ θγητὸν τοῦ θείου xol ἀθανάτου. EI 
τις οὖν ἀσώματος ὀφθαλμὸς, ἐξερχέσθω τοῦ σώ- 
µατος, ἐπὶ τὴν θέα» τοῦ xaAoU καὶ ἀναπτήτω, 
xal αἰωρηθήτω, xal σχῆμα, μὴ σῶμα, μὴ Ιδέας 
ζητῶν θεἀσασθαι, ἀ.1.1) ἐκεῖνο μᾶ..Ίον τὸ τούτων 
ποιητικὸν, τὸ ἤσυχον xal γαληγὸν, τὸ ἑδραῖον, 
τὸ ἄτρεατον, τὸ αὐτὸ závca xal µόνο», τὸ ὃν, τὸ 
αὑτὸ ἐξ ἑαυτοῦ, τὸ αὐτὸ év ἑαυτῷ, τὸ ἑαυτῷ 
ὅμοιον, ὃ µήτε dAAq ὅμοιόν ἐστι, µήτε ἑαυτῷ 
ἀν όμοιο», καὶ ad ὁ αὐτός. Μηδὲν οὖν περὶ ἐχεί- 
νου πώποτε τοῦ ἑνὸς xal μόνου ἀγαθοῦ ἑἐννοούμενος 
ἄδυνατον εἴπῃς (j πᾶσα γὰρ δύναμις αὐτός ἐστι, 
μηδὲ Ev. τινι αὐτὸν διανοηθῇς εἶναι, μηδὲ πάλιν χατ' 
ἑχτός, τινος" αὐτὸς γὰρ ἀπέραντος (v, πάντων ἑστὶ 
πέρας, καὶ ὑπὸ μηδενὸς ἐμπεριεχόμενος πάντα ἐμ- 
περιέχει * ἐπεὶ τίς διαφορά ἐστι τῶν σωμάτων πρὺς 
«b ἀσώματον, xal τῶν γενητῶν πρὸς τὸ ἀγένητον, 
χαὶ τῶν ἀνάγχῃ ὑποχειμένων, πρὸς τὸ αὐτεξούσιον, 


reprasentet, quod ab illo est quidquid bonum est, 
aliis pro virili proprietatem illius, sí ita dicendum 
est, imitantibus, ac per illam salvis et iucolumibus. 
Hermes porro Trismegistus in bunc ferme modum 
ait : Nimirum intelligere Deum esse difficile ; expri - 
mere vero supra humanas vires positum, οἱ quis 
etiam intelligere posset : nam quod est incorporeum, 
corpore denotari nequit, mec perfectum. imperfecto 
comprehendi, et quod perpetuum est. mon facile cum 
brevi duraturo coalescit ; nam hoc semper est, illud 
preterit ; hoc verum, illud imaginatione adwmbratur, 
Quanto igitur infirmius fortiori, et inferius prastan- 
tiori, tanto mortale divino et immortali distat. Quare 


c αἱ quis est oculus. incorporeus, prodeat e corpore, 


atque ad contemplationem pulchri. evolet ac eveha- 
lur, non figuram, non corpus, nec ideas cernere qua- 
rens, sed illud magis quod ista efficit, quietum, sere- 
num, stabile, immutabile, ipsum omnia et solun, unum 
idem ex seipso, idem in seipso, sibiipsi simile, quod 


Nibil ergounquam de ipso uno et solo bouo ουβὶ- 
tans impossibile dicas : omuis enim potentia ipse 
est ; neque in aliquo ipsum esse conceperis, neque 
extra aliquem : cum enim infinitus sit, omnium est 
finis, et a nemine continetur 39. omnia continens. 
Quantum enim discrepant corporea ab incorporeis, 
genita ab iugenitis, necessitati subjecta a liberis et 
spontaneis, vel terrena a celestibus, et corruptioni 


D obnoxia ab aeternis? non quod aliud quidem sui 


juris sit, aliud vero necessitati mancipatum : quz 
porro infra sunt, imperfecta et corruptibilia cen- 
seas. Quinetiam Sophocles sic ait de Deo : 


ἡ τῶν ἐπιγείων πρὸς τὰ ἑπουράνια, xal τῶν φθαρτῶν πρὸς τὰ ἀῑδια ; οὖχ ὅτι τὸ μὲν αὐτεξούσιόν εστι, 
τὸ δὲ ἀνάγχῃ ὑποχείμενον, τὰ δὲ χάτω ἀτελῃ ὄντα φθαρτά ἐστιν; ᾽Αλιὰ μὴν xol Σοφοχλῆς οὕτω φησὶ 


περὶ θεοῦ͵ 


Ἐν ταῖς ἀ.ληθείαισιν, εἷς ἐστι θεὸς, 

Ὁς οὕρανόν t' ἔτευξε, xal γαἴαν μακρὰν, 
Πόντου τε χαροπὸν οἶδμα, κἀνόμων Blac* 
Orntol δὲ zoAAov καρδίᾳ xAavoperot, 
Ἱδρυσάμεσθα πηµάτων παρανφυχήν' 

θεών áydAuaz' àx Ίίθων, ἢ xa Axéov, 

'H χρνσοτεύχτω», 7) 'Aeparcivorv τύπους, 
θυσίας τε τούτοις, xal κεγὰς πανηγύρεις 
Τεύχογτες, οὕτως εὐσεδεῖγ νοµίζοµεγ. 


V Prov. xxv, 2, ll Cor. xin, 12. 


]n veritate unus esi Deus, 

Qui celum fabricatus est, el terratà magnam, 
Marisque speciosum tumorem, et ventorum vim. 
Mortales vero mulium corde errantes, 
Ereximus &rumnarum consolationem, 

Deorum simulacra ex lapidibus εί ere, 

Vel inauratas vel eboratas formas; 

Et his sacrificia et inanes celebritates 
Fucientes, sic pietatem colere existimumus. 


554 


S. CYRILLI ALEXANDIMNI ARCHIEP.. 


252 


Et quidem sapientissimus Xenophon : Ile omnia A Καὶ μέντοι χαὶ 60ogircatoc Sevopiov: 'O γοῦν πάντα 


concutiens el stabilis manens, qued magnus sit et 
potens, manifestum, figura tamen ihcognitus, 166 
quidem is est, qui videatur. undique conspicabilis esse 
sol, nec vero ipse videtur pati 6e conspici, sed εἰ 
quis impudenter ipsum iniueatur, orbatur visu. Quod 
igitur unus sit Deus secundum naturam, supra 
onem mentem, intellectum et rationem, incom- 
prehensus, figurze expers, viviticus, omnium prin- 
cipium, ingenitus, incorruptus, generationis uni- 
versi opifex, perspicue testatum est tum divina 
Scriptura, tum poetarum ac scriptorum gentilium 
voce. (juod vero et genitum ex ipso, secundum na- 
turam Filium ipsius Opificem Verbum iidem cogno- 


celur καὶ ἀτρεμίζων, ὥσπερ μέγας τις xal δυγα- 
tóc, φαγερός' ὁποῖος δέτις µορφὴν, dgayfic, οὔτε 
μὴν ὁ παμφα[ν]ὴς δοκῶν εἶναι fjAwc, οὐδὲ οὗτος 
δοικεν ὁρᾷν ἑαυτὸν ἐπιτρέπειν ἀ 1.3 fy τις ἀναιδῶς 
αὐτὸν θεάσηται, τὴν Orr ἀφαιρεῖται. Ες μὲν οὖν 

21 86b, χατὰ φύσιν τεχαὶ ἀληθῶς ἐστι, παντὸς ἀνωτά- 
τω VoU χαὶλόγου ἁχατάληπτος, ἀνείδεος, ζωοποιὸς, xat 
πάντων ἀρχὴ, ἀγένητος, ἄφθαρτος, γενεσιουργὸς τῶν 
ὅλων, μεμαρτύρηται σαφῶς, παρά τε τῆς θεοπνεύστου 
Γραφῆς, γαὶ διὰ φωνῆς τῶν παρ) αὐτοῖς ποιητῶν τα 
xai λογογράφων. "ὂτι δὲ, τὸν ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν 
γεννηθέντα Ylby τὸν Δημιουργὸν αὐτοῦ Λόγον ἐγνώ- 
χκασι xai αὐτοὶ, δι’ ὧν γεγράφασιν ἐπιδείξομεν, πα- 


verunt, per ea quz scripsere appositis locis osten» B ραθέντες τὰς παρὰ τούτων χρήσεις. 


dam. 

Ait ergo Porphyrius lib. quarto Philosophica, hi- 
storie, quod de bono in bunc modum Plato dixe- 
rit: Ex hoc quamdam hominibus imperceptibilem 
mentem factam esse, totam per. se. subsistentem, in 
qua vere suni que sunt, el omnis entium. substantia 
est. Que quidem et prima pulchra, et per se pul- 
chra est, a se pulchritudinis speciem ducens: pro- 
diit vero ante szecula ab auctore Deo emicans, per se 
geuita et sibiipsi parens; non enim illo movente se 
ad generationem hujus progressus fuit, sed hoc 
procedente per se ipsa nascendo ex Deo, procedente, 
inquam, a nullo principio temporis; nondum, enim 
tempus erat, sed neque, facto tempore, ad ipsum 


e. 

Φησὶ γὰρ ὁ Πορφύριος &v τετάρτῳ βιθλίῳ Φιλοσό- 
gov ἱστορίας, ὡς εἰπόντος Πλάτωνος περὶ τοῦ ἎἊγα- 
θοῦ οὕτως * Απὸ δὲ τούτου τρόπον τιγὰ ἀγθρώποις 
ἀνεπιγόητον γοῦν γενέσθαι τε ὅ.1ον καὶ καθ ὃσυ- 
τὸν ὑφεστῶτα, àv ᾧ δὴ τὰ ὄντως ὄντα, xal ἡ xà- 
σα οὐσία τῶν ὄγτων. "0 δη xa πρώτως χαλὸν xal 
αὐτοχαλὸν, παρ) ἑαυτοῦ τῆς χαλλονῆς ἔχον τὸ εἶδος, 
προῇῆλθε δὲ προαιώνιος ἁπ᾿ αἰτίου τοῦ Θεοῦ ώρμη- 
μένος, αὐτογέννητος iv xat αὑτοπάτωρ' οὐ γὰρ Exst- 
νου χινουµένου πρὸς γένεσιν τὴν coUtou, ἡ πρόοδος 
γέχονεν, ἀλλὰ τούτου παρελθόντος αὐτογόνως Ex 
θεοῦ, παρελθόντος δὲ οὐχ ἁπ᾿ ἀρχῆς τινος χρονιχῆς» 


οὕπω γὰρ χρόνος fjv: ἁλλ᾽ οὐδὲ χρόνου γεναµένου 


aliquid est tempus ; quippe mens illa semper expers C πρὸς αὐτόν ἐστί τι ὁ χρόνος ἄχρονος γὰρ ἀεὶ καὶ 


temporis et sola perennis. 33 Quemadinodum vero 
Deus primus et solus semper, licet ab eo facia sint 
omnia, quod non illis adnumeretur, neque dignum 
quidquam ejus exsistentize aggregari possit ; sic et 
sens aeterna, $0la, et sine tempore subsistens, et 
eorum qus iu tenipore ipsum teimnpus est, in. iden- 
titate manens sua ipsius zern subsistentiae. Et 
rursus Orpheus sic ait : 
Adjuro colum, Dei magni sapiens opus; 
Adjuro ie vocem Palris, quam primum locutus est 
(Quando mundum universum suis fundavit consi- 
[liis. 
Vocem vero Patris quam primum elocutus est, 
enigenitum Verbum ipsius dicit, semper exsistens 


μόνος αἰώνιος 6 yoog. Ὥσπερ δὲ ὁ θεὸς ὁ πρῶτος 
καὶ μόνος ἀεὶ, κἂν &m' αὐτοῦ γένηται τὰ πάντα, τῷ 
μὴ τούτοις συναριθµεῖσθαι, μηδὲ τὴν ἀξίαν αὐτῷ 
συγχατατάττεσθαι δύνασθαι τῇ ἐχείνου ὑπάρξει * 
οὕτω xat ὁ νοῦς αἰώνιος μόνος καὶ ἀχρόνως ὑποστὰς, 
xai τῶν by χρόνῳ αὐτὸς χρόνος ἐστὶν, bv ταυτότητε 
µένων τῆς ἑαυτοῦ αἰωνίας ὑποστάσεως. Καὶ μὴν xal 
Ὀρφεὺς αὖθις οὕτω πού φησιν * 

Οὐὑρανὺν ὁρχίζω σε θεοῦ μµεγά.ου σοφὸν ἔργον" 


Αὐδὴν ὀρκίζω σε Πατρὸς, ἡν φθέγξατο πρώτη», 
'Hrixa κόσμον ἅπαντα éaic στηρίξατο fovAaic. 


Αὐδὴν δὲ Πατρὸς, fjv ἐφθέγξατο πρώτην, τὸν povo- 
γενη Λόγον αυτοῦ φηδιν, ἀεὶ συνυπάρχοντα τῷ Ila- 


cum Patre : non enim fuit tempus, quo sine proprio D *pl* οὐ γὰρ fjv χρόνος, ὅτε δίχα Λόγου τοῦ ἰδίου, 


Verbo cogitari posset exsistens Deus et Pater. lu 
€odem vero universi Opificem Deum esse demon- 
stravit. Hermes auiem ter maximus sic de Deo pro- 
nuntiat : Sermo enim ipsius procedens omnino per- 
fecius exsistens, e. [ecundus, et opifex, atque in fe- 
cundam aque naturam incidens eam pregnantein 
[ecit. Ydein rursus :. Pyramis, inquit, supposita na- 
iure ei mundo intellectuali, habet. enim regnatorem 
superpositun Opificem Sermonem. omnium Domini 
qui poet illum est prima potentia, ingeniius, infinitus, 
επ illo prospectans, et superstat. et imperat omnibus 
ub eo [ormaiis : est vero longe per(ectissimi progeni- 
lus, perfectus, fecundus, εἰ germanus. legitimusque 
Filius. Quorsus idem tanquam interrogante quodam 


νοοῖτ᾽ ἂν ὑπάρχων ὁ θεὸς xai Πατήρ ἓν ταυτῷ δὲ xat 
[τὸν] τῶν ὅλων Δημιουργὸν ἀπέφηνεν ὄντα θεόν. Ὁ Gk 
τρισµέγιστος Ἑρμῆς οὕτω φθέγγετα: περὶ θεοῦ * 'O 
γὰρ Aóroc αὐτοῦ προελθὼν, παντέλειος dr, καὶ} 
Tóv ioc, καὶ δηµιουργὸς, ἐν γονίµῃ φύσει πεσὼν' 
ἐπὶ γονίμῳ ὕδαει ἔγκνάν τε ὕδωρ ἐποίησε. Καὶ 
ὁ αὐτὸς αὖθις' Ἡ οὖν πυραμὶς, φησὶν, ὑποχειμέντῃ 
τῇ φύσει xal τῷ νγοερῷ «όσμῳφ' ἔχει γὰρ ἄρχοντα 
ἐπιχείμενον Δημιουργὸν Λόγον τοῦ πάντων Δε- 
σπότου, ὃς μες) ἐχεῖνον πρὠση δύναμις, ἀγένη- 
τος, ἁπέραντος, é£ ἐκχείνου προχύψασα, xal ἐπί- 
χειται, καὶ ἄρχει τῶν δι αὐτοῦ δηµιουργηδέν- 
τω», ἔστι δὲ τοῦ παν τεΛείου πρόγογος xal céAsvoc 
καὶ γόγιμος γνήσιος Yilóc. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς ὡς 


853 


γοντος * Διὰ εί δὲ, ὦ µέγιστε, ἆγαθὸς δαίµων τού- 
τῳ τῷ ὁὀνόμαει ἐπ.1ήθη ἀπὸ τοῦ πάντων Κυρίου; 
φησί. Καὶ ἐν τοῖς ἕμπροσθεν εἶπον, σὺ δὲ ob cvr- 
ἤκας' φύσις τοῦ γοεροῦ αὐτοῦ Λόγου, φύσις 
ἐστὶ γεννητική’ τοῦτο ὥσπερ αὐτοῦ ἡ γέννησις, 
ἢ φύσις, ἤ ἔδος, ἢ ὃ θέλεις αὐτό καεῖν, κά ει 
εοῦτο µόνον νοῶν, ὅτι τἐὲΛειός ἐστιν ὃν τε.είῳ, 
xal ἁπὸ τε. είου τ8Ίεια ἁ[αθὰ ἑργάξξται, καὶ δη- 
guovpyret καὶ ζωοποιεῖ ἐπειδὴ οὖν τοιαύτης ἔχε- 
ται φύσεως, κα.λῶς τοῦτὸ ἄροσήγόρευται, Καὶ ὃ 
αὐτὸς ἐν λόγῳ πρὠτῳφ τῶν αρὸς tw. Τὰτ Διεξοδι- 
χὢν, οὕτω λέγει περὶ Θεοῦ ' Ὁ τοῦ Δημιουργοῦ Λό- 
yoc, ὦ τέχνον, ἁἀῑδιος, αὐτοχίνήτος, Δναυξῆς, 
ἁμείωτος, ἀμετάδΊητες, ἄφθαρτος μόνος, del 
ἑαυτῷ ὅμοιός ἐστιν, ἴσος δὲ xal ὁμαὸς, εὐστα- 
θὴς, εὔτακτος, elc àv ὃ μετὰ τὸν Προε]γωσμένο 
Θεόν, σηµαίνει δὲ, οἵιιαι, διά γε τουτονῖ, τὸν Πα- 
tépa Ἅ᾿Απόχρη μὲν οὖν ταντὶ πρὺς ἐντελεστάτην 
ἐιπόδειξιν τοῦ, ὅτι τὸν μονογενη τοῦ θεοῦ Λόγον ἓν- 
νενοίχασι xat αὐτοί. Δεῖν δὲ οἴμαι of, ἔφην προσ- 
επενεγχεῖν xol τὰ περὶ τοῦ ἁτίου Πνεύματος παρ 
αὐτῶν εἱἰρημένα. 

Πορφύριος Y&p φῆσι, Πλάτωνος ἐκτιθέμενος δόξαν» 
”Αχρι εριῶν ἁποστάσεων τὴν τοῦ Θείου sxpoet- 
θεῖν' οὐσίαν, εἶναι δὲ τὸν μὲν ἀνωτάτω θεὸν τἆγα- 
0óv* μετ αὑτὸν δὲ xal δεύτθρον τὸν δηµιουρ- 
yóv* ερἰτὀν δὲ καὶ τὴν τοῦ κόσμου ψυχή» ἄχρι 
γὰρ φυχῆς τὴν θειότήτα προε.θεῖν. Ἰδοὺ δὴ σα- 
φῶς ἓν τούτοις ἄχριτριῶν ὑποστάσεων τὴν τοῦ θείου 


CONTRA JULIANUM LfB. |. | 
ἐρομένον τινὸς τῶν ἓν Αἰγύπαψ τεμενιτῶν, xal λέ- À in Egypto sacerdote, ac dicente* Quamobrem, ο 


"554 


mazime, bonus demon hoc tomine ab omnium Do- 
mino nuncupatus est ? áit : Et. in superioribus, inquft, 
dizi, tu veto non inlellexisti; naturc hujas intelle- 
ctualis Verbi, natura est ad generandam et operandum 
apta; hoc tanquam eju$ generátio, vel natura, vel 
mos, vel quocunque nomine voces licebit, íd unum 
duntaxat cogitans quod perfectus eit in per[ecto, εἰ 
a perfecio perfecta. opeta efficit, atque [abricat, ac 
vivificat : unde quia ejus nature est, recte eo modo 
nuncupetur. idem libro ptimo Digressionum αά 
Tat, sic de Deo pronuntiat : Creatoris Verbum, ο fili, 
vefefHunt, per se movens, incrementi, mínutionis, 
mutationis, cotruptionis solum expers, semper sibi 
simile, 8A, wquále, et plunimi, stablle, compositum, 


B unum post precognitum Deum exsistens, ac. per hoc, 


ttl opfifror, Pattem denotat. Qu: quidem sufficiunt ad 
jene demonstrandum, ees nónnullam quoque uni- 
geniti Dei Verbi notitiam habuisse. Jam vero ante- 
diclis adjiclenda sunt. de sancto. Spiritu ab iisdem 
prolata, 


Porphyrius etri , opinlonem Pfatonis exponer, 
sH : Dei substantiam nsque ad tres hypostases pró- 
cedere, esse vero. supremum — Deum optimum ; post 
ipsum, et aPlerum. creatorem. sen oyificem ; terium 
purrü mundi animam ; ad animam enim. usqne divi- 
nitatem extendi, Ecce in his manifesto usqué ai 
tres lypostases divinam substantian procedere con- 


ἀεροαλθεῖν οὐσίαν ἰσχυρίζεται ’ εἷς μὲν Ὑάρ ἐστιν ὁ C tendit : unus quippe est universi Deus, extenditur 


εῶν ὅλων θεὺς , Κανευρύνεται δὲ ὥσπερ fj περὶ aó- 
φοῦ γνῶσις, εἰς ἁγίαν τε xut ὁμοούσιον Τριάδα, cfe 
τε Πατέρα, φημὶ, καὶ Υἱὸν, παὶ ἅγιον Πνεῦμα, ὃ καὶ 
ψυχὴΣ τοῦ χόσµου φησὶν 6 Πλάλων: ζωοποιεῖ δὲ 
τὸ Πνεῦμα, xax πρόεισιν Ex ζῶντης Πατρὸς δι Υἱοῦ, 
xaX £v αὐτῷ ζῶμεν xa κινούμεθα, καὶ ἑσμέν' ἀλη- 
θεύει γὰρ λέγων 6 Κύριος ἡμῶν Ἰησοὺῦς Χριστός, 
« Τὸ Πνεῦμά ἐστι «b ζωοποιοῦν. ν Καὶ πάλιν ὁ αὖ- 
τὸς Ἡορφύριος περὶ Πλάτωνος Διὸ ἐν ἁποῤῥήτοις 
περὶ τούτων alriccóperoc, φήσί' Περὶ tóv βασιᾶξα 
πάντα &ctl, καὶ ἐκείνου ἔνεχα πάντα, xal éxeivo 
αἴτιον πάντων κα.ιῶν, δεύτερον δὲ Περὶ τὰ δεύ- 
repa, καὶ τρίτον περὶ τὰ ἐρίτα ' ὡς γὰρ πάντων 
μὲν πεῤὶ τοὺς τρεῖς ὄντων θεοὺς, àAA ήδη πρώ- 
coc μὲγ περὶ τὸν πάντων βασιλέα, δευτέρως δὲ 
περὶ τὸ ἀπ ἐχείνου δεὸν, xal τρίζως Περὶ τὸν 
ἁπὸ ξούτου. Δεδήλωχε δὲ ἐμφαίνων καὶ την ἐξ ἆλ- 
λήλων ὑπόστασιν, ἀρχόμενος ἀπὺ τοῦ βασιλέως, καὶ 
τὴν ὑπόδασιν xal ὕφεσιν τῶν μετὰ τὸ πρῶτον, διὰ 
τοῦ πρώτως xai δευτέρως καὶ τρίτως εἰπεῖν, καὶ 

τι ἐξ ἑνὸς τὰ πάντα, xat δι αὐτοῦ αώζεται ' τεθεώ- 
ϱΊκε μὲν οὖν ὀὐχ ὑγιῶς ἐἰόά παν, ἀλλὰ τοῖς τὰ Αρείου 
περρονηχόδιν͵, Ev ἴόῳ διαἰρὲῖ, καὶ ὑφίστησιν, ὑποχαθ- 
ημένας τε ἀλλήλαις τὰς ὑποστάσεις εἰσφέρει, xal 
τρεῖς οἵεται θεοὺς εἶναι , διῃρηµένως τὴν ἁγίαν καὶ 


ὁμοούσίον Τριάδα. Πλὴν οὖκ ἠγνόηχεν ὁλοτρόπως τὸ 


€ Act, xvii, 28.  ὀ08Λ. vi, 64, 


PATROL. GR. LXXVI. 


vero, tanquam ipsius notió, in sanctam et consub- 
stantialem 'f'rinitaterh, tn Patrem, inquam, et Fi- 
lium, et Spiritum sanctum, quem mnuwndi animam 
vocat Plato : vivificat autem Spiritus et procedit ex 
vivente Pátre per Filium, et in eo viviinus, οἱ mo- 
vemur, et sumus **. Verax est enim Dominus noster 
Jesus Christus, dicens : « Spiritus est. qui vivi£- 
cat, » Et rutsu$ idem. Porpliyrius de Platone: 
Quare in arcanis de his obscure innuens ac per enigma 
loquens, dit : Circa tegem omnia sinl, el ilius causa 
omnia, et illnd causa omnium pulcittorum, sccundun; 
circa secutida, tertiuty circa teria, tanquüm omni- 
bus circa ttes deos exsistentibus, sed jam primo 
quidem circa omnium regenti, secundo cirea Dcum 
ab illo, el tertio citcd eum qui ab. illoest. Declaravit 
autem et quam ex seipsis invicem habent hypo- 
slasin, incipereque à rege ét subincessionetn οἱ sub- 
missionem earum post primum, cum  dícat, primo, 
secundo et tertio, quódque éx uno omnla et per 
ipsum servantur; speculatas eertefhión usqüequaque — 
omnia, sed eodem modo, qüó «(ui Arium sectantur 
dividit et suppánit subjectas et subordinatas inter 
se subsistentias inducens, et putal tres deos esse 
distinele sanctam et. consubstantlalem Trinitatem. 
Neque vero omnino veritatis ignarus fuit, quin po- 
tius existimo eum et sensurum et locuturuni fuisse 


18 


v55 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


recte, editurüm quoque in vulgus palamque factu- A ἀληθές. Οἶμαι 8&' ἂν, ὅτι κἂν ὑγιῶς ἔφη τε xoi πε- 


rum veras ei germanas de Deo opiniones, nisi forte 
Auyti et Meliti accusationem timuisset, . atque So- 
cratis 35$ cicutam. Ait eliam Hermes sermone 
tertio ad Asclepium : Fieri non. potest-ut in. rudes 
εἰ non initialos hec mysteria efferaniur ; sed. mente 
audite : Una erat tanium [κα intelleciualis ante [u- 
cem intellectualem, ei est semper mens menlis clara 
el illustrans ; nec aliud quidquam erat, quam hujus 
unilas, semper in seipsa exsistens, semper sua ipsius 
mente, et [uce, et spiritu omnia complectitur. Et post 
alia dicit: Extra hunc non Deus, non angelus, non 
daemon, non substantia queyiam alia : omnium enim 
εἰ Dominus, et Pater, et Deus, et (ons, et vita, et po- 
testas, εἰ lux, et mens, et spiritus, εἰ omnia in ipso 


φρόνηκεν, ἐξήνεγχε δὲ xol εἰς τοὺς ἄλλους ἅπαντας 
τῆς περὶ Θεοῦ δόξης τὸ ἁρτίως ἔχον, εἰ μὴ τάχα 
που τὴν ᾿Ανύτου xat ἨΜελίτου γραφὴν ἑδιδίει, xat τὸ 
Σωκράτους χώνειον. Λέχει δὲ xal Ἑρμῆς ἐν λόγῳ 
τρίτῳ τῶν πρὸς ᾿Ασκληπιόν) Οὐ γὰρ ἐφικτόν ἐστιν 
εἰς ἀμυνήτους τοιαῦτα μυστήρια παρέχεσθαυ 
dà.AAó τῷ vot ἀχούσατε Ἐν µόνον ἦν góc vospór 
πρὸ guróc νοεροῦ, καὶ ἔστιν del rovc voóc φωτει- 
γὸς, καὶ οὐδὲν ἕτερον ἦν, ἢ τούτου ἑνότεης dal ἐν 
ἑαυτῷ àv, ἀεὶ τῷ ἑαντοῦ rot, xal φωτὶ, xal xvsó- 
µατι πάντα περιέχει. Καὶ μεθ ἕτερά φησιν ' Ἑκτὸς 
τούτου, οὗ θεὸς, οὐκ ἄγγε.ος, οὗ δαίµων, οὐκ ob- 
σία τις dAAn* πάντων γάρ ἐστι Κύριος, xal Πα- 
thp, xal θεὸς, καὶ πηγἡ, xal ζωὴ, καὶ δύναμις, 


el sub ipso sunt, Mentem enim ex mente, ut ego D xal poc, xal vcUc, xal πνεῦμα, καὶ πάντα ἐν 


quidem puto, appellat Filium, et tanqua.n lumen 
delumine: memiuit et Spiritus, tanquam «omnia 
continentis : neque veroangelum, neque dzemonem, 
neque aliam ullam naturam vel substantiam ait 
exira eminentiam οἱ potestatem Dei esse positam, 
sed sub ipsa omnia et per ipsam esse deterwinata. 
Rursus idem eodem sermone tertio ad Asclepium, 
tanquam aliquo de divino Spiritu interrogante, sic 
ait : Nisi providentia quedam (uisset. summi ουι- 
mium Domini, ul hunc sermonem aperirem, neque 
vobis nunc incessisset de hoc sciscitand$ cupiditas ; 
munc vero reliqua. sermonis audite: Εμ] Spirilus, 
4e quo sape predizi, omnia indigent; omnia enim 
pro dignitate ferens vivificat et alit, et a sancto [onte 
romanat, adjuvans spiritu εἰ vita, omnibus. seumipor 
exsistens sitalis ac fecundus. Novit ergo unum illum 
exsistentem propria subsistentia, et omnia vivifi- 
«antem atque alentem,  velutique ex sancto fonte 
magantem Dei οἱ Patris: procedit. enim ex ipso 
secundum naturam, et per Filium creationi subimi- 
nistratur. 


Quamobrem, evelutis accurate, quatenus licuit, 
istorum libris, uniuscujusque opinionem clare vi- 
dendam proposuimus, ut qni bsec legent, noverint 
multos ex Graecorum sapientibus propria opinioni 
innixos errasse, et dissidentes inter se sententias ha- 
buisse. Sunt. vero ex iis Mosaicorum sermonum 
liaud expertes, ut qui discendi causa peregre in 
JEgyplum usque profecti sint; hi melius quodain- 
modo quam ceteri senserunt, ad veritatem quidem 
propius accedeates, sed που mentia oculum om- 
niuo purum et caligine vacuum lucidumque habue- 
runt, quos si quis strabos dixerit, non utique a ra- 
tione deerrabit. 36 Quod ergo Christianorum 
dogmata antiquiora sint, et superstitiosis Grecorum 
nugis exira comparationem veriora, vel lectissimo- 
rum hominum testimoniis id comprobantibus , satis 
superque, opinor, hoc libro demonstratum est. 


αὐτῷ xal éx' αὐτόν ἐστι. Νοῦν μὲν γὰρ Ex vov, 
καθάπερ ἐγώῷμαι, qnot τὸν Υἱὸν, χαὶ ὡς φῶς ἐκ φω- 
tóc" µέμνηται δὲ xal τοῦ Πνεύματος ὡς πάντα πε- 
ριέχοντος * οὔτε δὲ ἄγγελον, οὔτε δαίµονα, οὔτε μὴν 
ἑτέραν τινὰ φύσιν, 1] οὐσίαν, ἔξω χεῖσθαί φησι τῆς 
θείας ὑπεροχῆς, ἤγουν ἐξουσίας ' ὁλλ' ὑπ αὐτῇ τὰ 
πάντα xal δι αὐτὴν εἶναι διορίζεται. Καὶ πάλιν ὁ 
αὐτὸς ἐν τῷ αὐτῷ λόγῳ τρίτῳ τῶν πρὸς ᾿Δσχληπιὸν, 
ὡς ἑρομένου τινὸς περὶ τοῦ θείου Πνεύματος, φησὶν 
οὕτως) El uf) αρόγοιά τις ἦν τοῦ πάντων Κυρίον, 
ὥστε µε τὸν «Ἰόγο» τοῦτον ἁποκαύγψαι, οὐδὲ 
ὑμᾶς νῦν ὄρως τοιοῦτος κατεῖχεν, ἵνα περὶ τού- 
του ζητήσητε’ vr δὲ τὰ .1ειπὰ τοῦ Aórov ἀκούετα" 
Τούτου τοῦ Πνεύματος, οὗ xoAAdxic xpostxor, 
πάντα xpi τὰ πάντα γὰρ βαστάζον κατ ἀξίαν, 
τὰ πάντα ζωοποιεῖ, καὶ τρέφει, καὶ ἁπὸ τῆς ἁγίας 
πηγής ἐξήρτηται, ἐπίκονρον ανεύματι καὶ ζωῆς 
ἅπασυ ἀεὶ ὑπάρχον, γόνιμον ὃν Dv. Οἶδεν οὖν 
αὐτὸ xai ὑπάρχον ἱδιοσνστάτως, καὶ τὰ πάντα ζωο- 
ποιοῦν, xat τρέφον, xal ὡς ἐξ ἁγίας πηγῆς ἠρτημέ- 
vov τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός * πρὀεισι γὰρ ἐξ αὐτοῦ χατὰ 
φύσιν, xat δι) Υἱοῦ χορηγεῖται τῇ χτίσει. 
Πολυπραγμµονῄήσαντες τοίνυν ὡς ἕνι τὰ παρ) ἑχεί- 
νοις βιθλία, διαφανεστάτην πεποιήµεθα τὴν ἑχάστου 
δόξαν, ὡς ἂν εἰδεῖεν οἱ ἐντευξόμενοι, ὅτι πεπλάνηνται 
μὸν ἰδιογνωμονήσαντες τῶν παρ) Ἕλλησιν σοφῶν 
οὐχ ὀλίγοι, xai ἀλλήλαις ἀντανισταμένας δόξας 
ἑσχήκασιν. Εἰσὶ δὲ οἱ Μωσαϊκῶν οὐκ ἁμοιρήσαντες 


D λόγων , διὰ τὸ μέχρις Αἰγύπτον φιλοµαθείας χάριν 


παρελθεῖν οὗτοι ἄμεινόν πως T] οἱ λοιποὶ πεφρονή- 
χασιν, ἐγγὺς μὲν ὙΎεγονότες τῆς ἁληθείας, οὗ μὴν 
ἀθόλωτόν παντελῶς ἐἑσχηχότες τῆς διανοίας τὸν 
ὀφθαλμὸν, οὓς ἂν; οἶμαι, τὶς xal παραθλῶπας εἰπὼν, 
οὐχ ἂν τοῦ εἰχότος ἁμάρτοι λογιαμοῦ. "Οτι τοΐνυν 
καὶ πρεσθύτερα τὰ Χριστιανῶν, xat ἀληθείας ἔμπλεα, 
xai τοῖς τῶν λογάδων ἐξειλεγμένοις c) ἔχειν ὑπ- 
ειλημμένα, καὶ ἀσυγχρίτως ἐν ἀμείνοσι τῆς Ἑλλήνων, 
τερθρείας, ἀποχρῶν, οἶμαι, διέδειξε λόγος. 


557 


CONTRA JULIANUM LiB. Il, 


008 





TOY EN ΑΓΙΟΙΣ IIATPOZ ΗΜΟΝ 


KYPIAAOY 


ΥΠΕΡ ΤΗΣ TON ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΕΥΑΓΟΥΣ GPHXIKEIAX 


ΠΡΟΣ ΤΑ ΤΟΥ ΕΝ ΑΘΕΟΙΣ ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ 


ΛΟΓΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ. 


S. P. N. CYRILLI 


PRO SANCTA CHRISTIANORUM RELIGIUNE, 
ADVERSUS LIBROS ATHEI JULIANI. 


LIBER SECUNDUS. 


Οὐδὲν ἀπειχὸς ἐννενοηχότες, μᾶλλον δὲ χρειῶδέ Α 3 Nonabs re esse rati, imo et utile el necessa- 


τε xai ἀναγχαῖον εἶναι νοµίσαντες, τὸ χρῆναι πρό- 
τερον εἰπεῖν «(vec τε πρὸ τίνων Ὑεγόνασι κατὰ 
χρόνον, xal μὴν καὶ ὁπρίας ἕχαστοι τὰς δόξας περὶ 
θεοῦ ἐσχήχασιν, ἀχρίθεστάτην αὐτῶν πεποιῆμεθα 
«τὴν ἀφήγησιν. Καὶ ἴσως μὲν ἄν τις αἰτιάσαιτο, 
λέγων Τί δήποτε τοῖς Χριστιανῶν δόγµασι συν- 
ειπεῖν ἠρημένος, καὶ ταῖς Ἰουλιανοῦ δυσφηµίαις 
ἀνθυπενεγχεῖν ἐπιχρατοῦντα λόγον προθυμούμενος, 
οὐχὶ ταυτηνὶ βαδίζειν εὖθὺς διενοήθης τὴν ὁδόν " 
παροχετεύων δὲ ὥσπερ τοῦ λόγου τὴν εὐθὺ τοῦ πρέ- 
ποντος ἰοῦσαν ὀρμὴν, Υενεαλογίαις σαντὸν ἑπαφῆκας, 
καὶ τὰς Ἑδραίων τε xal Ἑλλήνων δόξας πολυπρα- 
γμονεῖν παρεσχεύασας; Αποσχευασώμεθα δὴ οὖν τὰς 
ἐπὶ τούτοις αἰτίας, ἑναφόρμως εἰς τοῦτο παρενεγ- 


rium, ut prinum diceremus qui, et quibus, tempo- 
rum ordine priores exsliterint, et quid de Deo 
quique etíam opinali sint, earum rerum aceura- 
lissimam  enarrationem fecimus. Sed nos forte 
quispiam reprehenderit dicens : Quid tu demum, 
eum Clhiristianorum dogmatum patrocinium susce- 
peris, et Juliani maledictis potiorem vells oratio- 
nem opponere, non continuo lianc viam insistere 
in animum indoxisti, sed prxter orationis decorum 
ab illa digrediens, genealogiis recensendis te Im- 
plicuisti, Graecorum Hebreorumque opiniones anxie 
perscrutatus ? 88 Amoliamur igitur hanc culpam, 
et eo nos opportune delatos esse confirmemus. 
Nam cum Julianus, exemplo Babylonii Rapsaca **, 


χεῖν *bv λόγον ἰσχυριζόμενοι. Ἐπειδὴ yàp ὁ τὸν B effrenatz lingue conviciis illudere Dei gloriz veri- 


Βαθυλώνιον ῥηλώσας Ῥαφάκην, ἀχαλίνῳ γλώττῃ τὴν 
τοῦ Θεοῦ δόξαν χαταχερτομῶν οὐ δέδιςε, xal τῆς 
εὐαγοῦς ἡμῶν θρησχείας ἀνοσίως χατακεχραγὼς, 
τῶν παρ᾽ Ἕλλησι σοφῶν διαμνημονεύει συχνῶς * xal 
ἁπάσῃ μὲν εὐφημίᾳ στεφανοῖ τὰς ἐχείνων xaxobo£lac: 
χαταθρασύνεται δὲ τῶν ἱερῶν τῆς Ἐκχχλησίας 
δογμάτων ' xal τῶν μὲν Μωσέως ἱστοριῶν χαταµει- 
bui καταγορεύει δὲ xal ἁπάντων ἀπαξαπλῶς τῶν 
ἁγίων, ταύτῃτοι καὶ µάλα εἰχότως, Όλην ὥσπερ τινὰ 
ταῖς ἀντιλογίαις προεσωρεύσαµεν, τὴν cag xal 
ἐναργεστάτην ἁπόδειξιν τοῦ xal πρεσθυτέραν τῶν 
παρ Ἕλλησι σοφῶν τὴν τοῦ παναρίστου Μωσέως 
γενέσθαι συγγραφήν * καὶ μὴν, ὅτι τῆς Χριστιανῶν 
πίστεως τὴν παράδοσιν κατίδοι τις ἂν, ἀσυγχρίτοις 
ὑπεροχαῖς, kv ἀμείνοσι τῶν παρ) ἐχείνοις δεδοξασµέ- 


^ [Y Reg. xvur, 19 seqq. 


tus non sit, et in sanctam religionem nostram 
impie vociferans, sapientes Graciz identidem com- 
memoret, nefariisque illorum opinionibus omni 
genere laudis exornatis, sacris Ecclesie dogmatibus 
audacius íinsultet : cumque Mosis libros habeat 
ludibrio, et omnes denique, utsemel dicam, sanctos 
homines accuset, ideirco nos, neque id injuria, 
priusquam refutationem aggrederemur, silvam ve- 
luti quamdam congessimus, qua clare ei perspicue 
demonstratum est, et antiquiorem esse Grecorum 
sapientibus optimi Mosis historiam, et preterea 
cuivis patere Christianz (dei traditionem illorum 
placitis incomparabili eminentiz genere antecellere. 
Qu:e sane una ratio fuit, qua reliquisin libris lon- 
giori excursioni modum imponeremus, neque vide 


559 


S. CYRILLI ALEXANDIUNI ARCHIEP. 


h60 


remur interdum procut a Teram proposttarunm sensu A vov. "Hy δὲ 6h οὕτω, xa ob ἑτέρως, xoi τοὺς 


prztervehi. Àc de his quidem satis. Ad ipsur illius 
librum deinceps veniendum, cujus versibus ad 
verbum editis, concinno more ac modo nostra 
subjungemus, non nescii quam acriter fit ejus ma- 
ledictis resistendum. Quoniam adtem, tut dixi, 
effrenatum os sperlens immani calumnia Servato- 
rem nostéumo omnium Christum éjpetilit, et infaines 
in eum subinde voces jactat, talium quidem men- 
tionem non faciam : verum bouc consilio preteritis 
iis quxe vel auditu solo quempiam contaminarent, 
refutandis tantum necessariis insistam, illum ubi- 
que cavillatorem et locutuleium ostendens, et cui 
id plane vitium insit, ut ne veri quidem quidquam 
loqui possit. Quin et illud scire oportet : Primo 
quippe libro per innumeras cofitattones divagatür, 
, quas susque deque versare ac revolvere nón cessat ; 

et quod inventus fuerit initio dixisse, boc in medio 
et fine subindé repetens, fácit, ut :ninus reete et 
ordine se liabere videatur oratio. Fereenim necesse 
est iis, qui adversus ejus dicta conteridere decre- 
verunt, non semel, sed multoties eadem inculcare 
videri. Illius itaque libro decentiori ordine 39 par- 
tito, collatisque generatim sententiis, non s:pius 


singulis, sed abunde semel et artificiose cum illo . 


congrediomur. Contra nos igitur dicere Julianus 
iweipit bis verbis : 


ἑφεξῆς ἁπαλλάξαι λόγους µακροτέρας ἐχθολῆς, καὶ 
τοῦ γε δοχεῖν, ἔσθ᾽ ὅτε «αραχομίζεσθαἰ ποι μακρὰν 
τῆς τῶν προχειµένων ἑννοίας. Καὶ τούτων μὲν ἅλις. 
"Ex! αὐτὴν δξ λοιπὸν ἱτέον τὴν Exelvou συγγραφήν’ 
ἐχτιθέμενοι ὃξ οόὺς στίχους ἐπὶ λέξεως αὐτῆς, &vc- 
εποίσοµεν τὰ παρ᾽ ἑαυτῶν Ev χόσμῳ τῷ δέοντι ταῖς 
ἐχείνου χάταῤῥήσεάιν, ἀνεέπιφέρείθαι δν οὐκ 
ἁγεννῶς ἑγνωχότες. Ἐπειδὴ δὲ, ὡς ἔφην, ἀπύλωτον 


» ἀνόιγνὺς ὢ σιόμά πλείστην ὅσην πεποίηται τὴν 


συχοφαντίαν χατὰ τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χρι- 
στοῦ, «καὶ Κάλιμφήμους ῥίπτει xav! αὐτοῦ φωνὰς, 
τῶν μὲν τοιούτων οὐ διαμεμνήσομαι' παρελάαας δὲ 
xai µάλα ἐμφρόνως τὰ δι ὧν ἄν τις χαταμιαίνοιτο, 
κἂν sl µόνον ταῖς αὐτοῦ προσθἀάλλοι φωναῖς, τοῖς 


B ἀναγχαίοις ἀνιαναστήσόμαι ᾿ φιλοσχώμμονά τε xal 


εἴχαιόμυθον πἀνταχη δειχνύων αὐτὸν, xal τοῦ δύνα- 
σθαἰ τι τῶν ἀληθῶν εἰπεῖν, ὁλοτρόπως ἡμαρτηχότα. 
Ἱστέον μέντοι χἀχεῖνο. bv γὰρ τῷ doo λόγῳ 
διὰ πλείστων μὲν ὅσων ἐννοιῶν ἔρχεται ' ἄνω τε xo 
Χάτι τὰ αὐτὰ περιστρέφων xol ἀναχυχλῶν, οὗ 
παύεται  χαὶ ὅπερ ἂν kv ἀρχαῖς εὑρίσχοιτο λέγων, 
τοῦτο Καὶ διὰ µέσθυ καὶ τοῖς τελευταίοις ἐντιθεὶς, 
τοὺς τῆς ἀντιῤῥήσεως λόγους ἀποφήνειεν ἂν οὑκ Ev 
χκόσμῳ τάχα που γεγεννηµένους. Πᾶσα γάρ πως ' 
ἀνάγχη τοῖς παρ αὐτοῦ λεγομένοις φιλονειχεῖν ἠρη- 
Μένους, οὐχ ἅαῷν ἀλλὰ πλειστάχις περὶ toy αὐτῶν 


Δειλογοῦντας ὁρᾶσθαι. Διάλόντες «οένν Lv τάξει τῇ πρεπωδεστέρφι τὸν παρ) αὐτοῦ λόγον, wal τὰς Ey 
αὐτῷ διανοίας συνενεγχόντες Kat εἶδος, οὐχ ἐχάστὴν «πλειστάχις, ἀποχρώνχωφ 5k ἅκας x«l ὀντέχνως, 
ὑπαύτ/σόμεν. "Αρχέται τοίνυν τοῦ καθ’ ἡμῶν λόγου, xal φησι" 


JULIANDS. 


Opere pretium mibi videtur cunctis mortalibus 
causas exponere, quibus adduelus sum ut crederem, 
Galilaornm sectam humanum esse cominentum 
malitiose confictum, que nihil quidem divini habeat, 
Sed Ífsbulis addieta, et puerili ac stolida animi 
parte abusa, prodigiosas narrationes im veritatis 
testithonimn adduxerit, 

CYRILLUS. 


Galilzsos, üt rebf, totat sanétos apostolos ; pro- 
diglósks duterti harratioies, Mosis scripta, et sancto- 
rot prophetafmn | preedictiones, et divina oráculs. 
Et insclens forte, sed nón sine nmnine, soar tpse 
snperstitionétm damnat. Siquidem (αἱ dus 
bütit, 
. oppidis ffüiuitha ae vicina. Et quidem scriptum est 
In Evangetiis, ríostruià omniuti Servatorem Chri- 
$ium, cuni Juxta ntare Galilex, hoc ést, lacum 
Tiberíadis, ambularet, delec(uni feeisse discipu- 
lorum *'. Alicubi àutemi Deus per unum e sanctis 
prophetis ait : « Et quid vos mihl, Tyrus et Sidon, 
et omuis Galikea allenigenarum ** ? » Quin et divi- 
Wus lIsanius : « Régio Zabulon, Inquit, et terrá 
Nephtbalim, ét esteri qui oram maritimam inco- 
lunt, Galilea gentium : populus qui sedebat in 
tenebris, vidit luceth magnam **. » ProindeGalilzi 


*' Mattb. iv, 18; Marc. 1, {0 seqq. ** Joel ui, 4. 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


Καλῶὼῶς ἔχειν µοι φαίνεται τὰς αἱνίας ἐχθέσθαι 
πᾶσιν ἀνθρώποις, ὑφ' dw ἐπείσθην, ὅτι τῶν Γαλι- 
λαίων 1d, σχευωρία πλᾶσμά ἐστιν ἀνθρώπων, ὑπὸ 
χακουργίας αὐντεθέἐν’ ἔχουσα μὲν οὐδὲν 0εῖον, ἆπο- 
χρησαµένη δξ τῷ φιλομόθῳ, καὶ παιδαριώδει, xal 
ἀνοήτῳ τῆς Ψψυχῆς µορίῳ, τὴν τερατολογίαν εἰς 
πίστιν fiyayev ἀληθείας: 

ΚΥΡΙΛΛΟΣ, . 
' Ταλιλαΐυς μὲν οὖν, ὃς γε οἶμὰι, quoi tovc 
ἁγίους ἁποστόχους' Ἱεέρατολογίαν δὲ, τὰ Μωσέως 
γράμματα, καὶ τὰς τῶν ἁγίων πρὸφητῶν προαγο- 
ρεύσεις τε καὶ θεἠγορίας. Καὶ ἡγνόηκε μὲν ἴόως, 
μᾶλλον δὲ σὐχ ἀθεεῖ, τῆς ἑαυτοῦ δεισιδαιµονίας 


quatum unà in δυήφα, altefa Plicnicum D πεποβήται τὴν χατἀῤῥησιν. Elect γᾶρ Ταλιλαῖαι δύο - 


ὧν ἡ μὲν µίὰ κατὰ τὴν Ἰουδαίαν, ἡ qe μὴν ἑτέρα 
ταῖς Φοινίχων πόλεσιν ὅμορός τε xal Ὑείτων xal 
Ὑοῦν àv μὲν τοῖς Εὐαγγελίοις γέγραπται περὶ τοῦ 
πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ, ὅτι περιπατῶν 
παρὰ τν θάλασσαν τῆς Γαλιλαίας, τουτέστι τὴν 
Τιθεριάδος λίμνην, ἀπολέχτόυς ἐποιεῖτο τοὺς µαθη- 
τάς. 'Ἑφὴ δὲ που θεὸς xai δι ἑνὸς τῶν ἁγίων πραο- 
φητῶν.ι Καὶ τί καὶ ὑμεῖς Épot, Τύρος xaX Σιδὼν, καὶ 
xüca Ῥαλιλαία ἀλλοφύλων ; ». Kal μὴν xai ὁ. θεσπέ- 
σιος "Ἡσαῖας ' ιΧώρα Ζαθουλὼν, φἠσὶ, xol T 
Νεφθαλεὶμ, xai οἱ λοιποὶ ol τὴν παραλίαν οἰχοῦντες, 


*? 133, 1x, 1. 


$91 


CONTRA JULIANUM LIP. il. 


562 


Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν * ὁ λαὺς ὁ χαθήµενος àv σχότει Α nan soli inteJliguntur qui in. Judaea sunt, verum οἱ 


φῶς εἶδε μέγα. » Γαλιλαῖοι δη οὖν οὐχὶ δήπου μόνοι 
νοηθεῖεν ἂν, ol xavá γε τὴν Ἰουδαίαν, ἀλλὰ γὰρ καὶ 
πάντα τὰ ἔθνη. Γα.ιαία γὰρ, quot, τῶν ἐθνῶν., 
Ασυμφανὲς οὖν ρα, καὶ οὕπῳ σαφὲς, χατὰ τίνων ἂν 
fot πρεπωδέστερὀν τε καὶ ἀληθέστερον ὁ λόγος 
αὑτῷ - πότερον καθ) ἡμῶν, fyouv xat' αὐτοῦ, xol 
τῶν τὴν ἀπόπληκτον xal φίλην αὐτῷ δεισιδαιµανίαν 
τετιµηχότων . Γαλιλαῖοι γὰρ xal αὗτοὶ, μᾶλλον δὲ 
γατ᾽ οὐδένα τρόπον ἑνδοιάσαι τις ἂν, ὅτι ταῖς Ἑλλή- 
vov ἐμβρυντησίαις ἁρμόσειεν ἂν τῶν εἱρημένων ἡ 
δύναµις. Ποῦ γὰρ τὸ μυθῶδες πολὺ, καὶ ἀσύφηλον, 
xa παιδαριῶδες, ψυχρόν τε xol εἰχαιόδουλον, καὶ 
ἀσυνεσίας ἁπάσης ἔμπλεων ' πλὴν ὅτι παρὰ µόνοις 
αὗτοῖ,, οἳ πολυτρόπως τερατευσάµεναι, xai slg 


πίστιν ἀληθείας ἀγαγεῖν ἐπιχειροῦσι τὸ φεῦδας: B 


᾽Ακαλλὲς δὲ οὕτω παρ) αὐτοῖς ἔστι xal πολὺ, ὡς xal 
αὐτοὺς τοὺς ἐξειλεγμένους, ἄριστά τε φιλοσοφεῖν τὰ 
παρ' ἑαυτοῖς εἰωθότας, τῆς τῶν ποιητῶν οὐχ. ἐνθέου 
μᾶλλον, ἀλλ' ἑκτόπου μανίας, πλείστην μὲν ὅσην 
ποιῄσασθαι τὴν χατᾳθοήν πρέπει δὲ ὅτι τῆς παρ) 
αὑτοῖς τερθρείας ἁποφοιτᾷν, ἀναφανδὸν εἰπεῖν. ϱὐ 
Υάρ τοι προσίεται τὰ 'Οµήρου Πλάτων θεοὺς xal 
θεὰς εἰσκεχομιχότος, τοῦτο μὲν ἐπ᾽ ἀσελγείᾳ χατεγνω- 
σµένους, καὶ ταῖς ἐξ ἀνθρώπων πλεονεξίαις ἠδιχη- 
μένους * τοῦτο δὲ Χλαίοντας, xal τεθνεώτωγ αὐτοῖς 
τῶν ix γένους ἀσχάλλοντας, καὶ τὸν "D µοι ἐγὼ, 
λέγοντας γυναιχοπρεπῶς, διά τοι τὸ βούλεσθαι μὲν 
ἐδαρπάσαι θανάτου τιγὰ, μὴ piv ἔτι δύνασθαι τοῦτο 


δρᾷν, ἀλλ’ ἠττᾶσθαι Μοιρῶν, καὶ Πεπρωμένῃ παρα- G 


χωρεῖν, ὡς ἀλκιμωτέρᾳ δηλονότι καὶ αὐτοῦ τοῦ 
προύχοντος τῶν ἄλλων θεῶν, ὃν δὴ καὶ ὕπατον xa- 


λοῦσι Δία, ᾽λλλά γὰρ τὸ xal ἔτι δύνασθαι πλεῖστα 


λέγειν Év γε 6t τούτῳ παρεὶς διά τοι τὸ μὴ δοχεῖν 
ἀποφέρεσθαι τοῦ εἰχότος, ἐπὶ τὸν τῶν προχειµένων 
ἑπανήζω σχοπόν. Ἑλλήνων ἐστὶ τὸ μυθῶδες: xol 
αὐτοὶ τὴν τερατολογίαν εἰς πίστιν ἀληθείας, οὐχ ἐξ 
ἁπλῶν ἐννοιῶν, ἀνασίως δὲ μᾶλλον καὶ φιλοχαχούρ- 
τως ὀξευρημένων, ἐπενεγχεῖν ἑσπούδασαν, xa χατὰ 
τῆς ἀῤῥήτου δάξης τοῦ πάντων χρατοῦντος θεοῦ, τὸ 
καχόηθες πλάσμα συντεθείχασι, xal ὥσπερ τινὰ 
πάγην ταῖς τῶν ἁπλουστέρων ψυχαῖς τὴν σκευωρίαν 
ἑστήσαντο. Ἐπλάνησαν γὰρ τοὺς ἀνὰ πᾶσαν τὴν γῆν, 
θεὸν εἶναι λέγανεες τὸν θὐρανὸν, xai τὰ ἕτερα τῶν 
στοιχείων’ xal fe ὁ πάνσοφος Ὑράφει Παῦλος, 
« Φάσχοντες εἶναι σοφοὶ ἑμωράγβησαν, xal ἡλλάξαντο 
την δόξαν τοῦ ἀφθάρτρυ Θεοῦ ἐν ὁμοιώματι εἰχόνος 
φθαρτοῦ ἀνθρώτου, xal πετεινῶν, xal τετραπόδων, 
καὶ ἑρπετῶν. » "Iva δὲ χαὶ ταῖς αὐτοῦ παραχωρῶμεν 
ἐννοίαις, οὐχ ἑτέροις μᾶλλον ἐπαφιέντες τὸ εἰρημένον, 
ἀλλὰ xal τοῖς ἁγίοις ἀποστόλοις ἑῶντες ἐπιπηδᾷν, 
ἤγουν χαθάπαξ αὐτῷ τε τῷ πανσόφψ Μωσεῖ xai τοῖς 
ἁγίοις προφήταις, ἠχέτω, δειχνήτω σαφῶς, τί τὸ 
πλάσμα τὸ καχούργως συντεθὲν, ποίαν δὲ εἶναί φησι 
τὴν τερατολογίαν, xal τί τὸ φιλόμυθον xai παιδα- 
ριῶδες τῆς τῶν Χριστιανῶν θρησχείας. "Apa μύθους 
ἡμῖν συνέγραφεν ὁ Μωσῆς, ἕνα τὸν φύσει καὶ ἀληθῶς 


55 Jtom. 1, 22, 25, 


gentes emnes ; &elilca enim, iuquit, geutium. Ob- 
securum igitur certe, nequedum ipanifestum, in 
quos magis yere et convenienter tendat ejus oratio, 
utrum in nos, an pojius in ipsum, et ejus, quam 
tantopere diligi, stulta» superstitionis laudatores, 
Galilei enim et ipsi, imo nulla ratione quispiam 
dubitaverit, ad Grecorum vesaniam istorum verbo- 
rum vim perlipere, Ubi enim tantum fabularum, 
(am inepte res, tam pueriles, tam frigilze et [uti- 
les, A) tam omnis. stilttiz- plene, quam apud 
eos ipsos, qui, multiplicibus conüctis prodigiis, 
veritati fidem coneiljare nituntur mendacio ? Tam 
mulia vero ae lanta est apud eos foditas, ut eorum 
exüunüi quique e& de ritibus suis optime philoso- 
phari soliji, adversus poetarum eerte non divinum, 
sed absurdum potus furorem, oppido vehemepler 
declamaverint, p3lamque dixerint, ab jllerum prx- 
stigiis esse recedendum. Non enim admittit ea Plato 
qux ab Homero dicuntur, qui deos et deas invexif 
partim quidem libidinis damnatos et bumanig 
cupiditatibus obnoxios, partim lugentes et consau- 
guineorum morjem deflentes, et Hej mihi myulie- 
brem in modum ejulantes ; propterea. quod cum 
[3to eripere quempiam vellenz, jd utique przstare 
non possent, sed a Parcis victi Fato etiam cedere 
cogereptur, ujpote vel ipso reliquorum deorum 
prasside superiori, quem summum Jovem appellat, 
Sed elim, prieternüssis jis qu» plurima mihi insu- 
per dicenda suppetunt, uji, pe a re evagari videar, 
ad propositum scopum  reverlar. Graecorum esj 
fabulositas; quippe qui prodigiosa commenta in 
veritatis argumentum non simplici mente, sed im- 
pie potius et flagitiose inferre studuerunt, adeoque 
contra ineffabilem omnipotentis Dei gloriam ma- 
ligaum figmentum composuerunt, ac artem suam 
velud quemdam ,laqueum 'simplieiorum mentibus 
statuerunt, Etenim mortales omnes deceperunt, 
colum deum esse dicentes, et extera elementa ; 
atque, ut. sapientissimus Paulus scribit, « cum se 
sapientes esse dicerent, stulti facti. sunt, et muta- 
verunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem 
Imaginis eorruptibilis hominis, et volucrum, et qua 
drupedum, et serpentium **. » Sed ut Juliano demus 
quod vult, nec ad aiios dieta. illa transferamus, 
sed et eum sinamug sancti& apostolis, aut certe 
sapientissimo Mosi et sanctis prophetis insultare ; 


. prodeat, ostendat manifeste quodnam sit figmen- 


D 


ium illud quod malitiose conflatum depradicat, 
qnanam monstrosa mendacia, et quas Christiani 
cu]tus fabulas ac pueriles nznias] nominat. Num- 
quid ἄν] nobis Moses fabulas consuit, cum unum 
natura et vere Deum esse praedicat, ingenitum, 
gternum, jncorruptibilem, quantitatis expertem, 
invisibilem, immutabilem, impalpabilem, vitam, 
sapientiam ac vitze datorem, potentiam, genera- 
tionis auctorem, regem, Dominum universorum * 


565 


oratio, quibus id cure potissimum fuit, uL Mosaico- 
rum dogmatum vestigiis insisterenL ? Λη sanctorum 
apostolorum doctrinam inveniemus ab illa disere- 
pantem ? Minime vero. Preterea, quo pacto con- 
tendit. nibil divini Galilz&sorum doctrinam continere, 
sed inanes alioqui fabulas esse et prodigia men- 
daciorum ? Nam quis negaverit, nihil melius quid- 
quim hominibus esse quam recte οἱ certissime 
cognoscere unum exsistentem nalura et vere rerum 
omnium Opificem 3ο Dominum ? Sed et ipsi con- 
eessuri sunt atique, scio pulcherrimam et erxi- 
miam philosophie partem et esse et appellori 
contemplatricem ; per quam res divine, quoad 
homini assequi fas est, ab iis, qui acrioribus sunt 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 
An a veritate deflexit sanctorum prophetarum A εἶναι Θεὸν λέγων, 


ad perspiciendum oculis, propemodum capiantur. B 


Jam vero quoniam id sibi persuasum ait, doceat 
unde vel a quibus. Neque enim glorietur quasi hoc 
solus sciat ; sed si id ipse sibi persuasit, atque hoc 
satis est, videlicet, ut ait ;et existimat, ad perfe- 
etissime demonstrandum Christianam religionem 
malam esse, quante vanitatis rem faciat, dicere 
pretermitto. Sed delicias solus faciat in nostris 
rebus; non enim tam infenso judice nos utemur. 
Quod si eorum, qui alios accusant, orationem veram 
esse oportere, non falsam, existimat ; ne solus 
Ipse sibi persuasum dicat esse, sed re coarguat. 
At nos ex his, qus ab illo dicta sunt, jterum 
eognoscemus ipsum justius se fabularum auctorem 
quam nos arguere, et illius crimiuis manifestam 
teneri. 


JULIANUS, 


Verba autem facturus de omnibus illorum, ut 
vocant, dogmatibus, illud prius dicere volo, opera 
pretium esee uL qui bxc lecturi sunt, οἱ contra- 
dicere velint, nihil, ut in judicio, extra causam 
actitent, aut, quod vulgo dicunt, translatione cri- 
minis utantur, donec priora defendendo diluerint. 
A9 Sic enim melius et apertius defensionem suam 
imstituent, cum quid nostre rei reprehendere vo- 
luerint. In quibus autem nostris rationibus respon- 
dent, recriminatioue non utantur. 


CYRILLUS. 


Elinguem igitur oportet esse eum, quem tu 
reum postulaveris, et indicta causa reum damnari 
vis, vetitoque prorsus ne de te verba faciat, statuis 
ut seipsum reum peragat? Atqui nollenos dicendo 
quidquam rerum tuarum attingere, hominis esl 
reprehensionem meltuentis, et gravitatem dedeco- 
ris, quod cum illis conjunctum est, non ignorantis. 
Et sane si religionem Christianam insectando, non 
omni genere laudis eximiisque titulis Grzecorum 
superstitionem afficiat, idem a nobis vicissim exi- 
gito. Sin autem sua. ipsi maledicta in nos miriflce 
placent, et amentiz: sum potiores parles tríbuil, 
Graecas res veluti. prastantiores nobis opponeus ; 


ο 


564 
ἀγέννητον, ἀῑδιον, ἄφθαρτον, 
ἄποσον, ἀόρατον, ἀναλλοίωτον, ἀναφὴ, ζωὴν, xat ζωο- 
ποιὸν, σοφίαν, δύναμιν, γενεσιουργὸν, βασιλέα, Κύ- 
ριον τῶν Ov; "Apa διηµάρτηχε τἀληθοῦς τῶν 
ἁγίων προφητῶν ὁ λόγος, τῶν Μωσαϊχῶν δογμάτων 
xav' ἴχνος ἰέναι διεσπουδαχώς; "Apa τῶν ἁγίων 
ἁποστόλων ἑτεροτρόπως ἔχουσαν τὴν διδασχαλίαν 
εὑρῆσομεν; Οὐ μὲν οὖν. Εἶτα, πῶς θεῖον μὲν ἔχειν 
οὐδὲν τὰ παρὰ Γαλιλαίοις ἰσχυρίζεται, μύθους δὲ 
ἄλλως εἰχαίους xai τερατολογίας elvat φησι; Καΐτοι 
τίς οὐχ ἂν συνοµολογήσειεν, ὡς οὖκ ἂν γἐνοιτό τε 
ἅμεινον ἀνθρώποις τοῦ διειδέναι καλῶς τε xal 
ἁπλανῶς τὸν ἕνα τε xal φύσει xal ἀληθῶς ὄντα τῶν 
ὅλων Δημιουργὸν xal Κύριον ; Φαΐεν δ' ἂν, οἵδ' ὅτε 
καὶ αὐτοὶ τὸ χάλλιστον xal ἑξαίρετον τῆς Φφιλοσορίας 
µόριον εἶναί τε xaX λέγεσθαι τὸ θεωρητιχόν' δι οὗ 
vol; κατιδεῖν ἰσχύουσι νουνεχέστερον, Υένοιτ ἄν 
μόλις, xal χατά Ye τὸ ἀνθρώποις ἐφιχτὸν, ἁλώσιμα 
τὰ περὶ θεοῦ. Ἐπειδὴ δὲ πεπεῖσθαί φησ.ν αὐτὸς, 
διδασχέτω πόθεν, 7) παρὰ τίνων. ΜΗ γὰρ δῇ μόνος 
αὐχείτω τοῦτο εἰδέναι. ᾽Αλλ) εἰ μὲν αὐτὸς ἐπείσθη 
καθ) ἑαυτὸν, xai τοῦτο ἀπόχρη πρὸς ἑἐντελεστάτην 
ἀπόδειξιν, ὡς γοῦν οἴεται xal φῆσι, τοῦ μὴ e ἔχειν 
τὰ Χριστιανῶν, ὅτι μὲν λῆρος τὸ χρῆμα αὐτῷ, 
παρῄσω λέχειν» πλὴν ἑντρυφάτω μόνος τοῖς καθ" 
ἡμᾶς. O0 γάρ τοι, οὕτω πολεμιωτάτῳ χρησόµεθα 
διχαστῃ. El δὲ δεῖν οἴεται τοὺς τῶν εὐθυνόντων 
λόγους, οἵπερ ἂν γἐνοιντο χατά τινων, ἀληθεῖς εἶναι 
καὶ οὐκ ἐψευσμένους, μὴ αὐτὸς ἑαυτὸν πεπεῖσθαι 
λεγέτω µόνος, ἁλλ᾽ ἐλεγχέτω διὰ πραγμάτων. "Ott 
δὰ μᾶλλον ἑαυτὸν ἐν δίχῃ, xal οὐχ ἡμᾶς ἐπὶ τῇ 
µυθοπλαστίᾳ γράψεται, xal οὐχ ἀνύποπτον ἔχει τὰ 
ἔγχλημα, δι ὧν ἔφη πάλιν εἰσόμεθα. 

ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ, 

Μέλλων δὲ ὑπὲρ τῶν παρ) αὐτοῖς λεγομένων δογµα- 
των ἁπάντων ποιεῖσθαι τὺν λόγον, ἐχεῖνο βούλομαι 
πρῶτον εἰπεῖν, ὅτι χρὴ τοὺς ἐντυγχάνοντας, εἴπερ 
ἀντιλέχειν ἐθέλοιεν, ὥσπερ ἐν διχαστηρίῳ, μηδὲν 
ἔξωθεν πολυπραγμονεῖν, μηδὲ τὸ λεγόμενον ἀντι- 
κατηγορεῖν, ἕως ἂν ὑπὲρ τῶν πρώτων ἁπολογήσων- 
ται. "Apetyoy μὸν γὰρ οὕτω χαὶ σαφέστερον, ἰδίαν 
μὲν ἑνστήσασθαι πραγµατείαν, ὅταν τι τῶν map" 
ἡμῖν εὐθύνειν θέλωσιν. Ἐν οἷς δὲ πρὺς τὰς παρ 


D ἡμῶν εὐθύνας ἀπολογοῦνται, μηδὲ ἀντικατηγορεῖν. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


”Αγλωττον οὖν, εἰπέ pot, τὸν παρὰ σοῦ διωχόµέ- 
voy εἶναι χρῆ, xol σιωπῶντα κχελεύεις ἁλῶναι τὸν 
φεύγοντα, xal οὐδενὸς τὸ παράπαν τῶν σῶν διαµνη- 
μονεύσαντα, διαχυροῖς ἑλέσθαι χαθ ἑαυτοῦ τὴν Υρα- 
qfjv; Καΐτοι τὸ μὴ βούλεσθαί τι λέχειν ἡμᾶς τῶν 
σῶν, δεδιότος ἑστὶ τὸν ἔλεγχον, χαὶ τῆς bv αὑτοῖς 
αἰσχρότητος οὐκ ἡγνοηχότος τὸ ἀτερπές. El μὲν οὖν 
αὐτὸς τῆς Χριστιανῶν χαταγορεύσας θρησχείας, οὐχ 
ἑ παΐνου παντὸς ἀξιοῖ, xal ταῖς ἀνωτάτω τιμαῖς στε- 
φανοῖ τὴν Ἑλλήνων δεισιδαιμονίαν , ἀνταπαιτείτω 
τὸ ἴσον. El δὲ δὴ τοῖς χαθ᾽ ἡμῶν ἐναθρύνεται λόγοις, 
xai τὴν ἀμείνω δόξαν ἀνάπτει ταῖς ἑαυτοῦ δυσδου- 
λίαις, τὰ Ἑλλήνων ἀντιπαρατιθεὶς ὡς προύχοντα, 


CONTRA JULIANUM LIB, If. 


5690. 


fà ἡμᾶς σιωπᾷν ἀξιοῖ, µεμνῆσθαι δὲ ὅλως τῶν παρ᾽ A quomodo nos silere jubet, ac in totum: nihil, quod 


αὐτοῖς οὐδενὸ», ὅτε τοῖς ἰδίοις δόγµασι συναγορεύειν 
ἐθέλοντες, τοὺς ἐπ᾿ αὐτῷ 6h τούτῳ ποιούµεθα λόγους; 
Ei μὲν οὖν ἀφέντες τὸ χρῆναι τοῖς σοῖς ἀντιφέρεσθαι 
λόγοις, ἐπὶ δὲ τὸ δεῖν τῶν Ἑλληνικῶν διαμεμνῆσθαι 
µόνον παρατετράµµεθα, φαίην ἂν ὅτι χκαλῶς καὶ οὐχ 
ἔξω τοῦ εἰχότος, ὁ kr" αὐτῷ 6h τούτῳ πεποίηται λόγος 
αὐτῷ * ἀπολογουμένοις δὲ, χαὶ ὑπαντᾷν ἐθέλουσι πρὸς 
πᾶν ὁτιοῦν τῶν παρ᾽ αὐτοῦ λεγομένων, πῶς ἂν ἔτι 
δικαίως ἐπιτιμήσειεν, εἰ τοῖς ἑαυτῶν συνειπεῖν ᾗρη- 
µένοι , xaX τῆς Ἑλλήνων δυσσεθείας «b αἶσχος ἀπο- 
γυμνοῦν σπουδάζοµεν ; "Ὥσπερ γὰρ τῶν χρωμάτων 
ἓν τοῖς ἑτεροειδέσι τὴν ὄψιν ἐχφανεστέραν ἔστιν 
ἰδεῖν (« Τὸ γὰρ φῶς ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει, » quat) 
κατὰ «by αὐτὸν, ᾽οἶμαι , τουτονὶ τρόπον, xal 
τὰ ἐμπεφυχότα κάλλη ταῖς &pezal, , ταῖς τῶν ἁμα- 
θεστέρων μάλιστα διανοίαις γένοιτ ἂν οὐχ ἑτέρως 
ἐμφανῆ, πλὴν ὅτι διὰ µόνης τῆς τῶν ἑναντίων al- 
σχρότητος. Αναπείθει γὰρ τοῖς ἀμείνοσι τὴν τοῦ 
χρῆναι νικᾷν ἀπονεῖμαι φῆφον, τὸ τῆς φαυλότητος 
ἁκαλλές. Διὰ τοῦτο xal µάλα εἰχότως, δέδιε μὲν τὰ 


ad illos pertinet, attingere, cum nostrorum dogma- 
tum defensionem aggressi de hoc ipso verba faci- 
mus * Si ergo, refutatione orationis tuse przetermissa, 
ad Grscorum res commemorandas converteremur, 
recte quidem nec abs re dictum esse istud conce- 
derem. Sed cum defensionem susceperimus, et 
lis occurrere cogitemus omnibus, quz ab illo nobis 
objiciuntur, quo nos jure reprebendat, si, patroci- 
nari rebus nostrís aggressi, Graece impietatis faedi- 
talem renudare conamur? Quemadmodum enim 
coloribus contrarii colores splendorem conciliant, 
siquidem « lux in tenebris lucet, » ait Scriptura *! : 
ita plane, ut arbitror, virtutibus insita pulchritude 
rudiorum animis non aliter innolescit, quam sola 


B contrariorum turpitudine. Facit enim  nequitise 


turpitudo, αἱ virtutes przferamus vitiis. Idcirco, 
nec injuria id quidem, rerum suarum consciebtiam 
reforiidat, ac probra sua in medium venire non 
sinit, ac tacere etiam reos jubet. Sed et ajis nos 
criminibus aspergit, sic dicens: 


οἰχεῖα, καὶ εἰς µέσον Ίχειν οὐκ ἐᾷ τὰ dg! olg αἰσχύνεται: σιωπᾷν δὲ κελεύει καὶ τοῦτο εὐθυνομένους. 
Αἰτιᾶται δὲ xol χαθ᾽ ἑτέρους τρόπους ἡμᾶς, οὕτω λέγων; 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


| Mixpóv. δὲ ἀναλαδεῖν ἄξιον, ὅθεν ἡμῖν Ίχει xal 
ὅπως ἔννοια Θεοῦ τὸ πρῶτον. Εἶτα παραθεῖναι τὰ 
παρὰ τοῖς Ἕλλησι xai παρὰ τοῖς Ἑδραίοις ὑπὲρ 
τοῦ Θείου λεγόμενα. Καὶ μετὰ τοῦτο ἑπανέρεσθαι 


JULIANUS. 


JEquum autem est paucis repelere, unde nobis 
primum et quomodo succurrat Dei cogitatio. Deinde 
comparanda sunt ea, qui? apud Grzcos et Hebraeos 
A3 de Numine dicuntur. Tum interrogandi qui 


τοὺς οὔτε Ἕλληνας οὔτε Ἰουδαίους, ἀλλὰ τῆς Γαλι- ϱ neque. Graeci. neque Hebriei sunt, sed e Galilia- 


λαΐων ὄντας αἱρέσεως, ἀνθ) ὅτου πρὸ τῶν ἡμετέρων 
εἴλοντο τὰ παρ᾽ ἐχείνοις, xal ἐπὶ τούτῳ τί δή ποτε 
μηδὲ ἐχείνοις ἐμμένουσι, ἀλλὰ κἀχείνων ἁποστάντες 
ἰδίαν ὁδὸν ἑτράποντο * ὁμολογήσαντες μὲν οὐδὲν τῶν 
καλῶν, οὐδὲ τῶν σπουδαίων, οὔτε τῶν παρ ἡμῖν 
τοῖς Ἕλλησιν , οὔτε τῶν παρὰ τοῖς ἀπὸ Μωσέως 
ἝἙδραίοις “ἀπ ἀμφοῖν δὲ τὰς παραπεπηἹγνἰας τοῖς 
ἔθνεσιν ὥσπερ τινὰς χΏρας δρεπόµενοι, τὴν ἀθεότητα 
«μὲν ἐχ τῆς Ἰουδαϊχῆς ῥᾳδιουρχίας' φαῦλον δὲ καὶ 
ἐπισεσυρμένον βίον ἐκ τῆς παρ) ἡμῖν ῥᾳθυμίας xal 
χυδαιότητος, τοῦτο τὴν ἀρίστην θεοσέδειαν ὀνομάζε- 
σθαι Ἠθέλησαν. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Ὁ δὴ χρῆναι λέγων τοὺς ἐντυγχάνοντας αἷς ἂν 
καθ) ἡμῶν ποιοῖτο συχοφαντίαις, εἴπερ ἀντιλέγειν 
ἐθέλοιεν, ὥσπερ ἓν διχαστηρίῳ, μηδὲν ἔξωθεν πολν- 
πραγμονεῖν , μηδὲ τὸ δὴ λεγόμενον ἀντικατηγορεῖν, 
ἐπαγγέλλεται σαφῶς bv τούτοις π2ρατιθέναι τὰ παρὰ 
τοῖς Ἕλλησι xai πχρὰ τοῖς Εδραίοις ὑπὲρ τοῦ 
Θείου λεγόμενα. "Ap' οὖν ὁ τῆς ἀντιπαραθέσεως 
τρόπος ὅποι ποτὰ βλέπει’ xol τὶς ἂν εἴη σχοπὺὸς 
αὐτῷ τοῖς Ἑλλήνων δόγµασιν ἀντιπαρεξάγοντι τὰ 
Ἑδραίων, Ίγουν τὰ Χριστιανῶν; Ob γὰρ που qal) 
τις ἂν ὅτι τὴν κατάῤῥησιν ἀποστήσας, καὶ τοῦ χρῆ- 
ναι συχοφαντεῖν ἑαυτὸν ἀπενεγχὼν, ὀρθοῖς χεχρῇ- 
σεται διχασταϊῖς τοῖς ἐντευξομένοις, ὡς χαὶ ἐθελῆσαι 
παρ᾽ αὐτῶν, τί τὸ ἄμεινον, f τί τὸ χεῖρον ἀναμαθῖν * 


«Πολη. 1, 5. 


rum secta, quamobrem suam doctrinam nostre 
anteposuerint, neque tamen In ea permanseribt, 
sed discessione facta ab illa, viam peculiarem iu- 
stiterint, nihil rectum aut honestum fassi eorum, 
qua vel apud nos Graecos sunt, vel apud eos, qui 
a Mose, Hebreos : insitas vero utrique genti veluti 
noxas collegerint ; alienitaten quidem ab diis ex 
levitate Judaica ; improbum autem ac dissolutum 
γι genus ex inertia et confusione nostra, Idque 
praestantissimum Dei cultum nuncupari volue- 
rint. 


CYRILLUS. 


Qui dicit, harum culumniarum quas in nos strux.t 
lectores, si refutationem aggredi velint, ut in foro, 
nibil extra causain afferre, neque recriminatione 
uti debere ; is uilque clare profltetur, in his se com- 
paraturum ea quae Grxci et Hebr»ei de Deo prodi- 
derunt. Quonam igitur spectat haec comparandi ra- 
tio, et quinam Juliano scopus propos!tus est, dum 
cum Graecorum dogmatibus Hebrea aut sane Chri- 
stiana componit ? Non enim quisquam dicet illum, 
obtrectandi calumniandique relicto studio, lectorum 
aequitate ac judicio staturum, ut etiam ab ipsis, 
quid melius áit aut deterius, edoceri velit ; verum, 
ul conjicere est, non aliter suz de Deo sententia 
praecones inventurum sC putat, quam Christiano- 


.901 


piore calcula nofata, Sed absit ut hoe contingat 
apud eos, quibus es) cognita veritatis vis, et 


meadacii infürmitas perspecta, Ceterum illud avuim- | 


adverte, quo pacto, lege veluti quadam nobis in- 
dicla silenüi, pe rei suz quidquam attingere liceat, 
cum de nostra religione loquimur, eorum qua vetuiz 
reus ipse deprebenditur, Quoniam vero etiam inter 


rogatione nos urget , cur demuin Grecis relictis ad ' 


llebraos deflexerimus : age, et nos paria cum- eo 
faciamus. Quauiobrem, relictis Christianis et. veri- 
tale deserta, mendaeium amplecteris , et adeo dete- 
$jandam idololatrarum superstitionem certa. de Deo 
sentenike A per summam stultitiam anteponens, 
praclare te consuluisse putas, ac non potjus ip postre- 


. S. CYRILLE ALEXANDRINI ARCHIEP. 
ruu placita comparatione Gracorum elevet tur-  οἵεται δὲ που, κατὰ τὸ εἰκὰς, ofr ἑτέρως τῆς ἐνούσης 


αὐτῷ δόξης περὶ θεοῦ ἑπαινέτας ἔσεσθαί τινας, εἰ μὴ 
µαχύνοιτο τὰ Χριστιανὸν ἀντιπαρᾶθέσει τῶν Ἓλλη- 
νικῶν, τὴν αἰσχίω φῆφον ἓφ ἑάντοῖς δεχόµενα. ᾽Αλλ' 
οὐχ ἂν vévovto τοῦτό ποτε, παρά γε τοῖς εἰδόσι xal 
«οῦ φεύδοις «à ἀδρωανὲς, καὶ τῆς ἀληθείας τὴν δύ- 
ναµιν. Πλὴν ἀκεῖνα A0pst* νομοθατῶν vXp ὥσπερ 
ἡμῖν τὸ χρῆναι σιγᾷν, καὶ viov αὐτοῦ διαμεμνῆσθαι 
μηδενὸς, ὅτε φοὺς ὑπέρ v« τῆς ἑαυτῶν θρησκείας 
πθιούμεθα λόγους , ol; ἀπέφηνεν, αὐτὸς ἁλοὺς εὖ- 
ρίσχεται. Ἐπειδὴ δὲ προσάχει xai πεῦαιν, τί δή 
«v6 τὰ Ἑλλήνων ἀφέντες, τοῖς Ἑδραίαις προσκεκλί- 
µεθα, φέρε καὶ ἡμεῖς αὐτῷ τὰ ἴσα λέγωμεν, Ἀνθ' 
ὅτου γὰρ δὴ τὰ Χριστιανῶν ἀφεὶς, xal τῆς ἀληθείας 
ἀποδραμὼν, τὸ ψεῦδος ἀγαπᾷς, καὶ τὴν οὔτω uvsa- 


mum omnium errorem inductum? Quod si verissi- D ρωτάτην ἀθελοθρησκείαν, τὴν τῶν εἰδωλολατρούντων 


mam eausam accipere velit, ob quam relictis 
Grecis Hebraica preiulerinus, ejus verbis rem 
expogimus. Sie enim loquitur : 


φημὶ, τῆς ἀκριβθοῦς περὶ Oso0 δάξης &vonsótata 
προτιθεὶς, εἶτα οἴει βεθουλεῦσθαι καλῶς, καὶ οὐχὶ 
03 μᾶλλον τὴν ἁπασῷν ἑσχάτην ὑπομεῖναι χαχο- 


δυξίαν; El δὲ δὴ βούλοιτο voslv τὴν ἀληθεστάτην αἰτίαν, ἐφ᾽ T] τὰ Ἑλλήνων ἀφέντες, τὰ παρὰ τοῖς 
Ἑθραίοις τετιµήχαμεν, τὰ αὐτοῦ λαθόντες φαμέν. Ἔφη γὰρ οὕτως 


JULIANUS. 

Atqni Graci fabulas de diis confinxerunt incre- 
dibiles et portentosas. Nam Sgaturnum filios devo- 
rasse dixerunt, deinde rursus evomuisse. Mox ince- 
stas nuptias Jovis; nempe cum matre congressum, 
susceptisque ex ea liberis, filie nupsisse, eam de- 
nique constupratam alteri collocasse aiunt, Ad bee 
feruntur Bacchi laniatus, et membrorum eongluti- 
mationes, Hujusmodi res Graecorum fobulis produn- 
tur. 


CYRILLUS. 


Habes hine defensionem idoneam. Quid ergo te 
discrucíag , &€ nos incusandos putas, quod, tam 
foeda et incredibili Grecorum vanitate medo non 
ealeibus repulso, mehori calculo veritatem compro- 
bavímus ? Divinas namque Moses, et una sanctorum 
prophetarum chores, apostoli et evangelistze , unum 
HBauraet vere Deum colfunt ae celebrant ; et ut id 
perinde faciamus hortantur, uosque a fabulis dimo- 
vent, el portentis , et obscena cogitatione, adeoque 
admirabili vit» genere pps conformant. Nihil autem 
commentitium habent, nibil cujus probabilis ratio 


* 


IOYAIANOZ. 

Οὐχοῦν Ἕλληνες μὲν τοὺς μύθους ἔπλασαν ὑπὲρ 
τῶν θεῶν, ἀπίστους χαὶ τερατώδεις. Καταπιεῖν γὰρ 
ἔφασᾳν τὸν Kpóvoy τοὺς πᾳϊΐδας, εἶτ᾽ αὖθις ἐμέσα.. 
Καὶ γάμους Ίδη παρανόµους * μητβὶ Υὰρ ὁ ᾷεὺς 
ἐμίχθη, xal παιδοποιησάµενας ἐξ αὑτῆς, ἔγημεν a3- 
τὸς τὴν αὑτοῦ θυγατέρα, ἀλλὰ μιχθαὶς ἁπλῶς, ἄλλῳ 
παραδέδωχεν αὐτὴν. Εἶτα οἱ Διονύσου σπαραγμοὶ, 


! καὶ μελῶν κολλήσεις, Τοιαῦτα οἱ μῦθοι τῶν Ἑλλήνων 


φαςσ|. 
ΚΥΡΙΑΛΟΣ. 

"Εχεις ἀποχρῶσαν ἐντεῦθεν τὴν ἀπολογίαν. ᾽Αλύεις 
δὴ οὗν, ἀνθ' ὅτου, καὶ ἡμᾶς εὐθόνειν ἀξιοῖς, ὅτι τὴν 
οὕνως αἰσχρὰν καὶ ἀπίθανον τῶν Ἑλλήνων εἶχαιο- 
μυθίαν μονονουχὶ χαὶ διαλακτίσαντες, τὴν ἁμείνω 
(pov τοῖς ἀληθέσι δεδώκαµεν. Μωσῆς μὲν γὰρ ἆ 
θεσπέσιος, xaX προσέτι τῶν ἁγίων προφητῶν ὁ χορὸς, 
ἀπόστολοί τε xal εὐαγγελισταὶ , τὸν ἕνα xaX φύσει 
xal ἀληθῶς δοξολογοῦσι Θεόν. Διαχεῖσθαί τε οὕτω 
xai ἡμᾶς ἀναπείθουσιν, ἀποφέροντες τῶν μύθων, xat 
τερατείας ἁπάσης, χαὶ φρονῄµατος αἰσχροῦ, χαταβ- 
ῥνθμίζοντες δὲ xal εἰς ἀξιάγαστον πολιτείαν. Πέ- 


reddi non possit. Nam et Mosis et sanctorum pro- D πλασται δὲ τῶν παρ᾽ αὗτοῖς οὐδὲν, οὔτε μὴν ἀπίθανον 


phelarum ρυφοου]]θ nostra consentire, et evange- 
lice apostoliczeque doctrinze vim majorum sententiis 
congruere, suo loco demonstrabimus.« Nune, quo- 
niam nescio quaratione inductus pertendit, nibil 
apud nos recium aut honestum esse, agedum 
id nos edoceat; neque vero nudam el sine pro- 
batione accusationem jnstituat. Qui flt enim, ut 
nihil rectum .sit apud nos? numquid accuraia 
et elaborata de Deo ei de creatione mundi apud 
Christianos doctrina reperitur ? numquid nobis 
officiorum scientia omni reprehensione et vitupera- 
tione vacua e sacris Litteris abunde sup»etit ?. Et 
vero quomodo cuiquam obscurum esse potest, non 
alia ratione optimum philosophandi genus recte 


᾿Ἔχοι τῶν ἐννοιῶν τὴν ἀπόδοσιν. Οτι γὰρ τοῖς Μωσέως 


καὶ τοῖς τῶν ἁγίων προφητῶν χηρύγμασι συµθαίνει 
τὰ καθ’ ἡμᾶς, χαὶ τῆς εὐαγγελιχῆς τε xat ἀποστολι- 
χῆς διδασκαλίας ἡ δύναμις ταῖς τῶν προλαδόντων 
ἐννοίαις συµφέρεται, διαδείξει σαφῶς ὁ λόγος ἡμιν 
ἐπὶ χαιροῦ. Ἐπειδὴ δὲ, οὐχ οἵδ ὅ τιλέγων, τῶν 
επουδαίων ἢ ἀγαθῶν οὐδὲν παρ ἡ μὲν εἶναι διατείνε- 
ται, φέρε χαὶ τοῦτο Δεικνύτω * μὴ yàp δη φιλήν vs 
xai ἀναπόδεικτον ποιείσθω τὴν καταγάρενσιν. Πῶς 
γὰρ τῶν σπουδαίων οὐδέν ἐστι παρ ἡμῖν, οὗγ ἀχρι- 
6ὴς καὶ ἀπεξεσμένος ὁ περὶ θεοῦ λόγος, καὶ τῆς του 
χόσµου γενέσεως, παρὰ Χριστιανοίς εὑρίσχεται, οὗ 
τῶν πρακτέων τὴν ἐπιστήμην ἀνεπίπληκτόν τε καὶ 
ἁκατάψεγτον ἐκ τῶν ἱερῶν Γραμμάτων χεχορηγἡ 








539, 


CONTRA JULIANUM LIB. 1l. 


410 


µεθα; Καΐτοι πᾶς οὐχ ἅπασιν ἐναργὲς, ὅτι τὸ Bpr- A perfici? Nam conteuplatrix et activa Cliristiano: uu 


-στα φιλοσοφεῖν διαπεραίνοιτο ἂν ὀρθῶς, οὗ καθ) ἔτδ- 
pov τρόπον, οἶμαι; θεωρπτικὴ Υὰρ καὶ πρακτικὴ γε 
πρὸς τούτοις φιλοσοφία, παντὸς ἂν cfr, ἐπαίνου µε- 
στή ' xal παρὰ τοῖς τὰ Ἑλλήνων ἑσπουδαχόσι θαυ- 
µάξεται. Οὐχηουν οὐχ ἀπό ΥΕ τῆς Ἑδραίων δόξης 
τὴν ἀθεύτητα μµεμαῦ/καμεν ’ ἔφη γὰρ αὐτὸς xal 
touto: ἀλλ εἴπερ τις ἐθέλοι τἀλπθὲς εἰπεῖν, ἐκ τῆς 
θεοπνεύστου ΓραφΏς τῆς Ἑλλήνων ἁμαθίας xat- 
εγνώχαμεν.Καὶ ὅτι μᾶλλόν ἐστι τὸ ἄθεον παρ᾽ αὑτοῖς 
τὸν ἕνα xal φύσει xai ἀληθῶς οὐχ εἰδόσι θεὸν, πῶς 
οὐχ ἂν εἴη παντίἰ τῳ σαφές; Βίου δὲ φανλον xaX ἔπι- 
σεσυρµένον ix γῆς παρ αὐτοὶ ῥαθυμίας ἑλέσθαι 


φησὶν ἡμᾶς, χνδαιότητά τε χαὶ ῥᾳθυμίαν ὀνομάζων 


Ἑλληνικὴν, τὸ ἁδιαχρίτως ὀψοφαχεῖν, παραιτεῖσθαί 
τε τῶν ἑδωδίμων οὐδέν. Ἐν γὰρ δὴ τούτῳ μάλιστα 
τὴν τῆς εὐσεθείας παριστᾶσι δύναμιν, xal ἁπάσης 
ἀρετῆς 6v χαλῷ γενέσθαι νοµίζονσιν , εἰ δὴ παρ- 
αιτοῖντο τῶν ἐδωδίμων τινά. Καΐτοι τί δήποτε τὸν τῆς 
ἆ γνείας ἓν τούτοις ἀρίζονται τρόπον; πάντα μὲν γὰρ 
Υέγονε παρὰ θεοῦ ’ χαλὰ Bb πάντως τὰ ἐξ ἀγαθοῦ, 
xaX ὁ πάναγνος καὶ ἀθέθηλος , τῶν καταμιαίνειν 
ἡμᾶς εἰωθότων εἱργάσατο ἂν οὐδέν, Τί γὰρ καὶ βρῶ- 
Gu ἐμιποιήσειεν ἂν τοῖς μετεσχηχόσιν αὐτῆς ; Ἡ καὶ 
ὁποῖον ἂν αὐτοῖς εἰσφρήσαιτο µθλυσμόν; Παραιτεῖ- 
σθαι δὲ, οἶμαι. προσῄχει τὰ Ot ὧν ἂν εἰχότως χατα- 
μιαίνοιτό τις, Δρῷεν δ' ἂν τοῦφο χφὶ µάλα γενναίως 
οἱ τῆς φαυλότητας τρόποι, μθιχεῖαι, eopvalat, xav 
λαλιαὶ, φενδηγορίαι, συκοφαντίαι, φιλοχρηματίαι, 
xai τὰ λοιπά. Οἱ δὲ τῶν τοιούτων οὐδὲν ὑπολογιπά- 


D 


µενοι προσποιοῦνται μὲν ὁλιγοσιτεῖν, ἔσθ᾽ ὅτε xal C 


τῶν ἑδωδίμων ἀποπέμπονταί τινα , δεδίασι δὲ τῶν 
ἑκτόπων οὐδέν. Καὶ πρός γε δὴ τούτῳ, χκατενφρα(- 
νουσι τὸν ὕπατον Ala, τὰ αὐτοῦ τιμᾷν ἠρημένοι, καὶ 


τὰ τῆς Κυπρογενοῦς θεραπεύουσι κράτη. Πλεῖστα 


μὲν οὖν ὅσα τὰ καθ) ἡμῶν παρ' ἐχείνου. ᾿Ακυρολο- 
γεῖ δὲ λίαν xol χατὰ τοῦ πανσόφου Μωσέως, xal 
τῆς αὐτοῦ συγγραφἢῆς οὐ µετρίαν ποιεῖται την χατάῤ- 
ῥησιν. Φηαὶ γὰρ «bv τῆς Κοσµοποιίας συντιθέντα 
βιθλίον εἰπεῖν μὲν ὅλως τῶν ἀληθῶν οὐδὲν, ὕθλους 
δὲ ἁπλῶς συμφυρῆσαι γεγηραχότας, xal ἃ μὲν ἣν 
εἰχὸς τοῦ παντὸς ἀξιῶσαι λόγου, ταῦτα Oh πάντα 
ποιῄσασθαι παρ οὐδέν ' cix δὲ ἁπλῶς ἑῤῥαφῳδη- 
χότα, δόξαι τι λέγειν σοφόν τε χαὶ ἀξιάχουστον. Te- 
θαύμαχε δὲ τῶν παρ᾽ Ἕλλησι σοφῶν τὰς ἐπὶ τούτῳ 
δόξας, μάλιστα δὲ τῶν ἄλλων, εὐφημίαις xai χρότοις 
τὴν Πλάτωνος στεφανοῖ. Ἐγὼ δὲ, ὅτι μὲν οὗ µετρίως 
σοθαρεύεςαι͵ x&v τούτῳ δῆ πάλιν παρήῄσω λέγειν. Ὅτι 
&k εἰχαίως ἐπὶ ταῖς Ἑλλήνων εὑρεσιεπείαις ἀνασπᾷ 
τὴν ὀφρὺν, ὡς ἄν οἷός τε ὦ, πειράσοµαι διειπεῖν. 


philosopbia cum eat ex se laudabilis, AD tum vel ipsis 
Graecorum sapientiz addictià admirationi est. Quare 
uon ab Hebreorum opinione impietatem didiciuus, 
hoe enim ipse quoque objecit ; sed, si quis vere 
loqui voluerit, ex sacris tabulig Graecorum igioran- 
tiam condemuaviimus, Es quis dubitet /jllos impie- 
tatis potius teneri, qui unum naura ac vere Deum 
non agooscupt? Vite gegus improbum ae dissolu- 
tum ex illorum inertja nog delegisse ait, confusio- 
nem et inertiam Grecanicam appellans nulio delectu 
quovis obsonio vesci, nec ab ullis eseulentis abhor- 
rere. in boc enim poUseimum pietalis vim consti- 
tiunt, et omais yirtulis decus se adeptos putant, si ali- 
quod ciborum genus noo attingant. Ecquam vero puri- 
tatis rationem in his constituunt? omnium enim Deus 
auetor eà opifex : omnino vero bona sunt qux a 
heno, neque quidquam ab illo sanctitatis et puritutis 
fonte derivatum est, qued nos eontaminet. Nam 
quid cibae in nos efficere , aut quam labem Inferre 
potest sumeutibus?* Atqui repudianda sunt, meo 
judicio, qux Bog sane contaminant. Quod egregie 
faciunt i:iprobi mores , adulteria , scortationes , ob- 
treciationes , mendacia , calumois , avaritia et ϱ.)- 
tera ** ; quxe cum illi floceifaeiant, quandoque tamen 
a cibis tesmeperare simulant , et eseulenta nonnulla 
rejiciunt , nullo ipterim seelere relicto : eoque sane 
supremum Jovem exhilarant, qui ejus mores eolunt, 
sed et Veneris numen veuerantur, Et abunde quidem 
ile de nostris rebus. Mosen porro sspientiusimum 
nimis 8ane contumeliose accipit, et in ejus ecripta 
pon medioeriter invebitur. Ait auctorem libri De 
creatione mundi veri quidem nihil prorsus dicere, 
sed in eum obsoletas nugas duntaxat congessisse, et 
que laude maxime digna videbantur, ea quidem 
fecisse nihili, sed futili ac negligenti rhapsodía per- 
funetum, sapiens nescio quid ac mirificum visum 
esse dixisse. Graecorum autem sapientum deea re opi- 
niones miratur, sed prze czeteris maxime Platonis opi- 
nionem prxdicatione ac plausibus exornat. Ego vero 
quod quidem A6 non mediocriter insoleseat, denuo 
hie quoque dicere pretermittam. Quod vero inanibus 
Gra»seorum commentis supercilium slulte contrahit, 
pro virili exsequi conabor. Sed collectam ex eorum 


D libris, quam de mundi ereatione habuerunt, opi- 


Bionem rursum apponendam puto; tam quid de 
ejus opificio Moses scripserit , opponendum : unde 
lectoribus facile innotescet, quam abjectse garruli- 
tatis eorum Πρ sint, Mosaicis autem scriptis 
quanta sit lux veritatis. 


Ἄρῆναι δὲ οἶμαι παραθεῖναι πάλιν ix. τῶν παρ᾽ αὐτοῖς βιθλίων ἀπολεξάμενον τὴν ἑχάστου δόξαν, fv 
ἔχειν ἠξίουν περὶ ες τοῦ xócpou κατασχευῆς, εἶτα τὴν Μωσέως χοσμµογένειαν ἀνθυπενεγχεῖν  ὀφθήσε 
ται γὰρ οὕτω τοῖς ἐντευξομένοις, xal τῆς ἐκείνων στενολεσχίας 6 λῆρος, xai τῶν Μωσέως γραμμάτων 


4b ἀχραιφνὲς εἰς ἀλήθειαν. 
Πλούταρχος τοίνυν, ávhp τῶν παρ) αὐτοῖς οὗχ 
ἄτημος γεγονὼς. Ev τῷ δευτέρῳ βιδλίῳ τῆς 20v Qu- 


9! Matth. xv, 19, 20. 


Plutarehus igitur (1), vir apud illos nou. obscuri 
nominis, in secundo libro collectionis degmatum 


(1) De placitis phil. lib. 11, foi, 886, tom. M edit. Xyl. 


cu 
S. CYRILLI ALEXANDRINI ΛΕΟΗΙΕΡ. 


sh 


572 


rerum naturalium : Prinus, inquit, Pythagoras com- A σιχῶν δογμάτων συναγωγῆς, οὕτω φησὶ περὶ τοῦ 


plexum universi mundum nuncupavit, a rerum ordine 
qui ín illo est. Thales, et qui ex ejus disciplina pro- 
dierunt, mundum unum ; Democritus, et Epicurus, 
et hujus discipulus Metrodorus , infinitos mundos 
in infinito, secundum omnem complexum ; Empedo- 
cles , solis curriculo mundi terminos. circumscribi ; 
Seleucus , mundum infinitum ; Diogenes , universum 
quidem mundum, infinitum vero certis finibus conten- 
tum ; Stoici. discrimen statuunt inter. universum. et 
mundum ; universum siquidem esse quod δεί cum 
vacuo infinitum ; totum vero saine vacuo mundum, 
Ha wl idem non sit mundus et universum, Deinde 
de inundi figura hzc rursum scribit : Stoici quidem 
mundi figuram aiunt. esse perfecti orbis ; alii turbi- 
watam ; ovo quidam similem facium. — Epicurus, 
wiundos orbiculatos esse posse : quin et fieri posse, 
ut alterius sint [figure cujusvis. Subjungit Graecorum 
opiniones philosophorum, et ad disserendum propo- 
nit, utrum animatus sit mundus, an non, hoc pacto : 
ÁAnimalum esse mundum, et a Providentia gubernari, 
ceteri omnes asserunt. Democritus autem, εἰ Epicu- 
rus, εί quotquot atomos et vacuum invezerunt, anima 
carere, nec a Providentia Ised a natura quadam ratio- 
mis experte. administrari volunt. Aristoteles, neque 
animalum tolum per omnes partes dicit, neque ratione 
aut mente predium, neque α Providenia guber- 
nalum, sed res quidem coelestes horum omnium 
esse participes, quippe qu& orbes continent animatos 
εἰ vitales, Llerrenas aulem. istis omnibus carere; 
ordine vero convenienti lemperari , ex accidentetan- 
tum, non per se et primario. 447 Et hec quidem de 
istis, Cum autem sibi propositum haberent sciscitari 
rursum uirum muudus natura sua corruptioni sil 
obnoxius, an non : ita ea de re statuerunt (1): 
Pythagoras εἰ Stoici, mundum a Deo factum , et 
naiura quidem sua corruptioni obnoxium esse, quippe 
cum sil corporeus, ideo el sensilem esse , tamen 
ab interitu Numinis custodia et providentia servatum 
iri, Epicurus, caducum, propterea quod ortus sit, 
ut animal, ut planta. Xenophanes , neque or(um , et 
sempiternum, et corruptionis experlem. Aristoteles, 
pariem. mundi qug lune  subjacet | affectionibus 
obnoxium, qua parte etiam res terreng corrumpuntur. 


Audite tandem et intelligite, ο viri, quantum ist- 
hie inficetiarum. Nam cum aliorum alii sententias 
oppugnantes pro libidine modo hoc, modo illud, 
promiscue, temere [et inconsiderate eructent, num- 
quid statuemus eos veritatem potius quarere, quam 
tenere? Hi enim inundum unum, illi plures; alii 
ortum babuisse; quidam his prorsus adversi, οἱ 
opinionibus discrepantes,interitus et ortus expertem 
faciunt. Et nonnulli quidem — Dei providentia gu- 
bernari ; alii nulla providentia regi contendunt, et 
elementorum conciunos motus fortuitis casibus οἱ 
accidentibus attribuuut; postremo sunt, qui animam 


(4) Plutareh. ]. c. 


χόσµου. Πυθαγόρας πρῶτος ὠνόμασε τὴν εῶν 
ὅ ων περιοχἡ», κόσμον, éx τῆς àv αὐτῷ τάξεως 
θα.Ίῆς xal οἱ ἀπ αὐτοῦ, ἕνα τὸν κόσμον’ Δημό- 
χριτος xal Ἔπίχουρος, καὶ ὁ τοῦτου μαθητὴς 
Μητρόδωρος, ἀπείρους Δόσμους ἐν τῷ ἀπείρῳ, 
xal κατὰ πᾶσαν περἰστασιν' ᾿Εμπεδοκλῆς, τὸν 
τοῦ ἡίου περίδροµον εἶναι περιγραφὴν τοῦ πέ- 
ῥρατος τοῦ κόσμον’ ZéAsuxoc, ἄπειρον τὸν κόσμον" 
Διογένης, τὸ μὰν πᾶν ἄπειρον, τὸν δὲ κόσμον 
πεπεράνθαι’ οἱ Στωϊκοὶ, διαφἑρει’ τὸ πᾶν xal τὸ 
ὅ Ίο». ἅπαν μὲν γὰρ εἶναι τὸ σὺν τῷ κενῷ ἅποι- 
por, ÓAov δὲ, χωρὶς τοῦ κεγοῦ τὸν xócpor, 
ὥστε οὐ τὸ αὐτὸ εἶναι τὸ ὅ. ον καὶ τὸν κόσμον. 
Elta περὶ τοῦ σχήµατος τοῦ χόσμου, ὧδε πάλιν φη- 


B σίν: Οἱ μὲν Στωϊκοὶ, σφαιροειδῆ τὸν κόσμον * 


ἅ-1Ίοι δὲ κωνοειδῆ ' οἱ δὲ, ὡοειδῆ. Ἐ πίκουρος δὲ, 
ἐνδέχεσθαι μὲν εἶναι σφαιροειδεῖς τοὺς κόσμους, 
ἐνδέχεσθαι δὲ καὶ ἑτέροις σχηματισμοῖς »εχρῆ- 
σθαι. Ἔφη δὲ πάλιν, τὰς τῶν παρ) Ἕλλησι φιλο- 
σόφων δόξας εἰς ἐξήγησιν προτιθεὶς, εἰ ἔμφνχος ὁ 
κόσμος. f| μὴ, οὕτως Οἱ μὲν ἅ-1οι πάντες. ἓἔμ- 
V'uxor τὸν χόσµον xal προγοἰᾳ διοικούµενον, εἷ- 
zov. Δημόλριτος δὲ, καὶ Ἐπίχουρος, καὶ ὅσοι 
τὰ ἄτομα εἰσηγοῦνται καὶ τὸ κεγὸν , οὔτε Épyrv- 
χο», οὔτε προνοίᾳ διοικεῖσθαι, φύσει δέ τινι 
dJóqq. ἈριστοτέΊης οὔε ἔμγυχον óAov δὲ 
ὅλων, οὔτε «ογικὸν, οὔτε νοερὸν, οὔτε προγοίᾳ 
διοικούµενο». Τὰ μὲν γὰρ οὐράνγια τούτων ἁπάν- 


, των κοινωγεῖν. Σφαίρας 1àp περιέχει ἐμγύχους 


xal ζωτικὰς, τὰ δὲ περίγεια, μηδενὸς αὐτῶν 'εῆς 
δὲ εὐταξίας , κατὰ συμθεδηκὸς, οὗ xponrcvpé- 
γως μετέχει». Καὶ ταυτὶ μὲν περὶ τούτων. Ἐπειδὴ 
δὲ σχοπὺς ἣν αὐτοῖς βασανίσαι πάλιν τὸ, πότερόν 
ποτε φθαρτὸς ἂν εἴη xarà φύσιν ὁ κόσμος, 7) ph, 
δεδοξάκασιν ὧδε xal περὶ τούτου Πυθαγόρας xal οἱ 
Στωϊκοὶ, xal γενητὸν ὑπὸ θεοῦ τὸν κόσµο», καὶ 
φθαρτὸν μὲν ὅσον ἐπὶ τῇ φύσει. Αἰσθητὸν γὰρ 
εἶναι διόει καὶ σωματικὀν, οὐ μὲν δὴ φθαρησόµε- 
γόν T6 , προγοἰᾳ καὶ συγοχῇ θεοῦ. Επίκουρος, 
φθαρτὸν ὅτι xal yerntóc , ὡς ζῶον, ὡς φυτόγ. 
Φενοφάνης, ἀγένητον, καὶ ἀῑδιον, καὶ ἄφθαρτον' 
τὸν κόσµο». 'Apwtotéduc τὸ ὑπὸ τὴν σελήνη» 
Πιέρος τοῦ κόσμου παθητὸν, év « xal τὰ ἐπίγεια 


p χηραίγεται (1). 


ἸΑχούετε, ὦ ἄνδρες, xal συνίετε λοιπὸν, πόσος ἓν 
τοὺτοις ὁ λῆρος. Tal; γὰρ ἀλλήλων ἀντανιστάμενοι 
δόξαις, τοῦτό τε xáxslyo φύρδην ἁπλῶς xal ἆχατα- 
σχέπτως, χατὰ τὸ ἑχάστῳ δοχοῦν, ἐρευγόμενοι, πῶς 
οὐχ ἂν εἶναι νοοῖντο στοχασταὶ μᾶλλον, xal οὐ τῆς 
ἀληθείας ἐπιστήμονες ; Οἱ μὲν γὰρ, ἕνα τὸν χάσµον, 
οἱ δὲ, πολλοὺς, ἕτεροι δὲ γενητόν * siot δὲ, οἳ τούτοις 
εἰσάπαν ἀνθεστηχάτες, xal διάφοροι τὰς Υνώµας, 
ἄφθαρτόν τε χαὶ ἀγένητον εἶναι λέγουσιν αὐτόν. Καὶ 
οἱ μὲν mpovolq θεοῦ διοικούµενον, οἱ δὲ, xal προ- 
νοίας δίχα, καὶ τὴν τῶν στοιχείων εὔταχτον xivnsty 
αὐτοματισμοῖς xat συµθεθηχόσιν ἐκνενεμήχασι’ xol 


575 





CONTRA JULIANUM LIB. Ii. 


5.4 


ol μὲν εμψυχωσθαι φασιν αὐτὸν, οἱ δὲ, οὔτε ἔμψυχον Α inditam ei fuisse aiunt; alii contra nec anima, uec 


οὔτε voepóv* καὶ ἁπαξαπλῶς χατίδοι τις ἂν, οἱονεὶ 
µεθύοντα, τῇδέ τε χἀχεῖσε διαῤῥιπτούμενον τὸν ἐφ᾽ 
ἑχάστῳ λόγον αὐτοῖς. Ἐπειδὴ τὸν Πλάτωνα τῶν ὅἅλ- 
λων ἐχχεχριχὼς, ταῖς αὐτοῦ μάλιστα δόδαις ἔμφιλο- 
χωρεῖ, φαίην ἂν ὅτι Πλάτων τε xoi Πυθαγόρας 
δοξάνουσι μέν πως ἐπιεικέστερον περί τε θεοῦ xal 
χόσμον. Συνειλόχασι δὲ τὴν εἰς τοῦτο παίδευσιν εἴ- 
τουν ἐπιστήμην, Αἰγυπτίοις ἑἐμδεθ)ηχότες, παρ᾽ οἷς 
0h πολὺς ὁ περὶ τοῦ πανσόφου Μωσέως λόγος fjv, 
χαὶ τῶν παρ᾽ αὐτῷ δογμάτων τὸ θαῦμα ἑτετίμητο. 
Πλὴν αὐτόν τέ φασιν ἑαυτῷ τὸν Πλάτωνα τὰναντία 
δοξάσαι, xaX τὸν αὐτῷ φοιτήσαντα τὸν Αριστοτέλη, 
μὴ τὰ αὐτοῦ μᾶλλον ἑλέσθαι φρονεῖν, ἀντιφέρεσθαι 
δὲ xal ἀντεξάγειν αὑτῷ. Φησὶ μὲν γὰρ ὁ Πορφύριος, 


δοξάσαι τὸν Πλάτωνα περὶ οὐρανοῦ, φάναι τε ὅτι τὸ B 


σωματοειδὲς αὐτοῦ συνέστη ἀπὸ τῶν τεσσάρων στοι- 
χείων, ἀλλήλοις ὑπὺ φυχῆς συμπεφωνηχότων. Διὸ, 
φησὶ, xal νῦν συμμιγὴς μὲν, 7) καὶ κατὰ τὸ 
zÀsovdtov ὠνόμασται. Ὁμολοχεῖ δὲ, οἶμαι, τοῦ- 
νοµα, χαὶ κεχλῆσθαί φησιν οὐρανὸν, olov ὁρατὸν ὄντα 
τινὰ, [v' àx τοῦ ὁρᾶσθαι νοοῖτό τις οὐρανός. 'Apt- 
στοτέλει γε μὴν οὐχ ie ταῦτ ἔχειν ἑδόχει, Πόθεν, 
Οὐ γάρ col φησι συντεθεῖσθαι τὸν οὑρανὸν, οὔτε μὴν 
kx τεσσάρων εἶναι στοιχείων, ἐπινοεῖ δὲ πέµπτον τι 
σῶμα τῶν τεσσάρων ἀμέτοχον, χαὶ ὁλοτρόπως Ίμοι- 
ρηχός. Καὶ ὁ μὲν Πλάτων ἔμφυχόν τε τὸν χόσμον 
φησὶ, καὶ ζῶον votpóv. Ἐφίστησι δὲ χαὶ πρόνοιαν 
αὐτῷ, Ὑενητόὀν τε xal φθαρτὸν, τό γε Ἴχον εἰς τὴν 
αὐτοῦ φύσιν, διορίζεται. Πεφρόνηκε δὲ οὐχ ὧδε πά- 
λιν ὁ αὐτοῦ φοιτητής. Οὔτε γὰρ ἔμφυχον ὅλον δι 
ὅλων, οὔτε νοερὸν, οὔτε Ἡρονοίᾳ διοικούµενον, ἀλλ᾽ 
οὐδὲ γενητὺν εἶναι δίδωσιν αὐτὸν, ἀλλ᾽ ὡς ἄφθαρτον, 
xa ἀγένητον. Καὶ πάλιν ὁ μὲν δὴ δεινὸς, xal δια- 
6όητος Πλάτων, τρεῖς ἀρχὰς εἶναι τοῦ παντὸς διορἰ- 
ζεται, θεὸν, xaX ὕλην, xaX εἶδος * χαὶ θεὸν μὲν εἶναί 
φησι τὸν ποιητὴν, ὕλην δὲ τὸ ὑποχείμενον, εἶδος δὲ 
τὸ ἑχάστου τῶν Ὑινομµένων παράδειγµα. 'Avtav- 
ἴίσταται 65 πάλιν Αριστοτέλης αὐτῷ, χαὶ οὗ συµδαίνει 
καθάπαξ. Τὸ γὰρ εἶδος, &pyhv f) φρονεῖν Ἀ λέχειν 
αὖὐχ ἀξιοῖ. Δύο δὲ εἶναί φησι τὰς ἀρχὰς, Θθεὸν xal 
Όλην. Τρεῖς δὲ πάλιν ὁ Πλάτων τὰς τῶν ὅλων ἀρχὰς 
εἶναι λέγων, Θεόν τε xal ὕλην, χαὶ εἶδος, προσεπάγει 
xal τετάρτην, fjv δὴ xaX ὅλου φυχὴν ὀνομάξει. Καὶ 


mente praditam. Et, ut semel dicam, illorum de re 
qualibet orationem veluti temnlentam videas, huc 
etiliuc disjeciam.Sed quoniam Platonem e reliquo- 
rum turba secrevit, ejusque placitis potissimum in- 
h:erescit ; hoc facile concedam, Platonem et Pytha- 
goram czteris quodammodo zquius de Deo et mun- 
do sentire; cujus rei doctrinam aul scientiam ex 
JEgyptiorum commercio collegerunt, qui sapientis- 
simum Mosen in ore szpius habebant, et admirabi- 
lem ejus doctrinam suspiciebant. "Verumtamen se- 
cum pugnando contraria sensisse Platonem aiunt, 
et discipulum ejus Aristotelem cum eo non modo 
non sensisse, sed et refatando illum arguisse. Pur- 
phyrius enim refert Platonem sensisse et docuisse 
partem illam coeli, quze corporis speciem pra se 
fert, ex quatuor elementis anime vi inter se consen - 
tientibus conflatam. 4/dcirco, inquit, nunc ex commi- 
stione, sive ex abundanti, nomen est. sortium. Cui 
etiam, opinor, nominis ratio 48 suffragatur, et o0 pa- 
νὸν dictum ait, quasi ὁρατὸν, aspectabile, ut ex 
aspectu ecgelum nuncupatum intelligeretur. Aristoteli 
longe alia mens est. Quidum? nempe celum nou 
compositum quidem, nec ex quatuor elementis con- 
flatum docet , sed quintum quoddam corpus, com- 
miniscitur a quatuor íllis prorsus alienum. Plato 
animam mundo tribuit, οἱ vitam sensu preeditain, 
adeoque providentiam quamdam ducem et guberna- 
tricem ei prze(icit : factum vero esse et corruptioni 


c obnoxium, quod ad ejus naturam attinet, decernit. 


At ejus discipulus Aristoteles, contrariam senten- 
Liam secutus, nec animatum esse per omnes par- 
les, neque sensu praeditum, neque a Providentia 
guberuatum, neque vero factum concedit, sed ve- 
lut ortus et interitus expertem statuit, lhursum sa- 
piens ille Plato, et omnium praedicatione celeberri- 
imus, tria principia universi eonstituit : Deuin, ma- 
teriam, et ideam. Deum opificem esse asserit: 
materiam subjectum ; ideam vero. exemplar cujus- 
que eorum qux fiunt. Hunc perinde refe!lit Aristo- 
teles, et inter 608 convenire omnino non potest. 
ύδατα enim prineipium esse nec credere vult, nec 
concedere, duoque tantum principia decernit, Deum 
et materiam. Plato, tribus rerum omnium principiis 


πρός γε δὴ τούτῳ τὴν ὕλην ἀγένητον εἰπὼν, xai p constitutis, Deo, materia et idea, quartum eliam 


γενητὴν αὑτὴν εἶναί φησι, Elsa τὸ εἶδος 6. τί ποτέ 
ἐστιν, ὑφεστάναι δοὺς αὐτὸ χαθ ἑαυτὸ, μάχεται τοῖς 
ἰδίοις αὐτοῦ εὑρήμασι. Ἔφη γὰρ iv τοῖς τοῦ Θεοῦ 
νοῄµασιν ὑπάρχειν αὐτὸ, xal οὐχ ἰδίαν Όπαρξιν 
ἔχειν, ἤγουν οὐσίωσιν. Τίσιν οὖν ἄρα προανενευχότες 
οἱ τῆς ἁληθείας ἐἑρευνηταὶ, τὴν ἁμώμητον xal ἁπλα- 
γεστάτην διάττοιεν τρίδον ; xiva τῶν ὠνομασμένων, 
τοῦ ψευδοεπεῖν ἁπαλλάξομεν; τίνι τὴν φΏφον τοῦ 
κατὰ µηδένα διαπταῖσαι τρόπον ἀπονέμειν ἄξιον; 
μᾶλλον δὲ, πῶς ἂν εἶἷεν ἀξιόχρεῳ πρός Ye τὸ δεῖν 
ἀναπεῖσαί τινας, oi ΥΕ τοσοῦτον διηµαρτήκασι τἆλη- 
θοῦς, ὡς ph µόνον ἀλλήλων, ἁλλὰ καὶ ταῖς σφῶν 
αὐτῶν ἀντιφέρεσθαι δόξαις; Ἐπενεῖδε ταῦτα xa 
Χατστέθηπεν ὁ πάνσοφος Ἰουλιανὸς, καὶ χατασχώ- 


inducit, quam animam universi nominat. Pr:eterea 
cum materiam dixisset ingenitam, rursus genitam 
illam esse ait. Quid quod cum ideam interdum per 
se subsistere concedat, inventis ipse suis repuguat, 
nec meminit alicubi dicere, in Dei mente οἱ eogita- 
Lione ipsam esse, nec propriam habere exsistentiam 
sive essentiam. Quibusnam igitur assensi veritatis 
indagatores reprehensionis eterroris vacuum iter 
decurrent? quem ex iis qui nominatim sunt. appel- 
lati, mendacii eulpa liberabimus ? aut quem nullo 
modo lapsum nostris suffragiis comprobabimus? 
Imo quid habebunt, quo quemquam a sententia re- 
vocent, auctoritatis, qui tam longe a vero abierunt, 
ut non solum inter 56, sed secum ipsi pugnent? Vidit 


919 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHIEP. 


516 - 


baec et opstupuit solertissimus ille Julianus : hinc ad A πτει μὲν τὰ Μωσέως᾽ ἄνω δὲ χαὶ κάτω τὰ πάντα 


sugillanda Mosis scripta vertitur, et susque deque ver- 
sis omnibus, libros Platonis audet il[isopponere, etait: 


&9 JULIANUS. 


Ilic Platonis verba, si juvat, conferamus. Quid 
igitur hic de mundi Opifice loquatur, et quomodo 
loquentem illum introducat, cum de mundi crea- 
tione scribit, considera, ut Platonis et Mosis de 
inundi opiflcio doctrinam invicem contendamus. Sie 
enim patebit, uter altero prestantior ac Deo dig- 
nior : illene qui simulacra. deorum coluit, Plato; 
an Moses, cui Deum divinz Litter referunt o6 ad 
0s fuisse locutum **. « In principio fecit Deus cce- 
lum et terram. Terra autem erat invisibilis et ía- 


composita, et tenebr:»» super. abyssum, et Spiritus p 


Domini ferebatur super aquam. Et dixit Deus : 
Fiat lux ; et facta. est. lux. Et vidit Deus lucem, 
quia bona est. Et discrevit Deus inter lucem et te- 
nebras, et vocavit Deus lucem diem, et tenebras 
vocavit noctem, Et faetum est vespere, οἱ factum 
est mane dies unus. Et dixit Deus : Fiat ürmamen- 
tum in medio aqux , et vocavit Deus firmamentum 
crelum. Et dixit Deus : Congregetur aqua, qua sub 
colo, in congregationem unam, ut appareat arida. 
Et factum est sic. Et dixit Deus : Germinet terra 
herbam pabuli, et lignum fructiferum. Et. dixit 
l'eus : Fiant luminaria in firmamento coeli ad illu- 
minatioaem super terram ; et pasuit ea Deus in fir- 
mamento cali, ut luceant super terram et habeaut 


χυχῶν, τοὺς Πλάτωνος λόγους ἀντιπαρεξάχειν αὐτοῖς 
ἀποτολμᾷ, xai φησι’ 
IOYAIANOSX. 


Ἐνταῦθα παραθάλωµεν, si βούλεσθε, τὰ τοῦ 
Πλάτωνος. Τί τοίνυν οὗτος ὑπὲρ τοῦ Δημιουργοῦ λέ- 
χει, xa τίνας περιτίθησιν αὐτῷ φωνὰᾶς Ev τῇ χοσµο- 
γονίᾳ, σχόπησον, ἵνα τὴν Πλάτωνος καὶ Μωσέως 
ποσμογονίαν ἀντιπαραδάλωμεν ἀλλήλαις. Οὕτω γὰρ 
ἂν φανείη, τίς ὁ κρείττων, xal τίς ἄξιος τοῦ Θεοῦ 
μᾶλλον * &p' 6 «otc εἰδώλοις λελατρευχὼς Πλάτων, 3 
περὶ οὗ φησιν dj Γραφὴ, ὅτι στόµα πρὸς στόµα ὁ 
θεὸς ἐλάλησεν αὐτῷ. « Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ θΘεὸς 
τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν. Ἡ δὲ γη ἣν ἀόρατος χαὶ 
ἀχατασχεύαστος, xal σχότος ἑπάνω τῆς ἀδύσσου»" 
καὶ πνεῦμα θεοῦ ἐπεφέρετα ἑπάνω τοῦ ὕδατος. Καὶ 
εἶπεν ὁ θεός * Γενηθήτω φῶς, χαὶ ἐγένετο φῶς. Καὶ 
εἶδεν 6 Θεὸς τὸ φῶς, ὅτι καλόν. Καὶ διεχώρισεν à 
θεὺς ἀνὰ μέσον τοῦ φωτὸς, καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σχό- 
τους, καὶ ἐκάλεσεν ὁ θεὺς τὸ φῶς ἡμέραν, xa τὸ axó- 
τος ἐχάλεσε νύχτα. Καὶ ἐγένετο ἑσπέρα, καὶ ἐγένετο 
πρω!, ἡμέρα ula. Καὶ εἶπεν ὁ θεὺς, Γενηθήτω στε» 
ρέωµα ἓν µέσῳ τοῦ Ὁδατος. xal ἐχάλεσεν ὁ θεὺς τὸ 
στερέωμα οὐρανόν ΄ xai εἶπεν ὁ θεὸς, Συναχθήτω τὸ 
ὕδωρ «b ὑποχάτω τοῦ οὐρανοῦ εἰς συναγωγὴν μίαν, 
καὶ ὀφθήτω fi ξηρά. Καὶ ἐγένετο οὕτως. Καὶ εἶπεν ó 
θεός Ἡλαστησάτωἡ y?) βοτάνην χόρτου xa ξύλον xáp- 
πιµον. Καὶ εἶπεν ὀθεὸς, Γενηθήτωσαν φωσεῆρες Ev τῷ 
στερεώµατι τοῦ οὐρανοῦ, ἵνα (atv elg φαῦσιν ἐπὶ 


prineipatum diel ac noctis **.» In his, nee abyssum C τῆς γῆς καὶ ἔθετο αὐτοὺς 6 θεὺς ἓν τῷ στερεώµατε 


factain aita Deo, nec 4enebras, nee aquam ; tametsi 
cum lucem Dei jussu factam scripsisset, idem plane 
de nocte, abysso, et aqua dictum oportuit : verum- 
tamen de illis, quasi de rebus factis, nihil prorsus 
loquitur, eum identidem 64 commemoret. Quid 
quod ne angelorum quidem meminit, quomodo 
creati, aut facti, nedum qua ratione produeti. fue- 
rint ; sed corpora duntaxat commemorat, quz coelo 
aut terra continentur, ita ut secundum Mosen nul- 
lam rem incorpoream Deus fecerit, sed materiam 
lantum sebjectam dígesserit. lllud vero: « Terra 
erat invisibills et incomposita, » nihil aliud est, 


τοῦ οὐρανοῦ, ὥστε qalvesty ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ ἄρχειν 
τῆς ἡμέρας xaX τῆς νυκτός.» "Ev 6h ταύτοις, οὔτε τὴν 
ἄδυσσόν φησι πεποιῆσθαι ὑπὸ τοῦ θεοῦ, οὔτε'τὸ σχό- 
τος, οὔτε «b ὕδωρ. Καίΐτοι y priv δήπουθεν εἰπόντα περὶ 
τοῦ φωτὸς, ὅτι προστάξαντος θεοῦ γέγονεν, εἰπεῖν 
ἔτι καὶ περὶ τῆς νυχτὺς, xai περὶ τῆς ἀθύσσου, xal 
περὶ τοῦ ὕδατος. 0 δὲ οὐδὲν εἶπεν ὡς περὶ γεγο- 
νότων ὅλως, χαΐτοι πολλάχις μνησαθεὶς αὐτῶν. ἹἩρὸς 
τούτοις οὔτε τῆς τῶν ἀγγέλων µέμνηται γενέσεως 1) 
ποιήσεως, οὐδ' ὄντινα τρόπον παρήχθησάν, ἀλλά 
τῶν περὶ τὸν οὐρανὸν µόνον xaX περὶ τὴν γῆν σωµά- 
«ων, ὡς εἶναι τὸν θεὸν, χατὰ τὸν Μωσέα, ἀσωμάτων 


quam bumidam quidem et aridam substantiam, ma- f) μὲν οὐδενὸς ποιητὴν, ὕλης δὲ ὑποχειμένης χοσµή- 


teriam facere; ejus autem ordinatorem Deum intro- 
ducere, 


τορα” τὸ δέ. « 'H γη fiv ἁόρατος χαὶ ἀκατασχεύα - 
στος, » οὐδὲν ἕτερόν ἔστιν, f) τὴν μὲν ὑγρὰν xai 


ζηρὰν οὐσίαν Όλην ποιοῦντος, χοσµήτορα δὲ αὐτῆς τὸν θεὺν εἰσάγοντος. 


50 CYRILLUS. 

De Mose lgitur multa fuerit et longa iis oratio, 
qui laudandum eum susceperint, Deum enim audiit 
aperte dicentem: « Prz cxteris ego novi te, et apud 
me gratiam invenisti 5, » Sed multiplicis, quz in 
eo fuit, virtutis luculentum sane testimonium pra- 
bebit vis portentorum effectrix, qua in Egypto 
enituit. Parebat enim Deo universorum, et minister 
aderat creaturas adversus JEgyptiorum vesaniam 
concitanti. Qualis autem fuerit Plato, etiam tacen- 


9 Exod, xxxui, 11. 5* Gen, à, 1-14. 


KYPIAAOZ. 

Μωσέως μὲν οὖν πἐρι πολὺς ἂν γένοιτο καὶ pa- 
χρὸς τοῖς εὐφημεῖν βουλομένοις ὁ λόγος. ᾿Αχήχοε γὰρ 
θεοῦ λέγοντος ἐναργῶς * « Οἶδά σε παρὰ πάντας, xal 
χάριν εὕρηχας παρ) Epol. » Τῆς γε μὴν ἑνούσης 
αὐτῷ πολυειδοῦς ἀρετῆς, ἀπόδειξις εἴη ἂν καὶ μάλα 
caghe, τῆς ἐν Alyómtp τερατουργίας 1| δύναμις. 
Ὑφεστήχει γὰρ τῷ τῶν ὅλων θεῷ, καὶ ὑπηρέτης fjv 
ταῖς τῶν Αἰγυπτίων ἀπονοίαις χατεξανιστάντι τὴν 
χτίσιν. 'Οποῖός γε μὴν ὁ Πλάτων ἣν, χἂν εἰ pf) τις 


ο. £xod. «σσ!, 17. 


511 . 


CONTRA JULIANUM LIB. t. 


573 


λέγοι, διαδοῄσειεν ἂν ἡ ἐξ "AUnvov ἐπὶ Σιχελίαν A tibus omuibus, vel ejus Atlieuis In Siciliam profectio 


ἄφοδος. O0 γὰρ ἀρεσθέντα ταῖς παρ) αὐτοῦ θω- 
πείαις τὸν Διονύόιον, ἀποδόσθαι φασὶν αὐτὸν, ὡς àv- 
ελευθέρῳ πουν πάντως ποινὴν ἐπιθέντα τὴν ἆνδρα- 
πόδι πρεπωδεστάτην. Πλην ἀφείσθω τέως ὁ περὶ 
τούτου λόγος. Ίτω δὲ bh πάλιν ἐπὶ τὸ ἐν χεραίν. 'O 
θεώπέσιος μὲν γὰρ Μωσῆς οὐ λόγους ἡμῖν cixalooc 
ὁρᾶται αυντεθειχώς * οὔτε μὴν ix φιλοτιμίας ἁπλῶς 
εἰς τοῦτο παρωρμηµένος, ἀλλά ^v τῶν ἀναγχαιων 
εἰς ὄνησιν ἐπινοῆσάς τῷ βίῳ. Οὐ γάρ «ot προύθετο 
φυσιολογεῖν ἰσχνῶς, Ώγουν φάνας τι περὶ τῶν Acyo- 
µένων Αρώτων ἀρχῶν, 3) τῶν à αὗτῶν ὀτὀὐχείων - 
περιεργότερα γὰρ οἶμαι ταντὶ xat ταῖς τινων δια- 
νοίαις οὐχ ἁλώσιμα. Σποπὸς δὲ Υέγονεν ἀἁὐτῷ, τὸν 
πῶν Ἀηνικάδε νοῦν τοῖς τῆς ἁληθείας ἐπιστῆσαι 
δόγµασι. Πεπλάνήντο γὰρ, χαὶ τὸ δοχοὺν ἕχαστος 
προὀχυνοῦντες ἡλίσχοντο, xat τὸν ἕνα xat φύσει θεὸν 
ἐξ ἁμαθίας τῆς ἄγαν Ἠγνοηκότες, λελατρεύχασι τῇ 
Ἀτίσει. Καὶ οἱ μὲν θεὺν ἐπεγράφοντο τὸν φὐρανὸν, 
ἕτεροι δὲ, τὸν ἡλίου χύχλον, εἰσὶ δὲ οἳ καὶ σελήνῃ, 
xai ἄστροις, καὶ γῇ, xaX φντοῖς, xat τῇ τῶν ὑδάτων 
φύσει πτηνοῖς τε xal ζώοις ἀλόγοις τὴν τῆς ἄνω- 
τάτω φύσεως δόξαν ἆ πονέµειν ἑσπούδαζον. Καθιγμέ- 
νων δὴ τῶν πῥαγμάνων εἰς τοῦτο ἀαὐτοῖς, xai τῆς 
οὕτω δεινης ἀῤῥωστίας κατανεµηθείσης ἅπαντας 
εοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ἐπίχουρος ἣν ὁ Μωσῆς, koX τῶν 
καλλίστων ἅπασι µαθηµάτων εἰσηγητὴῆς ἀνεδείχνυτο, 
elc μὲν ὅτι κἀτὰ φύσιν ἐστὶν ὁ τῶν ὅλων δημιονυργὸς 
διαῤῥήδην ἀναχεχραγὼς, ἀφιστὰς δὲ τῶν ἄλλων, & 
καὶ δι αὐτοῦ παρήχθη πρὸς τὸ εἶναί {τε καὶ ὑπάρ- 
χειν ὅλως. Χρειωδέστνατα τοίνυν καὶ µάλα σοφῶς τὸ 
πολὺ λίαν ἰσχνομοθεῖν παρελάσας, ἓκὶ τὸν «ῶν ἀνα- 
γκαιοτέρων χεχώρηχε λόγον. Τί γὰρ Ébet ποία μὲν 
ἔστιν fj τῶν ὑδάτων φύσις εἰπεῖν, f xal ὅπιος γέγονε 
τὴν ἀρχῆν; ἀναμετρήσαί ^e ἀθύσσόυς, xaX οὐρανοῦ 
φύσιν, xol τῆς τῶν ἀἁγγέλων ὑπάρξεως πολυπραγµσ- 
νῆσαι τὸν τρόπον; ταυτὶ μὲν γὰρ Ott δυσεζξἠγητά 
παιντὶ γένοιτ' ἂν, ὡμολογῆσθαι νομίζω. "AX εἴπερ 
Ἶν ὅλως χαὶ διειπεῖν δόνασθαι σοφοῦντος Θεοῦ, τίς ὁ 
ἀκροασόμενος ἣν, ἤγουν σννιέναι τὰ οὕτως ἰσχνὰ, 
μᾶλλον δὲ xal ὑπὲρ νοῦν, οἷός τε ὤν; Καΐτοι xol 
αὐτῆς τῆς Ἑλλήνων ἁμαθίάς κατόπιν ὄντας εὑρί- 
συµεν τοὺς κατ ἐχεῖνο χαιροῦ, χαθ᾽ ὃν χαὶ ἡ τοῦ 
παάνα΄φου ἹΜωσέως ἑπράτντετο συγγραφή. Ἐχεϊνοι 


declaraverit. Nam offensum ejus assentationibus, fe- 
runt Dionysium ipsum vendidisse , cui, ut iflibera- 
liter blandieuti scilicet, poenam imposaerit mancipio 
plane diguam. Ceterum mittatur interim de his ora- 
tio : ad id vero quod in manibas est, ptocedat. Di- 
vinus enim Moses, net temere quidquani scripsisse 
conspicitur, nec propter ambitionerh &o devenisse, 
séd res ad vitam necéssarias atque utiles excogi- 
tasse. Non enim mirute de terum natura. disputare 
propositum habuit, aut de primis, ut vocant, prin- 
cipiis, aut de elementis, quz αἲν iis oriuntur, verba 
faceré : cariosiora enim ista sunt, et ejusmodi, ut 
tsonnulorum ingeniis nequeant capi. Sed scopus 
illi fuit eoruth qui tum efant hominuni mentem 


D doctrina veritatis informare : errore namque tene- 


bantur, et quod cuique videbatur manifeste colebant, 
gnuniqué et n3tura Deum pre nimia ihscitiá igno- 
rantes, creatura serviebaht. Inter quos alii numen 
sibi sscribebaht, cotum : quidam, solis orbem : 
eraut, qui funz etiam ac sideribus, terrz, plantis, - 
et aquarum naáturze, volucribus item, οἱ brutis ra- 
tione carentibus, $upremae nature gloriam tribuere 
studerent. Eo itaque rebus illorum adductis, cum 
universos homines hic tam gravis morbus depasce- 
retur, opitülator Moses adfuit, οί praestantissima 
doetrinz dux cunctis exstitit, palamque et aperte 
praedicavit unutu ésse natura rerum omnium ορίῆ- 
cem, 6ἱ 4 rebus cfetérís, qus per illum creatze ac 
products sunt, eos àvócavit. Utilissime ergo et 
$ane quam sapienter nimiam istam subtilitatem ab 
oratione suá removit, el ad scribendas res magis 
necessarias conversus ést, Nam quid attinebat di- 
cere, qualis sit aquarum natura, &ut quod primor- 
dium habuerit? Quid erat necessé abyssos metiri, 
51 colique naturam ; aut quomodo angeli exstite- 
rint, curiose exquirere? qux sane cuivis esse expli- 
cáàtu difficillima, neminem difflleri puto. Quod οἱ 
dante sapientiam Deo explicari isla potuissent, 
quis tahdem idoneus auditor futurus, àut tante res 
subtilitatis, imo vero et supra intellectum positas 
aninio complexurus erat? Nam homines illius zeta- 
tis, qua bzc scriptis mandabat Moses sapientissi- 
mus, vel cum Graecorum inscitia certasse reperie- 


μὲν γὰρ à' ὧν jv δύνασθαι τὴν τοῦ Θεοῦ δόξαν διει- pj mus, Quibus enim ex rebus potissimum Dei glo- 


δέναι σαφῶς, διὰ τούτων αὐτῶν ἁλοῖεν ἂν εἰς τὸ 
τῆς ἑσχάτης ἀπασῶν ἀθελτηρίας πεσόντες βάραθρον. 
Ὡς γὰρ δή φησιν ἡ θεόπνευστος Γραφὴ, ἐχρῆν δή- 
που τοὺς πάλαι τὸν τῶν ὅλων δημιουργὸν xai τεχνί- 
την ἀπὸ χαλλονῆς χτισµάτων ἐννοεῖν' οἱ δὲ πρὸς 
τοῦτο κατῴχόντο δυσδουλίας, ὥστε χαὶ ἓξ ὧν ὃν εἰ- 
κὺς ἐπὶ τὴν τῆς ἀληθείας ἀποφέρεσθαι γνῶσδιν, διὰ 
τούτων αὐτῶν ἁλῶναι παθόννας τὸ προσχεῖσθαι τῷ 
φεύδει. γένοιτο δ' ἂν καὶ toítou µάρτνς πιστὸς 6 
πάνσοφος Παῦλος ὡδὶ γεγραφώς" ε Τὰ γὰρ ἁόρατα 
αὗτοῦ, ἀπὸ χτίσεως χόσµου, τοῖς ποιἠµασι νοούµενα 
καθορᾶται ᾿ fj τε ἀῑδιος αὐτοῦ δύναµις, καὶ θειότης, 
εἰς τὸ εἶναι αὐτοὺς ἀναπολογήτους, διότι γνόντες τὸν 
θεὸν, oC: ὡς Θεὸν ἑδόξασαν 1] εὐχαρίστησαν, ἀλλὰ 


riam ficebat agnoscere, per has illos deprehendes 
in postrema omnium nequitie barathrum corruisse. 
Nam cum deceret eos, ut ait Scriptura, perspecta 
rerum creatarum elegantia universi creatorem et ar- 
chitectum Deum agnoscere; eo imprudentiz: pro- 
lapsisunt, ut ande ad veritatis notitiam deferri de- 
buerant, per ea reperiantur ultro mendacio 
àdhzsisse. Ét fidelis ejus rei testis fuerit sapien- 
(issimus Pàulu$ ita scribens : « Invisibilia ejus a 
éreatura mundi pet eà qua facta snnt, intellecto 
conspiciuntur ; virtus scilicet ejus zterna, el divi- 
nitas, ut. essent inexcusabiles, eo quod scientes 
Deum, non ut Deum glorificaverunt, aut . gratias 
egerunt, sed evanuerunt in cogitalionibus suis, ct 


5:9 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARGHIEP. 


550 


obtenebratem est cor insipiens eorum **. » Οὐ8 A ἑματαιώθησαν ἓν τοῖς διαλογισμοΐς αὑτῶν xaX ἔσχο- 


profecto congruunt gregaris, vilis, et plane incon- 
siderats superstitionis auctoribus ; cujusmodi erant 
ii. ad quos, ut antea dixi, Moses libros suos scri- 
psit, Sed eos tandem depreliensos esse gravissimo 
stupore teneri, nullo negotio videbimus, excussis 
posterioris statis philosophorum opinionibus. De 
his enim Plutarchus priore libro collectionis dog- 
inatum de rebus naturalibus : Hoc illos ad Dei 
notitiam deduxil, quod cum ἐοἱ et. (una, εί reliqua 
sidera, ubi sub terram delata sunt, simili tamen co- 
lore, magnitudine, et in iisdem locis, et. iisdem (em- 
poribus, oriantur. Item eodem libro : Definiunt au- 
tem Dei naturam hoc. pacto : Spiritum | intelligentia 
praedium, el igneum, forma quidem expertem, sed 
in quam velit speciem se mutantem, ac. rebus qui- 
busvis assimilantem. Cujus notitiam homines primum 
adepti sun!, ab eorum que nobis apparent pulchritu- 
dine conjecturam capientes, nihil pulchri temere εί 
fortuito fieri, sed ab aliqua opifice arte. $2» His ad- 
dam que ter maximus llermes scripsit ad 
suam Mentem : huic enim libro id nominis est. 
Ergone, inquis, invisibilis Deus ? Bona verba, quas0; 
ecquis eo conspeclior ? ldcirco [fecit omaia, ut per 
omnia a quovis cernatur : hec est Dei bonitas, hac 
virius, ut per omnia conspiciatur. Quin etiam ip- 
sum religionis nostra accusatorem Julianum depre- 
hendeimnus idipsum confiteri, cum affirmat Dei co- 
gnilionem rem esse, qua&& non doceatur, sed per 
se discaturab hoininibus. His autem verbis utitur : 
Doceri autem non posse Dei notitiam, verum a. na- 
(ura datam hominibus, primum nobis argumentum 
esto, quod commune est omnium hominum et priva- 
tim et publice, sigillatim, εἰ per nationes, numinis 
stuQit:n. Omnes enim,a nemine docti, numen aliquod 
credimus, de quo accurate. disserere, non cutvis mo- 
do difficile, sed et iis, qui ejus cognitione sunt. im- 
buti, omnino impossibile. EL rursum post alia: 
Ad hanc communem omnium morialium — sententiam 
accedit alia. Quotquot enim homines sumus, colo, et, 
qui in. eo conspiciuntur, diis duce natura. sic adli- 
rescimus, ut ai quis preter hec. aliud quoddam sibi 
numen finzeril,ei tamen. colum, sedem ac domici- 
lium assignet : non quod ei terra. interdicat, sed 


τίσθη ἡ ἀσύνετος αὐτῶν καρδία. » Καὶ τοῦτο μὲν 
ἂν πρέποι τοῖς τὴν ἀγελαίαν, χαὶ συρφετώδη, xal 
ἁλόγιστον πάντως ψευδολατρείαν ἐξευρηχόσιν, ὁποῖοί 
τινες σαν, ὡς ἔφην, οἱ πρὸς οὓς ὁ τοῦ πανσόφου 
Μωσέως πεποίηται λόγος * ὅτι δὲ τῆς εἰς λῆξιν ἡχού- 
σης ἑμθροντησίας ἀνάπλεῳ γεγονότες χαταφωραθεῖεν 
ἂν, ἀἁμογητὶ χατοψόμµεθα, τὴν τῶν μετ αὐτοὺς πο- 
λυπραγµονήσαντες δόξαν. Ἔφη Υάρ που περὶ αὐτῶν 
ὶσχνὸς iv ἄγαν ὁ Πλούταρχος, &v τῷ πρώτῳ βιδλίῳ 


φυσικῶν δογμάτων συναγωγῆς. "E.ta6or δὲ ἐκ τού- 


του ἂν νγοιαν θεοῦ. "Asl εε γὰρ ἠάιος καὶ σελήνη 
καὶ τὰ «Ίοικὰ τῶν ἄστρων, τὴν ὑπόγειον φορὰν' 
ἐνεχθέγτα, ὅμοια μὲν ἀνατέλ.1ει τοῖς χρώμασυ», 
lca δὲ τοῖς µεγέθεσι, καὶ κατὰ τόπους xal κατὰ 
χρόνους τοὺς αὐτούς. Καὶ πάλιν ἐν τῷ αὐτῷ βι- 
6); 'Ορίζοται δὲ τὴν τοῦ θεοῦ οὐσίαν οὕτως ' 
Πνεῦμα vospóv xal πυρῶδες, οὐκ ἔχον μὲν µορ- 
gv, μεταδάἀ11ον δὲ εἰς ὃ βούεται, καὶ συνεξ- 
ομοιούμεγον xac. Εσχον δὸ ὄγγοιαν τούτου, 
πρῶτον μὲν ἀπὸ τοῦ xdAJAove τῶν ἐμφαινομένων 
προσλαμόδάνοντες, ὡς οὐδὲν τῶν xad» she 
xul ὡς ἔτυχε γίνεται, ἀ.1λὰ μετά τιγος τέχνης 
δηµιουργούσης. Προσεποίσω δὲ τούτοις & γέγραφέ 
ποτε xai ὁ τρισµέγιστος -Ερμῆς πρὸς τὸν ἑαυτοῦ 
Νοῦν * ὀνομάζεται γὰρ ὡδὶ τὸ βιδλίον. Εἶτα, φὴς, 
Αόρατος ὁ θεός; εὐφήμησο». Καὶ τίς αὐτοῦ ga- 
γερώτερος; διὰ cobro πεποίηκεν, ἵνα διὰ πἀν- 
των tic αὐτὸν β.έπῃ. Τοῦτό ἐστι τὸ ἀγαθὸν 
τοῦ θεοῦ, τοῦτο ἡ ἀρετὴ, τὸ αὐτὸν φαίνεσθαι 
διὰ πάντων. "Ομολογοῦντα δὲ τούτοις xal αὐτὺν 
ὀψόμεθα τὸν τῆς εὐαγοῦς ἡμῶν θρησχείας κατῆγορον 
Ἰουλιανόν. Διισχυρίξεται μὲν γὰρ ὡς ἁδίδαχκτόν τι 
χρῆμα xol αὑτομαθὲς ἀνθρώποις, τὸ εἰδέναι Θεόν. 
Φησὶ δὲ οὕτως. "Orc δὲ οὐ διδακτὸν, dAAà φύσει 
τοῦτο τοῖς ἀγθρώποις ὑπάρχει, τεχµήριον ἡμῖν 
ἔσζω αρῶτον, ἡ xowi) πάντων ἀνθρώπων ἰδίᾳ 
xal δηµοσίᾳ, xal κατὰ ἄνδρα καὶ ἔθνη περὶ τὸ 
Θεῖον προθυμία. "Απαντες μὲν γὰρ ἁδιδάκτως 
Üsióv ει πεπιστεύχαµεν * ὑπὲρ οὗ, τὸ μὲν ἀκρι- 
6ὲς. οὔτε πᾶσι ῥδιον, οὔτε τοῖς ἐγγωκόσυν, sl- 
πεῖν εἰς πάντα δυνατόν. Καὶ μεθ’ ἕτερα πάλιν’ 
Ταύτῃ O^ τῇ xoà πάντων ἀνθρώπων ἐνγνοίᾳ, 
πρόσεστι xal &AAm. Πάντες γὰρ ἄνθρωποι, οὐ- 


velut, in honestissimum totius universi locum Regem p ρανῷ, καὶ τοῖς y αὐτῷ φαινομένοις 0soic, οὕτω 


universorum constituens, inde putat, que Πίο gerun- 
tur, dispicere. 


δή ει φυσικῶς προσηρτήµεθα, ὡς xal el τις 
dAAor ὑπέ.αδε παρ᾽ αὐτοὺς τὸν Θεὸν, οἰκητήριογ' 


αὐτῷ πάντα τὸν οὐρανὸν ἀπένειμεν * οὐκ ἁποστήσας αὐτὸν τῆς γῆς, &AA' οἷον ὡς εἰς τιμιώ- 
vspov τοῦ παντὸς ἐκεῖνο, τὸν faciléa καθίσας τῶν δ.]ων, ἐφορᾷν ἐκεῖθεν ὑπολαμδάνων τὰ 


τῇδε. 

Videsis ergo, ul crasso et circulatorio, atque, ut 
ita dicam, sordido errore abjecto, plebeiorumque 
hominum opinione relicta, nou omni prorsus Pei 
notitia caruerunt, sed qux? οἱ quanta sit ejus vir- 
tutis exsuperantia assecuti sunt, qua ordinis legi- 


5! Rom. 1, 20, 91. 


(4) Plutarch. lib. 1 De placitis phi.., cap. 6. 


CU 


"Αθρει δὴ οὖν ὅπως οἱ τὴν παχεῖαν, xal ἁγυρτώδη, 
xat, ἵν οὕτως εἴπω, βανανυσικὴν οὐχ ἀνασχόμενοι 
πλάνην, xai τῆς τῶν ἁγενναίων ἁἀποφοιτήσαντες 
δόξης, 00x μοιρήχασι παντελῶς τῆς ἀληθοῦς ἐννοίας 
περὶ θεοῦ. Κατετεχμήραντο δὲ, τίς τε, xal ὅση τῆς 





98t 


CONTHA JULIANUM LIB. Π. 


582 


ἐνούσης αὕτῳ ὀυνάμεως ἡ ὑπεροχή' ὡς καὶ θεσμοῖς À bus tau vastam et admirabilem mundi molem sub- 


εὐταξίας τὴν οὕτω μεγάλην xal ἀξιάγαστον χτίσιν 
ὑπενεγχεῖν. Ot γε μὴν ἕτεροι, περὶ ὧν ὁ λόγος, 
οὔτε Θεὸν ἐγνώχασι διὰ τῶν χτισµάτων. Αλλά γὰρ 
σαν οὕτως ἐμθρόντητοι, xaX φρενὸς ἔξω γεγόνασιν 
ἀνθρωποπρεποῦς, ὡς μὴ µόνον οὐρανῷ, καὶ γῇ. καὶ 
σελήνῃ, χαὶ τοῖς ἑτέροις τῶν ἄστρων ἑλέσθαι προσ- 
χυνεῖν» ἀλλὰ γὰρ xal ἓν σηχοῖς εἴδη πολύμορφα 
καθιδρύσαι, ἐγχαράξαι τε μορφὰς αὐτοῖς, οὐκ &v- 
Όρωπεῖας μόνον, ἀλλὰ xal ζώων ἀλόγων, xaX πτη- 
νῶν τε, xal ἑρπετῶν ’ xal θεοὺς αὐτὰ xal σωτῆρας 
ἀποχαλεῖϊν. Εἶτα πῶς οὐχ ἂν ἁγάσαιτό τις τῆς Μω- 
σαϊχῆς εὐτεχνίας τὸ ἀχριθὲς, περἰεργον μὲν, ἡ βαθὺ, 
xai οὐχ εὐπαράδεκτον, τοῖς τοτηνιχάδε λαλούσης οὐ- 
δέν * ἐχεῖνα δὲ μᾶλλον τὰ δι’ ὧν ἣν δύνασθαι µετα- 


diderit. Verum alii, de quibus sermo est, neque ex 
creaturis Deum aguoveraut, sed tanto. stupore te- 
nebantur, sic omnem humanitatis sensum  amise- 
rant, ut non ccelo, terre, ac lunz solum reliquisque 
sideribus divinos honores tribuerent, sed et in tem- 
plis varia simulacra collocarent, iisque non homi- 
num tantum figuras inseulpereut, sed etiam bruto- 
rum animantium, et avium, et. reptiliun, deosque 
ipsa et servatorea3 nominarent. Deinde quis Mosis in- 
dustriam non admirelur, qua nihil supervacaneum, 
aut nimis altum, sive etiam intellectu difficile id 
setatis hominibus loquitur, sed ea potius per quz 
poterant ad &ana consilia redire, quzeque eos ad in- 
culpatam oninium dominatoris gloriam dirigere pos- 


φοιτᾷν αὐτοὺς ἐπὶ τὸ ἔχον ὀρθῶς, xal ἀπευθύνειν B seni? $9 Au vero puerorum magistros laudabimus, 


εἰδὸς εἰς ἁμώμητον δόξαν, τὴν ἐπί γε, φημὶ, τῷ 
πάντων χρατοῦντι θεῷ;, Εἶτα, τοὺς μὲν τῶν µειρα- 
χίων διδασχἀάλους ἑπαινέσαι τις ἂν, xal µάλα εἰχό- 
τως, συγχαθισταµένους αὐτῶν ταῖς γνώµαις, xal 
χειραγωγοῦντας κατὰ βραχὺ, πρὸς τὸ δύνασθαί τι 
τῶν ἀποῤῥήτων ἰδεῖν, οὐδὲν δὲ αὐτοῖς τῶν ἄγαν ἑξ- 
Ἠσχημένων, καὶ ἀνάντη πως ἑχόντων τὴν προσδολὴν, 
παρατιθέντας iv ἀρχαῖς ' πεπραχότα δὲ τοῦτο Μω- 
efa τὸν ἱερώτατον οὐκ ἐπαίνου παντὸς ἀξιώσομεν ; 
El δέ σοι δοχεῖ τῶν ἀναγχαίων εἰπεῖν οὐδὲν, βούλει 
τῶν σοι φιλτάτων ἀφώμεθα µαθηµάτων; Πολυπρα- 
Υμονήσωμεν ὡς ἕνε, τῆς ὙἩσιόδου θεογονίας τὸ 
ἀκριδές. Σχήπτεται μὲν γὰρ τὸ θεοχλυτεῖν, xal τὸ 
µουσόληπτος εἶναι δοχεῖν προσνενεμηχὼς ἑαυτῷ, 
ὡς μέγα τι χρῆμα xat ἀξιέραστον. 

Εἴπατε, φησὶν, δ' ὡς τὰ πρῶτα θεοὶ, xal γαῖα y&- 

yovto, 


Kal xocapol, xal πόγτος ἀπείριτος οἵδματι θύω»., 
"Αστρα τα ἑαμπετόωγτα, xal οὐρανὸς εὐρὺς ὕπ- 
[ερθεν. 


Εἶτα χάος καὶ νύχτα Ὑενέσθαι λέγων, καὶ tiva τρό- 
«0» οὐχ ἐπειπών' 


d'aia, qno, δέ τοι πρῶτον μὲν éreivato ἶσον 
αυτ 


η 
Οὗρανὸν ἀστερδενθ’, ἵνα quy. περὶ didi: xaAó 
πτῃ. 
Καὶ Γῆς τέχνον ἀποφήνας τὸν Οὐρανὸν, ὅτι χαὶ θα- 
λάασας τέτοχεν οὑρανῷ παρευνηθεῖσα, 


Koióv τε, Κρεῖόν 0', Ὑπερίονά «', Ἰαπετόν τε, 
θείαν τε Ῥείαν «s, θέµιν τε, Μνημοσύγην τε. 


Φοίδην τε πρὸς ταύταις, ἣν xaX χρυσοστέφανον óvo- 
μάζει. Καὶ μέντοι τὴν 'Hó , ὁπλότατον δὲ πάντων 
γενέσθαι φησὶ τὸν Κρόνον. Εἶτα τούτοις ἐπάγει συρ- 
φετούς τινας εἰχαίων χαὶ ἁσνστάτων διηγημάτων. 
Ἁλλ' ἴσως Epel τὸν ποιητοῦ νόµον μυθοπλαστῆσαι 
ταυτὶ τὸν Ἡσίοδον. Ἐπερυθριᾷ vàp ἴσως τοῖς αὐτοῦ 
διηγἡµασιν. Αἱἰτιᾶται τοιγαροῦν ἀνθ᾽ ὅτου τὸν ἱερο- 
φάντην Μωσέα, σαφῃ καὶ ἀπλανεστάτην xa διηγη- 
µάτων ἀληθῶν συντεθειχότα συγγραφήν, Πεποιῆ- 
σθαι γὰρ ἔφη παρὰ τοῦ θεοῦ τόν τε obpavby χαὶ τὴν 
γην, Ἁλιόν τε xal σελήνην, ἄστρα xal φῶς, πτηνὰ 
xai νηκτὰ, xai ζώων ἁλόγων εἴδη, xal χάλλη φυτῶν, 
καρπούς τε τοὺς ἑδωδίμους, xal πόας τὰς ky ἀγροῖς. 


qui se ad eorum captum demittunt, οἱ paulatim ad 
abstrusarum rerum scientiam quasi manu ducentes, 
nihil nimis elaboratum principio et iuaccessi quo- 
dammodo aditus per initia proponunt ; Mosen vero 
illum sonctissimum, qui hoc tam egregie prestitit, 
non omni genere laudis prosequemur? Qui si tibi 
nihil ad rem afferre videtur; vin' tu nos ad eos 
disciplinas, quz tibi maxime cordi sunt, orationem 
convertamus? Hesiodi Theogonie scrupulosam di- 
ligentiam quoad licet excutiamus. Fingit enim deo- 
rum se vocem audire, et Musis afflatum esse, idque 
sibi velut magnum quiddam ac precipuum arro- 
gat. 


Dicite, inquit, quo^pacto primum dii et terra. ex- 
[stiterint, 

Et flumina, pontusque immensus estu fervens, 

Et astra fulgentia, et celum latum desuper. 


Tui chaos et noctis ortum describit, sed quo pacto 
erzstiterint, non subjicit : 


Terra, inquit, primum quidem genuit par sibi 


Coelum stellis ornatum , wt eam omnia  circumte- 

gant. 
EX postquam dixit Coelum esse Terre filium, subji- 
cit Coelo congressam inaria procreasse, 


Coumque, εἰ Creum , et Hyperionem et. lapetum, 
Theamque , ac. Rheam , εἰ Themin ac rm d 
nem. 


Ac preter has Phoben, quam et auro coronatam 
nominat. Adde et Auroram, el omnium natu mini- 
mom Saturnum. Preterea quisquilias inanium οἱ 
male cohzrentium fabularum congerit. Sed dicet 
hzc ab Hesiodo poctarum more fuísse conficta. 
Neque enim hzc forsan sine rubore audire potest. 
Quid igitur Mosen rerum sacrarum interpretem 
sugillat, qui elaram ac certissimam rerum veris- 
simarum historiam conscripsit? Nam colum et 
terram dixit a Deo condita, ccelum item ac In- 
nam, astra, lucem, volucres, pisces, et brutarum 
animantium specles. Preterea plantarum nitorem, 
et fructus edules, et herbas in. agris. Animadverte 


5835 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ΑΠΟΠΙΕΡ. 


581 


porro ut erforem, qài priseos illos homines inva- A ΄Αθρει δὲ ὅπως διὰ τὀυτωνὶ τῶν λόγων, τὴν τοῖς 


serat, his verbis sapientissime resecet, Numquid 
enim Jovem quidem nominant coslum ; Cererem 
autem, terram ; Apollinem, solem, et aureis sa- 
gittis instructam xeXaBeivhv , hoe est, Dianam , 
lunam indigitant ? $44 Et, ut verbo dicam, rebus 
singulis qu&& a Deo conditae sunt, srbitrió suo con- 
secratis divinos henores tribuerunt. Age vero, 
quanta perspieuitate et facilitate libros de inundi 
creatione divinus Moses conscripserit, qnam acca- 
rati sint illi, quamque nihil superfiui liabeant, age, 
demioiustremus. 

« 1n principio, inquit, fecit Deus colum et ter- 
ram "*, » Non enim ipse jam, ut quidam, materiam 
cusa. Deo principii expertem, coxternam, et inge- 
nitam intelligi sinit, et quod aliquando noh erat 
cum xeterno concurrere, ac simul exsistere : et cum 
sempiterno, id quod in tempore ac vix tandem in 
ortum perductum est; nec cum eo, qui idem semper 
est, id quod mutatur : cum incorrupto, id quod 
correptioni subest : imo tempore ac principio vo- 
Cánté ad ortüm res creatas definit, tánquam e£ ni- 
hilo, Dei voluntate, ut essent id quod sunt , eJu- 
ctas. Neque scilicet dieit prxjacentis οἱ prius in- 
ventae materie ormatorém et opificem tantum Deum 
fuisse, qui quod informe erát, «πό modo posset 
sciteique, conformarit, eiqte qualitatuni dilferen- 
tias maguitudinemque ae molem soldnm indiderit ; 
sed arcana quadam et ineffabili virtute, quod non 
erat aut exsistebat uspiam ad exsistendi pri- 
mordium adduxisse. Quomodo vero condiderit , 
assequi non potest nostrae mentis infirmitas, cuim 
longe orationem omnem exsuperet. Etenim quie 
cogitatione capi non possunt, quo pacto dicen- 
do qwis explicet? Atqui suprema essentiz in- 
venta, οἱ rei cujusvi& àgendke ratio, tantum 
Fes nostras exsuperani, quantuf nos ipsa &e- 
cundum maturam inferiores suwmus. Cum igitur 
Moses ait : « In principio fecit Deus colum et ter- 
ram ; » intellige summatim ac velut in compen- 
dium collatis omnibus , universarum rerum creas 
tionem exponere; tum artificiose progredi ad ex- 
plicandum, qua parte singula fuerint exornata , et 


üt unaquaque res créata. exsistentiain suam mari. 


ἀρχαίοις ἐγκατασχήφασαν Τλάνην , ἀποχείρει παν- 
σόφως. H* γὰρ οὐχὶ Δία μὲν ὀνόμάζουσι τὸν οὐρανὺν, 
Δήμητβαν δὲ την Υην, ᾽Απόλλωνα δὲ &bv Έλιον, καὶ 
χρυσηλάχατον κελαδεινἣν, τουτέστιν "Αρτεμιν, τὴν 
σελήνην; Καὶ ἁπαξαπλῶς ἑκάστῳ τῶν παρὰ θεοῦ 
Υεγονότων ἐπιφημίξοντες τὸ δοχοῦν, προσεχύνησαν 
ὡς θεούς. "Ότι δὲ σαφὴς, xal εὐσύνοπτος, xal οὐδὲν 
ἔχων περιειργασµένον, καὶ σὺν ἀχριδείᾳ πολλή, τῆς 
χοσμογονίας ὁ λόγὸς τῷ θεσπἑσίῳ γἔγονε Μωσεῖ, φέρε 
δὴ, φέρε, χαταδειχνύωμεν. 


ε Ἐν ἀρχῇ γὰρ, φησὶν, ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸν οὖρα- 
νὸν καὶ thv γῆν. ? Οὐ γάρ τοι συνάναρχον καὶ συν- 
αἴδιον τῷ θεῷ, καὶ ἀγένηἔον, κατάτινας, ἑφίησι καὶ 


D αὑτὺς νοεῖσθαι τὴν ὕλην, σὐνδρομόν τε καὶ duvug- 


εστηχὸς τῷ ἀῑδίῳ τὸ οὔχ By ποτε, τῷ det ὄντι, τὸ ἐν 
καιρῷ xai μόλις παρενεχθὲν εἰς γένεσιν * οὔτε μὴν 
τῷ χατὰ ταυτὰ xai ὡσαύτως ἔχοντι, τὸ χεχινηµένον, 
τῷ ἀφθάρτῳ τὸ ὑπὸ φθοράν, χρόνῳ δὲ μᾶλλον xol 
ἐν ἀρχῇ χαλόύόῃ Πρὸς γένεσιν, περιορίζει τὴν χτἰ- 
σιν, & ἐξ οὖκ ὄντων ἐνενηγμένην xatà βούλησιν 
Θεοῦ, πρός γε τὸ εἶναι τοῦθ) ὅπερ &azl* χαὶ οὐ δή- 
που (rol, ἔτι πρὀῦποχειμένης καὶ προεξευρηµένης 
τῆς Όλης κοσμήτορα καὶ τεχνίτην ἁπλῶς γενέσθαι 
θεὸν, ἐἰδοποιοῦντά τὸ ἄμορφον καθ) ὃν ἂν εἰδείη 
τρόπον, καὶ ποιοτ/χων διαφορὰς, μεγέθη τε καὶ 
ὄγχους ἐπιῤῥιφάμενον αὐτῇῃ. ᾽λλλὰ γὰρ ἀῤῥήτῳ τινὶ 
χαὶ ἀφράστῳ δυνάμει, τὸ οὐχ ὃν οὐδὲ ὑπάρχον ὅλως, 
εἰς ἀρχὰς τοῦ εἶναι πἀραγαγεῖν. Τίνα δὲ τρόπον δη- 
μιουρχεῖ, vip μὲν τῷ xa ἡμᾶς ἀνέφικτον ἰδεῖν. Εἶναι 
δὲ φηµι, καὶ πέρα λόγου παντός. Πῶς γὰρ ἄν τις 
φράσαιτὰ ὑπὲρ νοῦν; Ὑπερανέστηχε δὲ, οἶμαι, τοά- 
οὔτον τῶν καθ᾽ ἡμᾶς, τὰ τῆς ἀνιοτάτω παοῶν οὐσίας 
εὑρήματά, xai ἡ πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν πρακτέων 
ὁδὺς, ὅόονπερ αὐτῆς καὶ κατὰ φύσιν ἠττῆμεθα. Ὅταν 
κοίνυν λέγει Μωσῆς' « Ἐν ἀρχῃ ἐποίησεν ὁ θεὺς 
τὸν οὐρανὸν χαὶ τὴν γῆν, » αύνες ὅτι συλλήθδην μὲν 
ὥσπερ καὶ ὡς ἐν βραχεῖ τὰ πάντα συνενεγχὠν, τῆς 
ὅλης κτίσεως ἀφηχεῖται τὴν γένεσιν. Εἶτα πρόεισιν 
ἐντέχνως , ἐπὶ τὸ χρῆναι λέγειν είνα «s διεχοσμἠθὴ 
τρόπον xal ὅπως ἕκαστα τῶν πεποιηµένων, toU 
ὅπερ εἰσὶν εὖ µάλα διεχληρώσατο. Λόγῳ τε μὴν τῷ 
πανσθενεστάτῳ δεδηµιουργηχέναι τὰ πάντα qnoi 


me fuerit adepta ; nempe, Verbo potentissimo ip- py αὐτόν. Geb; γάρ ἐστι xai Ex θεοῦ κατὰ φύσιν, ὁ τῶν 


sum ait condidisse omnia. Deus enim est et ex 
Deo secundum naturam, universi opifex ejus Ver- 
bum. « Dixit enim Deus, inquit, Fiat firmamen- 
tum 58. » etecce tibi continuo Verbi virtute com- 
pacttm firmamentüm, quod οἱ celi nomine nun- 
cupavit. « Dixit Deus: Apparéat arida ; et con- 
gregata est aquà in congregationem unam **, » 
Ad hie, solem fieri jussit, et factus est ; 5$ lunam 
itefh, astra, lucem, animalia terrena et aquaiilia, 
una cum avibus. Jam cum Spiritum Dei dixil 
ferri süper aquam **, his verbis docuit elemen- 
lorum naturam non posse vi sua corruptionem effu- 


*' Gen. 1, 1. "ejbid. 6. "ibid. 9. ** ibid. 2. 


ὅλων δημιουργὸς αὐτοῦ Λόγος. « Elre γὰρ, φησὶν, ὅ 
θεὸς, Γενηθήτω στερέωμα » xal. µοι DARE. παρα- 
χρημα τῇ τοῦ Λόγου δυνάµει πεπηγὸς τὸ στερέωμα, 
ὃ δὴ xat ἐχάλεσεν οὐρανόν. « Είπον ὁ θεὸς, Ὀφθήτω 
ἡ ξηρά καὶ συνήχθη τὸ ὕδωρ εἰς συναγωγὴν μίαν. » 
Ἔφη τε πρὸς τούτοις , ἥλιον Ὑενέσθαι, καὶ ἐγενήθη 
ἡλιος * Yévove καὶ σελήνη, χαὶ ἄστρά, xal φῶς, xal 
ζῶά τε χερσαῖα χαὶ ἔνυδρα, πτηνά το πρὸς τούτοις. 
"Qi: δὲ xaX αὐτὴ τῶν σςοιχείων ἡ φύσις, ὀἴχοθέν τε 
καὶ ἐξ ἑαυτῆς οὐχ ἂν ἔχοι vb δύνασθαι διαδράναι τὴν 
φθορὰν, δεῖται δὲ μᾶλλον «fj τοῦ συνέἐχόντος αὖ- 
τὴν, πρὸς τὸ εὖ εἶναι χειρὸς, ἑδίδαξεν εἰπὼν, ὅτι 


5:5 


CONTRA JULIANUM LIB. Il. 


586 


Flveoga θεοῦ ἐπεφέρετο ἑπάνω τοῦ ὕδατος. ζωοχονεῖ A gere, sed, ut consistat, opus ei esse manu conti- 


yàp τὰ πάντα τὸ τοῦ θεοῦ Πνεῦμα, ζωὴ xal αὐτὸ χατὰ 
φύσιν ὑπάρχον, ix ζωῆς τοῦ Πατρός. Δεῖται δὲ τὰ 
Κάντα αὐτοῦ, καὶ οὐκ ἂν ἑτέρως ἔχει τὸ ἀχατάτει- 
στον, εἴς γε τὸ εἶναι τοῦθ) ὅπερ ἐστίν, "Opa δὴ οὖν, 
ὡς ἔφην, λόγφ πηγνύμενον τὸ στερέωμα, καὶ ἀν- 
ἔσχουσαν τὴν ξηρὰν συναγηγερµένων τῶν ὑδάτων εἰς 
Ev: ὅρα πόαις τε xal ξύλοις χλοηφοροῦσαν τὴν γῆν, 
χαὶ σπερματιχκοὺς αὐτοῖς ἑνυπάρχοντας λόγους, ἵνα 
δὲ αὐτῶν τὰ πρόσχαιρα τὴν τοῦ ἁϊδίως εἶναι παρα- 
κλέπτοντα δύναμιν, διαμένῃ xal σώζηται. "Αθρει 
«oue ἐν τῷ στερεώµατι φωστῆρας οὐχ ἐφ᾽ ἑτέρῳ «wl 
παρὰ θεοῦ γεγονότας, πλὴν ὅτι µόνον ἵνα φαίνωσι 
τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς, χατασηµαίνωσι δὲ xol χαιροὺς, 
καὶ ἡμέρας, καὶ ἐνιανταύς. Ἡροστετάχθαι δέ φησι 


καὶ τὴν γῆν ζώοις ἁλόγοις ἐχδοῦναι φύσιν, εἶδος B 


ἑχάστῳ, καὶ τὸ ποσὸν, xal τὸ ἐφ᾽ (prep ἂν γένοιτο, 
διανέµοντος τοῦ Δημιουργοῦ. Ἐπειδὴ δὲ ἐπεποίητο 
λοιπὸν iy χόσμῳ τὸ πᾶν, ἑλελοίπει δὲ ὅλως ταῖς 
ἀνθρώπου χρείαις οὐδὲν, τότε δὴ, τότε, τίνα χαὶ ab» 
τὸς ἔσται τρόπον, ὁ Δημιουργὸς ἑνενόει, Οὐ γάρ τοι 
τοῖς ἄλλοις àv low χτίσµασι καὶ dj αὐτοῦ γένεσις 
ἀπεσχεδιάζετο. Ἐπειδὴ δὲ μέγα χαὶ ἐξαίρετον, 
μᾶλλον δὲ τοῦ παντὰς ἐπέχεινα xal vou, χαὶ λόγου, 
καὶ θαύματος, dj ὑπερτάτη νοεῖταί τε xal ἔστι φύσις, 
ἑαυτῇ τὸ ζῶον ἀφομοιοῦν, ὡς Ev, βεδούληται’ 
ταύτῃτοι xal µάλα εἰχότως, ἵνα uf) τι μιχρὸν εἶναι. 
δοχῷ, xai χατεῤῥιμμένον, ἢ καὶ τῶν ἄλλων ζώων 
ὀλίγα διενεγχεῖν τὸ χατ᾽ εἰχόνα xal ὁμοίωσιν αὐτοῦ 
μέλλον ἔσεσθαι ζῶον , τουτέστιν ὁ ἄνθρωπος, οὐχ 
ἀχατάσκεπτον αὐτοῦ ποιεῖται τὴν Υένεσιν. Καίΐτοι 
qaín τις ἂν, xal οὐχ ἂν ἁμάρτοι τἀληθοῦς, ὡς οὖκ 
ἄν τι τὸν θεῖον διαλάθοι νοῦν ' οἵδε δὲ, οἵδε τὰ πάντα 
πρὶν γενέσεως αὐτῶν. Τί οὖν ἑσχέπτετο, xalcot προ- 
εγνωχὼς τὴν ανθρώπου φύσιν; Οἰκονομικῶς, ὡς 
ἔφην, ὁ πανάριστος Μωσῆς olovel πως καὶ προδθου- 
Aot; qnot τετιμῖῆσθαι τὸν ἄνθρωπον ΄ οὐχ ἁπλῆν, ὡς 
ἂν εἴτοι τις, xal κατ οὐδὲν τῶν ἄλλων ἐξηλλαγμέ- 
νην, τὴν αὑτοῦ γένεσιν εἰσφέρων' ἀλλ᾽ οἶονεί πως 
xai ἓν φροντίδι θεµένου τὸ χρῆμα τοῦ θεοῦ. Kal 
ὑπερθολιχὸς μὲν ὁ λόγος, ἔχει δ᾽ ἂν, οἶμαε, τὸ εὖ πε- 
ποιῆσθαι δοχεῖν, εἰ πάντων ἄριστον τῶν ἐπὶ γῆς 
ζώων φαμέν τε τὸν ἄνθρωπον εἶναι, πεποιῆσθαί τε, 
xai xa0' ὁμοίωσιν xai κατ’ εἶχόνα τοῦ χτίσαντος. 
"Οτι δὲ τοῖς πανσθενεστάτοις τοῦ θεοῦ νεύµασι 
παρεχοµίσθη mob ὕπαρξιν dj σύμπασα κχτίσις, χα- 
λεπὸν οὐδὰν, ὥς γε οἶμαι, διαμαθεῖν καὶ ἐξ ὧν γε- 
γράφασιν οἱ τῆς αὑτοῦ δεισιδαιµονίας διδάσχαλοι, 
Ἐδόχει γὰρ ἅπασι xal φρονεῖν xal λέγειν, συλλἠ- 
6δην ἅπαντα δεδημιουργῆσθαι παρ' αὐτοῦ, νοητά τε 
xai αἰσθητὰ, ἁόρατα καὶ ὀρώμενα. Συνωμµολογήχασι 
γὰρ ὅτι περὶ τὸν ἁπάντων Βασιλέα xaX Κύριον πάντα 
t£ ἐστι. Καὶ 6h xal εἰπεῖν ὁ Πλάτων διατείνεται’ 
θεοὶ θεῶν, ὧν ἐγὼ δηµιουργὸς, πατήρ τε ἔργων. 
"Hón μὲν οὖν τὰς Ἑλλήνων παρηγάγαοµεν ῥήσεις, 
τὰς ἔπί γε τούτοις φημὶ, xal παρῄσω μὲν τὸ ταὐτὰ 
εἰπεῖν. Διαμεμνήσομαι δὲ τῶν Ἑρμοῦ τοῦ τοισµεγί- 


"5 Dan. xin, 42. 
PATROL. GR. LXXVI. 


nentis illam Dei. Ab hoc enim cuncta vitam acci- 
piunt, cum ipse quoque secundum natura vita sit 
ex vita Patris. Hujus autem cuncta indigent , nec 
aliter constare possunt in eo uL siutid quod sunt. 
Considera proinde, uti dixi, verbo compactum fir- 
mamentum, ei aridam emergentem, aquis in unum 
coactis. Aspice terram herbis ac lignis virescen- 
tem, et seminalem vim iis inditam, qua temporaria 
rei perpetuitatem capiant, et permaneant ae can- 
serventur, Contemplare firmamenti luminaria, non 
in alium usum a Deo condita, quam ut mortalibus 
illucescant, et tempora simul, et annos, ae díes 
indiceut. Addit Moses, jussam esse terram brutis 
animantibus commodare naturam, Deo formam, et 
mesgbitudinem , et exaistendi principium illis tri« 
buenie. Peractis demum universi rebus omnibus, 
cum nihil jam prorsus humanis usibus deesset, 
tum cogitare coepit Opifex , quonam pacto howo 
ipse fieret, Νου enim perinde, ut czeters res creatae, 
repente conditus esi ; sed quoniam suprema natura 
magnum quiddam et eximium est, adeoque cogita- 
tione omni ei oratione, postremo etiam admira- - 
tione majus, animal sibi simile, quoad ejus feri 
potest, formare voluit. ldeirco, ne exiguum et ab- 
jectum quidpiam esse, aut eateris parum ante- 
cellere videretur animal futurum ad Dei simi- 
litadinem οἱ imaginem , hoc est homo, Moses, 
jure merito non improvidum, sed meditatum ejus 
ortum fscit, Quanquam dicet aliquis, ac vere dicet, 
Dihil latere mentem divinam, utpote quz novit 
omnia priusquam fiant **, Quid ergo de homino 
faciendo consilium eapiebat, cum ejus naturam 
prenosset? Verum divina , uii. dixi, dispensstione 
veluti ac provisione Moses optimus ornatum fulsse 
hominem seribit, non simplici nibiloque cxterig 
potíori eonditione, sed Deo singulari quedam modo 
cura in eam rem incumbente. Et hyperbolem qui- 
dem B6 habet oratio, sed non temere factum si- 
gnificat, quod omnium qus» in terra sunt animau- 
tium, hominem prsestantissimum ad conditoris ima- 
ginem ae similitudinem factum asserimus. 


p Ceterum res omnes potentissimo Dei uutu in lu- 


cem editas, uon gravabimur, opinor , etiai ex ilis 
perdiscere, qus superstitionis illius magistri seri- 
ptis tradiderunt. Qui omnes et sentire οἱ dicere 
nen dubitarunt, omnia sipmul ab eo fuisse condita, 
tum qus ratione et sensu predita sont, tum qua 
in sensum oculorum incurrunt, aet illum effugiunt. 
Nemo enim illorum που fatetur omnia penes uni- 
versorum regem ac dominum esse. Et certe Plato 
illum his verbis usum contendit : Dii deorum, quo- 
rum ego opifex, operumque parens. Sed jam  ecili- 
cet hec Grecorum de eo dieta adduximus , nec 
re» easdem ingeram. Unius Hermetis ter maximi - ) 


19 


E87 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 585 
verba commemorabo, quibus in illo qui ad Ascle- A στου λόγων. "Egn γὰρ οὗτος ἐν τῷ πρὸς "Aaxinmóv 


pium est dialogo utitur : Et dixit Osiris, inqui : 
Atqui, o maxime bone demon, quomodo universa 
terra. exstitit ? Respondit magnus bonus. demon : 
Ordine et exsiccatione, uti dixi, cum, mulla vi aqua- 
rum in' sese redire jussa, terra apparuit , cenosa 
illa quidem: ας tremula ;. verum cum. sol. demum 
elusisset, et continenter ureret ac siccarel , terra in 


equis. solidata est, undique aqua circumfusa. ldem 


elio in loeo : Omnium Opifex ac Dominus iia lo- 
culus est : Esto terra, εί appareat. firmamentum ; 
et contintto opificii principium, terra exstitit, Atque 
bsec de tellure. De sole vero rursum sic loquitur: 
Ei dixit. Osiris : O ter maxime ac bone demon, 
visme recenseamus quo pacto sol primum ortus , et 
unde prepoteniis Dei providentia prodieri. ? Solis 
creatio ab. Domino universorum ; imo ab eodem, per 
sanctum et opificem Sermonem exstitit. Similiter iu 
primo libro Digressionum ad Tat : Omnium Do- 
winus statim dizit sang(o et intelligenti et effectori 
Sermoni suo : Exsistat s0l ; εἰ cum dicto, ignem , 
natura sursum teudente predium, illud dico quod 
est in natura simplex et lucidissimum, efficacissimum 
et [ecundissimum, suo spiritu natura attracit , et ab 
aqua in.altum. coegit. Itaque Dei jussu per Sermo- 
nem opilicem facta esse omnia, el sentire bomi- 
nem decet, ac vere dicitur. Quomodo autem, vel 
qua ratione, solus ipse noverit, $7 Jaw vero uni- 
cuique rei creat:e pro sua potestate, ut illo modo 
sit, tribuere, nec ab alio rebus creatis omnibus ex- 
sistendi rationem prascribi, ex Mosis eliam verbis 
illis manifeatum est : « Fiat firmamentum , et fac- 
tun est sic **. » Et : « Congregeturaqua iu congre- 
gationem' anam, et appareat arida **. » Hzc cuim 
naturam uniuscujusque rei create de(luiunt, Htursus 
idipsum commemoret illorum Mercurius ter 1naxi- 
inus, inducit enim Deum creaturis dicentem : Ne- 
cessitalem vobis, qui in mea potestate estis, imponam, 


* Koc quod vobis per Verbum meum datum eet man- 


daium. llanc enim legem habetis, Nam, ut modo 
dixi, rebus singulis naturalem legem Opifez pro- 
scripsit, ejusque nutu patet illis contigisse, ul sint 
hujusmodi puta aut secus. Et hec directa quidem 
oratio, minlmeque fucata sic habet. Sed Platonis 


Kal εἶπε, φησὶν, Ὅσιρις ' Elta, à µέγιστε ἀγαθὶς 
δαίµων, πῶς 041 ἡ yii égdrn ; Καὶ εἶπεν ὁ péyac 
ἀγαθὸς δαίµων * Κατὰ τάξως καὶ ἀναξήρανσι», 
ὡς εἶπον, xal τῶν zoAAov ὑδάτων χελευσθέ»'- 
των ἀπὸ τοῦ εἰς ἑαυτὰ ἀναχωρῆσαι, ἑφάνη 640 
ἡ Tí ἔμπηίος xal τρέµουσα ' ἡλίου δὲ Jouxór 
ἀναἰάμψαντος, καὶ ἁδιαείπτως διαχαίοντος, 
καὶ ξηραϊίνοντος, ἡ rij ἐστηρίζστο ἓν τοῖς ὕδασων, 
ἐμπεριεχομέγη ὑπὸ τοῦ ὕδατος. Καὶ μὴν xal ἑτέ- 
ρωθι; 'O πάντων Δημιουργὸς καὶ Κύριος ἐφώνη- 
σεν οὕτως": "Εστω γη, xal φανήτω στερέωμα, 
zal εὐθέως ἀρχὴ τῆς δηµωυργίαςό γή ἐγένετο. 
Καὶ ταυτὶ μὲν περὶ τῆς γῆς, Ἡλίου δὲ πἑρι, πάλιν 
ὧδέ φησι. Καὶ εἶπεν "Οσιις"' "D τρὶς μέγιστα 


B αγαθὸς δαίµων, ἡλίου γένναν βούει ἡμᾶς κατα- 


Aé£at, πόθεν ἑφάνη; égárn προνοίᾳ τοῦ πάντων 
Δεσπότον. "Εστι δὲ ἡ γένεσις τοῦ ἡάίου ἀπὸ 
τοῦ πάντων Δεσπότου, διὰ τοῦ ἁγίου xal δη- 
ῥιουργικοῦ Λόγου αὐτοῦ , γδνοµένη. 'ὑμοίως καὶ 
αὐτὸς ἓν τῷ πρὸς τὸν Τὰτ διεξοδικῷ λόγῳ πρώτῳ 
φησίν; '0-0à πάντων Κύριος εὐθέως ἐφώνησε τῷ 
ῥαυεοῦ ἁγίῳ, xal vonto, xal δημιουργιχῷ Λόγῳ; 
"Ecto fjAtoc , xal ἅμα τῷ φάγαι,τὸ xvp, τῆς g9- 
σεως ἀνωφεροῦς ἐχόμενον, Aéro δὴ τὸ üxpacor, 
xal φωτεινότατον, καὶ ὁραστικώτερο», xal yorc- 
μώτερο», ἐπεσπάσατο ἡ φύσις τῷ ἑαυτῆς αγεύ- 
pact, καὶ ἤγειρεν εἰς ὄψος ἀπὸ ὕδατος. Τὸ μὲν οὖν 
προστάξει θεοῦ διὰ τοῦ Δημιουργοῦ πεποιῆσθαι Λόγου 
τὸ πάντα, πρέπον ἂν ἀνθρώπῳ voelv καὶ ἀληθὲς εἰπεῖν. 
Τὸ δὲ ὅπως, Ἰτίνα τρόπον, αὐτὸς ἂν εἰδείη xaX μόνος. 
"Oc: δὲ τῶν γεγονότων ἑχάστῳ «b εἶναι τοιῶσδε δια- 
νέµει xav' ἐξδουσίαν, χαὶ ὁ τῆς ἁπάντων ὑπάρξεως 
«ερόπος αὐτὸν ἔχει τὸν ὁριστὴ», σαφὲς ἂν γένοιτο xal 
δι ὧν ἔφη Μωσῆς' « Γενηθήτω τὸ στερέωμα, xat 
ἐγένετο οὕτως. » Καὶ, «Συναχθήτω τὸ Όδωρ εἰς συν- 
αγωγὴν μίαν, xal ὀφθήτω fj ξηρά.» Ταῦτα γὰρ bh 
τὴν ἑχάστου τῶν cl; Υένεσιν παρενηνεγµένων ὁρίζει 
φύσιν. Διαμνημονεύει δὲ xai τούτου πάλιν ὁ παρ) 
αὐτοῖς τρισµέγιστος Ἑρμῆς. Εἰσχεχόμιχε γὰρ λέ- 
γοντα τὸν θεὸν τοῖς χτίσµασιν. Ανάγκη» δὲ ὑμτγ' 
τοῖς àx' ἐμὲ περιθήσω, ταύτην τὴν διὰ τοῦ Λό- 
Ίου µου ὑμῖν ἐντο.ὴν δεδοµένγην τοῦτον γὰρ 
vópor Éxysts. Ὡς γὰρ ἔφην ἁρτίως, τῶν γεγονότων 


sententiam Julianus non mediocriter admiratur, ei D ἑχάστῳ φυσιχὸν ὥρισεν τὸν νόμον ὁ Δημιουργὸς, xat 


ait : Audi de mundo quid Plato dicat. Totum certe 
celum, aui mundus, sive alio quovis nomine apyel- 
lari juvat, hoc nobis nominetur. Uirum semper fuit, 
nec ullum sui ortus principium habuit, an est factus, 
et ab aliquo principie cepit ? (acius est : aspeciabilis 
enim est, ac tractabilis, ei corporeus. Que vero sunt 
hujusmodi, ea sensu percipi possunt, ac sensuum ope 
comprehendi. EX post csetera : Si ergo ex probabili 
ratione , dicendum est. hunc. mundum animal. et 
anima εἰ mente praeditum, revera Dei providentia 
facium esse. Ecce utique manifeste etiam divinus, 
ut ille vult, et sapientissimus Plato, mundum uni- 


** Geu. 1, 6. ** ibid. 9. 


τοῖς αὐτοῦ νεύµασι, τὸ εἶναι τοιῶσδε, τυχὸν, ἢ μὴ, 
διαλαχόντα φαίνεται. Καὶ ὁ μὲν εἰς εὐθύ τε διήχιων 
xai ἀχαπήλευτος λόγος ἔχει ἂν ὡδί. Κατατέθηπε δὲ 
ob µετρίως αὐτὸς τὴν Πλάτωνος δύξαν, xal φησιν 


"Ove μὴν Πλάτων üxovs περὶ τοῦ κόσμου tlc 


φησιν. Ὁ δἡ πᾶς οὐρανὸς, ἢ xócpoc, f) xal dAAo 
tí ποτε ὀνομαζόμεγος μά.ῖιστα ἂν δἐχοιτο, τοῦτο 
ἡμῖν ὠνομάσθω᾽ πύτερον ἦν dsl, γενέσεως dp- 
yim ἔχων οὐδεμίαν, ἢ yéyorev, ἀπ᾿ ἀρχῆς τινος 
ἀρξάμεγος; γέγογεν' ópatóc γὰρ, ἁπτός τέ ἐστι, 
καὶ σῶμα ἔχων. Πάντα δὲ τὰ τοιαῦτα, αἰσθητὰ, 
δόξῃ aeplAnaza, μετὰ αἱσθήσεωγ. Καὶ μεθ ἕτερα' 











X$9 


CONTRA JULIANUM LIB, 1l. 


590 


El δὴ κατὰ τὺν Aóyor τὸν εἰκότα, δεῖ Aéyecr A versum, sive quo alio nomine appelletur et factum 


zórós τὸν xócuov ζῶον ἔμψυχον Évrovr te, τῇ 
dAn0s(g διὰ τὴν cov Θεοῦ γενέσθαι πρόνοιαν. 
Ἰδοὺ δὴ σαφῶς. xaX ὁ χατ αὐτὸν θεῖός τε xal πάν- 
σοφος Πλάτων, σύμπαντα τὸν χόσµον, 3 ὅ τί ποτε 
ἂν λέγοιτο, γενητόν τε slvat, xal ἀπ' ἀρχῆς τινος 
ἢρχθαι διαθεδαιοῦται. Καὶ μὴν ἁπτόν τε, χαὶ ὁρα- 
τὸν, χαὶ ἐνσώματον, xat δοξαστὸν μετὰ αἰσθήσεως, 
xat, χατά γε τὴν τοῦ Δημιουργοῦ πεποιῆσθαι πρό- 
νοιαν, 'O δὲ, τῆς Πλάτωνος εὑρεσιλογίας εἰσάπαν 


esse, et ab aliquo principio coepisse, confirmat. 
Quinetiam aspectabilem , contrectabilem , COTpO- 
reum esse, quique cum sensu in. opinionem cadai, 
et singulari Opiflcis providentia factum esse. Iste 
vero in Platonis commentis totus defixus, eum quo- 
que supra modum predicat. Cum éo porro errare, 
&c nihil sani sapere, ac velut omni vento circeum- 
ferri, statim declarabimus , Ipsius Juliani verbis - 
appositis. Ita enim locutus est: 


ἀἁπηρτημένος, xal τοῖς εἰς λῆδιν ἐπαίνοις αὐτὴν στεφανῶν, ὅτι δὲ καὶ πεπλάνηται σὺν αὐτῷ, xol πε- 
Φρόνηχε μὲν τῶν ἁμωμήτων οὐδὲν, περιφέρεται δὲ ὥσπερ ἀνέμῳ παντὶ, σαφηνιοῦμεν οὐχ εἰς μαχρὰν, 


πάλιν τὰ αὐτοῦ παραθέντες Ἰουλιανοῦ΄ ἔφη γὰρ οὕτως" 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


"Ev δὲ ἑνὶ παραδθάλωµεν μόνον’ τίνα καὶ ποδαπ]ν B 


ποιεῖται δημ.ιουργίαν ó θεὺς ὁ παρὰ Μωσῇ, xal πο- 
δαπὴν ὁ παρὰ Πλάτωνι, «Καὶ εἶπεν ὁ θεός ' Ποιή- 
σωμµεν ἄνθρωπον κατ εἰχόνα ἡμειτέραν xal χαθ) 
ὁμοίωσιν. Καὶ ἀρχέτωσαν τῶν ἰχθύων τῆς θαλάσ- 
σης, xal τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ, xal τῶν κτη- 
νῶν, xal πάσης τῆς γῆς, καὶ πάντων τῶν ἑρπετῶν 
τῶν ἑρπόντων ἐπὶ τῆς γῆς. Καὶ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸν 
ἄνθρωπον, χατ᾽ εἰχόνα θεοῦ ἀποίησεν αὐτὸν, ἄρσεν 
καὶ θηλυ ἐποίησεν αὐτοὺς, λέγων Αὐξάνεσθε, xol 
πληθύνεσθε, xal πληρώσατε τὴν γῆν, xal χαταχυ- 
ριεύσατε αὐτῆς, καὶ ἄρχετε τῶν ἰχθύων τῆς θαλάσ- 
σης, χαὶ τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ, xal πάντων τῶν 
χτηνῶν, xal πάσης τῆς γῆς. » "Axoue 63 οὖν xal τῆς 
Πλατωυικῆς δηµμηγορίας. ἣν τῷ τῶν ὅλων περιτί- 
θησι Δημιουργῷ. θεοὶ θεῶν, ὧν ἐγὼ δηµιουρ]γὸς, 
πατήρ τε ὄργων. "Advca ἔσται ἐμοῦ γε OÉAortoc. 
Τὸ μὲν δὴ δεθὲγ πᾶν, Avcóv. Τό γε μὴν κχαλῶς 
ἁρμοσθὲν, καὶ ἔχον εὖ, «Ἰύει' à06Asw, xaxov. 
Διὸ ἐπείπερ γεγέγησθε, ἀθάνατοι μὲν οὐκ ἐστὰ, 
οὐδὲ ἆ Ίντοι τὸ πάμπαν. Οὔτι µήν Υε .υθήσεσθε, 
οὐδὲ εεύξεσθε θανάτου µοίρας, τῆς ἑμῆς Bov- 
«Σήσεως, μείζονος ἔτι δεσμοῦ καὶ κυριωτέρου Aa- 
χόντες ἐχείγων, οἷς, ὅτε ἐγίγγεσθε, ξυγεδεῖσθε. 
Nov οὗν ὃ Aéyo πρὸς ὑμᾶς ὁγδεικγύμενος, µά- 
θετε. θγητὰ ἔτι γένη «Ἰοιπὰ τρἰα ἀγέγητα, τού- 
των δὲ μὴ γενοµέγωγ, οὐρανὸς ἀτελὴς ἔσται. Τὰ 
TÀp πάντα ἐν αὐτῷ γένη, ζωὴν οὐχ ἕξει. "Ya" 
ἐμοῦ δὲ ταῦτα yevópeva, καὶ βίον µετασχόντα, 
θεοῖς ἱσάζοιγτο áv."Ir' οὖν θνητά τε ᾗ, τότε πᾶν 
τόδε ὄγτως ἅπαν ᾗ, τρέπεσθε xarà φύσιν» ὑμεῖς 
ἐπὶ τὴν τῶν ζώων δηµιουρτίαν, μιμούμενοι τὴν 
ἐμὴν δύναμιν περὶ τὴν ὑμετέραν γένεσι. Καὶ 
καθόσον μὲν αὐτοῖς ἁθανάτοις ὁμωνύμως εἶναι 
προσήκει, θεῖον Aeróuerov, ἡγεμονοῦν» τε ἐν αὐ- 
τοῖς τῶν dsl δίχῃ xal ὑμῖν ἐθεόγτων ἔπεσθαι, 
σπείρας xal ὑπαρξάμεγος ἐγὼ παραδώσω. Τὸ δὲ 
«λοιπὸν ὑμεῖς, ἀθανάτῳ θνηεὸν προσυφαίνοντες, 
ἀπεργάζεσθε (oa xal γεγγᾶτε, τροφήν τε δι- 
δόνγτες αὐξάνετε, καὶ φθίνοντα xáAw δέχεσθε. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ T 


Διαγελᾷ μὲν οὖν ὁ γενναῖος οὐτασὶ xal θρασὺς εἰς 
9 Gen. 1, 27, 28. 


JULIANUS, 


Alterum alteri comparemus niodo ; nempe qua ei 
quali procreandi ratione Deus utatur apud Mosen, 
el quali apud Platonem. « Et dixit Deus : 68 Facia- 
mus hominem secundum imaginem nosiram, et 
secundum similitndinem : et przsint piscibus ma- 
ris, et volatilibus coli, et bestiis, et omni terre, et 
omnibus reptilibus, quz repunt super terram, Et 
fecit Deus hominem ; seeundum imaginem Dei fecit 
illum : masculum et feminam fecit eos, dicens : 
Crescite, et muliiplicamini, et implete terram, et 
dominamini ei, et imperate piscibus maris, et 
volatilibus cceli, et omnibus bestiis, jumentis, et 
omni terra **. » Audi vero et opificiun quod om- 
nium Auctori Plato tribuit. Dii deorum, quoruu 
ego opifex, operumque parens. Indissoluta eruni meo 


C quidem arbiiratu, utpole per me facia, Omne sane 


vincium solvi potest : sed haudguaquam boni esi, 
ratione vinclum velle dissolvere. Ergo quia. facii 
esiis, immoriales vos quidem esse et plane indiesolu- 
biles non potestis. Neutiquam tamen dissolvemini,. 
neque vos ulla mortis (ata periment, valuntatem 
ππεαπι majus et potentius vinculum. naoti ad perpe- 
(witatem vestram, quam. illa quibus. estis (um, cum 
gignebamini, colligati. Ergo quid vobis demenstrem 
cognoscite, Tria genera nobis reliqua. sunt, eaque 
morialia, quibus praetermissis, celi absolutio perte- 
cta non erit. Omnia. enim genera qua complexu te- 
nei, viiam non habebuni; per me autem (acta si fue- 
rint, εἰ vitam nacta, diis equabuntur. Ut igitur 
mortali conditione generentur, εἰ hoc universum ab- 


D solvatur, totumque vere aii; vos pro nalura vestra 


suscipite, ul. animalia gigmatis, et. meum in ori 
vestro vim imitamini. Ac quoad iis, nomine tenus 
immortalibus esse congruit, quod divinun dica:zur, 
ει in ipsis principatum teneas eorum, qui πεί 
vobisque parere volent, inserens ei initium dans ego 
iradam. Ceterum vos, ad. id quod erit immortale 
partem mortalem. attexeues, efficite animalia et ge-. 
nerate, et. tributis alimeniis nuiriie, atque amplifi- 
cate, ei consumpta rursum recipietis, 


CYRILLUS. 
Enimvero egregius iste et audax noster calum- 


S. CYRILLU ALEXANDRINI ARCBIEP. 


592 


niator deridet bominis procreationem illam, quam A λόγους τοὺς χαθ᾽ ἡμῶν, τὴν ἆνθρωπου vévzaty, τὴν 


Moses optimus nobis enuntiavit, et exiguum quid a 
— Deo tributum .nature hominis existimat, quod ad 
imaginem et similitudinem &uam illum formarit. At 
quis eorum, qui sapiunt, non confiteatur rem esse 
unam ex omnibus qua quam maximum decus afferre 
potuerit? Quid enim, 99 quaeso, prastabilius dici 
potest quam Dei nabis similitudinem esse impres- 
sam? Annon divinam substantiam omnium rerum 
supremam et altissimam esse dicimus, ineffabili 
gloria prefulgentem, et revera omnem formam ac 
pulchritudinem virtutis exsistere? Hoc num obscu- 
rum cuiquam esse potest? Quid ergo res tam exi- 
mías deridet? Aut quid cavillatur, quod animal 
" mente et ratione praeditum ac Deo simillimum, 


διά vs, φημὶ, τοῦ παναρἰστου Μωσέως ἐξηγΥγελµέ- 
νην, xal σμιχρὸν οἵεται, τῇ ἀνθρώπου φύσει δεδό- 
σθαι παρὰ θεοῦ, τὸ κατ εἰχόνα τὴν πρὸς αὐτὸν xal 
ὁμοίωσιν Ὑενέσθαι παρ) αὐτοῦ. Καΐτοι πῶς οὐχ 
ἁπαστισοῦν τῶν εὖ «φρονεῖν εἰωθότων συµφήσειεν 
ἂν, ὡς τῷν ὅτε μάλιστα χαταχαλλύνειν εἱδότων τὸ 
χρημά ἐστι, Τί γὰρ ἄμεινον, εἰπέ uot, τοῦ τὴν θείαν 
ἡμῖν ὁμοίωσιν ἑνσεσημάνθαι λέγειν; "H γὰρ οὐχὶ τὸ 
πάντων ἀχρότατόν τε χαὶ ἀνωτάτω τὴν θείαν elvat 
φαμεν οὐσίαν, ἀφράστῳ δόξῃ περιαστράπτουσαν, xat 
αὐτόχρημα πᾶν εἶδός τε καὶ χάλλος ὑπάρχον àpe- 
τῆς; Εἶτα πῶς οὐχ ἅπασιν ἑναργὲς ὅπερ ἔφην; Τί 
τοίνυν διαγελᾷ τὰ οὕτως ἑξαίρετα ; Κατασχώττει δὲ 
ἀνθ' ὅτου χαὶ τό γε 6 δεῖν ἀρχῇ τετιμῆσθαι τῇ xac 


homo videlicet, in csetera obtinere debeat principa- B πάντων, τὸν ἔννουν τε xal λογιχὸν, χαὶ θεοειδἑστατον 


tum? Atqui Mosaicis scriptis ipsa rerum natura 
respondet, Sed veri nullam rationem habet Julia- 
nus, iludque nimium quantum repudiavit, ut solis 
Platonis verbis adhzrescat, Et certe admirationi 
habet, inconsiderate id quoque, nescio quomodo 
confictam ab eo concionem, qua universi Deum ad 
factos quosdam et falsos deos usum commemorat. 
- Cui de ea re sic respondendum puto : Si enim in 
bis ethopceeiam facit Pleto, et more poetarum Dei 
persons sermones eos accommodat, quos eum 
decere putat, 8 seopo aon parum aberrat, eumque 
, Jure quis reprehenderit, quod in fingenda persona 
non norit servare decorum. Sin autem se divinitus 
edoctum fingit, valeat cum nugis suis. Dicere enim 
fas non est, rerum omnium Dominum in partem 
glorie, qus sibi proprie et soli congruit, falsos 
deos admittere. Dixit enim : « Gloriam meam al- 
"terl non dabo, neque virtutem meam  eculptili- 
.bus 6, » Age vero Platonis libris veritatem breviter 
. epponamus. Concedatur enim, si libet, supremas 
et intelligibiles potestates a Deo factas dei appella- 
tione ornátas. ln ccelo siquidem nonnullos esse di- 
eimus deos et dominos nuncupatos. Sed et nos ipsi 
eodem» nomine ornati sumus, Deo nobis ita lo- 
quente : « Ego dixi: Dii estis, et filii Excelsi om- 
nes.*5, » Verumtamen rei htijus summe necessaria 
causa quedam est, et preclara est admodum divina 
illa ip nos munificentia. Cum enim rerum omuium 


τῶν ἐπὶ γῆς ζώων, φημὶ δὴ τὸν ἄνθρωπον; Καὶ μὴν 
τοῖς διὰ Μωσέως λόγοις ἡ φύσις αὐτὴ τῶν πραγμά- 
των ὁμολογεῖ. 'AXX οὐδένα μὲν τοῦ εἰχότος ποιεῖται 
λόγον, ἀπονένευχε δὲ xal τοῦτο ἀαχέτως, ἐπὶ τὸ 
χρῆΏναι µόναις ταῖς τοῦ Πλάτωνος προσχεῖσθαι φω- 
ναῖς. Kat δῃ xal θαυμάσας ἔχει, καὶ τοῦτο ἆχατα- 
σχέπτως, τὴν, ox οἵδ' ὅπως, αὐτῷ πεπλασμένην δημ- 
Ὠγορίαν, ἣν 55 πεποιῆσθαί φησι τὸν τῶν ὅλων θεὸν 
πρὸς γενητούς τινας xal φευδωνύμους θεούς, Οἶμαι 
δὲ δεῖν καὶ ἡμᾶς αὐτῷ πρὸς τοῦτο εἰπεῖν' El. μὲν 
γὰρ tv τούτοις ἠθοποιεῖ Πλάτων, xai χατὰ νόµον 
τῶν ποιητῶν, τῷ προσώπῳ τοῦ θεοῦ περιτἰθησι λό- 
ους, οὕσπερ ἂν οἵηται πρέπειν αὐτῷ, διηµάρτιχεν 
οὐ µετρίως τοῦ σχοποῦ, xal κχαταμωμήσαιτ ἄν τις 
αὐτὸν, προσωποποιεῖν οὐχ εἰδότα χαθ᾽ ὃν ἔδει τρό- 
πον. El δὲ σχήπτεται τὸ θεοχλυτεῖν, χαιρέτω ληρῶν; 
οὗ Yáp τοι θέµις εἰπεῖν, θεοῖς τοῖς οὐχ ἀληθέσι, τῆς 
ἀδικῶς αὑτῷ τε χαὶ μόνῳ. πρεπούσης εὐχλείας ἑἐεῖ- 
γαι μεταλαχεῖν τὸν τῶν ὅλων χατεξουσιάξοντα θεόν. 
Ἔφη Y&p, ὅτι « Τὴν δόξαν µου ἑτέρῳ o0 δώσω, οὐδὲ 
τὰς ἀρετάς µου τοῖς γλυπτοῖς.» Καὶ φέρε, διὰ Bpa-. 
χέων τοῖς Πλάτωνος λόγοις ἀντεξάχοντες τὴν ἁλή- 
θειαν, ἐχεῖνο λέγωμεν. Συγχεχωρῄήσθω γὰρ, εἰ δοχεῖ, 
τὰς ἄνω τε xa νοξρὰς δυνάµεις παρὰ θεοῦ γενο-- 
ένας τῇ τοῦ Θεοῦ τετιμῆσθαι χλήσει. Φαμὲν γὰρ 
elvat τινας àv οὐρανῷ, καὶ θεοὺς xal χυρίους ὠνο- 
µασµένους. ᾽Αλλά xat ἡμεῖς αὐτοὶ τῇ τοιᾷᾶδε χλήσει 
κἀτεστέμμεθα , Θεοῦ λέγοντος πρὸς ἡμᾶς. « Ἐγὼ 


Opifex creaturam mente et ratione praditam ad p εἶπα, θεοί ἔστε, καὶ υἱοὶ Ὑψίστου πάντες. Ἁλλ' ἔστι 


imaginem. et similitudinem euam pairavisset, eam, 
μἱροίιθ bonus, dei etiam appellatione honestavit, 
nec abs re; ipsi enim solemus hominis imaginem, 
exempli gratia, nomine tenus hominem appellare, 
60 Igitur creatura inentis et rationis compos ma- 
Joris.apud Deum dignationis, quam quz ratione et 
intelligentia caret, prxstantiam glorie nacta vide- 
tur, cum est Dei appellatione inaurata. Ceterum 
nulli alteri rei creatas id nominis plaue tributum 
est. Nam neque celum, neque mundum plane ani- 
mal esse, neque prorsus animatum, etsi nemo e 
nosiris dicat, ut taceant etiam. alij quos sapientes 


55169. xui, δ. ** Psal. rxxxi, 6, 


τις Ev τούτοις ἀναγχαιοτάτη τοῦ πράγματος αἰτία 
καὶ τῆς παρὰ θεοῦ φιλοτιµίας ὁ εἰς ἡμᾶς λόγος Eyst 
ἂν ὀρθῶς ὅτι µάλιστά γε. Ὁ γάρ τοι τῶν ὅλων à- 
Μιουργὸς, ἔπεί τοι χατ᾽ εἰχόνα xaX ὁμοίωσιν ἑαυτοῦ, 
τὴν νοεράν τε xal λογικὴν εἰργάσατο χτίσιν, ἅτε δὴ 
καὶ ἀγαθὸς ὑπάρχων, καὶ τῇ τοῦ θεοῦ τετίµηχε 
xMjssi* xa τὸ ἀπειχὸς οὐδέν. Εἰθίσμεθα γὰρ καὶ 
ἡμεῖς αὐτοὶ, τὴν ἀνθρώπου φέρε εἰπεῖν εἰχόνα, ὁ-ι- 
ωνύμως ἄνθρωπον ὀνομάζειν. Οὐχοῦν ἡ μὲν νυερὰ xal 
λογικὴ κτίσις, ἅτε δὴ καὶ ἐν λόγῳ µείζονι χειµένη 
παρὰ θεῷ τῆς cóx οὕσης λογικῆς τε xat νοερᾶς, τὸν 
ἀμείνω δόξαν λαχοῦσα φαίνεται, τῇ τοῦ Θεοῦ χλήσει 


59$ «4, 


CONTRA JULIANUM LIB. il. .- 


594 


κεχρυσωµένη. Τῶν γε μὴν ἑτέρων κτισμάτων; οὐδὲ À praedicant ; satis est vel unius Aristotelis, Platonis 


τὸ παράπαν ὠνόμασται θεός. Ὅτι γὰρ οὔτε τῶόν 
ἐστιν ὁ οὐρανὸς, Ίγουν ὁ χόσµος ἁπλῶς, οὔτε μὴν 
ἔμψυχος ὅλως, χᾶν εἰ µή τις ἕλοιτο λέγειν τῶν 
τελούντων ἐν ἡμῖν, ἀπόχρη πρὸς ἔλεγχον, xat δἰχα 
τῶν ἄλλων, οὓς φασιν εἶναι σοφοὺς, ὁ αὐτοῦ τοῦ Πλά- 
τωνος φοιτητὴς Αριστοτάλης. Ἔφη γὰρ, ὡς ἤδη φθά: 
σαντες διῖσχυρισάμεθα, οὔτε ἔμψυχον ὅλὸν δι) ὅλου 
τὸν κόσμον, οὔτε λογιχὸν, οὔτε νοερόν. "Ott μὲν τοί- 
νυν ὅλον δι ὅλου τὸν χόσµον, ἢ 5 τί ποτέ ἐστι τόδε τὸ 
πᾶν (ἔφη γὰρ οὕτως αὐτὸς), οὔτε ἔμφυχον, οὔτε μὴν 
νοερὸν εἶναι λέγειν ἐφίησιν τῆς ἀληθείας fj δύναμις, 
οἴχοβεν, ὡς ἔφην, xai παρά ve τῶν οἰχειοτάτων ὅτι 
μάλιστα αὐτῷ, διαρχεστάτην ἔχει τὴν ἀντίατασιν. 
Toig ye μὴν οὐκ οὖσιν ὅλως θεοῖς ἐμφύχοις, fj vos- 


discipuli, testimonium. Qui, ut jam antea eonfir- 
mavimis, asseruit nec animatum prorsus totum 
mundum esse, neque ratione aut mente przditum. 
Quod igitur totum oinnino mundum, aut quodeun- 
que est hoe unitersum (sic enim ipse loquitur), 
animatum aut mente praeditum dicere non sinat vis 
véritatis, domo ut dixi, et al) arnicissimis, ipsum 
plus satis refellit. Porro Deum nihil efficiendum 
mandasse diis, qui nec animati sunt prorsus nec 
mente praediti, ipsius rei natura congruenti facto 
examine probaverit. Proterea quo consilio univer- 
sorum Opifex aliis diis, ut tribus generibus efficien- 
dis incumberent, demandavit ? Pigritudine videli- 
cet, aut rerum humanarum neglectu? At hec, opi- 


ροῖς, ὡς οὐκ ἂν ἔφη θεὸς τὸ χρῆναι δημιουρχεῖν, B nor, in supremam omnium substantiam prorsus non 


ἐχδείξειεν ἂν ἡμῖν fj αὐτοῦ τοῦ πράγματος qat, 
διὰ βασάνων ἰοῦσα συµµέτρων. Τί γὰρ ὅλως καθ” 
ἑαυτὸν ἐννενοηχὼς ὁ τῶν ὅλων Δημιουργὸς, ἑτέροις 
εοῖς ἐνεχείρισε τὸ χρΏναι πονεῖν περὶ τὴν τῶν εριῶν 
γενῶν δηµιουργίαν; Ὀκνήσας ἄρα, φαῖεν ἂν, f λόγου 
τὰ xaü" ἡμᾶς ἀξιώσας οὐδενὺς, εἴεν δ᾽ ἂν, ὥς γε οἷ- 
μαι, ταυτὶ τῆς ἀνωτάτω πασῶν οὐσίας ἀλλότρια 
παντελῶς. El váp. ἐστιν ἀγαθὸς ὁ Δημιουργὸς, πῶς 
ἂν αὐτῷ xal ὄχνος ἑγγένοιτό τις περί τινος ὅλως ; 
Θὕτω vip, αὐτός πού φησιν ὁ Πλάτων, ἀγαθὸς ἣν - 
ἀγαθῷ δὲ φθόνος οὐδεὶς περὶ οὐδενὺς ἐγγίνεται. 
Τό γε μὴν ἀπαξιῶσαιλέγειν αὐτὸν, εἴη ἂν ἕτερον οὐ» 
δὲν, Y τῦφον αὐτῷ προσνέµειν, xal ὑπεροψίας καθ- 
ορίσαι Υραφἠν. Hoc δ᾽ ἂν ἕλοιτο χρατεῖν, ὧν ἁτι- 
µάξει τὴν Υένεσιν; ἢ τίνα δὴ τρόπον ταῖς παρ’ ἡμῶν 
Ἀστρείαις ἐπιγάννυταε, εἰ μηδὲ χτίζειν ἡμᾶς ὅλως 
Ἠξίωσε τὴν ἀρχήν; ὅτι δὲ καὶ τιμᾶσθαι βούλεται 
rb; ἡμῶν, xal τὸ εὐῆνιον ἀπαιτεῖ, xal διὰ πάσης 
ἀρετῆς ἀφομοιοῦσθαι δεῖν ἑαυτῷ τὴν ἀνθρώπου 
φύσιν Σθέλει. Παραθείην μὲν ἂν, καὶ µάλα ῥᾳδίως, 
πλείστας τε ὅσας xal ἀληθεῖς μαρτυρίας τῆς θεο- 
πνεύστου Γραφῆς. Ἐπειδὴ δὲ μᾶλλόν εἰσιν Ίου- 
λιανῷ πιστὰ τὰ αὐτοῦ, γεγραφέναι φημὶν Πορ- 
φύριον ἓν βιδλίῳ δευτέρῳ Περὶ ἁποχῆς ἑμγύ- 
xov, ὡδί' θύσωμεν εοίνυν καὶ ἡμεῖς, dA θὐ- 
σωµεν, ὥς προσήκει θεῷ μὲν, τῷ ἐπὶ πᾶσιν, ὣς 
εις ἀν ἣρ cogóe ἔφη, μηδὲν αἰσθητὸν μηδὲ 0v- 
μιώντες, µήτε ἐπονομάῶώντες. Οὐδὲν γἀρ ἐστιν 


cadunt. Nam $i bonus est Opifex, quomodo ad 
ullam rem omnino pigresceret? Ipse enim, ut ali- 
eubi Plato aít, bonitate prssstabat :; probus &utem 
nihil cuiquam invidet. Dicere autem ipsum dedi- 
gnatum esse, nihil aliud esse quam fastum ei tri- 
buere, et arrogantie crimen impingere. Et quo- 
modo imperare vellet jis, quorum procreationem 
aspernatur? aut quo pacto cultu nostro oblectatur, 
αἱ ne nos.quidem creare principio oinnino diguatus 
sit? Equidem nullo negotio proferre possem quam 
plurima ac verissima giving Scripture testimonia, 
quibus ostenderem Deum et cultum sibi a nobis et 
ebsequium repetere, idque potissimum velle ut sibi 
per omne genus virtutis natura bominis assimile- 
tur. Sed quoniam Juliano sua 1agis probantur, 
Porphyrium scripsisse aio libro De abstinentia. ab 
animatis aliero, in. hunc modum : Sacrificemus igi- 
tur etiam nos, verum sacrificemus, G1 wi par est; 
Deo quidem, qui omnia supereminet, ut vir quidam 
sapiens dizit, nihil seusile adolentes aut consecrantes. 
Nibil enim est materiatum, quod, si cum maleria 
experte natura comparetur, non continuo sit im- 
purum. ldeo neque convenit ei sermo qui voce 


effertur, neque interior, cum animi perturbatione 


fuerit inquinatas : sed puro silentio, et sanctis de 
illo cogitationibus, ipsum colamus. Opere pretium 
est igitur nos Deo conjunetós et assimilatos vitam 
ei nostram veluti sacram viclimam offerre, quae 


ἔνυλον, ὃ ph τῷ ἀνύλῳ εὐθύς ἐστιν &xáfapcov, Διὸ D^ ipsa et illi hymnus est, et nobis salus. Siquidem in 


οὐδὲ λόγος τούτῳ ὁ κατὰ φωνὴν οἰχεῖος, οὐδὰ ὁ ἔνδον, 
ὅταν πάθει φυχῆς ᾗ µεμιασμένος (t), διὰ δὲ σιγῆς 
χαθαρᾶς xai τῶν περὶ αὐτοῦ χαθαρῶν ἐννοιῶν θρη- 
σχεύωμεν αὐτόν. Aet 5h ἄρα συναφθέντας xa ὁμοιω- 
θέντας αὐτῷ, thv ἑαυτῶν ἀγωγὴν [ἀναγωγὴν] θυσίαν 
ἱερὰν προσάχειν τῷ θεῷ, thv αὐτὴν δὲ xal ὑμνοῦ- 
σαν (2) xai ἡμῶν σωτηρίαν" kv ἀπαθεῖ ἄρα τῆς 
φυχῆς τοῦδε Θεοῦ θεωρίᾳ ἡ θυσία αὕτη τελεῖται. 
Τιμᾶσθαι δὴ οὖν πρὸς ἡμῶν ἐθέλει θεὸς, xat δι εὖ- 
αγοῦς πολιτείας ἀποσημήνασθαι πρὸς αὐτὸν νοερῶς, 
ταῖς ἰδίαις φυχαῖς τὸ αὐτοῦ κάλλος ἐγγράφοντας. 
Eva πῶς, εἰπέ µοι, ταυτὶ παρ’ ἡμῶν αἰτεῖ, µονογ- 


(4) Μεμολυσμένος Porphyr. 


perturbationum animi vacuitale et. contemplatione 
Dei hoc sacrificium peragitur. Vult ergo Deus ut se 
colamus, et per sanctum vitae genus animis nostris 
inscripta ejus pulchritudine spiritualiter ei confor- 
memur. At quomodo hzc, amabo te, a. nobis exi- 
git, si nos aliis- opificibus procreandos tantum non 
ebjecit, atque, ut ita dicam, ea, qua per se reliqua 
procreavit, prarogativa conditionis orbavit? Cur 
autem rerum terrenarum curam gerit, quas, ut 
sentit Plato, aliis diis ludicrum tradiderit? At earum 
euram gerere, et vel ad minima queque clemen- 
tiam ac lenitatem ejus pertingere, ipse nos doceb.t 


(8) Porphyr. ὕμνον οὖσαν, 


F95 


 CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIKEP. 


rui Patrem suum Deum novit. « Nonne, inquit, duo A ουχὶ παραῤόίφας ἡμᾶς ἑτέροις δημιουργοῖς, xal 


passerculi asse veneunt, et unus ex eis non cadet 
saper terram sine Patre vestro qui est in coelis *! ? 
Seld ipse forsitan Julianus liauc vocem ut minus 
veram configet, qui in Deum insurgit sane quam 
impie ; suos vero scriptores, hoc est, erroris socios, 
admittet. Igitur Alexander Aristotelis discipulus , 
libro De Providentia, ita scribit : Dicere Deum nolle 
rerum humanarum curam gerere, a Deo prorsus est 
alienum. I nvidie enim cujusdam est, ei plane mali- 
qua nature, meliora non facere, cum possit. Cum 
vero utrumque horum alienum sit a Deo, nec ambo 
i illo stique reperientur, mec alterutrum, Quocirca 
relinquitur, wt possit et velit Deus rerum nostrarum 
etram gerere. Si autem vull et potest, providere uti- 


ἵν' οὕτως εἴπω, τῆς τοῖς ἄλλοις ἅπασι χτίσµασι δε- 
δωρηµένης αὑτουργίας ἀποστερῶν ; Προνοεῖ δὲ ὅλως 
ἀνθ᾽ ὅτου τῶν ἐπὶ τῆς γῆς, xalvot, xavá γε τὸ Πλά- 
τωνι δοκοῦν, ἄθυρμα θεοῖς δοθέντων ἑτέροις. "Ott 
γὰρ προνοεῖ, xai µέχρι τῶν ἄγαν εὐτελεστάτων δι- 
ηχούσης τῆς παρ᾽ αὐτοῦ φειδοὺῦς τε xai ἡμερότητος, 
διδάξει λέγων αὐτὸς, ὁ εἰδὼς τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα 
Θεόν’ « Οὐχὶ δύο στρουθία ἁσσαρίου πωλεῖται, xat 
ἓν ἐς αὑτῶν οὐ πεσεῖται ἐπὶ τὴν γην, ἄνευ τοῦ Πα- 
τρὸς ὑμῶν τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς;» Αλλ' ἴσως αὐτὸς, 
ὡς οὐκ οὖσαν ἀληθῃῆ, παραγράφεται τὴν quvfv* 
θεομαχεῖ γὰρ ἑκτόπως * παραδέξεται δὲ τοὺς οἰχείους 
αὐτῷ Ὑεγονότας, χατἀ γε «b πεπλανησθαί φηµι. 
Γράφει τοίνυν ᾽Αλέξανδρος ὁ Ἀριστοτέλους µαθητὴς, 


que manifesium est. Nihil ergo, ne minimum qui- B àv τῷ Περὶ προνοίας, οὕτως ' Τὸ δὲ Aérew, μὴ 


dem, absque Dei consilio ei voluntate feri par est. 
63 Hujus sententie Platonem esse quidam aiunt; 
sed palam et aperte Zeno Citieus et Stoici boc 
Jogma tuentur. Stat igitur, vel ipsorum testimo- 
nio, supremum natura et solum universi Deum re- 
rum humamarum curam habere. Jam vero quid 
hoe rei est? inquiet aliquis; providentis enim fuit 
re omnium praestantissima genus hominum non 
Iraudare, qualis est ab ipso creari potiasimum ; at 
won nactum esse factitios quosdam opifices, quibus 
preter nudam, solam, et adventitiam Dei appella- 
iiouem nihil est : siquidem repugnat maxime di- 
vine glorie, procreandi facultatem aliis inesse 
putare, et ín lucem edendi quae non eraut. Neque 
euim fas est dicere, qu; singularia sunt ac propria 
divinze et ineffabilis naturse, ea posse naturaliter 
quibusdam inesse rebus ab ipsa conditis. Sed hoc 
ei prsesertim solique convenit, et ad summam ejus 
gloriam pertinet : cum rei create, quemadmodum 
nuper dixi, preclusus sit aditus ad ea qus su- 
prema onmium substantise soli et proprie compe- 
tunt, cujusmodi est creandi facultas, et in lucem 
edendi quz nusquam erant. Pr»teres, quo pacto 
res creata 'et facta, quam secundam ipsam naturse 
rationem omnino eorrumpi necesse sit, ea prasta- 
bit, quie Dei sunt ? Nam οἱ creare in. Deo scientize 
modus intelligitur; annon erit absurdum conces 
dere , creandi scientiam ab ipso cresturm fuisse 
traditam, quoniam nos sane etiam ipsi interdum ex 
subjeeta materia quzdain efficiimus, arte ac solertia 
in lis usi. Si vero convenienter Deo creare, pre- 
cellentis naturze vis et efficacia est, et ereaturg 
modum superat; quid supremz nature dignitatem 
deprimunt, eamque rebus genitis et corruptioni 
obnoxiis arbitratu. suo impertiant? Et aliquid ma- 
gRum intelligere se putant scilicet! imo divinis 
vocibus convicium faciunt, dum aiunt increatum 
permisisse creatis, ut, que sibi et soli propria 
sunt, implere possent. Sane, inquiunt ; erat 
enim necesse, si a Dee facium fuissel ali- 
quid, illud morte et corruptione superius evadere. 


" Maitb, x, 39. 


βού.εσθαι τὸν 850v τῶν ἐνταῦθα προγοεῖν, παν- 
τελῶς dAAócpiov Θεοῦ. Φθόνου γάρ τος καὶ 
παντἁπασι ἀτόπου φύσεως, τὸ τὰ βελτίω μὴ 
ποιεῖν, δυνάµενον. Επειδὴ δὲ ἑκάτερον τούζων 
ἁ 1 Ἱότριον Θεοῦ, οὔτ) ἂν ἅμφω su περὶ αὐτὸν, 
οὔτε θάτερο». Αείπεται τοίνυν, τὸ καὶ δύνα- 
σθαι, καὶ βού.Ί.εσθαι προνοαεῖν τὸ θεῖον τῶν &r- 
ταῦθα. El δὲ βού.λεταί τε xal δύναται, δηῃ.Ίον ὡς 
xal προγοεῖ. Οὐδὲν ἄρα οὐδὲ τῶν τυχόγτω», εὔ- 
«10Ο» χωρὶς τῆς θείας γενέσθαι γνώμης τε καὶ 
βουλήσεως. Ταύτης δὲ τῆς δόξης qaot μὲν slvat 
τινες xai Πλάτωνα ' φανερῶς δὲ Ζήνων τε ὁ Κιτ- 
τιεὺς καὶ οἱ ἀπὸ τῆς Στοᾶς πρεσθεύουσι δόγµα τοῦτο. 
"Ost μὲν οὖν xal τῶν xa0' ἡμᾶς ποιεῖται πρόνοιαν, 
ὁ ἀνωτάτω xal φύσει τε xal μόνος τῶν ὅλων θεὸς, 
µεμαρτυρήχασι xai αὐτοί. Εἶτα «l τὸ χρΏμα, φαίη 
τις ἄν; καίτοι τοῦ προνοεῖν ἀξιοῦντος ἦν, οὐ τοῦ 
πάντων ἁρίστου τὸ γένος ἀποστερεῖν τὸ ἀνθρώπινον, 
τοῦτο δὲ ἐστι τὸ παρ) αὐτοῦ γενέσθαι μᾶλλον, xal 
μὴ Υεννητούς τινας, xal θύραθεν ἔχοντας ψιλὴν xat 
µόνην τὴν τοῦ θεοῦ χλῆσιν, λαχεῖν τοὺς δημιουργούς. 
El καὶ ὅτι μάλιστα καὶ αὐτῆς τῆς θείας χαταστρα- 
τεύσεται δόξης, τὸ xai ἑτέρους οἴεσθαι δημιουρχεῖν 
δύνασθαι, χαὶ χαλεῖν εἰς ὕπαρξιν τὰ οὐ ὄντα ποτέ, 
Οὐ γάρ τοι θέµις εἰπεῖν τὰ τῆς θείας xal ἀποῤῥήτου 
φύσεως ἴδια καὶ ἐξαίρετα φυσικῶς ἑνεῖναι δύνασθαί 
τισι τῶν παρ᾽ αὐτοῖς γεγονότων. 'Αρμόσει δὲ μᾶλλον 
αὐτῇ τε xal µόνῃ, xal πρὸς εὐχλείας ἔσται τῆς ἀνω- 


D τάτω τὸ χρῆμα αὐτῇ. ᾽Ανέμόδατα γὰρτῇ χτίσει, χαθά- 


περ ἔφην ἁρτίως, τὰ µόνης xal ἰδιχῶς τῆς ἁνυ- 
τάτω πασῶν οὐσίας. "Ev δὲ δὴ τῶν τοιούτων εἶναί 
φαμεν, xal τὸ ἐνεργεῖν δύνασθαι δημιουργιχᾶς, xat 
παρακομίζειν εἰς ὕπαρξιν τὰ οὐκ ὄντα ποτέ. Elta, 
πῶς γενητὴ xal πεποιηµένη quate, f; καὶ τὸ φθεί- 
ρεσθαι δεῖν πάντη τε xal πάντως ἔποιτο ἄν, χατά 
γε, (np, τοὺς ἑνόντας τῇ φύσει λόγους, ἑνεργήσειε 
τὰ τοῦ θεοῦ; Ei μὲν γὰρ ὡς ἐπιστήμης νοεῖται τρό- 
πος ἓν tip τὸ δημιουργεῖν, οὐχὶ πέρα λόγου δοέη τις 
ἂν τὸ δεδόσθαι παρ᾽ αὑτοῦ τῇ χτίσει τὸ εἰδέναι δη- 
μιουρχεῖν, ἔπεί τοι xal ἡμεῖς αὑτοὶ δημιουργοῦμεν 
ἔσθ᾽ ὅτε τινὰ, Όλην ἔχοντες τὴν ὑποχειμένην, xal 


597 


ὡς ἔφην, βεγαλοπρεποῦς, ἑνέρχειά τε καὶ δύναμις, 
xai τῶν τῆς Χτίσεως ἑπέχεινα µέτρων, τὸ δηµιονρ- 
γεῖν ἐστι θεοπρεπῶς, τί τὸ τῆς ἀνωτάτω φύσεως 
ἀξίωμα χατασύρουσι, xal τοῖς ἓν γενέσει xat φθορᾷ 
δωροῦνται χατὰ τὸ αὐτοῖς δοχοῦν ; Εἶτά τι τῶν ἆναγ- 
χαίων οἵονται νοεῖν, μᾶλλον 68 τὰς θείας συχοφαντοῦσι 
φωνάς * ἐπιτρέφαι váp φασι τὸν ἁγέννητον τοῖς γεν- 
νητοῖς, τὰ αὐτοῦ xat µόνου δύνασθαι πληροῦν * ἀλλὰ, 
Ναὶ, φασίν ἣν γὰρδήπου xal ἀναγχαῖον εἰ παρὰ Θεοῦ. 


γἐνοιτό.τι, τοῦτο δὴ πάντως κρεῖττον εἶναι τοῦ τεθνά-. 


ναι xai φθείρεαθαι. Εἶτα, ὦ βέλτιστοι, διεφθόνησεν 
&pa vcl? ὁ Δημιουργὸς, xat οὐχ ἐφῆχεν αὐτοῖς τοῦ 
Χαλλίστου μεταλαχεῖν, ἑνῆχε δὲ ὥσπερ τοῖς χείροσε, 
διὰ «09 μὴ ἀνασχέσθαι δημιουργεῖν αὐτά..Δέδιεν ἄρα 
τὴν ἀνάγχην, οὐχ ἐφιεῖααν αὐτῷ τὰ ποιεῖν δύνασθαι 
θνητὰ, f) τάχα που xal ἡγνόηχεν ὅλως. El μὲν οὖν 
Ἰγνοηχέναι φασὶν αὐτὸν, οἶδεν αὐτοῦ τι. πλέον ἡ 
χτίσις. Κτίζει γὰρ, dg αὐτοί pact, τὰ ὑπὸ .φθο- 
páv. El δὲ δητοῦτο παρέντες, εἰδέναι διαθεθαιώσον- 
ται, πῶς ἀγαθοῦ τὸ μὴ δρᾷν ὅπερ οἵδεν ὑπάρχον ἆγα- 
0όν; ἄμεινον δὲ δήπου τοῦ θνητοῦ τὸ ἀθάνατον. Εἶτα 
πρὸς τούτοις, οὐχ ἀμαθὲς.οἶμαί που, μᾶλλον δὲ σο- 
φὸν, χἀχεῖνο εἰπεῖν. Τοὺς γάρ τοι θεοὺς, olg ἑπιτρέ- 
Qa φασὶ τὸν τῶν ὅλων Βασιλέα xal Κύριον τὸ δη- 
μιουρχεῖν, οὐχ ἀθανάτους εἶναί φασιν * ἀλλὰ συνδε- 
θέντας, xal λυοµένους, καὶ ἔξω τοῦ φθείρεσθαι µέ- 
νοντας, τέως ἐν ταύτοις αὐτοὺς ἐθέλοντας εἶναι θεοῦὺ. 
"Ote τοίνυν xaz' ἰδίαν φύσιν, ὄφθαρτον, Ἀ-ἀθάνατον, 


fy ἄλυτον οὐδέν * πῶς οὐχ ἂν εἷεν ἀμαθεῖς, οὐχ. ἆνα-. 


αχέσθαι λέγοντες τὸν τῶν ὅλων θεὸν τὰ τρία θνητὰ 


δημιουργῆσαι γένη, παραδοῦναι δὲ. μᾶλλον ἑτέροις. 


τοῦτο δρᾷν: ᾽Αλλὰ γὰρ τὸν Ἑλλήνων ἀφέντες λῆ- 
βον, φαμὲν, ὅτι τὸ kv. τῇ χτίσει ποιχίλον xat πολυ» 
ειδὲς, χαὶ τὸ ἄλλως. ἄλλο, xat οὐ ταυτὸν, ὡς Ev γένει. 
τε xaX εἴδει πεποίηχεν ὃ Δημιουργὸς, ἑἐξουσίᾳ χρώ- 
µενος τῇ θεοπρεπεστάτῃ. ᾿Αθάνατον μὲν γὰρ, ὡς 
ἔφην, ἡ ἄλντον, οὐδέν, Ἡ δὲ ἑφ' ἑχάστῳ τῶν πε- 
ποιηµάνων τοῦ θεοῦ βούλησις, τοῦτο' φύσις αὐτῷ; 
χαθιχνεῖται δὲ παντὸς ὄχνου δίχα xai µέχρι τῶν 
καθ’ ἡμᾶς. Εἷς γάρ ἔστι καὶ μόνος, οὐ παρ᾽ ἑτέρου 
τοῦτο µαθών ' οὗ γὰρ ἐπιστήμης εἶδας τὸ χρῆμά 
ἐστιν * ἀλλὰ φύσεως τῆς αὐτοῦ πλεονέκτημα θεοπρε- 
Tie, abv]| τε xoi μµόνῃ προὀσπεφυχός. χαθάπερ ἁμέ- 
Àev καὶ τὰ ἕτερα τῶν ἀζιωμάτων, ἃ βάσιμα μὲν 
Ἐχιστά γε τοῖς γενητοξς ἐστιν, ἐχνενέμηται δὲ, ὡς 
ἔφην, αὐτῇ τε καὶ µόνῃ φυσιχῶς. "Oct δέ ἐστι τῶν 
ἄγαν ἑχτοπωτάτων ἑτέροις ἡμᾶς ἀναθεῖναι θεοῖς τῆς 
δημιουργίας τὴν ἑνέρχειαν, ἀφιστῶντας αὑτὴν τοῦ 
Θεοῦ χατὰ φύσιν καὶ ἀληθῶς, x&x τῶν αὐτοῦ διδα- 
σχάλων χατίδοι τις ἄν. Γράφει γὰρ οὕτως 'Aaxin- 
πιῷ ὁ ἐπίχλην τρισµέγιστος Ἑρμῆς, περὶ τῆς τοῦ 
παντὺς φύσεως El τοίνυν δύο ὡὠμοόγηται τὰ 
ὄντα, τό τα γιγόμεγον, xal τὸ ποιοῦν, ἕν ἐσει τῇ 
ἑνώσει, τὸ μὲν προηγούμενο», τὸ δὲ ἑπόμενον. 
Π/οηγούμενον μὲν, ὁ ποιῶν θεός ' ἑπόμενον δὲ, 
τὸ γιγόμενον, ὅ τι ἂν ᾗ. Καὶ μὴ διὰ τὴν ποικχι- 
Alax τῶν γινοµόνων φυ.λάξῃ, φοθούμεγος ταπει- 
γέτητα καὶ dóo£lay θεῷ περιάφαι, Μία γὰρ αὐτῷ 


CONTRA JULIANUM 118... 
εὐτεχνίᾳ «fj περὶ ταῦτα χρώμενοι. El δὲ φύσεως, À 


538 
Atqui, ο boni, invidit scilicet quibusdam Opifez,. 
G3 nequesivit illos-id quod optimum erat adi- 
pisci, sed in. deteriorem partem: dejecit, cum eis 
ereatricem vim denegavit, Necessitetem ergo ti- 
muit, qux ipsum mortalia facere non sinit ; eut 
forie prorsus etiam ignoravit. Si ergo ignorasse 
contendunt, amplias qniddam novit creatura, quam 
ipse. Creat enim, ut aiunt illi; eorruptioni res ob- 
noxias. Sin autem hoc preiermisso nosse illum 
pertendent, quomodo boni est, non facere quod bonum 
esse novit? A4 mortali immortale melius est.Preeterea, 
non inepte, ut reor, imo sapienter etiam, istud dici 
potest Jii..enin- deos, quibus. creandi potestatem 
regem- 46 Deminum universorum tradidisse aiunt, 
immortales 6686 ΠΟΠ asserunt, sed eolligatos et so- 


B iutos et eorruptionis experles. manere, quoad eos 


ita esse Deus velit. Gum igitur seenndum propriant 
naturam ineorruptum ,, immortale, aut insolubile 
nibil sit; annon imperiti suntii, qui dicunt non 
potuisse unigersi Deum tria mortalia genera formare, 
sed ea.potius aliis dedisse - facienda? AL nos, re- 
lictis Gvooorum.nugis, dicimus Opiflcem, id quod 
ia rebus creatis varium est ac multiplex, quodque 
subiínde motatur nec idem manet, generatim ae 
speciatim fecisse, convenientissima Deo usum po- 
testate. Immortale siquidem, nti dixi, aut insolu- 
bile nihil est : Dei autem voluntas, in unoquoque 
eorum quas facta sunt, ipsi natura est, lile sine ulla 
cunctatione res nostras etiam attingit, Unus enim 
est 3€ solus, non loc ab alío edoctus, cum scien- 
tig genus ea res non sit, sed nature praerogativa 
Deo conveniens, buic uni ac soli coalita : cujus- 
modi nimirum alis, que in Deo singnlaria et exi- 
mia, interclusa rebus creatis et iuvia suut, ipsi vero 
uni ac soli naturaliter attributa. Caeterum longe 
absurdissimum esse, nos aliis diis vim procreatri- 
cem ascribere, eamque Deo vero naturalique de- 
traliere, vel ex Juliani magistris licet aguoscere. 
llermes enim cognomento ter maximus, de universi 
natura ad Asclepium scribit hune in. modum : Si 
igitur in confesso est, duo. entia esse, et quod. fit, 
el quod facit : ununi est unione, GA hoc quidem aute- 
cedens, illud vero consequens. Antecedens | quidem, 
Deus faciens : consequens autem, id quod (it, qued- 
cunque illud sit. Neque pra varietate rerum que 
fiunt, verearis, ne Deo vile quiddam aut sordidum 
ascribas. Una enim ipsi gloria est omnia facere, et 
effectio Dei veluti corpus est. At effectori nihil vel mali, 
vel turpis imputamns. Hujusmodi enim affectiones sunt 
que generationi coharent, non. secus ac rubigo erri, 
sordes corpori : cum tameu rubiginem [aber &rarius 
non fecerit, nec maculam parentes. Rursum vero 
post alia, verbis agit vehementioribus, exemplum- 
que manifestum apponit : Ergome pictori liceat, 
inquit, calum (acere, lerram, mare, deosque et ho- 
mines, et quecunque rationis aut animi sunt. ezper- 
tía; Deus vero hec facere non poterit? O stuporem. 
εἰ ignorationem Dei maximam! Gravissimum | isto- 
rum esse morbum oportet, qui. cum Deum se pietate 


6. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


graliisque agendis colere dicant, detracto iamen ei A ἐστι δόξα τὸ ποιεῖν παντα, καὶ τοῦτό ἐστι τὸ εοῦ 


rerum. omnium opificio, Deum ignorant ; et ad. il- 
lam ignorationem summam impielatem | adjungunt, 
dum ei coutemptum aut impotentiam attribuunt. Nam 
εἰ non facit omnia, «ul pra coniemptu non facit, aut 
pre ümpolentia. Quod sentire, impium est. Deus 
enim una re a(ficitur, bono videlicet, Bonus auem 
meque . (astu, neque impotentia tenetur. Deus vero 
ipsum bonum est, cui omnis omnia faciendi potestas. 
: Quodcunque enim factum est, a Deo factum. est, hoc 
est, a bono et eo qui facere omnia polest. Quod si 
discere vis quo paclo ipse faciat, et quomodo qua 
fimi efficiantur, tibi licet. Contemplare pulcherri- 
qaom et simillimam bujus rei. imaginem, agricolam 
semen in tfrram spargentem, hic. quidem triticum, 


: llic hordeum, alibi vero aliud semen. Eumdem con- P 


sidera vineam serentem, et pomum, et alias arbores. 
Jta. Deus in colo quidem. immorialitatem | serit, in 
terra mutationem, in universo autem vitam ac motum. 
Et hzc quidem veteres illi non obscuri nominis apud 
Gracos sapientes non modo senserunt, sed et alios 
uua sentire voluerunt.GBj Verom bonus illeet gregis 
sui desertor, aliorum opinionibus repudiatis, unius 
Platonis sermonibus vietus tenetur, et explanare 
nititur certe, ut putat, argute et docte, concionem 
quam ex Dei persona ab illo fsetam ait, atque. his 
verbis utitur : 


Θεοῦ ὥσπερ có σῶμα ἡ ποίησις. Αὐτῷ δὲ c ποι- 
οὔντι οὐδὲν κακὀν, οὐδὲ αἰσχρὸν νοµιζόμενον. 
Ταῦτα γάρ ἐσει τὰ πάθη τὰ τῇ γενέσει παρεπό- 
peva, ὥσπερ ὁ lóc tQ χαλκῷ, xal ὁ ῥύπος τφ 
σώματι. Ἀ.1. οὔτε ὁ xaAxovpróc τὸν iór ἑποίη- 
σεν, οὔτε τὸν ῥύπον ol γενΥγ ήσαντες. Καὶ μεθ) ἔτε- 
pa πάλιν, διὰ θερµοτέρων ἔρχεται λόγων, ἑναργὲς 
παράδειγµα τιθεὶς, xal φησιν’ Efca τῷ μὲν αὐτῷ 
ζωγράφφ ἔξεσει xal οὐρανὸν ποιῆσαι, καὶ γῆν, 
xal θάΐασσαν ταῦτα, xal θεοὺς, xal ἀνθρώπους, 
xal πάντα τὰ ἄλογα καὶ ἄφψυχα . τῷ δὲ θεῷ ob 
δυνατὸν πάντα ποιεῖν; 0 πολ.λῆς ἀνοίας xal 
ἁ]γωσίας τῆς περὶ τὸν 8eóv ! Τὸ Τὰρ πάντων δει- 
φότατον πάἀάσχουσιο οἱ τοιοῦτοι. τὸν γὰρ θεὸν 
φάσκοντες εὐσεδεῖν' τε xol ebAorsiv, τῷ μὴ τὴν 
πάντων ποἰησῦ ἂν ατιθέναι αὐτῷ, οὐδὲ τὸν θεὸν' 
ἴσασι" πρὸς δὲ τῷ μὴ εἰδέγαι, καὶ τὰ μέγιστα 
εἷς αὐτὸν ἁἀσεθοῦσι, πάῦος αὐτῷ κπεριχιθέγτες 
ὑπερονψίαν 7) ἀδυγαμίαγ. El γὰρ μὴ πάντα zoisi, 
ὑπερηφανῶν οὐ ποιεῖ, ἢ μὴ δυνάµεγος, ὅπερ 
ὁστὶν' ἀσεθές. 'Ο γὰρ θεὸς ὃν µὀγον ἔχει πάθος, 
τὸ ἀγαθόν" d δὲ ἀγαθὸς οὔτε ὑπερήφαγοςι οὔτε ἀδύ- 
νατος. Τοῦτο γάρ ἐστιν ὁ θεὸς τὸ ἀγαθὸν, ᾧ πᾶσὰἃ 
δύγαμις τοῦ αοιεῖν πάντα. Πᾶν δὲ τὸ rerrntór 
ὑπὸ τοῦ θεοῦ γέγονε», ὁπερὲστϊν, ὑπὸ τοῦ ἀγαθοῦ 
καὶ τοῦ πάντα δυγαµένου ποιαϊῖν. El δὲ, πῶς μὲν 


αὐτὸς ποιεῖ, πῶς δὲ τὰ γινόμενα γίνεται, βού.ει μαθεῖν, ἔξεστί σοι. "δε slxóra χαλλίστην καὶ 
ἁμοιοτάτην, γεωργὸν σπέρµα xacatdAAorca εἰς thv γῆν, ὅπου μὲν svpór, ὅπου δὲ κριθὴν, ὅπου 
δὲ &4o τι τῶν σπερµάτων. "Ife τὸν αὐτὸν ἅμπελον φυτεύοντα, καὶ μη.έαν, καὶ cda τῶν δένδρων" 
οὕτω και ὁ θεὸς, év μὲν obparQ ἀθανασίαν σπείρει, év δὲ γῇ μεταθοϊλὴν, ἐν δὲ τῷ παντὶ 
. Coh καὶ xivncir. Καὶ ταντὶ μὲν οἱ πάλαι τῶν παρ) Ἕλλησι σοφῶν οὖκ ἄσημοι γεγονότες, πεφρο: 
νήχασί τε αὐτοὶ, καὶ μὴν καὶ ἑτέρους ἑλέσθαι φρονεῖν ἠξίουν. "Oys μὴν ἐπιειχὴς καὶ ἀτιμάγενος οὗ- 
τοσὶ, ταῖς τῶν ἄλλων ὄόξαις ἑῤῥῶσθαι φράσας, μόνον ἡττᾶται τῶν τοῦ Ἡλάτωνος λόγων. Καὶ δη δια- 
τρανοῦν πειρᾶται, χαθάπερ οὖν οἵεται, αοφῶς, ἣν &x προσώπου Θεοῦ πεποιῆσθαί φῆσι δηµηγορίαν 


αὐτῷ, xal φησιν’ 


JULIANUS. 


Utrum tandem somnium istud sit, animadvertite. 
Deos Piato nominat aspectabiles, solem, lunam, 
astra οἱ celum. Verum hi simulacra sunt eorum 
qui non apparent. Sol, quem oeulis intuemur, imago 
est intelligibilis et non spparentis. Rursum lunam, 
quam oculis cernimus , et unumquodque sidus , 
eorum sunt imagines quse mente tantum cernimus. 
lilos igitur inaspectabiles deos, qui in opifice 
exsistunt, ac una exsistunt, quique ab ipso pro- 
géniti ac profceti sunt, Plato novit. Jure igitur Pla- 
tonis Opifex, Dii, inquit, ad ínaspectabiles loquens, 
deorum, apparentium videlicet. Communis autem 
utrorumque Opifex hic est, qui ccelum, terram ac 


IOYAIANOZ. 

Ἁλλ' ἄρα μὴ τοῦτο ὄναρ ἑἐστὶν, ἑννοῄσαντες αὐτὸ, 
μάθετε. θεοὺς ὀνομάξει Πλάτων τοὺς ἐμφανεῖς, fiov, 
xai σελήνην, ἄστρα, καὶ οὐρανὺν, ἀλλ’ οὗτοι τῶν &ga.- 
νῶν εἶσιν εἰχόνες. Ὁ Φαινόμενος τοῖς ὀφθαλμοῖς 
fto, τοῦ νοητοῦ xal μὴ φαινομένου. Καὶ πάλιν, fj 
φαινομένη τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν σελήνη, xal τῶν 
ἄστρων ἕκαστον, εἰχόνες εἰσὶ τῶν νοητῶν. Ἐχείνους 
οὖν τοὺς ἀφανεῖς θεοὺς, ἑνυπάρχοντας, καὶ συνυπάρ- 
χοντας, xal ἐξ αὐτοῦ τοῦ Δημιουργοῦ γεννηθέντας 
xai προελθόντας, ὁ Πλάτων olósv. Εἰχότως οὖν φησιν 
ὁ Δημιουργὸς ὁ παρ' αὐτῷ, Θεοὶ, πρὸς τοὺς ἀφανεῖς 
λέγων, θοῶν, τῶν ἐμφανῶν δηλονότι. Κοινὸς δὲ ἁμ- 
φοτέρων Δημιουργὸς οὗτός ἐστιν, ὁ τεχνησάµενος 


mare fabricatus est, etsidera inter ea quae mente cer- [p οὐρανὸν, xa γῆν, xal θάλασσαν, χαὶ ἄστρα Yevvt,- 


nuntur progenuit, quse horum sunt exemplari. 
.Vide porro quam recte se habeant quz his subjuu- 
git. Desunt, inquit, tria genera mortalia, nempe ho- 
minum, bellkarum, et plantarum. Etenim. unum- 
quodque horum propriis rationibus diseretum est. 
, Si ergo. unumquodque. norum a me factum. fuerit, 
inquit, plame necesse. est. immortale ipsum fore. 


σας ἐν τοῖς νοητοῖς, τὰ τούτων ἀρχέτυπα. Σχόπει οὖν 
ὅτι xal τὰ ἐπὶ τούτοις χαλῶς. Λείπει γὰρ, qnot, 
τρία θνητὰ γένη, δη.ονόει τὸ τῶν ἀνθρώπων, 
καὶ τὸ τῶν ζώων, καὶ tó τῶν φυτῶν. Τούτων γὰρ 
ἕχαστον ἰδίοις ὥρισται λόχοις. El μὲν οὗν, qnot, xal 
τυύτων ἕκαστον ὑπ ἐμοῦ γένοιτο, παγτάπασυ 
ἀναγκαϊον ἀθάνατον αὐτὸ γεγέσθαἰ. Καὶ γὰρ τοῖς 


€01 


CONTRA JULIANUM LIB. jj. 


€0t 


θεοῖς οὐδὲν ἄλλο τῆς ἀθανασίας αἴτιον, wal τῷ φαι- A Siquidem hie mundus qui cernitur, οἱ dii, nullam 


νοµένῳ κόσμῳ, ἢ τὸ ὑπὸ τοῦ Δημιουργοῦ γενέσθαι. 
Τί οὖν φησιν, Ὁπόσον ἐστὴν ἀθάνατον, ἀναγκαῖύν ἐστιν 
ἐν τούτοις εἶναι παρὰ Δημιουργοῦ δεδόσθαι; Τοῦτο 
δέ ἐστιν dj λογιχἡὴ φυχἠ. Τούτων οὖν τὰ εἴδη xoi ὑμῶν 
ἑἐθελόντων σπείρας xal ὑπαρξάμενος ἐγὼ παρα- 
δώσω. Τὸ δὲ λοιπὸν, ὑμεῖς ἀθανάτῳ θνητὸν προσ- 
υφαίνετε. Δῆλον οὖν ὅτι παβαλαθάντες ol δημιουργοὶ 
θεοὶ παρὰ τοῦ αρῶν Πατρὸς τὴν δημιουργικὴν δύ- 
ναµιν, ἀπεγέννησὰν ἐπὶ τῆς γῆς τὰ θνητὰ ζώων. El 
γὰρ μηδὲν ἔμελλε διαρέρειν οὐρανὸς ἀνθρώπου, καὶ 
ναὶ μὰ Δία θηρίου, χαὶ τελευταῖον αὐτῶν τῶν ἔρπε- 
τῶν, xat τῶν £v τῇ θαλάσσῃ νηχοµένων ἰχθύων, ἔδει 
τὸν δημιουργὸν ἕνα χαὶ τὸν αὐτὸν εἶναι πάντων. El 
δὲ πολὺ τὸ µέσαν ἐστὶν ἀθανάτων xa θνητῶν, οὐδεμιᾷ 
προσθήχῃ μεῖζον, οὐδὲ ἀφαιρέσει µειούµενον πρὸς 
τὰ θνητὰ καὶ ὀπίχηρα, αἴτιον εἶναι προσήχει τούτων 
μὲν ἄλλους, ἑτέρων δὲ ἑτέρους. 

ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Ἁλλ" Éy γε δὴ τούτοις ὅτι τὰ πάντα συγχεῖ, φύρει 
κα ἀλλήλαις τῶν. πραγμάτων τὰς φύσεις, χατιδεῖν 
ἔστι τοῖς ἐθέλουσι, χαὶ µάλα ῥᾳδίως. Πρῶτον μὲν 
γὰρ τοὺς ἐμφανεστέρους τῶν θεῶν, εἰχόνας εἶναί 
φησι ctv ἀφανεστέρων, ἃ χαὶ νοητὰ χαὶ αἱσθητὰ 
καλεῖν ἐδόχει τῷ Πλάτωνι, δοξαστὰ μετ αἱσθήσεως 
ὀνομάξοντι τὰ ὀρώμενα. Ἔοιχε δὲ διὰ τούτων ὁ γεν- 
valo; ἡμῖν Ἰουλιανὸς τὰς ἰδέας βούλεσθαι χαταδη- 
λοῦν, ἃς ποτὸ μὲν οὐσίας, xaX ὑφεστάναι χαθ ἑαυ- 
τὰς διϊσχυρίζεται Πλάτων, ποτὲ δὲ xal ἑννοίας εἶναι 
Θεοῦ διορίζεται. Πλὴν ὅπωςπερ ἂν ἔχοι, χαὶ τοῖς 
αὐτοῦ μαθηταῖς ἁπαράδεχτον εἶναί[ φασι τὸν ἐπὶ τῷ- 
δε λόγον ol ταῦτα τεχνῖται. Τὰ γὰρ εἴδη χαιρέτω, 
φησὶν ὁ Αριστοτέλης " τερετίσµατα γάρ ἐστι, καὶ 
εἰ ἔστιν, οὐδὲν πρὸς τὸν «Ἰόγον. 'Av0' ὅτου δὴ οὖν 
αὐτὸς ἐμπεδοῦν ἀξιοῖ, καὶ ὡς ἁχατάσχωπτον δόξαν 


εἰσχομίζειν ἐπιχειρεῖ, τὸ xal τοῖς αὐτοῦ διδασχάλοις - 


οὐχ εὖ ἔχειν ὑπειλημμένον; Εἶτα πρὸς τούτῳ xal 
ἕτερον αὐτοῦ λόγον οὗ μετρίως κατηῤῥωστηχότα τὸ 
ἁμαθὲς εὑρήσομεν. Ἔφη γὰρ, ὅτι Τυὺς νοητοὺς 
χαὶ ἀφανεστέρους τῶν θεῶν ἐνυπάρχογτάς τε xal 
συν υπἀρχοντας, καὶ ἐξ αὐτοῦ γενν ηθέντας τοῦ 
Δημιουργοῦ, καὶ προε-θόντας οἶδεν ὁ Πλάτων. 
Ἡροσεπάχει δὲ, ὅτι καὶ τῶν ἐμφανῶν χαὶ τῶν νοητῶν 
δημιουργός ἐστιν ὁ τῶν ὅλων Occ, ὁ γῆν χαὶ οὐρανὺν 
πεχνησάµενος. "Ότε τοίνυν, χαθά xai αὐτὸς διωµο- 
λόγηχεν ἑναργῶς, τούτων τε χἀκείνων γενεσιουργός 
ἐστιν ὁ ἁγέννητος Ocho, πῶς ἐξ αὐτοῦ γεγενῆσθαί 
φησιν αὐτοὺς, συνυπάρχειν τε xal ἑνυπάρχειν αὖ- 
τῷ: Πῶς, εἰπέ µοι, τῷ ἁγεννήτῳ Θεῷ συνυπάρξει 
τὸ Υεννητόν! Ἐνυπάρξει δὲ xatà ποῖον τρόπον » 
"Hast; μὲν γὰρ ἀγένητον ὕντα «bv τοῦ θεοῦ 
Λόγον συνυπάρχειν ἀναγχαίως τῷ φύσαντι διῖσχν- 
ριζόμεθα, xa ἐνυπάρχειν μὲν αὐτῷ, προελθεῖν δὲ 
γεννητῶς ἐξ αὑτοῦ. 'O δέ γε τῆς Πλάτωνος εὗρε- 
σιεπείας συνήγορος ἀκριθῆς, ἀγέννητον μὲν εἶναί 
φησι τὸν ἀνωτάτω Θεόν. ἑνυπάρχειν δὲ, xal ἐξ 
αὐτοῦ γεννηθῆναι xal προελθεῖν τοὺς παρ) αὐτοῦ 
Ὑεχονότας, τὰ πάντα χυχῶν xal συγχέων, xol τὸ 


aliam causam habent cur sint immortales, nisi 
quod ab Opifice facti sunt. Quid ait igitur : Quod- 
euuque immortàle est, necesse est Opificis concessu 
id habere ? llujusmoli autem est. anima rationalis, 
Vobis igitur volentibus horum inlitum. statusque 
tradetur 4 me. Quod relíquum est, vos ad id quod 
erit immortale, partem attexitote mortalem. Patet 
igitur deos opiflees, accepta 4 Patre suo vi procrea- 
trice, in terra. animalia mortalia genuisse. Nam si 
nihil discrepare ccelum ab homine debebat, ac ne 
per Jovem a feris ipsis, aut serpentibus, et pisciculis 
in mari natantibus, oportebat unum et eumdem es-e 
omnium opificem. Sin autem ab immortalibus 
longo intervaHo mortalia separantur, ut nec ullo 
addimento crescant, GG nec detractione ad mortalia 
et caduea deducantur, illorum quidem alios, horum 
alios causam esse oportet. — 


CYRILLUS. 


Atqui eum in his omnia confundere, ac permi- 
scere rerum naturas, nemo non facile deprehendet. 
Primum enim ait deos aspectabiles, eorum qui non 
apparent, imagines esse; cujusmodi sunt ea quae 
iutelligibilia οἱ sensilia nuncupare Platoui visum 
est, qui et ea qua cernuntur opinabilia per sensus 
nominat, Videtur autem egregius ille noster Ju- 
lianus, per h»e ideas nobis signiücare velle, quas 
Plato interdum essentias, ac per se subsistere a886- 
rit, interdum vero Dei notiones definit. Verum utut 
$e res habeat, tamen ab illius discipulis bauc opi- 
nionem lhmprobari dicunt ejus rei periti. Valean 
idee, inquit Aristoteles, argutie enim. sunt : et ul 
ezsistant, nihil tamen ad rem faciunt. Quam igitur 
ob causam, veluti gravem sane opinioneui . stabi- 
lire et sententiam afferre nititur, quam minus recte 
babere vel ipsius doctores crediderint? Praeterea. 
el aliam ejus orationem morbo inscitim non levi 
laborare comperiemus. Platonem quippe ait movisse 
deos non apparentes, quippe animo tantum. cerium 
tur, inque Opifice el una. exsistunt, ab. eoque geniti 
sunt. εἰ profecti, Addit etjam, universi. Deum, qui 
celum ac terram condidit, opificem esse eorum — (um 
quc oculis cernuntur, tum que animo lantum coni- 


p prehenduntur. Quando igitur, ut ipse clare professus 


esi, horum et illorum procreaior est ingenitus 
Deus, quoniodo ex ipso ortos illos esse praedicat, 
cumque eo et in eu exsistere? quonam pacto, amabo 
te, simul cum increato Deo exsistet res creaia? 
|nesse vero quanam ratione poterit? Nos enim 
Verbum Dei ingenitum simul exsistere necessario 
cum Patre asseveramus, et in ipso quidem exsistere, 
prodire vero per generationem ex ipso. flic autem 
Platonicarum t icarum patronus diligens, increa- 
(um quidem esse ait supremum Deum, exsistere 
vero in ipso, et ex ipso creatosesse 46 ortos qui ab 
illo facti sunt : adeoque omnia miscet ac confundit, 
et ad Deum contemplandum lucem nullius putat esse 
momenti. Quare muitorum linguis tritum provere 


ο] 


67 Discreti Mysorum οἱ Phrygum fines. Apa- 
gesis, bomo, tam frigidam — orationis vanitatem. 
Sermo tibi est de Deo, qui cuncta exsuperat, et 
tamen exiliter admodum de ejus gloria sensisse 
deprehenderis. Ergo posteaquam universi creato- 
rem illum, solumque rebus adeo splendidis et 
mirabilibus creandis suflicere statuit, in minimis 
omnium rebus alios adjutores ipsi deos assignat, 
et consortes opificii, qui supremum Deum forsan 
compellaturi sint his verbis : Munus nobis condi- 
cito, ei tria genera mortalia quz» desunt universo 
profer. Te enim dante animam, nes corpus appo- 
nemus, el immortali mortale adjungemus. Sed ut 
placita sua defendat, loc forsan interponei ; terre- 
norum corporum naturam elementorum coucursu 
coalescere. !n hoc enim magistros quoque suos 
sequitur. Empedoclem sane Metonis filium hujus 
sententize fuisse, eamque studiose arripuisse per- 
hibent, Nam principia eorum quz sunt, ignem, 
aerem, aquam, ei terram astruit. His addit ami- 
citiam et discordiam, Eadem commemorat Plotinus 
hbro De tribus. primigeniis substantiis, his verbis : 
Apud Empedoclem rixa dividit, amicitia mnit. In- 
corporeum autem. etiam. idipsum. Elementa vero ut 
maleria. Quare tametsi terrenis corporibus ali- 
quam elementorum concursus otilitatem affert, 
tamen non sine probatione rem adwmittemus. [u- 
quirendum enim neces«ario nobis est, cujus mu- 
nere illis coneessum sit ut coierint, et quis natwra 
pugnantia in. unum conciliarit, δἱ quodamuido 
pellexerit ut. uniuscujusque vi aliis communicata 
omnes omnium vires ad unius alicujus rei ortum 
et exsistentiam invicem conspirarint. Nunquid. prze- 
stantissiwvus omuium arclitectus Deus, id in cur- 
poribus terrenis perspicue molitur, ut. nullo ele- 
mentorum destituta utilitatem ab ipsis capiant ? 
Ámieum enim, quod cognatum est. Ergo nulli sunt 
alii trium generum opifices: sed ipse potius ortus 
ac geueratonis rerum omnium auctor jure intelli- 
gendus est, supremum, et solum, et omnium prin- 
cipium, quo nihil omnino superius, omnia vero 
sub ipso, el per ipsum, et sub ejus pedibus, tan- 
quam ab illo creata. Hunc suis operibus oblectari 
Grxcorum littera affirmant. Nos idem asserimus, 
divina etiam attestante Scriptura. Sapientia enim 
inquit: « Ego eram cui adgaudebat, quotidie 
autem lstabar in conspectu ejus, G8 in omni tem- 
pore quando lxtabatur orbe terrarum perfecto, et 
lzetabstur in filiis hominum **. » Et qui satius non 
erit ipsum propriis oblectari potius creaturis, quam 
alienis? At enim Plato victum illum ignavia forsun 
asserit, aut, quemadmodum antea dixi, invidia, 
quippe qui quod praestantius erat, terrestribus 
inviderit. Sed uihil mirum, quandoquidem bonum 
ipsi Deo opifici przponit, illudque immobile, quie- 
tum, stabile, et ab officio aut voluntate. creandi 


$5 Proc, vin, 950, 51. 


, S. CYNILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 
bium non abs re, quispiam in illum asurpaverit. A ἀχραιφνὲς εἰς θεοπτίαν τοῦ μηδενὸς ἀξιώσας λόγου. 


D 


604 


Φαίη δ᾽ ἄν τις αὐτῷ τὸ ταῖς τῶν πολλῶν παρῳφδού- 
µενον γλώσσαις * Χωρὶς τὰ Μυσῶν καὶ Φρυγῶν ὁρί- 
σµατα. Απαγε τῆς οὕτω φυχρᾶς εἰχαιομυθίας, ἄν- 
θρωπε. Περὶ θεοῦ σοι λόγος τοῦ πάντων ἐπέχεινα, χαὶ 
σμικρὰ χομιδῇ περὶ τῆς αὐτοῦ δόξης ἁλίσχῃ περρονη- 
κώς. Εἶτα γενεσιουργὸν αὐτὸν ἀποφήνας τῶν ὅλων, 
xai µόνον ἀρχέσαντα πρὺς τὰ οὕτω λαμπρὰ καὶ ἄξιο- 
θαύμαστα τῶν κτισμάτων, ἐπὶ τοῖς ἁπάντων µείοσι, 
συλλαθέσθαι qnoi θεοὺς ἑτέρους αὐτῷ, καὶ συνεργά- 
σασθαι πρὸς δηµιουργίαν, ol. καὶ φαῖεν ἂν ἴσως τῷ 
ἐπὶ πάντας θεῷ, Παρ) ἡμῶν ἔρανον συνάγαγε, xaX 
τὰ τρία θνητὰ, λείποντά τε τῷ παντὶ, παραχκόμ.ζε 
γένη. Σοῦ γὰρ διδόντος φυχην, ἡμεῖς τὸ σῶμα προσ- 
θήσοµεν, ἀθανάτῳ θνητὸν προσυφαίνοντες. Αλλ' 
ἐρεῖ τάχα που xai συνασπίσαι τοῖς οἰχείοις δόγµασεν, 
ἐχεῖνο παρεντιθεὶς, ὅτι τῶν ἐπιχείων σωμάτων τὴν 
φύσιν ἡ τῶν στοιχείων σύνοδος ἀπεργάζεται' ἔπεται 
μὲν οὖν κάν τούτῳ τοῖς ἑαυτοῦ καθηγηταῖς. Φασαὶ 
γὰρ δὴ xaX Ἐμπεδοχλέα τὸν Μέτωνος.οὕτω τε δοξά- 
σαι, xai μὴν xai ἑλέσθαι φρονεῖν, ᾿Αρχὰς γὰρ εἶναί 
φησι τῶν ὄντων, πῦρ, ἀέρα, χαὶ ὕδωρ, xat γῆν. Ἡροσ» 
επάχει δὲ τούτοις φιλίαν τε καὶ velxoc* µέμνηται δὲ 
τούτων χαὶ ὁ. Πλωτῖνος £v. τῷ Περὶ εριῶν ἀρχικῶν 
ὑποστάσεων, οὕτω tÍ φησι’ TQ ἸΕμπεδοκ.λεῖ τὸ 
μὲν νεῖχος διαιρεῖ”- ἡ δὲ φιλία ἁγοῖ. 'Ασώματον 
δὲ xal αὐτὸ τοῦτο. Τὰ δὲ στοιχεία ὡς 048. Ὥστε 
xàv εἶ τινα συνεισφέρει τοῖς ἐπιγείοις σώμασι τὴν 
παρ ἑαυτῶν ὄνησιν τῶν στοιχείων ἡ αύνοδος, οὐχ 
ἁθασανίστως τὸ χρῆμα παραδεξόµεθα. Πολυπραγμο- 
γήσομεν γὰρ ἀναγχαίως, τίνος αὐτοῖς τὸ συμθῆναι 
βραθεύοντος, xat τὰ τῇ φύσει µαχόμενα συναγηχερ” 
χότος εἰς Ev, xat οἱονεὶ τιθασσεύοντος, ὥστε τὴν Exá- 
στου δύναμιν οὐχ ἀσυμμιγῃ γενέσθαι ταῖς ἄλλαις, 
συννεῦσαι δὲ ὥσπερ ἀλλήλαις ἁπάσας εἰς ἑνὸς ὁτουοῦν 
ὑπαρξίν τε καὶ Ὑγένεσιν. "Ap' οὖν οὐχὶ τοῦ πάντων 
ἀριστοτέχνου Θεοῦ xal τόδε σαφῶς ἐχμηχανωμένου 
τοῖς ἐπιγείοις σώμασιν , ἵνα μηδενὸς τῶν στοιχείων 
μοιρηχότα, την &z' αὐτῶν ὕνησιν ἔχοι; Φίλον γάρ 
πως τὸ συγγενές. Οὐχοῦν εἶεν ἂν οὐχ ἕτεροί τινες 
τῶν τριῶν γενῶν οἱ δηµιουργοἰ. Απάντων δὲ μᾶλ- 
λον γενεσιουργὸς vooit' ἂν εἰχότως ὁ ἀνωτάτω, xal 
μόνος, xal πάντων ἀρχή ᾽ μεθ) ὃν ἐπέχεινα παντελῶς 
οὐδὲν, πάντα δὲ μᾶλλον ὑπ' αὐτῷ τε xat δι αὐτοῦ, 
χαὶ ὑπὸ πόδας, ὡς ἑχτισμένα. Χαίρειν δὲ αὐτὸν ἐπὶ 
τοῖς ἔργοις αὐτοῦ χαὶ οἱ τῶν Ἑλλήνων ἰσχυρίζονται 
λόγοι» xal ἡμεῖς 6$ φαµεν, ὁμολογούσης τοῦτο xal 
αὐτῆς τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς. Ἡ γάρ τοι Σοφία 
qnolv* « Ἐγὼ Άμην ᾗ προσέχαιρε, xa0' ἡμέραν δὲ 
ηὐφραινόμην kv προσώπῳ αὐτοῦ, Ev παντὶ χαιρῷ ὅτε 
εὐφραίνετο την οἰχουμένην συντελέσας, xal ἕνηυ- 
Φραίνετο Ev υἱοῖς ἀνθρώπων. » Εἶτα πῶς οὐχ ἄμεινον 
τοῖς ἰδίοις αὐτὸν μᾶλλον ἀπιγάννυσθαι, καὶ οὐχὶ τοῖς 
ἑτέρων χτίσµασιν; ᾽Αλλ) ὄχνῳ τάχα πού φησιν αὐτὸν 
χεχρατῆσθαι Πλάτων, ἤγουν, ὡς ἔφην, διεφθονηχέναι 
τοῦ χρε[ττονος τοῖς ἐπὶ τῆς vro. Καὶ θαυμαστὸν οὐ- 
δὲν, ὅτε xal αὐτοῦ τοῦ δημιουργοῦντος θεοῦ προανα- 


605 


CONTRA JULIANUAM LiB. 1i. 


608. 


θεὶς τἀ γαθὸν, αὐτὸ μὲν ἀχίνητον , ἀτρεμοῦν, εὐστα- A quidquam eorum qua in lucem edita sunt alie- 


Okc, xoi ἀφεστηχὺς τοῦ xal χρῆναι xat θέλειν ἐργά- 
σασθαί τι τῶν εἰς ὕπαρξιν παρενηνεγµένων, φησί 
χατοχνῆσαν δὲ ὥσπερ πρὸς ταῦτα, νεῖμαι τὸ δηµιουρ- 
γεῖν τῷ &v' αὐτοῦ τε xal μετ᾽ αὐτὸν δευτέρῳ θεῷ. 
Ἁλλ' ἰδοὺ xal αὐτῷ προσκαθίστησιν ἑτέρους, τοὺς 
Ἰσουργεῖν εἱδότας , ἵνα μηδὲν àv. αὐτῷ φαίνηται τὸ 
ὑπερτεροῦν. Ἐπειδὴ δὲ σοφὸν οἵεταί τι καὶ ἀχριδὲς 
εἰπεῖν, ὡσεὶ νοοῖτο τῶν ὅλων εἷς τε xat uóvos ὁ δη- 
μιουργὸς, οὗρανὸς μὲν ἀνθρώπου κατ᾽ οὐδένα διοίσεε 
τρόπο», xaX μὴν xaX θηρίου, xai τῶν kv θαλάσσῃ δια- 
νήχεσθαι πεφυχότων, xaX μέντοι καὶ ἑρπετῶν. Ταύτῃ- 
τοι χρῆΏναι καὶ ἀναλόγως ἔχοντα τοῖς ἑκάστου µέ- 
τροις τῶν πεποιηµένων εἰσχομίζεσθαι τὸν δηµιουρ- 
Ὑὸν, φὲρε xal πρὸς τοῦτο λέγωμµεν αὐτῷ: Καΐτοι τί 
τὸ ἀνθεστηχὸς, ἢ µαχόμενον ταῖς ὀρθῶς ἐχούσαις ἓν- 
νοίαις, εἴπερ τις ἕλοιτο λέγειν ἑνὸς τὰ πάντα δηµιουρ- 
χοῦ; "Apa γὰρ ἡ τοῖς τοσοῦτον ὑπερχειμένοις ἀρχέ- 
casa δύναμις, ὡς πρός γε τὰ µείω διαρχέσειεν ἥχι- 
στά γε; f| τοῦτο μὲν οὐδαμῶς, τὸ δὲ ὑπερχεῖσθαι 
καὶ προὔχειν, τοῖς ὅτι μάλιστα διενεγχοῦσι τῶν ἅλ- 
Ῥων, εἴη ἂν ἐχεῖνο xai µόνον, τὸ τῆς παρὰ θεοῦ 
λαχεῖν αὐτουργίας ; Εἶτα πῶς οὐκ ἀποχλήρωσις ἰδικὴ 
τὸ χρῆμα αὐτῆς, ἀτιμάσαντος ὥσπερ τὰ λοιπὰ τῶν 
Χτισμάτων, xat τοῖς ἐπιγείοις μονονουχὶ xai μαχρὰ 
χαίρειν εἰπόντος αὐτοῦ; Ληρος δὲ ὅτι ταυτὶ, καὶ τῆς 
ἑσχάτης ἀθελτηρίας ἀνάμεστα προλαθόντες «lpfixa- 
pev. Πλὴν ἐχεῖνο φραζέτω’ Εἱργάσθαι φησὶ τοὺς γε- 
νητοὺς θεοὺς, và λοιπὰ τρία γένη. "Ap! οὖν àv αὐτοῖς 


num, ac velut erga illa cunctatum, creandi ρο-. 
testatem Deo, qui ab ipso, et posl ipsum alter 
Deus est, ait tradidisse, Sed ecce alios ipsi etiam 
adjungit opifices pari potestate : ut jam nihil in eu. 
sit quo cateros superare videatur. Jam vero cum 
scitum aliquid et argutum dixisse putet, nempe si 
unos €i solus universorum opifex intelligereter, 
nihil inter ccelum et honinem fore discriminis, 
ac ne feras quidem inter ipsas aut pisces qui in 
mari natant, ac serpentes : ideoque necessarium 
esse opiücem inducere, qui uniuscujusque rei 
creata mensurs proportione quadam respondeat, 
agedum boc reponamus. Quid rectz rationi rc- 
pugnat sut adversatur, si quis asserere velit omnia 
unius esse opificis? An cnim potestas, quie rebus 
tam supra reliquas constitutis par (uit, eadem 
longe inferioribus minus sufficiet ? Aut boc quidem 
nequaquam. Quod autem alia superent, hujus 
praestante et excellentis causam illam ei unam 
habeut, quod 4 Deo ipso procreata sunt. Rursum 
qui fleri potest, ut hoc non sit specialis quadam 
exlzredatio, qua reliquas veluti creaturas igno- 
minia affecit, et terrestria tantam mon abdicavit? 
Sed hzc meras nugas οἱ extrema dementize plena 
esse, jam ante probavimus. At, inquiet, genios 
deos reliqua tria genera fecisse Piato praedicat. 
Aunon igitur detractis iis, qus conditionis sunt 
humane, longe maximum discrimen in ipsis quoad 


ἑξηρημένων τῶν xa0' ἡμᾶς, οὐ πλείστη τις ὅση δια- C genera, et species, etl corporum magnitudines, 


φορὰ χατὰ τὰ γένη, xat εἴδη, καὶ μεγέθη σωμάτων, 
ὁρᾶται σαφῶς; ᾿Απὸ γάρ τοι τῶν ἀνωτάτων, xal µέ- 
χρι τοῦ πάντων εὐτελεστάτου, διἠχει ἂν αὐτῶν ἡ γέ- 
νεσις. Καὶ μὴν xal περὶ αὐτῶν εἰ 65 λέγοιτο ταυτὶ 
τῶν φυτῶν, οὐκ ἂν διαφεύσαιτό τις. " Ap! οὖν ἀναλόγως 
ἑχάστῳ τὺν δημιουργὸν ἐπιστήσομεν, ἵνα μὴ ὑθρί- 
ζηται τὸ ὑπερτεροῦν, el xai τῶν ὑφιζηχότων ὁ αὐτὸς 
εἶναι λέγοιτο ποιητής ; Οὐχοῦν ἕτερος μὲν ὁ ἀνθρώ- 
Tt) xal µάλα εἰκότως. Τόσοι δὲ τῶν ἄλλων, ὅσαπερ 
ἂν εἶεν τὰ πεποιηµένα, xal μέχρις αὐτῶν χαθιχνού- 
µενα τῶν ἄγαν εὐτελεστάτων. "Ap! οὖν οὐ γέλως, 
εἰπέ'μο:, ταντὶ, xaX τερθρεία λυιπὸν ἁπορέρουσα τοῦ 
εἰχότος, χαὶ τῶν εἰς ἀλήθειαν ἐννοιῶν, εἶτα πῶς οὐκ 
ἂν γένοι το παντί τῳ σαφές; "Οτι δὲ σαθραῖς xal ἆλ- 


manifeste deprehenditur ? Etenim. a. summis ad 
tenuissimum quoque pertinet illorum vis procrea- 
trix. Ac si de plantis idipsum quispiam dicat, 
nibil fefellerit. Nunquid ergo pro ratione singulo- 
rum opificem unicuique prwliciemus ; ne ei quod 
superius est contumelia fiat, si rerum etiam infl- 
marum idem opifex esse dicatur ? Nunquid alius 
quidem bominum idque $9 jure merito ; totidem 
vero aliarum rerum, quotquot creatz fuerint, ne 
exceptis quidem tenuissimis. Nonue hzc, amabo te, 
ridicula sunt et inania, meutemque a recti et 
veri cogitalione tandem abstralunt ? Απ΄ hoc ulli 
jam obscurum esse potest ? Sed neque jam quem- 
piam latet, illum putidis, cassis οἱ absurdis opi- 


λογότοις ἐφῄδεται δόξαις ὁμοῦ τοῖς ἰδίοις χαθηγηταϊς, D nionibus una. cum preceptoribus suis oblectari. 


δῆλος ἂν εἴη δήπουθεν. θεὸν γὰρ εἶναι δ,ἴσχνρι.όμε- 
vos τὸν οὐρανὺν, πάλιν ὧδέ φησι’ 


IOYAIANOS. 


ΤΙ δὲ µοι χαλεῖν Ἕλληνας χαὶ Ἑδραίους ἐνταυθί 
pot μάρτυρας ; Οὐδείς ἐστιν ὃς οὖχ ἀνατείνει μὲν εἰς 
οὐρανὸν τὰς χεῖρας εὐχόμενος, ὀμνύων θεὸν , ἧτοι 
θεοὺς, ἔννοιαν ὅλως τοῦ Θεἰου λαμδάνων, ἐχεῖσε φὰ- 
ρεται. Καὶ τοῦτο οὐχ ἀπειχότως ἔπαθον. ᾿Ορῶντες 
γὰρ οὔτε ἑλαττούμενόν τι τῶν περὶ τὸν οὐρανὺν, οὔτε 
αὐξόμενον, οὔτε τρεπόµενον, οὔτε πάθος ὑπομένον 
τι τῶν ἁτάχτων * ἀλλ ἐναρμόνιον μὲν αὐτοῦ τὸν xl- 


Coelum enim asseverans esse Deum, sie rursum 
infit 


JULIANUS. - 


Quid vero mihi opus est Graecos et llebr:eos 
citare testes ? Nemo est qui non in. coelum manus 
tendat, cum precatur : aut cum Deum 8eu. deo: 
jurat, et sensum omnino Dei habet, non illuc 
feratur. Quod non abs re illis accidit, Nam eum 
viderent nihil rerum celestium miuui, nec augeri, 
vel mutari, aut inordinatam ullam affectloncm pati ; 
sed motu concinno cieri, εἰ zquabili ordine coi 


07 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ΛΗΡΙΠΕΡ. 


608 


stare, defiuitaa lunze leges, solis ortus et oceasus Α νησιν, ἐμμελῆ δὲ τὴν τάξιν, ὡρισμένους δὲ θεσμοὺς 


certis. semper temporibus definitos, jure Deum 
esse Deique solium crediderunt. Ejusmodi enim 
re$ maxime cum nec additione crescat, nec detra- 
ctione minuatur, et sit ejus quz in alteratione ac 
convergione est, mutationis expers, ab omni inte- 
ritu et ortu immunis est. Quod autem natura mor- 
ts et interitus est expers, ab omnimoda labe 
purum est. Quod vero. sempiternum est ac iimmo- 
bile, ut videmus, autab anima meliore ac divi- 
niore, qua habitat in ipso, ín orbem fertur circa 
magnum Opificem, aut ab ipso Deo motum  acci- 
piens, non secus, opinor, ac nostrá corpora alj 
anima, in orbem jugi et terna vertigiue cie- 
μμ). 


. CYRILLUS. 


Constat nempe verba hzc esse hominis mentis 
emolz, εἰ emei veritatis cogitalione destituti. 
Quandoquidem vero nescio quonodo sibi persuasit, 
ad probaudwni: 'ecbum esse Deum, satis sibi fore, 
quol manus in allum et oculos tollunt qui de 
orando cogitant, agedum hoc refellamus. Num 
igitur, amabo te, etiumsi euiquam nubes contuerl 
libeat, ipse autem sursum et iu illas corporis oculim 
intendat, plane demonstraverit nubes deas et 
ipsas fatendas esse * Annon. risu. dignus esset, 
qui tam frigidis rationibus in. fraudem fuerit ab- 
ducius ? 70 Quonkim auteni, ut. ait, cohun ex 
natura sua justam su admirationem movet, illud- 


que multi Deum esse Deique solium. suspieati sunt; " 


doceat, obiter, utrum uuam eamdemque rem esse 
putet, et utrumque pari lance trutinetur.. Sed. eo 
stuporis illum venisse nunquam mihi persuaseriin, 
ut nihil discriminis inter Deum ejusque solium 
esse putet, Nec vero quisquam «dubitet, non sensu 
hoe nostro, neque, ut. ju rebus Πι corporeis, res 
divinas intelligi 2equum. esse, tametsi de iis. forte 
infra dignitatem dicatur. Thronus ergo Dci si diea- 
tur, regaum ejus. signifiecaverit, Quemadmodum 
nempe vere etiam apud nós diceretur. splendiduin 
cujusdam. solium et excelsum, id est, principatus 
ac regnum. Deiude qui fieri potest, ut. aequa sit 
conditio imperautis, et ejus cui imperatur : princi- 


σελήνης, ἡλίου δὲ ἀνατολὰς xa δύσεις ὡρισμένας, tv 
ὡρισμένοις ἀεὶ xatpot;, εἰχότως Θεὸν χαὶ θεοῦ θρό- 
voy ὑπέλαθον. T5 γὰρ τοιοῦτον, ἅτε μηδεμιᾷ προσ- 
θήχΧῃ πληθυνόµενον, μηδὲ ἑλαττούμενον àzatp£cet, 
τῆς τε κατὰ ἀλλοίωσιν xai τροπὴν ἐχτὸς ἱστάμενον 
µεταδολῆς, πάσης χαθαρεύει φθορᾶς xa γενέσεως. 
Αθάνατον δὲ ὃν φύσει xal ἀνώλεθρον, παντοίας ἐστὶ 
καθαρὸν Χηλίδος. ᾿Αΐδιον δὲ ὃν χαὶ ἀχίνητον, ὡς 
ὁρῶμεν, Ἠτοι παρὰ ψυχῆς κρεΐττονος xal θειοτέρας 
ἑνοιχούσης αὐτῷ, φέρεται χύχλῳ περὶ τὸν µέγαν Δη- 
μιουργὸν, 1] πρὸς αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ τὴν χίνησιν, ὥσπερ, 
οἶμαι, τὰ ἡμέτερα σώματά παρλ τῆς ἐν ἡμῖν oye, 
παρᾶδεξάμενον, τὸν ἄπειρον ἐξελίττει χύχλον ἁπαύ- 
ctt xa αἰωνίῳ φορᾷ. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Ὅτι μὲν οὖν παραπαίοντος οἱ λόγοι, xai τῶν εἰς 
ἀλήθειαν ἐννοιῶν ὁλοτρόπως fiot on xótoc, obx ἆσυμ- 
φανές. Ἐπειδὴ δὲ ἀποχρήσειν αὐτῷ πρὸς ἀπόδειξιν, 
οὐκ οἵδ' ὅπως, ὑπείληφε τὸν θεὺν εἶναι τὸν οὐρανὸν, 
ὥς ἀπό Υς τοῦ τὸ τὰς χεῖρας αἴρειν ὑφοῦ, καὶ µέν- 
ται τοὺς ὀφθαλμοὺς, τοὺς εὔχεσθαι διανοσυµένους, 
φέρε, πρὸς τοῦτο λέγωμεν αὐτῷ. ᾿Αρ' οὖν, εἰπέ pot, 
κἂν ef τῳ νεφέλας χαταθρῆσαι δοχοίη, πέµποι δὲ xal 
αὐτὸς ἄνω xal Em" αὐτὰς τὸν τοῦ σώματος ὀφθαλμὸν, 
ἀρχέσειεν ἂν εἰς πληροφορίαν τὸ χρῆμα αὐτῷ, τοῦ 
χρῆναι θεᾶς xa αὐτὰς ὁμολοχεῖν;, Εἶτα πῶς οὐκ ἂν 
εἴη γελᾶσθαι πρέπων ὁ φυχραῖς οὕτως ἐννοίαις elc 
ἁπάτην συνηρπααµένος; Ἐπειδὴ δὲ, φησὶν, ἐξ ὧν 
εἶναι πέφυχεν ὁ οὐρανὸς, εἰχότως τεθαύμασται, xat 
ὑπείληπται παρὰ τοῖς πολλοῖς , xo Θεὺς ὑπάρχειν 
χαὶ θεοῦ θρόνος, διδασχέτω παρελθῶν, εἰ ταυτὸν 
εἶναι νενόμιχε, παὶ ἐν. ἴσῳ τίθησι µέτρῳ τὰ ἐπ) ἁμ- 
φοῖν * ἀλλ' οὐκ ἂν οἱηθείην πώποτε πρὸς τοῦτο αὐτὸν 
ἀποπληξίας ἑλθεῖν, ὡς κατ) οὐδένα τρόπον διαφἑρειν 
οἴεσθαι, τὸ εἶναι Θεὸν xal θρόνον. αὐτοῦ. "Οτι μὲν 
γὰρ οὐχ ὡς ἐν αἰσθήσει τῇ καθ) ἡμᾶς, οὔτε μὴν ὡς 
ἐπὶ σωμάτων voolz' ἂν εἰχότως τὰ περὶ θεοῦ, xày cL 
λέγοιτο τυχὸν ἦττον f] χρῆν, ἑνδοιάσαι τις ἂν Ἠχιστά 
γε. θρόνος οὖν el λέγοιτο θεοῦ, τὴν ὑπ αὐτῷ βασι- 
λείαν χατασηµαίΐνοι ἄν" χαθάπερ ἀμέλει καὶ ἐφ᾽ 
ἡμῶν αὐτῶν ἀληθὲς εἰπεῖν, ὡς εἴη τοῦ δεῖνος λαμπρὸς 
καὶ ὑπερφερῆς ὁ θρόνος, τουτέστιν dj àpyh xo ἡ 


pis, et subditorum ; victoris, et eorum qui victi p βασιλεία. Εἶτα πῶς ἰσομοιρήσειεν ἂν τῷ κρατοῦντι 


$unt ; potioris, et (inferioris ? Quo pacto igitur 
celum aut Deum esse aut. Dei solium. praedicat ? 
Aiqui motu. ordinato, inquit, et concinno, ac nu- 
meroso cietur, Sol autem et luna natura sua statis 
temporibus mundum illustrant, siderum vero ortus 
ei occasus, circuniaetiones item et cursus, ac motus 
locales, eumdem semper tenorem servant et omni 
lempore, nec mutatiouem ullam patiuntur. Annon 
igilur sapientissimus erat divinus ille Paulus, 
. utpote qui ab istis rectorem demonstret, et creaturae 
- boui ordinis przsidem, qui, ut regem decet, rebus 
a se [aclis edicat, cujusmodi quamque esse opor- 
eat, el tantum tamque immensum opificium guber. 
balure non carere pronuntiiarit, ex eo quod et bene 


τὸ χρατούµενον, τῇ τῶν xpazoupévov µιχροπρεπείχ, 
τὸ ἄρχον αὐτῶν * τοῖς ὑπεζευγμένοις, τὸ ὑπερτεροῦν ; 
τῷ πλεονξχτοῦντι, τὸ μειονεχτούμενον; [log οὖν 
ἄρα, xai viva τρόπον, | 8cbv εἶναί φησιν f] θεοῦ 
θρόνον τὸν οὐρανόν; Αλλὰ, Nat, φησίν’ εὔταχτόν τε 
γὰρ xaX ἐναρμόνιον xal ἐμμελῆ ποιεῖται τὴν χίντσιν. 
Ὡρισμένους δὲ φωτισμοὺς Ἠλιός τε xal σελήνη ποι:ῖ- 
σθαι πεφύχασιν, ἄστρων τε ἀνατολαὶ χαὶ δύσεις, xal 
περιφοραὶ xaX δρόμοι, xaX αἱ χατὰ τόπον χινῄήσεις αἱ 
αὐταὶ, xal ἁπαραλλάκτως, xai kv χαιρῷ παντ[. Εἶτα 
πῶς οὐ πάνυ σοφὸς ἣν ὁ θεσπέσιος Παῦλος; ὡς ἀπό 
γε τῶν τοιούτων τὸν ἠγεμόνα χαταδειχνὺς, χαὶ τῆς 
εὐταξίας τῇ χτίσει τὸν πρύτανιν, τὸν τοῖς ὑπ' αὐτοῦ 
γεγονόσι θεσμοθετοῦντα θεοπρεπῶς, τὸ ὅπως ἂν ἔχα- 


CONTRA JULIANUM LID. 1I. 


στον εἶναι δεᾗσῃ, xaX «hv οὕτω πολλὴν xal ἀμέτρη- A babeant et. miraculo sint. Sic enim ille * « Invisi: 


τον δηµιουργίαν, οὐχ ἀνεπιστάτητον ἁποφήναντα, δι᾽ 
ὧν εὖ ἔχει xai θαυμάζεται. Φησὶ γάρ «Τὰ γὰρ 
ἁόρατα αὐτοῦ ἀπὸ χτίσεως χόσµου, τοῖς ποιῆμασι 
νυούµενα χαθορᾶται, Y) τε ἀῑδιος αὐτοῦ δύναμµις xal 
θειότης. » Ἐδόχει δὲ ταῦτα χαὶ φρονεῖν χαὶ λέγειν 
καὶ τοῖς αὐτοῦ γεγονόσι χαθηγηταῖς. Ἔφη τοίνυν ὁ 
Ἡλούταρχος περὶ αὐτῶν, ὡς ἤδη φθάσαντες εἴπομεν' 
"Κ.αόον δὲ ἓκ τούτων ἔγγοιαιν θεοῦ' del τε γὰρ 
$14:oc xal σελήνη, καὶ τὰ Aouxà τῶν ἄστρων, τὴν 
ὑπόγειον ἐνεχθέντα, ὅμοια μὲν dvacéAAe τοῖς 
χρώμασιν, ἴσα δὲ τοῖς µεγέθεσι, καὶ κατὰ τόπους 
τοὺς αὐτούς. Οὐκοῦν οἱ μὲν πάλαι, xai τῶν αὐτοῦ 
δογµάτω» εὑρεταὶ γεγονότες, οὐχ εἰς ἔνναιαν Tov 
οὑρανοῦ, τὸν ἡλίου δρόµον θαυμάσαντες, τεθεαµένοι 


bilia ejus, inquit, a creatnra mundi, per ea ηυ:9 
faeta sunt, intellecta conspiciuntur, sempiterna 
quoque ejus virtus ac divinitas 55. ». ldipsum sen- 
tire ac dicere visi suut etiam Juliani doctores. 
Enimvero Plutarchus, ut antea. diximus, de hig 
locutus est in hunc modum ; Deum vero cogno- 
scere ex his ceperunt. Semper enim sol. et luna et 
reliqua sidera, ubi sub terram  delala sunt, similia 
quidem coloribus oriuntur, equali vero magnitudine, 
el locis iisdem. laque. prisci illi dogmatum istius 
inventores in culi notiliam non venerunt ex eo 
quod solis cursum admirati, aut. quaslibet alias res 
videriut ordine 71 composito et concinno, ac 
nequaquam discordante moveri ; sed potius im- 


δὲ xa τὴν ἄλλην ἅπασαν χτίσιν εὔτακτόν τε xal D perantis potentiam conjectura sunt assecuti, et 


ἐναρμόνιον, καὶ οὐκ ἐμμελῆ λαχοῦσαν τὴν xlvnow* 
χατετεχμήραντο δὲ μᾶλλον τῆς τοῦ κρατοῦντος ἰσχύος, 
καὶ τὴν εὐχλεᾶ χαὶ ὑπερηρμένην αὐτοῦ σοννῆχαν àp- 
yfv. '0 δὲ, πρὸς πᾶν τοὐναντίον, xal τὴν ἐπ᾽ αὐτῷ 
65 τούτῳ µεθίστησι δόξαν ' Οὐδὲν ὑπομείνας τῶν 
ἁτάχτων, λέγων , ὁ οὐρανὸς, ἑμμελῆ ποιεἶται τὴν 
τάξιν αὑτῷ. Εἶτα, τίς 6 τάξιν αὐτῷ xal τὴν ἐμμελῆ 
χίνησιν ὁρισάμενος; Τίς ὁ τοῖς τῆς σελήνης φωτι- 
σμοῖς τοὺς ἑκάστῳ' πρέποντας ἀπονείμας καιρούς; 
Τίς à µέτροις ὑποθεὶς τὸν ἡλίου δρόµον; "Ap' οὖν 
οὐχ εἷς ἁπάντων ὁ ταξίαρχος, ὡς ἔφην; Tl οὖν 
ἀποφέρεις τῶν ἁληθεστέρων ἐννοιῶν, o0x εἰς ϐθ6. 
οπτίαν ἰέναι χελεύων τοὺς ταῦτα θαυμάζοντας, ἀλλ' 
εἷς γε µόνον τὸ εἰδέναι τὸν οὐρανὸν , ὅτι τε εἴη θεὺς, 
ἀλλοιώσεώς ts xal τροπῶν ἑχτὸς ἱστάμενος, xal 
μεταβολῆς ἁπάσης ' χαθαρεύων δὲ xai φθορᾶς xal 
Υενέσεως, ἀθάνατός τε ὑπάρχων φύσει καὶ ἀνώλε- 
θρος. Πῶς, εἰπέ pot, τροπῆς τε xal ἀλλοιώσεως, xal 

εταθολῆς ἁμοιρῆσαι φὴς τὸν γενητὺν οὐρανόν; Ei 
γὰρ γέἐγονεν ὅλως, xai χεχίνητα:ι. Τροπὴ δὲ τοῦτο 
χαὶ µετάστασις, προαναχειµένον χαθάπερ ἐν τάσει 
σνερῄσεως τοῦ μὴ εἶναί ποτε. El γὰρ ix τοῦ μὴ bv- 
τος, τὸ γεγονὸς, ἀλλοίωσις xat τροπὴ νοοῖτ ἂν αὐτῷ 
τὸ χεχλΏσθαι πρὸς γένεσιν * τὸ 65, ὅτι γέχονεν, ὦμο- 
λογημένον πῶς ἂν ἔξω γεγονὸς εἴη φθορᾶς; IIo; δὲ 
xal ἀθάνατον φύσει, τὸ γενέσει xai φθορᾷ τυραννού- 
µενον; Πῶς δὲ xal ἁϊδιον, τὸ ἐν χρόνῳ παρενεχθέν ; 
Καΐτοι φησὶν ἐναργῶς ὁ Πλάτων, ὅτι χρόνος γέγονε 
μετ) οὐρανοῦ, ἵνα ἃμα γενηθέντες, ἅμα καὶ λυθῶσιν, 
ἄνπερ ἄρα λύσις αὐτῷ γένηται. Π]ῶς οὖν τὸ λνόµενον, 
ἀθάνατον φύσει; Πῶς δὲ χαὶ ἀνώλεθρον , τὸ ἐν µόνῃ 
θελήσει τοῦ Δημιουργοῦ λαχὸν τὸ μὴ φθείρεσθαι; O0 
Υάρ τοι φύσις ἐν τούτοις τὸ ἀχράδαντον ἔχει, οὔτε 
μὴν τὸ ἐρηρεῖσθαι καλῶς, ἐν olg ἕκαστον εἶναι πέ- 
φυχεν, ἴδιον αὐτοῖς. Ἐπικουρεῖται δὲ πάλιν πρὺς 
τούτῳ τοῖς τοῦ διακρατοῦντος νεύμασιν. Elvá φησιν, 
ὅτι παρὰ φυχῆς χκρείττονος καὶ θειοτέρας ἐνοιχούσης 
αὐτῷ, φέρεται χύχλῳ περὶ τὸν µέγαν Δημιουργὸν, f) 
πρὸς αὑτοῦ τοῦ θεοῦ τὴν χίνησιν ἔχει, ὥσπερ, οἶμαι, 
τὰ ἡμέτερα σώματα. 'AJX, ὦ πανάριστε, φαίην àv, 
ὁ ἀγένητος κατὰ σὲ. xal ἄφθαρτος, xal ἀνώλεθρος, ὁ 


1’ Rom. 1, 99. 


praeclarum ac supremum ejus principatum intel- 
lexerunt. Hic autem gloriam hujes ipsius rei traus- 
fert in id omne quod ei contrarium est. Nihil inor- 
dinatum, inquit, celum admittit, adeoque rectum 
semper ordinem tuetur. Et quis, amabo te, ordinem 
ei motumque congruuin priescripsit ? Quis lun: ful- 
goribus certa singulis tempora distribuit ? Quis 
intra suos limites solis cursum coercuit ? Nonue 
unus omnium priBceps ac rector, uti dixi ? Quid 
igitur a veri 4ο reeti sensu animos abducis, dum 
tu rerum istarum admiratores δὲ Dei contempla- 
lionem venire nona sinis, sed ut colum tantum 
sciaut, et Deum esse, et omnis slterationis, 2€ 
conversionis omnis, et mutatiouís expers, immune 
quoque ab interitu et ortu, et immortale uatura et 
ruinz expers. (Quomodo, quiso te, colum cum 
genitum sit, conversione tamen, vicissitudine ae 
Biutuatione carere dicis ? Nam si omnino factum 
es!, utique εἰ imovetur. Hoc autem conversio et 
$iatus. mutatio est, cum velut privationis loco 
prapositum sit, quod aliquando non erat, Si enim 
ex eo quod non erat, id quod fit educitur, conversio 
uique et mutatio intelligetur in ipsu, quod ad 
ortum vocatur. Quod autem factum esse constat. 
apud omnes, quomodo corruptioni non erit oh- 
noxium ? quomodo natura immortale erit, quod 
est sub generationis et corruptionis imperio con- 
stitatum ? Quomodo vero zternum, quod est iu 


D tempore productum ? Siquidem manifeste Plato 


asserit lempus una cum colo creatum, ut simul 
genita sinul etiam dissolvantur, siquidem dissolvi 
ipsi contigerit, Quomodo igitur id quod natura 
solvitur, natura immortale est? Quomodo vero - 
interitus expers est, quod solius opiflicis arhitrio 
incorruptjoneni consecutum est ? Non. enim natura 
in hi$ inconcussam vim babet, nec ulli rei pro- 
prium est in nature sus ratione solidam tueri 
firmitatem : ad id autem, ut hoc prastent, nutu 
custodis juvantur. Addit, eclum in orbem ferri 
cirea magnum Opificem, ab anima prastautiore ac 
diviniore quie in illo habitat, aut ab insomet Όσα 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 


612 


cieri, quemadmodum nostra corpora ab anima. A ἄτρεπτός τε xal ἀναλλοίωτος οὑὐρανὸς, ὁ πάσης χαθα- 


Cedo autem, vit optime, coluni. illud ingenitum, 
ut asseris, et ab omni interitu etl corruptione, 79 
eonversione ac mutatione liberum, purum illud ab 
omni labe, cui sane auernitatem etiam  afflugis, 
quanam a prasitantiore et diviniore anima guber- 
natur ? Quid melius habet ipsa, quam illud, imo 
quam opificem Deum? Quid magnum aut eximium 
sit, in animum inducere nou possum. Siquidem 
incffabilem Dei naturam supreua gloria cumulatam 
esse puto, Si ergo dicatur a nobis incorruptibilis 
esse, ei ab omui interitu, vicissitudine et conver- 
sione libera, iugenita, φίδια, ab omni labe aliena, 
omneu perfectionem ju se contiuens, ac nullius 
rei cujusvis indiga ; quid tu demum ei reservasti, 


cum tu rerum creatarum naturam tam pezcloris ac B 


pracellentibus titulis decores? At Hebriei, inquit, 
de rebus coelestibus opinantes, colum ipsum Dei 
solium esse dicunt, scabellum vero terram. Recte 
qui.lem, vir egregie ; Deum enim ipsum memini per 
unum e sanctis prophetis dixisse : « Culum mihi 
sedes, lerra autem scabellum pedum meorum ; 
quam demum adiflicabitis mihi, dicit Dowinus : 
vel quis locus quietis mea ***? » Quanquam coelum 
quidem non ait esae Deum, sed terram solio coa 
parat, adeoque scabello. Et οἱ quis rci hujusce 
causam discere velit, a me nullo negotio veritas 
ostendetur, /£dilicarat enim llierosolymis celeber- 
rimum illud templum Salowon sapientissimus, quo 
mirifice ketabantur Judsorum populi, rati in ilo 
circumscriptuu habitare universorum Deum. Tardi 
enim ac rudes cum essent ad. intelligendum quae 
de Deo dicebantur, cuique Jerusaleu Dei urbem 
esse putarent, in ea sola ipsum habitare couten- 
debant, propterea quod Davidis ore dictum esset : 
« Gloriosa dicta sunt de te, civitas Dei **. » Quare 
cum exiiiter de Deo sentirent, illos arguit his verbis : 
« Quam domum zdificabitis mihi, cui sedes caelum, 
terra autem scabellum ?. » Oportebat. enim clare 
ostendere iis qui naturam illius circumscribi ae 
coerceri loeis arbitrabantur, et illum esse ubique, 
nec ulla re capi, sed potius ire per omnia, et coelum 
ipso plenum esse, terrau item plenam. (μι 
auteni Ortum esse, sane quam inultis testimoniis 


ρεύων χηλίδος, $5 δὴ φὴς χαὶ ἀῑδιον, παρὰ mola; 
χρείττονος fj θειοτέρας διοιχεῖται φυχῆς; Τί τὸ ἅμει- 
vov iv αὐτῇ map! ἐκεῖνον, μᾶλλον δὲ τὸν δηµιουργή- 
σαντα θεόν; Tí τὸ µέγα xaX ἑξαίρετον , ἐννοεῖν οὐχ 
ἔχω. Οἴμαι γὰρ ἔγωγε τῆς ἀνωτάτω δόξης τὴν ἀπόρ- 
ῥητον τοῦ θεοῦ μεμεστῶσθαι φύσιν, Ei 6t λέγοιτο 
πρὸς ἡμῶν ἄφθαρτός τε εἶναι, xal ἀνώλεθρος, ἆλ- 
λοιώσεως ἐπέχεινα xal τροπῆς, ἀγένητος, ἁϊδιος, xn- 
λίδος ἁπάστς ἀπηλλαγμένη, τὸ πᾶν τέλειον ἔχουσα, 
καὶ παντὸς ὁτομοῦν ἀπροσδςεῆς" εἶτα τί τε;ήρηχας 
αὐτῇ, τοῖς οὕτω λαμπροῖς xai ὑπερφερέσιν ἀξιώ- 
past τὴν τῶν ποιημάτων χατασεμνύνων φύσιν; 
'AXA' Ἑθραῖοι, φησὶ, τὰ περὶ οὐρανοῦ δοξάζοντες, 
θρόνον αὐτὸν εἶναι φασι τοῦ θεοῦ, ὑποπόδιον δὲ τὲν 
γῆν. Ὀρθῶς, ὦ vevvats, µεμνήσομαι γὰρ αὐτοῦ λέ- 
γοντος τοῦ θεοῦ δι’ ἑνὸς τῶν ἁγίων προφητῶν: « 0. 
οὐρανός µοι θρόνος, fj δὲ γή ὑποπόδιον τῶν ποδῶν 
µου. Ποῖον οἶχον οἰχοδομήσετέ pot, λέγει Κύριος, f 
τίς τόπος 75e χαταπαὐσεώς µου; » Καΐτοι θεὸν μὲν 
οὐχ εἶναί φησι τὸν οὑρανὺν, παρειχάζει δὲ θρόνῳ, 
καὶ μὴν xal ὑποποδίῳ τὴν γῆν. Κἂν εἰ ἕλοιτό τις 
τὴν τοῦ πράγµατος αἰτίαν ἀναμαθεῖν, χαλεπὸν οὐδὲν, 
ἀληθεύοντας λέχειν. ᾿Ανεδείματο γὰρ ἐν τοῖς Ἱερο- 
σολύµοις τὸν διαθόητον ἐχεῖνον νεὼν ὁ σοφώτατος 
Σολομών. ἐπεγάννυντο δὲ λίαν αὐτῷ τῶν Ἰουδαίων 
οἱ 6f pot, ᾧοντό τε ὅτι χατῴχηχεν ἓν αὐτῷ περιειληµ- 
μένος ὁ τῶν ὅλων θεός. βραδεῖς γὰρ ἀεί πως εἰς 
σύνεσιν, xal τῶν περὶ Θεοῦ λόγων ἀνεπιστήμονες, 


C οἴγε θεοῦ πόλιν οἰηθέντες τὴν Ἱερουσαλὴμ, ἓν αὐτῇ 


δὲ xai μόνη διετείνοντο χατοιχεῖν αὐτὸν, διά τοι τὸ 
λέγεσθαι διὰ φωνῆς τοῦ Δαδίδ' « Δεδοξασμένα ἐλα- 
λήθη περὶ σοῦ, ἡ πόλις τοῦ Θεοῦ. » Σμιχρὰ τοιγαροῦν 
δοξάζοντας ἑλέγχει θεὺς, xal φῆσι' « Ποῖον οἴχον 
οἰχοδομήσετέ µοι, θρόνον ἔχοντι τὸν obpavbv, ὑποπό- 
διον δὲ τὴν γῆν; » "Έδει γὰρ, ἔδει τοῖς συνεστάλθαι 
xai περιωρίσθαι τόποις τὴν αὐτοῦ φύσιν ὑπειληφόσι, 
καταδεῖξαι σαφῶς ὅτι τε εἴη πανταχη, χαὶ χωρεῖ μὲν 
αὐτὸν οὐδὲν, Ώχει δὲ μᾶλλον διὰ πάνιων αὐτὸς, xal 
πλήρης μὲν ὁ οὐρανὸς αὐτοῦ, peach δὲ ἡ ΥΠ. "τι δὲ 
γενητός ἐστιν ὁ οὐρανὺς, διὰ πλείστων ὅσων µαρτυ- 
ριῶν καταδεῖξαι ῥᾷον ἐχ τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς. 
Ἔφη γάρ που θεός. Ἐγὼ τῇ χειρί µου ἑστερέωσα 
τὸν οὐρανὺν, xai πᾶσι τοῖς ἄστροις ἐνετειλάμην., 


ex 3criptura divinitus inspirata facile est ostendere, D Καὶ μὴν xal ὁ µαχάριος Δαθὶδ, τῷ λόγῳ Κυρίου 


Dixit enim alicubi Deus : « Ego manu mea firmavi 
celum, et omnibus stellis praecepi. » 73 Quin- 
eiiam beatus David verbo —Doiwini coelos ürma- 
tos ait, et apiritu oris ejus omnei virtutem  eo- 
rum esse ". Novit etiam ipsos enarrare gloriam 
Dei **. » Quonam pacto ? nempe cuu ex sua 
natura et ortu admirationem praebent, ac tanium 
non istiusmodi voce utuntur. Praeclara siquidem 
et eximia opera, licel voce destiluta, artilicis 
. Scientiam quodammodo praedicant, dum eam in 
seipsis conspiclendam exhibent. 


€9* 433. Lxvi, 1. 7* Psal, Lxxxvi, 3. 


^! Psal. xxxn, 0. 


τοὺς οὐρανοὺς ἑστερεῶσθαί φησι, xal τῷ πυεύματι 
τοῦ στόματος αὐτοῦ πᾶσαν εἶναι τὴν δύναμιν αὐτῶν. 
Οἶδε δὲ xoi « διηγουµένους αὐτοὺς δόξαν θεοῦ. » Πῶς, 
ἡ τίνα τρόπον; ἀφ ὧν εἰσι xa γεγόνασιν εὖ µάλα 
τθαυµασµένους, χαὶ μονονουχὶ quy?) τῇ τοιᾷδε χρω- 
µένους. Τὰ váp τοι τῶν τεχνηµάτων ἄριστα xol 
ἐξαίρετα, χαίτοι φωνὴν οὐχ ἔχοντα, μονονουχὶ xal 
διαχεχράγασι τὴν τοῦ τεχνουργήσαντος ἐπιστήμην 
ἐφ᾽ ἑαυτοῖς ἐχφαίνοντα. 


7* Psal. xvii, 9. 


e CONTRA JULIANUM LIB. Ili. 2€ 








TOY EN ΑΓΙΟΙΣ IIATPOX ΗΜΟΝ 


KYPIAAOY 


ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΝ ΕΥΑΓΟΥΣ OPHXKEIAZ, 


ΠΡΟΣ ΤΑ TOY EN ΑΘ6δΟΙΣ ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ. 


ΛΟΓΟΣ ΤΡΙΤΟΣ. 


S. P. Ν. 


CYRILLI 


PRO SANCTA CHRISTIANORUM RELIGIONE, 
ADVERSUS LIBROS ATHEI JULIANI. 


LIBER TERTIUS. 


Άπαντα μὲν οὖν τὰ Χριστιανῶν διαθέδληται παρ Α "464 Res igitur Chrisüanorum omnes criminates 


αὐτῷ, ἔθη τε, xal νόμοι, xal μυστήρια" καὶ οὐδέν 
ἐστι τῶν εὖ γεγονότων, ἢ καὶ ὀρθῶς εἰρημένων παρὰ 
τῆς θείας Γραφής, ὃ μὴ ταῖς εἰς φαυλότητα περι- 
6άλλων αἰτίαις, οὐχ ἐἑρυθριᾷ. ᾽Αποσεμνύνει Ob µόνα 
τὰ ἐφ᾽ ol, fjv εἰχὸς οὐ μετρίως ἀσχάλλοντα τὺν à 
θῶς ἀρτίφρονα, µεταφοιτῆσαι πρὸς τὰ βελτίω’ xal 
την Πλάτωνος δηµηγορίαν, ἣν αὐτὸς ἑαυτῷ ονντε- 
θειχὼς τὴν θείαν τε xaX ὑπερφυᾶ σεσυκοφάντηκε δό- 
Cav, χατατέθηπεν οὐ μετρίως. Προστιθεὶς δὲ ὡς 
ἁμαρτίας ἐφ᾽ ἁμαρτίαις, ἵεται δὴ] πάλιν ἐπὶ τὴν 
Ῥξωσέως συγγραφὴν, xai ἐπ' αὐτὴν χαταθήγει τὸ 
στόμα * μᾶλλον δὲ, εἰς ὕψος αἴρει τὸ χέρας xat ἁδι- 
χίαν λαλεῖ χατὰ θεοῦ, xal τοῖς τῆς ἀληθείας ἀνθ- 
οπλίζεται δόγµασιν, οὕτω tl qnot 
JOYAIANOZX. 


Τούτοις παράδαλλε τὴν "loubatxhv διδασχαλίαν, 
xai τὸν φυτευόμενον ὑπὸ τοῦ θεοῦ παράδεισον, xal 
τὸν ὑπ᾿ αὐτοῦ πλαττόμενον Αδάμ, εἶτα τὴν γενοµέ- 
νην αὐτῷ γνναῖχα. Λέγει γὰρ ὁ Θεός * «Οὐ καλὸν εἷ- 
ναι τὸν ἄνθρωπον µόνον ' ποι]σωμεν αὑτῷ βοηθὸν 
κατ᾽ αὑτόν' » πρὸς οὐδὲν μὲν αὐτῷ τῶν ὅλων βοηθή- 
σασαν, ἑξαπατήσασαν δὲ , καὶ γενοµένην παραιτίαν 
αὐτῷ τε ἐχείνῳ xal ἑαυτῇ τοῦ πεσεῖν ἔξω τῆς 
τοῦ παραδείσου τρυφῆς. Ταῦτα váp ἐστι µυθώδη 


παντελῶς. Ἐπεὶ πῶς εὔλογον ἀγνοεῖν τὸν θΘεὸν, ὅτι . 


τὸ Υινόµενον ὑπὶ αὐτοῦ πρὸς βοῄθειαν, οὐ πρὸς xa- 
λοῦ μᾶλλον, ἀλλὰ πρὺς χακοῦ τῷ λαθόντι γενῄήσε 
71; 


73 (Gen. 1, 18. 


est, et mores, et leges, et mysteria ; nullumque est 
aut bonum factum, aut a divina Scriptura recte 
dictum, quod in malam partem rapere non eru- 
bescat. Ea vero sola magua facit, quibus non me- 
diocriter offensam par erat, si vere utique saperet , 
2d meliora sese recipere : et Platouis allocutionem, 
qua ipse sibi conflata, divinam et quse supra natu- 
ram est gloriam calumniatus est, haud mediocriter 
demiratur. Sed, ul peccatis peccata. cumulans, 
Mosis historiam rursus invadit, in eamque os acuit, 
imo cornu jn altum tollit, et iniquitatem loquitur 
adversus Deum, et contra veritatis dogmata ar- 
matur, sicque ail : 


JULIANUS. 


95 lis confer Judaicam doctrinam, et plantaturm 
3 Deo bortum, et fictum ab ipso Adamuia, tum quz 
huie evenit mulierem. Dicit enim Deus : « Non 
bonum est hominem esse solum, faciamus ei adju- 
tice similem ipsi ** ; » qux nibil eum quidem 
rerum omnium adjuverit, sed deceperil, eaque ipsi 
sibique, ut paradisi deliciis excideret, causa exsti- 
terit. Hzc enim fabulosa plane suut. Quid eniin 
rationis babet ignorare Deum, quod in auxiliuic 
ab ipso fiat, non tam bono auam malo ei, qui acce- 
perit, futurum? 


5 
CYIiLLUS. 
Non credit itaque plantatum a Deo fuisse para- 
disum ullum, aut fortasse quod id quoque efficere 
nequierit, ineffabilem potentiam imprudenter con- 
demnat,. Risus autem materiam facit. forn:atum 
Adamum, ex eoque mulierem, et a consilio prapo-« 
sitoque aberrasse eym, qui falli non potest, biate- 
rat. Non enim bono fuit Adamo, sed fraudi potius 
ei lapsui a paradiso et voluptatibus. Vin' tu igitur, 
amice, liis tanquam frivolis et putidis, quemadmo 
dum tute existimas, pretermissis, tuorum docto- 
rum sermonibus insistamus ? Vin' tu, comparatis iis, 
qua de mundi ortu. scripsit Hesiodus, cum Mosis 
Genesi, scruiemur ea quz tu, perinde ac. tui ina- 
jores, adiniraris ? Ille Musas apprecatus, petitaque, 
ut ait ipse, amabili cautione, putidas nobis οἱ exo» 
leias fabulas congessit. Natum quippe scribit e 
Terra et Colo Coum et Hyperionem, et prater 
lios Japetum, ac Proimetheun quemdam hujus fi- 
lium , qui nisi ignem ab Jove furatus esset, mulier 
in lucem haud prorsus edita fuisset, quam fabrica- 
tus est quidem utroque pede ille claudicans, hoe 
est, Vulcanus : vario autem ornatu decorasse dici- 
tur Pallas forti patre prognata, et pulchrum malum 
dedisse mortalibus, At si femina defuisset, quam 
ab irato Jove, ut ipsi perhibent, habuimus, quo- 
modo constitisset genus hominum? aut quo pacto 
dii deorum aliqui fuissent opifices immortali mor- 
tale attexentes, ut Plateni visum est? Hiec sapien- 
Wssimi Mosis scriptis oppouere uon exhorrwerunt : 
tametsi przstabat Mosaica sanctis acclamationilius 
prosequi. At enim, dicent, poetis arii& sua lex 
permittit. quidvis citra reprehensionis metum fabu- 
lari. 7G Ergo, si uihil necessarium viue intule- 
runt, ouibus illorum fabulis ac nugis nulla files 
esto, et aniles nzniz dicuntur : ae si quid de diig 
scripserunt, valeat demum, et poeticz lepiditatis 
nomen habeat, Sed tautum abest ut haec ita se ha- 
bere putent, Alia quippe mens illis est. Nec enim 
qua de diis produntur, lepores et fabulas putant, 
ged eas potius tanquam veras el probatissimas ve« 
£es8 accipiunt, idque sagacissimi. Herodotus quippe, 
qui nobilem historiam composuit, sic alicubi scri- 
bit ; Hesiodum atque. llomerum quadringentis nec 
ampliws annis ante me opinor exstitisse. lli sunt qui 
deorum originem Gravis tradiderunt, diisque co- 
gnomina dederunt , honoresque et artes distribuerunt, 
et eorwun. speciem figurarunt. Qui vero istos homines 
anecessisse poete dicunlur, posteriores, wt mili 
quidem videtur, fuerunt *. Τρία qui cognomina 
diis indiderunt, et honores Biatuerunt, eorunque 
speciem figurarunt, si nihil aliud ipsis quam fabu- 
las scripserunt, jure merito rideantur, et, qua te- 
mere effuterunt, nullo numero habeantur. Si vero 
eos in. honore babuerunt, et vero etiam adhuc deos 
esse allirmant qui dii ab ipsis nominentur, non fre- 


(1) Herodot., lib. n, cap. 55. 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCITIEP. , 


616 
ΚΥΡΙΛΑΟΣ. 


Απιστεῖ µεν οὖν ὅτι πεφύτευταί τις παράδεισος 
παρὰ θεο» * 3] τάχα που, καὶ τόγε μὴ δύνασθαι τοῦτο 
δρᾷν, τῆν ἀῤῥήτου δυνάµεως ἀσννέτως χαταφηφἰίζε- 
ται. Γέλωτος δὲ πηιεῖται πρόφασιν , τὸ διαπεπλά- 
σθαι τὸν 'Αδὰμ, xal τὴν ἐξ αὐτοῦ γυναῖκα . καὶ 
ἀστοχῆσαί φησι βουλῆς xol σχεµμάτων τὸν οὐδὲν 
ἁμορτεῖν εἰδότα. Οὐ γάρ τοι, erat, πρὸς καλοῦ γέγονε 
τῷ 'Αδὰμ, πρὺς ἁπάτης δὲ μᾶλλον , καὶ ἀπεμπολῆς 
xai παραδείᾳον καὶ τρυφῆς. Βούλει δὴ οὖν, ὦ τὰν, 
ταῦτα µεθέντες ὡς Eua, χατά ve τὸ αὐτῷ σοι δο- 
κὀῦν τοῖς τῶν σῶν διδασκάλων ἐπώμεθα λόγοις: 
Βούλει τῇ Μωσέως xocpoyeveía τὴν Ἡσιόδου συµ- 
θαλόντες ἐρευνήσωμεν, ἃ τεθαύµμαχας ὁμοῦ πατράσι 
τοῖς σοῖς; Ἐπευςάμενος yàp ταῖς Μούσαις xai παρ 
αὐτῶν αἰτῆσας τὴν, ὡς αὐτός φησιν, ἱμερόεσσαν 
ἀοιδὴν, ὕθλων ἡμῖν ὁδωδάτων συναγήγερχε διηχή- 
paca. Tc γὰρ γενέσθαι χαὶ Οὐρανοῦ φησι Κοῖόν 
τὲ καὶ Ὑπερίονα, xal πρός Ys τούτοις Ἰαπετὸν, 
Προμηθέα τέ τινα τὸν ἐκ τούτου, ὃς αἱ μὴ χέχλοφε 
παρὰ τοῦ Διὸς «b πὺρ, οὐδ' ἂν εἰς τὸ εἶναι παρΏλθεν 
ὅλως dj γυνὴ, fv ἑτεχτήνατο μὲν ὁ ἀμφιγνδεις, 
τοῦτ) ἔστιν ὁ "Ηφαιστος χόσμψ δὲ ποιχΏῳφ καθ- 
ωραΐσαι φασὶ τὴν ὁμδριμόπατριν, φημὶ δὴ τὴν Άθη- 
ydy, δοῦναί τε ἀνθρώποις χαλὸν xaxóv * εἶτα γυναιχὺς 
οὐχ οὔσης, ἣν ἐξ ὀργῆς ἑσχήχαμεν τοῦ Διὸς, ὡς αὐτοί 
φασι, πῶς ἂν συνέστη τὸ γένος τὸ ἀνθρώπινον; Ἡ 
πῶς ἂν ἑτέρως δημιουργοὶ Υεγόνασιν οἱ θεοὶ τῶν 
θεῶν , ἀθανάτῳ θνητὸν προσυφαίνοντες, χαθὰ τῷ 


C Πλάτωνι δοχεῖ, Ταῦτα τοῖς τοῦ πανσόφου Μωσέως 


γράµµασιν ἀντεξάγοντες οὐ χαταπεφρίχασι, χα[τοι 
πῶς οὗ μᾶλλον ἑχρῆν ταῖς Ex νοῦ τοῦ σώφρονος χατα- 
χροτεῖν εὐφημίαις ; ᾽Αλλὰ γὰρ ἴσως ἐχεῖνο φαῖεν ἂν, 
ὡς ἐφίέησι ποιηταῖς τῆς ἐπιστήμης ὁ νόμος, ἄνεπι 
πλήχτως μνθολογεῖν. Οὐχοῦν, sl μηδὲν τῶν ἀναγ- 
χαίων ἐξήνεγχαν εἰς ἡμᾶς, ἀπισιείσθω πάντα τὰ 
παρ) αὐτῶν , μῦθοι χαὶ φλναρίαι, xal Ὑραοπρεπή 
λεγέσθω ψελλίσµατα xal εἰ γἐνοιτό τις αὐτοῖς περὶ 
θεῶν λόγος, οἰχέσθω xal οὗτος , χαὶ χομφολογία 
ποιητική. ᾽Αλλ’ οὐχ ὧδε ταῦτ᾽ ἔχειν δόξειεν ἂν αὑ- 
τοῖς, πολλοῦ γε καὶ δεῖ * διατέθεινται γὰρ ἑτέρως, 
οὐ χοµφοεπείας καὶ μύθους τὰ περὶ θεῶν εἶναι λά- 
γοντες, ἀλλ’ ὡς ἁληθεῖς χαὶ δοχιµωτάτας δεχόµενοι 
τὰς φωνὰς, xal τοῦτο οἱ αυνετώτατοι. Ἡρόδοτος γοῦν 


D ὁ διαθόητον ἱστορίαν συντεθειχὼς, οὕτω πού φησι’ 


Ἡσίοδον δὲ καὶ "ΌὌμηρον ἡ.λιχίην τετερακοσίοισι 
ὄτεσι δοκέοµεν πρεσθυτέρους Τενέσθαι, καὶ οὗ 
zAéoctr. Οὗτοι δέ εἰσιν οἱ ποιήσαντες θεογονίην' 
"EAAmnct, καὶ θεοῖσι τὰς ἑπωνυμίας δόντες, καὶ 
τιμὰς xal téyrac διεόντες, xal ἰδέαν αὐτῶν 
σηµήγαντες. Οἱ δὲ πρότεροι ποιηταὶ «Ἱεγόμενοι 
τούτων τῶν ἀν δρῶν γενέσθαι, ὕστερον, ἔμοιγα 
δοκχέειν, ἐγένογτο. Οὐχοῦν οἱ θεοὺς ὀνομάσαντες, 
τιµάς τε αὐτοῖς xat ὀνόματα θέντες, χαὶ ἰδέαν χατα- 
σηµήναντες, εἰ μὲν μύθους αὑτοῖς συγγεγράφασι, 
καὶ ἕτερον οὐδὲν, γελάσθωσαν εἰχότως, xal τὰ παρ» 


611 


CONTRA JULIANUM LIB. Hl. 


618 


αὐτῶν εἰχῆ πεφλυαρηµένα τοῦ μηδενὸς ἀξιούσθω λό- A stra jnsimplantyr quod absurda effatiant, Siquidem 


yov. El. δὲ τετίµηνται παρ αὐτοῖς, χαὶ δὴ καὶ εἰς 
δεῦρο θΘεοὺς εἶναί φασι τοὺς ὠνομασμένους, ἀνθ᾽ 
ὅτου Υράφονται µάτην ὡς ἀσύφηλα πεφλυαρηχότας, 
εἰ δῄπου τι λέγοιεν τῶν ἁπαδόντων αὐτοῖς. Qoo γὰρ 
ἀξιόχρεως εἶναι νοµίζουσι Ὑράφοντας. τὰ περὶ θεῶν, 
ἀνθ᾽ ὅτου περιυδρίζουσι τοῖς, ἑτέροις αὑτῶν ἀπιστοῦν- 
τες λόγοις; Ὅτι γὰρ Πλάτων ὃν τεθαυµάκασιν οὐκ 
ἀπόθλητον ποιεῖται τὴν | Ἡσαιόδου θεογονίαν, Σχδείξειεν 
ἄν τις χαὶ ἀταλαιπώρως κομιδῇ διά γε τῶν «αὐτοῦ 
λόγων, Ἔφη γὰρ ὡδί' 'AAMó δἡ θεοὺς οὔτε Ίαγ- 
θάνειν, οὔτε βιάσασθαι δυνατόν: αὐκρῦν εἰ pev 
μὴ εἰσὶν, 3), μηδὲν αὐτοῖς τῶν ἀνθρωπίνων μέ1ε- 
ται, xal ἡμῖν μελετητέον «τοῦ AavOdvew - εἰ δὲ 
εἰσί τε xal ἐπιμελοῦνται, οὐχ ἀ..Ίαχόθεν τοιού- 
τους ἴσμεν καὶ ἀχηκόαμεν, f) Ex τε τῶν .Ἰόγων, ῃ 
xal τῶν γενεαλογησάντων ποιητῶν * οἱ δὲ αὐτοὶ 
οὗτοι «έγουσιν ὡς εἰσὶν' οἷοι θυσίαις τε xal εὖ- 
xvJuic ἀγαναίνειν καὶ ἀναθήμασι παράγεσθαι 
ἀ,απειθόμεγοι. "Αθρει δη οὖν ὅπως διωμµολόγηχεν 
ἐναργῶς , ὡς εἴπερ ὅλως εἰσὶ θεοὶ δεῖ εἰδέναι καὶ 
μαθεῖν ἐξ ὧν ἕτεροι γεγράφασι περὶ αὑτῶν. Ὅτι δὲ 
τὸν Ἡσιόδου περὶ θεῶν λόγον οὐκ ἀτιμάσας ἔχει, 
E ὃν εἴη δήπουθεν ὡδί πη πάλιν elnv: Γῆς τε 
ἰ ᾿Ουρανοῦ zaiósc Ὠκεανὸς xal Τηθὺς ἐγενέ- 
"δη. τούτων Φόρχυς τε, Κρόνος τε, Ῥέα, Ζεὺς, 
ρα τε, χαὶ πάντες, ὅσους ἴσμεν ἀδελφοὺς λεγοµέ- 
νους αὐτῶν ' ἀρ' οὐχ ἅπασιν ἑναργὲς, ὡς ἔνθαπερ 


Oceanum et Teihyn procreatos : 
Saiurgum, et Rheam, et Jovem, ει Junogem , €t. guot- 


minus sibi consentanea loquuntur. ,Nam cur eus, 


quos fi fide dignos putant, cum de diis scribant, con-« 
tumeliose aecipiunt, aliis eorum dictjs fldem dg- 
trahentes? Nam Platonam quem suspiciunt , Ilesiodi 
theogoniam non repudiasse, ex ejus libris osten- 
dere nullius plane. fuerit negotii. Sic enim seripsit : 
Atqvi deos pec latere , neque cogere possumus. Nam 


si vel non . sunt dii, meque ipsis humane , res cure 


sunt, nihil. est qued illos [atere velimus. Quod. si et 


dii sunt, et rerum humanarum curam gerunt, non 
aliunde quidem id «οί novimus, vel qudimus, quam 


εἰ ex quotidiano sermone , el ex poetis, qui eorum 


origines conscripserynt.. lii. uero cgnunt posse deos 


sacrificiis et precibus el donariis flecti. Animadverie 
igitur quo pacto clare copfeasus est, si, ounino , dii 
sunt, id quidem sciendum aut. discendum ex iis 


$a P. 
qua de ipsis alii scripserunt. Quod auiem nqn 


aspernatus sit quz de diis Hesiodus cecinit, patet, 


cum rursum ait alicubi, 37: Terrg ei Coli liberos 
horum Phorcyn , el 


quot scimus eorum fratres dici. An non .cuivis patet 


quod, ubi ratio obscenitate degmatum i iis . assentiri 
, refugit, jbi poetarum leporibus fictarum. fabularum 


nomen illico.tribuunt, et in pessimam partem ea 


. sola que de lis dicuntur, quos deos. lhabeyt, aeci- 


piunt ? 


ἀτονεῖ πρὸς τὸ συνειπεῖν ὁ λόγος αὐτοῖς τῇ τῶν δογμάτων, αἰσχράτητι, ἐχεῖ ταῖς τῶν ,ποιητῶν ποµψο- 
επείαις τὸ χρῆναι μυθοπλαστεῖν᾿ εὐθὺς;. ἀπονέμουσι ; Ἀακαυργότατα δὲ μόνους τοὺς περί γε τῶν παρὰ 


σφὰσι θεῶν .προσίενται λόγους. 
Tt o$v,' 
γυναῖχα xa τὸν ἐπ᾽ αὑτῇ λόγαν παρέντες. ὡς ἀχαλλῆ, 
χαταδεξόµεθα μᾶλλον τὴν Ἡσιόδου Πανδώραν ; ἄρι- 
στά σοι ἔχειν τοῦτο boxe. ᾽λλλά γὰρ ἴσως διεψεῦσθαί 
φησιν ἐπ αὐτῇ τὰ παρὰ Θεοῦ. Γέγονε μὲν γὰρ, ὡς 
ἐπιχουρήσουσα, χαὶ πρὸς ὠφελείας τινὸς ἑσομένη τῷ 
&vbpl: πέπραχε δὲ τῶν τοιούτων οὐδὲν , ἀλλ᾽ ἔχ γε 
τῶν ἑναντίων, οὐν εὐχαταφρόνητον ὁρᾶται προσ- 
ενεγχοῦσα ζηµίαν ἑαυτῇ τε χἀχείνψ. Tfjg γὰρ τοῦ 
παραδείσου τρυφῆς ἄμφω τε διωλισθήχασι, xaY 
ἁπωτάτω Ὑεγόνασι τοῦ καὶ ἀμείνους .εἶναι θανάτου 
καὶ φθορᾶς. Πρὸς 55 τὰ τοιάδε φαίη τις ἂν τοῖς τῆς 
θεοπνεύστου Γραφῆς θεσπίσµασιν, ἀχριδῆ τὸν νοῦν 
ἑνιείς. Γέγονε μὲν εἰς. ἐπιχουρίαν ἡ γυνή. Ast δὲ 
οἶμαι xai µάλα ἑμφρόνως τὸν τῆς ἐπικουρίας πολυ- 
πραγμονεῖσθαι τρόπον, ἐφ᾽ f xaX yéyovev. 'Απαλλά- 
ξομεν γὰρ οὕτω γραφῆς τῆς παρ ἐχείνου τὸν Àm- 
ptoupyóv. Οὐ γάρ τοι βουλής ἡ σχεµµάτων παρ- 
ελήφθη χοινωνὸς ἡ γυνὴ, xal τὴν εἰς τὸ. εἶναι πάρ- 
obov ἐχληρώσατο dieu τοῦ πάντα εἰδότος Θεοῦ, οὐδ' 
ἵνα καὶ φύσει τὸ ἄτρεπτον ἔχοι καὶ µἀραρὸς ἐν ἑαυτῇ, 
τῷ μὴ δύνασθαί ποι παρεχνεῦσαἰ. ποτε παρά ye cb 
τῷ Δεσπότῃ δοχοῦν * ἐθᾳλουσίοις γὰρ νεύµασιν Ἡ λο- 
qox: διοιχεῖται «Χτίσις, πρός γε τὸ ἔχον ὀρθῶς καὶ 
τὸ ἐναντίον ἐθελουσίοις, ἄττουσα ῥοπαῖς. Παρελήφθη 
δὲ μᾶλλον εἰς ἐπικουρίαν, ὥστε καὶ εἰς τέχνων ὑπ- 


1 Gen. n, 18 seqq. ** Gen. 1, 28. 
PATROL. G8. LXXVI. 


χράτιστε, τὴν παρὰ Θεοῦ πλασθεῖσαν C Quid.ergo, vir egregie, formatam. 3, Deo mulie- 


,rem, quaque de illa scripta sunt a Mose, ut minus 
decora, rejiciemus ; Hesiodi vero Pandoram, admjt- 
temus? Optimum factu tibi hoc videtur. At enjm 


.ficta sunt, inquit, quee de illius a Deo formatione 
. raduntur. Facta est siquidem tauquam, adjutrix οἱ 
usui alicui viro futura. , At nihil tale prestitit : 


conira vero non levi noxa,sibi ac. illi fuisse .depre- 
benditur. Ambo enim e paradisi deliciis exciderunt, 
ub immortalitate . et incorruptione longissime re- 
pulsi. Ad lec facile respondehit , qui divinis. ora- 
culis animum intenderit. Facta est quidem in auxi- 
lium femina ; sed bujus.auxilii modus, quo desü- 


nala fuit, autente imprimis perpendendus. Sic enia 


Opificem ab ejus obirectatione liberabimus. . Νοη 


D enim femina in partem consilii aut deliberationum 


assumpta est, nec in lucem edita. est decreto. ejus 
quem nihil latet Dei, ut esset natura immutabilis, 
et,ea. stabilitate. constantiaque pradiia, qua ngn- 
quam a, voluntaje-. Domini posset deflectere. Volun- 
tarijs, quippe mptionibus , rationalis creatnra regi- 
tur, ad id qnod rectum, est et ad. contrarium libera 
propensione fertur. Adjutrix yero poüns data est, 
ut, procreandis liberis ingerviret.. De ambobus enim 
dictum, est ; « Crescite,, et multplicamini,,et re- 
plete terram "*. «. Quippe jam in ortum. educta. fue» 


20 


e19 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP. 


620 


rant animalia eztera, terrestria, volucría, et aqua- A ηρετῆσαι yovfjv* εἴρητο γὰρ ἐπ' ἀμφοῖν τὸ, « Αὐξά - 


tilia. Adeoque spes erat in multitudinem innume- 
ram eorum genus tandem propagatum iri. Mas 
enim erant et femina. Caeterum bomini compar 
deerat, hoc est, animal ei natura simile, cujus 
ope, sicuti animalia reliqua, genus suum amplifica- 
ret. 7$ Hic, ta, mibi vide sapienter ac solerter, 
quod ad Dei voluntatem attinet, esse feminam pro- 
creatam. Tametsi enim eam quoque creare de in- 
tegro posset, et sumpto quidem de terra luto ad 
eumdem moduui, quo et ipse factus erat Adamus, 
effingere, id neutiquam fecit : sed, cum vellet inge- 
neràare viro erga illam affectum, viri particulam 
aliquam subduxit, attextisque reliquis naturae hu- 
manz numeris absolutam protulit. Hic eam liben- 
ter accepit, et naturze impulsu in amorem elatus, 
ac tantum non ei quasi agnatus : « Hoc nunc 0s, 
inquit, ex ossibus meis, et caro ex carne mea. Ista 
vocabitur mulier, quia ex viro suo sumpta est 15. » 
Naturalem igitur masculo generi Deus insevit erga 
feminas necessitudinem : futurum enim uL optime 
se habeant humane res, si modo pariter atque 
Adam erga uxores suas afficiantur, qui legitimo 
nexu conjuncti sunt. Quam ob rem auxilium, si 
vim jure hujus vocis spectemus, Adamo ab ejus 
conjuge allatum ad liberorum certe procreationem 
intelligatur. Quod si alio: modo fleri hoc potuit, 
proferat, ostendat ; ac tum nihil dicam amplius. 
Sin autem aliter homo gigni nequit, nisi amborum, 
patris nempe ac matris, concursu, quid temere 
nobis insultat, et obireciare et lacerare audet, qua 
tam egregie facta sunt, ac recta veluti vadunt via? 
Quapropter Opificem incusare desinat. Non enim 
illum ostendit suo formandz mulieris consilio aber- 
rasse. Sed profecto, inquit, nou bona consultrix 
fuit, que Adamo persuaserit, ut Dei mandatum fa- 
ceret nihili. [ta prorsus : fuit manifesto consultrix 
non bona. Verum enim minime inficiabor. Sed si 
quid babet quod naturz leges accuset, aut qui a 
Deo, tanquam nou recte facta reprehendat, causas 
doceat, quibus eum a proposito aberrasse quisquam 
arguat. Si vero iste quidem furor est, et postrema 
dementis manifestum indicium, cur frustra fuisse 
Deum dicit, si alterius susurris inducta est mulier- 


νεσθε , xai πληθύνεσθε, xal πληρώσατε τὴν γῆν. » 
"Hón μὲν γὰρ παρῆκτο πρὸς γένεσιν τὰ ἕτερα τῶν 
ζώων, χερσαῖά qnt πτηνά ve xal ἔνυδρα. Καὶ 5h xal 
ἐν ἐλπίσι cb Ὑένος fjv, τοῦ καὶ πληθὺν δύνασθαι προ- 
ελθεῖν τὴν ἀριθμοῦ χρείττονα. "Apasv γὰρ ἣν αὐτοῖς 
καὶ θῆλυ. Ἐλελοίπει δὲ τῷ ἀνθρώπῳ τὸ χατ αὐτὸν, 
τοῦτ ἔστι τὸ φύσει προσεοικὺς αὐτῷ, δι οὖπερ ἣν 
ἀναγχαῖον Ev ἴσῳ τοῖς ἄλλοις τὴν τῶν ἐξ αὐτοῦ xaz- 
ευρύνεσθαι γονἠν. Ἐνταῦθά uot βλέπε σαφῶς τε xal 
εὐμηχάνως παρενηνεγμένον τὸ γύναιον κατὰ vb θεῷ 
δοχοῦν. Καΐτοι γὰρ δυνάµενος χαινουργῆσαί τι xal 
ἐπ᾽ αὐτῃ xal λαθεῖν μὲν yoov ἀπὺ τῆς Thi, δια- 
πλάσαι δὲ χατὰ τὸν ἴσον τρόπον xa0' ὃν xal αὐτὸς 
γέχονεν ὁ Αδάμ, τοῦτο μὲν οὐχ Ebpa* ἑἐμφυτεῦσαε 


Ba τῷ ἀνδρὶ τὴν ἐπ᾽ αὐτῇ διάθεσιν ἐθελήσας, ὑφεί- 


λετό τι βραχὺ τῶν αὐτοῦ μορίων, xat προσυφήνας 
τὸ λεῖπον, παρεχόµισεν εὖ µάλα διηρτιαµένην τοῖς 
τῆς ἀνθρώπου φύσεως λόγοις. Ὁ δὲ προσίετο μὲν 
ἀσμένως, ἐξ ἑἐμφύτων δὲ χινηµάτων εἰς ἀγάπησιν 
ἀρθεὶς, xal μονονουχὶ περιφὺς, « Τοῦτο νῦν ὁστοῦν ἐκ 
τῶν ὁστῶν µου, φησὶ, xat σὰρξ Ex τῆς σαρχός µου. 
Abt» χληθήσεται vovh, ὅτι Ex τοῦ ἀνδρὸς αὑτὴ ἑλή- 
φθη. » Οἰκειότητα δὴ οὖν φυσιχὴν τῇ τῶν ἁρσένων 
ἐγκατεθάλετο φύσει, τὴν πρός γε τὸ θήλύ φημι " 
διοικηθησοµένων ἄριστα τῶν καθ) ἡμᾶς, εἰ 65 δια- 
πέοιντο χατὰ τὸν [oov τῷ Αδὰμ τρόπον πρὸς τὰς 
ἑαυτῶν γυναῖχας οἱ χατὰ νόμον συνηρµοσµένοι. Οὐχ- 
ovv τῆς ἐπιχουρίας dj δύναμις νοοῖτ) ἂν εἰχότως cl- 


C σχεχοµίσθαι τῷ ᾿Αδὰμ παρὰ τῆς ἑαυτοῦ γυνσιχὸς, 


χατά γε τὸν τῆς παιδογονίας τρόπον * εἰ μὲν γὰρ fv 
ἑτέρως πράττεσθαι τοῦτο , λεγέτω , δειχνύτω , xal 
σιωπήσοµαι. El δὲ οὑχ ἂν ἑτέρως ὁ ἀνθρώπου γέ- 
νοιτο τόχος εἰ μὴ δι) ἀμφοῖν ἴοι τὸ χρῆμα, πατρός 
τε, φημλ, xal μητρός * τί µάτην ἐπιπηδᾷ καὶ φιλο- 
ψογεῖ, καὶ διασύρειν ἁποτολμᾷ τὰ οὕτως ὀρθῶς 
γεγονότα, xaX δι’ εὐθείας ὥσπερ ἱόντα τρἰδου. Οὐχ- 
ouv ἁπαλλαττέτω γραφῆς τὸν Δημιουργόν; Οὐ γάρ 
τοι δέδειχε τῶν ἐπὶ τῷ γυναίῳ σχεµµάτων ἡμαρτη- 
χότα. Αλλά, Nat, φησὶ, συμθεθούλευκεν οὐχ ὀρθῶς, 
ἀναπείσασα τὸν ᾿Αδὰμ, παρ οὐδὲν ποιῄσασθαι τὴν 
δοθεῖσαν ἐντολήν. Na, γέγονεν ὁμολογουμένως σύμ- 
6ουλος οὖκ ἀγαθή. Καταρνήσομαι γὰρ Ἠχιστά γε 
τὸ ἀληθές * ἀλλ εἰ μὲν ἔχει τι τοῖς τῆς φύσεως vó- 


cula, ut patrare illicita vellet, sane cum hominis p pot ἐγχαλεῖν, ἡ ὡς ox εὖ γεγονόσιν ἐπιτιμᾷν τοῖς 


mens rerum ageudarum aul non agendarum nacta 
sit potestatem , eique concessum sit, ut arbitrario 
motu, sicuti dixi, feratur in quodlibet, cum id quo- 
que recte se habere oplimo universorum 78 
artifici Deo visum six. Agendi enim arbitrio ra- 
tione preeditam creaturam honestari decebat, et so- 
lertiam in bonis factis liber: volantatis fructum ex- 
hibere. Sed et ipsius magistris omni laude dignum 
hoc videbatur. Porphyrius certe in libro Ad Nemer- 
tium ait ; Voluisse profecto Deum rerum quoque ve- 
ritatis parlicipes esse homines : quare et rationis com- 
potes fecisse : quasi sane investiaandee veritati ratio 


σε Gen. n, 25. 


παρὰ θεοῦ, διδασχέτω τὰς αἰτίας, ἐφ᾽ αἶσπερ ἂν 
γράψαιτό τις αὐτὸν ἔξω βαίνοντα σχοποῦ. Ei δὲ δὴ 
μανία τοῦτό γε, xai τῆς ἑσχάτης ἀποπληξίας ἔλεγ- 
yos ἑναργῆς , διεφεῦσθαί φησιν ἀνθ᾽ ὅτου θεὺὸν, εἰ 


" παρεχοµίσθη τὸ Ὑγύναιον τοῖς παρ) ἑτέρου φΦιθυ- 


ρισμοῖς, πρὸς τὸ ἑλέσθαι ὁδρᾷν, ἃ μὴ θέµις, xal- 
τοι τῆς ἀνθρώπου διανοίας τῶν πρακτέων, ἢ μὴ, 
λαχούσης τὴν ἐξουσίαν , xal ῥοπαῖς ἐθελουσίοις, 
ὡς ἔφην, πρὸς πᾶν ὁτιοῦν ἰέναι συγχεχωρηµέ- 
νης, δόξαν ἔχειν χαὶ τοῦτο ὀρθῶς τῷ πάντων 
ἀριατοτέχνῃ θΘεῷ ἐθελουργίᾳ γὰρ ἔδει τιμῆσαι 
Ὑτίσιν τὴν λογιχκὴν — xal προαιρέσεως ἐλευθέρας 


611 


CONTRA JULIANUM LIB. III. 


6292 


xaprbv ἀποφῆναι, τὸ ἓν ἔργοις ἀγαθοῖς δεξιόν. Ἐδό- A sit satis : dedisse quoque singulis. liberam suique ju- 


χει δὲ εἶναι καὶ τοῖς αὐτοῦ διδασχάλοις, ἑπαίνου 
παντὸς ἄξια ταυτ[. Πορφύριος γοῦν ἐν τῷ Πρὸς 
Νημέρειον λόγῳ φησὶν οὕτως! Βου.2ηθῆναι μὲν γὰρ 
τὸν θεὸν, καὶ τῆς dAn0s(ac μετόχους εἶναι τοὺς 
ἀνθρώπους τῆς περὶ τῶν πραγμάτων ' ὅθεν καὶ 
Λογικοὺς ποιῆσαι, ὡς ἂν δἡ τοῦ Aóyov ἱκανοῦ 
ὄντος ἀνιχγεύειν τὴν ἀ.λήθειαν' δεδωχότα δὲ xal 
τὴν ἐλεύθερον xal αὐτεξούσιον ἑκάστῳ * ἵν' qi ἐπ' 
αὐτοῖς τὸ κα.λὸν, τῷ τοῦ ἐκουσίου κοσμούμενον 
ἑπαίνφ' τοὺς δὲ πο. λοὺς ἁποκ.ίγαντας πρὸς 
τὴν ix τῆς ῥᾳθυμίας dAorlav τε καὶ ἁ λογιστίαν, 
ὁπὶ τὸν χτηνώδη βίον ἐχπεσεῖν, καὶ διαγευσθῆ- 
ναι àv τοῖς πρἀγµασιν, ὧν τὴν ἀ.λήθειαν φι.Ίο- 
πονίας ἀρετῇ μόλις ἦν ἔχειν τῷ νγήφοντι. Καὶ 


μὴν καὶ ἑτέρωθι; Τῆς γὰρ ψυχῆς τὸ αὐτεξούσιον, B 


εἰς ἐλευθεριότητος xtijcw ἀρετῆς slanxviac, ^ 
κακίαςτὴν ἑκούσιον αἴρεσιν, ἵν' ἐπ᾽ αὐτῇ ἑκάστῃ, 
xal τὸ ἐπαίνων εἶναι ἄξιον δοκιµασθῇ, xal τὸ 
φόχων, xal ἔχωσι χώραν ἐν ἀνθρώποις ἀποδοχαὶ, 
καὶ ἔπαινοι, καὶ γερῶν νεµήσεις, /'όγοι τε καὶ 
ἀτιμίαι, καὶ κολάσεις, τοῖς τὰ τῆς ἁδικίας ἔκτε- 
λεῖν ἔργα ἑλομέγοις. Λέχουσι δὲ οἱ σοφοὶ, Τὰς 
ψυχὰς βίον ἡλέσθαι, ὃν ἐθέ-1ει ἑχάστη, τὴν ἑἐξ- 
ουσίαν” παρὰ τῆς προνοίας «Ἰαδοῦσα. ᾿Αρά σοι 
δοχεῖ τῆς ἀληθείας ἀφαμαρτεῖν ὁ παρ᾽ ἡμῶν λόγος, 
$j συναγορεύσεις τοῖς σοῖς , ὧδέ τε ταῦτ' ἔχειν xal 
αὐτὸς ἑρεῖς; El δὲ δεῖν οἵεται, καὶ ἑτέρων αὐτῷ πρὸς 
τοῦτο μαρτυριῶν, ᾿Αλεξάνδρου παροίσω λόγους, &v- 
δρὸς γεγονότος τῶν ὅτι μάλιστα παρ αὐτοῖς ἰσχνοῦ 
«e xai ἀχριδοῦς. Ἔφη γὰρ οὕτως ἐν τῷ Περὶ Προ- 
volac Xov "Ίδοι δ' ἄν τις καὶ ἐπ' αὐτῶν τού- 
τω», τὸ τῆς θείας φύσεως πρὸς ἡμᾶς εὐμεγές. 
Ἐπειδὴ γὰρ οὐχ οἷόν τε ἦν ἐν ἡμῖν φύσει τὰς 
ἀρετὰς ὑπάρχει», δοῦσα τὴν δύναμιν, ᾗ ἦν αὕτη 
κυρία, την κτῆσᾳ αὐτῶν, οὐκ ἐπ᾽ ἅ-1.1οις ticlv, 
ἁ 11’ ἐφ᾽ ἡμῖν αὐτοῖς ἑἐποιήσατο, ἵνα ὅπερ παρ' 
ἐκείγης ἡμῖν ἔχειν ἀδύγατον ἦν, τοῦτο δι’ éav- 
τῶν Δαμδάνειν ὡς παρ᾽ ἐκείνης ἔχωμεν. El μὲν 
οὗν τὰς ἀρετὰς éx φύσεως ἔχειν ἑδυγάμεθα, οὐ- 
δεµία ἂν χώρα τῇ καχίᾳ xaceAelzevo. Ἐπεὶ δὲ 
τοῦτο ἀδύνατον (μέχρι γὰρ τοῦ δεχτιχοὺς ἡμᾶς 
τῶν ἀρετῶν εἶναι ἡ φύσις πρόεισι μόνον), ἀναγ- 


ris, ut in iis bonum voluntarii quoque laude ornatum 
foret. Sed plerosque ad eam, qua ab ignavia est, ra- 
tionis εἰ ratiocinii vacuitatem descivisse, ab eoque in 
pecuinam vitam degenerasse, et in rebus deerrasse, 
quarum veritatem industrie vi ac virtule, sobrio ac 
vigilanti consequi perdifficile sit. Sed et alibi : Anima 
namque potestatem sui ad libertatis possessionem na- 
cta est, virtulis aut vitii spontaneam electionem, st 
in unaquaque quod laude quodque probro dignum sit 
probetur, et locum habeant inter homines approba- 
tiones εἰ laudes, et premiorum distributiones, ei vi- 
tuperationes, et ignominic, et animadversiones in eos 
qui res injustas perpeirare ausi fuerint. Aiunt porro 
sapieutes, animas vitam eligere quam quaque velit, 
accepta a Providentia potestate, Àn tihi doctrina no- 
stra a vero aberrasse videtur, avt tua defendes, et 
hzc ita se babere ipse quoque fatebere? Quod si 
aliis insuper testimoniis sibi opus esse dicit, afferam 
Alexandri verba, hominis inter 608 acuti cumprimis 
ac diligentis. Sic enim is in libro De Providentia : 
In his etiam divinam nalurg benignitatem adversum 
nos quivis intelligat. Cum enim fieri non posset, ut 
nalura nobis virtutes inessent, data nobis potestate 
quam tenebat ipsa, earum adeptionem non in alio quo- 
quam, sed in nobis ipsis ut esset effecit, ut quod ab 
illa non possemus, hoc per nos ipsi capere veluti ab 
illa possemus. Ergo si virtutes a natura duceremus, 
nullus vitio relinqueretur locus. Quando autem id 
fieri nequit , nam usque eo solum nobis natura pro- 
cedit , ul viriutum capaces aimus , necessario id quod 
capaz est ejus, cui est aliquid contrarium, etiam con- 
trarii capaz est. in eo autem De Fato rursus ait : 
Non enim omnes, neque plurimos virtutibus preditos 
videmus, quod eorum, &( que secundum naturam 
fiunt , indicium est ; sed optandum , unum at reperias 
ejusmodi, qui exercitatione ac doctrina ostendat, quid 
celeris animantibus homines natura prestent, per se 
adjiciens id quod nature mostra necessario deest. 
Propterea virtutum adeptio penes nos est , neque inu- 
tiles sunt neque vang laudes aul vituperationes, nec 
ad meliora adhortationes, neque per meliorum rerum 
conswetudinem ex legibus educatio. 


καίως πᾶν τὸ δεκτικὀν τινος, ᾧ ἔστι ει ἐγαντίον, καὶ τοῦ àvayc(ov δεκτικόν ἐστι. "Ev δε γε τῷ 
Περὶ εἱἰμαρμέγης, ἔφη πάλιν * Ob γὰρ τοὺς πάντας, οὐδὲ τοὺς π.Ίείστους ὁρῶμεν τὰς ἀρετὰς ἔχοντας" 
ὃ τῶν κατὰ φύσιν» γομµέγων ἐστὶ enpsior- 4A. ἁγαπητὸν, ἕνα που «ἑαθεῖν τοιοῦτον, ὃς δε ἁσκή- 
σεως καὶ διδασκα.ίας δεικνύει τὴν τῶν ἀνθρώπων, πρὸς τὰ ἅλλα ζῶα, φυσιχὴν π.εογεξίαν. 
δὺ αὐτοῦ απροστιθεὶς τὸ ἀναγκαίως ἐνδέο» ἡμῶν τῇ φύσει’ διὰ τοῦτο ép! ἡμῖν ἐστι τῶν ἀρετῶν 
ἡ κτῆσις, xal οὐκ ἄχρηστοι, οὐδὲ µάταιοι, οὔτε οἱ ἔπαινοι, οὔτε οἱ γόγοι, οὔτε al πρὸς τὰ βεῖτίω 
αροτροπαὶ, οὔτε αἱ διὰ τῶν βε.Ίτιόνων ἐθῶν κατὰ τοὺς γόµους áyorat. 

Οὐχοῦν ἑνδοιάσαι τις ἂν, ἡχιστά ve τῶν ὀρθά φρο- D — Minime igitur dubitaverit sapiens quisquam , omni 


νεῖν ἠρημένων, ὡς ἀναίτιος παντάπασιν εἴη ἂν ὁ τῶν 
ὅλων θεὸς , τοῦ μὴ eU βεθουλεῦσθαι περὶ τὴν τοῦ 
ἀνθρώπου χατασχευὴν, χᾶν εἰ γεγόνασιν ἓν παραχοῇ 
τινες, λαχόντες, ὡς ἔφην, τῆς ἐφ᾽ ὁτιοῦν ῥοπῆς τε 
xa ἑξουσίας τοὺς οἴαχας, xal ἑχοντὶ νενευχότες ἐπί 
τι τῶν ἔξω νόµου, xal ἁπᾳδόντων αὑτῷ. El γὰρ τὸν 
δοθέντα νόµον τετήρηχε, προσΏν δήπου πάντως αὑτῷ 
«5 ἀχαταλήχτως εὐημερεῖν. Ἐπειδὴῆ δὲ παρεχοµίσθη 


prorsus crimine vacare Deum universorum, tanquam 
de hominis conditione non recte consuluerit; licet 
prevaricati nonnulli sint, nacti, ut dixi, motionis in 
quidlibet ac potestatis clavum, et sponte delapsi in 
quidpiam quod preter legem esset, eique repugna- 
rel. Si enim datam legem servasset, prorsus.ei li- 
cebat perpetua felicitate frui. Quando vero ad «defe- 
ctionem impulsus est, sua illico ipsi spes decidit, . 


625 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ΔΕΟΠΙΕΡ. 


624 


et ad turpiora , imo vero in omnia quacunque ino- Α πρὸς ἀπόστασιν, διημάρτηκεν εὐθὺς E" τῆς ἑλπίδος 


lestim sunt, delatus est. Verum cur omnino legein 
dedit, inquit, et eduli quoquam interdixit? jussit 
enim ut de omni ligno ederent, extra id solum quod 
in medio erat paradisi. Lex enitn et mandatum si 
non impenderet, neque peccare contigisset. Bonus 
vero qui sit, quamobrem puniret? £rgo quia bonüs 
'est supremus omnium Deus, dic inihi , nibiline ejus 
mandata facere deceat, eane impure contemnemus? 
Αι eo animo esse, itaque sentire, πο Graecorum qui- 
dem sapientibus visum est. Ait enim alicubi Plato : 
Deus profecto, ut et vetus sermo fert, principium εί 
fiie, mediumque rerum omnium habens, recta per- 
git, naturam circumiens. Hunc vero semper assecta- 
lur Justitia, eorum ultriz qui divinam legem derelin- 


αὐτῷ, xal χατεκοµίσθη πρὸς τὰ αἰσχίω, μᾶλλον δὲ 
πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν χαταλυπεῖν πεφυχότων. Αλλά 
γὰρ τίδλως καὶ νενοµοθέτηχεν, qnoi, xal τῶν ἑδωδί- 
µων ἀπεσόθησέ τινος; Ἡροστέταχε γὰρ, ἀπὸ παντὸς 
ξύλου φαγεῖν, δίχα μόνου τοῦ Ὄντος bv µέσῳ τοῦ 
παραδείσου. Νόμου δὲ καὶ ἐντολῆς οὐχ ἑπηρτημένης, 
οὐδ' ἂν πλημμελῆσαι συνέδη. ᾽Αγαθὸς δὲ ὧν, ἐχόλα- 
ζεν ἀνθ᾽ ὅτου; Οὐχοῦν ἐπειδήπερ ἑστὶν ἀγαθὸς ὁ 


. πάντων ἐπέκεινα θεὸς, λόγου τοῦ μηδενὸς ἀξιοῦσθαε 


πρὸς ἡμῶν πρἐποι ἂν, ciné pov, τὰ παρ) αὐτοῦ, 
νηποινὶ δὲ καταφρονήσομεν; Καΐτοι τὸ γε διαχεῖσθαι 
οὕτω xaY φρονεῖν, οὐδὲ τοῖς Ἑλλήνων σοφοῖς ἐδόχει. 
Ἔφη γάρ που πάλιν 6 Πλάτων) 'O μὲν δῆ θεὸς, ὡς 
xai ὁ πα.λαιὸς Aóyoc , ἀρχὴν xal τε Ἰευτὴν, xal 


"quunt. Quando igitur eum assectatur vindex justitia, D µέσα τῶν ὄντων ἁπάντων ἔχων, εὐθεῖεν' zspalret, 


juste omnino, qui contemnere ausi sint, puniens, 
non quia bonus est Deus, propterea el nos impune 
in quidvis ferri oportere ac decere quisquam existi- 
met, sed przecellentem 'omnia majestatem reputan- 
tes, et metuere, et ejus edietís tráctabitem ac mori- 
geram animi cervicem submittere. Annon quivis 
fateatur, non decere bonum, S1 malos ferre? Quan- 
quam quid veri non habet dicere, non In :equos 
certe legum stimulum acui, sed in eos potius qui 
studium recte faciendi abdicarint, honesteque vi- 
vendi officium abjecerint? lis igitur fructum e legi- 
bus capere licet, qui mentis sus: oram ad virtutes 
religarunt. Siquidem dubium essc non potest , quin 
leges retrahant, si quid ductu difficile sit, quodque 
ed defectionem tendat poenis reprimant, adhortan- 
tes ad bonum, et a turpioribus absistere cogentes, 
si qui rectam rationem abdicere a se slatuerint. 
Neque ullus mentis compos, aut leges aut leguim 
latores accuset. Nec enim per eos flt , ut puniri da«n- 
natos oporteat. Cum enim recte sapere iis liceret, 
libidini suze obsecuti sunt, imo ipsi sibi perniciem 
atuulisse manifesti sunt. Itaque si dicet, non de- 
euisse Deum universorum principio primoque legem 
sancire, vicissim a nobis et jure sane audiet : NHe- 
ctore igitur, age, dic, carere hominem oportuit, di- 
missum peuitus et freno liberum, quique superiorem 
agnoscerel neminem, aut qui sit qui imperet? Ni- 
miam quippe indulgentiam fere sequitur, ut in lu- 
brico verseris, quodque plane dissolutum est, hoc 
habet ot instabile sit et pessum ruat. Sapit porro 
magis quod sub jugo est, et in manu'ejus cui im- 
perium contigit. Quemadmodum enim non inutiles 
freni equis ut reete currant, isque illis ornatusest, 
neque gubernacula navibus, per ea enim cursum 
tenent, ita neque homini lex. Quod si ea qua dico 
reprehendit, frustra latas esse leges confitetür legis- 
lator ipse. A republica igitur, ο bone, removendi 
sunt et judices, et ipse adeo iis qui peccare consue- 
ruut utilissiimus metus, poense, inquam, metus, aut 
parentum ductu quasi a portu in altuin'avebi liberos 
absurdum non est. Át neque sine freno eL sessore 
bene unquam curret equus, neque naves cursum 
tenebunt, remoto eo qui regere novit, neque id ha- 


κἀτὰ φύσιν περιπορευόµεγος' τῷ δὲ del ξυγέπε- 
ται Δίκη, τῶν ἁπολειπομένων τοῦ θείου νόµου 
τιµωρός. "Ότε τοίνυν αὐτῷ ξυνέπεται Δίχη τιμωρὸς, 
ἐν δίκῃ που πάντως τοὺς χαταφρονεῖν ἠρημένους 
κολάζουσα, οὐχ ὅτι θεὸς ἀγαθὸς, διὰ τοῦτο χαὶ ἡμᾶς 
ἀνεπιπλήχτως ἰέναι πρὸς πᾶν τὸ δοχοῦν χρηναί τε 
καὶ πρέπειν οἰηθείη τις ἄν’ ἑννοοῦντας δὲ μᾶλλον 
τῆς χατὰ πάντων ὑπεροχῆς τὸ μέγεθος δεδιέναι τε 
καὶ τοῖς παρ) αὐτοῦ θεσπἰσµασιν εὐαφῃ xai εὐήνιον 
τὺν "τῆς διανοίας ὑποφέρειν αὐχένα. "Apa γὰρ oix 
εἶναι δοίη τις ἂν, ἀγαθῷ δη µάλιστα πρέπειν τὸ 
ἀνέχεσθαι χαχῶν; Καΐτοι πῶς οὐκ ἀληθὲς εἰπεῖν, ὡς 
οὗ xaz& Ye τῶν ἐπιεικῶν τὸ τῶν νόμων χέντρον 
ὀξύνεται, χατ᾽ ἐχείνων δὲ μᾶλλον, οἴσπερ ἂν eir) τὸ 
ἀγαθουργεῖν ἀπεσπουδασμένον, ἀπόθλητον δὲ χαὶ τὸ 
χρΏναι βιοῦν ἐλευθέρως; Ἔνεστι δὴ οὖν τῶν νόµων 


᾿ἀπόνασθαι, τοῖς ἀπηρτηχόσι τῶν ἀρετῶν τῆς ἑαυτῶν 


διανοίας τὰ πείσµατα εἴπερ ἐστὶν οὐχ ἑνδοιαστὸν, 


'ὡς ἀνασειράκουσι μὲν τὸ δυσάγωγον, χαὶ τὸ νενευχὸς 
᾿εἰς ἁπόστασιν, ἀναχόπτουσι ταῖς δίκαις, προτρέπον- 


τες εἰς τὸ eo, χαὶ τῶν αἰσχιόνων ἀναγχάζοντες ἆπο- 
φοιτᾷν τοὺς λογισμοῦ τοῦ πρέποντος ἁμοιρεῖν figr- 
µένους. Καὶ οὐκ ἄν τες αἰτιῷτο νοῦν ἔχων , f] τοὺς 
νόµους αὐτοὺς, f| τοὺς αὐτῶν ὁριστὰς Ὑεγονότας. 
Αἴτιοι γὰρ οὐχ αὑτοί που πάντως εἴεν ἂν, τοῦ χρῆναι 
παθεῖν τοὺς ἑαλωχότας * ἐξὸν γὰρ ἑλέσθαι τὸ φρονεῖν 
ὀρθῶς , ᾧχοντο πρὸς τὸ δοκοῦν ' σφᾶς δὲ 6h μᾶλλον 
αὐτοὺς διολωλοκότες αὐτοὶ, καταφωραθεῖεν ἄν. Οὐχ- 


p 99v εἰ λέγοι μὴ δὴ χρῆναι θεσμοθετεῖν τοῖς ἐν ἀρχαῖς 


τε xal πρώτοις τὸν τῶν ὅλων θεὺὸν, πρὸς ἡμῶν ἀντ- 
αχούσεται, χαὶ μάλα εἰχότως"' ᾽Ανεπιστάτητον οὖν, 
εἰπέ pot, τὸν ἄνθρωπον εἶναι χρΏν, ἄφετον ὁλοτρό- 
πως, καὶ ἐξήνιον, xal οὐδὲν εἰδότα τὸ ὑπερτεροῦν, ἢ 
xal τις ὁ χρατῶν ἔστι, καἰτοι ταῖς ἄγαν εὐθηνίαις 
ἔπεταί πως ἀεὶ τὸ σφαλερῶς ἔχειν, xai τὸ ἀνειμ ένον 
εἰσάπαν, δεινὸν ἐμποιῆσαι χλόνον xal ἀποφορὰν εἰς 


᾿ἐξιτηλίας. Σωφρονεῖ δὲ μᾶλλον τὸ ὑπὸ Quyà, xax τὸ 


ὑπὸ χεῖρα τοῦ χρατεῖν εἰληχότος. Ὄνπερ γὰρ τρόπον 
οὐχ ἀσυντελη τοῖς ἵπποις τὰ χαλινἁ πρὸς τὸ εὔδρο- 
μεῖν εἰδέναι, καὶ τοῦτο χόσµος αὐτοῖς, οὔτε μὴν νανσὶ 


«à πηδάλια ' κατευθὺ γὰρ ἴεται σχοποῖς δι’ αὐτῶν ’ 


οὕτως οὐδὲ ἀνθρώπων νόμος. El 55 οἷς ἔφην ἐπιτιμᾶ, 
τοὺς νόµους τεθεῖσθαι µάτην ὁμολογεῖ, χαίτοι ΥεΥο- 


625 


CONTRA, JULIANUM LID. ΠΠ. 


626. 


v0; νομοθέτης αὐτός. Χρὴ οὖν, ὦ πανάριστε, xaX Y bebit civitas ut optime regi videatur, si judices non. 


διχαστὰς τῶν χοινῶν ἀποστῆσαι πραγμάτων, xal μὴν 
καὶ αὑτὸ τὸ τοῖς εἰωθόσι πλημμελεῖν ἐπωφελέστατον 
δεῖμα, τὸ ἐπεί c£ φηµι τῷ χολάζεσθαι δεῖν, ἢ τάχα 
που χαὶ γονέων παιδαγωγίαν ἁἀποσαλεῦσαι τοὺς παἵ- 


przsint, neque. vero inutile pueris adhuc parentun 
regimen. Usquequaque igitur prodest lex praebes. 
Sed et exteras creatas res inspiciamus, si videtur, 
an conditoris legibus subjunctz siut, 


Sac , τῶν ἁτόπων οὐδέν. 'AXY' οὔτ ἂν ἵππος εὐδρομήσει ποτὲ χαλινοῦ καὶ ἐπιθάτου δίχα , οὔτε μὴν αἱ 
viec xav' εὐθὺ δραμοῦνται σχοποῦ τοῦ διῖθύνειν εἰδότος ἐξῃρημένου, οὔτε μὴν πόλις διαχεκτήσεται τό Υ6 
ὡς ἄριστα διοιχεῖσθαι δοχεῖν , δικα»τῶν οὐχ ἐφεστηχότων * οὔτε μὴν ἀχρεῖος τοῖς ἔτι νηπίοις, τῶν Υε- 
γεννηχότων fj παιδαγωχία. Πανταχη Ὥτοιγαροῦν ὁ ἐφεστηχὼς ὀνίνησι νόμος. Πολνυπραγμρνάσωμεν δὲ, 
εἰ δοχεῖ, καὶ τὰ τῶν κτισμάτων ἕτερα, εἰ μὴ τοῖς τοῦ δηµιον ργήσαντος χατεζεύχθη νόµοις. 


Ἐν χόσµμῳ μὲν γὰρ τῷ δέοντι, τὸν οἰχεῖον δρόµον. 
ἁἀποπληροϊ, ὁ µέγας οὗτος xal παμφαὴς Άλιος, καὶ 
μὴν καὶ σελήνη, xaX τὰ λοιπὰ τῶν ἄστρων ' ὧραι δὲ 
ἀνίσχουσι τεταγµένως, ημέρα τε xal νύξ ἐξ ὧν τοῖς 
ἐθέλουσιν ἔνεστιν ἰδεῖν ὡς διὰ τῆς ἀρίστης τάξεις 
τὸν ἑαυτῆς ταξίαρχον fj χτίσις ἀναθοᾷ, καὶ δι ὧν εὖ 
ἔχει μονονουχὶ xat χἐχραχεν, ὅτι χαὶ εἴχει νόµοις 
καὶ τοῖς ἁῤόήτοις τοῦ πάντων ἀριστοτέχνου θεοῦ 
διοιχεῖται νεύµασι. Ὑάλλει γοῦν ὁ προφήτης Δαθὶδ 
καὶ φησιν .ε Ἐποίησας σελήνην εἰς καιρούς. Ὁ ἡλιος 
ἔγνω τὴν δύσιν αὐτοῦ. » Καὶ μεστὴ μὲν τῶν τοιού- 
των μαρτυριῶν fj θεόπνευστος Γραφή. Πείσει δὲ ἴσως 
οὗτὸν, μᾶλλον δὲ xal οὐχ ἑκόντα περιτρέφει πρὸς τὰ 
£005 τῶν ὁμοδόξων 1j πίστις. Αλέξανδρος τοίνυν 
ἀν]ἣρ ἑλλόγιμος, ἐν τῷ Περὶ Προγοίας φησὶν οὕτως" 
Μηδὲν γὰρ τῶν ἐν τῷ κὀσμῳ γίγνεσθαι χωρὶς προ- 
rolac. Πάντα γὰρ εἶναι μεστὰ τοῦ θεἰου καὶ διὰ 
πάγτων αὐτὸ διήκειν τῶν ὄντωκ. Διὸ xal πάντα 
τὰ γινόμενα ἠένεσθαι κατὰ βούλησι τοῦ θεοῦ, 


καὶ τοῦτο μαρτυρεῖσθαι μὲν ὑπὸ τῶν φαικοµένγων. (C cio est non fortuito ea fieri. Et alibi 


"H τε γὰρ τῶν γιοµένων τάξις, φύσει ἀεὶ παρα: 
zAncloc Exovca, μέγας ÉAeyyoc τοῦ μὴ κατὰ τύ- 
χην ταῦτα γένεσθαι. Καὶ μὴν καὶ ἑτέρωθι' Τὴν 
γὰρ τῶν ἐνταῦθα σωτηρίαν τε καὶ γένεαιν, xai 
κατ εἶδος ditioy Cuagoy y, οὐκ ἄνευ θείας προ- 
volac Αριστοτέλης φησὶ γενέσθαι. Ἡ γὰρ ἀπό νο 
τοῦ ἡ.ἱίου καὶ τῶν ἅ.1ων ἄστρων τῷ "Alp συγ- 
νόμων δύγναμις κατ αὐτὸν, τῆς γενγέσεως τοῖς 
φύσει συγεστῶσι καὶ τῆς σωτηρίας αὐτῶν», ἔχει 
τὴν αἰτίαν. Οὐκοῦν ὡς ἀπό γε τῆς ἐν τοῖς ὀρωμέ- 
νοις Εὐταξίας xai ἐμμελοῦς κινήσεως εἴη ἂν οὐκ 
ἀσυμφανὲς, ὅτι τοῖς τοῦ κρατοῦντος ὑπέζευχται vó- 
µοις. « Οἱ οὐρανοὶ yàp, qnot, διηγοῦνται δόξαν Θεοῦ" 
ποΐέησιν δὲ χειρῶν αὐτοῦ ἀναγγέλλει τὸ στερέωμα. » 


Magnus ergo ille et omnia illustrans sol decenti oc- 
dine cursum suum implet. $82 Sed et lupa, et reliqua 
sidera, tempestatesque ordinate redeunt , et dies at 
nox ; unde cuivis videre licet, ut optimo ordine du- 


p corem suum creatura praedicet, et bono illo statu 


tantum non vociferetur, se etiam legibus parere, et 
aptini rerum Opidcis nutu regi. Canit itaque vates 
David et ait : « Fecisti lunam in tempora. Sol co- 
guovit occasum suum 17. » Et plena quidem ejusmodi 
testimoniorum divina Scriptura est. Sed ei fortasse 
persuaserit, imo vel nolentem in rectam viam cou - 
verlerit, eorum qui pariter cum illo sentiunt fides. 
Alexander itaque eximia vir doctrina in libro De 
Providentia sic ait : Nihil euim eorum qua in mundo 
sunt, citra providentiam fieri. Deo enim plena omnia, 
pergue omnia eum ire, quecunque sint : quare et qua 
fiunt, omnia ex Dei fieri voluntate, eique rei esae ar- 
gumento qua cernantur. Eorum enim gue fiunt ardo, 
nalura semper eodem se modo labens, magno indi- 
;: Nam eorum 
qug hic fiunt, salutem, εἰ generationem, e& in aua 
specie permausionem , non sine divina providentia 
fieri Aristoteles affirmat. Nam qua a sole et cater 
solis sociis sideribus vis est, per ipsum , generationis 
iis que natura consisiunt, el salutis ipsorum, causam 
prebet. Ab ordine igitur et concinno motu eorum 
quie videntur, haud obscurum est, imperatoris ea 
legibus subesse. « C«eli enim, inquit, enarrant glo- 
Γἰαιη Dei, et opera manuum ejus annuntiat firma- 
mentum "*, » Quod οἱ quis intimis ac mentis oculis, 
eorum, quz sensibus patent, naturam transiliat, et 
supra omne aspectabile feratur, et, quz sub intel- 
lectum ac scientiani cadit, creaturam perscrutetur, 
eam quoque congruis legibus regi comperiet : obe- 


El δὲ δή τις τοῖς ἑσωτάτω xai εἰς νοῦν ὀφθαλμοῖς D dientem vero ac morigeram, et Deo, qui supra om- 


ὑπεράλλοιτο μὲν τῶν ἓν αἰσθήσει τὴν φύσιν, Onep- 
φέρο:το bk παντὸς ὀρωμένου, καὶ τὴν νοητήν τε χαὶ 
ἐπιστητὴν περιεργάζοιτο χτίσιν, καὶ αὐτὴν εὑρήσει 
νόµοις τοῖς καθήχουσι διοιχουµένην, εὐπειθῆ δὲ xat 
εὐάγωγον, xat θεῷ τῷ ἐπὶ πάντας ὁλοτρόπως àva- 
κειµένην. Λεἰτουργοῦσαι γὰρ αὐτῷ xal ἀχαταλήχτοις 
δοξολογίαις χαταγεραἰρουσιν, ἄγγελοί τε χαὶ ἀρχάγ- 
γελοι, τὸ γνήσιον εἰς παράστασιν εἰς εὐχλείας δύνα- 
p.v. ἔχοντες. Καὶ γοῦν ὁ θεσπέσιος προφήτης Ἡσαῖας 
ἑωραχέναι φησὶ τὸν Κύριον Σαδαὠθ χαθήµενον ἐπὶ 
θρόνου ὑψηλοῦ καὶ ἐπτρμένου, χύχλῳ τε περιεστῶτα 
«à Σεραφὶμ., xot ἁμοιθαδὸὺν ἀλλήλοις ἀνταναφωνοῦντα 


T! Psal. cii, 20. 75 Psal. xvii, 1. 


7? [sa. vi, 1-35. 


nes es!, dicalam. Ipsi enim serviunt, et eum per- 
petuis hymnis venerantur angeli et archangeli, et 
quod sincere se exhibent, pro laudandi facultate, 
habent, Et sane divinus prophetes 1saias vidisse 
ait Dominum exercituum sedentem in tlirono alto 
el excelso, et circumstantes Seraphim , et alternis 
sibi hymnis &3 accinentes *?. Psallit quoque Davidet 
ait : « Benedicite Domino, omnes angeli ejus, po- 
tentes virtute, qui facitis verbum ejus, ul audiant 
vocem sermonuin ejus. Beuedicite Domino, ones 
virtutes ejus, ministri ejus, facientes voluntateta 
ejus **. » 


** Psal. cir, 20, 21. 


627 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. - 


628 


τὰς ὑμνῳδίας. Ψάλλει δὲ xal ὁ Aa616, xat φησιν’ « Εὐλογεῖτε τὸν Κύριον, πάντες ἄγγελοι αὐτοῦ, δυ- 
γατοὶ ἰσχύτ, ποιοῦντες τὸν λόγον αὐτοῦ, τοῦ ἀχοῦσαι τῆς φωνῆς τῶν λόγων αὐτοῦ. Εὐλογεῖτε τὸν Κύριον, 
πᾶσαι αἱ δυνάµεις αὐτοῦ, λειτουργοὶ αὐτοῦ, ποιοῦντες τὸ θέληµα αὐτοῦ. » 

Non igitur generis nostri principibus a Deo data A Οὐχοῦν τὸ δεδόσθαι τοῖς γενάρχαις τὸν παρά θεοῦ 


lex detrimento manifeste illis fuit : multum vero 
abest, sed summa potius utilitati, et exiiniorum 
bonorum conciliatrix. Quod si cui minus videor ve- 
ritatem constituere, a rebus ipsis negotium inspiciat. 
Multaquippe in paradiso erant, et omnia quidem ligna 
praecepit esui ut haberent, id vero solum quod in medio 
erat, devitarent. Tametsi dixerit quispiam , utilius 
fuisse fortasse,in extremo paradiso, ac velut igaotis lo- 
cis, cujus esu interdictum erat, lignum seponi, ut ne 
assiduo aspectu cernentium cupiditates ad sui appeti- 
tionem acueret.Quid autem ad hzc dicemus? Dispen- 
satio erat, eaque providentissima, summzeque artis, 
quod fecit Deus, ut neque latere id posset. Decebat 
enim, decebat, qui ipsum spectarent, eo ipso, in 
legis semper memoriam vocari, οἱ imperatoris excel- 
lentiam agnoscere, et legislatorem eum ac Dominum 
esse non ignorare. Et erat alioqui non inutile tam 
minutis rebus obedientiam subinde meditari, et ad 
temperantiam exercitari.Quin hoc quoque illis adden- 


dum sit. Erat enim zequum valde, qui plantam usque | 


viderent,et legem de ea non ignorarent,in jugem me- 
moriam ejus qui mandarat Dei revocari, neque ad di- 
vinum ejus aspectum resilire, et abducta cogitatione a 
terrestribus, quis et quantus essel qui preceperat,me- 
ditate reputare. Dei autem contemplatione przecel- 
lentius fleri nihil potest, quando suprema beatitatis 
res ea nos participes facit. Et sane Dominus noster 
Jesus Christus, ad eum qui in roelis est, Deum ac 
Patrem loquens : « liec est, inquit, vita aterna, 
ut cognoscant tesolum verum Deum, et quem mi- 
sisti Jesum Christum **, » Et quidem sapientissimus 
Moses ejusmodi rei tante potiri cupiens Deum ob- 
secrabat : « Si inveni gratiam apud te, ostende mihi 
teipsum, ut cognoscam le δὲ,» Vidit enim eum 
Israel, cumque iis Moses, /& sed nondum ita. ut 
agnosceret, sed sentiret potius. Descendit enim 
specie ignis in montem Sina. Quod autem divina 
et arcana natura neque re ipsa ignis intelligatur, 
neque aspectui aut oculis subjiclatur, con(irmavit 
Christus, cum de Deo et Patre dixit Judaeis: « Ne- 
que vocem ejus audistis, neque formam, ejus vidi- 
stis *. » Fingebatur enim per dispensationem in 
igne Deus. Quod autem supremz omnium felicitatis, 
qui modo eam capere digni sint, accurata Dei con- 
templatio conciliatrix sit, vel eorum qui a nobis 
dissentiunt oratio demonstret. Rursus enim ait 
js, cujus modo mentüonem fecimus, Alexander : 
Neque vero id praltermitti equum est, quod. ipsum 
etiam hominibus diving Propidentie munere datum 
est, cujus. eliam in superioribus nonnullam mentio- 
nem movimus. ld autem est, in pielate | adversus 
Deum summam nobis. felicitatem esse posilam, ul 
na mercedem aliunde ab ipso exspeciemus, sed in 


^! joan. xvii, 3... Exod. xxxii, 18, 


νόµον, γέγονεν αὐτοῖς ὁμολογουμένως πρὸς ζημίας 
μὲν Ἠχιστά ve, πολλοῦ γε xal δεῖ, πρὸς ὠφελείας δὲ 
μᾶλλον τῆς ἀνωτάτω, χαὶ τῶν ἑξαιρέτων αὐτοῖς πρό- 
ξενον ἀγαθῶν. Καὶ εἰ μή τῳ δοχῶ πρεσδεύειν τὸ dn» 
θὲς, ἐξ αὐτῶν τῶν πραγμάτων ὁράτω τὸ χρημα 
πλεῖστα μὲν γὰρ ἣν ἓν τῷ παραδείσῳ τὰ ξύλα, προα- 
τέταχε πάντα μὲν ἔχειν ἐδώδιμα, τό γε μὴν ἐν utow 
µόνον παραιτεῖσθαι. Καΐτοι φαίη τις ἂν, ὡς ἣν τάχα 
που λυσιτελέστερον, ἐν ἐσχατιαῖς τοῦ παραδείσου, 
xa οἷον ἓν τόποις οὐχ ἑγνωσμένοις τὸ ἀποπεφασμέ- 
voy εἰς βρῶσιν ἀποτεθεῖσθαι ξύλον, ἵνα μὴ τῷ φαίνε- 
σθαι διὰ παντὸς χαταθήγῃ πρὸς ἔφεσιν τὴν ἐφ᾽ ἑαυτὸ 
τὰς τῶν ὀρώντων ἐπιθυµίας. Καὶ cl πρὸς τοῦτο Epou- 
μεν; (ἰκονομία τις ἣν προµηθεστάτη τε xai εὖτε- 


B χνεστάτη : μηδὲ χρΏναι λαθεῖν αὐτὸ, πεποιηχότος 


Θεοῦ. "Εδει γὰρ, ἔδει τοὺς θεωµένους αὐτὸ δι) αὐτοῦ 
δἡ τούτου πρὸς ἀνάμνησιν ἀεὶ χαλεῖσθαι τοῦ νόµου, 
xaX τὴν τοῦ κρατοῦντος ὑπεροχὴν εἰδέναι, καὶ νοµο- 
θέτην αὐτὸν χαὶ Κύριον ὄντα μὴ ἀγνοεῖν. "Ην δὲ 
καὶ ἑτέρως οὐχ ἀσυντελὲς εἰς ὄνησιν, τὸ δη χρΏναι 
τέως τοῖς οὕτω μικροῖς ἐμμελετᾷν τὸ εὐήνιον, xal 
διαγυµνάζεσθαι πρὸς ἐγχράτειαν. Καὶ πρὀς γε δὲ 
τούτῳ χἀκεῖνο, οἶμαί που, δεῇσει λέγειν. "Hv γὰρδὴ 
xai µάλα εἰχὸς, ἀεὶ τὸ φυτὸν ὁρῶντας αὐτοὺς, xai 
τὸν ἐπ᾽ αὐτῷ νόµον οὐκ ἠγνοηχότας, εἰς ἀνάμνησιν 
ἀεὶ χαλεῖσθαι τοῦ παρεγγυἠσαντος Θεοῦ, οὕτω τα 
ἀναπηδᾷν εἰς τὴν ἐπ᾽ αὑτῷ θεοπτίαν, καὶ τῶν ἐπι- 
γείων ἀναχομίξοντας τὴν δ,άνοιαν, vlc τε καὶ ὅσος 
ἐστὶν ὁ προστεταχὼς ἐμφρόνως διαλογίζεσθαι. Té- 
νοιτο δ᾽ ἂν οὐδὲν τῆς ἀληθοῦς ἐπὶ Θεῷ θεωρίας τι- 
µαλφέστερον, ἐπείπερ fjv τῆς εἰς λῆξιν µαχαριό- 
τητος ἐμποιεῖ τὸ χρῆΏμα τὴν µέθεξιν. Καὶ γοῦν 6 Kó- 
ριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς, τὰς πρὸς τὸν by τοῖς 
οὐρανοῖς Πατέρα xaX Gsbv διαλέξεις ποιούµενος, 
« Αὕτη, φησὶν, ἐστὶν ἡ αἰώνιος ζωὴ, ἵνα Υινώσκωσί 
σε τὸν µόνον ἁληθινὸν θεὸν, xaX ὃν ἀπέστειλας "In- 
couv Χριστόν. » Καὶ μὴν xal ὁ πάνσοφος Μωσῆς 
τοῦ τοιοῦδε τυχεῖν γλιχόµενος ἐλιπάρει λέγων’ « El 
εὕρηχα χάριν παρὰ aot, ἑμφάνισόν pot σεαυτόν’ γνω- 
στῶς ἴδω σε. » Τεθέαται μὸν γὰρ ὁ Ἱσραὴλ αὐτὸν, 
xaX συν αὐτοῖς ὁ Μωσῆς, ἀλλ) οὕπω γνωστῶς, αἰσθη- 
τῶς δὲ μᾶλλον. Καταθέδηχε γὰρ Ev εἴδει πυρὸς, ἐπὶ 
τὸ ὄρος τὸ Σινᾶ. "Οτι δὲ dj θεία τε xal ἀπόῤῥητος 


p Φύσις, οὔτε αὐτόχρημα νοεῖται mop, οὔτε μὴν ὑπο- 


φέροιτο ἂν ὅλως ὁράσει χαὶ ὀφθαλμοῖς, πεπληροφό- 
pnxev ὁ Χριστὸς εἰπὼν τοῖς Ἰουδαίοις περὶ τοῦ θεοῦ 
καὶ Πατρός ' « Οὔτε φωνὴν αὐτοῦ ἀχηχόατε, οὔτε 
εἶδος αὐτοῦ ἑωράχκατε. » Ἐπλάττετο γὰρ οἰχονομι- 
κῶς ὃν πυρὶ τὸ θεῖον, "Ότι δὲ τῆς ἀνωτάτω πασῶν 
εὐημερίας πρόξενον τοῖς ἐλεῖν ἀξίοις εἴη ἂν τῆς ἀχρι- 
θοῦς θεοπτίας τὸ χρῆμα, xai τῶν πρὸς ἡμᾶς ἕτερο- 
γνωμόνων, ἑχδείξειαν οἱ λόγοι. Ἔφη γὰρ πάλιν ὁ 
μνημονευθεὶς ἡμῖν ἁρτίως ᾿Αλέξανδρος ' Άξιον δὲ 


9! Joan. v, 37. 


629 

μηδὲ ἐκεῖνο zapaAuxeiy, 
θείας Ilporolac τοῖς ἀνθρώποις δεδωρηµέγον ἐπ᾽ 
dAiyor ἐμνημονεύσαμεν. "Ecc. δὲ τοῦτο ἐν τῇ 
πρὸς τὸ θεῖον εὐσεδείᾳ, τὴν ἀχροτάτην ἡμῖν εὐ- 
δωαιµονίαν κεῖσθαι, ὡς μὴ μισθοὺς ἔξωθέν τι’'ας 
παρ’ αὐτοῦ, διὰ τοῦτο περιµέγευ», àAAÀ' ἐν τῇ θερα- 
πείᾳ τῇ πρὸς τοῦτο, τοῦ μεγίστου τῶν ἀγαθῶν 
τυγχάνει’. Ὁμολογεῖται μὲν οὖν τὸ εὐδαιμονεῖν 
τοῖς ἀνθρώποις ἔχειν τὸ κεφά.Ίαιον ἐν θεωρίᾳ. Τῆς 
γὰρ Ζιµιωεάτης τῶν τῆς ψυχῆς δυνάμεων, ῆτις 
ἐστὶν' ἡ κατὰ τὸν »οὔῦν, ῆδε ἑνέργεια. θεωρία γάρ 
ἐστιν ἡ τῶν ἐν τοῖς οὖσιν ἱἀρίστων ἀ.ηθὴς Trà- 
Cic. Ἄριστα δὲ τῶν ὄντων ἁπάγτων τὰ θεῖα. Ἐν 
τῇ tov θείων dpa γνώσει τὸ εὐδαιμογεῖ» ἡμῖν. 
"Oe τοίνυν, χαθὰ xai αὐτοί φασιν οἱ ἰσογνώμονές τε 


CONTRA JULIANUM LIB. lll. 


τὸ xal αὐτὸ παρὰ τῆς À ejus cultu. bonorum mazimum consequamur. Con- 


660 


fessum igitur εί felicitatis hominibus in contem- 
platione capul esse. Nam inter anime [acullates, 
prasiantissima, quc in mente est, haec operatio est. 
Contemplatio quippe, cognitio vera est eorum quc in 
rebus sunt optima. Al omnium optima divina sunt? 
Iu divinorum ergo cognitione felicitas nobis est. 
Quando ergo, ut vel ipsi aiunt ejus opinionis socii 
et superstitionis populares, in divinorum contem- 
platione beatitudo versatur, quis est, qui Deum 
universorum, non supra quam potest miretur et 
amet, qui Dei contemplandi primis hominibus legem 
de ligno dederit, quod et in medio erat paradiso 
situm, quia in legis recordationem subinde vocari 
intuentes oportebat, perque legem certe latorís 


αὐτῷ xat συνδεισιδαίµλνες, τὸ εὐδαιμονεῖν ἐστιν ἐν B majestatem et przcellentem pulchritudinem assidua 


τῇ τῶν θείων θεωρἰᾳ, πῶς οὐκ ἄν τις ὑπεραγάσαιτο 
τὸν τῶν ὅλων θεὸν, θεοπτίας ἀφορμὴν τοῖς πρώτοις 
δεδωχότα τὸν ἐπὶ τῷ ξύλῳ νόµον; Ὁ xai ἐν µέσῳ τῷ 
παραδείσῳ πεφύτευτο, διά τοι τὸ χρῆναι καὶ μάλα 
αυχνῶς εἰς ἀνάμνησαιν τοῦ νόµου καλεῖσθαι τοὺς θεω- 
µένους * xal διά γε τοῦ νόµου τοῦ θεµένου τὴν ὑπερ- 
οχὴν, καὶ τὸ ἑξαίρετον κάλλος ἀξί πως διαφαντάζε- 
σθαι. Οὐχοῦν τό γε ἦκον εἰς τὸν σχοπὸν τοῦ δηµιουρ- 
γήσαντος, οὗ πρὸς ζημίας τινὸς, f] βλάδης, γεγονὸς 
τῷ ἀνδρὶ τὸ Υύναιον καταβρήσαν τις ἄν. Οὔτε μὴν 
φαμεν ἠγνοηκέναι τὰ ἑσόμενα τὸν ἀκήρατόν τε xal 


ὑπὲρ πάντα νοῦν * ἀλλ οἶδε μὲν τὰ πάντα πρὶν γενέ- 


σεως αὐτῶν, ἰέναι δὲ ὥσπερ χατὰ ῥοῦν ἑφίησι τὰ 
ἀνθρώπινα, μάλισθ) ὅτι τῆς ἑχάστου προαιρέσεως 
ἀπηρτημένον ὁρᾶται τὸ δρᾶσαί τι τὸ τυχὸν, ἢ μή. 
Elób ἐπείπερ ἐστὶν ἀγαθὸς , χαὶ ἀπηχθημένον ἀεὶ, 
ποιεῖσθαι φιλεῖ τὸ ἡμοιρηχὸς τοῦ πρέποντος, xaY τὸ 
ῥάθυμον εἰς τὸ χρεὼν, ὡς ἦν ἄμεινον, διορίσαιτό τις’ 
οὐδὲ παρελθεῖν εἰς γένεσιν τὴν ἀρχὴν ἐφεῖναί τισιν, 
οὗ περὶ µόνων, ὥς Ye οἴμαι, τῶν πρώτων ἐγχαλέσο- 
µεν αὐτῷ, περὶ πλείστων δὲ ὅσων ἑτέρων μᾶλλον 
δὲ περὶ πάντων τῶν ὅσοι xai μετ ἐχείνους γεγόνάσε, 
xaX εἰαὶν εἰς δεῦρο, ῥά)υμοί τε καὶ ἁλιτήριοι, χαὶ 
τῶν θείων νόμων ἀλογεῖν εἰωθότες ΄ ἆλλ᾽, οἶμαι, σο- 
φὸν εἴη ἂν τῷ αὐτῷ μὲν χαὶ µόνῳ τὸ εἰδέναι τὰ 
πάντα νέµειν, διοικεῖν δὲ τὰ καθ᾽ ἡμᾶς, καθ) ὃν ἂν 
ἕλοιτο τρόπον. Πεπληροφορῆσθαι δὲ, ὅτι πάντα ὀρθῶς 
τε καὶ ἀνεπιπλήχτως ἔχει, καὶ τὸ ἐπιτιμᾷν αὐτῷ 
περὶ ὁτουοῦν ὅλως, τῆς ἀνωτάτω δυσσεθείας ἔχει 
τὴν γραφἠν ὡς χὰρ ὁ προφήτης Ἡσαῖας φησί 
c Τές ἔγνω νοῦν Κυρίου, ἢ τίς σύμθουλος αὐτοῦ ἐγέ- 
νετο; » Εὖ δὲ δη σφόδρα ὁ προφήτης Δαθὶδ ἀναφθέγ- 
γεται, xal φησι πρὸς αὐτόν: « Ἐν τῇ θαλάσσῃ αἱ 
ὁδοί σου, καὶ αἱ τρίδοι σου ἐν ὕδασι πολλοῖς, xal τὰ 
ἴχνη σου οὗ γνωαθήσονται. » Δυσκάτοπτος yàp ἀν- 
θρώποις, μᾶλλον δὲ καὶ ἅποπτος παντελῶς εἴη ἂν, 
d ἐφ᾽ ἑκάστῳ τῶν καθ ἡμᾶς βουλή τε xal θέλησις, 
καὶ αὐτὴ δὲ τῶν ποιουµένων 1, ὁδὸς, τοῦ πάντων 
κρατοῦντος Θεοῦ. Προσεποίσω δὲ οἷς ἔφην καὶ τῶν 
αὐτοῦ διδασκάλων τὴν Év ve Dh τούτῳ συναἰνεσιν. 
"Eq γὰρ ὁ Πορφύριος οὕτω πἀλιν' Νοῦ γὰρ ὄντος 


** Dan. xui, 42. 


cogitatione usurpare ? Non ergo quantum ad condi- 
toris consilium attinet, damno cuiquam aut noxa 
viro fuisse mulierculam quisquam putaverit. Ne- 
que vero dicimus, futura ignorasse sinceram et 
rerum supremam mentem. Novit quippe omnia, 
priusquam fiant ** : ire autem veluti secundo amne 
res humanas sinit, quia pendere a cujusque arbitrio 
cernitur, ut. agat quidlibet, aut. non agat. Si vero, 
quia bonus est, et. semper odisse solet, si quid ab 
officio alienum est, 8$ et ad id quod usus est, tardum 
fuisse statuat melius, neque in lucem venire quos- 
dam initio sinere, non de primis, opinor, solis cum 
eo oxpostulabimus, sed de aliis quamplurimis, imo 
vero de omnibus, quotquol οἱ post illos fuerunt et 
adhuc sunt ignavi et improbi, el divinas leges negli- 
gere soliti : sed sapientis, opinor, fuerit, ipsi qui- 
dem et &oli tribuere, ut scial omuia, el. res nostras 
pro suo arbitratu. regat. Cerüssime autem credere 
recte omnia et inculpate se habere, eumque prorsus 
de re quacunque incusare, crimen habet summa 
impietatis. Nam, ut ail propheta Isaias : « Quis ne 
vit mentem Domini, aut. quis consiliarius ejus 
fuit ** ? » Sane autem bene David ad eum propheta 
clamat et ait : « In mari viz tua, el semitze tuz iu 
aquis multis, et vestigia tua non cognoscentur 16, 9 
Aspectu euim difficile hominibus, imo prorsum 
inaspectabile est, de singulis rebus nostris consi- 
lium ac voluntas, et eorum quz flunt via, rectoris 
ompium Dei. Attexam porro iis quie memoravi, et 
magistrorum ejus in ea ipsa re consensionem. Sic 
enim denuo Porphyrius dixit . Cum enim divina 
mens sit, qug omnibus rebus praesit, εἰ exsuperante 
sapientie magnitudine, ac potentig proprietate in- 
comparabili , universa ordinarit et regat, plerasque 
causas latere hominum mentem, parvam quippe , 
quamvis sapiens videatur el veritatis: indagairix. 
Piam vero, si et eorum de quibus dubitat. difficulta- 
tem. persequitur , obloqui non audere, bene aulem 
esse ul sunt, εἰ sentire, el predicare, quodque bene 
sint, ideo facta esse uii. sunt. (Quid enim mens tanta 
atque lalis, perperam [acij ? nec fas esse prudentiam 


$9 [ga xL, 15; Rom. x1, 94. ** Psal. Lxxvi, 19. 


σι 


S. CYRIÉLI ALEXANDRINI ARCHIPP. 


nostram facere ejus quod bene est. censitricem, ét ini- A δὲίου, τοῦ τῶν Gur προεστῶτος, xat σοφίας 


prudentiam ejus quód male. Minime igitur sbérit a 


prudenti ratione, quà d Deó sunt, recte facta esse 
omniá ét pulaké et dicéré; iniplum veró funditus- 


que réprobum, éüriose sectari velle qud nunquanr 


assequamur : quin. potius émicent ultra mensufani 
et cogitationém nostrám. Addit iis qux dixi, et alia 


ὑπερδάλλόντι µἀγέθει, δυγάμεώς τε καὶ ἁπάρα- 
διήτῳ ἰδιόξηέι, τὸ πᾶν διατάξαγτος xal διο!Νοῦγ- 
tóc, JavOdyacr μὲν τὰς zoAAc αἰτίας , poxpór 
ὄνέα τὸν dvOpózwor vob? * xàr σοφὸς εἶναι δο- 
κῇ. καὶ ἐρευνητὴς τῆς ἀ.1ἠθείας. Εὐσεδὲς δὲ, el 
xat μεθὴσει toy. ἁπὸρουμένων τὸ δυσερεύνητον. 





quailam assuil omuiscius Julianus. βασφημεῖ» μὲν μὴ τοῖμᾷ», «αλῶς δὲ ἔχειν ὡς 
ἔχει, xal ἡγεῖσθαι xdi «λέγειν. καὶ ὅτι διὰ «0. sad ἔχευν ἂν οὕτως ΊΤέγονεν ὡς γέγονε. TU γὰρ 
ἂν yóUc τοσοῦἑοό xal τοιὀῦτοξ Λαρανόμως ἕδρασε; Ποιεῖσθαι δὲ gd, χρῆναι θεµιετὸν' εἶναι τὴν 
Tinetépav σύνεσι' to) καλῶὸ ἔχόντος ἐξεταστιλὴν, καὶ τὸ "Ny ἀσύγετον τοῦ xaxüc. Οὐχοῦν τῶν 
ἐπὶ φρόνἡσέι λόγὼν ἁμοιῤήσειεν ἄν ἠκιοτά γε τὸ δεῖν ὀρθῶς οἴεσθαξ «e xa λέγειν πεπράχθαι πάντα 
τὰ πἀρὰ θΘὲὸῦ * ἀνόόιόν δὲ καὶ παντελῶς ἀἁπόπεμπιον τὸ περἰεργάζέσδαι φιλεῖν τὰ ὧν οὐκ ἂν γἐνοιτό τις 
πρὸς ἡμῶν ἠθήῤα: διὰθεῖ δὲ μᾶλλον ἐπέχεινα κέτρου xal Bidvolag τῆς ἓν ἡμῖν. Ἱροσεπάγει δὲ ok 
ἔφήν, καὶ ἑτέρά ἅττα δυγείρων ἐὐθὺς ὁ πάνσοφος Ἰουλιανός. 


$6 JULIANUS. B 


Nam serpentem, qui cum Eva loquitur, quo tan- 
dem usum sermone dicemus ? an huinano? Quid a 
ficlis Grecorum fabulis ista differunt) 


CYRILLUS. 


Én rursus vera íÍncessit, ἐν Grecis ed. fabulis si- 
milià esse dicit. Comperium Igitur Tiobet ét fabulas 
ésse él afiicülarám gartitus, nihilque aliud, ea quii 
et rata habet, et in religionis vim trahit. Sed nos, 
ὁ bone, nequaquam ἰδίυά de sancta et divinitus 
inspirata Scriptura dicimns. Fabulósum namque 
Inea prorsus nihil : veritati$ plena sunt omnia. 
Mirür autem quod, acutissimus licet, et inlimarum, 
üt ipse opinatur el praedicat , disciplinarum non im- 
peritus, et extra res sensuum meutem aliquando 
attollens, ron intelligat, improbi et malorum prin- 
cipis dieinonis efficacia-factam esse vocem mali- 
gnitalis suz proxiextum serpentem. obtendentis. 
Cum éüim rationis particeps wm aniuial aliud non 
essel, per nimiam simplicitatem rata est muliercula 
forsitán et áliis animabiluá datum esse vocis hu- 
Inani? usum. Quod. áutem immundis spiritibos diffi- 
tile nón si talia interdum aliquá nioliri, vel sola 
fÉósis vérbá idoneà sunt, qux fidem plénissimáni 
faciant. Sed Quiá verisimile est, qui ex eadém sint 
τος], düá lsie rerum Christianarum obtrectáior, 
óordlioni noftré non adsénsurós, age, excussis isto- 


IOYAIANOZ. 

Tiv γὰρ ὄφιν τὸν πρὸς τὴν Εὔαν διαλεγόµενον, 
ποδαπῇ τινι φήσομεν χρῆσθαι διαλέχτῳ ; &pa άνθρω- 
πείᾳ ; xat tL διαφέρει τῶν παρὰ τοῖς Ἕλλησι πεπλα- 
σµένων μύθων τὰ votábs ; 

ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 

Ἰδοὺ 8H πάλιν τοῖς ἀληθέσιν ἐπιτιμᾷ, xat μύθοις 
αὐτὰ προσεοίχἕναι φησὶ τοῖς Ἑλληνιχοῖς. 0ἶδεν οὖν 
ἄρα σαφῶς μύθους τε ὄντας, xal Υραοπρεπη τερετί» 
ἁματὰ; xài ἕτερον οὐδὲν, & xal φρονεῖν ἀδιοῖ, καὶ εἰς 
θρησκείας ποιεῖται δύναριν. 'AXV ἡμεῖς ve, ὦ τᾶν, 
οὗ τοῦτῦ ipapev περὶ τῆς ἁγίας καὶ θεοπνεύστου Γρα- 
φῆς. Μυθιχὸν γὰρ ἐν ἀὐἑῇ παντελῶς οὐδέν ' ἀληθείας 


; Ub τὰ πάντα µεμέστωται. θαυμάζω δὲ ὅτι, καΐτοι 


ἰσχνὸς ὧν ἄγαν, xat µαθηµάτων, ὡς γοῦν οἵεται καί 


φησιν, ἐσωτἐρικῶν οὐκ ἀνήχοος , καὶ πέρα τῶν al- 


ἀθητῶν ἔσθ᾽ ὅτε τὸν νοῦν ἐνιεὶς, οὐ συνῆχεν , ὅτι τῇ 
τοῦ πονηρὀν τε καὶ ἀρχεκάχου δαἰμονὸς ἑνεργείᾳ γέ- 
γονὲν fj φων] προχάλυµµα τῆς ἑνούσης αὐτῷ σχαιό- 
τηῖος οιουμένου τὸν ὄφιν. Ζώου γὰρ τὸ τηνικάδε 
λογικοῦ μὴ ὄντος ἑτέρου ἐξ ἁπλότητος τῆς ἄγαν, 
φἠθή τὸ γύνὰιὸν τάχα που xal ἑτέροις ζώσις δεδό- 
θᾶι ἀνθρωπείᾳ δύνασθαι πεχρῆσθαι φωνῇ. τι δὲ 
ybletbw 9ὐδὲν τοῖς ἀχαθάρτοις πνεύμασι, τὸ xu 
ἐκθὶ Gr εἰσὶ τονοῦτδις ἐπιχειρεῖν, μάλιστα μὲν ἀξιό- 
χβεὼς t& xol μόνος τοῦ Μωσέως ὁ λόγος, εἷς vs τὸ 
λρῆναι Αληβοφορεῖν. Ἐπειδὴ δὲ εἰχὸς ἐΞοὺς τὰ αὐτὰ 
ψ ῥόνεϊν ἠρημένους, τῷ κατασκώχἈτοντι τὰ Χριστια- 


füih hiétoriisi, quoad licet γη demonstrémus. Ho- py νῶν, p ἂν ἐθελῆδαι, τοῖς προς ἡμῶν συναινέσαι λό- 


neris igitut reá a Grieciá ad Trojam geátsé cómpo- 
hehá, ünüm Achilli& équorum, Xahtfüs Ib brat, 
ihóFteih el auguratuin éshe affirinat, δι dixíésà rà: 
- o 1 *« 

TO6Ih : | 


Xanthe, necem quid mi présagis? 
Minime vero neglexit, ut ne mentiri putaretur. 
Iixit enim : 
Vocem illi. Juno formósis indidit blnis. 
Éed opponet deno quie sófet, idque pobileum coms 


(4) Ziad. cam. V, vers. 420, 


Yos ’ φἐρὲ τὰς αὐτῶν πολυπραγμονἠσαντὲς ἱστορίας, 
ὡς bá, 4b χρημα καταδειχνύωµεν. "Όμηρος μὲν οὖν 
τὰ τοῖς Ἑλληδί πεκοιημένὰ κατὰ πὴν Τροίάν συντι- 
ῥεὶς͵, ἕνὰ τῶν Αχιλλέως ἵππων (Ξάνθος οὗτος ἂν) 
χατὰμἀντεύσὰσθᾶί οἱ τὸν θάνατον ἰσχυρίφεται, Φάναι' 
τὲ τὸν ἥρω * 

fárós, rl. µοι Ódvacor μαντεύεαι (1): 

Κατημέλησε δὲ ἡχιστᾶ γε τοῦ μὴ διεψεῦσθαι δοχεῖν 

έφη γὰρ, ὅτι 

Αθβήεντα δ ἔθηχε θεὰ ἀευκώλενος "Hpn (2). 
Ώῥόόαλεῖται δὲ ἴσως τὰ σονήθη πάλιν, xa μνθολο- 


(5) Ibid. vers. 407. 


- 


655 


ΟΟΝΤΑΑ JULIANUM LIB. ΠΙ. 


054 


γίαν ποιήτιχην εἶναι £9 χρημα ἑἐρεῖ. Οὐχοῦν, εἰ δο- A mentum esse dicet. Ergo, si videtur, mendacil 


πεῖ, χατειρήσθω μὲν τῶν 'Opfpou ποιημάτων τὸ 
ψεῦδος, καὶ κατὰ τῶν αὐτοῦ διδασχάλων ἠχέτω τὸ 
ἔγχλημα. Πολυπραγμονῶμεν δὲ xal ἑτέρους τοιαῦτά 
τινα συγγεγραφότας. Πορφύριος τοίνυν ὁ αὐτοῦ χοι- 
νωνὸς, xat τῆς κᾶθ) ἡμῶν ἀθυροστομίας πατὴρ, τὸν 
Πνυθαγόρου βίον ἐξη/ούμενος, ὧδέ vf; qnot: Τὰ γὰρ 
ἑσεορούμενα περὶ τῆς ἐν Μυκήναις ἀνακθιμέγης 
σὺν Τρωϊκοῖς «Ἰαφύροις cà 'Apyela "Hpa Εὐφόρ- 
6ου τοῦ Φρυγὸς, καὶ τῆς τούτου ἀσπίδος, παρίε- 
p6?. dc πἀνν δημώδη. Καύκασον δὲ ἔφασαν κο- 
ταµὸν, σὺν zoldolc τῶν ἑταίρων διαδωίνοντά 
XOt8 προσειπεῖϊ, καὶ ἆ ποταμὸξ }9γωνότδρον 
ἀνεφθέγέατο πάντων áxovórcurv: Xaips, Πνθα- 
}όρα. ΑἉλλ', οἶμαι, φαῖεν ἂν ἴσως τινὰς, ὡς προσει- 
πεῖν μὲγ αὐτὸν τὸν ποταμὸν ἔφη , οὐ μὴν ὅτι καὶ 
δαιµόνιον ἐφθέγξατθδ. Καλῶς. Ἡν οὖν τάχα mov λο- 
γικὸν τὸ ὕδωρ. 'AXX', οἶμαι, τουτὶ καὶ νοῦ παραπαί- 
οντος, χαὶ τῶν ἁμηχάνων elvat. φαμον. Οὐχοῦν δαι- 
µόνιον ἐφθέγξατο, καὶ τῆς Πνθαγόρου γοητείας &ni- 
δεεξις ἦν, τὸ προσφωνῆσαι δοχεῖν τὸν ποταμὸν αὐτῷ. 
Ἁλχ' o0x ἀληθὸς τοῦτο, φιλοφογίἁ δὲ μᾶλλον. Οὐχοῦν 
εἰ μὴ τῆς καλουµένης map! Ἕλλησιν ἀποῤῥήτου σο- 
φίας. τοι τῆς μάγου τέχνης, ἑπίμεστος ἣν, ἀπηλλά- 
χθω τῆς αἰτίας, ληροῦμεν ἡμεῖς. El δὲ 6h φαίνοιτο 
Ὑόης τε xaX ἐπῳδὺς, xoi ταῦτα teyv(vnc, πῶς οὐχ 
ἀληθὲς εἰπεῖν, ἑνεργείᾳ τινὸς τῶν προσιζηχότων αὖ- 
τῷ δαιµονίων πεπράχθαι τὴν πρόσρησιν; Γράφει δὲ 
πάλιν ὁ Πορφύριος ὧδε περὶ αὐτοῦ Τοὺς 08 περι- 


damnentur Homeri poemata, $7 οἱ in ejus ma- 
gisuros crimen recidat. Vestigenus autem et alios, 
qui talia scripttarint. Porphyrius itaque ejus 
Socius , et petulantis in nos maledicentiz ρα» 
rens , Pyihagorz vitam exsequens, sic alicubi 
soribA : Nam qua narrantur. de dicato. Mycenis 
Phrygis Euphorbi cum Troicis spoliis Argive Junoni 
hujus quoque clypeo, ut nimis pervulgata prater- 
mittimus, Caucasum. autem. flumen. narrant , cum 
pluribus sodelium irajicientem  allocutum esse ,. el 
fluvium magna voce  cunclis audientibus respon- 
disse : Ave, Pylhegora. Sed subjecerint , opimor, 
aliqui, dixisse salutatittn. eum esse a fluvio, at non 
utique d:à"nonem locutum. Bene habet. Erat igitur 
fortasse rationis compos aqua. Sed hoc, opinor, 
eiots mentis 6686, neque fleri posse dicimus, Dze- 
mon igitur locutus est, idque Pythagore presti- 
giarum argumentum erat, quod eum alloqui fluvius 
videbatur. At verum id non est, inquies, sed po- 
tius quststta cavillatio. Ergo nisi ea, quam arcanam 
sapientiae Greci nominant, sine arte magica, ple- 
nus erat, crimine vacet ipse, nugamur nos. Sia 
autem et praestigiator et excantator, et istiusmodi 
artifex apparet, quidni vere dicatur, slicujus eorum, 
qui ipsi assidui barerent, demonum vi salutatio- 
nem esse factam? Scribit rursus de eo Porphyrius 
$d hune modum : Ambwulationes autewt neque. ipse 
insidiose cum multis obibat, sed secundus vel ter- 


πάτους οὐδὲ αὐτὸς ἐπιρθόνως μετὰ zoAAow Q tius, in templis vel in lucis loca deligens el quietis» 


ἐποιεῖτο, dJAAà δεύτερος, ἢ τρίτος àv. ἱεροῖς, 7) àv 
docct τῶν χωρἰων ἐπιλεγύμεγος τὰ ἠσυχαίτατά 
f£ xal περικαλλέστατα. Τοὺς δὲ φίλους ὑπερ- 
ηγάπα, χοιὰ μὲν τὰ τῶν cldov εἶναι πρῶτος 
ἁποφηγάμενος, τὸν δὲ φἰΊον üAAov. ἑαυτόν' καὶ 
ὑγιαίνουσι μὲν αὐτοῖς συνδιἑτριδε, κάμνοντας δὲ 
τὰ σώματα ἐθεράπευε, καὶ τὰς ψυχὰς νοσοῦντας 
λαρεμυθεῖτο, καθάπερ ὄφαμεν», tovc μὸν ἐπῳδαῖς 
κά) µαγείαις, τοὺς δὲ μονυσικχῇ. Ἴσον δὲ οἶμαι, xol 
τὸν ὄφιν εἰπεῖν μὴ ἂν ἰσχύσαι mob, τῇ κατὰ ἄνθρω- 
Tov χἐχρῆσθαι φωνῇ, Καύὐχασόν τε τὸν ποταμὸν ὃς 
τῷ µάγῳ γέγονεν εὐπροσήγορος, Μέμνηται τούτου 
xaX ὁ σοφώτατος Κλήμης ἐν τοῖς Σερωματεῦσι λέ- 
γων ᾿ Ζωροάστρην τε τὸν Πόρσην Πυθαγόρας ἐζή- 
ωσε , zal ῥίδλους ἀποχρύφους τὰνδρὸς τοῦδε, 
of τὴν Προδίκου µετιόντες αἴρεσι», αὐχοῦσι κε- 
κτῆσθαι. Ότι μὲν οὖν οἱ μάγοι Περσιχόν siot γένος, 
ἐροῦσί που πάντως. Ζωροάστρην ve μὴν οὐδεὶς ἆπαλ- 
λάξειε λόγος τοῦ ταῖς μαγικαϊῖς ἐνισχῆσθαι τέχναις, 
οὗ δὴ καὶ πανάριστον ζηλωτὴν Πυθαγόραν φασὶν, ὡς 
καὶ βίδλους ἀποῤῥήτους παρ) αὐτοῦ συντεθειµένας 
αὐχῆσαϊ τινας. Ταυτὶ μὲν Πορφύριός τε xa Κλήμης. 
Φιλήστρατος δὲ τὸν ᾿᾽Απολλωνίου βίον ἐξειλεγμέναις 
χαλλιοπείαις κατασεμνύνειν ἐπιχειρῶν, καὶ εἰς λῆξιν 
ἀναφέρων τοῦ παντὸς θαύμάτος, ἀποχομίζει μὲν αὐ- 
τὸν πρὸς αὑτοῖς τοῖς ἀνωτάτω τέρµασι τῆς Θηδαίΐων 
γῆς Καὶ αὐτοῖς ἔφη toic τοῦ ποϊωμοῦ καταδιύ- 


(1) Srromat. lib. 1. 


sima et amenissima ; amicos aulem summopere dili- 
gebat, qui primus amicorum communia esse omnia 
pronuntiari, εἰ amicum allerum semet, et cum 
valentibus ipse versabalur , corpore autem «gros 
curabat , οἳ animo «φον consolabatur , ut 
diximus , hos quidem incantamentis οἱ magia , 
illos vero iusica. Par autem est scilicet , el 
Serpentem dicere humana nequisse voce uli, 
Caucasum fluvium potuisse qui mago comis et 
affabilis fuit? Hujus quoque mentionem facit et 
sapientissimus Clemens in Stromatis , dicens : 
Et  Zoroastren Persam | emulatus. ἐί Pythiago- 
ras , et arcanos hujus hominis libros qui Prodici se- 
clam sequuntur possidere se gloriantur (1). 88 Magos 


D itaque Persicum genus esse. fatebuntur utique : at 


Zoroastrem cerle nulla oratio absolverit, quin ma- 
gicis artibus deditus fuerit, cujus optimum Pytha- 
goram dwmulum dicunt fuisse, ut. etiam nonnulli 
gloria sint arcanos quosdam ab ipso libros esse 
compositos, Et hzec quidem tum Porphyrius, tum 
Clemens. Αι Philostratus, qui delectis verborum 
scitanientis Ápollonii vitam exornare conatur, el 
2d supremum usque miraculum effert, ipsura. qui- 
dem ad summos fines agri Thebani deportat, et in 
ipsa dieit fluminis catadupa sese dedisse. Congres- 
sum ustem tum iie qui illie sunt Gymnosophistis, 
peritissitis ipsie quoque prastigiarum (2) ; tum ad- 


(2) Lib. vi, cap. 12. 


035 


5. CYHLLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


656 


dit, omnium praesulem, is erat Thespesion, Apollo- A ποις &gOtAsiv. Συγγεγέσθαι δὲ τοῖς αὐτόθι l'oyro- 


wio dixisse : Enimvero quoniam sapientig impotes 
ton sumus ; (u, inquit, arbor, ulmus autem erat. ter- 
ία ab illa sub qua disserebant, saluta mihi sapientem 
Apollonium. Et compellavit eum quidem arbor «ti 
jussa est : vox autem erat et articulata et (eminea (1). 
Meinorabo item Dodongam quercum , quam et hu- 
mana voce usam dicunt. Sed et Cittieus Isigonus, 
in Rhodo iusula, Jovis taurum ait humans vocis 
expertem non fuisse. Videsis igitur , ut impostorum 
ludibria plaue demonstrent, nature demonum 
inesse ut efficere interdum voces queant; neque e 
Sensu przditis modo animantibus, sed et voce et 
sensu expertibus, aqua dico et arboribus. Cum ergo 
manifestum omnibus sit, non fuisse allocutum mu- 
lierem solum et per se serpentem, qui nature sit 
nec ralione nec intellectu przdite, verumtamen 
subiisse ejus personam mali patrem Satana, cum 
dat:x ipsi immortalitatis munere spoliare vellet 
hominem ; quis non eum jure reprehendat , ut qui 
hzc non intellexerit, quxe in scelestum et impium 
draconem tantum non maximum clamorem tollunt ? 
Quod si ipse non credit, non propterea percipi ve- 
ritas nequit. llle autem veris uon assentiens, me- 
rito rideatur. Sed transacto de his, ut ipsi libuit, 
sermone, in sacras Litteras juveniliter rursus in- 
solescit, et ait : ' 


σοφισταῖς, εὖ εἰδόσι xal αὐτοῖς có ἀριστεύειν ἐν 
χοητείαις. Εἶτά φησι τὸν τῶν δ.ων προεστηκότα - 
(θεσπεσίων οὗτος ἦν), πρὸς τὸν Απουώνιον εἰπεῖν, 
αὐταῖς οὕτω φωναῖς ' "Οτι δὲ οὐχ ἁδυνατοῦθμεν 
σοφἰᾷσθαι, Τὸ δεῖνα, ἔφη, δένδρον (ατε]έα δὲ 
ἦν, τρίτον áx' ἐχείγου o9" ᾧ διεϊέγοντο), πρῤσ- 
8,38 τὸν σοφὸν 'AxoAAdviov. Καὶ προσεῖπε μὲν 
αὐτὸν, ὡς ἐκε.λεύσθη, τὸ δένδρον  ἡ φωνὴ δὲ ἦν 
ἔναρθρός τε καὶ Ori-Avc. Διαμεμνήσομαι δὲ xol τῆς 
ἐν Δωδώνῃ δρυὸς, fiv xaX ἀνθρωπείᾳ quat κεχρῆσθαι 
φωνῇ. Καὶ μὴν χαὶ Ἰσίγονος 6 Κιττιεὺς, ἓν "Póbo 
τῇ νήσῳ τὸν τοῦ Διὸς ταῦρόν φησιν οὐκ ἁμοιρῆσαι 
λόγου τοῦ χαθ) ἡμᾶς. "A0pst δὴ οὖν, ὅπως τὰ τῶν 
γεγοητευκότων ἀθύρματα διαδείχνυσιν εὖ µάλα, τῇ 
τῶν δαιµονίων φύσει προσὸν ἁποτελεῖν ἔσθ᾽ ὅτε δύνα- 
66a: φωνὰς, xaX οὐχ ὡς ἀπό γε µόνων τῶν Ev αἰσθή- 
cet ζώων, ἀλλὰ γὰρ xaX τῶν ἔξω φωνῆς καὶ αἰσθὴ- 
σεως, ὑδατός τε, φημὶ, χαὶ ξύλων, ὍὌντος τοίνυν 
ἅπασιν ἐναργοῦς, ὡς οὐχ ἂν τῷ γυναίῳ προσδιείλε- 
χτό τι, μόνος ὧν χαὶ καθ ἑαυτὸν ὁ bot, φἼσεως ὧν 
οὐχὶ τῆς ἐν λόγῳ xal νοερᾶς * ὑπέδυ γε μὴν τὸ αὑτον 
πρόσωπον ὁ ἀρχέχακος Σατανᾶς, καταλῃστεῦσαι θε- 
λήσας τὸν ἄνθρωπον, τῆς δοθείσης ἀθανασίας αὐτῷ ' 
πῶς οὐκ ἂν αἰτιῷτό τις, xal µάλα εἱχότως, ὡς οὗ 
συνέντα auti, χαἰτοι πλείστην ὅσην ποιούμενα τὴν 
χαταθοὴν, μονονουχὶ τοῦ πονηροῦ τε xai ἀνοσίου 


ὁράχοντος; El δὲ αὐτὸς ἀπιστεῖ, φαίην ἂν ὅτι οὗ πάντως διὰ τοῦτο εἶεν ἂν ἀνέφιχτα τ' ἀληθῆ. Ὁ δὲ 
τοῖς ἀληθέσιν οὐχ ὁμολογῶν, γελῷτο ἂν ἐν δίχῃ. Διαπεράνας δὲ κατὰ τὸ αὐτῷ δοχοῦν τὸν ἐπὶ τῷδε λό- 
Τον, Χατανεανιεύεται πάλιν τῶν ἱερῶν Γραμμάτων, xal qnot: 


89 JULIANUS. 


Deum autem boni et mali cognitione formatis a se 
nominibus interdicere, non summi absurditatis 
est? Quid enim stultius esse possit eo, qui bonum 
et malum dignoscere non queat? Manifesto enim 
bac nou fugiet, mala dico; illa non persequetur, 
bona inquam. Quod autem prudenti: caput est, 
qua nihil praestantius homini obtigerit, id homiuem 
Deus gustare vetuit. Nau peculiare opus esse pru- 
dentia boni ac deterioris notitiam, vel dementibus 
planum est. 


CYRILLUS. 
Αι verborum Scripture vim eum igborasse, in- 


IOYAIANOZ. 


Τὸ δὲ xaY τὸν θεὺν ἀπαγορεύειν τὴν δ.άγνωσιν xa- 
λοῦ τε χαὶ φαύλου τοῖς ὑπ' αὐτοῦ πλασθεῖσιν ἀνθρώ- 
ποις, ἀρ᾽ οὐχ ὑπερθολὴν ἁτοπίας ἔχει; Τί γὰρ iov 
ἠλιθιώτερον γένοιτο, τοῦ μὴ δυναµένου διαγι)ώσχειν 
καλὸν xal πονηρόν; Δῆλον γὰρ, ὅτι τὰ μὲν οὗ φεύ- 
ξεται͵ λέγω δὲ τὰ χαχά ' τὰ δὲ οὗ µεταδιώξει, λέγω 
δὲ τὰ χαλά. Κεφάλαιον δὲ φρονῄήσεως ἀπηγόρενυσεν 
ὁ θεὺὸς ἀνθρώπῳ γεύσασθαι, fj; οὐδὲν ἂν εἴῃ τιµιώ- 
τερον ἀνθρώπῳφ. "Oct γὰρ fj τοῦ xaXou xal τοῦ χεί- 
ρονος διάγνωσις olxelóy ἐστιν ἔργον φρονῄσεως, πρό- 
δηλόν ἐστί που xal τοῖς ἀνοήτοις. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 
Ἠγνοηχότα μὲν οὖν αὑτὸν τῶν γεγραμµένων δύ- 


quisitio demonstrabit. Arbitror autem ut manife- D ναµιν ἐχδείξειεν ἂν fj βάσανος. Οἶμαι δὲ δεῖν, ὑπὲρ 


sta rei totius natura fiat, paucis cum eo agendum. 
Nam omnimedis ignorare, quid bonum sit, quidque 
secus, pecuinum sit, οἱ lapidi potius aut trunco si- 
millimum, à natura vero compote rationis alienis- 
simum. At vis dictionis, scientie boni οἱ mali vi- 
delicet, significat apud divinas certe Litteras, uon 
nuda veluti et $ola ratione rerum scientiam capere, 
sed ut polestale atque experimen!o, in processu 
. orationis liquido evidenterque demonstrabimus. ld 
vero dici oper: preiium puto, Deum universorum 
ad boua opera hominem coudidisse, ut e sacris 


(1) Lib. vi, cap. 5. 


γε τοῦ καταστῆσαι σαφῃ τὴν τοῦ παντὸς πράγματος 
φύσιν, ὀλίγα ἅττα πρὸς αὐτὸν εἰπεῖν. Τὸ μὲν γὰρ 
ὁλοτρόπως ἀγνοεῖν, τί μὲν ἔστι τὸ ἀγαθὸν, τί δὲ 6h 
χαὶ τὸ ἀνάπαλιν, κτηνοπρεπὲς ἂν εἴη, καὶ λίθῳ μᾶλ- 
λον ἡ ξύλῳ προσπεφυχός  λογικῆς δὲ οἶμαι ψυχῆς 
ἀλλότριον παντελώς. Ἡ δέ ve τῆς λέξεως δύναμις, 
τῆς τοῦ εἰδέναι, φημὶ, Χαλόν τε χαὶ φαῦλον, xata- 
σηµήνειεν ἂν παρά ve ταῖς θεοπνεύστοις Γραφαῖς, 
οὐχὶ δήπου πάντως τὸ ὡς ἐν ψιλῇ χαὶ µόνῃ δέχε- 
σθαὶ γνώσει τῶν πραγμάτων τὴν ἐπιστήμην, ἀλλ᾽ 
ὡς ἓν δυνάµει καὶ πείρχ, xaX τοῦ λόγου προϊόντος 


651 


CONTRA JULIANUM LIB. 1]. 


638 


ἡμῖν, σαφῶς τε xa ἑναργῶς δειχθήσεται. "Exsivo δὲ A Litteris patet, nullius boni egentem, οἱ perfectum, 


οἶμαι χρήσιµον οἰπεῖν, ὡς ἔχτισε μὲν τὸν ἄνθρωπον 
ὁ τῶν ὅλων θεὸς ἐπὶ ἔργοις ἀγαθοῖς, χαθὰ γέγραπται, 
ἀπροσδεᾶ παντὸς καλοῦ, γαὶ ἁρτίως ἔχοντα, κατά 
γε τοὺς ἑνόντας λόγους τῇ φύσει, τοὺς ἐν. φυχἠ τε, 
φημὶ, xal σώματι. Ἐπεποίητο μὲν γὰρ ὁ νοὺς τοιοῦ- 
τος αὐτῷ, ὡς οἷός τε εἶναι χαθορᾷν Θεόν τε xal τὰ 
αὐτοῦ, χατά γε, φημὶ, τὸ ἐχνεμηθὲν τῇ φύσει µέτρον’ 
« Βλέπομεν γὰρ δι’ ἑσόπτρου xo δι αἰνίγματος, » 
χατὰ τὸ γεγραμμένον ' ἐφέσεως δὲ τῆς εἰς πᾶν ὁτιοῦν 
τῶν τεθαυµασμένων ἑἐπίμεστος ὧν, καὶ οἰονείπως 
ἁπλῆν ἔτι xat μονοειδῃη τὴν ἀγαθοῦ παντὺς λαχὼν 
ἐπιστήμην, xal εἰς αὐτὸ βλέπων ἀπερισπάστως, ὡς 
µόνον ὁρῶν αὐτὸ xai ὀλοχλήροις θεληµάτων ῥοπαῖς, 
ἀπονενευχὼς xal ἐθελουργὸς εὖ µάλα πρὸς τοῦτο lv. 
Σῶμά γε μὴν αὐτῷ πεποίηται μὲν ix γῆς, ἄμεινον 
ὃΣ ὕανάτου καὶ φθορᾶς (xXv γελῷέν τινες τῶν ἁπί- 
στων τὸ εἰρημένον ἀχούονςες), ὅτι θεοῦ γε ἐθέλοντος 
Tv, οὗ τοῖς νεύμασιν ἡ τῶν πραγμάτων ἔπεται φύ- 
σις, πάντα τε xal πάντως, τὸ αὐτῷ δοχοῦν, ἀῤῥήτοις 
τισὶν ἐνεργείαις, ἐφιχτὸν ἀποφαίνοντος * ὅτι τὸ κατὰ 
γνώμην αὐτῷ, τοῦτο xal τῶν γεγονότων ἑχάστῳ φύ- 
σις. Οὐ γὰρ δήπου Πλάτωνι μὲν ἑξέσται λέχειν, ὡς 
ix προσώπου θεοῦ, τοῖς παρ) αὐτοῦ γεγονόσιν͵, 
Ίγουν οὐρανῷ, καὶ fM, καὶ ἄστροις, & δὴ καὶ αἱ- 
οθητεὺς ὀνομάζει θεούς’ Διὸ, ἐπείπερ γεγένησθε, 
οὐκ ἀθάνατοι μὲν ἐστὲ, οὐδὲ ἄΊντοι τὸ πάµπαν: 
οὔτι v8 μὴν «Ἰυθήσεσθε, οὐδὲ τεύξεσθε θανάτου 
μοίρας, τῆς ἑμῆς βου.ήσεως, μείζονος ὅτι δὲε- 
σμοῦ καὶ χυριωτέρου .Ἰαχόντες ἐχείνων, οἷς ὅτε 
ἐγίνεσθε ξυνεδεῖσθε. ᾽Απιστήσομεν δὲ τοῖς Μω- 
σέως γράµµασιν, εἰ mípa τοῦ φθείρεσθαι τεθεῖσθαι 
λέγοι, Θεοῦ Υε ἐθέλοντος, τὸ φθείρεσθαι πεφυκός. 
"Hv ἄρα θανάτου τὸ σῶμα χρεῖττον * ἀνεφύτευσε γὰρ 
αὐτῷ τὴν ζωὴν ὁ πάντων Δημιουργός. Ἐπειδὴ δὲ v 
τοῦ φθείρεσθαι πέρα, ἐμφύτους μὲν τὰς ἐφέσεις 
διεχληρώσατο, τὰς ἐπί γε τοῖς ἑδωδίμοις xal παιδο- 
γονίαις * ἀτυράννευτον δὲ ταῖς εἰς τοῦτο ῥοπαῖς, τὸν 
νοῦν ἔχων, ἐθαυμάξετο. Ἔδρα γὰρ ἐλευθέρως τὸ δο- 
χοῦν, οὕπω τῆς σαρχὸς, τοῖς àx τῆς φθορᾶς πάθε- 
σιν ὑπενηνεγμένης. Ἐπειδὴ δὲ προσχέχρουχε τῷ 
τεχτηναμένῳ sip τῆς δοθείσης ἀλογήσας ἑντολῆς, 
xaX ἀρχὴ Ὑέγονεν ἀχρασίας αὐτῷ τῶν ἀπειρημένων 
1j βρῶσις, νενίχηται τὸ ἐντεῦθεν, ταῖς εἰς τὸ φαῦλον 


Ἠδοναῖς, καὶ τὴν φύσιν τοῦ σώματος, ὁ τῆς ἁμαρτίας D 


νόμος &laébu, χαὶ καθάπερ ἓξ ἀνοσίου ῥίζης τῆς φθο- 
ρᾶς τὰ τῶν ἑχτόπων ἐπιθυμιῶν ἑθλάστησε πάθη, καὶ 
οἷά τι τῶν ἀτιθάσαων θηρἰων, ἀγριαίνει λοιπὸν ky 
ἡμῖν τὸ φιλήδονον ταῖς εἰς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἀρίστων 
προθυµίαις ἀντανιστάμενον. Καὶ γοῦν Παῦλος ὁ θε- 
σπέσιος τοῖς ἁῤῥωστήμασι τῆς φύσεως μονονουχὶ 
xat ἐπιστυγνάζων φησίν' « Οἴδαμεν δὲ ὅτι ὁ νόμος 
πνευματικός ἐστιν ἐγὼ δὲ σάρχινός εἰμι, πεπρα|γ]μέ- 
vog ὑπὸ τὴν ἁμαρτίαν ' ὃ γὰρ χατεργάζοµαι οὐ γι- 
νώσχω, » Καὶ πάλιν’ « Olóa γὰρ ὅτι οὐκ οἰχεῖ ἐν 
ἐμοὶ, τουτέστιν, ἓν τῇ sapxt µου, τὸ ἀγαθόν. Τὸ γὰρ 
θέλειν παρἀχειταί µοι, τὸ δὲ χατεργάζεσθαι «b χα- 


?' | Cor. xii, 12. 


quoad natura certe rationes, qua in animo et cor- 
pore insunt, Nam mens ei donata erat ejusmodi, 
qux? Deum divinasque res, pro attributo scilicet na- 
turze modulo, conspicere posset : « Videmus enim 
per speculum perque zenigma 57, » ut scriptum est : 
desiderii autein in eorum, qux miraretur quodlibet, 
plena, ac veluti simplicem et unius forma boni to- 
tius nacta scientiam, in idque indistracte intuens, 
quasi unum id videns, et inlegris voluntatis πιο” 
tionibus eo inclinans, et summa in id alacritate ten- 
dens. 90) Corpus ei quidem de terra datum erat, 
sed morte οἱ interitu potentius (rideant licet infide- 
lium quidam, id cum audiunt), quia Deo volente id 
fiebat, cujus nutibus rerum natura obsequitur, pror. 


B sus planeque, quod ipsi visum est, arcana quadam 


efficacia effectum reddente; quia quod ipse vult hoc 
unicuique eorum qua facta sunt natura est. .Non 
enim Platoni videlicet fas erit dicere, tanquam €x 
Dei persoua, rebus a se conditis, coelo, ijuquam, 
soli ac sideribus, quze sensiles deos etiam nomi- 
nat: Jiaque. quoniam facti estis, immortales quidem 
non estis, neque qui dissolvi non possitis. At non dis- 
solvemini certe, neque moriis fati potiemini, volun- 
tatem nacti meam, majus cerle vinculum et poten- 
tius, quam quo, dum fiebatis, devincti estis. Et Mo- 
sis scriptis fldem derogabimus, si ultra corruptio- 
nem positum esse, Deo quidem volente, dicat, id 
quod corrumpi natum est. Erat ergo corpus morte 
potentius, Vitam enim ipsi rerum Opifex indiderat. 
Quando igitur corruptionis fines excesserat, innatas 
quidem appetitiones sortitum erat edulium rerum 
et liberum procreationis; sed miraculo erat, qui 
mentem haberet illis motibus non obnoxiam. Age- 
bat enim quodcunque videbatur, nondum corrup- 
tionis morbis mancipata carne. Postea vero quam 
in molitorem sui Deuin offendit, et datum inanda- 
tum neglexit, et intemperantie initum illi vetito- 
rum esus fuit, vicius est deinceps iis quae ad ma- 
lum rapiunt voluptatibus, et naturam corporis pec- 
cati lex subinuavit,et ex corruptione tanquam impía 
radice immanium cupiditatum morbi pullularunt, 
et velut immansueta bellua savit demum in nobis 
amor voluptatis omnibus omnium optimarum re- 
rum studiis adversus ac infestus. Divinus itaque 
Paulus, ad nature infirmitates propemodum eliam 
ingemiscens, ait : « Scimus autem quod lex &piri- 
tualis θέ 1 ego autem carnalis sum, factus sub 
peccato. Quod enim facio, non cognosco '"*. » Et 
rursus : « Novi enim quod non habitat in me, hoc 
est, in carne mea, bonum. Velle enim adjacet mibi, 
non autem perficere bonum. Etenim quod volo bo- 
num non facio, sed quod non volo malum, hoc ope- 
ror. Si autem, quod non volo, hoc facio, nop jam 
ego operor illud, sed inliabitans in me peccatum ος, 
91 Si enim quis subtilius spectet innatam . carni 
motionem ad foedissimas perlurbationes, non lia- 


51’ Rom. vu, 14, 15. ** ibid. 18-30. 


639 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


640 


bitat bonum in nobis. Ista enim bumanam mentem A 25v, o0. O0 γὰρ ὃ θάλω ποιῶ ἀγαθὸν, ἀλλ’ ὃ οὐ θέλω 


cogi ut velit, idque inconsiderate, ea patrare qua 
fas non est, et tanquam emptum de hasta manci- 
pium servitutis jugo ingenuum subjungere audet. 
lntolerabilem autem ejus vim obsistendi, et sapien- 
tissinss ostendát Paulus, cum ait : « Condelector 
autein legi Dei, quead interiorem hominem. Video 
autem alteram legem repugnantem legi mentis mes, 
et esptivum dantem me legi peccati quo est. it 
membris meis**. » Quis igitur hominis naturain 
eo et imbecillitatis et miserix:: redegit? Improbissi- 
mus draco videlicet, simplicem sdhuc et. innocen- 
tem mulieris mentem subingressus, et ineffabili 
ghoris oblocutus. Etenim, dicente Eva, veluisse 
quidem Deum universi, une esui haberent lignum 
quod io medio esset paradiso voluptatis, et mortem 
intenninatum esse οἱ quis legem neglexisset, fucum 
fecit, dicens: « Non morte moriemini. Novit enim 
' Beus, quacunque die de ipso ederitis, futuros vos 
quasi deos, ut sciatig quod cognosci potest boni et 
mali **. » Videsis autem ut exitialis. disciplina au- 
*torexstiterit, Non ením verum iis dixisse ait 
wniversi Deum ; sed mentitum potius, et per invi- 
diam vetuisse ne ederent, ut qui optime sciret fore 
deos eum edissent. Calumuiatus est. itaque supre- 
mam et ineffabilem natursm, et. multitudinis deo- 
rum exitiosam doctrinam primorum hominum ani- 
mis iminisit, eoque calumniator ac meritissimo ap- 
pellatur. Irrupit autem, ut dixi, per przvaricatio- 
nem naturam ejus corruptio, et inultiplices, qui 
ex ea sunt, morbos una intulit, cum liane, opinor, 
boni ei mali notitiam, non simplicem, ut. quispiam 
dixerit, mali notitiam, mente suscepissel primus pa- 
rens Àdamus, sive primigeuii homines, sed ad inall 
scientiam per res ipsas experientiamque devenis- 
sei. Bcriptum est igitur : « Adam vero cognovit 
Evam exorem suam ?*. » At ue quisquam dixerit 
pro simplici et, qu; in sola est notione, nunc esse 
cognitionem positam, sed rem congressus, cogni- 
tionem sacra Littera nominavit. Diving itque Seri- 
pture mos est, notitiam per experimentum ipsum 
992 cujuslibet agendarum rerum , cognitionis inter- 
dum nomine appellare. Ae profecto unigenitus Dei 
Sermo, naturam bominis in pristinum reformans , 
peccatum quidem abolevit in carne, factus bomo; 
sed in τί nos, ut dixi, trensferens novitatem, an- 
tiquam naturs& dignitatem recuperare jubet, et ad 
fHam generose reverti. suadet simirabilem pulchri- 
tudinem. « Dietum est, igitur ait, antiquis : Noa 
adulterabis. Ego autem vobis dico: Non concu- 
pisces **. » Tametsi res est , ut opinor, cuivis facta 
et capta difficilis ac veluti supra naturam. Verum 
ita sentire non sinit divinus Paulus, qui scripsit : 
* Quod enim impossibile legis, in que infirmabatur 
per carnem, Deus, misso Filio sue in similitudine 
carnis peccati, et de peccato condemnavil peceatum 
jn carne, vt justificatio legis impleretur in nobis, 


* Rom, vii, 25,25. ** Gen. 11, 4, ο. 


*! Gcp. τν, |. 


xaxbv, τοῦτο πράττω. Ei δὲ, ὃ οὗ θέλω. τοῦτο ποιῶ, 
οὐχέτι ἐγὼ ἐργάζομαι αὐτὸ, ἁλλ᾽ fj οἰχοῦσα &v ἐμοὶ 
ἁμαρτία. » El γὰρ δἠ τις ἕλοιτο λεπτῶς καταθρεὶν 
τὸ τῆς σαρχὸς ἔμφυτον χένηµα, τὸ πρός Y6 φημι τὰ 
τῶν παθῶν ἑχτοπώτατα, οὐχ οἰκεῖ ἐν ἡμῖν τὸ ἆγα- 
θόν ΄ χαταδιάζεται γὰρ τὸν νοῦν ἀνθρώπινον, ἐπί γε 
τὸ Δεῖν xal τοῦτο ἁχατασχόπτως ἑλέσθαι 0pdv ἃ μὴ 
θέµις, xal τοῖς δορυκτήτοις kv Lato δουλείας ὑπά [ειν 
ζυγῷ, πατατολμᾷ τὸν ἐλεύθερον. ᾿Αφόρητον δὲ τὴν 
ἀντίτασιν καὶ Παῦλος ὁ πἀάνσοφος ἀποφαίνει λέγων ᾿ 
« Συνήδοµαι γὰρ τῷ vópup τοῦ θεοῦ, χατὰ τὸν ἔσω 
ἄνθρωπον. Βλέπω δὸ ἕτερον νόµον, ἀντιστρατενόμε- 
voy τῷ νόµῳ τοῦ νοός µου, xal αἰχμαλωτίζοντά µε 
τῷ νόµῳ τῆς ἁμαρτίας τῷ ὄντι iv τοῖς µέλεσί µου. » 
Τίς δὴ οὖν ἄρα τὴν ἀνθρώπου φύσιν ἀσθενείας ὁμοῦ 
καὶ ἀθλιότητος εἰς τοῦτο χατήγαγον; Ὁ παµπόνη- 
pos δηλονότι δράχων, τὴν ἁπλῆν ἔτι xal ἀκάχουργον 
«oU Υυναίου διάνοιαν ὑπελθὼν, καὶ τῆς ἀῤῥήτου xa- 
ταγορεύσας δόξης. Καΐτοι γὰρ λεγούσης τῆς Εὔας, 
ὡς ἀπέφησε μὲν ὁ τῶν ὅλως θεὸς, ἑδώδιμον αὐτοῖς 
ποιεῖσθαι τὸ ξύλου «b ἐν µέσῳψ τοῦ παραδείσου τῆς 
τρυφῆς, καὶ θάνατον δὲ προσηπείλησε τοῦ νόµου κα- 
σηµεληχότι, πεφενάχιχεν εἰπών * « O0 θανάτῳ ἀπο- 
θανεῖσθε * ἥδει γὰρ ὁ θεὺὸς, ὅτι ᾗ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε 
ἀπ' αὐτοῦ, ἔσεσθε ὡς θεοὶ τοῦ εἰδέναι Υνωστὸν καλοὺ 
χαὶ πονηροῦ. » "Αθρει bh οὖν ὅπως µαθηµάτων ὁλε- 
θρίων γέγονεν εὑρετής. Οὐ γὰρ εἰπεῖν ἔφη τὸ 41700; 
αὐτοῖς τὸν τῶν ὅλων θΕὸν, φευδοεπῆσαι δὲ μᾶλλον, 
ἀπεῖρξαί τε φθόνῳ τοῦ φαχεῖν, ὡς εὖ εἰδότα θεοὺς 
ἔσεσθαι χατεδηδοχότας Διαθέθληχεν τοίνυν xal αὖ» 
chv τὴν ἀνωτάτω xal ἁπόῤῥητον φύσιν, xat tb τῆς 
πολυθεῖας ὀλέθριον µάθηµα ταῖς τῶν πρώτων ἑνῆχε 
quyoi;: χαὶ διάθολος μὲν ὠνόμασται ταύτητοι, xal 
σφόδρα εἰχότως. Εἰαήλατο δὲ, ὡς ἔφην, διὰ τῆς πα” 
ραδάσεως τὴν αὐτοῦ φύσιν ἡ φθορὰ, xat τὰ ἐξ αὐτῆς 
πολύτροπα συνειτέφρησε πάθη, τοῦτο, οἶμαι, Tvo- 
στὸν καλοῦ xai πονηροῦ, [οὐχ] ἁπλῆν ὡς ἄν τις emot, 
«hv τοῦ χαχοῦ γνῶσιν λαθόντος εἰς νοῦν τοῦ προπά- 
«opos Αδὰμ, τοι τῶν γεγονότων ἓν ἀρχαῖς, ἀλλ' 
ἐν τῇ τοῦ καχοῦ γνώσει, καὶ διὰ πραγμάτων αὐτῶν 
xai πείρας γεγενημένον. Γέγραπται Υοῦν, ὅτι « Αδὰμ 
δὲ ἔγνω Ebay. τὴν γυναῖκα αὐτοῦ. » Καὶ οὐ δήτου 
«aln τις ἂν περὶ ἀπλῆς, καὶ ὡς Év v6 τῇ χατὰ μόνην 
τὴν εἴδησιν τεθεῖσθαι νυνὶ «ἣν γνῶσιν, ἀλλ’ ὅτι τὸ 
χρῆμα τῆς συνόδου, γνῶσιν ἔφη τὸ Γράμμα τὸ ἱερόν. 
"KOoc τοίνυν τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ, τὴν διὰ πείρας 
αὐτῆς εἴδησιν, την ἐφ᾽ ὅτῳ οὖν τῶν πραχτέων, ἔσθ᾽ 
ὅτε τῷ τῆς γΛώσεως ὀνόματι δηλοῦν. Καὶ γοῦν ὁ 
povorevhe Λόγος τοῦ Θεοῦ εἰς τὸ ἐν ἀρχαῖς ἀναμορ- 
φῶν τὴν ἀνθρώπου φύσιν, χατήργηχε μὲν τὴν ἆμαρ- 
«lay kv τῇ σαρχὶ γενόμενος ἄνθρωπος ' μεθιστὰς δὲ 
ἡμᾶς, ὡς ἔφην, εἰς χαινότητα ζωῆς, παλινάγρετον 
ποιεῖσθαι κελεύει τὸ ἀρχαῖον τῆς φύσεως ἁδίωμα, 
καὶ ἐχεῖνο πάλιν ἀναφοιτᾷν ἀναπείθει γενιχῶς τὸ 
ἀξιάγαστον κάλλος: ἔφη YoUv* « Ἐῤῥέθη τοῖς ἂρ- 
χαίοις" Οὐ μοιχεύσεις. Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν, 00x 


*! Mattb, v, 27, 28. 


641 


CONTRA JULIANUR LIB. 1il. 


6:3 


ἐπιθυμίσεις. » Καΐτοι τὸ χρῆμα δυσἐφιεκτὀν ἐστιν, -Α qui secundum camem non incedimus , sed secun- 


ὥς Ys οἶμαι, παντὶ xal δυσάλωτον, xaX olov. ὑπὲρ 
τὴν φύσιν. ἸΑλλ) οὕτω φρονεῖν οὐκ ἐᾷ γεγραφὼς Παῦ- 
λος 6 θεσπέσιος᾽ « Τὸ γὰρ ἀλύνατον τοῦ vópov, ἐν ᾧ 
Ἰσθένει διὰ τῆς σαρχὸς, ὁ θεὺς τὸν ἑαυτοῦ πέµφας 
Υἱὸν ἐν ὁμοιώματι σαρχὸς ἁμαρτίας, χαὶ περὶ ἅμαρ- 
είας, χατέχρινε τὴν ἁμαρτίαν iv. σαρχὶ, ἵνα τὸ δι- 
χαΐίωµα τοῦ νόµου πληρωθῇ ἐν ἐμῖν, τοῖς ph χατὰ 
σάρχα περιπατοῦαιν, ἀλλὰ κατὰ πνεῦμα. » Οὐχοῦν 
tou Μονογενοῦς δι ἡμᾶς ἑνανθρωπήσαντος ὁ τῆς 
ἁμαρτίας νόµος χατήργηται ἓν τῇ σαρχὶ, xot ὥσπερ 
ἀνόπιν Ἰνέχθη ἡὰ καθ) ἡμᾶς ἀναδρομῆν ἔχοντα τὴν 
εἰς ὅπερ Ίμεν iv ἀρχαῖς δηλονότι, χατευμεγεθοῦντες 
καὶ θανάτου, xai φθορᾶς, xaX σαρχιχῆς ἡδονῆς, xal 
τῶν ἑτέρων ἐπιθυμιῶν, al xbv ἁδρανη καὶ ἄναλχιν 
χατελτ]Ίζοντο νοῦν, σύνοπλον ἔχουσαι τὴν φθορἀν. 
Εἴρηται μὲν οὖν ἀναγχαίως, οἶμαι, ταυτἰ. Ἐπειδὴ 
δέ πως ἓν Σχδολῃ Υέγονεν ἡμῖν τῶν τοιούτων ὁ λό- 
γος, ἑπανιτέον δὲ εἰς οἶμον τὴν ἐν ἀρχαῖς ' Οὐ γεγό- 
νασιν ἐν ἀγνοίᾳ καλοῦ τε xal πονηροῦ χατὰ τὸν πα- 
ῥάδεισον οἱ πρῶτοι. Λογ.κοὶ Y&p ὄντες, τοῖς ἀνθρώ- 
ποις πρέπουσαν ἀπεχληρώσαντο γνῶσιν ἁρτίως ἔχου- 
σαν πρὺς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἀναγχαίων αὐτοῖς, xal 
προσπεφυκότων οὐσιωδῶς, ἀποφίναντος τοῦ Δημιουρ- 
109. ᾿Ατυράννευτον δὲ τὴν διάνοιαν ἔχοντες ταῖς τῆς 
σαρκὸς ἡδοναϊῖς xaX ταῖς ἑχτόποις ἐπιθυμίαις, δι- 
ετέλουν Ev ἁγίᾳ χαὶ τρισµαχαρίᾳ ζωῇ. Εἰσδραμού- 
σης δὲ, ὡς ἔφην, τῆς φθορᾶς, xaX χεχινηµένων ἓν τῇ 
ca pxt, τῶν εἰς φαυλότητα χαταφερουσῶν ἡδονῶν, οὐκ 
ἐν ἁπλῇ τῇ γνώσει γαγόνασι τοῦ καχοῦ, ἀλλ᾽ ἤδη καὶ 
διὰ πείρας αὑτῆς χεχώρηχε τὸ ἁῤῥώστημα, Κὰν εἰ 
Σλοιτό τις ταῖς ὑπὲρ σῶμα γαὶ αἴσθησιν νοεραῖς οὗ- 
σίαις ἑ παφεῖναι τὴν βάσανον, ὅτι τὸ εἰδέναι χαλὸν, κα) 
πρός Υε τούτῳ, τὸ ἔμπαλιν ἔνεστί που πάντως αὖ- 
ταῖς, ἁραρότως ἑρεῖ, Οὐ μὴν ὅτι χαὶ ἐμπαθῶς, xal 
6v αὐτῆς τῆς πείρας, καὶ olov ἐνισχημένως, χαθάπερ 
ἀμέλει χαὶ ἐφ᾽ ἡμῶν αὐτῶν συµθεθγχέναι.φαμέν. "Ev 
γάρ τοι τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις, οἱ μὲν ἔτι τὴν ἑαυτῶν 
τηροῦντες ἀρχὴν, εὐχλεᾶ, xol τρισµαχαρἰαν, xal τὴν 
ἓν παντὶ θαύματι τρἰθούσι ζωὴν, ὁλοτρόπως μὲν εἰς 
τὸ ἀγαθὸν τετραμμένον τε xat βλέκοντα τὸν οἰχεῖον 
ἔχοντες νοῦν, χαταχιθδηλεύοντες δὲ τὸ μῆ οὕτως ἔχον. 
Q0 γάρ εἰσιν ἓν ἀγνοίᾳ τοῦ xaxov, πλὴν ἀτυραννεύ- 
τως xal ἐλενθέρως. Οἱ δὲ 6h τὸ ἴδιον ἁπολιπόντες ol- 
κητήριον, xal τῶν ἀμεινόνων ὁλιγωρήδαντες, ἀνθ- 
ηρημένοι δὲ τὰ αἰσχίω, καΐτοι τὴν τοῦ κακοῦ γνῶσιν 
καὶ πρὸ αὐτῶν ἔχοντες τῶν ὁλισθημάτων, ἐναργέστε- 
po» ἐσχήχασι χαὶ διὰ πείρας αὐτῆς. ᾽Αλλὰ γὰρ, εἰ 
δοχεῖ, τὸν νοῦν προσεμπεδοῦντες εἰς ἀλήθειαν, τὴν 
Ec “ε, φημὶ, τοῖς προχειµένοις ἡμῖν θεωρήμασι, 
φέρε τὸν λόγον ἀναθιδάζωμεν, χαὶ εἰς τὰ παντὸς ἑπ- 
ἐχεινα vou. "Apa γὰρ τὴν θείαν τεχαὶ ὑπερχόσμιον 
φύσιν, thv οὕτω σεπτὴν xal πάναγνον, χαλοῦ τε xal 
πονηροῦ τὴν γνῶσιν obx ἔχειν δώόομεν; Elta, πῶς 
νομοθετεῖ, χαὶ ἀποφάσχει μὲν τὰ αἰσχίω, xal τοὺς 


dum spiritum**, » Ergo, Unigenito propter nos ho- 
mine facto, peccati lex In. carne destructa est, et 
veluti sursum revocata natura nosura est, facto re- 
cursu in id quod principio eramus, superiores vide- 
licel et morte el corruptione, οἱ carnis voluptate, 
et cz:eleris cupiditatibus, quae ignavam et imbecillam 
menltein socia. corruptione depredabantnr. Hzc igi- 
tur necessario memorata sunt. Sed quando de re- 


'bus ejusmodi oratio digressa nobis est, in primam 


viam redeundum est. ln. primis hominibus boni et 
mali ignoratio intus paradisum nou fuit. Ratione 
namque praediti convenientem hominibus cognitio- 
nem sortiti sunt, cum ad omnia necessaria ipso- 
ruinque nalurze adnata integram Opifex attribuls- 


B set. Sed mente non obnoxia carnis voluptatibus et 


insanis cupiditatibus, in sancta et ter beata vita 
degebant. Sed cum irruisset, ut dixi, corruptio, et 
in carne se commovissent qux ad improbitatem du- 
curit voluptates, non simplex in iis mali notio fuit, 
sed jam illis morbus in experimentum venit. Ac si 
quis velit de intelligentibus, quz corpus et sensum 


'supra sunt, naturis anquirere, inesse prorsus lis 


ut bonum norint, diversumque insuper, affirmate 
dicet. Αἱ non cum áffeetiorre, ac per ipsum experi- 
mentum, sicque ut co implicentur; 93 sicuti ni- 
wirum nobis quoque usu veuturum certe fuisse di- 
cimus, E sanctis enim -angelis, qui :principatuum 
suum adhuc retinent, gloriosam et beatissimam οἱ 
ommibus modis admirabilem vitam vivunt, mentem 
habentes in. bonum. versam οἱ intentam penitus, 
quedque secus est rejicientes ut. improbum. Nee 
enim in ignoratione mali versantur , ezelerum citra 
vim ac libere id cognoscunt. At qui stationem «0410 
deseraerunt, et meliora spreverunt, turpiora .vero 
maluerunt, quanquam mali cognitionem etiam anto 
lapsum haberent, per ipsum tamen experimentum, 
evidentius habuerunt. Sed :mente, .si. videtur, iu 
propositarum quzsiienum veritate stabilita, age- 
dum, orationem ad propositam. nobis doctrinam et 
ad ea que mentem omnem superant ;evehamus. 
Annon enim divinam et: mundo superiorem natu- 
ram, tam venerabilem et parissiman: illam boni et 
mali scientiam habere fatebimur? At quomodo le- 


p ges sancit, εἰ turpia prohibet, ac delictorum mo- 


dos denotat, ad meliora autem transfert, ei ea clare 
demonstrat, unde illusirem vereque eximiam glo- 


.riam. enpere liceat? Bona igitur et. unice boni ef 


fectrix, imo ipsummet bonum, divina et ineffabilis 
natura est : at malum. non ignorat, cz:eteruin. novit, 
δί non-ad actum : quod postquam nobis accidit, 
omnibus malis: conflictati -sumus, instructa igitur 
nobis in hunc modum de ea re sententia, videamus 
qua sequuntur. Nam orationem suam philosophus 
iHe Julianus his verbis concludit : 


τῶν πλημμεληµάτων καταδείχννσι τρόπους, ἀποφέρει δὲ πρὸς τὰ βελτίω, xat τὰ δι ὧν ἂν Τένοιτο βιῶ- 
ναι λαμπρῶς, xal την ἔχχριτον ἀληθῶς, ἐπ' αὐτῷ δὴ τούτῳ, δόξαν ἐλεῖν, χαθίστησ.ν ἑναργὴ; Οὐκοῦν, 


93 [1om. viu, 5$, 4. 


645 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 614 
ἀγαθὴ μὲν xoi µονοτρόπως ἀγαθουργὺς, μᾶλλον δὲ αὐτόχρημα τὸ ἀγαθὸν, ἡ θεία «6. ἐστι xat ἁπόῤῥητος 
φύσις * οὐκ ἡγνόηχε δὲ τὸ χαχόν πλην οἴδεν οὗ πρακτικῶς' ὃ δη πεπονθότες ἡμεῖς, bv παντὶ γεγόναµεν 
xaxip. Διεσχευασμένης δὲ οὕτως ἡμῖν τῆς mc «οὗτοις ἑννοίας ἴδωμεν τὰ ἐφεξῆς. Συμπέρασμα γὰρ τῶν 


ἑαυτοῦ ποιεῖται λόγων ὁ φιλόσοφος Ἰουλιανὸς, οὕτω λέγων * 


JULIANUS. 


Ut serpens, de gente humana bene meritus, non 
ejus perditor sit. Neque hoc modo, sed addit rur- 
sus cum ait: Iu bis Deus invidus dicitur. Postquam 
enim participem prudentie vidit hominem , ut ne, 
inquit, gustaret de ligno vitae, expulit eum e para- 
diso, diserte dicens : « Ecce Adam factus est ut 
unus e nobis, ut cognoscat. bonum et maluin. Et 
nunc, ne quando extendat manum, el capiat de 
ligno vitze, et vivat in evum, Et emisit eum Domi- 
nus Deus e paradiso voluptatis **. » Horum ergo 
quodlibet, θά, nisi fabula sit, arcauam habens ,spe- 
culationem, id quod existimo, multis in Deum ma- 
ledictis serino iste redundat. Quod enim ignoravit, 


lOYAIANOX. | 


Ὥστε τὸν ὄφιν, εὑεργέτην μᾶλλον, ἀλλ᾽ οὐ λυ- 
μεῶνα τῆς ἀνθρωπίνης εἶναι γενέσεως. Καὶ οὐχὶ 
τοῦτο µόνον, ἀλλά xal ἐπιφέρει πάλιν οἷς ἔφη * "Eni 
τούτοις ὁ θεὺς λέγεται βάσχανος. Ἐπειδῃ γὰρ τὸν 
ἄνθρωπον εἶδε τῆς φρονήσεως µετασχόντα, ἵνα px, 
qnot, γεύσηται τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς, ἐξέθαλεν αὐτὸν 
τοῦ παραδείσου, διαῤῥήδην εἰπών' ε«Ἰδοὺ ᾽Αδὰμ, 
γέγονεν ὡς εἷς &E ἡμῶν, τοῦ Υγινώσχειν χαλὸν xal 
πονηρόν. Καὶ νῦν µήποτε ἐἑχτείνῃ τὴν χεῖρα, xal 
λάθῃ ἀπὸ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς, xal φάγῃ, xal ζήσε- 
ται εἰς τὸν αἰῶνα. Καὶ ἑξαπέστειλεν αὐτὸν Κύριος ὁ 
θεὺς ἐκ τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς. » Τούτων τοίνυν 
ἕχαστον, εἰ μὴ μῦθος εἴη ἔχων ἀπόῤῥητον θεωρίαν, 


adjutricem lapsus causam futuram, quodque boni g ὅπερ ἐγὼ νενόµικα, πολλῆς Υέµουσιν οἱ λόγοι περὶ 


et mali cognitione interdixit, quo uno vita homi- 
num contineri videtur; quodque insuper invidit, ne 
vita factus particeps ex mortali fleret immortalis, 
nimis invidi et malevoli est. 


τοῦ θεοῦ βλασφηµίας. Τὸ γὰρ ἀγνοῆσαι μὲν ὡς f) 
γινοµένη βοηθὸς, αἰτία τοῦ παραπτώµατος ἔσται, 
xai τὸ ἁπαγορεῦσαι χαλοῦ xal πονηροῦ τὴν γνῶσιν, 
ὃ µόνον συνἐχειν ἔοιχε τὸν ἀνθρώπινον βίον, καὶ 


προσέτι τὸ ῥηλοτυπῆσαι, μὴ τῆς ζωῆς μεταλαθὼν, ἀθάνατος ix θνητοῦ γένηται, φθονεροῦ καὶ βασχάνου 


λίαν ἐστιν. 
CYRILLUS. 


Abunde utique sunt, qux dixit, ad arguendam 
verborum ejus vanitatem.-Sed nihil habet incom- 
modi, imo utile erit lectoribus de iisdem pauca 
etiam nuuc addere. Non enim percepta prudentia 
(rationis enim compos erat, talisque factus est ab 
initio), paradiso hominem absterruit universorum 


KYPIAAOZ. 


Απόχρη μὲν οὖν τὰ προειρηµένα πρὺς ἔλεγχον 
τῆς ἑνούσης αὐτοῦ τοῖς λόγοις ἀθελτηρίας. Aumst δὲ 


οὐδὲν, μᾶλλον δὲ πρὺς καλοῦ τοῖς ἐντευξομένοις 


γενήσεται τὸ ἐθελῆσαι xal νῦν ὀλίγα ἅττα περὶ τῶν 
αὐτῶν εἰπεῖν. O0 γάρ τοι φρονῄσεως μετεσχηχότα 
(λογιχὸς γὰρ fv, χαὶ γέγονεν οὕτως ἓν ἀρχαῖς), ἀπεσό- 


Deus. At neque invidize aut malevoleutiz: erat quem- C 6ησε τοῦ παραδείσου τὸν ἄνθρωπον, ὁ τῶν ὅλων 


admodum dicere ausus est, quod esu ligni vitz 
eum arcuit, ut ne xvum viveret, sed admirabilis in 
eo quoque ipso provideniie ratio fuerit, iis certe 
quibus sana mens est. Nec enim decebat, qui semel 
divinam etiam legem temerassent, et ventris vo- 
: luptatibus victi essent, eoque miseris devoluti , ut 
et in ipsa natura corporis inflrma esset lex pec- 
cati, eoque ituri in omne probrum, sempiternum in 
mundo hoc malum retineri, et zeque ae imimundos 
spiritus , longam et sanctissimo Deo exosam vitam 
pervivere. Prastabat nimirum , dixerit aliquis, iis 
qui in officium peccassent, uon in perpetuum seni- 
piterneque malos videri, desinere autem , eL veluti 
ad mali metam pervenire, misericordia certe ali- 
cujus sibi spem coacervantes, eo quod semel poenze 
loco mortem incurrissent. Ne igitur, eapta per 
ipsum experimentum illa Deo invisa mali cogui- 
Gone, longa in terris vita homo fruerewur , pruden- 
tissimo: consilio morte carnis coercitus est, Deo 
clementie ín ipsam atque liumanitatis idoneum 
tempus non ignorante. Quod ipsum divinus docet 
Paulus « pranotum quidem Deo fuissc mysterium 
anteconstitutionem mundi, verum extremis tenpo- 


^ Gen. ui], 22,25. 


Θεός. 'AXÀ' οὐδὲ φθόνου xal βασχανίας ἔργον ἦν, 
καθὰ τετόλµηχεν εἰπεῖν, τὸ ἀπεῖρξαι φαγεῖν αὐτὸν 
τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς, ἵνα μὴ ζήσῃ εἰς τὸν αἰῶνα ' 
ἀξιάγαστος δὲ χαὶ τῆς ἐπ αὐτῷ δὴ τούτῳ προµη- 
θείας 6 τρόπος εἴη ἄν παρά γε τοῖς ἁρτίοις τὴν 
φρένα. Οὐ γὰρ ἔδει τοὺς ἅπαξ xai θείων νόμων 
Ἠφειδηχότας, xai ταῖς εἰς Yactépa νενικηµένους 
ἡδοναῖς, καὶ ἁθλιότητος λοιπὸν χατενηνεγµένους εἰς 
τοῦτο, ὡς xal ἐν αὐτῇ τῇ φύσει τοῦ σώματος, τὺν 
νόµον ἀῤῥωστῆσαι τῆς ἁμαρτίας, διά τε τοῦτο χατα- 
Φφοιτῆσειν µέλλοντας εἰς πᾶν ὁτιοῦν τῶν χατεψεγµέ- 
νων, ἀτελεύτητον ἐν τῷδε τῷ χόσµῳ σώξεσθαι xaxbv, 
xai τοῖς ἀχαθάρτοις kv (c πνεύμασι, μακρὰν xat 
ἀπηχθημένην τῷ παναχγίῳ Oc διαθιῶναι ζωήν. 
”Αμεινον δὲ δήπου φαίη τις ἂν, τοῖς τοῦ χαλῶς ὄχον- 
τος ἡμαρτηκόσι, τὸ μὴ εἰσάπαν xai διηνεχῶς ὁρᾶ- 


D σθαι πονηροὺς, χαταλῆξαι δὲ ὥσπερ xai διελάσαι 


πρὸς πἐρας τοῦ καχοῦ, χατασωρεύοντας ἑαυτοῖς xàv 
γοῦν ἑλέου τινὸς ἑλπίδα διὰ τοῦ χαθάπαξ iv τάξει 
δίκης ὑποστῆναι τὸν θάνατον. "Iva τοίνυν μὴ διὰ 
πείρας αὐτῆς τὴν τοῦ xaxoü γνῶσιν ἑλὼν, τὴν τῷ 
Θεῷ κατεστυγηµένην, μαχρὰν ἔχοι ζωὴν ἐπὶ γῆς ὁ 
ἄνθρωπος, λίαν εὐτεχνέστατα τῷ θανάτῳ τῆς σαρχὺς 








645 


CONTRA JULIANUM LIB. il. 


646 


συνεστέλλετο, τῆς ἐπ᾿ αὐτῇ γαληνότητος xai φιλαν- A ribus seculi manifestatum esse, quo decebat ea qu» 


θρωπίας τὸν kotxóta xatpbv οὐχ ἠγνοηχότος θεοῦ * 
καὶ τοῦτο διδάσχει γεγραφὼς ὁ θεσπέσιος Παῦλος, 
« προεγνῶσθαι μὲν τῷ θεῷ τὸ µυστήριον πρὸ νατα- 
6ολῆς κόσμου, πεφανερῶσθαί ἤε μὴν ἐπ ἑσχάτοις 
τοῦ αἰῶνος καιροῖς, χαθ᾽ ὃν ἔδει τῶν τῇ ἀνθρώπου 
φύσει συµθεδηκότων γενέσθαι τὴν ἐπανόρθωσιν. » 
Οὐχοῦν μµυθολογίαι μὲν Ἠχιστά γε ταυτὶ, λόγοι δὲ 
μᾶλλον σοφοί τε xal ἀναγχαῖοι, xai κατ οὐδένα 
τρόπον τῆς ἀληθείας ἡμαρτηχότες. "Ότι γὰρ olxovo- 
μιχώτατα λίαν ὁ τῶν ὅλων Δημιουργὸς ὑπετίθει 
θανάτῳ, ταῖς ἁμαρτίαις ἑωραχὼς τυραννουµένην τὴν 
ἀνθρώπου φύσιν, ὃς Év γε πρώτοις, φημὶ, τοῖς ἀμφὶ 
«bv 'Abàp, ἀπόχρη μὲν, ὥς γε οἶμαι, πρὸς ἔνδειξιν 
τἀληθοὺς, καὶ αὐτὴ τῶν πραγμάτων fj πεῖρα. Πιστώ- 
σεται δὲ πρὸς τούτῳ xal ὁ τῶν αὐτοῦ φρονημάτων 
ποινωνὸς Πορφύριος. "Egn γὰρ οὕτως ἐν τῷ Πρὸς 
Ἰγηµέρτιον λόγῳ’ Θεὺς δὲ εἰδὼς τὸ µέλ.ον, φθάνει 
πολ ἶάχις, τοὺς μὲν δε εὐσέδειαν ἔτι νέους τοῦ 
JBlov προδιεξάγων, τοὺς δὲ διὰ τὰς μελούσας 
dx' αὐτῶν ἔσεσθαι β.λάόας τοῖς οἰκειοτάτοις 
τοὺς δὲ ἑλεῶν, μελ.ουσῶν ἕἔγεχα ἀνηκέστων 
«Φυμφορῶν προεξαιρῶν. Καὶ μὴν καὶ ἑτέρωθι πάλιν 
eibi Χρύσιππος δὲ, ὁ Σωκράτει ἑπόμενος, οὐδὲ 
τοῖς Υιοµέγοις ἐπιλέγειν ἠξίου τὸ, Τίς οἶδεν ; 
AA. ὅτι πάντως Tovro ἦν ἄμεινον. El γὰρ pf 
ἔστι διοίκησιν βελτίονα τῆς θείας ὑπογράφαι, πἀν- 
τως τὰ γινόμενα χρὴ νοµίζειν, ὅτι οὕτως ἣν ἄμεινον 
ἄχειν, ὡς ἔχει. Οὐ γὰρ δὴ σοὶ μὲν μέρους τινὸς τῆς 


ἓν ἀνθρώποις ἀρχῆς προνοεῖν λαχόντι παρὰ τοῦ τῇδε C 


βασιλέως, ἐπί ye τῷ συµφέροντι τῆς πολιτείας τοῖς 
νόµοις πειθαρχοῦντι, ἄλλως οὐκ ἑνῆν τὴν πολιτείαν 
φυλάττειν νόµιµον, ἢ τοὺς μὲν τῶν ἀρχομένων 
µετοιχίζοντι, τοὺς δὲ δηµεύοντι, ἄλλους δὲ xai 
ἀποχτιννύντι, οὐδὲ πᾶσι τὸ ζην ἐφύλαξας, ὅτι μὴ 
τοῖς πᾶσι τοῦτο συνέφερε * τῷ δὲ τὸν τοσοῦτον διοι- 
χοῦντι χόσμον οὐκ ἐπιτρέψομεν διοιχεῖν ἁμωμήτως 
τὰ ἑαυτοῦ, ὡς καλῶς ἔχειν αὐτῷ τὰ ὅλα ἑδιχαιώθη, 
xai διὰ θανάτου χωροῦντι, xal διὰ μεταθολῶν, καὶ 
διὰ τῆς τῶν ἠλιχιῶν ἀοριστίας. Κατηγόρευε δὴ οὖν 
xa τῶν ἑαυτοῦ διδασκάλων, ol γράφονται μὲν παν- 
τελῶς ἐπ᾽ οὐδενὶ cv ἑκτόπων τὰς ἀποῤῥήτους οἰχονο- 
plac, τοῦ τῶν ὅλων χατεξουσιάζοντος θεοῦ, ἁπολυ- 
πραγµονήτους δὲ μᾶλλον νέµοντες αὐτὰς, τῇ παγ- 
κάλῃ τετιµήχασι ψὴφῳ. Tf, γὰρ ὑπερτάτῃ νενεµή- 
κασι γνώσει τὸ ὅπερ ἂν εἰδείη καλῶς, χαὶ ἐπιστημό- 
νως, καὶ ὡς αὐτῇ τε χαὶ µόνῃ φίλον ᾗ. τὰ χαθ᾽ ἡμᾶς 
πηδαλιουχεῖν’ κατ) οὐδένα γὰρ ἂν τρόπον ἁμάρτοι 
τοῦ ὡς ἄριστά ve xal ἁμωμήτως ἔχοντος, ἢ λόγου 
τυχὸν, ἢ πράγματος, ὁ χαὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασι γεγο- 
vé σοφίας τε χαὶ συνέσεως ἀρχὴ xoi δοτὴρ xal 
πρύτανις. Οὐχοῦν οὐκ ἑφθόνητε Θεός. 'AXX οὐδὲ 
ζήλου χέντροις ἠττῷτο ἂν καθ᾽ ἡμᾶς, εὐμηχάνως δὲ 
μᾶλλον συνετίθει τὸ συµθεθηχός, "Ότι γὰρ τοῖς τοῦ 
δράχοντος φεναχισμοῖς εἰς ἐλπίδα µαταίαν συνηρπά- 
ζετο, τάχα που xal οἱηθεὶς ἔσεσθαι θεὺς ὁ πρῶτος 
ἄνθρωπος, ἐμφαγὼν τοῦ ξύλου, δέδειχεν ὁ Μωσῆς. 


*! Ephes. 1, 9, 10 ; 15, 3. ** Gen. mi, 23. 


humane 95 nsturz acciderant corrigi **. » Nequa- 
quam igitur fabulz iste sunt, oratio verius sapiens οἱ 
necessaria, nec ullo pacto a veritate dissentiens. Sum- 
ma enim provisione reruin opificem Deutn morti sub- 
junxisse, cum peccatorum dominatione teneri ho- 
minum naturam (in primis quidem hominibus, 
Adaino, inquam, videret, ad veri , ut opinor, demon- 
straüionem ipsa rerum experientia salis est : sed 
fidem insuper faciet et istius opinionnm particeps 
Porphyríus. Sic enim scribit in eo ad Nemertium : 
Deus autem , qui futura. novit, alios quidem propter 
pietatem εἰίαπι juvenes vite praripit, alios vero pro- 
pter eas que necessariis clades future sunt per eos. 
Horum autem. misertus , futuris ob inexpiabilia ca- 
lamitatibus eximit. Enimvero et alibi rursus ad hunc 
modum : Chrysippus aulem e Socratis disciplina, 
neque iis que fierent addendum putabat, Quis novi: ? 
Sed omnino : Hoc erat melius, Si enim Dei admi- 
nistratione melior designari nulla potest, omnino 
qua (lunt existimanduin est fuisse melius ita esse, 
uti sunt. Nec enim tibi profecto, si abs rege partem 
humani imperii aliquam administrandam aecepisses, 
et e civitatis commodo legibus obtemperares, aliter 
liceret legitimam civitatem tueri, quam si civium 
alios alio traduceres, alios proscriberes, alios etiam 
interficeres, neque omnibus vitam servares, quia id 
ounibus non expediret. At ei qui tantum mundum ad- 
ministrat non permittemus, sua ut sine reprehensione 
guberuel, cum rectissime ab eo regi universa pro- 
batum sit, el per mortes eunti, et per mutationes, et 
per :etatum nullum discrimen. Accusaliat igitur suos 
quoque doctores, qui nulium malum facinus prorsus 
arcaug provideulie rectoris omnium Dei tribuunt, 
sed eam potius indiscussam relinquentes pulcher- ' 
rimo suffragio exornant. Nam supreme scientiz 
concedunt, sicuti pulchre periteque norit, utque 
ipsi videatur uni ac soli, res nostras gubernare. 
Neutiquam enim ab optimoetlinculpato aberrarit aut 
verbo, ani facto, 9G qui aliis etiam omnibus sapientia 
ac prudenti:e principium est et donator et munera- 
tor. Non ergo invidit Deus, At neque sxmulationis 
stimulis vincebatur, uti nos, sed solerter potius de illo 
casu consulebat. Quod enim draconis fallaciis vanam 


D in spem abriperetur, et Deum futurum se opiniaretur 


homo primus, cum de ligno edisset declaravit Moses. 
Introduxit enim Deum universorum dicentem : « Ecce 
Adamus factus ut unus e nobis 26, » Nec enim Deus 
erat per iransgressionem, sed in ultimam calamita- 
tem decidisse reperiebatur. Af sancte Trinitatis 
plenitudo etiam ex his nobis innotescat. Nec enim 
qui supra omnem est creaturam ad quemquam e 
sanctis angelis dixit : « Ecce Adam factus est ut 
unus e nobis, » quin ipsa potius ad semet unica et 
ineffabilis natura, qua in sancta et consubstantiali 
Trinitate est, verba facit, Translata deinde aliorsum 
sua in nos fraudis machina, conferre cum infelieis- 


611 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP.. 648 


simis suis dogmatis Christianam fidem eonatur, ita A Εἰσκεκόμιχς γὰρ τὺν τῶν ὅλων .λέγοντα Θεόν" .« Ἰδοὺ 
dicens : "Abày Ὑέγονεν ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν..» .QO γάρ τοι Geb; 
διὰ τὴν παράδασιν ἣν, ἀλλ᾽ ἐν ἑσχάτῃ οσλαιπωρίᾳ κατνεφωρᾶτο χαταπεσών. Τὸ δέ γε πλήρωμα τῆς ἁγίας 
Τριάδος σαφὲς ἂν γένοιτο xal διὰ τούτων ἡμῖν" οὐ γὰρ πρός τινα τῶν ἁγίων ἀγγέλων ὁ ὑπὲρ πᾶσαν 
τὴν χτίσιν ἔφη ἂν, τὸ « Ἰδου Αδάμ «Υέγονεν ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν» αὐτὴ δὲ μᾶλλον πρὸς .ἑαυτὴν ἡ µία xai 
ἀπόῤῥητος φύσις, ἡ àv ἁγίᾳ τε καὶ ὁμοουσίῳ ΊΤρήώδι «ποιεῖται τοὺς λόγους. Μεθιστὰς δὲ πόλιν ἐφ᾽ ἕτερα 
τῆς καθ) ἡμῶν σχευωρίας τὸν "τρόπον, 'συγκρίνειν πειρᾶται τοῖς .ἑαυτοῦ παναθλίαις ὄόγμασι τὰ Χρι- 


στιανῶν, οὕτω λέγων 
JULIANUS. 


Qua. porro illi recte de Deo sentiunt, nobisque. ab 

initio majores.tradiderunt, nosira hec doctrina. est. 
Presto esse mundo ejus Opificem. Nam boc superius 
nibil plane Moses dixit, qui neque de angelorum 
natura quidquam est ausus, sed Deo quidem mini- 
strare multis in locis ac sepe memoravit, Atfactine 
an increati, ab alione facii, alteri vero ministrare 
jussi sint, seu quo alio moo, nullibi definitum est. 
De calo auteu et terra, quaque his continentur, 
quove modo ornata sint, narrat. Et alia quidem lieri 
jussisse Deum dicit, ut diem, et lucem, el firmamen- 
tum : alia fecisse, ut coelum et terram, soleinque et 
lunam. Quz autem essent, sed laterent, discrevisse, 
.Sicuti aquam opinor οἱ aridam. Przterea neque de 
oriu Spiritus aut creatione quidquam dicere ausus 
est, sed unum id : « Et Spiritus Dei ferebatur de- 
super aqua *! ; » increalus vero sil, an factus, nihil 
indicat. 


CYRILLUS. 


']ndecore itaque verba eum .cudere, et : orationis 
commodiore via relicta, in modias nugas incidere, 
. :muilo negotio: videas. 7 Àd hzc quidein respondea- 

inus ipsi : Rerum effectorem, unum, illum et supre- 

mum, et eupra, omnia Deuni aperte nobis divinus ille 

Moses deionstravit,. ceterum per Filium in Spiritu 
. sancto. Sic enim rebus creatis intenta per relationem 

fuisse ineffabilis. natura intelligatur. Cur ergo de- 

mentissime. ementitur, nihil prorsus dictum esse de 
supremo,. ut ipse loquitur, Deo? Quid enim supra 
eun est, qui supra ormnia-est ? quod principii uni- 
versorum principium iutelligi queai? Ejus enim 
parens eL inagister Plato, unum quidem esse Opill- 
cem statuit oinium causam, quen el mundo atten- 
tum ait fuisse, Sed ante eum exstitisse deuin alterum, 
sive ideam boui. Tertiau autem etiam causam 
alfrabrieatur, ordine quidem el natura primis iufe- 
riorem, quam. et rerum animam appellat. Nos vero 
εἰ sapientius οἱ certius divine contemplationis mu- 
nere ditati, eam quae &upra omnes est creaturam, 

Unaifque et Yeram, et in sancta Trinitate divinitatis 

naturam adorare docti sumus, Dei preeconum voci- 

bus obsequentes. Dicimus itaque esse Deum et 

Patrem per Filium iu Spiritu omnium opificem, cujus 

jnlellectilem, et supramundanam pulchritudinem 

inde conjectari, quis, opinor, quo licet modo, possit, 


** (ευ. 1, 4, 


JOY AIANOZ. 

Ὑπὲρ δὲ ὧν ἐχεῖνοί τε ἀληθῶς ὑπὲρ Θεοῦ δοξά- 
ζουσιν, ἡμῖν τε ἐξ ἀρχῆς οἱ πατέρες παρέδοσαν, 6 
μὲν ἡμέτερος ἔχει λόγος ὡδί. Τὸν προσεχῆ τοῦ xó- 
σµου τούτου Δημιουργόν. 'Ὑπὲρ γὰρ τῶν ἀνωτέρω 
τούτου Μωσῆς μὲν εἴρηχεν ὅλως οὐδὲν, ὃς γε οὑδὲ 
ὑπὲρ τῆς τῶν ἀγγέλων ἑτόλμησέ τι φύσεως * ἀλλ' 
ὅτι μὲν λειτουργοῦσι τῷ Θεῷ, πολλαχοῦ xai πολλά- 
χις εἶπεν. Εἴτς δὲ γεγονότες, εἴτε ἁγένητοι, εἴτε ὑπ) 
ἄλλου μὲν γεγονότες, ἄλλως δὲ λειτουργεῖν τεταγµέ- 
yot, εἴτε ἄλλως πως, οὐδαμόθεν διώριαται. Περὶ δὲ 
οὐρανοῦ xai γῆς, xai τῶν kv αὑτῇ, xat τίνα τρόπον 
διεχοσµήθη διέξεισι. Καὶ τὰ μέν φησι κελεῦσαι γενέ- 
σθαι τὸν θεὸν, ὥσπερ ἡμέραν φῶς xal στερέωμα. 
τὰ δὲ ποιῆσαι ὥσπερ οὐρανὸν xal γῆν, Ἠλιόν τε xal 
σελήνην, τὰ δὲ ὄντα, χρυπτόµενα δὲ, τέως διακρῖ- 
ναι, καθάπερ Όδωρ, οἶμαι, καὶ τὴν ξηρἀάν. Πρὸς τού- 


τοις δὲ οὐδὲ περὶ Υενέσεως f) περὶ ποιήσεως τοῦ Πνεύ- 


µατος εἰπεῖν ἑτόλμησεν, ἀλλὰ µόνον; « Καὶ Πνεῦμα 


 θεοῦ ἐπεφέρετο ἑπάνω τοῦ ὕδατος. » Ἡότερον 'δὲ 


ἀγένητόν ἐστιν ἡ γέγονεν, οὐδὲν διασαφεῖ. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Ὡς μὲν ουν ἀχόσμως εὑρεσιεπει, xaY οἶμον ἀφεὶς 
τὴν τῷ λόγῳ πρεπωδεστέραν εἰς τὸν μεταςὺ λΏρον 
ἐμπέπτωχεν, ἁταλαίπωρον ἰδεῖν' πλην xai πρός γε 
ταυτὶ λέγωμεν αὐτῷ ' Δημιουργὸν ἡμῖν «τῶν ὅλων, 
ἐναργῶς ἀπέφηνε ΜωσΏς ὁ θεσπέσιος τὸν ἕνα 
χαι ἀνωτάτω, xai παντὸς ἐπέχεινα Θεόν’ πλὴν 
δι Υἱοῦ ἐν ἁγίῳ Ηνεύματι. Προσεχῆς Υὰρ οὕτω τοῖς 
χτίσµασι σχετιχῶς ἡ ἀπόῤῥητος ἂν νοοῖτο γενέσθαι 
φύσις. 'AvO' ὅτου δη οὖν ἀνοητότατα διαψεύδεται 


υμηδὲν. τὸ παράπαν εἰρῆσθαι λέγων περὶ τοῦ, χαθά 


φησιν αὐτὸς, ἀνωτάτω θεοῦ ; τί γὰρ ἐπέχεινα τοῦ 
πάντων ἐπέχεινα; Ποία τῆς τῶν ὅλων ἀρχῆς νοοῖτ᾽ ἄν 
ἀρχή; 'O μὲν γὰρ αὐτοῦ πατὴρ xal διδάσχαλος Π1λά- 
πων, ἕνα μὲν εἶναι τὸν Δημιουργὸν διωρίσατο τὸν 
ἁπάντων αἴτιον, ὃν χαὶ προσεχή τῷ χόσμῳ Υενέ- 
σθαι qnot. Προῦφεστάναι γε μὴν αὑτοῦ θεὸν ἕτερον, 
ᾖτοι τὴν ἰδέαν τἀγαθοῦ * προσεπινοεῖ δὲ χαὶ τρίτον 
αἴτιον, τάξει Bk χαὶ φύσει τῶν πρώτων μειονεκτού- 
μενον, ὃ 6h xaX φυχὴν τῶν ὄντων ἀποχαλεῖ. 'Hystc 
δὲ σοφώτερον xal ἀχριδέστερον, τὸ τῆς θεοπτίας 
χρῆμα καταπλουτήσαντες, την παντὸς ἐπέχεινα γε- 
νητοῦ μίαν τε xal ἀληθῃη, καὶ iv ἁγίᾳ Τριάδι θεό- 
τητος φύσιν προσχυνεῖν δεδιδάγµεθα, ταῖς τῶν θεη- 
γόρων καταχολουθοῦντες φωγαῖς. Φαμὲν οὖν, εἶναι 
τὸν θεὺν χαὶ Πατέρα, δι Υἱοῦ ἓν Πνεύματι, τῶν 
ὅλων Δημιουργὸ», οὗ τὸ νοητὺν κάλλος xal ὑπερχό- 











&a 


CONTRA JULIANUM LIB. Μι. 


op.iov διἀτἐλμήβάττο ἂν, oTqunt, εἷς, κατά va τὸν ἔγχώ- A quod bene ae res creat: habeant, sed et decoro sane 


ροῦντὰ τρόπον, ἐξ ὧν ἐὔ ἔχει τὰ γεννητὰ, καὶ μὴν 
xa ἓν χόσαπῳ τῷ δδοντι παρενεχθέντα πρὺς ὄπαρξιν 
ἁμογηνἡ διαφαίνεται’ ἰ Τὰ γὰρ ἁόρατα, φῄσὶν, αὐ- 
τοῦ ἀπὸ ἁτίσεως ΧἈόσμον, cole ποιήµαστ νοούµενα 
χαθορᾶται, 4 τε ἅῑδιος αὐτοῦ δόναµις καὶ θειότης. » 
Συμθῆναι δὲ τούτδις φαμὲν, καὶ τὸν αὐτοῦ τοῦ IDá- 
Ίωνος λόγον * ἑφή γὰρ, 0t Ἀπὸ τοῦ κά ους τῶν 
αἱσθητῶν, ἐπὶ có vontór εοῦ 8500 κἀ Ίος ἀνα- 
φοιτῆσαι δεήσει' ἀπὸ δὲ toU ὃν τοῖς vópore xal 
toic ἐπιτηδεύμασε e)» ἀρεε]ν αὐτοῦ δεῖ θεωρεῦ.. 
Ἐπαινοῦντες τοίνυν ἡμεῖς χαὶ τῆς διὰ ταύτου θεό- 
πτίας thv ὁδὲν (διαλἔκραγε γὰρ fd) χτίσις τὸν Δη» 
μιουργὺν), οὐχ ix. µόνων ὧν ἀρτίως διεμνημονεύσα- 
pev τὸν Πατέρα θανμάζομεν, ἀλλὰ γὰρ ὡς ἐξ slxó- 


ordine productas esse ultro apparet. « Nam invisibi- 
Hia ejus, inquit, a eonditione mundi, per ea que 
facta sunt intellecta perspiciuntur, οἱ sempiterna 
ejus potestas ac divinitas **. » Consentaneam porre 
bis dicimus Platonis orationem, cum ait : Α rerum 
que sentiuntur. pulchritudine, ad eam que intellectu 
cernitur Dei pulchritudinem deveniendum esse; eed ab 
ea, qua in legibus et institutis, virtutem ejus spectandam 
esté, Laudantes. itaque nos, et divinze per hzc quo- 
que contemplationis viam ( conditorem enim creatura 
predicat): non ex iis modo qus jam attulimus, 
Patrem miramur, sed enim ut e perfecta imagine 
Filio, majorem in modum obstupescimus. Nobis enim 
quoad intelleetum, genitorem suum in propria natura 


νος ἀχριδοῦς τοῦ Υἱοῦ, µειξόνως χατατεθήπκαµεν. B repraesentat. Quod autem et Plato ipse, licet Deum 


Γράφει γὰρ ἡμῖν νοητῶς bv ἑαυτοῦ γεννήτορα kv 
ἰδίᾳ φύσει. "Οτι δὲ xoi αὐτὸς 6 Πλάτων, καίτοι θεὸν 
τὸν αρῶτον, ὥς. ποὺ φησιν αὐτὸς, kv ἀτρεμησίᾳ τε 
xaX ἀχινησίᾳ τιθεὶς, καθ ἕτερον τρόπον διὰ τοῦ δευ- 
τἐρου νατὰ τὸ αὐτῷ πάλιν δοχοῦν δημιουρχικῶς xt- 
νούμενον, ox ἡγνόηχε, διὰ τῶν αὐτοῦ λόγων ἀναμά- 
θοι τις ἄν * ἔφη γὰρ οὕτως Εἰσὶ δὲ οὗτοι οἱ βίοι, 
ὁ μὲν Ἀρώτου, ὁ δὲ δευτέρου Θεοῦ ' OnAov δὲ 
ὅτι ὅ μὲν πρῶτος θεὸς ἔσται ἑστὼς, ὁ δὲ δεύτε- 
pec ἔμπα.1ἰν ἐστι κινούμενος. 'O μὲν οὖν πρῶτος, 
περὶ τὰ voitá * ὁ δὲ δεύτερος, περὶ τὰ vontà καὶ 
αἰσθητά. Mi) θαυμᾶσῃς δὲ πάλιν εἰ τοῦτο ὄφην' 
«πολὺ γὰρ ἔτι θαυμµαστόεθρον ἀκούσῃ. Ἀντὶ γὰρ 
προσούσης t δευξἐρῳ κυ΄ήσεως, τὴν προσοῦ- 


primum illum, ut ipse alicubi dicit, quietum et im- 
motum statuat, alio modo per secundum, ut ipsi rur- 
aus placet, opificis more moveri non ignorarit, 98 
ex ejus verbis quivis intelligat, sic enim dixit : Iste 
autem vita sunt alia quidem primi, alia vero secundi 
Dei. Patet autem primum quidem Deum stantem fore, 
secundum vero e diverso semper moveri, Primusigitur 
circa ea que intelliguntur, secundus. vero circa ea 
quo intelliguntur et. sentiuntur.. Ne. mirere porro 
quod hac dixerim , multo enim mirabilius audies, 
Nam pro eo motu qui secundo inest, eum qui primo 
inest. satum, dico esse. innatum molum, abs quo οἱ 
wurndi ordo, et solus, et aternus, et salutaris in uni- 
versa derivatur. Quando itaque primi, ut ipse appel- 


cay τῷ πρώτῳ ctáuw, φημὶ εἶναι κίνησι’ osp- C lat, status innatus intelligitur, idque sane merito, 


gvtror* dg" ἧς ἤ τε τάξις τοῦ κόσμου, xal ἡ 
µόνη ἀῑδιος καὶ σωτηρία ἀν αχεῖται εἰς τὰ 04a. 
Ὅτε «τοίνυν fj τοῦ χατ’ αὐτὸν πρώτου στάσις σύμ- 
φυτος ἂν νοοῖτο, xai µάλα ὀρθῶς , τῆς προσούσης 
εῷ δευτέρῳ κινήσεως (συνυφίστησι γὰρ οὕτως τὰ 
γχεννητὰ, τᾶξιν τε καὶ διαμονὴν ἑχάστῳ νέµει), χατ- 
εῤῥαφῴδηχε µάτην τῆς τοῦ Μωσέως συγγραφῆς ὁ 
ταύτης κατήγορος, οὐδὲν τὸ παράπαν λέγων ἀποφὴ- 
νασθαι περὶ τοῦ πρώτου τα xal ἀνωτάτω θεοῦ - xal- 
τοι γεγραφότα σαφῶς, ὡς τὰ πάντα παρήχθη παρὰ 
Πατρὸς δι’ Υἱοῦ àv Πνεύματι, πρὸς τὸ εἶναί τε xot 
ὑφεστάναι. Ἁλλ οὐδὲν, qnot, περὶ τῆς τῶν ἀγγέλων 
γενέσεως γεγραφὼς εὑρίσχέται. Οὐ γὰρ ἔδει λέγειν, 


& νοεῖν οὐχ οἷόν τε. El γάρ ἐστιν ἀληθὲς, ὡς τὰ ἓν p 


χεραὶν εὑρίσχομεν μετὰ βίας, κἀτὰ τὸ γεγραμμένον, 
xa αὐτὴ δὲ τῶν kv αἱσθήσει χαὶ δοξαστῶν fj δήτησις 
δυσπρόσόλητος χομιδῇ ταῖς ἡμετέραις baci διανοίαις' 
ατῶς ἄν τις λέγοι τὰ ὑπὲρ αἴσθησιν, xa ἀνῳχισμέ- 
νην λαχόντα τὴν δόξαν τοῦ παρ ἡμῖν ὄντος λόγου ; 
"Ot γὰρ γεννητοὶ, πῶς ἂν ἑνδοιάσειέ τις λειτουργοὺς 
αὐτοὺς ὀνομάζοντος, καὶ τοῖς ἑτέρου νεύμασιν, ὡς 
ἐξ ἀνάγχης αατεζευγµένους; Δοῦλον γὰρ ἅπαν τὸ 
ὑπὸ Quyóv* ἐλεύθερον δὲ τῇ φύσει παντελῶς οὐδὲν, 
ὅπερ ἂν λἐγοιτο λειτουρχεῖν. Ῥάλλει δέ που χαὶ ὁ 
Δαδίδ. « Ὁ ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα, 
καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πνρὸς Φλόγα. » Ἐπειδλ 


νο Rom. 1, 90, ** Psal, cur, 4... * Gen. 1, 2. 


Parnor. Gs, LXXVI. 


ejus motus qui in primo est, sic enim res creatas 
constituit, et ordinem unicuique et perpetuitatem 
impertit ; temere in Mosis historiam cantilenas con- 
Suit ejus obtrectator, cum uihil eum de primo et 
supremo Deo pronuntiasse dicit, tametsi aperte 
scripserit, producta esse omnia a Patre per Filium 
in Spiritu, ut sint et subsistant. Sed nihil, inquit, 
de angelorum ortu scripsisse comperitur. Nec enim 
dici attinebat, quz intelligi non possunt. Si euim 
verum est, zgre nos que in manibus nobis sunt 
invenire, sicut scriptum est, et ipsa utique eorum, 
qua sentimus et opinamur, mentibus nostris plane 
ad accessum difficilis inquisitio est ; quis est, qui 
ea explicet, quee sensum supra sunt, et altius ora- 
tione nostra sitam gloriam obtinent. Nam creatos 
esse quis dubitet, eum ministros eos nominet, et" 
alterius nutibus quasi necessitate subjunetos : servit 
enim quidquid sub jugo est, liberum autein natura 
prorsus nihil est, quod ministrare dicatur, Psallit 
autem alicubi et David : « Qui facit angelos suos 
spiritus, et ministros suus flammam ignis **.» Quia 
vero in Mosis criminationibus tale quidpiam est, nibil 
enim eum de divino Spiriti dixisse ait, creatus an in- 
ereatussit, sed duntaxat, « Spiritus Dei superferebatur 
Super aqua *; » audiat. a nobis, tametsi quomodo 
eum non fuit satius attentó ac pensim verborum 


21 


051 


$. CYRILLI ALEXANDRINI ARCRIEP. 


vim considerare. Si enim plane Dei Spiritus appella- Α δὲ' ταῖς xayà Ἀδωσέως. αἰτίαις ἕνεστί «x. εοιοῦτον 


tür, Quomodo tréatus cogitari quéat, aut quomodo 
natura proprium ínéreati-est'id quod creatum est? 
Tgitur eo uno, quo dixit Spiritum Dei, et increatum 
esse testatus est': hon: enim alius ab eo náturm 
er extrarius, dui ex ipso substantíaliler est, esse 
possit; siquidem, ut decet ac par est, speculamur. 
O9 Criminatur insuper Mosen prestantissimum, 
utpote qui fiobis Deum universorum introduxerit, 
modo eorum, qux sunt, aliqua :vetbo producentem, 
modo véro etiam facientem. Et ád ista quidem 
dicimus optime ac sapientissime  oratiobem illi 
de omnibus institutam esse. Decuit enim, decuit, 
auctorem otnnium Deum declarari. Quod autein 
verbo et nutu perficiat quod velit, adjici utilissimum 
foit. Inest enim et nobis quoque, aliqua ut efficere 
possithus, ceterum mon eodem modo, Longe abest : 
3ed labore potius et manus opera niatériam ferniane 
tes, artificii quidem inventores etopifices nominamur; 
Superabit igitur incomparabili discrimine Det opifl- 
eium. Adducit eniin in oftum quz nunquam fuerunt, 
cxterum una voluntate perfector operum conspici- 
tur, eique quod vult Sermo coagmentat. Sed horum 
fortasse nihil intelligit : perfricta vero fronte, quasi 
In Dei maledicta-omnibus effusis habenis semper ali- 
quid prioribus exsecrabilius excogitat, et ostendere 
nititur, unum aliquem e multis, et qui particulares 
putantur di, esse opertere ac dici, qui Mosis litteris 
predieatur Deus , ut minimam quandam, quz sub 
ccelo est, terre portionem nactus sit, Judzam dico, 
€V unum ac solum Israelis sibi genus subjecerit, 
idque iHi pro meguo sit, zgreque possit iie.que àd 
manum sunt providere ; tum absurdas et pueriles 
sibi alias cogitationes constans, sulficienti ratione 
5e perfunctum putat, Porro sigillatim | ununrquod- 
que eorum qua deblaterawit, praetermissis quam 
plarimis, et quecunque ejusdem suut sententia, in 
pauca conferam. Ait igitur : 


(οὐδὲν Yáp φησι περὶ; τοῦ Oslóo Πνεύματος εἰσεῖν 
αὐτὸν, πότερόν ποτε γενητὸν. 3) ἀγένητον, πλὴν ὅει 
Μόνον « Πνεῦμα θεοῦ ἐπεφέρετο ἑπάνω τοῦ ὕδατος) * » 
ἀχουέτω πρὸς ἡμῶν, Καΐτοι πῶς οὗ μᾶλλον νουν- : 
εχῶς ἐχρῆν χαὶ ἑξητασμένως, τὴν τῶν λεγομένων 
χαταθρῆσαι δύναμιν; El γὰρ θεῖον ὅλως ὠνόμασται 
Πγεῦμα, πῶς ἂν νοοῖτο γενητὸν, f| πῶς ἴδιον φυσι- 
κῶς τοῦ ἀχτίστονυ. τὸ ἐχτισμένον; Οὐχοῦν ὡς Ev γε 
τῷ φάναι µόνον, ὄτιιπερ εἴη Πνεῦμα 6500, µεμαρ- 
τύρηκεν ὅτι καὶ ἀἁγένητόν ἔστιν. Οὐ γάρ τοι παρ) αὖὐ- 
τὸν ἑτεροφυὲς καὶ ὀθνεῖον, οὐσιωδῶς τὸ ἐξ αὐτοῦ χατὰ 
φύσιν εἴη ἂν, κατά ve τὸν τοῖς θεωρήμασι πρέ- 
ποντά τε χαὶ ἑοιχότα λόγον. Αἰτιᾶται δὲ πρὸς τούτοις 
τὸν πανάριστον Μωσέα, ἅτε δὴ τὸν τῶν ὅλων ἡμῖν 


B εἰσκομίσαντα Θεὸν, ποτὲ μὲν λόγῳ παρενεγκόντα 


πρὸς ὕπαρξιν τῶν ὄντων τινὰ, ποτὲ δὲ xal πεποιη- 
κότα. Καὶ πρός γε τοῦτό ΄ῥαμεν, ὡς. ἄριστά τε xal 
µάλα ἑμφρόνως;, ὁ ἑφ᾽ ἅπασιν αὐτῷ διήἠρτισται λό- 
Ύος. Ἔδει γὰρ, ἔδει γενεσιονργὸν μὲν τῶν ὅλων ἆπο- 
φΏναι τὸν θεόν. "Ότι δὲ λόγῳ xal νεύµατι κατορθοῖ 
τὸ δοκοῦν, ᾿χρειωδέστατα προσεπενεγχεῖν. Ἔνεστι 
μὲν γὰρ xai ἡμῖν αὐτοῖς τὸ ἁἡμιουργεῖν δύνασθαί 
τινα, πλὴν οὐκ ἐν lap τρόπῳ. Πολλοῦ γε xai δεῖ, 
πόνῳ δὸ μᾶλλον xal χειρουργικῶς εἰδοποιοῦντες τὴν 
ὕλην, εὐτεχνίας μὲν εὑρεταὶ κεχλήμεθα xai δη- 
πιουργοί. Οὐχοῦν ὑπερκείαεται τὰ θεοῦ καὶ ἀσυγχρί- 
τοις διαφαραΐς. Παράγει μὲν γὰρ εἰς γένεσιν τὰ οὐχ 
ὄντα ποτὲ, πλὴν ὡς Év γε τῷ θελῆσαι µόνον &xoze- 
λεστῆς τῶν .ἔργων ὁρᾶται, χαὶ συμπήγνυσιν αὐτῷ 
τὸ Δοχοῦν ὁ Λόγος. Αλλὰ γὰρ ἴσως συνίησι μὲν τῶν 
ποιούτων οὐδέν ' ἀπερυθριάσας δὲ ὥσπερ xol ταῖς 
χατὰ θεοῦ λοιδορίαις ὅλας. .ἐπαφεὶς τὰς ἠνίας, ἀεί 
«t τῶν πρώτων προσεπινοεῖ δυσσεδέστερον, xal πει- 
ρᾶται δεικνύειν ἕνα τινὰ τῶν πολλῶν, καὶ τῶν ἀνὰ 
µέρος νοουµένων θεῶν, χρῆΏναί τε ὑπάρχειν xal λέ- 
γεσθαι τὸν διὰ τοῦ Μωσέως γραμμάτων. χεχηρυγµέ- 
vov θεὸν, ὡς xaX ὁλιγίστην τινὰ τῆς ὑφ᾽ ἡλίῳ μοῖραν 


ἀπολαχεῖν, φημὶ δὴ τὴν Ἰουδαίαν, Ev τε καὶ µόνον τὸ ἐξ Ἱσραὴλ ἑαυτῷ χαταζεῦξαι γένος, xal ἀγαπητῶς 


τάχα που, xai μόλις τῶν ὑπὸ χεῖρα 


δύνασθαι προνοεῖν ' εἶτά τινας ἀλλοχότους xai μειραχιώδεις ἑαυτῷ 


συντιθεὶς ὀννοίας, ἀποχρῶταν οἴεται ποιῄσασθαι τὴν ἀπόδειξιν. Ἐκθήσομαι δὲ ἀνὰ µέρος ἕχαστα τῶν 
παρ᾽ αὐτοῦ πεφλναρηµένων, τὰ πλεΐστα παρεὶς, ὅσα τε τῆς ἴσης ἀπήρτηται διανοίας ὡς Bv ὀλίγοις συν- 


Ἐνεγκών. Ἔφη τοίνυν; 
JULIANUS. 


IOY AIANOZ. 


Quando itaque neque de attento mundi hujus D ἍΟὐκοῦν ἐπειδήπερ οὐδὲ περὶ τοῦ προσεχοῦς τοῦ 


epifice emnia Moses dissertasse perspicitur, lle- 
breeorum et majorum-nostrorum de his ipsis senten- 
tiam inter se comparemus. Moses ait mundi Opifi- 
cem selegisse sibi gentem -Hebraorum, et uni illi 
intentum esse, et illins curam gerere, ejusque 
πο diligentiam.ipsi attribuit : aliarum vero gen- 
tium, quo modo, aut quibus sub diis administren- 
tre, mentionem ne vel minimam facil : nisi, sl quis 
en concesseril, quod solem ipsis ac lunam partitus 
est. Sed de his quidein paulo etiam post.. 100 
Ceterum, quod. ipsius Israelis solius Deum, ac Ju- 
di, eosque delectos esse dicat, ipseque, el qui 
post eum propliete, et Jesus ille Nazarenus, deimon- 
strabo, sed et. ille qui omues omnino unquam, qui 


Χόσμου τούτου Δημιουργοῦ πάντα διειλεγµένος φα[- 
νεται Μωσῆς, τὴν τε "E6palov χαὶ τὴν τῶν με- 
τέρων πατέρων δόξαν ὑπὲρ αὐτῶν τούτων ἀντιπαρα- 
θῶμεν ἀλλήλαις. 'O Μωσῆς φησι τὸν τοῦ χόσµου Δη- 
μιουργὸν ἐκλέξασθαι τὸ τῶν Ἑδραίων ἔθνος, xal 
προσέχειν ἑχείνῳ µόνῳ, καὶ ἐχεῖνου φροντίσαι, xal 
δίδωσιν αὐτῷ τὴν ἐπιμέλειαν αὑτοῦ μόνου’ τῶν δὲ 
ἄλλων ἐθνῷν, ὅπως f) ὑφ οἶστισι διοικοῦνται θεοῖς, 
οὐδ' ἠντινοῦν µνείαν πεποίηται' πλὴν εἰ' μή τις 
ἐχεῖνα συγχωρήσειεν, ὅτι τὸν ἥλιον ᾽αὐτοῖς χαὶ τὴν 
σελήνην ἀπένειμεγ. ᾽Αλλ ὑπὲρ μὲν ἑούτων, xal µι- 
κρὸν ὕστερον. Πλην ὅτι τοῦ Ἱσραὴλ αὐτοῦ μόνου 
θεὸν, χαὶ τῆς Ἰουδαίας, xal τοῦτους ἐχλεχτούς φη- 
σιν εἶναι, αὑτός τε, xal οἱ ἁ4κετ ἐχεῖνον προφῆςαι, 





653 


CONTRA JULIANUM 118. 1il. 


054 


xal Ἰησοῦς ὁ Ναζαραῖος, ἐπιδείδω. ἀλλὰ καὶ τὸν A fuerunt preestigiatores impóstoresque, superavit 


πάντας πανταχοῦ τοὺς πώποτε γόηέας καὶ ἁπατεῶ- 
νας "ὑπερδαλλόμενον Παὔῦλον. ᾽Αχούσετε δὲ τῶν λέ- 
ξεων αὐτῶν. ἹΠρῶτόν μὲν, τῶν Μωσέως" «Σὺ δὲ 
ἐρεῖς τῷ Φαραῶ Ὑϊὸς πρωτότοχός᾽ µου Ἱσραὴλ. 
Εἴπον. b: "Ἐξαπόσίειλον τὸν λαόν µου, ἵνα µοι λα- 
τρεύσῃ”. cb δὲ οὐχ ἐδούλου ἐξαποστεῖλαι αὐτόν. » 
Καὶ μικρὸν ὕστερον" εΚαὶ λέχουσιν αὐτῷ Ὁ θεὸς 
τῶν' Ἑδραίων προσχέχληται ἡμᾶς. Πορευσόμεθα οὖν 
εἰς τὴν ἔρημον, ὁδὸν ἡμερῶν τριῶν, ὅπως θύσωμεν 
Kupl τῷ θεῷ ἡμῶν. Καὶ μετ) ὀλίγα πάλιν ὁμοίως" 
«Κύριος ὁ θεὸς τῶν Ἑδραίων Σξαπέσταλχέ µε πρὺς 
σὲ, λέγων * Ἐξαπόστειλον τὸν λαόν pov, ἵνα µοι λα- 
τρεύσωσιν ἐν 5. ἑρήμφ.» 

ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


B 
Συνείρει δὲ τούτοις xal ἑτέρας χρήσεις ix τῶν 


Ἱερῶν Γραμμάτων συνειλεγµένας, ἐμπεδοῦν ἔπιχει- 
ρῶν, ὅτι δὴ μόνου τοῦ Ἰσραὴλ ὠνόμασται θεὺὸς, xat 
χλῆρας ἰδιχὸς αὐτῷ «b ἐξ ᾽Αόραὰμ νενέµηται γένος; 
εἴτα τῶν ἑαυτοῦ λόγων ποιεῖται συμπέρασμα’ τὸ, 
ὅτι κροσήχει τὸν τῶν Ἑδραίων θεὺν, οὐχὶ δὴ τοῦ 
χόσµου καντὸς γενεσιουργὸν ὑπάρχειν οἴεσθαι, xat 
τῶν ὅλων χατεξουσιάδειν, συνεστάλθαι δὲ, ὡς ἔφην, 
xai πεπερασµένην ἔχοντα τὴν ἀρχὴν, ἀναμὶξ τοῖς 
ἄλλοις νοεῖσθαι θεοῖς. Οὗτος μὲν οὖν τῆς ἑνούσης 
αὑτῷ ᾿σκαιότητος ὃ σχοπός. ᾽Αντεποίσομεν δὲ xol 
ἡμεῖς τοὺς à! ἑχάστῳ λόγους, ταῖς ἐχείνων πανουρ- 
γίαις ἀντανιστάννες τὸ ἀληθὲς, ὡς ἂν elbeity οἱ τὰ 
αὐτοῦ θαυμάζοντες, ἀπειροκάλως αὐτὸν, ταῖς τῆς 


Paulus. Eorum porro verba audietis ; primum 
Moss : « Τά) autem dices Pharaoni : Filius meus 
primogeritus Israel. Dixi autem, Dimitte populum 
meum, ut mihl serviat : tu. vero noluisti dimittere 
éum *, » Et post paulo: « Et dicunt el, Deus He- 
breorum advocavi£ nos. Proficiscemur ergo in 
desertum, viam dierum triam, ut sacrificemus Do- 
mino Deo nosiro *. » Et statim rursus ad eumdem 
modum : « Dominus Deus Hebraeorum misit me ad 
te, dicens : Dimitte populum meum, ut serviant 
mihi in deserto *. » 


CYRILLUS. 


His contexit alia oracula e sacris collecta Litte- 
ris, confirmare nitens solius lsraelis Deum nomi- 
natum esse, et sortem illi peculiarem genus Abra- 
bam esse attributum ; tum orationem suam conclu- 
dit: Deum Hebrzorum non toiius mundi ereato- 
rem es$6, existimari decere, et universorum habere 
potestatem, sed coercilum esse, ul dixi, et qui 
definitum imperium babeat, cum aliis promiacue 
diis censendum. Iste igitur ejus, quee in ipso est, 
feroci scopus, Regeremus autem et nos invicem 
orationem quoque de singulis, dolis illius veritatem 
opponentes, ut sciant, qui eum mirantur rustice, 
illem divinse Scripture abusum vocibus, ut aliquis 
sapiens videretur, et in Christianorum dogmatis 


θεοπνεύστου ΓραφΏς χεχρῆσθαι φωναῖς, ἵνα τις εἶναι C exercitatus. Quam vero sapiat nibil, sed sibi arro- 


δοχοίη σοφὺς, xal ἓν τοῖς Χριστιανῶν δόγµασι χατ- 
εσπουδασµένος. "Ότι δὲ συνίησι μὲν παντελῶς οὐ- 
δὲν, περιαυτίζεται δὲ καὶ πεφρόνηχε μέγα, xai &ya- 
λένως φευδηγορεῖ, δι αὐτῶν εἰσόμεθα τῶν πραγµά- 
των. Πεφενάχιχε μὲν οὖν τὸν τῶν ὅλων θεὸν, ἀφει- 
δῆσαι μὲν ὁλοτρόπως αὑτὸν τῶν ἄλλων ἐθνῶν, οὐχ 
οἳδ ὅπως διατεινόµενος ' ἀπονέμεσθαι δὲ τὴν Ἰου- 
δαίαν, χαὶ µόνοις τοῖς ἐξ αἵματος "Tapa τῆς ἑαυτοῦ 
βασιλείας εἶναι τὸν ζυγόν. Ὃθεν ἂν, οἶμαι, τὶς εὖ 
µάλα διατεχµήραιτο, τῆς ἑνούσης Ἰουλιανῷ διανοίας 
τὸ ἁδρανές ὅτι γὰρ ὑπὸ πόδας ἅπασαν ἔχει τὴν 
χτίσιν fj ἀνωτάτω φύσις, xai προνοεῖ τῶν ὅλων, 
παντελῶς Ἠγνόηχε. Μάλιστα μὲν ἑγχαταθδεθλῆσθαί 
φαµεν τῇ ἀνθρώπου φύσει, τὴν θεογνωσίαν, xat 
παντὸς τοῦ χρησίµου xal ἀναγχαίου πρὸς αωτηρίαν 
αὑτοφυᾶ τὴν εἴδησιν ἐνεῖναί οἱ τὸν Δημιουργόν. "Hy 
δὲ ἀπειχὸς οὐδὲν, τοιαύτης λαχόντα κατασχενῆς, 
καὶ ὡς ἀπό γε τῆς τοῦ χόσµου γενέσεως,. εὐταξίας 
ts xa χάλλους, καὶ τῆς ἓν τούτοις διαμονῆς, χατευθὺ 
τῆς ἀληθείας tóvva, βλέπειν ὅση τίς ἐστι τοῦ τεχτη- 
ναµένου xai παρενεγχόντος εἰς ὕπαρξιν, d παντὸς 
ἐπέχεινα νοῦ σοφία χαὶ δύναμις. Πεπαιδαγώγηχε δὲ 
πρὸς τοῦτο καλῶς xai ὁ πανάριστος Μωσῆς, τὸν ἐν 
τῇ φύσει χείµενον ἀναζωπυρήσας νόμµον. Συντιθεὶς 
γὰρ ἡμῖν τοὺς περὶ Θεοῦ λόγους, γενεσιουργὸν αὐτὸν 
εἶναί φησι. τοῦ χόσµου παντὸς, οὐδενὺς. τὸ σύμπαν 
ἑξηρημένου» « Ἐν ἀρχῇ γὰρ, φησὶν, ἐποίησεν ὁ θεὸς 


* Exod. iv, 22, 90. ὓ Exod. v, 5. 


* Exod. vii, 10. 


get, ac multum sumat et effrenate mentisur, res 
ipss nos docebit. Imposuit ergo Deo universorum, 
gentes ipsum alias hsbere derelictui nescio quo 
pacto pertendens : attributam vero ipsi Judaam, et 
solis e sanguine Israelis regni ejus dispertituni esse 
jugum. Unde quivis, opinor, Juliani raentis imbe- 
cillitatem colligat. lgnorat enim prorsus, supremam 
naturam habere sub pedibus creaturam omnem, et 
universo plane providere, 101 hominis quidem 
naturse moxime inditam. esse Dei cognitionem, et 
cujusvis utilis ac necessarii nativam scientiam ipsi 


. Opificem insevisse. Par autem erat, ut cui sic or- 


nato esse contigisset, etiam a mundi certe condi- 
tiotie, et ordine, et pulchritudine, et in his constan- 


D (ia, recta ad verum euntem, videre quanta sit ejus 


qui produxit, ea quz supra omnem mentem: est, 
sapientia atque virtus. Ad id porro Moses optimus 
praeclare informavit, eam qu: in natura est posita - 
legem quasi sopitum ignem suscitans. Cum enim de 
Deo sermonem instituit, auctorem eum esse mundi 
totius dicit, nullo quoquam exempto prorsus : e lu | 
principio enim, inquit, fecit Deus ccelum et ter- 
ram?;» summatim opinor, compendioque, qu: 
utrisque continentur signiflcans. Et rursus : « lfic 
est liber génerationis coli et terrz. In die quo fecit 


Deus colam et terram; et omne fenum agri. » 


Ergo si Mosis nos verbis oppugnat, Mosi credat. 


Gen. 1, 1. 





es 


S. CYRILIA ALEXANDRINI ARCHIEP. 


* Qui antem nutu compegit hoc universum, et verbo Α τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν’ 2 συλλήδδην, οἶμαι, καὶ 


. ereavit, et ita precellentem, et. incomprehensam, 
emoi menti potentiam habet, qui in terra hominem 
fecit; quo. tandem modo paucis imperare voluis» 
sei, cum tamen ei liceret in universa diffundi, neque 
promiscue cum aliis diis censeri, el finjti esse, 
lnperii? Age vero, voluntatis ejus fortasse curio» 
sius causas injagemus nos, ani potjus veniat ipse 
qui nog doceat. 


bày βραχεῖ, xa) τὰ ἀμφοῖν ἐνειλημμένα σηµαίνων, 
Καὶ πάλιν» «€ Αὕτη d$. βίθλος Υενέσεως οὐρανοῦ. xal 
γῆς" ἓν ἡμέρᾳ, ᾗ ἀποίησεν ὁ Θεὺς τὸν οὐρανὸν καὶ 
τὴν γῆν, καὶ πάντα χόρτον ἀγροῦ. » Οὐχοῦν sl ix 
τῶν Μωσέως ἡμῖν μάχεται λόγων, πιστενέτω Μωσι]. 
Ὦ δὲ δὴ συµπήξας νεύµατι τόδε τὸ πᾶν, καὶ λόχῳ 
παρενεγχὼν εἰς ὕπαρξιν, καὶ τὴν οὕτως ὑπερφυᾶ 
xai ἀχατάληπτον vip παντὶ δύναμιν ἔχων, ὁ ποιῄσας 


ἄνθρωπον ἐπὶ γῆς, πῶς ἂν ἠθέλησεν ὀλίγωγ κρατεῖν, καέτο, μετὰν αὐκοῦ χατευρύνεσθαι τῶν ὅλων, καὶ οὐχ 
ἀναμὶξ ἑτέροις νοεῖφθᾳι, θεοῖς, χαὶ μεμετρημένην ἔχειν ἀρχήν; Φέρε yàp oh, τὰς τοῦ ἐθελῆσαί «vyby 
αἰτίας πολυπραγμονῶμεν ἡμεῖς, μᾶλλον δὲ ἡκέτω διδάξων αὐτός. 


Haud ergo quivit, et universo providere non νὰ» 
let. Quo ergo pacto suffecisse bis faciendis ac pro- 


Ἠσθένησεν ἄρα, xal «b προνοεῖν δύνασθαι τῶν 
ὅλων οὐκ ἔχει. Elsa πῶς ἀρχέσαι ὁρᾶται πρὺς τὴν 


creandis videiur? Nam sane quam incredibile sit, p ἐπ᾿ αὐτοῖς ποἰησίν τε καὶ Ὑένεσιν; ᾽Απίθανον γὰρ 


opinor, et absurdum dicere, sufficientem habere 
eum, ut creare possit, facultatem atque virtutem, 
at non item ea regere posse. Sed ut Deum decet 
eum imperare, quid babet negotii videre? Nam 
creatura, uti ab initio facta est, ita etiam huc 
wsque moveri amat adhuc, quodque ipsam ab or- 
dine deturbarit nihil est. Sol enim in ccelo agitur, 
suumque ab ortu in occasum orbem volvit, Ad 
eumdem modum luna nocti praest, et siderum il- 
fustris chorus eadein lege regitur. Tempustatum 
«ices alternis fiunt, redeunt noctis et diei reversio« 
nes sibi respondentibus 104 intervallis dimensz, 
fructuum reditus, masturorum casus, terreswimmn 


χομιδῇ εἴη ἂν, οἶμαι, καὶ ἀσύφηλον εἰπεῖν, διαρχῆ 
μὲν ἔχειν αὐτὸν «hv πρός ve «b δύνασθαι δηµιουρ- 
γεῖν ἐπιτηδειότητά τε,καὶ δύναμιν, οὐ μὴν ὅτι καὶ 
ἰσχύσαι κρατεῖν αὐτῶν. "AA ὅτι αατάρχει Osonps- 
πῶς, πῶς οὖν ἁταλαίπωρον ἴδεῖν; "H γάρ «oc χτίσις 
ὡς Υέγονεν ἐν ἀρχαῖς, οὕτω καὶ εἰς δεῦρο χινεῖαθαι 
φιλεῖ, xai «b θορυδήσαν δλως αὐτὴν εἰς ἀἁταξίαν οὐ: 
δέν. Ἡλιος μὲν γὰρ ἐν κόαµῳ φέρεται, καὶ τὸν ἐξ 
ἠοῦς εἰς δύσιν ἑλίσφει κύχλον. Ὁμοίως xal $ σελήνη 
κατάρχει νυκτὸς, διοιχεῖται δὲ συνγόµως xal ὁ λαµ- 
πρὸς τῶν ἁστέρων χορός. Ἐίνονται δὲ παραλλὰξ ὡρῶν 
διαδοχαὶξ, νυκοὺς xel ἡμέρας ἀναχυχλώσεις éw- 
λόγοις διαστήµασι συμμετρούμεναι, καρπῶν ἀναφύ- 


animalium orius, avium, piscium; his etiam Γὸ σεις, τῶν ὠρίμων ἐκόολαὶ, ζώων χερσαίων Ὑανέσεις, 
nostras adjungam. Qui ergo rebus creatis inelucta-  φτηνῶν «e xat ἐναλίων  προαεποίσω δὲ οούτοις καὶ 


bile voluntatis sue jugum imposuit, potentissime 
«nihi rerom universitati imperare videtur, nec aliis 
abjecisse ipsas, et acerbos creaturis suis dominos 
ámposulsse, falso dictos deos, hoc est, impuros 
d:monas. Ergo auctorem universi Deum nobis sa- 
pientissimus Moses introduxit. Videsis enim, vide, 
num ejus verbis res consentiant. Dicit enim soli 
quidem concessum esse diei principatum, luna vero 
eodem modo potestatem noctis repositam esse ; 
enimvere et in tempora et signa, et ul luceret 
terrestribus, astrorum chorum. Hac porro qui 
scripsit, non aliis poljus diis, neque sane creaturis, 
€ultum vult adjungere, sed jussit uni addictos esse 
Opifici universorum. Ait enim : « Neque respiciens 
in ccelum, et videns solem, et lunam, et astra, et 
celi ornatum universum, errore ductus, adores ea, 
que Lribuit Downinus Deus tuus gentibus qua sub 
colo sunt *. » Deinde cur Deum universorum ne- 
glexisse quidem dicit ceteram gentium muliitudi 

nem, solis vero Israelitis imperare, eosque propria 
providentia impertiri, tametsi gentibus omnibus, 
qui sub calo sunt, opilicii utilitates attributas dicit 
— sacrorum nobis librorum scriptor. Neque vero adeo 
gratum acceptumve tanti boni commodum verbis 
iatis elevet : nisi quis illa fateatur quod solem jis 
et lunam tribuerit. Quod enim eum, quem nos co- 
limus, e Mosis Litteris, qui e sanguine erant Israe- 


5 Deut. 1v, 19. 


cà xa9' ἡμᾶς αὐτούς. Ὁ τοίνυν τοῖς χτίσµασιν àve- 
πόδραστον τῶν ἑαυτοῦ θεληµάτων ἐπιτιθεὶς «bv ζυγὸν, 
εὐσθανέστατά µοι δοχεῖ τῶν ὅλων xatápystu, καὶ 
οὐκ ἀποῤῥίφαι μὲν ἑτέροις αὐτὰ, πιχροὺς δὲ τοῖς 
ἑαυτοῦ κτίαµασιν ἀπιστῆσαι δεσπότας, τοὺς φευδ- 
ωνύμαυς θεοὺς, ἤγονυν ἀκαθάρτους δαίμονας. θὐχοῦν 
γενεαιουργὸν τῶν ὅλων εἰσχεχόμιχεν ἡμῖν τὸν Gaby 
ὁ σοφώτατος Μωσῆς, "Αθροι δὲ, ἄθρει, el μὴ τοῖς 
παρ αὐτοῦ λόγοις αὐτὰ συµθαίνει τὰ πράγματα. 
Ἔφη γὰρ, αυντετάχθαι μὲν τῷ ἡλίῳ τὴν ες ἡμέ- 
pac ἀρχὴν. τεθεῖσθαι δὲ κατὰ τὸν (aov τρόπον σελή» 
νην εἰς ἐξουσίαν νυκτός" καὶ μὴν εἰς χαιροὺς xal 
σηµεῖα, καὶ πρός v& τὸ. φαίνειν τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς τὸν 
τῶν ἁστέρων yopóv. Ὁ δὲ ταῦτα γεγραφὼς, οὐχ 
ἑτέροις μᾶλλον χρῆναι θεοῖς, οὔτε μὴν τοῖς χτίαµα- 
σιν ἀνάπτειν τὸ σέδας βούλεται, προσχεῖσθαι δὲ 
µόνῳ προστέταχε τῷ τῶν ὅλων Δημιουργῷ. Φησὶ yáp: 
« Kai μὴ ἀναθλέφας εἰς τὸν οὑρανὸν, xai ἰδὼν τὸν 
Ἠλιον, καὶ τὸν σελήνην, καὶ τοὺς ἀστέρας, xai πάντα 
τὸν κόσμον τοῦ οὐρανοῦ, πλανηθεὶς προσχυνήσῇς 
αὐτοῖς, & ἀπένειμε Κύριος ὁ θεός σου τοῖς ἔθνεσι 
τοῖς ὑποχάτω τοῦ οὐρανοῦ. » Εἶτα κῶς ἁλογῆσαι μέν 
φῆσι *by τῶν ὅλων Ocby τῆς ἑτέρας πληθύος τῶν 
ἐθγῶν, µόνων δὲ κατᾶρξαι τῶν ἐξ Ἰσραὴλ, καὶ aó- 
τοῖς τὴν ἰἱδίαν ἀπονεῖμαι πρόνοιαν, χαἰτοι «dot τοῖς 
ἕθνεσι τοῖς ὑποχάτω τοῦ οὐρανοῦ τὰ ἐκ τῆς ὅηµιουρ- 
γίας χρήσιμα νενεμῆσθαί φῆσιν ὁ τῶν Ἱερῶν βιδλίων 





0S1 CONTRA JULIANUM LiB. IJ. 658 


ἡμῖν συγγραφεύς; Mi γὰρ δη «b οὕτω μέγα καὶ A Hs acceperint, ét Deus sit universorum, et abunde 
ἀξιόληκτον ἀγαθὸν χατασμικρυνέτω λέγων, πλὴν εἰ dis, qul usquafa terrarum sent, provisionem suam, 
pf τις ἐχεῖνα συγχωρήσειεν, ὅτι τὸν ἤλιον αὐτόῖς — idque contimenter impertiat, ex ipsa divinitus afflata 
χαὶ «hv σελήνην ἀπένειμεν, Ότι γὰρ ὃν προσχυνοῦ- — Seriptera demonstrabimus. Bed velut retrersus 
μεν μας, παρειλήφασι δὲ καὶ διὰ τῶν Μωσέως — revocata oratione, ad ipsum ibimus primum homi- 
γραμμάτων οἱ ἐξ αἵματος Ἱσραὴλ, καὶ Θεός ὃσνι nem, hoc est, Adamum. 

«V ὅλων, καὶ διαρκῆ τοῖς ἁπανταχόσε τῆς γῆς thv ἑαυτοῦ φροντίδα νενεμηχὼς εὑρίακεται, καὶ εοῦτο 
διηνεκῶς ἐξ αὐτῆς ἐπίθείξομεν τῆς θεοἁνεύστου Γραφῆς. ἀνόπιν δὲ ὥσπερ τοὺς Ἰόγους ἀνασειράδοντες, 


ἀπ) αὐὼν βαδιούμεῦα «bv πρῶτον ἄνθρώπκον, τουτέστιν Αδάμ. 


Πέπλασται τοίνυν πἀὰρὰ Θεοῦ, χαὶ ἐξ αὐτοῦ cb 
σύμπαν γόνός ἀνέφο, φημὶ 65 τὸ ἀνθρώπινον * sob 
τοιγαροῦν τοῦ bri πάντας, ὃ ἐπὶ γῆς ἄνθρωπος, ἥτοι 
«ὺ σὐμΛαν ἁπαξαπλῶς νοεῖται γένος * ὁ γάρ τοι τῆς 
pne κύριος ἔχοι ἂν εἰχότως ὡς ἑαυτοῦ, καὶ τὰ ἐξ 


Formatus igitur a Deo est, et ex ipso cunetum 
genus ortum est, humanam dico. Dei ergo qui su- 
per omnes est, qui in terra est homo, sive univere 
sum oinnino genos intelligitur. Radicis enim domi- 
nus jure suos habeat qui ex ea surculi pulfularunt. 


αὐτῆς βλαστήµατα. "A«b δέ γε τοῦ πρώτου νεανίαι p Α primo antem juvenes duo 103 nat sunt Cain 


ἐγενέσθην δύο. Κάῑν τε xai "Α6ελ. ὐὗτοι τεθύχασι 
πρῶνοι, παὶ ὁ μὲν ὁρθῶέ, ὁ δὲ oby οὕτω ποθέν. Αλλ' 
ἆκῄνεσε μὲν τὺν εὐθύφρονα xai δίκαιον "Αθελ. τοῦ 
γε μὴν ἑτέρου τὴν θυσίαν οὗ προσίετο" Καὶ µάλᾳ 
ὀρθῶς. "Ebx: γὰρ, ἔδει, διὰ τῶν ἁρβαμένων τῆς εἰς 
Gebv αἰδοῦς τε καὶ εὐσεθδείας, τοὺς ἐξ αὐτῶν ἑσομά- 
νους ἀναμαθεῖν, είνα δὴ τρόπον εὖ µάλα καὶ ἁμω- 
µήτως προσχοµιστέον τῷ θεῷ τὰς αὐτῷ πρεπούσας 
xai ὀφειλομένας τιµάς. Τοῦτο δὲ ἦν, χαθάπερ ἐγῷ- 
uat, προνοοῦντός τε xai τεφροντιχότος, δι’ οὗπερ fiv 
δύνασθαι διαθιώῶναι λαμ/ερῶς τοῖς εὐδοχιμεῖν Ἶρη- 
pévotc* χρῆμα γὰρ ἔγωχέ φηµε páya τι xat ἀξ" 
χτητον ἀληθῶς, τὴν εἰς θεὸν εὐσέθειαν. Μετὰ δέ ve 
«hv τῶν ἀδελφῶν δυνωρίδα γεγόνααιν ἕτεροι διχαιο- 


ει Abel. Illi. primi sacrifiearunt ; et hic quidem 
recte, ille non item. Sed laudavit quidem ]αδέυπι 
et recte. mentis Abelem ; alterius autem sacrum 
non admisit, et rectissime sane: decebat enim, 
decebat, per eoé qui reverentia in Dewm et reli- 
gionis auctores essent, eorum posteros addiscere, 
quomodo rite et ineulpate deferendi Deo sint bono- 
res, qui ipsum decent, eique debentur. id autem 
erat, αἱ equidem arbitror, providentis et curantie 
quo paoto splendide perviverent, quibus probitas 
cordi foret. Rem enim equidem ego stàluo et ma- 
gram et adipiscendam, religionem adversus Deum. 
At post illud (ratrum per, erstitere alii justitiz coi 
tores, et virtute inclyti, et recto ad omne bonum 


σύνης ἐπιμεληταὶ, κατὰ ἀρετὴν ceüaupacpávo, καὶ C cursu. principem omnium locum adepti. Quorum 


«aig εἰς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἀγαθῶν εὐδρομίαις τὴν ἁπα- 
σῶν ἀρίστην ἀράμενοι ψῆφον. "Qv ἕνα γενέσθαι φημὶ 
«by ερισµακάριον Ἐνὼχ, περὶ οὗ φησι «5 Γράμμα 
αὃ ἱερὸν, ὅτι οὖχ εὑρίσχετο" µετέθηχε γὰρ αὐτὸν ὁ 
θεός..Τὸν μὲν οὖν ᾿Ἑνὰγ µετετίθει - φίλον γὰρ αὐτῷ 
καὶ οἰκεῖον «dv, ὅσον ἀστὶν ἑᾷαίρετον καὶ τεθαυµα- 
σµένον, καὶ τοῖς ἐξ ἀρετῶν οὐχήμασι κατηγλεῖσμέ- 
vov. Ἐπειδὴ δὲ ἡ σύµπασα v5 ὑτέφθοιρε εν ὁδὺν 
αὐτῆς, χαθὰ γέγραπται, xai ἀπονένεννεν d. χαρδία 
too ἀνθρώπου ἐπὶ τὰ πονηρὰ ἐκ νεύτητος, xavaxiu- 
σμὸν ἡφίει τοῖς ἀνὰ πᾶσαν τν γῆν, οἷά τινα κῆπον 
ῥλομανήσαντα καὶ χεχεροωμένον ἀνακτώμενος, καὶ 
φυτὸν ἐν αὑτῷ τηρήσας εὐχενὲς, τὸν πανάριστον 
Νῶε, ἵν' ἓξ αὐτοῦ «ὸ γένος 90 ἀνθρώπινον εἰς ἑτέραν 


ὥσπερ ἀρχὴν μεταστοιχειούµενον σώζηται πάλιν ἐπὶ D 


«εῆς γῆς. ᾽Αλλὰ γὰρ τί πρὸς τοῦτό φησιν ὁ τῆς καθ' 
ἡμῶν φιλοφόγίας κατ’ οὐδένα τρόπον ἡμεληχὼς, ὁ 
δεινὸς dlc λόγους καὶ ψευδηγορίας; EL γὰρ κατὰ pó- 
νην δὴ τὴν Ἰουδαίαν ὁ τῶν Ἑδραίων θεὺς συνοστέλ- 
eto, xat τὺ σχηπτρον ἔχει μεμετρηµένον, πῶς, αἰπέ 
gov, τοῖς (ni τῆς γῆς ἑκηφίει μὲν τοὺς καταῤῥάκτας 
φοῦ οδρανοῦ, καὶ πάλιν τοῖς ὕδαάιν ὅλην δι' ὅλου xat- 
αμφιέόας τὴν vy, μίαν δΙκην ἅπάντων πατεφηφί- 
cato; Αλλ) εἰ p πάντὼν ἐχράτει, χαθά φῆσιν αὐ- 
tbc, ἆνθ' ὅνου σεσιγἠχασιν οἱ ἕτεροι τῶν θεῶν; Ἔδει 
γὰρ, ἔδει τοῖς σφετέροις αὐτοὺς ἐπαμῦναι προσκυνη”- 
ταῖς, ἔχαστόν τε τῆς ἑαυτοῦ βασιλείας ὑπεραθλῆσαι 


* Gen. v, 34, * Gen. &, 141. * Gen. vir, 94. 


unum aio fuisse ter beatum Enochum, quem ait 
s&era Seriptara inventum non fuisse : transtulit 
enim ipsum Dominus ". Enochum igitar trsnstulit ; 
clarum enim ipsi et familiare, quidquid eximium οὐ 
eirabile est, et virtutum gloria enitesekt, (Qaonism 
vero omnis terra corruperat víam sean, sicut scri- 
ptum est *, οἱ declinavit cor hominis in mala ο 
juventute *, diluvium omnibus terrfe incolis. immi- 
eit ; velut hortum quemdám frutieibus obsitum eb 
squalidum recurens, et generosam in eo plantam 
servans, optimum Noemum, ut ex ipso genus he 
manum in alterum veluti prineiplum trans&mautatum 
in terra denuo servaretur. Sed enim quid &d bec 
ait, qui. criminationis in nos nullum medum ne- 
glexit, peritus dicendi artifex atque mentiendi ? Sí 
enim ad unam sane Judam Hebraeorum Dew coer- 
cebatur, et. sceptrum habet demensum, quomodo, 
age, dic mibi, in terrarum incolas coti calarractas. 
immisit, ac rursus aquís universa fluctibus obruta. 
terra, una omnes prensa condemnavit? At si non 
omnibus dominabatur, ut ait, eur silaerunt dH cz- 
teri? oportebat enim suis eos cultoribus opem ferre, 
et quémlibet pro suo regno strenue decertare. Sed 
nescio quo pacto aot suos prediderunt, aut in tuenda ' 
sibi sesignata sorte ignavi fuerent. Annon igitue 
ridicula ista, et πυρ 104 aniles ? imo non evi- 
dens demonstratio est , dicendum non esse pstrticu- 


'690 


S. CYRILLI. ALEXANDRINI ARCHIEP. 


660 


larem. Deum; unamque de falsis existimandum, eutn ;A γενιχῷῶς * ἀλλ᾽, οὐκ οἵδ' ὅπως, f| προῦδοσαν τους σφο- 


.qui per Mosen mundo predicatus est. Mundi enim: 


effectorem eum declaravit et Dominum universo- 
rum, sei delectum habuisse genus Abrshz», et veluti 
praerogativam. czeterarum. gentium ab eo accepisse 
ad Dei cognitionem, omnes scilicet in jis, qui prius 
vocati erant; veluti in radice, informante. Sed egre- 
gius iste preteritis primis Mos: Litteris, eo uno, 
quod Israelem delegerit, Dei finire imperium cona- 
tur. Sed, o bone, respondeat ei ad ista quispiam : 
qui post secutis temporibus Abrahamum ut reti 
conclusit, et pulcherrimo suffragio ortam ab ipso 
gentem honestavit, eamque propriam sortem suam 
renuntiavit, utpole nondum vocatis e:teris genti- 
bus, is ipse non alius : « Ceelum firmavit, et ter- 
ram fundavit in siabilitatesn ipsius, » sicut scri- 
pium est 1^; et, omnem omnino creaturam effecit 
visibilem, invisibilem. Sín autem infidelitatis in 
limo haerens sapientissimi Mosis sermonem de Deo 
repudiat, nihil id totum prorsus ladet vim verita- 
tis. Namque ut sapientissimus scribit Paulus : 
« Non inüdelitas nostra. Dei fidem destruet *'. » 
Sed quoniem finibus ac terminis unius et vere Dei 
regnum subdere audet, sanctorum dicla apponens, 
adeoque sapientis Mosse voces. afferens, per quas 
cernitur Deus. sortem peculiarem. suam sraelem 
nominare; sge ei nos ipsi alias sanctorum voces 
opponamus, qux Deum universorum eum pronun- 
tiant. Ait ergo beatus vates Isaias : « Sic ait Domi» 
nus, qui fecit celum, iste est Deus, qui terram ex- 
hibuit, et fecit eam, ipse terminavit eam, non in 
vanum feeit eam, sed ui habitetur : ego sum, et 
non eat alius preter me !*. » Et vero alibi quoque : 
« Ego Dens ille tuus firmans ccelum , et creans ter- 
ram, €ujus manus cendiderunt. cunctam. ηλ 
celi, et non ostendi ea tibi, ut abeas post ipsa "ο. 
Allocutus et alicubi. est Cyrum, qui Babylona vi 
cepit : « Ego vocavi te nomine meo , et suscipiam 
te; tu vero non nosti uie , quia ego Dominus Deus , 
ei non esi praeler me Deus. Confortavi te, et non 
novisti me.; ul. cognoscant, qui ab ortu solia, et 
0ccasu, quia non egt: prater me. Ego Dominus 
105 Deus, ei non est eiiam: ego qui construxi 
lugem, ei feci tenebras !*. » Satis igitur, ut equi- 


τέρους, 3| Υεγόνασι ῥάθυμοι περὶ vb χρῆναι τηρεῖν 
τὸν ἀχνεμηθέντα κλῆρον αὐτοῖς. " Ap' οὖν οὐχὶ γέλως 
ἤδη ταυτὶ χαὶ φλυαρία γραοπρεπὴς, μᾶλλον δὲ οὐκ 
ἀπόδειξις ἑναργὴῆς, τοῦ μὴ χρΏναι λέγειν μερικὸν εἷ- 
vat θεὺν, χαὶ ἕνα τῶν ψευδωνύμων οἴέσθαι ὑπάρχειν 
«by διὰ Μωσέως τῷ χόσμῳ κεχκηρυγµένον, Koago- 
ποιὸν μὲν γὰρ ἀπέφηνεν αὐτὸν, xal τῶν ὅλων Κύ- 
ριον, ἀπόλεχτον δέ φησι. τὸ ἐξ ᾿Αθραὰμ ποιῄσασθα; 
γένοφ, xaX οἵόν..τι. πρωτοκόµιον τῶν ἄλλων ἐθνῶν, 
εἰσδεχθῆναι παρ᾽ αὐτοῦ παιδαγωγοῦντος εἰς θεογνω- 
clay ἅπαντας, χαθάπερ bv ῥίζῃ τοῖς προεισχεχλη- 
µένοις. "O δὲ δῇ γενναῖος οὐτοσὶ, τὰ πρῶτα παρεὶς 


^v Μωσέως γραμμάτων, ἀπὸ μόνου τοῦ ἐχλέξασθαι 


τὸν Ἰσραὴλ, τὴν τοῦ Θεοῦ βασιλείαν ὁρίζειν ἔπιχει- 
pst. Αλλ’, ὦ κράτιατε, qaín «i; ἂν περὸς τοῦτο αὐτῷ, 
ὁ ἐν ὑστέροις χαιροῖς *àv ᾿Αθραὰμ. σαγηναύσας, xot 
φήφῳ παγχάλῃ τὸ ἐξ αὐτοῦ ἔθνος τιµήσας, ἴδιόν «€ 
κλῆρον.ἀποφήνας αὐτὸ διά τοι τὸ οὕπω κεκλῆσθαι τὰ 
ἕτερα τῶν ἐθνῶν, αὐτὺς οὐτοσὶ καὶ οὐχ ἕτερος « ἐστε- 


Ῥέωδα «by obpavby, xai τὴν γῆν ταθεµελίωκεν, ἐπὶ 


«ἣν ἀσφάλειαν αὐτῆς, ? καθὰ γέγραπται, xai πᾶσαν 
ἀπαξαπλῶς εἴργασται τὴν κτίσιν ὁρατὴν, ἀόρατον. 
Ei &k τοῖς τῆς ἀπιστίας τέλµασιν ἐμδεδηκὼς, τὸν 
τοῦ πανσόφου Μωσέως περὶ Θεοῦ λόγον ἁπαράδελἈτον 
ποιεῖται, ἀδιχήσει τοῦτο τὸ σύμπαν οὐδὲν τῆς ἆλη- 
θείας τὴν δύναμιν. Ὡς γὰρ ὁ πάνσοφος γράφει Παν- 
λος’ « Οὐχ 4j ἀπιστία ἡμῶν τὴν τοῦ Θεοῦ πίστιν 
καταργήσει.» Ἐπειδὴ δὲ ὅροις καὶ µέτροις τὴν τοῦ 


. μόνου καὶ ἀληθῶς ὄντος 8400 βααιλείαν ὑπάγειν 


ἀποτολμᾷ, χρήσεις ἁγίων ππαρατιθεὶς , καὶ αὐτοῦ δὲ 
oU πανσὀφον Μωσέως παράκοµίζων φωνὰς, δι ὧν 
ὁρᾶται Θεὺς., ἴδιον x pov ὀνομάζων τὸν Ἰσραὴλ , 
φέρε xaX ἡμεῖς ἑτέρας αὐτῷ τῶν ἁγίων. φωνὰς ἀντ- 
εξάξωµεν,. θεὺν τῶν ὅλων ἀποφαινούσας αὐτόν. Ἔφη 
τοίνυν ὁ µἀκάριος πρὀφήτης : Ἡσαῖας ' « Οὕπω λέγαν 
Κύριος, ὁ ποιῄσας «hw οὐρανὺν, οὗτος ὁ θεός' ὁ 
καταδείξας τὴν γῆν, καὶ ποιῄσας αὐτὴν, αὐτὸς δι- 
ώρισεν αὐτὴν, οὐκ εἰς χενὺν αὐτὴν ἐποίησεν, ἀλλά 
κατοικεῖσθαι * ἐγώ εἰμι, xal οὐκ ἔστι πάρεξ ἐμοῦ. » 
Καὶ μὴν xai ἑτέρωθι"' «᾿Εγὼ ὁ Θεός cou στερεῶν 
οὐρανὸν, xài κτίζων γῆν οὗ αἱ χεῖρες ὄχτισαν πᾶσαν 
τὴν ατρατιὰν toU αὐρανοῦ, καὶ οὐ παρίδειξά cot αὐτὰ, 
τοῦ πορεύεσθαι ὀπίσω αὐτῶν, Προσπεφώνηκε δέ που 


dem puto, hzc vel sola suut. Quod si et aliis sibi p καὶ Κύρῳ, ὃς κατὰ κράτος οἷλο «ty Βαδυλωνίων * 


opus esse censet, adjungam et hac. Rursus enim 
scriptum est : « Respjcite in coelum oculis vestris , 
et vjdele, quis exbibuithac omnia. Qui educit. nu- 
mero ornatum suum, et omnes nominatim vocabit 
pre mul(a gloria, et ia robore virtutis. Ego Deus 
primes et in supervenientia ego sum. Cognoverunt 
gentes, et limuerunt-axtrema terra !*, » 


:Εγὼ ἑχάλεσά σὲ τῷ ὀνόματί μου, καὶ προσδέξοµαέ 
σε. σὺ δὲ οὐχ ἕἔγνως µε, ὅτι ἐγὼ Κνριος ὁ θεὸς, xai 
οὐκ ἔστιν ἔτι: πλὴν ἐμοῦ.θεός. Ἐνίαγυασά σα, καὶ 
οὐχ.δεις µε; ἵνα γνῶσιν.οἱ ἀπὸ ἀνατοκῆς ἡλίρυ καὶ 
δυσμῶν, ὅτι οὐκ ἔστι πλὴν ἐμαῖ. 'Ἐγὼ Κόριος ὁ 
Θεὺς, καὶ οὐκ ἔστιν ἔτι. Ἐγὼ à Κατασκενάσας φῶς, 
καὶ ποιῄσας σχότος. » ᾽Απόχρη obw, ὥς γε οἶμαι, 


ταντὶ καὶ μόνα. El δὲ δὴ δεῖν οἵθται καὶ ἑτέρων αὐτῷ, πρυσεποίσω καὶ τάδε’ γέγραπται γὰρ πάλιν’ c Ἄνα- 
θλέψατε εἰς τὸν οὐρανὸν τοῖς ἀφθαλμοῖς ὑμῶν, καὶ ἴδετε εἰς χἀτέδειξε πάντα ταῦτα. Ὁ ἐχφέρων: κατὰ 
ἀριθμὸν τὸν χόσμον αὐτοῦ, xal πάντας ὁπ᾿ ὀνόματι καλέσει, ἀπὸ. πολλῆς δόξης, καὶ ἓν χράτει ἰσχύος. 


τῆς,» 


!* Psal. cin, ὃ. !! Rom. 11; 5. 


" [sa, x1 v, 18. 


Ἐχὼ θεὸς πρῶτος, καὶ εἰς τὰ ἑπερχάμενα ἐγώ οἰμι. Εΐδοσαν .ἔθνη, xai ἐἑφοδήθησαν τὰ ἄκρα τῆς 


13 νά, 19, — !* ibid. 4-7. — '* Ja. xvi, ϐ seqq. 


061 


CONTRA JULIANUM LIE. ill; 


662 


Εἶτα τίς 6 τολμῶν φάναι; οὐχ ὃν ὄφλοι δίκην, ὡς A — Quis jam impune dicere ausit, exiguum ipsi el 


Ῥραχεῖάν τινα καὶ σὐνεσταλμένην &pyhy ἀπετέμετο" 
xaícor TUR DEVE UD" eec Ὅπαρξιν τὴν σύµπαδαν κτί- 
σιν, καὶ ἑῶν ὅλων Τενεσιουργὸς ὑπάρχων καὶ Κύριος, 
Ki δὲ δή τις ἕλοίτο καὶ τῶν Ἀϊγυπτίοις ἐπενηνεγμέ- 
νων διαμνημονεῦσαι. πληγῶν, καταθαυµάσειεν ὅτι 
πάντως που τὸ πἀναλχὸς, καὶ τῆς ἐνούσης ὑπεροχῆς 
αὐτῷ τὸ ἀτέκμαρῖον. Ὅλη γὰρ ὥσπερ fj xvlatz τοῖς 
τοῦ κρατοῦντος θἴχουσα ψεύμασιν, ἐφωπλίζετο τοῖς 
τούτῳ προσκρούουσιν. Ἐπειδὴ δὲ πρωτότοχος ὁ Ἰσ- 
pohA ὠνόμασίαι, «(cb ἀπεῖργον ἣν συνιέναι δύνα- 
αθαι τὸν οὕτως ἑλλόγιμον, ὡς οὐκ ἂν, οἶμαι, τὶς 
voolso πρωλότοκος, ἑτέβων οὐκ ὄντων, ὧν πάντως 
που χαὶ προτετάξόται:, Οὐκοῦν, stmep tovt θεοῦ 
αρωτότοχος ὁ Ἱσραὴλ, ἔχει πάντως που καὶ ἀδελφοὺς 


redtrietum' faperium' attributura esse ? quamvis 
universam ereaturam 'in ortum eduxerit, et oin- 
nium parens.sit ao Dominus." Quod si quis velit et 
illatas Agyptiis plagas. recordari , immensum ejus 
robur, et, qu: in ipso est, infinitam exsuperantiz 
vim admirabitur. Cuneta enim quodammodo crea- 
lura imperatoris nutibus obediens in eos armaba- 
tor, qui ípsum offendebánt. Cum autem primogeni- 
tus Israel nominetur !*, quid veiabat quo minus in- 
tellígere posset homo tam eruditus, non diclum iri 
quemquam primogenitum, si alii non sint, quibus 
omninó anteponatur? Ergo, siquidem Dei primóge- 
nitus est "Fsrael, habet omnino et alios fratrés, ut 
suh Deo Patre. Si enim posteriores aliqui sunt, 


ἑτέρους, ὡς ὑπὸ Πατέρα τὸν Θεόν. El yàp xal τίνες B prius voeato Israele, at non a numero flliorum Dei 


ὁστερίζουαν ἡρθεισχεκλημµένου τοῦ Ἰσραῇλ, ἀλλ οὖν 
οὐχ. ἔξω τέθεινται τοῦ τελεῖν. ἐν τέχνοις θεοῦ, καθὺ 
πάντων νοεῖται πάἀτὴρ, ὡς xdb τοῦ εἶναι τὴν αἰτίαν 
ἅπασι παρεσχηχὼς αὐτὸς, μᾶλλον δὲ αὐτὸς ὑπάρχων 
ἡ πάντων ἀρχὴ χαὶ γένεσις. Ὅτι yàp Ev τέχνοις θεοῦ 
καταλογιστέον συλλἠδδην ἅπαντας, ὡς δη ϕμιουργή- 
µατα τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, κἀντεῦθον εἰσόμεθα, Ὁ τῆς 
Ἰουδαίων συναγωγῆς ἠἡγούμενος -(Καΐφας οὗτός ν) ’ 

συνοίσειν ἔφασκε τοῖς ἐξ Ἱσραὴλ «b Ex. μέσου γενέ- 
σθαι Χριστόν. Ἐπισημαίνεται δὲ xat φησιν ὁ αὐαγ- 
γελιστής, εΤοῦτο δὲ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ οὐκ εἶπεν, ἀλλ᾽ àp- 
χιερεὺς Dv. τοῦ ἐνιαυτοῦ ἐχείνου πρδεφήτευσεν, ὅτι 
ἔμεχλεν ὁ Ἰησοῦς ἀποθνήσκέϊν ὑπὲρ τὸῦ ἔθνους" ν 


xaX οὐχ ὑπὲρ τοῦ ἔθνους µόνον, ἀλλ ἵνα χαὶ τὰ τάόχνα - 
τοῦ Θεοῦ τὰ διδσχορπιαµένα συ»άγῃ εἰς Ev. Εὶς δύο C 


μὲν ἔθνη διώρισται τὸ ἐπὶ γῆς ἅπαν révoc, elc τε 
τοὺς Ἰουδαίους, φημὶ, xul: μέντοι καὶ: πά «ἔθνη. 
ἝἜμελλε τοίνυν 6 Χριστὸς, οὐχ ὑπέρ γε μόνων τῶν 
ἐξ Ἱσρα]λ τὸν τῆς σαρχὸς ὑπόμεῖναι θάνάταν, ἀλλ) 
ἵνα xaX τὰ ἕτερα «οῦ 8600 τέχνα, «à διὰ, τῆς τοῦ δια- 
6όλον  σκαιότητὀς πρὸς πολύθεον κατεσκεδασµένα 
πλάνην, εἰς ἓν συναγάγῃ, τοῦτ' ἔστιν elc μίαν τε χαὶ 
ἁπλανῆ θεογνωσίαν συνδνεγκὼν, κτίἰσῃ δύο.λασὺς els 
ἕνα χαινὸν. ἄνθρωπον, ποιῶν εἰρήνην, Φατὰ τὰς Ερα- 
φὰς, xal “πατὰλλάζῃ ποὺς ἀμφυτέρους ἐν ἑνὶ - θώμστι 
ἀχορέστως ἐντρυφῶν, πάλιν ὥδέ φησιν» - 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


exclusi sunt, quoad omnium intelligitur parens, ut 
qui omnifius, ut stt, causam ipse prebuerit, imó 
potius omnium principium et origo sit. In liliis 
enim Dei censendos esse universe omnes quotquot 
in terra sunt, ut Dei opíficia, hinc quoque cognosce- 
mus. Judseorum Synagoga praesul, Caiphas is erat, 

profore dixil Isfaelitis ut e medio Christus tolle- 
retur ; id significat autem οἱ ait evangelista : « Hoc 
vero'a semetipso non dixit, sed pontifex qui esset 
anni Wliüs, prophetavit futurum ut Jesus fnoreretur 
pro gente "", » et non pro gente solum, sed ut filios 
Dei qui dissipati érant' cogeret in unum. In duas 
quidem gentes divisum est genus omne quod :n ter». 
ris est, in Judieos dico, et gentes sane. Erat igitur 
noi) pro solis quidem Israelitis carnis mortem sub- 
turus Christus, sed ut et t:teros filios Dei, qui 
diabóli 106 rude in iulitudinis deorum crant 
'errereu distracti, in υπ colligeret, hoc est, in 
Ὅπαηι et efrhre nesciam 'Dei cognifionem' contrai 
hens, crearet duos populos iii novum homiriem, paz 
'Cificans, ut. Seripturze loquuitur !*, ét utroque 1f 
"uno corpore Pairt reconciliaret.'Tate vero-qui nugis 


, adversus Deum Inexplebiliter laxuriatuf, sic rursus 


ait : RE 
πρὸς d ιά δ b uo xazX ke uarlnt 


' 


AULIANUS.. 


"AX ὅτι μὲν. Ἰουδαίων póvtov τὸ. ἐξ ἀρχῆς "- Dp Quod autem Deus: Judeorum solum ab initio eue 


τῷ 8eip, xat κλῆρος αὐτοῦ γέγονεν οὗτος Σξαίροτος, 
οὐ Mors µόνον καὶ Ἰησοῦς, ἀλλὰ xat Ἡαῦλος elpn- 
"Xxü« qalvecai* χαίτοι τοῦτο θαυμάσαι ἄξιον ὑπὲρ τοῦ 
Παύλου. Πρὸς τὰς τύχας γὰρ, .ὥσπερ οἱ πολύποδες 
πρὸς τὰς πέτρας. ἀλλάττει τὰ περὶ Θεοῦ δόγµατα, 
ποτὰ μὲν Ἰουδαίοὺς μόνον τὴν τὸῦ Θεοῦ χληρονοµίαν 
εἶναι διάτεινόµένος, ποτὲ δὰ τοὺς "Βλληνᾶς ἀνα κεῖ- 
θων αὐτῷ .προδτίθεσθαι, λέγων « Mt) Ἰουδαίων µό- 
νων ὁ Θεὸς, ἀλλὰ καὶ ἐθνῶν»; val καὶ Σθνῶν.» Al- 
χαιον οὖν ἔρεσθαι τὸν Παῦλον, εἰ μὴ τῶν Ἰουδαίων 
µόνων ἣν ὁ θὲὸς, ἀλλὰ καὶ τῶν ἐθνῶν, τοῦ χάριν εἰς 
τοὺς Ιουδαίους μὲν, πολὺ «τὸ προφητικὺν ἔπεμφε 


** Exod. 1v, 22, " Joan. n, 51. 


15 Coloss, 1, 20. 


Tai gesserit, eL sors ista ejus cximia fuerit, nos 
Moses'solum et Jesus, sed et Pautas dixisse cerni- 
Aur. Tametsi hoc de Paulo mirum. Nàm ad ómnem 
eecasionem , velati polypi ad rupes, degmata de 
iDeo mutat, modo Jadzos tantum: Dei hereditatem 
esse cootendens, modo Graecis rursum swadens ἱρά 
ge ut-adjungant, dicens : ε Àn Jaodeorutn tantum 
erat Deus, an et gentium 7 Certe et gentium !*. » 
JEquum igitar est rogari Pontum, si Judxorem tan- 
tum Deus, non erat sed et. gentium , qua-de:causa' 
jn Jud:»es. quidem plarimum tamiserit prepheticum 
spiritum, et Mosen, et unctionem, et prophetas, οἱ 


!* Rom. i, 29. 


068 


S. CYRILLU ALEXANDRINI ARCUIEP. 


Ote 


tegem, et miracula, et prodigia fabularum? et audis Α πνεῦμα, καὶ τὸν Μωσέα, xoà τὸ χρίσμα, xas τοὺς 


ipsos diceptes : « Panem angelorum manducavij 
bomo **. » Denique Jesum ad eos misit, nop pro- 
phetam, non chrisma, non doctorem, non praco- 
nem future sero demum etiam in nos divine cle- 
mentiz : sed et preteriit annorum myriadss, ant sj 
vultis cbiliadas, in tanta ignoratione, simulacris, u£ 
dicitis, servientes, quotquol ab oriente sole ad occi- 
dentem, et a mediis septentrionibus ad meridiem, 
preter exiguam gentem, neque ante bis mille totog 
annos in una parte Palestine collocatam. Si enim 
omnium nostrum Deus est, et omnium «que condi- 
tor, cur aspernatus nos est? Et post alia : Etiam 
vobis assentiemur Deum universorum, muda certe 
notione tenus , aut veluti vestra. stirpis quempiam 


προφήτας, xal τὸν vópov, καὶ τὰ παράδοξα, καὶ τὰ 
τεράστια τῶν μύθων. Αχκούεις τε αὐτῶν βοώντων 
ε΄Άρτον ἀγγέλων ἔφαχεν ἄνθρωπος. Ἐπὶ τέλει δὲ 
xai τὸν Ἰησοῦν ὀχείνοις ἔπεμίεν, οὗ προφήτην, οὗ 
Χρίαμα, οὐ διδάσκαλον, οὗ xfpuxa τῆς Μελλούσης 
ὀψέ ποτε γοῦν ἔσεσθαι καὶ εἰς ἡμᾶς τοῦ θεοῇ «ϕιλ- 
ανθρωπίας ἀλλὰ καὶ περιεῖδεν ἑτῶν µυριάδας, el 
δὲ ὑμεῖς βούλεσθε, χιλιάδας kv ἁγνωεσίφ τονύτᾷ τοῖς 
εἰδώλοις, ὥς φατς, λατρεύοντας τοὺς ἀπὸ ἀνίσχοντος 
ἡλίου µέχρι δυοµένου, xal τοὺς ἀπὸ µέσων τῶγ ἄρ- 
κτων ἄχρι µεσηµθρίας, δω μικροῦ γένους, οὐδὲ πρὸ 
δισχιλέων ἑτῶν ὅλων ἐνὶ μέρει quvonustévteg τῆς 
Παλαιατίνης. El γὰρ πάντων ἡμῶν ὁστι θεὺς, xal 
πάντων δημιουργὸς ὁμαίως. εἰς sU περιεῖδεν ἡμᾶς ; 


imeginatum esse? Non particularia ista omnia D Καὶ μεθ ἕτερα. "Exc καὶ προσέξοµεν ὑμῖν. ὅτι τὸν 


eunt? Deus enim smulator? cur autem. a2emulatur 
et Deus ulciscens peccata patrum in liberos ? 


CYRILLUS. 


At enim posterum Israelis curam gessisse Deum, ut 
sait ipse, qui non evidens omnibus sit? Decuit enim, 
decuit, qui divinz legi 107 subjuncti essent, et a 
multitudinis deorum errore destitissent, ejus indul- 
geutia exsorles non esse; imo per ea potius eru- 
diri, per quz vero simile erat eos ad meliora sane 
quam bene redíturos, et paulatim eo procedere, ut 
Christi mysterium discere possent. Divinum autem 
Paulum impostorem ab eo vocari, quod Patres suos 
reprehendat, nec eos culpa absolvat, dicere pre- 
termittam, quippe quod ignoret nemo. Sed quoniam 
ad casus eum inystica decreta mutare arguit, quod 
nempe idque rectissime profecto dixerit : « An Ju- 
deorum Deus tantum ? an non et gentium ? certe 
et gentium, siquidem unus eal Deus ;» libentissime 
ab ipso quzsierim, quamobrem, ut minus bona, 
verba ista reprehendat. Non enim innata ipsi ma- 
jestate Deum, universorum spoliabit, quod ab ejus 
ditione aliqui desciverint, et ejus quz ipsi inest glo- 
rie pracelleniam iguorarint, An eniin, si publicas 
ac sancitas leges nonnulli contemnant, et legislato- 
rum, nomen adimemus iis, qui legum condendarum 
gloria clari sunt? Et si quis eorum, qui imperatoris 
potegtali aubsunt, officium violarit, imperii solio 
devolvetur qui ei insidet e£ suprema gloria prs- 
elare pedimitus esi ? aut si qui videlicet, qui oculis 
capi sipt, solis radiorum splendorem non videant, 
loce idcirco carere sidus quisquam dicat, an eorum 
potiua inürmitatis miserebitur * Si ergo squum se 
prebere velit, cur tam venerandum, tam ad- 
mjrabilem, nominare hypocritam audet, qui contra 
Judaieam tumorem, et nonnullorum inscitiam per- 
sapienter. depugnarit? Quia enim nonnulli, ex nimia 
wüque imprudeniia, eadem seniientes quie noster 
hic adversarius, unius Judworum regionis dominazi 


** Psal], Lxxvii, 95. 


τῶν ὅλων θεὸν, ἄχρι dede γοῦν ἀννοίας ὑμαῖς, 1] τῆς 
ἡμετέρας τίς ἐφαντάσθη ῥίζης. O0, μερικὰ ταῦτα 
πάντα ἐστί; θιὸς γὰρ ζηλωτής; ζηλοῖ δὲ Durst xal 
Geb; ἐχδικῶν ἁμαρτίας πατέρων ἐπὶ τέκνα; 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


'AXX ὅτι μὲν τῶν ἐξ αἵματος Ἱσραὴλ ἐμέλησε τῷ 
Θεῷ, χαθἀ φησιν αὐτὸς, πῶς οὐχ ἆπασιν ἑναρχές; 
Ἔδει γὰρ, ἔδει τῷ θείῳ νόµῳ κατεζευγµάνονυς, xal 
τῆς πολυθέου πλάνης ἀπονοστήσαντας τῆς παρ aü- 
φοῦ μὴ ἁμοιρῆσαι φειδοῦς, παιδαγωγεῖσθαι δὲ μᾶλλον 
δι ὧν fjv εἰχὸς ἀναφοιτήσειν εὖ µάλα πρὺς τὰ βελ- 
£o, xai χατὰ βραχὺ προελθεῖν ἐπὶ τὸ δύνασθαι µα- 
θεῖν τὸ Χριστοῦ µυστήριον. Τὸν δὲ θεσπέσιον Παῦλον 
ἁπατεῶνα εἰπὼν, ὅτι τῶν σφετέρων χαταγορεύει πα- 
τέρων, καὶ οὐχ ἔξω τίθησι τῆς αἰτίας αὐτοὺς, παρ- 
ᾖσω λέγειν ἠγνόηκε Υὰρ οὐδείς. Ἐπειδὴ δὲ πρὺς τὰς 
τὖχας αὑτὺν ἔφη μεταμορφοῦν τὰς µυσταγωχίας, 
διά τοι τὸ φάναι καὶ µάλα ὀρθῶς' « Ἡ Ἱουδαίων ὁ 
Geb; µόνων, οὐχὶ καὶ ἐθνῶν ; ναὶ καὶ ἐθνῶν, ἐπείπερ 
εἷς ὁ θεός: » ὡς Ἠδιστα ἂν ἐροίμην αὐτὸν, ἐφ᾽ ὅτῳ- 
περ ἂν, ὡς οὐκ εὖ Υοχονόσιν ὀπιτιμήσειεν ἂν τοῖς 
ποιοῖαδε λάγοις. O0 váp τοι παραιρήσοται τὸν τῶν 
ὅλων θεὺν, τῶν προσπεφυκότων αὐτῷ, κατὰ, φύσιν 
ἀξιωμάτων, τὸ ἀποσκιρτῆσαί τινας τῶν αὐτοῦ ζνγῶν, 
καὶ τῆς ἑνούφης αὐτῷ δόξης ἀγνοῖσαι τὴν ὑπεροχήν. 
ἾἎρα τὰρ εἰ τῶν ἐν χοινῷ τε καὶ χαθεστώτων νόµων 
ὁλιγωροῦσί τινες, xal τοῦ εἶναι θεσµοθέτας ἐχπέμ- 


p Ψομεν τοὺς, οἴπερ ἂν εἶεν τὴν τοῦ χρῖναι θεσμοῦα» 


τεῖν δόξαν ἔχοντες» K&v al «tw ἕλοιτο τῶν ὑπὸ oxi 
πτρα τὰ βααιλέως, ἔξω φέρεσθαι τοῦ εἰχότος, τῶντῆς 
βασιλείας ἀπολισθήσει θάχων, ὁ τούτοις ὀνιδρυμένος, 
xai τοῖς ὑπερτάτοις αὐχήμασιν εὖ µάλα χφτεστεμ- 


μένος; χᾶν εἰ δήπου τινὰς, τῶν ὀμμάτων αὐτοῖς ἐξ- 


εῤῥυηχότων, οὐκ εἰδεῖεν ὅλως τὸ τῆς ἡλιαχής dxvt- 
voc σέλας, ἀφεγγὸς ἄρᾳ δι αὐτοὺς qaín τις ἂν 9b 
ovotysloy εἶναι, μᾶλλον αὐτοὺς χαοελκήσει τῆς 
ἀῤῥωσσίας: Εἶπερ οὖν ἕλοιτο τὰ εἰχότα ὁρᾷν, àvà 
ὅκου τὺν olo σοπτόγ τε καὶ ἀξιάγαστον, ὑποχριτὶν 
ἀνομάζειν ἁκοτολμᾷ, τὸν Ἰομδφϊκῷ φυσήµατι xal ταῖς 
twv. ἁμαβίαις πανσαόφως μεμαχημένον; Ἐπειὴ 





CONTRA JULIANUM LIB. ii. 


406 


γάρ τινες ix πολλῆς ἄγαν ἀσυνεαίας τὰ ἴσα φρονοῦν- Α universorum Deum opinabantur, ea re ac provi- 


τες τῷ καθ᾽ ἡμῶν Υεγραφάτι, µόνης (ovre τῆς Ἴου- 
δαίων χώρας χρατεῖν τὸν τῶν ὅλων θεὸν, ταύτῃτοι 
xai µάλα ἑμφρόνως, ἀποχείρει τὴν δόξαν ὁ µνστ- 
αγωγὸς, xaX τοῖς ἐχεῖνα φρονοῦσιν ἀντανίσταται, τοῖς 
τῆς ἀληθείας ὅπλοις ἐνηρμοσμένος, xal φησιν’ «Ἡ 
Ἰουδαίων ὁ θεὺς µόνων, οὐχὶ xal ἐθνῶν; val καὶ 
ἐθνῶν * εἴπερ εἷς ὁ θεός.» El γάρ ἐστιν ἐπὶ πάντας 
εἷς, ἕτερος δὲ παρ) αὐτὸν οὐὖδεὶς, πάντων ἂν εἴη 
Δεσπότης, ὅτι xal ἁπάντων δημιουργός "ὅτι γὰρ καὶ 
ἐθνῶν ὁ θεός ἐστι, xal διὰ τῶν ἑμφύτων νόμων πε- 
πληροφόρηχεν, οὓς ταῖς καρδίαις ἁπάντων ἑνεχάρα- 
ξενὸ Δημιουργός’ «Ὅταν γὰρ ἔθνη, qnot, τὰ μὴ .νόµον 
ἔχοντα, φύσει τὰ τοῦ νόµου ποιεῖ, οὗτοι νόµον pd) 
ἔχοντες, ἑαυτοῖς εἶσι νόμος, οἵτινες ἑνδείχνυνται τὸ 
ἔργον τοῦ νόµου γραπτὸν Ev ταῖς χαρδίαις αὐτῶν. » 
Ἁλλ' εἴπερ Ἰουδαίων µόνων ἣν, οὐχὶ δὲ xat ἑθνῶν, 
xaX θεὺς xai δημιονργὸς, πῶς οἱ νόµον οὐχ ἔχοντες 
ἑαυτοῖς slot νόμος, ἐἑμφύτοις εἰς τοῦτο παιδαγωχίαις 
ἐρχόμενοι: Πλουτεῖ γὰρ αὑτομάτως fj φύσις «hv τοῦ 
παντὸς εἴδησιν ἀγαθοῦ, τοῖς τοῦ πεποιηχότος νεύ- 
past λαχοῦσα xal τοῦτο. ᾿Αξιοῖ τοιγαροῦν τῆς παρ 
ἑαυτοῦ προνοίας, οὐχὶ δήπου µόνους τοὺς ἐξ αἵματος 
Ἰσραῦλ, ἀλλὰ γὰρ, ὡς ἔφην, xal τοὺς ἀνὰ πᾶσαν 
*hw Y». Elg γάρ ἐστι τῶν ὅλων Δεσπότης. Ἐπειδὴ 
δὲ ἀτεχνέστατά τε xal ἁλογώτατα πειρᾶται δειχνύειν, 
ὅτι µάνων ἐστὶ τῶν ἐξ ᾿Αδραὰμ καὶ θεὸς xal Δεσπή- 
της, ὡς ἀπό ye τοῦ μηδενὸς ὧν ἠξίωνται τὰ ἔθνη 
λαχεῖν ("Hv γὰρ δήπον, ona, ἀναγχαῖον, εἴπερ ἣν 
ἐν Ap τὰ ἔθνη map" αὐτῷ, xal προφητικὸν αὐτοῖς 
ἀποστεῖλαι πνεῦμα, xat μνσταγωγοὺς ἀναδεῖξαι προ- 
φῄτας, xaX πρό γε τῶν ἄλλων, τοὺς ἱεροὺς ἐπιλάμ- 
dac νόμους, οοὺς διά v& φημὶ τοῦ πανσόφου Μω- 
αέως᾽ παραδειχθῆναι δὲ χαὶ θεοαηµίας) * ἐχεῖνό qa- 
psv, τῆς αὐτοῦ γλώττης τὸ ἀχρατὲς ἀναχόπτοντες. 
Μάλιστα μὲν γὰρ, 6 χράτιστε, σφαλερὸν ὅτι xai 
ἀπηχὲς, vb θείαις φήφοις µάχεσθαι, εἴη ἂν, οἶμαί 
που σαφές τε xai ἀνωμολογημένον, ἐπὶ καιροῦ δέ 
«t διαµεμνήσεται τῶν φωνῶν Ἡσατου, xai δὴ xai 
àpel* « Τίς ἑμέτρησε τῇ χειρὶ τὸ Όδωρ, xai τὸν οὐ- 
ρανὺν σπιθαμ], καὶ πᾶσαν τὴν γῆν üpaxi; Tig 
ἕστησε τὰ ὄρη σταθμῷ, χαὶ τὰς νάπας ζνγῷ; Τίς 
ἔγνω νοῦν Κυρίου, fj «ic σύμδουλος αὐτοῦ ἐγένετο; » 
Παναλχὰς γὰρ τὸ θεῖον, προσδεῖται δὲ ὅλως οὐδενός 
ἑνίησι δὲ μᾶλλον αὐτὸ xal σοφἰαν χαὶ σύνεσιν τοῖς 
ἐλεῖν ἀξίοις. Εἶτα πρὸς τούτῳ πῶς οὐκ ἅδιον ἐχεῖνο 
ἐδεῖν; Ol πωλοδαμνεῖν εἰωθότες, xal ταῦτα τεχνίται, 
εἰ Bh πλεϊστρί τινες εἶεν τῶν ἵππων abo; ol. πράς 
γε τοῦτο ἡγμένοι, xacà πληθὺν. ἄρα xal ἀγεληδὺν, ἢ 
καθ ἵνα, καὶ kvà µέρος ὑποφέρουσι τοῖς ζνγοῖς ; 
"AXX', οἶμαι, παντί που. δήλον, ὡς ἤχιστα μὲν ἄγε- 
ληδὺν, καθ) ἕνα δὲ μᾶλλον τοῖς τῆς εὐδροµίας αὐτοὺς 
ἑμθιθάζουσι τρόκοις. El δὲ 65 µέλλοιεν οἱ τελευταῖοι, 
προεισθεδηχότων ἑτέρων, ὅτι μὴ πρῶτοι µανθάνουσιν, 
ἐγχαλεῖν, χαίτοι τὸν ἑχάστῳ πρέποντα χαιρὸν οὐχ 
ἠγνοηχότος τοῦ διδάσχειν ὑπισχνουμένον, οἰς ἂν αὐτὺν 
ἁπαλλάξειε paste, μᾶλλον δὲ οὐ γραφῆς, ἀλλ αἰτίας 


*33 Rom. n, 14, 15. ** 151. 1x, 12, 12. 


dentissime sane, opinionem istam czdit ille myste- 
riorum doctor, et iis qui ista sentient resistit armis 
instructus veritatis, οἱ ail : « An Judaeorum Deus 
taptum, an non et gentium ? certe, et gentium. Si- 
quidem unus Deus. » Si enim super omnes unus, 
alius autem preter ipsum nullus, ompium Dominus 
fuerit, quia οἱ omnium opifex, nam et gentium 
Deum esse, vel per insitas leges plenissime com- 
probavit, quas omnium cordibus opifex insculpsit : 
* Quando enim gentes, inquit, quse legem Ben ba- 
bent, natura qua sunt legis faciunt, isti legem Bon 
babentes sibi 108 ipsis lex sunt, qui quidem 
ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis **. » 
Sed si Judeorum tantum esset, non autem et gen- 


D iium, et Deus, et opifex, quomodo qui legem non 


C 


babent, ipsi sibi lex sunt, insita disciplina eo per- 
venientes ? Sua enim sponte natura boni omnis co- 
gnilione dives est, conditoris nutu hoc quoque con- 
secuta. Dignatur ergo providentia sua, non eos mo- 
do qui e ssagnine sunt Israelis, sed enim, ut dixi, 
et qui usquam terrarum sunt. Unus enim est Domi- 
nus emnium. Sed quia nulla nec arte nec ratione 
demonstrare contendit, eerum tantum qui.ab Abra- 
hamo sint et Deum et Dominum esse, quod nihil 
eorum quibus isti dignali sunt gentibus centigerit : 
Erat enim, inquit, necesse, ui si apud eum aliquo 
ja numero gentes essent, spiritum ipsis quoque pro- 
pheticum mitteret, et mysteriorum antistites pro- 
phetas exhiberet, et ante omnia sacras leges afful- 
gerent, ille, inquam, per sapientiseinum Mosen, 
divina quoque sigsa ostendi : hoc dícimus, lingue 
illins intemperantiam exhibentes. Rem enim, o 
bone, sumi periculi osse, summeque .absonam, 
divinss sententise repugnare, manifestum vwtique ac 
contestatum est. Opportune autem meminerimus 
vocum ]δαίω, et sane dicemus : « Quis mensus est 
manu aquam, et collum palmo, et omnem terram 
pugillo? Quis statuit montes statera, et saltus lance? 
Quis novit mentem Domini, aut quis. consiliarius 
ejus fuit ** ?» Prepollens enim est numen, ner 
ullius prorsus indiget : imo indit potius et sapien- 
tiam et prudentiam ils ααἱ digni. sunt, Prseterea 
num id quoque animadverti est sequam ? Qui pullos 
domare consueverunt, ejusque rei artifices, si come 
plures ipsis equi sint ad hoc quidem ipsum deducti, 
nam confertim gregatimque, aut sigillaum sc seor- 
sim, jugis submittunt? At cuivis, opinor, constat, 
non gregatim, sed singulos potius, in recti cursus 
morem inducere, At si postremi, antegressis aliis, 
aceusalum irent, quod non primi docerentur, tam- 
etsi debitum cuique tempus non ignoraret qui du- 
etandos suscepisset, quis non eum crimine libers- 
ret, imo non crimine sed causa putida et calumnia; 
baud enim sane piger erat qui docebat, sed rerum 
natura primis dabat, ut primi sub artem 109 
mitterentur. ΑΙ si nulla omnino domitori. eura fuit 


05 


S. CYRILLI ÁLEXANDRINI ARCHIEP: 


eorum qui poit primos, merito accusetur : prorsus À ἑώλου xa! συχοφαντίας ; "PüUnoc μὲν γὰρ ἓν 6 διδά” 


enim-neglexit.- At οἱ tempori cujusque transvectio- 
nem servavit, et prius vocatis dedit quod debutt, cri- 
mine liberetur. Ergo a:tam exili imagine ad majora 
'el longe quam dissita transgressi, ineffábilem sa- 
ppientissimi Dei dispositionem, agedum, agé contem- 
plemur. Nam prius vocato Israeli data illa sunt, 
per qua par erat eum inveteratis morbis libetatum 
meliora amplecti, et Dei metu hitarem splendescere, 
et justitia legis refertum zmulandum 'et edíniran- 
dum videri. Indulgentia vero et provisione; ut 6ος - 
grao tempore, gentium quoque cetera muliítudó 
orneta est, Vocata enim est post illos, et soriem 
habent precipuam, et primis illis potieres sunt. 
Mli enim sub lege ac pona erant; hi áutem 'sub 
gratia et venia : et illi quidem interprete ac intét- 
medio famulo ; hi autem per ipsum natura Filiuus. 
Et erat in illis quidem spiritus servitutis ; in- nobis 
autem liber et adoptionis, hoc 6st, sanctus : in {ρεο 
enim clamamus : Abba pater. Si vero jam dícet : 
qoare Israel preiit? nemo est,' opinor, "qui non 
iratus dicat : mitte ista, o bone, teipsum norlp, 'si 
1e dignum reputxs, qui sapientis opinionem feras. 
Novit enim, novit sincera mens tempus unichique 
rerum conveniens. An medicorum experientiz per- 
mittemus, usu scilicel quodcunque fore putent, et 
quo tempore velint, 2grotis exhibere, quod adju- 
mento illis et auxilio faturam sit : et optimam ae 


supremam mentem incusabimus, et non recie αὐ 


illa hoc puta vel illud factum esse projecta aud»cia 
dicemus? At quam praestet dicere, tantuin ab eo 
«08 sapientia relinqui:ac superari, quanto ioterjecto 
'Spatio, ac per insitas quidem naturis rationis, dis- 
jusgimur. Ώο sapieutissimi ergo Mosis legatione 
dec dicta sunt. Gentium autem curam gessisse, at 
mon. solius Israelis .aniversorum setvaterem Deum, 
Aon operose monstrabimus, Antiquiorem eninr illa 
per Mosen ex Egypto vocatione eorum, qui in pro- 
Twiesam terram introducti sunt, provisionem gen- 
Aibus impertisse liquido cernitur. t 


σχων xaT οὐδένα τρόπον" 1d) δέ ve τοῦ πράγματος 
φύσις τοῖς πρώτσις ἐδίδου τὸ χρῆναι μὲν πρώτοις ὅπο- 
φέρεσθαι τῇ τέχνῃ. El μὲν οὖν “ὅλως οὗ γέγονε τῷ 
πωλοδάμνῃ φροντὶς τῶν μἐτὰ τοὺς πρῶτους, δικαίως 
ἐγχαλείσθω»΄ κατηµέλησε γὰρ εἰσάπαν. El δὲ τῷ 
καιρῷ τέτήρηχε τὴν ἑχάστου πάροδον, xa τοῖς Xpo- 
εισχεχλὴμένοις τὸ χρεὼν, -ἁπαλλαετέσθω page: 

ἀπὸ δὲ τῆς οὕτω βραχείάς εἰχόνος ἐπὶ τὰ µείζω τε 
xai «πολὺ λίαν ἀνεστηχότα μεθωρμησάμενοι την 
ἀπόῤῥητου οἰχονομίαν τοῦ. πανσόφου θεοῦ, φέρε δᾳ, 
φέρε, πατασχεφώμεθα. Προεισκεκλημένῳ. và. τῷ 
“Ἱδραὴλ .ἐχεῖνα δεδώρηται , τὰ δυ ὧν exl. ἣν τῶν 
ἀρχαίων ἁῤῥωστημάτων ἀπηλλαγμένον τοῖς ἀμείνο- 
ew: ἐμφιλοχωρεῖν, καὶ τῷ θείῷ φόδφ καταφαιδρύνε- 


B σθα:, xài: τῆς κατὰ νόµον ἐπιειχείας ἀνα πιαπλάμενον 


ζηλωτὺν ὁρᾶσθαι καὶ ἀξιάγαστον. Ἠξίωσαι δὲ φει- 
δοὺς καὶ προνρίας ὣς ἐν. καιρῷ τῷ καθήχοντι xal 
Sv, ἐθνῶν ἡ ἑτέρα πληθύς '«χέχληται γὰο μες ἐχεί- 
νους, καὶ χλῆρον ἔχουσι τὸν ἐξ]ρημέάνον, xaX τῶν 
πρώτὼων εἰσὶν ἀμείνους. Οἱ μὲν γὰρ ὑπὸ νόµον ἦσαν 
καὶ χόλασιν’ el δὲ, ὑπὸ χάριν xaX ἄφεσιν. Καὶ οἱ μὲν, 
δι οἰκέτου ἐμεσιτεύοντο" οἱ δὲ, δι αὐτοῦ «00 κατὰ 
φύσιν Υἱοῦ. Καὶ πνεύμα μὲν ἣν ἐν ἐχείνοις δουλείας" 
ἐν ἡμῖν δὲ τὸ ἐλεύθερον καὶ υἱοποὶὸν, τουτέστι , τὸ - 
ἅγιον δι) αὐτοῦ γὰρ χράζοµεν, ᾽Α66ᾶ ὁ Πατήρ. El δὲ 
$5 τὸ ἀνθ' ὅτου λέγει τῶν ἄλλων ἐθνῶν, ὁ Ἱσραὴλ 
πρὀεισθέδηκεν, οὐδεὶς , οἴμαι, ἑἐστὶν, ὃς οὖχ ἁσχάλ- 
λων &pet* Πάρες, ὦ γενναῖς, cauti, γνῶθι σαυτὸν, 
εἰ τὸ ἐν δόξΞῃ χεῖσθαι σαφοῦ, λόγου xaY φραννίδος 
ἠξίωται παρὰ σοῦ ' Olbe γὰρ, οἶδεν ὁ ἁχβρατος νοῦς 
τὺν ἑκάστῳ τῶν πραγμάτων ἑοικότα χαιρὸν, εἶτα 
ταῖς μὲν Ἱατρῶν ἐμπειρίαις παραχωρῄσοµεν, cb 
ὅπερ ὃν ἔχειν oforvoo χαλῶς, xal καθ) οὓς ἂν ἕλοιντο 
καιροὺς, ol; Ἠδῥωστηχόσι προσάχγειν τὸ τελοῦν εἰς 
ὄνησιν xat ἐπικουρίαν αὐφοῖς. ἐπιτιμήσομεν δὲ τῷ 
“παναρίστῳ xat ὑπερτάτῳ νῷ , καὶ ὡς ox εὖ γέγονε 
παρ᾽ αὐτοῦ κόδε τι τυχὸν, fi ἐχεῖνο, :ῥᾳροχινδύνως 
ἐροῦμεν ; Καΐτοι πῶς οὐκ ἄμεινον ἐρεῖν, ὅτι τοσοῦ- 
τον αὐτοῦ καὶ κατὰ τὸ. εἶναι σσφοὶ λειπόμεθα, καὶ 


ἠτκῆσθαί φάμεν, ὅσον ἂν εἴη τὸ μεσολαδοῦν καὶ ἀποτειχίζον ἡμᾶς, χαὶ χατά γε τοὺς ἑνόντας ταῖς: φύσεσι 
Ἀόγους; Μεσιτείας μὲν πέρι τῆς 100 "πανδόφου Μωσέως εἰρήσθω παυτί. Πεφροντικότα δὲ τῶν ἐθνῶν, 
καὶ οὐχὶ δη μόνου τοῦ "Expat «bv τῶν ὅλών Σωτῆρα θεὸν, ἀχονιτὶ καταδείξοµεν.. Τῆς γὰρ . ἐξ Αἰγύπτου 
πλήσεως τῶν διὰ Μωσέως εἰσχεκομισμένων elc την Tav τῆς ἐπαγγελίας, πρεοθυτέραν τοῖς even bxvevat 


pne ὁρᾶται σαφῶς τὴν πρόνοίαν. 


* 110 Qui enim subtiliter et limate tempora inde D — Ot Υάρ τοι laic xaX ἡχριδωμένιώς τοὺς ἀπ' ἁρ- 


a seculi initio numerarunt, et summa subtilitate per- 
secuti sunt, deducunt quidem ab Adamo ad Noe deci- 
num ab ipso annorum numerum, ad: ducentos fore 
tasse duos et quadraginta supra bis mille. 1n sacris 
autem Litterís neminem penitus reperiemus eoruni, 
qui id temporis exstiterunt, deorum multitudinis cri- 
minibus implicatum.: Nam aliorum quidem rei acti 
sunt, neque frustra invecta diluvione perierunt : 
t Corruperat enim, inquit, omniscaro viam suam *?,» 
Idololatriz aütem probrum illatum, ut dixi, nulluni 
prorsus reperiemus. At post diluvium, e flliis Noe, 


3? Gen, vi, 12. 


χῆς αἱῶνος χαιροὺς àmaptrüuroápevol τε, xal διὰ 
πλείστης ὅσῆής ἰσχνομυθίας ἑλάσαντες, χαταφέρουσι 
μὲν ἀπὸ 'Αδὰμ εἰς Νῶε τὸν ἐξ αὐτοῦ δέχατον kay 
ἀριθμὸν διαχοσίων που τάχα, δύο τε xal τεσσάρά- 
χοντα πρὸς τοῖς δισχιλίοις. Ἐν δέ vs τοῖς. ἱεροῖς 
Τράμμασι παντελῶς οὐδένα τῶν χατ ἐχεῖνο χαιροῦ 
γεγονότων εὑρήσομεν; τῆς πολυθέου πλάνης ἔνισχη» 
µένων ἐγχλήμασι. Διαδέθληντάι μὲν γὰρ Eq' ἑτέροις, 
xaX διολώλασιν οὗ µάτην ἐπενηνεγμένου τοῦ χατα- 
wAucuob* « Κατέφθειρε γὰρ, qnoi, πᾶσα σὰρξ τὴν 
ῥδὺν αὐτῆς. » Εἰδωλολατρίας δὲ μῶμον ἐπενηνεγμέ» 





CORTRA JULIANUM. LIB. πι. ^ 


610 


vov, ὡς ἔφην, οὐδένα τὸ σύμπαν εὑρήσομεν. Μετὰ δέ À ii autem trés. erant, quasi ab alio eopite, genu 


Υε τὺν χατακλυσμὸν, ἐκ τῶν Νῶε παίδων. ἦσαν δὲ 
οὗτοι ερεῖς * ὡς ἐξ ἑτέρας ἀρχῆς, τὸ ἀνθρώπινον γέ- 
vog εἰς πληθῦν ἀμέτρητον ἐξετείνενο, ἐννεαχοσίων 
ἐτῶν, δύο τε xo πεσσαράχοντα παρῳφχηχότων, χατ- 
εσχεδἀσµένων δὲ πανταχῆ τῶν ἐξ αἵματος Νῶε, xot 
ταῖς πρὸς d καὶ ἀχτῖνα χώραις ἐνηυλισμένων, ουν» 
αγηγερµένων τα ἤδη χατὰ πόλεις, πρῶτος ἀνθρώ- 
πων, τῆς ᾿Ασσυρίων γῆς βεδασίλευχεν, &vho ἁλαζὼν 
καὶ ὑπέροφρυς ἄρα Βῆλος, ὃς καὶ πρῶτος ἀνθρώπων 
λέγεται τὸ τῆς θεότητος ὄνομα παρὰ τῶν ὑπὸ χεῖρα 
λαθεῖν. Διατετελέχασι γοῦν ᾿Ασσύριοί τε καὶ τά 
πρόσοιχα τούτοις ἔθνη, θύοντές τε xat προσκυνοῦντες 
αὐτῷ. Εἶτα ἨΒήλου γέγονεν ὁ Νῖνος υἱός : Νίνου δὲ 
Νιννῦας, οὗ καὶ ἐπώνυμος Jj Nweuh , fiv καὶ ἡ συν- 
ᾠχισμένη τούτῳ Σεµαίραμις τείχεσιν ἀῤῥήκτοις 
κατασφίγξἀι λέγεται. Νίνου 5h οὖν διέποντος τὴν 
βασιλείαν τῆς ᾿Ασσυρίων γῆς, Ὑέγονεν ᾽Αθραὰμ ὁ 
θεσπέσιος" χατεµυσδάτιετο δὲ τῶν Ασσυρίων «b 
ἐγχείρημα, xal τῆς τοῦ θεοῦ δόξης ἁδικουμένης 
ἄθυμος Tiv. Τοιγάρτοι καὶ ἐχ µέσου τῶν ηπατημένων 
ἡρπάξετο, καὶ πρὸς τὸ τῆς ἀληθοῦς θεογνωσίας x£- 
Χληται φῶς. Elsa πῶς ἠγνόησεν ὁ δεινὸς εἰς λόγους, 


ὡς ἐμέλησε τῷ Bep τῆς τῶν ἐθνῶν σωτηρίας; Ἰδοὺ 
γὰρ, [δοὺ, τῶν διὰ νόµου χαὶ προφητῶν παιδαγωγη-' 


θέντων εἰς εὐσέθειαν, ῥίζα γέγονεν ᾿Αδραάμ' ὃν 
χεχλησθαί φαµεν, ὡς Ex πολυθέου πλάνης εἰς ἐπί- 
γνωσιν ἀχριθῆ τοῦ κατὰ ἀλήθειαν ὄντος θεοῦ. Φαμὲν 
οὖν ὅτι πρεσθντέρα φαίνεται, χαὶ τῆς ἐξ Αἰγύπτου 
Χλήέσεως τῶν ἐξ Ἰσραὴλ, fj ἐπί γε τοῖς ἔθνεσι φρον- 
τίς τε χαὶ πρόνοια τοῦ ἐπὶ πάντας θεοῦ - ὥστε καὶ 
ἐθνῶν χλῆσιν εἶναι τῶν Ἑδθραίων τὴν πρὀσλήψιν” 
ὡς ἓν ἁπαρχῇ τοῦ γένους τετελεσµένην ἐν ᾿Αδραὰμ, 
ὃν ἐξ ἁἀγρίας Όλης otovel πως ἁρπάσας Ὑνήσιον 
προσχυνητὴν ἐποιῄσατο. Καὶ γοῦν ἔφη τι τοιοῦτον δὺ 
ἑνὸς τῶν ἁγίων προφητῶν ᾿ «Ὡς σταφυλὴν ἓν ἐρήμῳ 
εὗρον τὸν Ἱσραὴλ, καὶ ὡς σχοπὸν ἐν σὐκῇ πρώῖμον 
εἶδον πἀτέρας αὐτῶν. » Χρήμα μὲν γὰρ δυσπόριστον 
καὶ δυσεύρετον ἐν ἑρήμῳ βότρυς. Εὑρημένος δὲ 
ἅπαξ, en ἂν, οἶμαί που, τῷ τεθεαμένῳ παντὶ τρι- 
πόθητος xal ἁρπαγιμαῖος ' ἤδιστον δὲ xal Ev σύχοις 
«b τῶν ἄλλων προπεπανθὲν, ftot πρώϊῖμον, xal Ίδη 
πως εἰς βρῶσὶιν ἑτοιμότερον fjón* « Οὕτω, qnot, τε- 
θέαµαι τὸν Ἱσραήλ. εὗρον δὲ οὕτω τοὺς πατέρας 


hominum in immensam multitadinem excrescebat, 
Nongentis aciis annis: duobusque et quadruginta, 
dissipatis vero in omnes partes Móemi posteris, εἰ 
regiones ad ortum et radios solis: ineolentíbus, per 
urbes: vero etiam congregatis, primus hominum 
terre Assyriorum dóminatus est'vir arrogàns et 
elati supercilii Belus, qui et primus hominum fertur 
divinitatis nomen sibi ab 'obnoxiis cepisse; Ixaque 
et Assyrii, et vicinze'his gentes, huie sacra [acere, 
eique divinos hónore$ habere non déstiterunt. Belo 
successit Ninas fHius: Nino Ninyas, eujus et de 
nomine dicta Ninlve, quam et uxor hujus Semira- 
fhis flrmissimis monibus constrimxisse dicitur. 
Nino igitur terre Assyris regnum obtinente vixit 
divinus Abraliam : Assyriorum autem feedus abe- 
minabatur, et Dei Izedi glortam zegro animo ferebut. 
Itaque etíam e medio errantium ereptus, et ad verd 
Dei cognitionis lucem voeátus est. Jam qaomodo 
ignoravit ille doetrinarum peritus, Deo eura fuisse 
salutem gentium? Ecce enim, ecee, eorum, qui 
per legem et prophetas ad pietatem instituti Sunt, 
radix Abraham exsütit, quem vocatum dicimus a 
multitudinis deorum errore ad ejus, qui re est 
et veritate, Dei- notitiam. Dicimus iMaque an^ 
tiquiorem fuisse, etiam vocatione Israelitatam 
ex JEgypto, curam de gentibus et proevisib- 
nem ejus, qui omnes supra est, Dei :'ut οἱ 
gentium — vocatio sit — Hebraeorum  abrogatio : 
111 utpote in primitiis generis Abrshamo per- 
fecta, quem ex aspera silva veluti raptum, verum 
adoratorem fecit. Quare et tale quidpiam per enun 
dixit e s&anetis vatibus : € Quasi uvam in -deserté 
inveni Israelem, et. velut scopum in Ίου preecocem 
vidi patres ipsorum **. » Res enim haud sane para- 
bilis, et diffiellis ad inveniendum, racemus ia 
deserto ; sed inven(us semel, optatissima, opinor, 
ei qui viderit, et rapinz res sit : jueundissima vere 
in ficis quz» czeteris przfeaturmerit seu precoque, 
ei Jam ad esum quodammodo paratior. « Ita, inquit, 
vidi fsraelem : ita fmveni patres ipsorum *5. » Nam 
idolorum cultores et dzemonas metuentes erant in 
cuncta regione Assyriorum ; 8e, ut jam dizi, ut in 
solitudine uva, et ui in ficu scopus precox divinus 


αὑτῶν. » Εἰδωλολάτραι., μὲν γὰρ καὶ δεισιδαίµονες D Abraham ropius est. Conimode autem: preecocibus 


Ἴσαν χατὰ πᾶσαν τὴν Ασσυρίων; ἀλλ᾽, ὡς ἔφην φθά- 
σας., ὡς &v ἐρήμῳ βότρυς, χαὶ ὡς σχοπὸς tv συκῇ 
πρώϊμος, ὁ θεσπέσιος ᾿Αδραὰμ ἠἡρπάξετο. Εὖ δὲ δὴ 
σφόδρα τοῖς τῶν σύχων πρωΐῖμοις παρεικάζει τὸν 
᾽Αόραάμ τὸ Ὑὰρ ἐν ὠρίμοις πρώϊμον, ὡς ἑψομένων 
αὐτῷ τῶν ἑτέρων, τῇ τοιᾷδε κλήσει κατονοµάξεται. 
Ὡς οὖν ἑψομένων οὐχ εἰς μαχρὰν τοῖς ἴχνεσι αὐτοῦ, 
xaX τῶν ἑτέρων ἐθνῶν, xal ὅσον οὐδέπω μονονουχὶ 
πεπανθησαµένων, πρώῖμος ἣν ὁ πιστὺς ᾿Αθραὰμ, 1$ 
τῆς τῶν ἐθνῶν χλῄσεως ἀἁπαρχή. Εἶτα vlc ὁ εἰς τοῦτο 
παρενεγχών; Χριστὸς δηλονότι. θεὺς γὰρ fy ὁ Λό- 
406, xai τῷ Πατρὶ συναῖδιος, καὶ el γέγονε wat 


** Osce 1x, 10. 1 ibid. 


ficis Abrahamum comparat. Quod enim iu fructibus 
praecox, quasi secuteris ipsum cseteris, tali nomine 
nuncupatur, Ut igitur secuturis non ita multo post 
ejus véstigia emteris quoque gentibus, et tantum- 
non jam 4d maturitatem venturis, prescex erat 
"fidelis Abrahamus primitie vocationis gentium. At 
quis eo perdexit ? Christus videlicet, Erat enit 
Deus Verbum, et Patri eoxternus, tametsi [actus 
'sit secundum nos, ex remis sxeuli temporibus. Erge 
criminatur et ait : Cur non. eum potiug gentibus 
'Servatorem δι Redemptorem misit Pater ; gratifi- 
catus autem magis est Israelitis ? Audiat igitor 


au S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCNIEP. ere 
οποίο propbelas, ut de eo exclamaot : quo clare A ἡμᾶς ἐν ὀσχάτοις τοῦ αἰῶνός παιροῖς. Αἰτιᾶται δὲ 


discat spem gentibus Cbristum fuisse. Ergo sapieu- 
tissimus Isaias de eo cecinit : « Erit in die illa, erit 
uuus Duminus, et nomen ejus unum, cireumiens 
omnem terram **, » Et ipse alicubi ait per unuimr € 
prophetis: « Oblectare et gaude, flia Sion, quia 
ecce ego venio, et babitabo in medio tui, dicit 


Dominus. Et confugient gentes multa ad Dominum' 


jn illa die, et erunt ei in populum, et habitabunt 
in medio tui. Et cognosces quod Dominus omnipo- 
tens miserit me ad te 57. » Et rursus : « Quare 
bec dicit Dominus omnipotens: Adhuc semel ego 
quatjam colum et terram, et mare et aridam, et 
conculiam omnes gentes : et venient delecta 1149 
emnium gentium, et complebo domum hane gloria, 


οὖν, ᾿Ανθ’.ὅταυ, λέγων, οὐχὶ δὴ μᾶλλον «olo ἔθνεσιν 
αὐτὸν πέποµφεν ὁ Πατὶὴρ Σωτῆρα xav Λυτρωτήν’ 
ἑχαρίζυστο δὲ μᾶλλον τοῖς ἐξ αἵματος Ἱσραήλ;. O0x- 
οὖν ἀκουέτω τῶν ἁγίων προφητῶν τὰ ἐπ αὐτῷ xe- 
κραγότων ' ἵνα δὴ σαφῶς µάθοι τοῖς ἔθνεσιν ἑλπίδα 
γεγονότα Χριστόν. 'O τοίνυν πἀνσόφος Ἡσαῖας ἔφη 
περὶ αὐτοῦ” « "Estas ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἑκείνῃ, ἕἔσται 
Κύριος εἷς, χαὶ τὸ ὄνομα αὐτοῦ ἓν, κυλλοῦν πᾶσαν 
τὴν γῆν. » Καὶ αὐτὸς δέ πού φήσιν δύ ἑνὸς τῶν προ- 
φητῶν ' « Ἱέρπου χαὶ εὐφβαίνον, θύγατερ Σών, ὅτι 
ἰδοὺ ἐγὼ ἔρχομαι, xat χανασκηνώόω ἐν [dou σου, 
λέγει Κύριος, Καὶ χαναφεύξονται ἔθνη ποχλὰ ἐπὶ τὸν 
Κύριον, ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἑχείνῃ’ xai ἔσονιαι αὐτῷ εἰς 
Àahv, xa χατασκηνώσουσιν ἐν µέσῳ σου. Καὶ Τνώσῃ 


ait Dominus omnipotens **. » Et acoumulare qui- B ὅτι Κύριος παντοκράτωρ ἑξαπέαταλχέ µε πρὸς σέ. » 


dem iis, que dicta suot, alia quoque difficile non 
δεί ; sed eum ad plenissimam et indubitatam fidem 
suflciat rerum eventus : vocata enim gentium 
multitudo est, et per Christum sanctificata, in ejus 
flde si permanserit : supervacuum quodammodo 
foerit pluribus etiam hzc confirmanda putare. 


Καὶ πάλιν: «Διότι τάδε λέγει Κύριος παντοχράτωρ' 
Ἔτι ἅπαξ ἐγὼ σείσω τὸν οὐρανὸν xaX τὴν γῆν, xal 
€hy θάλατταν xol τὴν ξηρὰν, xal συσσείσω πάντα τὰ 
ἔθνη ’ καὶ ἠξει τὰ ἐχλεχκτὰ πάντων τῶν ἑθνῶν, καὶ 
πλήσω τὸν οἶκον τουτον δόξης, λέγει Κύριος παντο- 
κράτωρ. » Καὶ ἐπισωρεῦσαι μὲν οὖν τοῖς εἰρημένοις 


καὶ ἕτερα, χαλεπὺν μὲν οὐδέν' ἐχούσης δὲ διαρκῶς εἰς πληροφορίαν ἡμῖν οὐκ ἀμφίμαχον τῆς τῶν πρα- 
Υµάτων ἐχδάσεως (κέχληται γὰρ τῶν ἐθνῶν ἡ πληθὺς, xaX διὰ Χριστοῦ ἡγιάσθη τῇ εἰς αὐτὸν πίστει 
ἐὰν προσµένῃ), εἰκαῖον Ίδη πως τὸ ἐμπεδοῦν οἴεσθαι ταυτὶ καὶ διὰ πλειόνων ἔτι. 


ΑΙ semulatorem Deum si dicant diviux Littere, 
et vero etiam retribuentem delicia parentum in 
liberos. ad tertiam et quartam generationem iis 
qui oderunt eum, neminem id offendat. Non enim, 
sicuti nos, divina et ineffabilis natura sese habet. 
la tam excelso autem sita est, οἱ in altum tendit, 
aprituali modo, ut et incomparabiles dilferentiee 
rationes sint. Nostre quippe in singulis rebus 
affectiones cum  pertnrbaione conjuncta - sunt. 
Morho epim imbecillitads et nimie in peccatum 
proselivitatis laborat natura. At in Deo universorum 
sigaiüeantur ista vocibus οἱ verbis nostri. moris : 
a£ nen ita intelliguntur. Nam affectionis expers 
eat. divinitas. ZEmulari porro dicitur, quod nolit 
eorum quemquam, qai semel ipsius gloriam 
agnoverint, motibus ad feediora concuti : nec enim 
fas est, imo impium prorsus, ejus quidem cultura 
sspernari, profanis aulem ei iupuris daemonibus 
venerationein impendere. Si ergo semulari dicitur, 


Ζηλωτὴν δὲ θεὸν εἰ Mot τὸ Γράμμα τὸ [ερὸν, καὶ 
μὴν καὶ ἁποδιδόντα πατέρων ἁμαρτίας ἐπὶ τέχνα 
ἐπὶ τρίτην καὶ τετάρτην γενεὰν τοῖς μισοῦσιν αὐτὸν, 
σχανδαλιζέσθω µηδείς ' οὐ γάρ τοι καθ᾽ ἡμᾶς ἡ θεία 
τὲ ἐστι xal ἀπόῤῥητος φύσις. ᾿Ανϕχισται bb τοσοῦ- 
τον καὶ ὑφοῦ φέρεται νοητῶς, ὡς xal ἀσυγχρίτους 
εἶναι τῆς διαφορᾶς τοὺς λόχους, Al μὲν γὰρ ἐφ' 
ἑχάστῳφ τῶν πραγμάτων διαθέσεις ἐμπαθῶς ky fi plv 
νοσεῖ γὰρ ἡ quot; τὸ ἄναλχι, καὶ τὸ λίαν ἔτοιμον εἰς 
πὸ πλημμελές. "Ev δέ γε τῷ πάντων θεῷ, σηµαί- 
νονται μὲν τὰ τοιάδε φωναῖς καὶ λόγοις τοῖς χαθ᾽ 
ἡμᾶς ' νοοῦνταί γε μὴν οὐχ οὕτω ποθέν’ ἀπαθὲς γὰρ 
πὸ θεῖον" ζηλοῦν δὰ λέγεται, διὰ τὸ θέλειν, οὐδένα 
τῶν ἅπαξ ἐπεγνωχότων τὴν δόξα» αὐτοῦ, ταῖς εἰς τὰ 
αἰσχίω χατασε[εσθαι ῥοπαῖς ' o0 γάρ τοι θέµις, μᾶλ- 
λον δὲ xal ἀνόσιον παντελῶς , ὁλιγωρῆσαι μὲν τῆς 
ὑπ αὐτῷ λατρείας, βεθήλοις δὲ χαὶ ἀχαθάρτοις δαί- 
µοσι τὸ σέθας ἀπονεῖμαι. Οὐκοῦν &l λέγοιτο ῥηλοῦν 
ἐπί γε τούτοις αὐτοῖς, δρφη ἂν αὑτὸ, κατὰ τὸν ἁρ- 


jo his certe ipsis, fecesit.ad eum quem jam diximus D τίως ἡμῖν εἰρημένον τρόπον’ ἐπείπερ ἐστὶ χατὰ φύ- 


modum, quandoquidem natura bonus est, et omnes 
homines servari vult, et ad agailionem venire veri» 
tatie. Vere autem boni est, non sus deque habere 
αἱ qui forte a veritate lapsi, et Dei lumen a suis 
snentibus depellentes, per ignorantiam eo delabantur 
uti sequi deteriora malint, et caligine atque impru- 
dentia silii animum oppleant. Ad id namque conür- 
Jnatos ui simplices ac sapientes evadant, omnino 
sequentur a Deo przmia ; at incumbentibus ad ea, 
qua fas non est, posna et supplicium, el damnum 
de estero. Zimulatur itaque, si quid etiam humano 
more loqui decet, qui non indolenter ferat, si 


ctv ἀγαθὸς, xal πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι, 
καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν. 'Αγαθοῦ δὲ τοῦ 
χατὰ ἀλήθειαν τὸ μὴ ποιεῖσθαι παρ' οὐδὲν, εἰ δή mf) 
τινες τῆς ἀληθείας ὠλισθηχότες, xal φῶς τὸ θεῖον 
τῆς ἑαυτῶν διανοίας ἐξωθούμενοι χατολισθἠσειαν 
ἁμαθῶς ἐπὶ τὸ φρονὲῖν ἑλέσθαι τὰ χείρω, σχότου τε 
xai ἁδουλίας τὸν οἰχεῖον ἀναμεστώσειαν νοῦν. Ἔρη- 
ῥεισµένοις μὲν γὰρ εὖ µάλα πρός γε τὸ δεῖν ὁρᾶ- 


σθαι µονατρόπους xal σοφοὺς, ἕψεται πάντως παρὰ : 


θιοῦ τὰ γέρα" νενευχόσι δὲ πρὸς ἃ μὴ θέµις, ποι- 
val, xat δίχη, xal τὰ ἐντεῦθεν βλάδη. Ζηλοῖ τοιγαρ- 
οὔν, εἴπερ τι δεῆσει xal ἀνθρωπίνως εἰπεῖν, οὐχ 


** 1mo, Zachar. xiv, 9. 9 Zachar. 1, 10, 11. ** Agg. 1, 7, 8. 


075 


CONTRA JULIANUM- LIB. iL 


Y, 


ἀνάλγητως εχων, εἰ δήἠπου εινὰς βλέποι τῶν ὑπ' A quos videat eorum, qui a se facti sunt, misere 


αὑτῷ Yvtyovótov ἁθλίως διολωλότας. Ἆρῆν δὲ δὴ 
χαὶ τοῦτο μαθεῖν τοὺς ἅπαξ δεδειγµένους, ἵν εἰ- 


δεῖεν, ὡς ἔστιν αὐτοῖς τὸ ῥᾳθυμεῖν, οὐχ ἀζήμιον.. 


"Apa yàg οὐχὶ xal πατράσι Ὑνησίοις ἐπὶ παιοὶν 
ἀγαθοῖς πρέποι ἂν ἔχειν ταυτηνὶ τὴν γνώµην,;, «alza 
πῶς τοῦτο ἀμφίλογον. « Αποδίδωσι δὲ ἁμαρτίας 
πατέρων ἐπὶ τέχνα, ἐπὶ τρίσην xal τετάρτην Υι- 
νεάν; » Οὐχ ἁπλῶς' ἐπενήνεχται γὰρ ἀναγχαίως, 
« τοῖς μισοῦσιν αὐτόν. ) Όθεν xol µάλα χαταθαυµά- 
σειεν ἄν τις τὴν ἁπαράθλητον ἡμερότητα τοῦ πάν- 
των Δεσπότονυ. El γὰρ 6h Υένοιντό τινες τῶν ἓν ἀν- 
θρώποις ῥάθυμοί τε xa φιλαμαρτήμονες, ταύτῃτοι 
xa χαταθήγοντες ἐπί γε σφίσιν αὐτοῖς τοῦ νοµοθέ- 
του τὸ μισοπόνηρον» τοῖς πρώτοις ἀνεξικακήσας, 


xal οὐ χατὰ πόδας τῶν πλημμελημµάτων τὴν δίχην Β 


λεὶς, χαρίζεται τοῦτο xaX τοῖς δευτέροις. προδαίνει 
δὲ χαὶ εἰς τρίτην γενεὰν ἔσθ᾽ ὅτε τὸ ἀνεξίκαχον. Οἱ 
δὲ kx τούτων ἔτι, τοῖς προγονιχοῖς πταἰσμασιν εἰ µη- 
δὲν ἕλοιντο παραχωρεῖν, Υένοιντο δὲ τάχα που χεί- 
ρους τε χαὶ ἀπηνέστεροι, καὶ ὁρῶντες ἀσυμμέτρως 
ἐπὶ τὸ ῥάθυμον, τότε δὴ τότε χαὶ pda εἱχότως χολά- 
ζει μόλις τε xai ὀχνηρῶς. Ἀγαθὸς γάρ ἐστι χατὰ 
φύσιν, xal ἁπάσης ἡμερότητος ἀρχὴ καὶ Ὑγένεσις, 
Μεμνήµεθα δὲ xal διὰ φωνΏς Ἰεζεχι]λ αὐτὸ 05 τοῦτο 
xai µάλα σαφῶς ἑχδιδάσχοντος. Ἔφη γάρ. « Wuyh 
1j ἁμαρτάνουσα, αὕτη ἀποθανεῖται. Ὁ δὲ υἱὸς οὗ λή- 
Ψεται τὴν ἁδιχίαν τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, οὐδὲ ὁ maxhp 
λήφεται τὴν ἁδιχίαν τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ. Ἔχαστος ἓν τῇ 
ἁμαρτίᾳ αὐτοῦ ἐν ᾗ μαρτεν, ἐν αὐτῇ ἀποθανεῖται.» 


Αὕτη φῆφος ὁσία τοῦ τὰ δίχαια χρίνοντος θεοῦ, xal. 


οὐχ ἂν τοῖς ἰδίοις αὐτὸς διαμαχεῖται νόµοις. Ast δὴ 
οὖν ἄρα νοεῖν εὐσεθῶς, ὅτι πατέρων ἁμαρτίας ἆπο- 
δίδωσιν ἐπὶ τέχνα, ἐπὶ τρίτην xal τετάρτην Υενεὰν 
τοῖς μισοῦσιν αὐτόν ' τοῦτ) ἔστιν, εἰ μήτε οἱ πρῶτοι, 
µήτε μὴν οἱ δεύτεροί τε xal τρίτοι, χαὶ οἱ μετὰ τού- 
τους ἔτι τῆς εὐαχοῦς xal φιλαμαρτήμονος χαταλἡ- 
ξειαν γνώμης, Οὗτοι γὰρ ἂν εἶεν καὶ οἱ μιαοῦντες 


disperire. Quod ii etiam discendum habuerunt, 
quos semel indicavimus, ut scirent, ignaviam sibi 
non impupe cessuram. 113 Annon enim et ger- 
manog patres ín rect» indolis filios.ea mente esse 
deceat ? Jam quid habet dubitationis illud : « Reddit 
8utem peccata patrum ia liberos in tertiam et quar- 
tam generationem **. » Non absolute ; additum 
enim necessario, idque optimo quidem jure est: 
« iis qui oderunt eum **, » Unde profeeto et incom- 
parabilem Domini omnium clementiam demirari 
liceat. SI qui enim sint hominum, et socordes, et 
peccati amantes, adeoque eliam irritantes, quan- 
tum in se est, legisiatoris odium, cum primos tole- 
ravit, neque immissa iis evestigio delicti poena, 
id secundis condonat etjam, ad tertiam quoque 
interdum generationem patientia procedit. Qui vero 
ab his orti sunt, si majorum sceleribus nihil sibi 
concedendum pularint, sed nequiores forsan et 
immaniores exstiterint, et in socordiam immoderate 
procumbant, tum vero, tum, ac meritissime qui- 
dem, vix tamen eteunctanter punit. Bonus enim . 
natura est, et totius lenitatis principium, el caput. 
Et meminimus id etiam Ezechielis voce clarissime 
edocere. Dixit enim: « Anima qua peccat, lec 
morietur, Filius autem non capiet iniquitatem 
patris sui, neque pater capiet iniquitatem filii. 
Unusquisque in peccato 8u0, in quo peccavit, in 
ipso morietur 5, » Ilzgc sancta sententia est justa 


G judicantis Dei ; nec suis ipse legibus puguat. Pie 


igitur accipiendum est, retribuere delicta pairu 
Ín liberos in teriiam et quartam progeoiem lis qui 
oderunt eum, hoc est, si neque primi, neque 
secundi, el tertii, et qui post hos a scelesta et pec- 
catrice voluntate destiterint. [ει enim fuerint. qui 
oderunt Deum, quia divinis ejus edictis adversari 
audeant. Et justa eos, qui ita damnali sint, &c me- 
rita poena consequatur. 


θεὸν, διὰ τὸ τοῖς θείοις αὐτοῦ θεσπίσµασιν ἀντιφέρεσθαι τολμᾷν, xal τὸ ἐν δίκῃ κολάζεσθαι τοῖς οὕτω΄ 


χατεγνωσμένοις ἔποιτο ἂν εἰχότως. 


*? Deut. v, 9. 10 jbid. 3 Ezech. xvin, 20. 





075 





S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


ετο 


» 


ΤΟΥ EN ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΟΝ 


KYPIAAOY 


ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΕΥΑΓΟΥΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ 


ΠΡΟΣ ΤΑ ΤΟΥ ΕΝ ΑΘΕΟΙΣ ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ 


ΛΟΓΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ. 


S. P. Ν. 


CYRILLI 


PRO SANCTA CHRISTIANORUM RELIGIONE, 
ADVERSUS LIBROS ATHEI JULIANI. 


LIBER QUARTUS. 


11A Accusavit ergo Dei majestatem, et adversus A Κατηγόρευσε μὲν οὖν τῆς τοῦ Oso) δόξης, xal 


Mosis placita feedissime — declamavit : quasi non 
posset aliter Grecorum superstitionibus priores 


partes tribuere, nisi Christiane fidei, quantum : 


certe imposturis et probris potest, detlraheret. 
Quanquam satius erat, ut mibi quidem videtur, 
rebus ipsis opiniones ipsorum  deféndi, si quid 
veritatis haberent, non autem quorumdam quaesitis 
verborum phaleris ornari : quemadmodum certe 
et meretrieulae rerum turpitudinem blanditiis vo- 
cum eL ascititiis elegantiis depellere conantur. 
Sed de Juliano, et quovis alio Juliani astipulatore, 
dicamus et 115 nos juxta Servatoris vocem: 
« Cum loquitur mendacium, de suo loquitur, quo- 
niam mendax est, sicut et pater ejus, et In veritate 


non stetit **. » Difficile igitur est, ac potius impossi- B 


bile, ut ex ore etlnico, et animo diabolica pleno 
efficaci, veritas prodeat. Αί egregius iste spiritus 
sibi sumit, et in inajores suos audacter invehitur. 
Nam poetarum dicta non admittit, eosque fabula- 
rum fictores nominat, Unius autem Platonis vocibus 
gloriatur ac superbit, eique uni adhizrescit ; quam- 
vis czierorum postremus ipse fuerit, nec segnes 
liabuerit etiam ex suis discipulis adversarios. Iuter 
quos unus estelatissimi supercilii, el nimio quam 
arrogaüs, et in exquisita statuendorum dogmatum 
atque ratiocinandi diligentia summ: vir facultatis ; 
, ejus Aristoteles discipulus, et alii post eum quoque 
ejusdem scienti: nomine non parum commendati. 
Quo vero pacto utrzque amborum sententi& discre- 


35 J3an. viit, 44. 


νῶν Μωσέως δογμάτων ἀχαλλεστάτην πεποίηται τὴν 
καταθοἠν * ὥσπερ οὐχ ἑνὸν ἑτέρως αὐτῷ τῶν Ἑλλή- 
voy δεισιδαιµονίαις τὴν ἁμείνω φΏφον ἐπενεγχεῖν, 
el μὴ χαχύνοιτο τὰ Χριστιανῶν, τόγε Ίχον εἰς φι- 
ναχισμοὺς, xai μέντοι φιλοψογίας τὰς παρ αὐτοῦ. 
Καΐτοι χρῆν δήπου ἄμεινον εἶναι, ὥς γέ µοι φαίνε- 
ται, διὰ πραγμάτων αὑτῶν τὰς παρ) αὗτοῖς im 
χουρεῖσθαι δόξας, εἴπερ τι μετῆν ἀληθείας αὐτοῖς 
καὶ μὴ ταῖς τινων εὑρεσιχομπίαις χαταχαλλύνεσθαι’ 
χαθάπερ ἀμέλει xal τὰ τῶν γυναίων ἑταιριζόμενα, 
τὸ x τοῦ πράγµατος αἶσχος στωμύληις φωναῖς, xal 
τοῖς θύραθεν ὡραϊσμοῖς ἀποχρούεσθαι δοχεῖ. ᾽Αλλὰ 
γὰρ Ἰουλιανοῦ τε πέρι, χαὶ παντὸς ὁτουοῦν τὰ ἴσα 
φρονεῖν ἐθέλοντος αὐτῷ, λέγωμεν xal ἡμεῖς, χἀτὰ τὴν 
τοῦ Σωτῆρος quvfv* « "Otay λαλῇ τὸ Φφεῦδος, ix 
τῶν ἰἱδίων λαλεῖ ' ὅτι φεύστης ἐστὶ, χαθὼς xal ὁ 
mavhp αὐτοῦ, καὶ ἐν τῇ ἀληθείᾳ οὐχ ἔστηχε. » Δνσ. 
χερὲς οὖν ἄρα, μᾶλλον δὲ καὶ ἀμήχανον, kx. στοµά- 
των Ἑλληνικῶν xat νοῦ γέµοντος διαθολικῆς ivtp- 
γείας ἀναπηγάζειν δύνασθαι τὴν ἀλήθειαν. Περιαν- 
τίζεταί γε μὴν ὁ γενναῖος οὐτοσαὶ, xal τῶν ἱδίων 
προγόνων χαταθρασύνεται. Τοὺς Υάρ τοι τῶν ποιη” 
τῶν οὐ προσίεται λόγους, μυθοποιοὺς ὀνομάζξων 
αὐτοὺς * ἁλαξονεύεται δὲ µέγα , καὶ πεφρόνηκε, xai 
προσορµίζεται µόναις ταῖς φωναῖς τοῦ Πλάτωνος, 
χαίτοι γεγονότος τῶν ἄλλων ἑσχάτου, xaX οὐκ ἁγενη 
παρὰ τῶν συγγεγονότων αὐτῷ λαδόντος τὴν ἀντίστα- 
ctv. Ec Υάρ ἐστι xol ὑπέροφρυς xai σοθαρὸς ἄγαν, 
xai ἐπ᾽ ἀχρ.θείᾳ Soy paix τε xaX λογιχῇ, πλείστην 





en 


CONTRA JULIANUM 1B. IV. 


es 


ἔχων «hy δείνωσιν ὁ αὑτοῦ φοιτητὴς Αριστοτέλης, À pent, dicere pretermittam. De his enim hactenus 


ἕτεροί τε xal pst". αὐτὸν οὐ µετρίαν ἐπὶ συχέφει τῇ 


xav αὐτὸν τὴν δόξαν ἀράμενοι. Ασύμθατοι δὲ ἀλλή-. 


λαις ὅπως τε χαὶ tiva τρόπον αἱ ἀμφοῖν εἶσι δόδαι, 
παρήσω λέχειν. ᾽Αποχρῶν γὰρ ἡμῖν ὁ περὶ τούτων 
ἤδη πεποίηται λόγος. "Em' ἐχεῖνο δὲ εἶμι νυνί * 
ἑπόμενος γὰρ, ὡς ἔφην, ταῖς ὃόδαις τοῦ Πλάτωνος, 
προστιθεὶς δὲ, οἶμαι, xal τὰς ἑαυτοῦ, τὸν προσεχή 
τοῦ χόσµου δημιουργὸν, καθά φησιν αὐτὸς, ἀποφαί- 
v&t μὲν [τὸν] τῶν ὅλων Δεσπότην, χαὶ τοῖς σχήπτροις 


abunde loculi sumus. Ad illud nunc venio. Platonis 
enim opiniones sequens, uti dixi, suis, opinor, 
etiam additis, attentum mundi opificem, ut ait ipse, 
universorum quidem Dominum pronuntiat, cujus 
sceptrie postquam omnia subjecit, alio modo rur- 
sus imperium iu nos ei abrogat, et inpumeris qui- 
busdam diis, diversisque ab ipso, regnum . ejus 
dispertire ,non erubescit. Ita enim rursum, scri- 
bit : 


αὐτοῦ «à πάντα ὑπενεγχὼν, ἑτέρῳ τρόπῳ πάλιν αὐτὸν τῆς καθ) ἡμῶν ἑξίστησιν &pyric, xal τισιν ἀναρι- 
θµήτοις θεοῖς, χαὶ ἑτέροις map' αὑτὰν τὴν βασιλείαν αὐτοῦ διανέµων οὐκ ἑρυθριᾷ. Γράφει γὰρ ὧδε 


πάλιν 
ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ.. 


Αλλὰ 8h σχοπεῖτε πρὸς ταῦτα πάλιν τὰ map" B 


ἡμῶν. Οἱ γὰρ ἡμέτεροί φασι τὸν Δημιουργὸν ἁπάν- 
των μὲν εἶναι χοινὸν πατέρα xal βασιλέα, νενεμῆ- 
σθαι δὲ τὰ λοιπὰ τῶν ἐθνῶν ὑπ αὐτοῦ, ἐθνάρχαις 
χαὶ πολιούχοις θεοῖς, ὧν ἕχαστος ἐπιτροπεύει τὴν 
ἑαυτοῦ Χηξιν οἰχείως αὐτῷ. Ἐπειδὴ γὰρ ἓν μὲν τῷ 
Πατρὶ πάντα τέλεια, χαὶ ἓν πάντα, ἓν δὲ τοῖς µε- 
ῥιστοῖς, ἄλλη παρ) ἄλλῳ χρατεῖ δύναµις ' Ἂρης μὲν 
Ὀπιτροπεύει τὰ πὀλεμικὰ τῶν ἐθνῶν ' ᾿Αθηνᾶ δὲ τὰ 
μετὰ φρονῄσεως πολεμικά Ἑρμῆς δὲ τὰ συνετώτερα 
μᾶλλον, f| τολµηρότερα , καὶ xa0' ἑχάστην οὐσίαν 
τῶν οἰχείων θεῶν ἔπεται xai τὰ ἐπιτροπενόμενα 
παρὰ σφῶν ἔθνη. El μὲν οὖν οὐ μαρτυρεῖ τοῖς ἡμε- 
τόροις λόγοις ἡ πεῖρα, πλάσμα μὲν ἕστω τὰ παρ' 
ἡμῶν, xai πιθανότης ἄχαιρος ' τὰ παρ ὑμῖν δὲ En- 


JULIANUS. 


: Quinetiam videte rursus quas nostra sententia 
8it. Nostri enim, Opiflceim aiunt omnium commu- 
nem esse parentem ac regem, reliquas vero gente 
ab illo distributas, gentium rectoribus ac urbium 
curatoribus diis, quorum unusquisque fines suos. 
administrat, ut ipsi eongruit. Nam cun in Patre 
quidem omnia perfecta, et unum oninia sint, in 
particularibus vero alius alia vi polleat : Mars quideri 
res bellicas gentium regat ; Minerva, easdem, ad. 
bibita "prudentia; Mercurius, ea quz majoris 
solertie sunt quam audacis : tum naturam eujus- 
que deum suorum sequuntur, et gentes quas ip&i: 
curant. Ergo nisi experimento probantur qug dici- 
mus, fictio apud nos sit, et intempestiva persuasio ; 
vestra vero laudentar, Sip autem 116 qus dici- 


ἀινεἰσθω. Et δὲ πᾶν τοὐναντίον, οἷς μὲν ἡμεῖς λέγο- (? mus, sempiterna experientia contestata sunt, vestri 


μεν ἐξ αἰῶνος 1j πεῖρα μαρτυρεῖ, τοῖς ὑμετέροις δὲ 
λόγοις οὐδὲν οὐδαμοῦ φαίνεται συμφωνοῦν τί ταύτης 
τῆς Φιλονειχίας ἀντέχεσθε ; Δεγέσθω γάρ µοι, τίς 
αἰτία τοῦ Κελτοὺς μὲν xal Γερμανοὺς εἶναι θρασεῖς * 
Ἕλληνας δὲ χαὶ Ῥωμαίους ὡς ἐπίπαν πολιτιχοὺς 
καὶ φιλανθρώπους, μετὰ τοῦ στεῤῥοῦ τε xal πολε” 
μιχοῦ » συνετωτέρους δὲ xal τεχνικωτέρους Αἰγυ- 
πτίους" ἀπολέμους δὲ xal τρυφηλοὺς Σύρους, μετὰ 
τοῦ συνετοῦ, xal θερμοῦ, χαὶ χούφου, xal εὐμαθοῦς. 
Ταύτης γὰρ τῆς Ev τοῖς ἔθνεσι διαφορᾶς , εἰ μὲν οὐ- 
δεµίαν τις αἰτίαν συνορῴη, μᾶλλον δὲ αὑτά φησι xai 
ἐχ τοῦ αὐτομάτου συμπεσεῖν , πῶς ἔτι προνοίᾳ 
διοιχεῖσθαι τὸν χόσµον οἵεταί tt ; El δὲ τούτων al- 
τίας εἶναι τίθεται, λεγέτω µοι πρὸς αὐτοῦ τοῦ Δη- 
μιουργοῦ καὶ διδασχέτω. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Ἐπὶ καιροῦ δὴ πάλιν πρὸς ἡμῶν λελέξεται τὸ διὰ 
φωνῆς τοῦπροφήτου Ἰεζεχιήλ' «Οὐαὶ τοῖς ἀπὸ καρδίας 
αὐτῶν προφητεύουσι, χαὶ τὸ καθόλου μὴ βλέπουσι, 
τίς γὰρ νοῦν Κυρίου ἔγνω, κατὰ τὸ γεγραμµένον, f) 
τίς σύμδουλος αὐτοῦ ἐγένετο; » Ἑευδοεπεῖ γὰρ ὁ 


γεννάδας οὐτοσὶ, καὶ τῶν θείων ἐννοιῶν μονονουχὶ 


κοινωνὸν ἀποφήνας ἑαυτὸν, ἐθνάρχαις τισὶ καὶ πο- 
λιούχοις δαίμοσι, τοι κατ αὐτὸν, θεοῖς, φησὶ δια- 
νενεμῆσθαι τὰ ἔθνη. ὥραζέτω δὴ οὖν τοῖς ἀναμαθεῖν 
ἐθέλουσι πότερὀν ποτε τοῦ δύνασθαι χατάρχειν αὖὐ- 


?? Ezech, xut, 3. ** [sa. xr, 15; Rom. x1, 54. 


autem doctrine nihil uspiam consentaneum videtur : 
quid hanc pervicaciam retinetis ? Dicatur  eniiu 
mihi, 4059 causa sit cur Galli quidem et Germani 
sint audaces ; Greci autein. et Romani fere civiles 
et humani, iidemque constantes et bellicosi ; saga- 
ciores autem ct solerüiores /Egyptii ; imbelles ae 
delicati Syri juxta et prudentes, et calidi, et leves, 
et dociles. Hujus enim inter gentes discriminis, 
si nuliam causam videre licet, sed casu potius e 
contingere nemo non dixerit; quomodo provi- 
dentia mundum gubernari etiampum putet ali- 
quis? Sin autem horum esse causas statuit, edis- 
serat mihi, quaeso, per ipsum  Opilücem, ac 
doceat. 


CYRILLUS. 


Opportune rursus Ezechielis vocem usurpabimus : 
« Ν qui prophetant de corde suo, et prorsus non 
vident **, Quis enim novit mentem Domini, sicut 
scriptum est; aut quis consiliarius ejus fuit * ? » 
Vir enim egregius mentitur, et se divinorum con- 
siliorum propemodum socium declarans, rectoribus 
geutium et curatoribus urbium dzmonibus, seu, ut 
ipse mavult, diis, gentes distributas ait. Age itaque 
discendi cupidos; doceát, utrum tandem prz infir- 
mitate, et quod parem ei rei potestatem non habe- 


"19 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARGHIEP. 


ret, an omnia quidem cum poésit, eaque eitra À viv ἠττώμενος, xal οὗ διαρχῆ τὴν δύναμιν ὄχων 


negotium imperandi potestale utatur, tamen pro- 
videndi munus aliis tradiderit. Nam si non voluisse 
Φ οί, οἱ imperio se abdicssse, mundi Opificem aeeu- 
αἱ, et infirmitatem aseribit substantie quae omnia 
supereminet. Sin autem imperare posse esgnoscit, 
verum noluisse dicit, causas edoceat. Si enim 
gentium greges urbium curatoribus diis attributos 
ait ut regendi peridloribus, conílteatur de csetero 
vel invitus necesse est, tam flagitlosorum dogmatum 
antistes, mundi atientum Opificem, creator cum 
$it, alios quosdam seipso preestantiores et. mulio 
solertiores nescio quo pacto condidisse. Quod si 
minus bene, ac non zque ac ille novit ac potest, 
gubernaturi erant ; boni sane haud fuerit, rebus a 


παρεχώρει «o0 προνοεῖν ἑτέροις.: 7) παναλχὴς μὲν 
ὑπάρχων, xal τὸ δύνασθαι χρατεῖν ἀχονιτὶ χεχτη- 
pévoc. Et μὲν οὖν ἀτονῆσαί φησι, xai ἀπειπεῖν τὴν 
ἀρχὴν γράφεται τὸν τοῦ xócpou Δήμιουργὸν, xat 
Χαθορίζει «b ἄναλχι τῆς ὑπερκειμένης οὐσίας τὰ 
πάντα. El δὲ οἵδεν ἔχοντα τὸ δύνασθαι χρατεῖν, εἶτα 
ποῦτο ὃρᾶν οὐχ ἑλέσθαι φησὶ, διδασχένω τὰς αἰτίας. 
El μὲν γὰρ ὡς ἄμεινον αὐτοῦ παιδαγωγεῖν εἰδόσι 
τοῖς πολιούχοις θεοῖς, τὰς τῶν ἐθνῶν ἀγγέλας δια» 
νενεμησθαί φησι, συνομολογεῖν ἀνάγχη, xal οὐχ 
ἑχόντα, λοιπόν, τὸν τῶν οὕτως ἀχαλλεστάτων δογµά- 
των εἰσηγητὴν, ὅτι Ποιητὴς τῶν ὅλων ὑπάρχων ὁ 
προσεχῆς τοῦ χόσµου Δημιουρτὺς , ἀμείνους τινὰς 
ἑαυτοῦ xal πολὺ λίαν εὐτεχνεατέρους οὐχ οἵδ ὅπως 


se creatis nolle concedere, ut. eo fruantur quod est B εἰργάζετο, El. δὲ δὴ χειρόνως, χαὶ οὗ χαθὰ πέφυχέ 


praestantius, Át enim Ίου facere noluit, inquit. 
Verum qui potest illud accusatione carere superbis, 
117 ας insignis cujusdam despicientia ? Nam cur 
illa creare voluit, quorum regimeu aspernatur , 
eorumque móderamen rem nimis humilem ei sua 
gloria inferiorem putat? At ego contra dico opta- 
bile et revera expetendum esse, ut quibus quisque 
possit preclaris facinoribus, pietatisque studio , 
purissimi Dei similitudinem, quoad licet, conetur 
exprimere. Igitur licet virtutis amans sit, tamen 
aliis gentium administrationem pernisit. An ut js- 
tud docerent, aut certe, quemadmodum ipse ait, 
pro suo arbitratu, et qux» quique vellent, ea sentire 
ac facere persuaderent, imo vero cogerent sibi 
subjectos rectorum sequi sententiam. Sane οἱ datas 
Mlas gentes fuisae dicit, ut ad Dei nutum volunta- 
temque regerentur : Qui fit ut non omnes homines, 
quotquot terram incolunt , necessario mansueti 
probique cernantur, omnisque virtutis periti , et 
uuius ejusdemque volwatatis? Siquidem nec di- 
versa est, nec in diversum fertur Dei voluntas, sed 
in bonum potius et laudabile quodvis uniformis. 
Quod οἱ hoc quidem, sed gentes ipsas pertendit non 
esse datas urbium tutelaribus diis, ut, pro eo ac lo- 
quitur, unusquisque $uam ditionem suo more curet : 
age videamus annon divinam providentiam accu- 
sare audeat, dum hsec sentit ei loquitur. Nam Cel- 
tz quidem, et preter hos Germani, audaces sunt 
et crudeles : Graci vero et Romani ut plurimum 
civiles et humani : Syrii voluptuarii. Addam et eas 
gentes que οὐ Orientem habitant. Scythe enim 
crudeles et bomicide ; Chaldzos ferunt matribus 
jungi, et cum sororibus misceri, ac feedissima quae- 
que patrare nullo reprebensore, imo vero patriis 
legibus ad illa cohortantibus. Atque ut aliquid ex 
Mosaicis seriptis referam, Sodomorum incole, mas- 
culorum forma passim incitati, et nefarias volu- 
ptates immaniter sectantes, velut exsecrabiles et pro- 
faui incendio perierunt. Atqui Romani res tam ob- 
scenas sancte condemnani, juris et qui cultores, 
disciplinarum smantes, impietatis et omnis vitii 
scerrimi hostes. Cum igitur singuli presides ur- 
báum dii, $u0 nutu, hujusmodi forte mentem et 


τε xai οἶδεν αὐτὸς, εἴη ἂν οὐχ ἀγαθοῦ τὸ μὴ τοῦ 
κρείττονος ἐφεῖναι μεταλαχεῖν τοῖς παρ) αὐτοῦ γε- 
γονόσιν. ᾽Αλλ' οὐχ Ἠξίωσε, qot, τοῦτο δρᾷν. Κσίτοι 
πῶς οὐχ ὑπεροφία τὸ ἔγκλημα; 'Av0' ὅτου δὲ δὴ, 
xai δημιουργεῖν ἠθέλησε τὴν ἀρχὴν, ὧν ὑπερορᾷ τὴν 
παιδαγωγίαν, xoi σμικρὸν οἵεται xai τῆς αὐτοῦ 
χατόπιν εὐχλείας ἑέναι, τὸ χρῆναι κρατεῖν αὐτῶν ; 
Εἶναι 66 qup καὶ ἑτέρως χρῆμά τι πολύευχτον, καὶ 
ἀληθῶς ἀξιέραστον, τὸ δι ὧν ἂν δὐναιτό τις λαµ- 
πρῶν ἀνδραγαθημάτων καὶ τῆς xacv' εὐσέδειαν ἀρε- 
τῆς, πειρᾶσθαι γενναίως, χατά γε τὸ ἐγχωροῦν ἀφ- 
ομοιοῦσθαι φιλεῖν τῷ πανάγνῳ θιῷ. Ἐφῆχε  volvov 
τοῖς ἑτέροις τὸ καθηχεῖσθαι τῶν ἐθνῶν καίτοι φιλά- 
βετος ὤν. "Ap' ἵνα τοῦτο διδάξειαν, Ίγουν, óg αὐτός 
φησιν, ἵνα κατὰ τὸ δοχοῦν αὐτοῖς, καὶ ἅπερ ἂν ἔχα- 
στοι τῶν παρειληφότων ἕλοιντο ταῦτα xai φρονεῖν 
καὶ δρᾷν ἀναπείθωσε, μᾶλλον δὲ xal ἑπαναγκάζωσι 
τοὺς σφίσι χατεζευγµένους ταῖς τῶν κρατούντων 
ἔπεσθαι γνώμαις ; El μὲν οὖν δεδόσθαι φησὶν αὐτὰ 
ἵνα καὶ ἀπευθύνοιντο πρὸς «b Grip δοχοῦν, πῶς οὐχ 
ἅπαντας ἑχρῆν τοὺς bri τῆς γῆς τιθασσοὺς ὀρᾶσθαι 
xai ἀγαθοὺς xal ἀρετῆς ἁπάσης ἐπιστήμονας, pude 
τε χαὶ τῆς αὑτῆς ἀπηρτῆσθαι γνώμης ; Οὐ γὰρ διά- 
φορον, οὔτε μὴν διενηνεγµένον, εἰς ἕτερον t5 θέληµα 
τοῦ θεοῦ , μονοειδὲς δὲ μᾶλλον εἰς τὸ ἀγαθὸν, xat 
πρὸς ὁτιοῦν τῶν τεθαυµασµένων. El δὲ τοῦτο μὲν, 
οὐχὶ δεδύσθαι δὲ διατείνεται τοῖς πολιούχοις αὐτὰ, 
ἵν ὡς αὑτός «tow ἕχαστος ἐπιτροπεύῃ τὴν αὐτοῦ 


p λλξιν, οἰκείως ἑαυτῷ, φέρε καταθρῄσωμεν, εἰ μὴ 


τῆς τοῦ Θεοῦ προνοίας χαταγορεύειν ἀποτολμᾷ, ταυτὶ 
φρονῶν τε χαὶ λέγων. Κελτοὶ μὲν γάρ εἰσι Γερμανοί 
*& πρὸς τούτοις θρασεῖς τε xai µιαιφόνοι' Ἕλληνες 
δὲ xal 'Ῥωμαῖοι ὣς ἐπίπαν πολιτικοὶ καὶ φιλάνθρω- 
ποι, τρυφηλοϊ δὲ Σύροι. προσθείην δ᾽ ἂν ἔγωγε καὶ 
τοὺς πρὸς ἀχκτῖνα τῶν ἐθνῶν. Σχύθαι γὰρ ὠμοί τς 
καὶ &vópoxtóvot* μητρογαμεῖν δέ φασι Χαλδαίους 
καὶ ἀδελφαῖς ἔπιμίγνυσθαι, καὶ τὰ πάντων αἴσχιστα 
δρᾷν ἐπιπλήττοντος οὐδενὸς, μᾶλλον δὲ καὶ χαλούν- 
των εἰς αὐτὰ τῶν παρὰ σφίσι νόμων. Καὶ ἵνα τι xal 
ix Μωσαϊκῶν εἴπω πραγμάτων, οἱ Σοδόµων οἰχήτο- 
pec, ταῖς ἀῤῥένων ὥραις ἀνέδην ἐπιθηγόμενοι, καὶ 
τὰς παρὰ φύσιν ἡδονὰς ἀγρίως ἐπιτηδεύοντες, ὡς 
μυσαροὶ xai βέθηλοι πυρὶ διολώλασι, ᾿Ρωμαῖοί vs 


681 


-— CONTRA JULIANUM LB. IV. 


622" 


μὴν τὸ οὕτως αἰσχρὸν, ὁσίως καταδιχάζουσι, καὶ δι- A cogitationem sobditis immittant, veluti Persis: 


χαιοσύνης εἰσὶν ἐπιμεληταὶ, καὶ ἐπιστημῶν Epaovat, 
καὶ ἁνοσιότητος ἐχθροὶ, καὶ ἅπασι δὲ τοῖς ἑχτόποις 
πολεμιώτατοι. Ὅτε τοίνυν Έχαστος τῶν πολιούχων 
θεῶν κατά γε τὸ αὐτῷ δοχοῦν , τοῖς ἐπεζευγμένοις 
ἑνίησιν ἔννοιάν τε καὶ γνώμην τὴν τοιάνδε τυχὸν , 


οἷον Πέρσαις μὲν xal Μήδοις «hv ἓν αὐτοῖς' Γερμὰ- 


νοῖς δὲ καὶ Κελτοῖς, τὸ ὠμόν τε xal ἀπηνές: Σχύθαις 
Υε μὴν, τὸ χρῆναι ᾳιαιφονεῖν, καὶ ἀνδροχταδίαις 
ὠμῶς ἐπαχάλλεσθαι * Ῥωμαίοις γε μὴν, χρΏναι τι- 
μᾷν τὰ ἐξαίρετα τῶν πραγμάτων ' τί τὸ χρημα, φαίη 
τις ἂν, ὦ γενναῖε, f| ποίας ἔτι τοῦτο προνοίας ἔργον 
£n ἄν; Τί 5 ἂν ἔτι xal ἐν δέχῃ τὰ ἔθνη Υραφαίµεθα, 
x&v εἰ τοῖς ἐσχάτοις ἐνηλημμένα χακοῖς xata- 
ἑεῷτότις αὐτά; f) πῶς ἂν ἓν χαλοῖν τοὺς τῶν ἁρί- 
στων ἐπιτηδευμάτων ἐπιμελητὰς ἐπαινέσειεν, εἰ μήτε 
Σχείνοις, µήτε μὴν τοῖς ἑτέροις, ἐφεῖτο δρᾷν ἔλευ- 
θέρως τὸ δοχοῦν αὐτοῖς, ἀλλὰ γὰρ τοῖς τῶν πολιού- 
χων ἔθεσί τε χαὶ νόµοις ὡς ἓξ ἀνάγκης κατεσφιγµέ- 
νθι φαυλότητά τε xal ἀρετὴν εἱἰργάζωντο; Ἔγεται 
μὲν γὰρ xo µάλα εἰχότως τοῖς κατ οἰκείαν βούλησιν 
ἠρημένοις ἀγαθουργεῖν, τὸ ἐἑπαινεῖσθαι πρέπειν * τοῖς 
γε μὴν ἀνοσιότητος ἑρασταῖς, xaX ῥοπαῖς ἐθελουσίοις 
εἰς τοῦτο γνώμης ἰοῦσ., τὸ εὐθύνεσθαι δεῖν, xai τοῖς 
νόµοις ἀπολογεῖσθαι" εἰ μὲν οὖν, ὡς ἔφης, οὔτε τὰ 
Βελτίω φρονεῖν τε xat δρᾷν, Ίγουν τὰ αἰσχίω μετὸν 
αὐτοῖς, ἡ ἀγαθοὶ Υεγόνασιν 3| πονηροὶ τοὺς τρόπους, 
o! περὶ ὧν ὁ λόγος, ἀποστήσομεν ἀναγχαίως τῶν 
μὲν ἀγαθῶν τοὺς ἐπαίνους, τῶν δὲ μὴ τοιούτων, τὰς 
ἐπ' αὐτῷ 5h τούτῳ διαβολάς. Νουθεσίαι 6h οὖν αἱ 
παρὰ πατέρων εἰς malbac, εἶεν ἂν ἤδη πως εἰκαῖόν 
τι χρημα, xai ὁλοτρόπως ἀνόητον' παιδαγωγίαι δὲ 
κἀλιν, αἱ παρὰ τῶν εἰδότων εἰσηγεῖσθαι τὰ κάλλιστα, 
περιτταὶ τάχα που xaX ῥαφφῴδημα κχενόν. ᾿Αναιρήσο- 
μεν δὲ πρὸς τούτοις καὶ αὐτοὺς τοὺς νόμους, ot τῶν 
πραχτέων, f| gh, Ὑεγόνασι βραδευταί. El μὴ γὰρ 
ἑχάστῳ µέτεστιν ἣν ἂν βούλοιτο τοῦ βίου διάττειν 
δδόν: ἄγεται δὰ μᾶλλον τοῖς ἑτέρων νεύμασι, xal 
δυσδιάφυκτον ἔχει, μᾶλλον δὲ καὶ ἀνεξίτητον παντε- 
Mag τὸν ἐπὶ τούτῳ δεσμὸν, περιαιρετέον Ίλη xol vó- 
µους xai τὰ λοιπὰ τῶν χρησίµων, ὡς ἔφην. Ἐροίμην 
& ἂν Ἰδιστα τὸν δι ἑναντίας' Πλεῖσται μὲν γὰρ xal 
ἀριθμοῦ κρείττονες ad χατὰ πᾶσάν εἰσι τὴν ὑφ' Ίλιον 
τῶν ἐθνῶν ἀγέλαι ΄ καὶ τὰ μὲν. τοὺς τρόπους ἔκτε- 
θηρίωνται, xal μελετᾷ τὸ ἀτίθασσον, καὶ πρὸς εὖ- 
χλείας ποιεῖται, τὴν ἁπάσης διαθολῆς ἔμπλεω ζωήν; 
τὰ δὲ χαλοχάγαθίἰας ἁπάσης ἑπίμεστον ἔχει τὴν πο- 
λντείαν, χαὶ τὸ ὡς ἀριστά τε χαὶ ἐπιειχέστατα δια- 
Cv, ποιεῖται περὶ πολλοῦ. Πολιούχοις γε μὴν xal 
ἐπιστάταις θεοῖς xal δαίµοσι, xal μὴν ἀγγέλοις xaX 
Φυχῶν ἰδίῳ γένει διανενεμῆσθαι πάσας, ὁ σοφὺς οὗ - 
τοσὶ διατείνεται. Πότερα 563 οὖν ἐπαινεῖ τὰ Ἑλλήνων, 
καὶ τοῖς 'Ῥωμαίων ἐπιγάνννται νόµοις, Tj τοῖς ἐκεί- 
νων ἔθεαί τε xal τρὀποις ἐπιφηφιεῖται τὰ κάλλιστα; 
"Δρα θαυμάζει βαρθάρων τὸ θρασὺ χαὶ ἄτεγχτον, ἢ 
τοῖς ἐπὶ τὸ Ἴμερον νενευχόσι καταλογιεῖται δικαίως 
€) ἓν ἀμείνοσι τῶν ἄλλων κεῖσθαι; ᾽Αλλ', οἶμαί γε, 
δη καταφέχει μὲν τὰ ἐχείνων αὐτὸς, θαυμάζει δὲ 
μᾶλλον τὰ τούτων. Εἶτα πῶς ὁ πάντων Δημιουργὸς 


PATROL. Οκ. LXXVI. 


quidem et Medis, ut suis moribus vitauL ; Germa- 
nis sutem οἱ Gallis , ut crudelitati et atrocitati 
118 serviant; Seythis, ut cedes patrent, et ho- 
mícidiis cradeliter exsullent; Romanis, ut egregia 
facinora precipue laudanda putent : quid jstud rei 
est, vir egregie, dicet aliquis, aut cujus demum 
providentize hoc opus? Quid vero gentes ultra jur 
accusemus , licet postremis illas sceleribus ἱπιρίί- 


.tatas videamus? aut. quomodo optimz discipline 


cultores ob egregia faceta laudabimus, si nec illis, 
neque porro aliis, licebat libere facere quod vel- 
lent, sed deorum cujüsque urbis tutelarium moribus 
ac legibus necessitae veluti quadam eonstrictze , 
vitium aut virtutem operabantur ? Quippe laudandi 
sunt, ac merito sane, qui sua sponte bonum am- 
plexi fuerint ; verumtamen impielatis cultores , 
quique voluntatis impulsa id consilii, susceperint, 
plecti debent ac legibus judicari. Ceterum si aut 
boni fuerunt hi , de quibus verba facimus aut 
mali moribus; cum nec iis, ul dixisti, meliora 
sapere et facere, nec turpiora licuerit, necessario 
bonorum laudibus abstinebimus juxta ac malorum 
reprehensionibus. Ergo patrum ad liberos cohor- 
tationes futilis quaedam res erit et vana prorsas : 
institutiones item eorum per magistros eruditos 
supervacanem forsan erunt, οἱ inanis cantilena. 
Tollemos praterea leges ipsas, quse rerum agetn- 
darum aut non agendarum sunt arbitra. Si enim 
unicuique fas non est, quodcunque velit vitse iter 
exsequi, sed aliorum nutu potius impeditur, imo 
vero effugere aut expedire se hoc vinculo plane 
mequit; tollendz jain sunt leges οἱ caetera quae 
eunque utilia sunt, uti dixi. Lubet itaque adver- 
sarium compellare his verbis : Mull, enimvero ac 
innumerabiles gentium greges terram qua sub sole 
est incolunt : iuter quas alis quidem eiferatis sunt 
woribus, 3c prorsus iniraciabiles, vitamque quovis 
crimine infamem laudi docunt; alie honeste el 
laudabiliter vivunt, probitatem et sequitatlem plu- 
rimi facientes. Atqui urbium curatoribus. ac pra- 
sidibus diis ac daemonibus , atque etiam angelis 
et animarum peculiari gencri , omnes assignatos 
esse sapiens ille pertendit. Utrum igitur res Grz- 


p corum laudat , ei Ronmenorum legibus gloriatur, 


aut illorum consuetudinibus 119 ac moribus pri- 
mas partes deferei ? Àn miratur barbarorum auda- 
ciam, et intraclabile ingenium, aut propensos ad 
mansuetudinem jure cxteris praferendos putabit ? 
Sed illorum, epinor, ipse res vituperat ; horumau- 
tem instituta admirationi potius babet. A1 quo pacto 
omuium Opifex ac Parens aliis quidem feroces et 
asperos preesides dedit, quique suos ad nullam par- 
tem adducere queant honesti ; lenes autem aliis 
ac cordatos ? Nunquid ergo supremam eaim men- 
tem perperam consuluisse vel invitus aliquis dicet, 
et ex rebus ipsis quodammodo vociferabitur? Pla- 
ne enim videre licet omnibus, si modo velint , 
gentes barbaras ad effrenatos impetus facile ati, 


22 


$83 


ο 8 CYNLLI ALEXANDRINI ARCBIED. 


086 


sic autem in homicidia ruere ul nihil melius exi- Α xal πατὴρ, τοῖς μὲν ἀγρίους ἐδίδου xai ἀτιθάσσονς 


stiment. Hsec omnia nempe suo nulu. administrat 
natum malum Mars furens, homicida et morta- 
lium ille perditor. Sic enim a poetis, qui eum no- 
rant, nuncupatus est, Verum quo pacto Deus virtu- 
tis amans nato illi malo et perditori hominum tantos 
gentium greges suhjecit? Nam si propositem ili erat, 
omui genere virtutis naturam hominuw  exornare, 
quidni peritissimis ac azquissimis veluti quibusdam 
magistris erudiendos illos tradebat ? Sin autem pro 
nihilo nos habebat, sed nequiti: doctoribus plane 
nos objiciebat, imo vero diis ac deemonibus ei an- 
gelis subjiciebat, qui nos ad quodvis improbiiatis 
genus reducere moliuutur ; quid peccantes accusat, 
et non recte viventes criminari amat ? His enim 
verbis, opinor, utetur aliquis, cui h:ec in. mentem 
vonerint. Cordati patres, quos ad magistros suos 
liberos deducunt ? nuuquid ad eos qui rebus opti- 
mis exculti sunt? Quosnawm domesticos czlteris pra- 
ficere solemus ? noune probos ac modesitos , et qui 
heri obsequium praire cxteris solent? Quos autem 
ex iis, qui clavum tractare soliti sunt, onerariau 
avem regere decet ? non peritissimos , et rei ma- 
rimase sclentissimos? Et quos ex agri culioribus 
pomarii cura deceat? num ignavos et colendze terrze, 
quidque uidissimum ac fructuosiassimum sit, plane 
rudes , an peritos ejus rei artifices? Nunquid ergo 
Deum minoris quam nos pulabimus, et illum rebus 
humanis postponemus? Annon hic stupor et fu- 
rore plene cogitationes? Per 190 hzc enim ma- 
Mifeste deprehenditur, nullo urodo rea liwmanas 
jivare , sed damnum potius insuper afferre , nec 
plane sinere optimam vitam consequi, si uuusquis- 
que deorem tutelarium aut. daemonum etiam no- 
lentes obsequi cogit suz voluntati. Dixit enim, 
Martem quidem curare res bellicas gentium ; Mi- 
nervam autem, easdem, adhibita prudentia ; Mer- 
curium vero, qua prudenti magis quam audacia 
$unt : et, ut natura fert cujusque peculiaris dei , 
singula curari ab iis. Atqui satius eret, o bone, 
quibus ex Dei nutu. bene faturum erat, non pre- 
fectorui naturam et voluotstem sequi, sed subjici 
potius omnium Opifici. Quo autem pacto, dicam : 
Ipse quippe dixit Julianus. Quando enim in Patre 


quidem emnia perfecta ei unom omnia , in parti- p 


cularibus vero alia apud alium viget poteutia : Mars 
quidem res bellicas curat ; Minerva et Mercurius 
ceeleras ; idcirco cum in Patre quidem omnia per- 
fecta et unum, in particularibus vero sit unius 
cujusvis rei scientia, nunquid gentibus satius εἰ 
utilius erat sub Deo agere et ab eo solo regi, in 
quo omnía perfecte bona; an sub alijs, et non 
omnino bonis, sed ad unaui aliquam rem ac solam 
idoneis, quemadmodum nempe qui quzstuarias ar- 
. &es exercent, faber ferrarius, verbi gratia, ac figu- 
hus. Quanquam et hoc quidem demonstraverit ipsos 
non esse deos. Euimvero qui re et natura Deus 
est, res quedam intelligitur perbona et in se per- 
fecta, οἱ ad wiumquodque corum quis sua sunt 


ἐπιστάτας, καὶ πρὸς οὐδὲν τῶν ἑπαινουμένων εἰδό- 
τας ἀποχομίξειν, τοῖς Ye μὴν ἡμέρους xal ἔμφρονας; 
"Ap' οὖν οὐχὶ τὸ μὴ βεδουλεῦσθαι χαλῶς τὸν πάντων 
ἑπέχεινα νοῦν, χαὶ οὐχ ἑχών τις ἑἐρεῖ, χαὶ δι αὐτῶν 
ὥσπερ τῶν πραγμάτων ἀναχεχράξεται; Μέτεστι γὰρ 
τοῖς ἐθέλουσιν ἰδεῖν, ὅτι τὸ βάρθαρον γένος χαταθή- 
γεται μὲν εὐχόλως εἰς ἀχαλίνους ὁρμάς ’ ἵεται δὲ 
οὕτω πρὸς ἀνδροκτασίας, ὡς οὐδὲν ἡγεῖσθαι τὸ ἅμει- 
vov. Τούτων δὴ οὖν ἁπάντωνν χατά γε τὺ αὐτῷ δο- 
xouv, ἑπιτροπεύει τὸ ευχτὸν χαχὸν, ὁ µαινόµενος 
"Ἂρης, ὁ µιαιφύνος τε χαὶ βροτολοιγός * ὠνόμασται 
γὰρ οὕτω παρὰ τοῖς εἰδόσιν αὐτὸν ποιχταῖς. Eita πῶς 
ὁ φιλάρετος παρῆχε θεὺς ὑπὸ τυχτῷ χαχῷ xal figo- 
τολοιγῷ τοσαύτας ἀγέλας ἑθνῶν; El μὲν γὰρ σχοπὸς 


B ἣν αὐτῷ διὰ πάσης ἀρετῆς τὴν τοῦ ἀνθρώπου χατα- 


χαλλύνεσθαι φύσιν, τί μὴ τοῖς ταῦτα διδάσκειν οἷοις 
τε παιδαγωγοῖς ὥσπερ τιοὶν ἐπιειχεστάτοις ἑδίδου. 
Ei δὲ λόγος αὐτῷ τῶν xa0' ἡμᾶς fv οὐδεὶς, παρεῤ- 
ῥίπτει δὲ ἁπλῶς τοῖς τῶν φαύλων εἰσηγηταῖς, μᾶλ- 
λον δὲ χαὶ θεοῖς, xe δαίµοσι, xai ἀγγέλοις ὑπετίθει 
τοῖς πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἐχτόπων καταθιθάζεσθαι 
µεμελετηχόσι ΄ τί παβανομοῦντας γράφεται, xal οὐχ 
ὀρθῶν βιοτεύοντας αἰτιᾶσθαι quist; φαίη γὰρ ἂν, 
οἷμαι, τὶς, κατὰ νοῦν εἰ λάθῃ ταυτί. Οἱ τῶν πατέρων 
ἀρτίφρονες τίσιν ἄρα τῶν διδασκάλων τοὺς ἰδίους 
παΐδας προσάγουσιν,οὐχὶ τοῖς ἐν ἀρίστοις χατεσπουδα- 
σµένοις, Τίσι τῶν οἰκετῶν τὸ χαθηγεῖσθαι τῶν ἅλ- 
M» ἐπιτρέπειν εἰθίσμεθα; οὐχὶ τοῖς Ὑνησίοις, xal 
μὴν xai ἐπιειχέσι, xal πρὸς τὸ τοῖς δεσπόταις δοχοῦν 


C ποδηγεῖν εἰωθόσι; Τέσι δὲ, εἰπέ µοι, τῶν εἰωθότων 


πηδαλιονχεῖν πρέπει ἂν παρευθύνειν ὀλχάδα; οὐχὶ 
τοῖς εὐτεχνεστάτοις xal θαλασσεύειν εἰδόσιν εὖ µάλα 
καὶ σοφῶς ; Καὶ τίσι τῶν γηπόνων ἁρμόσῃ ἂν ἡ τῶν 
ὀρχάτων φροντίς; ἄρα τοῖς ἡμελημένοις καὶ ἃμοιρη- 
κόσι παντελύις τοῦ εἰδέναι ὁδρᾷν τὸ, 6 τι µάλιατα χρί- 
σιµόν τε καὶ ὠφελοῦν * 3) τοῖς ταῦτα τεχνίταις; "Ap' 
οὖν ἐν µείοσι τῶν καθ) ἡμᾶς τὰ τοῦ Θεοῦ λογιούµεθα, 
καὶ τῶν ἀνθρωπίνων χατόπιν τὰ αὐτοῦ θήσοµεν; 
Εἶτα πῶς οὖκ ἀποπληξία τοῦτό γε, καὶ μανίας Υέ- 
µοντες λογισµοί; Καταφωρᾶται μὲν γὰρ ἑναργῶς 
διὰ τούτων δὴ, xav! οὐδένα μὲν τρόπον ὀνήσας τὰ 
ἀνθρώπινα, προσαδικήσας δὲ μᾶλλον, xai οὐκ ipei; 
ὅλως τῆς παγχάλης ἐφιχέσθαι ζωῆς, εἴπερ ἕχαστος 
τῶν ἐφεστηχότων θεῶν, f| δαιμόνων, xal οὐχ ἑχόντας 
καταθιάξεται τοῖς αὐτοῦ θελέµασι χαταχολουθεῖν. 
Ἔφη γὰρ ὅτι Ἂρης μὲν, ἐπιτροπεύει τὰ πολεμιχὰ 
τῶν ἑθνῶν * ᾿Αθηνᾶ δὲ, τὰ μετὰ φρονῄσεως πολεμικά’ 
Ἑρμῆς δὲ τὰ συνετώτερα μᾶλλον, fj τολµηρότερα * 
χαὶ χαθ) ἑχάστην οὐσίαν τῶν οἰχείων θεῶν, ἔπεται 
xai tà ἐπιτροπευόμενα. ἸΑλλ' ἣν ἄμεινον, ὦ tdv, 
τοῖς εὖ ἑσομένοις κατὰ τὸ τῷ θεῷ δοχοῦν, τὸ μὴ τῇ 
φύσει xal τῇ γνώµῃ τῶν ἐπιτροπευόντων ἀἆχολου- 
θεῖν, ὑποχεῖσθαι δὲ μᾶλλον τῷ τῶν ὅλων Δημιουρ- 
T9. Καὶ τίνα τρόπον, ἐρῶῷ' ἔφη μὲν γὰρ αὐτός. 
Ἐπειδὴ γὰρ £v μὲν τῷ Πατρὶ πάντα τέλεια xai Ev 
πάντα, by δὲ τοῖς μεριστοῖς ἄλλη παρ) ἄλλῳ χρατεῖ 
δύναμις * "Apre μὲν ἐπιτροπεύει τὰ πολεμιχὰ, 'A0n- 
vd δὲ χαὶ Ἑρμῆς τὰ Écepa * οὐχοῦν ἐπειδήπερ ἓν τῶ 


σον 


: CONTRA JULIANUM LIB. IV. 


G 6G 


Πατρὶ πάντα μὲν εέλειά vc xai v^ £v δέ γε τοῖς µε- A nullius indigens, fons et caput. omnis honi. Quod 


ριστυῖς ἡ ἑνὸς ὁτουοῦν ἐπιστήμη mpávpacos* áp' οὖν 
οὐχὶ τοῖς ἔθνεσιν ἄμεινόν Τε χ4ὶ λνπιτελέστερον Tv 
€b πράττειν ὑπὸ θεῷ, xal ὑπ᾿ αὐτῷ µόνῳ παιδαγω- 
γεῖσβαι, ἓν d πάντα τελείως τὰ ἀγαθὰ, fi roov ἐφ᾽ 
ἑτέρθις καὶ οὐ πάντως ἀγαθοῖς. χαὶ πρὸς ἕν τι xol 
μόνον ἔχουσιν ἐπιτηδείως, χαθόπερ ἀμέλει, xal οἱ 
τὰς βαναυσιχὰς ἐπιτηδεύοντες τέχνας, αιδηρέα δὲ 
λέγω xal χεραµευτήν; Καΐτοι χαταδείζειεν ἄν τις καὶ 
κοῦτο αὐτοὺς οὐχ ὄντας θεούς. Ὁ γάρ tot κατὰ ἁλί- 
$z1av φύσει τε ὑπάρχων Bebc, χρῆμά τι νοεῖται παγ- 
χαλὲς καὶ αὐτοτελὲς, xal πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἰδίων 
ἀπροσδεὲς, mw] παντὸς ἀγαθοῦ καὶ γένεσις ' τὸ δὲ 
μὴ τοιούτως ἔχον, ἓν δέ τι καὶ µόνον, xai μοχθηρᾶς 
διανοίας εὕρημα φοροῦν, πῶς ἂν νοοῖτο θεός; "Et- 


vero non ita se habet, sed unum ac solum, idque 
maligna mentis inventum gerit, quo pacto landen 
Deus esse intelligeretur ? At vel ex nostris rebus 
Gricanice opinionis feeditatem perspicere cuivis 
licet. Nam qui regni terreni solio sublimes sedeut, 
ei in omnes imperium nacii sunt, quos e sua d:- 
lione sapientes noverint, et rerum prxestantissima- 
rum peritos, eos provinciarum rectores constituunt, 
et magistratus insignibus exornant. Qui vero prz- 
claris adeo muneribus honestati sunt, subditos gu- 
bernant non suis, sed regum eos regentium legi- 
hus, illoru mque nomen summis psssim laudi-- 
bus evehunt, ac regie dignitati debitum  offi- 
cium reddunt , vectigalia , tributa , stipendia ; 


εστι δὲ τοῖς ἐθέλουσι καταθρεῖν τῆς Ἑλλήνων δόξης B 191 eorum statuas erigunt et domi et forte publi- 


«b ἀχαλλὲς xaX ix τῶν xa0' ἡμᾶς πραγμάτων. Οἱ 
γὰρ τοῖς θάχοις ἑμπρέποντες βασιλείας τῆς ἐπηγείου, 
xai τὸ χατὰ πάντων λαχόντες χράτος, οὓς ἂν εἰδεῖεν 
τῶν ὑπὸ σχιπτρα σοφοὺς xal πραγμάτων ἀρίστων 
ἐπιστήμονας, χειροτονοῦσι ταῖς χώραις χηδεµόνας 
αὐτοὺς, χαὶ ταῖς τῆς ἀρχῆς στεφανοῦσι τιμαῖς. Οἱ 
δὲ τῶν οὕτω λαμπρῶν Ἠξιωμένοι γερῶν, τὸ ὑπήχοον 
ἐπιτροπεύουσιν, οὐκ ἰδίοις αὐτονόμοις διιθύνοντες, 
ἁλλὰά τοῖς τῶν τεθεσπισκότων, χαὶ τῆς παρὰ πάντων 
εὐφημίας ταῖς ἀνωτάτω που πέµπουσι χορυφαῖς, xal 
-ᾗ βασιλέως τιμῇ «b χρεὼν ἀπονέμουσι, τοὺς δα- 
σμοὺς, τὰ τέλη, τὰς εἰσφορᾶς, τὰς αὐτῶν ἐγείρουσιν 
εἰχόνας, οἴχοι τε χαὶ δηµοσίᾳ τάχα που, καὶ δ. αὐτῆς 
τῆς θέας εἰς ὑπόμνησιν ἀεὶ τοὺς ὑπὸ χεῖρα φέροντες 
τῆς τοῦ ΄χρατοῦντος ὑπεροχῆς. Φέρε δὴ οὖν χατα- 
θρήσιυµεν, εἰ τὸ ἄρχειν παραλαθόντες παρὰ θεὈῦ, 
X304 φησιν ἐχεῖνος, οἱ πολιῦχοι θεοὶ, χαὶ δαίμονες, 
Φγγελοί τε, πρὸς τούτοις αὐτῷ τετηρήχασι τὰς τιμᾶς, 
«hv προσχύνησιν, τὸ σέδας, τὰς δωροφορίας, τὴν δό- 
ξαν, καὶ οὐχὶ δὴ μᾶλλον ταῖς αφῶν αὐτῶν ἀνατεθεί- 
χασι χεφαλαῖς. Καΐτοι πῶς οὐκ ἑναργὲς ὅπερ ἔφην; 
ἀτεχόμισαν γὰρ si; ἅπαν τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, τοῦ xal 
ὅλως εἰδέναι τές ὁ φύσει xat ἁληθῶς τῶν ὅλων ἑἐστὶ 
Δημιουργὸς xal Δεσπότης ^ ἑαυτοῖς δὲ τὰ παρὰ πάν- 
των ἁρπάζουσι γέρα, τὰς θυσίας, τὰς ἑορτὰς, τοὺς 
Üuvouc, τὰ χαριστήρια, xaX ταῖς αὐτῶν θεραπείαις 
ἀναχεῖσθαι µόναις ἀναπεπείχασι τοὺς ἐπὶ τῆς γης. 
Τί δὲ δὴ τὰ Ev σηχοῖς ἴδη, φαίη τις ἂν, o0 πολύμορ- 


ce, ipsoque spectaculo civibus perpeto am majesta- 
tis principis memoriam objiciunt. Age ergo, videa- 
mius, num accepto a Deo, quemadmodum ait ille, 
principatm, tiutelares dii ac d:emones, et angeli 
preterea, honores ei scrvaverint, adorationem, 
cultum, dona, gloriam, ac non illa suis potius ca 
pitibus imposuerint. Quanquam qui obscurum essc 
potest quod dixi ? Plane euim homines abduxerunt, 
ne omnino cognoscerent quis natura ac vere uni- 
versorum opifex sit ac Dominus : sibi autem lono- 
res arripiunt ab omnibus, sacrificia, festos dies, 
hymnos, gratiarum actiones, bominibusque persua- 
Scrunt, ut ipsorum cultui tautum incunibereunt. Quid 
igitur in. templis simulacra, dixerit aliquis, non 
multiplici forma ac specie Dei gloriam impie le- 
dunt ? Naturam enim. omni forma carentem, non 
foruia tantum ac specie humanorum corporum, sei 
ct brutorum animantium, natatilium οἱ volatilium, 
figurarunt. earum rerum artifices. At si prosides 
urbium dii ac daemones lixc fecerunt, omnium pa- 
rente Deo nihil adversante , constabit utique, 
cognosci a nobis prorsus nolle et adorationem rc- 
jicere. Quo pacto igitur pios nos esse arbitramur, 
cum illum adoramus, eoque vitt& genere colimus 
quie ab ipso commendatur? Quomodo vero ejus 
cognilioni polissimas partes tribuimus, et lheatos 
esse dicimus eos qui vel in speculo et. :enigmate 
videant **? At si Deus mortales errare nolvit, illi 


qa xa πολνυειδη τὴν δόξαν τοῦ θεοῦ ἀνοσίως περι- D vero hos in. fraudem pertraxerunt etiam invitos ; 


υθρίζοντα ; Τὴν γὰρ ἀνείδεον φύσιν ὑπὸ σχΏῆμα µόνον 
ναὶ εἶδος οὐχ ἀνθρωπείων αωµάτων, ἀλλὰ γὰρ xal 
ἁλόγων ζώων νηκτῶν τε καὶ πετεινῶν , κατειχάζειν 
ἤθελον οἱ τεχνουργοῦντες αὐτά. ᾽Αλλά εἰ μὲν οἱ πο- 
λιοῦχοι θεοὶ xaX δαίμονες ταῦτα ἕδρων, οὐχ ἁπαδόν- 
τως τῷ πάντων Πατρὶ, δηλον ἂν εἴη δήπουθεν ὡς 
ἀπόθλητον ποιεῖται, χαὶ τὸ γινώσκεσθαι πρὸς ἡμῶν 
καὶ ἁπαξιοῖ τὴν προσχύνηαιν,. Πῶς οὖν εὐσεθδεῖν 
οἰόμεθα προσχνυνοῦντες αὐτῷ, xal διὰ τής ἔπαινου- 
µένης παρ) αὐτῷ θεραπεύοντες ζωῆς; Πῶς δὲ 65 καὶ 
τὴν ἐπ᾿ αὐτῷ θεωρίαν προὐργιαιτάτην πεποιήµεθα, 
καὶ µακαρίους εἶναί φαμεν τοὺς xX3v γοῦν ἐν ἐσό- 


95 | Cor. arit, 12, 99 Jude 6. 


quenam eos orstio affectat» iu. Deum tyrannidis 
crimine liberabit , aut quibus non lacrymis prose- 
quendi sunt qui in illud inciderint ? Erant enim in 
numerum sanctorum augelorum olim ascripti, et 
supremorum spirituum. choris allecti, beatam οἱ 
sanctam utique vitam degentes; sed, ut sacra Scri- 
ptura loquitur, non »ervarunt suum principatum . 
et Dei consortio quasi valedicentes, in deteriora 
prolapsi sunt ac δυι ἴδια sibi attributam miseri re- 
pudiarunt, Deoque debita sobjectione rejecta, duri 
ae superbi a sanctorum multitudine eeparati sunt, 
divisosque mortales ab omni virtute 194 louge. 


087 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCITIEP. 


&bduxerunt, nec omnino scire passi sunt. salterà A πτρῳ xal αἰνίγματι βλέποντας: Ei δὲ τῷ θεῷ ἀνεθέ- 


quis natura vereque universorun Deus sit ac Do- 
minus, et natura sua summo in res omnes imperio 
praeditus, ac prz ipso creaturam colere persuase- 
runt, síngulisque gentibus immissa cogitatione, ut 
temere atque inconsiderate quod visum esset cole- 
rent, statuas in templis erigere perpulerünt, et 
aras zdificare, et libationibus ac sacrificiis eos ve- 
nerari. Quoniam autem credibile erat homines na- 
turze impulsu ad veri cognitionem instrui, et acu- 
mine tinentis perspicere quis Deus sit ac parens 
omnium, atque ita ab illorum improbitate disce- 
dere, et, nequitia» studio relicto, id quod utile est 
préferre ; omnis improbitatis duces ipsis fuerunt 
ac magistri, et ad quidvis Deo exosum transferre 
non destiterunt. Putabant enim hi nunquam ho- 
mines cum Deo conciliari posse, quasi necessariam 
cum íllo peccatum inimicitiam susceperit. Postquam 
autem universi Dominus et Opifex, Dei Verbum, ho- 
minem vidit omni bene agendi studio destitutuin, 
et in profundum inferni gregatim ruere ; « Dilata- 
vit enim infereaus animam suam, el aperuit os 
suum ne deflceret, » ut scriptum est *' : apparuit 
nobis, et ab iHorum fraude liberati sumus. Et sane 
virtutes sanelas et rationales, ortum ab illo na- 
etas, ejus sceptris animam perfectissime subden- 
tes, et ejus herilibus mandatis obtemperare assue- 
1as, ac citra omnem plane reprehensionem obe- 
dientes, nobis injuriam passis opitalari jussit : non 
quod servandis impar foret; qui enim, aut unde? 
sed non secus 46 rex aliquis suis satellitibus mam- 
dat barbarorum íneursionibus resistere , et subdi- 
torum cupiditates comprimere. « Castrametabitar 
enim, inquit, angelus Domini in circuitu timea- 
tium eum, et liberabit eos **. » Dictum est autem 
et per vocem sanctorum, omni sanclo et rectom 
vitam tenenti : « Quoniam angelis suis mandabit 
de te, ut custodiant te in omnibus viis tuis ***. » 
Quin εἰ sapientissimus Paulas de ipsis : « Nenne 
omnes sunt sdministratorii spirites in ministerium 
niis: i, propter eos qui haeredes faturi sunt regni **? * 
Et ipse alibi Dominue omniumque Servator inquit : 
149 : Videbitis ceelam apertum, et angelos Dei 
ascendentes ae descendentes, super Filiam honmi- 
nis **.» Hi implacabiles a nobis belluas abigunt, et 
illorem crudelitate captos eripientes, docent planum 
ac molle iter faeere ad quidvis henestum ae 
-Jaudabile. Hi nobiscum supremum omnium Domi- 
num celebrant. Seriptam est enim : « Benedicite 
Dominum, omnes angeli ejus. Benedicite Dominum, 
emnes virlutes ejus, ministri ejus, qui facitis vo- 
ientatem ejus ". » Hi cultus ἀοεθηί, et adoratio- 
nem Don sibi, sed soli, qui supra est, Deo deferre. 
Ex sacris autem Scripturis eorum quae dixi fidem 
vobis faciam. Gedeeni enim aparuit aliquando an- 
elus Domini, et dixit ad eum: « Dominus tecum 
erit, et percuties Madiam tanquam virum unum. » 


9 jga. v, 14. ?* Psal. xxxn, δ. **' Psal. xc, 
*! Psal. cii, 20, 91. 


41; Matth. iv, 6, 


λητον ἣν τὸ πλανᾶσθαι τοὺς ἐπὶ γῆς, ἐχεῖνοι δὲ πρὸς 
τοῦτο xal οὐχ ἑχόντας eTAxov αὐτούς * ποῖος αὐτοὺς 
λόγος τῆς κατὰ θεοῦ τυραννίδος ἁπαλλάξει; ἡ ποῖον 
αὐτοῖς δάχρυον ἀρχέσει πεσοῦσιν εἰς τοῦτο; "σαν 
μὲν γὰρ ἑναρίθμιοί ποτε τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις, xol 
τοῖς τῶν ἄνω πνευμάτων χοροῖς ἐγχατειλεγμένοι, 
τὴν µαχαρίαν ὄντως xaX ἀθέδηλον διαδιοῦντες ζωὴν, 
ἁλλ᾽, ὥς φησι τὸ T'páppa τὸ ἱερὸν, οὗ τετηρήχασι 
τὴν ἑαυτῶν ἀρχὴν, μονονουχὶ δὲ xat ἐῤῥῥῶσθαι φρά- 
σαντες τῷ εἶναι μετὰ θεοῦ, διωλισθ{χασιν ἐπὶ τὰ 
αἰσχίω, xat τὸν ἐχνεμηθέντα χλήρον αὑτοῖς ἀφέντες 
ol δείλαιοι, χαὶ τότε δὴ δεῖν ὑποχεῖσθαι θεῷ παρ- 
ωσάμενοι, xaX σχληροὶ, xat ἀγέρωχοι, τῆς τῶν ἁγίων 
πληθύος ἀπενοσφίζοντο  διενείµατο δὲ τοὺς ἐπὶ τῆς 


Β γῆς xal ἁπάσης [ἀρετῆς| αὐτοὺς ἀποδουχολῄσαντες, 


xai οὐχ ἐφιέντες ὅλως εἰδέναι, χᾶν γοῦν τίς 6 φύσει 
xai ἀληθείᾳ τῶν ὅλων ἐστὶ θεὺς χαὶ Κύριος, xal τὸ 
χατὰ πάντων χράτος οὐσιωδῶς ἀνημμένος, λατρεύειν 
ἀναπεπείχασι παρ᾽ αὐτὸν τῇ κτίσει, ἑχάστῳ τε τῶν 
ἐθνῶν τὸ δονοῦν ἁπλῶς xal ἀπερισχέπτως σέδας ἔπι- 
νοῄσαντες σηχοῖς ἑνιδρύσασθαι παρεσχεύασαν, xal 
βωμοὺς ἀναδείμασθαι, χαὶ σπονδαῖς αὐτοὺς xal θυ- 
claw; καταγεραἰρειν. Ἐπειδ] δὲ εἰχὸς fv, ἑμφύτοις 
χινῄµασι παιδαγωγουµένους τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, elc ye 
τὸ δεῖν εἰδέναι τὸ ἀληθὲς, xoà ἰσχνῷ διανοίας χατεῖ- 
δον τίς ὁ τῶν ὅλων ἑἐστὶ θεὸς καὶ Πατὴρ, ἀποφοιτη- 
cal τε οὕτω τῆς ὑπ) αὑτῶν σχαιότητος, μεταμαθεῖν 
δὲ τὰ χείρω xal ἀνθελέσθαι τὸ ὠφελοῦν ' ἁπάσης 


C αὐτοῖς φαυλότητος καθηγηταὶ γεγόνασι xat διδάσκα- 


λοι, καὶ πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἀπηχθημένων θεῷ χα- 
ταχοµίζοντες oU διαλελοέπασιν' ἀναγχαίαν γὰρ a5- 
τοῖς ἐδόχει thv ἔχθραν ὡς µεταλαθούσης ἀεὶ τῆς 
ἁμαρτίας, ἀαυναφεῖς τῷ θεῷ διαμεῖναι τοὺς ἐπὶ τῆς 
γῆς. Ἐτεὶ δὲ ὁ τῶν ὅλων Κύριος xal Δημιουργὸς τοῦ 
Θεοῦ Λόγος ἁπάσης ἁγαθουργίας τὸν ἄνθρωπον ἁπ- 
εληλαμένον ὁρῶν,καὶ τοῖς ὑπὸ χθόνα μυχοῖς ἀγεληδὸν 
ἑμπίπτοντα, « Ἐπλάτυνε γὰρ ὁ (Ang τὴν ψυχὴν 
αὑτοῦ, καὶ διήνοιξε τὸ στόµα αὑτοῦ μὴ διαλιπεῖν, » 
xaüà γέγραπταε’ ἐπέφανεν ἡμῖν, καὶ τῆς ἐχείνων 
πλεονεξίας ἐξηρήμεθα:’ καὶ δὴ χαὶ δυνάμεις ἁγίας 
xai λογικὰς λαχούσας μὲν παρ) αὐτοῦ τὴν γένεσιν, 
ὑπεχούσας δὲ δίχα µώμου παντὸς τοῖς σχήπτροις αὖ- 
τοῦ τὸ φρόνημα, xal δεσποτικοῖς θελήµασιν ὑπηρετεῖν 
εἰθισμένας, ἀνοπέπληχτόν τε παντελῶς Ev γε δὲ σφί- 
σιν αὐταῖς τὸ εὐήχοον ἐχούσας, συνασπίἰζειν ἐχέλενε 
ποῖς ἀδιχουμένοις * οὐ τὸ ἄναλχι παθὼν εἰς τὸ σώζειν 
αὐτός, πῶς yàp, f) πόθεν; ἀλλ οἷόν τις βασιλεὺς, 
Ὑνηαίοις ὑπασπιαταξς ἐφιεὶς καὶ βαρθαριχαϊῖς ἑφόδυις 
ἀντανίστασθαι, καὶ τῶν ὑπὸ σχῆπτρα χειµένων &mo- 
σοθεῖν τὰς πλεονεξίας. « Παρεμδαλεῖ γὰρ, qnoi, ἄγ- 
γελος Κυρίου χύχλῳ τῶν φοδουµένων αὐτὸν, xat ῥύ- 
σεται αὐτοὺς.  Εἴρηται δὲ xat διὰ φωνῆς ἁγίων ὁσίῳ 
παντὶ καὶ ἀγαθουργεῖν ἠρημένῳ, ε Ὅτι τοῖς ἀγγέλοις 
αὑτοῦ ἑντελεῖται περὶ σοῦ τοῦ διαφυλάξαι σε iv 
πάσαις ὁδοῖς σου. » Καὶ μὴν καὶ 6 σοφώτατος Παῦλος 
περὶ αὐτῶν: «Οὐχὶ πάντες εἰσὶ λειτουργικὰ πνεύμα- 


9? Hebr. 1, 14. ** Joan. 1, D. 





689 


CONTRA JULIANUM LIB. 1V. 


420 


«a, qnoi, εἰ διαχονίαν ἁποστελλόμενα, διὰ τοὺς Α Et dixit ad eum Gedeon : « Sj. inveni misericor- 


μέλλοντας χληρονομεῖν βασιλείαν [Υρ. σωτηρίαν]. » 
Καὶ αὐτὸς δέ πού φησιν ὁ τῶν ὅλων Κύριος καὶ Σωτήρ" 
« Ὄψεσθς τὸν οὐρανὸν ἀνεφγότα, χαὶ τοὺς ἀγγέλους 
τοῦ Θεοῦ ἀναθαίνοντας χαὶ χαταθαίνοντας ἐπὶ τὸν 
Υὴν τοῦ ἀνθρώπου.» Οὗτοι ἀφιστῶσιν ἡμῶν τοὺς 
ἁλιτηρίους θῆρας, xai τῆς ἑχείνων ὠμότητας τοὺς 
ἁλόντας ἐξέλχοντες, ἀνειμένην τε xal ἄφετον ποιεῖ- 
σθαι διδάσκουσι τὴν εἰς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἑπαινουμένων 
ὁδόν. Οὗτοι τὸν ἐπὶ πάντας μεθ) ἡμῶν δοζολογοῦαι 
Θεόν γἐγραπται γὰρ, ὅτι « Εὐλογεῖτε τὸν Κύρων, 
πάντες οἱ ἄγγελοι αὐτοῦ * εὐλογεῖτε τὸν Κύριον, πᾶ- 
σαι αἱ δυνάμεις αὐτοῦ, λειτουργοὶ αὐτοῦ, οἱ ποιοῦντες 
τὸ θέληµα αὐτοῦ. » Οὗτο: διδάσκουσι τὰς τιμὰς, τὴν 
προσχύνησιν, οὐχ ἑαυτοῖς, μᾶλλον ἀναχομίζειν µόνῳ 
τῷ ἐπὶ πάντας θεῷ. Ἔφεται δὲ οἷς ἔφην, ix τῶν 
ἱερῶν Γραμμάτων fj πίστις. Ὥφθη μὲν γὰρ τῷ Te- 
δεὼν ἄγγελος Κυρίου ποτὲ, xay εἶπε πρὸς αὐτόν 
ε Κύριος ἔσται μετὰ σοῦ, καὶ πατάξεις τὸν Μαδιὰμ 
ὡσεὶ ἄνδρα ἕνα.» Καὶ εἶπε πρὸς αὐτὸν Γεδεών « El 
εὗρον ἔλεος Ey ὀφθαλμοῖς σου, xat ποιῄσεις µοι afj- 
µερον πᾶν ὅ τι ἑλάλησας μετ ἐμοῦ, yh χωρισθῆς 
ἐντεῦθεν, ἕως τοῦ ἐλθεῖν µε πρός σε, καὶ ἐξοίσω τὴν 
θυσίαν, xaX θύσω ἑνώπιόν σον. » Καὶ εἶπεν ' « Ἐγώ 
εἰμι, χαθιοῦμαι ἕως τοῦ ἐπιστρέφαι σε. Καὶ Γεδεὼν 
εἰτῆλθε, xa ἐποίησεν ἔριφον αἰγῶν, καὶ olor ἀλεύρου, 
καὶ ἄζυμα, xa τὰ χρέα τέθειχεν ἓν τῷ χοφίνῳ, καὶ τὸν 
Copy ἔδαλεν ἐν τῇ χύτρᾳ, xal ἐξήνεγχεν αὐτά πρὸς 
αὐτὸν ὑπὸ τὴν τερέδινθον. Καὶ προσἠγγισε. Καὶ εἶπε 
πρὸς αὐτὸν ὁ ἄγγελος Κυρίου ΄ Λάδε τὰ χρέα καὶ τὰ 
ἄζυμα, καὶ θὲς πρὸς τὴν πέτραν ἐχείνην, καὶ τὸν 
ζωμὸν ἐχόμενα ἔχχεε. Καὶ ἐποίησεν οὕτως. » ᾽Αλλὰ 
καὶ τῷ Μανωὸ λελάληχέ ποτε δι ἀγγέλου θεὺς, xal 
τι τῶν ἔσεσθαι µελλόντων χρησίµως διαµεμήνυχε * 
γέγραπται δὲ οὕτω πάλιν Ev τῇ βίδλῳ τῶν Μριτῶν; 
« Kai εἶπε Μανωὲ πρὸς τὸν ἄγγελον Κυρίου ' Κατά- 
σχωμέν σε ὧδε, καὶ ποιῄσομεν ἑνώπιόν σου ἔριφον 
αἰγῶν. Καὶ εἶπεν ὁ ἄγγελος Κυρίου πρὸς Μανωέ * Ἐὰν 
χατασχῆς µε, οὐ φάγοµαι ἀπὸ τῶν ἄρτων σον * xal ἐὰν 
ποιἠσῃς ὁλοχαύτωμα, τῷ Κυρίῳ ἀνοίσεις αὐτό. Καὶ 
ἔλαδε, φησὶ, Μανωὲ τὸν ἔριφον τῶν αἰγῶν, καὶ τὴν 
θυσίαν ἀνήνεγχα τῷ Κυρίῳ ἐπὶ την πέτραν, χαὶ δι- 
εχώρισε τοῦ ποιῆσαι.» ᾿Ακχούεις πῶς ἑλομένους μὲν 
εὐσεδεῖν, καὶ τοῖς χατὰ χεῖρα τιμᾶν τὸν τῶν ὅλων 
Δεσπότην, διαχωλύουσι μὲν οὐδαμῶς» διδάσχουσι δὲ 
ὅτι πρέποι ἂν αὐτοὺς οὐχὶ τοῖς ὑπὸ ζυγὰ xal τετα- 
γμένοις ἓν λειτουργιχοῖς, Κυρίῳ δὲ μᾶλλον ἀἆνατι- 
θέναι τὰ γέρα. Τὸ yàp, « 8k; ὑπὸ τὴν πέτραν ἐχεί- 
νην,» οὐδὲν ἕτερον ἦν, fj, ὥς Υε οἶμαι, λέγοντος 
ἐναργῶς, ὅτι Ἡρόσαγε τῷ Χριστῷ. « Ἡ πέτρα γὰρ 
tv ὁ Χριστὺς, » χαθά φῆσιν ὁ πάνσοφος Παῦλος. 
« ᾽Αλλὰ χαὶ ἐὰν ποιῆς ἔριφον, φησι, Κυρίῳ ποιῄσεις 
αὐτόν. » Ὁ δὰ καίτοι τοῦτο δεδιδαγµένος, πάλιν τῇ 
πέτρᾳ προσεχόµισε τὸ θῦμα, πέτραν. εἰδὼς ὠνομά- 
σθαι Χριστὸν, δ.ἀ τοι τὸ ἀχλονήτως τοῖς αὐτῇ πρέ- 
πουσιν ἀξιώμασιν τὴν θείαν ἐνερηρεῖσθαι φύσιν. 
Ε[περ οὖν κατὰ τὸ ἀληθὲς, πολιούχοις θεοῖς ὑπετίθει 


* Ja'ic vi, 16-20. ** Ju lic. xi, 15-29. 


diam in oculis tuis, et facturus es mihi hodie quud- 
cunque locutus es mecum, ne discesseris binc, do- 
nec ego venero ad te et obtulero sacrificium, et 
sacrificavero coram te. » Et dixit: « Ego sum, 
sedebo donec revertaris. Et Gedeon ingressus est, 
et fecit caprarum hadum, et ephi farine, el azy- 
ma, et carnes posuit in cophino, et jus misit in ol- 
lam, et exportavit ea ad illum sub terebintlhum. Et 
appropinquavit. Et dixit ad eum angelus Domini : 
Accipe carnes, et azyma, et pone ad petram illam, 
el additum jus effunde, Atque ita fecit ὃν, » Quin 
et Manoe locutus est olim per augelum Deus, et 
aliquid eventurum utiliter indicavit. lta autem scri- 


p Plum est rursus in libro Judicum : « Et dixit Manoe 


ad angelum Domiui ; Detineamus te bic, et fscie- 
mus coram te heduw caprarum. Et dixit angelus 
Domini ad Manoe : Si detinueris me, noi edam de 
panibus tuis ; et si feceris bolocaustoma, Domino 
referes illud. Et accepit Manoe hedum caprarum, 
el sacrificium obtulit Domino super pelram : οἱ 
cum fecisset, discessit 35.» Audis quo pacto το” 
lentes colere rerum omnium Dominum, eique ho- 
norem de iis quz ad manum sunt habere, neuti- 
quam gane prohibent : docent autem par non esse 
illos subditis et inter ministros ascriptis, sed Do- 
mino potius honores reddere. 196, Nam απού ait, 
« Poue super petram illam, » nibil aliud erat, opi 
nor, quam si manifeste diceret, Offer Christo. 
« Petra euim erat Cbristus **,» ut Paulus sapientis 
simus ait. « AL si feceris hadum, inquit, Domino 
facies illut. » ls autem quamvis id edoctus, rut- 
sus petre sacrificium intulit, cuin sciret Christum 
petram esse nuncupatum, ex eo quod natura divina 
convenienti sibi majestate firmissime stabilita sit. 
Si ergo urbium przsidibus diis gentes reipsa Deus 
subjecit, quidni potius ei oblationes munerum af- 
ferri jusserunt ab ipsis ? sed ab ejus cultu prorsus 
eos abducentes, imo vero ne quidem agnosci a no- 
bis sinentes, cultum sibi arrogarunt, preces ab 
omnibus, vota, omina, dona : eoque confusionis ac 
impietatis venire persuaserunt, ut et cruenta sibi 
sacra fleri voluerint. Quo facto maxime probarunt, 
neutiquam se bonos esse, verum potius invidos, et 


D ab omni bonitate alienos, Igitur Porphyrius ita de 


illis scribit in libro secundo De abstinentia οὐ uni- 
matis : Contrariis quidem omnes eliam prestigie 
perficiuntur. Hos enim maxime εἰ eorum praiidem 
colunt, qui per prestigiarum omne. genus malis faci- 
noribus student. Hi enim prodigiis decipere queunl ; 
per hos philtra ei amatoria veneficia preparant mali 
demones : intemperantia enim omnis, et. divitiarum 
et gleric spes per hos, et [raus potissimum. Menda- 
cium enim, ipsis peculiare : dii siquidem esse volunt, 
εἰ primaria virtus eorum ect, ut Deus esse. videan- 
tur. Hi sunt qui libationibus εἰ nidoribus oblectan- 
tur, quibus quod. in iis est spiritale εἰ corporeum 


** I Cor. x, &. 


E^1 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 692 
pinguescit. Hoc enim. vaporibus ac suffimentii Vivit, Α τὰ ἔθνη θεὸς, τί μὴ μᾶλλον αὑτῷ τὰς δωροφορίας 


idque varie variis, εἰ sanguinis carnlumque nidoribus 
roboratur. (Quapropter consultus vir ac sapiens cavebit 
lali*us uti sacrificiis, quibus eos ad se eliciat : cura- 
bit autem animum purgare penitus; purum siquidem 
animum non aggrediuntur, qui;pe dissimilem ipsis. El 
alioloco fingit unum atiquem ex ZEgypti falsis vatibus, 
sive sacerdotibus, rogare causas ac discere velle 
quamobrein demones maligne δα νίαιε, bis verbis: 
125 Quomodo affectibus illos obnoxios esse rerum 
divinarttm, periti ostendunt, et. obsceuitate verborum 
oblectari, aliisque flagitiis ejusmodi ? Hic autem il- 
lorum nequitiz discrimen exponit, dicens : Hi sta- 
tiunt , inquit, extrinsecus obnexium quidem esse 
genus (allacis nature, quod in omnes [ormas ac 
modos se mutat, deosque ementitur ac demonas, ei 
mortworum animas, et omnia posse per hac, qua: 
bona aut mala putenttr. Nam ea que reapse bona 
sunt, cujusmodi sunt animi bona, nihil omnino con- 
ferre posse, neque vero. illa quidem nosse, verum 
malis artibus vacare, ac ludificari, et impedimento 
sepius esse αἲ virtutem. contendentibus, et. fastu 
plenos esse, nidoribus ac sacrificiis oblectari. Clare 
igitur videat Julianus Porphyrium, eadem secum 
opinione ac superstitione irretituin, veras de d:e- 
monibus opiniones proponentem. Malis enim arti- 
bus occupari ipsos ait, et obsistere his, qui cuim 
virtute ac laude aliquid facere statuunt, et nidoribus 
eruentisque victimis supra modum oblectari. Quin- 
etiain apud Homerum deos reperiemus tam spurcum 
honorem ambire, siquidem honoris hic modus etiam 
aliquis intelligatur. Jupiter ait : 


προσχοµίκεσθαι παρ) αὐτῶν προστετάχασιν; ἀνα- 
θουχολήσαντες ὃξ εἰς ἅπαν τῆς ὑπ αὐτῷ θεραπείας, 
μᾶλλον δὲ, οὐδὲ ἑἀφάντες ὅλως Υινώσχεσθαι mpi; 
ἡμῶν, ἑαντοῖς ἀνατεθείχασι τὰς λατρείας, τὰς παρὰ 
πάντων λιτὰς, τὰς ὁμολογίας, τὰς οὐφημίας, τὰ δῶ- 
p* ᾿ χυδαιότητος δὲ xat ἀνοσίων ἐγχειρημάτων καθ- 
εχέσθαι πρὸς τοῦτο πεπείχασιν, ὥστε xal θυσίας a5- 
τοῖς τὰς δι’ αἱμάτων ἑλέσθαι πληροῦν " 8 6h μάλιστα 
διδάξειεν αὐτοὺς, ἥχιστα μὲν ὄντας ἀγαθοὺς, φθονε- 
ροὺς δὲ μᾶλλον, xai ἁπάσης ἀγαθουργίας εἰσ- 
άπαν ἐξῳχισμένους. Γράφει γοῦν ὁ Πορφύριος 60 
περὶ αὐτῶν kv. βιθλίῳ δεντέρῳ Περὶ ἐμγύχων ἆπο- 
Xnc* Διὰ μέντοι τῶν ἐναντίων καὶ ἡ ἅπασα 


γοητεία ἐκτελεῖται. Τούτους γὰρ μάλιστα xal εὖν 


προεστῶτα αὐτῶν éxcipocur, οἱ cà xaxà διὰ car 
γοητειῶν διαπραττόµεγοι, πάσης «φαντασίας ἐπι- 
τηδεύοντες. Οὗτοι γὰρ ἱκανοὶ διὰ τῆς τερατουρ- 
Ίΐας ἁπατῆσαι. δι αὐτῶν olArpa καὶ àputixà 
χατασχευάζουσιν οἱ κακοδαίµονες"' ἀκολασία 
γὰρ πᾶσα, καὶ π.λούτων ἑ.πὶς καὶ δόξης διὰ τού- 
τω», xal µά.Ίιστα ἡ ἁπάτη. Τὸ γὰρ φεῦδος τού- 
τοις οἱχεῖον. Βού.ονται γὰρ εἶναι θεοὶ, καὶ ἡ 
προεστῶσα δύναμις αὐτῶν, δοκεῖν Θεὸς εἶγαι ὁ 
μέγιστος ' οὗτοι οἱ χαίροντες Aoi6q τε καὶ χγίσ- 
cq, δι ὧν αὐτῶν τὸ zvevpacixór καὶ σωματικὸν 
πιαίνεται. Ζ[ γὰρ τοῦτο ἀτμοῖς καὶ ἀναθυμιά- 
σεσι, καὶ ποιχί.Ίως διὰ τῶν zou Aor, καὶ δυγα- 
μοῦται ταῖς ἐκ τῶν αἱμάτων καὶ σαρκῶν xric- 
σαις. Διὸ συγετὸς drip xal σώφρων εὐλαθηθήσε- 
ται τοιαύταις χρῆσθαι θυσίἰαις, δὲ dv πρὸς tav» 


τὸν ἐπισπάσεται τοὺς τοιούτους"' σπουδάσει δὲ τὴν ψυχὴν xa0aípsur παντοίως. Καθαρᾷ. yàp οὖν 
ἐπιτίθενται γυχῇ διὰ τὸ αὐτοῖς ἀνόμοιον. Καὶ ἑτέρωθι δὲ προσποιεΐται τῶν ἐξ Αἰγύπτου τινὰ 
Φενδοπρορητῶν, Ίχουν ἱερέων, διερωτᾷν βούλεσθαι τὰς αἰτίας, xal ἀναμανθάνειν ἀξιοῦν τῆς τῶν ὃαι- 
Βόνων δυστροπίας τὸ ἀπηνὲς, ὡδὶ δὴ λέγων. Πῶς ἐμπαθεὶς αὐτοὺς οἱ θεόσοφοι περιστῶσι, xal 
χαίρει’ αἰσχροῤῥημοσύγαις, καὶ ἑτέροις τισὶ τοιούτοις xaxoic; Ὁ δὲ τῆς ἐνούσης αὐτοῖς φαυλότησος 
τὴν διαφορὰν ἀφηχεῖται, λέγων Οἱ δὲ, εἶναι μὲν ἔξωθεν τίθενται τὸ ὑπήκοον γένος ἁπατηλῆς 
φύσεως, παγτὀμορφόν τε xal πολύτροπον, ὑποκρινόμενον xal θαοὺς, xal δαίµογας, xal γυχὰε 
τεὐγηχότων * καὶ διὰ τούτων πάντα δύνασθαι τῶν δοκούγτων ἀγαθῶν ἢ κακῶν εἶναι. Ἐπεὶ εἰς τὰ γα 
ὄγτως ἀγαθὰ, ἅπερ εἶναι κατὰ γυχὴν, μηδὲν καθάπαξ συμδάλλεσθαι δόνασθαι, μηδὲ εἰδέναι ταῦτα, 
d.L1à κακοσχολεύεσθαι, καὶ τωθάζιν, καὶ ἐμποδίζει πολλάκις τοῖς &lc ἀρετὴν ἀφικγουμένοις" 
π.Ἰήρεις τε εἶναι τύφου, καὶ χα΄ρει’ ἀτμοῖς καὶ θυσίαις. Ὁράτω 6h οὖν ἑναργῶς τὸν ὀμόφρονά τε 
καὶ συνδεισιδαίµονα αὐτῷ γεγονότα Πορφύριον, τὰς περὶ τῶν δαιμόνων ἀληθεῖς ἑἐχφήναντα δόδας. Kaxo- 
σχολεύεσθαι γάρ Φησιν αὐτοὺς, xat τοῖς κατορθοῦν ἐθέλουσι τὴν ἀρετὴν ἀντανίστασθαι, καὶ χαίρειν ἀτμοῖς, 
θυσίαις τε ταῖς δι αἱμάτων ἐπιγάννυσθαι σφόδρα. Εὐρήσομεν δὲ xa τοὺς παρ Ὁμήρῳ θεοὺς τῆς οὕτως 
αἰσχρᾶς ἐφιεμένους τιμῆς, εἴπερ τις ὅλως τιμῆς ἄν voolzo xa οὐτοσὶ τρόπος ὁ μὲν γὰρ Ζεύς φησιν; (1) 

Nunquam mihi altare vocabat convivio equali, D 0$ γὰρ Hol ποτε βωμὸς ἐδεύετο δωιεὸς éfanc 


Libamineque et nidore, hunc enim honorem nos sor- ἍΛοιδῆς τε κνίσσης τε" τὸ γὰρ «λάχομεν Tépac 
[riti sumus. | rpetc. 


Saciificabant porro Argivi etiam Ἔθνον δὲ xa ᾿Αργεῖοι (2) 


Tawros omnino nigros Neptuuo ceruleos οτἶπες 

[habenti. 
Molestum vero forle fuerit singula persequi, cum 
neminem lateat libationibus nidoribusque deos illos 
omnes, ac potius exsecrabiles οἱ impuros dainones, 
oblectari. Neque enim mentitur divinus David cum 


(1) Hiad. 4, v. 48. 


1αύρους zaupuéAavrac Ἐγοσίχθονι xvaroyaltn. 


"'UyArphv δὲ ἴσως τὰ καθ ἕχαστα λέγειν, οὐ δενὸς (2) 
ἡγνοηχότος ὅτι λοιθαῖς τε χαὶ χνίἰσσαις οἱ παρὰ σφί- 
σιν ἅπαντες Ἡἤδονται θεοὶ, μᾶλλον δὲ βδελυροὶ xz 
ἀκάθαρτοι δαίμονες. Οὐ γὰρ ἂν διαφεύσαιτο 3a6:0 0 


3) Odvss. 1, v. 6. 


676 


CONTRA JULIANUM 115. 1Y. 


, 694 


θεσπέσιος λέγων, ὅτι «Πάντες ol θεοὶ τῶν ἐθνῶν A ait : « Omnes dii gentium dxmonia εδ. Enimvero, 


δαιμόνια.» "AAA, val, φησὶν, si ταῖς Ἑλλήνων ϐ»- 
σίαις ἐπιτιμᾷς, καὶ Ev αἰτίαις οὗ μιχραῖς τὸ πρᾶγμα 
τίθης, πᾶσά πως ἀνάγχη χαὶ ἡμᾶς τὸν διὰ Μωσέως 
γράφεσθαι νόµον. Μηλοσφαγεῖν γὰρ προατέταχε, xax 
διὰ τῶν ἴσων τρόπων ἱέναι προκοµίζοντας τῷ θεῷ 
τὰς δωροφορίας. Φέρε δὲ, ἐξετάσωμεν ἰσχνομυθοῦν- 
πες, ὡς Ev, τίς ὁ τρόπος ἣν τῆς χατὰ νόμον παιδ- 
αγωγίας, χαὶ ὅπη ποτὲ βλέπων ἑφῖῆχε θεὺς τοῖς ἁρ- 
χαιοτέροις ταῖς δι αἱμάτων θυσίαις xs prata. 
Οὐχοῦν οἰκονομία τις ἦν, οὐχ ὡς ἀναγχαίου πρά- 
Ὑματος εὕρεσις. Too μὲν γὰρ τὰς δι’ αἱμάτων θυσίας 
ἀγαπῶντος ἣν προσίεσθαι μὲν ἀσμένως, xat &xata- 
λήχτως ἐφεῖναι ὁρᾷν τοὺς ἑἐθέλοντας ἁποπεραίνειν 
xai προσχοµίζειν αὐτὰς, Ψήφῳ τε τῇ παγχάλη τὸ 
χρήμα ttpáv* xal μᾶλλον ὡς ἐξ ἀνάγχης αἰτεῖν, 
ὀφειλομένης αὐτῷ τῆς παρὰ πάντων τιμῆς * χαὶ osx 
ἀζήμιον ἔχοντος τὸν ἐπὶ τούτοις ὄχνον τοῦ πεσόντος 
εἰς ῥαᾳθυμίαν. Too γε μὴν οὐχ ἀναγχαῖον elc ὄνησιν, 
μᾶλλον δὲ xal ἀθούλητον αὐτῷ τὸ πρᾶγμα δειχνύον-- 
τος, τὸ μὴ ἁμωμήτους ἐᾷν, τοὺς ὧδε λατρεύοντας, 
μᾶλλον δὲ xaX ἐπιτιμᾷν αὑτοῖς, καὶ καθ ὃν ἔδει χαι» 
phv ἀναχόφαι προσφέροντας, καὶ οἷον πονοῦντας 
εἰκή καὶ ἐπ᾽ οὐδενλ τῶν χρηοίµων εὐδοχιμεῖν olopé- 
νους, μεταστῆσαι πρὺς τὰ βελτίω. Φησὶ γάρ; «Ἵνα 
«i uot λίδανον προσεφέρετὲ ἐκ Σαθᾶ, χαὶ χινάµωμον 
Ex γῆς µαχρόθεν; τὰ ὁλοχαυτώματα ὑμῶν οὐκ εἰσὶ 
ὄξχτὰ, xal αἱ θυσίαι ὑμῶν οὐχ ἡδυνάν pot. » Καὶ αὖ 
ἐπὶ τούτοις «Τίς γὰρ ἐξεζήτησε ταῦτα kx τῶν χει- 
pv ὑμῶν; πατεῖν τὴν αὐλὴν µου οὐ προσθῄσεσθς ' 
ἐὰν φέρητε σεµἰδαλιν, µάταιον’ θυμίαμα βδέλυγµά 
pol ἐστι. » Καὶ δι ἑτέρου δὲ προφήτου ἔφη. « Τὰ 
ὁλοχαυτώματα ὑμῶν, μετὰ τῶν θνσιῶν ὑμῶν, σνν- 
άχετε, xai φάγετε χρέᾳα' ὅτι οὐχ ἑλάλησα πρὸς τοὺς 
πατέρας ὑμῶν περὶ ὁλοκαυτωμάτων καὶ Ουσιῶν, ἐν 
ἡμέρᾳ fj ἀνήγαγον αὐτοὺς ἐκ γῆς Αἰγύπτου. » OO 
Υὰρ ἣν αἱμάτων ἐν χρείᾳ θεός * οὔτε μὴν τὴν οὕτω 
παχεῖαν χαὶ ἔνυλον ἐζῆτει λατρείαν ' ἁλλ' Ισχνήν 
τε χαὶ νοερὰν, τὴν ἓν πυεύµατι ὁηλονότι, τὴν διὰ 
πάσης ἀρετῆς ἑπιτελουμένην᾿ τὴν εὐφνᾶ καὶ ἀδέδη- 
Xov πολιτείαν͵, xal τοῖς ἐξ ἀγαθουρχίας αὐχήμασιν 
ἐμπρεπῆ' xai τῆς ἐφ᾽ ἑαυτῷ θεωρίας τὸ ἀχραιφνὲς, 
καὶ δογμάτων τῶν ἀπεξεσμένων, εἰς τὸ εὐθύ τε καὶ 
ἀληθὲς τὴν νοητὴν εὐοσμίαν, καὶ τοῦ ὄντως vxo; 
ἀγαθοῦ τὴν ἀφευδῆ τε καὶ ἀνεπίπλιχτον ἐπιστήμην. 
Ἐπειδὴ δὲ dv πως ἁμήχανον αἱρειν xai μόλις τῆς 
ἐν Al ont θητείας, αἰσχρῶν τε καὶ ἀνοσίων ἐθῶν, 
καὶ τῆς τῶν αὐτόθι βδελυρίας ἐἑχχομισθέντα τὸν 
Ἱσραὴλ, καὶ ἀδρανη πως ἔτι xai ἄναλχιν ἔχοντα 
νοῦν, xal οὕπω βαΐνειν εἰδήτα νεανικῶς πρός Υε τὸ 
δύνασθαι, φημλ, τὴν οὕτως ἀνῳκχισμένην τῖς ἑδαιρά- 
του ζωῆς διάττειν ὁδὺν, καὶ τὸ εἰς Vt oiv ἀγιχέσθαι 
χατορθωμάτων’ δῆλον δὲ ὅτι πνευματικῶς τὸν διὰ Μω- 
σέως ἐπιστήσας νόμον αὐτοῖς ὥσπερ τινὰ παιδοχκόμον 
ἀποφοιτῆσα! μὲν τῆς πυλυθέου πλάνης προστέταχεν " 
ἐφῆκε δὲ τέως τοῖς κατὰ χεῖρα καὶ ὡς ἐν ἔθει τῆς 
πάλαι τ'μῆς προσχοµίδοντας αὑτῷ χαριστήρια xal 


B 


D 


inquit, sí Grecorum sacriflcia reprehendis, ct non 
parvi criminis loco rem ducis, omnino necesse est 
nos etiam Mosis legem accusare. Jussit euim oves 
mactare, iisdemque ritibus Deo munera offerre. 
Age vero quoad licet subtiliter inquiramus, quae 
ratio fuerit legalis disciplina, et quonam demum 
respiciens Deus, majoribus permisit cruentis uti 
sacriticiis. 


Nimirum divina dispositio quzdam erat, non 
veluti rei necessarie inventum. Etenim admittere 
quidem es lubenter, et nunquam non permittere, ut 
ea faciant offerantque qui velint, eximiisque laudi- 
bus rem ornare, ac velnt necessario exigere, tan- 
quam sibi debitus sit honor ab omnibus, 126 s:- 
erificia cruenta amantis esset, et ejus, qui negli- 
geutius illa peregerit, ignaviam castigantis. At vero 
objurgare ejusmodi cultores, eosque increpare, et 
opportuno tempore prohibere offerentes, et veluti 
frustra laborantes atque ex re inutili gloriam au- 
cupantes ad meliora revocare, argumentuim est rem 
usu necessariam non esse, el preter ejus fleri 
voluntatem. Ait enim : « Ut quid mihi tbus ex Saba 
affertis, et ciunamomum ex terra. longinqua? holo- 
caustomata vestra non sunt mihi accepta, et sacri- 
licia vestra insuavia **. » Ad haec rursus ; « Quis euin 
quiesivit hxc de manibus vestris? calcare atrium 
meum non adjicietis; si obituleritis sunilam, fru- 
stra; tbymiama, abominatio mihi esi". » Dix't 
autem et per aliun; prophetain : « lHlolocaustomata 
vestra cum sacrificiis vestris colligite, et comedite 
carnes : quia non sum locutus cum patribus vestris 
de holocaustomatis el sacrificiis in die qua adduxi 
eos de terra Egypti **. » Nou enim cruore Deus 
indigebal : neque vero tam crassum el malerialen! 
cultum requirebat ; sed subtilem et spiritualem, qui 
nimirum spiritu constat, et owni virtute perficitur, 
probum el integrum vitae genus, et operum νουυ- 
rum laude conspicuum, ae sinceram Dei contempla- 
tionem, et eximi doelring ad rectum verumque 
vite genus spiritualem fragrantiam, et ejus quod 
revera bonum est veram et inculpatam scientiam. 
Quoniam autem ab ZEgyptiorum cultu feedisque et 
implis moribus, et exsecranda istorum stupersti- 
tione, abduetus Israel vix ac ne vix quideni revo- 
cari poterat ; quippe eum infira et imbecilli adhuc 
mente praeditus esset, neque dum inpigre ad tam 
excelsum iter eximie vit: et egregiorum operum 
cacumen eniti posset ; apparet Deum instar peeda- 
gogi lege per Mosem lata, spirltuali quadam rationc 
primum ab illo multitudinis Deum errore ut rece- 
derent jussisse : permisisse interim suis, ut ex Con- 
suetudine prisci cultus gratiarum actiones et sacri- 
ficia rite sapienterque instituta. offerrent, ut. tan- 
quam in figuris et umbris veritatem. premonstra- 
rent. Lex enim flguram habet veritatis, ct per illam 


U Psal, xcv, D. δε Jerein, vr, 90, Isa. 1, 12-19. * Jerem. vn, 21, 22. 


695 


S. CYRILLl ALEXANDRINI . ARCHIED. 


696 


Christi mysterium describitur. Scelentiarum  au- A θυσίας σαφῶς τε xal ἑντέχνως διατεταγµένας, ἵν' ὡς 


tem initia perfecta eruditione semper carent, 197 
sensim vero ad id quod perfectum est provehunt, 
parvum addentes parvo, ac quibusdam veluti gradi- 
bus mentis nostre vigorem ad prestantiora pro- 
movent ac corroborant. Atqui, ut dixi, posteaquam 
nobis opportuno tempore Servator omuium Chri- 
stus affulsit; abrogatze quidem sunt figurz, et vero 
cessavit umbrx utpote in litteris infirmitas. Ipse 
enim per illam priscis hominibus adumbratus est. 
ldeo eruenta sacrificia repressit, quasi veteribus 
singulari quodam consilio concessa, ut in iis exer- 
eitarentur, el instar puerilis institutionis essent. 
Dixit cnim Christus : « Spiritus Deus, et adorantes 
illum in spirilu et veritate oportet adorare 5. » 
Quod autem initio vis cultus legalis apud ipsum 
probro et crimine non vacabat, ipsius sapientis- 
simi Mosis ore declaravit qui legis interpres fuit : 
ε Si autem. exterminaverit Dominus Deus. gentes, 
ad quas tu. ingrederis illuc, ut hzreditate accipias 
terram. illorum, et haereditate acceperis eos, et 
babitaveris in terra eorum; attende tibi ipsi, ne 
inquiras, ut sequaris illos. Postquam autem exter- 
minati fuerint ipsi a facie tua, ne requiras deos 
Mlorum, dicens : Quomodo faciunt gentes istae diis 
stis, faciam et ego. Non facies sic Domiuo Deo 
0; abominationes euim quas Dominus odio ba- 
buit fecerunt diis suis, quoniam et filios suos et 
filias suas comburunt in igni diis suis **. » Igitur 


sacrificia cruenta repudiat, Hxc enim fecerunt diis 


suis qui non noverant ipsum. Porro grave omnino 
crimen et revera impium, et ab ipsis nature legi- 
bus abhorrens subjicit, eos nimirum mactare filios 
et filias. O imaguam tutelarium deorum immanita- 
tem! o crudelitatem. nefariam, et ferinum Ίηρο- 
uium! lomines plerumque feruntur iu eos a qui- 
bus molestiam acceperint, et ultrice ira inimicis 
ebsistunt; at cum ad pueros ultio pervenit, iram 
cohibent, et mutua miseratione teneram :elatem 
prosequuntur. Hi autem, ut ait Julianus, pro sua 
Quisque ratione, ingenio, ac natura, res morta- 
lium administrantes, illos, quamvis nihil plane no- 
cuerint, sed potius honore deos prosequi in animo 
habeant, liberum interfectores faciunt : et bumano 
cruore gaudent, eL cum suum adoratorem 198 
impiis aris immortuum aspiciunt, rem in deliciis 
habent. Sed nos forte nugari dicet aliquis, et teme- 
variam in illos intendere criminationem : nec enim 
id unquam occidisse." Videamus igitur ex Grecorum 
historiis, an non humano cruore et sanguine pol- 
Muerentur altaria, ac delubra deorum quos cole- 
bant. 
χρῆμα. Πεφλναρηχέναι δὲ ἴσως ἐρεῖ τις ἡμᾶς, xax 
Υενέσθαι τοῦτό ποτε. "ἴδωμεν τοΐνυν Ex τῶν παρ) 
xaX λύθροις κατεµιαίνοντο βωμοὶ, xai τεμένη τῶν 
Aristomenes quidem ille Messenius Jovi cui co- 
gnomen lthometa trecenta. simul inortuorum cor. 


** Joan. iw, 34. 39 Deut. an, 27-22. 


ἓν τύποις xal axial, προαναφαίνωσι τὴν ἀλήθειαν. 
Μόρφωσιν γὰρ ἔχει τῆς ἀληθείας ὁ νόμος, καὶ γράφεται 
δι) αὑτοῦ τὸ Χριστοῦ μυστήριο». "Asi δὲ πως αἱ τῶν 
ἐπιστημῶν ἀρχαὶ τῆς εὐτελοῦς εὐμαθείας ἀπολιμπΛ- 
γονται, πλὴν ἀναθιθάξουσι χατὰ βραχὺ πρὸς τὸ ἀρτίως 
ἔχον, σμικρὺν ἐπὶ σμιχρὸν τιθεῖσαί τε χα) προσεπά- 
γουσαι, χαὶ otóv τισιν ἀναδαθμοῖς, ταῖς εἰς τὸ ἄμεινον 
ἐπιδόσεσι τῆς ἐν ἡμῖν διανοίας τὸ χένηµα εἰς τὸ ἁδρύ- 
τερον ἀναφέρουσαι. Καὶ γοῦν, ὡς ἔφην, ἐπὶ χαιροῦ 


τοῦ δέοντος ἐπιλάμψαντος ἡμῖν τοῦ πάντων ΣωτΏρος 


Χριστοῦ, κατήργηται μὲν τὰ ἐν τύποις, πέπανται δὲ 
τὶς σχιᾶς τὸ ὡς by γράµµασιν ἁδρανές. Καὶ γὰρ 
αὑτός ἔστιν ὁ δι ἐχείνης τοῖς πάλαι Υραφόμενος, 
Τοΐνων ἀνέχοψε τὰς δι αἱμάτων θναίας, ὡς μελέτης 
ἔργα συγκεχωρηµένας τοῖς ἀρχαίοις, οἰχονομιχῶς, 
καὶ παιδείας νεοπρεποῦς ἀποπληρούσας τρόπον. Ἔφη 
γὰρ ὁ Χριστός ' ε«Πνεῦμα ὁ θεὸς, καὶ τοὺς προσχν- 
νοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύµατι xal ἀληθείᾳ δεῖ προσχυ- 
νεῖν.» "Ότι δὲ xoi ἓν ἀρχαῖς, τῆς χατὰ νόμον λα- 
τρείας fj δύναµις αὑτῷ μµώμου xaX αἰτίας οὐχ ἔλευ- 
θέρα, σαφηνιεῖ λέγων δι αὐτοῦ τοῦ πανσόφου Μω- 
σέως, ὃς fjv τοῦ νόµου μεσίτης ' « Ἐὰν δὲ ἐξολο- 
θρεύτῃ Κύριος ὁ θεὸς τὰ ἔθνη, εἰς οὓς σὺ εἰσπορεύῃ, 
ἐχεῖ χληρονομῆσαι τὴν γῆν αὐτῶν, xal χαταχληρο- 
γοµήσεις αὐτοὺς, xai χατοικήσεις ἐν τῇ YT, αὐτῶν, 
πρόσεχε σεαυτῷ, μὴ ἐκζητήσῃης ἐπακολουθῆσαι αὖ- 
τοῖς. Μετὰ τὸ ἐξολοθρευθΏναι αὐτοὺς ἀπὸ προσώπα) 
σου, μὴ ἐκζητήσῃς τοὺς θεοὺς αὐτῶν, λέγων’ Πῶς 
ποιοῦσι τὰ ἔθνη ταῦτα τοῖς θεοῖς αὐτῶν, ποιήσω 
χἀγώ. OU ποιῄσεις οὕτω Μυρίῳ τῷ Θεοῦ σου" τὰ γὰρ 
βδελύγματα ἃ Κύριος ἐμίσησεν ἐπρίησαν τοῖς θεοῖς 
αὑτῶν, ὅτι xaX τοὺς νἱοὺς αὑτῶν xal τὰς θυγατέρας 
αὑτῶν χαταχαίουσιν Ev πυρὶ τοῖς θεοῖς αὑτῶν. » 
Αποφάσχει 66 οὖν τὰς δι αἱμάτων θυσίας. Πεπο.ἡ- 
χασι γὰρ ταῦτα τοῖς παρὰ σφίσι θεοῖς, οἱ μὴ εἰδότες 
αὐτόν. Ἡροσεπάχει δὲ τὸ ἀληθῶς παγχάλεπον xa! 
ἀνόσιον ἔγχλημα, xal αὑτοῖς ἁπᾷδον τοῖς νόµοις τῆς 
φύσεως, τὸ χατααφάττειν αὐτοὺς υἱούς τε xol ϐθὺ- 
γατέρας. Ὢ πολλῆς ἁπανθρωπίας τῶν πολιούχων 
θεῶν ! ὢ δεινῆς ὠμότητος xai διανοίας θηριοπρξ- 
ποῦς] "Ανθρωποι μὲν πλειατάχις ἀντιφέρονται τοῖς 
λελυπηχόσι, καὶ ἰσοῤῥόποις ὀργαῖς ἀνθίστανται τοῖς 


D ἐχθροῖς * ἀλλ ὅταν ἐπὶ παΐδας ἴοι τὸ BA&6oc, &vaxó- 


πτουσι τοὺς θυμοὺς, xai τὰς ἀλλήλων οἰχτείρουσι 
γονάς. Οἱ δὲ, χαθά φησιν Ἱουλιανὺὸς, οἰχείως ἑαυτοῖς, 
xaX ὡς ἂν ἕχαστος ἔχοι φ”σεώς τε καὶ γνώμης, διοῖ- 
κοῦντες τὰ ἀνθρώπινα, τοὺς οὐδὲν τὸ σύμπαν ἔδιχη- 
Χότας, μᾶλλον δὲ καὶ τοὺς τιμᾷν ἠρημένους ἀποφαί- 
νουσι παιδοκτόνους' xa ἀνθρώπων αἴμασιν ἐπιγάν- 
vuvtat, xal τὸν οἰχεῖον προσχυνητὴν τοῖς ἀνοσίαις 
βωμοῖς ἐντεθνεῶτα βλέποντες, τρυφὴν ἡγοῦνται τὸ 


γραφἣν εἰχαίαν ἑνστήσασθαι xaz' αὐτῶν * οὐ Υάρ τοι 
Ἕλλησιν ἱστοριῶν, εἰ μὴ τοῖς ἀνθρώπων αἵμασί τε 
παρὰ σφίσι θεῶν. 


Αριστομένης μὲν γὰρ ὁ Μεσήνιος τῷ ἐπίχλην 
Ἰθωμέτῃ Ait τριαχοαίους ὁμοῦ νεκροὺς ἐχαρίξετο” 





677 


CONTRA JULIANUM LIB, 1V. 


698 


προσετίθει ὃδ τούτοις xal τῶν Λακεδαιμονίων βασι- A pora gratilicatus est, quibus et Laced:emouio: um 


λεύσαντα Θεόπομπος οὗτος Ἡν. ᾿Αξιάγαστος ἐντεῦ- 
θεν ὁ τῶν θεῶν Ὁπατός τε xal ὑπέρτατος. Ἐπ- 
εμειδία γὰρ κατὰ τὸ εἰωθὸς ἀνδράσιν ἁβλίως διολω- 
λόσι, xal πλήρη βλέπων τὸν ἐχείνων βωμὸν δαιτὸς 
ἔῖσης. Ἐντρυφᾶν γὰρ ἔθος αὐτοῖς τῶν ἀνθρώπων 
συμροραῖς. Σχύθαι δὲ οἱ περὶ Ταυριχκὴν Χερσόνησον 
τοὺς τὺν ξένων ὀνειλημμένους τῇ παρ᾽ αὑὐτοῖς ᾿Αρτέ- 
pic κατασφάττοντες, ταῖς τοῦ ναοῦ πύλαις ἑνηπτον 
τὰς χεφαλὰς, χαλὸν τῇ θεῷ θήραμα, Gívióv τε Ou- 
pAjpes αὐτῇ τὴν ἀνδροχτασίαν προσάχοντες, ἵνα χαὶ 
θαλάττης ἀπηνεστέρα xal χυµάτων αὑτῶν διαφαί- 
νηται, τοὺς διαφυγόντας ἀρπάξουσα, χαὶ τὴν ἑλπίδα 
τοῦ σώζεσθαι, θανάτου πρόφασιν ἀποφαίνουσα τοῖς 
τῇ ri) προσορµιζομένοις. Ἐρεχθέα τὸν ᾿Αθήνῃσι τοῖς 
ὑποχθονίοις δαίµοσι την ἑαυτοῦ θυγατέρα ὠμῶς ἆπο- 
σφάξαι φησὶ Δωρόθεος ὁ ἱστορικὸς £v τῇ τετάρτῃ τῶν 
Ἱταλικῶν. Ἱστορεῖ δξ καὶ Μώνυμος ἐν τῇ τῶν θαυ- 
µασίων συναγωγῇ, Πηλεϊ καὶ Χείρωνι χαταθύεσθαί 
τινας ἓν Πελλήνῃ τῆς θράχης. Καὶ μὴν xai Λεσθίους 
Διονύσου βωμὸν αἵμασιν ἀνδρῶν καταδεῦσαί φατ'.ν. 
Ἐν ἀχμαῖς δὲ οὕσης ἔτι τῆς ᾿Ελληνιχῆς δεισιδαι- 
µονίας, ἅμιλλαι μονομαχίας ἐπετελοῦντο παρὰ δῬω- 
µα[οις κατὰ καιρούς ^ χέκρυπτο δέ τις ὑπὸ γην Κρό- 
νος, λίθοις τετρηµένοις ὑποχεχηνὼς, ἵνα τῷ τοῦ 
απεσόντος χαταμιαἰνοιτο .λύθρῳ. Γράφει δὲ καὶ Πορ- 
φύριος Ev βιθλἰῳ δευτέρῳ Περὶ ἀποχῆς épyrüxor 
ὧδί πη πάλιν" Ἡ voor ἱστορία, οὐ µόνον ὧν 8só- 
Φραστος ἐμν ἠσθη, ἆ..1ὰ καὶ ἑτέρων π.τειόνων τὴν’ 


αμ’ ήμην παρέδωκεν * ὡς καὶ ἀνθρώπους θύοντας c 


πά.Άαι, καὶ ὅτι ταῦτα οὐχ ἁπ.ῶς, dAAA πλήρους 
οὔσίης τῆς ἱστορίας «Ἰέγομεν, αὐτάρχη xal ταῦτα 
Φαραστῆσαι. Ἐθύετο γὰρ ἐν 'Ρόδῳ μηνὶ Μετα- 
γειτνιῶγι ἔχεῃ ἱσταμένου ἄνθρωπος τῷ Ερόνῳ. 
'Ev δὲ τῇ vir Σαλαμῖγι, πρότερον δὲ Κορωγίδι 
ὀνομαζομένῃ, μη»ὶ κατὰ Κυπρίους ᾿Αϕροδισίῳ, 
ἐθύετο ἄνθρωπος τῇ ᾽Αγραύῳ, τῇ Kéxpoxoc xal 
γύμφης Αγραυλίδος. Καὶ, διέµειγε τὸ ἔθος ἄχρι 
τῶν Αιοµμήδους καιρῶν ^ slza µετέδα.ἲδν, ὥστε τῷ 
Αιοµήδει τὸν ἄνδρα θύεσθαι"' 09" Éva δὲ περί- 
6ο.ῖον, Ó τα τῆς ᾽Αθηνᾶς γεὼς, xal ὁ τῆς Ἁγραύ- 
Aou xal Διομήδους. '0 δὲ σφαζόµενος, ὑπὸ τῶν 
ἐφήδων ἀγόμεγος, τρὶς περιέθει τὸν βωμόν. Εἶτα 
ἆ ἱερεὺς αὐτὸν «όγχῃ ἔπαιε κατὰ τοῦ στομάχου, 


regem addidit. Ils erat Theopompus. lude admira- 


bilis ille deorum princeps ac supremus. Viris euim 
misere dispereuntibus de more illudebat maxiwe, 
cum illorum aras videret convivio equali refertos. 
lilj enim hominum casus deliciag suas facere solent. 
Scytha vero, qui circa Tauricam Chersonesum ha. 
bitabant, hospites quoscunque intercipere poterant, 
Dians suz immolabant, eorumque capita pro tem- 
pli foribus appendebant, opimam Dea praedam et 
hospitale munus ipsi pergratum bominuin cedem 
offerentes ; ut et mari οἱ fluctibus ipsis crudelior 
illa videretur, quz» raperet elapsos, et salutis spem 
causam mortis faceret ad terram appellentibus. 
Erechtheum Atheniensem subterraneis daemonibus 
filiam suam crudeliter mactasse refert Dorotheus 
historiarum scriptor in quarto rerum Italicarum. 
Refert item Monymus in mirabilium Collectione, 
Peleo et Chironi quosdam iminolari, in urbe Thra-: 
cie Pellene. Quinetiam Lesbios Dacchi aram eruore. 
virorum imbuisse perhibent. Cum autem vigeret 
adhuc gentilium superstitio, gladiatoria apud Ro-. 
manos statis temporibus fiebant certamina : sublng . 
terram autem occultabatur Saturnus quidam, per- 
foratis lapidibus subhiang, ut cadentis sanguine 
pollueretur. Porphyrius libro secundo De abstinen- ' 
tia ab animalis, ita rursus scribit : Historia igitur, 
non solum ea quorum Theophrastus meminit, sed ct 
alia pleraque memorie prodidit, ut homines olim . 
immolatos esse. Neque heec (emere a nobis, sed tak- - 
quam pleng horum sini historig dici, vel hec satis 
declarent, Apud Rhodios enim sacrificabatur homo 
Saturno, sexta die Maii mensis ineuntis. In urbe vero 
qua nunc Salamis, prius autem Coronis dicebatur 
mense juxia Cyprios  Aphrodisio ,  sacrificabatur, 
homo Agraulo, Cecropis et nymphae Agraulidis filie. 
199 Qua ad Diomedis tempora consuetudo invaluit, 
postea mutata est, adeo ut Diomedi homo «acrificaretur : 
uno vero ambitu Minerve templum εἰ Agrauli ac 
Diomedis claudebatur, Porro, is. qui immolandus 
erat, ab ephebis adducius, ler aram circuibat ; tum 
sacerdos. ipsum mucrone in stomachum  percutiebat, 
aique ila succensa. pyra totum. comburebat, Et post 
alia : Sacrificabant etiam in. Chio insula Baccho dis. 


xal οὕτως αὐτὸν ἐπὶ τὴν ἀφθεῖσαν πυρὰν ἁλοκαύ- D cerplum hominem : et apud Tenedum, ut ait Evelpis 


τιζε. Καὶ μεθ) ἕτερα' "Εθυον xal àv Χίῳ τῷ Διο- 
φύσῳ ἄνθρωπον διασπῶντες' καὶ àr. Τενέδῳ, ὥς 
φησιν ΕὔεΊπις ὁ Καρύστιος. 'Ezsl καὶ Λαχεδαι- 
µογίους φησὶν ᾿ΑποζἍ.ιόδωρος τῷ "Αρει θύειν dv- 
θρωπο». Φοίγικες δὲ ἐν ταῖς μεγάλαις συμφοραῖς, 
fy πο.έμων, ἢ «οιμῶν, ἢ αὐχμῶν, ἔθυον τῶν φι.1- 
τάτων τινὰ ψηφίζοντες Κρόνῳ. Καὶ μεθ) ἕτερα” 
"Jorpoc δὲ ἐν τῇ συναγωγῇ τῶν Κρητικῶν θυσιῶν», 
φιισὶ τοὺς Κουρῆτας τὸ πα.ἰαιὸν τῷ Κρόγφ θύειν 
παιδας. Αἶμασι μὲν οὖν ἀνθρώπων ἁθλίων οἱ τῶν 
παρὰ σφίσι θεῶν χατεμιαἰνοντο βωμοί. Φαΐεν 5' ἂν 
ἴσως, ot; ἂν τὰ Ἑλλήνων pot Nol, γεγόνασιν 
ἀνδροκτασίαι χατὰ καιρούς οὗ μὴν xol θεοῖς αὖὐ- 
τοὺς προσεκόμιζον οἱ δρᾷν εἰωθότες, πουτροῖς δὲ 


Carystius. Quineliam — Apollodorus | Lacedemonios 
ait Marti sacrificare hominem. Phonices autem | in 
mazimis bellorum, aut pestilenti, aul siccitatis calu- 
mitatibus, quemdam aibi charissimum, [acta sorti- 
tione, Salurno sacrificabant. Et post alia : Ister tero 
in colleciione Creticorum sacrificiorum, ait Curetas — 
pridem Saturno pueros sacrificare. Cruore igitur 
miserorum hominun polluebautur altaria deorum, 
quos colebant. Sed [orsan dicent nounulli, quibus — 
res Grecorum cure sint : Omnino, certis tempo- 
ribus hominum cxdes fuerunt ; non tameu diis illis 
offerebant quibus faciendi erat consuetudo, sed 
inprobis potius οἱ abominandis daemonibus. Ubi 
Saturnum igilur et Jovem collocabimus, Martene 


60. 


S, CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 700 


que, et apolliiis sororem, superbam illam et sagit- A μᾶλλον ναὶ ἀποτροπαίοις δαίµοσι. Ποῦ ἐοιγαροῦν 


tis gaudentem, et Semeles filium stupidum Bacchum, 
qui hactenus adlorantur, aut. uspiam forte princi- 
pem inter deos locum obtiuent : quibus cruenta 


sacrificia oblata fuisse vel iuter Grecos eximii 


quique aiunt? Aut igitur demones. abominandos, 
impios, et scelestos illos esse fateantur; aut, οἱ 
deos asseverant, nobiscum illos accusent, ut qui ad 
extremuni usque. pervenerint crudelitatis, ac. nihil 
dainoniorum nequitizte concedaut ; imo vero ex ipsis 
jam rebus certissimum sit, illos, non alios, invisos 
et exsecrabiles esse dz:emones. Seiscitantibus auteni 
id dieant, quis demum sacrificantibus scopus esset. 
An enim, ut ne quid ipsis dirum contingeret, homi- 
cid: eraut? At. qui ejusmodi sit, impurui ac pro- 
fanum et extremi sceleris Omnes esse dicimus, 
Quod si quis esset scelestus suorum liberorum inter- 
fector, an non illi ad summum infelicitatis, et ad 
malorum fundum res. devenerint ? Quid enim pejus 
illi possit accedere filio perdito, et patris dextra 
misere jugula:o? Scythica illa et fera mulier, Jet 
dico excantatricem et. magam, initio quidem viri 
sui amans erat: 1330 postquam autem libido sua 
spe decidit, tum liberis necem intulit, et facta est 
szculi fabula et scen: tragice argumentum. Ista 
cultoribus. suis spurci et exsecrandi et totius nequi- 
ti: auctores dawiones largiuntur. ου una. eum 
diis el angelis aiunt presse rebus nostris, Dei 
rerum omnium creatoris. et opiflcis permissu. Sed, o 
viri boni, inquiet aliquis, si non diis, ut ipsi con- 
tenditis, sed improbis daemonibus et detestaudis 
cz7entas victimas veteres offerebant, non liominum 
tantum, sed etiam belluarum ; quibusnam demum 
per omnes regiones et civitates templa construxi- 
stis, et in iis araserexistis? Cui eui loratum 
non est, iu omni templo etiam ad noftram usque 
zeiten sacra perpeirasse, et neminem {μου eos 
summum, imum, rudem, aut. doctum, neminem 


honoribus conspicuum, aut e plebe et nullius nu-. 


meri, qui non usquequaque tam fais cruentisque 
sacrificiis usus sit? lmprolos igitur d:?emones colue- 
runt, quos. sl, quemadmoduimn illi perhibent, pla- 
care oportebat, quomodo, ut id rite fleret, univer- 
sorum patri et opiflici adjungere se non studebant? 


Κρόνον τε καὶ Δία θῆσομεν, "Apsá τε xa τὴν ᾽Απόλ. 
λωνος ἀδελφὴν, τὴν σοθάδα τε καὶ ἰοχέαιραν, xal civ 
Σεμέλης υἱὸν, «hw παραπλῆγα Διόνυσον, τοὺς εἰς 
δεῦρο προσκυνουµένους, τάχα Tou χαὶ προὔχοντας 
ἐν θεοῖς  οἷς τὰς δι αἱμάτων προσχεχοµμίσθαι 
θνσίας xol αὐτοί φασιν οἱ Ἑλλήνων λογάδες» Ἡ 
τοίνυν δαίµονας ἁποτροπαίους, ἁνοσίους τε xaY 
πονηροὺς ὁμολογούντων ὑπάρχειν αὐτοὺς, f θεοὺς 
εἶναι διαθεδαιούµενοι, γράφονται μεθ) ἡμῶν, ὡς τῆς 
εἰς λῆξιν ὠμότητος ἐπίπαν Ἰγμένους xal ταῖς τῶν 
δαιµονίων βδελυρίαις παραχωρ2ῦντας οὐδέν' μᾶλλον 
δὲ xaX ἐξ αὐτῶν Ίδη τῶν πραγμάτων ἑληλεγμένους, 
ὡς εἶεν αὐτοὶ, καὶ οὐχ ἕτεροι παρ) αὐτοὺς, οἱ στν- 
γητοί τό καὶ ἀποτρόπαιοι δαίμονες. Ἐρομένοις δὲ 
φραξόντων ἐχεῖνο, ποδαπὸς fv ἄρα τοῖς θύουσιν ὁ 
σχοπύς. "Apa γὰρ ἵνα µή τι συµθαίνοι τῶν ἀπευκτῶν 
αὐτοῖς Ὑεγόνασιν ἀνδροχτόνοι;, Καΐτοι τὸν τοιοῦτον, 
μ.αρὺν, xaX βέδηλον, καὶ ἓν ταῖς ἑσχάταις αἰτίαις 
ἅπαντας ποιεῖσθαι περήχκαµεν. El δὲ δή τις γένοιτο 
καὶ τῶν αὐτοῦ τέχνων ἀἁνόαιος φονευτῆς, πῶς οὐχ 
εἰς ἄχρον αὐτῷ ταλαιπωρίας, xal εἰς πυθμένα τῶν 
κακῶν τὰ πράγματα χαταβὸῃ; Tí γὰρ ἂν πάθοι τὸ 
χεῖρον διολωκότος αὐτῷ τοῦ παιδὺς, καὶ τῇ δεξιᾷ τοῦ 
πατρὺς ἀθλίως πεοόντος; Ἡ Σκυῦθὶς ἐχείνη xai ἀγρία 
γυνῃ, τῶν Αἱήτου. λέγω τὴν ψίθυρόν τε xal μάγον, 
ἀνδρεράστρια μὲν Tdv ἓν ἀρχαῖς. Ἐπειδὴη δὲ ἂ.- 
ημάρτηκεν εἰς τὸ παρ' ἐλτίδα τὰ τῆς ἀσελγείας, αὐτὴ 
γέγονε παιδοκτόνος, xaY τῷ βίῳ μῦθας, καὶ σκινῆς 
ὑπόθεσις τραγιχῆς. Ταῦτα τοῖς ἰδίοις προσχυνηταϊῖς 
ol µιαροὶ, χαὶ βέδηλοι, καὶ ἁπάσης φαυλότητος εὖ- 
ρεταὶ χαρίζονται δαέµονες. Τούτως ὁμοῦ θεοῖς xat 
ἀγγέλοις φασὶν ἐφεστάναι τοῖς καθ ἡμᾶς, ἑφέντος 
Θεοῦ τοῦ τῶν ὅλων δημιουργοῦ. Ἁλλ', à βέλτιστα,, 
φαίη ἂν, ei μὴ θεοῖς μᾶλλον, καθάπερ αὐτοὶ διατεί- 
νεσθε, δαίμοσι δὲ πονηροῖς xaX ἀποτροπαίοις τὰς δι᾽ 
αἱμάτων θυαίας προσεχόμιζον οἱ παλαιοὶ, οὐχ ἀν- 
θρώπων µόνον, ἀλλὰ xol ζώων ἁλόγων ' τίσιν ἄρα 
τοὺς ἀνὰ πᾶσαν χώρα. τε xal πόλιν ἀνεδείμασθε 
ναοὺς, xal τοὺς ἐν αὐτοῖς ἱδρύσασθε βωμούς; Καίΐτοι 
πῶς οὐχ ἅπασιν ἑναργὲς, ὡς iv ἱερῷ παντὶ, xal 
µέχρι τῶν καθ) ἡμᾶς χαιρῶν τὰς θυσίας ἑτέλουν, 
καὶ οὐχ ἣν iv αὐτοῖς οὗ μιχρὺς, οὐ μέγας, οὐχ 
ἰδιώτης, οὗ σοφὸς, οὗ τῶν Ev ὑπεροχαῖς ἀξιωμάτων, 


]d enim quam reetissiie fiet, αἱ pie et inculpate D οὐ τῶν &y ὑφέσει xal οὐδὲν ἑχόντων ἁξ.άχρυστον, ὃς 


vivendi voluntatem magni fecerimus, οἱ boni ca- 
pessendi studio et alacritate purissimo Deo assimi- 
lari quxramus. Sic euim istorum  perversitatein 


vincemus, nec eorum  iucursionibus patebimus, 


Et plena qnidem est Scriptura. tesiimoniis, quibus 
id ostendi possit, Scriptum est. enim : « Castra- 
melabitur angelus Domini in circuitu timentium 
eun, et liberabit eos 51. » Sed et. ipsorum Greco- 
rum verba proferam ; maxime Porphyrii, cujus 
antea mentionem fecimus, qui scripsit. hune. in 
modum : Quapropter vir prudens. ac sapiens. cavebil 
talibus uti sacrificiis, per que ad. se illos. elicial ; 


9 Psal. xxxn, 8, 


οὗ πάντη τε xal πάντως ταῖς οὕτως αἰσχραῖς xai 
φιλαιμάτοις θωσίαις ἐχρήσατο; Δαίμοσιν qv ἄρα 
πονηροῖς λελατρεύχασιν, οὓς εἴπερ ἀναγχαῖον ἦν 
ἁποτροπιάξεσθαι, χαθά φασιν αὑτοί * πῶς οὐχ ἔδει 
τοῦτο πειρᾶσθαι κατορθοῦν, διὰ τοῦ φιλεῖν προσερι- 
ρεῖσθαι τῷ τῶν ὅλων Πατρὶ καὶ Δημίουργῷ; Τοῦτο 
δὲ ἂν γένοιτο xdi µάλα ὀρθῶς, εἰ ἐν λόγῳ ποιοϊτό τις 
τὸ διαθιῶναι θέλει» εὐσεθῶς xal ἀνεπιπλήχτως, xal 
διὰ τῆς εἰς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἁγαθῶν ἐφέσεώς τε xal 
προθυµίας ἁομοιοῦσθαι ζητεῖν τῷ πανάγνῳ θεῷ. 
Αμείνους γὰρ οὕτω τῆς ἔχείνων ἑσόμεθα Ouctpo- 
πίας, καὶ ταῖς παρ αὐτῶν ἑφόλοις ἀνάλωτοι. ha. 





701 


CONTRA JULIANUM LIB. ΙΤ. 


193 


πλήρης piv ἡ Γραγἢ τῶν εἰς τοῦτο μαρτυριῶν * γἐ- A curabit autem amnun pargare omnifarium. Parum 


γραπται vip, ὅτι « Παρεμθδαλεῖ ἄγγελος Κυρίου xó- 
x τῶν φοδουµένων αὐτὸν, καὶ ῥύσεται αὐτούς. » 
Παροίσω δὲ xai τὰς αὐτῶν τῶν Ἑλλήνων φωνάς * 
ἤδη μὲν οὖν διεμνημονεύσαμεν Ὑεγραφότος ὧδὶ 
Πορφυρίου * Διὸ συγετὸς àrhp xal σώφρων εὐ.α- 
δηθήσεται τοιαύταις χρῆσθαι θυσίαις, δὺ ὧν 
πρὸς ἑαυτὸν ἐἑπισπάσεται τοὺς τοιούεους " 
σπουδάσει δὰ chr γυχὴν καθαίρει’ παντοίως. 
Καθαρᾷ γὰρ οὐκ ἐπιτίθενται ψυχῇ, διάτοι τὸ αὐ- 
totc ἀνόμοιον. Ἐδόχει δὲ οὕτω φρονεῖν καὶ τῷ κατ 
αὐτοὺς τρισμεγίστῳ "Epp * γράφει δὲ ὡδὶ καὶ αὐτὸς 
ἐν τῷ πρὸς Ασκληπὼν, περὶ τῶν ἀνοσίων δαιμόνων, 
οὓς δεῖ φυλάττεσθαί τε xal φεύγειν προτροπάδην * 
Μία δὲ φυ]αχή ἐστι, xal abc. ἀναγκαία, ἡ εὐ- 


σέδεια" εὐσεδοὺς γὰρ ἀνθρώπου, xal ἀγγοῦ, xal B 


σεμνοὺ obz' ἂν δαίµων τις xaxóc, οὔτε sipappávn 
κρατήσαι ποτὲ, ἢ ἄρξειεν. 'O θεὸς γὰρ ῥύεται 
τὸν totoUtov ὄντα ὄγτως εὐσεδῆ ἐκ xarzóc xa- 


eniin animum non. aggrediuntur, propterea. quod 
ipsis sit dissimilis. ldem etians sentiendum putabat 
Herwes illorum ter maximus, quí ad Asclepiunm sic 
scribit, de impiis daemonibus, quos oportet cavere 
et fugere ocius : Una vero cuvendi ratio, caque neces- 
saria, pietas est, Pium enim et castum et innocentem 
hominem non malus aliquis genius, non 131 [atum 
ipsum vincet, aut ei dominabitur. Deus enim ipsum, 
si revera pius sit, ab omni mnlo eripit. Quid igitur, 
relicto eo quod est baud dubie omni laude dignum, 
ad pejora conversi detestandis οἱ scelestis daeino- 
nibus sacrificia peragi oportere dizerunt ? Quando 
autem, uti dii, Saturno, et. Jovi, Baccho item ac 
Minerve, Marti οἱ aliis ea offerebant, ipsi nimt- 
rum, non autem alii prater ipsos, erunt nefarii 
et scelesti et. invidi diemones, qui Divinitatis no- 
men suffurantur. Instat porro, εἰ 'ad pravas 
opiniones quas instituit addit alia his verbis : 


κοῦ. Τί τοΐνυν παρέντες ὅπερ kaxiv ὁμολογουμένως ἄξιον ἐπαίνου παντὸς, ἀπονενεύχασι πρὸς τὰ χείρων 
βδελυροῖς xai ἀποτροπαίοις δαίµοσι δςῖν ἐπιτελεῖσθαι λέγοντες παρ) αὐτῶν τὰς θυσίας; Ἐπειδὴ δὲ, ὡς 
ἔφην, Κρόνῳ καὶ Δ:Ί, Διονύσῳ τε καὶ ᾿Αθηνᾷ, καὶ μέντοι xat "Apst xai τοῖς ἑτέροις αὐτὰς προσεχό- 
µιζον, αὐτοὶ δηλονότι, xal οὐχ ἕτεροι, παρ’ αὐτοὺς «liy ἂν οἱ movnpol τε xal ἁποτρόπαιοι xai φθονεροὶ 
δαίμονες, τὸ τῆς θεότητος ὄνομα παραχλέπτοντες. Ἐνιστάμενος δὲ xai ἑτέρως, οἷς οὐχ ὀρθῶς δοξάζειν 


ἐπιχειρεῖ προσεπάχει, xal φησιν * 
10ΥΛΙΑΝΟΣ, 
Τοὺς μὲν γὰρ νόµους εὔδηλον, ὡς ἡ τῶν ἀνθρώ- 
πων ἔθετο φύσις οἰχκείως ἑαυτῇ * πολιτικοὺς μὲν καὶ 


JULIANUS. 


Constat enim naturam homiuum leges statuisse 
sibi nature sua cousentaneas : quibus plurimum 


φ:λανθρώπους, οἷς ἐπιπλεῖστον ἐντέθραπτο τὸ φιλ- C humanitatis insitum erat, civiles et humanas ; qui- 


άνθρωπον * ἀγρίους δὲ xai ἁπανθρώπους, οἷς ἑναντία 
φύσις ὑπῆν καὶ ἑνυπῆρχε τῶν ἠθῶν. Οἱ γὰρ νοµο. 
θέται μικρὰ ταῖς φύσεσι xal ταῖς ἐπιτηδειότησι 
διὰ τῆς ἀγωγῆς ᾿ προσέθεσαν. Οὐχοῦν ᾿Ανάχαρσιν οἱ 
Ἀκύθαι βακχεύοντα παρεδέξαντο. Οὐδὶ τῶν Ἑσπερίων 
ἑθνῶν εὗροις ἄν τινας εὐχόλως, πλὴν ὀλίγων σφόδρα, 
tri τὸ φιλοσοφεῖν ἠγμένους, ἡ τὸ γεωμετρεῖν, f| ἐπί 
τι τῶν τοιούτων ηὐτρεπισμένους, χαίτοι χρατούσης 
ἐπὶ τοσοῦτον ἤδη τῆς ᾿Ῥωμαϊκῆς ἡγεμονίας *. ἀλλ᾽ 
ἀπολαύουσι µόνον τῆς διαλέξεως, xal τῆς ῥητορείας οἱ 
λίαν εὐφυεῖς, ἀλλ’ οὐδὲ οὐδενὺς µαταλαμδάναυσι µα- 
θήµατος. Οὕτως ἰσχυρὸν ἔοιχεν dj φύσις εἶναι. Τίς 
οὖν fj διαφορὰ τῶν ἐθῶν ky τοῖς ἔθνεσι xal τοῖς νομί- 
pots ; 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 

Καταγορεύσεις οὖν τῆς ἀνθρώπου φύσεως τὸ διά- 
φορον, xal τό γε μὴ δεῖν ἕνα κατὰ πάντων τὸν τῆς 
οὐσίας λόγον κατηγορεῖσθαι; Πσποιήμεθα γὰρ, ὡς 
ἔοιχεν, οὖχ kv ἴσῳ τρόπῳ * διενηνέγµεθα δὲ μᾶλλον 
οὐσιωδῶς πρὸς ἕτερόν τι χαὶ ἕτερον ὡς τὸν δεῖνα 
μὲν ευχὸν, εὐφυᾶ xal φιλάρετον ἀποχληρώσασθαι 
φύσιν, τὸν δεῖνα.δὲ αὖ ttv αἰσχίω xai βδελυρωτάτην. 
Έἶτα ὅπη ποτὲ χατίδοι τις ἂν τῆς ἑχάστου διανοίας 
τὸ ἐλεύθερον; Κείσετα: γὰρ οὐχέτι τὸ δρᾷν ἐφ᾽ ἡμῖν, 
Ἡ τὸ ἀγαθὸν, f) τὸ φαῦλον» lévat δὲ χρὴ, xai οὐχ 
ἑχόντας ἀχατασχέπτως, οἶπερ ἂν ὁ τῆς φυαιχῆς ἐπι- 
τηδειότητος ἡμᾶς ἁποχομίζοι νόμος. Ἔργον δὲ τὸ 
μδχεσθαι φύσει, μᾶλλον δὲ xaX ἀμήχανον. Οὐκοῦν 
εἰ καί τις zie τωγὸν ou 12 καὶ ἁπηνῆς, φυσικοῖς 


bus natura moresque contrarii inerant, duras et 
inbumanas. Legislatores enim in vite institutione 
pauca naturis εἰ studiis addiderunt. Quare suum 
Anarcharsin Scyti:e υἱ insanientein. exceperunt. 
Neque gentium, quae ad Occidentem pertinent, 
ullam facile inveuies, nisi paucas adinodum, ad 
philosophiam, aut geometriam, aut aliquod aliud 
ejusiodi studium aptam, tametsi Romanorum jau 
imperium tam late dominetur; sed sermonem 
modo et dicendi nonnullum artificium, qui horum 
$uu& ingeniosissimi, perceperunt, omnium plane 
disciplinarum expertes, Ea nature vis est. Quod- 
nam igitur iorum discrimen inter gentes el 
leges ? 


CYRILLUS. 


Tu igitur nature hominum differentiam argues, 
neque de omnibus unam esse pradicandam sub- 
stantia rationem dices? Non euim, ut videtur, 
omnes simili modo facii sumus : quin potius ad 
aliam atque aliam rem natura discrepainus ? adeo 
ut quidam ingenium forte nactus ait liberale vir- 
tutisque studiosum ; alius, spurcius et nequissi- 
muutn Αἱ quonam demum pacto quis agnoscet 
animi eujusque libertatem ? Nec enim integrum 
nobis amplius erit bene facere, vel male ; sed ferri 
temere et inconsiderate necesse erit, vel invitos, 
quocunque nos naturalis propensionis lex rapuerit., 
199 Difficile autem est nature repugnare, imo 
vero inpossibile. Quiunobrem licet quis crudelig 


105 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHUIED. 


17045 


et atrox. forsitan sit, naturze legibus ad hoc coactus A εἰς τοῦτο νόµοις χατεθ,άσθη, xat ἁπηλλάχθω μὲν 6 


est, et ab hac criminatione Scytha liber sit, et 
quivis ilem alius propenso ad immanitatem el 
atrocitatem ingenio. AL si periti legumlatores in- 
geniorum propensionibus congruas leges accomino- 
dant, nullus apud Grzcos aut Romanos barbarus 
habebitur, quantum ad mores nempe ac institula 
pertinet ; sed pauci admodum apud ipsos sapientes, 
bumani, et {δις cultores reperientur. Neque 
enim eo adigi natura potest, ut. non sit id quod 
est : sin autem, ut existimat, improbitate naturali 
quidam laborant, erit boc, opinor, ejus, a quo sunt 
in lucem  educti, condemnatio manifesta. Mala 
enim fecit, tamelsi natura ipse bonus est. Át 
quomodo qui justiti& remunerator est, nos ratione 
creavit, creaturisque suis providit, ac non potius 
manifesta injuria affecit, si nonnullis naturaliter 
. jusevit. peccatum et. immanitatem ab omni eultu 
οἱ sapientia abhorrentem ? Quanquam Aristotelicus 
jlle Alexauder in libro De providentia, de Deo ita 
scribit: Ipsum continenter ac perpetuo optimos ac 
beatos actus patrare dicemus, in quibus eL ipsi ejus 
essentia est : rerum autem qug hic sunt. singularum 
curam habere, in. quantum bonus est ac. beneficus. 
Juvare enim proprium est ommnis boni. Quomodo 
igitur eos juvit ille beneficus, qui natura ab ipso 
labuerunt quod ei non placet? velle enim bona 
utique boni est. Sed fortassis dicet, malum natura 


velut ex necessitate non inesse: imo vero leges 


potius factas esse morum naturae consentaneas. 
Et quid hoc ei profuerit, ut. demonstret. urbium 
presidibus diis quibusdam, aut daemonibus et an- 
gelis, gentes esse distributas * Sed enim moribus 
ct institutis eorum, quibus demandatum est impe- 
rium, congruere ait, opinor, subditorum propen- 
siones: unamquauique enim deorum naturam, 
inquit, sequuntur gentes illorum tutelae commissa, 
Quare cum Scythis, et alii quidam crudeles οἱ 
superbi ac petulantes et feris sint moribus ; et alia 
quxdam  spurcissima et ridicula apud plerasque 
geutes in. pretio 139 omnino necesse est tales 
esse praefectos earum ac prasides. Et his ille vir- 
tutis amans Deus subjecisset ad virtutem natum 
hominem. Sed Seythze, inquit, non exceperunt 
bacchantem Anacharsim. Quam ob causam, o bone? 
Nonne quod natura sua. ab humanitate eraat alieni ? 
At quomodo Scytha  bacchabatur? Scytha. euim 
genere ipse quoque Anacharsis erat : tanta. autem 
apud Graecos in adwiratioue sapientiz fuit, ut 
nmounulli septem sapieutum numero ascribendum 
illum putaverint. Quoniam autem 23d ea defendenda, 
qu: perperam censuit, gentium occidentalium igno- 
yantiam condemnuat, nee fere ullum apud eas libe- 
rales aries calluisse contendit, preter admodum 
paucos : agedum, respondeamus, quo pacto demum 
paucos. discendi desiderium incessit, quamvis .id 
a natura non habeant, Si enini. conslat ea, quise 
sunt prater naturam, nec comparari, nec capi 
posse, quomodo eo admissi sunt ? Nos. igitur non 


Σχύθης τῆς ἐπὶ τούτῳ διαθολής, ἀπηλλάχθω δὲ xal 
πᾶς ὁὀτφοῦν πρὸς τὸ ἀνήμερόν τε xal πικρὸν ἆπο- 
νένευχεν ὁ νοῦς. Καὶ εἰ ταῖς τῶν φύσεων ἐπιτηδειό- 
τησιν ἑοιχότας τίθενται τοὺς νόµους οἱ ταῦτα σοφο), 
παρ) Ἕλλησι μὲν xai 'Ῥωμαίοις βαρθαριζέτω µη- 
δεὶς, τό γε ἦχον εἰς τρόπους χαὶ ἐγχειρήματα λέγω 
ἕστω δὲ παρ᾽ ἀχδίνοις πράων χαὶ σοφῶν, f| xaX τῶν 
διχαιοσύνης ἐπιμελητῶν, ἁπορία πολλή. ᾽Αμήχανον 
γὰρ χαταθιασθῆναι τὴν φύσιν, εἰς τὸ μὴ εἶναι τυχὸν 
τοῦθ) ὅπερ ἑἐστίν ' εἰ δὲ δὴ καθάπερ οὗ» οἵεται, qu- 
σιχἣν φαυλότητα νοσοῦσί τινες, εἴη ἂν, ὡς οἶμαι, τὸ 
χρήμα χατάῤῥησις ἑναργῆς τοῦ παρενεγχόντος εἰς 
ὕπαρξιν. Δεδημιούργηχε γὰρ τὰ πονηρὰ, χαίτοι 
κατὰ φύσιν ὑπάρχων ἀγαθός. Εἶτα πῶς ὁ τὰ δίχαια 
βραθεύειν εἰδὼς πεποίηται μὲν ἐν λόγῳ τὰ χαθ᾽ 
ἡμᾶς, προενόησε δὲ τῶν ἰδίων χτισµάτων, μᾶλλον 
δὲ πῶς ἑναργῶς οὐκ ἠδίχησεν, εἶπερ τισὶν ὅλως 
ἐγκατεθάλετο φυσικῶς τὸ πλημμελὲς xal ἀνήμερον, 
ἀφιλομαθές τε xat ἄσοφον; Καΐτοι φησὶν ὁ ᾿Αριστο: 
τελικὺς ᾿Αλέξανδρος, ἐν τῷ Περὶ Ilpovolac λόγῳ, 
περὶ Θεοῦ’ Αὐτὸν μὲν γὰρ συνεχῶς τε καὶ ἁδια- 
«ἑείπτως τὰς ἀρίστας τε καὶ µακαρίους ἑνεργείας 
ἑνεργεῖν ἐρεῖ Aóyoc, καθ᾽ dc xal τὸ εἶναι αὐτῷ 
ἐστι. γένεσθαι δὲ τὴν τῶν ἐνταῦθα ὑπ' αὑτοῦ 
πρόνοιαν, καθ᾽ ὅσον ἀγαθόν τὲ ἐστι καὶ ἆγαθο- 
ποιόν. "1διον γὰρ παντὸς ἀγαθοῦ τὸ ὠφελεῖν. Yos 
οὖν ὠφέλησεν ὁ ἀγαθουργὸς τοὺς φύσει παρ᾽ αὐτοῦ 
λαχόντας τὸ μὴ ἀρέσχον αὐτῷ , ἀγαθοῦ γὰρ δη τὸ 
θέλειν τὰ ἀγαθά. 'AXX' ἴσως, οὐκ évelvac μὲν τῇ 
φύσει τὸ φαῦλον ὡς ἐξ ἀνάγχης ἐρεῖ, ἑοιχότας δὲ 
μᾶλλον «fj τῶν ἡθῶν φύσει γενέσθαι τοὺς νόμους. 
Εἶτα τί τοῦτο συντελέσειεν ἂν αὐτῷ πρὸς ἀπόδειξιν 
τοῦ πολιούχοις τισὶ χαὶ Ἐθνάρχαις δεοῖς, 3 δαίµοσιε 
xaX ἀγγέλοις ἐχνενεμῆσθαι τὰ ἔθνη; Αλλά γὰρ, 
ο-μαι, τοῖς τῶν λαχόντων χρατεῖν ἔθεαί τε xal τρό- 
ποις συμθῆναἰ φησι τῆς τῶν ὑπ' αὐτοῖς διανοίας την 
ῥοπήν ' xa0' ἑχάστην γὰρ, φησὶν, οὐσίαν θεῶν ἔπε- 
ται χαὶ τὰ ἐπιτροπευόμενα παρὰ σφῶν ἔθνη. Οὐχοῦν 
ἐπειδήπερ Σχύθαι μὲν καὶ ἕτεροί τινες ὠμοὶ xal áé- 
ρωχοι xai θηριώδεις εἰσὶ τοὺς τρόπους, ἕτερον δέ 
τι τῶν ἄγαν αἰσχρῶν, καὶ χατεσχωμµένων παρὰ 
πολλοῖς τῶν ἐθνῶν ἐχτετίμηται  πᾶσά πως ἀνάγκη 
τοιούτους εἶναι τοὺς ἐφεστηχότας αὐτοῖς xal ἔπιτρο- 


D πεύοντας. Εἶτα τούτοις ὁ φιλάρετος θεὸς ὑπέζευξεν 


ἂν τὸν ἐπ᾽ ἀρετῇ Υενόμενον ἄνθρωπον; Αλλά Σχύ- 
θαι, φῃσὶν, οὐκ ἑδέξαντο βαχχεύοντα τὸν ᾿Ανάχαρσιν. 
Διὰ ποίαν αἰτίαν, à χράτιστε; "Δρα γὰρ ὅτι φύσεως 
ἦσαν λαχούσης àq' ἑαυτῇ τὸ ἁπάνθρωπον ; Εἶτα πῶς 
ὁ Σκύθης ἐθάχχενε; Σχύθης γὰρ τὸ γένος xal αὐτὸς 
Ανάχαρσις ἣν * τεθαύµασται δὲ οὕτω παρ᾽ Ἕλλησιν 
ὡς σοφὸς, ὥστε xal τινας οἴεσθαι τοῖς ἑπτὰ xal αὖ- 
τὸν ἐναριθμεῖσθαι δεῖν. Ἐπειδὴ δὲ εἰς ἐπιχουρίαν 
ὧν πεφρόνηκεν οὐκ ὀρθῶς τῶν ἑσπερίων ἑθνῶν ἆμα- 
θίαν χαταφηφίζεται, xat οὐδένα φησὶ τῶν ἐγχυχλίων 
τουτωνὶ µαθηµάτων παρ αὐτοῖς γενέσθαι που ἐπι- 
στήµονα, πλὴν εὐαριθμήτων χομιδῆ΄ φέρε λέγωμε" 
πρὸς τοῦτο αὑτῷ, xal πῶς οἱ βραχεῖς ἐν ἐφέσει Υε- 
Υόνασιν ὅλως τοῦ μαθεῖν, καΐτοι τοῦτο μὴ λαχόντες 








705 


C8NTRA JULIANUM LIB. IV. 


705 


οὐσιωδῶς. El γάρ ἔστιν ἁραβότως ἁπρόσθλητα xa A corpemus universi Oytficem, quàsi nonnullis natu- 


ἀνάλωτα τὰ παρὰ τὴν φύσιν, πῶς εἴσω τούτων ἑχεῖ- 
vot γεγόνασιν ; Οὐχοῦν αἰτιασόμεθα μὲν ἡμεῖς Ἠχιστά 
γε τὸν τῶν ὅλων «ημιουργὸν, ὡς φυσιχὴν ἐνιέντα 
vici τὴν Φφαυλότητα. « EiBs γὰρ, φησὶν, ὁ θεὺς 
πάντα ὅσα ἐποίησε, xai ἰδοὺ χαλὰ λίαν. » Ἡροσνε- 
μοῦμεν δὲ μᾶλλον thv viv Ev τοῖς ἔθνεσι τρόπων 
διαφορὰν, ἔθεσέ τε καὶ ἀνατροφαῖς καὶ τῆς τῶν γε- 
νῶν ἀρχηγέταις ἑοιχότας τάχα που, ταῖς ἑαντῶν 
γνώµαις xol αὐτοὺς τεθεικότων, τοὺς παρ) ἑχάστῳ 
νόμους. ᾿Αταλαίπωρον οὖν τοῖς ἐθέλουσιν ἰδεῖν φαύ- 
Aoug μὲν ὄντας χαὶ δυστροπωτάτους Ἑλλήνων τε 
καὶ 'Ῥωμαίων τινὰς, κχαΐτοι πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν 
πεθαυμασμµένων ἀποχομιξόντων αὐτοὺς τῶν νόμων. 
Παρδάρους γε μὴν, οὐχὶ δὲ πάντας ἁπλῶς ἀγρίους, 


ralein. hequitiam itmiserit. ε οί enim, inquit, 
Deus cuncta qus fecetat, et ecce valde bona 51315. 
Sed illud quod reperitur ihüter gentes morum 
discrimen, consaetudinthas et edacationibus potius 
tribuemus, legesque apud singulos populos similes 
esse gentium principibus, atque ingeniis $uis con- 
sentaneas. Proinde facile est cuivis videre, οἱ modo 
velit, improbos et pessime moratos esse Grxcorum 
quosdam et Romanos, tametsi ad honestissima 
quzque sus ipsos leges ferant. Barbaros vero noh 
omnes usquequaque feros; eo vero probitatis et 
sequitatis interdum quosdam progressos, ul. nomeu 
inde sibi compararint laude dignum. Narrat siqui- 
dem Alexander, cognomento Polyhistor, libre De 


Έχοντας δὲ πρὸς τοῦτο χρηστότητος, καὶ ἐπιειχείας D symbotis Pythagoricis, Pythagoram ad Zaram liitasse 


ἔσθ᾽ ὅτε τινὰς, ὥστε xal ἀξιοζήλωτον ὄνομα λαχεῖν. 
Ἱστορεῖ γοῦν Αλέξανδρος ὁ ἐπίχλην Πολυΐστωρ ἓν 
τῷ Περὶ Πυθαγορικῶ» συµόό.ων, ᾽Λασυρίῳ τὸ 
γένος ὄντι τῷ Ζάρᾳ φοιτῆσαι τὸν Πυθαγόραν ' &qi- 
λοσόφησαν δὲ χαὶ παρ Αἰγυπτίοις ol χεχλημένοι 
προφῄται' xal μὴν xol Ασσυρίων Χαλδαῖοι, xai 
Γαλατῶν οἱ Δρυῖδαι, xal ἐν Βάκτρων τῶν Περσιχῶν 
Σαμαναῖοι, xal Κελτὼν οὐχ ὀλέγοι, xaX παρὰ Πέρ- 
σαις οἱ Μάγοι, καὶ παρ) Ἰνδοῖς οἱ Γυμνοσοφισταὶ, 
xai αὐτὸς ᾿Ανάχαρσις παρὰ Σχύθαις, Ζάμµμολξις ἓν 
8páx1, φασὶ δέ τινας χαὶ τῶν Ὑπερθόραίων ἑἐθνῶν, 
τοὺς ὑπὲρ τὰ Ῥίπαια χατῳχηχότας ὕρη διχαιοαύνης 
γενέσθαι μελεδωνοὺς, xal ὀψοφαγίας ἀποφοιτᾷν, xai 
διαίτης μὲν οὖχ ἀνέχεσθαι Σνδαριτιχῆς, ἀγαπᾶν δὲ 
µόνην τῶν ἀχροδρύων τὴν χρῆΏσιν. ᾿Αριστόδουλος δὲ 
οὕτω Ιπού φησιν ὁ περιπατητικός "Απαντα µέγ- 
τοι τὰ περὶ φύσεως εἱἰρημένα παρὰ τοῖς ἀρχαίοις, 
ὀάόγετεαι xal παρὰ τοῖς ἔξω τῆς "EAAd0oc φιῖο- 
σοφοῦσι, τὰ μὲν παρ' Ἰγδοῖς ὑπὸ τῶν Βραχµαίων, 
τὰ δὲ ἐν τῇ Συρἰᾳ 'ὑπὸ τῶν καἸουμέγων 'lov- 


genere Assyrium : philosophati autem sunt apud 
JEgyptios, qui propliete dicebantur. Quineriam 
Assyriorum sunt Chafídzi, Gallorum Drulds, et 
Bactrorum Persicorum Samanzi, et Celtarum non 
pauci, et spud Persas Magi, et apud Indos Gymno- 
sophiste, eL apud. Scythas ipse Anacharsis, 334 
Zamolxis in Thracia, nonnullos etiam ex Hyperb.;- 
reis gentibus, qux ultra lRhipzos montes habitant, 
justitiam colere, ingtuviem et edacitatem aversari, 
30 Sybariticum victum non pati, solo fructuum usu 
contentos. Aristobnlos autem Peripateticus alicubi 
sic 3it : Qurcunque apud antiquos de natura dicta 
sunt, eadem eiiam. dicuntur apud. illos, qui. extra 
Greciam philosophantur, partim quidem apud Indos 


C a Brachmanis, partim in Syria ab iis qui Judei no- 


minantur. Quinetiam illud nafratur : Hippen Chi- 
ronis Centauri filiam nuptam Eolo, naturalein 
philosophiam ei tradidisse, quam a patre scientiam 
ut paternam quamdam  hzreditatein — acceperat. 
Euripides vero de ipsa scribit : 


δαίων. Ἱστόρηται δὲ xàxstvo* Ἴππην γὰρ δή Φφασι τὴν Χείρωνος τοῦ Κενταύρου θυγατέρα συνοιχισθεῖ- 
σαν Αἰόλῳ φιλοσοφίαν αὐτὸν διδάξαι τὴν φυσιχὴν, ὥσπερ τινὰ κλῆρον πατρῷον λαχοῦσαν τὴν ἐπιστή- 


µην. Εὐριπίδης δὲ περὶ αὐτῆς φησιν’ 


'H πρώτη μὲν τὰ θεῖα προυμαντεύσατο 

Χρησμοῖσι σαφέσυ ἁστέρων ἐπ᾽ árcoAJaic. 
Καὶ τούτων μὲν At^ ἵνα μὴ ταῖς τῶν ἔτι πλειόνων 
ἐπιφοραῖΐς, φορτιχὸς slval πως τοῖς ἀχροωμένοις ὁ 
λόγος box]. "Οτι δέ ἐστιν ἁμαθίας ἔμπλεω τῆς ixel- 
νων διανοίας τὰ εὑρήματα, δῆλον ἂν εἴη δήπουθεν - 
οὗ γάρ τοι φύσεως νόµοις ὡς ἐξ ἀνάγκης xai βίας, 
εἰς τὸ εἶναι φαῦλοί τε xal ἀγαθοὶ χατεσφίγµεθα " 
φρονημασι δὲ μᾶλλον ἀνειμένοις τε xal ἐλευθέροις ἢ 
τὰν ἐπὶ τὰν ἱέναι πεφύχαμεν. 'O δὲ φιλαίτιός τα 
va φιλοσχώµµων xa δεινὸς ἡμῶν ἑνοτάτης διαῤῥι- 
πτούμεανος πανταχῆ, xal ἐξ ἑτέρων εἰς ἕτερα τοὺς 
λόγους μεθιστὰς, χατὰ τὸ ἀεὶ προστυχὸν, τῆς Oso 
πνεύστου μὲν Γραφῆς χατειρωνεύεται' συνιεὶς δὲ 
παντελῶς οὐδὲν τῶν kv αὐτῇ, ἐπιφέρει πάλιν» 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 
Ὁ uiv γὰρ Μωσῆς αἰτίαν ἁποδέδωχε χομιδήῆ µυ- 


95-83 Gen, 5, 5t. 


Prior quidem divina pronuntiavit 
' Claris oraculis ex astrorum ortu. 
Et horum quidem abunde; ne plurimum  interjectu 
gravis oratio auditoribus videatur. At eoruni com- 
menta iguoratione plena esse, ntiqne patebit. Non 
enim naturse legibus velut ex vi et necessitate cogi- 
mur, ut. boni malive simus, sed mentibus potius 
solutis ac liberis, aut hue aut illuc ire solemus. 
Porro ile vitilitigator, et gravis adversarius, in 
omnem partem se versat, et ex allo in aliud oratiore 
mutata quoties se dat oceasio, Scripturam divini- 
tus. inspiratam  subsannat, et. cum nihil prorsus 
intelligat eorum que illa continentur, rursus sub- 
pet : 


JULIANUS, 
" Móses siquidem causam valde fabulosam intulit 


761 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ΑΠΟΗΙΕΡ. 


703 


linguarum varietatis. Dizit enim filios hominum, A θώδη τῆς περὶ τὰς διαλέκτους ἀνομοιότητος. 


cuu coiissent, urbem zdificare voluisse, et turriin 
i» ea magnam. Deum autem. dixisse sibi descen- 
dendwmn esse, et linguas ipsorum confundendas. 
Alque uti nemo me putel hzc comminisci, ex Mosis 
scriptis legemus qui sequuntur: « EL dixerunt: 
Venite , 2edificemus nobis civitatem ac turrim, 
cujus caput in coelum pertinget : οἱ faciamus nobis 
nomen, antequam dispergamur super faciem uni- 
verse erre. Et descendit Dominus, ut videret 
civitatem et turrim, quam «zdilicaverant filii ho- 
minum. Et dixit Domiuus: Ecce. genus unum, οἱ 
labium unum omnium, et boc facere 135 cope- 
runt: et nunc non deficient ab iis omnibus, qua- 
«cunque facere aggressi fuerint. Venite, descendentes 


Ἔφη yàp τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων συνελθόντας 
πόλιν ἐθέλειν οἰκοδομεῖν, καὶ πύργον bv αὐτῇ ud 
Υαν  φάναι δὲ τὸν θεὸν, ὅτι χρὴ κατελθεῖν, καὶ 
τὰς διαλέχτους αὐτῶν συγχέαι. Καὶ ὅπως pf τί; 
µε νοµίσῃ ταῦτα συκοφαντεῖν, ix τῶν Μωσέω- 
τὰ ἔφεξης ἀναγνωσόμεθα. « Καὶ εἶπον ' Δεᾶτε οἱ- 
χοδομήσωμεν ἑαυτοῖς πόλιν καὶ πύργον, οὗ ἕσται f 
χεφαλὴ ἕως τοῦ οὐ ρανοῦ, xat ποιἠσωμεν ἑαυτοῖς ὄνομα 
πρὸ τοῦ διασπαρῆναι ἐπὶ προαώπου πάσης τῆς γῆς. 
Καὶ κατέόη Κύριος ἰδεῖν τὴν πόλιν xal τὸν πύργον, ὃν 
ᾠχοδόμησαν οἱ υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων. Καὶ εἶπε Κύριος: 
Ἰδοὺ γένος ἓν, xaX χεῖλος ἓν πάντων, καὶ τοῦτο ἡρ- 
ξαντο ποιῆσαι, xal νῦν οὐχ ἐχλείγει ἀπ᾿ αὐτῶν máv- 
των, ὅσα ἂν ἐπίθωνται ποιεῖν. Δεῦτε, χαταδάντες 


illue confundamus eorum linguam, ut non audiaut B ἐχεῖ, συγχέωµεν αὐτῶν τὴν γλῶσσαν, ἵνα pd] ἔχα- 


unusquisque vocen proximi. Et dispersit eos Domi- 
nus Deus super faciem universa terra, et cessarunt 
edificare civitatem et turrim **. » Et his scilicel 
fidem adhibere dignamini ; vos vero qux de Áloadis 
ab Homero dicuntur non creditis, qui nempe tres 
montes superimponere cogitabant, ut in calum, ad- 
itus essel. Àio enim ego, hoc perinde ac iilud esse 
commentitium. Vos vero admisso priori, eccur per 
deos Homeri fabulam rejicitis ? lilud euim, opinor, 
lacere oportet apud imperitos homines, quod licet 
una voce ac lingua homines quotquot orbein inco- 
lunt utantur, urbem tamen ad celui usque perti- 
neniem neutiquam :edificare poterunt, quamvis 
wuiversam terram in lateres coquaut. lo(initis 
enim, lateribus opus erit universa terrse aequalibus, 
qui ad lune orbes pertingere queant. Ponaimus 
enim, «unetos homines coiisse una voce ac lingua 
utentes : cunctam vero terram lateribus et lapidibus 
exbausisse; quandonam demum ad coelum usque 
pervenerint, licet filo subtilius dueta protendantur,? 
Hanc igitur fabulam, adeo manifestam, cum veram 
esse putetis, Deumque timuisse arbitremini, ne 
homines ejusdem lingue commercio uterentur, 
et eam ob rem illorum linguas confudisse ; ad- 
hue audetis Dei cognitionem vobis arrogare. 


CYRILLUS. 
Qvid his cogitationibus vanius? Putavit enim 


Deum illum rerum omnium supremum, veritum D 


bominum impetus, descendisse ut eorum linguas 
coufunderet, ne ad ccllum usque exedificata turri 
de regni solio forsan ipsum deiruderent. At quo- 
modo qui eo usque timiditatis delatus esset, sicuti 
dicaculus ille autumat, descendit ut eorum linguas 
confunderet, videretque urbem ac turrim illam as- 
surgentem? An forte verisimile est, in coelo si man- 
sissel, et in sua sede hazsisset, damnum passurum a 
malevolis : si vero eum illis in terra pugnaret, facile 
victorem evasurum? Quauquam timidi erat, non 
congredi potius cum paratis ad oppugnandum ; sed 


5, Gen. xi, 9-8. 
(4) Odyss. A, v. 316. 


στος ἀχούωσι τῆς φωνῆς τοῦ πλησίον. Καὶ διέσπειρεν 
αὐτοὺς Κύριος ὁ θεὺς ἐπὶ προσώπου πάσης τῆς γῆς, 
xai ἐπαύσαντο οἰχοδομοῦντες τὴν πόλιν xal τὸν πύρ- 
oV. » Εἶτα τούτοις ἀξιοῦτε πιστεύειν, ἀπιστεῖτε δὲ 
ὑμεῖς τοῖς ὑφ᾽ Ὁμέρου λεγομένοις ὑπὲρ τῶν ᾽Αλωά- 
δων, ὡς ἄρα τρία ἐπ' ἀλλήλοις ὄρη θεῖναι διενοοῦντο, 
ἵν' οὐρανὸς ἀμδατὸς sti) (1). Φημὶ μὲν γὰρ ἐγὼ, καὶ 
τοῦτο εἶναι παραπλησίως ἐχείνω μυθῶδες. Ὑ μεῖς δὲ, 
τὸ πρότερον ἀποδεχόμενοι, ἀνθ᾽ ὅτου πρὸς θεῶν ἁτο- 
δοχιµάνετε τὸν Ὁμήρου μῦθον; Ἐχεῖνο γὰρ οἶμαι 
δεῖν σιωπᾷν πρὸς ἄνδρας ἁμαθεῖς, ὅτι x&y μιᾷ φωνη 
xai γλὠσσῃ πάντες ob χατὰ πᾶσαν τὴν οἰχουμένην 
ἄνθρωποι χρήῄσωνται, πόλιν πρὸς τὸν οὐρανὸν ἀφ- 
εχνουµένην οἰχοδομεῖν οὐ δυνῄσονται, χἂν ἐχπλινθεύ- 
σωσι τὴν Yr» ἅπασαν ' ἀπείρων γὰρ δεῄσει πλίνθων 
ἰσομεγέθων τῇ Υῇ ξυμπάσῃ τῶν δυνησοµένων ἄχρ: 
τῶν τῆς σελήνης ἐφιχέσθαι κύχλων. "Y ποχείσθω γὰρ. 
συνεληλυθέναι μὲν ἀνθρώπους πάντας γλώσσῃ xa 
φωνῇ μιᾷ χρωµένους ' πᾶσαν δὲ τὴν γῆν ἐχπλινθεῦσαι 
καὶ ἐχλατομῆσαι πότε οὖν μέχρις οὐρανοῦ φθάτειεν, 
εἰ xaX λεπτότερον ἁρπεδόνος ἐχμηρυομένων αὐτῶν 
ἐχταθείη ; Τοῦτον οὖν τὸν μῦθον, φανερὸν οὕτως ὄντα, 
νενοµιχότες ἀληόῇτ, xal περὶ τοῦ Θεοῦ δοξάζοντες, 
ὅτι πεφόδηται τῶν ἀνθρώπων ὁμοφωνίαν, τούτου τε 
χάριν τὰς διαλέκτους αὐτῶν cuyyén, ἔτι τολμᾶτε 
Θεοῦ γνῶσιν αὐχεῖν. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Ti τῶν τοιούτων χνυδαιότερον ἐννοιῶν; φήθη γὰρ 
ὅτι τὴν ἐξ ἀνθρώπων ἔφοδον πεφόθηται μὲν ὁ ὑπὲρ 
πάντα θεὸς, χαταπεφοίτηχε δὲ συγχέαι τὰς γλώσσας 
αὐτῶν, ἵνα μὴ πύργον οὐρανομήκη παραδόξως àva- 
δειµάµενοι τάχα που χαὶ τῶν τῆς βασιλείας αὐτὸν 
ἀναστήσειαν θάχων. Εἶτα πῶς ὁ πρός γε τοῦτο δει- 
λίας ἑλάσας, χαθὰ νενόµιχεν ὁ δεινὺς εἰς λόγους, 
χατέθη συγχέαι τὰς γλώσσας αὐτῶν, ἐποπτεύσων τε 
την πόλιν xa τὸν πύργον τὸν ἀνιστάμενον; Ἡ τάχα 
που µένοντα μὲν ὑφοῦ, xat τοῖς ἰδίοις ἐμφιλοχωροῦντα 
θρόνοις, ὑπομεῖναι μὲν τὰ ix τῶν ἐθελοχαχούντων 
βλάδη, τὸ ἀπειχὸς αὐδέν ^ εἰ δὲ ἐν 1? µάχοιτο πρὸς 
αὐτοὺς, κατενµεγεθήσειν εὐχόλως ; Kalzot τοῦ δεδιό- 





709 


CONTRA JULIANUM LIB. IV, 


710 


τος ἣν, οὐχ αὐτομολῆσαι μᾶλλον, πρὸς τοὺς ἀντιφέ- A refugere, ac quam longissime recedere. 198 Ει 


ρεσθαι προτεθνµηµένους, ἁπανίστασθαι δὲ xat χυρεῖν 
ἁπωτάτω. Καὶ οὐχ ἡγνόηχα μὲν ἀσυνέτως ἑμαυτὸν 
ἐνιεὶς τοῖς περὶ τούτων λόγοις. Παναλκὲς γὰρ τὸ 
Θεῖον, καὶ οὐδὲν ἀνήνυτον αὐτῷ, xàv f] κατανεύσι- 
μον. Ην δὲ ἀναγχαῖον ἀποφῆναι τὸν δι ἑναντίας &x 
πολλῆς ἄγαν ἀφιλομαθίας καὶ φιλοφογεῖν εἰωθότα, 
χαὶ νοῦ παραπλΏγος, xal φρενὸς ἐκκεχρουμένης τοῦ 
εἰχότος ἀποθράττοντα λόγους. Σχἠπτεται δέ πως xal 
τό y& δὴ δεῖν πιθανὸς εἶναι δοχεῖν. μὴ ἂν ἰσχῦσαι 
λέγων τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, xàv εἰ πᾶσαν αὐτὴν ἐκπλιν- 
θεύσειαν, µέχρι τῶν τῆς σελήνης ἐφιχέσθαι χύχλων. 
Ανέφικτον δὲ xal ἡμεῖς εἶναί φαμεν τὸ ἐγχείρημα 
τοῖς τὸ τηνιχάδε. Thv δέ γε κοῦ πράγματος αἰτίαν 
ἀναγχαῖον εἰπεῖν. Οὐ γάρ το: πεφοθηµένον, χαθάπερ 


quidem haud nescius sum , imprudenter meipsum 
his sermonibus intulisse. Deus enim omnia potest, 
nec quidquam est quod ab illo vel solo nutu perfici 
nequeat, Necesse autem erat osteudere, adversa- 
rium prz nimia ignorantia et. cavillari solitum, et 
mentis a vero demotz vecordisque animi sermones 
velut sstu quodam effundere. Fingit autem, ut 
verisimilia quadam proferre videatur, non posse 
mortales, quamvis terram universam lateribus 
exlauserint, ad lunzx orbes pertingere. Αἱ nos quo- 
que idipsum assequi non potuisse illius temporia 
homines dicimus. Rei vero causam oper:ze pretium 
est exponere. Non enim dicimus, sicut ille nimirum 
existimat, universi Deum multiplicitate linguarum 


οὖν οἵεται, τὸν τῶν ὅλων θεὸν κατατεμεῖν εἰς πολυ- Β eos, qui civitatem zificabant, out turrim excita- 


γλωσσίαν τοὺς τὴν πόλιν οἰχοδομοῦντας, ftot τὸν ἐν 
αὑτῇ πύργον ἀνιστάντας φαμὲν, εὐεργετοῦντα δὲ μᾶλ- 
Ἄον καὶ εἰχαίων αὐτοὺς ἀναχόπτοντα πόνων. Ἐπειδὴ 
Υὰρ οἱ βραχὺ mpb αὐτῶν γεγονότες ἄνθρωποι, διὰ 
.Ἱολείστην ὅσην τὴν ἑνοῦσαν αὐτοῖς δυσσέθειαν ἄρδην 
ἅπαντες διολώλασι, τὸν καταχλυσμὸν αὐτοῖς ἑπαφέν- 
τος θεοῦ, ταύτῃ τοι δεδιότες μὴ ἄρα πως τοῦτο πα- 
θόντες τὸν αὐτὸν ἐχείνοις ὄλεθρον ὑπομείνωσιν sla- 
αὖθις, αἰσχρῶν τε καὶ ἀνοήτων ἤπτοντο σπουδασµά- 
των. Μονονουχὶ γὰρ τοῖς θείοις σχέµµασι τὸ οἰχεῖον 
ἀντανιστάντες φρόνημα, πύργον ἑαντοῖς ὑπερνέφελον 
ἐγείρειν ἑσπούδαζον, ἀσυνετοῦντες οἱ δείλαιοι : ᾧοντο 
Υὰρ ἴσως ἀμείνους γενέσθαι τοῦ παθεῖν τὸν κατα- 
«πλνσμὸν, εἰ δὴ γέἐνοιτό πως xaX εἰσαῦθις αὐτοῖς, ὡς 


bant, quod illos reformidaret conscidisse, sed po- 
tius uL eis bene facere!, et a vanis laboribus revoca- 
ret. Cum enim omnes homines, qui paulo ante illos 
vixerant, ob plurimam impietatem iumissa a Deo 
eluvione funditus periissent, idcirco veriti ne simili 
casu idem exitium rursus paterentur, indiguis ac 
stultis conatibus animum adjecerunt, Divinis enim 
consiliis sua velut opponentes turrim nubibus ex- 
celsiorem sibi struere tentabant, imprudenter id 
quidem miseri, Putabant enim forte se eluvionem 
superaturos, si rursus illa, ut dixi, ingruente in 
altum se recepissent. Vides hominum temporis il- 
lius peccatum, infecta consilia, conatus irritos, 
glerix& divinse contemptum. Nec enim falsum esse 


ἔφην, ἀναδραμόντες ὑφοῦ. Ὁρᾶς τὸ πλημμµέλημα τῶν C potest omnino quod a Deo promissum est, eluvio- 


τηνικάδε, τὰς ἀνηνύτους βουλὰς, τὸ εἰχαῖον ἐγχεί- 
ρηµα, τῆς ἐπὶ θεῷ δόξης τὸ χατηµελημένον, Ἁμη- 
χανον μὲν γὰρ fv ψευδοεπῖσαι πώποτε, χατακλυσμὸν 
μὴ ἐπαφεῖναι δεύτερον τοῖς ἀπὶ τῆς γῆς τὸν ἐπηγγελ- 
μένον. Ἔφη γὰρ οὕτω πρὸς τὸν θεσπέσιον Nos* « Οὐ 
προσθῄσω ἔτι καταράσασθαι τὴν γῆν διὰ τὰ ἔργα 
τῶν ἀνθρώπων, ὅτι ἔγχειται ἡ διάνοια τοῦ ἀνθρώ- 
πον ἐπιμελῶς ἐπὶ τὰ πονηρὰ ix νεότητος. » Αμῄχα- 
νον δὲ xal ἑτέρως τὴν παναλχη θεοῦ χεῖρα διαδρᾶναί 
φινας, εἶ χολάζειν τοὺς ἁλιτηρίους ἕλοιτο. Ἵνα τοίνυν 
μὴ τῶν ἀναγχαίων εἰς ὄνησιν σπουδασµάτων ἑφέμε- 
vot ἱδροῦν ἕλοιντο χενὰ, διασκἰδνησι θεὸς, xal πο- 
λύχουν αὐτοῖς bvtxev ἠχὴν , ἀντὶ ποινῆς xal δίχης 
τὸ τῆς ἑτερογλωσσίας φάρµαχον ἐπινοῄσας. Ei δὲ 5h 
λέγοι τὸ Γράµµα τὸ ἱερὸν, βεδουλήῆσθαι τοὺς τὸ τηνι- 
χάδε μέχρις οὑρανοῦ τὸν πύργον ὑψοῦν, οὐχὶ δὴ 
πάντως εἰς αὐτὸν ἄραι τὸν οὐρανὺν τὸ χατασχεύασµα 
διεσχέφθαι φαμὲν αὐτοὺς. ἀμήχανον Υάρ. "Ἔθος δὲ 
μᾶλλον τῇ! θεοπνεύστῳ Τραφῇ, χατὰ τὸν χοινὸν 6h 
τοῦτον xai χαθ᾽ ἡμᾶς λόγον, ἀντὶ τοῦ DoD δέχεσθαι 
τὸ εἰς οὗρανόν. Ψάλλει γοὺν ὁ θεαπέσιος Δαθὶδ, χαὶ 
ὑπερθολητικῷ χρῆται λόγῳ περὶ τῶν &v τῇ θαλάσσῃ 
ναντιλλοµένων *. «€ Ol χαταδαίνοντες εἰς θάλασσαν àv 
πλοίοις, ποιοῦντες ἐργασίαν àv ὕδασι πολλοῖς ' αὐτοὶ 
εἶδον τὰ ἔργα Κυρίου, xal τὰ θαυμάσια αὑτοῦ iv τῷ 
βυθῷ. Αναθαίνουσιν ἕως τῶν οὐρανῶν, xat καταθαί- 


5 Gen, vin, 34. ** Psal. cvi, 25-26, 


e 


nem alteram in orbem non immissurum. Sic enim 
divinum Noe allocutus est : « Non adjiciam ultra 
maledicere terrz propter opera hominum , quia 
intenta est cogitatio hominis studiose ad mala a 
juventute 55. » Alioqui fieri non potest, υἱ przepo- 
tentem. Dei manum quidam effugiant, si punire 
scelestos voluerit, Ne igitur relictis studiis ad 
usum necessariis, frustra sudarent, dissipavit illos 
Deus, et multiplicem vocem immisit, poenz loco ac 
supplicii diverse lingue excogitato remedio. Quod 
si Scriptura sacra dieat temporis illius hÉmines 
voluisse ad celum usque turrim. excitare, 337 
non lamen omnino? in animum illos induxisse 
dicimus, ut ad ccelum usque substructionem hauc 
attollerent ; id enim fleri nequaquam — potest. 
Sed divinitus inspirata Scriptura solet, com- 
muni nostro loquendi more, in celum dicere pro 
in alium, Ergo divinus David etiam hyperbolico 
orationis genere usus canit de nautis in mari navi- 
gautibus : « Qui descendunt in mare navibus, fa- 
cientes operationem in aquis multis : ipsi viderunt 
opera Domini, et mirabilia ejus in profundo. Α5εει- 
dunt usque ad caclos, et descendunt usque ad abys- 
608 **. » Porro quandoquidem Aloidarum mentio- 
uem fecit, et fabulze auctorem nomina!, quem sane 
miratur, qui el ipsi, quorum cultor est, deorum 


71i 


S. CYRILLI ALEXANDRÍNI ARCIIEP. 


712 


originem tradidit, age, et nos aliquid de hoc dieà- A νουσιν ἕως τῶν ἀδύσσων. » Ἐπεὶ δὲ διαμέμντται τῶν 


mus. Quid adeo mirum, o boue, si olim juvenes 
fuerunt corporis robore pristantes, ardentes ct 
superbi, fastu pleni, et supercilium in coelum tol- 
lentes, quorum mores cujusmodi fuerint, significare 
volens, velut. exempli vice, ut opinor, magnum 
quiddam et amplnm supra modum eis tribuit, quasi 
id sibi nempe proposuissent, ccelum sibi perviuin 
reddere, si demuni fleri posset ut qui montes al- 
titudine cseteros maxime superant, alii aliis impo- 
nerentur. Sed sive Homerus hoc commentus sit, ac 
velut fabulosum repudiatum sit, sive aliter se ha- 
best, nihil ad nos. Caeterum cum scribat, nos 
Mosis tiistoriis animum adjicere, ac nihilominus de 
Dei cognitione gloriari audere, dic, quaeso, quid fa- 
ctum dicat quod fieri nequeat? Detur enim, eos qui 
turrim nubibus altiorem excitare prz? nimia vecor- 
dia in. animum induxerant a vero aberrasse, et 
damnatis consiliis adhzsisse, quemadmodum et 
Aloei duo filii; quid ad Deum? Nam si conatum 
liunc pertinuit, idque Moses scriptum reliquit, at- 
gumentis ostendat, οἱ mox cessalo. Sin autem vauis 
sudoribus dementes quosdam liberavit, quid frustra 
eonviciatur, et effrenata lingua nugatur, addens : 


Αλωαδῶν, xat μυθοποιὸν elvat. φησιν, ὃν δὲ ἔχει 
θαυμάσας τὸν xal αὐτῶν τῶν θεῶν, ὧν γἔγόνε λάτρις, 
παραδόντα αὐτῷ τὴν) γένεσιν φέρε βραχύ τι xal 
ἡμεῖς περὶ τούτου λέγωμεν. Τί τὸ παράδοξον, & xdv, 
εἰ κατὰ χαιροὺς γεγόνασίτινες veavíat tf] τοῦ δώματος 
εὐρωστίᾳ διαπρεπεῖς, θερμοὶ καὶ ἀγέρωχοι, xal 
ὑπεροψίας ἔμπλεω, τὴν δὲ ὀφρὺν αἴροντες εἰς obpa- 
νὸν, ὧν τοὺς τρόπους ὁποῖοί τινες σαν χατασημῆναι 
βεθουληµένος, ὡς ἓν εἴδει παραδείγµατος, χαθάπερ 
ἐγώμαι, μέγα τι xot ἑἐξαίσιον ὑπερθολιχῶς αὐτοῖς 
ἀνάπτει λέγων , ὡς ἣν δήπου σχοπὸς αὐτοῖς τάχα 
που xai βάσιμον ἑαυτοῖς ἀποφΏναι τὸν οὐρανὸν, εἷ- 
περ ἣν πως ἐφιχτὸὺν τὰ ὅτι μάλιστα τῶν ὁρῶν ἡρ- 
μένα τὴν ἐπ ἄλληλα θέσιν δύνασθαι λαβεϊν. Αλλ᾽ 


D εἴτ' οὖν Ομήρῳ ταῦτα διέψευσται, xal προσέῤῥιπται 
"κατὰ τὸ μυθῶδες , εἴτ οὖν xal ἑτέρως ἔχει, πρὺς 


ἡμᾶς οὐδέν, Ἐπειδὴ δέ φησιν, ὅτι Τοῖς Μωσέως δι- 
ηγήµασιν ἐνιέντες τὸν νοῦν, ἔτι τολμᾶτε θεοῦ γνῶ- 
σιν αὐχεῖν, πῶς, εἰπέ µοι, cl τῶν ἁμηχάνων γενὲ- 
σθαι φησίν; Ὡμολογήσθω γὰρ ὅτι οἱ τὸν ὑπερνέφε- 
)ov ἀναστῆσαι πύργον ἐκ πολλῆς ἄγαν ἀπυπληξίας 
προτεθυµηµένοι, τοῦ εἰχότος διηµαρτήχᾶσι, xax ἓν- 
νηιῶν εἴσω γεγόνασι τῶν χατεγνωσµένων, χαθάπερ 


ἀμέλει χαὶ οἱ δύο παΐδες ᾽Αλωέως, τ' οὖν πρὸς Θεοῦ; El μὲν οὖν πεφόθηται τὸ ἐγχείρημα, xal τοῦτο Yé- 
γρᾶφεν 6 Μωσῆς, ἐλεγχέτω xal πεπαύσοµαι. El δὲ ἱδρώτων χενῶν ἔπαυσεν ἀσυνετοῦντάς τινας, τί δια- 
λοιδορεῖται µάτην, xaX ἁμέτρως ἀθυροστομεῖ, προσεπάγων' 


JULIANUS. 


Rursus ad illud redeo. Linguas quo paeto Deus ο 


confudit, a Mose dictum est. Allata causa est, quod 
timuit ne quid contra se niolirentur, parato sibi 
ad colum ascensu, cum lingua inter se 6ἱ animo 
convenirént, 198 Ren autem. quomodo fecit? 
Descendens e ccelo, cum facere non posset desu- 
per, ut videtur, nixi in terram descendiaset. De 
morum autem ac legum differentia, neque Moses, 
που quivis alius declaravit; licet omnino majus sit 
discrimen in legibus ac moribus hominum, quam 
lingua. Quis enim Grecorum cum sorore, quis cum 
flia, quis eum maire misceri oportere dicit? At- 
qui Pérsx bonum id ststuunt. Quid me necesse est 
sigillatim enarrare, quam retinentes libertatis et 
jmpatientes jugi sint Germani, quam tractabiles 


IOYAIANOZ. 


Ἐπάνειμι δὲ αὖθις πρὸς ἐχεῖνο. Τὰς μὲν γὰρ δια» 
λέχιυνς ὅπως συνέἐχεεν ὁ θεὺὸς, εἴρηχεν 6 Μωσῆς» 
την μὲν αἰτίαν, ὅτι φοθτθεὶς pf; τι χατ αὐτοῦ πρά- 
ξωσιν, ἑαυτοῖς προσδατὸν τὸν οὐρανὸν ἀπεργασάμε- 
vot, ὁμόγλωττόι ὄντες xal ὀμόρρονες ἀλλήλοις. Τὸ 
πρᾶγμα δὲ ὅπως ἐποίησεν; "Ότι κατελθὼν EE οὖρα- 
νοῦ, th δυνάµενος ἄνωθεν τὸ ποιεῖν, ὥς ἔοικεν, εἰ 
ph κατῆλθευ ἐπὶ τῆς γής. Ὑπὲρ δὲ τῆς xatá τὰ ἔδη 
καὶ τὰ νόµιµα διαφορᾶς, οὔτε Μωτῆς, οὔτε ἄλλος 
ἀπεσάφ]ῃσέ τις * χἀἰτοι τῷ παντὶ μείζων ἐστὶν dj περὶ 
τὰ νόμιμα xaX τὰ πολιτικὰ τῶν ἐθῶν Ev τοῖς ἀνβρώ- 
ποις, τῆς περὶ τὰς διαλέχτους διαφορᾶς. Τίς γὰρ 
Ἑλλήνων ἁδελφῇ, τίς δὲ θυγατρὶ, τὶς δὲ μητρί φηόι 
δεῖν µίγνυσθαι; Τοῦτο δὲ ἀγαθὸν Πέρσαις xplvevat. 
Τί µε yph κχαδ᾽ ἕχαστον ἐπιέναι τὸ φιλελεύθερ]ν τε 


et inangueti Syri, Per&z, et Parthi, eL omnes omni- [) xai ἀνυπόταχτον Γερμανῶν ἐπεξιόντα, τὸ χειρόηθες 


no qui ad orientem aut meridiem incolunt Bar- 
bari, et quotquot regios dominatus eolunt. Si ergo 
sine providentia majore aut diviniore hiec €ontige- 
rant, quid majora et digniora quzriinus, et frustra 
eolimus eum qui nihil providet? Cui enim cura 
nulla est de vita, moribus, consuetudinibus, insti- 
tutis, legibus, et statu civium, num ultra decet a 
nobis cultum sibi deposcere? Nequaquam. Videte 
quantam in absurditatem labatur oratio. Nam bo- 
. morum, quiecunque in humana vita spectantar, prin- 
cipem locum tenent animi bona ; posteriorem, cor- 
poris. Si ergo nostrarum animarum bona contemi- 
psit, neque naturalis nostre compositionis curam 
habuit, neque doctores misit aut legislatores, sicut 


xaY τιθασσὺν Σύρων xoi Περσῶν, xa Πάρθων, xai 
πάντων ἁπλῶς τῶν πρὸς ἕω καὶ πρὸς μεσημδρίαν 
Ῥαρδάρων, xai ὅσα xaX τὰς βασιλείας ἀἁγαπᾷ χεχτη- 
μένα δεσποτιχωτέρας. Ei μὲν οὖν Ἀπρονοίας ἄνευ 

εἰζονος xai θειοτέρας ταῦτα συνηνέχθη, τὰ µείξω 
καὶ τιμιώτερά τί περιεργαζόµεθα, xat µάτην θερα- 
πεύομεν τὸν μηδὲν προνοοῦντα; "Q γὰρ οὔτε βίων, 
οὔτε ἠθῶν, οὔτε τρόπων, οὔτε εὐνομίας, οὔτε πολι- 
τιχῆς ἐμέλησε χαταστάσεως, ἄρ' ἔτι προσήχει µετᾶα- 
ποιεῖσθαι τῆς παρ) ἡμῶν τιμῆς; Οὐδαμῶς. Ὁρᾶτε 
el; ὅσην ἡμῶν ἁτοπίαν ὁ λόγος ἔρχεται. Τῶν ΥὰΡ 
ἀγαθῶν ὅσα περὶ τὸν ἀνθρώπινον βίον θεωρεῖται, 
ἡγεῖται μὲν τὰ τῆς φυχῆς, ἔπεται δὺ τὰ τοῦ σώμα” 
τος. El τοίνυν τῶν Φυχικῶν ἡμῶν ἀγαθῶν κατωλιγώ- 





71$ 


CONTRA JULIANUM LIB. iV. 


11d 


Ρησεν, οὔτε τῆς φυσικῆς ἡμῶν χκατασκευῆς Ttpovon- A Hebrmis tempore Mosis, et past illum prophetas ; 


σάµενος, οὔτε ἡμῖν πέμψας διδασκάλους ἢ νοµαθέτας, 


ὥσπερ τοῖς Ἑδραίοις χατὰ τὸν Μωσέα, καὶ τοὺς ἐπ᾽ 


εὐχαριστεῖν, 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


"Oct μὲν οὖν καὶ ψευδηχορεῖ καὶ ἁλαζονεύεται, 
καὶ τῶν ἀληθῶν πεφρόνηκεν οὐδὲν περὶ θεοῦ, φθά- 
σαντες ἤδη προείποµεν. Οἴεται γὰρ δὴ xaX δέους ἡτ- 
τῆσθαί ποτε τὸν ἀκβρατον νοῦν, καὶ οὐδὲν ἰσχύέαι 
διελεῖν εἰς «πολυγλωσσίαν τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, εἰ μὴ 
χαταδέθηχεν kv αὐτῇ, τὰ ἄνω mov τάχα μεθεὶς, xa 
τῶν ὑπερτάτων θρόνων ἀποκηδήσας. Φαίη δὲ ἂν πρὸς 
τοῦτο, οἶμαι, τὶς αὐτῷ; Περὶ Θεοῦ σοι λόχος, ὦ τᾶν, 
τοῦτο δὴ τὸ σύμπαν, ἀποῤῥήτοις τιοὶν ἑνεργείαις 


quanam de re ipsi rite gratias agemus? 
ἐχείνφ προφῆτας" ὑπὲρ τίνος ἕξομεν αὐτῷ χαλῶς 


CYRILLUS. 


lgitur et. mentiri eum, et arroganter facere, et 
vere de Deo loqui nihil curare, jam antea diximus. 
Existimat nempe etiam timore victam fuisse men- 
tem insuperabilem, neque mortales in varias linguas 
dividere potuisse, nisi in terram forsan descendisset, 
supernis sedibus relictis. Sed aliquis, opinor, sic il- 
lum compellabit : De Deo sermo tibi est, amice, qui 
hoc universum arcana quadam vi condidit, qui om- 
nem mebptem superal, ad quem divinus quoque Da- 


τεχτηναµένου, xul παντὸς ὄντος ἐπέχεινα vou, πρὸς B vid canit : « Quo ibo a Spiritu tuo, et 3 facie tua 


ὃν καὶ ὁ θεσπέσιος φΦάλλει Δαθίδ’ «Ποῦ πορευθῶ ἀπὸ 
τοῦ Πνεύματός σον, xat ànb τοῦ προσώπου σου ποῦ 
φύγω; Ἐὰν ἀναθῶ εἰς τὸν οὐρανὸν, σὺ ἐχεῖ εἴ : ἐὰν 
καταδῶ εἰς τὸν (nv, πάρει.  Μεστὰ γὰρ τὰ πάντα 
αὐτοῦ. Καὶ πρός Υε τούτοις ἡμᾶς ἐμποδοῖ λέγων αὖ- 
εὸς ὁ Σωτήρ; « Μὴ οὐχὶ τὸν οὐρανὸὺν xaX τὴν γῆν 
ἐγὼ πληρῶ, λέχει KÓptoc ; » Εἶτα πῶς οὐχ αἰσχύνο- 
ται λέγων, ὡς εἰ μὴ χατῆλθεν ἐπὶ τῆς γῆς, οὐδὲ 
ἂν ἴσχυσε κατατεμεῖν εἰς πολνγλωσσίαν τοὺς τὸ 
τηνιχάδε; "H τάχα που, κατὰ τὸ ἀληθὲς, xal σωµα- 
τιχκὴν οἵεται γενέσθαι τὴν χαταφοίτησιν, καὶ ἀωµά- 
των υόµοις τὴν ἀσώματον ὑποφέρει φύσιν, χαὶ ταῖς 
κατὰ τόπον μεταδατιχαῖς κινήσεσι χεχρῆσθαι νοµί- 
ζειν τὸ ἄτοπον, xal ἀμέγεθες, χαὶ ἡμοιρηχὸς όλο- 
τρόπως τοῦ περιορίζεσθαι δεῖν. El δὲ 6h τὴν φωνὴν 
χατειρωνεύεται τοῦ Μωσέως, χαθιχέσθαι γεγραφότος 
ἄνωθεν ἐπὶ τῆς Υῆς τὸν ὅλων θεὸν, γνόηκεν ὅτι ταῖς 
ἀνθρωπίναις προσχρῆται φωναῖς, τὸ µέτριον εἰς λό- 
ους τῆς ἀνθρώπου φύσεως οὐχ ἡγνοηχώς ' οὐ γὰρ 
ἔχει φωνὰς τῇ δόξῃ τοῦ Θεοῦ φιλονεικεῖν δυναµέ- 
νας. Ἐπειδὴ δὲ πολυπραγμονεῖ , πῶς ἄρα χαὶ πόθεν 
ἓν τοῖς ἔθνεσιν, ἡθῶν τε καὶ νόµων ὁρᾶται διαφορὰ, 
xe V Μωσέα μὲν, fito: τοὺς μετ αὐτὸν Υεγονότας προ- 
φῄήτας, οὐδὲν τὸ παράπαν περὶ τούτων εἰπεῖν * εἶτα 
ες διαφορᾶς τοὺς τρόπους ἀναμετρούμενος, Ἕλλησι 
piv, καὶ Ῥωμαίοις 5) ἀπεχθείας γενέσθαι πολλῆς, 
τὸ μητρογαμεῖν καὶ ἁδελφῶν εὐναῖς ἐπιτίθεσθαι, 
τετιμῆσθαί γε μὴν αὐτὸ παρ) ἑτέροις * ἁποδέχεται δὲ 
τὸ ἑξήνιον Γερμανῶν, xaX μὴν τὸ χειρόηθες ἑτέρων * 
εἶτα γράφεται τῆς ἐφ᾽ ἡμῖν ῥᾳθυμίας τὸν τῶν ὅλων 
θεὺν, εἰ μὴ γέγονεν αὐτὸς ὁριστής τε χαὶ φοµοθέτης 
τῶν οὕτως αἰσχρῶν, παὶ τῶν ἐπιειχείᾳ χατεστνγη- 
µένων. qépe 0h λέγωμεν αὐτῷ ' Πλημμελεῖς , ἄν- 
θρωπε * τοῖς μὲν γὰρ τὸν οὐρανομήχη πύργον xat- 
εσκενασµένοις παραλογώτατα, πρὸς ζημίας ἣν τότε 
τῆς ὁμοφωνίας τὸ χρημα ' τοιγἀρτοι τὰς γλώττας 
αὐτῶν συνἐχεεν ὁ χαὶ νοῦ xa λόγου δημιουργός. Τό 
qt μὴν εἰς Ίθη xai τρόπους κατ οὐδὲν ἀλλήλοις 
αυµδαίνοντα τὰ ἔθνη διενεγχεῖν, πῶς ἂν ἥρμοσε τῷ 
φιλαγάθῳ θεῷ ; Αἰτίαν γὰρ ἔχει, xal ἵν' οὕτως εἴπω, 
γένεσιν τὸ συμδὰν, τὸ μὴ πάντας ἑλέσθαι τιμᾷν τὴν 


9 Psal. cxxxvitt, 7, δ. 59 Jerem. xxu, 24. 
PaTBOL. Gn. LXXVI. 


. quo fugiam? Si ascendero in celum, tu illic es; 
si descendero in infernum, 3468 57.» Plena enim 
1939 illo sunt omnia. Ad liae nos confirmat Servator 
ipse, dicens : « Nunquid coelum et terram ego im- 
plee, dicit Dominus *5-5*? ; At quomodo non pudet 
dicere, nisi descendissel in terram, non potuisse 
temporis illius homines in varias linguas dividere? 
Nisi forte revera descensum corporeum fuisse pu- 
tat, et corpurum legibus incorpoream naturam sub- 
Jicit, et de loco in locum progressione motum exi- 
stimat, quod et loci, et magnitudinis, et cíircum- 
scriptionis omnino expers est. Sin autem Mosen 
irridet, quod scripserit in terram ex alto venisse 
universi Deum ; humano more loqui nescit , quippe 
qui sciebat verba ad captum humana naturz at- 
temperari oportere, cum sermones non haberet 
divin; pares majestati. Quando vero curiosius 
sciscitatur, quomodo demum eL unde gentes mori- 
bus »c legibus differre cernantur, et Mosen qui- 
dem, aut qui exceperunt illum propheta, nullam 
de his prorsus facere mentionem ait; tum differen- 
tie rationes expendens Gr:eeos quidem et Roma- 
nos mirum in modum incestas cum matribus soro- 
ribusque nuptías detestari, apud alios tamen ipsum 
in pretio habitum, probat vero Germanorum effre- 
natos mores, et aliorum item mansuetoa : postea 
universi Deum negligentie in nos accusat, nisi 
fuerit ipse auctor ac legislator rerum adeo turpium 


p οἱ 3b aequitate abborrentium. Age, sic illum com- 


pellemus : Erras, o bone. lilius in coelum excelsse 
turris insanissimis molitoribus nocebat ejusdem 
lingus consensio : proinde linguas eorum confudit, 
mentis ac sermonis opifex. Quippe gentes, quae 
moribus ac ritibus nequaquam inter se consenti- 
rent, dividere, quo pacto Deo convenisset boni 
amanti? Quod enim contigit causam babet, et, ut 
ita dicam, ortum, ex eo quod non omnes honestam 
et inculpatam vitam amplecti velint, Naturam enim 
nullius egentem boni, et rerum utilium cognitione 
sponte sua preditam, ab Opifice rerum omnium 
nos accepisse dicimus. Quam sententiam nostram 


23 


Ab 


S. CYRILLI ALEXANDRINI] ARCHIEP. 


116 


divinitus inspirata Scriptura adjuvat. Plurimz si- A εὐχλεᾶ καὶ ἀμώμητον ζωήν. Thy μὲν yàp ἀνθρώπον 


quidem voluptates et variarum perturbationum im- 
petus corrumpunt cor, et a recta ratione "mentem 
uniuscujusque deturbant, et quibus quisque malis 
140 patet, his ille necessario subjicitur. Sui juris 
enim est et ad arbitrium suum mens cujusvis ho- 
minis soluta. Quare, licet malis legibus quidam ad 
id, quod rectum non est, instituti sint , ad meliora 
facile se transferent et tilia, si velint : cum natu- 
re legibus ad turpia non sint astricti, neque vin- 
vulis quibusdam inextricabilibus ad aliquid contra 
voluntatem coacti, sed liceat unicuique , uti dixi, 
ferri ad id quod melius est. Quam ob causam igi- 
tur dixit, non sine Numine nobis esse putanduin 
gentes esse distributas juxta legum ac morum dis- 
crimina ? At nunquid omnes confitebuntur, si om- 
nibus mortalibus propositum ac voluntas fuisset 
Dei nutu vivere, unum morem omnium futurum 
fuisse, omnibus ad probe agendum propensis, unam 
preterea legem ac vivendi rationem ? Posteaquam 
autem, ut dixi, relicta, quae vere digua est bomine, 
vita, repudiataque meliore legitima el Deo accepta 
vivendi ratione, turpem et corpoream 46 bellui- 
nam ejus loco suscepimus, et aurea zneis, ut Ho- 
merus ait, mutavimus , el voluptatibus victi, res 
Jonge utilissimas a lergo reliquimus , praesentem 
voluptatem" utili preferentes : eam ob rem sane 
moribus distimcti sumus , alii quidem non omnino 
vituperandis, alii deterioribus. Ne ergo hanc ob 
causam Deum accuset, quasi nostri curam neglexe- 
rit, et naturalem nostram conditionem contenpsé- 
rit. Si enim norat aliquos eorum qui in ccelis de- 
gunt, ortam diversum sortitos naturtamque ἃ no- 
stra diversam, mon amplius, ut opinor, de homi- 
nibus loquitur. Nam si extra humanitatis rationem 
ac nomen positi sunt, non perinde ac nos estimandi 
erunt, sed quasi diversa quedam animalia ba- 
bendi, nec ullo nodo hominibus similia. Ceterum 
prodeat in medium, ac talem aliquem ostendat, ne 
vanam in illum reprehensionem suscepísse videa- 
iur, qui Opificem ait negligenter nos condidisse. 
Sed nunquam id sane poterit; imo vero fallitur, 
ut dixi, et forte naturas cum moribus ac legibus 
eodem numero habet. Porro Mosen ae legem, 
adeoque prophelas , gentium inultitadini a Deo tra- 
ditos, proximis libris. abunde demonstravimus. - 
Ostendimus enim 1441 Abrabami progeniem, imo 
ipsum divinum Abraham, cum esset alienigena, et 
a Chaldzis oriundus, vocatum esse a Deo ad cogni- 
ionem veritatis. Quin et Zgypti incolas idolorum 
cultui addictos intercedente Mose Deus servavit, et 
ad rectum sincerunique vitz» genus data lege insti- 
tuit. Unde, si recte rem zstimare volumus, primitie 
vocationis gentium jure 1erito fuisse intelligitur 
Abraham, et ejus posteri. Missus ilem est Jonas 
propheta Ninivitis pradicaturus; nec uliro 6416 
profectus est, verum Deo jubente, ut. illud iter ca- 
peaseret, missus est. Omnia enim potestate sua 
continet, cum sit omnium conditor ac Dominus. 


φύσιν, ἀνενδεᾶ παντὸς ἀγαθοῦ, xal τῆς bmetfpnc 
τοῦ συμφέροντος λαχοῦσαν, αὐτομαθῃ τὴν xthsw 
γενέσθαι φαμὲν παρὰ τοῦ πάντων Δημιουργοῦ. Συλ- 
λαμθάνεται δὲ τοῖς παρ) ἡμῶν λόγοις dj θεόπνευστος 
Γραφή. Πλεῖσταί γε μὴν ἡδονάὶ, xal παθῶν ποιχίλων 
ἐπιφοραὶ χαναφθείρουσι τὴν xapblav, xat λογισμοῦ 
τὸν ἑχάστου νοῦν ἀποφέρουσι, xat οἷς ἂν Υἐνοιτό τις 
ἁλώσιμας τῶν xaxov , τούτοις αὐτὸν xal ὑποχεῖσθαι 
δεῖν ἀναγκαῖον. Αὐτόνομος γὰρ χαὶ ἀφειμένη πρὺς 
δοχοῦν ἡ παντὺὸς ἀνθρώπου διάνοια. "Bare καὶ εἰ νό- 
pot; φαύλοις πεπαιδαγώγηνταί τινες πρὸς τὸ μὴ 
ἔχον ὀρθῶς, εὐχόλως ἂν μµεταφοιτήσειαν πρὸς τὰ 
&pelv xat ὀνησιφόρα ἐθελονταὶ, οὐ νόµοις φύσεως 
κατειργµένοι πρὸς τὰ αἰσχίω, οὔτε μὴν ὀλχοῖς τισιν 


B ἀναγχαίοις πρὸς τὸ παρὰ βούλησιν χαταθιαζόµενοι, 


ἀλλ’, ὡς ἔφην, ἑνὸν ἐλευθέρως µεθορμίζεσθαι πρὺς 
τὸ ἄμεινον. "AvO' ὅτου δῇ οὖν οὐκ ἀθεεὶ δεῖν ἔφη νο- 
µίζειν ἡμᾶς τὰ ἔθνη διατετμῆσθαι πρός τε τὰς t0uy 
καὶ νόµων διαφοράς; Καΐτοι πῶς οὐχ ἁπαστισοῦν 
συµφήσειεν ἂν, ὡς εἴπερ ἣν ἅπασι τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς 
σχοπὸς xai βούλησις κατὰ τὸ θεῷ δοχοῦν διαδιώναι 
φιλεῖν, τρόπος ἣν ἁπάντων εἷς, ἀπονενευχότων ὁλο- 
τρόπως εἰς ἀγαθουργίαν, ἔτι γε μὴν καὶ πολιτεία xal 
νόμος; Ἐπειδὴ δὲ, ὡς ἔφην, τοῖς ἀνθρώποις πρε- 
“πούσης ζωῆς ἀλογήσαντες, xol τὴν ἀμείνω µεθέντες 
xaX ἐννομωτάτην xal θυµήρη τῷ Θεῷ πολιτείαν͵ την 
αἰσχίω καὶ σωματικὴν κτηνοπρεπῶς ἀντηλλάγμεθα 
χρύσεα χαλκείων, χατὰ τὸν Ὁμήρου μῦθον, καὶ πολὺ 
ἡδοναῖς ἠττώμενοι, κατόπιν ἐρχόμεθα τῶν ὅτι μάλι- 
στα λυσιτελεστάτων , tb παραυτίκα τερπνὸν τοῦ 
χρησίµου προτάττοντες * ταύτῃτοι, πρὸς ήθη xo 


“τρόπους διενηνέγµεθα΄ οἱ μὲν, οὐχ εἰς ἅπαν xos- 


εψεγµένους * οἱ δὲ, τὴν χείρω λαχόντας ψῆφον. Μὴ 
τοίνυν ταυτησὶ τῆς αἰτίας ἕνεχα Υραφέσθω θεὺν, ὡς 
τῆς ἐφ᾽ ἡμῖν μεληχότα προνοίας, xal τῆς φυσιχῆς 
ἡμῶν κατασχενῆς ὁλιγωρήσαντα. El μὲν γὰρ ἔγνω 
τινὰς τῶν τελούντων ἓν οὐρανοῖς λαχόντας Τένετιν 
ἑτεροφυᾶ, καὶ φύσεως ὄντας οὐ τῆς καθ᾽ ἡμᾶς ᾽ οὗ» 
κέτι μὴν, ὥς γε οἶμαι, περὶ ἀνθρώπων ἐστὶν ὁ λόγος 
αὐτῷ. El γὰρ ἔξω τέθεινται τοῦ τῆς ἀνθρωπότητος 
ὅρου τε xal λόχου, εἷεν ἂν καθ’ ἡμᾶς οὐχέτι ποθὲν, 
ἑτεροφυᾶ δέ τινα ζῶα χαὶ xav' οὐδένα τρόπον &v- 
θρώποις προσεοιχότα. Πλὴν εἰς μέσον ἡκέτω, xol 


D τινα δειχνύτω τοιοῦτον, ἵνα μὴ δοχῶμεν elxalav xa*' 


αὑτοῦ ποιεῖσθαι τὴν ἐπίπληξιν, ῥᾳθυμῆσαι λέγοντος 
πὸν Δημιουργὸν , τῆς φυσιχῆς ἡμῶν χατασχευῆς. 
'AXX οὐκ ἂν ἔχοι ποθέν * σφάλλεται 6b μᾶλλον, ὡς 
ἔφην, xal τάχα που τοῖς ἔθεσί τε xal νόµοις εἰς ταν- 
τὸν τίθεται xal τὰς φύσεις. "Ότι δὲ καὶ Μωσέα, xal 
vép.ov, καὶ μὴν καὶ προφήτας ταῖς τῶν ἐθνῶν ἀγέλαις 
δεδώρηται θεὸς, διεσάφησεν ἡμῖν ἐν τοῖς προλαδοῦσιν 
ὁ λόγος διαρκῶς ' ἀπεφάνθη γὰρ, ὅτι xal οἱ ἐξ al- 
pato; ᾿Αδραὰμ, μᾶλλον δὲ xai αὐτὸς ὁ θεσπέσιος 
᾽λθραὰμ, ἀλλογενὴς ὑπάρχων, καὶ ἐκ γῆς Χαλδαίων, 
χέχληται πρὸς ἐπίγνωσιν ἀληθείας παρὰ θεοῦ. Καὶ 
μὴν καὶ τοὺς ἓν Αἰγύπτῳ ταῖς τῶν εἰδώλων λα” 
τρείαις ὑπενηνεγμένους σέσωχε θεὺς, διὰ μεσίτου 
Μωσέως, καὶ πεπαιδαγώγηχε νόµῳ πρὸς τὸ εὐθὺ xal 








1] CONTRA JULIANUM LIB. iV. 78 


ἁδιαθλήτως ἔχον. Ὥστε κατά γε τὸν ἀκριδῆ τοῦ πρά- A Iste vero contractam ejus potentiam existimat, et 
Ύματος λογισμὸν, ἀπαρχὴ τῆς τῶν ἐθνῶν κλήσεως vix αἆ fines usque Judaice regiouis pertinere, ac 
νοοῖτ᾽ ἂν εἰχότως γεγονὼς ὁ ᾿Αθραὰμ, xal μετ οἱ sorte veluti quàdam obtigisse, ut solis Israelitis 
ἐχεῖνον οἱ ἐξ αὐτοῦ. ᾿Απέσταλται δὲ καὶ ὁ προφήτης µΡῥιεφεβδοί: csterum ab aliis gentium przfectis haud 
Ἰωνᾶς διαχηρύξων τοῖς ἐν Νεγενῆ, καὶ οὐκ αὑτόμολος — multum distare, quos ultro citroque deos appellat 
Tv, ἀλλὰ θεοῦ προστάττοντος τὴν ἀποδημίαν ἑστέλ- «0 demonas. Rursus enim inquit : 

λετο. Κατεξουσιάζει γὰρ τῶν ὅλων, ὅτι xal ἁπάντων ἐστὶ γενεσιουργὸς καὶ Κύριος. 'O δὲ συνεστάλθαι μὲν οἵε- 
ται τὴν ἐξουσίαν αὐτοῦ διῆκειν μὲν μόλις ἄχρι τερμάτων δύνασθαι τῆς Ἰουδαίων χώρας, xal χλῆρον 
ὥσπερ τινὰ λαχεῖν αὐτὸν τὸ χρῆναι χρατεῖν τάχα που µόνων τῶν ἐξ αἵματος Ἱοραῇλ’ καὶ μὴν καὶ ὀλίγα 


διενεγχεῖν τῶν ἑτέρων ἐθναρχῶν, οὓς ἄνω τε καὶ κάτω 'θεοὺς ὀνομάξει xal δαίμονας. Ἔφη γὰρ πάλιν" 


10ΥΛΙΑΝΟΣ. 


᾽Αλλ)ὁρᾶτε μὴ mote xai ἡμῖν ἔδωχεν ὁ θεὺὸς, οὓς 
ὑμεῖς ἡγνοήχατε θεούς τε xal προστάτας ἀγαθοὺς, 
οὐδὲν ἑλάττονας τοῦ παρὰ τοῖς Ἑθδραίοις ἐξ ἀρχῆς 


JULIANUS. 


Sed videte nunquid Deus nobis etiam dederit eos 
quos ignoratis, et deos, et praesides bonos, nihilo 
inferiores illo quem ab initio Hebrzi coluerunt 


τιµωµένου τῆς Ἰουδαίας, ἧσπερ ἐχεῖνος ἔλαχε µόνης B preside Jude, quam ille unam regendam nactus 


προνοεῖν, ὥσπερ ó Μωσῆς ἔφη, xaX οἱ pec! ἐχεῖνον 
ἄχρις ὑμῶν. EL δὲ 6 προσεχἠς εἴη τοῦ κόσμου Δη- 
μιουργὸς ὁ παρὰ τῶν 'E6paltov τιμµώµενος , ὅτι xal 
βέλτιον ὑπὲρ αὐτοῦ διενοήθηµεν ἡμεῖς, ἀγαθά τε 
ἡμῖν ἔδωκεν ἐχείνων μείζονα, τά τε περὶ ψυχὴν xai 
τὰ ἑκτὸς, ὑπὲρ ὧν ἐροῦμεν ὀλίγον ὕστερον ' ἔστειλέ 
τε xal b ἡμᾶς νοµοθέτας, οὐδὲν Μωσέως χείρονας, 
εἰ μὴ τοὺς πολλοὺς μαχρῷ χρεΐττονας. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 

Ὀὐκχοῦν ἐπειδήπερ ἐξ ὧν γέγραφεν ὁ Μωσῆς, xa. 
ol μετ) αὐτὸν γεγονότες ἅγιοι προφΏται, πειρᾶται 
᾿δέιχνύειν, ὅτι καὶ µόνης τῆς Ἰουδαίας ἐχράτει θεός’ 
φέρε 5h, φέρε χρειωδέστατα xal ἀναγχαίως ὥσπερ 


est, quemadmodum Moses dixit, et quotquot illum 
exceperunt, ad vos usque. Quod mundi proximus 


. Sit Opifex ille, quem Hebraei colunt, quia et nos de 


illo melius sensimus, bona utique nobis dedit quam 
illis ampliora cum animi tum corporis, de quibus 
paulo post dicemus; et nobis legumlatores misit 
nihilo Mose deteriores, nedum plures multo pra- 
staniores, 


CYRILLUS. 

Cum igitur ex iis que scripsit Moses, et qui se- 
cuti sunt illum sancti prophetze , ostendere conetur 
soli Jude: Deum przfuisse; agedum retro velut 
oratione conversa, mendacium ejus utilissime ac 


ἀνόπιν τὸν λόγον ἀνασειράξοντες ψευδοεποῦντα δει- ϱ necessario detegamus. Quippe Moses anum quidem 


χνύωμεν. 'O Ὑάρ τοι Μωσῆς, ἕνα μὲν τὸν φύσει xal 
ἀληθῶς διεχἠρυξε Θεὸν , τὸν ἀνωτάτω, χαὶ ὑπὲρ 
πάντας, xai παντὺς ἐπέχεινα γενητοῦ. Καὶ τόδε τὸ 
σύμπαν διατεχτήνασθαι φησὶν αὐτὸν, OU Υἱοῦ iv 
Ἠνεύματι, χαὶ τοῦτο ἡμῖν διὰ μαχρῶν Ίδη σεσαφῇ- 
νισται λόγων. 'O δὲ χρηστὸς οὑτοσὶ τὸν ἀνωτάτω τε 
xai ὑπὲρ πάντας xal παντὸς ἐπέχεινα γενητοῦ, xal 
τῆς χατὰ πάντων κυριότητος οὐσιωδῶς λαχόντα τὴν 
δόξαν, τοῖς ἀχαθάρτοις δαίµοσι τιθεὶς ἐναρίθμων 
Ὅρᾶτε, φησὶ, µήποτε xal ἡμῖν ἔδωχεν à θεὺς, οὓς 
ὑμεῖς Ἰγνοῆκατε θεούς τε xal προστάτας ἀγαθοὺς, 
οὐδὲν ἑλάττονας τοῦ παρὰ τοῖς Ἑθραίοις τιμµωμµένου. 
Αγαθοὺς, εἰπέ µοι, προστάτας xat θεοὺς σαυτῷ τε 
xaV τοῖς ὁμογνώμοσι δεδόσθαι fic; Ποίους ἄρα τίσιν 


natura ac vere Deum prsdicavit, summum, et su- 
pra universos, et ultra id omne quod ortum habet. 
Et hoc quidem universum condidisse ipsum ait per 
Filium in Spiritu, idque multis antea sermonibus 
a nobis declaratum est. At. bonus 1/459 iste, su- 
premum illum omnium rerum creatarum principem, 
qui natura sua dominatur omnibus, impuris dzeino- 
nibus annumerans : Videte, inquit, nunquid etiam 
nobis Deus prafecerit deos ac praesides bonos, qui 
vobis ignoti sunt, nihilo minores eo quem Ηουγαὶ 
colunt. Bonos, obsecro, presides ac deos datos esse 
tibi, tuique similibus, ais? Quales vero quibusnam 
gentibus praepositos? Au iis qua Tauricam Cher- 
sonesum incolunt, Scythis nempe, et quotquot re- 


ἐφεστηχότας τῶν ἐθνῶν; Τοῖς τὴν Ταυριχὴν οἰχοῦσι D liquas gentes immanitate superant, quibus pro ni- 


Χεραόνησον, Σχύθαις ápa, xal τοῖς τῶν βαρδάρων 
ἁπανθρωποτάτοις, oig xai παρ᾽ οὐδὲν λελόγισται τὸ 
τιθασσόν τε καὶ πρᾶον * ἐκτετίμηται δὲ τὸ δύσοργον 
καὶ ἀχρατὲς εἰς τρόπων ἀνοσιότητα, οἷς ἓν δόξῃ τὸ 
μιαιφονεῖν ; ᾽Ἀλλὰ τοῖς Πέρσαις ἐπιτροπεύυντας, 
οἷς ἐν λόγῳ xal περισπούδαστον τὸ μητρογαμεῖν ; 
'AXAà vat, φησὶν, "Ἑλληνές τε χαὶ Ῥωμαῖοι, χρη- 
στοῖς τε καὶ ἀνθρωποπρεπέσι νόμοις διοιχοῦνται, 
xai ἁρίστους ἔχουσι τοὺς ἐπὶ πάντας θεοὺς 1| δαί- 
µονας. Εἶτα, ὦ κράτιστε, πῶς οὐχ ἅπασιν ἀγαθοὺς 
παιδαγωγοὺς ἐφεστάναι ἄμεινον fjv δήπου xaX σο- 
φὸν, χρηστούς τε, xal πράους, xal ἀγαθουργούς ; 
Πρὸς εὐχλείας γὰρ fv τὸ χρῆμα θεῷ ' xal ἐπείπερ 
ἐστὶν ἀγαθὸς, πῶς οὐχ ἀναγχαῖον εἶναι φῆς, παντὸς 


hilo quoque est humanitas atque benignitas, in 
pretio autem furor et intemperies ad morum im- 
probitatem, et laudi sunt homicidia ? An Persis prz- 
fectos, apud quos laudabile et expetendum est ma- 
tribus jungi ? Enimvero Grieci, inquit, ac Romani 
bonis et humauz societati aptis legibus reguntur, 
ac optímos prz omnibus deos babent aut daemones. 
At, o bone, nonne trnelius erat ac sapientius bonos, 
34108, faciles et benignos omnibus magistros prz- 
ficere? ld enim ad Dei gloriam pertinebat : qui cum 
bonus sit , quomodo non ais necessarium esse, ut 
suis bonum quodcunque largiatur? Veruntamen, 
inquit, si Deus, qui ab Hebraeis colitur, ut aliorum 
unus, definitum habeat imperium, nos przstautio- 


"9 


S. CYRILLU ALEXANDRINI ARCIMEP. 


120 


res nacti sumus : sin autém proximus sit mundi A ἀγαθοῦ τοῖς ὑπὸ cxi tpa φαίνεσθαι βραδεντἠν ; 


"Opifex, nos de illo melius sensimus. Dedvcit igitur 
velut in secundam a primo et classem et naturam 
proximum mundi Opificem. Bonum etenim ei pra- 
onentes, immotum illud esse aiunt, et Providentia 
omnino repudiata alierum Deum comminiscuntur, 
quem prokimum creaturis appellant. Sed si hic sit, 
inquit, nos melius de illo sensimus. AL«de his sub- 
"ilius disputare uunc pratermKtam. Dicat vero, quo 
pacto de illo melius senserint, diis aliis ac prope- 
modum innumeris imperium in gentes tribuendo. 
Annon enim satius esset ipsum "onmes imperio 
continere, omniumque "vocibus celebrari? Qui fit 
autem ut gentes ab nonnullis, ac non suo mutu po- 
tius institui velit; sic autem vivere, ut, si quam 


Ἁλλ) εἰ μὲν εἴη, φησὶν, ὁ παρὰ τοῖς Ἑδραίοις «uub- 
µενος, καθ) ἕνα τῶν ἄλλων μεμετρημένην ἔχων «ἂν 
ἀρχὴν, ἡμεῖς ἑλάχομεν τοὺς ἀμείνους εἰ δὲ 6 προα- 
εχῆς εἴη τοῦ χόσµου Δημιουργὸς, βέλειον ἡμεῖς ὑπὲρ 
αὐτοῦ διενοήθημεν. Καταδιδάζει μὲν οὖν ὡς iv 
δευτέρᾳᾷ τάξει τε xal φύσει τοῦ πρώτου τὸν προσεχΏ 
τοῦ χόσµου Δημιουργόν. Ἡροαναθέντες yàp αὑτοῦ 
«' Αγαθὸν, ἀτρεμεῖν τε αὐτό qaot, χαὶ τῆς ἐν ἡμῖν 
Φροντίδας ὁλοτρόπως ἀποσοθῄσαντες δεύτερον ἔπι- 
vooUst θεὺν, ὃν xal προσεχή xalouct τοῖς χτίσµα- 
σιν. ἸΑλλ᾽ εἴπερ οὗτος εἴη, qnot, βέλτιον ἡμεῖς ὑπὲρ 
αὐτοῦ διενοηθηµεν. Τὸ μὲν οὖν ἰσχνομυθεῖν περι 
κούτων αὐτῷ, παρῄσω τέως. Φραξέτω δὲ, ὅπως βἐλ- 
κιον ὑπὲρ αὐτοῦ διανενόηνται Οεοῖς ἑτέροις xai 


habet ipse beni rationem, etiam excandescat, Πθ- Ὦ ἀριθμοῦ κρείττοσιν ἔχνενεμησκότες τν xatà τῶν 


mine οἱ 1/459 obtemperare curante ? Jam quod no- 
stri doctores praestiterint Grecorum legislatoribus, 
sut sapientibus doctoribusque, opportune docebi- 
mus. insistit porro suis commentis, et quasi men- 
daeio patronum se locaverit, rursus ait : 

dv λόγῳ «6 ἀγαθὸν αὑτῷ, χαὶ χαταθήγεσθαι πρὺς 


ἐθνῶν βασιλείαν. Καΐτοι πῶς οὐκ ἄμεινον αὐτῷ τὸ 
πάντων χρατεῖν, xal ταῖς παρὰ πάντων εὐφημίαις 
χαταγεραἰρεσθαι; Πῶς δὲ καὶ φίλον αὐτῷ, τὸ παρά 
τινων τὰ ἔθνη παιδαγωγεῖσθαι, χαὶ οὗ χατά ve τὸ 
ἀρέσχον αὑτῷ * διαδιῶναι δὲ οὕτως, ὡς εἴπερ ἐστὶν 
ὀργὰς πεφροντιχότος οὐδενὸς τῶν kv αὐτῷ θελημά- 


πων:, "Ott δὲ τῶν παρ Ἕλλησι νομοθετῶν ἤτοι σοφῶν τε χαὶ διδασκάλων ἀσυγχρίτως ἀμείνους οἱ παρ' 
ἡμῖν ἐπὶ καιροῦ διδάξοµεν. ᾿Ἐνιστάμενος δὲ τοῖς ἰδίοις εὑρήμασι, xoi οἷον ἀπομισθώσας ἑαυτὸν τῷ 


ψεύδει συνῄγορον, ἔφη πάλιν 
JULIANUS. 


XQuod dicebamus igitur, nisi unicuique genti Deus 
aliquis preepositus esset, et huic subditum angelum, 
«οἱ daemonem, ac animarum peculiare genus subser- 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


Ὅπερ οὖν ἐλέγομεν, εἰ μὴ xa0' ἕχαστον ἕθνος 
ἑθνάρχης τις ὁ Βεὸς ἐπιτροπεύων ἦν, ἄγγελός τε 
ὑπ αὐτῷ χαὶ δαίµων, καὶ φυχῶν ἰδιάζον γένος ὑπ- 


viens ac subministrans potioribus, iu moribus ac C πηρετιχὸν xal ὑπουργικὸν τοῖς χρείττοσιν, ἔθετο τὸν 


legibus differentiam positurum fuisse, ostendatur 
ab alio quo pacto hzc fuerint. Etenim haud sufficit 
dicere : « Dixit Deus, et facta sunt **; » verum etiam 
oportet Dei mandatis eorum qux (iunt naturas con- 
sentire. Quod autem dico clarius explicabo, Jussit 
Beus, verbi gratia, ferri sursum ignem, terram au- 
tem deorsum; annon ut Dei mandatum fleret, opor- 
tebat illum quidem levem esse, hanc vero pondere 
gravem? lta etiam de reliquis similiter. Et post alia: 
Eodem mode et de divinis. Causa vero est, quia ho- 
minum corruptibile est et. caducum genus. lure igi- 
tur eorum opera quoque corruptibilia, et mutationi 
se conversioni prorsus obnoxia, Át cum Deus sk 
zternus, talia decet etiain esse mandata. Talia vero 


ἐν τοῖς νόµοις xa τοῖς ἤθεσι διαφορότητα, δεικνύσθω 
παρ᾽ ἄλλου πῶς γέγονε ταῦτα. Καὶ γὰρ οὐδὲ ἀπόχρη 
λέχειν' « Εἶπεν ὁ θεὺς, χαὶ ἀγένετο ' » ὁμολογεῖν δὲ 
Xph τοῖς ἐπιτάγμασι τοῦ Θεοῦ τῶν γινοµένων τὰς 
φύσεις. Ὅ δὲ λέγω σαφέστερον ἐρῶ. Ἐχέλευσε Gel, 
ἄνω φέρεσθαι τὸ πῦρ, εἰ τύχοι, χάτω δὲ τὴν γῆν οὐχ 
ἵνα τὸ πρὀσταγµα τοῦ Θεοῦ γένηταε, «b. μὲν ἐχρῆήν 


:κοῦφον εἶναι, τὸ δὲ βρίθειν; Οὕτω xal ἐπὶ τῶν Ex£- 


pov ὁμοίως. Καὶ μεθ’ Écepa* Tov αὐτὸν τρόκον xal 
ἐπὶ τῶν θείων. Αἴτιον δὲ, ὅτι τὸ μὲν τῶν ἀνθρώπων 
ἐπίχηρόν ἐστι xal φθαρτὸν Ὑένος. Εἰχότως οὖν 
αὐτοῦ φθαρτὰ xal τὰ ἔργα, xal µετάθλητα, xoi 
παντοδαπῶς τρεπόµενα. Τοῦ Θεοῦ δὲ ὑπάρχοντος 
ἀῑδίου, xal τὰ προστάγµατα τοιαῦτα εἶναι προσήχει. 


cum sint, aut ipse παίυγ sunt rerum, aut rerum D Τοιαῦτα δὲ ὄντα, fj τοι φύσεις εἰσὶ τῶν ὄντων, f τῇ 


nature consentiunt. Quomodo enim natura Dei man- 
dato pugnaret? Quomodo vero ab illa consensione 
excideret? lgitur etsi ut linguas, ita etiam respu- 
blicas gentium jussisset confundi et invicem non 
consentire : non mandato solum id prestitisset, sed 
nos ad haec discrepantiam natura etiam comparas- 
set. Oportuisset enim primum differentes subesse 
naturas eorum, qua inter gentes discrepare debe- 
bant. Spectatur id certe quoque in corporibus. Si 
quis perspiciat, Germani et Scythe quantum a Pee- 
nis et Zthiopibus differant; an hoc etjam nudum 


** Psa]. στι, 9. 


φύσει τῶν ὄντων ὁμολογούμενα. Πῶς γὰρ ἂν ἡ φὐύ- 
σις τῷ προστάγµατι µάχο!το τοῦ Θεοῦ; Πῶς δ ἂν 
ἔξω αίπτοι τῆς ὁμολογίας ; Οὐκοῦν εἰ xat προσέταξεν 
ὥσπερ τὰς γλώσσας συγχυθῆναι καὶ μὴ συμφωνεῖν 
ἀλλήλαις, οὕτω δὲ καὶ τὰ πολιτιχὰ τῶν ἐθνῶν, οὐχ 
ἐπιτάγματι µόνον ἐποίησεν αὑτὸ, xai πεφυχέναι δὲ 
ἡμᾶς πρὸς ταύτην κατεσχεύασε τὴν διαφωνίαν. 
Ἐχρῆην γὰρ πρῶτον διαφόρους ὑπεῖναι φύσεις τῶν 
ἐν τοῖς ἔθνεσι διαφόρως ἑσομένων. Ὁρᾶται γοῦν 
τοῦτο xal τοῖς σώμασιν, εἴ τς ἀπίδοι, Γερμανοὶ καὶ 
Σχύθαι Λιδύων καὶ Αἰθιόπων ὁπόσον διαφἑρουσιν" 





721 CONTRA JULIANUM LIB. 1V. 723 


ἄρα καὶ τοῦτό ἐστι φιλὸν ἐπίταγμα, xai οὐδὲν ὁ A est mandatum, et nihil aer, nibil segionis ad ccelum. 


&hp οὐδὲ ἡ χώρας τῷ πῶς ἔχειν ποὺς τὰ οὐράνια 
θέσις συµπράττει; 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 

Τὴν μὲν οὖν αἰτίαν τῆς τῶν ἐθῶν τε xal γόµων 
ὃ αφορᾶς, xaü' ἣν ἀλλήλων τὰ ἔθνη πρὸς ἑτεροίως 
ἔχειν ἀπονοσφίξεται, διαρχἑστατά poc φάναι δοχῶ. 
Tat; γὰρ ῥοπαῖς τῶν προαιρέσεων, χαὶ ταῖς Ex προ- 
γόνων παιδαγωγίαις ἀνατεθείχαμεν τὸ οὕτω τε x&- 
χείνως διαδιοῦν εἰθίσθαι τινάς. Ῥυλλήψεται δὲ πρὸς 
τοῦτο ἡμῖν à διαδόητος kv. σχηναῖς, xat τὰ πολλών 
τραγῳφδήσας πάθη, τὸν Σοφοχλέα λέγω) γέγραφε 
γὰρ et: 


Πό-ις ἐστι πᾶσα τῶν ἡγονμένων, 
Στ cca ξύμπας' οἱ à ἁχοσμοῦντες βροτῶν, B 


aoxáAur Aóyouwt riTrorsas xauol. 


Αχούεις ὅτι τὸ ἀκοσμεῖν, αὐθαίρετον xal Ex διδα- 
αχάλων, καὶ οὐχ ἐξ ἀνάγχης φυσικῆς τιαὶν ἔπισυμ- 
θαίνει. El δὲ δὴ, χαθά φησιν αὐτὸς, τὸ τὰ ἔθνη ixve- 
νεµμησθαι ἐθνάρχαις θεοῖς xal δαίµοσιν ἀπιτρόποις, 
τὴν ἐν τοῖς νόµοις xal τοῖς Ίθεσιν ἔθετο διαφορό- 
τητα, φραξέτω δὴ πάλιν. Ἐρήσομαι γὰρ, πότερα 
τοῖς τῶν ἀνθρώπων ἔθεσί τε χαὶ νόµοις οὐκ ἔθελον- 
vat προσνενεύχασιν ol πολιοῦχοι δαίµονες ἑτερογνω- 
μονοῦντες αὐτοί' Ίγουν τοῖς χρείττοσιν οἱ ὑπ' αὐτῶν 
ἠττώμενοι, καὶ ὑπείχειν ἠναγχασμένοι, κατά vs τὸ 
ἐχείνοις δοχοῦν διαζῇν ἀνεπείθοντο, καὶ οὐχὶ δὴ 
μᾶλλον ταῖς ῥοπαῖς τῶν ἰδίων θεληµάτων ἐπὶ τὸ δρᾷν 


Πεσαν τὰ παρ) ἑχάστοις τετιµηµένα, El. μὲν οὖν τοῖς C 


τῶν ἀνθρώπων Ἠθεσί τε xal νόµοις συνηνέχθησαν ol 
θεοὶ, xat ἀδούλητον fv αὐτοῖς τὸ χρῆμα, πεπαιδα- 
γώγηνται μᾶλλον, ἢ νενιχήχασιν αὐτοὶ, χαὶ τοῖς 
ὑπὸ χεῖρα καταζεύξαντες τὸν αὐχένα, δι αὐτῶν 
ἑλέγχονται τῶν πραγμάτων. Elta πῶς ὑπειτίθει τὰ 
ἔθνη θεὺς τοῖς οὐχ εἰδόσιν f) δυναµένοις ἀποχομίζειν 
αὐτὰ πρὺς τὸ χατὰ γνώµην αὐτοῖς; Τί ἐντεῦθεν 
ὄφελος, διδασχέτω. El δὲ τοῖς τῶν ἐθναρχῶν νόµοις 
ἔπεται τὸ ὑπήχοον, ἀναθετέον εἰχότως αὐτοῖς, τὰς 
αἰτίας τῆς τῶν ἐθνῶν ὡς ἓν ποιότητι τρόπων τε xal 
νόμων, πλείστης τε ὅσης xai ἀνομοίου διαφορᾶς. 
Οὐχκοῦν ἐν τοῖς πολιούχοις ἥγουν ἐθνάρχαις θεοῖς xal 
δαίμοσιν, εἶεν ἂν οἱ εραχεῖς xal ἀνήμεροι, δύσοργοί 
τε χαὶ µιαιφόνοι, καὶ τὰ πάντων χείριστα τῶν χαχῶν 


respectus ac positio confert? 


CYRILLUS. 


Abunde mihi videor ostendisse causam morum. le- 
gumque differentie, ob quam gentes alie ab aliis 
diversa inter se discrepant. Voluntatum enim ineli- 
nationi et discipline 144 a majoribus accepto Ἱ]- 
lam vitz: morumque dissimilitudinem tribuimus. 
Quam in rem nos juvabit ille eelebratus in scena, 
et qui multorum casus per tragdedias decantavit ; 
Sophoclem dico ; scripsit enim in bunc modum : 


Civitas enim omnis est ducum. ram agunt 
Ezerciiusque omnis : et qui mortales tMer perpe- 
Magisirorum sermonibus mali fiunt. 


Audis, a voluntate cujusque et magistris proficisci, 
non autem naturali necessitate ulli contingere, ut 
perperam agat. Sin autem, ut ait ipse, ex eo quod 
gentes distributa sunt diis ac daemonibus singula- 
rum gentium tutelaribus ac prosidibus, in moribus 
ac legibus discrimen indgetum est, dicat rursus 
amabo. Percontabor enim utrum moribus homi- 
num ac legibus inviti annuerint urbium tutelares 
dx&mones, cum ipsi. aliter sentirent ; an vero qui eis 
subsunt potioribus cedere coacti illorum arbitrio vi- 
vere persuasi sint, non autem suopie nutu ad ea fa- 
cienda se contulerint, quae unicuique cordi erant. 
Si ergo hominum mores ac leges dii secuti suat, 
idque fecerunt inviti, alieno ductu pervenerunt ipsi 
potius quam vicerunt, et subdilis cervicem subje- 
cisse rebus ipais arguuntar. At quomodo subjecit 
Deus gentes iis, qui nesciant aut non possint iu 
sententiam suam ipsas adducere? Quidnam inde sit 
commodi , nos edoceat, Quod si prefeciorum suo- 
rum leges subditi sequuntur, his jure inerito refe- 
renda causa est plurimi illius ac diversi in ratione 
morum et legum discriminis, Proinde inter tutela- 
res aut gentium przfectos deos ac dsemonas erunt 
asperi, truces, iracundi, crudeles, et ad pessima 
queque suscipienda comparati, Quales enim spe- 
ctantur subdite gentes, tales necessario praefecti 
cogitandi.[Porro nonne manifestum est in Deum con- 


&(aTàdv ἠρημένοι. "Onota γὰρ ἂν ὁρῷτο τὰ ὑπεζευ- D vitium, adeo impuris, et ad omne probrum prazeun- 


Ὑμένα τῶν ἐθνῶν, τοιούτους ἀνάγχη νοεῖαθαι τοὺς 
ἐφεστηχότας. Elsa οὐχ ἐναργὴς χατὰ θεοῦ δυσφηµία, 
τὸ τοῖς ὧδε βδελυρωτάτοις, καὶ πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν 
ἑχτόπων ἀποχομίζειν εἰδόσι, χαθυφεῖναι λέγειν ἅπαν- 
τας τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ τὸ ἐπὶ τούτων δυσφορη- 
τότερον. 'Ἔδει γὰρ, qnot, διαφόρους ὑπεῖναι φύσεις 
τοῖς μὴ ὁμοίως ἑσομένοις, ἵν' ὁμολογῇ τὰ πράγματα 
τοῖς τοῦ Θεοῦ θεσπίσµασιν. ᾿Αρ’ οὖν ὥσπερ ἀναγ- 
χαῖον qj» χοῦφόν τε εἶναι κατὰ φύσιν τὸ πῦρ, ἵνα «b 
ἄνω φἑρεσθαι λάχΠῃ ᾽ διαδριθη δὲ τὴν γῆν, ἵν ἔχῃ 

τὸ χάτω χεῖσθαι, xai µένειν ἄν χατὰ τὸν ἴσον τρό- 
Ὅπον, xat φύσεως χαχῆς εἶναι τῶν τελούντων ἐν áv- 
θρώποις τινὰς, οὕτω τε γενέσθαι παρὰ τοῦ Δημιουρ- 
χοῦ, διά τοι τὸ χρῆναι τοῖς θελήµασι τῶν ἐθναρχῶν 


tibus, universos homines subjicere, aliudque his 
Intolerabilius addere. Oportebat enim, inquit, dlffe- 
rentes subesse naturas iis in quibus erat dissimili- 


tudo futura, ut Dei 1/485 mandatis res congruerent.. 


Nunquid ergo, sicuti necessarium erat levem esse 
patura ignem , ut sursum ferri posset, terram au- 
tem gravem, ut depressa jaceret, subsideretque : 


eodem modo nonnullos homines improba natura esse. 


oportebat, itaque sb Opifice fleri, [propterea quod 
necesse erat illos subjici peafectorum arbitrio? Quse- 
nam vero satis illi oratio patrocinari poterit, si ab. 
aliquo sanz mentis in.disceptationem vocetur? Quo- 
modo enim omnium creatorem defendet, quominus 
jure merito rideatur, siquidem malarum esi natura- 


125 


S. CYRIELI! ALEXANDRINI ARCHIEP. 


194 


ruin auctor? Nam si przter voluntatem eo adductum A ὑποφέρεσθαι; Καὶ ποῖος αὑτῷ λόγος ἀρχέσει πρὸς 


jpsum dicit, subditur forsan alicui potiori, et cui sit 
cogendi potestas, et est aliquid ipso prastabilius ; 
sin autem minime praeter voluntatem, sed sua sponte 
eo adductum contendit, quomodo bonus est, οἱ ex 
bono? Sic enim de illo Plotinus; neque suam ma- 
gis quam Platonis explicat sententiam. Causze vero, 
qus: Mens est, patrem ait ipsum Bonum, et id quod 
est ultra mentem, et supra substantiam , plerum- 
que vero Ens, et Mentem, Ideam appellat : quocirca 
Platonem novisse, ex Bono quidem Mentem, et ex 
Mente 3nimam exsistere. Et hos sermones non no- 
vos, neque nunc natos esse, sed olim quidem ob- 
a&curius esse dictos, at voces bas eorum interpretes 
esse testatur, Si ergo patrem Opifici ait esse Bo- 
pum , naturas aulem fecit non bonas ; ad Bouum 
ipsum convitium redit, idque tanquam proximi 
mundi Opificis interventu. Sic enim ille dicere vi- 
detur. Czeterum miror ipsum corporum colores ac- 
cipere, ut demonstret hinc intelligendum esse di- 
versam gentibus naturam inesse. Quod οἱ quid {η 
hoc vere sentire et dicere putat, non animadvertit 
se peccare. Oporteret enim sane, ut arbitror, om- 
nes quotquot sunt unius coloris, unius et ejusdem 
esse sententiz : et si quis albo eolore bonus esset , 
neminem bonum. qui non esset hujusmodi; sin au- 
tem fuscus ac niger itidem bonus esset, neminem 
proinde bonum qui albo corpore prezeditus esset. An- 
non igitur ridicula sunt ista? Nonne temere has nu- 
gas effutiit, et extreme confusionis plenissimos ser- 
mones eructat? quomodo 146 hoe demum ambi- 
guum? At contra pietatis placita arrogantius insultat, 
et sanctum Mosen calumniis appetit, eodemque se- 
cum opinionis errore ac mendacio implicitum fuisse, 
et adulterare veritatem existimat. Sic enim ait 
FüTSUS: 


ἐπιχουρίαν εὐθυνομένῳ πρός τινος τῶν ὀρθὰ φρονεῖν 
εἰωθότων; Πῶς γὰρ τὸν τῶν ὅλων Δημιουργὸν ἁπαλ. 
λάξει τοῦ χατεσχῶφθαι δεῖν, χαὶ µάλα εἰχότως, εἰ 
6 φαύλων bowl φύσεων ποιητής; El. μὲν γὰρ &v- 
εθελήτως slg τοῦτο παρΏχθαί φησιν αὐτὸν, ἡττᾶται 
τάχα πού τινος ἀνεστηχότος τε xal. προὔχοντος, xat 
καταδιάζεσθαι δυναµένου, xal ἔστι τι τὸ ἄμεινον 
αὐτοῦ» εἰ δὲ ἥχιστα μὲν ἀδουλήτως, ἐθελουργὸν δὲ 
πρὸς τυῦτο ἐλθεῖν διατείνεται, πῶς ἀγαθός ἐστι, xal 
ix τἀγαθοῦ; Φησὶ γὰρ οὕτω Πλωτῖνος περὶ αὐτοῦ, 
καὶ οὐκ ἰδίαν μᾶλλον, ἀλλὰ τὴν Πλάτωνος διερµη- 
νεύει δόξαν. Τοῦ δὲ αἰτίου vou ὄντος, πατέρα φησὶ 
7' Ἀγαθὸν, καὶ τὰ ἐπέχεινα νοῦ, xal ἑπέχεινα οὗ 

σίας * πολλαχοῦ δὲ τὸ "Ov, καὶ τὸν Νοῦν, τὴν Ἰδέαν 


B λέγει: ὥστε Πλάτωνα εἰδέναι &x μὲν τ’ Ἀγαθοῦ τὸν 


νοῦν; ἐκ δὲ τοῦ νοῦ, τὴν φυχἠν. Καὶ εἶναι τοὺς λό- 
γους τούτους μὴ] καινοὺς, μηδὲ vov, ἀλλὰ πάλαι μὲν 
εἰρῆσθαι μὴ ἀναπεπταμένους * τοὺς δὲ νῦν λόγους, 
ἐξηγητὰς ἑχείνων γεγονέναι μαρτυρεί. El τοΐνυν 
Πατέρα φησὶ γενέσθαι v' Αγαθὸν τῷ Δημιουργῷ, δε- 
δηµιούργηχε δὲ φύσεις oüx ἀγαθὰς, ἄνεισιν ὁ μῶμος 
kr" αὐτὸ s Αγαθὸν, ὡς διὰ µεσίτου λέγω, τοῦ προσ- 
εχοῦς τῷ κόσμῳ Δημιουργοῦ. Δοχεῖ γὰρ οὕτω λέγειν 
αὐτοῖς. θαυμάζω δὲ ὅτι xal τῶν σωμάτων τὰ χρώ- 
paca πρὸς ἀπόδειξιν δέχεται τοῦ χρΏναι χατανοεῖν, 
ὡς διάφορος τοῖς ἔθνεσι φύσις ὕπεστιν. El δὲ οἴεταί 
τι τῶν ἀληθῶν ἕν γε δὴ τούτῳ φρονεῖν καὶ λέχειν, 
οὐχ αἰσθάνεται πλημμελῶν * ἐχρῆν γὰρ δήπου, χαθά- 
περ ἐἑγῶμαι, τοὺς ἑνὸς ὄντας χρώματος, ὁμογνωμο- 
νεῖν ἀλλήλοις ἅπαντας, xal συµφέρεσθαι τοῖς qpo- 
νήµασι' χαὶ εἰ μέν τις εἴη λευνόχρους, χαὶ οὗτο; 
ἀγαθός' μηδεὶς ἀγαθὺς τῶν uh τοιούτων. εἰ δὲ δὴ 
φαιός τε xa µέλας, ἀγαθὸς ὁμοίως. μηδεὶς ἀγαθὸς 
τῶν ἐν λευκότητι σώματος. "Ap' οὖν ob γέλως fjr 
ταντί; Οὐ παφλυάρηχεν εἰχῆ, xal χυδαιότητος τῆς 


ἑσχάτης, xai ἐχμεμεστωμένους λόγους ἐρεύχεται; Elta πῶς τοῦτο ἀμφίλογον; Καταθρασύνεται δὲ τῶν 
δογμάτων τῆς εὐσεθείας, καὶ τὸν ἱερὸν συχοφαντεῖ Μωσέα" οἵεται δὲ ὅτι πεφρόνηχε τὰ αὐτοῦ, καὶ πε- 
πλάνηται, xat ψευδοεπεῖ xal παρασημαίνει τὴν ἀλήθειαν. Ἔφη γὰρ οὕτω πάλιν 


JULIANUS. 


Quod autem Moses istiusmodi quoque rein sciens 
obscurarit, neque linguarum confusionem Deo tan- 
tum tribuerit (ait enim ipsum non solum descen- 
disse, neque unum tantum cum eo, sed plures de- 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


"Οτι δὲ ὁ Μωσῆς εἰδὼς ἑπεχάλυπτε xal τοιοῦτον, 
οὐδὲ τὴν τῶν διαλέχτων σύγχυσιν ἀνατέθειχε τῷ θεῷ 
Μόνον * φησὶ γὰρ. αὐτὸν οὐ µόνον κατελθεῖν, οὐδὲ ἕνα 
συγχατελθεῖν αὐτῷ, πλείονας δὲ, xal τούτους οἵτινες 


scendisse, et qui sint illi reticuit), manifestum est p εἰσὶν οὐχ εἶπεν ' εὔδηλον δὲ ὅτι παραπλησίους αὐτῷ 


similes Deo putasse eos, qui una cum ipso descen- 
derunt. Si ergo ad linguarum confusionem non solus 
Dominus, sed et alii cum ipso erant linguas confun- 
dentes, jure auctores hujus discriminis esse cense- 
buntur. 
CYRILLUS. 

lgitur aperte confessus est ne Mosen quidem di- 
cere voluisse, quosdam deos una cum Deo ad lin- 
guas confundendas descendisse, sed hoc solum : 
« Venite, et descendentes confundamus ibi linguas 
eorum *'. » At quomodo demum quod libet addivi- 
nat, et deos illos qui descenderunt, similes ei qui 


5 σσ. xs, 7, 


τοὺς συγκατιόντας ὑπελάμδανε. El τοίνυν πρὸς τῖν 
τῶν διαλέκτων σύγχυσιν οὐχ ὁ Κύριος μόνος, ἁλιὰ 
χαὶ οἱ σὺν αὐτῷ τὰς διαλέχτους συγχέοντες, εἰχότως 
ἂν ὑπολαμθάνοιντο ταύτης εἶναι τῆς διαστάσεως 


αἴτιοι. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ, 


Οὐχοῦν ἑναργῶς ὡμολόγηχεν, οὐδὲ ὅσον εἰπεῖν 
ἑλέσθαι Μωσέα συγχαταφοιτῆσαί τινας τῷ θεῷ πρὸς 
τὴν τῶν διαλέκτων σύγχυσιν, πλὴν ὅτι τουτὶ δὴ xal 
µόνον τὸ, « Acute, xaX καταθάντες συγχέωµεν αὐτῶν 
ἐχεῖ τὰς Ὑλώσσας. » Elta πῶς αὐτὸς τὸ δοχοῦν µαν- 
τεύεται, xal θεοὺς εἶναι παραπλησίους, xal ἴσοστα- 





225 


CONTRA JULIANUM LIB. iV. 


196 


τοῦντας iy 86r τῳ κατα φύσιν θεῷ, τοὺς Χαθιχο- A natura Dens est, et ejus mojestati pares ait? Nam 


µένους φησί; Καΐτοι xaX µάλα σαφῶς, καὶ οὐχ ἅπαξ, 
ἀλλὰ πλειστάχις ὁ θεσπέσιος Μωσῆς, χατηγόρευσε 
pv τῶν ψευδωνύμων θεῶν , ἕνα δὲ xal µόνον δεῖν 
ἔφη προσχυνεῖν. « Κύριον γὰρ, φησὶ, τὸν Θεόν σου 
προσχυνῄήσεις, χαὶ αὐτῷ µόνῳ λατρεύσεις. » Καὶ 
πάλιν’ « Ὁ θυσιάζων θεοῖς ἑτέροις ἐξολοθρευθήσεται, 
πλὴν Κυρίῳ µόνφ.» Ἔφη δὲ καὶ &x προσώπου θεοῦ * 
εΟὐκ ἔσονταί σοι θεοὶ ἕτεροι πλὴν ἐμοῦ. » Elsa πῶς 
οἵδε θεοὺς ἑτέρους συγχατιόντας τε xal συµπεπραχό- 
τας τι τῷ κατὰ φύσιν xaX ἑνὶ xal μόνῳ καὶ ἀληθινῷ; 
᾽Αλλὰ γὰρ πῶς τὸ, «Δεῦτε,» qnot, καὶ τὸ, « Kaza- 
6άντες, » τέθειχεν ἓφ᾽ ἑνός; Οὐκ ἠγνόηχεν ὁ Μωσῆς 
ὅτι θεὺς εἷς, ἤτοι µία φύσις θεότητος ἐν ἁγίᾳ xai 
ὁμοουσίῳ Τριάδι προσχυνεῖται, Ev. τε τῷ Πατρὶ, φημὶ, 


disertis omnino verbis Moses divinus, non semel, 
sed multoties, falsi nominis deos reprehendit, unum 
vero ac solum adorandum esse dixit. « Dominum, 
enim inquit, Deum tuum adorabis, et illi soli ser- 
vies **, » Et rursus : « Qui sacrificat diis alienis, 
exterminabitur, preterquam Domino soli **. » Quin 
et ex persona Dei dixit : « Non erunt tibi dei alieni 
preter me **, » Jam quo pacto novit deos alios una 
cum. uno vero ac natura Deo descendisse, eique ad- 
jutores aliqua in re exstitisse? At enim quomodo, 
inquit, « Venite, » et, « Descendentes,» de uno posuit? 
Non latuit Mosen, Deum unum esse, aut unam di- 
vinitatis naturam ín sancta et consubstantiali Tri- 
nitate adorari, in Patre, inquam, et Filio, et Spiritu 


καὶ τῷ Ylip, καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύμαιι. Ei γὰρ καὶ τῶν B sancto. Sienimquodlibet eorum, quae laudavimus, per- 


ὠνομασμένων ἕχαστον προσώποις τε xal ἰδικαῖς ὑπο- 
στάσεσι, τοῦθ' ὅπερ ἐστὶν, εἶναι πιστεύεται. Πατ]ρ 
γὰρ 9 Ilacho, xaX Ylbc ὁ Υἱὸς, χαὶ Πνεῦμα τὸ Πνεῦ- 
pa* à) οὖν fj τῆς οὐσίας ταυτότης συλλέγει πρὺς 
Ἑνωσιν. Ὅτι δὲ xai οἱ αὐτοῦ διδάσκαλοι, ot δὴ µά- 
λιστα δοχησισοφἰας λαχόντες ὑπόληψιν θαυμάζονται 
παρ αὐτῷ, xal µέχρι τριῶν ὑποστάσεων τὴν θείαν 
καὶ ἀχήρατον. χατευρύνουσι φύσιν, προαπέφηνεν ὁ 
λόγος ἡμῖν. Λυπεῖ δὲ οὐδὲν προσαναμνῆσαι διὰ βρα- 
χέων. 'O χοῦν Πλάτων θεὸν μὲν τὸν ἀνωτάτω φησὶ 
€' Αγαθὸν ἐξ αὐτοῦ γε μὴν ἀναλάμψφαι Νοῦν, xal 
τοῦτον εἶναι τὸν προσεχή τῷ κόσμῳ δημιουργὸν, 
ὄντος xaX ἐν ἀχινησίᾳ τοῦ πρώτου. Καὶ τρίτην εἰσ- 
φέρει "Puyhv, ὑφ ἧς τὰ πάντα κινεΐσθαί τε xat ἑφυ- 
χῶσθαί φησι. Καὶ ταντὶ μὲν ἐχεῖνος. Ἡμεῖς δὲ τὸν 
ὑγιᾶ χαὶ ἀπεξεσμένον εἰς ἀλήθειαν περὶ τῆς ἀνωτά- 
τω θεότητος συντιθέντες λόγον, γεγενῃσθαί φαμεν Ex 
τοῦ θεοῦ xaY Πατρὸς τὸν Υἱὸν, ἱσορυᾶ xaX ἁπαραλ- 
λάκτως ἔχοντα πρὸς. πᾶν ὁτιοῦν αὐτῷ  προελθεῖν δὲ 
xa τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἐν ᾧ τὰ πάντα ζωοποιεῖται. 
Ἡρόεισι μὲν οὖν ἁῤῥήτως, ὡς ἔφην, ἐκ τοῦ Πατρὸς, 
τὸ ζωοποιοῦν ἅγιον Πνεῦμα * χορηγεῖται δὲ τῇ χτίσει 
6i Υοῦ. Οἶδεν οὖν ἄρα Μωσῆς τὴν ἐν ἁγίᾳ Τριάδι 
σεπτἠν τε χαὶ µίαν τῆς θεότητος φύσιν. Ταύτῃτοι 
ποτὲ μὲν ἀριθμῷ χρῆται τῷ Évixip, ποτὸ δὲ xal 
πληθυντιχῷ. 'Ὁποῖόν ἔστι τὸ, «Ποιήσωμεν ἄνθρω- 
πον xaT' εἰχόνα ἡμετέραν καὶ xa ὁμοίωσιν. » 0) 
γὰρ δἠ τινας ἑτέρους συλλἠπτορας ἑαυτῷ πρὸς τὴν 
τοῦ ἀνθρώπου χατασκχευλν ἐποιεῖτο θεός ἀλλ᾽ ἐν τῷ, 
πουήσωµεν», καὶ καθ ὁμοίωσιυ ἡμετέρα», τῆς 
ἁγίας xaX ὁμοουσίου Τριάδος fj δήλωτις ἣν. Οὐχοῦν 
κἀνθάδε, τὸ εδεῦτε, xal χαταδάντες συγχἐωµεν αὐτῶν 
τὰς γλώσσας, » ob θεοὺς ἑτέρους συμπαρειλΏφθαι 
δηλοῖ. Πῶς γὰρ, ?| πόθεν; Οὐ γὰρ ἔστιν ὅλως. 'AXA& 
τῆς ἁγίας Τριάδος τὸ σεπτὸν χαὶ μέγα χαὶ ἀξιάγα- 
στον ὑπεμφαίνει µυστήριον. "Άξιον δὲ χἀχεῖνο θαυ- 
µάσαι. Καΐτοι γὰρ, ὡς γοῦν ᾠήθη τάχα που, xal 
πρφρόνηχεν Eq' ἑαυτῷ, συνετὸς ὑπάρχων, οὖκ al« 
σχύνεται τῷ φιλαρέτῳ θεῷ, τὸν τῶν ἀνθρωπίνων 
ηθῶν ἀνάπτειν διαστροφΏν, xai τοῖς ἄλλοις αὐτὸν 
συμπαραίτιον λέγων γεγενῆαθαι τῶν οὕτως αἰσχρῶν 


9 Deut, vi, 15; Matth, iv, 10, 


65 Exod. xxvi, 13. 


sonis propriisque subsistentiis, id quod est, esse cre- 
ditur : Paterenim est Pater ; et Filius, Filius; et Spiri- 
Uus, Spiritus : tamen essentie identitas in unitatem 
colligit, Et sane magistros ejus, quos prz» opinione 
147 singularis sapientis vehementer mirantur , 
etiam ad tresusque hypostases divinam et perfectissi-- 
mam naturam extendere, priore ]Jibroostendimus. Sed 
nongravabitur hic rursus paucis repetere. Plato igitur 
Deum supremum ait esse Bonum. Ex illo emicuisse 
Mentem, et hanc esse attentum mundi Opificem, pri- 
mo quiescente et vacante, Et tertiaminducit Animam, 
a qua cuncta cieri animarique ait. Hzecille. Nos autem 
vere etaccurate de suprema divinitate loquentes, Fi- 
lium ex Deo et Patre genitum asserimus, equalis na- 
turz, nec ulla in reab eo differentem : procedere vero 
Spiritum sanctum, a quo cuncta vitam accipiunt. Et 
procedit quidem ineffabili ratione, uti dixi, ex Patre 
Spiritus sanctus vivificus , praebetur vero creatura 
per Filium. Norat igitar Moses adorandam εἰ unam 
in sancta Trinitate divinitatis naturam : ideoque 
interdum numero utitar singulari, interdum etiam 
plurali. Cujusmodi est illud : « Faciamus hominem 
ad imaginem et similitudinem nostram **. » Sane 
enim ut hominem formaret, alios sibi non fecit 
Deus adjutores. Sed hoc verbo faciamus , εἰ ad 
similitudinem nostram, sanctam et consubstantia- 
lem "Trinitatem demonstravit. Quapropter etiam 
hoc loco : « Venite, et descendentes confundamus 


p linguas eorum **, » non significat dees alios as- 


sumptos fuisse. Quomodo enim aut unde * Nec enim 
plane ita est; sed sancte Trinitatis adorandum, 
ingens, et admirabile mysterium subindicat. Sed 
et mirum illud. Quippe enim , ut putavit ille ac 
sensit qui sibi sapiens videtur, non est veritus Deo, 
virtutis omnis.amanti, affectuum humanorum per- 
versitatem affingere, eumque una cum aliis au. 
ctorem fuisse rerum adeo turpium et improbarum. 
At linguarum confusio causam habet rationi valde 
consentaneam. Frustra enim laborantes illius teni- 
poris homines coercere voluit universi Opifex , 
adeoque coercuit , cum diversitate linguarum eos 
56 Gen, X1, 7.. 


* Exod. xx, 9. ' Gen. 1, 36, 


721 S. CYRIEELE ALEXANDRINI ARCHIEP. 728 
separavit. Sed nihil ex ea re damni ceperunt, cum. A xal ἀνοσίων πραγμάτων. Ἡ δὲ σύγχυσις, εὐλογωτά- 


nihil eis acciderit, unde mal ex bonis flerent , et 
ex optimis moribus ad deteriores converterentur. 
Nemo enim est, qui non preclare et laudabiliter 
vivere possit, quamvis peregrina lingua utatur 148 
eta Graecorum sono diversa. Perversitas autem 
morum nonne mortalbus damnosa , si Barbarorum 
exosi mores , et crudelitas, et animi impotentia, 
et intemperantia, et homicidiorum impunitas , et 
quascunque nostris legibus condemnantur ? At quo- 
1Λ040 Deus adeo probitatis amans morum perver- 
sitatem fecit * Rursus vero eunctam orationem sum- 
matim colligens ita scribit : 

αὐτοῖς ὠμότης, xal τὸ ἀχρατὰς el; ὀργὰς, xal el 


την ἔχει τῆς αἰτίας τὴν ἁπόδοσιν. Εἰκῆ γὰρ ποιρῦν- 
τας τοὺς *b τηνικάδε περὶ τὴν τοῦ πύργου κατα- 
αχενἡν, διαχωλύειν ἤθελεν ὁ τῶν Duy Δημιουργὸς 
xai &h xol χεχώλυχκε χατατεμὼν clo πολυγλωσσίαν, 
Ἡδίχησε δὲ τὸ χρῆμα τοὺς πεπονθότας οὐδὲν, εἴς vs 
τὸ γενέσθαι φαύλους ἐξ ἀγαθῶν, καὶ ἐξ ἀρίστων 
ἡθῶν μεταφοιτῆσαι πρὸς τὰ αἰσχίω. Ἔνεστι γὰρ 
ἀνθρώπῳ παντὶ τὸ εὐδοχιμεῖν δύνασθαι, καὶ λαµ- 
πρῶς διαθιῶναι, κἂν ἑτερόθρουν ἔχῃ τὴν γλῶσααν 
xai οὐχὶ ταῖς Ἑλλήνων εἰς tyi συµθαἰνουσαν. Ἡ 
δέ γε τῶν ἠθῶν διαστροφὴ, πῶς οὐκ ἐπιζήμιος τοῖς 
ἐπὶ τῆς γῆς, εἰ στυγητὰ τὰ βαρθάρων, καὶ fj παρ᾽ 
ὀρέξεις ἀχάθεκτον, xai τὸ ἀνεπίπληκτον εἰς pita 


φονίας, xat ὅσα τοῖς παρ᾽ ἡμῖν κατέφενται νόµοις; Εἶτα πῶς ὁ φιλάγαθος οὕτω Θεὸς, τὴν τῶν ἠθῶν 


διαστροφὴν εἰργάζετο;, Αναχεφαλαιούμενος δὲ «bv 
JULIANUS. 


Eequid ergo. tam longo verborum docta dicere 
volui ? Nempe, si proximus mundi Opifez sit ille, 
qui a Mose praedicatur, nos de illo melius sentimus, 
qui putamus communem eum esse universorum 
Dominum :3lios autem gentibus prepositos, qui 
sub illius quidem imperio sunt, sed tanquam im- 
peratoris legati suam quisque vicem diverse obeun- 
tes, neque ipsum aliorum deorum, quos subjectos 
babet, partiarium. statuimus. Quod si particularem 
aliquem reveritus ille, ei gubernationem universi 
wibuit, satius erit eos ex nostro judicio universi 
Deum agnoscere, unaque illi ignotum non fuisse , 
quam eum, qui minimz parti prefectus est, rerum 
omnium Qpificis loco. colere. 


CYRIELUS, 


Et sane omnium Opifex Hle est, qui à sapien- 
tissimo Mose predicatus est, atque idem ipse re- 
rum omníum Dominus quse cernuntur aut non 
eernuntur, nec quidquam est quod cervicem see- 
ptris ejus non submittat. At bic russus, ejus 16- 
gnum. impuris ac desertoribus demonibus. tribuen- 
do, melius de ipso sensisse prsdicat. Neque hoc 
contentus aliud comminiscitur, nempe , si parti- 
eularis esset Deus is quem colimus, melius fore 
anum quoque omnino non ignorare. Át nog unuin 
eumque supremum omnium non ignorasse, pluribus 
antea verbis ostendimus. Audiant autem a pobis qui 
eum illo in eodem errore versantur : Surdi, audite, 
et, caàci, contemplamini tam abominandos οἱ ridi- 
eulos euüHug, Particulares et falso dictos, imo vero. 
mequaquam exsistentes deos amandate , unum au- 
tem verumque nalura nobiscum adorate. Mentiri 
porro Julisnum., B/59 cum ait, universi Deum 
aliis diis legatis gentiumque prefecus quibusdam 
| vegnum suum impertiisse, ex sacris paginis ne- 
mo non facile intelliget. Rem enim vel ipso no- 
lente demonstrare conabor. Nonne vitulum con- 
fiav'! olim ín deserto Israel, salute $ua neglecta Ί 


σύμπαντα λόγον, πάλιν ὣδέ nav: 


B IOYAIANOSZ. 


Ti οὖν àv μαχροῖς εἰπεῖν βουλόμενος, tocauta 
ἐπεξῆλθον; ὡς εἰ μὲν ὁ προσεχὴς tn τοῦ χόσµου 
Δημιουργὸς ὁ χηρυττόµενος ὑπὸ coo Μωσέως, ἡμεῖς 
ὑπὲρ αὐτοῦ βελτίους ἔχομεν δόξας, οἱ χοινὸν μὲν 
ἐχεῖνον ὑπολαμδάνοντες ἁπάντων Δεσκάτην * ἑθνάρ- 
χας δὲ ἄλλους, ol. τυγχάνονσι μὲν ὑπ' ἐχεῖνον, glo! 
δὲ ὥσπερ ὕπαβχοι βασιλέως, ἕχαστος τὴν ἑαντοῦ 
διαφερόντως ἐπανορθούμενος φροντίδα, xaX ob χαθ- 
ἰσταμεν αὐτὸν, οὐδὲ ἀντιμερίτην τῶν ὑπ) αὐτὸν θεῶν 
χαθισταµένων. El 8k µερικόν τινα τιµήσας ἐχεῖνος, 
ἀνατίθησιν αὐτῷ τὴν τοῦ παντὺς ἡγεμονίαν, ἄμεινον 
τὸν τῶν ὅλων θεὸν, ἡμῖν πειθοµένους, ἐπιγνῶναι 
μετὰ τοῦ μηδὲ ἐχεῖνον ἀγνοῆσαι, f| τὸν τοῦ ἑλαχίστου 

€ µέρους εἰληφότα τν ἡγεμονίαν, ἀντὶ τοῦ πάντων 
τιμᾷν Δημιουργοῦ. 


ΚΥΡΙΛΑΟΣ. 


"Ecc μὲν οὖν ἁπάντων δημιουργὸς, ὁ πρὸς τοῦ 
πανσόφου Μωσέως κεχηρυγµένος, xal αὑτός ἐστι τῶν 
ὅλων Δεσπότης ὁρατῶν τε xal ἀοράτων' xal τῶν 
ὄντων οὐδέν ἐστιν ὃ μὴ τοῖς ἑαυτοῦ σχήπτροις ὑπέχει 
«by αὐχένα. θὐτοσὶ δὲ δὴ πάλιν, τὴν ξαυτοῦ βασι- 
λείαν. ἀχαθάρτοις τς xal ἁποστάταις δαίμοσι διανέ- 
pov, βέλτιον ὑπὲρ αὐτοῦ διανενοησθαί φησιν. Εύρε- 
σιλογεῖ δὲ προστιθεὶς, ὡς el μεριχὸς εἴη θεὸς ὁ πρὸς 
ἡμῶν προσχυνούμµενος, βέλτιον εἶναι τὸν ἕνα xal 
καθόλου μὴ ἀγνοεῖν. ᾽Αλλ' ὅτι τὸν ἕνα xat ἐπὶ πάν- 

D τας οὔχ ἠγνοήχαμεν ἡμεῖς, 6 μαχρὺς ἡμῖν διέδειξε 
λόγος. ᾿Αχονόντων δὲ xaX πρὸς ἡμῶν, οἱ μετ’ ἐχείνου 
φλανώμενον Οἱ χωφοὶῖ, ἀχούσατε, xai ol τυφλοὶ, 
ἀναθλέφατε ἰδεῖν μυσαρὰς οὕτω xal Ὑγελωμένας 
λατρείας '᾿ἀποφοιτήσατε μεριχοὺς xai φευδωνύμους, 
μᾶλλον δὲ τοὺς οὖκ ὄντας ὅλως ἀποπέμψασθε θεοὺς, 
ἑνὶ δὲ τῷ κατὰ φύσιν καὶ ἀληθινῷ προαχυνήσατε 
μεθ) ἡμῶν. "Ov καὶ φευδηγορεῖ, θεοῖς ἑτέροις 
ὑπάρχοις τε xat ἐθνάρχαις vot, διανεῖμαι λέγων τὴν 
ἑαυτοῦ βασιλείαν. τὸν τῶν ὅλων θεὸν, ἀχονιτὶ τοῖς 
ἐθέλουσιν ἑξέσται νοεῖν διά γε τῆς θεοπνεύστου 
Γραφῆς. ᾽Αθούλητον γὰρ τὸ χρήμα αὐτῷ καταδεῖξαι 
πειράσομαι, Οὐκοῦν μεμοσχοποίηχέ ποτε κατὰ τὴν 





729 


CONTRA JULIANUM LIB. IV. 


150 


ἔρημον, ἀφειδήσας τῆς ἑαυτοῦ σωτηρίας ὁ Ἱαραήλ; A Hanz ob rem Deus indignatus. sacrorum antistitem 


ἡγανάχτει δὲ πρὸς τοῦτο θεὸς, ἔφη τε πρὸς τὸν ἵερο- 
φάντην Μωσέα * «Πορεύονυ, κἀτάθηθι ἐντεῦθεν σὺ 
xai ὁ λαός σου, οὓς ἀνήγαχες kx γῆς Αἰγύπτου, εἰς 
τὴν.γἠν fjv ὤμοσα τῷ ᾿Αδραὰμ, xal vip "Icaàx, xal 
τῷ Ἰαχὼδ, λέγων * Τῷ σπέρµατι ὑμῶν δώσω αὐτὴν, 
xai συγαποστελῶ τὸν ἄγγελόν µου πρὺ προσώπου 
σου * οὗ μὴ ἀναδῶ μετὰ σοῦ, διὰ τὸ λαὸν σχληροτρά- 
χηλόν σε εἶναι. Καὶ ἀχούσας, φησὶν, 6 λαὺς τὸ ῥῆμα 
τὸ πονηρὸν τοῦτο, ἐπένθησεν ἓν πενθιχαῖς. Καὶ λέχει 
πρὸς αὐτὸν ὁ Μωσῆς ’ El μὴ αὐτὸς σὺ συμπορεύῃ, 
μὴ ἀναγάγῃς µε ἐντεῦθεν * xal πῶς γνωσςὺν ἔσται 
ἀληθῶς, ὅτι εὕρηχα χάριν παρὰ coi, ἐγώ ος xal ó 
λαός σου, à)X' f| συμπορευομένου σου μεθ) ἡμῶν; 
Καὶ εἶπε Κύριος πρὸς Μωσῆν ^ Καὶ τοῦτόν σοι τὸν 
λόγον ὃν εἴρηχας, ποιῄσω.» "Άθρει δὴ οὖν, ἄθρει 
πράττοντα μὲν ὑπὸ Θθεῷ τὸν Ἱσρα)λ, xai τῆς εἰς 
ἄχρον εὐημερίας ἔχοντα τὸ χρῆμα χαρπόν. Ἐπειδὴ 
δὲ οὗ μετρίως προσχέχρουχε διανενευχὼς εἰς ἁπό- 
στασιν, ὡς bv. τάξει δίχης «b ὑπ ἀγγέλων γενέσθαι 
δεχάµενον. Φαίην δ᾽ ἂν ὅτι xal ἅγιον αὐτοῖς τὸν ἔπι- 
στάτην ἄγγελον ὑπισχνεῖται θεὸς, ἀλλ ἀσυγχρίτως. 
”λμεινον οὖν τὸ ὑπ) αὐτῷ μᾶλλαν τῷ τῶν ὅλων εἶναι 
Θεῷ, χαὶ οὐχί τισιν ὑπεζεῦχθαι παρ᾽ αὐτὸν ἑτέροις, 
ὃ 5h xal ἀπεώσατο, λιπαροῦντος ὑπὲρ αὑτοῦ τοῦ 
πχνσόφου Μωσέῳς. "AXX' εἴπερ ἣν τι τῶν ἀναγχαίων 
καὶ ὀνησιφόρων, τὸ ὑπ ἀγγέλφ Ἱσραὴλ γενέσθαι, 
οὔτ) ἂν ὁ Μωσῆς παρῃτήσατο, obv' ἂν αὐτὸς ὁ τῶν 
ὅλων θεὸς, παραιτουμένῳ τὸ ἀγαθὸν χατένευσεν. 
Ἐπεὶ δὲ χατέληξεν ὀργῆς, αὐτὸς δι ἑαυτοῦ λέγων 
συνέσεσθαι καίΐτοι πεπλημμεληχότι τῷ Ἱσρα]λ, 
δηλον ἂν εἴη δήπουθεν, ὡς οὔτε ἀθούλητον, f] ἀχαλ- 
λὲς τῷ θεῷ τὸ χατάρχειν τῶν ἐπὶ τῆς γῆς, οὗ διὰ 
µεσίτου τινὸς, προσεχῶς δὲ, καὶ, ἵν οὕτως εἴπωμεν, 
αὐτουργινῶς * οὔτε μὴν ἀζήμιον ἀνθρώποις, τὸ ὑφ' 
ἑτέροις τιοὶν εἶναι, 7] Σθνάρχαις, f) ἀγγέλοις, xàv 
ἀγαθοί τινες εἴεν, ἅγιοί τε xaX ὑπὺ ζυγὰ τοῦ ἐπὶ 
πάντας θεοῦ. Ἡροσεποίσω δέ τι xal ἕτερον οὐχ ἁσυν- 
τελὲς, εἷς ὄνησιν τοῖς ἐντενξομένοις, Διεμοιρῄήσαντο 
μὲν γὰρ τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς οἱ πονηροί τε xaX ἆπο- 
στάται δαίμονες * ἑνηνθρώπησε δὲ ὁ μονογενῆς τοῦ 
Θεοῦ Λόγος, ἡ παναλκεστάτη τοῦ Πατρὸὺς δεξιὰ, d$ 
τῶν ὅλων χατεξουσιάζουσα χεὶλρ, ἵνα τῆς ἐκείνων 
πλεονεξίας ἁπαλλάξας τοὺς ἐνειλημμένους προσχο- 


Mosen his verbis com pellavit : « Vade, descende 
hine, tu. et populus tuus, quem eduxisti ex terra 
AEgypti, in terram. quam juravi Kbrahe, et Isaac, 
et Jacob, dicens : Semini vestro dabo illam, et si- 
mul mittam ante faciem tuam angelum meum. Non 
simul ascendam tecum, eo quod populus tu dure 
cervicis es. Et populus, inquit, audito {βίο verbo 
duro, lugubrem planctum fecit, Et dicit ad eum 
Moyses : Nisi iu ipse simu] comes fueris, ne me 
hinc ascendere facias. E4^ quomodo vere notum 
erit, quod invesj gratiam spud te, ego et populus 
tous, nisi tu pobis comes fueris ?* Et dixit Dominus 
ad Moyaen : Et hunc tibi sermonem, quem dixisti, 
faeigm *.» Videsis ergo sub Deo agere Israelem 
ac summ: proinde prosperitatis fructum capere. 
Sed postquare defectione a Deo non mediocriter 
offendit, velnt poenze loco id accipere, quod angelis 
subessot. Kt quidem dixerim sanctum angelum 
ipsis prefuturum 4 Deo promitti, sed eitra com- 
parationem. Priestabat igitur Israelem ipsi Deo re- 
rum oronium subjici , non antem aliis ab ipso, 


- quod Mose pro Israele deprecante demum avertit. 


At si necessarium et niil fuisset lsraelem angelo 
subjici, neque Moses illud deprecatus esset, neque 
Deus ipse universi deprecanti bonum annuisset. 
Cum autem Ira sedata semetipsum adfuturum dixe- 
rit Israeli, quamvis peccati reo ; patet utique Deum 
mortalibus preesse, non alicujus interventu , sed 


C proxime ac per se, ut ita. dicam, non esse Id ab 


ejus voluntate aut dignitate alienum. Neque vero 
damni expertes bomines fore , si aliis quibusdam 
subsint, aut gentium przfectis, aut angelis, quam- 
vis probitate ac sanctitate przstantibus supremo- 
que Deo subditis. Addam porro aliud non Inutile 
futurum 150 legentibus. Tmprobi ac desertores 
dxmones homines sibi vindicarant ; facetus homo 
est unigenitum Dei Verbum, fortissima Patris dex- 
tera, manus potestate sua ουποία continens , αἲ 
illorum impotenti dominatu liberatos Deo et Patri. 
offerret. Cujus rei fldem faciet Paulus, sapientis- 
gimus sacrorum ejus mysteriorum antistes : « Ut 
enim in Adam omnes moriuntur, ita in Christo vi- 
vificabuntur. Unusquisque in suo ordine ; primitiz. 


µίσειε τῷ θεῷ καὶ Πατρί. Καὶ πιστώσεται γράφων D Christus ; deinde hi qui Christi, In adventu. illius :. 


ὁ τῶν αὐτοῦ μυστηρίων lepoupybc ὁ πἆνσοφος Παῦ- 
λος * « Ὥαπερ γὰρ kv τῷ ᾿Αδὰμ πάντες ἀποθν]- 
σχουσιν, οὕτως iv τῷ Χριστῷ ζωοποιηθῄήαονται. 
Ἓκαστος δὲ καὶ iv τῷ ἰδίῳ τἀγματι ἀπαρχὴ 
Χριστὸς, ἔπειτα ob τοῦ Χριστοῦ iv τῇ παρουσίᾳ 
αὐτοῦ, εἶτα τὸ τέλος, ὅταν παραδῷ τὴν βασιλείαν τῷ 
8:9 χαὶ Πατρὶ, ὅταν χαταργήσῃ πᾶσαν ἀρχὴν xai 
πᾶσαν ἐξουσίαν καὶ δύναμιν.» ἸΑχούεις ὃτι χατηρ- 
γηµένης ἁπάσης ἑξουσίας xai δυνάμεως, καὶ ἀνηρη- 
µένης εἰς ἃπαν τῆς τοῦ διαδόλου πλεονεξίας, παρα- 
δίδωσι τὴν βασιλείαν ὁ Υἱὸς τῷ θεῷ καὶ Πατρὶ, ofov 
ὑπὸ τυράννου διηρπασμένην ἐξελὼν, καὶ προσάγων 


ο Exod. ΣΧΧΙΗ, 1-6 ct 12-17. ** I Cor. xv, 22-24. 


postea finis, quando tradet regnum Deo et Patri, 
quando abolebit omnem prineipatum et omnem po- 
testatem ae virtutem **.» Audis quod, omni potestate 
ac virtute abolita, omnique diaboli fraude sublata, re- 
gnum tradit Deo et Patri Filius, velut. tyranno ere- 
ptum adimens, et ad Patrem afferens. Non enim re-. 
gnum a se abdicans ei tradit, sed liberum, nti dixi, de- 
pulsis hostibus, nec ullo atio, quotquotin terra sunt, 
quam illo solo regnante per Filiue cam Spiritu san. 
cto. At nonne ingratum esset illi, homlues in terrís, 
degere sub quibusdam gentium praefectis ac tutela- 
ribus diis, qui et homo similis nobis factusest, ek 


751 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 192 


ignominia contempta crucem sustinuit, ut impiorum αὐτὴν τῷ γεννήσαντι. O0. γὰρ ἔξω τοῦ βασιλεύειν 
d:monum agmen ab invadendis nobisexpelleret. ἑαυτὸν καθιστὰς παραδίδωσι τὴν βασιλείαν αὐτῷ, 
ἀλλ' ἐλευθέραν, ὡς ἔφην, ἐχσεσοθηµένων τῶν ἐχθρῶν, καὶ οὐδενὸς ἑτέρου τῶν ἐπὶ τῆς γῆς βασιλεύοντος, 
πλὴν ὅτι λοιπὸν αὐτοῦ τε xal µόνον, δι’ Υἱοῦ σὺν ἁγίῳ Πνεύματι. Elta. τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὃς γε καὶ 
xa0' ἡμᾶς ἄνθρωπος véyovs, χαὶ ὑπέμεινε σταυρὸν, αἰσχύνης καταφρονῄσας, ἵνα τῆς μεθ) ἡμῶν τυῤβαν- 
νίδος τὸ τῶν ἀνοσίων δαιμόνων ἑξώσῃ στῖφος. 





TOY EN ΑΠΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ 


KYPIAAOY 


YIIEP ΤΗΣ TON ΧΡΙΣΠΑΝΩΝ EYATOYZ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ 


ΠΡΟΣ ΤΑ TOY EN ΑΘΕΟΙΣ ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ 


ΛΟΓΟΣ IIEMIITOX. 


.... S. P. Ν. CYRILLI 


PRO SANCTA CHRISTIANORUM RELIGIONE 
ADYVERSUS LIBROS ATHEI JULIANI 


LIBER QUINTUS. 


151 Beatus David morbum omnium feedissimum A — 'O µαχάριος Δαθὶδ, νοσημάτων αἴσχιστον ἀπηφαί- 
affirinat esse lingue intemperantiam. Et sane hanc. vet τῆς γλώττης τὸ ἀχρατές. Καὶ γοῦν τὰς περὶ 
deprecari solebat his verbis: « Pone, Domine, cu- τούτου λιτὰς ἐποιεῖτο, λέγων * « 800, Κύριε, φυλαχὴν 
siodiam ori meo, et ostium circumstantiae labiis τῷ στόματί µου, xal θύραν περιοχῆς περὶ τὰ χείλη 
meis. Ne declines cor meum in verba malitiz *. µου. Mt] ἐχχλίνῃς τὴν xapblav µου εἰς λόγους πονη- 
Sapienter enim ea sentire velle, quze san:e mentis — plac. » Τὸ γάρ τοι φρονεῖν ἑλέσθαι σοφῶς, ἅπερ ἂν 
homines decent, et ea oratione uli, qux reprehen- —pémot τοῖς Υε ἀληθῶς ἀρτίφροσι, xai μὴν ἐπὶ 
sione careat, plurimi faciendum esse dixerim. τούτῳ τῷ ἁδιαθλήτῳ χεχρῆσθαι λόχῳ, φαίην ἂν εἶναι 
Seriptum enim est, si quis in sermone non labitur, τοῦ παντὸς ἄξιον. Γέγραπται γὰρ, ὅτι € EU τις ἐν 
hunc perfectum virum esse, eique totius corporis — Aóy« οὐ πταίει, οὗτος τέλειος &vhp , δυνάµενος χα” 
frenandi esse potestatem *?'; contra vero solute et λιναγωγῆσαι xat ὅλον τὸ σῶμα.» Τό ve μὴν ἀφέτῳ 
licentis linguze vitium babere et in omne probrum καὶ ἀνειμένῃ κεχρῆσθαι γλώττῃ καὶ ἀχαλίνως ἰούσῃ, 
ruentis, nonne omnes jure merito reprebendent ? πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν κατεφεγµένων' πῶς οὐκ ἄν τις 
Nemo est, opinor, 15 qui non ad exiremum mali χκαταμωμήσαιτο, καὶ µάλα εἰκότως; Ἐρεῖ δὲ, οἶμαι, 
devenisse dicat eos, qui tam gravibus morbis tenean- — tl; παντὺς ἐπέχεινα χαχοῦ διελάσαι τοὺς τοῖς οὕτω 
tur. Áge ergo, borum e numero unum esse Julianum B δεινοῖς ἁλόντας ἁῤῥωστήμασι, Φέρε τοίνυν, τῶν 
vitilitigatorem et criminatorem ostendamus, cujus µτοιούτων ἕνα χαταδειχνύωµεν γεγονότα Ἰουλιανὸν 
ingenium omne, ut admotus equus, in ceriminatios τὸν φιλεγχλήµονα καὶ φιλαίτιον, ᾧ δὴ τρόπος μὲν 
nem nostram sese effundit. Ita porro se maledicen- ἅπας ἱππήλατος τῆς καθ) ἡμῶν λοιδορίας * ἐπιτετή- 
tiz dedidit, ut alius nemo, quotquot ante Christiana  δευται δὲ οὕτω τὸ φιλοφογεῖν, ὡς οὐδενὶ τῶν ἑτέρων, 
religioni bellum indixerunt. Prater illa enim, qua — ot πρὺ αὐτοῦ γεγόνασι, τῆς τῶν Χριστιανῶν θρη- 
singulari audacia deblaterat, legem sapientissimi σχείας κατήγοροι. Πρὸς γὰρ οἷς εἰπεῖν τετόλµηχε, 
Mosis indignissime couculeat, et contra divina ora- — xai τὸν διὰ τοῦ πανσόφου Μωσέως καχύνει vópov, 
cula plurimum debacchatur, ut, si qua detur actio — xal τῶν ἱερῶν θεσπισµάτων πλείστην ὅσην πεποίη- 


* Psal. cxt, 9-4. **' Jac. in, 2. 


155 


CONTRA JULIANUM LIB. Y. 


196 


ται τὴν χαταθοὴν , ἵν εἴπερ cl; ἐστι καὶ ἁμαθίας Α inscitite, ea re merito ! postalandos sit. Ita vero scri 


Y9a9t, xai bm αὐτῷ δὴ τούτῳ διχαίως εὐθύνοιτο. 
Γράφοι δὲ οὕτω 


IOYAIANOZ. 


Ὁ νόμος ἐστὶν ὁ τοῦ Μωσέως θαυμαστὸς, ἡ δεχά- 
λογος ἐχείνη” « 00 χλέψεις, O0 φονεύσεις, Οὐ ψευδο- 
µαρτυρήσεις.» Γεγράφθω δὲ αὐτοῖς ῥήμασιν ἑχάστη 
τῶν ἐντολῶν, ἃς ὑπ αὐτοῦ qnot τοῦ θεοῦ γεγρά- 
qOav* « Ἐγώ εἰμι Κύριος ὁ θεός σου, ὅστις ἀνήγα- 
Υόν σε ix γῆς Αἱγύπτου. » Δευτέρα μετὰ τοῦτο" 
« Οὐκ ἔσονταί σοι θεοὶ ἕτεροι πλὴν ἐμοῦ. Οὐ ποιή- 
σεις σεαυτῷ εἴδωλον. » Καὶ τὴν αἰτίαν προστἰθησιν’ 
ε Ἐγὼ γάρ εἰμι Κύριος ὁ Geóc σου, ἀποδιδοὺς &pap- 
τίας πατέρων ἐπὶ τέχνα, θεὸς δηλωτής. 05 λήφῃ τὸ 
ὄνομα Κυρίου τοῦ θεοῦ ἐπὶ µαταίῳ. Μνήσθητι τὴν 
ἡμέραν τῶν Ἀαθθάτων. Τίμα σου τὸν πατἐρα xol 
hv μητέρα. Οὐ μοιχεύσεις. Οὐ φονεύσεις. 00 χλέ- 
Ψεις. Οὐ φευδοµαρτυρήσεις. Οὐκ ἐπιθυμήσεις τὰ τοῦ 
πλησίον cou. » Ποῖον ἔθνος ἐστὶ, πρὸς τῶν θεῶν, ἔξω 
τοῦ, « Οὐ προσχονῄήσεις θεοῖς ἑτέροις, » xal τοῦ, 
« Μνήσθητι τῶν Σαδθάτων, » ὃ y τὰς ἄλλας οἴεται 
χρῆναι φυλάττειν ἐντολάς; ὡς xal τιμωρίας χεῖσθαι 
τοῖς παραθαίνουσιν, ἐνιαχοῦ μὲν σφοδροτέρας, 
ἐνιαχοῦ δὲ παραπλησίας ταῖς παρὰ Μωσέως νοµο- 
θετηθείσαις , ἔστι δὲ ὅπου χαὶ φιλανθρωποτέρας. 

ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Ἐπιλελήσθαί uot δοχεῖ τῆς ἑνστάσεως, qo πε- 
ποίηται πλειστάχις ἀποφῆναι φιλονεικῶν , ὅτι τὰ 
μὲν τῶν ἐθνῶν χρηστοῖς καὶ ἡμερωτάτοις πηδα- 
λιουχεῖται νόµοις ' τὰ δὲ, χαὶ ἀγριωτέραν ἔχει τὴν 
ἀποχλήρωσιν, ὡς καὶ ἀνεπιπλήχτοις ὁρμαῖς, πρὸς 
πᾶν ὁτιοῦν ἁἀποκομίζεσθαι τῶν xaxiv. "Exaczov 
γὰρ ἔφη τῶν ἐθναρχῶν, fj τοι πολιούχων δαιμόνων, 
κατὰ τὸ δοχοῦν αὐτοῖς τὴν ἐχνεμηθεῖσαν αὐτοῖς δι- 
έπειν ἀρχὴν, καὶ τοῖς ὑπὸ χεῖρα θεσμοθετεῖν τὰ 
χατὰ γνώμην αὑτοῖς. Εἶτα πῶς ἑνθάδε πᾶν ἔθνος 
φησὶν, τοι μὴ εἶναι τινὰς τοὺς ἐθέλοντας ἀτιμάζειν 
τὸ χρΏναι βιοῦν ὀρθῶς xai ἑννόμως: Τί τοίνυν τὸ 
πεποιηχὸς, οὐχ ἔχω φράσαι, τὸν οὕτω σεπτόν τε xol 
ἀξιάγαστον &v ταῖς ἑσχάταις διαθολαῖς ποιεῖσθαι vó- 
pov; Δύο γὰρ μάλιστα τῶν ἀναγχαιοτάτων ὁρᾶται 
πεφροντιχὼς, χαὶ ταῦτα τῶν ἄλλων προαναθεὶς Oc- 
σπισµάτων χαταῤῥυθμίζει xal τὰ λοιπὰ, δι’ ὧν ἂν 


bit : 


JULIANUS. 


Decalogus ille, Mosis lex, mira est : « Non fu- 
raberis, Non occides, Non dices falsum testimo- 
nium ?*. » Seribantur vero iisdem verbis singula 
precepta, qu: ab ipso Deo scripta esse ait : « Ego 
sum Dominus Deus tuus, qui eduxi te de terra 
JEgypti **, » Sequitur alterum : « Non erunt tibi 
dii alii preter me. Non facies tibi ipsi simula- 
crum ?*, » Causam addit : « Ego enim sum Domi- 
nus Deus tuus, reddens peccata patrum in (ilios, 
Deus zelotes. Non assumes nomen Domini Dei in 
vanum. Memento diem Sabbatorum. llonora patrem 
tuum et matrem. Non mochaberis. Non occides. 
Non dices falsum testimonium. Non concupisces 
rem proximi tui 5, » Qu:enam gens est, per deos, 
si hec dempseris : « Non adorabis deos alios; » et : 
« Memento Sabbatorum, » qux mandata czetera ser- 
vanda non putet? adeo uLilla violantibus pons 
constitute sint, alibi quidem graviores, alibi vero 
similes iis que Mosis lege constituize sunt, alicubi 
etiam humaniores. 


CYRILLUS. 


Oblitus mihi videtur objectionis, quam sxpissime 
fecit, qua contendit inter gentes, alias bonis et 
zequissimis legibus regi, alias efferatioribus moribus 
preditas, velut impunitate proposita, in omne fa- 
cinus ruere. Singulos enim gentium przfectos, aut 
urbium tutelares doemonas, dixit arbitrio suo impe- 
rium sibi traditum administrare, et subditis, quze- 
cunque velint, prseribere. Àt quomodo hic asserit 
omnem gentem, 12593 aut ne ullos quidem esse, qui 
rectam et justam vitai degendz rationem aspernari 
velint ? Qui igitur fit, ut adeo venerandam et admi- 
rabilem legem extremis criminationibus urgeat ? Nec 
enim queo dicere. Duo quippe maxime necessaria 
curasse videtur, iisque potissimum ante cetera 
pracepta exquisitis, alia subnectit, quibus vitam 
omnium optimam recte sane consequi possimus. Prae 
omnibus enim optimam esse ait pietatem in Deum, 


Υένοιτο xa µάλα ὀρθῶς, τῆς ἁπασῶν ἀρίστης ζωῆς p qua a nobis perficitur perpetuo et constanti in illum 


ἐφιχέσθαι. Κράτιστον μὲν γὰρ ἁπάντων εἶναί φησι 
τὴν εἰς Gebv εὐσέδειαν, ἁποπεραίνεται δὲ πρὸς ἡμῶν 
διὰ τοῦ προσερηρεῖΐσθαι φιλεῖν αὐτῷ, χαὶ τοὺς τῆς 
ἁποστασίας τρόπους παραιτεῖσθαι ΄ καὶ διὰ τοῦ μὴ 
ἑτέροις τισὶ διανέµειν τὰς αὐτῷ τε καὶ µόνῳ πρεπού- 
σας καὶ ὀφειλομένας τιµάς. « "Evi γάρ εἰμι, quot, 
Κύριος ὁ Θεός σου" xai οὐκ ἔσονταί σοι θεοὶ ἕτεροι 
πλὴν ἁμοῦ. » "Ότε τοίνυν xal ἓν τοῖς xa ἡμᾶς πρά- 
γµασι τὸ xaz' εὐθὺ τῆς ἀληθείας.ἰέναι φ[λον ἀεί πως 
ἅπασι τοῖς ἐπιειχέσι, xaX ἁπηχθημένον ἐστὶ τὸ φεῦ- 
boc * πῶς οὐχ ἀξιόληπτον. γένοιτ’ ἂν , τὸ ἀχριδή xal 
τετορευµένην εἰς ἀλήθειαν τὴν περί γε τοῦ ἀληθῶς 

τὸ Exod, xx, 15-16. 


"' ibid. 3. "* jbid. 5, 4. 


studio, et cum deficere ab illo prorsus detestamur, 
nec aliis honores tribuimus, qui soli conveniunt 
ipsi ac debentur. « £go enim sum, inquit, Dominus 
Deus tuus, ei non erunt übi dii alij preter me. » 
Cum igitur vel in rebus nostris rectam veritatis 
viam boni omnes perpetuo studeant insistere, menda- 
cium autem aversentur; nunquid opera pretium erit, 
ut veritatem consequamur, accuratam et eractissi- 
mam ejus, qui revera est, cognitionem accipere, nec 
usquam alio, et ad ea quz? minus decet, ferri, falsi 
nominis diis, el qui nusquam exatiterint, divinum 
honorem tribuentes. Ergo posteaquam unum nalura 


? ibid. 5-16. 


795 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


756 


ei vere Deum demonstravit, tum parentes revereri A ὄντος γνῶσιν ἐλεῖν  χαὶ μὴ ἑτέρωσέ tot , xal ἐφ᾽ & 


jussit, propositis haud contemnendis przmiis virtu- 
tis cultoribus. « Honora, enim inquit, patrem tuum 
el matrem tuam, ut bene tibi sit, et eris longevus 
super terram Τὸ, » Post hzec omne genus improbita- 
tis prohibet, nefariosque mores improbat. « Non 
enim occides, inquit, non moechaberis, » et caetera, 
Jam vero quis non sapientissimum Mosen suspiciet, 
el legem per ipsum latam omni admirationis genere 
prosequetur, nisi forte praeclare et sanete vivere pro 
nihilo ducunt qui se Graecorum opinionibus totos addi- 
xerunt? At illa ipsa cunctis gentibus nota esse, obser- 
varique fatetur abomnibus. Utrum igitur edoctze ab 
alio quodam, qui hec ante sapientissimum Mosen 
telerit? Atqui Mose nullum antiquiorem legislatorem 
proferre potes. An quod scientiam natura ab Opi- 
flce indiam acceperint, qua res utiles cognoscere 
et a bonis deteriora secernere possent? Recte id 
quoque se habeat. Optima ergo iustituta. sunt illa, 
quibus cum ipsa consentit lex natur. 1544 Verum- 
tamen hominis naturam ait suapte vi cognitionem 
utilis nequaquam assecutam. Mortales igitur omnes 
opus erat recte institui ; proindeque lex Mosis jure 
plurimi facienda est. Ignorantibus enim cognitionein 
injicit rerum agendarum, qux poenam averiunt, ac 
debita premia rependunt. Sed percontanti mihi 
respondeat : Nunquid eos, qui rectam vitam agere 
et talia praecepta servare sibi proposuerunt : « Non 
occides; non mohaberis; noa concupisces res 
proximi tui; non falsum testimonium dices, non 
pejerabis, » et ezetera, laude an risu dignos putet? 
Si laudat, nunquid levitate carere potest tam temera- 
ría ac praeceps rerum, qua sunt admiratione di- 
gnissime, reprehensio? servant enim qua in pretio 
babenda putant. Sin autem minus quidem ea probat, 
sed reprehendit potius : constabit utique solum ip- 
sum ea venerari quie vetita sunt Graecorum legibus, 
et quie omnium calculo damnantur bzc potissimum 
colere. Solon enim et Lycurgus leges optimas Grsecis 
tulisse dicuntur. Et ambobus sane Moses antiquior, 
quem hi postea longo temporum intervallo secuti 
sunt. Cedo itaque, cum Mosis preceptum clare vetet 
occidere, et alienas nuptias deperire, furtum vero, et 
perjurium, et falsum testimonium damnet, poenasque 
statuat in eos qui deliquerint ; haccine vero non 
recto esse visa sunt ejus legislatoribus, aut non 
eamdem ralionem ingressi deprehendantur ? Si 
ergo contra, quam Solon et Lycurgus sentiunt, heec 
scripsit Moses, interea doceat. Nobis enim sufficit 
illius damnari calculis 608, quos in admiratione ha- 


bet. Sin autem illorum scripta plerumque Mosi: 


consenliunt, eoque nomine maxime commendan- 
iur, quod cum legibus Hebraeorum conveniunt ; 
quidni animadvertil, majores nostros reprehen- 
dendo, suos etiam una reprehendere? At quo- 
Miam omnibus quotquot terram incolunt , nota 
sunt observanturque scripta Mosis, nec cum ullo 


1 Exod. xx, 12. 


C 


μὴ προσῆχεν, ἀποφοιτᾷν Φευδωνύμοις τισὶ, xal τοῖς 
οὐκ οὖσι θεοῖς ἀνάπτοντας τὴν λατρείαν ; Καταδείξας 
τοίνυν τὸν ἕνα xai φύσει χαὶ dàn uo ὄντα θεὸν, τῆς 
εἰς γονέας αἰδοῦς ἐπιμελητὰς γενέσθαι προστέταχεν, 
ἀξιότατα τοῖς εὐδοχιμεῖν ἐθέλουσι τὰ γέρα προθείς - 
« Τίμα γὰρ, φησὶ, τὸν πατέρα σου xal τὴν μητέρα 
σου, ἵνα εὖ σοι γένηται, xal ἔσῃ µαχροχρόνιος ἐπὶ 
τῆς γῆς. » Εἶτα μετὰ τοῦτο «dv εἶδος ἀποφάσχει 
φαυλότητος, καὶ τοὺς νῆς ἀνοσιότητος χατακιθδηλείει 
τρόπους. « Οὐ γὰρ φονεύσεις, φησὶν, οὗ μοιχεύσεις, » 
xai τὰ λοιπά. Elta πῶς οὐκ ἂν ἀγάσαιτό τις ὧν 
σοφώτατον Μωσέα, xaX «by δι) αὐτοῦ τεθέντα νόμον, 
τοῦ παντὸς ἀξιώσει θαύματος, εἰ μὴ ἄρα πως τοῖς 
τὰ Ἑλλήνων ἠρημάνοις φρονεῖν τὸ χρῆναι λαμπρῶς 
xoi ὁσίως βιοῦν λελόγισται παρ᾽ οὐδέν. ᾽Αλλ’ εἰδέ- 
ναι φησὶν αὐτὰ, καὶ φυλάττειν πάντα τὰ ἔθνη. Πό- 
τερα δὲ οὖν ὡς παρ᾽ ἑτέρου µαθόντα, xal τινος αὖ- 
τοῖς πρὺ τοῦ πανσόφου Μωσέως τὰ τοιάδα θεσµοθε- 
τήσαντος; ᾽Αλλ' οὐχ ἂν ἔχεις εἰπεῖν Μωσέως τινὰ 
γεγονότα νοµοθέτην πρεσθύτερον. "AXÀ' ὡς ἔχοντα 
τὴν τοῦ συμφέροντος ἐπιστήμην ἐγχαταθεδλημένην 
τῇ φύσει παρὰ τοῦ Δημιουργοῦ, καὶ τὸ δύνασθαι τῶν 
ἁμεινόνων ἀποκρίνειν λαχόντα τὰ yelpo *. χαλῶς 
ἐχέτω xa τῇδε. Οὐχοῦν ἄριατα µαθηµάτων εἶἷεν ἂν 
ol; xai αὐτὸς ὁ τῆς φύσεως συµφέρεται νόμος. AXI" 
ἑνδεᾶ γενέσθαι φησὶ τὴν ἀνθρώπου φύσιν τοῦ διαχε- 
χτῆσθαι τυχὸν τὴν τοῦ συμφέροντος γνῶσιν αὗτο- 
μαθῆ * ἔδει δὴ οὖν ἄρα παιδαγωχγίας ὀρθῆς τοῖς ἀνὰ 
πᾶσαν τὴν γῆν ' οὐχοῦν ἔχοι ἂν εἰκότως tb. ἀξιάγα- 
στον ὁ νόμος Μωσέως. Ἐνίησι γὰρ τοῖς ἠγνοηχόσι 
τὸ εἰδέναι δρᾷν ἃ xai ποινής ἀπκοφέρει, xat γερῶν 
ἀξίων ἀποτελεῖ. ἹἜρομένῳ δέ uot φραζέτω χἀκεῖνο 
"Apa. γὰρ ἐπαίνων ἀξιοῖ τοὺς διαδιοῦν ἐθέλοντας ὁρ- 
θῶς, xal φυλάττειν ἠρημένους τὰς τοιαύτας ἔντο- 
λάς, τὸ, « Ωὐ φονεύσεις ' οὗ μοιχεύσεις' οὐχ ἐπιθυ- 
µήσεις τῶν τοῦ πλησίον cou: οὗ φενδομαρτυρή- 
σεις οὐχ ἐπιορχήσεις, » xaX τὰ λοιπὰ, 3) xal αὐτοὺς 
οὐχ ἔξω τίθηαί τοῦ χατασχῶφθαι δεῖν; El μὲν οὖν 
ἐπαινεῖ, πῶς οὐκ ἀσυνέτως τῶν οὕτω τεθανµασμέ- 
νων προαλεστάτην ποιεῖται τὴν χατάῤῥησιν: θνλάτ- 
τουσι γὰρ, ἃ 5h καὶ χρῆναι θαυμάζειν ἐγνώκασιν. 
Εἰ δὲ ἤχιστα μὲν ἀποδέχεται, χαταιτιᾶται δὲ μᾶλλον, 
δῆλος ἂν εἴη δήπουθεν, τὰ xat τοῖς Ἑλλήνων νόµοις 


p ἀπειρημένα, μόνος αὐτὸς θαυμάζειν ἀξιῶν' xal ὅσα 


τῇ παρὰ πάντων καταχρἰνεται φήφῳ, ταῦτα τιμᾷν 
ἠρημένος. Σόλων μὲν γὰρ xai Λυχοῦργος τοὺς ἀρί- 
στους τοῖς Ἕλλησι γεγραφέναι λέγονται νόμους. Καὶ 


“πρεσθύτερος μὲν ἀμφοῖν |ó Μωσῆς, μαχροῖς δὲ καὶ - 


ὕστερον οὗτοι Υεγόνασι χρόνοις, "Ap' οὖν, εἰπέ uot, 
τῆς διὰ Μωσέως ἐντολῆς ἁπορασκούσης kvapyox τὸ 
µήτε χρῆναι φονᾷν, μήτε μὴν ἁλλοτρίοις Ὑάμοις 
ἐπιμαίνεσθαι, χαταδιχάζοντος δὲ χλοπῆς xal &ttop- 
χίας ΄ καὶ τοῦ χρῆναι φευδομαρτυρεῖν, ποινὰς τοῖς 
πλημμελοῦσιν ὀρίζοντος οὐκ ἑδόκει δὲ ταῦτ’ ἔχειν 
ὀρθῶς τοῖς αὐτοῦ νοµοθέταις ' fj οὐχὶ διὰ τῶν ἴσων. 
λόγων χεχωρηχότες ἁλοῖεν ἄν ; El μὲν οὗν ἁπαδόντως 





15] 


CONTRA JULIANUM LIB. V. 


793 


Σόλωνί τε xai Λυχούργῳ ταῦτα Yéypaqev ὁ Μωσῆς, A prorsus dissentiunt, eam ob rem illa probro et cen- 


διδασχέτω παρελθών * ἀπόχρη γὰρ ἡμῖν τὸ ταῖς ao- 


τοῦ κατακχρίνεσθαι ψᾖφοις, οὓς ἔχει θανµάσας. Εἰ δὲ 


δὴ σύνδρομα τοῖς Μωσέως εἰσὶν ἐνιαχοῦ τὰ ἑχείνων, 
εὐδοχιμοῦσι δὲ λίαν, ὅτι τοῖς νόμοις τῶν Ἑθραίων 
συµφέρονται’ πῶς οὐχ αἰσθάνεται τοῖς ἡμετέροις 
προγόνοις συγχαταφέγων τοὺς ἑαυτοῦ; Αλλ) ὅτι 
τοῖς ἀνὰ πᾶσαν τὴν γῆν γνώριµά «6 ἐστι χαὶ τετή- 
ῥρηται τὰ Μωσέως, xai οὐδενὶ τὸ σύμπαν ἁἀπάδει, 
ταύτῃτοί φησι χαχύνεσθαι δεῖν αὐτά. Καΐτοι πῶς οὗ 
μᾶλλον ταύτης ἕνεχα τῆς αἰτίας Σχρῃν χαταθαυµά- 
δεσθαι πρέπειν, ὅτι ταῖς φήφοις ἁπάντων τετίµην- 
ται; Ἡ διδασχέτω πάλιν, sb μᾶλλόν ἐστι τῶν πρα- 
γµάτων, olg ἂν ἕποιτο διχαίως τὸ ἐπαινεῖσθαι δεῖν' 
ρα τὰ πᾶσιν ἀρέσχοντα, xa οἷς ἂν τὸ εὖ πεποιή- 


tumelia digna esse contendit, Sed annen eam ob 
causam in pretio illa potius haberi decuit, quod om- 
nium suflragiis ornentur ? Aut sane rursus doceat, 
qus res jusüore laude digna sint : an que placent 
omuibus, et quas nemo non reete atque ordise fa- 
ctas esse sentiat ; an 1585 que paucis probantur, 
aut omnine nulli. Opinor, quz: omuibus. At ejus- 
modi sunt precepta que per Mosen promulgsta sunt. 
Qui porro fit, ut quibus rebus admirationi esse 
maxime debuerunt, ex iis jpsis nesciens summam 
illis criminationem ἱπρίηραι ? Quod si propteres, 
quod Moses illa promulgavit, et omnibus placent, lau- 
dem eorum repudiandam putat, mulis sane aliis 
haud obscuri nominis idem jure merito objiciet, qui- 


σθαιλίαν ἔχειν τε ὀρθῶς ἐπιφηφίσαιτό τις, ἢ τὰ ὁλί- B cunque voluerit hujus sententie suffragari. Nonnulli 


Υοις, 3j καὶ ὅλως οὐδενί. Αλλ', οἶμαι, τὰ πᾶσιν. Ἑν- 
εστι δὲ τοῦτο τοῖς διὰ Μωσέως θεσπίαµασιν. Εἶτα τίνα 
δὲ τρόπον, δι᾽ ὧν ἦν δήπου καταθαυµάζεσθαι χρῆν αὖ- 
τὰ, διὰ τούτων αὐτῶν ταῖς ἑσχάταις διαθολαῖς ἑνίησιν 
ἀμαθῶς; Ei δὲ ὅτι προηγόρευχε μὲν ὁ Μωσῆς, ἀρέ- 
σχει δὲ πᾶσιν, ἀποσοθεῖν ἀξιοῖ τοῦ xal ἐπαινεῖσθαι 
πρέπειν αὐτὰ, φαίην ἂν ὅτι καὶ πολλοῖς ἑτέροις οὐχ 
ἁγενῆ λαχοῦσι τὴν δόξαν, ἐπιδουλεύσειεν ἂν, εἰχότως 
τὰ ἴσατις αὐτῷ φρονεῖν ἠρημένος. Πρῶτοί τινες τῶν 
πεχνῶν εὑρεταὶ xol ἐπιστημῶν γεγόνασι τοῖς &và 
πόνδε τὸν βίον. Οἱ μὲν γὰρ ὑφαντικὴν, οἱ δὲ τὴν 


primi arum et scientiarum inventores fuerunt inter 
honiines. Alii enim textoriam, alii aerariam, sutoriam 
alii, ac preterea. medicinam, aliaque ad vite usum 
necessaria plerique excogitarunt. Num igitur, si 
hzc omnibus placent, et necessario exercentur, et 
adliuc vigent, inventores merita laude privabimus? 
A1 nequaquam id jure flet. Nam quod eorum artis 
inventa in honore apud omnes sunt, plus eis quo- 
que laudis et commendationis affert. Sed prafractus 
bic etaudax non solum divina praecepta incusavit, 
verum etiam aliud quiddam adjiciy in huac modum : 


χαλκουργικὴν, ἕτεροι δὲ σχυτοτομικὴν, ἰατριχὴν δὶ πρὸς τούτοις, ἕτερά τε πλεῖστα τῶν ἀναγχαίων sk 
ὄνησιν πολλοῖς προσεπενοῄήθη. "Apa οὖν εἰ ταῦτα πᾶσιν ἀρέσχει, wal ἀναγχαίως ἐπιτηδεύεται, xal εἰς 
δεῦρο χρατεῖ, τοῦ χαταθαυµάζεσθαι δεῖν τοὺς Ἱηὑρηχότας ὑποστερήσομεν; ᾽Αλλ' οὐχ ἂν Ὑένοιτο τοῦτο 
διχαίως. ᾿Αδροτέρους γὰρ μᾶλλον αὐτοῖς τοὺς ἐπαίνους ἀπεργάζεται, τὸ τιμᾶσθαι παρὰ πάντων τῆς 
ἑνούσης αὐτοῖς εὐτεχνίας τὰ εὑρήματα, Ὁ δὲ ἀπειθὴς οὐτοσὶ xal θρασὺς, οὗ µόνον τῶν θείων χατηγά- 


ῥευσε θεσπισµάτων, προσεπάχει δέ τι xal ἕτερον, xal φησιν ΄ 


ΙΟΥΛΙΑΝυΣ. : 


Αλλὰ τὸ, « 00 προσχυνήσεις θεοῖς ἑτέροις : » ὃ δὴ 
μέγα τῆς περὶ τὸν θεόν φησι διαδολῆς ΄ « θεὺς γὰρ 
ζηλωτὴς, » qst. Καὶ ἐν ἄλλοις - v'O θεὸς ἡμῶν πῦρ 
. παταναλίσκον. » Εἶτα ἄνθρωπος δηλωτὴῆς xal βάσκα- 
νος ἄξιος σοι εἶναι φαίνεται µέμφεως" ἐχθειάζεις δὲ 
εἰ ζηλύτυπος ὁ θεὺς λέγεται; Καΐτοι πῶς εὔλογον 
οὕτω φανερὸν πρᾶγμα τοῦ θεοῦ χαταφεύδεσθαι ; xai 
γὰρ εἰ ζηλότνπος, ἄχοντος αὐτοῦ πάντες ol θεοὶ 
προσχυνοῦνται, xal πάντα τὰ λοιπὰ τῶν ἐθνῶν τοὺς 
θεοὺς προσχυνεῖ. Εἶτα πῶς οὐχ ἀνέστειλεν αὐτὸ ὁ 
ζηλῶν οὕτω, xal μὴ βουλόμενος τοὺς ἄλλους xpoc- 
χυνεῖσθαι, ἀλλὰ µόνον ἑαυτόν; "Ap' οὐχ οἷός τε ἂν, 
3) οὐδὲ τὴν ἀρχὴν ἐδουλήθη χωλῦσαι, μὴ προσκυνεῖ- 
σθαι xai τοὺς ἄλλους θεούς; Αλλὰ τὸ μὲν πρῶτον, 
* ἀσεδὲς, τὸ λέγειν ὡς οὐχ &bovato* τὸ δεύτερον δὲ, 
τοῖς ἡμετέροις ἔργοις ὁμολοχεῖ. Άφετε τοῦτον τὸν 
λῆρον, καὶ μὴ τηλικαύτην ἐφ' ὑμᾶς αὐτοὺς ἕλκετε 
βλασφημίἰαν. 

ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 

Ὑποπλάττεται μὲν οὖν τὴν εἰς θεὸν εὐσέδειαν ' 
ἵνα μὴ δοχῇ ἀπιθάνως ἀντιφέρεσθαι τοῖς λόχοις τῆς 
θεοπνεύστου Γραφῆς: ἁμελέστατον γὰρ εἶναί φῃσι 


C JULIANUS. 


Atqui his verbis : « Non adorabis deos alie- 
nos '*, » quod extremum in Deum est convicium 
facit : « Deus enim smulator est, » inquit**. Et 
alio in loco : « Deus noster ignis consumens **. » 
Ergoue zmulator homo, et invidus, reprehemsione 
tibi dignus videtur : divinum sutem existimas, οἱ 
Deus s$mulator nuncupatur? Αι qui consentaneun 
est, tam manifeste de Deo mentiri? Nam si emula- 
ior-est, eo invito dii omnes adorsntur : et relique 
gentes deos adorant. Quidni ergo id prohibsit qui 
Sic vmuletur, neque alios, sed «num se adorari 
velit? Απ potestate careit, aut principio prohibere 
uoluit, ne reliqui adorarentar dii? Atqui primum 
impium, si dicas non potuisse; alterum humanum, 
et operibus nostris congruum. Apesge nagas istas, 
neque tantam in vos ipsos exseerationem adducite. 


CYRILLUS. 


Enimvero pietatem in Deui pra se fert, ne vi- 
deatur Scriptura divine 156 vocibus absurde re- 
pugnare. Vecordissimum quippe esse ait, ac plane 


15 Exod. xx, 9. "* ibid. 5. *' Deut. 1v, 24 ; Hebr. xii, 29. 


759 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


710 


stupidum, ac supplicio dignum, :mulatorem Deum A χοµιδῇ τε εὔηθες, zal δίχης οὐκ ἕἔξω, τὸ ζηλωτὴν 


nominare. Audiat igitur, omni quidem perturba- 
tiene vacare Deum, et suis bonis contentum esse, 
. eodemque in statu inconcussum permanere. Cste- 
rum theologi explicantes, quo pacto singulis rebus 
afficiatur, bumanis vocabulis utuntur, cum alia non 
suppetant quibus rem exprimant. JEmulatio quippe, 
et ira, et. quzecunque perinde ac ista vituperanda 
sunt, hominum mentes cum perturbatione inva- 
dunt. Inrmitate siquidem laborat natura, et quod 
injuriam facere natum est, non difficile cujusque 
. animum superarit. Quod si etiam de Deo dicantur, 
tum vero sapienter, et, ut ineffabilem naturam de- 
cet, intelligentes, nec ei nostras infirmitates afli- 
gentes, nihil impie faciemus. Cum igitur Deus 


ὀνομάσαι τὸν Θεόν. τοίνυν ἀχουέτω, ὅτι παντὸς μὲν 
πάθους ἀπείρατόν ἐστι τὸ θεῖον. τοῖς ἰδίοις ἀεὶ Ev- 
ερηβεισµένον ἀγαθοῖς, χαὶ ἀχράδαντον ἔχον τὴν ἐν 
οἷς ἐστι διαµονήν. Tác γε μην ἐφ᾽ ἑχάστῳ τῶν πρα- 
Υμάτων αὐτοῦ διαθέσεις οἱ θεηγόροι διερμηνεύοντες, 
ταῖς καθ) ἡμᾶς τε xai ἀνθρωπίναις ὑπηρετοῦνται 
φωναῖς, οὐχ ἑτέρως ἔχοντες εἰπεῖν. Ζηλοτυπία μὲν 
οὖν, καὶ ὀργὴ, καὶ ὅσα τούτοις ἰσομοιρεῖ πρὸς xac- 
᾽άῤῥησιν, ἔμπαθῃ ταῖς ἀνθρώπωθ διανοίαις ποιοῦνται 
τὴν ἔφοδον  χατηῤῥώστησε γὰρ ἡ φύσις τὸ ἄναλχι, 
καὶ τὸ πεφυχὸς ἀἁδικεῖν χατευµεγεθήσειεν ἂν οἷον 
ἀχονιτὶ τῆς ἑχάστου ψυχῆς. El δὲ δὴ λέγοιντο xal 
ἐπὶ Θεοῦ, τότε δὴ τότε, xal µάλα ἑμφρόνως, πρε- 
πόντως τε xal τῇ ἁῤῥήτῳ φύσει ἑοιχότως, συνιέντες 


samulator nuncupatur, cogitabis nihil «416 illum B ἡμεῖς, xal ταῖς χαθ᾽ ἡμᾶς ἀσθενείαις ἁμιγῆ τηροῦν- 


odisse, quam suos ad deteriora facile prolabi. Nam 
opere pretium puto, in stabili et firmo sincerz in 
illum pietatis gradu velle permanere; sicut vacil- 
lare, et ad nefanda se projicere, bonorum virorum 
non est, sed polius contra Dei uisjestatem contu- 
meliam habet nen ferendam. Quam ob rem enim, 
dicet ipsis aliquis, contempte universi uno et na- 
tura Deo, ad alios, falsos dico, quique prorsus 
nulli sunt, declinaverunt? Tale quidpiam lsraelitico 
populo per unum prophetam ait: « Quod delictum 
'jnvenerunt patres vestri in me, quia discesserurit 
longe a me, et ambulaverunt post vanitatem, et 
vani facti sunt 137} Oportet enim euim, qui effre- 
nato cursu a vero Deo dellectit, exponere quid in 


τες αὐτὴν, xal οὐδένα τρόπον δυσσεθήσοµεν. Ὅταν 
τοίνυν θεὸς ὀνομάζηται ζηλωτὴς, ἐννομίσεις ὅτι τῶν 
ἄγαν boi χατεστυγηµένων παρ᾽ αὐτῷ, τὸ εὐπαρα- 
χόμιστον ἐπὶ τὰ αἰσχίω τῶν ὑπ' αὐτῷ γεγονότων * 
χρῆναι γὰρ οἶμαι διαπεπῆχθαι φιλεῖν, xat ἐν ἀχλο- 
νήτῳ χεῖσθαι διαμονῇ τῆς εἰς αὐτὸν γνησιότητος, ὣς 
τό τοι χαταδονεῖσθαι φιλεῖν xa διαῤῥιπτεῖσθαι πρὸς 
ἃ μὴ θέµις, εἴη ἂν οὐχ ἀνδρῶν ἀγαθῶν, μᾶλλον δὲ 
τῆς κατὰ θεοῦ δόξης, δύσοιστον ἔχει τὴν ὕδριν. Ανθ 
ὅτου γὰρ 5h, φαίη τις ἂν αὐτοῖς, τὸν τῶν ὅλων ἁτι- 
µάσαντες θεὺν, τὸν ἕνα χαὶ φύσει, προσνενεύχασι 
τοῖς ἑτέροις, τοῖς φευδωνύμοις, φημ], xal τοῖς οὐχ 
οὖσιν ὅλως; Τοιοῦτόν τί φησι δι ἑνὸς τῶν ἁγίων προ- 
φητῶν τοῖς i$ αἵματος Ἱσραῇλ: «Τί εὕροσαν ol 


ejus cultu peccetur, ut speciosam defectionis cau- C πατέρες ὑμῶν ἐν ἐμοὶ πλημμέλημα, ὅτι μακρὰν 


sam pre se ferat, Hic autem cum nihil sit quod 
objiciat, et tamen id facere tentarit, et res adeo 
scelestas in se susceperit, annon jure merito ple- 
ctendus est? Aut eniin. irrogata poena ipse seipso 
melior evadet, aut in alios utilitatem transmittet. 
]n eadem enim cavebunt ne incurrant, si poenam 
metuerint. Oportebat igitur Opificem rerum: om- 
nium, cum bonus sit, non omnino permittere qui- 
busdam ui 4.66 recedereni, sed metu potius igna- 
viam illorum, et deficiendi 157 libidiuem coer- 
cete. Eam ob rem videlicet Deus zelotes, εἰ iguis 
consumens, Mosis scriptis nuncupatus est, Etenim 
a Deo deficere, periculosum iis quibus hoc conti- 


ἀπέστησαν ἀπ᾿ ἐμοῦ, xal &mopeUüncav ὀπίσω τῶν 
µαταίων, xal ἐματαιώθησαν»» Δεῖν γὰρ οἶμαι τὸν 
ἑξήνιον xal τοῦ χατὰ φύσιν ἀποτρέχοντα θεοῦ, τῆς 
ὑπ αὐτῷ λατρείας προαναφαίνειν τὰ ἐγχλήματα, 
ἓν' εὔμορφον τὴν ἁπόστασιν ἔχῃ᾽ ὁ δὲ ἐγχαλεῖν μὲν 
ἔχων οὐδὲν, εἶνα τοῦτο δρᾷν ἠρημένος, xa τῶν οὕτω 
µυσαρωτάτων γεγονὼς ἑἐραστὴς, πῶς οὐχ ἂν iy 
δίκῃ κολάζοιτο; Ἡ γὰρ αὐτὸς ἑαυτοῦ βελτίων ἔσται 
παθὼν, Ίγουν εἰς ἑτέρους παραπέμψει τὴν ὄνη- 
σιν, Παραιτήσυνται γὰρ τὸ ἁλῶναι τοῖς ἴσοις, εἴ- 
περ ἐστὶν αὐτοῖς τὸ χολάξεσθαι στυγητόν. Ἔδει τοί- 
vuv ἀγαθὸν ὄντα τὸν Δημιουργὸν τῶν ὅλων, μὴ 
ἁπλῶς ἐφεῖναί τισιν αὑτοῦ ἀποφοιτᾷν, μᾶλλον δὲ τῷ 


gerit, imo exitiosum, nullc negotio videbimus re p) φόδῳ περιστεῖλαι τὸ ῥάθυμον, xal τὸ ἀνειμένον, εἰς 


in hunc modum considerata : Cognitioni Dei certa, 
subiüili, et accurate nihil, opinor, esl anteponen- 
dum : non opum vis, non mundi spleudor, non di- 


gnitatum fastus, non sapienliz terreng, animalis, ' 


οἱ demonice opinio. Enimvero id Dqus Jeremiz 
voce predicat : « Ne glorietur sapiens in sapientia 
8ua, eL neglorietur potens in potentia sua, et neglorie- 
tur dives in divitiis suis; sed in hoc glorietur qui 
gloriatur, quia intelligit et novit Dominum "*, » Dixit 
autem Salvator ipse alicubi ad Deum et Patrem 
qui est in ccelis : « Hzc autem est vita zeterua, ut 
cognoscant te solum verum Deum, et quein misisti 


τε Jerem. 1, δε '* Jerem. 1x, 25,24. 


ἁπόστασιν. Ταύτῃτοι xal Θεὸς ηλωτὴς, xal mUp 
χαταναλίσχον, διὰ τῶν Μωσέως ὠνόμασται λόγων. 
"Οτι γὰρ 65 τὸ ἁποσχιρτῆσαι θεοῦ τοῖς αὐτὸ παθοῦ- 
σιν ἐπισφαλὲς, μᾶλλον δὲ χαὶ ὀλέθρου πρόξενον, &v- 
εδρωτὶ χαταθρήσωμεν, ὡδὶ τὸ χρῆμα διεσχεµµένοι. 
Τῆς μὲν γὰρ περὶ αὐτοῦ γνώσεως ἁπλανοὺς xa 
θεωρίας ἰσχνῆς καὶ ἀπεζεσμένης, ci] àv, ὥς γε 
οἶμαι, τὸ ὕστατον οὐδὲν, οὗ περιουσίαι χρημάτων, 
οὗ λαμπρότης χοσμιχὴ, xal ἀξιωμάτων ὄγχοι, οὗ 
σοφίας δόχησις. τῆς ἐπιγείου χαὶ φυχιχῆς xa δαι- 
μονιώδους. Καὶ γοῦν ἔφη που θεὺὸς, διὰ τῆς Ἱερε- 
µίου φωνῆς ' « Mi]. χαυχάσθω ὁ σοφὸς Ev τῇ σοφίᾳ 





141 


CONTRA JULIANUM LIB. Y. 


142 


αὐτοῦ, xal ph καυχάσθω ὁ δυνατὸς ἐν τῇ δυνάµει A Jesum Christum **. » Quapropter optimum gloria- 


αὐτοῦ, xal μὴ χαυχάσθω ὁ πλούσιος ἐν τῷ πλούτφ 
αὐτοῦ, ἀλλ᾽ ἓν τούτῳ καυχάσθω ὁ χανχώμενος, ἓν 
τῷ συνιεῖν xal γινώσχειν τὸν Κύριον. » Ἔφη δέ 
πον xal αὐτὸς ὁ Σωτῆρ πρὸς τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς 
Πατέρα χαὶ 8cóv* « Αὕτη δέ ἐστιν dj αἰώνιος ζωὴ, 
ἵνα γινώσχωσί σε τὸν µόνον ἀληθινὸν Gebv, xal ὃν 
ἀπέστειλας Ἰησοῦν Χριστόν. » Oüxouv ἄριστον αὖ- 
χηµάτων εἴη ἂν ἡ περὶ θεοῦ γνῶσις. "Opto δὲ 
ταῦτ ἔχειν, xal αὐτοῖς τοῖς Ἑλλήνων λογάσι συνδο- 
χεῖ. Καὶ γοῦν ὁ Αριστοτέλους μαθητὴς Αλέξανδρος, 
ἓν τῷ Περὶ τῆς χαθ᾽ ἕχαστα Ἡρονοίας λόγῳ, φησίν " 
Ἴσως δὲ χρὴ τἀ.1ηθὲς εἰπείιν διὰ τῆς περὶ τὸ 
θεῖο» εὐσεδείας, τὸ μέγιστο» μὲν ceAeocacor 
᾿ἀγαθὺν πάντων δὲ τὸ εὐδαιμόνως Cyr. Τοῦτο δὲ 


ὃν ἐν θεωρίᾳ δείχκγυται' ἡ δὲ θεωρία àv γνώσει B 


τῶν ἀρίστων ' ἄριστα δὲ ὁμο.ογεῖται πρὸς dxár- 
των εἶναι τὰ θεῖα. Τούτων γὰρ οὕτως ἑχόντων, àv 
τῇ γνώσει τῶν θείων ef ἂν ἡμῖν τὸ εὐδαιμονεῖν 
χείμενον. Οὐχοῦν, ὡς ἔφην ἁρτίως, τῶν περὶ Θεοῦ 
δογμάτων οὐδὲν ἂν Υγένοιτο τιµαλφέστερον τοῖς τῆς 
ἀληθοῦς σοφίας ἑρασταῖς. ᾿Αποφέρει δὲ τούτου, τὸ 
τοῖς ψευδωνύμοις προσχεῖσθαι θεοῖς. Καὶ τί «b bv- 
τως ὃν ἀγνοῆσαι χαὶ ἁμοιρῆσαι δόξης ἐπὶ θεῷ τῆς 
ἀχραιφνοῦς τε xal ἀληθοῦς; Εἶτα πῶς ἀσυντελὲς εἰς 
ὄνησιν τὸ εἰδέναι τοὺς ἐπὶ τῆς ve. ὅτι λυπεῖ τὸ 
χρημα θεὺν, ὃς « πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι, 
καὶ εἰς ἑπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν; » Ὥσπερ δὲ elvat 
φαμεν ἀνθρώπῳ παγχἀλεπὀν τε xat δύσοιστον πάντη 
τῶν ὀμμάτων τὴν πήρωσιν, τριπόθητόν τε xal πο- 


tionis genus est Dei cognitio. Qux quidem recta 
esse, ipsi Graecorum principes consentiunt. Et qui 

dem Alexander, Aristotelis discipulus, in libro D 

Providentia erga res singulas : Forte autem, in 

quit, verum dicendum esl, in pietate adversus Deum 
[eliciter vivere, maximum omnium ac perfectissimum 
esse bonum. Αἱ hoc in contemplatione positum osten- 
ditur. Contemplatio porro in cognitione rerum pre- 
stantissimarum. | Prastantissim? autem ,. omnium 
confessione, res divine sunt. Cum hzc igitur ita se 
habeant, cognitione rerum divinarum continetur 
felicitas. Igitur, ut recte dixi, divinis placitis nibil 
prius aut antiquius est ver:e sapientia studiosis. 
Ab hoc vero avocamur, cum falsi nominis diis 
adharescimus. Et quid si id quod re vera exsistit 
jgnoraverimus, sincera ac vera de Deo opinione 
destituti? Nunquid ergo utile est, mortales aguo- 
scere Deo rem molestam esse, qui « omnes homi- 
nes vult servari, et ad veritalis cognitionem ve- 
nire *! ? » At quemadmodum gravissimam, ac vix 
ferendam esse dicimus homini oculorum orbitatem, 
gratissimam autem et optabilem illorum sanitatem : 
158 ita res divinas contemplari non posse, et spi- 
rituali lumine, quo illustratur cordis oculus, or- 
bari, jure merito fugiendum est ac deprecandum. 
Optabilis vero ac salutaris, et omnis boni radix et 
origo, nobis est divina contemplatio. Nonne autem, 
amabo te, sub Deo rectam et ex legum preescripto 
vitam vivere, multo praestantius omnes fatebuntur, 


λύευκτον τὸ ἑῤῥῶσθαι τὰς ὄψεις * οὕτω φευχτὸν μὲν C quam sine Deo et injuste degere? Cuinam obscu- 


xa χατεστυγηµένον εἴη ἂν, χαὶ µάλα εἰχότως, τὸ uh 
δύνασθαι μὲν ὁρᾷν τὰ περὶ θεοῦ, καὶ φωτὸς ἑστερῇ- 
σθαι τοῦ νοητοῦ xal τὸν τῆς χαρδίας ὀφθαλμὸν κατ- 
αυγάζοντος. ᾽Αξιόχτητον δὲ xat. σωτήριον, xal rav- 
, tbe ἡμῖν ἀγαθοῦ ῥίζα τε xal Ὑένεσις, τῆς θεοπτίας 
. *b χρῆμα. Τί δὲ, εἰπέ pot, τὸ ὑπὸ Oei xat ἐννόμως 
ἑλέσθαι βιοῦν, οὐ παρὰ πολὺ δοξη τις ἂν ἐν ἀμείνοσι 
τοῦ δίχα θεοῦ xal ἀνόμως πολιτεύεσθαι; Καΐτοι 
πῶς οὐχ ἅπασιν ἐναργὲς τὸ ἄμεινον; "Ότε τοίνυν 
τοῖς ἔξω θεοῦ γεγονόσι, διά γε τοῦ προσχυνείν ἑλέ- 
.G0at τοῖς οὐχ οὖσι θεοῖς, πᾶσά πως ἀνάγχη καὶ 
ζυγοῦ xai νόμων ἀφαμαρτεῖν, xa πολιτείας εὐαχοῦς, 
πῶς οὐχ ἂν ἐπαινέσειέ τις τῆς τοῦ πάθους αἰτίας 
ἁποσχευάζοντα τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς τὸν Σωτῆρα τῶν 
ὅλων Θεόν; )Αλλὰ προσχέχρουκεν ἴσως αὐτῷ ποι- 
ναῖς τὸν ἑξήνιον ὑποφέρων, xal τοῖς ἀθλίως ἁπολλν- 
µένοις ἀνατειχίζων τρόπον τινὰ τὴν εἰς τοῦτο πάρ- 
οδον διὰ τοῦ ζηλωτὴν ἑαυτὸν λέγειν εἶναι. Αἰτιασώ- 
µεθα δη οὖν àv δίχῃ xal τοὺς τοῖς τῆς ἑἐπιγείου 
βασιλείας ἑνιζήσαντας θάΧοις, ὅταν ἀσχάλλωσι τν- 
yov ὀρῶντές τινας τῶν οἰχείων ὑπασπιστῶν, τῆς μὲν 
εἰς αὐτοὺς εὐνοίας ἀποσχιρτήσαντας, ἀνθῃρημένους 
δὲ τὰ βαρθάρων. ᾽Αλλὰ χἂν eU τις τῶν ὑπ' αὐτοῖς 
στρατηγῶν χαταθεάσαιτό «(yag τῶν τελούντων ἐν 
μαχηταῖς, ῥίφαντας μὲν τὴν ἀσπίδα, χατηµεληχότας 
.. δὲ χαὶ τοῦτο εἰσάπαν τοῦ χρῆναι πονεῖν, ἀγανακτείτω 


** joan, xvii, 9... *! IL Tim. in, 4. 


rum esse polest, quid sit prisstantius? Cum igitur 
eos, qui desciverunt a Deo, et se ad inanes deos 
contulerunt, necesse sit et jugo legum, et sanctitate 
vive aberrasse ; nunquid Servatorem omnium Deum 
laudabimus , qui mali ejus causas ab bominibus 
amovet? Sed enim offendit fortasse Julianum, quod 
rebelles Deus po»nz subjicit, et misere pereuntibus 
aditum quodammodo ad impietatem intercludit , 
cum 66 aunulatorem przedicat. Culpemus igitur eos 
quoque jure merito, qui terreni regni soliis consi- 
dent, si forle excandescant, cum aliquos ex satel- 
litibus suis viderint, benevolentia principis rejecta, 
ad peregrinorum partes transire, Sed tametsi quis 
imperator milites videat scutum abjicere, et belli- 
cum laborem prorsus negligere, non indignetur? 
Et si pecudes in agris raptentur, ac szevitie lupo- 
rum pateant, pastor otiosus sedeat : torpescat item 
agricola, cum interim ipsi pomaria marcescant : 
parentes securi videant liberos omni se dedecore 
contaminantes : quinimo neutiquam moveatur bhe- 
rus, domesticos videns sux benignitatis oblitos 
Insolescere, eaque suscipere quibus maxime abhor- 
reat. At nemo non dixerit, opinor, extremz? hoc 
argumentum esse vecordix, Et Deus suos in noxain 
prolapsos neglexisset? Oportebat enim sane lios 
melu, veluti frenis quibusdam, ad rectum iter 


7AS 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


744 


convertere. Hojusmodi quiddam ad eum loquitur A μηδαμῶς: Κἂν εἰ τῆς ἀγέλης ἀποφέροιςό τινα τῶν 


divinus David : « In camo et freno maxillas eorum 
constringe, qui non approximant ad te**. 1599 
Age, vero interroganti mibi respondeat. Nunquid 
quos dicit et putat deos, fatetur succensere non- 
nullis sut indignari, si obnoxii illis esse nolentes 
prodenter se ad meliora convertant, et Christiano- 
rum religionem amplexi Deo vero se sobjiciant, an 
ea re nihil moveantur * Si ergo ne id quidem mul- 
tum curant, quid frustra succenset lis, qui ab er- 
vore Grecorum ad veritatem se transferunt ? Quidni 
suis diis potias astipulatur? Nam si recte faciunt 
cum indignari nolunt, minus honeste sentit de illis, 
aut sane quodammodo suis dils decori neglectum 
exprobrat. Sin autem recte sentit, cum eis expro- 


ἐν ἀγροῖς θρεµμμάτων, xai ὑπὸ τοῖς ὠμοτάτοις γέ- 
νοιντο λύχοις, ἔστω ῥάθυμος ὁ ποιµήν ' πασχέτω δὴ 
τοῦτο xal ὁ γηπόνος, µαραινοµένων αὑτῷ τῶν ὀρχά- 
των  ἀναπιπτέτωσαν δὲ xal πατέρες ἐπὶ τὸ ῥάθυμον, 
Φιλτάτων αὐτοῖς εἰς ἀχοσμίαν ὠλισθηχότων  ἔστω 
δὲ ἄτεγχτος χαὶ δεσπότης οἰχέτας ὁρῶν τοὺς Ύνησιω- 
τάτους τῆς εἰς αὐτοὺς εὐνοίας ἠφειδηχότας, καὶ τὰ 
τῶν ὅτι μάλιστα δυσµενεστάτων αὐτῷ φρονεῖν ἠρη- 
µένους. 'AXX, οἶμαι, φαίη τις ἂν εἶναι ταυτὶ τῆς 
ἑσχάτης ἠλιθιότητος cagf χαὶ ἑναργεστάτην ἀπό- 
δειξιν. Elsa. πῶς ἂν humos Ge, τῶν ὑπ αὐτῷ 
γεγονότων, ὠλισθηχότων εἰς τὸ λυποῦν; "Ebet γὰρ, 
ἔδει τοῖς δείµασι, χαθάπερ τισὶ χαλινοῖς, περιτρέ- 
πειν εἰς τὸ εὐθύ. Τοιοῦτόν τί φησι πρὸς αὐτὺν καὶ 


brat indignaturque, annon vere dici potest, ipsum B Λαθὶδ 6 θεσπέσιος᾽ « Ἐν χημῷ xat χαλινῷ τὰς σια- 


consilio et s»pientia sapientissimis diis prestare? 


γόνας αὐτῶν ἄγξαι τῶν uh ἐγγιξόντων πρὸς al. » 


At enim ea re indignantur. Ergo smulatione etiam ἍῥΦιλοπευστοῦντι δέ pov χἀχεῖνο φραξέτω. "Apa γὰρ, 
Hii afflei intelligantur. Jam. vero quam insane ad- οὓς οἴεται xal φησιν εἶναι θεοὺς, ἐν αἰτίᾳ ποισῖσθαί 
versus Mosis scripta debacchatus est, cum Deum — «wac ὁμολογεῖ, μᾶλλον δὲ καὶ &vavaxcetv, εἰ τὸ ὑπ' 
indignari non debere contendit, si qui suorum leves αὐτοῖς εἶναι θέλειν, ἑμφρονέστατα διωθούµενοι µε- 
sint et inconstantes, ac salutari cognitione rejecta — «a0clvro πρὸς τὰ βελτίω, xal ὑπὸ θεῷ γένοιντο τῷ 
in exitii barathrum precipites se dent. Sed quam ἀληθινῷ τὴν Χριστιανῶν λατρείαν ἀνθηρημένοι, ἢ 
οὗ rem, inquit, non prohibuit, cam id ei facere li- καὶ πρὸς τοῦτό φησιν ἀναλγήτως ἔχειν αὐτοός; El 
ceret * Atqui hec tibi repenam, o bone : Quidni ab μὲν οὖν οὐ πολὺς αὐτοῖς λόγος τοῦ τοιοῦδε, τί µάτην 
ecelere arcet homines, et iram minitans, et penam Ἅᾖἔἐπιτιμᾶ τοῖς àx πλάνης Ἑλληνιχῆς ἑλομένοις µετα- 
intentans, et se ignem nemjnans, et metg coinpri- Φοιτᾷν πρὸς ἀλήθειαν; Διὰ τί μὴ μᾶλλον ὁμογνω- 
mens igoaviam ? Sed praestabat, inquit, vi Λο n€- μονεῖ τοῖς ἑαυτοῦ θεοῖς; El μὲν γὰρ eS δρῶσιν ἐχεῖ- 
cessitate cogere. Quid ergo? ubinam libertas huü- yo, τὸ λυπεῖσθαι διωθούµενοι, τὰ αἰσχίω πεφρόνηχεν 
mans voluntatis et arbitrii? Virtus enim reslibera, ., aócbc, f| τάχα που χαὶ ἐπιτιμᾷ κατηµεληκόσι τοῦ 
quemadmodum etai ipsi Grecorem sapientes  πρέποντος τοῖς ἰδίοις θεοῖς. EL δὲ αὐτὸς πεφρόνηχὲν 
produnt, ut et merito laus bonos, et poena impro- ὀρθῶς, &yavaxtüv xal λυπούµενος, πῶς 00x ἀληθὲς 
bos necessario consequatur. Quibos eum liceret εἰπεῖν, ὅτι τὴν ἁμείνω Ψφῆφον ἀπεκληρώσατο, xei 
vecte factis gloriam adipisci, ultro ad turpia de- ακρείττων Ίδη πως ὁρᾶται τῶν σοφωτάτων θεῶν; 
lapsi perierunt. Addit porro et ait : 'AXA& λυπεῖ τὸ χρῆμα αὐτούς. Zroc δὴ οὖν νοείσθω 
xai τοῦτο. Elr& πῶς ἀσύνετον κομιδῇ τῶν Μωσέως γραμμάτων πεποίηται τὴν χαταδοὴν, μὴ 65 χρῆναι 
λέγων τὸν θεὸὺν ἁγανακτεῖν, εἰ δή τινες εἴεν τῶν ὑπ αὐτῷ πεπραχότων ἐλαφροὶ καὶ εὐπαραχόμιστοι, xol 
thy bx αὐτῷ ζωοποιὸὺν ἀφέντες γνῶσιν, εἰς τὸ τῆς ἁπωλείας πίπτωσι βάραθρον. ᾽Ἀλλὰ γὰρ ἀνθ' ὅτου, 
φησὶν, οὗ χεχώλυκε, χαΐτοι τοῦτο δρᾷν ἐξὺν αὐτῷ; ἸΑλλ’, ὦ χράτιστε, φαίην τις ἂν, χαίτοι πῶς οὐχ ἀπείρ- 
qt: τοῦ χαχοῦ, xal ὀργὴν ἀπειλῶν, xal δίχην ἑπαρτήσας, xal πῦρ ἑαυτὸν εἶναι λέγων, χαὶ περιστέλλων 
ip φόδψ τὸ |ῥάθυμον; ἸἉλλ’ fjv. ἄμεινον, ὡς EE ἀνάγχης, φησὶ, καὶ βίας. Elsa ποῦ τῆς ἀνθρώπου δια” 
νοίας τὸ ἱλεύθερον xal ἀφειμένον εἰς «5 δοχοῦν; Χρῆμα γὰρ ἁδέσποτον ἡ ἀρετὴ, xa0à xal αὐτοί φασιν 
οἱ Ἑλλήνων λογάδες, ἵνα καὶ τοῖς ἀγαθοῖς τὸ ἐπαινεῖσθαι δεῖν εἰχότως ἀχολουθῇ, xa τοῖς py τοιούτοις 
τὸ χρῆναι πράττεσθαι δίχας ἐξὸν γὰρ εὐδοχιμεῖν δι ἀγαθουργίας, ἐθελονταὶ διολώλασι πεσόντες εἰς τὰ 


αἰσχίω. Προσεπάχει δὲ xal φησιν ») 
JULIANUS 


$i enim neminem vult aderari, quam ob rem Fi- 
lium hunc aderatis, quemque ipse non sensit aut 
existimavit unquam suum? Atque id facile oeten- 
dam. Vos vero subdititiam, undenam nescio, ei ap- 
ponitis. 

160 CYRILLUS. 

Enimvero Deus universi adorandos esse negat 
deos alios, cum sit ipse natura ac vere omnium 
.rerum opifex ac Dominus. At Julianus fllium nomi- 
nans subdititium, quid dicat nescit, imo potius cum 


** Psal. xxxi, 9. 


IOYAIANOZ, 

Ei γὰρ οὐδένα θέλει προσχννεῖσθαι, «90 χάριν τὸν 
Υἱὸν τοῦτον προσχυνεῖτε, καὶ ὃν ἐχεῖνος ἴδιον οὔτε 
ἑνόμιαεν, οὐθ) ἠγήσανο πώποτε; Kex δείξω Υε τοῦτο 
ῥᾳδίως. Ὑμεῖς δὲ, οὐκ db ὅθεν, ὑποδλητὸν αὐτῷ 
προστίθετε. : 

ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Αποφάσχει μὲν οὖν τῶν ὅλων θεὸς, τὸ δεῖν Oso] 
ἑτέροις προσχυνεῖν, µόνος ὢν φύσει xal ἀληθῶς &n- 
μιουργὸς τῶν ὅλων xai Κύριος. Ylbv δὲ ὀνομάζων 
ὑποθλητὸν, οὐκ οἵδ ὅ τι λέγει, μᾶλλον δὲ θεσμαχεῖ, 


765 — CONTRA JULIANUM LIB V.——— 746 
καὶ tol; οὕτως ἡρμένοις ὑφοῦ µυστηρίοις, τὸν ἀσελγῆ A Deo pugnat, et in tam excelsa mysteria lingure pe- 


xai ἀχάθεχτον λόγον ἐφίησι * καὶ ἀχονιτὶ χαταδείξειν 
ὅπερ ἔφη δύνασθαί φησι, τὸ φευδοεπεῖν ἔχων ἑππή- 
λατον. "Oct γὰρ οὐχ ὑποδλητὸν οὐδὰ νόθον νἱὸν ὑφίε- 
μεν τῷ παναγίῳ θεῷ, ὁμολογοῦμεν δὲ μᾶλλον χατὰ 
φύσιν ἐξ αὐτοῦ προελθεῖν τὸν ἴδιον αὐτοῦ Θεὺν Λό- 
vov, ip πρέπει χαὶ µόνῳ τὰ θεοπρεπῆ, χαιροῦ πρὸς 
τοῦτο τοὺς λόγους διαγυµνάζοντος, ἀχονιτὶ διαδεί- 
ξοµεν. Πανταχοῦ δὲ συνασπίζων τοῖς λόγοις τοῦ Πλά- 
τωνος, χαὶ τῶν ἱερῶν Γραμμάτων τιθεὶς Ev ἀμείνοσι 
τὰ παρ) αὐτῷ ῥαφῳφδούμενα, γράφεται πάλιν ἡμᾶς» 
ΑΘ) ὅτου δὴ, λέγων, τῆς Ἑ1Ίηνικῆς εὐεπείας 
ἀπονοστήσαντες, τοῖς τῆς dAn0slac .Ίόγοις προσ- 
κπθχωρήκατε; Καὶ ὅτι τὸν φύσει χαὶ ἁληθῶς ὄντα 
Θεὸν ἐγνώχκαμεν, καΐτοι Μωσέως μεῖον, φησὶν, ἢ 


tulantis et intemperat:e vocem laxat. Et id quidem 
nullo negotio se demonstraturum pradicat, utpote 
cui mentiendi iter protritum sit. Nam quod nos 
non subdititium neque nothum sanctissimo Deo 
filium supponamus, sed confiteamur potius secun- 
dum naturam ex ipso procedere proprium ejus 
Deum Verbum, cui etiam uui divini honores con- 
veniunt, opportuno tempore ac loco facile demon- 
sirabimus. Julianus vero, ubique scripta Platonis 
defendens, eti ejus rhapsodias sacris Litteris ante- 
ponens, nos rursus accusat his verbis: Cur, in- 
quit, derelicia Grecanica facundia , ad veriatis. ser- 
mones vos transtulisiis ? Respondemus, quia natura 
et vere cxsistentem Deum agnovimus, licet Moses 


χρην ὑμνήσαντος τὰ περὶ θεοῦ. Ζηλωτὴν γὰρ αὐτὸν B minus, ut ait, quam par est, magni(ice de rebus 


xai δύσὀργον ὀνομάζει, χΧαΐτοι πραότατον ὄντα xal 
αὐτόχρημα τἀγαθόν. ᾽Αλλὰ τούτων μὲν ἅλις μαχκροῦ 
γεγονότος ἡμῖν τοῦ περὶ αὐτῶν λόγου, xal, ὥς Ye 
οἶμαι, πλειστάχις' ἐπεὶ δέ ἐστι φιλοσχώμµων xal 
θρασὺς ei; λόγους, φἐρε δῃ, φέρε, χαταθρήσω- 
μεν. 

IOYAIANOZ. 

Tl δὴ τούτοις οὐδαμοῦ χαλεπαινων ὁ cbe galvs- 
ται, οὐδὸ ἀγανακτῶν, οὐδὲ ὀργιξόμενος, οὐδὲ ὀμνύων, 
οὐδὲ ἐπ᾽ ἀμφότερα ταχέως ῥέπων, ὡς 6 Μωσῆς φη- 
σιν ἐπὶ Φινεές; EC τις ὑμῶν ἀνέγνω τοὺς Αριθμοὺς, 
οἶδεν ὃ λέγω. Ἐπειδὴ γὰρ τὸν τελεσθέντα τῷ Βεελ» 
φεγὼρ, μετὰ τῆς ἀναπεισάσης αὐτὸν γυναιχὸς αὗτο- 
χειρίᾳ λαδὼν ἀπέχτεινε αἰσχρῷ xat ὀδυνηροτάτῳ 
εραύµατι, φησὶ, παίσας τὴν γυναῖχα, πεποίηται λέ- 
γων ὁ θεός « Φινεὲς, υἱὸς Ἐλεαζάρου υἱοῦ ᾿Δαρὼν 
τοῦ ἱερέως, χατέπαυσε τὸν θυµόν µου ἀπὸ τῶν υἱῶν 
Ἱσραλλ, ἐν τῷ ζηλῶσαί µου τὸν ζηλον ἐν αὐτοῖς * 
καὶ οὐχ ἐξανήλωσα τοὺς υἱοὺς Ἱσραὴϐλ ἐν τῷ δήλῳ 
pov. » Tl χουφότερον τῆς αἰτίας δι ἣν ὁ θεὺς ὁρ- 
γιαθεὶς οὐκ ἀληθῶς ὑπὸ τοῦ γράψαντος ταῦτα πα- 
ποίηται; Τί δὲ ἁλογώτερον, εἰ δέχα 1] πέντε xat δέχα, 
χείσθω δὲ ἐχατὸν, οὐκ ἐροῦσι γὰρ χιλίους * θῶμεν δὲ 
ἡμεῖς xal τοσούτους τολµήσαντάς τι τῶν ὑπὸ τοῦ 
Θεοῦ τεταγµένων νόμων παραθῆναι΄ ἐξαχοσίας ἐχρην 
διὰ τοὺς ἅπαξ χιλίους ἀναλωθῆναι χιλιάδας; Ὡς 
ἔμοιχε χρεῖττον εἶναι τῷ παντὶ φαίνεται χιλίοις ἀν- 
ὁράσι βελτίστοις ἕνα συνδιασῶσαι πονηβρὸν, ἢ σὐνδια- 
φθεῖραι τοὺς χιλίους ἑν[. 

Κἴτα τούτοις μακροὺς προσυφαίνει λόγους, μὴ or 
χρῆναι λέγων τὸν οὐρανοῦ καὶ γῆς Ποιητὴν ἁγρίοις 
οὕτω χεχρῆσθαι θυμοῖς, ὡς καὶ ἅπαν ἐθελῆσαι πολ» 
λάχις, τὸ τῶν Ἰουδαίων γένος δα πανῆσαι. El γὰρ xai 
ἑνὸς ἡρώων, φησὶ , καὶ οὐχ ἐπισήμου δαίµονος δύσ- 
οιστος dj ὀργὴ χώραις τε καὶ πόλεσιν ὀλοχλήροις * 
τίς ἂν ὑπέστη τοῦ τοσούτου θεοῦ, δαίµρσιν, ἡ ἀγγέ- 
λοις, $ xat ἀνθρώποις ἐπιμηνίσαντος ; 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 
Οἵεται μὲν οὖν, ὡς ἔφην, μικρῷ διαφἑρειν τῶν 
καθ *udc τὴν ἀνωτάτω τε χα) ἀχήρατον φύσιν, καὶ 


ϱ Num. xxv, 11. 
PaTROL. Gn. LXXVI. 


divinis scripserit. ZEinulatorem enim ipsum et ira- 
cundum nominat, licet mitissimus sit et jipsummet 
bonum. Sed de his satis superque et swpissiine, ut 
opinor, disputavimus. Verumtamen quoniam convi- 
tiis indulget, agedum dispiciamus. 


JULIANUS. 


Ecquid vero bis neutiquam Deus inoignari vide- 
tur, aut irasci, aut excandescere , aut jurare, vel 
in utramque partem cito propendere , ut Moses ait 
de Phinees? Si quis vestrum Numeros legit, quid 
dicam novit. Postquam enim eum qui initiatus erat 
Beelphegor, et mulierem a qua illectus erat percus- 
82m trans uterum turpi et acerbissimo vulnere sua 
manu interemit, Deus introducitur, dicens : « Phi- 
nees, fllius Eleazari fllii Aaron sacerdotis , sedavit 
furorem meum, a filiis Israel, quia zeiando zela- 
tus est filios, et non consumpsi filios - Israel in 
zelo ineo ??, » Quid levius causa, propter quam 
Deus iratus ab scriptore nou falso introducitur ? 
161 Quidautem absurdius? si decem aut quindecirs, 
adde eiiam centum, non euim mille dicent (pona- 
mus autem nos et totidem), ausi fuerint Dei man- 
data praitergredi, oportuitne propter mille tantum 
interire sexcenta hominum millia? Quanto mihi 
praestabilius sane videtur una cum mille probis ho- 
minibus improbum unum setvare, quam cum uno 
mille perdere. 


Postea longo verborum) contextu prooat, non 
oportuisse cqeli ac terre Faetorem tam ferociter 
excandescere, ut etiam Judaeorum genus profligare 
sepe voluerit universum. Si enim unius herois, 
inquit, ae obscuri dseemonis, ira gravissima est re- 
gionibus ac totis civilatibus : quisnam stetisset 
tanto Deo, dasmonibus, aut angelis, vel etiam homi- 
nibus irato ? 


CYRILLUS. 


Existimat nempe, utl dixi, supremam et perfe- 
ctissimam naturam et affectiones, quas in singulis 


£4 


0 Do -"- pO 





141 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


148 


rebus forte suscipit, parum a nostris differre. Esto A τὰς ἐφ᾽ ἑκάστῳ τῶν πραγμάτων διαθέσεις, ἃς ἂν 


eniy, dixerimus, si sic libet, humano more, tales 
esse, nec diversas ab his qu& nobis acciduut. At 
ille, si in Deo ira nominata sit, existimat forte in- 
flammationem, acerbum utique et impotentem cor- 
dis motum, etiam ei contigisse : el si aemulalor, ut 
par est, dicatur, που verebitur dicere, ipsum per- 
inde ut homines affici et invidie flamma contabe- 
scere. Atqui sic sentire, emotx: mentis ac prorsus 
insane existimo, et quz divine nature insunt 
plane ignorantis. Quemadmodum enim ipsam supra 
res omnes positam dicimus, non locorum sublimi- 
iate, sed nature exsuperantia et incomparabili 
excellentia : eodem modo supra humana positus est 
Deus, et extra omnem affeciionem intelligitur. Res 


enim humanas squali lance moderatur ; et qui faci- B 


Jem ipsius jugo cervicem prsebent, iis eximia coeli- 
tus dona tribuit. Quibus vero durum est cor et 
prefractum, levioribus quam oporteret poenis αΠ]- 
cit. Non enim .nalos perinde ac bonos ornandos di- 
cimus, sed neque nimia patientia ad defectionem 
iter aperiendum, ita ut impune eant quo libet, el 
ad ea, quie perpetrare est nefas, tautum non feran- 
tur, illo relicto, $689 et rebus honestis valedicen- 
tes, in deteriora queque prolabantur. Etenim ubi- 
nam ille omnino bonus omnium Opifex, nisi crea- 
turis suis providet, et alios quidem ad bonum am- 
plectendum metu subactos auxilio suo reddit fir- 
wiores : alios vero sacrorum oraculorum impios 
contemptores ad sanitatem revocat , et metu coer- 
cet, opümum presidii genus flagellum etiam ad- 
dens : « Quem enim amat Dominus , inquit, casti- 
gat, et flagellat omnem filium quem suscipit.**. » 
Gum ergo poenam statuit in aliquos ob ea quz de- 
liquerunt, tunc in noe irasci dicitur, licet ire per- 
turbatio in lllum non cadat : et si forte nolit quos- 
dam bonos a suo sinu divelli, et ad cultum falso- 
rum deorum converti, 2emulari tunc ipsum dici- 
mus, verbo nobis familiari rem significantes, et 
vim amoris, quo nos prosequitur, aliter exprimere 
non valentes. Non enim oblectatur hominum ezitio, 
sed potius virtutum gloria splendere suos optat, 
adeoque mortales omnes. Quod si jurare quibusdam 
dicitur, succenseat his qui credere uoluerunt, quo- 


δέχοιτο τυχόν. Βἱρήσθω γὰρ, εἰ δοχεῖ, χαὶ &v0puza- 
νώτερον τοιαύτας εἶναι, xal οὐχ ἑτέρας οἷαί περ ἂν 
γένοιντο χαὶ Ev ἡμῖν αὑτοῖς. Καὶ ὀργῆς ὀνομασθείσης 
ἐπὶ Θεοῦ τάχα που xal πύρωσιν, πιχρόν τε xol 
ἀχρατὲς χίνηµα χαρδίας, συμθῆναι νοµίξει’ xXy εἰ 
λέγοιτο ζηλωτὴς χατὰ τὸ εἰχὸς , οὐχ ὀχνήῆσει παθεῖν 
αὐτὸν ἀνθρώποις τὰ [oa εἰπεῖν , xal τῷ τῆς βασχα- 
vla; πυρὶ χατατήχεσθαι. Α)λ’, οἶμαι, τὸ οὕτω Φρο- 
νεῖν, ἐξεστηχότος ἂν εἴη χαὶ νοῦ παραπλῆγος, xal 
παντελῶς Ἡγνοηχότος τὰ τῇ θείφ φύσει προσπεφ»- 
xóva. Ὥσπερ γὰρ ἀνεστηχέναι αὐτήν φαμεν xal 
ὑπερχεῖσθαι τῶν ὅλων οὗ τοῖς χατὰ τόπον ὑψώμασιν, 
ἀλλὰ τῇ ὑπεροχῇ τῆς φύσεως xai ἀσυγχρίτῳ δια- 
φορᾷ » κατὰ τὸν αὐτὸν, οἴμαι, τουτονὶ τρόπον ὑπερ- 
αλεῖται τὰ χαθ᾽ ἡμᾶς, καὶ πέρα παντὸς νοεῖται πά- 
θους. Ταλαντεύει δὲ τὰ ἀνθρώπινα, καὶ τοῖς μὲν 
ὑπέχουσι τοῖς αὐτοῦ ζυγοῖς εὐαφῆ τὸν αὐχένα τὰς 
τῶν ἀνωτάτω γερῶν διανἑµέι διαφοράς τοῖς χε, μὴν 
σχληρὰν xal ἄτεγχτον ἔχουσι τὴν χαρδίαν, ἑλάττους 
7| χρΏν ἑπαφίησι δίχας. Οὐ γάρ τοι χρΏναί φαμεν, 
ἐν ἴσῃ τιμῇ χαχοὺς ὀρᾶσθαι xal ἀγαθοὺς, ἁλλ᾽ οὐδὲ 
τῷ λίαν ἀνεξιχάχῳ κατευρύνεσθαι τοῖς ἐθέλουσι τὴν 
ἀπόστασιν, ὡς ἀνεπιπλήκτως ἰέναι πρὸς «b δοχοῦν, 
καὶ πρὸς & μὴ θέμις ἀποχομίζεσθαι μονονουχὶ καὶ 
ἀποπηδῶντας αὐτοῦ , xat οἷς ἄμεινον ἣν ἐμφιλοχω- 
ρεῖν τουτοισὶ τάχα που xdi ἑῤῥῶσθαι φράσαντας, 
κατακοµίξεσθαι πρὺς τὰ χείρω. Ποῦ γὰρ ὅλως &ya- 
θὸς ὁ πάντων Δημιουργὸς, εἰ μὴ προνοεῖ τῶν ἑαυτοῦ 
χήισµάτων, καὶ τοὺς μὲν αἱδοῖ τῇ πρὸς τὸ ἀγαθὸν 
ἠττωμένους , ἑῥῥωμενεστέρους ἀποφαίνει ταῖς ἐπι- 
χουρίαις, τοὺς δὲ τῶν ἱερῶν θεσπισµάτων ἀνοσίως 
ὁλιγωρήσαντας , σωφρονεστέρους ἀποτεαλεῖ, xat áva- 
σειράξει τοῖς δείµασιν, ἐπικουρημάτων ἄριστον ab- 
τοῖς xal τό γε Ov δεῖν, χαταπαίεσθαι προστιθείς ’ 


.€ "Ov γὰρ ἀγᾳπᾷ Κύριος, qnot, παιδεύει, μαστιγοὶ 


δὲ πάντα υἱὸν ὃν παραδέχεται. » "Όταν τοίνυν χαθ- 
ορίξῃ τινῶν τὴν ἐφ᾽ ofc πεπαρῳνῄήχασι δίχην, τότε 
πρὸς ἡμῶν ὀργισθῆναι λέγεται, xal τοι τὸ πάθος τῆς 
ὀργῆς οὐκ ἀνεχόμενος ὑπομένειν' χᾶν εἰ μή τινας 
Βούλοιτο τυχὸν τῶν ἐπιτηδείων. ἑλέσθαι ποι τῆς πρὸς 
αὐτὸν οἰχειότητος ἁποφέρεσθαι, διά γε τὸ προσχυ- 
νεῖν τοῖς οὐκ οὖσι θεοῖς, ζηλοῦν δὲ τότε φαμὲν αὖ- 
tbv, τῇ καθ) ἡμᾶς λέξει τὸ χρῆμα σηµαίνοντες, καὶ 


rum incredulitas necessitatem intulit juramenti. p τῆς ἐνούσης αὐτῷ φιλοστοργίας «iv δύναμιν οὐχ 


Jurat autem per suam gloriam. « Levabo, enim in- 
quit, in celum manum meam, et jurabo per dexteram 
meam 5*5. » Et rursum : « Per memetipsum Juravi, 
iuquit Dominus δὲ. » Non euim jurare poterat per 
alium sublimiorem et prastantiorem, et sua gloria 
superiorem. Quippe cum ad fidem sanctos nonnul- 
los confirmaret, quopiam ad finem perducturus erat 
promissa, interposito quoque juramento interdum 
jis loquebatur. hoc enim ei propositum erat, suis 
cultoribus fidei firmitatem omni ratione stabilire. 
Jam vero quoniam extreme criminationis loco ha- 
bet, Deum ab ira ,nonuunquam ad mansuetudinem 


ον Hebr. xij, 6. * Deut. xxxii, 40. 


ἑτέρως ἔχοντες εἰπεῖν. Οὐ γὰρ τοῖς ἀπολλυμένοις 
ἐπιγάνννται, βούλεται δὲ μᾶλλον τοῖς ἐξ ἀρειῶν 
αὐχήμασι διαπρέπειν τοὺς ὑπ αὐτῷ γεγονότας, 
μᾶλλον δὲ καὶ ἅπαντας τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς. El δὲ δὴ 
xai ὀμνύναι λέγεταί τισιν, ἐγχαλείτω τοῖς ἀπιστή- 
σασιν, ἵνα xal ὄρχου γένοιτο χρεία. "Όμνναι δὲ χατὰ 
τῆς οἰχείας δόξης. ε Αρῶ γὰρ, φησὶν, εἰς τὺν οὖρα- 
νὸν τὴν χεῖρά µου, γαὶ ὁμοῦμαι τὴν δεξιάν µου. » 
Καὶ πάλιν « Κατ ἐμαντοῦ ὤμωσα, λέγει Κύριος. » 
O9 γὰρ ἣν ὁμόσαι καθ ἑτέρυν τινὸς ὡς ὑπερχειμέ- 
νου καὶ προὔχοντος, xal τῆς αὑτοῦ δόξης ἐπέχεινα. 
Ἐμπεδοῦν γὰρ πρὸς πίστιν τῶν ἁγίων τινὰς, ὅτι 


66 Jerem. xxt, 5. 


749 


CONTRA JULIANUM LIB V. 


150 


πρὸς πέρας αὑτοῖς ἐμθλῄσεται τὰ ἐπηγγελμένα, καὶ A redire, agedum istud reponamus. « Τα qui dicunt 


ἐἑνώμοτον ἔσθ᾽ ὅτε τὸν πρὸς αὐτοὺς ἐποιεῖτο λόγον. 
Σχοπὸς γὰρ fjv αὐτῷ τοῖς ἰδίοις προσχυνγταῖς τὸ 
ἀκράδαντον εἰς πίστιν διὰ παντὸς χατορθῶσαι τρό- 
που. Ἀπειδὴ δὲ τῆς ἑσχάτης ἀξιοὶ διαθολῆς . τὸ ἐξ 
ὀργῆς ἔσθ᾽ ὅτε μεταφοιτᾷν εἰς πραότητα τὸν τῶν 
ὅλων θΘεὸν, φἑρε καὶ πρὸς τοῦτο λέγωμεν αὐτῷ * 
€ ὐὐαἱ οἱ λέγοντες τὸ πονηρὸν χαλὸν, xal τὸ καλὸν 
πονηρόν. » Καχύνει γὰρ ἀσυνέτως, ἃ δὴ χαὶ λό- 
ου τοῦ παντὸς ἀξιοῦν ἄμεινον δήπου καὶ σοφόν. 
Ἔστι μὲν γὰρ βραδὺς εἰς ὀργὰς 6 τῶν ὅλων θεὸς, 
ftot πρὸς τὸ καθορίζειν τὰς τοῖς πλημμελοῦσι 
πρεπούσας δίχας , εὐμειταχόμιστος δὲ πρὸς τὸ 
χαταληξαι θυμοῦ, xai χατοιχτεῖραι προχείρως, 
τοὺς ταῖς σφῶν αὐτῶν πλημμελείαις ἐνισχημένους. 


Μεμοσχοποέηχε μὲν γὰρ ὁ Ἱσραὴλ κατὰ τὴν ἔρημον, B 


χαὶ τῆς iv Αἰγύπτῳ θεοσηµείας ἀμνημονήσαντες, 
µόσχῳ τὸ σέδας ἀνάπτειν ἤλελον. Ἠγανάκτει δὲ πρὸς 
τοῦτο θεὺὸς, ἔφη τε πρὸς τὸν ἱεροφάντην Μωσέα - 
« Βάδιζε, χατάθηθι τὸ τάχος ἐντεῦθεν ^ ἠνόμησε γὰρ 
ὁ λαός σου, ὃν ἐξήγαγες Ex γῆς Αἰγύπτου' παρέδη- 
σαν ταχὺ &x τῆς ὁδοῦ fic ἑνετείλω αὐτοῖς ἐποίησαν 
ἑαυτοῖς µόσχον, xal προσεχύνησαν αὐτῷ, καὶ τεθύ- 
χασιν αὐτῷ καὶ εἶπον Οὗτοι οἱ θεοί σου, Ἱσραὴλ, 
οἵτινες ἀνεθίθασάν σε ἐκ vfi; Αἰγύπτου. Καὶ vov 
ἑασόν µε, xat θυμωθεὶς ὀργῇ εἰς αὐτοὺς ἐἑχτρίφω αὖ- 
τοὺς, xal ποιῄσω σε εἰς ἔθνος μέγα. » Συγγνώμµονα 
, δὲ τοῖς ἡμαρτηχόσιν αὐτὸν ἐχλιπαροῦντος γενέσθαι 
τοῦ πανσόφου ἩΜωσέως' « Ἱλάσθη Κύριος, qnot, 
περιποιῆσαι τὸν Aabv αὐτοῦ. » Καΐτοι κατίδοι τις ἂν 
ἔσθ᾽ ὅτε τῶν ἐπὶ γῆς βασιλέων τινὰς, θυμῷ μὲν 
ἀχράτῳ χατατεθηγµένους τῶν ἓξ ἀπονοίας προσ- 
κεχρουχότων αὐτοῖς, εἴχοντας δὲ εῶν παραχαλούντων 
οὐδενὶ, αὐτοῖς λαχοῦσι θρόνους τοὺς ὑπερτάτους, οὐ 
ταχτιχκῶς ἠγουμένοις, οὐχ ἑτέροις τιοὶ τῶν ταῖς ἄνω- 
τάτω χατεστεµµένων ὑπεροχαῖς. Ὁ δὲ οὕτω μέγας 
χαὶ ὑπὲρ πάντας θεὸς, ἑνὸς διχαίου προσίεται λιτάς. 


malum bonum, et bonum malum 57. » Etenim ea 
temere contumeliis onerat, qux certe satius erat et 
sapientius omni genere laudis prosequi. Tardus 
quippe ad iram est universi Deus, aut ad poenas 
meritas in scelestos statuendas, ad iram autem se- 
dandam et misericordiam impartiendam 1689 iis 
qui criminibus impliciti sunt, sane quam promptus 
ac facilis. Vitulum siquidem conflavit Israel in soli- 
tudine, et, obliti prodigiorum qui in ZEgypto con- 
tigerunt, vitulo cultum adhibere ceperunt. Qua re 
indignatus Deus Mosem sacrorum antistitem com- 
pellat his verbis: « Vade, descende statim hinc ; 
peccavit enim populus tuus, quem eduxisti de terra 
JEgypti : recesserunt cito de via quam precepisti 
eis, fecerunt sibi vitulum conflatilem, et adorave- 
runt eum, atque immolantes ei bostias dixerunt : 
lsti sunt dii tui, Israel, qui te eduxerunt de terra 
JEgypti. Et nunc sine me, et succensus ira in eos, 
exteram eos, et faciam te in gentem magnam **, 
Precante autem Mose ut iis qui peccaverant con- 
donaret, « Propitiatus est, inquit, Dominus ut sér- 
varet populum suum *., » Atqui reges interdum 
aliquos in terris videre est pre animi impotentia 
sevire in eos a quibus vel incautis offensionis ali- 
quid acceperunt, nec ullorum supplicationi cedere, 
quamvis maxima in dignitate constituti sint : non 
ducibus, non aliis summi honoris insignibus orna- 
tis. Hic autem supremus omnium Deus unius justi 
preces accipit. At enim dicet forsan adversarius : 
Numquid ergo serum tandem consilium capit, et 
mutata sententia ad meliora convertitur? Atqui fu- 
turi gnarum oportet animo przcipere, iram seda- 
tum iri, eamque proinde initio vitare, Verum cum 
hoc in animum induxit, procul dubio wíhi videtur 
majorum suorum oblitus. Atque inter eos forte Ho- 
meri, qui de illius diis ita scribit : 


'Epet δὲ ἴσως ὁ δι’ kvavslac* "Ap" οὖν χατεσχέφατο xal πεφρόνηχεν ὀψὲ τὰ ἀμείνω, xat εἰς ὑστεροδου- 
Mag ἔρχεται; Καΐτοι χρῆν δήπου τὸ ἑσόμενον οὐχ ἠγνοηχότα, xal ὅτι παύσεται τῆς ὀργῆς, μηδὲ ἀφ- 
ιχκέσθαι πρὸς τοῦτο τὴν ἀρχήν ὅτι δὲ ταυτὶ φρονεῖν ἠρημένος, ἀναμνημονῆσαί pot δοχεῖ, καὶ τῶν ἱδίων 
προγόνων εὔχολον ἰδεῖν. Ἐπιλανθάνεται Υὰρ ἴσως '᾿Ομήρου, λέγοντος περὶ τῶν αὐτοῦ θεῶν - 


... στρέπτον δέ τε καὶ θεοὶ αὐτοί (1). 
"Qr δὲ καὶ & θαυμάζεσθαι χρῆν ὑπὸ πολλῆς ἄγαν 


**** mutabiles etiam dii ipsi. 
Quinetiam nullo negotio videre licet, ea per sum- 


εὐηθείας γραφὴν ποιεῖται χατὰ Θεοῦ, σαφὲς ἂν γέ- D mam insaniam criminandi Dei causa ab illo arripi, 


νοιτο xal ἁταλαίπωρον χομιδῇ, εἰ δὴ βούλοιτό τις 
τὴν ἐπὶ τοῖς πεπραγµένοις οἰκονομίαν ἀναμαθεῖν. 
' "Elec μὲν γὰρ, ἔδει τοὺς ἀνόσια πεπραχότας ἑνόχους 
ὄντας ἀποφῆναι ταῖς δίκαις. Ταύτῃ τοι xal ὠργίσθαι 
λέγεται. Ἁλλ' ἦν ἀναγχαῖον πρὺς τούτῳ μαθεῖν καὶ 
ἡμᾶς τοὺς μετὰ Μωσέα τῆς ενούσης τῷ θεῷ Υαλη- 
νότητος τὴν ὑπερδολὴ», καὶ ὅσον ἀρετὴ δύναται παρ᾽ 
αὐτῷ, xai τῆς τῶν ἁγίων προσευχῆς τὴν δύναμιν. Ἡ 
γὰρ οὐχ ἀγαθῆς ἑλπίδος ἀναμεστοῖ τὸ χρημα τὸν 
βίον; El γὰρ ἑνὸς δικαίου προσἰεται λιτὴν, πληθύος 
E39' ὅτε πολλῆς, xal ἐπὶ δειναῖς οὕτω χατεγνωσμµέ- 


*' Ίσα. v, 20. δὲ Exod. xxxi, 7-10. 


(4) Iliad, 1 v., 405. 


** [big, 14. 


qua sunt admiratione dignissima, si quis rerum 
gestarum ordinem velit percipere. Deum — enim 
oportebat scélestos homines poena ebnoxios decla- 
rare. Eam ob rem iratus dicitur. Atqui nos Mosis 
posteri preterea discere debuimus, summam Dei 
clementiam, et quantum apud ipsum virtus valeat, 
oratioque sanctorum. Ánnon enim ea res bona spe 
vitam implei? Nam si justi unius preces suscip:t, 
cum vulgus 18/4 interdum tam gravibus scele- 
ribus obstrictum sit; numquid omues bono animo 
esse oportet, licet humanis infirmitatibus capti, 


151 | S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 752 
sacrisque legibus violatis, suis capitibus videant A νης πλημμελείαις' πῶς οὐχ ἅπαντας διευθυμεῖσθαι 


hinminere supplicium? Sufficiet enim ipsis, ut ser- 
ventur, justi unius oratio, si modo scelerum poeni- 
teat. Porro cum suz in Deum maledicentiee causam 
asiruat, quod Phinees zelo motus est; agedum, 
historiam cursim 2attingamus, et. comniemoratis 
ipsisimet sacris verbis, temere nugstum etiam in 
hoc arguamus. | 


lta vero scriptum est in Numeris, qui liber est 
a Mose conscriptus : « Et moratus est Israel in. Se- 
tim : et profanatus est populus scortando cui filia- 
bus Moab : et comedit populus sacrificia illarum, 
et adoraverunt idola ipsarum, initiatus est Israel 
Beelphegor, οἱ succensuit Dominus furore Israeli**. 
An leve peccatum, et quod satis esse nequeat, ul 
naturam virtutis amantem acuat ad. indignalionem 
et dolorem? Qux magnitudo miraculorum przier- 
missa est obduratis JEgyptiis, cum Deus oinni- 
potens ipsam veluti creaturam concitaret, ut. into- 
lerabili servitute liberaret Israelem. Etenim celum 
grandinem immittebat, terra, ut. scriptum est?!, 
ranas educebat, aqua in cruorem vertebatur : fuli- 
gine autem ex aeris fornace effusa, pustule in 
corporibus humanis exsiabant, Et tamen impro- 
barum muliereularum specie capti, in effrenatas 
libidines dementissime rapiebantur : eoque vecordizxe 
ipsis processit animus, ut unius veri et uatura 
Dei spreta impie reverentia, ad id quod colebant 
simulacrum, cultum omnem  transferrent. Cum 
autem consentaneun) essel, maluin reprimere, ne- 
que universum genus depasci sinere, facto a paucis 
initio, sed mox reliquos superaturum; quidam ex 
iis qui defecerant, proborum manibus ceciderunt, 
ut non sine fructu formidine poene exasperaretur, 
qu: trita erat ad turpitudinem semita. Tunc 68110 
Fi:nees, cum pudoris flnes quidam ezrcessisset, 
ambos deprehensos confecit, et scortum cum scor- 
latore uno ictu trajecit **. Hic 1635 Dei miseri- 
cordiam atteude, qua plerumque, ut mansuetudinis 
occasio sit, asperitatem tantisper arripit, « Phinees 
enim, inquit, filius Eleazari, filil Aaron sacerdotis, 
sedavit furorem ineum a flliis Israel, dum ego zelor 
zelum meum in ipsis, et non consumpsi (ilios Israel 
in zelo meo , sic dicens: Ecce ego do ipsi, et semini 
ejus post ipsum, testamentum sacerdotis sempi- 
ternum, eo quod zelatus est Deo suo, et placatus 
est pro filiis Israel **. » Nam cum pio quodam im- 
petu, et propemodum assumpto Dei zelo, impia 
perpetrautibus manum  Phinees attulisset, Deus 
iram posuit. Deinde illum praemio affecit. « Placatus 
enim est, inquit, pro filiis Israel. » At Julianus, 
qui bonum seu verum nibil novit, levem esse cau- 
sam ait, ob quam Deus in eos qui talia perpetra- 


verant irasci desiit. Sed nonne pre mulio stupore 


in sensum degenerem ac pravum delabitur, dum 


χρῆ, x&v εἰ ταῖς ἀνθρωπίναις ἀσθενείαις ἐνειλημμέ 
vot, καὶ τοῖς ἱεροῖς προσχρούοντες νόµο:ς, ταῖς σρῶν 
αὐτῶν κεφαλαῖς ἑπηρτημένην ὀρῷεν τὴν δίχην; "Ap- 
Χέσει γὰρ αὐτοῖς εἰς ἐπικουρίαν ἑνὸς διχαἰίου λιτὴ 
μετανοεῖν ἠρημένοις. Ἐπειδὴ δὲ τῆς χατά θεοῦ δυσ- 
φηµίας ποιεῖται πρόφασιν ζηλοῦντα τὸν Φινεές: φέρε 
bh, φέρε τῆς ἱστορίας ἐπιδρομάδην ἁπτόμενοι, xal 
αὐτῶν δὲ τῶν ἱερῶν διαμνημονεύσαντες λόγων εἰχῆ 
πεφλυαρηκότα xa τούτῳ πάλιν, ἑλέγχωμεν. 
Γέγραπται δὲ οὕτως ἓν τοῖς ᾿Αριθμοῖς' Βιδλίον δὲ 
τοῦτο Μωσαϊκόν. « Καὶ χατέλνσεν Ἰσραὴἡλ ἐν Σατ- 
τείµ * xal ἐδεθηλώθη ὁ labe ἐχπορνεῦσαι εἰς τὰς θυ- 
Ὑατέρας Μωάδ’' χαὶ ἐχάλεσαν αὐτοὺς ἐπὶ ταῖς θνσίαις 
τῶν εἰδώλων αὐτῶν, xal ἔφαγεν ὁ λαὸς τῶν θυσιῶν 


Β αὐτῶν, καὶ προσεχύνησαν τοῖς εἰδώλοις αὐτῶν. Καὶ 


ἑτελέσθη Ἱσραἢλ τῷ Βεελφεγὼρ, xal ὠρχίσθη θυμῷ 
Κύριος τῷ Ἱσραλλ.» "Opa βραχὺ «b πλημμέλημα, 
xai οὐχ ἔχον ἀποχρώντως clc vs τὸ δύνασθαι λυπεῖν, 
xai καταθήγειν εἰς ἀγανάκτησιν τὴν φιλάρετον φύ- 
σιν. Ἠοία παραλέλειπται θαυμάτων ὑπερθολὴ ταῖς 
τῶν Αἰγυπτίων ἀπονοίαις, xal αὐτὴν ὥσπερ τὴν κτί- 
σιν ἑπανιστάντος τοῦ πάντα ἰσχύοντος θεοῦ, ἵνα τῆς 
ἀφορήτου δονλείας, ἁπαλλάξῃ τὸν Ἱσραήλ. Καὶ γὰρ 
6 μὲν οὐρανὸς χαθίει τὴν χάλαζαν; ἡ δὲ γῆ βατρά- 
χους, χατὰ τὸ γεγραμμµένον, ἐξέπεμπε: τὸ ὕδωρ εἰς 
αἷμα µετεσκευάζετο * αἰθάλης δὲ καμιναίας τοῦ ἀέρος 
χατασχιδναμένης, φλυκτίδες τοῖς τῶν ἀνθρώπων σώ. 
paaty ἀπεφύοντο. Εἶτα γνναίων μοχθηρῶν ὡραισμοῖς 
si; ἀχαθέχτους ἡδονὰς ἀσυνετώτατα συνηρπάσετο 
xai δὴ καὶ el; τοῦτο αὐτοῖς ἀποπληξίας ὁ νοῦς προ- 
Ἠλθεν, ὡς τὸ map' αὐτοῖς τιμώμενον βρέτας ἑλέσθαι 
προσκυνεῖν, αἰδοῦς ἁπάσης τῆς εἰς τὸν ἕνα xal φύσει 
xal ἁἀληθῶς ὄντα θΘεὺν ἀνοσίως ὁλιγωρήσαντας. 
Ἐπειδὴ δὲ ἀχόλουθον fjv τρόπον τινὰ τὸ xaxby ἀνα- 
σθιράζεσθαι, καὶ μὴν τὸ σύμπαν kdv χατανέµεσθαι 
Ὑένος, ἀρξάμενον μὲν ἐξ ὀλίγων, περιεσόµενον δὲ τῶν 
ὄλλων οὐχ εἰς μαχράν ' τινὲς τῶν ἀποστατῶν ἔπι- 
πτον ταῖς χερσοὶ τῶν Ὑνησίων, ἵνα τὸ λεῖον τῆξ εἰς 
αἱσχρότητα τρίδου τοῖς &x τοῦ παθεῖν δείµασι yprsi- 
µως ἀποτραχύνοιτο, Τότε δὴ, τότε xat Φινεὲς, ἐπειδὴ 
πέρα τις ἰὼν ἀπάσης [ αἰδοῦς Ἱ, ἀναλαδὼν ἄμφω 
διεχρήσατο᾿ διεπερόνησε γὰρ ὁμοῦ τῷ πορνεύσαντι 
τὴν πεπορνευµένην. Ἐνταῦθά poi βλέπε τὸν φιλ- 


D οικτίρµονα 8ebv, εἰς ἀφορμὴν ἡμερότητος καὶ τὸ 


“τραχὺ πλειστάχις ἁρπάζοντα, « Φινεὲς γὰρ, φησὶν, 
υἱὸς Ἐλεαζάρου, υἱοῦ ᾿Δαρὼν τοῦ ἱερέως, χατ- 
έπαυσε τὸν θυµόν pov ἀπὸ υἱῶν Ἰσραὴλ, ἓν τῷ ζη- 
λῶσαί µου τὸν ζηλον bv αὐτοῖς, καὶ οὐχ ἑξανήλωσα 
τοὺς υἱοὺυς Ἰσραϐλ ἐν τῷ ζήλῳ µου, εἰπὼν οὕτως * 
Ἰδοῦ ἐγὼ δίδωµι αὐτῷ, xat τῷ σπέρµατι αὐτοῦ μετ) 
αὐτὸν, διαθήχην ἱερατείας αἰωνίαν, ἀνθ᾽ ὧν ἑζήλωσε 
τῷ θεῷ αὐτοῦ, καὶ ἐξίλάσατο περὶ τῶν υἱῶν Ἰσραήλ.ν 
Ἐπειδὴ γὰρ, φησὶν, ix φιλοθέου χινηµατος, xal 
Βονονουχὶ τὸν ἐμὸν ζῆλον ἀναλαδὼν, τοῖς ἀνόσια πε- 
πραχόσιν ἑπαφῆχε τῆν χεῖρα, κατέληξε τῆς ὀργῆς ' 
εἶτα xai γερῶν Ῥξίωσεν αὐτόν: « Ἐξελάσσατο γὰρ, 


5 Num. xxv, 1-9. *"! Exod. ix, 95. ** Num. Ixv, 8.  *? lbid, 11-15. 


795 


CONTRA JULIANUM LIB. V. 


. 354 


φησὶν, περὶ τῶν vlov Ἱσρα/λ.» "AX ὁ τῶν ἁρί- A incessit ea que potius omni debuit admiratione 


στων Ίγουν ἀληθῶν σαννιεὶς οὐδὲν, χούφην εἶναι thv 


αἰτίαν, ἓφ᾽ ᾗ πέπαυται Θεὺς τοῦ καταθήγεσθαι: δεῖν 
εἰς ὀργὰς περὶ τῶν ἐχεῖνα πεπλημμµεληχότων. Kat- 
τοι πῶς 00x Ex πολλῆς ἄγαν ἁμαθίας, εἰς ἁγεννη xol 
χίόδηλον ἀποφέρεται νοῦν, κακύνειν ἐπιχειρῶν ἃ 
χρῆν 9fj που μᾶλλον αὐτὸν τοῦ παντὸς ἀξιῶσαι θαύ- 
µατος; Ἐπειδὴ γὰρ τεθέαται τὸν Φινεὲς, τῷ τῆς 
φιλοθεῖας xat γνησιότητος ζήλῳ μονονουχὶ τεθωρα- 
κιαµένον, xat τοῖς ἀτιμάξονσι τὴν ὑπὸ θεῷ λατρείαν 
την ὀργὴν ἀντεξάγοντα, ἠσθεὶς ἐπ᾿ αὐτὰ maprxe τοῖς 
ἅλλοι τὰ ἐφ᾽ ol; εἰχὸς ἦν τὴν ἑσχάτην αὐτοὺς 
ἀνατλῆναι δίχην. Ἡ γάρ τοι θεία τε καὶ ὑπερτάτη 
φύσις ἀπηχθημέγον μὲν ἀεὶ ποιεῖται τὸν ἁλιτήριον, 
xai σεσαλευµένην ἔχοντα τὴν χαρδίαν, καὶ φρόνηµα 


prosequi ? Etenim cum Deus videret Phinees, reli- 
gioso et sincero zelo ut lorica munitum, in divini . 
cultus contemptores ira incensum ; oblectatus ea 
re, condonavit aliis peccata extremo supplicio digna. 
Divina quippe et suprema natura scelestum seraper 
odit et mobili corde hominem, ac effeminato animo 
atque ad defectionem propenso : oblectatur autem 
firmis, et recta incedere solitis, qui neutram in 
partem inclinant, sed constanti animo pietati erga 
ipsum ac firmiter inlizrent : et propter unum quem- 
piam ejusmodi, innumerse plerumque multitudini, 
gravissimo sspe judicio condemnate, misericor- 
diam dilargitur. Et sane cum universa Jerusalem 
haud levibus criminibus esset irretita, et. mentem 


τὸ θηλυπρεπὲς xai εὐπετὲς εἰς ἀποφορὰν, xai εἰς D virtutis amantem in se concitaret, quod ultro. 


ἁπόστασιν τὴν ἓξ ἀγαθῶν * ἐπιγάννυται δὲ τοῖς ἔρη- 
ρεισµένοις, καὶ ὀρθοποδεῖν εἰωθόσι, καὶ τὸ διαπίπτειν 
ἐπ ἄμφω παραιτουµένοις, βεθηχότι δὲ vip xal 
ἀπρὶξ ἡμμένοις τῆς εἰς αὐτὸν εὐσεδείας * χαὶ δι’ ἕνα 
πλειστάχις τοιοῦτον ἀναριθμήτῳ πληθύῖ, xal οὗ µε- 
τρίως ἔσθ᾽ ὅτε χατεγνωσµένῃ, τὸν ἔλεον ἐπιδαφιλεύ- 
εται. Καὶ Youv ἁπάσης ποτὲ τῆς ᾿ερουσαλὴμ. οὗ ταῖς 


ferretur in quodvis facinus a lege damnatum, 
animadvertere rursus in illos' voluit justus Judex ; 
sed Jeremia propheta pro bis vota faciente, confestim 
audita vox est uiceus: « Circumite in víis Jerusa- 
lem, et quzrite in plateis ejus, si inveneritis vi- 
rum, si sit faciens judicium, et diligens fidem, 
el propitius ero ei, dicit Dominus **. » 


τυχούσαις αἰτίαις ἐνειλημμένης, xat παροτρυνούσης ἐφ᾽ ἑαυτὴν τὸν φιλάρετον νοῦν, διά γε τοῦ καθιχνεῖ- 
σθαι φιλεῖν, xal τοῦτο εὐχόλως, πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν Ex νόµου καταδεδιχασµένων ' ἐπαφεῖναι πάλιν αὖ- 
"τοῖς ἤθελε τὰς δίκας ὁ δίχαιος κριτής ' ἐπεὶ δὲ τὰς ὑπὶρ αὐτῆς λιτὰς ὁ προφήτης Ἱερεμίας ἐποιεῖτο, 
fjxout λέγοντος εὐθύς' « Περιδράμετε ἐν ταῖς ὁδοῖς Ἱερουσαλὴμ, καὶ ζητήσατα ἓν ταῖς πλατείαις αὐτῆς, 


ἐὰν εὕρητε ἄνδρα, εἰ ἔστι ποιῶν χρῖμα, xat ἁἀγαπῶν πίστιν, καὶ ἴλεως ἔσομαι αὐτοῖς, λέγει Κύριος. » 


Αθρει δὴ οὖν, ὅπως ἕνα πολλῶν ἀντάξιον ἡγεῖται 


166 Vide ergo ut virum unum instar multorum 


Θεὸς, xai συνδιασώζει μᾶλλον ἑνὶ δικαίῳ xal ἀγαθῷ C babeat Deus, et potius cum umo justo proboque 


πολυανδροῦσαν πόλιν, fjmep ἕνα δίχαιον συνδιόλλυσιν 
ἀσεθέσι πολλοῖς. ᾿Εκχεχλιχότων τοίνυν τὸ τηνικάδε 
τινῶν ὁλοτρόπως εἰς τὸ ἑξήνιον, xal εἰσάπαν ἁπολω- 
λότων, πῶς οὖχ ἔδει τῶν οὕπω τοῦτο παθόντων, 
Φροντίδα θέσθαι τὴν δέουσαν, xal δίχης ὀλίχοις 
ὀπενηνεγμένης, τὰς τῶν ἄλλων ὁρμάς ἀναχόπτεσθαι, 
καὶ πρός ye τὸ δεῖν ἐρηρεῖσθαι, πρὸς τὰ βελτίω δια- 
κρατεῖσθαι τοῖς δείµασιν; "Ap' οὖν ἠδίχει θεὸς, ἡ 
«aca δικαιοσύνη; "H τί τῶν ἔξω λόγου ταῦτα δρῶν 
ἑσχέπτετο;: Καΐτοι πῶς οὗ δυσσεθὲς τοῖς αὑτοῦ χρί- 
µασι ῥιγοχινδύνως ἐπιτιμῇν; Φησὶ γοῦν ὁ αὐτοῦ 
Πορφύριος ἓν τῷ πρὸς Νημέρτιον λόγῳ * "Docs ὁ 
δικαιοσύνης τῷ θεῷ τομήσας }γδγέσθαι διδά- 
σκα.ος Aóroc, ἁδιχίας τῆς µεγίστης ἂν απτυχθεὶς 
εὑρίσχεται π.Ἱήρης. ᾿Οσία τοιγαροῦν xal ἁμώ- 
µητος παντελῶς ἡ ἐφ᾽ ἅπασι γοοῖτ ἂν εἰκόεως, 
καὶ ἔστι κατ ἁ 1ήθειαν τοῦ θεοῦ /ῆφος. Καὶ tó 
ἑτέρως ἔχει αὐτὴν οἴεσθαι, ppsvóc ἂν' γένοιζο 
τῆς ἐξεστεραμμέγης ἁῤῥώστημα καὶ Ἱραφή. 
Ἐπειδὴ δὲ τοῖς πρὺς ἡμῶν ἀπεχθάνεται λόγοις, 
ἀχουέτω πάλιν Πορφυρίου γβάφοντος ὧδε * Ob µόνο 
δὲ ἐπὶ συµφέροντι τοῦ ÓAov, xal τὴν διάρκειαν 
αὐτοῦ τῆς ἁρμονίας, dAAor ἅ-ὶ Ίῳ ἁρμόζει χρόγον 
τῶν κατὰ µέρος, dA ἤδη καὶ κηδεμὼν ὑπάρχων 
πάντων καὶ σωτὴρ καὶ ἱατρός. Οὐχὶ τοῖς μὲν ἐν 
ἀνθρώποις ἰατροῖς, κατὰ τὴν ὑπ αὐτοῦ δοθεῖσαν 
αὐτοῖς τέχνη», ὑπέδειξε προορωμµέγοις τὰ συμ- 


?* Jerem. v, |. 


populosam civitatem servet, quam justum unum. 
perdat cum multis implis. Quapropter, eum non- 
nulli tunc excusso freno defecissent, funditusque 
periissent, numquid anxiam de illis, quibus hoe 
nondum contigerat, haberi curam oportebat, οἱ, 
poena paucis illata, aliorum impelus retardari, et 
ut (irmi constantesque in virtute manerent, timore 
coerceri ? An igitur Deus injuste egit, ipse justitia 
omnis ? aut quid absurdum meditabatur, cum hsc 
faceret ? At nonne impium est judicia Dei. temere 
a quoquam reprehendi? Porphyrius siquidem ejus. 
libro ad Nemertium hiec. soribit : Quapropter ora- 
tio que eo prorupit audacie, wu Deo justitiv. ma- 
gistra fiers velit, ea, si eaplicetur, injustitimo plenissima. 


D reperitur. Sanctum. igitur. ei inculpatum. prorsus in 


omnibus jure censebitur, εἰ revera est, Dei judicium. 
Existimare autem ipsum aliter. se habere, everso men- 
lis morbus et crimen esi. Quoniam autem nostris 
sermonibus infensus est adversarius noster, Por- 
phyrium rursus ita seribentem audiat : Non solum. 
ad utilitatem universi el perpetuttalem compositionis 
illius rebus singularibus aliud alii tempus αρίαί, 
sed eliam quod sit Iulor- omnium, ασ servator, »t 
medicus. Nunquid. medicis premonstravit, es artis 
quam illis ipse tradidit prescripto, qua toti corperi. 
imminerent pericula — perspicientibus, alia. quidem 
membra secare, alia. urere, alia. putref[acere, quadam. 


755 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


156 


autem dividere, ut totum. servetur. Ac. maires. eL A δησόµενα τῷ ÓAq, τὰ μὲν κὀγαι τῶν μερῶν, τὰ δὲ 


nutrices haud ignare id a medico fieri, ut totum ser- 
velar corpus, plerumque prohibent, ejulatu ac voce 
wiiserabili ; pater vero adesl, ac pro sua providen- 
lia medicum urget, et ploranii cibum insuper aufert, 
ut ei bene sit. Deus autem, ad. tuendum universum, 
mun permiserit ut quadam intereant εἰ ab aliis 
separentur, perinde ut digitus a pede, ad corporis 
totius utilitatem ? Quippe si divinas investigare nobis 
faliones [as esset, omnino videremus, hoc quidem 
initio prohibere ne in lucem edatur ; alia vero, quod 
mocitura prevideat ; aliis, mortem, pietatis pra- 
wium, largiri. Tametsi Porphyrius mirum quan- 
ium adversus Dei majestatem ante Julianum 
pugnasse videatur : tamen quid 107 tam senserit 
quam scripserit, satis hisce probari arbitror. Addam 
autem nonnullum ejus dictum in hanc fere senten- 
tiam. Chrysippus, e secta Socratis, nolebat de rebus 
creatis. dici a quoquam : Quis novit? sed Omnino 
hoc satius erat. Nam si administratione divina me- 
. lior nulla designari potest, omuino putandum est 
res creatas, ut se habent, prassiare ita se habere. 
Nam οἱ tu in partem aliquam imperiia rege vocatus, 
reipublice: utilitati. ex legum nutu servire aliter nom 
possis, quam si hos exsilio, illos proscriptione bono- 
rum, alios morte multes, neque omnibus vitam 
serves, quod omnibus haud conduceret: nos huic 
tanti orbis rectori non concedemus, ut citra repre- 
bensionem $ua gubernet a quo recte fieri cuncta 
judicatum est, sive per mortes, aut mutationes, aut 
per nullum atatum discrimen eat. 


χαῦσαι, τὰ δὲ cya, τὰ δὲ διε.εῖν, σωτηρίας 
&rexa τοῦ ὅλου. El καὶ μητέρες xal τίτθαι παρ- 
οὔσαι, καἰπερ εἰδυῖαι ὅτι σωτηρίας χάριν Évexa 
τοῦ ὅλου τοῦτο δρᾷ ὁ ἰατρὸς, κωλύουσι ποῖ- 
Aáxic καὶ δακρύουσι γοερόν. Πατὴρ δὲ παρὼν 
ἔμφρων ἐποτρύνει τὸν lazpór, καὶ εροφὴν xAav- 
θµηρίζογτος ἐπὶ συμφέροντι zpocagsiAsv ^ ὁ 
θεὸς δὲ ἐπὶ κηδεµονίᾳ τοῦ ὅλου, οὗ xaprixs τὸ 
δέον ἀποθανεῖν, καὶ ἀπε.θεῖν ἀπὸ τῶν &AAov, ὡς 
δάκτυ.Ίον ἔγα àg' 6Aov τοῦ ποδὺς ἐπὶ συμφέροντι 


.toU παγτὸς σώματος; Ei γὰρ δὴ οἷοί τε ἦμεν 


θεῖον «Ἰογισμὸν ἀγιχγεῦσαι, ἔγγωμεν ἂν πάντως, 
ὡς ἐπ᾽ ἀγαθῷ τοῦ μὲν ἀρχὴν τὴν γἐγεσιυ κω- 
Ίύει' τῶν δὲ προσηµαίνει, ὅτι ἔσται β.Ίαθερά * 


B ἅλ.οις δὲ ἤδη ἀνγτ εὐσεθείας γερῶν τὸν Od- 


νατον ἑδωρήσατο. Καΐτοι πρὺ αὐτοῦ Πορφύριος 
τῇ τοῦ Θεοῦ δύξῃ µεμαχημµένος, διὰ πλείστων 
ὅσων ὁρᾶται λόγων: ἁλλ ola πεφρόνηχέ τε xol 
γἐγραφεν, ἀρέσειν μὲν olpat χαὶ ταῦτα πρὺς πίστιν. 
Ἡροσεποίσω δὲ xai ἕτερον αὐτοῦ ῥησείδιον, (bL πως 
ἔχον' Χρύσιππος δὲ Σωκράτει ἑπόμενος, οὐδὲ ἔπι- 
λέγειν Ἠξίου τοῖς Υινοµένοις, τὸ, Τίς οἶδεν; ἀλλ, 
ὅτι Πάντως τοῦτο ἄμεινον ijv. El γὰρ μὴ ἔστι δι- 
οἴχησιν Άελτίουα τῆς θείας ὑπογράψαι, πάντως τὰ 
γινόμενα χρὴ νοµίζειν, ὅτι οὕτως ἄμεινον ἔχει, 0; 
ἔχει. Οὐ γὰρ δὴ σοὶ μὲν, µέρους τινὸς τῆς Ev ἀνθρώ- 
ποις ἀρχῆς λαχόντι προνοεῖν παρὰ τοῦ τῇδε βασ.- 
λέως, ἐπί τε τῷ συμφέροντι τῆς πολιτείας τοῖς νόµοις 
πειθαρχοῦντι, ἄλλως οὐκ ἣν νόµιµον φυλάττειν τὴν 


C πολιτείαν, ἢ τοὺς μὲν τῶν ἀρχομένων µετοιχίζοντι, 


τοὺς δὲ δηµμεύοντι, ἄλλους δὲ xal ἀποχτιννύντι, οὐδὲ τὸ Civ ἑφύλαξας ἅπασιν, ὅτι μὴ τοῖς πᾶσι τοῦτο συν- 
έφερε; τῷ δὲ τὸν τοσοῦτον χόσμον διοικοῦντι, οὐκ ἐπιτρέφομεν ἀμέμπτως διοικεῖν τὰ αὐτοῦ, ὡς καλῶς ἔχειν 
αὐτῷ, τὰ ὅλα ἑδικαιώθη, καὶ διὰ θανάτων χωροῦντι, χαὶ διὰ μεταδολῶν, xax διὰ τῆς τῶν ἡλικιῶν ἀοριστίας. 


Cur ergo impium se prestat Julianus, et divinis 
judiciis impudenter insultat , 4ο &substantiz , quae 
omuia sancte pouderat, impietatem ascribit, atque 
iram clamoribus invadit, qux virtutis contempto- 
vea in melius transformat, agitatosque secura et 
firma in statione collocat. Concedamus tanquam 
medico, sicut ab auctore tui falsi cultus dicitur, 
ut servetur totum corpus, exiguum aliquod mem- 
hram secare. Permitte. tanquam judici reipublicae 
legibus subditos regere, sublatis improbis. Non 


'Av0' ὅτου δὴ οὖν οὐχ ὁσιουργεῖ xal τοῖς θείοις 
Χρίµασιν ἀνέδην ἐπιπηδᾷ, καὶ καθορίζει τὸ ἀνόσιον 
τῆς ὁσίως τὰ πάντα ταλαντενούσης οὐσίας, καὶ χατα- 
Χέχραγε τῆς ὀργῆς μεταπλαττούσης ἐπὶ τὸ ἄμεινον 
ποὺς τῶν ἀρίστων ὁλιγωρήσαντας, xal µεθιστάσης 
τοὺς σεσαλευµένους, ἐπὶ τὸ εὖ µάλα διϊδρῦσθαι φι- 
λεῖν. Ἐπιτρέψφωμεν, ὡς ἰατρῷ, χαθά φησιν ὁ τῆς 
σῆς ψευδολατρίας πατὴρ, ἐπὶ σωτηρίᾳ τοῦ παντὸς 
σώματος, βραχύ τι µόριον ἀποτεμεῖν. Πάρες, ὡς δι- 
χαστῇῃ, συννόµοις πολιτείαις ἠἡνιοχῆσαι τὸ ὑπήχοον 


enin, ut jam antea dixi, boni cum sceleratis perie- D τῶν φαύλων ἐξαιρουμένων. Οὐ áp τοι, καθάπερ 


runt, sed cum uno potius hono, Phinees nimirum, 
improborum vulgus pene iunumerabile servatum 
est ; Phineesque in pretio habitus est , non quod 
gravi vulnere muliercula transfossa est, sed quod 
cum singulari consilio pro Deo ardorem toto pe- 
ctore concepisset, in deserlores acrius armatus est. 
Sed nequaquam forte placet Juliano, desertoribus 
necessario poenas esse constitutas : se enim inter 
eos annumerari non ignorat. Neque vero extremam 
. poenam vitabit abjecto scuto , ipsisque rebus con- 
victus, ut qui maxime repudialz virtulis ac de- 
sert» militia in barathrum impietatis devolutus. 
Sed putat forte se Dei legibus repugnare posse et, 
quain jo partem velit, divinorum judiciorum trans- 


ἤδη προεῖπαν, αυνδιολώλασιν ἀγαθοὶ πονηροῖς, ἀλλ᾽ 
ἑνὶ μᾶλλον ἀγαθῷ, φημὶ 95 τῷ Φινεὲς, πληθὺς πο- 
wnp& καὶ ἀριθμοῦ χρείττων συνδιεσὠζετο) τετίµηται 
δὲ Φινεὲς, οὐχ ὅτι πονηρῷ τραύματι διξπερονήθη τὸ 
γύναιον, ἀλλ’ ὅτι μᾶλλον ἑμφρόνως, τὸν ὑπὲρ γε τοῦ 
Θεοῦ ζήλον ἑνστερνισάμενος, τοῖς ἁποστάταις θερ- 
µότερον ἀνθωπλίζετο. ᾽Απάδει δὲ ἴσως Ἰουλιανῷ, τὸ 
χρῆναι δίχας ὑπέχειν τοὺς ἀποστάτας ' olóc γὰρ, 
οἵδεν ἑαυτὸν τοῖς τοιούτοις ἑναρίθμιον ὄντα ' καὶ οὗχ 
ἂν ἔξω Ὑένοιτο ποινῆς τῆς ἑσχάτης, ἀποδαλὼν τὴν 
ἀσπίδα, xai ἐξ αὐτῶν τῶν πραγμάτων ἑληλεγμένος, 
ὡς εἴη τις ἄγαν ἀφιλάρετός τε καὶ φυγοπόλεμος, 
xal τῷ λείῳ τῆς ἁπάτης εἰς τῆς ἀσεδείας βάραθρον 
κεχυλισµένος. Οἵἴεται 7 








751 


CONTRA JULIANUM LIB. Y. 


. 158 


αθαι τῷ Θεῷ, xal πρὺς ὅπερ ἂν αὐτῷ δοχῇ, τὴν τῶν A ferre potestatem. Ubique 168 enim in divinam 


θείων κριµάτων ἀποχομίσαι δύναμιν. Καταφευδόµε- 
vog γὰρ πανταχοῦ τῆς θεοπνεύστου Ἑραφῆς, moth 
μέν φησι τὸν ἱεροφάντην Μωσέα, δημαγωγοῦντα 
μᾶλλον, 3) ἀληθούοντα τοὺς περὶ θεοῦ ποιῄσασθαι 
λόγους, οὔτε ἔχοντας ὀρθῶς, οὔτε μὴν ἑοιχότως αὐτῷ 
γεγονότας ποτὲ δὲ τὸν Ἔσδραν ἀπὸ γνώμης ἰδίας 
προσεπενεγχεῖν τινα διατείνεται. Πικρὸν δὲ λίαν χαὶ 
τοῦτό ἐστι τὸ ἐγχείρημα αὐτῷ σχήπτεται γὰρ τὸ 
ἐπιειχὲς εἰς θεὸν, lv εὐαφόρμως δοχῇ τὸ μὴ εὖ πε- 
ποιῆσθαι λέγειν τοὺς περὶ αὐτοῦ λόγους, χαταχέῃ δὲ 
xai τὸ ἀχαλλὲς τῶν ἱερῶν Γραμμάτων. Ἁλλ' € αὖχ 
ἑπιτεύξεται δόλιος θήρας, » xaxà τὸ γεγραμμένον. 
« O0 γὰρ αὐτοῦ τὰ vofjuava ἀγνοοῦμεν , οἱ νοῦν 
ἔχοντες Χριστοῦ, » χαθά φησιν ὁ πάνσοφος Παῦλος. 


"Ότι δὲ δυσσεδείας τῆς ἀνωτάτω εἰς λῆξιν ἑλήλαχε, B 


σαφὲς ἂν Υένοιτο xàx τῶνδε πάλιν. Ἔφη Υάρ᾽ 
ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


"λξιόν vé ἐστι παραθαλεῖν αὐτὸν, τῇ Λυχούργου 
πραύτητι, καὶ τῇ Σόλωνος ἀνεβικαχίᾳ, 7| τῇ Ῥω- 
µαίων πρὸς τοὺς ἡδικηχότας ἔπιε:κείχ xol χρηστό- 
ULIS 

ΚΥΡΙΛΛΟΣ, 


Εἶτα πῶς οὗ δέδιεν ὁ θρασὺς, τὸν ἐπὶ πάντας θεὸν 
ἀντιπαρεξάγων ἀνθρώποις xavà σύγχρισιν, μᾶλλον 
δὲ οὐδὲ ἀνθρώπων χρείττονα Υενέσθαι λέγων τὸν οὗ- 
ρανοῦ καὶ γῆς Ποιητὴν, τὴν ἁπάντων τεχνίτην σο- 
φίαν, τῆς ἀνθρώπων ἐπιειχείας ἠττῆσθαι διατεινό- 
µενος, xal μονονουχὶ κατόπιν ἑῤῥίφθαι τῶν kv. ἡμῖν 


ἀγαθῶν, τὸν τοῖς οὖσι διανέµοντα μετ ἐξουσίας τὰ C 


δι ὧν ἂν εἷεν τοῦθ) ὅπερ clot. Πᾶσα γὰρ σύνὲσις 
παρ’ αὐτοῦ χαὶ ἀρετῆς ἁπάσης τρόπος, καὶ μὴν xal 
ἔφεσις ἀγαθῶν ἑγκαταδέθληται τῇ φύσει παρὰ τοῦ 
πάντων Δημιουργοῦ. Τοίνυν τὸ πογηρὸν xaX θεομισὲς 
ἑναργέστατα δι αὐτοῦ λελάληχε πνεῦμα, xol τάχα 
που τῶν ἁτόπων οὐδὲν, εἰ Of) τις ἕλοιτο, καὶ ἀφτ 
ομοιοῦν αὐτὸν τῷ ἀρχεκάκῳ bpáxovet, ἦτοι τῷ κατὰ 
τὸν παράδεισον ὄφει, ὃς διάκονος ἣν. τῶν. τοῦ. διφθό- 
λου φωνῶν, xal ὡς ἐν δοχἠσει µόνῃ᾽ φωναὶ γὰρ 
σαν o9 παρ) αὐτοῦ μᾶλλον, ἀλλὰ τοῦ λαλοῦντος 
ὡς δυ αὐτοῦ. ᾽Αλλ' ἐχεῖνος μὲν. By 6h δὲ μόνον 
«eqeváxum Ὑγύναιαον ὁ δὲ τῆς ἐκείνου δυστρο- 
πίας ἄριστος µιµητὴς, ὅλην τὴν οἰχουμένην χατα- 
φθείρειν. πειρᾶται, τὸ χέρας εἰς Ojos ἑπαίρων, xal 
ἀδιχίαν λαλῷν κατὰ θεοῦ, χαθὰ γέἐγραπται. Ἐπειδὴ 
δὲ πραρτάτους ἀνθρώπων Ὑενέσθαι φησὶ Σόλωνά 
τε xai μὴν καὶ Λυχοῦργον, προσμεμαρτύρηχε δὲ 
4&b ἀνεξίχαχον αὐτοῖς, ἀναγχαίως xai vov ἐκεῖ- 
νό φαμεν ^ Σόλων μὲν γὰρ àv ᾿Αθήνῃσι, Λυχοῦρ- 
γος δὲ παρὰ Λαχεδαιμονίοις θεσµοθέται γενέσθην. 
"Ap' οὖν ταῖς πόλεσιν τοι ταῖς χώραις τὸ τελοῦν 
εἰς ὄνησιν ἑχπορίζοντες, xai τοὺς παρ) ἑχάατοις vó- 
pou τιθέντες, παρῆχκαν εἰπεῖν τὸ χρῆναι πράττε- 


σθαι δίχας, τοὺς ἐπ αἰσχραῖΐς ἁλόντας αἰτίαις, καὶ - 


ἀθῶον εἶναι βεδούληνται, τὸ μὴ αεπτῶς xai ἑννόμως 
ἑλέσθαι βιοῦν; τάχα που τὰς ἑκάστῳ τῶν πληµ- 


9 Prov. xi. 27. ** Πο. 115, 1L 


Scripturam spargens mendacia, modo sacrorum 
antistitem Mosem ait, magis ut populum ductaret, 
quam ui veritatem proderet, de Deo verba fecisse, 
nec recta, nec sibi consentientia ; ιούς Esdram ex 
8uo sensu et opinione addidisse quzedam pertendit. 
Quinetiam illud acerbissimum facit, quod pietatem 
simulzt, ut non sine causa dicere videatur , per- 
peram factos esse de Deo sermones, et contrà 
gacras Scripturas contumeliosas quoque voces fun- 
dat. Sed « dolosus non assequetur predam, » ut 
scriptum est **. « Non enim ejus mentem ignora- 
mus, qui mentem habemus Christi , » ut ait sa- 
pientissimus Paulus **. Impietatis autem extre- 
mum attigisse, ex his rursus erit manifestum. Àit 
enim : 


JULIANUS. 


Par autem est, ipsum cum Lycuryi euitato com- 
parare, et Solonis clementia, aut cum Romanorum 
in maleficos cquitate ac bouitate. 


CYRILLUS. 


Qua fronte peiulantissimus homo supremum il- 
ium rerum omnium Deum audet cum homuncio- 
nibus comparare, imo dicere, ne hominibus quidem 
praestore coeli terreque Factorem, cum omnium 
conditricem sapientiam ab hominum sequitate. su- 
peratam esse pertendit, ae nostris postponi virtu- 
tibus eum, qui rebus omnibus naturam substantiam- 
que cum potestate tribuit. Ab illo enim omnis in- 
telligentia , et omnis virlutis modus , adeoque. 
ipsum virtutis studium inditum est naturse ab. illo 
rerum omnium Opifice. Quamobrem impurus ac 
Dei osor spiritus Juliani ore procul dubio locutus 
est ; nec abs re forte quispiam illum serpenti ma- 
lorum auctori comparabit, ei nempe qui vocum 
diaboli minister erat, idque specie tantum : voces 
enim non magis a serpente , quam ab eo qui per 
ipsum 1oquebatur. Sed ille upam et solam mulier- 
culam decepit ; bic autem, illius malignitatis imi- 
tator egregius, universum orbem.corsampere niti- 
tur, cornu in altum tellens , et injustitiam. contra, 
Deum loquens, ut scriptum est **. Jam vero cum 
dicat Solonem et Lycurgum. hominum lenissimos 
exstitisse , et singulari praterea paGentie laude 
preditos , necesse est respondere. 169 Solon 
quippe Athenis, Lycurgus apud Laced:»monios 
legumlatores fuere. An ergo, cum civitatibus aut 
regionibus quod ex usu foret subministrarent, et 
leges singulis ponerent, dicere preetermiserunt., 
poenis aífici oportere, qui turpium criminum con« 
victi tenerentur, et impune esse voluerunt , si quis 
vitam facinorosam et injustam degeret; an forte 
singulis criminibus congrua poena instituta summos 
imos ad frugem revocarunt, eosque recti et ho- 


*! psal. Lxxiv, G. | 


199 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


10 


nesti cultores effecerunt ?* Quod sí non. magnopere Α µελημάτων ἀναλόγως ἐχούσας ὁρισάμενοι δίκας , 


id curarunt, fateatur, et desinam. Sin autem in id 
incubuerunt maxime, ut mala prohiberent, impro- 
bosque mores arguerent (neque enim vinci aliter 
poterat improborum ignavia), numquid vel hane 
demum ob causam lenes et humani habebuntur , 
quanquam sublatis Draconis legibus , eas tamen 
ratas voluerunt, quas de homicidis tulerat, cum 
iles, opinor, laudarent, nec ullo modo improbarent ? 
Abrogare enim cum liceret, servari ei ratas esse 
jusserunt. Sed si me de legumlatoribus dicere 
quidpiam oporiet, sunt sane clemenies ac lenes, 
eed praterea flagitiorum osores esse debere nemo 
inficias ibit. Quare licet interdum adversus probos 
ac scelestos, ei qui nefarium vitz genus sequuntur, 


gravissimas poenas definierint ; nemo tamen dixe- P 


rit eos ira quadam impotentia in eam venisse sen- 
tentiam, sed potius, ut juris antistites , e vehe- 
xienti quodam improbitatis odio turpia damnasse 
et ad saniora direxisse, et ab utilibus iniqua se- 
erevisse, et utilissimum remedium ignavis terrore 
lucusso, et poenam virgze cujusdam instar intem- 
tasse. Quod si quis mente reputet, quo in legibus 
ferendis anime et consilio fuerint, cum justis ho- 
minibus prewia amplissima largiri videbit, et de- 
bitis unumquemque laudibus ornare, non mentie- 
tur si dicat, illis admodum oblectatos, et maximo 
in pretio habere vitam ab omni crimine et repre- 
hensione vacusm. Cui autem viderit eos vitia 
reprehendere, si dicat reipsa nequitiam damnare , 
non aberrabit a vero, 170 Quales enim sunt le- 
ges, tales fere in iis inscriptos legumlatorum mores 
videre licet. Quare penas in turpia et inhonesta 
comparare, habet in se suspicionem quamdam 
iracundi», quamvis ab ea legumlatores lohge alieni 
- sint. ldipsum de Deo sentiendum est, imo et multo 
. majora, cum sit supra res humanas lorigissime 
positus, εἰ ultra id omne quod factum est. liane 
vero, o bone, si quis Solonis aut Lycurgi , adde 
etiam Draconis , leges abrogare tentaverit , luto 
pedem immittet, ut dicitur, adeoque poena multa- 
bitur pravaricatoribus constituta ; qui vero divina 
1mandaia negligit, si poenae ab eo reposcantur , im- 
inerito punietar ? Cum igitur Deus dicat : « Domi- 


σωφρονεῖν ἀνέπειθον μιχροὺς xal μεγάλους χοσµώ- 
τητός τε xal ἐπιειχείας ἐπιμελητὰς ἀπετέλουν; El 
μὲν οὖν αὐτοῖς τῶν τοιούτων οὐ πολὺς Υέγονε λόγος, 
ὀμολογείτω, χαὶ παύσοµαι. El δὲ γέγονεν αὐτοῖς ἐν 
απουδῇ τῇ προὐρχιαιτάτῃ, τὸ χαταχωλύειν τὰ πο- 
νηρὰ, xal τοῖς τρόποις ἐπιτιμᾷᾶν τῆς φαυλότητος " 
οὗ γὰρ ἑτέρως ἣν τῶν τὴν ἀρίστην ἀτιμαξόντων 
ζωὴν νιχᾶσθαι τὸ ῥάθυμον ' &p' οὐχέτι ταύτης ἕνεχα 
τῆς αἰτίας πρᾶοί τε καὶ ἀνεξίχαχοι νοηθεῖεν ἄν ; 
Καΐτοι τοὺς Δράκοντος αὐτοὶ περιελόντες νόμους, τὸ 
χρῆναι χρατεῖν ἐδοχίμαζον τοὺς ἐπί γε τοῖς Φονευ- 
ταῖς, ἐπαινοῦντες, οἶμαί που, xa κατ’ οὐδένα τρόπον 
δυσαρεστούµενοι, Λύειν γὰρ ἐξὸν, σώξεσθαί τε xai 
µένειν ἐχέλενον. ᾽Αλλ’ eU µέ τι yph xal ὑπὲρ τῶν 
νομοθετῶν εἰπεῖν, εἰσὶ μὲν πρᾶοί τε xa &vs&[xaxot, 
προσεῖναι δὲ δεῖ αὐτοῖς φαίη τις ἂν, οἶμαί που, xal 
τὸ µισόχαχον. Οὐκοῦν, κἂν el χαθορίξοιεν τῶν πονη- 
piov xal ἁλιτηρίων, καὶ τὴν πέρα νόμων ἠρημένων 
ζωὴν, μοχθηρὰς ἔσθ᾽ ὅτε δίχας, οὐχ ὡς ὀργῇ μᾶλ- 
Ἆον τετυραννευµένους εἰς τοῦτο γνώμης ἑλθεῖν φαίη 
ἄν τις αὐτοὺς, ἁλλ᾽ ὡς τοῦ δικαίου προεστηχότας, 
xai ἐχ πλείστης ἄγαν µισοπονηρίας τῶν αἰσχιώνων 
χαταδιχάζοντας, ἀπευθύνοντάς τε xal πρὸς τὰ βελ- 
τίω, καὶ ἀποχρίνοντας μὲν τῶν εἰωθότων ὠφελεῖν τὸ 
ἁδικεῖν πεφυχὸς, ἐπιχούρημα δὲ χρειωδέστατον τοῖς 
ῥᾳθυμεῖν ἐθέλουσιν ἑπανιστάντας τὸ δεῖμα, xal οἷά 
τινα ῥά6δον αὐτοῖς τὴν δίκην ἑπανατείνοντας. Οἶμαι 
δὲ, τὶς ἐννενοηχὼς τὴν ἐφ᾽ ἑχάστῳ τῶν νόμων τῶν 
τεθειχότων αὑτοῖς διάθεσἰν τε xat σχέψιν, ὅταν μὲν 
ἤδη λαμπρὰ τοῖς ἐπιεικέσιν ἐπιμετροῦντας τὰ χέρα, 
xai τοὺς ἑκάστῳ πρέποντας ἑπαίνους ἑπάγοντας, 
οὐκ ἂν διαψεύσαιτο λέγων ἠαθῆναί τε λίαν ἓπ' αὐτοῖς, 
xaX λόγου παντὸς ἀξιοῦν τὸ ἀνεπιπλήχτως χρῆΏναι 
διαθιοῦν. "Όταν δὲ ἴδῃ τοῖς ἔργοις ἐπιτιμήσαντας τῆς 
φαυλότητος καταμηνύσαι λέγων αὐτοὺς, οὐχ ἂν ἁμάρ- 
τοι τοῦ πρέποντος. Ἐν γὰρ τῇ ποιότητι τῶν νόμων, 
τὰς kv duyfj διαθἑἐσεις τῶν νομοθετῶν μονονουχὶ 
γραφοµένας ἀταλαίπωρον ἰδεῖν. Οὐκοῦν τὸ μὲν τῶν 
αἰσχρῶν καὶ πέρα τοῦ πρέποντος χαταρτῆσαι δίχας, 
ἔχοι ἂν εἰχότως ἓφ᾽ ἑαυτῷ τὰς τῆς ὀργῆς ὑποψίας, 
καΐτοι γεγονότων τῶν θεαμοθετῶν οὐκ àv τῷ παθεῖν 
τὴν ὀργήν. Οὕτω πως συνῄσεις καὶ ἐπὶ Θεοῦ, μᾶλλον 
δὲ xai ὑπὲρ τοῦτο λίαν, ἀνῴχισται γὰρ τῶν χαθ' 


num Deum tuum aderabis , et illi soli servies **; » p ἡμᾶς τὰ αὐτοῦ, καὶ ἐπέχεινα παντὸς ἔρχετας vevn- 


οἱ: « Non erunt tibi dii alii preter me **; » nunquid 
morte multandi erant, qui initiati fuerant Beel- 
phegor, et impuris adeo voluptatibus muliercula- 
yum ad defectionem propemodum venuudati ? Illud 
addo prseterea : Solonem et Lycurgum, quos lato- 
res legum prastantissimos fuisse confitetur, id 
singulari . cura sanxisse , ut quos deos adora- 
bant , eos Greci precipuo in culiu ace vene- 
ratione haberent. Quod profecto verissimum esse 
non dubito. ld enim tant» cure ac studio illis 
est, ut supplicia in eos extrema siatuerint , qui 
negligentix» convicti tenerentur. Quid antem opus 


* Dcut. vj, 19; Matth, 1v, 10. ?? Exod. xx, 0. 


τοῦ. Elta, ὦ xpáticte , τοὺς μὲν Σόλωνός τε xal 
Λυκούργου νόμους, προσθείην δ ἂν ὅτι καὶ Δράχον- 
τος, εἴ τις ἕλοιτο λύειν, ἑνῆσει πηλῷ τὸν πόδα τὸ t 
λεγόμενον, xa τὴν διωρισµένην τοῖς παραθαίνουσι 
πάντη τε xal πάντως ὑποστήσεται ζημίαν ᾿ ὁ δέ vs 
τῆς θείας ῥᾳθυμήσας ἐντολῆς εἰ αἰτοῖτο δίχας, πάθοι 
ἂν οὐκ ἓν δίχῃ τὴν ἐπίπληξιν ; Θεοῦ τοίνυν λέγοντος * 
« Κύριον τὸν Θεόν σου προακυνήσεις, xal αὐτῷ µόνῳ 
λατρεύσεις’ » χαὶ μὴν * εΟὐκ ἔσονταί σοι θεοὶ 
ἕτεροι πλὴν ἐμοῦ * » πῶς οὐκ ἔδει τιμᾶσθαι θανάτῳ 
τοὺς τετελεαµένους τῷ Βεελφεγὼρ, xai βδελυραῖς 
οὕτως ἡδοναῖς γυναίων αἰσχρῶν, εἰς ἁπόστασιν µονον- 





1761 


CONTRA JULIANUM LIB. V. 


702 


ουχὶ χατηγορασµένους; Οἶμαι δὲ δεῖν χἀχεῖνο εἰπεῖν A est eas commemorare 1eges , quas in sacrilegos 


Σόλων μὲν γὰρ xa Λυχοῦογος, οὓς 5h xai ἐχκρί- 
τους νομοθετῶν γενέσθαι φησὶν, πεφροντίκασιν ἄρα 
τοῦ νοµίσαι τοῖς "λλησι τῶν παρὰ alc τετιμημέ- 
νων ἐπιμελεῖσθαι θεῶν, θύοντάς τε xal θεβαπεύον- 
τας" ἀλλ' οἶμαι τοῦτο ὑπάρχειν ἀληθὲς , xat οὐχ 
ἑτέρως ἔχειν ' Ίχει γὰρ αὐτοῖς τὸ χρῆΏμα διὰ τοσ- 
avene σπουδῆς, ὡς δίχας ἐπιψηφίζεσθαι τὰς ἑσχάτας, 
τοῖς ῥᾳθυμίας ἁλοῦσι Υραφῇ. Τί δ᾽ ἄν τις λέγοι νοὺς 
χατὰ τῶν ἱεροσυλούντων νόμους, ὡς εἰς θεοὺς ὑδρι- 
ζόντων; "Ove. τοίνυν ἐν λόγῳ τέθειται map! αὐτοῖς 
οὐκ ἡμελημένῳ τὸ χρῆναι φυλάττεσθαι χατὰ µηδένα 
ερόπον Γλημμελεϊῖν εἰς θεοὺς, μᾶλλον δὲ εἰς ἀκαθάρ- 
τους δαίµονας * πῶς οὐχ ἑναργῶς ἁδιχεῖ, τοῖς τὴν εἰς 
Θεὸν λατρείαν ἀνοσίως περιυδρίζουσιν, οὐχ ἐν δίκη 


tanquam deorum violatores tulerunt ? Cum ergo 
presertim apud eos cautum sit, ne quovis pacio 
in deos, seu potius impuros damonas, peccelur : 
nonne manifesto scelere se obstringit, qui poenam 
juste irrogari negat iis qui Dei cultum impio con- 
tumelie genere prosequuntur? Et sane Pythium 
demonem fatidicnm, sive Apollinem, aiunt ex 
tripode oraculo edito de Socrate respondisse : ho- 
minum eui sapientissimum esse. Magna utique 
viri apud Grecos adiniratio ; ceterum in ergastulo 
cieut: potione humana vita abiit, 171 Reus au- 
tem agebat ur etcrimini dabatur quod in Graeciam 
novos deos inferret. Quidni ergo summi Dei con- 
temptores, et qui ejus cultu repudiato Beelphegor 


λέγων ἐπενεχθῆναι τὴν κόλασιν; Καΐτοι Πυθοῖ δαί- B aliisque prieter ipsum numinibus se addixerant , 


µονα μαντικὸν, ftot τὸν ᾽Απόλλωνά φασιν àv- 
εεπεῖν ix τριπόδων, χρῆσαί «c περὶ Σωκράτους, ὡς 
εἴη σοφώτατος ἀνδρῶν ἁπάντων. Καὶ πολὺ παρὶ 
Ἕλλησι τὸ θαῦμα τἀνδρὺς , ἀλλὰ δεσμώτης καὶ 
Χωνείῳ τὸν ἀνθρώπινον κατέλυσε βίον ^ ἐπίχλη- 
µα δὲ αὐτῷ παρὰ τῶν χατηγορευόντων fv, τὸ τοῖς 
οὖσι παρὰ τοῖς Ἕλλησι θεοῖς ἐπειασφέρειν δαιµό- 
νια χαινά. Εἶτα πῶς οὐκ ἔδει τοὺς ἀτιμάσαντας τὸν 
τῶν ὅλων θεὸν, καὶ τῆς ἐπ᾿ αὐτῷ λατρείας ἀνθῃρη- 
µένους, τὸ δεῖν ὑποχεῖσθαι τῷ τῆς Βεελφεγὼρ, ἑτέ- 
pete τε παρ) αὐτὸν προσκεχννηχότας, εἰ xal uh χω- 
νδίῳ τυχὸν , ἀλλ᾽ οὖν καθ ἕτερον τρόπον τὴν Σωχρά- 
τους δίχην ὑποστῆναι, οὐχ ἁπάδουσαν οὐδ' αὐτοῖς, 
ὥς Y& οἶμαι, τοῖς Ἑλλήνων νόµοις, Άτοι τοῖς τεθει- 
χόσιν αὐτοὺς, Σόλωνί τε, φημὶ, xai Λυχούργῳ, καὶ 
Δράχοντι πρὸ αὐτῶν. Οὐχοῦν κἂν el mpdol τε εἴεν, 
x&v ἀνεξίκακοί τινες, οἱ φυλάττοντες θεσμοθετεῖν, 
οὐκ ἂν ἔξω γένοιντο τοῦ εἶναι χρηστοί τε καὶ πρᾶοι 
κθλάδοντες πονηρούς. Ἐπεὶ δὲ Ῥωμαίους qnoi γε- 
νάόσθαι χρηστοὺς καὶ ἀνεξιχάχους πρός τινας τῶν ἠδι- 
χηχότων ' πῶς ἠγνόηκεν, ὅτι τὰ εἰς ἀνθρώπους πληµ- 
μελούμενα τῶν εἰς Θεὸν ἠττᾶται πολύ ; o0 γὰρ [aov 


si non forte οἰουία, ast alio quovis pacto, Socratis 
poena plecti oportuit, a qua nec leges Grxcorum, 
ut reor, dissentiunt, nec Solon et Lyeurgus , aut 
ante illos Draco, a quibus Jat:e sunt. Quoepropter 
licet clementes ac faciles sint aliqui legumlatores, 
si tamen puniant improbos, non continuo lenes ac 
humani esse desinent. Cum autem scribit. Ro- 
manos clementia et benignitate usos erga 9908 
quosdam ; quomodo illum flugit, scelera que in 
homines admittuntur multo inferiora iis esse: quae 
in Deum? Peccare enim in naturam supra res 
omnes positam non perinde est ac mortales aliquos 
offendere. Quanto enim res nostras superat, tajíto, 
ut opinor, criminum vis, quibus offenditur , alia 
superabit. Utrumque vero pro ratione cujusque ac 
modo pena sequetur. Cieterum quasi Julianus clave 
et indubitate demonstraverit, naturam affectionibus 
hümauis non obnoxiam, ino qui mentem omnem 
Supefat, gravi quavis animi victam esse impo- 
tentia, et ad iram motibus incitatam ; aniles nescio 
quas nugas, queque extremam olent insaniam , 
sestu quodam rursus effundit , et ait: 


ἁμαρτεῖν εἰς τὴν παντὺς ἐπέχεινα φύσιν, καὶ τὸ προσκρούειν viol τῶν ἐπὶ τῆς γῆς. "Oct γὰρ ἂν ὑπερ- 
χάέοντο τῶν χαθ' ἡμᾶς τὰ αὐτοῦ, τοσοῦτον xal ἡ τῶν ἐγχλημάτων δύναμις οἶμαι τῶν ἄλλων ὑπερανεσεήξει, 
ἕφεται δὲ πάντως Ἰσοῤῥόπως ^& xal ἀναλόγως ἑκατέρῳ χαὶ τὰ αὐτῆς τῆς δίχης. Ὥσπερ δὲ σαφῶς καὶ 
ἑναμφιλόγως τὴν τοῖς xa0' ἡμᾶς πάθεσιν ἀνάλωτον φύσιν, μᾶλλον δὲ παντὶ τῷ καταλυπεῖν πεφυχότι, τὴν 
παντὺς ἐπέχεινα νοῦ ἀποφήῆνας τετυραννεῦσθαι θυμῷ, xal «ol εἰς ὀργὴν κχινήµασι καταθἠγεσθαι, Ύραοπρε. 


πεῖς τινας λόγους, xal τῆς ἑσχάτης ἀδελτηρίας ἑξόζοντας ἀναθράττει δὴ] πάλιν xal φησι * 


IOYAIANOZ. 

Ilóc« δὲ 65 τὰ παρ᾽ ἡμῶν, τῶν παρ᾽ αὐτοῖς χρείτ- 
τονα, xal ix. τῶνδε σχοπεῖτς. Μιμεῖσθαι κελεύονσιν 
ἡμᾶς οἱ φιλόσοφοι χατὰ δύναμιν τοὺς θεούς. Ταύτην 
δὲ εἶναι τὴν µίµησιν ἐν θεωρίᾳ τῶν ὄντων. "Oct δὲ 
οὔτο δίχα πάθους ὁστὶ xal ἐν θεωρίᾳ κχεῖται mpó- 
δηλόν ἐστί που, x&v ἐγὼ μὴ λέγω’ χαθ᾽ ὅσον ὅτι ἓν 
ἁπαθείᾳ Υινόµενοι, τεταγµένοι περὶ τὴν θεωρίαν τῶν 
ἕντων, χατὰ τοσοῦτον τῷ Θεῷ ἐξομοιούμεθα. Tic δὲ 


ἡ παρ Ἑθραίοις τοῦ θεοῦ µίµησις; Ὀργτὴ, καὶθν- 


pic, xa ζῆλος ἄγριος. ε Φινεὲς γὰρ, qot, κατέπαυ- 
σε τὸν θυµόν µου, Ev τῷ ζηλῶσαι τὸν φηλόν µου ἐν 
υἱοῖς Ἱσραήλ. » ΒΕὐρὼν γὰρ ὁ θεὸς τὸν ἀἁγανακτοῦντα 


! Num. xxv, 11. 


JULIANUS. 


Quanto autem nostre res potiores sint quam illo- 
rum, ex his quoque attendite. lmitari nos jubent 
deos pro viribus philosophi. Hanc autem imitationem 
iu contemplatione rerum positam esse. At hoc omni 
affectione carere et in contemplatione situm esse 
liquet, etiam me tacente ; propterea quod, quantum 
ab omni affectione vacui, in contemplatione rerum 
versamur, tantum Deo similes efficimur. Quaenam 
autem apud Hebreos pradicatur Dei imitatio? Ira, 
et furor, et ΦΥ znmiulatio. « Phinees, enim inquit, 
sedavit furorem meum, dum zelo meo zelor in filiis 
Israel !, » Etenim invento aliquo, qui secum indi- 


v 


165 


S. CYMLLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


761 


gnetur et doleat, Deus indignationem ponere videtur. A καὶ συναλγοῦντα, φαίνεται ἀφεὶς τὴν ἀγανάκτησιν. 


114 Hac εἰ alia id genus multa de Deo Moses non 
uno Scripturz loco dixisse fertur. 


CYRILLUS. 


Si igitur, o bone, improbis d:xmonibus, aut de- 
sertoribus angelis subjici melius est, quam sub Deo 
degere; et ab illo solo regi, tibi ul!ro cedimus. Sin 
autem hoc detestandum est iis, quibus recta et sana 
mens est, quique vera pietatis studio tenentur, 
adeoque nihil optabilius est, aut omnimodam felici- 
tatem magis conciliat, quam certo scire quid sit id 
quod revera est ac rebus universis praest, ex quo 
geuus omne virtutis prodit et ad nos venit, ac velut 
e foete scaturiunt bona colestiumque donorum 
largitio : quonam demum pacto Graecorum religio 
uostram antecellat ? imo vero nonne incomparabili 
intervallo Christianorum religio sancti cultus un- 
guento fragrans horum vanitatem superat? Et qui- 
dem cum Graecorum mens erroris coeno immersa sit, 
eL-spem mendacium babeat, secuudum prophetae 
vocetn *, opere pretium est videre quam alta inente 
polleat noster Julianus, qui se ad excelsum sapientiae 
gradum evectuin putat. Preeceperunt enim, inquit, 
sapientes deos imitari quantum humana fert iimbe- 
cillitas. Aliter autem res perfici nequit, quam sola 
rerum contemplatione et affectuum porro vacuitate, 
Quam, opinor, irz vacuitatem intelligit, aliasque 
preterea virtutes, quas domesticas el internas ha- 
bere necesse est, atque ita Dei imitationem, quoad 
ejus est, exprimere et praclarz artis ad id rationes 
ediscere. Equidem fateor ego, el qnisquis recte sen- 
tit, quieto animo et ab omni cura mundi vacuo illos 
uti debere, qul ad veram Dei contemplationem per- 
gunt, Eo namque nos universi Opifex et Dominus 
adducit, cum ait : « Vacate, et cognoscite, quia 
ego sum Deus*. » Unum autem et maxime optan- 
dum bonum est inter ea, qux nos Deo similes effi- 
ciunt, ira vacare, quoad fleri potest, nec ejus fluctibus 
agitari. Quod cuim in confesso sit apud omnes, 
utpote verissimum, necessario jam intelligendum 
videtur, Deum iracundum et asperum non esse, sed 
ab omni potius ira et furore 'prorsus alienum. 173 
Cum ergo Moses, singulari vir sapientia, non unum 
aliquem ignotum et obscurum deum, seu particu- 
larem et falsum appellet, sed hujus universi Crea- 
torem et artificem, qui revera exsistit, naturaque 
sua acsubstantia rerum omnium obtinet dominatum; 
qua fronte Julianus imitationem illam Dei, quz 
apud Hebreos reperitur, iram et furorem ac fero- 
cem semulationem dicere ausus est? nisi forte ho- 
minuni affectus in Deum cadere existimat, illumque 
eodem nobiscum loco 86 numero imprudens repo- 
mit, per quem et in quo producta sunt omnia. At 
Scriptura divina, cum de eo loquitur, non ex ejus 
matura, sed ad nostrum sensum et captum accom - 
modate disserit. Ita enim nostris nominibus οἱ sin- 


* δα, xxvi, 17. ? Psal, xiv, 1. 


Ταῦτα xai τοιαῦτα ἕτερα περὶ θεοῦ πεποίηται λέγων 
ὁ Μωσῆς οὐκ ὁλιγαχοῦ τῆς Γραφῖς. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


El μὲν οὖν, ὦ κράτιστε, τὸ ὑποκεῖσθαι δαίµοσι 
πονηροῖς, ῆγουν ἀποστάταις ἀγγέλοις, ἄμεινον δήπου 
τοῦ πράττειν ὑπὸ θεῷ, xal ὑπ᾿ αὐτοῦ μόνου χρατεῖ- 
σθαι, νικάτω τὰ σἀ. El δὲ ἐχεῖνο μὲν ἀπευχτὸν τοῖς 
by καλῷ καὶ ἐν εὐρωστίᾳ φρενὸς xal τοῖς τῆς ἆλη- 
θοῦς εὐσεδείας φιλοθεάµοσι, χαὶ μὴν καὶ εὐημερίας 
ἁπάσης πρόξενον xai τριπόθητον ἀληθῶς τὸ ἁπλανῶς 
εἰδέναι τί τὸ ὄντως ὃν, xal τῶν ὅλων χρατοῦν, ἐξ οὗ 
vv εἶδος πέφηνεν ἀρετῆς, xal πρὸς ἡμᾶς ἔρχεται, 
xai χαθάπερ ix πίδαχος ἀναθρύει τὰ ἀγαθὰ xaX τῶν 
οὑρανίων χαρισµάτων dj διανέµησις' πῶς ἂν πρού- 
xot τὰ Ἑλλήνων ἔτι; Μᾶλλον δὲ πῶς οὐχ ἀσυγκρί- 
τοις διαφοραῖς τῆς map' ἐχείνοις τερθρείας τὰ Χρι- 
στιανῶν ὑπερχείσεται, τῷ τῆς εὐαγοῦς λατρείας εὖ- 
ωδιάζοντα μύρῳ; Καΐτοι τῆς Ἑλλήνων διανοίας, τοῖς 
τῆς ἁπάτης βορδόροις ἑμθεδυσμένης, ἐλπίδα τε τὸ 
φεῦδος ἐχούσης, κατὰ τὴν τοῦ προφήτου φωνὴν, ἄξιον 
δὲ καὶ τῆς ὡς οἴεται σοφῶς δη λίαν ἑξηρτημένης 
αὐτῷ διανοίάς τὸ βάθος ἰδεῖν. Προστετάχασι γὰρ, 
φησὶν, οἱ σοφοὶ τοὺς θεοὺς ἀπομιμεῖσθαι κατά γε τὸ 
ἐγχωροῦν. Κατορθωθείη δ᾽ ἂν οὐχ ἑτέρως cb χρημα, 
πλὴν ὅτι διὰ µόνης τῆς τῶν ὄντων θεωρίας, xaX µέν- 
τοι xal ἁπαθείας * ἀπάθειαν, οἶμαι, λέγων τὴν &op- 
γησίαν, xaX προσέτι τὰς ἑτέρας τῶν ἀρετῶν, ἃς 
ἀναγχαῖον μὲν προεισοιχκίσασθαι, xal ἐν στέρνοις 
ἔχειν, εἶθ᾽ οὕτως τὴν µίµητιν τοῦ Θεοῦ χατά τε τὰ 
ἐγχωροῦν ἀναμάττεσθαι, χαὶ τῆς εἰς τοῦτο παγχά- 
λης εὐτεχνίας τοὺς τρόπους ἐχμελετᾷν. "Oct μὲν οὖν 
xal σχολαίῳ vip, xai χοσμιχῆς ἔξω γεγονότι φροντί- 
δος χεχρῆσθαι προσἠχει τοὺς οἷς ἂν µέλοι πρὸς θεο- 
πτίαν ἰέναι τὴν ἀληθη, φαίην ἂν ἔγωγε, χαὶ ἆπασ- 
τισοῦν τῶν ὀρθὰ φρονεῖν εἰωθότων. ᾽Αποφέρει γὰρ εἰς 
τοῦτο λέγων ὁ τῶν ὅλων Δημιουργὸς xal Κύρως" 
« Σχολάσατε χαὶ γνῶτε ὅτι ἐγώ εἰμι ὁ θεός.» "Ev δὲ 
χαὶ ἀξιόκτητον ἀγαθὸν, τῶν εἰωθότων ἡμᾶς πρὸς 
Οεὸν εἰδοποιεῖν, τὸ πέρα χεῖσθαι θυ μοῦ, xol ἐν ἆπα- 
θείᾳ τῶν ἐξ ὀργῆς χυµάτων, xav& γε τὸ ἐφιχτόν. 
Ὡμολογημένου δὲ τούτου παρὰ πᾶσι καὶ ὄντος 
ἀληθοῦς, ἀναγχαῖον ἢδη φαίνεται τὸ χρῖΏναι νοεῖν, 


p οὐ δυσὀργητόν τε xal ἁπηνὲς τὸ θεῖον, μᾶλλον 


65 xaX θυμοῦ xaX ὀργῆς εἰσάπαν ἁππλλαγμένον. 
Εἶτα πῶς, εἶπέ pot, καΐτοι τοῦ πανσόφου Μωσέως, 
οὐχ ἕνα τινὰ τῶν Ἡγνοημένων, ἢ xal ἀνὰ µέρος bv- 
πων Ψευδωνύμων θεῶν, Δημιουργὸν δὲ τοῦδε τοῦ 
παντὸς χαὶ τεχνίτην ὀνομάζοντος, τὸν ἀληθῶς ὄντα 
καὶ τῆς χατὰ πάντων χνυριότητος οὐσιωδῶς λαχόντα 
τὴν δὐξαν, οὐ δέδιεν οὐτοσὶ τὴν παρὰ Ἑδθραίοις τοῦ 
θεοῦ µίµησιν, ὀργὴν καὶ θυμὸν λέγων εἶναι xal ζη- 
Àov ἄγριον; ᾿Ανθρωποπαθὲς τάχα που τὸ θεῖον χαὶ 
τοῖς χαθ᾽ ἡμᾶς ἑναρίθμιον οὐχ αἰσθάνεται τιθεὶς, τὸν 
δι οὗ τὰ πάντα χαὶ ἐν ᾧ παρήχθη πρὸς ὕπαρξιν, Ἡ 
6f γε θεία Γραφῇ, τοὺς ἐπ᾽ αὐτῷ σνντιθεῖσα λόγους, 








765 


CONTRA JULIANUM LiB. V. 


166 


οὐχ ὡς ἂν ἔλοι φύσεως ἓν τοῖς κατ αὐτὺ διαλέγεται, A gularum rerum appellationibus utens, ad subtiliores 


ἀλλ᾽ ὡς ἂν οἷοί τε ὤμεν συνιέναι τε xat λέγειν ἡμεῖς' 
οὕτω Yàp τοῖς καθ ἡμᾶς ὀνόμασι καὶ ταῖς ἐφ᾽ ἑκάστῳ 
τῶν πραγμάτων φωναῖς χεχρηµένη, φαντασίαις ἡμᾶς 
ἐφίστῆσιν ἰσχναῖς, χαὶ ἀναθιθάζει πρὸς ἐννοίας τὰς 
τῶν λαλουµένων ἐπέχεινα ' ὥστε καὶ τὰ τῶν ἀνθρω- 
πίνων σωµάτων µόρια προσάπτει πλειστάκις αὐτῷ 
μᾶλλον χαταχεχρηµένη, xaX ὡς ἀπό γε τῶν χαθ᾽ 
ἡμᾶς * οἷον x παραδειγµάτων ἁστείως ἀναθιθάζουσα 
πρὺς θεωρίαν ἰσχνήν. "Ὥσπερ οὖν τὸ ἀσώματον, 
ἀμέγεθές τε xal οὐχ ὃν &v ποσῷ, ἁπλοῦν xol ἁσύν» 
θετον ix μελῶν συντίθησιν ἔσθ᾽ ὅτε οἷον ἑχάστου 
µορίου τῶν ἐμπεφυχότων αὐτῇ τι πλαγίως ὑποση- 
µαίνοντος * ὀφθαλμοῦ 'μὲν τὸ πανδερχὲς, (tuy δὲ τὸ 
παντήχοον, χειρός γε μὴν δηµιουργιχὴν ἑνέργειαν, 


xai μέντοι xal ποδῶν τὴν ἐφ᾽ ἑχάστῳ τῶν ποιουµέ- B 


νων oloysl πως λείαν ὁδὸν καὶ cüfjavovy* οὕτω x&v 
εἰ ὀργὴ λέγοιτο τυχὸν ἐπὶ Θεοῦ, Ex τῶν καθ) ἡμᾶς 
ἐφίησι νοεῖν, ὡς εἴπερ ἣν ἐφιχτὸν ὑπομεῖναι τὸ πά- 
θος, ὑπέστη ἂν τῇ τῶν δρωµένων ποιότητι πρὸς 
τοῦτο Ἰγμένον. Φυσιχῇ μὲν γὰρ ἰδιότητι τὸ θεῖον 
ἁπαθές. Πλὴν οὐχὶ ταύτης ἕνεχα τῆς αἱτίας ἀνυπαί- 
σιον (évotz' ἂν τὸ ὑπὸ χεῖρα χαὶ ζυγὸν κατημεληχὸς 
τοῦ πρέποντος * οὔτε μὴν ἀξήμιον τοῖς χειµένοις ὑπὸ 
σχΏπτρα τὸ εἰς ἁπόστασιν σχίρτηµα, χρῆναι δέ qua 
καταικίζεσθαι καὶ μάλα ἐν δίκῃ᾽ καὶ váp ἔστι τοῖς 
πονηροΐς ἁλυσιτελὲς τὸ ἀνεπιστάτητον, χαθάπερ 
ἀμέλει τὸ μὴ ἐπιπλήττεσθαι τοῖς μὴ εὐκοσμεῖν εἰω- 
θόσι τῶν παίδων, "Οταν οὖν τῇ τῶν δρωµένων παρ- 
οτιοῦν ποιότητι xal δυνάµει, τὰ ἐξ ὀργῆς ὀφείληται 
παρὰ θεοῦ * εἰ δὴ φαίνοιτο λοιπὸν ἐπενηνεγμένα, τότε 
xai ὠριίσθαι λέγεται, φωνῇ τῇ καθ ἡμᾶς χεχρη- 
µένων τῶν ἁγίων, ἵνα συνῶμεν ἡμεῖς, dx εἴπερ fiv 
δύνασθαι τὰ περὶ θεοῦ τοῖς ὑπὲρ ἄνθρωπον διατρα- 
νοῦσθαι λόχοις, οὐδ' ἂν ὠνομάσθη θυμὸς ἐπ' αὐτοῦ. 
Ἔδει τοίνυν τῆς ἐν ἡμῖν διανοίας τὸ µέτρον ἀναλο- 
γίσασθαι xa τῆς γλώττης τὸ ἁδρανές. Καΐτοι qal 
τις ἂν αὐτῷ. Τί δρᾷς, ὦ οὗτος; Αἱἰτιᾷ τοὺς θεηγό- 
ρους, ὡς pelov, 7| χρΏν, τὰ περὶ θεοῦ λαλεῖν εἰω- 
θότας. Οὐχοῦν τὴν σεανυτοῦ φύσιν γράφου, ὅτι τοῖς 
θείας ὑπεροχῆν νοητοῖς ὑψώμασι φιλονεικεῖν οὐκ 
οἵδε, xai δεσποτιχῶν ἀδιωμάτων χατόπιν ἔρχεται, 
λόγους οὐκ ἔχουσα τοὺς ἁποχρῶντας αὐτῇ, πρὸς τὴν 
τῶν ἐπέχεινα νοῦ διασἀφησιν. Ἐρομένῳ δέ µοι φρα- 
ζέτω xal τοῦτο. "Αρα Υὰρ, εἶπερ «tp γένοιτο σχο- 
Tbe, τὸ χρῆύαι ῥιοῦν πράως τε χαὶ ὑφειμένως, τίνος 
ἂν γένοιτο μιμητὴς τῶν αὐτοῦ θεῶν, xai οὐχ ἂν 
ἁμάρτοι σχοποῦ; Ἡ τχα που φαῖεν ἂν, ΄Αρεος 
ἀνδροφόνοιο, χατὰ τὸν Ὁμήρου λόγον (1), ὃς δῆ xat 
βροτολοιγὸς, xal τειχεσιπλήτης, xat µέντοι χαὶ µιαι» 
φόνος ὠνόμασται παρ) αὐτοῦ, μαινόμενός τε, ὡς 
ἔφην, xai ουχτὸν xaxóv; ᾽Αλλὰ τοῦτον μὲν ἑῶμεν, 
εἰ δοκεῖ * δοχιµάσωμεν ᾿Αθηνᾶν, τὴν ὀδριμοπάτρην, 
τὴν ἀναιδη, χαὶ χυνόμυιαν, τὴν ἀεὶ θεοὺς ἔριδι ξυν- 
ελαύνουσαν’ xal γὰρ xai αὐτῇ τῶν ταχτικῶν ἐμέ- 
λησε, xai μαχιμωτάτην αὐτὴν καλοῦσι δαιμόνων, 
κατασεμνύνουσι δὲ τὸν bw αὐτῇ λόγον. 0Οὗ γάρτοι 


(4) Iliud. E, v. 51, 455, 


intellectus nos perducit et iis 4: dicuntur longe 
altiores. Quare humanorum corporum partes ei ple- 
rumque affingit, non proprie, sed abusione quadam, 
et a rebus humauis ducia similitudine; ac velut 
exemplis quibusdam scite nos ad subtilem contem- 
plationem evehit, Queinadmodum ergo rei corporis, 
magnitudinis, et quantitatis experti, simplici, et 
incompositz,, membra interdum affiugit, quasi unum- 
quodque membrum aliquid eorum quse illi insunt 
oblique significet : oculus quidem omnia intuendi, 
aures cuncta audiendi, manus creandi vim, pedes 
denique summam in rebus agendis facilitatem ac 
ayilitatem : ita licet ira in Deo forte dlestur, humano 
more jubet intelligi, quasi vero, si in illum cadere 
posset perturbatio, eam pateretur, qualitate facino- 
rum eo adactus. Natura quippe sua Deus affectu 
caret. Neque tamen dicere velim, eam ob causam 
subditis impune esse debere, si officium contempae- 
rint, aut in defectionem exsiluerint, sed jure merito 
potius plectendos aio. Ut enim pueros non increpare, 
cum ab officio desciverint, sic in facinorosos non. 
animadvertere, perniciosum est, Cum ergo quorum- 
libet facinorum qualitati et ponderi peus debean- 
tur, si profecto illataa demum appareant, tum iratum 
Numen dicitur a sanctis viris, voce nobis accommo- 
data : 176, ut intelligamus, nequaquam de Deo iram 
dictum iri, si res divinze vocibus non humanis possent 
explicari. Oportuit ergo humanzintelligentize captum 
et lingue infirmitatem respicere. Quanquam Juliano 
ita forte dicet aliquis : Quid agis, amice? divinarum 
rerum 'nierpretes accusas, quasi minus recte de 
rebus divinis loqui soliti sint, quam oporteat. Ergo 
(man ipse naturam accusa, quod ad majestatis di- 
vine fastigium mens eniti nequeat, et a Domini 
gloria longo intervallo relinquatur, cum verba nom 
habeat quibus ea, qu: mentein superaot, satis ex- 
plicare possit. Mihi autem interroganti velim ree 
spondeat: Si cui constitutum esset lenitatem et 
clementiam in vita colere, quemnam ex Juliani diis 
imitandum síbi proponeret, ita ut scopo suo non 
excideret? An Martem dicet illum, Homero teste, 
hominum iuterfectorem, a quo tum mortalium perdi- 
tor, tum murorum quassator, et cruentus appellatur, 


p furens item, uti dixi, et natum malum? Sed lunc 


omittanus, si placet : laudemus Minervam illain forti 
patre proguatam, impudentem, et caninam muscam, 
deos ad discordiam semper instigantem. Huic enim 
etiam ipsi res militaris curz est, unde et deorum 
bellicosissima dicitur, idque luculento preconio. Non 
etiim furere instar illius moenium eversoris, sed quz 
ad bella et pugnas pertinent, prudenler sapienterque 
tractare. Sed uon propterea mansuetudinis laudem 
feret. Utrum enim qui cum bellica et militari suda- 
cia prudentiam eonjungunt, cum δὲ bellum ventum 
est, liostibus cedere volunt an victorjam potissima 
ducunt, quamvis prudenter cumi hoste dimicent ? 


161 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


168 


Nanquid res ipsa per se satis manifesta est * Nam A κατ ἀχεῖνον µαίνεσθαι, τὸν τειχεαιπλήτην λέγω, 


qui in aeiem copias educunt, idque non sine ira, 
quamvis prudenter facere dicantur; qui fieri potest 
Ul vérum ac sincerum mansuetudinis decorem in se 
habeant ? Porro non difficile est videre Minervam, 
quam tantopere mirantur, tam angusti animi fuisse, 
ui modo his, modo illis per suminam levitatem 
sdhaeresceret, atque cam ob rem in tragicorum scenis 
irrisam. Euripides enim in. Troadibus Minervam oc- 
currisse Neptuno,atque 17 his illum affatam scribit: 


διαχειρίζειν δὲ μᾶλλον τὰ el; πολέμους xol µάχας, 
ἑμφρόνως τε xal χατεσχεµμµένως. Ἐπικουρίσει δὲ, 
οἶμαι, χατ᾽ οὐδένα τρόπον τὸ χρῆμα acf] πράς χε 
τὸ δεῖν ὀρᾶσθαι πραότητος εἴσω. "Αρα γὰρ, οἱ ταῖς 
εὐτολμίαις «alc £v. πολέμῳ χαὶ µάχαις τὴν φρόνησιν 
ἐπιπλέχοντες, εἶτα τοῖς πολεμοῦσιν ἀντάνιστάμενοι, 


* ἧττους εἶναι βούλονται τῆς ἐχείνων χειρὸς, f| Υοῦν 


τὸ χρῆναι κρατεῖν τοῦ παντὸς ἀξιοῦσι λόγου, xv el 
ἑμφρόνως µάχοιντο τοῖς ἐχθροῖς; Καΐτοι πῶς οὐχ 


ἑναργὲς τὸ χρῆμά ἔστιν; ᾽Αντεξάγοντες γὰρ, xoi οὗ δίχα θυμοῦ, xdv εἰ ἑμφρόνως Ἰέγοιντο τοῦτο δρᾷν’ 
πῶς ἂν ἔχοιεν ἁπαράσημόν τε xa) ὑγιὲς Év γε δῆ σφίσιν αὐτοῖς τὸ τῆς πραότητος κάλλος; "Οτι δὲ ἡ 
τεθανµασµένη παρ᾽ αὐτοῖς ᾿Αθηνᾶ µιχροφυχίας elc τοῦτο διελήλακεν, ὡς xal ἀντιστρόφους ποιεῖσθαι τῆς 
γνώµης τὰς ἐπ ἄμφω µεταθολὰς, ὡς ταύτης ἕνεχα τῆς αἰτίας, καὶ ἐν ταῖς τῶν τραγῳφδιῶν γελᾶσθαι 
σχηναϊς, ἀχονιτὶ χαταθρήσωμεν. Εὐριπίδης γὰρ ἐν ΊΤρωάσι , προσθεδληκέναι μὲν αὐτὴν Ποσειδῶνί φη- 
ctv, εἰπεῖν δὲ οὕτω πρὸς αὐτὸν περί τε τῶν Τρώων καὶ τῶν ᾿᾽Αχαιῶν ; 


. * * 9 ο Ld . . ᾳ B 
Trojanos quidem mihi prius inimicos exhilarare volo, 


Exercitui vero Grecorum acerbum reditum ínjitere. 


liunc illam sic excepisse : 


Quid vero ita transilis alius ad alios mores 
Odisii el amas veliementer quemlibet. 


Ad hzc respondisse Minervam : 


Nescis me contumelia affeciam esse, et meum tem- 
plum ? 


Tum Neptunum : 

Novi, quando Ajaz trazit vi Cassandram. 

Klam dolore taciain, [ο addidisse : 

Et nihil ideo passus est, neque audivit a Grecis, 


Quare si quam de illo Greci poeuam cepissent, qui 
Cassandram violaverat, non utique Minerva in to- 


Τοὺς μὲν zplv ἐχθροὺς Τρῶας εὐφράναι θἐ.ῖω, 
Στρατῷ δ' Αχαιών »όστον àp6aAsty πικρόν. 
Εἶτα πρὸς αὐτὴν &xelvov εἰπεῖν ' 


Τί &' ὧδε πηδᾷς ἄ.11οε εἰς ἅλ Ίους τρόπους; 
Μισεῖς τε .Ίίαν, καὶ φιὰεῖς ὃν ἂν τύχῃ. 


. Φάναι δὲ πρὸς ταῦτα τὴν ᾿Αθηνᾶν ' 


Ovx οἱσθ' ὑδρισθεῖσάν µε καὶ γαοὺς ἐμούς; 


Καὶ πρός Ye ταῦτα τὸν Ποσειδῶνα 
Οδ’, 4vix' Αἴας ele Κασσάνδραν fíq. 
Καὶ πρὸς αὐτὸν οἰπεῖν τὴν λελυπηµένην : 
K' οὐδέν  Ἀγαιῶν ἔπαθεν, υὐδ' ἠκουσ᾽ ὕπο. 


"Dote, ε.περ τι τῶν ἀνιαρῶν ἐπεπόνθει παρ) ᾿Ελλή- 
νων ὁ εἰς Κασσάνδραν ἐξυθριχὼς, οὐχ ἂν ᾿Αθηνᾶ 


tum exercitum exasperata fuisset. Quomodo ergo C παντὸς χατετέθηχτο τοῦ στρατοῦ. Εἶτα πῶς αἰτιᾶται 


Phinees accusat, si unius justissinia poena iram in 
omnes compescuit? At enim hec in scenis omnia 
poeta (inserunt. Sed cur apud alios scriptores, qui- 
que scenici non sunt, historia Illa Jaudatur? Verum 
ista quidem ad Miuervam spectant, et. bomicidam 
ac perditorem illum hominum ae furentem. Quid 
illa, qua postquam OKnei opes exhausisset, Atolo- 
rum et Curetum rebus, regionibus item ac civita- 
tibus omne malorum genus intulit; sagitlis gau- 
dentem dico Apollinis sororem ? Hzc, nonne vulgari 
et levi causa arrepta, quod (neus sibi areg primi- 
tjas non sacrificassel, universam domum ideo con- 
cuseit? Kjus autem frater ei aque promptus ad 
iram, nunquid ob sacerdotem contemptum , apud 
Trojam ab uno Agamemnone, Atrei filio, exitiosum 
morbi genus in exercitum immisit, quo multi wi- 
sere occubuerunt? 8i quis ergo Graxcanices deos 
imitetur, utrum lenis erit ac mansuetus, an asper 
et iraeundus ? Ego certe asperum et iracundum 
fore pronuntio. Sin autem aliter se res habet, do- 
ceat obiter quo pacto animo tranquillo, remisso, 
et ab omni ira vacuo esse poterit, qui Grecorum 
deos tem sz vos ac perpugnaces, imitari statuerit. 
Quod οἱ Minerva Argivis succensuit ; Diana OEneum, 
quod saerificia neglexerat, punivit; busia vero ca- 
daverum apud Graecos crebra fuerunt, propterea 
quod puella captiva ex Agamemnonis tentoriis di- 


τὸν Φινεᾶς, εἰ τῇ xa0' ἑνὸς ἐννομωτάτη δίχῃ, τὴν 
κατὰ πάντων ἀνέσχεν ὀργήν; "Ότι πόπλασται τοῖς 
ποιηταῖς πάντα ἓν σχηναϊς. Εἶτα πῶς καὶ παρὰ τοῖς 
ἄλλοις λογάσι, καὶ τῆς ἔξω σχηνῆς, ὁ τῆς ἱατορίας 
τετίµηται λόγος, Ἁλλ' Ey τούτοις μὲν τὰ τῆς Αθη- 
νᾶς xai τοῦ µιαιφόνου, βροτολοιγοῦ τα χαὶ µαινο- 
µένου. Τί δὲ ἡ τὸν Οἰνέως ὅλδον ἀντλήσασα, xat 
μὴν xat τὰ Λἰτωλῶν xal Κουρήτων πράγµατα, yo 
βας τε xai πόλεις ἓν παντὶ χαχῷ θεµένη, τὴν ἰοχέαι- 
ga» λέγω τὴν τοῦ Απόλλωνος ἁδελφήν; O0 τὴν 
τυχοῦσαν λαθοῦσα καὶ σμικρὰν αἰτίαν, τὸ uh θῦσαί 
οἱ τὰ τῆς ἁλωῆς θαλύσια τὸν Οἰνέα, ὅλην ὥσπερ 
αὑτῷ τὴν ἑστίαν ἐπέσεισεν; Ὁ δὲ ταύτης ὅμαιμός τε 
xaX ἰσοστάσιος εἰς ὀργὰς, ἱερέως ἠτιμασμένου χατὰ 
τὴν Τροίαν, παρ’ ἑνὸς τῶν ᾿ἀτρειδῶν, οὗ νόσον ὥρσε 
x&xhv Xvà στρατὸν, οὐκ ἁθλίως πολλοὶ διολώλασι : 
Πότερα Oh οὖν, εἰ τοὺς "Ἑλλήνων τις ἀπομιμοῖτο 
θεοὺς, πρᾶός τε ἔσται xaX ἥμερος, ἢ δύσοργος καὶ 
βαρύμηνις; Ἐγὼ μὲν εἶναί φηµι τὸ δεύτερον ἁλη- 
θές. El δὲ μὴ οὕτως ἔχει, διδασχέτω παρελθὼν, χαθ᾽ 
ὃν ἄν εις ἴοι τρόπον pa θυμοῦ καὶ ὀργῆς καὶ χαθ- 
εστηχὼς ἔσται, χαὶ τὸν νοῦν ἠρεμαῖος, τοὶις τῶν Ἑλ- 
λήνων θεοὺς τοὺς ὧδε δεινοὺς xal µαχιμωτάτους 
ἀπομιμεῖσθαι προθυμούμενος. El δὲ ᾿Αθηνᾷ μὲν 
Ἀργείοις ἐπεμήνυσεν, "Άρτεμις δὲ ῥᾳθυμοῦντα τοῦ 
θύειν ἑχόλαζε τὸν Olvéa* πνραὶ νεχύων xalovto 
παρὰ τοῖς Ἕλλησι συχναὶ, ὅτι δορίληπτος χόρη τῶν 





769 


CONTRA JULIANUM LIB. Y. 


710 


᾿Αγαμέμνονος οὐκ ἀφείθη σχηνῶν, συνητιµάζετο δὲ A missa non est : et cum Chryse, infulze contume- 


τῷ Χρύσῃ τὰ στέμματα’ πῶς fv ἀχόλουθον, τοὺς 
τῷ Βεελφεγὼρ τετελεσµένους, xat τὸν μὲν τῶν ὅλων 
Θεὺν ἀνοσίως χαταλυπῄσαντας, Ἠδοναῖς δὲ ταῖς εἰς 
αἰσχρότητα xal λαγνείαν ἀνοητότατα σεσαγηνευµέ- 
νους εἰς ἀπόστασιν, τοῦτο Ópdv νηποινὶ, καὶ οὐχὶ δὴ 
μᾶλλον ἐν δέχῃ τοῖς ἑσχάτοις ἁλῶναι χαχοῖς; Προσ» 
επάγει δὲ τούτοις " - 
IOYAIANOZ. 

"Oct δὲ οὐχ Ἑθραίων µόνον ἐμέλησε τῷ θεῷ, 
πάντων Ob ἐθνῶν χηδόµενος, ἔδωχεν ἐχείνοις μὲν 
οὐδὲν σπουδαῖον 3| uéya, ἡμῖν δὲ μικρῷ χρείττονα, 
καὶ δια” έροντα, σχοπεῖτε λοιπὸν τὸ ἐντεῦθεν. Ἔχουσι 
μὲν εἰπεῖν xat Αἰγύπτιοι παρ᾽ ἑαυτοῖς ἁπαριθμούμενοι 


liose 176 habiti: ; qui coneeutaneum | esset. eos, 
qui initiati erant Beelplegor, et universi Deum 
impie offenderant, turpisaimisque voluptatibus ao 
libidinibus obscenis per summam dementiam ad 
defeciionem consiricti erant, bxc impune facere, 
non vero polius exurenias posnas merito luere? Ad. 
* dit porro liis Julianes : 


JULIANUS. 


Deum autem nón Hebr»is duntaxat prospexisse, 
sed, omnium gentium cura suscepta, illis quidem 
nihil adinodum nraguum aot eximium, nobis autem 
paulo prsstantium et meliora dedisse, ex his quae 
dicturi sumus, animadvertite. Possunt Zgypiii quo- 


σοφῶν οὐκ ὀλίγων ὀνόματα, πολλους ἐσχηχέναι gp que non paucorum qui in "Egypto floruerunt sa- 


τοὺς ἀπὸ τῆς Ἑρμοῦ Ó:aboyTc, Ἑρμοῦ δέ qna, 
τοῦ τρίτον τῇ Αἰγύπτῳ ἐπιδημήσαντος : Χαλδαῖοι δὲ 
καὶ Ασσύριοι τοὺς ἀπ᾿ "Avvou καὶ Bfjou* µυρίους 
δὲ Ἕλληνες τοὺς ἀπὺ τοῦ Χείρωνος” Ex τούτου γὰρ 
πάντες ἐγένοντο τελεστιχοὶ φύσει καὶ θεολογικοὶ, χαθὸ 
δὴ µόνον Ἑδραῖοι δοχοῦσι τὰ ἑαυτῶν ἀποσεμνύνειν, 

Εἶτα χατασχώπτει τὸν µαχάριον Δαθὶδ xai Σαµ- 
diy, καὶ οὐ σφόδρα γενέσθαι φησὶν αὐτοὺς Ev ταῖς 
μάχαις ἀλχιμωτάτους, ἁλλὰ τῆς Α]γυπτίων xaX Ἑλ- 
λήνων εὐσθενείας καὶ μόλις µέχρι τῶν τῆς Ιουδαίας 
τερμάτων τὸ µέτρον αὐτοῖς ὠρίσθαι τῆς βασιλείας. 

ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 

Οὐχοῦν, φιλοπευστήσω γὰρ πάλιν, ποίῳ 65 ἄρα 
θεῷ µελῆσαί φησι τῶν ἐθνῶν, ὡς Ἑδθραίοις μὲν νεῖ- 
μαι σπουδαῖον 7) µέγα παντελῶς οὐδὲν, "Ελλησί χε 
μὴν, τὰ πάντων χράτιστα xol ἑξαίρετα; "Apa γὰρ 
τὸν διὰ τοῦ πανσόφου Μωσέως μαρτυρούμενον, ὡς 
τῶν ὅλων er, Δημιονργὸς, οὐρανοῦ τε xal γῆς, xal 
συλλήθδην ἁπάντων τῶν παρ αὐτοῦ κεχληµένων εἰς 
Ὑένεσιν, χαταξουσιάζει δὰ μόνος, χαὶ τῶν ὅλων χατα- 
κρατεῖ, τὴν χτίσιν ἔχων ὑπὸ πόδας, καὶ ὑπ αὐτῆς 
προσκυνούµενος * ἤγουν ἐχεῖνον, ὃν αὐτός τε xal οἱ 
γεγονότες αὐτοῦ τῆς ἀσεθείας πρόγονοι, τῷ λόγῳ 
προαναθέντες καὶ ταῖς θεωρίαις, ὡς πρῶτον αἴτιον 
τἀγαθὸν, ὑφιζηχότα τε χαὶ δεύτερον ὀνομάζουσι θεὸν, 
καὶ προσεχη χαλοῦσι τῷ χόσμῳ δηµιουργόν; El μὲν 
οὖν τὸν διὰ τοῦ πανσόφου Μωσέως χεχηρυγµένον ὀνο- 
µάζουσι θεὸν, πῶς Ἑδθραίοις αὐτὸν οὐδὲν τῶν ὀνῆσι- 


pientum nomina recensere, e quibus multi Ilermeti 
successerunt, illi, inquam, Hermeti, qui tertium iu 
AEgyptum venit. Chald:i autem et Assyrii, eos qui 
ab Anno et Belo. Grseci, ab Chirone, infibitos ; a 
quo perfectores etiam et rerum divinarum inter. 
pretes η] sunt plerique omnes, quo uno nomine 
Hebrzi sua venditant, Ad hzc beatum Davidem et 
Samsonem ridet, nec in bello admodum fortes fuisse 
ait, sed /Eyyptiorum et Graecorum robore ionge 
inferio: es, adeoque mnius Judies fluibus illorum im 
pe: ium comprehensum. 


CYRILLUS. 


Hic rursus interrogare juvat, cuinam deorum 
curam gentium assignet, a quo nihil omnino ma- 
gnum aut eximium Judaie traditum sit, Grecis au- 
tem potissinia et egregia quaeque impertita fuerint ? 
Au illum dicet, quem sapientissimus Moses testatur 
esse mundi totius Opificem, οσο ac terrz, et, ut 
paucis dicam, eorum oninium, quibus natnram et 
orium tradidit; qui solus universis rebus imperst, 
nuiuque suo moderatur, creaturam pedibus suhje- 
ciam habeis, et adoratur ab ea; au illum, quem 
cum ipse, tum auctores ejus hnpietatis, Bonum, 
ceu primam causam, ratione przeponentes οἱ íntel- 
lectn, inferiorem et secundum Deum nominant, et 
opificem mundo proximum ? Si ergo Deum appel- 
lant eum, quem Moses sapientissimus praedicavit ; 
quomodo illum Hebrzis nihil utile nedum necessa- 


φόρων Ίγουν τῶν ἀναγχαίων χαρίσασθαί φησι, καίτοι p rium dedisse ait, qui et ab eis cognitus suam ipsis 


γνωρισθέντα αὐτοῖς, xaX τὴν ἰδίαν αὐτοῖ; ὑπεροχέν τε 
xal δόξαν ἐμφανή καταστήσαντα, καὶ τῆς ἀληθοὺς 
θεοπτίας ἑφέντα μεταλάχεῖν, eva. νοµοθέτην αὐτοῖς 
ἐπιστήσαντα τῶν παρ) Ἓλλησι σοφῶν xai χρόνῳ 
πρεσθύτερον, χαὶ διαροραῖΐς ἀσυγχρίτοις ταῖς εἰς σο- 
φίαν xai σύνεσιν, xai µέντει xol ἀρετῇ τοσοῦτον 
διενεγχόντα ὅσον ἂν νοοῖτο xa^ σχότους τὸ φῶς, ὁρί- 
σαντα 65 χαὶ νόμους τοὺς παναρίστους αὐτοῖς, ὡς ἂν 
Exacta τῶν πραγμάτων, s) 55 Ίοι µάλα πρὸς τὸ 
ἁμωμήτως ἔχον χκαταῤῥυθμίζοιτο, καὶ τοὺς ὑπ' αὖ- 
τοῖς γεγονότας ἀκχονιτὶ δύνασθαι τὴν τρἶδον τῆς 
ἀνωτάτω πασῶν εὐζωῖας, μὴ ἀγνοῆσαι. ᾽Αλλὰ τί δὴ 
τούτων τὸ ἄμεινον; καὶ τί τὺ ἰσοστατοῦν ἔχει τὰ EX- 
λήνων, O0 map' ἡμῖν μὲν ἀρχὴ xatà πάντων µία, 


gloriam majestatemque ostendit, eosque verz con- 
templationis 177 rerum divivsrum [fecit partici- 
pes, qui praterea legislatorem eis constituit, Gre- 
corum sapientibus et tempore antiquiorem, et sa- 
pientie  prudentisque incemparabili praestantia, 
adeoque virtute tanto illis superiorem, quantum est 
tenebras inter ae lucem discriminis : a quo leges 
optimas conditz, adeo ut, singulis rebus rite sapien- 
terque constitutis, cives nullo negotio iter ad su- 
premam omnium vitz felicitatem possint agnoscere? 
Αι quid bis melius? aut certe quid habent Grsecí, 
quod cum his conferant ? Nonne apud nos imperium 
unum, et majestas, ac dominatus in omnes unus, 
quo nihil ombiuo superius est? Annon omuis im- 


714 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


112 


probitatis et sceleris ratio nostre legis sententia A δόξα τε xal χυριότης, ἧς ἐπέχεινα παντελῶς οὐδέν: 


damnatur, nan turpitudo ablegatur, in pretio vero 
ei admiratione est genus omne virtutis? Quz sit 
vero Grecorum disciplina, ab ipso discamus. Plu- 
rimi, ac infiniti fere, apud illos dii voluntate ac 
sententiis invicem. diserepantes, 26 sortito singuli 
nacti principatum, gentes gubernant, neque tamen 


illas similibus legibus instituunt : adeo ut alios in-* 


temperiis agitari videamus, alios impune ferro in 
homines grassarí, aliena rapere, regiones ac civita- 
tes evertere; alios infandis libidinibus sic irrefitos, 
ul in matres ac sorores, velut cstro perciti, sepe 
item in filias exarserint. Hzc sapientize priecepta 
traduntur ab illis gentium rectoribus : his principa- 
tum tribuit mundo proximus Opifex, ut Graci per- 


hibent. Annon ergo Deo, quem colunt, maledicere B 


convincentiur ? Quod si nonnulli, aut apud Grzecos, 
aut apud JEgyptios, haud obscuram sibi mundanz 
sapientig existimationem pepererunt , nihil hoc ad 
Christianorum disciplinam. Antiquior enim est Mo- 
sis doctrina, quae philosophiam in se continet accu- 
ralam, verissimamque et sinceram rerum divina- 
rum humanaruimque scientiam. Ceterum ne Hebrz- 
orum ducibus aut regibus insultato, si bellica vir- 
tute aliis cesserint. Nec enim illis studio erat militia ; 
sed resisiebant hostium incursionibus, patriam de- 
fendere ac (ueri tantum volebant, non aliorum res 
ferociter invadere. Lex enim, quam per Mosem Deus 
178 tulit, preerat ipsis, justitis presses et mode- 
ratrix. Jam vero bonorum genus omne Grecorum 
mulütudini tributum a Deo Julianus existimans, 
Hebraeis autem omnino nullum, philosophorum nu- 
gacibus commentis gloriatur, et ait : 


O0; ἁπάσης μὲν πονηρίας xal φανλότητος τρόπος 
ταῖς ix νόµου χαταχρίνεται ψφήφοις; Οὐχ ἁποσπου- 
δάζεται τὸ αἰσχρὸν, ἐν πλείστῳ δὲ χαὶ ἀξιολήπτῳ 
θαύματι mv εἶδός ἔστιν ἀρετῆς; Τά ys μὴν Ἑλλή- 
νων ἐν τίσι, µάθωμεν παρ᾽ αὐτοῦ. Πλεῖστοι μὲν ὅσοι 
xml χρείττονες ἀριθμοῦ παρ᾽ αὐτοῖς οἱ θεοὶ θελἡµασί 
τε xal Υνώµαις ἀλλήλοις διάφοροι, xal κληρωτὴν 
ἕχαστοι τὴν ἡγεμονίαν λαχόντες, ἑπιτροπεύοντές τε 
τοῖς ἔθνεσι, xal οὐχ ὁμοίοις αὐτὰ παιδαχωγοῦντες 
νόμοις * ὡς τοὺς μὲν ἀκρατεῖς ὁρᾶσθαι εἰς θυμοὺς 
χαὶ ὀργὰς , xal ἀνεπιπλήκτως ἔχεσθε τοῦ χρῆναι 
μιαιφονεῖν, ἄγειν τε χαὶ φέρειν τὰ ἑτέρων, χώρας τε 
χαὶ πόλεις ἀναστατοῦν * τοὺς δὲ, ταῖς ἀτιθάσσοις xal 
ἑχτόποις ἡδοναϊς ἐνισχῆσθε τοσοῦτον, ὡς µητρός τε 
καὶ ἁδελφῆς χατοιστρηθῆναι πολλάκις, xal ταῖς σφῶν 
αὐτῶν ἐπιθήγεσθε θυγατράσι, Ταῦτα τῶν ἐθναρχῶν 
τὰ σοφὰ παιδεύµατα ' τούτοις ὁ παρ) Ἕλλησι προα- 
εχῆς tQ χόσμφῳ Δημιουργὸς, χαθάπερ αὐτοί φασιν, 
ἐνεχείρισε τὴν ἡγεμονίαν. "Ap' οὐχ ὃν εὐσεδοῦσι Gi» 
δυσφημοῦντες ἁλώσονται; El δὲ 65 γεγόνασι τινὲς, 
3 παρὰ τοῖς Αἰγυπτίοις, ἡ παρὰ τοῖς Ἕλλησιν, οὐχ 
ἁγεννῆ λαχόντες τὴν δόχησιν τῆς Ev χόσµῳ σοφίας, 
οὐδὲν τοῦτο πρὸς τὰ Χριστιανῶν. Πρεσθύτερα γὰρ 
τὰ Μωσέως φιλοσοφίαν ἔχοντα τὴν ἀχριδθῆ καὶ ἆλη- 
θεστάτην xal ἀχίθδηλον ἐπιστήμην θείων τε ὁμοῦ 
xai ἀνθρωπίνων πραγμάτων. Τοῖς Ἑθραίων δὲ στρα- 
τηχοῖς ἤγουν βασιλεῦσι μηδαμῶς ἐμπαροινείτω, εἰ 
τῆς ἑτέρων χατόπιν ἴασι χειρὸς , χουν εὐσθενείας 
τῆς ὡς Ev πολέμῳ καὶ µάχαις. Οὐ γὰρ fiv ἐν σπουδή 
τὸ χρῆμα αὐτοῖς, ἀντεφέροντο δὲ τοῖς ἐθέλουσι χατα- 
ὁῃοῦν τῆς ἐνεγχούσης προεστηχότες, xat σώζειν αὐ- 
τὴν µόνον ἐθέλοντες, xai οὐχὶ τοῖς ἑτέρων πράγµασιν 


ἀγρίως ἐπιπηδᾷν. Ὁ váp vot διὰ ἹΜωσέως παρα Θεοῦ νόμος, δικαιοσύνης αὐτοῖς ἐφεστήχει βραθεὺς xal 
πρύτανις. θἱηθεὶς δὲ κατὰ ἀλήθειαν, ἅπαν μὲν εἶδος ἀγαθῶν ταῖς τῶν Ἑλλήνων ἀγέλαις δεδωρῆσθαι παρὸ 
6εοῦ, Ἑδραίοις Ye μὴν τὸ σύμπαν οὐδὲν, ταῖς τῶν φιλοσόφων εὑρεσιεπείαις ἑναθρύνεται, xal φησιν’ 


JULIANUS. 


Sed initium nobis scienti dedit, aut philosophi« 
cam scientiam. Ecquam tandem? Astrunomia qui- 
dem apud Grzcos perfecta est, cum primae illorum 
observationes apud barbaros coepissent Babylone; 
geometria ab illa terrarum partitione, qux in Egy- 
pto facta est, ducto initio, ad eam maguitidinem 
excrevit. Numerorum autem scieutia, a Phoenicibus 
institoribus incheata, apud Graecos «andem scientide 
dignilitem ac nomen obiinuil. Tres autem cum so- 
cia musica in unam Groci junxerunt, astronomia 
geometris addita, utrique vero numeris appositis 
et modulatione adhibita : inde musicam suam com- 
posueruut, et harmonicas rationes iuofTensa aurium 
consensione, vel huic cerle proxima, definierunt. 


CYRILLUS. 


Talia Julianus effert in altum, eaque suspicit. 
Ego vero ad hiec respondeo, nescire prorsus illum 
quas ob res admirari debeamus, qui optima glorie 
studuisse εἰ vera proaperitate potiri creduntur. Vi- 


IOYAIANOZ. 


Αλλὰ ἀρχὴν ἡμῖν ἔδωχεν ἐπιστήμης, ἢ µα,ημα 
φιλοσόφων. Καὶ xoloy ; Ἡ μὲν γὰρ περὶ τὰ φαινό- 
μενα θεωρία παρὰ τοῖς Ἕλλησιν ἐτελειώθη τῶν 
πρώτων τηρήσεων παρὰ τοῖς βαρδάροις γενοµένων 
ἐν Βαθυλῶνι  ἡ δὲ περὶ τὴν γεωμµετρίαν ἀπὸ τῆς 
Υεωδαισίας τῆς ἓν Αἰγύπτῳ τὴν ἀρχὴν λαθοῦσα πρὸς 


D τοσοῦτον µέγεθος ηὑξήθη * τὸ δὲ περὶ τοὺς ἀριθμοὺς 


ἀπὸ τῶν Φοινίχων ἑμπόρων ἀρξάμενον τέως εἰς ἔπι- 
ατήµης παρὰ τοῖς Ἕλλησι κατέστη πρόσχημα. Τὰ δὲ 
τρία μετὰ τῆς συναρίθµου μουσιχῆς Ἕλληνες εἰς ἓν 
συνηψαν, ἀστρονομίαν γεωμµετρίᾳ προσυφέναντες, 
ἀμφοῖν δὲ τοὺς ἀριθμοὺς προσαρµόσαντες, xat τὸ ἐν 
τούτοις ἑναρμόνιον καταστήσαντες. Ἐντεῦθεν ἔθεντο 
τὴν παρὰ σφίσιν μουσιχὴν, τοὺς ὄρους εὑρόντες τῶν 
ἁρμονικῶν λόγων, πρὸς τὴν τῆς ἀχοῆς αἴσθησιν 
ἄπταιστον ὁμολογίαν, ἡ ὅτι μάλιστα τούτου ἑγγύς. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ, 

Ἐξαίρει μὲν οὖν ὑψοῦ τὰ τοιάδε καὶ τεθαύμακεν. 
Ἐγὼ δὲ πρὸς ταῦτα φαίην ἂν, ὡς ἠγνόηχεν ὅλως τὰ 
ἐφ᾽ οἷς ἣν εἰχὸς χαταθαυµάξεσθαι πρέπειν τοὺς &pl- 
στης δόξης ἐπιμελητὰς, καὶ [τῆς ἀληθους εὐημερίας 





739 


CONTRA JULIANUM LIB. V. 


714 


εἴσω Ὑενέοθαι πεπιστευµένους. "Avbpa γὰρ ἀπο- A rum) enim spectabilem et beatum efficiet, non fa- 


φανεί ζηλωτὸν xal ἀπόθλεπτον, οὐχὶ δή πουν µόνον 
τὸ εἰς λόγους εὐτριθὲς , xal τὸ ἐπίχαρί τε xaX εἴ- 
ρυθµον, εἰς τὴν τῆς λέξεως προφορὰν, ὡς εὐστομεῖν 
δύνασθαι, χαὶ εἰχαίων μὲν, ἰσχνῶν 6' οὖν ὅμως ἐν- 
νοιῶν περιεργάξεσθαι βάθος, καὶ ῥημάτων συμπλο- 
χὰς ὑφαίνειν ἠκριδωμένως , xal προσπειρᾶσθαι ζη- 
πεῖν τὰ νοῦ πέρα, καὶ ὅσαπερ xal αὐτὴν ἡμῶν τὴν δι᾽ 
αἱσθήσεως ἀληθή γνῶσιν ψεύδεται. Σοφὸς Ob χατὰ 
ἀλήθειαν εἴη ἂν xat λέχοιτο πρὺς ἡμῶν ὁ caer, xal 
ἀναμφίλογον τὴν ἐπί γε τῷ πάντων θεῷ χαταπλου- 
τῆσας δόξαν, xaX ἠχριδωχὼς ὡς ἔνι τὰ περὶ αὐτοῦ, 
χατά γέ φημι τὸ ἀνθρώποις ἑἐφιχτὸν, συνειλοχὼς 
δὲ πρὸς τούτῳ xal τὴν ἐφ᾽ ἅπασι τοῖς ἀναγχαίοις 
ἅπταιστον ἐπιστήμην, ὥστε χαὶ εἰς ἄνδρας δύνασθαι 


cundia modo et gratia loquendi, qui et ornate dicere 
queat, el vana juxta ac tenuia animi sensa alte 
scrutari, et verborum complexiones accurate texe- 
re, adeoque studiosius ea quaerere, quze animi ca- 
ptum effugiunt, ei. veram sensuum cognitionem 
fallunt. At si vere loqui velimus, sapientem illum 


'esse dicemus, qui clara et indubiiaia opinione de 


universi Deo praeditus sit, resque divinas, quantum 
homini fas est, exploratas habeat, ac praeterea rerum 
necessariarum scientiam sibi compararit, ita ut hujus 
ope in viros perfectos evadere possint, qui sibilaudem 
ex virtute jure querendam putant. Quid enim mihi 
179 opus est anxie inquirere, quid adeo magnum 
sit geometria, musica, et arithmelica, alizeque 


ςελεῖν τοὺς οἷς ἂν ἔποιτο δικαίως, τὸ χρΏναι χατα- B scientie, quas in pretio solas babent, iisque mi- 


σεμνύνεσθαι τοῖς εἰς Apevhv abyfjpacc* τί γὰρ δεῖ 
pot πολυπραγμονεῖν, τί μὲν ἄρα τὸ χρῆμά ἐστι τῆς 
γδωµετρίας, ἁρμονιχῆς τε χαὶ ἀριθμητικῆς, xat τῶν 
ἑτέρων ἐπιστημῶν, ἃς 5h καὶ µόνας ἀξιοῦσι τιμᾷν, 
xai ὑψηλὴν ἐπ᾽ αὐταῖς ἀνασύρουσι τὴν ὀφρύν. Καΐτοι 
τό γε ἦκον εἰς εὐχοσμίαν, xal τὸ ἁμωμῆτως ἔχειν 
εἰς ἔθη xal ερόπους, ἀσυντελῆ φαίην ἂν τὴν εἷς γε 
ταυτὶ σπουδἠν τε xat προθυµίαν. OO γὰρ τοῦ xat- 
εὐεγµένων ἡδονῶν ἀμείνων τις ἔσται, οὗ περιοναίας 
χρημάτων, οὐ διακένου δόξης καταφρονητὴς, οὐ τῶν 
ἐξ ὁργῆς χυµάτων ἐλεύθερος, οὗ φιλοφογίας καὶ 
φθόνου μαχρὰν, οὐ τῶν εἰς ἐγχράτειαν σπουδασµά- 
των ἐπιμελητὴς, οὔτε μὴν τῶν ἑτέρων ἀγαθῶν, ἃ 
προαόντα μὲν xal προσπεφυχότα τισὶν ἀποφήνειεν 
ἂν αὐτοὺς ὅτι μάλιστα τῶν ἄλλων εὐχλεεστάτους, 
ἁπόντα δὲ xal οὐκ ἑνυπάρχοντα , λόγου οὐδενὸς 
ἀξίους. Ἔστι γὰρ, ἔστιν ἰδεῖν εὐφνᾶ μέν τινα, καὶ 
εετορευµένην τὴν γλῶσσαν λαχόντα, λαλίστατον δὲ 
καὶ οἷον ἀττικουργὴ xal εὐτεχνέστατα Χατεσχενα- 
σµένον εἰς χαλλιέπειαν, ἀνόσιον ὃδ τοὺς τρόπους, καὶ 
«olg τῶν αἰαχίστων ἐπιθυμιῶν ἁλόντα βρόχοις. Ὁ δὲ 
ys σοφὸς χαὶ ἀρτίφρων, οὐχ ἓν dale xaX µόναις 
φωναῖς χεχτῄσεται τὸ εἶναι τοιοῦτο' οὐδ' ἂν ἀρχέ- 
σειεν αὐτῷ πρὸς δύναμιν εὐχλείας, τὸ ἀνευρεῖν δύ- 
νασθαι πιχρὰς εὑρεσιεπείας, xat διαστρόφων ἐννοιῶν 
ἁπρόσθλητον δείνωσιν. Τεχνίτης μὲν γὰρ ὁ τοιοῦτος, 
τό γε ἦκον εἰς λόγους, οὕπω Y& μὴν πάντως T] ἀγα- 
θός. ὀὐχοῦν Ev γεωµετρίᾳ xaX ἀστρονομίᾳ [1. fj Υεω- 
µετρία καὶ ἀστρονομία] χαὶ at λοιπαὶ τῶν τοιούτων 
ἐπιστημῶν, εὐχλεᾶ xat ἀξιοζήλωτον ἀποφαίνει τὸν 
ἑξησχηχότα  µόνη δὲ μᾶλλον ἡ ἀχριβῆς καὶ ἰσχνῆ 
xai ἁμώμητος περὶ Θεοῦ γνῶσις, xal τόγε δὴ δεῖν διὰ 
σπουδῆς μὲν ἔχειν τὸ ἀγαθὸν, ἀπόθλητον δὲ ποιεῖ- 
σθαι τὸ ἑναντίον, ταυτὶ φαίην ἂν τῆς ἀχραιφνοῦς 
χαὶ ἁδιαθλήτου φιλοσοφίας τὰ αὐχήματα. Ἑνχρὰ τὰ 
Ἑλλήνων, xal 4b εἰκαῖον ἔχοντα πολὺ, xal μαχρῶν 
Ἱδρώτων ἐπ᾽ οὐδενὶ ζηµίαν. Καὶ ἴσως μὲν ἀπιστήσει 
τοῖς παρ᾽ ἡμῶν εἰρημένοις * χεχλήσέται δὲ πρὸς ἐπι- 
χουρίαν ὁ abe, ὦ χράτιστε, Πλάτων, ὡδὶ γευραφὼς 
ἐν τῷ πέµπτῳ τῆς Πο.λιτείας' Τούτους οὖν zár- 
τας, xal ἆλΊους τοιούτων turo μαθηματικοὺς, 
. καὶ τοὺς τεχ»υδρίων φιἸοσόφους. Τοὺς δὲ dAn. 
θςοὑς, ἔφη, τίνγας; Τοὺς τῆς ἀ.ληθείας φι.]οθεά- 


rum quantum gloriantur. Enimvero quod ad vitam 
recte et integre degendam spectat, nihil admodum 
illarum studium conferre dico. Non enim volupta- 
tes improbas proinde vincet aliquis, non opum vim, 
non vanam gloriam contemnet, non ab ire fluctibus 
liber, non ab invidia et convitiis alienus, non tem- 
perantiz aut aliarum virtetum studio deditus erit, 
quibus przediti nonnulli gloria reliquos antecel- 
lunt : destituti, nullius sunt existimationis ac pre- 
tij. Videre enim est hominem singulari ingenio, 
lingua diserta, proflueutia verborum, et Attica sua- 
vitate, ac artis oratorie& preceptis ad eloquentiam 
iustructum : moribus autem impium, et faedissima- 
rum libidinum laqueis irretitum. Sapiens autem et 
cordatus, non in nudis ac solis voculis sapientice 
laudem quaeret, neque sufficere putabit ad veram 
gloriam, si odiosas verborum sutelas et perversa- 
rum cogitationum vim inexpugnabilem excogitare 
queat. Iste enim verborum artifex, at non continuo 
bonus sit. Quare geometria, astronomia, et reliquae 
hujusmodi scienti, gloriam et laudem afferunt 
quidem erudito; Deum autem vere et sincere co- 
gnoscere, ac virtutem studiose complecti, et vitiis 
abstinere, summam purae ac sincere sapientie 
laudem conciliat. Frigid:e sunt Graecorum artes, et 
inanitatis babent plurimum, et multorum sudorum 
in rebus nihili jacturam. Sed nostrae orationi fldem 
Julianus forte non adhibebit : verum subsidio no- - 
bis erit tuus, ο boue, Plato, qui in libro quinto 


D pe republica, ita scripsit: Hos .gitur omnes, et 


alios ejusmodi rerum  percipiendarum curiosos, el 
artificiolorum philosophos. Veraces autem , inquit, 
quosnam ? studiosos veritatis contemplatores. Non 
enim in geometriz disciplina, qux postulata et hy- 
potheses continet : nec in musica, qua otiosa est : 
nec in astronomia, qua et naturalibus, et fluxis, et 
probabilibus rationibus scatet; sed in ipsius boni 
1680 cognitione, per scientiam ac veritatem, cum 
aliz res ad bonum pertineant, et sint veluti viz ad 
bonum; proindeque non in levibus artificis, quse 
sic derisui sunt, philosophia continetur, sed verita- 
tis agnitione, nempe ejus quod revera est , hoc est 
Dei. Ας in hoc quidem Hebraeorum placita vel deo- 


715 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 776 


rut Juliani testimonio comprobata sunt, Cum enim A µονας. Οὐ γὰρ εἰς γεωμετρίας αἰτήματα, xat ὑπο- 
quidam Pythiam ad Apollinis templum venisset ac θέσεις ἐχούσῃ φιλοσοφίᾳ * οὐδὰ μουσιχῇ σχολαστιχῷ 
Fogasset, quaenam gentes maxime sapientia caeteris — Ye οὔσῃ ' οὐδὲ ἐν ἁστρονομίᾳ, φυσικῶν xal ῥεόντων 
anteirent , fertur oraculum edidisse : xai εἰχότων βεθυσµένῃ λόγων. ἀλλ αὐτοῦ τοῦ ἀγα- 
θοῦ δι ἐπιστήμης xal τῆς ἁληθείας, ἑτέρων μὲν ὄντων τἀγαθοῦ ὁδῶν δὲ ὥσπερ ἐπὶ τὰγαθὸν, οὐχοῦν 
οὑκ ἐν τοῖς τεχνυδρίοις τοῖς ὧδε χατεσκωμμµένοις τὸ φιλοσοφεῖν ἐστιν, ἀλλ ἐν τῷ εἰδέναι ᾷὴν ἀλήθειαν, 
τοῦτ) ἔστι τὸ ὃν ἀληθῶς, ὅπερ ἑστὶ θεός. Καὶ μὴν ἐπ αὐτῷ δη τούτῳ μεμαρτύρηται τὰ Ἑδραίων 56- 
γματα xat παρὰ τῶν Ἰουλιανοῦ θεῶν. ᾽Αφικομένου γάρ τινος ΗἨνθοῖ πρὸς τὸν Απόλλωνος vei, ἑρομέ- 
νου τε xal ἀναμαθεῖν ἑθέλοντος, τίνες ἂν σαν ὅτι μάλιστα σοφοὶ τῶν ἐθνῶν, χρῆσαί φασι τὸν αὐτόθι 


δαίμονα" 


Soli Chaldaei sapientiam nacti sunt ; Πεὐταί vero 
Ingenium regem  coluni, ipsum Deum. 


Quinetiam Porphyrius Essxorum, qui Jud:am inco- 
lebant, meminit his verbis : Ex hoc autem vite íin- 
stifuto et exercitatione ad veritatem  pietatemque , 
muli jure apud illos res futuras mente pracipiunt , 
utpele libris sacris et singulari genere sanctitatis εί 
prophetarum dictis eruditi. Raro autem fit ut in pre- 
dicendis futuris aberrent. 


Jam liberales artes, quibus inprimis Julianus in- 
solenter et magniflce gloriatur, ne apud ipsos qui- 
dem mundanz sapienti: principes reprehensione 
caruisse, discemus vel ex iis, quz litteris ipsi man- 
darunt, aut alii de ipsis. Xenophon siquidem Athe- 
niensis ita seribit alicubi (1) : Nemo Socratem au- 
diil aut vidit unquam impium aliquid au. nefarium 
pairantem. aut. loquentem. Non. enim de. universi 
natura, aul de aliis, ut plerique, disserebat, quarens 


Μοῦνοι XaA0aioi σοφίη» Aáyor * ol δ' ἄρ᾽ 'E6paiot 
Αὐτογένητον ἄνακτα σεθαζόµεγοι, θεὀν αὐτόν. 


Διαμέμνηται δὲ xal Πορφύριος τῶν χατὰ τὴν Ἰου- 
δαίαν Ἐσσαίων, xal φησιν ὧδε περὶ αὐτῶν ᾽Απὸ δὲ 


B τοιαύτης διαίτης, καὶ τῆς πρὸς ἀ.ήθειαν καὶ 


εὐσέδειαν ἀσκχήσεως, εἰκότως ἐν αὐτοῖς οἱ αοἳ- 
Aol, ol xal τὰ uéAAorta προγςώσκουσυο, ὡς ἂν 
βίδ1οις ἑεραῖς καὶ διαφόροις ἀγγείαις, xal Άρο- 
φητῶν ἁἀποφθέγμασιν ἐμπαιδοτριδούμενοι. Zxá- 
rioy δὲ ἐν ταῖς προαγορεύσεσι ἀστεοχοῦσνυ'. 
"Ott δὲ τὰς χαλουµένας ἁγχυχλίους τῶν ἐπιστη- 
pv, ἐφ᾽ αἷς 6h μάλιστα σοδαρεύδται, χαὶ μέγα πε- 
φρόνηκεν, οὐκ ἀνευθύνους, οὔτε μὴν ἀχαταιτιάτους 
ἀφέντας εὑρήσομεν τοὺς ὅτι µάλιστα χατωφρυωµέ- 
νους ἐπὶ σοφίᾳ χοσμικῇ, διαµάθοι τις ἂν ἐξ ὧν xal 
αὐτοὶ γεγράφασι, xal μὴν ἕτεροι περὶ αὐτῶν. Esvo- 
φῶν μὲν γὰρ ὁ ᾿Αθηναῖος οὕτω πού qnot: Οὐδεις 
δὲ πώποτε Σωκράτους οὐδὲν ἁἀσεδὲς, οὐδὲ ἀν- 
όσιον, οὔτε apárcorcoc οἶδεν, οὔτε Aéyorcoc 


quomodo se habeat ille, quem mundum εορΗείῶ C ἠκουσεν. Οὐ γὰρ περὶ τῆς ἁπάντων φύσεως, f 


dicunt, el qua necessitate rerum calestium singula 
fiant, sed qui talia curiosius. scrutantur, stultos as- 
serebat. Et postea : Mirabatur autem quo pacto la- 
lerel eos, non esse polestatis humanae hac invenire, 
praesertim. cum ii, qui prae celeris de rebus. illis 
subtilissime dispuiant, non. conveniant inter. se, sed 
[uriosorum more invicem comparati sint. Nam ex 
[wriosis alios ne terribilia quidem timere, alios quc 
meluenda non suni metuere. lia, qui de rerum om- 
mium nalura sollicite inquirunt, aliis quidem videri, 
unum quiddam esse quod exsistat, aliis ea 181 esse 
numero infinita. His omnia semper moveri, illis ni- 
hil unquam moveri, his omnia tum oriri , tum inter- 
ire, illis nihil unquam nec oriri mec interire. Quid 


περὶ τῶν dAAur, ὡς ol π.λεἴστοι, 0:AÉéT6tO, σκο- 
πῶν ὅπως ὁ καλούμενος ὑπὸ τῶν σοφιστῶν κό- 
ὅσμος ἔχει, καὶ cicw. ἀνάγκαιςο τῶν οὐρανίων 
ἕκαστα ἠίνεται, d.AAà καὶ τοὺς φροντίζοντας τὰ 
τοιαῦτα µωραίνοντας ἀπεδείκννε. Καὶ μεθ ἕτερα' 
᾿Εθαύμαξε δὲ, εἰ μὴ φαγθρὺὸν αὐτοῖς &ctiw, ὅτι 
ταῦτα οὗ δυνατόν ἐστι ἀνθρώποις εὑρεῖν, ἐπεὶ 
xal τοὺς φρονοῦντας τὰ μέγιστα ἐπὶ τῷ περὶ 
τοιούτων .1έγει', οὗ τὰ αὐτὰ δοξάζειν ἆ.1.λή.οις, 
dAAÀ' ὁμοίως τοῖς µαινοµένοις πρὸς dAAnAove 
διακεῖσθαι. Tor «γὰρ µαινοµέγων τοὺς μὲν οὐδὲ 
τὰ δειν à δεδιέναι, τοὺς δὲ τὰ μὴ φοθερὰ φοσεῖ- 
σθαι' τῶν μὲν περὶ τῆς πάντων φύσεως µερι 

μγώντω», τοῖς μὲν δοκεῖ ἓν µόνον slvai, τοῖς δὲ 


ad bzc responsuri sunt sublimium rerum indagato- D ἄπειρον τὸ π.1ῆθος. Καὶ τοῖς μὲν del πάντα κι- 


res, qui cum terrena nesciant, anxie scrutantur 
celestia? Nuin. laudabimius Socratem, qui hac in 
re furentibus eos comparat, quod supervacaneas 
sententiolas temere arripereut, suisque commentis 
alii ab aliis, et secum ipsi dissentirent. Plato μ.ο. 
que , in libro De anima, preterquam quod super- 
vacaneum et inane harum rerum studium declarat, 
illud insuper reprehendit bis verbis: Me enim, o 
Cebes, juvenis cum essem, mira cupiditas incessit 
ejus sapientie, quam nature historiam vocant. Ma- 
gnificum enim quiddam splendidumque videbatur, 


(4) ᾽Απομνημονευματων lib. 1, fol, 710, 


γεῖσθαι, τοῖς 0' οὐδὲν dy ποτε κινηθήγαι’ καὶ 
τοῖς μὲν ἅπαντα γίνεσθαί t& καὶ ἁπόλ.1νσθαι, 
τοῖς δὲ οὔτ᾽ ἂν γενέσθαι ποτὲ οὐδὲν, οὔτ ἀπο- 
λέσθαι. ᾽Αλλὰ τί δὴ πρὸς ταῦτα, φαῖεν ἂν οἱ τῶν 
μετεώρων ἐρευνηταὶ, οἱ μὴ εἰδότες μὲν τὰ kv γῇ, 
πολυπραγμονοῦντες δὲ τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ; "Ap' oUx 
ἂν ἑπαινέσειέ τις τὸν Σωχράτην, Ev Y& τούτῳ µαι- 
νοµένοις αὐτοὺς ἑοιχέναι λέγοντα, xat περιττοῖς δο- 
ξαρίοις ἀδούλως ἐπιπηδῶντας, xal διαφόροις ἀλλή- 
λοις, xai τοῖς σφῶν αὐτῶν µεμαχημένοις εὑρήμασι. 
Πλάτων γε μὴν πρὸς τῷ περιττὴν καὶ ἀνόνητον ἆπο- 





171 


CONTRA JULIANUM LIB. V. 


T18 


φῆναι τὴν εἴς ye ταυτὶ σπουδην, καὶ προσαιτιᾶται Α nosse singularum rerum causas, cur videlicet unum- : 


λέγων, ἓν τῷ Περὶ ψυχῆς' Εγὼ γὰρ, ὦ Κέδης, véoc 
àv θαυμαστῶς ἐπεθύμησα ταύτης τῆς σοφίας, 
ἢν δὴ καλοῦσι φύσεως ἱστορίαν. Ὑπερήφανον' 
γάρ µοι ἑδόχει εἶναι, εἰδέναι τὰς αἰτίας ἑκάστου, 
διὰ vl. γίνεται ἕκαστον, xal διὰ τί ἀπόλ.Ίνται, 
zal διὰ τἰ ἔστι, xal xoAAásic ἐμαυτὸν ἄνω καὶ κάτω 
µετέδα.Ίον, σκοπῶν απρῶτο», dp, ἐπειδὰν τὸ Yrv- 
χρὸν καὶ τὸ θερμὸν σηπεδόνα τιὰ Ad6n, ὥς τινες 
Ε1εγον, τότε ἤδη τὰ ζῶα συντρέφαται ᾽ καὶ, xó- 
τερον τὸ αἷμά ἐστιν, ᾧ φρονοῦμεν, 31 ὁ dhp, ἢ τὸ 
züp, ἢ τούτων μὲν οὐδὲν, ὁ δὲ éyxégadóc ἐστιν 
ὁ τὰς αἰσθήσεις παρέχων τοῦ ἀχούειν, καὶ ὁρᾷν, 
καὶ ὀσφραίνεσθαι ' ἐκ τούτων Τίνοιτο μνήμη καὶ 
δόξα: ἐκ δὲ µνήµης καὶ δόξης «αθούσης τὸ 
ἠρεμεῖν, κατὰ ταῦτα γίγνεσθαι ἐπιστήμην. Καὶ 
αὐτῶν τοιούτων τὰς φθορὰς σκοπῶν, xal τὰ περὶ 
τὸν οὐρανὸόν' καὶ τὴν Τῆν πάθη, τελευτῶν οὕτως 
ἐμαυτῷ ἑδόξασα πρὸς ταύτην τὴν σκέγιν ἀφυὴῆς 
εἶναι, ὡς οὐδὲν χρῆμα. Τεκμήριο» δέ σοι ἐρῶ 


quodque fieret, εἰ cur interiret, et qua exsistat ra - 
lione ; meque ipsum saepius. susque deque versabam, 
hec primum in aninto meo volvens , cur, postquam 
calidum et frigidum putredinem quamdam suscepe- 
rit, ul quidam aiunt, tum demum animalia nutrian- 
tur ; et, uirum sanguis sil quo. intelligendi sapien- 
dique vim habentus, am aces, am igwis : aut horum 
quidem nihil, sed cerebrum sensus audiendi, videndi, 
εἰ olfaciendi prabeal ; ex hoc fiat memoria el opinio : 
ex memoria autem el opinione, postquam conquieve - 
ril, eodem: modo fieri scientiam. Horum nimirum 
corruptiones perspiciens, eaque qua et celo et terra 
contingunt, tandem. mihi quidem ipsi visus sum ad 
hanc considerationem ita esse ineptus, ut nihil supra. 


p Qua de re certum tibi proferam argumentum. Ego 


enim qug prius certo e& perspicue noram, ut mihi 
quidem aliisque videbatur , ab hoc considerandi 
modo ita sum obcecalus, ut! et hac dedidicerim, 
quc antea me scire arbürabar. 


ἱκανόν. Ἐγὼ γὰρ d καὶ πρότερον σαφῶς ἠπιστάμη», ὥς γε ἐμαυτῷ καὶ τοῖς ἅλΊοις ἑδόκουν ποτὲ, 
ὑπ αὐτῆς σκέψεως οὕτω σφόδρα érvgAo0qv, ὥστε ἀπέμαθον καὶ ταῦτα, à ἄρὸ τούτων imr 


εἰδέναι. 

θὐχοῦν εἰ τῷ τῆς ἐρεύνης περιττῷ, xai τῷ Ρού- 
λεσθαι πολυπραγμονεῖν, τὰ ἰσχνὰ καὶ µετέωρα xal 
τῷ νῷ καθ ἡμᾶς δυσπρόσιτα χομιδῇ προσγένοιτο ἂν 
τῶν ὀνησιφόρων οὐδὲν, βλάδος δὲ μᾶλλον xa τύ- 
φλωσις, xal τὸ δεῖν ἀπομαθεῖν καὶ τὰ εἰς vouv Ίδη 
συναγηγερµένα  χατακοµεζέτω τὴν ὀφρὺν ὁ χαθ᾽ 


Quocirca si nlhil, supervacanea αυτδηίῖ, et su- 
blimia ac minuta, quseque nostrum captum fu- 
giunt, curiosius scrutanti, utilitatis accedit, sed 


damnum potius ac ezxcitas , dediscendaque sunt ea 


αυ jam animo collegeris , supercdium deprimat, 
qui adversum nos tanio fastu 189 surgit. Ars ewim 


ἡμῶν xoy.másas. Μάθημα γὰρ θεῖον xai βιωφελὲς, C divina et vitae utilis veritatis cognitio, quam Meses 


τῆς ἀληθείας ἡ γνῶσις, ἣν xo πάλαι μὸν προαν- 
εχήρυξεν ὁ Μωσῆς. χει δὲ πρὸς ἡμᾶς ὁ περὶ αὖ- 
τῆς λόγος, ἰσχνάτερόν τε xal ἀχραιφνέστερον, ὅπι- 
λάμψαντος ἡμῖν τοῦ πάντων Σωτῆρος Χριστοῦ, μεθ᾽ 
οὗ τῷ θεῷ xoi Πατρὶ ἡ δόξα σὺν ἁγίῳ Πνεύμοστι, εἰς 
τοὺς αἰῶνας. Αμήν. 


olim etiam praedicavit; eujus sermo «34 nos ιῖ - 
lius et purius venit, illueestente nobis omnium Ser- 
valore Christo : cum «uo Deo et Patet gloria cum 
sancto Spiritu in sacula. Amen. 


Fragmentum sequens edidit. cardinalis Ang. Mai in tomo ]I Bibliothece πον Patrum, p. 492, quod, 
prout ejus iiiulus fert, ad. librum ν pertinet; ab ex. quo hujus libri loco sit delibatum mon. ita. facile est 


definire. 
To) µακαρίου KuplAAov Αλεξανδρείας ἐκ τοῦ 
& λόγου τῶν κατὰ Ἱου.ιανοῦ. 
"Ent τῶν πωλητηρίων πολλοῖς ἑνίοτε τοῖς φαύλοις 
ὀναμιγνύουσιν ὀλίγα χρηστὰ, διὰ τῶν ὀλίγων ἐπαγό- 


µενοι xal πείθοντες, τοῖς σπουδαίοις ποοσλαθεῖν 
τὰ φαῦλα. 


PaTROL. GR. I XXVI. 


Beati Cyrilli Alexandrini ex quinta libro. advercus 
Julianum. 

In foro venali multis interdum vitiosis pauca bona 

venditores admisceut ; paucis his (euptores) inescan- 


tes, persuadentesque ut cum ulilibus re& 48998 
acquirant. 


20 


719 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 185 





TOY EN ΑΓΙΟΙΣ ΠΛΤΡΟΣ ΗΜΩΝ 


KYPIAAOY 
ΥΠΕΡ ΤΗΣ TON ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΕΥΑΓΟΥΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ, 


ΗΡΟΣ TA ΤΟΥ EN ΑΘΕΌΙΣ ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ 


ΛΟΓΟΣ ΕΚΤΟΣ. 


S. P. N. 


CYRILLI 


PRO SANCTA CHRISTIANORUM RELIGIONE, 
ADVERSUS LIBROS ATHEI JULIANI 


LIBER SEXTUS. 


3189 Rursus opportune hse verba Seriptarz A 


divino afflatu proditz:s usurpsbimus : « Mors et vita 
jn manu lingue; qui autem illi imperant, edent 
fructus ejus *. » Quamvis enim utilitatem ex linguze 
bonis capere possunt cordati homines, sí sua dicta 
ut par est. componant, et ea loquantar que admi- 
rationem faciant ejus, qui lingua bene utatur ; non- 
nulli tamen ad absurda et indecora quseque elo- 
quentiam suam transferunt, eoque malignitatis et 
nequitie feruntur, ut. extremam improbitatem ni- 
hili ducant, οἱ petulauti lingua Deum lacessant, ac 
in gloriam ineffabilem arma moveant. Quo fit ut 
extremis eos malis necesse sit implicari. Talem se 
prastitit noster Julianus, quippe qui lingua diserta 
preditus et admirabili dicendi venustate, 1384 
Seripturam sacram arguit, et in sanctorum cctum 
déblaterare non cessat, ut in ipsum Spiritus sancti 
hec verba quadrent : « Quid gloriaris in. malitia, 
qui potens es in iniquitate? tota die injustitiam 
cogitavit lingua tua *. » Et rursus : « Dilexisti om- 
nla verba precipitationis linguam dolosam *. » 
Multa siquidem contra Mosis scripta debacchatus 
est. Sed ecce nova quoque nunc addit ils. quz jam 
antea dixit, el ait : 


JULIANDS. 


Studiane igitur sigillatim recenseam, an homi- 
pes, veluti Platonem, Socratem, Aristidem, Cimo- 
nem, Thaletem, Lycurgum, Agesilaum, Arcbhida- 


* Prov. xvin, 21. * Psal. 11, 9. * ibid. 6. 


Ἐπὶ χαιροῦ 6h πάλιν ἐροῦμεν τὰ ix τῆς θεο- 
πνεύστου Γραφῆς. Ἔφη γὰρ, ὅτι «θάνατος xa ζωὴ 
ἐν χειρὶ γλὠώσσης ΄ οἱ δὲ κρατοῦντες αὐτῆς, ἕἔδονται 
τοὺς καρποὺς αὐτῆς. 2 Καΐτοι γὰρ ἐξὸν τοῖς ἐθέλου- 
σιν εὖ φρονεῖν, τῶν ἀπὸ γλώττης ὄνασθαι καλῶν, εἰ 
καταῤῥυθμίξοιτό πως clc εὐχοσμίαν, xal elc .Υε το 
χρῆναι λαλεῖν τὰ ἐφ᾽ οἷς ἀγάσαιτό τις τὸν ἄριστα 
κεχρηµένον αὑτῇ, μεθιστῶαί τινες ἐφ᾽ ἃ μὴ προδῆχε 
τοὺς ἑαυτῶν λόγους" προήχει δὲ χαὶ εἰς τοῦτο τὰ 
τῆς σχαιότητός τε xal µοχθηρίας αὐτοῖς, ὡς 5t' οὐ- 
δενὸς ποιεῖσθαι λόγου τὰ παντός τε χαὶ ἐπέχεινα 
χαχοῦ, xai ἀσελγῆ τὴν γλῶσσαν ἐπαφεῖναι Θεῷ, xol 
κατὰ τῆς ἀῤῥήτου δόξης τὰ ὅπλα χινεῖν. Δι’ ὧν συµ- 
θήσεται τὸ χρΏναι δη πάντως τοῖς ἑσχάτοις αὐτοὺς 
ἁλῶναι καχοῖς. Τοιοῦτός τις Υέγονεν ὁ χράτιστος 


B Ἰολιανός: καίτοι γὰρ εὐφυᾶ μὲν ἔχων τὴν γλῶτ- 


ταν, οὐχ ἀθαύμαστον δὲ τὸ χαλλιεπὲς, τῆς ἱερᾶς 
χατηγόρευσε Γραφῆς, καὶ τῆς τῶν ἁγίων πληθύος 
καταθρασύνεται xal µάλα συχνῶς, ἵνα καὶ πβὸς αὖ- 
τὸν λέγηται διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος: « Τί ἐγχαυχᾷ 
ἐν χαχίᾳ, ὁ δυνατὸς ἀνομίαν; Ὅλην τὴν ἡμέραν ἁδι- 
χίαν ἑλογίσατο ἡ γλῶσσά σου.» Καὶ αὖ ἐπὶ τούτοις ΄ 
c Ἠγάπησας πάντα τὰ ῥήματα καταποντισμοῦ, γλῶσ- 
σαν δολίαν.» Πλεῖστα μὲν οὖν ὅσα τῆς τοῦ πανσόφου 
Μωσέως χαταχέχραχε συγγραφῆς. Αλλ ἰδοὺ δὴ xal 
νῦν οἷς ἤδη προεῖπεν ἕτερα προστιθεὶς, οὕτω φησί" 
ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ, 


Πότερον οὖν χρἠ µε κατ ἄνδρα ὀνομάζειν χαὶ τὰ 
ἐπιτηδεύματα, f] τοὺς ἀνθρώπους, olov Πλάτωνα, 
Σωκράτην, Αριστείδην, Κίμωνα θΘαλῆν, Λυχοῦο- 





1M 


CONTRA JULIANUM LiB. VI. 


"a 


γον, ᾽Αγησίλαον, ᾿Αρχίδαμον, 3) μᾶλλον τὸ τῶν φιλο- A mum, aut potius philosophorum nationem, ducum, 


σόφων Ὑένος, τὸ τῶν στρατηγῶν, τὸ τῶν δηµιουρ- 
γῶν (4), τὸ τῶν νομοθετῶν; Βὐρεθήσονται γὰρ οἱ 
µοχθηρότατοι χαὶ βδελυρώτατοι τῶν στρατηγῶν ἔπιει- 
κέστερον χρησάµενοι τοῖς τὰ µέγιστα ἡἠδικηχόαιν, 1) 
Μωσής τοῖς οὐδὲν ἐξημαρτηκόσιν. 

ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Αἱτιᾶται μὲν οὖν, ὥς γε οἶμαι, πᾶλιν τὸ πραχθη- 
ναι δίχας τοὺς ἁπό γε τῶν Μωαθιτῶν, ὡς ὑφέντας 
τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ τὰ τῶν Ὑυναίων ἑταιριζόμενα, ἃ 
ταῖς τῶν σωμάτων ὥραις σεσαγηνεύχασιν εἰς ἀσέλ- 
γειαν τοὺς ἑναριθμήτους τῷ θεῷ, χαὶ τοῖς τῆς ἀπο- 
στάσεως ἐγχλήμασιν ἐνεῖσαι τοὺς ἁπατωμένους, τε- 
«λεσθῆναι παρεσχεύασαν τῷ Βεελφεγώρ. Εἶτα τοὺς 
ταῦτα τολµήσαντας οὐδὲν τὸ παράπαν πλημμελῆσαί 
φησι, τὴν εἰς θεὺν δυσσέδειαν, ὡς ἔοιχεν, οὐδενὸς 
ἀξιώσας λόγου " ταύτης τε ἕνεχα τῆς αἰτίας ὠμὸν 
καὶ ἁπηνῃ γενέσθαι φησὶ τὸν ἱεροφάντην Μωσέα. 
Σμιχρῶν Ὑὰρ, ὡς ἔφην, πταισµάτων οἵεται, xal obyt 
τῶν ἀφορήτων ἄγαν, τὸ ἀποστῆσαι μέν τινας coU ἐπὶ 
πάντας 8cou* ἐν δὲ τῇ τῶν βελτιόνων ποιεῖται µοίρᾳ, 
*Ó προσχεκλῖσθαι δεῖν ἀναπεῖσαι ταῖς τῶν εἰδώλων 
€à τοιαῦτα δρᾷν εἰωθότων, 

.. » μηὸδ ὄντινα τέρι uc 
Koüpor iórca φέρει, pet dc pd 
"Ostov γὰρ slval φημι τὸ χρΏναι δὴ πάντως παγ- 
γενη χαταφθείρεσθαι τοὺς θανάτου πάγην ἑτέροις 
ἐσχευαχότας, χαθά qual τις τῶν εὐδοχιμούντων ἐν 
σχηναῖς, 

Ov δεινὰ πάσχειν δοινὰ τοὺς εἱργασμένους. 
*H γὰρ οὐχὶ παγχάλεπον ἀληθῶς χρῆμά τε δύσ- 
9ἱστον ἂν εἴη, τὸ τῇ θείᾳ δόξῃ ῥιφοχινδύνως ἔμπαρ- 
οινεῖν, xaX τὴν ἄῤόητον φύσιν, τό γε ἦχον slc ἔγχει- 
ρημάτων δύναμιν, οὐ µετρίως χαταλυπεῖν; Εἶτα 
πῶς τοῦτο ἀμφίλογον; Ἐπειδὴ δὲ τοὺς ὁμόφρονας 
αὐτῷ Ὑεγονότας τῶν ἀρχαιοτέρων οὐκ ἐν μικρῷ 
ποιεῖται θαύματι, xol τοῖς ἁγίοις συγχρίνειν ἆπο- 
τολμᾷ, φέρε καὶ ἡμεῖς τὰ εἰχότα λέγωμεν ταῖς παρ) 
αὐτοῦ λοιδορίαις ἀντανιστάντες τὴν ἀλήθειαν. Οἵεται 
μὲν γὰρ ἀμείνους γενέσθαι τῶν παρ ἡμῖν οὓς τε- 
θαύµαχε΄ σφάλλεται δὲ τἀληθοῦς καὶ διηµάρτηχε 
τοῦ σχοποῦ. 

Φέρε γὰρ, ἴδωμεν xa πρό ve τῶν ἄλλων, ὁποῖος 
Tv ὁ διαδόητος παρ) αὐτοῖς Σωχράτης. Τεθαύμασται 
μὲν οὖν ἐπὶ σοφἰᾳ κοσμικῇ, καὶ τῶν ἄγαν ἑλλογι- 
μωτάτων Ὑενέσθαι φασὶν αὐτὸν, τά γε μὴν εἰς 0n 
xal τρόπους, οὐδὲν γεγονότα xpslvvova χαταθεῷτό 
εις ἂν τῶν τὴν ἁγελαίαν καὶ ἁγυρτικὴν τετριφότων 
ωήν. Καὶ ἀπιστήσειε μὲν ἴσως ἀπαστισοῦν τοῖς 
περὶ τούτου λόγοις’ οὗ μὴν ἔτι χαὶ τοῖς Πορφυρίου 
Τράµμασιν ἀντερεῖ, ὃς τὸν ἑκάστου τῶν ἀρχαιοτέ- 
pov ἀπεσημήνατο βίον. σκοπὺς γὰρ οὗτος Υέγονεν 
αὐτῷ, καὶ πολλῆς ἠξίωσε τὸ χρῆμα σπουδῆς. "Ee 
τοίνυν ὡδὶ περὶ αὐτοῦ. Αέγει δὲ d Ἀριστόξενος 
ἀφηγούμενος τὸν βίον τοῦ Σωκράτους, áxnxo£&- 
ναι Πιθάρου τὰ περὶ αὐτοῦ, ὃς ἦν εἷς τῶν τούτῳ 


opificum, legislatorum? Improbissimos emim οἱ 
scelestissimos quosque duces benignius eos tra- 
ctàsse reperiemus, a quibus maxime lzsi fuerant, 
quam Mosen ees, qui niliil offenderant. 


CYRILLUS. 


Rursvs, opinor, queritur Moabitas poenam luisse, 
quod Israelitis scorta submisissent, qux venustate 
corporum eos qui Dei erant libidinis laqueis im- 
plicuerunt, eisque per fraudem defectienis crimine 
irrelitis, auctores fuerunt ut initiarentur Beelphe- 
gor. At qui hzc ausi essent, nihil omnino peccasse 
ait, impietatem in Deum, ut videtur, pro nibilo 
habens. Ideoque |Mosen, sacrorum antistitem, ογα-- 
delem et inhumanum exstitisse scribit. Leviculaim 
enim culpam, uti dixi, nec sane intoletabilein pu- 
tai a totius universi Deo abducere; et prxclaruin 
quiddam censet, auctorem esse alicui, ut ia siinu- 
lacrorum falsos cultus inclinet. Sed discat a nobis, 
neminem esse qui talia perpetrare soleat, 

ψευδολατοίαις. ᾽Ακουέτω δὴ οὖν πρὸς ἡμῶν ὅτι τῶν 


2. « quem mater atero 
Puerum ferat, nec qui effugiat. 


Sanctam enim rem esse pronunlio, omnes omnino 
perdere qui mortis laqueum aliis struxeriut, quem- 


C admedum tragicus poeta quidam haud ignobilis ait, 


Non graviu pati gravia qui perpetrarit. 

Ànnon enim revera grave οἱ intolerandum est tam 
perdite insultare divinze majestati, 185 et ineffa- 
bem naturam, quanta improborum conatuum vis 
est, insolenter offendere? lloc vero dubium ulli 
esse potest? Sed quoniam ex antiquis sententia 
οὐ suffragatores admodum suspicit, eosque san- 
ctis comparat, agé, nos vero consentanea profera- 
inus, ejusque convitiis epponamus veritatem. (Quos 
enim miratur, hos utique nostris hominibus longe 
prestantiores puiat; sed aberrat a vero, et a scopo 
excidit. 


D Primum enim omnium videamus celeberrimum 


illum Socratem, et qualis fuerit expendamus. Hic 
ob mundanam sapientiam magna admirationi fuit, 
et unum inter homines doctissimos principem |0- 
cum obtinuisse dicunt; quod ad mores autem ac 
instituta attinet, nihilo plebeis ac vulgaribus me- 
liorem videas exstitisse. Hec incredibilia nemo 
non forte putabit, sed Porphyrio referenti non 
contradicet, qui vitas philosophorum: veterum de- 
scripsit, in quibus hie illi scopus propositus fuit, 
et multum opera ac studii ín eo posuit. Sic igitur 
ille de Socrate ; Refert Aristoxenus in Vita Socra- 
lis, a Pintharo ejus auditore se res gestas Socratis 
accepisse. Hunc dicere, vix. se cum ullo congressum 


(1) Legendum δηµηγόρων, oratorum, monet Cotelerius Monwun, Eccl, Gr. 1, 589, 


785 


S. CYRILLI ALRXANDRIM. ARCHIEP. 


194 


εις, in quo lalis essel. εἰ vox, etos, et species ex- Α ἐνενυχόντων ' εοῦτον Aéysw, ὅτι οὗ xoAXotc αὐ- 


terior, ας forma insuper salivus decor, mazime cun 
iratus non esset ; ta m posteaquam ira. inflammatus 
erat, iia conturbari «οἱ, ut a nulla mec re absti- 
neret neque nemine. AL quid turpius iracundia? an 
non pessimus animi morbus est impotens ira, et 
indomita perturbatio, et gravis animi acerbitas? 
Non cnim sic mare ssvit, cum ventus vehemens 
incubuit, et decumano fluctu concita saxis ac terra 
alliditur, ut mens hominis iracundie vi et impoten- 
tia agitata. Idcirco divina Seriptura precipit, di- 
cens : « Desine ab ira, et derelinque furorem ". » 
Ira enim perdit eliam prudentes. Et vir iracundus 
non agit apte. Nam quid demum non ausurus est 
ille? annon omnes lingua: habenas laxabit, et in- 
consideratis sermonibus ipsos forte etiam lacesset, 
a quibus nihil injuriw aut offensionis acceperit. 
Quemadmodum enim saxum, si iu. pracceps ruat, in 
obvium quodque incurrit gravi impetu ferturque 
temere , sic, opinor, homo trucis et efferati animi, 
cum nulla neque re aut oratione sibi temperarit, 
Deum etiam perinde ac homines suis intemperiis 
ac lingux pewlantia tandem invadet. 186 Quem 
ergo Socrati locum assignabimus, qui foedissimo 
omnium morborum laberavit? Atqui divinus Moses 
omnium hominum longe mitissimus fuit: de illo 
enim ita scriptum exstat *. Servator autem ac Do- 
minus omnium ita nos alicubi compellat : « Discite 
a me quia mitis sum et humilis corde, et invenic- 
üs requiem animabus vestris? ; » et: « Beati mites, 
quoniam ipsi horeditabunt terram '^.» Si ergo 
Magnum prorsus opere pretium esse ait tranquil 
lig et pacatis moribus esse, et lenitudinis serenitate 
et moderatione sermonis non incomposita przditis, 
Socratem incusemus, idque nec injuria, qui utro- 
que excidit. Quod si quis acerbitatem οἱ lingux 
petulantiam commendat, vituperat vero lenitatem ; 
si honestatem ουἱραί, probat autem vitia ; hic jure 
merito rideatur. Num ergo Socrates iracundia 
morbo vehementer tentatus est, aliis autem crimi- 
nibus illum caruisse reperiemus? Minime. Erat 
enin adeo mulierosus, ac toto animo sic eo raptus, 
ut amori isti nihil anteponendum putaret. Scribit 
enim rursus de ille Porphyrius in hunc modum : 
lu ceteris υἱία rationibus facilem alioqui [uisse , 
pareoque conlentum in diem vixisse; sed in rebus 
venereis iminodicum, at sine cujusquam injuria ; aul 
enim uxoribus, aut solis vulgaribus µε. Duas 
vero simul uxores habuisse, Xanthippen quidem ci- 
vem, εἰ aliquauto uulgariorein ; alleram autem. Myrto, 
Aristidis Lysimachi filii neptim. Cum Χαπιλίμρε clam 
congressum, ex ea Lamproclem filium suscepigse ; 
legilimis auem ex. Myrto nuptiis Sophromiscum εί 
Menexenum, Quid his responsurus esi admirator 
Socratis? Nam vel eorum confessione ad res veue- 
reas erat proclivior : rebus autem ipsis ejus sala- 
citas et effrenata libido tanta fuisse deprehenditur, 


"Psal xxxvi, 8. * Num. xu, S. * Matth. xi, 29. 


tóc ye πιθανωεόροις ὀντετυχηκὼς ein, εοἰιφύξηκ 
εἶναι τήν c8. gurüx καὶ τὸ στόμα xal τὸ ἐπιφαι- 
γόµενον ἦθος, καὶ πρὸς πᾶσι δὲ τοῖς οἱρημάκοις 
τὴ» τοῦ εἴδους ἰδιόεητα . vivsadac δέ που τοῦτο, 
ὅτε μὴ ὁργέζοιτο ὅτε 06 φκχθείη ὑπὸ τοῦ πάθους 
τούτου, δεινἠν εἶναι τὴν ἀσχημοσύνην * οὐδενὸς 
γὰρ οὔτε ὀνόματος ἁποσχέσθαι, οὔτε πράγµατος. 
Εἶτα 5£ τὸ αἴσχιον ὀργῆς:; f] πῶς οὐ χείριστον ἀῤ- 
ῥώστημα νοῦ, θυμὸς ἀκρατὴς, xat ἀτίθασσον χίνημα, 
καὶ πιχρία δεινη; OD γὰρ οὕτῳ πνεύματος λαύρου 
χατασπιλάξοντος ἁγριαίνεται θάλασσα, xax ἀποῤῥη- 
τοις χυµάτων ὁρμαϊς χέρσῳ τε καὶ πβτραις ἑνρή- 
ἵννται, ὡς ἀνδρὸς droxh παθοῦσα. τὸ δύσοργον xal τὸ 
ἀχάλινον εἰς θυμούς. Ταύτῃ τοι χαὶ fj θεία Γραφἡ παρ- 


B εγγυᾷ λέγουσα’ «Παῦσαι ἀπὸ ὀργῆς, xot ἑγχατάλιπε 


ὀυμάν.» Ὀργὴ γὰρ ἀπόλλυσι καὶ φρονίµους. Καὶ 
μὴν, ὅτι ᾽Ανὴρ δὲ θυμώδης οὐχ εὐσχήμων. Ποίων 
γὰρ ὁ τοιοῦτας ἀφέξεται τολμηµάτων; ἡ mox οὐ 
πᾶσαν fjvlav ἀνῆσει τῇ γλώσσῃ, μᾶλλον δὲ καὶ à6ov- 
λήτοις χαταχερτοµήσειε λόγοις, xal αὐτοὺς τάχα 
που τοὺς ἁδικοῦντας οὐδέν; "Ὄνπερ γὰρ τρόπον εἰ 
λίθος lot κατὰ πρανοῦς, ἀσχέτοις ὁρμαϊῖς κατὰ παν- 
τὸς, οἶμαι, τοῦ παρεμπίπτοντος xai οἵπερ ἂν τύχοι 
φέρεται’ τὸν αὐτὸν, οἶμαι, τρόπον χαὶ el θρασὺς εἴη 
τις χαὶ πιχρὸς, θηριοπρεπεῖ τε θυμῷ τυραννούμµε- 
voe, φείσεται μὲν οὐδενὸς λόγου τυχὸν, οὐδὲ πρά- 
γμµατος, χατεπαφῄσει δὲ xai θεῷ ὥσπερ ἀνθρώπῳ 
παντὶ τῆς ἑαυτοῦ γλὠώσσης τὸ ἀχρατὲς, καὶ τῶν ἐξ 
ὀργῆς τὴν ἔφοδον. Ποῦ τοιγαροῦν τὸν Σωχράτην 01- 
σοµεν, τὸ πάντων αἴσχεσταν ἠῤῥωστηχύτα τῶν xc- 
xiv; Αλλ' 6 τε θεσπέσιος Μωσῆς πραῤτατος ἣν 
σφόδρα παρὰ πάντας ἀνθρώπους  γέἐγραπται yàp 
οὕτω περὶ αὐτοῦ. Ἔφη δὲ που xat πρὸς ἡμᾶς ὁ τῶν 
ὕλων Σωτὴρ καὶ Κύριος. « Μάθετε ἀπ' ἐμοῦ ὅτι 
πρᾶός εἰἷμι xat ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ, xal εὑρήσετε 
ἀνάπαυσιν ταῖς φνχαῖς ὑμῶν.; Καὶ μὴν ὅτι καὶ 
ε Μακάριο, ol πραεῖς, ὅτι αὐτοὶ χληρονοµήσουσι τὴν 
γην.» Οὐχοῦν εἰ τοῦ παντὸς ἄξιον slvat φησι τὸ 
καθεστηχἑναι τὸ f8oc, xai τῇ τῆς πραότητος εὐδίᾳ 
χαταλαλλύνεσθαι, xal μὴν τὸ ἐπιειχὲς εἰς λόγους 
οὐχ ἀνεπιτήδευτον ἔχειν, Υραφώµεθα τὸν Σωκράττν, 
xai µάλα ἐν δίχῃ’ διηµάρτηχε γὰρ ἀμφοῖν. Bi δέ τις 
τὸ δύσοργον ἐπαινεῖ, καὶ τῆς γλώττης τὸ ἀσελγὲς, 


D διαθέθληται παρ᾽ αὑτῷ τὸ τῆς πραότητος χρῆμα, 


καταφέγει μὲν τὸ ἑπαίνου µεστὸν, τοῖς Ye μὴν ai- 
σχίοσι τὴν ἁμείνω νενέµηχε φῆφον, γελῷςσο ἃ ἂν ὁ 
τοιοῦτος χαὶ µάλα εἰκότως. "Ap' οὖν ἡῤῥώστησε μὲν 
ὁ Σωχράτης τὸ δριμὺ πρὸς ὀργὰς, ἡμοιρηχότα δὲ 


' t&üvy ἑτέρων εὑρήσομεν, al ταῖς ἑσχάταις αὐτὸν bv- 


ἡσθι διαθολαῖς: Οὐμενοῦν. Γέγονε γὰρ οὕτω Ύυναιχο- 
μανὴῆς, καὶ ταῖς εἰς τοῦτο ῥοπαῖς ὀλοψύχως συνηρ- 
πασµένος, ὡς οὐδὲν ἡγεῖσθαι τὸ ἅμεινον αὐτοῦ. Γέ- 
γραφε γὰρ ὡδὶ πάλιν. περὶ αὐτοῦ Πορφύριος Ἐν 
δὲ τοῖς περὶ) τὸν βίον τὰ μὲν dAAa ebxoAor, καὶ 
μιχρᾶς Ósóusvov παρασκευής εἰς τὰ καθ ἡμέραν 
ΥΕΥεΥησθαι’ πρὸς δὲ τὴν τῶν ἀθροδισίων χρὴ” 


'? Matth, v, 4. 


785 


CONTRA JULIANUM LIB. VI. 


196 


c, σφοδρόεερον μὲν εἶναι, ἀδικίαν δὲ μὴ προσ- A ut nefandarum.— voluptatum nulla ipsum satietas 


είναι, Ἡ γὰρ ταῖς φαμεταῖς, ἢ ταῖς xomaüc κρῆ- 
σθαι uóraic, Δύο δὲ σχαῖν Toraixac ἅμα, ἄανθ- 
ἑππην μὲν xoAiw xal κθινοτέραν πως, Δξυρτὼ 
δὲ Ἀριστείδου θυγατριδήν coU Ανοιρμάχου, Kal 
τὴν μὲν Ξαγθίπσην xspusAaxeicav «λαθεῖν, ἐξ ἧς 
ἑαυτῷ Δαμπρον.ῇῆς ἐγάνετο' εἡν δὲ Μυρτὰ, γάµῳ, 
ἐξ fc. Σωφρονίσκος «al Δξεγέξεγος. Elta τί πρὸς 
τοῦτο qain ἂν ὁ τὸν Σαωχράτην τεθαυμαχώς; Καθὰ μὲν 
γὰρ αὗτοί φασιν, σφοδρότορος ἂν περὶ τὰ ἀφροδίσια, 
καταφωρᾶται δὲ δι) αὐτῶν τῶν πραγμάτων, ὡς εἴη 
τις ἄγαν λάγνος το καὶ ἀχρατὴς, xaX κάρον εἰδὼς 
οὐδένα τὸν ἐπί γε ταῖς οὕτω βδελυρωτάταις ἡδοναῖς - 
ὃς ys, δυοῖν αὐτῷ γαμεταῖν, οὐδὲ ἐν χόσµῳ τάχα που 
συνηρµοσµέναιν, συνεπλέκετο xal ἄλλαις, αἰσχροῖς δη- 


λονότι χαὶ μισθαρνοῦσε γυναίοις, χαὶ τὴν τοῦ σώματος D 


ὥραν ὤνιον προθεῖσι τοῖς ἑρασταῖς. Καΐτοι πῶς obx 
ἀλλότρια ταυτὶ πολιτείας τῆς ἐμφιλοσόφου xal πρα- 
χτιχῆς ἀρετῆς; "Ap' οὖν ἐπετίμα τοῖς νέοις, el ζᾗν 
ἕλοιντο παρὰ τὸ εἰχός; Elva ποῖος ἂν αὐτῷ πρὸς 
ἐχείνους εὖ ἐπεποίητο λόγος, ὅτε λευκῇ πολιᾷ χατ- 
ηνθισµένος, τοῖς οὕτω µυσαρωτάτοις ἐγχειρήμασιν 
οὐχ ἁλόντα µόνον, ἀλλὰ γὰρ ἤδη καὶ τυραννούμενον 


νοῦν ἔχων ἀχονιτὶ διεφαίνετο; Ἐπυθόμην δὲ που 


xat διὰ τῆς τοῦ Πλάτωνος συγγραφῆς, τῶν ἐπιτη- 
δείων τινὰ πρὸς αὐτὸν εἰπεῖν - Πόθεν', ὦ Σώκχρατες; 
pov ἀπὸ κυνηγεσίου τῆς ἸἈ.κιδιάδους ὥρας; 
Εἴεν τὰ μὲν δὴ Σωκράτους Ev τούτοις. Πολυπραγμο- 
νῶμεν δὲ τὰ αὐτοῦ τοῦ Πλάτωνος, εἰ μὴ τεθαύµαχε 
xai αὑτὸς τὰ Σωκράτους, xaX τὸ ἀχρατὲς εἰς ὀρέξεις 
συμπεπονθὼς αὐτῷ διὰ τῶν ἰδίων ἁλίσχεται λόγων. 
Ἐν μὲν γὰρ τῷ Φι]ήδῳ φησίν' 'Ηδονἡ μὲν γὰρ 
πάντων ἁλαζογέστατογ. Ὡς δὲ λόγος, xaX Ev ταῖς 
ἡδοναῖς ταῖς περὶ τὰ ἀφροδίσια, at δὴ µέγισται δο- 
κοῦσιν εἶναι, xal τὸ ἐπιορχεῖν συγγνώµην εἴληφε 
παρὰ θεῶν, ὡς χαθάπερ παΐδων τῶν ἡδονῶν, νοῦν 
οὐδὲ τὸν ὀλίγιστον χεχτηµένων. "Ev δέ γε τῷ Συµ- 
zocig.* *O δὲ δεινότατον, ὡς «Ἰἐγουσιν οἱ πο.ῖ- 
οἱ, ὅτι καὶ ἀμνύντι µόνῳ συγγγώµη παρὰ θεῶν' 
ἐκδάντι τὸν ὅρκον. ᾿Αφροδίσιο» γὰρ Üpxov οὔ 
φασιν εἶγαι. Οὕτω καὶ 0sol xal ἄνθρωποι πεποιή- 
κασι πᾶσαν ἐξουσίαν τῷ ἑρῶντι. Λἰσχύνεται μὲν 
οὖν, κατὰ τὸ εἰχὸς, xaX τοῖς ἑαυτοῦ λόγοις ἕπερυ- 
θριᾷ, χαὶ ἑτέρων εἶναί φησιν αὐτοὺς, ἐπαινεῖ δὲ ὅτι 


caperet, qui, duabus uxoribws meque fortasse 


heneste conjunctis, aliis etiam, turpibus sci- 
licet. ac meritoriis muliereulis, :et. qu» for- 


mem terporis venalem prostituerent, wmiscotetur. 
187 Annon hxc a "ita phiosephiea et'actuosa 
virtute et studio abhorrent * Nunquid ergo fevenes 
inotepabat, si minus heneste quidpiam facerent ? 
Quibus verbis eos ad rectum iter instituisset, eum 
homo ea canitie atque lato tam infandis velupta- 
tibus non irretitus modo, sed oppré&sas penitus et 
sabactus videretur? Cui familiarem aliquando dixisse 
apud Platonem legimus : Undenam, o Socrates? 
num ex venaliene forme Alcibiadis ? Sed de Socrate 
hactenus. in Platonem ipsum inquiramus, videa- 
musque Socratis mores ; annon ipse quoque adama- 
rit, et intemperantia cwpidilatum cum illo labo- 
rasse dictis suis coarguatur. [n Philebo enim ait : 
Voluptas omnium rerum est. insolentissima. lu vo- 
luptatibus autem venereis, ut. perhibent, qu: ma- 
xime videntur esse, etiam pejerare veuiam habet 
apud deos, quasi ille pueri veluti quidam sinl 
omni mente destituti. In Symposio autem : Quod 
omnium et maximum εἰ gravissimum censeri debet, 
pervulgatum etiam est, amaloriis perjuriis solis deos 
veniam tribuere. Venereum quippe jusjurandum ΠΕ 
esse aiunt. ltaque tam. dii quam homines omnem 
amanti licentiam. dederunt. Pudet igitur. illum, ut 
par est, hzc a se dicta videri, eaque tribuit aliis : 
quanquam rem ipsam ab illo probari quis dubitet? 
Neutiquam enim illos increpot, qui ita sentiunt. 
O philosophicam disciplinam ! Quantum utilitatis 
in ea est, qux juvenum voluptates coercet, tempe- 
ranter ac juste vivere persuadet. Nempe si intel- 
lexerint deos amatoribus esse propitios, quamvis 
muliercularum aut puerorum effrenatis amoribus 
serviant, omnino permittitur iis licentia pejerandi. 
Αι nullum tempus unquam erit, quo pietalem in 
Deum impune liceat negligere. Num igilur tanta 
celebritate fama et opinione sapientiae philosophus, 
Dei timorem fcedz et probrosz voluptati postponere 
debuit? Jam Cimonem illum praestantissimum , 
quibus mofibus fuerit, videat qui illo maguopere 
gloriatur. Hic Elpinicen sororem et germanain 


τὸ χρῆμα πῶς ἔστιν ἀμφιθαλεῖν; Ἐπιτετίμηχε Ἱὰρ D uxorem habuit, et Persarum morem, aut Jovein 


τοὺς ὧδε φρονεῖν ἑλομένους οὐδαμῶς. Ὢ φιλοσόφων 
µαθηµάτων ! Ὡς πολὺ λίαν ἔνεστιν αὐτοῖς τὸ ὀνησι- 
φόρον, ἀναχόπτουσι τῶν νέων τὰς ἡδονὰς, τὺν σώ- 
Ὄφρονα καὶ ἐπιεικῇ διαζῆν ἀναπείθουσι βίον. El δὴ 
συνεῖςν, ὅτι καὶ θεοὶ συγγνώµονες τοῖς ἐρῶσίν εἶἰσι, 
x&v sl γἐνοιντό πως f) Ὑυναίων fj παϊδων ἅδιχοί τε 
xal ἀχρατεῖς ἐρασταὶ, πάντη τε xal πάντως ἀνεῖταί 
σφισι τὸ ἐξεῖναι μετ) ἐξουσίας, εἴπερ ἕλοιντο, xal 
Φευδομοτεῖν. Καΐτοι τῆς εἰς θεὺν εὐσεθείας οὐδεὶς ἂν 
γένοιτο χαιρὸς, χαθ᾽ ὃν ἂν εἴη τὸ ῥᾳθυμεῖν ἀζήμιον. 
Εἶτα πῶς ἔδει τὸν οὕτω λαμπρὰ[ν] xot διαδόητον 
λαχόντα τὴν δόξαν ἐπί γε τῷ δύνασθαι, καὶ μὴν καὶ 
εἰδέναι φιλοσοφεῖν, παραῤῥίφαι κατόπιν αἰσχρᾶς καὶ 
μεμωμπμένης ἡδονῆς τὴν εἰς τὸ θεῖον αἰδώ; Κί- 


illum supremum secutus, cum sorore concubuit : 
qui a Cleone 18$ ffeclat» tyrannidis postulatus, 
eo crimine daminstus Athenis est, et legibus poenas 
luit. Scribit porro de eodem Theopompus, rapacissi- 
rhum fuisse, et turpi quazstu inferiorem esse non 
semel convictum ; auctorem denique Atbeniensium 
ducibus fuisse largitionis et corruptelze. Nunquid - 
aulem turpissima res ac postremus animi morbus 
est, injustis lucris cedere, ac tanto pecunia desi- 
derio flagrare, et iu sororis nuptias incendi, et 
barbaricz vecordix€ paulum concedere, ut et ipsas 
nature leges violarit? Aristides vero interversc 
pecunix palam accusatus, poenas tulit. Tanta autem 
acerbitate animi et invidia laborabat ; tam impoten- 


181 


S. CYRILL! ALEXANDRINI ARCHIEP. 


T8 


ter aliorum gloriam ferebat, ut eum er 60 Athe- Α µωνα δὲ τὸν πανάριστον, ὁποῖος ἣν τοὺς τρόπους, 


hienses quzrerent aliquando, quo pacto respublica 
optime geri ac secundum cursum res civitatis tenere 
possent, responderit, non aliter id fleri posse, 
quam si una cum Themistocle ipse in barathrum 
praeceps daretur. Hoc autem illum forte pungebat, 
quod navali przslio "Themistocles vicisset, et 
palmam inter coteros duces egregiz virtutis retu- 
lisset. 


ὁράτω δὴ πάλιν ὁ ἐπ αὐτῷ μεγάλην ἁνασπάσας 
ὀφρύν. Ἐλπινίχῃ μὲν γὰρ ὁμαίμῳ τε οὕὔσῃ xoi 
ὁμοσπόρῳ συνεπλέχετο Υαμικῶς, καὶ σύνευνος fiv 
ἁδελφῇ, τὰ Περοῶν µιβούμενος, μᾶλλον δὲ xat αὐτὸν 
τὸν ὕπατον Δία" Κλέωνος δὲ γραφὴν αὐτῷ τυραννί- 
bog ἑνστησαμένου, juo τε ᾿Αθήνησιν Ex' αὑτῷ 08 
τούτῳ κρινόµενος, xal δίχας ἑχτέτιχε τὰς ἀπὸ τῶν 
νόμων. Γράφει δὲ περὶ αὑτοῦ Θεόπομπος, ὣς xat 


κλεπτίστατος γἐνοιτό τις, xal ληµµάτων αἰσχρῶν ἠττώμενος οὐχ ἅπαξ ἑλήλεγχται, καὶ τὸ τῆς δωρο- 
δοκίας µάθηµα παρ) αὑτοῦ xal πρώτου τοῖς ᾽Αθήνῃσι στρατηγοῖς ὁρᾶται ὀνσχῆφαι. Καΐτοι πῶς οὐ 
πάναισχρον àv εξη, xaX ἀῤῥωστημάτων τάχα που τὸ λοΐῖσθον ἐν χαχοῖς, τὸ ἀδίχων ἠττᾶσθαι χερδῶν, elvat 
τε οὕτως ἐἑρασιχρήματον, xaX ἁδελφῆς ἐπιθήγεσθαι Ὑάμοις, xai βαρθαριχαῖς ἀπονοίαις ὀλίγα παραχω” 
ρεῖν, ὡς xai αὐτοὺς τοὺς τῆς φύσεως ἁδιχῆσαι νόμους; Ὅ γε μὴν Αριστείδης ἐπὶ νοσφισμῷ piv 
χρλµάτων διαῤῥήδην ἑληλεγμένος, εἰσεπράχθη δίχας. Πικρὺς 8k ἣν οὕτω χαὶ βάσχανος, xoi ταῖς 
ἑτέρων εὐχλείαις ἐπιμεμηνὼς, ὥστε ἑρομένων αὐτὸν ᾿Αθηναίων ποτὲ, πως ἂν ἄριστα πολιτεύοιντο, xal 
ἐξ οὗρίας tot vf] πόλει τὰ πράγµατα, μὴ ἂν ἕτέρως ὑπάρξαι τοῦτο εἰπεῖν, εἰ μὴ βαραθρώσειαν αὐτόν τε 
ὁμοῦ καὶ θεμιστοχλέα. Ἐλύπει δὲ ἴσως αὐτὸν ὁ θεμιστοχλῆς ἄριστα νεγαυμαχηκὼς, χαὶ τὴν ἀμείνω 
δόξαν στρατηχίἰα[ι]ς ἀποφερόμενος. 

Mitto quamplurima de aliis, qua verissime referre Β ἨΠλεῖστα δὲ ὅσα xai ἀληθη xoi περὶ τῶν ἑτέρων 


pqgsem : ad sanctorum egregia facta orationem con- 
verto. Quem suorum comparabit ccm Mose prz- 
staniissimo? quem eL primum legislatorem fuisse, 
ac viram prorsus admirabilem, ipsi Grecorum 
historici prodiderunt, cujus item virtus ex Seri- 
ptura sacra cuivis innotescet. Polestate enim a Deo 
accepta, /Egypti quidem fluvios in cruorem vertit : 

intoleranda autem vi grandinis, et obscura diutur- 
naque caligiue vexatis /Egyptiis, per inedium mare 
Her suis popularibus aperuit, ac Pharaonis tyran- 
nide eos liberavit. Hujus vero successor Jesus dux 
renuntiatus, posteaquam ducatum iniit, similibus 
faetis. inclaruit. Nam Jordanem vehementi aqua- 
rum impetu fluentem inhibuit, et Israelitas sicco 
fere pede trajecit, oratione facta ad universi Domi- 
num, solis quoque ac lun» cursum retardavit. 
Cujusmodi pleraque memoratu dignissima cum 
suppetant, prziereo tandem. Porro beati Pauli 
verbis tantum utar, qui 189 ad Hebraeos scribens 
ita loquitur : « De Gedeone, Samsone, Barach, 
Jeplithe, Davide et Samuele ac prophetis, qui per 
fldem expugnarunt regna, operati sunt justitiam, 
adepti sunt promissiones, obturaverunt ora leonum, 
exstinxerunt impetum ignis, effugerunt aciem gladii, 
validi facti sunt e£ infirmitate, effecti sunt robusti 
jn hello, verterunt castra alienigenarum, accepe- 
runt mulieres ex resurrectione mortuos suos 1”. » 
Ad hec: « Obambularunt in ovinis et caprinis 


οἷός τε ὢν εἰπεῖν, παρίηµι μὲν τοῦτο τέως. Ἱετρά- 
Ψομαι δὲ πρός ye τὸ χρῆναι λάχειν τὰ τῶν ἁγίων 
ἀνδραγαθήματα. Tiva. τῶν σφετέρων παρισοῦν ἀξ.οξ 
τῷ παναρίστῳ Moo]; ὃς δη xal πρῶτος γενέσθαι 
νομοθετῶν, καὶ μὴν καὶ àv πλείστῳ θαύματι, xal 
. δι αὐτῶν μεμαρτύρηται τῶν παρ᾽ Ἕλλησιν lotopto- 
"χράφων: τὴν γε μὴν ἑτέραν τοῦ ἀνδρὸς ἀρετὴν, καὶ [ἐχ] 
τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς εἰδείη τις ἄν. θεοῦ μὲν γὰρ 
νέµοντος ἐξουσίαν αὐτῷ, µετετίθει μὲν εἰς αἷμα τοὺς 
τῶν Αἰγυπτίων ποταμοὺς, ἀφορήτοις δὲ χαλάζαις 
xaX σχότῳ βαθεῖ xat μαχρῷ τοὺς ἑνοικοῦντας ἠχί- 
ζετο, καὶ διὰ µέσης θαλάσσης ἰόντας τοὺς ὁμοφύλους 
τῆς τοῦ Φαραὼ πλεονεξίας ἀπήλλαττεν. "O δὲ μετ 
αὐτὸν Ἰησοῦς ταξίαρχος ἀναδεδειγμένος, χαθηχεῖσθαι 
λαχὼν, διὰ τῶν ἴσων ἐξέλαμφεν ἀνδραγαθημάτων. 
Ἰλσχέτοις μὲν γὰρ ναμάτων φοραῖς ἅττοντα τὸν Ἱορ- 
δάνην ἀνέχοψε τῆς ὁρμῆς, διεθίδασε δὲ τοὺς υἱοὺς 
Ἱσραὴλ τάχα που καὶ ἀδρόχῳ ποδὶ, λιτὴν ἀνατείνας 
πρὸς τὸν τῶν ὅλων κατεξουσιάζοντα θεὸν, τὸν ἡλίου 
καὶ σελήνης ἕστησε ὀρόμον. Ἠλεῖστα δὲ ὅσα xal 
ἀξιάχουστα προσενεγχεῖν οἷς ἔφην δυνάµενος, παρ- 
(np τέλος. Κεχρήσομαι δὲ ταῖς τοῦ paxaplou Παῦ- 
Aou φωναῖς. Ἐπιστέλλων γὰρ Ἑδραίοις ὧδέ φησι’ 

« Περὶ Γεδεὼν, Σαμψὼν, Βαρὰχ, Ἰεφθαὶ, Δαθίδ 
τε xal Σαμουὴλ, καὶ τῶν προφητῶν, ol διὰ πίστεως 
κατηγωνίσαντο βασιλείας, εἰργάσαντο δικαιοσύνην, 
ἐπέτυχον ἐπαγγελιῶν, ἔφραξαν στόµατα λεόντων, 
ἔσδεσαν δυνάµεις πυρὸς, ἔφυγον στόµατα µαχαίρας, 


pellibus, destituti, pressi, afflicti, quibus non erat p ἐνεδυναμώθησαν ἐξ ἀσθενείας, ἐγενήθησαν ἰσχυροὶ 


dignus mundus, in solitudinibus errantes, εἰ mon- 
tibus, et speluncis, et cavernis terre !*. » Quid, 
obsecro, gloriosius? quid ad virtutis splendorem 
illusirius? Mundus non erat his dignus; przroga- 
tive locum cedit, egregiorum facinorum amplitu- 
. dine victus. Mundi quippenomine intelligendi sunt 
inundi bomines. 


iy πολέµῳ, παρεμθδολὰς ἔχλιναν ἀλλοτρίων, ἔλαδον 
γυναῖκες ἐξ ἀναστάσεως τοὺς νεχροὺς αὑτῶν. » Καὶ 
προσεπὶ τούτοις ' « Περιῆλθον ἓν μηλωταῖς, 5y αἱ- 
γείοις δέρµασιν, ὑστερούμενοι, θλιδόµενοι, χαχον- 
χούμενοι, ὧν οὐκ ἣν ἄξιος ὁ χόσµος, iv ἑρημίαις 
πλανώμενοι, xal ὄρεσι, xal σπηλαίοις, xoi ταῖς 
ὁπαῖς τῆς γῆς. » Εἶτα τί τούτων, εἶπέ µοι, τὸ εὖ- 


κλεέστερον, τί τὸ ἰσάμιλλον elg φαιδρότητα τὴν ἐξ ἀρετῶν; Οὐκ ἄξιος ἣν ὁ χόσµος αὐτῶν ' παραχωρεῖ 


! Mebr. xi, 22 $5. !* ibid. 37, 28. 


- ls d 


739 


CONTRA JULIANUM LiB. VI. 


190 


τὸ προὔῦχειν τῇ τῶν ἀνδραγαθημάτων ὑπερδολῇ υικώµενος. Κόσμον γε μὴν, ἓν τούτοις τοὺς Év γε τῷ 


χόσμῳ νοεῖσθαι πρέπει. . 


Ἐπειδὴ δέ φησι, τοὺς βδελυρωτάτους τῶν παρ Α Quod autem ait, Greci» duces impurissimos 


Ἕλλησι στρατηγῶν ἐπιεικέστερον χρήσασθαι τοῖς 
τὰ μέγιστα ἀδικήσασιν, Ἡ Μωσέα τοῖς οὐδὲν ἦμαρ- 
τηκόσιν, ἀχουέτω xal πρὸς ἡμῶν. Δι οὐδενὸς, ὦ 
χράτιατε, πεποίησαι λόγου, τῆς εἰς θεὸν δυσσεδείας 
τὸ ἔγχλημα ' σμικρὸν, ὡς ἔφην, εἶνσί σοι δοχεῖ τὸ 
ἁποφοιτῆσαι μὲν τῆς ὑπ αὐτῷ λατρείας, xal τῶν 
μὲν αὐτοῦ σχήπτρων ἀτιμάσαι τὸν ζυγὸν, ἀνθελέσθαι 
δὲ μᾶλλον οἷά τι τῶν ἀμεινόνων τὸ ὑπεζεῦχθαι θέλειν 
τοῖς ἀχαθάρτοις πνεύμασιν. ἸΑλλ’ εἰ μὴ ταῖς τοιαύ- 
ταις αἰτίαις ἑνείληπτο xal αὑτὸς τοῖς ἁποστάταις 
ὁμοῦ, ἔδοξεν ἂν τὸ χρημα αὐτῷ παγχάλεπον ἀληθῶς 
εἶναί τι, xai τῆς ἀπασῶν ἑσχάτης ἄξιον δίκης. 
Ἐπειδὴ δὲ πάγης εἴσω γάγονε διαθολιχῆς, καὶ τὴν 
ἀπόῤῥητον τοῦ θεοῦ δόξαν ἀτιμάσας ἔχει, ᾠήθη τάχα 
που συναπαλλάττειν δύνασθαι τὰ xa0' ἑαυτὸν ἑτέ- 
ροις, οὐδὲν ἁδιχῆσαι λέγων τοὺς εἰς τὴν θείαν αὐτοῦ 
δόξαν ἀνοσίως πεπαρῳνηχότας. Καίτοι τοῖς Ἑλλήνων 
ἐδόχει νόµοις μηδὲ χρῆναι θεοὺς τοῖς οὖσι xaX ἑγνω- 
σµένοις ἐπ[ε]ισ]χρίνειν ἑτέρους, μήτε μὴν αἰσχρόν 
τι χαὶ ἀπηχὲς φάναι περὶ αὐτῶν" καὶ τῶν τοῦτο 
ὃρᾷν εἰωθότων, οὗ χρημάτων ἕχτισιν, ἀλλ αὐτὴν 
τὴν εἰς αἷμα χαταρτήσαντες δίχην, ἑνόμιζον εὖσε- 
6εῖν. Καὶ γοῦν λίθον εἶναι διάπυρον τὸν ἡλίου χύ- 
χλον ᾿Αναξαγόρου λέχοντος, χατεφηφοφόρουν ἀὐτοῦ 
τὸν θάνατον ᾿Αθήνῃσιν οἱ δικάζοντες. Διαγάρᾳ δὲ 
γεγραφότι περὶ θεῶν, ἃ μὴ τοῖς ἀχροωμένοις εὖ 
ἔχειν ἑδόχει, δυσσεδείας ἐπῆγον γραφήν  μιχροῦ 
καὶ διόλωλεν, εἰ μὴ φθάσας ᾧχετο πρὺς ἑτέρους, τὴν 


Ἑλλήνων ἀφείς. Καὶ μὴν χαὶ αὐτῷ qaot Διαγόρα c 


τὲ τῷ Μηλίῳ χατασχώφαντι τελετὰς, πανηγύρεις 
τε τὰς παρ᾽ αὐτοῖς xoi μυστήρια, τοαοῦτον ἔπιμη- 
νίσαι τοὺς τῶν ἱερῶν νόμων προεστηχότας, ὥστε τοῖς 
ἁποσφάττουσιν αὐτὸν xol ἀργυωρίου τάλαντον &m- 
εχύρωσαν ἓν τάξει γέρως. Καὶ παρίηµι τὸν Σωκράτη, 
χρᾷν αὐτῷ τινα τὸ δαιµόνιον λέγοντα, xal vh δρῦν 
ὀμνύναι χαὶ κύνα ΄ ταύτης τε ἕνεχα τῆς αἰτίας, καθὰ 
καὶ φθάσας ἔφην, ταῖς τῶν κατηγόρων ἁλόντα 
Υραφαῖς. Εἶτα τῶν Ψευδωνύμων θεῶν τοσοῦτος μὲν 
ἓν παρ) Ἕλλησι λόγος, ὡς χαὶ αὐτοῖς ἐπαφεῖναι τοῖς 
σοφοῖς τὰ ἐξ ἀχράτου θυμοῦ, xal ἅπαντας ὥσπερ 
καταθῆδαι τοὺς παρὰ αφίσι νόμους. Αἱτιᾷ δὲ τὸν 
Μωσέα, xai ἄτεγχτον εἶναι φὴς, ἐπὶ σωφρονισμῷ 
πληθύος, f) καὶ ἀριθμοῦ χρείττων ἦν, ὀλίγους ἐφέντα 


benignius eos tractasse, a quibus offensionis pluri- 
mum acceperant, quam Mosen eos, qui nibil deli- 
querant, responsum a nobis item accipiat. lmpie- 
tatem in Deum leve quidpiam et.nullius momenti 
existimas, amice; cultum ejus abjicere, jugum 
excutere, et. impuris spiritibus ultro mancipari, 
crimen, uti dixi, levissimum. Sed nisi criminibus 
iisdem una eum desertoribus teneretur, rem utique 


gravissimam esse, et extremo supplicio dignam, 


slatueret. Át cum diaboli laqueis irretitus sit, ae 
ineffabilem Dei gloriam omni probro ae dedecore 
alfecerit, una se forte cum aliis immunem discessu- 
rum speravit, si nihil peccasse pronunliaret eos 
qui in divinam gloriam impie ac nefarie debacchati 


D essent. Atqui legibus. Graecorum cautum erat, ne 


quis diis veris ac notis alienos accenserel, neve 
turpe quiddam aut absonum de illis diceret. Qui 
id facere solitus esset, si non multa pecuniaria, sed 
capitali supplicio eum punirent, pie se facere puta- 
bant. Etcerte cum Anaxagoras solis orbem igeium 
esse lapidem diceret, ab Atheniensibus damnatus 
est capitis, Diagoras propterea, quod de diis scri- 
psisset qu: audientibus minus probabantur, impie- 
tatis 190 est accusatus, periissetque nisi, Gracia 
relicta, alio fugisset. Quinetiam Diagoras ipse Melíus, 
quod mysteria, quique in illis fiebant conventus et 
sacrilicia risisset, sacrorum antistites adeo exaspe- 
ravit, ut ejus interfectoribus. argenu talentun) pre- 
mii loco decreverint. Mitto Socratem, qui, quod 
jacteret sibi dzeinonium nennmlla predicere, et per 
quercum et canem juraret, eam ob rem, uti antea 
quoque dixl, accusatus et damnatus est. Ergo tan». — 
tam inanium deorum Grxci, curam habuerunt, ut. 
in sapientes vehementius exasperati, omnes veluti; 
leges suas in illos acuerint. Mosen vero carpis, - 
durum et immisericordem vocans, quod in paucos. 
animadserti sivit, qui, Del timore abjecto, 96 totos. 
Beelphegor cultui mancipaveran& ut innumeram. 
plebem in officio contineret poena paucorum : cuin, 
tamen ob hoc pietatis et charitatis in Deum exem- 
plum summis laudibus ornari debeat. Quod. neuti- 
quam Julianus prestitit; quin potius Hebraeorum 
duces aut reges insectatur his verbis : 


ποθεῖν, οἳ τῆς εἰς Θεὸν αἰδοῦς ὁλοτρόπως ἠφειδηχότες, ἑτελέσθησαν τῷ Βεελφεγώρ. Καΐτοι πῶς οὗ 
μᾶλλον ἐχρῆν ὡς εὐσεθὴ καὶ φιλόθεον ἐπαίνοις αὐτὸν τοῖς εἰς λῆξιν στεφανοῦν ; Ὁ δὲ τοῦτο μὲν οὐχ ἔδρα 
ποθέν * διασύρων δὲ τοὺς Ἑδραίων στρατηχοὺς, ἤγουν βασιλέας, οὕτω φησί’ 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


Τίνα οὖν ὑμῖν ἁπαγγείλω βασιλείαν; πότερα τὴν 
Ἠερσέως, 3| τὴν Αἰαχοῦ, 4 Μίνω τοῦ Κρητὸς, ὃς 
ἐχάθηρε μὲν λῃστευομένην τὴν θάλασσαν, ἐχθαλὼν 
καὶ ἐξελάσας τοὺς βαρδάρους ἄχρι Συρίας xa Σικε- 
λίας, ἐφ᾽ ἑκάτερα προδὰς τοῖς τῆς ἀρχῆς ὁρίοις, οὐ 
µόνων τῶν νήσων, ἀλλὰ καὶ τῶν παραλίων ἐχράτει ; 
"καὶ διελόµενος πρὺς τὸν ἁδελφὸν Ῥαδάμανθυν, οὔτι 
τὴν γῆν, ἀλλὰ τὴν ἐπιμέλειαν τῶν ἀνθρώπων, αὐτὸς 


JULIANUS. 


Quodnam igitur vobis regnum referam ? utrum 
Persei, aut /Eaci, aut Cretensis Minois, qui piratis 
infestum mare purgavit, ad Syriam et Siciliam 
usque barbaris expulsis ac fugatis, eoque prolatis 
utrinque regni finibus, non solum insulis, sed et 
ore maritim:x imperabat? Is in partem regni Rha- 
damantho íratre ascito, curam ei hominum, non 
terrze, commisit. lta leges ipse ferebat divinitus a 


731 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


192. 


Jove iraditas. Rhadamanthus, eo auctore, judicia A μὲν ὀτίθει παρὰ τοῦ Διὸς λαμδάνων τοὺς νόμους, 


exercebat. 
CYRILLUS. 


Jam antea dixi priscos Israelitarum reges, Mosis 
preceptis sapienter institutos, et in omni jastitize 
genere mirum in modum exercitatos, nec res alienas 
invasisse, mec urbes (nitimas aut longe dissitas 
armis petiisse, sed suis finibus contentos domi se 
cominuisse, eamque sibi ultro legem indixisse. At 
tuus ille Minos, ὁ bone, quamvis a Jove, ut dixi- 
siíj, leges accepisset, Cretensium regno 191 
solo quod tenebat contentus non fuit : tanta autem 
regnandi libidine incatus est, et res alienas tanto- 
pere deperiit, ut jure belli insulas invaserit, ac li- 


ἑχείνῳ δὲ τὸ διχαστιχὸν typlsc µέρος Δναπληροῦν. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


"δη μὲν οὖν ἔφην, ὅνι coy ἐξ Ἱσραὴλ οἱ κατὸ 
χαιροὺς βεδασιλευνότες, τοῖς διὰ Μωσέως θεσπίσµα- 
σιν εὖ µάλα σεσοφωμένοι, xal «dv εἶδος δικαιοσύνης 
οὐκ ἀθαυμάστως ἑξησχηχότες, οὐκ ἄγειν xal φέρειν 
τὰ ἑτέρων ἤθελον, οὔςσε μὴν ταῖς ὁμόροις ἢ μακρὰν 
ἐφωπλίδοντο πόλεσὶ τε xal χώραις ' σώζοντες δὲ τὴν 
σφετέραν, xaX τῆς ἑνεγχοῦσης προεστηκότος, οἴχοι 
µένειν ᾖθελον, xol εὐχῆς ἣν ἐπίταγμα «b χρῆμα 
αὑτοῖς. Ὁ δὲ σὺς, ὦ χράτιστε, Μίνως, xaívo: παρὸ 
τοῦ Διὸς, ὡς ἔφης, τοὺς νόµονς δεχόμενος, οὐ τὰ 
Κρητῶν ἰθύνειν ἤθελε µόνον, ὧν ἀνῃπτο τὴν &pytv: 


bero$ popolos mancipiorum numero habuerit, et B ἀνεπτόητο δὲ οὕτως εἰς πλεονεξίαν, xal οοῖς xav 


re ipsa factisque impiis innatz sibi nequitie vim 
Jongissime superarit. Quapropter Homerus szevum 
illum ποια! : 


οὐδὲν αὐτῷ προσήχουσιν ἑπεμαίνετο, ὡς πολέμου 


μὲν νόµῳ «càg νήσους ἑλεῖν, xul ἐν δορυκτήτων 
μοίρα ποιεῖσθαι «ob; ἐλευθέρους, ἐπαφεῖναι δὲ xal 


τοῖς ἁπωτάτω τῆς ἑνούσης αὐτῷ σχαιότητος τὴν διὰ πείρας αὐτῆς καὶ πραγμάτων ἁνοσίων ὁρμήν. Ὅμη- 


έος Ὑοῦν ὁλοόφρονα γενέσθαι φησὶν αὐτόν (1) * 


Phodsam enim, inquit, vidi Procnenque, pulchram- 
[que Ariadnen, 

Filiam Minois perniciosi. 

Et Callimachus : 


Ei grave jugum insularum cervicibus rin impo- 
suit. 


At si justa regnandi cupiditas in eo fuisset, non il- 
lum Φον μπι vocasset poetarum princeps, neque pra- 
grave et intolerabile tyrannidis jugum insulis impo- 


suisse diceretur. Sed hactenue ista. Qux vero fuerint C 


ejus rationes domeslicze, opere pretium est adver- 
tere. Hic Pasiphaen uxorem habuit, filias Phaedram 
et Ariadnen. Pasiphae, uxorcula ipsius, amore pra- 
ter naturam insaniit, et cum tauro congressa fertur 
monstrum peperisse. Fili: tragicorum scenas im- 
plent, libidine infames. Mitto qux: de Perseo fabu- 
lantur, nugis et commentis plenissima. His de Minoe 
allatis, vastissimum historiarum campum Julianus 
iugreditur, easque a Graecis repetit, dicens Darda- 
num, Jove et Electra Atlantis fllia progenitum, 
Dardaniam coloniam deduxisse, mortuum vero re- 
guasse cum Jove : et alia istiusmodi nugis futilibus 
referta. Interjecta deinde Servatoris nostri Jesu 
Christi mentione, superbiz cornu in altum rursus 
tollit, ac de ipso ita loquitur : 


Φαίδρη» Τὰρ lipóxrur τε ἴδον, φησὶν, καλήν c' 
[ Αριάδνη», 
Κούρη» Μίγωος 240oógporoc. 


Καλλίμαχος δέ’ 
Καὶ νήσων ἐπέτευε βαρὺν ζυγὸν αὐχένι Μίνως. 


"AXX εἴπερ ἣν οὕτως ἐν δίκῃ προσὺν αὐτῷ τὸ χρῆναι 
χρατεῖν, οὐδ' ἂν ὁλοόφρονα χἔχκληχεν αὐτὸν ὁ ποιητῶν 
ἄριστος, οὐδ' ἂν διεξἐδλητο ταῖς νήσοις ἐπιτιθεὶς τὸν 
διαδριθή χαὶ δύσοιστον τῆς ἑαυτοῦ πλεονεξίας ζυγόν. 
'AXX' ὧδε μὲν ταῦτα. Πέπρακται δὲ ὅπως τὰ χατά 
ΥΣ τὴν ἑστίαν αὐτῷ, πῶς οὐκ ἄξιον ἰδεῖν; "Hv. μὲν 
γὰρ αὑτῷ Πασιφάη γυνἡ, θυγατέρες δὲ Φαίδρα τε xat 
Αριάδνη. Καὶ τὸ μὲν γύναιον αὐτοῦ τῷ τῶν παρὰ 
φύσιν ἐρᾷν xai ταύρῳ συγγενέσθαι, λέγεται xat τι 
τῶν τερᾶτων ἀποτεχεῖν. AT ve μὴν θυγατέρες τὰς τῶν 
τραγῳδῶν πληροῦσι σχηνὰς, διαθεθληµέναι πρὸς 
ἀσέλγειαν. Παρείσθω δὲ τὰ Περσέως, μύθους ἔχοντα 
χαὶ λήρου µεστὰ, xai ψενδοεπείας ὑπερθολήν. Καὶ 
μετὰ δέ γε τοὺς περὶ τοῦ Μίνω λόγους εἰς πλατὺ 
διηγημάτων ἀπαίρει λόχους, καὶ ἱστοριῶν Ἑλληνικῶν 
ποιεῖται μνήμην, τὸν Δάρδανον λέγων Διὸς μὲν Ex- 
φῦναι xal τῆς Ἀτλαντίδος Ἠλέχτρας, οἰχισίὴν δὲ 
τῆς Δαρδανίας γενέσθαι, xal μὴν τεθνεῶτα ὀνμδασι- 
λεῦσαι τῷ Ad, καὶ ἕτερα ἅττα πρὸς τούτοις λήρου 


xal βαττολογίας ἔμπλεω. Διαμνημονεύσας μεταξὺ καὶ τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Ἰησοῦ deus αἴρει 
πάλιν εἰς ὕψος τῆς ἀπονοίας τὸ χέρας, xal φησι περὶ αὐτοῦ) 


JULIANUS. 


Jesus autem paucis vestrorum ac deterrimis qui- 
l'usque persuasis trecentos, aut círciter, annos ce» 
lebratur. Hic toto vitze tempore nihil admodum me- 
moratu dignum egit, nisi quis claudos ac caecos 
curare, et demonio correptos adjurare in pagis 
- Bethsaida et Bethania, magni alicujus facinoris nu- 
mero habeat. 


(1) Odyss. A', v, 520. 


JOY AIANOZ. 


Ὁ δὲ Ἰησοῦς ἀναπείσας τὸ χείριστον τῶν map: 
ὑμῖν ὀλίγους πρὸς τοῖς τριαχοσίοις ἐνιαντοῖς ὀνομά- 
ζεται, ἑργασάμενος παρ) ὃν ἔδη χρόνον ἔργον οὐδὲν 
ἀχοῆς ἄξιον, εἰ μή τις οἵεται, τοὺς χυλλοὺς χαὶ τυφλοὺς 
ἰάσασθαι, χαὶ δαιμονῶντας ἐφορχίζειν Ev. Βηθσαϊδᾶ 
xai iv Βηθανίᾳ ταῖς χώµαις, τῶν µεγίστων ἔργων 
εἶναι. 








T"* 


KYPIAAOZ. 

Δαρδάνου μὲν οὗν mépt, γενναῖον οὐδὲν 7) xat µνή- 
µης ἄξιον ἴσχυσεν εἰπεῖφ * xalxot τὸ φευδομνθεῖν ἓνὸν 
αὐτῷ, χαὶ ἓν τᾶξει Xapmpüv ἀνδραγαθημάτων τὸ 
χρΏμα τιθείς. Ὀλίγους Ye μὴν σεσαγηνεῦσθαι λέγων 
παρὰ τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ, χατασμι- 
χρύνει thv οἰχουμένην, xal εὐαριθμήτους εἶναι vevó- 
µιχε τοὺς ἀνὰ πᾶσαν τὴν Ὑῆν. Εἶτα ὅποι mozb τοὺς 
πολλοὺς εὑρήσομεν, εἰ αἀντᾶς εἰσὶν ὀλίγοι; "Οτι δὲ 
οὐχ ἡπάτηνται μᾶλλον, ἀλλ᾽ x τῆς Ἑλλήνων ἁπάτης 
ἁποσαλεύοντες µεθορμίζονται mob; ἀλήθειαν, οἱ τὸν 
τῶν Εὐαγγελίων προσιέµενοι λόγον, αὐτὰ βοήῄσει τὰ 
πράγματα, xiv ἡμεῖς σιγᾖσωμεν. Τὰς δὲ γε θεοση- 
µείας, τὰς διὰ Χριστοῦ δηλονότι, καχύνειν ἀποτολ- 
μῶν, θαυμάζειν οὐκ οἶδεν, ἃ δη θαυμάτεσθαι πρέπει. 
Πῶς γὰρ fv ἑτέρως 8ebv ὄντα γινώσκεσθαι, χαὶ ὅτε 
Υέγονεν ἄνθρωπος μεμενηχὼς ὄπερ] jv; dpa touto 
τὸν ὑπερμεγέθη xal ἀτέκμαρτον ἑλίξας οὐρανὺν, καὶ 
γῆν ἑτέραν παρὰ τὴν οὖσαν ἐξ ὑδάτων ἀνασχεῖν ἐπι- 
τάξας ἡμῖν; dpa χαινουργήσας τι περὶ τὸν ἥλιον 
καὶ σελήνην, xaX τὰ λοιπὰ τῶν ἄστρων; Αλλ) y οὐχ 
οὗτος αὐτῷ τῆς ἑνανθρωπῄσεως ὁ σχοπός ἡλέει δὲ 
μᾶλλον τοῖς τῶν δαιµονίων φενακισμοῖς εἰς ἀθλιότητα 
τὴν ἐσχάτην χαταχομισθέντα τὸν ἄνθρωπον, καὶ 
Ἠγνοηχότα μὲν ὁμοτρόπως, τίς ὁ φύσει xal ἀληθῶς 
ἐστι θεὺς καὶ ὁ τῶν ἅλιον δημιουργὸς, ἀπενηνεγμένον 
65 πρὸς ἀμαθῆ xal χίδδηλον νοῦν, διά τοι τὸ προσχυ- 
νεῖν ἑλέσθαι τῇ χτίσει παρὰ τὸν χτίσαντα, ξύλοις τε 
χαὶ λίθοις ἀνάψαι τὸ σέδας. Ἵνα τοίνυν µετα[τε]θεῖεν 
τὸν vouv ἐπί «c τὸ δεῖν εἰδέναι τὸ ἀληθὲς, ἐπέφανεν 
ὁ Χριστὺς ἐν εἶδει τῷ xa0' ἡμᾶς, Ylov ἑαυτὸν εἶναι 
λέγων τοῦ τόδε τὸ σύμπαν δι αὐτοῦ συµπῄξαντος. 
Ἐπειδὴ δὲ ἕλχον ἐστί πως ἀεὶ τὸ θαῦμα πρὺς πίστιν, 
láco μὲν τοὺς bv ἀῤῥωστίαις, τυφλοῖς ἑνίει τὺ φῶς * 
ἑπέταττς τοῖς ἁχαθάρτοις δαίµοσι σφᾶς αὐτοὺς ἑνιέ- 
vat τοῖς τῆς ἀθύσσου μυχοῖς, καὶ δρᾷν fv ἀνάγχη τὸ 
χεχελευσμένον * ὀχλονμένους 6b παρ᾽ αὐτῶν ἡλευθέ- 
fov. Θαλάσσαις xal πνεύµασιν ἐπιτιμῶν, ἐχέλενεν 
Ἱρεμεῖν. Οὐχ ἡγνόηχε δὲ ἡ χτίσις τὴν τοῦ τὰ τοιάδε 
Ἀροστάσσοντος ἐξουσίαν. Ἐχάλει νεχροὺς &x μνηµά- 
των, ὁδωδότας τε fón xal ἐφθαρμένους. Παλιναίρε- 
τον ποιεῖσθαι τὴν ζωὴν θεοπρεπεστάτοις νεύμασι 
χατεσχεύαζς. Tl τούτων, εἰπέ uot, λαμπρότερον ; τί 
δὲ οὕτω µεγαλοφυές; El μὲν οὖν ἰατριχῆς ἐμπειρίας 
ἐπίδειξις ἣν fj vepavoupyla , μηδὲ ποιείσθω σεπτὴν, 
ἀνεπίπληκτον ἑχέτω τὸ μὴ θαυμάζειν αὑτήν. Ἐπειδὴ 
δὲ δυνάµεως τῆς ὅτι µάλιστα θεοπρεπεστάτης σαφῃ 
την (1) πῶς οὐχ ἀληθὲς ὅπερ ἔφην; ᾽Αμελέτητον γὰρ 
αὐτῷ xat, ὡς ἔοιχεν, ἀπεσπουδασμένον τὸ χρῆναι θαυ- 
µάξειν, ἃ χρῆν δήπου τοῦ παντὸς ἀξιοῦσθαι λόγου. 
Καίΐτοι τὸν σὺν, ὦ τᾶν, ὕπατον Δία χαὶ σὺν αὐτῷ δὲ 
τας εὑρήσομεν τῶν τοῦ Βανάτου βρόχων τοὺς ἁλόντας 
ποιητῶν ἄριστος * 

'AAA" τοι θάνατον μὲν ὁμοίιον, οὐδὲ θεοί περ 


Καὶ gi. ἀγδρὶ δύνανται àAaAxé£gsr, ὁππότε xsv 
-- δη 
Moip' ὁΊοῇ καθἐἆῃσι ταγη.Ίεγέος θανάτοιο (2). 


(1) Locus mutilus. 


CONTRA JULIANUM LIB. VI. 


795 

CYRILLUS. 
Atqui de Dardano nihil admodum magnum aut 
memoratu dignum proferre potuit, quamvis egre- 
gius mendaciorum artifex, 193 coramque magni- 
ficas ostentator. Quod ait, paucos a Christo Serva- 
tore nostro captos, orbem terrarum diminait, et 
eoruin, qui usquam terrarum sumt, exigaum mume- 
rum putat. Αἱ ubinam multos inveniemus, si omnes 
pauci sunt? Eos autem, 'qui. Evangelium suscepe- 
runt, utique minime deceptos fuisse, sed ex geuti- 
liuin fraude ad veritatem translatos, res ipsa cla- 
mabit, etiamsi nos lacuerimus, Quod miracula, quie 
per Christum patrata sunt, probris audet insectari, 
mirari nescit. quod mirari par est. Quo enim aliter 
modo Deum esse agnosci potuit, el postquam liomo 


B factus est, id quod erat permansisse? An immenso 


et infinito hoc calo revoluto, ac terra a nostra di- 
versa ex undis jussa exsistere? an aliquid novum 
in sole et luna reliquisque sideribus molitus? Atqui 
cum humauitotem assumpsit, scopum illum sibi pro- 
positum noa habuit, sed potius miserius est hormi- 
nis, quem fraudes hinpuri spiritus in extremum mi- 
serie genus, et vere naturaque Dei creatoris omnium 
ignorationem adduxerant, eoque vecordie ac per- 
versitatis deduxerant, ut creaturam adoraret, relicto 
creatore, lignisque et lapidibus divinum cultum ex- 
hiberet. Ut mortales igitur ad necessariam veritatis 
cognitionem animum transferrent, Cliristus in spe- 
cie nostra apparuit, seque Filium esse perhibuit 
ejus, qui hoc universum per ipsum compegit. Cuim- 
que miracula ad fidem incredulos pertrabant , zegris 
sanitatem, cxcis visum restituit : spiritibus impu- 
ris, ut in intiinos Γθυθβδ se quamprimum recipe- 
rent, imperavit, nec deirectarg imperium licuit : 
demoniacos liberavit : mare et vontos increpans 
jussu sedavit, Nec ignoravit creatura potestatem 
imperantis. Mortuos e sepulcris eduxit, ac fetidos 
jam eorruptosque nutu divino ad vitam revocavit. 
Quo quid illustrius, quaeso, aut quid iia magnificum? 
Si ergo miracula paware medicze peritite opus erat: 
nibil divinum existimet, ac impune despicere ipsi 
liceat. Cum vero virtutis opus 199 esse nemini 
non sit manifestum : quis veritatem eorum, qua 
dixi, inficiatur ? Nempe, sic ille comparatus est, ut 


D qux summz admirationi esse debent, ea despicatui 


habeat ac nihili putet. Quanquam, o bone, tuum 
illum supremum Jovem, aliosque cum ipso, quos tu 
deos esse coutendis, infirmiores inveniemus, quam 
ut mortis laqueis implicitos eripere queant. Qua in 
re nos confirmat poetarum princeps his verbis : 


τοὺς ἄλλους, οὓς 63 xal θεοὺς εἶναι che, ἁδυνατοῦν- 
ἁρπάσαι. Καὶ πρὀς s τοῦτο ἡμᾶς ἐμπεδοῖ λέγων à 


Verum enimvero mortem omnibus communem nequo 
[dti ipsi 

Etiam ab amato viro possunt avoere, quandecunqua 
ltandem 

Fatum perniciosum corripuerit aspere niorlis. 


(2) Homer. Odyss. T", v. 256 seqq. 


195 


5. CYIILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP. 


196 


Caterum Julianus mulüs de Dardano nugis arbi- A ᾽Αποπεράνας δὲ χατὰ τὸ. αὐτῷ δοχοῦν τὸ χενὸν ἐπὶ 


tratu suo relatis transit statim ad Znez fugam ; et 
Trojanorum adventu in Italiam descripto, mentio- 
nem facit Remi et Romuli, et quo pacto Roma con- 
dita fuerit : multisque verbis in ea re consumptis, 
tributum ipsis a diis immortalibus ait Numam $a- 
pientissimum, deque illo hxc loquitur : 


JULIANUS. 


Sed posteaquam conditam illam multa undique 
bella cireumsteterunt, et omnia illa confecit ac de- 
vicit, et ipsis aucta malis, majori securitate opus 
habebat, rursus Jupiter sapientissimum Numam ei 
praticit. Hic Numa fuit singularis vir probitatis , 


Δαρδάνῳ ῥαψῴδημα, µέτεισιν εὐθὺς ἐπὶ τὴν Αἰνείου 
φυγἡν, xaX τὴν ix Τροίας ἄπαρσιν. ἐπὶ τὰ τῶν Ίτα- 
λῶν ἔθνη διηγεῖται σαφῶς, Ῥώμου τε xal προσέτι 
Ῥωμύλου ποιεῖται μνήμην, xai τίνα τρόπον ἡ Ῥώμη 
συνῴχισται’ xal μακροὺς slg τοῦτο χατατείνας λό- 
Ύους, δεδόσθαι φησὶν αὐτοῖς παρὰ τοῦ Ad τὸν σοφώ- 
τατον Νουμᾶν, xa 65 xal qnot περὶ αὐτοῦ... 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


Αλλ) ἐπειδὴ χτισθεῖσαν αὐτὴν πολλοὶ μὲν περι- 
έστησαν πόλεμοι, πάντων bb ἐχράτει καὶ χατηγων(- 
ζετο, καὶ παρ) αὐτὰ μᾶλλον αὐξανομένη τὰ δεινὰ, τῆς 
ἀσφαλείας ἐδεῖτο μείζονος, αὖθις ὁ Zeug τὸν φιλοσο- 
φώτατον αὐτῇ Νουμᾶν ἑφίστησιν. Οὗτος Sv. ὁ χαλὸς 


qui et desertis in locis morari, et cum diis familia- B καὶ ἀγαθὸς ὁ Νουμᾶς, ἄλσεσιν ἑρήμοις ἑνδιατρίθων, 


riter versari solebat ; tantum erat in eo sanctitatis, 
Et pestea : llic plurimas sacrorum leges constituit, 


CYRILLUS. 


Quando igitur Numam probitatis singularis fuisse 
ait, ac sanctitatis eximie, qui et plurimas de rebus 
sacris leges tulerit, tempestive exquiramus qua 
ratio cultus ac religionis illa fuerit, Scripsit ergo de 
illo Dionysius Ilalicarnasseus, qui Romanorum hi- 
sioríam aceurate composuit, delubra ac templa ex- 
. Strüxisse, nullo in iis signo erecto. Nam cum Py- 
thagore philosophiam praecipue commendaret, in 
ejusque placitis prorsus esset, Deum form: omnis 


καὶ συνὼν ἀεὶ τοῖς θεοῖς χατὰ τὰς ἀχραιφνεῖς αὐτοῦ 


νοῄσεις. Καὶ μεθ’ ἕκερα * Οὗτος τοὺς πλείστους τῶν 


ἑερατικχῶν χατέστησε νόμους. 


ΕΥΡΙΛΛΟΣ. 


Οὐχοῦν ἐπειδήπερ, xa0á φησιν αὐτὸς, χαλός τε 
χἀγαθὺς ὁ Νουμᾶς ἣν, ἀκραιφνεῖς ἔχων νοῄσεις, xa 
τοὺς πλείστους δὲ τῶν ἱερατιχῶν χατεατήσατο νό- 
µους, πολυπραγμονῶμεν ἐπὶ καιροῦ , ὁποῖός τις ἦν 
ἐχεῖγος τῆς λατρείας ὁ τρόπος. Γέγραφε τοίνυν περὶ 
αὑτοῦ Διονύσιος ὃ ᾿Ἀλιχαρνασεὺς, τὰς Ῥωμαίων 
ἱστορίας εὖ µάλα συντεθειχὼς, ὅτι τεμένη μὲν xal 
ναοὺς ἱδρύσατο, βρέτας δὲ ἣν Ev αὐτοῖς οὐδέν. Ἐπει- 
δὴ γὰρ τὴν τοῦ Πυθαγόρου φιλοσοφίαν ἑἐπαινεῖν ἠξίου, 


et figura expertem putavit : spiritalibus autem vi- € καὶ ὅλως fjv. τῶν ἐχείνου δογμάτων, ἀνείδεον μὲν τὸ 


ctimis illum placari, non materialibus, affirmabat. 
194 Quare Fidei templa exstruxit, qua sola, quan- 
tunr homini fas est, numen contemplamur, et cives, 
cum per fidem jurarent, ejus religione teneri voluit. 
Contra vero Julianus, Numz admirator et preco 
magniflcus, fidem in Deum per summam impie- 
tatem insectatus, omniforme simulacrorum examen, 
lignaque et lapides, deos facere non veretur, eisque 
boum agmina immolare non cessat, ut vel ipsis quo- 
que Numz legibus repugnet. Attexit deinde frigidas 
quasdam et aniles fabulas nugarum plenissimas, his 
verbis ; 


JULIANUS. 


Atque hzc quidem ex afflatu instinctuque divino, 
et ex Sibylla aliisque, quos lingua patria vates dici- 
mus, Jupiter dedisse urbi videtur. Ancile autem de 
cele delapsum, et in colle caput effossum, unde ma- 
gni Jovis sedes, ut opinor, nomen accepit, uirum 
inter prima munera numerabimus, an secunda ? At 
vos, infelicissimi homines, cum adorare et colere 
nolitis ancile, quod penes nos servatur, zternz ur- 
bis certissimum pignus coelitus delapsum, et a ma- 
gno Jove aut Marte patre demissum ; crucis lignum 
adoratis, ejusque signa in fronte formaus, et vesti- 
bulis zdium insculpitis. An prudentissimos vestrum 
juste quis oderit, an dementissimos miserabitur, 


θεῖον xai μορφῆς el; ἅπαν ἡμοιρηχὸς ὑπελάμδανε" 
θυσίαις δὲ χαίρειν αὐτὸ ταῖς νοηταῖς, οὐχὶ ταῖς ἓν- 
ύλαις, ἰσχυρίζετο. Οὐχοῦν τοὺς ναοὺς ἀναστήσας, 
Πίστεως ὠνόμαζεν αὐτοὺς, δι’ ἧς καὶ µόνης, χατά 
γε cb ἐφιχτὸν ἀνθρώποις, ὁρᾶται τὸ θεῖον’ ὄρχιον 
δὲ ποιεῖσθαι τὴν πίστιν τοῖς ὑπὸ σχῆπτρα προστέτα- 
χεν. Ὁ δὲ δὴ θαυµάσας αὐτὸν xai τοῖς el; λῆξιν 
ἐπαίνοις στεφανῶν, τὴν εἰς θεὸν πίστιν ἀνοσίως πε- 
ριυθρίαας, πάμμµορφον εἰδώλων ἑσμὸν, ξύλα τὸ xal 
λίθους θεηγορῶν οὐκ αἰσχύνεται, καὶ χατασφάττων 
αὐτοῖς ἀγεληδὸν οὗ χατέληξε βοῦς, ἵνα xai αὑτοῖς 
τοῖς τοῦ Νουμᾶ µάχηται νόµοις, Προσείρων δὲ ἕτερα 
ἄττα ψυχρὰ xal γραοπρεπἡ xat λήρου μεστὰ µνθά- 


b pix, πάλιν φησί; 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


Ταῦτα μὲν οὖν ἐκ κατοχῆς xai ἐπιπνοίας θείας, 
Ex τε τῶν τῆς Σιθύλλης xal τῶν ἄλλων, ot δὴ veyó- 
νασι χατὰ τὴν πάτριον φωνἣν χρησµολόγοι, φαίνεται 
δοὺς ὁ Ζεὺς τῇ πόλει. Τὴν δὲ ἐξ ἀέρος meaousav 
ἀσπίδα, χαὶ τὴν ἓν τῷ λόφῳ χεφαλὴν φανεῖσαν, ὅθεν, 
οἶμαι, καὶ τοὔῦνομα προσέλαθεν ἡ τοῦ μεγάλου Διὸς 
ἔδρα, πότερον ἓν τοῖς πρώτοις ἢ τοῖς δευτέροις ἀρι- 
θµήσομεν τῶν δώρων; Εἶτα, ὦ δυστυχεῖς ἄνθρωποι, 
σωζομένου τοῦ παρ᾽ ἡμῖν ὅπλου Διοπετοῦς, ὃ χατ- 
ἐπεμφεν ὁ μέγας Ζεὺς, ᾖτοι macho "Apre, ἐνέχυρον 
διδοὺς, οὐ λόγον, ἔργον δὲ, ὅτι τῆς πόλεως ἡμῶν εἰς 
τὸ διηνεχὲς προασπίσει, προσχυνεῖν ἀφέντες χαὶ o£- 
θεσθαι, τὸ τοῦ σταυροῦ προσκυνεῖτε ξύλον, εἰχόνας 





731 


CONTRA JULIANUM LIB. ΤΙ. 


198 


αὐτοῦ σχιαγραφοῦντες ἐν τῷ µετώπῳ xal mob τῶν A Qui vos sequentes ín tantum exitium ruerunt, ut 


οἰχημάτων ἐγγράφοντες ; "Apa ἀξίως ἄν τις συνετω- 
τέρους ὑμῶν µισήσειεν, fj τοὺς ἀφρονεστέρους ἑλεί- 
σειεν, ol καταχολουθοῦντες ὑμῖν, εἰς τοῦτο foy 
Ἰουδαίων μεταθῆναι vexpóv ; 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ, 


"Ὅτι μὲν οὖν οὕτω ταῦτ) ἔχειν ὑπειληφὼς, xat 
τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ὑπεροχῆς τε xai δόξης τὸ 
ἀχρατὲς xal βέδηλον χατευρύνων ατόµα, τῷ πονηρῷ 
xai θεοµάχῳ πνεύματι χάτοχος ἣν, ἀποφήῄσαιμ᾽ ἂν 
οὐδαμῶς. « Aéyet γὰρ οὖὐδεὶς ἀνάθεμα Ἰησοῦν, εἰ ut 
ἐν Βεελζεδοὺλ,» χαθἀ Φησιν ὁ πάνσοφος Παῦλος. 
Ασπίδα δὲ τὴν Διοπετῆ, xal μέντοι xai χράνος, ἤγουν 


zeternis diis relictis ad Judzorum mortuum se con- 
tulerint? 


ὀλέθρου, ὥστε τοὺς αἰωνίους ἀφέντες θεοὺς, ἐπὶ τὸν 


CYRILLUS. 


Ab improbo οἱ Dei certe hoste spiritu afflatum 
fuissc , cum hzc io animum iuduxit, ac petulantis- 
simum et nefarium os in Christi gloriam ac majesta- 
tem laxavit, utique non negabo. « Nemo enim dicit 
anathema Jesum, nisi in Beelzebul, » ut sapientis- 
simus Paulus inquit '*. Quod autem ait, clypeum 
ab Jove demissum, ei crauium sive caput nescio 


κεφαλὴν, οὐχ οἶδ' ὅπως εὑρῆσθαι λέγων, ὄφλοι ἂν, οἵ- B quo. pacto. repertum , ridiculum est, puerilesque 


pat, γέλωτα xal µάλα εἰχότως * τερθρεία γὰρ τοῦτο, 
xaX μειραχιώδη τερετίσµατα, χαὶ ἕτερον οὐδέν. Πλην 
οὐ σφόδρα πολὺς ἡμῖν τῶν τοιούτων ὁ λόγος. Ἐπειδὴ 
δὲ δυστυχεῖς εἶναί φησι τοὺς ἐν φροντίδι θεµένους, 
καὶ ἓν τοῖς ὅτι µάλιστα κατεσπουδασµἑνοις, τὸ χρῃ- 
ναι δη πάντως ἐγχαράττειν ἀεὶ χαὶ οἰχίαις xal µετ- 
ώποις τὸ σημεῖον τοῦ τιµίου σταυροῦ, ὅτι τῆς ἐσχά- 
τὴς ἁμαθίας ἑξόζοντας λόγους Ex μοχθηρῶν ἀνίησιν 
λογισμῶν, ἀχονιτὶ χαταδείξοµεν. 'O μὲν γὰρ τῶν 
ὅλων Σωτὴρ καὶ Κύριος, χαΐτοι μετὸν αὐτῷ τὸ ἐν 
pope] xai ἰσότητι τῇ κατὰ πᾶν ὁτιοῦν ὁρᾶσθαι πρὸς 
τὸν Πατέρα, xai τοῖς τῆς θεότητος ἐναθρύνεσθαι θά- 
xotg, € οὐχ ἁρπαγμὺν ἠγήσατο τὸ εἶναι ἴσα θεῷ, 


nuge sunt ac nni, ac praterea nihil. Verum 
195 talia non admodum moramur. Quod. autem 
miseros esso dicit eos, quibus nihil prius aut 
antiquius est, quam ul frontes ac domos omaino 
signo pretios: crucis informent, ejus oratio- 
nem, nefaria mente conceptam, extremam  igno- 
raüonem sapere nullo negotio demonstrabimus. 
Siquidem Servator omnium ac Dominus , tametsi 
poterat in forma Patris eique prorsus equalis 
conspici, et in divinitatis solio majestatem suam 
exhibere, « non rapinam arbitratus est esse 8e 
zequalem Deo, sed seipsum exinanivit, formam servi 
accipieus 1*. » Quin et crucem perpessus est igno- 


ἀλλ ἑαυτὸν ἑχένωσε μορφὴν δούλου λαθών. » Ὑπ- ϱ minia contempla !*, ut corruptionis vim retunde- 


έμεινε δὲ xal σταυρὸν, αἰσχύνης χαταφρονῄσας, ἵνα 
τὸ τῆς φθορᾶς χαταργἢσῃ xpátoc* εἷς ὑπὲρ πάντων 
ἀποθανὼν xol ἐγηγερμένος, ἵνα τῶν τοῦ θανάτου 
βρόχων τὸ ἀνθρώπινον ἐξέληται γένος ἵνα τῆς χατα- 
κρατούσης ἡμῶν ἁμαρτίας καθέλῃ τὴν τυραννίδα * 
ἵνα τὸν τοῖς µέλεσι τῆς σαρχὸς ἀγριαίνοντα τιθασ- 
σεύσῃ νόµον, xai πνευματιχοὺς ἀποφήνῃ προσχυντ- 
τὰς, xai χατανεκρώσας iv ἡμῖν τὸ φρόνηµα τῆς 
σαρχὸς, υἱοὺς ἀποφήνῃ θεοῦ τοὺς εἰς αὐτὸν πιστεύ- 
σαντας, xat ἁγιάσῃ διὰ τοῦ Πνεύματος’ ἵνα τῆς κατὰ 
«αάντων πλεονεξίας ἁποσοθήσῃ τὸν Σατανᾶν, τὸν ἁρ- 
χἐχαχόν τε xal ἁλιτήριον θῆρα, καὶ τὰς ὑπ) αὐτὸν 
δυνάμεις πονηρὰς, οὓς δὴ καὶ ἐθνάρχας xal πολιού- 
χους ὀνομάζει θεοὺς, ὁ ταῖς χαθ᾽ ἡμῶν συχοφαντίαις 


Tel; unus mortuus pro omnibus οἱ excitatus, ut 
mortis laqueis genus bominum exsolveret, ut ἰγ- 
rannidem peccati, quod nos opprimebat, everteret, 
ut szvientem in membris carnis legem sedaret , 
et spirituales faceret adoratores, οἱ sensu carnis 
in nobis mortificato filios Dei faceret credentes in 
ipsum, ac per Spirilum sanclificaret ; ut Satanam 
illum malorum auctorem ac pestiferam belluam, do 
regno, quod in omnes arripuerat, el, quotquot ei 
subsuut, nefarias potestates expelleret, quas noster ΄ 
calumniator deos urbium priucipes 2c gentium tu- 
telares. nominat. Horum nobis omnium salutare 
lignum memoriam excitat, ac in eaim pr:eterea co- 
gitationem nos adducit : unum, ul sapientissimus 


ἐντρυφῶν. Τούτων ἁπάντων ἡμᾶς εἰς ἀνάμνησιν τὸ D Paulus ait, pro omnibus inortuum esse, ut viventes 


σωτῄήριον ἀποφέρει ξύλον, ἀναπείθει τε πρὸς τούτοις 
ἐννοεῖν ὅτι, χαθά φησιν ὁ θεσπέσιος Παῦλος, εἷς ὑπὲρ 
πάντων ἀπέθανεν, ἵνα οἱ ζῶντες µηχέτι ἑαυτοῖς ζῶσιν, 
ἀλλὰ τῷ ὑπὲρ αὐτῶν ἀποθανόντι xal ἀναστάντι. "Οτι 
δὲ τῷ θεῷ ξδᾗν, τοῦτ) ἔστι τὸ σεπτῶς τε χαὶ εὐαγῶς πο- 
λιτεύεσθαι, τρισμαχαρίουςἀποφαίνει τοὺς τοῦτο δρᾷν 
ἠρημένους, παντί τῳ σαφές. Ἡμεῖς μὲν οὖν, ὡς ἔφην, 
παντὸς ἀγαθοῦ xal ἁπάσης ἀρετῆς εἰς ἀνάμνησιν, τὸ 
τοῦ τιµίου σταυροῦ ποιούµεθα ξύλον. Ἐπειδὴ δὲ τὸ 
χρῆμα αὐτῷ διαθολἠς xaX ψόγων οὗ δυχεῖ ἀπηλλάχθαι, 
φραζέτω 6h πάλιν’ ἐρῄήσομαι χἀρ' Βούλει τοῖς τῶν δω- 
ψατίων ἑἐρχίοις ἑπαρτήσαντες πίναχας, ἀριστόχειρα 


9-*[Cor, xit, 3. ' Philipp. n, 6, 7. 


'* Hebr. xi, 9. 


non ultra sibi ipsis vivant, sed ei qui pro ipsis 
mortuus est, et resurrexit 7. At nemiui non ma- 
nifestum est, Deo vivere, hoc est, sanctun et inte- 
grum vite genus, summam eis felicitatem conci- 
liare, qui sc illi tradiderint. Quocirca nos, uti 
dixi, honorapd:e crucis lignum boni omnis ac vir- 
tutis admonitionem facimus. Sed quoniam ros illi 
videtur ignominia et probro non carere, percon- 
tanti mibi rursus respondeat : Vin' tu suspensis in 
sedium parietibus tabulis optimum arcessamus pi- . 
ctorem , atque ita illum compellemus : Propositum 
nobis est, o pictor, forinosis adolescentibus osten- 


1! HI Cor. v, 15. 


199 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


dere sibi ab intemperantia parari exitium ; 196 A χαλῶμεν ζωγράφον, ε.τα λέγωμεν abvip: Τὰ τῶν 


mulieribus vero et matribus familias vitam Inho- 
nestam sibi non impunem fore. Sed liis forte non 
sufficit oratio magistrorum ad rectum et inculpa- 
tum vite genus adhortantium. Proponatur eis ob 
oculos aliqua pictura , quae magistrorum sermoni- 
bus vim addat.. Pingatur itaque in tabulis ante 
reliquos Jupiter ille deorum supremus. Juxta hunc 
vero statuatur, ei lubet, Phrygius puer , Ganyme- 
des, inquam, venerandum Jovis et mirabile deli- 
cium, et intemperantis libidinis argumentum. Pin- 
gatur etiam Afemena, cum qua noctes novem ex- 
egit, etiam in extrema turpitedine satietatem non 
expertus. Adsit et Semele, et muliercularum plu- 
rimum vulgus. Ad hzc videatur Neptunus, una com 
virginibus quas impie constapravit , Amymone , 
Alope, Ilippothioe , et aliis. His etiam appiugatur 
Lydus adolescens , Pelops nimirum. lllüstri loco 
posita sit Venus risus amans, multo cum grege 
amatorum. Pene me preiteriit, o pictor, odora- 
tissima illa arbor, Daphne, inquam, et quxec unque 
de illa circumferuntur. Pinge mihi Apollinem puellae 
singulari modestia victum, et fugiat adolescentula, 
stupri odio; persequatur autem Phoebus, et cum 
amala potiri non liceat, ramis coronetur, ne cri- 
ien lateat, Tune igitur nos velis, Juliane , fepu- 
diato ligno, quod nos ad omnis virntis recorda- 
onem adducit, pueris et mulieveulis tua propo- 
nete? An forte dii dexque lascivientes , mulicr- 


culas et. adolescentes ad frugem deducent ? Annon C 


hxc risus demum et summi cujusdam sluporis 
clarum argumentum ? Sed omuino periimus, inquit, 
propterea quod relictis zeternis diis Judzorum mor- 
tuum suscepimus. At qui tu, quxso, factos et in 
tempore productos, :eternos dicis ? Nunquid enim 
tuus Plato invisibiles ac spiritales deos creatos 
esse docuit? Quomodo igitur slernum, quod in 
tempore procreatum οἱ in ortum eductum est , 
ac secundum wnature rationes corruptioni est 
obnoxium ; si modo verum est, id omne quod 
oritur omnino necessario interire ? 197 Mor- 
wan Christum nominat, Nec mirum ; errat enim, 
nec sanctum incarnationis percipit mysterium. 
. Non enim mortuum dixisset eum, qui, ut mor- 


µειρακίων ἐν ὥρᾳ σώματος σχοπὸς ἡμῖν, ὦ ζωγράφε, 
βούλεσθαι μαθεῖν, ὡς ὀλέθρου «πρόξενον αὐεοῖς «b 
ἀχολασταίνειν ἐστί * γύναια δὲ τὰ χατὰ τὴν ἑστίαν, 
ὅτι τὸ ἀχοσμεῖν αὐταῖς οὖν Alfio», ἀναπεῖσαι 
προῃρήµεθα. 'AXX [owe αὐταῖς οὑχ ἀπόχρη λόγος 
τῶν παιδαγωγεῖν εἰωθότων ἐπί γε τὸ δεῖν ὀρθῶς xal 
ἁδιαθλήτως ἑλέσθαι βιοῦν. Κείσθω τις αὐτοῖς xal 
ἐν ὄψει γραφῇ, τοῖς τῶν ἁρμοστῶν δυνασπίζουσα 
λόγοις. Γεγράφθω δὴ οὖν τοῖς πίναξι, καὶ πρό Ye τῶν 
ἄλλων, 6 τῶν θεῶν ὕπατος Ζεὺς, παριδρύόθω δὲ, εἰ 
δοχεῖ, xai τὸ ix Φρυγίας αὐτῷ µειράχιον, τὸν Γα- 
νυµήδη λέγω, τὸ σεμνὸν αὐτῷ xal ἀξιάγαστον 
ἄθυρμα, xal τῆς ἀχρατοῦς ἀσελγείας ὁ ἔλεγχος. Ta- 
γράφθω δὲ xol ᾽Αλκμήνη, μεθ’ fi; χὰς ἑννέα διατε- 
τάλεχε νύχτας, ὁ xal ἓν τοῖς ἄγαν αἰσχροῖς xópou 
πεῖραν οὑχ ἔχων. Ἔστω xai Σεµέλη, xal 6 πολὺς 
τῶν γυναιχῶν ὄχλος. Οράσθω πρὸς τούτῳ χαὶ Ποσει- 
δῶν, συμπαρεστώσας ἔχων ἃς ἀνοσίως διέφθαρχε, 
την ᾽Αμυμώνην, τὴν ᾽Αλόπην, την Ἱπποθόην, xat 
τὰς ἑτέρας. Καὶ μὴν τὸ Λυδὸν αὐτῷ συγγεγράφθω 
µειράκιον, φημὶ δὴ τὸν Πέλοπα. Ἑβπρεπέτω τοῖς 
πίναξιν dj φιλομειδῆς ᾿Αρροδίτη, πολλοῖς ὁμιλοῦσα 
τῶν ἑραστῶν. Μικροῦ µε παρῆλθε, ζωγράφε, τὸ 
εὐοσμότατον ἐχεῖνο φυτὸν, τὴν Δάφνην λέγω, xat 
τὰ Ez' αὑτῃ θρυλλούµενα. Τράφε uot xbv ᾽Απόλλωνα, 
παιδὸς ἐπιεικοῦς εἰς εὐχοσμίαν ἠττώμενον καὶ φεν- 
γέτω μὲν fj νεᾶνις, μισοῦσα τὸν µολυσμµόν * διωχέτω 
δὲ ὃ Φοῖδος, χἂν εἰ μὴ τύχοι τῆς ἑρωμένης, στεφα- 
νούσθω τοῖς χλάδοις, ἵνα μὴ λάθῃ τὸ ἔγχλημα. Βού- 
λει δὴ οὖν, γενναῖε, τὸ εἰς ἀνάμνησιν ἡμᾶς ἀρετῆς 
ἁπάσης ἀποχομίζον ξύλον παρέντες xal διωσάµενοι, 
παισὶ καὶ γυναίοις παραθῶμεν τὰ cá; "Hl τάχα που 
μαχλῶντες θεοὶ καὶ θεαὶ, xaX μὴν καὶ γυναίων καὶ 
µειραχίων χαταφοραὶ (1), γένοιτ ἂν τοῖς ὁρῶσιν 
αὐτὰ πρὸς ὄνησιν οὐκ ἀσυντελη; "Ap' οὖν οὐ γέλως 
ἤδη ταυτὶ, xoX τῆς εἰς ληξιν ἀποπληξίας ἀπόδειξις 
ἑναργής; Ὀλέθρου γε μὴν εἰς ἅπαν ἡμᾶς ἀφιχέσθαι 
φησὶ, διά τοι τὸ θεῶν μὲν ἁπαναστῆναι τῶν αἰωνίων, 
τὸν δὲ τῶν Ἰουδαίων ἀνελέσθαι νεχρόν. Ἐἶτα πῶς, 
εἰπέ µοι, τοὺς γενητοὺς χαὶ ἓν χρόνῳ πρὸς ὕπαρξιν 
παρενηνεγµένους, αἰωνίους εἶναι fic; 05 γὰρ ὁ σὺς 
ἔφη Πλάτων τοὺς ἀφανεστέρους χαὶ νοητοὺς δεδη- 
μιουργήσθαι θεούς, lle οὖν αἰώνιον τὸ ἐν χρόνῳ 


ἴοια solveret ,. mortem guslavit. secundum car- D παρενεχθὲν xal χεχινηµένον εἷς Ὑένεσιν, ὑποπίπτον 


nem 15, Ogomodo enim a morte vinceretur , qui 
multos alios ad vitam revocavit? Aduirabili quippe 
consilic earnem sibi per unionem  dispensativam 
unitam commercium habere cum morte passus 
est. Rursus autem excitatus est ad vitam, mor- 
temque calcavit !*, ut in illo et primo prona quo- 
que esset ac facilis hominum generi mortis οἱ 
corruptionis victoria. ldcirco enim nuncupatus est 
primogenitus ex mortuis **, et primitia dormien- 


— Hebr. n, 9. !?ibid. 14. ** Coloss. 1, 18. 


(1) Lege καταφθοραί et verte : An forte dii dea- 
que lascivientes necnon muliercularum e! puerorum 


δὲ χαὶ φθορᾷ χατά γε τοὺς ἑνόντας τῇ φύσει λόγους, 
εἴπερ ἐστὶν o0 κατεψευσμένον, ὡς ἅπαν τὸ Ev γενέσει, 
πάντη ὑποχέοιτο ἂν xal τῷ χαταφθείρεσθαι δεῖν ; 
Νεχρὸν δὲ Χριστὸν ὀνομάξει' xo θαυμαστὺν οὐδέν : 
πεπλάνηται γὰρ, xat τὸ σεπτὸν τῆς ἑνανθρωπήσεως 
οὐχ ὁρᾷ µυστήριον. OO γὰρ ἂν ἔφη νεκρὸν, τὸν ἐπὶ 
λύσει θανάτου, θανάτου γευσάµενον κατὰ cápxa. 
Ilo; γὰρ ἂν ἠττῷτο φθορᾶς , ὁ πολλοῖς ἑτέροις τὸ 
ἀναθιῶναι δούς; Ἐφῆχε μὲν γὰρ οἰχονομικῶς ὁμι- 


stupra cernentibus ea erunt adjumento non. inutili? 
CorELEBRIUS Monum. δεί. Gr., 1, 589. 





'. CONTRA JUL!ANOM 50. VI. 


802 


λῆσαι θανάτῳ τὴν γενοµένην αὐτοῦ σάρχα κατ ol- A ium **. Ut enim leatus Paulus ait τε Quemadmo- 


χείωσιν οἰκονομικήν * ἀνεδίω δὲ αὖ, xal πεπάτηχε 
τὴν φθορὰν, ἵν' àv αὐτῷ καὶ πρὠτῳ βάσιµόν τε xal 
εὐήλατον τῇ τοῦ ἀνθρώπου γἐνθιτο φύσει, καὶ τὸ 
δύνασθαι κατευμεγεθεῖν θανάτου καὶ φθορᾶς. Ὠνό- 
pescar Yvàp διὰ vovso πρωτότοχος kx νεχρῶν, xal 
ἀἁπαρχὴ τῶν κεχοιμηµένων. Ὡς γὰρ ὁ θεστέσιος 
Παῦλός φησιν « Ὥσπερ ἂν. τῷ ᾽Αδὰμ πάντες ἆπο- 
θνῄσχουσιν, οὕτω xal ἓν τῷ Χριστῷ πάντες ζωο- 
ποιηθήσονται. » "Hxsc vg μὴν εἰς τοῦτο ἀγνοίας καὶ 
τῆς ἑσχάτης ἀῤῥωστίας à νοῦς αὐτῷ, ὥστε xal ἐφ᾽ 
oi; fy αὐτῷ τὰς µεγίστας οῶν. διαθολῶν ἔσεσθαι 
προσδοχᾷν, αὑτοῖς δὴ τούτοις ἐπισεμνύνεσθαι. IIap- 
ipt γὰρ, qot, τὰ τῆς μητρὸς vv θεῶν µνστήρια, 
χαὶ ὁπλῶ τὸν Μάριον. Καλόν Ys: οὗ γὰρ Δαρδάνου 
τὸ ἄθυρμα. Τεθεσµοθέτηχεν αὑτὸς τὰς τῶν Κορυ- 
θάντων μανίας, xal τὰς ἓν ἄντροις τῆς Ἴδης σχο- 
τίους τελετὰς, xal ἀτελγῆ µνοτήρια. Καΐτοι πῶς οὗ 
πάντη t$ xai πάντως χαταπηµήνειεν ἂν τοὺς ἀχροω- 
pévouc, ἐξιτήλων γέµοντα καὶ ἀνοσίων διηγημάτων; 
Ἐπαρίθμει δὲ αὐτὸ τοῖς ix θεῶν ἀγαθοῖς , xai τὸ 
δεδόσθαι 'Ῥωμαίῖοις τὸν Μάριον, βἀσιλεύσαντα μὲν 
χατὰ χαιροὺς, δεισιδαιµονέστατον 6b xal ἁπηνῆ γε- 
γονότα, καὶ μὴν καὶ ἀγρίου φρονήµατος καθιγµένον 
εἰς τοῦτο, ὥστε τὸ εὖ τεθραμμένον αὐτῷ χόβριον, xal 
τὸ ὅτι μάλιστα τῶν φιλτάτων, ἐπίχαρί «s χαὶ γλυκὺ, 
τοῖς τῶν δαιµονίων ἑγκατασφάξαι βωμοῖς. Οὕτω γὰρ, 
οὕτω τιμᾶσθαι θέλοντας τοὺς ἀγαθοὺς ἡπίστατο 
θεοὺς, ἐπιγάνννσθαι δὲ τοῖς ἰδίοις θεραπουναῖς, τὰ 


dum in Adam omnes moriuntur, ita et iu Christo 
omnes vivificabuntur **. » Verumtamen eo iguora- 
tionis et extrema venit infirmitatis ejus mens, ut 
quas res summze Sibi vituperationi fore exspectare 
debuit, his ipsis maxime glorietur. Mitto enim, iu- 
quit, matris deorum mysteria, et Marium laudo. Prze- 
clarum sane, nec enim est Dasdani ludicrum. l1pse 
instituit Corybantum furores, et illa in [dze speluu- 
cis nocturna sacra et impudica mysteria. Qu: cum 
exsoletis et impiis narrationibus scateant, qui non 
prorsus auditores offendent? lllad vero inter den- 
rum munera reeenae, datum esse quoque Remnuis 
Marium, olim quidem eorum dominum, sed stper- 
stitiosum imprimis et crudelissimmn, eoque deduc- 
tüm immanis animi, ut bene moratam pueliulum , 
sibique jueundissimam, festivamque el suavem, ín 
demonum aris mactaverit. Bonos quippe deos hoe 
cultu veliementer affletr seiebat, iisque maxime cul- 
toribüs obleetari , qui ultrà omnem nequitiam pro. 
vecti nihil melius esse pularent quam pafentes 


]psos, suorum liberorum , quos maxime charos 


babebant, esse parricidas. Quapropter si Marium 
laudat ac miratur, eos in crimen vocet, qui eadem 
eum ipso facere nolint ; adoratoribus deorum, quos 
gentibus ac civitatibns przesse dicit, persuadeat 
sobolem appetere, non ut ad foeum sibi liberi pap- 
pent, et in natos natorum sibl genus excrescat, sed 
ut eorum cruore mitissimos deos placent 1968 


παντὸς ἀπέχεινα xaxoU φρονεῖν ἠρημόνοις, ὡς οὐδὲν { ( hze sunt enim forsan Ipsis eximize victimz), ac 


ἡγεῖσθαι τὸ ἄμεινον τοῦ καὶ αὐτοὺς τοὺς Ίβχάντας 
τῶν ἰδίων φιλτάτων γένεσθαι φονευτάς. θὐκοῦν εἰ 
τὸν Μάριον ἐπαινεῖ καὶ τεθαύμακεν, àv αἰτίᾳ ποιεί- 
σθω τοὺς μὴ τὰ loa ὁδρᾷν ἑλομένους αὐτῷ.' ἀναχει- 
θέτω τοὺς cv ἐθναρχῶν x«l πολιούχων προσχυνη- 
πὰς, τέχνων ἐφίεσθαι γονῆς , οὐχ ἵνα παππάζοιεν 
πατὰ τὴν ἑστίαν. αὐφῶν ol γεγενηµόνοι, xai εἰς 
παῖδας παίδων ἀχτείνηται τὸ γένος αὐτοῖς, ἀλλ' ἵνα 
τοῖς αὐτῶν αἴμασν τοὺς ἡμερωτάτονς καταθέλγωσι 
θεούς" ταῦτα γὰρ ἴσωρ αὐτνοῖς τὰ τῶν θυμάτων 
ἐξαίρετα * καὶ ἀπηλλάχθω γραφῆς, wot εἰ γἐνοιτό τις 
τῶν δαυτοῦ τέκνων σφαχεὺς. Ἐπειδὴ δὲ τὸν οοιοῦτον 
ἀτίθασσόν «ει xai ἁγριόθυμον, καὶ θηρίων αὐτῶν 
ἀπηνέστερον qain ἂν, οἶμαι, οὓς, καὶ µάλα εἰχότως, 


si quis liberorum snorum parricida fuerit, culpe 
immunis esto. Quem cum nemo non efferatis et 
cruentis moribus, et feris ipsis crudeliorei jure di- 
cturus slt, cumque eum^ ipsa communis nature 
lex extrem: impietatis οἱ crudelitatis condemnet ; 
cur demun) suspicit, ac munus deorum eximiuim 
esse contendit eum, guem si quis imitandum sibi 
proposuerit, implus et invisus futurus sit omnibns 
hominibus ? lloccine, quxso, deorum inunus est, aut 
nos forssn iis qux dixit astipulari decct? Dignum 
enim illis xenium est, ac suis mutuo largiuntur quz 
ipsi habent in pretio. At non solum ab ipsis datum 
esse Marium, sed preterea falsarum divinationum 
genera reperta esse, scribit in hunc modum : 


xat μὴν καὶ αὐτὸς ὁ xotvbg τῆς φύφεως γράφεται νόµος, de ἐπὶ πᾶν ὠμότητος χαὶ ,ἀνοσίου ἰγμένον, 


ἀνθ) ὅτου «εθαύµαχε, xai δῶρον εἶναί φησι τῶν 


θεῶν τὸ ἑξαίρετον, ὃν εἴπερ τις ἕλοιτο ζηλοῦν, 


ἀνόσιος ἔσται xaX ἀπεχθὴς ἀνθρώπῳ παντί; Τοῦτο θεῶν, εἰπέ pot, τὸ δῶρον, 1) τάχα που χαὶ συναινεῖν 
ἄξιον οἷς ἔφη; Ἐοιχὸς γὰρ αὐτοῖς τὸ ξένιον, καὶ χαρίδονται τοῖς σφετέροις, ἃ xal τιμᾷν ἑγνώχασι, 
Καὶ γοῦν οὐχὶ µόνον παρ) αὐτῶν δεδόσθαι φησὶ τὸν Μάριον, ἀλλὰ γὰρ ἔτι πρὸς τούτῳ καὶ τοὺς τῶν 


ψευδομαντειῶν ἀνευρησθαι τρόπους. Γράφει δὲ ὧδε 
ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 

Τὸ γὰρ ix θεῶν εἰς ἀνθρώπους ἀφιχνούμενον 
πνεῦμα , σπανιάχις μὲν χαὶ ἓν ὀλίγοις γίνεται, xal 
οὔτε πάντα ἄνδρα τούτου µετασχεῖν ῥάδιον, οὔτε ἐν 
παντὶ χαιρῷ. Ἱαύτῃ τοι xai τὸ παρ᾽ Ἑδθραίοις ἁπ- 
έλιπεν, οὐκοῦν οὐδδ παρ᾽ Αἰγυπτίοις εἰς τοῦτο σώ- 


511 01, Χν, 90. **ibid. 23. 


D JULIANUS. 


Divious enim ille afflütus qui homines invadit, 
raro sane et in paucis (iL; »eq quilibet ejus parii- 
ceps facile esse potest, nec quovis tempere. Pro- 
inde cessavit apud Hebroaos., nec spud AEgyptios 
item perdurat adhuc. Sed videntur quidem genuina 


803 


S. CYNLLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


804 


oracula ceaere témporum conversionibus. Quod A ζεται. Φαίνεται δὲ καὶ τὰ αὐτοφυῆ χρηστήρια ταῖς 


eum bominum amans Jupiter dominus ac parens 
noster animadvertisset, ne omni prorsus societate 
eum diis privaremur, dedit nobis sanctarum ar- 
tium observationem, per quam ad necessarios usus 
sufliciens nobis auxilium suppeteret. 


CYRILLUS. 


Afflatum divinum hic appellat falsorum vatom 
instinctum, qui divinum furorem ac fotidicam vim 
pr se ferre solebant , ut mendacium suum facile 
venditarent. Plurimi vero hi erant, eL mulüplex 
imposturz modus. Alii eniin avium inspectione, alii 
ex igne, alii e farinis vaticinabantur,. Adde his 
haruspices , et qui victimarum nidorem in aera 
erumpentem curiose scrutabantur. Erant et qui 
mortuorum umbras evocarent, ventriloqui, et pro- 
digiorum interpretes. In his igitur aíflatum diabo- 
licum cessasse ait. Qus verba laudo quidem et 
3pprobo : verumtamen causam ignoravit, cur ces- 
sarit mendacium, et genuina, ut ipseait, oracula 
siluerint. Postquam enim mundo Christus illuxit, 
199 concussa est omnis illa daemoniorum tyran- 
nis, et, velut scena qu:edam puerilibus crepundiis 
Scatens, soluta fraus est, ac impurissiini exaecran- 
dique damones inferorum portis coerciti fuerunt, 
licet olim terram, qux sub sole est, pervagati. Ve- 
rum quo pacto nativa oracula temporum conversio- 
nibus obnoxia siluisse dicit? Nam si quis omnino 
vere Deus majoribus nostris futura premonstrare 
susceperit, quomodo sic temporibus cedit, ut angu- 
stior ejus cognitio sit quam antea? At quomodo 
ziernos illos Julianus asserit, eum et terapore in- 
feriores sint, et tantum non veterascant, ita uL a 
nostra couditione parum discrepent ? Quoniam igi- 
tur ait : Oracula siluerunt, ac forte conscnescens 
Pythius delirat, nec amplius versutiarum modos 


novit quibus fraudes necist; dedit nobis Jupiter 


sanctarum artium ope cogbitionem et auxilium. 
Quid agis, Juliane ? sanotas et sacras artes appellas 
exsecranda vaticinia et magorum prestigias, et 
decere mortales ut eas perficere norint? llas in 
subsidium datas hominibus ais, et tanquam ab Jove 


τῶν χρόνων εἴχοντα Ἱεριόδοις. "O δὴ φιλάνθρωπος 
ἡμῶν δεσπότης xaX πατῃρ Ζεὺς ἐννοῇσας, ὡς ἂν μὴ 
παντάπασι τῆς πρὸς τοὺς θεοὺς ἀποστερηθῶμεν 

"κοινωνίας, δέδωχεν ἡμῖν διὰ τῶν ἱερῶν τεχνῶν ἐπί- 
σχεψιν, ὑφ᾽ fic πρὸς τὰς χρείας EGopev τὴν ἆπο- 
χρῶσαν βοήθειαν. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ, 


Πνεῦμα μὲν οὖν ix θεῶν ἐνθάδε το τῶν Ψευδο- 
μάντεών φησιν" ἔθος γὰρ Tjv αὐτοῖς ὑποπλάττεσθαι 
τὸ ἐνθουσιᾷν, καὶ olov &v χατοχῇ μαντιχοῦ γεγονό- 
τας ὁρᾶσθαι πνεύματος , ἵν' ἔχοι τὸ φεῦδος τὸ εὖπα- 
ῥάδε[ι]κτον. Πλεῖότοι δὲ οὗτοι, xai πολυειδἠς fjv αὖ- 
τοῖς τῆς γοητείας ὁ τρόπος. Οἱ μὲν γὰρ σαν οἰω- 


B νοσχόποι καὶ ἑμπυρομάντεις: οἱ δὲ xal ἀλφιτομάν- 


τεις καὶ πρὀς γε τούτοις, ἡπατοσχόποι, xal τοὺς 
kx τῶν θυσιῶν εἰς ἀέρα διάττοντας πολυπραγµο- 
νοῦντες καπνούς * οἱ δὲ, xal νεχνοµάντεις, ἐγγαστρί- 
μυθοι, καὶ τερατοσκόποι. Τὸ ἐν τούτοις οὖν ἄρα 
πνεῦμα διαδολικὸν ἐχλελοιπέναι φησί. Καὶ ἐπαινῶ 
yt τοὺς λόγους ' πλὴν ἠγνόηκε τὴν αἰτίαν τοῦ χαὶ 
ἀπραχτῆσαι τὸ ψεῦδος, ἀποσιγῆσαι δὲ, xaÜ& φησιν 
αὐτὸς, αὐτοφυῆ χρηστήρια. Ἐπειδὴ γὰρ ἑἐπέλαμψε 
τῷ κόσμῳ Χριστὸς , χατεδονῄηθη πᾶσα ἡ τυραννὶς 
τῶν δαιµονίων, xaX οἷά τις σχηνὴ μειραχειωδῶν 
ἀθυρμάτων ἔμπλεως ἡ ἁπάτη Mutat, xal ταῖς τοῦ 
ᾷδου πύλαις Υεγόνασι κάτοχοι, χαίτοι πάλαι τὴν ὑφ' 
ἡλίῳ πλανῄσαντες οἱ παμθέἐδηλοί τε xaX ἁλιτήρια 
δαίμονες, πλὴν ἐχεῖνο φραζέτω. Τίνα δὴ τρόπον τὰ 
αὐτοφνῆ χρηστήρια ταῖς τῶν χρόνων εἴχοντα περι- 
όδοις σιγῆσαί φησι; Καΐτοι πῶς, εἴπερ τις ἦν ὅλως 
ἀληθῶς θεὸς ὁ τὰ ἑσόμενα τοῖς πάλαι χατασημαίνειν 
ἐπιχειρῶν, ἡττᾶται χκαιρῶν, ἐπὶ τὸ μεῖον, ἢ πρὶν, 
χατενηνεγµένης τάχα Tou τῆς ἐν αὐτῷ γνώσεως ; 
Εἶτα πῶς αἰωνίους αὐτοὺς elvat quot, χαἰτοι χατόπιν 
ἰόντας χρόνου, xai μονονουχὶ παλαίωσιν ὑπομένοντας, 


. ὡς τῶν καθ’ ἡμᾶς ὀλίγῳ διενεγκεῖν; Ἐπειδὴ τοίνυν 


qnot, Σεσιγήχασι τὰ χρηστήρια, xal τάχα που T6- 
γηραχὡς ὁ Ἠύθιος, ἔξω βέδηχε φρενὸς, χαὶ τῶν εἰς 
ἁπάτην φευσµάτων οὐκ οἶδεν ἔτι τρόπους, δέδωχεν 
ἡμῖν ὁ Ζεὺς τὴν διὰ τῶν ἱερῶν τεχνῶν ἐπίσχεψιν καὶ 
ἐπιχουρίαν. Τί δρᾶς, à vsvvale ; Τέχνας ἄρα σεπτάς 
τε xai ἱερὰς τὰς ἑπαράτους φευδοµαντείας, xal µέν- 


profectum utilissimum auxilium? Recte quidem, p τοι χαὶ Υοητείας εἶναι he, καὶ πρὸς χαλοῦ Υενέσθαι 


amice : oportebat enim tuum regem ac parentem 
tam turpiter esse liberalem, ut ea dare videretur 
que a constitutis legibus discrepant, quo si quis 
exercuerit, aut si forte patrantibus aliis duntaxat 
Jgnoverit, extremo supplicio dignus sit. Quod au- 
tein. ait, apud Hebreos ipsos propheticum spiritum 
defecisse, respondemus, Christum (nem legis ac 
prophetarum fuisse. Omnes enim quotquot olim 
fuerunt sancti, et rerum futurarum prescii, immissa 
a Deo per sanctum Spiritum cognitione, Christi 
myiterium proclamarunt. Posteaquam autem adve- 
nit ipse, ac mortalibus apparuit, cessavit quidem 
prophetie veteris gratia, Deus autem nunc quoque 
sanclis pro sua voluntate inspirat futura, e! ip san- 


τοῖς ἐπὶ γῆς τὸ εἰδέναι περαίνειν αὐτάς; Ταύτας 
πρὸς ἐπιχουρίαν ἀνθρώποις δεδόαθαι φὴς, ἦχειν τε 
αὑτοῖς τὸ δῶρον ὡς Ex Διὸς ἐπικούρημα χρειωδέστα- 
τον; ὈΟρθῶς γε, à «dv* ἔδει γὰρ, ἔδει τὸν σὺν πα- 
τέρα xal βασιλέαὶ ταῖς οὕτως αἰσχραῖς χεχρῆσθαι 
φιλοτιµίαις, ἵνα φαίνηται διδοὺς ἃ καὶ τοῖς καθ- 
εστηκόσιν ἀπῴδει νόµοις , xal ταῖς ἑσχάταις ἑνόχους 
δίχαις ἁποφήνειαν ἂν τοὺς ἐξησκηχότας, f| τάχα που 
καὶ µόνον ἑτέροις ταντὶ πεπραχόσι συνεγνωχότας, 
Ἐπειδὴ δέ φησι: καὶ παρ αὑτοῖς τοῖς Ἑδραίοις τὸ 
προφητικὸν ἐχλελοιπέναι πνεῦμα, φαμὲν, ὅτι τέλος 
νόµου xai προφητῶν γέγονεν ὁ Χριστός. "Απαντες 
μὲν γὰρ οἱ κατὰ χαιροὺς Υεγονότες ἅγιοι, xai τῶν 
ἑσομένων λαδόντες τὴν γνῶσι», ἑνέντος αὐτοῖς τοῦ 





806 


CONTRA JULIANUM LIB. VI. 


. 80b 


Θεοῦ διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματης, τὸ Χριστοῦ µυστήριον A ctis animabus habitat. Quamobrem ne dicat Spiri» 


προανακεχράγεσαν. Ἐπειδὴ δὲ παρῆλθεν εἰς μέσον 
αὑτὸς, ἐπέφανέ τα τοῖς ἐπὶ γῆς, Ἀρέμησε μὲν τῆς 
ἀρχαίας προφητείας ἡ χάρις ' ἐνηχεῖ δὲ καὶ νῦν τοῖς 


tam defecisse, sed nos in novitatem gratizx transla- 
tos, Porro quasi ipsi superior oratio probetur, 


aliam adjungit et ait : 


ἁγίοις θεὺς χατὰ τὸ αὐτῷ δοχοῦν τὰ ἑπόμενα, xal φυχαῖς ὁσίαις ἑναυλίξεται. Οὐχοῦν μὴ ἐχλελοιπέναι 
λεγέτω τὸ πνεῦμα, ἀλλ) εἰς χαινότητα χάριτος µετοιχισθῆναι τὰ καθ’ ἡμᾶς. Ὡς δὲ ἐν τοῖς ἤδη φθάσασιν 
εὑδοχιμοῦντος αὐτῷ τοῦ λόγου, προσεπιφέρει xal ἕτερον xal φησιν ᾿ 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


Ἔλαθέ µε μικροῦ τὸ µέγιστον τῶν Ἡλίου xai 
Διὸς δώρων. Εἰχότως δὲ αὐτὸ ἐφύλαξα iv τῷ τέλει. 
Καὶ γὰρ οὐκ ἴδιόν ἐστιν ἡμῶν µόνον, ἀἁλλ᾽, οἶμαι, 
κοινὸν πρὸς Ἕλληνας, τοὺς ἡμετέρους συγγενεῖς. Ὁ 
γὰρ Ζεὺς, ἐν μὲν τοῖς νοητοῖς ἐξ ἑαυτοῦ τὸν ΄Ασχλη- 
πιὸν ἐγέννῃσεν εἰς δὲ τὴν γῆν διὰ τῆς Ἡλίου Υο- 


νίµου ζωῆς ἐξέφηνεν. Οὗτος ἐπὶ γῆς ἐξ οὐρανοῦ p 


φοιησάµενος πρό»δον, ἑνοειδῶς μὲν ἓν ἀνθρώπου 
μορφῇ περὶ τὴν Ἐπίδαυρον ἑφάνη. Πληθυνόμενος δὲ 
ἐντεῦθεν ταῖς προόδοις, ἐπὶ πᾶσαν ὤὥρεξε τὴν γῆν 
τὴν σωτῄριον ἑαυτοῦ δεξιάν. "ΗἨλθεν εἰς Πέργαμον, 
εἰς Ἰωνίαν, εἰς Τάραντα μετὰ ταῦθ᾽, ὕστερον ἦλθεν 
slg την Ῥώμην. ὌὭχετο εἰς Κῶ, ἐνθένδε εἰς Αἰγάς. 
Ἐἶτα πανταχοῦ γῆς ἐστι xat θαλάσσης ^ οὗ καθ) 
ἕκαστον ἡμῶν ἐπιφοιτᾷ, xat ὅμως ἐπανορθοῦται qu- 
χὰς πλημμελῶς διαχειµένας, καὶ τὰ σώματα ἀσθενῶς 
ἔχοντα. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Σοδαρεύεται μὲν οὗν, Aug ἐχφῦναι λέγων τὸν 
Ἀσχληπιὸν ἓν τοῖς νοητοῖς, ὤφθαί γε μὴν £v ἀνθρώ- 
που µορφῇ. Ὁ γάρ τοι παρὰ πᾶσι λόγος, Ex Κορωνίδος 
αὐτὸν καὶ ᾽Απόλλωνος γενέσθαι βούλεται:, µεμοιχευ- 
µένης, χατὰ xb εἰχὸς, παρά του τῶν ἱερ[έων τ]ῶν ἐν 
Απόλλωνος ἱερῷ. Οὐτοσὶ δὲ σεμνόν τι xat µέγα περὶ 
αὐτοῦ καὶ φρονεῖ xai λέγει, φευδοεπὴς ὧν às * xal- 
τοι τοῖς Ἑλλήνων λογάσι πλεῖστά τε ὅσα xol ἀπηχη 
γέγραπται περὶ αὐτοῦ. "Ante μὲν γὰρ ὁ Αἰγύπτιος, 
οὐχ ἄσημος τῶν αὐτόθι τεμενιτῶν γεγενῆσθαι λέγε- 
ται, xal τῆς χαλουµένης φυσιχῆς φιλοσοφίας συν- 
ειλοχέναι τὴν ἐπιστήμην  τουτονὶ xal πρῶτόν φασι 
τὴν ἰατρικὴν εὐτεχνίαν µεταχειρίσασθαί τε xat &v- 
ευρεῖν ἄμεινον, Ἡ ol πρὸ αὐτοῦ γεγονότες * παρα- 
δοῦναι δὲ xal ᾽Ασχληπιῷ, ὃς ἐπείπερ τῆς τέχνης 
γέγονεν àv. χαλῷ , οὐχέτι ταῖς Αἰγυπτίων πόλεσιν 
ἐμφιλοχωρεῖν ἠνέσχετο, ἀλλὰ γὰρ ἑρασιχρήματός τε 
ὑπάρχων, xai λημμάτων αἰσχρῶν ἑκτόπως ἠττώμε- 
νος, πᾶσαν, ὡς ἔπος εἰπεῖν, περιεφοίτησε χώραν, 
“ἑρανιζόμενος τὰ παρὰ πολλῶν, ὤνιόν τε προθεὶς 
τοῖς ἀλγοῦσι τὸ ἐπιτήδευμα. ᾿Αρθεὶς δὲ ὑπὸ τῆς 
τέχνης xat μέγα φρονῄσας ἐπ) αὐτῇ, χαὶ θεὸν ἑαυτὸν 
ὠνόμαζε, xal ἐκ νεχρῶν ἀναστῆσαί τινας δύνασθαι 
παραληρῶν ἐφαντάξετο. Ἡροσθαλὼν δὲ τοῖς Ἐπι- 
δαυρίοις, xal δόξαν ἁρπάσας oüx ἁγεννῆη παρ᾽ αὖ- 
τοῖς, τοῦ xai θεὸς εἶναί τις, βάλλεται χεραυνῷ, 
ποινἠν αὑτῷ τὴν πρεπωδεστάτην ἑπαφέντος Θεοῦ, 
χαὶ διὰ τοῦ παθεῖν ἐξελέγχοντος οὐδὲν ὄντα παντε- 
Aie, πλὴν ὅτι γῆν xal σποδόν. Ola δὲ περὶ αὐτοῦ 
φησιν ὁ μελοποιὸς Πίνδαρος, πῶς οὐκ ἄξιον ἰδεῖν (1); 


Q0) Pyth., Oda 3. 


200 JULIANUS. 


Pene me fugit Solis et Jovis donorum maximum. 
Nec abs re servatum est ad finem. Non enim nostri 
duntaxat proprium est, sed Graecis, ut arbitror, 
commune nostris gentilibus. Jupiter enim inter ea, 
que mente cernuntur, ex se genuit /Esculapium., 
]n terram autem per feeundi solis vitam editus est. 
Hic e colo in terram progressus hominis forma 
uniee quidem cirea Epidaurum apparuit. Inde lon- 
gius provectus in omnem terrarum orbem saluta- 
rem dexteram extendit. Pergama profectus peragra- 
vit Ioniam, inde Tarentum, ac postremo loma. 
Tum Co insulam et ZEgas petiit. Tandem ubique ter- 
rarum et maris est, nec ad unumquemque nostrum 
privatim commeat, sed ad omnes : verumtamen 
animos erigit vitiis deditos, et corpora infirmitate 
laborantia. | 


CYRILLUS. 


Triumphat igitur, cum ait JEsculapium, ab Jove 
prognatum inter ea qua mente cernuntur, tamen 
visum esse in hominis figura. Est igitur vulgata 
hec apud omnes oratio, ex Apolline οἱ Coronide 
prognatuim ab aliquo sacerdote in Apollinis templo, 
ut verisimile est, stuprata. Hic autem augustum 
nescio quid et magnum de ipso sentit ae loquitur, 
usque mendax, quamvis Grecorum principes plu- 
rima de illo absurda scripserint. Apis enim ZEgy- 
ptins, non obscurus inter eos, qui illic erant, tem- 
pli ministros, fuisse dicitur, et naturalis philoso- 
phis scientiam comprehendisse. Hunc primum aiunt 
artem medicam 2aggressum felicius tractasse et 
reperisse, quam anteriores , eamquo ZEsculapio 
tradidisse; qui cum artem apprime ealleret, non 
amplius in. ZEgyptiorum oppidis moiari sustinuit, 
sed mira pecuniz turpisve quzstus cupiditate victus, 


p omnem, ut verbo dicam, regionem peragravit, pe- 


cuniam corrogans, artemque venalem aegris propo- 
nens. Quare elatus ae fastu turgidus, et deum 
seipsum appellavit, et à mortuis quesdam excitandi 
sibi vim esse stulte est imaginatus. Appulsus au- 
tem Epidaurum, cum divinitatis gloriam sibi arri- 
puisset, fuhnine ictus est, Deo justam illi poenam 
immittente, 901 atque hoc facto declarante nihil 
prorsus illuni esse, quam terram ac pulverem. Ca- 
terum opere pretium est videre qux de illo canit 
vates lyricus ille Pindarus: 


807 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP. 808 


Pervertit illum quoque ingenti pretio 

Aurum, in manibus apparens : 

Quare manibus Saturnius 

Jaculetus per amborum pectora, respiratiouem 

Statim ademit. ardensque. fulmen irruens immisit 
[mortem. 


Quinetiam Euripides tragicms his vocibus usum 
Apollinem ait : 


Jupiter enim in causa. est, qui filium meum 
4Esculapium occidit, pectoribus injecta flamma. 


Qui ergo maximum et eximium Jovis ac Solis do- 
num, ut vocat Julianus, igne comburebat Deus, is 
cujus equitate res humans ponderantur, ei pro 
digeitote cuique pramia forsan, aut ρω decer- 
nuniur? Sed medicina γι profuit, iaquit. Num 
ergo deos idcirco eliam renuptiabimus, qui hanc 


Ἔτραπε xáxsivoy ἀγάνοριμι- 
σθῷ χρυσὺς, ἐν χερσὶ φανεὶς, 
Χερσὶ δ' Κρονίων 
PL δι ἀμφοῖν ἁμανοὰν 
Zrépru* χαθεεᾖεν 
Ὠχέως, ἄθων δὲ κεραυνὸς ὀπέσκηψε µόρο». 
Καὶ μὴν xai ὁ Τραγῳδὸς Εὐριπίδης εἰπεῖν τὸν΄ 
Απόλλω διατείνεται: 
Ζεὺς γὰρ κατακτὰς παῖδα τὸν ἐμὸν αἵτιος 
Ἀσκ.ληπιὸν, στέρνοισικ ἆμδαὼν φ.Ίόγα. 


Εἶτα πῶς τὸ µέγιστον. καὶ ἐξαίρετον τῶν Διὸς xol 
Ἡλίου δώρων, xa0& φησιν αὐτὸς, πυρὶ κατεπίµπρη 
θεὺς , χαΐτοι ψήφῳ διχαίᾳ ταλαντεύων τὰ ἀνθρώ- 
πινα, ἀναλόγως ἂὲ xol εἰχότως τοῖς ἑκάστου τρόποις 
διανέµειν εἰδὼς, ἢ γέρα τυχὸν, f δίχας; ᾽Αλλὰ γὰρ 
ὤνησε τὸν βίον, φησὶν, ἰατριχῇ. Αρ) οὖν διὰ τοῦτο 


artem apprime calluerunt ? Atqui videre licet alias B xai θεοὺς ἄξιον ἀνειπεῖν τοὺς Υεγονότας αὐτῆς ἓν 


scientias, εἰ ariee quoque illiberajes, non frustra 
reperias, imo rebus humanis longe utilissimag. 
Nunquid igitur iis, qui aut illas. principio colue- 
Tunt, ant certe in qualibel prz coteris excellue- 
runt, divinitatis honorem tribuemus? Si ergo divi- 
num quidpiam egit fllius Coronidis; si, effossis 
oculis, lumen ezeeis indidil; si mortuos ad. vitam 
redire jussit; οἱ claudis officium gradiendi resti- 
tuit et reetis pedibus domum l:xtos rewerti mon- 
davit, hoc obtineat a nobis, ut illum suspiciamus. 
Sin autem in curandis zgris nonnullis clarus eva- 
sit, laudetur quidem ipse quod medicam peritiam 
optime tractaverit, non tamen proinde contemnat 
ilud : Nosce teipsum. Avarum igitur ac superbum 


medicum deum fecit hie vir optimus, et in eo rur- € 


sus elato certe arrogantique supercilio ita loquitur : 
τον τοίνυν xal ἁλαζόνα τεθεοποίηκεν ἱατρὸν ὁ 
ὀφρὺν ἐπ᾽ αὐτῷ δὴ πάλιν οὕτω φησί" 

JULIANUS. 


Quid vero tale datum a Deo gloriantur Hebrsi, 
ad quos a nobis vos transfugisse persuagum, est 
liorum igitur sermonibus si aures przbuissetis , 
non iufelici loco prorsus essetis, sed deterius qui- 
dem quam antea, cum inter nes versamini, levia 
tamen sustineretis ac tolerabilia. Upum enim. pro. 
multis diis non bominem, imo. multos potius infe- 
'ices homines coleretis. $909 Et dura quidem ac 
aspera lege et agresti barbarie plega, pro fenilibus 
πο benignis vestris utentes, ip. czateria quidem ἀο- 
teriores esselis, sed quod ad cultus auinet, san- 
cliores atque puriores. Nunc autem vobis idem 
quod hirudinibus contigit : corruptissimum  san- 
guinem inde trabitis, puriorem. relinquitig. 


CYRILLUS. 


, Plurima sane Hebrzis przstabilia nec poenitenda 
ab universi rectore Deo data, esse, quilibet facile 
demonstraverit : verumtamen nibil tale esse, quale 
se ab Sole et Jove suscepisse gloriantur, qui a, 
veritate recesserunt. Oportebat eos certe, quos ur- 
bium gentiumque principes ac rectores ipsi vo- 
cant, demones nempe, suis exsecrationibus con- 
sentanea dona largiri. Universi autem rectorem ac 


καλῷς Kaívos xal τὰς ἑτέρας τῶν ἐπιστημῶν, xal 
τέχνας δὲ Bavavatxác ο µάτην ἐδευρημένας, χρειω- 
δεστάτας δὲ μᾶλλον τοῖς ἀνὰ τόνὸς τὸν βίον, χατα- 
θρήσαι τις ἄν. "Ap' οὖν τοὺς ἐπιτηδεύσαντας idv 
ἀρχαῖς, Ίγουν ἐν ἑχάστῃ διαπρεπεστέραν παρὰ τοὺς 
ἄλλους λαχόντας τὴν δόξαν, τῇ τῆς θεότητος cud 
στεφανώσοµεν; El μὲν οὖν εἴργασταί τι τῶν θεοπρε- 
πῶν ὁ Κορωνίδος Yióc * εἰ τυφλοῖς ὀμμάτων ἑῤῥνη- 
Χότων ἑνῆχε τὸ φῶς » εἰ παλινδρομεῖν ἐχέλευσε τοῖς 
τεθνεῶσιν εἰς ζωήν: εἰ τοὺς v πηρώσει σχελῶν, ἀρτί- 
ποδας ἀποφήνας, οἴκαδε. χαίροντας ἰέναι προστέταχε - 
καταπλουτείτω xal πρὸς ἡμῶν τὸ χρῆναι θαυμάζε- 
σθαι. Ei δὲ γέγονεν εὐδόχιμος περέ τινας τῶν ἡῤῥω- 
στηχότων, ἐπαινείαθω μὲν xal αὐτὸς ὡς ἄριστα 
μετελθὼν τῆς ἰατρικῆς ἐμπειρίας τὸ χρημα. Mà 
μὴν ἔτι καὶ ἀτιμαζέτω τὸ, Γκῶθι σαυτέν. Φιλόπλου- 


πανάριστος οὐτοαὶ, xal δὴ καὶ ἀγέρωχον ἀνασπάσας 


ΙΟΥΔΗΝΟΣ. 

Τί δὲ τοιοῦτον 'Ἑδραῖοι καυχῶνται παρὰ τοῦ θεοῦ 
δεδόσθαν, πρὸς οὓς ὑμεῖς ἀφ' ἡμῶν αὑτομολήσαντες 
πείθεσθε; Ki τοῖς ἐχείνων γοῦν προσείχετε λέγοις, 
xal οὗ παντάπασιν ἐπεγράφητε δυστυχῶς, ἀλλὰ 
χεῖρον μὲν ἢ πρότερον, ὁπότε σὺν ἡμῖν ἥτε: οἰστὰ 
δὲ ὅμως πεπόνθειτε ἂν καὶ Κρορητά. "Eva γὰρ ἀντὶ 
πολλῶν ἐσέδεσθε ἂν οὐκ ἄνθρωπον, μᾶλλον xal πολ- 
λοὺς ἀνθρώπους δυστυχεῖς. Καὶ γόμῳ σχληρῷ μὲν 
καὶ τραχεῖ, καὶ πολὺ τὸ ἄγριον ἔχοντι xal βάρδαρον, 
ἀντὶ τῶν παρ᾽ ἡμῖν ἐπιειχῶν xat φιλανθρώπων χρώ- 
μενοι, τὰ μὲν ἄλλα χείρονες ἂν fixe, ἁγνότεροι δὲ 
καὶ χαθαρώτεροι τὰς ἁγιστείας νῦν δὲ ὑμῖν συµόθέ- 
6ηχεν ὥσπερ ταῖς βδἐλλαις, τὸ χείριστον ἕλχειν αἷμα 
ἐχεῖθεν, ἀφεῖναι δὲ τὸ χαθαρώτερον. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Πλεῖστα μὲν οὖν ὅσα καὶ ἀβιάληπια τὰ τοῖς 
Ἑδραίαις δεδωρηµένα, xal ἅπερ ἀγάσαιτά εις xot 
µάλα ἓν δίκῃ, παρὰ τοῦ τῶν. ὅλων κατεξωυσιάζοντος 
Θεοῦ, καταδείξαι τις ἄν. Τοιοῦτό, Υ μὴν οὐδὲν, 
ὁποῖον σφᾶς αὐτοὺς αὐχοῦσι λαδαῖν παρά τε Ἡλίον 
Xa Διὸς οἱ τῆς ἀληθείας ἀποφριτήσαντες. Ἔδει γὰρ, 
ἔδει, οὓς μὲν αὗτοί qat πολιούχους τε xal ἐθνάρχας 
θεοὺς, τοι δαίμονας, τὰ ταῖς ἑαντῶν βδελυρίαις 








CONTRA JULIANUM LIB. VI. 


ἑοιχότα χαρίζεσθαι, τὸν δὲ ve τῶν ὅλων χρατοῦντα A moderstorem, qui natura ac veritate Deus est, sug 


zai βἀσιλεύοντά, φύσει τε xài ἀληθῶς ὄντα θεὸν, 
τὸὺς τὰ αὐτοῦ σἐδοντὰς χράτηι xai olov Υνησίους 
ὑπασπιστὰς, ἀχεδτας φυχῶν καὶ ὀωμάτων χεέροτο- 
νῆσαι τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς, "Hay ἐχεῖνον τὸν θεσ6ἰ- 
«τν, Ἐλιάσαῖον, τοὺς Goog, ob κατ ἐχεῖνο 
χαιροῦ διαπρεπεστάτην ἐν ἀρεταῖς τν δόξαν 
ἀπεχληρώσαντν. τοὺς χκάιὰ Χριοτὸν γεχονότας, 
Ηέτρον δὴ λέγω, xaX Ἰωάννην, xai τοὺς ἑτέρους, 
ὧν χαὶ µόναι τῶν σωμάτων di σχιαὶ τοῖς ἁῤῥωστόῦσιε 
ἐπήρχέεσαν εἰς ἁπότριψιν τοῦ χαχοῦ * «by ἔχχριτον 
Παῦλον, τοὺς μετ αὐτὸν γεχονότας, χαὶ παρῄσω 
μὲν τοὺς καθ ἕχαστόν λέγειν. Ἔξεστι δὲ xai εἰς 
δεῦρο τοῖς βουλοµένοις ὁρᾶν ἄνδρας σεπτοὺς xoi 
ἁγίους Ev δυνάµει Χριστοῦ διὰ τοῦ ἁγίου Ἠνεύματος 


πονηροῖς ἐπιτιμῶντας δἀίµοσιν, xot οὓς ἐχεῖνοι B 


θεοὺς καὶ σωτῆρας εἶναι πιστεύουσι, τῇ τῆς προσ- 
ευχῆς δυνάμει συντρίδοντας, καὶ τῇ τῆς χειρὸς ἀφῇ 
χαταιχίζοντας, xal μὴν xal ποικίλων ἀῤῥωστημάτων 
ἐλευθεροῦν ἰσχύοντας τοὺς ἐνισχημένους. Ἐπειδὴ 
δὲ τοῖς τοῦ φεύδους χατεγνωχόσι χἀὶ τῆς Ἑλλήνων 
ἁπάτης μονονουχὶ καταχεκρἀγόσι xal ἀνθῃρημένοις 
ἐμφρόνως τὸ ἀληθὲς, ἑπεγνωχόσι δὲ τὸν φύσει 6εὸν 
καὶ τὸν ὅλων Δημιουργὸν, ἐπιφύεται λέγων, ὅτι Τοῖς 
Χριστιαῶν προσεσχηκότες Aóyote ἡπάτησθε - 
xal οὐχ Éya μὲν ἔτι σέδεσθε θεὺν, ἄνθρωπον δὲ 
μᾶ.-11ον «nl πὸ.1Ίοὺέ ἑεέρους δνστευχεῖς, καὶ νόμῳ 
cx ipo καὶ ἁγρίῳ καὶ βἀρδάρῳ κατεζυγµένους" 
ἀναγχαῖον oit xal πρός γε ταυτὶ τοὺς ἐπικουρεῖν 
ΓΦχύοντας ἀνταναστῆσαι λόγους. "Ανθρωπον μὲν οὖν 
ὀνομάξει Χριφτόν' πολλοὺς δὲ καὶ δυότυχεῖς τοὺς 
ἁγίους μάρτυρας, οὓς καὶ ὑπὺ νόµῳ φησὶ γενέσθαι 
σαλήρῷ, διάτοι τὸ φάναι τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν 
τὸν Χριστόν ΄ « Mi φοθεῖσθε ἀπὸ τῶν ἁποχτέινόντων 
τὸ σὤμα, τὴν δὲ φυχῆν μὴ δυναµένων ἀποκτεῖναι" 
φοδήθητε δὲ μᾶλλον τὸν δυνάµενον ψυχὴν xal apa 
ἀπολέσαι ἐν Υέέννῃ. » Ἡμεῖς δὲ, ὦ κράτιστε, φαίη- 
μὲν ἂν, οὐχ, ὡς δὺ νενόµιχας, τεθεοποιήχαµεν ἄνθρω- 
ποὺ, καὶ τὸν obx ὄνία φύσει Θεὺν ἀξιοῦμεν προσ- 
κονεῖύ, αὐτὸν δὲ δῇ μᾶλλον τὸν Ex Θεοῦ πρὸσπεφηνότα: 
Λόγον, τὸν δι οὗ τὰ πάντα παρχθη πρὸς ὕπαρξιν, 
διαδῶΦαι xplvavea τὸ ἀνθρώπινον γένος, σαρχωθΏναί 
τε xai Σνανθρωπῆσὰί φαμεν, xal προελθεῖν ὡς 
ἄνθρωπόν ix τῆς ἁγίας Παρθένου, ἵν', ἐπειδήπερ 
ἁπιρόσθλητός «ἐ ἐστι καὶ xat' οὐδένα τρόπον οἰστὴ, 
μᾶλλὸν δὲ χαὶ ἄποπίος παντελῶς f) θεία τε καὶ 
ἀπόῤῥητος αὑτοῦ δόξα, χρόνους τινὰς ὡρισμένους, 
ὡς el; ἐξ ἡμῶν, καθὸ πέφηνεν ἄνθρωπος, οἰκονομικῶς 
συνδιαιἑώµενος τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς, τίς μὲν ὁ φύσει 
xai μόνος τῶν ὅλων ἐστὶ θεὺς, ἀναπείσῃ φρονεῖν, 
ἀρετῆς δὲ ἀπάσης ἀποφήνας ἐπιστήμονας, ἑαυτῷ 
συνάψῃ δι’ ἁγιασμοῦ, καταργήσας πᾶσαν ἀρχὴν xal 
πᾶσαν ἐδουσίαν καὶ δύναμιν πονηρὰν, xal τῶν Ψευ- 
δωνύμων ἁπαλλάξας θεῶν. Οὐκοῦν οὐ, χαθάπερ οἴει 
Xal λέχεις xal φρονεῖν ἀξιοῖς, ἀνθρωπολατρία τὸ 
χρημά πὀθεν * ἄνθρωπον δὲ πεφηνότα τὸν τοῦ Bob 
Λόγον ἀπιγινώσχοντες πρόσιµεν ὡς Θεῷ, χαθὸ xal 


** Mattb. x, 928. 
PATROL. GR. LXXVI. 


potentize cultores ac veluti nativos satellites curan- 
dis corporibus animisque mortalium praficere; 
Eliam illum Thesbiten, Eliseum, alios, qui tuu 
temporis illustri virtutum gloria floruerunt. Qui 
Christi tempore füerutrt, Petrum. dico et Joannem, 
aliosque, qui umbra sola corporum zgritudines 
sanabant : Paulum eximium, et qui post illum fue- 
runt, quos sigillatim non recensebo. Licet autem 
hodieque videre sanctos ac venerabiles viros in 
virtute Christi per Spiritum sanctum iinpuros dz- 
inas increpare, et quos illi deos ac servatores 
esse credunt, orationis virtute conterere, et manus 
contactu cruciate: quinetiam ea vi praeditos, ut 
variis egritudinibus oppressos liberare valeant, Quo- 
niam autem eos adoritur qui mendacium damna- 
runt, et adversus Graecorum fraudem tantum nou 
vociferaii sunt, ac veritatem prudenter amplexati, 
Deumque natura et universi Crestorem agnove: 
runt, hi$ verbis illos invadens : Vos Christianorum 
verbis aures adhibenies decepli estis, nec ununi 
(aniwt. (απ Deum colitis, sed hominem  po- 
lius, et plures alios miseros, eosque legi duree , 
σηγεε!ῖ ac. barbare subditos ; parem iis. refelléndis 
erationem oppónendam existimo. Hominem igitur 
3203 Cliristum nominat : plebeios autem ac miseros 
cem dicit, sanetos martyres intelligit, quos. etian 
dura legi subditos ait, propterea quod Dominus 
moster Jesus Christus dixit : « Ne timeatis ab bis 
quí occidunt corpus, atimam autem occidere non 


C possunt; timete autem potius emn qui polest et 


animam et corpus perdere in gehenna 33, » Nos 
autem, Juliane,: tibi respondeblmus, non, ut 
existimas, hominem Deum fecimus, nec eum, qui 
natara Deus non sit, adorandum sascipimus ; 
sed ipsum potius, quod ex Patre prodiit, Verbum, 
per quod in ortum omnia producta $Unt, quod 
eum genus humsnwm servare decrevisset, inear- 
natum et bominem factum fuisse dicimus, et in 
forma hominis ex sancta Virgine prodiisse, ut, quo- 
niam ínaccessa est, néc ullo modo comprehendi 
aut aspici potest divina et ineffabilis ejus gloria, 
temporibus quibusdam deflnitis, velut unus ex no- 
bis, in quantam homo apparuit, ex divina dispo- 
sitiohe codversans cum hominibus, quis 119 natura 


D et solus sit universi Deus, in animos induceret, 


omnisque virtutis péritos, falsisque diis solutos per 
sanctificationem sibi conjungeret, destructo omni 
principatu, et omoi potestate, nefarioque dominatu. 
Nen igitur, quemadmodum tute ais et putas, homi- 
nef mérum colimus : naHo modo; sed bominetn, - 
qui apparuit, Dei Verbum  agnoscentes, ut Deum 
adimus, in quantum et Deus est, et ex Deo Patre. 
prodiit, immutabilis et cónversionis expers exsistens. 
Quod mysterium de illo subiiliteg et accurate sa- 
pientissimus Moses praedixit, sanctique prophete, 
Mosi consentanea locuti. Sanctos porro martyres, 
neque deos esse dicimus, neque divino cultu scili 


26, 


8:1 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


cel illos adorare solemus, sed affectus et honoris: A θεός ἐστι, xal Ex θεοῦ πέφηνς Πατρὸς, ἄτρεπτός τε 


quin potius summis honoribus illos ornamus, puta 
quod pro veritate strenue certaverint, sinceritatem- 
que (fidei eo usque servarint, ut ànimam ipsam 
contempserint, repudiatisque mortis terroribus, pe- 
ricalum omne vicerint, et virtutis adeo mirabilis 
seipsos veluti quasdam imagines vitte hominum 
proposuerint. Quare nihil est absurdi, imo vero 
necesse eral, eos qui tam claris facinoribus excel- 
luerunt, 306, ornari perpetuis honoribus. Quod 
quidem reprehensione carere, vel apud ipsos Grz- 
corum velustissiunos comperiemus. Athenis quippe, 
facio ad eorum monumenta concursu, qui pro 
universa Grecia Marathone primum in discrimen 
adducti, el qui postea contra Xerxis exercitum 


καὶ ἀναλλοίωτος (ov * ἰσχνῶς τε xal ἀκριθῶς τὸ περὶ 
αὐτοῦ ρυστήριον προαναφωνήσαντος μὲν τοῦ πανσό- 
tou Μωσέως, συµθαίνουσαν δὲ τοῖς ἐχείνου λόγοις xai 
τῶν ἁγίων προφητῶν ποιουµένων τὴν προαγόρεναιν. 
Τούς vs μὴν ἁγίους μάρτυρας, οὔτε θεοὺς εἶναί 
φαμεν, οὔτε προσχυνεῖν εἰθίσμεθα λατρευτιχῶς ὅσλον- 
ότι, ἀλλὰ σχετικῶς χαὶ τιμητικῶς. Στεφανοῦμεν δὲ 
μᾶλλον ταῖς ἀνωτάτω τιμαῖς ὡς τῆς ἀἁληθείας vev- 
ναίως ὑπεραθλήσαντας, τετηρηχότας δὲ οὕτω τὸ iv 
πίστει γνήσιον, ὡς xal αὐτῆς ἀφειδῆσαι τῆς φυχῆς, 
xai τοῖς τοῦ θανάτου δεἰµάσιν εἰπόντας τὸ yalpstv, 
χατευμεγεθῆσαι μὲν χινδύνου παντὸς, xat εὐανδρίας 
δὲ τῆς οὕτω τεθαυµασµένης οἱονεί τινας εἰχόνας, τὰ 
καθ᾽ ἑαυτοὺς ἀναστῆσαί τῷ βίῳ. Τὸ ἀπειχὸς οὖν 


fortiter pugnarant, utpote qui gloriosam mortem B οὐδὲν, μᾶλλον δὲ ἣν δήπου xoi ἀναγχαῖον, τοὺς οὕτω 


obieraut, laudes illorum quotannis celebrari solitum 
erat. Preterea, cur bonus iste vir sanctorum vene- 
rationem reprehensione liberam esse non sinit? 
Nam etipse Plato de hominibus, qui optime vixerint, 
ac fortiter occubuerint, sic infit; Reliquo vero 
tempore mor(uos, tanquam genios quosdam, colemus, 
eorumque loculos adorabimus, Eadem statuemus, 
cum senectute,aut alio quovis pacto, decesseril aliquis 
eorum, qui eximia bonitate in vita pracelluisse judi- 
cali fuerint. Atque hac quidem tuus, o bone, Plato. 
Nos autein, uti dixi, non dicimus sanctos martyres 


fuisse deos: sed illos omni veneratione prosequi. 


solemus, eorumque loculos houoramus, tam clarae 
virtutis remunerationem veluti quamdam ac prz- 


λαμπροῖς ἑπαυχήσαντας χατορθώµασι, ταῖς ἄτελευ- 
τήτοις στεφανοῦσθαι τιμαῖς. ᾿Αχαταιτίατον δὲ τὸ 
χρῆμα ὑπάρχον, xal παρ) αὐτοῖς εὑρήσομεν τοῖς 
Ἑλλήνων ἀρχαιοτέροις. Τοὺς γὰρ τῆς Ἑλλάδος 
ἁπάσης iv Μαραθῶνι προχινδυνεύσαντας, xat τοὺς 
ὕστερον τῇ Ξέρξου στρατιᾷ γενναίως µεμαχημένους, 
ὡς εὐχλεᾶ θάνατον ὑπομείναντας ἔθος τοῖς Ἀθήνῃσιν 
ἣν τοῖς xa0' ἕχαστον ἔτος ἐγχωμίοις στεφανοῦν, ἐπ 
αὐτοῖς τοῖς μνήμασι συναγηγερµένοις. Εἶτα πῶς ὁ παν- 
άριστος οὑτοσὶ τὸ χρῆναι τιμᾷν ἁγίους οὐκ ἀνεύθυνον 
&d; Καΐτοι φησὶ xal αὐτὸς 6 Πλάτων περί τε τῶν 

ἄριστα βιοῦν ἑλομένων χαὶ τεθνεώτων οὐκ ἁγεννῶς -- 
Τὸν «Ἰοιπὸν δὴ χρόνον, ὡς δαίµονγας γεγονότας 
teÜveotac οὕτω θεραπεύσομέν τε καὶ προσκυνή- 


mium ipsis immarcessibilem memoriam reponenles. C σοµεν αὐτῶν τὰς θήκας. Τὰ αὐτὰ δὴ ταῦτα 


Quoniam autem credentes in Christum frustra con- 
viciis appetit, quasi unius Dei cultui multitudinem 
bominum, in quibus nibil est divini, stulte pre- 
tulerint ; ostendere conabor inscitie Gregcanicsz 
cripinationes in veritatis enltores impie effusas. 
Sacra enim ipsi fecerunt bominibus, iisque flagi- 
tiosis et impudicis, omnique vitio laborantibus : 
qualis sane fuit celeberrünus ille Hercules, quem 


Jove et Alemena prognatum dicunt, cul magnum . 
eximiumque certamen attribuunt, quod nocte una . 
quinquaginta virgines stuprarit. Alii quoque divi- . 


nitatis honorem apud illos nacá sunt, Thebanus 
ille Mercurius, Esculapius Memphiticus, Castor et 


Pollux, Apis et Osiris. Taceo Semeles filium im- D 


purum illum ac profanum : Cleomedem vero his 
addam, quem in pugilatu cradelem et inhumanum 
fuisse perlibent, ferisque agrestibus haud multnm 
cedentem. Quat ob causam laudans illum Pythius 
e sacris tripodibus hoe, ut aiunt, protulit : 


γομιοῦμεν, ὅταν τις γήρᾳ ἢ érépo vl vpóso 
τεευτήσῃ τῶν ὅσοι ἂν διαφερόντως ἐν τῷ Bl 
ἁγαθοὶ κριθῶσι. Καὶ ταυτὶ μὲν 5 σὺ», ὦ χράτιστε, 
Πλάτων. '᾿Ημεῖς 5b, ὡς ἔφην, οὗ θεοὺς γενέσθαι 
φαμὲν τοὺς ἁγῖίους μάρτυρας, αἲδοῦς δὲ ἁπάσις 
ἀξιοῦν εἰθίσμέθα, xal τιμῶμεν αὑτῶν τὰς θήχας τῆς 
οὕτω λαμπρᾶς εὐανδρίας, χαθάπερ &v τάξει γερῶν 
xai ἀντιμισθίας τὴν ἁμάραντον αὐτοῖς χατατιθέ- 
µενεφ μνήμην. Ἐπειδὴ δὲ διαλοιδορεῖται μάτην.τοῖς 
πιστεύσασιν εἰς Χριστὸν, ὡς ἀσννέτως ἀνθῃρημένοις 
τοῦ χρῆναι λατρεύειν θεῷ ἑνὶ πολλοὺς ἀθέονς ἀνθρώ- 
πους, χαταδεῖξαι πειράσοµαι τῆς Ἑλλήνων ἁμαθίας 
τὰ ἐγκλήματα, τοῖς ἀληθείας προσχννηταϊΐς ἀνοσίως 
ἐπηντληχότα. Τεθύχασι γὰρ ἀνθρώποις αὐτοὶ, xal 
τοῦτο αἰσχροῖς τε xal ἀσελγέσι, xal πάντα τρόπον 
νοσοῦσι διαδολἠς * ὁποῖός τις fjv, ὃν ᾽Αλχμήνης καὶ 
Διὸς γενέσθαι φασὶν, ὁ διαδόητος ᾿Πρακλῆς' d τὸν 
péyav καὶ ἐξαίρετον ἀνάπτουσιν ἆθλον, τὸ ky μιᾷ 
νυκτὶ πεντήχοντα διαχορΏσαι παρθένους. Τετίµηνται 


bb καὶ ἕτεροι δύξη Θεοῦ παρ᾽ αὐτοῖς, ὁ ix Θτθῶν Ἑρμῆς, ὁ Μεμφίτης Ασχληπιὸς, Διόσχουροί τε πρὸς 
αούτοις, "Arte τε xal Όσιρις. Καὶ σιωπῶ τὸν Σεµέλης τὸν ἀσελγῆη xal βέδηλον ᾿ προσεποίσω δὲ καὶ τὸν 
Κλεομήδην, ὃν ἐν τῷ πυκτεύειν φασὶν ὡς ὠμός τε ἂν χαὶ ἁπηνῆς, χαὶ θηροὶν ἀγρίοις ὀλίγα παραχωρῶν: 
καὶ ταύτης ἕνεχα τῆς αἰτίας ἑπαινέσας αὐτὸν ὁ Πύθιος, ἐκ τῶν ἱερῶν ἑφώνει τριπόδων, χαθάπερ αὐτοί 


φασιν * 


- Ultimus heroum Cleomedes Astypavreus 
Quem sacrificiis colitis quasi non amplius ? mor- 
talis. 


Egregia crudelitatis premia largiris luctatoribus, 


"γστατος npow* Κ.βεοµήδης Αστυπαβαιεὺς, 
"Or θυσίαις τιμᾷσθ) ὡς obxéci θνητὸν ἑόντα. 


Λαμπρὰ τῆς ἁπανθρωπίας χαρίζῃ. τὰ vépa τοῖς 


313 


CONTRA JULIANUM LIB. VI. 


814 


ἀθλοῦσι, ὦ Πύθις. Ὢ τῆς ἡμερότητος τῶν θεῶν! A Pythie; o deorum 205 clementiam! o largitatem ! 


Ὢ τῆς ἀφθονίας. ἐγγράφεται δὲ τοῖς θεοῖς ὁ µια- 
Qóc τε xal µιαιφόνος. Ἔδει γὰρ, ἔδει τὸ yp yx αὐ- 
τούς. ᾿Αλέξανδρον δὲ «by Φιλίππου τρισκαιδέκατον 
ἐδόχει θεὸν ὀνομάζειν τοῖς κατ ἐχεῖνα χαιροῦ ^ xal 
μὴν xal αὐτὸς Αλέξανδρος ἕνα τινὰ τῶν ἐπιτηδείων, 
xai γυναίων αἰσχρῶν προχομιστὴν αὐτῷ γεγονότα, 
Ἡκαιστίων οὗτος fjv, ἀγεῖπε θεὸν, βωμῷ καὶ θυσίαις 
τ΄ μᾶσθαι προστέταγχεν. Αλλ' el δή τις ἕλοιτο τὰ καθ 
ἔχαστον λέχειν, μαχροὺς δαπανήσει λόγους * ἀριθμοῦ 
γὰρ χρείττονες εἶεν ἂν οἱ τὸ τῆς θεότητος ὄνομα 
παραχλέψαντες. "Οτι δὲ ἐντριδὶς ἣν αὐτοῖς, οὓς ἂν 
βούλοιντο xat ἀξονσίαν ὀνοιλάξειν θεοὺς, εἰδείη τις 
ἂν χἀντεῦθεν. Κλήμης μὲν γὰρ τοῖς ἁγίοις ἁποστό- 
λοις ἑπόμενος πανταχῇ, πλεἰστης τε ὅσης Ἑλληνι- 
κῆς ἱστορίας εἰς ἀχοὴν ἐλθὼν, ἐν τοῖς Σερωματεῦσί 
qnot, τὴν Σαγχωνιάθου ἱστορίαν τῇ τῶν Φοινίχων 
Φωνῆῇ γεγραμµένην, µεθαρμόσαι πρὺς τὴν Ἑλλήνων 
οὐχ ἀθαύμαστον ἐπὶ παιδείᾳ λαχόντα τὴν δόξαν τὸν 
Ἰουδαῖον Ἰώσηπον. Φηοὶ τοιγαροῦν 6 Σαγχωνιάθων 
οὗτοσὶ, xaltot τῆς Ἑλληνιχῆς δεισιδαιµονίας &n(- 
µεστος ὤν' Οἱ γὰρ πα.αιότατοι τῶν "Εν λήγω»ν, 
ἐξαιρέτως δὲ Φοίνικές τε καὶ Alróxtioi, παρ) ὧν 
οἱ «ἰοιποὶ παρέ.Ία6ον ἄνθρωποι, θεοὺς ἑγόμιζον 
ΜαἸίστονς τοὺς τὰ πρὸς εὖν βιωτιχκὴν χρείαν 
εὑρόντας, ἢ κατά τι εὔ ποιήσαγτας τὰ ἔθνη 
ebepyétac τα τούτους xal πο.-λῶν αἰείους ἀγαθῶν' 
ἡγούμµεγοι, ὡς θεοὺς xpocsxórovr, xal sic τὸ 
χροῶν καταστάντες ναοὺς αατεεσχευασμέγους, 


στήἁας τε καὶ ῥάόδους ἀφιέρουν ἐξ ὀνόματος C 


«)tóv, καὶ ταύτας μεγὰλως σεόόµενοι, xal éop- 
τὰς ἔνεμον αὐτοῖς τὰς µεγίστας οἱ Φοίνιχες. 
Ἐξαιρέτως δὲ xoi τὸ ἀπὸ τῶν σφετέρων βασιλέων, 
τοῖς χοσμιχοῖς στοιχείοις, xal τισι τῶν νομιζοµένων 
θεῶν, τὰς ὀνομασίας ἐπέθεσαν φυσιχῶς, fov xal 
σελήνην, xal τοὺς πλανήτας ἁστέρας xai τὰ στοι- 
χεῖα, καὶ τὰ τούτοις συναφῃ θεοὺς µόνους ἑγίνω- 
σχον ΄ χαὶ τοὺς μὲν θνητοὺς, τοὺς δὲ ἀθανάτους εἷ- 
ναι. Οὐχοῦν ἠκιστα μὲν ἡμεῖς, Ἕλληνες δὲ μᾶλλον 
παταφωραθεῖεν ἂν γεγονότες ἀνθρωπολάτραι καὶ τὴν 
τοῦ. θεοῦ δύξαν ἀχατασχέπτως ἀνάπτοντες olg ἂν 
βούλοιντο χατὰλ καιρούς. Ἡροσεπάγει δὲ τούτοις ὁ 
σοφὸς Ἱουλιανὸς ἕτερα ἅττα, τῆς Ἀριστιανῶν θρη- 
σχείας χαταγορεύων πανταχοῦ. Γράφει δὲ οὕτως * 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


"Αγνείας μὲν γὰρ, οὐδὲ εἰ πεπθοιηται μνήμην, 
ἀπκίστασθς ' ζηλοῦτε δὲ αὐτῶν τοὺς Üupouc, xal τὴν 
πιχρίαν, ἀνατρέποντες ἱερὰ xal βωμοὺς, xai àm- 
εσφάξατε οὐχ ἡμῶν µόνον τοὺς τοῖς πατρῴοις ἑμμέ- 
νοντας, ἀλλὰ xai τῶν ἑξίσης ὑμῖν πεπλανηµένων 
αἱρετιχῶν, τοὺς μὴ τὸν αὐτὸν τρόπον ὑμῖν τὸν νε- 
πρὸν θρηνοῦντας. ᾽Αλλὰ ταῦτα ὑμέτερα μᾶλλόν ἐστιν, 
(ὐδαμοῦ γὰρ οὔτε Ἰησοῦς αὐτὰ παρέδωχε χελεύων 
ὑμῖν, οὔεε Παῦλος. Αἴτιον δὲ, ὅτι μηδὲ ἤλπισαν εἰ; 
τοῦτο ἀφίξεσθαί ποτε δυνάµεως ὑμᾶς ' Ἠγάπων γὰρ 
εἰ θεραπαΐνας ἑξαπατήσουσι xal δούλους, xal διὰ 
τούτων τὰς γυναῖχας, ἄνδρας τε, οἵοὺς Κορνήλιος 
καὶ Σέρχιος. ὋὩν εἷς ἐὰν φανῃ τῶν τηνικαῦτα γνω- 


in deorum nnmerum ascribitur scelestus et liomi- 
cida: qux res illos utique decebat. Alexandrum | 
vero Philippi fllium tertium ac decimum deum 

nuncupare ejus xtatis hominibus placuit. Quin et 

Alexander ipse unum e süis familiaribus, qui sibi 

infamium muliercularum administer fuerat (Hephz- 

stion hic erat), deum renuntiavit, altarique οἱ 

sacrificiis coli jussit. At si quis velit omnia sigil- 

latim percensere, longam orationem insumet. In. 

finiti enim reperientur divinitatis nomen suffurati. 

Quod autem solerent pro sua potestate deos nun- 

cupare quos vellent, quivis bine didicerit. Clemens 

enim, qui sanctos apostolos ubique sequitur, qui- 

que infinitas Grecorum historias audiendo accepe- 

rat, in Stromatis refert : Sanchoniathonis historiam, 

Phonicum língua conscriptam, non sine admira. 

tione 4 Josepho Judzo eruditione clarissimo in 

Grsecorum linguam fuisse translatam. Hic Sanclio- 

niathonigitur, quamvis superstitione Graecorum abun- 

dans : Vetustissimi Grecorum, Inquit, sed. mazime 

Phonices et gyptii, a quibus. ceteri homines quasi . 
per manus id acceperunt, deorum maximorum loco 

€0s habebant, qui res vitae utiles invenissent, aut bene 

de gentibus quovis modo meriti essent ; illos nimirum, 

quod multorum auctores. bonorum | esse sibi persua- 

derent, divinis honoribus coluerunt, ac templorum 

wsu ad koc munus translato, columnas εἰ cippos 

ipsorum nomine consecrarunt, easque maxima vene- 

ralione prosecuti Phoenices, festos illis quoque diea. 
longe celeberrimos dedicarunt. Praecipue vero mundi. 
elementis, et. quibusdam eorum, quibus divinita- 

tem tribuebant, suorum regum nomina naturaliter 
imposuerunt. Porro solem, lunam, ac reliquas 
errantes stellas et elementa, quaque conjuncta 
sunt iis, solos deos sgnoscebant: et alios quidem 

mortales, alios immortales esse putabant. Quopro- 
pter non nos quidem, sed Grieci potius, hominibus 
divinos bonores tribuisse deprehendenwr, Deique 
gloriam quibus vellent temere olim aflinxisae. Porre 
his addit sapiens Julianus alia quadam, Christia« 
mam reMgionem ubique carpens. Ma vero seri« 
bit: 


JULIANUS. 


Sanctimonie quippe, nequidem utrum mentio 
ab iis facta sit tenetis : sed illorum furorem et acer- 
bitatem ssmulamini 906 templa et aras everten- 
tes. Et trucidastis non solum eos qui in patriis institu- 
tis manerent, sed etiam hzereticos, ejusdem vobiscum 
erroris sectarios, qui non perinde ac vos mortuum 
lugebant. Àt enim hac potius vestra sunt. Nusquam 
enim Jesus ista vobis precipiendo tradidit, neque 
Paulus. Causa vero est, quod neque sperarant vos 
eo potestatis venturos unquam : satis enim habe- 
bant ipsi, si ancillas aut servos deciperent, et per 
hos uxores et viros, quales Cornelius et Sergius. 
Quorum unus si illustres inter viros ejus ztalis 





815 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


laudatus appareat, (atqui Tiberii ;vel Claudii tem- A ριζοµένων ἐπιμνησθείς, ἐπὶ ᾖΤιδερίου γὰρ fivca 


. poribus hzc fuerunt), de omnibus mentiri me pu- 
tatote, 


CYRILLUS, 
Insolenti oratione rursus utitur homo singulari 


confidentia, eL sanctiLatis expertes eos esse dicit, 
qui, fraudeGracaniea soluti, ad veritatem transeunt. 


An non ergo ridicula hac suut, e(t nuge auiles?. 
Age enim eorum verbis illum compeliemus, quibus. 


inter eruditos principem locum tribuit: 


]nsanis, Menelae, Jovis alumne, mec te decet 
Ηαέὲ ameniia: verum cohibe 1e, quanwis agre fe- 
ras. 


Nos siquidem, verae sanctitatis rationes exquirentes, 


Κλαυδίου ταῦτα ἑγίνετο, περὶ πάντων ὅτι ψεύδοµαι 
νομίζετε. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Θρασυστομεῖ δὴ πάλιν ὁ γεννάδας ουτοσὶ, xoi 
ἀνάγνους elvat φησι. τοὺς ἁπαίροντας μὲν ἁπάτης 
Ἑλληνικῆς, µεθορμιζοµένους δὲ πρὸς ἀλήθειαν. "Ap 
οὖν οὐ γέλως δὴ ταυτὶ xat γραοπρεπΏ τερετἰόµατα; 
Φέρε γὰρ τὰ ἐκ τῶν αὐτοῦ λογάδων λέγωμεν αὐτφ' 


Ἡμεῖς μὲν γὰρ τοὺς τῆς ἀληθοῦς ἁγνείας Bacavi- 


omnis virtuüs culuxa  ampleelimur, οἱ egregiis p ζοντες ορόπους, ἀριτῆς ἁπάσης ἑσμὲν ἐπιμεληταὶ, 


quibusque factis inclarescere non ignobili studio 
prosequi solemus. Vos autem 2 posiris institulig 
tam estis alieni, ut et. libidinosos. deos vestros ad- 
miremini, οἱ deabus impudenter scortantibns.divi- 
nos. honores tribuatis. At enim impoltenli animo 
nos esse dicit, et injusta homicidia perpetrare. ΔΙ 
ubinam hoc factum reperiemus? Contrarium enim, 
opinor, verum esse, vel ex rebus. ipsis innotescit. 
Czsi enim sunt ab ipsis beati martyres, nullius 


omnino criminis convieti, sed quod fidem integrau. 


Deo servarunt, eumque sunárunt, rei facti suat. 
Eccur autem  crimipatur eos, qui delubra et aras 
invaduni, eL impietatis officinas. subruunt? Nam. 
diceitem illum paulo anie audivimus, unum. Deum 
eolendum solum esse. Quibusnam ergo templa 
exsiruxistis, οἱ in iis. erexisti$ altaria? Deum euius 
humana figura praditam esee, ne illi quidem dixe- 
yit : sed nescio quo pacto suis de ea re opinionirz 
bus ipsi adversantur. Signa enim in templis forma 
ac figura multiplici statuentes, ea. divinis bhonori- 
bus eoli temere jusserunt, cum non. ignoras 
rent honores istos cadaveribus corruptis tribui 
907 Jam qua frente mortuum nominet Christum 
Salvatorem omnium, licet carne passus sil, ac propter 
nos mortem gusiaverii, ut homisis saturam ad 
incerruptionem reformaret ? Non enim inter mortuos 
mansit, sed revixit potius, desiructo mortis ine 
perio, et sublata corruptione, qua nos ex Ád:x 
przvaricatione tyrannico dominata premebat. Quod 


G 


καὶ τὸ ἐφ᾽ ἅπασι. τοῖς ἀρίστοις εὐδοκιμεῖν, οὐχ 
ἀθαυμάατου σπορυδῆς ἀξιοῦν εἰθίσμεθα. Ὑμεῖς δὲ 
ποσοῦτον τῶν xa0' ἡμᾶς ἀφεστήχατε, ὥστε xal ἆσελ- 
γαίνοντας ὑμῶν τοὺς θᾳοὺς θαυμάδστε, καὶ ταῖς 
ἀναιδῶς ἑταιριζομέναις προσχυγεῖτε θεαῖς. ᾿Αλλ' 
ὀργῆς ἠἡττῆσθαί φησιν ἡμᾶς, καὶ φονᾷν ἀδίπως. Kal 
TOU τοῦτο γογονὺς εὑρήσομεν; ᾿Αληθὲς γὰρ, οἶμαι, 
τὸ ἔμπαλιν, xoi ἐξ αὐτῶν τοῦτο διαφαίνεται τῶν 
πραγμάτων. ᾽Ανῄρηνται γὰρ παρ) αὐτῶν ol µαχά- 
βιοι µάρτνρες, ἐπ᾽ οὐδενὶ μὲν τὸ σύμπαν τῶν ἆτο- 
πωτάτων ἐληλεγμένοι, ὅτι 08 ἐπὶ πάντας θεῷ τὸ 
γνήσιον τετηρήκασιν, εὔνοοί τα γεγάνασιν, ὑπόμεί- 
ναντες. τὴν γραφήν. Aleidvas δὲ ἀνθ) ὅτου τοὺς τε- 
µένεσι xai βωμοῖς ἑπαφίεντας τὴν χεῖρα, καὶ τὰ τῆς 
ὁυσσεθείας ἀναθοθρεύαντας ἑργαστήρια; Καΐτοι λέ- 
Yovsog ἀρτίώς ἠχούσαμεν, ὡς ἑνὶ χρὴ µόνῳ λαερεύειν 
θεῷ. είἀιν οὖν ἄρα τοὺς ναοὺς ἀνεδείμασθε, xal 
τοὺς ἐν αὐπτοῖς βωμοὺς ἀνεατῆσατε; Elvac μὲν γὰρ 
ἀνθρωποειδὲς τὸ θεῖον, οὐδ' ἂν αὐτοὶ φαζεν ἄν' ἀντι-. 
φέρονται 8b. οὐκ oli ὅπως ταῖς σφῶν αὐτῶν περὶ 
τούτου δόξεις. Ἱδρυσάμενοι γὰρ τὰ; iv σηχοῖς ἔδη 
πολοειδῇ καὶ πολύμορφα, προσχυγεῖν αὐπτοῖς &6a- 
δανίστως ἐλέλρνονι οὐχ. ἠγνοηχάτες ὅτι νεκρθὺς τι- 
μῶσι χατεφθαρµόνους. Εἶτα πῶς οὐχ ἑἐρυθριᾷ vexphv 
ὀνομάζων τὸν τῶν ὅλων Σωτῆρα Χριστώ, χαΐτοω 
παθόντα σαρχὶ, xal ὃς ἡμᾶς θανάτου «γευσάµενον, 
ἕνα τν ἀνθρώπου φύσιν ἀναστοιγειώσῃ πρὸς άφθαρ- 
σίαν; O0 γὰρ µεμµένηκεν ἓν vexpolc, ἀνεδίω δὲ 
μᾶλλον, καθελὼν τοῦ θανάτου τὸ χράτος, xal ἆπ;- 


vero muliercule crediderint, ac famuli et obscuri D στήσας ἡμῶν τὴν ἐκ παραθάσεως τῆς ἓν ᾿Αδὰμ τυ- 


nonauli homines vocali fuerint, inde Servateris 
clementiam vituperat, Sed num satius est sentire, 
hominem, in quantum natus liomo est, nullo pacto 
hoinini: ahtecellore, sed unam per omnes rationeu 
&ubstantie procedere, « Unus quippe ommium in- 
gressus iu. mundum, ei zquales. egressus, » ul scri- 
ptum est **, Veruiniamen externis bonis interdum 
aliqui aliis plus abundant, ut diviüarum  copi:, 
dignitatum przstantia, e$ hie quidem servit, ill 
servitur. Caeterum, utut bec se babeant, uua qui- 


$* Sap. vit, 6. 


(1) Iliad, H, v. 109. 


ραννήσασαν φθοράν. ᾽Αλλ' ὅτι γύναια πεπιστεύχασι, 
κέχληνται δὲ xal οἰχάται, xai μὴν τῶν χατὰ τὸν 
βίον ἀσημοτέρων τινὲς, οὐκ ἁκατάφεχτον £d τὴν τοῦ 
σώζοντος ἡμερότητα. Καΐτοι πῶς οὐχ ἄμεινον ἑν- 
νοεῖν, ὡς ἄνθρωπος μὲν ἀνθρώπου, χαθὰ πέφυχεν 
εἶναι 6 στι, χατ᾽ οὐδένα διοίσει τρόπον, ἀλλ εἷς 
κατὰ πάντων ὁ τῆς οὐσίας διἠχει λόγος, « Μία δὲ 
πάντων εἴσοδος εἰς τὸν χόσµον, ἔξοδοί τε (cat » κατὰ 
τὸ γεγραμμένον. Totc γε μὴν θὐραθεν πλεονεχτοῦ- 
cw ἑτέροις ἔσθ) ὅτε «ike, οἷαν χρημάτων περιου- 


δι] 


CONTRA JULIANUM LIB. ΤΙ. 


818 


claw, ἀξιωμάτων ὑπεροχαῖς, xai 6. μέν τίς ἐστιν A dem omnibus hominibus est natura : illa autem sic 


οἰχέτης, ὁ δὲ θεραπεύεται. Πλὴν ὅπως περ. ἂν ἔχοι 
ταυτὶ, µία μὲν ἅπασιν ἀνθρώποις fj φῦσις. Ἔνεστι 
δὲ αὐτῇ τὸ πρὺς πᾶν ὃτιοῦν τῶν Σαινουμένων ἔπι- 
ετδείως ἔχειν  χαὶ váp ἐστι coq, χαὶ ἀποχρίνειν 
οἵ αχ τε τῶν ἀμεινόνων τὰ χείρω. Οὐδὲν οὖν ἄρα τὸ 
ἀπεῖργόν ἐστι, τὸν &v ὑφέσει τῇ κατὰ τὸν βίον γενέ- 
σθαι σοφὸν, χαὶ τὸν ἓν ἑνδείᾳ χρημάτων διχαιοσύνην 
ἀσχεῖν, xal τὸν ἓν µέτροις ὄντα τοῖς οἰκετικοῖς χα 
ἐπιειχῃ xal χόσμιον ἀποφαίνεσθαι. 'Ανθ' ὅτου δὴ 
οὖν αἰτιᾶται µάτην τοὺς τῷ θείῳ χηρύγματι σεσα- 

νευµένους εἰς ἀληθῃ χαὶ ἁμώμητον θεοπτίαν, καὶ 
εἰ; παντὸς εἴδησιν ἀγαθοῦ, εἰ μὴ µέτεστιν αὐτοῖς 
τοῦ πλούτου τρυφᾷν, εἰ μὴ ταῖς ἔξωθεν ὑπερὀχαϊς 
πλεονεχτοῦαιν ἑτέρους. Ὡς ἔγωγε φαίην ἂν τὸν àv 


comparata est, ut ád quidvis làude dignuim.sit ido- 
nea. Sapléits eriiti ést, et secernére potest a deterio- 
ribus meliora. NÍhil ergo prohibet quominus írfim:» 
$ortis homo sit sàplens et qui destitutus est pecuniis 
justitiam colat, et qui &érvili est conditione zquus 
ét honestus vidéatur. Quid ergo temere carpit eos, 
qui divinz praedicationis sagena ad veram et incul- 
patam Dei contemplationem et omnis boni scientiam 
eonversi sunt, si minus opum deliciis frpi liceat, si 
ininus exteris honoribus alios antecellant ? Equidem 
dixerim égo, virum inopem, si rectum honestumque 
vivendi genus susceperit, citra comparationem pra- 
$tare diviti avaro, et servum sapientem hero insano. 
Scriptum enim est, « Ministrum sapientem stultis 


ἑνδείᾳ χρημάτων, εἴπερ ἆλοιτο διαθιοῦν ὀρθῶς καὶ B dominis imperaturum *5. » Videre autem licet eos, 


ἑννόμως, ἀσυγχρίτως ἐν ἀμείνοσι τοῦ πλεὀνεκτοῦντσς 
πλονσίου xal οἰκέτην  Φοφὸν παραχηροῦντος δεσπότου. 
Γέγραπται γὰρ, ὅτι « Οἰχέτης σοφὺς κρατήσει δἐσπο- 
τῶν ἀφρόνων..» "Ἴδοι δ' ἄν τις xat ἐν τοῖς Ἑλλήνων 
ἁ (ὥσι, τοὺς ὅτι μάλιστα τῶν ἄλλων εὑὐπρεπεστέρους, 
χἹιρώνακτας μὲν Ὑεγονότας ἐν ἀρχαῖς, δημώδη δὲ 
βανανσιχὴν ἐπιτηδεύσαντας τέχνη», καὶ ix πατρφας 
τοῦτο λαχόντας διαδοχής, οὐχ ἀθαυμάστους δὲ ΥΕΥΟ- 
νύτας ἐπὶ σοφἰᾳ τῇ παρ αὐτοῖς. Καὶ παρίηµι μὲν 
πολλούς * ἐπ᾽ αὐτὸν δὲ εἶμι τὸν Σωφβονίσχου Σωκρά- 
την, ὃς μητρὸς μὲν ἑξέφυ µαίας τὸ ἐπιτήδευμα, 
λιθουρχοῦ δὲ πατρὸς, χαὶ μὴν xaX εἰς ἄχρον φασὶν 
ἑλάσαι τῆς τέχνης αὐτὸν, wal οὐδὲν ὄνειδος ἡγεῖσθαι 
«b χρῆμα. Γράφει δὲ οὕτω περὶ αὐτοῦ Πορφύριος, 
tv τῷ τρίτῳ φιλοσόφων Ἱστορίας ' Τούζων δὲ οὕτω 
σαφη»ισθέντω»ν, «Ἱόγωμεν περὶ Σωκράτους, τὰ 
παρὰ τοῖς ἅ-.Ίοις μ»ήμης κατηξιωμένα ἐπ 0AU- 
Τον φιῖοκριγοὔντες , xata Auarórcec δὲ dretéra- 


qui laude virtutis apud Gracos maxime przstiterunt 
ézteris, artifices initio fuisse, populauremque et 
&ordidam artem exercuisse, quam a parentibus ac- 
cepissent, non tamen sine admiratione sapientia 
foisse. Multos prztermitto : àd ipsum venio Socra- 
tem, Sophronisci fllium, qui matre obstetrice geni- 
tus, patre autem statuaríio, eamque artem apprime 
eattuit, nequé id sibi dedecori esse putavit. 908 
Sic autem de illo seribit Porphyrius, in philosopho- 
rum Historizx libro tertio : Πίο ita declaratis, dica-. 
ftus de Socrate, que apud alios memoratu. digna 
ἐππι leviter attingentes, illudque preterierimus, num 
ipse cum paire. statuariam. exercuerit, an pater ejus 
ipse solus. Nihil enim hoc ei ad sapientiam, quod 
aliquanto tempore in ea laboravit. (Quod si statuarius 
[uit, eo laudabilior : ars enim illa niiida est , neque 
eerte probro ei fuerit. Et post alia : Opificem fuisse 
Socratem, patrisque arte usum marmoraria.. Et Ti- 


στον τὸ εἴτε αὐτὸς εἴργαστο σὺν τῷ πατρὶ cv — mius, libro nono, Socratem ait cedendorum lapidum 
«λεθοτομικὴν, sits aóróc ὁ πατὴρ αὐεοῦ µόνος. — artem didicisse. Quod si propter invidíam ille minus 
Οὐδὲν γὰρ αὐτῷ τοῦτο πρὸς σοφία», πρὸς óAiror — fide dignus est, Timsus vero propter ztatem, ju- 
qt χρόνον ἑργασθέν. El δὲ δὴ ἑρμογλύφος ἦν καὶ — nior enim Aristoxenus, Menedemo ΡΥΤΤΙΙΦΟ utendum, 
μᾶλλον. . . . . καθᾶρσιος γὰρ ἡ téyrn, παὶ ob — qui Platonis discipulus fuit, et antiquior Artstoxeno. 
πρὸς ὀνείδους. Καὶ μεθ ἕτερα' Δημιονυριὼ» vàp — Hie in Pbiloerate refert, Socratem de patre ut lapi- 
qcvéoóm τὸν Σωκράτη», πατρῴᾳ céyvyn xpópsvov — dario, et de matreut obstetrice, semper locutum. 
τῇ Aacvxixg. Καὶ Τίμαιος ἓν τῇ ἑννάτῃ «Ίιθουρ — Num igitur Socrati quod stataarius, aut patre sfa- 


Υεῖν qat µεμαθηκχέγαι Eoxpácny. El δὲ ὁ μὲν διά 
δυσµένειαν [μὴ] ἀξιόπιστος, Τίμαιοξ δὲ διὰ ἡλιχίαν : 
νεώτερος γὰρ ὁ ᾿Αριστόξενος Μενεδήμῳ τῷ Πυῤ- 
ῥαίῳ χρηστέον, Πλάτωνος μὲν γεγονότι μαθητῇ, 
πρεσθντέρῳ δὲ γεγονότι Αριστοξένου, λέγοντι Ev τῷ 
Φιλοχράτους, ὅτι οὐχ ἑπαύετο Σωκράτης οὔτε ὑπὲρ 
τοῦ πατρὸς ὡς «Ίιθουργοῦ λαλῶν , οὔτε ὑπὲρ τῆς 
μητρὺς ὡς palac. "Ap! οὖν, εἰἶπέ µοι, διεφθόνησε 
τῷ Σωχράτῃ τὸ λιθουργεῖν, ftot τὸ Ex λιθουργοῦ 
γενέσθαι πατρὸς , πρός Ye τὸ δύνασθαι χατορθοῦν ἃ 
νενόµικεν εἶναι χρηστὰ, ἁστιθὲς ἀπέφηνεν αὐτῷ τὸ 
φιλοσοφεῖν τὸ Ex µισθοφόρου Ὑενέσθαι μητρός; 
Mats γὰρ fjv, ὡς ἔφην. 'AXX ὁ δεινὺς παρ) αὐτοῖς 
xaX διαδόητος Πλάτων οὗ παϊδοτρίδαις ὑμιληκὼς, 
καὶ παλαίστραις tv. ἀρχαῖς ἐμφιλοχωρῶν, t£ ἱδρώ- 


19 Prov, xvii, 2. 


taario genitus esset, obfuit, quominus ea perageret 
qua recta putavit; aut οἱ ad philosophiam aditus 
interclusus, quod mercenaria matre genitus, quippe 
obstetrice, uif dixi? Atqui facundus ille Plato ac 
celebris apud éos, nonne cum palestre magistris 
versatus, et in palzstris dudum initio moratus, ex 
sudoribus athleticis ad philosophiam transiit ? Nam 
de illo scribit quoque Porphyrius : Plato apud Dio- 
nysium litteras didicit, apud Aristonem autem lucta- 
torem Argivum, exercitaloriam. Nonnulli autem in 
Isthmils et Pytldis certasse ipsum aiunt. At quid ea 
re illiberalius ? Nemo enim szmus, opinof, tulerit 
nudato corpore palam in tanta multitadine rem 
indecoram agere, idque minima forte mercede pro- 
posita. Sed enim servis ad philosophiam aditum 


619 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 


$9 


minime patere ait, ridet vero si dicantur ad verita- A των ἀθλητιχῶν µεταπεφοίτηχεν εἷς quiocogíav; 


tem vocati, Atqui Zamolzis Thrasz, Pythagore qui- 
dem servus fuit : apud ipsos autem in admiratione 
fuit, velut omnis scientiz cacumen adeptus. Cujus 
iem. meminit Porphyrius, atque ita scribit : Erai 
autem alius ei adolescentulus , quem ex Thracia sibi 
emil, cui nomen Zamolxis. Hunc cum Pythagoras 
amaret , rerum altissimarum acientiam illum docuit. 
209 Nihil ergo prohibet quominus servi sapientes 
et probi sint, si pro virtute sudorem ferre voluerint, 
et verx Dei cognjtionis radiis perlustrari. Quod au- 
tem divine praedicationis fructum mulieres perci- 
piant, inde carpendi occasionem arripit ; quamvis 
ipse Plato in Siciliam appulsus, Dionysii uxorem ad 
saplentie studium vocarit, Porphyrius vero Marcel- 
lam philosophiz studium supra modum admiratam, 
camque libenter domum duxisse, et cum ea tanquam 
cum conjuge consuesse. Hic in vita Pythagorz, Cro- 
toniatarum urbem ito scribit animatam ab eo, ut 
cum multa et recta disserendo jam inutiles annis 
senes demulsisset , jussus a primoribus urbis, :etati 
juvenili congruentes admonitiones fecerit, post baec 
ctiam pueris aludo lilterario confertim venientibus, 
deinde mulieribus , quarum ei conventus instructus 
esl. Hisita constitutis, magna eas ob res auctus est 
velebritate ; multosque ex hac urbe discipulos, non 
viros soluin,[sed et mulieres, accepit. Quid ergo 
Servateris discipulos arguit, si cunctis promiscue 
divina praedicatione proposita, mulierculas virosque, 
claros et obscuros, divites et egenos, et servili condi- 
tione nonnullos, ad cognoscendum vocarunt universi 
eum seeundum naturam, Opificem ac Dominum? 
Urgens autern rursus in nos convicia pro sua libidine, 
»ic ait : 


Καίΐτοι φησὶ xal περὶ αὐτοῦ Πορφύριος Ἐπαιδεύθη 
δὲ d Π.Λάτων παρὰ μὸν Διονγυσίφ ράµµατα. 
παρὰ δὲ ᾿Αρίστωνι τῷ Ἀργείφ παᾶαιστῇῃ, τὰ 
κατὰ τὴν γυμναστική». Φασὶ δὲ xal Ἴσθμιά τινες 
xal Πύθια παλαῖσαι αὐτόν. Elsa, τί τοῦ τοιοῦδε 
«b βαναυσιχώτερον; ᾽Ανάσχοιτο γὰρ, ὥς ye οἶμαι, 
τῶν εὖ φρονούντων οὖδεὶς, ἀπημφιεσμένῳ σώματε 
γυμνῶς xal ἀχρύπτως ἀσχημονεῖν ἐπὶ πληθύος οὕτω 
πολλῆς xai ἐπὶ σμιχρῷ που τάχα μισθῷ. 'AXX οἰ- 
χέταις φησὶν οὐ βάσιµον εἶναι τὴν Φφιλασοφίαν᾽ δια- 
γελᾷ δὲ εἰ λέγχοιντο χεχλῆσθαι πρὸς ἀλήθειαν. Καΐτοι 
Ζάμολξις ὁ θρὰξ, Ἡυθαγόρου μὲν ἂν οἰχέτης' τε- 
θαύμασται δὲ παρ) αὐτοῖς ὡς ἁπάσης. ἐπιστήμης 

εἰς λῆξιν ἑληλαχώς. Διαμέμνηται δὲ xal 7oUto 


B Πορφύριος, xai δὲ xat οὕτω φησίν' "Hy. δὲ αὐτῷ 


ἕτερον µειράχιον, ὃν ἐκ θράχης ἐκτήσατο, & 
Ζζάμολξις ἦν ὄγομα * ἁγαπῶν δὲ αὐτὸν ὁ Ilv- 
θαγόρας, τὴν µετέωρο» θεωρίαν ἐπαίδεισεν. 
Είργει 55 οὖν οἰκέτας οὐδὲν σοφοὺς εἶναι xa áya- 
θοὺς, τὸν ὑπέρ Ye τῆς ἀρετῆς ἱδρῶτα διενεγκεῖν 
ἠρημένους, xat ταῖς τῆς ἀληθοῦς θεοπτίας αὐγαῖς εὖ 
μάλα χαταφαιδρύνεσθαι, ᾿Αλλ' ἅτι γυναῖχας τὸ θεῖον 
ἡμῶν ὀνίνησι χήρυγµα, φιλοψογίας καὶ τοῦτο ποιεῖ- 
ται πρόφασιν χαίτοι xat αὐτὸς à Πλάτων Σικελοῖς 
ἐμδαλὼν τὴν Διονύσου γαμετὴν πρὸς φιλοσοφίαν 
ἑχάλει. Πορφύριος δὲ τὴν Μαρχέλλαν ὑπεράγασθαι 
μὲν τῆς φιλοαοφίας φησὶν, εἰσοιχίσασθαι δὲ ἀσμένως. 
καὶ συμδιωτεύειν ἑλέσθαι γαμικῶς. Γράφει δὲ ὧδε 
καὶ τὸν Πνθαγόρου βίον ὀξηγούμενος, οὕτω διαθεῖνα: 
τὴν Κροτωνιατῶν πάλιν, ὡς ἐπεὶ τὸ τῶν γερόντων 
ἀχρεῖον ἑψυχαγώγησε πολλὰ xal xo) διαλεχθεὶς, τοῖς 
Νέοις πάλιν ἡδητικὰς ἐποίησε παραινέσεις ὑπὸ τῶν 
ἀρχόντων χελευθεὶς, μετὰ bk ταῦτα τοῖς παισὶν ix 


τῶν διδασχαλείων ἀθρόως συνελθοῦσιν εἶτα ταῖς γυναιξὶ, καὶ γυναικῶν σύλλογος αὐτῷ χατεσχευάσθη. 
}ενομένων 6k τούτων, µεγάλη περὶ αὐτῶν ηὐξήθη δόξα. καὶ πολλοὺς ἔλαθεν ἐχ ταύτης τῆς πόλεως 
ὑμιλητὰς, οὗ µόνον ἄνδρας, ἀλλὰ xal γυναῖχας. Αἰτιᾶσαι δὲ ἀνθ' ὅτου τοῦ Σωτῆρος τοὺς μαθητὰς, el 
πᾶσιν ἀδιαχρίτως τὸ θεῖον προθέντες χήρυγμα, γύναιά τε καὶ ἄνδρας λαμπροὺς xai ἀσήμους, τοὺς ἓν 
πλούτῳ , τοὺς kv ἑνδείᾳ, xai μὴν καὶ ἐξ οἰχετῶν ἐχάλουν τινὰς ἐπὶ τὸ χρῆΏναι μαθεῖν τίς ὁ τῶν ὅλων 
ἐστὶ χατὰ φύσιν abc; καὶ Δημιουργὸς xal Κύριος. Περιστὰς δὰ πάλιν τὰς xa0' ἡμῶν λοιδορίας ἐπὶ τὸ 


οὐτῷ δοχοῦν, οὕτω φησίν : 


JULIANUS. 


Sed nescio undenam velut aíllatus hoc dixerim, D 


aut unde digressus : Quid est quod diis nostris nou 
ebsecuti ad Judaeos transfugistis? An quod impe- 
rium dii Romz dederunt, Judzis exigui temporis 
libertatem, sed perpetuam apud exteros servitutem? 
Abraham consicera ; nonne peregrinus fuit in terra 
Aliena ? Jacob, nonne prius quidem Syris, inde 
Falestinis, demum senex JEgyptiis serviit? An 
non illos Moses eduxit ex Agypto in brachio excelso, 
e domo servitutis? Cum autem Palzstinam incolerent, 
&nnon crebrius fortunas mutarunt, quam colorem 
aiunt, qui chamzleontem viderunt, modo judicibus ob- 
noxii, modo alienigenis servientes? Posteaquam vero 
sub regibus esse coeperunt (quo id pacto, nunc prz- 
termittainus ; neque enim Deus ultro concessit ipsis 


IOTAIANOZ. 


Αλλά τοῦτο μὲν οὐκ ο.δ ὅθεν ὥσπερ ἐπιπνεόμε- 
vos ἐφθεγξάμην, ὅθεν δὲ ἐξέδην, ὅτι Πρὸς τοὺς "lov- 
δαίους ηὐτομολήσατε, τί τοῖς ἡμετέροις ἀχαριστή- 
σαντες θεοῖς; Αρ) ὅτι βασιλεύειν ἔδοσαν οἱ θεοὶ τῇ 
Ῥώμῃ, τοῖς Ἰουδαίοις ὀλίγον μὲν χρόνον ἑλευθέροις 
εἶναι, δουλεῦσαι δὲ del xal παροικῆσαι; Σχόπει τὸν 
'A6pa&p, οὐχὶ πάροιχος ἣν ἐν Υῇ ἀλλοτρίᾳ; Τὸν 
Ἰαχῶθδ, οὗ πρότερον μὲν Σύροις, ἑξῆς δὲ ἐπὶ τούτοις 
Παλαιστινοῖς, &v γήρα Αἰγυπτίοις ἐδούλευσεν; Οὐχ 
ἐξ οἴκου δουλείας ἐξήγαχεν αὐτοὺς ὁ Μωσῆς i$ Ai 
γύπτου kv βραχίονι ὑψηλῷ; Κατοικήσαντες δὲ τὴν 
Παλαιστίνην οὐ πικρότερον Ίμειφαν τὰς τύχας, 3 τὸ 
χρῶμά φααιν οἱ τεθεαµένοι τὸν χαμαιλέοντα, vuv 
μὲν ὑπακχούοντες τῶν κριταῖς, νῦν δὲ τοῖς ἀλλοφύλοις 
δουλεύοντες; Ἐπειδὴ δὲ ἐδασιλεύθησαν' ἀφείσθω δὲ 





821 


CONTRA JULIANUM 18. Vl. 


822 


νῦν ὅπως * οὔτε γὰρ ὁ θεὺς ἑχὼν αὐτοῖς τὸ βασιλεύε- À ut regio dominatu regerentur, sicut ait Scriptura **, 


σθαι συνεχώρησεν, ὡς ἡ 1 ραφή φησιν, ἀλλὰ βιασθεὶς 
ὑπ᾿ αὐτῶν, xai προδιαστειλάµενος ὅτι ἄρα φαύλως 
βασιλευθήσονται πλὴν ἁλλ᾽ ᾧχησαν ouv τὴν ἑαν- 
τῶν xai ἐγεώργησαν ὀλίγα πρὺς τοῖς τετραχοσίοις 
ἔτεσιν. "EE ἐχείνου πρῶτον ᾿Ασαυρίοις, εἴτα Μήδοις, 
ὕστερον Πέρσαις ἑδούλευσαν, εἶτα vov ἡμῖν αὐτοῖς. 


ΚΥΡΙΛΑΟΣ. 


"Ott μὲν οὖν τῷ κοσμικῷ τε xal ἀχαθάρτῳ πνεύ- 
ματι κάτοχος Gv συγγέγραφε τὰ τοιάδε, φαίη ἂν, 
ot uat, xal ἀπαστισοῦν ᾧτινί περ etr σώφρων ὁ νοῦς. 
Καταγορεύσει γὰρ τῆς ἀῤῥήτου xai ὑπερτάτης τοῦ 
0:052 δόξης τὸ σύμπαν οὐδεὶς, εἴπερ εἴη καὶ νοῦ xal 
ορενὸς ἓν χαλῷ xav της τοῦ διαθολικοῦ πνεύματος 
Ἐπιπνοίας ἐλεύθέρος. Ἐρομένῳ δὲ ἀνθ᾽ ὅτου τοῖς τῶν 
Ἰουδαίων ἁκαταφέήτοις ἔθεσ[΄τε χαὶ νόµοις προσ» 
κεχλίµεθα , χαὶ παρ᾽ ἐκείνους Ἰὐτομολήσαμεν, xat 
μὴν καὶ ἐθέλοντ. τὰς αἱἰτίας ἀναμαθεῖν, δι’ ἃς ἄχα- 
ριστο»ᾳεν toig αὐτοῦ θεοῖς, φαμὲν ἀναγχαίως' Πὰ ρὰ 
μὲν γὰρ τοῖς Ἰουδαίοις, Ίγουν παρὰ τῇ θεοπνεὐότῳ 
Γραφῇ, τὴν περί Υε τῆς ἀληθοῦς χαὶ μιᾶς θεότητος, 
ἰόχνὴν xal τετορευµένην, xal ἁπάσης ἐπίμεστον 
εὐηγορίας εὑρήχαμεν νόμους", καὶ παιδἀγωγίαν εὐθὺ 
παντὸς ἀγαθοῦ τὸν φιλάρετον ἀποφέρουσαν, παρα- 
χλήσεις ἁγίων ἀποχομιξούσας εἰς ἐγχράτειαν, γερῶν 
ὑποσχέσεις , ἐλπίδα τὴν ἀληθή τῆς εἰς αἰῶνα ζωῆς, 
ἄφεσιν πλημμεληµάτων, θείου Πνεύματος χορηγίαν, 
υἱοθεσίας χάριν, καὶ τί γὰρ οὐχὶ τῶν ὑπὲρ νοῦν xal 
Ἰόγον; «€ ΟὈφθαλμὸς γὰρ, φηαὶν, οὐχ εἶδε, xai οὓς 
οὐχ ἤχουσε , xal ἐπὶ χαρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέδη, 
ἃ ἠτοίμασεν ὁ cb, τοῖς ἁἀγαπῶσιν αὐτόν. » Tij τού- 
των ἑφέσει χαὶ µάλα εὐφρόνως σεσαγηνεύµεθα πρός 
χε τὸ δὲῖν τῶν map Ἕλλησιν ἀθυρμάτων ἀνθελέσθαι, 
xa ἀγαπᾷν τὰ παρὰ τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῃ. 'Aya- 
ῥριστοῦμεν δὲ σφόδρα τοῖς οὐκ οἵδ) ὅπως νομισθεῖσιν 
εἶναι θεοῖς. Καΐτοι γὰρ πάλαι τοῖς τῶν ἁγίων ἀγγέ- 
λων ἐμπρέποντες χοροῖΐς , πονηροὶ γεγόνασἰν xol 
ἁποστάται, χαὶ τὴν ἰδίαν ob τηρῄσαντες ἀρχὴν, ἁπ- 
ὤλχεσθον μὲν τοῦ εἶναι μετὰ θεοῦ, καὶ τῆς πρὸς αὐ- 
τὸν οἰχειότητος ὁλοτρόπως ἡμοιρηχότες , πεπλανη- 
χασι τὴν ὑπ᾿ οὐρανὸν, διενείµαντο τοὺς ἐπὶ γῆς, xal 
τοῖς τῆς ἁμαθίας αὐτοὺς ἑγχαθιέντες βόθροις, τῶν 
ἀμεινόνων ἀλλάξασθαι τὰ αἰσχίω παρεσχεύασαν, καὶ 


910 sed concius ab ipsis, cumque priemonuisset, 
longe deteriori sub imperio futuros, tamen terram 
suam quadringentis annis, et paulo plus, babitarunt 
eolueruntque. Ex illo primum Assyriis, dein Medis, 
demum Persis servierunt, postremo 'nunc nobis 
ipsis. . 


CYRILLUS. 


lino vero mundáno et impuro spiritu arreptum 
fuisse, cum hee scripsit, nemo non, opinor, dixe- 
rit, cui sana mens sit. Nemo enim. prorsus ineffabi- 
lem et supremam Dei majestatem arguet, qui recta 
mente sit praeditus, et alflatu spiritus diabolici 
vacuus, Percontanti vero, quamobrem Judzorum. . 


B integri& moribus ac legibus adhzsimus, et ad jllos 


wansfugimus ;. causas  jtem discere volenti, ob 
quas erga deos suos ingrati sumus; necessario res- 
pondemus : Nos apud Judzos, sive apud Scripturam 
divino- afflatu proditam , invenimus. subtilem, et 
exaciam , et omni benedictione plenam de vera et 
una Deitate sententiam : leges item ae disciplinam 
virtutis studiosum ad omne bonum recta perducen- 
tem, exhortationes sanctorum ad continentiam 
ferentes, premiorum promissiones, spem veram 
vite sempitern:s, remissionem peccatorum, divini 
Spiritus largitionem, adoptionis gratiam, qux: men- 
tem omnem et orationem superant, « Oculus enim 
hon vidit, inquit, οἱ auris non audivit, et in cor 
hominis non ascendit, quee praeparavit Deus diligen- 
tibus sé **. » Horum promissione nostro maguo 
cum gaudio inducti sumus, ut nugis Graecorum prz- 
ferremus et complecteremur ea quz divinis scriptis 
continentur. Áversamur autem vehementer eos, qui 
nescio quo pacto dii esse putantur. Quamvis enim 
iuter sanctorum angelorum ehoros conspicui olim 
essent ; improbi tamen facti ac desertores, suoque 
principatu non servato, Dei domicilio exciderunt, 
οἱ ejus amicitia prorsus orbati, orbem quí sub caelo 
est in errorem induxerunt, hominesque dissipa- 
runt, et ignorantie voraginihus immeraos turpi- 
bus honesta mutare fecerunt, et omnis improbi- 
(atis amorem  indiderunt. Persuaserunt autem 
non tantum ut sibi divinos honores tribuerent, 


ἁπάσης φαυλότητος ἀπέφηναν ἑραστάς. Πεπείκασι p 311 sed etiam mundi clementis, et animantium 


δὲ mposxuvelv , οὐχ αὐτοῖς δὴ µόνον, ἀλλὰ καὶ τοῖς 


τοῦ χόσµου στοιχείοις, xaX ζώων ἁλόγων ἐχτυπώμασι 
πτηνῶν τε xal ἑναλίων. ᾿Αρ' οὖν οὐκ ἐν δίχῃ χρῆναί 
τέ φαμεν ἀχαριστεῖν αὐτοῖς, Kal μὴν ὅτι φθορεῖς 
τε xal λυμεῶνες ἁπάσης Ὑεγόνασι τῆς ὑπ' οὐρανὸν, 
καὶ οὗ δή που φαίη τις ἂν, ὅτι χρημάτων περιουσίας 
ἑστερημένοι χαλεπαίνοµεν, εἰς αὐτὴν δὲ μᾶλλον 
διχημένοι , xal κινδυνεύοντες τὴν ἁθλίαν φυχἠν, 
Απεφοιτήσαμεν τοίνυν τῶν ἓν δοχήσει θεῶν οὐδὲν 
τὸ παράπαν τῶν παρ᾽ αὐτοῖς εὑρίσχοντες, ὃ μὴ τῆς 
ἑσχάτης ἐστὶ διαθολῆς ἄπιον. ᾽Αῤῥενομιξίαι τε, καὶ 
γυναίων ἑταιρισμοὶ , καὶ ἀσελγείας ἁπάσης ἐπιτή- 


** Beg. vin, & seqq. ? [sa riiv, 4 ; [Όυτ. 1, 9. 


ratione carentium simulacris, volatilium et marino - 
rum. Án non ergo jure illis renuntiandum esse dici- 
mus? Enimvero quod perditores εἰ corruptores 
universa terrae fuerunt, non autem quod opum co- 
pia privati sumus, nos infensos esse dixerit ali- 
quis, sed potius quod in miseram animam [8ἱ, de- 
que ea periclitantes. Renuntiavimus igitur iis, qui 
opinione dii tantum sunt, cum nihil omnino apud 
ipsos inveniamus, quod non sit extrema vitupera- 
tione dignum. Masculorum enim concobitus, οἱ 
mulierum scortationes, et omnis libidinis studium, 
apud illes fabula et risus, οἱ prodigiorum arcaua, et 


855 


85. CYRILLI ALEXANDRINI &ACHIEP. 


μα 


loco virtutis mendacium, et omne genus impurita- A δευσις παρ' αὐτοῖς μῦθοι καὶ γέλωφ, xai τερφτολο- 


ts, quzcunque vel in cogitationem vel sensum jn- | 


currit. Neque difficilis inventu est, quin potius inde 
patebit, horum demonstratio. Ecce enim, ecee, 
quamvis Deus, qui omnia potest, nutibus suis res 
Romanas firmet, deos tamen , qui nihil sunt, no- 
mini Romano splendorem ail tribuisse. Sed, amabp 
. le, vir optime, qui eo munificentize pervenire po- 
tuerunt, aliisque imperium largiti sunt, quomodo 
sua ipsi gloria et honore destituti sunt? Quem enim 
honorem fraude et mendacio quondam rapuerant, 
prorsus amiserunt, ubi mendacium Christus denu- 
davit. Quomodo igitur aliis dederunt imperium, qui 
velut necessitate quadam orbati sunt potestate re- 
gnandi, et subterraneis specubus tantum non in- 
fossi, ubi inevitabilis judicis tempus exspectant? 
« Angelos enim, inquit, qui non eervarunt suum 
principatum, vinculis tenebrarum in Tartarum de- 
jectos tradidit custodis in judicium magnz diei 
puniendos 7. » Quoniam autem peregrinos et alie- 
nis sceptris subditos fuisse dicit, qui a divino Abra- 
ham sunt, respondeat, quxso, quid ea res ipsos 
heserit, aut quomodo iwpedierit quo minus illos 
nequaquam bonos fuisse, dicere aul cogitare de- 
beamus? Nondum ostendit, utrum inlionestis mo- 
ribus fuerint, an injustis lucris servierint, an con- 
victis, calumniis et cupiditati studuerint , an obtre- 
etatores, impostores, et in sceleribus acuti, pesti- 
feri item ac nebulones. Hi citantur ad judices : hi 
legibus omnibus puniuntur : hos reos fleri par est, 
suorumque eriminum panas judicibus luere. $919 
At subjici quorumdam imperio, et peregrinos et ad- 
venas esse, malos eos plane non elicit. Contemplare 
enim Romanorum imperium longe lateque per ter- 
rarum orbem propagatum. Non solum Judaeos sub- 
egit, sed omnem nationem ac genus hominum. 
Num igitur, quod subaeti sunt, et legitimo domi- 
naiH regi se patiuntur, viles ideo dicamus, ac nul- 
Hus pretii ? An alieuo imperio subjici, causa (uit 
ipsis insperata eslamitatis? At nemo bzec ita se ha- 
here censuerit. Nunc enim certe magis quam antea 
et spem omnem snperant, el summa Lranquillitate 
fruuntur, eamque rem illis glorize potius quam pro- 
bri.loco cessisse dabimus. Ne igitur accusel ant 
carpat amplius eos, qui divini Abraliam sunt , licet 


adven: fuerint, patriaque relicta in exteram regio- 


uem migraverint, ae [ία volente Deo universam 
Judzeam possederint. Atenim Persis ac Medis aliis- 
que finitimis quibusdam gentibus Israelitz servie- 
. runt, Tune igitur causam nosti, an eam discere cu- 
pis? Cum enim, pio veroque Dei cullu repudiato, 
diis, quos Julianus adorat, sacra fecissent, tum, 
nullo misericordiz loco relicto, Barbarorum erude- 
litatem experti sunt, et grave servitutis jugum sub- 
ierunt. Opere pretium est igitur eam ob rem 
Grecorum deos aversari, subditos enim suos mi- 
nime servant. lllud etiam ante dictis utiliter addam. 


1 |l Petr. 11, 4. 


lac τὰ μυστήρια, xat ἓν ἀρετῆς τάξει τὸ dator, 
xal πᾶν εἶδος ἁχαθαρσίας αἰσθητῆς τε χφὶ νοητΏς. 
Καὶ δυσεύρετος μὲν αὐδαμῶς, αὐτόθεν δὲ μᾶλλαν, 
ὡς ἔφην, ἡ δεῖξιςο. ᾿Ἰδοὗ y&p, ἰδοὺ wu πάντα 
ἰαχύοντος θεοῦ νεύμασιν ἰδίοις τὰ Ῥωμαίων χρατύ- 
νοντος, τοὺς ϱὐφὲν ὄντας θεοὺς χορηγοὺς γενέσθαι 
qnoi τῆς εὐχλείας αὐτοῖς. ᾽Αλλ', ὦ χράτιστε, φαίην 
ἄν, ol φιλοτιμίας eig φοῦτο διάττειν εἶδότες, xat 
δόντες ἑτέροις τὸ δύνασθαι κρατεῖν, κῶς αὗτοὶ τῆς 
ἰδίας ἑστέρηνται τιμῆς τε xal δόξης; "Hv γὰρ πάλαε 
Κεχλόφασιν ἐξ ἁπάτης xai φευδολογίας, εἰς ἅπαν 
ἀποθεθλήκασι , Χριστοῦ τὸ φεῦδος ἀπογυμνώσαντος. 
Ποῦ «olvuv ἑτέροις δεδώρηνται τὸ χρατεῖν, οἱ τοῦ 
δύνασθαι κρατεῖν ὡς ἐξ ἀνάγχης ἑστερημένοι , xat 


B τοῖς ὑπὸ χθόνα μυχοῖς μογονουχὶ κατορωρυγµένοι, 


xai τὸν τῆς ἀφύχτου δίκης χαιρὸν ἀναμένοντες; 
ε ᾽Αγγέλους γὰρ, qnoi, τοὺς ph τηρήσαντας τὴν 
ἑαυτῶν ἀρχὴν, αειραῖς ζόφου ταρταρώσας , παρ- 
έδωχεν εἰς χρίσιν μεγάλης ἡμέρας χολασθησοµένους 
πηρεῖν. » Ἐπειδὴ δὲ xal mapolxoug , xai ὑπὸ σκη- 
πτρά φησι τὰ ἑτέρων γενέσθαι τοὺς ἀμφὶ τὸν θεσπέ- 
σιον ᾿Αθραὰμ, φράζετω Oh πάλιν vl τὸ χρημα αὐτοὺς 
κατᾳπηµήνειεν ἂν, fj πῶς χατωθῄήσειε πρός ys τὸ 
δεῖν ὡς &lev οὖκ ἀγαθοὶ πάντη τε xol πάντως πρὸς 
ἡμῶν γοεῖσθαι xat λέγεσθαι. Οὕπῳ δέδειχεν εἰ ΥεΥό- 
νασιν αἰσχροὶ τοὺς τρόπους, εἰ λημμάτῳν ἀδίχων 
Ἠιτώμενοι, λοιδοροίτε xal φιλεγχλήµογες καὶ πχεον- 
εξίας ἐπιτηδευταὶ , βάσχανοί τς χαὶ φέναχες, xai 
δριμεῖς εἰς καχουργίας, λοιµοί τε χαὶ ἁλαζάνες ' οὗ 

τοι χαλοῦνται παρὰ τοὺς δικαστὰς, τούτοις ἅπαντες 
ἐπιτιμῶσιν οἱ νόμοι, «ούτοις τὸ διώχεσθαι πρέπει, 
καὶ τὰς Ex τῶν εὐθυνόντων ὑπομένειν γραφάς. Απο- 
φαίΐνει δὲ xaxoüc xav' οὐδένα τρόπον τὸ ὑπὸ σχΏ- 
πτρα Ὑενέσθαι τινῶν, ξένους τε καὶ ἐπήλυδας. 
"λθρει γὰρ δη κατενρυνομένην τῆς ὑπ οὐρανὸν τὴν 
Ῥωμαίων ἀρχήν ^ πόκράτηχε γὰρ οὐχὶ µόνων Ἰου- 
δαίων, ἀλλὰ παντὸς ἔθνους τε ἀνθρώπων καὶ γένους. 
"Ap' οὖν, ὅτι χεκράτηνται, xal ζυγοῖς τοῖς ἐννομω- 
τάτοις ὑπείχειν ἀνέχονται, δνσγενεῖς εἶναι φῶμεν 
χαὶ οὐδενὸς ἀξίους; Apa τὸ βασιλεύεσθαι πρόφασις 
αὐτοῖς ἁδοχήτου γέγονε συμφορᾶςι Αλλ᾽ οὐχ ἂν 
οἵοιτό τις ταῦτ᾽ ἔχειν ὀρθῶς. Εἰσὶ γὰρ, εἰσὶ νυνὶ δῆ 
μᾶλλον f) πρὶν, καὶ ἓν τοῖς ἑλπίδος ἐπέχεινα, καὶ 
ἁπάσης εὐθυμίας Ev καλῷ, xai τὸ χρῆμα αὐτοῖς πρὸς 
εὐχλείας μᾶλλον , ἤγουν πρὸς ὀγείδους ἐμθεθηχέναι 
δώσοµεν. ᾽Απαλλαττέτω δὴ οὖν αἰτίας χαὶ Υραφῆς, 
xaX μώμου παντὸς τοὺς ἀμφὶ τὸν θεσπέσιον ᾿Αθραὰμ, 
εἰ καὶ ἦσαν ἐπήλυδες, καὶ τὴν ἐνεγχοῦσαν ἀφέντες 
πρὸς ἑτέραν µεθωρμίξοντο, ὅλην τε διὰ Θεοῦ χατ- 
εχτήσαντο τὴν Ἰουδαίαν. Δεδουλεύχκασι δὲ Πέρσαις 
xai Μήδοις, καὶ phy xa ὀμόροις τισὶ τῶν ἑτέρων 
ἑθνῶν οἱ ἐξ "Iapafj. "Ap" οὖν οἶσθα τὴν αἰτίαν, ἡ 
βούλει μαθεῖν; Ἐπειδὴ γὰρ τὴν εὐσεθῆ χαὶ ὑπὸ (eo 
λατρείαν ἀφέντες τοῖς αὐτοῦ τεθύχασι θεοῖς, φειδοῦς 
ἁπάσης ἑστερημένοι βαρθαρικῆς ὠμότητος ἔργον 
γεγόνασι, καὶ τὸν δυσαχθη τῆς δουλείας ζυγὸν ὑπ- 





8*5 


CONTRA JULIANUM Lin, VI. 


526 


Έλθον. ᾿Αχαριστεῖν οὖν ἄξιον τοῖς Ἑλλήνων xoi διὰ Α Num turpe et indecorum Julianus existima, quod 


τοῦτο θεοῖς, σώζουσι γὰρ οὐδένα τῶν ὑπ' αὐτοῖς ve- 
Ὑανότων, ΠἩροσεποίσω δὲ χρησίµως κἀχεῖ olg ἔφην. 
"Ap' αἰσχρὸν αὐτῷ xa ἀχαλλὲς εἶναι δοχεῖ τὸ βε- 
ῥασιλεῦσθαι τὸν Ἰσραὴλ ὑπὰ Σαοὺλ παρά γε τὸ áv- 
δάνον τῷ ἐπὶ πάντας θεῷ; Ἔδει γὰρ, ἔδει μᾶλλον, 
ἴσως ἐρεῖ, καὶ ἣν ἄμεινον ἀσυγχκρίτως τὸ ὑπ' αὐτοῦ 
Χρατεῖσθαι μόνου. Καλῶς. Συνίησι γὰρ εὖ µάλα, xa) 
τοῖς αὐτοῦ σννθἠσοµαᾶι λόγαις, θὐχοῦν ἀθούληταν τῷ 
Θεῷ τὸ ὑπεξάγεσθαὶ τινας τῶν ὑπ αὐτῷ ζνγῶνι 
ὀφεῖναι bà παρ) αὐτὸν ἑτέροις τὸν τῆς διαγοίᾳς αὖ- 
χένα. Εἶτα τῶς ἄνω τς xa χάτω τὰ πάντα χυκῶνι 
θεοῖς ἐθνάρχαις viol χα) πολιούχαις ἁαίμοσιν ἆπον 
wipe φησιν αὐτὸν τὴν κατὰ πάντων ἀρχὴν, καΐτοι 
τὸ χρῆναι χρατεῖν τῶν ἐπὶ τῆς γῆς οὐχ ἀφιάντῃ 


μᾶλλον ἑτέροις, ἀλλ ἑαυτῷ τηρήσαντα χατά γε τὸ B 


αὐτῷ δοχοῦν; Κατεπικραίνετο γὰρ αἰτηθέντας Σφοὺλ, 
καὶ Υοῦν ἔφη δι ἀνὸς τῶν «ρομητῶν’ «Καὶ ἕδυκα 
αὐτοίς βαφιλείαν àv ὀργῇ µου. } Εἰκαιομυθεῖ μὸν 
ῥμολογαυμένως καὶ σαθροῖς ὀννφιῶν εὑρήμασιν ἁσνν. 
(so ὀπιφεμνόνεται, καὶ τὰ Ego µάμον παντὸς οἷφ 


Israelite. Saulis imperio prater Dei supremi volun- 
tatem subjecti sipt? Oportehat enim, inquiet, ac 
cia comparationem satius £rot ab eo solo regi. 
Recte; id enim apprime novit , et ego Juliani dictis 
assentiar. Noluit ergo Deus imperio suo quemquam 
subirahi, aliisque prater se mendis cervicem sub- 
jici. Jam quomodo susque deque versans omnis- 
Deum asserit nonnullis diemoniliug.gentinm at .ur- 
bium prasidjibus jmperium in ounes gistribuisse, 
et tomen non eontinuo mortalium imperium discre- 
visse, sed illud &uo sihi arbitratn servasse ? Nam 
eura ἃρο] postulacetpr, indignatug esi. Quippe per 
unum prophetam gixit ;: «.Et dedi eis regew ip ira 
mea. » Stulta. piane loquiur Jplisnns, et yutidis 
eommeugtis temere gloelur : ac pro eua libidine 
pes exa ampem reprehensionem positas incusat. 
Ac $ Q13 vero minus impie quam oportebat in 
sanctos debaechatus ait, nulla «arpendi cujusvis - 
sstietate captus, iu ipaum Jesum audaz invadit at- 
que ija Joquitur : 


ἂν ἕλριτο πομῖται Yoaofiy. Ὥσπερ δὲ μεῖον d) χρΏν δεδιαφεθηχὼς εἰς ἁγίαυς, καὶ χόραν ἔχων οὐδένα τῆς 
κφτὰ πάντων διαθολῆς, xai ke" αὐτὸν ὁ θρασὺς ἔρχεται τὸν Ἱῃαοῦν, οὕτω τέ φησιν * 


Ι0ΥΛΙΑΝΟΣ. 

O παρ ὑμῖν κηρυττόµενος Ἰησοῦς, εἷς fv τῶν 
Καίσαρος ὑπηχόων. El δὲ ἀπιστεῖτε, μικρὸν ὕστερον 
ἀποδείξω μᾶλλον δὲ ἤδη λεγέσθω, Φατὲ μέντοι 
αὐτὸν ἀπογράψφασθαι μετὰ τοῦ πατρὸς xal τῆς µη- 


;ULIANUS. 


Jesus, quem vos predicatis, unus erat ex Caesaris 
subditis. Quod si minus creditis, paulo past demon- 
strabo : imo vero jam dicatur. Dicitis quippe, ipsum 
cum palre et matre sub Cyrenio censum fuisse. 


πρὸς ἐπὶ Κυρηνίου» ᾽Αλλὰ γενόμενος τίνῳν ἀγαθῶν C Verum postquam natus est, quorumnam bonorum 


αἴτιος χατέστη τοῖς ἑαυτοῦ συγγενέσιν;, Οὐ γὰρ 
Ἰθέλησαν, φησὶν, ὑπαχοῦσαι αὐτῷ. Τί δὲ, ὁ σχλη- 
ροκάρδιος xat λ,θοτράχηλος ἐχεῖνος abe, πῶς Qm- 
Ἴχουσε τοῦ Μωσέως; Ἰησοὺς δὲ, ὁ τοῖς πνεύµασιν 
ἐπιτάττων, xal βαδίζων ἐπὶ τῆς θαλάσσης, χαὶ τὰ 
δαιμόνια ἐξελαύνων, ὡς δὲ ὑμεῖς θέλετε, τὸν οὐρανὸν 
καὶ τὴν γῆν ἀπεργασάμενος * οὗ γὰρ 5h ταῦτα τε- 
τὀλμηχέ τις εἰπεῖν περὶ αὐτοῦ τῶν μαθητῶν, εἰ μὴ 
μόνος Ἰωάννης, οὐδὲ αὐτὸς σαφῶς, οὐδὲ τρανῶς * 
ἁλλ᾽ εἰρηχέναι γε συγχεχωρῄσθω ' οὐκ Ἀδύνατο τὰς 
προαιρέσεις ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν ἑαντοῦ φίλων xal 
ουγγενῶν µεταστῆσαι 
KYPIAAOZ. 


ε Ὁ) μωρὸς µωρα λαλήσει, χαὶ ᾗ καρδία αὐτοῦ μά- D 


καια νοῄσει, » χατὰ τὴν τοῦ προφᾖσαυ φων{ν. El μὲν 
οὖν τις ἕτερος f» τῶν ἐξ ἀγέλης Ἑλληνιχῆς, ὁ τοῖς 
οὕτω Ψυχροῖς xaX γραώδεσιν, ἀπιβαρσήσας λόγοις, 
ἔφην ἂν ἴσως αὐτὸν τὴν ix τῶν ἱερῶν µαθηµάτωγ 
ἐπιστήμην οὐχ ἔχοντα, τῆς μὲν ἀληθείος ἄφαμαρ- 
τεῖν, ἀγνοῆσαι üb xal εἰσάπαν τῆς μετὰ δαρχὸς οἱ» 
χηνοµίας τοῦ Μονογενοῦς τὸ µυσσήριον. Ἐπειδὴ δὲ 
πεφρόνηχεν Eg* ἑαυτῷ μέγα Ἀ xat ἐξαίσιον, οἵεται δὲ 
καὶ τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς οὐκ ἀθαύμαστον ἑαυτῷ 
συνειλοχέναι τὴν γνώσιν, ἁκουέτω πρὸς ἡμῶν. Δοχη- 
σισοφεῖς, ὦ γενναῖε, χαὶ ὅπερ ἑστὶ τοῖς καθ) ἡμᾶς ἓν 
λόγῳ, τοῦτο xal θΘεὸν olet τόχα που ποιεῖσθαι περὶ 
φολλοῦ; Ἠγνόηχας δὲ παντελῶς τὸ µμεσολαθοῦν, xal 


36 ]sa, xxxii, ϐ. 


auctor cognatis suis exstitit? Noluerunt enim, ἵη- 
quit, obedire ei. Quid vero, durus ille corde et la- 
pidea cervice populus, quomodo Mosi paruit ? Jesus 
autem qui spiritibus imperabat, et in mari gradie- 
batur, et d:emonia ejiciebat, quique ccelum ac ter- 
ram fecit, ut vos vultis (non enim hzc discipulo- 
rum vilus de eo dicere ausus est, nisi solus Joannes, 
jdque neque clare, neque explicate, sed dixisse 
concedatur), non potuit ad salutem suorum amico- 
rum et propinquorum consilia mulare. 


CYRILLUS. 


« Stultus stulte. loquetur, et cor ojus vana cegi« 
tabit, » juxta prophete vocem **, Igitur si aliquis 
alius esset ex Grevcanico grege, qui tam frigidis et 
inanibus dietis confideret, eum forte dieerem secra- 
rum Litterarum scientia destitutum, a veritate aber- 
rape, et igBaorare prersus incarnationis Unigenitj 
saeramentum. Cum autem de se magnifieum et stu- 
pendum quippiam sentiat Julianus, ac diviuze Scri- 
pture cognitionem admirabilem naetus videatur, a 
nobis audiat, Faderis opinione sapientis, vir egre- 
gie, et qügd-apud nos iu pretio est, hoc Deum forte 
magni facere putas? At nescis plane quantum in» 
tersit inter. divinze glori fastigium et nostras co- 
gitalionis exilitatem. Nam si Jesum oporteret ome 


$27 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


825 


mine, eum Deus sit, cavere ne hominum gloríz A τὸ τῆς θείας δόξης ἀνῳκισμένον, xaX τῆς ἐν ἡμῖν 


postponeretur, adeoque nobiscum has temporarias 
gloriolas, et medicam felicitatem, vanosque fastus 
concupiscere ; nonne satius ei fuisset dispensatio- 
net ahjicere, neque instar nostri hominem fieri , 
qui una eum Patre in eodem throno eonsidet , qui 
suprema gloria 9144 decoratur, et divinis lonori- 
bas coruscat? Quamobrem si quis obtrectandi stu- 
io objiciat : Quidni potius regis alicujus terreni 
filius dictus sit, aut sane regina matre secundum 
carnem ortus sit? id obiter reprehendat, quod homo 
etiam factus est, et seipsum exinanivit formam 
servi accipiens **. SI enim ignobilitas ei gravis ac 


plane intolerabilis erat, cum tempus el res ipsa id. 


postularent, satius utique illi fuisset dispetsatio- 


διανοίας τὸ σµικροπρεπές. El γὰρ ὅλως ἴἔδει Θεὸὲν 
ὄντα τὸν Ἰησοῦν, φροντίδα θέσθαι τινὰ τοῦ μὴ δοχεῖν 
τῆς ἀνθρώπων εὐχλείας ἰἱέναι κατόπιν, ἐφίεσθαι δὲ 
σὺν ἡμῖν τῶν προσχαίρων τουτωνν δοξαρίων, καὶ 
μεμετρημένης εὐτμερίας, χαὶ χόµπων εἰκαίων * πῶς 
οὐκ ἄμεινον αὐτῷ παρελάσαι τὴν οἰχονομίαν, xa uf 
γενέσθαι χαθ ἡμᾶς ἄνθρωπον τὸν ὁμόθρονον τῷ 
Πατρὶ, tbv ταῖς ἀνωτάτω δόξαις ὡραϊσμένον, καὶ 
θεοπρεπέσιν ἀξιώμασιν ἐμπρεπὴῆ; Οὐχοῦν εἴπερ τῷ 
δοχεῖ χαταιτιᾶσθαι xal λέγειν "AvO' ὅτου μὴ μᾶλλον 
βασιλέως τινὸς τῶν ἐπὶ τῆς γῆς χεχρηµάτικεν υἱὸς, 
xa μέντοι xal βασιλίδος ἑξέφυ μητρὸς, κατὰ σάρχα 
δηλονότι ; ἐγχαλείτω παρελθὼν, ὅτι xaX γέγονεν ἄν- 
θρωπος, xai χεχένωχεν ἑαυτὸν, μορφὴν δούλου λα- 


nem non ferre. Sed in quantum Deus est, bumana B 66v. El. γὰρ ἣν ὅλως τὸ δυσχλεὲς, δύσοιστόν τε xal 


res omnes ei prorsus nihil erant, regni terreni fines 
exigui, licet a nobis bonorum fastigium Leneat. 
Enimvero cum Pilatum alloqueretur, glorie stum 
praestantiam declaravit, dicens : « Regnum meum 
non est ex lioc mundo **. » Quid ergo exprobras 
ei, qui, cum Deus sit secundum naturam, aluit 


tamen ralione dispensationis exinanitionem pati? 


At quomodo dubitaverit aliquis, nos a divina sa- 
pientia tantum superari, quantum natura inferio- 
res sumus? Atque hoc ipse ait per vocem Isai: : 
« Non enim sunt cogitationes mes, sicut cogitatio- 
nes vestrae, neque ut vie vestri, via me: ; sed si- 
cut distat. caelum a terra, ita distant vi:e mee a 
viia vestris, et cogitationes vestrz a cogitatione 
mea *!, » Sed enim, inquit, postquam nalus cst, 
cujus boni auctor propinquis suis exstitit? Om- 
nium quidem certe, licet hoc nonnulli mitus cre- 
dant. Idcirco enim faetus quoque est bomo, ut ge- 
nus ipsius vocaremur. Preterea quid huic ad 
splendoris magnitudinem zsquari potest? Nature 
divine participes constituti sumus 5, saneto Spi- 
ritu repleti, spirituale eum Deo eonsortium nacti 
sumus, ipse se ad nostram fraternitatem demisit : 
quamvis natura Deus sit, et universi opifex ac do- 
minus, filii Dei supremi nuncupamur *, Et cu- 
jus nobis auctor boui fuerit, etiamnum  quaris? 
An res adeo preclara, tam tenuis, tamque nul- 
lius pretii tibi videtur ? Si quis regis alicujus ter- 
reni lilius sit, aut. inter fratres ascriptus, hic tibi 
summum glorie fastigium — assecutus videbitur; 
nobis nihil omnino profuerit deos nominari, Deique 
fratres ac filios? 4915 At enim, inquit, quidni re- 
gni terreni soliis insidens, ac supremis lionoribus 
couspicuus, mortalibus apparuit ? Verum incarna- 
εομίθ mysterium quantum licet attendat. Inducia 
si;uidem est in (raudem universa terra, et quod 
cuique placeret, deus hoc erat, el cultus. Alii si- 
quidem creaturam. adorarunt, honoresque divinos 
etbis elementis detulerunt : alii peculiares sibi 
deos fsbricarunt. Apparuit ergo. de celo unigeni- 
tun Dei Verbum in specie hominis, ut omuibus 


$5: Philipp. 1, 27. ** Joan. xvii, 56. 


? [si 1v. 8,9. 


qupttxbóv αὐτῷ, χαιροῦ xal πραγμάτων χαλούντων 
εἰς τοῦτο, ἄμεινον fv δήπου τὸ μὴ ἀνασχέσθαι τὴν 
θἰχονομίαν. ᾽Αλλ’ ἣν ὡς θεῷ τὰ ἀνθρώπινα παντε- 
λῶς οὐδὲν, σμικρὺν αὐτῷ καὶ τῆς ἐπιγείου βααιλείας 
τὸ µέτρον, χαίτοι παρ ἡμῶν ταῖς ἀνωτάτω τιμαῖς 
εὖ µάλα στεφανουµένης. Καὶ γοῦν ὅτε Πιλάτῳ προσ- 
διελέγετο, τῆς ἑαυτοῦ. δόξης τὴν ὑπεριάτην ὑπερ- 
οχὴν διεσάφει, λέγων ’ « Ἡ βασιλεία fj £p οὑχ ἔστιν 
Ex τοῦ χόσµου τούτου.» Tu τοίνυν Θεῷ μὲν ὑπάρ- 
χοντι χατὰ φύσιν, ἑλομένῳ γε μὴν παθεῖν οἴχονομι- 
χῶς τὴν χένωσιν, ἐπιτιμᾶς ἀνθ᾽ ὅτου, Καΐτοι πῶς 
ἑνδοιάσειέ τις, ὡς τῆς Ev θεῷ σοφίας τοσοῦτον ἡττή- 
µεθα, ὅσον xal φύαει μειονεχτούµεθα; Καὶ τοῦτό 
φησιν αὐτὸς διὰ φωνῆς 'Hsatou* « Οὐ Y&p εἶσιν αἱ 
βουλαί µου ὥσπερ αἱ βουλαὶ ὑμῶν, οὐδ' ὥσπερ αἱ 
ὁδοὶ ὑμῶν αἱ ὁδοί µου * ἁλλ' ὡς ἀπέχει ὁ οὑὐρανὸς 
ἀπὸ τῆς Υῆς, οὕτως ἀπέχονσιν αἱ óbol µου ἀπὸ τῶν 
ὁδῶν ὑμῶν, χαὶ τὰ διανοήµατα ὑμῶν ἀπὸ τῆς διανοίας 
µου. » ᾽Αλλὰ γενόμενος, vol, τίνος ἀγαθου αἴτιος 
χατέστη τοῖς ἑαυτοῦ συγγενέσιν; Απάντων μὲν οὖν, 
εἰ χαὶ ἀπειθοῦσί τινες. Διὰ γὰρ τοῦτο χαὶ γέγονεν 
ἄνθρωπος, ἵνα xaX γένος αὐτοῦ χρηµατίσωμεν. Elsa 
τί τῷ τοιῷδε τὸ ἰσοστατοῦν εἰς εὐχλείας δύναμιν 
τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς; θείας φύσεως ἁναδεδείγμεθα 
χοινωνοὶ, ἁγίου Πνεύματος ἐμπεπλήσμεθα τὸν πρὸς 
θεὺν οἰκειότητα νοητην Ov αὐτοῦ χερδαίνοντες, 
χαθῆχεν ἑαυτὸν εἰς τὴν πρὸς ἡμᾶς ἁδελφότητα, χαί- 
τοι Gv θεὸς φύσει, xal τῶν ὅλων Δημιουργὸς καὶ 


p Κύριος, υἱοὶ χρηματίζοµεν τοῦ ἐπὶ πάντας θεοῦ. 


Εἶτα τίνος ἡμῖν ἀγαθοῦ γέγονεν αἴτιος xai μετὰ 
τοῦτο ζητεῖς; "H τάχα πον σμικρὺν xal λόγου τοῦ 
μηδενὸς ἄξιον «b οὕτως ἑξαίρετον τέθειται παρὰ 
σοί; Καὶ εἰ μἐν τις εἴη βασιλέως τινὸς τῶν ἐπὶ γῆς. 
4 τέχνοις, fj ἀδελφοῖς ἑναρίθμιος, οὗτος ἄν σοι 
δόξειε τῆς ἀνωτάτω πασῶν εὐχλείας εἰς λῆξιν 
ἐλθεῖν' ὀνήσειε δ ἂν ἡμᾶς τὸ σύμπαν οὐδὲν, τὸ xal 
θεοὺς ὠνομάσθαι xal θεοῦ τέχνα καὶ ἁδελφούς ; 
Αλλὰ γὰρ ἀνθ᾽ ὅτου, φησὶ τοῖς ἐπιγείον βασιλείας 
θάχοις ἐνιδρυμένος, µήτε μὴν τοῖς ἄγαν ὑψοῦ xal 
ὑπερτάτοις αὐχήμασιν ἐμπρεπὴῆς ὤφθη τοῖς ἐπὶ τῆς 
γῆς; Σπεύσῃ δῆ οὖν τῆς οἰχονομίας ὡς ἔνι τὸν axo- 


33 | Porc, 1. fF. ?* E Joan. ati, £4. 





9?9 


CONTRA JULIANUM LiB. VI. 


50 


Tv. Πεπλανηται usv γαρ η σύμ»ασα γη, χαὶ τὸ A persuaderet ad veritatem transire, el velut ex cali- 


ἑχάστῳ δορχοῦν, xal θεὸς ἦν χαὶ σέδας. Οἱ μὲν γὰρ 
τῇ κτίσει προσχεχυνήχασι, χαὶ τοῖς τοῦ χόσµου ατοι- 
Χείοις προσεχόµιζον τὰς λατρείας * οἱ δὲ τεχνουργοὶ 
εῶν ἰδίων γεγόνασι θεῶν. Ἐπέφανε τοίνυν ἐξ οὖρα- 
vy ὁ povoyevl; τοῦ 6εοῦ Λόγος, kv εἴδει τῷ xa" 
ἡμᾶς, ἵνα πάντας ἀναπείσῃ µεθιχέσθαι πρὸς ἁλή- 
θειαν, xal ὥσπερ ἐξ ἀχλύος χαὶ σχότους τῆς ἑνούστς 
αὐτοῖς ἁμαθίας , εἰς τὸ τῆς ἀχραιφνοῦς θεοπτίας 
ἑλάσαι φῶς. Ἐπειδὴ δὲ ὁ τῶν ὅλων Δημιουργὸς 
αὐτοχρατη τὸν ἄνθρωπον εἶναι βούλαται, καὶ θελἠ- 
past ἰδίος πηδαλιουχεῖσθαι πρὸς τὰ πρακτέα ' 
ταύτῃτοι xai µάλα ὀρθῶς ἔχειν εὖ ἐδόχει τῷ πάντων 
Σωτῆρι Χριστῷ, πειθοῖ: μᾶλλον xai οὐκ ἀνάγχης 
ἑπηρτημένης, ἁπαλλάττεσθαι μὲν τῶν αἰσχρῶν τῶν 


ἐπὶ τῆς γῆς, ἀνθελέσθαι δὲ μᾶλλον τὰ ἁμείνω, xax B 


τὰ δι ὧν fjv εἰχὺς ἀποτελεῖσθαι βελτίους. El μὲν 
οὖν τῇ βασιλέως δόξη χατεστεµµένος, xal άναντα- 
γώνιστον ἔχων τὴν ἐξουσίαν, ἐχέλευσε πιστεύειν αὐτῷ 
ἐπὶ τῆς γῆς, πληροφορίας μὲν οὐχέτι χαρπὺς τὸ 
πιστεύειν ἣν, ἀναγχαίων δὲ μᾶλλον xai ἀφύχτων 
ἐπιταγμάτων * xal ἣν τάχα που xa0' ἕνα τῶν ἆν- 
θρωπίνοις δόγµασι τῇ τῆς θεότητος δόξῃ παραλόγως 
τετιµηµένων. Ἐπειδὴ δὲ ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν µετρίῳ τε 
xa ὑφειμένῳ χεχρηµένος φρονήµατι, xal τῆς iv 
ἀνθρώποις εὐκλείας ἡφειδηχὼς, τοῦτο μὲν πανσόφοις 
ὃ-δασχαλίαις, τοῦτο δὲ ταῖς ὑπὲρ λόγον θεοσηµείαις 
ἑχόντας xai πληροφορουµένους µεθίστη πρὸς τὰ 
βελτίω, γράφεται οἰχονομίαν οὐχέτ) kv χόσμῳ λοι- 
πόν' f) δὲ μᾶλλον, six? πεφλυαρηκὼς κατὰ τοῦ 
πάντων χρατοῦντος Χριστοῦ. Mi γὰρ 5h ποιείσθω 
πρὸς ὀνείδους ἡμῖν τὴν ἀπογραφὴν, διενθυµείσθω 
δὲ, μετὰ τούτου xáxelvo* ὁ γάρτοι τὴν ὑπὸ Καΐσαρι 
μεθ ἡμῶν ἀπογραφὴν ἀνασχόμενος, πραγµότων 
Τέγονεν ἀποτελεστὴς τῶν ὑπὲρ χεῖρα τὴν Kalcapos, 
μᾶλλον δὲ χαὶ τὴν ἀνθρώπου παντός. Ἐγήγερχε γὰρ 
ἐχ νημάτων νεχροὺς, ῥαγδαίοις πνεύµασιν ἐπετί- 
imos, συνέτριψε λόγῳ τὸν Σατανᾶν , εἴργασται δὲ 
xai τὰ ἔργα τῶν θαυμάτων. Καΐσαρ μὲν τοίνυν τοῖς 
τῆς ἐπιχείου βασιλείας συνθήµασι, xaX τοῖς θύραθεν 
αὐτῷ xat οὐσιωδῶς οὐκ ἐμπεφυχόσιν ἀγαθοῖς ἑγνω- 
ρἰξετο. Χριστὸς δὲ, ὁ πάντων Δεσπότης, οἴχοθεν 
ἔχων xal οὐχ ἔξωθεν ἑπαχτὴν τὴν δόξαν, διὰ τῆς 
τῶν χατορθωµάτων ὑπεροχῆς ἐγνωρίξετο, νοοῖτο δ᾽ 


gine-ac tenebris ignorantiz ad purissimam Dei co- 
gnitionem evadere. Quoniam autem universi Opifex 
sui juris hominem esse vult, et suopte nutu in re- 
bus agendis gubernari; eam ob rem visum est 
Christo Sereatori omuium, bene utique cum honmi- 
pibus actum iri, si persuasione potius quam impo- 
sita necessitate a vitiis terrenis exsolverentur, me- 
liora com plexi οἱ ea quibus credibile esset fleri me- 
Hores. Si ergo regia majestate redimitus, et invi- 
etam potestatem habens, homines sibi credere jus- 
sisset ; fides non amplius certz persnasionis fru- 
ctus fuisset, sed potius necessariorum et inevitabi- 
liam przceptorum, et forte fuisset. sieut. υπό 
eorum, quibus humauo arbitrio divini bonores per- 
peram tribuuntur. Quanilo vero, siculi uudus ex no- 
bis. singulari animi wnodestia ac submissione usus, 
humanisque repudiatis honoribus, qua sapientissi- 
mis doctrinis, qua miraculis, omni oratione majori- 
bus, volentes ac persuasos ad meliora convertit ; 
pulius jam tandem locus superest accusandz dis- 
pensationis, imo convictus est Julianus quod iu 
Christum omnium rectorem temere nugas effutie- 
rit. Ne enim probri loco descriptionem nobis obji- 
ciat, sed illud in animum poriter inducat, eum , qui 
nobiscum 8ub Cesare censeri se patitur, res effe- 
cisse qux» Cresaris, imo qua cujusvis hominis poteu- 
tiam exsuperant. Excitavit enim iortuos e tumu- 
lis, vehementes flatus. increpavit, Satanam verbo 


C contrivit, miraculorum opera patravit. Czesar ita- 


que regui terrestris insignibus, el externis bonis 
nec 2 natura insitis, agnoscebatur ; Christua autem 
emuium Dominus, domesticam bhabeus nec asciti- 
tiam majestatem, recte 916 factorum praestantia 
clarus erat, ipsiusque Ciesaris Deus esse intelliga- 
tur. Nam quod quidam ejus detrectarunt imperitum, 
duranique. cervicem sunbduxerunt; non propterea 
tamen regi omnium ac Domino universi. adimitur 
imperium, sed quod defecerint, illorum crimen est : 
bic autem sua sorte gloriatur, et. prestautize glo- 
riam, qua cuncta superat, inconcussam habet. Quod 
autem ait, non poluisse affiuium suorum mutare 
consilia, puerile est. Oblitus enim mihi videtur, 
quamvis szepius audierit, hominem libere ac sponte 


ἂν καὶ αὑτοῦ τοῦ Καίσαρος ὑπάρχειν θεός. Παραι- D ferri ad id quod ei cunque visum sit. Atque ifa pla- 


ῥήσεται γὰρ οὐδαμῶς τοῦ χρῆΏναι χρατεῖν τῶν ὅλων 
τὸν ἁπάντων βασιλέα χαὶ Κύριον, τὸ ἀποσκιρτὴ- 
gal τινας τῶν αὐτοῦ ζυγῶν, xal μὴν xol ἀγέρωχον 
ἀνατεῖναι τὸν αὐχένα, ἀλλὰ τούτοις μὲν ἔγχλημα τὸ 
ἐξήνιον, ὁ δὲ τοῖς ἰδίοις ἑναθρύνεται πλεηνεκτήμασι, 
χαὶ τῆς χατὰ πάντων ὑπεροχῆς ἁχλόνητον ἂν ἔχοι 
τὴν δόξαν. Μειραχιῶδες δὲ σφόδρα τὸ, Οὐκ ἐδύνατο, 
φησ}, τῶν ἑαυτοῦ φίλων καὶ συ"γενῶν µεταστῖσαι 
τὰς προαιρέσεις * ἐπιλελῆσθαι γάρ µοι δοχεῖ, xaltot 
πλειστάχις ἀχούσας, ὡς ἔστιν αὐτόχλητις, ἔχουτί τε 
ἰῶν πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν αὐτῷ δοκούντων ὁ ἄνθρω- 
πος, δόξαν οὕτως εὖ ἔχειν τῷ πάντων Δημιουργῷ' 


* Joan, 1, 3. 


cuisse Creatori omnium, ut et qui recte facere vel- 
lent, laudem consequerentur, et qui aliud iter tene- 
rent, jure ab omnibus riderentur. Atqui unigeniturá 
Dei Verbum, coli ae terre opificem esse, et, ut 
summatim dicam, omnium qux in eis sunt, sapien- 
tissimus Joanncs abunde his verbis declarat : «θιη- 
nia per ipsam facta sunt, et sinc ipso factum est 
nihil **. » Nec minus ad id conferet aliorum aposto- 
lorum consensus. Ücum enim ipsum semel con- 
fessi, plane virtutis et praestante, quie im co est, 
non jJgnorarunt dignitatem. Paulus quippe sanetis- 
simus, Cliristum ex Judaeis secundum carnem etlam 


851 


S. CXRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


$33 


super omnes nominat Deum, et in secula benedi- Α ἵνα χαὶ τοῖς ἀγαθουργειν ἠρημένοις τὸ ἐπαινεῖσθαι 


cium egse aij. Alii autem discipuli, cum supra iare 
ambulantem viderent, rei novitate attoniti jura- 
mento confessionem suam f(irmarunt dicentes ad 
eum : « Vere Filius Dei es **, » Cum hoc ita sit, an 
non universorum erit Opifez? cum id Scriptura di- 
vina confirmet, res ne apud ipsos quidem Graco- 
rum sapientes reclamet, ut et ex iis, qux jam 90- 
tea dicta sunt, oratio nostra pramonstravit, 


δεῖν * καὶ τοῖς τὴν ἑτέραν ἰοῦσι τρίδον τὸ xateoxooüa: 
διχαίως πρὺς ἁπάντων ἀχολουθῃ. Ὅτι δὲ xa δη- 
Μιουργός ἐστιν οὐρανοῦ τε xal γῆς, xal συλλἠθδην 
ἁπάντων τῶν ἐν αὐτοῖς ὁ μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, 
ἀπόχρη μὲν xaX ὁ πάνσοφος Ἰωάννης λέγων * «Πάντα 
δι αὐτοῦ ἐγένετο, xaX χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν.ν 
Σνλλίφεται δὲ οὐδὲν ἧττον xal ἡ τῶν ἑτέρων ἆπο- 
στόλων εἰς τοῦτο συναίνεσις. Θεὸν γὰρ ἅπαξ ὁμο- 


λογοῦντες αὐτὸν, πάντως που xal τῆς ἑἐνούσης αὐτῷ δυνάμεως xal ὑπεροχῆς οὐκ ἡγνοήκασι «b ἀξίωμα 
ὁ μὲν Υὰρ ἱερώτατος Παῦλος τὸν ἐξ Ἰουδαίων κατὰ cápxa Χριστὸν, καὶ ἐπὶ πάντας ὀνομάζει θεὺν, xal 
εὐλογητὸν εἰς τοὺς αἰῶνας εἶναί φησι. Οἱ δέ γε τῶν. μαθητῶν ἕτεροι ἐπ᾽ αὐτῆς θαλάσσης ἰόντα βλέπον- 
τες, χατατεθήπεσαν μὲν τὸ παράδοξον , ἑνώμοτον δὰ τὴν ὁμολογίαν ἐποιοῦντο λέγοντες πρὸς αὐτόν » 
«. Ἁληθῶς coU Υἱὸς cl. » Τοῦδε οὕτως ἔχοντος, πῶς οὐκ ἂν aim τῶν ὅλων. Δημιουργός; Διαδεδαιουµένης 
piv τοῦτο τῆς θεοπνεήστου Γραφῆς, οὐχ ἁπάδοντος δὲ τοῦ πράγματος, οὐδὲ αὐτοῖς τοῖς Ἑλλήνων λογάσιε, 


χαβὰ καὶ διὰ τῶν fn προειρημένων προακέδειξεν ἡμῖν à λόχος. 


9 Matth. xiv, 55, 





TOY EN ΑΓΙΟΙΣ ΠΛΤΡΟΣ HMON 
KYPIAAOY 
ΥΠΕΡ ΤΗΣ TON ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΝ ΕΥΑΓΟΥΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ 


ΠΡΟΣ ΤΑ TOY EN ΑΘΕΟΙΣ IOYAIANOY 


ΛΟΓΟΣ ΕΒΔΟΜΟΣ. 


S. P. N. 


CYRILLI 


PRO SANCTA CHRISTIANORUM RELIGIONE 
ADVERSUS LIBROS ΑΤΗΕΙ JULIANI 


LIBEP. SEPTIMUS. 


217 Arguitsacras LitterasbonusJulianus; verum B. Κατηγόρευσε μὲν τῶν ἱερῶν Γραμμάτων ὁ κρά- 


e9 dicacitatis et audacize provectus est, ut, quantum 
in ipso fuit, nihil non rernm nostrarum sit crimi- 
patus. Quo ex facio celebritatem nomiuis conse- 
cuturum $e forte putavit. At si qui sunt in. eadem 
sententia, de iis recte utique dicemys : « Quorum 
gloria est in confusione ipsorum **. » Audemus 
vero et illud a Davide dictum : « Quid gloriaris, qui 
potens es in malitia? iniquitatem tota die, injusti- 
tiam cogitavit liugua (ua. Dileziasti omnia verba 
cemersionis, linguam dolosam *'. » Sed nulla ho- 
ru: ratione habita sanctis inasuliat ; et in nostrum 


* Philipp. 11, 19. ?! Psal. ri, 5-6, 


τιστος Ἰουλιανός * θρασυστομεῖ δὲ οὕτως, xal φιλο- 
Ψογίας εἰς τοῦτο ἐλήλαχεν, ὡς τό γε ἦχον Em αὐτῷ, 
τῶν παρ ἡμῖν οὐδὲν ἁμοιρῆσαι διαθολῆς, Ὠήθη δὲ 
ἴσως πρὸς εὐχλείας ἔσεσθαι τὸ χρΏημα αὐτῷ. Φαῖεν 
ὃ ἂν εὖ μάλα τινὲς περί ys τῶν τὰ ἴσα φρονεῖν 
ἠρημένων: « "Ov ἡ δόξα àv τῇ αἰσχύνῃ αὐτῶν ν 
καὶ μὴν χἀχεῖνο, οἶμαί mov, τὸ διὰ φωνῆς τοῦ Δαθίδ' 
€ Τί ἐγχαυχᾷ iv χαχἰχ, ὁ δυνατός, ᾿Ανομίαν ὅλην 
τὴν ἡμέραν ἁδικίαν ἑλογίσατο ἡ Ὑλῶσαά σου. Ἠγά- 
πησας πάντα τὰ ῥήματα χαταποντισμοῦ, γλῶσσαν 
δολίαν. ; 'AXX' οὐδὲν τῶν τοιούτων ὑπολογισάμενος, 





COXTRA JULIANUM LIB. Vif. 


85€ 


ἐπιπηδᾶ «olg ἁγίοις, κατεξανίσταται δὲ καὶ αὐτοῦ Κ 418 omisi. Bervatorem Jesum Christum lusur- 


490 πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Ἰησοῦ Χριστοῦ, xal 


φησι" 
ΙΟΥ ΛΙΑΝΟΣ. 

Ταῦτα μὲν οὖν καὶ μιχρὸν ὕστερον, ἅταν ἰδίᾳ 
περὶ τῆς τῶν Εὐαγγελίων τερατουργίας, καὶ σχενω- 
pla; ἐξετάζειν ἀρξώμεθα. Νυνὶ 0$ ἀποχρίνεσθέ 
μοι πρὸς ἐχεῖνο * πότερον ἅἄμεινον τὸ διηνεχὲς 
μὲν εἶναι ἐλεύθερον, ἐν δισχιλίοις ὅλοις ἔνιαν - 
τοῖς ἄρξαι τὸ πλεῖον γῆς xai θαλάσσης, ἢ «b δου- 
λεύειν xal πρὸς ἑἐπίταγμα Qv ἀλλότριον, Οὐδεὶς 
οὕτως ἐστιν ἀναΐσχυντος, ὡς ἑλέσθαι μᾶλλον τὸ 
δεύτερον. ᾽Αλλὰ τὸ πολέμῳ κρατεῖν οἱήσεταί τις τοῦ 
χρατεῖσθαι yetpoy ; Οὕτωτίς ἐστιν ἀναίσθητος; EL δὲ 
ταῦτα ἀληθη φαμεν, ἕνα µοι κατὰ ᾿ΑἈλέξανδρον δείξατε 
στρατηγὸν, ἕνα χατὰ Καΐσαρα, παρὰ τοῖς Ἑθραίοις. 
O0 ὰρ 6h παρ) ὑμῖν. Καΐτοι, μὰ τοὺς θεοὺς, eG οἵδ' 
ὅτι περινθρίζω τοὺς ἄνδρας. Ἐμνημόνευσα δὲ αὖ- 
τῶν ὡς γνωρίµων. Οἱ γὰρ δὴ τούτων ἑλάττους ὑπὸ 
πολλῶν ἀγνοοῦνται, ὧν ἕχαστος πάντων ὁμοῦ τῶν 
παρ) Ἑδραίοις γεγονότων tos θαυμαστότερος, 


|. ΚΥΡΙΑΛΟΣ. 


Οὐκ αἰσθάνεται μὲν kv ἐχδολῆ τοῦ πρόποντος ἰόντος 
αὐτῷ τοῦ λόγου, xat ἐφ᾽ & μή προσῆκαν ἀσυνετώτατα 
παρενηναγµένου. Ἡρούθεςο μὲν γὰρ οὐκ εὐαγῆ λα- 
τροίαν daro va τῶν Χριστιανῶν, οὔτε μὴν ἐφικο- 
µέναυς τῆς ἀλραιφνοῦς θεοπτίας τοὺς τῶν ἱερῶν 
ἡμῖν δὀγµάτων γεγονότας εἰσηγητάς ' τούς ye μὴν 
Ἑλλήνων λογάδας ἀκριθεῖς τῶν ἀναγχαίων γενέσθαι 
φιλαθεάµονας, xal ἰσχναῖς, ἐρεύναις ὑπενεγχεῖν τά 
τὲ θεία χαὶ τὰ ἀνθρώπινα. Εἶτα «hv εὐθεῖαν, οὐκ otü' 
ὅπως, ἀφεὶς, xal οἷον ἐβῥῶσθαι φράσας τῷ iy 
σχοπῷ, σαθροῖς χαὶν ἑξαγωνίθις ἐννοιῶν εὑρήμασιν 
ἐπινήχεταε. Αλλ', à χράτιστε, φαίην ἂν, εἰ μὴ τῇ 
Ἑωμαίων 629 τε χαὶ βασιλείᾳ τὰ τῶν ἑτέρων 
«άμιλλα φαίνεται, εἰ μὴ Υεγόνασί τινος παρ᾽ αὐτοῖς 
γαενναῖοι μὲν xal στρατήγιχοὶ , χατεσπουδασμένοι bk 
xai γεχυµνασμένηι τὰ ταχτικὰ, xat πολέμους xal 


μάχας οἷοί τε- διενεγχεῖν, καὶ τῆς ἀνθεσεηχόκων 


χατενµεγιθῆσαι χειρὸς, ἀπόχρη τοῦτο, εἰπὲ µοι, 
σρός Ύε τὸ δεῖν εἰχότως καχύνεσθαι τὰ Ἑόραίων, 
ἤγουν τὰ Χριστιανῶν εὔσεθη καὶ ἀξιάχουσια 
δόγµατα; Καΐτοι πῶς οὐχ ἅπασιν ἑναργὲς, ὃς 


git, his verbis ;, 


JULIANUS. 


Atque hzc paulo post, cum privatim de. Evange- 
liorum prodigiis ac dolis querere coeperimus. Nunc 
autem ad id mibi respondetle, utrum melius sit 
perpetuo liberum esse, ac duorum millium anno- 
rum integro spatio majori parti terra 3e maris 
imperare, an autem servire, et ad alienum impe- 
rium vivere? Nemo ita sensu caret, ut malit alte- 
rum. Nam quis bello vincere, qnam vinci, deterius 
putabit? An quiapiam est adeo stupidus? Quod οἱ 
vere dieimus, unum mibi apud ,Hebraos ducem. 


p ostendite, qui cum Alexandro aut Cesare. sit com- 


parandus. Nulles enim hercle apud ves est hujus- 

modi. Quanquam, per deos, injuria homines ilios. 

me afficere scio, At horum memiai, qued noti sint. 

Ei1cnim supt bia eane inferiores, qui a mulus igno» 

rantur, quorum singuli omnibus simul, quotquet. 

apud liebrs»os fuerunt, admirabiliores exstiterunt, 
CYRILLUS. 


Non animadvertit quorsum evagetàr oratio, et 
quam $iulté in res minus consentaneas excurrat. 
Propositum quippe illi erat ostendere, Christianam 
religionem sincerám non esse, et sacrorum dogma- 
πι interpretes puram Del cognitionem non atti- 
glisse, Grecorum autem sapientes res necessarias 
accurate perspexisse, ac subtili indagationi humana 
divinaque subjecisse. Tuin nescio quomodo a recto 
itinere defléclens, ac proposito suo veluti valere 
jusso; putidis et nibil ad rem facientibus comuren- 
ti$ innatet.. Atqui, ο bone, si cum Romanorum 
splendore et imperio cxterorum res comparari ne- 
queunt; si apud hos nulli fortes et rei militaris 
periti duces, ac in struenda acie exercitati, qui 
bellis ac certaminibus ceteros anteire, et hostilem 
manum vincere, perinde ac apud Romanos, potue-. 
rint; an hocsatis, quaso, est, ut llebraorum aut. 
Christianorum pia dogmata et auditu dignissima 
contumeliose lacessas? Euimvero nonne cunctis 
manifestum est, diversam esse plane utriusque 
rationem * 219 Nam si propositum esset ei qu:e- 


ἑτεροῖος παννελῶς ὁ Σπ’ ἀμφοῖν ἔστι λόγος ; El D rere. quodnam ex imperiis quispiam admirans, 


μὲν γὰρ προύχειτο ζητεῖν ὁποίαν ἄν τις civ. βά- 
αιλειῶν θαυμάσας, οὐχ ἂν ἁμάρτο. τοῦ σχοποῦ, 
πότερα τὴν ᾿Ῥωμαίων.  Ίγουν τὴν Ἑδραίων" ἂν 
εὐθὺς xai ἀναμφιλόγως εἰπεῖν ἀληθεύοντας, ὡς ὁ 


τῶν ὅλων .κατεβουσιάζων θεὺς, οὐχ Ἠγνογκὼς τὰ 


ἐσόμενα, χατένευσε τῇ Ῥωμαίων ἀρχῇ τὸ ἁπάντων 
δύνασθαι χρατεῖν, ἵνα δη πᾶσα χώρα τε xal πόλις, 
καὶ ὁμοῦ τοῖς ἄλλοις οἱ τοῖς ἱεροῖς τῆς βασιλείας 
ἑμπρέποντες θάχοις, προσχυνῄσειαν αὐτῷ * 8 δὴ καὶ 
εἰς πέρας ἐξενηνεγμένον, ἐξ αὐτῶν ἕνεστιν ἰδεῖν. 
Ἐπειδὴ δὲ, ὡς ἔφην, περὶ θείων ἡμῖν δογμάτων ὁ 
λόγος, καὶ παρὰ τίσιν ἂν εἴη τὸ ἀφευδὲς καὶ πἐρα 
διαθολῆς, πότερα τὰ παρ᾽ ἡμῖν, Ίγουν παρ) αὐτοῖς, 
πολυπραγμονεῖν ἑσπούδασται ' εί φύρει τὰ ἅμιχτα, 


Romanorum an llebrzorum, non aberret a scopo : 
continuo citra dubitationera omnem ex rei veritate 
respondere licebit, quod cum non ignoraret, qui 
cuncta moderatur Deus, res futuras, reipublicze 
Romanorum tribuit orbis imperium, ut omnis de- 
mum regío ac civitas, et qui sacris regni soliis 
conspieu! sunt, una cum aliis ipsum adorarent : 
quod quidem ad exitum jam perductum esse rehus 
ipsis comprobatur. Quod autem, uti dixi, de divi- 
nis placitis sermo nobis est, e&t anxie scrutatur, 
apud quosnam veritas simplex et inculpata repe- 
riatur, utrum apud nos, an apud ipsos ; quid miscet 
quie misceri nequeunt, et in unum reducere cona- 
tur, qus nulla ín re sibi invicem consentiuni? 


8.5 


S. CYRILLI ALEXANDHBINI ARCHIEP. 


84 


QuiJ euim si Hebraeorum res in ditionem Romano- A xat εἰς ταὐτὸν ἄγειν ἐπιχτιρεῖ τὰ xav! οὐδὲν ἀλλή- 


rum venerint, eorumque legibus subject:e sint? An 
hoc illos improbos ostendet, ac errore implicitos, 
εἰ minus recte de Deo sentientes? Atqui si ad le- 
gnn prescriptum vivere, et victorum potentia 
summittere se, probro est nonnullis : an non doimi- 
nandi libidine victores victis injuriam intulerunt? 
ΑΙ Julianus ipse inter imperatores numeratus, quidni 
cupiditatem repressit, si quidem parere subditis 
nocet? At minime culpand:ze sunt leges, ut ipse pu- 
tat * verumtamen  impletatis eos accusari, qui 
jngum illarum excutere tentaverint, non modo non 
ahsurdum, 'sed necessarium esse dico. Quare si: 
utile est, legibas ad laudabilem vítam dirigi ; cur 
ad sliorum arbitrium vivere reprehendit? Neque 


enim par esset omnes liomines regia potestate przo- D 


ditos esse; ubi euim essent subditi? Verum hanc 
in Christum iuvehendi causam. srripuit. Age vero, 
quomodo ignoravit, Christum incarnationis eausa 
Mosis legibus obnoxium fuisse, licet ipse legislator 
feerit, 3c per angelos Mosaleum mandatum protue 
lett? ita enim unius prophet: voce : «lpse qui 
loquebar, inquit, adsum **, » Sed qui re ac tem- 
pore Mosis legibus paruit, 920 qui regnaute Ce- 
sare Cyrenii maxime servilem descriptionem pertu- 
lit, imperavit iis. qua sub celo sunt, quin et ab 
ipsis Cxsaris sceptris colitur, et imperaiores, qui- 
bus illa obtigerunt, corona redimit. Dux fortissimus 
et omnibus admirationi fuit Macedo, et post. illum 
Casar, aliique nonnulli, Non invideo. Ceterum pii 
haud fuerunt, neque in verz Dei cognitionis placi- 
tis exercitati, sed in fraudem inducti sunt ipsi 
quoque, cum iulinitam colerent immundorum spiri - 
tuum turbam, deosque delubris impositos, et e 
lignis lapidibusque factos venerarentur. Quid ergo, 
inquit, quo pacto permisit eis uuiversi Deus, pre- 
sertim cum hostili in illos esset animo, ut co glo- 
rig progrederentur, multisque przevalerent? Tu 
igitur benignitatem ei exprobras, et patienter feren- 
tei persequeris, et. clementiam in crimen vocas. 
Numquid igitur eum cateris etlam in rebus incusa- 
bis? Solem enim oriri non. probibuit, imbres demi- 
sit ignorantibus se, et latices e fontibus scaturien- 
tes dedit, telluremque frugum matrem constituit. 
Sciebat enim fore ut exiremis temporibus omnes 
cónvertantnr. Quaudo ergo religionis Christianz 
accusator per suuunam stultitiam bis verbis nos 
compellat : Unum ihi proferte apud Hebraos im- 
peratorem cum Alexandro 200 Casare comparan- 
dgi:n; non abs re a nobis hzc sibi reponi audiet : 
Nobis utique non de ducibus, aut iis, qui robore 
corporis ad eam celebritatem pervenerunt, verba 
fiel, sed de divina potius veraque religione. Quod 
autem diis suis gloriatur, ab iisque factum conten- 
dit, quod eo virtutis ac celebritatis nominati duces 
pervenerint; maxima undique imbecillitate laborat 
oratio. Rebus enim ipsis probare non potest : ve- 

9 ]3a3. Lit, 6. JR 


λοις προσεοιχότα. Τί γὰρ el κεχράτηνται, xat ταῖς 
Ῥωμαίων ὑπείχει vópow τὰ Ἑδραίων πράγµατα ; 
"Apa τοῦτο καχοὺς xal πεπλανηµένους, xal οὐχ 
ὀρθὴν ἔχοντας ἐπὶ θεῷ τὴν δόξαν ἀποφήνειεν ἂν 
αὐτούς; ᾽Αλλὰ τὸ Cv πρὸς ἐπίταγμα τῶν νόμων, χαὶ 
τό γε δὴ δεῖν ταῖς τῶν κρατούντων ὑπείχειν ὑπερ- 
οχαῖς, εἰ πρὸς ὀνείδους ποιεῖταί τισιν, ἄρ' οὐκ Ἠδιχί- 
κασιν ol χρατεῖν ἐθέλοντες τοὺς χεχρατηµένους ; 
Καίΐτοι τοῖς κρατοῦσιν αὐτὸς γεγονὼς ἑναρίθμιος, 
πῶς 00x ἕπαυσε τὴν πλεονεξίαν, εἴπερ koi πρὸς 
καχοῦ τοῖς ὑπεζενγμένοις τὸ ὑποτετάχθαι δεῖν; 
Αἰτιατέον δὲ κατὰ τὸ αὐτῷ δοχοῦν, ἤχιστα μὲν οὖν 
τοὺς νόµους. Τούς γε μὴν τὸ ὑπ αὐτοῖς εἶναι θέλειν 
ἀποσείεσθαι µεµελετηχότας, τῇ τῆς ἀνοσιότητος ὑπο- 
φέρειν γραφῇ, τῶν ἁτόπων οὐδὲν, μᾶλλον δὲ xol 
ἀναγχαῖον elvat φηµι. Οὐχοῦν εἴπερ ἐστὶ τῶν ὀνησι- 
φόρων τὸ ἀπευθύνεσθαι νόμοις πρὸς τὴν ἐπαίνου 
παντὸς ἀξίαν ζωήν * διαθέόθλιχεν ἀνθ' ὅτου τὸ πρὸς 
ἐπίταγμα ζῆν; OÀ γὰρ ἦν εἰχὰς, ἅπαντας τοὺς ἐπὶ 
τῆς γῆς τῆς βασιλείας ἐναθρύνεσθαι σχήπτροις * mou 
γάρ ἐστι τὸ ὑπήχοον; 'AXX* ὀνείδους πρόφασιν xol 
αὐτῷ ποιεῖται τὸ χρῆμα Χριστῷφ. Εἶτα, πῶς hyvó- 
ηχεν ὅτι τῆς μετὰ σαρχὸς οἰχονομίας ἕνεχα xal αὐτὸς 
τοῖς διὰ Μωσέως- ὑπενήνενται νόµοις, καίτοι νοµοθε- 
τήσας αὐτὸς, χαὶ λαλήῄσας δι’ ἀγγέλων τὴν διὰ Μω- 
σέως ἐντολήν; Ἔφη γοῦν δι ἑνὸς τῶν ἁγίων προ. 
φητῶν » «Αὐτὸς ὁ λαλῶν, πἀρειµι. 2 Αλλ’ ὁ τοῖς 
Μωσέως ἐν χαιρῷ τε χαὶ χρείᾳ παραχωρῄσας νόµοις, 
ὁ τὴν ὑπὸ Καΐσαρι Κυρηνίῳ δουλοπρεπεστάτην, ὡς 
«hc, ἀνασχόμενος ἀπογραφὴν, βεθασίλευχε τοῖς ὑπ 
οὐρανὸν, θεραπεύεται δὲ xal παρ) αὐτῶν τῶν του 
Καίσαρας σχήπτρων, καὶ τοὺς ἔχειν αὐτὰ λαχόντας 
στεφανοῖἰ. ᾽Αλχιμώτατος γέχονε στρατηγὸς, xal τε 
θαύμασται πρὸς ἁπάντων ὁ Μακεδὼν, καὶ μετ ἐχεῖ- 
νου ὁ Καΐσαρ, xai μὴν χαὶ ἕτεροί τινες. Οὐ φθονῶ. 
Πλὴν οὗ γεγόνασιν εὐσεθεῖς, οὔτε μὴν τοῖς τῆς ἆλη- 
θοῦς θεοπτίας ἐνησχημένοι δόγµασι * πεπλάνηνται δὲ 
xal αὐτοὶ τὴν ἀριθμοῦ κχρείττανα τῶν ἀχαθάρτων 
πνευμάτων τιμῶντες πληθὺν, xal τοὺς τοῖς τεµένεσο) 
ἐνιδρυμένους, ἐχ ξύλων τε καὶ λίθων πεποιηµένους 
σέδοντες θεούς. Εἶτα πῶς, φηαὶν, ἐφῆχεν αὐτοῖς ὁ 
τῶν ὅλων θεὸς, χαίτοι γεγονόσιν ἐχθροῖς, παρελθεῖν 
εὐχλείας εἰς τοῦτο xal χατισχύσαι πολλῶνι Ἐγκχαλεῖς 


D οὖν ἄρα τὸ ἤμερον αὑτῷ, xai ἀνεξικαχοῦντα διώχεις, 


xai γραφὴν περιποιῆσαι᾽ τὴν φιλανθρωπίαν. "Ap" 
οὖν αἰτιάσῃ καὶ ἐπὶ τοῖς ἑτέροις αὑτόν; ᾿Ανίσχοντα 
γὰρ τὸν fov οὗ χεχώλυχεν, ὑετοὺς ἑπηφίει τοῖς 
ἀγνοοῦσιν αὐτὸν, καὶ πηγαίων ναµάτων ἑδίδου φορὰς, 
xai καρπῶν ἑτίθει μητέρα τὴν γῆν. "Ηδει γὰρ, ἴδει 
τὴν ἐν ἐσχάτοις χαιροῖς ἑσομένην ἁπάντων ἐπι- 
στροφήν. "ὖταν τοίνυν ἀσυνετώτατα λέγει τῆς Χρι- 
στιανῶν θρησχείας ὁ χατήγορος ' "Eva jov δείξατε 
παρὰ τοῖς ᾿Εθραίοις χατὰ ᾿Αλέξανδρον στρατηγὸν, 
Ίγουν κατὰ Καίσαρα * tovs 65, τότε xal µάλα εἰχότως 
πρὸς ἡμῶν ἀνταχούσεται ' Ὡς ἔστιν ἡμῖν à λόγος, 
ὦ ἴτὰν, οὗ περί Ys τῶν στρατηγῶν xax τῶν cl; τοῦτο 





851 


CONTHhA JULIANUM LiB. ΥΠ. 


858 


λαμπρότητος δι) εὐανδρίας σωματιχῖς ἀφιγμένων, A rum. nngas ipsum ad hoe nugari hinc faeillime 


περὶ θείων δὲ μᾶλλον καὶ ἀληθῶν δογμάτων. Ἐπειδὴ 
δὲ τοῖς ἰδίοις ἐπικομπάζει θεοῖς, xot αὐτῶν ἔργον 
γενέσθαι qal τὸ xal ἰσχύος εἰς τοῦτο, καὶ μὴν xal 
εὐχλείας διελάσαι τοὺς ὠνομασμένους, μάλιστα μὲν 
πανταχόθεν αὐτῷ ἀνεπιχούρητον ἀῤῥωστήσειεν ἂν ὁ 
λόγος. Οὐ γὰρ ἂν ἔχῃ δεῖξαι διὰ πραγµάτων ' εἶχαιο- 
μυθοῦντα δὲ πρὸς τοῦτο αὐτὸν ἀποφήνειεν ἂν, καὶ 
µάλα εὐχόλως, τὸ μηδὲ σφίσιν absol, ἐπαμῦναι δύ- 
νασθαι τοὺς θεοὺς, τεμενῶν ἀνεσπασμένων, βωμῶν 
ἐχθδεθοθρευμένων, θυσίας ἁπάσης ἀνηρημένης, xal 
ἀγαλμάτων ἑμπεπρησμένων , χαὶ λόγου τοῦ μηδενὸς 
ἀξίους πεποιηµένης αὐτοὺς ἁπάσης λοιπὸν τῆς ὑπ' 
οὐρανόν ὅτι δὲ διὰ τοῦ πάντων κρατοῦντος θεοῦ 
πλειστάχις νενίκηνται δειναὶ χαὶ ἅμαχοι πολεµίων 
φάλαγγες, £x τῶν ἱερῶν Γραμμάτων, εἴπερ τις ἕλοιτο 
χατιδεῖν, ἑξέσται ῥᾳδίως. Σαμουἡλ μὲν γὰρ ὁ θεσπέ- 
σιος, ἀλλοφύλων χκατεστρατευκότων τῆς Ἰουδαίων 
γῆς, σχληρὰν xaX οὐκ εὐάντητον ἑχόντων τὴν προσ- 
6ολὴν, λιτὴν ἀνατείνας πρὸς θεὸν, χαθικέσθαι χάλα- 
Cav ἐξ οὐρανοῦ χατεσχεύασε πολλὴν, οὕτω διαθριθη 
xai δύσοιστον, ὥστε ὁμοῦ ταῖς ἰππιχαῖς φάλαγσι 
πεσόντα τὸν πεζοµάχον, ἀκχονιτὶ τὸ νιχᾷν παραδοῦναι 
τοῖς ἐξ 'lopa hA, χαὶ olov ὅπλα χεχίνηχεν ὁ οὐρανὸς 
ὑπὲρ τῶν σεβοµένων θεόν. ᾿Ασσύριοι δὲ κατὰ χαι- 
ροὺς, οἱ τὴν πρὸς hà χαὶ ἀχτῖνα χατοικοῦντες γῆν, 
ὁμοῦ Πέρσαις τε xai Μήδοις πεπολιορχήχασι τὴν 
Ἱερουσαλὴμ, καὶ ἀναριθμήτῳ πληθυϊ τὴν ἁγίαν ποτὰ 
περιερχόμενοι πόλιν, χατεμπρήσειν ἅπασαν ἀμελητὶ 


δύνασθαι διετείνοντο. Ἐπειδὴ δὲ παλιµφήµους ἠφίει C 


quovás χατὰ τῆς ἀῤῥήτου δόξης ὁ στρατηγὸς, 'Palá- 
κης οὗτος fjv, δεδυσφόρηχε μὲν Ἐζεχίας ὁ βασιλεὺς 
ὑπάρχων εὐσεθὴς, ἐπαμῦναι δὲ πλεονεκτούμενος 
ἑλιπάρει Θεόν * καὶ 6h χαὶ πεπτώχασιν ἐν pid νυχτὶ 
τῆς ᾿Ασσνρίων στρατιᾶς ἑκατὸν xai ὁγδοήχοντα 
πἑντε χιλιάδες. Τί τούτοις παρεοικὸς διὰ τῶν αὐτοῦ 
πέπραχται θἐῶν; εἴ γε, ὡς ἔφην, εἰσὶν, ἁλλ᾽ οὐδὲ 
σφίσιν αὑτοῖς ἐπικουρεῖν οἷοί τε" xal δί αὐτῶν 
τοῦτο ἐλήλεγχται τῶν πραγμάτων, Ἐπειδὴ δὲ τοῖς 


patebit, quod ne sibi quidem opitulari dii ρυίμθ» 
rint, delubris revulsis, aris dirutis, omni sacrificio 
sublato, exustisque simulacris, ipsisque demum sb 
universo terrarum orbe pro nihilo liabitis, Verum 
fortissimas el invictas ssepe 991 hostium phalan- 


ges ab omnipotente Deo superatas, ex sacris Liite-. 


ris videre licet. Cum enim alienigenz terram Ju- 
deorum invasissent, gravemque et inexpugnabilem 
impressionem facerent, Samuel, conversis ad Deum 
precibus tantam vim grandinis coelitus demiui 
fecit, tam infestam ac intolerandam, ui una eum 


. alis equitum profligata pedestris acies nullo negotie 


victoriam Israelitis tradiderit, coelo ipso pro Dei 
cultoribus velut arma movente. Assyrii autem, qui 
ad Orientem babitabant, una. cum,Persis ac Medis, 
Hierosolyma quondam obsederunt, cumque sanctauw 
urbem innumerabilibus copiis cinxzissent , totam 
iucendio delere parabant : sed Rhapsace duce exer-- 
citus conira ineffabilem gloriam dira loquente, segre 
tulit Ezechiss, rex pius, Deumque preeatus est 
injuriam ut ulcisceretur, adeoque una nocte ceeide- 
runt ex Assyriorum exercitu centum et oetoginta 
quinque hominum millia 5. Quid his simile Juliani 
dii fecerunt? si modo illi dii sunt, uti dixi, qui ne 
sibi quidem opitulari potuerunt, idque rebus ipsis 
est coinprobatum. Cum autem omnibus modis Grg- 
corum placita defendat, eaque recte facta. conetuc 
ostendere, adductis in medium praeclaris homiuum 
facinoribus : licei quidam ex iis sordidi fuerint. 
artifices, et, ut Julianus ipse, superstitiosi ; nibil 
tamen probibuisset, quominus id assuuieret ad pro-- 
bandum sux causa victoriam esse concedendau 

quamvis multo dedecore laborantj, et a vera D« 
cognitione aberranti. Sed a recto itinere orationem 
deflectens, alias stalim res comimernorat, quibus. 
facillime se demonstwaturum [forte putavit, Chri- 
stianam religionem a Gracanica superstitione su- 
perari, et ait : 


Ἑλλήνων συνασπἰζων δόγµασιν, slot μὲν δῆ διὰ τρόπου παντὸς, xal ὡς sU γεγόνασι πειρᾶται δειχνει», 
τὰς ἀνθρώπων εὐανδρίας παραχοµίζων εἰς μέσον, ἀπεῖρᾶς» ἂν οὐδὲν, xai si Υαγόνασέἑ τινες τῶν παρ. 
αὑτοῖς βαναυσικῶν μὲν τεχνῶν ἐπιστήμονες, δεισιδαίμονες δὲ κατ αὐτὸν, xal τοῦτο δέχεσθαι πρὺς 
ἁπόδειξιν τοῦ χρῆναι νικᾷν τὰ αὐτοῦ, xalvot πολὺ νοσοῦντα τὸ ἀχαλλὲς «καὶ τῆς ἀληθοῦς θεοπτίας ἡμαρ- 
τηχότα. ᾽Αποχομίζων δὲ πάλιν τῆς εὐθείας τὸν λόγον, ἑτέρων εὐθὺς διαμνημονεύει πραγμάτων, δι ὧν τάχα: 
που vevópuxev ἀποφαίνειν δύνασθαι, xal µάλα ῥᾳδίως ὑπὸ τῆς Ἑλλήνων δεισιδαιµονίας τὰ Χριστιανῶν ἐν. 
τώμενα, xal φησιν ΄ 

ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


'AJX ὅτε τῆς πολιτείας θεσμὸς, xal τύπος τῶν 


D JULIANUS. 
At reipublice leges, et forma judiciorum, ac 


δικαστηρίων, ἡ δὲ περὶ τὰς πόλεις οἰχονομία xat 
τὸ χάλλος, ἡ δὲ ἐν τοῖς µαθήµασιν ἑπίδοσις, 1) δὲ ἓν 
ταῖς ἑλενθέροις τέχναις ἄσχησις, οὐχ ὡς "E6patuv 
μὲν ἦν ἁθλία xai βαρδαριχή ^ χαΐτοι βούλεται ὁ 
µόχθηρος Εὐσέδιος (1), εἶναί τινα καὶ παρ) αὐτοῖς 
ἑξάμετρα, xal φ'λοτιμεῖται λογιχὴν εἶναι πραγµα- 
τείαν παρλ τοῖς ᾿Εθραίοις, Tic τοὔνομα ἀχήχος πσρὰ 


5» [V Reg. xvin, 17 seqq. xix, Τὸ seqq. 


(4) Prgpar. evang. ni, 5. uu 


civitatum administratio, et honestus in discipliuis 
progressus, et liberalium artium exercitatio, non 
fuitapud Hebrzos nisi misera et barbarica; 2929 
tametsi laboriosus ille Eusebius vult apud ipsos 
esse quedam  hexametra, contenditque logicam 
esse quamdam disciplinam apud Hlebrzxos, cujus 
nomen a Graecis audiit. Quodnam medicine genus 


859 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP. 


810 


apud Hebraeos exstitit, ut apad Grecos Hippucrütis, à tol; "Ἑλλήσι. flotov ἰατρικῆς εἶδος ἀνεφάνη πὰρὰ 


et aliaram quarumdam quas post. illum sect? pros 
dieruut? 


CYRILLUS. 


Atqui plecibus jam astea. demonstrátinris, Mosis 
sctipta- omnibus  Griscorem libris, omtiibusque 
legum monimentis, esse vetastíora. Primus enint 
omuium viuetur leges Lulisse. Qui sunt illo poste- 
riores, quique leges rébus puMicis utilisslmis sta- 
twermt, si quande cutf Mete cónsentiuift, válld 
probastur. Quss enim divitias aet. haniatas reg 
silewtio prsetoermisit? Nonne pietatis in. Deut. ra- 
tioAes ostendiuy honestati itér, rerum ogendatunt 
aut fegiendarum inctipatain: scieiutia ? Απ nog 
omne genus recte factorem. cempleetitef, siugulis- 
que vitiis Cougruas pormas decernit? Nenne firtlunt 
eondenia, nemie adulterium ac libidieem, néfariag 
etimpered voluptates avers$atur? Am nou eorum, 
qui ad magistratus voeati sunt, mores confortat? 
jussit enim ut recti sint, ssplentés οι. impigri, qua 
stu et omni odio superiores, απ μὴν et irim  vin- 
oere aeseeti, nom in slterani partem propendeart, 
sed zqua lance subditis jura trutinentar, et directum 
legum iter e vestigio insistaut, Quid est ergo cur, 
tanr saneta: et antiqha instituta relinquens, postre- 
jua bis antepenét ? Quod quidem nuni alicui faléum 
videri petes? Naur postefob. antiduiorüin, aut 
majotum suorim, res imitari et loqui par ést, nom 
υιδ]ορεῦ faeta posterotum, Quoniam vero liberalium 
srtiem steditw, & progressum in diseipiimis, quó 
Greseórum sapteMeb priestiterant, smnmropere wiro- 
tur, agrestem autem et burbarám vocat Hebrdo- 
rum erudionen, quamvis légem a Det suscepes 
rint omuiem. reram agehdarbim α ή ΧΙ et inode- 
yatricem sopientem; dieduy sine iet Habierito, 
quaMatune aé sonam (κε, dd. veta quafitátenm, si 
prenentiationete  soldtn  Spécles, ltüdari φάει 
apud Graecos lingua suavitatem, sed: parl. modo 
eiiam apud Heb«qos, ut puto, linguáamr patrianr. 
Quod si hos reprehendit, 9479 xrguat etiam Ro- 
waDni sermonis diverSufé ao disctepantem sonum. 
Neque eninr cam Graecorum llngua- ullo modo cotr- 
seutit. Verumtamot: utut so habeat, hoc quod iate 


τοῖς Ἑδραίοις, ὥσπερ kv Ἕλλησι τῆς "Inmoxpátoug, 
xal τινων ἄλλων με) ἐχεῖνὸν αἱρέσεων -. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Καΐτοί δέδεικίαι διὰ πλείστων ὅσων, ὧν ἠδη πρὸς 
τὰ ἀὐτοῦ Πεποίηµεθα, λόγων, ἁπάντων ὁμοῦ τῶν 
παρ Ἕλλησι βιβλίων, xat ἁπάσης νόμων συγγραφῆς, 
τἐρεσθύτερα τὰ Ἀ]ωσέως. Πρῶτος γὰρ ἁπάντων ὁρᾶται 
νομοθετῶν * οἱ δὲ μετ) αὐτὸν xal τοὺς ταῖς πολιτείαις 
χρειωδεστάτους διοβιζόμενοι νόµους, ὅτε τοῖς αὐτοῦ 
συµδαΐνοντας τἐθεινταί τινας, εὐδοχιμοῦσι λίαν. 
Ποῖον γὰρ τῶν θείων f| ἀνθρωπίνων πραγμάτων 
σιωπῇ παρελήλαχε: T? εἰς Θεὸν εὐσεθείας οὐ 
παρέδειξε τοὺς τρόπους, τὴν τῆς εὐχοσμίας ὁδὸν, 


B τῶν πρἀκτέων ἡ ph τὴν ἁδιάθλητον ἐπιοτέμην : 


Uóx ἀπόδέχεται μὲν πᾶν εἶδος ἀγαθουργίας, χαθ- 
ορίζει δὲ τῶν αἰσχρῶν τὰς ἑκάστῳ πρεπούσας δίχας: 
O00 καταδιχάζει χλοπῖς, οἱ µοιχείαν xaX ἁἀσέλγειαν 
ἀποσἐρέφεται, μιαρὰς xà βεθήλους ἡδονάς; OO τῶν 
tic ἀρχὰς χεκληµένων χαταῤῥνθμίζει τοὺς τρόπους ; 
Ορθοὺς γὰρ εἶναι ἠροστέταχε, σοφοὺς, καὶ ἐγρη- 
γορότας, λημμάτων ἀμείνους xaX δυόµενείας ἁπάτης, 
θυμὸῦ χαὶ ὀργῆς χρατεῖν εἰωθότας, οὐχ ἑτὲραχθὴ 
την δἱάνοιαν ἔχοντας, ἁλλ' ἐν ἴσῳ τρόπῳ ταλαντεύ: 
όντας ἀξῖ τοῖς ὐπδ χεῖρα τὰ δίκαια, xal τῆς τῶν νό- 
µών εὐθύτητος ἰέναι xat' ἴσχνος. ᾿Ανθ' ὅτου δὴ οὖν 
τὰ οὔτῶς σε]σὰ xaX ἀρχαῖά μεθεὶς, τὴν ἀμείνω φΏφον 
tol; ὑσξάτοις χάρίζεταε; Καΐτοι πῶς οὐχ ἀληθὲς, ὡς 
ἑφην; Tou; γὰρ ὑστάτόυς εἰχὸς τὰ τῶν πρεσθυτέ- 
ρὼν ftot τῶν Ἱερογεγονότων ἀπομιμεῖσθαι xal λέγειν, 
σὺ τὰ τῶν ὑσχάτων τοὺς πρὸ αὐτῶν. Ἐπειδὴ δὲ τὴν tv 
«dt; ἑλευθερίοις τἐχναὶς ἄσληδιν, xaX τὴν ἓν τοῖς 
µαθήμασιν ἐπίδοσιν, ἥπερ ἂν εἴή παρὰ τοῖς Ἑλ- 
λήνων λογάδε, τοῦ παντὺς ἀξιοῖ θαύμαλτὸς, ἀγρίαν δὲ 
xaX βαρδαριχὴν óvouáset τὴν Ἑθραίων, χαΐτὸι βρα- 
θευτὴν xl ἰθυντῆρα σοφὸν πρὸς Ιᾶν ὁτιοῦν τῶν πρα- 
πτέων τὸν παρὰ coo λαχόντων vópov: φαίην ἂν εἰ- 
χότως, ὡς ὅσόν μὲν ἦκεν εἰς ἠχὼ xai ποιότητα 
φωνῆς τῆς χατὰ µόνην τὴν προφορὰν, εὐδοχιμεῖ μὲν 
πἀρ) "Ελλησιν fj αὐτῶν εὐγλωττεία, xatà δὲ τὸν 
[σόν, οἶμάν, τουτονὶ τρόπόν, καὶ sapi tot; Ἑθραίοὶς 
4$ αὐτῶν ἑγχόριος. Ἠγουν εἴπερ «t τὐύέοις ἐπιτιμᾷ, 
χαχυνέτω xe τῆς Ῥώμαίων φωνῆς τὸ ἑερόθρουν 


stultitigs plenum est emittatur, aliudque videamus. p καὶ διάφορὀν εἰς Ἰχώ. Συμθαίνει Υὰρ χατ' οὐδένα: 


Numquid enim, si nonnulli summam facundiam ade- 
pti videantur, possintque diserlis et magnificis 
verbis eloqui, continuo bi de Deo recte sentient, 
probique morlbus erunt, aqui, modest, saneti, 
jüstt, xc bete vivendi studiosif An non mulis 
discerils esse lícet, recte autem de Deo sentire, 
virimttbosque prasstare non item? Ifoc utique verum 
esse, rebus, opinor, ipsis" probabitur. (juid ergo 
tantopere miratur, summisque — honoribus afficit 
eos, qui linguam Atticam et admodum  explicatam 
habent, cor autem caligine perfusum, et vera Dei 
eognitione destitutum? Enimvero carpere et accu- 
sare solet eos, qui, cum Griecz lingus sint impe- 
riti, divinistamen legibus illustrati sunt, ac lauda- 


τρόπον ταῖς Ἑλλήνων φωναῖς. Hihv ὅπωσπερ àv 
ἔχοι, τουτὶ μὲν ἑάσθώ πολλὶς ὑπάρχον ἐπίμεστον 
εὐηθείας, ἴδωμεν δὲ xal τὸ ἕτερον. "Apa γὰρ εἰ 
προσὸν ὀρῷτό τισι τὸ εὐστομεῖν δύνασθα:, xal xóy- 
qup κεχρῆσθαι δεινῷ τῷ κατὰ λέξιν, οὗτοι δὲ πάντω; 
εἴεν ἂν ὀρθοὶ μὲν εἰς δόξαν τὴν ἐπὶ θεῷ, χρηστοὶ δὲ 
τοὺς τρόπους, ἐπιειχεῖς, xal σώφρονες, σεπτοί τε 
καὶ δίχαιοι, xai ζωῆς ἀρίστης ἐπιμεληταὶ, ἢ µέτ- 
εστι μὲν πολλοῖς τὸ εὐτριθὲς εἰς λόγους, τό γε μὴν 
ἐν ἀρίστῃ δόξῃ τῇ περὶ θεοῦ, καὶ τὸ διαπρέπειν 
δύνᾶσθαι χατὰ ἀρετὴν, οὐκέτι, "AXX', οἶμαι, τοῦτο 
xai ἐξ αὐτῶν ἡμῖν µαρτυρηθήδεται τῶν πράγµά- 
των, ὡς ἔστιν ἀληθές. Τί τοίνυν οὕτω τεθαύμαχε, 
xaX ταῖς ἀνωτάτω τιμαῖς στεφανοῖ τοὺς ἀττικουργῇ 


811 


CONTRA JULIANUM LIB. Vil. 


812 


μὲν χαὶ εὖ µάλα περιεπτισμένην ἔχοντας γλῶτταν, A bilem plane vitam degunt. Num enim nudum 


χατεσκοτιαμένην δὲ τὴν καρδίαν χαὶ τῆς &xpa:- 
φνοῦς θεοπτίας ἐξῳχισμένην; ἘΣόγχου γε μὴν xal 
διαθολῆς εἴσω ποιεῖσθαι φιλεῖ τοὺς ἠγνοηχότας μὲν 
τὴν Ἑλλάδα φωνὴν, νόµοις δὲ τοῖς θείοις σεσοφω- 
µένους, xai τὴν ἀξιέραστον ἀληθῶς χατορθωχότας 
ζωήν. "Apa γὰρ ψιλὴν χαὶ µόνην λαμπρότητα λόγων 
πρὸς ἡμῶν τὸ θεῖον ἐπιζητεῖ, ἰσχναῖς καὶ τετορεν- 
µέναις ἐπιγάνννται γλὠσσαις, T] τὸν εὐχοαμεῖν εἰω- 
θότα xaX βιοῦν ἄριστα χατασχέόπτεται χαὶ ποιεῖται 
φίλον; "Ἠσθην ὃν ὅτι xa Ἱπποχράτους ποιεῖται 
μνήμην, xal τὰς τῶν ἑτέρων ἰατρῶν εὐδοχιμήσεις 


δέχεται πρὸς ἐπιχουρίαν τοῦ χρΏναι vixdv, ὡς γοῦν. 


οἵεται τὰ αὐτοῦ, xal της τῶν Χριστιανῶν θρησχείας 
καταχεῖσθαι τὸ ἀκαλλές. Ἔστω γὰρ ὅτι xai γεγό- 
νασί τινες τῶν ἰατρῶν ἄριστοι μὲν τὴν τέχνην, τίνα 
δὲ ερόπον ἀχεῖσθαι δεῖ τὰ τῶν σωμάτων Ἠῤῥωστη- 
χότα σοφοί τε xal ἐπιστήμονες τί τοῦτο, ὦ xpá- 
vidc, συντελέσειεν ἂν εἰς θρησχείας λόγον; "Ap' 
οὐκ σαν ἰατροὶ παρὰ τοῖς Ἑδραίοις, ἔπεί τοι παρ᾽ 
Ἕλλησιν Ἱπποχράτης ἦν; ΄Απαγε τῆς δυσθουλίας. 
Ἐπειδὴ δὲ ἅπαξ ἐπὶ τούτῳ πεφρόνηκε μέγα, xai 
ἐπ) οὐδενὶ τῶν ἀναγχαίων ὑψφοῦ καθ) ἡμῶν αἴρει τὴν 
ὀφρὺν, καὶ πρός γε τοῦτο εἰπεῖν τὰ εἰχότα πειράσο- 
Μαι μάλιστα plv γὰρ τῆς τῶν ἡμετέρων σωμάτων 
προνοῶν ἀσθενείας ὁ Δημιουργὸς, ἐποίησεν ix γῆς 
φάρμακα” διαµέμνηται Υὰρ xal τούτου τὸ Γράμμα 
τὸ ἱερόν. Οἱ δέ γε παρ᾽ ἡμῖν ἰατροὶ δεδέηνται μὲν τῶν 
àx γῆς φαρμάκων οὐδενὸς, θείᾳ δὲ χαὶ ἀῤῥήτῳ ὃν- 
νάµει xat ἑνεργείᾳ χρώμενοι, τοῖς τοῦ θανάτου ppó- 
χοις ἐνειλημμένους τινὰς παλινάγρετον ποιεῖσθαι 
τὸ (fv παρεσχεύαζον, λεπροὺς ἁπήλλαττον τῆς οὕτω 
«ιχρᾶς ἀῤῥωστίας, καὶ ἄλλα τινὰ πρὸς τούτοις ἀξι- 
ἀχουστα πεπραχότες, τοῦ παντὸς ἂν εἶεν ἅδιοι θαύ- 
µατος. Elta τί τοιοῦτον ὁ σὺς Ἱπποχράτης, Ίγουν 
ὕστερός τις τῶν ᾿Ασχληπιαδῶν ὁρᾶται χατωρθωχώς ; 
Kd παρῄσω λέχειν εἰς τὸ παρὸν τὰ διὰ χειρὸς τῶν 
ἁγίων ἁποστόλων παραδόξως ἑνηργημένα * τὸν ἐπὶ 
ef Ὡραίᾳ πύλῃ χωλόν’ τὸν iv Λύστροις Αἰνείαν, 
ἕτερά τε πρὸς τούτοις ἃ χαὶ παντός ἐστι πέρα λόγου 
καὶ θαύματος. Ἐπ' ἐχεῖνο δὲ εἶμι πάλιν * τὰ μὲν γὰρ 
τῶν γυναίων αἰσχρὰ xai μισθαρνεῖν εἱωθότα, xàv 


solumque verborum splendorem a nobis requirit 
Deus, et exilibus aceuratisque vocibus oblectatur? 
an hominem potius honestis moribus prieditum ac 
recte viventem respicit, sibique conciliat? Pergra- 
tam porro mihi est qnod Hippocratis mentionem 
facit, aliorumque medicorum celebritatem ad victo-. 
riz subsidium assumit dictis suis, ut putat, compa- 
rands, et ad Christiana religionis infamiam. Demus 
enim aliquos fuisse medicos ejus artis peritissimos, 
etin egris corporibus curandis peritos et exercita 
tos ; quid hoc, Juliane, ad religionis disputationem 
conferet? Annon medici fuerunt apud Hebraeos, 
quoniam apud Grzcos fait Hippocrates * Apsge com 
tua imprudentia. Sed enim quoniam plane ea re 
gloriatur, οἱ in. rebus non necessariis conira nos 
supercilium tollit, conabor etiam ad hoe argumen- 
üs respondere. Siquidem opifex, infirmitad cor- 
porum nostrorum providens, pharmaca eduxit e 
terra: cujus rei Seriptara sacra. etam meminit. 
Nostri porro medici his terrenis pharmacis nom 
indiguerunt, sed divina et ineffabili virtpteet 99/5 
efficacia utentes, quosdam mortis laqueis implicitos 
ad vitam revocarunt; leprosos tam acerba myritu- 
dine liberarunt ; aliaque prster hsc wmemorabilia 
pauantes, omni sane admiratione digai sunt. Αι 
quid tale tuus Hippocrates, aut Asclepiadarüm alius 
illo posterior perfecisse videntur? Mitto inpresen- 
tiarutn dicere quie per maaus sanctorum 2postolo- 


6 rum mirabiliter facta sunt; claudum ad Speclosam 


portam ; Lysiris, neam ; et preeter. lioc, alia quse 
orationem omnem et admirationem superant. kd 
illud redeo; muliercule siquidem qus corpore 
quzstum facere solent, licet. deformes sint, fueato 
tamen ornato, et comptricum artificio, incomme- 
dum amoveni: hic autem, instante sancta nostra 
religione, Graecorum forsan erroribus erubescit ; 
sed undique corrogans qus ad illos defendendos 
conferant, per omnem viam graditur, ei modo 
quidem medicis gloriatur, mode se confert ad 
alios, qaos et sapientes fuisse putat, et eo nomine 
celebritatem consecutos ; et quidem ait: 


ὑπάρχῃ δυσειδῆ, τοῖς Χαταπλάστοις ὡραϊσμοῖς καὶ χομμωτριῶν εὐτεχνίαις, ἀποσχευάζεται τὸ λυποῦν. 
'O δὲ γε τῆς εὐαγοῦς ἡμῶν θρησκείας ἑνστάσης, ἑπερυθριᾷ μὲν ἴσως ταῖς Ἑλληνικαῖς ἁπάταις ἑἐρα- 
νιζόμενος δὲ πανταχόθεν τὰ εἰς ἐπικουρίαν αὐταῖς, διὰ πάσης ἔρχεται τρίδου, xai ποτὸ μὲν ἰατροῖς ἔπι- 
σεμνύνεται, ποτὲ δὲ µέτεισιν Eo! ἑτέρους, οὓς δη καὶ οἴεται Ὑενέσθαι σοφοὺς, xal ἀξιόκτητον ἐπὶ τούτφ 


τὴν δόξαν ἐλεῖν * καὶ δη xai φησιν" 
(Y AMANOZ., 


Ὁ σοφώτατος Σαλομὼν παρόμοιός ἔστι τῷ παρ' 
ἝἛλλησι Φωχυλίδῃ, ἡ θεόγνιδι, ἡ Ἰσοχράτει: Πό- 
θεν; El γοῦν παραδάλοις τὰς Ἰσοκράτους mapatvé- 
σεις ταῖς ἑχείνου παροιµίαις, εὗροις ἂν, εὖ οἶδα, 
τὸν τοῦ Θεοδώρου κρεΐττονα τοῦ σοφωτάτου βασι- 
λέως. Ἁλλ) ἐχεῖνος, qaot, περὶ θεουρχίαν Ἠσχητο. 
Τιοῦν ; Οὐχὶ χαὶ ὁ Σαλομὼν οὗτος τοῖς ἡμετέροις 
ἑλάτρευσε θεοῖς. ὑπὸ τῆς γυναιχὸς, ὡς λέχονσιν, 
ἑξαπατηθείς; Ὦ μέγεθος ἀρετῆς! ὦ σοφίας πλοῦ- 
«ος! Οὐ περιγέχονεν ἡδονῆς, xat γυνανκὺς 39 Ί. 

PaTROL. Gn, LXXVI. 


JULIANDS. 


Sapientissimus Salomoa eum Greco Phocylide, 
aut Theognide, aut Isocrate comparandus est? Qui 
dum ? Si ergo conferas Isocratis Parzeneses cum illius 
Proverbiis, invenies, sat scio, Theodori fllium 
sapientissimo rege przstantiorem. At enim ille, 
inquiunt, in Dei cultu exercitatus erat. Quid ergo? 
Nonne et bic Salomon nostros deos coluit, a femina, 
ut aiunt, deceptus? O-viriutis magnitudinem 1 o 
sapienti divitias! Non vicit voluptatem, eumque 
femin» sermones transversum egerunt. Si ergo a 

21 


843 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


814 


muliere deceptus est, hunc sapientem ne dicite. Α τοῦτον παρήγαγον. Elrcp οὖν ὑπὸ γυναιχὸς Ἱπατ]- 


Sin autem sapientem esse creditis, eum a inuliere 
deceptum ne putatote, sed judicio suo ac prudentia, 
Deique admonitu, qui se ei conspiciendum dederat, 
persuasum, ezteros etiam dees coluisse. Invidia 
enim el zumulatio, ne ad bonos quidem homines 
pertinet ; tantum abest ut in angelos aut deos cadat. 
Vos autem circa potestates particulares lisretis, 
quas si daemonia quispiam dixerit, non errabit, 
Hic enim ambitio, et inanis gloria : in diis autem 
nihil tale. 


995 CYRILLUS. 
Nersutissime quidem pretermissis omnibus qui 
sanctitate claruerunt, ad Solomonis vitam se con- 


vertit. Ut enim qui munitissimam urbem delere B 


cogitant, turribus depressioribus machinas admo- 
vent, sic etiam ipse inclytum sanctorum chorum 
pratervectus, ad hunc solum venit. « Sed uon asse- 
quetur dolosus predam **. » Si quis enim pro- 
ljapsus sit,'et insoliii alicujus vitii convincatur, 
nihil tamen criminis inde Christiane religioni 
aseribetur. Sed quoniam suis doctoribus illum 
sapientia inferiorem et rudiorem fuisse contendit, 
discat rursus primum quidem Ἠοπιεγο squalem 
fuisse. Centesimo enim et. sexagesimo anno post 
Troje excidium Homerus opus suum componebat, 
οι calamitates "Trojanas tragice decantabat. In 
admiratione autem erat Solomon, cum hoc tem- 
pore Proverbiorum librum texeret, ei Hierosolymis 
teinplum -exstrueret. Postea longo interjecto tem- 
pore, quinquegesima et octava olympiade, Phocyli- 
des et Theognis orti sunt, qui et ipsi utilia quedam, 
simplicia et polita scripsere, qualia nempe nutrices 
pueris et pedagogi dixerint, cum juvenes adhor- 
tantur. Sane fatemur [socratem fuisse prestanti 
jogenio :sophistam: qui si quid utile juvenibus 
protulit, laudetur hoc nomine ; praerogativam tamen 
Solomoni concedat, a quo antea scripta sunt quae 
meo judicio juvenibus senibusque sufficiant, ut 
honestatis rationes intelligant, au vitze clare scite- 
que degendz modum percipiant, ac divinis luma- 
nisque legibus accommodate. Quod si per voluptalets 
jn ea qua fas non erat Solomon prolapsus sit, 
ne nos proinde magnis cachinnis accusator exci- 
piat ; sed in animum potius inducat, nos illum nec 
in sanctorum prophetarum, apostolorum, aut evan- 
gelistarum numero ponere solitos. Enimvero solers 
erat ac sapiens, summaque apud omnes Jud:eos 
gloria; preterea opibus et luxu. innutritus, cujus- 
modi solent esse in ea fortuna homines, mensis 
iem Sybariticis, aliisque fortun:z generibus con- 
«picuus. Qui tam prosperis rebus otuntur, hi vo- 
luptatis studio punguntur acrius, et mota cupiditate 
9906 omnibus velut habenis in illam fertur ani- 
mus, inbibente nemine. Semper enim ferc delicias 
voluptatis amor comitatur, ut sophista ipse quoque 


9 Prov. xi, 27. 


θη, τοῦτον σοφὸν μὴ λέγετε. El δὲ πεπιστεύχατε 
εἶναι σοφὸν, μή τοι παρὰ γυναικὸς αὐτὸν ἑξηπατῆ- 
σθαι νομίζετε’ χρίσει δὲ οἰχείᾳ χαὶ συνέσει, καὶ τῇ 
παρὰ τοῦ φανέντος αὐτῷ coU διδασχαλίᾳ πειθόµε- 
voc, λελατρευχέναι xal τοῖς ἄλλοις θεοῖς. Φθόνος γὰρ 
χαὶ ζῆλος, οὐδὲ ἄχρις τῶν ἀρίστων ἀνθρώπων ἀφ- 
(χνεῖται * τοσοῦτον ἄπεστιν ἀγγέλων xaX θεῶν. "Y pet; 
δὲ ἄρα περὶ τὰ µέρη τῶν δυνάµεων στρέφεσθε, ἃ δὴ 
δαιμόνιά τις εἰπὼν, οὐχ ἐξαμαρτάνει. Τὸ γὰρ φιλό- 
τιµον ἐνταῦθα xal χενόδοξον * ἐν δὲ τοῖς θεοῖς οὐδὲν 
ὑπάρχει καὶ τοιοῦτον. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 

Πανουργότατα μὲν οὖν τοὺς ἄλληους ἅπαντας 
ἀφεὶς, οἳ δὴ xaX γεγόνασι σεπτοὶ χαὶ περιφανεῖ:, ἐπὶ 
τὸν τοῦ Σολομῶντος ἔρχεται βίον. Ὥσπερ γὰρ οἱ πὀ- 
λιν εὐτεχνεστάτην καταδποῦν ἠρημένοι, τῶν πύργων 
τοῖς χθαµαλωτέροις ἐφιστῶσι τὰς ἑλεπόλεις: οὕτω 
καὶ αὐτὸς τὸν εὐχλεᾶ τῶν ἁγίων παρελάσας yophv, 
Em" ἐκεῖνον elot δὲ µόνον. « 'AJ οὐχ ἐπιτεύξεται 
δόλιος θήρας. » Διαθεθλήσεται γὰρ xac! οὐδένα xpo- 
πον τὰ Ἀριστιανῶν, εἰ παρὠλισθέ τις xal τι τῶν 
ἁδοχήτων χαταφωρᾶται παθών. Ἐπειδὴ δὲ τῶν ἑαυ- 
τοῦ διδασχάλων χατά γε τὸ εἶναι σοφὸν, µείω τε xal 
ἀτεχνέστερον γενέσθαι φησὶν αὐτὸν, µανθανέτω πά- 
λιν, ὅτι πρῶτον μὲν Ομήρῳ σύγχρονος ἣν. Ἕκατο- 
στοῦ γὰρ xa ἐξηκοστοῦ διειάσαντος ἔτους µετά vc 
τὴν Τροίας ἅλωσιν, Ὅμηρος μὲν συνετίθει τὴν ποίπ- 
σιν, xal τὰς Τρωϊχὰς ἐτραγῴδει συµφοράς. Ἐθαν- 
µάξετο δὲ Σολομὼν, τὸ τῶν Παροιμιῶν ἐξυφαίνων 
βιθλίον, καὶ τὸν Ev τοῖς Ἱεροσολύμοις vabv ἀνιστάς. 
Εἶτα μακροῦ μεταξὺ γεγονότος χαιροῦ, πεντηκοστῇ 
xai ὁὀγδόῃ Ὀλυμπιάδι, Φωχυλίδης τε χαὶ θέογνις 
ἐγενέσθην ΄ συγγεγράφασι δὲ xax αὐτοὶ χρηστομαθῆ, 
quU, καὶ κεχομφευµένα, ὁποῖά περ ἂν xal τίτθαι 
χορίοις, xaX μὴν xai παιδαγωγοὶ φαῖεν ἂν νουθε- 
τοῦντες τὰ µειράχια. Ἰσοχράτην ye μὴν εὐφνᾶ µέν 
Φαμεν γενέσθαι σοφιστἠν' εἰ δὲ δή τι τῶν ὀνησιφό- 
pov εἰσηνέγχατο τοῖς νέοις. ἑπαινεΐίσθω μὲν διὰ τοῦ- 
το παραχωρείτω δὲ τὴν ἁμείνω φῆφον γεγραφότι 
πρὸ αὐτοῦ Σολομῶντι, ἃ xal ἀρχέσενεν ἂν, ὥς γε οἶμαι, 
νέοις τε xal πρεσδύταις, πρὸς γε τὸ δεῖν εἰδέναι τῆς εὖ- 
κοσµίας τοὺς τρόπους, 7] xal ὅπως ἄν τις διαθιφη λαμ- 
πρῶς xaX ἐπιστημόνως, xat τοῖς θείοις τε xal ἀνθρω- 


D πίνοις οὐκ ἁπφδόντως νόµοις. El δὲ παρώὠλισθέ τις ἐξ 


ἡδονῆς ἐφ᾽ ἃ μῆ προσῆχε, μὴ πλατὺ γελάτω καθ᾽ ἡμῶν 
ὁ χατήγορος * διενθυµείσθω δὲ μᾶλλον, ὡς οὔτε προ- 
φῄήταις ἁγίοις, οὔτε μὴν ἁποστόλοις, ἢ εὐαγγελισταί;, 
ἑναρίθμιον αὑτὸν ποιεῖσθαι χατειθἰσµεθα. "Hv μὲν 
γὰρ ἀγχίνους, χαὶ σοφὸς, χαὶ ἓν ὑπερτάτοις αὐχήμασι 
παρά Ys τοῖς ἀνὰ πᾶσαν τὴν Ἰουδαίαν ' πρὸς δὲ 
τούτοις καὶ ἐν πλούτῳ τραφεὶς xal περιουσίαις, οἷαί 
περ ἂν εἷεν τῶν Ev ταῖς τοιαύταις ὑπεροχαῖς xi 
τραπέκαις ἐντρυφῶν Συθαριτιχαῖς, καὶ ταῖς ἑτέρα.ς 
περιχεόµενος εὑπραγίαις xal εὐχλείαις ταῖς ἀνω- 
τάτω λαμπρός. Ἐν δέ γε τοῖς οὕτως εὖ πεπραχόσιν, 
ἁδρότερόν Tug ἐστι τῖς Φιληδονίας τὸ χέντρον, xal 





815 


CONTRA JULIANUM LIB. VII. 


846 


Χεχινηµένης ἐπιθυμίας ὅλαις ὥσπερ ἐπ αὑτὴν A ait Isocrates. Divitiae autem vitiorum potius admi- 


ἡνίαις εἶσιν ὁ νοῦς, ἀναχόπτοντος οὐδενός. Σύνδρο- 
ΜΟΥ yàp ἀεί πώς ἐστι ταῖς ερυφαῖς τὸ φι.ήδονον, 
χαθὰ καὶ αὐτός φῃσιν ὁ σοφιστὴς Ἰσοχράτης. Πλοῦ- 
τος δὲ χαχίας μᾶλλον 1) χκαλοχἀγαθίας ὑπηρέτης 
ἐστίν. "Hv ἄρα εἰχὸς καὶ πλουτεῖν xat τρυφᾷν τὸν 
οὕτω λαμπρὸν, xal τῶν ἄλλων ὑπερηρμένον τὸν ἐφ᾽ 
ᾧ ποιεῖται τὴν διαθολήν. Οὐχοῦν εἰ σεσάλευταἰ πως xal 
παραχεχώρηχεν ἡδοναϊς, xaX τρυφῆς,καλὶ πλούτου, xal 
τῆς ἐντεῦθεν ἁγερωχίας ἐπίμεστος ὧν. τί τὸ παρά- 
δοξον, ὦ "ἂν: ὁ Σωφρονΐσχου Σωκράτης, ὁ φιλοσοφίᾳ 
σύντροφος, χαίΐτοι xaX ὁλιγοχτήμων ὑπάρχων, χαὶ 
χειρουργιχὴν ἐπιστήμην ἐπιτηδεύσας ἐν ἀρχαῖς, xav 
ὁλιγοσιτεῖν εἰωθὼς, καὶ ὡς ἐξ dvdáyxnc τάχα zov 
χαὶ ταῖς elc An£&w ἐνδείαις πεπιεσµέγος, χαμαί 
τε ἐρχόμενος, χατὰ τὸν 'Ὁμήρου μῦθον, συνεφύρετο 
γυναιθδὶ, Μυρτοῖ τε, onu, καὶ Ξανθίππῃ’ συνετλά- 
κετο δὲ xal ταῖς ἑταιριζομέναις, xal ἀχάθεχτος ἣν 
εἰς ὀρέξεις αἰσχρὰς γαὶ µυσαρωτάτας. Φέρε δη oov 
xa ἡμεῖς ἐπὶ Σωχράτους λέγωμεν * ὢ μέγεθος ἀρε- 
τῆς! ὦ σοφίας πλοῦτοςἱ οὗ περιγέγονεν ἡδονῆς. 
Ἑρομένῳ δέ pot x&xeivo φραζέτω᾽ Οὓς νενόµιχκεν 
εἶναι θεοὺς, πότερα δοφοὺς εἶναί φησιν, ἤγουν ἆνου- 
στάτους xai ὁλιγογνώμονας; El μὲν οὖν ἀσόφους ὁπ- 
ἄρχειν αὐτοὺς διατείνεται, χατηγόρευσε τὸ ἁμαθὲς 
τῶν ἰδίων θεῶν' εἰ δὲ σοφοὺς χαὶ συνετωτάτους. 
μαχλῶσιν ἀνθ᾽ ὅτου, καὶ οὐχὶ ταῖς γυναίων μόνον, 
ἀλλὰ χαὶ ταῖς ἀῤῥένων ὥραις ἐπιμεμήνασιν ; Οὐχοῦν 
φαίη àv, οἶμαι, τὶς xal ἐπ᾽ αὐτοῖς εἰχότως. Ὢ µέ- 
Υεθος ἀρετῆς τῶν ἹἸουλιανοῦ θεῶν | ὢ σοφίας πλοῦ- 
τος | οὐ περιγεγόνασιν ἡδονῆς καὶ φιλοσαρχίας. Ὢ 
τοῦ παντὺς ἅξιον κχαταλοχισαίμην ἰ El δὲ δἠ τις τρν- 
φῶν, ἡμάρτηχεν ἀρετῆς, xalcov σοφὸς Gv ἄγαν, μὴ 
γελάσθω διὰ τοῦτο τὰ Χριστιανῶν. Oo γὰρ προρήτης 
ἡμῖν, ὡς ἔφην, ὁ ἐγκαλούμενος, οὔτε μὴν ἀπόστολος, 
ἡ εὐαγγελιστῆς, àvhp δὲ μᾶλλον ἁγερωχίαις ἔντε- 
θραµµένος, xaX τὸν νοῦν ἔχων εὐπαρακόμιστον ἐκ 
τρυφῆς, ἐτί γε τὸ δεῖν ἔσθ᾽ ὅτε xal τοῖς φυσικοῖς 
σχιρτήµασιν ἀπεριμερίμνως παραχωρεῖν. Ἐπιγάν- 
νυται δὲ τοῖς Σλομῶντος πταίσµασι, xat δὴ xal φη- 
σιν αὐτὸν τοῖς Ἑλλήνων λατρεῦσαι θεοῖς, γυναίων 
ὀθνείων ψιθυρισμοῖς παρενηνεγµένον. Εἶτά τι δριμὺ 
καὶ xaxónüs;, χαθάπερ εἰώθει, συντιθείς. El μὲν 
ἁπατῆθη, φησὶ, μὴ δη κεχλήσθω σοφός * εἰ δὲ σοφὸν 


nistre quam virtatis. Sequebatur ergo, ut is quem 
accusare statuit, in eo splendore vitze supremoque 
dignitatis fastigio, dives cum esset, luxuriose 
viverel. Quare si factatus est quodammodo, seque 
a voluptatibus vinci passus est, deliciis et opibus, 
quseque ex bis proficiscitur abundans insolentia, 
«uid adeo mirum, Juliane? Socrates, Sophronisci 
filius, in philosophia educatus, quamvis pauper- 
culus, et manuariam artem primum  exercuisset, 


parce vivere solitus, et necessitate forsan eztrema- 


que pressus inopia atque humi repens, ut llomerícis 
verbis utamur, cum uxoribus miscebatur, Myrto 
nénirum et Xanthippe, ad hsec et cum scortis, 
obscenisque et abominandis libidinibus impotenter 


B ardebat. Age ergo, de Socrate nos id ipsum quoque 


dicamus. O magnitudinem virtuiis! o sapientize 
divitias! Non vicit voluptatem. Sed percontanti 
mihi respondeat: Quos deos existimat, an sapien- 
les esse dicit, aut sane stultissimos, et angusto 
animo? Si ergo contendit minus esse sapientes, 
deos suos ignorantige accusat; sin autem sapientes 
εἰ cordatos, quid scortantur ? neque feminarum-ian- 
lum sed et masculorum libidiue insaniunt? Quam- 
obrem de illis hoc etiam merito quis dixerit : O 
magnitudinem virtutis deorum Juliani! o sapien- 
liz divitias! Non vicerunt . voluptatem et carnis 
libidinem. O quam illud omni admiratione dignum 
reputem | Si quis ergo deliciis diffluens, virtute 
excidit, licet oppido sapiens esset, pe propterea 
Christiana religio rideatur. Nec enim propheta 
nobis est, uti dixi, is qui in crimen voratur, ueque 
certe apostolus, aut evangelista, eed potius vir luxu 
inputritus, animoque prz deliciis nature motibus 
interdum facile ac temere cedenti. Porro Salomo- 
nis casu Julianus oblectatur, eumque deos Grzco- 
rum coluisse ait, exterarum mulierum blanditiia 
abdjuctum. Tum quiddam acre ac malignum more 
suo subjiciens : Si deceplus est, inquit, ne certe 
sapiens vocitetur ; sin autem sspientem esse dicitis, 
utique manifestum erit, quod deos alios adoran- 
dos statuerit, opus fuisse sapientie, Q9'7 qu:e 
admirationem ei peperit. ÀL certe ex iis qua scri- 
psit, Salomonem sapientem intelligimus ac dicimus. 


εἶναί φατε, πρέδηλον ἂν εἴη δήπουθεν, ὡς τὀγε δὴ δεῖν p, Quod autem manifeste peccaverit, cum falso nomi- 


ναὶ τοῖς ἑτέροις προσχυνεῖν ἑλέσθαι θεοῖς σοφίας ἣν 
ἔργον αὐτῷ, δι fjv καὶ τεθαύμασται. ᾽Απὸ μὲν οὖν 
ὧν γέγραφε, σοφὸς ἂν λέγοιτο πρὺς ἡμῶν, xal 6h 
καὶ νοοῖτο χατὰ ἀλήθειαν ὁ Σαλομῶν. Ὅτι δὲ πε- 
πλημμέληχεν ὁμολογουμένως τοῖς ψευδωνύμοις λα- 
τρεύσας θξοῖς, καταρνἠσαιτ ἂν οὐδείς. Παρακεχο- 
µίσθαι δέ φαμεν αὐτὸν ὑπὸ Ἰυναικῶν ἀλλοφύλων. 
Ψίθυρον γὰρ χρῆμα vovit, καὶ τοὺς ἅπας τοῖς αὐτῆς 
ἁλόντας βρὀχοις καταγοητεύειν ixavij, σύνοπλον 
ἔχουσα τὴν τῆς διανοίας κρατήσασαν ἡδονήν. Συν- 
ηρπάζετο δὲ γεγονὼς xal ἐπ᾽ αὐτῷ γήραος οὐδῷ 


natos.deos coluit, nemo negabit. Sed ab exteris 
mulieribus abductum dicimus. Dlanda res enim 
est mulier, et quos semel suis laqueis implicuit, 
hos incantare potest, adjutrice voluptate, qua 
mens vincitur. Abductus autem est, in ipso fere 
senectutis limine cum esset, mente jam velut una 
cum corpore consenescenle, nec pristinum illum 
vigorem retinente. Ut autem juvenilis animus non 
amat molestiam, ita nec senilis ; el ut adolescentes 
sirenue quidvis aggrediuntur, et in omnia inconsi- 
derate feruntur, 


μονονουχὶ xaX ἀφηθηχότος ἤδη τοῦ vou, xalo2x ἐν ἀκμαῖς ὄντος ἔτι ταῖς πρώταις, ἀλλ οἷον τῷ σώ: 
µατι συγχαταγηράσχοντος. Ὥσπερ δὲ νέα σροντὶς οὐχ ἀλγεῖν quiet, οὕτως οὐδὲ πρεσέυτιχή * xal ὥσπερ 
ἀμελητὶ τὰ µειράχια πρὸς πᾶν ὁτιοῦν ἴεται τῶν πρακτέων, xal ἁθασάνιστον ἔχει τὴν ἐφ᾽ ἅπαφι 


ἑοπήν" 


- 


847 

Stute enim semper agunt jusenes, 
ut canit Homerus; ita et hominis miens senilis. 
Et quidem jüvenis cum esset Salomon, ac velut 
jn pubertate mentis, celeberrimum illud templum 
Hierosolymis exstruxit, aliaque ad Dei gloriam 
magee studio perfecit. Sed postquam ztas in ipso 
fine et occasu vite fuit, ac robur simnl] et mens 
defecit, tandem laqueum Hii per mulieres parans 
Satanas, a recto illum abduxit. Verum, ut ille per- 
tendit, eum Dei monitu non defecisse, et in omne 
vitium ruisse , vel hine facile patebit, quod eam ob 
rem Deus vehementer concitatus : est, aec sceleri 
pesuam statim indixit. Scriptum enim est in tertio 
Regnorum * « Et factum est in tempore senectutis 
Salomonis, non erat perfeetum eor ejus cum Domino 
Deo suo, sicut cor David patris sui. Et declinare 
fecerunt mulieres alienze cor ejus post deos suos, 
δι dixit Dominus ad Salomonem : Pro eo, quod 
facta sunt heec tecum, et non eustodisti mandata 
sme63, eL priecepla mea qua mandavi tibi, discin- 
dens diseindamr regaüum tuam de manu tua; et 
debo illad servo tuo *!. » Quid porro mandatum est 
ili οἱ omnibus qui sub lege vivebant ? Ne cum 
alienigena matrimenium cuntraberent. Dixit enim : 
« Filiam tuam non dabis filio ejus, et filiam ejus 
non accipios filio tuo. Deflcere enim faciet fllium 
tuum a me, et pergeris adorabit deos alienos **. » 
Cujus mandati oblitus eum slienigenarum filiabus 
998 rem habuit. Quonlam igitur, inquit, manda- 
tum tibi traditum nihili fecisti, et ad defectionem 
prolapsus alienigenarum deos coluisti, et creature, 
quam servam mean esse novoras, honorem et glo- 
riam. qua mihl soli convenit, detulisti, ego tuum 
regnum disrumpam, et dabo illud servo tuo, ut fa- 
οἶθις tuum discas ez erentu. Ubinam ergo signi- 
ficavit iMi, deos alios esee adorandos, qui tam in- 
fensus eo nomine illi fait? Ne enim dicat, suis 
undique sermonibus filem querens, invidiam et 
wmulationem ad bonos vires minime pertinere, 
nedum ad deos ét angelos. Non erat ea invidia, 
ο bone. Qui autem ? Quippe invidiz opus non esse 
contendimus, quod divina et immortalia mens non 
ferat errantes, ei qui nescio quo pacto divinos ho- 
nores aliis vribuunt, sed ejus potius qui illud eb- 
servet : 


σχέσθαι τὸν Otlov xai ἀχήρατον νοῦν τῶν πεπλαντμ 


δαχότων, τηροῦὔντος δὲ μᾶλλον τό» 

Bona res non est multorum dominatus ; unus domi- 
[nus esto, 

Rez unus. 

Com 6»g0, ul ait ipse, in bonos ΥΓ non cadst 
invidia, nibil sua referre putent terreni principes, 
quamvis aliquis regis potestatis jugam excutiat, 
a«t sane regios honores velit arripere. Αἰαυί eo 
animo non eral Julianus, cum imperaret , sed si 


* [Hl Reg. χι, 4 seqq. Deut, vir, 5, 4. 
4) Odyss., H', v. 291. 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


818 
: » » Gi6l γάρ t6 νεώτεροι ἀρραδέουσι, 
κατὰ τὸν 'Oyfipou στίχον (4) * οὕτω xa ἀνδρὸς &;i- 
λιχος νοῦς. Νέος μὲν οὖν ὢν ἔτι Σαλομῶν, χα) ὥσπερ 
ἓν Ἠ6ῃ φρενὸς, τὸν διαδόητον ἐχεῖνον ἐν τοῖς Ἱερο- 
σολύµοις νεὼν εἰργάζετο, xal τὰ εἰς δόξαν Θεοῦ 
πληροῦν ἐπείγετο. Ἐπειδὴ δὲ γέγονεν ἐπ᾽ αὐτῷ τέρ- 
ματι καὶ δυσμαῖς βίου ἡ ἡλιχία, ῥώμης τε ἦν ὁμοῦ 
καὶ φρενῶν ἐν Σνδείᾳ, λοιπὸν πάγην αὐτῷ τὴν ix 
Tovatxüy ἀρτίσας, ὁ Σατανᾶς παρεχόµισε τοῦ εἰχό- 
τος. "Οτι δὲ οὐχ, ὡς αὐτὸς διατείνεται, Θεοῦ χρἠ- 
σαντος αὐτῷ χατεχοµίσθη πρὸς ἁπόστασιν, xal εἰς 
πᾶν Ἠνέχθη χαχοῦ, διαδείξειεν ἂν εὐχόλως τὸ χεχι- 
γῆσθαι λίαν ἐπ᾽ αὐτῷ τὸν τῶν ὅλων Θεὺν καὶ δίχην 
εὐθὺς ἑπαρτῆσαι τῷ πλημμελήματι. Γέγραπται γὰρ 
ἐν τῇ τρίτῃ τῶν Βασιλειῶν * « Kal ἐγενήθη àv χαιρῷ 
γἡρως Σαλομὼν, οὐκ ἣν ἡ καρδία αὐτοῦ τελεία μετὰ 
Κυρίου τοῦ Θεοῦ αὑτοῦ, χαθὼς ἡ .χαρδία Aa6V5 τοῦ 
πατρὸς αὐτοῦ χαὶ ἐξέχλιναν αἱ γυναῖκες αἱ ἀλλό- 
τριαι την xapbiav αὐτοῦ ὁὀπίτω θεῶν αὐτῶν. Καὶ 
εἶπε Κύριος πρὸς Σολομῶντα: 'Ανθ᾽ ὧν ἐγένετο ταῦτα 
μετὰ coU, xal οὐκ ἐφύλαξας τὴν ἑντολήν µου, xat 
τὰ προστάγµατά µου ἃ ἐνετειλάμην aot, διαῤῥήσσων 
διαῤῥήξω τὴν βασιλε[αν σου ἐχ χειρός σου, xa δώσω 
αὐτὴν τῷ δούλῳ σου.» Τί δὲ fjv τὸ ενταλθὲν αὐτῷ, 
καὶ πᾶσι τοῖς ὑπὸ τὸν νόµον; ᾽Ανδρὶ μὴ χηδεύειν 
ἀλλογενεῖ. Ἔφη Υὰρ, ὅτι « Την θυγατέρα σου οὐ δώ- 
σεις τῷ υἱῷ αὐτοῦ, χαὶ τὴν θυγατέρα αὐτοῦ ob Mg 
τῷ vl σου. ᾿Αποστήσει yàp τὸν υἱόν σου ἀπ᾿ ἐμοῦ, 
καὶ πορευθεὶς λατρεύσει θεοῖς ἑτέροις. » Ἁμνημο- 
νήσας τοίνυν τῆς τοιαύτης ἐντολῆς, ταῖς τῶν ἀλλο- 
φύλων συνεπλέχετο θυγατράσιν. Ἐπειδὴ τοίνυν, qnot, 
δι οὐδενὸς ἐἑποιήσω λόγου τὴν δοθεῖσαν ἐντολὴν, χατ- 
ολισθήσας δὲ πρὸς ἁπόστασιν, τοῖς τῶν ἀλλοφύλων 
λελάτρευχας θεοῖς, xai δούλην ἐμὴν τὴν χτίσιν εἰ- 
δὼς οὖσαν, τὴν ἐμοὶ καὶ µόνῳ πρεπωδεστάτην ἔχνε- 
νέµηχας αὐτῇ τιμήν τε καὶ δόξα» χἀγὼ τῆν σὴν 
διαῤῥήξω βασιλείαν, xal δώσω αὐτὴν τῷ δούλῳ σου, 
ἵν' B πεποίηχκας µάθοις ἐξ αὐτοῦ τοῦ συµδεδηκότος. 
Ποῦ τοιγαροῦν ἔχρησεν αὐτῷ τὸ καὶ ἑτέροις χρῆναι 
θεοῖς προσχυνεῖν ὁ οὕτω λελυπηµένος; Mh γὰρ δὴ 
λεγέτω 9b πιθανὸν εἶναι δοχεῖν πανταχόθεν ἑαυτῷ 
θηρώμενος ' φθόνος γὰρ καὶ ζῆλος, οὐδὲ ἄχρι τῶν 
ἀρίστων ἀνδρῶν ἀφιχνεῖται, τοσοῦτον ἄπεστι θεῶν 
καὶ τῶν ἀγγέλων. Οὐ φθόνος fiv, ὦ κράτιστε. Πόθεν;: 


D Οὔτε μὴν βασχανίας ἔργον slvat φαμεν, τὸ μὴ ἀνα- 
ἔνων, χαὶ προσχυνεῖν, οὐκ οἵδ' ὅπως, ἑτέροις ἕαπον- 


Ovx ἀγαθὸν πολυκοιράγίη' slc κο.ρανος εστω, 

Elc βασιλεύς (2). 

Οὐχοῦν ἐπειδήπερ, καθά φησιν αυτὸς, οὐδὲ ἄχρι τῶν 
ἀρίστων ἀνδρῶν ἀγιχνεῖτᾶι φθόνος, ἔστω τοῖς ἐπὶ 
T3 κρατοῦσιν ἁδιάφορον. xàv εἰ ἔξω φέροιτό τις τῆς 
ὑπ αὐτοῖς βασιλείας, μᾶλλον δὲ τὰς αὐτῶν ἁρπά- 
ζειν ἕλοιτο τιµάς, ᾽Αλλ' οὐ τοιοῦτος ἣν αὐτὸς, ὅτε 


(2) Homerus, Πἱἰαα., P', v. 201. 








519 


CONTRA JÜLIANUM LIB. τι. Bra 


xat ἓν σκῄπτροις fjv, ἐχόλασε δ' ἂν καὶ µάλα πικρῶς A quis ejus criminis condemnatus esset, acerbissimas 


τὸν ἁλόντα τῇ Υραφῇ. Oóxoov & μὲν ἔχειν ἡμᾶς ἁδια- 
δλήτως ἕνεστι͵ χατακτήσαιτ) ἄν τις xal ἕτερος δί- 
εφθονηχότος οὐδενός, Διαδεθλήσεται γὰρ ἐπὶ χαιροῦ 
τό γε βάσκανον ty τούτοις, xal µάλα εἰχότως. Ἐπι- 
πηδῶντας δὲ χαὶ αὐτῇ τῇ τοῦ Gao) δόξῃ τοὺς ὑπὸ 
σχῆπτρα χειµένους, ? xa ἀνταίρειν θέλοντας, ἐν 
δίχῃ τε χαὶ ἀναμφιλόγως χολάξεαθαι πρέποι ἂν, χαὶ 
οὐχ ἄν τις οἵοιτο νοῦν ἔχων φθόνῳ καὶ ζήλῳ πρὸς 
τοῦτο lévat τὸν τῶν ὅλων θεὸν, χρειωδέστατα δὲ 
μᾶλλον καὶ ἀναγχαίως, ἵνα μὴ ἀγνοῆται τὸ ἀληθές. 
Ὃτι γάρ ἐστι ζωοποίδν τὸ ἁμωμήτως καὶ ἁπλανῶς 
εἰδέναι τές ὁ τῶν ὅλων kai ημιουργὸς xal Δεσπό- 
της, αὐτὸς ἑδίδαξεν ὁ Σωτὴρ, οὕτω λέγων πρὸς τὸν 
ἐν τοῖς οὐρανοῖς Πατέρα: « Αὕτη δέ ἐστιν ἡ αἰώνιος 


ζωὴ, ἵνα γινώσχωαί σε τὸν µόνὸν ἀληθινὸν Θεὺν, καὶ B 


ὃν ἀπέστειλας Ἰησοῦν Χριστόν, » Ὁμολογουμένου 
τοίνυν ὡς ἔστι ζωοποιὸν τὸ εἰδέναι σαφῶς τὸν φύσει 
τε xal ἀληθῶς ὄντα Θεὺν, οὐκ ἑνδοιάσειέ τις ὡς ἕσται 
που πάντως τοῦ παντὸς ἀνάμεατον xaxoü τὸ τῆς 
ἀληθείας ἀφαμαρτεῖν, χαὶ ζωοποιοῦ λατρείας &mo- 
λισθεῖν. θαυµάζω δὲ ὅτι τῶν ἀκαθάρτων δυνάμεων, 
ἤγουν δαιµονίων, προσχυνητὴς ὢν αὐτὸς, ἡμᾶς, οὐχ 
οἵδ' ὅπως, περὶ αὐτὰ στρέφεσθαί φῄσιν, Εἱρῆσθαι δέ 
μοι δοχεῖ καὶ µάλα ὀρθῶς περὶ παντὸς ὁτουοῦν, «5 
ὃν ἑνὸς παρ’ Ἕλλησι λογάδων ἐχφωνηθέν: 

wet no χαλεπὸν, Haugldn? 

Ἐμευθέρᾳ γυναιχὶ πρὸς πόρνην µαχῃ. 
Ἔχουσαι γὰρ οὐδαμόθεν «bv εὐφυᾶ καὶ ἐλεύθερον, 
καὶ πέρα μώμου παντὸς αἰτιάσασθαι βίον, τῶν οἱ- 
χείων ἐγχλημάτων τὸν ῥύπον ταῖς ὀπιειχέσιν ἆπο- 
µάττονται, φιλοσχώμμονά €& xal βδελυρὰν αὐταῖς 
ἐπαφιεῖσαι τὴν γλῶσσαν. Τουτὶ γὰρ οἶμαι ζηλοῦν 
χαὶ μὴν χαὶ ἑλέσθαι δρᾷν, τὸν κράτιστον Ἰουλιανόν, 
Κατασεμνύνει μὲν γὰρ τὰ αἰχεῖα, διαλοιδορεῖται δὲ 
πάλιν τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ, xal δὴ καὶ φάναι τε- 
τόλµηκχε: 

IOYAIANOZ. 


ToU χάριν υμεῖς τῶν παρ' Ἕλλησι παρεσθίετε µα- 
θηµάτων, εἴπερ αὐτάρχης ὑμῖν ἐστιν ἡ τῶν ὑμετέρων 
Γραφῶν ἀνάγνωσις; Καΐτοι χρεῖττον ἐχείνων εἴργειν 
τοὺς ἀνθρώπους, f τῆς τῶν ἱεροθύτων ἑδωδῆς. "Ex 
μὲν γὰρ ἐχείνης, χαθὰ xat ὁ Παῦλος λέγει, βλάπτε- 
ται μὲν οὐδὲν ὁ προσφαρόµενος * ἡ δὲ συγείδηαις τοῦ 
βλέποντος ἁδελφοῦ σχανδαλισθείη ὃν καθ ὑμᾶς. 
Ὢ σοφώτατοι . . . φάναι! Διὰ δὲ τῶν µαθηµάτων 
τούτων, ἀπέστη τῆς ἀθεότητος πᾶν ὃ τί περ παρ ὑμῖν 
ἡ φύσις ἤνεγχε γενναῖον. Ὅτῳ οὖν ὑπῆρξεν εὐφυῖας 
κἂν μικρὺν µόριον, τούτῳ τάχιστα συνέδη τῆς παρ᾽ 
ὑμῶν ἀθεότητος ἀποστῆναι. Βέλτιον οὖν εἴργειν µαθη- 
µάτων f| τῶν ἱερείων τοὺς ἀνθρώπους. Αλλ) ἴστε xal 
ὑμεῖς, ως ἐμοὶ φαίνεται, τὸ διάφορον εἰς σύνεσιν 
τῶν map ὑμῖν. .... οὐδ' ἂν Ὑένοιτο γενναῖος 
&vhp μᾶλλον οὐδὲ ἐπιειχής. "Ex δὲ τῶν παρ ἡμῖν, 
αὐτὸς αὐτοῦ πᾶς ἂν γένοιτο καλλίων, εἰ καὶ παντά- 
πασιν ἀφυῆς τις εἴη. Φύσεως δὲ ἔχων εὖ, καὶ τὰς 


* Joan. xvir, δ. Rom. xiv, 2 seqq. 


de illo panas sumebat. Quare, que nos cra cul- 
pam habere fas est, ea et alius eitra eujusquam in- 
vidiam possederit. Opportune enim in bis libris ae' 
jure merito reprehendetur invidia. Sed absque du- 
bio puniri-decet eos, qui, eum Dei imperio subja- 
ceant, in ejus majestatem insultant ; nec quisquam 
sana menlis est qui universitatis Deum ad id in- 
vidia aut semulatione ferri putet, sed necessario 
potius ac summa cum utilitate , ne veritas igno- 
retur. Nam utique viviicam esse cognitionem Do- 
mint οἱ Creatoris omuiuss, Servator ipse decuit, 
patrem, qui in ccelis est, ita compellans : « Hac 
auiem est vita serna, ut cognoscant ta solum 
verum Deum, et quem misisti Jesum Christum δε 
Cuni igitur in. confesso sit apud omnes | naturalis 
ac veri Dei caram cognitionem rem esse vivillcam . 
nemo dubitabit pessimwmn esse a veritate abetrare, 
et a 229 viviüco cultu excidere. Miror autocs 
quod, cum impuras potestates sive dotmonia Ja- 
lianus adoret, nos nescio. quomodo circa ea Utetepe 
dicat, At mihi videtur posse de quavis. re usurparé 
illud rectissime, quod est a Grascorum 09ο. sapiente 
proditum : 


Molesia res est, e Pamphila ? 
Iugenue (emina cum scorio pugne. 


Cum enim nullo modo pessint vitam .B,endam- 


€ 3c liberalem omnisque repreheesionis expertem 


criminari, probrorum suorem sordes bene moratig. 
feminis illipnunt , dicacique et fesda lingva illas. 
invaduat. id facere ot samolari velie reor opümumn. 
Julisnum. Sua enim commendat, rureusquo divinas 
Bcripturas conviciatur, ac dicere audet : 


JÜLIANUS. 


Quam ob causam disciplinas »rzcorum przlam- 
bitis, si abunde vobis est vestrarum lectio litte 
rarum ? Nam ab illis praestat homines arcere, 
quam ab immolatorum esu. Ab hoc enim, ut etlam 
Paulus ait, qui edit, nihil keditur **, At conscientia 


D fratris, qui videt, secundum vos offendetur. O sa- 


pientissimi homines ! Per has autem disciplinas ab 
impietate defecit, quidquid apud vos natura inge- 
nuum.protulit, Quare si quis vel paulum eordatus 
fuit, bic ab impielate vestra continuo defecit. 
Proindeque melius est ab illis discipliuis lemines 
arcere, quam a victimis. Atqui nostis, ut arbitror, 
quantum disciplina nostrae ad prudentiam compa- 
randani vestris antecellaut. Ex vestris , nemo fortis 
ac ne frugi quidem exstiterit; e nostris vero qui- 
vis seipso melior fiet, licet omnino natura tardus. 
Quod si naturz bonitate preditus sit, nostrasque 
litteras hauserit, utique tanquam deorum munere 





851 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


852 


datus hominibus videbitur, sive scientize lumen ae- A &x τούτων προσλαδὼν παιδείας, ἀτεχνῶς γίνεται τῶν 


cendens, aut vitae rationem instituens, aut maxi- 
mam vim hostium in fugam vertens, ac multam 
terram multumque mare peragraus, eoque nomine 
heroum par visus. Et post alia : Signum autem hoc 
manifestum est. Ex omnibus vobis delectos pueros 
ad Scripturarum studium applicate. 9930 li si, 
ubi maturam statem auigerint, mancipiis imelio- 
res fuerint, delirare me et insanire putatote, Et 
tanien adeo miseri et insani estis, ut sermones 
illos divinos arbitremini, a quibus nemo pruden- 
Μος evadit, aut fortior, ac ne quidem seipso melior. 
Α quibus autem virtutem, prudentiam, justitiam 
adipisci licet, hos attribuitis Satanz et ejus cut- 
toribus. 


CYRILLUS 


« Àudi, colum, et auribus, terra, percipe **. » 
En Rapsacis linguam iterum contra Dei majestatem 
laxat, et injustitiam ín Excelsum loquitur , sicut 
scriptum est; neque melius quidquam putat, ut 
videtur , quam hac linguz prurigine nos appe- 
tere. Caterum divina Scriptura sufficit, ut sa- 
pientes ac probi ac plenissima prudentia pr:e- 
diti evadant, qui in ea educati sunt; nec ad illud 
prorsus egemus doctoribus peregrinis. Sed quo- 
niam suave est omnia nosse, idcirco nos singulari 
consilio Grecorum opiniones indagamus, quas de una- 
quaque re, et ante alia de Deo collegerunt. Ex his 
occasionem capimus eos ridendi, qui multa millia 
deorum venerantur, innpumerabilemque impurorum 
daemonum turbam colunt, ipsis forsan adoratori- 
bus ignotam, babentque in templis multiplicis ge- 
neris ae forme simulacra, non solum in speciem 
virorum ac. mulierum efficia, sed ferarum etiam 
quadrupedum, serpentium , volatilium et aquati- 
lium. Taceo res creatas, ccelum videlicet, solem et 
]junam, reliquaque sidera, quibus divinos ac supre- 
108 honores detulerunt, susque deque oinnia per- 
amiscentes. Quinetiam reperimus apud illos quos- 
dam rerum divinarum interpretes ea de diis suis 
£cripsisse, quae vel auditu solo statim obscenitate 
et impuritate mentero oppleverint. Litteras igitur 
Graecas prelambentes, ut. illius verbis utamur , 
multaque fraude in iis reperta, tum sane vehe- 
mentius sacros divinosque. sermones , hoc esi, 
divinitus 931 iuspiratam Scripturam admirarmur. 
Quid enim utilitatis uon illa complectitur ? Pri- 


mui enim, et quod omniuin est nobilissimum, vi- 


dere licet in ea verz Dei cognitionis sermones co- 
ruscaBtes. Sunt autem hi subtiles, accurati, subli- 
mes, et supra id omne quod creatum est iniliatorum 
animum evehunt, eoque loci unam illam et supre- 
mam naturam quodammodo statuunt, ut ultra id 
omne quod cum sensu est opinabile , aut scientia 
vel mente comprehenditur, boc est, ultra creatu- 
ram omneun visibilem aut invisibilem concipiatur 


15 μα, 1, 2, 


Θεῶν τοῖς ἀνθρώποις δῶρον, τοι φῶς ἀνάψας ἐπι- 
στήµης, ἢ πολιτείας .Ὑένος, f| πολεµίους πολλοὺς 
τρεφάµενος, xat πολλὴν μὲν γῆν, πολλὴν δὲ ἐπελθὼν 
θάλασσαν, καὶ τούτῳ φανεὶς ἠρωϊκός. Kal μεθ 
ἕτερα᾽ Τεχμήριον δὲ τοῦτο σαφές. Ἐκ πάντων ὑμῶν 
ἐπιλεξάμενοι παιδία ταῖς Γραφαῖς ἐμμελετῆσαι πα- 
ρασχευάσατε. Κὰν φανῇ τῶν ἀνδραπόδων εἰς ἄνδρα 
τελέσαντα σπουδαιότερα, ληρεῖν ἐμὲ καὶ μελαγχολᾶν 
νομίζετε. Elsa οὕτως ἑστὲ δυστυχεῖς καὶ ἀνόητοι, 
ὥστε νοµἰζειν θείους μὲν ἐχείνους λόγους, ὑφ ὧν 
οὐδεὶς ἂν γένοιτο φρονιμώτερος, οὐδὲ ἀνδρειότερος, 
οὐδ' ἑαυτοῦ κρεἰίττων. Ὑφ' ὧν δὲ ἕνεατιν ἀνδρείαν, 
φρόνησιν, δικαιοσύνην προσλαθεῖν, τούτους ἁποδί. 
Bote τῷ Zaxavd xaX τοῖς τῷ Σατανᾶ λατρεύοναιν. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


« "Axoue, οὐρανὲ, καὶ ἑνωτίζου, γή.» Ἰδοὺῦ γὰρ, 
ἰδοὺ τὸ Ῥαφάκου πάλιν τῆς τοῦ θεοῦ δόξης χατεν- 
ρύνεται στόμα, καὶ ἁδιχίαν elc τὸ ὕψος λαλεῖ, χαθὰ 
γέγραπται΄ χαὶ τῆς καθ’ ἡμῶν γλωσσαλγίας οὐδὲν, ὡς 
ἔοιχεν, ἡγεῖται τὸ ἄμεινον. ᾽Απόχρη μὲν οὖν ἡ θεύ- 
πνευστος Γραφὴ, xat πρός Υε τὸ δεῖν ἀποφάναι co» 
φοὺς xaY δοχιµωτάτους, xal διαρχεστάτην ἔχοντας 
σύνεσιν τοὺς ἐντεθραμμένους αὐτῇ' δεδεήµεθα δὲ 
πρὸς τοῦτο τὸ σύμπαν οὐδενὸς τῶν ἔξωθεν διδασχά- 
λων. Ἐπειδὴ δέ ἐστι γλυχὺ τὸ πάντα εἰδέναι, ταύ- 
τη τοι xal µάλα ἑμφρόνως xat τὰς τῶν Ἑλλήνων πο- 
λυπραγμονοῦμεν δόξας, ἃς δὴ xat Eg' ἑχάστῳ συνει- 
λόγασι τῶν πραγμάτων, πρό γε τῶν ἄλλων ἐπὶ θεῷ. 
Elsa. γέλωτος αὐτοὺς ἀφορμὴν πεποιηµεθα, µνρίους 
μὲν ὅσους xaX ἀριθμοῦ χρείττονας θεοὺς τιμᾷν ἠρη- 
µένους, xal ἀχαθάρτων δαιµονίων σέδοντας πληθὺν, 
καὶ αὐτοῖς τάχα που τοῖς αὐτὰ προσχυνοῦσιν άγνοου- 
µένην, ἔχοντάς τε τὰ Ev σηχοῖς ἔδη πολύμορφα xal 
πολυειδῃ, καὶ οὐ χατά γε μόνους τοὺς ἀνδρῶν τε xal 
γυναιχῶν εἰδοποιηθέντα τύπους, ἀλλὰ γὰρ xat 0r- 
ρῶν ἀγρίων, Χτηνῶν τε xal ἑρπετῶν, πτηνῶν xal 
ἑναλίων. Καὶ σιωπῶ τὴν χτίσιν, οὗρανόν τέ φημι, 
xaX fiov, xal σελήνην, xat τὰ ἕτερα τῶν ἄστρων, 
elg τὴν θείαν xal ὑπερτάτην ἐχνενεμίχασι δόξαν, 
ὄνω τε χαὶ χάτω τὰ πάντα συγχέοντες. Εὐρίαχομεν 
δὲ τοὺς παρ’ αὐτοῖς θεηγόρους περί γε τῶν παρὰ σφίἰσι 
γεγραφότας θεῶν, οἵάπερ ἄν τις χα) µόνον ἀχούσας, 


D αἰσχρότητος χαὶ ἀχαθαρσίας τὸν οἰχεῖων εὐθὺς àva- 


µεστώσειε νοῦν. Παρεσθίοντες τοίνυν, χαθά φησιν αὖ- 
tbc, τῶν παρ) Ἕλλησι µαθηµάτων, εἶτα πολὺ τὸ βλά- 
oc εὑρίσχοντες ἐν αὐτοῖς, τότε Oh, τότε xa ἔτι µειςό- 
νως τοὺς ἱερούς τε xal θείους κατατεθήπαμµεν λόγους * 
φημὶ δὴ τὴν θεόπνενστον Γραφήν. TU γὰρ τῶν ὀνησι- 
φόρων ox εἴρηται παρ αὐτῆς; Πρῶτον μὲν γὰρ, ὃ 
καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων ἐστὶ τιµαλφέστερον, χατίδοι 
τις ἓν αὐτῇ τοὺς τῆς ἀληθοῦς θεοπτἰας ἑναστράττον- 
τας λόγους. Ἰσχνοὶ δὲ οὗτοι, xal ἀκριδεῖς, καὶ ἀν- 
ᾠχισμένοι, xa παντὸς ἐπέχεινα Υενητοῦ τὸν τῶν 
μυσταγωχουµένων ἀναθιθάζοντες νοῦν, xal χῶρον 
ὥσπερ τινὰ νέµοντες τῇ μιᾷ τε χαὶ ὑπερτάτῳ φύσει, 








335 


CONTRA JULIANUM LIB. VII. 


654 


τὸ πέρα νοεῖσθαι πἀντὸς καὶ δοξαστοῦ µετ᾽ αἰσθήσεως, A esse : ei autem ac soli velut eximium quiddam. ac 


καὶ μὴν καὶ ἐπιστητοῦ τε καὶ νοητοῦ, τοῦτ) ἔστιν, 
ὁρατῆς τε ἁπάσης xat ἀοράτου κτίσεως, αὑτῇῃ δὲ xal 
μόνῃ χρῆναι χατάρχειν τῶν ἄλλων, xa μὴν καὶ τὸ 
δύνασθαι δημιουργεῖν καὶ παραχοµίζειν εἰς ὕπαρξιν 
τὰ οὐχ ὄντα ποτὲ, Ὑέρας ὥσπερ τι λαμπρὸν xai 
ἐδαίρεταν, μᾶλλον δὲ ἴδιόν τα χαὶ φυσιχὸν ἀξίωμα, 
xa οὐδενὶ τῶν ἄλλων προσπεφυχὸς εὖ µάλα τετἠρηχεν. 
Εἶτα πρὸς τούτοις xai τοὺς τῆς εὐζωῖας ἡμῖν εἰσ- 
ηγηταιτρόπαυς, νόµοις δὲ θείοις καὶ ἱεροῖς ἀπενθύνει 
πρὸς διχαιοαύνην, χαὶ μὴν xal ἁπάσης ἡμῖν ἔπιει- 
χείας ἑναργῇ καθίατησι τρίδον. Διαμεμνήσομαι δὲ 
τῶν ἁγίων προφητῶν, ol µαθηµάτων ᾿ἙΕλληνικῶν 
ἀμέτοχοι μὲν Υεγόνασιν εἰς ἅπαν, ἅγιοι δὲ σαν, 
καὶ τῷ Ht θυµηρέστατοι, καὶ τῶν ὑπὲρ λόγον 
σηµείων ἀποτελεσταί. Ἐἶμι δὲ 65 xal ἐπ αὐτὸν ἤδη 
τὸν ἱεροφάντην Μὠσέα. Εἶτα, τἰς ἐχείνου σοφώταρος, 
ἦγουν ἑγγὺς καὶ παρὰ βραχὺ παρελθὼν διδασχέτω. 
"Hv μὲν οὖν τὴν γλῶασαν Ἑδθραῖος, τό γε. μὴν εἰς 


θεωρίας xai τὸ εἰς λόγους ἐντεχνὲς οὐκ ἀθαυμάστως: 


ἔχων. Εὐπόλεμος γοῦν.ὁ ἱστοριχὸς τοὺς ἐπ᾽ αὐτῷ 
λόγους συντιθεὶς, ἐν τῷ. Περὶ τῶν ἐν τῇ Ιουδαίᾳ 
βασιέων φησὶν ἑναργῶς, Μωσέα δη πρῶτον γενέσθαι 
αοφὸν, καὶ γραμματιχὴν τοῖς Ἰουδαίοις παραδοῦναι, 
τὴν τὸ τηνικάδε τάχα που νενοµισµένην: Φοίνικας 
δὲ map! αὐτῶν χαταχτῄσααθαί τε τὴν ἐπιστήμην, 
ἅτε δὴ xal ὀμόρους ὄντας ἹἸονδαίοις: παραδοῦναι δὲ 
τοῖς Ἑλλήνων παισὶ, Κάδμου δηλονότι παρ) αὐτοῖς 
γεγονότος, xal αὐτὰ δὲ διδάξαντος τὰ πρῶτα στοι- 
χεῖα. Ταύτης ἰδίᾳ µέμνηται τῆς ἱστορίας ἓν τοῖς 
Στρωματεῦσιν ὁ Κλήμης, ἀνὴρ ἑλλόγιμος xal φιλο- 
µαθὴς, καὶ ἀναγνωσμάτων Ἑλληνικῶν πολυπραγµο- 
νήσας βάθος, ὡς ὀλίγοι τάχα που τῶν πρὸ αὐτοῦ. 
"Oca τοίνυν καὶ αὐτὴ τῶν πρώτων στοιχείων ἡ ἐπι- 
στήµη παρ 'Eópaluw Ίχει τοῖς Ἕλλησι µεσολα- 
θοῦντος τοῦ Κάδμου, χάτω συρέτω τὴν ὀφρὺν ὁ 
φάναι τολµῄσας Ἰουλιανός. Τοῦ χάριν ὑμεῖς τῶν 
παρ) Ἕλλησι παρεσθίετε µαθηµάτων, εἴπερ αὐτάρ- 
κης ὑμῖν ἐστιν ἡ τῶν ὑμετέρων γραφῶν ἀνάγνωσις ; 
Αλλ', ἴσως ἐρεῖ τις, d. μὲν θεία Γραφῇ, χοινήν τε 
xai ἀγελαίαν, καὶ ἅπασι κατηµαξευµένην ἔχει τὴν 
λέξιν΄ εὐστομεῖ δὲ τὰ Ἑλλήνων, xai καταπλουτεῖ 
τὸ ἐπίχαρι, καὶ πρόὀς.γε τούτῳ τὸ εὐεπές, Φαμὲν 
οὔν, ὅτι γλώττῃ μὲν Ἑδραίων ἐλαλήθη τὰ προφητῶν, 


| 


precipuum munus, imo vero, propriam ac natu- 
ralem illius dignitatem , nullique alii innatam cum 
primis illa tribuit, nempe rebus czteris dominari, 


creare, eL in ortum educere qux nusquam sunt. 


Ad hzc bene vivendi rationes nobis explicat , legi- 
busque sacris ac divinis ad justitiam dirigit, nobis- 
que omnis zquitatis clarum iter statuit. Comme- : 
morare libet sanctos prophetas, qui cum Graecarum 
litterarum ignari prorsus esseut, sancti nihilo-- 
minus fuerunt, Deoque gratissiml, operaque patra- 


runt omni pr:edicatione majora. Ét sane ad. ipsum 


Mosen venio sacrorum interpretem. Age enim, 
ecquis illo sapientior, aut ad eum vel minimum 
accesserit , doceat obiter. Erat is quidem líagua 
Hebraeus, verumtamen contemplatione rerum di- 
cendique peritia non ignobilis. Unde historiarum 
scriptor Eupolemus, in libro De J'adeorum regibus,. 
de Mose verba faciens, ait illum fuisse primum 
sapientem grammaticamque Judeis tradidisse, que 
upud illos hodieque forsan ést in usu. Phonices 
vero ab iis artem accepisse , maxime cum essent 
fmituimi Judzis. Hos illam Grecorum filiis tradi-. 
disse, cum Cadmus nimirum, apud illos versatus, 
ipsa prima elementa docuisset. Hujus historiz no- 
minatim meminit Clemens in Siromatis, vir in 
primis doctus et eruditus, qui Grecarum litte- 
rarum altitudihem , quantum forsan ante illum. 
pauci, perscrutatus est. Cum ergo ipsam primorum 
elementorum seientiam Greci ab Hebrzis per Cad- 
mum 939 susceperint, demittat supercilium διί-. 
lianus, qui percontari ausus est : Quam ob causam 
Grecas disciplinas arroditis , si vobis vestrarum 
Scripturarum lectio sufflcit? At enim, inquiet for- 
san aliquis, Seriptura sacra vulgare, plebeium ac 
protritum dicendi genus continét ; Graecorum 
aulem scripta suavitatem frabent , ac praterea 
dicendi venustate abundant et grátia. Kespon- 
demus igitur : Hebrzorum lingua prophetas esse 
locutos, et ipsa Mosis scripta, ut omnibus imig 
ac summis nota essent, in familiare loquendi 
genus , nec difficile caplu, fuisse translata. Quod 
si sdmodum venusta et sonora est Grecorum ora- 
tio, cum singulari verborum delectu, a decoro ta- 


xai αὐτὰ δὲ và Μωσέως, ἵνα καὶ ὑπάρχῃ γνώριµα D men videntur aliena, et veritate destituta. Multa 


μιχροῖς xal µεγάλοις, µετεποιήθη χρησίµως εἰς τὸ 
τῆς γλώττης εὐτριθὲς xai δυσέφικτον ἐχούσης παν- 
τελῶς οὐδέν. El δὲ πολὺ τὸ εὔχοσμον τὰ Ἑλλήνων 
ἔχει, καὶ τὸ ἀπόλεκτον εἰς ἠχὼ, ἀλλ ἐν ἐχδολῇ τοῦ 
πρέποντος γεγονότα Φαίνεται, xal τῆς ἀληθείας 
ἡμαρτηχότα * µυρίους γὰρ ὅσους μυθολογοῦσι θεοὺς, 
τὸν ἕνα δὲ φύσει xal ἀληθῶς εἰσάπαν ἠγνοηχότες, 
Ἐπαινέααι δ' ἄν τις, εἴ γε σωφρονοίη. οὐ τὸν εὐστο- 
μεῖν μὲν εἰδότα xal χεχομψευµένων ῥημάτων ἐπι- 
στήµονα, καὶ τὴν ἐπ᾽ αὐτῷ δὴ τούτῳ φιλὴν αὐχῶντα 
λαμπρότητα: ἐχεῖνον δὲ μᾶλλον, ὃς ἂν ὀρῷτο τὴν 
μὲν τῶν λέξεων προφορὰν οὐχ ἑτοιμοτέραν ἔχων, 
ὀρεῶς δὲ τὴν δόξαν, τὴν ἐπί γέ nut τῷ πάντων 
Χρατοῦντ; Oc, xal πάντα τρόπον ἐπιεικείας οὐκ 


enim deorum millia comminiscuntur, unum αιιίθηι 
natura ac vere Deum prorsus ignorant. Át quis- 
quis sapit, laudabit eum, non qui diserte loqui et. 


'elegantibus verbis uti noverit, eorumque solum 


splendorem jactet : sed eum potius, qui verba mi- 
nus prompte et expedite. quidem pronuntiet, re- 
ctam vero de przpotente Deo sententíam, et omne 
genus sincere probitatis ac virtutis colat. Qua- 
propter a divina Scriptura quivis. seipso melior 
fiet, et certe aliis quoque non inutilis futurus est. 
At qui e Grzecis disciplinis ornatam tantum et ele- 
gantem orationem fuerit consecutus , nihil praeterea 
commodi capiet ad sanctitatem et integritatem 
morum, modestieque et gravitatis studium, Ut 


$27 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


825 


nine, cum Deus it, cavere ne hominum gloriz A τὸ τῆς θείας δόξης ἀνῳχισμένον, xal τῆς ἐν ἡμῖν 


postponeretur, adeoque nobiscum has temporarias 
gloriolas, et modicam felicitatem, vanosque fastus 
concupiscere ; nonne satius ei fuisset dispensatio- 
nem ahjicere, neque instar nostri homiueiw fleri , 
qui una eum Patre in eodem throno eonsidet , qui 
«uprema gloria 9144 decoratur, et divinis honori- 
bas coruscat? Quamobrem si quis obtrectandi stu- 
dio objiciat : Quidni potius regis alicujus terreni 
filius dictus sit, aut sane regina matre secundum 
carnem ortas sit? id obiter reprehendat, quod homo 
etiam factus est, et seipsum exinanivit formam 
servi accipiens **. SI enim ignobilitas ei gravis ac 
plane intolerabilis erat, cum tempus οἱ res ipsa id 
poatülarent, satius utique illi fuisset dispensatio- 


&:avolag τὸ σµιχροπρεπές. El γὰρ ὅλως ἔδει θεὸν 
ὄντα τὸν Ἰησοῦν, φροντίδα θέσθαι τινὰ τοῦ μὴ δοχεῖν 
τῆς ἀνθρώπων εὐχλείας ἱέναι κατόπιν, ἐφίεσθαι δὲ 
σὺν ἡμῖν τῶν προσχαίρων τουτωνὶ δοξαρίων, καὶ 
Ψεμετρηµένης εὐτμερίας, xaX χόµπων εἰκαίων ' πῶς 
οὐχ ἄμεινον αὐτῷ παρελάσαι τὴν οἰχονομίαν, χαὶ μὴ 
γενέσθαι xa0' ἡμᾶς ἄνθρωπον τὸν ὁμόθρονον τῷ 
Πατρὶ, τὸν ταῖς ἀνωτάτω δόξαις ὡραϊσμένον, xa 
θεοπρεπέσιν ἀξιώμασιν ἐμπρετη; Οὐχοῦν εἴπερ tu 
δοχεῖ καταιτιᾶσθαι καὶ λέγειν’ Ανθ) ὅτου μὴ μᾶλλον 
βασιλέως τινὸς τῶν ἐπὶ τῆς γῆς χεχρηµάτικεν υἱὸς, 
xaX μέντοι χαὶ βασιλίδος ἑξέφυ μητρὸς, χατὰ σάρχα 
δηλονότι ; ἐγχαλείτω παρελθὼν, ὅτι καὶ γέγονεν ἄν- 
θρωπος, χαὶ χεχένωχεν ἑαυτὸν, μορφὴν δούλου λα- 


nem non ferre. Sed in quantum Deus est, bumana B 66v. Et Ὑὰρ ἣν ὅλως τὺ δυσχλεὲς, δύσοιστόν τε xal 


res omnes ei prorsus nihil erant, regni terreni fines 
exigui, licet α nobis honorum fastigium teneat. 
Enimvero cum Pilatum aliloqueretur, glorie sue 
prastantiain declaravit , dicens : « Regnum meum 
non est ex hoc mundo **, » Quid ergo exprobras 
ei, qui, cnm. Deus sit secundum naleram, maluit 


tamen ratione dispensationis exinanitionem pati? 


At quomodo dubitaverit aliquis, nos a divina sa- 
pientia tantum superari, quantum natura. inferio- 
res sumus? Atque hoc ipse ait per vocem lsaiz : 
« Non enim sunt cogitationes mea, sicut cogitalio- 
nes vestre, neque ut vie vestrae, viae me: ; sed si- 
cut distat. caelum a terra, ita distant vi: 1nee a 
viis vestris, et cogitationes vesirz a cogitalione 
snea ?!, ? Sed enim, inquit, postquam natus est, 
cujus boni auctor propinquis suis exstitit? Om- 
nium quidem certe, licet hoc nonnulli mitius cre- 
dant. ldcirco enim faetus quoque est bomo, ut ge- 
nus jpsius vocaremur. Praeterea quid huic ad 
splendoris magnitudinem :zquari potest? Natura 
divinz participes constituti sumus **, saneto Spi- 
ritu repleti, spirituale cum Deo eonsortium nacti 
sumus, ipse se ad nostram fraternitatem demisit : 
quamvis vatura Deus sit, et universi opifex ac do- 
minus, filii Dei supremi nuncupamur **, Et cu- 
jus nobis auctor boni fuerit, etiamnum  quzris? 
Au res adeo preclara, tam tenuis, tamque nul- 
lius pretii tibi videtur ? Si quis regis alicujus ter- 
reni lilius sit, aut. inter fratres ascriptus, bic tibi 
summuni glorie fastigium — assecutus — videhitur; 
nobis nibil omnino profuerit deos nominari, Deique 
fratres ac filios? 49135 At enim, inquit, quidni re- 
qni terreni soliis insidens, ac supremis honoribus 
couspicuus, mortalibus apparuit ? Verum incarna- 
tionis mysterium quantum licet attendat. Inducia 
sijuidem est in fraudem universa terra, et quod 
cuique placeret, deus hoc erat, οἱ cultus. Alii si- 
quidem creaturam aidorarunt, honoresque divinos 
orbis elementis detulerunt : alij peculiares sibi 
deos fsbricarunt, Apparuit ergo de coelo unigeni- 
tuu Dei Verbum iu specie hominis, ut omnibus 


* Philipp. 1, 27. ?* Joan. xvin, 36. 


e 


φυρτιχὸν αὐτῷ, xatpoü xai πραγμάτων χαλούντων 
εἰς τοῦτο, ἄμεινον fjv δήπου τὸ μὴ ἀνασχέσθαι τὴν 
οἰχονομίαν. *AXX ἣν ὡς θεῷ τὰ ἀνθρώπινα παντε- 
λῶς οὐδὲν, σμικρὸν αὐτῷ xal τῆς ἐπιγείου βασιλείας 
τὸ µέτρον, καΐτοι παρ) ἡμῶν ταῖς ἀνωτάτω τιμαῖς 
εὖ µάλα στεφανουµένης. Καὶ γοῦν ὅτε Πιλάτῳ προσ- 
διελέγατο, τῆς ἑαυτοῦ. δόξης τὴν ὑπερτάτην ὑπερ- 
oyhv διεσάφει, λέγων  « Ἡ βασιλεία ἡ ἐμὴ οὐκ ἔστιν 
Ex τοῦ χόσµου τούτου.» Τῷ τοίνυν θεῷ μὲν ὑπάρ- 
χοντι κατὰ φύσιν, ἑλομένῳ ve μὴν παθεῖν οἰχονομι- 
xà τὴν χένωσιν, ἐπιτιμᾷς ἀνθ᾽ ὅτου: Καΐτοι πῶς 
ἑνδοιάσειέ τις, ὡς τῆς ἐν θεῷ σοφίας τοσοῦτον ἡττή- 
µεθα, ὕσον xal φύσει μειονεκτούμεθα; Καὶ τοῦτό 
φησιν αὐτὸς διὰ φωνῆΏς 'Haatou* « 00 γάρ εἶσιν αἱ 
βουλαί pou ὥσπερ αἱ βουλαὶ ὑμῶν, οὐδ' ὥσπερ al 
ὁδοὶ ὑμῶν αἱ ὁδοί uou * ἁλλ' ὡς ἀπέχει ὁ οὐρανὸς 
ἀπὸ τῆς γῆς, οὕτως ἀπέχουσιν αἱ ὁδοί µου ἀπὸ τῶν 
ὁδῶν ὑμῶν, xal τὰ διανοήµατα ὑμῶν ἀπὸ τῆς διανοἰας 
pov. » ᾽Αλλὰ γενόμενος, φησὶ, τίνος ἀγαθοῦ αἴτιος 
χατέστη τοῖς ἑαυτοῦ συγγενέσιν; Απάντων μὲν οὖν, 
&l xal ἀπειθοῦσί τινες. Διὰ γὰρ τοῦτο xaX Υέγονεν 
ἄνθρωπος, ἵνα xaX γένος αὐτοῦ χρηµατίσωμεν. Εἶτα 
τί τῷ τοιῷδε «b ἰσοστατοῦν εἰς εὐχλείας δύναμιν 
τοῖς ἐπὶ της γῆς; θείας φύσεως ἁναδεδείγμεθα 
κοινωνοὶ, ἁγίου Πνεύματος ἐμπεπλῄσωεθα chv πρὸς 
Gcby οἰκειότητα νοητην δι αὐτοῦ γχερλαίνοντες, 
καθήῆχεν ἑαυτὸν εἰς τὴν πρὸς ἡμᾶς ἁἀδελφότητα, χαί- 
τοι (y Θθεὺς φύσει, xal τῶν ὅλων Δημιουργὸς xol 


p Κύριος, υἱοὶ χρηµατίζοµεν τοῦ ἐπὶ πάντας θεοῦ. 


" 54. 1v. 8,9. 


Εἶτα τίνος ἡμῖν ἀγαθοῦ γέγονεν αἴτιος χαὶ μετὰ 
τοῦτο ζητεῖς; "H τάχα που σμικρὸν καὶ λόγου τοῦ 
μηδενὺς ἄξιον τὸ οὕτως ἐξαίρετον τέθειται παρὰ 
0o! ; Καὶ εἰ μέν τις εἴη βασιλέως τινὸς τῶν ἐπὶ γῆς, 
$ τέχνοις, i| ἁδελφοῖς ἑναρίθμιος, οὗτος ἄν σοι 
δόξεµε τῆς ἀνωτάτω πασῶν εὐκλείας εἰς λῆξιν 
ἐλθεῖν' ὀνήσειε δ' ἂν ἡμᾶς τὸ σύμπαν οὐδὲν, τὸ xai 
θεοὺς ὠνομάσθαι xal θεοῦ τέχνα καὶ ἁδελφούς; 
Αλλὰ γὰρ ἀνθ' ὅτου, φησὶ τοῖς ἔπιγείου βασιλείας 
θάΧοις ἐνιδρυμένος, μήτε μὴν τοῖς ἄγαν ὑψοῦ xal 
ὑπερτάτοις αὐχήμασιν ἐμπρεπῆς ὤφθη τοῖς ἐπὶ τῆς 
γῆς ; Σπεύστ δὴ ουν τῆς οἰχονομίας ὡ; Evi τὸν σχο- 


”Ἡ Όρια, {. 15 E Joan. ini, 14. 





89 


CONTRA JULIANUM LiD. VI. 


820 


TÁv. Πεπλανηται psv Yap & ooptasa γη, χαὶ τὸ Α persuaderet ad veritatem transire, et velut ex. cali- 


ἑχάστῳ δοχοῦν, καὶ θεὸς fjv xaX σέδας. Οἱ μὲν γὰρ 
τῇ χτίσει προσχεχυνήχασι, xai τοῖς τοῦ xóauou στοι- 
χείοις προσεχόμιζον τὰς λατρείας * of δὲ τεχνουργοὶ 
«xy ἴδίων γεγόνασι θεῶν. Ἑπέφανε τοῖνυν ἓξ obpa- 
νῶν ó μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, kv εἴδει τῷ xab" 
ἡμᾶς, ἵνα πάντας ἀναπείσῃ µεθιχέσθαι πρὸς ἁλη- 
θειαν. χαὶ ὥσπερ ἐξ ἀχλύος καὶ σχότους τῆς ἑνούατς 
αὐτοῖς ἁμαθίας , εἰς τὸ τῆς ἀχραιφνοῦς θεοπτίας 
ἑλάσαι φῶς. Ἐπειδῃ δὲ 6 τῶν ὅλων Δημιουργὸς 
αὑτοχρατῆ τὸν ἄνθρωπον εἶναι βούλεται, xal θελἠ- 
µασιν ἰδίοις πηδαλιουχεῖαθαι πρὸς τὰ πρακτέα * 
ταύτῃτοι χαὶ µάλα ὀρθῶς ἔχειν εὖ ἐδόχει τῷ πάντων 
Σωτῆρι Χριστῷ, πειθοῖ. μᾶλλον xal οὐχ ἀνάγχης 
ἑπηρτημένης, ἁπαλλάττεσθαι μὲν τῶν αἰσχρῶν τῶν 


ἐπὶ τῆς γῆς, ἀνθελέσθαι δὲ μᾶλλον τὰ ἀμείνω, χαὶ B 


τὰ δι ὧν ἣν εἰχὸς ἀποτελεῖσθαι βελτίους. El μὲν 
οὖν τῇ βασιλέως δόξῃ κατεστεµµένος, xal ἀναντα- 
γώνιστον ἔχων τὴν ἐξουαίαν, ἐχέλευσε πιστεύειν αὐτῷ 
ἐπὶ τῆς Υῆς, πληροφορίας μὲν οὐχέτι καρπὸς τὸ 
πιατεύειν ἣν, ἀναγχαίων δὲ μᾶλλον xal ἀφύχτων 
ἐπιταγμάτων * χαὶ ἣν τάχα που xa0' ἕνα τῶν ἀν- 
θρωπίνοις δόγµασι τῇ τῆς θεότητος δὀξῃ παραλόγως 
τετιµηµένων. Ἐπειδὴ δὲ ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν µετρίῳ τε 
xal ὑφειμένῳ χεχρηµένος φρονήµατι, xal τῆς iv 
ἀνθρώποις εὐκλείας ἡφειδηχκὼς, τοῦτο μὲν παναόφοις 
ὃ-δασχαλίαις, τοῦτο δὲ ταῖς ὑπὲρ λόγον θεοσηµείαις 
ἑχόντας xai πληροφορουμένους µεθίστη πρὸς τὰ 
βελτίω, γράφεται οἰχονομίαν οὐχέτ) ἓν χόσμῳ λοι- 
πόν΄ fj δὲ μᾶλλον, εἰχῃ πεφλυαρηχὡὼς κατὰ τοῦ 
πάντων κρατοῦντος Χριστοῦ. Mh γὰρ Oh ποιείσθω 
πρὸς ὀνείδους ἡμῖν τὴν ἀπογραφὴν, διενθυµείσθω 
δὲ, μετὰ τούτου xáxelvo* ὁ γάρτοι τὴν ὑπὸ Kalcapt 
μεθ) ἡμῶν ἀπογραφὴν ἀνασχόμονος, πραγμάτων 
Υέγονεν ἀποτελεστὴς τῶν ὑπὲρ χεῖρα τὴν Καΐσαρος, 
μᾶλλον δὲ xal τὴν ἀνθρώπου παντός. Ἐγήγερχε γὰρ 
kx µνηµάτων νεχροὺς, ῥαγδαίοις πνεύμασιν ἐπετί- 
µησε, συνέτριψε λόγῳ τὸν Σατανᾶν , εἴργασται δὲ 
xai τὰ ἔργα τῶν θαυμάτων. Καΐσαρ μὲν τοίνυν τοῖς 
τῆς ἐπιγείου βασιλείας συνθήµασι, χαὶ τοῖς θύραθεν 
αὐτῷ καὶ οὐσιωδῶς οὐχ ἐμπεφυχόσιν ἀγαθοῖς ἑγνω- 
pesto. Χριστὸς 0b, ὁ πάντων Δεσπότης, οἴχοθέν 
ἔχων xal οὐχ ἔξωθεν ἑπαχτὴν τὴν δόξαν, διὰ τῆς 
τῶν χατορθωµάτων ὑπεροχῆς ἐγνωρίδετο, νοοῖτο δ' 


Εἶπα-α6 tenebris ignorantiz ad purissimam Dei co- 
gnitionem evadere. Quoniam autem universi Opifex 
sui juris hominem esse vult, et 'suopte nutu in re- 
bus agendis gubernari; eam ob rem visum est 
Christo Servatori omnium, bene utique eum homi- 
nibus actum iri, si persuasione potias quam impo- 
sita necessitate a vitiis terrenis exsolvereutur, me- 
liora com plexi et ea quibus credibile esset fleri me- 
Hiores. Si ergo regia majestate redimitus, et invi- 
clam potestatem liabens, homines sibi credere jus- 
sisset; fides non amplius certz persuasionis fru- 
ctus fuisset, sed potius necessariorum et inevitabi- 
lium przceptorum, et forte (nissel sieut. unus 
eorum, quibus humauo arbitrio divini bonores per- 
peram tribuuntur. Qnanilo vero, sicuti unus ex no- 
bis. singulari animi :nodestia ac submissione usus, 
humanisque repudiatis honoribus, qua sapientissi- 
mis doctrinis, qua miraculis, omoi oratioue-majori- 
bus, volentes ac persuasos ad meliora convertit ; 
nullus jam tandem leeus superest accusande dis- 
pensationis, imo convictus est Julianus quod in 
Christum omnium rectorem temere nugas elfutie- 
rit. Ne enim probri loco descriptionem nobis obji- 
ciat, sed illud in animum pariter inducat , eum , qui 
nobiscum sub Cesare censeri se patitur, res effe- 
cisse qux Cxsaris, imo qu: cujusvis hominis poten- 
tiam exsuperant. Excitavit enim iorluos e tumu- 
lis, vehementes flatus. increpavit, Satanam verbo 


C contrivit, miraculorum opera paravit. Cisar ita- 


que regui lerrestris insignibus, et externis bonis 
nec a natura insitis, agnoscebatur ; Christua autem 
einium Dominus, domesticam babens nec asciti- 
tam majestatem, recte 916 factorum prestantia 
clarus erat, ipsiusque Cazsaris Deus esse intelliga- 
tur. Nam quod quidam ejus detrectarunt imperium, 
duramque cervicem snbduxeruni; mon propterea 
tamen regi omnium ac Domino universi. adimitur 
imperium, sed quod defecerint, illorum crimen est: 
hie autem sua sorte gloriatur, οἱ praestautie. glo- 
riam, qua cuncta superat, inconcussam liabet. Quod 
autem ait, non potuisse affiuium suorum mutare 
consilia, puerile est. Oblitus enim mihi videtur, 
quamvis sepius audierit, hominem libere ac sponte 


ἂν xa αὑτοῦ τοῦ Καΐσαρος ὑπάρχειν θεός. Παραι- D ferri ad id quod ei cunque visum sit, Atque ita pla- 


ρήσεται γὰρ οὐδαμῶς τοῦ χρῆΏναι κρατεῖν τῶν ὅλων 
τὸν ἁπάντων βασιλέα xoi Κύριον, τὸ ἀποσχιρτῃ- 
cal τινας τῶν αὐτοῦ ζυγῶν, xal μὴν xal ἀγέρωχον 
ἀνατεῖναι τὸν αὐχένα, ἀλλὰ τούτοις μὲν ἔγχλημα τὸ 
ἑξήνιον. ὁ δὲ τοῖς ἰδίοις ἐναθρύνετα, πλεηνεχτήµασι, 
xai τῆς χατὰ πάντων ὑπεροχῆς ἀχλόνητον ἂν ἔχοι 
τὴν δόξαν. Μειραχιῶδες δὲ σφόδρα τὸ, Οὐχ ἐδύνατο, 
φιησὶ, τῶν ἑαυτοῦ φίλων xal συνγενῶν μεταστῆσαι 
τὰς προαιρέσεις * ἐπιλελῆσθαι γάρ por δοκεῖ, καΐτοι 
πλειστάχις ἀχούσας, ὡς ἔστιν αὐτόχλητης, ἔχουτί τε 
lr) πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν αὐτῷ δοκούντων ὁ ἄνθρω- 
Άος, δόξαν οὕτως εὖ ἔχειν τῷ πάντων Δημιουργῷ: 


5 Joan. 1, 5. 


cuisse Creatori omnium, ut et qui recte facere γε]- 
lent, laudem consequerenurr, et qui aliud iter tene- 
rent, jure ab omnibus riderentur. Atqui unigenituni 
Dei Verbum, coli ac terre opificem esse, et, ut 
summatim dicam, omnium qus in eis sunt, sapien- 
tissimus Joanucs abunde his verbis declarat : « Ou- 
uia per ipsum facta sunt, et sinc ipso factum est 
nihil **. » Nec minus ad id conferet aliorum aposto- 
lorum consensus. Deum enim ipsum semel con- 
fessi, plane virtutis et prestanti:e, quie in co est, 
non Ignorarunt dignitatem. Paulus quippe sanctis 
simus, Cliristum ex Judois secundum carnet etiau 


8M 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


$33 


super omnes nominat Deum, et in secula benedi- Α ἵνα χαὶ τοῖς ἀγαθουρχειν ἠρημένοις τὸ ἐπαινεῖσθαι 


cium esse aif. Alii autem discipuli, cum supra mare 
ambulantem viderent, rei novitate attoniti jura- 
mento confessionem suam firmarunt dicentes ad 
eum : « Vere Filius Dei es **, » Cum hoc ita sit, an 
non paiversorum erit Opifex? cum id Scriptura di- 
vina confirmet, res ne apud ipsos quidem Graco- 
rum sapientes reclamet, ut et ex. jis, quz jam 80- 
tea dicta sunt, oratio nostra pranonstravit, 


δεῖν * καὶ τοῖς τὴν ἑτέραν ἰοῦσι τρίδον τὸ χατεσχῶφθα: 
δικαίως πρὺς ἁπάντων ἀκολουθῇ. Ὅτι δὲ xa δη- 
µιουργός ἐστιν οὐρανοῦ τε xal Υῆς, xal συλλἠδδην 
ἁπάντων τῶν Ey αὐτοῖς ὁ μονογενῆς τοῦ θεοῦ Λόγος, 
ἀπόχρη μὲν καὶ ὁ πάνσοφος Ἰωάννης λέγων ᾿εΠάντα 
δι αὐτοῦ ἐγένετο, χαὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ Ev.» 
Σολλίψεται δὲ οὐδὲν ἧττον xal dj τῶν ἑτέρων ἆπο- 
στόλων εἰς τοῦτο συναίνεσις. Θεὸν γὰρ ἅπας ὁμο- 


λογοῦντες αὐτὸν, πάντως που xal τῆς ἑνούσης αὐτῷ δυνάµεως xai ὑπεροχῆς οὐκ ἠγνοήχασι τὸ ἀξίωμα 
ὁ μὲν yàp Ἱερώτατος Παῦλος τὸν ἐξ Ἰουδαίων κατὰ σάρχα Χριστὸν, καὶ ἐπὶ πάντας ὀνομάζει θεὺν, xal 
εὐλογητὸν εἰς τοὺς αἰώνας slval φησι. Οἱ δέ γε τῶν. μαθητῶν ἕτεροι ἐπ αὐτῆς θαλάσσης ἰόντα βλέπον- 
τες, χατατεθήπεσαν μὲν τὸ παράδοξον , ἐνώμοταν δὲ τὴν ὁμολογίαν ἐποιρῦντο λέγοντες πρὸς αὐτόν * 
« Ἁληθῶς Βεοῦ Υἱὸς el. » Τοῦδε οὕτως ἔχοντος, πῶς οὐκ ἂν εἴη τῶν ὅλων Δημιουργός; Διαδεδαιουµένης 
μὲν τοῦτο τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς, οὐχ ἁπάδοντας δὲ τοῦ πράγματος, οὐδὲ αὐτοῖς τοῖς Ελλήνων λογάσι, 
χαβὰ καὶ διὰ τῶν ἤδη προειρηµένων προακέδειξεν ἡμῖν à λόγος. 


9 Matth. xiv, 35. 





TOY EN ATIOIZ IIATPOX HMON 
KYPIAAOY 
ΥΠΕΡ ΤΗΣ TON ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΕΥΑΓΟΥΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ 


ΠΡΟΣ TA TOY ΕΝ ΑΘΕΟΙΣ IOYAIANOY 


ΛΟΓΟΣ EBAOMOX. 


SO. P. N. 


CYRILLI 


PRO SANCTA CHRISTIANORUM RELIGIONE 
ADVERSUS LIBROS ATHET JULIANI 


LIBEP: 


SEPTIMUS. 


—-— 


217 Arguitsacras LitterasbonusJulianus; verum Ὦ ᾖΚατηγόρευσε μὲν τῶν ἱερῶν Γραμμάτων ὁ xpá- 


ερ dicacitalis et audaciae provectus est, ut, quantum 
in ipso fuit, nihil non rernm nostrarum sit crimi- 
natus. Quo ex facto celebritatem nominis conse- 
cuturum 86 forte putavit. At si qui sunt in eadem 
scntentia, de iis recte utique dicemys : « Quorum 
gloria est in confusione ipsorum **, » Audemus 
vero et illud a Davide dictum : « Quid gloriaris, qui 
potens es in malitia? iniquitatem tota die, injusti- 
tiam cogitavit lingua tua. Dilezisti omnia verba 
cemersionis, linguam dolosam 37. » Sed nulla ho- 
rum ratione habita sanctis insuljat ; et in nostrum 


* Philipp. 11, 19. ?' Psal. ri, 5-θ. 


τιστος Ἰουλιανός * θρασυστομεῖ δὲ οὕτως, xal quo- 
Ψοχίας εἰς τοῦτο ἑλήλαχεν, ὡς τό γε ἦχον ἐπ᾽ αὐτῷ, 
τῶν παρ ἡμῖν οὐδὲν ἁμοιρῆσαι διαθολῆς. Ὠήθη δὲ 
ἴσως πρὸς εὐχλείας ἔσεσθαι τὸ χρημα αὐτῷ.Φαΐεν 
ὃ ἂν εὖ µάλα τινὲς περὶ γε τῶν τὰ ἴσα φρονεῖν 
ἠρημένων: « "Qv ἡ δόξα ἓν τῇ αἰσχύνῃ αὐτῶν » 
καὶ μὴν χἀχεῖνο, οἶμαί mov, τὸ διὰ φωνῆς τοῦ Δαδίδ - 
« Τί ἐγχαυχᾷ ἓν κακίχ, ὁ δυνατός; ᾿Ανομίαν ὅλην 
τὴν ἡμέραν ἀδικίαν ἑλογίσατο f Ὑλῶσσά σου, Ἠγά- 
πησας πάντα τὰ ῥήματα κχαταποντισμοῦ, γλῶσσαν 
δολίαν. » Αλλ' οὐδὲν τῶν τοιούτων ὑπολογισάμενος, 


CONTRA. JULIANUM LIB. Vif. 


856 


ἐπιπηδᾶ «olg ἁγίοις, κατεξανίσταται δὲ καὶ αὐτοῦ κ 3418 omite Bervatorem Jesum. Christam lusur- 


zo) πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Ἰησου Χριστοῦ, xal 
φησι” 
ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 

Ταῦτα μὲν οὖν xai μικρὸν ὕστερον, ἅἄταν olg 
περὶ τῆς τῶν Εὐαγγελίων τερατουργίας, xal σχευω- 
plac ἑξετάζειν ἀρξώμεθα. Νυνὶ δὲ ἀποχρίνεσθέ 
pot πρὸς ἐκεῖνο * πότερον ἄμεινον τὸ διηνεχὲς 
μὲν εἶναι ἐλεύθερον, ἐν δισχιλίοις ὅλοις ἔνιαν - 
τοῖς ἄρξαι τὸ πλεῖον γῆς χαὶ θαλάσσης, f| *b δου- 
λεύειν xal πρὸς ἐπίταγμα (fv ἀλλότριον: Οὐδεὶς 
οὕτως ἑστὶν ἀναίσχυντος, ὡς ἑλέσθαι μᾶλλον τὸ 
δεύτερον. ᾽Αλλὰ τὸ πολέμῳ χρατεῖν οἱήσεταί τις τοῦ 
χρατεῖσθαι χεῖρον; Οὕτωτίς ἐστιν ἀναίσθητος; El δὲ 
ταῦτα ἀληθη φαμεν, ἓνά pot κατὰ ᾿Ἀλέξανδρον δείξατε 
στρατηγὸν, ἕνα χατὰ Καΐσαρα, παρὰ τοῖς Ἑθραίοις. 
Ob yàp 5h παρ' ὑμῖν. Καΐτοι, μὰ τοὺς θεοὺς, εὖ οἵδ' 
ὅτι περινδρίζω τοὺς ἄνδρας. Ἐμνημόνευσα δὲ. αὐ- 
τῶν ὡς γνωρίµων. Οἱ γὰρ δη τούτων ἑλάττους ὑπὸ 
πολλῶν ἀγνοοῦνται, ὧν ἕχαστος πάντων ὁμοῦ τῶν 
παρ Ἑδραίοις γεγονότων ἐστὶ θαυµαστότερος, 

KYPIAAOZ. 


Ox αἰαθάνεται μὲν kv ὀχδολῇ τοῦ πρέποντος lóvtoc 
αὐτῷ νοῦ λόγου, xat ἐφ᾽ & μὴ προσῆκαν ἀδυνετώτατα 
παρενηνεγµένου. Ἡρούδεεο μὲν γὰρ οὐχ eost λα- 
«pelzy ἀποφῆηναι. τῶν Χριστιανῶν, οὔτε μὴν ἐφιχο- 
µέναυς τῆς. ἀπραιφνοῦς θεοπτίας τοὺς τῶν ἱερῶν 
ἡμῖν δὀγµάτων Ὑεγονύτας εἰσηγητάς ’ τούς ve μὴν 


Ἑλλήνων λαγάδας ἀκριθεῖς τῶν ἀναγχαίων γενέσθαι C 


φιλώεάμονας, xat ἰσχναῖς ἐρεύναις ὑπενεγκεῖν cá 
τε θεῖα xay τὰ ἀνθρώπινα. Εἶτα εἳ» εὐθεῖαν, οὐκ οἵ δ 
ὅπως, ἀφεὶς, xai οἷον ἑῤῥῶσθαι φράσας τῷ ἰδίῳ 
σχοπῷ, σαθροῖς xoX ἑξαγωνίοις ἐννοιῶν εὑρήμασιν 
ἐπινήχετας. "AX, ὦ χράτιστε, φαξην ἂν, εἰ μὴ τῇ 
Ῥωμαίων 629 τε xai βασιλεία τὰ τῶν ἑτέρων 
»"σάμιλλα φαίνεται, εἰ μὴ veyóvasl τινες παρ᾽ αὐτοῖς 
γενναῖοι μὲν καὶ στρατηγιχοὶ , κατεσπονδασµένοι δὲ 
xat γεγυμνασμµένηι τὰ ταχτικὰ, xat πολέμους xal 


µάχας οἷοί τε διενεγκςῖν, καὶ τῆς ἀνθεσεηχόπων' 


χατενμεγεθῆσαι χειρὸς , ἀπόχρη τοῦτο, εἰπέ µοι, 
epós Ύε τὸ δεῖν εἰχότως καχύνεσθαι τὰ Ἑδραίων, 
ἤγουν τὰ Χριστιανῶν εὐσεδη καὶ ἀξιάχουσια 
δάγµατα; Καΐτοι πῶς οὐχ ἅπασιν ἐναργὲς, ὃς 


git, his verbis ;, 


JULIANUS. 


Atque hzc paulo post, cum privatiin de Evange- 
liorum prodigiis ac delis quzerere ceeperimus. Nunc 
autem ad id mihi respondete, utrum melius sit 
perpetuo liberum esse, ac duorum millium anno- 
rum jntegro spatio majori parli terra ae maris 
imperare, an autem servire, et ad alienum impe- 
rium vivere? Nemo ita sensu caret, ut malit alie- 
rum. Nam quis bello vincere, qnam vinci, deterius 
putabit? An quispiam est adeo stupidus? Quod si 
vere dieimus, unum mibi apud ,Hebrzos ducem. 


B ostendite, qui cum Alexandro aut Cosare. sit com- 


parandus. Nullus enim hercle apud vog est hujns- 
modi. Quanquam, per deos, injuria bomines. illos 
me afficere scio, At horum memiai, qued noti sint. 
Eienim supt his sane inferiores, qui a multis iguo« 
rantur, quorum singuli omnibus simul. quotquet- 
apud ljebreos fuerunt, admirabiliores exstiterunt. 


CYRILLUS. 


Non animadvertit quorsum evagetur oratio, οἳ 
quam stulte in res minus consentaneás excurrat. 
Propositum quippe illi erat ostendere, Christianam 
religionem sinceram non esse, et sacrorum dogma- 
tüm interpretes puram Del cognitionem non atti- 
glisse, Griecorum autem sapientes res necessarías 
accurate perspexisse, ac subtili indagationi humana 
divinaque subjecisse. Tuin nescio quomodo a recto 
itinere defléctens, ac proposito suo veluti valers 
jusso, putidis et nibil ad rem facientibus comuren- 
ti$ innatet. Atqui, ο bone, si cum Romanorum 
splendore et imperio cxterorum res comparari ue- 
queunt; si apud hos nulli fortes et rei militaris 
periti duces, ac iu struenda acie exercitati, qui 
bellis ac certaminibus cateros anteire, et hostilem . 
manum vincere, perinde ac apud Romanos, potue-- 
rint; an hocsatís, quxso, est, ut. llebreorum aut 
Christianorum pia dogiata et auditu dignissima 
contumeliose lacessas? Enimvero nonne cunciis 
manifestum est, diversam esse plane utriusque 
rationem? 219 Nam si propositum esset ei quie- 


ἑτεροῖος παννελῶς 6 ἐπ' ἀμφοῖν ἔστι λόγος ; El D rere. quodnam εκ imperiis quispiam admirans, 


μὲν γὰρ προύχεντο ζητεῖν ὁποίαν ἄν τις τῶν βα- 
σιλειῶν θάυμάσας, οὐχ ἂν ἁμάρτο; τοῦ ὀχοποῦ, 
πότερα τὴν Ρωμαίων, Ίγουν τὴν Ἑδθραίων' ἣν 
εὐθὺς χαὶ ἀναμφιλόγως εἰπεῖν ἀληθεύοντας, ὣς ὁ 
τῶν ὅλων κατεξουσιάξων θεὸς, οὐχ Ἡγνοηγχὼς τὰ 
ἑσόμενα, χατένευσε τῇ "Ῥωμαίων ἀρχῇ τὸ ἁπάντων 
δύνασθαι χρατεῖν, ἵνα δη πᾶσα χώρα τε χαὶ πόλις, 
καὶ ὁμοῦ τοῖς ἄλλοις οἱ τοῖς ἱεροῖς τῆς βασιλείας 
ἐμπρέποντες θάχοις, προσχυνήδειαν αὐτῷ» ὃ δὴ xal 
εἰς πέρας ἐξενηνεγμένον, ἐξ αὐτῶν ἕνεστιν ἰδεῖν. 
Ἐπειδὴ δὲ, ὡς ἔφην, περὶ θείων ἡμῖν δογμάτων ὁ 
λόγος, καὶ παρὰ τίσιν ἂν εἴη xb ἀφευδὶς καὶ πέρα 
διαθολῆς, πότερα τὰ παρ) ἡμῖν, Ίγουν παρ᾽ αὐτοῖς, 
πολυπραγμονεῖν ἑσπούδασται ' τί φύρει τὰ ἅμιχτα, 


Romanorum an llebrzorum, non aberret a scopo : 
coutinuo citra dubitationem omnem ex rei veritate 
respondere licebit, quod cuim non ignoraret, qui 
cuncta moderatur Deus, res futuras, reipublice 
Romanornm tribuit orbis imperium, ut omnis de- 
mum regío ac civitas, el qui sacris regni soliis 
conspicud sunt, una cum aliis ipsum adorareni : 
quod quidem ad exitum jam perductum esse rebus 
ipsis comprobatur. Quod autem, uti dixi, de divi- 
nis placitis sermo nobis est, el anxie scrutatur, 
apud quosnam veritas simplex et iuculpata repe- 
riatur, utrum apud nos, an apud ipsos ; quid miscet 
quz misceri nequeunt, et in unum reducere cona- 
tur, que nulla in re sibi invicem consentiunt? 


855 » 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


856 


Quid euim si Hlcbraorum res in ditionem Romano- A χαὶ εἰς ταὐτὸν ἄγειν ἐπιχειρεῖ τὰ xat! οὐδὲν ἀλλή- 


rum venerint, corumque legibus subjecte sint ? Λη 
hoc illos improbos ostendet, ac errore implicitos, 
et minus recte de Deo sentientes? Atqui si ad le- 
gun prescriptum vivere, et victorum potentia 
summittere se, probro est nonnullis : an non domi- 
nandi libidine victores victis injuriam intulerunt? 
Αι Julianus ipse iuter iinperatores numeratus, quidni 
cupiditatem repressit, si quidem parere subditis 
nocet? At minime culpand:e sunt leges, ut ipse pu- 
tat ? verumtamen impietatis eos accusari, qui 
jugum illarum excutere tentaverint, non modo non 
absurdum, 'sed necessarium esse dico. Quare si 
utile est, legibas ad laudabilem vitam dirigi ; cur 
ad sliorum arbitrium vivere reprehendit? Neque 
enim par esset omnes liomines regia potestate prze- 
ditos esse; ubi euim essent subditi? Verum hanc 
in Christum invehendi causam orripuit. Age vero, 
quomodo ignoravit, Christum incarnationis causa 
Mosis legibus obnoxium fuisse, licet ipse legislator 
fuerit, ac per angelos Mosaicum maudatum protue 
lerit? lta euim unius prophetzs voce : «ipse qui 
loquebar, inquit, adsum δὲ.) Sed qui re ac tem- 
pore Mosis legibus paruit, 990 qui regnaute Ca- 
sare Cyrenii maxime servilem descriptionem pertu- 
lit, imperavit iis. que sub celo sunt, quin et ab 
ipsis Cxesaris sceptris colitur, et imperatores, qui- 
bus illa obtigerunt, corona vedimit. Dux fortissimus 
et omnibus admirationi fuit Macedo, et post illum 
Cassar, aliique nonnulli, Non invideo. Caeterum pii 
haud fuerunt, neque in verz Dei cognilionis placi- 
tis exercitati, sed ín fraudem inducti sunt. ipsi 
quoque, cum infinitam colerent immundorum spiri - 
tuum turbam, deosque delubris Impositos, et e 
lignis lapidibusque factos venerarentur. Quid ergo, 
inquit, quo pacto permisit eis uuiversi Deus, prae- 
sertim cum hostili in illos esset animo, ut eo glo- 
rig progredereutur, muliüsque przevalerent? Tu 
igitur benignitatem ei exprobras, et patienter feren- 
tem persequeris, εἰ clementiam in crimen vocas. 
Numquid igitur eum czeteris etiam in rebus incusa- 
bis? Sole enin oriri non prohibuit, imbres dermi- 
sit ignorantibus se, et latices e fontibus scaturien- 
tes dedit, telluremque frugum matrem constituit. 
Sciebat enim fore ut exiremis temporibus omnes 
convertantur. Quando ergo religionis Christianz 
accusator per summam siultiliam his verbis nos 
compellat : Unum mihi proferte apud Hebreos im- 
peratorem cum Alexandro 20ἱ Cesare comparan- 
duin; non abs re a nobis hzc sibi reponi audiet : 
Nobis utique non de ducibus, aut iis, qui robore 
corporis ad eam celeliritatem pervenerunt, verba 
fleri, sed de divina potius veraque religione. Quod 
autem diis suis gloriatur, ab iisque factum conten- 
dit, quod eo virtutis ac celebritatis nominati duces 
pervenerint ; maxima undique imbecillitate laborat 
oratio. Rebus enim ipsis probare non potest : ve- 


35 ]:3, Ln, 6. JR 


λοις προσεοιχότα. Τί γὰρ el κεχράτηνται, καὶ τοῖς 
Ῥωμαίων ὑπείχει vópou; τὰ Ἑδραίων πράγµατα ; 
"Apa τοῦτο καχοὺς χαὶ πεπλανηµένους, xal οὐχ 
ὀρθὴν ἔχοντας ἐπὶ θεῷ τὴν δόξαν ἀποφήνειεν ἂν 
αὐτούς; ᾿Αλλὰ τὸ Qv πρὸς ἑπίταγμα τῶν νόµων, xal 
τό γε δὴ δεῖν ταῖς τῶν κρατούντων ὑπείχειν ὑπερ- 
οχαῖς, εἰ πρὸς ὀνείδους ποιεῖταί τισιν, ἄρ' οὐκ ἡδιχή- 
Χασιν οἱ χρατεῖν ἐθέλουτες τοὺς χεχρατηµένους ; 
Καΐτοι τοῖς χρατοῦσιν αὐτὸς γεγονὼς ἑναρίθμιος, 
πῶς 00x ἕπαυσε τὴν πλεονεξίαν, εἴπερ ἐστὶ πρὸς 
καχοῦ τοῖς ὑπεξευγμένοις τὸ ὑποτετάχθαι δεῖν , 
Αἰτιατέον δὲ κατὰ τὸ αὐτῷ δοχοῦν, ἤχιστα μὲν οὖν 
τοὺς νόµους. Τούς Ys μὴν τὸ ὑπ' αὐτοῖς εἶναι θέλειν 
ἁποσείεσθαι µεμελετηκότας, τῇ τῆς ἀνοσιότητος ὑπο- 
φέρειν γραφῇῃ, τῶν ἁτόπων οὐδὲν, μᾶλλον δὲ xai 
ἀναγκαῖον εἶναί φηµι. Οὐχοῦν εἴπερ ἐστὶ τῶν ὀνησι- 
φόρων tb ἀπευθύνεσθαι νόμοις πρὺς τὴν ἐπαίνου 
παντὸς ἀξίαν ζωήν *. διαδέθληκεν ἀνθ᾽ ὅτου τὸ πρὸς 
ἐπίταγμα (fjv; Οὐ γὰρ ἣν εἰκὸς, ἅπαντας τοὺς ἐπὶ 
τῆς Ye τῆς βασιλείας ἑναθρύνεσθαι σχήπτροις * mou 
γάρ ἐστι τὸ ὑπήχουνς ᾽Αλλ' ὀνείδους πρόφασιν xol 
αὐτῷ ποιεῖται τὸ χρῆμα Χριστῷ. Εἶτα, πῶς ἡγνό- 
ηχεν ὅτι τῆς μετὰ σαρχὸς οἰχονομίας Evexa xat αὐτὸς 
τοῖς διὰ Μωσέως. ὑπενήνενται νόµοις, χαίτοι νοµοῦθς- 
τήσας αὐτὸς, χαὶ λαλήσας δι ἀγγέλων τὴν διὰ Μω- 
σέως ἐντολήν; Ἔφη γοῦν δι) ἑνὸς τῶν ἁγίων προ. 
φητῶν . « Αὐτὸς ὁ λαλῶν, πάρειµι. » ἸΑλλ’ ὁ τοῖς 
Μωσέως ἐν χαιβῷ τε χαὶ χρείᾳ παραχωρῄήσας vópotc, 
ὁ τὴν ὑπὸ Καΐσαρι Κυρηνίῳ δουλοπρεπεστάτην, ὡς 
ehe, ἀνασχόμενος ἀπογραφὴν, βεθασίλευχε τοῖς ὑπ' 
οὐρανὸν, θεραπεύεται δὲ xal παρ) αὐτῶν τῶν τοῦ 
Καίσαρος σχήπτρων, καὶ τοὺς ἔχειν αὐτὰ λαχόντας 
στεφανοῖ. ᾽Αλχιμώτατος γέγονε στρατηγὸς, xal τε- 
θαύμασται πρὸς ἁπάντων ὁ Μαχεδὼν, xat μετ ἐχεῖ- 
νου ὁ Καΐσαρ, χαὶ μὴν xaX ἕτεροί τινες. Οὐ φθονῶ. 
Πλὴν οὐ γεγόνασιν εὐσεθεῖς, οὔτε μὴν τοῖς τῆς ἆλη- 
θοῦς θεοπτίας ἑνησκημένοι δόγµασι * πεπλάνηνται δὲ 
καὶ αὐτοὶ τὴν ἀριθμοῦ κρείττονα τῶν ἀχαθάρτων 
πνευμάτων τιμῶντες πληθὺν, xat τοὺς τοῖς τεµένεσο 
ἑνιδρυμένους, ἐχ ξύλων τε xaX λίθων πεποιηµένους 
σέόοντες θεούς. Εἶτα πῶς, φηαὶν, ἐφῆχεν αὐτοῖς ὁ 
τῶν ὅλων θεὸς, χαίτοι γεγονόσιν ἐχθροῖς, παρελθεῖν 
εὐχλείας elg τούτο χαὶ κατισχύσαι πολλῶν, Ἐγκαλεῖς 


D οὖν ἄρα τὸ ἤμερον αὐτῷ, xaX ἀνεξικαχοῦντα διώχεις, 


καὶ γραφὴν περιποιῆσαι᾽ τὴν φιλανθρωπίαν. "Αρ 
οὖν αἰτιάσῃ xai ἐπὶ τοῖς ἑτέροις αὐτόν; ᾽Ανίσχοντα 
γὰρ τὸν Ίλιον οὐ χεχώλυχεν, ὑετοὺς ἐπηφίει τοῖς 
ἀγνοοῦσιν αὐτὸν, καὶ πηγαίων ναµάτων ἑδίδου φορὰς, 
xaX χαρπῶν ἑτίθει μητέρα τὴν γῆν. '"Ἠδει γὰρ. ἴδει 
τὴν ἐν ἑσχάτοις χαιροῖς ἑσομένην ἁπάντων ἐπι- 
στροφἠν. "Uzav τοίνυν ἀσννετώτατα λέχει τῆς Χρι- 
στιανῶν θρησκείας ὁ κατήγορος ΄ "Eva µοι δείξατε 
παρὰ τοῖς Ἑθραίοις χατὰ ᾽Αλέξανδρον στρατηγὸν, 
ἤγουν κατὰ Καίσαρα * τότε 65, τότε xal µάλα εἰχότως 
πρὸς ἡμῶν ἀνταχούσεται * Ὡς ἔστιν ἡμῖν ὁ λόγος, 
ὦ zv, οὗ περί Ys τῶν στρατηγῶν xax τῶν εἰς τοντο 





837 


CONTRA JULIANUM LIB. . VII. 


858 


λαμπρότητος δι) εὐανδρίας σωματιχῖς ἀφιγμένων, A rum. nugas ipsum ad loc , nngari hinc faeillime 


περὶ θείων δὲ μᾶλλον xat ἀληθῶν δογμάτων. Ἐπειδὴ 
δὲ τοῖς ἰδίοις ἐπιχομπάζει θεοῖς, xal αὐτῶν ἔργον 
γενέσθαι φησὶ τὸ xal ἰσχύος εἰς τοῦτο, καὶ μὴν xal 
εὐχλείας διελάσαι τοὺς ὠνομασμένους, μάλιστα μὲν 
πανταχόθεν αὐτῷ ἀνεπιχούρητον ἀῤῥωστήσειεν ἂν ὁ 
λόγος. O0 γὰρ ἂν ἔχῃ δεῖξαι διὰ πραγμάτων * εἰχαιο- 
μυθοῦντα δὰ πρὸς τοῦτο αὐτὸν ἀποφήνειεν ἂν, xol 
µάλα εὐχόλως, τὸ μηδὲ σφίσιν αὐτοῖς ἐπαμῦναι δύ- 
νασθαι τοὺς θεοὺς, τεμενῶν ἀνεσπασμένων, βωμῶν 
ἐχδεθοθρευμένων, θυσίας ἁπάσης ἀνηρημένης, χαὶ 
ἀγαλμάτων ἐμπεπρησμένων , καὶ λόγου τοῦ μηδενὸς 
ἀξίους πεποιηµένης αὐτοὺς ἁπάσης λοιπὸν τῆς ὑπ' 
οὐρανόν ' ὅτι δὲ διὰ τοῦ πάντων χρατοῦντος Θεοῦ 
πλειστάχις νενίχηνται δειναὶ xal ἅμαχοι πολεµίων 
φάλαγγες, &x τῶν ἱερῶν Γραμμάτων, εἵπερ τις ἕλοιτο 
χατιδεῖν, ἐξέσται ῥᾳδίως. Σαμουἡλ μὲν γὰρ ὁ θεσπέ- 
σιος, ἀλλοφύλων χκατεστρατευχότων τῆς Ἰουδαίων 
γῆς, σχληρὰν καὶ oüx εὐάντητον ἑχόντων τὴν προσ- 
60)», λιτὴν ἀνατείνας πρὸς 8ebv, χαθιχέσθαι χάλα- 
(av ἐξ οὐρανοῦ χατεσχεύασε πολλὴν, οὕτω διαθριθῃ 
xai δύσοιστον, ὥστε ὁμοῦ ταῖς ἱππιχαῖς φάλαγδι 
πεσόντα τὸν πεζοµάχον, ἀχονιτὶ τὸ νικᾷν παραδοῦναι 
τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ, xai οἷον ὅπλα χεχίνηχεν ὁ οὐρανὸς 
ὑπὲρ τῶν σεβοµένων θεόν. Ασσύριοι δὲ κατὰ χαι- 
ροὺς, οἱ τὴν πρὸς tà xal ἀχτῖνα κατοικοῦντες γῆν, 
ὁμοῦ Πέρσαις τε καὶ Μήδοις πεπολιορχήχασι τὴν 
Ἱερουσαλὴμ, xat ἀναριθμήτῳ πληθύῖ τὴν ἁγίαν ποτὸ 
περιερχόμενοι πόλιν, κατεμπρήσειν ἅπασαν ἀμελητὶ 
δύνασθαι διετείνοντο. Ἐπειδὴ δὲ παλιμφήμους ἀφίει 

φωνὰς χατὰ τῆς ἀῤῥήτου δόξης ὁ στρατηγὸς, '"Pajá- 
χης οὗτος fjv, δεδυσφόρηχε μὲν Ἐζεχίας ὁ βασιλεὺς 
ὑπάρχων εὐσεθὴς, ἐπαμῦναι δὲ πλεονεκτούμενος 
ἑλιπάρει θεόν * καὶ δὴ καὶ πεπτώκασιν ἐν μιᾷ νυχτὶ 
τῆς Ασσυρίων ατρατιᾶς ἑκατὸν καὶ ὁγδοήχοντα 
πέντε χιλιάδες. Τί τούτοις παρεοιχὸς διὰ τῶν αὐτοῦ 
πἐπρακχται θὲῶν; εἴ ve, ὡς ἔφην, εἰσὶν, ἀλλ οὐδὲ 
αφίσιν αὐτοῖς ἐπιχουρεῖν οἷοί τε" xal δι αὐτῶν 
τοῦτο ἑλήλεγχται τῶν πραγμάτων Ἐπειδὴ δὲ τοῖς 


patebit, quod ne sibi quidem opitulari dii potue- 
rint, delubris revulsis, aris dirutis, omni sacrificio 
sublato, exustisque simulacris, ipsisque demum ab 
universo terrarum orbe pro nihilo habitis, Verum 
fortissimas et invictas sepe 99€ hostium phalan- 


ges ab omnipotente Deo superatas, ex sacris Litte-. - - 


ris videre licet. Cum eniin alienigens terram Ja- 
deorum invasissent, gravemque et inexpugnabilem 
impressionem facerent, Samuel, conversis ad Deum 
precibus tantam vim grandinis coelitus demiui 
fecit, tam infestam ac intolerandam, ut una eum 


. alis equitum profligata pedestris acies nullo negotie 


vieturiam Israelitis tradiderit, coelo ipso pro Dei 
cultoribus velut arma movente. Assyrii autem, qui 
ad Orientem babitabant, u&a cum,Persis ac Medie, 
Hierosolyma quondam obsederunt, cumque sanctam 
urbem innumerabilibus copiis cinzissent , totam 
incendio delere parabant : sed Rhapsace duce exer- 
citus conira ineffabilem gloriam dira loquente, segre 
tulit. Ezechias, rex pius, Deumque precatus est 
iniuriam ut ulcisceretur, adeoque una nocte ceelde- 
ruut ex Assyriorum exercitu centum et oetoginta 
quinque hominum millia *». Quid his simile Juliani 
dii fecerunt? si modo illi dii sunt, uti dixi, qui ue 
sibi quidem opitulari potuerunt, idque rebus ipsis 
est coinprobatum. Cum autem oinnibus modis Gre - 
corum placita defendat, eaque recte facta conetur 
ostendere, adductis in medium praeclaris hominum 
facinoribus : licet quidam ex iis sordidi (uerini. 
artifices, et, ut Julianus ipse, supersiitiosi ; nibik 
tamen prohibuisset, quominus id assumeret ad pro- 
bandum su: causam victoriam esse concedendau: 

quamvis multo dedecore laboranij, et 4 vera D« 
cognitione sberranti. Sed a recto itinere orationem 
deflectens, aliaa statim res comiunemorat, quibus. 
facillime se demonsiraturum forte putavit, Chri- 
slianam religionem a Graecanica superstitione su- 
perari, et ait : 


Ἑλλήνων συνασπίζων δόγµασιν, clot μὲν δὴ διὰ τρόπου παντὸς, xal ὡς εὖ γεγόνασι πειρᾶται δειχνυει», ' 
τὰς ἀνθρώπων εὐανδρίας παραχοµίζων εἰς µέσον, ἀπεῖρᾶς» ἂν οὐδὲν, xaX εἰ γεγόνασί τινες τῶν παρ’ 
αὐτοῖς βαναυσικῶν μὲν τεχνῶν ἐπιστήμονες, δεισιδαίµονες δὲ xav' αὐτὸν, xai τοῦτο δέχεσθαι mpi; 
ἀπόδειξιν τοῦ χρῆναι νικᾷν τὰ αὐτοῦ, καίτοι πολὺ νοσοῦντα τὸ ἀχαλλὲς καὶ τῆς ἀληθοῦς δεοπτίας ἡμαρ- 
τηχότα, ᾽Αποχομίζων δὲ πάλιν τῆς εὐθείας τὸν λόγον, ἑτέρων εὐθὺς διαμνημονεύει πραγμάτων, δι ὧν τάχα 
που νενόµιχεν ἀποφαίνειν δύγασθαι, καὶ µάλα ῥᾳδίως ὑπὸ τῆς "Ελλήνων δεισιδαιµονίας τὰ Χριστιανῶν {τ. 


τώµενα, xal qno: 
ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 

'AXV ὅτε τῆς πολιτείας θεσμὸς, xal τύπος τῶν 
διχαστηρίων, tj δὲ περὶ τὰς πόλεις οἰκονομία καὶ 
τὸ χάλλος, ἡ δὲ ἐν τοῖς µαθήµασιν ἐπίδοσις, ἡ δὲ ἓν 
ταῖς ἑλευθέροις τέχναις ἄσκησις, οὐχ ὡς ἛἙδθραίων 
μὲν ἣν ἀθλία καὶ βαρδαρικἠ * χαΐτοι βούλεται ὁ 
µόχθηρος Εὐσέδιος (1), εἶναί τινα καὶ παρ) αὐτοῖς 
ἑξάμετρα, xal φ'λοτιμεῖται λογιχὴν εἶναι πραγµα- 
τε[αν παρὰ «ot; Ἑθραίοις, Tic τοὔνομα ἀχήχος πορὰ 


5. 1Υ Reg. xvin, 17 seqq. xix, 15 seqq. 


(4) Prgepar.. evang. n), 5. ees 


JULIANUS. 


At reipublice leges, et forma judiclorum, ac 
civitatum administratio, et honestus in disciplinis 
progressus, et liberalium artium exercitatio, non 
fuitapud Hebreos nisi misera et barbarica ; 999 
tametai laboriosus ille Eusebius vult apud ipsos 
esse quedam hexametra, contenditque logicam 
esse quamdam disciplinam apud EHlebrxos, cujus 
nomen a Grzcis audiit. Quodnam medicine genus 


859 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP, 


840 


apud Hebraeos exstitit, utapad Grzcos Hippucrütis, A tol; Ἕλλησι. Ποῖον ἰατρικῆς εἶδος ἀνεφάνη πὰρὰ 


et aliaram quarumdam qua post. illum séct$ pros 
dieruunt? 


CYRILLUS. 


Atqui plaribus jam aittea. demonstrávintus, Mosis 
sctipta- onmibus  Griecottetmi libris, omnibusque 
legum monarmentis, esse vetastiora, Primus enini 
omuium viuetar leges tulisse. Qui sunt illó poste« 
riore$, quique leges rebus publicis utilisshnias sta: 
tuermmt, οἱ quande cunt Meé$e cónsentfuift, válug 
probsutur. Quas emi divinas zat ΠΑΠΑ reg 
silewtio prssermisit? Nonue pietetis in. Denin. ra- 
tioAcs: oslertdib,. honestatis itér, rerüm agemdatunt 
aut fegieudarum inctipataim: sdieutiam ? Απ mon 
onme genus recte factorem. cempleetitet, singulis 
que vitiis Cougruas poemas decernit? Neénne feriunt 
«ondennat nemie adulterium ac libidénem, nefariag 
etimpuras voluptates: aversatue? A& nón eorum, 
qui ad magistratus vocati sunt; mores. coufotitat? 
jnesit enim ut recti sint, ssplentas et-impigri, que- 
stu e$ oinni odio superiores, animum et τιν viu- 
eere 46506, pom in siteram psriem própendeant, 
sed z:qua lance subditis jura trutinentar, et directum 
leguin iter e vestigio insietant, Qui& est ergo cur, 
tanr Sancta et antiqua instituta relinquens, postre- 
ma bis antepenét ! Quod quidem nuni aKeui falsum 
vider petes;? Nam posteros antiquiorüh, aut 
majorum suorim, res imitari et loqui par ést, now 
υιβ]ΟΡεῦ faeta posterotum, Quouiam vero liberaliuay 
arie stediuen, e& progressum in diselplimis, quo 
Griocóruto sagienteb peaestitetint, sunrmoptre mlia- 
tur, sgrestem autem et burbrrám | vocot. Hebraio- 
rut eruditionem, quamvis legem a θεῦ' suscepes 
rin omniam. revam agendatünr avbitrám et itodé- 
ratricem sapientem ; diea: siue μέ Hnerito, 
quamiun- aé sonam. δι, qd. voefs qudlilátemm, sí 
prenenetiationetw soldin  epécles, liüdari quide 
spud Gracos lingu:z suavitatem, sed' parl modo 
eiiam apud Hebusos, ut puto, linguánt patrianr 
Quod si hos reprehendit, 94P9 srguat etiam Ro- 
wapi sermonis diverSue ao disctepantem sonum. 
Neque eninr cum Grascorunt Ingua- ullo modo coti- 
sentit. Verumtamati utet so babeat, hoc qüod mua 


τοῖς Ἑθραίοις, ὥσπερ kv Ἕλλησι τῆς Ἰπποχράτους, 
xal ttov ἄλλων μετ) ἐχεῖνὸν αἱρέσεων -. 


KYPIAAOZ. 


Kalxot δέδειχται διὰ selotuv ὅσων, ὧν ἠδη πρὸς 
τὰ αὐτοῦ Πεποίηµεθα, λόγων, ἁπάντων ὁμοῦ τῶν 
παρ' Ἕλλησι βιβλίων, καὶ ἁπάσης νόμων συγγραφἢς, 
Ἱἐρεσδύτερα τὰ Ἀῑωσέως. Ἡρῶτος γὰρ ἁπάντων ὁρᾶται 
νομοθετῶν * οἱ δὲ μετ) αὐτὸν xaX τοὺς ταῖς πολιτείαις 
χρξιωδεστάτους διοβιξόμενοι νόμους, ὅτε τοῖς αὐτοῦ 
συµδαίνοντας τἐθεινταί τινας, εὐδοχιμοῦσι λίαν. 
Ποῖον γὰρ τῶν θείων f| ἀνθρωπίνων πραγμάτων 
σιωπῆ παρελήλαχε; Τῆς εἰς Θεὸν εὐσεθείας οὐ 
παρέδειξε τοὺς τρόπους, τὴν τῆς εὐχοσμίας ὁδὸν, 


B τῶν πρἀκτέων 1| gh τὴν ἁδιάόλητον ἐπιστέμην; 


U)x ἀποδέχεται μὲν πᾶν εἶδος ἀγαθονργίας, χκαθ- 
ορίζει δὲ τῶν αἰσχρῶν τὰς ἑχάστῳ πρεπούσας δίκας; 
O00 κατάδιχάξει χλοπΏς, οὗ μοιγείαν χαὶ ἀσέλγειαν 
ἀποσέρέφεται, μιαρὰς καὶ βεδήλους ἡδονάς:; Οὐ τῶν 
εἷς ἀρχὰς χεκλημένων χαταῤῥυθμίδει τοὺς τρόπους: 
᾿0ὑρθοὺς Y&p εἶναι ἀροστέταχε, σοφοὺς, xaX ἐγρη- 
χορότας, λημμµάτων ἀμείνους χαὶ δυδµενείας ἁπάσης, 
θυμὀῦ xai ὀργῆς χρατεῖν εἰωθότας, οὐχ ἑτὲραχθη 
τὴν διἀνοιαν ἔχοντας, ἀλλ' Ev. ἴσῳ τρόπῳ ταλαντεύ: 
ὀντας dil τοῖς ὑπὸ χεῖρα τὰ δἰχαια, xal τῆς τῶν vó- 
µων εὐθύτητος ἰέναι κατ ἴόχνος. ἸΑνθ' ὅτου δὴ οὖν 
τὰ οὔτῶς δὲ κλὰ κάὶ ἀρχαῖα μεθεὶς, τὴν ἀμείνω dr pov 
τοῖς ὑσξάτοίς χἀρίζεταε; Καΐτοι πῶς οὐχ ἀληθὲς, ὡς 
ἑφήν; Toug; γὰρ ὑστᾶτόυς εἶχὸς τὰ τῶν πρεσθυτέ- 
ῥων Ἠλοι ἑῶν προγεγονότὠν ἀπομιμεῖσθαι xa λέγειν, 
σὺ τὰ τῶν ὑστἄάτων τοὺς πρ) αὐτῶν. Ἐπειδὴ δὲ τὴν ἓν 
vài; ἑλευθερίοις τἐχναις ἄσχήδιν, xoi τὴν Ev τοῖς 
µαθήμασιν ἑἐπίδοσιν, ἥπερ ἂν clt παρὰ xolg Ἐλ- 
λήνων λογάσι, τοῦ παντὺς ἀξιοῖ θαύμαλὸς, ἀγρίαν δὲ 
καὶ βαρδαριχὴν ὀνομάσει τὴν Ἑθραίων, χαίΐτὀι Bpa- 
θευτὴν χαὶ ἰθυντῆρὰ σοφὸν πρὸς tty ὁτιοῦν τῶν πρα- 
κτέων τὸν παρὰ Θεοῦ λαχόντων νόµὀν' φαίην ἂν εἰ- 
κότως, ὡς ὅσόν μὲν "xtv εἰς ἠχὼ xai ποιότητα 
φωνῆς τῆς κατὰ µόνην τῆν προφορὰν, εὐδὸκιμεῖ μὲν 
Tàp "Ελλησὶν fj αὐτῶν εὐγλωττία, χατὰ δὲ τὸν 
[σόν, οἶμάι, τούτονλ ερόὀπὀν, καὶ παρὰ tot; Ἑθράίοίς 
ἡ αὐτῶν ὄγχδριος. "Hyouv εἴπερ «t τούέοις ἔπιτιμᾷ, 
χαχυνέτω xe τῆς Ῥωμαίων φωνῆς τὸ ἑεερόθρουν 


siultitigs plenum egi emittatur, aliudque videamus. p καὶ διάφὀρὀν εἰς Ἰχώ. Συμθαίνει γὰρ καθ οὐδένα: 


Numquid enim, sí nonnulli summam facundiam ade- 
pti videantur, possintque diserlis οἱ maguificis 
verbis eloqui, cogtinuo hi de Deo recte sentient, 
probique moribus erunt, dqui, modest, sancti, 
ας: ac behe vivendi studiosi Án non muliis 


disetüls esse" l/cet, recte autem de Deo sentire, 


virimtibusque práis(are non itém? Ifoc utique verum 
esse, rebus, opinor, ipsis probabitur. (Quid ergo 
tantopere miratur, summisque — honoribus afficit 
eos, qui linguam Alticam et admodum  explicatam 
habent, cor autem caligine perfusum, et vera Dei 
eognitione destitutum ? Enimvero carpere et accu- 
sare solet eos, qui, cum Griecx lingus sint impe- 
riti, divinistamen legibus illustrati sunt, ac lauda- 


τρόπον ταῖς Ἑλλήνων φωναῖς. H)hw ὅπωσπερ àv 
ἔχοι, τουτὶ μὲν ἑάσθώ molo ὑπάρχον ἑἐπίμεστον 
εὐηθείας, : ἴδωμεν δὲ καὶ τὸ ἕτερον. "Apa γὰρ εἰ 
προσὺν ὀρῷτό τισι τὸ εὐστομεῖν δύνασθαι, xal xóy- 
qup χεχρῆσθαι δεινῷ τῷ κατὰ MG, οὗτοι δὲ πάντω; 
εἶεν ἂν ὀρθοὶ μὲν εἰς δόξαν τὴν ἐπὶ θεῷ, χρηστοὶ δὲ 
τοὺς τρόπονς, ἐπιειχεῖς, xal σώφρωνες, σεπτοί τε 
καὶ δίχαιοι, xai ζωῆς ἀρίστης ἔπιμοληταὶ, ἢ µέτ- 
εστι μὲν πολλοῖς τὸ εὐτριθὲς εἰς λόγους, τό γε μὴν 
ἐν ἀρίστῃ δόξῃ τῇ περὶ: θεοῦ, xal τὸ διαπρέπειν 
δὐνᾶσθαι χατὰ ἀρετὴν, οὐχέτι; "AXA', οἶμαι, τοῦτο 
xai ἐξ αὐτῶν ἡμῖν µαρτυρηθήδεται τῶν πραγµά- 
των, ὡς ἔστιν ἀληθές. Tl τοίνυν οὕτω τεθαύμαχε, 
καὶ ταῖς ἀνωτάτω τιμαῖς στεφανθξ τοὺς ἁττιχουργῆ 








$11 


CONTRA JULIANUM LIB. VII. 


812 


μὲν xal εὖ μάλα περιεατιαµένην ἔχοντας γλῶτταν, A bilem plane vitam degunt. Num enim nudum 


χατεσχοτισµένην δὲ τὴν καρδίαν xaV τῆς ἆκραι- 
φνοῦς θεοπτίας ἐξῳχισμένην; Ἑόχου γε μὴν xol 
διαδολῆς εἴσω ποιεῖσθαι φιλεῖ τοὺς ἠγνοηκότας μὲν 
τὴν Ἑλλάδα φωνὴν, νόµοις δὲ τοῖς θείοις σεσοφω- 
µένους, xal τὴν ἀξιέραστον ἀληθῶς χατορθωχότας 
ζωήν. "Apa γὰρ dy χαὶ µόνην λαμπρότητα λόγων 
πρὸς ἡμῶν τὸ θεῖον ἐπιξητεῖ, ἰσχναῖς χαὶ τετορεν- 
µέναις ἐπιγάνννται γλὠώσσαις; 7] τὸν εὐχοσμεῖν εἶω- 
θότα xoi βιοῦν ἄριστα χατασχέπτεται καὶ ποιεῖται 
φίλον; "Ἠσθην δὲ ὅτι xal Ἱπποχράτους ποιεῖται 
μνήμην, χαὶ τὰς τῶν ἑτέρων lavpov εὐδοχιμήσεις 


δέχεται πρὺς ἐπιχουρίαν τοῦ χρΏναι vixdv, ὡς γοῦν. 


οἵεται τὰ αὐτοῦ, xal τῆς τῶν Χριστιανῶν θρησχείας 
καταχεῖσθαι τὸ ἀχαλλές. "Eoto yàp ὅτι xa Υεγό- 
νασίἰ τινες τῶν ἰατρῶν ἄριστοι μὲν τὴν τέχνην, τίνα 
δὲ τρόπον ἀχεῖσθαι δεῖ τὰ τῶν σωμάτων Ἠῤῥωστη- 
κότα αοφοί τε xal ἐπιστήμονες ' τί τοῦτο, ὦ xpá- 
ςιστε, συντελέσειεν ἂν εἰς θρησχείας λόγον; "Ap' 
οὐκ Ίσαν ἰατροὶ παρὰ τοῖς Ἑδραίοις, ἐπεί τοι παρ) 
Ἓλλησιν Ἱπποκράτης fv; ΄Απαγε τῆς δυσδουλἰας. 
Ἐπειδὴ δὲ ἅπαξ ἐπὶ τούτῳ πεφρόνηχε μέγα, xal 
ἐπ οὐδενὶ τῶν ἀναγχαίων ὑφοῦ καθ ἡμῶν αἷρει τὴν 
ὁφρὺν, xai πρός γε τοῦτο εἰπεῖν τὰ εἰχότα πειράσο- 
Μαι” μάλιστα μὲν γὰρ τῆς τῶν ἡμετέρων σωμάτων 
προνοῶν ἀσθενείας ὁ Δημιουργὸς, ἐποίησεν Ex γῆς 
φάρμακα” διαµέµνηται γὰρ xai τούτου τὸ Γράμμα 
«b ἱερόν. Οἱ δέ γε παρ᾽ ἡμῖν ἰατροὶ δεδέηνται μὲν τῶν 
ἐχ γῆς φαρμάκων οὐδενὸς, θείᾳ δὲ χαὶ ἀῤῥήτῳ ὃν- 
νάμει xat ἑνεργείᾳ χρώµενοι, τοῖς τοῦ θανάτου βρό- 
χοις ἐνειλημμένους τινὰς παλινάγρετον ποιεῖσθαι 
τὸ (fjv παρεσχεύαζον, λεπροὺς ἀπήλλαττον τῆς οὕτω 
«ιχκρᾶς ἀῤῥωστίας, xa ἄλλα τινὰ πρὸς τούτοις ἀξι- 
&xoucva πεπραχότες, τοῦ παντὸς ἂν elev ἄδιοι θαύ- 
µατος. Eia τί τοιοῦτον ὁ σὺς Ἱπποχράτης, fjyouv 
Όστερός τις τῶν ᾿Ασχληπιαδῶν ὁρᾶται κατωρθωχώς ; 
Ke παρῄσω λέγειν εἰς τὸ παρὸν τὰ διὰ χειρὸς τῶν 
ἁγίων ἁποστόλων παραδόξως ἑνηργημένα * τὸν ἐπὶ 
f| Ὡραίᾳ πύλῃ χωλόν» τὸν kv Λύστροις Αἰνείαν, 
ἕτερά τε πρὸς τούτοις ἃ xai παντός στι πέρα λόγου 
xaX θαύματος. Ἐπ᾽ ἐχεῖνο δὲ εἶμι πάλιν * τὰ μὲν γὰρ 
τῶν γυναίων αἰσχρὰ xaX μισθαρνεῖν εἰωθότα, xàv 


solumque verborum splendorem a nobis requirit 
Deus, et exilibus accuratisque vocibus oblectatur ? 
2n hominem potius honestis moribus pr:ieditum ac 
recte viventem respicit, sibique conciliat? Pergra- 
tum porro mihi est qnod Hippocratis mentionein 
facit, aliorumque medicorum celebritatem ad victo-. 
rie subsidium agsumit dictis suis, υἱ putat, compa- 
rande, et ad Christianz religionis infamiam. Demus 
enim aliquos fuisse medicos ejus aris peritissimos, 
etin segris corporibus curandis peritos et exercita- 
tos ; quid hoc, Juliane, ad religionis disputationem 
conferet? Annon medici foerunt apud Hebraeos, 
quoniam apud Grzcos fait Hippocrates? Apsge cum 
tua imprudentia. Sed enim quoniam plane 6) re 
gloriatur, οἱ in. rebus non necessariis costra nos 
supercilium tollit, conabor etiam ad hoe argumen- 
s respondere. Siquidem opifex, infirmitad cor- 
porum nosirorum providens, pharmaca eduxit e 
terra: cujus rei. Scriptara sacra etiam meminit. 
Nostri porro medici his terrenis pharmacis non 
indiguerunt, sed divina et ineffabili virtute et 99/5 
efficacia utentes, quosdem mortis laqueis implicitoa 
ad vitam revocarunt; leprosos tam acerba zyritu- 
dine liberarunt ; alisque preter hsec memorabilia 
paurantes, omni sane admiratione digat sunt. At 
quid t3le tuus Hippocrates, aut Asclepiadsrám alius 
illo posterior perfecisse videntur? Mitto inprzsen- 
tiarum dicere qus» per manus sanctorum spostolo- 


6 rum mirabiliter facta sunt; claudum ad Speelosam 


portam ; Lystris, neam ; et prseter. li:ec, alis quse 
orationem omnem ei admirationem superant. Ad 
illud redeo; mulierculae siquidem qus corpore 
questum facere solent, licet. deformes sint, faeato 
tamen ornatu, et comptricum artificio, incomme- 
dum amoveni: hic autem, instante sancta nostra 
religione, Graecorum forsan erroribus erubescit ; 
sed undique corrogans qus ad illos defendendos 
conferant, per. omnem viam graditur, ei modo 
quidem medicis gloriatur, modo se confert ad 
alios, quos et sapientes fuisse putat, et eo nomine 
celebritatem consecutos ; et quidem aii: 


ὑπάρχη δυσειδῆ, τοῖς καταπλάστοις ὡραῖϊσμοῖς xai χομμωτριῶν εὐτεχνίαις, ἀποσχευάζεται τὸ λυποῦν. 
Ὁ δέ Υε τῆς εὐαγοῦς ἡμῶν θρησχείας ἑνστάσης, ἑπερυθριᾷ μὲν ἴσως ταῖς Ἑλληνικαῖς ἁπάταις ' Epa- 
νιζόµενος δὲ πανταχόθεν τὰ εἰς ἐπιχουρίαν αὗταῖς, διὰ πάσης ἔρχεται τρἰδου, καὶ ποτὲ μὲν ἰατροῖς ἔπι- 
σεμνύνεται, ποτὲ δὲ µέτεισιν ἐφ᾽ ἑτέρους, οὓς δη xat οἵεται Ὑενέσθαι σοφοὺς, xal ἀξιόκτητον ἐπὶ τούτῳ 


τὴν δόξαν ἐλεῖν * καὶ Of) xai φησιν * 
Σ20ΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


*O σοφώτατος Σαλομὼν παρόμοιός στι τῷ παρ' 
Ἕλλησι Φωχυλίδῃ, ἡ θεόγνιδι, 1) Ἰσοχράτεις Πὸ- 
θεν; El γοῦν παραθάλοις τὰς Ἰσοχκράτους παραινέ- 
σεις ταῖς ἑχείνου παροιµίαις, εὕροις ἂν, εὖ οἶδα, 
«by τοῦ Θεοδώρου κρείτταονα τοῦ σοφωτάτου βασι- 
λέως. Ἁλλ' ἐχεῖνος, quot, περὶ θεουργίαν Ἠσχητο. 
Tojv ; Οὐχὶ καὶ ὁ Σαλομὼν οὗτος τοῖς ἡμετέροις 
ἑλάτρευσε θεοῖς, ὑπὸ τῆς γυναιχὸς, ὡς λέγουσιν, 
ἑξαπατηθείς; Ὢ μέγεθος ἀρετῆς | à δοφίας πλοῦ- 
«ος! Οὐ περιγέγονεν ἡδονῆς, xal γυναικὺς 3$ 1. 

PaTROL. Gn, LXXVI. 


JULIANOS. 


Sapientissimus Salomon eum Graco Phoeylide, 
aut Theognide, aut Isocrate comparandus est? Qui 
dum ? Si ergo conferas Isocratis Parzneses cum illius 
Proverbiis, invenies, sat scio, Theodori filium 
sapientissimo rege przstantiorem. At enim ille, 
inquiunt, in Dei cultu exercitatus erat. Quid ergo? 
Nonne et hic Salomon nostros deos coluit, a femina, 
ut aiunt, deceptus? O- virtutis magnitudinem ο 
sapient divitias! Non vicit voluptatem, eumque 
femine sermones transversum egerunt. Si ergo 4 

21 


843 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


814 


muliere deceptus est, hunc sapientem ne dicite. A τοῦτον παρήγαγον. Εἴπερ οὖν ὑπὸ γυναιχὸς dnatf- 


Sin autem sapientem esse creditis, eum a inuliere 
deceptum ne putatote, sed judicio suo ac prudentia, 
Deique admonitu, qui se ei conspiciendum dederat, 
persuasum, ceteros etiam deos coluisse. Invidia 
enim et smulatio, ne ad bonos quidem homines 
pertinet ; tantum abest ut in angelos aut deos cadat. 
Vos autem circa potestates particulares liretis, 
quas si daemonia quispiam dixerit, non errabit, 
Hic enim ambitio, et inanis gloria : iu diis autem 
nihil tale. 


995 CYRILLUS. 
Nersutissime quidem pratermissis omnibus qui 
sanctitate claruerunt, ad Solomouis vitam se con-. 


vertit, Ut enim qui munitissimam urbem delere B 


cogitant, tutribus depressioribus machinas admo- 
vent, sic etiam ipse inclytum sanctorum chorum 
pratervectus, ad hunc solum venit. « Sed uon asse- 
quetur dolosus predam **. » Si quis enim pro- 
lapsus sitet insoliii alicujus vitii. convincatur, 
nihil tamen criminis inde Christiane religioni 
ascribetur, Sed quoniam suis doctoribus illum 
sapientia inferiorem et rudiorem fuisse contendit, 
discat rursus primum quidem Homero :squalem 
fuisse. Centesimo enim et sexagesimo anno post 
Τρία excidium Homerus opus suum componebat, 
et calamitates Trojanas tragice decantabat. In 
sedmiratione autem: erat Solomon, cum hoc tem- 
pore Proverbiorum librum texeret, el Hierosolymis 
templum .exetrueret. Postea longo interjecto tem- 
pore, quinquogesima et octava olympiade, Phocyli- 
des et Theogüis orti sunt, qui el ipsi utilia quxdam, 
simplicia et polita scripsere, qualia nempe nutrices 
pueris et padagogi dixerint, cum juvenes adhor- 
tantur. Sane fatemur l[socratem fuisse prestanti 
jogenio sophistam: qui si quid utile juvenibus 
protulit, laudetur hoc nomine ; przerogativam tamen 
Solomoni concedat, a quo antea scripla sunt quz 
meo judicio juvenibus senibusque sufficiant, ut 
honestatis rationes intelligant, aut vit clare scite- 
que degende modum percipiant, ac divinis huma- 
nisque legibus accommodate. Quod si per voluptatem 
jn ea qua fas non erat Solomon prolapsus sit, 
ne nos proinde iagunis cachinnis accusator exci- 
piat ; sed in animum potius inducat, nos illum uec 
in sanctorum prophetarum, apostolorum, aut evan- 
gelistarum numero ponere solitos. Enimvero solers 
erat ac sapiens, summaque apud omnes Judieos 
gloria; preterea opibus et luxu innutritus, cujus- 
modi solent esse in ea fortuna homiues, mensis 
iem Sybariticis, aliisque fortune generibus con- 
spicuus, Qui tam prosperis rebus utuntur, hi vo- 
luptatis studio punguntur acrius, et mota cupiditate 
996 onnibus velut habenis in illam fertur ani- 
mus, inbibente nemine. Semper enim fere delicias 
voluptatis amor comijatur, ut sophista ipse quoque 


. V Prov. xi, 97. 


θη, τοῦτον σοφὸν ph λέγετε. El. δὲ πεπιστεύχατς 
εἶναι σοφὸν, µή τοι παρὰ γυναικὸς αὐτὸν ἐξηπατῆ- 
σθαι νομίζετε" κρίσει δὲ οἰκείᾳ καὶ συνέσει, xal τῇ 
παρὰ τοῦ φανέντος αὐτῷ θεοῦ διδασχαλἰᾳ πειθόµε- 
νος, λελατρευχέναι χαὶ τοῖς ἄλλοις θεοῖς. Φθόνος γὰρ 
xai ἆθλος, οὐδὲ ἄχρις τῶν ἀρίστων ἀνθρώπων ἀφ- 
εχνεῖται ' τοσοῦτον ἄπεστιν ἀγγέλων καὶ θεῶν. Ὑ μεῖς 
δὲ ἄρα περὶ τὰ µέρη τῶν δυνάµεων στρέφεσθε, ἃ δὴ 
δαιµόνιά τις εἰπὼν, οὐκ ἐξαμαρτάνει. Τὸ γὰρ φιλό- 
τιμον ἐνταῦθα καὶ χενόδοξον * &v δὲ τοῖς θεοῖς οὐδὲν 
ὑπάρχει xai τοιοῦτον, 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 

Πανουργότατα μὲν οὖν τοὺς ἄλλους ἅπαντας 
ἀφεὶς, ol δῇ xot γεγόνασι σεπτοὶ xal περιφανεῖ, ἐτὸ 
τὸν τοῦ Σολομῶντος ἔρχεται βίον. Ὥσπερ γὰρ οἱ πὀ- 
My εὐτεχνεστάτην χαταδῃοῦν ἠρημένο:, τῶν πύργων 
τοῖς χθαµαλωτέροις ἐφιστῶσι τὰς ἑλεπόλεις: οὕτω 
xaY αὐτὸς τὸν εὐχλεᾶ τῶν ἁγίων παρελάσας χορὸν, 
ἐπ᾽ ἐκεῖνον εἶσι δὲ µόνον. εΑλλ' οὐχ ἐπιτεύξεται 
δόλιος θήρας. » Διαθεθλήσεται γὰρ κατ᾽ οὐδένα τρό- 
πον τὰ Χριστιανῶν, εἰ παρώὠλισθέ τις xal τι τῶν 
ἁδοχήτων χαταφωρᾶται παθών, Ἐπειδὴ δὲ τῶν ἔαυ- 
τοῦ διδασχκάλων χατά γε τὸ εἶναι σοφὸν, µείω τε xal 
ἀτεχνέστερον γενέσθαι φησὶν αὐτὸν, µανθανέτω πά- 
Atv, ὅτι πρῶτον μὲν Ὁμήρῳ σύγχρονος ἣν. Ἕκατο- 
στοῦ γὰρ xal ἑξηχοστοῦ διελάσαντος ἔτους µετά γε 
τὴν Τροίας ἅλωσιν, Ὅμηρος μὲν συνετίθει τὴν ποίη- 
σιν, xal τὰς Τρωϊχὰς ἑτραγῴδει συµφοράς. Ἐθαυ- 
µάζετο δὲ Σολομὼν, τὸ τῶν Παροιμιῶν ἐξυφαίνων 
βιθλίον, καὶ τὸν ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις vaby ἀνιστάς. 
Εἶτα μακροῦ μεταξὺ γεγονότος xatpoU, πεντηκοστῆ 
καὶ ὀγδόῃ ἸΟλυμπιάδι, Φωχυλίδης τε xaX θέογνις 
ἐγενέσθην΄ συγγεγράφασι δὲ χαὶ αὐτοὶ χρηστυμαθῆ, 
ψιλά, καὶ χεχομφευµένα, ὁποῖά περ ἂν xai τίτθαι 
κορίοις, xal μὴν xoi παιδαγωγοὶ φαῖεν ἂν νουθε- 
τοῦντες τὰ µειράχια. Ἰσοκράτην ys μὴν εὐφυᾶ µέν 
φαμεν Ὑενέσθαι σοφιστἠν * εἰ δὲ δή τι τῶν ὀνησιφό- 
pov εἰσηνέγχατο τοῖς νέοις, ἐπαινείσθω μὲν διὰ τοῦ- 
το” παραχωρεΐτω δὲ «tv ἁμείνω φῆφον γεγραρότι 
πρὸ αὐτοῦ Σολομῶντι, ἃ xal ἀρχέσειεν ἂν, ὥς γε οἶμαι, 
νέοις τε χαὶ πρεσδύταις, πρός γε τὸ δεῖν εἰδέναι τῆς εὖ- 
κοσµίἰας τοὺς τρόπους, 7| καὶ ὅπως Ky tt; διαδιῴη λαμ- 
πρῶς xal ἐπιστημόνως, xal τοῖς θείοις τε καὶ ἀνθρω- 


D πίνοις οὐκ ἁπᾳδόντως νόµοις. El δὲ παρώὠλισθέ τις ἐξ 


ἡδονῆς ἐφ᾽ & μὴ προσῆχε, μὴ πλατὺ γελάτω xa0' ἡμῶν 
ὁ χατήγορος * διενθυµείσθω δὲ μᾶλλον, ὡς οὔτε προ- 
φήταις ἁγίοις, οὔτε μὴν ἁποστόλοις, T] εὐαγγελισταξ:, 
ἑναρίθμιον αὐτὸν ποιεῖσθαι χατειθίσµεθα. "Hv μὲν 
γὰρ ἀγχίνους, xat σοφὸς, καὶ ἓν ὑπερτάτοις αὐχήμασι 
παρἆ Ye τοῖς àvà πᾶσαν τὴν Ἰουδαίαν' πρὸς δὲ 
τούτοις καὶ ἐν πλούτῳ τραφεὶς χαὶ περιουσίαις, οἷαί 
περ ἂν εἷεν τῶν Ev ταῖς τοιαύταις ὑπεροχαῖς xi 
τραπέκαις ἐντρυφῶν Συδαριτιχαῖς, καὶ ταῖς ἑτέραις 
περιχεόµενος εὑπραγίαις καὶ εὐχλείαις ταῖς ἆνω- 
τάτω λαμπρός. Ἑν δέ γε τοῖς οὕτως εὖ πεπραχόσιν, 
ἁδρότερόν πώς ἐστι τῆς φιληδονίας τὸ χέντρον, καὶ 





815 


CONTRA JULIANUM LIB. VII. 


846 


χεχινημένης ἐπιθυμίας ὅλαις ὥσπερ ix αὑτὴν A ait Isocrates. Divitiz:e autem vitiorum potius admi- 


Ἆνίαις εἶσιν 6 νοῦς, ἀναχόπτοντος οὐδενός. Σύγδρο- 
Μον (àp ἀεί πὠς ἐστι ταῖς τρυφαῖς τὸ φιήδονον, 
χαθὰ xai αὐτός φησιν ὁ σοφιστῆς Ἰσοχράτης. Πλοῦ- 
τος δὲ χαχίας μᾶλλον 1| καλοχἀχαθίας ὑπηρέτης 
ἐστίν. "Hv ἄρα εἰκὸς xal πλουτεῖν xai τρυφᾷν τὸν 
οὕτω λαμπρὸν, xal τῶν ἄλλων ὑπερηρμένον τὸν ἐφ᾽ 
ᾧ τοιεῖται τὴν διαδολήν.Οὐχοῦν εἰ σεσάλευταἰ πως xol 
παραχεχώρηχεν ἡδοναῖς, xaX τρυφῆς, xat πλούτου, xal 
τῆς ἐντεῦθεν ἀγερωχίας ἐπίμεστος ὧν, τί τὸ παρά- 
δοξον, ὦ dv; ὁ Σωφρονἱσκου Σωκράτης, ὁ φιλοσοφίᾳ 
σύντροφος, χαίτοι xai ὁλιγοχτήμων ὑπάρχων, xal 
χειρουρχιχκὴν ἐπιστήμην ἐπιτηδεύσας Ev ἀρχαῖς, xax 
ὁλιγοσιτεῖν εἰωθὼς, καὶ ὡς ἐξ ἀνάγχης τάχα που 
καὶ ταῖς elc An£w ἔνδείαιςο πεπιεσµέγος, xapal 
σε ἐρχόμενος, χατὰ τὸν Ομήρου μῦθον, συνεφύρετο 
γυναις), Muprol τε, φημὶ, xaX Βανθίππῃ' συνετλέ- 
κετο δὲ xai ταῖς ἑταιρικομέναις, χαὶ ἀχάθεχτος ἣν 
εἰς ὀρέδεις αἱἰσχρὰς xal µυσαρωτάτας. Φέρε δη οὖν 
χαὶ ἡμεῖς ἐπὶ Σωχράτους λέγωμεν ΄ ὢ μέγεθος &ps- 
τῆς! ὦ σοφίας πλοῦτοςἱ οὗ περιγέχονεν ἡδονῆς. 
Ἑρομένῳ δὲ pot χἀχεῖνο φραξέτω' Οὓς νενόμιχεν 
εἶναι θεοὺς, πότερα δοφοὺς εἶναί φησιν, ἤγουν ἆνου- 
στάτους xai ὁλιγογνώμονας; El μὲν οὖν ἀσόφους ὑπ- 
άρχειν αὐτοὺς διατείνεται, χατηγόρευσε τὸ ἁμαθὲς 
τῶν ἰδίων θεῶν ei. δὲ σοφοὺς xal συνετωτάτους. 
μαχλῶσιν ἀνθ᾽ ὅτου, xal οὐχὶ ταῖς γνναίων µόνον, 
ἀλλά χαὶ ταῖς ἀῤῥένων ὥραις ἐπιμεμήνασιν ; Οὐχοῦν 
φαίη ἂν, οἴμαι, τὰς καὶ ἐπ᾽ αὐτοῖς εἰκότως. Ὢ µέ- 
Υεθος ἀρετῆς τῶν Ἰουλιανοῦ θεῶν | ὢ σοφίας πλοῦ- 
τος | οὐ περιγεχόνασιν ἡδονῆς xai φιλοσαρχίας. "D 
τοῦ παντὸς ἄξιον χαταλοχισαίµην ἶ El δὲ δἡ τις τρυ- 
qv, ἡμάρτηχεν ἀρετῆς, χαΐτοι σοφὸς ὢν ἄγαν, μὴ 
γελάσθω διὰ τοῦτο τὰ Χριστιανῶν. O0 γὰρ προφήτης 
ἡμῖν, ὡς ἔφην, ὁ ἐγχαλούμενος, οὔτε μὴν ἀπόστολος, 
ἡ εὐαγγελιστῆς, ἀντρ δὲ μᾶλλον ἁγερωχίαις ἑντε- 
θραμμένος, καὶ τὸν νοῦν ἔχων εὐπαραχόμιστον Ex 
τρυφῆς, ἐπί γε τὸ δεῖν ἔσθ᾽ ὅτε χαὶ τοῖς φυσιχοῖς 
σχιρτήµασιν ἀπεριμερίμνως παραχωρεῖν. Ἐπιγάν- 
νυται δὲ τοῖς Σ)λομῶντος πταίσµασι, xal 0h xal φη- 
σιν αὑτὸν τοῖς Ἑλλήνων λατρεῦσαι θεοῖς, γυναίων 
ὀθνείων ψιθυρισμοῖς παρενηνεγµένον. Εἶτά τι δριμὺ 
καὶ χαχόηθες, χαθάπερ εἰώθει, συντιθείς» El μὲν 
Ἱπατίθη, φησὶ, ph δη χεχλήσθω σοφός * εἰ δὲ σοφὸν 


nistre quam virtotis. Sequebaturergo, ut is quem 
accusare statuit, in eo a&plendore vitae supremoque 
dignitatis fastigio, dives cum esset, luxuriose 
viveret. Quare si jactatus est quodammodo, seque 
a volüptatibus vinci passus est, delicijs et opibus, 
quaeque ex his proficiscitur abundans insolentia, 
«uid adeo mirum, Juliane? Socrates, Sophronisci 
filius, in philosophia edacatus, quamvis pauper- 
cnlus, οἱ manuariam artem primum exercuisset, 
parce vivere solitus, et necessitate forsan exirema- 
que pressus inopia atque humi repens, ut Homericis 
verbis utamur, cum uxoribus miscebatur, Myrio 
némirum et Xanthippe, ad hzc et cum scortis, 
obscenisque et abominandis libidinibus impotenter 


B ardebat. Age ergo, de Socrate nos id ipsum quoque 


dicamus. O magnitudinem virtutis! ο sapientize 
divitias! Non vicit voluptatem. Sed percontanti 
mihi respondeat : Quos deos existimat, an sapien- 
les esse dicil, aut sane stultissimos, eL angusto 
animo? Si ergo contendit minus esse sapientes, 
deos suos ignorantig accusat; sin autem sapientes 
el cordatos, quid scortantur ? neque feminarum tan- 
lum sed et masculorum libidiue inganiunt? Quam- 
obrem de illis hoc etiam merito quis dixerit : 0 
magnitudinem virtutis deorum Juliani! o sapien- 
Uz divitias! Non vicerunt voluptatem et carnis 
libidinem. O quam illud omni admiratione dignum 
reputem ! Si quis ergo deliciis diffluens, viriute 
excidit, licet oppido sapiens esset, pe propterea 
Christiana religio rideatur. Nec enim propheta 
nobis est, uti dixi, is qui in crimen vocatur, neque 
certe apostolus, aut evangelista, sed potius vir luxu 
innutritus, animoque pra deliciis naturze motibus 
interdum facile ac temere cedenti. Porro Salomo- 
nis casu Julianus. oblectatur, eumque deos Grzco- 
rum coluisse aii, exterarum mulierum blanditiis 
abjucium, Tum. quiddam acre ac malignum more 
suo subjiciens: Si deceptus est, inquit, ne cerio 
sapiens vocilelur : sin autem sapientem esse dicitis, 
utique manifestum erit, quod deos alios adoran- 
dos statuerit, opus fuisse sapientie, 99/7 qu:e 
admirationem ei peperit. At certe ex iis quz scri- 
psit, Salomonem sapientem intelligimus ac dicimus. 


εἶναί φατε, πρόδηλον àv εἴη δήπουθεν, ὡς τόγε δὴ δεῖν p Quod autem manifeste peccaverit, cum falso norni- 


xai τοῖς ἑτέροις πρησχυνεῖν ἑλέσθαι θεοῖς σοφίας ἣν 
ἔργον αὐτῷ, δι ἣν χαὶ τεθαύμασται. ᾽Απὺ μὲν οὖν 
ὧν γέγραφε, σοφὸς ἂν λέγοιτο πρὸς ἡμῶν, xaY δὴ 
καὶ νοοῖτο χατὰ ἀλήθειαν ὁ Σαλομῶν. "Οτι δὲ πε- 
πλημμέληχεν ὁμολογουμένως τοῖς φευδωνύμοις λα- 
τρεύσας θεοῖς, χαταρνἡσαιτ᾽ ἂν οὐδείς. Παραχεχο- 
µίσθαι δὲ φαμεν αὐτὸν ὑπὸ γυναικῶν ἀλλοφύλων. 
Ὑίθυρον γὰρ χρῆμα ovt, xai τοὺς ἅπαξ τοῖς αὐτῆς 
ἁλόντας βρὀχοις χαταγοητεύειν ixavij, σύνοπλον 
ἔχουσα τὴν τῆς διανοίας Χρατήσασαν ἡδονὴν. Συν- 
ηρπάζετο δὲ γεγονὼς xal ἐπ᾽ αὐτῷ Υήραος οὐδῷ 


natos deos coluit, nemo negabit, Sed ab exteris 
mulieribus abducium dicimus. Dlanda res enim 
est mulier, et quos semel suis laqueis implicuit, 
hos incantare potest, adjutrice voluptate, qua 
mens vincitur. Abductus autem est, in ipso fere 
senectutis limine cum esset, mente jam velut una 
cum corpore consenescente, nec pristinum illum 
vigorem retiuente, Ut autem juvenilis animus non 
amat molestiam, ita nec senilis ; et ut adolescentes 
swrenue quidvis aggrediuntur, et in omnia inconsi- 
derate feruntur, 


μονονουχὶ xai ἀφηθηχότος ἤδη τοῦ vou, καὶ οὐχ iv ἀχμαῖς ὄντος ἔτι ταῖς πρύταις, ἀλλ o οἷον τῷ σώ: 
µατι συγχαταγηράσχοντος. Ὥσπερ δὲ νέα σροντὶς οὖκ ἀλγεῖν φιλεῖ, οὕτως οὐδὲ πρεσθυτιχή * χαὶ ὥσπερ 
ἀμελητὶ τὰ µειράχια πρὺς πᾶν ὁτιοῦν ἴεται τῶν πρακτέων, xal ἁθασάνιστον ἔχει τὴν ἐφ᾽ ἅπασι 


ἑῥοπὴν' 


847 
Stute enim sempor agunt jusones, 
ut eanit lomerus ; ita et hominis miens senilis. 
Et quidem jüvenis cum esset Salomon, ac velot 
jn pubertate mentis, celeberrimum illud templum 
flerosolymis exstruxit, aliaque ad Dei gloriam 
magnae studio perfecit. Sed postquam zetas ia ipso 
fine et occasu vit fuit, ac robur sima] et mens 
defecit, tandem laqueum fili per mulieres parans 
Satanas, a recto illum abduzit. Verum, ut ille per- 
tendit, eum Del monitu non defecisse, et in omne 
vitium ruisse , vel hine faeile patebit, quod eam ob 
rem Deus vehementer concitatus est, ac sceleri 
pesnam statim indixit. Seriptum enim est in tertio 
Regnorum * « Et factam est in tempore senectutis 
Salomonis, non erat perfeetum eor ejus cum Domino 
Deo soo, sicut cor David patris sui. Et declinare 
feeerunt mulieres alienze cor ejus post deos suos. 
Κι dixit Dominus ad Salomonem : Pro eo, quod 
facta sunt heec tecum, et non eustodisti mandata 
mea, et priecepla mea qus mandavi tibi, discin- 
deas discindam regnum tuam de manu (ua; et 
dabo illad servo tuo *!. » Quid porro mandatum est 
ili et omnibus qui sub lege vivebant ? Ne cum 
alienigena matrimenium contraherent. Dixit enim : 
« Filiam tvam non dabis fllio ejus, et filiam ejus 
neo accipies fllio tuo. Deflcere enim faciet filium 
tuum a me, et pergers adorabit deos alienos **. » 
Cujus mandati oblitus eum alienigenarum filiabus 
998 rem habuit. Quonlam igitur, inquit, manda- 


tum tibi traditum nihili fecisti, ei ad defectionem C 


prolapsus alienigenarum deos coluisti, et creatur:e, 
quam servam meam esse novoras, honorem et glo- 
riam. qux rihl soli convenit, detulisti, ego tuum 
regnum disrempam, et dabo illud servo tuo, ut fa- 
cipus tuum discas ez eventu. Ubinam ergo signi- 
ficavit iHi, deos alios esee αἀοταπάοθ, qui tam in- 
feasus eo nomine illi fait ? Ne enim dicat, suis 
undique sermonibus fidem querens, invidiam et 
zmulationem ad bonos viros minime pertinere, 
nedum ad deos 6ἱ asgelos. Non erat ea invidia, 
ο bone. Qui autem ? Quippe invidie opus non esse 
contendimus, quod divina et immortalia mens non 
ferat errantes, ei qui nescio quo pacto divinos ho- 
nores aliis tribuunt, sed ejus potius qui illud eb- 
servet : 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


818 


.« 5 Gil γάρ τα γεώτθροι ἀρραδέουσι, 
κατὰ τὸν Ομήρου στίχον (1) ' οὕτω xal ἀνδρὸς ἁτί- 
λικος νοῦς. Νέος μὲν οὖν ὧν ἔτι Σαλομῶν, xal ὥσπερ 
ἓν fÓn φβενὸς, τὸν διαδόητον ἐχεῖνον ἓν τοῖς Ἱερο- 
σολύμοις νεὼν εἰργάζετο, xal τὰ εἰς δόξαν Θεοῦ 
πληροῦν ἐπείγετο. Ἐπειδὴ δὲ γέγονεν ἐπ᾽ αὐτῷ τὲρ- 
past χαὶ δυσμαῖς βίου ἡ ἡλικία, ῥώμης τε ἣν ὁμοῦ 
καὶ φρενῶν ἐν Evbela, λοιπὸν πἀγην αὐτῷ τὴν ix 
γυναικῶν ἁρτίσας, 6 Σατανᾶς παρεχόµισε τοῦ εἰχό- 
τος. "Oct δὲ οὐχ, ὡς αὐτὸς διατείνεται, θεοῦ χρή- 
όαντος αὐτῷ κατεκοµίσθη πρὸς ἁπόστασιν, xol εἰς 
Ty Ἠνέχθη χαχοῦ, διαδείξειεν ἂν εὐχόλως τὸ χεχι- 
νῆσθαι λίαν ἐπ᾽ αὐτῷ τὸν τῶν ὅλων Θεὸν χαὶ δίκην 
εὐθὺς ἑπαρτῆσαι τῷ πλημμελήματι, Γέγραπται γὰρ 
ἐν τῇ τρίτῃ τῶν Βασιλειῶν * « Kot ἐγενήθη ἓν καιρῷ 
γήρως Σαλομὠν, οὐκ ἣν ἡ χαρδία αὐτοῦ τελεία μετὰ 
Κυρίου τοῦ θεοῦ αὑτοῦ, χαθὼς ἡ ,Χαρδία Δαθὶὸδ τοῦ 
πατρὸς αὐτοῦ ' χαὶ ἐξέχλιναν αἱ γυναῖχες αἱ ἀλλό- 
τριαι τὴν χαρδίαν αὐτοῦ ὀπίτω θεῶν αὐτῶν. Καὶ 
εἶπε Κύριος πρὸς Σολομῶντα: 'Av0' ὧν ἐγένετο ταῦτα 
μετὰ coU, χαὶ σὐκ ἐφύλαξας τὴν ἐντολὴν µου, xal 
τὰ προστάγματά µου ἃ ἐνετειλάμην cot, διαῤῥήσσων 
διαῤῥήξω τὴν βασιλείαν σου ἐκ χειρός σου, xat δώσω 
αὐτὴν τῷ δούλῳ σου.» Τί δὲ fjv τὸ ενταλθὲν αὐτῷ, 
καὶ πᾶσι τοῖς ὑπὸ τὸν νόµον; Ανδρὶ p χηδεύειν 
ἀλλογενεῖ. Ἔφη γὰρ, ὅτι « Thv θυγατέρα σου ob δώ- 
σεις τῷ υἱῷ αὐτοῦ, xal τὴν θυγατέρα αὐτοῦ οὗ Mijn 
τῷ vli σου. ᾿Αποστήσει γὰρ τὸν υἱόν σου ἀπ᾿ ἐμοῦ, 
καὶ πορευθεὶς λατρεύσει θεοῖς ἑτέροις.» ᾽Αμνημ-- 
νήσας τοίνυν τῆς τοιαύτης ἐντολῆς, ταῖς τῶν ἄλλο- 
φύλων συνεπλέχετο θυγατράσιν. Ἐπειδὴ τοίνυν, qnot, 
δι΄ οὐδενὸς ἑποιήσω λόγου τὴν δοθεῖσαν ἐντολὴν, χατ- 
ολισθήσας δὲ πρὸς ἁπόστασιν, τοῖς τῶν ἀλλοφύλων 
λελάτρευχας θεοῖς, χαὶ δούλην ἐμὴν τὴν χτίσιν cl- 
δὼς οὖσαν, τὴν ἐμοὶ xal µόνῳ πρεπωδεστάτην ἐχνε- 
γέµηχας αὐτῇ τιμήν τε xal δόξα». κἀγὼ τὴν σὴν 
διαῤῥήξω βασιλείαν, καὶ δώσω αὐτὴν τῷ δούλῳ σου, 
Uv! ὃ πεποίηχας µάθοις ἐξ αὐτοῦ τοῦ συµδεθηχότος. 
Ποῦ τοιγαροῦν ἔχρησεν αὐτῷ τὸ xai ἑτέροις χρῆναι 
θεοῖς προαχυνεῖν ὁ οὕτω λελυπηµένος; M3 γὰρ δὴ 
λεγέτω οὸ πιθανὸν εἶναι δοχεῖν πανταχόθεν ἑαυτῷ 
θηρώμενος ' φθόνος γὰρ xoi ζῆλος, οὐδὲ ἄχρι τῶν 
ἀρίστων ἀνδρῶν ἀφικνεῖται, τοσοῦτον ἄπεστι θεῶν 
καὶ τῶν ἀγγέλων. O0 φθόνος Sv, ὦ κράτιστε. Πόθεν; 


D Οὔτε μὴν βασχανίας ἔργον elvat φαµεν, τὸ μὴ &va- 


σχέσθαι τὸν θεῖον καὶ ἀκλρατον νοῦν τῶν πεπλανηµένων, xal προσχυνεῖν, οὐκ οἵδ' ὅπως, ἑτέροις ἕαπου- 


δαχκότων, τηροῦὔντος δὲ μᾶλλον τό 


Dona res non est multorum dominatus ; unus domi- 
[nus esto, 
Rez unus. 

Cum ergo, ut ait ipse, i& bonos vires non cadat 
invidia, nibil sua referre putent terreni principes, 
quamvis aliquis regis potestatis jugum executiat, 
a«t sane regios honores velit arripere. Atquí eo 
animo non erat Julianus, cum imperaret , sed si 


Μ΄ [Il Reg. χι, 4 seqq. * Deut. vir, $, 4. 
(1) Odyis., H', v. 294. 


Ovx ἀγαθὸν zoAvxoipay(n: εἷς xo.paroc εστω, 

Elc βασιλεύς (2). 

Οὐχοῦν ἐπειδήπερ, καθά φησιν αυτὸς, οὐδὲ ἄχρι τῶν 
ἀρίστων ἀνδρῶν ἀφιχνεῖτάι φθόνος, ἔστω τοῖς ἐπὶ 
Yj$ χρατοῦσιν ἁδιάφορον. xàv εἰ ἔξω φέροιτό τις τῆς 
ὑπ αὐτοῖς βασιλείας, μᾶλλον δὲ τὰς αὐτῶν ἁρπά- 
ζειν ἕλοιτο τιµάς, 'AXX οὐ τοιοῦτος ἦν αὐτὸς, ὅτε 


(2) Homerus, Πἱαά., Β’, v. 201. 





$49 


CONTR& JÜLIANUM LIB, ΤΙ, ero 


xat ἓν σκήπτροις fjv, ἑχόλασε δ' ἂν καὶ µάλα πιχρῶς A quis ejus criminis condemnatus esset, acerbissimas 


τὸν ἁλόντα τῇ Υραφῇ. Οὐχοῦν ἃ μὲν ἔχειν ἡμᾶς ἁδια- 
Βλήτως ἕνεστι, καταχτῄήσαιτ’ ἄν τις xal ἕτερος δι- 
εφθονηχότος οὐδενός. Διαθεδλήσεται γὰρ ἐπὶ Xa poU 
τό γε Bácxavay ἓν τούτοις, xal µάλα εἰχότως. Ἔπι- 
πηδῶντας δὲ xoà αὐτῇ τῇ τοῦ Θεοῦ δόξῃ τοὺς ὑπὸ 
σχῆπτρα κειµένους, ἢ xal ἀνταίρειν θέλοντας, ἐν 
δίχῃ τε χαὶ ἀναμφιλόγως κολάξεαθαι πρέποι ἂν, καὶ 
60x ἄν τις αἴοιτο νοῦν ἔχων φθόνῳ χαὶ ζήλῳ πρὸς 
τοῦτο lévai τὸν τῶν ὅλων Θεὸν, χρειωδέστατα δὲ 
μᾶλλον χαὶ ἀναγκαίως, ἵνα μὴ ἀγνοῆται τὸ ἀληθές. 
"Oct γάρ ἐστι ζωοποῖῶν τὸ ἁμωμήτως καὶ ἁπλανῶς 
εἰδέναι τίς 6 τῶν ὅλων ἐστὶ ημιουργὸς xai Δεσπό- 
της, αὐτὸς ἐδίδαξεν à Σωτὴρ, οὕτω λέγων πρὸς τὸν 
ἐν τοῖς οὐρανοῖς Πατέρα. « Αὕτη δέ ἐστιν ἡ αἰώνιος 


ζω], ἵνα γινώσχωσί σε τὸν µόνον ἀληθινὸν θΘεὸν, xat B 


ὃν ἀπέστειλας Ἰησοῦν Ἀριστόν. » Ὁμολογουμένου 
τοίνυν ὡς ἔστι ζωοποιὸν τὸ εἰδέναι σαφῶς τὸν φύσει 
τε xal ἀληθῶς ὄντα θεὸν, οὐχ ἑνδοιάσειέ εις ὡς ἔσται 
που πάντως τοῦ παντὸς ἀνάμεστον xaxoü τὸ τῆς 
ἀληθείας ἀφαμαρτεῖν, καὶ ζωοποιοῦ λατρείας &mo- 
λισθεῖν. θαυμάζω δὲ ἅτι τῶν ἀχαθάρτων ἀννάμεων, 
ἤγουν δᾳιµονίων, προσκυνητὴς ὧν αὐτὸς, ἡμᾶς, οὐκ 
οἵδ' ὅπως, περὶ αὐτὰ στρέφεσθαί φησιν, Εἱρῆσθαι δέ 
μοι δοχεῖ xal µάλα ὀρθῶς περὶ παντὸς ὁτουοῦν, «5 
δι iv παρ᾽ Ἕλλησι λογάδων ἐχφωνηθέν; 
9 ο ο ο «ó 
Ἑονθέρὰ rra] api ay μαχη. 
Ἔχουσαι γὰρ οὐδαμόθεν «ὺν εὐφυᾶ καὶ ἐλεύθερον, 
καὶ πέρα μώμου παντὸς αἰτιάσασθαι βίον, τῶν οἱ- 
χείων ἐγχλημάτων «bv ῥύπον ταῖς ἀπιειχέσιν άπο- 
µάττονταε, φιλοσχώµμµονά τε xal βδελνρὰν αὐταῖς 
ἐπαφιεῖσαι τὴν γλῶσσαν. Τουτὶ Y&p οἶμαι ζηλοῦν 
xai μὴν xoi ἑλέσθαι δρᾷν, τὸν κράτιστον Ἰουλιανόν, 
Κατασεμνύνει μὲν γὰρ τὰ αἰχεῖα, διαλοιδορεῖται δὲ 
πάλιν τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ, καὶ δὴ xal φάναι τε- 
τόλµηχε; 
ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ, 


ToU χάριν υμεῖς τῶν map Ἕλλησι παρεσθίετε µα- 
θηµάτων, εἴπερ αὐτάρχης ὑμῖν ἐστιν ἡ τῶν ὁ μετέρων 
1 ραφῶν ἀνάγνωσις; Καΐτοι χρεΐττον ἑχείνων εἴργειν 
τοὺς ἀνθρώπους, f| τῆς τῶν ἱεροθύτων ἑδωδῆς. "Ex 
μὲν γὰρ ἐχείνης, χαθὰ xa ὁ Παῦλος λέγει, βλάπτε- 
ται μὲν οὐδὲν ὁ προσφερόµενος - 1 δὲ συνείδησις τοῦ 
βλέποντος ἁδελφοῦ σκανδαλισθείη ἂν χαθ ὑμᾶς. 
Ὢ σοφώτατοι . . . φάναι] Διὰ δὲ τῶν µαθηµάτων 
τούτων, ἀπέστη τῆς ἀθεότητος πᾶν ὅτί περ παρ᾽ ὑμῖν 
ἡ φύσις fiveyxe γενναῖον. Ὅτῳ οὖν ὑπῆρξεν εὐφυῖας 
κἂν pixphy µόριον, τούτῳ τάχιστα συνέδη τῆς παρ᾽ 
ὑμῶν ἀθεότητος ἀποστῆναι. Βέλτιον οὖν εἴργειν µαθη- 

των f| τῶν Ἱερείων τοὺς ἀνθρώπους. Ἁλλ) ἴστε xai 
ὑμεῖς, ὡς ἐμοὶ φαίνεται, τὸ διάφορον εἰς σύνεσιν 
τῶν παρ ὑμῖν... . . οὐδ' ἂν γένοιτο γενναῖος 
&vhp μᾶλλον οὐδὲ ἐπιειχής. "Ex δὲ τῶν παρ) ἡμῖν, 
αὐτὸς αὑτοῦ πᾶς ἂν γένοιτο καλλίων, εἰ xat παντά- 
πασιν ἀφνής τις εἴη. Φύσεως δὲ ἔχων εὖ, καὶ τὰς 


5 Joan. xvii, δ. 9 Rom. ΣΙν, 2 seqq. 


de illo poenas sumebat. Quare, qu& nos cAra cul- 
pam habere (26 est, ea et alius eitra eujusquam in- 
vidiam poesederit. Opportune enim in his libris ae' 
jure merito reprebendetur invidia. Sed absque du- 
bio puniri.decet eos, qui, eum Dei imperio subja- 
ceant, in ejus majestatem Ineuhant ; nee quisquam 
san: menlis est qui universitatis Deum ad id in- 
vidia aut semulatione ferri "putet, sed necessario 
potius 40 summa cum utilitate , ne veritas igno- 
retur. Nam utique vivificam esse cognitionem Do- 
mini οἱ Creatori& omnium, Gervator ipse decuit, 
patrem, qui in celis est, ita compellans : « Hae 
auiem esi vita seterna , ut. cogsoscent (e solum 
verum Deum, et quem misisti Jesum Christum *5.4 
Cum igitur in confesso sit apud omnes naturalis 
ac veri Dei cJaram cognitionem rem esse vivillcam * 
peino dubitabit pessimum esse a veritate aberrare, 
et a 229 vivilico culi excidere. Miror aulece 
quod, cum impuras potesates sivo damonia Ja- 
lianns adoret, nos nescio. quomodo circa ea bserepe 
dieat, At mihi videiur posse de quavis. re usurtpart- 
illud rectissime, quod est a Graccorum uoo sapiente 
proditum : ' 


Molesta res eot, o Pamphila } 
Iugenue [μίλα cum acorio pugne. 


Cum eoim nullo modo pessint vitam .5, endam- 


€ ac liberalem omnisque vepreheasionis expertent 


crimisari, probrorum suorem sordes bene moratis. 
feminis illipnunt , dicacique et fesda lingva illas. 
invadunt, ld facere et semulari velle reor optimum. 
Juliangm. Sua eaim commendet, rursusque divinas 
Scripture conviciatur, ac dioere audet : 


JÜLIANUS. 


Quam ob causam disciplinas »recorum przxlam- 
bitis, si abunde vobis est vestrarum lectio litte» 
rarum ? Nam ab illis praestat homines arcere, 
quam ab immolatorum esu. Ab hoc enim, ut etiam 
Paulus ait, qui edit, nihil keditur **. At conscientia 


D fratris, qui videt, secundum vos offendetur. O &a- 


pientissimi homines ! Per has autem disciplinas ab 
impietate defecit, quidquid apud vos natura inge- 
nuum.protulit. Quare si quis vel paulum cordatus 
fuit, hic ab impietate vestra continuo defecit. 
Proindeque melius es& ab illis disciplinis hemines 
arcere, quam a victimis. Atqui nostis, ut arbitror, 
quantum discipline nostrze ad prudentiam compa- 
randan vestris antecellant. Ex vestris , nemo fortis 
ac ne frugi quidem exstiterit; e nostris vero qui- 
vis seipso melior flet, licet omnino natura tardus. 
Quod si nature bonitate praeditus sit, nostrasque 
literas hauserit, ntique tanquam deorum munere 


851 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


$52 


datus honunibus videbitur, sive scientize lumen ac- A &x τούτων προσλαδὼν παιδείας, ἀτεχνῶς γίνεται τῶν 


 cendens, aut vitse rationem instituens, aut maxi- 
mam vim hostium in fugam vertens, ac muitam 
terram multumque mare peragraus, eoque nomine 
heroum par visus. Et post alia : Signum autem hoc 
manifestum est. Ex omnibus vobis delectos pueros 
ad Scripturarum studium applicate. 990 Ii si, 
ubi maturam aetatem atigerint, mancipiis tmnelio- 
re$ fuerint, delirare me et insanire putatote. Et 
tamen adeo miseri et insani estis, ut sermones 
illos divinos arbitremini, a quibus nemo pruden- 
tior evadit, aut fortior, ac ne quidem seipso melior. 
À quibus autem virtutem, prudentiam, justitiam 
edipisci licet, hos attribuitis Satanz et ejus cul- 
toribus. 


CYRILLUS 


« Àudi, collum, et auribus, terra, percipe **. » 
En Rapsacis linguam iterum contra Dei majestatem 
laxat, et injustitiam in Excelsum loquitur , sicut 
seriptum est; neque melius quidquam putat, ut 
videtur , quam hac lingus prurigine nos appe- 
tere, Caeterum divina Scriptura sulficit, ut sa- 
pleuies ac probi ac plenissima prudentia pr:e- 
diti evadant, qui in ea educati sunt; nec ad illud 
prorsus egemus doctoribus peregrinis. Sed quo- 
niam suave est omnia nosse, idcirco nos singulari 
consilio Grecerum opiniones indagamus, quas de una- 
quaque re, et ante alia de Deo collegerunt. Ex his 
occasionem eapimus eos ridendi, qui multa millia 
deorum venerantur, innumerabilemque impurorum 
daemonum turbam colunt, ipsis forsan adoratori- 
bus ignotam, habentque in templis multiplicis ge- 
neris 30 forme simulacra, non solum in speciem 
virorum ac. mulierum eflicta, sed ferarum etiam 
quadrupedum, serpentium, volatilium et aquati- 
lium. Taceo res creatas, colum videlicet, solem et 
lunam, reliquaque sidera, quibus divinos ac supre- 
mos honores detulerunt, susque deque omnia per- 
aniscentes. Quinetiam reperimus apud illos quos- 
dam rerum divinarum interpretes ea de diis suis 
geripsisse, que velauditu solo statim obscenitate 
et impuritate mentero oppleverint. Litteras igitur 
Graecas prelambentes, ut. illius verbis utamur , 


Θεῶν τοῖς ἀνθρώποις δῶρον, fjvov φῶς ἀνάψας ἔπι- 
στήµης, ἢ πολιτείας Ὑένος, T) πολεμίους πολλοὺς 
τρεφάµενος, xat πολλὴν μὲν γῆν, πολλὴν δὲ ἐπελθὼν 
θάλασσαν, xaV τούτῳ φανεὶς Ἱρωϊχός. Καὶ ps6" 
ὅτερα" Τεχμήριον δὲ τοῦτο σαφές. "Ex πάντων ὑμῶν 
ἐπιλεξάμενοι παιδία ταῖς Γραφαῖς ἐμμελετῆσαι πα- 
ρασχευάσατε. Κὰν φανῇ τῶν ἀνδραπόδων εἰς ἄνδρα 
τελέσαντα σπουδαιότερα, ληρεῖν ἐμὲ χαὶ μελαγχολᾶν 
νομίζετε. Elra οὕτως ἑστὲ δ»στυχεῖς καὶ ἀνόητοι, 
ὥστε νομἰζειν θείους μὲν ἐχείνους λόγους, ὑφ ὧν 
οὐδεὶς ἂν γένοιτο φρονιμώτερος, οὐδὲ ἁνδρειότερος, 
οὐδ' ἑαυτοῦ κρείττων. Ὑφ' ὧν δὲ ἔνεστιν ἀνδρείαν, 
φρόνησιν, διχαιοσύνην προσλαδεῖν, τούτους ἀποδί- 
Bote τῷ Σατανᾶ χαὶ τοῖς τῷ Σατανᾷ λατρεύουσιν. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


« Ἄχουε, οὐρανὲ, xaX ἑνωτίζου, γῆ. » Ἰδοῦ γὰρ, 
ἰδοὺ τὸ Ῥαφάκου πάλιν τῆς τοῦ θεοῦ δόξης χατεν- 
βύνεται στόμα, καὶ ἁδιχίαν εἰς τὸ ὄψος λαλεῖ, xai 
γέγραπται΄ xal τῆς καθ’ ἡμῶν γλωσσαλγίας οὐδὲν, ᾧς 
ἔοιχεν, ἡγεῖται τὸ ἄμεινον. ᾽Απόχρη μὲν οὖν ἡ θεό- 
πνευστος Γραφῇ, xai πρός Υε τὸ δεῖν ἁποφάναι co- 
φοὺς καὶ δοχιµωτάτους, xaX διαρχεστάτην ἔχοντας 
σύνεσιν τοὺς ἐντεθραμμένους αὐτῇῃ' δεδεἡµεθα δὲ 
πρὸς τοῦτο τὸ σύμπαν οὐδενὸς τῶν ἔξωθεν διδασχά- 
λων. Ἐπειδὴ δὲ ἐστι γλυχὺ τὸ πάντα εἰδέναι, 1a5- 
41) τοι xal µάλα ἐμφρόνως καὶ τὰς τῶν Ἑλλήνων πο- 
λυπραγμονοῦμεν δόξας, ἃς δὴ xat ἐφ᾽ ἑχάστῳ συνει- 
λόγασι τῶν πραγμάτων, πρό γε τῶν ἄλλων ἐπὶ θεῷ. 
Εἶτα γέλωτος αὐτοὺς ἀφορμὴν πεποιήµεθα, µυρίους 
μὲν ὅσους xai ἀριθμοῦ χρείττονας θεοὺς τιμᾷν ἠρη- 
pévouc, χαὶ ἀκαθάρτων δαιµονίων σέδοντας πληθὺν, 
xaX αὐτοῖς τάχα που τοῖς αὑτὰ προσχυνοῦσιν ἆγνοου- 
µένην, ἔχοντάς τε τὰ bv σηχοῖς ἔδη πολύμορφα xal 
πολυειδῆ, χαὶ οὐ κατά γε μόνους τοὺς ἀνδρῶν τε xal 
γυναιχῶν εἰδοποιηθέντα τύπους, ἀλλὰ γὰρ xat θτ- 
ρῶν &yplov, κτηνῶν τε xal ἑρπετῶν, πτηνῶν xal 
ἑναλίων. Καὶ σιωπῶ τὴν χτίσιν, οὐρανόν τέ enit, 
καὶ ἡλιον, xaX σελήνην, xal τὰ ἕτερα τῶν ἄστρων, 
οἷς τὴν θείαν καὶ ὑπερτάτην ἐχνενεμίχασι δόξαν, 
ἄνω τε xal χάτω τὰ πάντα συγχέοντες. Εὑρίαχομεν 
δὲ τοὺς παρ’ αὐτοῖς θεηγόρους περί γε τῶν παρὰ agiot 
γεγραφότας θεῶν, οἵάπερ ἄν τις καὶ µόνον ἀχούσας, 


multaque fraude in iis reperta, tum sane vele- D αἰσχρότητος xaX ἀχαθαρσίας τὸν οἰχεῖον εὐθὺς &va- 


mentius sacros divinosque sermones, hoc est, 
divinitus 89 iuspiratam Seripturam admiraraur. 
Quid enim utilitatis non illa compleetitur * Pri- 
mum euim, et quod omnium est nobilissimum, ví- 
dere licet ih ea νου Dei coguitionis sermenes co- 
ruscantes. Sunt autem hi eubtiles, accurati, subli- 
mes, et supra id omnequod creatum est initiatorum 
animum evehunt, eoque loci unam illam et supre- 
mam naturam quodammodo statuunt, ut ultra id 
 onne quod cum sensu est opinabile , aut scientia 
vel mente comprehenditur, hoc est, ultra creatu- 
ram omnem visibilem aut invisibilem concipiatur 


V isa, 1, 2. 


µεστώσειε νοῦν. Παρεσθίοντες τοίνυν, καθά φησιν αὖ- 
τὸς, τῶν παρ) Ἕλλησι µαθηµάτων, εἶτα πολὺ τὸ βλά- 
θος εὑρίσχοντες ἐν αὐτοῖς, τότε Oh, τότε xa ἔτι µειςό- 
νως τοὺς ἱερούς τε xal θείους κατατεθήπαμεν λόγους * 
φημὶ δη τὴν θεόπνενστον Τραφήν. TL γὰρ τῶν ὄνησι- 
φόρων οὐχ εἴρηται παρ) αὐτῆς; Πρῶτον μὲν γὰρ, ὃ 
καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων ἑστὶ τιμαλφέστερον, χατίδοι 
τις ἓν αὐτῇ τοὺς τῆς ἀληθοῦς θεοπτἰας ἑναστράπτον- 
τας λόγους. Ἰσχνοὶ δὲ οὗτοι, xai ἀχριδεῖς, xal ἀν- 
ὠχισμένοι, καὶ παντὸς ἐπέχεινα Ὑενητοῦ τὸν τῶν 
μυσταγωγουμένων ἀναδιθάζοντες νοῦν, xal χῶρον 
ὥσπερ τινὰ νέµοντες τῇ μιᾷ τε xal ὑπερτάτῳ φύσει, 

















$35 


CONTRA JULIANUM LIB. VII. 


854 


τὸ πέρα νοεῖσθαι πἀντὸς καὶ δοξαστοῦ μετ αἰσθήσεως, A esse : ei autem ac soli velut exiinium quiddam. ac 


xai μὴν xat ἐπιστητοῦ τε xal νοητοῦ, toU! ἔστιν, 
ὁρατῆς τε ἁπάσης xai ἀοράτου κτίσεως, αὐτῇῃ δὲ xal 
µόνῃ χρῆναι κατάρχειν τῶν ἄλλων, καὶ μὴν xol τὸ 
δύνασθαι δημιουργεῖν καὶ παρακοµίζειν εἰς ὕπαρξιν 
τὰ οὐχ ὄντα ποτὲ, Ὑέρας ὥσπερ τι λαμπρὸν xol 
ἐδαίρεταν, μᾶλλον δὲ ἴδιόν τε xaX φυσιχὸν ἀξίωμα, 
καὶ οὐδενὶ τῶν ἄλλων προσπεφυχὸς εὖ µάλα τετἠρηχεν. 
Εἶτα πρὸς τούτοις xai τοὺς τῆς εὐζωῖας ἡμῖν clo- 
ηγήἠταιτρόπαυς, νόµοις δὲ θείοις xal ἱεροῖς ἀπευθύνει 
πρὸς διχαιοαύνην, xal μὴν χαὶ ἁπάστς ἡμῖν ἔπιει- 
χοίας ἑναργὴ καθίστησι τρίδον. Διαμεμνήσομαι δὲ 
τῶν ἁγίων προφητῶν, ol µαθηµάτων Ἑλληνικῶν 
ἀμέτοχοι μὲν Υεγόνασιν εἰς ἅπαν, ἅγιοι δὲ σαν, 
xai τῷ cp θυµηρέστατοι, καὶ τῶν ὑπὲρ λόγον 
σημείων ἀποτελεσταί. Εἷμι δὲ 8h xai ἐπ᾽ αὐτὸν ἤδη 
τὸν ἱεροφάντην Μὠσέα, Eia, vig ἐχείνου σοφώτερος, 
fjvoov ἐγγὺς xat παρὰ βραχὺ παρελθὼν διδασχέτω. 
ν μὲν οὖν τὴν γλῶσσαν Ἑδραῖϊος, τό γε μὴν εἰς 


θεωρίας καὶ τὸ εἰς λόγους ἐντεχνὲς οὐχ ἀθαυμάστως: 


ἔχων. Ἑὐπόλεμος γοῦν.ὁ ἱστορικὸς τοὺς ἐπ' αὐτῷ 
λόγους συντιθεὶς, ἐν τῷ. Περὶ τῶν ἐν τῇ ἸΙουδαίᾳ 
Φασιλέων φησὶν ἑναργῶς, Μωσέα δὴ πρῶτον γενέσθαι 
αοφὸν, καὶ γραμματιχὴν. τοῖς Ἰουδαίοις παραδοῦναι, 
την τὸ τηνικάδε τάχα που νενοµισµένην' Φοίνικας 
δὲ παρ) αὐτῶν καταχτῄσααθαί τε τὴν ἐπιστήμην, 
ἅτε δὴ xal ὀμάρους ὄντας Ἱουδαίοις' παραδοῦναι δὲ 
τοῖς Ἑλλήνων παισὶ, Κάδμου δηλονότι παρ) αὑτοῖς 
γεγονότος, xai αὐτὰ δὲ διδάξαντος τὰ πρῶτα στοι- 
χεῖα. Ταύτης ἰδίᾳ µέμνηται τῆς ἱστορίας ἐν τοῖς 
Σερωματεῦσιν ὁ Κλήμης, &vhp ἑλλόγιμος καὶ φιλο- 
µαθὴς, καὶ ἀναγνωσμάτων Ἑλληνικῶν πολυπραγµο- 
νήσας βάθος, ὡς ὀλίγοι τάχα που τῶν πρὸ αὐτοῦ. 
Ὅτε τοίνυν καὶ αὐτὴ τῶν πρώτων στοιχείων ἡ ἔπι- 
στήµη παρ) ἌἝθραίων ἠχει τοῖς Ἕλλησι µεσολα- 
θοῦντος τοῦ Κάδμου, κάτω συρέτω "hv ὁφρὺν ὁ 
φάναι τολμήσας Ἰουλιανός. ToU χάριν ὑμεῖς τῶν 
παρ᾽ Ἕλλησι παρεσθίετε µαθηµάτων, εἴπερ αὑτάρ- 
κης ὑμῖν ἐστιν ἡ τῶν ὑμετέρων γραφῶν ἀνάγνωσις: 
λλ', ἴσως ἐρεῖ τις, ἡ. μὲν θεία Γραφὴ, κοινὴν τε 
xai ἀγελαίαν, καὶ ἅπασι κατηµαξευμένην ἔχει τὴν 
λέξιν' εὐστομεῖ δὲ τὰ Ἑλλήνων, xal καταπλουτεῖ 
τὸ ἐπίχαρι, καὶ πρὀς.γε τούτῳ τὸ εὐεπές. Φαμὸὲν 
οὖν, ὅτι γλώττῃ μὲν Ἑδραίων ἐλαλήθη τὰ προφητῶν, 
χαὶ αὐτὰ δὲ τὰ Μωσέως, ἵνα καὶ ὑπάρχῃ γνώριµα 
μικροῖς xoi µεγάλοις, µετεποιήθη χρησίµως εἰς τὸ 
τῆς γλὠττης εὐτριδὲς xal δυσέφικτον ἐχούσης παν- 
τελῶς οὐδέν. El δὲ πολὺ τὸ εὔχοσμον τὰ Ἑλλήνων 
ἔχει, xal τὸ ἀπόλεχτον εἰς Ἰχὼ, ἀλλ) iv ἐχόολῇ τοῦ 
πράποντος γεγονότα φαίνεται, χαὶ τῆς ἀληθείας 
ἡμαρτηχότα * µυρίους γὰρ ὅσους μυθολογοῦσι θεοὺς, 
τὸν ἕνα δὲ φύσει xal ἀληθῶς εἰσάπαν Ἱγνοηχότες. 
Ἐπαινέααι δ᾽ ἄντις, εἴ γε σωφρονοίη, οὐ τὸν εὐστο- 
μεῖν μὲν εἰδότα καὶ κεχομψευµένων ῥημάτων ἐπι- 
στήµονα, χαὶ τὴν ἐπ᾿ αὐτῷ 5h τούτῳ dy αὐχῶντα 
λαμπρότητα ' ἐχεῖνον δὲ μᾶλλον, ὃς ἂν ópüpto τὴν 
μὲν τῶν λέξεων προφορὰν οὐχ ἑτοιμοτέραν ἔχων, 
ὀρρῶς δὲ τὴν δόξαν, τὴν ἐπί γέ quit τῷ πάντων 
κρατοῦντ, θεῷ, xal πάντα τρόπον ἑτιξιχείας οὐκ 


precipuum munus, imo vero, propriam ac natu- 
ralem illius dignitatem , nullique alii innatam cum 
primis illa tribuit, nempe rebus eateris dominari, 
creare, et in ortum educere que nusquam sunt. 
Ad hzc bene vivendi rationes nobis explicat , legi- 
busque sacris ac divinis ad justitiam dirigit, nobis- 
que omnis :quitatis clarum iter statuit. Comme- : 
morare libet sanctos prophetas, qui cum Graecarum 
litterarum ignari prorsus esseut, sancti nihilo 
nainus fuerunt, Deoque gratissiml, operaque patra- 


r«nt omni pr:edicatione majora. Et sane ad ipsum 


Mosen venio sacrorum interprelem. Age enim , 
ecquis illo sapientior, aut ad eum vel minimum 
accesserit , doceat obiter. Erat is quidem líagua 
Hebreus, verumtamen contemplatione rerum di- 
cendique peritia non ignobilis. Unde historiarum 
scriptor Eupolemus, in libro De Jadeorum regibus, 
de Mose verba faciens, ait illum fuisse primum 
sapientem grammaticamque Judsis tradidisse, quee 
apud illos hodieque forsan ést in usu. Phoonices 
vero ab iis artem accepisse , maxime cum essent 
fmitimi Judzis. Hos illam Grecorum filiis tradi-. 
disse, cum Cadmus nimirum, apud illos versatus, 
ipsa prima elementa docuisset. Hujus historia: no- 
minatim meminit Clemens in Siromatis, vir in 
primis doctus et eruditus, qui Grecarum litte- 
rarum altitudihem , quantum forsan ante illum. 
pauci, perscrutatus est. Cum ergo ipsam primorum 
elementorum scientiam Greci ab Hebrzis per Cad-. 
mum 939 susceperint, demitiat supercilium Ju- . 
lianus, qui percoutari ausus est : Quam ob causain 
Gricas disciplinas arroditis , si vobis vestraruin 
Scripturarum lectio sufflcit? At enim, inquiet for- 
san aliquis, Scriptura sacra vulgare, plebeium ac 
protritum dicendi genus continet; Graecorum 
aulem scripta suavitatem f[rabent , ac praterea 
dicendi venustate abundant et gratia. Respon- 
demus igitur : Hebrzorum lingua prophetas esse 
locutos, et ipsa Mosis scripta, ut omnibus imis 
ac summis nota essent, in familiare loquendi 
genus , nec difficile captu, fuisse translata. Quod 
si 3dmodum venusta et sonora est Grzcorum ora- 
tio, cum singulari verborum delectu, a decoro ta- 


p men videntur aliena, et veritate destituta. Multa 


enim deorum millia comminiscuntur, unum auten 
natura ac vere Deum prorsus ignorant. Át quis- 
quis sapit, Jaudabit eum, non qui diserte loqui et 


'elegantibus verbis uti noverit , eorumque solum 


splendorem jactet : sed'eum potius, qui verba imi- 
nus prompte et expedite. quidem pronuntiel, re- 
ctam vero de prepotente Deo sententiam, et omne 
genus sincere probitatis ac virtutis colat. Qua- 
propter a divina Seriptura quivis. seipso melior 
fiet, et certe aliis quoque non inutilis futurus est. 
At qui e Grxcis disciplimis ornatam tantum et ele- 
gantem orationem fuerit consecutus , nihil przterea 
commodi capiet ad sanctitatem eL integritatem 
morum, modesti2que et gravitatis studium. Ut 


506 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARGIHIEP. 


enim multoties jam repetii, apud illos reperio deos A ἀνεπιτήδευτον ἔχοντα, βάσιμον δὲ xal oloy ἱππήλα- 


nullum vitii genus aversari, sed per fcedas et fla- 
giíiosas voluptates omnem honestatem abjicere. 
Qualis autem demurn iste futurus sit, qui faedissi 

morum criminum reos esse novit illos, quibus bo- 
nores divini tribuuntur , omittam dieere. Quod si 
palmam tribuit Grecorum scripüis, propterea quod 
multa urbanitate abundant , nostra vero minime, 
percontanti respondeat : Si quis poculo aureo in- 
fundat helleborum, alteri vero non aureo quidem, 
sed vel ex vilissima materia conficto , mel apum 
laborem injiciat, tum pro potestate sorbere jubeat 
utrum ex his libuerit : an qui hausturus est , in 
materiam intuens deteriora preferet; an potius 
recte judicans, ei quod natura noxium est, utile 
apteponet, lieet vilissimo vasculo contentum f 


τον πᾶν εἶδος ἀρετῆς. θὐχοῦν ἀπὸ μὲν τῆς θευπνεύστου 
Γραφῆς ἑαυτοῦ βελτίων ἂν ἸὙένοιφο παστιτοῦν, xol 
μὴν xal ἑτέροις οὐχ ἀθυντελὴς εἰς ὄνησιν. ἀπὺ δέ 
γε τῶν Ἑλληνικῶν µαθηµάτων χαλλιεπήσας µόνον, 
κερδανεῖ πρὸς τούτῳ τὸ σύμπαν οὐδὲν εἴς γε τὸ 
εἶναι σεπτὺὸς καὶ ἐπιειχὴς, ἐγχρατείας τε xoi σεµνό - 
τητος ἑραστής. Ὡς γὰρ ἔφην ἤδη πλειστάχις, τοὺς 
παρ αὐτοῖς εὑρίσχω θεοὺς, ἁποσπουδάζοντας μὲν 
τῶν ἑχτόπων οὐδὲν, ἡδοναῖς δὲ ταῖς εἰς αἰσχρότητα 
xai ᾽ἀσέλγειαν ἅπαν παριόντας καλόν. Ὁ δὲ τοῖς 
αἰσχίστοις ἅπασιν ἁλῶναι μεμαθηχὼς τοὺς προσχυ- 
νουµένους, ὁποῖος ἔσται λοιπὸν παρῄδω λέγειν. Et 
δὲ δὴ τὸ χρῆναι νιχᾷν vol; Ἑλλήνων ἀπονενέμηχε 
λόγοις, ὅτι πολὺς παρ) αὐτοῖς μὲν ὁ ἀστεῖσμὸς, 


B παρ᾽ ἡμῖν δὲ οὐχέτι, φιλοπευστοῦντι φραζέτω- ἄρα 


γὰρ sU τις χοτύλῃ χρυσῇ τὸν ἑλλέδορον ἑγχέας, ἑτέρᾳ ve μὴν οὐ τοιαύτῃ, μᾶλλον δὲ xal εὐτελεστάτῃ τὴν 
ὕλην τὸν τῶν μελισσῶν ἐνετίθει πόνον, εἶτα ῥοφεῖν ἐχέλευεν ἐπ᾽ ἑξουσίας τὸ δοχοῦν’ ἄρα ταῖς ὕλαις 
ἐνορῶν τὴν ἀμείνω φῆφον ἑδίδου τοῖς χείροσιν, 1| δικάσας ὀρθῶς τοῦ πεφυχότος ἁδιχεῖν προετίθει τὸ 
ὠφελοῦν, κἂν ci bv σχεύει χέοιτο τῷ λίαν εὐτελεστάτῳ; 


933 Quoniam autem contendit prestare ut a Gree- 
cis litteris fideles arceamus, quam ab iis qua idolis 
immolautur , audiat rursus nos justissimis de cau- 
sis ab idoloibytorum esu fideles prohibere solitos, 
Ron autem a Gracis liuleris. Nimirum hanc causam 
proferimus quod, cum unus sit ac solus revera 
Deus, nos vel ab aliorum nomine abhorremus, et 
emni ersecratione detestandum credimus. Atque 
hoc docet sapientissimus Paulus cum scribit : « Sci- 


Ἐπειδὴ δὲ, φησὶν, ἦν αμεινον ηµας µαθηµά- 
των εἴργειν "Ἑλληνιχῶν τοὺς πιστεύσαντας, Ίγουν 
τῶν ἱεροθύτων, ἀχουέτω δὴ πάλιν, ὅτι τῆς μὲν τῶν 
ἱεροθύτων ἑδωδῆς ἀποσοθεῖν εἰθίσμεθα τοὺς πιστεύ- 
σαντας, xal µάλα εἰχότως, εἴργομεν δὲ ἤχιστα τοῖς 
Ἑλλήνων γράµµασιν ὁμιλεῖν. K&v εἰ βούλοιτό τις 
τὴν αἰτίαν ἀναμαθεῖν, φαμὲν ὅτι ἑνὸς ὄντος xat 
μόνου τοῦ κατὰ ἀλήθειαν Θεοῦ, χαὶ τὸ εἰδέναι µόνον 
τὸ ἑτέρων ὄνομα πεποιμεθα στυγητὀν, χαὶ βδελυ- 


mus enim nullum esse Deum nisi unum, ac idolum C plac ἁπάσης ἐμποιητικὸν εἶναι πεπιστεύχαµεν. Καὶ 


nibil esse in mundo **. » Non enim si nugantur ali- 
qui, aut menie potius emota insaniunt, deosque 
nuncupant quos forte voluerint, ac in templis ere- 
etis simulacris in fraudem abducti sunt, nos una 
cum illis necesse est etiam insanire, perindeque 
affici, ac putare deos esse revera alios prae unuimn 
naturalem, universitatisque Opificem. Sublatis ergo 
plane de medio idolis, dicimus immolatum nihil 
esse : comedimus porro conscientia pura, Deo glo- 
yiam tribuentes, qui nobis omnium esculentorum 
liberum et innoxium usum largitus est. Quod si 
quis io bis infirmus est, ac nondum sanam ac fir- 
iuam mentem babet, sed qua diis immolantur ea 
putat aliquid esse revera, cum nondum ad sinceri- 
tatem fidei pervenerit ; nos eum ut pazedotribe pue- 
ros paulatim ad perfectissimam rei notitiam evehi- 
mus. Sapientissime igitur Paulus ait : « Si ego cum 
gratia participo, cur ob id impius judicor , pro quo 
ego gratias ago *? » Quamobrem ea coultingere si 
se occasio dederit, que idolis immolata fuerint, 
nibil prorsus offendet eos qui confirmati sunt in 
flde. Nam si idolum plane nibil sit, ne immolatum 
quidem aliquid erit. Inspicientes igitur scripta 
Grecorum , verborum compositionem laudamus, et 
concinnitalem orationis ; sed eorum placitis repu- 
diatis ad sanctas potius Scripturas cenvertimur, 
in quibus elucet veritatis decus, et accurata  do- 


*5 ] Cor. vij, d... 7 1 Cor. x, 20. 


τοῦτο διδάξει γεγραφὼς ὁ πάνσοφος Παῦλος «Οἴδαμεν 
γὰρ ὅτι οὐδεὶς θεὸς, el μὴ εἷς, καὶ ὅτι οὐδὲν εἴδωλον 
ἐν xócjup. ». O0. γὰρ εἰ ἀθύρουσί τινες, μᾶλλον δὲ 
xa µεμήνασι τὸν νοῦν παραχεχομισµένοι, xal xacá 
γε τὸ αὐτοῖς δοχοῦν οὓς ἂν ἕλοιντο τυχὸν ὀνομάζουσι 
θεοὺς, καὶ ἓν τοῖς τεµένεσιν ἰστάντες ἔδη πεπλάνην- 
ται, συναφραἰνειν ἀὐτοῖς καὶ ἡμᾶς ἀναγχαῖον, δια- 
χεῖσθαί τε xai φρονεῖν ὡς εἶεν ἕτεροι κατὰ ἀλήθειαν 
θεοὶ παρὰ τὸν. ἕνα, xal φύσει, xal τῶν ὅλων Δη- 
μιουργόν. ᾿Αναιροῦντες τοίνυν χαὶ τοῦτο εἰσάπαν τὴν 
εἰδώλων ὕπαρξιν, οὐδὲ ἱερόθυτον εἶναί τί φαμεν' 
ἑσθίομεν δὲ συνειδότι καθαρῷ, θεῷ «hy δόξαν ἀνάπταν- 
τες, ὡς ἁπάντων ἡμῖν τῶν ἑδωδίμων ἐλευθέραν τε χαὶ 
ἀξήμιον χαρισαμένῳ τὴν χρῆσιν. El δὲ ἀσθενεῖ τις ἐν 
τούτοις, ὑγιᾶ τε οὕπω καὶ εὕρωστον ἔχει τὸν νοῦν, 
οἵεται δὲ εἶναί τι καὶ ἱερόθυτα ἀληθῶς, οὕπω βεδτ- 
ότι περὶ τὸ γνήσιον εἰς πίστιν συγχαθιστάµεθα, 
ὥσπερ τινὲς παιδοτρίδαι διαγυμιάζοντες τὰ µειρά- 
xta, ἀναθιθάξοντές τε, χατὰ βραχὺ πβὺς τελεωτάτην 
τοῦ πράγματος ἑἐμπειρίαν. Οἰκονομιχώτατα γοῦν ὁ 
Παῦλός φησιν’ «€ El ἐγὼ χάριτι µετέχω, «t βλασφη- 
μοῦμαι ὑπὲρ οὗ ἐγὼ εὐχαριστῶ:» θὐχοῦν ἁδιχλσε: 
μὰν παντελῶς οὐδὲν τοὺς ἱδρυμέναυς ἐν πίστει τὸ καὶ 
αὐτῶν ἅπτεσθαι τῶν ἱεροθύτων, εἰ τύχῃ. Εἰδώλον γὰρ 
ὅλως οὐχ ὄντος, οὐδὲ ἑερόθυτον ἔσται τι. Περιέργά-' 
ζόμενο. δὲ τὰς Ἑλλήνων συγγραφὰς, τὴν μὲν τῶν 
λέξεων ἐπαινοῦμεν σωνθήχην, καὶ τὸ εὕρνθμον εἰς 





857 CONTRA JULIANUM LIB. VII. 858 


Move, ἁπανιστάμενοι δὲ τῶν bv αὐταῖς δογμάτων, 


ταῖς ἁγίαις μᾶλλον προσχεκλίµεθα Τραφαῖς ' iv- 
αστράκτε: γὰρ αὐταῖς τῆς ἀληθείας τὸ χάλλος, καὶ 
ἁργματικῆς ἀχριδείας ἐνσεσώρενται γνῶσις, καὶ 
Tdv εἶδας ὁποθηχῶν ἀγαθῶν, δι à 
ουργίας αὐχήμασιν εὖ µάλα διαπρεπής. 

Ἐνισταμένῳ δὲ μετὰ τοῦτο, xal τὴν ἁγίαν τε καὶ 
θεόπνευστον κατασχώπτοντι Γραφὴν, ἐπεί τοι τῇ 
Ἑδραίων συντέθειται γλώττῃ, φαίη ἂν, οἶμαι, τίς * 
*Ap' οὗν, ὦ κράτιστε, συγχαταφέξεις αὐτῷ καὶ τὰς 
ἑτέρας τῶν γλωσσῶν, αἵπερ ἂν εἴεν τῆς Ἑλλήνων 
ἐξφχισμέναι, καὶ ταύταις ἑναριθμήσεις πάντως που 
τὴν cv, ἣν 65 xaX πεποίησαι περὶ πολλοῦ * τὴν τῶν 
Αὐσονίων φηµί ; Καΐτοι πῶς οὐχ ἀληθὲς εἰπεῖν, ὡς 


gmatum cognitio eumulate continetur, et omne ge- 
nus bonorum documentorum, per qux omni virtute 
plenus quis statim evadat, et recto factorum gloria 
conspicuus. 


ὧν ἂν Ὑένοιτό τις ἁπάσης εὐθὺς ἐπίμεστος ἀρετῆς, xal τοῖς ἐξ ἀγαθ- 


Juliano porro instanti, et sanctam divinamque 
Scripturam subssnnanti, 9984 quod Hebreorum 
lingua composita sit, dixerit, opiner, aliquis. Num 
ergo, vir egregie, una cum Hebraica lingua esete- 
ras, quse à Graeca diversz-sunt , contemnes , tuam- 
que adeo illam Ausoniam , quam et tanti facis, ia 
earum numere collocabis ?* Atqui num verum dictu 
est nos, si recta et sequa sentire velimus, Grascam 


εὕρημα μὲν θρησχείας τὴν Ἑλλάδα φωνὴν χαταλο- B linguam pro pietatis invento non habituros, sed 


γισαίµεθα ἂν fixvocá γε, ὀρθὰ καὶ εἰχότα φρονεῖν 
ἠρημένοι; Μίαν δὲ xaV αὐτὴν γενέσθαι γλωσσῶν, 
ἁῤῥήτῳ δυνάµει θεοῦ χατατετμηµένων χατὰ χαιροὺς 
εἰς πολύθρουν ἠχὴν, τῶν τὸν οὑρανομήχη πύργον 
ἐγηγερχότων. Ὠήθησαν μὲν γὰρ, χατὰ τὸ εἰχὸς, οἱ 
Ἑλλήνων λογάδες, εὗρεταὶ γενέσθαι τῆς χαλλιε- 
πείας αὗτοὶ, xol τὰ τῆς ἀφράστου δυνάµεως ἔργα 
ταῖς σφῶν αὐτῶν ἐχνενεμήχασι χεφαλαῖς. Ἐπαρᾶται 
δὲ αὗτοῖς λέγων ὁ µακάριος Δαδίδ' « Ἐξολοθρεύ- 
σει Κύριος πάντα τὰ χείλη τὰ δόλια, χαὶ γλῶσσαν 
µεγαλοῤῥήμονα, τοὺς εἰπόντας * Τὴν γλῶσσαν ἡμῶν 
μεγαλυνοῦμεν, τὰ χείλη ἡμῶν παρ) ἡμῖν ἐστι; 


τουτέστιν, Ἡμεῖς εὑρεταὶ γεγόναµεν τῆς χαλλιε- ᾿ 


πείας. Οὐχοῦν θεόσδοτοι μὲν al γλῶσσαι ' χαὶ τάχα 


που τὸ ἑχάστης χάλλος ἑξαίρετον τό γε ἦχον ἐπ΄ 


αὐτῇῃ ' ἀξιοθαύμαστον δὲ παρ) ἐχείνας εἰς Ἰχὼ γενέ- 
cx: thv Ατθίδα φαµέν. Ὀνήσειε 6* ἂν οὐδὲν αὐτὸ 
δὲ) τοῦτο xal µέτρον τοὺς χεχρηµένους εἴς yt «b 
εἶναι σεπτοὺς, xal thv τῆς εὐζωῖας εἰδέναι τρίδον. 
"H οὐχ ὁρᾷς τουτουσὶ, τοὺς Ly ταῖς σχηναῖς αὐλοῦν- 
τὰς τε xal χιθαρίζοντας τοὺς ταῖς εὐφημίαις κατα- 
χηλεῖν εἰωθότας τοὺς τῶν ἁδομένων φιλαχρυάμονας, 
ἁλλ᾽ εἰςὶν ἔσθ᾽ ὅτε τῶν κατεφεγµένων xal ταῖς ix 
νόμων αἰτίαις ἔνοχον διαθιοῦντες ζωήν; οὐκοῦν ὅτι 
μὲν χαλλιεπείας εἰσάπαν Ἴκουσι µέτρον ἑπαινέσαι 
τις ἂν αὐτούς * ὅτι δὲ μὴ τῶν ἀρίότων ἀπήρτηνται 
σπουδασµάτων, χαταμωμήσαιϊιτο ἂν εἰχότως. ΠἨαιδία 


τε μὴν τοῖς ἱεροῖς ἐντεθραμμένα Γράμμµασι γένοιτο 


unam quoque ipsam ex iis linguis esse, quse inef- 
fabili Dei virtute quondam ia multiplicem sonum 
divise fuerunt, quo tempore ad ccelum usque ho- 


mines turrim exstruere coeperant. Enimvero Grz- 


corum sapientes, ut credibile est, putarunt se elo- 
cutionis inventores esse, et inelfabilis virtutis opera 
sibl ascripserunt ; sed lis imprecatur beatus David, 
dicens : « Disperdet Dominus omnia labia dolosa , 
et linguam magniloquam, qui dicunt : Linguam πρ- 
stram magnificabimus, labia nostra a nobis sunt 5; » 
lioc est, inventores sumus eloquentiae, Quapropter 
divinitus quidem datae sunt lingue ; estque suum 
forte cuique, quoad ejus est, prx:cipuum decus ac 
venustas ; sed pra illis Atticam, soni suavitate, ιοὶ- 
rabilem dicimus. Sed nihil hoc illius cultoribus ad 
morum sasctimoniam, et ad recie vivendi perci- 
piendum iter contalerit, Annon vides in scenis ti- 
biciaes ac cítharexdos, qui suavitate vooum perimul- 
cere solent hemines cantus avidos, interdum labo- 
rare vitiis, vitamque sceleribus obstrictam ducere? 
lgüur nemo non laudabit eos, quod ad summum 
facundie pervenerint : quod autem a rectis studiis 
alieni sint, quivis εοθ merito reprehendet. Atqui 
pueri in aacris Litteris educati, Deo chariseini sta- 
tim evadunt, licet minus eloquentes videantur. Al 
ilfos mancipiis nibilo inferiores esse ait, propterea 
quod earent facendia ; raus boc solum preeclaruin 
esse, omnenique aliam virtutem pro nibilo ducens, 


ἂν εὐθὺς τῶν ὅτι μάλιστα θεοφιλεστάτω»ν, x3v εἰ μὴ D pet quam in. Dei notitiam aliquis et ad summum 


ὀρῷτο προσὺν αὐτοῖς τὸ kv λόγοις ἐντριδές. 'Avbpa- 
αύδων δὲ αὐτά φησι xat' οὐδένα τρόπον δνενεγχεῖν, 
ὅτι μὴ ἔχει τὸ εὔγλωττον, Ev τούτῳ τάχα που καὶ 
Móvo τιθεὶς τὸ χρῆναι θαυμάζεσθαι, τῆς γε μὴν 
ἑτέρας ἁπάσης ἀλογῆσας ἀρετῆς, 5. ἧς ἂν γένοιτό 
τις χαὶ θεῷ γνώριµος, χαὶ τῆς εἰς ἄχρον εὐχλείας 
àv καλῷ. Οὐχοῦν διδασχέτω, πότερα 6h θαυμάσης, 
τὸν εὐφυᾶ τε xal εὐεπέστατον, xiv εἴπερ τις εἴη 
βδελυρὸς τοὺς τρόπους, Ίχουν «bv ἐπιειχή xal 
χόσμιον, xÀv εἰ µή τις ef λαμπρὸς τοὺς λόγους. 
Απὺ μὲν τοίνυν τῶν Ἱερῶν γραμμάτων τῆς θεοπνεύ- 
στου Γραφῆς, πάντσ ερόπον Δρετῆς πεπαιδεύµεθα ’ 
χρώμεθα bb τοῖς Ἑλλήνων λόγοις, οἷόν τι προγύμνα. 


98 Psal, xi, d, 5. ?* Eccli. 1, 1. 


glorie gradum perveniat. Doceat igitur , utrum mi- 
retur hominem przclaro ingenio, singularique fa- 
cundis, licet impuris moribus; an vero frugi οἱ 
honestum, licet mipus excellat eloquentia. Nos ita- 
que a sacris 998 Liueris et Scriptura divinitus 
inspirata virtutig omne genus edocti sumus; ute 
mer 3utem Grecorum libris, veluti quodam vera 
doctrine prsexercitamentio ; cumque Hebrzorum 
lingua minus instrecti simos, Atticam impiorum 
degmatum predicationi subduximus. Nam donata 
4 Deo lingua est cum aliis, nec gentilis supersti- 
tienis inventum esso dici queat. « Omnis enim sa- 
pientia a Domino, αἱ seriptum est *^, « et ab 90 om- 


85) 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ΑΠΟΠΕΡ, 


nis sermo ; » quia menlis et sermonum dator est. A σµα τῆς ἀληθοῦς παιδείας τὸ χρῆμα ποιούµενοι, 


Porro Julianus Grzcorum vesaniam aliter defen- 
dere couatur sic dicens : 
τὴν Ατθίδα. θΘεόσδοτος γὰρ, ὡς 


καὶ ἐπείπερ τὴν Ἑθραίων φωνὴν οὐχ ἠσχήμεθα, 
ταῖς τῶν ἀσεθῶν δογμάτων ἐπαγγελίαις ὑπηγάγομεν 


ἔφην, μετὰ τῶν ἄλλων ἡ γλῶσσα, καὶ o0 τῆς Ἑλλήνων δεισιδαιµονίας 


εὕρημα qal τις ἂν αὐτήν ' πᾶσα vàp σοφία παρὰ Κυρίου, χαθὰ γέγραπται, χαὶ παρ αὐτοῦ πᾶς λόγος, 


ὅτι χαὶ vou καὶ λόγων ἑστὶ δοτἠρ. 
λέγων * 


JULIANUS. 


Sanat corpora nostra /Esculapius : erudiunt Mu- 
$$? nostros animos cum ZEsculapio, et Apolline, et 
facundo Mercurio. Mars autem et Bellona socii et 
adjutores sunt in bello. Vulcanus qua ad artes 
spectant assignat οἱ dividit, liec autem omnia Pal- 
las cum Jove, virgo matre carens moderatur. Vi- 


dete ergo nunquid in his rebus singulis vos vinca- B 


mus ; artibus, inquam , consilio , ei sapientia; sive 
eas artes spectaveris qux referuntur ad usum, aut 
ad imitationem boni alicujus gratia : cujusmodi 
sunt statuaria, pictura, oeconomica, medica, qua 
ab AEsculapio profecta est, cnjus ubique terracuim 
sunt commoda, qua nobis perpetuo fruenda largi- 
tur ille deus. Quippe me sapius xgrum sanavit 
AEscnlapius, indicatis remediis, Atque testis horum 
est Jupiter. Si ergo nos desertionis spiritui manci- 
pantes, animi, corporis, externisque bonis melius 
imstruceti sumus, quam ob causam, his relictis, ad 
illa vos convertitis ? 


CYRILLUS. 


Πειρᾶται δὲ χαὶ ἑτέρως ταῖς Ἑλλήνων ἀθελτηρίαις ἐπιχουρεῖν οὕτω 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 

Ἰάται ἡμῶν ᾿Ασχληπιὸς τὰ σώματα * παιδεύουσιν. 
ἡμῶν αἱ Μοῦσαι σὺν ᾿Ασχληπιῷ xal ᾿Απόλλωνι xat 
Ἑρμὴ λογίῳ τὰς ψυχάς' "Αρης δὲ χαὶ Ἐνυὼ τὰ 
πρὸς τὸν πόλεμον συναγωνίζεται ΄ τὰ δὲ elc τέχνας 
"Ἠφαιστος ἀποχληροῖ καὶ διανέμει ’ ταῦτα δὲ πάντα 
᾽Αθηνᾶ μετά τοῦ Διὸς παρθένος ἁμήτωρ πρυτανεύει. 
Σχοπεῖτε οὖν, εἰ μὴ καθ) ἕχαστον τούτων ὑμῶν ἔσμεν 
κρείττους * λέγω δὲ tà περὶ τὰς τέχνας, χαὶ σοφίαν, 
καὶ σύνεσιν *. εἴτε γὰρ τὰς πρὸς τὴν χρείαν σχοπή- 
σειας, εἴτε τὰς τοῦ καλοῦ χάριν μιμητικὰς, olov ἀγαλ- 
ματοποιητικὴν, Υραφικὴν, οἰχονομιχκὴν, ἰατριχὴν τὴν 
ἐξ ᾽Ασχληπιοῦ, οὗ πανταχοῦ γῆς ἑστὶ χρησατήρια, & 
δίδωσιν ἡμῖν ὁ θεὸς µεταλαγχάνειν διηνεχῶς. 'Epk 
γοῦν lácazo πολλάχις Ασχληπιὸς χάµνοντα, ὑπαγο- 
ρεύσας φάρμασα. Καὶ τούτων μάρτυς ἐστὶν ὁ Ζεύς. 
Ei τοίνυν οἱ προσνείµαντες ἑαυτοὺς τῷ τῆς ἆποστα- 
σίας πνεύµατι, τὰ περὶ φυχην ἄμεινον ἔχομεν, xal 
περὶ σῶμα, xaX τὰ ἐχτὸς, τίνος ἕνεχεν ἀφέντες ταῦτα, 


ἐπ ἐχεῖνα βαδίζετε ; 


«ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Constat igitur inter deos, quos ille nimirum co- C ἩΠρόδηλον οὖν ὅτι τῶν αὐτοῦ θεῶν, οὓς δὴ xai τε- 


lit, alios medicinam profiteri; alios, perinde ac 
prastantissimos sopbistas, eloquentia precellere ; 
alios caedes edocere, et homicidiorum perilos esse, 
et crudelitatis cultores; alios sordidarum artium 
inventores : denique, ut semel dicam, unusquisque 
eorum quos nominavi, ei maxime idoneus est ad 
quod natura comparatus dicitur. Cumque unius of- 
ficii fungendi vices siogulis ottributae sint, in cale- 
ris, opinor, erunt otiosi, At quomodo tales essent 
dii? Nau quis dicere audeat deum illum esse , qui 
436 bono sit aliquo destitutus? Cum enim ei 
abunde a&uppetant omnia, tum polentissimus ille 
est ac perfectissimus, perfecteque complectens ea, 
que supremz nature coeuveniunt. Ecquam igitur 
ob causam, vir egregie, dicet, opinor, aliquis,si vere 
Deus est Coronidis filius, non et agros sanat, εἰ 
adjectis reliquis naturam suam potentissimam esse 
non probavit ? Atqui peculiaris unicuique virlus est, 
suxque artis singuli proprium specimen exhibent. 
Alii enim, uti dixi, artem medicam profitentur ; 
sordidam aliquam et illiberalem alii; alii eruditione 
et eloquentia prostant et rerum bLellicarum usu. 
Age ergo, quo pacto natura hominis ab illis supera- 
tur, aut quomodo illorum studia nostris autecel- 
lunt? Artium enim ac scientiarum: magistri quam- 
plurími apud nos ac prastantissimi : imo, si vere 
loqui fas est, ipsis Graecorum diis praostautiores 
non pauci. Siquidem fieri potest ut quidam artem 
medicam non ignoret, ac rerum bellicarum sciemtia 


θαύμαχεν, οἱ µέν εἶσιν lacpol τὴν τέχνην ' ἑτέροις 
ἓξ τὰ εἰς λόγους εὖ ἔχει, χαθάπερ ἀμέλει xat τοῖς 
ἀρίστοις τῶν σοφιστῶν' οἱ δὲ «τὸ χρῆναι μιαιφονεῖν 
ἐχδιδάσχουσιν, xai ἀνδροχτασιῶν εἶσιν ἐπιστήμονες, 
xaX ὠμότητος ἐπιμεληταί * τεχνουργοὶ δὲ ἕτεροι xal 
βανανσικῶν ἐπιτηδευμάτων εὑρεταί * χαὶ ἁπαξαπλῶς 
ἕχαστος τῶν ὠνομασμένων ἐπιτηδείως ἔχει πρὸς ὃ 
πεφυχέναι λέγεται, χαὶ τὴν ἐφ᾽ ἑνὶ xal póvo πρά- 
γµατι διαλαχὼν ἁποχλήρωσιν, ἁπρακτήσειεν ἂν. e! uat 
που, πρὸς τὰ λοιπά. Elta πῶς ἂν εἷεν οἱ τοιοίδε 
θεοί ; Kal τοι τίς ὁ φάναι τολμῶν ὡς ἔσται τὸ θεῖον 
ἁτουοῦν τῶν ἁρίστων ἐπιδεές; Καὶ γάρ ἐστι παναρ- 
x&q, παναθενές τε xal αὐτοτελὲς, xai πρὺς 
πᾶν ὁτιοῦν ἁρτίως ἔχον τῶν ὅσαπερ ἂν πρέποι 


D τῇ ἀνωτάτῳ προσπεφυχέναι φύσει, ἸΑνθ) ὅτου δη 


οὖν, ὦ γενναῖε, φαίη àv, οἶμαι, τὶς, εἴπερ Eat) κατὰ 
ἀλήθειαν θεὺς ὁ ἐκ Κορωνίδος, μὴ χαὶ ἁῤῥωστοῦντας 

ται, καὶ τὰ ἕτερα προστιθεὶς, παναρχη τὴν οἰχείαν 
ἑχδέδειχε φύσιν; Ἐνεργοῦσι δὲ ἀνὰ µέρος ἕχαστοι, 
xaX τῆς ἑἐνούσης αὐτοῖς ἐμπειρίας ἰδιχὴν ποιθοῦνται 
τὴν ἔνδειςιν. Οἱ μὲν γὰρ, ὡς ἔφην , εἰσὶν ἰατροὶ τὴν 
τέχνην, οἱ δὲ xal βαναυσιχοί ἐν χαλῷ. δὲ παιδείας 
xai λόγων ἕτεροι, χαὶ τῶν ταχτιχῶν ἐπιστήμονες. 
Εἶτα, κατὰ τίνα τρόπον ἠττῷτο ἂν αὐτῶν f; ἀνθρώπου 
φύσις, ἡ πῶς ἂν clev κατόπιν τὰ καθ ἡμᾶς αὐτῶν; 
Διδάσχαλοι γὰρ τεχνῶν τε xal ἐπιστημῶν πλεῖστοί 
τε ὅσοι xai ἄριστοι παρ) ἡμῖν ᾽ μᾶλλον δὲ, εἰ χρἠ τι 
τῶν ἀλτθῶν εἰπεῖν, ἀμείνους xaX αὐτῶν ἂν εἴεν τῶν 
π2ρ᾽ Ἕλλησι θεῶνι οὐκ ὀλίγοι τῶν καθ ἡμᾶς ' εἶπερ 





CONTRA JULIANUM ΕΙΡ. VII. 


802. 


ἔστι τῶν ἑνδεχομένων, τὸν δεῖνα τυχὸν ἰατρικῆς μὲν A et eloquenti:e caterarumque artium laude commen- 


o5x ἁμοιρῆσαι τέχνης, εὐδόκιμον δὲ γενέσθαι τὰ τα- 
χτιχὰ, χαὶ πρός γε τούτοις, ἑλλόγιμον xaX οὐχ ἆθαυν- 
µάστως ἔχοντα περὶ τὰ ἕτερα τῶν ἐπιτηδευμάτων. 
Εἶτα πῶς οὐχ ἑῤῥίφθαι χατόπιν ἀναγχαῖον τοὺς θεοὺς 
τῆς ἐν ἡμῖν εὐφνῖας εἴπερ clot πρὸς ἓν τι xat µόνον 
ἐπιτηδείως ἔχοντες αὑτοὶ, Ev ἀνθρώπῳ γε μὴν, ὡς 
ἔφην, Evi, συλλἠδδην ἅπαντα τὰ αὐτῶν συµπεφορη- 
μένα χαταθρῄσαι τις ἄν; Προσεπινοεῖ δέ τι καὶ ἔτε- 
pov, οἷον ἅμαχον ἐπιτείχισμα τοῖς ἁπλουστέροις ἀν- 
τανιστὰς, xal τῆς εὐαγοῦς τῶν Χριστιανῶν θρησχείας 
ἐν ἀμείνοσιν εἶναί φησι τὸ Ἑλλήνων ἄθυρμα, παρα- 
τιθεὶς εἰς ἀπόδειξιν τὸ elval τινας παρ) αὐτοῖς ἄρι- 
στα ζωγραφεῖν εἰδότας, λἀτύπους τε xai ἰατρούς. 
Εἶτα, εἰπέ got, ταυτὶ γεγραφὼς oóx ἑρυθριᾶς ; Εὔ- 
χειρες ἄρα ζωγράφοι, xax εὐτεχνέστατοι λιθουργοὶ, 
θεοὺς ὄντας ἀποφήνειεν ἂν τοὺς οὐχ ὄντας θεοὺς, 
μᾶλλον δὲ τοὺς ἀχαθάρτους δαΐµονας, Ίγουν ἀνθρώ- 
πους χατεφθαρµένους. Ἐπιλελῆσθαι γάρ uot δοχεῖ πν- 
ριθλήτου γεγονότος ᾿Ασχληπιοῦ, xaX χεραυνωθέντος 
kv Ἐπιδαύρῳ καθὰ προλαθόντες εἴπομεν. Οἵεται δὲ 
ἴσως οὐδένα γενέσθαι Χριστιανὸν, f] τῶν παναρἰστων la- 
τρῶν, f| τῶν ἑλλογιμωτάτων, Ίγουν τῶν εὐδοχιμεῖν εἰ- 
δότων kv τακτικοῖς. EL δὲ ἅπασιν, ὦ κράτιστε,τοῖς ἐπι- 
τηδεύμασιν τοῖς χατὰ τὸν βίον, τέχναις τε xal ἐπιστή- 
paie θεοὺς ἐπιστῆσαι χρὴ, τοὺς ἐξευρηχότας, ἡ χαν 
διδάσχε.ν ὀφείλοντας * πόση τις ἀρχέσειεν ἡ πληθύς; 
Mupía γὰρ ὅσα τὰ ἓν τῷ Bl πράγματα, χαὶ τῶν 
ἐπιτηδευμά-ων ol τρόποι, xat µέχρις αὐτῶν χατα- 
6αΐνοντες τῶν ἄγαν εὐτελεστάτων. Ἡλὴν εἴπερ xo 
σοφὸς ἑνῴκισται νοῦς, ὁρᾷ που πάντως τῶν Ἕλληνι- 
xay δογμάτων τὸ ἀτερπές. Τεθαύµαχε δὲ τὸν ἌἈσχλη» 
Tv, ὣς ὑπαγορεύσαντα, χαθ᾽ ἅ φησιν αὐτὸς, ἀῤῥω- 
στοῦντι φάρμαχα * xat τοῦτο εἰδέναι φησὶ τὸν Δία. 
Εἶτα τοῦ χάριν µάρτυς ἡμῖν ἰατρῶν παρελἠγθη, xat 
οὐχὶ δη μᾶλλον αὐτὸς ἰᾶται τοὺς χάµνοντας; "H τάχα 
που μὴ εἰδὼς τὴν τέχνην, τεθαύμαχε μετὰ goo τοὺς 
ταύτης ἐπιστήμονας, ὑπηγόρευσε δὲ «b φάρμακον ὁ 
Ασχληπιὸς, χαθάπερ, οἶμαι, τὶς τῶν ἐπιδιφρίων la- 
τρῶν; Καΐ τοι πῶς ἔδει μᾶλλον αὐτὸν θεὸν ὄντα 
χατὰ σὲ θεοπρεπῶς ἁπαλλάξαι τῶν ἀῤῥωστημάτων, 
οὐχ ὑπαγορεύοντα μᾶλλον ὁποίῳ περ ἄν τις χρήσαιτο 
φαρμάχῳ, προστάττοντα δὲ μετ ἐξονσίας ἀναῤόω- 
σθῄναι τὸν χείµενον; Οὐχοῦν γελῷτο ἄν τις εἰκότως 
θεοὺς εἶναι λέγων τοὺς περί τι τῶν ἀνθρωπίνων τε- 
χνῶν, Ίγουν ἐπιτηδευμάτων, ἔχοντας ὃτξιῶς, καὶ 
μεμετρηµένως λαχόντας τὴν ἀμπειρίαν. "AX ἡμεῖς 
τε, ὦ tdv, ἐν) τῷ κατὰ ἀλήθειαν θεῷ λελατρεύχα- 
μεν, xal παρ᾽ αὐτοῦ δεδόσθαι φαμὲν τῇ τοῦ ἀνθρώπου 
φύσει xal σοφίαν, καὶ σύνεσιν, xal παντὸς λόγου 
χρείαν ΄ καὶ μὴν xal τὸ πεφυχέναι πρὸς πᾶν ὁτιοῦν 
τῶν ἐπαινουμένων ἐπιτηδείως ἔχειν, vou τε ebpfiua- 
τα, τὰς τε ἐπιστῆήμας, καὶ τὰς τέχνας εἶναί φαμεν. 
Οὐκοῦν ὁ Ποιητῆς ἁπάντων ἡμῖν αἴτιος καὶ δοτῆρ τῶν 
χαλῶν ὁμολογοῖτ᾽ ἂν εἰκότως. ᾿Απορέρο: δὲ τἀληθοῦς 
αὐτὸς, "Αρει χαὶ ᾿Ηφαίστῳ, Μρύσαις τε xat Ἑρμῆ 
λογίῳ, xal ᾿Ασκληπιῷ, προσνενεμηχὼς ἀνὰ µέρος 
ἕχαστα, xaY οἷόν τινα κλῆρον τῖν ἐμπειρίαν δ-αµοι- 
ρήσχσθαι λέγων αὐτοὺς. Ὡς δὲ ἀποχρόντως ἑλέγξας, 


detur. Nonne igitur nostris ingeniis dii postponendi 
sunt, si ad unam duntaxat aliquam rem apti sunt el 
habiles ; in homine vero uno, sicuti dixi, omnes il. 
lorum dotes simul congestas videre est ? Porro aliud 
quidpiam Julianus comminiscitur, velut inexpugna- 
bilem quamdam munitionem simplicioribus oppo- 
nens, et Graecorum nugas sancte Christianorum 
religioni przstare contendit. Quod ut deimonstret, 
addit, apud ipsos esse pictores eximios, scalp!ores, 
et medicos. Tune, quxso, non erubescis quod hzc 
scripseris ? Ergo pictores egregii, εἰ peritissimi 
scalptores demonstrabunt deos esse, qui dii non 
Sunt: quin potius impuros demones, aut certe 
corruptos homines probaverint. Etenim oblitus mihi 
videtur igne ustum Esculapium, et Epidauri ful- 
mime percussum, ut prius diximus. Sed forsan 
existimat nullum Christianum aut medicina arte, 
aut eloquentia, aut rei bellicze stadio claruisse. Ve- 
rumtamen, egregie vir, si omnibus vitse institutis, 
artibus ac scientiis pruficere dees oportet eartim 
inventores aut doctores ; quanta demum multitudo 
sufficiet? Infipit:e enim res sunt in vita, studio- 
ruanque 937 rationes, etiam ad. vilissima quaeque 
pertinentes, Sed cui mens sapit, videt utique quam 
putida sint Grecorum placita. Miratur porro /Escu- 
lapium Julianus, quod sibi, ut ait , tegrotanti reme- 
dia suggesserit, idque Josi cognitum dicit. At quam 
ob cauaam testis medicorum adhibitus est nobis Ju-- 


C piter, ac non ipse potius zgros sanat? An forte 


quod cum artis illius sit ignarus, ejus peritos tecum 
admiratur, dum interim ZEsculapius medicus veluti 
quidam in sella considens remedium suggerit ? Nuit- 
quid enim ipsum potius oportebat, cum sit Deus, 
ut tu ais, pro soa majestate morbis liberare, non 
significando quo quisque uteretur remedio, sed cum 
potestate potius jubendo ut «μες convalesceret? lta- 
que ridebitur jure merito quicunque dicit deos illos 
esse, qui nonnihil dexteritatis in artibus, aut studiis 
humanis, ac mediocrem peritiam consecuti sunt. Nos, 
unum revera Deum colimus, et ab illo datam esse di- 
cimus naturze human: sapientiam, prudentiam, et: 
omnis rationis usum, nec non rerum honestarum stu- 
dium, et mentis inventa, scientias nimirum et artes. 


D Proindeque factorem omnium, auctorem, datorem- 


que bonorum jure confitemur. Julianus autem a vero 
aberrat, cum Marti, Vulcano, et Musis, facundoque 
Mercurio et /sculapio, singula seorsim tribuit, ab 
iisque rerum scientiam veluti sortito distributam sit, 
Porro quasi abunde demonstraverit res Grocoruimn 
nostris anteferri debere, propterea quod pingendi 
et sculpendi artem apprime norunt , subjungit : Si 
ergo nos, inquit, licel defectionis spiritui manci- 
pati, animi, corporis, et externis bonis melius in- 
structi sumus: quam ob causam hac relinquentes 
ad illa vos convertitis ? Pone supercilium, vir egre- 
gie: frustra insolescis, et dignam risu fecisti ob- 
jectionem. Verumtamen ut tuis dictis cedamus, et 
Gracoruim pictores, medicusque, οἱ sculptores 10” 


843 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


844 


muliere deceptus est, hunc sapientem ne dicite. Α τοῦτον παρήγαγον. Εἴπερ οὖν ὑπὸ γυναιχὸς Ἱπατή- 


Sin autem sapientem esse creditis, eum a inuliere 
deceptum ne putatote, sed judicio suo ac prudentia, 
Deique admonitu, qui se ei conspiciendum dederat, 
persuasum, ezteros etiam dees coluisse. Invidia 
enim et zmulatio, ne ad bonos quidem homines 
pertinet ; tantum abest ut in angelos aut deos cadat. 
Vos autem circa potestates particulares lh:retis, 
quas si dzemonia quispiam dixerit, non errabit, 
Hic enim ambitio, et inanis gloria : in diis autem 
nihil tale. 


295 CYRILLUS. 
Nersutissime quidem prztermissis omnibus qui 
sanctitate claruerunt, ad Solomonis vitam se con- 


verit. Ut enim qui munitissimam urbem delere B 


eogitant, turribus depressioribus machinas admo- 
vent, sic etiam ipse inclytum sanctorum chorum 
pratervectus, ad bunc solum venit. « Sed uon asse- 
quetur dolosus predam **. » Si quis enim pro- 
lepsus sit,'et insoliti alicujus vitii convincatur, 
nihil tamen criminis inde Christiane religioni 
ascribetur. Sed quoniam suis doctoribus illum 
sapientia inferiorem et rudiorem fuisse contendit, 
discat rursus primum quidem Homero zqualem 
fuisse. Centesimo enim et. sexagesimo anno post 
Troje excidium Homerus opus suum componebat, 
et calamitates Trojanas tragice decantabat. ln 
admiratione autem erat Solomon, cum hoc tem- 
pore Proverbiorum librum tezeret, et Hierosolymis 
templum .exstrueret. Postea longo interjecto tem- 
pore, quinquogesima et octava olympiade, Phocyli- 
des et Theognis orti sunt, qui et ipsi utilia quzdam, 
simplicia et polita scripsere, qualia nempe nutrices 
pueris et pedagogi dixerint, cum juvenes adhor- 
tantur. Sane fatemur [socratem fuisse przstanti 
jogenio sophistam: qui si quid utile juvenibus 
protulit, laudetur hoe nomine ; prerogativam lamen 
Solomoni concedat, a quo antea «scripta sunt que 
meo judicio juvenibus senibusque sufficiant, ut 
honestatis rauones intelligant, aut. vie clare scite- 
que degend: modum percipiant, ac divinis huma- 
nisque legibus accommodate. Quod si per voluptatem 
jn ea qu fas uon erat Solomon prolapsus si!, 
ne nos proinde magnis cachinnis accusator exci- 
piat; sed in animuin potius inducat, nos illum nec 
in sanctorum prophetarum, apostolorum, aut evan- 
gelistarum numero ponere solitos. Enimvero solers 
eral ac sapiens, summaque apud omnes Jud:eos 
gloria; preterea opibus et luxu. innutritus, cujus- 
modi solent esse in ea fortuna homines, mensis 
jtem Sybariticis, aliisque fortun:zx generibus con- 
spicuus. Qui tam prosperis rebus utuntur, hi vo- 
luptatis studio punguntur acrius, et mota cupiditate 
996 onnibus velut habenis in illam fertur ani- 
mus, inhibente nemine. Semper enim ferc delicias 
voluptatis amor comijatur, ut sophista ipse quoque 


99 Prov. xir, 27. 


05, τοῦτον σοφὸν μὴ λέγετε. El. δὲ πεπιστεύχατς 
εἶναι σοφὸν, µή τοι παρὰ γυναικὸς αὐτὸν ἑξηπατῆ- 
σθαι νομίζετε" χρίσει δὲ οἰχείᾳ xat συνέσει, χαὶ τῇ 
παρὰ τοῦ φανέντος αὑτῷ θεοῦ διδασχαλἰᾳ πειθόµε- 
vog, λελατρευχέναι xal τοῖς ἄλλοις θεοῖς, Φθόνος γὰρ 
χαὶ (Aog, οὐδὲ ἄχρις τῶν ἀρίστων ἀνθρώπων ἀφ- 
ιχνεῖται ' τοσοῦτον ἄπεστιν ἀγγέλων xal θεῶν. "Y μεῖς 
δὲ ἄρα περὶ τὰ µέρη τῶν δυνάµεων στρέφεσθε, ἃ δὴ 
δαιµόνιά τις εἰπὼν, οὐχ ἑξαμαρτάνει. Τὸ γὰρ φιλό- 
τιµον ἐνταῦθα xal χενόδοξον * ἓν δὲ τοῖς θεοῖς οὐδὲν 
ὑπάρχει xal τοιοῦτον. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 

Πανουργότατα μὲν οὖν τοὺς ἄλλους ἅπαντας 
ἀφεὶς, ol 65 χαὶ Υεγόνασι σεπτοὶ καὶ περιρανεῖ:, Ecl 
τὸν τοῦ Σολομῶντος ἔρχεται βίον. Ὥσπερ γὰρ οἱ πό- 
λιν εὐτεχνεστάτην xavabnouv ἠρημένο:, τῶν πύργων 
τοῖς χθαµαλωτέροις ἐφιστῶσι τὰς ἑλεπόλεις' οὕτω 
καὶ αὑτὸς τὸν εὐχλεᾶ τῶν ἁγίων παρελάσας yopbv, 
bm" ἐχεῖνον εἶσι δὲ µόνον. « ᾽Αλλ' οὐχ ἐπιτεύξεται 
δύλιος θήρας. » Διαθεθλήσεται γὰρ χατ᾽ οὐδένα τρὀ- 
πον τὰ Χριστιανῶν, εἰ παρώλισθέ τις xal τι τῶν 
ἁδοχήτων καταφωρᾶται παθών. Ἐπειδὴ δὲ τῶν ἑαυ- 
τοῦ διδασχάλων χατά γε τὸ εἶναι σοφὸν, µείω τε xol 
ἀτεχνέστερον γενέσθαι φησὶν αὖτὸν, µανθανέτω πά- 
λιν, ὅτι πρῶτον μὲν 'Ομήρῳ σύγχρονος ἣν. Ἕκχατο- 
στοῦ γὰρ xai ἐξηχοστοῦ διειάσαντος ἔτους µετά vc 
τὴν Τροίας ἅλωσιν, Ὅμηρος μὲν συνετίθει τὴν ποίη- 
σιν, xal τὰς Τρωϊχὰς ἑτραγῴδει συµφοράς. Ἐθαν- 
µάζετο δὲ Σολομὼν, τὸ τῶν Παροιμιῶν ἐξυφαίνων 
βιθλίον, καὶ τὸν ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις vabv ἀνιστάς. 
Εἶτα μαχροῦ μεταξὺ γεγονότος χαιροῦ, πεντηκοστῇ 
xai ὀγδόῃ Ὀλυμπιάδι, Φωχυλίδης τε χαὶ θέογνις 
ἐγενέσθην ΄ συγγεγράφασι δὲ xax αὑτοὶ χρηστυμαθῆ, 
quà, καὶ χεχομφευμένα, ὁποῖά περ ἂν χαὶ τίτθαι 
χορίοις, καὶ μὴν χαὶ παιδαγωγοὶ φαῖεν ἂν νουθε- 
τοῦντες τὰ µειράχια. Ἰσοχράτην γε μὴν εὐφνᾶ μέν 
φαμεν γενέσθαι σοφιστην * εἰ δὲ δή τι τῶν ὀνησιφό- 
pov εἰσηνέγχατο τοῖς véotc, ἑπαινείσθω μὲν διὰ τοῦ- 
το) παραχωρείτω δὲ «ty ἀμείνω ψῆφον γεγραφότι 
πρὸ αὐτοῦ Σολομῶντι, ἃ xal ἀρχέσε,εν ἂν, ὥς γε οἶμαι, 
νέοις τε xal πρεσθύταις, πρὸς γε «b δεῖν εἰδέναι τῆς εὖ- 
κοσµίας τοὺς τρόπους, ἢ χαὶ ὅπως ἄν τις διαθιφη λαα- 
πρῶς xat ἐπιστημόνως, xal τοῖς θείοις τε καὶ ἀνθρω- 


D πίνοις οὑχ ἁπαδόντως νόµοις. El δὲ παρώλισθέ τις ἐξ 


ἡδονῆς ἐφ᾽ & μὴ προσῆχε, μὴ πλατὺ γελάτω xa ἡμῶν 
ὁ κατήγορος * διενθυµείσθω δὲ μᾶλλον, ὡς οὔτε προ- 
φῄήταις ἁγίοις, οὔτε μὴν ἁποατόλοις, 7) εὐαγγελισταίῖ:, 
ἑναρίθμιον αὐτὸν ποιεῖσθαι χατειθἰσµεθα. "Hv μὲν 
γὰρ ἀγχίνους, χαὶ σοφὸς, χαὶ ἓν ὑπερτάτοις αὐχήμασι 
παρά Ύε τοῖς ἀνὰ πᾶσαν τὴν Ἱουδαίαν' πρὸς δὲ 
τούτοις Xal Ey πλούτῳ τραφεὶς xal περιουσίαις, οἵαί 
περ ἂν εἷεν τῶν Ev ταῖς τοιαύταις ὑπεροχαῖς x: 
τραπέζαις ἐντρυφῶν Σνθαριτιχαῖς, καὶ ταῖς ἑτέραις 
περιχεόµενος εὑπραγίαις xaX εὐχλείαις ταῖς ávo»- 
τάτω λαμπρός. "Ev 66 γε τοῖς οὕτως εὖ πεπραχόσιν, 
ἀδρότερόν πώς ἐστι τῖς φιληδονίας τὸ χέντρον, καὶ 


8i5 


Χεχινημένης ἐπιθυμίας 
ἠνίαις siot ὁ νοῦς, ἀναχόπτοντος οὐδενός. Σ ύγδρο- 
{ον Yàp ἀεί πώς ἐστι ταῖς τρυφαῖς τὸ φιήδονον, 
χαθὰ χαὶ αὐτός φησιν ὁ σοφιστῆς Ἰσοχράτης. Ἡλοῦ- 
τος δὲ xaxlac μᾶλλον f| καλοκἀγαθίας ὑπηρέτης 
ἐστίν. "Hv ἄρα εἰχὸς καὶ πλουτεῖν χαὶ τρυφᾷν τὸν 
οὕτω λαμπρὸν, xal τῶν ἄλλων ὑπερηρμένον τὸν ἐφ᾽ 
ᾧ τοιεῖται τὴν διαδολήν.Οὐχοῦν εἰ σεσάλευταί πως xat 
παραχεχώρηχεν ἡλοναϊῖς, καὶ τρυφῆς, xat πλούτου, xal 
τῆς ἐντεῦθεν ἀγερωχίας ἐπίμεστος ὢν, τί τὸ παρά- 
δοξον, ὦ τᾶν: ὁ Σωφρονίσκου Σωχράτης, ὁ φιλοσοφίᾳ 
σύντροφος, χαΐτοι xai ὁλιγοχτήμων ὑπάρχων, xal 
χειρουργιχὴν ἐπιστήμην ἐπιτηδεύσας ἐν ἀρχαῖς, χαὶ 
ὁλιγοσιτεῖν εἰωθὼς, χαὶ ὡς ἐξ ἀνάγχης τάχα που 
καὶ ταῖς elc Antw ἐνδείαις πεπιεσµέγος, χαµαί 
τε ἐρχόμενος, χατὰ τὸν Ομήρου μῦθον, συνεφύρετο 
γνυναιδ., Μυρτοῖ τε, φημὶ, xat Φανθίππῃ' συνετλά- 
κετο δὲ xai ταῖς ἑταιριζομέναις, καὶ ἀχάθεχτος Tfjv 
εἰς ὀρέφεις αἰσχρὰς xai µυσαρωτάτας. Φέρε br οὖν 
xaY ἡμεῖς ἐπὶ Σωκράτονς λέγωμεν * à) μέγεθος &pe- 
τῆς! ὦ σοφίας πλοῦτος ἱ οὗ περιγέγονεν ἡδονῆς. 
Ἑρομένῳ δὲ pot χάχεῖνο φραζέτω' Οὓς νενόμιχεν 
εἶναι θεοὺς, πότερα δοφοὺς εἶναί φησιν, ἤγουν &vou- 
στάτους xai ὁλιγογνώμονας; El μὲν οὖν ἀσόφους ὑπ- 
ἄρχειν αὐτοὺς διατείνεται, χατηγόρευσε τὸ ἁμαθὲς 
τῶν ἰδίων θεῶν. εἰ δὲ σοφοὺς xal συνετωτάτους. 
μαχλῶσιν ἀνθ᾽ ὅτου, xat οὐχὶ ταῖς Υνναίων µόνον, 
ἀλλὰ χαὶ ταῖς ἀῤῥένων ὥραις ἐπιμεμήνασιν ; Οὐχοῦν 
φαίΐη ἂν, οἷμαι, τὶς xa ἐπ᾽ αὐτοῖς εἰχότως. Ὢ µέ- 
Υεθος ἀρετῆς τῶν Ἱουλιανοῦ θεῶν | ὢ σοφίας πλοῦ- 
τος | οὐ περιγεγόνασιν ἡδονῆς xal φιλοσαρκίας. Ὢ 
τοῦ παντὸς ἅξιον χαταλογισαίµην ] El δὲ δή τις τρν- 
φῶν, ἡμάρτηχεν ἀρετῆς, καΐτοι σοφὸς ὢν ἄγαν, μὴ 
γελάσθω διὰ τοῦτο τά Χριστιανῶν. Oo γὰρ προρήτης 
ἡμῖν, ὡς ἔφην, ὁ ἐγκαλούμενος, οὔτε μὴν ἀπύόστολος, 
ἢ εὐαγγελιστὴῆς, &àvhp δὲ μᾶλλον ἁγερωχίαις ἑντε- 
θραμµένος, xai τὸν νοῦν ἔχων εὐπαρακόμιστον ἐκ 
τρυφῆς, ἐπί γε τὸ δεῖν ἔσθ᾽ ὅτε xal τοῖς φυσιχοῖς 
σχιρτήµασιν ἀπεριμερίμνως παραχωρεῖν. Ἐπιγάν- 
νυται δὲ τοῖς Σ,λομῶντος πταίσµασι, χαὶ 0h xal φη- 
ci) αὐτὸν τοῖς Ελλήνων λατρεῦσαι θεοῖς, Υνναίων 
ὀθνείων Ψιθυρισμοῖς παρενηνεγµένον. Εἶτά τι δριμὺ 
καὶ ναχόηθες, χαθάπερ εἰώθει, συντιθείς. El μὲν 
Ἱπατήθη, φησὶ, μὴ δη κεχλήσθω σοφός * εἰ δὲ σοφὸν 


CONTRA JULIANUM LiB. VII. 
ὅλαις ὥσπερ ἐπ' αὐτὴν A ait Isocrates. Divitis autem vitiorum potius admi. 


846 


nistre quam virtetis. Sequebaturergo, ut is quem 
accusare statuit, in eo splendore vitae supremoque 
dignitatis fastigio, dives cum esset, luxuriose 
viveret. Quare si jactatus est quodammodo, seque 
4 voloptatibus vinci passus est, deliciis et opibus, 
quaque ex his proficiscitur abundans insolentia, 
«uid adeo mirum, Juliane? Socrates, Sophronisci 
filius, in philosophía edacatus, quamvis pauper- 
culus, et manuariam ariem primum exercuisset, 


parce vivere solitus, et necessitate forsan exirema- 


que pressus inopia alque humi repens, ut Homericis 
verbis utamur, cum uxoribus miscebatur, Myrito 
némirum et Xanthippe, ad bzc et cum scortis, 
obscenisque et abominandis libidinibus impotenter 


B ardebat. Age ergo, de Socrate nos id i ipsum quoque 


dicamus. O magnitudinem virtutis! ο sapientize 
divitias! Non vieit voluptatem. Sed percontanti 
mihi respondeat : Quos deos existimat, an sapien- 
tes esse dicil, aut sane stultissimos, et angusto 
animo? Si ergo contendit minus esse sapientes, 
deos euos ignorantig accusat; sin autem sapientes 
el cordatos, quid scortantur? neque feminarum tan- 
tum sed et masculorum libldiue inganiunt? Quam- 
obrem de illis hoc etiam merito quis dixerit : 0 
magnitudinem virtutis deorum Juliani! o sapien- 
uz divitias! Non vicerunt voluptatem et carnis 
libidinem. O quam illud omni admiratione dignum 
reputlem ! Si quis ergo deliciis diffluens, virtute 
excidit, licet oppido sapieus esset, ne prepierea 
Christiana religio rideatur. Nec enim propheta 
nobis est, uti dixi, is qui in crimen vocatur, neque 
certe apostolus, aut evangelista, &ed potius vir luxu 
innutritus, animoque pre deliciis naturz» motibus 
interdum facile ac temere cedenti. Porro Salomo- 
nis casu Julianus oblectatur, eumque deos Grzco- 
rum coluisse ait, exterarum mulierum blanditiis 
abducium. Tum. quiddam acre ac malignum more 
suo subjiciens: Si deceptus est, inquit, ne cerio 
sapiens vociletur : sin autem sapientem esse dicitis, 
utique manifestum erit, quod deos alios adoran- 
dos statuerit, opus fuisse sapientie, 497 qu: 
admirationem ei peperit. At certe ex iis quic scri- 
psit, Salomonem sapientem intelligimus ac dicimus. 


slva φατε, πρόδηλον ἂν εἴη δήπουθεν, ὡς τόγε δὴ δεῖν p) Quod autem manifeste peccaverit, cum falso nori- 


καὶ τοῖς ἑτέροις πρησχυνεῖν ἑλέσθαι θεοῖς σοφίας fiv 
ἔργον αὐτῷ, δι fjv καὶ τεθαύμασται. Απὺὸ μὲν οὖν 
ὧν γέγραφε, σοφὸς ἂν λέγοιτο πρὸς ἡμῶν, xat δὴ 
xal νοοῖτο χατὰ ἁλήθειαν ὁ Σαλομῶν. Ὅτι δὲ πε- 
πλημμἐληχεν ὁμολογουμένως τοῖς φευδωνύμοις λα- 
τρεύσας θεοῖς, χαταρνήσαιτ᾽ ἂν οὐδείς. Παραχεχο- 
µίσθαι δὲ φαμεν αὐτὸν ὑπὸ γυναικῶν ἀλλοφύλων. 
ΝΨθυρον γὰρ χρΏμα vov, xai τοὺς ἅπας τοῖς αὐτῆ» 
ἁλόντας βρὀχοις χαταγοητεῦειν ixavi, σύνοπλων 
ἔχουσα τὴν τῆς διανοίας κρατῄσασαν ἡδονήν, Συν- 
ηρπάζετο δὲ γεγονὼς xa ἐπ᾽ αὐτῷ Υήραος οὐδῷ 


natos deos coluit, nemo negabit; Sed ab exteris 
mulieribus abducitum dicimus. Dlanda res enim 
est mulier, et quos semel suis laqueis implicuit, 
hos incantare potest, adjutrice voluptate, qua 
mens vincitur. Abductus autem est, in ipso fere 
senectutis limine cum esset, mente jam velut una 
cum corpore consenescente, nec pristinum illum 
vigorem retinente, Ut autem juvenilis animus non 
amat molestiam, ita nec senilis ; et ut adolescentes 
strenue quidvis aggrediuntur, et in omnia inconsi- 
derate feruntur, 


μονονουχὶ xai ἀφηδηκότος ἤδη του vou, xal οὐχ ἐν ἀχμαῖς ὄντος ἔτι ταῖς πρώταις, ἀλλ’ 0:09 τῷ σώ: 
µατι αυγχαταγηράσκοντος. ΄Ώσπερ δὲ νέα σροντὶς oUx ἀλγεῖν φιλεῖ, οὕτως οὐδὲ πρεσθυτική’ xal ὥσπερ 


ἀμελητὶ τὰ µειράχια  mpó; πᾶν 
ἑοπήν" 


- 


τιοὺν {εται τῶν πρακτέων, val ἁθασάνιστον ἔχει τὴν ἐφ᾽ ἅπασι 


847 

Stute emi semper agunt jueones, 
vt é&anit Tlemerus; ita et hominis mens senilis. 
Et quidem jüvenis cum esset Salomon, ac velut 
jn pubertate menus, celeberrimum illud templum 
Hierosolymis exstruxit, aliaque ad Dei gloriam 
magae studio perfecit. Sed postquam aetas ia ipso 
fine et oceasu vita fult, ac robur simu? et mens 
defecit, tandem laqueum fili per mulieres parans 
Satanas, a reeto ilium abduxit. Verum, ut ille per- 
tendit, eum Dei monitu non defecisse, et in omne 
vitium ruisse , vel hine facile patebit, quod eam ob 
rem Deus vehementer concitatus est, ac sceleri 
pesnam statim indixit. Scriptum enim est in tertio 
Regnorum - « Et factum est in tempore senectutis 
Salomonis, non erat perfeetum eor ejus cum Domino 
Deo suo, sicut cor David patris sui. Et declinare 
feeerunt mulieres alienze cor ejus post deos suos. 
Et dixit Dominus ad Salomonem : Pro eo, quod 
faeta sunt heec tecum, et non eustodisti mandata 
mea, et precepta mea qu» mandavi tibi, discin- 
dens diseindamr regnum tuam de manu tua; et 
dabo illud servo two *!. » Quid porro mandatum est 
illi οἱ omnibus qui sub lege vivebant ? Ne cum 
alienigena matrimonium euniraberent, Dixit enim : 
« Filiam tuam non dabis fllio ejus, et filiam ejus 
non accipies filio tuo. Deflcere enim faciet fllium 
tuum a me, ei pergets adorabit deos alienos **. » 
Cujus mandati oblitus eum alienigenarum filiabus 
998 rem babuit. Quoniam igitur, iuquit, manda- 
tum tibi traditum nihili fecisti, et ad defectionem 
prolapsus alienigenarum deos coluisti, et creatur:, 
quam servam meant esse noveras, honorem et glo- 
riam. qua mihl soli convenit, detulisü, ego tuum 
regnum disrumpam, et dabo illud servo tuo, ut fa- 
οἶθυς tuum discas ex eventu. Ubinam ergo signi- 
ficavit iHi, deos alios esee adorsndos, qui tam in- 
[88458 eo nomine illi fait? Ne enim dicat, suis 
undique sermonibus fidem quzrens, invidiam et 
zmulationem ad bonos vires minime pertinere, 
nedum ad deos ét aggelos. Non erat ea invidia, 
ο bone. Qui autem ? Quippe invidie opus non esse 
contendimus, quod divina et immortalia iens non 
ferat errantes, ei qui nescio quo pacto divinos ho- 
nores aliis vribuunt, sed: ejus potius qui illud eb- 
servet : 


S. ΟΙΤΗ ALEXANDRINI ARCHIEP. 


818 
» 5 ο GlSl γάρ t6 γεώτεροι ἀφραδέουσι, 
κατὰ τὸν Ὁμήρου στίχον (1) * οὕτω xai ἀνδρὸς à;t- 
λιχος νοῦς. Νέος μὲν οὖν ὧν ἔτι Σαλομῶν, xal ὥσπερ 
ἓν Π6ῃ φρενὸς, τὸν διαδόητον ἐχεῖνον ἐν τοῖς Ἱερο- 
σολύµοις νεὼν εἰργάζετο, xal τὰ εἰς δδξαν θεοῦ 
πληροῦν ἐπείγετο. Ἐπειδὴ δὲ γέγονεν ἐπ᾽ αὐτῷ τέρ- 
past καὶ δυσμαῖς βίου ἡ ἡλικία, ῥώμης τε fjv ὁμοῦ 
καὶ φρενῶν ἓν Σνδείᾳ, λοιπὸν πάγην αὐτῷ τὴν ix 
γυναικῶν ἁρτίσας, 6 Σατανᾶς παρεχόµισε τοῦ εἰχό- 
τος. Ὅτι δὲ οὐχ, ὡς αὐτὸς διατείνεται, Θεοῦ χρή- 
σαντος αὐτῷ χατεκοµίσθη πρὸς ἁπόστασιν, xal εἰς 
πᾶν Ἠνέχθη χακοῦ, διαδείξειεν ἂν εὐχόλως τὸ χεχι- 
γῆσθαι λίαν ἐπ᾿ αὐτῷ τὸν τῶν ὅλων θΘεὸν xal δίχην 
εὐθὺς ἑπαρτῆσαι τῷ πλημμελήματι. Γέγραπται γὰρ 
ἐν τῇ τρίτῃ τῶν Βασιλειῶν * « Kat ἐγενήθη ἐν χαιρῷ 
Tfpuc Σαλομὼν, οὐκ fv ἡ καρδία αὐτοῦ τελεία μετὰ 
Κυρίου τοῦ θεοῦ αὑτοῦ, χαθὼς ἡ καρδία Δαθὶὸδ τοῦ 
πατρὸς αὐτοῦ" xal ἐξέχλιναν αἱ γυναῖχες αἱ ἀλλό- 
τριαι την καρδίαν αὐτοῦ ὀπίτω θεῶν αὐτῶν. Καὶ 
εἶπε Κύριος πρὺς Σολομῶντα: 'Av0' ὧν ἐγένετο ταῦτα 
μετὰ σοῦ, xal obx ἐφύλαξας τὴν ἑντολὴν µου, xal 
τὰ προστάγµατά µου & ἐνετειλάμην σοι, διαῤῥήσσων 
διαῤῥήξω τὴν βασιλείαν σου kx χειρός σου, xai δώσω 
αὐτὴν τῷ δούλῳ σου.» Τί δὲ ἣν τὸ ενταλθὲν αὐτῷ, 
καὶ πᾶσι τοῖς ὑπὸ τὸν νόµον; 'Avbpi uh κηδεύειν 
ἀλλογενεῖ. Ἔφη γὰρ, ὅτι « Thy θυγατέρα σου οὐ δώ- 
σεις τῷ vlip αὐτοῦ, χαὶ τὴν θυγατέρα αὐτοῦ οὐ λήψῃ 
τῷ υἱῷ σου. ᾿Αποστήσει γὰρ τὸν υἱόν σου ἀπ᾿ ἐμοῦ, 
xai πορευθεὶς λατρεύσει θεοῖς ἑτέροις.» ᾽Αμνημο- 
νήσας τοίνυν τῆς τοιαύτης ἐντολῆς, ταῖς τῶν ἀλλο- 
φύλων συνεπλέχετο θυγατράσιν. Ἐπειδὴ τοίνυν, qnot, 
δι οὐδενὸς ἐποιῄσω λόγου τὴν δοθεῖσαν ἐντολὴν, χατ- 
ολισθήσας δὲ πρὸς ἁπόστασιν, τοῖς τῶν ἀλλοφύλων 
λελάτρευχας θεοῖς, xai δούλεν ἐμὴν τὴν χτίσιν εἷ- 
δὼς οὖσαν, τὴν ἐμοὶ καὶ µόνῳ πρεπωδεστάτην ἐχνε- 
γέµηχας αὐτῇ τιμήν τε xal δόξα». χἀγὼ τὴν σὴν 
διαῤῥήξω βασιλείαν, χαὶ δώσω αὐτὴν τῷ δούλῳ σου, 
Uy ὃ πεποίηχας µάδοις ἐξ αὐτοῦ τοῦ συµδεθηχότος. 
Ποῦ τοιγαροῦν ἔχρησεν αὐτῷ τὸ xai ἑτέροις χρῆναι 
θεοῖς προσκυνεῖν ὁ οὕτω λελυπηµένος; Mà γὰρ 5h 
λεγέτω b πιθανὸν εἶναι δοχεῖν πανταχόθεν ἑαντῷ 
θηρώµενος ' φθόνος γὰρ xoi ζῆλος, οὐδὲ ἄχρι τῶν 
ἀρίστων ἀνδρῶν ἀφικχνεῖται, τοσοῦτον ἄπεστι θεῶν 
καὶ τῶν ἀγγέλων. Οὐ φθόνος fjv, à κράτιστε. Πόθεν ; 


D Οὔτε μὴν βασχανίας ἔργον elvat φαµεν, τὸ μὴ àva- 


σχέσθαι τὸν θεῖον παὶ ἀχήρατον νοῦν τῶν πεπλανημένων, xa προσχυνεῖν, οὐκ οἵδ' ὅπως, ἑτέροις ἔαπου- 


δαχάτων, ςηροῦντος δὲ μᾶλλον τό" 


Dona res non est multor&m dominatus ; unus domi- 
[nus esto, 
Rex unus. 

Cam 6*go, ut ait ipse, in bonos vires non cadat 
invidia, nihil sua referre putent terreni principes, 
quamvis aliquis regie potestatis jugum exeutiat, 
aut sane regios Lonores velit arripere. Atquí eo 
animo non eral Julianus, cem imperaret , sed si 


^ [i] Reg. xi, 4 seqq. Deut. vir, 5$, 4. 
i) Odyss, H', v. 291. 


00x ἀγαθὸν πολνκοιρανίη' εἷς xo.paroc εστω, 

Elc βασιαεύς (3). 

Οὐχοῦν ἐπειδήπερ, χαθά φησιν αυτὸς, οὐδὲ ἄχρι τῶν 
ἀρίστων ἀνδρῶν ἀγριχνεῖτβι φθόνος, ἔστω τοῖς ἐπὶ 
γῆς χρατοῦσιν ἁδιάρορον. xàv εἰ ἔξω φέροιτό τις τῆς 
ὑπ' αὐτοῖς βασιλείας, μᾶλλον δὲ τὰς αὐτῶν ἁρτά- 
ζειν ἕλοιτο τιµάς, Ἁλλ' οὐ τοιοῦτος ᾗν αὐτὸς, ὅτε 


(2) Homerus, 1líad., Β’, v. 201. 








$49 CONTRA JULIANUM LIB. VIL. pco 


u 


xat 5v σχῄπτροις fjv, ἑχόλασε δ' ἂν χαὶ µάλα πιχρῶς A quis ejus criminis condemnatus esset, aeerbissimas 


εὺν ἁλόντα τῇ Y paf]. Οὐχοῦν ἃ μὲν ἔχειν ἡμᾶς ἁδια- 
δλήτως ἕνεστι, χατακτήσαιτ ἄν τις xal ἕτερος δί- 
εφθονηχότος οὐδενός. Διαδεδλήσεται γὰρ ἐπὶ χαιροῦ 
τό γε βάσχανον Ev τούτοις, καὶ µάλα εἰχότως. "Ent- 
πηδῶντας δὲ xa αὐτῇ τῇ τοῦ Θεοῦ δόξῃ τοὺς ὑπὸ 
σχῆπτρα κειµένους, f] xa ἀνταίρειν θέλοντας, ἐν 
δίχῃ τε χαὶ ἀναμφιλόγως κολάζεαθαι πρέποι ἂν, xal 
οὐχ ἄν τις οἴοιτο νοῦν ἔχων φθόνῳ χαὶ ζήλῳ αρὺς 
τοῦτο lévai τὸν τῶν ὅλων θεὸν, χρειωδέστατα δὲ 
μᾶλλον xa ἀναγκαίως, ἵνα μὴ ἁἀγνοῆται τὸ ἀληθές. 
"Ότι γάρ ἐστι ζωοποίὸν τὸ ἁμωμήτως καὶ ἁπλανῶς 
εἰδέναι τίς ὁ τῶν ὅλων kot ἁημιουργὸς xat Δεσπό- 
4716, αὐτὸς ἑἐδίδαξεν ὁ Σωτὴρ, οὕτω λέγω» πρὸς τὰν 
ἐν τοῖς οὐρανοῖς Πατέρα * « Λὕτη δέ ἐστιν ἡ αἰώνιος 


de illo poenas sumebat. Quare, quw nos cira cul- 
pam habere fas est, ea et alius eitra eujusquam iu- 


vidiam possederit. Opporiune enim ie his libris ae 


jure merito reprebendetur invidia. Sed absque du- 
bio puniri.decet eos, qui, eum Dei imperio subja- 
ceant, in ejus majestatem insulas ; nee quisquam 
san mentis est qui universitatis Deum ad id in- 
vidia aut semulatione ferri "putet, sed necessario 
potius ac summa cum utilitate , ne veritas hgmo- 
retur. Nam utique vivificam esse cognitionem Do- 
mint et Creatori& omuium, Servator ipse deceit, 
patrem, qui in colis est, ita compellans : « Hac 
autem est vita aeterna , uL cogBoscant te solum 
veruni Deum, et quem misisti Jesum Christum *9.4 


ζωη, ἵνα γινώσχωσί σε τὸν µόνον ἀληθινὸν Gcbv, xaX D Cum igitur in confesso sit apud omnes naturalis 


ὃν ἀπέστειλας Ἰησοῦν Χριστόν. » Ὁμολοχουμένου 
τοίνυν ὡς ἔστι ζωοποιὸν τὸ εἰδέναι σαφῶς τὸν φύσει 
τε xal ἀληθῶς ὄντα θεὸν, οὐκ ἑνδοιάσειέ τις ὡς ἔσται 
που πάντως τοῦ παντὸς ἀνάμεστον χακοῦ «b τῆς 
ἀληθείας ἀφαμαρτεῖν, καὶ ζωοποιοῦ λατρείας ἆπο- 
λισθεῖν. θαυμάξω δὲ ὅτι τῶν ἀκαθάρτων δυνάμεων, 
ἤγουν δαιµονίων, προσχυνητὴς ὧν αὐτὺς, ἡμᾶς, οὐκ 
οἵδ' ὅπως, περὶ αὐτὰ στρἐφεσθαί φησιν, Εἱρῆσθαι δὲ 
pot δοχεῖ καὶ µάλα ὀρθῶς περὶ παντὸς ὁτουοῦν, «5 
&' ἑνὸς παρ) Ἕλλησι λογάδων ἐχφωνηθέν : 


. 9.» » χαλεσὸν, Παμφίάη ! 
Ἐλευθέρᾳ γνναικὶ aplc πόρνην µαχη. 


Ἔχουσαι γὰρ οὐδαμόθεν «bv εὐφνᾶ καὶ ἐλεύθερον, 


ac veri Dei claram cognitionem rem esse vivilicam , 
neino dubitabit pessimum esse a veritate aberrare, 
ei a 999 vivilico culiu excidere, Miror autea» 
quod, cum impuras potestates sivo dosmonia Ja- 
lianus adoret, nos nescio quomodo circa ea bserese- 
dieat, At mihi videtur posse de quavis re usurpart 
illud rectissime, quod est a Graecorum oo0 sepiente 
proditum ς 


Molesia res eot, o Pamphila ? 
Jugenue (eming cum acorto pugne. 


Cum enim nullo modo pessint vitam 8 enuau 


καὶ πέρα μώμου παντὸς αἰτιάσασθαι βίον, τῶν οἱ- C 4ο liberalem omnisque repreheosienis expertem 


χείων ἐγκλημάτων εὺν ῥύπον ταῖς ὀπιειχέσιν ἆπο- 
Μάττονται, φιλοσχώμμµονά τε xai βδελυρὰν αὐταῖς 
ἐπαφιεῖσαι τὴν γλῶσσαν. Τοντὶ γὰρ οἶμαι ζηλοῦν 
xaX μὴν xai ἑλέαθαι ὁδρᾷν, τὸν χράτιστον Ἰουλιανόν, 
Κατασεμνύνει μὲν γὰρ τὰ οἰχεῖα, διαλοιδορεῖται δὲ 
πάλιν τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ, καὶ δὴ καὶ φάναι τε- 
τόλµηχε; 
IOYAIANOX, 


ToU χάριν υμεῖς τῶν παρ) Ἕλλησι παρεσθίετε µα- 
θηµάτων, εἴπερ αὐτάρχης ὑμῖν ἐστιν ἡ τῶν ὑμετέρων 
Γραφῶν ἀνάγνωσις; Καΐτοι χρεῖττον ἐχείνων εἴργειν 
τοὺς ἀνθρώπους, Ἡ τῆς τῶν ἱεροθύτων ἑδωδῆς. Ἐκ 
μὲν γὰρ ἐχείνης, χαθὰ χαὶ ὁ Παῦλος λέγει, βλάπτε- 
ται μὲν οὐδὲν ὁ προαφερόµενος * ἡ δὲ συνείδησις τοῦ 
βλέποντος ἁδελφοῦ σχανδαλισθείη ἂν καθ ὑμᾶς. 
Ὦ σοφώτατοι . . . φάναι! Διὰ δὲ τῶν µαθηµάτων 
τούτων, ἀπέστη τῆς ἀθεότητος xdv ὅ τί περ παρ ὑμῖν 
dj φύσις Ίνεγχε γενναῖον. Ὅτῳ οὖν ὑπῆρξεν εὐφυῖας 
xàv μικρὺν µόριον, τούτῳ τάχιστα συνέδη τῆς παρ' 
ὑμῶν ἀθεότητος ἁποστῆναι. Βέλτιον οὖν εἴργειν µαθη- 

των ἡ τῶν lepelov τοὺς ἀνθρώπους. Ἁλλ’ ἴστε xat 
ὑμεῖς, ως ἐμοὶ φαίνεται, τὸ διάφορον εἰς σύνεσιν 
τῶν παρ ὑμῖν . . . « « οὐδ' ἂν Υένοιτο γενναῖος 
ἀνΏρ μᾶλλον οὐδὲ ἐπιεικής. Ἐκ δὲ τῶν παρ᾽ ἡμῖν, 
αὐτὸς αὑτοῦ πᾶς ἂν γένοιτο χαλλίων, εἰ xaX παντά- 
πασιν ἀφνής τις «fn. Φύσεως δὲ ἔχων εὖ, καὶ τὰς 


* Joan. xvi, δ. 5 Rom. xiv, 2 seqq. 


criminari, probrorum suorum sordes bene moratis. 
feminis illinunt , dicacique et fesda lingua illas. 
invadunt. ld facere et somulari velle reor optimum 
Julianum. Sua cpim commendat, rursusque divinse 
Scripturse conviciatur, ac dicere audet : 


JÜLIANUS. 


Quam ob causam disciplinas »recorum prelam- 
bitis, si abunde vobis est vestrarum lectio litte- 
rarum ? Nam ab illis prestat homines arcere, 
quam ab immolatorum esu. Ab hoc enim, ut eliam 
Paulus ait, qui edit, nihil keditur *. At conscientia 


D fratris, qui videt, secundum vos offendetur. O sa- 


pientissimi homines ! Per has autem disciplinas ab 
impietate defecit, quidquid apud vos natura inge- 
nuum.protulit, Quare οἱ quis vel paulum cordatus 
fuit, bic ab impietale vestra continuo defecit. 
Proindeque melius est ab illis disciplinis hemines 
arcere, quam a victimis. Atqui nostis, ut arbitror, 
quantum disciplinz nostra ad prudentiam compa- 
randam vestris antecellant, Ex vestris , nemo fortis 
ac ne frugi quidem exsiiteriL; e nostris vero qui- 
vis seipso melior fiet, licet omnino natura tardus. 
Quod si naturz bonitate preditus sit, nostrasque 
litteras hauserit, utique tanquam deorum jmunere 


851 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


852 


datus honunibus videbitur, sive scientiz lumen ae- A &x τούτων προσλαδὼν παιδείας, ἀτεχνῶς γίνεται τῶν 


cendens, aut vitae rationem instilaeng, aul maxi- 
mam vim hostium in fugam vertens, ac multam 
terram multumque mare peragrans, eoque nomine 
heroum par visus. Et post alia : Signum autem hoc 
manifestum est. Ex omnibus vobis delectos pueros 
ad Scripturarum studium appiicate. 4909 li si, 
ubi maturam tatem attigerint, mancipiis telio- 
re$ fuerint, delirare me et insanire putatote, Et 
tamen adeo miseri et insani estis, ut sermones 
illos divinos arbitremini, a quibus nemo pruden- 
tior evadit, aut fortior, ac ne quidem seipso melior. 
À quibus autem virtutem, prudentiam, justitiam 
adipisci licet, hos attribuitis Satanz et ejus cut- 
toribus. 


CYRILLUS 


« Audi, colum, et auribus, terra, percipe **. » 
En Rapsacis linguam iterum contra Dei majestatem 
laxat, et injustitiam in Excelsum loquitur , sicut 
scriptum est; neque melius quidquam putat, ut 
videtur , quam hac linguz prurigine nos appe- 
tere, Caterum divina Scriptura sufficit, ut sa- 
pieutes ac probi ac plenissima prudentia prie- 
diti evadant, qui in ea educati suni; nec ad illud 
prorsus egemus doctoribus peregrinis. Sed quo- 
niam suave est omnia nosse, idcirco nos singulari 
consilio Grecorum opiniones indagamus, quas de una- 
quaque re, et ante alia de Deo collegerunt. Ex his 
occasionem capimus eos ridendi, qui multa millia 
deorum venerantur, inpumerabilemque impurorum 
demonum turbam colunt, ipsis forsan adoratori- 
bus ignotem, habentque in templis multiplicis ge- 
neris aec forme simulacra, non solum in speciem 
virorum ac mulierum efficia, sed ferarum etiam 
quadrupedum, serpentium , volatilium et aquati- 
lium. Taceo res creatas, coelum videlicet, solem et 
junam, reliquaque sidera, quibus divinos ac supre- 
mos bonores detulerunt, susque deque omnia per- 
miscentes. Quinetiam reperimus apud illos quos- 
dam rerum divinarum interpretes ea de diis suis 
£eripsisse, quie vel auditu solo statim obscenitate 
et impuritate mentero oppleverint. Litteras igitur 
Graecas prelambentes, ut. illius verbis utamur , 


Θεῶν τοῖς ἀνθρώποις δῶρον, fitot φῶς ἀνάψας ἐπι- 
στήµης, f] πολιτείας .Ὑένος, 7| πολεµίους πολλοὺς 
τρεφάµενος, xat πολλὴν μὲν γην, πολλὴν δὲ ἐπελθὼν 
θάλασσαν, xaX τούτῳ φανεὶς Ἱρωϊχός. Καὶ μεθ 
Écepa* Τεχμέριον δὲ τοῦτο σαφές. "Ex πάντων ὑμῶν 
ἐπιλεζάμενοι παιδία ταῖς Γραφαῖς ἐμμελετῆσαι πα- 
ῥρασχευάσατε. Κἂν φανῇ τῶν ἀνδραπόδων εἰς ἄνδρα 
τελέσαντα σπουδαιότερα, ληρεῖν ἐμὲ καὶ μελαγχολᾶν 
νομίζετε. Εἶτα οὕτως ἑἐστὲ δυστυχεῖς καὶ ἀνόητοι, 
ὥστε νοµίζειν θείους μὲν ἐχείνους λόγους, ὑφ᾽ ὧν 
οὐδεὶς ἂν γένοιτο φρονιμώτερος, οὐδὲ ἁνδρειότερος, 
οὐδ' ἑαυτοῦ κρείττων. Ὑφ' ὧν δὲ ἕνεστιν ἀνδρείαν, 
φρόνησιν, δικαιοσύνην προσλαθεῖν, τούτους ἁποδί. 
Bote τῷ Σατανᾶ χαὶ τοῖς τῷ Zavavd λατρεύουαιν. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


« Ἄχουε, οὐρανὲ, καὶ ἑνωτίζου, γῆ. » Ἰδου γὰρ, 
ἰδοὺ τὸ Ῥαψάκου πάλιν τῆς τοῦ θεοῦ δόξης χατευ- 
ρύνεται στόμα, xaX ἁδιχίαν elg τὸ ὕψος λαλεῖ, καθὰ 
γέγραπται χαὶ τῆς χαθ᾽ ἡμῶν γλωσσαλγίας οὐδὲν, ὡς 
ἔοιχεν, ἡγεῖται τὸ ἄμεινον. ᾽Απόχρη μὲν οὖν ἡ θεό- 
πνευστος Τραφῇ, χαὶ πρός Ys τὸ δεῖν ἁποφάναι σο- 
φοὺς χαὶ δοχιµωτάτους, xal διαρχεστάτην ἔχοντας 
σύνεσιν τοὺς ἐντεθραμμένους αὐτῃῇ' δεδεήµεθα δὲ 
πρὸς τοῦτο τὸ αύμπαν οὐδενὸς τῶν ἔξωθεν διδασχά-» 
λων. Ἐπειδὴ δέ ἐστι γλυχὺ τὸ πάντα εἰδέναι, ταύ- 
τῃ τοι xal µάλα ἑμφρόνως χαὶ τὰς τῶν Ἑλλήνων πο- 
λυπραγμονοῦμεν δόξας, ἃς Oh xat Eg! ἑκάστῳ συνει- 
λόγασι τῶν πραγμάτων, πρό γε τῶν ἄλλων ἐπὶ θεῷ. 
Εἶτα γέλωτος αὐτοὺς ἀφορμὴν πεποιημεθα, µυρίους 
μὲν ὅσους xai ἀριθμοῦ χρείττονας θεοὺς τιμᾷν πρη- 
µένους, xaX ἀχαθάρτων δαιµονίων σέδοντας πληθὺν, 
xai αὐτοῖς τάχα που τοῖς αὑτὰ προσχυνοῦσιν άγνοου- 
µένην, ἔχοντάς τε τὰ ἓν σηχοῖς ἔδη πολύμορφα xol 
πολυειδῆ, καὶ οὐ xatá γε μόνους τοὺς ἀνδρῶν τε xal 
γυναικῶν εἰδοποιηθέντα τύπους, ἀλλὰ γὰρ xat 07- 
ρῶν ἁγρίων, χτηνῶν τε xai ἑρπετῶν, πτηνῶν xal 
ἑναλίων. Καὶ σιωπῶ τὴν χτίσιν, obpavóv t£ φημι, 
xaX fiov, xai σελήνην, καὶ τὰ ἕτερα τῶν ἄστρων, 
οἷς τὴν θείαν xal ὑπερτάτην ἐχνενεμίχχσι δόξαν, 
ἄνω τε xaX χάτω τὰ πάντα συγχέοντες. Εὐρίαχομεν 
δὲ τοὺς παρ᾽ αὐτοῖς θεηχόρους περί γε τῶν παρὰ σφίσι 
γεγραφότας θεῶν, οἶάπερ ἄν τις xaX µόνον ἀχοῦσας, 


multaque fraude in iis reperta, tum sane vehe- D αἰσχρότητος xaX ἀκαθαρσίας τὸν οἰκεῖων εὐθὺς ἀνα- 


mentius sacros divinosque. sermones , hoc est, 
divinitus Q31 inspiratam Scripturam admiramur. 
Quid enim utilitatis non illa compleetitur ? Pri- 
mur euim, et quod oinnium est nobilissimum, vi- 
dere licet in ea verz Dei cognitionis sermones co- 
ruscantes. Sunt autem bi subtiles, accurati, subli- 
mes, ei supra id omne quod creatum est initiatorum 
animum evehunt, eoque loci unam illam et supre- 
mam naturam quodammodo statuunt, ut ultra id 
ómne quod cum sensu est opinabile , aut scientia 
vel mente comprehenditur, hoc est, ultra creatu- 
ram omnem visibilem aut invisibilem concipiatur 


V [ναι 1, 2. 


µεστώσειε vouv. Παρεσθίοντες τοίνυν, χαθά φησιν αὖ- 
τὸς, τῶν παρ) Ἕλλησι µαθηµάτω», εἶτα πολὺ τὸ βλά- 
6ος εὑρίσχοντες ἐν αὐτοῖς, τότε Ot, τότε xal ὅτι µειςό- 
νως τοὺς ἱερούς τε xai θείους κατατεθήπαμεν λόγους * 
φημὶ δ) τὴν θεόπνενστον Γραφήν. Τί γὰρ τῶν ὀνησι- 
φόρων οὐχ εἴρηται παρ) αὐτῆς; Πρῶτον μὲν Υὰρ, 0 
xol τῶν ἄλλων ἁπάντων ἐστὶ τιµαλφέστερον, χατίδοι 
τις ἓν αὐτῇ τοὺς τῆς ἀληθοῦς θεοπτίας ἑναστράπτον- 
τας λόγους. Ἰσχνοὶ δὲ οὗτοι, xal ἀχριδεῖς, xai ἂν- 
ᾠχισμένοι, καὶ παντὸς ἐπέχεινα Υενητοῦ τὸν τῶν 
μυσταγωγουμένων ἀναδιθάζοντες νοῦν, xal χῶρον 
ὥσπερ vw νέµοντες τῇ uid τε καὶ ὑπερτάτῳ φύσει, 


$35 


CONTRA JULIANUM LiB. ΤΗ. 654 


τὸ πέρα νοεῖσθαι παντὸς καὶ δοξαστοῦ μετ᾽ αἰσθήσεως, A esse : ei autem ac soli velut eximium quiddam. ac 


καὶ μὴν καὶ ἐπιστητοῦ τε xal νοητοῦ, τοῦτ' ἔστιν͵ 
ὁρατῆς τε ἁπάσης xai ἀοράτου κτίσεως, αὐτῇῃ δὲ xal 
µόνῃ χρῆναι κατάρχειν τῶν ἄλλων, xal μὴν καὶ τὸ 
δύνασθαι δημιουργεῖν καὶ παραχοµίτειν εἰς ὕπαρξιν 
τὰ οὐχ ὄντα ποτὲ, γέρας ὥσπερ τι λαμπρὸν xal 
ἐδαίρεταον, μᾶλλον δὲ ἴδιόν τε xal quotxby ἀξίωμα, 
καὶ οὐδενὶ οῶν ἄλλων προσπεφυχὸς εὖ µάλα τετήρηχεν. 
Εἶτα πρὸς τούτοις xai τοὺς τῆς εὐζωῖας ἡμῖν εἰσ- 
ηγηται τρόπους, νόµοις δὲ θείοις καὶ ἱεροῖς ἀπευθύνει 
πρὸς διχαιοαύνην, xal μὴν χαὶ ἁπάσης ἡμῖν ἔπιει- 
xslag ἐναργῇ καθίστησι τρἰδον. Διαμεμνήσομαι δὲ 
τῶν ἁγίων προφητῶν, ol µαθηµάτων ἙΕλληνιχῶν 
ἀμέτοχοι μὲν γεγόνασιν εἰς ἅπαν, ἅγιοι δὲ σαν, 
xai τῷ sp θυµηρέστατοι, xal τῶν ὑπὲρ λόγον 
σηµείων ἀποτελεσταί. Εἷμι δὲ δὴ χαὶ ἐπ᾽ αὐτὸν ἤδη 
τὸν ἱεροφάντην Μὠσέα. Εἶτα, vic ἐχείνου σοφώτερος, 
ἤγουν ἐγγὺς xaX παρὰ βραχὺ παρελθὼν διδασχέτω. 
"Hv μὲν οὖν τὴν γλῶσααν ᾿Ἑδθραῖϊος, τό γε. μὴν εἰς 


θεωρίας καὶ τὸ εἰς λόγους ἐντεχνὲς οὐκ ἀθαυμάστως: 


ἔχων. Εὐπόλεμος γοῦν.ὁ ἱστορικὸς τοὺς ἐπ᾽ αὐτῷ 
λόγους συντιθεὶς, ἐν τῷ. Περὶ τῶν ἓν τῇ ἸἹουδαίᾳ 
βασιλέων φησὶν ἑναργῶς,Μωσέα δὴ πρῶτον γενέσθαι 
αοφὸν, xal γραμματιχὴν. τοῖς Ἰουδαίοις παραδοῦναι, 
τὴν τὸ τηνικάδε τάχα που νενοµισµένην' Φοίνιχας 
δὲ παρ) αὐτῶν χαταχτήῄσααθαί τε τὴν ἐπιστήμην, 
ἅτε δη καὶ ὀμάρους ὄντας Ἰουδαίοις’. παραδοῦναι δὲ 
τοῖς Ἑλλήνων παισὶ, Κάδμου δηλονότι παρ αὐτοῖς 
γεγονότος, χαὶ αὐτὰ δὲ διδάξαντος τὰ πρῶτα στοι- 
χεῖα. Ταύτης ἰδίᾳ µέμνηται τῆς ἱστορίας àv τοῖς 
Ζερωματεῦσιν ὁ Κλήμης, àvhp ἑλλόγιμος xa φιλο- 
μαθῆς, xal ἀναγνωσμάτων Ἑλληνικῶν πολυπραγμο- 
νήσας βάθος, ὡς ὀλίγοι τάχα που τῶν πρὸ αὐτοῦ. 
Ὅτε τοίνυν καὶ αὐτὴ τῶν πρώτων στοιχείων ἡ ἐἔπι- 
στήµη παρ 'E6paluv Ίχει τοῖς Ἕλλησι µεσολα- 
θοῦντος τοῦ Κάδμου, χάτω συρέτω τὴν ὀφρὺν ὁ 
φάναι τολμήσας Ἰουλιανός. ToU χάριν ὑμεῖς τῶν 
παρ Ἕλλησι παρεσθίετε µαθηµάτων, εἴπερ αὐτάρ- 
x7$ ὑμῖν ἐστιν ἡ τῶν ὑμετέρων γραφῶν ἀνάγνωσις: 
'AXX, ἴσως ἐρεῖ τις, fj. μὲν θεία Γραφὴ, χοινἠν τε 
καὶ ἀγελαίαν, καὶ ἅπασι χατηµαξευμένην ἔχει τὴν 
λέξιν΄ εὐστομεῖ δὲ τὰ Ἑλλήνων, καὶ καταπλουτεῖ 
τὸ ἐπίχαρι, καὶ πρός.γε τούτῳ τὸ εὐεπές, Φαμὲν 
οὖν, ὅτι γλώττῃ μὲν Ἑδραίων ἑλαλήθη τὰ προφητῶν, 
xai αὐτὰ δὲ τὰ Μωσέως, ἵνα xal ὑπάρχῃ γνώριµα 
μιχροῖς xal µεγάλοις, µετεποιήθη χρησίµως εἰς τὸ 
τῆς γλώττης εὐτριδὲς χαὶ δυσέφικτον ἐχούσης παν- 
τελῶς οὐδέν, EL δὲ πολὺ τὸ εὔχοσμον τὰ Ἑλλήνων 
ἔχει, xal τὸ ἀπόλεχτον εἰς Ἰχὼ, ἀλλ dv ἐχθολῇ τοῦ 
πρέποντος γεγονότα φαίνεται, καὶ τῆς ἁληθείας 
ἡμαρτηχότα * µυρίους γὰρ ὅσους μυθολογοῦσι θεοὺς, 
τὸν ἕνα δὲ φύσει xal ἀληθῶς εἰσάπαν Ἰγνοηχότες. 
Ἐπαινέπται δ᾽ ἄν τις, € γε σωφρονοίη, οὗ τὸν εὐστο- 
μεῖν μὲν εἱδότα xal χεχομφευμένων ῥημάτων ἐπι. 
στήµονα, xal τὴν ἐπ᾽ αὐτῷ δὴ τούτῳ φιλὴν αὐχῶντα 
λαμπρότητα ' ἐχεῖνον δὲ μᾶλλον, ὃς ἂν ὁρῷτο thv 
μὲν τῶν λέξεων προφορὰν οὐχ ἑτοιμοτέραν ἔχων, 
ὀρζῶς δὲ τὴν δόξαν, τὴν ἐπί γέ quit τῷ πάντων 
Χρατοῦντ, θεῷ, xai πάντα τρόπον ἐπιεικείας οὐκ 


praecipuum munus, imo vero, propriam ac natu- 
ralem illius dignitatem , nullique alii innatam cum 
primis illa tribuit, nempe rebus caeteris dominari, 
creare, etin ortum educere que nusquam sunt. 
Ad hzc bene vivendi rationes nobis explicat , legi- 
busque sacris ac divinis ad justitiam dirigit, nobis- 
que omnis zequitatis clarum iter statuit. Comme- : 
morare libet sanctos prophetas, qui cum Graecarum 
litterarum ignari prorsus essent, sancti nihilo- 
minus fuerunt, Deoque gratissim!, operaque patra- 


rant omni pr:edicatione majora. Ét sane ad ipsum 


Mosen venio sacrorum interpretem. Age enim, 
ecquis illo sapientior, aut ad eum vel minimum 
accesserit , doceat obiter. Erat is quidem liagua 
Hebraeus, verumtamen contemplatione rerum di- 
cendique peritia non ignobilis. Unde historiarum 
scriptor Eupolemus, in libro De J'ndeorum regibus, 
de Mose verba faciens, ait illum fuisse primum 
sapientem grammaticamque Jude&is tradidisse, quce 
apud illos hodieque forsan est in usu. Phoenices 
vero ab iis artem accepisse , maxime cum essent. 
finitimi Judzis. Που illam Graecorum filiis tradi-. 
disse, cum Cadmus nimirum, apud illos versatus, 
ipsa prim» elementa docuisset. Hujus historia: no- 
minatim meminit Clemens in Siromatis, vir in 
primis docius οἱ eruditus, qui Graecarum litte- 
rarum altitudihem , quantum forsan ante illum. 
pauci, perscrutatus est. Cum ergo ipsum primorum 
elementorum scientiam Grzci ab Hebrzis per Cad- 
mum 939 susceperint,  demiitat supercilium Ju- . 
liamus, qui percontari ausus est : Quam ob causain 
Gr:ceas disciplinas arroditis , si vobis vestrarum 
Scripturarum lectio sufflcit? At enim, inquiet for- 
san aliquis, Scriptura sacra vulgare, plebeium ac 
protritum dicendi genus continet; Graecorum 
autem scripta suavitatem frabent , ac preterea 
dicendi venustate abundant et gratia. Kespon- 
demus igitur : Hebreorum lingua prophetas esse 
locutos, et ipsa Mosis scripta, ut omnibus imis 
ac summis mota essent, in familiare loquendi 
genus , nec difficile captu, fuisse translata. Quod 
si sdmodum venusta et sonora est Grecorum ora- 
tio, cum singularl verborum delectu, 2a decoro ta- 


p men videntur aliena, et veritate destituta. Multa 


enim deorum millia comminiscuntur, unum autem 
natura ac vere Deum prorsus ignorant. At quis- 
quis sapit, laudabit eum, non qui diserte loqui et 


'elegantibus verbis uti noverit , eorumque solum 


splendorem jactet : sed eum potius, qui verba mi-- 
nus prompte et expedite. quidem pronuntiel , re- 
ctam vero de prepotente Deo sententiam, et omne 
genus sincere probitatis ac virtutjs colat, Qua- 
propter a divina Seriptra quivis. seipso melior 
fiet, et certe aliis quoque non inutilis futurus est. 
At qui e Grxcis disciplinis ornatam tantum et ele- 
gantem orationem fuerit consecutus , niliil preterea 
commodi capiel ad sanctitatem οἱ integritatem 
morum, modestioque et gravitatis studium, Ut 


855 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARGIIEP. 


enim multoties jam repetii, apud illos reperio deos A ἀνεπιτήδευτον ἔχοντα, βάσιµον δὲ xal ofoy ἱππήλα- 


nullum vitii genus aversari, sed per fcedas et fla- 
giíiosas voluptates omnem honestatem abjicere. 
Qualis autem demurn iste futurus sit, qui feedissi 
morum eriminum reos esse novit illos, quibus bo- 
nores divini tribuuntur , omittam dicere. Quod si 
palmam tribuit Grecorum scriptis, propterea. quod 
mulia urbanitate abundant , nostra vero minime, 
percontanti respondeat : Si quis poculo aureo in- 
fundat belleborum, alteri vero non aureo quidem, 
sed vel ος vilissima materia con(icto , mel apum 
laborem injiciat, tam pro potestate sorbere jubeat 
utrum ex his libuerit : an qui bausturus est , in 
materiam intuens deteriora proferet; an potius 
recto judicans, ei quod natura noxium est, utile 
apteponet, lieet vilissimo vasculo contentum * 


τον πᾶν εἶδος ἀρετῆς. θὐχοῦν ἀπὸ μὲν τῆς θευπνεύστου 
ΓραφΏς ἑαυτοῦ βελτίων ἂν γένοινο παστιτοῦν, xol 
μὴν xai ἑτέροις οὐκ ἀσυντελῆς εἰς ὄνησιν ἀπὺ δέ 
γε τῶν Ἑλληνιχῶν µαθηµάτων χαλλιπήσας µόνον, 
χερδανεῖ πρὺς τούτῳ τὸ σύμπαν οὐδὲν εἴς γε vb 
εἶναι σεπτὸς xal ἐπιειχὴς, ἐγχρατείας νε xaX σεµνό- 
τητος ἑραστής. Ὡς γὰρ ἔφην ἤδη πλειστάχις, τοὺς 
παρ) αὐτοῖς εὑρίσχω θεοὺς, ἁποσπουδάξοντας μὲν 
τῶν ἑχτόπων οὐδὲν, ἡδοναῖς δὲ ταῖς slc αἰσχρότητα 
xal ᾽ἀσέλγειαν ἅπαν παριόντας χαλόν. Ὁ δὲ τοῖς 
αἰσχίστοις ἅπασιν ἁλῶναι μεμαθηχὼς τοὺς προσκυ- 
νουµάνους, ὁποῖος ἔσται λοιπὸν παρήσω λέγειν. El 
δὲ δὴ τὸ χρῆναι νιχᾷν τοῖς Ἑλλήνων ἀπονενέμηχε 
λόγοις, ὃτι πολὺς παρ) αὐτοῖ, μὲν ὁ ἀστεῖσμὸς, 


B παρ᾽ ἡμῖν δὲ οὐχέτι, φιλοπευστοῦντι φραζέτω- dpa 


γὰρ εἴ τις κοτύλῃ χρυσῇ τὸν ἑλλέθορο» ἐγχέας, ἑτέρᾳ ve μὴν οὐ τοιαύτῃ, μᾶλλον δὲ καὶ εὐτελεστάτῃ τὴν 
ὕλην τὸν τῶν μελισσῶν ἑνετίθει πόνον, εἶτα ῥοφεῖν ἐχέλενεν ἐπ ἑξουσίας τὸ δοχοῦν. ἄρα ταῖς ὕλαις 
ἑνορῶν τὴν ἀμείνω φῆφον ἑδίδου τοῖς χείροσιν, 1| δικάσας ὀρθῶς τοῦ πεφυχότος ἁδιχεῖν προετίθει sb 
ὠφελοῦν, κἂν si bv σχεύει χέοιτο τῷ λίαν εὐτελεστάτῳ;, 


233 Quoniam autem contendit prestare ut a Gre- 
cis litteris fideles arceamus, quam ab iis quae idolis 
immolautur , audiat rursus nos justissimis do cau- 
sis ab idolothytorum esu fideles prohibere solitos, 
non autem a Graecis literis. Nimirum hanc causam 
proferimus quod, cum unus sit ac solus revera 
Deus, nos vel ab alierum nomine abhorremus, et 
emni erxsecralione detestandum credimus. Alque 
hoc docet sapientissimus Paulus cum scribit : « Sci- 


Ἐπειδῃ δὲ, φησὶν, fv ἀμεινον tpe; paünpá- 
των εἴργειν Ἑλληνικῶν τοὺς πιστεύσαντας, Ίγουν 
τῶν ἱεροθύτων, ἀχουέτω 6$ πάλιν, ὅτι τῆς μὲν τῶν 
ἱεροθύτων ἑδωδῆς ἁποσοθεῖν εἰθίσμεθά νοὺς πιστεύ- 
σαντας, xai µάλα εἰχότως, εἴργομεν ὃδ ἤχιστα τοῖς 
Ἑλλήνων γράµµασιν ὁμιλεῖν. K&v εἰ βούλοιτό τις 
τὴν αἰτίαν ἀναμαθεῖν, φαμὲν ὅτι ἑνὸς ὄντος xal 
μόνου τοῦ κατὰ ἀλήθειαν Θεοῦ, xai τὸ εἰδέναι µόνον 
τὸ ἑτέρων ὄνομα πεποιημεθα στυγητὀν, xat βδελυ- 


inus eniin nullum esse Deum nisi unum, ac idolum C ρίας ἁπάσης ἐμποιητικὸν εἶναι πεπιστεύχαµεν. Καὶ 


nibil esse in mundo **. » Non enim si nugantur ali- 
qui, aut menie potius emola insaniunt, deosque 
nuncupant quos forte voluerint, ac in templis ere- 
etis simulacris in fraudem abducti sunt, nos una 
cum illis necesse est eliam insanire, perindeque 
affici, ac putare deos esse revera alios praete? unum 
naturalem, universitatisque Opificem. Sublatis ergo 
plane de medio idolis, dicimus immolatm nihil 
6856 : comedimus porro conscientia pura, Deo glo- 
riam tribuentes, qui Bobis omnium esculentorum 
liberum et innoxium usum largitus est. Quod si 
quis in bis infirmus est, ac nondum sanam ac (r- 
iuam mentem habet, sed qua diis immolantur ea 
putat aliquid esse revera, cum nondum ad sinceri- 
tatem fidei pervenerit ; nos eum ut pzedotribxe pue- 
ros paulatim ad perfectiesimam rei notitiam evehi- 
mus. Sapientissime igitur Paulus ait : « Si ego cum 
gratia participo, cur ob id impius judicor , pro quo 
ego gratias ago "*? » Quamobrem ea contingere si 
se occasio dederit, qui idolis immolata fuerint, 
nibil prorsus offendet eos qui confirmati sunt in 
flde. Nam si idolum plane nihil sit, ne imuiolatum 
quidem aliquid erit. Inspicientes jgitur scripla 
Grecorum, verborum compositionem laudamus, etl 
conciunitatem orationis ; sed eorum placitis repu. 
diatis ad sanctas potius Scripturas cenvertimnur, 
in quibus elucet veritatis decus, et accurata do- 


ΜΕ Cor. vi, 4... 1 Cor. x, 50. 


τοῦτο διδάξοι γεγραφὼς ὁ πάνσοφος Παῦλος «Οἴδαμεν 
γὰρ ὅτι οὐδεὶς Gebc, εἰ μὴ εἷς, καὶ ὅτι οὐδὲν εἴδωλον 
ἐν xóajup. ». O0. γὰρ εἰ ἀθύρουσί τινες, μᾶλλον δὲ 
xat µεμήνασι τὸν νοῦν παραχεχοµισμένοι, xal xacá 
ΥΕ τὸ αὐτοῖς δοκοῦν οὓς ἂν ἕλοιντο τυχὸν ὀνομάζουσε 
θεοὺς, καὶ ἐν τοῖς τεµένεσιν ἱστάντες ἔδη πεπλάνην- 
ται, συναφραίνειν ἀὐτοῖς χαὶ ἡμᾶς ἀναγχαῖον, δια- 
χεῖσθαί τε xal φρονεῖν ὡς εἶεν ἕτεροι χατὰ ἀλήθειαν 
θεοὶ παρὰ τὸν ἕνα, χαὶ φύσει, χαὶ τῶν ὅλων Δη- 
µιουργόν. ᾿Αναιροῦντες τοίνυν καὶ τοῦτο εἰσάπαν τὴν 
εἰδώλων ὕπαρξιν, οὐδὲ ἱερόθυτον εἶναί τί φαμεν’ 
ἑσθίομεν δὲ συνειδότι χαθαρῷ, θεῷ «hv δόξαν ἀνάπταν- 
τες, ὡς ἁπάντων ἡμῖν τῶν ἑδωδίμων ἐλευθέραν τε xa 
ἀξήμιον χαρισαμένῳ τὴν χρῆσιν. El δὲ ἀσθενεῖ τις ἐν 
τούτοις, ὑγιᾶ τε οὕπω καὶ εὕρωστον ἔχει τὸν νοῦν, 
olera: δὲ εἶναί τι χαὶ ἱερόθυτα ἀληθῶς, οὕπω βεθγ- 
ότι περὶ τὸ Υνήσιον εἰς πίστιν συγχαθιστάµεθα, 
ὥσπερ τινὲς παιδοτρίδαι διαγυµιάζονεες τὰ µειρά- 
xia, ἀναθιθάξοντές τε, ποτὰ βραχὺ πρὺς τελεωτάτην 
τοῦ πράγματος ἑμπειρίαν. Οἰχονομιχώτατα γοῦν 6 
Παῦλός φησιν’ «€ El ἐγὼ χάριτι µετέχω, εί βλασφη- 
μοῦμαι ὑπὲρ οὗ ἐγὼ εὐχαριστῶ»» Οὐχοῦν ἀδικλσε: 
μὲν παντελῶς οὐδὲν τοὺς ἱδρυμένευς ἐν πίστει τὸ καὶ 
αὐτῶν ἅπτεσθαι τῶν ἱεροθύτων, εἰ τὐχῃ. Εἰδώλον γὰρ 
ὅλως οὖχ ὄντος, οὐδὲ ἱερόθυτον ἔσιαι τι. Περιέργά- 
ζόμενοι δὲ τὰς Ἑλλήνων συγγραφὰς, τὴν μὲν τῶν 
λέξεων ἐπαινοῦμεν σινθήχην, xal τὸ εὔρνθμον εἰς 





851 CONTRA JULIANUM LIB. Vil. $58 


λόγονς, ἁπανιστάμενοι δὲ τῶν kv αὐταῖς δογμάτων, A 


ταῖς ἁγίαις μᾶλλον προσχεχλίµεθα Γραφαῖς * iv- 
αστράκτε: γὰρ αὐταῖς τῆς ἀληθείας τὸ χάλλος, xal 
ὄργματικῆς ἀκριδείας ἐνσεσώρενται γνῶσις, καὶ 


gmatum cognitio cumulate continetur, et omne ge- 
nus bonorum documentorem, per qui omni virtute 
plenus quis statim evadat, et recte factorum gloria 
conspicuus. 


Tdv εἶδος ὁποθηχῶν ἀγαθῶν, δι’ ὧν ἂν γένοιτό τις ἁπάσης εὐθὺς ἐπίμεστος ἀρετῆς, xal τοῖς ἐξ ἀγαθ- 


ουργίας αὐχήμασιν εὖ µάλα διαπρεπής. 
Ἐνισταμένῳ δὲ μετὰ τοῦτο, χαὶ τὴν ἁγίαν τε xal 
θεόπνευστον χατασχώπτοντι Γραφὴν, ἐπεί τοι τῇ 
Ἑδραίων συντέθειται γλώττῃ, φαίη ἂν, οἶμαι, τίς * 
" Ap' οὗν, ὦ κράτιστε, συγχαταφέξεις αὐτῇ xal τὰς 
ἑτέρας τῶν γλωσσῶν, αἵπερ ἂν εἶεν τὴς Ἑλλήνων 
ἐξῳχισμέναι, xat ταύταις ἑναριθμήσεις πάντως που 
τὴν ahy, ἣν 65 καὶ πεποίησαι περὶ πολλοῦ * τὴν τῶν 
Αὐσονίων φημί ; Καΐτοι πῶς οὖκ ἀληθὲς εἰπεῖν, ὡς 


Juliano porro instanti, et sanctam divinamque 
Scripturam subsasnnanti, 994 quod Hebreorum 
lingua composita sit, dixerit, opinor, aliquis. Num 
ergo, vir egregie, una cum Hebraica lingua csete- 
ras, quae à Graeca diversas-sunt, contemnes , tuam- 
que adeo illam Ausoniam , quam et tanti facis, in 
earum numere collocabis ? Atqui num verum dictu 
est nos, si recta et sequa sentire velimus, Gracam 


εὕρημα μὲν θρησχείας τὴν Ἑλλάδα φωνὴν χαταλο- B linguam pro pietatis invento non babituros, sed 


γισαίµεθα ἂν fixiová ve, ὀρθὰ καὶ εἰχότα «φρονεῖν 
ἠρημένοι; Μίαν δὲ χαὶ αὐτὴν γενέσθαι γλωσσῶν, 
ἀῤῥήτῳ δυνάμει θεοῦ χατατετμηµένων χατὰ χαιροὺς 
εἰς πολύθρουν Ἠχὴν, τῶν τὸν οὐρανομήχη πύργον 
ἑγηγερχότων. Ὠήθησαν μὲν γὰρ, κατὰ τὸ εἰχὸς, οἱ 
Ἑλλήνων λογάδες, εὑρεταὶ γενέσθαι τῆς καλλιε- 
πείας αὐτοὶ, xal τὰ τῆς ἀφράστου δυνάµεως ἔργα 
ταῖς σφῶν αὐτῶν ἐχνενεμήχασι χεφαλαῖς. Ἐπαρᾶται 
δὲ αὗτοῖς λέγων ὁ µακάριος Δαδίδ. « Ἐξολοθρεύ- 
σει Κύριος πάντα τὰ χείλη τὰ δόλια, xal γλῶσααν 
µεγαλοῤῥήμονα, τοὺς εἰπόντας * Την γλῶσσαν ἡμῶν 
μεγαλυνοῦμεν, τὰ χείλη ἡμῶν παρ) ἡμῖν ἐστι.» 


τουτέστιν, Ἡμεῖς εὑρεταὶ Ὑεγόναµεν τῆς χαλλιε- ᾿ 


πείας. Οὐχοῦν θεόσδοτοι μὲν ai Ὑλῶσσαι ' xai τάχα 


που τὸ ἑχάστης χάλλος ἑξαίρετον τό γε ἦχον ix^ 


αὐτῇ ' ἀξιοθαύμαστον δὲ παρ’ ἐχείνας εἰς fyc γενέ- 
σθχι τὴν Ατθίδα φαμέν. Ὀνήσειε 6* ἂν οὐδὲν αὐτὸ 
dà τοῦτο xal µέτρον τοὺς χεχρηµένους εἴς yt «b 
εἶναι σεπτοὺς, χαὶ τὴν τῆς εὐζωῖας εἰδέναι τρίδον. 
"H οὐχ ὁρᾷς τουτουσὶ, τοὺς ἓν ταῖς σχηναῖς αὐλοῦν- 
τάς τε xal χιθαρίζοντας τοὺς ταῖς εὐφημίαις κατα- 
κηλεῖν εἰωθότας νοὺς τῶν ἁδομένων φιλαχρυάμονας, 
ἀλλ' εἰσὶν ἔσθ᾽ ὅτε τῶν κατεφεγµένων xal ταῖς ἐκ 
νόμων αἰτίαις ἔνοχον διαθιοῦντες ζωήν; οὐκοῦν ὅτι 
μὲν χαλλιεπείας εἰσάπαν Ίχουσι µέτρον ἑπαινέσαι 
τις ἂν αὐτούς * ὅτι δὲ μὴ τῶν ἀρίότων ἁπήρτηνται 
σπουδασµάτων, χαταμωμήσαιτο ἂν εἰχότως. Ἠαιδία 
Τε μὴν τοῖς ἱεροῖς ἐντεθραμμένα Γράμµασι γένοιτο 


unam quoque ipsam ex iis linguis esse, qus inef- 
fabili Dei virtute quondam ἱ meitiplicem sonum 
divise fuerunt, quo tempore ad ccelum usque ho- 


mines turrim exstruere coeperant. Enimvero Grs- 


corom sapientes, ot credibile est, putarunt se elo- 
cutionis ínventores esse, et ineffabilis virtutis opera 
sibl ascripserunt ; sed lis imprecatur beatus David, 
dicens : « Disperdet Dominus omnia labia dolosa, 
et linguam magoiloquam, qui dicunt : Linguam ηθ- 
stram magnificabimus, labia nostra a nobis sunt **; » 
hoc est, inventores sumus eloquentiz. Quapropter 
divinitus quidem datze sunt lingue ; estque suum 
forte cuique, quoad ejus est, pr»cipuum decus ac 
venustas ; sed prz illis Atticam, soni suavitate, mi- 
rabilem dicimus. Sed nihil hoc illius cultoribus ad 
morum sasctimoniam, et ad recte vivendi perci- 
pieadum iter contalerit. Annona vides in scenis ti- 
bicines ac cithbarexios, qui suavitate vocum permul- 
cere solent hemines eantus avidos, interdum labo- 
rare vitiis, vitamque sceleribus obstrictam ducere? 
jgiur nemo non laudabit eos, quod ad summum 
facundiee pervenerint : quod autem 3 rectis studiis 
alieni sint, quivis eos merito reprehendet. Atqui 
pueri In sacris Litteris educati, Deo chariseimi sta- 
tím evadunt, licet minus eloquentes videantur. Αὶ 
ilfos manciplis nibilo inferiores esse ait, propterea 
quod earent facundia ; raus boc solum preeclarum 
esse, omnemque aliam viriutem pro nihilo ducens, 


ἂν εὐθὺς τῶν ὅτι μάλιστα θεοφιλεστάτω», xdv εἰ μὴ D per quam in Dei notitiam aliquis et ad summum 


ὀρῷτο προσὸν αὐτοῖς τὸ ἐν λόγοις ἐντριδές. "Avbpa- 
πόδων δὲ αὐτά φησι χας᾽ οὐδένα τρόπον διενεγχεῖν, 
ὅτι μὴ ἔχει τὸ εὔγλωττον, Ev τούτῳ τάχα που xal 
µόνῳ τιθεὶς τὸ χρῆναι θανµάξεσθαι, τῆς Ye μὴν 
ἑτέρας ἁπάσης ἀλογήσας ἀρετῆς, 57 ἧς ἂν γἐνοιτό 
τις xai θεῷ Ὑνώριµος, καὶ τῆς εἰς ἄχρον εὐχλείας 
àv χαλῷ. Οὐχοῦν διδασχέτω, mótepa δη θαυμάσῃς, 
τὸν εὐφυᾶ τε xal εὐεπέστατον, xlv εἴπερ τις εἴη 
βδελυρὸς «οὺς τρόπους, yov «bw ἐπιειχή xal 
πύσμιον, xÀv el μὴ τις εἴη λαμπρὸς τοὺς λόγους. 
"Amnb μὲν τοίνυν τῶν ἱερῶν γραμμάτων τῆς θεοπνεύ- 
στου Γραφῆς, πάντσ ερόπον Δρετῆς πεπαιδεύµεθα - 
χρώµεθα δὲ τοῖς Ἑλλήνων λόγοις, οἷόν τι προγύμνα. 


99 Psal, ys, d, 5. ** Eccli. 1, 4. 


glorie gradum perveniat. Dooeat igitur , utrum mi- 
retur hominem prseclaro ingenio, singularique fa- 
cundis, licet impuris moribus; an vero frugi οἱ 
honestum, licet mious excellat eloquentia. Nos ita- 
que a sacris 496 Litteris et Seriptura divinitus 
inspirata virtutis omne genus edocti sumus; ute 
mer autem Grecorum libris, veluti quodam verae 
doctrine prsexercitamento ; cumque Hebrzorum 
lingua minus instructi simos, Atticos impiorum 
degmatum prsdicatioai subduximus. Nam donata 
a Deo lingua est cum aliis, nec gentilis supersii- 
tienis inventum esse dici queat. « Omnis enim sa- 
pientia a Domino, ut eeriptum est *^, «et ab 90 om- 


85) S. CYRILLI ALEXANDRINI ΑΠΟΠΙΕΡ, 860 


nis Sermo ; » quia menlis el sermonum dator est. A σµα τῆς ἀληθοῦς παιδείας τὸ χρῆμα ποιούμενοι, 
Porro Julianus Griecorum vesauiam aliter. defen- καὶ ἐπείπερ τὴν Ἑθραίων φωνὴν οὐκ ἠσχήμεθα, 
dere conatur sic dicens : ταῖς τῶν ἀσεθῶν δογμάτων ἐπαγγελίαις ὑπηγάγομεν 
τὴν ᾽Ατθίΐδα. θΘεόσδοτος γὰρ, ὡς ἔφην, μετὰ τῶν ἄλλων ἡ γλῶσσα, καὶ οὗ τῆς Ἑλλήνων δεισιδαιµονίας 
εὕρημα φαίη τις ἂν αὐτήν: πᾶσα γὰρ σοφία παρὰ Κυρίου, χαθὰ γέγραπται, καὶ παρ αὐτοῦ πᾶς λόγος, 
ὅτι χαὶ νοῦ χαὶ λόγων ἐστὶ δοτἠρ. Πειρᾶται δὲ xai ἑτέρως ταῖς Ἑλλήνων ἀθελτηρίαις ἐπικουρεῖν οὕτω 
λέγων * 
JULIANUS. IOYAIANOZ. 


Sanat corpora nostra ZEsculapius : erudiunt Mu- Ἰάται ἡμῶν ᾿Λσκληπιὸς τὰ σώματα * παιδεύουσιν. 
$$? nostros animos cum ZEsculapio, et Apolline, εἰ ἡμῶν αἱ Μοῦσαι σὺν ᾿Ασχληπιῷ xaX ᾽Απόλλωνι xat 
facundo Mercurio. Mars autem et Bellona socii et — 'Epui] λογίῳ τὰς duyácg: "Άρης 6b χαὶ Ἐννὼ τὰ 
adjutores sunt in bello. Vulcanus qua ad artes πρὸς τὸν mÓlspov συναγωνίζεται ' τὰ δὲ εἰς τέχνας 
spectant assignat et dividit, H:»c autem omnia Pal- "Ηφαιστος ἀποχλτροῖ xal διανέμει ’ ταῦτα δὲ πάντα 
las cum Jove, virgo matre carens moderatur. Vi- — 'A05vd μετὰ τοῦ Διὸς παρθένος ἁμήτωρ πρυτανεύει. 
dete ergo nunquid in bis rebus singulis vos vinca- B Σχοπεῖτε οὖν, εἰ ud] xa0' ἕκαστον τούτων ὑμῶν ἐσμεν 
mus; artibus, inquam , consilio, et sapientia; sive µκρείττους * λέγω δὲ τὰ περὶ τὰς τέχνας, xal σοφίαν, 
eas artes spectaveris quie referuntur ad usum, aut — xal σύνεσιν' εἴτε γὰρ τὰς πρὸς τὴν χρείαν σχαπή- 
ad imitationem boni alicujus gratia : cujusmodi σειας, εἴτε τὰς τοῦ καλοῦ χάριν μιμητικὰς, οἷον ἀγαλ- 
sunt statuaria, pictura, ceconomica, medica, qua ματοποιητιχὴν, Υραφιχὴν, οἰχονομιχὴν, ἰατριχὴν τὴν 
ab Asculapio profecta est, cujus ubique terraruim ἐξ ᾽Ασκληπιοῦ, οὗ πανταχοῦ γῆς ἐστὶ χρηστήρια, & 
sunt cominoda, quae nobis perpetuo fruenda largi- δίδωσιν ἡμῖν ὁ θεὸς µεταλαγχάνειν διηνεχῶς. Ἐμὲ 
tur ille deus. Quippe me sapius sgrum sanavit µγοῦν ἱάσατο πολλάχις ᾽Ασχληπιὸς χκάµνοντα, ὑπαγο- 
JEsculapius, indicatis remediis, Atque testis horum µρεύσας qgáppaxa. Καὶ τούτων µάρτυς ἐστὶν ὁ Zeug. 
est Jupiter. Si ergo nos desertionis spiritui manci- — El τοίνυν οἱ προσνείµαντες ἑαυτοὺς τῷ τῆς ánocta- 
pantes, animi, corporis, externisque bonis melius σίας πνεύματι, τὰ περὶ φυχΏν ἄμεινον ἔχομεν, xal 
miirucli sumus, quam ob causam, his relictis, ad περὶ σῶμα, xa τὰ ἐχτὸς, τίνος ἕνεχεν ἀφέντες ταῦτα, 
illa vos convertitis ? bm ἐχεῖνα βαδίζετε; 


CYRILLUS. ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Constat igitur inter deos, quos ille nimirum co- C Πρόδηλον οὖν ὅτι τῶν αὐτοῦ θεῶν, οὓς δὴ καὶ τε- 
lit, alios medicinam profiteri; alios, perinde ac θαύμαχεν, ot μέν εἶσιν ἰατροὶ τὴν τέχνην ἑτέροις' 
praestantissimos sophistas, eloquentia precellere; — 6k τὰ εἰς λόγους εὖ ἔχει, χαθάπερ ἀμέλει καὶ τοῖς 
alios caedes edocere, e& homicidiorum peritos esse, ἀρίστοις τῶν σοφιστῶν οἱ δὲ.τὸ χρῆναι μιαιφονεῖν 
et crudelitatis cultores; alios sordidarum arlium ἐχδιδάσχουσιν, καὶ ἀνδροχτασιῶν claw ἐπιστήμονες, 
inventores : denique, ut semel dicam, unusquisque — xal ὠμότητος ἐπιμεληταί * τεχνουργοὶ δὲ ἕτεροι xat 
eorum quos nominavi, ei maxime idoneus est ad µβαναυσικῶν ἐπιτηδευμάτων εὑρεταί * xaX ἁπαξαπλῶς 
quod natura comparatus dicitur. Cumque unius of- — Éxactoz τῶν ὠνομασμένων ἐπιτηδείως ἔχει πρὸς ὃ 
ficii fungendi vices singulis attributa sint, iu caete- Ἠπεφυχέναι λέγεται, xal τὴν ἐφ᾽ ἑνὶ xal µόνῳ πρά- 
ris, opinor, erunt oliosi. AL quomodo tales essent — gat δωλαχὼν ἀποχλήρωσιν, ἀπρακτήσειεν ἂν, ol uat 
dii? Nam quis dicere audeat deum illuin esse, qui — xcu, πρὸς τὰ λοιπά. Εἶτα πῶς ἂν εἶεν οἱ τοιοίδε 
36 bono sit aliquo destitutus? Cum enim ei θεοί; Ka( τοι τίς ὁ φάναι τολμῶν ὡς ἔσται τὸ θεῖου 
abunde suppetant omnia, ium potentissimus ille ἁτουοῦν τῶν ἀρίστων ἐπιδεές; Καὶ γάρ ἐστι παναρ- 
est ac perfectissimus, perfecteque complectens ea, — xiq, παναθενές τε xol αὐτοτελὲς, xai πρὸς 
que supreme nature ceuveniunt. Ecquam igitur — xdv ὁτιοῦν ἁρτίως ἔχον τῶν ὅσαπεορ ἂν πρέποι 
ob causam, vir egregie, dicet, opinor, aliquis,si vere D τῇ ἀνωτάτῳ mposmepuxévat φύσει. "Av0' ὅτου δη 
Deus est Coronidis filius, non et xgros sanat, εἰ οὖν, ὦ γενναῖε, φαίη ἂν, οἶμαι, tic, εἴπερ Eat! χατὰ 
adjectis reliquis naturam seam potentissimam esse ἀλήθειαν θεὸς ὁ &x Κορωνίδος, μὴ χαὶ ἀῤῥωστοῦντας 
non probavit ? Atqui peculiaris unicuique virtus est, — laxat, xal τὰ ἕτερα προστιθεὶς, mavapx?) τὴν οἰχείαν 
suzque aris singuli proprium specimen exhibent. ἐκδέδειχ φύσιν; Ἐνεργοῦσι δὲ ἀνὰ µέρος ἕχαστοι, 
Alii enim, uti dixi, artem medicam profitentur; — xoi τῆς ἑνούσης αὐτοῖς ἐμπειρίας ἰδιχὴν ποιοῦνται 
sordidam aliquam et illiberalem alii; alii eruditione τὴν ἔνδειξιν. Οἱ μὲν γὰρ, ὡς ἔφην, εἰσὶν ἰατροὶ τὴν 
et eloquentia prestant et rerum Lelliearum usu, ᾖτέχνην, οἱ δὲ καὶ βαναυσικοί’ ἐν καλῶ. δὲ παιδείας 
Age ergo, quo pacto natura hominis ab illis supera- — xat λόγων ἕτεροι, xal τῶν ταχτικῶν ἐπιστήμονες. 
tur, aut quomodo illorum studia nostris antecel- — Elza, κατὰ τίνα τρόπον ἠττῷτο ἂν αὐτῶν ἡ ἀνθρώπου 
lunt? Artium enim ac scientiarum: magistri quam- — quate, ἡ πῶς ἂν elev κατόπιν τὰ καθ᾽ ἡμᾶς αὐτῶν; 
plurimi apud nos ac praestantissimi : imo, si vere Διδάσχαλοι γὰρ τεχνῶν τε xal ἐπιστημῶν πλεῖστοί 
loqui fas est, ipsis Graecorum diis prasiautiores — tz ὅσοι καὶ ἄριστοι παρ) ἡμῖν ' μᾶλλαν δὲ, εἰ χρἠ τ: 
non pauci. Siquidem fieri potest ul quidam artem τῶν ἀλτθῶν εἰπεῖν, ἀμείνους xai αὐτῶν ἂν εἷεν τῶν 
medicam non ignoret, ac rerum bellicarum sciemtia παρ Ἕλλησι θεῶν, οὐκ ὀλίγο, τῶν καθ ἡμᾶς ' εἴπερ 





861 


CONTRA JULÍANUM LIB. VII. 


802 


ἔστι τῶν ἑνδεχομένων, τὸν δεῖνα ευχὸν ἰατρικῆς μὲν A et eloquentiz czterarumque artium laude commen- 


οὐκ ἀμοιρῆσαι τέχνης, εὐδόχιμον δὲ γενέσθαι τὰ τα- 
χτιχὰ, xat πρός γε τούτοις, ἑλλόγιμον χαὶ οὐκ ἆθαν- 
µάστως ἔχοντα περὶ τὰ ἕτερα τῶν ἐπιτηδευμάτων. 
Εἶτα πῶς οὐχ ἑῤῥίφθαι χατόπιν ἀναγχαῖον τοὺς θεοὺς 
τῆς ἓν ἡμῖν εὐφυῖας εἴπερ εἰσὶ πρὸς Év τι xat µόνον 
ἐπιτηδείως ἔχοντες αὑτοὶ, Ev ἀνθρώπῳ γε μὴν, ὡς 
ἔφην, ἑνὶ, συλλἠόθδην ἅπαντα τὰ αὐτῶν συµπεφορη- 
μένα καταθρῄἠσαι τις ἄν; Προσεπινοεῖ δέ τι xat ἔτε- 
pov, οἷον ἅμαχον ἐπιτείχισμα τοῖς ἁπλουστέροις ἀν- 
τανιστὰς, xal τῆς εὐαγοῦς τῶν Χριστιανῶν θρησχείας 
ἓν ἀμείνοσιν εἶναί φησι τὸ Ἑλλήνων ἄθυρμα, παρα- 
τιθεὶς εἰς ἀπόδειξιν τὸ εἶναί τινας παρ᾽ αὐτοῖς ἄρι- 
στα ζωγραφεῖν εἰδότας, λατύπους τε καὶ ἰατρούς. 
Εἶτα, εἰπέ pot, ταυτὶ γεγραφὼς οὐχ ἐρυθριᾷς; Εὔ- 
χειρες ἄρα ζωγράφοι, xal εὐτεχνέστατοι λιθουργοὶ, 
θεοὺς ὄντας ἀποφήνειεν ἂν τοὺς οὐχ ὄντας θεοὺς, 
μᾶλλον δὲ τοὺς ἀχαθάρτους δαΐµονας, Ίγουν ἀνθρώ- 
πους χατεφθαρµένους. Ἐπιλελήῆσθαι γάρ pot δοχεῖ πυ- 
ριθλήτου γεγονότος ᾿Δσχληπιοῦ, xat χεραννωθέντος 
ἐν Ἐπιδαύρῳ χαθὰ προλαθόντες εἴπομεν. Οἴεται δὲ 
ἴσως οὐδένα γενέσθαι Χριστιανὸν, | τῶν παναρίστων la- 
τρῶν, ἢ τῶν ἑλλογιμωτάτων, ἤγουν τῶν εὐδοχιμεῖν el- 
δότων by ταχτιχοῖς. Εἰ δὲ ἅπασιν, ὦ κράτιστε, τοῖς ἐπι- 
τηδεύμασιντοῖς κατὰ τὸν βίον, τέχναις τε καὶ ἐπιστῆ- 
pate θεοὺς ἐπιστῆσαι χρὴ, τοὺς ἐξευρηχότας, 7] xaX 
διδάσχε.ν ὀφείλοντας * πόση τις ἀρχέσειεν ἡ πληθύς; 
Μυρία γὰρ ὅσα τὰ ἓν τῷ Bip πράγματα, xal τῶν 
ἐπιτηδευμάτων οἱ τρόποι, xal μέχρις αὐτῶν χατα- 
θαΐνοντες τῶν ἄγαν εὐτελεστάτων. Πλὴν εἴπερ τῳ 
σοφὸς ἐνῴχισται vous, ὁρᾷ που πάντως τῶν Ἑλληνι- 
xov δογµάτων τὸ ἀτερπές. Τεθαύμακε δὲ τὸν Ἄσχλη- 
πιὸν, ὡς ὑπαγορεύσαντα, χαθ᾽ ἅ φῃσιν αὐτὸς, ἀῤῥω- 
στοῦντι φάρμαχα * xa τοῦτο εἰδέναι φησὶ τὸν Δία. 
Εἶτα τοῦ χάριν µάρτυς ἡμῖν ἱατρῶν παρελή,ρθη, xat 
οὐχὶ δὴ μᾶλλον αὐτὸς ἰἄται τοὺς χάµνοντας; "H τάχα 
που μὴ εἰδὼς τὴν τέχνην, τεθαύμακε μετὰ σοῦ τοὺς 
ταύτης ἐπιστήμονας, ὑπηγόρευσε δὲ τὸ φάρμαχον ὁ 
Ασχληπιὸς, καθάπερ, οἶμαι, τὶς τῶν ἐπιδιφρίων ἰα- 
τρῶν; Kal τοι πῶς ἔδει μᾶλλον αὐτὸν θεὸν ὄντα 
χατὰ σὲ θεοπρεπῶς ἁπαλλάξδαι τῶν ἁῤῥωστημάτων, 
οὐχ ὑπαγορεύοντα μᾶλλον ὁποίῳ περ ἄν τις χρήῆσαιτο 
φαρμάκῳ, προστάττοντα δὲ μετ’ ἐξουσίας ἀναῤῥω- 
σθῆναι τὸν χείµενον; Οὐχοῦν γελῷτο ἄν τις εἰχότως 
θεοὺς εἶναι λέγων τοὺς περί τι τῶν ἀνθρωπίνων τε- 
χνῶν, Ίγουν ἐπιτηδευμάτων, ἔχοντας δεξιῶς, xai 
µεμετρηµμένως λαχόντας τὴν ἐμπειρίαν. ᾽Αλλ' ἡμεῖς 
τε, ὦ τᾶν, ἐν) τῷ κατὰ ἀλήθειαν Ocio λελατρεύκα- 
μεν, xal παρ᾽ αὐτοῦ δεδύσθαι φαμὲν τῇ τοῦ ἀνθρώπου 
φύσει χαὶ σοφίαν, xai αύνεσιν, xal παντὸς λόγου 
χρείαν ᾿ xaX μὴν χαὶ τὸ πεφυχέναι πρὸς πᾶν ὁτ'οῦν 
τῶν ἑπαινουμένων ἐπιτηδξίως ἔχειν, νοῦ τε εὑρῆμα- 
τα, τὰς τε ἐπιστήμας, καὶ τὰς τἐχνας εἶναί φαμεν. 
Οὐχοῦν ὁ Ποιητὴς ἁπάντων ἡμῖν αἴτιος χαὶ δοτηρ τῶν 
χαλῶν ὁμολογοῖτ) ἂν εἰκότως. ᾽Αποφέροι δὲ τἀληθοῦς 
αὐτὸς, "Αρει xal ᾿Ηφαίστῳ, Μούσαις τε xat Ἑρμῆ 
λογίῳ, xal ᾿Ασκληπιῷ, προσνενεμηχὼς ἀνὰ µέρος 
ἕχαστα, καὶ οἷόν τινα κλῆρον «t,» ἐμπειρίαν δ:αµοι- 
ῥῄσασθαι λέγων αὐτοὺς, Ὡς δὲ ἀποχρόντως ἑλέγξας, 


detur. Nonne igitur nostris ingeniis dii postponendi. 
sunt, si ad unam duntaxat aliquam rem apti sunt εἰ 
habiles ; in homine vero uno, sicuti dixi, omnes il- 
lorum dotes simul congestas videre est? Porro aliud 
quidpiam Julianus comminiscitur, velut inexpugna-- 
bilem quamdam munitionem simplicioribus oppo- 
nens, et Gracorum nugas sancte. Christianorum 
religioni prestare contendit. Quod ut demonstret, 
addit, apud ipsos esse pictores eximios, scalp'ores, 
et inedicos. Tunc, queso, non erubescis quod hzc 
scripseris ? Ergo pictores egregii, et peritissimi 
scalptores demonstrabunt deos esse, qui dii non 
Sunt : quin potius impuros d:mones, aut certe 
corruptos homines probaverint. Etenim oblitus mihi 
videtur igne ustum Esculapium, et Epidauri ful- 
mine percussum, ut prius diximus. Sed forsan 
existimat nullum Christianum aut medicinz arte, 
aut eloquentia, aut rei bellicze studio claruisse. Ve- 
rumtamen, egregie vir, si omnibus vitse institutis, 
artibus ace scientiis prxfcere deos oportet earum 
inventores aut doctores ; quauta demum multitudo 
sufficiet? Infipit:e enim res sunt iu vila, studio- 
rumque 9377 rationes, etiam ad vilissima quaque 
pertinentes. Sed cui mens sapit, videt utique quam 
putida sint Grecorum placita. Miratur porro /Escu- 
lapium Julianus, quod sibi, ut ait , :egrotanti reme- 
dia suggesserit, idque Josi cognitum dicit. Át quam 
ob causam testis medicorum adhibitus est nobis Ju- 


C piter, ac non ipse potius zgros sanat? Αη forte 


quod cum artis illius sit ignarus, ejus peritos tecum 
admiratur, dum interim ZEsculapius medicus veluti: 
quidam in sella considens remedium suggerit ? Nuii- 
quid enim ipsum potius oportebat, cum sit Deus, 
ut tu ai8, pro sua majestate morbis liberare, non 
significando quo quisque uteretur remedio, sed cum 
potestate potius jubendo ut :eger convalesceret? Ita- 
que ridebitur jure merito quicunque dicit deos illos 
esse, qui nonnibil dexteritatis in artibus, aut studiis 
humanis, ac mediocrem peritiam consecuti sunt. Nos, 
unum revera Deum colimus, et ab illo datam esse di- 
cimus nature human: sapientiam, prudentiam, et 
omnis rationis usuni, nec non rerum honestarum 8tu- 
dium, et mentis inventa, scientías nimirum et artes. 


D Proindeque factorem omnium, auctorem, datorem- 


que bonorum jure confitemur. Julianus autein a vero 
aberrat, cum Marti, Vulcano, et Musis, facundoque 
Mercurio et /"Esculapio, singula seorsim tribuit, ab 
iisque rerum scientiam veluti sorlito distributam ait. 
Porro quasi abunde demonstraverit res Grecorum 
nostris anteferri debere, propterea quod pingendi 
el sculpendi artem apprime norunt, subjungit : Si 
ergo nos, inquit, licet defectionis spiritui mancí- 
pati, animi, corporis, et externis bouis melius in- 
siructi sumus: quam ob causam hzc relinquentes 
ad illa vos convertitis ? Pone supercilium, vir egre- 
gie: Írustra insolescis, et dignam risu fecisti ob- 
jectionem. Verumtamen ut tuis dictis cedamus, et 
Grecorum pictores, medicosque, οἱ sculptores no- 


5. CYNILLI ALEXANDRINI ARCBIEP. 


8094 


stris prestare fateamur; an tibi satis hoc erit ut A ὅτι τῶν παρ ἡμῖν εἴεν ἂν νὰ Ἑλλήνων κρείστονα 


demonsires Christianos a veritate excidisse, neque 
naturalem verumque Deui, aut optimze νι 439 
rationes agnoscere? Sed huic sunte pictores multi, 
egregiique sculptores ac medici. Nos, ipsius verita- 
tis corona redimiti, victoriam reportabimus, cla- 
^ ram notitiam universitatis Opiflcis ac Domini conse- 
cuti. At bic nihil istorum iu animum inducere vo- 
leus, percontatur, et ait : 


διά τοι τὸ εἰδέναι ζωγραφεῖν αὐτοὺς, χαὶ μέντοι τὸ 
λιθουργεῖν σκῆσθαι καλῶς. El οὖν, φησὶν, ol προσ- 
νείµαντες ἑαυτοὺς τῷ τῆς ἁποστασίας πνεύµασε, τὰ 
περὶ duyty ἄμεινον ἔχομεν xal περὶ οῶμα, xai τὰ 
ἑχτὸς, τίνος ἕνεχεν ἀφέντες ταῦτα, bn' ἐχεῖνα βαδ]- 
(eve ; Κάθες, ὦ χράτιστε, την ὀφρύν ' εἰχαῖον ἔχεις 
«b ἐπὶ τούτῳ φύσημα, καὶ γέλωτος ἀξίαν ἐποιήσω 
τὴν ἔνστασιν. Ἵνα δὲ τοῖς σοῖς εἴχοντες λόγοις ἁμεί- 


νους εἶναι τῶν παρ ἡμῖν τοὺς παρ Ἕλλησι ζωγράφους, ἰατρούς «s καὶ λιθουργοὺς αυγχωρήσοµεν: 
&pá σοι τοῦτο πρὸς ἀπόδειξιν ἀρχέσει τοῦ τῆς ἀληθείας ἡμαρτηχέναι Χριστιανοὺς, καὶ μὴ τὸν φύσει 
χαὶ ἀληθῶς ἐγνωχέναι θεὸν, ἤγουν τῆς παναρἰστης ζωῆς τοὺς τρόπους; Ἁλλ' ἔστωσαν μὲν αὐτῷ ζωγρά 
qo: πολλοὶ καὶ χαλοὶ, λατύποι τε xal ἱατροί * ἡμῖν δὲ πρὀσεστι τὸ χρῆναι νικᾶν ἐξ αὐτῆς ἀληθείας στεφα- 
νουµένοις εἰς τὸ εἰδέναι σαφῶς τῶν ὅλων Γενεσιουργὸν xal Δεσπότην. Ὁ δὲ τῶν τοιούτων οὐδὲν εἰς νοῦν 


ἔχειν ἀξιῶν, διαπννθάνετα:, xal φησιν * 
ULIANUS. 


Quam eb causam meque Hebreorum doctrinm 
insistitis, neque legi, quam Deus illis tradidit, 
acquiegcitis; veras instituta patria deserentes , οἱ 
scriptis propheiarum addicti, plus ab illis quam a 
nostris dissidetis ? Si quis enim, quid verum eit, 
de vobis dispicere velit, inveniet vestram impleta- 
' tem cum ex audacia Judaica, tum ex gentilium in- 
differentia οἱ confusione conflatam. Ex utrisque 
enim non optimum , sed deterius quodque trahen- 
tes, contextum malorum confecistis. Που είν quippe 
accuratz? sacrorum leges, ritus, ac precepta sunt 
innumera, quie vitam institutumque sanctissimum 
requirunt. Cum autem legislator veluerit non esso 
serviendum diis ombibus, sed uni tantum, « cujus 
portio est Jacob, et funiculus haereditatis Israel 56. » 
neque hoc tantum, sed, opinor, etiam addiderit : 
Non maledices diis, » posterorum detestandum sce- 
lus et audacia, volens omuem religionem multitu- 
dini adimere, statuit ex eo, quod non sit diis ser- 
viendum, consequens esse ut sit iis maledicendum- 
Quod certe vos unum hinc quoque iraxistis : caetero- 
quin. aliud nihil est in quo cum ipsis nobis conve- 
niat. igitur ab ilio Hebreoram novandi studio 
blasphemiam in deos venerabiles arripuistis : a no- 
sira autem religione eultum simul erga prastautio- 
rem, quamvis naturam el patriorum institutorum 
studium abjecístis ; promiseuum autem rei cujusvis 
esum, ut olerum pabuli, solum retinuistis : ac , si 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 

Ἀνθ' ὅτου μηδὲ τοῖς Ἔδραίοις λόγοις ἐμμένετε, 
μήτε ὀγαπᾶτε τὸν νόµον, ὃν δέδωχεν ὁ θεὺὸς ἐχείνοις» 
ἀπολιπόντες δὲ τὰ πάτρια, xal δόντες ἑαυτοὺς οἷς 
ἐχήρυξαν ol poor tat, πλέον ἐχείνων, f τῶν παρ) 
ἡμῖν ἀπέστητε; Τὸ γὰρ ἀληθὲς ef τις ὑπὲρ ὑμῶν 
ἐθέλοι σχοπεῖν, εὑρήσοι τὴν ὑμετέραν ἀσέδειαν, Ex 
τε τῆς Ἰουδαϊκῆς τόλμης xal τῆς παρὰ τοῖς ἔθνεσιν 
ἁδιαφορίας καὶ χυδαιότητος συγχειµένην. "EE áp.- 
φοῖν γὰρ οὔτι «b χάλλιστον, ἀλλὰ τὸ χεῖρον ἑλχύσαν- 
τες, παρυφὴν χαχῶν εἰογάσασθε. Tol; μὲν γὰρ. 
Ἑδραίοις ἀχριδῆ τὰ περὶ θρησχείαν ἐστὶ νόμιμα xat 
τὰ σεθάσµατα, xa τὰ φνλάγματα µυρἰα, χαὶ δεόµε- 
να βίου χαὶ προαιρέσεως ἱερωτάτης. ᾽Απαγορεύσαν- 
τος δὲ τοῦ νοµοθέτου τὸ πᾶσι, μὴ δουλεύειν τοῖς θεοῖς, 
ἑνὶ δὲ µόνον, οὗ µερίς ἐστιν Ἰακὼδ, xat σχοίνισµα 
κληρονοµίας ἹσραἨλ, οὐ τοῦτο δὲ µόνον εἰπόντος, 
ἀλλὰ Υὰρ, οἶμαι, χαὶ προαθέντος, Ob χαχολογἠσεις 
θεοὺς, fj τῶν Υινοµένων βδελυρία τε xaX τόλµα, βου- 
λομένη πᾶσαν εὐλάδειαν Σξελεῖν τοῦ πλήθους, ἆχα- 
λουθεῖν ἑνόμισε τῷ μὴ θεραπεύειν «b. βλασφημεῖν 
ὃ δὴ καὶ ὑμεῖς ἐντεῦθεν εἰλχύσατε µόνον * ὡς τῶν γε 
ἄλλων οὐθὲν ἡμῖν τέ ἐστι κἀχείνοις καραπλῄσιον. 
Απὸ μὲν οὖν τῆς Ἑδραίων χαινοτοµίας τὸ βλασφη- 
μεῖν τιµωµένους θεοὺς ἠρπάσατε ' ἀπὸ δὲ τῆς παρ 
ἡμῖν θρησχείας τὸ μὲν εὑλαδές τε ὁμοῦ πρὸς ἅπασαν 
τὴν χρείττονα φύσιν, xaX τῶν πατρίων ἀγαπητιχὸν, 
ἀπολελοίπατε' µόνον δ' ἐχτήσασθε τὸ πάντα ἑσθίειν, 
ὡς λάχανα χόρτου. Καὶ εἰ χρῆ τἀληθὲς εἰπεῖν, Em 


vere loqui oportet, vestram augere confusionem p τεῖναι τὴν παρ) ὑμῖν ἐφιλοτιμήθητε χυδαιότητα. 


magno studio €onati estis. Hoc autem, opiaor, nec 
immerito, eonvenit emnibus gentibus , et vitse alio- 
rum bominum, eauponum, publicanorum, seltato- 
rum, aliorumqxe id genus, etiam res vestras con- 
formandas esse putastis.' 


CYRILLUS. 

Vide rursus quam temere nugetur, et absurdas 
in nos criminationes colligat, quasi liceat illi quod- 
canque libuerit impune contra nos elfundere. Ait 
enim nos ab llebrzorum 439 scriptis recessisse, 
et contempta lege 4 Deo tradita prophetarum ora- 


ο Deut, xxxii, 9, * Exod.. xxii, 28. 


Τοῦτο δὲ, οἶμαι, xai µάλα εἰχότως, συµδαίνει ma 
ἔθνεσιν, χαὶ βίοις ἀνθρώπων ἑτέρων, χαπήλων, τε- 
λωνῶν, ὀρχηστῶν, ἑτεροτρόπων, χαὶ ἁρμάττειν φή- 
θητε χρῆναι τὰ παρ’ ὑμῖν. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 

. "A0pet 61) µοι πάλιν εἰχῃ πεφλυαρηχότα, χαὶ ἀλλο- 
κότους ἡμῶν κατασωρεύοντα γραφᾶς, ὡς ἀνεπιπλή- 
χτως ἑνὺν αὐτῷ πᾶν ὅπερ ἂν βούλοιτο λέγειν. Ἔφη 
μὲν γὰρ, τῶν Ἑδραϊκῶν ἡμᾶς ἁποφοιτῆσαι λόγων, 
καὶ ὁλιγωρῆσαι τοῦ νόµου καίτοι δοθέντο; παρὰ θεοῦ, 





J CONTRA JULIANUM LIB. VII. 


866 


«ροσἠκασθαί γε μὴν τὰ διὰ τῶν ἁγίων προφητῶν κη- A eula recepisse. Accedat igitur, et ostendát a Mosai- 


ρύγματα, Ἠχέτω δὲ οὖν, καὶ ταῖς τοῦ Μωσέως συΥ- 
γραφαῖς ἁπαδόντως ἐξενηνεγμένα δειχνύτω τὰ προ- 
φητῶν. EU οὕτως ἡμῖν ἐγχαλείτω τὴν ἁπόστασιν, 
xa τὸ τῶν ἱερῶν ἀποφοιτῆσαι νόμων ποιείσθω γρα- 
φῄἠν. EL δὲ ἀσύμδατον μὲν αὐτοῖς παντελῶς οὐδὲν, 
«αυτοεποῦσι δὲ μᾶλλον οὗτοί τε χἀκεῖνοι, καὶ ἀλλή- 
Ἆοις συνενηναγµένους ^ χατίδοι τις ἂν πανταχοῦ, μὴ 
διωχέτω µάτην, μώμου δὲ μᾶλλον ἁπαλλαττέτω xal 
γραφῆς ὁ φιλοσχώµµων οὐτοσὶ τοὺς ἐπ οὐδενὶ τῶν 
ἁπάντων χατεγνωσµένευς. Καΐτοι τοὺς ἁτίους προ- 
φήτας ἔνεστιν ἰδεῖν διὰ πλείστων ὅσων ἱόντας λόγων 
ἄνω τε xai κάτω κατακεκραγότας τῶν ἐξ Ἱσραὴῇλ, ὥς 
ἁγερωγίας εἰς ἅπαν προηχόντων µέτρον, ὡς xal 
ποιεῖσθαι μὲν παρ) οὐδὲν τὸν διὰ Μωσέως αὐτοῖς ὁρι- 
σθέντα νόµον ’ τραπέσθαι δὲ πρὸς διδασκαλίας ἑντάλ- 
µατα ἀνθρώπων. Ἀπίθανον δὲ χομιδῇ τὸ τοὺς αὐτοὺς 
οἴεσθαι χαὶ χαταιτιᾶσθαί τινας, ὅτι τῶν Μωσέως ὁλι- 
γωρεῦσι νόμων, xaX τοῦτο δρῶντας ἁλίσχεσθαι. Οὺκ- 
οὔν, χαθάπερ ἔφην ἁρτίως, συμφέρονται μὲν ἀλλή- 
λοις προφῆται xai νόμος, Ἐπειδὴ δὲ, xa0& φησιν f) 
θεόπνενστος Γραφὴ, τέλος ἐστὶ καὶ νόµου xal προφη- 
τῶν ὁ Χριστὸς, ἐκ τῶν περὶ αὐτοῦ γεγραµµένων, Ev 
τε τῷ vépuy xal τοῖς ἁγίοις προφήταις, εἰς την ἐπ' 
αὐτῷ πίστιν πεποδηγἠήµεθα. Καὶ γοῦν τὴν τοιάνδε τοῦ 
νόµου xdi προφητῶν προσανάβῤῥησιν εἰς δεῦρο τιμῶν- 
«sc διατελοῦμεν ἡμεῖς, xai διὰ τῆς kv τὖποις λατρείας 
ks? αὐτὸ τὸ τῆς ἀληθείας ἄντοντες χάλλος, εὐθύ τε 
ἴἵμεν σχοποῦ, καὶ τὸν τῶν ὅλων Σχωυτῆρα xal Λυτρω- 
τὴν ἐγνώχαμεν. Ὁ δὲ τοῦ χρῆνάν φιλοφογεῖν προτι- 


cis scriptis prephetarum voces dissentire. Tum no- 
bie defectionem exprobret, et a sacris legibus reces- 
sisse arguat. Quod si nihil est plane dissentaneum, 
atque hi potius eum illis idem dieunt, eosque inter 
96 consentientes usquequaque videre licet; ne fru- 
stra nos hic cavillator incessat, sed cum nullius om- 
nino culps rei simus, omni crimine et repreben- 
sione liberet, Sancti enim prophete, αἱ videre est, 
verbis quamplurimis ultro citroque Israelitas objur- 
garunt, quod eo insolentize devenissent, ot legem 
sibi a Mose traditam fleccifscerent, et ad doctrinas 
hominum precepta convertissent. Nemo autem sibi 
in animem iaduxerit, eosdem crimini dare nonnul- 
lis, quod Mossicas leges contemnant, et ejusdem fa- 
cinoris teneri. Qaramobrem, ut modo dixi, prophete 
et lex consentiant. Sed cum Christus, ut ait Scri- 
ptura divins, « finis sit prophetarum et legis **, » 
ex iis, quee de illo scripta sunt in lege et prophe- 
tis, ad fidem in ipsum deducti sumus. Et quidem 
hojusmodi legis ac prophetarum praedicationem in 
hanc osque diem constanter veneramur, et per ty- 
piceum Det cultum ad ipsam veritatis pulchritudi- 
nem pergimus, rectaque ad scopum venimus, et 
omnium Servatorem ac Redemptorem agnovíimus. 
Julianus autem, cum nihil sntiquius habest calum- 
niandi studio : mveniemus, inquit, vestram impie- 
tatem ex Judaica temeritate et Grecanica confu- 
sione conflatam. Si ergo cavillari et teihere incusare 
eos, qui sunt omni laude prosequendi, rem admira- 


θεὶς, ὡς ἔοικε, ὸ σύμπαν οὐδὲν, Εδρήσομεν, φησὶ, C tione dignam existimat, recte utique fecisse illum 


thv παρ᾽ ὁμῖν ἀσέδειαν Éx τε τῆς Ἰουδαϊχῆς τόλμης 
παὶ τῆς Ἑλληνικῆς χνδαιότητος συγχειµένην. El μὲν 
οὖν οἴστᾶι τῶν τεθαυµασμένων εἶναί τι τὸ φιλοφο- 
Tel», xai τότα 6h δεῖν καταιτιᾶσθαι µάτην, οὓς ἣν 
δήπον μᾶλλον εἰχὺς ἐπαίνου παντὸς ἀξιοῦν, xatop- 
θωκέναι τοῦτό φημι μάλιστα αὐτόν. El δὲ οἷς ἄν τις 
φοιοῖτο λόγοις εὖ ἔχειν ὑπείληφε τὸ χρῆναι δὴ πάν- 
τως νοὺς ἑλέγχους ἀχολουθεῖν, πόθεν αὑτῷ παρέστη 
«i Χριστιανῶν θρησχείαν ἀσέδειαν εἰπεῖν, οὖχ 
ἔχω vostv- fj είνα τρόπον ἡμεῖς τῆς Ἰονδαίων τόλ- 
pe γεγόναµεν ζηλωταὶ, καὶ τῆς παρ᾽ Ἕλλησι χυ- 
δαιότητος ἑρασταί, Nat, φησίν áxpi6r) μὲν γὰρ τὰ 
φοαρὰ τοῖς Ἑδραίοις Σστὶ νόμιμα χαὶ φυλάγματα, 
καὶ μὴν xat ἱερωτάτης δεόμενα ζωῆς. ᾽Αποφάσχοντος 


aio. Sin autem rectum esse censet, ut uniuscujusque 
dicta dillgenti examine perpendantur: undenam in 
mentem ipsi vénerit, religionem Christianam impie- 
tatem dicere, non intelligo; aut quo pacto Judaicse 
temeritatis emuli, aut Grzcanics confusionis cul- 
toreé fuerimus. Imo, inquit; accurate enim sunt 
leges apud Hebrzeos, et $6 precepta, qus vitam 
sanctissimam etiam requirunt. Cumi aulem deós 
alios, preterquam ἄπιΠί ac solum, adorare lex ve- 
tet, justa ac legitima vIvendi ratione rejecta ac re- 
pudiata, contumelias solum in deos hinc arripuistis, 
licet marilfeste lex dixerit : nen esse maledicendum 
diis. Jostam igitur ac sinceram, et ad rectum con- 
formatam, omnisque vírtutis plenam nobis vitam 


δὲ τοῦ νόµου, τὸ θεοῖς ἕτέροις προσχυνεῖν πλὴν ἑνί D esse, Ticet Judeorum in morem typico cultu non 


τε χαὶ µόνῳψ, παρωσάμµενοί τε καὶ διαπτύσαντες τὸ 
χρῆναι βιοῦν ἑννόμως ὑὁμεῖς, µόνον ἡρπάσατε τὸ 
δδρίξειν εἰς θεοὺς, xat τοι τοῦ νόµου λέγοντος ἕναρ- 
qs: € θτοὺς 6b χαχολογήσεις’» ὅτι μὲν τοίνυν 
Εννομός τε καὶ ἀχριθὴῆς ὁ βίος ἡμῖν, xat ἀπεξεσμένος 
&l; τὸ οὐθὺ, χαὶ μὴν χαὶ ἁπάσης ἔμπλεως ἀρετῆς, 
xv εἴ μὴ τελοῖτο τυχὸν Ἰουδαϊκῶς διὰ τῆς ἐν τύποις 
λατρείας, προϊόντος ἔτι βραχὺ τοῦ λόγου, σαφῶς δια- 
δείζοµεν, ἐπειδὰν αὐτῷ περὶ τούτων διαλεγώµεθα. 
Πλὴν ἴστω τὸν νόµον, μᾶλλον δὲ τὸν τοῦ νόµου Κύ- 
piv, ἐπισχήπτοντα τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ, ἀναδοθρεύειν 


5 Rom. x, 6.. 


degatur, postquam aliquantulum progressa fuerit 
eratio, manifeste ostendemus, eum de his ulLro ci- 
ttoque disseremus, Ceterum, sciat legem, imo vero 
legis Dominum, lsraelltis juberé , ut aras evertant, 
et uná cum témplis simulaera comburant. Sie autem 
ait in Deuteronomio : « Et hzc praecepta et judicia, 
qux servabitis, et facietis super terram, quam Do- 
minus Déus patrum vestrorum dat vobis ín bzredi- 
tatem omnibus diebus, quibus vos vivitis super ter- 
ram : Perdendo perdetis omnia loca,quibus servierunt 
illic gentes diis suis, quie vos hzereditate accipietis, 


$61 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP. 


in montibus excelsis, el in collibus, et sub quercu A βωμοὺς, xot ὁμοῦ τοῖς εἶδεσι τεμένη χαταπιμπρᾷν. 


frondosa ; et subvertetis altaria eorum, et contere- 
tis columnas eorum, et lucos eorum exscindetis, et 
$culptilia deorum ipsorum exuretis igni, el perdetis 
nomen ipsorum ex loco illo **. » Qui in aras et de- 
lubra Israelitas acuit, deosque, qui coluntur in ipsis 
. conceremandos ait, dixitne etiam, obsecro, de illis : 
« Diis non maledices ** ? » Nunquid enim indignum 
sit cogitare, divinam eL perfectissimam mentem ab 
jis aberrare, quz sibi sunt maxime consentanea, 
nedum gecum ipsum dissentire, aut contrarias leges 
ab eo latas deprehendi? Quod turpe apud nos et ri- 
diculum babeimr. Quid igitur legalis prscepti vis 
signilieat? Annon intelligendum est quod ait, « diis 
nen maledices, » de natura hominis, quam dei appel- 


. Ἔφη δὲ οὕτως ἐν τῷ Ásucepovopgi « Kal ταῦτα τὰ 


προστάγµατα καὶ χρίµατα, ἃ φυλάξεσθε ποιεῖν ἐπὶ 
τῆς γῆς, ἧς Κύριος ὁ θεὸς τῶν πατέρων ὑμῶν δίδω- 
σιν ὑμῖν ἐν κλήρῳ, πάσας τὰς ἡμέρας ἃς ὑμεῖς ζητε 
ἐπὶ τῆς γῆς, ἁπωλείᾳ ἀπολεῖτε πάντας τοὺς τόπους, 
bv of, ἑλάτρευσαν ἐκεῖ τὰ ἕθνη τοῖς θεοῖς αὐτῶν : 
οὓς ὑμεῖς κληρονόμήσετε αὐτοὺς ἐπὶ τῶν ὀρέων τῶν 
ὑψηλῶν, xci ἐπὶ τῶν θηνῶν, xal ὑποπώτω δένδρου 
δασέος, xal χατασχάφατε τοὺς βωμοὺς αὐτῶν, xol 
συντρίψετε «τὰς στήλας αὐτῶν, xal τὰ ἄλση αὐτῶν 
ἐχχόφετε xal τὰ γλυπτὰ τῶν θεῶν αὐτῶν χαταχαύ- 
σετε πυρ}, xai ἁπωλεῖτε τὸ ὄνομα αὐτῶν Ex τοῦ τό- 
που ἐχείνου. » 'O βωμοῖς xai τεµένεσιν ἐπιθήγων 
τὸν Ἱσραὴλ, χρΏναί τε λέγων τοὺς ἐν αὑτοῖς χατα- 


latione ornat Deus ille supremus, ad cujus imagi- B πιμπρᾶσθαι θεοὺς, ἔφη ἂν, εἰπέ pot, περὶ αὐτῶν ' 


nem et similitudinem facta est? Lex divinorum al- 
tarium sacerdotes, et qui reliquos dignitate longe 
precellunt, reverentia supremisque honoribus alli- 
ciens, deos nominat velut in honestissima , sancta, 
et integra vita constilutos. Quod quidem verum esse, 
omnique reprehensione carere, ex Q4] ipsis verbis 
legis agnoscemus, si versiculo, id quod sequitur ad- 
jmngamus. Scriptum enim est ες Diis non maledices.» 
Ut autem oraculi vim manifestam reddat, subjungit 
statim dicens : « Principi populi tui non maledices. » 
Ποε esse aio : « Diis non maledices. » Quomodo enim 
linguam continuissent Israelitae, si divinis oraculis 
vetiti essent, qui ab iisdem jussi fuerant templa, et 
quzcunque in iis continebantur, igni tradere? Quo- 


« θεοὺς οὐ χαχολογήσεις.) Kal τοι πῶς οὐ περινοεῖν 
ἄξιον, ὡς οὐκ ἂν ὁ θεῖός τε χαὶ ἀχήρατος νοὺς ἀἆφα- 
µαρτήσει ποτὰ τοῦ εἰχότος, xal τῶν ὅτι μάλιστα πρε- 
πόντων αὑτῷ, οὐδ' ἂν αὐτὸς ἑαυτῷ ὅ.άφορος ὧν, καὶ 
τἀναντία θεσμοθετῶν ἁλοίη πώποτε; Αἰσχρὸν γὰρ 


«καὶ χαταγέλαστον xal παρ ἡμῖν αὐτοῖς «b χρημά 


ἐστι. Τί δὴ οὖν ἅρα χατασηµήνειεν ἂν τῆς νομιχῆς 
ἑντολῆς ἡ δύναµις; ἡ καὶ ὅπως ἂν νοῆσαι πρέτοι τὸ, 
« Τοὺς θεοὺς οὗ χαχολογήσεις, » τῇ τοῦ θεοῦ χλήσει 


πιµήσαντος τὴν ἀνθρώπου φύσιν τοῦ ἐπὶ πάντας 


θεοῦ; πεποίηται yàp xa*' εἰκόνα xai ὁμοίωσιν αὖ- 
τοῦ. Αἱδοῖ στεφανῶν ὁ νόμος καὶ ταῖς ἀνωτάτω τιμαῖς 
τοὺς τῶν θείων θυσιαστηρίων ἱερουρχοὺς, καὶ ταῖς 


χατὰ τῶν ἄλλων ῥπεροχαῖς ὑψοῦ δὴ λίαν ἠρμένους, 


niam autem promiscuum obsoniorum usum Chri- C ὡς ἐν ζωῇ τῇ παγκάλῃ, σεπτῇ xal ἁγίᾳ χατονοµάτει 
stianis exprobrat, ad hoc ei respondere necesse est. — 0£092. "Ότι δὲ ἐστιν ὅπερ ἔφην οὗ χατεφευσµένον, 
ἀληθὲς δὲ μᾶλλον xai ἀνεπιπλήχτως ἔχον, ἐξ αὐτῶν εἰσόμεθα τῶν τοῦ νόµου ῥημάτων, προσθέντες τῷ 
στίχῳ τὸ ἐφεξῆς. Γέγραπται μὲν yáp* « θεοὺς o0 χαχολογῄἠσεις.» Ἐναργή δὲ χαθιστὰς τὴν τοῦ θεσπί- 
σµατος δύναμιν, συνεἰρει λέγων εὐθύς' « "Αρχοντα τοῦ λαοὺ σου οὐκ ἐρεῖς καχῶς. » Τοῦτο εἶναί φημι 
τὸ, € θεοὺς οὗ χαχολογήσεις.) Πῶς γὰρ ἂν ἐφείσαντο γλώττης ἐξ ἱερῶν εἰργόμενοι θεσπισµάτων, οἱ πυρὸς 
ἔργον ποιεῖσθαι χεχελευσµένοι ναοὺς, xal τὰ bv αὐτοῖς; Ἐπειδὴ δὲ val τὸ ἐπὶ ταῖς ὀψοφαγίαις ἁδιάφο- 


pov, ἔγκλημα ποιεῖται Χριστιανοῖς, καὶ περός Ye τοῦτο εἰπεῖν ἀναγχαῖον αὑτῷ. 


Leges eximia quaque omni laude prosequuntur, 
et recte factorum genus omne, quique optimam vilze 
ra&onem amplexati sunt, summo in pretio habent : 
omne autem genua improbitatis reprobant, vitam- 
que facinorosam degentibus meritas poenas propo- 
nentes, ad meliorem Írugem revocare conantur. 
Quosnam igitur, obsecro, corrigunt? adulteros, ac 
qui cibis vescuntur ?quosnam poenis afliciunt? alie- 
norum raptores, vexatoresque, imposlores, scurras, 
et pessima quzque perpetrare solitos ; an qui libere, 
αἱ se dederit occasio , pisces aut carnes attingunt? 
At enim, inguies, impii sunt in deos : inquinantur 
enim cum iis vescuntur. Qui tandem obsecro ? Num 
ergo satis erit, ut purgetur hominis animus przcla- 
rusque omnino reddatur, ab esculentis quibnsdam 
abstiuere, licet improbis ac nefariis perturbationi- 
bus solutus non sit, vitamque degat legum calculis 
damnatam? Et quis hoc dicere audeat, neque se ri- 
dendum propinet iis, quibus non nihil sanitalis est 


5! Deut. xij, 1-5. '* Exod. 11, 25. 


Ἐπαίνου παντὸς ἀξιοῦσιν οἱ νόμοι τὰ τῶν πραγµά- 
των ἐξαίρετα, xal τοὺς ἀγαθουργίας ἐχτετιμίχασι 
τρόπους, xal τοὺς μὲν ἄριστα βιοῦν ἑλομένους, ἐν 
παντὶ πεποίηνται λόγῳ ᾽ χαταχιθδηλεύονσι δὲ πᾶν 
εἶδος φαυλότητος, xal τοῖς ἑκτόπως ἐθέλαυσι διαζᾖν, 
τὰς αὐτοῖς πρεπούσας ἑπαρτήσαντες δίχας, σω- 
φρονεστέρους αὐτοὺς ἀποτελεῖν σπουδάζουσι. Τένας 


D οὖν εὐθύνουσιν, εἰπέ μοι; τοὺς μοιχεύσαντας, ἡ τοὺς 


ἑσθίοντας ; Tiva; εἴσω ποιοῦνται δίκης; τοὺς πλεον- 
εχτοῦντας ἄρα xat καχοῦντας ἑτέρους, τοὺς φένακας 
xaX βωµολόχους, καὶ τὰ πάντων χείριστα Ópdv εἰω- 
θότας ; 7| τοὺς ἰχθύων xal χρεῶν ἑλευθέρως ἅπτεσθαι 
μξεμελετηχότας, εἶπερ τις εἴη xai τοῦδε χαιρός; 
Ἁλλ' ἐρεῖς ὅτι δυσσεθοῦσι θεοὺς, χαταμολύνονται 
γὰρ ἐσθίοντες. Πῶς, εἰπέ µοι; "Ap οὖν ἀρχέσει πρὸς 
ἀποχάθαρσιν ἀνθρώπου φυχΏς, xai πρός Ye τὸ Oilv 
ὁλοτρόπως εὖ ἔχειν, τὸ παραιτεῖσθαι τῶν ἑδωδίμων 
πινὰ, xXv εἰ μη παθῶν ὀρῷτο τῶν εἰς φαυλότητα xat 
βεθήλωσιν ἐλευθέρα, κἂν εἰ ταῖς ἑννόμου φΊφοις 


560 


CONTRA JULIANUM LIB. VII. 


870 


κατακεχριµένην ἔχοι την ζωήν; Καὶ τίς ὁ φάναι A reliquum? Ad hiec respondeat : Quis universitatis 


τοῦτο τολμῶν, xal οὐκ ἂν ὄφλοι γέλωτα παρά γε τοῖς 
εὖ φρονεῖν εἰωθόσιν; Εἶτα πρὺς τοῦτο χἀχεῖνο 
φραζέτω * τίς ὁ τῶν ὅλων ἐστὶ δημιουργὸς, Qu τε 
χερσαῖα, νηκτά τε καὶ ἕνυδρα παρενεγχὼν εἰς ὕπαρ- 
ξιν; Ἡμεῖς μὲν γὰρ τὸν ζῶντα καὶ ἑνεργή καὶ, ἐν- 
υπόστατον τοῦ Θεοῦ Λόγον, ποιητὴν γενέσθαι φαμὲν 
τῶν ὅλων, καὶ οὐκ ἂν ὀρῷφτό τι τῶν παρ᾽ αὐτοῦ vs- 
γονότων, ἢ χαταμολύνειν εἰδὸς ἤγουν τῇ φύσει χατ- 
εφεγµένον, xa0b πέφυκεν εἶναι ὃ ἐστιν. « Εἶδε γὰρ, 
φησὶν, ὁ Θθεὸς πάντα ὅσα ἐποίησεν, καὶ ἰδοὺ πάντα 
χαλὰ λίαν.» Αὐτοί γε μὴν ἴσως τὸν προσεχή τοῦ 
χόσμου Δημιουργὸν, ἐντείλασθαι φαῖεν ἂν τοῖς παρ) 
αὐτοῦ γεγονόσι θεοῖς τὰ τρία θνητὰ προσεργάζεσθαι 
γένη  δοχεῖ γὰρ ὧδε τοῦτ) ἔχειν τοῖς Ἑλλήνων σο- 
φοῖς. Elta πῶς τὰ οὕτως ἀπηχθημένα, xat τὰ δι ὧν 
Qv εἰχὸς τοὺς ἐσομένους αὐτοῖς γνησίως καταμολύ- 


νεσθαι, παρεχόμιζον ὅλως εἰς τὸ εἶναί τε xaX ὑφεστά- 


ναι; Χρήν γὰρ δἡ που μᾶλλον ἀναχόφαι τὴν γένεσιν 
τῶν επ) οὐδενὶ μὲν τῶν ὀνησιφόρων ἑσομένων τοῖς 
ἐπὶ τῆς γῆς, πρὸς χαχοῦ δὰ μᾶλλον καὶ μολυσμοῦ 
καὶ βλάθης. Καὶ τὸ ἔτι τούτων ἀσυνετώτερον ' ol 
Y&p τοι τὰς τῶν ἄστρων πολυπραγµονῄήσαντες θέσεις, 
χαθάπερ οὖν οἴονται καὶ τολμῶσι λέγειν, αἰγόχερών 
τινα xal ἰχθῦς γράφουσιν Ev οὐρανῷ χαὶ τὰ ἕτερα 
τῶν ζώων, ἃ βδελυρά τέ ἐστι παρ᾽ αὐτοῖς, καὶ τὴν 
ἐπὶ ταῖς ἐσχάταις ἀχαθαρσίαις χατάῤῥησιν ἔχει, 
”Αριστα δὴ οὖν ἁμφρονέστατά τε δρῶντες ἡμεῖς, Bv 
παντὶ μὲν λόγῳ πεποιήµεθα τὸ χρῆναι βιοῦν ὀρθῶς 
καὶ ἀχαταφέχτως, καταδιχάζοµεν δὲ τὸν τῆς φανυλό- 
τητος τρόπον * ἡγούμεθα δὲ τὰ στυγητὰ, µοιχείαν, 
πορνείαν, ψευδηγορίαν, χαταλαλιἀν, χαὶ πλεονεξίαν, 
παλ πρὀς γε τούτοις τὰ ἕτερα τῶν χαχῶν  ταυτὶ δὲ 
xaX χαταμιαἰνειν εἰδότες τοὺς ἁλόντας αὐτοῖς. Ἔς 
βέδηλον δὲ παραιτούµεθα τῶν ὄψων οὐδὲν, κατευνά- 
ζοντες δὲ ταῖς ἐπιειχείαις τὰς σωματικὰς ἡδονὰς, xal 
τὸ τῆς φιλοσαρχίας ἁπαμθλύνοντες χέντρον ὁλιγοσι- 
τεῖν εἰθίσμεθα, χαὶ τὸ τρυφᾷν ὅλως οὐ τῶν ἀρίστων 
εἶναί φαμεν. Οὐτοσὶ δὲ χαπήλοις, xaY ὀρχησταῖς, xal 
μὴν χαὶ τελώναις παρειχάζειν ἡμᾶς ἀξιοῖ, τής Χρι- 
στιανῶν θρησκείας ἡγνοηχὼς τὸ ἐλεύθερον, xa τὸ 
εἰς πᾶν ὁτιοῦν τῶν πρακτέων Πνριθωμένον. Οὐ γὰρ 
ππαραδόσεσιν ἀνθρώπων εἰχαιομυθεῖν εἰωθότων ἀνού- 
στατα χεχρηµένοι γέλωτος ἀξίαν ἐπανηρήμεθα πολι- 


est ορίίοσ , qui animalia terrestria , nataliliaque et 
aquatilia in ortum extulit? Nos siquidem viveus et 
efficax et subsistens Dei Verbum rerum omnium opi- 
fex asserimus. Ác si naturam cujusque rei spectes , 
nihil eorum, quz.facta sunt ab illo, videbis quod 
aut inquipare possil, aut natura sua labem in se ul- 
lam contineat, « Vidit, enim inquit, Deus cuncta 
quz fecit, et ecce omnia valde bona **-**, » Et sane 
fatebuntur ipsi forte, proximum mundi Opificem , 
diis a se factis mandasse, ut tria mortalium genera 
insuper facerent. Qua in sententia Gracie sapientes 
fuisse videntur. 949 At quomodo res tam infestas, 
et a quibus credibile esset, quos facere debebant, 
inquinatum iri prorsus, in ortum eduxerunt? Plane 


B enim inhibendus potius erat illorum ortus, qu: 


nullam mortalibus utilitatem, sed perniciem, labem, 
ac damnum potius erant allatura. Atque his stultius 
preeterea istud est. Nam qui stellarum positus seru- 
tantur, Capricornum quemdam et Pisces, ut nimi- 
rum existimant, ac dicere audent, in coelo desigpant, 
aliasque animantes, quas abominantur ipsi , et in- 
ter impurissimas damnant. Nos ergo recte sapien- 
terque facimus , qui cum recto inculpatoque vivendi 
genere nihil antiquius habeamus, modum nequitice 
damnamus, adulterium autem, scortationem, men - 
dacium, deitractionem, avaritiam, aliaque scelera 
odio prosequenda censemus, eaque sola, qui iis te- 
nentur inquinare, novimus. Cibum autem nullum, 
ut impurum, rejicimus ; sed corporis voluptates fru- 
galitate sedantes, et aculeum lascivientis carnís ob- 
tundentes parce victitare solemus, atque Omnino 
deliciis uti, malum statuimus. At Julianus non ve- 
retur nos cauponibus , saltatoribus et publicanis si- 
miles facere, Christian: religionis libertatem igno- 
rans, et eam, qua in quibusvis rebus agendis utimur, 
exactam disciplinam. Non enim utentes temere tra- 
ditionibus hominum, stulta et inépta blaterantium, 
vitze rationem instituimus risu dignam, sed divinis. 
potius sacrisque legibus eruditi vitae vere beatae mo- 
dos colimus. Meminimus autem Pauli scribentis : 
« Cibus nos non commendat Deo. Neque si edamus, 
abundantiores sumus; neque si non edamus, pau- 
periores sumus 9. » Et alio in loco : « Omnis cibus 


τείαν, θείοις δὲ μᾶλλον καὶ ἱεροῖς παιδαγωγούµενοι D bonus, et nihil rejiciendum : sanctificalur enim per 


νόµοις, τοὺς τῆς ἀληθοῦς εὐζωῖας ἑχτετιμήχαμεν 
τρόπους. Μεμνήμεθα δὲ Παύλου γράφοντος' «Bptpa 
ἡμᾶς οὗ παραστήσει τῷ θεῷ, οὔτε àv. φάγωμεν 
περισσεύοµεν, οὔτε ἐὰν μὴ φάγωμεν ὑστερούμεθα. » 
Καὶ μὴν χαὶ ἑτέρωθι; «Πᾶν βρῶμα γαλὸν, καὶ οὐδὲν 
ἁἀπόθλητον ’ ἁγιάξεται γὰρ διὰ λόγου Θεοῦ xal ἑντεύ- 
ξεως. » Αὐτοῦ δὲ τοῦ πάντων Δεσπότου xot νοµοθέτου 
ἌἈριστοῦ ἀχούετε, xol συνέετε΄ «Οὐ «b εἰσπορενό- 
µενον elg τὸ στόµα κρινοῖ τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὸ 
ἐχπορευόμενον bx τοῦ στόματος, τοῦτο χοινοῖ τὸν 
ἄνθρωπον. Ἀπὸ γὰρ τῆς καρδίας ἐξέρχονται διαλό- 
γισμοὶ πονηροὶ, φόνοι, μοιχεῖαι, Χλοπαὶλ, πορνεῖαι. 


. Dei verbum et orationem *5, » Sed ipsum universo- 
rum Dominum ac legislatorem Christum audite et 
intelligite : « Non quod intrat in os coinquinat ho- 
minem , sed quod egreditur ex ore, hoc coinquinat 
hominem. De corde enim exeunt cogitationes malz, 
cedes, adulteria, furia, scortationes. Hzc sunt, 
qux coinquinant bominem 5. » Sed has voces ipse 
forte rejiciet, quamvis necessariis rationibus res 
maxime con(rmetur. 9/3 Doceat autem causas, 
ob quas jure improbauda sint ea, quie nescio quo 
pacto exprobrat, licet omnium calculo et natura 
sua esui sint, et in esculentorum numerum referan- 


55836 Gen, 1, 91.. "E Cor. vin, δ. '*ITim. iv, 4../. Matth. xv, 11, 19. 





yn 


sum differente , velucrium item et aquatiliom : at 
singulorum usum natura defnit : alia siquidem .ad 
esum nihil, alia mazime conferunt. Igitur eum ali- 
quid in iis improbarint , quod natura vitaperandum 
oen sit, prodeant in medium, et rei veras causas 
proferant : sut eerte intelligant se, eum nobis sine 
radiome consuetudines opponant, rationis extrema 
laborare penuria. Miror autem, plurimos esse apud 
illes im opinieue divinitatis (nec enim deos esse 
dixerim), quí tamen sententiis intec se discrepant, 
nec de rebus henestis aut vitiosis consentiunt. Quia 
Μου inter se quodammedo pugnantes videre licet, 
et quad aversantur nonnulli, ab aliis probari et sus- 
cipi. At quis non fateatur, quod reapse est impu- 
rum, id non esse tale quibusdam, perum autem 
aliis, libet humanam mentenk fugist explorata co- 
εοἰέο. AL certe ipsos oportebat, cum dii sint, ut hi 
nugeniur, a vero non aberrare, aut igneratione veri 
teneri. Quse causa est igiiur, cur non sit una omni- 
bus, sed varíe discrepantesque sententize , quee illo- 
rum vecordiam arguunt? At enim fersas, inquient, 
3b omni animaate abstinemus, nugis adducii Py- 
thegers, ab Empedocle vero siulte scriplum me- 
minas : 


S. CYRILLI ALEXANDIUNI ARCHIEP. 
tur. Verbi eausm, maite sumt terrestrium anima- A 


873 
Ταῦτά ἑστι τὰ χοινοῦντα τὸν ἄνθρωπον. » Καὶ παρα- 
γράφεται μὲν ἴσως αὐτὸς τὰς τοιάσδε φωνᾶς, χαἰτη: 
τοῦ πράγματος πλείστην τε ὅσην χαὶ ἐξ ἀναγχαίων 
ἐννοιῶν ἔχοντος τὴν ἐπιχουρίαν. Διδασχέτω δὲ τὰς 
αἰτίας, ἐφ᾽ αἴσπερ ἂν εἶεν εἰχότως χατεφεγµένα τὰ 
οἷς οὐχ οἵδ ὅπως ἐπιτιμᾷ, χαίτοι τῇ παρὰ πάντων 
Φήφψ μµαρτυρουμµένοις xal ἐξ αὐτῆς τῆς οἰχείας φύ- 
δεως, ὡς ἑδώδιμά c6 olov xal τῶν τελούντων kv τού- 
τοις * οἷον 5f; τὶ φηµι ’ πλεῖσιαι μὲν γάρ οἷσι χερ- 
σαΐων al διαφοραὶ, πτηνῶν τε xo ἐναλίων, ὁρίζει δὲ 
τὴν Εχάστου γρείαν f φύσις' ἃ μὲν γάρ ἔστι πρὸς 
την τῶν ἑδωδίμων χρῆσιν ἀσνντελη, τὰ δὲ πρός γε 
τοῦτο εὖ ἔχοι. (ὐχοῦν ὅταν τι τῶν Ex τῆς φύσεως 
οὐχ ἑχόντων διαδολὴν καταφέγοιντο πρὸς αὐτῶν, 
ἡχόντων εἰς µέσον, xal ἀληθεῖς τοῦ πράγµατος ἆγο- 


p Ρευόντων αἰτίας, Ίγουν ἴστωσαν ὅτι συνηθείας ἡμῖν 


ἀλόγους προτείνανπες, ἁλογίαν αὐτοὶ νοσοῦντες ἐσχά- 
την ἁλοῖεν ἄν. θαυμάζω δὲ ὅτι πλεῖστοι μὲν παρ' 
αὐτοῖς slav οἱ &v δοχἠσει θεοῦ, οὗ γὰρ ἂν εἴποιμι 
θεοὶ, διάφοραι δὲ τὰς γνώμας, χαὶ οὗ tid κατὰ κάν- 
των ἰόντες Ψψήφῳ τῶν ἐπαινουμένων, Ώγονν τῶν 
πατεφεγµένων. "Iber 0 dv τις ἀντεγειρομένους 
ὥσπερ ἀλλήλοις, xal τό τισι χατεστυγηµένον, ἑτέ- 
gotc ἐν λόγῳ χαὶ παραδοχΊ. Καΐιοι πῶς οὐχ ἄπεστι- 
σοῦν συµφήσειεν ἂν ὡς τὸ βέδηλον ἀληθῶς, οὐ εισὶ 


μὸν ἂν els τοιοῦτον, ἑτέροις δὲ καθαρὺν, x&y οἱ παρατρέχοι «b ἀχριδθὲς tbv ἀνθρώπινον νοῦν. Ἁλλ' οὖν 
ἔδει θεοὺς ὄνίας αὐτοὺς, καθάπερ αὐτοὶ ληροῦντές φασι, μὴ ἀφαμαρτεῖν τοῦ εἰχότος, ἢγονν &v ἀγνοίᾳ 
γενέσθαι τἀληθοῦς, Ανθ᾽ ὅτου δ οὖν οὐχ ἓν αὐτοὺς ἐπὶ πᾶσι φρόνημα, διάφορον δὲ καὶ διεσπασμἐνον, 
xsb τῆς ἑνούσης αὐτοῖς ἁδαλτηρίας κατηγοροῦν; ᾽Αλλὰ γὰρ ἴσως ἐχεῖνο φαῖεν ἂν, ὅτι ζώου παντὸς 
ἀπεσχβρεθα, καὶ «bv τοῦ Πωθαγόρου τετιµήχαμεν λῆρον, ἀσυνετώτατα δὲ γεγραφότος. Μεμνήμεθα xai 


Ἑμφπεδονλέους * 

Ego quondam fui puer ac puella, 

Fruezque 66 acis, et im mari piscis nobilis. 

Atqui si tslia. de se opinantur nihil absurdi cst 
cogiare aut dicere Ipsos forte pueros ac puellas, 
ave« item ac pisces fuisse : sed fleri potest mea 
sententia, u& minus honeste puelle fuerint, aut 
sane mimi, cajusmodi saliantes in. scenis iaducun- 
tup, aut etiam latrones (urti damnati, esque perpe- 
wrane soliti qua nec. proferre fas est, aec impune 
bono alli ie mentem venerint. ' Et quidem egregio- 
yam ilte dogmatum magister aM, Eaphorbem se ad 
Tro'am feisse. Ipsi. vero se quosnam ez antiquis 
{δες dicunt aut quam, nempe volucrem, aut avem, 
frustra ipsi quoque, si juvat, edisserant, vitamque" 


C "Ηδη γὰρ xot! ἐγὼ γεγόµη» xovpn τε, xópoc τε, 


6ápyoc, οἱωνός τε, xal εἰν ἆ 1ἱ φαΐδιμος ἰἐχθύς. 

Οὐχοῦν el τοιαύτας ἔχουσιν ἐφ᾽ ἑαυτοῖς τὰς δόξας, 
καὶ αὑτοὺς τάχα που χούρας τε xai χούρους γενέσθαι 
ποτὲ, ἰχθῦς τε xal οἱωνοὺς, τὸ ἀπειχὸς οὐδὲν Evvosiv 
τε xal λέγειν * ἔστι δὲ, οἶμαι, τῶν ἑνδεχομένων, οὐδὲ 
αεμνὰς αὐτοὺς γεγενῆσθαι χόρας, fj τάχα που xal 
τῶν ἓν σχηναϊς ὀρχουμένων, ἢ καὶ τῶν ἐπὶ λῄατείαις 
χατεγνωσµένων, xal δρᾷν εἰωθότων, ἃ μήτε θέμις 
εἰπεῖν, μήτε μὴν ἀξήμιον κἂν γοῦν ἐννοῆσαι µόνον 
τοῖς ἐπιειχέσιν. Ἐὔφορδον μὲν οὖν τὸν kv Τροίᾳ γε- 
γενῆσθαί φησιν αὐτὸν, ὁ τῶν ἀρίατων αὐτοῖς δογµά- 


«των ἑξηγητής. Τίνας γε μὴν αὑτοὶ τῶν ἀρχαιοτέρων 


ἑαυτοὺς γενέσθαι φασὶν, f ποῖον ἄρα πτηνὸν, ἤγουν 
οἰωνὸν, εἰχῆ καὶ αὑτοὶ ῥαφφδούντων, εἰ δαχεῖ, xoi 


migeris ac putidiy fosdissimisque fabulis impleant, p ἀναμεστούντων τὸν βίον ἀθλίων τε xal ὁδωδότων 


9$ quibus nutrices ejalantes infantulos permul- 
ceant. Quamobrem plurimi sunt spud nos, uti dixi, 
ad verticem omnis bonl tendentes, eoque continen- 
uz progressi, ut cum zquitatis laude mire przful- 
gesnt, vel ab ipsis interdum rebus utilissimis ad 
vitam forti animo sibi temperent, pane nimirum et 
oleo , oleribusque et eruo inexorabilem ventris ne- 
cessitatem placent, pura utentes aqua ; meditatio- 


(1) Cotelerius. (Monum. Eccl. Gr. 1I, 542) legen- 
dum suadct δυσυπνοῦντα, egre obdormiscentes, Pla- 
tonico hoc loco fretus vi leg., τὰ δυσυ πνοῦντα 


διηγημάτων, xoi µυθαρίων ἀχαλλεστάτων, ἃ xa 
τίτθαι φαῖεν ἂν ἴσως τὰ δνσπνοῦντα (1) τῶν βρεφῶν 
εὖ µάλα χαταχηλεϊῖν σπουδάξουσαι. Οὐχοῦν, ὡς ἔφην, 
πλεΐῖστοι μὲν παρ᾽ ἡμῖν οἱ παντὸς εἰς λΏξιν ἤκαντες 
ἀγαθοῦ, ἐγχρατείας δὲ µέτρων εἰς τοῦτο ἰγμένοι, xal 
ὡς ἆπό γε τῆς σφῶν αὐτῶν ἐπιειχείας διάττοντες, 
ὡς xal αὑτῶν ἔσθ᾽ ὅτε τῶν χρειωδοστάτων εἰς ζωὴν 
ἀποφοιτᾷν ἑλέσθαι νεανιχῶς, ἄρτου τε, engl, xal μὲν 


τῶν παιδίων, ad quem videtur respexisse Cyrillus. 
DiT. 


873 


CONTRA JULIANUM LiB. VII. 


874 


ἑλαίου, λαχάνοις t& xal ὁρόδοις την ἁπαραίτητον τῆς À nis autem laboribus sic afficiantur, ut illis przsta- - 
Υαστρὸς τ.θασσεύειν χρείαν, Ὁδατί τε χεχρῆσθαι - 


γυμνῷ * ἐπιγάνννσθαι δὲ οὕτω τοῖς τῆς ἀσχήσεως 
πόνοις, ὡς οὐδὲν ἡγεῖσθαι τὸ ἄμεινον αὐτῶν. Καὶ 
διαθἐθληται μὲν παρ) αὐτοῖς τῶν ἑδωδίμων οὐδὲν, 
τληκαθοῦσι δὲ μᾶλλον, ὡς ἔφην, ἀναχόπτοντες τοῦ 
νοῦ τὴν ἐπὶ τὰ χείρω φορὰν, xal τοῖς τῆς σαρχὸς 
σχιρτήµασιν ἐπιπλήττοντες, xal τὸ τῆς διανοίας 
ὄὅμμα χαταλεπτύνοντες πρὀς Ye τὸ δύνασθαι χατ- 
αθρεῖν τὸ ἁμωμήτως ἔχον, χαὶ τοῖς ἱεροῖς οὐχ 
ἀπᾷδον νόµοις. Ut δὲ ταῖς Ἑλλήνων ἁμαθίαις ἑνισχη- 
µένοι, MÀ dp, μὴ revo, μὴ θίγῃς, ἑαντοῖς τε 
xa ἑτέροις ἀσυνετώτατα λέγοντες, ἐπιπηδῶαι τοῖς 
ἄλλοις. à χρῆν δήπου μᾶλλον τῆς ἑαυτῶν διανοίας 
ποιεῖσθαι μακρὰν, εἴπερ τις ἣν ὅλως λόγος αὐτοῖς 


bilius nihil existiment. Hi nullum quidem esce 
genus improbant, sed potius abstinent, uii dixi, et 
animi propensionem ad vitia Coercent, carnisque 
lasciviam castigant, et mentis oculum exacuunt, ut 
contemplari possint id quod est sincerum οἱ quod 
a sacris legibus non discrepat. At qui Grzecorum 
inscitia sunt irretiti, his vocibus : Ne attigeris, ne 
gustaveris, ne alirecies, cum 2?rga se, lum erga 
cemleros, per summam stultitiam wentes, aliis in- 
sultanL; qux tamen, si quan vitae bene degendz 
rationem haberent, ab animo longe debnerant re- 
pellere. Cum enim lasciviam Aphrodisia nominant, 
cavent imprimis ne olfensionem Veneris incur- 
raut; iuterim alia scelera impune suscipiunt, prz- 


τῆς ἀληθοῦς εὐζωῖας. ᾿Αφροδίσια γὰρ ὀνομάζοντες B stigias nempe et masculorum amores, idque in ipsis 


τὴν λαγνείαν, ἀποσχευάζονται λίαν τὸ προσχρούειν 
τῇ θεῷ, xal μὴν xai τὰ ἕτερα τῶν xaxov ἀνεπιπλή- 
χτως ἐπιτηδεύουσι, γοητείας δὲ λέγω χαὶ ἀῤῥενομι- 
ξίας, xat τοῦτο slow σηχῶν ὑπὸ µάρτωσι τοῖς θεοῖς. 
"0 δὴ xai ἐν τοῖς χαθ᾽ ἡμᾶς καιροῖς ἐπικεχειρισμέ- 
vov ἡ τῶν πραγμάτων ἔδειξε πεῖρα. Ἐν γὰρ τοῖς τοῦ 
Κρόνου ναοῖς γάμων ἐλευθέρων λῄῃσταὶ γεγονότες οἱ 
τεμενῖται πεφώρανται, θηρῶντος αὑτοῖς τὰς ὑθδριξο- 
µένας τοῦ πρυσχυνουµένου. Ὢ olov, 1j πόσον δά- 
xpuov ταῖς τεθηρευµέναιςἰ Γυνὴ παιδοτροφηθεῖσα 
σεμνῶς, ix παρθενικῶν ἐχαλεῖτο παστῶν ἐπὶ τὸ τῆς 
ἁσελγείας ἐργαστήριον, χρῶντος, ὡς ἔφασαν αὐτοὶ, 
τοῦ θεοῦ, xal χοίτην αἰτοῦντος την Eco νόμων. Καὶ 
τὸ δύσοιστον ἐν τούτοις xal πάντων αἴσχιστον τῶν 
χακῶν, τὸ δεινὸν οὕτω xal πάναισχρον ἔγχλημα, 
ἔθει τε μαχρῷ καὶ παῤῥησίᾳ τετίµητο, ὡς μηδὲ αὖ- 
τοὺς λανθάνειν ἀξιοῦν τοὺς τῶν ἰδίων γάµων σεσυ- 
λημένους τὸ Υνήσιον. Χαίρων τις ἔπεμψεν ἐπὶ µοι- 
χείαν τὴν σύνευνον, μαστροπεύοντος αὐτὴν ἑτέροις 
τοῦ τὴν οἰκείαν, ὡς ἔοιχε, Υραφοµένου φύσιν, ὅτι μὴ 
δρᾷ τὰ σωμάτων. Ἑδελυρὰ γὰρ ἀεὶ xal βέδηλα τὰ 
δαιμόνια. "Ap! οὖν τοὺς f συὸς ἁπτομένους, ἤγουν 


C 


adylis, diis tostibus. Quod certe nostris temporibus 
atentatum rerum experientia declaravit. Nam in 
templo Saturni deprehensi sunt zditui matronis vim 
intulisse, venante illis deo quas stuprareut. O quales, 
aut quántz lacryma iis qua przeda fuerant! Mulier, 
a prima ztate honeste educata, e virginalibus tla- 
Jamis vocabatur ad libidinis officinam, ita jubente 
per oraculum deo, vt ipsi aiebant, et illegitimum 
concubitum petente. Et quod in his magis intole- 
randum omniumque malorum turpissimum est, tam 
grave crimen, tamque detestandum, longa consue- 
tudiue ac licentia houori erat, ut ne quidem clam 
vellent esse qui legitimis nuptiis orbati erant. Qui- 
dam lzus$ ad stuprum misit uxorem, quam perdu- 
clor deus aliis prostituit, suam, ut credibile est, 
naturam incusans, quod res corporeas non patra- 
ret. Quippe nefarii sunt demones semper et im- 
puri. 95$ An ergo qui sues attingunt, aut piscibus 
vescuntur, jure a quoquam reprebendentur , an qui 
adulteria venantur, et in ipsis delubris perpetraüt 
illieita ? Suggillare porro etiam conatur alio modo 
religionem Chrisüanam, ita scribeus : 


ἰχθύας ἐδηδοχότας χαταμωμήσαιτ᾽ ἄν τις εἰχότως, fjyouv τοὺς σαγηνεύοντας εἰς µοιχείαν, καὶ παρ) αὐτοῖς τοῖς 
ἔδεσι δρῶντας ἃ μὴ θέµις; Κατακχιθδηλεύειν δὲ xaX ἑτέρως τὴν Χριστιανῶν πειρᾶται θρησχείαν, ὡδὶ γεγραφώς 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ, 


"Ost δὲ οὐχ οἱ νῦν, ἀλλὰ xai οἱ ἐξ ἀρχῆς οἱ πρῶτοι 
παραδεξάµενοι τὸν λόγον mapà τοῦ Παύλου τοιοῦτοί 
τινες Υεγόνασιν, εὔδηλον ἐξ ὧν αὐτὸς ^ Παῦλος µαρ- 
τυρεῖ πρὸς αὐτοὺς γράφων. Οὐ γὰρ fjv οὕτως ἀναί- 
σχυντος, οἶμαι, ὡς μὴ συνειδὼς αὐτοῖς ὀνείδη τοσαῦτα 
πρὸς αὐτοὺς ἐχείνους ὑπὲρ αὐτῶν γράφειν. Ἐξ ὧν εἰ 
καὶ ἐπαίνους ἔγραφε τοσούτους αὐτῶν, εἰ xat ἀληθεῖς 

τύγχανον, ἐρυθριᾷν ἣν, εἰ δὲ ψευδεῖς xal πεπλα- 
σµένοι, χαταδύεσθαι φεύγοντα τὸ μετὰ θωπείας λά- 
Υνου χα) ἀνελευθέρου χολακείας ἐντυγχάνειν δοχεῖν. 
“Α δὲ γρᾶφει περὶ τῶν ἀχοοασαμένων αὑτοῦ Παῦλος 
πρὸς αὐτοὺς ἐχείνους, ἐστὶ ταῦτα" « Mi πλανᾶσθς - 
οὕτς εἰδωλολάτραι, οὔτε potyol, οὔτε µαλαχοὶ, οὔτε 
ἀρσενοχοῖται, οὔτε χλέπται, οὔτε πλεονέχται, οὐ 
µέθυσοι, οὗ λοίδοροι, οὐχ ἅρπαχες, βασιλείαν θεοῦ 
κληρονοµήσουσι. Καὶ ταῦτα οὐχ ἀγνοεῖτε, ἀδελφοὶ, 
ὅτι xal ὑμεῖς τοιοῦτοι five *. ἀλλ ἀπελούσασθε, ἀλλ' 
Βατκοι. Ga. LXXVI. 


JULIANUS. 


Porro tales esse non modo qui hac ztate vivunt, 
sed etiam primos illos Christianos, qui a Paulo 


D edocti sunt, patet ex iis quse Paulus ipse testifica- 


Wir, ad illos scribens. Non enim adeo impudens 


erat, opinor, ut tot probra litteris ad eos missis 
complecteretur, nisi comperta illa babuisset. Unde 
licet illorum laudes scripserit, etiamsi vers es- 
sent, erubescere tamen debuit : sin autem {αἱμ et 
ficte, dissimulando vitare opinionem mollis bían- 
diug et assentationis illiberalis. Hzc autem sunt 
qua de auditoribus suis Paulus ad illos ipsog scri- 
bit : « Ne erretis ; neque idololatre, neque adulteri, 
neque molles, neque masculorum concubitores , 
neque fures, neque avari, neque ebriosi, neque 
convitiatores, neque rapaces regni Dei haereditatem 
possidebunt. Atque haec non ignoratis, fratres, 
quoniam et vos talea eras, sed ablu!i estis, eed 
28 


875 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP. 


876 


sanctificati estis in nomine Jesu Christi **, » Ceruis A ἡγιάσθητε ἓν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ. » Ὁρᾶς 


ut hos fuisse tales ait, sed sanctificatos et ablutos, 
cum iis aqua contigisset, cui vis abstergendi est ac 
purgandi, queque ad animam usque penetrat. Et 
leprosi quidem lepram baptisma non adimit, nec 
inpetigines, aut vitiligines, nec verrucas infestas, 
nec podagram, nec dysenteriam, nec aquam ioter- 
cutem, nec reduviam, non parvum, non maguum 
corporis vitium ; adulteria vero, rapinas et omnia 
omninód animi peccata eximet. 


CYRILLUS. 


Blanditiis aut assentatiunculis Paulus uti non 
solet, o bone; veritatis enim eral minister. Qui 
vero fidei predicationem acceperunt, ipsumque 
doctorem nacti sunt, idololatr:e quidem erant et 
nefariorum demonum cultores, impii vero et im- 
puri moribus, et omnibus voluptatibus mancipati. 
Scortatores, px:edicones, molles, εἰ ebriosi, et om- 
nis plane improbitatis servi. GG Nec enim sancti 
et puri videri poterant, qui, deos suos secuti, nul- 
lum non vitii genus admiserant, ne meliores iis 
quos adorabant viderentur, si temperanter ac juste 
vivere et innocentiam colere conarentur. Quandiu 
igitur, o bone, tuis diis mancipati fuerunt, in pec- 
eati cono porcorum instar miseri volutabantur. 
Posteaquam autem, relicta dainonum fraude ac 
depulsis erroris tenebris, verse Dei cognitionis 
lumine ditati sunt, et uuiversorum regem ac Domi- 
uum, Christum videlicet, agnoverunt, tuuc, omni 
sorde abstersa et in vitiorum locum virtutibus 
suífeciis, ad Christianam sanctamque vitam, evau- 
gelicam nimirum, vocati fuerunt. Atqui gentium 
apostolus cum esset Paulus sapiens, multis ad 
fidem adductis et a diaboli laqueis ereptis, neces- 
sariam eis doctrinam tradidit, nempe fidei comitem 
adjungendam esse virtutem, et una cum errore 
quecunque ad errorem pertinent exuenda, scorta- 
tionem dico, adulterium, et masculorum concubi- 
tum, aliaque vitia : hoc pacto sibi patefactum iri 
aditum ad coleste regnum confirmavit, Quod si 
Julianus incusandum idcirco putat Dominum no- 
strum Jesum Christum, quoniam improbos et ido- 
lolatras admittit,  sciscitanti respondeat utrum 


ὅτι xai τούτους γενέσθαι qnoi τυιούτους, ἁγιασθΏναι 
δὲ καὶ ἁπολούσασθαι, ῥύπτειν ἱκανοῦ xai διαχαθαί- 
ρειν ὕδατος εὐπορήσαντας, ὃ μέχρι φυχΏς εἰσδύσξται. 
Καὶ τοῦ μὲν λεπροῦ τὴν λέπραν ox ἀφαιρεῖται τὸ 
βάπτισμα, οὐδὲ λειχῆνας, οὐδὲ ἀλφοὺς, οὔτε &xpo- 
χορδῶνας, οὐδὲ ποδάγραν, οὐδὲ δυσεντερίαν, οὐχ 
ὕδερον, οὗ παρωνυχίαν, οὐ μιχρὸν, οὗ μέγα τῶν τοῦ 
σώματος ἁμαρτημάτων, µοιχείας δὲ, xal ἁρπαγᾶς, 
xal πάσας ἁπλῶς τῆς φυχῆς παρανοµίας ἐξελεῖ, 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Θωπείαις μὲν οὖν, Ίγουν χολαχείαις, ἀσυνήθως, & 
γενναῖε, χεχρῆσθαι τῷ Παύλῳ; διάχονος γὰρ ἁληθείας 
ἦν. Οἱ δέ γε τὸν τῆς πίστεως προσηχάµενοι λόγον, 
τελεστήν τε καὶ μυσταγωγὸν λαχόντες αὐτὸν, εἰδω- 
λολάτραι μὲν σαν, χαὶ πονηρῶν δαιμόνων θεραπευ- 
tQ, ἀνόσιοι δὲ xat βδελυροὶ τοὺς τρόπους, xal &ná- 
σης ἵττους ἡδονης. ἸΜόρνοι, χαὶ ἁρσενοχοῖται, µα- 
λαχοὶ, καὶ κάτοινοι, καὶ ἁπάσης ἁπαξαπλῶς φαυλό- 
τητος ἐπιμεληταί. Οὐ γὰρ ἣν ὁρᾶσθαι σεπτοὺς xal 
καθηγνισιένους, of ve τοῖς σφῶν αὐτῶν ἑπόμενοι 
θεοῖς, ἁπάσης εἴσω γεγόνασι γραφῆς, ἵνα μὴ xal 
ἀμείνους ὁρῶῷντο τῶν προσχυνουµένων σωφρόνως τε 
xai ἐπιειχῶς διαζήν σπουδάζοντες, καὶ πέρα τοῦ 
μώμου παντὸς ἱέναι προθυμούμενοι. Οὐχοῦν ἕως μὲν 
σαν, à χράτιστε, τῶν σῶν ὑπηρέται θεῶν, τοῖς 
ἁμαρτίας βορδόροις συῶν δίχην ἐγχαλινδούμενοι δι- 
ετέλουν οἱ τάλανες. Ἐπειδὴ δὲ τῆς δαιμονιώδους ἆπο- 
φοιτήσαντες πλάνης, καὶ τῆς ἁπάτης τὸν σχότον 
τῆς ἑαυτῶν διανοίας ἀποπεμφάμενοι, τὸ τῆς ἀληθοῦς 
θεοπτίας πεπλουτήχασι φῶς, καὶ τὸν τῶν ὅλων παμ- 
6ασιλέα xai Κύριον ἑγνώχασι, φημὶ δὴ Χριστὸν, 
τότε δη, τότε πάντα ῥύπον ἀπονιψάμενοι, xal τῶν 
αἰσχιόνων ἀνθῃρημένοι τὰ παντὸς ἐπαίνου μεστὰ, 
πρὸς τὴν ἐν Χριστῷ καὶ ἁγίαν χέχληνται ζωὴν, eru 
bh τὴν εὐαγγελικήν. Οὐχοῦν ἐπειδήπερ ἐθνῶν ἁπό- 
στολος Tv ὁ πάνσοφος Παῦλος, σαγηνεύσας τῇ πίστει 
πολλοὺς xai τῆς τοῦ διαδόλου πάγης ἑἐξελὼν, &vay- 
χαῖον αὐτοῖς πρὸς ὄνησιν ἐποιεῖτο µάθηµα, τὸ χρῆναί 
φημι σύνδρομον τῇ πίστει ποιεῖσθαι τὴν ἀρετὴν xal 
συναποθέσθαι τῇ πλάνῃ τὰ αὐτῆς, πορνείαν δὴ λέγω, 
µοιχείαν, ἀῤῥενομιξίαν, xal τὰ ἕτερα τῶν xaxtov. 
Ἕνσεσθαι γὰρ οὕτω βάσιμον αὐτοῖς τὴν τῶν οὐρανῶν 


illos praestaret in viis usquequaque progredi, nec p βασιλείαν εὖ µάλα διισχυρἰσατο. El δὲ δεῖν καται- 


ullo pacto videri meliores, tam improbis moribus 
repudiatis, an ad meliorem frugem reverti velle, 
et omni conatu ad lionestissimum vite genus perve- 
nire. Àt nemo non, utl reor, dicet, ipsis ulique 
satius fuisse, rejectis turpibus contemptisque vi- 
tiis, ad meliora se convertere, vitamque in Christo 
Jaudabilem colere. Quanam ergo incusanudi Christi 
causa est, si servavit eos qui perierant, salutarem- 
que manum eis porrigens humi jacentes erexit, el 
zgros sanavit, et iuternorum vitiorum remissionem 
largitur? Dixit enim : « Non veni vocare iustos, 
&ed peccatores ad pauitentiam **. » Et. rursus ; 


** | Cor. vt, 9-11. *! Matth. ix, 15. 


τιᾶσθαι οἴεται µαταίως τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν 
Χριστὸν, πονηροὺς tmel τοι προσίεται xal εἰδωλολά - 
τρας, Φφιλοπευστοῦντι φρανέτω. Πότερα δὴ χρΏν αὖ- 
τοὺς ἀχράδαντον ἔχειν τὸ βεθηκὸς Ev xaxol;, xal χατ᾽ 
οὐδένα τρόπον ὁρᾶσθαι βελτίους, τῶν οὕτω χατεψε- 
γµένων ἁπονοστῄσαντας τρόπων, Ίγουν ἑλέσθαι 
φρονεῖν τὰ ἀμείνω, χαὶ παντὶ σθένει πειρᾶσθαι τῆς 
παγχάλης ἐφιχέσθαι ζωῆς; Αλλ', οἶμαι, φαίη τις ἂν, 
ὡς ἣν δήπου χρεΐττον αὐτοῖς τὰ αἰσχίω µεθέντας, καὶ 
τῶν φαύλων ὁλιγωρήσαντας, µεθικέσθαι πρὺς τὰ 
βελτίω, xal τὸν ἐν Χριστῷ καὶ ἀξιοζήλωτον ἐπ- 
ασχΏσαι βίον. 'Av0' ὅτου δὴ οὖν αἰτιᾶται Χριστὸν, 


871 


CONTRA JULIANUM LIB. VII. 


878 


εἰ σέσωκε τους ἁπολωλότας, xa χεῖρα προτεί- A « Non egent qui sani sunl medico, sed qu! male 89 


vag αὐτοῖς Thv σωτήριον, χαμαὶ Χχειμένους ἀνέστη- 
σε, xal ἀῤῥωστοῦντας lácato, xai τῶν ἐν xapbla 
παθῶν δωρεῖται τὴν ἄφεσιν. Ἔφη yàp, ὅτι «Οὐχ 
ἦλθον χαλέσαι διχαίους, ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετά- 
νοιαν.» Καὶ πάλιν. € OO χρείαν ἔχουσιν οἱ ὑγιαί- 
νοντες ἰατροῦ, àÀX οἱ καχῶς ἔχοντες. » Τίνας γὰρ 
ἂν xal ἀχεῖσθαι πρέπει τοὺς ἰατρικῆς εὐτεχνίας 
ἀπιμελητὰς, πότερα δὴ , τοὺς ὄντας ἓν ἀῤῥωστίαις, 
Ἡ τοὺς ἐπέχεινα τοῦ νοσεῖν; Τίνας δὲ τῶν ἐν πὀλε- 
σιν, f| χώραις ἐλευθεροῦν ἔθος τοῖς ἀρίστοις τῶν 
στρατηγῶν; Toug ἁλόντας Ίδη xai by δορυχτήτων 
τάξει χειµένους, 1] τοὺς τείχεσιν ἐζωσμένους, οὕπω 
τὲ βαρδαρικῆς ὠμότητος Υεγονότας θήραμα; 'Ap- 
µόσειε δ᾽ ἂν τίσιν ἄρα τὸ ἀπονίζεσθαι δεῖν; Πότερα 
τοῖς οὖσιν ἓν μολυσμοῖς, ἢ τούτοις μὲν ἡχιστά χε, 
φαίη 6ó' ἂν ὅτι τοῖς καθαροῖς; καΐτοι πῶς οὐκ ἂν 
Υελῷτο δικαίως, εἰ µή τις τοῖς πεπονθόσι πρεπωδε- 
στἐρας εἶναί φησι τὰς ἐπικουρίας, ἀλλὰ μὴ τοῖς ἔξω 
τοῦ παθεῖν; 'AvO' ὅτου δὴ οὖν, ὡς ἔφην, τῆς «τοῦ 
Σωτήρος ἡμῶν ἡμερότητος χαταγορεύειν ἀποτολμᾷ, 
καὶ γράφεται τὴν φιλανθρωπίαν; ᾽Αῤῥωστιῶν τοὺς 
ἐπὶ τῆς γῆς ἀπήλλαξεν, Ἰλευθέρωσε παθῶν , διαθο- 
λικὴν ἐξ αὐτῶν ἀπέσπασε τυραννίδα, ῥυπῶντας ἐχ- 
τόπως, χαθαροὺς ἀπέφηνε xal διεσµηγµένους. Τίµη- 
σον ᾠδαῖς ταῖς χαριστηρίοις , εἰπὲ καὶ αὐτὸς χατὰ 
τὸν προφήτην ᾿Αμθακούμ" «Κύριε, εἰσαχήχοα τὴν 
ἀχοήν σου, xai ἐφοδήθην; Κύριε, χατενόησα τὰ ἔργα 
σου, καὶ ἐξέστηνεν 'AXA ὁ σοφὸς οὐτοσὶ γέλωτος 


ποιεῖται πρόφασιν τὰ οἷς fjv ἄμεινον ἐπιγάννυσθαι σ 


xai µάλα ἐμφρόνως. Ἠγννηχὼς δὲ εἰσάπαν τῶν τοῦ 
ἁγίου βαπτίσματος δύναμιν, κατειρωνεύεται μὲν 
τῶν ἄγαν σεπτῶν πραγμάτων, διδαμῆχθαι δέ φησι 
τοὺς πιστεύοντας εἰς Ἀριστὺν, ῥύπτειν ἰχανοῦ τυ- 
χόντας ὕδατος. Ἡροσεπάχει τούτοις ἕτερα ἅττα ψυ- 
XpX xai Υραοπρεπῆ µυθάρια. Φησὶ γὰρ ἀνόνητον εἷ- 
ναι παντελῶς τοῖς £v ἀῤῥωστίαις σωματικαϊς τὸ τοῦ 
βαπτίσματος ὕδωρ. ἡμᾶς δὲ ληροῦντας οἴεσθαί τε 
xai λέγειν, ὡς τῶν ἐν φυχαῖς ἁπαλλάττει ῥύπων. 
Ἁλλ', ὦ κράτιστε, φαίην ἂν, οὐκ εἰς ἄχεσιν τῶν τοῦ 
σώματος παθῶν πάντη τε xal πάντως παραλαμδά- 
νεται πρὸς ἡμῶν τὸ σωτῄριον βάπτισμα, οὔτε μὴν, 
καθάπερ olet xa φρονεῖν ἀξιοῖς, µέχρι τῶν αἱσθήσει 
καὶ ὁρατῶν πραγμάτων ἑστὶ τὸ Χριστοῦ µυστήριον: 
ἐσχνὺς δὲ λίαν ἐστὶ xal βαθὺς ὁ ἐπ᾿ αὐτῷ λόγος, xat 
ταῖς τῶν πλανωμένων διανοίαις οὐχ ἁλώσιμος, Καὶ 
Υοῦν ὁ προφήτης Ἡσαῖας, « 'Eàv μὴ πιστεύσητε, 
οὐδ᾽ οὐ μὴ συνῆτε, » φησίν. 'Apyh γὰρ συνέσεως ἡ 
πίστις. Καὶ ταύτην ἔχει τὴν εἰσθολὴν τὸ θεῖον ἡμῶν 
xai σεπτὸν μυστήριον * ἵνα τοΐνυν μὴ εἰς τὰς τῶν 
ἁμνήτων ἐχφέρων ἀχοὰς τὰ κεχρυµμµένα, προσχρού- 
σαιμι λέγοντι τῷ Χριστῷ) «Μὴ δῶτε τὰ ἅγια τοῖς 
χυσὶ, μηδὲ βάλλητε τοὺς µαργαρίτας ὑμῶν ἔμπρο- 
σθεν τῶν χοίρων. » Τῶν βαθυτέρων ἀφέμενος, τε- 
τράφοµαι μᾶλλον Em ἐχεῖνα νυν], τὰ δι ὧν ἔστιν 
ἰδεῖν elxr βαδίξοντα .τὸν. δι’ ἐναντίας, xaX φιλοφο- 
γοῦντα μᾶλλον, Ίγουν εἰδότα τ) ἀληθές, Οὐ τῶν ἓν 


* Luc. v, 92. ** [labac. n1, 1, 2. 


D 


δν Ίσα, vit, 9. 


habent **, ; 7 Quosnam enim decet a medicis 
curari, an qui morbis tenentur, aut qui nullo labo- 
rant? Oppidanos autem vel regionum incolas quos- 
nam potissimuim exercitus imperatores tueri solent? 
Απ qui jam capti sunt, et. iu hostium potestatem 
venerunt, aut qui moenibus cincti necdum barba . 
rici: crudelitatis preda facti sunt? Αι quosnain 
ablui convenit? An puros et labis expertes dicet, 
non autem sordibus inquinatos? Atqui nonne jure 
merito rideatur is qui valentibus inagis succur- 
rendum diceret, quam laborantibus? Qvid ergo 
Julianus, uii dixi, Servatoris nostri benignitati 
obstrepit, et liumanitatem incusat? Mortales ab 
segritudinibus liberavit, morbis levavit, diaboli do- 
minatu eripuit, supra modum inquinatos purgavit 
et expiavit. Age gratias illi pro tantis beneflciis, el 
gratulatorio carmine dic cum propheta Habacuc : 
« Dowine, audivi auditum tuum, et timui ; Domine, 
consideravi opera (ua, et obstupui ^.» Sed bic 
sapiens ridendi occasionem capit ex iis quibus 
lztari potius sapientissime deberet. Qui cum sancii 
baptismatis vim prorsus ignoret, cavillatur res 
sanctissimas, εἰ abstersos ail qui crediderunt in 
Christum , uactos aquam nimirum, cui sit vis 
eluendi maculas. His frigidas et aniles nescio quas 
fabulas adjungit, aitque aquam lustralem inutilew: 
esse prorsus iis qui morbis laborant corporis : nos 
autem delirare, qui putamus ac dicimus eam ani- 
morum sordes eluere. Sed respondeo tibi, vir egre- 
gie, nobis salutare baptisma omnino non accipi ad 
curandos corporis morbos, neque ad ea qua sensu 
aut visu percipiuntur, ut censes, pertinet Christi 
mysterium : subtilis et alla est ejus intelligentia, 
mec eorum, qui in errore versantur, mentibus 
comprebendi potest. Unde Isaias propheta : « Nisi 
credideritis, neque intelligetis, » inquit **. Fides 
enim intelligendi principium. Atque hunc aditum 
habet divinum hoc nostrum sanctumque myste- 
rium. Ne ergo ad profanorum aures arcana deferens 
offendam Christum dicentem : 946 «Ne detis 
sancta canibus, neque projiciatis margaritas ve- 
stras aute porcos *5; » relictis iis qua suut altio- 
ris intelligentiw, ad illa nunc potius ine convertam, 
per quz temere fertur adversarius, cavillandi potius 
studiosus quam veri intelligens. Non promittit inor- 
bos solutum iri baptisma salutare. Quare si hoc 
minus przstet, ne multum mireris. Nam si Chri- 
stus aunuerit, ad hoc etjam aqua nobis sufficiet, 
nec impedimento quidquam fore facile videbimus, 
si vim ejus ineffabilem et supra omnem naturain 
positam reputaverimus. Quod enim miraculi genus 
ab eo factum non est? Quod vero su: divinitatis 
non przbuit argumentum? Nutu enim przpotenti 
leprosos purgavit, hydropicos morbo liberavit, 
claudo sola voluntate gradiendi officium restituit, 
perfecitque ut incitato cursu cervi instar exsiliret. 


** Matth. vit, 6. 


879 5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. $880 


C:eco pr:cepit aquis Silee oculos abluere ; quo A σώματι παθῶν τἣν ἀπεμπολὴν ἐπαγγέλλεται τὸ σω- 
facto, insolitum ei lumen affuleit, densissimzeque Ἅτήριον βάπτισμα. ὑὐχοῦν εἰ μὴ τοῦτο χατορθοῖ, uh 
oculorum ienebrz dissipatze eunt **, Qui ergó res σφόδρα θαυμάσῃς. "Ott γὰρ κατανεύοντος τοῦ Χρι- 
tam eximias nullo labore perfeeit, et aquis ipsis στοῦ, xal πρός Υε τοῦτὸ ἡμῖν ἀρχέσει τὸ ὕδωρ, ἆμπο- 
sug potestatis efficacitatem ludidit, nunquid plane — &ov ὄντος οὐδενὸς, ἀχονιτὶ χαταθρῄσοµεν, τὴν 
gratiam, quie per sanctum baptisma tribultur, omui  ἀπόῤῥητον αὐτοῦ xal ὑπερφυᾶ δύναμιν ἀναλογισά- 
morbe corporis potentiorem effecetit? Bed in alios Ἅµενοι. Τί γὰρ τῶν ἄγαν τεθαυμασμένων οὐ γέγονς 
usus ipsam nobis datám esse contendimus. Depulsis παρ) αὐτοῦ; θεοσηµείας δὲ ποῖος οὐχ ἐπεδείχθη 
enim ex animo nostro Greeeanici delirii tenebris, et τρόπος; Νεύματι γὰρ τῷ πανσθενεστᾶτῳ λεπροὺς 
d:emoniorum turbis abrenunitiatis, omnique eorum ἀπέφηνε χαθαροὺς , ὑδέριῶντας ἠλευθέρου τοῦ χα- 
ponpa et eultu rejecto, lum veritatis lumine spi- —xob, τὸν τὼ πόδε λελωδημένον θελήσας µόνον ἁπ- 
ríalem cordis oculum aperienies, el natura vére- ἐέφηνεν εὐσχελῆ, xat u£vtot καὶ δρομιχώτατον ἐξ- 
que parentem Regem ae universi Deum agnoscen- Ἅ{λατο γὰρ ἑλάφου δίκην. Προστέταχε τῷ τυφλῷ τοῖς 
tes, fidem confitemur in Patrem, et Filium, ac τοῦ Σιλωὰμ ὕδασιν ἑναπονίζειν τὰς ὄψεις: οὗ δὴ 
Spiritum sanctum : et tanquam ad alterius vita γεγονότος, ἑνήστραφε μὲν αὐτῷ τὸ ἀσύνηθες φῶς, ὁ 
initia deducti, ac in vers pielatis iler ingressi, " 6& βαθὺς τῶν ὀμμάτων ἔξῄρηται σχότος. Ὁ τοΐνυν 
Christe annuente, justificamur. Per ipsum enim ἁμογητὶ τὰ οὕτως χάτορθοῦν ἑξαίρετα , xal αὐτοῖς 
Pater nobis propitius est, Cum autem nus legislator δὲ τοῖς ὕδασιν ἐνιεὶς τῆς ἑαυτοῦ δυνάµεως τὴν ἑνέρ- 
justiflicet, et ab omni erimine nos liberet, poenam- — vetav, ἄρ᾽ ξάθ) ὅπως καὶ ἀἁῤῥωστίας ἁπάσης σωµα- 
que peccatis debitam remittat, prietereaque nos µτιχῆς οὐχ ἂν ἀπέφηνε χρείττονα τὴν διὰ τοῦ ἁγίου 
per Spiritum sanctum spiritali modo sancetificet , βαπτίσματος χάριν; Άλλ' bg? ἑτέροις ἡμῖν ἀὐτὴν 
nosque ea, quam nevit ipse, ratione ad novita- µΔβεδόσθαι φαμέν. Ἡροαποθέμενοι γὰρ τῆς ἑαυτῶν 
tem vite moderata ac sedaue reformet, quis ῥδιανοίας τῆς Ἑλληνικῆς ἁδέλτηρίας τὸν σχότον, xal 
2/49 demum condemnaurrus sit, aut quae sordes i& Ἅµταῖς τῶν δαιµὀνίων ἀγέλαις τὸ ἐῤῥῶσθαι φράσαντες, 
nobis futura sint, dicere non possum. Plurima de his — «aX πᾶδαν αὐτῶν πομπὴν καϊλατρείαν ἐμφρονέστατα 
slia veraque dicerem, certissimisque argumentis διαπτύσαντες, &ita τῷ τῆς ἀληθείας φωτὶ τὸν νοητὸν 
probarem mysterium esse per Mosen ac prophetas — 4fc χαρδίας ἀνευρύνοντες ὀφθαλμὸν, xai τὸν φύσει 
typice declaratum, neque novum illud esse, aut καὶ ἀληθῶς γενεδιουῤγὸν, xai παµθασιλέα, καὶ 
receus editum, et 4 nobis inventum, nisi, uL antea ,cby τῶν ὅλων ἑπεγνωχότες, ὁμολογοῦμεν thy πί- 
dixi, profanórum aures metuerem. Fere enim riderl ϱ στιν τὴν εἰς τὸν Πατέρα, καὶ tbv Ylov, καὶ τὸ ἅγιον 
solent qu: vulgo percipi nequeunt, quoniam süz ἨΗνεῦμα: ὡς δὲ εἰς ἀρχάς ἑτέρας Ἠχοντες ζωῆς, xal 
mentis imbecillitatem non vident, ei quz omni ad« ταῖς τῆς ἀληθεῦς εὐθεδείας τρίδοις ἐμθεδηχότες, 
miratione prosequi par essel, ea nihili faciunt, Χριστοῦ χατανεύοντος δικαιύµεθα. AC αὐτοῦ γὰρ 
sicuti nimirum iste quoque vir egregius, Sola enim ἍΑμῖν ἴλεως ὁ Πατήρ. Διχαιοῦντος δὲ τοῦ νοµοθέτου. 
$quarum inspectione mysterium illud admetitur, καὶ ἁπάσης ἡμᾶς ἁπαλλάττοντος γραφῆς, xal τὴς 
tametsi Joannes clare et perspicue diceret iis qui ἐπὶ ταῖς παραθάσεσιν ἀνιέντος δέχης, xal προσέτι 
ad baptismum poenítentime veniebant : « Ego quidem νοητῶς ἁγιάζοντος διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, xal 
baptizo *o$ 4614, venit autem post me qui fortior ἀναμορφοῦντος ἡμᾶς xa0' ὃν olbs τρόπον αὐτὸς el; 
me est, cujus non sum dignus calceamenta portare: — xatvótrta ζωῆς σώφρονός τε xal bmeuoüg^ εἰς 6 
ille vos baptizabit in Spiritu sancto et igni ο,» ακαταχρίνων ἔτι, f) καὶ ποῖος ἐν ἡμῖν ἔστάι ῥύπος, 
Comparat enim igni, ut reor, illam Spiritus sancti οὐχ ἂν ἔχοιμι φράσαι. Ἔφην 6 ἂν xo ἕτερα περὶ 
virtutem, et purgandi efficaciam, qux in nobis ab τούτων TÀslová τε ὅσα xaV ἀληθῆ, πληροφορῶν ὅτι 
ipso perficitnr. Ut enim argenteis vasis si aliqua διὰ Μωσέως xal προφητῶν προανετυποῦτο τὸ µυ- 
sordes adhaserit, adhibltus ignis eam consumit; ia στήριον, xal οὐ νέον ἐστῖν, 1] ἀρτιφανὲς , xat πρὸς 
vis, opinor, sancti Spiritus, si nostras animas instar Ὦ ἡμῶν εὑρημένον, εἰ μὴ, χαθάπερ ἤδη προεῖπον, τὰς 
ignis, spiritali nimirum et divina quadam ratione, τῶν ἁμνήτων ἐδεδίειν ἀκοάς. Δεὶ γάρ πως γελᾶσθαι 
occupaverit, omni macula nos liberat. φιλεῖ τὰ δυσέφικτά tol; αολλοῖς, ὅτι μὴ τῆς ἑαυτῶν 
διανοίας τὸ ἁδρανὲς χαθορἰζονόιν. ἃ δὲ ἣν ἄμεινον τοῦ παντὸς ἀξιοῦσθαι θαύματος, ταντὶ πεποίηνται 
παρ᾽ οὐδὲν, χαθάπερ ἀμέλει καὶ πανάριστος οὗτοσί. Μέχρι γὰρ µόνης τῆς τῶν ὑδάτων θέας ἀναμετρεῖ 
*b µυστήριον, καἰτοι ἀαφῶς τε καὶ ἐναργῶς Ἰωάννου λέγοντος τοῖς ἐπὶ τὸ µετανοίας ἰοῦσι βάπτισμα * 
€ Ἐγὼ μὲν ὑμᾶς βαπτίζω ὕδατι, ἔρχεται δὲ ὀπίσω µου ὁ ἰσχυρότερβός µον, οὗ οὐκ εἰμὶ ἰκανὸς τὰ ὑπο- 
δήµατα βαστάσαι ᾿ ἐχεῖνος ὑμᾶς βαπτίσει àv. Ἰνεύματι ἁγίῳ χαὶ πυρί. » Παρεικάχει γὰρ, οἶμαι, πυρὶ 
τὴν τοῦ ἁγίου Πνεύματος δύναμιν, χαὶ τὴν εἰς ἡμᾶς παρ) αὐτοῦ τελουµένην ἑνέργειαν σμηκτιχήν ὥσπερ 
γὰρ τοῖς ἐξ ἀργύρου πεποιηµένοις τῶν σχευῶν ὁμιλῆσαν «b πῦρ, τὸν ἐμπεφυχότα αὐτοῖς χατατήχει 
ῥύπον, χατὰ τὸν ἶσον, οἶμαί που, τουτονὶ τρόπον xaX ἡ τοῦ Ὀείου Ἰνεύματος δύναμις, πυρὸς δίκην ταῖς 
ἡμετέραις ἐμθάλλουσα ψυχαῖς, νοητῶς δηλονότι xai θεοπρεπῶς, ἁπάσης ἡμᾶς χηλίδος ἐλευθεροῖ. 
(ΦΘΙΝ Julianus, rerum  nosuarum naturam Περιιστὰς δὲ, ὥσπερ εἰς πᾶν voüvayvioy τῶν xaO 


*? Joan, ix, à seqq. 7. Μα. an, 41. 




















GONTRA JULIANUM LIB. Vil. 


883 


ἡμᾶς πραγμάτων eh φύφιν, *oUc διὰ πίσεδως τῆς À velut in contrarium pervertens, Φ08 qui per fidei | 


àv Χριστῷ αεφαγηνευµένους, elc ἐπίγνωσιν καὶ λα- 
τρείαν τοῦ κατὰ ἀλήθειαν ὄντος Θευῦ προφεθικέναι 
φησιν ἀνδραπόδοις, ἃ τής τῶν δεσποτῶν ἑστίας 
ἀπαίραντκ , δεδυσφορηκότᾳ «ς λίαν περὶ τὸν τῆς 
δουλείας ζνγὸν, πρὸς χαλοὺ μὲν ἔσεσθα. αφίσιν αὖ- 
τοῖς «b ἀποδρᾶναι νοµίζουσιν * ἡμαρτηχόσι δὲ τῆς 
ἑλπίδος, οὐδὲν ὧν ἐσχήχασιν ἐκθῆναι τὸ χεῖρον, 
Ἐγὼ δὲ πρὸς ταῦτα φαίην ἂν, ὡς πρέποι μᾶλλον 
ἀφομοιοῦν αὐτοὺς οἰκέταις, oi τῆς εἰς δεσπότην 
αὐνοίας ὁλιγωρήσαντες, xal μὴν xal προαλεστάτην 
ποιησάµενοι τὴν ἁπόστασιν, xal τὴν πέρα νόμων 
ἐλευθερίαν οὐχ kv χαιρῷ διφήσαντες . εἴτα δεινοῖς 
xai ἀφύχτοις ἁλόντες καχοῖς , καὶ ἀκαταλήννοις δεί- 
past κολαζόµενοι, πικρᾷ καὶ ἀνουθετήπρ περι- 
ποδόντες πενίφ, xol τῇ τῶν ἀναγκαίων ἑνδείᾳ πε- 
πιεσµένοι, xal τισιν ἑτέροις θητεύειν ἠναγαασμένοι, 
ὀφὲ μὲν καὶ µύλις βουλεύονται «à βελτίω» παλιν- 
αἱροτα δὲ ποιοῦνται τὰ kv ἀρχαῖς, xal παλινδρομοῦ- 
etw bm τὸν πρῶτον ἀγαθὸν ὕντα δεσπότην. Ἡ οὐκ 
ἀληθὲς εἰκεῖν , ὅτι τῶν ὅλων ἐστὶ γενεσιουρτὸς καὶ 
Κύριος ὁ μόνος ἁληθῶς καὶ φύσει θεός; Οὐχοῦν οἱ 
τοῖς δαιμονίοις λατρεύσαντες , εἶπερ ἕλοιντο µετα- 
νοεῖν, νοοῖνοὶ ἂν εἰκότως οὗ δοσποτῶν ἰδίων àxe- 
φοιτήσαντες, d" ὑπὸ τῷ πάντων Δεσπότῃ γεγονότες 
θεῷ, καὶ λιπαρωτάταις ἑλπίσι πρὸς τοῦτο ἠγμένοι. 
Πρόκειται γὰρ αὐιοῖς εἰς ὑπόσχεσιν τῆς υἱοθοσίας ἡ 
χάρις, τεύξεσθαι δὲ προσδοχῶσι xa τῆς ἐχ νεχρῶν 
ἀναστάσειυὺς by Χριστῷ. "Q 05 μάλιστα διαγελᾷ πρὺς 


τοῖς ἄλλοις ἅπασιν ὁ τῆς ἁληθείας ἐχθρὸς , ὥσπερ σ 


οὖχπ kbvbv αῷ πάντα ἰσχύοντι Ou , παὶ θανάτου 
χρείττονα ἁποφῆναι τὸν λόγῳ φθορᾶς ὑποχείμενον 
κατὰ ἰδίαν φύσιν, χαίτοι Πλάτωνος διειπόντος ἑν- 
αργῶς, τὸν τοῦ χόσµου Δημιουργὸν φάναι τισὶ θεοῖς 
τῶν θεῶν, Ὡς ἀθάνατοι μὲν οὐκ εἰσὶν, οὔτε μὴν 
ἅ λυτοι πάµπα», οὔτε ye μὴν AvOrc orca: ἐθέ.Ίογ- 
tóc γε αὐτοῦ. γεγραφότος τε πρὸς τούτῳ χαὶ ρα 
τενὰ τῶν ἐξ Αρμενίας ἀναδθιῶγαι κατεφθαρµένο», 
καὶ τῷ 0aráco γεγικηµέγο». Ἐδόχει γὰρ xaX αὖὐ- 
τῷ που τάχα, τὸν περὶ τῆς τῶν νεκρῶν ἁναστάσεως 
εὖ ἔχοντά τε καὶ ἀληθῆ προσίεσθαι λόγον. Ὁ γάρ 
τοι παρενεγχὼν εἰς Όπαρξιν ἐν ἀρχαῖς τὸν ἄνθρω- 
πον, χαΐτοι uh ὄντα ποτὲ, ζωοποιήσειεν ἂν εὐχόλως 
τὴν ix τοῦ τεθνάναι παθόντα λύσιν. Εἴη γὰρ ἂν, 


ὥσγε οἶμαι, τῆς αὐτῆς ἑνεργείας ἀποτέλεσμα xai D 


ἀπόδειξις ἑναργῆς, τὸ χαὶ &x τοῦ μὴ ὄντος παρενεγ- 
κεῖν εἰς τὸ εἶναι, xal περιπεσόντα τῇ φθορᾷ εἰς τὸ 
ὃν ἀρχαῖς ἀναστοιχειῶσαι πάλιν, 7) τάχα που τοῦ 
περώτου τὸ δεύτερον ἠττῷτο ἂν χατά ye τὸν ἀχριδή 
καὶ εὖ ἔχοντα λογισμὸν "* * * (4) καὶ εἰ τῶν ἆδο- 


(4) Hie fortasse collocanda sunt fragmenta duo 
ad librum septimum spectantia, qus in tomo Il Bi- 
bliothece nove Patrum, pag. 492, ex codice Yati- 
cano edidit cardinalis Ang. Mai. 

ToU αὐτοῦ ἐκ τοῦ ὅ JAóyov τῶν κατὰ "lovJia- 
*oU (u). Ἐπιπλήττει εἰχῆ τοῖς ὑπέρ Ye τῶν tv ἁδι- 


. (a) 1u postrema libri septimi editi pagina, ubi de ρᾳ- 
uitentia veniaque agitur, lacuna quzdam asteriscis deno- 
tatur. Ibi ergo fortasse sequentia duo collocauda sunt 


in Christo ad agnitionem et eultum veri Dei deducti 
sunt, mancipiorum similes esse cootendiL : qui cuim 
ex heri domo discedunt, servitutis jugum  zgre 
admodum ferentes, fugam suam prospere sibi ces- 
suram putant ; sin autem spe sua exciderint, uihbilo 
sibi deleriorem, quam qua usi sunt, futuram sortem 
existimant. Ad hoe 3utem ego respondeo prestore 
ut eos servis domesticis comparemus, qui, benevo- 
lentia heri contempta, temerario 3c praecipiti dis- 
cessu et illegitima libertaug iotempestiva siti, 
cum fugissent, gravibus demum et inevitabilibus 
incommodis, ac perpetuo metu vexati, in acerbam 
οἱ insznabilem paupertatem  delapsi, rerumque 
necessariarum inopia pressi, et aliis quibusdam ser- 
vire coacti, sero ac vix tandem meliora 950 coa- 
silia capiunt, οἱ pristina conditionis desiderio ad 
primum eamque bonem berem recurrant. Annon 
vere dic| potest, reram omnium pareutem ac Do- 
minum esse illum unum vere et natura Deum? 
Quocirea quicunque se damoniis maaciparunt, si 
resipuerint, Jure censebuntur non a suis dominis 
yecesgisse ; verum in potestatem Domini rerum om- 
niam coucessisse, eoque addnueti fuisse spe sane 
laculenta. His enim proposita est grauia in promis- 
siodem adoptionis, adeoque se consecuturos sperant 
resurrectionem a mortuis in Christo. Quod sane 
pre ceteris omnibus maxime deridet ille veritatis 
hostis, quasi praepotens Deus non possit hominem, 
natura sua corruptionis legi subditum, morte supe- 
riorem (acere, tametsi Plato aperte dixerit, muudi 
Opiflcem diis deorum quibusdam dixisse : Immorta- 
les quidem ipso8 non esse, neque prorsus solutionis 
expertes, verumtamen οἱ voluerit, solutum non iri ; 
ac preterea scripserit: Hera quemdam Armenium, 
qui morle occubuerat, revizisse, Nam et ipse forsau 
ea, quae de resurrectione mortuorum traduntur, tan- 
quam recia et vera, admittenda censebat, Qui enim 
principio hominem e nihilo in ortum edidit, is ad 
vitam facile revocaverit morte solutum. est enim, 
opinor, ejusdem virtutis opus et argumentum eviden 
hominem ex eo, quod non est, in ortum educere; 
et in corruptionem lapsum, ad priorem statum refor- 
mare : aut certe priori minus erit allerum, si ratio- 
cinando recte colligimus. Majus enim opinor esse 
producere aliquid ex nihilo , quam jam produetuin 
et aliquid humanitus perpessum reduci denuo in id 
quod principio erat. Ceterum cum Deus supra men- 
tem omnem positus vita sit secundam naturam ac 
viviflcus, utique vitam, quibus velit , infundit, nullo 


χία.ς παραχαλοῦσι 8:5), xal ἀφαμαρτάνειν τοῦ &l- 
χότος ᾠήθη, xal λέγει τοὺς ἑποικτείροντας τοὺς 
χαχούργους, χαχούς. Καΐτοι πῶς ὁ τοῦτο λέγων, 
οὐ τὸ ἀπηνὲς xal ἀνήμερον ἀποδέχεται (b) ; θαυμά- 
ει τοὺς ἁτεράμονας ὁμοῦ τε xal µισαλλήλους ; 
Χρῆναι γὰρ ἔγωγέ φημι τοὺς ἅπαξ εἱλημμένους 


fragmeuta. 


(b) Natura sus acerbitatem et duriliem fatetur ipse 
Julianus in Misopogone, p. 519. 


885 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


884 


impediente, cum vi polleat cui obsisti non potest. A χήτων ὑποστὰν ἀνακομίσαι πάλιν εἰς ὅπερ Tv ἐν 


Quod si minus persuadentur aliqui, propterea quod 
praeter rationem id miraculi videtur, et incomprehen- 
sibili modo peragitur, idipsum in plerisque aliis sibi 
eventurum ne ignorent, Explicari enim non potest, 
quo pacto singula res create 951 products sint, 
cum sensibiles tum spiritales, cum visibiles tum 
invisibiles : sed vere sapientibus flde zstimari de- 
bent qu:xcunque ingenii nostri modum excedunt. 


Exacta Ὑέγονε των κτισμάτων , αἰσθητῶν τε καὶ 


ἀρχαῖς. Ἐπειδὴ δὲ xarà φύσιν ἐστὶ ζωὴ xai Quo- 
ποιὸς ὁ παντὸς ἐπέχεινα νοῦ * πάντη τε xal πάντως, 
εἰ βούλοιτο , τισὶν ἑνίησι τὴν ζωὴν, ἐμποδὼν ὄντος 
οὐδενός' ἅμαχον γὰρ ἔχει τὴν ἐνέργειαν. El δὲ, ἐπεί- 
περ ἑστὶ παρά τε λόγον τὸ θαῦμα, xat tiva περαΐνε- 
ται τρόπον, ταῖς ἡμετέραις διανοίαις οὐχ ἁλώσιμον, 
ἀπιστοῦσί τινες, μὴ ἀγνοούντων ὅτι πείσονται τοῦτο 
xaX ἐπὶ πλείστοις ἑτέροις. 05 γὰρ ἔστιν εἰπεῖν ὅπως 
νοητῶν , Ίγουν ὁρατῶν τε xal ἀοράτων πίστει δὲ 


μᾶλλον τιμᾶσθαι πρέπει παρά ve τοῖς ἀληθῶς ἀρτίφροαι τὰ ὅσαπερ ἂν τῆς ἐνούσης ἡμῖν διανοίας τὸ 


µέτρον ἐξάλλοιτο. 


tol; ἰδίοις πταίσμασι, xai δίκας ὑπέχοντας τοῖς 
χρλάζδουσι νόµοις, ἑποιχτείρειν μᾶλλον ὡς πεπρα- 
χότας ἁθλίως, ὡς ἐξ ἀσθενείας ἀνθρωπίνης ἔμπε- 
σόντας εἷς τοῦτο, ὡς διαθολιχῆς σχαιότητος Υε- 
νοµένους θήραμα. Καὶ μὴ πεσοῦσιν αὐτοῖς ἔπιμει- 
διᾷν, χαὶ οἵον ἁπορχεῖΐσθαι χειµένοις, καὶ χαταφρον- 
τίζειν (a) αὐτοῖς ἀφιλοστυργίαν. Ejusdem ez septimo 
libro adversus Julianum. Reprehendit temere | illos 
qui pro peccantibus Deum orant, remque incongruam 
eos facere existimat; εἰ homines qui maleficorum 
miserentur, malos dicit. Atqui ita loquens, nonne se- 
vitiam immitemque animum fovet , et immisericordes 
potius mutoque odio flagrantes admiratur? Atenim 
ego illos, qui aliquando delinquenjes deprehensi (ue- 
rint. legumque ultionem experti, aio potius miseri- 
cordia dignos ceu qui infeliciter egerint, tum humana 
infirmitate lapsi, ium. diabolicee improbitatis prada 
effecti. Neque iis cadentibus cachinnus  attollendus 
est, neque jacentibus insultandum, neque inhumanus 


(a) Uni vel alteri quod exstabat verbi χαταφροντίζω 
exemplo addatur jam hoc Cyrilli. . 
. (b) Postremo moneo, cum his Cyrilli fragmentis, uti- 
liter ab editoribus posse illa copulari Theodori Mopsue- 


LS 


adversus illos sensus expromendus. — 'Ex τοῦ ab- 
τοῦ. Ilepupavhe xai ἀξιοζήλωτος ἀγαθότης ἐστὶ, δη- 
λαδὴ τὸ ὀρέχειν ἔλεον τοῖς μισεῖν ἡμᾶς ἠρημένοις, 
χαὶ χεῖρα νέµειν ἐπίχουρον ' βούλεσθαι δὲ xa σώζειν 
αὐτοὺς, οὐχ ἐπεμθδαίνοντας, μᾶλλον δὲ καὶ olov χει- 
µένοις ἐπορχουμένους, χαὶ τῆς ἐνούσης αὐτοῖς ἁθλιό- 
τητος χαταμειδιῶντας ἀφιλοιχτειρμόνως *. δρῶντας 
δὲ μᾶλλον ἐχεῖνα δι ὧν ἔξω Ἱένοιντο παγίδος [οοά, 
τὰ ἔξω Ὑένοιτο mayl;] * ποιουµένους δὲ xal λιτὰς 
πρὸς τὸν τῶν ὅλων ὑπὲρ αὐτῶν ἑξουσιάζοντα θεόν (b). 
Ex eodem libro. Splendid opiabilisque bonitatis 
officium est, misericordiam exhibere iis qui inimicitiam 
erga nos susceperunt, eisdemque manum  auziliarem 
prabere : imo eos incolumes velle, nedum contra in- 
vehi et victis insultare ; neque harentem calamita- 
tem immisericorditer subsannare, sed operam potius 
dare ut laqueo expediantur ; preces denique domina- 
tori universali Deo pro ipsis offerre. 


steni adversus eumdem Julianum, qua ex codice Vat, 
Pal. XX eruit complures ante annos V. C. Fed. Munte- 
rus, Danus Hafpiensis. (Vide tomus nostrum LIVI, col. 
719 sqq. Εοιτ. 





CONTRA JULIANUM LIB. Vlil. 


886 





TOY EN ATLIOIZ ΠΑΤΡΟΣ HMON 


KYPIAAOY 


ΥΠΕΡ ΤΗΣ TON XPIXTIANON ΕΥΑΓΟΥΣ OPHZKEIAX 


ΠΡΟΣ TA TOY ΕΝ ΑΘΕΟΙΣ ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ 


ΛΟΓΟΣ ΟΓΔΟΟΣ. 


S. P. Ν. CYRILLI 


PRO SANCTA CHRISTIANORUM RELIGIONE, 
ADVERSUS LIBROS ATHEI JULIANI, 


LIBER OCTAVUS. ᾿ 


Αἴρεται μὲν τῷ σοφῷ χατὰ τῆς ἀῤῥήτου δόξηςδΑ 959 Bellum quidem suscipit contra ineffabilem 


πόλεμος, xaY τοῖς ὀπέχεινα vou τὰ τῆς ἑαυτοῦ συν- 
έσεως ἑπαφίη βέλη, πλὴν ἔξω φέρεται πάντα σχο- 
ποῦ. Ψευδηγορεῖ yàp, xai ἁλαξονεύδται, χαὶ τῆς 
θεοπνεύστου διαμνημονεύει Γραφῆς, χαὶ ὑποπλάτ- 
«eta μὲν εἰδέναι τὰ ἐν αὐτῇ * χαταφωρᾶταί γε μὴν 
συνιεὶς οὐδὲν, xal τοῦτο ἡμῖν αὐτὴ τῶν πραγμάτων 
ἑχδείξειεν fj βάσανος. "Αρτι μὲν γὰρ τοὺς διὰ πί- 
στεως τῆς ἐν Χριστῷ συναγηγερµένους εἰς λαὸὺν 
ἅχιον, γεγονότας δὲ καὶ ἀγαθουργοὺς λαμπρῶν καὶ 
ἀξιαγάστων ἐπιτηδευμάτων ἐπιστήμονας, μιαροὺς 
xal βδελυρωτάτους, οἰχτροὺυς καὶ χατεῤῥιμμένους, 
xai τοῦ μηδενὸς ἁξίους, καί τι γὰρ οὐχὶ τῶν τοιού- 
των ὀνομάσας ἔχει. Ὥσπερ δὲ οὐχ ἀποχρῶσαν ἡμῶν 
ποιησάµενος τὴν χατάῤῥησιν, χαὶ καθ᾽ ἑτέρους πει- 
ρᾶται τρόπους πληροφορεῖν, ὡς οὐδὲ ὅποι ποτὲ φρε- 
νῶν ἔσμεν ἑγνωχότας, οὔτε μὴν εἱδότας, τὴν εὐθὺ 
τῆς ἀληθείας ἰέναι τρἰθον, ἀποσχιρτῆσαι δὲ ὥσπερ 
ἁμαξιτοῦ, χαὶ ἀφειδῆσαι μὲν, καὶ τοῦτο εἰσάπαν, τῆς 
δ.ὰ Μωσέως ἑἐντολῆς, διαφόρους δὲ εἶναι κατὰ τὴν 
δόξαν αὐτῷ καὶ τοῖς μετ αὐτὸν ἁγίοις προφήταις. 
Γράφει δὲ πἀλω ὡδί' 


IOYAIANOZ. 


Ἐπειδὴ δὲ πρὸς μὲν τοὺς νυνὶ Ἰουδαίους διαφέἐρε- 
σθαί φασιν, εἶναι δὲ ἀχριδῶς Ἱσραηλίτας, κατὰ τοὺς 
Προφήτας αὐτῶν, καὶ τῷ Μωσῇ μάλιστα πείθεσθαι, 
καὶ τοῖς ἁπ᾿ ἐχείνων περὶ τὴν Ἰουδαίαν ἐπιγενομέ- 
vot; προφῄταις, ἴδωμεν κατὰ τί μάλιστα αὐτοῖς ὁμο- 
λογοῦσιν. ᾿Αρχτέον δὲ ἡμῖν ἀπὸ τῶν Μωσέως, ὃν δὴ 
καὶ αὑτόν «qaot προχτρῦξαι τὸν ἐσομένην Ἰησοῦ 


majestatem vafer Julianus, et in ea qua mentem 
exsuperant, ingenii sui tela conjicit; verumtamen 
a scopo aberrant omnia. Mendacia quippe dicit, et 
falso gloriatur, factaque divinze Scripturze mentione 
fingit, explorata sibi esse quze in illa continentur. 
Quanquam ignarus plane deprehenditur , idque 
reruin experimentum ipsum nobis probaverit. Mo- 
do enim eos qui per tidem in populum sanctum 
congregali sunt, quique bona et preclara facinora 
ediderunt et mirabilibus studiis claruerunt, sce- 
lestos, exsecrandos, miserabiles, abjectos, viles et 
nullo non istiusmodi nomine nuncupat. Qua quidem 
in nos invectiva non contentus, aliis quoque mo- 
dis 953 probare nititur, nos iucertos ubinam si- 
mus animi, et ignaros, rectam veritalis viam nou 
insistere, sed orbitam quodammodo prztervehi, 
et Mosaicum preceptum in totum negligere, et 
nos ab eo sanctisque prophetis, qui post illum 
fuerunt, opinione discrepare. Rursum autem sic 
scribit ; 


JULIANUS. 


Quoniam autem discrepare se oiunt a Judais 
hujus temporis, seque vere Israelitas esse, juxta 


prophetas suos, el Moysi maxime credere, ac 


prophetis quotquot ei in. Judwa successerunt, vi- 
deamus qua in re maxime cum illis consentiant. 
Incipiendum porro nobis est a scriptis Moysis, qui 
ct ipse, ut aiunt, futuram Jesu pr:edixit. nativita- 


881 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


tein. Moses itaque ille non semel, neque bis, ne- Α Υέννησιν. 'O τοίνυν Μωσῆς οὐχ ἅπαξ, οὐδὲ δὶς, οὐδὲ 


que ter, sed multoties, unum Deum duntajat co- 
lere jubet, quem sane supremum queque nominal, 
Dcum autem alium nusquam, sed angelos nominat, 
et dominos, atque etiam plures deos. Eximium 
autem illum primum, sed slium non egístimavit 
secundum, nec similem, nec inzqualem, quemad- 
modum vos fecistis, Quod si apud ves unum est de 
his Moysis vocabulum , equum est ut illud profera- 
tis. Nam istud : « Prophetain vobis suscitabit Do» 
minus Deus vester ex fratribus vestris, sicut me: 
ipsum audietis **, » utique de filio Mari dictum 
non est. Sin autem vestri gratia quie concesserit, 
: ait ipsum sibi similem fore, ac non Deo: prophe. 
tam sicut seipsum, et ex hominibus, sed non er 
Deo. Et illud : « Non deficiet princeps ex Juda, et 
dux de femoribus ejus *, » sane de loc déctum 
non est, sed de regno Davidis, quod in Sedecia 
rege videtur utique desiisse. Et certe Scriptura bi- 
fariam legitur : « Donee veniaut qua reposita suat 
ei; » vos autem slc intervertistis : « Donec veniat 
cui repositum est. » Quod autem horum oihil in 
Jesum quadret, manifestum est. Neque entm est 
ex Juda. Quomodo enim ille, u$ vos vultis, non 
ex Joseph , sed ex Spiritu sancto netus sit? Nam 
Josephi genus cum recensetis, ad Judam refertis, 
neque tamen hoc satis scite interpolere potuistis. 
Arguuptur enia Matibaus et Lucas de ejus genea- 
logia invicem digerepare. —— 


25/4 CYRILLUS. 


Itaque revera [sraelitas nos esse, qui per fidem 
in Chrigto justiicati sumus, Paulus in lege appri- 
me eruditus osteudet his verbis: « Non euim om- 
nes qui ex Israel, ji sunt Israeljite, neque quia se- 
wen sunt Abrabe, omnes filii; sed qui filii sunt 
promissionis, bi astiwantur in semine '*. » Sumus 
aulem nos secundum promissionem fjlii patriar- 
eh Abraba, utpote qui sequimur vestigia fidei il- 
lius. Cum ergo filii promissionis soli computeutur 
iu semen Abrahae, utique consentaneum es£ ac in- 
dubitatum, 890 reipsa Israelitags esse ac diet. Quo: 
autem Moysis οἱ sanctorum propbetarum placitis 
de Deo Christianorum dogmata consentiant, nullo 
pegolio quivis parspiciet, lade enim, velut e fon- 
tibus, cognitionerg quie nos ad optima quique per- 
ducit, baurimus. Hoc vulelicet nobis universi Deus 
pollicitus est per vocem lsaiz; dicens : « Haurieiis 
aquam eum gaudio de fontibus Salvatoris "!. » 
Aqu: enim vivifica sacrum divinumque sermonem 
comparat, quem salutis fontes effundunt, hoe esi, 
Moses, propbeiz, apostoli et evangelistae. Quapro- 
ΡίΦη nemo nog Mosis aul sanctorum apostolorum 
plaelis sdversari uuquaimm. viderit, Hos enim α- 
gistros pielgti& doguatymque juxta ac morum as- 
aumpsinus. ài Mosan professum fuisse, unum ϱΑ- 
tura ei were Deum exsisJere, visibilium et invisibj- 


τρὶς, ἀλλὰ πλειστάχις ἕνα Θεὺν µόνον ἀξιοῖ τιμᾶν, 
ὃν δὴ καὶ ἐπὶ πᾶειν ὀνομάζει, θεὸν δὲ ἕτερον οὖδα- 


" po), ἀγγέλους δὲ ὀνομάζει, καὶ χυρίους, xai μὲν 


τοι 3 θεοὺς πλείονας. Ἐξαίρετον. δὲ τὸν πρῶτον, 
ἄλλον δὲ οὐχ ὑπείληφε δεύτερον, οὔτε ὅμοιον, οὔτε 
ἀνόμοιον, χαθάπερ ὑμεῖς ἀπεξείργασθε. E! δὲ ἔστι 
Tow παρ ὑμῖν ὑπὲρ τούτων µία Μωείως ῥῆσις, 
ταύτην ἑστὸ δίχαιοι προφέρειν. Τὸ γὰρ, « Προφήτην 
ὑμῖν ἀναστήσει Κύριος ὁ θεὸς ἡμῶν, Ex τῶν ἁδελφῶν 
ὑμῶν, ὡς ἐμέ' αὐτοῦ ἀχούσεσθε, » μάλιστα μὲν 
οὖν οὐχ εἴρηται περὶ τοῦ γεννηθέντος ix Μαρίας. Ei 
66 τις ὑμῶν Ewa. συγχωρήσειεν, ἑαυτῷ quot. αὖ- 
τὸν ὅμοιον γενῄσεσθαι, καὶ o0 τῷ cu * προφήτην 
ὥσπερ ἑαυτὸν, χαὶ ἐξ ἀνθρώπων, ἀλλ᾽ οὐκ Ex θεοῦ. 


B Καὶ τὸ, «Οὐκ ἐκλείψει ἄρχων ἐξ Ἰούδα, οὐδὲ ἡγού- 


pevog Ex τῶν ψηρῶν αὐτοῦ, » μάλιστα μὲν οὐκ εἷ- 
ρηται περὶ τούτου, ἀλλὰ περὶ τῆς τοῦ Δαθὶδ βαδι- 
λείας, f, δὴ χαταλΏξαι φαίνεται εἰς Σεδεχίαν βασιλέα. 
Κεὶ δὴ ἡ Γραφὴ (eis πως ἔχει ο ως ἔλθῃ τὰ 
ἀποχείμενα αὐτῷ. » Ἡαραπεποιήχατε δὲ ὁμοίως 
ἡμεῖς' « "Eu; ἔλθῃ ᾧ ἀπόχειται. » Ὅτι δὲ τούτων 
οὐδὲν τῷ Ἰησοῦ προσήχει, πρόδηλον’ οὐδὲ γάρ ἐστιν ἐξ 
Ἰούδα, Πῷῶς γὰρ, ὁ χαθ᾽ ὑμᾶς, οὐκ ἐξ Ἰωσὴφ, ἁλλ' ἐς 
ἁγίον Πνεύματος γεγονώς; Τὸν Ἰωσὴφ γὰρ vevea- 
λογοῦντες εἰς τὸν Ἰούδαν ἀναφέρετε, καὶ οὐδὲ τοῦτο 
ἑδυνήθητε πλάσαι καλῶς. Ἐλέγχονται γὰρ Ματθαϊῖος 
καὶ λουχᾶς περὶ τῆς ὙΥενεαλογίας αὐτοῦ διαφωνοῦντες 
πρὸς ἀλλήλους. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Οτι μὲν τοίννν Ἰσραηλίται χατὰ ἀλήθειαν ημείς, 
gl διὰ πίστεως τῆς Ev Χριστῷ δεδικαιωµένοι, νοµο- 
μαθὴς ὢν à Παῦλος ἀποφανεῖ γεγραφώς' « O0 
γὰρ πάντες οἱ ἐξ Ἰσραὴλ, οὗτοι Ἱσραὴλ. οὐδὲ 
οὗτοι, ὅτι εἰσὶ σπέρμα ᾿Αθραὰμ, πάντες τέχνα 
ἀλλὰ τὰ τέχνα τῆς ἑπαγχελίας, ταῦτα λογίζεται elg 
σπέρμα. » Ἐσμὴν δὲ ἡμεῖς xav' ἑπαγγελίαν υἱοὶ 
τοῦ προπάτορος ᾿Α6ραὰμ, ἅτε δη κατακολουθήσαντες 
τοῖς ἴχνεσι τῆς πίστεως αὐτοῦ. "Ove τοίνυν τῆς 
ἐπαγγελίας τὰ τέχνα ταυτὶ δὴ xat μόνα χαταλοχι- 
σθεῖεν ἂν εἰς απέρµα τῷ Αδρεὰμ, ἄραρεν ὅτι πρέποι 
ἂν xa) ἀναμφιδόλως Ἰσραηλίτας ἡμᾶς xaxà &Af- 
θειαν εἶναί τε καὶ ὀνομάζεσθαι. Ὅτι δὲ τοῖς Μω- 


D αέως περὶ θεαῦ Δόγμασιν καὶ τοῖς τῶν ἁγίων προ- 


φητῷν συµφέρεται τὰ Χριστιανῶν, ἁταλαᾳίπωρον χο- 
μιδῇ τοῖς ἐθέλουσιν ἰδεῖν. .᾿Ἀρνόμεθα γὰρ ἑἐχεῖθεν, 
καθάπερ ἀπὸ πηγῶν, τὴν εἰς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ápi- 
στων ἡμᾶς ἀποχομίζουσαν γνῶσω. Ἰοῦτο τοίνυν xat 
αὐτὸς ἡμῖν ὁ τῶν ὅλων θεὸς χαθυπισχνεῖτο, λέγων 
δ.ὰ φωνῆς Ἡσαῖου' « ᾿Αντλήσετε ὕδωρ μετ εὖ- 
Φρασύνης Ex τῶν πηγῶν τῷ σωτηρίρυ. » Ύδατι γὰρ 
ζωοποιῷ τὸν Γερόν τε xai θεῖον ἀφομοιοῖ λόγον, ὃν 
αἱ τοῦ σωτηρίου βρύουσδι πηγαὶ, toU ἔστι Μωσῆς, 
καὶ οἱ προφῆτα:, &méatolol τε xal εὐαγγελιαταί. 
Οὐχοῦν οὔτε τοῖς Μωσέως δόγμαςιν, οὔτε τοῖς τῶν 
ἁγίων προφητῶν ἀντενηνεγμένους πώποτε χατίδοι 


** Deut. xviij, 18. '* Gen. arix, 10. "* Roni, 1x3, 7. '! ἶδα. xn, 5. 





839 


CONTRA JULIANUM LIB. ΤΗ. 


«x ἂν fudc: παθηγητὰς yàp αὐτοὺς πεποιήµεθα A lium opificem ac dominum, eumque nobis palam 


τῶν εἰς εὐφέθδειαν µαθηµάτων, δουματικῆς τε ὁμοῦ 
καὶ hcc ἑπιατήμης. "Eva δὲ ὅτι τὸν φύσει xoi 
ἀληθῶς ὄντα Gebv, ὁρατῶν τε xol ἁοράτων δηµιουρ- 
γὺν καὶ Κύριον, διωµολόγηχε μὲν ὁ Μωσῆς., πεφα- 
νέρωκε δὲ xal ἡμῖν, χαταρνῄσαιτο ἂν οὐδείς. Εἰσ- 
πεχόµιχε γὰρ αὐτὸν λέγοντα σαφῶς * « Οὐκ ἔσονταί 
σοι θεοὶ ἕτεροι πλὴν ἐμοῦ. » Kal πἀλιν’ « O6 ποιή- 
σεις σεαυτῷ εἴδωλον, οὐδὲ παντὸς ὁμοίωμα, ὅσα kv 
«ip οὐρανῷ ἄνω, xai ὅσα ἓν τῇ vfi κάτω, χαὶ ὅσα by 
τοῖς ὕδασιν ὑκοχάτω τῆς γῆς. » Καὶ μὴν χαὶ διὰ φωνῆς 
edv προφηιῶν οὕτω quetv * « Ἐρεῖτο αὐτοῖς * θεοὶ ol 
- b» οὐρανὸν χαλ τὴν vf) οὐκ ἐποίησαν, ἀπολέσθωσαν 
ἀπὸ τῆς γῆς, καὶ ὑπακδτωθεν τοῦ οὐρανοῦ τούτου. » 


fecisse, nemo sane inficias ibit. Induxis enim illum 
clare dicentem : « Non erunt tibi dil alii preter 
me Τὸ. » Et rursum : « Nou facies tibi ipsi idolum, 
nec cujusquam similitudinem eorum quse sunt 
in colo sorsum, et quae sunt in terra deorsum, et 
quee Sunt ín aquis subtus terram ?'*, » Quinetiam 
voee proplietarum sic inquit * « Dicetis ipsis : Dii 
qu! ccelum et terram non fecerunt, pereant de ter- 
ra, ei desabter ccelo isto "*. » Ad hzc: « Et deum 
preter me mescias, et salvans non est preter 
me **. » Canit auteni etiam David alicubi : « Om- 
nes dii gentium dximnoniía, Dominus autem celos 
fecit ?*. » 


Ke προσθει τούτῳ: « Καὶ θεὺν πλλν ἐμοῦ οὐ γνώση. » Καὶ: «Σώζων οὐκ ἔστι πάρεξ ἐμοῦ. » das 
δὲ που καὶ ὁ θεσπέσιος Aa615, ὅτι e Πάντες οἱ θεοὶ τῶν ἐθνῶν δαιμόνια, ὁ δὲ Κύριος τοὺς οὐρανοὺς ἐποίησεν. » 
Ἓπόμενοι τοίνυν xaX τοῖς διὰ Μωσέως εὖ µάλα Β Nos igitur Mosis oracula et prophetarum pra- 


αεθεσπισµένοις, xal προφητικοῖς κηρύγμασιν, ἕνα 
μὲν τὸν φύσει χαὶ ἀληθῶς ὁμολογοῦμεν εἶναι θεόν. 
Ἴαμεν 8E πρὸς τούτῳ, χαὶ ἀνενδοιάστως πεπιστεύ- 
καμεν, ὃτι πάντες οἱ θεοὶ τῶν ἐθνῶν δαιμόνια. Ποῦ 
ποιγαροῦν ἕἔσμεν τοῖς ἁγίοις διάφοροι, f| πῶς ταῖς 
ἐπείνων ἀντανιστάμεθα δόξαις, ὡς ἕτορᾳ ἅττα φρο- 
νοῦντες, À λέγοντες; 'Hxévo, δειχνότω, μὴ γὰρ δὴ 
χενοὺς ἡμῶν χαταχείτω λόγους ὁ δεινὸς ἑνατάτης xal 
τῆς ὀληθείας κατήγορος. Κατατέθηπα δὲ ὅτι κχαίτοι 
διισχυριζόµενος οὐχ ἃπαξ, ἀλλὰ πλειστάχις, ἕνα 
Θιὸν εἶναι xat μὴν xal ὁμολογεῖν τὺν πανάριστον 
Μωσέα, xat ἕτερον ἐπ᾽ αὐτῷ παντελῶς οὐδένα, xu- 
ῥίους αὑτὺν ἀγγέλους εἰπεῖν, καὶ μὴν xol θεοὺς 
πλεβονας, οὐχ οἵδ' ὅπως ἀποτολμᾶ, ἐἑβαίρετον δὲ 


παρὰ τοὺς ἄλλους τὸν πρῶτον, ἀλλ οὐ τὸ προὔχειν C 


ἑτέρων ἀποχρήσει µόνον εἰς τὸ ἀνελεῖν αὑτούς. RI 
δὲ δ] μόνος εἴη xaX λέγοιτο χατὰ φύσιν αὐτὸς, τότε 
καὶ οὖδεὶς ἔσται σὺν αὐτῷ 0cb; ἀληθῶς. 'Av8' ὅτου 
δη οὖν παραφθείρει τὰ Μωσέως, καΐτοι λέγοντος 
ἑναργῶς) e "Αχουε, Ἰσραήλ' Κύριος ὁ θεός σου, 
Κύριος εἷς ἐστιν; » Οὐ γὰρ ἐξαίρετον παρ᾽ ἑτέρους 
τὸν ἕνα xay ἐπλ πάντας θεὺν Ἀξίου φρονεῖν f| λέγειν, 
ἀσυγχρίτοις δὲ μᾶλλον ὑπεροχαῖς Ἰρμένον ὑφοῦ 
γοητῶς, xal πἐρὰ παντὸς νοητοῦ, xal αὐτοφυᾶ, xal 
, ἀγέννητον μόνον ὄντα Ἠπίστατο. ΒΕἶτα πῶς f) πόθεν 
ἑνδοιαστὸν, ὣς ἑνὸς ὄντος καὶ μόνου Κνρίου καὶ 
Θεοῦ, xoi εἰ λἐγοιντό τινες θεοὶ χαὶ χύριοι, γυμνῇ 
τετίµηνται χλήσει, φύσεως ὄντες παρ' αὐτὸν ἑτέρας 


ὑφειμένης δηλονότι, καὶ ποτὲ μὲν οὐκ οὔσης, χεχι- p 


Νημένης δὲ παρ) αὐτοῦ πρὸς ὕπαρξιν; Καὶ γοῦν xal 
ἡμῖν αὐτοῖς τὸ χρῆμα δωρούμενος ἆ τῶν ὅλων θεός’ 
« Ἐγὼ, φησὶν, εἶπα * Θεοί &ace, xa υἱοὶ Ὑψίστου 
πάντες, » "Ag! οὖν οἑ τετιμηµένοι xai γέρας ἔχοντες 
ἡμερότητηως τὸ διαχεχλήσθαι θεοὶ, τῆς ἑαυτῶν φύ- 
σεως τὺ µέτρον ἀγναήσομεν» "Ἠκιστά γε. Πεποι]- 
µεθᾳ γὰρ àv σπουδῇ xat λόγῳ τὸ εἶναι aoool. "Oct 
δὲ χὰν εἰ θεὺν ἕνα λέγοι Μωσῆς, τὸν Πατέρα δηλον- 
ότι, σννομολογεῖ Tov πάντως αὐτῷ τὸν LE αὐτοῦ τε 
καὶ bv αὐτῷ, χαὶ ἴδιον αὐτοῦ Θεὸν Λόγον, ἀεὶ συν- 


15 Exod. xx, 2. 2 Jbid. 4. "* Jerem. x, 11. 
*! Psal. Lxxxi, 6. 


15 Osee xii, 4. 


dictiones secuti, unum 955 quidem natura ac 
vere confitemur esse Deum. Scimus autem przter- 
ea, οἱ indubitanter credimus, omnes illos deos 
gentium esse daemonia. Übinam ergo a sauctig dis- 
sentimus? aut quomodo illorum opinionibus ad- 
versamur, quasi diversa sentiamus aut loquamur ? 
Prodeat, ostendat, nec inania verba vehemens ille 
adversarius ei accusator veritatis in nog effundat. 
Ceterum. permirum mihi visum est, quod cuin 
affirmet non seimel, sed multoties, optimum Mosen 
confiteri unum Deum esse, et alium  przeter ipsum 
plane nullum, tamen non vereatur dicere, an- 
gelos ab illo dominos, adeoque plures deos nomi- 
nari, sed primum illum pra aliis eximium; verum 
quod aliis przccellat, non sufliciej ad hoc, ul alii 
tollantur. Sin autem solus siL et dicatur ipse secun- 
dum naturam Deus, tum certe nullus erit cum ipso 
revera deus. Quid ergo Mosis verba corrumpit, 
cum aperte dicat : « Aui, Israel : Dominus Deus tuus 
Dominus unus est *** ? » Non enim precipuum inter 
cateros unum et supra omnes Deum intelligere vo- 
lebat aut dieere, sed incomparabili eminentite ge- 
nere potius sublimem spiritaliter, et ulura id omne, 
quod mente comprehenditur, e$ ex se ortum, et 
solum ingenitum esse noverat, Jam quomodo aut 
uode potest esse dubium, quod cum unus et solus 
sit Deus ac Dominus, Jicet quidam dicantur dii ac 
domini, nudo tamen nomine tenus duntaxat id ho- 
notis acceperunt, cuin alterius sint ab ipse naturae, 
inferioris nimirum, οἱ qua aliquando non erai, 
sed ab ipso produeta est in. ortum? Et sane eam- 
dem quoque nobis appellationem tribuens wniversi 
Deus : «Ego, inquit, dixi : Dii estis, et filii Excelsi 
omnes "*, » Num igitur qui eum bonorem ac decus 
3b ejus bonitate sortiti sumus, ut dii nuncupemur, 
nostra naturze modum ignorabimus? Minime vero. 
Sapientes enim utsimus, nihil non pensi et curae 
nobis est. Quod autem Moses, tametsi Deum unum 
dicit, Patrem nimirum, utique confiteatur una cum 


'* Psal. xov, 5, 7* Deut. vt, &, 


891 


S. CYIuLLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


892 


ipso, illum ex ipso, et in ipso, ei proprium ejus Α υπάρχοντα, xal ἀχρόνως cuvugagtQxóta, xal συµ- 


Deum Verbum, semper coexsistentem, et extra 
omnem temporis mensuram simul subsistentem, et 
coadorandum Filium, adeoque Spiritum sanctum, 
paulo post iterum demons!rabimus ; tametsi de his 
ipsis cum illo Jam prolixius egimus. Non enim, ut 
aiL ipse, innovando quidquam affiuximus, aut scri- 
ptis Mosaicis temere quod visum est adjecimus, 
sed ea potins regulam 956 nobis et amussim pro- 
posuiinus, Cum autem Christi. nativitatem inqui- 
rat, eL in lege Mosis sapientissimi frustra se tor- 
queat (de his enim nulla verba fecisse ipsum ne- 
scio quomodo contendit), discat α nobis, doctrinae 
Mosaicz scopum ad Christi mysterium pertinere, 
Christumque apud eum multoties describi. Quod 
cum nosset divinus Paulus, dicebat : « Finis enim 
legis et prophetarum Christus '*. » Locuples au- 
tem harumce rerum ipse testis erit, Judzos ita 
compellans : « Si erederetis, inquit, Mosi, crede- 
retis mihi : de me enim ille scripsit "*. » Agedum 
ergo, quamvis nullo negotio quam plurima testi- 
monia eaque vera proferre liceat, nos aliis prazter- 
míssis, συ ab ipso allata fuerunt perpendamus, 
atque ita vel in hoc mendacii illum arguamus. 


Dixit Moses ille sacrorum interpres lsraelitis : 
« Prophetam ex (írairibus tuis, sicut me, susci- 
tabit tibi Dominus Deus tuus; ipsum audietis. Se- 
cundem omnia quz petiisti a Domino Deo tuo in 
Choreb, in die convocationis, diceníes : Non adji- 
ciemus audire vocem Dei nostri, et ignem hunc 
magnum non aspiciemus ultra, neque moriamur. 
Et ait Dominus ad me : Recte omnia que locuti 
sunt. Prophetam suscitabo eis ex fratribus eorum, 
sicul te : et dabo verbum meum in ore ejus, et lo- 
quetur eis secundum quod maudavero ei. Et ho- 
mo, qui non audierit, quacunque locutas fuerit 
propheta ille in nomine meo, ego vindictam sumam 
de eo "5. » Videsis ergo ut epportune admodum 
illud Christi mysterium significatum sit. Descen- 
dit enim ille universi Deus in specie ignis super 
montem Sina, el vox tubzxw resonabat valde, sicut 
scriptum est *** : sed spectaculum illud cerni non po- 
terat, et tubarum sonus erat prorsus intolerabilis. 


προσχυνούµενον Υἱὸν, xal μὴν xat ὁ Πνεύμα «b 
&ytov, προϊούσης ἔτι βραχὺ τῆς περὶ τούτων δια- 
λέξεως, xat εἰσαῦθις διαδείξοµεν, xalvot μαχροὺς 
πρὸς αὐτὸν περί Ye τούτων αὐτῶν χατατείναντες λή- 
ους. Ob γάρτοι, χαθά φησιν αὐτὸς, χαινοτομοῦντές 
τι προσειργάσµεθα, xai τοῖς διὰ τοῦ πανσόφου 
Μωσέως προστεθείχαµεν λόγοις τὸ ἁθασανίστως 
δοχοῦν, xavóva δὲ μᾶλλον xal στάθµην τὰ αὐτοῦ 
πεποιἠµεθα. Ἐπειδὴ δὲ τὴν Χριστοῦ γένεαιν πολυ- 
πραγμονεῖ, xal τὸν τοῦ πανσόφου Μωσέως περιεργά- 
ζεται νόμον * οὗ γὰρ δὴ φάναι τι περὶ τούτων αὐτὸν, 
οὐκ οἵδ' ὅπως διατείνεται " µανθανέτω πρὸς ἡμῶν, 
ὅτι τῆς Μωσέως πραγµατείας ὁ σχοπὸς εἰς τὸ αὐτοῦ 
βλέπει µυστήριον, xal γράφεται παρ) αὐτῷ πλει- 
σταχοῦ Χριστός. Καὶ τοῦτο εἰδὼς ὁ θεσπέσιος ἔφη 
Παῦλος «Τέλος γὰρ νόµου xai προφητῶν ὁ Χριστός.» 
᾽Αξιόχρεως δὲ γένοιτ ἂν mepl Ye τούτων αὐτῶν, 
τοῖς Ἰουδαίων δήµοις ἐπιφωνῶν αὑτός' « El ἔπι- 
στεύετε Μωσῇ, ἐπιστεύετε ἂν ἐμοί; περὶ γὰρ ἐμοῦ 
ἐἑχεῖνος ἔγραφε. » Φέρε δη οὖν, xal τοι πλεῖστά τε 
ὅσα xal ἀληθή μαρτύρια παραχοµίζειν ἐξὺν, καὶ 
τοῦτο üxoviel, τῶν ἄλλων ἀφέμενοι τοῖς παρ᾽ αὐτοῦ 
παρενηνεγµένοις ἐπαφῶμεν τὴν βάσανον, οὕτω τε 
κἀν τούτῳ φευδομυθοῦντα δειχνύωμεν. 

Ἔφη τοίνυν ὁ ἱεροφάντης Μωσῆς τοῖς ἐξ αἵματος 
'Ispafi: « Προφήτην &x τῶν ἁδελφῶν σου ὡς tui 
ἀναστήσει Κύριος ὁ Θεός σου’ αὐτοῦ ἀχούσεσθε. 


“Κατὰ πάντα ὅσα Ἱτήσω παρὰ Κυρίου τοῦ θεοῦ σου 
C ἐν Xoph6, τῇ ἡμέρᾳ τῆς ἐχχλησίας, λέγοντες Οὐ 


προσθήσοµεν ἀχκοῦσαι τὴν φωνὴν τοῦ Θεοῦ ἡμῶν 
xai πῦρ τὸ μέγα τοῦτο οὐχ ὀψόμεθα ἔτι, οὐδὲ μὴ 
ἀποθάνωμεν. Καὶ εἶπε Κύριος πρὀς µε. Ὀρθῶς, 
πάντα ὅσα ἐλάλησαν. Προφήτην ἀναστήσω αὐτοῖς ἐχ 
τῶν ἁδελφῶν αὐτῶν, ὥσπερ cé* καὶ δώσω τὸ ῥημά 
µου àv τῷ στόµατι αὐτοῦ, xal λαλήσει αὐτοῖς χαθότι 
ἂν ἑντείλωμαι αὐτῷ. Καὶ ἄνθρωπος, ὃς ἂν μὴ 
ἀχούσῃ ὅσα ἂν λαλήση ὁ προφήτης ἐπὶ τῷ ὀνόματί 
µου, ἐγὼ ἐχδικήσω ἐξ αὐτοῦ, » "Αθρει δὴ οὖν ὅπως 
ἐπὶ καιροῦ τὸ Χριστοῦ µυστήριον εὖ µάλα χατετη- 
µαίνετο. Καθίχετο μὲν γὰρ ὁ τῶν ὅλων θεὺς ἐν εἴδει 
πυρὸς ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ Σινᾶ, καὶ φωνὴ τῆς σάλπιγγος 
Ίχει µέγα, κατὰ τὸ γεγραμμένον' ἁλλ' ἣν ἀπρόσ- 
ϐλητος τοῖς ὁρῶσιν ἡ θέα, καὶ δύσοιστος ἄγαν ἡ τῶν 


Proindeque dicebant vehementi formidine capti : D σαλπίγγων Ἰχή. Ταύτῃ τοι xat ἔφασχον ἀφορήτῳ δέει 


« ignem hunc. magnum non videbimus ultra, et 
non audiemus vocem Domini Dei nostri **. » Pu- 
t: bant enim, cum a gentilium deliríis receptes es- 
sent, Deum universi ignem esse sensibilem et con- 
spicabilem, seque vocem ab eo prolatam audiisse. 
Se autem pre vecordia et ingenii tarditate 
veritatem — ignorasse, sero ac vix tandem  di- 
dicerunt, Christo iis dicente de Deo et Da- 
tre : « Neque vocem ejus unquam  audiistis, 
neque speciem ejus vidistis **, » Cum igitur 
257 spectaculum eorum, qux ad Dei gloriam 


15 Rom. x, 4. 


7* Joan. v, 46. ** Deut. xvii, 
** Joan, v, 21. . 


χεχρατηµένοι’ « Τὸ πῦρ τὸ μέγα τοῦτο οὐκ ὀψόμεθα 
ἔτι, καὶ οὐχ ἀχουσόμεθα τῆς φωνῆς Κυρίου τοῦ Θεου 
ἡμῶν. » Ὥοντο μὲν γὰρ ἐξ Ἑλληνικῆς ὄντες ἀδελ- 
τηρίας, πῦρ εἶναι τὸ αἰσθητὸν xal ὀρώμενον πρὸς 
ἡμῶν τὸν τῶν ὅλων Ocbv, καὶ φωνῆς ἀχοῦσαι τῆς 
ἀπ αὐτοῦ. Ότι δὲ δύσνοι τε ὄντες xal παχεῖς ἢγνο- 
fjxaot τἀληθὲς, ὀψὲ xat μόλις ἐμάνθανον, Χριστοῦ λέ- 
γοντος αὐτοῖς περὶ τοῦ Θεοῦ xat Πατρός «Οὔτε φωνὴν 
αὐτοῦ πώποτε ἀκηχόατε, οὔτε εἶδος αὐτοῦ ἑωρά- 
χατε.» Οὐχοῦν ἐπειδήπερ ἀπρόσιτος ἣν τοῖς τὸ τηνι- 
χάδε παιδαγωγουµένοις τῶν εἰς δόξαν Θεοῦ διαπε- 


13-90.  *" Exod. xix, 48. *! Deut, ΣΜΙΙ, 16. 








895 


CONTRA JULIANUM LIB. VIII. 


$94 


πλασμένων f θέα, λοιπὸν ἀναγχαίως ὁ τῆς bvavüpu- A figurata eraut , ferre non possent qui tum temporis. 


πῄσεως τοῦ Μονογενοῦς προανεφωνεῖτο τρόπος. Οὐ 
γὰρ ἣν ἑτέρως συνδιαιτᾶσθαι δύνασθαι τοῖς ἐπὶ γῆς, 
Θεὸὺν ὄντα χατὰ φύσιν αὐτὸν, εἰ μὴ Υέγονεν ἄνθρω- 
πος καθ) ἡμᾶς πεφηνὼς, μετὰ τοῦ μεῖναι Θεός * αὐχεῖ 
γὰρ ἀεὶ τὸ βεθηχὸς τε xat ἄτρεπτον, fj θεία τε xal 
ὑπερτάτη, xal πάντων ἐπέχεινα φύσις. Ὠνόμασται 
δὲ Προφήτης, xalvot προφητῶν ὑπάρχων Δεσπότης. 
"Εδει γὰρ, ἔδει χαθιγμένον εἰς κένωσιν. καὶ τὸ τῆς 
ἀνθρωπότητος ὑποδύντα µέτρον, ih ἀπόθλητα ποιεῖ- 
σθαι τὰ ἀνθρώπινα " ὲοιχὸς δὲ τοῖς τῆς ἀνθρωπότη- 
τος µέτροις σφόδρα τῆς προφητείας τὸ χρῆΏμα, λε- 
λόγισται δὲ καὶ bv τάξει τῶν ἀνωτάτω γερῶν. ἸΑλλ' 
οὐχ εἴρηται, φησὶν, ἑναργῶς περὶ τοῦ γεννηθέντος 
ἐκ Μαρίας. Ei δέ τις ὑμῶν ἕνεχα συγχωρήσειεν, 
ἑαυτῷ φησιν αὐτὸν ὅμοιον γενέσθαι, χαὶ οὐ τῷ θεῷ, 
προφήτην ὥσπερ ἑαυτὸν, ἐξ ἀνθρώπων, à" οὐκ ἐκ 
Θεοῦ. "Ότι μὲν οὖν Θεός τε xat &x θεοῦ κατὰ φύσιν 
ἐστὶν ὁ Yibc, ἐροῦμεν οὐκ εἰς μακράν. Ἐπειδὴ δέ 
φησιν οὗ περὶ τοῦ γεννηθέντος ix Μαρίας γεγράφθαι 
παυτὶ, ἕτερον ἡμῖν χαταδειχνύτω «γεγονότα χατὰ 
Ἱωσέα , xai οὗ χαθ᾽ οὓς αὐτὸς ἂν ἕλοιτο τρόπους" 
Ἰγνόηκε γὰρ εἰσάπαν cb ἁληθές. Οἵεται μὲν γὰρ χατὰ 
ἹἩΜωσέα προφήτην xat ἄνθρωπον, αὐτὸ δὴ τουτὶ χαὶ 
µόνον, ἐγερθήσεσθαι τὸν προηγγελµένον’ διηµάρττκε 
δὲ τἀληθοῦς» φαίη γὰρ ἄν τις πρὸς τοῦτο εὐθύς * 
-Μαΐτοι πλεῖστοι γεγόνασι προφῆται μετὰ Μωσέα xal 
ἄνθρωποι, xat! αὑτόν ' περὶ τίνος οὖν ἄρα τὰ τοιάδε 
φησίν; Οὐχοῦν πᾶσά πως ἀνάγχη τὸ, ὥς ἐμὲ, κατὰ 


instituebantur homines, tandem necessario incar- 
nationis Unigeniti modus przedictus est. Nec enim 
aliter versari cum hominibus poterat, cum secuu- 
dum naturam ipse Deus sit , quam si homo secun- 
dum nos factus appareret , simulque maueret Deus, 
quippe cum divina et suprema natura stabilitate et 
immutabilitate glorietur. Nominatus porro est Pro- 
pheta, licet. prophetarum sit Dominus, Nam cum 
ad inanitatem se demisisset, humanitatis condi- 
tione suscepta, utique decebat quie humanitatis 
sunt non despicere. Fpsa vero prophetia humanita- 
lis conditioni valde congruit, sed et summum in 
rebus humanis dignitatis locum tenere putatur. Αἱ 
enim, inquit, clare istud dictum nou est de eo, 
qui ex Maria prognatus est, Sin autem vestri gra- 
tia quis concesserit , sibi ait ipsum similem fore, et 
non Deo, prophetam sicut seipsum , ex hominibus, 
sed uon ex Deo. Jgitur Deum, et ex Deo secuuduum 
naturam esse Filium, non multo post Jocebimus. 
Quoniam autem contendit bxec de eo, qui ex Maria 
pregnatus est , scripta non esse, alium nobis osten- 
dat fuisse secundum Mosen , non autem ex ingenio 
$UO 86 sensu : veri eniin prorsus est ignarus, Exi- 
stimat quippe prophetam sicuti Mosen , et homi- 
nem,. nihilque certe preter boc ipsum aliud fore 
eum , quem sacre Littere. excitatum iri preedixe- 
runt. Sed aberrat a vero. Subjiciet enim statim 
aliquis: Cum plurimi post Mosen prophete fueriut 


πλείστους πρὸς ἡμῶν νοεῖσθαι τρόπους. Kat δῆ τὴν ϱ et bomines, sicut ipse fatetur, de quonam tandem 


ἹΜωσέως διαχονἰαν ἀντιπαραθέντες , ὡς Evi, τῇ τοῦ 
Σιωτῆρος οἰχονομίᾳ , τῆς ἓπ᾿ αὐτῷ προφητείας τὴν 
δύναμιν, φέρε 6h, φέρε, διατρανοῦν σπουδάσωµεν. 


Οὐχοῦν ἀφορήτῳ δουλείᾳ χατηχθιαµένους τοὺς ἐξ 
αἵματος Ἱσραὴλ ἀπήλλαττεν ὁ Μωσῆς, διεβίόασε δὲ 
διὰ θαλάσσης µέσης, χαταπεπνιγµένων tv αὐτῷ τῶν 
πάλαι χεχρατηχότων’ ἔθρεφεν ἐν ἑρήμῳ, χαθιεµένου 
τοῦ μάννα παρέστησε τῷ Oc, μεσίτης γέγονεν 
αὐτοῦ xal ἀνθρώπων, xal νόμου διάκονος ἣν, πρὸς 
ἕχαστα τῶν πρακτέων εὖ µάλα χαταρυθµίζων αὐ- 
τούς. Ἱτέον ἐντεῦθεν ὡς ἐκ τύπου xal σχιᾶς ἐπ᾽ 
αὐτὸ 5h λοιπὸν τῆς ἀληθείας τὸ κάλλος" τετυράννευχε 


ο dicit? Ergo necesse est plane illud e sicut me, 
plurimis modis a nobis intelligi. Et quidem Mosis 
ministerium cum Servatoris dispensatione , quoad 
ejus est, comparantes, agedum, viu prophetize 
quz de ipso est , nitamur explicare. 

Nimirum gravi servitute oppressos lsraelilas 
Moses liberavit, et per medium mare traduxit, 
suffocatis in eo qui quondam impotenter dominati 
fuerant; aluit in solitudine, manna coelitus de- 
misso; Deo commendavit, medius ac sequester 
Dei et hominum, ac legis administer, eosque ad 
omnem honestatem sapienter composuit. Hinc velut 
ex typo et umbra ad ipsum veritatis decus tandem 
veniendum est, Tyrannidem in nos exercuit Sata- 


καθ) ἡμῶν ἐκ πλεονεξίας ὁ Σατανᾶς, χαὶ τοῖς τῆς p nas, et peccat jugo genus hominum  illigavit. 


ἁμαρτίας ἑγκατέδησε ζυγοῖς τὸ ἀνθρώπινον γένος. 
*Hv δὲ τὸ σύμπαν οὐδεὶς τῆς ἐχείνου δυστροπίας 
ἀπείρατος ᾿ τοιγάρ τοι xal ὑπέροφρυς ἣν, xai πε- 
φρόνηχε μέγα, καὶ τῆς ἁπάντων ἀσθενείας οὗ µε- 
τρίως χατεθρασύνετο, λέγων ε«Τὴν οἰχουμένην ὅλην 
κχαταλήφομαι τῇ χειρ); ὡς νοσσιὰν, xal ὡς χατα- 
λελειμμένα dà ἀρῶ * καὶ οὐκ ἔστιν ὃς διαφεύξεταί 
µε, 1] ἀντείπῃ μοι,» Αλλ᾽ ἦν εἰχαῖον αὐτῷ τὸ ἐπί 
Υε τούτου φύσημα᾽ (fjr μὲν γὰρ ἀντερεῖν οὐδένα 
χαταδῃοῦντι τὴν γῆν, ἀλλ᾽ οἷον ἀμογητὶ τοῖς ἰδίοις 
ὑποθεῖναι ποσὶ τὴν ὑπ οὐρανόν. Ἐσφάλλετο δὲ τῆς 
ἐλπίδος ὁ δείλαιος' ἀντείρηχε yàp καὶ ἀντανέστη 


5 ]3a. x, {). 


958 Nemo autem plane ab ejus perversitate liber et 
immunis erat : proindeque fastu intolerabili uteba- 


. tur, et inürmitati omnium insultabat his verbis : 


« Universum orbem terrarum apprehendam manu 
Sicut pidum, et tollam sicut. ova derelicta : et non 
est qui effugiat me, aut contradicat mihi **. » Quan- 
quam frustra sibi tantos spiritus sumpsit, qui a 
nemine sibi contradicium iri terram depraedanüi, 
eamque nullo negotio pedibus suis subjecturum se 
putavit. Spe autem sua miser excidit; Christus 
quippe centradixit ac restitit : solvit ejus laqueos , 
animi servitute nos eripuit, et immersos peccati 


89$ 


S. CYRHILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


cono liberavit : per Jordanem traduxit, qui bono- Α Χριστός, ἐῇείλετο τὸν ἐχείνου βρόχον, δουλείας ἡμᾶς 


rmm hostibus et persecutoribus immittit exitium, 
vivificat vero et eonservat Deo subditos, et qui 
ejas volunta obsequentur. Dedit nobis non. manna 
quod sub sensum cadit, sed seipsum potius, in 
cibum sanetum, et vivificum, et revera ssectissi- 
mum. Oblati autem sumus per ipsum Deo et Patri, 
et factus. est. mediator ipsius et hominum. Ad hac 
leges przscripsit, non quse ín typis et umbris oltra 
essenl, sed qux ad optimam ae preestantissimum 
vitse genus perdueerent. Inest quippe ipsi quoque 
legi veritatis adumbratio, veritas autem ipsa tan- 
dem ilexit. Vide porro quomodo Moses quidem 
non ignoravit, qued unigenitum Dei Verbum, ae- 
sumpta humanitate, leges vetere mandato longe 
citra comparationem meliores daturum erat homi- 
nibus. Nam eum de legibus per ipsum latis scri- 
psisset, his quidquam addi aut ab iis detrahi ne- 
fas esse 5; postea Dominice majestatis eminen- 
tiam et glorie sublimitatem  divineque potentke 
'Tnagnitudinem animo reputans, prweipit his ver- 
bis : « Ipsum audietis joxta omnia qus vobis lo- 
quetar 55, » 5i enim ipse veluerit , inquit, eas leges 
ponere, que mondatem per me traditum irritum 
faciznt, hujus nulla ratio habeatur, Leges cum po- 
testate statuat. Deus. enim est ae Dominus, eique 
ac soli jure competit leges ponere. Ne autem solas 
videretur Moyses de ipso Christo ín his prophetiam 
edidisse, idipsum etiam Pater ipse eon(irmavit, et 
recte locutum iftum: declarat hís verbis : « Recte 
omnia quicunque locutas est. Peopheiam suecitabo 
eis de medio fratrem 959 soorum , sicut te : et 
dabe verbum meum in ore ejus, et lequetur eis 
secubdum omnia qu» mandavero ei **, » AL enim 
quid sibi bee verba volent, amice? Non enim 
quisquam paulo eordatior dizerit, ipsum omnibus 
sanctis prophetis verbum dedisse , qui eclestia et 
3b illo accepta verba transportantes alebant : « Hac 
dicit Dominus. » Quid ergo sibi vull cwm ait, « Dabo 
verbum meum {η ore ejus ?* » Animadvrerte, vir exi- 
miie, Servatoris nostri supra res omnes emirentis- 
simam dignitatem. Divini quippe prephetee ministe- 
rium saum impleutes ea. quo maxime servos decet 
reverentia, dicebant : « He ait Dominus. » Hic 


&fexópcoe νοητῆς, xal τοῖς τῆς ἁμαρτίας ἑμδεδηγό- 
τάς εέλμασιν Ebo τεέθειπε τοῦ χαχοῦ, διεθίδασε τὸν 
Ἰορδάνην, ὃς τοῖς μὲν by pol, xal διώχειν ἐθέλουφι 
τοὺς EU βιοῦν ἠρημένους πρὸ ὀλέθρου γίνεται, ζωο- 
ποιαῖ δὲ καὶ σώζει τοὺς ὑπὸ θεᾷ, καὶ τὰ αὐτοῦ ὃο- 
ποῦντα «φρονεῖν σπονδάκοντας. Δέδωχεν ἡμῖν οὗ 
μάννα τὸ αἰσθητὸν, ἑαυτὸν && μᾶλλον, εἰς ἁγίαν, xoi 
ζωοποιὸν, χαὶ πανάγιον ὄντως εροφἠν. Προσχεκχο- 
µίσµεθα δὲ δι αὐτοῦ τῷ θεῷ καὶ Πάτρὶ, καὶ μεσίτης 
γέγονεν αὐτοῦ xai ἀνθρώπων. Τεθεσμοθέτηχε δε 
πρὸς τούτοις οὐ τὰ ἐν οὖύποις ὅτι xal σχιαῖς, ἀλλὰ 
δι’ ὧν fv µάλιαετα τῆς ἀπασῶν ἀρίστης ἐφικέσθαι 
ζωῆς. Ἔνεστι μὲν οὖν xal αὐτῷ τῷ νόγιρ τῆς ἁλη- 
θείας ἡ µόβφωσις, αὐτὴ Ok λοιπὸν ἀνέλαμψεν f) ἁλή- 


B θεια. "Αθρει δὲ ὅπως οὐχ ἡγνόηκε μὲν à Μωσῆς, ὅτι 


Υενόµενος ἄνθρωπος ὁ μονογενὴς τοῦ θεοῦ Αόγος 
τῆς ἀρχαίας ἑντολῆς τὰ ἀσυγκρίτως ἁμείνω νοµο- 
θετήσει τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς. Καΐτοι γὰρ γεγραφὼς περὶ 
τῶν δι αὐτοῦ οεθεοπιαµένων νόμων, τό: « Ἐκ αὐ- 
τῶν οὐκέτι προσθεῖναι, καὶ àm' αὐτῶν οὐχ ἔστιν 
ἀφελεῖν, » εἶτα τῶν Δεσποτικῶν ἀξιωμάνον ἐννοῄσας 
τὴν ὑπεροχὴν, καὶ τῆς δόξης οὐ ὑπερτενὲς, καὶ «fc 
βεοπρεποῦς ἑξουσίας b µέχεθος, παρεγγυᾷ λέγων; 
« Αὐτοῦ ἀχούσεσθε κατὰ πάντα ὅσᾳ ἐὰν λαλήσῃ πρὸς 
ὑμᾶς.» El γὰρ χαὶ γένοιτο, φησὶν, ἐχεῖνα βούλεσθαι 
θεσμοθετεῖν αὐτὸν, ἃ δὴ καὶ ἄπρακτον ἀποφήνειεν 
ἂν τὴν δι’ ἐμοῦ διακονηθεῖσαν ἐντολὴν, λόγος Eat 
τούτου µηδείς. Νομοθετείτω μετ ἀξρυσίας.' θεὸς 
γάρ ἐστι καὶ Δεσπότης , χαὶ αὐτῷ καὶ µόνῳ πρέποι 
ἂν εἰχάτως τὸ χρῆναι θεσμοθετεῖν. "Iva δὲ μὴ µόνος 
ὀρῷτο Μωσῆς τὴν àv αὐτῷ προφητείαν kv τούτοις 
ἐξενεγχὼν . xal αὐτὸς τοῦτό κεχύρωκεν ὁ Πατὴρ; 
ἀριστοεπῆ δὲ αὐτὸν ἀἁποφαίνει, λέγων *. « Ὀρθῶς 
πάντα ὅσα ἑἐλάλησε. Προφήτην ἀναστήσω αὐτοῖς ix 
Μέσου τῶν ἁδελφῶν αὐτοῦ, ὥσπερ σε xal δώσω τὸ 
ῥῆμά µου ἐν τῷ στόµατι αὐτοῦ, xal λαλήσει αὐτοῖς 
κατὰ πάντα, ὅσα ἂν ἐντείλωμαι αὐτῷ. » Αλλὰ γὰρ 
φ«ί «b τῶν λόγων χρῆμα, à τάν; Οὐ γὰρ δὴ φαίη τις 
ἂν τῶν νοαυνεχεσνέρων, ὡς ἅπασι τοῖς ἁγίοις mpo- 
φῄήταις ῥῆμα δέδωκεν αὐτὸς, eb τοὺς ἄνωθεν xal 
παρ) αὐτοῦ Φιαπορθµεύοντες λόγους ἔφασκον' « Tél 
λέγει Κύριος.» Elsa «0 ἂν βούλοιτο δηλοῦν ἐπὶ 
εούτῳ λέγων « Δώσω τὸ ῥῆμά µου ἓν τῷ στόµατι 


' vere non ita, nuflo mode : ipie nsuque Dominus D αὐτοῦ ; » Σύνες, ὦ γενναῖς, τῆς τοῦ ΣωτΏρος ἡμῶν 


erat, Patris antem vocibus in unaquaque re potius 
utebatur, ut cam leproso dicit : « Volo : mundare; » 
el cum mortuos [n vitam redire jubet : « Adole- 
scens enim, inquit, tibi dico, surge **. » Et : «La- 
Zare, veni foras **. » Et cum ereaturam increpat, 
et farentium ventormm linpetus retendit; et eum 
voce et verbo Deo maxime conveniente insanos ma- 
Tis fluctus compescit, « Tace enim, inquit, οἵνηνα- 
tesce **, » Hoc, opinor, est illud, « Dabo verbum 
meum in ore ejus. » Ut enim sapientissimus ille 
Paulus scribit : « Fert omnia verho virtutis sus et,» 


δν Deut, iv, 2... Deut. xvin, 15. 
&5. ** Marc. 1v, 99, *' Hebr. 1,5. 


^ jbid., 18. 


ὑπεροχῆς τὸ xatà πάντων ἀξίωμα. Οἱ μὲν γὰρ 
θεσπέσιοι προφΏται δουλοπρεπεστάτην ποιούμενοι 
*hv διακογἰαν, ἔφασχον ε Ἰάδε λέγει Κύριος" » ὁ 
δὲ, οὐχ οὕεω ποθέν αὐτὸς γὰρ Κύριος ἂν. Ἐχρῆτο 
δὲ μᾶλλον ταῖς εοῦ Βατρὸς φωναῖς àv ἑχάστῳ πράγ- 
ματι, τῷ μὲν λεπρῷ λέγων ' «θέλω, παθαρίαθητι» 
τοῖς δὲ τεθνεῶσι τὸ. ἀναθιῶναι xpostátrov* « Νεανί- 
€xs Y&p, φησὶν, σοὶ λέγω , ἐγέρθητι. » Kal - « A&- 
Cape, δεὂρο ἕξω, 1 Ἐπιτιμῶν δὲ τῇ κτίσει, καὶ &va- 
κόπτων μὲν πνευμάτων ἀγρίων ἐμβθολὰς , πωθιστὰς 
δὲ μαινοµένην vehv θάλασσαν φωνῇ καὶ ῥήματι τῷ 
ϱ Juan. 11. 


5 Matth, virt, ὁ. 5! Luc. vit, 14. 





897 


CONTRA JULIANUM LIB. Vili. 


θεοπρεπεστάτῳ, « Σιώπα yàp, ἔφη, πεφίµωσο. » Α Pawis. Quod utiqne inszime declarat, oraeuli són- 


Τοῦτο, οἶμαι, ἑστὶ τό’ « Δώσω 55. ῥῆμά pov ἐν τῷ 
στόµατι αὐτοῦ. » Ὡς γὰρ ὁ πάνσοφος γράφει Παῦλος 
« Φέρει «à πάντα ἐν τῷ ῥήματι τῆς δυνάμεως αὖ- 
τοῦ, » τοῦ Πατρός. *O 65 xaX μάλιστα διαδείκννσιν, 
οὖν ἐφ᾽ ἕνα τῶν προφητῶν τὴν τῆς προῤῥήσεως 
ἑοῦδαν δύναμιν, ἀλλ br αὐτὸν ἑναργῶς τὸν ἐχ θεοῦ 
μὲν Πατρὺς χατὰ φύσιν, ὡς θεὸν ἁποῤῥήτως Υεγδ- 
νηµένον, οὐχ ἀἁπαξιώσαντα δὲ xat τὴν χατὰ σάρχα 
γέννησιν ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένον. Περιιστὰς δὲ κάλιν 
ἐπὶ τὸ αὐτῷ τάχα mov xal µόνῳ καὶ ἁθασανίστως 
δοκοῦν τό) « Οὐχκ ἐχλείψφει ἄρχων ἐξ Ἱούδα, καὶ 
ἡγούμενος ἐχ τῶν μηρῶν αὐτοῦ, ἕως ἂν ἔλθῃ ᾧ 
ἀπόχειται, » Ίγουν, « τὰ ἀποκείμενα αὐτῷ xal 
αὐτὸς ἔσται κροσοδοκία ἱθνῶν' » οὗ περί v& τοῦ 
πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ ταυτὶ γεγράφθαι 
φηαὶν, did περὶ τῆς τοῦ Δαθὶὸ βασιλείας, fjv δὴ 
xai καταλῆξαί φησιν εἰς τὸν βασιλέα Σεδεχίαν. "Οτι 
μὲν οὖν τῶν Ex φυλῆς Ἰούδα βεθασιλευχότων ἐπὶ τὸν 
Ἱσραὴλ ὁ προφητιχὸς ἡμῖν iv τούτοις διάµνηµο- 
νεύει λόγος, φαίην ἂν xal αὐτὸς ἐγώ. Ὅτι δὲ φευδ.- 
εχεῖ χαταλήξαι λέγων εἰς Ἐζεχίαν τὴν τοῦ Δαθὶδ 
βασιλείαν, xat τοῦ Ζοροθάθελ, ὡς ἔφην, μετὰ τὸν τῆς 
αἰχμαλωσίας καιρὸν τοῖς τῆς βασιλείας θάχοις ἓν- 
ιδρνµένον, εἰδείῃ τις ἂν ἐντεῦθεν. Πρῶτον μὲν γὰρ 
βεθασίλευχεν ὁ Σαούλ. εἶτα χρόνου διελάσαντος µα- 
xpou, κατήντηχε μὲν εἰς Σεδεκίαν τὰ τῆς ἀρχῆς. 
Ἑποιδὴ δὲ fio Ἱεροσόλυμα, xal πεπόρθηται τῶν 
Ἰονδαίων ἡ χώρα, χαταστρατευαάντων αὐτοῖς τῶν 
Βαδθνλωνίων, ἀπεχομίσθη μὲν αἰχμάλωτος Ἱσραὴλ 
ὁμοῦ τῷ οἰχείῳ βασιλεῖ, φημὶ δὴ τῷ Σεδεχίᾳ. Ἐδδο- 
μηχοστοῦ δὲ παρῳφχηχότος ἔτους, ἀνῆκε μὲν τῆς 
αἰχμαλωσίας αὐτοὺς διὰ Κύρου θεός. Ἐπειδὴ δὲ πρὸς 
4h» ἑνεγχοῦσαν ἀνεχομίζοντο, καὶ νόµῳ τῷ διὰ 
Μωσέως παιδαγωγεῖσθαι πάλιν ἑσπούδαζονι τότε 
δὴ, τότε τὸ παρ᾽ αὐτοῖς ἐδέχετο σχῆπτρον Ζοροδάθελ 
ὁ τοῦ Σαλαθιἡλ ix φυλῆς Ἰούδα. Πῶς οὖν χαταλΏξαί 
φησιν εἰς Σεδεχίαν τὴν τοῦ Δαθὶδ βασιλείαν, χαίτοι 


τοῦ Ζοροδάθελ, ὡς ἔφην, μετὰ τὸν τῆς αἰχμαλωσίας 


χαιρὺν τοῖς τῆς βασιλείας θάχοις ἑνιδρυμένου, xal 
ὄντος μὲν tx φυλής Ἰούδα χαὶ Δαθὶδ, παραπέµμφαν- 
τος δὲ διὰ τῶν ἐφεξῆς τὸ σχῆπτρον µέχρι τῆς Ἡρώ- 
δου βασιλείας, ὃς μητρὸς μὲν Υέγονεν Ἰουδαίας, 
ἀλλογενοῦς δὲ πατρὀς; Ἐκλελοιπότων γὰρ οὕτω τῶν 


sum Ῥοῦ ad unum e propheüis pettinere, sed pro- 
cul dubio ad ipsum, qui ex Deo Patre secundum 
naturam Deus. ineflflübiliter est geaitus, non dedi- 
gnatus autem est nasci quoque secundum caraem 
ez sancta Virgine. Porre temere et ad. s0um arbi- 
tium aelibidinem rursus inverteng illud : « Non 
deficiet princeps ες Juda, et duz de femoribus ejus, 
donec veniat cui repositum esl; » aut, ο cui repo- 
sita sunt : et ipse erit exspectatio gentium ; » nou 
de omnium nostrum Servatore Christo scripta haec 
esse 2il, sed de regno Davidis; quod certe e in 
Sedecia rege cessasse dicite Quod vero propheti- 
cum illud dietum in his mentionem faciat eorum 
qui ex tribu Juda. l»«raelitarum  regaum tenuerunt, 


B ipse quoque dixerim. Sed Julianum mesuiri , cum 


in Ezechia regnum Davidis desilese prsedicat, οἱ 
Zorobabelis, qui, u dixi, post capüvitatis tempus 
in regni solio consedit , quivis hinc intelliget. Pri- 
mum enim reguavit Saul : deinde $90 successu 
temporis Sedecie regnum obvenit. Captis autem 
Hierosolymis, et vastata Judssorum regione, Baby- 
loniis bellum in ipso gerentibus, io captivitatem 
actus est cum suo rege lsrael, Sedecia nimirum. 
Sed exaeto demum anno septuagesimo, solvit eos 
captivitate per Cyrum Deus. Cum autem in patriam 
redueti essent, et in lege Moysis serio rursus insd- 
(uereptur, tunc sane, tunc regnum cepit Zorobabel 
filius Salathiel ex tribu Juda. Quomudo igitur as- 
serit, desiisse reguum Davidis in Sedecia, cum 
Zorobabel, ut dixi, post captivitatis tempus in 
regni solio consederit, sitque ex tribu Juda et Da- 
vid, el per successorss sceptrum ad regnum Hero- 
dis usque lrapsmiserit, qui matre quidem Judaa 
natus esi, patre antem alienigena ? Sic enim cum de- 
fecissent. ex tribu Juda qui principatum gererent , 
natus es& Christus, qui ei fuit exspectatio gen- 
lium : nam ipse quoque per fldem vocats sunt. 
Atque lioc erat. profecto quod de ipsis dicium est 
per vocem (Servatoris) omnium nostrum Jesu Christi: 
« Et alias oves liabeo, quse nom sunt ex hoc ovili : 
et illas oportet me adducere, «t fiet unum ovile, 
et pastor unus **, » Natus est. ergo, uti dixi , Domi- 
nus noster Jesus Christus, cum defecissent omnino 


ix τῇ; Ἰούδα φυλῖῆς τὸ ἄρχειν λαχόντων, ἐγεννήθη By reges ex Juda; et factus est exspectatio gentium. 


Χριστὸς, ὃς xal γέγονεν ἐθνῶν προσδοχία * χέχληνται 
γὰρ xai αὐτὰ διὰ τῆς πίστεως. Καὶ τοῦτο ἣν ἄρα τὸ 
περὶ αὑτῶν εἰρημένον διὰ φωνῆς τοῦ πάντων ἡμῶν 


Σωτήρος] Ἰησοῦ Χριστοῦ ᾽ «Καὶ ἄλλα πρόδατα 


ἔχω, ἃ οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς αὐλῆς ταύτης. χἀχεϊῖνά µε 
δεῖ ἀγαγεῖν xai γενήσονται µία ποίµνη, εἷς ποι- 
μὴν. ; Γεγέννηται τοίνυν, ὡς ἔφην, ὁ Κύριος ἡμῶν 
Ἰησοῦς Χριστὸς, ἐχλελοιπότων εἰσάπαν τῶν ἐξ Ἰούδα 
βασιλέων, χαὶ Υέγονεν ἐθνῶν ἑἐλπίς' ἀπέχειτο γὰρ 
τοῦτο αὐτῷ. O0 γὰρ δι’ ἑνὸς τῶν ἁγίων εἰσχέχληνται 
εεροφητῶν, οὔτε μὴν διὰ τοῦ πανσόφου Μωσέως, Ίχουν 
ἑτέρου τινὸς τὸ παράπαν ' ἀπέχειτο δὲ μᾶλλον αὐτῷ, 


** Gen, xLix, 10. ?* Joan. x, 16. 


** Zachar. xiv, 9. 


laud enim ipsi repositum erat. Non enim per 
unum e sanctis prophetis advocatze sunt, at neque 
per sapientissimum Mosen, aut alium prorsus ul- 
lum. imo repositum ipai erat, eicuti dixi, non Ju- 
dzs solius, sed omnium gentium potius imperium. 
Dixit enim alicubi quoque propheta Zacharias de 
ipso: « Et erit Dominus unus, et nomen ejus 
unum, circumiens omnem terram **, » David item 
alicubi canit: « Dominus regnavit, exsultet ter. 
ra**, » At rursum acutus. ille noster Julianus : 
Quod autem. istorum nihil Jesu. conveniat mani[e- 
&ium est, Neque enim est ex Juda: nam quomodo 


οὐ Psal, xcii, 1. 


829 


S. CYRILL! ALEXANDRINI ΑΠΟΠΕΡ, 


900 


ille, secundum vos, -non. ex Joseph, sed ex Spiritu A ὡς ἔφην, τὸ χρΏναι κρατεῖν, οὐχέτι µόνης τὴς "leu- 


sancto natus sit? Quod igitur sanctissimum illud 
ejus corpus non ex Joseph natum, sed per Spiritum 
sanctum fabricatum sit, quivis, opinor, sanze mentis 
futebitur : sed boc quoque modo eral cum ex 
tribu Juda, tum ex sanguine David, nativitatem 
961 quidem habens secundum carnem ex sancta 
Virgine, patrem vero Joseph ascititium. Ambo 
autem erant de tribu Juda, ex qua Jesse et David. 
At enim, forsan inquiet, non potes demonstrare 
Virginem ipsum peperisse ex sauguine David, aut 
saliem ex tribu Juda. Audies enimvero quid in eam 
rem sacra Littere prodiderint. Cavebant Israeliue 
ne, quam quis vellet, ad conjugii contubernium 
ex quaque tribu assumeret, iique etjam inviti uxo- 
res e sua tribu ducere cogebantur : atque id divina 
lege firmatum erat. Sic enim scriptum est in Nume- 
ris, qui liber unus est eorum quos sapientissimts 
Moses edidit. « Et precepit Muses filiis Israel per 
pracepuim Domini, diceus : Cujus. placuerit coram 
eis, sint uxores : tantummodo e populo patris sui 
Sint uxores ; et non circumvertetur hareditas filiis 
Israel a tribu in tribum : quoniam unusquisque in 
haereditate. tribus familie sux conjungentur filii 
]srael. Et omuis filia vindicans hzreditaiem ex 
tribubus (iliorum Israel, uni eorum, qui de populo 
patris. sui, erunt uxores; ut. vindicent filii Israel 
unusquisque horediiatem  paternan **, » An tibi 
videtur, vel per. istam legem comprobasse demum, 
ex una tribu ambos fuisse, Joseph et Virginem, 


Jua, inquam, et David? Sed non erat Joseph ex C 


Juda, inguit, probationem autem alio rejicit, 
ideoque nos etiam de his rebus suo loco disputabi- 
mus. Porro eo progreditur petulantissima illa ejus 
oratio, ut incarnationis Unigeniti modum, quantum 
in se est, et ipsius praterea. Verbi exsistentiam, 
audeat percellere. ]nterpreteim. enim sacrorum 
Mosen,el ejus successores sanctos prophetas, unum 
certe et solum Deum Patrem. cognitum habuisse, 
dicit, eique neminem plane aunnuwmerasse. Ita auteiu 
scribit : 

φημὶ, καὶ Δαθίδ; 'AXX οὐχ ἣν Ἰωσὴφ ἐξ Ἰούδα, 


χα.ροῦ καὶ περὶ γε τούτων αὐτῷ διαλέξοµαι. "Ηχει γε 


δαίας, ἁπάντων δὲ μᾶλλον τῶν ἐθνῶν. Ἔφη γάρ που 
χαὶ ὁ προφήτης Ζαχαρίας περὶ αὐτοῦ: « Καὶ ἔσται 
Κύριος εἷς, xal τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ev, χυχλοῦν πᾶσαν 
τὴν γῆν. » Ῥάλλει δέ που χαὶ ὁ Δαθίδ' «Ὁ Κύριος 
ἐθασίλευσεν, ἀγαλλιάσθω ἡ γη.» Οὑὐτοσὶ δὲ πάλιν 
ὁ ὃτινὸς εἰς λόγους ' "Οτι δὲ τούτων οὐδὲν Ἱησοῦ 
προσήκει, πρόδη.Ίον. 0ὐδὲ γάρ ἐστιν ἐξ "lota: 
πῶς γὰρ ὁ καθ ὑμᾶς οὐκ ἑξ Ἰωσὴφ, àAA. ἐξ 
ἁγίου Πνεύματος γεγονώς; "Ov μὲν οὖν οὐκ ἐξ 
Ἰωσὴφ τὸ πάναγνον αὐτοῦ γέγανε σώµα, δεδημιούρ- 
γηται δὲ διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἁπαστισοῦν, οἵ- 
μαι, τῶν εὖ φρονούντων ἐρεῖ" ἀλλ᾽ ἣν καὶ οὕτω xài ix 
τῖς Ἰούδα φυλῆς, καὶ ἐξ αἵματος τοῦ Aa615, ἔχων μὲν 
τὴν χατὰ σάρκα Ὑέννησιν ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου, 


B ἐπιγραφάμενος δὲ πατέρα τὸν Ἰωσήφ. "Auge δὲ 


ἤστην τῆς Ἰούδα φυλῆς, ἐξ ἧς Ἰεσααὶ xai Δαθίδ. 
'AXA οὐκ ἂν ἔχοις, ἴσως pet, τὴν τεκοῦσαν αὐτὸν 
χατηδεῖξαι Παρθένον ἐξ αἵματος τοῦ Δαθὶδ, Ίγουν 
ἐκ φυλῆς Ἰούδα. πεύσῃ δὲ οὖν τὰ ἐξ ἱερῶν εἰς 
τοῦτο Γραμμάτων. Οὐκ ἀνεπιτήδευτον ἣν τοῖς ἐξ 


:Ἰσραὴλ, τὸ ἐξ ἧς ἄν τις ἕλοιτο φυλῆς εἰσοιχίσασθαί 


τινα πρὸς γαμιχἣν χοινωνίαν, ἀλλ ἣν ἀνάγχη xal 
οὐχ ἐχοῦσιν αὐτοῖς τὰς Ex τῆς οἰχείας ἄγεσθαι φυ- 
λῆς: xa νόµῳ τῷ θείῳ τὸ χρήμα κχατεκρατύνετο. 
Γέγραπται γὰρ οὕτως ἐν τοῖς χαλουµένοις ᾽Αριθμοῖς' 
ἓν δὲ xal τοῦτο τῶν τοῦ πανσόφου Μωσέως ἑἐστὶ βι- 
6Xlov* « Καὶ ἑνετείλατο Μωσῆς τοῖς viol; Ἱασραλλ 
διὰ προστάγµατος Κυρίου, λέγων’ Οὗ ἀρέσει ἕναν- 
tío; αὐτῶν, ἔστωσαν γυναῖχες' πλὴν ix του δἠ- 
µου τοῦ πατρὸς αὐτῶν ἔστωσαν Ὑυναῖκες' xa | 
οὐχὶ περιστραφῄσεται χληρονοµία τοῖς υἱοῖς Ἰσραἡλ 
ἀπὸ φυλῆς ἐπὶ φυλὴν, ὅτι ἕχαστος ἐν τῇ χληρονομία 
τῆς φυλῆς τῆς πατριᾶς αὐτοῦ προσχολληθήσονται οἱ 
υἱοὶ Ἰσραήλ. Καὶ πᾶσα θυγάτηρ ἁγχιστεύουσα χλη- 
ρονηµίαν &x τῶν φυλὼν vlov Ἰσραὴλ, Ew τῷ ἐκ 
τοῦ δήµου τοῦ πατρὸς αὐτῆς ἔσονται γυναῖχες, ἵνα 
ἀγχιστεύωσιν οἱ Ἱσραὴλ ἕχαστος τὴν κληρονομµίαν 
τὴν πατριχὴν αὐτοῦ. » "Αρά σοι δοχεῖ xàv διὰ vous 
τοῦ νόµου συναινέσαι λοιπὸὺὸν ὡς Ex μιᾶς Ἡστην 
ἄμφω φυλῆς, Ἰωσήφ τε xat fj Παρθένος, tfc Ἰούδα, 
φησίν ' ὑπερτίθεται δὲ τὴν Bácavov* οὐχοῦν ivi 

μὴν εἰς τοῦτο θρασὺς ὁ λόγος αὐτῷ, ὥστε xal 


εἰσάπαν τό γε Tixov ἐπ᾽ αὐτῷ, καὶ τὸν τῆς ἐνανθρωπήσεως τρόπον τοῦ Μονογενοῦς χατασείειν ἁποτολ- 
μᾶν, χαὶ αὐτοῦ δὲ τοῦ Λόγου τὴν ὕπαρξιν. "Eva γὰρ δὴ καὶ µόνον 8cbv τὸν Πατέρα, τὸν ἱεροφάντην Μω- 
σέα διειδέναι φησὶ, xal μὴν καὶ τοὺς μετ αὐτὸν Ὑεγονότας ἁγίους προφῆτας, ἑπαριθμεῖν δὲ αὐτῷ 


παντελῶς οὐδένα. Γράφει δὲ οὕτως * 
JULIANDUS. 


Sed hujas quidein rei veritatem. in. altero. libro 
sedulo indagaluri, supersedemus. Esto vero prin- 
' «eps ex Juda : non « Deus ex Deo, » ut dicitis, 
neque « Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso 
factum est nibil 7, » Sed dictum est etiam in. Nu- 
meris : « Orietur stella ex Jacob, et 969. homo ex 
Israel **. » Hoc ad Davidem pertinere et ejus succes- 


sores, utique manifestum est. David enim Jesse . 


IOYAIANOZ 


Αλλά περι μὲν τούτου μέλλοντες ἓν τῷ δευτέρῳ 
συγγράµµατι τὸ ἀληθὲς ἀχριδῶς ἐξετάξειν, ὑπερτι- 
θέµεθα. Συγχεχωρήῄσθω δὲ χα) ἄρχων ἐξ Ἰούδα; o0 
«θεὸς ἐν θεοῦ, » χατὰ τὰ παρ) ὑμῶν λεγόμενα, οὐδὲ 
« Τὰ πάντα δι αὑτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγέ- 
veto οὐδὲ Ev. » ᾽Αλλ’ εἴρηται χαὶ ἓν τοῖς Αριθμοῖς 
« Ἀνατελεῖ ἄττρον ἐξ Ἰαχὼθ, xal ἄνθρωπος ἐς 
Ἱσραήλ. » Τοῦθ᾽ ὅτι τῷ Δαθὶδ προσήχει, xal τοῖς 


** Νιμ, xxxvi, 6 seqq. 9 Joau. 1, 3. ^! Num. xxiv, 11) 





m". 


£01 


CONTRA JULIANUM LIB. ΤΙΗ. 


902 


ἀπ ἐχείνου, πρόδηλόν ἐστί που. Τοῦ γὰρ ἸἼεσσαὶ A filius erat. Si ergo ex his doeere potestis, palam 


παῖς ἣν ὁ Δαθίδ. Elvxep οὖν ἐκ τούτων ἐπιχωρεῖτε 
συµθιθάξειν, ἐπιδείξατε, μίαν ἐχεῖθεν ἑλχύσαντες 
ῥῆσιν, ὅποι ἐγὼ πολλὰς mávu. "Οτι δὲ θεὸν τὸν ἕνα 
τὸν τοῦ Ἱσραὴλ νενόµιχεν, ἐν τῷ Δευτερονομίῳ φἠη- 
Giv* « Ὥστε εἰδέναι σε ὅτι Κύριος ὁ θεός σου, οὗτος 
εἷς ἐστι, xal οὐκ ἔστιν ἄλλος πλὴν αὐτοῦ. » Καὶ ἔτι 
πρὸς τούτῳ * «Καὶ ἐπιστραφήσεται τῇ διανοἰᾳ σου, 
ὅτι Κύριος ὁ θεός σου οὗτος, θεὸς kv τῷ οὐρανῷ 
ἄνω, xal ἐπὶ τῆς γῆς χάτω, χαὶ οὐκ ἔστι πλὴν αὖ - 
τοῦ. » Καὶ πάλιν * «Ἄχουε, Ἰσραὴλ, Κύριος ὁ θεὺς 
ἡμῶν Κόριος εἷς ἐστι.» Καὶ πάλιν’ « Ἴδετε ὅτι ἐγώ 
εἰμι, καὶ οὐκ ἔστι θεὸς πλὴν ἐμοῦ. » Ταῦτα μὲν οὖν 
ὁ Μωσῆς ἕνα διατεινόµενος µόνον εἶναι Θεόν. ᾽Αλλ’ 
οὗτοι τυχὸν ἐροῦσιν ’ Οὐδὲ ἡμεῖς δύο λέγομεν, οὐδὲ 
τρεῖς. Ἐγὼ δὲ λέγοντας μὲν αὐτοὺς xaX τοῦτο δείξω, 
µαρτυρόμµενος Ἰωάννην λέγοντα" « Ἐν ἀρχῇ ἣν ὁ 
Λόγος, χαὶ ὁ Λόγος ἣν πρὸς τὸν θεὸν, xai θεὸς ἣν ὁ 
Λόγος.» Ορᾷς ὅτι πρὸς τὸν θεὸν εἶναι λέγετα: ἔτι 
τε ὁ ix Μαρίας γεννηθεὶς, εἶτε ἄλλος vlc ἐστιν c Cv? 
ὁμοῦ χαὶ πρὸς Φωτειν»ν ἀποχρίνωμαι, διαφέρει 
τοῦτο νῦν οὐδὲν, ἀφίημι δῖτα τὴν µάχην ὑμῖν ' ὅτι 
μέντοι qnot πρὺς θεὸν, χαὶ ἐν ἀρχῇ. τοῦτο ἀπόχρη 
µαρτύρασθαι. Πῶς οὖν ὁμολογεῖ ταῦτα τοῖς Μω- 
σέως; Αλλά τοῖς 'Haatov, φησὶν, ὁμολογεῖ. Λέχει γὰρ 
Ἡσαῖας' « Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἓν γαστρὶ ἕξει, xol 
τέξεται υἱόν.» "Έστω δη xai τοῦτο λεγόμενον ὑπὲρ 
θεοῦ, xa! τοι μηδαμῶς εἱρημένον. Οὐ γὰρ ἣν παρ- 
θένος ἡ γεγαµηµένη, χαὶ πρὶν ἀποχυῆσαι συγχατα- 
χλιθεῖσα τῷ Ὑήμαντι. Δεδόσθω δὲ λέγεσθαι περὶ 
τούτου. Μήτι Θεόν φησιν &x τῆς Παρθένου τεχθή- 
σεσθαι; Θεοτόχον δὲ ὑμεῖς οὗ παύεσθε Μαρίαν xa- 
λοῦντες. "H µἠ πού φησι τὸν àx τῆς Παρθένου γεν- 
νώμενον Yibv θεοῦ povoyevr xal πρωτότοχον πάσης 
χτίσεως; ᾽Αλλὰ τὸ λεγόµενον ὑπὸ Ἰωάννου ᾽ «Πάντα 
δι αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν, » 
ἔχει τις ἐν sal; προφητικαϊῖς δεῖξαι φωναῖς; "A δὲ 
ἡμεῖς δείχνυµεν, ἐξ αὐτῶν ἐχείνων ἑξῆς ἀχούετε * 
ε Κύριε, ὁ θεὸς ἡμῶν, χτῆσαι ἡμᾶς, ἑκτός σου ἄλλον 
οὐκ οἵἴδαμεν.) Πεποίηται δὲ rap! αὐτῶν χαὶ Ἐζξεχίας 
6 βασιλεὺς εὐχόμενος: « Kopie, ὁ θεὸς Ἰσραῇὴλ, ὁ χαθ- 
Ίμενος ἐπὶ τῶν Χερουθὶμ, σὺ el ὁ θεὺς μόνος.» Μήτι 
τῷ δευτέρῳ χαταλείπει χώραν ; 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Απόχρη μὲν οὖν, καθάπερ ἑνῶμαι, τὰ προειρη- 
μένα, περί γε τοῦ χρῆναι νοεῖν &otxévat τε xal πρέ- 
πειν ὅτι μάλιστα τῷ Χειστῷ, 16 * εὐὐκ ἐχλείψει ἄρ- 
yov ἐξ Ἰούδα, xa ἡγούμενος ix τῶν μηρῶν αὐτοῦ, 
ἕως ἂν ἔλθῃ ᾧ ἀπόχειται.» Ἐπειδὴ δὲ καὶ προφη- 
τείας ἄπτεται ἑτέραςι τῆς διά Ye, φημλ, τοῦ Βαλαὰμ, 
εἰπόντος, ὅτι « Ανατελεῖ ἄστρον ἐξ Ἰαχὼδ, xoi 
ἄνθρωπος i£ Ἰσραὴλ, xal θραύσει τοὺς ἀρχηγοὺς 
Μωὰάθ, xaY προνοµεύσει τοὺς νἱοὺς Σηθ, xaX ἔσται 
Ἐδὼμ χληρονοµία ΄ » xoi δὴ xai ἐἑφαρμόζεσθαι δεῖν 


τὰ τοιάδε φησὶ τῷ Δαθὶδ, ἤγουν τοῖς κατὰ καιροὺς 


*» Deut. iv, 55. 


e 3, 9. ? Isa. xxvi, 15... " ἰδα. xxxvii, 16. 


B 


facite, vocabulo uno inde prolato, unde ego multa 
plane. Quod autem Deum unum illum Deom Israelis 
putaverit, in Deuteronomio ait: « Ut scias tu, quia 
Dominus Deus tuus hic unus est, et uon est alius 
preter ipsum *?, » ltem : « Et animadvertes mente 
tua, quod Dominus Deus tuus Deus est in celo 
sursum, et in terra deorsum, et non est prater 
ipsum *, » Et rursus : « Audi, Israel, Dominus Deus 
noster Dominus unus est*. » Et iterum : « Videte 
quod ego sum, et non est Deus preter wie *. » Haec 
itaque Moses, unum asseverans tantum esse Deum. 
Αι enim hi forsan inquient : Neque nos duos dicí- 
mus, neque tres, Ego vero istud ipsos quoque dicere 
demonstrabo, allato Joannis testimonio dicentis : 
« 1n principio erat Verbum, et Verbum erat apud 
Deum, et Deus erat Verbum *. » Cernis quod apud 
Deum etiam dicatur esse ille, qui ex Maria geni- 
tus est, sivealius quidam est (ut una Photino quo- 
que respondeam, nihil nunc refert: contentionem 
quippe hanc vobis relinquo), verumtamen quo- 
niam apud Deum ait, et in principio, hoc ad testi- 
monium satis est. Quo pacto igitur liec cum Mosis 
scriptis consentiunt? Αι [saix: dictis consentanea 
sunt, inquiunt. Dicit enim 1saías : « Ecce virgo in 
utero habebit, et pariet filinm *. » Sit sane et hoc 
dictum de Deo, licet minime dictum. Non eni 
virgo erat illa, quae nupserat, et qua priusquam 
pareret, cum conjuge coucubuerat. Sed concedatur 
de hoc dici. Nunquid ait, Virginem Deum paritu- 


" ram At vos Mariam Deiparam vocare non cessatis. 


D 


Aut nunquid ait illum qui natus est ex Virgine, 
Filium Dei unigenitum, et primogenitum omnis 
creaturz ? Sed quod a Joanne dicitur : « Omnia per 
ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil *. » 
potestne aliquis inter prophetarut dicta ostendere? 
Qua vero a nobis produntur, ex illis ipsis deinceps 
audite : « Domine Deus noster, posside tnos : pr:e- 
ter te alium non novimus". » Ezechias autem rex 
ab ipsis orans inducitur: « Domine Deus lsrael, 
qui sedes super Cherubim, tu. es Deus solus *. » 
Nunquid alteri locum relinquit ? 


CYRILLUS. 


Sufficiunt equidem, ut reor, qne 963 prius dicia 
sunt, nimirum istud, « Non deliciet princeps ex 
Juda, et dux de femoribus ejus, donec veniat cui 
repositum est *, » intelligendum esse de Christo, 
eique convenire et congruere maxime. Sed quoniam 
prophetiam quoque alteram tangit, Balaamiticam 
nimirum, qua dictum est : « Orietur stella ex Jacob, 
et homo ex Israel, εἰ confringet priucipes Moab, 
οἱ vastabit filios Seth, et erit Edom hwreditas δν 
eaque sane Davidi accommodanda esse ait, aut 
priscis Israelis regibus : intelligat rursus se ea ever- 


' ibid. 59. * Deut. vt, &.. * Deut, xxxu, 29. * Joan. 1, 4. * Isa. vii, 14. * Juan, 
* Gen. xLix, 10. 


!* Num. xiv, 17. 


905 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


904 


tenda suscipere, quse probantur divinz Seripturse A βεδασιλευχόσι νοῦ Ἱεραήλ * ἴστω δὴ πάλιν, ὅτι ck 


non ignaris, et recta esse putantur. Non enim gen- 
tes prius laudatas Israelitarum reges subjugarunt, 
sed perpetuo potius aut. οἱ sunt aut ceciderunt, 
irreconciliabili fraternitatis odio, et animo inter se 
semper hostili. (temque alio medo : Si, ut ait, pro- 
phetie sensus Davidis, aut aliorum regum, men- 
tionem induceret, nonne potius dicendum esset : 
Orienturstelle ex Jacob, et duces ex Israel ? Porro 
&d uaum spectat illum, et veluti stellas iater illu- 
strem, Christum videlicet, qui ortus est ex Jacob, 
sive ex Israel), secundum carnem, His sddere ple- 
raque alia nullius esset negotii, quse nunc praetereo, 
plenius illa suo tempore expositurus. Quoniam vero, 
ut antea dixi, ineffabilem Filii ex Deo et Patre 


πᾶσι δοχοῦντα χαὶ εὖ ἔχειν ὑπειλημμένα τοῖς τὴν 
θεόπνευστον οὐχ ἠγνοηκόσι Γραφίν, παραλύειν ἔπι- 
χειρεί. Οὁὐ váp τοι χεκρατήχασι τῶν ὠνομασμένων 
ἐθνῶν οἱ τοῦ Ἱσραὴλ βεδασιλευχότες, διατετελέχασι 
δὲ μᾶλλον παιόµενοί τε χαὶ παίοντες, xai ἁδιάλλα- 
χτον ἔχοντες τὴν ἁδελφότητα, ἀσύμβατοί τε ἀλλήλοις 
χατὰ πάντα xatpóv. Καὶ καθ ἕτερόν δὲ τρόπον. El, 
χαθά φησι, τοῦ Aa615, ἤγουν τῶν ἑτέρων βασιλέων 
εἰσεχόμιζε μνήμην τῆς προφητείας ἡ δύναµις, πῶς 
οὐχ ἔδει μᾶλλον εἰπεῖν. ᾿Ανατνελοῦσιεν ἄάτρα ἐξ 
Ἰαχὼθ, καὶ ἡγούμενος && Ἱσραήλ;, 'Eq' ἕνα δὲ βλέ- 
πει τὸν ἐξειλεγμένον, xaX οἷον àv ἄστροις ἐχπρεπῆ, 
ὅῆλον δὲ ὅτι Χριστὸν, ὃς ἀνέτειλεν LE "Taxi, ἤγουν 
4$ Ἱσραὴλ χατὰ σάρχα. Πλεῖστα δὲ τούτοις ἕτερα 


generationem audet plane eouvellere, adeoque con- B προσεπανεγχεῖν χαλεπὺν μὲν οὐδέν. παρίηµι δὲ 


tendit, ne ipsum quidem prorsus exsistere, neque 
vero Deum esse, ac praterea modum incarnationis 
deridet ; pielatis.dogimalis succurrendum esse duco, 
et de utroque maxime sermonem instituendum. 
Age ergo, nos illud demum expendamus. Arbitror 
enun prius manifeste docendum, Deum esse, et ex 
Deo Verbum:tum ordine deinceps, et hominem 
facium esse, non abdicato eo quod erat ( imuiuta- 
bilis enim est. secundum naturam, οἱ inconverti- 
bilis), sed assumptione carnis et sanguinis in 
similitudinem hominum factuim,ex sancia οἱ divi- 
nitus afflata Scriptura demonstrandum. 


νυνὶ, χαιρῷ φυλάττων τῷ πρέποντι τὴν τελεωτέραν 
ἀφήγησιν. Ἐπειδὴ δὲ, ὡς γοῦν φθάσας ἔφην, &va- 
τρέπειν εἰσάπαν. ἁποτολμᾷ τὴν ἐκ τοῦ Θεοῦ xdi 
Πατρὸς ἀπόῤῥητον γέννησιν τοῦ Υἱοῦ, καὶ δὴ xal 
φησιν, οὐδὲ ὑπάρχειν ὅλως αὐτὸν, οὔτε μὴν εἶναι 
θιὸν, διαγελᾷ πρὸς τούτῳ xal τὸν τῆς ἑνανθρωπί- 
σεως τρόπον * ἀναγκαῖον εἶναί qup τοῖς εὐσεθείας 
δόγµασι συνειπεῖν, xal τὸν ἀπ᾿ ἀμφοῖν εὖ µάλα δια- 
γυµνάσαι λόγον. τω γε μὴν fj βάσανος τέως ix 
ἐχεῖνο. Χρῆναι γὰρ οἶμαι προαποφῆναι σαφῶς θεὺν 
ὄντα xal bx Θεου τὸν Λόγον. Εἶθ᾽ οὕτως ἐν τάξει 
λοιπὸν, xal ὅτι γέγονεν ἄνθρωπος, οὐχ ἀπεμπολήσας 


τὸ εἶναι ὃ ἣν ἄτρεπτος γὰρ xal ἀναλλοίωτος κατὰ φύσιν ἑστίν ' ἀλλ kv προσλήψει σαρχὸς καὶ αἵματος 
την πρὸς ἡμᾶς ὁμοίωσιν ὑπελθὼν, ix τῆς ἁγίας καὶ θεοπνεύατου παραστΏσαι Γραφῆς. 
Plurima igitur dieta et ex Mosis historia, εἰ ἐχ ο llAetova μὲν οὖν ὅσα ῥητὰ καὶ ἐκ τῆς Μωςέως 


prophetarum selecta praconiis, suis sermonibus 
acervatim infersit, qux unius soliusque Dei men- 
tionem faciunt. 96/4 Sed forsan existimat, uos 
eum Jjanctorun pugnare sententiis, ac (res esse 
deos contiteri ; propterea quod rectam fldem secuti, 
Deo et Patri coexsistere semper «decernimus. illum 
ex ipso eL in ipso, et proprium ejus unigenitum 
Deum Verbum, asdeeque Spiritum quoque sanctum, 
C'Dote consubstantialem ipsi. Uua siquidem illa 
Divinitatis natura in tribus subeistentiis intelligitur, 
in Patre nimirum, et Filio, et sancto Spiritu ; a 
nobis autem nullo modo secatur in naturarum diver- 
sitatem ; neque vero qua prius dicta sunt,a se 
invicem in diversum substantialiter abeunt, sed una 
et eadem per sanctam Trinitatem ratio tendit, in 
unam divinitatem naturam colligens, tametsi unum- 
quodque per propriam hypostasin intelligatur sub- 
sistere. Quare licet unuin aliquis Deum dicat, non 
tamen sine proprio geniiine Patrem usquam in- 
telliget, neque vero siue Spiritu, qui secunduin 
naturam ex ipso profluit, qui et proprius est ejus. 
Quemadmodum enim qui dicit hominem, usquequa- 
que meminerit eorum qua substantialiter illi in- 
sunt, qu» si adsint, hominem  perficiuut, sin 
:autem absint, neutiquam : eodem, opinor, modo, 
aliorum quoque nominum significatio necessariam 
rebus infert observationem. Igitur qui Patrem dicit 
esse Deum, simul cum ipso siguificat el proprium 


συγγραφῆς xal ἐκ προφητικῶν χηρυγµάτων ἀπο- 
λέγδην σνναγαγὼν, σωρηδὸν τοῖς ἰδίοις ἑγχατέμιξε 
λόγοις, ἑνὸς xai µόνου μνήμην ἔχοντα θεοῦ. Οἵεται 
δὲ ἴσως ταῖς τῶν ἁγίων ἡμᾶς ἀντιφέρεσθαι δόξαις, 
καὶ θεοὺς εἶναι εριῖς ὁμολογεῖν, εἰ τῷ θεῷ xai Πατρὶ 
συνυπάρχειν ἀεὶ διοριζόµεθα, φρονοῦντες ὀρθῶς, τὸν 
ἐξ αὐτοῦ τε xal £v αὐτῷ, xal ἴδιον αὐτοῦ μονογενῆ 
Θεὸν Λόγον, xal μὴν χαὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ὡς 
ὁμοούσιον αὐτῷ. Ἡ γάρτοι µία τῆς θεότητος φύσις 
ἐν ὑποστάσεσι μὲν νοεῖται τρισίν' Ev τε τῷ Πατρὶ, 
xai τῷ Υἱῷ, xal ἁγίῳ Πνεύματι' τέµνεται δὲ πρὸ; 
ἡμῶν χατ᾽ οὐδένα τρόπον slg ἑτερότητα φύσεων/ 
οὔτε μὴν ἀλλήλων εἰς τὸ ὀθνεῖον οὐσιωδῶς ἁποφοιτᾷ 
τὰ ὠνομασμένα, εἷς δὲ καὶ ὁ αὐτὸς διὰ πάσης τῆς 


D ἁγίας Τριάδος ἔρχεται λόγης, εἰς µίαν θεότητα συν- 


ἀγείρων φύσιν, xàv εἰ ἕκαστον ἰδιοσυστάτως Üg- 
εστάναι νοοῖτο. Ὥστε xiv εἶ τις ἕνα λέχει θεὸν, 
ἀλλ᾽ οὗ δίχα τοῦ ἰδίου γεννήµατος ἐννοῄσει mock τὸν 
Πατέρα, οὔτὲ μὴν τοῦ κατὰ φύσιν ἐξ αὐτοῦ προχεο- 
µένου Πνεύματος, ὃ xal ἐστιν ἴδιον αὑτοῦ. Ὥσπερ 
γὰρ ὁ εἰπὼν ἄνθρωπον, πάντη τε χα) πάντως ὃ:α 
µεμνῄσεται xal τῶν ἑνόντων οὐσιωδῶς αὐτῷ, ἃ 
προσπεφυχότα μὲν ἄνθρωπον ἀποτελεῖ, οὐκ ἑνόντα 
δὲ, οὐχέτι' κατὰ τὸν ἴσον, οἶμαι, οουτονὶ τρόπον 
xal τῶν ἑτέρων ὀνομάτων ἡ δῄλωσις ἀναγχαίαν 
τοῖς πρἀγµασιν εἰσφέρει τὴν θεωρίαν. Οὐχοῦν ὁ 
Πατέρα εἶναι λέγων τὸν 865v, συγκατεσήµηνεν αὖ- 
τῷ καὶ τὸν ἴδιον αὐτοῦ xal τὸν &5 αὐνοῦ τε καὶ ἓν 


995 


CONTRA JULIANUM LIB. Vif. 


96o 


αὐτῷ κατὰ φύσιν Υἱόν. Ki γάρ ἔστιν οἳ χατεψεν- A ejas et ex ipso et in.pso seeundnm nataram Filiam, | 


σµένον ὡς οὐχ àv χρόνῳ γέγονς Πατὴρ (συµθέδηχε 
γὰρ αὐτῷ παντελῶς οὐδὲν, ἁλλ᾽ ἔστιν αὐτοτελῆς). 
πᾶσά πως ἀνάγχη σννυφεστάναι λέχειν αὐτῷ 05 
ἴδον, d ἐστι Πατήρ. Καὶ εἶπερ ἐστι δηµιουρ- 
qo ἀθὶ, χαὶ οὐχ. ἐν χρόνῳ τὸ χρῆμα προσεκτήσατο, 
σὐνεστί που πάντως ὁ δι οὗ τὰ πάντα δηµιουργεῖ, 
τὸ ἁπαύγσαμα τῆς δόξης αὐτοῦ, καὶ à. τῆς ὑποστά- 
etw χαρακτἠρ. Ἠνόμασται γὰρ οὕτω διὰ τῆς vem 
θεηγόρων φωνῆς, Πότε τοίνυν ἀπανγάσματο; Giye 
νοεῖται τὸ φῶς; Πότε δὲ οὐχ ἣν ὁ χαρωκτὴρ τῆς 
ὑποστάσεως τοῦ Πατρός; Οὐχσῦν ἕνα μὲν καὶ ἡμεῖς 
ὁμολογοῦμεν ὑπάρχειν τὸν τῶν ὅλων Δημιουργὲν xat 
Κύριον * ἴσμεν δὲ αὐτῷ συνυφεστηχότα τὸν ἴδιον αὐ- 
τοῦ θεὸν Λόγον, τὸν ἐξ αὐτοῦ χατὰ φύσιν ἀποῤῥήτως 
γεγεννηµένον, xal olov φωτὸς ἁπαστραφθὲν φῶς, 
fyouv ὡς εἰς νοῦν τε xal Ex vou λόγον. Ἰσχνὴ γὰρ 
λίαν Ἡ γέννησις xaX θεοπρεπῆς, xal πέρα σωματιχῆς 
φαντασίας. 'O τοίνυν ἀρνούμενος τὸν ὙΥὸν, ἀφαιρεῖ 
τοῦ φωτὸς τὸ ἁπαύγασμα αὐτοῦ, xat οὐχ ἔχοντα λόγον 
δωρίζεται νοῦν. Καὶ μιχρὰ μὲν λίαν τῶν παραδειγµά- 
«ων 1j παράθεσις  ἱχανὴ δ᾽ οὖν ὅμως ἀνθδιδάσαι τὸν 
νοῦν, εἰς τὰ ὀπέχεινα λόγου τοῦ καθ᾽ ἡμᾶς. Ἐπειδὴ 
γὰρ tU ει παρῆχται πρὸς Υένεσιν τὴν τῆς ἀνωτάτω 
πασῶν οὐσίας ὑχοχάθηται δόξαν, καὶ οὐδέν ἔστιν όλο- 
ερόπως προσεοιχὺς αὐτῇ, xoi ἁπαραλλάχτως Éyov* 
ταύτγγοι xal µάλα εἰχότως τὴν bx τῶν παραδειγµά- 
των ἐρανιξόμεθά χρείαν, kx πολλῶν ἓν τι xaX μόλις 
βραχὺ συναγείροντες εἰς ἀμυδρὰν xaV µετρίαν τῶν 
ζητουµένων παράστασιν. Καὶ γοῦν ὁ πάνσοφος Παὗ- 
Ἂος  « Βλέπομεν ἄρτι, φησὶν, àv ἑσόπτρῳ xai ἐν αἷ- 
νίγµατι,» "Orc δέ ἐστιν ἀνέφιχκτον παντελῶς, δίχα 
τοῦ Υἱοῦ πρὸς ἡμῶν νοεῖσθαι τὸν Πατέρα, χαὶ αὐτὸς 
ἡμᾶς προδεμποδοῖ λέγων ὁ Υἱός᾽ « Ὁ ἀρνοῦμενος τὸν 
Υνν, οὐδὲ τὸν Πατέρα ἔχει. » Καὶ μὴν καὶ tol; Ίου- 
δκίων δήµοις' « Οὔτε ἐμὸ οἴδατε, οὔτε «bv Πατέρα 
pou. El ἁμὲ ἤδειτε, καὶ τὸν Πατέρα µου ἂν δειτε.» 
Νοηθείη γὰρ ἂν ἠχιστά τε Ι]ατὴρ ἀληθῶς, εἰ ud 
φύσεως ἰδίας παρπὸν ἔχῃ τὸν Yióv. ΄ῆσπερ 1ὰρ χατά 
χε τὴν τῶν πρός τι λεγομένων δύναμιν, υἱὸς οὐχ ἂν 
οἵη πώποτε, μὴ οὐχὶ.δήπου πάντως ἐννοηδέντος πα- 
ερός ^ κατὰ τὸν ἴσον τουτονὶ τρόπου οὐδ' ἂν νοοῖτο 
πατ}ρ, οὐχ ὄντος υἱοῦ. Αἴρεται δὲ πάλιν ὑφοῦ xal 
τῶν τῆς γτίσεως ἐπέχεινα µέτρων, f) θεία τε καὶ 
ἀπόῤῥητος τοῦ λόγου γέννησις. 0ὐδὲ γὰρ fv χρόνος, 
χαθ᾽ ὃν e2x ὄντα νοοῦμεν, μᾶλλον δλ αὐτός ἐστι τῶν 
οἰώνων ποιητῆς, χαὶ χρόνου παντὺὸς ἀνῳχισμένην ἔχει 
τὴν Όπαρξιν. Καὶ γοῦν ἔφη πρὸς Μωσέα’ ε« Ἐγώ εἰμι 
ὁ ὤν ' τοῦτό μού ἐστιν ὄνομα.» Οὐχοῦν 6 ὢν Λόγος 
τῷ ὄντι Πατρὶ συνυφεστηκὼς νοσῖτ ἂν εἰχότως, ὡς 
ἐξ αὐτοῦ τε, χαὶ àv αὐτῷ, xai ὁμοούσιος αὐτῷ. Οὐ 
Υὰρ ἂν γένοιτο χαρπὺς τῆς τοῦ ὄντος οὐσίας τὸ οὖχ 
6v. Καΐτοι τῶν κτισμάτων τὰ ὅσα πάρεστι τὴν τοῦ 
δόνασθαι γεννᾷν λαχόντα δύναμιν, οὐχ ἑτερούσια 
γεννᾷν εἰωθότων, Σοικότα δὲ μᾶλλον χατὰ πᾶν ὁτιοῦν 
τῶν ἑμπεφυχότων οὐσιωδῶς αὐτοῖς' εἶτα πῶς οὐκ ἂν 
εἴη τῶν ἑκτοπωτάτων τῶν ἰδίων ἠττᾶσθαι κτισμά- 


35 Hebr. 1, δ. !'* E Cor. xi, 12. 
PaATROL. G5. LXXVI. 


3 | Joan. 11, 25. 


Nam ai (alsum non est non fuisse Patrem ín tem- 
pore (nihil euim ei prereos accidit, sed est ez se 
perfectissimus), omnino dicendam est, gna eum 
ipso subsistere propriam illud, quo est Pater. Et, 
si opifex semper est, nee |n. tempore id consecutus 
eat, simul utique ost is per quei omnia operatur, 
splendor glorim ipsius, εἰ character ille substan- 
tie !*. Sic enim a rerum divinarum interpretibus 
nominatus est. Quandonam erge sine splendore 
lux intelligitur? Quando vero non. erat. character 
Νίο substantis Patris? Quocirca et nos unum qui- 
dem confitemur exeistere universitatis Opifticem ac 
Dominum ; sed seimus una eum eo subsistere pro- 
priem ejus Deum Verbum, ex ipso secundum natu- 


B ram ineffabili modo génitum, ac. velut e lumine 


lamen emissum, aut sicut in mente et ex mente 
quoque verbum. Valde enim subtilis est illa ge- 
peratio, et Dej majestati conveniens, et om- 
nem corporis jmaginationem longe superans. 
Qui ergo Filium negat, detrahit lumint suum 
splendorem, et mentem decernit verbo desti- 
tutam. 9835 Et valde quidem exilia sunt que pro- 
ponuntur exempla : verumtamen ejusmodi sunt, ut 
mentem ad ea, qua rationem nostram superant, 
evehere possint. Cum enim quodcunque producium 
est, longe infra supreme omnium substantiz glo- 
riam sít positum, nihilque plane sit ei assimile, 
sut prorsus zquale, idcirco non abs re exemplo- 
rum usum emendicamus, unum quid e multis et 
valde exile colligentes, àd ohscuram et mediocrem 
rerum que quaeruntur demonstrationem. Et sane 
Paulus sapientissimus : « Videmus nunc, inqait, 
per speculum, et in znigmate !*. » Quod. autera 
absque Filio non possit a nobis omnino Pater íutel- 
ligi, ipse nos quoque confirmat Filius, dicens : 
« Qui negat Filium, nec Patrem habet !?. » Quin et 
Judeorum populis : « Neque me nostls, neque 
Patrem meum. Si me nossetls, et Patrem ieum 
nossetis !'*. » Neque enim revera Pater in mentem 
venerit, nísi naturze suz fructum habeat Filium. 
Ut enim eorum vl, qua relativa dicuntur, filius 
neutiquam sit, si profecto pater non intelligatur : 
eodem certe modo neque pater intelligetur, si non 
sit filius. Rursus summe extollitur, et ultra erea- 
turze modum, divina et ineffabilis Yerbl generatio. 
Neque enim tempus era!, quo tllum non esse in- 
telligimus, imo vero saculorum est ipse conditor, 
et οιπηῖ tempore superiorem habel substantiam. 
Et certe ad Mosen dicebat : « Ego sum qui sum, 
Hoc est nomen meum 15. » Quocirca is, qui Verbum 
est, revera eum Patre simul subsistens jure cogi- 
tetur, ut et ex Ipso, et in ipso, et consubstantialisg 
ipsi. Non enim fructus substantia rei exsistentis 
fuerit res non exsistens, Nam cum creatura, quot- 
quot generandi vi przeditas sunt, non soleant yi- 
gnere res alierius naturz, sed similes sib! potius 
'5 Joan. vin, 85. !9 Exod. in, 14. 
29 


907 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 90g 
secundum omnem rationem eorum qui subsian- A των τὸν Anptoopyóv; Γεγέννηχε τοίνυν ἐξ αὐτου τὸν 


tialiter sibi sunt. insita; qui non absurdissimum 
fuerit, inferiorem esse creaturis suis Opificem ? Ge- 
nuit ergo. Filium ex se Pater, qui est ipsius et 
Verbum, et sapientia, et potestas. Procreat quidem 
omnia per ipsum, et in ortum ducit : sapientiam 
ilem iis indit quse sapientize eapacia suut, et'in- 
firma corroborat. Patris enim proprietas bene uti- 
que et manifeste cernitur in Filio. Et exprimit 
quidem sicut ipse in propria natura genitorem 
suum, in Patre vero ipse exsistit, et unum est cum 
ipso ldenütate 266 nature, boc solo differens, 
quod Filius est. Est igitur ex Eute Ens, et hoc ei 
aptissimum est nomen. Unde divinus ille David 
eodew ac simili semper modo illum se habere 


Υἱὸν ὁ Πατὴρ, ὃς ἐστιν αὐτοῦ xal Λόχος, σοφία «e, 
καὶ δύναµις. Δημιουργεῖ μὲν δι αὐτοῦ τὰ πάντα, 
xat παράγει πρὸς Υένεσιν, σοφοῖ δὲ ὁμοίως τὰ σοφίας 
δεχτικὰ, καὶ τὰ δυνάμεως χρῄζοντα δυναμοῖ. Ἡ γὰρ 
τοῦ Πατρὸς ἱδιότης co µάλα χαὶ σαφῶς Ev Υἱῷ διαφαἰνε- 
ται. Καὶ γράφει μὲν ὥσπερ αὐτὸς kv. ἰδίᾳ φύσει τὺν 
τεχόντα αὐτὸν, ἑνν πάρχει δὲ αὐτὸς τῷ Πατρὶ, xai ty 
ἐστι πρὸς αὑτὸν τῇ ταυτότητι τῆς φύσεως, µόνῳ 
διαφέρων τῷ εἶναι Υἱάός, Ἔστι τοίνυν ἐξ "Ovto; ὁ 
Ἐν, χαὶ ὄνομα τοῦτο προσφυέστατον αὐτῷ. Καὶ vouy 
ὁ θεσπέσιος Δαθὶδ, xal χατὰ ταῦτα χαὶ ὡσαύτω: 
ἔχοντα διαδείχνυσι͵ λέγων’ « Οἱ οὐρανοὶ ἀπολοῦνται, 
σὺ δὲ διαµένεις xal πάντες ὡς ἱμάτιον παλαιωθή- 
σονται, xai get περιθόλαιον ἑλίξεις αὗτοὺς, xal 


ostendit, dicens : « ΟΙ peribunt, tu autem per- B ἀλλαγήσονται. Σὺ δὲ ὁ αὐτὸς eT, xai τὰ ἔτη σου ox 


manes, et omnes sicut vestimentum veterascent, οἱ 
sicut opertorium mulabis eos, et mutabuntur : tu 
autem idem ipse es, el anni tui non deflcient !*, » 

Neque vero imireris, si haec de ipso prodiderint 
divino Spiriti afflati homines. Eadem enim sen- 
tiupt ipsi quoque Grecorum proceres. Siquidem 
Plutarchus ait, peculiari sermone compellandum 
esse Όδυπι, Es et Unum. His vero subjicit : Igitur 
weque numerum, neque ordinem, neque copulam, 
neque aliam quamdam imperfectam particulam, lit- 
tera el significari autumo, sed per[ecta est Dei ap- 
pellatio, et nomen, quod ei, a quo pronuntiatur, 
simul cum voce cogitationem divine virtutis injici/. 
Et postea . Est autem. Deus, si. ita dicendum iit, 


ἐχλείφονσι. » 


Καὶ µήτοι θαυμάσεις, εἰ ταῦτα περὶ αὐτοῦ διαχε- 
χράγασιν οἱ Πνευματοφόροι. Φρονεῖν γὰρ ὧδε δοκεῖ 
καὶ τοῖς Ἑλλήνων λογάσι. Καὶ γοῦν ὁ Πλούταρχος iv 
ἰδίῳ λόγῳ προσρητέον φησὶ vb θεῖον, λέγοντας αὐτῷ, 
El χαὶ "Ev. Ἐπιφέρει δὲ τούτοις ' Οὔτε οὗν ἁρι- 
θµὸν, οὔτε τἆάξιν, οὔτε σύγδεσμον, οὔτε áAJo τι 
τῶν ἐειπῶν μορίων σὺδὲν οἶμαι τὸ γράμμα 
σηµαίνει», ἀ.1.ἳ ἔστιν αὐτοτε.λᾗς τοῦ 850v προσ: 
αγόρευσις, xal προσφώνησις, τῷ ῥήματι τὸν 
gOüsrrópsror εἰς ἔγγοιαν καθιστᾶσα τῆς τοῦ 
Θεοῦ δυγάµεως. Καὶ μεθ) ἕτερα πάλιν’ AJA' ἔστιν 


esl, nulla ratione temporis habita, sed. ciernitatis, C ὁ θεὸς, εἰ χρὴ φάναι, ἔστι κατ’ οὐδένα χρόγον, 


molu et tempore el fine carentis, et cujus nihil prius 
est, neque posterius, neque futurum, neque preter- 
itum, neque. antiquius, neque recentius ; sed unus 
€um sil, unico nunc sempilernam implet durationem, 
ei solus est, qui eodem modo revera semper est, 
neque (uit, neque (uturus est, neque principium na- 
ctus, neque finem habiturus. Sic ilaque Deum ultro 
salutare oportet, nimirum, Es, et ut nonnulli veteres, 
Unum es. Deus enim multa non est, sicuti unusquisque 
nostrum ex mille differentiis ; sed id quod est, velut 
unum esse oportet. Una igitur est divinitatis nalura, 
et illud Ens ei maxime convenit. Et sane Plato in 
Τίπισο infit : Rectene igitur celum unum antea dizi- 
sus; an multos, aut infinilos statuere prastabat? 


dAAà κατὰ τὸν αἰῶγα τὸν ἀχίνητον, καὶ ἄχρο- 
yov, xal ἀνέχ.1ειπτον, καὶ οὗ πρότᾶρον οὐδέν 
ἐστυ», οὐδὲ ὕστερο», οὐδὲ u&AAov, οὐδὲ zapozn- 
µέγον, οὐδὲ πρεσδύτερο», οὐδὲ γεώτερον, dAJ 
&lc àv ἑνὶ τῷ νῦν καὶ τῷ dsl πεπ.Ἰήρωκε, xal 
µόνον ἐστὶ τὸ χατὰ ταῦτα ὄντως ὃν, οὔτε γε]ο- 
νὸς, οὔτε ἑἐσόμενον, οὔτε ἀρξάμενον, οὔτε xav- 
σόµενο». Οὕτως οὖν αὐτὸ δεῖ βου.ομένους ἁσπά- 
ῴξδσθαι, ET, καὶ ὡς ἔγιοι τῶν πα.λαιῶν, Eltv. Οὐ 
γὰρ πο..λὰ τὸ θεῖόν ἐστιν, ὥσπερ ἡμῶν ἕκαστος, 
éx µυρίων» διαφορῶν, àAA' ἕν εἶναι δεῖ τὸ Ur 
ὥσπερ Qr ὄν. Μία τοίνυν 1j τῆς θεότητος φύσις, 
xaX τὸ Ὃν αὑτῇ πρέποι ἂν ὅτι µάλιστά γε. Καὶ γοῦν 
ἐν τῷ Τιμαίφ quo ὁ Πλάτων: Πότερον οὖν ὀρθῶς 


Unum wiique, siquidem ad exemplar facium. illud D éra οὐρανὸν προειρήκαµεν, ἢ πολ λοὺς f) ἀπεί- 


esse concedimus. (Quod enim omnes animantes intel- 
ligentia preditos comprehendit , alteri secundum 
utique non erit. Ratio autem πα est unum Deum 
sciens. Unus igitur, uti dixi, Deus, neque sane in 
creaiis rebus, sed diversus ab omnibus, et in suprema 
natura intelligitur et est, Si enim res creatas omnes 
continet , qui non ipse exira omnid est? Sed hic 
plaudet forsan adversarius, ac dicet : Heus, tu in id, 
quod aiebam, incidisti. Dixi enim tuorum dogma- 
tum magistrum Mosen, quem suspicis, unius ac 
solius Dei mentionem facere. Ait enim : « Ante me 


!* Psal, ci, 27, 28. 


povc «έχει ὀρθότερον ἦν, "Eva, sIxep κατὰ τὸ 
παράδειγµα δεδηµμιουργηµέγος ἔσται. Τὸ γὰρ πε- 
piéxor ἅπαντα ὁπόσα νοητὰ (oa μεθ) ἕεερον ovx 
ἄν' ποτε εἴη. Λόγος δέ ἐσει' εἰς ἕνα θεὸν εἰδώς. 
Ele οὖν, ὡς ἔφην», θεὸς καὶ οὐκ ἕν γε τοῖς πᾶσι», 
dAA' ἕτερος παρὰ πάντα, xal ἐν ὑπερτάτῃ φύσει 
φοεῖται καὶ Éccur. El γὰρ περιέχει τὰ πάντα, 
Φῶς οὐκ ἔξω πάντων αὐτός; Αναχροτῆσει δὲ ἴσως 
ἐπ᾽ αὐτῷ δὴ τούτῳ τὰς χεῖρας ὁ δι’ ἑναντίας, xal oi) 
καὶ ἐρεῖ' Πρὸς τὸν ἐμὸν, ὦ οὗτος, χεκατήντηχας λόγον. 
Ἔφην γὰρ, ὅτι καὶ ὁ τῶν σῶν δογμάτων χαθηγητῆς 


9^9 


CONTRA JULIANUM LIB. Vlll. 


910 


λ]ωσῖς, ὃν τεθαύµαχας, ἑνὺς xal uóvou διαανηµο- A non fuit alius Deus, et post me non erit 7, » Et 


νεύει θεοῦ. ἝἜφη yáp* « Ἔμπροσθέν µου οὐκ ἐγέ- 
veto ἄλλος θεὸς, xal μετ ἐμὲ οὐχ ἔσται., Καὶ πἀ- 
Atv* «Ἄχουε, Ἱσραὴλ, Κύριος ὁ Θεός σου Κύριος εἷς 
ἐστιν,» ἕτεράτε τούτοις τὰ παραπλήσια. Τίνα δὴ οὖν, 
à γενναῖε, φαμὲν, οἵει τε xal λέγεις διὰ τουτωνὶ τῶν 
λόγων χατασηµαίνεσθαι τοῖς εἰς ἁγίαν καὶ ὁμοούσιον 
πεπιστευκόσι Τριάδα; ἀλλ' ἐρεῖ που πάντως τὸν Πα- 
τέρα. ᾿Αναιρεῖ γὰρ εἰσάπαξ τὴν ὕπαρξιν τοῦ Υἱοῦ, 
xal ὁ τοῦ λόγου σχοπὸς αὐτῷ πρὸς αὑτὸ δὴ τουτὶ 
συντέῖνεται. Οὐχοῦν ἐθεηγόρησε μὲν ὁ Μωσῆς ἐν 
ἁγίῳ Πνεύματι, xal μὴν οἱ μετ αὐτὸν ΥΣγονότες 
ἅγιοι προφῆται. Δεῖ 05 xol πάντως τὰς τῶν ἁγίων 
φωνὰς οὐχ εἶναι κατεφευσµένας, Μωσέως τοιγαροῦν 
€ γεγραφότος' « Ἄχουε, Ἱσραὴλ, Κύριος ὁ θεός 
σου, Κύριος εἷς ἐστιν’ ; ἕτερά τε πρὺς τούτοις ἔπ- 
ενεγχόντος τὰ παραπλήσια ' ἔφη τις xaX ἕτερος τῶν 
ἁγίων προφητῶν περὶ τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος 
Χριστοῦ ' «Οὗτυς ὁ θεὸς ἡμῶν o) λογισθήσεται 
ἕτεος πρὸς αὐτόν. Ἐξεῦρε πᾶσαν ὁδὸν ἐπιστήμης, 
xai ἔδωχεν αὐτὴν Ἰαχὼδ, τῷ παιδὶ αὑτοῦ, xat Ἰσ- 
pa3, τῷ ἠγαπημένῳ ὑπ) αὐτοῦ. Καὶ μετὰ ταῦτα ἐπὶ 
τῆς γῆς ὤφθη, xat τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφΏ. » 
"H οὐχὶ συνανεστράφη τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς γεγονὼς ἄν- 
θρωπος ὁ Υἱὸς, καίτοι πᾶσαν ὁδὸν ἐπιστήμης ἔξευ- 
ρηχὼς τοῖς πάλαι, Τεθεσµοθέτηχε Υὰρ τὸν διά 
ἹΜωσέως vópov. Εἶτα πῶς τοῦτο ἀμφίλογον; ἐπειδὴ 
δὲ, ὡς προφήτης φησὶν, οὗτός ἐστιν ὁ θεὸς ἡμῶν, 
χαὶ οὐ λογισθήσεται ἕτερος πρὸς αὐτὸν, τί δράσο- 
μεν, Q γενναῖε; ᾿Αρνησόμεθα τὸν Πατέρα, ἅτε δὴ 


rursus: cAudl, Israel, Dominus Deus tuus 967 Do- 
mínus unus est!^, » aliaque his similia, Quem 
tv igitur, o bone, pulas ac dicis per hzc verba si- 
gnificari iis qui credunt in sanctam et consub- 
stantialem Triuitatem? Enimvero Patrem dicet ; 
plane enim tollit Filii exsistentiam, eoque scopus 
orationis ipsius pertinet. Atqui Moses de Deo lo- 
cutus est in sancto Spiritu, adeoque posteriores 
illo sancti prophetze. Plane autem necesse est nou 
esse falsas sanctorum voces. Cum ergo Moses ita 
scripserit : «Audi, Israel, Dominus Deus tuus Ώο- 
minus unus est, » aliaque similia his adjecerit ; 
dixit etiam alius quidam sanctorum prophetarum 
de nostrum omnium Salvatore Christo : « llic est 


B Deus noster : non xwstimabitur alius ad eum. Adin- 


venit omnem viam scientiz, et. dedit eam Jacob 
puero suo, et Israel dilecto suo. Post hoc iu terra 
visus est, et cum hominibus conversatus est !*, » 
Nonne cum hominibus conversatus est factus lomo 
Filius, licet omnem viam s:ienti priscis homini- 
bus adinvenerit? Legem enim per Mosen posuit. 
Qui dubium istud esse potest? Cum autem, ut ait 
propheta, hic sit Deus noster, nec reputandus 
sit alius ad ipsum , quid faciemus, o boue? Negabi- 
musne Patrem, quod Deus neinpe solus sit Filius? 
Non admittemus Filium, tanquam si unus ac solus 
sit Deus Pater? Αι quorsum tzndem eorum, qui 
vocati sunt, fides evadet? Una ergo divinitatis 
adoratur natura, in Patre, et Filio, et sancto Spiritu, 


xal ὄντος µόνου Θεοῦ τοῦ Υἱοῦ; M* παραδεξόµεθα τὸν Ὑϊὸν, ὡς ὄντος ἑνὸς xai µόνου θεοῦ τοῦ Πατρός ; 
Εἶτα ὅπη ποτὰ λοιπὺν οἰχήσεται τῶν κεχλημένων ἡ πίστις; Μία τοιγαροῦν θεότητος προσχυνεῖται φύσις, 
Év τε τῷ Πατρὶ, καὶ τῷ Yi, καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, 

Ἐπειδὴ δὲ Μωσέως ἡμᾶς περί Ya τούτων αὐτῶν C «Οπεγιη quia nos de his ipsis vel unum Mosis 


δεῖν ἔφη χἂν γοῦν u(av παραχκομίσαι χρῆσιν * οἴεται 
γὰρ ἴσως εὐπορήσειν οὐδεμιᾶς ' δεχέσθω πολιὰς. xal 
ἃς αὐτὸς, ὥς γε οἶμαι, τεθαύμαχεν, ὡς τῇ τοῦ Yioo 
µαχομένας ὑπάρξει, συμθαινούσας μᾶλλον of; ἔφην 
ἁρτίως εὖ µάλα καταδειχνύοµεν. "A0pst δὴ οὖν, ἄθρει 
τὸν ἱεροφάντην Μωσέα τῆς ἁγίας Τριάδος ἡμῖν τὸ 
πλήρωμα πλεισταχοῦ σημαίνοντα ' εἰσκεχόμιχε γὰρ 
τὸν τῶν ὅλων λέγοντα θεόν * «Ποιῄσωμεν ἄνθρωπον 
xaT εἰχόνα ἡμετέραν, xai καθ) ὁμοίωσιν.» Ἐν μὲν 
οὖν τῷ, Ποιήσωμεν, f, τοῦ συνυπάρχοντος }οῦ 
χαὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος εἰσφέρεται δῄλωσις, Ἐν 
δέ T€ τῷ φάναι, κατ &ixóra ziv ἡμετέραν, τὸ τῆς 
φυσικῆς ταυτότητος ἁπαράλλαχκτον ἑνορῷτο ἄν, xav 
µάλα ὀρθῶ:. "Ev γάρ τι καὶ µόνον, εἴπερ εἴη τὸ 
ὑποχείμενον, πῶς ἂν δύναιτο λαβεῖνι ἑτεροφυῶν si- 
χόνα: 'AXX οὐδ ἂν ἀγγέλοις, ἤγουν δυνάµεσι λογι- 
xal; ἔφη θεός «Πἴοιήσωμεν ἄνθρωπον xav! εἰχόνα 
ἡμετέραν, » εἴπερ ἐστὶ τῶν χτισµάτων οὐσιωδῶς καὶ 
ἁπαραλλάκτως xavà ταὺτὸν οὐδέν. Ἐπεὶ τάχα που τὸ 
κωλύον οὐδὲν ἀχατασχέπτως εἰπεῖν, κατ οὐδένα τρό - 
Tov εἰς ἑτερότητα φυσιχὴν διατετμῆσθαι θΘεὸν xal 
χτίσιν, Καὶ μὴν καὶ ἐπὶ τοῦ πύργου κατασχευῇ ἀν- 
ὁσιά ποτε τῶν τηνιχάδε πεφρονηχό-ων, ἔφη πάλιν 


! Deut. xsxi, 99. !* Deut. vi, 4. 


5 Baruch 1n, 36-53. 


vocabulum aderre. vult. (existimat enim. rullum 
forte suppe:ere), accipiat multa; et qua, opiaor, 
ipse admiratur, tànquam cum exsistentia F.lii pu- 
guent, nos convenire potius cum iis, quip modo 
dixi, utique ostendimus. Vide ergo, vide Moseu 
sacrorum antistitem sancte Trinitatis plenitudie 
nem nobis pluribus in locis desiguantem., lnduxit 
enim illum universi Deum dicentem : « Faciainius 
liominem ad imaginem et similitudinem nostram **, y 
ln hac igitur voce, Paciamus, significatur simul 
exsistere Filium et Spiritum sanctum. ln eo autem 
quod dicit, ad imaginem nostram, naturalis identi- 
latis incommulabilitas imprimis perspicua fit : ig- 
que recte. Unum enim aliquid ac solum, siquidein 


D subjectum esset, quomodo posset rerum uatura 


diversarum imaginem capere? Sed ne angelis 
968 quidem aut virtutibus rationalibus dixit Deus, 
« Faciamus hominem ad imaginem nostram, » si- 
quidem creatura nulla est substantialiter et incom- 
mulabiliter eadem cuim illo. Alioqui πλ! forte pro- 
biberet quominus inconsiderate diceremus, nullo 
modo in diversitatem naturarum sectos esse Deum 
et creaturam, Similiter cum prisci homines d& 


** Gen. 1, 26. 


611 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


912 


exsuueuda turri impia cogitassent, sil rursus di- A εἰπεῖν τὸν τῶν ὅλων Θεόν « Δεῦτε, καταθάντες συγ- 


xisse universi Deum : « Venite, descendentes con- 
. fundamus linguas eorum ibi *'. » Commemorato 
vero peceato Sodomitarum, ait rursus : « Et pluit 
Dominus a Domino super Sodoma ignem et sul- 
plur ?**. » Quinetiam aliquaudo vises esse Abra- 
hamo sedenti ad quercum Mambre viros tres, san- 
ει et consubstantialis Trinitatis typum habentes : 
tum ad eos dixisse Abrabamum, non sane Domini, 
sed Domine, singulariter, si imveni gratiam in 
oculis (uis **, Atque hzc quidem in alio libro 
nobis scripta sunt (1) : nunc ea necessario cursim 
atügimus. Existimo vero ex dictis etiam ab ipso 
allatis manifestandam esse mentis ejus obscurita- 
tem. Modo igitur ab /Egyptiorum errore lsraelitas 


ereptos (servierunt enim ibi falsis diis, quos Julia- B 


nus gentium praefectos el urbium curatores nuncu- 
pat) ad veritatis aguitionem Deus eveheus, seipsum 
iis manifestat, dicens : « Audi, Israel, Dominus 
Deus tuus, Dominus unus est ** ; » et iterum : « Ut 
scias quod ego sum Deus, el non est preter me?* ;» 
quinetiam : « EL non erunt tibi dii alii preter 
me **. » Hac autem sapienter dicta esse eontendi« 
inus, ad tollendum gentilium errorem. Ugum euim 
seipsum nominans ubique Deuin, multos esse arbi- 
trari non sinit. Verum tametsi unum seipsum dicit, 
Filium utique et re et appellatione Dei nou fru- 
satur. lp ipso enim esl, uti dixi, el ex ipso se- 
cundum naturam, uipole proprium ejus verbum, 
οἱ sapientia, οἱ virtus, per quem, et in quo uni- 
versitati rerum imperat. Ubique enim dicentem 
audisti : « Dominus Deus tuus Dominus unus est ;» 
€t rursus : « Ut iu cognoscas, quod Deus tuus ipse 
Deus ia ccelo, et iu terra *'. » Scripsit vero alicubi 
quoque Paulus, in lege cumprimis eruditus et. di- 
vinorum mysteriorum antistes : « Nobis enim unus 
Deus Pater, ex quo omnia, et nos ex ipso : et unus 
Dominus Jesus Christus, per quem omnia, et nos per 
ipsum ο.) Videsisergo quo pacto unum quidem Deuin 
nominat, Patrem : unum autem Dominum, Filium, 
969 At cun unus sit Dominus lilius, Dominus íntel- 
ligetur ipse quoque Pater ut Deus : adeoque cum 
unus quoque Deus dicatur Pater, Deus est Filius, 
utpote cum sit secundum naturam Dowinus. Divi- 
nitatem enim naturalem utique dominatio sequitur ; 
veram autem dominationem gloria divinitatis. Quo- 
eitca nemo dubitaverit quod Verbum in princi- 
pio erat, Deusque et apud Deum erat Verbuin 12.19, 
Et illud quidem, erat ἐπ principio , signiflcaverit 
sine tempore. Cuin entm, uti dixi, pater semper sit 
Pater, non enim factus est in tempore , omnino 
necesse est simul exsistere eum qui in ipso est, et 
ex ipso secundum naturam. lllud autem, «pud 
Deum, non ratione loci accipiendum est, quoniam 
Deus ultra omnem imaginationem corpoream posi- 
tus est, sed quod cum Deo erat , hoc est , in divi- 


? Gen. xi, 7... ** Gen. xix, 34. *! Gen. xvin, 3, 
1’ Deut, 11, 24... 9 1 Cor. vin, θ. ??-?? Joan, 1, 4. 


(1) Supra lib. 1, pag. 20. 


Xfopsv αὐτῶν bal τὰς γλώσσας. 1 Διαμνημονεύσας 
δὲ τῆς Σοδομιτῶν ἁμαρτίας ἔφη πἀλυ’ « Kat ἔδρεξε 
Κύριο; παρὰ Κυρίου ἐπὶ Σόδοµα Up xal θεῖον. » 
"gat δὲ καὶ most φησι τῷ ᾿Αθραὰμ χαθηµένω ἐπὶ 
τῇ δρυϊ τῇ Map6ph τρεῖς ἀνθρώπους, τῆς ἁγίας xai 
ὁμοουσίου Τριάδος ἐἑπέχοντας vUxov* sita πρὸς αὖ- 
τοὺς εἰπεῖν τὸν θεσπέσιον ᾿Αθραὰμ, οὐχὶ μᾶλλον, 
Κύριοι, Κύριε δὲ, μοναδικῶς, εἰ εὗρον χάριν ἐν 
ὀφθα.μοῖς cov. Καὶ ταυτὶ μὲν ἡμῖν ἐν ἑτέρῳ τέ- 
θειται λόγψ΄’ ἐπιτροχάδην νῦν ἀναγχαίως αὐτῶν. 
διεμνημονεύσαμεν. Οἶμαι δὲ δεῖν xal ὡς ἀπό γε τῶν 
παρ αὐτοῦ παροισθέντων ῥητῶν, ἑναργὲς χαταστῆ- 
σαι τῆς ἐνούσης αὐτῷ διανοίας «b ἀφεγγές. "Αρτι 
τοίνυν τῆς ἐν Αἰγύπτῳ πλάνης ἑκχομισθέντα τὸν 
Ἱσραήλ (λελατρεύχασι γὰρ αὐτόθι τοῖς ψευδωνύμοις 
θεοῖς, οὓς αὐτὸς ἐθνάρχας καὶ πολιούχους ἀποχαλεῖ) 
πρὸς τὴν τῆς ἀληθείας ἐπίγνωσιν ἀναδιδάζων θε»ς, 
ἑαυτὸν αὐτοῖς ἐμφανῆ χαθίστησι, λέγων: « "Axoos, 
Ἰσραὴλ, Κύριος ὁ θεός σου, Κύριος εἷς ἐστι») xai 
πάλιν’ « "Doce εἰδέναι σε ὅτι ἐγώ εἰμι ὁ θεὸς, xa: 
οὖκ ἔστι πλὴν ἐμοῦ. » καὶ μὴν xal * «Οὐχ ἕἔσονταί 
σοι θεοὶ ἕτεροι πλὴν ἐμοῦ.» Ταντὶ δὲ φαμεν elpr.- 
οθαι σοφῶς, τῆς Ἑλληνικῆς ἁπάτης εἰς ἀναίρεσι». 
"Eva. γὰρ ἑαυνὺν ὀνομάξων θεὺν πανταχῆ, τοὺς πολ- 
λοὺς εἶναι νοµίζειν οὐκ ἐᾷ. "AXX εἰ χαὶ ἕνα φησὶν 
ἑαυτὸν, οὐχ ἔξω τίθησι τὸν Υἱὸν τοῦ εἶναί τε χαὶ 9vo- 
µάνεσθαι θ;ύν. Ἐν αὐτῷ γάρ ἐστιν, ὡς ἔφην, xat ἐξ 
αὐτοῦ κατὰ φύσιν, ὡς ἴδιος αὐτοῦ Λόγος, σοφία τε, 
χαὶ δύναµις, δι) οὗ καὶ ἓν (p κατεξονσιάζει τῶν ὅλων. 
Διεπύθου γὰρ λέγοντος πανταχή « Κύριος θεός σου, 
Κύριος cl; ἐστι’ » xa πάλιν: « Ὥστε εἰδέναι σε, 
ὅτι Κύριος ὁ θΞός σου αὐτὸς Geb; ἓν οὐρανῷ, xai Evi 
τῆς γῆς.» Τέγραφε δέ που xoi Παῦλος ἡμῖν à νοµο- 
µαθὴς, καὶ τῶν θείων μυστηρίων ἑερουργός * « Ἡμῖϊν 
γὰρ εἷς θεὺς ὁ Πατὴρ, ἐξ οὗ τὰ πάντα, καὶ ἡμεῖς εξ 
αὐτοῦ. xal εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, δι οὗ τὰ 
πάντα, xal ἡμεῖς δι αὐτοῦ.ν Σύνες οὖν ὕπως ἕνα μὲν 
Θεὺν ὀνομάζει τὸν Πατέρα, ἕνα δὲ Κύριον tbv Y'tóv. 
Ἁλλ' ἑνὸς ὄντος Κυρίου τοῦ Υἱοῦ, Κύριος ἂν νοοῖτο 
xat αὐτὸς ὁ Πατὴρ ὡς θεός: χαὶ μὴν xat ἐνὸς θεο” 
λεγοµένου τοῦ Πατρὸς, θεός ἐστιν ὁ Υἱὸς, ἅτε δὴ καὶ 
ὑπάρχων xatà φύσιν. Κύριος. Ἔφεται γὰρ πάντως 
θεότητι μὲν τῇ κατὰ φύσιν fj χυριότης' χνριότητι δὰ 


D τῇ κατὰ ἀλήθειαν, ἡ τῆς θεότητος δόξα. Οὐχοῦν &v- 


δοιάσειεν ἂν οὐδεὶς, ὡς ὁ Λόγας Tv ἐν ἀρχῇ, Θεές 
τὲ καὶ πρὸς Θεὸν fjv ὁ Λόγος. Καὶ «b μὲν, ἦν ἐν 
ἀρχῇ, κατασηµήνειεν ἂν τὸ ἀχρόνως. Ὄντος γὰρ, 
6; ἔφην, πατρὸς ἀεὶ τοῦ Πατρός ' οὐ γὰρ ἐν χρὀνῳ 
Ὑέγονε΄ πᾶσά πως ἀνάγχη συνυφεστάναι τὸν ἐν αὐτῷ 
xai ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν. Τὸ δέ ye, πρὸς Θεόν, οὗ 
τοπικώς ἐχληπτέον, ὅτι xal πέρα πάσης σωματικῖς 
φαντασίας τὸ θεῖον, ἀλλ’ ὅτι μετὰ τοῦ θεοῦ, τουτ- 
έστιν, ἓν τῇ τῆς θεότητος φύσει. Ocbv γὰρ εἶναι δεῖ 
ον ix θεοῦ χατὰ φύσιν ἁῤῥήτως γεγεννηµένον. 
Ἀπιστοῦντι δὲ ταῖς τῶν ἁγίων φωναῖς, ἐπιπηδήσειεν 


^ Deul. vi, 4... Deut, 1v, ὅδ. 316 Exod. xz, 9. 





t5 


CONTRA JULIANUM LIB. ΤΙ. 


et4- 


ἂν αὐτῷ xa αὐτὸς ὁ Πλάτων, e γεγραφὼς rep! γε A nitatis naturs. Deum enim oporlet esse illum, qui 


τῶν παρὰ σφίσι θεῶν Περὶ δὲ τῶν dAAov δαιµό- 
ων εἰπεῖν, ἢὴ rrora τὴν γένεσι αὐτῶν, ueitor 
i| καθ ἡμᾶς. Πισεεντέον δὲ τοῖς εἱρηκόσιν ἕμ- 
«ροσθεν, ἐχγόνοις μὲν θεῶν οὖσιν, ὡς ἔφασαν, 
σαφῶς δέ πως τοὺς ἑαυτῶν προ]όνους εἰδόσο". 
ΑἈδύγατον οὖν παισὶ θεῶν ἀπιστεῖν, καίπερ ávev 
εἰκότων καὶ ἀγαγκαίων ἁποδείξεων  Aéyovour : 
dAA' ὡς οἰκεῖα φάσκουσι ἁπαγγέα ευ, éxopé- 
νους τῷ νόμῳ πιστευτέον. Οὐκ ἑᾷ τοὺς ὑπὲρ νοῦν 
γαὶ λόγον, ἀνθρώπους ὄντας ἡμᾶς ἑπαρεῖναι (4) τὴν 
βάσανον ᾽ ἀπολυπραγμόνητον δὲ τὴν πίστιν αὐτοῖς 
ἀπονέμεσθαι δεῖν ἔφη, καἰτοι χαὶ ἄνευ εἰχότων xal 
ἀναγχαίων ἀποδείξεων τὰ τοιάδε διηγορευχόσιν. El 
δὲ τοῖς τὴν πολύθεηων πλάνην πρεσθεύουσι, xal ἀπὸ 


de Deo secundum naturam ineffabiliter nates est. 
Quod si vocibus sanetorum fidem non adhibeat, 
ipse quoque Plato in eum insurget, qui de diis suis 
ita scripsit : De reliquis vero diis loqui, quos de- 
mones vocamus, aut eorum ortum agnoscere , nostris 
viribus majus est. Credendum autem iis qui antea 
nobis eorum naturam explicarunt, quippe qui a diis 
orti essent, ul dixerunt, suosque majores cognitos ha- 
berent, Fieri ergo non potest, ut deorum liberis fides 
non adhibeatur, quamvis sine probabilibus et neces- 
sariis demonstrationibus loquantur ; sed quia de suis 
rebus et sibi notis loqui pra se ferunt, legi morique 
perendum est, et illis fides adhibenda. Nos, homines 
cum siinus, in eos, qui mentem et orationem supe- 


καρδίας λαλοῦσι, xal οὐχ ἀπὸ στόµατος Κυρίου, κατὰ B rant, inquirere non sinit : sed iis cltra inquisitio- 


τὸ γεγραμμµένον, μᾶλλον δὲ διαθολιχῷ πνεύµατι πρὸς 
τοῦτο ἐνηνεγμένοις ἀπιστεῖν οὐκ ἐᾷ, χαὶ τὸ ἀπειθὲς 
εἶναί φησιν οὑχ ἀζήμιον τὸ ταῖς τῶν ἁγίων άντα- 
νέστασθαι φωναῖς, καὶ ὡς οὐχ εὔ γεγόνασι λέγειν, 
καὶ τῶν τοῦ ἁγίου Πνεύματος λόγων χαθορίσαι τὸ 
Φεῦδος, ὁκοίαν οὐχ ἂν ἔχοι μανίας ὑπερδολήν; Μεμαρ- 
τύρηνται γὰρ οἱ [νενµατοφόροι καὶ δι αὐτῆς τῆς ἑνού- 
σης εὐξωῖας αὐτοῖς, xal δι ὧν πεπράχασιθεοσημειῶν, 
ὡς εἶέν τε σεπτο)ι xal ἀχέγγνοι, χαὶ ἁἀληθείας viol, 


nem fidem ait esse adhibendam, quamvis etiam 
sine probabilibus et necessariis demonstrationibus 
hee protulerint. Si vero multitudinem deorum per- 
peram astruentibus, et ex corde suo loquentibus, 
sc non ex ore Domini, sicot scriptum est **, imo 
vero diabolieo spiritu eo perductis diffidere non sí- 
nit, secus autem, non impune fore ait; sanctorum 
vocibus repugnare, eosque vellicare, et sancti Spl- 
ritus sermones mendacii arguere, quid non babet 


exireniz vesanie? Nam divino Spiritu afflati homines, cum probitate vite, tum — miraeulis qux ipsi 
patrarunt, se et sanctos, et (ide dignos, et veritatis filios esse probarunt. 
θεὺς οὖν ὁ Λόγος fv, xaX pdv τοι xal πρὸς θεὸν C. 970) Deus igitur Verbum erat, adeoque spud 


ὡς ἔφην, ὑφεστηχὼς δηλονότι, ζῶν τε καὶ ἑνεργὴς, 
καὶ οὐχ ἕτερος παρὰ τὸν Πατέρα, κατά γε φημὶ «b 
εἶναι θεὺὸς, εἰ χαὶ ἔστιν Τἱός. Ἔστι ζῶν, xal ζωοποιὸς, 
καὶ δι αὐτοῦ τὰ πάντα πρὸς τὸ εἶναι χεχίνηται. 
Είναι δὲ φαμεν αὐτὸν ἀόρατον, Ava, ἄφθαρτον, 
ἀναλλοίωτον, αὐτητελῆ, παντέλειον, πέρα τε παντὺὸς 
καὶ veu xai λόγον. Ἴσμεν δὲ χαὶ τοὺς ὅτι μάλιστα 
χατοφρυωµένους ὑπέρχομιπά τε περρονηχότας ἐπὶ 
σοφίᾳ χοσμιχῇ, πολυπραγµονῄσαντας μὲν τὰ τοιᾶδε 
λεπτῶς, οὐ μὲν xal ἁμωμήτως εἰσάπαν ' οὗ Υὰρ τοι 
τὸ τῆς ἀληθείας αὐτοῖς ἑνήστραφψε φῶς. Ἔφη váp που 
Χριστός ' εΟὐδεὶς γινῴσκει τίς ἐστιν ὁ YU, εἰ μὴ 
ὁ Πατήρ οὔτε τὸν Πατέρα τις ἐπιγινώσχει, εἰ μὴ ὁ 
YU, χαὶ ᾧ ἂν ὁ Tic ἀποχαλύφῃ. » Εἶτα «(va τρόπον 


Deum , uti dixi, subsistens nimirum, et vivens et 
efficax, neque diversum a Patre, secundum diviul- 
tatis rationem, tametsi est Filius. Vivens est, et 
vivificum, et per ipsum omnia in ortum educta sunt. 
Dicimus autem ipsum esse invisibile , impalpabile, 
incorruptibile, immutabile, ex se perfectissimum, 
absolutissimum, omni mente el oratione superius. 
Seimus porro, homines mundan:s sapientis fastu 
sane quam elatos ac tumidos hzc subtiliter quidem 
indagasse, non tamen omnino citra errorem : non 
enim lux eis veritatis illuxit. Nam Christus alicubi 
ait: « Nemo scit quis sit Filius, nisi Pater : et quis 
sit Pater, nisi Filius, et cui voluerit Filius reve. 
lare *. » Nam quomodo res tam sobtiles tamque 


συνεῖεν ἂν τὰ οὕτως ἰσχνὰ καὶ ἀπόῤῥήτα τῶν θεω- D absirusas agnoscerent, nisi Filius eig revelaverit? 


ρημάτων, οὐχ ἀποχαλύψαντος αὐτοῖς τοῦ Yioo ; Πλὴν 
ὅτι τρεῖς ἀρχιχὰς ὑποστάσεις ὑποτιθέμενοι xal αὐτοὶ, 
καὶ µέχρι τριῶν ὑποστάσεων τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ 
προσήχειν ἰσχυρισάμενοι, ἐνιαχοῦ δὲ καὶ τὸ τῆς 
Ἰριάδος τιθέντες ὄνομα, ταῖς Χριστιανῶν συμφέρον- 
ται δόδαις, ἐλελοίπει δ᾽ ἂν πρὸς τοῦτο αὐτοῖς οὐδὲν, 
εἰ τὸν τῆς ὁμοδυσιότητος λόγον ἑφαρμόττειν ἤθελον 
ὑποστάσεσι ταῖς τρισὶν, ἵνα χαὶ µία νοοῖτο τῆς θεό- 
τητὸος Φφύσις, τὸ τρισχιδὲς οὐκ ἔχουσα πρὺς ἑτερότητα 
φυσιχκὴν , xal τό γε δὴ δεῖν ἀλλήλων ἐν µείοσιν 
ὁρᾶσθαι τὰς ὑποστάσεις. Τὸ μὲν γὰρ πρῶτον αἴτιον 
ἀνωτάτω που χαθίζουσιν, ἑστὼς, ἀχίνητον, ἀεργὲς 
εἰσάπαν. Τοῦτο δὲ slvai cact € Ἀγαθόν. "EG αὐτοῦ 


0 Jerem. xxin, 16. *! Luc. x, 23. 


Verumtamen cum tres primigéhias hypostases ipsi 
quoque statuant, et usque ad tres lhypostases essen- 
tiam Dei pertinere asserant, atque interdum ipsum 
Triadis usurpent vocabulum ; Christianorum suffra- 
gantur sententiis, nec ad eam rem quidquam eis 
deesset, si consubstantialitatis vocabulum accom- 
modare vellent tribus hypostasibus, ut etiam una in- 
teiligeretur natura divinitatis triplicitate illa carens, 
qua naturalis inducitur diversitas, et hypostases 
aliz aliis inferiores appareut. Primam enim cau- 
sam superiore loco quodammodo constituunt , $t&- 
bilem, immotam, otiosam prorsus. llanc autem 
esse aiunt Bonum. Ex illo vero ortam esse Menem, 


(4, Forte legendum : Οὐκ tà τοῖς ὑπὲο νοῦν... ἐπαφεῖναι τὸν P&savoy. 


£13 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 9.6 
qua iliius contemplatione perficitur; quam certe A γε μὴν γενέσθαι Λοῦν, τῇ πρὸς αὐτὸν θεωριᾳ τε- 


seeundum quoque Deum nominant, et proximum 
mundi opi(icem : et hunc minorem faciunt, 8ο in 
secundo post primum ordine collocant. Praeterea 
tertio loco. mundi animam numerant, quae neuti- 
quani 3 se perfectionein nacta est, sed respectu ad 
Mentem. przistantiorem. divinior efficitur, et ad vi- 


tam largieudam robustior. Ipsa autem verba com- . 


memorabo, et in. medium afferam qua scriptis illi 
mandarunt, ut lectores rectam Cliristianorum de 
Deo sententiam intelligant, et ab exacta ratione 
nostrorum dogmatum dissitos esse qui apud illos 
praestantissimi habentur ac sapientes, clarumque 
eam ob rem ac celebre sibi nomen fecerunt, 
271 non tamen omnino a nostris sententiis ab- 
errasse. ) 


Scribit ergo Porphyrius iu quarto libro Philoso- 
phice historie : Usque enim ad tres hypostases 
Plato dixit Dei substantiam procedere : esse vero 


supremum Deum, Bonum; post ipsum vero el alte- . 


fum, Opificem; tertíam vero, mundi Animam : ad 
animam enim usque divinitatem extendi. (Quodcun- 
gue aulem superest divinitatis expers, a. corporea 
differentia cepisse primordium. At pradicti illi huic 
rei refragantur, cum dicunt Bonum non esse con- 
numerandum iis ης sunt. ab ipso : ab omni enim 
commuaione exemptum esse, propterea quod sim- 
plex omnino sit, nec ullius compositionis capax ; a 
Mente vero (bxc euim principium est) unam ser- 
vari Trinitatem. lgitur tres quidem deos minime 
confliemur, sed deorum multitudinem prorsus ne- 
gamus. Cxterum in unam et consubstantialem credi- 
mus Trinitatem, qua est in Patre, et l'ilio, et sancto 
Splritu; adeoque res predictas in unam divinita- 
tis naturam colligentes, rectum et errore vacuum 
iter decurrimus. Neque vero Patre minorem Filium 
ulla in re arbitramur, neque Filio Spiritum san- 
clum, $ed xguales esse et omni ex parte similes 
profilemur, Una enim natura quo pacto differen- 
tiam in se susciperet? Nobis autem in (οκ sufli- 
cit nan mentjri, si dicamus ipsos quoque Greco- 
rum proceres iq ea mente ac opinione esse, divi- 
nitatem, aul sane divinam et ineffabilem naturam, 


ad tres usque hypostases extendi, atque adeQ me- p 


minisse Trinitatis. Quod autem Dei Verbum egse 
crediderint, et Patrem nominent. Deum, facillime 
videbimus. lus enim Plato dixit in. Epinomide : Et 
honores reddamus, non huic annum, illi mensem, 
nliis nullam sortem constituamus, neque ullum tem- 
pus, in quo circulum suum percurrit, mundum una 
perficiens, quem Sermo omnium divinissimus consti- 
tuit. visibilem, Quem vir feliz primum admiratur ; 
deinde cupidilatle ardet ea discendi quecunque a 
nalura moríali percipi queunt. Scripsit quoque in 
epistola ad Hermiam, Erastuim et Coriscuin : Hanc 
epistolam a vobis tribus legendam censeo, el tunc 
quidem cum omnes una. ad[ueritis ; sin minus, duo- 
bus prasentibus, in commune, el quantum fieri pote- 


λειούµενον, ὃν Ot xax δεύτερον ὀνομάζουσι θεὸν, xal 
προσεχῆ τοῦ χόσµου δημιουργόν ΄ καὶ τοῦτον ὑποδι- 
θάσουσι, xaY iv δευτέρᾷ τάξει τοῦ πρώτου χαταλο- 
γίζονται. Καὶ μὴν xaX τρίτην λογοποιοῦσι τοῦ κό- 
σµου ψυχὴν, οἴχοθεν μὲν τὸ ἁρτίως ἔχειν λαχοῦσαν 
οὐδαμῶς, σχέσει γε μὴν τῇ πρὸς τὸν κρείττονα Novv 
θειοτέραν ἁποτελουμένην, καὶ πρὀς γε τὸ δύνασθαι 
ζωοποιεῖν ἑῤῥῥωμενεστέραν. Διαμεμνήσομαι δὲ καὶ 
αὐτῶν τῶν ῥήσεων, καὶ εἰς μέσον οἴσω τὰ παρ a5- 
τῶν, ὡς ἂν εἰδεῖεν οἱ ἐντευξόμενοι τῆς Χριστιανῶν 
περὶ Θεοῦ δόξης τὸ ἀπεξεσμένον εἰς «b εὐθὺ, xai ὅτι 
τῶν παρ ἐχείνοις οἱ πανἀριστοί τε καὶ σοφοὶ, λαµ- 
πρὀν τε xal διαθόητον Em' αὑτῷ 5h τούτῳ λαχόντες 
ὄνομα, τῆς μὲν παρ) ἡμῖν δογματικῆς ἀχριδείας 


D γατόπιν ἰόντες ἁλοῖεν ἂν, οὗ μὴν ἔτι καὶ εἰσάπαν 


ἡμαρτηχότες τοῦ ταῖς ἡμετέραις ἔπεσθαι δόξαις. 
Γράφει τοίνυν Πορφύριος &v βιδλίῳ τετάρτω d .lo- 
σόου ἱστορίας' "Αχρι γὰρ τριῶν ὑποστάσεων ἔφη 
Π.]άτων civ τοῦ Θεοῦ προε.θεῖν οὐσίαν - εἶναι δὲ 
τὸν μὲν ἀνώτατον θεὸν c& ᾽Αγαθὺγ’ ust' αὐτὸν δὲ 
καὶ δεύτερον τὸν Δημιουργὸν, τρίτην δὲ τὴν τοῦ 
κόσμου Wuxir, ἄχρι γὰρ ψυχῆς τὴν θεότητα 
προε.θεῖν. Λοιπὸν δὲ τὸ ἄθεον ἀπὸ τῆς σωµατι- 
κῆς ἐνῆρχθαι διαφορᾶς. Αλλ’ ot. γε προειρηµένοι 
καὶ πρὸς τοῦτο ἀντιλέγοναι, φάσχοντες, μὴ δεῖν τ᾽ 
᾽Αγαθὸν συναριθ μεῖν τοῖς ἀπ᾿ αὐτοῦ * ἐξηρῆσθαι γὰρ 
ἀπὺ πάσης χοινωνίας διὰ τὸ εἶναι ἁπλοῦν πάντη, xat 
ἄρεχτόν τινος συµθάσεως ἀπὺ δὲ τοῦ Νοῦ (ἀρχὴ γὰρ 
οὗτος), τὴν Τριάδα µίαν σωθΏναι. Οὐχοῦν τρεῖς μὲν 
ἠχιστα θεοὺς ὁμολογοῦμεν ἡμεῖς, ἀρνούμεθα δὲ τὸ 
πολύθεον ὁλοτρόπως. Εἰς µίαν γε μὴν καὶ ὁμοούσιον 
Τριάδα πεπιστεύχαμεν, τὴν ἓν Πατρὶ, καὶ YU, καὶ 
ἁγίῳ Πνεύματι" καὶ μὴν xal εἰς µίαν θεότητος συν- 
αγείροντες φύσιν τὰ ὠνομασμένα τὴν εἰς εὐθύ τε χαὶ 
ἁπλανῃ διάττοµεν τρίδον. Οὔτε δὴ τοῦ Πατρὸς iv 
pslost χατά τι γοῦν ὑπειλήφαμεν τὸν ΥΤὸν, οὔτε μὴν 
τοῦ Υἱοῦ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, εἶναι δὲ μᾶλλον ἐν 
ἱσότητί τε xaX ὁμοιότητι χατὰ 'πᾶν ὁτιοῦν αὗτά. Μία 
Υὸρ φύσις πῶς ἂν εἰσδέξαιτο τὸ διάφορον ἐφ᾽ ἑαυτῇ; 
Ἱϊμῖν δὲ ἅπαξ ἀπόχρη τὸ ἀφευδεῖν, εἰ λέγοιµεν xal 
αὐτοὺς τῶν Ἑλλήνων λογάδας διαχεῖσθαι xat φρονεῖν, 
6; μέχρι τριῶν ὑποστάσεων προθέθληχεν fj θεότης, 
ἔγουν ἡ θεία τε καὶ ἀπόῤῥητος φύσις, διαμέμνηνται 
δὲ xal Τριάδος. Ὅτι 68 xa θεοῦ Λόγον εἶναι πεπι- 
στεύχασ., xai Πατέρα χαλοῦσι τὸν θεὸν, εὖ δὴ µάλα 


χαταθρῄσοµεν. Ἔφη γὰρ οὕτως ἐν τῇ Ἐπινομίδι - 


Πλάτων * Καὶ τιμὰς ἀποδιδῶμε», μὴ τῷ μὲν àrtuv- 
τὸ», τῷ δὲ µῆνα, τοῖς δὲ µή τινα µοῖραν cát- 
τωµεν, Γηδέ τινα χρόνον, ἐν d διεξέρχεται τὸν 
αὐτοῦ πό.ονγ, σνναποτελῶν κόσμον, ὃν ἔταξε 
Λόγος ὁ πάντων θειότατος ὁρατόν. Ον ὁ μὲν εὖ- 
δαίµων πρῶτον μὲν ἐθαύμασεν, ἔπειτα ἔρωτα 
ἔσχε τοῦ καταμᾳθεῖ» ἑπόσα θγητῇ φύσει δυνατά. 
Γέγραφε δὲ καὶ ἓν τῇ ἐπιστολῇ τῇ πρὸς Ἑρμείαν, 
χαὶ Ἔραστον, χαὶ Κορίσχον ' Ταύτην τὴν ἐπιστο- 
Anv πάντας ὑμᾶς τρεῖς ὄντας ἀγαγνῶναι χρὴ, 
μά.Ίιστα μὲν ἀθρόους * εἰ δὲ ul, κατὰ δύο, χοινῇ 
χατὰ δύναμιν», ὡς οἷόν τε π.'ειστάχις, καὶ χρῆ- 


917 


CONTRA JULIANUM LIB. VIIJ. 


9:8 
Li . 


σθαι συνθήκῃ καὶ νόμῳ κυρίῳ τούςῳφ' ὅ ἐστι δί- A rit sepissime : et quidem ita, wt. ex compacto tessera 


Χαιον ' ἑπομνύγτας σπουδῃ τε ἅμα μὴ ἁμούσῳ, 
xal τῆς σπουδῆς ἁδε.1φῇ παιδείᾳ, καὶ τὸν xáv- 
tuv θεὸν ἠγεμόνα, τῶν τε ὄγτων, καὶ τῶν ueA- 
«όντων, τοῦ τε ἡγεμόγος xal αἰτίου πατέρα Kv- 
ριον, ὃν ἐὰν ὀρθῶς φιλοσοφῶμεν, εἰσόμεθα. Ἰδοὺ 
δὴ σαφῶς τετάχθαι μὲν παρὰ τοῦ θείον Λόγον τὸν 
χόσμον φησί. Δημιουργεῖ γὰρ τὰ πάντα, τάξιν τε xal 
ἁρμονίαν ἀπιτίθησιν αὐτοῖς, δύναµις Gv xal σοφία 
τοῦ Πατρός. Ἠγεμονεύει δὲ μετ) αὐτοῦ τῶν δι’ αὐτοῦ 
γενοµένων. Ἑὐδαίμονα δὲ xal µαχάριον ὀνομάξζει τὸν 
θαυμάζοντα αὐτὸν, ἐρῶντα δὲ τοῦ μαθεῖν τίς δη ἄρα 
xa ὁπόσος ἐστίν. Ὅτι γε μὴν ἠττῶῷτο ἂν τῆς ἀχριδοῦς 
ἐπ᾿ αὐτῷ θεωρίας 6 ἀνθρώπινος νοῦς, ὑπέφηνεν εἰ- 
πών' Ἔπειτα ἔρωτα ἔσχε cov μαθεῖν ὁπόσα θνητῇ 
φύσει δυνατά. Βλέπομεν γὰρ ἓν ἑσόπτρῳ xal ἐν 
ἀἰνίγματι τὰ παρὰ θεοῦ, xatà τὴν τοῦ µαχαρίου 
Παύλου φωνήν. Μύριον δὲ, καὶ μὴν xal Πατέρα τοῦ 
Λόγου διηγόρευχε σαφῶς, ὃν δὴ καὶ εἰσόμεθα, 
φησὶν, ἑάν' ὀρθῶς φιΙοσοφῶμεγ. Εί τις τοίνυν οὐκ 
ο-δεν αὑτὸν, φιλοσοφεῖ μὲν οὐκ ὀρθῶς, ἐξοφρυοῦται 
ὃς µάτην, xal παραπαίων ἀγνοεῖ, καὶ ἁμαθίας εἰς 
ἄχρον διεληλακὡς οὐκ αἰσθάνετα,. "O. δὴ πεπονθέναι 
qa py τὸν χρἀτιστον Ἰουλιανὸν, ἀνελεῖν τολµήσαντα, 
τό γε ἦχον ἀπ᾿ αὐτῷ, τοῦ Θεοῦ Λόγου τὴν ὕπαρξιν. 
Λυπεῖ δὲ οὐδὲν ταῖς ἁρτίως ἡμῖν εἰρημέναις xal 
ἑτέρας φιλοσόφων ἐπισωρεῦσαι χρήσεις, ταῖς τοῦ 
Πλάτωνος δόξαις χατ᾽ οὐδένα τρόπον μεμαχημένας. 


Νουμήνιος τοίνυν ὡδί πού φῆσι' Τόν néAAovta 
δὲ συνήσει’ 0600 περὶ πρώτου xal δευτέρου, 
7ρὴ πρότερον διελέσθαι ἕκαστον ἐν τάξει xal àv 
εὐθημοσύνῃ tuv(* κάπειτα, éxàv δοκῇ ἤδη εὖ 
ἔχειν, τότε ἐπιχειρεῖν ἔχειν κοσµίως" ἅ,.Ίως δὲ, 
{ιή. θεὸν δὲ προσκαἸεσήμενοι ἑαυτοῦ mrrópora 
Τεγόμενον εῷ Aóyo, δείξαι θησαυρὸν φροντίδων, 
ἀρχόμεθα δὲ οὕτως" 'O θεὸς ὁ μὲν πρῶτος ἐν 
ἑαυτῷ dv, ἐστὶν ἀπ.]οὺς διὰ τὸ ἑαυτῷ συγγιγό- 
µενος διόΊου µηδέποτε εἶναι διαιρετός. 'O θεὸς 
μέν τοι ὁ δεύτερος καὶ ὁ τρίτος ἐστεὶν ὁ slc. Καὶ 
μεθ) ἕτερα: Καὶ τοῦ δημιουργοῦντος δὲ θεοῦ χρὴ 
εἶναι νομµίζεσθαι Πατέρα τὸν πρῶτον θεόν. Ἰδου 
6h xaX οὗτος ἕνα μὲν καὶ ἁπλοῦν ὄντα τε, xal 
εἶναί φησι τὸν θεὸν, καὶ πρός Υε τούτῳ xai ἁδιαί- 
ρετον. Τόν v& μὴν δεύτερόν τε xal τρίτον, εἶναι 
τὸν ἕνα, τάχα που συνενεγχὼν xa0' ἡμᾶς εἰς Evó- 
τηῖα φύσεως tà ὠνομασμένα, εἰ xa δεύτερον xal 
ερίτον ὀνομάζει 8ebv, οὐκ ὀρθῶς * ἀλλ' ὥς Ys οἶμαι 
ταῖς ἰδίαις αὐτὸς ἐννοίαις ἀντανιστάμενος. "Eva γὰρ 
αὐτοὺς εἰπὼν, ἀποδιῖστησι πάλιν εἰς τρεῖς, καὶ ἰλι- 
xi καθ) ἕνα. πλὴν ὅτι Πατέρα δεῖν ἔφη τοῦ Δη- 
μιουργοῦ τὸν θεὸν ὀνομάξεσθαι. Καὶ μὴν xal Πλω- 
tivo, φιλοξητητῆς Gv ἄγαν, xal διὰ πάσης, ὡς ἔπος 
εἰπεῖν, ἰσχνομυθίας ἑληλαχὼς, οὕτω πού φησι περὶ 


v Αγαθοῦ. Tí οὖν χρὴ περὶ τοῦ τεεωτάτου Aé- . 


Tstr ; Μηδὲν áx' αὑτοῦ, ἢ τὰ μέγιστα μετ αὑτόν. 
Ἀ[όγιστον δὲ μετ) αὑτὺν' Νοῦς, καὶ δεύτερο». Καὶ 


^! Cor., 34. "* I Cor. xi, 13, 


el lex certa a vobis constituatur, ei jurejurando 979 


. eonfirmeiur, siudio non illiberali, ac studii sorore 


doctrina conjunctis : per Deum, omuium qua sunt 
el que [ulur& sunt reclorem, rectorisque εἰ causa 
patrem Dominum, quem, si recte philosophabimur , 
agnoscemus, Ecce profecto manifeste pradicat cendi- 
tum essea divino Verbo mundum. Creat enim omnis, 
ordinemque et concentum eis indit, cum sit virtus et 
sapientia Patris **. Praeest autem eum ipso iis quae 
eondidit. Felicem vero et beatum nominat qui ad- 
miratur eum, οἱ discere avet, quis nimirum et 
quantus sit. Quin et minorem esse mentem hunia- 
nam, quam ut exactam ejus cognitionem assequi 
possit, declaravit dicens : Deinde cupiditate tene- 


B tur ea discendi, quecunque a nalura. mortali percipi 


queunt, Videmus enim per speculum eti in aenigmata 
res divinas, juxta beati Pauli dictum **. Dominum 
vero adeoque Patrem Sermonis aperte predicavit, 
quem ulique etiam. agnoscemus, inquit, si recte phi- 
losophabimur. Si quis ergo non novit ipsum, philo- 
sophatur quidem liaud recte, sed inani fastu effer» 
tur, ac desipere se ignorat, neque sentil se ad 
summum inscitiz; pervenisse. Quod quidem eve- 
nisse prastantiss:mo illi Juliao dicimus, qui, quan- 
tum in se erat, divini Verhi exsistentiam tollere 
conatus est. Sed molestum non erit iis, quas niodo 
diximus, alias philosophorum sententias addere, 
Platonis opinionibus nullo modo repugnantes. 
Nuinenius igitur alicubi *ic ait : Qut ad notitíam 
Dei primi et secundi contendit, singula prius ordine 
distinguat oportet, εἰ animo tranquillo. Deinde post- 
eaquam recte se habere videbuntur, (um ad. dicen- 
dum de illis, wt par est, aggrediatur ? secus autem, 
minime. Deum vero obiestati, ul nostra disputationi 
suimet ipsius canon ac regula esse velit , nobisque 
thesaurum cogitationum aperire, sic ordimur : Deus 
ille quidem prímus in seipso exsistens est. simple, 
propterea quod secum ipse lotus exsistens, nunquam 
separari polest; αἱ Deus secundus εἰ tertius unus 
est. Et uonuullis interjectis * Opificis autem Dei pu- 
landum es! Patrem esse prinum Deum. Eu iste quo- 
que unum quidem, et simplicem, et esse Deum infit, 
itemque indivisibilem: secundum autein ac tertium, 


p esse unum, colligens forsan, ut nos, in nature 


unitalem res antedictas, tamelsi secundum el ter- 
num 4979 »ominst Deum, haud recte ; sed suis, 
ut reor, ipse repugnans sententiis. Postquam epim 
cos unum dixit, in tres rursus dividit, et seorsim 
singulos : nisi quod Pairein ait Opificis Deum opor- 
tere nominari. Aecedit Plotinus studiosissimus re- 
rum indagator, quique, ut verbo dicam, subtilitatis 
vim omneu consecutus, sic alicubi scribit de Bono: 
Quid igitur necesse est nos de perfeciissimo dicere? 
Nihil ab ipso esse, aut que mazima sunt secundum 
ipsum. Maxima vero secundum ipsum res, ac se. 
cunda, Mens est. Eienim intuetur mens illum, eoque 


919 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


930 


eelo indiget : ille were hac neqnaquem. Et quod ab A γὰρ ὀρᾷ d Νοῦς &xeivov, xal δεῖτοι αὐτοῦ μόνου, 


eo quod mente melius eet. generatur, mentem ese, 
Et omnium optima mens. est, quia. Secundam ipsam 
sunt cetera. Quemadmodum et anima, sermo men- 
tis, et actus quidem est, sicul mens est Dei Verbum. 
Verum anime quidem subobscurus esi sermo, quate- 
nus est imago mentis, idcirco ei in mentem aspicien- 
dum est. Similüer eum swapicit mens imago Dri, wl 
ita sit. intellectus. Intuetur autem. ipsum non. sepa- 
raia, sed queniam est eecundum ipsum, nullo inter- 
jecto, wt neque. inter animam εἰ mentem. Wgitur 
Mentem ait esse eum, quem profivemur Deum Ver- 
bum, quando et nos ipsum Sapientiam dicimus, ve- 
rumtamen Patris majestete et gloria nullo mode 
inferiorem aut secundum. Neque vero dicimus il- 


ἐχεῖνος δὲ τούτου οὐδέν. Kal τὸ γεΥνώµμενον' ἀπὸ 
κρείττονγος vov, vovr εἶναι. Kal κρείττων ἁπάν- 
ζω» γοὺς, ὅτι tà 6n μετ abtór* olov xal 
Ψυχη, Aóyoc vob, καὶ érápreid τις ὥσπερ αὐτὸς 
ἐχείγου * dA4à γυχῆς μὲν ἁμυδρὸς ὁ «Ἰόγος. ὡς 
εἴδω]ον νοῦ, ταύτῃ καὶ εἰς vour BAéxew δεῖ. 
Νοῦς δὲ ὡσαύτως πρὸς ἐχεῖνον, ἵνα ᾗ οὓς. Ορᾷ 
δὲ αὐτὸν οὐ χωρισθεὶς, dA. δει μετ αὐτὸν, xal 
μεταξὺ οὐδὲν, ὡς οὐδὲ γυχῆς, xal νοῦ. Νοῦν 
μὲν γὰρ εἶναί φησι τὸν χαθ᾽ ἡμᾶς θεὸν Aóvov, ἐπεί 
τοι xai ἡμεῖς αὐτοὶ σοφἰαν ὀνομάξομεν, πλὴν οὐκ 
ἐν µείοσιν, ἡ δευτέροις κατά τι γοῦν ὅλως, τῆς τοῦ 
Πατρὸς ὑπεροχῆς xoi δόξης. Οὔτε μὴν ὡς οὐκ 
ἔχοντα τὸ αὐτνοτελές φαμεν αὐτὸν τἐλειοῦσθαι kv- 


lum in Patrem ἱμίαθμάο perfiei, quasi non habeat B ορῶντα τῷ Πατρὶ, χαθὰ δὴ τούτοις δοκεῖ, δεῖσθαι μὲν 


εκ se perfectionem ; quemadmodum hi sane existi- 
maut Mentem indigere causa prima, eamque con- 
templari, ut perfectissimo s8taiu. ditetur :. simili 
vero modo Ánimam, qua tertia 4 primo dicitur, 
coutemplatioue et participatione Mentis indigere; 
quam el secundam causam nominant, ut ipsa quo- 
que juvetur. Sed illi quidem, cum sint ejus sen- 
tenir, el in naturarum diversitatem trahant. qua 
admirationi habent, frigidis et puerilibus senten- 
liis gloriantur. Nos vero perfectissimuia esse dici- 
mus Patrem; similiter et Filium, tanquam ex perfe- 
cto perfeclum ; atque adeo Spiritum sanctum. 
Plane enim nulla re adventitia divina et ineffabilis 
nature indiget, sed perfectione abundat, idquesuapte 
Balura ad omnes qua sibi oc soli congruunt 
dignitates. 

Porro comperiemus apud Graecorum sapientes 
esse quoque sancim Triadis notitiam. Proxime 
75 enim, ac uullius interjectu res ipsas simul 
esse aiunt, et quem ordinem labeat Mens ad pri- 
mum, huuc similiter et tertiam Animam habere di- 
eunt ad Mentem, secundam 4 primo. Quod autem 
ea instar geniti el gignentis considerent, accipie- 
mus rursus οὐ illo, qui sic scripsit: Porro geni- 
iym omne appetit genitorem, eumque diligit, et 
maaime cum unum sint id quod generat, εἰ quod ge- 
meralur. Gum autem etiam abest distinclio, id quod 
genuil ita cum eo simnl necessarío est, ut. alteritate 


quadam ab illo lanum secernatur. Audis quo pacto p 


genilum omnino cum genitore simul esse debere 
sit; forte quod indiscretum sit, aut natura proxi- 
mum, nec quidquam iuterjectum sit, sed sola alte- 
viiate sejungatur: non autem illa naturali, sed 
quod genitor ab eo quod gignitur uua re quodaimn- 
modo differat, videlicet quod ille quidem genuit 
hoc genitum sit. Dixit etiam alicubi Trismegistus 
illorum llermes de oinuium opifice Deo : Etenim ut 
per[ecius ac. sapiens ordinem et ordinis vacuitatem 
intulit, ut spiriialia quidem ceu antiquiora ei pra- 
stabiliora praeessent , ac. primum locum haberent ; 
sensibilia vero, wipote secunda, ul his subessent, 
Quod ergo mentali depressius est ac pessum it, Ser- 
s«Onem in seipso sapientem habet opificem. Hic au- 


αἰτίου τοῦ zpátou τὸν Noir, xaX θεωρεῖν αὑτὸν, 
ἵνα τὸ ἁρτίως ἔχειν Ev γε τοῖς χαθ᾽ ἑαυτὸν εὖ µάλα 
καταπλουτῇ ' ἀναλόγως δὲ, καὶ τὴν ix τοῦ πρώτου 
τρίτην λεγοµένην Ὑνχὴν, τῆς τοῦ Νοῦ δεῖσθαι 
θεωρίας χαὶ μετοχῆς, ὃ χαὶ δεύτερον αἴτιον ὀνο- 
µάζουσιν, Iv ὠφελῆται καὶ αὐτή. "AX ἐκεῖνοι μὲν 
ὧδέ τε δοξάζοντες, xal εἰς ἀνομοιότητα φύσεων xa- 
τασύροντες τὰ παρἀ v& σφἰσιν τεθαυµασμµένα, qu- 
Xpatc xaX μειραχιώδεσιν ἐπαυχοῦσιν ἐννοίαις. Ἡμεῖς 
δὲ παντέλειον εἶναί φαμεν τὸν Πατέρα ' ὁμοίως δὲ 
ὢν Υἱὸν, ὡς ἐκ τελείου τέλειον, καὶ μὴν xai τὸ 
Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Δεῖται γὰρ ὅλως οὐδενὸς τῶν εἰσ- 
Χρινοµένων dj θεία τε xaX ἀπόῤῥητος φύσις, χατα- 
πλουτεῖ δὲ τὸ τέλειον, xal τοῦτο αὐτοφνῶς, πρὺς πᾶν 
ὁτιοῦν τῶν αὐτῇ καὶ μόνῃ πρεπόντων ἀξιωμάτων. 


Πλὴν χαὶ αὐτοῖς ἐνοῦσαν εὑρήσομεν τοῖς Ἑλλήνων 
σοφοῖς τῆς ἁγίας Τριάδος τὴν γνῶσιν. Προσεχέστατα 
γὰρ, xal μεσολαθοῦντος οὐδενὸς, ἀλλήλοις συνεῖναί 
φασιν αὐτὰ, χαὶ ἣν ἂν ἔχοι τάξιν πρός γε «b πρῶτον 
ὁ Nove, ταύτῃ ὁμοίως xai τὴν τρίτη» Woxür 
ἐσχηκέναι φασὶν πρὸς τὸν ἀπὸ τοῦ πρώτου δεύτερον 
Δοῦν. "Ost δὲ καὶ γεννήµατος καὶ μὴν xat τεκόντος 
εἰσδ'χονται φαντασίας, εἰσόμεθα πάλιν ὡδὶ verpa- 
φότος αὐτοῦ Ποθεῖ δὲ πᾶν τὸ γεγνῆσαν καὶ τοῦτο 
ἁγαπᾳᾷ, καὶ udAw ta ὅταν ἓν ui có γενήσαν xal 
τὸ γεν )ώμενον. "Οταν δὲ καὶ τὸ ἀόριστον 1), εὸ 
Ίεγγησαν ἐξ ἀνάγχης σύνεσευ αὐτῷ. ὡς τῇ 
ἑτερόζητι µόνον Ἀθχωρίσθαωι. Ακχούεις ὅπως τὸ 
γεννηθὲν δεῖν ἔφη συνεῖναι πάντη τε xal πάντως τῷ 
γεγεννηχότι, διά τοι τάχα που τὸ ἁδιόριστον, ἤγουν 
προσεχὲς φνσιχῶς, xai τὸ διὰ μέσου κεῖσθαι μηδὲ», 
χεχωρίσθαι δὲ µόνῃ τῇ ἑτερότητι, καὶ οὔτι που τάχα 
τῇ χατὰ τὴν φύσιν, ἁλλ᾽ ὅτι τὸ γεννῆσαν πρὸς 90) 
γεννώμενον play uc ἔχει διαφορὰν τὴν τοῦ, ὅτι τὸ 
μὲν γεγέννηχε, τὸ δὲ γεγέννηται. Ἔφη δέ πον xai ὁ 
Τριαµέγιστος παρ αὐτοῖς Ἑρμῆς περὶ τοῦ πάντων 
ἀριστοτέχνου θεοῦ * Καὶ γὰρ ὡς téAsoc καὶ σοφὸς 
rác καὶ ἀταξίαν ἐπέθηκε, ἵνα τὰ μὲν νοερὰ ὡς 
πρεσθύταρα καὶ κραίττονα προεσεήκῃ, καὶ τὸν 
ἁρῶτον τόπον ἔχῃ ' τὰ δὲ αἰσθητὸ, ὣς δεύτερα, 
ἵνα τούτοις ὑποστήχῃ. Τὸ obv χατωφερέστερον 
τοῦ γοεροῦ καὶ 8ρί6ον, Aóyor ἐν dave vbpór 








921 


CONTRA JULIANUM LIB, ΤΠ. 


01 


ἔχει δηµιουργικόν. 'O δὲ Λόγος αὐτοῦ οὗτος δη- A tem ejus Sermo naturam continet ereatricem, eum 


μιουργιχῆς ἔχεται φύσεως, Ὑόνιμος ὑπάρχων καὶ 
ζωοποιός. "Οτι γὰρ ἓν πᾶσίν ἐστι τοῖς χεχινηµένοις 
ὡς ζωοποιὸς ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος,ἰσχυριζόμεθα xal fete * 
π,πτώσεται δὲ γεγραφὼς ὁ πάνσοφος Παῦλος" « Els 
Θεὸς ὁ ἐπὶ πάντων, xal διὰ πάντων xaX ἓν πᾶσιν. » O0 
Υὰρ ἦν ἑτέρως δύνασθαι τὸ παρενεχθὲν εἰς Υένεσιν, 
καὶ ἐξ οὐχ ὄντος χεχινηµένον τὴν εἰς τὸ εὖ εἶναι δια- 
pov» ἀχράδαντον ἔχειν, μἣ τοῦ ἀφθάρτου xal ὄντος 
ἁληθῶς μετεσχηκὸς θεοῦ. Οἶδεν οὖν ἄρα ὄημιονργι» 
x); ὄντα φύσεως τὸν Υἱὸν, γόνιμόν τε xal ζωοποιὸν, 
xaX ἑτέρας ὄντα φύσεως παρὰ πάντα τὰ τῆς map 
αὐτοῦ ζωῆς δδχτιχά. Ζωοποιεῖ δὲ πᾶν τὸ ζωῆς Ent- 
δεὲς ἐν ἁγίῳ Πνεύματι. Ὡς γὰρ αὐτός πού φησιν 
γἱὸς, « Τὸ Πνεῦμά ἐστι τὸ ζωοποιοῦν, » xal πᾶσα 


εῶν γεγονότων dj πῆξις τελεῖται παρὰ Πατρὸς δι B 


Yiou ἓν Πνεύματι. Ῥάλλει γοῦν ὁ θεσπέσιος Δαθὶδ, 
ὅτι « Τῷ Λόγῳ Κυρίου οἱ οὐρανοὶ ἑστερεώθησαν, 


καὶ τῷ Πνεύματι τοῦ στόµατος αὐτοῦ πᾶσα ἡ δύ- 
ναµις αὐτῶν. ) 


Ἠμεῖς μὲν οὖν ἀχριθεῖ διανοίας ὄμματι τὰ τοιάδε 
λεπτῶς περιαθρεῖν εἰθίσμεθα. Οἱ δὲ τῶν Ἑλλήνων 
λογάδες ἀντὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος τρίτον, ὡς ἔφην, 
εἰτχομίξουσι Ἑνχὴν, ὑφ᾽ fc καὶ ἅπαν φυχοῦταιζῶον, 
ἐνιείσης αὐτοῖς τὴν ζωὴν, xal τὰς τοῦ ἁγίου Π]νεύ- 
βατος δυνάµεις τε xal ἑνεργείας προσνενεµήχασιν 
αὑτῃ. Γράφει γοῦν ὁ Πλωτῖνος ὡδὶ περὶ αὐτῆς. Ἐν. 
θυμείσθω τοίνυν πρῶτον ἐχεῖνο xàca γυχὴ, ὡς 
avt ζωα μὲν ἐποίησε πάντα, ἐμπγεύσασα αὐ- 
τοῖς (olv, ἅτε v) τρέφει, d ve 0ddacca, à τε ἐν 


ἀέρι, ἅτε ἐν οὐρανῷ ἄστρα θεῖα. Αὐτὴ δὲ ἤιον, Ὁ 


xoti δὲ τὸν μέγα» τοῦτον οὐρανὸν, αὐτὴ δὲ 
ἑχόσμησε», αὐτὴ δὲ àx τάξει περιάχει, φύσις 
υὖσα ἑτέρα ὧν χοσμεῖ καὶ ὧν κιγεῖ xal ζῇν' ποιδῖ. 
Καὶ τούτων ἀν άγχη εἶναι τιµιωτέραν, γινοµένων' 
μἐν τούτων καὶ «ᾠθειρομέγων, ὅταν αὐτὰ ψυχὴ 
ἀπολείπῃ ᾗ xo; ηγεῖ τὴν ἕωὴν, αὕτη δὲ οὖσα dei 
τῷ μὴ ἀπολείπειν ἑαυτήν. Ἐνεργεῖ γὰρ, ὡς ἔφην, 
τὰ περι τὴν χτίσιν ὁ θεὸς xat Πατὴρ δι Υἱοῦ ἐν 
Πνεύματι, xol χινεῖ μὲν εἰς γένεσιν τὰ οὐχ ὄντα 
ποτὲ, εὖ δὴ χαὶ γεγονότα συνέχει, τάξιν τε αὐτοῖς 
τὴν παγκάλην, xat µέν τοι xal εὑρυθμίαν, xai vó- 
µους ὡρίσατο, καθ οὓς ἂν slev ἕκαστα. Καὶ Ὑοῦν 
ῆλιον μὲν el; ἀρχὰς τέθειχε τῆς ἡμέρας, σελήνην 
δὲ τῆς νυχτός. "Apaps 55 ὅτι χαὶ ἑτέρα φύσις, παρὰ 
πάντα box τὰ bU αὐτοῦ κινούμενα, τὸ θεῖόν τε καὶ 
ζωοποιὸν, καὶ ἅγιον Πνεῦμα. Καὶ γάρ ἐστιν ἁγενή- 
του θεοῦ Πνεῦμα, [Oto αὐτοῦ, xal ἐξ αὐτοῦ προϊὸν, 
ἐἑνυπόστατόν τε καὶ ζῶν, xal ἀεὶ ὃν, ὅτι τοῦ Ὄνεος 
ἐστὶ, xal αὐτὸ τὰ πάντα πληροί, χαὶ τῶν ὅλων ἑἐστὶ 
περιεχτιχὸν, ἐπεί τοι xal ὁμοούσιον τῷ πληροῦντι 
τὰ πάντα, xaX ἀμερίστως ὄντι πανταχοῦ. Πάντα γὰρ 
αὐτοῦ µεστά. Γέγραπται γὰρ, ὅτν « Ἠνεῦμα Κυρίου 
πεπλήρωνε τὴν οἰχουμένην. » Καὶ γοῦν 6 Πλωτῖνος 
οὕτω πάλιν φησὶ περὶ τῆς τοῦ χάσµου ψυχῆς, fv 
ἀντὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος οἶμαι λέγειν αὐτόν ' Γὲ- 
φοιτο ὃ ἂν φᾶνερωτέρα καὶ ἐναργεστόρα αὐτῆς ἡ 
δύγαμις, καὶ ἡ οὖσις, εἴ τις ἑνθυμηθείη ὅπως 


^ Bphes. 1v, 0. * Joan. vi, 64, ** Psal, xxxn, 


D 


6. 


sit feenndus et vivificus. In omnibus enim quse 
moventur, Dei Serinonem esse, tanquam vite da- 
torem, nos quoque asserimus. Sed (idem saplentis- 
simus Paulus faciet, qui scripsit: « Unus Deus, qui 
$"per omues, et per omnia, et in omnibus **. » 
Non enim aliter posset id quod creatum est et e ni- 
hilo preductum, in suo stalu perpetuo miauere, 
nisi incorruptibilis ac veri Dei particeps foret. No- 
vit ergo Filium creatrice natura przditum, et fe- 
cundum, et vivilcum, et diverse ab iis omnibus 
esse natura, quas vitam ab ipso capiunt. Vivilicat 
vero quidquid vita caret, in sancto Spiritu. Ut 
enim ipse alicubi Filius inquit, « Spiritus est qui 
vivificat **, » el omnium creaturarum fabricatio 
perficitur a Patre per Filiun in Spiritu. Proinde 
canit divinus David : « Verbo Domini coeli firmati 
supt, el Spiritu oris ejus omnis virtus eorum **. » 


Nes igitar acuto mentis oculo talia. enbtiliter in- 
tueri solemus. Griecorum. autem. 275 proceres 
loco sancti Spiritus tertiam, uti dixi, inducunt Απί- 
sam, a qua animalia cuncta. snimantor ac vivifi- 
cantur, eique sancti Spiritus virtutes el operatio- 
nes Wwibuerunt, Scribit quippe deilla Plotinus in 
hene modum : Cogitet ergo. illud primum omnis 
anima, quod ipsa quidem animalia cuncta fecit in- 
syirans eis vitam, et. que nwlrit. tellus, et mare; 
queque in aere versantur, et. qua in calo sunt si- 
dera divina. Ipsa solem, ipsa magnum hoc colum, 
ipsa mundum condidit, ipsu ordine cireumagit, na- 
tura cum ait diversa ab iis quee fabricatur, et que 
movet, et quibus vitam indit. Atque his necesse est 
presiantiorem esse, quippe cum hec oriantur et 
corrumpantur, ab anima destituta, qua vitam sup- 
pedilnt, cum hic eadem sit semper, eo quod nun- 
quam deserít seipsam. Dews enim et Pater, ut dixi, 
operater ea quz ad creationem spectant per Filium 
ju Spiritu; et in. ortum quidem educit qus nus- 
quam erant, et creata. continet, ordinemque iis 
peleberrimum, et concinnitatem, ac leges singulis 
proseripsit quas sequantur. Quippe solem posuit 
ut prrsit diei, lunam vero nocti. Constat vero, 
divinum et vivificum el sanctum Spiritum naturain 
quoque diversam ab iis omnibus esse que per ip- 
sam inoventur. Est enim increati Dei Spiritus, 
ejus proprius, et ex ipso procedens, et subsistens, 
ac vivens, ac semper exsistens, quoniam ejus est 
Qi est, et implet ipse cuncta, et universa continet : 
quandoquidem et consubstantialis est ei qui om- 
nia implet, et citra divisionem ubique est. Ipso 
qaippe plena sunt omnia. Scriptum est enim: 
ε Spiritus Domini replevit orbem terrarum ". » Et 
sane Plo'iuus ita rursus infit de mundi anima, 
quam sancti Spiritus loco arbitror ab eo dici: 
Manifestior autem. et clarior fiet anima vis el να» 
tura, si. quis. attenderit quo pacto suo nuté celum 


^ Sap. 1, 7 


995 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIED, 


92* 


complectatur. [οἱ enim moli, quanta. quanta. est, À περιέχειταῖς abeo BovAicect cóv obparór. Παντὶ 


seipsam dedit. Unde totum hoc spatium, tum. pa- 
rum, tum magnum animatum est, cum alibi qui- 
dem aliud corpus moveatur, et hoc quidem sic, illud 
vero sit istiusmodi : et illa ex adverso, hac aliter a 
se invicem pendeant, At anima mon ila se.habet. 
Non enim in partes particulasque divisa vitam inse- 
rit singulatim, sed omnia se (ola vivificat, totaque 
adest ubique, patri α quo genita est persimilis, 
tum secundum unilalem, lum quatenus ubique est. 
Annon ergo manifeste 97G admodum sancti Spi- 
ritus vim creatricem ac vivificam his verbis nobis 
ostendit? Movet enim, ut dixi, qua moventur, et 
continet. universum, et animat, el vivificat, neque 
natura est. diversa a Patris natura, aut Filii, sed 


μὲν γὰρ τῷ µεγέθει τούτῳ, ὅσος ἐστὶ, δέδωκεν 
ἑαυτήν. Καὶ πᾶν διάστηµα καὶ μέγα xal juxpór 
ἑψύχωται:, &A1n μὲν &AAov κινουµένου τοῦ σώμα- 
τος, xal τοῦ μὲν ὡδὶ.τοῦ δὲ ὡδὶ ὄγτος, xal τῶν μὲν 
ἐξ ἐναντίας, τῶν δὲ ᾱ-1.Ίην ἁπάρτησυ ἀπ d AA- 
Ίων ἑχόντων. Α.ἱ.1 οὐχὶ οὕτως. 0008 μέρει éav- 
τῆς ἑκάστῳ κατακερματισθεῖσα µορίῳ yrvxnc Civ 
ποιεῖ, ἆ.1.1ὰ πάντα ζῃ τῇ δ.ῖῃ, καὶ πἀρεστι xar- 
ταχοῦ, τῷ γεννήσαντι πατρὶ ὁμοιουμένη καὶ κατὰ 
τὸ ἓν κατὰ có πάντη. Ap! οὖν οὐχὶ xaX µάλα σα- 
qi); τὴν τοῦ ἁγίου Πνεύματος δηµιουργιχἠν «t xal 
ζωτιχὴν ἑνέργειαν ἓν τούτοις ἡμῖν διαδείχνυσι; Κι- 
νεῖ, γὰρ, ὡς ἔφην, τὰ κινούμενα, καὶ αυνόχει τὸ 
πᾶν, xaX φυχοῖ, xal ζωοποιεῖ, καὶ οὐχ ἑτέρα φύσις 


sieut ipse in nobis, secundum ilentitatem naturz D ἐστὶ παρά ye τὴν τοῦ Πατρὸς, Ίγουν τοῦ Υἱοῦ,. ἀλλ᾽ 


videlicet, aut substantize. Quod autem díco, facile 
quivis agaoscet vel ex his, ας Plotinus ipse sen- 
tire videlur ac dicere. Sic enim scribit : Cape ergo 
quod est hujus divini divinius, vicinitatem, inquam, 
animae ad supremum, post quod. vicinum et a quo est 
anima. Quamvis enim lanta res sit quantam ralio 
osiendil, imago tamen quadam est intellectus : quem- 
admodum verbum ín prolatione verbi quod est in 
anima, Sic ergo et anima mentis esl sermo, εἰ tota 
est acius aique vita, quam producit ix alterius ex- 
sistentiam. Quemadmodum alia quidem est. in igne 
caliditas, alia quam ipse pr&bel alteri. Ecce hic 
quoque imaginem mentis ait ipsam esse, et simi- 
ler esse vult sermoni qui ex mente proferendo 


erumpit : ut et ad aliorum exsistentiam vitam pro- C 


ducere, sicuti nimirum qui ex igne calor erumpit. 
Porro valde tenuibus exemplis usi sunt ipsi, cum 
aliler non liceat res affari divinas, quippe cum 
sint niente omni et oratione majores. Sed nobis ad 
iuitium sermo revocandus est, qui longiorem ex- 
cursum fecimus. Non obstahbit quominus Filius Deus 
sit. secundum naturam quod in Scripturis sacris 
nominetur unus Deus; sed pugnat id contra eos 
potius, qui multitudinis deorum errorem astruuut, 
Non enim sinit nos a naturali et vero Deo abduci , 
czealuram. autem divino cultui prosequi, el procul a 
recti verique semita deerrare. Quare licet Deus di- 
cat, « Exteudi ccelum solus, et firmavi lerram *?;» 
scire debet discendi cupidus, quis celum extende- 
rit, et firmarit terram. Nam ut antea dixi : « Verbo 
Domini celi firmati sunt * ; » el ipse « Fundavit 
terram super stabilitatem suam **, » juxta Psaltze 
vocem. 


JULIANUS. 


At si Verbum, inquit Julianus, Deus ex Deo est, 
ut sentilis, el ex substantia Patris prodiit, cur vos 
Deiparam Virginem esse dicitis? Quomodo enim 
peperit Deum, cum sit homo sicuti nos? Deinde, 
cum Deus, ( inquit) clare dicat : « Ego sum, et non 
est preter me salvans "! ; » vos Servalorem eum, 
. M Job ix, 8. 


9 Psal, xxxu, 6, ** Psal. cut, 5. 


οἷον αὐτὸς iv ἡμῖν, xavá γέ gnuc τὸ ὁμοφυὲς, ᾖτοι 
τὸ ὁμοούσιον. Διαμάθοι δ᾽ ἄν τις ὃ qup xal ἐξ ὧν 
αὐτῷ τῷ Πλωτίνῳ δοχεῖ καὶ φρονεῖν xai λέγειν. 
Γράφει γὰρ οὕτως" Λάμδανε τοίνυν τοῦ θείου 
τούτου θειότερον, τὸ γυχῆς πρὸς τὸ ἄνω γειτό- 
νηµα, μεθ) ὃ καὶ ày' οὗ ἡ ψυχή. Καίπερ ἕν οὖσα 
χρῆμα olov ἔδειξεν d. Aóyoc, εἰκών τίς ἐστι vov: 
olov Aóyoc &v προφορᾷ Adyov τοῦ ἐν ΨυχΠ. Οὕτω 
καὶ αὑτὴ «Ἰόγος vo), xal ἡ πᾶσα ἐνέργεια ἡ 
προΐεται ζωὴ» εἰς ü A Aov ὑπόστασιν. Olor, πυρὸς 
τὸ μὲν ἡ συνοῦσα θερµότης, ἡ δὲ ἣν παρέχει. 
Ἰδοὺ δὴ χἀν τούτοις εἰχόνα τε νοῦ φησιν αὐτὴν, 
xa ἀφομοιοῦν ἀξιοί τῷ κατὰ προφορὰν bx νοῦ mp^- 
κύπτοντι λόγῳ, ὡς xal εἰς ἑτέρων ὑπόστασιν προῖε- 
σθαι ζωὴν, χαθάπερ ἀμέλει καὶ Ex. πυρὸς ἡ προῖ- 
οὔσα θερµότης. Ἰσχνοῖς δὲ χαὶ αὐτοὶ λίαν χέχρηνται 
παραδεἰγµασιν, οὐχ ἑτέρως ἑνὸν εἰπεῖν τὰ περὶ 
θεοῦ, xai γάρ ἐστιν ὑπὲρ λόγον, καὶ πέρα παντὸς 
διάττει νοῦν. ᾿Αναχομιστέον δὲ πρὸς τὸ ἓν ἀρχαῖς 
τὸν λόγον μαχροτέρας γεγενηµένης ἐχδυλῆς. Οὐκ 
ἐχπέμψει τοῦ εἶναι χατὰ φύσιν 8eby τὸν Υἱὸν, ἕνα 
Θεὸν ὀνομάσεσθαι παρὰ ταῖς θεοπνεύστοις Γραφαῖς' 
μάχεται δὰ μᾶλλον τοῖς τὴν πολύθεον πρεσθδεύουσι 
πλάνην. Οὐχ id γὰρ ἡμᾶς τοῦ μὲν κατὰ φύσιν xal 
ὄντος ἀληθῶς ἁποχομίζεσθαι θεοῦ, προσχυνεῖν δὲ 
τῇ κτίσει, xal οἴχεσθαί που μαχρὰν τῆς εἰς εὐθὺ 
χαὶ ἀλίθειαν ἁποχομιζούσης ὁδοῦ. Ὥστε x3v εἰ λέγῃ 
θεός; « Ἐξέτεινα τὸν οὐρανὸν μόνος, χαὶ ἑστερέωσα 
τὴν γῆν, » εἰδέναι χρὴ τὸν φιλομαθῆ τὸν Σχτείναντα 
τὸν οὐρανὸν χαὶ στερεώσαντα τὴν Ὑῆν. Ὡς ἔφην 
φθάσας ' « Ti Λόγῳ Κυρίου οἱ οὐρανοὶ ἑστερεώθη- 
σαν, »χαὶ αὐτὸς « Ἐθεμελίωσε τὴν γην ἐπὶ τὴν ἀσφά- 
λειαν αὑτῆς, » xav τὴν τοῦ Ψάλλοντος φωνήν. 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


Ἁλλ' εἰ θεὺς, φησὶν Ἱουλιανὸς, ix Θεοῦ κχαθ' 
ὑμᾶς ὁ Λόγος ἐστὶ, xa τῆς οὐσίας ἑξέφυ τοῦ Πατρὸς, 
Θεοτόχον ὑμεῖς ἀνθ᾽ ὅτου τὴν Παρθένον εἶναί φατε; 
Πῶς γὰρ ἂν τέκοι θεὺν ἄνθρωπος οὖσα καθ ἡμᾶς; 
Καὶ πρός γε τούτῳ, qnot, λέγοντος ἐναργῶς θεοῦ 
ε Εγώ εἰμι, χαὶ οὐχ ἔστι πάρεξ ἐμοῦ σώζων à 


9! peut. zxxit, 59. 


9825 


CONTRA JULIANUM LIB. VIII. 


926 


Ὑμεῖς Σωτῆρα τὸν ἐξ αὑτῆς εἰπεῖν τετολµήχατε; A qui ex 4977. ipsa natus est dicere ausi estis? ILec 


Ilpocenyviyxa:o γὰρ τοῖς ἑαυτοῦ λόγοις xal ταῦτα. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Act 05 οὖν ἄρα βραχυλογοῦντας, ὡς ἔνι, τὸν περί 
T5 τῆς ἑνανθρωπήσεως ἡμᾶς τοῦ Μονογενοῦς πολυ- 
πραγµονῆσαι τρὀπον. Ἐπειδὴ δὲ ταῖς "Ελλήνων 
ἀχοαῖς ἐγίεμεν τὸ µυστῄήριον, ἤτοι τοῦ xavà Χριστὺν 
μυστηρίου τὴν ἀφήγησιν, τῶν μὲν ἀποῤῥττοτέρων 
τὴν βάσανον ἀποστήσομεν, ὀλίγα δὲ ἅττα ὃ,αλεξόµεθα 
πρὸς αὐτοὺς τὰ EE εἰχότων ἀθροίσαντες λογισμῶν, 
συλλαμθανούσης εἰς τοῦτο τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς. 
Ἄρῆναι δὲ οἶμαι, xal µάλα ἑμφρόνως,. προαφηγήσα- 
σθαι τὰς αἰτίας, ἐφ᾽ αἷς ἀναγκαίως πεπράχθαι φα- 
μὲν τῆς ἐνανθρωπήσεως τὸ µυστήριον. Οὐχοῦν οὐ- 
pavo) xaX γῆς, συλλήδδην ἁπάντων τῶν Ev αὐτοῖς 
ταρενηνεγµένων εἰς γένεσιν, πεπλαστούργηται μὲν 
ἐχ γῆς τὸ ἀνθρώπινον σῶμα, ἁῤῥήτῳ ve μὴν εὖσθε- 
νεἰᾳ τοῦ πάντων Δημιουργοῦ φυχούμενον , ζῶον qj» 
«ὐθὺς λογιχὸν καὶ θεοειδέστατον. Ἠεποίηται γὰρ κατ᾽ 
εἰχόνα τοῦ χτίσαντος αὐτόν. Ἑνδοιάσειε δ ἂν οὐδεὶς, 
ὡς ἐπε[περ ἐστὶν ἀγαθοῦ τέχνηµα θεοῦ, οὐχ ἐπὶ τοῖς 
αἰσχέστοις τῶν ἕργων, ἀλλ᾽ ἐφ᾽ ἅπασι τοῖς ἑπαινου- 
µένοις παρήχθη πρὸς ὕπαρξιν, Πεποίηταί γε μὴν 
αὐτοχρατὴς xal ἐλεύθερος, xal ταῖς τῶν ἰδίων θελη- 
µάτων ῥοπαῖς διάττων ἐπ᾿ Σξουσίας ἐφ᾽ ὅπερ ἂν 
ἕλοιτο τυχὸν, εἶτ οὖν ἀγαθὸν, εἶτε φαῦλον. Elca 
γύμνασμά τι πρὸς εὐπείθειαν χαὶ µελέτην ἀρετῆς, 
παρὰ θΞοῦ δεξάµενος ἐντολὴν, τὸ δὴ μὴ χρῆναι φα- 
γεῖν ἀπὸ τοῦ ξύλου τοῦ ἐν µέσῳ τοῦ παραδεἰσον, ῥά- 
θυμός τε xal εὐπαράφορος ἣν. "Ηλω γὰρ οὐ τετηρη- 
χὼς τὸ χεχελευσµένον, xal τῆς οὕτω βραχείας ἢδο- 
νῆς ἠττώμενος, καὶ τὸ ἄναλχι παθὼν εἰς byxpácetav. 
Οἱηθεὶς δὲ πρὸς τούτῳ καὶ θεὸς ἔσεσθαι' πεφενάχιχε 
γὰρ τοῦτο λέγων ὁ Σατανᾶς ' ἑπάρατος ἣν, ἅτε δὴ 
xa θεῖον ἁδιχέσας νόμον, χαὶ φρονῄσας τὰ ὑπὲρ τὴν 
φύσιν. Εἶτα θανάτῳ χατεδιχάζετο, xai τίς χατὰ φύ- 
σιν ἐστὶν Λλέγχετο * καίτοι γεγονὼς οὐχ ἵνα τοῖς τοῦ 
θανάτου δεσμοῖς ὑποχέοιτο xal ἁλώσιμος T, ἁλλ᾽ ἵνα 
xai παρὰ φύσιν ὑπερφέροιτο τοῦ χαχοῦ, ἸΑνήνυτον 
ὃΣ παντελῶς οὐδὲν τῷ πάντων Δημιουργῷ, οὐδ' ἂν 
γένοιτο χαλεπὺν αὐτῷ, καὶ τὸ φθορᾷ τυραννούμενον 
τό γε ἦχον εἰς τοὺς τῆς ἰδίας φύσεως λόγους χρεῖτ- 
τον ἀποφΏναι φθρρᾶς, χαὶ εἰς µαχραΐωνα τηρῆσαι 
βίον. Καὶ γάρ ἐστιν αὐτὸς ὁ καὶ αὐταῖς ταῖς φύσεσι 
διορισάµενος νόµους, καθ οὓς ἂν εἶεν τοιαίδε τυχὸν, 
ἡ μὴ, χατά γε τὸ αὐτῷ xaX µόνῳ δοχοῦν. "Αναντες 
δὲ χαὶ ἀμήχανον αὐτῷ παντελῶς οὑδέν. ᾽Αλόντος 5h 
οὖν τοῦ πρώτου, τοῦτ ἔστιν ᾿Αδὰμ., τῇ τῆς ἀπειθείας 
γραφῇ, xai τοῖς τοῦ θανάτου βρόχοις ἁδοχήτως ἐν- 
ισχγµένου, xal μὴν xa! πεσόντος ὑπὸ τὴν ἁμαρτίαν 
ἐξ ἀνοσίων σχεμµάτων τοῦ μιαροῦ καὶ ἀρχεχάχου δρά- 
κοντος, φημὶ 6h τοῦ Σατανᾶ ' ὁ γάρ τοι τὴν πάγην 
αὐτῷ συµπήξας ὅλην ἐχεῖνος ἣν κατανεµηθέντος δὲ 
τοῦ χαχοῦ τῷ ᾿Αδὰμ σύμπαν Υένος, βασιλεύοντός τό 
τοῦ θανάτου xal µέχρι Μωσέως, ἢτοι τῶν τοῦ νόµου 
καιρῶν, κατένευσεν ὁ Δτημιουργὸς ὡς ἡδιχημένοις 
ἡμῖν τὴν ἐπικονρίαν, κατηλέησε δὲ πεπραχότας 
ἀθίως. Ἔδει γὰρ, ἔδει θεὸν ὄντα καὶ ἀγαθὸν ἐπ- 


enim suis quoque sermonibus Julianus attexuit. 
CYRILLUS. 


Opere pretium igitur breviter, quoad licet, in- 
carnationis Unigeniti modum inquirere. Sed eum 
gentilium auribus mysterium, sive mysterii de 
Christo narrationem, inseramus, rerum abstru- 
siorum disquisitione abstinebimus, et, pauca quae- 
dam e verisimilibus colligentes rationibus, divina 
Scriptura nobis ad hoc opitulante, eum iis dissere- 
mus, Prius autem singulari consilio refereudas esse 
causas arbitror, ob quas necessario faetum esse 
dicimus incarnationis mysterium, Igitur, ccelo. et 
terra, et. in summa omuibus qua in eis sunt, pro- 


B creatis, formatum est de terra corpus hominis, 


adeoque ineffabili virtute omnium rerum Opyificis 
animatum, auimal repente. prodiit rationis compos, 
ac Deo simillimum, Factum enim est secundum 
Conditoris sui imaginem. Nemo autem dubitaverit, 
cum git boni Dei factura, non ad turpissima opera, 


sed ad laudatissima quaeque fuisse productum, 


Factus quippe homo est sui juris acliber, et su» 
voluntatis nutu potis ferri quocunque liberet, sive 
in bonum, sive in malum. Tum accepto a Deo man- 
dato exercendis obedientix 4ο virtutis ne scilicet 
de ligno quod erat in medio paradisi comeleret, 
inertiz se dedit, et factus est ad malum pronus, 
Mandatum quippe contempsit, ac tam brevi vo- 
luptate victus intemperantize — cessit, Quinetiam 
cum 8e Deum quoque fore speraret (id enim iili 
Satanas dicendo persuaserat), exsecrationem iu- 
currit, maxime cum legem divinam vliolasset, et ad 
ea, qui supra naturam sunt, animum intendisset. 
Tum mortis condemaatus est, et quanam prdites 
esset natura palam factum est; tametsi conditus 
erat, non ut vinculis mortis teneretur ac subjaceret, 
sed ut etiam prater naturam inalum illud supera- 
ret. Nibil autem plane est quod ab omnium opiüce 
Deo perfici nequeat ; neque difficile fuerit οἱ rem 
corruptioni obnoxiam, quoad scilicet nature ra- 
tiones, corruptionis inmunem reddere et in lon- 
gissimam vitara. servare. lpse enim ille ει qui 
naturis ipsis leges praescripsit, quibus tales utique 
siut, aut secus, 978 prout ei ac soli videtur. Ar- 
duum vero nihil est ei prorsus aul impossibile. 
Cum igitur primus homo, Adam nimirum, criminis 
inobedienti: convictus, ac mortis laqueis preter 
Spem irretitus, adeoque consiliis impiis serpentis 
impuri et auctoris malorum illius, Satanz videlicet 
(is enim plane est qui laqueum illi struxit), sub 
ditionem peccati redactus esset ; cumque labes uni- 
versum Ádaii genus invasissel, el ad Mosen usque 
aut ad.legis tempora mors regnasset , ultro. nobís 
opem Creator oppressis attulit, et infeliciter agentes 
miseratus est. Cum enim Deus sit, ac bonus, utique 


debebat opitulari perditis, et irritam diaboll invi- - 


diam reddere, ac transformare. quodammodo, et ad 
jimmortelitatem  recudere perditum hominen terrae 


"LS ο-- σ- ο. .- 


05] S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 9:8 
inevlam, et vitiis quidem liberare, peccati veteris À αμῦναι τοῖς διολωλόσι, xal ἄπραχτον μὲν ἀποφῆναι 


abolita memoria, et virlatis omnisque probitatis 
curam indere, « Non enim erat qui faceret bonum, 
non erat usque ad anum, » at David canit '*. Gen- 
tiles quippe passim, eum ignorarent prorsus Opili - 
cem et a naturali Deo aberrarent , a recto. devii, 
8d cultam falsorum deorum temere se transfere- 
bant, belluinam vero εἰ voluptariam vitam dege- 
bant, Juda vero lege damnatrice gravati, manda- 
tumque Mosaicum non paruwn contemnentes, Ρις 
varicationum poenis erant obnoxii, et peccandi 
potestate nequaquam superiores. Cum igitur uni- 
versi mortales in extremas calamitates delati essent, 
et Moses palam professus sit, se iis servandis baud 
sufficere, ac preterea clare diceret : « Precor, 
Domine, elige alium qui possil, quem mittes **; » 
atque idipsum sancti prophelze se posse negaverint, 
ac divinus David clamaverit : « Qui sedes super 
Cherubim, appare : excita potentiam tuam, et veni, 
ut salvos facias nos**. » Et rursus Isaias : « Do- 
mine, quis credidit auditui nostro *5 ? » Itemque 
Jeremias s»gre ferat, quod predicationis scopus 
sibi prater spem ac non secundo flumine cessisset, 
penmnitente neinine, atque idcirco elamet : « Heu me, 
mater, quare me genuisti virum, qui judicer, et 
discernar omni terra ? 479 Non profui, nec pro- 
fuit mibi quisquam **. » Quid tandem faceret uni- 
versi Deus? lnpurorum daemonum potestati homi- 
nes permitteret ? suis nutibus diaboli prapolleret 
invidia? non servaret periclitantes? non porrigeret 
salutarem manum jacentibus? non ad meliorem 
frugem turpibus viuis irretitos transferret? non 
eorum, qui in tenebris degebant, meatem illustra- 
ret? non errantes ipn. viam reduceret? At quomodo 
bonus esset,si, cum mullo hec prorsus negotio 
facere liceret, nostri nullam habuit rationem ? Nam 
cur principio in ortum et vitam homines eduxit, 
Disl misericordiam capit eorum qui malis inexspe- 
etatis; vexsntur, nee sine gravibus incommodis 
vitam trahunt? Cum igitur inter homines ne sanctus 
quidem unus esset, qui opitulari posset, et in 
promptu causa esset (ipsius enim ac solius erst 
szvum mortis imperium convellere, et. ponam re- 
mittere, et peccatis liberare, et corda recreare, 


τοῦ διαθόλου τὸν φθόνον, μεταστοιχειῶσαι δὲ ὥσπερ 
xai ἀναχαλκεῦσαι πρὺς ἀφθαρσίαν κατηφανισµένον 
ἐπὶ γῆς τὸν ἄνθρωπον, xai πέρα μὲν ἀποφῆηναι πα- 
θῶν, τῶν πάλαι διεπταισµένων λαδόντα τὴν ἄμνη- 
στίαν, ἀρετῆς δὲ xal ἆ γαθουργίας ἁπάσης ἀποδεῖξαι 
µελεδωνόν. « Οὐ γὰρ ἣν ὁ ποιῶν χρηστότητα, οὐκ 


ἦν ἕως ἑνὸς, » κατά γε τὴν τυῦ Ὑάλλοντος φωνήν. 


Ἑλλήνων μὲν γὰρ fj πληθὺς οὐχ εἰδότες ὅλως τὸν 
Δημιουργὸν, xal θεοῦ μὲν τοῦ χατὰ φύσιν ἡμαρτηκό- 
τες, τραπόµενοι δὲ xal τῆς εὐθείας ἀδυνέτως παρ- 
εχοµίζουτο πρὀς γε τὸ δεῖν τοῖς οὐχ οὖσεν ὅλως λα- 
τρεύειν θεοῖς, χτηνοπρεπεστέραν δὲ xa φιλήδονον 
διεθίουν ζωήν. Ἰουδαῖοί vs μὴν τῷ κατακρίνοντι 
vópap πεφορβτισµένοι, χαὶ τῆς διὰ Μωσέως ἑντολῆς 
οὗ μετρίως ὁλιχωρήσαντες, ἔνοχοι μὲν ταῖς τῶν πα- 
ραθάσεων σαν δίχαις, ἀμείνους δὲ Ἠκιστά γε τοῦ 
δύνασθαι πλημμελεῖν. "Απάντων τοίνυν τῶν ἐπὶ γῆς 
ἐν ταῖς ἁπασῶν ἑσχάταις ἑνηνεγμένων ταλαιπωρίαις, 
xai Μωσέως μὲν διαῤῥήδην ὠμολογηχότος ὡς οὐκ 
ἀρχέσειε πρὺς σωτηρίαν αὐτοῖς, λέγοντός τε σαφῶς' 
« Δέομαι, Κύριε, προχείρισαι ἄλλον δυνάµενον, ὃν 
ἀποστελεῖς ^ » ἁπειρηχότων δὲ καὶ αὐτῶν πρὸς τοῦτο 


τῶν ἁγίων προφητῶν, χαλ τοῦ μὲν θεσπεσίου Δαθὶδ 


ἀναχεχραγότος' « Ὁ χαθήµενος ἐπὶ τῶν Χερουθὶμ, 
ἐμφάντθι, ἐξέγειρον τὴν δυναστείαν σου, καὶ ἐλθὲ εἰς 
τὸ ζῶσαι ἡμᾶς» Ἡσαῖου δὲ πάλιν» « Κύριε, εἰς 
ἐπίστευσε τῇ ἀχοῃ ἡμῶν; » Ἱερεμίου γε μὴν ἀσχάλ- 
λοντος, ὅτι τῶν χηρυγµάτων 6 σχοπὸς οὐ χκατ᾽ ἐλπίδε 
χαὶ ῥοῦν ἐχθέθηχεν αὐτοῦ, μετανοοῦντος οὔδενός ’ 
ταύτῃτοι βοῶντος * « Οἴμοι ἐγὼ, μῆτερ, ὡς «tva µε 
τέτοχας ἄνδρα διχαζόµενον , xaX διαχρινόµενον ἐν 
πάσῃ τῇ vfj; Οὔτε ὠφέλησα, οὔτε ὠφέλησέ µε οὗ- 
δείς.» Τί δη ἄρα λοιπὸν ἔδει δρᾷν τὸν τῶν ὅλων Δη- 
µιουργόν; Παραχωρῆσαι χρατεῖν τῶν ἐπὶ τῆς γῆς 
τοῖς ἀχαθάρτοις δαίµοσι; χατισχῦσαι τῶν αὐτοῦ θε- 
ληµάτων τοῦ διαδόλου τὸν φδόνον ; μὴ διασῶσαι τοὺς 
κινδυνεύσαντας; μὴ προτεῖναι τοῖς χειµένοις χεῖρα 
σωτῄήριον; μὴ µεταστῆσαι πρὸς τὰ βελτίω τοὺς τοῖς 
αἰσχίστοις ἐνειλημμένους; μὴ χαταφωτίσαι τῶν ἐν 
σχότῳ νοῦν; μὴ ἑπιστρέφαι τὸ πλανώμενον;; Εἶτα πῶς 
ἣν ἀγαθὸς, εἰ, μετὸν ἁμογητὶ xal λίαν τοῦ " cauta 
δρᾷν, οὐδενὸς ἡμᾶς ἠξίωσε λόγου; 'AvO' ὅτου yàp 
6h xal ὅλως παρεχόµισεν ἐν ἀρχαῖς εἰς τὸ εἶναι καὶ 


et pestiferam illam belluam edomare, et infestam D ζῆν, el μὴ χατοιχτείρει παθόντας τὰ παρ᾽ ὀλπίδα, xai 


d:monum aciem proscindere, atque hominem de- 
vium in recta vitze semitam inducere), opportune 
ecclo Filium suum Pater demisit, qui humanain 
utique formam subiit, ut nobiscum tanquam homo 
conversans, ei felicissimos et omni malo superiores 
redderet. Nam cum iuimutabile sit et alterationisg 
expers secundum naturam, iu quantum Deus, vivens 
illud ac subsistens Patris Verbum , non ex propris 
patara unitum sibi corpus formavit, sed ipsum 
potius cepit ex mobis, ac non e somno et voluptate, 
viri opera, sed ex sancta Virgine, novo et inusitato 
modo ac prater natura leges. Decebat enim, dece- 


πεπραχότας οὐ δεξιῶς; ᾿Απειρηχκότος τοίνυν ἁγίου 
παντὸς πρὸς ἐπιχουρίαν τῶν ἐπὶ τῆς γῆς. xal μὲν 
xaX εὐάφορμον ἑχόντων τὴν παραίτησιν * ἣν γὰρ αὖ- 
τοῦ χαὶ μόνου τὸ δυσάντητον τοῦ θανάτου κατασεῖσαι 
κράτος, xal ἀνεῖναι δίκης, xal ἁπαλλάξαι πλημμελη- 
µάτων, xai καταφαιδρύναι καρδίας, καὶ θῆρα δαμά- 
σαι τὸν ἁλιτήριον, xal τὸ μυσαρὸν τῶν δαιμόνων ἀπο" 
νευρῶσαι στίφος, xal ταῖς τῖς εὐζωῖας ἐπιστῆσαι 
τρίδοις ἐχχεκλιχότα τὸν ἄνθρωπον * πέποµφε χρειω» 
δῶς ἐξ οὐρανοῦ τὸν ἴδιον Ylbv ὁ Πατὴρ, ὃς δὴ καὶ ἀν- 
θρωπείαν ὑπέδυ μορφὴν, ἵν ἡμῖν συνδιατρίφα: ὡς 
ἄνθρωπος, xat τρισµακαρίους ἀποφήνῃ, καὶ παντὸς 


9! Psal, xin, 3. 55 Exod. iv, 16. ** Psal. Lxxix, 2. ! bla. tn, 1. U Jerem. xvi, 10. 


62 CONTRA JULIANUM LIB. Vill. 


ἐπέχεινα γεγονότας xaxov. Ἐπειδὴ Υάρ ἐστιν ἄτρε- A bat talem ejus esse partum , nempe secundum car- 


πτός τε xal ἀναλλοίωτος χατὰ φύσιν ὡς θεὸς, ὁ ζῶν 
τε χαὶ ἑνυπύστατος τοῦ Πατρὸς Λόγος, οὐκ ἐχ τῆς 
ἰδίας φύσεως τὸ ἐνωθὲν αὐτῷ χεπλαστούργηχε σῶμα, 
δέχεται 68 μᾶλλον παρ᾽ ἡμῶν αὐτὸ», xal οὰκ ἐξ ὕπνου 
χοαὶ Ἱδονῆς ἀνδρὸς ἐνεργήσαντος, ἀλλ' ἐξ ἁγίας Παρ- 
θένου, χαινοπρεπῶς τε καὶ ξένως, καὶ πέρα τῶν τῆς 
Φύσεως νόμων. "Εδει γὰρ, ἔδει τοιαύτην αὐτοῦ γενέ- 
σθαι τὴν ἁπότεξιν, τὴν κατὰ σάρχα φημὶ xal àx γυ- 
ναιχὸς, ἵν ἔχῃ τὸ θεοπρεπὲς fj el; τὸν χόσµον αὐτοῦ 
πάροδος χαὶ ἀνάδειξις. Δυσχατόρθωτον δὲ, ὡς ἔφην, 
παντελώς οὐδὲν τῷ πάντα ἰσχύοντι, xat τὸ ἀπιστεῖν 
οὐχ ἀζήμωον, οἷς ἂν λέγοιτο δρᾷν, κἂν εἴπερ τῷ δοχῇ 
μὴ εὐθὺ φέρεσθαι τοῦ εἰχότος. Ἔχει γὰρ be τῶν 
παραδόξων τὸ χρῆμα. Οὐκοῦν κἂν εἰ τῆς τῶν δρωµέ- 
νων ὑπερδολῆς ἠττῷτο τυχὸν της Ev ἡμῖν διανοίας 
τὸ µέτριον, οὐχ ἀτιμαστέον διὰ τοῦτο τὴν ὑπερφνᾶ 
xai ἀπόῤῥητον φύσιν, τὸ ἁδρανὲς αὑτῆς χαθορίζον- 
τας πρέποι 0. ἂν μᾶλλον, ἅπερ ἂν λέγοιτο χατορθοῦν, 
ἁθασανίστοις τιμᾶσθαι φἠφοις' f τάχα που χαὶ ἀπι- 


στεῖν τὸ ἀπειχὸς οὐδὲν , ὅτι xal ὅλως bai τῶν ὅλων 


Δημιουργός. Τίς γὰρ ἓν ἡμῖν 6 συνιέναι τε καὶ φρά- 
σαι δυνάµενος, χατὰ τίνα τρόπον ὁ παμμµεχέθης οὗτος 
ἐγήγερταί τε xal πἐφηνεν οὐρανός ' xai fo; δὲ 
ὅπως, xat σελήνη, xai τὰ λοιπά; Οὐχοῦν ἐξ ἁγίας 
Παρθένου τὸ πάναγνον σῶμα λαδὼν , Ψυχωθὲν quy) 
νοερᾷ, προῆλθεν. ἄνθρωπος, οὐκ ἁπολέσας τὸ εἶναι 
θεὺς, οὔτε μὴν τὸ τῆς ἰδίας ὑπεροχῆς ἁποθαλὼν 
ἀξίωμα” xal γάρ ἐστιν, ὡς ἔφην, τροτὴν οὐχ εἰδώς. 


"D; Υὰρ Πλωτῖνός φησι’ Τί γὰρ ζητεῖται AaCsiv εὖ (c. 


ὄχων, xov δὲ μετε.θεῖν πάντα παρ ἑαυτῷ ἔχων; 
4.14 οὐδὲ αὔξην ζητεί τε.ειότατος ὧν. Διὸ τὰ 
zep αὐτῷ πάντα τέλεια, ἵνα πάντῃ ἦν τέ.ειος, 
οὑδὰν ἔχωγ, ὃ μὴ τοιοῦτον ' οὐδὲν ἔχων ἐν ἑαυτῷ 
ὃ pij voei. Νοεῖ δὲ οὐ ζητῶν, dAA ἔχων' xal τὸ 
μακὰριον οὐκ ἐπίκτητον, àAJAA alovi παντί. Ἐνην- 
θρώκησε τοίνυν 6 μονογενῆς τοῦ θεοῦ Λόγος, ἀλλ 
εἶναι Geb, οὗ µεθείς. Παράδοξος δὲ καὶ ὑπὲρ νοῦν 
xai λόγον τῆς μετὰ σαρχὸς οἰχονομίας ὁ τρόπος. Καὶ 
τὸ µέγα τοῦτο χαὶ σεπτὸν ἀληθῶς µυστήριον, οὐκ 
ἀρτιφανὲς, o0 véov, οὔτε μὴν Ex. φιλονείχου γνώμης 
ἑξευρημένον ΄ ἀρχαιότατον δὲ, xal mpb τῆς τοῦ χό- 
αµον χαταδολῆς, ἐν θεῷ χατὰ πρόγνωσιν. Καταθρή- 
σαιμεν ἂν αὐτὸ διά γε τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς. Οὐ 


nem, et ex muliere, ut. divisz majestati cougrueret 
ejus in mundum adventus et apparitio. At nihil est 
omnino, uti dixi, quod ab eo, qui omnis potest, 
perfici nequeat; nec impune cuiquam erit, si, quod 
facere dicilur, non erediderit, tanietsi putet illud 
esse nimus vero simile. Sic enim comparata sunt 
quae preter opinionem hominuu unt. Quare licet 
meniis Dosuras mediocritas ab eorum quam fiuut 
exsuperantia vincatur, nihil 1a3men idcirco de $u- 
pernaturali et ine(fabili natura detrahendum est, 
imbecillitate ei ascripta; 98 sed consentaneum 
magis esl, qux perficere dicatur, ea citra disqui- 
sitione reverenter prohare; aut absurdi nihil 
utique fuerit, negare plane universi Opiliceus exsi- 


D stere.. Quis euim in nobis intelligere petest aut 


dicere, quo pacto vastissimum hoe coelum excita- 
tum ae editum est ; quo pactosol item, ac luna, οἱ 
reliqua? Itaque sanctissimo corpore assumpto ex 
sancta Virgine et anima intelligente animato, ho- 
mo prodiit, Dei natura non deperdita, neque pro- 
prie excellenti$ abjecia digmitate : quippe qui, ut 
dixi, muiatióuein nescit. Ut enim Plotinus ait , 
Quid accipere vult qui recie se habet? Quonam vero 
se traus[erre, qui apud. se omnia continet ?. At neque 
augeri postulet, cum sit. perfectissimus. Quapropter 
qua apud illum sunt, omnia perfecta, ut. sii usqua- 
quaque per[ectus, nihil habens quod non sit hujus- 
modi : nihil habens in. seipso quod mon intelligat. 
Intelligit autem non querendo, sed kabendo : et (eli- 
€ilas ei est non acquisila, sed sempiterna. lgitue 
bono factus est ille unigenitus, Dei Verbum, ve- 
rut;tamen Deus esse non destitit. Admirabilis porro 
et supra mentem el orationem est. incarnationis 
modus. Magnuin hoc et augustum mysterium, non 
recens edilum, non novum, neque vero novitatis 
sludio repertum ; sed antiquissimuin, et ante wunndi 
couditum, in Deo secundum prazacientiam. Quod 
quidem ex Scriptura sacra perspicere Hcet. Non 
enim dicimus, divinam et incorruptibilem mentem, 
«In qua sunt thesauri sapientiae et scientiam abs- 
conditi "', » ut scriptum est , igaorsasse genus lie- 
minum prolapsum in peccatum obneiium fore 
condemnationi et maledicto, subjectum autem ici 


Υάρτοι φαμὲν οὐχ εἰδέναι τὸν θεῖὀν τε χαὶ ἀχήρατον D morti et corruptioni, non tamen noxam eam ob rem 


vous, « Ev ᾧ πάντες εἰσὶν οἱ θησαυροὶ τῆς σοφίας καὶ 
τῆς γνώσεως ἀπόχρυφοι, » χαθὰ γέγραπται, ὡς ἔσται 
μὲν ὑπὸ δίχην xai ἁρὰν τὸ ἀνθρώπινον. γένος διολι- 
σθὲν εἰς τὸ πλημμελὲς, ὑπενεχθήσεται δὲ θανάτρ 
xai φθορᾷ, οὗ μὴν ἀναπότριπτον xal ἀτελευτήτως 
ἐμπεφυχὸς τὸ ἐπ αὐτῷ 6h τούτῳ φορέσει βλάδος * 
συναπκοδύσεται δὲ τῷ θανάτῳ τὴν ἁμαρτίαν, ἐν Ἆρι- 
στῷ διὰ πίστεως, xal παλινδροµήσει πρὸς τὸ ἐν ἀρ- 
yalc, xa πρὸς ἀδέδηλόν τε xaX καθαρὰν ὑπονοστήσει 
ζωήν. Δεδήσθαι τοίνυν φαμὲν τοῦ μυστηρίου τὴν γνῶ- 
σιν χαὶ πρό γε τῶν ἄλλων τῷ ᾿Αδραάμ. ΠἩροσπεφώ- 
νηκε γοῦν αὐτὸς ὁ Υἱὸς τοῖς Ἰουδαίων δήµοις ' 


*' Coloss. i, ὄ. 35 Joan. γή, 50. 


laturum in se perpetuam et indelebilem ; sed una 
cum morte peccatum exuturum in Christo per fidem, 
ei ad pristinum statum reversurum, et ad puram ac 
incorruptam vitam rediturum. Quocirca mysterii 
cegnitionem datam esse dicimus, idque prse cseteris 
Abrahamo, Unde Filius ipse Judmorum turbas 
affatus est his verbis : « Abraham paler vester 
exsuliavit ut videret diem meum : et vidit, el gavi- 
εις est **. » Ejus tamen filii, leasc nimirum οἱ Jacob, 
εἰ eorum posteri, usque ad sapientissimum Mosen, 
981 multifariam multisque modis istius mysterii 
vim subobscure didicerunt. Et sane Moses ipsum 


951 


5$. ΑΙ οἱ ALEAANDRINI ARCHIEP. 


9:2 


praciguravit, cum in ZEgypto mandasset, quod qui A « ᾿Αθραὰμ ὁ matho ὑμῶν Ἠγαλλιάσατο, ἵνα [5p civ 


ex sanguine erant l|sraelis immolarent quidem 
agnum in typum Christi, sed ungerentur sangui- 
ne, et per solam umbram suaderet placandum esse 
exterminatorem, Quod ita sane contigit. Servati 
enim sunt, et ab internecione immunes redditi. 
Preterea simplex veritatis typus quoque est Jesus 
filius Nave, vero Jesu cognominis. Transvexil enim 
per Jordanem filios lsrael,et circumcidit cultris 
lapideis, et in terram promissionis intulit. Cernes 
post bunc ét praostantissiuum prophetam Samue- 
lem aguos quidem immolasse, et in odorem suavi- 
tatis Deo consecrasse, et aquam insuper sacrificiis 
infudisse ; tum, ingruentibus bellis et innumera 
phalange alienigenarum Judzam depopulante, sine 
pugna victoriam reportasse, el periclitantes servas- 
se. Salutare enim est. Christi mysterium credernti- 
bus in ipsum. Idque reliquus sauctorum propheta- 
rum chorus praedixerat. Quocirca divinus David, 
promittente Deo ac dicente : « De fructu ventris tui 
ponam super sedem tuam 9? ; » cum ad exitum ουι- 


n 


nino perductum iri promissionem vebemepter con- 


fideret, incarnationis modum passim praedicat di- 
cens, niodo quidem : « Deus manifeste veniet, et 
now éilebit ?* ; » modo rursus ad ipsuu : « Sedes 
ua, Deus, in sxsculum.szculi, virga directionis, vir- 
ga regni tui. Dilexisti justitiam, et odisti iniquiia - 
tem 5 propterea unxit te Deus tuusoleo exsultatio- 
Wis pra parlicipibus tuis **. » Viden" ut Deusa Deo 
ungatur. AL quomodo factum istud. dicimus? Cuin 
enim factus est liomo, maneus id. quod. erat, tunc 
εἰ secundum nos humano more unctus est a Deo ad 
apostolatum. « Factus est pontifex ei apostolus con- 
fessionia nostra **, » sicut scriptum est, Erat euim 
semper, et est in οσο, et in. hoc mundo, et locus 
eo vacuus oronino nullus. Omnia etenim implet di- 
vinitatis natura. lile autem invisibilis cum sit, visi- 
biliter ad nos venit, cum nostram formam | induit. 
Porro autem terre  dominaturum | illum, suisque 
sceptris universum 989 lominum genus subditu- 
rum, David ipse plenau rursus (fidem facie! bis ad 
illum verbis : « Omnes gentes, quascunque fecisti, 
venient, et adorabunt coram te, Domine **. » Et 
rursus ; « Et adoreut te omnes reges terre: onm- 
nes gentes servient ei δν, » liem : « Omues gentes, 
plaudite manibus, jubilate Deo in voce exsultatio- 
nis, quoniam Dominus excelsus, terribilis, Rex 
magnus auper omnem terram **, » Cernis ut Deutn 
ac Dominum excelsum et Regem appellat, qui in 
carne apparuit? Prieterea Davidis ilie filius, Salo- 
mon, promissionis divins non iguarus, alicubi sic 
ait, preces ad Deum tendens : « Et nunc, Domine 
Deus lsrael, fidele sit, queso, verbum tuum quod 
locutus e$ David patri meo, si vere babitabit Deus 
cum hominibus super terram **. » lstud. quoque 
" Baruch demonstravit, dicens: « llic est Deus no- 


€ 9 Psal. xLIX, 35. 


95 Εκ], ALvi, 2, 3. 


9 Psal, cxxxit, 11. 
Livi 1]. 


$8! Psal. xLiv, 6-8. 
56 [] Paral. vi, 17, 18. 


ἡμέραν τὴν Eyfjv* καὶ εἶδε, χαὶ ἐχάρη.» O7 γε μὴν ἐξ 
αὐτοῦ γεγονότες, Ἰσαάκ τέ oru: χαὶ Ἰαχὼδ, xai οἱ 
μετ) αὐτοὺς ἔτι καὶ µέχρι τοῦ πανσόφου Μωσέως, 
πολυμερῶς τε καὶ πολυτρόπως τὴν τοῦ µυσττρίου 
δύναμιν αἰνιγματωδῶς διεµάνθανον. Προανετύπου 
γοῦν ὁ Μωσῆς αὐτὸ, προστεταχὼς ἐν Αἰγύπτῳ τοῖς 
ἐξ αἵματος Ἱσραὴλ, χαταθύειν μὲν τὸν ἁμνὺν cl; 
τύπον Χριστοῦ, χαταχρίεσθαι 6$ τῷ αἵματι, xal διὰ 
µόνης τῆς σχιᾶς δυσωπεῖν ἀναπείθων τὸν ὀλοθρευτήν. 
"OQ δὶ χαὶ πἐπραχται. Διεσώζοντο Υὰρ. χαὶ τοῦ χα- 
ταφθείρεσθαι δεῖν ἀπετέλει χκρείττονας. Καὶ ds ἔτι 
τῆς ἀληθείας ὁ τύπος val μὴν xal ὁ τοῦ Nav, παῖς 
Ἰησοῦς, ὁμώνυμος τῷ ἀληθινῷ. Διεθίθασε γὰρ τὸν 
Ἱορδάνην τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ, xai περιέτεµε µαχαί- 
ραις πετρἰναιᾳ, εἰσχεχόμιχε δὲ χαὶ εἰς τὴν Υην τῆς 
ἐπαγγελίας. Ὄψει μετὰ τοῦτον xal τὸν πανάριστον 
ἐν προφητείαις Σαμουὴλ, ἄρνα μὲν θύοντα xai εἰς 
ὀσμὴν εὐωδίας χαθιεροῦντα τῷ Os, καὶ μὴν xai 
ὕδωρ τοῖς θύμασιν ἑπαντλήσαντα. Εἶτα πολέμων 
ἑπηρτημένων, καὶ ἀναριθμήτου φάλαγγος ἀλλοφύλων 
καταδηούσης τὴν Ἰουδαίαν, ἀμαχεὶ νιχῄσαντα, xal 
σεσωχότα τοὺς χινδυνεύοντας. Σωτήριον γὰρ τὸ Χρ:- 
στοῦ µυστήρων τοῖς πιστεύουσιν εἰς αὐτόν. Καὶ ἅπας 
δὲ ὁ λοιπὸς τῶν ἁγίων προφητῶν προαναχεχράχει 
χορός. Ka γοῦν ὁ μὲν θεσπέσιος Δαθὶδ, ὑπισχνουμέ- 
νου θεοῦ xal λέγοντος' «Ἐκ καρποῦ τῆς χοιλίας σου 
θήσομαι ἐπὶ τοῦ θρόνου cou,» ὅτι πάντη τᾶ xal 
πάντως εἰς πέρας ἐχδήσεται τὸ ἐπηγγελμένον. εὖ 
µάλα τεθαῤῥηχὡς, τὸν τῆς ἑνανθρωπήσεως τρόπον 
περιαγγέλλει, λέγων * ποτὲ μὲν, ὅτι « θεὸς ἐμφανῶς 
fet, xal οὐ παρασιωπήσεται * » ποτὲ δὲ ab δὴ πρὺς 
αὐτόν’ «'U θρόνος σου, ὁ θεὸς, εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ 
αἰῶνος; ῥάδδος εὐθύτητος ἡ ῥάδδος τῆς βασιλείας 
σου. Ἠγάπησας δικαιοσύνην, xaX ἐμίσησας ἁδιχίαν * 
διὰ τοῦτο ἔχρισέ σε ὁ θεός σου ἔλαιον ἀγαλλιάσεως 
παρὰ τοὺς μετόχους σου. » Ὁρᾶς ὅτι θεὸς χρίεται 
παρὰ θεοῦ. Eiza πῶς τοῦτο πεπρᾶχθαί oapev ; "Os 
γὰρ γέγονεν ἄνθρωπος, μεμενηχὼς ὅπερ ἣν, τότε 
καὶ καθ ἡμᾶς ἀνθ[ωπίνως χρίεται παρὰ Θεοῦ πρὸς 
ἀποστολήν. « Γέγονεν ἀρχιερεὺς χαὶ ἁπόστολος τῆς 
ὁμολογίας ἡμῶν, » χατὰ τὸ γεγραμμένον. Ἡν μὲν 
γὰρ ἀεὶ xa ἔστιν ἐν οὐρανῷ, xat ἐν τῷδε τῷ χόσμῳ, 
καὶ τόπος αὐτοῦ κενὸς τὸ σύμπαν οὐδείς. Πληροϊ γὰρ 
τὰ πάντα τῇ τῆς θεότητος φύσει. Αφίχται δὲ πρὸς 
ἡμᾶς ἑμφανῶς ὁ ἁόρατος, ὅτε τὴν χαθ᾽ ἡμᾶς ἀπέδυ 
μορφήν. Ὅτι δὲ χαταχρατήσειν ἔμελλε της ὑπ' οὗρ1- 
vby, καὶ τοῖς ὑπ αὐτοῦ σχήπτροις ἅπαν ἀνθρώπων 
ὑποθεῖναι γένος, αὐτὸς 6 Δαθιδ πάλιν πλτροφορήσει, 
ὡδὲ πρὸς αὐτόν εἰπών * «Πάντα τὰ ἔθνη, σα ἐποίη- 
σας, Άξουσι, xat προσχυνίσουσιν ἐνώπιόν σου, Ku- 
pu. » Καὶ πάλιν" «Καὶ προσκυνησάτωσάν σοι πάν- 
τες οἱ βασιλεῖς τῆς Yn; πάντα τὰ ἔθνη δουλεύσουσιν 
αὐτῷ. » Καὶ πάλιν εΠάντα τὰ ἕἔθνη, χροτήσατε 
χεῖρας' ἁλαλάξατο τῷ θεῷ ἓν φωνῇ ἀγαλλιάσεως, 
ὅτι Κύριος ὄφιστος, φοβερὺς, βασιλεὺς μέγας ἐτὶ 


*! ]lebr. ut, 1. 9 Psal. ixxxv, δ. t sad 








9235 


στόν τε xai βασιλέα τὸν ἐν σαρχὶ πεφηνότα χαλεῖ ; 
Ὅ χε μὴν ἐξ αὐτοῦ γεγονὼς υἱὸς Σολομῶν, τὴν παρὰ 
Θεοῦ δοθεῖσαν ὑπόσχεσιν οὑκ ἠγνοηχὼς, οὕτω πού 
«φησι τὰς πρὸς θεὸν ἱκετηρίας ἀνατείνων * « Καὶ νῦν, 
Κύριες ὁ θεὺς Ἱσραὴλ, πιστωθήτω δὴ τὸ ῥῆμά σου 
τῷ Δαθδὶδ πατρί µου, εἰ ἀληθῶς χατοικήσει ὁ θεὸς 
μετὰ ἀνθρώπων ἐπὶ τῆς γῆς. » Τοῦτο xat ὁ Βαροὺχ 
χατεσήµηνε, λέγων. « Οὗτος ὁ θεὺς ἡμῶν ' οὗ λογι- 
σθήσεται ἕτερος πρὸς αὐτόν. Ἐξεῦρε πᾶσαν ὁδὺν 
ἐπιστήμης, xat ἔδωχεν αὐτὴν Ἰαχὼδ τῷ παιδὶ αὐτοῦ, 
καὶ Ἱσραὴλ τῷ Γγαπημένῳ ὑπ' αὐτοῦ. Καὶ μετὰ 
ταῦτα ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη , xaY τοῖς ἀνθρώποις 
συνανεστράφη. » Ἰδοὺ 6 xai οὗτος εὖ µάλα xat σα- 
φῶς θεὸν ἐπὶ γῆς ὦφθαί φησι, δυναναστραφἢῆναί τε 
τοῖς ἐν αὐτῇ. Ἠσαΐας Ye μὴν τὴν παράδοξον αὐτοῦ 
κατὰ σάρχα γέἐννησιν εὐηγγελίσατο, λέγων * «Ἰδοῦ fj 
παρθένος ἓν γαστρὶ ἕξει, χαὶ τέξεται υἱόν * xat χα- 
λέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανου]λ, τουτέστι, Μεθ’ 
ἡμῶν ὀθεός. » Καὶ πάλιν’ εἸσχύσατε, χεῖρες ἄνει- 
µέναι, χαὶ Ὑόνατα παραλελυµένα, παρακαλέσατε, οἱ 
ὁλιγόφυχοι τῇ διανοίᾳ, ἰσχύσατε, ut φοθεῖσθε. Ἰδοὺ ὁ 
Geb; ἡμῶν ᾽ ἰδοὺ Κύριος μετά ἰσχύος ἔρχεται, καὶ ὁ 
βραχίων μετὰ χυρίας. » Καὶ πάλιν * «Τότε ἀνοιχθή- 
σονται ὀφθαλμοὶ τυφλῶν, xal (tà χωφῶν ἀχούσον- 
ται τότε ἀλεῖται ὡς ἔλαφος ὁ χωλὸς, xai τρανὴ 
ἔσται γλῶσσα µογιλάλων. » Καὶ πάλιν «Φωνὴ 
βοῶντος Ev τῇ ἐρήμφ' Ἑτοιμάσατετὴν ὁδὸν Κυρίου, 
εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίδους τοῦ θεοῦ ἡμῶν. » Ὁ 5h 
xai πέἑπραχεν ὁ θεσπέσιος Βαπτιστῆς Ἰωάννης. 


ἙἘρομένων οὖν τῶν Ἰουδαίων αὐτὸν, τίς ἂν εἴη, xal C 


ὁπὶ τίσιν ἀπεστάλη, διαμεμήνυχεν ἑἐναργῶς, οὕτω 
λέγων  «Ἐγὼ quvh βοῶντος ἓν τῇ ἐρήμῳ;' « Ἐτοι- 
µάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου. "Οτι δὲ ἔμελλεν, ἕναν- 
θρωπήσαντος τοῦ Μονογενοῦς, χαὶ fj τῶν ἐθνῶν κατ- 
ορθοῦσθαι χλῆσις, πεπληροφόρηχεν, εἰπὼν * «Ἔθνη 
ἃ οὐκ οἴδασιν ἐπικαλέσονταί G&* χαὶ λαοὶ, οἳ οὐχ 
ἑπίστανται ἐπὶ σὲ χαταφεύξονται. » "Ἑτερός γε μὴν 
τῶν ἁγίων προφητῶν" « Τέρπου, καὶ εὐφραίνου, φησὶ, 
θύγατερ Σιὼν, ὅτι ἰδοὺ ἔρχομαι, καὶ χατασχηνώσω 
&* µέσῳ σου, λέγει Κύριος ᾽ xal καταφεύξονται ἔθνη 
πολλὰ ἐπὶ τὸν Κύριον ἓν τῇ ἡμέρᾳ Exelvn, χαὶ ἔσον- 
«at αὐτῷ εἰς λαόν.» Καὶ αὐτὸς δέ πού φησιν ὁ τῶν ὅλων 
θεὺς ἁγίοις προφήταις  « Εἴπατε τῇ θυγατρὶ Σιών * 
Ἱδοὺ ὁ βασιλεύς σου ἔρχεταί aot δίχαιος χαὶ σώζων ’ 
αὐτὺς πραῦς χαὶ ἐπιθεθηχὼς ἐπὶ ζύγιον xal πῶλον 
véov. » Ἀνέδη γὰρ οὕτως εἰς Ἱεροσόλυμα Ἀριστὸς, 
ἐφιζίσας τῷ πώλῳ. Δανιῆλ Ye μὴν ὁ σοφώτατος : 


CONTRA JULIANUM LIB. Vill. | 
πᾶσαν την qv. » Ορᾷς ὅπως θεὸν χαὶ Κύριον Üdt- A ster : non zstimabitur alius ad eum. Adinvenit om- 


$56 


nem viam scientiz, et dedit eam Jacob puero suo, 
et Israel dilecto suo *'. Et postea super terram 
visus est, et cum hominibus conversatus est *9. » 
En iste quoque clare admodum Deum in terra vi- 
sum csse przedical, et conversatum esse cum homi- 
nibus. At Isaias stupendam ejus in carne nativita-— 
tem ennuntiavit, dicens : « Ecce virgo in utero ha- 
bebit, et pariet filium, et vocabunt nomen ejus 
Emmanuel, hoc est, Nobiscum Deus 5?. » ltem: 
« Confortamini, manus reniss:e et genua dissoluta, 
consolamini, pusillanimes mente, confortamini, ne 
timeatis; ecce Deus noster; ecce Dominus cum 
fortitudine veniet, οἱ brocliium cum potentia **. » 
Et rursus: « Tunc aperientur. oculi ezcorum, et 


B aures surdorum audient : tunc saliet, sicut cervus, 


claudus : et expedita erit lingua balborum σὲ, » 
Item: « Vox clamantis in deserto: Parate viam 
Domini, rectas facite semitas Dei nostri **. » Quod 
profecto fecit etiam divinus ille Juannes Baptista. 
Quippe cum iuterrogarent illum Judzi, quis esse!, 
et quas ob res missus esset, declaravit aperte, di. 
cens: « Fgo vox clamantis in deserto, parate 
viam Domini **. » Porro incarnato Unigenito vo- 
calionein quoque gentium perfectum iri, probavit 
dicens : « Gentes, qua nesciebant, invocabunt te : 
el populi, qui ignorabant 983 ad te confu- 
gient Τὸ, » Alius preterea ex sanctis prophelis : 
c μπιτς, inquit, et exsulta, filia Sion, quia ecce 
venio, et babitabo in medio tui, dicit Dominus ; 
et fugient gentes multe ad Dominum in die illo, et 
erunt ei in populum ?**. » Ipse quoque universi 
Deus sanctis prophetis ait alicubi : « Dicite filize 
Sion: Eece rex tuus venit tibi justus, et. salvans : 
ipse mansuetus, et ascendens super suljugalem et 
pullum novum ?*. » Sic enim Christus ascendit 
Hierosolyma pullo insidens. Danicl vero ille sa- 
pientissimus : « Et aspiciebam, inquit, in visione 
noctis, eL ecce cum nubibus coli, quasi Filius ho- 
minis veniens, et usque ad Antiquum dieruni per- 
venit : et coram ipso adductus est, οἱ datus cst. ei 
principatus, et honor, et regnum : οἱ omues tribus 
et lingua ipsi servient Το, » Plurima his, quz dixi, 
alia dieta sanctorum virorum accumulassem (tali- 
bus enim referta est divina Scriptura), nisi in ani- 
mum induxiasem nemini fastidium non parere quod- 
cunque estultra modum. Sufficiunt autem. et hac, 
opinor, veri studiosis. 


« Καὶ εἶδον, φησὶν, iv ὁράματι τῆς νυχτὸς, xal ἰδοὺ μετὰ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανιῦ, ὡς Yibc ἀνθρώπου 
ἑρχόμενος, xai ἕως τοῦ Παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν ἔφθασε, xal ἑνώπιον αὑτοῦ προσηνέἐχθη, καὶ αὐτῷ ἐδόθη ἀρχὴ, 
καὶ fj τιμὴ, xoi fj βασιλεία" xal πᾶσαι φυλαὶ xal γλῶσσαι αὐτῷ δουλεύτουσι.» Πλείστας ὃ ἂν xax ἑτὲ- 
pac, ὡς ἔφην, ἐπεσώρευσα φωνὰς ὀνδρῶν ἁγίων . µεμέστωται γὰρ τῶν τοιούτων ἡ θεόπνευστος Γραφή" 
εἰ μὴ ἑνενόουν, ὅτι παντί τῷ γένοιτ ἂν τὸ πἐρα μέτρου προσκορές. Απόχρη δὲ, οἶμαι, xal ταῦτα τοῖς τῖς 
ἁληθείας φιλοθἐάµοσιν. 


Ὅτι δὲ χαὶ τῶν παρ Ἕλλησι φιλοσόφων τινὲς οὐχ 


* V Baruch ut. $6, $7. *^ibid. 358. 
*3]sa. xt, ο. "* Joan, 3, 25. "* Isa. Lv, 5. 
** Dan. vi, 12, 1ο. 


*? Ίδη, vij, 14; Matth. à, 25. 
Y Zachar. n, 10, 11. 


Quod autem Graecorum nonnulli sapientes haud 


79 [κα xxxv, 9, 4. "! ibid. 5, 6. 
** Zachar. ix, 9 : Isa. Lx, 11. 


955 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


9&6 


obscuri nominis, sed claram apud illos gloriam A ἄσημοι Yeyovózez, ἀξιοζήλωτον δὲ map' αὑτοῖς τὴν 


consecuti, mysterium boc adwirati sint, vel hinc 
sciemus. Amelius quippe ille Platonicus, qui una 
cum Plotino et Gentiliano Βου floruit (sic euim 
de iis scribit Porphyrius), ita scripsisse dicitur : 
Atque hoc utique erat Verbum, yer quod, semper cum 
sit, ea que sunt exstiterunt, quemadmodum εἰ [le- 
raclitus statuit; εἰ quod per Jovem, Barbarus. ille 
vult in principii gradu εἰ dignitate constitutum apud 
Deum esse, perque illud. omnia plane [acta esse : in 
quo quidquid [actum est, vivens, et vilam esse, el in 
rerum nalura exsistere, [n corpora porro delabi, et 
carne indultum hominem apparere, ut interim nature 
majestatem ostendat : adeoque solutum, rursus Dei 
locum capere, εἰ Deum esse, qualis erat priusquam 
in corpus, et carnem, et hominem descenderet. Dar- 
barum igitur, opinor, vocat divinum Joannem pro- 
pter liuguz forsan discrepantiam, Hebreus euim 
erat εκ llebreis, ρου ex Grecorum regione ac 
terra. Verumtamen sciebat iucarnatum esse Ver- 
bum, et istud con(ietur, nec diviui preconii 
284 voce rejicit. Prdictum est illud Christi myste- 
rium, et multi sancti vaticinati sunt, qui nec uno 
nec θούθιµ tempore fueruut, Cum ergo res omnium 
vocibus consentiant, et ipsum experimentum islud 
clamet, credibile non esL reperiri nonnullos, qui 
fidem adhibere nolint ; sed veritati repugnando 
non multum a deliris ei mente perculsis absint, 
tametsi res ipsis quoque Grecorum primoribus 
non incredibilis esse quodammodo videtur. Plato 
quippe de suis diis dixit: De aliis aulem damonui- 
bus dicere, aul cognoscere eorum generationem, no- 
stris viribus majus est. Credendum autem. est. iis 
qui prius illam explicarunt, quippe qui ab diis orti, 
«I aiebant, eos ut suos. majores. norant, Fieri ergo 
non potest, ut deorum liberis idem non uadhibeamus, 
quamvis nec argumentis, nec rationibus certis eorum 
oralio con[irmetur : sed quia res suas euuntiare pra 
se ferunt, ex legis prescripto credendum est. Mane 
igitur, o boni, Aristonis filium suspicitis, licet ahs- 
que verisimilibus et necessariis demonstrationi- 
bus dicat, deorum nepotibus fidem esse adhiben- 
dam, pradicantibus res suas ; jureautem repudiari 
prophetarum vaticinia, el falsa esse qux per Spi- 


ruunm sanctum edita sunt oracula contenditis? AL- D 


qui falsorum deorum nepotibus nibil est cur jure 
credatur, nihil enira admirabile patrarunt ; sanctis 
autem prophetis ipsum probitatis decus, ei farmilia- 
ritatis cuv Deo spleudor, auctoritatem conciliat, 
el quod ejus virtute abunde locupletati opera pa- 
trarunt humanis majora. 


δόξαν ἀράμενοι, τεθαυµάχασι τὸ µυστῄήριον, x&vzsu- 
θεν εἰσόμεθα. Αμέλιος γοῦν ὁ Πλατωνικὸς, Πλωτίνῳ 
τε xai Γεντιλιανῷ συναχµάσας κατὰ τὴν ᾿Ρώμην 
(qnot γὰρ οὕτω Πορφύριος περὶ αὐτῶν), ὧδὶ γεγρα- 
φέναι λέγεται’ Καὶ οὗτος ἄρα ἡν ὁ Λόγος, xa" 
ὃν ἀεὶ τὰ ὄντα γενόµεγα ἐγένετο, ὡς ἂν καὶ ὁ 
Ἡράκ.ειτος ἀξιώσειςν εἶναι, καὶ yj Δία d. Bdp- 
6apoc ἀξιοῖ ἐν τῇ τῆς ἀρχῆς τάξει τε καὶ ἀξίᾳ 
καβεστηκότα πρὸς θεὸν εἶκαι, δὺ οὗ τὰ πάντα 
ἁπ.1ῶς γεγενήσθαι' ἐν ᾧ τὸ γεγόμενον ζῶον, καὶ — 
Cuv. εἶναι, καὶ ὃν πεφυκέναι. Εἶτα εἰς τὰ σώματα 

πίπτειν, καὶ σάρκα ἐγδυσάμεγον, φαντάζεσθαι 
ἄνθρωπο», μετὰ τοῦ τηνικαῦτα δεικγύειν τῆς 
φύσεως τὸ μεγαλεῖον' ἀμέ.ει καὶ ἀγαλυθέντα 
πάλιν ἀποθεοῦσθαι, καὶ θεὺν εἴναι, οἷος ἦν πρὸ 
τοῦ εἰς τὸ σῶμα, xal τὴν σάρκα. καὶ τὸν ἄνθρω- 
aor κατεγεχθῆγαι. Βάρβαρον οὖν, ὥς ys οἶμαι, τὸν 
θεσπέσιον Ἰωάννην ἀποκαλεῖ, διάτοι τῖς Ὑλώττης 
τάχα πον τὸ ἑτερόθρουν. Ἑδραῖος γὰρ 3» ἐξ Ἑδραίων, 
xai οὐχ ἀπό γε τῆς Ἑλλήνων χώρας τε xai Thi. 
Πλὴν οἶδεν ἐνανθρωπήσαντα Λόγον, καὶ τοῦτο ὅμολο- 
γεῖ, xaX οὐχ ἀπόθλητον ποιεῖται τὸν τοῦ θ2ίου χηρύ- 
γµατος λόγον, Προκεχρησμῴδηται τὺ τοῦ Χριστοῦ 
µυστήριον, καὶ πληθὺς ἁγίων ἐποιεῖτο την προανἀῤ- 
ῥησιν, χαὶ οὗ καθ) ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν γεγονότων χαι- 
póv. Σνυµθεδηκότων 5h οὖν τῶν πραγμάτων ταῖς 
ἁπάντων φωναῖς, xal αὐτῆς δὰ τοῦτο βοώσης της 
πείοας. ἀπίθανον, ὥσγε οἶμαι, παντελῶς «b ἀπειθεῖν 
ἑλέσθαι τινὰς, xal τοῖς ἀληθέσιν ἀντεγς:ρομένους, 
ταῖς τὴν φράνα παραχεχομµένοις ὀλίγα παραχωρεῖν, 
καἰτοι xal αὐτοῖς τοῖς Ἑλλήνων λογάσιν ἀπίτανοων 
εἶναί πως τὺ χρημα δοχεῖ. Καὶ γοῦν ἔφη Πλάτων 
περί γε τῶν παρὰ σφίσι θεῶν ' Περὶ δὲ τῶν dA Aur 
δαιµονίων εἰπεῖν, f) γνῶναι τὴν rérecir, μεῖζον 
4 καθ’ ἡμᾶς. Πιστεντέον δὲ τοῖς εἰρηκέσω ἕμ- 
προσθε», ἐγγόνοις μὲν οὖσι θεῶν, ὡς Épacar, 
ὡς τοὺς ἑαυτῶν» «προγόνους εἰδόσι». Αδύγατον 
οὖν θεῶν παισὶν ázicceir, xaíaep ἄνγευ sixótum 
xal ἀγαγκαίων ἀποδείξζεων «Ἰέγχουσιν ' ἀν ὡς 
οἰκεῖα φασκόντων ἁπαγγέ, ει ἑπομένους τῷ 
»όμφ πιστευτέον. Εἶτα, à βέλτιστοι, τεθαυµάχατε 
μὲν τὸν ᾿Αρίστωνος, xal περ ἄνευ εἰχότων xal ἀναγ- 
xaíev ἀποδείξεων, χρῆναι λέγοντα στεφανοὺν τῇ 
πἰστει τοὺς τῶν θεῶν ἐχγόνους ἁπαγγέλλοντας τὰ 
περὶ αὐτῶν * kv δίχῃ δὲ τῶν ἁγίων προφητῶν παρα” 
γράφεσθαι τὰς φωνὰς, καὶ κατεψευσµένους εἶναί 
φατε τοὺς διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος Υεγονότας λό- 
γους; Καΐτοι τοῖς μὲν τῶν φευδωνύμων θεῶν ἐχγό- 
νοις xat' οὐδένα τρόπον ἔποιτ' ἂν εἰχότως τὸ ἀξιότι- 
στον πεπράχασι γὰρ τῶν παραδόξων οὐδέν τοῖς ys 


μὴν ἁγίοις προφήταις προσμεμαρτύρηχεν αὐτὸ τῆς εὐζωῖας τὸ χάλλος, χαὶ τῆς πρὸς θεὸν οἰχειότητος τὸ 
περιφανὲς, xai μὴν ὅτι τῆς παρ αὐτοῦ δυνάμεως ἀμφιλαφεστάτην ἔχοντες χορηγίαν, τῶν ὑπὲρ χεῖρα 


τὴν xa0' ἡμᾶς γεγόνασιν ἁποτελεσταί. 

At enim dicent forsan adversarii : Cur plane [fa- 
etus bomo est, et carnem ac sordes nostras pertu- 
lit, cum ei liceret, idque facillime, $i revera Deus 
est, ut contenditis, solo nutu ac ineffabili virtute, 
hominum corda transferre ad £a suscipienda et 


Αλλ’ ἴσως ἐροῦσιν οἱ δι᾽ ἑναντίας ' "AvO' ὅτου γὰρ 
δὴ καὶ ἐνηνθρώπησεν ὅλως, xal σαρχὸς xai ῥύπου 
τοῦ ἐν ἡμῖν ἠνέσχετο, χαΐίτοι μετὸν αὐτῷ, χαὶ µάλα 
ῥᾳδίως, εἴπερ ἁστὶ θεὺὸς ἀληθῶς, καθὰ διατείνεσθε, 
κατανεῦσαι µόνον, καὶ ἀῤῥήτῳ δννάµει τὰς τῶν ἐπὶ 


951 CONTRA JULIANUM LIB. VIII. | 9$ 


χῆς μεταστῆσαι καρδίας efc ye τὸ ἐλέσθαι δρᾷν, καὶ A seniienda quie vellet, ac pie ac religiose vivendum ? 


μὴν καὶ φρονεῖν τὸ ἀνδάνον αὐτῷ, xaX τὸ ve δη δεῖν 
διαδιῶναι θεοφιλῶς; "Evi δὲ αρὸς αὐτὰ φαίην ἄν ' 
Διημάρτηκεν οὖν ἄρα σχοποῦ, καὶ Etro που φέρεται τοῦ 
ἐἰκόνος ὁ θεῖός τε xai ἀχήρατος vobc, xat οὐκ εὐθὺν 
τοῦ πρέποντος ἀπενηνέχθαι φαμὲν αὐτόν; " Ap' οὖν 
ἐσμεν ἄμείνους ἡμεῖς εἰς σύνεσεν τῆς ὅλης σοφίας; Καὶ 
ἁμιλλήσεται μὲν ἡλίῳ λύχνος;ι Ἰσοστατήσει δὲ µία 
σταγὼν πρὸς ὅλην {αυτηνὶ τὴν εὐρεῖαν καὶ ἀἁμέτρη- 
«oy θάλασσαν: Kal^at πῶς οὐχ ἂν ἀγάσαιτό τις τὸν 
θεσπέσιον προφήτην "Hoatav, ἀναχεχραγότα σαφῶς 
χαὶ µάλα ἑμφρόνως «Τίς ἐμέτρησε τῇ χειρὶ τὸ 
ὕδωρ, xai τὸν οὐρανὸν σπιθαµῇᾖ, xaX πᾶσαν τὴν γῆν 
bpaxí; Ti; ἕστησε τὰ ὄρη σταθμῷ, xat τὰς νάπας 
ζυγῷ ; Τές ἔγνω νοῦν Κυρίου; » Ὥσπερ γάρ ἐστι 


Ad Ίμος ego dixerim : Aberratue a scopo igitur di- 
vina et ineofruptibilis πῃοης, eamque defleeiere 
quodammodo a reeto dicimes! An ergo soBidam illam 
e»pientiam prudentia vineimus? EL eum sole eonten- 
dai lucerna? Etgutita unica eum toto hoc vasto et 
immenso 98B mari comparabitur? Àt quis divinum 
illum prophetam 1saiem non mirabitur, clare et sa- 
pientissime proclamantem : « Quis mensus est maau 
aquam, et ccelum palmo, et universam terram pu- 
gillo? Quis constituit montes pondere, et valles sta- 
tera * Quis eogtiovit mentem Domini '* * » Nam ut 
palmo coelum metirí non possumus, et universam 
terram pugillo, nec montes εἰ valles imponere tru- 
(η : ita cujosvis hominis, imo rationalium crea» 


τῶν ἁμηχάνων σπιθαμῇ μετρῆσαι τὸν obpavbv, xal B iurarum. omnium vires excedit, supernaturalem οἱ 


πᾶσαν τὴν γῆν δραχὶ, 6pm τε xai νάπας ἐπιθεῖναι 
ζυγοῖς» οὕτως ἀνέφιχτον ἀνθρώπῳ παντὶ, μᾶλλον 
δὲ ἆπᾶσῃ χτίσει λογιχῇ, τὸν ὑπερφυᾶ καὶ ὑπέρτατον 
διειδέναι τε xal ἀναμετρῆσαι νοῦν. El μὲν οὖν tail 
τις ὁ φάναι τολμῶν τὰ ἀμείνω δύνασθαι σκοπεῖν τῆς 
ὅλης σοφίας, ἐπιτιμάσθω θεός, πλὴν (exo λεληρη- 
κὠς. Μανία γὰρ τοῦτό γε, χαὶ ἀνδρὸς ἐξεστηχότος xat 
παραπαίοντος λόγοι. El δὲ ἁπαστισοῦν συμφήσειεν 
ἂν, τοσοῦτον ἠττῆσθαι τῆς ὅλης σοφίας τὸν ἀνθρώ- 
πινον νοῦν, ὅσονπερ ἂν αὐτῆς xal κατὰ φύσιν ὀρῷτο 
μειονεκτούμενος» πῶς οὐχ ἂν εἴη σοφὸν τὸ αὐτῇ δὴ 
χαὶ μόνη παραχωρεῖν εἰδέναι τὸ ὅτι μάλιστα πρέ- 
πον αὑτῇ ; Οὐ γὰρ ἄν τι δράσειεν, ὃ μὴ χρῆν δἡ που 
µόνως τε χαὶ οὕτως ἔχειν ὡς γέγονε. Καὶ καθ ἔτε- 
gov δὲ τρόπον * χρῆναι γὰρ οἶμαι χἀχεῖνο ἰδεῖν, xal 
μὴν xai φράσαι. Ἡᾶσα μὲν γὰρ ἡ kv τοῖς οὐρανοῖς 
λογικὴ xal νοερὰ χτίσις, αὐθαίρετον ἔχει τὴν ἐφ᾽ ὅπερ 
ἂν ἕλοιτο τῶν πρακτέων ópphv, xaX ἀνάγχης ἐλεν- 
θέραν τὴν ἓφ᾽ ἑχάσοῳ ῥοπήν. "Hv γὰρ οὕτω xat oby 
ἑτέρως, εὐφημίας μὲν καὶ γερῶν ἀξιοῦσθαι τοὺς 
ἀγαθοὺς ἐν δίχῃ’ καθορίζεσθαι δὲ τῶν φαύλων τὸ 
χατεφέχθαι δεῖν. "Iva. τοίννν καὶ ἡμεῖς αὐτοὶ πρὸς 
πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἀγαθῶν ἐθελοντὶ διαστείχωµεν, 
ἀχαταδιάστῳ γνώµῃ διαδιοῦν ἐπὶ γῆς τὸν ἄνθρωπον 
ἑφῆχε θεός. Καὶ οὕτω γέγονεν ἐν ἀρχαῖς. ᾽Ανῆπται 
γὰρ αὐτὸς τὰς τῶν ἑαυτοῦ θεληµάτων ἡἠνίας, xot 
αὐτοχελεύστοις ἐπ' ἄμφω φέρεται ῥοπαῖς, elo Ye τὸ 
ἀγαθόν φημε, καὶ τὸ μὴ οὕτως Éyov. Οὐχοῦν εἰ 
ἀῤῥητῳ v xal θεοπρεστάτῳ δυνάμει xol ἕνερ- 
γείᾳ Ὑχρώμενος, µετεχόµισε τὸν ἑχάστου  vouv 
εἰς ἀγαθουργίας, xai δυσεξίτητον αὐτῷ καν οὐχ 
ἐἑχοντὶ λοιπὸν ἐτίθει τὸ ἀγαθὸν, γνώμης μὲν οὖν obx- 
έτι τὸ χρῆμα χαρπὸς, οὔτε μὴν ἑπαίνων ἄξιον, ἀνάγ- 
χῆς δὲ μᾶλλον xo ἀθουλήτου αλεανεξίας. Elta. τίνα 
τρόπον puopou xai Ὑραφῆς ἁπαλλάξομεν «bv Δη- 
μιουργὸν, ἐφέντα μὲν tv ἀρχαῖς ταῖς τῶν ἰδίων θε- 
ληµάτων ὁρμαῖς Λἠνιοχεῖσθαι τὸν ἄνθρωπον, Όπο- 
ζεύξαντα δὲ μετὰ τοῦτο περιτροπαῖς ἀναγχαίαις, 
xat οἷόν τισο πλεονεξίαις ἀφύχτοις ἐγχαταδέοντα 
πρός γε «b δεῖν ἀποπεραίνειν εὖ μᾶλα τὸ ἀρέσχον 
αὐτῷ; El δὲ hv Άμεινον εἴπερ οὕτως ἔχοι, xl μὴ 


7? 193. xL, 12, 19. 
PATROL. Gh. LXXVI. 


supremam men:em pervidere ac metiri, Si quis 
ergo summa illa sapientia se perspicaciorem dicere 
audet, Deum arguat: caterum delirare se intelli- 
gat. Furor enim istud est, et hominis mentis emo- 
te oratio. Sin autem nemo non fateatur, tantum se 
summa sapientia inferiorem, quantura ipsa miuor 
secundum naturam esse videatur * annon sapientis 
erit, ei certe uni concedere cognitionem ejus quod 
sibi maxime convenit? Nec enim quidquam fece- 
rit, quod utique non oporteat eo unoque modo, 
quo factum est, se habere. Est et alia ratio, quam 
necesssrio considerandam et asserendam puto. 
Queconque enim est iu colis rationalis et intel- 
lectualis creatura , liberis ad quidlibet agendum 
motibus impellitur, et nutus habet omui necessitate 
solutos. Ita enim factum est prorsus, ut boni jure 
laudentar ac donentur praemiis, vituperandi autem 
censeantur improbi. Ut ergo nos ipsi quoque ad 
quidvis honestum sponte feramur, libera mente 
lominem in terra degere permisit Deus. Atque itz 
principio contigit. Ipse enim sux voluntatis habe» 
nas tenet, ac liberis motibus in utrumque fertur, 
bonum scilicet ac malum. Quapropter si ineffabili 
quadam et divina virtute et efficacia utendo, unius- 
cujusque mentem ad bene agendum transtulisset, 
et iinpervium ipsi bonum eliam nolenti statuisset, 
non Jam istud mentis fructus esset, adeoque nec 
digua laude res, sed necessitatis potius, et non το» 
luntaric cupiditatis. AU quomodo nos Opiflcem re- 
prehensione et probro liberabimus , qui principio 
quidem permiserit hominem sux voluntatis impul- 
sione gubernari, postea vero necessariis vicissltu- 
dinibus subjecerit, sc veluti quibusdam  inevitabi- 
libus cupiditatibus illigarit, ad id $86 quod sibi 
visum fuerit peragendum? Quod si praestabat ita 
se habere, quidni a principio factum fuit, sed serius 
mutato veluti consilio ad salutis statum viz quodame 
modo retulit, transfertque που libere, sed ne- 
cessario potius ad fldem profitendam? Num ergo 
jam dubium est, imo nunquid patet omnibus nos 
divinum οἱ ineffabile consilium utique sugillaturos, 


30 


μα n—————————MMÓ———ÓÓ Ááá—————M——— Ma i οσο πὰ παν ” 


e1t 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


912 


exsuuenda turri impla cogitassent, ail rursus di- A εἰπεῖν τὸν τῶν ὅλων Θεόν: q Δεῦτε, καταθάντες συγ- 


xisse universi Deum : « Venite, descendentes con- 
. fundamus linguas eorum ibi *'. » Commemorato 
vero peccato Sodomilarum, ait rursus : « Et pluit 
Dominus a Domino super Sodoma ignem et sul- 
plur **. » Quinetiam aliquando visos esse Abra- 
hamo sedenti ad quercum Mambre viros tres, san- 
οἱ et consubstantialis Trinitatis typum habentes ; 
tui ad. eos dixisse Abrahamum, non sane Domini, 
sed Domine, singulariter, si inveni gratiam in 
oculis iuis *, Atque baec quidem in alio libro 
Dobis scripta sunt (1) : nunc ea necessario cursim 
aligimus. Existimo vero ex dictis eiiam ab ipso 
allatis manifestandam esse mentis ejus obscurita- 
tem. Modo igitur ab AEgyptiorum errore lIsraelitas 
ereplos (servierupi enim ibi falsis diis, quos Julia- 
nus gentiuin prafectos el urbium curatores nuncu- 
pat) ad veritatis aguitionem Deus eveheus, seipsum 
illis manifestat, dicens : « Audi, Israel, Dominus 
Deus tuus, Dominus unus est ** ; » et iterum : « Ut 
scias quod ego sum Deus, el non est preter me** ;» 
quinetiam : « Et non erunt tibi dii alii preter 
me **. » Hac autem sapienter dicta esse eontendi- 
inus, ad tollendum gentilium errorem. Ugum enim 
seipsum nominans ubique Deum, multos esse arbi- 
trari non sinit, Verum tametsi unum seipsum dicit, 
Filium utique et re ct appellatione Dei non fru- 
swatur. ln ipso enim est, uti dixi, ei ex ipso se- 
cundum naturam, utpole proprium ejus verbum, 
el sapientia, el virtus, per quem, et in quo uni- 
versitati rerum imperat. Ubique euim dicentem 
audisti : « Dominus Deus tuus Dominus unus est ;» 
et rursus : « Ut tu cognoscas, quod Deus (uus ipse 
Deus in coelo, et in terra *'. » Scripsit vero alicubi 
quoque Paulus, in lege cumprimis eruditus εἰ di- 
vinorum mysteriorum antistes : « Nobis enim unus 
Deus Pater, ex duo omnia, et nos ex ipso : et unus 
Dominus Jesus Christus, per quem omnia, et nos per 
ipsum?*, » Videsisergo quo pacto unum quidem Deum 
nominal, Patrem : unum autem Dominum, Filium. 
969 At cum unus sit Dominus Filius, Dominus intel- 
ligetur ipse quoque Pater ut Deus : adeoque cum 
unus quoque Deus dicatur Pater, Deus est Filius, 
utpote cum sit secundum naturam Dominus. Divi- 
nitatem enim naturalem utique dominatio sequitur ; 
veram autem dominationem gloria divinitatis. Quo- 
eirca nemo dubitaverit quod Verbum in princi- 
pio erat, Deusque et apud Deum erat Verbuin 19-59, 
Et illud quidem, erat in principio, siguiflcavcrit 
sine lempore, Cum enim, uti dixi, pater semper sit 
Pater, non enim faclus est in tempore, omnino 
necesse est simul exsistere eum qui in ipso est, οἱ 
ex ipso secundum naturam. [lllud autem, apud 
Deum, non ratioue loci acciplendum est, quoniam 
Deus ulira omnem imaginationem corpoream posi- 
tus est, sed quod cum Deo erat , hoc est , in divi- 


3! Gen. xi, 7. ** Gen. xix, 24. 
5 Deut, 11, 24... 9 1 Cor. viri, 6. 


(1) Supra lib. 1, pag. 20, 


999 Juan, ;, 4. 


e 


9! Gon, xvii, 3, 


χέωµεν αὐτῶν ἐχεῖ τὰς γλώσσας. » Διαμνημονεύσας 
δὲ τῆς Σοδομιτῶν ἁμαρτίας ἔφη πάλιν’ « Kot ἔδρεξε 
Κύριος παρὰ Κυρίου ἐπὶ Σόδοµα πῦρ χαὶ θεῖον. » 
"Agar δὲ xal ποτέ φησι τῷ ᾿Αθραὰμ χαθηµένῳ ἐπὶ 
τῇ δρυϊ τῇ Μαμόρὴ τρεῖς ἀνθρώπους, τῆς ἁγίας xai 
ὁμοουσίου Τριάδος ἑπέχοντας τύκον . sita πρὸς αἎ- 
τοὺς εἰπεῖν τὸν θεσπέσιον ᾿Αθραάμ, οὐχὶ μᾶλλον, 
Κύριοι, Κύριε δὲ, μοναδικῶς, εἰ εὗρον yápur iv 
ὀρθα.ἲμοῖς σον. Καὶ ταυτὶ μὲν ἡμῖν tv ἑτέρῳψ τέ- 
θειται λόγῳ' ἐπιτροχάδην νῦν ἀναγχαίως αὐτῶν. 
διεμνημονεύσαμεν. Οἶμαι δὲ δεῖν xal ὡς ἀπό γε τῶν 
παρ᾽ αὐτοῦ παροισθέντων ῥητῶν, ἐναργὲς χαταστῆ- 
σαι τῆς ἐνούσης αὐτῷ διανοῖας τὸ ἀφεγγές. "Apt 
τοίνυν τῆς iv Αἰγύπτῳ πλάνης ἑκχομισθέντα τὸν 
Ἴσραβλ (λελατρεύχασι γὰρ αὐτόθι τοῖς φευδωνύμοις 
θεοῖς, οὓς αὐτὸς ἐθνάρχας καὶ πολιούχους ἀποχαλεῖ ) 
πρὸς τὴν τῆς ἀληθείας ἐπίγνωσιν ἀναδιδάζων θεὺς, 
ἑαυτὸν αὐτοῖς ἐμφανῆ χαθίστησι, λέγων: « "Axout, 
Ἱσραὴλ, Κύριος ὁ θεός σου, Κύριος εἷς ἐστι» » xai 
πάλιν’ « Ὥστε εἰδέναι σε ὅτι ἐγώ εἰμι ὁ θεὸς, καὶ 
οὐκ ἔστι πλὴν ἐμοῦ. » καὶ μὴν xal * «Οὐχ ἕἔσονταί 
σοι θεοὶ ἕτεροι πλὴν ἐμοῦ.» Ταυτὶ δέ φαμεν εἰρῖ- 
οὓαι σοφῶς, τῆς Ἑλληνικῆς ἁπάτης εἰς ἀναίρεσι». 
"Eva γὰρ ἑαυνὸν ὀνομάξων θεὺν πανταχῆ, τοὺς πολ- 
λοὺς εἶναι νομµίζειν οὐχ ἐᾷ. 'AXX εἰ xa ἕνα φησὶν 
ἑαυτὸν, οὐκ ἔξω τίθησι τὸν Υἱὸν τοῦ εἶναί τε xal ὀνο- 
µάσεσθαι 8róv. Ἐν αὐτῷ γάρ ἐστιν, ὡς ἔφην, χαὶ ἐξ 
αὑτοῦ χατὰ φύσιν, ὡς ἴδιος αὐτοῦ Λόγος, σοφία τε, 
χαὶ δύναμις, δι΄ οὗ χαὶ ἓν ᾧ κατεξονσιάζει τῶν Gov. 
Διεπύθου γὰρ λέγοντος πανταχῆ «Κύριος θεός σου, 
Κύριος el; ἐστι» xal πάλιν’ « Ὥστε εἰδέναι σε, 
ὅτι Κύριος ὁ 8:6; σου αὐτὸς θεὺς ἓν οὐρανῷ, xal ἐπὶ 
τῆς γῆς.» Γέγραφε δέ που xoi Παῦλος ἡμῖν ὁ νοµο- 
μαθὴς, xal τῶν θείων μυστηρίων ἱερουργός * «'Hyiv 
γὰρ tic θεὺς ὁ Πατ]ρ, ἐξ οὗ τὰ πάντα, xal ἡμεῖς εξ 
αὐτοῦ: καὶ εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, δι οὗ τὰ 
πάντα, xal ἡμεῖς δι αὐτοῦ.» Σύνες οὖν ὅπως ἕνα μὲν 
Θεὺὸν ὀνομάζει τὸν Πατέρα, ἕνα δὲ Κύριον τὸν Υ ήν. 
Ἁλλ' ἑνὸς ὄντος Κυρίου τοῦ Yloo, Κύριος ἂν νοοῖτο 
xai αὐτὸς ὁ Πατὴρ ὡς θεός: xai μὴν καὶ ἑνὸς Θεοῦ 
λεγοµένου τοῦ Πατρὸς, θεός ἐστιν 6 Υἱὸς, ἅτε δὲ καὶ 
ὑπάρχων χατὰ φύσιν. Κύριος. Ἔψεται γὰρ πάντως 
θεότητι μὲν τῇ κατὰ φύσιν ἡ κυριότης' χνριότητι ok 


D τῇ κατὰ ἀλήθειαν, fj τῆς θεότητος δόξα. Οὐχοῦν ἐν- 


δοιάσειεν ἂν οὐδεὶς, ὡς ὁ Λόγος ἣν ἐν ἀρχῇ, Gc; 
τε xal πρὸς Θεὸν ἣν ὁ Λόγος. Καὶ τὸ μὲν, ἡν ἐν 
dpxü, χατασηµήνειεν ἂν τὸ ἀχρόνως. Ὄντος γὰρ, 
6; ἔφην, πατρὸς ἀεὶ τοῦ Πατρός: οὐ γὰρ ἐν χρόνῳ 
Ὑέγονε᾿ πᾶσά πως ἀνάγχη συνυφεστάναι τὸν y αὐτῷ 
xai ἐξ αὐτοῦ xarà φύσιν. Τὸ δέ γε, πρὸς θεό», οὗ 
τοπικῶς ἐκληπτέον, ὅτι χαὶ πέρα πάσης σωματικῖς 
φαντασίας τὸ θεῖον, ἀλλ' ὅτι μετὰ τοῦ θεοῦ, τουτ- 
έστιν, ἐν τῇ τῆς θεότητος φύσει. Θεὸν γὰρ εἶναι δεῖ 
τὸν ix θεηῦ χατὰ φύσιν ἀῤῥήτως γεγεννηµένον. 
Ἀπιστοῦντι δὲ ταῖς τῶν ἁγίων φωναῖς, ἐπιπηδήσειεν 


** Deut. vi, 4... ?* Deut, 1v, ὅδ. 3 Exod. xz, 9. 


FII 


CONTRA JULIANUM LIB. VIII. 


ιό 


ἂν αὐτῷ xal αὐτὸς ὁ Πλάτων, eX γεγραφὼς περίγε A nitatis υδίυγα. Deum enim oportet esse illum, qui 


τῶν παρὰ σφἰσι θεῶν' Περὶ δὲ τῶν (LAJow δαιµό- 
vor εἰπεῖν, f) γνγῶγναι τὴν γένεσιν αὐτῶν, µεῖζον 
i| καθ ἡμᾶς. Πισεευτέον δὲ τοῖς εἱρηκόσιν ἅμ- 
προσθεν, ἐκγόνοις uày. θεῶν οὖσι, ὡς ἔφασαν, 
σαφρῶς δέ πως τοὺς ἑαυτῶν προγόνους slódew. 
Ἀδύνατον οὖν παισὶ θεῶν ἀπιστεῖν», κµίπερ ἄνευ 
εἱχότων xal ἀναγκαίων ἁποδείξεων Aépovour * 
dAA' ὡς οἰχεῖα φάσκουσιν ázxayyéAAsww, éxopé- 
νους τῷ νόμῳ πιστεντέον. Οὐκ éd τοὺς ὑπὲρ νοῦν 
γαὶ λόγον, ἀνθρώπους ὄντας ἡμᾶς ἐπαρεῖναι (4) τὴν 
βάσανον ' ἀπολυπραγμόνητον δὲ τὴν πίστιν αὐτοῖς 
ἀπονέμεσθαι δεῖν ἔφη, καἰτοι xaX ἄνευ εἰχότων xal 
ἀναγχαίων ἀποδείξεων τὰ τοιάδε διηγορευχόσιν. El 
δὲ τοῖς τὴν πολύθεον πλάνην πρεσθεύουσι, xai ἀπὸ 


de Deo secundum naturam ineffabiliter nates est, 
Quod si vocibus sanctorum fidem non adhibeat, 
ipse quoque Plato in eum insurget, qui de diis suis 
jta scripsit : De reliquis vero diis loqui, quos dee- 
mones vocamus, aut eorum ortum agnoscere , nostris 
viribus majus est. Credendum autem. iis qui antea 
nobis eorum naturam explicarunt, quippe qui a diis 
orli esseni, ul dixerunt, suosque majores cognitos ha- 
berent. Fieri ergo non potest, ut deorum liberis fides 
non adhibeatur, quamvis sine probabilibwus et neces- 
sariis demonstrationibue loquantur ; sed quia de stis 
rebus et sibi notis loqui pra se ferunt, legi morigue 
perendum est, et illis fides adhibenda. Nos, homines 
cum simus, in eos, qui mentem el orationem supe- 


χαρδίας λαλοῦσι, καὶ οὐχ ἀπὸ στόµατος Κυρίου, κατὰ D raut, inquirere non sinit : sed iis citra inquisitio- 


τὸ γεγραμμένον, μᾶλλον δὲ διαθολικῷ πνεύµατι πρὺς 
τοῦτο ἂνηνεγμένοις ἀπιστεῖν οὐχ ἐᾷ, xal τὸ ἀπειθὲς 
εἶναί φησιν οὑχ ἀζήμιον ' τὸ ταῖς τῶν ἁγίων άντα- 
νέστασθαι φωναῖς, xal ὡς οὐκ sU γεγόνασι λέγειν, 
καὶ τῶν τοῦ ἁγίου Πνεύματος λόγων καθορίσαι τὸ 
Ψεῦδος, ὁποίαν οὐχ ἂν ἔχοι µανίας ὑπερδολήν;, Μεμαρ- 
τύρηνται γὰρ οἱ Πνενµατοφόροι καὶ δι αὐτῆς τῆς ἑνού- 
σης εὐζωῖας αὐτοῖς, καὶ δι’ ὧν πεπρἀχασιθεοσημειῶν, 
ὡς εἶέν τε σεπτοὶ, xat ἐχέγγυοι, χαὶ ἀληθείας viol. 


nem fidem ait esse adhibendam, quamvis etiam 
sine probabilibus et necessariis demonstrationibus 
hsec protulerint. Si vero multitudinem deorum per- 
peram astruentibus, et ex corde suo loquentibus, 
ac nen ex ore Domini, sicut scriptum est *, ime 
vero diabolieo spiritu eo perductis diffidere non si- 
nit, secus autem, non impune fore aii; sanctorum 
vocibus repugnare, eosque vellicare, et sancti Spl- 
ritus sermones mendacii arguere, quid non habet 


extrema: vesanie? Nam divino Spiritu afflati homines, cum probitate vite, tum — miraculis qua ipsi 
patrarunt, se et sanctos, et fide dignos, et veritatis filios esse probarunt. 
Θεὸς οὖν ὁ Λόγος fjv, xal μέν τοι xal πρὺς Θεὸνᾳ 970) Deus igitur Verbum erat, adeoque apud 


ὡς ἔφην, ὑφεστηχὼς δηλονότε, ζῶν τε χαὶ ἐνεργὴς, 
xai οὐχ ἕτερος παρὰ τὸν Πατέρα, κατά ve φημὶ «b 
εἶναι sb, el χαὶ ἔστιν Υἱός. Ἔστι ζῶν, xai ζωοποιὸς, 
x31 δι αὑτοῦ τὰ πάντα πρὸς τὸ εἶναι χεχίνηται. 
Ε ναι δέ φαμεν αὐτὸν ἀόρατον, ἀναφη, ἄφθαρτον, 
ἀναλλοίωτον, αὐτοτελῆ, παντέλειον, πέρα τε παντὸς 
καὶ veu xal λόγου. Ἴσμεν δὲ καὶ τοὺς ὅτι μάλιστα 
κατοφρυωµένους ὑπέρχομπά τε πεφρρονηχότας ἐπὶ 
σοφίᾳ χοσμιχῇ, πολυπραγµονῄσαντας μὲν τὰ τοιάδε 
λεπτῶς, 00 μὲν καὶ ἁμωμήτως εἰσάπαν ᾿ οὗ γάρ τοι 
τὸ τῆς ἀληθείας αὐτοῖς ἐνήστραφε φῶς. Ἔφη γάρ που 
Χριστός «Οὐδεὶς γινώσχει tlg ἐστιν ὁ YU, ei ph 
ὁ Πατήρ; οὔτε τὸν Πατέρα τις ἐπιγιωώσχει, εἰ μὴ ὁ 
χἸὸς, καὶ ᾧ ἂν ὁ Tibe ἀποχαλύφῃ. » Εἶτα τίνα τρόπον 


Deum , uti dixi, subsistens nimirum, et vivens et 
efficax, neque diversum a Patre, secundum diviul- 
tatis rationem, tametsi est Filius. Vivens est, et 
vivificum, et per ipsum omnia in ortum educta sunt. 
Dicimus autem ipsum esse invisibile , impalpabile, 
incorruptiblle, immutabile, ex se perfectissimum, 
absolutissimum, omni mente el oratione superius. 
Seimus porro, bomines mundanzs sapientie fastu 
sane quam elatos ac tumidos haec subtiliter quidem 
indagasse, non tamen omnino citra errorem : non 
enim lux eis veritatis illuxit. Nam Christus alicubi 
ait: « Nemo scit quis sit Filius, nisi Pater : et quis 
sit Pater, nisi Filius, et cui voluerit Filius reve- 
lare *. » Nam quomodo res tam sobtiles tamque 


συνεῖεν ἂν τὰ οὕτως ἰσχνὰ χαὶ ἀπόῤῥήτα τῶν θεω- D abstrusas agnoscerent, nisi Filius eis revelaverlt? 


ρημάτων, οὐχ ἀποχαλύφαντος αὐτοῖς τοῦ Υἱοῦ; Πλὴν 
ὅτι τρεῖς ἀρχικὰς ὑποστάσεις ὑποτιθέμενοι xal αὐτοὶ, 
xai µέχρι τριῶν ὑποστάσεων τὴν οὐσίαν τοῦ θεοῦ 
προσῄχειν ἰσχυρισάμενοι, ἀνιαχοῦ δὲ xal τὸ τῆς 
1ριάδος τιθάέντες ὄνομα, ταῖς Χριστιανῶν συμφέρον- 
ται δόξαις, ἑλελοίπει 6 ἂν πρὸς τοῦτο αὐτοῖς οὐδὲν, 
εἰ τὸν τῆς ὁμιοουσιότητος λόγον ἑφαρμόττειν ἤθελον 
ὑποστάσεσι ταῖς τρισὶν, ἵνα xal µία νοοῖτο τῆς θεό- 
τητος φύσις, τὸ τρισχιδὲς οὐχ ἔχουσα πρὸς ἑτερότητα 
φυσιχὴν, xal τό ye δὴ δεῖν ἀλλήλων ἓν µείοσιν 
ὁρᾶσθαι τὰς ὑποστάσεις. Τὸ μὲν γὰρ πρῶτον αἶτιον 
ἀνωτάτω που χαθίζουσιν, ἑστὼς, ἀχίνητον, ἀεργὲς 
εἰσάπαν. Τοῦτο δὲ εἶναί φασι c' Ἀγαθόν. "EZ αὐτοῦ 


*5 Jerem. xxut, 16. *! Luc. x, 23. 


Verumtamen cum tres primigénias hypostases ipsi 
quoque statuant, et usque ad tres bypostases essen- 
iiam Dei pertinere asserant, atque interdum ipsum 
Triadis usurpent vocabulum ; Christianorum suffra- 
gantur sententiis, nec ad eam rem quidquam eis 
deesset, si consubstantialitatis vocabulum accom- 
modare vellent tribus hypostasibus, ut etiam una in- 
telligeretur natura divinitatis triplicitate illa carens, 
qua naturalis inducitur diversitas, et hypostases 
alie aliis inferiores apparent, Primam enim cau- 
sam superiore loco quodammodo constituunt , sta- 
bilem, immotam, otiosam prorsus. llanec autem 
esse ajunt Bonum. Ex illo vero ortam esse Mentem, 


(4, Forte legendum : Οὐχ tà τοῖς ὑπλο νοῦν... ἐπαφεῖναι τὴν Básavov. 


£15 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ΑΒΟΙΗΙΣΡ. 


qui illius contemplatione perficitur; quam certe A γε μὴν γενέσθαι Λοῦν, τῇ πρὸς αὐτὸν θεωριᾳ τε- 


secundum quoque Deum nominant, et proximum 
mundi opificem : et hunc minorem faciunt, 86 in 
secundo past primum ordine collocant. Przeterea 
tertio loco mundi anímam numerant, quae neuti- 
quai 3 se perfectionem nacta est, sed respect ad 
Mentem prastantiorem divinior efficitur, et ad vi- 


tam largiendam robustior. Ipsa autem verba com- . 


memorabo, et in medium afferam quao scriptis illi 
mandarunt, ut lectores rectam Christianorum do 
Deo sententiam intelligant, et ab exacta ratione 
nostrorum dogmatum dissitos esse qui apud illos 
praestantissimi habentur ac sapientes, clarumnque 
eam ob rem ac celebre sibi nomen fecerunt, 
271 non tamen omnino a nostris sententiis ab- 
errasse. 2007 


Scribit ergo Porphyrius in quarto libro PÁiloso- 
phice historie : Usque enim ad tres. hypostases 
Plato dixit Dei substantiam procedere : esse. vero 


supremum Deum, Bonum; post. ipsum vero et alte- . 


fum, Opificem; terííam vero, mundi Animam : ad 
animam enim usque divinitatem extendi. (juodcun- 
que aulem superest. divinitalis expers, α corporea 
differentia cepisse primordium. At pradicti illi huic 
rei refragautur, cum dicunt Donum non esse con- 
numerandum iis quxe sunt. ab ipso : ab omni enim 
conimunione exemptum esse, propterea quod sim- 
plex omnino sit, nec ullius compositionis capax ; a 
Mente vero (lic enim principium est) unam ser- 
vari Tripitatem. lgitue tres quidem deos minime 
confliemur, sed deorum multitudinem prorsus ne- 
gamus. Cxterum in unam et consubstantialem credi- 
imus Trinitatem, quas est in l'atre, et Filio, et sancto 
Spiritu; adeoque res praediclas in unam divinita- 
tis naturam colligentes, rectum et errore vacuum 
iter decurrimus. Neque vero Patre minorem Filium 
ulla in re arbitramur, neque Filio Spiritum san- 
clum, $ej quales esse et omni ex parte similes 
profitemur. Una enim natura quo pacto differen- 
tiam in se susciperet? Nobis autem in touun sufli- 
cit uan mentjri, si dicamus ipsos quoque Grzco- 
rum proceres in ea mente ac opinione esse, divi- 
nitatem, aut sane divinam et. ineffabile naturam, 
ad tres usque hypostases extendi, atque adeq me- 
minisse Trinitatis. Quod autem Dei Verbum egse 
crediderint, eti Patrem nomiuent. Deum, facillime 
videbimus. ltd enim Plato dixit in. Epinomide : Et 
honores reddamus, non huic annum, illi mensem, 
aliis nullam sortem consiiluamus, neque ullum tem- 
pus, in quo circulum suum percurrit , mundum una 
perficiens, quem Sermo omnium divinissimus consti- 
tuit. visibilem, Quem vir feliz primum admiratur ; 
deinde cupiditate ardel ea discendi quecunque a 
nalura morlali percipi queunt. Scripsit. quoque in 
epistola ad Hernia, Erastum et Coriscuin : Hanc 
epistolam a vobis tribus legendam censeo, el tunc 
quidem cum omnes una. ad[ueritis ; sin minus, duo- 
bus pra sentibus, tn commune, ei quantum fieri pote- 


λειούµενον, ὃν 8h xat δεύτερον ὀνομάξουσι θεὸν, xal 
προσεχῆ τοῦ χόσµου δημιουρχόν ᾿ xaY τοῦτον ὑπούι- 
θάτουσι, xal àv δευτέρᾳ τάξει τοῦ πρὠτου χΧαταλο- 
γίζονται. Καὶ, μὴν xol τρίτην λογοποιοῦσι τοῦ κό- 
σµου νυχὴν, οἴχοθεν μὲν τὸ ἁρτίως ἔχειν λαχοῦσαν 
οὐδαμῶς, σχέσει γε μὴν τῇ πρὸς τὸν κρείττονα Νοῦν 
θειοτέραν ἀποτελουμένην, καὶ πρός Ys τὸ δύνασθαι 
ζωοποιεῖν ἑῤῥωμενεστέραν. Διαμεμνήσομαι δὲ xal 
αὐτῶν τῶν ῥήσεων, xax εἰς μέσον οἴσω τὰ παρ) αὖ- 
τῶν, ὡς ἂν εἰδεῖεν οἱ ἐντευξόμενοι τῆς Χριστιανῶν 
περὶ θεοῦ δόξης τὸ ἀπεξεσμένον εἰς τὸ εὖθὺ, xai ὅτι 
τῶν παρ' ἐχείνοις οἱ πανἀριστοί τε xal σοφοὶ, λαμ- 
πρὀν τε xal διαθόητον ἐπ᾿ αὑτῷ 5h τούτῳ λαχόντες 
ὄνομα, τῆς μὲν παρ) ἡμῖν δογματικῆς ἀκριδείας 


D κατόπιν lóvtsg ἁλοῖεν ἂν, οὐ μὴν ἔτι xal. εἰσάπαν 


ἡμαρτηχότες τοῦ ταῖς ἡμετέραις ἔπεσθαι δόξαις. 
Γράφει τοίνυν Πορφύριος &v βιθλίῳ τετάρτῳ Φι.ῖο- 
σόφου Ἱστορίας' "Αχρι γὰρ cpi ὑποστάσεων ἔφη 
Π.Ιάτων τὴ τοῦ θεοῦ προε.10εῖν οὐσίαν * εἶναι δὲ 
τὸν μὲν ἀνώτατον θεὸν c Αγαθὸόν" μετ αὑτὸν δὲ 
xal δεύτερον τὸν Δημιουργὸν, τερίτην 0? τὴν τοῦ 
κόσμου Wuyir, ἄχρι }ὰρ ψυχῆς thv θεότητα 
προε.θεῖν. Λοιπὸν δὲ τὸ ἄθεον ἁπὸ τῆς σωµατι- 
xüc ἐνῆρχθαι διαρορᾶς. 'AXX οἵ γε προειρηµένοι 
καὶ πρὺς τοῦτο ἀντιλέγοναι, φάσχοντες, μὴ δεῖν τ᾽ 
᾽ἉΑγαθὸν συναριθ μεῖν τοῖς àv αὐτοῦ * ἐξηρῆσθαι γὰρ 
ἀπὺ πάσης κοινωνίας διὰ τὸ εἶναι ἁπλοῦν πάντη, xal 
ἄλεχτόν τινος συµθάσεως᾽ ἀπὸ δὲ τοῦ Νοῦ (&oyh Y&p 
οὗτος), τὴν Τριάδα μίαν σωθΏναι. Οὐχοῦν τρεῖς μὲν 
ἠχιστα θεοὺς ὁμολογοῦμεν ἡμεῖς, ἀρνούμεῦα δὲ τὸ 
πολύθεον ὁλοτρόπως. El; µίαν γε μὴν καὶ ὁμοούσιον 
Τριάδα πεπιστεύχαµεν, τὴν Ev Πατρὶ, καὶ Yi, καὶ 
ἁγίῳ Πνεύματι’ xa μὴν καὶ εἰς µίαν θεότητος συν- 
αγείροντες φύσιν τὰ ὠνομασμένα τὴν εἰς εὖθύ τε xal 
ἁπλανῃ διάττοµεν τρίδον. Οὔτε 55 τοῦ Πατρὺς tv 
pslost χατά τι γοῦν ὑπειλήφαμεν τὸν Yiov, οὔτε μὴν 
τοῦ Υἱοῦ «b Πνεῦμα τὸ ἅγιον, εἶναι δὲ μᾶλλον ἐν 
ἱσότητί τε xal ὁμοιότητι κατὰ müv ὁτιοῦν αὗτά. Μία 
Υὸρ φύσις πῶς ἂν εἰσδέξαιτο τὸ διάφορον ἑφ᾽ ἑαυτῇ; 
Ἱ]μῖν δὲ ἅπαξ ἀπόχρη τὸ ἀφευδεῖν, el λέγοιµεν xal 
αὐτοὺς τῶν Ελλήνων λογάδας διαχεῖσθαι χαὶ φρονεῖν, 
6; µέχρι τριῶν ὑποστάσεων προθέθληκεν ἡ θεότης, 
Έγουν ἡ θεία τε xal ἀπόῤῥητος φύσις, διαµέμνηνται 


p δὲ καὶ Τριάδος. Ὅτι δὲ καὶ Θεοῦ Λόγον εἶναι πεπι- 


στεύχασ:, καὶ Πατέρα καλοῦσι τὸν θεὸν, εὖ δη µάλα 
χαταθρἡσοµεν. Ἔφη γὰρ οὕτως ἐν τῇ Ἐπιγομίδι 
Πλάτων * Καὶ τιμὰς ἁποδιδῶμε», μὴ τῷ μὲν ἐνικυ- 
τὸ», τῷ δὲ µῆνα, τοῖς δὲ µή tua µοῖραν τάζ. 
tuer, μηδέ τινα χρόνο», ἐν ᾧ διεξέρχεται τὸν 
αὐτοῦ πὀ.ογ, σνγαποτελῶν κόσμον, ὃν ἔταξε 
Λόγος à πάντων θειότατος ὁρατόν. ΟΥ ὁ μὲν εὖ- 
δαίµων πρῶτον μὲν ἐθαύμασεγ, ἔπειτα ἔρωτα 
ἔσχε τοῦ καταμᾳθεῖ» ὁπόσα θνητῇ φύσει δυγατἆἀ. 
Γέγραφε δὲ καὶ ἓν τῇ ἐπιστολῇ τῇ πρὸς Ἑρμείαν, 
χαὶ Ἔραστον, xat Koploxoy* Ταύτην v]. ἐπιστο- 
Anv πάντας ὑμᾶς τρεῖς ὄντας ἀγαγνῶγναι χρὴ, 
μµά.ιστα μὲν ἀθρόους ' εἰ δὲ uh, κατὰ δύο, xcii) 
χατὰ δύναμι», ὡς οἷόν τε π.Ίειστάχις, καὶ xpn- 





917 


CONTRA JULIANUM LIB. VIIJ. 


9:$ 


σθαι συγθήκῃ xal νόμῳ κυρἰῳ τούτῳ); ὅ ἐστι 6l- A rit sepissime : εἰ quidem ila, wt. ex compacto tessera 


xaiov* ἐπομν ύγτας σπουδῃ τε ἅμα μὴ ἀμούσφ, 
xai τῆς σπουδῆς ἀδελφρῇ παιδείᾳ, καὶ τὸν πάν- 
tuv θεὺν ἠγεμόνα, τῶν τε ὄντων, καὶ τῶν με.- 
«Ίόντωγ, τοῦ τε ἡγεμόνος xal αἰτίου πατέρα Ko- 
piov, ὃν ἐὰν ὀρθῶς φιλοσοφῶμεν, εἰσόμεθα. Ἰδοὺ 
δὴ σαφῶς τετάχθαι μὲν παρὰ τοῦ θείου Λόγου τὸν 
χόσμον φησἰ. Δημιουργεῖ γὰρ τὰ πάντα, τάξιν τε xal 
ἁρμονίαν ἐπιτίθησιν αὐτοῖς, δύναµις Gv καὶ σοφία 
τοῦ Πατρός. Ἡγεμονεύει δὲ pez! αὐτοῦ τῶν δι) αὐτοῦ 
γενοµένων. Εὐδαίμονα δὲ χαὶ µαχάριον ὀνομάζει τὸν 
θαυμάζοντα αὐτὸν, ἑρῶντα δὲ τοῦ μαθεῖν τίς 6h ἄρα 
χαὶ ὁπόσος ἐστίν. Ὅτι γε μὴν ἠττῷτοᾶν τῆς ἀχριδοῦς 
ἐπ αὑτῷ θεωρίας ὁ ἀνθρώπινος νοὺς, ὑπέφηνεν cl- 
πών' Ἔπειτα ἔρωτα ἔσχε τοῦ μαθεῖν ὁπόσα θνητῇ 
φύσει δυνατά. Βλέπομεν γὰρ ἐν ἑσόπτρῳ xal ἐν 
αἰνίγματι τὰ παρὰ θεοῦ, χατὰ τὴν τοῦ µαχαρίου 
Παύλου φωνήν. Κύριον δὲ, καὶ μὴν καὶ Πατέρα τοῦ 
Λόγου διηγόρευχε σαφῶς, ὃν δὴ xal εἰσόμεθα, 
φησὶν, àv ὀρθῶς φιλοσοφῶμενγ. Εί τις τοἰννν o2x 
ο-δεν αὐτὸν, φιλοσοφεῖ μὲν οὐχ ὀρθῶς, ἑξοφρυοῦται 
UR µάτην, xal παραπαίων ἀγνοεῖ, καὶ ἁμαθίας εἰς 
ἄχρον διεληλακὡς οὐχ αἰσθάνεται,. Ὁ δὴ πεπονθέναι 
φαμὲν τὸν χράτιστον Ἰουλιανὸν, ἀνελεῖν τολµήσαντα, 
τό γε Ἴχον ἐπ᾿ αὐτῷ, τοῦ θεοῦ Λόγου τὴν ὕπαρξιν. 
Λυπεῖ δὲ οὐδὲν ταῖς ἁρτίως ἡμῖν εἰρημέναις xat 
ἑτέρας φιλοσόφων ἐπισωρεῦσαι χρήσεις, ταῖς τοῦ 
Πλάτωνος δόξαις κατ οὐδένα τρόπον μεμαχημένας. 


Ναυμήνιος τοίνυν ὡδί πού φησι’ Τὸν μέ.Ίογτα 
δὲ συνήσει» Θεοῦ περὶ πρώτου καὶ δευτέρου, 
2p πρότερο» διελέσθαι ἕκαστον ἐν τάξει xal ἓν 
εὐθημοσύνῃ τιν» κᾶἄπειτα, ἐπὰν δοκῇ ἤδη εὖ 
Φχει», τότε ἐπιχειρεῖν ἔχειν xoculoc* duc δὲ, 
Jul. θεὸν δὲ προσχαεσάμενοι ἑαυτοῦ γνώμονα 
Τεγόµενον τῷ Aóyo, δειξαι θησαυρὸν φροντίδω», 
ὀρχόμεθα δὲ οὕτως' 'O θεὸς ὁ μὲν πρῶτος ἐν 
ἑαυτῷ ὢν, ἐστὶν ἁπ.]οὺς διὰ τὸ ἑαυτῷ συγγινό- 
proc διόΊου μηδέποτε εἶναι διαιρετός. 'O Θεὸς 
μέν τοι ὁ δεύτερος καὶ à τρἰτος ἐστὶν ὁ elc. Καὶ 
αεθ’ ἕτερα: Καὶ τοῦ δημιουργοῦντος δὲ θεοῦ xp 
αἶναι νομίζεσθαι Πατέρα τὸν πρῶτον θεόν. looo 
6h xaX οὗτος ἕνα μὲν χαὶ ἁπλοῦν ὕντα τε, xal 
εἶναί φησι tbv θεὸν, xal πρός ye τούτῳ xai ἁδιαί- 
pexov. Τόν v& μὴν δεύτερόν τε χαὶ τρίτον , εἶναι 
τὸν ἕνα, τάχα που συνενεγχὼν χαθ᾽ ἡμᾶς εἰς Evó- 
τητα φύσεως τὰ ὠνομασμένα, εἰ καὶ δεύτερον xal 
τρίτον ὀνομάζει θεὸν, οὐκ ὀρθῶς ' ἀλλ ὥς γε οἶμαι 
ταῖς ἰδίαις αὐτὸς ἐννοίαις ἀντανιστάμενος. "Eva γὰρ 
αὐτοὺς εἰπὼν, ἀποδιῖστησι πάλιν εἰς τρεῖς, χαὶ ἰδι- 
xix χαθ) ἕνα πλὴν ὅτι Πατέρα δεῖν ἔφη τοῦ Δη- 
μιουργοῦ τὸν θεὸν ὀνομάζεσθαι. Καὶ μὴν χαὶ Πλω- 
tivo; φιλοξητητῆς Gv ἄγαν, xaX διὰ πάσης, ὡς ἔπος 
εἰπεῖν, ἰσχνομυθίας ἑληλαχὼς, οὕτω πού φησι περὶ 
*' ΑἈγαθοῦ' Τί οὗν χρὴ περὶ τοῦ τεΊεωτάτου «ἰέ- 
γεῦν; Μηδὲν ἀπ᾿ αὑτοῦ, ἢ τὰ μέγιστα μετ) αὑτόν. 
Ἀ/όγιστον δὲ μετ) αὑτὺν Νοῦς, xal δεύτερο», Kal 


53 [ Cor. 3, 24. ** f Cor. xin, 19, 


εί lez ceria a vobis constituatur, et jurejurando 979 


. confirmetur, studio non illiberali, ac studii sorore 


B 


doctrina conjunctis : per Deum, omnium qua sunt 
ei que future suni rectorem, rectorisque εἰ causa 
patrem. Dominum, quem, si recte philosophabimur , 
agnoscemus, Ecce profecto manifeste praedicat cendi- 
tum essea divino Verbo mundum. Creat enim omnis, 
ordinemque el concentum eis indit, cum sil virtus et 
sapientia Patris 53. Prazeest autem eum ipso iis quee 
condidit. Felicem vero et beatum nominat qui ad- 
miratur eum, et discere avet, quis nimirum et 
quantus sit. Quin el minorem esse mentem hunma- 
Ram, quam ui exactam ejus cognitionem assequi 
possit, declaravit dicens : Deinde cupiditate tene- 
tur ea discendi, quecunque a natura. mortali percipi 
queunt. Videmus enim per speculum et in zenigmata 
res divinas, juxia beati Pauli dietum **. Dominum 
vero adeoque Patrem Sernonis aperte praedicavit, 
quem utique etiam. agnoscemus, inquit, si recte phi- 
losophabimur. Si quis ergo non novit ipsum, philo- 
sophatur quidem liaud recte, sed inani fastu effer» 
tur, ac desipere se ignorat, neque sentit. ge ad 
summum inscitia pervenisse. Quod quidem eve- 
nisse prastantissimo illi Juliano dicimus, qui, quan- 
tum in se eral, divini Verbi exsistentiam tollere 
conatus est. Sed molestum non erít iis, quas modo 
diximus, alias philosophorum sententias addere, 
Platonis opinionibus nullo modo repugnantes. 
Numenius igitur alicubi Χίο ait : Qut ad notitfam 
Dei primi et secundi contendit, singula prius ordine 
distingual oportet, et animo tranquillo. Deinde posi- 
eaquam recie se habere videbuntur, tum ad. dicen- 
dum de illis, wt par est, aggrediatur ? secus aulem, 
minime. Deum vero obtestati, ul nostra. disputationi 
suimet ipsius canon ac regula esse velit , nobisque 
thesaurum cogitationum aperire, sic ordimur : Deus 
ille quidem primus in seipso exsistens est simpleg, 
propterea quod secum ipse lotus exsistens, nunquam 
separari potest; αἱ Deus secundus. et teriius unus 
est. Et nonnullis interjectis * Opificis autem Dei pu- 
tandum est Patrem esse primum Deum. En iste quo- 
que unum quidem, et simplicem, et esse Deum infit, 
itemque indivisibilem : secundum autem ac tertium, 


p 69566 unum, colligens forsan, ut nos, in nature 


unitatem res antedictas, tametsi secundum et ter- 
num 479 nominat Deum, hau recte; sed suis, 
αἱ reor, ipse repugnans sententiis. Postquam epim 
cos unum dixit, in tres rursus dividit, el seorsim 
singulos : nisi quod Patrem ait Opificis Deum opor- 
tere nominari, Accedit Plotinus studiosissimus re- 
rum indagator, quique, ut verho dicam, subtilitatis 
vim omnem consecutus, sic alicubi seribit de Bono: 
Quid igilur necesse est nos de perfeciissimo dicere? 
Nihil ab ipso esse, aui οι maxima sunt secundum 
ipsum. Maxima vero secundum ipsum res, ac se. 
cunda, Mens est. Etenim intuetur mens illum, eoque 


9? 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


930 


eelo indiget : ille wre hac nequaquam. Et quod ab A γὰρ Ópà d Νοῦς ἐκεῖνον, xal Gsira« αὐτοῦ μόνου, 


eo quod menie melius eet. generatur, mentem essó, 
Et omnium optima mens est, quia secundam ipsem 
sunt cetera. Quemadmodum et anima, sermo men- 
tis, et actus quidam est, eicut mens est Dei Verbum. 
Verum anime quidem subobscurus est sermo, quate- 
nus es! imago mentis, idcirco ei in mentem aspicien- 
dum est, Similiter eum suspicit mens imago Dei, ul 
ita sit. intellectus. Intuetur autem. ipsum. mon. sepa- 
fala, sed queniam est secundum ipsum, nullo inter- 
jecto, ut neque inter animam et. mentem. lgitur 
Mentem ait esse eum, quem profitemur Deum Ver- 
bum, quando et nos ipsum Sapientiam dicimus, ve- 
rumtamen Patris majestate et gloría nullo mode 
iuferiorem aut secundum. Neque vero dicimus il- 


ἐχεῖνος δὲ τούτου οὐδέν. Καὶ τὸ γεν ώμενον ἁπὸ 
χρεΐετονος vob, voor εἶναι. Kal κρείττων ἁπάν- 
ζω» οῦς, ὅτι τὰ (Aa μετ αὐτόν: olov καὶ 
ψυχη, Aóyoc vob, καὶ ἐνέργειά τις ὥσπερ αὐτὸς 
&xslvov * dAAA γυχῆς μὲν ἁμυδρὸς à «όλος. ὡς 
οἴδω.ον vov, ταύτῃ καὶ εἰς νοῦν BAéxew δεῖ. 
Νοῦς δὲ ὡσαύτως πρὸς ἐχεῖνον, ἵνα ᾗ οὓς. ᾿Ορᾷ 
δὲ αὐτὸν οὐ χωρισθεὶς, dAA. δει μετ αὐτὸν, xal 
μεταξὺ οὐδὲν, ὡς οὐδὲ γυχῆς, xal vov. Nouv 
μὲν γὰρ εἶναί φῃσι τὸν χαθ᾽ ἡμᾶς θεὺν Aóvov, ἐπεί 
τοι xai ἡμεῖς αὐτοὶ coplav ὀνομάζομεν, πλην οὐκ 
ἐν µείοσιν, fj ῥευτέροις κατά τι γοῦν ὅλως, «fc τοῦ 
Πατρὸς ὑπεροχῆς xat δόξης. Οὔτε μὴν Gg οὐκ 
ἔχοντα τὸ αὐτοτελές φαμµεν αὐτὸν τελειοῦαθαι ἓἑν- 


lum in. Patrem ἱμίπθπάο perfiei, quasi non babeat B ορῶντα τῷ Πατρὶ, χαθὰ δὴ «τούτοις δοκεῖ, δεῖσθαι μὲν 


€x se perfectionem ; quemadinodum bi sane existi- 
mant Mentem indigere causa prima, eamque con- 
templari, υἱ perfeciissimo s4aiu  ditetur : simili 
vero modo Animam, quz iertia a. primo dicitur, 
contemplatione et participatione Mentis indigere; 
quam eL secundam causam nominant, ut ipsa quo- 
que juvetur. Sed illi quidem, cum sint ejus sen- 
tentim, et in naturarum diversitatem trahant quz 
admirationi babent, frigidis εἰ puerilibus senten- 
tiis gloriantur. Nos vero perfectissimuin esse dici- 
mus Patrem; similiter et Filium, tauquam ex perfe- 
cto perfectum ; atque adeo Spiritum sanctum. 
Plane enim nulla re adventitia divina et ineffabilis 
nature indigel, sed perfectione abundat, idquesuapte 
n3tura ad omnes quae sibi ac soli congruunt 
dignitates. 

Porro comperiemus apud Graecorum sapientes 
esse quoque sancte "Triadis notitiam. Proxime 
975 enim, ac nullius interjectu res ipsas simul 
esse aiunt, et quem ordinem habeat Mens ad pri- 
mum, lunc similiter et tertiam Animam habere di- 
cunt ad Mentem, secundam a primo. Quod autem 
ea instar geniti et gignentis considerent, accipie- 
mus rursus ab iilo, qui sic scripsit: Porro geni- 
iym omne appetit genitorem, eumque diligit, et 
mazime cum unum sint id quod generat, et quod ge- 
meratur. Gum. autem eliam abest distinctio, id quod 
genuit ita cum eo simul necessario est, ut. alteritate 
quadam ab illo tantum secernatur. Audis quo pacto 
genitum omnino cum genitore simul esse debere 
sii; forte quod indiscretum sit, aut natura proxi- 
mum, nec quidquam iuterjectum sit, sed sola alte- 
vitate sejuugatur: non autem illa uaturali, sed 
quod genitor ab eo quod gignitur uua re quodaim- 
modo differat, vidoliceL quod ille quidem genuit 
boc geuitum sit. Dixit etiam alicubi Trismegistus 
illorum Hermes de omnium opililce Deo : Eienim αἱ 
per(ecius ac. sapiens ordinem el ordinis vacuitatem 
intulil, wt spiritalia quidem ceu antiquiora αἱ pre- 
atabiliora precteent! , 46 primum locum haberem! ; 
sensibilia vero, wipote secunda, ut his subessen, 
Quod ergo mentali depressius est ac pessum it, Ser- 
sionem in. seipso sapientem habet opificem. Hic au- 


αἰτίου τοῦ πρώτου τὸν Νοῦν, xal θεωρεῖν αὐτὸν, 
ἵνα τὸ ἁρτίως ἔχειν Ev γε τοῖς χαθ᾽ ἑαυτὸν εὖ µάλα 
καταπλουτῇ ' ἀναλόγως δὲ, καὶ τὴν ix τοῦ πρώτου 
τρίτην λεγομένην Ἠυχὴν», τῆς τοῦ Νοῦ δεῖσθαι 
θεωρίας xaX μετοχῆς, ὃ xal δεύτερον αἴτιον ὀνο- 
µάξουσιν, tv! ὠφελῆται καὶ αὐτή. "AX ἐκεῖνοι μὲν 
ὧδέ τε ῥοξάζοντες, καὶ εἰς ἀνομοιότητα φύσεων xa- 
τασύροντες τὰ παρἀ v& σφίαιν τεθαυµασµένα, Ψν- 
χραϊς καὶ μειραχιώδεσιν ἐπανχοῦσιν ἑννοίαις. 'Ἡμεῖς 
δὲ παντέλειον εἶναί φαμεν τὸν Πατέρα * ὁμοίως δὲ 
ον Υἱὸν, ὡς ἐκ τελείου τέλειον, καὶ pip xa τὸ 
Πνεύμα τὸ ἅγιον. Δεῖται γὰρ ὅλως οὐδενὸς τῶν εἰσ- 
Χρινοµένων ἡ θεία τε xal ἀπόῤῥητος Φύὖσις, χατα- 
πλοντεῖ δὲ τὸ τέλειον, καὶ τοῦτο αὐτοφνῶς, πρὸς πᾶν 
ὁτιοῦν τῶν αὐτῇ καὶ µόνῃ πρεπόντων ἀξιωμάτων. 


Πλὴν xat αὐτοῖς ἑνοῦσαν εὑρίσομεν τοῖς Ἑλλήνων 
σοφοῖς τῆς ἁγίας Τριάδος τὴν γνῶσιν. Προσεχέστατα 
Y&p. xai μεσολαθοῦντος οὐδενὸς, ἀλλήλοις σννεῖναί 
φασιν αὐτὰ, χαὶ fjv ἂν ἔχοι τάξιν πρός γε «b πρῶτον 
ὁ Nove, ταύτῃ ὁμοίως xal τὴν τρίτν Ψυχὴν 
ἐσχηχέναι φασὶν πρὸς τὸν ἀπὸ τοῦ πρώτου δεύτερον 
Δουν. "Ov. δὲ καὶ γεννήµατος καὶ μὴν καὶ τεχοόντος 
εἰσδέχονται φαντασίας, εἰσόμεθα πάλιν QU γεγρα- 
Φότος αὑτοῦ ' Ποθεῖ δὲ πᾶν τὸ γεννήσαν καὶ τοῦτο 
ἁγαπᾷ, καὶ udAwca ὅταν Éy ὧσι εὸ qervijcav καὶ 
τὸ γενγγώμενον. "Όταν δὲ καὶ τὸ ἀόριστον 9), τὸ 
Tevrncov ἐξ ἀνάγκης σύνεσει' αὐτῷ, ec τῇ 
ἑτερόξητι µόνον χεχωρίσθα. ἈΑκούεις ὅπως τὸ 
γεννηθὲν δεῖν ἔφη συνεῖναι πάντη τε xal πάντως τῷ 
γεγεννηχότι, διά τοι τάχα που τὸ ἁδιόριστον, Έγουν 
προσεχὲς φνσιχῶς, xa τὸ διὰ μέσου κεῖσθαι μηδὲν, 
χεχωρίσθαι δὲ µόνῃ τῇ ἑτερότητι, xat οὔτι που τάχα 
τῇῃ χατὰ τὴν φύσιν, ἁλλ᾽ ὅτι τὸ γεννῆσαν πρὸς «) 
γεννώµενον μίαν χως ἔχει διαφοβρὰν τὴν τοῦ, ὅτι τὸ 
μὲν γεγέννηχε, τὸ δὲ γεγέννηται. Ἔφη δέ πον καὶ ὁ 
Τριόµέχιστος παρ αὐτοῖς 'Βρμῆς περὶ τοῦ πάντων 
ἀριστοτέχνου θεοῦ * Καὶ γὰρ ὣς τόλειος καὶ σοφὸς 
τάξιν καὶ ἀταξίαν ὀπέθηκε, ἵνα τὰ μὲν νοερὰ ὡς 
πρεσθύτερα καὶ xpeitcova προεστήκῃ., xil τὸν 
πρῶτον τόπον ἔχῃ: τὰ δὲ αἰθητὸ, ὣς δεύτερα, 
ἵνα τούτοις ὑποστήχῃ. Τὸ οὖν χατωφερέσεερον 
τοῦ »οεροῦ καὶ βρίδδν, Aóyoy ἐν ἑαυτῷ σὺὸφὸν 


921 


CONTRA JULIANUM 118. ΤΙ. 


9 


ἔχει δηµιουργιχόν. Ὁ δὲ Λόγος αὐτοῦ οὗτος δη- A tem ejus Sermo naturam continet creatricem, cum 


μιουργιχῆς ἔχεται φύσεως, Ὑόνιμος ὑπάρχων καὶ 
ζωοποιός. "Oct γὰρ ἐν πᾶσίν ἐστι τοῖς χεχινηµένοις 
ὡς ζωοποιὸς ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος,ἰσχυριζόμεθα καὶ ἡμεῖς * 
πιατώσεται δὲ γεγραφὼς ὁ πάνσοφος Παῦλος « EK 
Θεὸς 6 ἐπὶ πάντων, xal διὰ πάντων xaX Ev πᾶσιν. » 00 
Υὰρ qv ἑτέρως δύνασθαι τὸ παρενεχθὲν εἰς γένεσιν, 
καὶ ἐξ οὐκ ὄντος χεχινηµένον τὴν εἰς τὸ εὖ εἶναι δια- 
μονἣν ἀχράδαντον ἔχειν, μὴ τοῦ ἀφθάρτου xai ὄντος 
ἀληθῶς μετεσχηχὸς θεοῦ. Οἶδεν οὖν ἄρα ὅημιουργι» 
xn; ὄντα φύσεως τὸν Υἱὸν, γόνιμόν τε καὶ ζωοποιὸν, 
καὶ ἑτέρας ὄντα φύσεως παρὰ πάντα τὰ τῆς παρ) 
αὐτοῦ ζωῆς δεχτιχἀ. Ζωοποιεῖ δὲ πᾶν τὸ ζωῆς ἐπι- 
δεὲς ἐν ἁγίῳ Πνεύματι. Ὡς γὰρ αὐτός πού φησιν 
χὶὸς, ε Τὸ Πνεῦμά ἐστι τὸ ζωοποιοῦν, » xat πᾶσα 


«àv γεγονότων dj πῆξις τελεῖται παρὰ Πατρὺς δι’ B 


γἱοῦ &v Πνεύματι. Ὑάλλει γοῦν ὁ θεσπέσιος Δαθὶδ, 
ὅτι « TQ Λόγῳ Κυρίου οἱ οὐρανοὶ ἑστερεώθησαν, 
καὶ τῷ Πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ πᾶσα d δύ- 
ναµις αὐτῶν.) 

Ἠμεῖς μὲν οὖν ἀχριθεῖ διανοίας ὄμματι τὰ τοιάδε 
λεπτῶς περιαθρεῖν εἰθίσμεθα. Οἱ δὲ τῶν Ἑλλήνων 
λογάδες ἀντὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος τρίτον, ὡς ἔφην, 
εἰσχομίζουσι Ῥυχὴν, ὑφ᾽ ἧς καὶ ἅπαν φυχοῦταιζῶον, 
ἐνιείσης αὐτοῖς τὴν ζωὴν, xal τὰς τοῦ ἁγίου Πνεύ- 
patoc δυνάµεις τε xal ἑνεργείας προσνενεµήχασιν 
αὑτῇ. Γράφει γοῦν ὁ Πλωτῖνος ὡδὶ περὶ αὐτῆς: "Ev- 
θυμείσθω τοίνυν πρῶεον ἐχεῖνο πᾶσα γυχὴ, ὡς 
αὐτὴ (oa μὲν ἐποίησε πάντα, ἑἐμπγεύσασα αὐ- 
τοῖς ζωὴ», ἅτε γχῆ τρέφει, d τε θάλασσα, à τα &y 


45ch δὲ τὸν µέγαν τοῦτο» οὐρανὸν, αὐτὴ δὲ 
ἑκόσμησε», αὐτὴ δὲ ἐν τάξει περιάγει, φύσις 
υὖσα ἑτέρα àv χοσμεῖ καὶ ὧν κιγεὶ καὶ (jr ποιεῖ. 
Καὶ τούζων ἀν ἀγχη εἶναι τιµιωτέραν, γιοµένων 
[jév τούζων καὶ φᾠθειρομένων, ὅταν αὐτὰ νψυχὴ 
ἀπολείπῃ 1 xo; ηγεῖ τὴν ζωὴ», αὕτη δὲ οὖσα del 
τῷ μὴ áxoJelzew ἑαυτήν. Ἐνεργεῖ γὰρ, ὡς ἔφην, 
τὰ περι τὴν χτίσιν ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ δι Υἱοῦ ἐν 
Πνεύματι, καὶ χινεῖ μὲν εἰς Ὑένεσιν τὰ οὐκ ὄντα 
ποτὸ, εὖ Oh xai γεγονότα συνέχει, τάξιν τε αὐτοῖς 
τὴν παγχάλην, xai µέν τοι xal εὑρυθμίαν, xai vó- 
µους ὡρίσατο, xa0' οὓς ἂν εἶεν ἕχαστα. Καὶ γοῦν 
"Βλιον μὲν εἰς ἀρχὰς τέθειχε τῆς ἡμέρας, σελήνην 
δὲ τῆς νυχτός. "Apaps δὲ ὅτι καὶ ἑτέρα φύσις, παρὰ 
πάντα ἑἐστὶ τὰ δι αὐτοῦ κινούμενα, τὸ θεῖόν τε χαὶ 
ζωοποιὸν, xat ἅγιον Πνεῦμα. Καὶ γάρ ἐστιν ἁγενή- 
του θεοῦ Πνεῦμα, ἴδιον αὐτοῦ, καὶ ἐξ αὐτοῦ προϊὸν, 
ἑνυπόστατόν τε χαὶ ζῶν, χαὶ ἀεὶ ὃν, ὅτι τοῦ "Όντος 
ἐστὶ, xal αὐτὸ τὰ πάντα πληροϊ, xaX τῶν ὅλων ἑστὶ 
περιεχτιχὸν, ἐπεί τοι xal ὁμοούσιον τῷ πληροῦντι 
τὰ πάντα, καὶ ἁμερίστως ὄντι πανταχοὺ. Πάντα γὰρ 
αὐτοῦ µεστά. Γέγραπται γὰρ, ὅτν « Πνεῦμα Κυρίου 
πεπλήρωχε τὴν οἰχουμένην, » Καὶ γοῦν 6 Πλωτῖνος 
οὕτω πάλιν φησὶ περὶ τῆς τοῦ χήσµου ψυχῆς, fjv 
ἀντὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος οἶμαι λέγειν αὐτόν ' Γὰ- 
φοιζο δ᾽ ἂν φανερωτέρα καὶ ἐναργεστόρα αὐτῆς ἡ 
δύγαμις, καὶ ἡ «ὐὖσις, εἴ τις ἐνθυμηθείη ὅπως 


* Ephes. 1v, 0. ο Joan. vi, 64, ** Psal. αχ, 


D 


6. 


sit fecandas et. vivificus, In omnibus enim que 
moventur, Dei Sermonem esse, tanquam vite. da- 
torem, nos quoque asserimus. Sed fidem sapieniis- 
sitnus Paulus faciet, qui scripsit: « Unus Deus, qui 
Super omnes, et per omnia, et in omnibus **, » 
Non enim aliter posset id quod creatum est et e ni- 
hilo preduetum, in suo stalu perpetuo mauere, 
nisi invorruptibilis ac veri Dei particeps foret. No- 
vit ergo Filium creatrice natura praditum, et fe- 
eundum, et vivilleum, et diverse ab iis omnibus 
esse natura, qux vitam ab ipso capiunt. Vivilicat 
vero quidquid vita caret, in sancto Spiritu. Ut 
euim ipse alicubi Filius inquit, « Spiritus est qui 
vivificat **, » et omnium creaturarum fabricatio 
perficitur a Patre per Filium in Spiritu. Proinde 
canit divinus David : « Verbo Domini cceli firmati 
supt, el Spiritu oris ejus omnis virtus eorum **. » 


Nos igitor acuto mentis oculo talia subtiliter in- 
tueri solemus, Grecorum autem. 2975 proceres 
loco sancti Spiritus tertiam, uti dixi, inducunt Απί- 
mam, a qua snimalia cuncta. animantur ac vivifl- 
cantur, eique sancti Spiritus virtutes el operatio- 
nes tribuerunt. Scribit quippe deilla Plotinus in 
hane modum : Cogitet ergo illud primum omnis 
anima, quod ipsa quidem animalia cuncla fecit in- 
syirans eis vitam, et qua nutrit tellus, et mare; 


, queque. in aere versantur, et que in calo sunt si- 
ἀέρι, ἅτε ἐν οὑρανῷ ἄστρα θεῖα. Αὐτὴ δὲ fj Juov, C 


dera divina. lpsa solem, ipsa magnum hoc. cuum, 
ipsa mundum condidit, ipsa ordine cireumagit, na- 
tura cum sit diversa ab. iis quee [abricatur, el que 
moret, et quibus vitam. indit. Atque his necesse est 
presiantiorem esse, quippe cum hec oriantur et 
corrumpantur, ab anima destituta, qua vitam sup- 
pediiat, cum hiec eadem sit. semper, eo quod nun- 
quem deserit seipsam. Deus enim et Pater, ut dixi, 
operater ea quz ad creationem spectant per Filium 
in Spiritu; et in ortum quidem educit qu» nus- 
quam erant, et creata continet, ordinemque iis 
pulcherrimum, et concinnitatem, ac leges singulis 
prescripsit quas sequantur. Quippe solem posuit 
ut prrsit diei, lunam vero nocti. Constat vero, 
divinum et vivificum et sanctum Spiritum naturam 
quoque diversam ab iis omnibus esse quz per ip- 
sum ioventur. Ést enim increati Dei Spiritus, 
ejus proprius, et ex ipso procedens, et subsistens, 
ac vivens, ac semper exsistens, quoniam ejus est 
Qi est, et implet ipse cuncta, et universa continet : 
quandoquidem el consubsiautialis est ei qui om- 
nia implet, et citra divisionem ubique est. Ipso 
qaippe plena sunt omnia. Scriptum est enim; 
« Spiritus Domini replevit orbem terrarum ο. Et 
sane Plotiuus ita rursus infit de mundi anima, 
quam sancti Spiritus loco arbitror ab eo dici: 
Manifestior auem εἰ clarior fiet «nima vis et κα» 
tura, si. quis attenderit quo pacto suo ΜΕ eclum 


* Sap. 1, 1 


925 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHIEP, 


924 


complectatur. Isti enim. moli, quanta. quanta. est, A περιἐχειταῖς αὑτῆς βου.λἠσεσιτὸν οὐρανόν. Παντὶ 


seipsam dedit. Unde totum hoc spatium, tum pa- 
rum, lum magnum animatum est, cum alibi qui- 
dem aliud corpus moveetur, et hoc quidem sic, illud 
vero sit istiusmodi : el illa ex adverso, hec aliter a 
ae invicem pendeant, At anima mon iia se.habet. 
Non enim in paries particulasque divisa vitam inse- 
rit singulutim, sed omnia se tola vivificat, totaque 
adest ubique, patri α quo genita est persimilis, 
tum. secundum unitlalem, lum quatenus ubique est. 
Annon ergo manifeste 976 admodum sancti Spi- 
ritus vim creatricem ac vivificam his verbis nobis 
ostendit? Movet enim, ut dixi, qua moventur, et 
continet. universum, et animat, et vivificat, neque 
nalura est. diversa a Patris natura, aut Filii , sed 


μὸν' yàp τῷ µεγέθει τούτῳ, ὅσος ἐστὶ, δέδωκαν' 
ἑαυτήν. Καὶ πᾶν διάστηµα καὶ μέγα xal juxpór 
ἑψύχωται, ἅι11ῃ μὲν ἅ Ίου κι’ουµένου τοῦ σώμα- 
τος, xal τοῦ uày ὡδὶ.τοῦ δὲ ὡδὶ ὄντος, xal τῶν μιὸν 
ἐξ ἐναντίας, τῶν δὲ áAAnv ἁπάρτησιν áx' ἁ 1 λή- 
Aur ἐχόντων. 'AAA οὐχὶ οὕτως. Οὐδὲ μέρει éav- 
τῆς xác tQ κατακερματισθεῖσα μµορίῳ ψυχής Cir 
ποιεῖ, ἀΛ 1ὰ πάντα ζῇ τῇ 04m, καὶ πἀάρεστι xar- 
ταχοῦ, τῷ γεγνήσαντι πατρὶ ὁμοιουμένη καὶ κατὰ 
τὸ ἓν κατὰ τὺ πάντη. " Ap! οὖν οὐχὶ xat µάλα σα- 
φῶς τὴν τοῦ ἁγίου Πνεύματος δηµιουργιχήν τε xal 
ζωτιχὴν ἑνέρχειαν bv τούτοις ἡμῖν διαδείχνυσι; Κι- 
vet, γὰρ, ὡς ἔφην, τὰ χινούµενα, καὶ συνέχει τὸ 
πᾶν, xaX φυχοῖ, xal ζωοποιεῖ, xal οὐχ ἑτέρα φύσις 


sieut ipse in nobis, secundum identitatem naturze D ἑστὶ παρά Υε τὴν τοῦ Πατρὸς, Ίγουν τοῦ Υἱοῦ,. ἁλλ' 


videlicet, aut substantizt. Quod autem dico, facile 
quivis agnoscet vel ex his, qu:e Plotinus ipse sen- 
tire videtur ac dicere. Sic enim scribit : Cape ergo 
quod est. hujus divini divinius, vicinitatem, inquam, 
anima ad supremum, post quod. vicinum et a quo est 
anima. (Quamvis enim lanta res sit quantam ratio 
osiendit, imago tamen quadam est intellectus ; quem- 
admodum verbum in prolatione verbi quod estin 
anima, Sic ergo el anima mentis esl sermo, et tola 
est actus atque. vita, quam producit ix alierius ex- 
sistentiam. Quemadmodum alia quidem est. in igne 
caliditas, alia quam ipse praebet alteri. Ecce hic 
quoque imaginem mentis ait ipsam esse, et simi- 
lerm esse vult sermoni qui ex mente proferendo 
erumpit : ut et ad aliorum exsistentiam vitam pro- 
ducere, sicuti nimirum quí ex igne calor erumpit. 
Porro valde tenuibus exemplis usi sunL ipsi, cum 
aliler non liceat res affari divinas, quippe cum 
sint mente omni et oratione majores, Sed nobis ad 
iuitium sermo revocandus est, qui longiorem ex- 
cursum fecimus, Non obstabit quominus Filius Deus 
sit. secundum naturam quod in Scripturis sacris 
nominetur unus Deus; sed pugnat id contra eos 
potius, qui multitudinis deorum errorem astruunt, 
Non enim sinit nos a naturali et vero Deo abduci, 
czeaturam autem divino cultu prosequi, οἱ procul a 
recti verique semita deerrare. Quare licet Deus di- 
cal, « Extendi coelum solus, et firmavi terram δν 
scire debet discendi cupidus, quis ccelum extende- 
rit, el firmarit terram. Nam ut antea dixi : « Verbo 
Domini celi firmati sunt *? ; οἱ ipse « Fundavit 
lerram super stabilitatem suam **, » juxta Psalt 
vocem. 


JULIANUS. 


At si Verbum, inquit Julianus, Deus ex Deo est, 
ut sentitis, eL ex substantia Patris prodiit, cur vos 
Deiparam Virginem esse dicitis ? Quomodo enim 
peperit Deum, eum sit homo sicuti nos? Deinde , 
cum Deus, ( inquit) clare dicat : « Ego sum, et non 
est preter me salvans δὲ, » vos Servatorem eum, 
. M Job ix, 8. 


V9 Dsal, xxxu, 6, "* Psal. cii, 5, 


olov αὐτὺς iv ἡμῖν, κατά vé φηµι τὸ ὁμοφυλς, fj7ot 
τὸ ὁμοούσιον. Διαμάθοι δ) ἄν τις 6 qnit καὶ ἐξ ὧν 
αὐτῷ τῷ Πλωτίνῳ δοχεῖ xal φρονεῖν xal λέγειν. 
Γράφει γὰρ οὕτως" Λάμδανε τοίνυν» τοῦ θείου 
τούτου θειότερο», τὸ ψυχῆς πρὸς τὸ dvo γειτό- 
γηµα, μεθ ὃ καὶ dg' οὗ ἡ ψυχή. Kalxep ἓν οὖσα 
χρῆμα olov ἔδειξεν ὁ Aóyoc, εἰκών τίς ἐστι vov* 
olov Aóyoc àv προφορᾷ «Ἰόγου τοῦ ἐν yrvx n. Οὕτω 
xal αὐτὴ Aóyoc γοῦ, καὶ ἡ πᾶσα évépryeua f$ 
προΐεται ζωὴν εἰς dA Aov ὑπόστασιν. Οἶον, πυρὸς 
τὸ μὲν ἡ συγοῦσα θερµότης, ἡ δὲ ἦν παρέχει. 
Ἰδοὺ δὴ x&v τούτοις εἰχόνα τε vo) φησιν αὐτὴν, 
xai ἀφομοιοῦν ἀξιοῖ τῷ χατὰ προφορὰν ἐκ νοῦ πρ.- 
χύπτοντι λόγῳ, ὡς xat εἰς ἑτέρων ὑπόστασιν προϊε- 
σθαι ζωὴν, χαθάπερ ἀμέλει χαὶ bx πυρὺς fj mpot- 
οὔσα θερµότης. Ἰσχνοῖς δὲ χαὶ αὐτοὶ λίαν χέχρηνται 
παραδείγµασιν, οὐχ ἑτέρως ἑνὸν εἰπεῖν τὰ περὶ 
8:00, xal γάρ ἐστιν ὑπὲρ λόγον, καὶ πέρα παντὸς 
διάττει νοῦν. ᾽Αναχομιστέον δὲ πρὸς τὸ ἐν ἀρχαῖς 
τὸν λόγον µαχροτέρας γεγενηµένης ἐχδυλῆς. Οὐκ 
ἐχπέμψει τοῦ εἶναι χατὰ φύσιν 8ebv τὸν Ylov, ἕνα 
8sby ὀνομάξεσθαι παρὰ ταῖς θεοπνεύστοις Γραφαῖς' 
μάχεται δὲ μᾶλλον τοῖς τὴν πολύθεον πρεσθεύουσι 
πλάνην. Οὐκ ἑᾷ γὰρ ἡμᾶς τοῦ μὲν χατὰ φύσιν xal 
ὄντος ἀληθῶς ἀἁποχομίζεσθαι θεοῦ, προσχυνεῖν δὲ 
τῇ χτίσει, xal οἴχεσθαί που μαχρὰν τῆς εἰς εὐθὺ 
χαὶ ἀλήθειαν ἁποχομιζούσης ὁδοῦ. Ὥστε x3v εἰ λέΥῃ 


θεός: « Ἐξέτεινα τὸν οὐρανὸν μόνος, χαὶ ἑστερέωσα 


τὴν γῆν, » εἰδέναι χρῆ τὸν φιλομαθή τὸν Σχτείναντα 
τὸν οὐρανὸν xat στερεώσαντα τὴν γῆν. Ὡς ἔφην 
φθάσας' « Τῷ Λόγῳ Κυρίου οἱ οὐρανοὶ ἑστερεώθη- 
σαν, » καὶ αὐτὸς « Ἐθεμελίωσε τὴν γῆν ἐπὶ τὴν ἁσφά- 
λειαν αὐτῆς, » χατὰ thv τοῦ ΝΨάλλοντος φωνήν. 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


'AXX εἰ θεὺς, φησὶν Ἰουλιανὸς, ἐκ θεοῦ κχαθ' 
ὑμᾶς ὁ Λόγος ko, χαὶ τῆς οὐσίας ἑξέφυ τοῦ Πατρὸς, 
Θεοτόκον ὑμεῖς ἀνθ᾽ ὅτου τὴν Παρθένον εἶναί φατε; 
Πῶς γὰρ ἂν τέκοι 8cbv ἄνθρωπος οὖσα καθ᾽ ἡμᾶς; 
Καὶ πρός Υε τούτῳ, qnot, λέγοντος ἐναργῶς θεοῦ 
€ Ἐγώ εἰμι, καὶ οὐχ ἔστι πάρεξ ἐμοῦ σώζων à 


*! Deut. xxxir, 59. 





9235 


CONTRA JULIANUM LIB. VIII. 


926 


Ὑμεῖς Σωτῆρα τὸν ἐξ αὑτῆς εἰπεῖν τετολµήχατε; A qui ex 2177 ipsa natus est dicere ausi estis? flec 


Προσεπηνέγχατο γὰρ τοῖς ἑαυτοῦ λόγοις χαὶ ταῦτα. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Act δὴ οὖν ἄρα βραχνλογοῦντας, ὡς ἔνι, τὸν περί 
γε τῆς ἐνανθρωπήσεως ἡμᾶς τοῦ Μονοχενοῦς πολυ- 
πραγµονησαι τρὀπον. Ἐπειδὴ δὲ ταῖς "Ελλήνων 
ἀχοαῖς ἑνίεμεν τὸ µυστήριον, τοι τοῦ χατὰ Χριστὸν 
μυστηρίου τὴν ἀφήγησιν, τῶν μὲν ἀποῤῥχιτοτέρων 
τὴν βάσανον ἁποστήῄσομεν, ὀλίγα δὲ ἅττα διαλεξόµεθα 
πρὸς αὐτοὺς τὰ ἐξ εἰκότων ἀθροίσαντες λογισμῶν, 
συλλαμδανούσης εἰς τοῦτο τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς. 
Χρῆναι δὲ οἷἶμαι, xal µάλα ἑμφρόνως, προαφηγήσα- 
σθαι τὰς αἰτίας, ἐφ᾽ αἷς ἀναγχαίως πεπράχθαι φα- 
μὲν τῆς ἑνανθρωπήσεως τὸ μµυστήριον. Οὐχοῦν οὐ- 
ρανοῦ xal γῆς, σνλλήόδδην ἁπάντων τῶν Ev αὐτοῖς 
παρενηνεγµένων εἰς γένεσιν, πεπλαστούργηται μὲν 
ἐχ Υῆς τὸ ἀνθρώπινον σῶμα, ἀῤῥήτῳ γε μὲν εὖσθε- 
νεἰᾳ τοῦ πάντων Δημιουργοῦ φνχούμενον , ζῶον f» 
εὐθὺς λοχιχὸν xat θεοειδέστατον. Πεποίηται γὰρ χατ᾽ 
εἰχόνα τοῦ χτίσαντος αὐτόν. Ἑνδοιάσειε δ ἂν οὐδεὶς, 
ὡς ἐπείπερ ἐστὶν ἁγαθοῦ τέχνηµα θεοῦ, οὐχ ἐπὶ τοῖς 
αἱ σχέστοις τῶν ἔργων, ἀλλ᾽ ἐφ᾽ ἅπασι τοῖς ἑπαινου- 
µένοις παρήχθη πρὸς ὕπαρξιν. Πεποίηταί γε μὴν 
αὐτοκρατῆς καὶ ἐλεύθερος., καὶ ταῖς τῶν ἰδίων θελη- 
µάτων ῥοπαῖς διάττων ἐπ) ἐξουσίας ἐφ᾽ ὅπερ ἂν 
ἕλοιτο τυχὸν, εἴτ οὖν ἀγαθὸν, εἴτε φαῦλον, Elta 
γύμνασμά τι πρὸς εὐπείθειαν xal µελέτην ἀρετῆς, 
παρὰ θεοῦ δεξάµενος ἐντολὴν, τὸ δὴ μὴ χρῆναι qa- 
γεῖν ἀπὸ τοῦ ξύλου τοῦ ἓν µέσῳ τοῦ παραδείσου, ῥά- 
θυμός τε χαὶ εὐπαράφορος fjv. "Ηλω γὰρ οὐ τετηρη- 
xix τὸ χεκελευσµένο», xai τῆς οὕτω βραχείας ἢδο- 
γῆς ἠττώμενος, xat τὸ ἄναλχι παθὼν εἰς ἑγχράτειαν. 
Οἱηθεὶς δὲ πρὸς τούτῳ xax cb; ἔσεσθαι' πεφενάχιχε 
γὰρ τοῦτο λέγων ὁ Σατανᾶς ' ἑπάρατος fv, ἅτε δὴ 
xaX θεῖον ἁδιχέσας νόµον, χαὶ φρονῄσας τὰ ὑπὲρ τὴν 
φύαιν. Εἶτα θανάτῳ χατεδικάζετο, xai τίς χατὰ φύ- 
σιν ἐστὶν θλέγχετο * χαίτοι γεγονὼς οὐχ ἵνα τοῖς τοῦ 
θανάτου δεσμοῖς ὑποχέοιτο xal ἁλώσιμος ᾗ, ἀλλ᾽ ἵνα 
xai παρὰ φύσιν ὑπερφέροιτο τοῦ xaxoU. ᾿Ανήνυτον 
δὲ παντελῶς οὐδὲν τῷ πάντων Δημιουργῷ, οὐδ' ἂν 
γένοιτο χαλεπὸν αὐτῷ, xa τὸ φθορᾷ τνραννούµενον 
τό Ύε Ίχον εἰς τοὺς τῆς ἰδίας φύσεως λόγους xpelc- 
τον ἀποφῆναι φθρρᾶς, xal εἰς µαχραίωνα τηρῆσαι 


βίον. Καὶ γἀρ ἐστιν αὐτὸς ὁ xat αὐταῖς ταῖς φύσεσι D 


διορισάµενος νόμους, xaÜ' οὓς ἂν εἶεν τοιαίδε τυχὸν, 
ἡ μὴ, χατά γε τὸ αὐτῷ xal µόνῳ δοχοῦν. "Αναντες 
δὲ χα) ἀμήχανον αὐτῷ παντελῶς οὐδέν, "Ἀλόντος δὴ 
οὖν τοῦ πρώτου, τοῦτ) ἔστιν ᾿Αδὰμ, τῇ τῆς ἀπειθείας 
γραφῇ, xai τοῖς τοῦ θανάτου βρόχοις ἁδοκήτως ἓν- 
εσχηµένου, xal μὴν xai πεσόντος ὑπὸ τὴν ἁμαρτίαν 
ἐξ ἀνοσίων σχεμµάτων τοῦ μιαροῦ xal ἀρχεχάχου δρά- 
χοντος, φημὶ 63 τοῦ Σατανᾶ ' ὁ γάρ τοι τὴν πάγην 
αὐτῷ συµπήἠφας ὅλην ἐχεῖνος ἣν" κατανεµηθέντος δὲ 
τοῦ καχοῦ τῷ ᾿Αδἀμ σύμπαν γένος, βασιλεύοντός τε 
τοῦ θανάτου xai µέχρι Μωσέως, τοι τῶν τοῦ νόµου 
χαιρῶν , κατένευσεν ὁ Δημιουργὸς ὡς ἡδιχημένοις 
ἡμῖν τὴν ἐπιχουρίαν, χατηλέησε δὲ πεπραχότας 
ἁθ)έως. Ἔδει γὰρ, ἔδει θεὸν ὄντα καὶ ἀγαθὸν ἐπ- 


enim suis quoque sermonibus Julianus attexuit. 
CYRILLUS. 


Opere pretium igitur breviter, quoad licet, in- 
carnationis Unigeniti modum inquirere. Sed euin 
gentilium auribus mysterium, sive mysterii de 
Christo narrationem, inseramus, rerum abstru- 
siorum disquisitione abstinebimus, el, pauca qui- 
dam e verisimilibus colligentes rationibus, divina 
Scriptura nobis ad hoc opitulante, eum iis dissere- 
mus, Prius autem singulari consilio referendas esse 
causas arbitror, ob quas necessario factum esse 
dicimus incarnationis mysterium. lgitur, ccelo et 
terra, οἱ in summa omnibus que in eis sunt, pro- 


B creatis, formatum est de terra corpus hominis, 


adeoque ineffabili virtute omnium rerum Opyifleis 
animatum, animal repente prodiit rationis compos, 
ac Deo simlllimum. Factum euim est secundum 
Conditoris sui imaginem. Nemo autem dubitaverit, 
cum sit boni Dei factura, non ad turpissima opera, 
sed ad laudatissima quaque fuisse productum, 
Factus quippe homo est sui juris acliber, et sus 
voluntatis nutu potis ferri quocunque liberet, sive 
in bonum, sive in malum. Tum accepto a Deo man- 
dato exercend:e obedientiz ac. virtutis ne scilicet 
de ligno quod erat in medio paradisi comeleret, 
inertiz se dedit, et factus est ad malum pronus, 
Mandatum quippe contempsit, ac tam brevi vo- 
luptate victus  intemperantie — cessit, Quinetiam 
cum se Deum quoque fore speraret (id enim illi 
Satanas dicendo persuaserat), exsecrationem ii 
currit, maxime cum legem divinam violasset, et ad 
ea, qua supra naturam sunt, animum intendisset. 
Tun imortis condemnatus est, el quanam praeditus 
οβδεί natura palam factum est; tametsi conditus 
erat, non ut vinculis mortis teneretur ac subjaceret, 
sed ut etiam prater naturam ialum illud supera- 
ret. Nibil autem plane est. quod 3b omnium opilice 
Deo perfici nequeat ; neque difficile fuerit ei rem 
corruptioni obnoxiam, quoad scilicet natura ra- 
tiones, corruptionis inimunem reddere et in. lon- 
gissimam vitara servare. lpse enim ille est qui 
naturis ipsis leges prascripsit, quibus tales utique 
sint, aut secus, 478 prout ei ac soli videtur. Ar- 
duum vero nihil est ei prorsus aut impossibile. 
Cum igitur primus homo, Adam nimirum, criminis 
inobedieniix convictus, ac mortis laqueis preter 
spem irretitus, adeoque consiliis impiis serpentis 
impuri οἱ auctoris malorum illius, Satanz videlicet 
(is enim plane est qui laqueum illi struxit), sub 
ditionem peccati redactus esset ; cumque labes uni- 
versum Adami genus invasissel, οἱ ad Mosen usque 
autad.legis tempora mors regnasset , ultro. nobis 
opem Creator oppressis attulit, et infeliciter agentes 
miseratus est. Cum enim Deus sit, ac bonus, utique 
debebat opitulari perditis, et irritam diaboli invi- 
diam reddere, ac transformare. quodammodo, et ad 
jmmorti2litatem recudere perditum homiíem terrae 


921 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


9-6 


incolam, et vitiis quidem liberare, peccati veteris À ἀαμῦναι τοῖς διολωλόαι, χαὶ ἄποαχτον μὲν &nogr,vat 


abolita memoria, et virtutis omnisque probitatis 
curam indere. « Non enim erat qui faceret bonum, 
non erat usque ad onum, » nt David canit **. Gen- 
tiles quippe passim, cum ignorarent prorsus Opili - 
cem et a naturali Deo aberrarent, a recto. devii, 
ad cultim falsorum deorum temere se transfere- 
bant, belluipam vero et volupiariam vitam dege- 
bant. Judaci vero lege damnatrice gravati, manda- 
tuique Mosaicum non parum. contemnentes, prz- 
varicationum poenis erant obnoxii, et peccandi 
potestate nequaquam superiores. Cum igitur uni- 
versi mortales in extremas calamitates delati essent, 
et Moses palam professus sit, se iis servandis baud 
sufficere, ac preterea clare diceret : « Precor, 
Domine, elige alium qui possit, quem mittes **; » 
atque idipsum sancti prophetze se posse negnverint, 
ac divinus David clamaverit : « Qui sedes super 
Cherubim, appare : excita potentiam tuam, et veni, 
ut salvos facias nos**. » Et rursus Isaias : « Do- 
mine, quis credidit auditui nostro '* ? » Itemque 
Jeremias sgre ferat, quod przdicationig scopus 
sibi preter spem ac non secundo flumine cessisset, 
peenitente nemine, atque idcirco clamet : « Heu me, 
mater, quare me genuisti virum, qui judicer, et 
discernar omni terr» ? 979 Non profui, nec pro- 
fuit mibi quisquam **. » Quid tandem faceret uni- 
versi Deus? luipurorum. dawonum potestati liomi- 
nes permitteret ? suis nutibus diaboli prepolleret 
luvidia? non servaret periclitantes? non porrigeret 
salutarem manum jacentibus? non ad meliorem 
frugem turpibus vitiis irretitos transferret? non 
eorum, qui in tenebris degebant, mentem illustra- 
rei? non errantes in viam reduceret? At quomodo 
bonus esset,si, cum mullo hsec prorsus negotio 
facere liceret, nostri nullam habuit rationem? Nam 
eur principio in ortam et vitam homines eduxit, 
nisi misericordiam capit eorum qui malis inexspe- 
elati vexsntur, nec sine gravibus incommodis 
vitam trahunt? Cum igitur inter homines ne sanctus 
quidem unus esset, qui opitulari posset, et in 
promptu causa esset (ipsius enim ac solius erat 
szvum mortis imperium convellere, el. ponam re- 
miuere, et peccatis liberare, et corda recreare, 


τοῦ δ.αθόλου τὸν φθόν»»ν, μεταατοιχειῶσαι δὲ ὥσπερ 
xai ἀναχαλχεῦσαι πρὸς ἀφθαρσίαν κατηφανισμένον 
ἐπὶ γῆς τὸν ἄνθρωπον, χαὶ mépa μὲν ἀποφῆναι πα- 
θῶν, τῶν πάλαι διεπταισµένων λαδόντα τὴν ἅμνη- 
στίαν, ἀρετῆς δὲ χαὶ ἀγαθουργίας ἁπάσης ἀποδεῖξαε 
µελεδωνόν. « Οὐ γὰρ fjv ὁ πριῶν χρηστότητα, οὖκ 
ἦν Eo; ἑνὸς, » κατά γε «ἣν τυῦ Ῥάλλοντος φωνήν. 
Ἑλλήνων μὲν γὰρ dj πληθὺς οὐχ εἰδότες ὅλως τὸν 
Δημιουργὸν, xat θεοῦ μὲν τοῦ χατὰ φύσιν ἡμαρτηκό- 
τες, τραπόµενοι δὲ χαὶ «fi; εὐθείας ἀσυνέτως παρ” 
εχοµίζοὐτο πρός Ye τὸ δεῖν τοῖς οὐχ οὖσιν ὅλως λα- 
τρεύειν θεοῖς, χτηνοπρεπεστέραν δὲ xal φιλήδονον 
διεθίουν ζωήν. ᾿Ἰουδαῖοί ys μὴν τῷ χατακρίνοντι 
vópap πεφοβτιαµένοι, καὶ τῆς διὰ Μωσέως ἐντολῆς 
ob µετρίως ὁλιγωρήσαντες, ἔνοχοι μὲν ταῖς τῶν πα- 
ραθάσεων σαν δίχαις, ἀμείνους δὲ Ἠχιστά ve τοῦ 
δύνασθαι πλημμελεῖν. Απάντων τοίνυν τῶν ἐπὶ γῆς 
ἐν ταῖς ἆ πασῶν ἑσχάταις ἐνηνεγμένων ταλαιπωρία:ς. 
xai Μωσέως μὲν διαῤῥήδην ὠὡμολογηχότος ὡς οὖκ 
ἀρχέσειε πρὺς σωτηρίαν αὐτοῖς, λέγοντός τε σαφῶς' 
εΔέομαι, Κύριε, προχείρισαι ἄλλον δυνάµενον, ὃν 
ἀποστελεῖς ' » ἁπαιρηχότων δὲ καὶ αὐτῶν πρὸς τοῦτο 


τῶν ἁγέων προφητῶν, xaX τοῦ μὲν θεσπεσίου Δαθιδ 


ἀναχεκραγότος « 'O χαθήµενος ἐπὶ τῶν Χερουδὶμ., 
ἐμφάνγθι, ἐξέγειρον τὴν δυναστείαν σου, χαὶ ἐλθὲ «tc 
τὸ Φῶσαι ἡμᾶς» ὙἩσαῖου δὲ πάλιν. «Κύριε, εἰς 
ἐπίστευσε τῇ ἀχοῃ ἡμῶν; » Ἱερεμίου γε μὴν ἀσχάλ- 
λοντος, ὅτι τῶν χηρνυγµάτων ὁ σχοπὸς οὗ xav' ἑλπίδα 
xai ῥοῦν ἐχδέδηχεν αὐτοῦ, μετανοοῦντος οὐδενός : 
ταύτῃτοι βοῶντος, « Οἴμοι ἐγὼ, μῆτερ, ὡς εἶνα µε 
τέτοχας ἄνδρα διχαζόµενον , χαὶ διακρινόµενον ἓν 
πάσῃ «fj τῇ; Οὔτε ὠφέλησα, οὔτε ὠφέλησέ µε οὗ- 
δείς. » Τί δὴ ἄρα λοιπὸν ἔδει δρᾷν τὸν τῶν ὅλων An- 
μιουργόν; Παραχωρῆσαι κχρατεῖν τῶν ἐπὶ τῆς Υῆς 
τοῖς ἀχαθάρτοις δαίµοσι; χατισχῦσαι τῶν αὐτοῦ ϐε- 
ληµάτων τοῦ διαθόλου τὸν φθόνον; μὴ διασῶσαι τοὺς 
κινδννεύσαντας; μὴ προτεῖναι τοῖς χειµένοις χεῖρα 
σωτῄήριον; μὴ µεταστῆσαι πρὸς τὰ βελτίω τοὺς τοῖς 
αἰσχίστοις ἐνειλημμένους; μὴ χαταφωτίσαι τῶν ἐν 
σχότῳ νοῦν; μὴ ἐπιστρέψαι τὸ πλανώμενον;; Εἶτα «οῶς 
ἣν ἀγαθὸς, εἰ, μετὸν ἀμογητὶ xal λίαν τοῦ ᾿ ταῦτα 
δρᾷν, οὐδενὺς ἡμᾶς Ἱξίωσε λόγου; '"AvO' ὅτου γὰρ 
δὴ xal ὅλως παρεχόµισεν àv ἀρχαῖς εἰς τὸ εἶναι καὶ 


et pestiferam illam belluam edomare, et infestam D (fv, el μὴ κατοιχτείρει παθόντας τὰ παρ ἐλπίδα, καὶ 


d:monum aciem proscindere, atque hominem de- 
vium in recta. vit semitam inducere), opportune 
ecalo Filium suum Pater demisit, qui humanain 
uique formam subiit, ut nobiscum tanquam homo 
conversans, et felicissimos et omni malo superiores 
redderet. Nam cum immutabile sit et alterationis 
expers secundum naturam, in quantum Deus, viveus 
illud ac subsistens Patris Verbum , non ex propria 
patura unitum sibi corpus formavit, sed ipsum 
potius cepit ex trobis, ac non e soinno et voluptate, 
viri opera, sed ex sancta Virgine, uovo el inusitato 
modo ac praeter natura leges. Decebat enim, dece- 


* Psal, xin, 5... 9 Exod. iv, 193, 


95 Ρεμ]. Lxxix, 


πεπραχύότας οὐ δεξιῶς; ᾿Απειρηχότος τοίνυν ἁγίου 
παντὸς πρὸς ἐπικουρίαν τῶν ἐπὶ τῆς γῆς, xal μὲν 
xaX εὐάφορμον ἑχόντων τὴν παραίτησιν ' ἣν γὰρ ao- 
ποὺ xat μόνου τὸ δυσάντητον τοῦ θανάτου χατασεῖσαι 
κράτος, xal ἀνεῖναι δίχης, xal ἀπαλλάναι πλημμµελη- 
µάτων, xai χαταφαιδρύναι χαρδίας, καὶ θῆρα δαµά- 
σαι τὸν ἁλιτήριον, xaX τὸ μυσαρὸν τῶν δαιμόνων ἆπο- 
νευρῶσαι στίφος, xai ταῖς τῖς εὐζωῖας ἔπιστῆσαι 
τρίδοις ἐχχεχλικότα τὸν ἄνθρωπον  πέποµφε χρειως 
δῶς ἐξ οὐρανοῦ τὸν ἴδιον Υἱὸν ὁ Πατήρ, ὃς δὴ καὶ ἂν - 
θρωπείαν ὑπέδν μορφὴν, ἵν ἡμῖν συνδιατρίψας ὡς 
ἄνθρωπος, χαὶ τρισµακαρίους ἀποφήνη, xa παντὸς 


29. " ha.tu, l1... 75 Jerem. xvi, [0. 


5-9 


CONTRA JULIANUM LIB. Vill. 


bnéxsiva. γεγονότας xaxov. Ἐπειδὴ yáp ἐστιν ἄτρε- A bat talem ejus esse partum , nempe secundum car- 


πτός τε xal ἀναλλοίωτος χατὰ φύσιν ὡς θεὸς, ὁ ζῶν 
τε χαὶ ἑνυπόστατος τοῦ Πατρὸς Λόγος, οὐχ àx τῆς 
ἰδίας φύσεως τὸ ἑνωθὲν αὐτῷ πεπλαστούργηχε σῶμα, 
δέχεται δὲ μᾶλλον παρ᾽ ἡμῶν αὑτλ, xat οὐχ ἐξ ὕπνου 
χαὶ Ἱδονῆς ἀνδρὸς ἐνεργήσαντος, ἀλλ ἐξ ἁγίας Παρ- 
θένου, χαινοπρεπῶς τε καὶ ξένως, xal πέρα τῶν τῆς 
Φύσεως νόμων. '"Έδει γὰρ, ἔδει τοιαύτην αὐτοῦ γενέ- 
σθαι τὴν ἁπότεξιν, τὴν χατὰ σάρχα φημὶ xal ἐκ γν- 
ναιχὸς, Iv! ἔχῃ τὸ θεοπρεπὲς fj εἰς τὸν χόσµον αὐτοῦ 
πάροδος χαὶ ἀνάδειξις. Δυσχατόρθωτον δὲ, ὡς ἔφην, 
παντελῶς οὐδὲν τῷ πάντα ἰσχύοντι, xat τὸ ἀπιστεῖν 
οὐκ ἀζήμιον, οἷς ἂν λέγοιτο δρᾷν, κἂν εἴπερ co δοχῇ 
p εὐθὺ φέρεσθαι τοῦ εἰχότος. Ἔχει γὰρ ὧδε τῶν 
παραδόξων τὸ χρΏμα. Οὐχοῦν κἂν el τῆς τῶν δρωμέ- 
vuv ὑπερδολῆς ἠττῷτο τυχὸν τῆς ἐν ἡμῖν διανοίας 
τὸ µέτριον, οὖχ ἀτιμαστέον διὰ τοῦτο τὴν ὑπερφνᾶ 
xa ἀπόῤῥητον φύσιν, τὸ ἁδρανὲς αὐτῆς χαθορίζον- 
τας” πρέποι δ᾽ ἂν μᾶλλον, ἅπερ ἂν λέγοιτο χατορθοῦν, 
ἀθασανίστοις τιμᾶσθαι φἠφοις; f) τάχα που xaX ἀπι- 


στεῖν τὸ ἀπειχὸς οὐδὲν , ὅτι xal ὅλως ἐστὶ τῶν ὅλων 


Δημιουργός. Τίς γὰρ ἓν ἡμῖν 6 ουνιέναι τε xal φρά- 
σαι δυνάµενος, χατὰ τίνα τρόπον ὁ παμµεγέθης οὗτος 
ἐγήγερταί τε xal πέφηνεν οὑρανός ' καὶ fito; δὲ 
ὅπως, χαὶ σελήνη, χαὶ τὰ λοιπά; Οὐχοῦν ἐξ ἁγίας 
Παρθένου τὸ πάναγνον σῶμα λαδὼν , Ψνχωθὲν φνχῇ 
νοερᾷ, προῇλθεν. ἄνθρωπος, οὐχ ἀπολέσας τὸ εἶναι 
Θεὺς, οὔτε μὴν τὸ τῆς ἰδίας ὑπεροχῆς ἀποδαλὼν 
ἀξίωμα χαὶ γάρ ἔστιν, ὡς ἔφην, τροπὴν οὐχ εἰδώς. 


Ὢς γὰρ Πλωτῖνός φησι’ Τί γὰρ ζητεῖται «Ἰαέεῖν εὖ C 


&xor; xov δὲ uereA0siv πάντα παρ᾽ ἑαυτῷ ἔχων; 
d. οὐδὲ αὔξη» ζητεῖ τελειότατος ὧν. Διὸ τὰ 
παρ᾽ αὐτῷ πάντα τόΊεια, ἵνα πάντῃ ἦν τέλειος, 
οὐδὲν ὄχων, ὃ μὴ τοιοῦτον ' οὐδὲν ἔχων' &v ἑαυτῷ 
ὃ μὴ vosi. Noei δὲ οὐ (cav, ἀ 1 ἔχων' xal τὸ 
paxápior οὐκ ἀπίχτητον, àJA αἰῶγι παντί. Ἐνην- 
θρώπησε τοίνυν ὁ μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, ἀλλ᾽ 
εἶναι θεὸς οὐ µεθείἰς. Παράδοξος δὲ καὶ ὑπὲρ νοῦν 
xal λόγον τῆς μετὰ σαρχὸς οἰχονομίας ὁ τρόπος. Καὶ 
τὸ µέγα τοῦτο χαὶ σεπτὸν ἀληθῶς µυστήριον, οὐχ 
ἀρτιφανὲς, οὐ νέον, οὔτε μὴν Ex φιλονείχου γνώμης 
ἐξευρημένον ' ἀρχαιότατον δὲ, xal πρὺ τῆς τοῦ xó- 
σµον χαταδολῆς, £v cip χατὰ πρόγνωσιν. Καταθρή- 
σαιµεν ἂν αὐτὸ διά γε τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς. Οὐ 


nem, et ex muliere, ut divinz majestati cougrueret 
ejus in mundum adventus et apparitio. At nibil est 
omnino, uli dixi, quod ab eo, qui omnia potest, 
perfici nequeat; nec impuue cuiquam erit, si, quod 
facere dicitur, non. erediderit, tametsi putet illud 
esse mimus vero simile. Sic enim comparata sunt 
qua preter opinionem hominuu unt. Quare licet 
meniis nostrae mediocritas ab eorum qui fiuut 
exsuperantia viucatur, nihil iamen idcirco de su. 
pernaturali et ineffabili ματ detrahendum est, 
imbecillitate ei ascripta; 99) sed consentaneum 
magis esl, quae perficere dicatur, ea eitra disqui- 
silionem reverenter prohare; aut absurdi nihil 
utique fuerit, negare plane uuiversi Opificeu exsi- 


D stere. Quis enim in nobis intelligere petest aut 


dicere, quo pacio vastissimum hoc caelum excita- 
tum ae editam est; quo pacto sol item, ac luna, et 
reliqua? itaque sanctissimo cerpore assumpio ex 
sancta Virgine εἰ anima intelligente animato, ho- 
mo prodiit, Dei natura non deperdits, neque pro- 
prie excellenti$ abjecta digmitate : quippe qui, «t 
dixi, muiatiónem nescit. Ut enim Ploiinus ait, 
Quid accipere vult qui recie se habet ? Quonam vero 
se trans[erre, qui apud. se omnia continet ? At neque 
augeri postulat, cum sit. perfectissimus. Quapropter 
qua apud illum sunt, omnia perfecta, ut sii usqua- 
quaque per[ectus, nihil habens quod non sit hujus- 
modi : nihil habens in. seipso quod mon inmtelligat. 
Intelligit autem non querendo, sed habendo : et feli- 
€ilas ei est. non acquisita, sed sempiterna. lgitur 
bomo factus est ille unigenitus, Dei Verbum, ve- 
rumtamen Deus esse non destitit. Admirabilis porro 
el supra entem et orationem est. incarnationis 
modus. Magnum hoc et augustum mysterium, non 
recens edilum, non novum, neque vere novitatis 
studio reperium ; sed antiquissimum, et ante urundi 
conditum, in Deo seeundum prascientíiam. Quod 
quidem ex Scriptura sacra perspicere Hcet. Non 
enim dicimus, divinam et incorruptibilem menter, 
«In qua sunt thesauri sapientie et scienti: abs- 
conditi ', » ut scriptum est , igaorasse genus he- 
minum prolapsum in peccatum obuozium fore 
condemnationi et maledicto, subjectum autem ici 


Υάρτοι φαμὲν οὐχ εἰδέναι τὸν θεῖὀν τε xai ἀχήρατον D morti et corruptioni, non tamen noxam eam ob rem 


νοῦν, « Ev ᾧ πάντες εἰσὶν οἱ θηααυροὶ τῆς σοφίας xat 
τῆς γνώσεως ἀπόχρυφοι,, χαθὰ γέγραπται, ὡς ἔσται 
μὲν ὑπὸ δίχην χαὶ ἀρὰν τὸ ἀνθρώπινον. γένος διολι- 
σθὲν εἰς τὸ πλημμελὲς, ὑπενεχθήσεται δὲ θανάτῳ 
xai φθορᾷ, οὗ μὴν ἀναπότριπτον xal ἀτελευτήτως 
ἑμπεφυχὸς τὸ ἐπ᾽ αὐτῷ 6h τούτῳ φορέσει βλάθος * 
συνακοδύσεται δὲ τῷ θανάτῳ τὴν ἁμαρτίαν, ἐν Ἆρι- 
στῷ διὰ πίστεως, xal παλινδροµήσει πρὸς τὸ ἐν ἁρ- 
χαῖς, x«l πρὸς ἀθέδηλόν τε καὶ χαθαρὰν ὑπονοστήσει 
ζωήν, Δεδόσθαι τοίνυν φαμὲν τοῦ μυστηρίου τὴν γνῶ- 
σιν χαὶ πρό γε τῶν ἄλλων τῷ ᾿Αδραάμ. Προσπεφώ- 
vnxs γοῦν αὐτὸς ὁ Υἱὸς τοῖς Ἰουδαίων δήµοις * 


*' Coloss. n, 5. 55 Joap. ΤΙ, 50. 


laturum in se perpeuiam et indelebilem ; sed una 
cum morte peccatum exuturum in Christo per fidem, 
et ad pristinum statam reversurum, et ad puram ac 
incorruptam vitam rediturum. Quocirca mysterii 
cegnitiopem datam esse dicimus, idque prse cseteris 
Abrahamo, Unde Filius ipse Jedmorum turbas 
affatus est hijs verbis: « Abraham pater vester 
exsuliavit ut videret diem meum : et vidit, et gavi- 
8us esL 59, » Ejus tamen filii, leaac nimirum et Jacob, 
οἱ eorum posteri, usque ad sapientissimun Mosen, 
981 multifariam multisque modis istius myseerii 
vim subobscure didicerunt. Et sane Moses ipsum 


951 


5. CYRUILLI ALEAANDHRINI ARCHIEP., 


923 


pradiguravit, cum in ZEgypto mondasset, quod qui A « ᾿Αθραὰμ ὁ matho ὑμῶν Ἠγαλλιάσατο, ἵνα Top civ 


ex sanguine eranl lsraelis immolarent quidem 
agnum in typum Cliristi, sed ungerentur sangui- 
ue, et per solam umbram suaderet placandum esse 
exterminatorem, Quod ita sane contigit. Servati 
enim sunt, οἱ ab internecione immunes redditi. 
Praeterea sinplex veritatis typus quoque est Jesus 
filius Nave, vero Jesu cognominis. Transvexit enim 
per Jordanem filios Israel,et circumcidit cultris 
lapideis, et in terram promissionis intulit, Cernes 
post hunc et. prostantissimum prophetam Samue- 
lem agnos quidem iimmolasse, et in odorem suavi- 
tatis Deo consecrasse, et aquam insuper sacrificiis 
iufudisse ; tum, ingruentibus bellis et innumera 
phalange alienigenarum Judam depopulante, sine 
pugna victoriam reportasse, et periclitantes servas- 
se. Salutare enim est Christi mysterium credenti- 
bus in ipsum. Idque reliquus sanctorum propheta- 
rum chorus praedixerat. Quocirca divinus Davi, 
promittente Deo «c dicente : « De fructa ventris tui 
pouam super sedem tuam 9? ; » cum ad exitum ou 


nino perductum iri promissionem vehementer con- 


fideret, incarnationis modum passiu praedicat di- 
ceus, modo quidem : « Deus manifeste veniet, οἱ 
non silebit ** ; » modo rursus ad ipsum : « Sedes 
tua, Deus, in saculunm.szculi, virga directionis, vir- 
ga regui tui. Dilexisti justitiam, οἱ odisti iniquiia - 
leu ? propterea unxit te Deus tuusoleo ezsullatio- 
Wis pre participibus tnis **. » Viden' ut Dens a Deo 
uugatur. At quomodo factum. istud. dicimus? Cum 


enim factus est hou, uianeus id. quod. erat, tunc C 


et secundum nos humano more unctus est a. De» ad 
. apostolatuin. « Factus est pontifex et apostolus con- 
fessionis nostra **, » sicut scriptum est. Erat euim 
semper, et est in coelo, et in. liuc. mundo, et locus 
eo vacuus omnino nullus, Omnia etenim implet di- 
vinitatis natura. llle autem invisibilis cum sit, visi- 
biliter ad nos venit, cum nostram. formain. induit, 
Porro autem terre dominalurum illum, suisque 
.Sceptris universum 989 liominum genus sub4itu- 
rum, David ipse plenau rursus lidem facic! bis ad 
illum verbis : « Omnes gentes, quascuuqne fecisti, 
venient, et adorabunt. coram te, Domiue *?, » Et 
rursus : « EL adoreut te omnes reges Lerrze: om- 
nes gentes servient ei *. » liem : « Omnes gentes, 
plaudite manibus, jubi!ate Deo in voce exsultatio- 
nis, quoniam Domiuus excelsus, terribilis, Rex 
magbus super omnem terran **, » Cernis ut Deuin 
ae Dominum excelsum el Regem appellat, qui iu 
carne apparuit? Preterea. Davidis ille filius, Salo- 
won, promissionis divine non ignarus, alicubi sic 
ait, preces ad Deum tendeus : « Et nunc, Domine 
Deus Israel, fidele sit, quao, verbum tuum quod 
locutus es David patri meo, si vere babitabit Deus 
cum lhominibus super terram **. » Istud quoque 
: Baruch demonstravit, dicens ; « Mic est Deus no- 


ἡμέραν τὴν ἐμήν καὶ εἶδε, xaX ἐχάρη.» Οἱ γε μὴν ἐξ 
αὐτοῦ γεγονότες, Ἰσαάχ τέ φηµι χαὶ Ἰσκὼδ, xai οἱ 
μετ) αὐτοὺς ἔτι καὶ µέχρι τοῦ πανσόφου Μωσέως, 
πολυμερῶς τε καὶ πολυτρόπως τὴν τοῦ µυσττρίου 
δύναμιν αἰνιγματωδῶς διεμάνθανον. Προανετύπου 
γοῦν ὁ Μωσῆς αὐτὸ, προστεταχὼς ἐν Αἰγύπτῳ τοῖς 
ἐξ αἵματος Ἰσραὴλ, χαταθύειν μὲν τὸν ἁμνὸν εἰς 
τύπον Χριστοῦ, χαταχρἰεσθαι δὲ τῷ αἵματι, xal διὰ 
µόνης τῆς σχιᾶς δυσωπεῖν ἀναπείθων τὸν ὁλοθρεντήν. 
"OQ δὴ xai πἐπραχται. Διεσώζοντο Υὰρ. xaX τοῦ χα- 
ταφθείρεσθαι δεῖν ἀπετέλει χρείττονας. Καὶ φιλὸς ἔτι 
τῆς ἀληθείας ὁ τύπος val μὴν xal ὁ τοῦ Navi, mal; 
Ἰησοῦς, ὁμώνυμος τῷ ἁἀληθινῷ. Διεδίδασε γὰρ τὸν 
Ἱορδάνην τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ, xai περιέτεµε µαχαί- 
pag πετρἰναις, εἰσχεχόμιχε δὲ καὶ εἰς τὴν γην τῆς 
ἐπαγγελίας. Ὄψει μετὰ τοῦτον xal τὸν πανάριστον 
ἐν προφητείαις Σαμουἡλ, ἄρνα μὲν θύοντα xai εἰς 
ὀσμῆν εὐωδίας καθιεροῦντα τῷ Or, xal μὴν xoi 
ὕδωρ τοῖς θύμασιν ἑπαντλήσαντα. Elta πολέμων 
ἑπηρτημένων, xal ἀναριθμήῆτου φάλαγγος ἀλλοφύλων 
χαταδῃούσης τὴν Ἰονδαίαν, ἁμαχεὶ νιχῄσαντα, xal 
σεσωχότα τοὺς χινδυνεύοντας. Σωτήριον γὰρ τὸ Χρι- 
στοῦ µυατήριον τοῖς πιστεύουσιν εἰς αὐτόν. Καὶ ἅπας 
δὲ ὁ λοιπὺς τῶν ἁγίων προφητῶν προανακεχράγει 
χορός. Καὶ γοῦν ὁ μὲν θεσπέσιος Δαθὶδ, ὑπισχνουμέ- 
vou θεοῦ καὶ λέγοντος  « Ἐκ καρποῦ τῆς χοιλέας 602 
θήσομαι ἐπὶ τοῦ θρόνου cou,» ὅτι πάντη vs xol 
πάντως εἰς πέρας ἐχθδήτεται τὸ ἐπηγγελμένον. εὖ 
µάλα τεθαῤῥηχὡς, τὸν τῆς ἑνανθρωπήσέως τρόπον 
περιαγγέλλει, λέγων ' ποτὲ μὲν, ὅτι « Geb; ἐμφανὼς 
fct, xat οὐ παρασιωπῄσεται ' » ποτὲ δὲ αὗ δὴ πρὺς 
αὐτόν * « Ὁ θρόνος σου, ὁ θεὺὸς, εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ 
αἰῶνος, ῥάδδος εὐθύτητος ἡ ῥάδδος τῆς βασιλείας 
σου. ἩἨγάπησας δικαιοσύνην, xai ἑμίσησας ἁδ.χίαν * 
διὰ τοῦτο ἔχρισέ σε ὁ Θεός σου ἔλαιον ἀγαλλιάσεως 
παρὰ τοὺς µετόχους σου. » Ὁρᾶς ὅτι θεὸς χρίεται 
παρὰ θεοῦ. Elsa πῶς τοῦτο πεπρᾶχθαί φαμεν ; "Ost 
γὰρ γέγονεν ἄνθρωπος, μεμενηχὼς ὅπερ Tiv, τότε 
καὶ xaf ἡμᾶς ἀνθρωπίνως χρἰεται παρὰ Θεοῦ πρὸς 
ἀποστολήν. « Γέγονεν ἀρχιερεὺς xaX ἁπόστολος τῆς 
ὀμολογίας ἡμῶν, » κατὰ τὸ γεγραμμένον. Hv. μὲν 
γὰρ ἀεὶ xal ἔστιν ἐν οὐρανῷ, καὶ ἐν τῷδε τῷ κόσμῳ, 
χαὶ τόπος αὐτοῦ χενὸς τὸ σύμπαν οὗδείς. Πληροϊ γὰρ 
τὰ πάντα τῇ τῆς θεότητος φύσει. Αφίχται δὲ πρὸς 
ἡμᾶς ἑμφανῶς ὁ ἀόρατος, ὅτε τὴν καθ) ἡμᾶς ἀπέδυ 
μορρήν. Ὅτι δὲ χαταχρατήσειν ἔμελλε τῆς ὑπ op2- 
vby, καὶ τοῖς ὑπ αὐτοῦ σχήπτροις ἅπαν ἀνθρώπων 
ὑποθεῖναι γένος, αὐτὸς ὁ Δαθὶδ πάλιν πλτροφορήσει, 
ὡδὰ πρὸς αὐτὸν εἰπών * «Πάντα τὰ ἔθνη, ὅσα ἐποίη» 
σας, Ὄξουσι, xai προσχυνἑσουσιν ἐνώπιόν σου, Κύ- 
pu. » Καὶ πἆλιν" « Kal προσκυνησάτωσάν σοι πάν- 
τες οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς ' πάντα τὰ ἔθνη δουλεύσουσιν 
αὐτῷ.» Καὶ πάλιν’ «Πάντα τὰ ἕἔθνη, χροτήσατε 
χεῖρας ἀλαλάξατε τῷ θεῷ ἐν φωνῇῆ ἀγαλλιάσεως, 
ὅτι Κύριος ὕψιστος, φοθερὸς, βασιλεὺς μέγας ἐτὶ 


9 Psal. cxxxt, 11. ** Psal, xti, 2. ** Psal. xtiv, 6-8. 5 Hebr. ut, {. 9 Psal. rxxxv, 8. 9 oai 


LX, 11. 99 Psal, invi; 2,5. ** Hl l'aral. vi, 17, 


18. 





23 CONTRA JULIANUM 118. Vill. | 2ó 
πᾶσαν την Tv. » "Opi, ὅπως θεὸν xal Κύριον ὕψι- A ster : non vestimabitur alius ad eum. Adinvenit om- 


στόν τε xal βασιλέα τὸν Ev σαρχὶ πεφηνότα χαλεῖ ; 
Ὅ γε μὴν ἐξ αὐτοῦ γεγονὼς υἱὸς Σολομῶν, τὴν παρὰ 
Θεοῦ δοθεῖσαν ὑπόσχεσιν οὐχ ἡγνοηχὼς, οὕτω πού 
φησι τὰς πρὸς θεὸν ἱκετηρίας ἀνατείνων * « Καὶ νῦν, 
Κύριε ὁ θεὸς Ἱσραὴλ, πιστωθήτω δὴ τὸ ῥῆμά σου 
τῷ Δαθὶδ πατρί uou, εἰ ἀληθῶς κχατοικήσει ὁ θεὸς 
μετὰ ἀνθρώπων ἐπὶ τῆς γῆς. » Τοῦτο xat ὁ Βαροὺχ 
κατεσήµηνε, λέγων’ «Οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν, ob λογι- 
σθῄσεται ἕτερος πρὸς αὐτόν. Ἐξεῦρε πᾶσαν ὁδὺν 
ἐπιστήμης, χαὶ ἔδωχεν αὐτὴν Ἰακὼδ τῷ παιδὶ αὐτοῦ, 
καὶ ἸἹσραὴλ τῷ Ἠγαπημένῳ ὑπ' αὐτοῦ. Καὶ μετὰ 
ταῦτα ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη , xaY τοῖς ἀνθρώποις 
συνανεστράφη. » Ἰδοὺυ δῇ xat οὗτος εὖ µάλα xal σα- 
φῶς θεὸν ἐπὶ γῆς ὦφθαί φησι, συναναστραφΏναί τε 


nem viam scientiz, el dedit eam Jacob puero suo, 
et Israel dilecto suo *', Et postea super terram 
visus est, et cum hominibus conversatus est *8, » 
En iste quoque clare admodum Deum in terra vi- 
sum esse przedicat, et conversatum esse cum homi- 
nibus. At Isaias stupendam ejus in carne nativita— 
tem ennuntiavit, dicens : « Ecce virgo in utero ha- 
bebit, et pariet. filium, et vocabunt nomen ejus 
Emmanuel, hoc est, Nobiscum Deus 69. » ltem: 
« Confortamini, manus reniss:e el genua dissoluta, 
consolamini, pusillauimes mente, confortamini, ne 
timeatis; ecce Deus noster; ecce Dominus cum 
fortitudine veniet, οἱ bracliium cum potentia LL" 
Et rursus: « Tunc aperientur oculi excorum, et 


τοῖς £v αὐτῇ. Ἡσαῖας γε μὴν τὴν παράδοξον αὐτοῦ B aures surdorum audient : tunc saliet, sicut cervus, 


κατὰ σάρχα vévvnaty εὐηγγελίσατο, λέγων ’ «Ἰδοὺ ἡ 
παρθένος £v γαστρὶ ἕξει, xal τέξεται υἱόν * καὶ κα- 
λέσουσι τὸ ὄνομα αὑτοῦ Ἐμμανουὴλ, τουτέστι, Μεθ' 
ἡμῶν ὀθεός. » Καὶ πάλιν" ε«Ἰσχύσατε, χεῖρες ἄνει- 
µέναε, καὶ γόνατα παραλελυμένα, παρακαλέσατε, οἱ 
ὁλιγόψυχοι τῇ διανοίᾳ, ἰσχύσατε, μὴ φοθεῖσθε. Ἰδοὺ ὁ 
θεὺς ἡμῶν: ἰδοὺ Κύριος μετὰ ἰσχύος ἔρχεται, χαὶ ὁ 
βραχίων μετὰ χυρίας. » Καὶ πάλιν ' «Τότε ἀνοιχθή- 
σονται ὀφθαλμοὶ τυφλῶν, xal (tà χωφῶν ἀχούσον- 
ται. τότε ἀλεῖται ὡς ἔλαφος ὁ χωλὸς, καὶ τρανὴ 
ἔσται γλῶσσα µογιλάλων. » Καὶ πάλιν € Óovh 
βοῶντος ἐν τῇ ἑρήμῳ' Ἑτοιμάσατετὴν ὁδὸν Κυρίου, 
εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίθδους τοῦ θεοῦ ἡμῶν.» Ὁ δη 
xai πέπραχεν ὁ θεσπέσιος Βαπτιστὴς Ἰωάννης. 


claudus : et expedita erit lingua halborum τῇ, » 
Item: « Vox clamantis in deserto: Parate viam 
Domini, rectas facite semitas Deci nostri **. » Quod 
profecto fecit etiam divinus ille Joannes Baptista. 
Quippe cum interrogarent illum Judzi, quis esse!, 
et quas ob res missus esset, declaravit aperte, di- 
cens: « Fgo τος clamantis in deserto, parate 
viam Domini 15. » Porro incarnato. Unigenito vo- 
cationem quoque gentium perfectum iri, probavit 
dicens : « Gentes, qua nesciebant, invocabunt te : 
εἰ populi, qui ignorabant 983 ad te confu- 
gient "*. » Alius preterea ex sanctis prophelis : 
c Lzetare, inquit, et exsulia, filia Sion, quia ecce 
venio, et babitabo in medio tui, dicit Dominus ; 


Ἑρομένων οὖν τῶν Ἰουδαίων αὐτὸν, τίς ἂν εἴη, χαὶ C et fugient gentes multe ad Dominum in die illo, οἱ 


ὁπὶ τίσιν ἀπεστάλη, διαμεμήννχεν ἑναργῶς, οὕτω 
λέγων * ε Ἐγὼ φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ; « Ἐτοι- 
µάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου. Ότι δὲ ἔμελλεν, ἕναν- 
θρωπῄσαντος τοῦ Μονογενοῦς, xat fj τῶν ἐθνῶν χατ- 
ορθοῦσθαι χλῆσις, πεπληροφόρηχεν, εἰπὼν * «Ἔθνη 
ἃ οὐχ οἴδασιν ἐπιχαλέσονταί σε’ xo λαοὶ, ot οὐχ 
ἐπίστανται ἐπὶ σὲ χαταφεύὐξονται. » "Exepóc γε μὴν 
τῶν ἁγίων προφητῶν" « Τέρπου, xaX εὐφραίνου, φησὶ, 
θύγατερ Σιὼν, ὅτι ἰδοὺ ἔρχομαι, καὶ χατασχηνώσω 
&* µέσῳ σου, λέχει Κύριος ᾽ xal καταφεύξονται ἔθνη 
πολλὰ ἐπὶ τὸν Κύριον tv τῇ ἡμέρᾳ ἑχείνῃ, xai ἔσον- 
«at αὐτῷ elg λαόν. Καὶ αὑτὸς δέ πού φησιν ὁ τῶν ὅλων 
θεὸς ἁγίοις προφἠταις ' « Εἴπατε τῇ θυγατρὶ Σιών * 
δοὺ ὁ βασιλεύς σου ἔρχεταί σοι δίχαιος χαὶ σώζων * 
αὐτὸς πραῦς xal ἐπιδεδηχὼς ἐπὶ ζύγιον καὶ πῶλον 
véov. » Ανέδη γὰρ οὕτως εἰς Ἱεροσόλυμα Χριστὸς, 
ἐφιζίσας τῷ πώλῳ. Δανιηλ Ye μὴν ὁ σοφώτατος * 


erunt ei in populum 15. Ipse quoque universi 
Deus sanctis prophetis ait alicubi : « Dicite filie 
Sion: Ecce rex tuus venit tibi justus, et. salvans : 
ipse mansuetus, et ascendens super suljugalem et 
pullum novum **. » Sic enim Christus ascendit 
Hierosolyma pullo insidens, Danicl vero ille sa- 
pientissimus : « Et aspiciebam, inquil, in visione 
noctis, et ecce cnm nubibus coli, quasi Filius ho- 
minis veniens, et usque ad Antiquum dieruni per- 
venit : et coram ipso adductus est, οἱ dalus cst. ei 
principatus, et honor, et regnum : el. omnes tribus 
et lingua ipsi servient στ, » Plurima his, quz ixi, 
alia dieta sanctorum virorum accumulassem (tali- 
bus enim referta est divina Scriptura), nisi in ani- 
mum induxissem nemini fastidium non parcre quod- 
cunque est ultra modum. Sutficiunt autem. et ας, 
opipor, veri studiosis. 


« Καὶ εἶδον, φησὶν, ἓν ὁράματι τῆς νυχτὸς, χαὶ ἰδοὺ μετὰ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανιῦ, ὡς χίὸς ἀνθρώπου 
ἐρχόμενος, xal ἕως τοῦ Παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν ἔφθασε, καὶ ἐνώπιον αὑτοῦ προσηνέχθη, xaX αὐτῷ ἐδόθη ἀρχὴ, 
xai fj τιμὴ, χαὶ fj βασιλεία. καὶ πᾶσαι φυλαὶ xal γλῶσσαι αὐτῷ δουλεύστουσι.» Πλείστας δ ἂν καὶ ἑτέ- 
paz, ὡς ἔφην, ἐπεσώρευσα φωνὰς ὀνδρῶν ἁγίων» µεμέστωται γὰρ τῶν τοιούτων ἡ θεόπνευστος Γραφή ' 
εἰ p ἑνενόουν, ὅτι παντί τῳ γέἐνοιτ ἂν τὸ πἐρα μέτρου προσκορές. Απόχρη δὲ, οἴμαι, xal ταῦτα τοῖς τῖς 
ἀληθείας φιλοθεάµοσιν. 

"Ott δὲ xaX τῶν παρ) "Ent φιλοσόφων τινὲς οὐκ Quod autem Gracorum nonnulli sapientes haud 


* *' Baruch ur. 36, 37, ** ibid. 38. 
*3]sa. xt, 9. 7* Joan, 3, 22. "* Isa. Lv, 5. 
*" pan. τς 12, 1ο. 


οὐ J5a, vp, 14; Mauh. i, 20. 
"V Zachar. n, 10, 11, 


Τδ [ια xxxv, 3, 4. "! ibid. 5, 6. 
6 Zachar. ix, 9 ς [δᾶ. Lxi, 11. 


955 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 


936 


obscuri nominis, sed claram apud illos gloriam A ἄσημοι Υεγονότες, ἁξιοζήλωτον δὲ map' αὐτοῖς τὴν 


cousecuti, mysterium boc aduirati sint, vel hinc 
sciemus, Amelius quippe ilie Platonicus, qui una 
cum Plotino et Gentilianoa  Ronxe floruit (sic eniin 
de iis scribit Porphyrius), ita scripsisse dicitur : 
Atque hoc utique erat Verbum, per quod, semper cum 
sit, ea que sunt exstiterunt, quemadmodum εἰ []e- 
raclitus statuit ; el. quod per Jovem, Barbarus. ille 
vuli in principii gradu ei dignitate constitutum. apud 
Deum esse, perque illud omnia plane (acta esse : in 
quo quidquid (actum est, vivens, el vilam esse, εί in 
rerum nalura exsistere, [n corpora porro delabi, et 
carne indutum hoininem apparere, ut interim. nature 
majestatem ostendat : adeoque solulum, rursus Dei 
locum capere, et Deum esse, qualis erat priusquam 


in corpus, ei caruen, et hominem descenderet. Bar- B 


barum igitur, opinor, vocat divinum Joanuem pro- 
pter lingue forsan discrepantiam. Hebreus euim 
erat εκ llebreis, ποι ex Griecorum regione ac 
terra. Verumtamen sciebat iucarnatum esse Ver- 
bum, et istud con(itetur, nec divini preconii 
284 voce rejicit. Przdictum est illud Christi myste- 
rium, et multi sancti vaticinaii suut, qui nec uno 
nec eodem Leimpore fuerunt, Cum ergo res omnium 
vocibus consentiant, eL ipsum experimentum istud 
clamet, credibile non est reperiri nonnullos, qui 
fidem adhibere nolint; sed veritati repugnando 
non multum a deliris et mente perculsis absint, 
tamelsi res ipsis quoque Griecorum primoribus 
non incredibilis esse quodammodo videtur. Plato 
quippe de suis diis dixit: De aliis autem demoni- 
bus dicere, aut cognoscere eorum  generalionem, no- 
atris viribus majus est. Credendum autem. est. iis 
qui prius illam explicarunt, quippe qui ab diis orti, 
uL aiebant, eos ut suos. majores norant, Fieri ergo 
non potest, ut deorum liberis fidem non adhibeamus, 
quamvis nec argumentis, nec rationibus certis eorum 
oralio confirmetur : sed quia res suas enuntiare pra 


se ferunt, ex legis praescripto credendum est. |tane * 


igitur, ο boni, Aristonis filium suspicilis, licet ahs- 
que verisimilibus εἰ necessariis demonstralioni- 
bus dicat, deorum nepotibus fidem esse adhiben- 
dam, pradicantibus res suas ; jureautem repudiari 
propleiarum vaticinia, el falsa esse qux per Spi- 


δόξαν ἀράμενοι, τεθαυµάχασι τὸ µυστῄριον, x&visu- 
θεν εἰσόμεθα. ᾽Αμέλιος γοῦν ὁ Πλατωνιχὸς, Πλωτίνῳ 
τε xal Γεντιλιανῷ συναχµάσας κατὰ τὴν ᾿Ρώμην 
(φησὶ γὰρ οὕτω Πορφύριος περὶ αὐτῶν), ὡδὶ γεχρα- 

έναι λέγεται ' Καὶ οὗτος ἄρα ἦν ὁ Λόγος, xa" 
ὃν dsl τὰ ὄντα }γενόμδγα ἐγένετο, ὡς ἂν καὶ ó 
'HpáxAsicoc ἀξιώσειθν εἶναι, καὶ vij Δία d. Bdp- 
6apoc ἀξιοῖ ἐν τῇ τῆς ἀρχῆς τάξει τε καὶ ἀξίᾳ 
χαθεστηκότα πρὸς θεὺν εἶκαι, δι οὗ τὰ πάντα 
ἁπ.1ῶς Υεγενῆσθαι' ἐν ᾧ τὸ γεγόμενον (oov, xal 
Cof. εἶναι, καὶ ὃν πεφυκέναι. Εἶτα εἰς τὰ σώματα 
π/πτει», xal cápxa ἐγδυσάμενον, φαγτάζεσθαι 
ἄνθρωπον, μετὰ τοῦ τηνιχκαῦτα δεικνύει τῆς 
ᾠύσεως τὸ usyadsior* ἀμέ.ει καὶ ἀνγαλυθέντα 
πάλι ἀποθεοῦσθαι, καὶ θεὺν εἶναι, οἷος ἦν apó 
τοῦ εἰς τὸ σῶμα, καὶ τὴν cápxa, xa) τὸν ἄνθρῳ- 
zov κατενεχθῆναι. Βάρβαρον οὖν, ὥς Υς οἶμαι, τὸν 
θεσπέσιον Ἰωάννην ἀποχαλεῖ, διάτοι τῆς γλώττης 
τάχα πον τὸ ἑτερόθρουν. Ἑδραῖος γὰρ ἣν ἐξ Ἑδραίων, 
xai οὐχ ἀπό Ye τῆς Ἑλλήνων χώρας τε xa Thi. 
Πλὴν οἶδεν ἑνανθρωπήσαντα Λόγον, xat τοῦτο όμολο- 
γεῖ, xaX οὐχ ἀπόθλητον ποιεῖται τὸν τοῦ θΣΐου χηρύ- 
γµατος λόγον, Προχεχρησμῴδηται τὺ τοῦ Χριστοῦ 
μυστῄριον, καὶ πληθὺς ἁγίων ἐποιεῖτο την προανάρ- 
ῥησιν, καὶ οὗ καθ ἕνα xaX τὰν αὑτὸν γεγονότων xav- 
ρέν. Συµθεδηχότων δὴ οὖν τῶν πραγμάτων ταῖς 
ἁπάντων φωναῖς, xal αὐτῆς δὲ τοῦτο βοώσης τῆς 
πείρας. ἀπίθανον, ὥσγε οἶμαι, παντελῶς τὸ ἀπειθεῖν 


C ἑλέσθαι τινὰς, xal τοῖς ἀληθέσιν ἀντεγειρομόνους, 


τοῖς τὴν φρένα παραχεχοµµένοις ὀλίγα παραχωρεῖν, 
καίτοι xal αὐτοῖς τοῖς Ἑλλήνων λογάσιν ἀπί2ανον 
εἶναί πως τὸ χρημα δοχεῖ. Καὶ γοῦν ἔφη Πλάτων 
περἰ Ye τῶν παρὰ αφίσι θεῶν ᾽ Περὶ δὲ τῶν dAAwr 
δαιµονίων εἰπεῖν, 1) γγῶναι τὴν γένεσιν, μεῖζαν 
ἢ »a0' ἡμᾶς. Πιστευτέον δὲ τοῖς εἰρηκέσυ Ep- 
προσθεν, ἐγγόνγοις μὲν οὖσι θεῶν, ὡς ἔφασαν, 
ὡς τοὺς ἑαυτῶν» προγόνους εἰδόσιν. Αδύγατον 
οὗ» θεῶν παισὶν ἀπιστεῖν, χαίπερ áveu sixótur 
xal ἀνγαγκαίων ἀποδείξεων «ἰἐγουσι * dAA ὡς 
οἰκεῖα φασκόντων  dxayréAlAsw ἐπομέγονς τῷ 
νόμφ πιστευτέογ. Eiva, ὦ βέλτιστοι, τεθαυµάκατε 
μὲν τὸν Αρίστωνος, xal περ ἄνευ εἰχότων καὶ ἀναγ- 
xalev ἀποδείξεων, χρῆναι λέγοντα στεφανοῦὺν τῇ 


ruum sanctum edita sunt oracula contenditis? At- D πἰστει τοὺς τῶν θεῶν ἐχγόνους ἁπαγγέλλοντας τὰ 


qui f^lsorum deoruui nepotibus nihil est cur jure 
credatur, nihil enira admirabile paurarunt ; sanctis 
autem prophetis ipsum probilatis decus, eL familia- 
ritatis quy Deo splendor, auctoritatem conciliat, 
el quod ejus virtute abunde locupletati opera pa- 
warunt humanis majora. 


περὶ αὐτῶν * kv δίχῃ δὲ τῶν ἁγίων προφητῶν παρα; 
γράφεσθαι τὰς φωνὰς, xal κατεψευσµένους εἶναί 
φατε τοὺς διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος Υεγονότας λό- 
γους; Καΐτοι τοῖς μὲν τῶν φευδωνύµων θεῶν ἐκγό- 
νοις xat' οὐδένα τρόπον ἔποιτ ἂν εἰκότως τὸ ἀξιόπι- 
στον * πεπράχασι γὰρ τῶν παραδόξων οὐδέν * τοῖς γε 


μὴν ἁγίοις προφήταις προσμεμαρτύρηκεν αὐτὸ τῆς εὐζωῖας τὸ χάλλος, καὶ τῆς πρὸς θεὸν οἰχειότητος τὸ 
περιφανὲς, καὶ μὴν ὅτι τῆς παρ) αὑτοῦ δυνάµεως ἀμφιλαφεστάτην ἔχοντες χορηγίαν, τῶν ὑπὲρ χεῖρα 


τὴν καθ ἡμᾶς γεγόνασιν ἀποτελεσταί. 

At enim dicent forsan adversarii : Cnr plane fa- 
eias homo est, et carnem ac sordes nostras pertu- 
lit, cum ei liceret, idque facillime, $i revera Deus 
est, ut contenditis, solo nutu ac ineffabili virtute, 
hominum corda transferre ad £a suscipienda et 


'AXA' ἴσρς ἐροῦσιν οἱ δι’ ἑναντίας ' "AvO' ὅτου γὰρ 
6h xai ἐνηνθρώπησεν ὅλως, xal σαρχὺς χαὶ ῥύπου 
τοῦ ἐν ἡμῖν ἠνέσχετο, χαίτοι μετὸν αὐτῷ, καὶ µάλα 
ῥᾳδίως, εἴπερ ἐστὶ Geb, ἀληθῶς, καθὰ διατε[νεσθε, 
καταγεῦσαι µόνον, xai ἀῤῥήτῳ δννάµεί τὰς τῶν ἐπὶ 








951 


CONTRA JULIANUM LIB. ΤΠ. 


958 


γῆς μεταστῆσαι καρδίας efc γε τὸ ἑλέσθαι δρᾷν, xal A seniienda quie vellet, ac pie ac religiose vivendum !? 


μὴν καὶ φρονεῖν τὸ ἀνδάνον αὐτῷ, καὶ τό γε δη δεῖν 
διαθιῶναι θεοφιλῶς; "Eri δὲ πρὸς αὐτὰ φαίην ἄν’ 
Διημάρτηκεν οὖν ἄρα σχοποῦ, καὶ ἔξω που φέρεται τοῦ 
ἐἰκόνος ὁ θεῖός τε καὶ ἀχήρατος νοὺς, xa οὐκ εὐθὺν 
τοῦ πρέποντος ἀπενηνέχθαι φαμὲν αὐτόν; "Ap! οὖν 
ἐσμεν ἀμείνους ἡμεῖς εἰς σύνεσιν τῆς ὅλης σοφίας; Καὶ 
ἀμιλλήσεται μὲν ἡλίῳ λύχνος; Ἰσοστατήσει δὲ µία 
σταγὼν πρὸς ὅλην ἡἑαυτηνὶ chv εὐρεῖαν xaX ἀμέτρη- 
τον θάλασσαν; Καΐιι πῶς οὐχ ἂν ἀγάσαιτό τις τὸν 
θεσπέσιον προφήτην Ἡσαῖαν, ἀναχεκραγότα σαφῶς 
χαὶ µάλα ἑμφρόνως  « Τίς ἐμέτρησε τῇ χειρὶ τὸ 
ὕδωρ, xai τὸν οὐρανὸν σπιθαµῇ, xat πᾶσαν τὴν γῆν 
bpaxi; Tl; ἕστησε τὰ ὄρη σταθμῷ, xal τὰς νάπας 
ζυγῷ» Τίς ἔγνω νοῦν Κυρίου; » Ὥσπερ γάρ ἐστι 


Àd hzee ego dizerim : Aberrauie a scopo igitur di- 
vina et incorruptibilis mens, eamque defloetere 
quodammodo a reeto dicimos! An ergo solidam illam 
sspientiam prudentia vineimus? Et eum sole conten- 
dai lacerna? Etgutta unica eum toto boc vasto et 
inmenso 8B maricomparabitur? At quis divinum 
illum prophetam 1saiem non mirabitur, clare et sa- 
pientissime proclamantem : « Quis mensus est manu 
aquam, ei ccelum palmo, et universam terram pu- 
gillo? Quis constituit montes pondere, et valles sta- 
tera ?* Quis cognovit mentem Domini '*? » Nam ut 
palmo celum metirí non possumus, et universam 
terram pugillo, πες montes et valles imponere tru- 
ting : ita cujusvis hominis, imo rationalium crea- 


τῶν ἁμηχάνων σπιθαμῇ µετρῆσαι τὸν οὐρανὸν, xal B wrarum. omnium vires excedit, supernaturalem et 


πᾶσαν τὴν rnv 6paxt, ὄρη τε καὶ νάπας ἐπιθεῖναι 
ζυγοῖς» οὕτως ἀνέφιχτον ἀνθρώπῳ «av, μᾶλλον 
6k ἀπάσῃ ατίσει λογιχῇ, τὸν ὑπερφυᾶ καὶ ὑπέρτατον 
διειδέναι τς xal ἀναμετρῆσαι νοῦν. El μὲν οὖν taxi 
τες ὁ φάναι τολμῶν τὰ ἀἁμείνω δύνασθαι σχοπεῖν τῆς 
ὅλης σοφίας, ἐπιτιμάσθω θεός’ πλὴν (eto λεχηρη- 
χώς. Μανία γὰρ τοῦτό γε, χα) ἀνδρὸς ἐξεστηχότος καὶ 
ποαραπαΐοντος λόγοι. El δὲ ἁπαστισοῦν συμφήσειεν 
ἂν, τοσοῦτον ἠττῆσθαι τῆς ὅλης σοφίας τὸν ἀνθρώ- 
πεινον νοῦν, ὕσονπερ ἂν αὐτῆς καὶ κατὰ φύσιν ὀρῷτο 
μ.ειονεχκτούµενος» πῶς οὐχ ἂν εἴη σοφὺὸν τὸ αὐτῇ δὴ 
xai µΜόνῃ παραχωρεῖν εἰδέναι τὸ ὅτι μάλιστα πρέ- 
πον αὑτῃ; Οὐ γὰρ ἄν τι δράσειεν, ὃ μὴ χρῆν 5f; που 
µόνως τε χαὶ οὕτως ἔχειν ὥς γέἐγονε. Καὶ καθ) ἔτε- 
pov δὲ τρόπον * χρῆναι γὰρ οἴμαι χἀχεῖνο ἰδεῖν, χαὶ 
μὴν xal φράσαι. Ἠᾶσα μὲν yàp ἡ ἓν τοῖς obpavol; 
λογιχἡ xal νοερὰ χτίσις, αὐθαίρετον ἔχει τὴν ἐφ᾽ ὅπερ 
ἂν torto τῶν πραχτέων ὁρμῃν, xat ἀνάγχης ἔλευ- 
θέραν τὴν ἐφ᾽ ἑχάστῳ ῥοπὴν. "Hv γὰρ οὕτω χαὶ οὐχ 
ἑτέρως, εὐφημίας μὲν καὶ γερῶν ἀξιοῦσθαι τοὺς 
ἀγαθοὺς ἐν δίχη’ χαθορίζεσθαι δὲ τῶν φαύλων τὸ 
χατεφέχθαι δεῖν. Ἵνα τοίνυν xal ἡμεῖς αὗτοὶ πρὸς 
πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἀγαθῶν ἐθελοντὶ διαστείχωµεν, 
ἀκαταθιάστῳ γνώµῃ διαδιοῦν ἐπὶ γῆς τὸν ἄνθρωώπον 
ἑφῆχε θεός. Καὶ οὕτω γέγονεν àv. ἀρχαῖς. ᾽Ανῆπται 
γὰρ αὐτὸς τὰς τῶν ἑαυτοῦ θεληµάτων ἠνίας, xat 
αὐτοχελεύστοις ἐπ ἄμφω φέρεται ῥοπαῖς, εἷς ve τὸ 
ἀγαθόν qnis, καὶ τὸ μὴ οὕτως ἔχον. Οὐχοῦν el 
ἀῤῥήτῳ τινὶ xal θεοπρεστάτῳ δυνάµει xat ἕνερ- 
Υείφ χρώμµενος, µετεχόµισε τὸν ἑκάστου νοῦν 
εἰς ἀγαθουργίας, χαὶ :δυσεξίτητον αὐτῷ χαὶ οὐχ 
ἐχοντὶ λοιπὸν ἑτίθει eb ἀγαθὸν, γνώμης μὲν οὖν oüx- 
έτι τὸ χρημα χαρπὸς, οὔτε μὴν ἑπαίνων ἄξιον, ἀνάγ- 
χης δὲ μᾶλλον xo ἀδουλήτον αλεονεξίας. Elta τίνα 
τρόπον μµώμου καὶ γραφῆς ἁπαλλάξομεν «bv Δη- 
μιονργὸν, ἑφέντα μὲν Ev ἀρχαῖς ταῖς τῶν Ιδίων θε- 
ληµάτων ὁρμαῖς ἠνιοχεῖσθαι τὸν ἄνθρωπον, ὅπο- 
ζεύξαντα δὲ μετὰ τοῦτο περιτροπαῖς ἀναγχαίαις, 
χαὶ οἷόν τισι πλεονεξίαις ἀφύχτοις ἐγχαταδέοντα 
πρός Te «b δεῖν ἀποπεραίνειν εὖ μᾶλα τὸ ἀρέσχον 
αὐτῷ; El δὲ fv ἄμεινον εἴπερ οὕτως ἔχοι, τὶ μὴ 


7* ]33. xL, 12, 19. 
PATROL. GR. LXXVI. 


supremam mentem pervidere 4ο metiri, Si quis 
ergo summa illa sapientia se perspicaciorem dicere 
audet, Deum arguat : ezterum delirare se intelli- 
gat. Furor cnim istud est, et hominis mentis emo- 
tx oratio. Sin autem nemo non fateatur, tantum se 
summa sapientia inferiorem, quantura ipsa minor 
secundum naturam esse videatur * annon sapientis 
erit, ei certe uni concedere cognitionem ejus quod 
sibi maxime convenit? Nec enim quidquam fece- 
rit, quod utique non oporteat eo unoque modo, 
quo factum est, se habere. Est et alia rao, quam 
necesssrio considerandam εἰ asserendam puto. 
Qusconque enim est iu coelis rationalis et intel- 
lectualis creatura , liberis ad quidlibet agendum 
motibus impellitur, et nutus habet omni necessitate 
solutos. Ita enim factum est prorsus, ut boni jure 
laudentar ac donentur premiis, vituperandi autem 
censeantur improbi. Ut ergo nos ipsi quoque ad 
quidvis honestum sponte feramur, libera mente 
hominem in terra degere permisit Deus. Atque itz 
principio contigit. Ipse enim sux voluntatis labe» 
nas tenet, ac liberis motibus in utrumque fertur, 
bonum scilicet ac malum. Quapropter si ineffabili 
quadam et divina virtute et efficacia utendo, unius- 
cujusque mentem ad bene agendum transiulisset, 
et iinpervium ipsi bonum eliam nolenti statuisset, 
non jam istud mentis fructus essel, adeoque nec 
digna laude res, sed necessitatis potius, et non vo« 
luntariz cupiditatis. Αἱ quomodo nos Opiflcem re- 
prehensione et probro liberabimus, qui principio 
quidem permiserit hominem sux voluntatis impul- 
sione gubernari, postea vero necessariis vicissitu- 
dinibus subjecerit, ac veluti quibusdam  inevitabi- 
libus cupiditatibus illigarit, ad id 486 quod sibi 
visum fuerit peragendum? Quod si prastabat ita 
se habere, quidni a principio factum fuil, sed serius 
mutato veluti consilio ad salutis statum viz quodauwe 
modo retulit, transfertque non libere, sed ne- 
cessario potius ad fidem profitendam? Num ergo 
jam dubium est, imo nunquid patet omnibus nos 
divinum et ineffabile consilium utique sugillaturos, 


30 


959 


S'CYRILLI ALEXANDRINI ARGHIEP. 


910 


quas! res humanes-minus reete statuerit, sed ultra A Υέγονεν àv ἀρχαῖς, ὑστεροδουλήσας ὃξ ὥσπερ &v- 


4lecorum quodammedo extulerit, neque perfectas 
rerum rationes prineipio viderit? Apage cum ista 
insania. Pium enim est timide et cunctanter de his 
rebus disserere. Decebat ergo oon vi, sed persua- 
sione potius, '&d obediendum eos adducere, qui 
pium vivendi: genus contemnebant, quique duram 
et tantum non intractabilem mentis sue cervicem 
Deo opponebant. Quocirca homo prodiit admirabili 
. yatione, et supra captum humani ingenii, Dei Ver- 
bum illud unigenitum, et conversatum est cum 
hominibus ; partim quidem signis οἱ prodigiis na- 
ατα et virtutem hominis superantibus, persua- 
. dens se Deum esse, factum in forma bominis utí- 
lissime, uti dixi; partim vero adbortationibus lege 


majoribus verd probitatis rationes exponens, et ab B 


Judaica illos observatione longe removens, ac reli- 
gionis vere notitia corda credentium irradians. 
Est enim ipse veritas, germanum illud Dei et Pa- 
Aris genimen. Si ergo hominem, communis cum esset, 
-deificatum .esse dicimus, et sancte 4ο consubstan- 
tiali Trinitati alium Deum insuper indncimus, homi- 
nis adoratio istud erit, ac nihil aliud. Sin autem na- 
turalem et verum Filium, et Verbum ex substanUa 
-Dei οι Patris effulgens, universorum auctorem et con- 
ditorem, tum qua visu cernuntur aut nou cernuntur, 
tum qua sensu aut mente percipiuntur, nostram $i- 
 Wilitudinem subiisse ineffabili ratione et supra mes- 
.&is humane  captuin. diving Scripture praedicant, 
adeoque ita Deum mansisse (est enim secundum na- 
.Auram immutabilis) : quid incredibile, aut vituperane 
dum, autetiam incomprehensibile prorsus videtur in 
.Dosiris dogmatis? Sed enim angustum est, inquiunt, 
corpus humanum, et sordibus plenum. Verum istud , 
-neque inficias ibo. Verumtamen illud considera. 
Facius est enim, uti dixi, in similitudine bominum, 
juxia Scripturas το, 987 οἱ revera in specie 
nostra. Non tamen dicimus contractuin fuisse illum, 
qui capi nequit, neque cerie corporis mensura 
comprehensum. Valde enim stultum et absurdum 
plane est, ejusmodi quidpiain de naturali ac vero 
Deo dicere. Nam cum sit unus ac solus Filius, et 
. omnem plane imaginationem corpoream excedat, 
 t0tus est per communicationem in omnibus, et ubi» 
que, et in singulis per affectum, uon in paries 
, sectus, non divisus, sed extra omnia natura, et in 
omnibus Deus. In illo autem purissimo et sancto 
. corpore inbabitavit quidem plenitudo deitatis cor- 
poraliter, eicut scriptum est **, et erat tanquam in 
propria carne : quin et sic implebat omnia. Et 
. quemadmodum solis radius, si in coenum aut alias 
sordes inciderit, nibil tamen inde labis capiet : sic 
. etiam incontaminata illa et iucorrupta natura, li- 
cet cum terrenis forte corporibus versetur, juvat 
illa potius quam quidquam propterea labis in se 
' exprimat. His etiam illud addendum puto. Nosira 

eorpora et affectibus vincuntur, etin voluptalis 


DP Philipp. n, 7. ** Coloss. 1,9 , 


εκόµιζε μόλις ἐπὶ τὸ σώξεω εἰδὺς, xal µεθίστησιν 


- οὐχ ἐλενθέρως, ἠναγχασμένως δὲ μᾶλλον ἐπὶ τὸ δεῖν 


ὁρᾶσθαι πιστούς; "Ap! οὖν ἐνδοιαστὸν ἔτι, μᾶλλον δὲ 
οὐχ ἅπασιν ἐναργὲς, ὡς τῆς θείας τε xal ἀποῤῥήτου 
βουλῆς πάντη τε xa πάντως χαταγορεύσοµεν, ὡς 
οὐκ εὖ τιθείσης τὰ καθ) ἡμᾶς, ἀλλ’ ἔξω που εἰχότος 
οἰονεί πως ἑκκεχομισμένης, καὶ «b ἁμωμήτως ἔχυν 
οὐχ ὁρώσης àv ἀρχαῖς; "Amaya τῆς δυσδονλίας. 
Ὀχνεῖν γὰρ εἰς λόγους τοὺς ἐπί γε τούτοις εὐσεθές. 
Ἔδει δὴ οὖν οὖκ ἠναγχασμένως, πειθοῖ δὲ μᾶλλον, 
µεταθιδάσαι πρὸς τὸ εὐήνιον τοὺς vuv ἱερῶν σπου- 
δασµάτων ὁλιγωρήσαντας, xal μονονουχὶ σχληρὸν 
xal ἀγέρωχον ἀντανιστάντας θεῷ τὸν τῆς ἑαυτῶν 
διανοίας αὐχένα. Ταύτῃ τοι προῄλθεν ἄνθρωπος Ία- 
ῥαδόξως, xal ὑπὲρ νοῦν ἀνθρώπινον, ὁ μονογενὴς 
τοῦ Θεοῦ Λόγος, χαὶ συνεστράφη τοῖς ἐπὶ γής, τοῦτο 
μὲν σηµείοις τε xal τέρασι τοῖς ὑπὲρ ἀνθρώπου 
φύσιν τε χαὶ δύναμιν, ἀναπείθων ὀννοεῖν ὅτι θεὺς 
fv, ἐν εἴδει τῷ χαθ᾽ ἡμᾶς χρειωδέστατα γεγονὼς, 
ὡς ἔφην ' τοῦτο δὲ ταῖς ὑπὲρ νόµον εἰσηγήσεσι τῆς 
ἀληθοῦς εὐζωῖας ὑποφαίνων τρόπους, xaX τερθρείας 


-.Ἰουδαϊκῆς ἐπέχεινα τιθεὶς, xai τῆς ἀληθοῦς θεογνω- 


clas ταῖς τῶν πιστευόντων χαρδίαις ἑπαναστράπτων 
τὴν γνῶσιν. Ἔστι γὰρ αὐτὸς ἡ ἀλήθεια, τὸ τοῦ Θεοῦ 
xai Πατρὸς Υνήσιον γέννημα. El. μὲν οὖν ἄνθρωπον 
ὕντα κοινὸν τεθεοποιῆσθαί φαµεν, xal τῇ ἁγίᾳ τε 
xaX ὁμοουσίῳ Τριάδι ἕτερον θεὸν ἐπεισχρίνομεν, &v- 
θρωπολατρεία τὸ χρῆμα, xa ἕτερον οὐδέν. El δὲ 
φύσει τε xal ἀληθῶς Υἱὸν, xa &x τῆς οὐσίας τοῦ 
θεοῦ xat Πατρὸὺς ἀναλάμψαντα Aóvov, τὸν τῶν ὅλων 
γενεσιουργὸν xai τεχνίτην, ὁρατῶν τε xal ἀοράτων, 
αἰσθητῶν τε xal ἐπιστητῶν, τὴν πρὸς ἡμᾶς ὁμοίω- 
σιν ὑπελθεῖν ἀῤῥήτως τε xal ὑπὲρ νοῦν αἱ θεόπνεν- 
στοι χρησμῳδοῦσι Γραφαὶ, µεμενηχέναι γε μὴν xai 
οὕτω Θεὸν (ἄτρεπτος γὰρ κατὰ φύσιν koc), τί τὸ 
ἀπίθανον, ἡ χατεφεγµένον f| xal ἀνέφιχτον ὅλως iv 
τοῖς παρ᾽ ἡμῖν ὁρᾶται δόγµασιν; ᾽Αλλὰ γὰρ βραχύ 
Φασι τὸ σῶμα τὸ ἀνθρώπινον, καὶ ῥύπου µεστόν. 


:.Ἀληθὲς τοῦτο, xal οὐχ ἀρνήσομαι,. Πλὴν &xeivo 
:ἄθρει. Γέγονε μὲν γὰρ, ὡς ἔφην, àv. ὁμοιώματι &v- 


θρώπων, χατὰ τὸ γεγραμμµένον, xat ἐν εἴδει τῷ χαθ᾽ 
ἡμᾶς ἀληθῶς. Πλὴν οὐ συνεστάλθαι φαμὲν τὸν ἀχώ- 
pn*ow, οὔτε μὴν τῷ τοῦ σώματος ἐμπεριιλῆφθαι 


D µέτρῳφ. Νομιδῇ γὰρ εὔηθες xai ἀσύνετον ὁλοτρόπως 


τοιούτόν τι φάναι περὶ θεοῦ τοῦ χατὰ φύσιν xol 
ἀληθῶς. Eig μὲν γὰρ (v χαὶ μόνος Υἱὸς xal σωµα- 
τιχῆς φαντασίας ἐπέχεινα παντελῶς, ὅλος ἐστὶ χατὰ 
µέθεξιν ἐν παντί τε xal πανταχῆ, xal &v τοῖς xal 
ἕνα σχετιχῶς, μὴ µεριζόµενας, μὴ τεµνόµενος, 
ἀλλ’ ἔξω πάντων τῇ φύσει, xal kv πᾶσιν ὁ θεός. Ἐν 
ἐχείνῳ δὲ τῷ πανάγνῳ xal ἁγίῳ σώματι χατῴκηχε 
μὲν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματιχῶς, χαθὰ 
γέγραπται, xal ἣν ὡς ἐν ἰδίᾳ σαρχὶ, πλὴν ἐπλήρου 
xai οὕτω τὰ πάντα. ΄Ώσπερ àk τῆς ἡλιαχῆς ἀχτῖνο;, 
ἡ τέλµασιν ἐμδαλούσης Ίγουν ἑτέραις ἀχαθαραίαις, 
περὶ αὑτῆν ἔσται τὸ βλάθος οὐδέν' οὕτω καὶ dá 


941 


CONTRA JULIANUM LIB. VIII. 


919 


ἄχραντος χα. f) ἀχήρατος φύσις, x&y ei ὠμέλησε τυ- A studium facile cadunt, et. in seipsis laborant lege 


yov τοῖς ἀπὸ γῆς σώμασιν, ὀνίνησι μᾶλλον αὐτὰ xai 
τῶν ἁδιχεῖν πεφυκότων οὐδὲν εἰς ἑαυτὴν ἀναμάξεται, 
Ἡροσεπειπεῖν δὲ, οἶμαι, χἀχεῖνο πρέπει. Τὰ μὲν γὰρ 
ἡμέτερα σώματα xai παθῶν ἡττᾶται καὶ πίπτει 
ῥᾳδίως εἰς τὸ φιλῄήδονον, χαὶ τόν γε τῆς ἁμαρτίας 
tv σφίσιν αὐτοῖς Ἠῤῥωστήχασι vópov. ᾽Αλλ οὐχ Ev 
τε τῷ θείῳ xal ἁγίῳ τοῦ Χριστοῦ σώματι τοιοῦτόν 


peccati. Sed in divino et sancto Christi corpore 
nullas ejusmodi perturbationes fuisse dicimus, sei 
evanuerunt omnes affectus etiam vebementissimi, 
οἱ sanelificatione, tanquam propria res esset Verbi 
ipsi uniti οἱ inhabitantis, locupletatum est. San- 
ctum enim templum erat ejus, qui omnem aliam 
quoque creaturam sancii(icat. 


τι χεχινῆσθαί φαμεν, dX ἣν ἅπαντα φροῦδα xal ἑχτοπώτατα τῶν παθῶν, καὶ ὡς ἴδιον Τεγονὸς τοῦ 
ἐνωθέντος αὐτῷ xal ἑνοιχοῦντος Λόχου, κατεπλούτει τὸν ἁγιασαόν, Ναὺς Ττὰρ fiv ἅγιος τοῦ καὶ τὴν ἄλλην 


ἅπασαν ἁγιάζοντος χτίσιν. 

Κατατέθηπα bb, ὅτι τῶν μὲν Ἡορφυρίου τε χα) 
Ἱουλιανοῦ δογμάτων τε xaX λόγων πολὺ τὸ θαῦμά 
ἐστι παρὰ τοῖς Ἑλλήνων παισὶ, γελῶσι δὲ τὰ Ἆρι- 


στιανῶν, καΐτοι τὸ ἐφ) ἅπασιν ἀληθὲς Ev. γε δὴ σφί- Β 
atv αὐτοῖς ὠδίνοντα. Ἡμεῖς μὲν γὰρ, χαθὰ φθάσαν- - 


τες εἴπομεν, τὸν μονογενῆ τοῦ θεοῦ Λόγον ἕνανθρω- 
«ῆσαι πιστεύοµεν, ὑπέρ γε τοῦ σῶσαι τὴν ὑπ οὐ- 
pavóv. Πορφύριος δὲ γένος εἶναί τι θεῶν διατείνεται, 
οὓς bh καὶ τρέπεσθαι χατὰ χαιροὺς εἰς ἀνθρώπους 
φησὶν, οἱονεὶ τὸν χαθ) ἡμᾶς ἀθύροντας βίον. 'Iou- 
λιανός γε μὴν περὶ ᾽Ασχκληπιοῦ φησιν οὐχ οἵδ᾽ ὅ τι 
διενθυµούµενος "EAa0É µε μιχροῦ τὸ μέγιστον 
τῶν Ἡλίου xal Διὸς δώρων. Εἱκότως δὲ αὐτὸ 
ἐφύλαξα ἐν τῷ véAs.. Καὶ γὰρ οὐκ ἴδιόν ἑστυ' 
ἡμῶν µόνον, àAA', οἶμαι, xoiwór πρὸς "EAAnrac, 
τοὺς ἡμετέρους συγγεγεῖς. Ὁ γάρ τοι Ζεὺς ἐν 
μὲν τοῖς vontoic ἐξ αὐτοῦ τὸν Ἀσκ.ληπιὸν ἑἐγέν- 
»ncsv*sic δὲ ctv διὰ τῆς vov γογίµου ζωῆς 


Miror porro apud Graecorum filios Porphyrii et 
Juliani placita tantopere suspici, Christiana vero 
derideri , quamvis rerum omnium veritatem in 
seipsis utique pariant. Nos enim, ut antea dixi- 
mus, unigenitum Dei Verbum incarnatum esse cre- 
dimus, ut genus hominum salvaret : Porphyrius 
autern quoddam genus esse deorum contendit, quos 
eliam in bomines mutari certis temporibus ait, 
ceu nostram vitam in deliciis habentes. Julianus 
porro de JEsculapio, nescio quid cogitans, ita seri- 
bit: Pene me fugit solis ac Jovis donorum  mazi- 
mum. lllud vero non abs re ad finem servavi. Non 
enim nostri duntaxat proprium est, sed Grecis, ut 
arbitror, commune, nosiris gentilibus. Jupiter enim 
inter ea qu& mente cernuniur ex se. genuit. /scula- 
pium : in terra vero per fecundam 9888 solis viiam 
editus est. Hic e colo in terram progressus, una qui- 
dem in hominis forma circa Epidaurum apparuit. 


ἐξέφηνεν. Οὗτος ἐπὶ γῆς ἐξ οὐραγοῦ ποιησάµε- c Inde longius profectus, in omnem terrarum. orbem 


xoc τὴν πρόοδον, ἀνοειδῶς μὲν àv ἀνθρώπου 
/ιορφῇ περὶ τὴ Ἐπίδαυρον ἐγεράνη. ILin6vró- 
µενος δὲ ἔγθεν ταῖς περιόδοις ἐπὶ πᾶσαν ὥρεξε 
τὴν γῆν τὴν σωτήριον ἑαυτοῦ δεξιάν. Καΐτοι τίς 
Ἰγνόηκεν, ὅτι τὴν ἰατρικὴν ἐπιστήμην εὖ µάλα χατ- 
ωρθωκὼς, xaX ταὺτὸ δῆ τοῦτο xaX µόνον, παρά γε τοῖς 
εἰδόσιν αὐτὸν ἐθαυμάξετο, πέπραχε δὲ τῶν ἀξιαγά- 
στων οὐδέν; Τί γὰρ τῶν ᾿Ασχληπιοῦ Ὑέγονεν ἀἆξι- 
άχουστον; μᾶλλον δὲ «lc οὕτω διόλωλεν οἰχτρῶς; 
χατεπρῄσθη γὰρ χεραννῷ, καὶ μὴν χαὶ εἰς δεῦρο 
χεἶται νεχρὸς, οὐδὲ ὅποι ποτὲ γῆς ἐστιν εἰδότων τῶν 
"προσχυνούντων αὐτῷ. "Οτι δὲ φευδοεπεῖ, προελθεῖν 
μὲν && οὑρανοῦ λέγων, ὀρέξαι 65 xal πάσῃ τῇ Tfi 
τὴν ἑαυτοῦ χεῖρα σωτήριον, χᾶν εἰ µή τις λέγοι τῶν 


salutarem suam dezteram. extendit. Quanquam quis —- 
nescit illum, ob singularem medica artis peritiam, 
eoque solo nomine, in admiratione fuisse apud eos, 
quibus notus erat, czterum nihil admirabile pa- 
trasse ? Quid enim fertur memoratu dignum de 
Asculapio? ímo vere quis tam miserabili modo 
periit ? Fulinine enim conflagravit, hodieque mor- 
tuus jacet, cum ubinam terrarum sit, ne ejus qui. 
dem cultores sciant. Mentiri porro Julianum, cun) 
ait illum e ccelo quidem prodiisse, et salutarem 
suam manum universo terrarum orbi porrexisse, 
etsi nullus e nostris dicat, ipsae res clamabunt. Ubi 
enim facta sunt illius, et quali monumento honesta- 
tus est? Quippe genealogia ejus apud medicorum 


παθ' ἡμᾶς, αὐτὰ βοῇσει «à πράγµατα. Ποῦ γάρ tovc D filios celebratur, maxime quod in illa arte claruerit : 


τὰ ἐχείνου, xaX ποίας Ἱξίωται µνήµης; Γενέαλο- 
"γεῖται μὲν γὰρ παρὰ τοῖς ἰατρῶν παισὶν, ἅτε δὴ 
διαπρέφας kv ταύτῃ τῇ τέχνη” Κορωνῖδός γε μὴν 
ἐχπεφυχέναι φασὶν αὐτὸν, ἁθλίας που xal ἀσήμου 
γυναικός. "Ap" οὖν ἐξέσται μὲν Ἰουλιανῷ μυθοπλα- 
στεῖν ἃ βούλεται, xa τοῦτο ἀνεπιπλήχτως, xal 
ὕθλους ἡμῖν ἀναγράφειν πολὺ νοσοῦντας τὸ ἀχαλλὲς, 
χαὶ ἀπιθάνως ἑσχευασμένους, xal γυμνοὺς ἀποδεί- 
δεων τῶν ἐξ ἀληθείας xaX πραγμάτων ὠὡμολογημέ- 
νων, ἀθυροστομίας δὲ ποιεῖσθαι πρόφασιν τὸ οὕτως 
ἐξαίρετον xal σεπτὸν ἀληθῶς µυστήριον, ὃ προεί- 
ρηται μὲν διά τε τοῦ νόµου xal προφητῶν ἁγίων, 
fx» Υε μὴν εἰς πέρας, ἐνανθρωπήσαντος τοῦ Μονο- 
χενοῦς; El μὲν οὖν τοῖς προηγγελµένοις οὗ προσ- 


verumtamen prognatum ipsum aiunt ex Coronide, 
misera nempe et ignobili muliere. An ergo Juliano 
licebit impune fingere quie velit, et infames nugas 
scribere, fabulasque iucredibiles, veris argumentis 
ac rebus certis destilutas, occasionem vero petu- 
lantiz ex illo tam eximio tamque augusto mysierio 
capere, quod predictum quidem est per legem et 
sanctos prophetas, verumtamen ad exitum perdu- 
clum, postquam homo factus est Unigenitus ? Si 
ergo ipse rerum exitus ea quz pries dicla sunt nou 
comprobavit, incredulitas illis pereommode ceei- 
derit : sin autem ex ipsis rebus conjicere licet, ad 
exitum pervenisse omnia quz olim predicta sunt, 
et ab amicitia Dei Israelem, quippe qui Dominum 


9 15 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


941 


necaveri(, exeldisse, multitudinem vero gentium A μεμαρτύρηχεν αὐτὸ τῶν πραγμάτων το περας, εὖ- 


per fidem assumptam : quid ad incredulitatem eos 
induxerit, intelligere non possum. lino vero, ot di- 
vinus scribit Paulus, « Deus szculi bujus (hoc est, 
ille qui putatur esse Deus in hoc szculo) excaca- 
vit mentes infidelium, ut non fulgeat eis illumina - 
4io Evangelii gloriz Christi, qua illuxit in cordibus 
nostris ad illuminationem scienüe ejus *! ; » per 
quem, et cum quo, Deo et Patri 2loria cum sancto 
Spiritu in secula. Amen. 


ágoppoy αὐτοῖς τῆς ἀπιστίας τὸ xpnua* sl δὲ ἐξ 
αὐτῶν ἔνεστιν τῶν εἰχότων ἰδεῖν, ὡς βέθηχεν εἰς 
πέρας ἅπαντα τὰ πάλαι προηγγελµένα, καὶ ἀπώλισθε 
μὲν τῆς πρὸς θεὺν οἰχειότητο, ὡς χνριοχτόνος ὁ 
'Icpatà, προσελήφθη δὲ διὰ πίστεως τῶν ἑθνῶν ἡ 
πληθὺς, τί «h ἀπιστεῖν ἀναπεῖθον αὐτοὺς, οὐχ ἔχω 
νοεῖν Μᾶλλον δὲ, ὡς ὁ θεσπέσιος γράφει Παῦλος, « ὁ 
Θεὺς τοῦ αἰῶνος τούτου, τοῦτ) ἔστιν, ὁ νομισθεὶς 
εἶναι θεὺὸς ἓν τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἐτύφλωσε τὰ νοήματα 


τῶν ἀπίστων, εἰς τὸ μὴ αὐγάσαι τὸν φωτισμὸν τοῦ Εὐαγχγελίου τῆς δόξης τοῦ Χριατοῦ, ὃς ἔλαμψεν ἓν 
sal; καρδίαις ἡμῶν, πρὸς φωτισμὸν τῆς γνώσεως αὐτοῦ. » δι’ οὗ καὶ μεθ) οὗ τῷ θεῷ — xat Πατρὶ ἡ δόξα 


σὺν ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας. ᾽Αμήν. 








TOY EN ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ 


KYPIAAOY 


ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΤΩΝ XPIZTIANON EYATOYX ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ 


ΠΡΟΣ ΤΑ TOY ΕΝ ΑΘΕΟΙΣ ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ 


ΛΟΓΟΣ ENNATOX. 


S. P. Ν. 


CYRILLI 


PRO SANCTA CHRISTIANORUM RELIGIONE, . 
ADVERSUS LIBROS ATHEI JULIANI. 


LIBER NONUS. 


9 am, 


289 Abunde quidem, ut reor, veritatis dogmata Ώ Διαρχέστατα μὲν, ὥς γέ µοι φαίνεται, τοῖς τῆς 


defendentes obtreetatorum nostrorum nugis resiiti- 


mus. Cum autem totis, ut aiunt, velis centra. inef- 


fabilem gloriam insurgat adversarius , ac non fe- 
rendis veluti quibusdam impiarum cogitationum 
íclibus audeat obsistere, magnumque oper: pre- 
tium putet asserere, infecundam plane Dei ac Pa- 
tris naturam esse, et Filium qui ex ipso vere pro- 
diit nequaquam. subsistere (ejus euim tollit exsi- 
stentiam, et hujusmodi peruiciosissimos errores 
suscipit), agedum rursus induti lorica justiti, et 
scuto fidei oppesito **, gladioque Spiritus, quod est 
Dei verbum , 294) adversus eum districto, men- 
tiri illum ostendamus, e£ prz nimio fastu tantum 
non adversus stimulos calcitrare, ac in profuidum 
X perditionis barathrum se dare praecipitem. ltaque 
jam antea, uti dixi, non segni adversus eum dis- 


*! Ἡ Cor, 1v, 4... ** Ephes, vi, 14-17. 


ἁληθείας σννασπἰξοντες δόγµασι, ταῖς τῶν διασύρειν 
εἰδότων αὐτὰ φλναρίαις ἀντενηνέγμεθα. Ἐπειδὴ δὲ 
ὅλοις ὥσπερ ἱστίοις κατὰ τῆς ἀῤῥήτου φέρεται δόξης 
ὁ δι) ἑναντίας, xaX οἷον ἀφορήτοις «tol. ἐχδολαῖ; 
ἀνοσίων ἐννοιῶν ἀντεξάγειν ἀποτολμᾷ, xal απουδῆς 
ἀξιοὶ τῆς προυργιαιτάτης τὸ χρΏναι δὴ πάντως, 
ἄγονον μὲν τὴν τοῦ θεοῦ xat Πατρὸς ἀποφῆναι φύ- 
σιν, ἀνυπόστατον δὲ τὸν ἐξ αὐτοῦ πεφηνότα χατὰ 
ἀλήθειαν Υἱὸγ (ἀναιρεῖ γὰρ αὐτοῦ τὴν ὕπαρξιν, xal 
τῶν οὕτω σφαλερωτάτων ἐγχειρημάτων ἅπτεται) 
φέρε 5h πάλιν ἑνδυσάμενοι τὸν θώρακα τῆς διχαιο- 
σύνης, ἀνατείνοντες δὲ τὸν θνρεὸν τῆς πίστεως, xal 
τὴν µάχαιραν τοῦ πνεύματος ἐπ᾽ αὐτῷ καταθήγον- 
τες, 0 ἐστι ῥῆμα θεοῦ, φενυδηγοροῦντα δειχνύωµεν, 


{ καὶ ἐκ πολλῆς ἄγαν ἀγερωχίας μονονουχὶ πρὸς χέν- 


*01 λαχτίζοντα, χαὶ εἰς τὸ βαθὺ τῆς ἁπωλείας xa- 


945 


CONTRA JULIANUM LIB. IX. 


910 


ταπηδῶντα βάραθρον. δη μὲν οὖν, ὡς ἔφην, οὐχ Α putatione contexta demonstravimus ; simul cum 


ἁγεννῆ πρὸς αὐτὸν ἑβνυφήναντες λόγον, συννφεστῶτά 
τε xai ἀεὶ συνυπάρχοντά τῷ Πατρὶ τὸν ἐξ αὐτοῦ κατὰ 
φύσιν, καὶ ἐν αὐτῷ, καθ) ἕνωσιν xul οὐδιώδη ταυ- 
τότητα διεδείξαµεν Λόγον, τὸν δι’ οὗ τἆ πάντα παρ- 
Ίχθη πρὸς Ὑένεσιν. Ἐπειδὴ δὲ xa ἕτερος Ἰουλιανῷ 
Ψυχρός τε xai ἄναλχις ἐχμεμηχάνηται λόγος, πλὴν, 


ὡς αἴεῖαι, δεινὸς εἰς κατάῤῥησιν, τὴν ἀπί y& φημι - 


τῷ Movoyavet, πᾶσά πως ἀνάγχη καὶ ἡμᾶς αὐτοὺς 

οἷς ἂν βούλοιτο λέγειν ἀντιφέρεσθᾶι νεἀνιχῶς, µαι- 

γοµένην ὥσπερ ἁνασειράζοντας τῆς χατὰ Χριστοῦ 

γλωσσαλγίας «hv ἔφοδον. Γράφει δὲ πάλιν ὡδί. 
ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 

"Ότι δὲ Μωσῆς ὀνομάζαι Θεοὺς τοὺς ἀγγέλους, ἐκ 
τῶν ἐκείνου λόγων ἀχούσατε. « Ἱδόντες δὲ οἱ υἱοὶ 
τοῦ Θεοῦ τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων, ὅτι καλαἰ 
εἶσιν, ἔλαδον ἑαυτοῖς γυναῖχας &nb πασῶν ὧν ἑξελέ- 
ξαντο. » Καὶ μιχρὸν ὑποδάς * «Καὶ μετ &xelvo, dig 
ἂν εἰσεπορεύοντο οἱ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ πρὸς τὰς θνγα- 
τέρας τῶν ἀνθρώπων, xaX ἐγεννῶσαν αὐτοῖς. Ἐχεῖ- 
vot σαν οἱ γίγαντες οἱ ἁπ᾿ αἰῶνος, οἱ ὀνομαστοί. » 
"Qt τοίνυν τοὺς ἀγγέλους φησὶν, εὔδηλόν ἐστι: καὶ 
ἔξωθεν οὗ προσπαρακείἰµενον, ἀλλὰ xat δῆλον ἐκ τοῦ 
φάνα: οὐχ ἀνθρώπους, ἀλλὰ γίγαντας γεγονέναι παρ' 
ἐχείνων. Δῆλον γὰρ ὡς εἴπερ ἀνθρώπους ἑνόμιζεν 
αὐτῶν εἶναι τοὺς πατέρας, ἀλλὰ μὴ κρείττονος xat 
ἰσχυρωτέρας τινὸς φύὐσέως, οὐκ ἂν ἀπ᾿ χὐτῶν εἶπε 
γεννηθήῆναι τοὺς γίγαντας ' Ex γὰρ θνητοῦ xal ἆθα- 
νάτου µίξεως ἀποφήνασθαί uot δοκεῖ τὸ τῶν γιγάν- 


των ὑποστῆναι ένας. 'O 68 πολλοὺς υἱοὺς ὀνομάξων ρ 


Θεοῦ, καὶ τούτους οὐχ ἀνθρώπους, ἀγγέλους δὲ, τὸν 
μονογενη Λόγον, ἡ Ylov θεοῦ, ἡ ὅπως ἂν αὐτὸν χα- 
λεῖτε, εἴπερ ἑγίνωσχεν, οὐκ ἂν εἰς ἀνθρώπους ἑμή- 
νυσεν; "Οτι δὲ μέγα τοῦτο ἑνόμιζεν, ὑπὲρ τοῦ Ἰσ- 
paf) quate * « Ylbg πρωτότοχός µου Ἱσραήλ.» τί 
οὐχὶ xai περὶ τοῦ Ἰησοῦ ταῦτ ἔφη Μωσῆς; "Eva 
χαὶ µόνον ἑδίδασχε θεὸν, νἱοὺς δὲ αὑτοῦ πολλοὺς τοὺς 
κατανειµαμένους τὰ ἔθνη ' πρωτότοχον δὲ Υἱὸν, f 
Θεὸν Aóyov, f, τι τῶν ἀφ᾽ ὑμῶν ὕστερον φευδῶς συν- 
τεθέντων δὲ, οὔτε Ίδει xav' &pyhv, οὔτε ἑδίδασχε 
Φσ.ι ρῶς. Αὐτοῦ τε Μωσέως καὶ τῶν ἄλλων ἑπακού- 
σατε προφητῶν. Ὁ οὖν Μωσῆς πολλὰ τοιαῦτα xal 
πάντη λέγει’ «Κύριον τὸν Θεόν σου φοδηθήσῃ, xa! 
αὑτῷ µόνῳ λατρεύσεις.» Πῶς οὖν 6 Ἰησοῦς ἐν τοῖς 
Εὐαγγελίοις παραδέδοται, προστάττων  « Πορευθέν- 
τες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς 
εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς, χαὶ τοῦ Υἱοὔ, καὶ τοῦ ἁγίου 
Πνεύματος,» εἴπερ καὶ αὐτῷ λατρεύειν ἔμελλον; 
᾿Αχόλουθα 5k τούτοις xai ὑμεῖς διανοούμενοι, μετὰ 
τοῦ Πατρὸς θεολογεῖτα τὸν Υἱόν. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 
θηρᾶται μὲν οὗν, καὶ ἐν σπουδῇ ποιδῖτας, τὸ πο: 
λυμαθὴς εἶναι δοχεῖν, xal τόγα τῶν παρ ἡμῖν δο- 
ἵμάτων ἁληθη καὶ ἑξητασμένην συνείλὀχέναι τὴν 
(νῶσιν. 'Apa0aivovta OE καὶ νῦν o9 μετρίως, xal 
εν ἓν τοῖς ἱεροῖς Γράμμµασιν Ἠγνοηχότα νοῦν, àxo- 


* Gen. vi, 3. ** ibid. 4. ** Exod. iv, 22. 


5 Deut. vr, 15; Matth. τν, 10. 


Patre subsistere Verbum, quod ex ipso est secun- 

dum naturam, etin ipso secundum unitatem et 

identitatem essentíz, illud nempe, per quod omnia 

producta sunt. Sed cum aliam frigidam et imbellem 

disputationem Julianus struxerit adversus Unige- : 
nitum, licet eam acrem et vehementem existimet, 

nobis utique incumbit ejus quoque verbis fortiter 

resistere, et insanx pruriginis in Christum impe- 

tuin. retundere, — Scribit autem rursus in hunc 

modum. 


JULIANUS., 


Quod autem Moses angelos deos nominet, ex 
illius verbis accipite. « Videntes autem filii Dei 
filias hominum, quod essent pulehre , acceperunt 
sibl uxores ex omnibus quas elegerant**. » Sub- 
jungit : « Et post illud, cum intrarent tilii Dei ad 
filias hominum, generabant eis. llli erant gigantes, 
a seculo bomines nominati **, » Quod igitur angelos 
dicat, manifestum est : neque vero tralatitium 
istud est, sed liquet ex eo, quod dixit, non ho- 
mines, sed gigantas ex ilis esse prognatos. Nau 
$i patres eorum homines esse putasset, non autem 
excellentioris ac potioris cujusdam nature, non 
ab ipsis ortos esse giganias certe diceret, Si- 
gnilicare enim mihi videtur, ex mortalis et immor- 
talis congressu gigantum genus exstitisse. Sane 
qui multos nominat Dei filios, eosque non bomines, 
sed angelos ; unigenitum Dei Verbum, seu quomodo-- 
cunque ipsum vocetis, si agnovisset , nunquid ho- 
minibus patefecisset ? Cum autem istud magnum 
putaret, de Israele inquit : « Filius meus primo- 
genitus Israel ** ; » quidni et de Jesu hzc dixisset. 
Moses ? Unum ac solui docebat esse Deum, filios 
autem ejus multos, quibus gentes distributee sunt; 
primogenitum vero Filium, aut Deum Verbum, aut 
aliquid eorum qua a vobis tandem falso conficta 
8unt, neque norat initio, neque manifeste docebat. 
Mosen ipsum, et alios prophetas audite. 99] Hic 
multa istiusmodi passim repetit : « Dominum Deum 
tuum timebis, et ei soli servies **. » Quomodo igi- 
tur Jesus in Evangeliis precepisse traditur : 
« Euntes docete omnes gentes, baptizantes eos im. 


D nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti " ; num- 


quid ipsum quoque adoraturi erant? Vos autein. 
eliam lii$ eonsentanea statuentes, Filium una eum. 
Patre Deui dieitis. 


CYRILLUS, 


Enimvero multüjugs eruditionis famam  venatur, 
in eoque totus est, ut videatur nostrerum dogma- 
tam veram et accuratam  eognitlonem assecutus. 
Sed hie ilum sane rudem, et in emiendo sacrarum 
Litterarum intelleclu valde ignatuin, citra negotium 


*7 Matth. xxvii, 19. 


947 


multos asserere. Sed forsan existimat przsidio 
istud sibi maximo fore, neque adeo spe caret liquido 
demonstrare se posse, unum quidem ae solum a sa- 
pientissimo illo Mose nominatum esse Deum, ceste- 
rum nequaquam simul facta esse verba de Filio. 
Atque huc scopus omnis ipse malignitatis pertinet. 
Et nos quidem longa jam disputatione demonstravi- 
0118, una cum Deo et Patre Filium subsistere, ne- 
que síne suo Verbo usquam intelligi. Sed nunc 
etiam ex bis, qux: Moses ipse prodidit, idipsum 
ostendemus. Adversarius enim contendit nullam 
ipsum plane Verbi fecisse mentionem, neque novisse 
Deo et Patri coexsistentem Filium, sed potius multos 
alios deos commemorasse, sive urbium tutelares 


angelos, quibus gentes assignatz sint, ut alt ipse. B 


Cum igitur, o przestantiasime, audies sacras Litteras 
deos noininare aliquos ex iig, qui geniti sunt, scito 
naturalem et verum Deum omnem creaturam ra- 
tione preditain istiusmodi appellatione  ornasse. 
Paulus quippe divinus scire se ait, « multos quidem 
deos ac dominos iu. ccelo etin terra nominari *5, ; 
sed non esse : ceterum unum natura et supra om-. 
nes Patrem ac Deum esse, cum ipso proprium ejus 
el inseparabiliter innatum et coexsistens Verbum, 
quem et primogenilum omnis creature ** dicimus 
esse nuncupatum, quippe quí ad fraternitatem, quz 
in gratia esse intelligitur, rationalem creaturam 
assumpserit, ceu factam ad similitudinem et imagi- 
nem ejus. Quod igitur sint imagines veri Filii ac 
Dei, dii δι filii $99 nuncupantur, non angeli modo, 
verum et nos ipsi. « Ego enim dixi, inquit, dii 
estis, el filii Excelsi omues **. » Quocirca licet qua- 
dam res creatz: nomine filiationis insigniantur, 
unus tamen est ille natura ac vere, ad quem for- 
mati sumus, adeo nobilem ac illustrem appellatio: 
nem gratiz loco ab illo capientes. Quod autem Mo- 
ses non infecundum norit esse Patrem ac Deum qui 
in colis est, sed passim mentionem faciat Verbi 
quod ex ipso prodiit, et variis ipsum vocet nomini- 
bus, et qui posteriores illo suut sancti prophete, 
couabor ostendere. lgitur sciebat ipsum Dei et Pa- 
tris imaginem esse, et, quemadmodurn sanctissimus 
Paulus ait, « characterem substanti:x ejus **. » Scri- 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 
ostendemus. Scopus igitur ei propositus est, deos Α νιτὶ διαδείξοµεν. Σχοπὸς μὲν οὖν, ὡς ἔφην, αὑτῷ 


918 


θεοὺς ἀποφῆναι πολλούς. Οἴεται δὲ ἴσως, Entxoupr,- 
µάτων ἄριστον αὐτῷ τὸ χρῆμα γενήσεσθαι, xaX μὴν 
χαὶ ἑλπίδος οὗ μακρὰν, τὸ ἀπελέγχειν δύνασθαι, xal 
µάλα σαφῶς, ἕνα μὲν καὶ μόνον ὠνομάσθαι θεὸν διὰ 
τοῦ πανσόφου Μωσέως, Ἠχιστά γε μὴν τὸν περί γε 
τοῦ YloU συνεισχεχοµίσθαι λόγον. Καὶ ὁ σύμπας αὖ- 
τὸς τῆς δυστροπίας σχοπὸς πρὸς αὐτὸ δὴ τοοτὶ συν- 
τείνεται. Καὶ διὰ μαχροῦ μὲν Ίδη δέδειχται λόγου 
τοῦ πρὸς ἡμῶν γεγονότος, ὡς xal συνυφέατηχεν ὁ 
Υἱὸς τῷ θεῷ καὶ Πατρὶ, χαὶ οὐχ ἂν δίχα ποτὲ τοῦ 
ἰδίου νοοῖτο Λόγου. Δειχθήσεται δὲ xol νοῦν xal δι᾽ 
ὧν αὐτὸς ἔφη Μωσῆς. Ἰσχυρίζεται μὲν γὰρ ἅμνη- 
μονῆσαι τοῦ Λόγου παντελῶς αὐτὸν, xai οὖχ εἰδέναι 
τῷ θεῷ xat Πατρὶ συνυπάρχοντα τὸν Υἱὸν, διαµε- 
μνῆσθαι δὲ μᾶλλον πολλῶν ἑτέρων θεῶν, ἤτοι πο- 
λιούχων ἀγγέλων τῶν τὰ ἔθνη χατανειµαµένων, χαθά 
φησιν αὐτός. "Oxav τοίνυν, ὢ κράτιστε, τῶν ἱερῶν 
ἀχούσῃς Γραμμάτων θεοὺς ὀνομαζόντων τῶν Ev γεν- 
νητοῖς τελούντων τινὰς, μὴ ἀγνοήσῃς ὅτι τὴν λογι- 
κὴν ἅπασαν xvlaty τῇ τοιᾷδε χλήσει τετίµηχεν ὁ φύσει 
τε xat ἁληθῶς θεός. Καὶ γοῦν ὁ θεσπέσιος Παῦλος 
εἰδέναι φησὶν, «ὅτι πολλοὶ μὲν θεοὶ xai χύριοι ἕν τε 
οὐρανῷ xal ἐπὶ γῆς οὐκ εἰσὶ μᾶλλον, ἀλλ᾽ ὀνομάζον- 
ται, ) πλην ἕνα τὸν φύσει τε xat Emi πάντας τὸν Πατέρα 
xaX θεὸν, σὺν αὐτῷ τὸν ἴδιον αὐτοῦ xal ἀμερίστως 
ἐμπεφυχότα τε xat συνυπάρχοντα Λόγον, ὃν δὴ xai 
πρωτότοχον πάσης Χτίσεως ὠνομάσθαι φαμὲν, ὡς 
λαδόντα πρὺς ἁδελφότητα τὴν iv χάριτι νουυµένην, 
τὴν λογιχὴν χτίσιν, ὡς xa0* ὁμοίωσιν αὐτοῦ καὶ ci - 
χόνα γεγενηµένην. Ὡς οὖν εἰκόνες τοῦ κατὰ ἀλήθειαν 
ὄντες Υἱοῦ καὶ θεοῦ, θεοὶ χαὶ υἱο, χρηµατίζουσιν, οὐκ 
ἄγγελοι µόνον, ἀλλά xaX ἡμεῖς αὐτοί. « ᾿Εγὼ εἶπα, 
φησὶ γάρ " θεοί ἐστε, χαὶ viol 'Ὑψίστου πάντες. » 
Οὐχοῦν xàv ἐπιφημίζηταί τισι τῶν εἰς γένεσιν πκ- 
ρενηνεγμένων τὸ τῆς υἱότητος ὄνομα, ἀλλ᾽ εἷς ὁ φύσει 
καὶ ἀληθῶφ, πρὸς ὃν μεμορφώμεθα, τὴν οὕτως εὖ- 
χλεᾶ xaX περιφανεστάτην ἐπωνυμίαν ἓν χάριτος polpa 
παρ) αὐτοῦ χερδαίνοντες. "Οτι δὲ Μωσῆς o0x ἄγονον 
οἶδε τὸν ἓν τοῖς οὐρανοῖς Πατέρα καὶ θεὸν, διαµνη- 
μονεύει δὲ πανταχοῦ καὶ τοῦ ἐξ αὑτοῦ φύντος Λόχου. 
καὶ διαφόροις αὐτὸν ὀνόμασι χκαλεῖ, xal οἱ μετ) αὖ- 
τὸν γεγονότες ἅγιοι προφΏται, καταδεῖξαι πειράτο- 
μαι. Eixóva τοίνυν αὐτὸν τοῦ θεοῦ xa Πατρὸς ἡπί- 


psit enim clare in Geneseos libro : « Et fecit Deus py στατο, xat, χαθά φησιν ὁ ἱερώτατος Παῦλος, « Xa- 


hominem: ad imaginem Dei fecit illum 93.2 Audis ut 
hic diserte admodum dicat, Deum ad imaginem Dei 
condidisse hominem ? Formati enim sumus, uti dixi, 
ad Filium, signante Spiritu per sanctificationem divi- 
nam illam et eximiam in nobis pulchritudinem, in- 
tellectuali videlicet ratione ac spiritali. Quod autem 
imago sit ac similitudo Dei ac Patris Filius, patet 
eliam ex iis quze ipse dicit alicubi : « Et omnis qui 
effuderit sanguinem hominis, pro sanguine illius san- 
. guis effundetur, quia in imagine Dei feei homi- 
nem **, » Homicida enim, puta quia peccat in divinam 
iimaginem, penam crimini parem jure merito luerit. 


t* ] Cor. vin, 5. 


ραχτῆρα τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ. » Γέγραφε γὰρ Evao- 
γῶς iv τῷ τῆς Γενέσεως βιθλίῳ:' «Καὶ ἐποίησεν ὁ 
θεὺς τὸν ἄνθρωπον, κατ εἰχόνα θεοῦ ἐποίησεν αὖ- 
τόν.» Αχούεις ἓν τούτοις εὖ µάλα διειρηχότος ὅτι- 
περ θεὺς κατ) εἰχόνα Θεοῦ τὸν ἄνθρωπον ἑτεκτή- 
νατο; Μεμορφώμεθα γὰρ, ὡς ἔφην, πρὸς τὸν Υἱὸν, 
ἐνσημαινομένου τοῦ Πνεύματος δι ἁγιασμοῦ τὸ 
θεοειδὲς ἡμῖν xaX ἑξαίρετον κάλλος, νοητῶς δηλονότι 
χαὶ πνευματικῶς. "Oct δὸ εἰχών ἐστι καὶ ὁμοίωσις 
τοῦ θεοῦ xal Πατρὸς ὁ Ylbe, χατίδοι τις ἂν xaX 5c 
ὧν αὐτὸς οὕτω πού φησι ' « Καὶ πᾶς ὁ ἐχχέων αἷμα 
ἀνθρώπου, ἀντὶ τοῦ αἵματος αὐτοῦ ἐχχυθήσεται, ὅτι 


** Coloss. τ, 15. ** Psal. ixxat, 6, "! Hebr. 1, ὅ. 3) Gen. 1, 27. Gen. ix, ὐ. 





919 


CONTRA JULIANUM LIB. IX. 


950 


àv εἰχόνι Θεοῦ ἐποίησα «bv ἄνθρωπον. » Ὡς γὰρ εἰς A Quod vero etiam Verbum ipsum nominatum esse- 


θείαν εἰχόνα πλημμελῶν Ó µιαιφονῆσαι τολµήδας, 
εἰσπράττοιτο ἂν εἰχότως τὴν ἰσόῤῥοπον τῷ πληµ- 
µελήματι δίκην. "Οτι δὲ καὶ Λόγον αὐτὸν ὠνομα- 
σµένον Ἱπίστατο Μωσῆς, διὰ φωνΏς τοῦ Πατρὸς εἴσῃ 
τοι κἀντεῦθεν. Ἠύλίζετο μὲν γὰρ χατὰ τὴν ἔρημον ὁ 
Ἱσραὴλ. ταῖς τοῦ μάννα χορηγίαις ἐντρυφῶν ’ ἐπειδὴ 


δὲ αρεῶν αὐτὸν εἰσέδυ τῶν ἐν Αἰγύπτῳ πόθος, xa-- 


ταχεχράχεισαν μὲν αὐτοὶ τοῦ παναρίστου Mucéus * 
ὁ δὲ προσῄει θεῷ, λέγων ' « Πόθεν µοι χρέα δοῦναι 
τῷ λαῷ τούτῳ φαγεῖν; » ὑπισχνουμένου bb καὶ τοῦτο 
Θεοῦ, xaX 6h xaX ἀρχέσειν λάγοντος, ἄθυμος ἂν ἔτι 
καὶ οὕτω Μωσῆς. Elta πρὸς αὐτὸν ὁ τῶν ὅλων ἔφη 
Θεός’ « Μη ἡ χεὶρ Κυρίου οὐχ ἀρκέσει, "Ηδη 
γνώσῃ εἰ ἐπικαταλήψεταί σε ὁ λόγος µου, f) ob. » 
Av αὐτοῦ γὰρ, ὡς ἔφην, fj πᾶσά ὃστιν ἑνέργεια 
τοῦ Πατρός ΄ τοιγάρτοι xal δύναμις αὐτοῦ, xal 
χεὶρ δεξιὰ, βραχίων τε κατονοµάζεται. Μέμνηται 
γοῦν ὁ Μωσῆς θεοῦ λέγοντος ἐν τῷ Δευτερονο- 
pip, ὅτι « "Apo εἰς τὸν οὐρανὸν τὴν χεῖρά µου, 
xai ὁμοῦμαι τῇ δεξιᾷ µου. » Χεῖρα γὰρ ἐν τούτοις, 
xat μέντοι xai, δεξιὰν, τὸν Υἱὸν elvat φησι, τὸν δι) 
οὗ τὰ πάντα, xai ky ᾧ τὰ πάντα. Ότι δὲ οὐχ ἕτερος 
παρ᾽ αὐτὸν ὁ ἐξ αὐτοῦ καὶ ἐν αὐτῷ χατὰ φύσιν Ylbe, 
πιστώσεται λέγων ἑτέρωθί που πάλιν’ «Κατ ἐμαυτοῦ 
ὤμοσα, λέγει Κύριος. » Ὁμνὺς γὰρ xazà τῆς ἑαυτοῦ 
δεξιᾶς, τις ἐστὶν ὁ Ylbc, ὄμνυσί που πάντως χαθ᾽ 
ἑαυτοῦ. Μεσολαθεῖ qàp ὅλως τὸ σύμπαν οὐδὲν, τὸ 
Tov εἰς ἑνότητά φηµε, καὶ ταυτότητα φυσιχὴν τὴν 


àv" ἀμφοῖν νοουµένην, πλὴν ὅτι µόνον ὁ μὲν ἔστι C 


Πατὴρ καὶ Υεγέννηχεν, ὁ δὲ πέφηνεν ἐξ αὐτοῦ γεν- 
νητῶς, καὶ ἔστιν αὐτῷ συναῖΐδιος, ὡς ὄντος ἀεὶ Πα- 
τρὸς, xai οὐχ Év γε χρόνῳ πρὺς τοῦτο ἠγμένου. Ae- 
ξιὰν δὲ τοῦ Πατρὸς ὄντα τὸν Yibv xaX ὁ θεσπέσιος 
Δαδὶιὸ ἡπίστατο, λέγων  « Δεξιὰ Κυρίου ἐποίησε δύ- 
ναμιν, δεξιὰ Κυρίου ὕψωσέ µε.) Καὶ μὴν καὶ αὐτὸς 
6 Μωσῆς * «'H δεξιά σου, Κύριες, δεδόξασται ἐν ἰσχύϊ, 
ἡ δεξιά σου χεὶρ, Κύριε, ἕθραυσεν ἐχθρούς. » Καὶ 
πάλιν’ « Ἐπιπέσοι bw αὐτοὺς φόδος xal τρόμος, 
µεγέθει βραχίονός σου ἁπολιθωθήτωσαν, ἕως ἂν 
παρέλθῃ ὁ λαός σου. » Προσπεφώνηχε δέ που χαὶ ἐν 
τοῖς Ἰουδαίων δήµοις ' « Καθάπερ γὰρ ἐποίησε Κύ- 
pios ὁ θεὸς ἡμῶν τὴν Ἐρυθρὰν θάλασσαν, ἣν ἀπεξή- 
ρανε Κύριος ὁ θεὸς ἡμῶν, ἕως ἂν παρέλθωµεν, ὅπως 
γνῶσι πάντα τὰ Εθνη τῆς γῆς, ὅτι ἡ δύναμις Κυρίου 
ἰσχυρά ἐστι. » Καὶ μὴν καὶ ἕτερος τῶν ἁγίων προ- 
φητῶν πρὸς τὸν kv τοῖς οὐρανοῖς Πατέρα φησίν " 
c Ὑψώθητι, Κύριε, &v τῇ δυνάµει σου" δυνάµωσον, 
ὁ θεὺς, τοῦτο ὃ κατηρτίσω ἂν ἡμῖν.» Δυναμούμεθα 
γὰρ £v τῷ Ylp. Καὶ μὴν xat αὐτὰς τοῖς ἁγίοις ἁπο- 
στόλοις ᾿προστέταχεν ὁ Υἱὸς ἀπὸ Ἱεροσολύμων μὴ 
χωρίζεσθαι, ἕως ἂν ἐνδύσωνται ἐξ Όφους δύναμιν. 
Καὶ εἰς ἂν νοοῖτο πάλιν ἡ ἐξ ὕψους δύναµις, σαφηνιεῖ 
λέγων ὁ Παῦλος ε« Ἐνδύσασθε τὸν Κύριον ἡμῶν 
Ἰησοῦν τὸν Χριστόν. »᾿Αχούω δὲ πάλιν γεγραφότος 
ὡδὶ tou Μωσέως « Οὐ φοθηθήσεσθε θεοὺς ἑτέρους, 


ον Num. xi, 15. ** ibid. 25. 
! ibid. 16. * Josue 1v, 21, 25. 


?6 Dent, xxxi, 40. 
* leal, Lxvie, 29. 


στ Gen. xxii, 16. 
* Luc. xxiv, &y. 


sciret Moses, vel hinc per vocem Patris intelliges. 
Habitabat Israel in solitudine, mann:e deliciis af- 
fluens : sed postquam eum  incessisset edendarum 
carnium in ZEgypto desiderium , tum in Mosen 
optimum debacchari cceperunt. Is autem ad Deum. 
aecessit, dieens : « Unde mihi carnes, ut dem po- 
pulo huic ad mandueandum **. » Cum istud quoque 
promitteret Deus, et quidem abunde suppeditatum 
iri diceret, tristis adbuc erat sic quoque Moses. 
Tum ad illum universi Deus : « Nunquid manus 
Domini non sufficiet? Jam cognosces num assum- 
pserit te verbum meum, vel non ο. » Per ipsum 
enim, ut dixi, omnis est operatio Patris : proinde 
et virlus ejus, et manus dextera, et brachiüm no- 
minatur. Meminit quippe Moses Dei dicentis in 
Peuteronomio : « Levabo in ccelum manum meam, 
299 et jurabo dextera mea **. » Manum enim hic, 
et dexteram, Filium esse alt, per quem omnia, et 
jn quo omnia. Quod autem alter non sit ab ipso 
ille, qui ex ipso et in ipso est secundum naturau 
Filius, fidem faciet alio quodam in loco rursus di- 
eens : « Per memetipeum juravi, dicit Dominus **, ». 
Nam cum jurat per dexteram suam, quz Filius est,. 
omnino jurat per seipsum. Nihil enim prorsus. 
intermedium est, quantum attinet ad unitatem ni- 
mirum, ac identitatem nature, qus» in utroque- 
intelligitur, nisi hoc solum, quod ille quidem Pater 
est, ac genuit; hic autem effulsit ex illo nascendi. 
ratione, estque illi cozgternus, puta quod semper sit 
Pater, nec in tempore eo adduetus. Dexteram au-- 
tem Patris Filium esse, divinus etiam ille David. 
sciebat, cum diceret : « Dextera Domini fecit virtu- 
tem, dextera Domini exaltavit me **. » Quin et ipse 
Moses : « Dextera tua, Domine, glorificata est in 
fortitudine, dextera tua manae, Domine, coníregit 
inimices **. » Et rursus : « lrruat auper eos timor. 
et tremor, a magnitudine brachii tui; flant tan- 
quam lepie, donec pertranseat. populus tuus'. »- 
Preterea Judaeorum populos alicubi etam est αἱ” 
locutus : « Nam sieut fecit Dominus Deus nost" 
mare Rubrum, quod siccavit Dominus Deus .noster,. 
donec pertransiremus , uti sciant omnes geniles. 
terre, quia Virtus Domini fortis est *. » Alius item. 


D e sanctis Prophetis ad codestem Patrem sic πι: 


« Exaltare, Domine, in virtute tua : confirma hoc, 
Deus, quod perfecisti in uobis *. » Confirmamur 
enim in Filio. Porro Filius ipse sanctis apostolis. 
jussit ab Hierosolymis ne discederent, « donee vir-. 
tute induerentur ex alto *. » Quanam autem intel- 
ligeretur illa virtus ex alto, Paulus declarabit in-. 
quiens : « Induimini Dominum nostrum Jesum. 
Christum *. » Rursus autem Mosen ita scripsisse 
audio : « Non timebitis deos alios, et non servictis 
ilis ultra, sed Domino, qui eduxit vos de terra 
AEgypti, in fortitudiue sua magna, et brachio ex- 


ρε Psal. cxvit, 46. ** Exod. xv, 6. 


$ Ron. xiu, 14. 


951 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


else *. » At divinus ille David, qui paria cum Mose Α χαὶ οὐ προσχυνήσετε αὐτοῖς, καὶ οὐ λατρεύαετε αὐ- 


εἰ sensit et loeutua est, ita canit : « Misit Verbum 
suum, et sanavit 608 *. » Itaque pet divinum Ver- 
bum redempius est, et morbis animi solutus est 
veins lsrael. Jam vero Filium, Dominum a Mose 
etiam nuncupari, cum sciret ipsum queque Patrem 
Dominum exsistere, 994 videre licet ex iis que 
scripta sunt in Exodo. Sunt enini istiusmodi : « Et 
mane snrgens Moses ascendit in montem Sina, 
sicut praeceperat ei. Et accepit Moses tahulas lapi- 
deas. Et descendit Dominus in nube, et stetit illic : 
et locutus est nomine Domini, et transiit Dominus 
8 facie Domini *. » Ecquis ergo Demines locutus 
est in. nomine Domini, et qualis transiit Dominos 
2 facie Domini? Ap utique credemus Patrem in Fi- 
lio apparere, et loqui? Num ergo duo : Domini, 
idque divisim, sicuti duo quoque homines intelli- 
guntur? Minime vero. Dominatio enim et divinitas 
una est Patris, et Filii, et sancti Spiritus : verumta- 
men ungumquodque eorum, qua dicta suot, in sua 
hypostasi intelligi, Scriptura sacra ubique deman- 
strat, que unius nature propria et eximia sunt 
etiam unicuique perfecte innata esse docens. Unde 
Filius, quippe cum totam in se Patris proprietatem 
naturalem liabeat, et ipse sít in Patre eum iis quae 
habere intelligitur, ad ipsum clare ait : « Omnia 
mea tua sunt, et omnia tua, mes *. » ltem : « Om- 
nia, quae babet Pater, mea sunt'*. » Cum igi- 
tur plirimis in locis, nec uno modo, aspientissi- 


mus Moses Filium signi(icet, adversarius his verbis C 


uti desinat : Qui ergo multos. Dei filios nominat, 
eosque non homines, sed angelos ; Unigenitum Dei, 
aut Filium, aw quocunque nomine dicatur, εἰ 
agnovisset, nonne illum hominibus indicasset ? Indi- 
cuvit, o docte, idque szpius, et clare; sed ipse 
minus iotelligis, tametsi recte admodum scripse- 
rit : « Dominum Deum tuum adorabis, et ili soli 
servies **, οί alia his consentanea. Jam ad tollen. 
dum Filium, non autem potius ad evertendos Luos 
deos, ratus ἰδίῶο dieta esse, scribere veritus non 
es : Moses ergo multa. istiusmodi ac multis ia locis 
ail: « Dominum Deum teum timebis, et illi soli 
servies '*, » Quomodo igitur Jesus in Evangeliis 
precipere traditur, dicens : « Euntes docete omnes 
gentes, bsptizantes eos in nomine Patris, et Filii, 
et saneti Spiritus !** ? » A nobis igilur ipse quoque 
audies. Cum Moses et prophet» sanctam et con- 
soübstantialem "Trinitatem fateantur, neque istud 
tui illi sapientize principes ignoraverint : qui flt, 
amabo ie, ut dura οἱ pertinaci arrogaptía te 
Q98B laborare non sentias? Primigenias enim ipsi 
quoque Lres concesserunt esso bypostases, sed illas 
ab invicem separantes, et alias aliis submittentes : 
nec enim pure de Deo loqui noverant, tametsi haud 
omnino carebant opinione reperte veritatis. At- 
enim rursus sentio quosdam ex iis, qui Juliano ad- 


* Deut. vi, 15, 14. ? Psal. cvi, 90. 
" Deut. vi, 15; Mattb, iv, 10. '* Deut. x, 20. 


5 Exod. xxxiv, 4, 5. 
98 ΜΕ, xxvii, 19. 


τοῖς ἔτι, ἁλλ᾽ ἡ εῷ Κνρίω, ὃς ἀνήγαχεν ὑμᾶς ix γῆς 
Αἰγύπτου ἐν «fj ἰσχύϊῖ αὐτοῦ τῇ µεγάλῃ, καὶ ἐν βρα- 
χίονι ὑψηλῷ. » Οἷς δὲ ἔφη Μωσῆς, συµδαίνοντα xai. 
πεφρονηκὼς xai λαλῶν, ὁ θεῖος ψάλλει Δαδίόδ * «'E£- 


απέστειλε τὸν Αόγον αὐτοῦ, xal lácato αὐτούς. » - 


Οὐκοῦν διὰ τοῦ θείου λελύτρωπαι Λόχου, xaX ἀῤῥω- 
στηµάτων ἀπήλλαχται φυχικῶν ὁ ἀρχαῖος Ἱσραήλ. 
Ὅτι δὲ καὶ Κύριον ὀνομάξει τὸν Yiby ὁ Μωσῆς, Ko- 
ριον εἰδὼς ὑπάρχειν χαὶ αὐτὸν τὸν Πατέρα, χαταθρί- 
σαι τις ἂν ἁπό Ύε τῶν γεγραμµένων ἓν τῇ Ἐξόδῳ. 
Ἔχει γὰρ οὕτως « Καὶ ὀρθρίσας Μωῦσῆς, ἀνέδη εἰς 
τὸ ὄρος τὸ Σινᾶ, χαθάτι αυνέταξεν αὐτῷ * xaX ἔλαδε 
Μωῦσης τὰς πλάχας τὰς λιθίνας. Καὶ χατέδη Κύριος 
ἐν νεφέλῃ, xai παρέστη ἐχεῖ, καὶ ἐλάλησε τῷ ὀνόματι 
Κυρίου * καὶ παρΏλθε Κύριος ἀπὸ προσώπου Κυρίου.» 
Ποῖος οὖν Apa λελάληκε Κύριος ἐν ὀνόματι Κυρίου, 
xui ποῖος παρΏῆλθε Κύριος ἀπὸ προσώπου Κυρίου; 
"Η δῆλον ὅτι πάντως που πιστεύσομεν ἐν Υἱῷ φαί- 
νεσθαί τε xai λαλεῖν τὸν Πατέρα» "Ap' οὖν δύο Κύ- 
ριοι, καὶ τοῦτο διηρῃημένως, ὡς ἂν νοηθεῖεν xat &v- 
θρωποι δύο; "Ἠκισιά γο. Κυριότης γὰρ xal θεότης 
μία Πατρὸς, xai ΥἸοῦ, xat ἁγίου Πνεύματος", πλὴν 
ὅτι τῶν ὠνομασμένων ἕχαστον kv ὑποστάσει νοεῖται 
τῇ καθ) ἑαυτὸ, χαταδείχνυσι πανταχοῦ τὸ Τράμμα τὸ 
ἱερὸν, tà τῆς μιᾶς φύσεως ἴδια καὶ ἐξαίρετα, καὶ 
ἑχάστῳ τελείως προσπεφυχέναι διδάσχον. Καὶ γοῦν 
ὁ Υἱὸς ὡς ὅλην ἔχων ἐν ἑαντῷ τὴν τοῦ Πατρὸς ἰδιό- 
τητα φυσιχὴν, καὶ αὐτὸς δὲ ὑπάρχων ἐν Πατρὶ μεθ” 
ὧν ἔχειν νοεῖται, φησὶν ἑναργῶς πρὺς αὐτὸν, ὅτι 
« Πάνια τὰ ἐμὰ, σά ἐστι, xot τὰ cà, ἐμά. » Καὶ 
πᾶλιν * « Πάντα ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ, ἐμά &ovi. » Πλει- 
σταχοῦ τοιγαροῦν, xat οὗ xa0' ἕνα τρόπον, τοῦ παν- 
σόφου Μωσέως κατασηµαίνοντος τὸν Υἱὸν, παυσάσθω 
λέγων 'O δὴ υἱοὺς πο..οὺς ὀγομάζων θεοῦ, καὶ 
τούτους οὐκ ἀνθρώπους, ἀγγέλους δὲ, tóv Mo- 
νογενῆ «ἰέγων θεοῦ, ἢ Υἱὸν θεοῦ, ἢ ὅπως καλεῖ- 
ται, εἶπερ ἐγίνωσκχεν, οὐκ ἂν sic ἀνθρώπους 
ἐμήνυσε; Διαμεμήνυχεν, ὢ σοφὲ, xaX µάλα πλειστά- 
χις, καὶ σαφῶς * αυνίης γε μὴν αὐτὸς ἠχιστά γε, xal 
τοι γεγραφότος xal µάλα ὀρθῶς' ε Κύριον τὸν θεόν 
σου προσχυνῄσεις, χαὶ αὐτῷ µόνῳ λατρεύσεις,ν xal 
ὅσα τούτοις ἐστὶ συµδαίνοντα. Βἶτα πρὸς ἀναίρεσιν 
τοῦ Υἱοῦ, καὶ οὐχὶ δὴ μᾶλλον πρὸς ἀνατροπὴν τῶν 
σῶν εἰρῆσθαι θεῶν τὰ τοιάδα νθµίσας, οὐ χατέδεισας 
εἰπεῖν ' 'O οὖν Macte πολλὰ τοιαῦτα xal πολλαχοῦ 
λέχει’ € Κύριον τὸν Θεόν σου φοδηθήση, xat αὐτῷ 
μόνῳ λατρεύσεις, » Πῶς οὖν ὁ Ἰησοῦς &v τοῖς Εὐαγ- 
γελίοις παραδέδοται προστάέτων" « Πορευθέντες µα- 
θητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς 
τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς, xoi τοῦ YloO, xal τοῦ ἁγίου 
IWeüpatog ; » Πεύσῃ τοίνυν xat πρός ve ἡμῶν αὐτός. 
Πῶς, εἰπέ µοι, Μωσέως χαὶ προφητῶν τὴν ἁγίαν 
καὶ ὁμοούσιον ὁμολογούντων Τριάδα, καὶ τῶν σῶν 
λυγάδων οὐχ ἠγνοηχότων τὸ χρῆμα, σχληράν τε xal 
ἀνουθέτητον τὴν ἀγερωχίαν οὐχ οἶσθα παθών; ἀρχι- 


* Joan. xvu, 10, .:* Joan. xvi, 15. 





953 


CONTRA JULIANUM LIB. iX. 


954 


χκὰς Τὰρ xaX αὐτοὶ τρεῖς δεδώχασιν ὑποστάσεις, ἆπο- A astipulantar,ad hec forsan dictaros : Verbum utique, 


διιστάντες μὲν αὐτὰς ἀλλήλων, xat εἰς τὸ pelov ὑπο- 
θιδάζοντες' ob γὰρ ᾖἸδεσάν. που τὸν ἀκραιφνῶς 
ἔχοντα περὶ θεοῦ λόγον, πλὴν οὐκ εἰσάπαν ημοιρη- 
κότες τοῦ τῆς ἁληθείας ἐξήφθαι δοχεῖν. 'AJAà γὰρ 
αἰσθάνομαι πάλιν ὡς τάχα πού τινες τῶν τὰ [oa 
πεφρανηχότων αὐτῷ, φαῖεν ἂν ἴσως xal πρός ve 
ταντί’ Ναὶ Λόγον, ὦ xdv, καὶ μέντοι χαὶ δύναμιν, 
βραχίονά τε, καὶ δεξιὰν «o0 Πατρὺὸς ὠνάμαχε τὸν 
Yibv ὁ Μωῦθσῆς ' τόν γε μὴν τῆς ἐνανθρωπήσεως 
ἠγνόηχε τρὀπον.΄Αθρει δὴ oov, ἄθρει τὸν πάνσοφον 
ἀληθῶς xai περί ye τούτων αὐτῶν ὡδὶ γεγραφότα, 
Ἔφη μὲν γὰρ τῆς τοῦ Aáfav ἑστίας ἁποφοιτῆσαι 
τὸν Ἰακὼδ, xaX τῆς ἑνεγχούσης ἑρᾷν. ε Ἐπειδὴ δὲ 
γέχονε πρὸς τῷ Ἰαθὺκ (χειµάῤῥους δὲ οὗτος), διεδί- 


ο bone, adeoque virtetem, οἱ brachium, Patrisque 
dexteram, Filium nominavit Moses: verumtamen 
incarnationis modum nescivit, Videsis igitur, vide, 
quid sapientissimus ille vir de his ipsis scripserit. 
Ait quippe Jacob Labani domum reliquisse deside- ΄ 
rio patrke repelends» . « Cum autem venisset ad 
Jaboc ( i$ erat torrens ) , transvexit, ipquit, pueros 
8908 : relictus autem esi Jacob solus. Et luctabatur 
howmo cum eo usque. mane !*, » Et postea : « Inter- 
rogavit autem Jacob, et dixit : Annuntia mihi no- 
mea tuum ; et dixit : Ut quid rogos tu nomen méur? 
EX benedixit eum ibi. Et vocavit Jacob nomen loci 
illius, Species Dei. Vidi enim Deum, inquit, facie ad 
faciem, et salva facta est anima mea ^. » His au 


6ασε, φησὶ, παιδία αὐτοῦ, ὑπελείφθη δὲ Ἰαχὼδ µό- B tem divinus Moses addit : « Ortus autem est ei sol, 


vog* xal ἑπάλαιεν ἄνθρωπος μετ' αὐτοῦ ἕως πρωῖ. » 
Καὶ us0' ἕτερα. «Ἠρώτησε δὲ Ἰαχὼδ, καὶ εἶπεν * 
᾽Ανάγγειλόν pot τὸ ὄνομά σου. Καὶ εἶπεν ' Ἱνατί σὺ 
ταῦτο ἑρωτᾷς τὸ ὄνομά µου; Kal εὐλόγησεν αὐτὸν 
ἐχεῖ. Καὶ ἐκάλεσεν Ἰαχὼθ τὸ ὄνομα τοῦ τόπου kxel- 
νου, Εἶδος Θεοῦ. Elbow γὰρ Θεὺν πρόσωπον πρὸς 
πρόσωπον, xal ἐσώθη µου ἡ φυχἠ. » Προσεπάγει δὲ 
«τούτοις ὁ θεασπέσιος Μωῦσῆς « Ανέτειλε δὲ αὐτῷ ὁ 
fioc, ἠνίχα παρῆλθε τὸ εἶδος τοῦ θεοῦ. » Ὢ µεγάλον 
θαύματος, xal ἀχραιφνοῦς διανοίας, xat νοῦ καταῤ- 
ῥινημένου, xat συνιέντος ἰσχνῶς τοῦ χατὰ Χριστὸν 
µνατηρίον τὴν δύναμιν | Προσπαλαίαντος ἀνθρώπου 
πρόαωπον πρὸς πρόσωπον, ἑωραχέναι qnot τὸν θεὺν, 
xa οἶδος αὐτὸν ὀνομάζει 8600. θεὺς γὰρ ἂν ἀληθῶς 
xal ἔστιν ὁ Λόγος, xai sl γόγονε σὰρξ, κατὰ τὰς 
1 ραφάς. Μεμένηχε δὲ xat χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως 
τοῦ Πατρὸς, xaftos τὴν τοῦ δούλου μορφὴν ὑποδὺς 
οἰχονομιχῶς» ἄπρεπτος γὰρ χαὶ ἀναλλοίωτος κατὰ 
φύσιν ἑοτίν. Ὅτι δὲ ὁ προσπαλαίων τῷ Ἰαχὼδ &v- 


quando transivit species Dei 34. » O rem admirabi- 
lem, limatique judicii, οἱ vim mysterii Christi subti- 
lissime percipientis! Cum luetaretur homo facie ad 
faciem, Deum vidisse ait, eumque speciem Dei no- 
minat. Deus enim erat vere, et est. Verbum, licet 
earo fsctum sit, seceubdum Scripturas *!'". Sed et 
charaeter substantie Patris remansit, quameis for- 
mam servi ratione dispensationis induerit. Immuta- 
bilis enim et alterationis est expers aecundum natu- 
ram. Quod autem is homo, qui cum Jacob luctatur, 
unigenitum sit Dei Verbum, olim ae futurum in spe- 
cle nostra ssnciis Patribus pramonsirans, ex lis 
que scripsit Moses citra negotium quivis intelliget. 
Ait enim : « Dixit autem Dominus ad Jacob : Sur- 
gens vade ia locum Bethel, οἱ habita illic, et fac ibi 
altare Domino, qui apparuit tibi, cum fugeres a facie 
Esau fratris tui **. » Num igitur aliquis ultra di- 
xerit, incarnationis Unigeniti modum Mosen igno- 
rasse? 


θρωπος, ὁ µονογενήἠς ἐστι τοῦ θεοῦ Λόγος, ὃς ἔσται χατὰ χαιροὺς kv εἴδει τῷ καθ) ἡμᾶς προαναδεικνὺς 
τοῖς ἁγίοις πατράσιν, ἐξ ὧν γέγραφεν ὁ Μωῦσῆς κατίδοι τις ἂν, χαὶ µάλα βᾳδίως. ΄Ἔφη γὰρ, ὅτι εΕῖπε 
δὲ Κύριος πρὸς Ἰαχώδ. ᾿Αναστὰς πορεύθητι εἰς τὸν τόπον Βχιθὴλ, xal οἴχει ἐχεῖ, καὶ ποίησον ἐχεῖθυσια- 
στήριαν Κυρίῳ τῷ ὀφθέντι σοι, kv τῷ δὲ ἀποδιδράσκειν ἀπὸ προσώπου Ἡααῦ τοῦ ἁδελφοῦ σου.» "Ap" 


οὖν ἔτι xal κατὰ τοῦτο ἐρεῖ τις ἠγνοηκέναι Μωσέα τῆς ἑνανθρωπήσεως τοῦ Μονογενοῦς τὸν τρόπον ; 


Ἐκειδὴ δὲ διαµέµνηται καὶ ἀγγέλων ὁ χρἀτιστος 
Ἱουλιανὸς, καὶ ἀχρασίας εἰς τοῦτο καθιχέσθαι φησὶν 
αὐτοὺς, ὡς καὶ γνναίων ὥραις οὐχ οἵδ' ὅπως ἔπιπη- 
δᾷν, καὶ ταῖς τῶν σωμάτων ἐπιθυμίαις πρὸς τὰς 


. Ceteramquoniamangelorum quoque $496 meminit 
prestantissimus ille |Julianus, et eo intemperantize 
provectos asserit, ut muliereularum forma nescio 
quomodo capti fuerint, et corporels libidinibus gra- 


παρὰ φύσιν αὐτοῖς ἡδονὰς σεσαγηνεῦσθαι δεινῶς, ἔξω D viter irretiti in voluptates à natura sua nbhorrentes 


65$ παντὸς ἰόντα σχοποῦ, φέρε, κἀν τούτῳ δειχνύω- 
μεν. Καὶ ἑξαγωνίοις μὸν οἵδ' ὅτι χεχρήµεθα λὀγοις' 
παροισθέντος δὲ ἅπαξ εἰς μέσον τοῦ διηγήματος, τὸ 
λυποῦν οὐδὲν συκοφαντουµένῃ καὶ αὐτῇ «fj τῶν ἁγίων 
ἀγγέλων συναγορεῦσαι φύσει, μάλισθ) ὅτι γένοιτ’ ἂν 
τοῖς ἀπροωμένοις οὐκ ἀζήμιον, τὸ xal αὐτοὺς τοὺς 
ἁγίους ἀγγέλους ταῖς τῶν σωμάτων ὥραις ἐπιτετῃη- 
χθαι λέγειν, Ίγουν ἐπιγάνννσθαι ταῖς οὕτω βεδή- 
Aetg xal ἐχτοπωτάπαις ἡδοναῖς. Ἡ γὰρ οὖν εἰχὸς 
ἐντεῦθεν ὀχλάσαι πολλοὺς, xaX τῶν ἁμεινόνων ὀλιγω- 
ρῄσαντας ἀνθελέσθαι τὸ φιλῄδονον, ἑννενοηκότας ὅτι 
δύσοιστον xal ἄναντες αὐτοῖς ἔσται που πάντως τὸ 


55 Gen, xxxi, 2394. '* ibid. 29, 50. 


!* jbid. 91. 


incurrerint : agedum et in hoc ostendamus illum ab 
omni scopo longius aberrare. Et nos quidem, sat 
scio, extra propositum argumentum exeurrimus ; 
sed;expositione semel i& medium prolata, grave non 
erit etiam ipsi nature sanctorum angelorum patro- 
cinari calumniis circurmevenise : maxime cum non 
sine auditorum damne dici possit, ipsos quoque 
angelos corporum formam deperlisse, aut fam im- 
puris et insanis voluptatibus oblectari. Nunquid enim 
verisimile est rholtos inde tarbatum iri, οἱ con- 
Jenipiig virtutibus voluptatis amorem amplexuros, 
cum ip animum jnduxerint, intolersndam et or- 


Joan. 1, 14. '* Gen. xx», |. 


956 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


956 


duum sibi prorsos fore carnis motibus resistendi A ἀντιτετάχθαι φιλεῖν τοῖς τῆς σαρχὸς κινήµασιν, el 


studium, si ipsos quoque sanctos angelos credemus 
buic perturbatieni fuisse obnoxios? Quod igitur 
eorum, qua séripta sunt, sensum ignorarit, nullo 
negotio demonstrabimus. Scripsit quippe nobis divi- 
nus Moses : « Et factum est, postquam coeperunt ho- 
mines multi fleri euper terram, et fliize natze sunt eis. 
Videntes autem filii Dei filias hominum, quia pul- 
. ehre sunt, acceperunt sibi uxores ex omnibus quas 
elegerant !*. » Et genuerunt, inquit, gigantes. 
Tamen Julianus extrinsecus additum asseruit, an- 
geli Dei, licet Scriptura verior, et qua in manibus 
est, habeat, filii Dei. Sciendum autem est, post 
editam versionem Septuaginta interpretum, alios 
jdipsum interpretatos, pro filii hominum, dixisse, 


κατόπιν xal αὐτοὺς τοῦ πάθους ἑῤῥίφθαι πιστεύσοµεν 
τοὺς ἁγίους ἀγγέλους; "Ότι τοίνυν tyvónxe τῶν 
γεγραμµένων τὴν δύναμιν, ἀχονιτὶ διαδείξοµεν. Τά- 
Ίραφε τοίνυν ὁ θεῖος ἡμῖν Μωσης. « Kat ἐγένετο, 
ἠνίχκα ἤρξαντο οἱ ἄνθρωποι πολλοὶ γενέσθαι ἐπὶ τῆς 
γῆς, xa θυγατέρες ἐγεννήθησαν αὐτοῖς. Ἰδόντες δὲ 


«οἱ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων, ὅτι 


χαλαί εἶσιν, ἔλαθον ἑαυτοῖς γυναῖχας ἀπὸ πασῶν, ὧν 
ἐξελέξαντο. Καὶ δὴ χαὶ τετόχασι, quot, τοὺς γίγαν- 
τας. | Ἔξωθέν γε μὴν καὶ αὐτὸς προσγεγράφθαι δι- 
εσχυρίσατο, οἱ ἄγγε οι τοῦ θεοῦ, καἰτυι τῆς kv μέσῳ 
καὶ ἀληθεστέρας Γραφῆς ἐχούσης, ol viol τοῦ Θεοῦ. 
Ἱστέον δὲ ὅτι µετά γε τὴν τῶν Ἑδδομήχοντα τῆς 
ἑρμηνείας ἀπόδοσιν, αὐτὸ bh τοῦτο διερμηνεύοντες οἱ 


filii potentum. Quis ergo sit scopus eorum quise scripta B ἕτεροι, φασὶν ἀντὶ τοῦ, viol τοῦ 8500, οἱ υἱοὶ τῶν 


sunt, diserte conabor exponere. Duo mati sunt 
Adamo filii, Cain et Abel. Sed Abel, Caini furore, 
nulla prole adhuc suscepta, rebus humanis defun- 
cius est. Occisus enim est secundum sacrarum 
Literarum fidem. At Cain genus propagatwem 
est ad Lsemech usque, qui homicida erat, His 
enim verbis id profltebatur ** : « Virum occidi 
in vulnus itihi, et adolescentulum in livorem mihi. » 
Twn Eva peperit Seth, ex quo prognatus est Enos, 
de quo &criptum est « : Hic speravit vocari nomine 
Domini Dei **. » Nam cum ob summam probitatem 
297 merito suspiceretur, appellatione Dei ab illius 
zlLatis hominibus ornatus est. Deus enim appellatus 
eat , justitie ac virtutis omnis studiosus cum essel. 
Ejus autem prosapia ad Noe tempora propagata est, 
qui justus erat. Placuit enim Deo, sicuti de illo 
scriptum est **. Itaque Caini genus cum sequeretur 
avi mores, impiam ac nefariam vitam instituit. 
Enos autem cognomento Dei posteri , αγ] probita- 
tis vestigiis ad usque Noe tempus insistentes, boni 
ac justi omnique virtute przditi cernebantur. Porro 
genus illi non miscebant, et a profanis puri sejun- 
gebantur, vocabanturque filii Dei Noe temporibus. 
« Filii Dei, hoc est, Enos posteri, videntes filias ho- 


minum, quod essent pulchrz, acceperunt sibi uxores. 


ex omnibus quas elegerant **, » Igitur cum prosapia 
iuter se mist essent, et implexu mali bonum de- 
le!um esset, cum justitia el integritas γι non esset 
amplius spud terra incolas; eluvionem immisit uni- 
versi Deus, unam in omnes ex zquo mortem sta- 
tuens, Res enim nostras sancte trulinatur, et im- 
pietatem ferre nequit. « Pepererunt autem, inquit, 
mulieres giganias **, » ipsam nempe corporum ve- 
nustalem adulterante demum ira divina, eo quod 
justitia conculcata esset, turpium perturbationum et 
impurissime voluptatis causa. Erant autem gigantes 
illi vasti forsan ac robustissimi, sed multa deformi- 
tate laborantes. Solet autem Scriptura divina gi- 
gantas vocare homines feroces ac robustissimos. 
Dixit quippe universi Deus de Persis ac Medis, qui 
Judzeos debellatari erant : « Gigantas veniunt ut im- 

1 Gen. vi, 1, 2. 


*? Gen. 1v, 25... !! ibid. 96. 


33 (sen. vi, 8. 


δυ»αστευόντων. Τίς οὖν ἄρα τῶν γεγραμµένων ὁ 
σκοπὸς, εὖ µάλα διειπεῖν πειράσοµαι. Δύο μὲν γὰρ 
ἐγενέσθην υἱοὶ τῷ "Abg, Rátv τε xal "Αδελ. ἀλλ᾽ 
ὁ μὲν ΄Α6δελ τῆς τοῦ Κάῑν ἀπονοίας ἔργον γεγονὼς, 
ἄπαις ὧν ἔτι, τῶν καθ) ἡμᾶς πραγμάτων ἀπηλλάτ- 
τετο. Πεφόνευτο γὰρ, xazá Ye τὴν πίστιν τῶν ἱερῶν 
Γραμμάτων τό γε μὴν ἐχ τοῦ Κάῑν ἐξετείνετο Υένος 
xài µέχρι A&pey, ὃς ἣν ἀνδροχτόνος. Ὡμολόχει γὰρ, 
ὅτι «"Avbpa ἀπέχτεινα εἰς τραῦμα ἐμοὶ, χαὶ νεα- 
νίσχον εἰς µώλωπα ἐμοί. ». Elsa τέτοχεν f, Εὔα τὸν 
Σὴθ, t£ οὗ γέγονεν ἘἙνὼς, περὶ οὗ γέγραπται " 
« Οὗτος ἤλπισεν ἐπιχαλεῖσθαι τὸ ὄνομα Κυρίου τοῦ 
θεοῦ. » Ἐπειδὴ γὰρ εἰς λῆξιν ἁπάσης ἀγαθουρχγίας 
διεληλαχὼς εἰχότως χατεθαυµάζετο, τῇ τοῦ θεοῦ 
χλήσει τετίµηται παρά γε τῶν τὸ τηνιχάδε" θεὺς γὰρ 
ὠνόμασται, δικαιοσύνης xat ἀρετῆς ἁπάσης ὑπάρχων 
µελεδωνός. Ἐξετείνετο δὲ xal τὸ ἐξ αὐτοῦ γένος 
ἄχρι τῶν Νῶε χαιρῶν, ὃς ἣν δίκαιος ' Εὐηρέστησε 
γὰρ τῷ θεῷ, καθὰ γέγραπται περὶ αὐτοῦ. Οὐκοῦν 
τὸ μὲν ix τοῦ Κάῑν γένος, τοῖς τοῦ προπάτορος 
ἑπόμενον «ρόποις, ἀνόσιόν τε καὶ βδελνρὺν ἑπετή- 


. 6euce βίον. OC γε μὴν Ἑνὼς τοῦ ἐπίκλησι' θεοῦ xci 


µέχρι τοῦ Νῶε τῆς προγονικῆς ἀπιειχείας lóvcec 
κατ ἴχνος ἀγαθοὶ χαὶ δίκαιοι, καὶ τί γὰρ οὐχὶ τῶν 
τοιούτων ὄντες ἑφαίνοντο. "Αμιχκτα δὲ ἣν ἀλλήῆλοις 
τὰ γένη, καὶ ἀπενοσφίζοντο τῶν βεθήλων οἱ χαθα- 
pol* οὓς δὴ καὶ υἱοὺς ἑκάλουν τοῦ θεοῦ Ev γε τοῖς 
τοῦ Νῶε καιροῖς. εΟἱ νἱοὶ τοῦ θεοῦ, τοῦτ ἔστιν, 


p?! ἐξ αἵματος τοῦ Ἑνὼς, τὰς θυγατέρας [τῶν ἀν- 


θρώπων] ἑωραχότες ὅτι χαλαί εἶσιν, ἔλαδον ἑαυτοῖς 
γυναῖχας ἀπὸ πασῶν ὧν ἐξελέξαντο. » Ὡς τοΐνυν 
ἀλλήλοις συµδεθηχότων τῶν γενῶν, xai τῇ τοῦ χεί- 
ρονος ἐπιπλαχῇ κατηφανισµένου τοῦ ἀγαθοῦ, δι- 
καιοσύνης τε χαὶ εὐξωῖας οὐκ οὕσης ἔτι παρἀ vc 
τοῖς χατοιχοῦσιν ἐπὶ τῆς γῆς, ἑπαφῆχε τὸν χαταχλυ- 
σμὸν ὁ τῶν ὅλων θεὸς, ἕνα πάντων ky ἴσῳ καθορίσας 
θάνατον. Ταλαντεύει γὰρ ὁσίως τὰ καθ ἡμᾶς, xa 
ἀφόρητον ποιεῖται τὴν ἀσέδειαν. « Ἔτικτον δὲ, qn. 
aW, αἱ γυγαῖχες τοὺς γίγαντας, » τῆς θείας ὀργῆς 
δηλονότι παραχαραττούσης λοιπὺν xdi αὑτὰ τῶν 
σωμάτων τὰ χάλλη, διάτοι τὸ πεπατῆσθαι δικαιο- 


3 Gen. vi, 2... !* ibid. 4. 


057 


CONTRA JULIANUM LIB. IX. 


958 


cüvnv, αἰσχρῶν ἕνεχα παθῶν καὶ βδελυρωτάτης A pleant furorem meum, gaudentes simul, el contume- 


ἡδονης. "Heav δὲ οἱ γίγαντες ἀδροὶ μὲν τάχα που 
καὶ ᾽ἀλχιμώτατοι, πολὺ δὲ νοσοῦντες τὸ εἰδεχθές. 
Ἔθος δὲ τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ γίγαντας ἄποκα- 
λεῖν τοὺς ἁγριόφρονας xai εὐσθενεστάτους. Ἔφη 
γοῦν ὁ τῶν ὅλων Θεὸς περί τε Ἡερσῶν xal Μήδων 
μελλόντων αἱρήσειν τὴν Ἱουδαίων ' «Γίγαντες Ep- 
χονται πληρῶσαι τὸν θυµόν µου, χαίροντες ἅμα καὶ 
ὑδρίζοντες. » Οὐ γάρ τοι, κατὰ τοὺς Ἑλλήνων ποιη” 
τὰς, ὑπερμεγέθεις αὐτοὺς καὶ ἡμεῖς γενέσθαι φαμὲν, 


liam inferentes **. » Non enim nos, Grx»cos poetas 
secuti, immani mole preditos fuisse illos dicimus, 
ac tam altis corporibus, ut insulas e medio mari ar- 
reptas in ccelum projicerent; sed vultu quidem de- 
formes et monstrosos, ac. preeferoces, non tamen 
ultra humanam mensuram in tantum elatos, quan- 


(om Grecorum principibus placuit ementiri. Absit 


igitur ut sanctos angelos incusemus aul carpamus, 
et eis voluptates impuras affingamus. 


ὑψοῦ τε Ἱρμένους τοσοῦτον τοῖς σώμασιν, ὥστε καὶ νήσους ἁρπάζοντας ix µέσης θαλάττης ἀναβῥιπτεϊν 


εἰς τὸν οὐρανόν * 


ἀλλ αἰσχροὺς μὲν τὴν ὄψιν, καὶ τερατώδεις, xal νεανικοὺς» ob μὴν ἔτι xa πέρα 


τοσοῦτον τῶν τῆς ἀνθρωπότητος µέτρων, ὅσονπερ  ibóxet ψευδοεποῦσι» λέγειν τοῖς Ἑλλήνων λογάσινε 
Απέστω δὴ οὖν καὶ ypagh xoi μῶμος καὶ τὰ ἐπ αἰσχραῖς ἡδοναῖς ἐγχλήματα τῶν ἁγίων ἁγγέ- 


λων. 


τι δὲ τοῖς τοῦ πανσόφου Μωσέως δόχµασιν οὐ B — Porro nos a sapientissimi Mosis dogmatis neuti- 


διάφοροι χαθεστήχαµεν, συµθαίνουσαν δὲ xal olov 
εὖ µάλα συνηρμοσμένην τὴν ἓφ᾽ ἅπασι δόξαν εἰσπε- 
ποιήµεθα, σαφὴς καὶ ἀποχρῶν ἡμῖν διέδειξε λόγος * 
Οἵεταί γε μὴν κατ οὐδένα τρόπον αὐτῷ συνενηνε- 
γµένους, Ίγουν τὰ ἴσα φρονεῖν ἐθέλοντας διελέγδαι 
ἀύνασθαι, χαΐτοι πεφλυαρηχὼς εἰχῆ, πλείστους τε 
ὅσους ἡμῶν καταχέας λόγους * οὗ áp qot τοῖς Μω- 
αέως νόµοις ὁμολογεῖν τὰ Χριστιανῶν, οὔτε μὴν τοῖς 
Ἰουδαίων ἔθεσι διαζἠν ἀξιοῦν, καΐτοι τῶν παρ 
Ἕλλησιν absol; συμπεφωνηχότων. Ἔθεσι γὰρ καὶ 
νόµοις οὐχ ἑτέροις μᾶλλον, ἀλλά τοῖς αὐτοῖς χεχρη- 
σθαἰ φησι τούτους τε χἀχείνους, πλὴν δύο που μό- 
Ate, ἡ τριῶν, τοῦ ph εἰδέναι θεοὺς ἑτέρους, xat τῆς 
παρ᾽ αὐτοῖς ἡπατοσχοπιχῆς ὠνομασμένης θυσίας τὸ 
χρήμα: ἐπεὶ τάγε ἕτερα χοινὰ xal ἁπαραλλάκτως 
ἔχειν ἀμφοῖν διατείνεται. ΠἩαρὰ μὲν yàp τοῖς Ἰου- 
δαίοις ἄριστον ἡ περιτομή” Αἱγυπτίων δὲ, τοὺς 
ἱερωτέρους τῶν τεμενιτῶν, xal πρός γε τούτοις 
Χαλδαίους xai Σαραχηνοὺς, οὖχ ἁπαράδεχτον ποιεῖ- 
σθαἰ φησιν αὐτὴν. Τετιμῆσθαι δὲ χαὶ τῶν θυσιῶν 
τοὺς τρόπους ἓν ἴσῳ φησὶν, οἷον ἀπαρχὰς, ὀλοχαν- 
τισμοὺς, ὁμολογίας, χαριστήρια, καὶ κατά vt τὸ 
αὐτῷ δοχοῦν, τιµητήρια, καθαρισμοὺς, καὶ ὑπὲρ 
ἁγνοίας. Απολεξάμενος γὰρ τῶν Μωσέως γραμµά- 
των τὰ τῶν θυσιῶν ὀνόματα, τοῖς ἰδίοις ἑνίησι λό- 
γοις, ὑπέρ Ye τοῦ δοχεῖν ἴσως ἁἀπολυπραγμόνητον 
αὐτῷ τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς μὴ μεῖναι μηδέν, Ἐφίεται γὰρ 
ὅτι µάλιστά γε τῆς δοχησισόφου δόσης, καὶ πολυµα- 
θίας ὑπόληψιν θηρᾶται δεινῶς. Ἠγνόηχε δὲ, χατὰ 


τὸ εἰχὸς, ὡς τοῖς μὲν τοῦ νόµου γράµµασιν ὁμιλεῖν D 


χαλεπὺν οὐδέν ἀπρόσόλητος δὲ παντελῶς αὑτῷ τε 
καὶ τοῖς κατ αὐτὸν τῶν ἐν αὐτοῖς ἐννοιῶν f δύνα- 
µις. Καὶ γοῦν ἔφη που θεὸς δι’ ἑνὸς τῶν ἁγίων 
προφητῶν «Τίς σοφὸς, xai συνήσει ταῦτα»; xol 
συνετὺς, xo ἐπιγνώσεται αὐτά; διότι εὐθεῖαι αἱ 
ὁδοὶ τοῦ Κυρίου, xat δίχαιοι πορεύσονται ἐν αὐταῖς * 
οἱ δὲ ἀσεδεῖς ἀσθενήσουσιν Ev αὐταῖς. » Οὐχοῦν χᾶν 
εἰ πλείστας ἡμῖν τὰς χρήσεις Ex τῆς θεοπνεύστου 
Γραφῆς παρατίθησιν, ἀλλ᾽ οὖν ἴστω συνιεὶς οὐδέν. 
Καὶ γοῦν τὸν ἱεροφάντην ᾠήθη Μωσέα μιαροῖς xol 
ἁποτροπαίοις δαίµοσι θυσίας ἐπιτελεῖν, καὶ τὸ ἔτι 


3? [sa, xut, 9. ** Osee xtv, 10, 


quam discrepasse, sed usquequaque consentientem 
et congruentem sententiam 998 amplexatos clare 
et abunde antea demonstravimus. Putat tamen nos 
ei nullo modo astipulari , aut eadem sentire velle; 
se satis superque probasse, licet frustra nugatus, 
multisque verbis in nos debacchatus. Legibus enim 
Mosaicis ait Christiana instituta nou cousentire, 
sed neque nos Judeorum moribus velle vivere , 
quamvis Grzcorum leges eis consentiant, Moribus 
enim ac legibus non diversis, sed iisdem potius, 
hos et illos usos ait, exceptis fere duabus aut tri- 
bus : nimirum, non esse agnoscendos deos alios, et 
ea, qua spectat ad sacrificium, quod extispicium 
dicünt : nam extera promiscua apud utrosque, et 


C eadem esse pertendit, Apud Judszos siquidem op- 


tima res est circumeisio, quam ZEgyptiorum san- 
cUissimos quosque zdituos, ac insuper Chaldzos et 
Saracenos non rejicere ait. Sed et sacrificiorum 
modos pari in pretio fuisse dicit, veluti primitias , 
holocausta, confessiones, gratiarum actiones, et, ut 
ipse vult, donaria, expiationes, el sacrificia pro 
ignorantia. Collectis enim sacrificiorum Mosaico- 
rum nominibus, suig ea sermonibus inserit, ut forte 
putetur nihil eorum, quas ad nos attinent, inexplo- 


.ratum reliquisse. Sapientis euim nomen sibi facere 


vehementer cupit, et magne eruditionis famam stu- 
diose venatur. Sed nescit, ut apparel, versari qui- 
dem in legis litteris, nihil esse negotii : ezeterum 
sibi ae suis vim et intellectum earum inaccessum 
esse. Unde per unum e sanctis prophetis Deus dixit 
alicubi : « Quis sapiens, et intelliget hzec? et intelli- 
gens, et cognoscet ea? quia rectze vise Dowini, et justi 
ambulabunt in eis : qui autem impii sunt, infirma- 
buntur in illis**. » Tametsi ergo plurima nobis ora- 
cula ex Scriptura sacra proponit, tamen 86 earum 
plane rudem esse, intelligat. Enimvero Mosen θ8- 
crorum interpretem putavit nefariis et abominandis 
diemonibus sacra peragere, et, quod intolerabilius 
est, ipsum dixit legislatorem hoc sihi faciendum 
permittere, ut ipse sibi contrarias leges ferre a no- 
bis convincator. Dixit enimvero : « Qui sacrifleat diis 


059 


S. CYRILLI ALEXANORINI ARCHIEP. 


Aliis, extermimabitur, preterquam Domino soli 37. » A τούτου ἀφορητότερον, αὐτὸν ἔφη τὸν νοµοθέτην ἑφ- 


Quod si, ut ipse ait, jussisso videtur etiam abomi- 
nandis diemonibus rítu solemni sacra 999 facere, 
quomodo nos abducit 4 malo, ac non potius ipse pa- 
lam eo nobis iter pandit? Rursus autem necesse est 
videre, quanta iu Denm iuvecius sit calumnia. Ait 
enim, illum sacrificiorum modos recensuisge. 


εἶναί οἱ τοῦτο δρᾷν, ἵν) αὐτὸς ἑαυτῷ «εἀναντία θε- 
σμοθετῶν ἁλίσκηται πρὸς ἡμῶν. Ἔφη μὲν Υάρ᾽ 
« Ὁ θυσιάζων θεοῖς ἑτέροις ἐξολοθρευθήσεται, πλὴν 
Κυρίῳ uóvp. » El. δὲ, xa0& φησιν αὐτὸς, ἁρᾶται 
προστεταχὼς xat ἀποτροπαίοις δαίμοσι καθιεροῦν τὰ 


"γενοµισµένα, τίνα τρόπον ἡμᾶς . ἑξίστησι τοῦ χαχοῦ, 


. καὶ οὐχὶ δη μᾶλλογ αὑτὸς ταῖς si; τοῦτο σαφῶς ἑφίστησι τρίδοις; Οποῖος δὲ πάλιν αὐτῷ τῆς χατὰ 


θεοῦ συχοφαντίας πεποίηται λόγος, ἰδεῖν ἀναγκαῖον, 
JULIANUS, 


Ceterum de Averruncis audi quid dicat : « Et 
$ccipiet duos illos hitcos ex captis pro peccato, et 
arietem unum in holocaustum, el offeret Aaron vi- 
tulum qui pro peccato, qui pro se, et exorabit pro 
se et pro domo sua. Et assumet duos illos hircos, 
et statuet eos coram Domino apud ostium (aberna- 
culi testimonii. Et imponet Aaron super duos hir- 
cos sortes, sortem unam Domino, et sortem unam 
emíssario, ut emittat eum in emisslonem, inquit, et 
dimittat eum jin desertum **. » Qui ergo mittitur 
emissario, in hunc modum dimitütur. « Alterurm 
autem hircum, inquit, etiam jugulabit, hircum il- 
lum, qui pro peccato populi, coram Domino ; et in- 
feret de sanguine ejas intra velum, et asperget 
sanguinem super basim altaris, et exorabit pro 
sanctis ab immunditiis filiorum Israel, et ab in- 
Vsstitiis eorum, pro omnibus peccatis eorum ?*. » 
ἀπὸ τῶν καθαρσιῶν τῶν υἱῶν 'lopafA, καὶ ἀπὸ 
αὐτῶν, 


CYRILLUS. 


Averruncum igitur, emissarium illum nominat, 
;[ vento novo nomine sacris legibus ignoto, sed forte 
tibi familiari. Quod quidem mirari mihi subit. Le- 
(om enim, que in umbris versatur et senigmatis, 
in solis utique hxrens clarioribus, obscuri nihil ha- 
bere putat. Quanquam nemini certe non manifestum 
681, parsbolam et sigma aliud preferre quam 
quod ipsamet esse eredantur. Exempli gratia (pro- 
grediendum enim nobis quoque est per eas res, 
qua non mediocri sunt apud illum in admiratione), 
aiunt fuisse inter idolorum cultores, cuigmatum ar- 
tiflces ; adeoque in ils &ingendis singulari industria 
et arte praeditos, quos vulgo nominabant hierogly- 
phos. Hi in templis et obeliscis litteras incidentes, 
nostris non utebantur, sed aliis figuris rerom natu- 
ras efformantes absirusam quamdam scientiam sa- 
pientioribus ingerebant. Nam cum Deum, aive su- 
premam et omnia exsuperantem illam naturam, si- 
gailcare 900 voluat, pibgunt oculum, cui rectam 
virgam subdunt; ut eadem opera intelligatur ejus 
omnia intuendi vis, alque adeo regalis majestas. 
Sceptrum enim regni symbolum fere semper est: 
et ereeta virga signifieat naturam divinam inflecti 
nulle modo posse, sed quodammodo rectam semper 
esse, et omnia veluti sustentare ac firmare. Quin- 
etiam aspidem, ut codlum designent, pingere dicun- 


? Exod. xiu, 20. ?* Levit. xvi, 5-10. 


Ἔφη γὰρ, τοὺς τῶν θυσιῶν ἀναμετρῆσαι τρόπους. 


ΙΟΥΜΑΝΟύΣ. 


Ὑπὲρ δὲ ἁποτροπαίων ἐπάκουσον πάλιν ὅσα λέγει’ 
« Καὶ λήψεται δύο τράγους ἐξ αἰγῶν, περὶ ἅμαρ- 
τίας, xaX κριὸν ἕνα εἰς ὁλοχαύτωμα ' xal προσάδει ó. 
"Aapiby τὸν µόσχον τὸν περὶ τῆς ἁμαρτίας, τὸν περὶ 


B μαυτοῦ, καὶ ἐξιλάσεται περὶ ἑαυτοῦ, καὶ τοῦ οἴχου 


αὐτοῦ. Καὶ λήφεται δύο τράγους, xaX στήσει αὐτοὺς 
ἔναντι Κυρίου παρὰ τὴν θύραν τῆς σχηνῆς τοῦ µαρ- 
τυρίου. Καὶ ἐπιθήσει ᾿Ααρὼν ἐπὶ τοὺς δύο τράγους 
χλήρους, χλῆρον ἕνα τῷ Κυρίῳ, καὶ χλῆρον ἕνα τῷ 
ἀποπομπαίῳ, ὥστε ἐχπέμφαι αὐτὸν, φησὶν, &mo- 
πομπὴν, xal ἀφεῖναι αὐτὸν εἰς την ἔρημον. » Ὁ μὲν 
οὖν τῷ ἁποπομπαίῳ πεµπόµενος, οὕτως ἐχπέμπεται" 
€ Τὸν δέ ve ἕτερον τράγον, qnot, xal σφάξει τὸν 
τράγον τὸν περὶ τῆς ἁμαρτίας τοῦ λαοῦ ἔναντι Κυ- 
plou* καὶ εἰσοίσει τὸῦ αἵματος αὐτοῦ ἑσώτερον τοῦ 
καταπετάσµατος, xal ῥανεῖ τὸ αἷμα ἐπὶ τὴν βάσιν 
ποῦ θυσιαστηρίου, xai ἐξιλάσεται ἐπὶ τῶν ἁγίων 


τῶν ἁδιχημάτων αὐτῶν περὶ πασῶν τῶν ἁμαρτιῶν 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Αποτρόπαιον μὲν οὖν τὸν ἀποπομπαῖον ἆ ποχαλεῖ, 
καινοτοµήσας ὄνομα τοῖς μὲν ἱεροῖς νόµοις oix 
ἐγνωσμένον, ἑντριδὲς δὲ ἴσως ἑαυτῷ. Kal pot θαυ- 
µάζειν ἐχεῖνο περίεστι. Tóv γάρ τοι vópoy τὸν ἐν 
σχιαῖς ὄντα xal ἓν αἰνίγμασι, μέχρι δὴ µόνων ἱστὰς 
τῶν ἐμφανεστέρων, οὐδὲν ἔχειν οἵεται τὸ χεχρυµµέ- 
vov. Καΐτοι παντί που δῆλον ἂν εἴη δήπουθεν ὡς 
παραθολὴ χαὶ αἴνιγμα πραγμάτων ἂν clev Eat 
ἑτέρων μᾶλλον, ἢ ὅπερ ἂν εἶναι δοχοῖεν αὐτά. Οἷον 
δέ τί φημι΄ ἱτέον γὰρ δὴ xax διὰ πραγμάτων οὐχ 
ἀθαόμαστον παρ αὐτῷ λαχόντων τὴν δόξαν * φασὶ 
γενέσθαι τῶν τοῖς εἰδώλοις λελατρευχότων αἰνιγμά- 
των τεχνίτας, χαὶ πρός γε τοῦτο δεινῶς xal ἐντεχνῶς 
ἐδησχημένους, οὓς δὴ xaX ἱερογλύφους ὀνομάξζειν 
ἔθος αὐτοῖς. Οὗτοι τοῖς τεµένεσι xai τοῖς ὀθελοῖς 
γραφὰς ἑἐνορύττοντες, οὗ γράμμµασι χρῆσθαι τοῖς 
καθ) ἡμᾶς ἠξίουν, ἀλλ᾽ ἑτέροις σχήµασι τὰς τῶν 
πραγμάτων εἰδοποιοῦντες Φύσεις, ἁπόθετόν' τινα 
τοῖς νουνεχεστέροις ἐνεσώρενον γνῶσιν. Τὸ γάρ τοι 
θεῖον ἤτοι τὴν ἀνωτάτω xal ὑπὲρ πάντα φύσιν χατα- 
δηλοῦν ἐθέλοντες γράφουσιν ὀφθαλμὸν, ὀρθὴν αὐτῷ 
ῥάθδον ὑποστήσαντες, ἵν bv ταὐτῷ νοήται xal τὸ 
πανδερχὲς αὐτῆς, xal μὴν τὸ βασιλιχὸν ἀξίωμα, 
᾽Αεὶ γάρ πως τὸ σχῆπτρον βασιλείας νοεῖται σύμ- 
όολον , xaY μὴν xai τὸ ἑατηχὸς τῆς ῥάδδου χαταση: 
μαΐνειν Ώθελον τὸ χατ οὐδένα τρόπον τὴν θείαν 


? ibid, 15, 10. 





901 


CONTRA JULIANUM LIB. IX. 


962 


ὁχλάσθαι δύνασθαι φύσιν, ἑστάναι δὲ ὥσπερ ἀεὶ, κάν A tur, propterea qnóc in gyrum volvitur. Sétpentem, 


οἷον ἀνέχειν τε xal ἀνερείδειν τὰ πάντα. Ἔχει δὲ ὁ 
λόχος, ἀναγράφειν αὐτοὺς ἁσπίδα μὲν slc οὐ ρανοῦ 
τύπον, διά τοι τὸ χυχλοφερές. "υφιν γε μὴν εἰς 
χρόνον, ὡς μακρόν τε καὶ πολυέλικτον, διέρποντα δὲ 
ἀφοφητί. Καὶ μὴν καὶ θυμὸν αἰνιγματωδῶς ὑποφαί- 
νοντες ἐνεχόλαπτον ἑσχάραν, ἑναυσθέντος αὐτῇ xal 
πυρὸς, εἶτα χαρδίας ἑπηρτημένης. Πνθαγόρας δὲ 
τὴν αἰνιγματώδη δήλωσιν οὐκ ἀτιμάσας ἔχει, ἀλλ 
ἦν ἓν λόχψ τὸ χρῆμα αὑτῷ. Γέγραφε γὰρ X περὶ 
αὐτοῦ Πορφύριος ἐν βιθλίῳ pip Φιλοσόφου 
ἱστορίας' Ἡν δὲ xal ἄν 1ο εἶδος τῶν συμθόλων 
τοιοῦτον xal τὰ περὶ Πυθαγορικῶν alyeypdtov * 
ὁνγὸ' μὴ ὑπερδαίνευ, τουτέστι, μὴ xAsoren- 
τεῖν μὴ τὸ πῦρ τῇ µαχαίρᾳ σαλεύευ», ὅπερ ἦν, 
μὴ tóv ἀνοιδοῦγτα καὶ τὸν ὀργιζόμενον θνμὰν 
xivsiv «όγοις παραταθηγµέγοις' στέφανόὀν «s μὴ 
τί λεν, τουτέστι, τοὺς »όμους μὴ «υμαίνεσθαι’ 
στέφανοι γὰρ πόλεων οὗτοι. "Αν -Ία t8 πρὸς τού- 
τοις ἕτερα μὴ καρδίαν ἀσθίειν, olov, μὴ Avateiv 
ἑαυτὸν ἁγίαις' μηδὲ ἐπὶ χαίνικος καθέἐζεσθᾳ:, 
olov, μὴ ἁργὸν ζῇν μηδὲ χειδόγας οἰκίαις δά- 
χεσθαι, covsécti, «ἀάλους ἀνθρώπους καὶ γ.λῶε- 
ταν. ἀκρατεῖς ὁμοροφίαυς μὴ ποιεῖσθαι * φορτίο» 
δὲ συναγαειθέναι μὲν τοῖς βαστάζουσε, συγκα- 
θαιρεῖν δὲ uh, δι οὗ παρήγει , μηδεανὶ πρὸς ῥᾳᾷ- 
στώνη», ἀλλὰ xpóc ἀρετὴν καὶ πόγους συµπρᾶς- 
του. θεῶν τε εἰκόγας ἐν δακτυ.ίοις μὴ φορφῦ», 
τουτέστι, τὴν περὶ θεῶν δόξα» καὶ Aóyoy μὴ 


ut tempus ; quoniam longum εἰ volubile est, ac sine 
swepitu serpit. Priterea iram cenigmatice signifi- 
cantes insculpebant eratculam, in qua accensus 
erat ignis, corde sppenso Pythagoras autem zni- 
gmatum sensum non contempsit, sed rem istam 
megni fecit. Sic enim de illo Porphyrius in histo- 
rit philosophieze libro primo : Erat autem aliud 


quoque symbolorum genus istiusmodi, et que Pytha- 


goricía enigmatis feruntur : stateram non esse trans- 
iendam, hoc. est, aliena non. invadenda ; ignem gla- 
dio non fodiendum, id eet, animum. exacerbalum εἰ 
Áratum asperis verbis non esse commovendum ; coro- 
sam non esse vellicandam, hoc est, leges non violan- 
dab, nam he civilatum sunt corontz. Ad hec et alia 
quedam : Cor ne edilo, ne te doloribus angas ; ne 
sedeto super cheenice, id est, ne otiosus vivas : ne 
hirundines in. tecium accípito, hoc est, loquaces et 
impotentis lingue homines contubernales πε facias. 
Onus autem wna tollito, non simul deponito; quo 
admonebat, nemini ad ignaviam sed ad viriutem e, 
laboras praestandum operam. Preterea, deorum ima- 
gines in annulis ne circumferas, hoc esi, de diis sen- 
tentiam et sermonem ne promiscue habeas, et in vul- 
:gus edas. An ergo, si quis in hieroglyphieas litte- 
ras, aut :enigmata Pythagorica, oculos conjecerit, ac 
nihi! admodum clarum in íis esse diceret ; non con- 
tinuo indigaabundus exclamet Is, qui Mosaicam le- 
gem in littere sola nobis constituit : Heus tu quid 


πρόχειρον, μηδὲ φαγορὸν ἔχειν, μηδὲ εἰς ποῖ- c agis? Ne enim ad ea sola qux manifesta sunt ani- 


JAobc Δαριφέροιν. "Ap! οὖν el τοῖς ἱερογλυφιχοῖς 
ἕνορφη τις γράµµααιν, Έχουν τοῖς Πυθαγορείοις al- 
νίγµασιν, εἶτα τῶν ἐμφανεστέρων οὐδὲν εἶναι λέγοι 
τὸ περιττὸν dv αὐτοῖς, οὐχ ἂν ἔφη πρὸς τοῦτο 
ἁἀσχάλλων εὐθὺς ὁ τὸν Μωσέως νόµον µέχρι bh µόνων 
ἡμῖν γραμμάτων ἰστάς * Ti δρᾷς, ὦ οὗτος; Mh γάρ 


mum advertas, neque figurarum usum in vitae re- 
bus admodum necessarium detrahas, sed res ah- 
strusas potius, eL ea quz per illas oblique signifi- 
cantur perscrutare. intelligat igitur se violare le- 
gem, nisi jus idem statuere 30] velit in se quod 
Ín alios. 


τοι µόνοις ἑνίης τοῖς ἐμφανεστέροιᾳ τὸν νοῦν, μηδὲ τὴν τῶν αἰνιγμάτων ἁδιχήσεις χρείαν ἀναγχαιοτάτην 
οὖσαν τοῖς τοῦ βίου πράγµασι, πολυπραγµόνει δὲ μᾶλλον τὰ xexpuppéva, xoi τὰ bv αὐτῶν εὖ μάλα 
πλαγίως ὑποδηλούμενα. "Ίστω δὴ οὖν ἁδικῶν τὸν νόµον, εἰ μὴ τὰ foa φρονεῖν ἑσπούδαχεν bw αὐτῷ. 


Τὸ váp τοι τῆς ἱστορίας πάχος χατισχνοῦντες 
ἡμεῖς, xal τὴν ἀπόῤῥητον τῶν ἐννοιῶν περιεργαζό- 
pevot δύναμιν, ἐντετυπῶσθαί φαμεν τοῖς γράµµασιν 
αἰνιγματωδῶς τὸ Χριστοῦ ΄ µνστήριον. *O δὴ καὶ 
µάλα caque ὁ Παῦλος παρίστησι λέγων. « Τοῦτο 
φρονεῖτε ἕχαστος bv ὑμῖν αὐτοῖς , ὃ καὶ àv Χριστῷ 
Ἰησοῦ * ὃς àv μορφῇ θεοῦ ὑπάρχων, οὐχ ἁρπαγμὺν 
ἡγήσατο τὸ εἶναι (oa. θεῷ' ἁλλ᾽ ἑαυτὸν ἑχένωσε, 
μορφὴν δούλου λαθὼν, ἓν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γε- 


Nos enim historiz crassitadinem attenuantes , et 
arcanam vim notionum perves tigantes, Christi my- 
sterium dicimus ín littera obscure esse figuratum, 
Quod certe Paulus clare utique ob oculos ponit bis 
verbis : « Hoc sentite unusquisque in vobis, quod 
et {η Chrísto Jesu: qui cum in forma Dei esset, 
non rapinam arbitratus est esse se :xqualem Deo: 
sed semetipsum exinanivit, formai servi accipiens, 
in similitudinem bominum factus, et habitu inveu- 


νόµενος., xai αχήµατι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος, Έτα- D tus ut homo. Humiliavit semetipsum, factus obe- 


πείνωσεν ἑαυτὸν, γενόμενος ὑπήχοος µέχρι θανάτου, 
θανάτου δὲ σταυροῦ. » Καΐτοι γὰρ ἓνὺν αὐτῷ τοῖς 
τῆς ἰδίας φύσεως ἀξιώμασιν ἐντρυφᾷν, καὶ ταῖς χατὰ 
πάντων ἁἀσνγχρίτοις ὑπεροχαῖς θεοπρεπῶς ἑναθρύ- 
νασθαι’ τοῦτο γὰρ εἶναί φαμεν τὴν προχειµένην αὑτῷ 
χαράν * κεχένωχεν ἑαυτὸν, χαθεὶς ἓν τοῖς xa0' ἡμᾶς, 
iv' ὑπὲρ πάντων τὸν χατὰ σάρχα θάνατον ἀνατλὰς, 
εἶτα πατῄσας αὐτὸν, διὰ τῆς ἐκ νεχρῶν ἀναστάσεως, 


* Philipp. u, 5-8. *' Hebr. xu, 3. 


diens usque ad mortem, mortem autem crucis ὃς » 
Nam cuin posset natura sux praestantia efferri, εἰ 
incomparabili supra omnes excellentia pro eo ac - 
Deum decet gloriari (hoc enim esse dicimus propo- 
situm ei gaudium *!), exinanivit seipsum, ad nostra 
se demittens, ut carnis morlem pro omnibus per- 
pessus, tum ea conculcata, per resurrectionem ex 
mortuis, planum et facilem nobis etiam ipsis ad 


905 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCfIIEP, 


964 


vitam reditum praestaret, Nam ut alicubi rursus ait A βάσιµον καὶ εὐήλατον καὶ ἡμῖν αὐτοῖς ἀποφήνῃ τὸ 


ejus mysteriorum interpres : « Ut enim per bomi- 
nem mors, ita et per hominem resurrectio mortao- 
run : et sicul portavimus imaginem terreui, porte- 
mus et imaginem coelestis **. » Ceterum excitatus 
e morluis gentium multitudini seipsum tradidit, 
quoniam ipsum Israel immani contumelia affecerat, 
et in furoris barathrum preeceps ruerat. « Recalci- 
tra vit enim dilectus, » sicuti scripsit Moses **, hoc 
est, resiluit quodammodo, et ab ejus dilectione 
plane refugieus divinorum bonorum remansit ος- 
pers. Cerne ergo, cerne mysterium, etiam in capris 
duobus recte adumbratum. Caper enim, sive hircus, 
pro peccatis sacerdotis et populi mactabatur ex 
prascripto legis. Cum autem Christus pro peccatis 


nostris immolatus sit, hirco comparatur. Ut enim B 


ait Isaias propheta : « Omnes sicut oves erravimus : 
bomo in via sua erravit, et Dominus tradidit eum 
pro peccatis nostris **. » Duo siquidem hirci assu- 
muntur, non tanquam duo Christi sint, aut duo, 
juxta nonnullos, Filii ; sed potius, quod oportebat 
eumdem et immolari pro nobis et mori quidem se- 
cundum carnem , vivere autem secundum spiritum. 
Sortes vero et nomina hircis, uni quidem dominus, 
alteri vero emissarius. Non enim , ut oit przclarus 
ille Julianus, 3909 cuidam Averrunco et depulsori 
malorum demoni, dimitti jussít eum qui num esset 
jimmolandus ; sed ipse potius dictus est emissarius, 
quod nimirum a mactatione dimissus, quemadmo- 
dum dominus dictus est ille qui immolabatur. De- 
Scriplus aulem est per utrumque, uti dixi, Chri- 
sius unus, et moriens pro nobis secundum carnem, 
et mortem superans secundum divinitatis naturaw 
videlicet. Emittebatur autem in desertum, qua 60- 
liudine et inculto solo designatur gentium sterili- 
tas. Hanc quippe ab ipsis prophetis reperiemus ita 
quoque nominatam, Scriptum est enim : « Latore, 


desertum sitiens : exsultet. desertum, et floreat, 


quasi lilium **. » Et rursus : « Letare, sterilis, quae 
non paris; erumpe et clama, qua nou parturis : 
quia plures filii desertze, quam habentis virum ?*. » 
Praierea: « Et faciam jin. deserto aquam, οἱ in 
inaquosa flumina. Faciam desertum in paludes, et 
sitientem terram in aquaductus, Ponam iu terram 


C 


παλινδρομεῖν δύνασθαι πρὺς ζωήν. Ὡς γὰρ αὐτός 
που πάλιν φησὶν ὁ τῶν αὐτοῦ μυστηρίων ἱερουργός' 
€ Ὥσπερ γὰρ δι ἀνθρώπου θάνατος, οὕτω xaY δι) 
ἀνθρώπου ἀνάστλασις νεχρῶν' xat καθὼς ἐφορέσαμεν 
τὴν εἰχόνα τοῦ χοϊχοῦ , φορέσωµεν xal εἰχόνα τοῦ 
ἑπουρανίου.» Πλὴν ἐγηγερμένος ix νεκρῶν, ταῖς 
τῶν ἐθνῶν ἀγέλαις ἑαυτὸν ἐχαρίζετο, διά τοι τὸ ἑμλα- 
ροινῆσαι τὸν Ἰσραὴλ αὐτῷ, xai εἰς τὸ βαθὺ τῆς 
ὁνσδουλίας ἑλάσαι βάραθρον. « ᾿Απελάχτισε γὰρ ὁ 
ἠγαπημένος, » χαθὰ γέγραφεν ὁ Μωσῆς, τουτέστιν͵, 
ἀπεπήδησε τρόπον τινὰ , καὶ τῆς εἰς αὐτὸν ἀγαπή- 
σεως ὁλοτρόπως ἁἀποδραμὼν, ἀμέτοχος τῶν θείων 
ἀπομεμένηχεν ἀγαθῶν. "Άθρει 6h οὖν, ἄθρει τὸ µυ- 
στήριον, καὶ ὡς ἓν τράγοις δυσὶν εὖ µάλα σχιαγρα- 
φούμενον. Χίμαρος μὲν γὰρ, fiov τράγος, ὑπὲρ 
ἁμαρτιῶν ἱερέως xal λαῶν ἐσφάζετο τὸ χατὰ «b τῷ 
γόµῳ δοχοῦν, Ἐπειδὴ δὲ ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν 
ἐτύθη Χριστὸς, τράγῳ παρειχάζεται. Ὡς Yáp φησιν 
ὁ προφήτης Ἡσαῖας ' « Πάντες ὡς πρόδατα ἑπλανή- 
θηµεν, ἄνθρωπος τῇ ὁδῷ αὐτοῦ ἐπλανήθη, καὶ Κύ- 
ριος παρέδωκον αὐτὸν ταῖς ἁμαρτίαις ἡμῶν. » Δύο 
μὲν γὰρ οἱ τράγοι λαµδάνονται, xal οὐχ ὡς ὄντων 
δύο Χριστῶν, f| δύο, κατά τινας, υἱῶν, ἀλλ' ὅτι μᾶλ- 
λον ἐχρῆν τὸν αὐτὸν ὀρᾶσθαι καὶ σφαζόμενον ὑπὲρ 
ἡμῶν, καὶ ἀποθνήσκοντα μὲν κατὰ σάρκα, ζῶντα δὲ 
κατὰ πνεῦμα. Κλῆροι δὲ καὶ ὀνόματα τοῖς τράγοις * 
b μὲν, ὁ κύριος * θατέρῳ γε μὴν, ὁ ἁποπομπαιος. 
Οὐ γάρ τοι, χαθά φησιν ὁ κχράτιστος οἹουλιανὸς, 
Αποπομπαίῳ τινὶ xat ἁποτροπαίῳ δαίµονι, τὸν ἔξω 
µεμενηκότα τῆς σφαγῆς ἀνεῖσθαι προστέταχεν, ixa- 
λεῖτο δὲ μᾶλλον αὐτὸς Ó ἁποπομπαῖος, ἅτε δὴ καὶ 
ἁποπεμπόμενος τῆς σφαγῆς, χαθάπερ ἀμέλει xat ὁ 
σφαζόμενος, Χύριος. Ἐγράφετο δὲ δι’ ἀμφοῖν, ὡς 
ἔφην, el; ὁ Χριστὸς, χαὶ ἀποθνήσχων ὑπὲρ ἡμῶν 
κατὰ σάρχα, xai θανάτου χρείττων ἀναδειχνύμενος 
κατά ys, φημὶ, τὴν τῆς θεότητος φύσιν. Ἐξεπέμπετο 
δὲ εἰς τὴν ἔρημον, ἀνατυπούσης ἑφ᾽ ἑαυτῇ τὴν τῶν 
ἐθνῶν ἀχαρπίαν τῆς ἑρήμου xat ἀνηρότου γῆς. Ὦνο- 
μασμένην γὰρ οὕτως αὐτὴν, καὶ διὰ τῶν ἁγίων προ- 
φητῶν εὑρήσομεν. Γέγραπται γοῦν' « Εὐφράνθητι, 
ἔρημος ἡ διψῶσα , ἀγαλλιάσθω ἔρημος, xaX ἀνθείτω 
ὡς χρίνον. » Καὶ πάλιν" « Εὐφράνθητι, ατεῖρα dj οὗ 
τίχτουσα * ῥῆξον, xal βόησον , ἡ οὐχ ὠδίνουσα, ὅτι 


absque aqua cedrum, et buxum, myrtum, et cypa- p πολλὰ τὰ τέχνα τῆς ἐρήμου μᾶλλον f| τῆς ἑχούσης 


rissum, et populum *'. » Jude&orum euim Synagoga 
legi tanquam viro tantum non conjuncta, fructum 
ex ea tulit, et fecunda quidem exstitit, verumta- 
men, ut ait Scriptura saera, « Plures filii desert», 
quam habentis virum. » Multo plures enim fuerunt 
qui credideruut ex gentibus, quam qui ex Synagoga 
judaorum. Αἱ deserta et arida cum esset,. alta san- 
ctorum capita edidit, cedro et buxo, et aliis lignis 
. utique similia. Exstiterunt item in ea fluvii et rivi, 
hoc est, apostoli οἱ evangelista , el sacrorum 
dogmalum interpretes ac doctores, qui celestem 


^ | Cor. xv, 21, 49. ? Deut. xxxit, 15..— ?* [sa. Lin, 6. 


xii, 18, 19. 


τὸν ἄνδρα. » Καὶ αὗ ἐπὶ τούτοις" « Καὶ ποιῄσω ἐν 
τῇ ἐρήμῳ ὕδωρ, καὶ ἓν τῇ ἀνύδρῳ ποταμούς * ποιῄσω 
τὴν ἔρημον εἰς ἔλη, καὶ τὴν διφῶσαν rv àv. ὑδρ- 
αγωγοῖς. θήσω εἰς τὴν ἄννδρον γῆν χέδρον, «καὶ πύ- 
ξον, xal μυρσίνην, καὶ χυπάρισσον, xat λεύχην. » 
Ἡ μὲν γὰρ τῶν Ἰουδαίων Συναγωγἡ μονονουχὶ χατ- 
εζευγµένη χαθάπερ ἀνδρὶ τῷ νόµῳ χεχαρποφόρηχε 
τὰ αὐτοῦ, xal πολύπαις μὲν fjv, πλὴν χαθά quoi τὸ 
Γράµµα τὸ ἱερὸν, € πολλὰ τὰ τέχνα τῆς ἐρήμου 
μᾶλλον f) τῆς ἐχούσης τὸν ἄνδρα. » Πολυπλάσιοι γὰρ 
οἱ ἐξ ἐθνῶν πιστεύσαντες, Ίγουν οἱ ἐχ τῆς Ἱουδαίων 


V [sa, xxxv, 1. "Isa. Liv, {. 7 [ρ. 








965 


CONTRA JULIANUM LIB. JX. 


906 


Χυναγωγῆς. Ἔρημος δὲ οὖσα xai &vobpoc, ὑψηλὰς A ac divinum sermonem initiatorum mentibus instil- 


ἁγίων χεχαρποφόρηχε χεφαλάς, xé6ptp , καὶ πύξῳ, 
xal τοῖς ἑτέροις τῶν .δύλων εὖ µάλα παρεικασµένας. 
Πεφήνασι δὲ καὶ ποταμοὶ , xai διώρυχες &v αὐτῇ, 
τουτέστιν, ἁπόστολοί τε χαὶ εὐαγγελισταὶ, xal τῶν 
ἱερῶν δογμάτων ἐξηγηταὶ, xal διδάσκαλοι, τὸν ἐξ 
οὐρανοῦ τε xaX θεῖον ταῖς μυσταγωγουμέναις φυχαῖς 
ἑνιέντες λόγον, καὶ οἷον ὕδασι κατάρδοντες νοητοῖς 
τὰς τῶν πιστευόντων καρδίας. Καὶ xa0' ἕτερον ὃλ 
ερόπον, τὸ ἐπί e τοῖς τράγοις αἴνιγμα πρέποι ἂν 
νοεῖσθαι πρὺς ἡμῶν. 'Ὁμολογουμένως μὲν γὰρ τε 
τῆς αἰγὸς χρῆμα λαμθάνεται μὲν ὑπὲρ ἁμαρτίας 
καθιεροῦται δὲ τῷ θεῷ xavk τὸν vópov- πλὴν ἔσθ 
ὅτε xal αὐτοὺς τοὺς ὄντας Ev ἁμαρτίαις ὑπεμφήνειεν 
ἄν. Ἡ μὲν γὰρ δῖς, ὡς εὕερός «e xal ἔγχαρπος, τὸ 


τῶν ἁγίων ἐφ᾽ ἑαυτῇ πρόσωπον ἀνατυποῖ, Ἐπειδὴ δὲ - 


τούτων ἐν αἰξὶν οὐδὲν, τοὺς Ev ἀχαρπίαις ὄντας ταῖς 
νοηταῖς πλειστάχις χατασηµαίνουσι. Καὶ πρὀς γε 
τοῦτο ἡμᾶς ἑνδοιάζειν οὐχ id φάσκων ὁ 'Υἱὸς, ὡς 
ἀφίξεται μὲν ἐξ οὐρανῶν κριτῆς, « ἑνιζήσας δὲ τῷ 
Opóvo τῆς δόξης αὑτοῦ, στήσει τὰ μὲν πρόδατα ix 


lant, 86 veluti spiritalibus aquis credentium corda 
irrigant. Possumus et alio modo hircorum figuram 
intelligere. Certum enim est apud omnes , caprum 
sumi pro peccato, et secundum legem Deo sacrari ; 
verumtamen significat interdum eos quoque qui 
sunt in peccatis. Ovis enim , utpote frugifera ac la- 
mifera, sanctorum personam designat. Cum autem 
in capris tale nihil sit, plerumque signif&cant eos 
qui sterilitate laborant spiritali. Qua de re nos du- 
bitare non sinit Filius dicens, quod veniet quidem 
«e colis Judex, « sedensque ia solio majestatis 
bus, statuet quidem oves a dextris, hzedos autem a 
binistris ?**. » Quod autem ovibus justos comparet, 
$303 alios vero capris, ostendet stantibus a. dex. 
cris quidem dicens : « Venite, benedicti Patris mei, 
possidete paratum vobis regnum 3 constitutione 
mundi *. » Iis vero qui ad sinistra erunt : « Disce- 
dite a me, maledicti, in ignem aeternum **. » Cum 
igitur ita se res babeat, agemodum incarnationis 
cursim exponamus. 


δεξιῶν, τὰ ἐρίφια δὺ ἐξ εὐωνύμων., » Ὅτι δὲ προδάτοις μὲν τοὺς δικαίους ἀφομοιοῖ, τούς γε μὴν ἑτέ- 
ρους αἰξὶ, διαδείξει λέγων τοῖς μὲν ἑστηκόσιν ἐκ δεξιῶν ' « Δεῦτε, οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός µου, κλη- 
ῥηνοµήσατε τὴν ἠτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὺ καταδολΏς κόσμου.» Tolg μὴν ἐξ εὐωνύμων * 
« Πορεύεσθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι, εἰς τὸ müp τὸ αἰώνιον. » Ἔχοντος τοίνυν dbi τοῦ περὶ τούτων λό- 
yo», φέρε τῆς μετὰ σαρχὺς οἰχονομίας «bv τρόπον ἐπιδρομάδην ἀφηγησώμεθα, 


€ Οὐκοῦν ὁ ποιῶν χρηστότητα, οὐχ fv ἕως ἑνὸς, » 
κατὰ τὴν «aU Ψάλλοντος φωνήν. "Απαντες δὲ ημεν ἓν 
ἁμαρτίαις, οὔτε τοῦ νόµου δικαιοῦν ἰσχύοντος τοὺς 
é$ αἵματος Ἰσραὴλ, καὶ τῆς Ἑλλήνων πληθύος τῆς 
ἁμωμήτου ζωῆς ἀγνοούσης τὴν ὁδόν. "Οντων τοίνυν 
ἁπάντων ἁμαρτωλῶν, ὁ μονογενῆς τοῦ Θεοῦ Λόγος 
ἀτρέπτως τε xal ἀναλλοιώτως Υέγονε σὰρξ, τοῦτ' 
ἔστιν ἄνθρωπος. Καὶ οὐχ ἑποίησε, μὲν ἁμαρτίαν, πλὴν 
« bv ὁμοιώματι σαρχὸς ἁμαρτίας » ἐπέφανεν ἡμῖν, 
« χαὶ μετὰ τῶν ἀνόμων ἑλογίσθη, 2 καθὸ γέγονε σὰρξ, 
xai χεχρηµάτιχεν ἄνθρωπος. Kal γοῦν ὁ πάνσοφος 
Παῦλος γέγραφέ που περί τε τοῦ θεοῦ xai Πατρὸς, 
xaX αὐτοῦ τοῦ Υἱοῦ: « Τὸν uà Ὑνόντα ἁμαρτίαν, 
ὑπὲρ ἡμῶν ἁμαρτίαν ἐποίησὲ. » θῦμα γὰρ γέἐχονεν 
ὑπὲρ ἁμαρτίας. Ὠνομάζοντο δὲ αἱ ἁμαρτίαι τὰ ὑπὲρ 
ἁμαρτιῶν σφαζόµενα, μάλιστα δὲ τῶν ἄλλων χἰµαροί 
τε χαὶ τρἆχοι. Καὶ γοῦν περὶ τῶν θείων Γερουργῶν, 
of, €2 «x θυσιῶν ἀπενεμήθη έρα, δι ἑνὸς τῶν προ- 
φητῶν ἔφη που θεός’ « ᾽Αμαρτίας λαοῦ µου φάγον- 
παι, 2 τουτέστι, τὰ ὑπὲρ ἁμαρτιῶν προσχομιζόµενα 
τῶν θυμάτων. Ἐπέφανε τοίνυν ἡμῖν ὁ Movoyevh ἓν 
εἴδει τῷ χαθ᾽ ἡμᾶς, ὡς ἔφην, xaX μετὰ ἀνόμων ἑλογί- 
σθη, xal χατά γε τὴν τῶν νομιχῶν αἰνιγμάτων δύνα- 
μιν, ἔριφος ἓν ἑρίφοις, ἤγουν τράγος γέγονεν ἐν τρά- 
(οις. Ἡροστέταχε τοίνυν ὁ νόμος ἑρίφους τοι τρά- 
γους λαμδάνεσθαι δύο, ἵνα τὸ ἐντεῦθεν νοοῖτο Χριστὸς 
ὡς eic ἐξ ἡμῶν, xat& γε τὸ ὁμοφυές τε xai ὁμοειδὲς 
ἀνθρώπῳ πρὸς ἄνθρωπον, χαθάπερ ἀμέλει xal αἰγὶ 
πρὸς αἶγα. Γεγονὼς δὲ xa0' ἡμᾶς τὸν ἡμῖν ἑπηρτη- 
µένον ὑπέστη θάνατον, τουτέστι, τὸν κατὰ σάρχα, 


0 Matth, xxv, 24, 50. ?* ibid 54. * ibid. 41. 
** Isa, rri, 19. ** HE Cor. v, 21. ** Osee iv, 8. 


« Ergo non erat qui faceret bonum, non erat 
usque ad unum » juxia Psalte vocem **. Omnes 
autem in peccatis eramus, cum neque lex justifi- 
care possel [sraelitas, nec multitudo gentilium in— 
culpate vit: iler agnosceret, Otones ergo peceato- 
res cum essent, unigenitum Dei Verbum absque 
ulla mutatione jaut alieratione caro factum est, id 
est, bomo. Et peccatum quidem nen fecit **, ta- 
melsi nobis « in similitudine carnis peccati » ap- 
paruit *, « et eum iniquis reputatus est δν, in 
quantum caro faciua est, et homo appellatus est. 
Unde sapientissimus ille Paulus scripsit alicubi de 
Deo et Patre, et ipso Filio : « Eum qui non neveo- 
rat peccatum, pro nobis peccatum fecit *5, » Sa- 
crificium enim faetus est pro peccato. Qua aotein 
pro peccatis immolabantur, peccaia vocabantur, 
pre aliis autem maxime capri et hirci. Quocirca 


D de divinis sacrorum ministris, quibus victimarum 


partes assignatz erant, Deus alicubi per unum 
prophetarum dixit : « Peccata populi mei. come- 
dent *, » hoc es!, victimas qua pro peccatis offe» 
runtur, Apparuit itaque nobis Unigenitus in specie 
nostra, uti dixi, et cum iniquis reputatus €sl, et, 
si sensum legalium figurarum spectemus, bsedus 
inter hzdos, aut hircus inter hiress factus est. 
JussiL igitur lex haedos aut hírcos duos assumi, ut 
ex eo Christus intelligeretur sicut unus e nobis, 
quoad ejusdem natura similitudinem et speciem 
hominis ad hominem, nempe capri ad caprum. 
Factus autem homo sicuti nos, mortem quoque 


*! Psal. xit, 9, 9 I Petr, n, 399. * Rom. vii, 9. 


951 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. . 


968 


nobis impositam subiit, hoc est, carnalem ; ut nos A ἵνα ἡμᾶς ἁποπέμφῃ θανάτου χαὶ φθορᾶς. Ἴδοι δ ἄν 


- worte et corruptione liberaret. Quod quidem ipsum 
videre possis etiam in binario illo hircorum numeto 
impletum : quorum unus quidem immolabatur, et 
Deo in odorem suavitatis offerebatur, aliter autem a 
maetatione liber demittebatur. Mortuus enim est 
pro emnibus unus ille omnium dignissimus, et 
ιδ mors solutio mortis fuit. Et hec quidem 
nobis legalium figurarum vis subindicat. Qui vero 
in nuda littera involuti hzrent, et nihit arcani per- 
cipiunt, eos 80 a veritate quoque longius .abesse, 
et risu dignam objeetionem facere, nullo negotio 
demonstrabimus, dicendi. ansam nacti ex iis quz 
nobis occurrunt cogitationibus. Ipse enim Julianus 
2i : Qui emissario quidem miuitur, ita dimittitur. 
« Alierum. aktem. hircum ,. inquit, etiam | mactabit 
illum, qui pro peccato populi, coram Domino : et 
inferet de sanguine ejus inlra velum, et. asperget 
sanguinem super basim altaris, et exorabit pro san- 
ctis, ab immunditiis filiorum Israel, et ab injuatitiis 
eorum pro omnibus peccalis eorum. » Atqui si tan- 
tam vim esse putat in hircorum immolatorum 


τις αὐτὸ δὴ τουτὶ πληρούμενον καὶ &v τῇ τῶν τράγων 
δυάδι, ὧν ὁ μὲν εἷς ἔσφάζετο χαὶ εἰς δσμὴν εὐωδίας 
ἀνεχομίζετο τῷ θεῷ' ἕτερός γε μὴν ἐξεπέμπετο 
τῆς σφαγῆς. ᾿Απέθανε γὰρ ὑπὲρ πάντων εἷς ὁ πάν- 
των ἀξιώτερος , χαὶ θανάτου λύσις ὁ Χριστοῦ θάνα- 
τος ἣν. Καὶ ταυτὶ μὲν ἡμῖν dj cv νομικῶν αἰνιγμά- 
των ὑποφαίνει δύναµις. Οἱ δὲ quip τῷ γράμματι 
τὸν ἑαυτῶν ἑνδέοντες νοῦν, xal τῶν ἔσω χεκρυμμέ- 
νων συνιέντες οὐδὲν, ὅτι xal τῆς ἀληθείας ἀφεστή- 
xact μαχρὰν, xal γέλωτος ἀξίαν ποιοῦνται τὴν Év- 
στασιν, ἀχονιτὶ διαδείξοµεν, ἐξ αὐτῶν ἑλόντες τῶν Ev 
χεροὶν ἐννοιῶν τοῦ λόγου τὰς ἀφορμάς. Αὐτὸς γάρ 
φησιν Ἰουλιανός: Ὁ μὲν τῷ ἀπυπομπαίῳ πεμπό- 
µενος, οὕτως ἐκπέμπεται. « Τὸν δέ ye ἕτερον τρά- 


B ^ov, φησὶ, καὶ σφάξει τοι περὶ ἁμαρτίας τοῦ 


cruore, ut ab omni immunditia et injustitia liberare, . 


possent eos, pro quibus immolabantur; quorsum 
poenas et supplicia a lege statuta sunt in eos, qui 
peccarent? Adulteros enim et homieidas, psdico- 
nes item, magos, et incantatores, adeoque aposta- 
tas, poena eapitis immisericorditer affici jussit. At 
quomodo periclitaturi essent, qui peccarant, si ad 
eluendum quodvis peccatum ipsa hirei mactatio aut 
cruer sufficeret? Men enim dices hircorum penu- 
riam iis fuisse, qui in- discrimen veniebant : sed ut 
sapientissimus ille Paulus ait, quippe qui Christum 
in se habebat, qui es£ veritas : « Impossibile est 
eaDpguinem taurorum et hircorum tollere peccata "'. » 
Mexdacium ergo legi affingemus. Nam si taurorum 
et hircorum sanguis non suffecerit ad eluendum 
peccatum ; cur legislator ait. ipsum exoraturum pro 
sanctis ab immunditiis filiorum Israel, et ab inju- 
siltiis eorum? An igitur in verbis erravit? Absit! 
Quinam ergo sensus fuit ? Manifestum est sane, et 
clarum omnibus, quod veritas nequaquam in figu- 
ris, sed in rebus per eas signiflcatis elucet, Chri- 
stus enim est Immaculatum illud sacrificium, pura 


e 


λαοῦ ἔναντι Κυρίου. xal εἰσοίσει τοῦ αἵματος 
αὑτοῦ ἐσώτερον τοῦ καταπετάσµατος, xal ῥαγεῖ 
τὸ αἷμα ἐπὶ τὴν βάσιν τοῦ θυσιαστηρίου, κα) ἑξ- 
ελάσεται ἐπὶ τῶν ἁγίων, ἀπὸ τῶν ἁκαθαρσιῶν τῶν 
υἱῶν Ἱσραὴ]4, xal ἁπὸ τῶν ἁδικημάτων αὐτῶν 
περὶ πασῶν τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν. » Οὐχοῦν εἰ 
«οσαύτην οἵεται τὴν ἑνέργειαν ἐνεῖναι τοῖς atiam 
τῶν σφαζοµένων τρἆγων, ὡς xol ἁπάσης ἀκαθαρ- 
clac, xoi μέντοι xal ἁδιχίας ἐλευθεροῦν δύνασθαι 
τοὺς ὑπὲρ ὧν ἑσφάζοντο, ἀνθ᾽ ὅτου Total, xal χολά- 
σεις διὰ τοῦ. νόµου τοῖς πλημμελοῦσιν ἐγράφοντο; 
Μοιχοὺς γὰρ Bh, xal φονευτὰς, καὶ πρὀς Ύε τούτοις 
τοὺς Παιδιφίλους, Υόητάς τε xal ἐπῳδοὺς, χαὶ μὲν- 
τοι τοὺς ἁποστάτας, τὴν εἰς αἷμα πράττεσθαι δίκην 
χωρὶς οἰκτιρμῶν προστέταχεν. Εἶτα πῶς κχινδυνεύειν 
ἐχρῆν τοὺς ἡμαρτηχότας, καΐτοι πρὺς ἀπόνιψιν ἁπά- 
σης ἀχαθαρσίας ἀποχρώσης αὑτῆς τῆς τοῦ τράχου 
σφαγΏς, Ίγουν τοῦ αἵματος; O0 γἀρ που φαίη τις 
ἂν ὡς σαν ἓν σπἀνει τράγων οἱ χινδυνεύοντες ' ἀλλ᾽ 
ὥς φησιν ὁ σοφώτατος Παῦλος, καΐτοι Χριστὸν ἔχων 
y ἑαυτῷ, ὃς ἔστιν ἡ ἀλήθεια" « ᾿Αδύνατον, αἷμα 
ταύρων xa τράγων ἀφαιρεῖν ἁμαρτίας. » Καθοριου- 
μεν οὖν ἄρα τοῦ νόµου τὸ ψεῦδος. El μὴ yàp αἷμα 
ταύρων καὶ τράγων ἀρχέσειεν εἰς ἀπόνιψφιν ἆἅμαρ- 
τίας, &v0' ὅτου φησαὶν ὁ θεσµοθετῄήσας, αὐτὸν ἑξιλά- 
σεσθαι ἀπὸ τῶν ἁγίων ἀπὸ τῶν ἀκαθαρσιῶν τῶν υἱῶν 
Ἱσραὴλ, xal ἀπὸ τῶν ἁδιχημάτων αὐτῶν; ᾿Αρ' οὖν 
γέγονεν ἁμαρτοεπής; Mà Υἐένοιτο. 'Οποῖον ἦν ἄρα 


illa victima, qua mortua pro nobis secundum car- D τῶν ἐννοιῶν τὸ χρῆμα; Πρόδηλον δή που καὶ ἅπασιν 


nem, fecti sumus emissarii, hoc est, a morte οἱ 
corruptione recessimus. Ejus enim sanguine re- 
dempti sumus, et ab omni immunditia liberati, 
« justificati gratis per gratiam ipsius, » ut scriptum 
est *, et gratiam, qua deleta est peccatorum me- 
moria, per Dei misericordiam consecuti. At hic 
cam de tam sanctis mysteriis nibil percipiat, Chri- 
stianos exista, Mosis oracula prorsus repu. 
diasse, 905 et ab iis recedere statuisse, quod in- 
quinare soleant, eoque nomine male audiant, tam- 
etsi Paulus manifeste scribit : « ltaque lex qui- 
dem sancia, et mandatum sanctum, et justum, εἰ 


*! febr, x, 4. Οἱ Rom. n1 24. 


ἐναργὲς, ὡς οὐχ Ev τοῖς αἰνίγμασι μᾶλλον , ἀλλ᾽ ἐν 
τοῖς δι αὐτῶν σηµαινοµένοις τὸ ἀληθὲς ἐχφαίνεται. 
Χριστὺς Υάρ ἔστιν τὸ ἅμωμον θῦμα, «b ἀθέθηλον 
ἱερεῖον, οὗ τεθνεῶτος ὑπὲρ ἡμῶν xavà o&pxa, γεγό- 
ναµεν ἡμεῖς ἁποπομπαῖοι, τοῦτ' ἔστιν, ἀπεφοιτήσα- 
psv θανάτου κἀὶ φθορᾶς. Ἐκλελυτρώμεθα γὰρ τῷ 
αἵματι αὐτοῦ, καὶ ἁπάσης ἀχαθαρσίας ἀπηλλάγμεθα, 
δικαιούµενοι δωρεὰν τῇ αὐτοῦ χάριτι, καθὰ γέγρα- 
πται, xat τῆς ἀμνηστίας εἩν χάριν ἑλέῳ θεοῦ χερ- 
δαΐνοντες, Ὁ δὲ τῶν οὕτως σεπτῶν μυστηρίων συν- 
εεὶς οὐδὲν, φήθη Χριστιανοὺς ἀλογῆσαι μὲν ch 
ἅπαν τῶν διὰ τοῦ παὺσόφου Μωσέως τεθεσπισµένων, 





069 


CONTRA JULIANUM LIB. IX. 


— 910 


ἑλέσθαι δὲ καὶ ἁποφοιτᾷν αὐτῶν ὡς καταῤῥυποῦν A bonum *. » Adeoque ipse omnium nostrum Salva- - 


εἰωθότων, xa τὴν &x' αὐτῷ 5f) τούτῳ νοσούντων δια- 
6ολὴν, χαίτοι Παύλου μὲν γράφοντος ἐναργῶς * «Ὥστε 
ὁ μὲν νόμος ἅγιος, καὶ dj ἐντολὴ ἁγία, καὶ διχαία, 


tor Christus : « Nolite putare quoniam veni solvere 
legem, aut prophetas ; non veni solvere, sed adim- 
plere **. » Hic autem, uti dixi, eorum plane rudis. 


καὶ àya0f » xal αὐτοῦ δὲ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ! « Mh νοµίσητε ὅτι ἦλθον καταλῦσα, τὸν 
νόµον, f) τοὺς προφήτας ' οὐκ ἦλθον καταλῦσαι, ἀλλὰ πληρῶσαι. » Ὁ δὲ, ὡς ἔφην, συνιεὶς οὐδέν. 


IOYAIANOZ. 


Ὡς μὲν οὖν, φησὶ, τοὺς τῶν θυσιῶν ἡπίστατο τρό- 
πους Μωσῆς, εὔδηλόν koci που διὰ τῶν ῥηθέντωνι 
"Qt: δὲ οὐχ ὡς ὑμεῖς ἀχάθαρτα αὐτὰ ἑνόμιαεν εἶναι, 
πάλιν àx τῶν ῥημάτων ἐχείνου ἐἑπαχούσατε. ε Ἡ dà 
Ψνχἠ Ἶτις ἐὰν φάγῃ ἀπὸ τῶν χρεῶν τῆς θυσίας τοῦ 
σωτηρίου, ὃ ἐστι Κυρίου, καὶ ἡ ἀκαθαρσία αὐτοῦ km 
αὐτῷ, ἀπολεῖται ἡ φυχἠ ὀκείνη &x τοῦ λαοῦ αὐτῆς. » 
Αὐτὸς ὄντως εὐλαθὺς ὁ Μωσῆς περὶ τὴν τῶν ἱερῶν 
ἐδωδήν. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ, 


Πεύσεται 0h οὖν καὶ πρός γε ἡμῶν αὐτῶν ὁ τοῖς 
οὕτω φυχροῖς αἰτιάμασιν ἐνιεὶς τοὺς πιστεύοντας 
Χριστῷ' Οὐχ ὡς ἀχαθάρτων ἀπεσχήμεθα τῶν χατὰ 
νόµον. ἵμεν 6b μᾶλλον ὡς ἐκ τύπων ἐπὶ τὸ ἀληθές, 
Ets, δ᾽ ἂν, ὥς γε οἶμαι, παντἰ vip σαφὲς, ὡς τὸ εἰς τύ- 
πον ἑτέρου παραληφθὲν, οὗ 8 αὑτὸ γένοιτ' ἄν, ἀλλ᾽ 
ἵνα εἰσκομίξειεν τινα τοῖς θεωμένοις αὐτὸ τοῦ µέλλον- 
τος ἔσεσθα: προανάδειξιν. Ορωμένης δὲ τῆς ἁλη- 
θείας, περιττὸς ἤδη πως ὁ τύπος, xal ἀνόνητον ἔτι 
τὸ προαναφΏναι αὐτὴν. Ἐπειδὴ δὲ τῆς ἀληθείας ὡδί- 
vet τὴν µόρφωσιν ὁ διὰ Μωσέως νόμος, ἅγιος καὶ 
αὐτός ' ἁγία γὰρ ἡ ἀἆληθεια, τουτέστιν ὁ Χριστὸς, 


JULIANUS. 


Quod sacrifieiorum ritus, inquit, Moses agnové- 
rit, utique ex iis, quà dieta sunt, manifestum est. 
At quod es, sicuti vos, immunda non censuerit; 
rursus ex illius verbis audite : « Anima autem 
quecunque manducaverit de earnibus sacrificii 5a- 
lutaris, quod est Domini, et immunditia ejus supet 
ipsum , peribit. anima illa de populo suo *. » Sane 
Moses ipse cirea victimarum esum religiosus fuit. 


CYRILLUS. 


À nobis ergo vicissim audiet ille, qui tam frigi- 
dis criminationibus eredentes in Christum impetit : 
Nos a legalibus non abstinemus, ut impuris, sed 
potius tanquam a typis ad veritatem progredimut. 
Nemini autem non manifestum est, opinor, id quod 
ad flgurain alterius assumptum est, non sui gratia 
esse, verum ut Ípferat spectantibus quamdam rei 
future prznotionem. Al cum spectatur veritas, 
tum superflua sane est figura, et quod eam prisi- 
gnificabat jam nullius est usus. Lex autem Mosaica 
cum veritatis formam pariat, sancta quoque est 
ipsa : sancta enim est veritas; id est, Christus, au: 


ἤγουν τὸ αὐτοῦ µυστήριον. "Οτι δὲ τῆς ἐν πνεύματί C ejus mysterium. Ceterum eam, que umbris et fi- 


τε xal ἀληθοῦς λατρείας τὴν Ev σχιαῖς xat τύποις οὐ 
προὐργιαιτέραν ἡμεῖς καὶ ἁμείνω πεποιημεθα, Υρά- 
φεται πάλιν, xal quac: 

ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 

Ἡροσήχει 65 λοιπὺν ἀναμνησθῆναι τῶν ἔμπροσθεν, 
ὧν ἕνεκεν ἐῤῥέθη καὶ ταῦτα. Auk τί γὰρ ἀποστάντες 
ἡμῶν οὐχὶ τὸν τῶν Ἰουδαίων ἀγαπᾶτε vópov, οὐδὲ 
ἐμμένετε τοῖς ὑπ' ἐκείνου λεγοµένοις; Ἐρεῖ πάντως 
τις ὀξὺ βλέπων’ Οὐδὲ γὰρ Ἰονδαῖοι θύουσιν. ᾽Αλλ' 
ἔγωγε αὐτὸν ἀμθλνώττοντα δεινῶς ἀπελέγξω  πρῶς 
τον μὲν, ὅτι μηδὲ τῶν ἄλλων τι ty παρὰ τοῖς Ἰου- 
δαίοις νενοµισµένων ἐστὶ xal ὑμῖν ἐν φυλαχῇ * δεύ- 
τερον δὲ, ὅτι θύουσι μὲν ἓν ἀδράχτοις Ἰουδαῖοι, καὶ 


guris continetur, adoratione qux fit in spiritu et 
veritate, nos potiorem &c meliorem non ducere 
denuo criminatur, et ait ι 


JULIANUS. 


Par autem est priorum tandem reminisci, quo- 
rum causa hzc quoque dieta sant. Cur enim, cum 
a nobis defeceritis, Judaeorum legem non ample- 
ctimini, neque statis illius praeceptis? [nquiet for- 
san aliquis paulo acutior: Neque enim Judzi sa- 
crilicant. Át ego ipsum valde e:xcutire coarguam : 
primum quidem, quod certos Judaeorum ritus ne 
observatis vos quidem ; deinde vero, quod saerifi- 
cant quidem in suis domibus Judsi, et nunc etiam- 


νῦν ἔτι πάντα ἑσθίουσιν ἱερὰ, καὶ κατεύχονται πρὸ D num omnibus 806 victimis vescuntur, et precan- 


τοῦ 00cot, καὶ τὸν δεδιὸν ὤμον διδόασιν ἀπαρχὰς τοῖς 
ἱερεῦσιν ἀπεστερημένοι δὲ τοῦ ναοῦ καὶ τοῦ 0usta- 
στηρίου, ?], ὡς αὐτοῖς ἔθος λέγειν, τοῦ ἁγιάσματος, 
ἁπαρχὰς τῷ Oei τῶν ἱερείων εἴργονται προαφέρειν. 
Ὑμεῖς δὲ οἱ «hv χαινὴν θυσίαν εὑρόντες , οὐδὲν δεό- 
A evot τῆς Ἱερουσαλὴμ, ἀντὶ τίνος οὐ θύετε; Καΐτοι 
τοῦτο μὲν ἐγὼ πρὸς ὑμᾶς ἐκ περιουσίας εἶπον, ἐπεί 
poc τὴν ἀρχὴν ἐῤῥέθη βουλομένῳ δεῖξαι τοῖς ἔθνεσιν 
ὁμολογοῦντας Ἰουδαίους, ἔξω τοῦ νοµίδειν ἕνα eby 
µόνον. Ἐκεϊῖνο γὰρ αὐτῶν μὲν ἴδιον, ἡμῶν δὲ ἀλλό- 
τριον. Ἐπεὶ τά γε ἄλλα χοινά πως ἡμῖν ἐστι , ναο), 


9 Rom. vir, 19. ** Math. v. 17. 
PATROL. Gn. LXXVI. 


tir antequam sacrificent, εἰ dexirum. armum pri- 
μις dant sacerdotibus : sed orbati templo οἱ 
aliari, aut, ut. vulgo appellant, sanctuario, impe- 
diuntur quominus Deo victimarum primitias offe- 
rant, Vos autem, qui novum sacriücii genus adin- 
venistis, euin nibil indigeatis Jerusalem, quam- 
obrem non sacrifleatis ? At superflua hzc est oratio, 
quoniam id ipsum antea dixi, cum ostendere vel. 
lem Judios eum gentibus consentire, nisi quod 
unum Deum eredunt solummodo. illud enia ipsis 
quidem proprium est, a nobis alienum. Cateroquin 


" Levit. vn, 20. 


291 


911 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


(72 


alia nobis communia sunt, templa, delubra, alta- A tep£vr, θυσιαοτήρια, ἀγνεῖαι, φυλάγματά τινα, περὶ 


ria, lustrationes, observationes quzdam ; in quibus 
aut nullo plane modo, aut parum invicem discre- 
"amus. 


CYRILLUS. 


Ergo si Judaicz levitatis socius esse vult, et res 
ad usum necessarias ignorare summa in laude po- 
nit, preda fruatur sua, invideat nemo. Nos via 
regia incedemus, et rectum veritatis iter insiste- 
mus, amborum vanitate rejecta. Cum autem hac 
quaestione utatur : Quid enim nobis relictis Judeo- 


rum legem non amplectimini, nec ejus preceptis in-- 


sistiis, εἰ quare non sacrificatis? respondemus, 
jpsum veritatis luce destitutum existimasse accu- 
ratos legis observatores contra legem facere sacri- 
ficiis utendo Deo gratis, tum cultum ei non defe- 
rendo invisum, carnalem scilicet ac cruentum : aut 
forte putasse, animalium cade naturalem ac verum 
Deum oblectari : quanquam priores ipso nonnulli 
Hsdem superstitionibus irretiti manifestissime do- 
cent, suos quoque deos cruentss supplicationes 
odisse. Porphyrius quippe in secundo libro De 
absiinentia ab esu animantium, ita scribit : Non au- 
tem diis, sed daemonibus , cruentag viclimus eos ob- 
iulisse, qui in. universo Polestaies esse. exploratum 
habébant, illud quoque ab ipsis rerum divinarum 
interpretibus confirmatum. est. Addit. autem poet 
quamdam sententiain istiusmodi : 


Qv ἡ τὸ παράπαν οὐδαμῶς, ?) μιχρὰ διαφερόµεθα 
πρὸς ἀλλγλους. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Οὐχοῦν εἰ μὲν τῆς Ιουδαίων ἑλαφρίας χοινωνὸς 
βεδούληται, xal λόγου παντὸς ἀξιοῖ τὸ τῶν ἀναγχαίων 
εἰς ὄνησιν εἰδέναι μηδὰν, ἐχέτω τὸ θήραμα, φθονείτω 
µηδείς. Βαδιούμεθα δὲ τὴν ἁμαξιτὸν ἡμεῖς, καὶ εὐθὺ 
τῆς ἁληθείας ἤξομεν, ταῖς ἀμφοῖν εἰχαιοδουλίαις χαί(- 
ρειν φράσαντες. Ἐπειδὴ δὲ διαπυνθάνεται λέγων - 
Au τί γὰρ ἀποστάντες ἡμῶν οὐχὶ τὸν τῶν "Iov- 
δαίων ἁἆ]απᾶτε νόµον , οὐδὲ ἐμμένετε τοῖς O3 
ἐκείνου «Ἱεχομόνοις, xal ἀν τὶ τίνος οὗ θύετε; φα- 
μὲν ὅτι τῷ τῆς ἀληθείας φωτὶ μὴ καταλαμπόμενος, 
ᾠήῆθη παρανομεῖν τοὺς ἀχριθεῖς νοµοφύλαχας, xai 
ταῖς ἀνδανούσαις θυσίαις τῷ θεῷ χεχρηµένους, xal 
οὐχὶ τὴν ἀθούλητον αὐτῷ τελοῦντας λατρείαν, τὴν διά 
YÉ φηµι σαρχῶν καὶ αἱμάτων ' 7?) τάχα που νενόµι- 
κεν, ταῖς τῶν ζώων σφαγαῖς ἐπιγάννυσθαι τὸν φύσει 
τε χαὶ ἀληθῶς ὄντα θεόν' χαίτοι ταῖς ἴσαις αὐτῷ 
δεισιδαιµονίαις ἐνισχημένοι τινες τῶν πρὸ αὖτῦ 
γεγονότων , ἑναργέστατά φασιν, ὡς xal τοῖς πα.ὰ 
σφίσι θεοῖς ἀπηχθημένη πώς ἐστιν ἡ δι’ αἱμάτων 
πρόσοδος. Πορφύριος γοῦν ὧδέ Tfj φησιν ἓν δευτέρῳ 
λόγῳ τοῦ Περὶ ἀποχῆς ἑμψύχων ' "ὐτι δὲ οὗ θεοῖς. 
àAAà δα/µοσι τὰς θυσίας τὰς διὰ τῶν αἱμάτων' 
προσήγον οἱ τὰς àx τῷ παντὶ δυνάμεις χαταµα 


θόντες, xül τοῦτο πεπἰστωται παρὰ τῶν θεο.Ίόγων. Ἡροσεπάγει δὲ καὶ ποιητοῦ τινὰ χρῆσιν ἔχουσαν 


ὡδί; 


Quis adeo siulius, ac supinus, 

redulusque, ut putet deos 

Ossibus carne exutis ei felle ambusto, 

Quibus ne famelici quidem canes vescantur, 

307 Omnes oblectari, aique id accipere (re 
0c0 


Et alibi cruentas victimas deos aversari dicens , 
rursus ita scribit : Tametsi antiquitus. sanctitas. in 
hunc modum ista non instituit : sed frugibus unum- 
quemque deorum venerabantur. His enim sacrificiis, 
cum nalura, tum omnis humane anime sensus 
ollectabatur, lis adjungit etiam poete versicu- 
los : 


Τίς ὧδε μωρὸς καὶ Ala árverpévoc 
Εὔπιστος ἀγδρῶν, ὅστις ἐ.πίζῃ θεοὺς 
Ὀστων ácápxwr xal χο-ῆς πυρουµέγης, 
"A xai κυσὶν πειὥσιν οὐχὶ βρώσιμα, 
Χαίρειν ἅπαντας, xol γέρας Aaxsir τόδε ; 


Καὶ μὴν καὶ ἑτέρωθι τὰς δι’ αἱμάτων θυσίας στυγη- 
τὰς τοῖς θεοῖς εἶναι λέγων, γράφει πάλιν ὡδί. Kai- 
περ τὸ ἀρχαῖον οὑχ οὕτως τῆς ὁσίας τὰῦτα fa- 
6ευσάσης , àdAA' àx τῶν καρπῶν ἕχαστον tor 
θείων τιμῶντες. Τούτοις μὲν γὰρ di τε φύσις xal 
πᾶσα τῶν ἀνθρώπων ἡ τῆς ψνυχῆς αἴσθησις δρω- 
/ιέγοις συγηρέσχετο. Παραζευγνύει δὲ τουτοισὶ xai 
ποιητοῦ ῥησίδιον * 


Taurorum autem promiscuis cedibus aliare non ir- D Ταύρων δ᾽ ἀκρίτοισι φόνοις οὐ δεύετο βωμὸς 


|rigabatur , 

Sed scelus hoc habebatur inter. hontiines mazimum, 
Quorum | animam ademissent ,| eorum Mii de- 
pasci. 


Quod animadvertere licet ex ara que apud Delum 
hodieque servatur ; ad quam. cum nullum. animal 
adduceretur, nec super ea immolaretur, piorum ara 
idcirco vocata esl. 11a non solum abstinebant α ma- 
ctandis animantibus, sed qui illam erexerani, juxia 
ac ii qui illa utebantur , pietatis erant. participes. 
" €um igitur Άτα piorum illa, qux& apud Delios erat, 
nominata sit, quod in ea nullum animal macta- 
retur, cur mansuetudinem legali majorem frustra 
vellicat , nosque reprehendit quod dicamus , eru- 


'AAAá μῦσος tovt! ἔσχον ἐν ἀνθρώποισι μἐγιστον 
θιυμὸ»ν ἀποῤῥαίσαντας ἑέδμεναι fiia Tola. 


66upncai δὲ ἔστι éx τοῦ περὶ AnAor ἔτι σωζο- 
µένου βωμοῦ ᾽ zpóc ὃν οὐδενὸς προσαγοµένου 
παρ) αὐτοῖς, οὐδὲ θυοµένου àx' αὐτοῦ ζώου, εὐὖσ... 
6ῶν xéxAntai Βωμός. Οὕτως οὐ µόνον ἀπείχοντε 
τῶν ζώων θύοντες, ἀλλὰ xal τοῖς Ἱδρυσαμέγοιι 
τοῦτον, ὁμοίως καὶ τοῖς χρωµένοις αὑτῷ µετέδο 

σαν τῆς εὐσεθείας. "τε τοίνυν Βωμὸς εὑσεδῶν 
ὁ παρά γε τοῖς Δηλίοις ὠνόμασται, σφαζοµένου τῶν 
ξώων ἐν αὐτῷ μηδενὸς, ταῖς ὑπὲρ νόµον ἐπιειχείαις 
ἀνθ᾽ ὅτου µάτην ἐπιτιμᾶᾷ, xal χαταιτιᾶται λέγοντας 








19 CONTRA JULIANUM LIB. ΙΧ. 


974 


οὗ ταῖς δι’ αἱμάτων θυσίαις Σπιγάννυσθαι θεὸν, ἐφεῖ- A entis sacrificiis Deum minime delectari, sed ad- . 


σθαι δὲ μᾶλλον τῆς ἐν πνεύματί τε xal ἀληθείᾳ 
προσχυνῄσεως xaX λατρείας» Αλλ᾽ ἴσως ἐρεῖ᾽ Πῶς 
οὖν ὁρᾶται τὰ τοιάδε τεθεσπιχώς; "H τάχα που πε- 
φενάχιχεν ὁ Μωσῆς τοὺς ἀρχαιοτέρους, ἐφ᾽ ἑχάστῳ 
τῶν νόμων τιθεὶς τὸ, Τάδε «ἰέγει Κύριος, Καὶ πρός 
γε τοῦτο ἐροῦμεν ἡμεῖς ' O0 ψευδηγόρὸς ἣν ὁ Μωσῆς, 
γνήσιος δὲ μᾶλλον τῶν παρὰ θεοῦ λόγων διακονητής᾽ 
6 γε μὴν ἐν γράμμµασινόµος, παιδευτῆς fv ἀφρόνων, 
καὶ διδάσκαλος νηπίων ' ἔφη γὰρ ὧδε νοµοµαθὴς ὢν 
ὁ Παῦλος * xat οἷόν τισι στοιχείοις, xai µαθηµάτων 
ἀρχαῖς, τοῖς ἐμφανεστέροις χεχρῆσθαι λέγων, ἔμμε- 
λετᾷν ἡφίει τοῖς τύποις τῆν ἀλήθειαν, καὶ γυμνάσμα- 
σιν νηπιοπρεπἑσιν ἑντρίδεσθαι τέως. "Hv váp πως 
ἀνέφιχτον νεοπαγη πρὸς εὐσέδειαν τὴν διάνοιαν 


orationem et cultam in spiritu et veritate potius 
expetere? Sed forsan inquiet : Quomodo videtur 
ergo hsc pracepiese ? Num [forte Moses vete- 
ribus imposuit, eum singulis legibus praponeret 
istud : Hac dicit Dominus? Ad hoc quoque nos re- 
spondebimus : Non erat mendax Moses,sed divinorum 
potius oraculorum sincerus administer. Et lex qui- 
dein, quz littera continebatur, emendatrix erat insl- 
pientium, et magistra infantium ; sic enim loqueba- 
turin lege cum primis eruditus illePaulus**, ei ceu 
quibusdam elementis ac disciplinarum notioribus 
principiis nti jubens, in typis assuescere veritatis 
meditationi permittebat , et. in puerilibus exerci- 
tamentis interim versari. Vix enim fleri polerat ut 


ἔχοντας τοὺς ἐξ Ἱσραὴλ, την àv πνεύὐματί τε xol B jsraeliie, qui. animum ad pietatem recens forma- 


ἀληθείᾳ πρθσχύνησιν χαὶ λατρεἰαν ἰσχύσαι πληροῦν, 
χαὶ τῆς οὕτως εὐαγοῦς xaX χαθαρωτάτης ζωῆς, φημὶ 
δὴ τῆς εὐαγγελιχῆς, τὸν ἱδρῶτα διενεγχεῖν. Δυσχατ- 
όρθωτος yàp ἡ ἀρετὴ, xal οὗ μιχροῖς ἁλίσχεται πό- 
vote. "Αρ:στα δέ pot δοχεῖ φάναι τις τῶν παρ᾽ "EX- 
λησι ποιητῶν * 
ic δὲ τὰ Aa πῶς &oi τις à: 
Tire nate ual τὸ foo Aso dat. Ades. 

"Qt δὲ τὸ λίαν ἀχριθὲς εἰς εὐζωῖας δύναμιν, xat εἰς 
Ισχνότητα τὴν δογματικὴν, μονονουχὶ xat δυσδιαχό- 
µ-:στον ἄχθος ταῖς Ἰουδαίων διανοίαις ἦν, ἀποφήνειεν 
ἂν αὑτός που λέγων ὁ νομοθέτης διὰ φωνῆς Ἡσαῖου, 
ε Οὅτε ἔγνως, οὔτε ᾿Ἠπίστασο, οὔτε àv ἀρχῆς Ἠνοιξά 


tum habebant , adorationem et cullum in spiritu 
ac veritate implere valerent, et tam sancte ac 
purissimz vite , evangelicz:e nimirum , perfer? 
sudorem. Virtus enim non facile perficitur, nec 
laboribus exiguis cemparatur. Optime autem mihi 
dixisse videtur e poetis Grecorum aliquis : 

908 Qui magna parvis compares laboribus ? 

Siupor est vel ista velle. 

At vero quod accuratissima illa bene vivendi ra- 
tio, et dogmatum subtilitas , propemodum intole- 
rabile Judzorum mentibus onus esset, ipse legis- 
lator docebit per vocem Isaie, ita dicens : « Neque 
nosti, neque scisti ; neque ab initio aperui tuas 


σου τὰ ὥτα. "Ηδειν γὰρ ὅτι ἀπειθῶς ἀπειθήσεις. » (; aures. Sciebam enim quod inobedienter rebella- 


Κατηῤῥώστησε γὰρ οὕτω τὸ ἁμαθὲς, xal ὀνσήχοον, 
xal πολὺ λίαν εὐπαραχόμιστον ὁ ἀρχαῖος ἑχεῖνος 
Ἱσραὴἡλ, ὥστε Μωσέως τὸν παρὰ θεοῦ νόμον ἔχδε- 
χοµένου xal διατρἰδοντος bv τῷ ὄρει, τραπέσθαι πρὸς 
ἀπόστασιν, xal µόσχῳ τὸ σέδας ἀνάπτειν ἁποτολμᾶν, 
χαὶ μὴν xal πανευφημῆσαι λέγοντας» εΟὗτοι οἱ 
θεοί σου Ἱσραὴλ, οἵτινες ἀνῆγαγόν σε ἐχ γῆς Αἰγύ- 
πτου. » ᾽Αδρανῆ δὲ οὕτω xat εὐδιάθρυπτον εἰς τὰ 
χείρω τὴν διάνοιαν ἔχοντες, πῶς ἂν Ἡνέσχοντο µαθη- 
µάτων εὐαγχελιχῶν, ὥστε χαὶ ky τάξει θυσίας πνευ- 
ματιχῆς τὴν νοερὰν τῷ θεῷ χαθιεροῦν λατρείαν, xal 
ἀντὶ τῆς τῶν ζώων σφαγῆς τὴν ἐξ ἀρετῶν εὖοσμίαν ; 
Ἔλθνον τοίνυν δῖς τε, xat βοῦς, καὶ τράγους, τρυγό- 
νας τε καὶ περιστεράς. ᾽Αλλ' ἔστιν ἰδεῖν χαὶ τοῦ παν- 


turus 66969 13.2 Tanto enim stupore, pervicacia et 
levitate laborabant veteres illi Israelitae , ut, cum 
Moses a Deo legem acciperet ac in monte versa- 
retur, ad defecüonem conversi sint, et vitulo 
divinos honores ausi sint tribuere, hisque omi- 
nibus eum prosequi , dicendo : « Illi sunt dii tui, 
Israel, qui eduxerunt te de terra /Egypti δὲ. » Cum 
autem adeo infirmam et fragilem inentem liaberent, 
quo pacto disciplinam evangelicam suscepissent , 
ub loco spiritalis victimae intellectualem. cultum 
Deo eonsecrarent , et pro animantium cade vir- 
tutum fragrantiam? Immolabant igitur oves, boves, 
hircos, turtures et columbas. Sed consideranda 
est, atque omni admiratione prosequenda, singu- 


τὸς ἀξιῶσαι θαύματος τῆς θείας οἰχονομίας xat τὸ D laris in hoc ratio divini consilii. Cum enim sacri- 


ἕν γε δὴ τούτοις ἔντεχνον. Ἐφιεὶς γὰρ ἱερουργεῖν, 
διά τοι τὸ ἐν Αἰγύπτῳ ταυτὶ χατειθίσθαι ópdv, καὶ 
οἷον ἀναθιδάζων xav βραχὺ πρὸς τὸ ἁμωμήτως ἔχον, 
τοὺς τῶν θυσιῶν διετύπου τρόπους, οὐ χατά γε τὸ 
εἰωθὸς αὐτοῖς, ἀλλ᾽ οὕτως ἑσχευασμένους ἑἐντέχνως 
τε χαὶ σορῶς, ὡς xat νοερᾶς λατρείας ὠδίνειν ἐφ᾽ 
ἑαυτοῖς τὴν µόρφωσιν. Οἷόν τὶ φημι' Τέθυται μὲν 
γὰρ ὁ ἁμνὸς Ev Αἰγύπτῳ τὴν ἐπὶ τὸ Πάσχα πανήγυ- 
pv» ἁποπεραινόντων εὖ µάλα τῶν ἐξ Ἱσραήλ ' τέἐθυ- 
ται δὲ οὐχ ἁπλῶς, ἀλλ' ἑνσόφως, ὡς ἔφην. Ἐλαμ- 
θάνετο μὲν γὰρ ἀπὸ δεχάτης τοῦ πρώτου μηνὸς, 
ἑσφάξετο δὲ τῇ τεσσαρεσχαιδεχάτῃ πρὺς ἑσπέοαν 


9? Rom, n, 20. 55 Isa. xrvin, 8. 


ficare permitteret, propterea quod hzc in "Egypto 
facere soliti essent, ac veluti pedetentim ad per- 
fectionem eveheret sacrificandi modos aduubra- 
bat, uon eo ritu quo soliti erant, sed tam solerter 
sapienlerque praeparatos, ut el spiritalis cultus 
formam in se parerent. llujusimodi est omnino 
istud : Immolatus est agnus in. "Egypto lsraelitis 
Paschatis festum utique peragentibus : immolatus 
autem est non temere, sed singulari consilio, uti 
dixi. Assumebatur enim decima primi meusis, im- 
molabatur autem quarta. decima sub vesperam ad 
lucernas. Convivarum porre habitus a lege pra- 


ει Exod. xxxi, 4. 





975 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


976 


scriptus erat. «Sic enim, inquit, comedetis eum : A ὑπὸ λύχνοις. Καὶ αὐτὸ δὲ οῶν ὁαιτυμονων τὸ σχΆμα 


Sjnt renes vestri accincti, et calceamenta in pe- 
dibus vestris, et baculi in manibus vestris; et 'co- 
inedetis eum cuni. festinatione, Pascha est Dotni- 
ni ", » Et in singulis sacrifíclis peculiaris cui- 
que ritus erat nou temere constitutus, sed arcani 
quiddam erat in iis adumbratum. Et sítigoloram 
quidem ritus percurrere, longum esset : ad illad 
nune veniendum est. Mobis enim demoristrandum 
409 puto, ipsum cultum legalém, quod ad litteram 
nimirum ac typos attinet, Deo minus gratum fuis- 
se. lllum enim szepé ssepius audias per vocem pro- 
plhetarum hzc clare loquentem : « Quis enim quz- 
sivit hec de manibus vestris? caleare atrium meum 
non apponetis. Si attuleritis similam, vanum au- 
tem incensum, abominatio mihi est. Neomenias ve- 
stras et Sabbata vestra odit anima mea, et diem ma- 
gnum non fero. Jejunlum, et otium, et ferias ve- 
stras odlt anima mea **. » Et rursus: « Holocau- 
δα vestra non sunt accepta, et sacrificia vestra non 
oblectarunt me 57. » Per divinum autem David : 
« Non accipiam de domo tua vitulos, neque de 
gregibus tuis hircos. Nunquid mandueabo carnem 
taurorum, aut sanguinem hircorum potabo? linmo- 
ja Deo sacrifielum taudis **. » Et iterum: « Quia 
misericordiam volo, et non sacrificium , et scien- 
tiam Dei niagis quam holocausta **. » Quin et ipse 
Filius inducitur dicens ad Patrem et Deunt qui ín 
colis est : « Sacrificium et oblationem noluisti, 
corpus autem perfecisti mihi. Tunc dixi : Ecce ve- 
nio, ut faciam, Deus, voluntatem tuam **. » 


Sed dicet forsan adversarius : Enimvero Deus 
cum sit secundum naturam, sententiam ufique mu- 
tare non oportuit, sed quod melius esset initio sta- 
tuere, et quod nunc sacrificium rejicit, ne in men- 
tem: quidem eoram qui legl obnoxii sunt, rmnitte- 
re. Sed tibi respondebimus, obone: Constituit 
: quidem, uti dixi, per sapientissimum Mosen riius 
umbratiles ac typicos, gnarus typos informandis 


eorum mentibus, qui tum eruüdiebantur, idoneos 


esse, non ita tamen ot in rebus adeo crassis per- 
petuo harentes spiritali et intellectuall. cultu exci- 


' derent, sed accepta in unibris rerum verarum pra . 


dictione, Dei obsccrandi modum cumprimis sgno- 
scerent, ac recte vivendi semitam scite et artificiose 
pergentes. Quemadmodum enim periti fabri zrarii, 
et inter eos celeberrimi quique, fotmas imaginum, 
quas facturi. sunt, in cera. liquefacta prius exhi- 
hent; non ut eatenus tantum illorum ars progre- 
diatur, sed ut in ipsis, uti dixi, eorum, quiàe mox 
facienda sunt, decus prius eluceat : postquam ta- 
men ad exitum perductum opus erit, non jam ar- 
tiflicem jure incusabimus quod typos negligat; si- 
vaili, opinor, medo, posteaquam 310 Christus | il- 
luxit, qui est veritas, et Clristlanus cultus. intro- 


κατὰ τὸ τῷ vópup δοχοῦν. « Οὕτω v5, φησὶν, φάχε- 
σθε αὐτό' Ἔστωσαν ὑμῶν al ὀσφύει περιεζωσµέναι, 
xai τὰ ὑποδήματα kv τοῖς ποσὶν ὑμῶν, xal αἱ βα- 
χτηρίαι Ey ταῖς χεραὶ, καὶ φάγεσθε αὐτὸ μετὰ σπου- 
δῖς ' Πάσχα ἑστὶ Μυρίου. » Καὶ ἐφ᾽ ἑκάστῃ τῶν Ov- 
σιῶν τρόπος τις Ἶν οὐχ ἀτέχνως διατεταγµένος, ἀλλά 
τι τῶν ἀποῤῥήτων ἐφ᾽ ἑαυτῷ Υραφόμενον ἔχων. Καὶ 
μακρὺς ἂν ᾿Υένοιτο περὶ αὐτῶν ὁ λόγος ἑἐλομένοις 
ἕχαστα διειπεῖν ὡς ἔχει. ἐπ) ἐχεῖνο δὲ νῦν ἱτέον. 
Χρῆναι γὰρ οἴμαι πληροφορεῖν ὡς ἀθούλητον fiv τῷ 
θεῷ τῆς Ev vópup λατρείας τὸ χρῆμα, τό γε fjxov εἰς 
γράμμα, nul, xax τύπους. Πλεισταχοῦ γὰρ λέχοντος 
ἑκαῖοι τις ἄν διὰ φωνῆς προφητῶν τὰ τοιάδε σαφῶς - 
€ Τίς γὰρ ἐξεζήτησε ταῦτα ἐκ τῶν χειρῶν ὑμῶν; 


B Πατεῖν τὴν αὑλήν µου οὐ προσθῄσεσθε, Ἐὰν φέρητς 


σεµίδαλιν, µάταιον δὲ θυµίαµα, βδἐλυγμά pol ἐστι. 
Τὰς νουµηνίας ὑμῶν, xai τὰ Σάδθατα ὑμῶν , μισεῖ 
1j φυχἠ µου, xat ἡμέραν μεγάλην οὐκ ἀνέχομαι. Χη- 
στείαν, καὶ ἀργ[ε]ίαν, καὶ τὰς ἔορτὰς ὑμῶν μισεῖ ἡ 
Quyf; µου. » Καὶ πάλιν ' « Τὰ ὁλοχαντώματα ὑμῶν 
οὐχ εἰσὶ δεχτὰ, χαὶ αἱ θυσίαι ὑμῶν οὐχ ἡδυνάν µε.) 
Διὰ δέ γε τοῦθεσπεσίου Δαθίδ' « O0 δέξοµαι Ex τοῦ 
ofxou σου µόσχους, οὐδὲ Ex τῶν ποιµνίων σου χιμά- 
ρους. Mt φάγοµαι χρὲα ταύρων, f αἷμα τράγων 
πίοµαι; θῦσον τῷ θεῷ θυσίαν αἱνέσεως. » Καὶ πά- 
λιν * « Ὅτι ἔλεον θέλω, xat οὗ θυσίαν, χαὶ ἐπίγνω- 
σιν θεοῦ f$ ὁλοχαντώματα. » Καὶ μὴν xa αὐτὸς ὁ 
Y lbs εἰσκεκόμισται λέγων πρὸς τὸν ἓν τοῖς οὐρανοῖς 
Πατέρα χαὶ 8cóv* « 8uclav χαὶ προσφορὰν οὐκ ἠθέ- 
Ἄησας, σῶμα δὲ χατηρτίσω µοι, Τότ εἶπόν. Ἰδοὺ 
Έχω, τοῦ ποιῆσαι, 5 Gebc, τὸ θέληµά σου. » 

Φαίη δ ἂν ἴσως ὁ δι) ἑναντίας ' Καΐτοι yp δήπ»υ 
Θεὸν ὄντα χατὰ φύσιν ὑστεροθουλίας ὁρᾶσθαι χρείτ- 
τονα, χαὶ ἓν ἀρχαῖς ἑλέσθαι «b ἄμεινον, xal ἣν vov 
ἀπόδλητον ποιεῖται θυσίαν, μηδ' εἰς νοῦν ἐνεῖναι τοῖς 
ὑπὸ τὸν νόµον. "AXY ὦ χράτιστε, πρὸς ἡμῶν εἱρή- 
σεται, νενοµοθέτηχε μὲν, ὣς ἔφην, τὰ ἓν σχιαῖς xol 
τὖποις διὰ τοῦ πανσόφου Mucio; val; τῶν παιδ- 
αγωχουµένων διανοίαις χατάλλγλον µάθηµα τὰ ἓν τύ- 
ποις εἰδὼς, ob μὴν ἵνα τοῖς οὕτω παχέσιν ἐμφιλσχω- 
ροῦντες ἀεὶ, τῆς iv πνέύματι xal νοερᾶς λατρείας 
ἀπολισθήσειαν, ἀλλ᾽ ἵνα Ev σχιαῖς λαθόντες τῶν ἁλῃ- 
θεστέρων thv προανάδειξιν, εἰδεῖεν εὖ µάλα τῖς 


D προσόδου τὸν τρόπον, ἐντεχνέστατα xol ἐπιστημόνως 


πρὸς τὴν τῆς ἀληθοῦς εὐζωῖας διφττοντες τρίδον. 
Ὥσπερ γὰρ οἱ χαλχουργικῆς ἐπιστήμης Ev καλῷ Υε- 
γονότες, χαὶ οὐχ ἀθαύμαστὸν ἓπ᾽ αὑτῇ λαχόντες thv 
δόξαν, τὰ τῶν ἑσομένων σχήματα χηρὸν διατήξαντες 
χρησίµως προαναφαίνουσιν, οὐχ ἵνα µέχρι τούτου 
προῖχωνται ἀπὸ τῆς τέχνης, ἀλλ) ἴν ἓν αὐτοῖς, ὡς 
ἔφην, τῶν ὅδον οὐδέπω ποιηθήσομένων προαναλάµπηῃ 
τὸ χάλλος' ἀφιγμένων γε μὴν εἰς πέρας αὐτοῖς τῶν 
ἑσπούδασμένων, οὐχέτ' ky δίκῃ τὸν τεχνίτην αἰτια- 
όόμεθά ὑπερορῶντα τῶν τύπων * χατὰ τὸν ἴσον, οἶμαι, 
τουτον} τρόπον τε xal λόγον, ἀναλάμψαντος τοῦ Xpt- 


55 Exod. xi, 14. * Isa 1, 12-14. 7 Jerem. vit, 30. ** Psal, xrix, 9, 15, 14... ὃν θιος vi, 0. ^ Psal. 


xxxix, 7-9; Bebr. x, 5-7. 


4 





971 


CONTRA JULIANUM LIB. IX. 


915 


στοῦ, ὃς ἔστιν ἀλήθεια, xai τῆς OV αὐτοῦ λατρείας Α duetug est, vauos esee ίΥρο8 jure sisluemus, spi- 


εἱσχεχομισμένης, χκαθοριοῦμεν εἰχότως τὸ ἀδρανὲς 
τῶν τύπων ' εἰχόνες γὰρ ἦσαν τῶν νοητῶν. Págs yàp 
ἐκεῖνο πατασχεψώµεθα, ἐπὶ τίσιν ἂν ἠσθείη chc, 
χαὶ τί ἂν γένοιτο τὸ ἀνδάνον αὐτῷ ' πάτερα 5h µόσχος 
ὀχλάσας εἰς σφαγὴν, bi; ἄρα πρὸς τοῦτο ἠγμένη, xal 
λιθανωτοῦ χαπνοὶ τῆς ἑσχάρας ἐξελιττόμενοι, f] πο- 
Ἀνειδέσιν ἀρεταῖς ἐμπρέπουρα φνχή; Ὑποχείσθω 
Υάρτις, &l δοκεῖ, τῶν τελούντων ἐν Ἰουδα[οις ἑμπερί- 
τοµός τε va φιλοθύτης, οὗ μὴν ἔτι xai ἀγαθὸς τοὺς 
τρόπους, οὐχ ἐπιειχείᾳ σύντροφος, ἀσελγῆς δὲ μᾶλ- 
Àov, αἰσχροποιδ;, ἀχρατὴς εἰς λόγους, wal wv δια- 
θεθληµένων οὐδὶν ἀνεπιτήδευτον ἔχων, Ἕτερος δὲ 
τις οὐ τῶν ἐξ αἵματος Ἰσραὴλ, ἀπερίτμητος χατὰ 
σάρχα, καὶ ταῖς μὲν δι αἱμάτων θνσἰαις οὗ χεχρη- 
μένος, οὐκ ἀθαύμαστος δὲ τοὺς τρόπους, σώφρων, 
ἐπιειχῆς, φιλοχερδίας ἁμείνων, οὐδενὸς ἠττώμενος 
τῶν ἐχ νόµου κατεφηφισµένων, xat ἁπαξαπλῶς ἁπά- 
σης ἔμπλεως ἀρετῆς. Τίς οὖν ἓν ἀμφοῖν θατέρου 
διοΐσει, xal τὴν νικῷῶσαν ἀποίσεται ταῖς ἄνῳ Ψήφοις 
στεφανούμενος; Ὁ δεύτερος, ὥς γε οἶμαι, xal µάλα 
εἰχότως. El δὲ οἵεται xal φησιν οὐχ (be ταῦτα ἔχειν, 
[otto τοῖς ἑαυτοῦ προγόνοις ἀνθιστάμενος, xal καχύ- 
νειν ἐπιχειρῶν, ἃ τοῦ παντὺὸς ἀξιοῦσιν ἐχεῖνοι θαύ- 
µατας. Πορφύριος γοῦν ταῖς τῶν παλαιῶν ἑπόμενος 
δόξαις οὕτω πού φησιν’ Aet. τοίνυν χαθηραµέγους 
τὸ q0oc, léra. θύσοντας τῷ θεῷ, θεοφιᾶεῖς τὰς 
θυσίας προσἀγοντας, ἀλ1ὁ μὴ πο.ντελεῖς. Nor 
δὲ ἐσθῆτα μὲν ἑαμπρὰν ἁἀμφιεσμένοις, οὐκ ἀρχεῖν' 


ritaliug enim imagines erast. ΑΦ enim, conside- 
remus quibusonam oblectelur Deus, et quid acce- 
ptum ei sit : utrum vitulus procumbens ad cadem, 
4η ovisin eam rem adducta, οἱ e thure fumo- 
rums globi; 4η multiplici virtute anima conspicua ? 
Proponetur enim, si libet, aliquis e Judsorum 
pumero, cjresmcisus οἱ sacriüiciis deditus, minus 
tamen probis ex sequis moribus, sed impudicus po- 
tius, obscenus, petulans et nulli noa vitio deditus ; 
alter yero noo Israelita, ineireumelsa carne, et 
croentig quidem secriüeiis non etens, sed moribus 
opimis, ssuelus, jusius, pon avare, nec villis a 
lege damnatis obnoxius et iu summa omni virjute 
plesus : vier igitur aleri prestabit, palmamque 


B supremo calcule relaturus est ? Secundus, opinor ; 


pec injuria, Qued si hec non ila se babere putat 
eL asperi, eciat se majoribus suis repugnare, eaque- 
viuperanda gusciperó qua ompni admiratione illi 
prosequunimr. Porphyrins quippe veterum opinio- 
pes peculus, sic ait alicubi ; Oportet. iguur ul per- 
purgatis moribus ad Deum accedamus, eacrificaturi 
gralas ei viclimas, uon vero sumpiuwosas. Nunc au- 
tem si peste. splendida, non pura, fuerimus iuduti, 
salis esse uon pulalur ad sacrificiorum sanctitatem, . 
Qued autem. nonnulli corpore ei veste nitidi, non, 
pura Lanen α vilis anime ad sacrifcamdum acce- 
dunt, nihil referre pstant ; quasi Deus uon oblectetnr. 
eo potissimum qued iu nobis est. divinissimum, si. 


κομἰζῶται πρὸς τὸ τῶν θυσιῶν ἀγνόν * ὅταν δὲ τὸ ,, pure sit affectum, presertim cung sit οἱ sognatum. 
σῶμα μετὰ τῆς ἐσθῆτος τινὲς Ίαμπαρυγόμενοι, 7?) ^ FA sane Epidauri pro (ου foribus ioscripium. 
καθαρὰν κακῶν τὴν γψνχὴν ἔχοντες loci πρὸς — erat: 

τὰς δνσίας, οὐδὲν διαφέρει» νομίζονσιν * ὥσπερ οὐ τῷ θεµτατῳ ve τῶν ἐν ἡμῖν χαίρογεα páAAcy 


τὸν sy διαχειµέγων καθαρῶς, ἅτε συγγεγεῖ προσπθωνκῥει. Ἐν γοῦν Ἐπιδαύρῳ προσεγἐγραπτο. 


ΑΥΥὀν χρὴ vaoio θυώδεος ἐγτὸς Ἱόντα 
"Ἔμμεναι. ἀγγείη 9' ἐστὶ φρονεἴν ὅσια. 
Σννίης οὖν ὅσως τὴν τῶν ἠθῶν καθαρότητα φιλαιτά- 
την ὅτι µάλιστά φῃσιν τῷ πανάγνῳ θεῷ. Πιστοῦται 
δὲ οοὔτο καὶ δι ἑτέρων. Ἔφη γὰρ πάλιν. Οὐ γὰρ 
δὴ ὃν μὲν ἱεροῖς ἀπὸ ἀνθρώπων θεοῖς ἀρωρισμέ- 
φοις, X8) τὰ ἐν «oci καθαρὰ δεῖ εἶγαι καὶ ἀκη- 
Aura πέδιΊα" ἐν δὲ τῷ vao τοῦ Πατρὸς τῷ 
κόσμφ tovto , τὸν ἔσχατον xal éxcóc ἡμῶν 
χιεῶνα τὺν δερμάτινον, οὐχ ὧγνὸν προσήχει δια- 
τηρεῖν, καὶ μετὰ ἁγγοῦ διωτρίδει ἐν τῷ ναῷ τοῦ 
Πατρός; Ej μὰν γὰρ ἐν τῷ μεμο.ἱύνθαι αὐτὸν µό- 
vov ὁ κίνδυνος ἔκειο, ἑνῆν xal παριδεῖ' καὶ 
χαταῤῥάθυμήσαι:, yov δὲ παντὸς τοῦ αἱσθητοῦ 
σώματος ἁπαῤῥοίας gáíportoc δαιμορίων ὑλαῶν, 
ἅμα «à ἀκαθαρσίᾳ τῇ ἐν σορχῶν καὶ αἱμάτων 
πάρεστη’ ἡ ταύτῃ «ο{.η καὶ προσήγθρος δύναμις 
δι ὁμοιότητα xal οἰκειόεητα, Καὶ πάλιν "A δ οὖν 
τῶν Π.1ατωνικῶν τινες ὁδημοσίενσαν, ταῦτα áve- 
µέσητον παρατιθέντα τοῖς εὐξυνέτοις, μηνύθυ’ 
τὰ προκείµενα. Λέγουσι δὲ ὧδε' Ὁ μὸν πρῶτος 
θεὸς, ἀσώματός τε ὢν, καὶ ἀλίνητος, καὶ ἀμέρι- 
στος, καὶ οὐδὲ Ev «wi ὢν, οὔτε ἐνδεδεμένος εἰς 
ἑαυτὸν», χρήᾶι οὐδενὸς τῶν ἔξωθεν, ὥσπερ εἷ- 
ῥηται. Τοῖς δὲ .Ἰοιποῖς θεοῖς, τῷ τε κόσµῳφ καν 


Cestus s quicunque sacri penetralia templi 

Ingreditur ; castum es. solvere aaneta animo, 

Intelligis que p3cto morum peritatem sanctis- 
sime Deo longe grauesimam diest. Aliqui alio. 
ex loce idipsem iesuper confrmot. Hursus enim 
íjà scribit: Nunquid. enim in templis, quam diis 
consecrata sunt. ab hominibus, calceos puros esse 
decet ac immacaulatos : ín templo were Patris, 
qui mundus Aic es, extimam — mowram,— illam. 
Q1 unicam qua cute constat, castam servare non. 


D decebit, et cum ea pura et casta ín templo Patris ver- 


seri? Nam si ex ejus tantum inquinaliona pericu- 
lum aliquod versaretur, contemnere id forsam ac 
mihid morari licerel ; sed cum sgnpibile corpus omne 
de[luxus quosdam  materiglium dagmonum secum [6- 
ται, $i wi simul eum ünpuriale, qua eg carnium el 
αποικία esu. exsistit, amica ipsi et familiaris ῥροίε- 
las ex similitudine et cognatione etiam adsit. Et rur- 
ους: Qua wero nonnulli Platonici exslgaruM, ea 
nibil velgl ad proposi rei explicationem intelligen-. 
libus proferre. Sic autem aiunt : Primum Deun, in- 
corporeus cum sit, e. immobilis, εί indivisibilis, et 
neque in alio sit, neque se ipso inclusus, nulla externa 
re indigere, ul dictum est, Reliquis autem diis, εἰ 
mundo, εἰ inerrantibus et errantibus, qui απίμια et 


979 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 


980 


corpore consianl, visibilesque dii sunt, gratias re- A τοῖς ἁπ.λανέσι καὶ π.Ίανωμένοις, Ex τα ψυχῆς 


pendi oportere. inanimatis victimis, eo mudo vuo di- 
cium est. 


Cum ergo Deus incorporeus nulla plane re indi- 
| geat externa, eruenta vero sacrificia ipsi Juliani 
Amagistri reprehendant, cur eos demum criminatur 
"qui sacrificia Deo accepta facere norunt? Seriptum 
enim est : « Honors Dominum de justis (uis labori- 

bus, et da illi primitias de tuis fructibus justi- 
tiz *'. » Divinus quoque David dixit: « Sacrificate 
sacrificium justtiz, et sperate in Domino **. » 
Wem : « €irculvi, et sacrificavi in tabernaeulo ejus 
sacrificium laudis et jubilationis **. » Quod autem, 
si bonorum operum splendore careas, vana tibi sit 


prorsus vis cruenti sacrificii, ipse legislator fidem B 


faciet ad prophetam Jeremiam dicens, cum offen- 
disset Israel : « Et tu, noli orare pro populo isto in 
bonum : quoniam, si jejunaverint, non exaudiam 
orationem eorum, et, si obtulerint holocautomata, 
' et sacrificia, non placebo mihi iu eia δν. » Item : 
« Et super quem respiciam, nisi super mansuetum , 
et quietum, et trementem sermones meos? Iniquus 
autem, qui immolat mihi vitulum, quasi qui occi- 
dat canem : qui autem offert similam, quasi sangui- 
pem suillum **. » Quin et patientissimus ille Job: 
« Dominus enim, inquit, non reprobabit innocen- 
lem, nec ullum munus impii accipiet **. » Dixit 
quoque alicubi alter e sapientibus: « Sacrificium 
ab injusto oblatio ridicula *'.» ltem : « Non probat 


: Altissimus oblationes impiorum **, » Etenim 312 C 


' vit: honestas, et optimae cujusque rei studium, et 
* ad virtutes propensio, a vitiis aulem aversio, velut 
' suavissimi? odoris fuerit sanctissimo Deo vietima ; 
. sicuti beatus David ait : « Placebit Deo super vitu- 

lum novellum, cornua producentem et ungulas **. » 


Et ad boe quidem nos excitat sapientissimus Paulus, 


diceus : « Itaque obseero vos, exhibete corpora ve- 
stra hostiam viventem, bene placentem Deo, ratio- 
nabile obsequium vestrum ?*. » Quandoquidem ergo 
sacrificarint, licet implere voluerint qux veteribus 
, velut in umbris prodita sunt, nos regia incedentes 
via ad id quod decet recta pergemus, cultum qui 
spiritu et veritate constat utique peragentes. 


xal σώματος οὖσιν» ὁρατοῖς θεοῖς, ἀἄντευχαρι- 
ccéor τὸν εἰρημένον τρόπον διὰ τῶν θυσιῶν cov 
dy óxwr. 

"Use τοίνυν τῷ ἁἀσωμάτῳ θεῷ προαδεῖ μὲν ὅλως 
τῶν ἔξωθεν οὐδενὸς , διαθέόληται δὲ καὶ παρὰ τοῖς 
αὐτοῦ γεγονόσι χαθηγηταῖς d δι αἱμάτω»ν mpóc- 
οδος, ἀνθ᾽ ὅτου λοιπὺν ἓν αἰτίᾳ ποιεῖται χαὶ γραφῃ 
τοὺς θύειν εἱδότας οὐκ ἁπαδόντως θεῷ; Γέγραπται 
γὰρ, ὅτι « Τίμα τὸν Κύριον ἀπὸ σῶν δικαίων πό- 
vv, xaX ἀπάρχου αὐτῷ ἀπὸ σῶν χαρπῶν διχαιοσύ- 
vns. » Ἔφη δὲ xai ὁ θεσπέσιος Δαθίδ’ « θύσατε 0u- 
σίαν δικαιοσύνης, xaX ἑλπίσατε ἐπὶ Κυρίου. » Καὶ 
πάλιν «€ Ἐχύχλωσα, xal ἔθυσα ἓν τῇ σχηνῃ αὐτοῦ 
θυσίαν αἰνέσεως xal ἁλαλαγμοῦ. ν "Ότι δὲ τῆς Ex 
πράξεων ἀγαθῶν λαμπρότητος οὐκ ἑνούσης τισὶν, 
ἀνόνητος παντελῶς εἴη ἂν τῆς δι αἱμάτων θυσίας fj 
δύναμις, αὐτός τε πιστώσεται λέγων ὁ νομοθέτης πρὺς 
τὸν προφήτην Ἱερεμίαν προσκεχρουχύτος τοῦ Ἰσ- 
paf: «Καὶ σὺ μὴ προσεύχου περὶ τοῦ λαοῦ τού- 
του εἷς ἀγαθὸν, ὅτι ἓὰν νηστεύσωσιν, οὐχ εἰσαχού- 
σοµαι τῆς δεῄσεως αὐτῶν xal ἐὰν προσενέγχωσιν 
ὁλοκαυτώματα χαὶ θυσίας, οὖχ εὐδοκῶ Ev αὐτοῖς. » 
Καὶ πάλιν’ « Kal ἐπὶ τίνα ἐπιδλέφω, ἀλλ᾽ ἡ ἐπὶ τὸν 
πρᾶον, καὶ ἠσύχ.ον, καὶ τρέμοντά µου τοὺς λόγους; 
Ὅ δὲ ἄνομος ὁ θύων µοι µόσχον, ὡς ἀποχτείνων 
xóva* ὁ δὲ ἀναφέρων σεµίδαλιν, ὡς αἷμα ὕειον. » 
Καὶ μὴν ὁ τληπαθέστατος Ἰώδ' « Ὅ γὰρ Κύριος, 
φγσὶν, οὗ μὴ ἀποποιῄσεται τὸν ἄχαχον, xdv δὲ δῶρον 
ἀσεδθοῦς ob δέξεται.» Ἔφη δέ που xal ἕτερος τῶν 
σοφῶν «θυσία ἐξ ἀδίχου, προσφορὰ μεμωχημένη.» 
Καὶ πάλιν ' « Οὐχ εὐδοχεῖ ὁ Ὕψιστος Ev προαφοραῖς 
ἀσεθῶν.» Ἡ ὙΎάρ τοι τοῦ βίου σεµνότης, καὶ πρὸν 
πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἀρίστων ἐπιτηδείως ἔχειν, χαὶ προσ- 
νενευχέναι μὲν τοῖς βελτίοσιν, ἁποσπουδάξειν δὲ 
πειρᾶσθαι τὰ χείρω, Υένοιτ’ ἂν τῷ παναγίῳ θεῷ 
θυσία τις ὥσπερ εὐοσμοτάτη, χαθά φησιν ὁ gaxá- 
poe Δαθίδ' « Αρέσε, τῷ Θεῷ ὑπὲρ µόσχον νέον, 
χέρατα ἐχφέροντα xai ὁπλάς.» Καὶ πρός γε τοῦτο 
ἡμᾶς χαταθήγει λέγων ὁ πάνσοφος Παῦλος ' « lla- 
ρακαλῶ οὖν ὑμᾶς, παραστῄσατε τὰ σώματα ὑμῶν 
θυσίαν ζῶσαν, ἁγίαν, εὐάρεστον τῷ θεῷ, τὴν λογε- 
χὴν λατρείαν ὑμῶν. » Οὐχοῦν ἐπείτοι πέπαυται τοῦ 
θύειν ὁ Ἱσραὴλ, τοῦ θύειν ἡμεῖς ἀπεσχήμεθα, ἀλλὰ 


xàv εἰ θύσειαν αὑτοὶ, x&v sl ἕλοιντο πληροῦν τὰ ὡς bv σχιαῖς τοῖς πάλαι τεθεσπισµένα, τὴν ἁμαξιτὸν 
γόντες ἡμεῖς, εὐθὺ τοῦ εἰκότος Ίξομεν, τὴν ἐν πνεύματί τε χαὶ νοερὰν λατρέίαν «0 µάλα διαπεραί- 


νοντες. 


Cum autem dicat Israelitas a legalibus sacrificiis p 


«6694596, tanquam non liceat eis hoc facere, si ab 
Héerosolymerum urbe separati siut , discat a nobis, 
quanam veus hac in re providentia usus sit. Cur 
enim, inquiet aliquis, non ubique terrarum potius 
sibi sa' a feri jussit, quam ubi lege obstricti erant, 
adeoque ceu magni momenti et necessaria res esset, 
solis Hierosolymis ?* An quod in ea sola urbe sit su- 
premus Deus, aut sane quod nolit ubique coli? 


*! Prov. µῃ, 9. ** Psal. iv, 6. 
20. ο Ecchi, xxxiv, 21. ** ibid. 25. 


*3 Psal. xxvi, 6. ** Jerem. xiv, 11,12. 
* Psal. Lxviri, 92. 


Ἐπειδὴ δέ φησι τῶν κατὰ τὸν vópov ἱερουργιῶν 
χαταλῆδαι τὸν Ἱσραὴἡλ, ὡς οὖχ ἑξὸν αὐτῷ τοῦτο δρᾷν, 
εἰ τῶν Ἱεροσολύμων ἀπονοσφίζοιτο, µανθανέτω πρὺς 
ἡμῶν τὴν ἐπ) αὐτῷ δῇ τούτῳ Υεγενηµένην olxovo- 
µίαν. "Av0! ὅτου γὰρ 5h, φαίη τις ἂν, αὐτῷ τελεῖσθα: 
πρυστέταχε τὰς ἱερουργίας, οὐχ ἓν ἁπάσῃ μᾶλλον 
τῇ ὑπ οὐρανὸν, f) καὶ ἔνθαπερ ἂν εἶεν τῷ νόμφ 
χατεζευγµένοι, ἀλλ' ὥς τι μέγα xaX ἀναγκαῖον ἐν 
μόνοις τοῖς Ἱεροσολύμοις; "Ap ὡς ὄντος Em αὐτῇ uóvn 


* Isa. 1xvi, 2,0. ** Job vii, 


7* Rom. χι. |. 


931 


CONTRA JULIANUM LIB. IX. 933 


τοῦ ἐπι πάντας θεοῦ, Tjvouv οὐκ ἐθέλοντος τιμᾶσθαι A Atqui primum illud (rivolum esse nemo dubitave- 


πανταχη; ᾽Αλλ’ ὅτι μὲν δη τὸ πρῶτον λήρου μεστὸν, 
ἑνδοιάσειεν ἂν οὐδείς. ᾽Απεριόριστον γὰρ τὸ θεῖον, 
xai οὐχ ἐγένετό πον τὸ ἀσώματον, χατευρύνεται δὲ 
πανταχη, xal πάντα αὐτοῦ µεστάἆ. Καὶ xa0' ἕτερον 
δὲ τρόπον, τὸ μὴ ἓν τόπῳ παντὶ τιμᾶσθαι θέλειν αὖ- 
τὸν, οὐκ ἁγεννη τὸν μῶμον τοῖς ἑνεστηκόσιν ἑνήσει 
πράγµασιν. Προσκυνεῖται γὰρ πρὸς ἡμῶν πανταχΏ, 
xai xaÜ& φησιν ὁ Προφήτης ᾿ «Μέγα τὸ ὄνομα αὖ- 
τοῦ Ev τοῖς ἔθνεσι, xai ἓν παντὶ τόπῳ θυμίαμα 
προσφέρεται τῷ ὀνόματι αὐτοῦ, xaX θυσία χαθαρά. » 
Γόγραπται δὲ χαὶ περὶ ἡμῶν, ὅτι «Ἡροσχυνήσουσι 
τῷ Κυρίῳ ἕχαστος Ex τοῦ τόπου αὐτοῦ. »θτε τοίνυν 
ἓν παντὶ τόπῳ δοξολογεῖται θΘεὸς, καὶ οὐχ ἀπό- 
Θλητον ποιεῖται τὸ χρῆμα, μᾶλλον δὲ xal τὸ ῥάθυ- 
pov bv τούτοις οὖχ ἕἔξω δίκης, τί ph xal αὐτοῖς 
ἐξ αἵματος Ἱσραὴλ ὁρᾶται μετὸν ἐλευθέρως τὸ, εἷ- 
περ ἕλοιντο, πανταχοῦ καθιεροῦν τῷ θεῷ τὰ ve- 
νοµισµένα; Προμηθέστατα τοίνυν ὁ νομοθέτης, 
ἅτε 0h xol πρραναθρήσας τὰ ἑσόμενα, iv µόνοις 
6h χρῆναι τοῖς Ἱεροσολύμοις προστέταχεν χατα- 
θύειν αὐτοὺς, ἵν᾽ ὡς ἓξ ἀνάγχης τῶν ἀρχαίων ἆπο- 
φοιτῶντες ἐθῶν, µετάθοιντο πρὸς τὰ βελτίω. Ἔμελ- 
λον μὲν γὰρ, Υεγονότες Kuptoxtóvot, τῆς ἑνεγχούσης 
ἐχπέμπεσθαι, χαὶ ταῖς τῶν ἐθνῶν ἑνδιαιτᾶσθαι χώ- 
pat. "AX ἣν πως ἀπίθανον, μᾶλλον δὲ τάχα που 
xai τοῖς ἐξ ἐθνῶν ἑἐπιοτρέφουσι πρὸς χαχοῦ, τὸ ἐν 
παντὶ τόπῳ γεγονότας ἱερουργεῖν αὐτούς. El γὰρ οἱ 
μὲν καλούμενοι διὰ πίστεως, τῶν ἀρχαίων ἐθῶν χατα” 
λήγειν ἔμελλον, οἱ δὲ ὡς θεῷ φιλαιτάτας τὰς δι αἱ- 


rit. Deus enim nullo loco circumseribitur, nec 
uspiam locorum est, cum sit incorporeus, sed quo- 
quoversus diffunditur, et ipso plena sunt omnia. 
Alterum autem, quod in omni loco nimirum ipse 
adorari nolit, presentem rerum nostrarum ststum 
non levi culpa notabit. Adoratur enim a nobis ubi- 
que, et ut ait propheta : « Magnum nomen ejus iu 
gentibus, et in oinni loco sacriflcium offertur no- 
mini ejus, et hostia pura '*. » Seriptum autem est 
etiam de nobis: « Adorabunt Dominum singuli de 
loco suo. ** » Cum igitur in omni loco glori(icetur 
Deus, neque honorem illum respuat, sed contempto- 
res potius puniat, quidni etiam leraelitis ipsis liberum 
esse videtur, si velint, ubique patrio ritu sacra face- 


B re? Prudentissime ergo legislator, cum futura proevi- 


deret, in sola utique Hierosolymorum urbe eos sacrifi- 
care 919 jussit, ut veluti necessitate quadam a 
priscis moribus recedentes ad "meliora converte- 
rentur. Patria enim pellendi erant, Domino a se in- 
terfeeto, et in gentium regionibus habitaturi. Át 
incredibile quodammodo erat, eos in omni loca 
sacrificaturos, imo vero noxze forsan iis quoque fu- 
turum , qui converterentur ex gentibus. Si enim 
qui per fidem vocabanlur, a priscis ritibus cessa- 
turi erant, hi autem cruenta sacrificia ceu Deo 
gratissima oblaturi, non parum illos offendissent 
qui nuper ad veritatem adducti erant, et doctrinis 
evangelicis ad spiritalem et materie expertem ου]- 
(am erudiebantur. 


µάτων ποιεῖσθαι προσαγωγάς' tdbixncav ἂν οὐ μετρίως αὑτοὺς ἄρτι σεσαγηνευµένους εἰς ἀλήθειαν, 
xai µαθήµασιν εὐαγγελικοῖς εἰς νοεράν τε καὶ ἄὍλον παιδαγωγουµένους λατρείαν. 
Μετεῤῥυηχότων δὴ οὖν εἰς ἀλήθειαν τῶν πραγµά- C Quocirca rebus ad veritatem traductis, et figuris 


των, καὶ τῶν ἐν τύποις xal αἰνίγμασι τὴν εἰς τὰ 
ἀμείνω λαδόντων µεταθολὴν, οὐ χαταλελύσθαι φα- 
μὲν τὸν νόµον, ἐχπεπεράνθαι δὲ μᾶλλον ἐπὶ χαιροῦ, 
καθ’ ὃν ἡμῖν ἐπέλαμψεν ἡ ἀλήθεια, τουτέστι, Xpt- 
στός. El δὲ ὅτι τῶν τύπων ἀπεχόμεθα, χαὶ ἰσχνοῖς 
διανοίας ὄμμασι τὸ τῆς ἀληθείας καταθρῄσαντες 
φῶς, τὴν τοῖς Ἰουδαίοις ἀνεπιτήδευτον πολιτείαν 
χατορθοῦν ἠρήμεθα, τὴν πνευματιχὴν τιμῶντες λα- 
τρείαψ, ἐν αἰτίᾳ ποιεῖται τὰ χαθ ἡμᾶς. ἐπιπλητ- 
τέτω xal ταῖς ἑτέραις τῶν ἐπιστημῶν, xal τοῖς 
δΊἹι] αὐτῶν ἰέναι σπουδάζουσιν, ἐπείτοι μεθεῖσν τὰ ἓν 
ἀρχαῖς, χαὶ τὰ τῶν µαθηµάτων εἰσαγωγιχὰ, τὸ ἐν 
καλῷ γενέσθαι τῶν ἑσπουδασμένων διὰ πολλῆς Υέ- 
Ύονεν αὐτοῖς φροντίδος. "Ίδοι δ' ἄν τις χαὶ ἐν ταῖς 


in melius mutatis, non solutam esse legem dicimus, 
sed tunc temporis potius impletam, cum veritas, id 
est, Christus, nobis affulsit. Quod si religionem 
Christianam in crimen vocat, propterea quod Lypis 
abstinemus, ac subtilibus ientis oculis veritatis 
luce conspecta vitze genus δη] neglectum, spiri- 
talem nimirum cultum, suscepimus : accuset reliquas 
perinde scientias, et quotquot. eas capessunt, quod 
initiis et rudimentis disciplinarum relictis, ad earum 


perfectionem summo studio contendunt. Idipsum vi- 


dere est ip artibus quoque mechanicis, in quibus 
magna sane in melius facta est progressio : quod 
tamen nemo reprehendit. Primi pictores pleturas : 
aliter in tabulis formabant: posteriores statuarii 


βανανσικαῖς τῶν τεχνῶν, ὡς πλείστη μὲν ὅση γέ- D artiticiosius quam priores statuas fingebant : et dee- 


Ύονεν ἡ ἐπίδοσις ἀποφέρουσα πρὸς τὰ βελτίω * γρά- 
eva, δὲ τὸ χρῆμα οὐδείς. ᾽Ανετύπουν ἑτέρως οἱ 
πρῶτοι τὰς ἐν πίναξι γραφάς' ἐντεχνέστεροι δὲ 
τῶν ἀρχαιατέρων οἱ μετ) αὐτοὺς τὰ τῶν ἀνδριάντων 
ἔπλαττον σχήματα, xal τὸ λίαν ἀχριθὲς τοῖς ταῦτα 
εεχνίταις οὐχ ἑνῆν πώποτε, προσγέχονε δὲ τοῖς ὑστέ- 
ροις. Τί δ' ἂν λέγοιμι τὴν ὑφαντιχὴν, τὴν λατυπο 
"ἣν, τὰς τῶν τεχτόνων εὑρέσεις; Οὐ παρὰ πολὺ τῶν 
πρώτων ἀμείνους χατίδοι τις ἂν αὐτάς; El μὲν οὖν 


7! Malfach. 1, 11. Τα Sphon. i1, 11, 


rat olim artificibus accuralissima illa solertia, 
quiz posterioribus contigit, Quid dicam artem tex- 
toriam, sculpturam, inventa illa fabrorum? Annon 
ea primis longe prestare videas? Si ergo sapientis- 
simi Mosis legem contendit in pejus a nobis tra- 
ductam, adversus legem fecisse nos arguat, ac di- 
vina praecepta conleimnpsisse, οἱ primorum res exi- 
mias nihili fecisse. Sin autem legalis umbrz crassi- 
tudine extenuata ad. veritatis pulchritudinem eam 


985 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


984 


transferimus, et quod in figuris veteribus obscure pro- A ἐπὶ τὸ χεῖρον τὸν τοῦ πανσόφον Μωσέως καταχεχι- 


dium est, nunc Q1 Á certe clarius contemplari lieet : 
audiat illud 4 nobis adversarius : Ne accusatorius 
εἶσ, grave enim est ; neque porro reprehendendi 
(cupidus, exasperat enim. Verumtamen non eatenus 
sistit ejus in nos oratio, qua susque deque conten- 
dit Graecorum instituta cum Judaeorum moribus 
couvenire, υπο excepto. lli enim, inquit, unum ac 
solum Deum colunt ; illí plures esse dicunt. Nos ab 
utrorumque opinione aberrasse putat, quod nequo 
multos admittamus deos, neque porro unum, se- 
cundum legem, sed tres tamen pro uno confiteamur. 
Forte enim putavit sanctam οἱ consubstantialem 
Trinitatem,sive illam unius divinitatis naturam, in 
tres deos 4 nobis dividi. Quod autem rectam et in- 
culpatam plane de his sententiam in animum et 
pectus induzimus, et horum ac illorum vesania li- 
berati ad veritatis scopum recta contendimus, non 
imbelli, ut opinor, antea nobis oratione demonstra- 
twm est. Qua vero prater ea qui dicta sunt, nobis 
objicit, ea nen abs re mox commemorabo. His enim 
rursus addit : 


µίσθα, νόμον πρὸς ἡμῶν ἰἱσχνρίξεται, Ὑραφέσθω 
παρανοµῄσαντας, xal τῶν θείων ἐνταλμάτων ὁλιγ- 
ωρεῖν ἠρημένους, xai &v οὐδενὶ θέντας λόγῳ τὰ πρώ- 
πων ἑξαίρετα. El δὲ τῆς ἐν νόμψ σχιᾶς τὸ πάχος 
χαταλεπτύνοντες, bmi τὸ τῆς ἁληθείας αὐτὴν µετα- 
τάττοµεν κάλλος, χαὶ τὸ ἀμνδρῶς ἓν αἰνίγμασι τοῖς 
πάλαι διηγγελµένον vow Oh μᾶλλον ἐχφανεστέραν 
ἔχει τὴν θεωρίαν, ἀχουέτω πρὸς ἡμῶν ὁ δι ἑναν- 
tac; Mh φιλαίτιος βαρὺ γάρ μήτε μὴν φιλ- 
επιτιμητὴῆς, παροξυντιχὸν Ὑάρ. χει ys μὴν οὐ 
µέχρι τούτων ὁ καθ) ἡμῶν αὐτῷ λόγος, συµφέρεσθαι 
τὰ Ἑλλήνων τοῖς Ἰονδαίων ἔθεσιν ἄνω τε xat χάτω 
διατεινόµενος, πλὴν ἑνός. Οἱ μὲν γὰρ, φηαὶν, ἑνὶ 
µόνῳ λατρεύουσι θεῷ * οἱ δὲ xal πλείους εἶναί φασιν. 


B Τής ἐν ἀμφοῖν δόξης ἡμαρτηχέναι νοµίτει τὰ καθ 


ἡμᾶς, διά τοι τὸ μήτε θεοὺς προσίεσθαι πολλοὺς, 
μήτε μὴν ἕνα κατὰ τὸν νόµον, ερεῖς δέ γε μὲν ἀνθ' 
ἑνὺς ὁμολαγεῖν. Ὠήθη γὰρ ἴσως τὴν ἁγίαν τε καὶ 
ὁμοούαιον Τριάδα, τοι τὴν τς μιᾶς θεότητος φύ- 
σιν, εἰς τρεῖς πρὸς ἡμῶν διατέµνεσθαι θεούς. "ὅτι 
δὲ ὀρθὴν xai ἀνεπίπληχτον παντελῶς τὴν Év Ye τού- 


«ots εἰς νοῦν xal καρδίαν εἰσχομισάμενοι δόξαν, τῆς τε οὕὔσης ἐν ἀμφοῖν ἀθελτηρίας ἀπηλλάγμεθα, xol 
μὴν καὶ εὐθὺ σχοποῦ τῶν ἱερῶν Γραμμάτων ἑνεσπουδάζομεν, οὐχ ἁγεννὴς ἡμῖν, ὥς ys οἶμαι, προ- 
απέφηνε λόγος. "A δέ ve πρὸς τοῖς Άδη φθάσᾶααιν ἐγχαλεῖ, τούτων εἰχότως διαμεµνήσοµαι:. Φηοὶ γὰρ 


πάλιν ἐπὶ τούτοις * 
JULIANUS, 
Cur in victu, perinde ac Judei, mundi non estis : 


IOYAIANOZ 
'Av0* ὅτου πεσὶ τὴν δίαιταν οὐχὶ Ἰουδαίοις ὁμοίως 


sed omnia edenda esse sicul olera pabuli dicitis, C ἑστὰ χαθαροὶ, πάντα δὲ ἔσθίειν ὡς λάχανα χόρτου 


Petro credentes, quoniam ipse dixit : « Qu:e Deus 
Wurificavit, tu ne commune dixeris '*? » Quidnam 
istud signi est, quod ea quidem olim Deus immunda 
pulaveríl, nunc autem ipsa pura fecerit? Moses 
enim de quadrupedibus loquens, quodcunqae dividit 
wngulam, ei ruminat, ait mundum esse; quod au- 
tem istiusmodi non est, immundum esse **. Si ergo 
a visione Petri porcos id nunc habet ut ruminet, 
credamus ei : prodigium enim est profecto, si post 
Petri visionem illud accepit. Sin autem ille hanc, ut 
verbo vestro utar, revelationem apud coriarium finxit 
se vidisse, cur in re tanta tam cito credemus ? Quid 
enim ardui vobis pr:cepisset, sl, preter suilla, 
veluisset edere etiam volatilia, εἰ aquatica, affir- 
mans hzc etjam, przter illa, a Deo repudiata 
esse, et iinmunda exsistere ? 


CYRILLUS. 


«ndzorum itaque instituta miraris, $15 obsecro, 
οἱ eos in victu pure versaltos ais, ac in ciborum de- 
lecti Christianis prestitisse ? Igitur videamus, si 
libet, qnibusnam cibis Mosaica lex eis interdixerit, 
ei quid eis vescendum permiserit. Scriptum est in 
Levitico : « Et locutus est Domiuus ad Moysen, ct 
Aaron, dicens : Loquimini filiis Israel, dicentes : 
Uaec animalia comedetis de omnibus animalibus 


35 Act, x, 15. 


δεῖν φατε, Πέτρῳ Ἠπιστεύσαντες, ὅτι, φησὶν, εἶπεν 
ἐχεῖνος' ι "Α ὁ θεὸς ἐχαθάρισε, σὺ μὴ xolvou; » Τί 
τοῦτο τεχμήριον, ὅτι πάλαι μὲν αὐτὰ ἐνόμιζεν 6 θεὸς 
μιαρὰ, vov δε καθαρὰ πεποέηχεν αὑτά; Μωσῆς μὲν 
γὰρ ἐπὶ «ay τετραπόδων ἐπισημαινόμενος, πᾶν τὸ 
διχηλοῦν quet ὁπλἣν, καὶ ἀναμαρυχίζον, χαθαρὸν 
εἶναι» «b δὲ μὴ τοιοῦτον, ἀκάθαρτον εἶναι. El. μὲν 
οὖν ὁ χοῖρος ἀπὸ «Qc φαντασίας Πέτρου νῦν προσ- 
ἐλαδθε τὸ μαρυχᾶσθαι, πεισθῶμεν αὐτῷ: τεράστιον 
γὰρ ὡς ἀληθῶς, εἰ μετὰ τὴν φαντασίαν Πέτρου 
προσέλαδεν αὐτό " εἰ δὲ ἐχεῖνος ἐψεύσατο ταύτην 

ἑωρακέναι, fv! εἴπω xa6* ὑμᾶς, τὴν ἀπονάλυψιν ἐπὶ - 
τοῦ βυρσοδεψίον , τί ἐπὶ τηλικούτων οὕτω Δαχέως 
πιστεύσοµεν; Τί γὰρ ὁμῖν ἐπέταξε τῶν χαλεπών, 


D εἰ ἀπηγόρευσεν ἑσθίειν πρὸς vote δείοις τά τε πτηνὰ 


xoi τὰ θαλάττια, ἀποφηνάμενος ὑπὸ τοῦ Θεοῦ xal 
φαῦτα πρὸς ἐχείνοις ἔχθεθλῆσθαι, χαὶ ἀχάθαρτα 
πεφτνέναι; 

ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 

Ἱεθαύμακας οὖν, εἶπέ gor, τὰ Ἰουδαίων , xat xa- 
θαρῶς αὐτοῖς τὰ περὶ τὴν δίαιταν ἠσχῆσθαι eic, xat 
τῆς παρ αὐτοῖς εὐσιτίας ἠττῆσθαι Χριστιανούς ; 
Οὐχοῦν χαναθρῶμεν, εἰ δοχεῖ, ὁποίων μὲν ὄψων αὖ- 
τοὺς ὁ τοῦ πανσόφου Μωσέως νόμος ἀπεσύδησε, xat 
τί τὸ ἑἐδώδιμον ποιεῖσθαι πκροστέταχε. Γέγραπται 
τοίνυν ἐν τῷ Αευϊτικῷ * « Καὶ ἐλάλησε Κύριος πρὸς 
Μωσῆν καὶ ᾿Δαρὼν, λέγων ' Λαλήσατε τοῖς υἱοῖς 


? Levit. xi, à seqq. ; Deut. xiv, 5 seqq. 


585 


CONTRA JULIANUM LIB. iX. 


086 


'Jepahi, λέγοντες' Taota τὰ κτήνη φάγεσθε ἀπὸ A quz soper terram. Omne animal quod dividit ungu- 


πόντων τῶν ἐπὶ τῆς γῆς. Πᾶν κτῆνος Φδιχηλοῦν 
ὁπλὴν, καὶ ὀνυχιστῆρας ὀνυχίζον δύο χηλῶν, xal 
ἀνάγον μγρυκισμὸν, ty τοῖς χτήνεσι, ταῦτα φάγεσθε. 
Ἡλὴν ἀπὸ τούτων οὗ φάγεσθε, ἀπὸ τῶν ἀναγόντων 
pnpoxispby, καὶ ἀπὸ τῶν [διχηλούντων τὰς ὁπλὰς, 
xai ὀνυχεζόντων ὀνυχιστῆρας. τὸν χάμηλον, ὅτι 
ἀνάγει μηρυχισμὸν τοῦτο, ὁπλὴν δὲ οὗ διχηλεῖ, 
ἀχάθαρτον τοῦτο ὑμῖν. Καὶ τὸν δασύποδα, χαὶ τὸν 
χοιρογρύλλιον, xai «ὸν Ov, ὅτι διχηλεῖ ὁπλὴν τοῦτο, 
xaX ὀνυχίδει ὀνυχιστῆρας ὁπλῆς , χαὶ τοῦτο οὐχ &v- 
ἀγει μτρυχισμὸν, ἀκάθαρτον τοῦτο ὑμῖν.» Καὶ ταυτὶ 
μὲν περὶ τούτιον. λεθιστὰς δὲ «bv λόγον ἐπί τε τὰ 
τῶν ἑνύδρων xaX τὰ τῶν πτηνῶν, χαὶ μὴν χαὶ ἑτέ- 
pv τινῶν γένη τε xat εἴδη, πάλιν v6 nov? εΚκαὶ 


lam, et fissuras findit duarum ungularum, et reducit 
ruminationem, inter animalia, hiec comedetis. Tan. 
tum ab his non manducabitis, ab iis quz? reducunt 
ruminationem, et. ab iis quae dividunt ungulas, et 
findunt flssuras unguium : camelum, quia reducit 
ruminationem hic, ungulam antem non dividit ; 
immundum hoc vobís, Et leporem, chorogryllium, 
et suem, quoniam nempe hoc dividit ungulam, et 
fiudit fissuras ungui», et hoc non reducit rumina- 
tionem : immundum hoc. vobis **. » Atque lizc 
quidem de istis. Traustuto autein. sermone ad. vo- 
latilia et aqnatilia, et ad aliorum quorumdam genera 
el spectes, ita rursus ait : « Et hxc comedetis ex 
Hs qua in aquis. Omnis, in. quibus sunt ale et 


ταῦτα φἀτεσθε ἀπὸ τῶν Ev τοῖς ὕδασι. Πάντα ὅσα B squams in aquis, et in mari, et in torrentibus, h»c 


ἑστὶν αὑτοῖς πτερύγια xol λεπίδες ἐν τοῖς ὕδασι, 
xat ty «al; θαλάσσαις, xat ἐν τοῖς χειµάῤῥοις, ταῦτα 
φάγεσθε. Καὶ πάντα ὅσα oüx ἔστιν ἓν αὐτοῖς πτε- 
ρύγια xaX λεπίδες , βδέλυγµα ὑμῖν ἔστι, χαὶ βδελυ- 
xtà ἔσονται ὑμῖν.» Καὶ μεθ) ἕτερα” « Καὶ ταῦτα 
βδελύξδεσθς ἀπὺ τῶν πετεινῶν, xal οὐ βρωθήσεται * 
τὸν ἀκςτὸν, τὸν γρῦπα, τὸν ἁλιαίετον, τὸν TOT, καὶ 
ἰχτῖνα, xal τὰ ὅμοια αὐτῶν xal στρουθὸν, καὶ λά- 
pov, xaX χόρακα, xal τὰ ὅμοια αὑτῷ' xol Upaxa, 
xai νυχτιχδραχα , xdi xatap&xtnv, καὶ ἴδιν, xa 
πορφυρίωνα, xa πελεχᾶνα, καὶ χύκνον, xal γλαῦχα, 
χαὶ Σρωδὼν, xaX χαράδριον.) Καὶ μεθ) ἕτερα πάλιν’ 
« Καὶ ταῦτα ὑμῖν ἀκάδαρτα ἀπὸ τῶν ἑρπετῶν, τῶν 
ἑρπόντων ἐπὶ τῆς γῆς fj γαλη, xaX ὃ μῦς, χαὶ ὁ 
χροχόδειλος ὁ χερσαῖος, µυγάλη, xai χαμαιλέων, 
xai χαλαδώτης, xal σαῦρα, xai ἁσπάλαξ.. Ὡς πολὺ 
τὸ θαῦμα Ἰουδαίων καθαριότητος, xai μέντοι xal 
εὐσιτίας Ἰ ἐδώδιμα γὰρ οὐκ ἀξιοῦσιν ἔχειν τὸν κάµη- 
λον, τὸν] χοιρογρύλλιον, «bv ἀετὸν, τὸν γῦπα, τὸν 
χαταράκτην, τὸν ἔποπα , τὴν YAaUxa* παραιτοῦνται 
δὲ πρὸς τούτοις xópaxáe τε xal ἴδεις, xal νυχτερί- 
δας, xaX ἑρωδιὸν, καὶ μῦν τὸν φοφοδεᾶ, γαλῆν τε xal 
μνγάλην, xai ἀσκαλαθώτην, καὶ ἀσπάλαχα. Καὶ τί 
γὰρ οὐχὶ τῶν τοιούτων πεποίηνται παρ᾽ οὐδὲν alboi 
τῇ παρὰ τὸν νόµον ; Βαθαὶ τῆς ἐπιειχείας | οὐδὲν, ὡς 
ἔοιχεν, αὐτοῖς τὸ χατευμεγεθῆσαι γαστρὺς, xal τῆς 
οὕτως ἀρίστης ὀψοφαγίας ἀλλάξασθαι τὴν xaxoct- 
τίαν, ἵνα μὴ τῷ νοµοθέτῃ προσκρούσειαν. Ἐπιτιμῷτο 
δ ἂν, χατὰ τὸ εἰχὸς, ἐν bon τὰ Χριστιανῶν * χαίρειν 
γὰρ ὥσπερ τῷ νόμῳ φράσαντες, οὐδενὸς μὲν τῶν 
ὠνομασμένων ἁἀποσχέσθαι βεθούληνται, βρώσιµα δὲ 
πάντα αὐτοῖς ὡς λάχανα χόρτου, xai τὰ bv τραπέ» 
ζαις τίµια, χάρακάς τα xal ἴδεις, xai τὰ λοιπά. 
Ἐτπαινῶμεν 6h οὖν τὸν νόµον, ὅτι τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ τά 
£l; δίαιταν τὴν ἑξηρημένην εὖ µάλα θεσμοθετῶν, 
ἀποφοιτᾷν ἐχέλευσεν, ὧν οὖα ἄν τις γένοιτο παρ᾽ 
οὐδενὶ λόγος , μᾶλλον δὲ τῶν οὕτως ἀπηχθημένων 
ἁγνῷ παντὶ, ὡς εἶναί τι τῶν βδελυρωτάτων xal 
µόνην αὐτὴν θέσιν. ᾽Αλλὰ ταυτὶ pda αἰσχρὰ xot 
ἀπόθλητα παντὶ γἐνοιτ᾽ ἂν, χαὶ σφόδρα εἰκότως. Πλὴν 
τοὺς ὑπὸ vópov ἐπαινέσαι τις ἂν, καὶ τῆς ἑγχρατείας 


? Levit. xi, 1-δ. "* ibid. 9, 10. 


"' ibid, 15, 19. 


cemedetis. Et omnia in quibas non sunt ate neque 
squame, abominatio vobis sunt, et abominabilia 
vebis erunt 7*, » Et paulo post : « Et lise abomi- 
nabimini de volatilibus, et non comedetis : aquilam, 
gryphum, halizetum, vultarem, et milvum, et simi- 
lia eis; et struthionem, ei larum, et corvum, et 
similia ei ; et accipilrem, et nyctieoracem, et mer- 
gulum, et ibin, et porphyrionem, et pelecanum, et 
cyenum, et noctuam, et herodionem, οἱ chara- 
drium ", » Et post lxc rursus : « Et hec vobis 
immunda, de reptilibus quze repunt saper terram : 
mustela, et mus, et crocodilns terrestris, myga'e, 
et chamaleon,et chalabotes, et lacerta, et talpa '*. » 
O magnam Judsorum puritatem et ciborum dele- 
ctum admirabilem * Nolunt in cibos recipere came- 
lum, choeerogrylfium, aquilam, vulturein, mergulum, 
upupam, noctuam; ad haec repudiant corvos, ibes, 
noctuas, herodionem, et murem metienlosum, mu- 
stelam, et mygalen, 316 stellionem, e' t3lpam. 
Nam quid non istiusmodi citra legis reverentiam 
despexerunt? Pap: ! quanta frugalites , pro nihilo 
videlicel ipsis esse, domare ventrem, ac tam deli- 
catas epulas victu infelici mutare, ne legislatorem 
offeuderent! Christianorum autem instituta jure 
merito reprehendantur, qui, lege propemodum valere 
jussa, nibil eorum, qua dicta sunt, intactum relin- 
quere voluerint, sed omnia in cibum receperint, 
quasi olera pabuli, mensarumque delicias fecerint 


p €orvos, et ibes, et. cetera. Legem ergo laudemus, 


quod, cum Israelitis, ea qu:e ad victum peculiarem 


. Atünent, accurate prescriberet, abstinere jussit 


ab iis quad& nemo non repudiarit, imo vero qua» 
Jauto cuivis homini sic exosa sunt, ut si vel tantum 
apponantur, ca velemeuter abominetur. Sed hzc 
foeda sint apud omnes, nec immerito : verumtamen 
legis cultores laudabis, eorumque mirabere tempe- 
rantiam, Etenhn a suillis carnibus abstinuerunt 
aliisque compluribus , volatilibus et aquatilibus, 
ut struthioue, et iis qux squamis aut pinnulis ca- 
rent. Istheec enim attingere lex vetoit. Ergo si com- 
pertum habet, ista. secundum naturam minus bona 


75 jbiJ, 29, 30. 


987 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP, 


esse, multorum etiam exquisitiorum usus, nisi A ἀγάσαιτο. Καὶ yàp καὶ ὑείων ἀπέσχηνται χρεῶν, 


aliis omnibus apud peritos obsonatores praelata 
essent, una cum aliis damnetur. Sin. usu quidem 
bona sunt, verum lege reprobata, qua:ramus ab eo 
quid in rebus non fcis insit vitii. Rejicit ergo 
suem, quoniam f(indit, inquit, fissuras unguls, et 
non ruminat. Nonnulla item aquatilia damnat, quia 
squamis destituta sunt, neque pinnulis horrent. An 
ergo satis est, ut, αυ natura insunt iis qua lau- 
davimus, damnentur ? Quid enim, quaso, si sus un- 
gulam quidem fiadat in ungues duos, non tamen 
ruminet? Quid vero, quod nonnulla qus in aquis 


degunt piunulis et squamis destituta sunt? Απ ergo. 


lex peccavit, ac immunda temere statuit ea esse, 
qua feditatem non habent ? Non hoc dicimus. Juvat 


enim haud parum eos qui subtili mentis acie arca- B 


norum sensuum altitudinem in ipsa contemplari 
queunt. Nam cum legislatori propositum sil eos 
docere 917 quos instituit, quibusnam familiariter 
uti, et quorum consortium vitare debeant, unum- 
quodque eorum, qua dicta sunt, in exemplum sumit 
eorum qua morum similitudinem quamdam habent 
nimirum cum ipsis. Quid autem iis intelligatur porro 
patefaciam. Interdicit esu cameli et suis : illius, 
quoniam ruminat, sed bilidum pedem non habet ; 
bujus autem, quoniam iun duas fissuras ungulam fin- 
dit, &ed non ruminat. Atqui dixerit aliquis, in al- 
terutro esse quod deest alteri. Sus enim, uti dixi, 
findit quidem ungulam, sed non ruminat. Contra 
vero in camelo. Απ ergolex impuritatem in iis ita 
coinmensa est υἱ velut dimidia ex parte mala sint 
ac impura? At qui verum istud est? Quid rei sit, o 
bone, quidque inibi lateat, si placet, dispiciamus. 
κατασχίζει μὲν εἰς ὄνυχας δύο τὴν ὁπλὴν, µαρυχάζει 


πλείστων τε ὅσων ἑτέρων πτηνῶν τε xat ἑναλίων" οἵον 
στρουθοῦ, xal τῶν ἐν λεπίσι xal πτερυγίοις οὐκ bv- 
των ἀπέφησε γὰρ ὁ νόµας τὸ ἑδώδιμα ποιεῖσθαι ταυτί. 
Οὐκοῦν εἰ μὲν οἶδεν αὐτὰ χαλῶς ἔχοντα χατὰ φύσιν, 
ἡ τῶν πολλῶν καὶ ἐντιμοτέρων χρῆσις, εἰ μὴ τῶν 
ἄλλων ἁπάντων παρά vs τοῖς εὖ εἰδόσιν ὀψοφαγεῖν 
προτετίµηνται, τὴν αἰσχίω φῆφον μετὰ τῶν ἄλλων 
ἑχέτω * οἱ 6E χαλὰ μὲν bv χρήσει, χεκιβδήλευται δὲ 
τῷ νόµῳ, πολυπραγμονῶμεν παρ) αὐτοῦ τὰ ἐγχλή- 
pata τῶν οὐχ ὄντων αἰσχρῶν. ᾿Απόθλητον τοίνυν 
ποιεῖται τὸν Ov, ὅτι ὀνυχίζει , φησὶν , ὀνυχιστῆρας 
ὁπλῆς, xal μηρυχισμὸν o)x ἀνάχει. Κατέφεκτα. δὲ 
παρ αὐτῷ xaX τῶν ἑνύδρων τινᾶ, ὅτι μὴ elo ἓν λε- 
mlat, μήτε μὴν &v πτερυγίων ἐχθολαῖς. Ap! οὖν &xó- 
χρη τοῖς ὠνομασμένοις πρὸς τὸ χαχύνεσθαι δεῖν τὰ 
κατὰ φύσιν ἑνόντα αὐτοῖς» Τί γὰρ ὅλως εἰ σχίζοι μὲν 
ὃς τὴν ὁπλὴν εἰς ὄνυχας δύο, μαρυχᾶταί γε μὴν οὐχ- 
έτι; Τί δὲ δὴ τὰ πτερυγίων χαὶ μὴν xal λεπίδων 
ἑστερῆσθαί τινα τῶν τοῖς ὕδασιν ἐχθιοῦν εἰωθότων;, 
* Àp' οὖν ἁμαρτοεπὴῆς ὀ νόμος, χατηγόρευσε δὲ τὸ βέδτ- 
λον εἰχῆη τῶν οὐκ ὄντων αἰσχρῶν ; O0 τοὺτό qa pev: ὁνί- 
νησι γὰρ οὐ µετρίως τοὺς ἱσχνῇ Διανοίᾳ τῶν Ev αὐτῷ 
χεχρυµµένων ὀννοιῶν τὸ βάθος καταθρεῖν ἰσχύον- 
τας. Ἐπειδὴ γὰρ γέγονε τῷ νοµοθέτῃ σχοπὸς cls- 
ηγήσασθαι τοῖς παιδαγωγουµένοις , Είσιν ἂν µάλι- 
στα τῶν ἐπὶ τῆς γῆς προσοιχειοῦσθαι πρέποι, xat 
τίνων ἀποφοιτᾷν, δέχεται τῶν ὠνομασμένων ἔχαστον 
εἰς παράδειγµα τῶν ἑοικότων αὐτοῖς, χατά γε, φημὶ, 
τὴν ποιότητα τῶν ἠθῶν. Ποιήσομαι δὲ sagt τῶν 
ἐννοιῶν τὴν δύναμιν. ᾽Αποϕάσχει μὲν γὰρ εἰς βρῶσιν. 
χἀμηλόν τε xal τὸν Uv: τὴν μὲν, ὅτι μαρυκάζει, 
τέμνει δὲ οὐχὶ πρὸς διχηλίαν τὸν πόδα” τὸν δὲ, ὅτι 


δὲ οὐδαμῶς. Καΐτοι φαίη τις ἂν ὡς ἔστιν δ. ἀμφοῖν τὸ 


ἑλλειπὲς ἑχατέρῳ. Ὁ μὲν γὰρ Uc, ὡς ἔφην, διχηλεῖ μὲν ὁπλὴν, o0 µαρυκάζει δὲ. Ἔνεστι δὲ τῇ καμήλῳ τὰ 


ἔμπαλιν. ἹΑρ᾽ οὖν συνεµέτρησεν ὁ νόμος τὴν βδελυρίαν 
Καΐτοι πῶς τοῦτό γε ἀληθές; Tl τὸ χρῆμα, ὦ «dy, xl 


Solet divinitus inspirata Scriptura pedis gres- 
sum, ac totum pedem interdum accipere, ut rei 
cujusvis agendz iter figurate demonstret. Cujus- 
modi est illud in libro Proverbiorum : « Rectas 
orbitas fac pedibus tuis, et vias tuas dirige'*. » 
lem voce Davidis: « Et converti pedes meos in 
testimonia tua **. » En igitur pes uniuscujusque rei 
agenda iter significat. Duplex autem apud nos illud 
est : aut enim virtutibus opitulari nobis solemus, 
cum aliquid melius identidem comparamus, et. in 
cordis thesauris sinceram Dei eoguitionem claudi- 
mus ; vel, in hisce studium impendimus, multipli- 
cibus euntes modis. ltaque bisulco pede przditum 
εδ:6, ultro citroque commeare posse denotat : ru- 
minare autem, eruditionis est symbolum. Sanctis 
enim, εἰ sapientibus, et verorum dogmatum inda- 
 gatoribus non. semel, sed multoties, susque deque 
versandos esse quaestionum sensus aio, et ruminan- 
dos identidem, ac indefesso studio difficillimas res 


15 Prov. iv, 20. ** Psal. cxvin, 59. 


αὐτοῖς, ὡς 5& ἡμισείας οἶναι πονηρὰ καὶ βέδηλα; 
τὸ αἴνιγμα, χαταθρῶμεν, εἰ δοχεῖ. 


Ἔθος τοιγαροῦν τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ τὴν τοῦ 
ποδὸς βάσιν καὶ ὅλον ἔσθ' ὅτε τὸν πόδα δέχεσθαι πρὸς 
ἀπόδειξιν αἰνιγματωδῶς τῆς Eg! ἑχάστῳ τῶν πρα- 
χτέων ὁδοῦ * ὁποῖόν ἐστι τὸ iv. βιθλίῳ Παροιμιῶν - 
ε Ὀρθάς τροχιὰς ποίει σοῖς ποσὶ, xal τὰς ὁδούς σου 
κατεύθυνε. » Καὶ μὴν χαὶ διὰ φωνῆς τοῦ Δαθίδ' « Kat 
ἐπέστρεψα τοὺς πόδας µου εἰς τὰ μαρτύριά σου. » 
Ἰδοὺ τοιγαροῦν τῆς ἐφ᾽ ἑχάστῳ τῶν πραγμάτων ὁδοῦ 
εἰς τύπον ὁ ποῦς. Διττὴ δέ πως αὕτη nap! ἡμῖν ἐστι : 
f| γὰρ ἑαυτοὺς ταῖς ἐπιειχείαις ὠφελεῖν εἰθίσμεθα, det 
τι τῶν ἀμεινόνων προσκτώµενοι, xal τοῖς τῆς xap- 
δίας ἑναποχλείοντες θησαυροϊῖς τὴν ἀχραιφνῆ ποιού- 
µεθα [ὁδὸν], διὰ πλείστων ὅσων ἰόντες τρόπων. Οὐχ- 
οὖν τὸ διττὸν εἰς βάσιν τοῦ ποδὺς, τὸ ἐπ ἄμφω βαίΐνειν 
δύνασθαι κατασηµήνειεν ἄν. Té γε μὴν µαρυκχάζειν, 
ἑλλογιμότητος àv st σύμθολον. Χρῆναι ydp. ἔγωγέ 
qnit τοὺς οἵπερ ἂν εἶεν σεπτοὶ καὶ σεσοφισµένοι, xal 
τῶν ἀλγθῶν δογμάτων ἐρευνηταὶ, οὐχ ἅπαξ, ἀλλὰ 
πλειστάχις ἄνω τε καὶ χάτω στρέφειν τὰς ἐφ᾽ ἑκάστω 


939 


CONTRA JULIANUM LIB. IX. 


956 


τῶν ἀπορουμένων ἑννοίας, xal οἷον ἀναμασᾶσθαι A subtiliter examinandas. Mam qnod simpliciter ac 


συχνῶς, χαὶ olov ἀχαταλήχτοις ἀχριθείαις xactayvouy 
ἐπείγεσθαι τὰ δυσέφικτα τῶν θεωρηµάτων. Τὸ γάρτοι 
παραδεχθὲν ἁπλῶς xat ἁδασανίστως, χαὶ ταῖς ἐρεύ- 
ναις οὗ τετριµμµένον, γέἐνοιτ ἂν ἔσθ᾽ ὅτε χαὶ ἐπιζή- 
piov, Καταχιθδηλεύει τοίνυν ὁ νόµος τὸν ὠφελεῖν μὲν 
εἶδότα πραχτικῶς ἑαυτὸν xal ἑτέρους, οὗ μὴν ἔχοντα 
πρὸς τούτῳ χαὶ τὸ ἑλλόγιμον. Ἐξ ἀντιστρόφου δὲ, 
ὥσπερ ἀποφαῖνει μεμολυσμένον τὸν ἑλλογιμότητι μὲν 
ὅτι µάλιστα φίλον, οὐ μὴν ἔτι χαὶ πραχτικῶς εὖδοκχι- 
μεῖν εἰωθότα. «*0; γὰρ ἂν ποιῇσῃ χαὶ διδάξῃ. φησὶν 
ὁ Σωτὴρ, οὗτος μέγας χληθήσεται ἓν βασιλεία τῶν 
οὐρανῶν. » Act γὰρ εἶναι xaz' ἄμφω δεξιὸν τὸν ἓν 
σπουδῇ καὶ λόγῳ ποιεῖσθαι προθυμούμενον τὸ χρῆναι 
θαυμάδεσθαι. Τὰ δέ ve τοῖς ὕδασιν ἐμδεθιωχότα, οἷς 
οὔτε λεπίδες εἰσὶν, οὔτε μὴν πτερυγίων ἐχφύσεις, 
&el πω τοῖς χατωτάτω τἐλµασιν ἐγχαλινδεῖσθαι φιλεῖ, 
xai τὸ ἀνανήχεσθαι μισεῖ, νωθρά c£ ἐστι, χαὶ δυσχἰ- 
νητα. Τύποι 6^ ἂν εἷεν καὶ ταῦτα τῶν τοῖς τῆς ἁἆσελ- 
γείας βορθόροις ἐγχεχυλισμένων, xal τοῖς τῆς φιλ- 
ηδονίας ἐγχεχωσμένων τέλµασι, xai πάντα ὁδρᾷν 
εἰωθότων μονονουχὶ γυμνῶς xal ἀναμφιέστως. Τοντὶ 
γὰρ ἡμῖν ὑπεμφαίνοι ἂν τὸ μὴ ἐν λεπίσιν εἶναι xat 
φυσιχοῖς περιδλήµασι τὰ τῷ vópap διαθεθληµένα. Τό 
γε μὴν ἑστερῆσθαι χαὶ πτερυγίων, πάλιν ὑπεμφαίνει 
τὸ ἀνεπιτήδειον πρός ve τὸ δεῖν ἀνανήχεσθαι θέλειν, 
χαὶ ἀναχύψφαι βραχὺ τῶν kv οἷς εἰσι καχῶν. Ανθρωποι 
δὲ οὗτοι φθοροὶ, καὶ ἀπεγνωσμένοι, καὶ γαστρὸς ἡδο- 
valo δουλεύοντες, πορνείᾳ τε, ὡς ἔφην, χαὶ ἁσελγείᾳ 
σύντροφοι, μαλᾶχοὶ, χαὶ βέδηλοι, xal τὰ πᾶσι στυ. 
γητὰ τῶν θηλυδριῶν γένη, χαὶ ὅσοι δνσέκπλυντον τὸν 
ἐφ᾽ ἅπασι τοῖς αἰσχροῖς ἔχουσι μῶμον, Τῶν οὕτως 
ζην εἰωθότων ἀμετόχους εἰσάπαν εἶναι βούλεται τοὺς 
σεδοµένους αὐτὸν, xal μὴν χαὶ ἑτέρων, ofc ἅπας ὁ 
βίος ἓν ἁρπαγαϊς ἐστι, καὶ πλεονεξίαις, καὶ ἓν ἑκτό- 
ποις φιλοχερδείαις, οὓς εὖ 6h µάλα χατασηµήνειαν 
ἀετοὶ xai ἱέραχες, xat μέντοι xal χαταράχται, γρῦ- 
πές τε xal γῦπες. Τύποι δὲ ὁμοίως τῶν iv πανουρ- 
γίαις χόραξ τε καὶ τὰ ὅμοια αὐτῷ. Καὶ μὴν τῶν iv 
ἁμαθίαις, xaX οἵἷον ἓν σχότῳ καὶ νυκτὶ, καὶ τὸ τῆς 
αυνέσεως φῶς χατεστυγηχότων, ἔποφ τε xal γλαὺξ, 
xaY προσέτι νυχτερὶς. xai ὅσα πρὸς τούτοις τὰς bv 
νυχτὶ xal σχότῳ ποιεῖται πτήσεις. Γαλη δὲ καὶ μῦς 
γράφουσί πως ἐφ᾽ ἑαυτοῖς τὰ δειλὰ xa ἄνανδρα, xal 


nude capitur, ac citra disquisitionem exactam, 
noxium quandoque fuerit. Lex ergo reprobat eum, 
qui actu prodesse potest sibi ac ceteris, sed erui- 
tionem insuper non habet; e converso velut inqui- 
natum eum pronuntiat, cui maxiue cordi est eru- 
ditio, qui nondum tamen conspicuus est bene agen- 
do. 318 « Qui enim fecerit et docuerit, inquit 
Salvator, hic magnus vocabitur in regno cceelo- 
fum *', » Utroque enim prestare opertet; qui verze 
laudis et glorize studio afficitur. Porro qu: in aquis 
vivunt et squamis ac pinnulis destituta, in profun- 
dissimo limo fere semper versari solent, et sgre 
enatant, tarda sunt, nec facile moventur. Hzc au- 
tem eos significant, qui in luto. intemperantiz vo- 


B jutantur, et voluptatis cono sunt. immersi, quique 


omnia nude propemodum 36 sine veste facere sc- 
lent. istud enim nobis indicat, squamis et natu- 
rali amictu ea destitui, quxze 4 lege damnata sunt. 
Pinnulis autem carere, rursus significat, aptos non 
esse ad enatandum et aliquautulum. emergendum e 
molis, in quibus sant. Hi autem sunt homines cor- 
rupti, ac desperati, et ventris voluptatibus .scr- 
vientes, et adulterio, uti dixi, et lascivix aisuelti, 
molles et impuri, et cunctis [uvisa effeminatorum 
nalio, et quotquol obscenitatis omnis indelebilein 
in se notam habent. Ab istiusimodi bominibus suos 
cultores abstinere vult prorsus; et ab. aliis insuper, 
quibus vita omnis est in rapinis, et avaritia, et im- 
mani quastus studio, quos aquilz recte siguiflca- 
verint, et accipitres, et merguli, οἱ gryphes, et 
vultures. Versipelles süniliter corvus designat, 
aliaque corvo similia. Indoctos porro et nocte quo- 
damniodo ac tenebris offusos, quique intelligenti: 
lucem oderunt, upupa et nociua, adeoque vesper- 
tilio, et quecunque praterea noctu. et in. lrenebris 
volitant. Mustela vero, et us, latronum genus 
adumbrant timidum et imbelle, quod, quidquid in- 
crepuerit, pertimescit. Denique nullius negotii 
fuerit unicuique eorum qui dicta sunt, veras ac 
necessarias per legem rationes accommodare. Lex 
autem spiritalis est, neque sensuum explicationem 
sistit, donec attigerit notiora. Cum ergo divinua 
Petrus Judaorum ritus adhuc sectaretur, et ad me- 


Ψοφώδη τῶν κλεπτῶν γένη’ καὶ ἁπαξαπλῶς ἑχάστῳ D liora pergere cunctaretur, quoniam typis impen- 


τῶν ὠνομασμένων διὰ τοῦ νόµου χαλεπὸν οὐδὲν 
ἑφαρμόσαι λόγους ἀληθεῖς τε xal ἀναγχαίους. Πνεν- 
ματιχὸς δὲ ὁ νόμος, χαὶ οὗ µέχρι τῶν ἐμφανεστέρων 
ἱστὰς τῶν ἐννοιῶν τὴν ἀπόδοσιν. Ἔτι τοίνυν τοῦ 
Βεσπεσίου Πέτρου τοῖς Ἰουδαίων ἔθεσιν ἐμφιλοχω- 
ρεῖν ἐθέλοντος, καὶ οἷον ὀχνοῦντος ἰέναι πρὸς τὰ βελ- 
τίω, διά τοι τὸ ἡττᾶσθαι δεινῶς τῇ περὶ τοὺς τύπους 
αἰδοῖ, χαθίησι τὴν ὀθόνην ἐξ οὐρανοῦ θεὸς ἔγγεγραμ- 
µένων αὐτῇ τῶν ζώων , ἃ ταῖς τοῦ νόµου dfigor; 
αἰνιγματωδῶς μὲν, ὡς ἔφην, πλὴν ὡς βέόηλα 
xavExplvezo* xai δη σφάττειν ἐχέλευε, xat εἴπερ 
ἕλοιτο ποιεῖσθαι τροφἠν. ᾽Αλύοντος δὲ χαὶ οὕτω τοῦ 


5! Matth. v, 19. ** Act. x, 14. 3 ibid. 15. 


sius erat addictus, linteum coelitus demisit Deus, in 
quo depicta erant animalia, qua legis decretis cni- 
gmatice quidem, uti dixi, verumtamen impura cen- 
sebantur ; 19 ea jussit occidere, et vesci eis, si 
vellet. Abhorrente autem discipulo, et Judaice pro- 
fecto reclamante his verbis : « Absit, Domine, quia 
nunquam manducavi omne commune et immun- 
dum, neque ingressa est in os meum aliqua caro 
immunda ** ; » vox Domini reddita est, tantum non 
increpante et ei clare loquente Deo : « Qus Deus 
mundavil, tu ne communia dixeris *. » Tum sta- 
tim intellexit advenisse tempus, quo ad veritatem 


991 


. S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


Hur 4 


essent umbrs transformandz. Figurarum porro in A μαθητοῦ, xat 0h καὶ λέγοντος Ἰουδαϊκώς ' « Mrjba- 


veritatem (ransitio ipsas potius perficit, nec, ut 
quidam existimant, eas temere positas esse osea 
derit. Ergo legislator non putavit, modo quidem 
suem aut alia pura esse, modo non esse; sed agno- 
vit ea esse bona, Scriptum enim est : « Et vidit 
Deus omnia qu» fecit, et ecce omnia valde bona, et 
henedixit ea **. » Quecunque enim facta sunt, 0Δ- 
turz et ortus sui ratione in se habent ut bona sint. 
Itaque tametsi ruminare sus nequit, non tamen im- 
mundum animal est, sed potius aptum ad esum : 
neque vero contaminabit ullum, quod ad nature 
su:x rationem attinet. Typi enim, uti dixi, lex οἱ 
wabra, « adusque tempus correctionis sunt impo- 
sita 55. » lta eniin sapctissimus Paulus scripsit qui- 


μῶς, Κύριε, ὅτι οὐδέποτε ἔφαγον πᾶν κοινὸν 1j &xá- 
θαρτον, οὐδὲ εἰσῆλθεν εἰς τὸ στόµα µου πᾶν χρέας 
βέδηλον * » φωνὴ Κυρίου κατεδόθη, μονονουχὶ xal 
ἐπιπλήττοντος αὐτῷ τοῦ θεοῦ, λέγοντός τε aqux - 
« "À 6 θεὸς ἑχαθάρισεν, σὺ μὴ χοίνου. » Elsa. συν- 
ἤχεν εὐθὺς ὅτι ἐνειστήχει χαιρὺς τοῦ µετακλάττεσθα, 
δεῖν πρὸς ἀλήθειαν τὰς σχιάς. Ἡ δέ γε τών τύπων 
εἰς ἀλήθειαν µεταφοίτησις, ἀποπεραίνει μᾶλλον ab 
«οὺς, καὶ οὐ, καθάπερ αἴονταί τινες, εἰχῆ τεθειµέ- 
νους ἀποφήνειεν ἄν. Οὐκοῦν οὐ ποτὲ μὲν ὁ νοµοσθέ- 
vf χαθαρὺν οἵδε τὸν Ov, Άτουν τὰ ἕτερα, ποτὲ δὲ 
οὐχὶ, ἀλλὰ οἶδεν εὖ Ὑεγονότα. Γέγραπται γὰρ, ὅτε 
« Καὶ εἶδεν ὁ Θεὸς πάντα ὅσα ἐποίησε, καὶ ἐδου 
πάντα καλὰ λίαν, xai εὐλόγησεν αὑτά. » Καθὺ γὰρ 


busdam. Sed nos forsan delirare putat Julianus, qui B εἶναι πέφυχε xai καθὺ yéyovey ἕκαστον τῶν Υεγονό- 


hac dicimus et sentimus. Ostentat se porro ipsae 
maguifire, et stulte sacris Literis ingaltat, et ait : 


των, ἕξει που πάντως ἐφ ἑαυτῷ τὸ εἶναι καλόν. 
Οὐκοῦν εἰ καὶ μὴ πρόσεστιν 0t τὸ μαρυχκᾶσθαε τυχὸν, 


ἀλλ᾽ οὐκ ἀκάθαρτον, ἑδώδιμον δὲ μᾶλλόν ἐστι τὸ ζῶον. καταμιανεῖ δέ Ίινας κατ οὐδένα τρόπον, τό 
{5 Tjxov εἰς ἰδίαν φύσιν. Τύποι γὰρ, ὡς ἔφην, ὁ νόμος, καὶ σχιὰ, «µέχρι παιροῦ διορθώσεως bx 
χείμενα. » Γέγραφε γὰρ ὧδέ τισιν ὁ ἱερώτατης Παῦλος. "AXX ἡμᾶς μὲν ἴσως Qin ληρεῖν, ταυτὶ φρονοῦντας 
xal λέγοντας. Περιαντίζεται δὲ πάλιν αὐτὸς, καὶ «ol; Ἱερος Γράµμασι ἀσμνέτως ἐπυκηδά, καί 


φησιν» 
JULIANUS. 


Sed quid longior sum in commemoranau iis 
qus ab illis dicuntur, cum videre liceat num vim 
aliquam habeant? Aiunt enim. Deum prater legem 
illam priorem alteram tulisse : illam quippe fuisse 
ad tempus definitis spatüs comprehénsam ; poste- 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


Αλλὰ «i ταῦτα ἐγὼ μακρολογῶ λεγόμενα. παρ 
αὐτῶν, ἐξὸν ἰδεῖν cl τινα ἰσχὺν ἔχει; Λέχουσι γὰρ. 
τὸν Θτὸν ἐπὶ τῷ προτέρῳ νόµμῳ θεῖναι τὸν δεύτερον.’ 
ἐχεῖνον μὲν γὰρ γενέσθαι πρὸς καιρὸν περιγεγραμ.- 
pévov χρόνοις ὡρισμένοις, Όστερον 5b τοῦτον àva- 





riorem vero hauc exstitisse, propterea quod Mesis «φανῆναι διὰ τὸ τῷ Μωσέως χρόνῳ τε xal «inp περι- 
tempore ac typo fuerat adumbrata. Hoc falso dici ab γεγράφθαι. Τοῦτο ὅτι φευδῶς λέγουσιν. ἀποδείξω 
lis clare demonetrabo, prolatis ez ipso Mose non σαρῶς, ἐκ μὲν τοῦ Μωσέως οὐ δέκα µόνας, ἀλλὰ 


decem modo, sed multis testimoniorum millibus, in 
quibus legem sternam ait. Audite porro nunc ex 
libro Exodi : « Et erit dies hie vobis memoriale : 
ei celebrate eun. festum Domino in generationes 
vestras : legitimum zelernum celebrate eum. Septem 
dies azyma comedetis; a die auiem primo remove- 
bitis fermentum de domibus vestris **, » 

His alia dicta postquam Jufianus accumulavit, 
320 et ostendit legem his omnibus :xternam nomi- 


µυρίας παρεχόµενος µαρτνρίας, ὅπου «bv νόµον αἱἰώ- 
νιόν φησιν. ᾿Αχούετε δὲ νῦν ἀπὸ τῆς Ἐτόδον, « Καὶ 
ἔσται ἡ ἡμέρα αὕτη ὑμῖν μνηµόσυνον, xaX ἑορτά-. 
cars αὐτὴν ἑορτὴν Κυρίῳ εἰς τὰς γενεὰς ὑμῶν * vó- 
µιµον αξώνιον ἑρρτάσαςε αὐτὴν. Ἑπτὰ ἡμέρας ὄδυμα 
ἔδεσθε' ἀπὸ δὲ τῆς ἡμέρας τῆς πρώτης ἀφανιεῖτε 
ζύμην x τῶν οἰχιῶν ὑμῶν. » 

Ἀρήσεις δὲ τούτοις ἐπισωρεύσας ἑτέρας, αἰώνιόν 
τε τὸν vópov Gk πασῶν ἐπιδείξας ὠνομασμένον 


pari (longas enim verborum ambages ex oratione D (χρῆναι γὰρ οἶμαι µακροτέρας τὸν λόγον ἀπαλλάξαι 


demendas puto), subdit porro : 


Jam multis ejuscemodi praetermissis, ex quibus 
ego legem Mosis :eternam dicere propter muliitndi- 
pem nolui, ostendite, vos, ubinam dictum sit illud 
quod a Paulo postea singulari proditum est auda- 
cia : « Christum nempe finem esse legis *'. » Ubi- 
pam flebrzis aliam legem promisit Deus praeter 
eam «ua lata est? Nusquam plane; neque porro 
latz istius legis emendationem promisit. Audi enim 
rursus Mosen : « Non adjicietis ad verbum quod 
ego mandabo vobis, neque auferetis ab eo : servate 
inandata Domini Dei vestri, quecunque ego manda- 
vero vobis hodie 53, Et maledictus omnis qui non 


* Gen. 1, 91. 5 Hebr. ix, 00. 


*5 Exod. xit, 14, 45. 


περιόδου), ἐπιφέρει πάλιν. 

Πολλῶν ἔτι τοιούτων παραλελειμμένων, ἀφ᾽ ὧν τὸν 
νόµον «od Μωσέως αἰώνιον ἐγὼ μὲν εἰπεῖν διὰ τὸ 
πλῆηθος παρῃτησάµην, ὑμεῖς δὲ Επιδείξατε ποῦ εἴἷ- 
pnta τὸ παρὰ τοῦ Παύλου μετὰ τοῦτο τολμηθὲν, ὅτι 
δὴ «Τέλος νόµου Χριστός.» Ποῦ τοῖς Ἑδραίοις ὁ θεὸς 
ἐπηγγείλατο νόµαν ἕτερον παρὰ τὸν κείµενον, Οὐχ 
ἔστιν οὐδαμοῦ, οὐδὲ toU. κειµένου διόρθωσιν. “Άχο' 
γὰρ τοῦ Μωσέως πάλιν « OD προσθήσετε ἐπὶ 
ῥῆμα ὃ ἐγὼ ἐντέλλομαι ὑμῖν, xaX oóx. ἀφελεῖτε ἆ 
αὐτοῦ. Φυλάξασθε ἐντολὰς Κυρῖου τοῦ θεοῦ ὑμῶν ὅσα 
ἐγὼ ἐντέλλομαι ὑμῖν σήμερον, xal ἐπικατάρατος πᾶς 
ὃς οὐχ ἐμμένει πᾶσιν.» ᾿ Υμεῖς δὲ τὸ μὲν ἀφελεῖν xri 


'" Rom. x, 4. '* Deut. 1v. 2. 


993 


CONTRA JULIANUM LIB. IX. 


y 


991 


προσαθεῖναι τοῖς γεγραμµένοις bv τῷ νόµῳ μικρὸὺν A manet in omnibus **. » Vos autem detrahere et ad- 


ἑνομίσατε * τὸ δὲ παραθῆναι τελείως αὐτὸν, ἀνδρειό- 
τερον τῷ παντὶ, xal μεγαλοφυχότερον, οὐ πρὸς ἁλή- 
θειαν, ἀλλ' εἰς τὸ πᾶσι πιθανὸν βλέποντες. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ, 


Ὠήθη μὲν οὖν, ὡς ἔφην, ἡμᾶς χαἰτοι πρεσθεύον- 
τας τἀληθῃ βατταρίζειν εἰχή * ἤ τάχα mov καὶ παν- 
οὗργοις χεχρῆσθαι χοµφοεπείαις, οὖκ ὄντὸς πνευµα- 
τικοῦ τοῦ νόµου πειρᾶσθαι δὲ μεθιστᾷν ἐφ᾽ ἕτερα 
τῶν ἐν αὐτῷ γεγραμµένων τὸν νοῦν, ἵνα τὴν ἐπὶ 
ταῖς παραδάσεσιν ἁποσχευασώµεθα γραφἠν * ἔχει δὲ 
οὐχ ὧδε τὸ χρῆμά ποθεν. OO γάρ τοι χρῆναι πρὸς 
ἡμῶν τὸν θεῖον εἰσάπαν διωθεῖσθαι νόµον, ὡς οὐδὲν 
ἔχοντα τὸ τελοῦν εἰς ὄνησιν, ἀσννετοῦντες φάμεν, 
προεισχεκοµίσθαι: δὲ μᾶλλον ἑσόμενον τοῖς ἀρχαιοτέ- 
pote παιδαγωχγὸν ἐπὶ τὸ τοῦ Χριστοῦ µυστήριον, xal 
δι αἰνιγμάτων αὐτοῖς ὑποφαίνοντα τὴν ἀλήέθδιαν. 
Οὕτω γὰρ εἶναι διοριζόµεθα πλήρωμα νόµου xal 
προφητῶν τὸν Χριστὸν, χαὶ µάλα ὀρθῶς' f) yàp 
οὐχὶ παντὸς αἰνίγματος ἀσαφοῦς νοοῖτ' ἂν εἰχότως 
πλήρωμα ὑπάρχειν τὸ ἁληθές; Καΐτοι πῶς ἂν ἐν- 
δοιάσειὲ τις; Οὐχοῦν οὐχ ἀναίρεσιν τῶν διὰ Μωσέως 
ποιεῖτα: νόμων dj πρός γε τὸ ἀληθὲς τῶν ἐν σκιαῖς 
µεταφοίτησις, àX)À* ἐχφανεστέραν αὐτοῦ καθίστησι 
τὴν διάνοιαν. Οὕτως αἰώνιον ὠνομάσθαι φαμὲν τὸν 
νόμον ' πέπανται γὰρ Ἠκιστά γε, πρὸς ἡμῶν πληρού- 
qvos xat& ve τῆς νοητῆς λατρείας τοὺς τρόπους, 
Αφίχται γὰρ ὁ Χριστὸς, οὗ χαταλύσων τὸν vópov, 
j| τοὺς πρυφῆτας, ἀποπεραίνων δὲ μᾶλλον, χαθάἀ 
φησιν αὑτός. Καὶ ἵνα τὸν kv. χεροὶ xal παροισθέντα 
παρ αὐτοῦ διερμηνεύσας νόµον, σαφεστέραν, ὡς 
ἔφην, ποιῄσωμαι τὴν ἀπόδειξιν, ἀναγχαίως ἐρῶ; T£- 
. Ὕγραπται τοίνυν περὶ τῆς τῶν ἀξύμων' « Καὶ ἔσται ἡ 
ἡμέρα αὕτη ὑμῖν μνημόσυνον' xal ἑορτάσατε αὐτὴν 
ἑορτὴν Κυρίφ εἰς τὰς γενεὰς ὑμῶν νόµιµον αἰώνιον 
ἑορτάσατε αὐτὴν. Ἑπτὰ ημέρας ἄζυμα ἔδεσθε. » Καὶ 
ταντὶ μὲν διὰ Μωσέως ἐθεσμοθέτει θεός. Auk δέ γε 
φωνῆς 'Heatou τοῖς ἐξ αἵματος Ἱσραὴλ διαλέγεται 
xal φησιν’ « Tàc Νεομηνίας ὑμῶν, τὰ Σάθδατα, xoi 
τὰς ἑορτὰς ὑμῶν, μισεῖ ἡ φυχἠή µου. Ἐχγενήθητέ 
μοι εἰς πλησµονήν. » Εἶτα πῶς, εἰπέ pot, διηνεχεῖς 
xai ἁκαταλήκτους τὰς τῷ θεῷ κατεστυγηµένας ὑπάρ- 
χειν [φήσομεν ]ἑορτάς ; "Ap! οὖν ἐροῦμεν ἕτερο- 
γνωμονῆσαι θεῷ, xaX τὰ ἐν ἀρχαῖς εὖ ἔχειν ὑύπει- 
λημμένα, xai ὁρισθέντα διὰ Μωσέως , χατασχῶγαι 
διὰ τῶν προφητῶν, χαὶ ἀφαμαρτῆσαι τοῦ δέοντος, 
xal τι τῶν καθ ἡμᾶς ὑπομεῖναι παθῶν; Τὸ γὰρ 
ἑλέσθαι μισεῖν ἅπερ ἂν ἑπαινέσειέ τις, τὸν ἐπ ἐλα- 
φρίᾳ μῶμον αὐτῷ προστρίψεται. Τί οὖν ἐροῦμεν τῶν 
οὕτω χατεφεγµένων ἁπαλλάττοντες Θεόν; Τεθεσμο- 
θέτηχεν ὀρθῶς διὰ τοῦ πανσόφον Μωσέως, τὸ χρῆναι 
πληροῦν τὰς iv τύποις ἑορτὰς, μισεῖ δὲ μελλούσας 
καὶ [f. εἶναι] κτηνουµένας, ὅτι μὴ τοῖς τύποις ἑνδε- 
δέσθαι φιλεῖν, πρὸς χαλοῦ τοῖς ἀρχαιοτέροις ἣν, ἤθελε 
δὲ μᾶλλον ὥς Ex τύπου xal σχιᾶς ἐπὶ τὸ τῆς ἀληθείας 


** Deut. xxvii, 27, ** Math. v, 17. 


dere iis, qu:x& scripta sant in lege, parum esse pa- 
tastis; sed eam demuro transgredi, generosum in 
primis et magnanimum ; nequaquam ad veritatem 
respicientes, sed ad id quod vulgo probetur. 


CYRILLUS. 


Itaque arbitratus est , uti dixi , nos frustra men- 
tiri, tametsi vera loquimur, aut forte callidis etiam 


- argutiis uti, cum lex spiritalis non slt, sensumque 


B 


eo 


Scripturz alio transferre conari, ut transgressionis 
culpam a nobis depellamus. Sed no» ita se res ha- 
bet, nullo modo. Non enim stolide dicimus, legem 
divinam prorsus a nobis esse repellendam, quasi 
nibil in se utilitatis babeat; sed veteribus prodi- 
fam potius, ut eos Christi mysterium edoceret, et 
per figuras veritatem eis ostenderet. Sic enim sta- 
tuimus, Christum plenitudinem esse legis ac pro- 
phetarum ; utique recte. Annon enim obscuri cu- 
jusvis enigmatis plenitudo esse veritas intelligetur ? 
Iloccine enim dubium ulli esse potest ? Itaque quod 
res adumbrate ad veritatem traducantur, Mosai- 
cas leges non tollit, sed ipsius legis intellectum red- 
dit clariorem. Ita legem xeternam nuncupatam esso 
dicimus. Non enim cessavit, cum a nobis ratione spi- 
ritalis cultus impleatur. Venit enim Christus, non so- 
luturus legem aut proplietas, sed ut ea potius, sicut 
9321 ipse ait **, perficeret. Atque ut explicata 
lege, quz in manibus nobis est, et quam ipse tulit, 
rem, uti dixi, elarius demonstrem, necessario hac 
addenda sunt : Scriptum est de die azymorum: 
ε Et erit dies hie vobis memoriale : et celebrate 
eum festum Domino in generationes vestras : legi- 
tiinum sempiternum celebrate eum. Septem dies 
azyma comedetis **. » Et hec quidem per Mosem. 
statuit. Deus. Per vocem autem Isais Israelitis lo- 
quitur, et ait: « Neomenias vestras, et sabbata, 
et festivitates vestras odit anima mnes, Facti estis 
mibi in satietatem **, » Et qui, emabo te, festivite- 
tes quas Deus odit perpetuss sint ac nunquam ces- 
satura ? Num ergo mentem mutosse Deum dicemus, 
et qua initio bona esse putabantur, ac per Mosen 
constituta, ea per prophetas subsannasse, et a 
recto aberrasse, atque humanum aliquid passum 


p esse? Uitro enim odisse, quie laudaveris, levitatis 


*! Exod. xii 14, 15. 


utique tibi notam affinget. Quid ergo dicemus , ut 
tanto probro Deum liberémus? Recte per sspien- 
tissimum Mosen statuit, implendas esse typicas 
festivitates ; sed odit futuras et degeneres, quo- 
Diam e re veterum erat, eos non esse typis alli- 
gstos, malebatque eos a typo et umbra ad verita- 
tis decas pergentes gratissimum sibi cultum per- 
agere , intellectualem nimirum ac spiritalem. - 
Jussit enim ut qui festum diem agebant , panes - 
conficerent , sed absque fermento. lloc eum Judzi 
facerent, ac nibil amplius, implere se legem puta- 
bant. Quid ergo hinc ad eos utilitas rediit ? Nuin 


?* ση, 1. 15 14. 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


936 


ea re Deus aliquo molo est oblectatus? At enim A διάττοντας κάλλος, τὴν θυμηρεστάτην αὑτῷ πε- 


dices, neeesse iis utique fuisse ut purificati ad 
festos dies peragendos accederent. Verum si fer- 
mentum inquinare poterat eos qui illo vescebantur, 
quidni eo prorsus abstinebant, ac non in septem 
numero duntaxat dies, quicunqne Deo addicti 
vivendi genus ei acceptum colebant? Sed, ut jam 
antea dixi, etiam in bac lege, quemadmodum nempe 
et in aliis, intellectualis rei signi(icatio eenigmatice 
predita est lis, qui acri et purgata mente istius- 
modi res contemplari possint. Lex quippe de azy- 
mis a nobis impletur maxime, qui in fide jusii- 
fica , et in Spiritu sanctilicati sumas, quique 
329 spiritalem cultum peragimus. Hoc modo 
Scriptura divina fermentum iu nequitia typum 
accipere interdum solet. Ergo muadatos ac ρυτίῆ- 
€atos festas dies ogere jussit, et ab omni vitio lon- 
gissime remotos, fermentum carnalis impuritatis et 
vans in οί] rebus occupationis non habentes. 
Nam qui ejusmodi est, przclarus utique celebritatis 
cuMor exstiterit. Quocirca diviuus ille Paulus : 
« Itaque epulemur, inquit, non in fermento veteri, 
neque in ferinento malitiae et nequitize, sed iu azy- 
mis sinceritatis et veritatis **. » Eterna igitur lex 
est : vetus quidem illa apud Judieos anigmatice, 
eadem vero nuac apud nos intellectualiter et spiri« 
taliter, et secundum veritatein. Et quidem figuris 
congruum tempus illud erat, quod Servatoris ad- 
ventum pracessit; veritati autem, quod illud se- 


ω 


ραΐνειν λατρείαν, δῆλον δὲ ὅτι τὴν νοερὰν χαὶ Ev 
πνεύμµατι, Προστέταχε μὲν γὰρ ἑορτάζοντας &pro- 
ποιεῖν αὐτοὺς, ζύμης δὲ δίχα. Τοῦτο ὁρῶντες οἱ 
Ἰουδαῖοι, xai πλέον οὐδὲν, ἀποπεραίνειν ᾧοντο τὸν 
νόµον. Ποία τοίνυν ἐντεῦθεν αὐτοῖς ἡ ὄνησις, Ἡσθείη 
δ) ἂν τίνα τρόπον Er τούτῳ θεός; Αλλ' ἐρεῖς, ὅτι 
χρῆν δήπου χεχαθαρµένους ἑορτάζειν αὐτούς. Kat- 
τοι πῶς, εἰ χαταμιαίνειν οἶδεν ἡ ζύμη τοὺς ἐδηδο- 
χότας, οὐχ εἰσάπαν αὐτοὺς ἁπαλλάττεσθαι χρῆν, xat 
οὐκ εἰς µόνας ἑπτὰ τὸν ἀριθμὸν ἡμέρας, εἴπερ τινὲς 
ἦσαν ὡς Os: προσχείµενοι τῆς ἀνδανούσης αὐτφ 
πολιτείας ἐπιμεληταί; Αλλ' ὡς ἤδη προεῖπον, xv 
τῷδε τῷ νόµῳ, χαθάπερ ἀμέλει xal ἓν τοῖς ἑτέροις, 
νοητοῦ πράγματος δῄλωσις αἰνιγματωδῶς εἰσχεχό- 
µισται τοῖς ὀξυ xal χεχαθαρµένῳ vip τὰ τοιάδε τὸν 
θεωρηµάτων χαταθρεῖν δυναµένοις. Πληροῦταί γε 
μὴν ὁ ἐπὶ τοῖς ἀζύμοις νόµος πρὸς ἡμῶν μάλιστα, 
τῶν iv πίστει δεδιχαιωµένων καὶ ἡχιασμένων ἐν 
Πνεύματι, καὶ τὴν νοητὴν τελούντων λατρείαν. Κατὰ 
τοιόνδε τινὰ τρόπον εἰς τύπον φανλότητος ἡ θεό- 
πνευστος Γραφὴ τὴν ζύμην ἔσθ᾽ ὅτε δέχεσθαι φιλεῖ. 
Χρῆναι δὴ οὖν ἑορτάζειν αὑτοὺς προστέταχε, δι- 
εσμηγμµένους εὖ µάλα xai χεχαθαρµένους, καὶ ἁπά- 
σης φαυλότητος ἰόντας ὡς ἀἁποτάτω, ζύμην οὐχ ἔχον- 
τας σαρχιχῆς ἀχαθαρσίας xal περισπασμοῦ elxalou, 
τῶν ἐπ᾿ ἀνοήτοις πράγµασι, φηµί. θιασώτης γὰρ ó 
τοιοῦτος ἕἔσται λαμπρός. Γράφει Ὑγοῦν ὁ θεσπέἑτιος 
Παῦλος * « Ὥστε ἑορτάζωμεν, μὴ ἐν ζύμῃ παλαιᾷ, 


cutum est, quando veritas elfulsit. Decebat enim, C μηδὲ £v δύμῃ xaxlac xai πονηρίας, ἀλλ ἓν ἀζύμοις 


decebat Israelitas per sapientissimum Mosem erudiri, 
/iufantes adliuc cum esseni, ac rudiori mente pre- 
diti: per Christum vero universorum Dominum, 
«lu quo suni omnes thesauri scienti: el sapientiae 
absconditi, » sicut scriptum est **, veram et perfe- 
ciissimam nobis coguitionem afferri, uon qux Mo- 
saica convelleret, sed ea potius ad clariorem re- 
rum intellectum transferret. Quocirca Moses cum 
ad Judzos verba faceret, faciem velabat, ea re tan- 
tum non declarans eos veram legis faciem videre 
non posse. Quod si dicant adversarii : Si primis 
secunda prestabant, aique adeo longe potiora 
erant, quidni potius ea legislator olim atque initio 
constituit? qux» sspenumero dixi, eliam nunc in 
medium afferam. Cum Israelite nondum saiis fir- 
mam in Dei cognitione mentem haberent, ab officio 
suo eito discedebant, et ad deficiendum a Deo valde 
proclives erant, εἰ instigare non cessabant : vitu- 
.jum quippe conflarunt, ac dicere «usi sunt : « Ili 
dii tui, Israel, qui eduxerunt te de terra /Egypti **. » 
Proindeque iis, ceu levibus ac rudioribus, oh- 
scura lex data est, que per typum vix ad rerum 
verarum intellectum  eveleret, necdum tamen 
sancüe vita iter manifeste panderet. Quod autem 
343 Deus legem in litteris et umbris positam 
Israeli desipieuti et peccati reo, ac recti nescio, cet 
' adhuc infantibus, tulerit, accipies ab ipso per Isai:e 


** | Cor. v, 8. ** Coloss. 11, 5. 


5 Exod. xxxtt, 4. 


εἰλικρινείας xal ἀληθείας. » Αἰώνιος τοίνυν ὁ νζ- 
poc* ὁ πάλαι μὲν παρὰ τοῖς Ἰουδαίοις αἰνιγματω- 
δῶς, ὁ αὐτὸς δὲ νυνὶ παρ᾽ ἡμῖν νοητῶς xa πνευµα- 
τικῶς, χαὶ χατά γε τὸ ἀληθές. Καὶ χαιρὸς μὲν τοῖς 
αἰνίγμασι πρέπων ὁ πρὸ τῆς τοῦ Σωτῆρος ἐπ'δτ- 
µίας ’ τοῖς ve μὴν ἀληθεστέροις ὁ μετ) ἐχεῖνον εἶσ- 
θεθηχὼς, καθ) ὃν ἐπέλαμψφεν ἡ ἀλήθεια. Ἔδει γὰρ, 
ἔδει διὰ μὲν τοῦ πανσόφου Μωσέως παιδοχομεῖσθαι 
τὸν 'lopahà, νηπιοπρεπῆή xal ἁμαθεατέραν ἔχοντα 
τὴν διάνο.αν ' διὰ δὲ τοῦ πάντων Δεσπότου Χριστοῦ, 
ε Ἑν ᾧ πάντες εἰσὶν οἱ θησαυροὶ τῆς γνώσεως xal 
σοφίας ἀπόχρυφοι, » xavà τὸ Υεγραµµένον, τὴν ἀληθη 
καὶ τελεωτάτην ἡμῖν εἰσχομίζεσθαι γνῶσιν, οὖν 
ἀνατρέπουσαν τὰ ἹΜωσέως, μεθιστῶσαν δὲ μᾶλλον 


D αὐτὰ πρὺς ἑννοίας πραγμάτων ἑναργεστέρας. Καὶ 


γοῦν ὁ Μωσῆς τὰς πρός Υε τοὺς Ἰουδεαίους διαλέξεις 
ποιούμενος, χάλυµµα ὄὀτίθει ἐπὶ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ, 
μονονουχὶ βοῶν δι) αὐτοῦ τοῦ πράγματος, ὡς τὸ 
ἀληθὲς τοῦ νόµου πρόσωπον ἄποπτον ἣν αὐτοῖς. E! 
δὲ φαῖεν οἱ δι ἐναντίας ' El τὰ δεύτερα τῶν πρώτων 
ἣν αἱρετώτερα, xal δὴ xal ἁμείνω παρὰ πολὺ, τί 
μὴ μᾶλλον αὐτὰ τοῖς πρώτοις xaX £v ἀρχαῖς ὁ νοµο 
θέτης διωρίσατο; ἃ πλειστάχις ἔφην, εἰς μέσον 
οἴσω καὶ νῦν ' Οὕπω τὸν νοῦν ἔχοντες ἀσφαλῃη πρὸς 
θεογνωσίαν οἱ ἐξ Ἰσραὴλ, εὐτρεπέστατα μὲν ἁπ- 
ἐφέροντο τῶν σφίσι πρεπωδεστάτων, εὔχολοι δὲ ἦσαν 
εἰς ἁπόστασιν τὴν ἀπὺ Θεοῦ * χαὶ παροτρύνοντες ο” 





997 


CONTRA JULIANUM LIB. IX. 


$98 


διαλελοίπασιν * μεμοσχοποιΏκασι γὰρ, xal φάναι τε- À vocem ita dicente : « Et levavi. manum meam super 


τολμήκασιν * € Οὗτοι οἱ θεοί σου, Ἱσραὴλ, οἵτινες ἀν- 
ὀγαγόν σε Ex γῆς Αἰγύπτου. ν ὑὐχοῦν ὡς ἁμαθεστέραν 
xa εὐπαραχόμιστον ἔχουσι τὴν χαρδίαν, ἀμνδρὸς αὖ- 
τοῖς δέδοται νόμος, διὰ τύπου μόλις εἰς τὰς τῶν ἆλη- 
θεστέρων ἐννοίας ἀναδιθάζειν εἰδὼς, οὕπω γε µην τὴν 
τῆς εὐαγοῦς πολιτείας ὁδὸὺν ἀναφανδὸν εἰσφέρων. "Οτι 
δὲ προσχεχρουχότι τε xal ἀφραίνοντι τῷ Ἰσραὴλ, xal 
ὁρθοποιεῖν οὐχ ἔχοντι τὸν ἐν σχιαῖς xoi γράµµασι 
νόµον, ὡς ἔτι νηπίοις ἐθεσμοθέτει θεὸς, ἁναμάθοι τις 
ἂν, ὡδὶ λέγοντος διὰ φωνῆς "Hoatou* « Καὶ ἔξηρα 
τὴν χεῖρά µου ἐπ᾿ αὐτοὺς ἐν τῇ ἑρήμῳ τοῦ διασχορ- 
micat αὐτοὺς ἓν ταῖς χώραις, ἀνθ᾽ ὧν τὰ δικαιώματά 
pou οὐχ ἑποίῃησαν, xal τὰ προστάἀγµατά µου ἁπ- 
ώσαντο, xat τὰ Σάθδατά uoo ἐθεδήλουν, χαὶ ὁπίσω 
τῶν ἐνθυμημάτων τῶν πατέρων αὐτῶν Ίσαν οἱ 
ὀφθαλμοὶ αὐτῶν. Καὶ ἐγὼ ἔδωχα αὐτοῖς προστά- 
γµατα οὐ χαλὰ, καὶ δικαιώµατα, ἐν οἷς οὗ ζήσονται 
ἐν αὐτοῖς. » "δει γὰρ, ἔδει τοὺς τῆς πρὺς θεοῦ εὖ- 
vola; ἁποσχιρτήσαντας , xai τοῖς τῆς µοσχοποιίας 
ἁλόντας ἐγχλήμασι (τοῦτο γὰρ οἶμαι δηλοῦν τὸ, 
ε Ὀπίσω τῶν ἐνθυμημάτων τῶν πατέρων αὐτῶν 
τοὺς ὀφθαλμοὺς ἔχειν »,) τῆς πρὸς θεοῦ οἰχειότητος 
ἁπολιαθεῖν ὁλοτρόπως, xal ἐν ταῖς τῶν ἐθνῶν ἀλᾶ- 
σθα: χώραις φειδοῦς ἁπάσης ἑστερημένους. Ἐπειδὴ 
δέ ἐστιν ἀγαθὸς , xal τὴν τοῦ πανσόφου Μωσέως 
ἑτίμα λιτὴν, νόµιµα μὲν αὐτοῖς ἑδίδου παιδαγωγιχὰ, 
πλὴν οὗ χαλὰ, χαθά φησιν αὐτὸς, οὔτε μὴν ἐνιέναι 
τὴν ζωὴν τοῖς αὐτὰ πληροῦσιν ἰσχύοντα. Οὐ καλὰ δὲ 
τὰ γόµιµα, τῖνα τρόπον; Ὡς πρός ve, qnl, τῆς ἆλη- 
θείας χάλλος ᾽ προφερεστέρα γὰρ ἀσνγχρίτως τῶν 
αἰνιγμάτων ἀλήθεια. Εἴπερ ἑστὶν οὗ χατεφευσμένον 
ὡς τοῖς μὲν ἐξ αἵματος Ἱσραὴλ οὐδεμία παντελῶς 
ὄνησις fjv, ὡς ἀπό γε τοῦ δεῖν ἄρτους ἐσθίειν οὐχ 
ἐζυμωμένους, τοῖς Ye μὴν τῆς φαυλότητος ζύμην 
ἑξωθουμένοις καὶ διεσμηγµένην ἔχουσι τὴν χαρδίαν, 
xaY μιαρὸν f βέδηλον ἀγαπῶσιν οὐδὲν, γέρας ὥσπερ 
ἐξαίρετον ἐχνενόμιχε θεὺς «b χρῆναι μεταλαχεῖν τῆς 
εἰς αἰῶνα ζωῆς, "Ότι δὲ διὰ τῆς ἓν vópup σχιᾶς οὐχ 
Tv ἐφιχέσθαι τῆς ἀληθοῦς εὐζωῖας, οὔτε μὴν δι’ εὖ- 
θείας ὥσπερ Ἰέναι πρὸς θεὸν, xata0pfoal τις ἂν 
Ἡσαϊῖου μὲν λέγοντος ἐχ προσώπου τῶν ἐξ Ἱσραὴἡλ 
πρὸς θεὸν, ὅτι « Ἐπλάνησας ἡμᾶς, Κύριε, ἀπὺ τῆς 
ὁ2οῦ σου» » τοῦ δὲ µαχαρἰου Aa6l6 * « Ἐξέχλινας 


eos in deserto, ut dispergerem eos in regionibus, 
eo quod justificationes meas non fecerant, et prz- 
cepta mea repulerant, et Sabbata mea violaverant, 
et post cogitationes patrum suorum fuerant oculi eo- 
ram. Et ego dedi eis praecepta non bona, et justiflca- 
tiones, in quibus nou vivent in eis **. » Decebat 
enim, décebat eos, qui a benevolentia Dei resilie- 
rant et conflati vituli rei tenebantur, id enim si- 
gnificare arbitror illud, « Post cogitationes patrum 
suorum oculos habgre, » Dei consortio prorsus ex- 
cidere, et in gentium regionibus vagari omni mise- 
ricordia orbatos. Cum autem bonus sit, et sapien- 
tissimi Mosis preces "respiceret, legitima quidem 
eis dedit ad eos erudiendos, sed non bona, sicut ipse 
ait, neque certe vitam iis qui illa impleverint prestare 
valentia. Non bona autem precepta : quomodo? Si 
veritatis nimirum decus respicias. Veritas enim 
figuris incomparabiliter przstat. Siquidem fictitium 
non est, Israelitas nullum plane cepisse fructum ex 
eo qnod panibus non fermentatis vescerentur, 
Deum tamen iis, qui nequitiz fermentum abjiciunt, 
et perpurgatum cor habent, nec impuri aut profani 
quidquam appetunt, tanquam singulare munus lar. 
giri ut seternz vitse sint participes. Quod autem non 
liceret per ümbram legalem adipisci veram hone- 
statem, neque porro ad Deum recta quodammodo 
pergere, animadvertere licet, Isaia ex persona Israe- 
tjitarum Deum in hunc modum alloquente : « Sedu- 


6 xisti nos, Domine, de vla tua *' ; » et beato Davide : 


« Declinasti semitas nostras 4 via tua **. » Semita 
enim brevis ac focilis, quze ducit ad Deum, typus 
non est, ut dixi, o bone: sed veritas potius, quas 
in ipso figuratur. Cum autem sacrarum Litterarum 
criminator ille dicat, neque aliam legem Israelitis 
universi Deum uspiam promisisse, neque vero ullam 
correctionem Mosaicis prxceptis adbibuisse : in 
utroque mentiri conabor ostendere, 99 propheta 
voce in medium allata, qux sie habet : « Ecce dies 
veniunt, dicit Dominus, et conisummabo super domum 
Israel, et super domum Juda testamentum novum ; 
non secundum testamentum, quod disposui patribus 
eorum in die cum apprehendi ego manum eorum 
ad educendum eos de /EÉgypti terra; quia hoc est 


τὰς τρίδους ἡμῶν ἀπὸ τῆς ὁδοῦ σου. » Τρίδο, γὰρ D testamentum, quod disponam eis in diebus illis, di- 


ὥσπερ φιλὴ χαὶ εὐήλατος ἀποχομίζουσα πρὸς θεὸν, 
ὡς ἔφην, οὐχ 6 τύπος, ὦ τᾶν, ἁλλ᾽ ἡ ἓν αὐτῷ γραφο- 
µένη μᾶλλον ἀλήθεια. Ἐπειδ] 56 φησιν ὁ τῶν ἱερῶν 
γδαμµάτων κατήγορος, μήτε νόµον ἕτερον ἐπαγγεί- 
λασθαί που τοῖς ἐξ Ἱσραὴλ τὸν τῶν ὅλων θεὸν, μήτε 
μὴν. ἐπανόρθωσἰν τινα τοῖς διὰ Μωσέως τεθεσπισµέ- 
vote ἀπενεγχεῖν, ψευδηγοροῦντα xav' ἄμφω διαδεῖξαι 
πειράσοµαι, Προφήτου φωνὴν παραθεὶς ἔχουσαν ὡδί 
« Ἰδοὺ ἡμέραι ἔρχονται , λέγει Κύριος, xal συντε- 
λέσω ἐπὶ τὸν οἶχον Ἱσραὴλ, xai ἐπὶ τὸν οἴκον, Ιούδα 
διαθήχην καινἣν, οὐ χατὰ τὴν διαθήχην ἣν διεθέµην 
τοῖς πατράσιν αὐτῶν, ἐν ἡμέρᾳ ἐπιλαθομένου τῆς 


6 Ezech. xx, 91-95. *? [sa, r.xin, 417. 


*! Psal. σι, 19. 


cit Dominus : dansleges meas in mentem eorum, 
et in cordibus eorum inscribam eas **. » Quod cum 
optime quoque nosset sapientissimus ille l'aulus, 
nonnullis scribit et ait : « Epistola nostra vos estis, 
qua scitur ab omnibus hominibus : mauifestati 
quod epistola estis Christi, ministrata a nobis, et 
seripta non atramento, sed Spiritu Dei vivi*, » Nam 
cum Deus nobis immitltat notitiam sua voluntatis, 
at per cognitionem cordibus fidelium inscribat ea, 
per qux sanctissimi evadant, qui fleri potest ut 
umbra non sit inutilis? Porro lex non additamen- 
tum, non diminutionem patiatur; al eadem erit 


** Jerem, xxxi, 21-33. ! H Cor. an, 2, 5. 


999 S. CXRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 1000 
que impletur non jam conspicabili, sed intelle- A χειρὸς αὐτῶν, «oU ἐξαγαχεῖν αὑτοὺς ix γῆς Alyo- 


ctuali potius ac spiritali modo. 


πτου, ὅτι αὕτη ἡ διαθήκη, fjv διαθήσοµαι αὐτοῖς 


ἐν ταῖς ἡμέραις ἐχείναις, λέγει Κύριος, διδοὺς Ὑόμους µου εἰς τὴν διάνοιαν αὐτῶν, xaX εἰς τὰς χαρ- 
tla; αὐτῶν ἐπιγράφω αὐτούς. » "υπερ, οἶμαι, συνιεὶς εὖ µάλα xal ὁ πάναοφος Παῦλος, ἐπιστέλλει τισὶ 
καί φησιν" v Ἡ Ἐπιστολὴ ἡμῶν ὑμεῖς ἐστε Υινωσκοµένη ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων ' φανερούμενοι ὅτι ἐστὲ 
! ἐπιστολὴ Χριστοῦ, διακογηθεῖσα ὑφ᾽ ἡμῶν , xaX γεγραμµένη οὐ µέλανι, ἀλλὰ Ἠνεύματι τοῦ θεοῦ ζῶν- 
τος.» Ἐνιέντος γὰρ ἡμῖν θεοῦ τῶν ἑαυτοῦ θεληµάτων τὴν γνῶσι, ἐγγράφοντας δὲ διὰ τὴν γνῶσιν ταῖς 
τῶν Πεπιστευλότων καρδίαις τὰ δι ὧν ἂν εἶεν ὅτι µάλιατα σεπτοὶ, πῶς οὐχ ἀνάνητος ἡ σχιά; Πάθοι 
ὃ ἂν ὁ νόµος οὐ Ἱεροσθήχην, οὐχ ὑφαίρισιν' ἀλλ’ ὁ αὐτὸς ἔσται πληρούμενος, οὗ χατά γε τὸ ἐμφανὲς 


ἔτι, νοητῶς δὲ μᾶλλον καὶ πνευματιχῶς. 

Atque hsc, opinor, quivis à nobis recte dicta 
cogilataque esse dixerit, Hic autem, quo affectu 
nescio, Judaeorum ritus probat; tum eos rursus 
vituperat, tauquam ab alíis omnibus sgegregatos, et 
per summam slultitiam sacrificare cessantes, cum 
Elias, inquit, in Carmelo sacrificaverit, ac non in 
saucta illa civitate, Jerusalem  uiuirum. Addam 
ego divinum quoque illum Davidem in area sacri« 
ficasse, cognomento Orna, quamvis lex aporte di- 
cat : « Qui immolaverit vitulum aut ovem in castris, 
et ad fores tabernaculi, extermipabitur anima illa 
de populo suo *.» Sed, o bone, inquiet, opinor, ali« 
quis , templun exstabat quo (tempore sacrilica- 
lat Elias; cum divinus David, uon item. Αι quid pro- 
bibebat quominus legi convenienter in tabernaculo 
sacra faceret? Czcterum illud dico clare denionstrae 
tum esse, etlam apud sanctos ipsos vitio non 
verti, quod leges iu liltera positas haud valde 
subtiliter dispicerent, neque admodum exacie im» 
plerent. 

Mentionem vero fecit epistola quoque illius, 
quam dispensationis ergo scripserunt apostoli iis 
qui vocati erant ex gentibus, et pulc&centi 
2dhuc mente pradiu. « Visum enim est, inquiebant, 
9345 Spiritni saneto.et nobis, nihil uhra impos 
nere vobis oneris quam hse necessaria : ut absti- 
neatis vos ab immolatis simulacrorum, et foruni« 
«atione, et suffoeato, et sanguine *. » Signifieaiur 
autcm, inquit, visum non esse hic sancto Spiritui , 
Mosaicam legem esse dissolvendam. Visumne est, 
Obsecro, servandam esse, atque boc praecepit? At 
nunquid dictu verum est, jussisse ipsum ut legis 
umbram demum nihili (acerent ii qui per fidem ad 


Καὶ εαντὶ μὲν, ὥς Υε o.pat, φαίη τις ἂν τὰ 
πρὸς ἡμῶν xai ἐννενοῆσθαι χαλῶς. 'O δὲ, οὐκ οἵδ' 
ὅ τι παθὼν, ἁποδέχεται τὰ Ἰουδαίων, χαταψέχει δὲ 
πάλιν αὐτοὺς, ὡς τῶν μὲν ἄλλων ἁπάντων ἁπ- 
ηρτηµένους, ἁλογώτατα ὃξ τὸ θύειν ὀχνοῦνταςι 
xaívot, φησὶν, ἩΗλίου τεθνχότος ἐν τῷ Kappfiup , 
καὶ οὐχ ἐν τῇ ἁγία πόλει, φημὶ δη τῇ Ἱερουσα- 
χἡμ. Ἐγὼ προσθἠάοµαι xai τὸν θεσπέσιον Δαθὶδ 
ἐν τῇ ἅλῳ τεθυχότα τῇ ἀπίκχλην Ὀρνᾷ, χαίτοι τοῦ 
νόµου λέγοντος ἐναργῶς' « "Oc tàv θὐσῃ µόσχον 
1| πρόθατον ἓν τῇ παρεμθολῇ χαὶ ἐπὶ τὰς θύρας τῖς 
σκηνῆς, ἐξολοθρευθήσεται ἡ duyh ἐχείνη ix τοῦ 
λαοῦ αὐτῆς. 'ÀXX', ὦ γενναῖε, φαίῃ ἂν, οἶμαι, «ts, 
ἨἩἨλίου μὲν θύοντος ὁ ναὺς Ἡν' οὐχέτι γε μὴν, καὶ 
τοῦ θεσπεσίου Ααθίδ. Ἐἶτα τί χωλύον ἦν ὁμολογοῦντα 
τῷ νόµῳ χαταθνειν &v τῇ σχηνη; πλὴν ἐχεῖνό nut. 
"Doo γὰρ, ἰδοὺ δέδειχται σαφῶς xat παρ αὐτοῖς 
τοῖς ἁγίοις ἀνυπαίτιον τὸ τοῖς kv γράµµασι νόµοις 
οὐ σφόδρα λεπτὸν ἐνιέναι τὸν ὀφθαλμὸν, οὔτε μὴν 
ἀκριθεστάτην αὐτῶν ποιεῖσθαι «hv. πλήρωσιν. 

Διαμέμνηται δὲ xol τῆς τῶν ἁγίων ἀποστόλων 
Ἐπιστολῆς, ἣν γεγρά-ασιν οἰχονομικῶς μονονουχὶ 
καὶ ἀρτιθαλὴ τὴν δ.ἀνοιαν ἔχουσι τοῖς EE ἐθνῶν xt- 
κλημένοις, « Ἔδοξε γὰρ, ἔφασχον, τῷ ἁγίῳ Πνεύ. 
ματι xal ἡμῖν, μηδὲν πλέον ἐπιτίθεσθαι ὑμῖν βάρος, 
πλὴν τῶν ὀπάναγχες, ἁποσχέσθαι ὑμᾶς εἰδωλοθύτου, 
καὶ πορνείας, καὶ πνικτοῦ, xat αἵματος. » Ἐπιση- 
μαίνεται 0b, φησὶν, ὡς οὐχ ἔδοξεν Ev τούτοις τῷ 
ἁγί Πνεύματι, τὸν Μωσέως χρῆΏναι παραλύεσθαι 
νόµον, "Ἔδοξε γὰρ, εἰ πό µοι, τὸ χρῆναι τηρεῖν, xai 
εοῦτο προστέταχε; Καΐτοι πῶς οὐκ ἁληθὲς εἰπεῖν, ὅτι 
τὸ χρῆναι λοιπὸν τῆς τοῦ νόµου αχιᾶς ὁλιγωρεῖν ἐχέ- 
λευσε τοῖς διὰ τῆς πίστεως χεχληµένοις εἰς ἁλή» 


veriatem vocati. sunt ^ Quis enim adhuc parvulo- [) 0cuxv; "Α γὰρ fv εἰχὸς ἀποπεραίνειν δύνασθαι τοὺς 


fum viribus paria videbamtur, ea per sanctorum 
apostolorum vocem prsecipiebat. Dicendo autem il« 
Ind, « Nihil ultra imponere vobis oneris, » docebat 
gravem esse legem, et ipsis propemodum Jsraelitis 
intolerabilem, quam eis non imponerent. Videbatur 
ergo Spiritui nequaquam 3b iis legem observau-- 
dam, sed ad tolevabilia et facilia peragenda eniten- 
dum esse, qui pro rebus etiam majoribus sudores 
(erre nondum possent animo infirme, el nuper 
vixque ad Christianum institutum ac vitam auge- 
scenie. 

Ad hizec, gudex ille et confidens Petrum apostolo- 
rum precipuum cavillatur, et hypocritam esse di- 


* Levit. xvit, 9, 4... ? Act. xv, 28, 29. 


ἔτι νηπίους, διὰ τῆς τῶν ἁγίων ἁποστόλων ἐθεσμο» 
θέτει φωνῆς. Φάσκοντες δὲ τὸ, «Μηδὲν πλέον Emi- 
θεσθαι ὑμῖν βάρος, » ἑδίδασχον ἐν αὐτῷ διαδριθη 
τὸν νόµον, xat δυσδιαχόμιστον παντελῶς χαὶ αὐτοῖς 
τοῖς ἐξ Ἰαραὴλ, ὃν οὐχ ἂν ἐχθεῖεν αὐτοῖς. Ἐδόχει 
δὴ οὖν εῷ Πνεύματι φυλάττεσθαι παρ) αὐτῶν Ίκιστα 
μὲν τὸν νόµον, τὰ δὲ οἰστὰ xal εὐδιαχόμιστα πει- 
ρᾶσθαι πληροῦν, τοὺς ὑπὲρ τῶν ἔτι µειζόνων ἱδρῷ- 
τας οὕπω διενεγχεῖν ἰσχύοντας ὀχλάζοντι vip ἄρτι 
τε χαὶ μόλις ἀδρυνομένῳ πρὸς τὴν lv. ἄριστῷ πο- 
λιτείαν καὶ ζωήν. 

Κατασχώπτει δὲ πρὸς τούτοις τῶν ἁγίων ἀπό. 
στόλων ἔχχριτον Πέτρον ὁ γεννάδας xaX ὑποχριτὸν 





49001 


CONTRA JULIANUM LIB. X. 


1002 


εἶναί qat, xat ἐληλέγχθαι διὰ τοῦ Παύλου, ὥς πστε À cit, 31que a Paulo reprehensum, quod medo Graco- 


μὲν τοῖς Ἑλλήνων ἔθεσι διαζᾗν σπουδάζοντα, ποτὲ 


δὲ τοῖς Ιουδαίων, ἠγνοηχὼς εἰσάπαν «iv Év ve τοῦ- 


«ot εὐτεχνεστάτην οἰχονομίαν. Οὐ γὰρ fjv ἕτερο- 
γνώµων ὁ μαθητής, ἀλλ᾽ ἐπὶ καιροῦ ταῖς χαθηκφύ- 
σαις οἰχονομίαις χρώμενος, διὰ τρόπου καντὸς ὦφε- 
λεῖν ἑστρύδαζε τοὺς προσιύντας αὐτῷ. Ἐπειδὴ δὲ 
µονότροπος ἦν ὁ µαχάριος Παῦλος, ὑπέμνησε προσιών. 
Ἐδεδίει γὰρ μὴ ἄρα πως fj σχέφις ἀγνοηθῇ, καὶ ὁ 
τῆς οἰχονοαμίας τρόπος ἁδικήσῃη τινάς. 


* Galat. n, 11-14. 





deret. 


rom, wedo judsorum ritu vivere vellet, igooraus 
plane singulerem in his consilii rationem, Non 
enim diversa sentiebat ille discipulus, sed congrua 
moderatione tempestive uteus, omni ratione prod- 
esse iis studebat, qui ad se venirent. Cum autem 
unis ritibus addictus essel beatus Paulus, oggrossus 
commonefecit *. Meluebat enim ne propositum la- 
teret, et ille dispensandi medue nonnullos offen 


TOY EN ΑΤΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ 


KYPIAAOY 


ΥΠΕΡ ΤΗΣ TON ΧΡΙΣΠΑΝΩΝ EYATOYZ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ 


ΠΡΟΣ ΤΑ ΤΟΥ EN ΑΘΕΟΙΣ ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ 


ΛΟΓΟΣ ΔΕΚΑΤΟΣ. 


S. P. N. CYRILLI 


PRO SANCTA CHRISTIANORUM RELIGIONE, 
ADVERSUS LIBROS ATHEI JULIANI 


LIBER DECIMUS. 


Ἁκριδή μὲν, ὥς γε οἶμαι, τὸν περί ye τῆς κατὰ p 390 Accurate quidem, ut reor, de umbra legali 


vópov σκιᾶς πεποιῆµεθα λόγον, διώχειν ἡμᾶς oóx 
αἶδ' ὅπως ἐπιχειρήσαντος τοῦ τῆς ἀληθείας ἐχθροῦ, 
xai παρανοµίας Υραφὴν ἀλλοχότως ἑπάγοντος τοῖς 
ὅτι μάλιστα τοὺς θείους ἁποπεραίνειν νόμους εὖ 
µάλα διεγνωχόσι, λογικώτερόν τε xaX ἀχριδέστερον, 
ἥπερ οἱ φιλοῖς καὶ µόνοις ἑνομιλοῦντες τοῖς τύποις. 
Ἐπειδὴ δὲ τῶν καθ) ἡμᾶς ἀκατάφεκτον παρ αὐτῷ 
παντελῶς οὐδὲν, ἰδοὺ 55 xat ἑτέροις ὥσπερ ἡμᾶς al- 
τιάµασιν ἑνιες, xa αὐτοῖς ἀντεπενηνέχθαι φησὶ 
τοῖς ἁγίοις µυσταγωχοῖς, καὶ πεποιῆσθαι μὲν tap" 
οὐδὲν τὴν ἀποστολιχὴν παράδοσιν, τραπέσθαι δὲ 
μᾶλλον, καὶ τοῦτο ἀχαταγέχτως, περ ἂν ἡμᾶς ἆπο- 
φέροιτο δοχοῦν. Γράφει δὲ οὕτω πάλιν » 
ΙΟΥΛΙΛΝΟΣ, 
Οὕτω δέ ἐστε δυστυχεῖς, ὥστε οὐδὲ τοῖς ὑπὸ τῶν 


ἁποστόλων ὑμῖν παραδεδοµένοις ἐχμεμενήκχατε, καὶ 
ταῦτα δὲ ἐπὶ τὸ χεῖρον χαὶ δυσσεδέστερον ὑπὸ τῶν 


ParBoL. Gn. LXXVI. 


disseruimus, aceusante nos, nescio quo modo, verita- 
tis hoste et prevaricationis litem absurde nobis in- 
tendente, qui divinas leges exsequi apprime novimus, 
prudentlusque et accuratius, quai qui nudis ac so- 
lis in typis versantur. Cum autem nihil apud nos 
ejus dentem effugerit, ecce demum aliis quodam- 
modo nos insuper eriminihus implicat, οἱ sanctis 
ipsis initiatoribus nos refragatos ait, et apostolicam 
waditionem nihili duxisse, eoque impune delatos, 
quo nos voluntas impulit. Scribit autem rursus in 
hunc modum : 


327 JULIANUS. 


Tam infortunati vero estis, ut ne manseritis qui- 
dem in iis, quae vobis ab apostolis sünt tradita : 
eaque fuerint ab illorum posteris majori Requitia 


32 


1005 


$. CYRILLI ALÉXANDRINI ΑΒΕΗΙΕΡ.᾽ 


1001 


et impietate tractata, Jesum quippe illum neque A ἐπιγινομένων ἐξειργάσθη. Τὸν γοῦν ᾿ησοῦν οὔτε 


Paulus Deum dicere susus est, neque Matthaeus, 
neque Lucas, neque Marcus ; sed bonus ille Joan- 
nes, eum sensísset magnam multitudinem in pleris- 
que urbibus Graecis et Italicis jam tam eo morbo 
captam esse : audiretque, opinor, moaumenta quo- 
que Petri et Pauli, clam quidem, sed tamen audiret 
ea coli, primus id prodere ausus est. 

Paucis autem de Joanne Baptista commemoratis, 
rursum ad Verbum , quod ab ipso pr:edicatur, re- 
versus, « Et Verbum, inquit, caro factum est, et 
habitavit in nobis *;» sed quomodo, dicere veritus ; 
nullatenus autem ipsum neque Jesum, neque Chri- 
sium appellat, usque eo dum Deum ac Verbum no- 
minel : sed sensim et clam fallens quodammodo 
nostras aures, Joannem Baptistam ait hoc de Christo 
Jesu testimonium perhibuisse, nimirum hunc esse 
quem oporteat credere Deum esse Verbum. 


CYRILLUS. 


Ecquod vero, qux&eso te, mandatum apostolicum, 
seu parvum, seu maguum, 4 nobis servatum non 
est ?* Quid in pejus traductum est ab eorum succes- 
soribus, quibus verbi vices a Deo demandata sunt, 
quique sacra dogmata non segniter propugnarunt ? 
Si enim licebit conviciis eos appetere, qui nullius 
criminis rei sunt, idque facere impune, suis in nos 
convitiis triumphet; quippe eum nihil facilius sit 
ei, cui pro nihilo est maledicendi studium, quam 
mentiri, et aliene fama temere detrahere. Sia 


Παῦλος ἑτόλμησεν εἰπεῖν θεὸν, οὔτε Ματθαῖος, οὔτε 
Λουχκᾶς, οὔτε Μάρχος' ἀλλ ὁ χρηστὺς Ἰωάννης, 
αἰσθόμενος ἤδη πολὺ πλῆθος ἑαλωχὸς ἐν πολλαῖς τῶν 
Ἑλληνίδων καὶ Ἱταλιωτίδων πόλεων ὑπὸ ταύτης 
τῆς νόσου. ἀκούων δὲ, οἶμαι, χαὶ τὰ µνήµατα Πέ- 
τρου xai Παύλου, λάθρα μὲν, ἀχούων δὲ ὅμως αὐτὰ 
θεραπευόµενα, πρῶτος ἑτόλμησεν εἰπεῖν. 

Μικρὰ δὲ εἰπὼν περὶ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ, 
πάλιν ἑπανάγων ἐπὶ τὸν ὑπ αὐτοῦ χηρυττόµενον 
Λόγον  ε« Καὶ ὁ Λόγος, qnoi, σὰρξ ἐγένετο, xai 
ἑσχήνωσεν ἐν ἡμῖν » τὸ δὲ ὅπως λέγειν αἰσχυνόμες 
νος  οὐδαμοῦ δὲ αὐτὸν οὔτε Ἰησοῦν, οὔτε Χριστὸν, 
ἄχρις οὗ θΘεὸν χαὶ Λόγον ἀποχαλεῖ, χλέπτων δὲ 
ὥσπερ ἠρέμα xaX λάθρα τὰς ἀχοὰς ἡμῶν, Ἰωάννην 
qnot τὸν Βαπτιστὴν ὑπὲρ Χριστοῦ 'IngoU ταύτην 
ἐχθέσθαι τὴν µαρτυρίαν, ὅτι ἄρα οὗτός ἐστιν ὃν χρὴ 
πεπιστευχέναι θεὺν εἶναι Λόγον. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Καὶ ποῖον, εἰπέ uot, τῶν ἀποστολιχῶν ἐνταλμάτων 
ἡ μιχρὸν ἢ µέγα πρὸς ἡμῶν οὗ τετήρηται; Τί πρὸς 
τὸ χεῖρον παρεθιδάσθη παρά ve τῶν μετ ἐχείνους 
τὴν τοῦ λόγου χρείαν ἐγχεχειρισμένων παρὰ θεοὺ., 
xaX τοῖς ἱεροῖς δόγµασιν οὐχ ἁγεννῶς συναγηχερκό- 
των; El μὲν γὰρ τοῖς ἐθέλουσι διαλοιδορεῖσθαι μάτην 
τοῖς bv οὐδενὶ τῶν ἁτόπων ἑαλωχόσιν ἀνεπιπλήχτως 


" ἀξέσται τοῦτο ὁρᾷν, xal τὸ χρΏμα αὐτοῖς ἀζήμιον, 


aulem existimat consentaneam dictis factisque C 


fidem esse oportere, ne temere convitietur, sed ar- 
guimentis potius convincaL, Sic enim ejus dictis ad- 
hibebitur fides. Miror autem quod cum saepius di- 
ving Scripture verba sursum ac deorsum verset, 
ac doctrinse famam haud vulgarem venetur, tamen 
a vero prorsus exciderit : quod enim Christus Deus 
sit, neque 398 Paulum dixisse, neque Marcum, 
neque Mattbzeum, neque Lucam. At si qui velint 


eorum scripta perpendere, licel ulique manifeste - 


videre divinitatis dignationibus ipsum ab eis or- 
nari, et quscunque uni suprema ac priestantissima 
illi natures conveniunt, ea quoque ipsi passim tri- 
bui, adeoque Deum ipsuin nominari. Unde sapieu- 
tissimus ille Paulus: « Optabam enim ego ipse, 
inquit, anathema esse a Christo pro fratribus imeis, 
qui sunt cognati mei secundum carnem, qui sunt 
Israelita, quorum adoptio est filiorum, et legisla- 
tio, et testamentum, et promissa : quorum patres , 
et ex quibus est Christus secundum carnem, qui est 
super omnes Deus benedictus in szecula, Amen *. » 
Ecquam vero tu, prater hanc, vocem aliam requi- 
res? Ecce enim, ecce, illum secundum carnem ex 
Judeis, hoc est Christum, et Deum supra omnes : 
adeoque benedictum esse quoque ait in saecula. 
Amen. Dixit item alio in loco: « Qui autem iun 
cerue sunt, Deo placere non possunt. Vos autein 
in carne nor estis, sed in spiritu, si tamen Spiritus 


* Joan. 1, 134... * Rome xix, 9-5. 


D 


&va6puvécO0n τοῖς χαθ᾽ ἡμῶν, ὡς οὐδέν ve ῥᾷον τοῦ 
φεύδεσθαι xal καταγορεύειν εἰχῆ, τῷ παρ οὐδὲν 
ἡγουμένῳ τὸ φιλοσχώµµων εἶναι δοχεῖν. El δὲ δεῖν 
οἵεται τοὺς ἑλέγχους ἀπχολονθεῖν ol; ἄν τις ποιοῖτο, 
ἡ xa0* ὧν ἂν ἕλοιτο λόγους, μὴ φιλοφοχείτω µάτην, 
ἐξελεγχέτω δὲ μᾶλλον. Ἔφεται γὰρ οὕτω τοῖς παρ᾽ 
αὐτοῦ λόγοις ἡ πἰστις. θαυμάζω δὲ ὅτι χαίτοι πλει- 
σταχοῦ τὰ ix τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς ἄνω τε χαὶ 
χάτω στρέφων, xat φιλομαθείας δόχησιν οὐχ ἁγεννῆ 
θηρώµενος , διηµάρτηχε τἀληθοῦς, xal τοῦτο εἰσ- 
άπαν ᾿ οὐ γὰρ δὴ φάναι ὡς εἴη θεὸς ὁ Χριστὸς, οὔτε 
Ἰ[αῦλον, οὔτε Mápxov, οὔτε Ματθαῖον, οὔτε Λουχᾶν. 
Ἔνεστι δὲ τοῖς ἐθέλουσι τοὺς πρὸς αὐτὸν γεγονότας 
βασανίζειν λόγους, ἑναργέστατα ἰδεῖν, ἓν τοῖς ττις 
θεότητος ἀξιώμασι στεφανοῦντας αὐτὸν, xal ἅπερ 
ἂν πρέπει µόνῃ τῇῃ πασῶν ἐπέχεινα καὶ ὑπερτάτῃ 
φύσει, ταῦτα χαὶ αὐτῷ προσνέµοντας πανταχοῦ, καὶ 
μὴν xai θεὸν ὀνομάξοντας αὐτόν. Καὶ γοῦν ὁ πάνσο- 
qo, Παῦλος ' « Ηὐχόμην γὰρ αὐτὸς, φησὶν, ἀνά- 
θεµα εἶναι ἀπὺ Χριστοῦ ὑπὲρ τῶν ἁἀδελφῶν µου τῶν 
συγγενῶν χατὰ σάρχα " οἵτινές εἶσιν Ἰσραηλίτα:, 
ὧν fj υἱοθεσία, xat ἡ νοµοθεσία, xai ἡ διαθήχη, xo 
αἱ ἐπαγγελίαι' ὧν οἱ πατέρες, xol ἓξ ὧν τὸ χατὰ 
σάρχα Χριστὸς, ὁ iv ἐπὶ πάντας θεὸς εὐλογητὸς εἰς 
τοὺς αἰῶνας. Αμήν. » Εἶτα ποίαν ἐπὶ ταύτῃ φωνὶν 
ἐπιζητὴσεις ἑτέραν;, Ἰδοὺ γὰρ, ἰδοὺ τὸν κατὰ σάρχα 
ἐξ Ἰουδαίων, τουτέστι Χριστὸν, χαὶ θεὸν ἐπὶ πάν- 
τας xai μὴν xai εὑλογητὸν εἰς τοὺς αἰῶνας, ἁμὴν., 
elvat φησιν. Ἔφη δὲ xal ἑτέρωθί που; « Οἱ δὲ iv 
σαρχὶ ὄντες θεῷ ἀοέσαι οὗ δύνανται. Ὑμεῖς δὲ οὐκ 





1005 


CONTRA JULIANUM LIB. X. 


1008 


ἑστὰ iy σαρχὶ, ἀλλ ἓν πνεύματι, εἴπερ Πνεῦμα θεοῦ A Dei habitat in vobis. Si quis autem Spiritum Chri- 


οἰκεῖ àv ὑμῖν. Ei δὲ τις Πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ ἔχει, 
οὗτος οὐκ ἔστιν αὐτοῦ.) Καὶ πἁλιν. « ᾿Αναμιμνήσχω, 
φησὶν, ὑμᾶς διὰ τὴν χάριν τὴν δοθεῖσάν por ὑπὸ τοῦ 
θεοῦ, εἰς τὸ εἶναι µε λειτουργὸν Χριστοῦ Ἰησοῦ εἰς 
τὰ ἔθνη, ἱερουργοῦντα τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ θεοῦ. » 
"Os τοίνυν οἱ τὸ τοῦ Χριστοῦ Πνεῦμα πλουτήσαντες 
θεῖον ἔχουσι Πγεῦμα, καὶ μὴν καὶ ἱερουργὸν ἑαυτὸν 
τετάχθαι φησὶν ky. τοῖς ἔθνεσιν ὡς Θεοῦ τοῦ Χρι- 
στοῦ, καὶ εὐαγτέ.ιον Θεοῦ τὸ ὑπὲρ αὐτοῦ χήρυγµα 
χαλεῖ, ὀνομάξει δὲ αὐτὸν καὶ τῆς δόξης Κύριον 
« El γὰρ ἔγνωσαν, φησὶν, οὐχ ἂν τὸν Κύριον τῆς 
δόξης ἐἑσταύρωσαν' » πῶς οὐχ ἐναργῶς σεσυχοφάν- 
τηκεν ὁ δι ἑναντίας, χαὶ τοῖς τῆς ψευδοεπείας ἐγ- 
κλήμασιν οὐ µετρίως ἐνισχημένος ὁρῷτο ἂν εἰχότως. 
Καΐτοι σπουδη ἡ σχοπὸς τοῖς θεηγόροις Tiv, χαΐπερ 
εἰδόσιν ὡς ἔστι θεὺς χατὰ φύσιν xaX ἀληθῶς, Ylór 
αὐτὸν ὀνομάζειν Θεοῦ καὶ τῆς τοῦ τεχόντος οὐσίας 
γνήσιον γέννημα, ὡς ἀεὶ συνόντα xaX συνυπάρχοντα 
τῷ γεννήσαντι, χαὶ àv. τῇ μιᾷ τῆς θεότητος φύσει 
νοούµενον ὄντα xaX ἑνυπόστατον. Ταύτῇ τοι xal ὁ σο- 
φὸς Ἰωάννης ἐν ἀρχ] τὸν Λόγον εἶναί φῆσιν, xal 
Θεὸν εἶναι πρὸς τὸν Θεόν. Εἶτα μετὰ τοῦτο, γενέσθαι 
xai σάρχα, τοῦτ) ἔστιν ἄνθρωπον. Ef οὖν ἄρα, καὶ 
οὐχ ἄσοφός Υε τοῖς θεηγόροις ὁ σκοπὺὸς, τὸ χρῆναι 
λέγειν Υἱὸν εἶναι κατὰ φύσιν θεοῦ, ὡς Ev γε δὴ 
τούτῳ πάντη τε καὶ πάντως ἑνὸν τὸν 8cbv εἶναι χατ᾽ 
ἀλήθειαν τὸν ἐκ θεοῦ χατὰ φύσιν. Φωνὰς μὲν οὖν 
Ίδη παρηγάγοµεν τοῦ θεσπεσίου Παύλου, σαφῶς xat 


ἀναμφισδητήτως Θεὀν ὀνομάζοντος τὸν τῶν ὅλων C 


Σωτῆρα Χριστόν. Δεῖν δὲ οἶμαι καὶ τὰς τῶν ἑτέρων 
φαραθέσθαι χρήσεις, δι ὧν ὡς Θεοῦ διαµέμνηνται 
τοῦ Χριστοῦ. 

"E" τοίνυν ὁ Ματθαῖος περὶ τοῦ Ἰωσήφ * « Ταῦτα 
δὲ αὐτοῦ ἐνθυμηθέντος, ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου xat 
ὄναρ ἑφάνη αὐτῷ, λέγων « Ἰωσὴφ υἱὸς Δαθὶδ, μὴ 
φοθηθᾗς παραλαθεῖν Μαριὰμ. τὴν Yovalxá aou * τὸ 
γὰρ £v αὐτῇ γεννηθὲν, Ex. Ἠνεύματός ἔστιν ἁγίου. 
Τέξεται δὲ υἱὸν, χαὶ Χαλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ 
Ἰησοῦν ᾿ αὐτὸς γὰρ σώσει τὸν λαὸν αὑτοῦ ἀπὸ τῶν 
ἁμαρτιῶν αὐτῶν. » Ἔφη δὲ xoi τὸν ἀξιάγαστον 
Ἰωάννην εἰπεῖν. « Ἐγὼ μὲν ὑμᾶς ἐν ὕδατι βαπτίζω εἰς 
µετάνοιαν * 6 δὲ ὀπίσω µου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μού 
ἐστιν, οὗ οὐκ εἰμὶ ἰχανὸς τὰ ὑποδήματα βαστάσχι ' αὖ- 


Sti non habet, bie non est ejus ἳ, » Et rursus : « ln 
memoriam , inquit, vos reduco, propter gratiam 
que dats est mihi a Deo, ut sim minister Christi 
Jesu iu gentibus, sanctilicans Evangelium Dei 5. » 
Cum ergo Christi spiritu ditati homines divinum 
Spiritum habeant ; cumque Paulus ministrum sc 
ordinatum inter gentes tanquam Dei Chrirti, el 
przedicationem de illo factam evangelium Dei nowi- 
net; cumque ipsum glorie Dominum appellet : 
« Si enim cognovissent, inquit, nunquam Dominum 
glori» erucifixissent * : » snnon certe cavillatur ad- 
versarius, et manifesti mendacii reus jure tenebi- 
tur? Atqui theologi singulari cura et consilio ob- 
servabant, ut quamvis eum nossenL natura ac ve- 


B ritate Deum esse, tamen ipsum Dei Filium nuncu- 


parent, et substantie Patris germanam prolem ; 
quippe qui una cum Patre sit ac exsistat, et in una 
deitatis natura esse et subsistere intelligatur. Id— 
circo sapiens ille quoque Joannes in principio Ver- 
bum esse predicat, et Deum esse apud Deum '!*: 
deinde carnem etiam factum esse 34, id est homi- 
nem. Unum ergo theologis, neque id temere, pro- 
positum est, dicere nimirum illum esse Dei Filium 
secundum naturam, $29 quod ita necesse sit om- 
nino Deum esse secundum veritatem illum, qui ex 
Deo est secundum naturam. Itaque verba divini 
Pauli jam attulimus, qui Christum illum omnium 
Salvatorem clare et indubitate Deum no;ninat. Sed 
aliorum dicta juvat apponere, quibus Christi tan- 
quam Dei mentionem faciunt. 


Dixit igitur Matthzeus de Joseph : « Ηώς autem 
eo cogitante, ecce angelus Dómini apparuit iu. so- 
mnís ei, dicens : « Joseph, fili David , noli timere 
accipere Mariam conjugem tuam : quod enim in 
ea natum est, de Spiritu sancto est. Pariet àuteun 
filium, et voesabis nomen ejus Jesum : ipse enim 
salvum faciet populum suum a peccatis eorum '*. » 
Quin et admirabilem illum Joannem his verbis usum 
dicebat : « Ego quidem baptizo vos in aqua in pee- 
nitentiam : qui autem post me venturus est, for- 
tor me est, eujus non sum idoneus calceamenta 


τὸς ὑμᾶς βαπτίσει &v Πνεύματι ἁγίῳ καὶ mupl * οὗ τὸ p portare : ipse vos baptizabit in Spiritu sancto ei 


πτύον ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ, χαὶ διακαθαριεῖ τὴν ἅλωνα 


αὐτοῦ.» Καὶ μὴν xat αὐτὸν τὸν Κύριον φάναι που πρὸς. 


ἡμᾶς ἰσχυρίζεται' « Δεῦτε πρὸς µε, πάντες οἱ χοπιῶν- 
τες, καὶ πεφορτισµένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς. Άρατε 
τὸν ζυγόν µου ἐφ᾽ ὑμᾶς᾽ » καὶ τὰ περὶ τῆς συντελείας 
τοῦ αἱῶνος τούτου προαναγγέλλων (1) πάλιν εἰπεῖν * 
« Ὥσπερ οὖν συλλέγεται τὰ ζιζάνια, καὶ πυρὶ χατα- 
καΐεται, οὕτως ἔσται ἐν τῇ συντελείᾳ τοῦ αἰῶνος; 
ἁποστελεῖ ὁ Ὑἱὸς τοῦ ἀνθρώπου τοὺς ἀγγέλους αὐ- 
τοῦ.» “Αρ οὖν, ὦ κράτιστε, τὸ ἐλευθεροῦν &pap- 


7 Rom. vit, 8, 9... * Rom. xv, 15, 16. 


* | Cor. i, 8. 


igni : eujus ventilabrum in manu sua, et permun- 
dabit aream suam 13. » Praeterea Dominum ipsum 
nos alicubi compellare asserit : «Venite ad me, om- 
nes qui laboratis et ouerati estis, et ego reficiam 
vos. Tollite juguw meum super vos !*; » et cum 
hujus s$zecüli consummationetn prenuutiaret , rur- 
sus dixisse : « Sicut ergo colliguntur zizania, et 
igni comburuntur , sic erit in cousummatione sx- 
culi : mittet Filius hominis angelos suos !*. » Num 
igitur, ο prastantissime , liberare posse peccatis 


1? Joan. 1, 2. !! ibid. 14. '* Matth. 1, 20, 21. 


13? Matth. οἱ, 13, 12. ** Mattb, χι, 29, 50. !* Matth. xin, 40, 41. 


(4) Legendum videtur προαναγγέλλοντα. 


1007 


S. CYRILLI ΔΕΕΧΑΝΡΗΙΝΙ ARCRI!.P. 


1008 


aliquos, alteri quam soli eL vero. Deo conveujet ? A τιῶν δύνασθαέ cvvac, πρέποι ἂν ἑτέρῳ μᾶλλον, πλὴν 


Leguin eniin domini sunt ii, a. quibus statuuntur, 
non alii. Quo pacto vero populum suum servare 
quoque dicitur, cum unus Deus hominibus domi- 
netur ? Sed et heminum mediocritate ac viribus 
majus esse aio, quam ut in sancto Spiritu baptizare 
queant credentes in ipsum. Addo, quod area sit man- 
cipi, idest, homines qui spicis signilicatur, pulli qui- 
dem homini preterquam uni Christo convenire. Deus 
enim eratfactus caro, id est bomo. Cujusnam vero 
jugum, amabo te, subeant homines ? annon eps soli 
Deo suljjici jure dixeris? Jam quomodo jussit Christus, 
ut jugum ejus tollamus super uos, nisi Ώθμφ et ex 
Deo sit secundum naturam? 330 Quomodo vero 
ejus sint angeli illi qui in ceo sunt ? « Mittet enim, 
inquit angelos suos. » Atque hzc quidem nobis 
Mattlizeus, ut alia quamplurima taceamus, 96 huic 
disputationi Lestimoniorum cumulu.) exira rem 
ingessisse videamur. Porro Marcus eamdem ubique 
seulentiam sequitur, et cum Maubsi scriptis con- 
venit. Scribit quippe : « Injtium Evangelii Jesu 
Christi Filii Dei !*. » Quod autem is, qui naturalis 
ac verus est Dei Filius, utique sit etiam Deus, num 
cuiquam dubium esse potest? Rursus autem ait , 
Dominum sanctis apostolis dixisse , « traditum iri 
£e in manus hominum peccatorum, a quibus ijlu- 
dendus esset et crucifigendus !'; » Petrum auiem 
divinum ei respondisse : « Absit a te, Domine, non 
erit tibi hoe !* ; κ hoc Cliristum respendisse : 


« Vade post me, Satana, scandalum es mihi, quia 6 
“γε μὴν θεσπέσιον Πέτρον ἀναφωνῆσαί οἱ, τά" 


non sapis ea. quz Dei sunt, sed ea qus bomi- 
uum !*. » Non enim sapuit ea qua Christi sunt 
Petrus, cum ei contraria diceret. Deum igitur certe 
Christum nominavit ipse quoque, qui Petrum sa- 
pere dixil, non ea. qux Christi sunt, utpote Dei, 
sed ea potius qux hominum. Refert autem. ipsum 
rursus dixisse : « Nam qui me erubuerit et meos 
sermones, bunc Filius hominis erubescet, cum ve- 
nerit in gloria P»tris aui cum sanctis angelis **. » 
At nisi Deum sciat illum esse, quomodo ip gloria 
Patris venturum dicit stipantibus sauctis angelis 3 
quomodo in megjesiate deitatis Fl'iliug hoqinis? 
quomodo in summis bonoribus et. supra ompem 
creaturam positus Jesus- Christus, hoc est. ie, qui 
ex muliere secundum carnem natus eat? Λη ergo 
veri indagandi cupidis awbigeudi locus est, quod 
cum scirent Dominum vere Deum esse, divinitalig 
prerogativis ipsum conspicuum fore dicunt tempore 
dispeusaliguis exacto ? Quo tempore consentaneum 
erat, ut, qui iu. similitudine nostra factus est , 
ulique huwanitatis iedum despectui nog baberet. 
ljem porro de illo divinum Lucam $ensisse, ex 
ejus scripiis (acile certe patebit. Angelum enim 
Dei refert ad Zachariam illum, Joannis patrem, 
dixisse : « Et erit gaudium tibi, et exsultatio, et 
: multi in nativitate ejus gaudebunt *!. » Et postea : 
« Et mulos filiorum Israel convertet ad Domiuum 


!* Marc. 1, 1..." Marc. x, 53 seqq. 


1^ Matth. xvi, 22. 


ὅτι xai µόνῳ «τῷ xav' ἀλήθειαν ὄντι θεῷ; Κύριοι 
γὰρ τῶν νόμων εἷεν ἂν οἱ θέντες αὐτοὺς, xai οὐχ 
ἕτεροι παρ᾽ αὐτοὺς. Τίνα δὲ τρόπον καὶ «bv ὁαυτοῦ 
λαὸν σώζειν λέγεται, χαίτοι μόνου χατεξουσιάζοντος 
θεοῦ τῶν ἐπὶ γῆς; Εἶναι δέ φημι xai ὑπὲρ ἀνθρώπου 
µέτρον τε xal χεῖρα, τὸ ἐν ἁγίῳ Πνεύµατι βαπτίζειν 
δύνασθαι τοὺς εἰς αὐτὸν πιστεύοντας ' xal μὴν καὶ 
τὸ ἴδιον ἔχειν τὴν Guo, τουτέστι͵ τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς o; 
ἐν ἀστάχεαιν νουνµέγους, ἀνάρμοστον μὲν ἀνθρώπῳ 
παντὶ, πρέποι δ' ἂν µόνῳ Χριστῷ. Gsbc yàp Ev Ίε- 
γάµενος σὰρξ, τουτέστιν ἄνθρωσως. Tiyoc δὲ, εἰπέ 
por, τὸν ἑυγὸν ἔχοιεν ἂν οἱ ἐπὶ τῆς γᾶς; ἀρ᾽ οὐχὶ 
όν χατεζεῦχθαι Beip φαίη τις ἂν εἰκότως αὑτούς ; 
Εἶτε πῶς προστέταχεν ὁ Χριστὸς αἴρειν ἡμᾶς ἐφ᾽ 
ἑαυτοὺς νὸν αὐτοῦ ζνγὸν, εἰ μὴ Φεὸς καὶ ἐχ Θεοῦ 
πατὰ φύσιν koci; Πῶς δ' ἂν εἷεν αὐτοῦ οἱ χατὰ τὸν 
οὑρανὸν ὄντες ἄγγελοι: € Αποστελεῖ γὰρ, quot, τοὺς 
ἀγγέλαυς αὑτοῦ. » Καὶ ταντὶ μὲν ἡμῖν à Ματθαῖϊος, 
πλείστων ὅσων ἑτέρων σεσιγηµένων, διά τοι τὸ μὴ 
δαχεῖν ἐνσεσωρεῦσθαι τοῖς λάγοις μαρτύρων ὄχλον 
ὄξω βαίνοντα χοροῦ. Μάρχος y« μὴν διὰ τῶν αὐτῶν 
ἐννοιῶν εἶσι πανταχοῦ, xal τοῖς τοῦ Ματθαίον αυµ- 
φἑρξται λόγοις, Γράφει γοῦν « "Αρχὴ τοῦ Εὐαγγε- 
λίου Ἰησοῦ Χριστοῦ Υἱοῦ τοῦ θεοῦ.» 'O δὲ Βεοῦ χατὰ 
φύαιν καὶ ἀληθῶς Υἱὸς, ὅτι πάντως που xat θεάς 
ἐστι, πῶς οὐχ ἅπασιν ἑναργές; "Eon δὲ πάλιν τὸν 
μὲν Κύριον τοῖς ἁγίοις ἁποστόλαις εἰπεῖν, ὅτι « Ha- 
ραδοθήσεται εἰς χεῖρας ἀγθρώπον ἁμαριωλῶν, xal 
ἐμπαίξουσιν αὑτῷ, xal σταυρώσουσιν αὑτάν' 0 τόν 


ε "Dac σοι, Κύριε’ οὗ μὴ ἔσται aot τοῦτο’ » xat 
πρὀς Ὑε τοῦτο Φφάναι Χριστόν: « Ὕπαγε ὁπίσω 
µου, Σατανᾶ, φχάγδαλόν µου el, ἅτι οὗ φρονεῖς τὰ 
τοῦ θεοῦ, ἀλλὰ τὰ τῶν ἀνθρώπων. » O0 γὰρ πεφρό- 
νηχε τὰ τοῦ Χριστοῦ ὁ τἀναντία λέγων ὁ Πέτρος. 
Geor. οὖν ipa Χριστὸν ὠνόμααε xoi αὐτὸς, φρογῆσαι: 
ὥσπερ ἔφη τὸν Πέτρον οὐ τὰ αὐτοῦ μᾶλλον ὡς $60, 
ἀλλὰ τὰ τῶν ἀνθρώπων. Ἔφη δὲ πάλιν εἰπεῖν. « "Oc 
γὰρ ἂν ἐτοαισχυνθὴ µε xal τοὺς ἐμοὺς λάγαυς, «oUtov 
ὁ Y ig τοῦ ἀνθρώπου αἰσχυνθήσεται, ὅταν ἔλθῃ tv τῇ 
Δόξη τοῦ [ατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἁγίων ἀγγέλων. » 
Ἁλλ' εἰ μὴ θεὺν cile, πῶς ἓν δόξῃ τοῦ Πατρὸς 
ἀφίζεσ-αι λέγει, ἂορυφοροῦντας ἔχοντα τοὺς ἁγίους 


D ἀγγέλους; πῶς Ev εὐχλείᾳ θεότητος Υϊὸς ἀγθρώπου ; 


πῶς ἐν ταῖς ἀνωτάτω καὶ ταῖς χατὰ πάσης κτίσεως 
ὑπερρχαῖς Ἰτσοῦς ὁ Χριστὸς, ταῦτ) ἔστιν, ix γυναιχὸς 
κατὰ σάρχα; 'Ap' οὖν ἀνδοιαστὰν τοῖς γε ὅλως ἐθέ- 
àeve φιλοθηρεῖν εὖ µάλα τὸ ἀληθὲς, ὅτι θτὸν Uta 
xatà ἀλήθειαν εἰδάτες τὸν Κύριον, τοῖς τής θεότητος 
ἀξιώμασιν ἐναθρύνεσθαί φασιν αὐτὸν, παρελάσαντος 
τοῦ καιροῦ τῆς οἰχογαμίας, χαθ᾽ ἂν ἦν ἀχόλανθον tv 
ὁμοιώσει τῇ καθ ἡμᾶς Ὑενόμενον, ἅπαξ τὰ thc 
ἀνθρωπάτητος µέτραν o0x ἀτιμάσαντα ἔχειν; Ὅτι 
δὲ xal ὁ θεσπέαιος ὁ Λαυχᾶς πεφρόνηχεν οὕτω περὶ 
αὐτοῦ, σαφὲς ἂν γένοιτο xat µάλα ῥᾳδίως ἀπό γε τῶν 
παρ) αὐτοῦ γεγραµµένων. "Άγγελον γὰρ ἔφη θεοῦ 
9 ibid. 25. 


* ^ Luc. 11,90. *! Luc. 5, 14, 


1009 


CONTRA JULIANUM LIB. X. 


10:0 


πρὺς «by Ζαχαρίαν εἰπεῖν, ὃς fy Ἰωάννου matip: À Deum suum V. » Quem ergo annuntiabat per uni-- 


« Καὶ ἔσται yapá σοι, xol ἀγαλλίασις, xal ολλοὶ 
ἐπὶ τῇ Υενέσει αὐτοῦ χαρήσονται" » xai μεθ ἕτερὰ" 
«Καὶ πολλοὺς τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ ἐπιατρέψφει ἐπὶ 
Μύριον τὸν θεὺν αδτοῦ. » Τίνα «olvuv εὐηγγελίζέτό 
ἀνὰ πᾶσαν την Ἰουδαίαν ὁ θεσπέόιυς Βαπτιστὴς; 
"Ap' οὐχὶ τὸν Ἰησοῦν, ὃν διεδείχνυ λέγων « "Ite ὁ 
᾽Αμνὸς τοῦ θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ χόόμου»» 
ῬἙ[νας ἐπέότρεφεν ὡς πρὺς Κύριον τὸν Θεόν; "Ap! 
οὐχὶ πρὸς αὐτὸν λέγων ὅτι « Ἐγὼ ἑώράχα, xài 
µεμαρτύρηχα, ὅτι oUtó; ἔστιν 6 Yübc τοῦ θεοῦ; » 
Καὶ α]ν χαὶ αὐτὸν τὸν Ζαχαρίαν προφἠτεύοντά φη- 
σιν ἐπὶ τῷ ἰδίῳ παιδἰ. «Καὶ σὺ, Λαϊδίον, προφήτης 
Ὑψφίστου κχηθήἁῃ * προπορεύσῃ yàp gb προσώπου 
Κυρίου, ἑτοιμάσαι ὁδοὺς αὐτοῦ τοῦ δοῦνὰι γνῶσιν 
σωτηρίας τῷ λαῷ αὐτοῦ, ἐν ἀφέσει ἁμαρτιῶν ἀὐτῶν.υ 
Ἔφη δὲ fév, ἅγιον ἔγγελον πρλς τὴν ἁγίαν Παρ- 
θένον εἰπεῖν περὶ τοῦ Χριστοῦ * «Οὗτο ἔσται μέγας, 
xai Tio, Ὑψφίστου κληθήἠσετάι. » Προφητεύων ὁ πα- 
*hp, Υγιστον λέγων εἶναι τὸν Ἰησοῦν, Ὑψίστου δὲ 
αὐτὸν Υ]ὸν xaV6 θεσπέσιος ἄγγελος ὀνομάζει. "1o0- 
κλεῆς vip τῷ φύσαντι, χα) χατὰ πᾶν ὁτιοῦν Ιόομέ- 
Έρως ἔχων ὁ ἐδ αὐτοῦ πεφηνὼς Υἱὸς νοοῖτ ἂν εἰχό- 
τως. Οὐ γὰρ ὅτι γέγυνεν ἄνθρωπος οἰχονομικῶς, 
μειονεχτοῖτο ἂν χατά τι γοῦν ὅλως αὐτοῦ, ἀλλ ὁ 
μὲν τῆς οἰκονομίας τρόπος iw ἰδίοις ἔσται λόγοις. 
Ἐπεὶ δὲ χαὶ ἁπάράλλακτός τε xal ἄτρεπτος χατὰ 


versam Judam 331 Baptista ille divinus? Aunon 
Jesum, quem designabat, dicens: « Ecce Aguus Dei, 
qui tolit péccatum mundi ** ὃν Quosnam couvertit a. 
Dominum Deum? Annon ad ipsum dicendo : « Ego 
vidi, et testatus sum quod hic est Filius Dei **?» Quin 
etiam Zachariam ipsum de filio suo prophetasse 
ait : « Et tu, puer , propheta Altissimi vocaberis : 
praibis enim ate aciem Domini parare vias ejus : 
ad dandam scientiam salutis plebi ejus, in remis- 
Bioticin peccatorum eorum **, » Rursus autem scri- 
bit sanctum angelum ad sanctain Virginem dixisse 
de Christo : « Hicerit magnas, et Filius Altissimi 
vocabitur. **. ». [Vide igitur quomodo Altissini 
prophelam Joannem dicat vocari (1)) prophetans 
Paler Altissimum dicens esse Jesum, eumque Αἱ- 
tíssimi Filium angelus quoque divinus nowninet. 
Éadeui enim gloria prieditus est eum Patre, et per 
omnia &qualem Filium ex ipso genitum jure con. 
cipies. Nam ex eo, quod homo factus est ratione 
dispensationis, nihilo tamen certe inferior est ipse, 
sed in suis rationibus consistet incarnationis modus. 
Cum sit enim per omnia simile et immutabile se- 
eundum naturam ex Deo Patre Verbum, nihil iun 
aua natura labis accepit, ex eo quod factus est no- 
bis propter nos similis , sed ut Paulus ait: « Jesus 
Christus heri et hodie : ipse et in secula 57, » 


φύσίν ἐστὶν 6 Ex θεοῦ Ἡατρὸς Aóvoz, οὐδὲν εἰς ἰδίαν Ἰδικήθη φύσιν ἀπὸ ve τοῦ χαθ ἡμᾶς γενέσθαι & 


ἡμᾶς, ἀλλ ὡς ὁ Παῦλός φησιν, « 


« Ἰησοὺς Χριστὸς χθὲς καὶ σήµερον ὁ αὐτὸς, καὶ elc τοὺς αἰῶνάς. » 


Οἴμαι δὲ δεῖν καὶ ταῖς Ἰωάννου φωναῖς οὐχ ὁσίως ο Jam adversarium minus pie Joanuis vocibus γδίγα - 


μεμαχημένον ἀπελέγχειν αὐτόν. Ob γάρ τοι, χαθά 
φησιν αὐτὸς, θεραπεύοντάς τινας τὰ τῶν ἁγίων µνή- 
µατα τεθεαµένος, Παύλου τέφηµι καὶ Πέτρου, πρὸ- 
ἠχθη λέγειν ὡς εἴη θεὺς Ἰησοῦς Χριστός. ᾿Απίθα- 
vov Υὰρ τὸ ταὐτής ἕνεχα τῆς αἰτίας παρωρμῆσθαι 
νοµίζειν αὑτὸν ἐπὶ vb χρΏναι θεηγορεῖν, διανιστάντος 
δὲ αὐτὸν τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Ἔφη γάρ που Χρι- 
στὸς τοῖς ἁγίοις βυδταγωχοῖς: εΟὐχ ὁμεῖς ἐατε ol 
λαλοῦντες, ἀλλὰ τὸ Πνεῦμα τοῦ Παερὸς ὑμῶν e) 
λαλοῦν ἓν ὑμῖν. » 'AXX* οὐδὲ πρῶτος ἔφη Geby εἶναι 
τὸν Ἰησοῦν. ᾽Αλλὰ γὰρ οἱ πρὺ αὐτοῦ Τγεγραφότες, 
Λουχᾶς τε, φημὶ, καὶ Ματθαῖος, καὶ μέν τοι xal 
Μάρκος, HUpiór τε xai θεὸν ὑνόμαζον αὐτὸν, τὴν 
ὑπερτάτην δόξαν ἀπονέμοντες πανἰαχοῦ. Ὁ δὲ τὸ 


χρῆναι φευδοεπεῖν Ev Co τάχα που τιδεὶς τοῖς ἐξ- D 


αιρέτοις τῶν ἀνδραγαθημάτων, διατείνεται μὲν εἲ- 
πεῖν τὸν θεσπέσιον εὐάγγελιστὴν: « Kal ὁ Λόγος 
σὰρς ἐγένετο" » οὗ μὴν ἔτι xal ὅπως, αἰσχυνόμενόν, 
οἶμαί που" οὐδάμοῦ δέ φησιν αὐτὸν οὔτε Ἰησοῦν, 
οὔτὲ Χριστὸν, ἄχρις οὗ Θεὸν Λόγον ἀποχαλεζ. Καὶ 
τοι πῶς οὐ λίαν λεπτὸς xal ἰσχνὸς ἄγαν ἀπεξεσμέ- 
vé; slg ἀλήθειαν 6 Περί γε τούτων αὐτῷ πεποίηται 
λόγος; Ἵνα γὰρ μὴ τῆς σαρχὸς γενέθει σύγχρονον 
elvat τις ὑπυτοπήσειε τὸν ἐνανθρωπήσαντα Λόγον, fi 
ἀρτιφανῆ καὶ πρόσφατον, εἶναι λέγοι Gebv, προδι- 


** Luc. 1, 160. 3 Joan. 1, 39. ** ibid. 24. 
.x ,20. 1? 04Η. 1. 14. ο ibid, f. κα 


*5 Luc. 1, 76,77. 


gari accurate nobis, opinor, demonstrandum est. Non 
enim, ut ipseait, quod sanctorum monimenta, Petri. 
inquam ac Pauli, nonnullis in pretio esse viderat, 
adductus ést ut Jesum Cliristum Deum esse diceret. 
Credibile eniin non est, illum eam ob causam ad- 
ductum ut Deam illum predicaret , sed a Spiritu 
sancto impulsum. Dixit enim alicubi Christus sau- 
ctis discipulis : « Non vos estis qui loquimini, sed 
Spiritus Patris vestri qui loquitur in vobis **, » 
Sed neque primus dixit Jesum esse Deum. Etenim 
dui ante illum scripseraut, Lucas , inquam, Mat- 
theus et Marcus, Dominum ac Deum nominarunt 
ipsum, supremam el gloriam ubique tribuentes. 
Hic autem mendacium inter preclara facinora 
statdérnis, pertendit divum evangelistam dixisse : « Et 
Verbum caro factum est **, » non tamen quomodo, 
pudore, opinor, deterritum. Nusquam autem aii 
ipsum, neque Jesum , neque Christom , denec 
Deum Verbum appellet. Verutu nunquid subtiliter 
valde et ad $99 veritatem accuratissime de his 
ilie disseruit ? Ne quis enim carnis nativitati Ver- 
bum hominem factam cohntemporaneun  essé sus- 
picaretur, aut recentem ae nuper edituin esse Deum 
diceret, necessario prafatur quod « in principio 
erat Verbum ??, » Deus exsistens, el quod Patri 


*6 ibid. 59, 3 Hebr. xii, 8. 3 Mauh. 


(4) Qua uncis inclusa sunt, desunt in Graco. exemplari. 





4011 


8$. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1012 


ewternum, atque « apud Deum erat. » Unum enim Α έξεισιν ἀναγχαίως, ὡς καὶ « ἦν ἐν ἀρχὴῇ θεὸς ὧν € 


est eum Patre suo. identitate naturali, quamvis 
secundum propriam hypostasim, et intelligatur, et 
sit, Et « Per ipsun omnia facta sunt *'. » Omnia 
eum simpliciter initio dixisset , ita se ad enarran- 
; dum Incarnátionis mysterium convertit. Dixit enim, 

« Verbum carnem factum esse » , id est hominem, 
nullam passum mutationem in id quod non erat : 
mutationis enim expers Deus est et mulationi in 
his non esse obnoxium, non aliunde, sed in se po- 
tius substantialiter babet. Quod autem ex jsancta 
Virgine sanctissima carne assumpta hormo prodierit, 
οἱ quoi erat manserit, plane comprobavit, dicens: 
« Et. habitavit in. nobis ; » quod non ex mutatione 
et conversione in carnis transisse naturam ipsum 
indicat, sed in ea habitasse, aut in sancto veluti 
templo, corpore nimirum suo, fuisse. Hic autem 
eorum quz dicta sunt. plane rudis, in Theologum 
impudentissime debacchatur, eumque Joannis verbis 
inconsiderate coa(sum ait de Unigenito verba fe- 
cisse, neque porro Christum ipsum aut Jesum no- 
minasse. Sed Julianum temere nunc quoque nugari 
et incousideratam prorsus accusationem instituere , 
ex ipsis Litteris sacris videre licet. Verissime enim 
accipit verba sancti illius Baptist», quie de omnium 
nostrum Salvatore Christo protulit. Postquam enim 
« Carnem Verbum factum esse » dixit, tunc sane, 
tunc opportune admodum et Christum nominat, et 
Jesum, οἱ divinitatis diguationibus preditum ait, 


Λόγος, » xa ὅτι συναῖδιος τῷ Πατρὶ, xal « πρὸς bv 
Tiv. » "Ev γάρ ἐστι πρὸς τὸν αὐτοῦ Γεννήτορα ταυτό- 
τητι φυσιχῇ, καίτοι xa8' ὑπόστατιν ἰδίαν ὑπάρχων 
xai νοούµενος. εΓέγονε δὲ καὶ πάντα δι αὐτοῦ - » 
ταντὶ σύμµπαντα προειπὼν ἀτέχνως, χαθῆχεν οὕτω 
τὸν ἑαυτοῦ λόγον ἐπί γε τὸ δεῖν τῆς μετὰ σαρχὸς 
οἰχονομίας ἀφηγήσασθαι τὸ μυστήριον. Ἔφη yip 
« σάρχα Ὑενέσθαι τὸν Λόγον, » τοῦτ' ἔστιν, ἄνθρω- 
πον, οὐ τὴν εἰς ὅπερ οὐκ ἣν ἀλλοίωσιν ὑπομείναντα " 
τροπῆς γὰρ ἐλεύθερον τὸ θεῖον, χαὶ τὸ ἀχλόνητον ἐν 
τούτοις οὐ θύραθεν αὐτῷ, ἐμπεφυχὸς δὲ μᾶλλον οὐ- 
σιωδῶς. "Οτι δὲ τὴν ix τῆς ἁγίας Παρθένου πάν- 
αγνον σάρχα λαθὼν προῆλθεν ἄνθρωπος, χαὶ µεμέ- 
νηχεν ὅπερ ἣν, πεπληροφόρηχεν, εἰπών; τ Καὶ ἑσκή- 
νωσεν ἐν ἡμῖν’ » ὃ οὐχ ἐξ ἀλλοιώσεως xal τροπῆς 
τῆς σαρχὺὸς µεταφοιτήῄσαντα φύσιν ὑπεμφήνειεν ἂν 
αὐτὸν, ἀλλ' ὅτι χατῴχηχεν, τοι γεγονὼς ὡς ἐν ἁγίῳ 
ναῷ τῷ ibl σώματι. Ὁ δὲ συνιεὶς τῶν εἰρημένων 
οὐδὲν, προαλεστάτην τοῦ θεηγόρου ποιεῖται τὴν xa- 
τάῤῥησιν, xal πρός Υε τούτῳ φησὶν, ταῖς Ἰωάννου 
φωναῖς ἁδασανίστως ἐπιθαῤῥήσαντα, τὸν ἐπί γε τοῦ 
Μονογενοῦς ποιῄσασθαι λόγον, οὐ μὴν ἔτι xat Χρι- 
στὸν αὐτὸν Ίγουν ᾿Ιησοῦ» ὠνόμασε. Βατταρίζει δὲ 
ὅτι xal νῦν clxTj, xal ἀχατάσχεπτον παντελὼς 
ποιεῖται τὴν κατηγορίαν, ἐξ αὐτῶν ἕνεστι τῶν Isptov 
Γραμμάτων ἰδεῖν. Δέχεται μὲν γὰρ ὡς ἀληθῶς τὰς 
τοῦ ἁγίου Βαπτιστοῦ φωνὰς, at γεγόνασιν αὐτῷ περὶ 
τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ, « Σάρχα Υε piv 


licet nobis similis factus sit ratione dispensationis. C γενέσθαι τὸν Λόγον » εἰπὼν, τότε δὴ, τότε χαὶ λίαν 


Scripsit igitur ipse quoque in hunc modum : « Cum 
autem esset Hierosolymis in Pascha, in die festo, 
multi crediderunt in noniine ejus, videntes signa ejus, 
qux faciebat super infirmos. Ipse autem Jesus uon 
credebat semetipsum eis , eo quod ipse nosset om:- 
nia **, » [tem : « Cum ergo sero esset die illo una 
S :bbatorum, et fores essent clausse, ubi erant disci- 
puli congregati proter melum Judaeorum, venit Jesus 
339 et stetit in medio, et dicit eis : Pax vobis 1. » Ait 
eiiam alicubi Dominum ipsum ad Patrem et Deum 
qui in ccelis est dicere : « Hec est autem vita celerna, 
ut cognoscant te solum Deum verum, et quem mi- 
sisi Jesum Christum **. » Quod autem ei homini facto 
servarit ea quz divinitali conveniunt, ex ipsius ver- 
bis patebit. S:epissime enim Vitam ipsum et Lucem 
nominat, adeoque potestate el gloria Patrizequalem, 
et incomparabili supra omnes eminentia praeditum. 
llic autem vitilitigator, qui malum usque animo 
versat, ev quiddam assidue venatur pervestigatque 
unde Christianam religionem vexet, ut sperat, per 
aliam veluti viam graditur, et ait: 


ἐπὶ καιροῦ xal Χριστὸν ὀνομάζει καὶ ᾿Ιησοῦν, καὶ 
ἐν τοῖς τῆς θεότητος ἀξιώμασιν εἶναί φησιν, xalco 
καθ ἡμᾶς γεγονότα οἰκονομιχῶς. Γέγραπται τοίνυν 
ὧδὶ vat ab róc* « Ὡς δὲ ἣν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἓν τῷ 
Πάσχα £v τῇ ἑορτῇ, πολλοὶ ἐπίστευσαν εἰς τὸ ὄνομα 
αὐτοῦ, θεωροῦντες αὐτοῦ τὰ σημεῖα ἃ ἐποίει ἐπὶ 
τῶν ἀσθενούντων. Αὐτὸς δὲ ὁ Ἰησοῦς οὐκ ἐπίστευσεν 
ἑαυτὸν αὐὑτοῖς διὰ τὸ αὐτὸν γινώσχειν πᾶν.» Kat 
πάλιν" «0ὔσης οὖν ὀψίας τῇ ἡμέρᾳ ἑκείνῃ τῇ μιᾷ 
τῶν Σαθθάτων, καὶ τῶν θυρῶν κεχλεισµένων, οὗ 
σαν οἱ µαθηταὶ αὐτοῦ συνηγµένοι διὰ τὸν φόδον τῶν 
Ἰουδαίων, Άλθεν ὁ Ἰησοῦς xai ἕστη εἰς τὸ μέσον, 
xai λέγει αὑτοῖς' Εἰρήνη ἡμῖν. » Ἔφη δέ mou xal 
αὐτὸν τὸν Κύριον πρὸς τὸν &v τοῖς οὐρανοῖς Πατέρα 
καὶ θεὸν εἰπεῖν" εΛῦτη δὲ ἐστιν dj αἰώνιος ζωὴ, 


D ἵνα γινώσχωσἰ σε τὸν µόνον ἀληθινὸν Θεὸν, χαὶ ὃν 


ἀπέστειλας Ἰησοῦν Χριστόν. » "Oct δὲ xoi χαθ᾽ ἡμᾶς 
γεγονότι τετήρηχε τὰ θεοπρεπῆ, διὰ τῶν αὐτοῦ δι- 
δαχθήσεται λόγων. Πλεισταχοῦ γὰρ αὐτὸν καὶ ζωήν 
xai Φῶς ὀνομάζει, xal μέντοι καὶ ἰσουργὸν xol 
ἰσοχλεᾶ τῷ Πατρὶ, xai ταῖς κατὰ πάντων ἀσυγ- 





κρίτοις εὖ µάλα ὑπεροχαῖς χατεστεμμµένον. Ὁ δὲ φιλαίτιος οὗτοσὶ, xai διὰ πάσης ἰὼν ἐννοίας οὐχ 
ἀγαθῆς, ἀεὶ 66 τι θηρώμενος, χαὶ εὑρίσχειν ἐπιχειρῶν, δι οὗπερ ἂν δύναιτο χαχοῦν, ὡς οἴεται, τὰ 
Χριστιανῶν, δι’ ἑτέρας ὥσπερ ἴετσι τρίδου, xat φησιν’ 
JULIANUS. 
Sed hoc quidem de Jesu Christo Joannem dicere, 
ne ipse quidem inflcior. Quanquam placet nonnullis 


*! Joan, n, 25, 21. 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 
'AXX ὅτι μὲν τοῦτο περὶ Ἰησοῦ Χριστοῦ φῆσιν 
Ἰωάννης, οὐδὲ αὐτὸς ἀντιλέγω. Καΐτοι δοχεῖ τισι 


*! Joan. 1, 5. 3 Joan. xx, 19. ?* Joan. xvii, 9. 


4015 


;ONTRA JULIANUM LIB. X. 


1014 


τῶν δυσσεδῶν ἄλλον μὲν Ἰησοῦν εἶναι Χριστὸν, ἅλ- A impiis, alium quidem esse Jesum Christum, aliud 


λον δὲ τὸν ὑπὸ Ἰωάννου κηρυττόµενον Λόχον, OO μὴν 
οὕτως ἔχει. "Ov γὰρ αὐτὸς εἶναί φησιν θεὸν Λόγον, 
τοῦτον ὑπὸ ἁωάννου φηαὶν ἐπιγνωσθῆναι τοῦ Βα- 
πτιστοῦ, Χριστὸν Ἰησοῦν ὄντα. Σχοπεῖτε οὖν ὅπως 
εὐλαθῶς, Ἱρέμα, xaX λοληθότως, ἐπεισάχει τῷ δρά- 
pati τὸν χολοφῶνα τῆς ἀσεθείας, οὕτω τε ἐστὶ παν- 
οὕργος xal ἀπατεὼν, ὥστε αὖθις ἀναδύεται προσ- 
τιθείς» « θεὸν οὖδεὶς ἑώραχε πώποτε. Ὁ Μονογενὴς 
Ye, ὁ ὢν ἓν τοῖς κόλποις τοῦ Πατρὸς, ἐχεῖνος ἑξ- 
ηγήσατο. » Πότερον οὖν οὗτός ἐστιν ὁ θεὸς Λόγος σὰρᾶ 
γενόμενος, ὁ μονογενὴς Υἱὸς, « ὁ ὢν ὃν τοῖς χόλποις 
τοῦ Πατρός; » Καὶ εἰ μὲν αὑτὸς, ὄνπερ οἶμαι, ἐθεά- 
σασθε δήπουθεν xal ὑμεῖς θεόν᾽ « Ἐσχήνωσε γὰρ 
ἐν ὑμῖν, χαὶ ἐθεάσασθε τὴν δόξαν αὐτοῦ. Tl οὖν 
ἐπιλέχεις, ὅτι Δεὸν οὐδεὶς ἑώραχε πώποτε; Ἐθιά- 
σασθε γὰρ ὑμεῖς, εἰ xal μὴ τὸν Πατέρα θεὸν, ἀλλὰ 
τὸν Osby Λόγον. El δὲ ἄλλος ἐστὶν ὁ μονογενῆς Gabe, 
ἕτερος δὲ ὁ θεὺς Λόγος, ὡς ἐγώ τινων ἀχήχοα τῆς 
ἡμετέρας αἱρέσεως, ἔοιχεν οὐδὲ Ἰωάννης αὐτὸ τολ- 
μᾷν ἔτι. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Ἴσως μὲν οὖν οἰήσαιτ) ἄν τις αὐτὸν ἐξ εὐμαθοῦς 
διανοίας τοῖς ἐξ ὀρθότητος συµφέρεσθαι λογισμοῖς, 
ὡς αὐτὸν εἶναι λέγειν Χριστὸν Ἰησοῦν τὸν ἐνανθρω- 
πῄσαντα τοῦ θεοῦ Λόγον. "Ott δὲ πανοῦργον αὐτὸ 
καὶ νῦν τὸ ἐγχείρηβα, bU αὐτῶν ἔστιν ἰδεῖν ὧν ἔφην. 
Ὠήθη γὰρ διαδείξειν δύνασθαι τὸν πανάριστον εὖ- 
αγγελιστὴν ταῖς ἑαυτοῦ φωναῖς ἀντεξάγοντα , xal 
oic αὐτὸς ἔφη µεμαχημένον. « Αλλ’ οὖκ ἐπιτεύξεται 
δόλιος θήρας, » κατὰ τὸ γεγραμμµένον. Ἔφη γὰρ καὶ 
pa ἑμφρόνως, ὅτι «θεὸν οὐδεὶς ἑώραχε πώποτε., 
Αποπτον γὰρ ὁμολογουμένως τὸ θεῖόν ἐστι» τεθεά- 
µεθα δὲ τὸν Yiby τοῖς τῆς διανοίας ὄμμασι, τῇ τοῦ 
Θεοῦ χαὶ Πατρὸς ἐμπρέποντα δόξη, χαὶ τὸ τοῦ τε- 
Χόντος αὐτὸν ἁπαστράπτοντα Χάλλος. Καὶ δι) αὐτῶν 
τοῦτο δέδειχκται ἀποτελεσμάτων * ἔστι μὲν γὰρ χα- 
ραχτὴρ xal ἀπαύγασμα τῆς δόξης αὐτοῦ, xal οὐ 
κατά ve τὴν καθ) ἡμᾶς εἰχόνα προσεοιχὼς αὐτῷ τὸ 
γάρτοι θεῖον, ὡς ἔφην, ἀσώματον, ἀνείδεόν τε χαὶ 
ἄποσον, xal ἀμέγεθες, xat ἁπαξαπλῶς, ὑπὲρ νοῦν 
καὶ λόγον ἀλλά χαθὸ νοεῖται θεὸς, πάντα ὑπάρ- 
yov ὅσα ὁ Πατὴρ, δίχα µόνου τοῦ εἶναι Πατήρ. Καὶ 


vero, quod a Joanne prmdicatur, Verbum. Verum 
non ita res est. Nam quem ipse ait esse Deum 
Verbum, hunc esse dicit illum Christum Jesum a 
Joanne Baptista cognitum. Animadvertite igitur quo 
pacto caute, sensim, et. clam fabule colophonem 
impietatis inducat, tamque versipellis ac fraudulen- 
we.sit, ut rursus tergiversetur, addeus : « Deum 
nemo vidit unquam. Filius unigenitus, qui est in 
sinu Patris, ipse enarravit 15, » Utrum igitur hic 
est Deus Verbum caro factum, unigenitus ille Filius, 
« ille qui est in. sinu Patris ? » Etsi quidem ipse 
est quem puto, vidistis nempe et vos Deum : « Ha- 
bitavit enim in vobis, et vidistis gloriam ejus **. » 
Cur addis igitur, quod Deum nemo vidit unquam ? 


B vidistis enim vos, si non Patrem Deum, at certo 


Deum Verbum. Sin autem alius est ille unigenitus 
Deus, alius vero Deus Verbum, sicuti ego nonnullos 
e vestra secta dicentes audii, videtur ne id quidem 
audere Joannes. 


—. CYRILLUS. 


Enimvero quispiam ipsum forsan putaverit pro 
ingenii docilitate rectze fidei assentiri, ία ut dicat. 
ipsum Cbristum Jesum illud esse incarnatum Dei 
Yerbum. At. vafrum insuper istud esee consilium, 
ex lis videre licet, qucze diximus. Speravit enim 
facile se ostensurum . optimum illum evangelistam 
suis dictis adversari, et secum pugnantia loqui. 
9344 « Sed non assequetur dolosus predam, » sie- 
υκἱ seriptum est *'.. Dixit. enim, utique valde pra- 
denter, quod « Deuin nemo viderit unquam. » Deus 
enim certe aspectabilis non est : sed vidimus Filium 
mentis oculis, Dei et Patris gloria conspicuum, et 
Genitoris sui pulchritudine refulgentem. Atque hoc 
ex ipsis effectis demonstratum est. Est enim cha- 
racter οἱ splendor glorie ejus ** ; et non ratione 
figura nostre ei assimilis (Deus enim corpore et 
forma caret, uti dixi, et quantitatis ac magnitudi- 
nis est expers, atque ut uno verbo dicam, omni 
mente et oratione major); sed quatenus intelligi - 
tur Deus, omnia exsistens quacunque Pater est, 
dempto hoc uno, quod Pater est. Unde cuin unus e 


γοῦν ἑνός που λέγοντος τῶν ἁγίων ἀποστόλων * D sanctis apostolis alicubi diceret : « Domine, ostende 


« Κύριε, δεῖξον ἡμῖν τὸν Πατέρα, xoi ἀρχεῖ ἡμῖν, » 
ἁ πεχρίνατο λέγων ᾽ « Τοσοῦτον χρόνον μεθ’ ὑμῶν 
εἰμι, xat οὖκ ἔγνωχάς µε, ΦΔίλιππε; Ὁ ἑωραχώς µε, 
ἑώραχε τὸν Πατέρα.» Καΐτοι πῶς οὐκ ἄν, οἶμαι, 
τὶς εὖ µάλα διατεχµήραιτο, ὣς εἴπερ ἣν ὁ σχοπὸς 
αὐτῷ τῷ τοῦ σώματος εἴδει προσεοιχέναι λέγειν τὸν 
φύσαντα, τί μᾶλλον ἔφασχεν ' « El οὐ ποιῶ τὰ ἔργα 
τοῦ Πατρός µου, μὴ πιστεύετέ μοι; εἰ δὲ ποιῶ, κἂν 
ἐμοὶ μὴ πιστεύητε, τοῖς ἔργοις µου πιστεύσατε; » 
"Qv γὰρ en τὸ ἀνεργὲς ἔχων ἁπαραλλάκτως foov, 
τούτοις ἂν εἴη δήπουθεν ἴσον, xat αὐτὸς ὁ τῆς qU- 
σεως λόγος. Οὐχοῦν, ὦ χράτιστε, φαίην ἂν, οὐ ταῖς 

55 Joan. 1, 18. 


* jbid. 14. ? Ῥιον, xii, 27. 


^ Hebr. 1, 9. 


nobis Patrem, et sufficit nobis; » respondit, dicens: 
« Tanto tempore vobiscum sum, et non cognovistis 
me, Philippe? Qui vidit me, vidit Patrein 12.2 At 
quomodo non recte aliquis conjecerit, quod si pro- 
positum ei esset dicere, genitorem forma corporea 
similem esse, cur potius diceret : « Si non facio 
opera Patris mei, nolite credere mihi; si autem 
facio et si mihi non vultis credere, operibus cre- 
dite *? » Quorum enlin. aequalis est per. Quinia et- 
eadem efficacitas, horum eadem erit utique ratio 
naturz. liaque dixerim ego, vir prastantissime : 
Non inveniemus divinum evangelistam suis dictis 


? Joan xiv, 8, 9. ** Joan. x, 37, 38. 





1915 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1016 


repugnare, qaamvis dicat « Deam visus eese nun- A ἑαυνοῦ φωναῖς ἀντενηνεργμένον εὑρήαομεν τὸν θε- 


quam, » et quandoquidem Jesum vidimus Hs modis, 
quos prius aiuslimus, non erit mendax iile prope 
gualor veritais, quim polius res utrobique vera 
est, Divinitatis enim natura invisibilis est Fi- 
lius, visibilis tamen in gloria qus Deo conve- 
nit, ei, quamlo homo faetus est. «Teanc enim οἱ ipsum 
vidinius, et gloriam «ejus, gloriam quasi Unigeuitl 
a Pare, plenum grati» et. veritatis **. » Quocirca 
divinus ille David incarnationis mysterium pra- 
dixerat, dicens : « Deus manifeste veniet, Deus 
mesler,et non silebit **, » ltem propheta Isaias 
veluti protensa. manu demonstrat incarnatum, et 
ait: « Kece Deus noster, eéce Dominus eum virtute 
veniet, et braehium cum dominatione **. » Addum 
et beatum Barach [ναί verbis suffragantem. Dix 
enim ipse quoque alicuhi : « Hie est Deus ; non 
astimabitur alius ad eum, Adinvenit 33$ omnem 
viam scientke, οἱ dedit eam Jecob puero suo, et 
Israel dilecto suo : et post haec super terrem visus 
est, et cum bominibus conversatus est **. » Filium 
igitur ut hominem in terta vidimus degentem cum 
hominibus, invisibilem quidem eum Patre, secuu- 
dum divinitatis naturam; sed visibilem un& cum 
Patre, intellectusliter, divinitatis nimirum et míra- 
culorum prestantia. Divína quippe signa solo nuto 
perüciebet. Porro Julianus ad quidvis comminiscen- 
(wm preceps, et euju&vis sapcti accusator, nos 
veneretioni sanctorum martyrum addictos esse cri- 
minatur, et ait : 


απέσιον εὐαγγελιστὴν, xàv el λέγει, « θεὸν μὴ ἕω- 
ῥᾶσθαι πώποτε,» οὐδὲ ἐπείπερ εεθεάµεθα «by "In- 
σοῦν, πατά vt τοὺς Ίδη προαποδοθέντας τρόπους, 
Ψενδοετῆς οὐχ ἂν εἴη ὁ τῆς ἀληθείας ὑπασπιστής" 
ἀληθὲς δὲ μᾶλλόν ἐστι χατ ἄμφω τὸ χρημα. Φύσει 
μὲν γὰρ θεότητος ἁόρατος Ylbc, ὁρανός γε μὴν tv 
δόδῃ θεοπρεεῖ, καὶ ὅτο γέγονεν ἄνθρωπος. « To γὰρ 
xat αὐτὸν φεθεάµεθα, καὶ τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν 
ὡς Μονογενοῦς παρὰ Πατρὸς, πλήρης χάριτος xal 
ἀληθείας. » Καὶ γοῦν ὁ θεσπέσιος Δαθὶδ τῆς ἕναν- 
θρωπῄσεως τὸ µυστήριον πρααναχεχράγοι λέγων 7 
« Ὁ chc ἐμφανῶς ἥξει, ὁ θεὸς ἡμῶν, χαὶ οὗ πα- 
µασιωπήσεται, » Καὶ μὴν καὶ ὁ προφήτης Ἠσαῖας 
μονονουχὶ καὶ χεῖρα προτείνων, xatabsixvuciw ὣς 


Β σεσαρχωµένον, xal φησιν’ « Ἰδοὺ à θεὸς ἡμῶν, ἰδοὺ 


Κύριος μετὰ Ισχύος ἔρχεται, xai ὁ βραχίων μετὰ 
κυρίας.) ἹἩροσεποίσω δὲ ὁμοίως καὶ τὸν µαχάριον 
Βαροὺχ τοῖς Ἡσαΐου συµδαίνοντα λόχοις. Ἔφη γάρ 
που xal αὐτός. ε«θὗτος ὁ θεὺς, οὗ λογισθήσεται ἕττ- 
poc πρὺς αὐτόν. Εξεῦρε πᾶσαν ὁδὸν ἐπιστήμης, xat 
ἔδωχεν αὐτὴν Ἰαχὼδ τῷ παιδὶ αὐτοῦ, xal Ἱσραὴλ 
τῷ Ἠγαπημένῳ ὑπ) αὐτοῦ, καὶ μετὰ ταῦτα ἐπὶ τῆς 
γῆς ὄφθη, xaX τοῖς ἀνθρώποις αννανεστράφη. » Οὐ - 
κοῦν ὡς ἄνθρωπον ἐπὶ γῆς ἀνθρώποις συνδιαιτώµε- 
vov τεθεάµεθα τὸν ΥΤὸν, ἀόρατον μὲν ὄντα μετὰ τοῦ 
Βατρὸς χατά v8 τὴν τῆς θεότητος φύσιν’ ὀρώμενον 
δὲ νοητῶς καὶ Ἀετὰ Πατρὺς ὑπεροχῇ θεότητος xai 
Μεγαλουργίας. Ἐπλήρου γὰρ τὰς θεοσηµείας κατα- 
νεύσας Μόνον. Ὁ δὲ πρὸς πᾶν ὁτιοὺν τῶν ἰδίων εὖ- 


Ρηµάτῳν ἀπεριμερίμνως bv, xat παντὸς ἁγίου κατήγορος, ὅτι τῆς εἰς ἁγίὸυς μάρτυρας alios; ἀπηρ- 


τήµεθα χαταιτιᾶται, xal φησιν’ 
JULIANUS. 


Verum istud quidem mali a Joanne cepit initium. 
Quecunque autem vos deinceps adinvenistis, addi- 
tis ad priscum illum mortuum novis mortuis, quis 
pro dignitate satis exsecretur ? Sepulcris ac mouu- 
mentis implestis omnia, licet apud vos nusquam 
dictum sit eirca sepulera versandum esse eaque 
colenda. Eo vero progressi estis nequitiz, ut putetis 
neJesu quidera illius Nazareni ea de re verba au- 
dienda. Audite ergo que de monumentis ille dicit : 
«Va vobis, Scribe et Pharisei hypocrite, quia 
Bimiles estis sepulcris dealbatis; foris. sepulcrum 
apparet formosum, intus autem plenum est ossibus 


IQYAIANOR. 


Αλλά τοῦτο μὲν τὸ xaxbw ἔλαδεν παρὰ Ἰωάννου 
τὴν ἀρχήν. "Oca δὲ ὑμεῖς ἑξῆς προσευρήχαςε, πολ- 
λοὺς ἐπεισάγοντες τῷ πάλαι νεχρῷ τοὺς προσφάτους 
νεχροὺς, τὶς ἂν πρὸς ἀξίαν βδελύξηται; Πάντα ἔπλη- 
ρώσατε τάφων xai µνηµάτων, χαίτοι οὐχ εἴρηται 
παρ᾽ ὑμῖν οὐδαμοῦ τοῖς τάφοις προσκυλινδεῖσθαι xat 
περιέπειν αὐτούς. Ἑὶς τοῦτο δὲ προεληλύθατε µαχθη- 
ρίας, ὥστε οἴεσθαι δεῖν ὑπὲρ τούτου μηδὲ τῶν γε 
Ἰησοῦ τοῦ Ῥαζωραίου ῥημάτων ἀχούειν. ᾿Αχούετε 
οὖν ἅ φησιν ἐκεῖνος περὶ τῶν uvnpávov: «Οὐαὶ 
ὑμῖν, Γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκχριταὶ, ὅτι παρ- 
οµοιάδετε τάφοις χεχογιαµένοις ' ἔξωθεν ὁ τάφας 


mortüorum, et omni immunditia *. » Si ergo se- p Φαίνεται ὡραῖος, ἔσωθεν δὲ Υέµει ὁστέων νεχρῶν xol 


pulera Jesus immunditia plena ease dixit, quomodo 
vus super iis Deum invocatis? 


Ilis subjungit, quod cum quidam discipulua dice- 
ret: « Domine, permitte mihi ut primum abeam, 
et sepeliam patrem meum ; » ipse respanderil : 
« Sequere me, et. dimitte mortuos sepelire mortuos 
suos *5. , 


^ Joan. 1. 14. Psal. xLix, 9. 
vin, 21, 22. 


9 ρα, xr, 10. 


πάσης ἀχαθαραίας.» El τοίνυν ἀκαθαρσίας 'Incous 
ἔφη εἶναι πλήρεις τοὺφ τάφους, πῶς ύμεῖς bm αὐτῶν 
ἐπιχαλεῖσθε τὸν Θεόν; 

Προσεπάγει δὲ ταύταις, 66 καὶ μαθητοῦ τινος λέ» 
γοντος’ «Κύριε, ἐπίτρεφόν µοι πρῶτον ἀπελθεῖν, 
καὶ θάψαι τὸν πατέρα µου, » αὐτὸς ἔφη ᾽ € Άχο- 
λούθει µαι, χαὶ ἄφες τοὺς νεχροὺς θάπτειν sov ἐαυ- 
τῶν νεχρούς. P . 


*3 Baruch. 11, 76-28. Matth, xxu, 27. ** Matth. 





4017 - 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ, 


Πλεῖστα μὲν οὖν ὅσα περὶ τούτων αὐτῷ προσδιει- 
λέγμεθα, καὶ μαχρὸς ἡμῖν ἓν τούτοις προλαδοῦσι 
Φεδαπάνηται λόγος. Χρῆναι δὲ οἶμαι χαὶ νῦν ὀλίγα 
ἅττα πρὸς αὐτὺν εἰπεῖν. Τὰς μὲν οὖν τῶν σωμάτων 
θήχας οὐχ ἀπηλλάχθαι φαμὲν ἀχαθαρσίας' πλὴν 
οὐχὶ ταύτης Évaxa τῆς αἰτίας, ἁμνημονεῖν ἄξιον τῆς 
τῶν τεθνεώτων ἀρττῆς. "AX οὐδὲ ὃτι νόμῳ φύσεως 
τὸ ἐκ γῆς εἰς (fjv λέλυται σῶμα τῶν τὴν ἀδιάγαστον 
ἐξησχηχότων Quy, ποιησόµεθα map οὐδὲν vb χρΏναι 
τιμᾷν αὐτοὺς, ἀπεί τινα τρόπον ἐπαινέσαι τις ἂν 
αὐτοὺς, ἄριστά τε χαὶ εὐχλεέστατα διαδιοῦν ἠρημέ- 
νους, xal αὐτοῦ δὲ τοῦ τεθνάναι πολλάχις ἠφειδηχό- 
τας, ἵνα ταῖς τῶν ἑσομένων µνήµαις ἀξιάκουστόν τι 
περὶ αὐτῶν ἐγγράφηται. Ἐπυθόμην γὰρ λἐγοντός 
«tvoc ἐν τοῖς '0μµήρου ποιηµασε' 


Mh xür ἀσπονδεί τε xal ἀχ.θιὼς ἁπα.λοίμην, 
'AJ1à µέγα ῥάξας τι xal ὀψιγόνοισι πυθέσθαι (4). 


"Αρ οὖν τὸν οὐχ ἁσπουδεί τε xal ἀχλεῶς τῶν ἀν- 
θρωπίνων ἀποδημήσαντα, χατωρβωχότα δέ τι µέγα, 
be ᾧπερ ἄν τις εὖ µάλα χατασεμνύνοιτο, σιγῇ καὶ 
λήθῃ καταλιπεῖν ἄξιον, ἡ τῷ παγχάλῳ θαύματι στε- 
φανοῦν, μακρᾷ xat ἀτελουντήτῳ κχατευφρᾶναι τιμῆ, 
ὡς μονονουχὶ xat συνηθληχότας., καὶ τῆς ἀνδρείας 
αὐτοῖς χεχοινωνηχότας, Οἱ γὰρ ὅτι τὴν ἑξαίρετον τοῦ 
βίου διελάσαντες τρίδον, δι οὐδενὸς πεποιῄχασι τὸ 
παθεῖν ἐπαινεῖν ἑγνωχότες, πῶς οὐκ kv Dl παὶ τῶν 


ἀνδραγαθημάτων αὐτοῖς ἔαονται χοινωνοί; “Ὁ δὲ δη C 


φθάσας ἔφην, καὶ εἰσαῦθις ἐρῶ. 'A0fvnot γοῦν τοῖς 
ὅτι μάλιστα χατεγλωττισµέγνοις xal εὐηγορεῖν εἰω - 
θόσιν ἑτησίους ἀγῶνας προτεθεῖσθαί.φασιν ἀπὶ τοῖς 
τῆς Ἑλλάδος προχινδυνεύσασιν, ot ταῖς τῶν Βαρβά- 
ρων ἁλαζονείαις ἀντανιστάμενοι καΐπερ ὄντες ἀρι- 
Ond Βραχεῖς, Ίττους μὲν σαν τῆς τῶν πολεμίων 
ἀναριθμήτου φάλαγγος ᾿ ἐπειδὴ δὲ νιχᾷν οὐκ ἑξηνν 
ἀντὶ τοῦ νικῆσαι τὸ μὴ ἀνάνδρως ἀποθανεῖν ἁρπά- 
σαντες, µνήµης t8 xai ἐγχωμίων παρ) ἐχείνοις 
Σξίωνται ὥστε xai ἄρχιον γενέσθαι τὸ yop τισιν. 
Οὐ γὰρ, ἔφασκον, μὰ τοὺς àv. Μαραθῶνι προχινδυ- 
νεύσαντας τῶν προγόνων, οὐδὲ τοὺς bv Σαλαμένι ναυ- 
µαχήσαντας, οὐδὲ τοὺς bm ᾽Αρτεμισίῳ, οὐδὸ τοὺς 
iv Πλατειαῖς παραταξαµένους, οὐδὰ πολλοὺς ἄλλους 
τοὺς Év τοῖς δηµρσίοις µνήµασι χειµένους. "Osce. τοί- 
νυν καὶ τοῖς ᾽Αθήνῃσιν εὐστομωτάτοις λογάσι, χαί- 
περ οὖσιν εἰδωλολάτραις, εὖ ἔχειν ἐδόχει τὸ χρῆναι 
τιμῆς καὶ γερῶν ἀξιοῦν τοὺς τὸν εὐχλεᾶ μὴ φυγόν- 
τας θάνατον, xaX &n' αὐτὰς ἰέναι τὰς τῶν σωμάτων 
θήκας ' ἐπ αὐτοῖς Y&p τοῖς τῶν ἀνδραγαθημάτων. 
λειφάνοις ἐποιοῦντο τοὺς λόγους ’ ἀνθ) ὅτου λοιπὰν 
ὁ Χράτιστος Ἰουλιανὸς χαταχέχραγεν οὐχ ὀρθῶς τῆς 
Χριστ.ανῶν ἐπιειχείας, εἰ περὶ πολλοῦ πεποίηνται 
την εἰς τοὺς ἁγίους µάρτνρας albi) χαὶ τιμὴν, ot 
πάντες γεγονότες, δι αἵματος τῆς προσχαίρου ζωῆς 
Ἠλλάξαντο τὸ ἱδρυμένον ἐν πίστει, xol τῆς εἰς Χρι- 
τὸν εὐσεθείας τὰ αὐχήματα; Ἡ τάχα που χατασχώ- 


(8) Jliad. X, v. 503, 505. 


CONTRA JULIANUEM L5, X. 


1018 
CYRILLUS. 


Plurima de his autea. cum illo dissermimus, et 
longa nobis superius ia istis consumpta est. oratio, 
Pauca tamen etiam nunc ei respondenda existimo. 
Equidem corporum loculos immundgjia carere non 
dicimus. Verumlamen zquum non fuerit lianc ob 
causam mortuorum virtutem oblivione prateriri. 
Sed neque quod lege naturz corpus eorum, qui 
prosstantissimam vitam duxerunt, e terra in terram 
solutum sit, honoribus eos afficere pro nihilo liabe- 
bimus, cum hos nemo non 496 quodammodo 
laudaverit, quod optimum et przclarum vitze genus 
susceperint, ac tworlem sepius contempserint, tl 
aliquid de se laude dignum posterorum mandare- 


B tur memoriz. Audivi enim quemdam apud Houe- 


rum dicere: 


Ne certe ignaviter et inglorie peream, 
Sed magno aliqua patreto [ncinore el. seris nepotibus 
(audiendo, 


An igitor eum, qui non ignavus et inglorius exces- 
serit e rebus  humairis, sed magnam | aliquid et il- 
luswe pstrarcit, silentioet obliviene preteriri decet ; 
2n honestissimis laudibus ornari, longoque et per- 
petuo honore affici a mobis, utpote qui tantum non 
cum ipsis certavimus, et virtutis eorum consortes 
n6 socii exetitimus ? Qui enim eos. Iaudandos susci- 
piunt, qued eximio vite itinere decurso adversos - 
cesus.nibill facerint, nunquid jüre etiam preclare 
factorum una eum ipsis erunt participes ?. Quod 
jam prius dizi, repetam iterum. Athenisannua cet- 
lamina disertissimo cuique proposita fuisse perhi- 
bent de laudandis jis, qui periculo pro Graecia 
suscepto Barbarorum insolentie tametsi numero 
pauci obstiterunt, quique inuumerobili hostium. 
agmine longe quidem minores, cum vincere nou 
pessent, pro vieterin generasa norte arrepta, mo- 
numentis et laudibus apud Athenienses digni sent 
habiti. Adeo ut aliquibus religioni quoque res esset : 
Nen enim, aiebant, per eos, qui in Marathene occu- 
huerapnt : neque per eos,quiad Artemisium ant 
Ῥ]αισία in acie steterant : Beque per complures 
alios qui in monumentis publicis jacebant. Cum 
igitur Athenarum. facundissimis illis. oratoribus, 


D quam*ris idola colerent, aequam visum sil ornare 


laudibus eoe, qui preeclaram mortem ou defugis- 


. sent, et ad ipsa corperum sepulcra procedere ( coram 


ipsis enim reliquiis egregiorum facinorum edes 
oratione prosequebantuc) : cur demum prsstan- 
tissimus Julianus in Christianorum hamauitatein 
perperam invecius est, quod venerationem et hono- 
rem erga sanetos martyres plurimi faciant, qui 
omnes quotquot fuerunt, suo ssnguine lempora- 
riam vitam constantia fidei, οἱ gloriatione pietatis 
in Christum, eommutarunt? An ferte ridendos illos 
existimat, noe aque animo ferre potest, 897 quod 
non illi quoque fuerint apestatze, imbelles, [ngaces, 





1019 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1020 


ignavi, οἱ supini, et pietatis in Deum - contempto- A πτειν οἵσται δεῖν αὐτοὺς, xal δεδυσφόρηχεν οὐ µε- 


. res, sicuti. nimirum ipse ille qui eorum virtuti 
detrahit? 


τρίως, ὅτι p χαὶ αὐτοὶ γεγόνασιν ἀποστάται, δει- 
Àot, καὶ ῥιφάσπιδες, ῥάθυμοί τε χαὶ ἀναπεπτωχό- 


τες, χαὶ τῆς εἷς θεὸν εὐσεθείας καταφρονηταὶλ, χαθάπερ ἀμέλει xal αὐτὸς ὁ τῆς ἐνούσης αὐτοῖς εὖ- 


ανδρίας χατῆγορος ; 

Atenim, iuquit, fugienda sunt sepulcra, qua 
Christus etiam ipse immunditiei plena esse dixit. 
Sciebat enim mortuum sic abominanduim esse, ut 
ne discipulo quidem permiserit patrem  &cpelire. 
Atqui nos illum sensum eorum, qua a Salvatore 
dicia sunt, penitus ignorasse nullo negotio vide- 
mus. Etenim a sepulcris recedere non jussit, quam- 
vis ea mortuorum ossibus et omni impuritate 
scatere nosset ; sed sepulcris dealbatis potius com- 
parare voluit captiosam illam et simulatam Phlari- 
seorum nationem, qui probitatis famam οἱ existi- 
mationem specie tenus sulfurabantur, sed improbi- 
tatis et omnis immundis, spiritalis videlicet , 
vefertum pectus habebant. Pracipiendo ergo disci- 
pulo, ut sequerelur $e, aliisque sepelire mortuos 
permiiteret ; docuil nos charitati in Deum esse jure 
postponendos, eo quod pietate etian in parentes 
majora sunt quz ad Deum pertinent. Rerum enim 
auctor ac universi conditor ipse est. Quod autem 
non iguoragel sepulcra sive mortuos nullam menti- 
bus hoininum posse labem inducere, manifeste de- 
clarat, cum ad mortuos et ipsa monumenta dignatur 
accedere. Πα forte Lazarum etiam fetidum ad 
vitam redire jussit *". ta archisynagogi filia mira- 
biliter revixit. « Tetigit enim, inquit, manum ejus, 
dicens : Puella, surge *. » Praieres et in Naim, 
qua Judas civitas una erai, vidus filium excitavit, 
tacto loculo, cum inclamasset : « Adolescens, tibi 
dico, surge **. » Quam enim, quzso, labem nostris 
2uimis inducent viri mortui reliquie ? Au mentem 
nostram polluent, aut ad nefanda pervertet fetor 
ille qui in sensus incurrit? Quanquam quid ad hanc 
ewltitiam addi potest? cum presertiip videamus 
mortuorum reliquias, non nudas aut negligenter iu 
terram disjectas, sed apprime reconditas. [n terrz 
euim penetralibus velut in sinu matris latent. Ob- 
jicfet porro. qui defendendos mortuos susceperit : 
Quid causx est, cur sepulcra vel mortuos abomi- 
nandos putes? 398 Quam labem corpus aut sepul- 
crum lig immittet, qui propius accesserint? Λη 
justi cultorem injustum efficiet ? impudicum et 
intemperantem eum, qui sit frugi ac temperans? 
avarum, qui sit liberalis? crudelem οἱ immitem, 
qui sit lenis ac facilis? impium, qui Dei sit amans? 


Minime vero: non enim inflcient, opinor, animi . 


bona mortuorum reliquie, sed voluntatum potius 
ad turpia propensiones. Cernis has leges, quibus ad 
recti honestique viam dirigimur? Haz» puniunt adui- 
teros, injustos, raptores, et aliis criminibus irreti- 
tos; neminem tamen eorum, qui sepulera adeunt, 
aut accedunt ad mortuos, pena dignum vides illas 
*talucre. At sepulcra nonnullos improbos cíliciuut, 

* Joan. xi, 4$. 


* Marc. v, 41. "Luc. vit, Li. 


Αλλά γὰρ val, φηαὶν, φευχτέον τοὺς τάφους. οὓς 
xai αὐτὸς ὁ Χριστὸς ἀχαθαρσίας ἔφη μεστούς. δει 
δὲ οὕτω τὸν τεθνεῶτα βδελυρὸν, ὥστε οὐδὲ ἔφηχα 
τῷ μαθητῇ θάπτειν τὸν πατέρα. Μάλιστα μὲν οὖν 
ἠγνοηχότα παντελῶς τῶν τοῦ Σωςῆρος ῥημάτων τὴν 
δύναμιν, ἁμογητὶ κατοφόμεθα. O0. Ὑάρ τοι τάφων 
ἀποφοιτᾷν προστέταχεν, καίπερ εἰδὼς αὐτοὺς ὁστέων 
νεκρῶν μεστοὺς καὶ πάσης ἀχαθαρσίας' τάφοις δὲ μᾶλ 
λον χεχονιαµένοις ἀφομοιοῦν ἑδόχει τὸν εἴρωνα xal 
ὑποχριτὴν τῶν Φαρισαίων 67 uov, ἐπιειχείας μὲν δόχη- 
σιν ἐμφανῃ παρακλέπτοντα, φαυλότητος δὲ xal ἁπάσης 
ἀχαθαρσίας, νσητῆς δηλονότι, πεπληρωμένην ἔχοντα 
τὴν καρδίαν. Ti γε μὴν τῷ µαθητῇ τὸ χρῆναι 05 
μᾶλλον χατακολουθεῖν εἰπεῖν, ἐφεῖναι δὲ θάπτειν τοὺς 
τεθνεῶτας ἑτέροις, ἐδίδαξεν ὅτι τῆς εἰς Osbv ἀγάπης 
χατόπιν ἑῤῥίφθαι τὰ χαθ᾽ ἡμᾶς πρέποι ἂν εἰχότως, 
ὅτι xal τῆς εἰς γονέας αἰδοῦς τὰ Θεοῦ μείζονα. Γενε- 
σιουργὸς γὰρ xaX ποιητὴς τῶν ὅλων αὐτός. Ὅτι δὲ 
τοὺς τάφους, Ἠτοι τοὺς νεχροὺς, ταῖς τῶν ἀνθρώπων 
ψυχαῖς μολυσμὸν οὐδένα δνναµένους ἐμποιεῖν ἡπί- 
στατο, διέξεισιν ἐναργῶς, ἐπιφοιτᾷν τοῖς τεθνεῶσιν 
ἀξιῶν, xal αὐτοῖς δὲ τοῖς µνήμασιν. Οὕτω τὸν Λά- 
ζαρον ἴσως παλινάγρετον ποιεῖσθαι τὴν ζωὴν καὶ 
ὁδωδότα προστέταχεν. Οὕτω τὸ τοῦ ἀρχισυναγώγου 
παραδόξως ἀνεδίω xóptov. «Μφατο γὰρ, orat, τῆς 
χειρὸς αὐτῆς, λέγων ^. Ἡ παῖς, ἔγειραι. » Καὶ μὴν 
xai ἐν Natv (µία δὲ αὕτη τῶν χατὰ τὴν "lovbatav 
πόλις) τὸν τῆς χήρας ἀνέστησεν υἱὸν, ἀφάμενος τῆς 
σοροῦ, καὶ Oh xai ἐπιφωνῶν: εΝεανίσχε, aot λέγω, 
ἐγέρθητι.» Τίνα γὰρ 65 ταῖς ἡμετέραις διανοίαις 
ἐνεργάσεται μολυσμὸν ἀνδρὸς τεθνεῶτος λείφανον ; 
"Δρα χαταμιανεῖ τὸν £v ἡμῖν ὄντα νοῦν, f) καὶ παρα- 
τρέψει πρὸς ἃ μὴ θέµις, τὸ δυσῶδες αἰσθητῶς; Καί- 
τοι πῶς οὐχ εὐηθείας ἔμπλεως ἂν εἴη ὁ τοιόσδε λό- 
γος; ἄλλως τε τῶν χατοιχοµένων τὰ λε[φανα χατίδοι 
τις ἂν οὐ γυμνὰ, xaX ἀτημελῶς εἰς γῆν χατεῤῥιμ- 
μένα, ἀλλ' εὖ περιεσταλµένα * χέχρυπται γὰρ χαθάπερ 
kv χόλπῳ μηφὸς, ἐν χευθμῶνι τῆς γῆς. Φαίη ὃ' ἂν, 


D εἴπερ τις ἕλοιτο τοῖς τεθνεῶσι συνειπεῖν * Ἡδελυροὺς 


ἡγεῖσθαι τοὺς τάφους, Ώγουν τοὺς νεκροὺς, ἀνθ᾽ 
ὅτου; Τί τοῖς ἰοῦσιν ἑγγὺς ἐνήσει τὸ βλάδος, ἡ σῶμα 
τυχὸν, f] τάφος; "Αρα γὰρ ἄδικον ἀποφαίνει τὸν δι- 
καιοσύνης ἑραστήν; ἀσελγῆ xal ἀχόλαστον τὸν ἐἓπι- 
€x, χαὶ σώφρονα; Έττονα χρημάτων τὸν φιλοκερ- 
δίας ἀμείνω; ὠμὸν χαὶ ἀνήμερον τὸν εὐπρόσιτόν τε 
xai πρᾶον; δυσσεθῆ τὸν φιλόθεον; O0 μὲν οὖν - δια- 
λυμανεῖται γὰρ, οἶμαι, τοῖς τῆς φυχῆς ἀγαθοῖς 
Ίχιστα μὲν τῶν οἰχομένων τὰ λείψανα, θεληµάτων 
δὲ μᾶλλον τῶν ἐπ) αἰσχίστοις ῥοπαί. Ὁρᾷς τουτουσὶ 
τοὺς νόµους καθ) οὓς ἐπευθύνεται πρὸς τὸ εὖ ἔχειν 
τὰ καθ) ἡμᾶς; Οὗτοι κολάζουσι μὲν μοιχοὺς, ἀδίχους, 
ἅρπαγας, καὶ τοὺς τοῖς ἑτέροις ἐνειλημμένους al- 





1091 


CONTRA JULIANUM LIB. X. - 


1023 


τιάµασιν " οὐδένα ve μὴν τῶν ἀπιόντων εἰς τάφους, A et ad res nefarias inducere queunt, et animat per- 


Ἡ ἐπεφοιτώντων νεχροῖς δίχης ἄξιον ὁρῶνται λέγον- 
τες. Ἁλλὰ μιαρούς τινας ἁποτελοῦσιν ol τάφοι, xal 
ἐφ᾽ & μὴ προσῆχεν, slot παραχοµίζειν ἰχανοὶ, xal 
Ψυχιχῆς πιμπλῶσιγ ἀχαθαρσίας διὰ τῆς ἑνούσης 
χαχοσµίας αὑτοῖς. Οὐκοῦν ὠφελείτωσαν πονηροὺς, 
καὶ πονηρῶν ἐπιτηδευμάτων ἁπαλλαττέτωσαν µυρο- 
πώλιά τε χαὶ τὸ θαμίζειν ἓν αὐτοῖς * χαὶ µοιχείας 
ἁλοὺς τις γραφῇ στεφανούσθω ῥόδοις, καταμυριζἐσθω 
τὸ σῶμα, ἐλεύθερος ἔστω παντὸς αἰτιάματος. El γὰρ 
ἁἀπογραίνει φαύλους fj τῶν τάφων ἀχαθαραία, xal 
χαθαριζέτω φαυλότητος τὰ εὐοσμότατα τῶν χωρίων, 
xa μὴν xax ἀνθέων. ᾽Αλλὰ γὰρ ἴσως ἐχεῖνο συμπλά- 
σαντες κατὰ σφᾶς αὐτοὺς, οἱήσονταί τι τῶν ἀναγχαίων 
ἐντεθυμῆσθαι xal λέγειν. Τὸ γάρτοι νεχρὸν ἅπαν, 


fundunt impuritate per teterrimum illum quem 
spirant odorem. Ergo prosint improbis, eosque a 
malis moribus vindicent officinze unguentarise, et 
frequenter versari in illis; etiam adulterii reus 
aliquis coronetur rosis, corpus unguentis perfunda- 
tir, tum ab omni crimine liber esto. Nam si malos 
efficit sepulerorum impuritas, a malitia vicissim 
odoratissima quaque loca, floresque adeo, puros 
efficient. Atenim forsan illud apud se commenti, 
magnum quiddam se concepisse et eloqui putabunt. 
Omue quippe cadaver, seu mors ctiam ipsa, res 
est diis admodum invisa. ldem sensus est in nobis, 
idemque ac illi facere solemus. Cateroquin diviua 
Seriptura sancitum nobis est, unum esse Deum 


fjyowv xai αὐτὸς ὁ θάνατος, τῶν ὅτι μάλιστα xaz- B naturalem ac verum, aliumque prxter ipsum nemi- 


ἑστυγηµένων Eoi τοῖς θεοῖς. Σύμφρονες δὲ τούτοις 
ἡμεῖς, καὶ τῆς πρὺς αὐτοὺς ὁμοηθείας ἐξήμμεθα. 
Μάλιστα μὲν οὖν ἕνα τε χαὶ φύσει xal χατὰ ἀλήθειαν 
ὄντα θεὸν, dj θεόπνευστος ἡμῖν διηγόρευσε Γραφὴ, 
ἕτερον δὲ πρὸς αὐτὸν παντελῶς οὐδένα προσχυνεῖν 
εἰθίσμεθα. Πλὴν οἱ θεοὶ χαθ᾽ ἡμᾶς εἰσιν, οἷς xai 
ἀπηχθῆσθαί φατε τὸν θάνατον, συγχαθίστανται τάχα 
που χαὶ συνηλγήχασι τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς ὡς ὑπὸ φθο- 
ρὰν πεσοῦσι xal θάνατον. Αλλ' εἴπερ εἰσὶ θεοὶ, xal 
συνηλγήχασιν ἀληθῶς τοῖς ὑπὸ φθορὰν, &vO' ὅτου δὴ 
μᾶλλον μὴ ἀφιστᾶσιν αὐτῆς τοὺς ἑαλωχότας, xal 
πεπραχότας ἁθλίως, εἰ xal ph πάντας τυχόν. Ἁλλ' 


nem adorare soliti sumus. Át dii sunt, nobis simi- 
les, quibus invisam quoque mortem esse dicitis, qui 
hominibus im mortem et exitium lapsis condolent, 
eorumque casu afficiuntur. Sed si dii sunt, et reapse 
bominibus morii obuoxiis condolent, quidni potius 
ea obstrictos liberant, ac infelici in statu positas, 
et, 8i non omnes, saltem adoratores suos, misera- 
tione prosequuntur? Verutà. eos Oreum metuere, 
poetarum ille princeps sciebat, adeo ut detrectore 
fas nou esset, quod per eum locum juratum fuisset. 
Jurantem enim induxit quemdam deorum, ac di- 
centem : 


οἶδεν αὐτοὺς δεδιότας τὸν ἅδην ὁ προὔχων ἐν ποιηταξς, ὥστε xal ἀπώμοτον ποιεῖσθαι τὸν ytpov* εἰσκεχόμικε 


γὰρ ὁμνύντα τινὰ τῶν θεῶν καὶ λέγοντα * 


"lot νῦν τόδε γαῖα, καὶ οὐρανὸς εὐρὺς ὕπερθεν, C Sciat nunc istud terra, et celum latum superne, 


Καὶ τὸ χατειθόµενον Σευγὸς ὕδωρ, ὅστε μέγιστος 


"Opxoc δεινότατος πέλεται µακάρεσσι θεοῖσι (1). 


Φάναι δὲ φησι τάχα που τὴν "Hpav πρὸς τὸν ὁμαί- 
μονά τε χαὶ σύνευνον Δία: 
Alvórate Κρορίδη, ποῖον τὸν μῦθον ξειπες; 
"Avüpa θνητὸν &óvta, πἀ.αι πεπρωµμένον αἴσῃ, 
Πῶὼς ὀθέλεις 0arácow δυσηχέος ἐξαμνα.-ύσαι; 
“Ερδ', ἁτὰρ οὔ τοι πάντες ἑπαιέομε» θεοὶ dA- 
|.1οι (2). 
"Av0' ὅτου γὰρ, φησὶν, εἰχῆ πονῶν οὐχ ἀϊσθάνῃ, xai 
τὰ ἀνέφιχτα ζητῶν; Εἶτα οἴει μὴ πάντη τε xai 
πάντως ἀφαμαρτεῖν τοῦ χαθήχοντος λογισμοῦ, xal 
μὴν xai ἐπαίνου παντὸς bv δίκῃ διαπεσεῖν; "Oe 
τοίνυν οἱ παρ᾽ αὐτοῖς µουσόλητπτοι, xai την τοῦ θεο- 
χλυτεῖν ἀράμενοι δόξαν, καὶ εὖ εἰδότες τὰ τῶν θεῶν, 
ἠττῆησθαί φασιν αὐτοὺς καὶ θανάτου χαὶ μοιρῶν, ἀνθ᾽ 
ὅτου νεχκρὸν ὀνομάζει Χριστὸν τοῦ θανάτου χρείττονα 
χαὶ ὀλετῆρα φθορᾶς; ᾿Απεσόθησε μὲν γὰρ ἑτέρων 
αὐτὸν ἀῤῥήτοις τε xai θεοπρεπέσι νεύμασι, χαὶ δυ- 
νάµει ζωοποιῷ, ἑφῆχε δὲ xal αὐτὸς ἑχὼν τῇ ἰδίᾳ 
σαρχὶ τῷ θανάτῳ προσθαλεῖν, οὐχ ἐπὶ νεχρότητος 
βεθαιώσει μᾶλλον, ἀλλ᾽ ἐπὶ λύσει φθορᾶς καὶ ἀναι- 
ῥέσει θανάτου. Ἐπειδὴ γὰρ ἣν σῶμα ζωῆς τὸ αὐτοῦ 
τοῦ Υἱοῦ ζωογονοῦντος τὰ πάντα, ταύτῃ τοι xat µάλα 
εἰκότως ζῶν τῶν τοῦ θανάτου δεσμῶν οὐχ ἠνέσχετο. 
Ho; οὖν ἐστι νεχρὸὺς ὁ ζῶν, χαὶ ζωοποιὸς , καὶ ᾱ- 


(1) Homer., Πἰαά, 0. v. οὐ. 


339 Ei ipsa subterlabens Stygis aqua, quod masi- 
| [mum 


Juramentum gravissimum est beatis diis. 

Junonem vero inducit Jovem fratrem et. conjugem 
suum compellantem his verbis : 

Secerissime Saturnie, quale verbum dixisti ? 

Virum, eumque mortalem, diu destinatum (aio, 


Quomodo vis a morte tristi liberare? 
Fac : at non probabimus dii reliqui omnes. 


Cur enim, inquit, frustra te laborare non sentis, 
εἰ quaerere qua noD possis assequi? Quid ergo? 
putasne te 4 recto non prorsus aberrare, aique 
omni laude jure excidere? Cum ergo Musis illi af- 
flati homines, qui se divinitus edoctos veuditabant, 


D ei res deorum in primis callebant, deos ipsos morti 


οἱ fatis obnoxios esse dicant, quid causa est cur 
Christum mortuum nominet, illum mortis victo- 
rem, et corruptionis profligatorem? Eam quippe ab 
aliis iaeffabili ac divina potestate et. vivifica viriute 
repulit, sed in mortem incidere volens libensque 
suse carni permisit, non inagis ut mortalem eoudi- 
tionem firmaret, quam ut .corruptionem solveret, 
mortemque destrueret. Nam cum illud esset corpus 
viia, ipsius nempe Filii cuncta vivificantis, ideo 
jure merito vivens, mortis vincula non subiit. Qui 
ergo mortuus est ille vivens, ac vivificus, et mortis 


(2) lliad. II, 440. 


. 1023 5, CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP, 1021 


profligater ? Porro, non minus peccat, dum mortuos A &paxtoy ἀποφῆνας τοῦ θανάτου τὴν δύναμιν: OD63v 


μοπιίηαξ ees, qui spe vitm temporariam carnis 
mortem swnt perpessi, sanctos martyres dico, de 
quibus clare admodum scriptum est : « Visi sunt 
in oculís hominum meri, et xstiwatá est. afflictio 
eites illorum, et quod a nobis est iter, extermi- 
nium. Hli autem sunt. In. pace, et spes eorum ini- 
mortalitate plena **. » Ut enim ipse alicubi Salvator 
wit : « Vivant Deo. victuri : nen. enim est Deus 
mortooram, sed viventium **, » is propter quem ad 
tum praeclaram generositatem aspirarunt. Quocirca 
hsec a nobis opinor dicta esse utique sapienter. llic 
verfo cum tam exinias res atit. non. intelligat, aul 
mirari eerte nolit ad meadacia revertitur, et ait : 


JULIANUS. 


Qus cwm ita simt, cur sepulcris advulvimini? 
Vulsis accipere causam ? Non. esm ego proferam, 
sed Jsaias ille prophete : « Iu sepulcris et specubus 
dormüuns propler somnia**. » 344,0 Videte igitet 
ergo quo pacto Judgis iucantatienis vetus istud 
opus fuerit, indoruire. sepulcris somniorum causa, 
Quod certe et apostolos vestros credibile eat post 
magistri mortem fecisse, vobiaque qui primi eredi- 
distis ab initio Iradidisse, et incantationes calli- 
dius quam vos peregisse, sed posieris incantationig 
istius et exsecratiouis officinas publice exposuisec., 


CYRILLUS. 

Atqui revixit Christus divina, uti dixi, dispensa- 
tione, cum suo corpori mortem gustare permisisset. 
Per hane quippe mors abolita est. Caeterum doceat 
obiter, ubinam divini discipuli nobis tradideriut, 
oportere sepulcris advolvi, et a mortuis visiones 
aut θοπιρῖα qu:rere : sed non potest, nullo modo. 
Verum liic suo more nobis imposuit. Donus autem 
vir non animadvertit, se convicía illa non magis in 
"os quam in superstitionem gentilium effundere, 
eaeque res vellieore, quas amore studioque comple- 
ctitur. Jaddbl enim, et nos eorum suctessores, quot- 
quos sacras divinasque leges sequimur, nequaquam 
viáiones in sommis qerere solemus, neque vero 
spectris imenibus pueriliter oblectarl, sed aversari 
talium. reram interpretes. Lex autem de his in 
Deuteronomio ita se habet : « St antem surrexerit 
in te propheta, seu somnians somnium, et dederit 
tbi siguum, vel predigium, et venerit signum aut 
prodigium, quod loeutus est ad te, dicens : Eamus, 
et serviamus diis aliis, quos nescitis; nen audietis 
verba prophete illius, vel somniantis somníum 
illed **. » Igitur vans quidem insomnia aversart 
jubemor. Verumtanren cultoribus uzemoniorom chara 
iMa sunt, et magno iir pretio ac. honore habentur. 
EX sane Porphyrios Pythagors vitam explanaus ita 
seribit : Autiphon autem in. eo libro quem scripsit de 


δὲ ἧττον πληαμ.ελοῖ νεχροὺς ὀνομάζων τοὺς ἐπ' ἑλ- 
πίδι ζωῆς τὸν πρ/σχαιρον τῆς σαρχὸς ἀνατλάνταις 
θάνατον, φημὶ δὴ τοὺς ἁγίους μάρτυρας, περὶ ὧν 
Υέγραπται, xal µάλα σαφῶς' « Ἔδοξαν kv ὀφθαλμοῖς 
ἀνθρώπων τεθνάναι, xal ὀλογίσθη κάχωσις ἔξοδος 
αὐτῶν. xal ἡ ἀφ' ἡμῶν πορεία, αύντριμμα. Οἱ δέ 
εἶσιν £9 εἰρήνῃ, xaX ἡ ἐλπὶς αὐτῶν ἀθανασίας πλή- 
ρῆς. » Ὡς Υὰρ αὐτός Πού φῆσιν ὁ Σωτὴρ, «Ζῶσι τῷ 
6εῷ, ζήσειν μέλλοντες " οὐ γάρ ἔστι Geb, νεκρῶν, 
ἀλλὰ ζώντων, » 6 δι’ ὃν τῆς οὕτω λαμπρᾶς ἐπέδησαν 
εὐανδρίας, Οἶμαι μὲν οὖν πρὺς ἡμῶν εἰρῆσθαι ταυτὶ 
xal µάλα ἑμφρόνως. Ὁ δὲ τὰ οὕτως ἐξαίρετα τῶν 
πραγμάτων T μὴ συνιεὶς, f καὶ θαυμάζειν οὐκ ἀξιῶν, 


b φευδηγορεῖ πάλιν, xal φησι’ 


IOYAIANOX, 

Τούτων οὖν οὕτως ἐχόντων, ὀμεῖς ὑπὲρ είνος 
προσχυλινδεῖσθε τοῖς βνήµασι; Αποῦσαι βούλεσθε 
τὴν αἰτίαν; Οὐκ ἐγὼ φαίην ἂν, ἀλλ Ἡσαῖας ὁ προ- 
φήτης' «Ἐν ος µνήµασι χαὶ iv τοῖς σκηλαίοις 
χουμῶνται δι ἑνόπνια. » Σχοπείῖτε οὗν, Grec παλαιὸν 
ἣν τοῦοο volg Ἰουδαίοις τῆς µαγγανείας 1*0. ἔργον, 
ἑγχαθεύδειν. τοῖς µνήµάδιν, ἑνυπνίων χάριν. Ὅ δὴ 
χαὶ τοὺς ἁἀποστόλους ὑμῶν εἰκός Low μετὰ τὴν τοῦ 
διδασκάλου τεχευτὴν ἐπυνηδαύδαντας, ὑμῖν τε EE ἆρ- 
χῆς ποαραδοῦναι τοῖς πρώτοις πεπιάτευχόσι, ολ τε- 
Ἱνωώτερον ὑμῖν αὐτοὶ μαγγανεῦσαι, τοῖς δὲ pec" 
αὐτοὺς. ἀποδεῖζαι δηµοσίᾳ τῆς µαγγανείας ταύτης 
xa βδελνρίας τὰ ἑργαστήρια. 


G ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Ἀνεδίω μὲν οὖν 6 Χριστὸς οἰχονομιχως, ὡς ἔφην, 
ἐφεὶς τῷ ἰδίῳ σώματι τὸ γεύδάσθαι θανάτου. Κατ- 
ἠργηται γὰρ διὰ τούτου θάνατον. Οἵ γα μὴν θεσπέ- 
σιοι μαθηταὶ ποῦ παρέδωχαν ἡμῖν, ἐλεγχέτω παρ- 
ελθὼν, ὅτι xaX µνήµασιν ἐγχαλινδείσθαι χρὴ, χαὶ τὰς 
περὶ τῶν τεθνεώτων ὁράσεις αἰτεῖν, ἤγουν τὰ ἐνύπνια. 
Αλλ' οὐχ ἂν ἔχει ποθέν. Βεφενάκιεχεν δὲ x&v τούτῳ. 
Πλὴν Ἰγνόησεν ὁ Χριστὸς οὐχ ἡμῶν μᾶλλον, ἀλλά 
τῆς Ἑλλήνων δεισιδαιµονίας τὰ ἐπ᾽ αὐτῷ δη τούτῳ 
καταχέων ἐγχλήματα, xai τὰ αὑτῷ θυµήρἡ xat ἓν 
σπουδῇ κατασχώπτειν ἐπιχειρῶν. Ἰσυδαῖοι μὲν γὰρ 
καὶ μετ ἐχεῖνους ἡμεῖς ἱεροῖς καὶ θείοις νόµοις 
ἑπόμενοι, οὗ τὰς δι ὀνείριων ὄψεις ἐπιζητεῖν εἰθίς- 

D µεθα, οὔτε μὴν ἑώλοις φἀαντασίαις ἐπιγάνννσθαι 
μειραχιωδῶς, ποιεῖσθαι δὲ κατεστυγηµένους τοὺς 
τῶν τουύτων εἰσηγητάς. Ἔχει δὲ οὕτως ὁ περὶ τού- 
των νόμος Ev τῷ Acutepovoulo * «Εὰν δὲ ἀναότῃ £v 
σοὶ προφάτης f| ἐνυπνιαξόμενος ἐνύπνιον, καὶ δῷ 
cot σηµεῖυν, ἢ τέρας, xax ἔλθη τὸ σημεῖον f$ τὸ 
τέρας, ὃ ἑλάλησε πρὸς σὲ, λέγων" Πορευθῶμεν xal 
λατρεύσωμεν θεοῖς ἑτέροις οὓς οὐχ οἴδατε, οὐχ ἀχού- 
σεσθε τῶν λόγων τοῦ πρυφήτου ἐχείνου, fj τοῦ Ev- 
υπνιαζοµένου τὸ ἐνύπνιον ἐχεῖνο. » Οὐχοῦν ἀποφοι- 
tdv μὲν ἡμεῖς τῶν ἁμενηνῶν ὀνείρων προστετάγ- 
us0a- τοῖς Ye μὴν τῶν δαιµονίων θεραπευταῖς cavi 
καὶ φίλα, xal ἓν σπουδῇ, xal τοῦ παντὸς ἠξίωτα: 


5* Sap. ni, ὧν &. *' Luc. xx, 98. νὰ. Lxv, 4. Deut. xin, 1-3. 





CONTRA JULIANUM LIB. X. 


4025 


λόγου. Καὶ Yyooy ὁ Πορφίριος τὸν Πυθαγόρου βίον A vita hominum virtute. illustrium esimiam ejus tole. 


ἑναργὴ χαθιστὰς ὧδέ πἠ φησι" ᾽Αντιφῶν δὲ ἐν τῷ 
περὶ τοῦ βίου τῶν év ἀρετῇ πρωτευσάντω», καὶ 
τὴν xapceplav. τὴν. £v Α)γύπτφ αὐτοῦ διηγεῖται, 
«ἑέγων, Πυθαγόραν ἀποδεξάμενον τῶν Αἰγυπτίων 
ἱερέων τὴν ἀγωγὴν, σπουδάσαντα μετασχεῖν 
ταύτης, δεηθηναι Πουκράτους τοῦ tvupárvou 
Τράγαι πρὸς "Auacwm facia τῆς Αἱγύπτον, 
oíiAor ὄνγτα καὶ ξένον, ἵνα κοιωγήσῃ τῆς τῶν 
προειρηµένω» παιδείας. Ποία δὲ αὐτὴ διεσάφησε 
προστιθείς. ΑἈφίκετο δὲ καὶ πρὸς Αἰγυπτίους, 
φηαὶν, ὁ Πυθαγόρας. xal πρὸς "Αραδας καὶ Χα. - 
δαίους, παρ ὧν καὶ τὴν περὶ ὀνείρων γγῶσμ' 
ἠκριόώσατο, xal τῇ διὰ «ιδανωτοῦ µαντείᾳ 
πρῶτος ἐχρήσατο. Kal ἐν ΑΙγόπτῳ τοῖς ἱερεῦσι 


συνῆ»ν, xal tiv σοφία» ἐξέμαθε, xa) τὴν ἐν ΑΙγύ- Β 


πτῳ φωνήν. Οὐχοῦν οὗ πάρεργον τοῖς αὐτοῦ προγό- 
νοις τὸ μαγγανεύειν ἣν, κατεαπουδασµένον δὲ μᾶλ- 
λον xa τοῖς εἰς ληξιν Ίχουσι θαύματος ἑναρίθμιαν, 
ὥστε xai ὑπερορίους ἀποδημίας ταύτης τῆς γοητείας 
ἕνεχα παμεῖσθαι πολλούς. Ἐπειδὴ δὲ πρὸς βεθαίωσιν 
ὧν Φεύδεται τὰς "Hoatou προτείνει φωνάς * ᾠήθη ük 
δι) αὐτῶν ἀπελέγχειν δύνασθαι τοὺς τῷ θείῳ νόμῳ 
παιδαγωγουµένους, ὡς εἴη φίλον αὐτοῖς τὸ προσχα- 
λινδεῖσθαι µνήµασι, καὶ ὀνείρων ἐπιθυμεξι' ἀχουέτω 
πρὸς ἡμῶν, ὡς ἠνίχα μὲν τοῖς ἱεροῖς νόµοις ὑπεί- 
χοντο τὸν αὐχένα, xaX τὸν ἕνα xal φύσει xat ἀληθῶς 
ὄντα Qeby, xaX τῶν ὅλων Γενεσιουργὸν xai Κύριον 
θεραπεμειν Ίθελον, ἡμοιρηχότες εἰς ἅπαν τῆς Év γε 
τούτῳ γραφῆς ἁλοῖεν ἄν. Ἐπειδὴ δὲ τοῖς φευδωνύ - 
pot; λελατρεύχασι θεοῖς, τότε δς, τότε xal τοῖς 
ἁκαθάρτοις µνήµασιν ἑνδιαιτωμένους, xal τῆς δὺ 
ὀνείρων µαντείας γεγονάτας ἑραστὰς κατίδοι τις ἂν 
αὐτούς. Κεχρῄσομαι πρὸς ἀπόδειξιν, ὡς ἔφην, ταῖς 
τοῦ προφήτου φωναῖς ' ἔφη γὰρ ὡς Ex προσώπου 
θεοῦ: « Ὁ λαὸὺς οὗτος ὁ παροξύνων µε, ἑνώπιόν 
µου διὰ παντός * αὐτοὶ θυµιάζουσιν ἐπὶ τοῖς κήποις, 
xai θνμιῶσιν ἐπὶ ταῖς πλίνθοις τοῖς δαιµονίαις, ἃ 
οὐχ ἔστι, xal ἐν τοῖς µνήµασι, καὶ ἐν τοῖς σπη- 
λαίοις χοιμῶνται δι ἐνύπνια.» Οὐχαῦν ἅτε µεθέντες 
τῷ θεῷ τῷ κατὰ φύσιν προσερηρεῖσθαι δεῖν, τεθύχασί 
τε xal λελατρεύχασι τοῖς Ἰουλιανοῦ θεοῖς, δΏλον δὲ 
ὅτι τοῖς ἀχαθάρτοις δαίµοσι, τότε xal µνήµασιν 
ἑννυστάζοντες τὰς ὀνείρων θέας, µαντείας τε καὶ 


ranliam in Egypto commemorat. Pythagoram quippe 
probatis. sacerdotum d gypiorym — institutis, cwm 
eorum parliceps esse vehementer cuperet, Polycratem 
Iyrannum rogasse, uti apud Ámusim /Egypió. regem 
amicum el hospitem litteris ageret, ui in earum quos 
dixi disciplinam | admitteretur, Declaravit. antem 
qualis hzc essct, addeus : Pervenit vero etia ad 
AEgyptios, 844] inquit, Pythagoras, et ad Arabes et 
Chuldeos, a quibus et interpretandorum somniorum 
scientiam accurate. didicit, tum divinatione, que 
thure fiebat, primus usus est. Et quidem in /&gypto 
eun. sacerdolibus versatus est, εἰ sapientiam didicit, 
εἰ linguam /Eqyptiorum. lgitur. incantationes ne- 
quaquam ejus majores neglexerunt, sed eas impri- 
mis coluerunt ac vehementer mirati sunt, adeo ut 
longinquas peregrinatlones ejus artis causa. mulii 
quoque susciperent. Cum autem ad confirmanda sua 
mendacia lsajz verba proferat (putavit quippe se 
ex iis probare posse, divina lege eruditos advolvi 
solere se»ulcris, et somnia quarere), discat a nobis, 
illos ejus eriminis immunes repertum jri, quo tem- 
pore eervicem sacris legibus subjectam hgbueruut, 
el unum naturalem ac verum Deum, et. universi 
eonditorem ac dominum, coluerunt. Postquam au- 
tein. falsos deog coluerunt, tunc $ane, tuuc illos 
videos in monumentis impurís versatos, et divina- 
tioni illi per somnia vehementer adilictog. Ad cujus 
rei probationem, uli dixi, propheta vocibua utar. 
Ait enim tanquam ex persona Dei : « Populus ista 
qui exacerbat me, coram ne semper ; ipsi immo- 
lant in. hortis et adolent incensum super laterem 
demouiis, quae non sunt, οἱ in sepulcrig et specu- 
bus dorimmiuut propter somuia "*. » lgitur. cuu nàa-- 
turali Deo adhzrescere contempsisseut et aacri(l- 
ciis Juliani deos, lioc est, iaipuros dzimouas colera 
cepissent, tunc et jn sepulcris dormitantes somuio- 
rum visiones divinationis el magic fecerunt geuus, 
Miror autem, quod cuu proposita sit omuibus ad 
legendum Grecorum historia, adeoque (acile sit 
cuique videre quse de ejus diis in ea scripta eut, 
mortuos tamen ac sepulcra exprobret ille ipse, qui 
et mortuos habet quibus divini honores tribuuntur, 
et pro sepulceri& ipsa templa : in üs quippe aunt 


Ὑαητείας ἑπωιοῖντο τρόπον. Θαυμάζω ἃλ ὅτι xal- D sepulti. Et ipsa quidem satis e&t ad probaudum 


τοι πρησχειµένης ἅπασιν εἰς ἀνάγνωσιν τῆς Ἕλλη- 
νικῆς ἱατορίας, xol μέντοι [μετόνῖ] εὐχόλως τοῖς 


experientia : verumtamen ex veteribus literis et 
historiis docere facilius fuerit. 


ἐθέλουσιν ἰδεῖν τὰ περί γε τῶν αὐτοῦ θεῶν by αὐτῇ γεγραμµένα, νεχροὺς ἡμίν ὀνειδίζει xal τάφους, ὁ xoi 
νεχροὺς ἔχων τοὺς προασχυνουµένους, xaX µμνηµατα τοὺς νεώς. Ἑνσεαωραυμένα γάρ εἰἶσιν αὐτοῖς xat ἀπόχρη 
μὲν εἰς ἀπόδειξιν dj πεῖρα. πλὴν ἓξ ἀργαίων xal τοῦτο γραμμάτων xat ἱστοριῶν χφταδεῖξαι ῥᾷαν. 


'O Υάρ τοι Δείναρχος, ποιητὴς οὐκ ἄσημος ὧν, 
τὰς Διονύσου πράξεις ἀφηγούμενος ὅσα τε αὐτῷ 
παπόγηται περὶ τῶν Ἰνδῶν, καὶ μὴν καὶ ᾿Ακταίωνα 
χαὶ Δυπαῦργον ὅπως εἴη πεφονενχώς, εὖ µάλα 
διειρηχὼς, ἀνηρῆσθαι καὶ αὐτὸν ὑπὸ Περσέως δια- 
τείνεται:, χαὶ χηδεῦσθαί γε μὴν ἐν Δελφοῖς παρὰ τὸν 
Χρυσαῦν χαλρύμενον ᾽Απάλλωνα. Πορφύριος δὲ Πν- 


" 169. LN v, 9, 4. 


Enimvero Diparchus, poeta noa ignobilis, Bacchi 
res apud Indos gestas commemoraus, postquam ac- 
curate persecutus est. quo pacto Aetaopem et Ly- 
curgum interemerit, 949 ipsum etiatn a Perseo 
interfectum asserit, ac Delphis sepuliuns apud Αροι- 
ποια cognomento Aureum. Porphyrius autem. de 
Pythagora sic rursus indt ; Post kac vera eum Pe- 


1021 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


4(91 


lycratis tyrannis Samios invasissel, ratus homini phi- A θαγόρου πὲρι, πάλιν ὧδέ φησιν Μετὰ δὲ ravra 


losopho nequaquam in tali republica vivendum, in 
Italiam ire cogitavit. Delphos autem  appulsus, ete- 
giacum carmen sepulcro Apollinis inscripsit, quo do- 
cebat, Sileni quidem filium fuisse Apollinem, verum 
a Pythone interfectum, in loco autem qui Tripus «ἱ- 
cebatur sepultum fuisse : cui nomen istud est inditum 
ez eo, quod tres filie Triopi sorores inibi Apollinem 
eluxerant. Hic celeberrimus ille Tripus, qui civita- 
tibus et regionibus Gracorum oracula reddebat, et 
ingenti omnibus erat admirationi, sepulcrum igitur 
fuit ejus qui oracula edere ferebatur, quem tres 
Triopi sorores eluxere, misere interemptum illum 
cernentes, et mortuum, jacentem miserabiliter, uti 
dixi, deflentes. Nec eatenus tantum vita Pytliagorz. 
Addit quippe de ipso Porphyrius : Cum autem in 
antrum ldeum nigra lana amictus descendisset, ter 
movenos dies ibi solemni more commoratus est, et 
Jovi parentavit, et pulvinar vidit quod quotannis ei 
sternitur, et. epigramma sepulcro. illius fnscripsit, 
hoc titulo : PYTHAGORAS JOVI, cujus initium : 


τῆς HloAvxpácove τυραγγίδος Σαµίους κατα.]α- 
δούσης. οὗ πρέπει ἡγούμεγος àx τῇ τοιαύτῃ 
πο.ιτείᾳ βιοῦν ἀνδρὶ φιοσόφφ, διεγοήθη εἰς 
Ἱτα.ίαν ἁπαίρει'. Ὡς δὲ π.Ίέων ἐν Δε.φοῖς 
προσέσχεν, ἐ.εγεῖον τῷ τοῦ Ἀπόλλωνος táce 
ἐπόγραψε, δι οὗ ἐδή.ου, ὡς Σιλήνου μὲν ἦν 
υἱὸς ὁ 'Axóllur, ἀνῃρέδθη δὲ ὑπὸ Πύδωνος, 
ἐχηδεύθη δὲ ἐν τῷ κα.ουμένῳ Ἰρίποδι, ὃς τεαύ- 
της ἔτυχε τῆς προσωνυµίας, διὰ τὸ τρεῖς κόρας 
τὰς Τριόπου θυγατέρας ἐνταῦθα θρηνησαι τὸν 
᾿Απόλ.Ίωνα. Ὁ διαθόητο; Τρίπους, ὁ ταῖς Ἑλλήνων 
πόλεσί τε xal χώραις χρησμολογῶν xai τεθαυµασ- 
μένος, μνημεῖον οὖν τοῦ χρᾶν λεγοµένου, ὃν al 
τρεῖς τοῦ Τριόπου τεθρηνήχασι θυγατέρες οἰχτρῶς 


B ὁρῶσαι διολώλότα, xal νεχρῷ χειμένῳ γοερῶς, ὡς 


ἔφην, ἐπολολύζουσαι. Καὶ οὗ µέχρι τούτων τὰ Ἡν- 
θαγόρου’ Ὑέγραφ δὲ πάλιν περὶ αὑτοῦ Πορ- 
φύριος' Elc δὲ τὸ ἸΙδαῖον καλούμενον ἄντρον 
xata6üc, ἔρια ἔχων µμµἐαγα, τὰς νενοµισ- 
µένας τριττὰς ἑνγέα ἡμέρας ἐκεῖ διέεριφε, 


καὶ καθήχισε τῷ Ad, τόν τε στοργύµενον αὐτῷ κατ) ἔτος θρόνον ἐθεάσατο ἐπίγραμμά τε ἐνεχά- 
patev àr τάφῳ, ἐπιγράψας"' ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ TQ ΔΙΗ * οὗ ἡ ἀρχή 


ΖΑΝ jacet hic magnus, ΔΊΑ quem dixere Pelasgi. 


Jam vero si Pythagoram nugatum esse pulant, 
cum sepulcro Jovis inscripsit illud : Hic jacet Jupi- 
ter; quid eum venerantur? Quod si omni venera- 
tione dignum illum existimant, non jam falsa dixisse 


iutelligatur aut dicatur. Scripsit euim vera, et mor- C 


ους est ille deorum supremus, cujus sepulcrum 
Cretenses etiam fabricati sunt. Clemens autem eru- 
ditus vir, εἰ multarum historiarum scientissimus, 
de diis ac templis ita quoque scribit : Non enim istuc 
silebimus, sed iis quoque probabimus templa auspi- 
cato quidem dici, verum sepulcra esse, hoc est, se- 
pulcra templa nominata esse. Vos vero nunc saltem 
superstitionis delete memoriam, pudeatque sepulcra 
colere. In templo Minerva, quod est in arce Larissa, 
sepulcrum est. Acrisii, Athenis autem in arce Cecro- 
pis, ut ait Antiochus in nono historiarum, Quid vero 
Erichthonius * annon sepultus est in templo Poliadis? 
943 lmmaradus autem. Eumolpi et Daire filius, 
nonne in ambitu Eleusinii sepultus, quod est sub arce? 
Fitie autem Celel sepult& sunt Eleusine. Quid tibi 
H yperboreorutm [eminas commemorem? lH yperoche et 
Laodice vocate , in Artemisio Deli sepulle sunt ; hoc 
antem est ín Apollinis Delii templo. Leandrius auem 
refert, Clearchum sepultum esse Mileti in Didymeeo. 
Hic Leucophrynes monumentum preterire non debe- 
mus, Zenonis Myndii auctoritatem secuti, que Ma- 
gnesie sepulta est in Diane templo. Neque vero Apol- 
linis aram, que esi in Telmisso, quam ipsam quoque 
scribunt. esse monumentum Telmissis vatis. Ptole- 
meus outem Agesarcha filius in primo libro de Phi- 
' lepatre scribit, in Papho, in templo Veneris sepultum 
esse Cinyram εἰ ejus nepotes. Au igitur sepulcra no- 
bis et mortuos exprobrare deinceps audebitis? aut 
risum tenebitis, condolentes mortuis vestris diis, et 


. Τ0δε µέγας κεῖται ΖΑΝ, ὃν ΔΙΑ xix Arjexovetr. 


El μὲν οὖν λεληρηχέναι τὸν Πυθαγόραν οἴονται 
τῷτοῦ Διὸς ἐχχολάψαντα τάφῳ τὸ, " Qe κεῖται Zàr, 
τί τεθαυµάχασιν αὐτόν; El δὲ 6h τοῦ παντὸς ἄξιον 
εἶναί φασιν , ἁμαρτοεπὴς οὐχέτι νοοῖτ᾽ ἂν f) λέγοιτο. 
Γέγραφε Y&p τἀληθῃ, καὶ τέθνγκεν αὐτοῖς [αὐτός ?] 
ὁ ὑπέρτατος τῶν θεῶν, οὗ xal Κρῆτες ἑτεχτήναντο 
τάφον. Ἔφη δὲ xal Κλήμης, ἀν]ρ ἑλλόγιμος, xat 
μέντοι καὶ πολυῖστωρ περί τε θεῶν xal ναῶν ὧδί * 
Ob γὰρ οὐδὲ τοῦτο σιωπήσοµε», πρὸς δὲ καὶ 
αὐτοὺς ἐέγξομε», »εὼς này. εὐφήμως ὀνομαζο- 
µέγνους, τάφους δὲ γεγοµέγους, τουτέστι͵ τοὺς 
τάφους νεὼς ἐπικεχημέγους. ᾿Υμεῖς δὲ ἆ 1 λἀ 
xüv viv δεισιδαιµογίας ἐκ.Ἰάθεσθε, τοὺς τάφοις 
τιιᾷν αἱἰσχυνόμεγοι. Ἐν ci vago τῆς ᾿Αθηνᾶς ἐν 
Λαρίσσῃ τῇ ἀκροπόνει τάφος ἐστὶν 'ΑἈχρισίου. 
ΑἈὐήνησι δὲ, ἐν ἀχροπό.1ει Κέκροπος, ὥς φησυ’ 
Arcíoyoc ἐν τῷ ἐννάτῳ τῶν ἱστοριῶν. Τί δὲ 
Εριχόόνιος; οὐχὶ ἐν τῷ vado τῆς Ποαιάδος κεκή- 
δευται; Ἱμμάραδος δὲ ὁ Εὐμόβπου καὶ Δαῖρας, 


D οὐχὶ ἐν τῷ περιδόὀῖῳ τοῦ "EAsvcirlou τοῦ ὑπὸ 


τῇ ἀκροπόλει; AL δὲ ΚεἸεοῦ θυγατέρες ἐν 'EJev- 
civi τετάφαται. Tl σοι xacayyéAAo τὰς ἐξ Ύπερ- 
θορέων rvratxac ; ὙΥπεροχἡ καὶ Λαοδίκη xéxAn- 
σθο», &y τῷ Ἀρτεμισίῳ δὲ ἐν Atl χεκήδευσθυν. 
Τὸ δὲ, ἓν τῷ Ἀπό..Ίωνος τοῦ Δη.Ιΐου ἐστὶν ἱερῳ. 
Λεάγδρειος δὲ KAéagxov ἐν Μιωήτῳ τετάρθαι ἐν 
τῷ Διδυμαίῳ φησί». Ενταῦθα τῆς Λευχοφρύνης 
τὸ µ»ημα οὐκ ἄξιον παρε.θεῖν, ἑπομένγους Ζή- 
γωνι τῷ Μυνδίῳ, f) ἓν τῷ ἱερῷ τῆς Αρτέμιδος ἐν 
Μαγγησίᾳ κεχήδευται. Οὐδξέ μὴν τὸν ἐν Τε- 
μησσῷ βωμὸν τοῦ Απόλλωνος µνῆμα εἶναι 
xal τοῦτον TeAumocoU τοῦ μἀάγτεως ἱστοροῦσι. 
Πτο.1εμαῖος δὲ τοῦ ᾿Αγησάρχου ἐν τῷ πρώτῳφ τῶν 
περὶ τοῦ ΦιλοπάτοΓος ἐν Πάφῳ 1έγει ἐν τῷ της 


1029 


CONTRA JULIANUM LIB. X. 


1050 


'Agpotitnc ἱερῷ, Κιύραν τε xal τοὺς Κιγύρου A mortuorum loculos esse credentes, qux» loca sacra. 


dzoTpórovc κεκηδεῦσθαι. "Ap' οὖν ἔτι τολµήσετε 
κάφους ἡμῖν ὀνειδίζειν xol νεχρούς;, f| συστελεῖτε 


existimatis? Sed nos Julianus accusat preterea. 
tanquam legalia praecepta contempscrimus, et ait : 


«bv γέλωτα τοῖς ἑαυτῶν θεοῖς τεθνεῶσιν ἐπιστυγνάξοντες, καὶ  Ofxac εἶναι νεκρῶν πιστεύοντες. οὓς 
ἱεροὺς νοµίδετε χώρους; Γράφεται δὲ πρὺς τούτοις ἡμᾶς ὡς τῶν νομιχῶν ἁλογήσαντας ἐνταλμάτων, 


xa δὴ xal φησιν * 
ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ, 


Ὑμεῖς δὲ ἃ μὲν ὁ θεὺς ἐξ ἀρχῆς ἑδδελύξατο xal 
διὰ Μωσέως καὶ τῶν Ἡροφητῶν, ἐπιτηδεύετε * 
προσάχειν δὲ ἱερεῖα βωμῷ xaX θύειν παρητῄσασθε : 
Πῦρ γὰρ, φησὶν, οὗ χάτεισιν, ὥσπερ ἐπὶ Μωσέως, 
τὰς θυσίας ἀναλίσχον. "Απαξ τοῦτο ἐπὶ Μωσέως 
ἐγένετο, χαὶ ἐπὶ Ἡλίου τοῦ θεσθίτου πάλιν, μετὰ 
πολλοὺς χρόνους. Ἐπεὶ ὅτι γε πῦρ ἐπείσαχτον 
αὐτὸς 6 Μωσῆς εἰσφέρειν οἴεται χρῆναι, xal 
Αθραὰμ ὁ πατριάρχης ἔτι πρὸ τούτου, δηλώσω διὰ 
βραχέων. 

Απομνημονεύσας δὲ τῆς ἐπί ve τῷ Ἰσαὰχ ἵστο- 
ρίας, δέχεται πάλιν εἰς παράδειγµα τοὺς ἀμφὶ τὸν 
"A6s), xaX 6h xal φησιν, ὡς χἀχεῖνοι θύοντες, οὐχ 
ἐξ οὐρανοῦ μᾶλλον ἑσχήχασι mop, ἀλλ᾽ ἔξωθεν αὐτοὶ 
προσεχοµίξοντο τοῖς βωμοῖς. Πολυπραγμονεῖ δὲ πρὸς 
τούτῳ, τίς ὁ ἐπ ἀμφοῖν ἐστι λόγος» τὴν μὲν γὰρ 
τοῦ "Α6ελ θυσίαν ἐπαινεῖ θεὸς, ἁπαράδεκτον δὲ τὴν 
τοῦ Κάῑν ἑποιῄσατο' xal ὅτι ἂν ἕλοιτο δηλοῦν τό * 
εΟὐχ ἂν ὀρθῶς προσενέγκῃ»;, ὀρθῶς δὲ μὴ διέλῃς, 
fipaptec; ἠσύχασον.» Πειρᾶται δὲ λόγον ἐφαρμόττειν 
τοιόνδε τινὰ τοῖς θεωρήµασιν. Ζῶντι γὰρ, φησὶ, τῷ 


Θεῷ θυµηρεστέρα πάντως ἡ διὰ ζώων ἑστὶ θυσίας 


τῆς ἐξ ὠρίμων xal ἀπὸ γῆς. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ, 


Ἑν τούτοις μὲν οὖν ὁ σύμπας αὑτῷ διαπεραί- 
νεται λόγος. Μακχρηγορεῖ γὰρ εἰχῆ, βραχυλογεῖν 
ὑπισχνούμενος, ἵνα φαίνηται πανταχῃ μισῶν τὴν 
ἀλήθειαν, ἡμᾶς μὲν γὰρ κατ οὐδένα τρόπον τοῖς 
θείοις νεύμασιν ἀντεξάγοντας ἴδοι τις ἄν. Εἴχομεν δὲ 
τοῖς διὰ Μωσέως, πνευματικῶς πληροῦντες «by 
νόµον, καὶ τοῖς διὰ τῶν ἁγίων προφητῶν χηρύγμασι 
πηδαλιουχούµεθα πρός γε τὸ δεῖν εἰδέναι τὸ ἀληθὰς, 
xa τὸ ἁμωμήτως ἔχον εἰς γνῶσιν τῶν ἱερῶν δογµά- 
των. Ἐπειδὴ 66 φησιν, ὡς ἁπεσπούδασται παρ᾽ ἡμῖν 
«b ταῖς δι αἱμάτων χεχρῆσθαι θνσίαις, οἴεται δὲ 


ἴσως τῆς τοιαύτης ἡμᾶς ἀπεσχῆσθαι λατρείας, ὅτι D 


μὴ πὂρ κάτεισιν ἐξ οὐρανοῦ, φαμὲν ἀναγχαίως, ὡς 
διήµαρτε τἀληθοῦς. ᾿Ανεπιτήδευτον γὰρ τὸ βουθυ- 
τεῖν ἐσχήχαμεν, οὐχ ἔπεί τοι πῦρ οὗ χαθίησι θεὺς, 
ἀλλ ὅτι τῶν ἐν τύποις xal σχιαῖς µετοιχισθέντων 
εἰς ἀλήθειαν, τὴν πνευματιχὴν xal ἅμωμον χαθιε- 
ροῦν λατρείαν τῷ ἐπὶ πάντας Θθεῷ προστετάγµεθα. 
« Πνεῦμα γὰρ, φησὶν, ὁ θεὸς, καὶ τοὺς προσχυ- 
νοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι xal ἀληθείᾳ δεῖ προσ- 
χυνεῖν. » Ίστω γε μὴν ὅτι τοῦ κατὰ Χριστὸν µυστη- 
ῥίου προαναφώνησις ἣν τὸ καθιχέσθαι τὸ πῦρ ἐπὶ τὰ 
θεῖα θυσιαστήρια, Χχαθιέντος αὐτὸ δηλονότι τοῦ 
πάντων ἀριστοτέχνου Θεοῦ, xal διὰ τῶν ἓν αἰἱσθήσει 
xai ὁρατῶν πραγμάτων τὰ ὑπὲρ αἴσθησίν τε xal 


ἓν Gcn. iv, 7. ** Joan. iv, 2i. 


JULIA NUS. 


Vos autem ea, quz Deus ab initio quidem est abo- 
minatus, cum per Mosem, tum per proplietas, secta- 
mini; sed victimas aris admovere et sacrificare 
defugitis. ignis enim, inquit, non descendit, quen- 
admodum Mosis tempore, qui victimas consuma'. 
Semel hoc sub Mose factum est, et sub Elia Thes- 
bite iterum, longo post tempore. At. quod aspor- 
tari debere alienum ignem Moses crederet, et jam 
ante hune Abraham patriarcha, paucis ostendam. 


Commemorata vero Isaaci historia, rursus exem- 
plum affert Abelis, aitque illum, cum sacrificaret, 
non de celo ignem habuisse, sed aliunde aris intu- 
lisse. Tum anxie scrutatur qui: sit amborum ratio. 
Abelis enim sacrificium probat Deus, sed Caini re- 
probat ; et quid sibi velit istad : « Nonne si recte 
efferas, non recte autem dividas, peccasti? qui- 
esce 9, » [stiusmodi autem verba conatur accom- 
inodare speculationibus. Viventi enim Deo utique 
sacrificium, inquit, animantium gratius est, quam 
ex terre frugibus. 


3544 CYRILLUS. 


In his itaque tota ejus absolvitur oratio. Verbose 
enim frustra disputat, cum brevem se fore promit- 
tat : ut appareat, ubique veritatem odisse. Nos enim 
nutibus divinis minime repugnare , nemo non anim- 
adverterit, Paremus autem preceptis Mosaicis, 
legem spiritaliter implentes, et sanctorum prophe- 
tarum preconiis ad veritatis notitiam et inculpatam - 
sacrorum dogmatum cognitionem dirigimur. Quo 
autem ait, nos cruentorum sacrificiorum usum re- 
pudiasse, nosque ab eo cultu forsau abstinuisse pu- 
tat, quoniam ignis ccelitus non descendit; necessa- 
rio dicimus illum a vero aberrare. À bobus enim 
immolandis destitimus, non certe quod ignem non 
demittat Deus, sed quod, cum typi el umbra ad ve- 
Ntatem traducta sint, cultum spiritalem et imma- 
eulatum supremo oninium Deo consecrare jussi su- 
mus. « Spiritus enim est Deus, inquil, et eos qui 
adorant eum, in spiritu οἱ veritate oportet ad- 
erare**, » Sciat tamen, Christi mysterium fuisse 
praedictum in eo, quod ignis in sltaria divina de- 
scenderit, illum demittente videlicet optimo illo re- 
rum omuium opifice Deo, et per res sensibiles ac 
visibiles eas, quz in sensum non cadunt atque animo 
percipiuntur, efformante. Cum enim ab optimo illo 
Moyse excitatum fuisset in solitudine tabernaculum, 


1051 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ABCHIEP. 


ignem dedit Deus, pervigilem vero et perpetuum {ἰ- A νοητὰ διαπλάττοντος. Ἐγηγερμένης μὲν yàp κατὰ 


Ium esse jussit 9 : quinimo proposita poena sancitum 
ac veituun est, ne quis alieoum ignem importaret. 
lac enim de causa perlerunt filii Aaron. Sed, ud 
dixi, Christi mysterii yim υνι γα parturiunt, Deum 
enim in specie ignis Scriptura sacra fere accipit. 
Sic enim ipsum visum esse ait filiis Israel in moute 
Siua. ltaque ille altaris ignis eximius erat, mec 
cum alio mistus, Alieri enim Deo adnumerari non 
potest Deus solus, ac secundum naturam ille om- 
nium supremus. Nam quomodo sacrum ac divi- 
num tabernaculum violassel alieni ignis impor- 
tatio, uisi forsan existimes quod, si alienus jn» 
ferretur, typus nociturus esset veritati, non eo 
modo, quo par est, illam exprimens; siquidem unus 


thv ἔρημον «fj; ἁγίας σχηνῆς ὑπὸ τοῦ παναρίστου 
Μωσέως, τὸ πῦρ ἐδίδου θεὸς, ἀκατεόναστον bk xoÀ 
διηνεκὰς εἶναι προστέταχεν * ἀπείρητο δὲ μᾶλλον, 
παὶ Δείῳ νόµμῳ ἐκεκόλασιο Ὁ ἐπειαφρῆσαι sup 
ἀλλότριον. Διολώλασι γὰρ οὕτως οἱ φύντες ἐξ Δαρών. 
Πλὴν, ὡς ἔφην, τοῦ κατὰ Χριστὺν μυστηρίου τὴν 
δύναμιν ὠδίνουσιν αἱ σχιαἰ. Ἐν εἴδει γὰρ τοῦ πυρὸς 
δέχεταί πως ἀεὶ τὸ θεῖον τὸ Γράμμα τὺ lepóv. 
φθαι γὰρ οὕτω φησὶν αὐτὸν τοῖς υἱοῖς ἹσραἨλ Ev 
τῷ ὄρει Σινᾶ. Ἔκκριτον οὖν καὶ ἁἀμιχὲς ἑτέρῳ του 
θυσιαστηρἰου τὸ πῦρ. ᾽Ασυναρίθμητος ép ἑτέρῳ 
Θεῷ θεὺς Gv μόνος, xaX κατὰ φύσιν ὁ πάντων Evc- 
έκεινα: Ἐπεὶ χατὰ τίνα τρόπον Ἰδίχησεν ἂν τὴν 
ἱεράν τε καὶ θεἰαν σχηνὴν τὸ καὶ ἔξωθεν εἰ τὖχοι 


est natura , ac vere Deus, eique nullus plane adnu- B τοῖς θύμασιν ἐνίεαθαι τὸ πὂρι εἰ μὴ ἄρα πως διενθυ- 


weratur, 945 qui profecto verius tabernaculum, 
hoc est Ecclesiam luce spiritali collustrat, et ab 
omnibus quoque rationales hostias libens accipit. 
Alius itaque ab ipso nullus concipiatur Deus, sed 
rejiciatur a nobis velut iguis alienus. Alia egim di- 
vinitatis natura praeter illam quz est, non exaistit. 
Eadem porro de sacrificiis, quie ab Elia quondam 
facta sunt, ratio fuerit. Ignem quippe tunc etiam 
demisi& universi Deus, propheta mysterii Christi 
typum olim adimplente. Igitur. quoniam ignis non 
descendit, ab ovibus iminolandis desistimus. Nobis 
enim satis est per ea, qua tunc. temporis fiebant, 


velut in. tabula, veritatis adumbratam pulchritudi- . 


nem mentis oculis intueri. Sacrificamus autem nos 


μοῖτό τις, ὡς εἰ ἐπεισχρίνοιτο πΌρ ἀλλότριον, ἀδική- 
αειεν ἂν ὁ τύπος τὴν ἀλβθειαν, οὐ καθ᾽ ὃν προαίκχεε 
τρόπον διαμορφῶν αὐτὴν ; εἴπερ &avtv εἷς xal μόνος ὅ 
φύσει καὶ ἀληθῶς θεὸς, ἑπαριθμεῖται δὲ αὐτῷ παντε- 
λῶς οὐδεὶς, ὃς δὴ σχηνὴν τὴν ἀληθεστέραν, τουτέστι 
τῶν Ἐκκλησίαν νοητῷ καταυγάζει qui, προσίεται 
δὲ xal τὰς παρὰ πάντων θυσίας λογιχάς. Ἕτερος 
οὖν bm αὐτῷ Ob; νοείσθω μηδεὶς, ἀποσοδείσθω δὲ 
πρὸς ἡμῶν ὡς πῦρ ἁλλότριον. Ἑτέρα γὰρ φύσις 
θεότητος παρὰ τὴν οὖσαν οὐχ ἔατιν Ὁ αὐτὸς 0 ἂν 
εἴη λόγος xax ἐπί γε τοῖς θύμασι τοῖς προτεθυµένοις 
δι) Ηλίου ποτέ. Καθίει γὰρ 6h xai τότε τὸ πῦρ ὅ 
τῶν ὅλων θεὺὸς, τοῦ χατὰ Χριστὺν μυστηρίου τὸν tU- 
mov ἁποπεραίΐνοντος τοῦ προφήτου κατὰ χαιρούς. 


longe melius nunc, quam illi quondam. Descendit C. θὐχοῦν, ὅτι μὴ χάτεισι τὸ πῦρ, τὸ μηλοσφαχεῖν πσο- 


enim coelitus non ignis sensibilis, ineffabilis nature 
figuram impleus, sed ex Patre per Filium Spiritus 
sanctus illostrans Ecclesiam, ei victimas quoque a 
nobis accipiens, spiritales nimirum et intellectuales. 
Israelitae enim boves et oves, turiures et columbas, 
íruges eti similam oleo perfusam, placentas ac thura 
Deo offerebant; sed nos crasso illo eultu rejecto, 
jussi sumus tenuem et. exactum, intellectualem et 
fpiritsalem peragere. Offerimus enim Deo it suavi- 
tatis oderem omue virtulis genus, fidem, spem, cha- 
ritatem, justitiam, continentiam, obseqalum, et obe- 
aientiam, rerum divinarum jugem celebrationem, 
et reliquas viretes. Simplicissimum quippe est illud 
sacrificium, quod naturali ac simplici Deo prorsus 
convenit; et intellectualis fragrantis oblationes 
sunt honeste ac recte vivendi rationes. Bie enlm ait 
ipse alicubi : « Misericordiam volo, et non sacrifi- 
cium, el seientiam Dei magis quam holocausta **. » 
Quin etiam optimus ille Samuel : « Ecce annon 
auditio bona super sacrifieium, et auscultatio super 
adipem arietum *? » David quoque divinus canit : 
ε lmmola Deo sacrificium laudis **. » Et rursus : 
« Circuivi et immolavi in tabernaculo ejus hostiam 
vociferationis **. » Pracepit autem Paulus his ver- 
bis : « Exhibete corpora vestra hostiam viventem , 
sanctam, Deo placentem, rationabile obsequium 


αιτούμεθα. ᾽Απόχρἒη γὰρ ἡμῖν διὰ τῶν τοτηνιχάδε 
ὀρωμένων καθάπερ ἐν πίναχι τῆς ἀληθείας τὸ χάλ- 
λος διαµορφούμενον τοῖς τῆς διανοίας ὄμμασι χαθ- 
ορᾷν. θύομεν δὲ μαχρῷ κρεῖττον ἡμεῖς νυνὶ ἢ ἐχεῖνοι 
πάλαι. Κάτεισι γὰρ οὐρανάθον οὐ mop αἰσθητὸν, enc 
ἁῤῥήιτου φύσεως εἰχόνα πληροῦν, ἀλλ᾽ Ex Παρὺς δι 
Yiou τὸ Ηνεῦμα τὸ ἅγιον χαταφωτίζον τὴν Ἐχκλη- 
sfav, προσιέµενον δὲ χαὶ τὰς θυσίας τὰς πρὸς ἡμῶν, 
πνευματικὰς δηλονότι xa νοητὰς. Οἱ μὲν γὰρ ἐξ 
αἵματος Ἱσραλλ βοῦς τε καὶ Dc, τρνγόνας xai πε- 
ριστερᾶς, καὶ μέντοι τὰ ἐξ ὁρῶν xat σεμίδαλιν 
ἑλαιοδραχὴ, Πόπανα xai λιδανωτοὺς προσεχόμιξον 
τῷ θ:ῷ;' Ἡμεῖς δὲ «hv οὕτω παχεῖαν ἀφέντες λα 

αρείαν, ἰσχνὴν xat ἀπεξεσμένην, νοητην xal πνεν 


D. µατικὴν ἁποπληροῦν προστετάγµεθα. Προσχομίζομεν 


γὰρ εἲς ὀσμὴν εὐωδίας τῷ θεῷ πάντα τρόπον ἔπιει- 
χείας, πίστιν, ἑλπίδα, ἀγάπην, δικαιοσύνην, ἔγχρά- 
τειαν, τὸ εὐπειθὲς, xat εὐήνιον, ἁπαταλήχτονς δοξο- 
λοχίας, καὶ τὰς ἑτέρας τῶν ἀρετῶν. ᾿Αὔλοτάτη γὰρ 
abcr θυσία τῷ κατὰ φύσιν ἁπλῷ καὶ ἀθλῳ πρέπονσα 
θεῷ' καὶ νοητῆς εὐωδίας ἀναθήματα, τῆς ἀληθοῦς 
εὐζωῖας οἱ τρόποι. Οὕτω γάρ πού φησιν abtóc- 
€ Ἔλεον θέλω, xat o5 θυαίαν, xe ἐπίγνωσιν θεοῦ 1j 
ὁλοχαυτώματα. » Καὶ μὴν xai ὃ πανάριστος Σα- 
μουήλ» « Oüx ἰδοὺ, φησὶν, ἀχοὴ ὑπὲρ θυσίαν ἀγσθὴ, 
xai ἐπαχρόασις ὑπὲρ στέαρ χριῶν; » Ψάλλει δὲ xot 


" Levit. vi, 12 seqq. 3 Osce vi, 6. 9 E Reg. av, 22. '* eal. xuix, 14. * Psal, xxvi, 6. 


1035 


CONTRA JULIANUM LIB. X. 


LT 


1031. 


ὁ θεσπέσιος Δαδίδ' « θῦσον τῷ θεῷ θυσίαν «l- A vestrum **.-» Quod autem  israelitas in legalibus 


νέσεως. » Καὶ πάλιν ε«Ἐκύχλωσα xal ἔθυσα ἐν «fj 
σχηνῇ αὐτοῦ θυσίαν ἁλαλαγμοῦ. » Προστέταχε δὲ καὶ 
ὁ Παῦλος, λέγων « Περαστήσατε τὰ σώματα ὑμῶν 
θυσίαν ζῶσαν, ἁγίαν, εὐάρεστον τῷ θεῷ, τὴν λογικὴν 
λατρείαν ὑμῶν. » "Ότι δὲ ταῖς κατὰ vópgov oxiat; 
τοὺς ἐξ αἵματος Ἱαραὴλ ἀσυνέτως ἐμφιλοχωρεῖν οὐκ 
Ἀφίει θεὺς, xal ἐξ αὐτῶν εἰσόμεθα τῶν ἱερῶν Γραμ- 
pto. Προστέταχεν μὲν γὰρ καταθύεσθαι τὸν ἁμνὸν 
εἰς τύπο) Χριστοῦ. « Πλην οὕτω φάγεσθε αὐτὸν, 
φησίν * "Ἔστωσαν ὑμῶν αἱ ὀσφύες περιεξωσμέναι, 
καὶ τὰ ὑποδήματα ἓν τοῖς ποσὶν ὑμῶν, xai αἱ βα- 
κτηρίαι ἐν ταῖς χεροὶν ὑμῶν. » "Αθρει δὴ οὖν ὅπως 
ὁδοιπορικῶς ἑσταλμένους σιτεῖσθαι προστέταχε, µο- 
νονουχὶ του πράγµατος εὖ µάλα κατασηµαίνοντος, 


umbris temere versari non permiserit Deus, ex 
ipsis quoque sacris Litteris agnoscemus. SA Agnum 
quippe jussit immolari in typum Christi : « Sic autem 
comedetis eum, inquit : Sint renes vestri aceincti, et 
calceamenta in pedibus vestris **, et baculi in. mani- 
bus vestris. » Adverte igitur, quteso, quo pacto eos 
viatorum habitu epulari preceperit ; quo tantum 
non signi(icatur res typica non semper duratura, sed 
ad veritatem quodammodo perrectura.: Typo itaque 
veritatem assecuto et loco ignis sensibilis dato nobís 
Spiritu, spiritalem et rationalem caitum implemus., 
Sic enim Christus baptizare nos dicitur in Spiritu 
sancto et igni **. Quod si monstratus est aries Abra- 
lie, quem quidem Isaaci loco aris imposuit: dieimus 


ὡς µέχρι παντὸς οὐ στήσεται τὰ ἐν τύποις, ἀλλ᾽ οἱονεὶ B illum quoque typum fuisse Christi, qui propter nos et 


ὁραμεῖται πρὸς ἀλήθειαν. Ἐχθεθηκότος δὴ οὖν τοῦ 
κύπου πρὸς ἀλήθειαν, xal ἀντὶ πυρὸς αἰσθητοῦ τὸ 
Πνεῦμα δεχόµενοι, τὴν πνευματιχὴν xal λοχιχὴν 
πληροῦμεν λατρείαν. Οὕτω γὰρ λέγεται Χριστὺς 
βαπτίζειν ἡμᾶς ἐν Πνεύματι ἁγίῳ xal πυρί. El δὲ 
κριὸς ἐδείχθη τῷ ᾿Αδραὰμ, ὃν 6) καὶ τέθυχεν ἀντὶ 
'Ica&x, φαμὲν ὅτι τύπυς ἣν χἀχεῖνος τοῦ Χριστοῦ, 
δι ἡμᾶς καὶ ὑπὲρ ἡμῶν τὸν χατὰ σάρχα θάνατον 
ὑπομείναντος, ἵνα ἡμᾶς ἁπαλλάξῃ θανάτου xal φθο-’ 
ρᾶς. Καὶ εἰ τέθυχεν ᾿Αόραὰμ, cop ἐπείσαχτον, ὥς 
φησι, τοῖς θύμασιν ἑνιεὶς, καὶ οὐχὶ δὴ πάντως τὸ ἐξ 
οὐρανοῦ, πρὸς ἡμᾶς τοῦτο παντελῶς οὐδέν. Παραι- 
τουµένοις μὲν γὰρ τὸ χαθιεροῦν τῷ θΘεῷ τὰ τῷ vójup. 
διηγορευµένα, xai πρόφασιν ποιουµένοις τῆς εἰς 
φοῦτο.ῥᾳστώνης τὸ μὴ ἄνωθεν καὶ ἐξ οὐρανοῦ χαθ- 
ιεῖσθαι τὸ πΌρ, παρεχόµισεν ἂν εἰς ἔλεγχον εὐσθενῆ 
τοῦ τῶν θείων ἡμᾶς ἁλογῆσαι νόμων, τὸ ἐκεισάχτῳ 
πυρὶ χεχρῆσθαι τὸν ᾿Αόραάμ. Ἐπειδὴ δὲ ἄμεινον 
ἡμεῖς 4 ἐχεῖνοι λελατρεύχαμεν, χαταθύοντες τῷ θιῷ 
τὰ πνευματιχὰ, καὶ. ἀντὶ πυρὸς αἰσθητοῦ τὸ Πνεῦμα. 
πλουτήσαντες, pf χαταιτιάσθω λέγων, διὰ τί μὴ 
προσάγοµεν ἱερεῖα βωμοῖς. ᾽Ανταναστήσεται γὰρ ὁ 
θεσπέσιος 'Παῦλος, μονονονχὶ διακεχραγώς τε xal 
λέγων * « Τὰ ἀρχαῖα παρῇλθεν, ἰδοὺ γέγονς καινά. » 


pro nobis, seeundum earnem mortem pertulit, utnos 
a morte etcorruptione vindicaret. Etsi Abraham sacri« 
flcavit, igne alieno, ut ait, sacrificiis illato, non autem 
celitus demisso, nihi adversum nos istue plane, 
Nobis enim ea immolare Deo recusanübus quz a lege 
praescripta sunt, et istius rei cessationem causantibus, 
quod de ccelo ignis non descendat, ut (irmissimo ar- 
gumenio probet divinas leges nobis esse contemptni, 
affert Abraliamum usum esse igne alieno, Sed cum nos 
meliorem quam illi Deicolendi rationem secuti simus, 
jmmolantes Deo spiritalis, et loco ignis sensibilis 
Spiritu locupletati simus: ne nos suggillet percon- 
tando, quamobrem nos victimas aris non admovea- 
mus. Reclamabit enim divinus ille Paulus, his 
propemodum verbis : « Vetera transierunt : eece 
faeta sunt nova **. » Mutati enim sumus in aovita- 
tem vitse evangelies, et perfectis doetrinis repleti 
sumus, relieta litera legalis institutione, utpote 
qua infantibus adhwc congruat, nobis vero non 
ilem, «ui in virum perfectum  occurrimus '*; 
adeóque pervenimus ad. ünem statis plenitudinis 
Christi. Porro Julianus par illad frairum in memo- 
rjam denuo revocat, Abel nimirum et Cain, Adami 
filios, et ait : 


ἹΜετεσκευάσμεθα Υὰρ πρὺς χαινότητα ζωῆς εὐαγγελικῆς, καὶ τῶν τελείων ἐμπεφορήμεθα µαθηµά- 
φων, τὴν τοῦ νομικοῦ γράμματος ἀφέντες παιδαγωχίαν, ἅτε δὴ καὶ νηπίοις μὲν ἔτι πρεπωδεστάτην, 
ἡμῖν δὲ οὐχέτι τοῖς εἰς ἄνδρα τέλειον χατηντηκόσιν, ἀφιγμένοις δὲ od εἰς τέλος ἡλικίας «οῦ πληρώματος 
τοῦ Χριστοῦ. Διαμέμνηται δὲ πρὸς τούτοις καὶ τῆς τῶν ἀδελφῶν ξυνωρίδος, "Αθελ τε, φημὶ, καὶ Káiv, ol 


γεγόνασιν ἐξ ᾽Αδὰμ, καὶ δὴ καί φησι" 
ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 

Καὶ οὗ τοῦτο µόνον, ἀλλὰ xal τῶν υἱῶν ᾿Αδὰμ 
ἀπαρχὰς τῷ Oc διδόντων, « Ἐπεῖδεν ὁ θεὺς, φη- 
diy, ἐπὶ “Αδελ, xal ἐπὶ volg δώροις αὐτοῦ: ἐπὶ δὲ 
Κάϊῑν xaX ἐπὶ ταῖς θὺσίαις αὐτοῦ οὐ προσέσχεν’ 
καὶ ἑλύπησε τὸν Κάῑν λίαν, xal συνέπεσε τὸ πρὀσ. 
«xov αὐτοῦ. Καὶ εἶπε Κύριος ὁ θεὺς τῷ Κάῑν' "Iva τί 
περίλυπος ἐγένου, xal ἵνα τί συνέπεσε τὸ πρόσωπόὀν 
σου; Οὐχ ἐὰν ὀρθῶς προσδνέγχῃς, ὀρθῶς δὲ yh δι- 
έλῃς, fjpaptec ; » Αχοῦσαι οὖν ἐπιποθεῖτε τίνες σαν 
αὐτῶν αἱ προσφοραί; « Καὶ ἐγένετθ μεθ) ἡμέρας, 
ἀνήνεγχε Κάῑν ἀπὸ τῶν καρπῶν τῆς γῆς θυσίαν τῷ 


*! Rom. xii, J.. ** Exod. xn, 41, ** Luc. iu, 16. 
PaTROL. Gn. LXXVI. 


D 


JULIANOS. 


Neque istud tantum, sed et cum filii Adam Deo 
primitias offerrent : « Respexit Deus, inquit, ad Abel, 
etad munera 347 ejus : ad Cain autem et ad ejus 
sacrificia non advertit : et tristem fecit Cain valde, 
et concidit vuluus ejus. Et dixit Dominus Deus ad 
Cain : Quare tristis factus es, et ους concidit vultus 
tuus 2 Nonne, αἱ recte offeras, recte autem non divi- 
das, peccasti *' ? » Vultisigitar audire quznam illorum 
essent oblationes? « Et factum est post dies, obtulit 
Cain de fructibus terre sacrificium Domino. Abel 
autem obtulit et ipse de primoegenitis ovium suarum , 


ο ]l Cor. v, 17, ** Ephes. 1v, 15. *' Gen. iv, 4-7. 
33 


4335 - 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


105€ 


et de adipibus earum **. » Imo vero, inquiunt, A θεῷ. Καὶ "Αδελ Ένεγχε καὶ αὐτὸς ἀπὸ τῶν πρωτο 


non sacrificium, sed divisionem reprehendit, cui 
ad Cain dixit : « Nonne, si recte obtuleris, recte au- 
tem non diviseris, peccasti ? » lloc e sapientissimis 


illis episcopis quidam mihi dixit : sed ipse sibl pri-. 
mum, tum celeris fraudi erat. Rogatus enim ut. 


diceret, quidnam esset in divisione vitii, explicare 
nunquam potuit, ac ne frigida quidem responsione 
satisfacere. Cum igitur illum conturbatum viderem, 
Hoc, inquam, ipsum quod tu dicis, Deus recte re- 
prehendit. Voluntatis. enim par erat in utroque ra- 
tio, quoniam uterque putabat dona et sacrificia esse 
olferenda Deo. Quod autem ad divisionem attinet, 
ille quidem scopum attigit, liic frustratus est. Quo- 
modo vero? Quippecum res terrena aligsint animata, 


τόχων προδάτων, xal ἀπὸ τῶν στεάτων αὐτῶν. » Nai, 
φησὶν, οὐ τὴν θυσίαν, ἀλλὰ τὴν ὅ.αίρεσιν ἐμέμφατο, 
πρὺς Κάῑν εἰπών' ε Oóx ἂν ὀρθῶς προσενέγχῃς, 
ὀρθῶς δὲ μὴ διέλῃς, ἥμαρτες 1» Τοῦτο ἔφη τις πρὸς 
bpb τῶν πανσόρων ἐπισκόπων  ὁ δὲ Ἱπάτα μὲν 
ἑαυτὸν πρῶτον, εἶτα 6b χαὶ τοὺς ἄλλους. Ἡ γὰρ 
διαίρεσις μεμπτῆ κατὰ τίνα τρόπον ἣν ἀπαιτούμε- 
νους, οὐχ εἶχεν ὅπως διεξέλθῃ, οὐδὲ ὅπως πρὸς ἐμὲ 
Ψυχρολογήσει. Βλέπων δὲ αὐτὸν ἐξαπορούμενον , Αὐτὸ 
τοῦτο, εἶπον, ὃ σὺ λέγεις, ὁ θεὸς ὀρθῶς ἐμέμφατο. 
Τὸ μὲν γὰρ τῆς προθυµίας ἴσον ἣν kr" ἀμφοτέρων, 
ὅτι δῶρα ὑπέλαθον χρῆΏναι xal θυσίας ἀναφέρειν 
ἀμφότεροι τῷ θεῷ. Περὶ δὲ τὴν διαἰρεσιν ὁ μὲν ἔτν- 
χεν, 6 δὲ ἥμαρτε τοῦ σχοποῦ. Καὶ πῶς f) τίνα τρὀ- 


alie careant anina; inanimatis autem animalze ρ0- B noy; Ἐπειδὴ γὰρ τῶν ἐπὶ γῆς ὄντων τὰ μὲν ἔστιν 


tiores sint, apud Deum viventem et vila. auctorem, 
jn quantum sunt et vitae participes, eL animae magis 
cognatz : idcirco Deus oblectatus esteo qui per- 
fectum sacrificium offerebat. 


CYRILLUS. 


"Calumniam itaque, qua nos ille ideo prosequitur, 
quod Judaicum sacrilicandi ritum repudiaviimus, 
existimavit satis superque firmatum iri ex eo, quod 
ostendit «acrificasse quidem Abraham, non tamen 
coelitus ignein in ejus saeri(icia delapsum, sed aliunde 
potius invectum, et communem ignem fuisse. Sed 


108, opinor, illas crimiuationes egregie retudimus, C 


et imperitum potius quam | intelligentem aut. veri- 
dicum illum esse argaimus. Exemplum autem Abe- 
lis insuper adducit, ipsosque sacrarum legum ad- 
versarios hoe modo sacrificasse ail, sperans se his 
verbis designaturum Christianos. Sed quoniam in 
explicando sacrificandi modo se torquet, et arcani 


quiddam scire se existimat : age, rursus ilium etiam. 


hic frigide, ut ejus 3468 verbis utamur, et insulse 
Joqui ostendamus. Enimvero Scriptura sacra refert, 
Abel immolasse quidem victimas, Cain vero fruges 
ebiulisse; et munus quidem Abelis Deum aspectu 
suo dignatum esse, Caini autem sacrificium aversa- 
tum. Caeterum quod sanctus vir ait, divisionem 
istius mali esusam exstitisse ; rationes quidem nou 


ἔμψυχα, τὰ δὲ ἄφυχα, τιμιώτερα δὲ τῶν ἀφύχων Eoo 
τὰ ἔμφνχα τῷ ζῶντι xal ζωῆς αἰτίῳ θεῷ, κ1θὸ 
καὶ ζωῆς µετείληφεν, xal φυχῆς οἰχειότερα" διὰ 
τοῦτο τῷ τελείαν προσάγοντι θυσίαν ὁ θεὸς ἐἔπην- 
φράνθη. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


ήθη μὲν οὖν ἀποχρήσειν αὑτῷ πρὸς ἐπιχουρίαν 
ὃς πεποίηται καθ) ἡμῶν διαθολῆς, ὅτι θύειν ἡμῖν 
Ἰουδαϊκῶς ἀπεσπούδασται, τὸ ἀποφΏναι μὲν θύοντα 
τὸν ᾿Αδθραὰμ, οὗ μὴν καὶ ἐξ οὐρανοῦ κχαθιγµένον 
volg θύμασιν ἐπιπτῆναι τὸ πῦρ, ἔξωθεν δὲ μᾶλλον 
εἰσχεχρίσθαι τε, xal εἶναι χοινόν. ᾿Απεχρουσάμεθα 
δὲ, ὥς Ye οἶμαι, τὰς αἰτίας οὐχ ἁγεννῶς, xa ἁσυν- 
ετοῦντα μᾶλλον Ίπερ τι τῶν ἀληθῶν εἰδότα τε καὶ 
φράζοντα διελέγξαµεν. Ἐπειαφέρει δὲ τῷ πρώτψ 
τοὺς ἀμφὶ τὸν "Αθελ τεθυχέναι τε οὕτω, xal αὐτοὺς 
qns: τοῖς ἱεροῖ ἀντεξάγοντας νόµοις, ἀποφῆναι 
προαδοχῶν καὶ διὰ τούτου Χριστιανούς. Ἐπειδὴ δὲ 
πολυπραγμονεῖ τῆς θυσίας τὸν τρόπον, φήθη δέ t: 
τῶν ἀποῤῥήτων εἰδέναι, φέρε 6h, φέρε, καθὰ qns» 
αὐτὸς, κάν τούτῳ δὴ πάλιν φυχρολογοῦντα δειχνύωμεν. 
"kon μὲν γὰρ dj θεόπνενστος Γραφὴ, τεθυχέναι μὲν 
ἱερεῖα τὸν "Αθιλ' Κάῑν γε μὴν προσχοµίσαι τὰ ἐξ 
ὡρῶν ' xaX τὴν μὲν "Αδελ δωροφορίαν ἑποπτείᾳ τε- 
τιμῆσθαι τῇ παρὰ θεοῦ, ὑδρίσθαι δέ πως τὴν τοῦ 
Κάῑν θυσίαν διὰ τῆς ἀποστρορῆς. Elta φάσχοντο; 
ἀνδρὺς ἁγίου πρόὀφασιν γενέσθαι τοῦ συµθεθηχότο; 


admittit, sed eadem repetit, ac effutire conalur p τὴν διαίρεσιν, οὗ προσίεται μὲν τοὺς λόγους, πτρι- 


quod recte se babere temere et iuconsiderate sgu- 
spicatur. Cum enim, inquit, Deus vita sit et vivi- 
ficus, ketatur oblationibus rerum animatarum, non 
aulem earum quz vita carent, et quas terra pro- 
ducit, Sed profecto cum bac dicit, suis ipse docto- 
ribus adversatur. Pythagoras quippe omnibus mo- 
dis asserit, animantium sacriflcia invisa esse diis 
suis, ea vero cumprimis probari quz thure εἰ [ru- 
gibus fiunt. Unde Porpbyrius cum Grecorum filiis 
hac de re compluribus in locis disserit ; his verbis : 
Postremum | igitur. εἰ recentissimum | est, quod eper 
animalia fit sacrificium; quod ex causa quidem non 


** Gen. iv, 9, 4. 


αυτίζεται δὲ xal πειρᾶται λέγειν αὐτὸς τὸ ἁπλὰς xal 
ἁθασανίστως εὖ ἔχειν ὑπειλημμένον. Ἐπειδὴ vip, 
φησὶ, ζωὴ xaX ζωοποιὸς ὁ θεὸς, ταῖς τῶν ἑμφύχων 
προσαγωγαῖς ἐπιγάννυται, xat οὐχὶ τοῖς ἀφύχοις xal 
ἀπὸ γῆς. Μάλιστα μὲν οὖν ταῦτα λέγων, τοῖς ἰδίοις 
αὐτὸς διαµάχεται καθηγηταῖς. Ὁ γάρ τοι Πυθαγόρας 
ἄνω τε xal κάτω τὰς διὰ τῶν ζώων ἱερουργίας ἁπ- 
ἠχθημένας εἶναί φησι τοῖς αὐτοῦ θεοῖς, τετιµῆσθαι 
δὲ μᾶλλον xal τοῦ παντὸς ἠξιῶσθαι λόγου τὰς διὰ 
χαρπῶν xai λιδανωτοῦ. Καὶ yov ὁ Πορφύριος πλε:- 
σταχοῦ διαλέγεται τοῖς Ἑλλήνων παισὶ περὶ τούτου 
καί φησιν) 'Yorépa μέντοι καὶ veocátn ἡ διὰ 





1051 


CONTRA JULIANUM LIB. X. 


1038 


τῶν ζώων θυσία: τὴν 02 αἰτία».Ἰαθοῦσα οὐκ sb- A ila. grata orlum est uc dlud quod. fiebat ex fructi-- 


χάριστο» ὡς ἡ àx τῶν καρπῶν, ἁ 1.ὰ JAuob, fi 
τινος ἆλΊης δυστυχίας περίστασι». Ἔδεσθαι τοί- 
νυν φησὶ xai τοὺς παρ) αὐτοῖς θεοὺς οὐ ταῖς δι al- 
µάτων θυσίαις, ὡς νεωτάταις, χαὶ οὐχ εὐχάριστον 
ἐχούσαις τὴν ἀφορμήν ΄ ἄνθεσι δὲ, xal πόαις, καὶ 
τοῖς ἐξ ὡρῶν. ᾽Αλλὰ ταυτὶ μὲν ἐχεῖνος. Βασανιζέσθω 
δὲ πρὸς ἡμῶν ὁ διὰ Μωσέως νόμος, xaX τοὺς τῶν ἐν 
αὑτῷ θυσιῶν πολυπραγ μονῶμεν τρόπους. Οὐχοῦν τὰ 
μὲν τῶν ζώων ἀθέθηλα χαθιεροῦν ἐχέλευε τῷ θεῷ 
τοῖς τοῦτο δράν ἰσχύουσι τοῖς ys μὴν iv ἀπορίᾳ 
τοῦ μείζονος, αεµίδαλιν ἑλαιόδευστου.ε "Eàv γὰρ 
μὴ ἔχῃ, φησὶν, ἡ χεὶρ αὐτοῦ, σεµίδαλις ἔσται τὸ 
δῶρον αὐτοῦ, καὶ ἐπιχεεῖ ἐπ αὐτὴν ἔλαιον. » "θτι 
δὲ xal χαρποῖς τοῖς ἀπὸ γῆς, καὶ μέντοι ἐξ ὡρῶν 
ἑτίμων οἱ πάλαι τῶν ἁπάντων ἡμῖν τῶν ἀγαθῶν δο- 
«Ώρα θεὸν, ἐχ τῶν Μωσέως εἰσόμεθα νόμων. Ἔφη 
γὰρ οὕτως" « Καὶ ἑἐλάλησε Κύριος πρὺς Μωσῆν, 
λέγων" Εἶπον τοῖς υἱοῖς Ἰσραὴλ, καὶ ἐρεῖς πρὸς αὐ- 
τούς "Όταν εἰσέλθητε εἰς γῆν fjv ἐγὼ δίδωμι ὑμῖν, 
καὶ θερίεητε τὸν θερισμὸν αὐτῆς, χαὶ οἴσετε δράγµα 
ἀπαρχὴν voi θερισμοῦ ὑμῶν πρὸς τὸν ἱερέα' xol 
ἀνοίσει τὸ δράγµα ἕναντι Κυρίου δεχτὸν ὑμῖν. » Ἔφη 
ὃδ ἐν τῷ Δευτερονομίῳ * « Καὶ ἔσται, ἂν εἰσέλθῃς 
εἰς τὴν γῆν fjv Κύριος ὁ Θεός σου δἰδωσί σοι 
ἐν χλήρῳ, χαὶ χατακληρονοµήσῃς αὐτὴν, xal χατ- 
οιχἠσῃς ἐπ αὐτῆς, xal λήγῃ ἀπ' αὐτῆς &map- 
χὰς τῶν χαρπῶν σου τῆς γῆς, ἧς Κύριος ὁ θεός σου 
δίδωσί σοι, xal ἐμθαλεῖς εἰς χάρταλλον, xal πο- 
ρεύσῃ εἰς τὸν τόπον ὃν ἂν ἐχλέξηται Κύριος ὁ θεός 
σου, ἐπικληθῆναι τὸ ὄνομα αὐτοῦ ἐχεῖ. Καὶ ἑλεύσῃ 
πρὸς τὸν ἱερέα, ὃς ἂν χύριος ἐν ταῖς ἡμέραις ἔχεί- 
ναις, xat ἐρεῖς πρὸς αὑτόν' ᾿᾽Αναγγελῶ σήμερον τῷ 
Oc µου, ὅτι εἰσελήλυθα εἰς τὴν γῆν fiv ὤμοσε 
Κύριος τοῖς πατράσιν ἡμῶν δοῦναι ἡμῖν. Καὶ λήψε- 
ται ὁ ἱερεὺς τὸν κάρταλλον ἐχ τῶν χειρῶν σου, xai 
θήσει αὐτὸν ἀπέναντι τοῦ θυσιαστηρίου Κυρίου τοῦ 
θεοῦ σου. » "τε τοίνυν xal ληΐων ἀπαρχὰς καὶ xap- 
πῶν ὡρίμων καθιεροῦν προστέταχε, πῶς ἀπόθλητον 
ἐποιεῖτο τὴν διά ve τοῦ Κάῑν Ouclav, ὅτι μὴ μᾶλλον 
δι’ ἑμφύχων, ἁλλὰ διὰ τῶν ἀφύχων ἑπράττετο; Δέ- 
δειχται γὰρ Ex. νόμων, χαὶ µάλα σαφῶς, ὡς τοῖς ἐμ- 
ψύχοις ὁμοῦ, χαὶ διὰ τῶν ἀφύχων ἀναθῆματα προσ- 
(ετο θεός. Καὶ γοῦν ὁ θεσπέσιος Δαθὶδ, ὡς ἐξὸν τοῖς 


πάλαι τοῖς ἀλόγοις τῶν ζώων συνανακοµμίξειν xap- p 


ποὺς, ποιεῖ λέγοντα τὸν νοµοθέτην τοῖς ἐξ Ἰσραήλ ' 
« UO δέξοµαι &x τοῦ ofxou σου µόσχους, οὐδὲ Ex τῶν 
ποιµνίων σου χιµάρους᾽ ἐμὰ Yváp ἐστι πάντα τὰ 
θηρία τοῦ δρυμοῦ, κτήνη ἐν τοῖς ὄρεσιν, καὶ βόες * 
ἔγνωχα πάντα τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ, xai ὡραιότης 
ἀγροῦ μετ) ἐμοῦ ἐστιν. ». Ὡραιότητα γὰρ ἀγροῦ τὰ 
ἐξ ὡρῶν ὀνομάζει. "Occ δὲ περὶ τὴν διαίἰρεσιν τὴν 
ἁπότευξιν τῷ Κάῑν γενέσθαι συµθέθηχε, obx ἂν, 
οἶμαι, τὶς διαφεύσαιτο λέγων. Ob γὰρ ὅτι μὴ τέθυχεν 
ἀμνοὺς, οὖκ ἁμώμητον ἣν τὸ θύειν αὐτῷ ' ἀλλ ὅτι 
τῶν ὠρίμων οὐχ ἀπολέγδην ἐξελὼν τὰ ἑξαίρετα 
φροσεχόµιζε τῷ Os, καίτοι τοῦ "A6c), oüx ἅτη- 


bus, sed ex fame videlicet, aut alio quodam αάτετεο 
casti. Oblectari igitur ait eorum quoque deos non 
cruentis sacrificiis, puta quod sint recentissima, etex 
causa minus grata quidem orta, sed floribus, et her- 
bis, et fructibus. Atque hzc quidem ille. Nos autem 
Mosaicam legem expendamus, etlgenera sacrificiorum 
qu: in ea continentur, sedulo scrutemur. Igitur ani- 
inalia munda praecepit immolare Deo, quibus esset 
ea facultas; quibus autem ea non suppeterent, 
offerre similam oleo perfusam. « Nam si non ha- 
beat, inquit, manus ejus simila erit donum ejus, et 
infundet super illa oleum **. » Quod autem veteres 
terrae fructibus ac frugibus bonorum omnium dato- 
rem Deum colerent, ex (Mosoicis legibus inte:lige- 
mus. Sic enim ait : « Et locutus est Dominus ad Moy- 
sen , dicens : Dic filiis Israel, et loqueris ad illos,: 
Cum intraveritis in terram, quam ego do vobis, et 
paessueritis messem ejus, ferelis manipulum primi- 
tias messis vestra ad sacerdotem. Et offeret manipu- 
luin eoram Domino, acceptum vobis *^. » In Deutero- 
nomio vero : « Et erit, inquit, si intraveris in terram 
quam Dominus Deus tuus dat tibi in sortem, et bzeredi- 
taveris eam, et habitaveris in ea; el sumes de primitiis 
fructuum 349 terra quam Dominus Deus tuus dat 
tibi, et mittes in cartallum : οἱ ibis in locum quem 
elegerit Dominus Deus taus, ut invocetur. nomen 
suum ibi, Et venies ad sacerdotem, qui erit in die- 
bus illis, et dices ad eum : Annuntiabo hodie Do- 
mino Deo meo, quia intravi in terram quam jura- 
vit Dominus patribus nostris dare nobis. Et sumet 
sacerdos cariallum de manibus tuis, et ponet illum 
ante altare Domini Dei tui '*, » Cum ergo frugum 
et maturornm fructuum primitias consecrare jusse- 
rit, quomodo sacrificium Cain rejecit, quod nequa- 
quam rebus animatis, sed inanimatis potius per- 
actum esset? Ex lege enim oppido clare demonstra - 
tum est, ex animatis juxta et inanimatis oblationes 
Deum accepisse. line divinus David, tanquam 
liceret veteribus una cum brutis animantibus fru- 
ctus afferre, legislatorem lsraelitis loquentem facit : 
« Nonaceipiam de domo tua vitulos, neque de gregibus 
tuis bireos : meza enim sunt omnes bestie silva, 
pecora in montibus, et boves : cognovi omnia vola- 
lia cceli, et species agri mecum est '*, » Nam agri 
speciem froges maturas nominat. Quod autem ín 
dividendo frustratus sit Cain, si quis dixerit, non 
mentietur, opinor. Non enim quod agnos non im- 
molarit, ideo culpa non carebat ejus sacrificium ; 
sed quod selecios et eximios fructus Deo non obtule- 
rit, cum Abel non per incuriam, sed prudenter 
potius agnos immolarit. « Tulit enim, inquit, de 
primogenitis ovium suarum, et adipibus earum "n, y 
hoc est, pinguissima quaque et adipe distentà. 
Dico autem Deum colendum a nobis esse, non obla- 
tis iis qua deteriora nobis sunt, sed optimis qui- 
busque ac prscipuis. Et sane lsraelite quondam 


* Levit. 1,14. 7ο Levit, xxm, 10, 14. 7! Deut. xxvi, 1-4. | "* Psal. xyix, 9-14. τσ Gen, iv, 4. 


1959 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCRIEP. fc40 


vietimas offerebant non vwsque adeo delectas 5 A μελῶς, ἑμφρόνως δὲ μᾶλλον ὁλοχανυτίξοντος «054 
quare Deus istud reprehendit, dicens : « Et la-— &pvoos. « "Hyeyxs γὰρ, φησὶν, ἀπὸ τῶν πρωτυτόχω» 
fertis rapinas, et clauda, et delilia, et dicitis ? τῶν προδάτων αὐτοῦ, καὶ ἀπὸ τῶν στεάτων αὐτῶν, » 
Hzc de afflictione sunt ; οἱ exsufflavi ea, dicit Domi- — ceucéctt, τὰ τῶν ἄλλων ἁπάντων εὐτραφέατερα, xat 
nus omnipotens '*. » Tum graviorem texit ii$ in» µμονονουχὶ xal χαταμεθύοντα τῇ πιμελῃ. Χρῆναι δέ 
crepationem, addens : « Offer 3550 igitur ea ducituo; φημι πρὸς ἡμῶν τιμᾶσθαι θεὸν, οὐχ ὧν ἔχοιμεν τὰ 
num accipiet ea, num accipiel faciem tuam, ait Ὀσέ — yelpu δεχόµενον, ἀλλὰ τὰ πάντων αάλλιστα xal ἑἐξ- 
minus omnipotens *5.» Si quis enim principibus viri αἱρετα. Καὶ veüv προσεχόμιζον (àv θυσίας κατὰ 
munus offerre velit, utique illos uffendet, si deteriora Ἅκαιροὺς οἱ ἐξ Ἱσραὴλ, οὗ μὴν ἔτι xal ἐξειλεγμένας. 
largiatur. Turpis quippe homines vituperant, esque — Elxa «b χρῆμα θεὸς ἐγράφεςο λέγων; « Kat εἰσφέ- 
aversantur ac rejíciunt. Regi autem ac Deo universi — pese τὰ ἁρπάγματα, xai τὰ χωλὰ, xai τὰ ἐνοχλού- 
xonne eximia ac selecta quaque offeremus? Ὀπάδ μενα, xal λέγχετε' Τοῦτα ix. κακοπχθείας tat - xal 
per prophetam rursus dixit : « Maledictus qui ha- ἐξεφύσησα αὐτὰ, λέγδι Κύριος παντοκράτωρ. » Εἶτα 
bet in. grege suo masculum, et votum éjus supér µφορτιχώτερον αὐτοῖς ἐξυφαίνει τὸν ἔλεγχον, προατ.» 
eu, et immolat. corrupum Domino; quia féx má- —Ocíc* «.Προσάγαγε δὴ αὐτὰ τῷ fivovp£vu: σον, εἰ 
gnus ego sum, dicit Dominus omnipotens **. » De- p προσδέξαται αὐτὰ, εἰ 'λήψεται πρόσωπόν σου, λέγει 
cebat itaque, decebat primos illos homines qui Abe Κύριος παντοκράτωρ. » El γὰρ δή εις ἕλοιτο τιμᾷν 
lis tempore sacrificarunt, ad cognoseendos sacrift^ µτοὺς. καθηγεῖσθαι λαχόνεας, ὑδρμεῖ που πάντως αὐ- 
eiorum ritus et convenientem Deo cultum prepératf; τοὺς τὰ χείρω δωρούμενος tk γὰρ αἱσχρὰ καὶ µε- 
ut nos videlicet, eorum posteri, quodham sit^ poprnpéva, xaX ἀνθρώποις. ἀπόθλητα, παὶ µεμιση: 
hisce laudatissimum ier agnosceremus. Quod"Sl ava. Εἶτα πῶς οὐχ. ἀναγχαῖον τῷ τῶν ὅλων Βασιλεῖ 
oves prisci illi homines et. fructus immolarunt, quid καὶ θεῷ προσχοµίζειν ἑμφβόνως, ὧν ἄν τις ἔχοι τὰ 
vetat quominus, meliora cum didicerimus, meli προὔχοντα καὶ ἐξειλεγμένα: Καὶ - γοῦν ἔφη πάλ.ν 

nunc, quam illi quondam, sacrificemus ? Sin aatéffl — 5? ἑνὸς τῶν προφητῶν «' Ἐπικατάρατος ὃς ἔχει iy 

existimat veterum ritus per omoia sequendos, ασε. ποιµνίῳ αὐτοῦ ἄρσεν, xa εὐχὴ αὐτοῦ ἐπ᾽ αὐτῷ, xol 

dum imitemur eos in allis omnibus, Illis pascifá θόεκδίεφθαρµένον τῷ Κυρίῳ, diéte Bassbe μέγας 

pecus, terram arare, et villosis pellibus vestiri gib ἐφώ-ιεἰμι, λέγει: Κὐρίος φαντοκράτωρ-» "δει δὴ 

erat : « EA fecit, inquit, Deus Adae tunicas peflie οὖν, ἔδεί xputouc ἀνθρώπους θύοντας τοὺς ἀμφὶ tbv 

ceas 7, » Ergo nos pástoralem vitam ipsi quoqu& — "A66, «5 µάλα χαταῤῥυθμίζεσθαι πρός ve τὸ δεῖν 

degamus, terram exerceamus, vestium elegantisay . εἰδέναι τῶν θωσιῶν τοὺς πρόπους, ὅπως τε xai προσ. 

repudiemus , villosíis vestibus omnes induamuf: c 1x&t. ειμᾶσθαι Gebw, ἵν αἰδεῖεν ol. pev αὐτοὺς, τοντ- 

Nala erat apud eos medicind curas, nom alierhía — £u ἡμεῖς, τῆς fw Υκ..σοάτοις εὐδοχιμήσεως τὴν 

cujusvis scientis, non litterarum usus, noninecliamicaa — $O6v.. Ei δὲ τεθύχασιν ob πρῶσοι πρόθατα xol xap. 

disciplinae, non artium studie, sed tempus ta dé* — meoug, τί τὸ ἀπεῖργόν ἔστι gouc τὰ ἁμείνω µαθόντας 

mum extülit. Igitur a recta Deoque grata. illa su ἡμᾶςθύειν νῦν ἄμεινω Jj ἐχεῖναι πάλαι; El δὲ δεῖν 

criüicandi ratione aberrabant (non enim epirituwe µφρἴεται τοῖς τῶν σρώτων ἆἄθεσιν. ἀπαραλλάχτως &xo- 

lis cultus modum noverant), verurhtamem : Dee — àou0cty, φέρε, τὰ bxelvy ἀπρμιμώμεθα, παρεξιόντες 

accepta erat, non respicienti ad id quod offerebaver; οὐδέν. "EGoaxov. kxelvot, xaX τὰ γηπονεῖν ἣν ἐντριδὲφ 

sed spimum ac propositum offerentis expendemll; αὐτοῖς, xoi sel; ix «χωδίων..χεχρῆσθαι στολαῖς” 

Progressu vero temporis goari facti sumus torii — e, Καὶ ἐποίησε γὰρ, quoly, ó θεὸς τῷ 'Αδὰμ χιτῶνας 

qu: Deoplacent, Sacrificamos enimintelleetualitefae δερµατίνους. ».Οὐκοῦν ἔστω xat ἡμῖν ποιμενικὸς ὁ 

spiritualiter, virtutum gratosodores οἱ quodammóde µβίας, γηπονία τὸ ἐσιτήδευμα, xal ἀπειρήσθω μὲν τὸ 

conseerantes. Quid ergo? progressionem illam remit οὐϊματεῖν, χώδιον . δὲ πᾶσιν ἡ στολή Οὐδεὶς παρ 

in melius ridere non pudet ? [α]υτίαπι facis, o bone; ῥἑκείνοις ἰατριχῆς ἣν λόγος, οὐχ ἑσέρας τῶν ἐπιστη- 

οἱ eavillandi causas queris, atque, ut. verbo «di-. . μῶν, «οὗ Υραµµέάτων χρῆφιοι οὐ βαναυσικῆς ἔμπει- 

cam, oihil ad rem capis. θυοά ος iis, ques deluceps.di« D plac, οὗ sky vw ἐπιτήδευρις, ἀλλ εἰς μέσον fivayev 

cturi sumus, liquide constabit. Ita enim Scripsit — à χράνος αὐτά. θὐχοῦν ἡμάρτάνον μὲν τοι τοῦ εδέναι 

θύειν ὀρθῶς xui ἀρεσχόντως Ocip (o9 γὰρ ᾖδεδάν πῳ τῆς νοητῆς λατρείας τρόπους), πλὴν ἐδέχετο θ:ὸς, 

οὐχ εἰς «à δρώμενον βλέπων, ἀλλὰ τὴν τοῦ :ὀ(εχᾷν ἐθέλοντος βασανίζῳων πρόθεσιν. Προϊὼν δὲ ὁ χρόνος 

ἀπέφηνεν ἡμᾶς ἐπιστήμονας τῶν ἀρεσχόντων. O96. θύοµεν γὰρ νοητῶς καὶ πνευματικῶς, τὰς ἐξ ἀρετῶν 
εὐοσμίας οἱονεὶ παθιεροῦντες αὐτῷ. Εἴτα, τὴν au τὰ ἁμείνω τῶν πραγμάτων ἑπίδοσιν διαγελῶν οὐχ 
ἐρνθριᾷ; ᾿Αδιχεῖς, ὦ χράτιατε, xat φιλοφογεῖς « 9ἶσθα δὲ ὅλως τῶν ἀναγκαίων οὐδέν. Γένοιτ᾽ ἂν xai τοῦτα 

πάντως δαφὲς καὶ διά vs τῶν Ee! ἑξῆς. Γἔγραφι vig ὡδί; 


D 
. 
* 8 


2D ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


Ln 


351 JULIANUS. 


Nunc autem adversus illos porre mihi repetéli- Now δὲ ἐπαναληπτέον ἔτι µοι πρὸς αὐνούς ' Ad 
dlum est : Quidni circumcidimini ? Paules, iuquitat, sl γὰρ οὐχὶ περιτέµνεσθε ; Παῦλος, φησὶν, εἶφε 9» 


" Malch. 1, & — "* ibid, . "*jbid. 44. "! Gen, Iy, 2J. 


Im 
τομὴν καρδίας, ἆλ.1' οὐχὶ τῆς σαρκὸς δεδόσθαι, 
"καὶ τοῦτο εἶαι τῷ Ἀδθραὰμ, οὐ μὴν ἔτι τὰ κατὰ , 
σάρκα ἔφη, χαὶ πιστεῦσαι τοῖς ὑπ αὐτοῦ καὶ Πέτρου 
χηρυττοµένοις λόγοις οὐχ εὐσεθέσιν. "Axoug δὲ πά- 
Av, ὅτι την κατὰ σάρχα περιτομὴν ὁ θεὸς λέγεται 
δοῦναι εἰς διαθήκην xal εἰς τὸ σημεῖον τῷ 'A6paáp. 
. « Καὶ αὕτη ἡ διαθήκη. ἂν «διστηρήσεις "ἀναμέφον 
: ἐμοῦ xal ὑμῶν, καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπἑρματός 6ου 
elg τὰς γενεὰς ὑμῶν * καὶ περιτµηθήσεσθε τὴν σάρκα 
τῆς ἀχροθυστίας ὑμῶν, χαὶ ἔσται ἓν σηµείῳ δνα- 
θήχης ἀνὰ µέσον ἐμοῦ xal σοῦ, καὶ ἀνὰ μέσον ἑμοῦ 
xai σπἐρµατός σου.» — . 

Ἐπιφέρει δὲ τούτοις, ὅτι καὶ αὐτὸς ὁ Χριστὸς τη- πω 
. ρεῖσθαι δεῖν ἔφη τὸν νόµον, ποτὲ μὲν λέγων « Οὐκ 
ἆλθον καταλῦσαι τὸν νόµον, Ἰ τοὺς προφήτας, ἀλλὰ 
, πληρῶσαι "2 ποτὲ δὲ ab* « "Oc ἐὰν λύσῃ ulav τῶν 
ἐντολῶν τούτων τῶν ἑλαχίστων, xal διδάξῃ οὕτως 

τοὺς ἀνθρώπους, ἑλάχιστος χληθήσεται ἐν τῇ βασι- 
. Ael. τῶν ὀὐρανῶν, » "Occ τοίνυν, φησὶν, ὅτι προσ- 
, Ἄχει τηρεῖν τὸν νόµον ἀναμφισθητήτως προστέταχε, 
. Xal τοῖς µίαν παραθαίνουσιν ἐντολὴν ἐπήρτησε δἰ- 
«κας ᾿ ὑμεῖς, οἱ συλλήδδην ἁπάσας παραθεθηκότες, 
ὁποῖον εὑρήσετε τῆς ἀπολογίας τὸν τρόπον; Ἡ γὰρ 
Φευδοεπῄήσει, φησὶν, ὁ Ἰησοῦς, ἤγουν ὑμεῖς πάντη 
χαὶ πάντως οὐ νομοφύλαχες. 

Αἰτιᾶται δὲ πρὸς τούτοις, ὡς µήτε σαθδατίζοντας, 
μήτε μὴν Ἰουδαϊχῶς χαταθύοντας τὸν ἁμνὸν, µήτε 

μὴν ἄρτους ἀζύμους ἑσθίοντας &r* αὐτῷ, xal φησιν, 
ὅτι πρόφασις ἡμῖν τῆς Ev γε τούτῳ ῥᾳστώνης περι- 
λέλειπται µία, τὺ μὴ ἐξεῖναι θύειν ἔδω γεγονόσι τῶν 
Ἱεροσολύμων. 

Καὶ ταυτὶ μὲν ἅπαντα διὰ μαχρῶν εἴρηται λόγων. 
Συνενεγχόντες δὲ ἡμεῖς τὰς τῶν εἰρημένων ἑννοίας, 
“περιττῆς καὶ ἀνονήτου στενολεσχίας τὸν λόγον ἀπηλ- 
λάξαμεν, Aet δὲ, οἶμαι, πρὸς ἕχαστα τῶν παρ᾽ αὐτοῦ 
ψυχρολογουµένων τὸ ἀληθὲς ἀντεξάγοντας, εἰχή χα- 
πασχώπτοντα τὰ Χριστιανῶν ἀποφῆναι πάλιν. 


ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


Τὴν μὲν οὖν ἐν σαρχὶ περιτομὴν σημεῖον δεδόσθαι 
τῷ ᾿Αθραὰμ τῆς ἓν ἀχροθυστίᾳ πίστεως ὁ θεσπέ- 
σιος Παῦλος ἔφη. Διεσπούδαστο γὰρ αὐτῷ τὴν τῶν 
Ἱονδαίων ὀφρὺν ἡρμένην ὑφοῦ χατασπάσαι, προσ- 
αποφῆναι δὲ πρεσθυτέραν τῆς ἓν νόμῳψ παιδαγωχίας 
τὴν iv πίστει δικαίωσιν, fic εὖ µάλα φησ) τετυχη-. 
χέναι τὸν ᾿Αθραὰμ, οὐκ bv περιτομῇ μᾶλλον ὄντα, 
ἀλλ᾽ ty ἀχροθυστίᾳ. Πλὴν εἰ xol τεχνίτης ὢν ἄγαν 
περιῆνεγκεν εἰς τοῦτο τῆς περιτομῆς τὸ χρῆμα, 
ἀλλ᾽ οὖν οἶδε αὐτὴν xal νοητοῦ πράγματος γεγενη- 
µένην εἰχόνα. « Οὐ γὰρ ὁ ἓν τῷ φανερῷ, φησὶν, "Tou- 
δαῖός ἐστιν, οὐδὲ dj ἓν τῷ φανερῷ, Ev σαρχὶ, περι- 
τομή’ ἀλλ 6 Ey τῷ χρυπτῷ Ἰουδαῖος, καὶ περιτομῆ 
καρδίας, ἓν πνεύματι, οὐ γράµµατι, οὗ ἔπαινος οὐκ 
ἐξ ἀνθρώπων, ἀλλ᾽ ἐχ τοῦ θεοῦ. » Gps γὰρ, εἰ δο- 
χεῖ, βασανιζέσθω πρὸς ἡμῶν ὁποῖον ἂν ἔχοι λόγον ἡ 
ἓν σαρχὶ περιτομὴ, ὅταν αὐτῆς τὸ μυστιχὸν ἆπο- 
στήσωμεν. Καΐτοι πῶς, εἴπερ fjv ἄμεινον τοῖς τε- 


15 Rom. 1, 29. ἵ Gen. xvii, 10, 11. 


CONTRA JpHANUM: LIB. X.- 


€ Matth.v, 


1012 


À dixit, cordis circumcisionem, al non carnis. dutam 


;: esse, eamque Abrahamo fuisse dixit, non vero car- 
:alem **, seque, cum ejus, tum Petri, non piis vo- 
-.ibus credere, Disce vero rursum scriptum esse, 
xod Deus circumcisionem illam carnalem in testa- 
;.4Mentum et in signmn Abrahae dederit. « Et hoc 
:9 688 testamentum, quod conuservabis inter me et vos, 
«αἱ inter semen tuuin in generationes vestras :'et 
:ecireumcidemini carnem preputil vestri, et érit'in 
-u&ignum .testamenti inter me οἱ te, et inter me et 
rsemen tuum "9, » 

i&-7 

ον Addit his, quod ipse quoque Christus servandam 
j-esse legem dixerit, modo quidem his verbis : « Νου 
zxeni solvere legem, aut prophetas, sed implere; » 
2. énodo rursus : « Qui solverit unum de mandatis 
^:jstis minimis, el docuerit sic homines, minimus 
^. wocabiter in regno coelorum δὲ, » Cum igitur, inquit, 
epservandam esse legem procul dubio jusserit, el in 
--eos qui vel mandatum unum pretergressi fuerint, 
*panas statwerit : vos, qui cuncta, ui ita dicam, 
-apratergressi estis, quem defensionis medum repe- 
 pietig? Aut enim mentietur Jesus, inquit , aut vos 
κ plane legis ebservatores non estis. 
d 
-. Actusat nos preterea, quod neque Sabbata ser- 
.-Nemus , neque vero more Jud:sorum agnum imiso- 

.lemus, neque porro panes azymos comedamus; 

-:aitque, nobis hujus cessatiouis causam relictam esse 

unam, quod sacrificare non liceat iis qui sip extra 

. Jerusalem. 

Atque lige omnia quidem ille multis verbis. Nos 

.vero eontracio rerum aniea dictarum sensu, super- 
. fluis et inutilibus argutiis orationem liberavimus. 

Necesse autem est, opinor, ut, frigidis ejus ratiun- 

culis opposita veritate, rem Christianam temere ub 

eo derideri ruraum ostendanius. 


CYRILLUS. 


Carnalem igitur. circumcisionem signaculum da- 
tum esse Abrahamo lidei, quas est in praputio, dixit 
Paulus ide divinus **. Propositum eain 3549 ei 
erat Judeorum arrogans supercilium deprimere, ac 
insoper ostendere, institutione legali velustiorem 

,p 9558 justificationem in fide, quam utique assecutum 
esse Abrahamum dicit, non magis in cireumcisione 
cum esset, quam in prsputio. Verum licet pro ea, 
qua pellet, singulari 1solerlia, circumcisionem eo 
transtulerit, scit tamen ipsam «quoque fuisse rei 
intellectualis imaginem. « Non enim qui in. mani- 
festo, inquit, Judzus est : neque qui ia manifesto, 
in carne, est circumeisio : sed qui in abseondito, 
Judeus est : e& circumcisio cordis in spiritu, non 
litera, cujus laus non ex hominibus, eed ex Deo 

est *, » Agedum enim erpendamous, si placet, 
quam rationem habitura sit carnalis illa circum- 
Cisio, cum mysticum ejus sensum amowerimub. 


VT. *! ibid. 19. ** Hom. iv, 11. * Rom. ii, 93, 29 


1045 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1044 


Nam sí viris satius erat membrum illud corporis A λοῦσιν ἐν ἀνδράσι τὸ παιδοποιὸν τοῦ σώματος µόριον 


. quod aptum est liberis procreandis, cireumcistonis 
. formam przferre, et preputium damnavit Deus: 
. quidni potius ipsum ad suam mentem formavit ini- 
tio? Est et alia ratio. In corporibus humanis qu» 
morbo vitiata non sunt, nihil plane videre est quod 
aut abundet, aut deficiat, sed omnia perfecta ,et 
utilissima, et necessaria naiura; adeo ut meo ju- 
dicio ne recta quidein essent, nisi omnia adessent 
αυ sunt eis innata. Án igitur, quid utile οἱ deco- 
rum sit, Opifex non tenuit, et in solu corpore hu- 
mano frustratus est, licet aliam quamvis creaturam 
suis numeris absolutam qua Deus condiderit? Qu» 
igitur utilitas ex cireumcisione ? Àn forte proferent 
quidam vulgarem hanc et ridiculam causam, quam 
Judeos et idolorum cultores in ore habere peihi- 
bent ? Ut enim, inquiunt, sordibus et inquinamentis 
solutum corpus cernatur, illis nature tegumentis 
denudari membrum necesse est. Sed dixerim illos 
maxime peccare, cum naturam iuncrepant, qua su- 
perfluum ac inutile nibil habet, sed apte et honeste 
contegit eliam id qued turpe quodammodo videtur 
esse. Verumtamen si carnales impuritates decenter 
fugiunt, quomodo carnem ferunt οἱ ea que a 
earne sunt, ipsumque intus reconditum gignendo- 
rum liberorum fontem? Satius enim esset ipsos im- 
puritatis 3539 fontes audacter aggredi, quam ejus 
meatus sectionibus Aedere. Sed non inquinat ani- 
mum natura corporis, licet suis progrediatur legi- 


ἐν τῷ τῆς περιτομῆς ἔχειν σχήµατι, χαὶ διαθέθληται 
παρὰ θεῷ fj ἀχροδυστία * τί μὴ μᾶλλον αὐτὸν χατὰ 
τὸ αὐτῷ δοχοῦν πεπλαστούργηχεν iv ἀρχαῖς ; Καὶ 
xa0' ἕτερον δὲ τρόπον’ Ἐν τοῖς ἀνθρωπίνοις σώμασιν 
οὑχ ἠδιχημένοις Ex πάθους, οὐδὲν τὸ παράπαν ἔστιν 
ἰδεῖν, f| περιττῶς ἔχον, f| ἑλλελοιπότως, ἅἄρτια δὲ 
πάντα χαὶ χρειωδέστατα χαὶ ἀναιχαῖα τῇ φύσει" 
ὥστε, κατά γε τὸ αὐτῷ uot δοχοῦν, οὐδ ἂν ἔσχεν 
ὀρθῶς, el μὴ προσΏν ἅπαντα αὑτῇ τὰ ἐχπεφυχότα. 
"Ap' οὖν ἡμάρτηκε τοῦ χρησίµον χαὶ πρέποντος ὁ 
Δημιουργὸς, xal περὶ µόνον τὸ ἀνθρώπινον ἐσφάλ- 
λετο σῶμα, κχαἰτοι τὴν ἄλλην ἅπασαν xvlaw ἁρτίως 
τε xal ἀνεπιπλήχτως ἔχουσαν πρὸς πᾶν ὁτιοῦν ἆπο- 
σχεδιάσας ὡς θεός ; Ποῖον οὖν ἄρα τὸ Ex τοῦ περι- 
τέµνεσθαι χρῄήσιμον; Ἡ τάχα που προδαλοῦνταί 
τινες τὸν χοινὸν τουτονὶ xal χαταγέλαστον λόγον, 
ὃν 6f φασι τοὺς τῶν Ἰουδαίων ἁμαθεστέρους xai 


«ποὺς τῶν εἰδώλων θεραπευτὰς διὰ γλώττης ἔχειν; 


"Iva Yàp, φασὶ, µιασµάτων χαὶ ῥύπων τῶν φυσιχῶν 
ἁἀπηλλαγμένον ὁρῷτο «b copa, γυμνὸν τῶν ἐκ g5- 
σεως ἀμφιασμάτων τὸ µόριον εἶναι χρή. Φαίην δὃ᾽ ἂν, 
ὅτι μάλιστα μὲν ἁδιχοῦσιν, ἐπιτιμῶντες τῇ φύσει, 


'περιττὸν ἐχούσῃ xai ὑπὲρ χρείαν οὐδὲν, ἀλλ᾽ εὖ- 


. bus. Frivolum est igitur, prepter carnales sordes , C 


ut Julianus ait, circumcidi. Jam quid rei est illa 
circumcisio ? dicet, opinor, aliquis. Bona res, amice, 
et utilis, si typus credatur esse rei intellectualis. 
Improbarum namque libidinum et voluptatum, 
quà humans menit incubant, depulsionem sub- 
innuit, per sanetum Spiritum in nobis operatur. 
Innumere enim voluptates mentem hominis ludifi- 
cant, partim quidem ad corporis amorem impel- 
lendo, partim ad molles et vanas delicias, ad ava- 
ritiam immanem, ad fastus Insanos, atque, ut uno 
verbo dicam, ad omne genus rerum improbarum, 
qua. ipsa quoque damnavit lex divina. Ab his om- 
nibus 'nos saneti Spiritus gratia liberat, mentem 
inhabitans, ei omne genus impuritatis quodammodo 


σχηµόνως ἀμφιεννύσῃ xal τὸ δοχοῦν εἶναί πως αἱ- 
σχρὀν. YID εἰ φεύγουσιν ἁραρότως σαρχικὰς 
ἀκαθαρσίας, πῶς ἀνέχονται σαρχὸς , xat τῶν 
ἀπ᾿ αὐτῆς, xal πηγῆς παιδοποιοῦ τῆς ἔσω χε- 
χρυµµένης; Ἔδει γὰρ μᾶλλον ἐπ αὐτὰς l£vai 
θερμῶς τὰς τῆς ἀχαθαρσίας πηγᾶς, οὗ τὰ OU ὧν Ép- 
χεται λυπεῖν ταῖς ἀποτομίαις. ᾿Αλλ᾽ οὐ µιαίνει ᾧν- 
χὴν ἡ τοῦ σώματος φύσις, χᾶν δ.ὰ τῶν ἰδίων ἔρχοιτο 
νόμων. Εἰχαῖον οὖν ἄρα τὸ περιτέµνεσθαι σαρχικῶν 
ἕνεχα ῥύπων, χαθἀ φησιν αὑτός. Εἶτα τί τὸ χρῆμα 
τῆς περιτομῆς; φαίη ἂν, οἶμαι, τίς. Καλόν γε, ὦ 
τᾶν, xai ὀνησιφόρον, εἰ τύπος εἶναι πιστεύοιτο πρά- 
γµατος νοητοῦ. Tov γὰρ ἑχτόπων ἐπιθυμιῶν τε χαὶ 
ἡδονῶν, αἴἵπερ ἂν ἴοιεν εἰς vovv τὸν ἀνθβώπινον, 
ἀπεμπολὴν ὑπαινίττεται. ἣν διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύμα- 


: &og ἓν ἡμῖν ἑργάζεται. Μυρίαι γὰρ ὅσαι τὸν ἀνθρώ- 


πινον νοῦν καταγοητεύουσιν fjboval, τοῦτο μὲν ἆπο- 
φέρουσαι πρὸς φιλοσαρχίαν, τοῦτο δὲ πρὸς τεθρυµ- 
μένας τε xal ἐξιτήλους τρυφὰς, εἰς φιλοχερδίας ἐχ- 
τόπους, εἰς ἀνοήτους φιλοχομπίας, xal ἁπαξαπλῶς 


abradens. Hxc est Deo gratissima circumcisio. D εἰς πᾶν εἶδος πραγμάτων χεχιθδηλευµένων, ὧν xa 


Unde propheta Jeremias Judaeos, quibus haud mul- 
tum cure erat precepta legis implere, alloqueba- 
tur, dicens : « Circumcidimini Deo, et eircumcidite 
duritiem cordis vestri, viri Juda, et qui inhabitatis 
Jerusalem **. » Quocirea. nemo dubitaverit, quod 
si quis plane animi perturbationibus liberetur, hic 
ulique Deo potius quam simpliciter carne circum- 
ciditur: quod certe cum ab lsraelitis fleri universi 
Deus pati non posset, hos vehementer increpat, 
. dicens: « Omnes gentes incircumciss carne, et 
- omnis domus Israel incircumcisa cordibus suis 9*. » 
.]tem alicubi per vocem Jeremie: « Ad quem lo- 


ὃν Jerem. 1v, 4... ** Jerem. ix, 20. 


αὐτὸς ὁ θεῖος χατηγόρευσε νόμος. Τούτων ἁπάντων 
ἡμᾶς ἡ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἁπαλλάττει χάρις, ἓν- 
οικισθεῖσα τῷ vip, καὶ ἀποχείρουσά πως εἶδος áxa- 
θαρσίας. Αὕτη τῷ s φιλαιτάτη περιτομή. Καὶ 
γοῦν ὁ προφήτης Ἱερεμίας τοῖς Ἰουδαίων δήµοις, 
ὀλίγα πεφροντιχόσι τοῦ χρΏναι πληροῦν τὰ νενοµι- 
σµένα, διελέγετο λέγων εΠεριτμήθητε τῷ θεῷ, xai 
περιτέµνεσθε τὴν σχληροχαρδίαν ὑμῶν, ἄνδρες 
Ἰούδα, καὶ oi κατοιχοῦντες Ἱερουσαλήμ- » Οὗχουν 
ἑνδοιάσειεν ἂν οὐδεὶς, ὡς εἴπερ τις ὅλως τῶν ἐν χαρ- 
δίᾳα παθῶν ἁπαλλάττοιτο, ὁ τοιοῦτος eU µάλα τῷ θεῷ 
μᾶλλον, καὶ οὐ ψιλῶς τῇ σαρχὶ, περιτέμνεται. Ὅ δῇ 


1015 


CONTRA JULIANDM LIB. X. 


1046 


καὶ δρᾷν οὐχ ἀνεχόμενος τοὺς ἐξ Ἱσραὴλ, iv αἰτίᾳ A quar, et contestabor, et exaudiet? Ecce incircum- 


3:04) ποιεῖται λέγων ὁ τῶν ὅλων θεὺς, ὅτι « Πάντα 
τὰ ἔθνη ἀπερίτμητα σαρχὶ, xal πᾶς οἴχος Ἱσραῇλ 
ἀπερίτμητος χαρδίαις αὐτῶν. » Ἔφη δέ που xai διὰ 
φωνῆς "Iepsulou* «Πρὸς tiva λαλήσω, xaX διαµαρ- 
τύρωμαι, xat ἀχούσεται; Ἰδοὺ ἀπερίτμητα τὰ ὥτα 
αὐτῶν, xal οὐ δύνανται ἀχούειν. » Καὶ μὴν καὶ θε- 
σπέσιος Στέφανος χατονειδίζων αὐτοῖς τὸ ἀπηνὲς xal 
δυσῄχοον, «᾿Απερίτμητοι, φησὶ, τοῖς ὠσὶν ὑμῶν, 
xai ταῖς χαρδίαις. ν᾿ Άριστα δὴ οὖν ὁ νομομαθὴς ἔφη 
Παῦλος ᾿ «'H περιτομὴ οὐδέν ἐστι, xat ἡ ἀχροδυστία 


cisze aures eorum, el non possunt audire 86.0 
Quiuetiam divinus ille Stephanus, cum feritatem 
οἱ incredulitatem eis exprobraret : « Incireumcisi, 
inquit, auribus vestris, et cordibus *", » [taque Pau- 
lus, in lege cumprimis eruditus, optime dixit : 
« Circumcisio nibil est, et prputium nihil est, sed 
ebservatio mandatorum Dei 36,2 Cum autem Ju- 


liano familiare sit maledicere, et quod in se est 


maligni recta sentientibus inneclere, obtrectat et 
ail : 


Ὀυδέν ἔστιν, ἀλλὰ τήρησις Σντολῶν Θεοῦ. » Ἐπειδὴ δὲ ἁξί πώς ἐστιν ἐντριδὶς αὐτῷ τὸ xaxnyopelv, καὶ 
τοῖς ὀρθὰ φρονεῖν ἠρημένοις τὸ χαχόηθες ἐπιπλέχειν, ἐπιλαμδάνεται xal φησιν * 


ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


ε Ἡ περιτομὴ ἔσται περὶ τὴν σάρχα σου, » φησίν. p 


Παραχούσαντες τούτου, Τὰς καρδίας, qaot, περιτε- 
µνόμεθα. Πάνυ γε’ οὐδεὶς γὰρ παρ᾽ ὑμῖν χακοῦργος, 
οὐδεὶς µοχθηρός. Οὕτω περιτέµνεσθε τὰς χαρδίας. 
Ραλῶς. Τηρεῖν ἄξυμα, xal ποιεῖν τὸ πάσχα οὐ δυνά- 
9e, φασίν. Ὑπὲρ ἡμῶν γὰρ ἅπαξ ἐτύθη Χριστός : 
εἶτα, ἐχώλυσεν ἐσθίειν ἄζυμα, Kalxot, μὰ τοὺς θεοὺς, 
εἷς εἰμι τῶν ἐχτρεπομένων συνεορτάζειν Ἰουδαίοις, 
ἀεὶ προσχυνῶν τὸν θΘεὸν ᾿Αόραὰμ, καὶ Ἰσαὰκ, xai 
Ἰαχώθ, ol ὄντες οὗτοι Χαλδαῖοι, γένους ἱεροῦ xal 
θεουργιχοῦ, τὴν μὲν περιτομὴν ἔμαθον, Αἰγυπτίοις 
ἐπιξενωθέντες ' ἐσεδάσθησαν δὲ θΘεὸὺν, ὃς ἐμοὶ xal 
τοῖς αὐτὸν, ὥσπερ ᾿Αθδραὰμ ἔσεθε, σεθοµένοις εὖμε- 
νῆς fv, μέγας τε Qv πάνυ xol δυνατὸς, ὑμῖν δὲ οὗ - 
ἂλν προσήχων. Οὐδὲ γὰρ τὸν ᾿Αδραὰμ μιμεῖσθε, 
βωμρύς τε ἑἐγείροντες αὐτῷ, καὶ οἰχωδομοῦντες θυ - 
σ,αστήρια, xal θεραπεύοντες ὥσπερ ἐχεῖνος ταῖς 
ἱερουργίαις. ' 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 


"Ap' οὖν, ὦ γενναῖε, διαθεθλήσεται παρὰ co τὰ 
κάλλιστα τῶν πραγμάτων, διά τοι τὸ μὴ ὀρθῶς xs- 


χρῆσθαί τινας αὐτοῖς; Tfj £v πνεύµατι περιτομῇ Ag" 


ἔστι τὸ ἰσοστατοῦν χαὶ ἰσομοιροῦν ἀγαθόν;, Άποφα- 
νεῖς ἅρα πονηρὸν τὸ οὕτως ἐξαίρετον χαὶ ὀνησιφό- 
pov; Elxalov εἶναί σοι δοχεῖ xal χατεφεγµένον τὸ 
ἀπαλλάττον ἡμᾶς ἁπάσης ἀχαθαρσίας; ᾽Αλλὰ ΥΣρ 
πλεῖστοι, φησὶν, ἓν ὑμῖν οἱ χακοῦργοι καὶ µοχθηροἰ. 
Καΐτοι πῶς οὐχὶ τῆς περιτομῆς, ἀλλὰ τῶν ἀχάριστα 
Cfjv εἰωθότων τουτὶ γένοιτ' ἂν εἰκότως τὸ χατηγόρη- 
μα; "H γὰρ οὐχ ἅπασι τοῖς ἐπὶ γῆς χρειωδεστάτην 
τε καὶ ἀναγχαίαν εἶναι chc τῆς ἰατρικῆς εὐτεχνίας 
εν ὄνησιν, τὴν τῶν παθῶν ἁγριότητα τιθασσεύου- 
cav; ἀλλ ὁ μὲν ταῦτα τεχνίτης τοῖς ἡῤῥωστηχόσι 
χαρίζεται τὰς ἐπικουρίας: οἱ δὲ «fj τῶν ὀρέξεων 
ἀχρασίᾳ «b χρῆΏναι νικᾷν ἐπιτρέποντες, χατασείονται 
πρὸς τὸ λυποῦν, xal πολεμοῦαι διὰ τούτου τῇ τέχνῃ, 
ὥστε xai ἀνόνητον εἶναι δοχεῖν τὸ σώδειν εἰδός. Ap" 
οὖν ὀρθὰ καὶ δίκαια φρονεῖν ἠρημένοι, τῆς ἱἰατρικῆς 
εὐτεχνίας καθοριοῦμεν τὸ ἁδρανὲς, f| τοῖς ταύτῃ 
μεμαχημένοις ἐποίσομεν τὰς αἰτίας τοῦ μηδενὸς 
ἀπόνασθαι τῶν παρ αὐτῆς; Ἡ μὲν γὰρ ἦν οἵα τε 
πονοῦύσιν ἐπιχουρεῖν΄ οἱ δὲ ταῖς σφῶν αὐτῶν ἡδοναῖς 


354 JULIANUS. 


« Circumceisio eril cirea tuam carnem **, » ju- 
quit. Hoc neglecto, Nos cordibus, inquiunt, cireum- 
cidimur. Sane quidem. Nemo videlicet apud vos est 
improbus, nemo scelestus ; ita cireumcidimini Cor- 
dibus. Bene habet. Observare ozyma, et pascha 
facere non possumus, inquiunt : pro nobis enim 
semel immolatus est Christus: deinde, vesci azyimíis 
prohibuit. At per deos, unus sum ex iis, qui a fe- 
stis cum Judazis celebrandis abhorrent, interiu 
adorans Deum Abraham, et Isaac, et Jacob; qui et 
ipsi Chaldei cum esseut, de sacro et sacerdotali 
genere circumcisionem quidem didicerunt apud 
Agyptios diversati : sed Deum coluerunt, qui mihi 
οἱ iis qui sieut Abrabam | illum colunt, propitius 
fuit, idemque maximus ac potentissimus, vobis 


C autem nequaquam benignus. Neque enim Abraliam 


imitamini, cum aras ei excidendo, eL sificando 
altaria, tum sacrifleiis perinde ac ile colendo.. 
CYRILLUS. 

Au igitur, o egregie, optimas quasque res vi- 
tuperabis, quod iis non recte usi sint oliqui ? Spi- 
ritali cireumcieioni num aliud bonum :quari vel 
conferri potest? Malum igitur id esse pronuntiabis, 
quod tantum in se babet utilitatis ac splendoris ? 
Vanum tibi et vituperandum videtur esse, quod nos 
a quavis immunditie liberat? At enim multi sunt 
apud vos, inquit, improbi ac scelesti. Veruin. nun- 
quid ista accusatio est eorum, qui minus bonis 
sunt moribus, non autem circumcisionis? Ane 


p "on enim mortalium generi cum utilissimum, tum 


necessarium esse fateris medicinz usum, cujus ope 
morborum szvitla nitigatur ? At ejus artis peritus 
opitulatur egris : sed qui se libidinum intemperan- 
tja vinci patiuntur, ín id quod noxium est przecipites 
feruntur, ei per hoc cum arie pugnant, adeo ut 
inutile videatur remedium, qued alioqui salutem 
essel allaturum. An agitur, si recta et 2equa mens 
nobis est, medicing artem vanam esse statnemus, 
aut ejus remedia nibil prodesse, apud eos qui adver- 
sus illam pugnarunt causabimur? llla enim zgros 
juvare potis erat; sed hi, suis voluptatibus victi, 
artis fructu exciderunt. Curergo 355 divinitus 


** Jerem. vi, 10. 9 Act, vir, 51. "E Cor, vi, 19. * Gen. xvii, 12. 


1047 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1043 


datam illam in spiritu circumcisionem accusas, si Α Ἱττώμενοι, τῶν ἀπὸ τῆς τέχνης διηµαρτήχασιν 


qui profecto sunt apad nos, qui non tam sanctum 
. vite. genus amplexati, suis capitibus inutile red- 
, dunt tam optabile et expetendum illud ccelestis 
manificentiz decus? linmolarunt agnum Israclitz, 
panes insuper azymos comederunt, prisco legis in 
stiiuto, Sed in umbris, uti dixi, veteribus depin- 
gebantur spiritualia : veritas superveniens illuxit. 
Christus enim verus ile aguus immolatus est pro no- 
bis, pura certe et immaculata victima. Recessimus 
à typis, tempore forsan ad hoc vocante. Purissi- 
munm cibum confecimus, ex evangelicis praeceptis 
nimirum : et ab omui fermento, hoc est, nequitia 
diabolica, spiritali mode refugere opere pretium 
duximus. lgitur a typis, uti dixi, destitimus, sed 


ἀγαθῶν. Αἱἰτιᾷ τοιγαροῦν ἀνθ᾽ ὅτου τὴν θεόδοτον àv 
πνεύματι περιτομὴν, εἴπερ τινὲς ὅλως τῶν τεχούν- 


«των ἓν ἡμῖν, τῆς εὐαγοῦς πολιτείας τὴν οὗ τοιαύτην 


ἀνθῃρημένοι, ταῖς σφῶν αὐτῶν χεφαλαῖς ἀνόνητον 
ἀποφαίνουσι τὸ οὕτω τριπόθητον καὶ πολύευχτον 


. xal τῆς ἄνωθεν µεγαλοδωρεᾶς ἄξιον ; Τεθύχασι τὸν 


ἁμνὸν οἱ ἐξ Ἱσραὴλ, ἄρτους ἀξύμους κατεδηδόχασιν 
ἐπ᾽ αὐτὸν, κατά γε τὸ πάλαι τῷ νοµίµῳ δοχοῦν * &AX" 
ἐν σχιαῖς, ὡς ἔφην, ἐγράφετο τοῖς ἀρχαιρτέροις τὰ 
νοητά ' ἐπέλαμφεν d ἀλήθεια.. Τέθυται γὰρ ὑπὲρ 
ἡμῶν ὁ Χριστὸς ὁ ἀμνὸς ὁ ἀληθινὸς, τὸ ἀθέθηλον 
ἀληθῶς xa ἄχραντον ἱερεῖον. Απεσχήμεθα τῶν τύ- 
πων, χαιροῦ ἴσως καλοῦντος εἰς τοῦτο. ΤροφΏν πε- 
ποιῆμεθα τὴν χαθαρωτάτην, τὴν διά Υέ quic τῶν 


verum cultum | implemus. « Vinis enim legis aC B εὐαγγέλικῶν θεσπισµάτων, ζύμης τε ἁπάσης, τουτ- 


prophetarum est Christus **, » quí non mentitur 
«um 3i: « Non veni solvere legem, sed adim- 
plere **. » [tem : « Dieo vobis : lota unum, vel 
apex unus non prateribit a lege, donec omnía 
flant **, » Ut enim umbras in tabulis preformatas 
colorum varietas opportune superindueta .ninime 
quidem tollit, sed illustriores potius efficit : eodem 
plane modo legis umbras non omnino sublatas esse 
dicimus, sed quodam veluti progressu potius ad 
veritatem perfectas; quod cum ejus parturirent 
decus, ad illud eo tempore pervenerunt quo Christus 
exsplenduit. Quod ergo typis nou nitinur, neque 
Judaico ritu festes dies celebrare solemus, nostris 
rebus in melius provectis, ne nobis illud crimini et 


ἐστι xaxía, διαδολιχῆς, ἀποφέρεσθαι νοητῶς, iv 


σπουδῇ χαὶ λόγῳ τέθειται παρ) ἡμῖν. Οὐχοῦν, ὡς 
ἔφυν, τῶν μὲν ἐν τύποις ἀποπεπαύμεθα, τὴν δὲ 
ἀληθη πληροῦμεν λατρείαν. ἑ Τέλος γὰρ νόµου χαὶ 
προφητῶν ὁ Χριστὸς, » ὃς οὑκ ἂν διαφεύσεται λέγων᾽ 
€ Οὐχ ἢλθον καταλῦσαι τὸν νόμον, ἀλλ' ἆἁποπληρῦ- 
σαι. } Καὶ πἀλιν; « Aequi ὑμῖν. Ἱῶτα ἓν f| µία χεραία 
οὐ μὴ παρέλθῃ ἀπὸ τοῦ νόµου ἕως ἂν πᾶντα γέντηται. 
Ὥσπερ γὰρ τὰς ἐν τοῖς πίναξι προανατυπουμένας 
σχιὰς, τὸ τῶν χρωμάτων πολνειδὲς ἓν xatpip προσ- 
ενηνεγµένον Έχιστα μὲν ἀναιρεῖ, µεθίστησι δὲ μᾶλ- 
λον εἰς ὄψιν ἑναργεστέραν ' χατὰ τὸν ἴσον τουτονὶ 
τρόπον οὖχ ἀνατετράφθαι φαμὲν τὰς τοῦ νόµου axi, 
ἐχπεπεράνθαι δὲ μᾶλλον ὡς ἓν προόδῳ τῇ πρὸς ἀλῆ- 


probro vertat. Sin autem ideo stomachatur, et re- C θειαν, εἰ τὸ ταύτης ὠδίνουσαι χάλλος, ἐπὶ χαιροῦ 


yum ad meliorem statum progressionem vliuperan- 
dam putat: licebit eodem quoque modo res, omnes 
ad vitam speclantes non juste reprehendere, quot- 
quot iu melius provecta sunt. Quod verum esse 
patebit singulas perpendenti. Ceterum, ut eximia 
quadam pietate praeditus videatur, simuiat profite- 
turque && Deum Abrahami colere, magnuraque il- 
jum essc, ac potentem, unum forsan etiam e parti- 
eularibus diis eum esse dicens, qui certis in locis 
ac regionibus coluntur, 39 quos urbium praefe- 
cios, adeoque gentium praesides, pasaim nominat. 
Vaferrime itaque pietatis opinionem eaptare mihi 
videtar, eum Deum illum esse non credat unum, 
maturalem ac solum, omniumque supremuw, sed 
inter suos deos ipsum collecet, Quod autem aris 
erectis Dee non sacrifleamus, sicuti divinus Abra- 
ham, rursum nos arguit. Ait euim, nos illum non 
imitari; nequaquam induceus in animum, nos ve- 
Tam et necessariam ejus morum similitudinem ade- 
ptog esse. Namin prepulio cum essemus, sicul 
ille nimirum, Deo eredidimus, et justificati sumus, 
Scriptuin est enim : « Credidit Abraham Deo, et re- 
putatum est ei ad. justitiam **', 2 Compulali vero 
sumus etiam inter filios, el eum itoitandum susce- 
pius. Sacrilicamus quippe nos etiatn melius nunc, 
quam tune illi. Tempore enim typorum typi vige- 

** Bom. *1 Matti. v, 7, 


X, 4. *! ibid. 18, 


*1! Gen, xv, 6; 


πρὸς τοῦτο διεληλάκασι, xa ὃν ἑπέλαμφεν ὁ Χριστό». 
Απαλλαττέτω τοίνυν ἡμᾶς αἰτίας χαὶ γραφῆς, εἰ μὴ 
τοῖς τὖποις προσερηρείσµεθα, µήτε μὴν ἑορτάζειν 


:Ἰουδαϊχῶς εἰθίσμεθα, ἐπιθεθηχότων ἡμῖν τῶν πρα- 


γµάτων ἐπὶ τὸ ἄμεινον ' εἰ ὃδ ἀσχάλλει πρὸς τοῦτο, 
xal τῶν πραγμάτων τὴν ἐπίδοσιν, τὴν εἰς vé quit 
τὰ βελτίω, διαδολῆς ἀξιοῖ, ὥρα που τάχα xal ἅπασιν 
αὐτὸν τοῖς χατὰ τὸν βίον πρἀγµασιν οὐχ ὁσίως ἔπι- 
πιμᾷν, την ἐπὶ τὰ κρείττω λαχοῦσι mpóobov* xoi 
τοῦτο ὑπάρχον ἀληθὲς ἐχδείξειεν ἂν fj bg ἑχάστω 
βάσανυς. Ὑποπλάττεται δὲ τὸ δ,χεῖν εἶναί τις εὖσε- 
θὴς, xal φησι σέδειν μὲν τὸν Θεὸν. Λδραὰμ. εἶναί τε 
µέγαν xai δυνατὸν, ἕνα που τάχα xal αὐτὸν εἶναι 
λέγων τῶν μερικῶν κατά γε τόπους ἢ χώρας τιµω- 
µένων θεῶν, οὓς δη πολιούχους xal μὴν καὶ ἐθνάρ- 
χας ὀνομάζει πλεισταχοὺ. Πανουρτότατα τοίνυν xal 
ὑποτρέχειν pov δοχεῖ τῆς εἰς αὐτὸν εὐσεθείας τὴν 
δόκησιν, οὗ θεὸν εἶναι πεπιστευχὼς ἕνα xal φύσει 
xai µόνον, xai ἐπὶ πάντας αὐτὸν, ἀλλὰ τοῖς ἰδίοις 
θεοῖς τιθεὶς ἑναρίθμιον. Οτι δὲ βωμοὺς οὐχ ἐγείρον- 
τες ἱερουργοῦμεν τῷ Oe χατὰ τὸν θεσπέσιον 
Αθραὰμ, αἰτιᾶται πάλιν ἡμᾶς. 00 γὰρ δὴ μεμιμῆ- 
σθαἰ φησιν αὐτὸν, οὐκ ἐννοῶν ὅτι τὴν ἀληθῆ τε xal 
ἀναγχαίαν τῶν ἑκείνου τρόπων ὁμοίωσιν πεπλουτή- 
χαμεν' ἓν ἀχροδνστίχ γὰρ ὄντες, χαθάπερ ἀμέλει 
κἀκεῖνος, πεπιστεύχαµεν τῷ θεῷ, xai δεδ.καιώνεθα., 


- 


1049 


CONTRA JULIANUM LIB. X. 


1050 


Γἐγραπται γὰρ, ὅτι «Ἐπίστευσε δὲ ᾿Αδραὰμ τῷ A bant: postquam autem veritas patefacta est, verum 


Θεῷ, xal ἑλογίσθη αὐτῷ εἰς δικαιοσύνην. » Λελογί- 
σµεθα δὲ χαὶ ἓν τέχνοις, xal αὐτὸν ζηλοῦν προῃρή- 


cultum necesse est obtinere. Ad hac vellicat divi- 
num Abrabam, et quidem ait : 


psa * θύομεν γὰρ καὶ ἡμεῖς ἄμεινον νῦν, T] ἐχείνοι τότε" kv χαιρῷ γὰρ τύπων ἑκράτουν οἱ τύποι" τῆς 
δὲ ἀληθείας ἀναδεδειγμένηςν τὴν ἀληθήῆ λατρείαν ἀνάγχη χρατεῖν, Λιασύρει δὲ πρὸς τούτοις τὸν θε- 


σπέσιον ᾿Αόραὰμ, xaX δὴ xal φησιν; 
IOYAIANOZ. 

Ἔθυε μὲν γὰρ ᾿Αθραὰμ, ὥσπερ xoi ἡμεῖς, ἀεὶ 
χαὶ συνεχῶς. Ἐχρῆτο δὲ μαντικῇ τῇ τῶν διὰ τούτων 
ἀρίστῃ. Ἑλληνιχὸν ἴσως καὶ τοῦτο" οἰωνίζετο δὲ 
µειζόνως, ἀλλὰ xal τὸν ἐπίτροπον τῆς οἰχίας εἶχε 
συµθολιχόν. El δὲ nitate! τις ὑμῶν, αὐτὰ δείξω 
σαφῶς τὰ ὑπὲρ τούτων εἰρημένα Moo]: « Μετὰ δὲ τὰ 
ῥήματα ταῦτα ἐγενῄθη Κυρίου λόγος πρὸς ᾿Αδραὰμ 
Ῥέγων Ev ὁράματι τῆς νυχτός * Μὴ φοθοῦ, ᾿Αθραὰμ, 
ἐγὼ ὑπερασπίζω σου. ó μισθός σου πολὺς ἔσται 
σφόδρα. Aéyev ᾿Αδραάμ’ Αέσποτα, τί uot δώσεις ; 
Ἐγὼ δὲ ἀπολύομαι ἄτεχνος, ὁ δὲ vl; Maakx τῆς 
οἰκογενοῦς µου κληρονομήσει µε. Καὶ εὐθὺς φωνὴ 
τοῦ θεοῦ ἐγένετο πρὸς αὐτὸν, λέγοντος, Οὐ κληρο- 
νοµήσει σε οὗτος, ἁλλ᾽ ὃς ἐξελεύσεται x. σοῦ, οὗτος 
Χληρονομήσει σε. Ἐξήγαγε δὲ αὐτὸν, καὶ εἶπεν αὐτῷ; 
Ανάθλεφον εἰς τὸν οὗρανὸν, xa ἀρίθμησον τοὺς 
ἁστέρας, εἰ δυνήσῃ ἐξαριθμῆσαι αὐτούς. Καὶ εἶπεν * 
Οὕτως ἔσται τὸ σπέρµα σου. Καὶ ἑπίστευσεν ᾽Αδραὰμ 
τῷ θεῷ, καὶ ἑλογίσθη αὐτῷ εἰς δικαιοσύνην.» Εἴπατέ 
pot ἐνταῦθα, τοῦ χάριν ἐξήγαγεν αὐτὸν, xal τοὺς 
ἁστέρας ἑδείχνυεν ὁ χρηµατίζων ἄγγελος ἢ θεός : 
Οὐ γὰρ ἐγίνωσκχεν, ἔνδον ὢν, ὅσον τι τὸ πλῆθός ἐστι 
τῶν νύκτωῤ ἀεὶ φαινομένων xal µαρµαρυζόντων 
ἁστέρων; ἸΑλλ’, οἶμαι, δεῖξαι τοὺς διάττοντας αὐτῷ 
βουλόμενος, ἵνα τῶν ῥημάτων ἑναργη πίστιν παρά- 
σχηται, τὴν πάντα χραΐνουσαν xai ἐπιχυροῦσαν οὗ- 
ρανοῦ ψηφον. 

ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 

Φιλοὐύτης μὲν οὖν καὶ εὐσεθὴς ἄγαν ὁ θεσπέσιος 
Ἰλόραάμ * πλὴν οὗ χατά γε τὸν Ἑλλήνων νόµον 
ἐποιεῖτο τὰς ἱερουργίας. Οἱ μὲν γὰρ τοῖς ἀχαθάρτοις 
πνεύμασιν ἐχνενεμήκασι τὰς τιµάς” ὁ δὲ, τυπιχῶς 
μὲν ἔτι, xo ὡς Ev πἀχει λατρείας Ἰουδαϊχῆς, πλὴν 
τῷ φύσει καὶ ἀληθῶς ὄντι θεῷ χαθιεροῦν ἑσπούδαζε, 
xaX τοὺς κατὰ χώραν ἀνέστη βωμούς. Οἵἴεται δὲ fou; 
xal μαντικῇ κεχρῆσθαι τὸν ἄνδρα, xal τοὺς τῶν 
ἄστρων περιεργάζεσθαι δρόμους, ὥς τι τῶν ἀἆνα- 
γχαίων ἔσθ᾽ ὅτε χατασηµαίνοντας. Ἑλληνιχῆς Gk 
τοῦτό ἐστιν ἑμθροντησίας ἔγχλημα, καὶ μειραχιῶδες 
ἄθνρμα, xal φεναχισμὸς εἰχαῖος, καὶ ἕτερον οὐδέν. 
Ἐχρῆτό γε μὴν αὐτῷ κατ οὐδένα τρόπον ὁ πάνσοφος 
ἸΑόραάμ. "Ίδοι δ ἄν τις ὅ φημι καὶ ἐχ τῆς ἁπλό- 
τητος τῶν ἱερῶν Γραμμάτων. Ὁ μὲν γὰρ πρεσθύτης 
εἰς γῆρας ἑληλαχὼς, ἐθρήνει τὴν ἀπαιδίαν, χαίτοι 
νόθον παιδὺς ὄντος αὐτῷ τοῦ Ἰσμαίλ. Ὁ δέ ve 
πάντα ἰσχύων θεὸς γονῆς ἐλευθέρας αὐτῷ xapmoug 
ἐπηγγόλλετο, φιλονειχοῦντας τοῖς ἄστροις, xai εἰς 
πληθὺν ἱόντας τὴν ἀριθμοῦ χρείττοναε Κατέδειξε Υὰρ 
αὐτῷ τοὺς ἁστέρας, λέγων « Oüsu ἔσται τὸ 


*53 Gen, xv, 1-8. 


C 


JULIANUS. 


Enimvero saerificabat Abraham, sicuti nos, fre- 
quenter et assidue. Utebatur vero divinatione om- 
nium prastantíssima, Grecanicum forsan et istud : 
sed auguriis majorem in modum indulgebat : quin 
et custodem donus habebat conjectorem. Quod si 
vestrum aliquis non credit, ostendam ea clare quie 
de istis Moses przdicavit ? « Post hrec verba factus 
est sermo Domini ad Abrabau dicens in visione 
noctis : Ne timeas, Abraham, ego protego te; mer- 
ces tua multe érit valde. Dicit autem Abraham: 
Domine, .quid milii dabis? Ego àutem dimittor sine 
liberis, et filius Masec vernaculze mez haeres meus 
erit, Et statim vox- Domini facta est ad illum di- 
centis : Non erit lízres tuus iste, sed qui egredietur 
ex te, hic erit hseres tuus, Eduxit autem eum foras, 
et dixitei : Respice ia -coclum, et numera stellas, 
si potes dinumerare eas. Et dixit : Sic erit semeu 
tuum. Et credidit Abraham Deo, et reputatum est 
ei in justitiam **, » Hic mihi dicite, quzso', quam- 
obrem eduxit eum, et stellas ostendit qui respornsá 
Jabat, sive angelus is erat, 8ive Deus? Nam quam- 
vis esset intra «άθθ, annon sciebat quanta sil 


, astrorum noctu semper apparentium et corruscam- 


tium multitudo? 357 Sed, opinor, quod ei osten- 
dere vellet transcurrentes stellas, ut ad manifestata 
verborum fidem cceli decretum afferret, quod ου” 
cit regit ac firmat. 


CYRILLUS. 


Sacrificiis certe deditus, et valde pius fuit divi- 
nus Abraham : sed Graecorum ritu sacra nqn per» 
agebat. Hi enim spiritibus impuris divinos bono- 
res delulerunt: ille vero typice quidem adhue, et 
in ipsis veluti Judaici cultus rudimentis , czeteruim 
naturali et vero Deo magno 'stüdio consecrabat, et 
aras passim erjgebat. Sed,forsan existlumat. tum di- 
vinalione usum bemisem, tum astrorum cufsua 
curiose scrulatum, quasi pecessárium et inevitabile 
quiddam interdum signent. Sed Gracanici delirii 
crimen istud est, ludicrum puerile, impostura va« 
B2, praterea nibil. Certe sapieutissimus Abrahaw 
ea arte nullatenus usus est, Quod autem aie, qui- 
vis poterit vel ex sacrarum. Litterarum simplicita!e 
perspicere. Senex quippe, eate provectus, dolebat 
sibi liberos aon esse, quamvis spurium haberet 
Isimaelem. Prapotens vero Deus prolis ingenum 
fructus ei promisit, qui cum astris contebdereut, 
et ip multitudinem infinitam. exerescereat. Osten - 
dit ei stellas, dicens : « Sicerit semen tuum. » Li- 
cet igitur videre , si medo velia, eae ad exprimen- 


1051 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCII!EP. 


1052 


dam ineumerabilem multitudinem assumi. At nus- A σπέρµα σου. Ἔνεστι τοίνυν τοῖς ἑθέλονυσιν ἰδεῖν, 


quam dictum est , ipsum transcurrentes stellas 
observasse, sive eas quz cursu promissum firmant, 
ac motu locali aliquid eorum qua in Deo recondi- 
t^ sunt, significant. Quid enim, si ad eas contem- 
plandas vocatus est, ut oppertune ac apposite ei 
diceretur : « Sic erit semen tuum ? » Sed egregius 
iste, qnod temere suspicatus est, veritalis vim ha- 
bere vult, dicens : Sed quod vellet, opinor, trans- 
currentes ei stellas ostendere, ut ad verborum 
manifestam fidem coeli decretum afferret, quod ουη- 
cia regit ac firmat, Ita prorsus. Nibil enim rerum 
futurarum vos latet, qui stellas transcurrentes, et 
coli decretum, a quo reguntur omuia, perdocti 
estis. Viden' istos, quibus sunt fraudis officinz, et 
t«bernz mendaciorum ? Hi stellarum transcurren- 
tinm perpetua quodammodo admiratione deflxi, pro 
exiguis quandoque obolis arcana produnt 488 cc- 
lestia, Mulierculis autem ad se pertractis, et impe- 
rite plebecula animis illectis, crumenas implent : 
quin potius minima lucella suffurantes, tam frigi- 
dze porlentorum narrationis mercedem corrogant, 
quamvis, ut ait veritatis hostis, ex motu siderum, 
caeli decretum, quo firmantur omnia, percipiant. 
Sed impostores et mendaces, et veriiatis ignari 
plane comperientur: « Quis enim novit mentem 
Domini ? » ut scriptum est **, Dicimus autem, ab 
eo factum esse chorum astrorum, sanctorum pro- 
phetarum przrogativa nequaquam preditum, ne- 
que sane alios iu usus, quam ut luceant hoininibus, 
et sint in signa temporum. ld enim sacre Scriptu- 
rx probat auctoritas. Frustra igitur obstrepit, ac 
temere hariolatur, cum ait divinatione astrouo- 
ica usum esse Abrabam. Non enim ei transcur- 
rentes stellas, sed earum multitudinem ostensam 
dicimns, « Sic enim erit, inquit, semen tuum. » 


Porro Julianus ipsum augurandi arte usum ait, his 
verbis : 


JULIANUS. 


Sed ne quis existimet violentam esse ejuscemedi 
explicationem, appositis iis quz proxime Bequun- 
tur, con(rmabo. Scriptum enim est deinceps : 
« Dixit autem ad ipsum : Ego sum Deus, qui edu- 
Xi te de regione Chaldeorum, ut dem tibi terram 
hane in bzreditatem. Dixit autem : Dominator 
Domine, in quo cognoscam quod hzereditabo Alam? 
Dixit autem ei : Sume mihi juvencam trimam, et 
capram trimam, et arietem trimum, et turturem, 
et columbam. Accepit autem sibi hmc omnia, et 
divisit ea media : et posuit ea contra faciem al- 
terum alteri : aves autem rion divisit. Descenderunt 
autem aves super divisiones, et cum eis sedit 
Abrabam **', » Animadvertite ejus qui apparuit, 
sive angelus is erat, seu Deus, prsedictionem fir- 


** Sap. ix, 15; Rom xi. δ4. **' Gen. xv, 7-11. 


εἰς παράδειγµα σαφὲς τῆς ἀμετρήτου πλτθύος. Et- 
ρηται δὲ οὑδαμοῦ, xal τοὺς τῶν ἀστέρων διάττοντας 
χατιδεῖν αὐτὸν, Ίγουν τὸ ἐπαγγελθὲν διαχυροῦντας 
τοῖς δρόµοις, xal ταῖς χατὰ τόπον χινῄσεσιν ὕπο- 
φαίνοντάς τι τῶν ἓν θεῷ χεκρυµµένων. Τί γὰρ, εἰ 
χέχληται πρὸς τὸ ἰδεῖν αὐτοὺς, Uv! ἐπὶ χαιροῦ τε καὶ 
εὐαφόρμως λέγηται πρὸς αὐτὸν, « Οὕτως ἔσται τ) 
σπέρµα σου; » Ὁ δὲ πανάριστος οὐτοσὶ, τὸ ἁθασανί- 
στως ὑποπτευθὲν εἰς ἀληθείας δύναμιν λέγον ' Αλλ', 
οἶμαι, δεῖδαι τοὺς διάττοντας αὐτῷ βουλόμενος, ἵνα 
τῶν ῥημάτων ἐναργῃ πίστιν παράσχηται, τὴν πάντα 
κραίνουσαν xai ἐπικυροῦσαν οὐρανοῦ φηφον. Πάνω 
ΥΕ 09 γὰρ λανθάνει ὑμᾶς τῶν ἑσομένων οὐδὲν, τοὺς 
τῶν ἁστέρων διάττοντας, καὶ τὴν πάντα xoalvousay 


B οὐρανοῦ ψῆφον ἐχδεδιδαγμένους. 'Opdc τουτουσὶ τοὺς 


τὰ τῆς ἀπάτης ἔχοντας ἑργαστήρια, τὰ τῶν ψευδο- 
λογιῶν πωλητήρια; Οὗτοι τοὺς διάττοντας τῶν ἁστέ- 
ρων ἀεί πως χαταθαυµάξοντες, ὁλιγίστων ὁθολῶν 
ἔσθ᾽ ὅτε τὰ ἐν οὐρανοῖς λαλοῦσι μυστήρια ΄ γύναια 
δὲ συναρπάξοντες, τῶν ἀγελαίων τὸν νοῦν χαταθέλ- 
Ύοντες, ἀδρύνουσι τὰ βαλάντια’ μᾶλλον δὲ σμιχκρὰ 
λημμάτια παρακλέπτοντες, τῆς οὕτω ψυχρᾶς τερα- 
τολογίας μισθοὺς ἐρανίκονται, xaisot, καθά φησιν ὁ 
τῆς ἁληθείας ἑνστάτης, τὴν πάντα xpalvoucav οὐ- 
pavou φῆφον τῇ τῶν ἀστέρων χ!'νῄσει µανθάνοντες. 
Φέναχες 6k xal ψευδοεπεῖς καὶ τῶν ἀληθινῶν οὐδὲν 
εἰδότες ἁλοῖεν ἄν. «Τές γὰρ ἔγνω νοῦν Κυρίου; » κατὰ 
τὸ γεγραμμἐνον. Πεποιῆσθαι 56 φαµεν παρ) αὐτοῦ 
τῶν ἁστέρων χορὺν, οὐ τὸ τῶν ἁγίων προφητῶν 
ἀξίωμα περιχείµενον, οὔτε μὴν ἐφ᾽ ἑτέροις τισὶν, 
πλὴν ὅτι µόνον ἵνα φαίνωσιν τοῖς ἐπὶ γῆς, εἶεν δ ἂν 
εἰς χαιρῶν σημεῖα. Μεμαρτύρηχε γὰρ οὕτω τὸ 
Γράµµα τὺ lepóv. Ἡαρατρύζει δὴ οὖν εἰχῃ, xa! 
διατεχµαίρεται µάτην, τῇ διὰ τῶν ἁστέρων μαντικῇ 
κεχρησθαι λέγων τὸν ᾽Αθραάμ. Οὐ γάρ τοι τοὺς διάτ- 
τοντας τῶν ἁστέρων, ἀλλὰ τὸ πλῆθος αὐτῷ παρα- 
δεδεῖχθαί φαµεν. « Οὕτω γὰρ ἔσται, qnot, τὸ σπέρµα 
σου. » Οἰωνίζεσθαι δὲ πρὸς τούτῳ φησὶν αὐτὸν, ὡδὶ 
Ὑεγραφώς * 
ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ. 


"Oro; δὲ µή τις ὑπολάδῃ βίαιον εἶναι τὴν τοιαύ- 
την ἐξήγησιν, ἐφεξῆς ὅσα πρόσχειται παραθεὶς, αὐτῷ 
πιστώσοµαι. Γέγραπται γὰρ ἑξῆς' « Εἶπε δὲ πρὸς 
αὐτόν. Ἐγώ εἰμι ὁ θεὸς ὁ ἑξάγων σε &x χώρας Χαλ- 
δαίων, ὥστε δοῦναί σοι τὴν γῆν ταύτην χληρονομῆ- 
σαι. Εἶπε δέ ᾽ Δέσποτα Κύριε, κατὰ cl γνώσοµαι, ὅτι 
χληρονοµήσω αὐτὴν; Εἶπε 6b αὐτῷ; Λάθε µοι δά- 
pav τριετίζουσαν, xal αἶγα τριετίζουσαν, χαὶ κριὸν 
τριετίζοντα, καὶ τρυγόνα, xat περιατεράν. Ἔλαδε δὲ 
αὑτῷ πάντα ταῦτα, καὶ διεῖλεν αὐτὰ µέσα’ xal 
ἔθηχεν αὐτὰ ἀντιπρόσωπα ἀλλήλοις tà δὲ ὄρνεα οὗ 
διεῖλε. Katéór δὲ ὄρνεα ἐπὶ τὰ διχοτοµήματα, xet 
συνεχάθισεν αὐτοῖς ᾿Αθραάμ.» Τὴν τοῦ φανέντος 
ἀγγέλου πρόὀῤῥησιν, ἤτοι θεοῦ, διὰ τῆς οἰωνιστιχῆς 
ὁρᾶτε χρατυνοµένην,͵ οὐχ, ὥσπερ ὑμεῖς, bx παρέργου, 


1053 


CONTRA JULIANUM LIB. X. 


1056. 


μετὰ θυσιῶν δὲ τῆς µαντείας ἐπιτελουμένης. Φησὶ A mari, non, ut vos dicitis, obiter; sed adhibius vi- 


δὲ, ὅτι τῇ τῶν οἰωνῶν ἐπιπτήσει βεθαἰαν ἔδειξε thv 
ἐπαγγελίαν. ᾽᾿Αποδέχεται δὲ τὴν πίστιν τοῦ ᾿Αδραάμ, 
προσεπάγων, ὅτι ἄνευ ἀληθείας πίστις ἡλιθιότης 
ἔοιχέ τις εἶναι χαὶ ἑμθροντησία. Τὴν δὲ ἀλήθειαν 
οὐχ ἔνεστιν Ex φιλοῦ ῥήματος, ἀλλὰ yof, τι καὶ πα- 
ραχολουθῆσαι τοῖς λόγοις ἑναργὲς σημεῖον, ὃ πιστώ- 
σεται γενόµενον τὴν εἰς τὸ μέλλον πεποιημένην προ” 
αγόρευσιν. 
ΚΥΡΙΛΛΟΣ. 

Ἑχχεχαπήλευται πάλιν ἐν τούτοις τῶν ἱερῶν 
Γραμμάτων tj πἰστις. ᾽Αποφέρει γὰρ τῶν ἓν αὐτοῖς 
ἐννοιῶν δύναμιν εἰς τὸ αὑτῷ τε καὶ µόνῳ καὶ λίαν 
ἀχατασχέπτω:, οὐχ οἵδ' ὅπως, ὑπειλημμένον. Καΐτοι 
τοιοῦτον αὐτὸν ὑπομεῖναί eric, ὁποῖόν περ ἂν συµ- 
θαΐνει πλειστάχις τοῖς ταῖς διαττούσαις νεφέλαις 
ἐνιεῖσι τὸν ὀφθαλμόν. Οἴονται μὲν γὰρ οἱ τοῦτο ὁρᾷν 
εἰωθότες, χενταύρους ἔσθ᾽ ὅτε τινὰς, χαὶ λέοντας, 
xai μὴν καὶ ἀνθρώπους ópiv, εἰδοποιοῦντος αὐτοῖς 
τοῦ νοῦ τὰ ὠνομασμένα, xal οἷόν τισι σχιαῖς ἑνση- 
µαινοµένου τῶν ὑφεστηκότων οὐδέν. Χρῆναι δὲ οἶμαι 
τοῦ θείου Γράµµατος νοῦν ἑναργή χαταστῆσαι τοῖς 
ὀρωμένοις. Εἰδεῖεν γὰρ ὧδέ γε χαὶ οὐχ ἑτέρως qu- 
χρολογοῦντα πάλιν αὐτόν. Ἐπηγγέλλετο μὲν γὰρ ὁ 
τῶν ὅλων θεὺὸς γῆν χαρίζεσθαι τῷ ᾿Αθραὰμ, ὡς ἐσο- 
μένην οὐχ εἰς μαχρὰν ἔμπλεώ τε xal οἰχήσιμον τοῖς 
ἀπὺ τοῦ σπέρματος αὑτοῦ. Ἐπειδὴ δὲ τῆς ἑπαγγελίας 
τὸ μέγεθος ἐδόχει πως εἶναι χρεῖττον ἐλπίδος| (τὰ γάρ 
τοι τῶν πραγμάτων ἀδόκητα xal ἀπιστεῖσθαι φιλεῖ), 
σημεῖον αἰτῶν προσετίθει λέγων’ « Δέσποτα, χατὰ τί 
γνώσοµαι τοῦτο; 2 Ἔδει μὲν οὖν χατ᾽ οὐδένα τρόπον 
Θεοῦ λέγοντος ἑνδοιάσαι τὸν πεσθύτην. Ἐπειδὴ δὲ 
Tv» ἐν ἀρχαῖς τοῦ πιστεύειν ἔτι, συγχαθίσταται θεὸς 
αὑτῷ, xai τὸ βεθηχὸς εἰς θὐσέδειαν xal ἱδρυμένον 
ἐπιστηρίζων ἐν αὐτῷ, καὶ Ex πολλῆς ἄγαν τῆς ἑνού- 
σης αὐτῷ γαληνότητος ἁῤῥωστοῦντι δωρούµενος τὰ 
εἰς ἄχεσιν ὁλιγοψυχίας, ὄρχῳ πιστοῦσθαι τὴν &nay- 
γελίαν Ἠθελεν. Ἁλλ) fv ἐν ἔθει Χαλδαίοις τοὺς &aga- 
λεστέρους ποιεῖσθαι τῶν ὄρχων διὰ µέσων ἰοῦσι τῶν 
διχοτοµηµάτων, xal νόµοις αὐτοῖς ἐγχωρίοις ἐδε- 
θαΐουν τὸ χρΏῆμα. Τοῦτό τοι δρᾷν ἐπιτάττει, λέγων’ 
« Λάθε µοι "δάμαλιν τριετίνουσαν, xal αἶγα τριετί- 
ζουσαν, xai χριὸν τριετίζοντα, xal τρυγόνα, xai πε- 
ριστεράν.» ὃ δὴ xal εὖ pia συνεὶς ὁ θεσπέσιος 
ΑἈθραὰμ, χαΐτοι θεοῦ µόνον τὸ χρημα λαθεῖν προσ- 
τἆξαντος, αὐτὸς τὰ λοιπὰ προστιθεὶς, xal χατά γε 
τῆς ὀρχωμοσίας τὸν vópov εἰς δύο τεμὼν τὰ χατ- 
εσφαγµένα, στιχτδὸν ἑτίθη, ὡς αὐτίχα δὴ µάλα διὰ 
µέσου διάττειν μέλλοντος θεοῦ. "Ibot δ᾽ ἄν τις xal 
εἰς δεῦρ» τοιούτονς τινὰς ὄρχους συντιθεµένους παρὰ 
βαρθάροις, f καὶ παρά «tot τῶν ἀρχαιοτέρων. Xo- 
φοχλῆς γοῦν iv ΑἉγτιγόνῃ εἰσχεχόμιχέά τινα τῶν ἀγ- 


ctiwis divinatione peracta. Dicit autem, quod avium 
advolatu firmam ostenderit esse promissionem. Et 
vero fidem Abrahae probat, cum addit, (idem veri- 
late vacuam, vesaniam et furorem jure videri : ve- 
ritatem autem nou constare nudo vocabulo, sed 


.necesse esse uL orationem prseterea signum aliquod 


sequatur; quod ubi contigerit, fldem faciat ejus 
qua in futurum facta est przedictionis. 
CYRILLUS. 

359 Rursum hic adulterata est ab eo saerarum 
Litterarum fides. Earum quippe vim et intellectum 
transfert ad suam unius mentem et opinionem, 
quamcunque temere sibi finxerit. Nam ego idipsum 
ei evenire statuo, quod sepe contingit lis qui trans- 
currentes nubes defixis luminibus aspiciunt. Pu- 
tant enim qui hoc identidem facinnt, centauros 


interdum aliquos, ac leones, necnon homines se 


videre ; cum ea mens eíflngat, ac velut umbris qui- 
busdam res in se foret quie plane non exsistunt. 
Sed diving Seripturz sensum arbitror auditoribus 
e:seclare proponendum. Hoc enim. pacto, quam 
(rigidus ille sit ac vanus, cunclis rursus patebit. 
Promisit quippe universi Deus terram se daturum 
Abrahamo, quas non multo post tempore implenda 
foret et ab . ejus semine inliabitanda. Cum autein 
promissionis magnitudo spem quodammodo supe- 
rare videretur (qux& enim insperata sunt, etiam 
credi non solen!), signum petens addidit: « Domi- 


C ne, iu quo cognoscam hoc? » Atqui Deo loquente, 


senem istum lizrere nullo modo decebat. Sed cum 
in fidei adhuc esset initiis, ei sese Deus accommo- 
dat ; οἱ pietatis in eo soliditatem ac firmitatem sta- 
biliens, eique laboranti, pro maxima sua clementia, 
pusilli animi remedia largiens, juramento conür- 
mare promissum voluit. At mos erat Chaldaeis flr- 
missima jusjuranda facere per medias victimarum 
partes transeundo, idque patriis legibus sancitum 
erat. Hoc facere jubet, dicens: « Accipe mihi ju- 
vencam trimam, et capram trimam, et arietem tri- 
mum, et turturem, et columbam. » Cujus reinon 
ignarus divinus ille Abraham, quamvis, Deo jubente, 
ut id solum acciperet, c:xtera ipso adjiciens, ut 
mos erat iu federibus sanciendis, victimas jugu- 


D Jatas bifariam dividens, eas hinc et inde rite collo- 


cavit, quasi Deus utique per medium esset contl- 
nuo transiturus. Videre autem licet, juramenta 
quzdam hodieque apud barbaros hoc ritu concipi, 
ut el apud nonnullos veteres. Sophocles quippe in 
Antigone nuntium quemdam ex iis, qui jussi erant 
360 Polynicis corpusservare, Creoui Thebanorum 
regi introduxit ita loquentem : 


γέλων, ol δὴ xat τετάχατο τὸ Πολυνείχους σῶμα τηρεῖν, τῷ τὰ Θθηδῶν ἰθύνοντι κράτη λέγοντα (Κρέων 


οὗτος Ty): 
μεν ὃδ᾽ ἔτοιμοι καὶ μύδρους alpsw χεροῖν, 
Καὶ πὕρ διέρπει”, καὶ θεοὺς ὀρκωμοτεῖν. 
Διὰ µέσου γὰρ ἰἱόντες πυρὸς, xai µύδρους ἑλόντες 
χεροῖν, ἐποιοῦντο τὰς ὀρχωμοσίας. Συγκαθίσταται 6h 


' Parati autem eramus massam ferri. candentem 
. [manibus tollere, 

Et per ignem transire, et deos jurare. 
Per medium etenim gradientes iguem, et ferrum 
ignitum manibus capientes, federa sanciebaut. Sce 


AU96 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHRIEP. 


1056 


nis ergo , uii dixi, angusto animo sese universi Α οὖν, ὡς ἔφην, ταῖς τοῦ πρεσδύτου µικροψυχίαις ὁ 


|/Deus accommodat, et Chaldaico ritu jusjurandum 
concepit singulari consilio. Scriptum est enim **, 
Quod, cum sol ad occasum vergeret, lampades ignis 
per medias divisiones transierunt. Rursum in spe- 
cie ignis quodammodo figurata est divina illa et 
purissima natura. Atque hoc ipse quidem siluit ad- 
,Versarius, veritus, opinor, reprehensionem. Utili- 
ter porro nos probavimus, bipertitas victimas ad 
Jurisjurandi usum fuisse potius assumptas, quam, ut 
jpse ait, in divinandi generibus sacrificiorum locum 
tenuisse. Quod si obscense et carnivors "volucres in 
victimas involarunt, eteas abegit Abrabam, quid 
mirum est, o bone? non enim consentaneum erat 
utdirarum avium injuri» paterent quz ad juris- 
jurandi usum assumpta fserant, οἱ quidem cum 
juramenta completà nondum essent. Quod autem 
Julianus ait, fidem veritate vacuam vesaniam'quam- 
dam videri ae stuporem ; respondemus : Utique, o 
egregie, id quod (ide percipitur, non esse curiosius 
inquirendum. .Nam quod adhuc iaquiritur, quonam 
pacto persuasum est? Verumtamen fidem subsecu- 
ta est veriias, Nam quod impurz et obscene volu- 
eres involarent in sacrificia, juramentis quidem 
non prssiabat, sed fides erst firmior, qus jura- 
mentorum stabilitate niteretur. -Addit, servum ei 
quoque fuisse conjectorem, ex hujusmedi re for- 
tassis in eam adductus sententiam, Divinus quippe 
Abraham unum quemdam praecipuum inter dome- 


τῶν ὅλων θεὺὸς, xai xat& γε τὸ ἐντριδὲς Χαλδαίοις 
συνετίθει τὸν ὄρχον οἰχόνομικῶς. Γέγραπται γὰρ, ὅτι 
πρὸς δυσμὰς ὄντος τοῦ ἡλίόυ, λαμπάδες πυρὸς bd 
µέσων ᾖεσαν τῶν διχοτομηµάτων. Διεμορφοῦτο δὲ 
πάλιν ὡέ ἐν εἴδει πυρὸς dj θεία τε xal ἄχραντος φύ- 
Gi * xai τοῦτο σεαίγηχε μὲν αὐτὸς, δεδιὼς, οἷμαί 
που, τὸν ἔλεγχον: Ἡροσεπηγάγομεν δὲ χρησίµως 
ἡμεῖς, πληροφροροῦντες ὅτι παρελήφθη μᾶλλον ct; 
ὄρχου χρείαν τὰ διχοτοµήµατα, xaX οὗ, χαθά φησιν 


αὐτὸς, τοῖς τῆς µαντείας τρόποις ἓν τάξει γεγόνασι 


θυσιῶν. El δὲ ἑκέπτη τοῖς θόµασι τὰ τῶν ὀρνέων 
βδελυρώτατα καὶ σαρχοφαγεῖν εἰωθότα, εἶτα rav 
σεσόδηχεν ὁ ᾿Αόραὰμ, τί τὸ ξένον, à xdv; O5 γὰρ Tv 
ἀχόλουθον τὰ elg ὄρχου χρείαν παρειλημμένα, τα- 
ραῤῥιπτεῖσθαι πρὸς ὕδριν τοῖς τῶν ὀρνέων ᾖδελυ- 


ρωτάτοις, Χαΐτοι τῶν δρχων οὕπω τετελεσµένων. 


'Ἐπειδὴ δέ qnot, "Aven γὰρ ἀληθείας πίστις ἡλιθιό- 
της Éotxé τις εἶναι καὶ ἑμθροντησία, φαμὲν ὅτι Μά- 
λιστα μὲν οὖν, Ó γενναῖς, τὸ πίστει παραδεχτὺν 
ἁπολυπραγμόνητον εἶναι χρἠ. Τὸ γάρ τοι βασανιζόμε- 
yov, πῶς ἔτι πεπἰστευται; Iv προσεπενήνεχται τῇ 
πίστει τὸ ἀληθές, οὗ γὰρ ἣν ὄρχων ἄμεινον τὸ ἐπι- 
πτΏναι τοῖς θύμασι τὰ μιαρὰ xol βέθηλα τῶν ὁρ- 
νέων, ἀλλ fy fj πίστις ἑδραιοτέρα, σύνδροµον ἔχουσα 
τὴν ἀπό vt τῶν ὄρχων ἀσφάλειαν. Συμθδολικὸν δὲ 
αὐτῷ χαὶ οἰχέτην εἶναί φησιν, ἀπὺ τοιοῦδέ τινος 
πράγματος εἰς τὴν ἐπὶ τούτῳ δόξαν ἐνηνεγμένος. Ὁ 
μὲν γὰρ θεσπέσιος ᾿Αδραὰμ, ἀπόλεχτον μὲν ἑ ποιεῖτό 


1icos babuit, eique jussit ls2aco sponsam in Meso- ( τινα τῶν κατὰ τὴν ἑστίαν, χαὶ νυμφαγωγεῖν ἐχέλευς 


potamia, deque sua cognatione uxorem querere. 
116, ut imperata faceret, profectus ex heri nutu in 
Gbaran (civitas autem hzc prima est Abrahami), 
fusis precibus, ut sibi ea in re opitularetur, Deum 
rogabat. Optime enim noverat, herum suum 361 
erga exteros imprimis hospitalem esse ac benignum: 
ei vero qusirebat puellam iisdem moribus ac per- 
quam liberalem, ne, si dissimili reperta esset in- 
genio, seuis glorie officeret. Alia quoque ratio af- 
ferri.potest. Domestic] heram sibi mitem, bonam 
οἱ liberalem eptant : restrietam vero et maliguam 
fugiunt ac oderunt. Cum autem corda nosse unius 
supremi Dei sit, precabatur illum identidem ut sibi 
virginem bonam et hospitalem ostenderet, et heri 


τῷ Ἰσαὰχ εἰς τὴν τῶν ποταμῶν ἱόντα µέσην, xa! 
ἀπὸ τῆς αὐτοῦ συγγενεἰίας ζητήσαι τὴν σύνοιχον. Ὁ 
δὶ τὸ προστεταγμένον διαπεραίνειν ἤθελεν, ἀφιχό 
µενος δὲ, χατά γε «b τῷ δεσπότῃ δοχοῦν, εἰς Χαρὰν 
(πόλις δὲ αὕτη τοῦ ᾿Αδραὰμ ἡ πρώτη), λιτὴν ἀνατεί- 
vac, συνάρεσθαί οἱ πρὸς τοῦτο παρεχάλει τὸν θεόν. 
ES μὲν γὰρ Ἡπίστατο δεξιῶς ἔχοντα τὸν ἑαυτοῦ δε- 
σπότην εἰς φιλοτιµίας τὰς ἐπί ve τοῖς ἐξ ἀλλοδατῆης 
Ίχουσι παρ) αὐτῷ. 'Ὁμοήθη δὲ χαὶ ἁφρθονωτάτην 
ἐζήτει χόρην, ὡς ἂν ph ἑτερογνώμων εὑρεθεῖσά πως, 
πῃ τοῦ πρεσθύτου δόξη διαλυµήνοιτο. Καὶ χαθ᾽ 
ἕτερον δὲ τρόπον, φίλον πως ἀεὶ xaX πολύευκτον τοῖς 
χατά γε τὴν ἑστίαν οἰκέταις, ἀγαθὴ χαὶ ἡμερωτάτη 
δέσποινα, xai εὖ ἔχουσα τὰ el; φιλοτιμίαν” fj δὲ 


moribus persimilem. Proinde rogabat uti, quam D ἀχριδὴς xai βάσχανος, φευχτή τε xai ἀπεστυγημέ- 


4jyusrebat, ea .esset quie potum petenti sibi largis- 
" $me traderet, Hinc enim puelle conjicere quodam- 
modo poterat indolem, et istud ceu quemdam ar- 
rhabonem spei suse capere. Ostendit igitur οἱ puel- 
lam i&,: qul. corda novit et renes **. Quocirca ne 
conjeciorem dicat eum, qui precibus α Deo peuit 
ostendi sibi virginem ejusdem animi eum hero, id 
est, Abrahamo, et ejus fllio; quando nos etiam 
nunc, si quid nobis sensus et pietatis inest, in om 

ni readjutorem et propitium rectorem universi 
Deum procuramus, et quarumcunque rerum agen- 
darum iter ab eo querimus : neque tamen idcirco 


*! Gen. xv, 14. ** Gen. xxiv, 1 seqq. 


vr. Ἐπειδὴ δὲ «b xapólac εἰδέναι πρέποι ἂν uóvo 
τῷ ἐπὶ πάντα θεῷ, ἑδεῖτο πλειστάχις χαταδεϊξαί οἱ 
παρθένον ἀγαθὴν χαὶ φιλόξενον, καὶ τοῖς τοῦ δεσπότου 
συµθαίνουσαν τρόποις. Εὐχόμενος τοίνυν ἔφη ταύτην 
εἶναι τὴν ζητουμένην fiv ἂν αἰτήσας πιεῖν, ἀφθονώ- 
vata λάδοι. Καὶ γὰρ fv πως ἐντεῦθεν διατεχµέ 
ῥασθαι τοῦ γυναίου τὴν γνώµην, χαὶ ὥς τινας &5- 
ῥαδῶνας τῶν ἔσεσθαι προσδοχωμένων τὸ χρῆμα Xa- 
θεῖν. Κατέδειξε τοίνυν αὐτῷ τὴν χόρην ὁ χαρδίας ci- 
δὼς καὶ νεφρούς. Οὐχοῦν μὴ λεγέτω συμθολιχὸν τὸν 
αἰτήσαντα δι εὐχῆς καταδειχθῆναι παρὰ θεοῦ τὴν 
ὁμόφρονα τῷ δεσπότῃ, φημὶ δὴ τῷ ᾿Αδραὰμ χαὶ τὸ 








(051 FRAGMENTA EX LIBRIS CONTRA JULIANUM. . 1028 


«ἐξ αὐτοῦ φύντι παιδὶ, ἐπεὶ καὶ νῦν ἡμεῖς εἴπερ ἁγχί- A nos conjectores et bariolos dixeris, sed: ob pieta- 
vot καὶ θεοφιλεῖς [ἑσμὲν], ἐπὶ παντὶ πράγματι συλλἠ- tem potius in Deum laudaveris. Certe datas sibi 
πτορα xg ἐπαγωγὸν ποιεῖάθαι σπουδάζοµεν τὸν τῶν — quoque voces avium inquit, quibus admonitus est 
ὅλων κατεξουσιάζοντα θεὸν, καὶ τὴν bg! ἑχάστῳ τῶν — fore ut in imperii solio sederet. O sspientussimos 
T paxtéov παρ' αὐτοῦ ζητοῦμεν ὁδόν * καὶ οὗ ταύτης — ejus prophetas! Predixerunt ei res tam augustas, 
ἕνεχα τῆς αἰτίας συμδολιχῶς μαντεύεσθαι φαίη τις — tamque eximias, picarum forte aut merularum vo- 
ἂν ἡμᾶς, ἑπαινέσειξ δὲ μᾶλλον τῆς slg θεὸν εὐλαθείας. — ces: addam et charadriorum : avicula quippe est 
Δεδόσθαι γε μὴν xal αὐτῷ φησιν ὀρνίθων φωνὰς, omnium maxime garrula. Sed ejus suffragatoribus 
δ.δασχούσας ὅτι τοῖς τῆς βασιλείας ἐνιζήσει θάχοις. — oscinum greges obstrepant quod velint ; fraus enim 
Ὢ σοφωτάτων αὐτοῦ προφητῶν ! Προεσήμηναν abt — ipsis amica fere semper est. Nos autem avibus 
περὶ τῶν οὕτω σεπτῶν xal ἑξῃηρημένων πραγμάτων, — quas capiti nostro supervolitant, vàálere jussis, re- 
al χιττῶν που τάχα καὶ κοφίχων φωναὶ, mpocütsu rum omuium scientiam universi Dominatori Deo 
δὲ xoi χαραδριούς * λαλίστατον γὸρ ὅτι μάλιστα τὸ — tribuimus, eumque dicimus cceli ac terrz solum esse 
στρουθίον. ᾽Αλλὰ τοῖς μὲν τὰ ἴσα φρονεῖν ἑλομένοις — Regem ac Dominum, rerum visibilium et invisibi- 
αὐτῷ αἱ πτηνῶν ἀγέλαι παρατρυζέτωσαν τὸ δοχοῦν. — lium, quaque sensu aut intellectu percipiuntur, 862. 
"Asl γάρ πως αὐτοῖς ἡ ἁπάτη φίλον,. Ἡμεὶῖς δὲ τοὺς B Opi(icem, Produxit enim ex nihilo in rerum natu- 
ὑπὲρ xápa φοιτῶντας ὄρνις πολλά χαἰρειν λέγοντες, — ram ea quae aliquando non erant, per Filium; per 
τὰ πάντα εἰδέναι προσνεμοῦμεν τῷ τῶν ὅλων κατεξου- — quem, et cum quo Deo et Patri gloria, cum gancto 
-σιάνοντι θεῷ, αὐτόν τε φαμὲν µόνον εἶναι Βασιλέα — Spiritu, in ssecula. Amen. 

«καὶ Κύριον οὐρανοῦ τε καὶ γῆς, Δημισουργὺν ὁρατῶν xa ἀοράτων, αἱσθητῶν τε xal νοητῶν. Παρήγαχε 
γὰρ ἐξ οὐχ ὄντων εἰς ὕπαρξιν τὰ οὐχ ὄντα ποτὲ διὰ τοῦ ΥΙοῦ, δι’ οὗ καὶ μεθ) οὗ τῷ θεῷ καὶ Πατρὶ ἡ δόξα 
σὺν τῷ ἁγίῳ Ἠνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας. Αμήν. | 


ρ 








FRAGMENTA 
EX RELIQUIS S. CYBILLI CONTRA JULIANUM LIBRIS QUI DESIDERANTUR. 


MONITUM. 
(Ang. Mai Biblioth. nova Patrum, H, 488 sqq.) 


Cyrilli adversus Julianum imp. decem exstant libri; verum nonnisi primum etribus. Juliani libris ad- 
versus fidem Christianam, in predictis decem a Cyrillo fuisse refutatum, jamdiu observarunt viri docti, v. gr. 
Tillemontius, Dupinius, Cellerius. Spanhemio quoque in Pref. non videtur Cyrillus operi suo colophouem 
dimposuisse. Quid quod apud auctores ecclesiasticos, el in ipsis a. Cyrillo citatis [ragmentis, quedam ezstant 
Juliani, que cum omnino re[ulatione egerent, ea tamen in superstitibus decem. Cyrilli libris non [it ? Su- 
pererat igitur ut crederemus vel Cyrillum opus suum non. absolvisse, vel partem ejus. esse deperdiiam. Sed 
reapse Joan, Damascehas in. Parallelis citat. Cyrilli in. Julianum libros XII, XV, XVI, XVII, XVIII. 
Apud nos autem in Leontii ec Joannis. rerum sacrarum. libro, quem jamdiu edidimus, citantur ex Cyrilli 
opere [ταβπιεπία ab. X1 usque ad librum. XIX, Ergo totidem saltem fuerunt. hujus operis libri : miramque 
est quod ex denis prioribus semel, ex posterioribus vero semel et iterum citant. Μ΄ duo sacrarum rerum acri- 
ptores. Has ergo licet exiguas. reliquorum Cyrilli librorum, quos desideramus, copiolas non sine interpreia- 
tione Latina hic expenemus. Nec wirum, si nihil fere sint nisi apophthegmata seu sententie; id. enim accidit 
ex instiuto Leontii et Joannis eclogariorum, qui sui operis gnomici titulos ex idoneis auctoritatibus con. 
texelbant. 

Tov µακαρίου KuplAlov ἐκ τοῦ ια’ Ἴόγου τῶν 6 — 950. Beati Cyrilli ex libro X1 adversus. Julianum, 
κατὰ ᾿Ιουλιῶνοῦ 

Αληθὲς εἰπεῖν ὡς ὁ κατοιόμενος xoi χαταφρονη- Vere dicitur homo presumptiosus eontemp^or 
της &vhp ἁλαζὼν, οὐδὲν ph περάνῃ κατὰ τὴν τοῦ οἱ jactabundus. nihil efficere, ultra prophete ora- 
προφήτουφωνην’ οἵησις γὰρ, προχοπῆς ἐκχοπὴ, κατὰ — culum. Nam presumptio profeetum amputat, /άσια 
τὸν ποινὸν καὶ ἓν στόµατι τῶν πολλῶν ὄντα Aóyov. — vulgsre οἱ in.ore multorum frequens effatum. 

| Ἐκ τοῦ αὐτοῦ «Ἰόγου. Ez eodem tibro. 


' 0fno«, προχοπῆς ἐκκοπή. τὸν μὲν γὰρ ὁμολογοῦνια — Prisimpilo profectum amputat. | Etenim eum 


4959 


5, CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP,. : 006 


qui ignorantiam fatetur, facile aliquis ad ignorata- Α τὴν ἄγνοιαν, ῥᾷον ἄν τις ἐπιστήσειεν τοῖς οὕπω 


rum rerum notitiam perducet. At illum, qui scire 
se putat, insipientem atque indoctum sua ipsa pra- 
sumptio omnino facit. Neque enm detentiaem se 
verbe patiter. P. 104. 
Ex duodecimo adversus Julianum. 

Haud temere agonotheta przesitantia munera 
athletarum voluntati largitur ; sed, prout quisque 
certando excelluerit, ita premia distribuit. P. 109. 


Ex eodem, 
Paria imparibus tribuere, summa injustitia est. 
P. 103. 
Ez duodecimo adversus Julianum. 
Optimum sapiensque consilium mibi videtur, 
rei bene gerenda occasionem non omittere. P. 105. 
Ex duodecimo adversus Julianum. 


Neminem sponte velle vitiosa oratione uti, cnique 
patet. Quippe plebeium sordidumque est. P. 108. 


Ex libro XIV adversus Julianum. 

Est in hominis cujusque arbitrio bona cum fama 
puraque vivere. P. 109. 

Ex iisdem. 

Volens libensque unusquisque homo ad id quod 
sibi videtur tendere potest ; quia sic universali Crea- 
tori placuit : ut qui bene agere voluerint, laudem 
necessario referant ; qui autem diversa via iverint, 
justum convicium ab omnibus audiant, P. 94. 


Ex XIV udversus Julianum. 

Vite bujus, et negotiorum ejusdem, amaram 
confusionem et colluviem scite animadvertens Me- 
Jodus aiebat : « Hoc mare magnum et spatiosum *. » 
P. 98. 

Ex X1V adversus Julianum, 

Tenebricosi quodammodo neque omnibus man 
festi (iunt qui ad suam salutem tuendam callide 
incumbunt. P. 102, 

Ex XV adversus Julianum. 

Propria voluntate regitur hominis mens, et ad 

quodvis opus sponte sua progreditur. Sic enim 


visum recte est optimo omnium conditori Deo : at- 


que ideo quanquam quilibet ex nobis sanctum 
Spiritum inhabitantem habeat per sanctum  bapti- 
smum,minime tamen fraudatur quominus possit jux ta 
propriam sententiam vivere: sed laxatis quodam- 
wodo habenis ad bonum vel ei contrarium decurrit. 
P. 94. 


! Psal. cii, 95. 


1) Hoc dici videtur de Juliaui eonviciis adversus 


^ Christianos. 


(2) Vides quomodo vulgatus pre εὐρύχωρος lege- 
vit εὐρύχειρος, ideoque transtulerit. spatiosum ma- 
nibus. Sed tamen vocabulum manibus apud Patres 
veteres deest. Hieronymus, ut jam observavit Sa- 
baterius, addituin dicit ex Hebrzo et -Theedotione 


διεγνωσµένοις» τόν Ye μὴν ἓν δοχῄήσει τοῦ εἰδέναι 
xai ἄσοφόν τε χαὶ ἁμαθη πάντη τε xal πάντως ἆπο- 
ταλεῖ τὸ εἰδέναι δοχεῖν * οὗ Υάο τοι προσίεται τοὺς 
τῶν διδασχόντων λόγχοως. 

Ἐκ τοῦ (f! τῶν κατὰ "IovAiarov. 

Οὐχ ἁπλῶς ὁ ἀγωνοθέτης τοῖς ἐθέλουσι τῶν ἆθλιη- 
τῶν τὰς ἑἐξαιρέτους χαρίξεται τιμὰς, ἀναλόγως δὲ 
μᾶλλον ταῖς τῶν ἀθλούντων εὐδοχιμήτεσι διανέµει 
τὰ γέρα. 

Ἐκ τοῦ αὐτοῦ. 

Τὸ νέµειν ἴσα τοῖς ἀνίσοις, τῆς μµεγίστης ἐστῖν 
ἀδιχίας. 

Ἑκ τοῦ ιβ’ τῶν κατὰ Ἰουαιανοὺ. 

"Λριστον xaX σοφὸν εἶναί pot δοχεῖ τοῦ χαιρου του 
προσήχοντος μὴ ἀφαμαρτάνειν πράγµασιν. 

'Ex τοῦ 8 τῶν κατὰ Ιου.λιανοῦ. 

Τὸ μὲν χαχῶς ἁγορεύειν οὐχ ἂν ἕλοιτό τις, εὔδι- 
λον οἶμαι παντί΄ δημῶδες ὅμως τοῦτο xal &vo- 
ραῖον (4). 

Ἐκ τοῦ κατὰ Ιου.ιανοῦ ιδ’ Aóyov. 

Ἔνεστιν ἀνθρώπῳ παντὶ τὸ εὐδοχιμεῖν δύνασθαι 
xat διαδιῶναι λαμπρῶς. 

Ἐκ εῶν αὐτῶν. 

Αὐτόχλητός ἐστιν xaX ἑχοντὶ ἰὼν πρὸς πᾶν ὁτιοῦν 
τῶν αὐτῷ δοχούντων ὁ ἄνθρωπος. δόξαν οὕτως c 
ἔχειν τῷ πάντων Δημιουργῷ, ἵνα χαὶ τὸ ἀγαθουργεῖν 
ἠρημένοις τὸ ἐπαινεῖσθαι δεῖν, καὶ τοῖς τὴν ἑτέραν 
ἰοῦσιν τρίδον, τὸ χατεσχῶωθαι διχαίως πρὸς ἁπάντων 


C ἀχολουθῇ. 


Ἐκ τοῦ i&' Aóyov τῶν κατὰ Ἱου.ιαγοῦ. 


Τὸν τοῦδε τοῦ βίου ἀναφυρμὸν xaY τὴν ἐν αὐτῷ 
τῶν πραγμάτων πιχρὰν ἀνάχυσιν χατασηµαίνων 
ἀστείως ὁ Μελῳδὺὸς, «Αὕτη ἡ θάλασσα, ἔφη, fj µεγάλη 
καὶ εὐρύχωρος (2). » 

Ἐκ τοῦ ιδ’ τῶν κατὰ  IovAiavov. 


Σχοτεινοί πως xal οὐχ ἅπασιν ἐναρχεῖς οἱ δριμεῖς 
εἰς σωττρίαν. 


Ex toU i£ τῶν xatà ἸΙονᾶιανοῦ 


Ἰδίοις θελήµασι διοιχεῖται ὁ ἀνθρώπινος νοῦς, xol 
πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν πρακτέων ἐθελοντὶ ζεται - δόξαν 
ἔχειν ὀρθῶς καὶ τοῦτο τῷ πάντων ἀριστοτέχνη θεῷ (5) 
ὥστε χᾶν εἴ τις γένοιτο τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς ἐν µεθέξει 
τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐνοιχισθέντος αὐτῷ διὰ τοῦ 
ἁγίου βαπτίσματος, οὐ παρεῖται διὰ τοῦτο τοῦ κατὰ 
γνώμην οἰχείαν, χαὶ ὡς ἂν αὐτῷ δοχῇ, διαδιοῦν (4): 
ἑλευθέραις δὲ ὥσπερ Ἆνίαις πρός τε τὸ ἀγαθὸν δια- 
νένευχεν, xal τὸ ἑναντίον. 


in LXX, sub asterisco. Citeroqui in. Vatieano quo- 
que τῶν LXX codice legitur εὐρύχωρος. 
6 Confer lib. in in Juliauum ed. Spanhemv, 


(4) Hoc fortasse dicitur propter morum . intem- 
perautiam baptizatis Chrigtiauis objectam a Juliano, 
ut fit lib. vs, p. 245. 





1051 FRAGMENTA EX LIBRIS CONTRA JULIANUM. 4069 


'Ex τοῦ ιε’ τῶν κατὰ Ἰου.λιανοῦ. 


"Ἔστιν πως ἀεὶ τὸ διαδάλλειν ἱππήλατον, χαὶ τὸ 
ἀχρατὲς εἰς λόγους ἕνεστι πολλοῖς (4) ' δεῖ δὲ, οἶμαι, 
ταῖς καταῤῥήσεσιν aT; ἂν ποιοῖτό τις καθ) ὁτιοῦν, τὰς 
δείξεις ἀχολουθεῖν' εἰ δὲ ἀσθενεῖ πρὸς τοῦτο ὁ χατ- 
ηγορεῖν ἠρημένος, τὴν τοῦ συχοφαντεῖν δόξαν ἀποί- 
σεται (3). 


* Ex τοῦ 5’ Aóyov τῶν κατὰ 'lIovJiavov. 
Τὸ εὐϊματεῖν (3) μειραχιῶδές ἐστι µόνον, χαὶ ἓν 
µόνῃ δοκήσει τὸ 150 ἔχει, καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς δια- 
παίζει. UTO 


Ἐκ eU (eh τῶν κατὰ 'IovAuavov. 
Toi, ἄριστα γεηπονεῖν Ἱθισμένοις , ἔποιτο ἂν εἰ- 
χότως τὸ ἐπαινεῖσθαι δεῖν (4). 


Ἐκ τοῦ (c^ Aóyov τῶν κατὰ Ἰου.λιαγοῦ. 


"Οτι δὲ xal ἀναλόγως τοῖς ἑχάστου χατορθώµασιν 
4$ τῆς ἁμοιθῆς ἀντέχτισις * ἰσοπαλεῖς τοῖς ἱδρῶσιν 
αἱ ἆμοιθαὶ τοῖς ἀνδραγαθεῖν ἠρημένοις ἐχνεμεθήσον- 
ται παρὰ cou ' πληροφορήσει γὰρ xat αὐτὸς ὁ Σω- 
τρ, τὴν τῶν ταλάντων διανομὴν οὐχ kv. ἴσῳ μέτρῳ 
γενέσθαι λέγων καθιστὰς δὲ τῶν εὐδοχιμηχότων, 
τὸν μὲν ἐπὶ δέχα πόλεων, τὸν δὲ ἐπὶ πέντε. Ταλαν- 
τεύεται γὰρ ὥσπερ ὁ ἑχάστου βίος, xal ἰσοστατήσει 
που πάντως τῆς ἡμῶν ἐπιειχείας dj ἀντέχτισις, 


Ἐκ tov ic" .όγου τῶν xacá ἸουΛιανοῦ. 


Ex XV, adversus Julianum. 


Facilis omni tempore obirectatio est, multisque 


inest intemperantia lingue. Atqui oporteret, ut 
censeo, obtrectationum, quas quisque de re quali- 
bet fecerit, demonstrationes consequenter exhibere. 
Cui rei si quis obtrectator imparatus fuerit, calum- 


,hiatoris nomen sibi comparabit. P. 100. 


Ez XV libro adversus Julianum. 


| Splendidzx vestis studium, nonnisi puerile est, 


solaque opinione jucundum, alque oculis fucum 
facit. P. 103. 


Ex XV] adversus Julianum. 


Optimos terre cultores debita laus subsequitur. 


B p. 99. 


Ez XVI libro adversus Julianum. 


Congrua bonis cujusque operibus remuneratio 
tribuitur. Paria sudoribus reddentur a Deo pretia 
hominibus qui preclare vivere decreveriut. [οί 
hujus testis Servator, talentorum distributionera 
haud pari pondere factam narrans : itemque eos, 
qui bene rem gesserant, przficiens, alium quidem 
decem civitatibus, alium quinque. Prazmium quippe 
moribus cujusque accommodatur, semperque remu- 
neralio pari ac meritum gradu procedet, P. 404" 


Ex XVI libro adversus Julianum. 


^ 0 τοῖς ἀνθρώποις ἀρέσκων, τοὺς map! αὐτῶν ἐπαί- ο Qui ob hominum gratiam captandam agit, lau- 


νους ἔχοιεν ἂν εἰκότως εἰς ἀντιμισθίας bovapuv* 
λήψεταί ve μὴν τῶν παρὰ Θεοῦ τὸ σύμπαν οὐδέν ᾿ 
εὐανδρίας γὰρ, τῆς ἐπὶ γῆς, φημὶ, τὸ ἀγαθὸν, οὐχ 
αὐτὸν ἑπόπτην ἁποίησε μᾶλλον, ἀλλὰ τῶν ὀρώντων 
τοὺς ὀφθαλμού;, (5). 

Ἐκ τοῦ ic! «λόγου τῶν κατὰ 'lovAumov. 


Πᾶν αἰσχρὸν xat ἀχαλλὲς xat τοις εὖ βιοῦν ᾗρη- 
µένοις ἀνάρμοστον τὸ ὑθρίζειν box, καὶ οὑκ ἄν τις 
εἴη τοιοῦτος τῶν ἓν ἐφέσει σεµνότητος xol ἔπιει- 
χείας. 


Ἐκ τοῦ uy Bi6Alov τῶν κατὰ ἸΙου.ιανοῦ. 


"Exactog τῶν ἐπὶ τῆς γῆς τῶν ἑαυτοῦ θεληµατων 


des mercedis loco, ut par est, consequetur; a Deo 
tamen nihil accipiet. Mundans enim virtutis decus 
non tam Deum inspectorem invilat, quam cernen- 
tium oculos. P. 103 et 107. 


Ex XVI libro adversus Julianum. 


Turpe omnino et deforme, et bene vivere volen- 
tibus incongruum est, conviciandi institutum; 
nemoque ita se gerere volet, qui quidem honesta- 
tis pietatisque studiosus sit. P. 108. 


Ex XVIII libro adversus Julianum. 


Unusquisque in terris proprie voluntatis liberas 


διέλαχεν τὰς ἠνίας, χαὶ ἐθελοντὴς ἡ «àv fj ἐπὶ τὰν D habenas sortitus est, spontaneusque ad hoc vel illud 


ἴεται, τουτέστιν 1] ἐπὶ ἀρετὴν, f) πρός ye τὰ χείρω. 
Ἐκ τοῦ (m Aóvov τῶν κατὰ Ἰου.ιανοῦ. 

Eicl τινες, πλεΐστοι δὲ οὗτοι xatà τὸν βίον, οἳ τὸ 

σφίαιν αὐτοῖς [δοχοῦν] εὖ ἔχειν ὑπειλημμένοι ἆθασα- 

νίστως χρατύνουσιν. Οἴονται δὲ ὅτι πάντη τεκαὶ πάν- 


πως σοφὰ λαλοῦσι xai ἀναμφίόλητα" πλὴν μέχριτοσού- 
του τὴν τοῦ δοχεῖν εἶναι σοφοὶ καὶ ἀγχίνοοι χλέπτουσι 


(4) Confer similia lib. v, sub initio. Ammianus 
quoque lib. xxv, 4, de Juliano : lingue fusioris et 
admodum raro silentis. 

'9) Hoc et alia contra calumnias Julian, 

(39) Vocabulo εὐειματεῖν (seu εὐϊματεῖν) utitur 
Cyrillus etiam in Glaphyris ad Levit., Opp., t. 1, 


se confert, ad virtutem scilicet vel ad vitium. P. 95. 


Ex XVII] libro adversus Julianum. 


Sunt quidam, imo iun hac vita plurimi, qui sen- 
tentiain suam plane rectam esse credentes, inconsi- 
derate ei adherent, seque omnino sapientia et indu- 
bitata loqui existimant. Verumtamen tandiu sapientis 
acutzeque meniis gloriam vusurpabunt, donec ipsis 


part. n, p. 517. 
(4) Pars posterior hujus locutionis est in libro v, 
p. 154, Omnino Cyrilli stylus. ubique sibi consiat. 
(6) Ammianus loc. cit. de eodem Juliano : Vulgi 
plausibus (gus, laudum etium ex minimis rcbus in- 
temperans appelilor, 


1065 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1064 


sliter sentiewtium sermo occurret, validiore argu- A δόξαν, ἄχρις ἂν αὐτοῖς 6 πρὸς τῶν ἑτερογνωμονούν- 


mentorum vi controdicens. P. 105. 


Ex XVIII [το adversus Julianum. 


In eo quod nihil nimii sit, bona rei conditio est : 
excessus autem reprehensione non caret. P. 195. 
Ex XV11I tibro adversus Julianum. 

lis qui -nec piam mee laudabilem vitam ge- 
runt, gravem videri par esL alienam bons vitae 
virtutisque famam. Nam suse ignavizs accusationem 
putant esse aliorum opes : itaque aliena gloria ευη” 
moti, invidie flammam concipiunt. Atqui potius 
oporteret quod melius est, temulanter eligere : et 
omnes honestati studiosos certatim splendidis ope- 


των ὑπαντήσῃ λόγος, Ὑοργοτέροις ἑλέγχοις ἄνταν- 
εστάµενος (1). 
Ἐκ τού iy «Ἰόγου τῶν κατὰ Ἱου.ιαγοῦ. 
Ἑν τῷ, Μηδὶν ἄγαν, εἶναι τὸ εὖ ἔχον. ἐν δὲ τῷ 
περιττῷ, τὰς διαδολάς. 


Ἐκ τοῦ τη’ Aóyov τῶν κατὰ οὺ.Ίιανοῦ.᾽ 

Tot; οὐχ ἔχουσ: βίον τὸν ἐπιεικὴ xal τεθαυµασμέ- 
vov, φορτικὸν, ὡς ἔοιχε, τὸ εὐδοκιμεῖν ἑτέρους εὐξωῖᾳ 
xoi ἀρετ]. ἔγχλημα Yàp τῆς ἑαυτῶν φαυλότητος 
ποιοῦνται τὸ χρῆμα, xal ταῖς ἑτέρων εὐχλείαις in 
ἠρεθισμένοι, τὴν τῆς βασχανίας ὠδίνουσι φλόγα, xal- 
τοι μᾶλλον ἐχρῆν ζηλοῦντας ἑλέσθαι τὸ ἄμεινον, xal 
πἀντασἑίοντας χάλων, ἀμώλᾶσθαι φιλεῖν τοῖς ὧδε 


ribus imitari ; non autem reprehensionis materiam B λαμπροῖς, o) φιλοψογίας ποιῄσασθαι πρόφασιν, ἃ 


facere quidquid ipsi efficere neqeunt. P. 108. 
Ex XIX libro adversus Julianum. 


Ethnici auctores facundia et splendore dictionis 
valde excellunt: sed tamen illis nibil utile inest, 
Namque eum, qui suapte natura Deus est aique 
Creator, non agnoverunt, et deos innumeros ia mun- 
dum invexerunt. P. 106. 


(4) Dici hoc videtur de argumentis contrariis Ju- 
liani ac Cyrilli. Porro Cyrillus, preter. communo 
episcopis tuendm religionis studium , peculiarem 
habuit eausam scribendi contra opua Juliani, qui 
etiam impudentissima epistola (inter editas 54) eon- 
nisus erat Alexandrinos abducere a Christianismo. 


χατορθοῦν οὗ δεδύνηνται. 
Ἐκ toU (0 «λόγου τῶν καιὰ "IovAiavov. 
Πολὺ λίαν παρὰ τοῖς ἔξω κεῖται τὸ τῆς εὐστομίας 
χρημα, xat «5 λαμπρὺν τῆς λέξεως (1); ἕνν δὲ ὅμως 
φῶν ὀνησιφόρων οὐδέν. Τὸν γὰρ φύσει 8sbv καὶ Δη- 
μιουργὸν obx ἔγνωσαν, ἀναριθμήτους δὲ θεοὺς τῷ 
Ρίῳ κοµίζουσι (5). | 


(2) Ipse Julianus dicitar a Cyrillo libri sexti ini- 
tio : Εὐφυᾶ μὲν ἔχων γλῶτταν, οὐχ ἀθαύμαστον 
δὲ τὸ καλλιεπές  Πἱεετία lingua εἰ admirabili di- 
cendi venustate praeditus, - . 2t 

(3) Confer lib. vii ed. Spanbemii, p. 232, B. 





1065 ADVERSUS ANTHROPOMORPHITAS. 10066 





TOY EN ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ 
ΚΥΡΙΛΛΟΥ 


ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ 9 
ΚΑΤΑ ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΤΩΝ, 


BIBAION EN. 


SANCTI PATRIS NOSTRI CYRILLI. 


ALEXANDRLE ARCHIEPISCOPI, 


ADVERSUS ANTHROPOMORPHITAS, 


LIBER UNUS, 


Bonaveniura Vulcanio interprete (1). 


ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ KAAOZYPIUN (9). Y 963 EPISTOLA AD CALOSYRIUM. 


' "Agixópavol τινες ἀπὺ τοῦ ὅρους τοῦ Καλαμῶνος, Cum ad nos quidam ex monte Calamone venis- 
Ἱρωτῶντο παρ' ἐμοῦ περὶ τῶν αὐτόθι μοναχῶν, «iva — sent, eciscitatas sum de monachis ejusdem loci , 
τρόπον διατελοῦσιν, ἢ xal ὁποίαν ἔχουσι τοῦ βίου τὴν — quo pacto se gererent, aut. eujusmodi vitm insti- 
ἀγωγήν. Οἱ δὲ, εὐδοχιμεῖν μὲν πολλοὺς ἔφασκον iv — tutum sectarentur. Qui quidem retulerunt, multos 
ἀσχήσει, xaX τοῖς μοναχοῖς σφόδρα βούλεσθαι πρέ- ος iis exercitiis pietatis clarere, atque ita affectos 
ποντα χατορθῶσα: βίον. Εἶναι δὲ τινὰς τοὺς mepilóv- — esse, ut vitam monacbis convenientissimam sectari 
τας xat θορυδοῦντας ἐξ ἁμαθίας τοὺς ἐθέλοντας Ἶρε- — cupiant ; esse vero nonnullos, qui suis ineptiis so- 
pelv* εἶτα λογοποιεῖν αὐτοὺς, διαθεθαιοῦντάς τινα — litaris vitae studiosos interlurbent , bujuscemodi 


BON. VULCANII NOT £. 


(4) Cum editionem hanc adornans, Isidori Pelusiots qui Cyrillo Alexandrino σύγχρονος fuit, Epistolas 
Grzco-Latinas: Lutetia ante annos aliquot editas accurate perlegissem, qu: mihi ob eximiam auctoris 
eruditionem atque eloquentiam mirifice placuerunt, adeo uti merito eum & Suida hoc elogio decoratum 
viderem, ᾽Ανὴρ ἑλλογιμώτατος, Φιλόσοφός τε xaX ῥήτωρ  οοπιρθΓίδδεπη vero multa ab eo tractata ejusdem 
fere argumenti cum iis qua a Cyrillo variis horum quos modo edimus librorum in locis tractantur, 
opera pretium mihi facturus sum visus si nonnullas ex iis notis meis intertexerem, quod illas nou 
parum lucis Cyrillo allaturas existimarem; atque una eademque opera ad lectionem optimi hujus do- 
etissimique scriptoris, qui hactenus nescio quo pacto in tenebris atque ignoratione hominum jacuit, sacrarum 
Liuerarum studiosos invitarem. Inserui itaque, ut dixi, notis meis, interdum integram aliquam illius epi- 
stolam, interdum quidam ex iis quze meo judicio magis ad rem faciebant excerpta, meamque versionem 
adjecí. linmiscui etiam ex Joannis Zonarz epistolis mss. (quas nobiliss. doetissimusque p. m. juvenis 
Georgius Dousa Constantinopoli attulerat) idem eum Cyrillo argumentum traciantes; ipsum denique 
Cyrillum sui ipsius interdum interpretem faclo, adductis in medium insignibus aliquot illius locis, de- 
sumptis ex libris De adoratione in spiritu et veritate, eX ex Glaphyris in. Pentateuchum. 

(3) Agit hac epistola Cyrillus de erroneis quibusdam opinionibus quibus ebnoxii erant monachi qui- 
dam sui temporis in Calamone monte degentes; quos tamen errores, tametsi varii fuerint, ut. solet νο” 
resis hzresli serere, uno nomine ᾽Ανθρωπομορφιτῶν complectitur : quod nimirum Deum, ad eujos 
imaginem ereatus est liomo, ἀνθρωποειδή sive ἀνθρωπόμορφον esse statuerent. Awetorem hujus seeue 
Audxsum quemdam genere et lingua Syrum fuisse testatur Nicephorus Fcclesiasticar historie lih. xi, c. 44; 
uude et Audzeani dicti : |. Aríani cod. De heret. et Manich. Sopitam vero semel bauc hseresim, postea 
denuo excitarunt. Ammonius, Dioseorus, Eusebius et Euthymius, germani fratres, qut ob. proceritatew 
corporis Longi monachi sunt vocati. De Audianis Epiphanius initio libri tertii : Αὐδιανοὶ, efcouv Ὠδιανοὶ, 
t&y jux εἰσίν. Οὗτοι δὲ ἓν µοναστηρίοις τὴν κατοίχησιν χέχτηνται, ἀναχωροῦντες τάγμα ὄντες àv ἑρημίαις 
τε χαὶ πλησιαίτερον πόλεων, ἐν προαστείοις τε xal ὅποι τὰς ἑαυτῶν μονὰᾶς Ίτοι µάνδρας ἔχουσι. 


Ὀλτλοι,. Gn. LXXVI. 34 


1061 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. . 


1068 


quedam asserentes. Dicebant enim, cum sacra A τοιαῦτα. Ἔφασχον γάρ (5): Επειδὰν χατ᾽ εἰχόνα Θεοῦ 


Scriptura hominem juxta imaginem Dei factum esse 
dicat, eredendum esse, Deum humana specie, sive 
huioana forma praeditum esse. Quod omnino ab- 
surdum est, et.extrems impielatis eum, qui ita 
sentire velit, convincens. 34$ Est sane, et qnidem 
citra ullam eontroversiam, homo factus ad imaginem 
Dei ; similitudo vero h:sc nou est corporea. Deus 
enim iucorporeus est, quod et Salvator ipse docet, 
inquiens : « Deus spiritus est *. » Non itaque cor- 
poreus, si spiritus est, neque formam corporis 
pra se fert. Quod enim corporis expers est, for- 
ma etiam expers est. Neque enim quantitas aut 
figura in Deum cadit. Si vero juxta humani cor- 
poris naturam totius universi Deum esse conten- 
duni, dicant, obsecro, an et pedes habeat, ut iis 
inambulet; manus, ut earum ministerio operetur ; 
et oculos, ut illorum ope videat. Quonam igitur 
abit ? aut e quibus locis in quz transit, qui omnia 
implet ? Ait enim : « Annon coelum et terram ego 
impleo * ? » Aut quales ad operandum manus ad- 
movet, qui per vivens Verbum operatur et creat ? 
Et si, perinde ac nos, oculos in facie sitos habet , 
qua a tergo sunt omnino non videt : sed cum 
orientem versus s peciat, non videt quid ii qui ου- 
casum versus suni agaut: neque rursus, si in. oc- 
easum oculos vertat , eo$ qui in oriente sunt coa- 
spicit. Pudet me certe hxe scribere : at vero ob 
quorumdam ineptias, ego etiam  ineptio, non qui- 
dem volens, sed ab iis eo adactus. Qui ergo hu- 
juscemodi nugas elffutiunt, tanquam stulti. atque 
ignorantes refrenentur , et ab iis qua vires exce- 
dunt tractandis absistant, imo potius ne adversus 
Deum deblaterent. Deus enim omnem creaturam 
excedil, neque corpus est, neque figura sive forma 
corporeis continetur, cum sit simplex , materiz et 
forins expers : neque compositus ex partibus, vel 
membris ut nos constans, imo spiritus, secundum 
Scripturas, et omnia intuens, ubivis exsistens , 
emniaque implens, et a nullo absens. lmplet enim 
ecolum ac terrain. lllud. vero, hominem ad ímagi- 
pem Dei factum esse, alium sensui ac siguifica- 


5 Joan. iv, 94. * Jerem. ΧΙΙ, 32. 


γενέσθαι τὸν ἄνθρωπον t θεία λέγει Γραφὴ, χρὴ 
πιστεύειν ὅτι ἀνθρωποειδὲς, Ίγουν ἀνθρωπόμορτό» 
ἐστι τὸ θεῖον’ ὅπερ ἐστίν ἀσύνετον παντελῶς, xol 
τοῖς τῆς ἑσχάτης δυσσεθεἰίας ἐγχλήμασιν ὑπενεγχεῖν 
δυνάµενον τοὺς οὕτως ἑλομένους φρονεῖν. "Ἔστι μὲν 
οὖν, καὶ γὰρ ὁμολογουμένως, κατ εἰκόνα Θεοῦ à 
ἄνθρωπος * ἡ δὲ ὁμοιότης οὐ σωματική. Ὁ γὰρ «5; 
ἀσώματός ἐστι. Καὶ τοῦτο διδάξει λέγων αὐτὸς ὁ Σω- 
τῇρ' « Πνεῦμα ὁ θεός. » Οὐχοῦν obx ἐνσώματος, εἰ 
πνεῦμά ἆστιν, οὐδὲ &v εἴδει σώματος. Τὸ γὰρ EGo 
σώματος, ἔξω xaX σχήματος εἴη ἄν. ΄Αποσον γὰρ xal 
ἀσχημάτιστόν ἐστι τὸ Θεῖον. El δὲ νοµίζουσιν. ὅτι 
χατὰ thv φύσιν τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος ἔσχημα- 
τίσθη xat αὐτὸς ὁ kr πάντων θεὸς, λεγέτωσαν εἰ xal 
αὐτὸς ἔχει πόδας, ἵνα περιπατῇ᾽ χεῖρας, ἵνα δι’ αὐτῶν 
ἐργάζηται, χαὶ ὀφθαλμοὺς, ἵνα βλέπῃ δι’ αὐτῶν. Ποῦ 
τοίνυν ἀπέρχεται; χαὶ &x ποίων τόπων εἰς ποίους 
µεταθαίΐνει, ὁ τὰ πάντα πληρῶν; Ἔφη γάρ: « Mi 
οὐχὶ τὸν οὐρανὸν xaX τὴν γῆν ἐγὼ πληρῶ;,» Ἡ ποίας 
εἰς ἔργα χεῖρας χινεῖ, ὁ διὰ ξῶντος Λόγου δηµιουρ- 
γῶν; Καὶ εἰ χαθ' ἡμᾶς ἔχει τοὺς ὀφθαλμοὺς ὡς iv 
προσώπῳ κχειµένους, οὐχ ὁρᾷ που πάντως τὰ ὀπίσω" 
ἀλλ ὅταν πρὸς ἀνατολὰς βλέπῃ, οὖκ olbs τί πράτ- 
τουσιν οἱ ἓν δυσμαῖς ' xàv εἰς δυσμὰς ἵδῃ πάλω, οὗ 
τοὺς bv ἀνατολαῖς ὁρᾷ. Ταῦτα xai γράφειν αἰσχύνο- 
μαι, διὰ δὲ τὴν τινῶν ἁπόνοιαν γέγονα ὄφρων, οὐχ 
ἑχὼν, μᾶλλον παρ) αὑτῶν ἠναγχασμένος. Τοΐνυν οἱ 
ταῦτα φληναφοῦντες, ὡς ἁμαθεῖς ἐπιστομ!ζέσθωσαν, 
xai μὴ ἁπτόμενοι τῶν ὑπὲρ δύναμιν, Πρεμήτωσαν, 
μᾶλλον δὲ τοῦ θεοῦ μὴ κχαταλαλείτωσαν. Ὁ γὰρ θεὺς 
ὑπὲρ πᾶσαν χτίαιν ἐστὴν, οὔτε σῶμα νοούµενος, οὔτε 
by τὖποις f) σχήµασι σωματιχοῖς, ἀλλ ἔστιν ἁπλοῦς, 
ἄθλος, ἀνείδεος, καὶ ἀσύνθετος, οὐχ kx μερῶν, f) µε- 
λῶν, ἢ μορίων συγχείµενος, χαθάπερ ἡμεῖς' πνεῦμα 
δὲ μᾶλλον, κατὰ τὰς Γραφάς, καὶ τὰ πάντα ὑφορῶν, 
πανταχοῦ ὢν, xal τὰ πάντα πληρῶν, xai οὐδενὸς 
ἀπολιμπανόμενος * πληροϊ γὰρ οὐρανὸν xal γῆν. Τὸ 
δὲ κατ) εἰχόνα θεοῦ τὸν ἄνθρωπον πεποιησθα:, ἑτέρας 
ἑμφάσεις καὶ ὑπονοίας ἔχει’ μόνος Ὑὰρ αὐτὲς παρὰ 
πάντα τὰ ἐπὶ τῆς γῆς ζῶα λογικός στι, φιλο.κτείρ- 
pov, ἐπιτηδειότητα πρὸς πᾶσαν ἔχων ἀρετὴν, λαχὼν 


BON. VULCANII NOTE, 





(3) "Epacxov ydp, etc. Expressis verbis damnat Cyrillus demeutize et impietatis eos qui Deo buma- 
mam speciei sive formam tribuunt ; quod ipsum Isidorus Pelusiotes epist. 95 libri tertii alils verbis ila 
profert : Οἱ γὰρ ἀνθρωπόμορφον αυτὸ (subaudi τὸ θεῖον, quod praecessit, hoc est, Deum) ἠἡγούμενοι, 
Táp may ἡλίθιοι. Causam. vero addit, quam Cyrillus omisit. Ἐπειδὴ τοῖς συγκαταθατικῶς εἰρημένοις πε- 
ριπλέχονται, xal οὐδὲν θειότερον ἐννοεῖν ἀνέχονται, quod. videlicet iis qua Deus dixit condescendens ad 
HOsirum captum eique se acconimodans, adhazrescentes, nibil divinius animo concipiant, Ubi etiam hoc 
obiter notandum est: quod Cyrillus et Isidorus Pelusiotes τὸ θεῖον vocant, idem ab Isidoro paulo auie 
eadem epistola τὸ κρεΐττον dici; qua idem siguilicare, Deum nimirum, idque tam apud Christianos 
auctores, quam apud τοὺς ἔξω, sive gentiles, notius est quam ut exemplis probari debeat. (Quocirca id 
quod Isidorus paulo antea dixerat, Κρεῖττον μὲν ποιοῦσιν ol τῷ χρείττονι µέρει τοῦ ἀνθρώπου τὸ xpetttov 
παραθάλλοντες, ita vertendum erat: Melius quidem [αείωπί, qui. meliori parti hominis Deum. εοπιραταπ.. 
Nam lsidorus, sui ipsius interpres, subjicit, "Αμεινον μὲν ποιοῦσιν, οἱ τῷ βελτίονι µέρει τοῦ ἀνθρώπου, 
πουτέστι τῇ Vp ψΨυχῄ (qua de re statim dicemus) τὸ θεῖον ἐξειχονίζοντες, ubi expresse τὸ χρεΐττον explicat 
per «b θεῖον. Monet vero ie hic. locus, loci Paulini in Epistola ad llebraos cap. v1: ΄Αγθρωποι μὲν γὲρ 
κατὰ τοῦ μείζονος ὀμνύουσι, ubi κατὰ τοῦ μείζονος libens explicavero χατὰ τοῦ χρείττονος, eadum 
sizuiflcatione qua supra; quam tanen meam conjecturam doctiorum juicio suhjicio. 





1009 . ADVERSUS ANTHROPOMORPHITAS., 4010 


δὲ καὶ τὸ ἄρχειν ἁπάντων τῶν ἐπὶ τῆς γῆς, xa0' A tionem iu se habet. Solus enim ipse pra ceteris - 
ὁμοιότητα xai εἰχόνα θεοῦ. Οὐχοῦν χατὰ τὸ ζῶον (4) — omnibus quz in terris sunt animantibus, raiione 


BON. VULCANII NOTA. 


sit animal rationale; deinde, quod sit creatus studiosus virtutis; tertio, quod imperium obtineat 
in omnia terrena. [δίά. Pel. eadem epistola subtilius hisce de rebus disputat, et primam illam rationem 
similitudinis divinse in bomine, quam Cyrillus in anima rationali constituit, non satis probat, ita scribens : 
Πλὴν οὐδ' ἐχεῖνοι τὸ ἀχριθὲς, ὥς Ye ἡγοῦμαι, δογµατίζουσιν. ᾿Αρχῆς γὰρ xai βασιλείας ἐστὶν εἰχὼν ὁ 
ἄνθρωπος, οὐκ οὐσίας” εἰ δὲ εὖ πράξοι, xal ἀρετῆς. El γὰρ xal ἀθάνατον ὁριζόμεθα εἶναι τὴν νοερὰν 
Ψυχἠν, ἀλλ᾽ οὐ τῆς θειοτάτης ἑχείνης xat ἀνάρχου φύσεως ὁμοούσιον, ἀλλὰ τοσοῦτον ἀπέχουσαν, ὅσον εἰκὸς 
κτἷσμά ποῦ Χχτίσαντος. Hoc est: Sed Νεο tWlorun, ut! πιεα quidem fert opinio, exacle vera sententia. 
Principatus enim atque imperii imago est homo, non essentie εἰ vero recte fecerit, etiam virtutis. Tam- 
elsi enim etiam immorlalem esse statuimus intelligentem animam, nequaquam tamen divinissime illi et 
rincipio carenii naturg coesseniialem ; sed. lantum. abesse, quantum. consentanee creatura. α Creatore. 
Preterea si anima est imago Dei, vult inde sequi Isidorus, etiam mulieris animam hoe ipsum esse; 
contra quod facit Paulus dicens : Vír non debet velato esse capite. Est. enim imago εἰ gloria Dei : mulier 
autem gloria tiri. Sed de his judicent doctiores, ut et de hoc, quod Cyrillus τὸ ad imaginem, et ad simi- 
litudinem, &x παραλλήλου dicta esse censeat. lta enim sub initium cap. 4 scribit ; Διαχείμεθα γὰρ ἡμεῖς, 
ὡς οὐδὲν ἕτερον τὸ κατ’ sixóva δηλοῖ, πλὴν ὅτι, καθ) ὁμοίωσιν * καὶ ὁμοίως, τὸ καθ ὁμοίωσω", τῷ κατ el- 
κόνα. Pelusiotes hzc distinguit, ita ut prius illud, ad imaginem, relerendum sit ad creationem, posterius 
vero, ad similitudinem, ascribendum sit creato. Atque hoc quidem declarari per hoc quod dictum sit in 
principio, Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram ; postea vero dictum sit, Et fecit ho- 
minem; ad imaginem Dei fecit illum, non adjecto, ad. similitudinem, quae quidem similitudo consistit in 
voluntaria electione et studio virlutis. 

De tertia etizm ratione imaginis Dei in homine, qux consistit ἐν τῷ ἀρχιχῷ πάντων τῶν ἐπι γῆς, pul- 
chre disserit Isidorus, quo pacto initio quidem eum in eo divina imago eluceret, oinnes ferz ei subject:e 
fuerint (ideoque etiam nomina eis imposuerit), posteaquam vero divinum mandatum transgressus fuit, 
mulilatum merito ipsius imperium fuerit; xat πάσης μὲν, ut ipse loquitur, οὐχ ἐξεθλήθη, ἵνα μὴ ἕωλος 
ἡ χάρις εὑρεθῃ * Ἠκρωτηριάσθη δέ. Οὐ γὰρ δίκαιον fjv τὸν ἠττηθέντα, καὶ στεφανωθῆναι, ἀλλὰ τῷ φόόψ 
τῶν θηρίων σωφρονισθῆναι. Hoc est, Neque enim omni imperio est ejectus, ne irrita plane el cassa. esset 
gratia, sed iruncatus. Neque enim. Gquum erat, eum qui viclus. esset, eliam coronari, sed metu ferarum 
castigari, Quod quidem probat exemplo Noe, ad quem, quaudo iünaginem illam divinag cultu justitize 
instaurasset, venerunt omnes ferz pristinam servitutem profitentes, et eum qui inilio peccarat, partem- 
que imperii amiserat, propemodum iucusantes, 

Atque haec quidem primo loco, de liomine ad imaginem Dei creato ex Isidoro Pelusiota delibavimus. 
Cum vero in epistolis Joannis Zonarz ἀνεχδότοις, quarum supra mentionem feci, exsiet uua ejusdem 
fere argumenti, et ad explicationem Cyrilli non parum faciens, operz pretium mihi facturus sum visus, 
si illam huic loco insererem, qua studiosus lector frui possit, interea dum reliqua cjusdem auctoris 


() Οὐκοῦν κατὰ τὸ (oor, etc. Cyrillus imaginem Dei in homine in hisce tribus statnit : primum, 
qu 


epistolze publici per me juris flant (a). Est vero hzc epistola Zonarse numero decima tertia, quae sic 
ha 


.0τι μὲν οὖν κατ’ εἰχόνα Θεοῦ 6 ἡμέτερος ἔχτισται 
νοῦς, xal ὅτι τὸ θεῖον ἐχεῖνο ἐμφύσημα τὴν νοερὰν 
ἡμῶν ψυχὴν παραδόξως ἑδημιούργησεν, οὐδενὶ τῶν 

πάντων Ἠγνόηται. Εγεφύσησε γὰρ, φησὶν, εἰς τὸ 
πρόσωπον αὐτοῦ πγοὴν ζωῆς, xal ὀγέγετο ὁ ἄν- 
θρωπος &lc γυχὴ» ζῶσαν. Καὶ ἣν μὲν εἰκὸς ἔχ- 
τοτε αυζην ὁμοτιμίᾳ τὸν ἄνθρωπον, ὡς ἄντιχρυς ἅγ- 
γελον ἄλλον, xal τοῦτον ἐχείνου διενηνοχέναι οὐδέν. 

A2X' ἐπειδὴ τοῦ πεποιηχότος ἐπιλαθόμενοι τὰ ὑπὲρ 
ἡμᾶς ἐφαντάσθημεν, κἀντεῦθαν ἀνάξιοι τῆς ἀγγελι- 
χῆς ἐχείνης εὑρέθημεν καταστάσεως, φυσικαῖς ἀνάγ- 
χαις οἱ τάλανες, xal πάνυ δικαίως, ἕκτοτε συνεζεύ- 
χθηµεν, ὡς ἐντεῦθεν ἀσθενῶς διαχειµένους ἡμᾶς τῆς 
ἁμαρτίας ἐπιμεμνῆσθαι xal ἄχοντας, δι ἣν τῶν θείων 
ἐχείνων χαρίτων γυμνωθῆναι χατεδιχάσθηµεν. "Ev 
μέν τοι xal τὸ πάντων ἑξαίρετον, αὐτῃ δηλονότι ἡ 
φρόνησις, χατὰ φυσιχἣν ἀχκολουθίαν ἀνθρώποις s pst 
παρέπεται. Καὶ μή µοι λέγε κατὰ τὸν σοφὸν Σολο- 
μῶντα, ὅτι xal σπάνια ταῦτα, xal περὶ τούτων ἑξ- 
ετάνειν οὗ ypfj* καὶ τοῦ λόγου µου μάρτυρες ἆπα- 
ρἀγραπτοι, ὁ Σιναῖτης τε χαὶ θεῖος Αναστάσιος, ὁ 
τῆςκ.αίμάχος ἁγιώτατος Ἰωάννης, xaX πρὸς τούτοις 
ὁ µέγας Βασίλειος, τὴν εὐφυῖαν τε ὁμοῦ xai εὐμά- 
θειαν, Φυσικὰ λέγοντες προτερήματα. 'Eq' ᾧ, καὶ 
οὕτω μὲν ἐχεῖνοι, ἄλλος δὲ ἄλλον χατά τε λόγον 
ὑπερέχει καὶ σὐνεσιν. Καὶ τούτου χάριν uh δαύμας 
μηδὲ λέγε, Πῶς ὁ κατ᾽ εἰχόνα Θεοῦ δημιουργηθεὶς 
ἡμέτερος νοὺς, λογιχὸς, αὐτεξούσιος, ἀόρατος,᾽ &xa- 
τάληπτος, πρὸς δὲ χαὶ ἀπερίγραπτος, εἴπερ εἰς τῶν 
λογισμῶν ἀποθλέφοιμεν φαντασίαν, χατὰ τὸν θειότα - 

Ἰζύριλλον, 


$, 


τον οὐκ ἑἐπίαης mda: δεδώρηται, ἀλλ ᾧ 


Quod quidem ad imaginem Dei mens nostra for- 
mata sit, οἱ quod divina illa insufflatio animam in- 
telligentem admirabiliter crearit, nemo omnium est 
qui ignoret. Jusufflavit enim, inquit, in faciem ipsius 
spiraculum vite, et factus est homo in animam 
virentem (Gen. n, 7). Ac par quidem erat exinde 
zqualitate honoris frui hominem, ut manifeste 
angeli ipsi et homo hac ratione nibil differrent. Sed 
postquam obliti Creatoris, quie supra nos sunt ima- 
ginati sumus, atque ex hoc indigni angelico illo 
$iatu sumus declarati, naturalibus necessitatibus 
miseri, οἱ quidem juste adinodum, ex illo tempore 
obuoxii facti sumus, ut inde nos infirmitate labo- 
Fantes, peccati recordaremur etiam inviti, per quod 
divinorum illorum beneficiorum privatione multati 
sumus. Unum quidem et omnium maxime eximium, 
intellectus nimirum, naturali consequentia homines 
comitatur. Αο ne mihi dicas juxta sapientem Sa- 
lomonem, quod et rara hsc, et de his inquirere 
non oportet. Et sermonis quidem hujus testes mibi 
omni exceptione majores Sinaites et divinus Anasia- 
sius, sanctissimus ille Joannes auctor Κάίμακος, 
sive Scale spiritualis, et preter hos magnus ille Ba- 
silius, dicentes, ingenii bonitatem et docilitatem, 
naturales esse prierogativas. ldcirco ie enim etiam 
ili) alius alium ratione aique intellectu superat. 
Quamobrem ne admireris, neque dicas : Quo pacto 
ad imagineni Dei creata mens, rationalis, sui arbi- 
trii, invisibilis, incompreheusibilis, ac praterea 
incircuniseripta (si quidem in cogitationis imagina- 
lionem respiciamus), juxla divinissimum Cyrillum, 


(a) Promissis non stetit, morte, ut videtur, przventus ; nec alius post eum hanc provinciam suscepit. Eprr. 


1011 


8. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIHEP. 


1072 


preditus est, misericors, e( ad omne virtutum A εἶναι λογιχὸν, xai χαθὸ φιλάρετον, καὶ τῶν ἐπὶ γῆς 


genus bene comparatus : imperium etiam obtinet 


in omnia quz orbis complectitur, juxta similitu- 


ἀρχικὸν, ἓν εἰχόνι λέγεται πεποιῆσθαι Θεοῦ. El δὲ 
νοµἰζουσι κατὰ τὸ σχΏμα τοῦ σώματος λέχεσθαι τὴν 


BON. ΤΌΙΟΑΝΙ NOTA. 


pen zqualiter omnibus est data, sed allis plus inest 
intelligentiz, aliis minus, et alii prorsus mente 
sunt capti? Mens enim revera una est atque eadem 
ex Deo, et xqualiter omnibus hominibus tributa ; 
Faciamus eoim, inquit, hominem ad imaginem no- 
stram et ad similitudinem (Gen. 1, 26). Talis tamen 
cum sit, secundum instrumenti formationem (In- 
strumentum vero mentis est cerebrum) etiam ope- 
rationes suas profert. Quemadmodum enim sol hic 
aspeclabilis, splendidissimus quidem a Creatore est 
creatus, ut illinc universum orbem terrarum im- 
menso suo splendore illuminet; verumtamen pro 
ratione aeris sive tenuis sive crassi radios suos ad 
nos emittit : ita el mens nostra secundum qualita- 
tem instrumenti, etiam operationem snam exerit 
atque declarat. Quod vero meniis nostra splendor a 
carnali hae crassitie obumbretur, quemadmodum 
Sol a nube, consequens ad hec constitutio manife- 
ste declarat. Hinc fit ut alter alteri hodie przstet et 
ratione et intellecta, Atqui ne hac de eausa te op- 
ponas Creatori, eumque ob hanc inequalitstem 
incuses. Hujuscemodi enim inaequalitas summam 
zquabilitstem emnibus conciliavit. Nisi enim hoc 
ita esset, plures ad obedientiam adduci nona pos- 
sent, neque insipiens eliam invitus sapienti subde- 
retur. Atque hzc quidein natura facit suo ipsius 
ductu et consequentia, quemadmodum magnus ille 
Basilius ait, et ipsa per omnia permeat conve- 
nienter divino andato quod initio creationis 
est pronuntiatum. Attende enim, si placet, lis 
qua dicta sunt. Dixit in principio Deus, Producat 
lerra herbam (ibid. 11). Kx illo tempore non cessat 
terra singulis annis, mandati illius veluti memor, e 
£ravidante suo sinu herbas in ortum proferre. 
zeterum si quidem etiam divinam vocem audivit, 
sed naturaliter ex illo tempore, opus suum facere 
non desinit, Atqui animadverte accurate. Ubi eniin 
$2X08a est et aspera terra, et refractaria, et cultu- 
ram non aduittens, hujusmodi prorsus est sterilis, 
et ad opus suum) praéstiandum inepta: ubi autem 
pinguig pariter est et fertilis, ibi etiam magnam 
herbarum vim profert. Hoc ipsum vero etiaw in 
iuuliebri utero est videre. Crescite enim, dixit, et 
multiplicamini (ibid. 28). Ideirco etiam ex mutuo 
conjugum congressu, humanum genus in muliitudi- 
nei excrescit. Ceeteruui ubi qualicunque intempe- 
rie laborat uterus, sterilis omniuo est ejusmodi et 
ad gignendam prolem parum apta. Similiter itaque 
de proposita quaestione opere pretium est te sta- 
tuere. Tametsi eniin. etiam dixit. Deus, Faciamus 
hominem ad imaginem nostram (imago autem Dei, 
ul supra diximus, est nostra mens), prout tamen 
dispositum est iustrumentum, ita eliam suum opus 
exercet. Quocirca οἱ sanum beueque affectum fuerit 
iustrumentum , secundum naturam etiam inens 
operatur. Gorrupto vero illo quomodocunque, mens 
quoque suis operationibus preestandis non est apta, 
eliamsi ipsa in se nihil damui acceperit. Et quein- 
admodum videre licet in citharcedo et cithara, har- 
moniam quidem instrumentifrequenter dissonare, ip- 
sius vero artificis nulla ex parte artem oblzdi : ita 
eliam ip nostra mente et in ipso instrumento per quod 
ipsa operari consuevit, citra nullum discrimen fieri 
existima. Quocirca mens quidem omnibus est eadem, 
ο juxta comparationeui cum, sole institulam, quia ex 
divina constat insulflatione : instrumenta vero dil- 
lerunt, utpote ex quatuor elementis constitutionein 
suam habentia, et prout illa affecta sunt, ita etiam 
uwensg operatur. Et amplius ne mireris, Omniuo 


bv πλείων ἡ φρ.νῆσις πρόσεστιν, ὁ δὲ φρενῶν Ev- 
ειαν χέχτηται , xal παραπαίουσιν αὖθις ἕ . 
Νοῦς μὲν γὰρ ἁληθῶς εἷς xai αὐτὸς ἐχ θεοῦ, xoi 
χατὰ ἱσότητα τοῖς ἀνθρώποις πᾶσι κεχάρισται : 
Ποιήσωμεν» γὰρ . φησὶν, ἄνθρωπον κατ εἰκόνα 
ἡμετέραν καὶ καθ) ὁμοίωσιν. Ἁλλ' ὅμως ὁ τοιοῦτος 
χατὰ τὴν τοῦ ὀργάνου διάπλασιν (ὄργανον bk νοὺς, ὁ 
ἑγχέφαλος) καὶ τὰς ἑνεργείας αὑτοῦ παραδείχνυσιν. 
Καθάπερ Υὰρ ὁ αἰσθητὸς οὗτος fioc λαμπ 

μὲν ἕκτισται παρὰ του Δημιουργοῦ, ὡς ἐντεῦύθεν τὸ 
περίχειον ἅπαν χαταφωτίζειν τῇ ἀπλέτῳ λαµπρότητι’ 
ἀλλ' ὅμως κατὰ τὴν τοῦ ἀέρος εἴτε λεπτότητα, εἴτα 
παχύτητα, πρὸς ἡμᾶς τὰς ἀχτῖνας ἀφίησιν' οὕτω xal 
ὁ ἡμέτερος vog κατὰ τὴν ὀργάνου ποιότητα, καὶ τὴν 
αὐτοῦ ἑνέργειαν δείχνυσιν. Ὅτι 5k fj τοῦ vob; ἡμῶν 
ἔλλαμφις ὑπὸ τοῦ σαρχίνου τούτου συνεσχίασται 
πάχους. καθάπερ ὑπὸ νέφους ὁ ἅλιος, ἡ μετὰ ταῦτα 
χατάστασις ἀριδήλως τούτο παρίστησιν. 0θεν καὶ 
ἄλλος ἄλλου ση pov ὑπερέχει, Χατά ve λόγον xal 
σύνεσιν' χαὶ τούτου ἕνεχεν μὴ ἀντίπιπτε, μηδὲ xaz- 
ηγόρει τοῦ Δημιουργοῦ τῆς ἀνισότητος ἕνεχεν' ἡ τοι- 
αύτη γὰρ ἀνισότης ἰσονομίαν τοῖς πᾶσι προὐξένη- 
σεν. El μὴ γὰρ τοῦτο fy, οὐχ ἂν οἱ πλείους εἰς ὑπο- 
ταγἣν κατεφέροντο’ οὐχ ἂν à ἄφρων xal &xor τῷ 
συνετῷ ὑπετάσσετο. Καὶ ταῦτα μὲν ἡ φύσις ποιεί 
κατὰ τὴν ἑαυτῆς ἀχολουθίαν , ὡς ὁ μέγας ἔφη Βασί- 
λειος. Οἰχείως def) προστάγµατι κατὰ πάντων αὐτὴ 
χωρεῖ διὰ πάντα, ἀρχηθεν λαληθέντι τῆς πτίσεως * 
καὶ πρόσχες, εἰ βούλει, τοῖς λεγοµένοις. Εἶπε xat" 
ἀρχὰς ὁ θεός’ Ἐξαγαγέτω ἡ γή βοτάνη». Ἐκ τότε 
λοιπὸν ob παύεται ἡ γη καθ' ἕχαστον ἔτος, τῆς φωνῖς 
ἐχείνης οἱονεὶ μεμνημένη, βοτάνας τε ἐγχυμονεῖν 
καὶ πρὸς γένεσιν ἄγειν αὑτάς. Πλὴν ct γε xaX θείας 
Ίχουσε φωνῆς, ἀλλὰ φυσιχῶς Ex τότε τὸ ἔργον αὗτης 
οὐ διαλείπει πθιοῦσα” καὶ ὅρα νουνεχῶς * Eva. và 
πετρώδης ἐστὶ γῆ, καὶ σχληρἁ, xai ἀντίτυπος, d 
τοιαύτη παντάπασιν ἄχαρπος, χαὶ πρὸς τὸ ἑαυτῖς 
ἔργον ἀνεπιτήδειος * ἔνθα δὲ λιπαρά τε χαὶ εὔχαρπος, 
ἐχεῖσε καὶ πλῆθος βοτανῶν ἀναδίδοται. Αὐτὸ δὲ τοῦτο 
xal ἐπὶ τῆς Υυναιχείας μήτρας ἔστιν ἰδεῖν. Αὐξά- 
νεσθε μὲν γὰρ, εἶπεν ὁ θεὸς, xal α.1ηθύγεσθε. Ἐφ᾽ 
ᾧ καὶ συμπλεκομένων ἀλλήλων συνεύνων, εἰς πλῆθος 
τὸ ἀνθρώπων γένος ἐπαύξεται. Αλλ᾽ ἔνθα δύσχρατος 
εὑρεθείη ὅπως δήποτε μήτρα, στεῖρα παντάπασίν 
ἐστι τοιαύτη, xal πρὸς τεχνογονίαν ὅλως οὐχ εὔθετος. 
Οὕτω μὲν οὖν ἐπὶ τοῦ προκειµένου ξητήµατος δια- 
νοεῖσθαι ἄξιον. El γὰρ xat εἴρηχεν ὁ θεός" Ποιήσω- 
par ἄνθρωπον κατ εἰκόνα ἡμετέραν (εἰχκὼν δὲ τοῦ 
θεοῦ, ὡς ἄνωθεν εἴρηται, ὁ ἡμέτερος νοῦς), ἆλλ᾽ 
ἅμως χατὰ τὴν ὀργάνου διάθεσιν, καὶ τὴν αὐτοῦ 
ἑνέρχειαν δείχνυσι. Ταύτῃτοι xal ὑγιῶς μὲν ἔχοντος 
τοῦ ὀργάνου, κατὰ φύσιν χαὶ ὁ νοῦς ἐνεργεῖ παρα- 
φθαρέντος δὲ αὐτοῦ ὅπως Of otc, τηνικαῦτα χαὶ ὁ 
yoUg ταῖς αὑτοῦ ἑνεργείαις οὖχ εὔθετος, εἰ xal xao" 
ἑαυτὸν αὐτὸς μηδὲν παραδλάπτεται. Καὶ χαθάπερ 
ἐπὶ κιθαρῳδοῦ καὶ κιθάρας ἔστιν ἰδεῖν, τὴν μὲν ἁρ- 
povlav του ὀρτάνον πολλάχις διαφωνεῖν, αὑτὸν δὲ 
τὸν τοχνίτην ἐν μηδενὶ τὴν τέχνην παραθλαπτόµε- 
vov "οὕτω δὴ χἀν τῷ ἡμετέρῳ vot. καὶ αὐτῷ τῷ ὁρ- 
γάνῳ δι οὗ εἴωθεν αὐτὸς ἐνεργεῖν, ἁπὰραλλάχτως 
νόμιζε γίνεσθαι. Ὥστε νοῦς μὲν ὁ αὐτὸς ἅπασι κατὰ 
τὴν τοῦ ἡλίου εἰχόνα, ὅτι διὰ τοῦ θείου συνέατηκεν 
ἐμφυσήματος τὰ ὄργανα δὲ διενήνοχεν, ὡς Ex τῶν 
τεσσάρων στοιχείων τὴν σύστασιν ντα κατ αὑτὰ 
λοιπὸν xol ὁ νοὺῦς ivepyct, Καὶ πλέον uh θαύμαζε. 
Καὶ γὰρ πάνυ σνµφερόντως, ὡς εἴρ ται, τοῖς τέσααρσι 
στοιχείοις ἐπέτρεφε xav! ἀρχὰς 0 θεὸς ὁμοῦ τε σνν- 
£pxectan xa τόν χοϊκὸν ἄνθρωπον ἀποτελεῖν τουτονἰ. 
Ἐντεῦθεν ἡ τῶν σωμάτων ἡμῶν διαφορὰ, ex εὖπε- 








1073 


ADVERSUS ANTHROPOMORPBHITAS. 


1074 


&lxóva, οὐδὲν }υπεῖ καὶ τοῖς τῶν ζώων ἁλόγοις σύμ- A dinem atque imaginem Dei, Quatenus igilur est 


popoovy εἶναι λέγειν τὸν Θεόν. Ὁρῶμεν γὰρ, ὅτι xal 
αὐτὰ bx τῶν αὐτῶν ἡμῖν µορίων lax, κόδας ἔχοντα, 
xai ὀφθαλμοὺς, xai ῥίνας, xai γλῶσσαν, xal τὰ 
ἕτερα τῶν τοῦ σώματος μελῶν. Tolyoy fj aj θεοσέ- 
θεια παυέτω τοὺς τοιούτους, μᾶλλον δὲ χαὶ ἔπιτι- 
µάτω τοῖς τοιαῦτα φληναφεῖν εἰωθόσιν. Αχούω δὲ 
ὅτι εἰς ἁγιασμὸν ἀπρακτεῖν qaot τὴν μνστιχὴν εὖ- 
λογίαν (5), εἰ ἀπομένοι λείφανον αὐτῆς εἰς ἑτέραν 


animal prxditum ratione, 983 et qua ratione es* 
amans virtutis , iisque qux la terra sunt imperans, 
ad imaginem Dei factus esse dicitur. Si vero ra- 
tione forix corporee imaginem dici censent, 
nihil obstiterit, quominus eadem eum brulis ani- 
mantibus forma Deum esse dicamus. Videmus enim 
ea iisdem quibus nos partibus constare; cum pe- 
dibus, oculis. naribus , lingua aliisque corporis 


BON. VULCANII NOTE 


τῶς ἅπαντας ὑπ ἀλλήλων γνωρίζεσθαι. Οὐδὶ γὰρ 
ἐπὶ τοσοῦτον ὁ ἡμάτερος νοῦς ὑγιὰς ἄρτι τὸ διαχρι- 
τικὸν χέχτηται, ὥς xal συσσῄµων ἄνευ τὴν ἁπάντων 
ἔχειν χατάληψιν. Ὥστε εἰ τὸν αὐτὸν ἕνα εἶχον ἅπαντες 
χαρακτῆρα, οὐχ ἡ τυχοῦσα ἂν τῷ βίῳ τούτῳ συν- 
έπεσε σύγχυσις. Talc. οὖν ἀσθενείαις ἡμῶν t θεία 
βοηθοῦσα [ρόνοια, τῇ τῶν στοιχείων συγχράσει γί- 
νεσθαι συνεχώρησε xal αὐτὸ τὸ τῶν σωµάτων διά. 
ορον. Ἐντεῦθεν συνετοὶ xai ἀσύνετοι, ἰσχυροὶ xat 
ἔσχυροι, τολμηροὶ χαὶ δειλοί» ἐντεῦθεν νοσώδεις 
εἰσὶ καὶ μὴ τοιοῦτοι οἱ ἄνθρωποι, µακρόδιοι ἄλλοι, 
καὶ ἕτεροι ταχυθάνατοι. Καὶ τοῦτό ἔστιν ὅπερ ὁ µέ- 
γας Κύριλλος ἔλεγεν * Εἴασε δὲ μετὰ τὴν ἁπόπτωσιν 
ἕκαστον ὁ θεὸς τὴν ἑαυτῶν Quy ἐκπληροῦν ὡς ἂν 
ἔτυχε χράσεως, livoc δὲ ἕνεχεν συνεχώρησε ταῦτα 
ενέσθαι xav' ἀρχὰς ὁ θεός; Ὡς ópou μὲν xai τῆς 
ρχαίας ἐχείνης ἐπιμεμνῆσθαι διαγωγῆς, κἀντεῦθεν 
τῆς ἀδουλίας ἑαυτοὺς ταλανίζειν . ὁμοῦ δὲ χαὶ τάξει 
τινὶ τὰ πάντα καὶ dr: διεξάγεσθαι, xal τούτους 
pb ἄρχειν, kxelvouz δὲ πάλιν ἄρχεσθαι, καὶ μὴ ἄλλον 
ου διὰ τὴν ἰσότητα ἑπαίρεσθαι. El δὲ ταῦτα οὔ- 
Tex ἔχει, μὴ ἐπὶ πλεῖον τὴν θείαν περιεργάζου σο- 
φίαν, ὅτι ἀνεξερεύνητος αὕτη" xaX ἡ δοχοῦσα τοῖς 
πολλοῖς ἀνισότης ἰσονομίαν ἐπὶ πᾶσι παραδόξως 
χαρίζεται. | 


enim conducibiliter, ut dictum est, quatuor elemen- 
tis permisit in principio Deus, et simul congredi, 
et terrenum hunc hominem perficere. Hine orta est 
corporum nostrorum differentia, ut facile omnes a 
sese inutuo cognoscantur. Neque enim mens nostra 
adeo sana ac firma, integraque discernendi fa- 
cultate praedita est, ut omnia absque consigni- 
ficativis cognoseal. Quocirca sí unam atque eam . 
dem omnes habuissent forman, non levis atque 
exigua confusio huic vitz? accidisset. Divina itaque 
Provideutia nostris infirmitatibus subveniens, per- 
misit ut. comnistione elementorum, ipsa eliam 
corporum differentia efficeretur. Hinc intelligentes 
el stulti, robusti et debiles, audaces οἱ timidi ; bine 
morbidi snnt, et non tales, homines ; alii longi, et 
alii brevis αγ]. Atque boc est quod magnus ille 
Cyrillus dixit : Peruisit autem Deus, ut post Ispsum 
unusquisque vitam $uam Lraduceret pro ratione 
misture sive temperature quam est nactus. Qoa 
vero de causa periisit bsc (leri iu. principio Deus? 
ut simul quidem et veteris illius vita recordaremur, 
aique hine temeritatis nos ipsos damnaremus : 
simul vero etiam ordine quódam et congruenti 
modo oninia regerentur ; atque hi. quidem impera- 
rent, illi vero subditi imperio essent, et ne alius in 
alium propter :equalitatem insurgeret. Si vero νους 


ita se habent, ne amplius in divinam sapientiam curiose inquiras, qux» est imperscrutabilis. Nam ea 
qua multis videtur esse ioequalitas, summam in omnibus z:zquabilitatem conciliat. 

(5) 'Axovo δὲ δει εἰς ἁγιασμὸν ἁπρακτεῖν φασιν τὴν μυστιχὴν εὐλογίαν. De mystica hac bene- 
dictione, et mysteriorum Christi natura, exstat etiam Joaunis Zonare ορἰδιοία, tricesiina secunda, qua 


ita habet : 

Oftauev. οὖν, ἀγαπητὰ, ὅτι τῷ ἰδίῳ παρασυρόµε- 
vot λογισμῷ τινες, xal περὶ τῆς φύσεως τῶν ἀχράν- 
των τοῦ Ἀριστοῦ μυστηρίων οὗ μιχρῶς ἀμφιδάλλουσι; 
ποτὲ μὲν ἄφθαρτον ἀποχαλοῦντες, ὡς ἀθανάτονυ ζωῆς 
ππρεχτιχὸν, ποτὰ δὰὶ φθαρτὴν εἶναι διισχυρίζονταν, 
ἐπειδὴ δαπανᾶται τοῖς ὁδοῦσιν ἡμῶν xat βιδρώσχε- 
ται. Ἰαύτῃτοι xal πολλὰ μὲν ἐπιχειροῦσι λέγειν οἵ- 
χοθεν, ἀσυλλόγιστα δὲ παίζειν, ὡς ἔοιχεν, ἐν οὐ παι- 
κτιχοῖς, xai γελᾷν àv ἁγελάστοις, οὐχ ἀσφαλῶς προ- 
αγόμενοι.Αλλὰ ph xat! ἐχείνων, ἀγαπητὲ, τὰ θεῖα 
xai au πολυπραγµόνει μυστήρια’ μὴ, ofa τεθαῥῥηχὼς 
ἑαυτῷ ὑπὲρ τὰ ἐσχαμμένα πηδᾷν, αἴτε φθορᾶς ἄνω- 
τέρα ἐστὶν ἡ ἁγία τοῦ Χριστοῦ µετάληψις, εἴτε χαὶ 
πρόσχαιρος αὐτὴ, περιεργαζόµενος. Τὰ γὰρ τοιαῦτα 
σιωπῆς μᾶλλον f| ἐξετάσεως ὑπάρχουσιν ἄξια. Πλὴν 
μὴ ἐπὶ τοσοῦτον ἀμφιθαλλέτω σου ὁ λογισμὸς, 
μὲν αὐτῶν ὡς εὑὐσεδεῖ δηθεν προσχείµενος ' τὸ 
πάλιν, ὡς ἁσεδὲς, μὴ παραδεχόµενος. Κὐρήσεις γὰρ 
ἐπὶ τῆς χοινωνίας ταύτης ἀμφύότερα, εἴ γε χαθολικῶς 
ἐξετάξεις τοῦ λόγου τὴν δύναμιν. Ὁ μὲν οὖν ἄρτος 
τῆς προθέσεως, αὕτη ἐστὶν ἐχείνη ἡ τοῦ Χριστοῦ 
σὰρξ, ἡ σφαγισθεῖσα τότε χαὶ τῷ τάφῳ δοθεῖσα. Καὶ 
Φηλον ἐξ ὧν αὐτὸς Ελεγε τοῖς ἁποστόλοις ὁ Κύριος, 
ἡνίκα τὰ τῆς καινῆς Διαθήκης ὑπετίθει μυστήρια. 

οὕτων γὰρ ο αδιδὺς αὐτοῖς, ἔλεγε' Λάόατε, φά- 
T£t8 , τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά τὸ ὑπὲρ ὑμῶν 
χ.λώμενον elc ἄφεσιυ' ἁμαρτιῶν. Ἡρόσεχε οὖν; εἰ 
μη φθαρτὴ ἐτύγχανεν dj τοῦ Κυρίου σὰρξ, οὐχ ἂν 

πέπεσε τοῦ θανάτου φθορᾷ. Τὸ γὰρ ἄφθαρτον 
πάσης ἀνώτερον ὑπάρχει φθορᾶς. οὕτω μὲν οὖν xal 
ὁ τῆς προθέσεως ἄρτος φθορᾷ ὑποχείμενος, ἅτε σὰρᾶ 


Scimus itaque, o dilecte, quod nonnulli, proprio 
$80 sensu abrepii, etiam de natura immaculatorum 
Christi mysteriorum non parum dubitant : inter- 
dum quidem incorruptibilem vocantes, quippe qua 
slernam vitam prabeat ; interdum vero corruptibi- 
lem esse affirmant, siquidem dentibus nostris absu- 
mitur ei comeditur. Quocirca eiiam mulia quidein 
ex suo sensu dicere conantur, ad inconsiderate 
vero ludendum, uti videtur, in non ludicris, et ri- 
dendum in minime ridiculig non luto provecti. At 
tu, ne instar illorum, dilecte, divina inysteria 
curiose inquiras : ne, ui tibi ipsi con(lsus, septa 
transilios, au corruptione superior sancta Christi 
perceptio sit, annon etiam l(einporaria eadem sil, 
anxie nimis inquirens : bec enim (δα silentio 
potius quam inquisitione suat digna. Ceterum, ne 
tantopere sensus tuus dubitet, .aleri quidem eorum 
ut pio adhzrescens, alterum mui impium rejiciens. 
Couiperies enim i» communicatione hac utrumque, 
si modo catholice vim dicti- investigaveris. Panis 
itaque propositionis, ipsa est illa Ghristi earo qua 
mactata tum et sepulero maridata fuit. Quod quidem 
manifestum est ex iis quie Dominus ipse apostolis 
dixit, cum novi Testamenti mysteria iustiLueret. 
Hac enim ipsis communieans, dixit : Accipite, co- 
medite, hoc est corpus meum pro vobis [racium in 
remissionem peccatorum (Matth. xxvi, 20-28). Απίυι- 
adverte igitur. Si non corruptibilis exstitit Christi 
caro, non utique subjecta fuit corruptioni mortis, 
Quod enim incorrupiibile ess, omni corrupGone 
superius exsistit. Euiudeu) itaque ad modum etiam 


1975 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1076 


membris sint przedita. Coerceat itaque tua pietas A ἡμέραν. Μαΐνονται δὲ ταῦτα λέγοντες" οὗ yàp à 


ejusmodi homines, imo vero animadvertat fn eos, 
qui tales nugas comminisci solent. Porro alios etiam 
esse 2udjo, qui mysticam benedictionem nihil ad 
sanctificationem juvare dicant, si quid ex ea flat 
reliqui in alium diem. Insaniunt vero, qui haec as- 
serunt : neque enim alteratur , Christus , neque 
sanctum ejus corpus immutatur ; sed benedictionis 
vis ac facultas, et vivificans gratia, perpetua in ipso 
exsistit. Oberrant vero etiam alii quidam, ut nar- 
rant, soli precationi vacare se profitentes, et nihil 
operantes, segniliei suse vietusque quzrendi faci- 
litati, pietatem pretexentes, perperamque sen- 
tientes, quando ipsi meliore conditione quam sancti 
apostoli esse volunt, qui quidem operabantur cum 
eis tempus ad id vacuum esset, laborabant vero 
. etiam in verbo Dei. At quo pacto obliti sunt beati 
Pauli, ad quosdam ila scribentis : « Audio enim 
ebambulare in vobis nonnullos nihil operantes, sed 
curiose agentes *? » Ecclesia igitur eos qui hoec 
faciunt non admittit. Oportet enim proeul dubio 
assidue precationi vacare eos qui in monasteriis 
solitariam vitam degunt. Nihil autem obstat , imo 
vero consultissimum est, operari, ne aliis sis oneri, 


5 Thess. ui, 11. 


λοιοῦται Χριστὸς, οὐδὲ τὸ ἅγιον αὐτοῦ σῶμα µετα- 
6ληθήσεται, dXX ἡ τῆς εὐλογίας δύναμις, καὶ ἡ 
ζωοποιὸς χάρις διηνεχἠς ἆστιν ἐν αὐτῷ. Περιέρχονται 
δὲ xa ἕτεροί τινες (6), ὥς qaot, µόνῃ σχολάζειν «1j 
προσευχ] προσποιούμένοι, χαὶ οὐδὲν ἐργαζόμενοι, 
χαὶ ὄχνου πρόφασιν χαὶ πορισμοῦ τὴν εὐσέδειαν 
ποιοῦνται, οὐχ ὀρθὰ φρονοῦντες: ἐπεὶ λεγέτωσαν 
ἑαυτοὺς xal τῶν ἁγίων ἁποστόλων χρείττονας, ol 
εἰργάζοντο μὲν ἑνδιδόντος αὐτοῖς τοῦ xatpou τὴν εἰς 
τοῦτο σχολὴν, ἔχαμνον δὲ καὶ εἰς τὸν λόγον τοῦ θεοῦ. 
Πῶνς δὲ xai ἐπελάθοντο τοῦ µαχαρίου Παύλου πρός 
τινας Υράφοντος” « Ακούω γὰρ Ev ὑμῖν τινας περι- 
πατεῖν μηδὲν ἐργαζομένους, ἀλλὰ περιεργανοµέ- 
νους» 2 Οὐκ ἀποδέχεται τοίνυν τοὺς ὁδρῶντας τοῦτο 


B ἡ Ἐχχλησία, Act μὲν γὰρ ὁμολουγουμένως εὔχεσθαι 


συντόνως τοῖς ἀσκητηρίοις ἑνηρεμοῦντας * λυπεῖ 5i 
οὐδὲν, μᾶλλον δὲ xal ἄγαν ὠφελιμώτατόν ἔστι «ὸ 
ἐργάζεσθαι, ἵνα μὴ ἐπαλθῆς ἑτέροις εὑρεθῇ , τοὺς 
αὐτῶν ἱδρῶτας εἰς iBlav δεχόμενος χρείαν, δυντθῇ 
δὲ καὶ ἁπὸ τῶν αὐτοῦ πόνων yfipav xal ὁρφανὸν κα- 
ῥαμυθῄήσασθαι, xal τινας ἀσθενοῦντας τῶν ἀδελφῶν. 
El δὲ χαλὸν νοµίξουσι τὸ ἔργων μὴ ἅπτεσθαι, ὅταν 
ζηλώσωσι πάντες τὰ αὐτὰ, τίς ὁ ερέφων αὐτοὺς ; 


BON. YULCANII NOT E. 


panis propositionis corruptioni obnoxius, utpote 
caro exsistens vere Christi, et secatur dentibus 
nostris, et molitur, Si enim incorruptibilis erat, 
non admisisset sectionem qualemcunque, neque 
omnino a nobis comesia esset, Caterum ne contri- 
steris, neque grave tibi atque onerosum hoc di- 
ctum videatur. Tametsi enim etian corruptionem 
audisti in divina hac et tremenda communicatione, 
tamen etíam hane incorruptio postea est subsecuta. 
Caro enim Domini, tametsi etiam morti succubue- 
rit, tametsi et sepulcro mandata fuerit, non tamen 
etiam corruptionem sustinuit, juxta Prophetam di- 
centem : Neque dabis sanctum tuum videre corru- 
ttionem (Psal. xv, 10). Divinitate enim custodita, 
in universum fuit incorrupta. lta etiam panis pro- 
)ositionis posteaquam absumptus est dentibus, et 
h stomaehum, veluti sepulcrum, delatus, ad incor- 
ruptionem revertitur, secundum Joannem Damasce- 
num, in eumdem cum anima essentia ordinem 
relatus, Idcirco etiam ii 1" ex hac vita sunt emi- 
graturi, si pura conscientia participes faeti fuerint 
sanctorum Christi mysteriorum, angelorum sateili- 
tuo muniti abducuntur ; propter illud omnino quod 
perceptum est, ul divinus hae de re loquitur Chry- 
s0S8(0mus. Ceterum aninadverte etiam binc Dei 
erga homines benignitatem. Cum enim versutus ille 
draco per gustum nobis immiserit mortem, per 
gustum rursus ejus curatio est excogitata, Quocirca 
qui seipsos quomodocunque a sancta Christi com- 
municatione submovent atque alienant, viventibus 
accenseri in universum non possunt. Quod quidem 
declarans Dominus dixit: Nisi comederitis carnem 
Filii hominis, et biberitis sanguinem ipsius, non ha- 
betis vitam in vobis (Joan. vi. 54). Quocirca expur- 


ὢν ἀληθῶς τοῦ Χριστοῦ, xal τέµνεται τοις ὁδοῦσιν 
ἡμῶν xo ἀλήθεται. El γὰρ ἄφθαρτος fjv, οὐκ ἂν 
ἐδέχετο τομὴν οἰανδήτινα, οὔτ' ἂν ὅλως παρ᾽ ἡμῶν 
ἐδιθρώσχετο. Πλὴν μὴ ἐπιότυγνάσῃς, μηδὲ βαρὺ δόξῃ 
σοι χαὶ φορτικὸν τὸ λεχθέν. El γὰρ xa φδοξὰν 
χουσας ἐπὶ τῆς θείας ταύτης χαὶ φρικτῆς µεταλή- 
εως, ἀλλὰ xat ταύτῃ ἀφθαρσία ἐφέπεται στερον, 
ὡς ὁ λόγος γνωρίσει σοι. Ἡ γὰρ τοῦ Κυρίου σὰρξ, εἰ 
xaX θανάτῳ περιέπεσεν, εἰ xai τῷ τάφῳ δοθῆναι 
ἔφθασεν, οὐχὶ χαὶ διαφθορὰν ὑπέστη, κατὰ τὸν εἰπόνια 
Προφήτην * Οὐδὲ δώσεις τὸν ὅσιόν σου ἰδεῖν δια- 
φθορἀν. Tf Υὰρ θεότητι φυλαχθεῖσα, παντάπασι 
γέγονεν ἄφθαρτος οὕτω χαὶ ὁ τῆς προθέσεως ἄρτος 
μετὰ τὸ δαπανηθῆναι τοῖς ὁδοῦσι xai τῷ οἰσεφάγῳ, 
χαθάπερ τάφῳ, παραδοθῆναι, πρὸς ἀφθαρσίαν &va- 
χωρεῖ, κατὰ τὸν Δαμασχηνὺν Ἰωάννην, τῇ τῆς φυχῆς 
οὐσίᾳ χατατασσόµενος. Ἔνθεν τοι xat ἑχδημῆσαι tov 
ὧδε µέλλοντες, ἐὰν τύχωσι µετασχόντες ἐν χαθα 
όυνειδήσει τῶν ἁγίων τοῦ Χριστου μυστηρίων, ὑπ 
ἀγγέλων δορυφορούμενοι ἁπάγονται, δι’ ἔχεῖνο πάντως 
τὸ "vov, ὡς ὁ θεῖος ἔφη περὶ τούτου Χρυσόστομος. 
Ἁλλ' ὅρα χἀνταῦθα φιλανθρωπίαν θεοῦ. Ἐπειδὴ γὰρ 
ὁ πολυμήχανος δράχων διὰ γεύσεως ἡμίν ἑφῆκχε τὸν 
ὄλεθρον - διὰ εύσεως αὖθις xal τὰ τῆς θεραπείας 
ἐπινενόηται. Οθεν οἱ µαχρύνοντες ἑαυτοὺς ὁπωσδή- 
ποτε τῆς ἁγίας τοῦ Χριστοῦ κοινωνίας, μετὰ τῶν 
ζώντων εἶναι ὅλως οὐ δύνανται. Καὶ τοῦτο δηλὼν ὁ 
Κύριος ἔλεχεν ' Ἐὰν μὴ φάγητε τὴν σάρκα του 
Yiov τοῦ ἀνθρώπου, καὶ πίητε τὸ αἷμα αὐτοῦ. οὐκ 
ἔχετε ζωὴν ἐν ἑαυτοῖς. Οὐχοῦν ἑχκαθάρωμεν Eav- 
τοὺς, xai τῇ πνευματικῇ τραπέἐζῃ προσέλθωµεν, καὶ 
οὕτω τροφῆς ἀθανάτου Ὑενόμενοι μέτοχοι, χαταντή- 


L] 


εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Α 


'σομεν ἓν (s) Χριστῷ Ἰησοῦ Κυρίῳ fjv, ᾧ ἡ δόξα 
: 4 


emus nos ipsos, et ad spiritualem mensam accedamua; atque ita alimenti immortalis participes 
. facti, obviemus Christo Jesu Domino nostro, cui gloria in szcula szculorum, Amen. 
(6) Περιέρχονται δὲ καὶ ἕτεροί τινες. Perstringit hoc loco acriter. Cyrillus quosdam sui temporis 


monachos, ex hac nimirum Authropomorphiterum secta, qui fucorum instar ἀργοτρ 


οφΏσαι, hoc est, 


oiiose ali volentes, soli ipsis orationi. vacandum putabaut. Conimunis fuit. hzc Cyrillo cuni Isidoro Pelue 
$iota querela, epistola 29 libri primi, Παύ.Ίφ ἀρχιμανδρίτῃ. 


(*) Forte delendum ἐν, quod syllabz praecedentis duplicatio fuerit, 





1971 0 ADVERSUS ANTHROPOMORPIHITAS. 1078 


ργίας xal γαστριµαργίας ἀφορμὴν ποιοῦνταί τι- A alienos sudores in privatam tuam utilitatem cons - 


νας, τὸ δεῖν οἵεσθαι µόνον σχολάζειν τῇ mposeuyt, 
ἔργου δὲ ὅλως μὴ ἅπτεσθαι. ΜΗ συγχώρει δὲ μετὰ 
τῶν χαλουμένων Μελετιανῶν τοὺς ὀρθοδόξους συν- 
άγεσθαι, ἵνα μὴ γένωνται χοινωνοὶ τῆς ἀποστασίας 
αὐτῶν. "AX εἰ μὲν ἐχεῖνοι μετανοοῦντες ἔρχωνται 
πρὸς τοὺς ὀρθοδόξους, ἔστωσσν δεχτοἰ. Μηδεὶς δὲ 
ἁδιαφορείτω, μηδὲ χοινωνείτω ἐχείνοις μὴ µεταχι- 
νώσχουσιν * ἵνα μὴ, ὡς ἔφην, χοινωνοὶ γένωνται τῆς 
αὐτῶν κακοπιστίας. Ταῦτα ἡ ct θεοσέδεια ἄναγνω- 
σθῆναι παρασχευασάτω ἐν ἐκείνοις τοῖς µοναστη- 
ρίοις, εἷς οἰχοδομὴν τῶν αὐτόθι, χαὶ παραγγελλέτω 
φυλάττειν αὐτὰ, ἵνα μήτε χάµνωσιν οἱ ὀρθόδοξοι πα- 
ῥαλυομένης αὐτῶν τῆς συνειδήσεως, μήτε τὴν οἱ 
ἀργοτροφεῖν ἐθέλοντες ἔχωσί τινα παρείσδυσιν τοῦ 


verilens, cum possis tuis ipsius laboribus vidus et 
pupillo subvenire, iisque qui ex fratribus sunt 
infirmiores. At si pulchrum existimant, vacuum 
esse ac liberum ab opere, si hoc ipsum caeteri 
omnes imitentur, quisnam ipsos alet? Sunt qui 
ignaviam suam et ingluviem eo pretextu paillen!, 
quod soli orationi vacare oportere contendant ; ab 
opere vero in universum abslinent. Ceterum ne 
permittas cum eis quiMeletiani vocantur orthodoxos 
3686 s sacram communionem venire , ne illorum 
apostasiz defeclionisque participes flant. Αἱ vero 
si resipiscentes illi, ad orthodoxos se contulerint, 
gint acceptabiles. Nemo autem, nullo plane discri- 
mine habito, cum iis communicet, nisi prius resi. 


δοχεῖν εἶναι χρηστοί, Ἑῤῥῶσθαί σε ἐν Κυρίῳ εὔχο- p puerint : ne, ut dixi, pravae illorum opinionis &0- 
(ant, ἀγαπητὲ χαὶ ποθεινότατε. cius efficiatur. Hzc pietas (ua in illis monasteriis 
recitari curet, in eorum qui ibi degunt instructionem : moneatque ut ea observent, ne orthodoxi 
languidse diasolutzeque conseientize labem accipiant; omnisque iis qui otlose ali volunt aditus ad pro- 


bitatis opinionem przcludatur. Opto te, amice dilectissime, recte in Domino valere. 


ΚΕΦΑΛΛΙΟΝ ΠΡΩΤΟΝ. 


Οἱ φρενὸς ὄντες Ev καλῷ, καὶ τοῖς περὶ τῆς ἀῤῥήτου 
Θεότητος λόγοις ἰσχνὸν Evil veces τῆς ἑαυτῶν διανοίας τὸν 
ὀφθαλμὸν, ὁρῶσιν αὐτὴν παντὸς μὲν ἐπέχεινα γενη- 
τοῦ, ὑπερανίσχουσαν δὲ καὶ παντὸς ὀξυτάτου νοῦ, xat 
σωματικῆς φαντασίας πἐρα τε οὖσαν παντελῶς, xol 
χαθά φησιν ὁ πάνσοφος Παῦλος, φῶς οἰχοῦσαν ἀπρόσι- 
τον. El δὲ ἀπρόσιτόν ἆστι τὸ περὶ αὐτὴν φῶς, πῶς 
ἂν αὑτὴν καταθρήσειέ τις; Βλέπομεν γὰρ tv ἑσόπτρῳ 
xa &y αἰνίγματι, καὶ γινώσχομεν ἐχ µέρους. Ἔστι 
τοίνυν τὸ θεῖον ἀσώματον, ἅποσόν τε καὶ ἀμέγεθες, 
xal οὐχ kv εἴδει περιγράπτῳ. Τὸ δὲ οὕτως ἔχον ἐν 
ἰδίᾳ φύσει, πῶς ἂν ἐκ µορίων νοοῖτο xal μελῶν; El 
Ύάρ τις δοίη τοῦτο ὑπάρχειν ἀληθὲς, οὐχ ἔτι νοεῖται 
ἀσώματον. Τὸ γὰρ ὅλως kv σχήµατι, πάντως που 
καὶ ἓν ποσῷ, καὶ ày τόπῳ. Τὸ δὲ ἐν τόπῳ νοούμενον, 
οὐχ ἔξω περιγραφῆς. Ταῦτα δὲ cupátov μὲν ἴδια, 
τῆς δὲ ἀσωμάτου φύσεως ἀλλότρια παντελῶς. Οὔτε 
τοίνυν ὀφθαλμοὺς, f| ὧτα, οὔτε μὴν χεῖράς τε καὶ 
πόδας, fj πτέρυγας νοητέον ἐπὶ «o0, x&v εἰ µή τις 
λοιτο τυχὸν ὡς ἓν ἁπτοῖς καὶ παχέσι σώμασι τὰ 
τοιάδε νοεῖν, ἀλλ' ὡς Ev ἰσχνῷ xal ἀθλῳ, κατά ye τὴν 
τοῦ θεοῦ φύσιν. Παντελῶς γὰρ εὔηθες τὸ βούλεσθαί τι 
τοιοῦτον ἐννοεῖν. Πνεῦμα γὰρ 6 θεός" καὶ τοῦτο ὑπάρ- 
χων, πάντων ἔχει hv γνῶσιν, ἐφορᾷ τὰ πάντα καὶ 
κατασχέπτεται " λανθάνει γὰρ αὐτὸν τῶν ὄντων οὐδέν. 


Et δὲ µορίων ἤτοι μελῶν fj θεία Γραφὴ µέμνηται, τὰ. 


περὶ αὐτοῦ λαλοῦσα πρὺς ἡμᾶς, ἱστέον ὅτι ἔξ ὧν 
ἴσμεν τε χαὶ εἶναι πεφύχαμεν, πρὸς ἡμᾶς διαλέγεται. 
Οὐ γὰρ ἑτέρως Ἶν ἡμᾶς δύνασθαι νοεῖν τὰ περὶ θεοῦ. 
Αἰτία τοίνυν χαὶ πρόφασις ἀληθὶς τοῦ σωματικῶς 
περὶ Θεοῦ τοὺς πρὸς ἡμᾶς λόγους ποιεῖσθαι τὴν θεό- 
πνευστον ΤΓραφὴν, xai νοῦ xai γλώττης iv. ἡμῖν ἡ 
πτωχεία. "Αῤῥητα γὰρ παντελῶς τὰ περὶ αὐτοῦ. καὶ 
οὐκ ἣν συνιέναι τῶν ἀναγκαίων δύνασθαι τοὺς ἐν 
ἁπτοῖς xal παχέσι ὄντας σώμασιν, εἰ μὴ iv τάξει 


GAPUT PRIMUM. 


Qui san: meutis sunt, et subtili intellectus acie 
ineffabilis Divinitatis rationes contemplanture , vi- 
dent ipsam omni quidem creatura eminentiorem, 
omnemque eiiam aculissimum intellectum exsu- 
perantem , corporea imaginatione superiorem, et 
quemadmodum sapientissimus Paulus inquit *'*, 
« lumen inaccessibile inhabitantem. » Porro οἱ lu- 
men quod ipsam circumfulget , Inaccessum est , 


C quo pacto eam intueri quispiam possit? Cernimus 


enim in speculo, et in. figura, et ex parte cogno- 
scimus *. Est igitur Divinitas incorporea, quanti- 
tatis magnitudinisque expers, neque forma circum- 
scripta coutinetur. Quod vero ita propria sua natura 
se habet, quo pacto intelligi potest ex partibus et 
membris constare ? Nam st quis det-boc verum esse, 
non amplius intelligetur incorporea (Divinitas). Cui 
enim omnino forma tribuitur, huic etiam et quantitas 
et locus tribuendus fuerit. Quod vero in loco esse in- 
telligitur, non utique extra circumscriptionein est. 
Atqui bxc corporum quidem sunt propria, ab in- 
corporea vero natura. prersus aliena. Non igitur 
oculi, vel aures, ut neque- pedes et manus, aut alte 
in Deo sunt statuende , etiamsi quispiam fortasse 
nolit hee ipsa nt in tangibilibus crassisque corpo» 
ribus imaginark, sed tanquam in subtili et. materize 
experti, Juxta Dei naturam. Siquidem absurdum 
367 plane fuerit, tale quid cogitare. Spiritus enim 
est Deus * : atque hoe cum sit, omnia novit , 
omnia speculatur ac providet : nihil ipsum eorum 
qu: sunt latet. Si vero partium sive membrorum 
sacra Scriptura meminit, de rebus divinis ad nos 
loquens, sciendum est, quod ος iis qux in intel- 
lectum nostrum cadunt, et ex quibus constare so- 
lemus , nobiscum loquitur. Neque enim aliter fleri 
poterat, ut res divinas intelligeremus. Vera igitur 


V [ Tim. vi, 16, * I Cor, xin, 12, * Joan. IY, 24. 


1079. 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


causa atque occasio cür Scriptura divino Spiritu A παραδειγµάτων τὰ ἑαυτῶν δεχόµενοι, οὕτως μόλις 


afflata corporsliter de Deo nobiscum loquatur, est 


ἄνιμεν εἰς &vvolaz ἰσχνὰς τὰς περὶ θτοῦ. 


" et intellectus et linguz in nobis inopia. Ineffabilia enim prorsus sunt, qu: Dei sunt ; neque fieri po- 
terat, ut nos in erassis et palpabilibus corporibus coustítuti, quae necessaria sunt, inteiligeremus , 
nisi exemplorum loco nostra ipsorum membra sumestes, vix tendem hoc pácto ad subiüles de Deo 


notiones eveheremur. 
CAPUT 1l. 


Adversus eos qu. dicunt crealam esse animam ab 
insufflatione, ut corpus a manibus; et adversus 
affirmantes quod. insufflatio illa facta sit anima ; 
et contra alios, quod komini ereato. omnibus suis 
partibus constanti, insuflatio illa vitalem faculta- 
lem. indiderit, dicentes, mentem esse. insufflatio- 
nem, aique hanc. divisam esse ab anima, atque hoc 
esse, juxta imaginem factum esse, ita. nl ex tribus 
hisce homo sit compositus, corpore nimirum, εἰ 
anima, et mente secreia in unilale : εἰ an propria 
Dei esseniie, aut aliena sit hec insufflatio. 


Subtiles hujusmodi neque admodum trita quae- 
siones, non tam demonstratione dogmatica, quam 
dubitatione et discussione conjecturali indigent, 
Neque committendum est ut sermo in ea qua pa- 
rum Consentanea sunt prolabstur, aut a veritate 
aberrei, Scriptum est enim t « Quierens quere, 
ej juxta me habita *. » Quod vero ipea sacra Scri- 
piura aperie non dixit, quo pacto quisquam 
aperie declarari? Verbi gratia scriptum est. in 
libro de creotione mundi, quod Ja principio 
fecit Deus. colum ei terram ". EA quidem quod 
fecerit, sacra Scriptera dicit, et revera hoc fide 


ΚΕΦΛΛ. P. 


Πρὸς τοὺς «έχοντας δεδημιουργῆσθαι τὴν yroyfir 
ὑπὸ του ἐμφυσήματος, ὡς ὁπὸ χειρῶν τὸ σωμα" 
καὶ πρὸς τοὺς ἀποτεινομένου , ὅτι τὸ ἐμφύ- 
σηµα ἑἐχεῖνο, yvyh ἀνθρώπῳ TÉTOvS - καὶ πρὸς 
ἑτέρους, ὅτι τῷ κτισθέντι ἀνθρώπῳ óAoxAdpo 
ζωτιχὴν δέδωκε δύναμι ἐχεῖνο τὸ ἐμφύσημα, 
Aéyortac, xal ὅτι d. νοῦς ἐστι τὸ ἐμφύσημα 
τοῦτο, καὶ διώρισται εῆς ψνχῆς' xal τοῦε Baci 
τὸ κατ) εἰκόνα, ὡς ἐκ τριὼν τὸν ἄνθρωπον τού- 
των συγίστασθαι, σώματος, καὶ γνχῆς. xal 
vov, Ιδιάζογτος ἐν ἑνώσει' καὶ el ἴδιον της του 
θεοῦ οὐσίας, ἢ ἀ Ἱ.1ότριόν ἐστι εοῦτα τὸ ἐμφύ- 
σημα. 

Τὰ τῶν ζητημάτων obtu, ἰσχνὰ καὶ ox εὐτριδή, 
οὖχ ἀποφάσεως δεῖται δογματικῆς, ἑπαπορήδεως δὲ 
μᾶλλον χαὶ βασάνου στοχαστιχῆς, μετὰ τοῦ μὴ τὸν 
λόγον διαπἰπτειν ἀνέχεσθαι Uy Eg' & μὴ προσῖιχεν, 


fjyouv ἔξω φέρεσθαι τοῦ εἰχότος. Γέγραπτει γὰρ, ὅτι 
( Ζητῶν ζήτει, xal παρ ἁμοὶ οἴχει. » Ὅ δὲ σαφῶς τὸ 
Γράμμα τὸ ἱερὸν οὐκ ἔφη, πῶς ἄν ttc caque ἐξήγαῖτο, 
Οἷόν τι qnpl- Τέγραπται ἐν τῷ βιδλίῳ vic wosupyo- 
νίας. ὅτι Εν ἀρχῇ ὁποίησον ὁ θεὸς τὸν οὐρονὸν καὶ 
thv γῆν xat ὅτι μὲν πεποίηκεν, ἔφη τὸ Γράμμα τὸ 
ἱερὸν, xal ἀληθὰς ἐν πίστει φοῦτο δεχόµεθα' «b δὲ 
ὅπως 1| πόθεν, Ἡ τίνα τρόπον πδρήχθη πρὸς ὕκαρξιν 


compleeiimur. Quomodo autem, aut unde, aut C οὐρανός τς xal Y), καὶ τὰ ἕτερα τῶν Ἀτισμάτων, πο- 


quanam ratione 408 colum οἱ terra, et reliqua 
eresta, Ad esse sint traducto, curiosius indagare, 
noxa nen vacat. Alüoribus enim atque abditioribus 
menteio immergere uon oportet. Quaecunque igitur 
sacra Seriptura aperte non dicit, latere oportet, ei 
silentio prauerire. Si autem ratiocinatione et conje- 
eiura Ad veritatem eontendendum esi, dicimus : 
Creatorem totius universi, creasse hominem, cor- 
pus videlicet, ex terra ; animans autem illud anima 
vivente et intellectu praedita, eo modo quo ipsi 
cognitus est, omnis boni desiderium simul et no- 
tiiam ipsi naturaliter indidit, Hoa enira arbitror 
signilicare, quod per beatum evangelistam Joan- 
nem dictum est; « Erat lug vera, qua illuminat 


λυπραγμονεῖν οὖν ἀζήμιον” νοῖς βαθυτέροις γὰρ οὗ 
δεῖ ἐγχαθιάναι vv νοῦν. θεα τοίνυν μὴ σαφῶς ἡ 
θεία λέγει Γραφὴ, ταῦτα λανθάνειν χρὴ, καὶ παρα” 
τρέχειν ὃν aux], Bl δὲ καὶ τεκµαίρεσθαι δεῖ μετὰ 
λογισμοῦ βλάποντας εἰς ὀρθότητα, φαμὸν, ὅπι ὁ τῶν 
ὅλων Δημιουργὸς τὺν ἂνθρωπον ἔπλασε μὲν ἀπὺ τῆς 
γῆς, fivc τὸ σῶμα ᾿ ψυχώσας δὲ αὐτὸ ψνχῇ ζώσῃ, 
καὶ νοερᾷ, καθ ὃν τρόπον οἷδε, παντὸς ἀγαθοῦ πρά- 
γµατος ἔφεσίν τε xal γνῶσιν ἐγχατεθάλετο φυσικῶς 
αὐτῷ. Τοῦτο γὰρ οἶμαι δηλοῦν τὸ εἰρημένον διὰ τοῦ 
µακαρίου οὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου «Ἡν «b qux τὸ 
ἀληθινὸν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἑρχόμενον εἰς 
τὸν χόσµον, » Τίκτνται γὰρ «b ζῶον πρὸς τὸ ἀγαθὸν 
φυσικὴν ἔχον ἐπιτηδειότητα. Καὶ τοῦτο διδάξει σαφὼς 


omnem heminem venientem io mundum *. » Nasci- D γράφων ὁ πάνσαοφος Παῦλος, ὅτι « Αὐτοῦ ἔσμεν 


tur enim auimal naturali ad bonum aptitidine pradi- 
tum. Átque hocaperte nos docet sapieutissimus Pau- 
lus scribens, quod « lpsius sumus factura, creati in 
operibus bouis, qua Deus praparavit, ut in lis 
ambulemus *. » Gubernatur enim bomo libero animi 
sui arbitrio, suzeque ipsius mentis habens in ejus 
manu ac potestate sunt positasut in id quod placitum 
fuerit, ferri possit, sive in bonum, sive in malum., 
Habet autem natura immissam sibi atque innatam 
ad omne beni genus propensionem cupiditatem- 
que, et probitatis atque justiti; studium. Siquidem 
lomiuem ita secundum imaginem et similitudinem 


* Gen. xvii, 1... * Gen. |, |. 


* joan. 1, 9. 


ποίηµα, Χτισθέντες ἐπὶ ἔργοις ἀγαθοῖς, οἷς 6 Geb 
προητοίµασεν, ἵνα ἓν αὐτοῖς περιπατήσωµεν. » Διοι- 
κεῖσθαι μὲν γὰρ ὁ ἄνθρωπος σροαιρετιχῶς τὰς τῆς 
ἑαυτοῦ διανοίας ἡνίας πεπίστευται, ὥστε ἐφ᾽ ὅπερ 
ἂν βούλοιτο τρέχειν, οἴτε πρὸς τὸ ἀγαθὸν, εἴτ οὖν 
πρὸς *b ἑναντίον. Ἔχει δὲ ἡ φύσις ἐγχαταθεθλημένην 
ἑαντῇ τὴν εἰς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἀγαθῶν ἔφεσίν τε xai 
προθυµίαν, καὶ τὸ θέλειν ἐπιμελεῖσθαι ἀγαθότητος 
xai δικαιοσύνης. Τὸν ἄνθρωπον γὰρ οὕτω χατ᾽ εἰχόνα 
χαὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν Θεοῦ γενέσθαι φαμὲν, καθ᾽ ὃ xal 
ἀγαθὸν καὶ δίχαιον πέφυχεν τὸ ζῶον εἶναι. Ἐπεὶ δὲ 
οὐ µόνον λογιχὸν ἐχρῆν εἶναι, ἀλλὰ χαὶ Πνεύματος 


* Ephes. n, 10. 





1081 


ADVERSUS ANTIIROPOMORPHITAS., 


[082 


& (eo µέτοχον, Iva λαμπροτέρους ἔχῃ τοὺς χαρακτῆη- A Dei fectum dicimus, quatenus natura. comparatus 


ρας τῆς θείας φύσεως ἐν αὐτῷ, ἐνεφύσησεν αὐτῷ 
πνοὴν ζωης. Τοῦτο 86 ἆστι τὸ δι Υἱοῦ τῇ λοτικῇ 
χτίσει χορηγούμεναν Ἠνεῦμα, xat διαμορφοῦν αὐτὴν 
εἰς εἶδος τὐ ἀνωτάτω, εοῦτ' ἔστι, τὸ δεῖον. Ὃτι γὰρ 
οὐκ εἰς Φνχὴν ἀνθρώπῳ «cb ἐμφυσηθὲν αὐτῷ γέγονε 
πνεῦμα, οὔτε μὴν εἰς νοῦν, ὡς οἴονταί «wec, ἔστιν 
ἐντεῦθεν ἰδεῖν' Πρῶτον μὲν ὁ ἐμφυσήσας, Geb, νοεῖ- 
ται’ τὸ δὲ ἐμφυσηθὲν ἐξ αὐτοῦ, πάντως fou νοεῖται 
καὶ ἴδιον α«ὐχοῦ, fiot τῆς οὐσίας αὐτοῦ. Elca πῶς ἂν 
τὸ kx τοῦ θεοῦ πνεῦμα µεταθέθληται εἰς φύσιν ψυχῆς, 
3j καὶ νοῦς ἐγένετο; ᾿Αμῄχανον γὰρ τοῦ τρέπεσθαι 
τὸ πνεῦμά ἕἔστιν. El δὲ δοίη τις εἶναι, καὶ κατὰ τρο- 
πὴν γενέσθαι ψυχἠν f| νοῦν (ὅπερ ἐστὶ τῶν ἀμηχά- 
νων), ἀλλ᾽ ἐχεῖνό γε εὖθὺς ἔστιν ἰδεῖν. Fl γὰρ εἰς 
φυχἠην τῷ ἀνθρώπῳ τὸ θεῖον Πνεύμα γέγονεν, ἔμεινεν 
ἂν fj qoxh καὶ ὁ νοῦς ἀνεπίδεχτος ἁμαρτίας. E! δὲ 
ἁμαρτίαις ὑποπέπτωχεν el; Φυχὴν μεταθεθληµένον 
τὸ &x θεοῦ Πνεῦμα, διττὸν αὐτῷ τὸ ἔγχχημα καρ᾽ 
ἐμῶν ἐπάγεται ' πρῶτον μὲν, ὅτι τροπην ὑπέμεινεν 
τὴν εἰς ὅπερ οὐχ ἣν ’ εἶτα πρὸς τοῦτο xat ἁμαρτίας 
αὐτό φαμεν Ὑενέσθαι δεχτικὀν. Οὐχοῦν τὸ ζῶον μὲν 
ἑφυχώθη ἀβῥήτῳ δυνάμει θεοῦ, καὶ Ev τῇ πρὸς αὐ- 
τὸν ὁμοιώσει γέγονε, χαθ᾽ B πέφυχεν ἀγαθὸν xat bL 
χάιον, xat ἀρετῆς ἁπάσης εἶναι δεχτιχόν. Ἡγιάσθη 
δὲ τοῦ θείου Πνεύματος ἀποδεδειγμένον péxoyov* ὃ 
xa διὰ τὴν ἁμαρτίαν ἀποδέθληχεν. Ἔφη váp που 
θεὺς, εὔτι Οὐ μὴ καταμείνῃ τὸ Πνεῦμά µου ἓν τοῖς 
ἀνθρώποις τούτοις, διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρχας, » 
τοῦτ) ἔστι, μόνα φρονεῖν τὰ τῆς σαρχός. Ἐπειδὰν δὲ 
ὁ θεὺς χαὶ Πατηρ ἀναχεφαλαιώσασθαι τὰ “άντα ηὐ- 
δόχησεν kv τῷ Χριστῷ, ἤγουν εἰς «b ἀρχαῖον ἄναγα- 
γεῖν , «b ἀποπιὰν ἡμῶν χαὶ ἀποφοιτῆσαν ἅγιον 
Πνεῦμα πάλιν ἡμῖν ἀποχαθιστῶν, τοῖς ἁγίοις ἆπο- 
στόλοις ἐνεφύσησε τοῦτο, λέγων” t Λάδετε Πνεῦμα 
ἅγιον. » Ἀνανέωσις γὰρ τῆς ἀρχαίας ἑχείνης δωρεᾶς, 
xaY τοῦ δοθέντος fjptv ἐμφυσήματος, τὸ διὰ Χριστοῦ 
γέγονεν, ἀναμορφοῦν ἡμᾶς εἰς τὸν πρῶτον ἁγιασμὸν, 
καὶ ἀνακομίξζον τὴν ἀνθρώπου φύδιν, ὡς ἓν ἀπαρχῇῃ 
τοῖς ἁγίοις ἁποστόλοις, εἷς τὸν ἄνωθεν xal iv πρώτῃ 
χατασχευῇ δοθέντα ἡμῖν ἁγιασμόν. 


est, ehimal bonum et justum 6946. Cum vero id 
nom tentiam ratione proditum esse oporteret, sed 
etiam saneti Spiritus particeps, ut Illustriores it se 
haberet divina asturz characteres, insufflavit ipsi 
spiritüm vitze. Hic autem est Spiritus, qui per 
Filium rationali creatura est suppeditatus: qui 
quidem ipsam transformat in formam eminentissi- 
mam, hoc est divinam. Quod eniin spiritus bomini 
insufflatas, non cesserit ipsi in animam, neque 
etíam in mentem, ut quidam existimant, hinc vi- 
dere licet : Primum quidem, quí insufflavit, Deus 
intelligitur ; quod vero ex ipso insufflatum est, 
proprium omnino censendum est ejus, nimirum es- 
sentiz ejus. Atqui quonam pacto spiritus ex Deo 
emissus, mutatus est in naturam anima, aut quo 
pacto mens effectus fuerit, fleri siquidem non po- 
test at spiritus imutetur? Αι ut maxime quis del 
flerl posse, concedatque spiritum mutatum in ani- 
mam àut mentem ( quod quidem nulla ratione fleri 
potest ), vide statim rel consequentiam.Si enim iu 
animam hemini divinus spiritus cessit, 99 profecto 
in animam aut mentem peccatum cadere non pos- 
sít. Si autem peccato succubuit Spiritus Dei . in 
animam mutatus, duplex ei accusatio a nobis in- 
tendi potest : primum quidem, quod mutationem 
sabierit in id quod που erat: deinde, etiam pec- 
eati ipsum capacem fulsse dicemus. Quocirca anima 
quidem in animal immissa est ineffabili Dei vi at- 
que efficacia; quod quidem similitudinem cum eo 
est nactum, ea ratione, qua natum est bonum et 
justum, omniumque virtutum capax. Sanctifícatum 
vero est, divini Spiritus particeps declaratum, 
quem etiam per peccatum repudiavit. Ait enim ali- 
cubi Deus, « quia Non manebit Spirltus meus in 
hominibus his, ideo quod sint caro !*, » hoc est, ea 
tantum qux carnis sant cogitent. Cum autem pla- 
cilum fuit Deo ac Patri instaurare omnia in Chri- 
&to *!, hoc est, ad pristinam integrilatem revocare : 
Spiritum sanctum, qui 4 nobis avolaral atque reces- 
serat, iterum nobis restituens, sanctis apostolis eum 


insufflavit dicens :« Accipite Spiritum sanctum 1. » Instauratio enim veteris ιν doni οἱ in- 
fufflaüionis nobis dat», insufflatio per Christum fuit, transformans nos in primam illam sanctifica. 
tionem, evehensque humanam naturam, veluti in primitiis sanctis apostolis, in eam, qua olim et in 


prima creatione data füerat, sanctificationem. 


ΚΕΦΑΛ. I*. 

"Ομοίως, κατ᾽ εἰκόγα 8509 ὁ ἄνθρωπος. 

Επειδὰν xai ἑτέρους φασὶ ζητεῖν πῶς 01) τὸν ἄν-- 
θρωπον xav εἰχόνα Θεοῦ προσήχει νοῆσαι, εἶτά τι- 
νες ἀσυνέτως κομιδῇ τὴν τοῦ σώματος elxóva, xat τὸ 
ὀρώμενον εἶδος αὐτὸ, xai οὐχ ἕτερον, φασὶν εἶναι 
ttv πρὸς θεὸν ὁμοίωσιν * δεῖν φήθην εἰπεῖν, ὅτι πε- 
πλάνηνται, καὶ τῆς ἀληθείας ἀφιλοθεάμονα τὴν διά- 
νοιαν ἔχουσι. "Tou γὰρ Σωτῆρος ἑναργῶς λέγοντος, 
 Πνεῦμα ὁ θεὺς, » αὐτοὶ σωματοειδῆ Φασιν εἶναι 
τὴν Üclav φύσιν, καὶ ἐν χαρακτῆρι τοιούτῳ ἐν ᾧ xal 


16 Gen, vi, 9. !! Ephes. 1, 10. 


1. Joan, xx, 22. 


CAPUT Il. 
Similiter, ad Dei imaginem factus est homo. 


Cum etiam alios querere aiunt, quo pacto con- 
sentaneum sit intelligere, hominem juxla imaginem 
Dei factum, nonnulli imperite admodum corporis 
imaginem, et qua in aspeclum cadil, formam 
ipsam, neque aliud quidquam, similitudinem cum 
Deo esse contendunt, Quibus respondendum duxe- 
rim, quod errent mentemque liabeant a veritalis 
contemplatione alienam, Cum enim Servalor aperte 
dicat, « Deus spiritus est !! , » ipsi divinam naiu- 


* joan. iv, 24. 


1085 


8. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1064 


ram, corpoream naturam pre se ferre aiunt, ea- A ἡμεῖς ἐσμεν. "Ap! οὖν σῶμα xal αὐτὸς, xol οὐχ ἔτε 


demque qua nos effigie praditam esse. Corpus ita- 
que eliam ipse, et non amplius spiritus est censen- 
dus : anuexze siquidem omnino sunt formas corpori- 
bus, Cum vero Deus sit spiritus, 370 forme et 
effigiei ac figure plane expers est, neque ulla cir- 
cumscriptione continetur. Formam autem adepti 
sumus ei Similem, juxta primam illam et maxime 
propriam, qua quidem intelligi possit, rationem, 
secundum virtutem et sanctificationem. Sanctus 
enim est Deus, et omnis virtutis principium, fons, 
aique origo. Quod vero ita potius intelligendum sit, 
hominem ad imaginem Dei factum esse, docebit 
etiam sapientissimus Paulus, ad Galatas ita scri- 
bens : « Filioli, quos iterum parturio, donec for- 


πνεῦμα νοεῖται. ᾿Αχολουθεῖ γὰρ πάντως τὰ εἴδη τοῖς 
σώμασιν. Ἐπειδὴ δὲ πνεῦμά ἐστιν ὁ cbe, ἀνείδεός 
που πάντως ἐστὶ, xal τύπου, xol σχήματος, χαὶ 
περιγραφῆς ἐπέχεινα πάσης. Μεμορφώμεθα δὲ πρὺς 
αὐτὸν χατὰ πρῶτον μὲν τρόπον xal χυριώτατον, 
ὅσον ἂν νοοῖτο, χατ ἀρετὴν xai ἁγιασμόν. "Avtov 
γὰρ τὸ θεῖον, καὶ ἁπάσης ἀρετῆς ἀρχὴ καὶ πηγη xat 
γένεσις. "Oct δὲ πρέποι ἂν οὕτω νοεῖσθαι μᾶλλον τὸ, 
κατ εἰκόνα Θεοῦ γενέσθαι τὸν ἄνθρωπον, διδάξει 
xai Παῦλος ὁ πάνσοφος τοῖς ἓν Γαλατίᾳ λέγων - 
€ Τεχνία, οὓς πάλιν ὠδίνω, ἄχρις ἂν μορφωθῇ 
Χριστὸς ἐν ὑμῖν. » Μορφοῦται μὲν γὰρ καὶ kv. ἡμεν 
δι ἁγιασμοῦ, τοῦ διὰ Πνεύματος, διὰ χλήσεως της 
ἐν πίστει τῇ cl; αὐτόν. Ἐν δέ γε τοῖς τὴν πίστιν 


metur Christus in vobis 15. » Formatur enim etiam B παραθαίνουσιν, οὐκ ἐχλάμπουσιν οἱ χαραχτῆρες 


in nobis per sanctificationem, quz est per Spiritum, 
per vocationem fidei in ipsum. Porro ἵη transgres- 
soribus fidei, effigies illa non integre elucet. Idcirco 
alio partu indigent, spirituali nimirum, et intelle- 
ctuali regeneratione, ut irradiante in ipsis Spiritu 
sancto per sanctificationem divinam imaginem, 
rursus in Christum reformentur. Neque vero dis- 
sentaneum veritati fuerit, dicere etiam ratione 
principatus homini similitudinem cum Deo inesse. 
Datum enim illi est imperium in omnia qua in 
terra sunt. Atque hzc quidem est secunda sinili- 
tudinis cum ipso ratio. At si in. humani corporis 
natuza simul et facie situm esset, factum esse ad 
imaginem Creatoris, sive creatum, quo pacto fieri 
posset, ut iu aliquo ea similitudo deperiret ? Nihil 
enim amisimus eorum quas substantialiter nobis 
3nsunt. Cum autem nos sanctificatio et Justitia in 
Deum transformet, eos qui non amplius virtuose 
ac veluti in sanctificatione vivebant, dicimus hanc 
usque adeo veneraudam atque eximiam pulchritu- 


e 


dinein amisisse. Quocirca recuperatur illa per $an- 


ciificationem et virtutem, piamque vitam. At si 
nonnulli, pre nimia stultitia, existimant divinam 
naturam humanam formam pre se ferre, quo pacto 
Salvator Judzis dixerit de Deo ac Patre: « Amen, 


ὑγιῶς. Διὰ τοῦτο ἑτέρας ὠδῖνος χρῄζουσι πνευµατι- 
κῆς, xal νοητῆς ἀναγεννήσεως, ἵνα τοῦ ἁγίου Πνεύ- 
µατος iv αὑτοῖς ἑναστράπτοντος δι ἁγιασμοῦ τὴν 
θείαν εἰχόνα, πάλιν εἰς Χριστὸν ἀναμορφωθεῖεν. Oox 
ἀπίθανον δὲ xal κατὰ «b ἀρχικὸν ἐνεῖναι λέγειν τῷ 
ἀνθρώπῳ τὴν ὁμοίωσιν τὴν πρὸς Θεόν. Δέδοται Υὰρ 
αὐτῷ τὸ ἄρχειν ἁπάντων τῶν ἐπὶ τῆς γῆς. Καὶ δεύ- 
τερος οὗτος τῆς πρὸς αὐτὸν ὁμοιώσεως λόχος. Εἰ δὲ 
ἐν τῇ τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος φύσει τε xal ὄψει 
κείµενον ἣν τὸ πεπλάσθαι κατ᾽ εἰχόνα τοῦ Δημιουρ- 
09, ἢ τὸ πεποιῆσθαι, πῶς ἣν δύνασθαί τινας ἆπο- 
λύειν αὑτό; Οὐδὲν γὰρ ἀποθεδλήχαμεν τῶν ὄντων 
οὐσιωδῶς. Ἐπειδὴ δὲ ἡμᾶς ὁ ἁγιασμὸς χαὶ fj δικαιο- 
σύνη πρὸς Θεὺὸν διαμορφοῖ, τοὺς μηχέτι ζήσαντας 
κατ ἀρετὴν xal ὡς ἓν ἁγιασμῷ, φαμὸὲν ἀποδαλεῖν τὸ 
οὕτω σεπτὸν xal ἐξαίρετον κάλλος, διὸ καὶ ἀναλαμ- 
θάνεται πάλιν δι ἁγιασμοῦ xa ἀρετῆς, καὶ ζωῆς 
τῆς κατ) εὐσέθειαν. El δὲ οἵἴονταί τινες ἐκ πολλῆς 
ἄγαν ἑλαφρίας ἀνθρωποειδῆ τὴν θείαν εἶναι φύσιν, 
πῶς Ἰονδαίοις ἔφασχεν ὁ Σωτὴρ περὶ τοῦ θεοῦ xai 
Πατρός: « Αμὴν, ἁμὴν λέγω ὑμῖν, οὔτε φωνἠν αὐτοῦ 
ἀκηχόατε πώὠποτε, οὔτε εἶδος αὐτοῦ ἑωράκατε; » El 
γὰρ ἣν, ὡς ἔφην, ἀνθρωποειδῆς, πῶς οὐ τεθέανται 
οὐχ Ἰουδαῖοι µόνον, ἀλλὰ καὶ πάντες οἱ ἄνθρωποι τὸ 
εἶδος αὐτοῦ ; 


awen dico vobis, neque vocem ejus audivistis unquam, neque faciem ejus vidistis !'? » Si enim erat, 
ui dixi, bumana forma praeditus, quomodo non Judei solum, verum etiam omnes homines facien 


ejus non viderint? 


371 CAPUT IV. 
Adversus dicentes : An et angeli ad imaginem Dei ? 


Cum hoc, ed imaginem Dei, explicamus de ho- 
mine, non figuram corporis in ipsum transforma- 
tam diximus. Corporis enim et materi expers est 
Pivinitas, neque tactu apprehendi potest, nullaque 
quantitate el cireumscriptione, formaque ac figura 
continetnr. Cum vero homini divinam imaginem 
adaptamus, diximus quod juxta indolis sive inorum 
qualitatem, et secundum formam spiritualem ( quz 
quidem per virtutum pulchritudinem elucet), ad 


εν Galat, iv, 19, 7* Joan. v, 57. 


KE9AA. Δ’. 


Πρὸς τοὺς «Ἰέγογτας, Ei xal ἄγγε.ῖοι κατ εἰκόνα 
θεοῦ; 

Τὸ, xac sixóva θεοῦ, διερμηνεύοντες ἐπὶ τοῦ 
ἀνθρώπου, οὗ τὴν ἰδέαν τοῦ σώματος πρὸς αὐτὸν 
ἐλέγομεν μεταμορφοῦσθαι. ᾿Ασώματον vào, ἅῦλόν 
τε xal ἀναφὲς τὸ θεῖον, καὶ ποσότητος ἐπέχεινα καὶ 
περιγραφῆς, εἴδους το xal σχήματος. Ἐφαρμόζοντες 
δὲ τῷ ἀνθρώπῳ τὸν θεῖον ἐξειχονισμὸν, ἑλέγομεν ὅτι 
χατὰ τὴ» τῶν Ἠθῶν ftot τῶν τρόπων ποιότητα, xat 
κατ εἶδος τὸ πνευματιχὸν, ὃ διὰ τῆς εὐειδίας τῶν 
ἀρετῶν ἐχφαίνεται, πεποιῆσθαι χαθ᾽ ὁμοίωσιν αὐτοῦ 





109 


ADVERSUS ANTIIROPOMORPHITAS. 


1086 


τοῦ Δημιουργοῦ. Ἐν παντὶ γὰρ καλῷ τὸ θεῖον, xai A similitudinem ipsius Creatoris sit factus. Omne 


αὐτὸ πηγἡ xa ῥίζα καὶ Ὑένεσις ἁπάσης ἀρετῆς. 
"Hxst δὲ καὶ εἰς ἡμᾶς ἐχεῖθεν τὰ ἆγαθά. El τοίνυν 
κατά τε τὴν ἓξ ἀρετῶν ἰδέαν διαμορφούμεθα πρὸς θεὸν, 
ἕνεστι δὲ τοῦτο xal τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις, xal ἀσυγχρί- 
tt; ὑπὲρ ἡμᾶς ' οὐχ ἀμήχανον ἐννοεῖν ὅτι xaX πᾶσα 
Χτίσις λογιχὴ δι’ ἁγιασμοῦ xal διχαιοσύνης, xal διὰ 
πάσης ἀρετῆς μορφοῦται πρὸς Θεόν. El γὰρ ἡμῖν 
τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς τὸ θεῖον xal ὑπερχόσμιον ἐμπρέπει 
κάλλος, πῶς οὗ μᾶλλον ταῖς ἄνω δυνάµεσι λογικαῖς, 
αἷς ἐπαναπαύεται Θεός; Auk τοῦτο γὰρ xaX θεῖον 
αὐτοῦ τὸν οὐρανὸν ὀνομάζουσιν αἱ θεῖαι Γραφαἰ. 


enim honum est in Deo, et ipse est fons et radix 
omnis virtutis. Inde vero etiam in nos bona pro- 
manant. Si ergo ratione figure, quam virtutes 
nohis conciliant, eamdem cum Deo formam nacti 
sumus, inest autem hoc etiam sanctis angelis, et 
quidem incomparabiliter amplius quam in nobis, 
haud difficile intellectu fuerit, quod et omnis creatu- 
ra ratione predita, per sanctificationem et justi- 
tiam, atque adeo per omnem virtutem, eamdem 
cum Deo formam consequatur. Si enim nohis, qui 
humi versamur, divina ac supermundana pulch:i- 


tudo quadrat: quo pacto non magis supernis illis rationalibus potestatibus, in quibus acquiescit Deus? 
Idcirco enim divinum etiam ipsius coelum sacra Scriptura vocat. 


ΚΕΦΑΛ. E'. 


ΗΠρὺς τοὺς «έχοντας, ὅτι τὸ μὲν, εκατ εἰκόνα, » 
ἀ]άδομεν κτισθάγτες εὐθύς * τὸ δὲ, « κατ’ ὁμοίω- 
σι, » οὐδαμῶς ' τετήρηται δὲ παρ ἡμῖν elc 
αἰώνα τὸν μόΛ.ῖογτα. Διὸ γόγραπται". ε Ὅταν 
ὁ Χριστὸς φαγερωθῃ, ὅμοιοι αὐτῷ ἐσόμεθα. » 
Καὶ xáJAi εἴρηται: « Ποιήσωμεν τὸν ἄνγθρωπον 
xac' εἰκόνα ἡμετέρα» xal καθ ὁμοίωσι * » xal 
μετὰ τὴν τοῦ ἀνθρώπου δηµιουργίαν stpntai* 
€ Εποίησεν ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον, κατ εἰ- 
xóva αὑτοῦ ἐποίησεν αὐτόν' » σιωπήσας àr- 
ταῦθα τὸ, « καθ) ὁμοίωσι, » ἵνα δείξῃ µήπω 
δεδέχθαι τοῦτο ἡμᾶς, τετηρῆσθαι δὲ ἡμιν ày 


τῇ µακαρίᾳ ἑχείνῃ Cu. 

El μὲν ἕτερόν φασιν εἶναι τὸ, xac &lxóva, xai 
καθ ὁμοίωσιν, τὴν διαφορὰν διδασχέτωσαν. Διαχεί- 
µεθα γὰρ ἡμεῖς, ὡς οὐδὲν ἕτερον b, κατ slxóva 
δηλοῖ, πλὴν ὅτι, καθ ὁμοίωσι, xal ὁμοίως τὸ, καθ' 
ὁμοίωσι, τῷ, κατ εἰκόγα. Thv δέ ve πρὸς ev 
ὁμοίωσιν ἑλάχομεν kv πρώτῃ κατασχευῇ, καὶ ἑσμὲν 
εἰχονισμὸς θεοῦ. Δεχτικὴ γὰρ, ὡς ἔφην, ἡ τοῦ àv- 
θρώπου χατασχευἡ, μᾶλλον δὲ φύσις, xal ἀγαθότη- 
τος xai δικαιοσύνης xal ἁγιασμοῦ, καὶ «hv ἓν τούτοις 
ἔφεσιν ἐγχαταθεθλημένην ἔχει παρὰ θεοῦ. Καὶ τοῦτο 
ἔστιν ἰδεῖν ἐντεῦθεν ' xal γὰρ ἐχτροπὴ Υέγονε τῇ ἀν- 
θρώπου διανοίᾷ, καὶ οὐκ ἀπό γε τῶν φαύλων εἰς τὸ 
ἀγαθὸν, ἀλλ᾽ ἐκ τοῦ ἀγαθοῦ πρὸς τὸ φαῦλον. Πρῶτον 
οὖν ἐχεῖνο yph προῦποχεῖσθαι, ὃ δὴ καὶ ἀφέντες Ex- 
τετράµµεθα. "Οτι γὰρ ἑνεσπάρη τῇ τοῦ ἀνθρώπου 
quy? £x πρώτης χατασχευῆς παντὸς ἀγαθοῦ ἔφεσί» 
τε xai προθυμία, καὶ γνῶσις, σαφηνιεῖ λέγων ὁ 
πάνσοφος Πάῦλος» « Όταν vàp ἔθνη τὰ pi vópov 
ἔχοντα φύσει τὰ τοῦ νόµου mot, οὗτοι νόµον μὴ 
ἔχοντες, ἑαυτοῖς εἰσι νόμος, οἵτινες ἑνδείχνυνται τὸ 
ἔργον τοῦ νόµου γραπτὸν ἐν ταῖς χαρδίαις αὐτῶν, 
συμμαρτυρούσης αὐτῶν τῆς συνειδήσεως. » EL δὲ 
xaY τοῖς ἔθνεσι τοῖς ἔξω νόµου, φυσιχῶς ἕἔνεστι τὸ 
εἰδέναι νόµον, τοι τὸν σχοπὸν τοῦ νοµοθέτου , δῆλον 
ἔσται παντί τῳ λοιπὸν, ὅτι δικαία xaX ἀγαθὴ γέγονεν 
ἓν àpyal; ἡ ἀνθρώπου φὖσις, καὶ εἰς τοῦτο παρὰ 
Θεοῦ παρήχθη, φοροῦσα µόρφωσιν τὴν αὐτοῦ xal 
εἰχόνα τῆς ἀγαθότητος. Καὶ γὰρ ἣν ἅγιος ὁ πρῶτος 
χρόνος τῆς ἀνθρώπου ζωῆς ' παρεισδαλούσης δὲ τῆς 
ἁμαρτίας, οἱ τῆς πρὸς Θεὸν ὁμοιώσεως χαρακτηρες 
39x ἔτι λαμπροὶ µεμενήχασι ἐν ἡμῖν. Ἐπειδὴ δὲ 
" jbig, 27. 


!* 1 Joan, in, 2. !' Gen. T, 20. 


C 


CAPUT V. 


Advereus eos. qui dicunt, nos hoe, « juxia  imagi- 
nem, » accepisse slatim ac creati sumus : « juzia 
similitudinem » vero, nequaquam , sercatum vero 
nobis esse. in [futurum scculum. Idcirco scrip'um 
esse ? « Quando Chrisius. apparuerit, similes ipsi 
[wturi sumus !*, ». Et rursus. dictum esse : « Fa- 
ciamus hominem ad imaginem εί ad similitudinem 
nostram *! ; » et post. creationem hominis dictum 
esse : « Fecit Deus hominem, ad. imaginem. suam 
fecit eum, » suppresso ibidem hoc, « ad. similitu- 
dinem 1*; » ut ostendat, nos hoc nondum. adeptos 
esse : servatum vero nobis esse in. beatam illam 


vitam. 

Si quidem aliud atque aliud esse dicunt, ad  ima- 
ginem, et ad similitudinem, 372. doceant. differen- 
tiam. Nostra enim sententia est, nihil aliud signi- 
flcare, ad imaginem, quam, ad similitudinem : €t 
similiter, ad similitudinem, quam, ad imaginem. 
Similitudinem vero cum Deo nacti sumus in prima 
crealione, et sumus imago Dei. Capax enim est, 
ut dixl, hominis creatio, aut potius natura, cum 
bonitatis, tum justitia et sanctificationis, eorum- 
que insitum sibi habet a Deo desiderium. Quod qui- 
dem vel hoc argumento colligi evidenter potest : 
Acciditenim liumanze menti mutatio, non ex malis 
in bonum, sed ex bono in malum. Necesse igilue 
est primum illud przesupponi, quo amisso mutati 
sumus. Quod enim infusa sit hominis natura ex 
prima creatione omnis boni appetentia, et propen- 
sio, atque notitia, declarat sapientissimus Paulus, 
dicens : « Quando enim gentes legem non habentes, 
naturaliter quz& legis sunt faciunt, hi legem non 
babentes, sibi ipsis sunt lex ; qui ostendunt opus 
legis scriptum in cordibus suis, testificaute ipso- 
rum conscientia **. » Si vero etiam gentibus extra 
legem constitutis, inest naturaliter nosse legem, 
sive mentem legislatoris: manifestum cuivis dein- 
ceps fuerit, quod justa et bona initio fuerit. homi- 
nis natura, et ad hoc a Deo ad esse producta, 
effigiem ipsius et imaginem bonitatis gerens. San- 
etum enim erat primum bumanz vite tempus: 
sed postquam peccatum irrepsit, characteres simili- 
tudinis cum Deo non amplius illustres ac. splendidi 
in nobis permauserunt, Posteaquam vero rursus 


15 Kom. i, 14, 15. 


468 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


homo factus est unigenitum Verbum Patris, sancta A πάλιν ἄνθρωπος véyovev ὁ  povoysvhc Λόγος «00 


denuo est effeeta. bumana natura, et ad ejus siwili- 
tudinem per justitiam sanctificationemque refor- 
mata. Ita alibi sapientiseimus Paulus inquit : « Quia 
omnes nos revelata facie gloriam Domini speculan- 
tes, in eamdem imaginem 1ransformaumur, a gloria 
in gloriam tanquam » Domini Spiritu 39, » Dominus 
autem Spiritus est **. [ustauratio igitur ac veluti 
reformatio humane naturg facta est in Christo, 
coaptata carue nostra in. sanctam vitam in Spiritu. 
Si vero sacra Seriptura dixit, quod fecerit Deus 
hominem ad imaginem suam ; $793 reticuerit vero, 
ad similitudinem : intelligendum est, hoc, ad ima- 
ginem, suffecisse, quippe quod nihil aliud significet, 
quam, ad similitudinem. Supervacaneum autem 
est dicere, quod hoc uobls in futurum szculum sit 
reservatum. Dicente enim Deo, « Faelamus hominem 
aid imaginem nostram et similitudinem, » quisnam 
ita temerarius fuerit, ut dicat factum quidem ease 
8d imaginem, non tamen ad similitudinem f Similes 
antem futuri sumus Christo, prout corruptionis ex- 
pertes, e£ iuterilu ac morte superiores effecti 
sumus, necnon ratíone glorias quam ipsemet nobis 
est largltus. Scribit enim rursus beatus Paulus : 
« Mortui siquidem estís, et vita nostra abscondita 
est cum Christo {η Deo: eum Christus appaguerit 
vita nostra, tunc et vos cum illo apparebitis in glo- 
ría **, » Alibi vero rursus : « Qui reformabit corpus 
humilitatis nostre, configuratum corpori glorise 
ipsius **, » quandoquidem ne nunc quidem alieni 
tcmus ab eo, ut ad similitudinem ejus facti dicamur, 
siquidem verum est quod formatur iu nobis per 
sanctum Spiritum. Scribit enim rursum ad Galatas 
Paulus : « Filioli, quos iterum parturio, donec for- 
metur Christus in vobig**. » Quando enim nos- 
melipsos fideles ac sanctos prastamus, tum Chri- 
stus in nobis formatus videtur, mentibusque nostris 
characteres suos ac typos, spiritualiter irradians. 


CAPUT VI. 


Ádversue dicentes, quod non imago Dei sumus, sed 
imego imaginis, Filius enim εἰ Verbum | Dei ac 
Putris, imago ejus est ; homo autem, non archetypi 
imago esl, sed imaginis, nimirum Filii Dei : ita ut 
timus imago. imaginis. Neque enim dictum est, 
aiunt, quod Deus [ecerit hominem suam ipsius 
imoginem, sed juxia imaginem, ut homo sit secun- 
dum imaginem Dei ac Putris, hoc est, imngo Filii ; 
quod quidem est imago imaginis, . 


Sencta οἱ consubetantialis Trinitas excellentior 
est, quam ui ulla specie aut simulacro corporeo 
eontineatur. Cerita. autem. fide comprehbendenduin 
est, quod Pater in Filio, et Filius in Patre; et qui 
vidit Fila, vidit et. Patrem. Cernitur autem. el 
Filius in cousubstantiali Spiritu. 376, Scriptum 
est enim : « Dominus autem Spiritus est?*, » Ubi vero 
in universum identitas est essentis, ibi nulla plane 
differentia statui potest : sed id quod Patrem esse 


** II Cor. 15, 18. ** ibid. 17; Joau. iv, 24. ?! Coloss. in, 5, 4. 


55 IH Cor. nn, 17; Joan. iv, 21. 


C 


D 


Θεοῦ, ἁγία γέγονεν αὖθις ἡ ἀνθρώπου φύσις, πρὺς 
αὐτὸν διὰ δικαιοσύνης ἀναμορφουμένη xal ἁγιασμοῦ. 
Οὕτω που φησι ὁ πάνσοφος Παῦλος' « "Oct δὲ ἡμεῖς 
πάντες ἀναχεχαλυμμένῳ προσώπῳ τὴν δόξαν Κυρίου 
χατοπτριζόμενοι, τὴν αὑτὴν εἰχόνα μεταμορφούμεθα 
ἀπὺ δόξης εἰς δόξαν, χαθάπερ ἀπὸ Κυρίου Πνεύμα- 
τος. 2 '0 δὲ Κύριος τὸ Πνεῦμά ἐστι. Οὐχοῦν ἆνα- 
νέωσις xai οἷον ἀναπλασμὺς τῇ ἀνθρώπου φύσει 
γέγονεν ἐν Χριστῷ, χαταῤῥυθμιζομένης ἡμῶν τῖς 
σαρχὺς εἰς ἁγίαν ζωὴν ἐν Ἠνεύματι. El 65 ἔφη που 
τὸ Γράµµα τὸ ἱερὸν, ὅτι πεποίηχεν ὁ θεὸς τὸν ἄν- 
θρωπον xav' εἰχόνα ἑαυτοῦ, σεσίγηχεν δὲ τὸ , χαθ) 
ὁμοίωσιν, ἐννοῆσαι χρὴ, ὅτι ἠρχέσθη τὸ xas' εἰχόνα 
εἰπεῖν, ὡς οὐδὲν ἕτερον δηλοῦντος τοῦ, καθ) ὁμοίωσιν. 
Περιττὸν γὰρ τὸ λέγειν ὅτι τοῦτο ἡμῖν τετήρηται εἰς 
αἰῶνα τὸν μέλλοντα. θεού γὰρ εἰπόντος, ὅτι « Ποιῇ- 
σωµεν ἄνθρωπον κατ) εἰχόνα Ἱμετέραν χαὶ καθ) 
ὁμοίωσιν, » τίς ὁ φάναι τολμῶν ὅτι Υέγονεν, μὲν χατ᾽ 
εἰχόνα, οὐ μὴν ἔτι καθ) ὁμοίωσιν; "Ὅμοιοι δὲ τῷ 
Χριστῷ ἑσόμεθα xacá γε τὴν ἀφθαρσίαν, xaX τὸ τοῦ 
θανάτου γενέσθαι κχρείττονες, χαὶ μὴν κατὰ τὶν 
δόξαν fjv ἂν αὐτὸς ἡμῖν ἑχαρίσατο. Γράφει γὰρ πά- 
ιν ὁ Occ ésto, Παῦλος, « ᾿Απεθάνετε γὰρ, xa ἡ 
ζωὴ ἡμῶν χέχρυπται σὺν τῷ Χριστῷ ἓν τῷ Guip: 
ὅταν ὁ Χριστὸς φανερωθῇ, fj ζωὴ ἡμῶν, τότε xal 
ὑμεῖς σὺν αὐτῷ φανερωθήσεσθε &v δόξῃ. » Ποτὲ δὲ 
πάλιν. c "Oc µετασχημµατίσει τὸ σῶμα τῆς ταπεινώ 
σεως ἡμῶν, ὥστε γενἐσθαῖ σύμμορφον τῷ σώματι 
τῆς δόξης αὐτοῦ,ν ἐπεὶ xal νῦν οὐχ ἐσμὲν ἔξω τοῦ 
καθ) ὁμοίωσιν εἶναι αὐτοῦ, εἴπερ ἐστὶν ἀληθὲς, ὡς 
μορφοῦται ἐν ἡμῖν διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Γράφει 
Υὰρ πάλιν 6 Παῦλος Γαλάταις ᾽ « Τεκνία, οὓς πάλιν 
ὠδίνω, ἄχρις οὗ μορφωθῇ Χριστὸς Ev ὑμῖν. » Ὅταν 
γὰρ ἑαυτοὺς πιστοὺς καὶ ἁγίους τηρήῄσωμεν. τότε ὁ 
Χριστὸς ἐν ἡμῖν ὁρᾶται μορφούμενος, xa ταῖς ἡμε- 
τέραις διανοίαις τοὺς ἑαντοῦ χαραχκτῆρας ἑναστρά- 
πτων. 


ΚΕΦΑΛ. G*. 


Πρὸς τοὺς Aéyortac, ὅτι οὐκ εἰκὼν' Θεοῦ ἐσμεν, 
dAA' εἰχὼν εἰκόνος. Ἱ ad γὰρ ΥἸὸς xal Λόγος 
τοῦ θεοῦ xal Ilutpóc, Εἰχὼν αὐτοῦ &ocw * ὁ δὲ 
ἄνθρωπος, οὐχὶ tob. ἀρχετύπχου εἰνὼν, ἀλλὰ 
τῆς sixóroc, ἤγουν του Υἱοῦ, ὡς εἶναι ἡμᾶς 
&lxóva εἰκόγος. Οὐ γὰρ εἴρηται, £n. ὅτι 
sixóra ἑαυτοῦ ἐποίησεν à Θεὸς τὸν ἄνθρωπογ., 
ἀ 4 1ὰ xat' εἰκόνα, ἵνα ὁ ἄνθρωπος κατ εἰκόνα 
ᾗ τοῦ θεοῦ καὶ Πατρὸς, τουτέστι, εἰκὼν τοῦ 
fiov, ὅπερ ἐστὶν εἰχὼων εἰκόνος. 

Εϊδους μὲν παντὸς xal φαντασίας σωματιχῆς ἑἐπ- 
έχεινα ἡ θεία τέ ἐστι xal ὁμοούσιος Τριᾶς. Χρὴ δὲ 
πιστεύειν, Ott ὁ Πατὴρ &v τῷ Υἱῷ ἐστι, χαὶ ὁ Yl 
ἐν τῷ Πατρί” xal ὁ ἑωραχὼς τὸν Ylbv, ἑώραχεν τὸν 
Πατέρα. Ὁρᾶται δὲ χαὶ ὁ Υἱὸς ἓν τῷ ὁμοουσίφ 
Πνεύματι. Γέγραπται yáp: ε Ὁ δὲ Κύριος Ηνευμά 
ἑστιν.; Ἔνθα δὲ ὅλως ταυτότης οὐσίας, ἐχεῖ που πάν- 
τως τὸ παραλλάττον εἴη ἂν οὐδέν' ἀλλ ὅπερ ἂν «bv 
Πατέρα εἶναι νοῆς, voo1ó ἐστι xai ὁ Υἱὸς, δίχα µόνου 


?! Philipp. ur, 91. ** Galat. iv, 19. 


4089 | KDVERSUS ANTIIROPOMORPTITAS. 1090 
€o0 εἶναι πατήρ’ καὶ ὅπερ ἂν τὺν Yibv εἶναι ὑπολά- A Intellexeris, hoc etiam est Filius, preter unum id 


606, τοῦτο ἐστὶ xa τὸ Πνεῦμα, δίχα τοῦ εἶναι vió. 
'Ὑφέστηχε γὰρ τῶν ὠνομασμένων ἕκαστον ἰδιοσυστά- 
tux, καὶ ἔστιν ἀληθῶς ὄπερ εἶναι λέγεται. Ἡ δὲ εἰς dv 
ὁτιοῦν ὁμοίωσις τῆς ἁγίας Τριάδος ἁπαραλλάκτως 
ἔχει. Οὐχοῦν χᾶν el γέγονε χατ᾽ εἰχόνα τοῦ Yiou ὁ &v- 
θρωπος, καὶ οὕτως ἐστὶ xav εἰχόνα Θεοῦ. Ὅλης γὰρ 
αὐτῷ τῆς ἁγίας Τριάδος ol χαραχκτῆρες ἑλλάμπουσι, 
ἅτε δὴ χαὶ μιᾶς οὔσης τῆς κατὰ φύσιν θεότητος τῆς àv 
Πατρὶ xai Υἱῷ καὶ ἁγίῳ Πνεύματι. Γράφει οὖν Μωσῆς 
ὁ θεόληπτος” « Καὶ εἶπεν ὁ θεός Ποιήσιωμεν ἄν- 
θρωπον χατ᾽ εἰχόνα ἡμετέραν, xat καθ) ὁμοίωσιν. » 
Τὸ δὲ, ἡμετέραν., οὐχ ἑνὸς προσώπου ὅβλωσιν ἔχει, 
διά τοι τὸ ἓν τρισὶν ὑποστάσεσιν εἶναι τὸ τῆς θείας 
xoi ἀῤῥήτου φύσεως πλήρωμα. Περιττὸν οὖν ἄρα 
περιεργάζεσθαι χαὶ ἰσχνοεπεῖν χαὶ λέγειν, ὅτι οὗ τοῦ 
Θεοῦ μᾶλλον ἑσμὲν εἰχόνες, οὐδὲ τοῦ ἀρχετύχου, 
ἀλλά τῆς τοῦ Θεοῦ εἰκόνος. "Agxst δὲ «b μετὰ ἁπλό- 
«nto; πιστεύειν, ὅτι χατὰ θείαν εἰχόνα γεγόναµεν, 
τὴν πρὸς τὸν 8sbv λαδόντες φυσιχῶς µόρφωσιν, Ei 
Cb χρἠ τι χαὶ οὐχ ἀπιθάνως εἰπεῖν, ἀναγκαῖον fiv 
μέλλοντας υἱοὺς ὀνομάζεσθαι θεοῦ ἡμᾶς, κατ εἰχόνα 
τοῦ YioU μᾶλλον γενέσθαι, ἵνα xai ὁ τῆς υἱότητος ἡμῖν 
ἐμπρέπῃ χαραχτήρ. 


KESAA. Z. 


Πρὸς τοὺς «λέγοντας, δει ἐν τῇ peAAoboq xaca- 
στάσει τὸ «Ἰογικὸγ ἄχουσα γνχἡ, xal du τοῦτα 
1}ώσεως οὐκ ἀμοιρουσα, ἁροκόπτει' καὶ ὅτι εἰ 


προκοπὴν ἕξει, πάντως ὅτι καὶ µείωσιν καὶ C 


πάθος, xal φθοράν. ἐκ τούτου, καὶ θάνατον, 
xai αὖθις ἀναδίωσυ. 


Οἱ τοιαῦτα διενθυµούμενοι, ἀγναεῖν ἑοίχααι τὴν 
δοθησομένην χάριν τῇ τοῦ ἀνθρώπου φύσει μετὰ τὴν 


ἐχ νεχρῶν ἀναθίωσιν. El γὰρ δεῖ τὸ φθαρτὸν τοῦτο ᾽ 


cv ἀφθαραίαν ἑνδύσασθαι, xal την φθορὰν ἀποδύ- 
σαόθαι, συναποδθαλοῦμεν δηλονότι τῇ φθορᾷ xai τὰ 
ἐξ αὐτῆς πάθη (ταῦτα δέ ἐστι ἐπιθυμία πᾶσα σαρ» 
xh), xat λοιπὸν εἰς ἁγίαν xal πνευματιχὴν Quo 
µεταστησόµεθα, νέµαντος ἡμῖν τὸ ἀραρὸς ἐν τούτοις 
τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ. El γὰρ νῦν τὸν 
ἀῤῥαθῶνα τοῦ Πνεύματος ἔχοντες ἁγίως πολιτευό- 
µεθα, τίνες ἑσόμεθα λαθόντες τὺ πλᾶΏρες; Ὅπου δὲ 
πλήρωσις Πνεύματος, ἐχεῖ που πάντως xai ἀσφάλεια 


quod pater est: et quod Filium esse cognoveris, 
hoc est etiam Spiritus, citra id quod filius est. 
Unumqeodque enim eorum qua »0ominavimnus, in 
propria sua bypostasi subsistit, vereque est id quod 
4icitur, Omninoda vero similitudo Trinitatis immu- 
iobüiter ita se habet. Quocirea tametsi factus sit ad 
im»ginem Filii homo, etiam sic factus est ad ima- 
ginem Dei. Totius enim Trinitatis eharactereg sive 
imagines in ipso effulgent : quemadmodum etiam 
una est secundum naturam deitas in Patre, et Filio, 
et Spiritu sancto. Scribit itaque Moyses divino Nu- 
mine sfflaum : c Et. dixit Deus : Faciamus homi- 
pero ad imaginew nostram, et ad similitudinem **, » 
Hoc autem zxos/ram, non unius persome significa" 


B tionem habet, eom in tribus bypostasibus divinas 


ajque ipeffabjlis naturx» plenitudo consisiat. Buper- 
Yácanea. igiLur est eutiositas et argutado.diceatium, 
quod sog Dei petius neque archetypi sumus imago, 
sed imago imaginis Dei. Sufficit enim. oum, simpli 
eiiale credere, quad ad divinam imaginem faeti 
Sumus, similem nateraliter cum Dea feemam nacti. 
Si voro oportet his aliud quid nou improbabiliter 
adjicere, necessarium erat, nos, qui fllii Dei appel- 
landi eramus, ad imaginem Filii potius fleri, ut et 
élivtiopis character nobis conveniret. 


CAPUT Yil. 


Adversus dicentes, quod in. futuro. statu anima τα- 
tione prodita, ac proinde cognitionis non expers, 
incrementum. accipit; εἰ quod si incrementum, 
imminutionem etiam sustinel, e£ passionem, aliqua 
ex hoc, et mortem, rursumque reviviscere. 


' Qui hsc animo concipiunt, ignorare videntur 
gratiam quz hominis natur: , postquam ἃ morte 
revixerit, conferetur. Si. enim oportet corruptibile 


hoc induere incorruptionen **, iuteritumque exuere, ' 


deponeraus profecto una cum corruptione affe- 
ctiones que ex $75 ea oriuntur hz autem sunt, 
omnis concupiscenia carnalis ), ac deinceps itu saiu- 
ctam spiritualemque vitam traducemur, tribuente 
nobis, quod his conveniat, omnium nostrum Ser- 
vatore Cbristo. Si enim nunc arrhabonem Spiritus 
habentes sancte vivimus, quinam tandem futuri 
sumus, cum plenitudinem acceperímus? Ubi vero 


vou, xal καρδίας ἑδραιότης, τῆς ὁρώσης εἰς τὸ áya- D plenitudo Spiritus est, ibl. omnino mentis firmitas, 


Qbv χαὶ εἰς ἀκραιφνῆ θεοπτἰαν. Οὐχοῦν ἑσόμεθα μὲν 
ἁμείνους ἑαυτῶν, τὴν φθορὰν ἀποδυσάμενοι, xaX τὸ 
σῶμα πνευματιχὸν ἔχαντες, τουτέστι, sl; µόνα τὰ 
τοῦ πνεύματος βλέποντες * Χλόνως δὲ 6 χαταδιδάζων 
ἡμᾶς εἰς φαυλότητα τὸ τηνικάδε ἔσται οὐδεὶς, συνέχον- 
τος ἡμᾶς εἰς τὸ ἑαυτοῦ [θέλημα] τοῦ Δημιουργοῦ διὰ 
τοῦ ἁγίου Πνεύματος, χαθάπερ ἀμέλει xat τοὺς ἁγίους 
ἀγγέλους. Τοιοῦτόν τι Χριστὸς ἀπεφήνατο εἰπών " 
€ Ἐν τῇ ἀναστάσει οὔτε γαμοῦσι, οὔτε Υαμίζονται, 
ἀλλ ὡς ἄγγελοι θεοῦ εἰσιν ἐν τῷ οὐρανῷ. » 


** Gen. 1, 36, *71 Cor. v, οἱ. ** Marc. xi, 25. 


et cordjs stabilitas respicientis in omne bonum, et 
2d peram sc sinceram Dei visionem. Quocirca 
priestantiores quidem nobisipsis sumus futuri, cum 
interitum ezueriimus, corpus spiritualiter affeetuin 
habentes, hoe est, solisiis quas spiritus sunt intenti. 
Motus vero, qui nos in malum propellat, nullus tunc 
est futurus, eontinente nos in sua voluntate Creatore 
per Bpiritum sanctum, quemadmodum fere et san- 
ctos angelos. Ejusmodi quid Christus nobis signi- 
fieavit, cum dixit : « In resurrectione nequen.bent, 
ueque nubentur, sed tanquam angeli Dei sunt in 
caelo **, ) 





1091 
CAPUT ΤΠ. 


Cur in. Adam morientes, paternam. quidem penam 
exsolvant, el. illius transgressioni unusquisque no- 
sirum obnozius fiat : in Christo autem vivificatus 
meus parens εἰ per. Spiritun purgatus a. debito 
primi parentis, eb a suo ipsius peccalo, non trans- 
misil in me filium saxum puritatem euam, neque 
mihi profuit gratia justitie que ipai collata [uit, 
cum alioqui peccato prevaleal ? 


inquirendum est, quo pacto in nos primus parens - 


Adam, poenam sibi ob transgressionem illatam, 
Iransmiserit. Audivit enim, quia « Terra es, et in 
terram reverteris *^, » et ex incorrupto factus est 
corruptioni obnoxius, mortisque vinculis submissus. 
Posieaquam vero in hanc prolapsus, liberos pro- 
ereavit, nati ex ipso, utpote ex mortali, mortales ef- 
fecti sumus. Hoc pacto sumus exsecratiouis in Adam 
hiredes. Neque enim omnino veluti cum ipso man- 
datum quod acceperat infringentes, punimur : sed 
quia, 6t dixi, mortalis factus, exsecrationem {η 
progeuietn suam transmisit. Mortales enim. 376 
effecti sumus ex mortali. Dominus autem noster Je- 
sus Christus, secundus Ádam declaratus, et princi- 
pium generis nostri, secundum nimirum post pri« 
mum, in incorruptionem nos reformavit, opponens 
$e morti, et propria carne ipsam vacuans atque 
dissolvens, solutaque est in ipso pristinae exsecra- 
tiopis vis. ldcirco iuquit sapientissimus Paulus 
quod, « Quemadmodum per hominem mors, ita 
etiam per hominem resurrectio mortuorum **, ) 
Et rursum : « Sicut in Adam omnes moriuntur, ita 
et in Christo omnes vivificabuntur *!, » Universos 
itaque comprehendens, generalissimaque poena, pro- 
pter eam qua jn Adam facta est transgressionem, 
interitus ac mors est. Similiter etiam omnium 
et quidem generalissima redemptio in Christo per- 
fecta est. Exuit enim humana natura in ipso mor- 
tem sibi immissam, ex eo quod mortalis redditus 
esset primus homo. Àt vero privatus uniuscujusque 
nostrum paler, etiamsi per Spiritum sanctum sit 
sanctificatus, et peccatorum veniam consecutus, do- 
num boc in nos etiam non transmittet. Unus enim 
est, qui omnes sanctiüicat el juetificat, et ad incor- 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARGCHIEP. 


1092 
κΕΦΛΛ. Ir. 


Διὰ cl ἐν τῷ ᾿Αδὰμ ἀποθνήσκοντες, πατρικὴν 


ἐκτίνουσι μὲν δίκην, καὶ τὴν ἐκείνσυ zapd6a- 


σι ἕκαστος κρρωστεῖ. ἐν' δὲ τῷ Χριστῷ ζωο- 
ποιηθεὶς ὁ ἑμὸς πατὴρ, καὶ διὰ τοῦ ἁγίου 
Πγεύματος καθαρθεὶς τῆς τα προπατορικῆς 
ὀφ.1ήσεως καὶ ξῆς ἰδίας π.λημμείείας, οὗ µετέ- 
δωκό qot τῆς καθαρότητος τῷ Ἰενγηθέντι, 
οὔτ ὦνησέό µε τῆς εἰς αὐτὸν δικαιοσύνης ἡ 
xdpic, καίτοι ὑπερισχύουσα κατὰ τῆς dpap- 
τίας; 


Ἐξετάσαι χρὴ πῶς εἰς ἡμᾶς 6 προπάτωρ Αδάμ 
παρέπεμψε τὴν ἐπενεχθεῖσαν αὐτῷ διὰ τὴν παράδα- 
σιν δίχην. Ἠχουσεν γὰρ, ὅτι ε ΓΗ εἶ, καὶ εἰς γῆν 
ἀπελεύσηῃη, » xal φθαρτὺς ἐξ ἀφθάρτου γέγονε, xal 
ὑπενέχθη τοῖς δεσμοῖς τοῦ θανάτου. Ἐπειδὴ δὲ εἰς 
τοῦτον πεσὼν ἑπαιδοποίησεν, ol. γεγονότες ἐξ αὐτοῦ, 
ὡς ἀπὸ φθαρτοῦ, φθαρτοὶ γεγόναµεν. Οὕτως ἑσμὲν 
τῆς Ev ᾿Αδὰμ χατάρας χληρονόμοι. O0. γὰρ πάντως 
ὡς σὺν ἐνείνῳ τῆς ἐντολῆς fic ἑδέξατο παραχούσαν- 
τες τετιµωρήµεθα, ἀλλ᾽ ὅτι, ὡς ἔφην, θνητὸς veyo- 
νὼς, εἰς τὸ ἐξ αὐτοῦ σπέρμα παρέπεμψε τὴν ἁράν. 
Θνητοὶ γὰρ γεγόναµεν Ex θνητοῦ. Ὁ δέ ve Κύριος 
ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς δεύτερος ᾿Αδὰμ χρηµατίσας, 
καὶ ἀρχὴ τοῦ γένους ἡμῶν δευτέρα μετὰ τὴν πρώ- 
την, εἰς ἀφθαρσίαν ἡμᾶς ἀνεμόρφισεν, προσθαλὼν 
τῷ θανάτῳ, τῇ ἰδίᾳ σαρχὶ χαταργήσας αὐτὸν, xal 
λέλυται τῆς ἀρχαίας ἁρᾶς fj δύναμις Ev αὐτῷ. Διὰ 
τοῦτὸ φησιν ὁ πάνσοφος Παῦλος, ὅτι « Ὥσπερ &' 
ἀνθρώπου ὁ θάνατος, οὕτω xal δι’ ἀνθρώπου ἀνά- 
στασις νεχρῶν. » Καὶ πάλιν’ « Ὥσπερ ἐν τῷ Αδὰμ 
πάντες ἀποθνῄσχουσι, οὕτω xal ἐν τῷ Χριστῷ πάν- 
πες ζωοποιηθήσονται. » Οὐκοῦν, ἡ χαθόλου xai ve- 


* νιχωτάτη δίχη διὰ τῆς àv ᾿Αδὰμ παραδάσεως ἡ 


φθορὰ xat ὁ θάνατός ἐστιν' ὁμοίως fj χατὰ πάντων 


"xai Τενιχωτάτη λύτρωσις iv Χριστῷ τετέλεσται. 


Απεδύσατο γὰρ dj ἀνθρώπυυ φύσις ἐν αὐτῷ τὸν 
ἐπιῤῥιφέντα θάνατον αὐτῇ, διὰ τοῦ γενέσθαι φθαρτὸν 
τὸν πρῶτον ἄνθρωπον. 'O δὲ ἑχάστου ἡμῶν πατὴρ, 
xdv διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἡγιάσθη, χαὶ ἐχομί- 
cato τὴν τῶν πλημμελημάτων ἄφεσιν, οὗ παραπέµ- 
dec xai εἰς ἡμᾶς τὸ δῶρον' εἷς yáp ἐστιν ὁ πάντας 
ἁγιάζων xaX διχαιῶν, xal εἰς ἀφθαρσίαν ἀναχκομίζων 
ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς, xa εἰς πάντας àv 
[ow δι αὐτοῦ τὸ δῶρον ἔρχεται. Ἕτερον δέ ἐστιν 


rupiionem traducit, Dominus noster Jesus Christus, p ἁμαρτίας ἄφεσις, καὶ ἕτερον θανάτου λύσις. xa 


et in omnes ex aquo per ipsum, donum promanat. 
Aliud autem esi peccati remissio, et aliud mortis 
dissolutio : et unusquisque quidem propriorum pece 
catorum remissionem consequitur in Christo per 
Spiritum sanctum ; generaliter autem  liberamur 
omnes a po,na jam olim nobis illata, a morte, in- 
quam, qua omnes pervaserat ex primo nostri gene- 
tis nobis simili in mortem prolapso. ldcivco enim 
inquit sapientissimus Paulus, quod mors regnavit 
ab Adam, usque ad Mosen, etiam in eos qui non 
peccaverunt, in similitudinem prevaricationis Ada, 


ἕχαστος μὲν τῶν ἰδίων πλημμεληµάτων κερδαίνει τὴν 
ἄφεσιν ἐν Χριστῷ διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. χοινῇ δὲ 
πάντες ἁπαλλαττόμεθα τῆς ἐν ἀρχαῖς ἐπενεχθείσης 
δίκης ἡμῖν, τῆς τοῦ θανάτου φημὶ, δραμούσης 
εἰς ἅπάντας, τοῦ πρώτου τοῦ χαθ᾽ ὁμοιότητα πεσόν- 
τος εἰς θάνατον. Διὰ τοῦτο Υάρ φησι χαὶ ὁ πάνσοφος 
Παῦλος, ὅτι ὁ θάνατος ἐθασίλευσεν ἀπὸ ᾿Αδὰμ µέχρι 
Μωσέως, καὶ bmi τοὺς μὴ ἁμαρτήσαντας, ἐπὶ τῷ 
ὁμοιώματι τῆς παραθάσεως 'Abkp, μέχρι νόµου χε- 
χράτηχεν ἡ τοῦ θανάτου δίχη. Χριστοῦ δὲ λοιπὸν 
προαναλάμψαντος, εἰσθέδηχεν ἡ δικαιοσύνη, διχαιοὐσα 


* Gen. ii, 19. 39 1 Cor. xv, 31. ?! Ibid. 38. Rom. v, 44. 








1095 


ADVERSUS ANTHROPOMORPHITAS.. 


1094 


χάριτι, καὶ ἁποσοθοῦσα τῶν ἡμετέρων σωμάτων τὴν A tandiu ac lex, duravit mortis poena. Postquam vero: 


φθοράνι 


ΚΕΦΛΛ. 8. 


El γέγονεν ἡ ἀνάστασις ἤδη, ἣν à προφήτης τε- . 


θέαται ὁ Ἐξθχιὴ1, ἡγίκα προσήἀἆθε ὁστοῦν 
πρὸς ὀστοῦν, xal ἁρμογία πρὸς ἁρμογίαν, καὶ 
σὰρξ, καὶ δέρµα, καὶ τρίχες, καὶ πγεῦμα, xal 
ὤφθη ἀνάστασις π.Ἰηθύος xoAAnc: ἢ εἰχόνατης 
με. 1ούσης καθολικής dvactácsoc ἔσεσθαι 
ἔδειξεν ἡμῖν ἡ θείᾳ Γραφὴ àv ὁπτασίφ προ- 
gnum. 

Τὰ τῶν πραγμάτων μεγάλα χαὶ διὰ τὴν τοῦ περὶ 
αὑτὰ θαύματος ὑπερθολὴν ἐν ὑποψίαις ὄντα, τοῦ xal 
ἀπιστηθῆναι πρός τινων, οὐ διὰ µόνης ἁπαγγελίας 
οἱ προφῆται χατὰ χαιροὺς ἑδιδάσχοντο, τοῦ ἁγίου 


Πνεύματος αὐτοῖς ἑναστράπτοντος τὴν ἑχάστου γνῶ- Β 


atv * ἀλλὰ γὰρ χαὶ αὐτοῖς ἑώρων πράγµασιν, ἵνα πρὸ 
τῶν ἄλλων αὐτοὶ πιστεύσαντες, διαθεῖεν αὐτὰ καὶ 
κοῖς ἑτέροις. Τοΐνυν ὁ τῶν ὅλων θεὸς xal τοὺς Ίδη 
τεθνεῶτας ἐπὶ τῆς Βαθυλωνίων ἑπαγγειλάμενος &va- 
χοµίζειν εἰς Ἱερουσαλὴμ, οὐχὶ δήπου πάντως τὴν 
ἐπὶ γῆς, ἀλλὰ τὴν ἄνω xat &y τοῖς οὐρανοῖς νοουμένην 
ἔδειξεν ἑναργῶς τῷ προφήτῃ τὴν ἀνάστασιν, χαὶ τίνα 
τρόπον ἔσται χατὰ καιρούς’ ἣν χαὶ ὁ θεσπέσιος Aa615 
προανεφώνει λέγων περὶ ἡμῶν, ἤτοι περὶ ἀνθρώπου 
παντός" «€ ᾽Αποστρέφαντός σου τὸ πρόσωπον, ταρα- 
χθήσονται, xal εἰς τὸν χοῦν αὐτῶν ἐπιστρέφουσιν. 
Ἑξαποστελεῖς τὸ πνεῦμά σου, χαὶ χτισθήσονται, xal 
ὀναχαινιεῖς τὸ πρόσωπον τῆς γῆς. » Προσχεχρουχότες 
μὲν γὰρ ἐν ᾿Αδὰμ διὰ τὴν παράδασιν, ἓν ἁποστροφῇ 
γεγόναµεν παρὰ θεῷ. Καὶ ταύτης ἕνεχα τῆς αἰτίας 
εἰς τὸν ἑαυτῶν χοῦν ὑπεστρέφαμεν, ἑπάρατοι γεγο- 
νότες. Ἔφη γὰρ ὁ Δημιουργὸς, ὅτι « Γη el, xai εἰς 
γην ἀπελεύσῃ. » Αλλ' ἐν ἑσχάτοις τοῦ αἰῶνος χαιροῖς, 
&v δυνάµει τοῦ ζωοποιοῦ Πνεύματος, ἐν Χριστῷ πάντας 
ἐγερεῖ τοὺς νεχροὺς ὁ θεὸς καὶ Πατήρ. "Οτι γὰρ 
οὕπω τῶν νεχρῶν Υέγονεν ἡ ἀνάστασις, ἁλλ᾽ ἔσται 
κατὰ χαιροὺς, πιστώσεται γράφων ὁ πάνσοφος Παῦ- 
λος, ὅτι « Περὶ τὴν πίστιν ἐνανάγησαν Ὑμέναιος 
καὶ Αλέξανδρος, λέγοντες ἀνάστασιν Ίδη γεγονέναι. » 
Ki δὲ ὁ λέγων τοῦτο, τὴν ἐπὶ τῇ πίστει ναυαγίαν 
ὑπομένει, δηλον ἂν εἴη λοιπὸν ὅτι τὴν δύναμιν τῆς 
ἀναστάσεως ὡς Ev θεωρίᾳ προφητιχῇ χρησέµως τε- 
θέαται 6 µαχάριος προφήτης Ἐεζεχιήλ. 


ΚΕΦΑΛ. Ι’. 


Πρὸς τοὺς ζητοῦντας, εἰ τῇ τοῦ ἀνθρώπου φύσει 
προσέθηχέ ti παραγενόµεγος ὁ Χριστὺς ἐν 
capxi* καὶ πῶς κατ᾽ εἰκόγα θεοῦ ὁ ἄνθρωπος. 


"Οτι δὲ πρόξενος παντὸς ἀγαθοῦ τῇ τοῦ ἀνθρώπου 
φύσει γέγονε παραχενόµενος ὁ Χριστὸς, τίς ὁ μὴ 
φάναι τολμῶν; fj τίς χαταρνήσεται, χαὶ ἀνόνητον 
ἡμῖν γενέσθαι φῄσει τὴν εἷς τόνδε τὸν χόσµον ἆπο- 
στολην αὐτοῦ; Γέγονε μὲν γὰρ χατ᾽ εἰχόνα τὴν πρὺς 
αὐτὸν ἐν ἀρχαῖς ὁ ἄνθρωπος, χαὶ ἡ φύσις ἣν ἔχουσα 
. ἐπιτηδείως πρὸς ἀνάληψιν παντὸς ἀγαθοῦ, xal εἰς 


35 Ezech. xxxii1i, 1 seqq... 5 Psal. cin, 29, 90. 


*! Gen. ii, $39. 


Christus illuxit, ingressa est justitia, justificans gra- 
iia, et interitum a corporibus nostris profligans. 
377 CAPUT IX. 


Au facta sit. resurrectio , quam. propheta. Esechiel 
ridii, quaudo accessit os ad os, εἰ junciura ad 
junciuram, et. caro, el cutis, et capilli, ei spiritus, 
ει visa est resurreciio multitudinis mulie ** ; aut 
imaginem future universalis resurrectionis nobis 
sucra Scriptura ostendit in prophetica visione. 


Res arduz, queque ob miraculi quod in se habent 
magnitudinem suspecUe sunt, quod nonnulli fidem 
eis derogarint, non per solam annuntiationem pro- 
pheue suis temporibus edocti fuerunt, Spiritu san- 
cto uniuscujusque re cognitionem ipsis irradiante; 
verum etiam reipsa viderunt, ut, quz ipsi prz aliis 
fide complexi essent, aliis etiam ea testata relinque- 
rent, Deus ilaque totius universi, cum eos qui in 
terra Babyloniorum mortem obierant Hierosolymam 
referre jussisset, non eam qua in terra, sed super- 
nam, quaeque in colis fit, resurzectionem prophe- 
te manifeste ostendit, et quonam modo suo tem- 
pore esset facienda : quam quidem etiam divinus 
David praedixit, de nobis, sive de quovis homine, 
dicens : « Averteute te faciem , turbabuntur, et in 
pulverem ipsorum convertentur. Emittes spiritum 
tuum, et formabuutur, et renovabis faciem terrz 23.) 
Cum enim offendissemus in Adam propter trans- 
gressionem, aversi fuimus a Dco, stque hac de 
causa in nostrum ipsorum pulverem conversi su- 
mus, exsecrabiles facti, Audiit enim a Creatore, 
quoniam « Terra es, et in terram reverteris **. » Cae- 
terum in ultimis sxculi temporibus, vi atque effica- 
cia vivificantis Spiritus, Deus Pater in Christo om- 
nes mortuos suscitabit. Quod vero resurrectio mor- 
tuorum noudum facta sit, sed stato tempore sit 
futura, sapientissimus Paulus fidem facit, dicens, 
quod « Circa (idem naufragium fecerunt Hymeuzus 
et Alexander, dicentes resurrectionem jam factam 
esse **, » Si vero qui loc dicit, circa fldem naufra- 
gium facit, manifestum deinceps fuerit, quod vim 
resurrectionis veluti in 3"76& prophetica visione 
beatus propheta Ezechiel uiiliter sit. contempla- 


D Lus. 


CAPUT X. 


Adversut eos qui inlerrogant, am aliquid adjecerit 
humang nature, cum. ad illam accessit in. carne 
Christus; et quo pacio ad imaginem Dei (actus 
si4 homo. 

Quod vero omne bonum nature humans conci- 
liarit Christi adventus, quisuam dubitaverit? aut 
quis negaverit, inuüilemque nobis fuisse dixerit 
ipsius in mundum missionem ? Factus enim es 
initio ad ipsius imaginem bono, naturaque aptitu 
dinea habuit ad ampleetendum omue bonum, virtu: 
temque colendum atque. exercendeim, ε / Creavi 


* ] Tim. 1.19 


S. CYNILLI ALEXANDRINI ARCHIEP, 


enim nos ad epera bona, » quemadmodem saplen- A xevópOueiv épszric. « "Exveos γὰρ ἡμᾶς tu ἔργοις 


o. £4 tissimus Paulus seribit *'. Labefaetavit autem di- 


vins imaginis pulchritudinem, peccatum, sordibus- 
que opplevit splendidam humanitatis faciem Sata- 
nas. Caterum instaurator exortus est, qui id quod 
depravatum eral, pristina forma restituit, nosque 
denuo in suam imsginem traneíormavit, ut divinse 
ipsius naturze characteres nobis conveniant per san- 
ctificationem et jnstitiam, vitamque ad virtutis nor- 
mam bene compositam. Ipse enim est et janua et viat*, 
per quam ad quodvis bonum ingredi potuimus, 
reciasque vies fsceerp **. Quocires in nebisquidem, qui 
in Christo sumus, pulchriudo prasianiissims ime- 
giis resplendet, οἱ operibus ae rebus ipsis bosos ae 
probos nos prasiemus. ja primo autem parente om- 


ἀγαθοῖς, » ὡς Youv ὁ πάνσοφος Ὑράφει Παῦλος. 
Αλλὰ Ἱφάνισεν τῆς θεοειδοῦς εἰκόνος τὸ χάλλος f 
ἁμαρτία, καὶ ῥυποῦ μεστὸν τὸ λαμπρὸν τῆς ἄνθρω- 
πότητος πρόσωπον ἀπέφηνεν ὁ Σατανᾶς. Αλλ' ὁ &va- 
χαινιστὴς ἐπέφανεν, ὁ ἀναμορφῶν εἰς τὸ Ev ἀρχαῖς 
τὸ ἠδικημένον, xal πάλιν ἡμᾶς εἰς τὴν ἑαυτοῦ µετα. 


πλάντων elxóva, ὥστε τῆς θείας φύσεως αὐτοῦ ἓμ- 


πρέπειν τοὺς χαραχτῆρας ἡμῖν δι’ ἁγιασμοῦ xaX δι- 
χαιραύνης, xai τῆς xaT ἀρετὴν εὐζωῖας. Αὐτὸς γάρ 
ἐστιν dj θύρα xat fj ὁδὸς, δι’ fic πρὸς mv ὁτιοῦν τῶν 
ἁρίατων εἰσελάσαι δεδυνήµεθα, χαὶ ὀρθὰς ποιήσασθαι 
τραχιὰς, ὥστε ἐν ἡμῖν μὲν τοῖς kv Χριστῷ τὸ χάλλος 
"Ác ἀρίστης εἰκόνας ἐμφαίνεται, εἰ δι αὐτῶν τῶν 
ἔργων ἀνδραγαθήαωμεν. Ἐν δέ ve wp πρωτοπλάστῳ 


pis quidem aptitudo inerat, conferens (acultatem ad B πᾶσα μὲν ἐπιτηδειότης ἦν, ἀπαφέρονσα δύναμιν πρὸ; 


amplectendum viruseps, non tamen omaine acus 
sive operatio ipsa aderat, [deirco Christus ipse de 
Dobis, sive de propriis suis ovibus dixit : « Ege veni, 
ui vitam habeant, et abundantius habeant ν » 
Reddituum epim est humanae naturg, id, quo Adam 
inilio prseditus fuerat, nimirum sanctificatio, Meo 
vero, abundantius, mea quidem sententie significat, 
quod acte ipeo saneti videamur, quodque operibus 
ipsis illustres declaremur. 


379 CAPUT χι. 
Qued ρογωρίου sive naluralea voluptates truncore qut 


dem possimus ; eradicare autem in univereum ne- 
queamus. 


ἀνάληφψιν ἀρετῆς, οὐ πάντως δὲ xal ἑνέρ]εια. Τοι- 
γαροῦν χαὶ αὐτὸς ἔφη Χριστὺς περὶ ἡμῶν, ἥτοι νῶν 
ἰδίων προδάτων’ « Ἐγὼ ᾖλθον ἵνα ζωὴν ἔχωσι, χαὶ 
περισσὸν ἔχωσι. » ᾽Αποδέδοται μὲν γὰρ τῇ ἀνβρώπου 
φύσει τὸ ἐν ᾿Αδὰμ ἐν ἀρχῇ, τουτέστι 6 ἁγιασμίς. 
T$ δὲ περιττὸν, ὥς γε οἶμαι, quel vb χατ᾽ ἀνέργειαν 
δρᾶσθαι σεπτοὺς, καὶ BV. αὐτῶν νῶν χατορθωµάτων 
χαταφαιδρύνεσθοι. 


ΚΕΦΑΛ. IA'. 


"Or: τὰς σαρκιχας ἡδονὸς ἤτουν φυσικὰς δυνἀ- 
wid κο.οδῶσαι, ἑκκόναι δὲ πανγτεῖῶς οὗ 
vrd . 


Videtur nonnullis sapientissimus Paulug ardua (; Δοχεῖ τισιν ὁ πάνσοφος Παῦλος δυσχερῃ τινα 


quedam, intellectuque diflicilia dicere, juxta sanu- 
ctorum apostolorum vocem *', Quod vero hie su- 
perna sapientia sint referta, dubitare fas non est: 
loquitur enim Christus in ipso : ail igitur, quia 
« Copsentio legi Dei secundum interiorem hominem. 
Video autem aliam legem in membris meis, repu- 
gnapntem legi mentis mez, et subjicientem qme legi 
peccati 5; » et rursus : « Miser ego lomo, quis me 
liberabit a eorpore mortis hujus? Gratia autem Deo 
per Jesum Christum Dominum nostrum **. » Coufli- 
git enim cum mente, coatinentize ob Dei metum stu- 
diosa, irritamentum carnis , et viribus conalibusque 
nostris quibus vilze puritatem sectamur, resistit, acri- 
terque repugnat. Caeterum qui ea qua par est sobrietate 
utuntur, Deum revereutes , castigant motus caruis, 
peccatique stimulum hebetant atque retunduut, me- 
ditatione exercitatieneque rerum divinarum, et la- 
boribus , aliisque moderationibus utentes. Fieri ita- 
que non potest ut insitam carni concupisceutiam 
eradicemus ; sobrietate autem, ut dixi, obviam ire, 
ne procaciter in. mentem insurgat, in nostra pote- 
Blale est situm, precipue quía bomo factus est uui- 
genitum Verbum Dei, et ferocientem legem peccati, 
qui est in membris nostris, nou amplins in nos 
grassari permisit. Atque hoc quidem docet optimus 
Paulus, dicens : « Quod eniin impossibile erat legi, 


5 Ephes. n, 10. 


15 Joan, x, 9. ** Joan. xiv, 6. 
q. "* tom. vir, 22, 25. 


9 ibi. 2$, 35. 


^ Joan, x, 10, 


λέχειν, "toc δυσνόητα, κατὰ τὴν τῶν ἁγίων ἆπο- 
στόλων φωνήν. "Ότι δὲ σοφίας τῆς ἄνωθεν ταῦτα 
µεµέστωται, οὐκ ἔστιν ἀμφιθάλλειν' λαλεῖ γὰρ 
Χριστὸς ἓν αὐτῷ. Ἔφη τοΐνυν, ὅτι «Συνήδοµαι τῷ 
νόµῳ τοῦ θεοῦ χατὰ τὸν ἔσω ἄνθρωπον' βλέπω δὲ 
νόµον ἓν τοῖς µέλεσί µου ἕτερον, ἀντιστρατευόμενον 
τῷ νόμῳ τοῦ νοός µου, xai αἰχμαλωτίζοντά us τῷ 
νόμῳ τῆς ἁμαρτίας.; Καὶ πάλιν εΤαλαίπωρος 
ἑγὼ ἄνθρωπος, τίς µε ῥύσεται Ex τοῦ σώματος τοῦ θα- 
νάτου τούτου; Χάρις δὲ τῷ θεῷ διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ 


τοῦ Κυρίου ἡμῶν.» Καταστρατεύεται μὲν γὰρ τοῦ 


νοῦ βλέποντος εἰς ἐγχράτειαν διὰ τὸν φόδθον τοῦ 
θεοῦ τὸ χίνηµα τῆς σαρχὸς, xal ταῖς elg ἀγνείαν 
ὁρμαῖς ἀντιτάττεῖαι xal ἀντεξάχει δεινῶς. ᾽Αλλ᾽ οἱ 


D νόψει τῇ πρεπούσῃ χρώμµενοι, τὸν θεὸν σεδόµενοι, 


ἐπιτιμῶσι τῷ τῆς σαρχκὸς χινήµατι, xal τὸ τῆς 
ἁμαρτίας ἀμθλύνουσι αέντρον ἀσκῆσει xal πόνοις, 
xai ταῖς ἄλλαις χρώμενοι ἐπιειχείαις. "Dott ἀποῤ- 
ῥιζῶσαι μὲν τῆς σαρχὺς τὴν ἔμφυτον αὐτῆς ἐπιθυ- 
μίαν οὐκ ἕνεστι. νήψει δὲ, ὡς ἔφην, οὐχ ἐᾷν χατα- 
θρασύνεσθαι τοῦ νοῦ, δυνατὸν, μάλιστα ὅτι γέγονεν 
ἄνθρωπος ὁ μονογενῆς Λόγος τοῦ θεοῦ, xat ἀγριαί- 
νοντα τὸν νόµον τῆς ἁμαρτίας, τὸν kv τοῖς μέλεσυ 
ἡμῶν, οὐχ ἔτι νεανιεύεσθαι χαθ ἡμῶν συγχεχώρης«εν. 
Καὶ τοῦτο διδάξει σαφῶς ὁ πανάριστος Παῦλος : 
«Τὸ γὰρ ἀδύνατον τοῦ νόµου, γράφων, ἐν ᾧ Ἀσθένει 


*! [IL Petr, iii, 45, 16; Jud. i11 seq 


1091 ADVERSUS ANTHROPOMORTIIITAS. LI 


διὰ τῆς σαρχὺς, τὸν. ἑαυτοῦ Υἱὸν πἐµφας 6 θεὺὸς ἐν A in quo infirmabatur per carnem, Filium suum nit- 
ὁμοιώματι σαρχὸς ἁμαρτίας, xal περὶ ἁμαρτίας —teus Deus in similitudinem carnis peccati, et de 
κατέχρινε τὴν ἁμαρτίαν ἐν τῇ σαρχὶ, ἵνα τὸ δικαίωµα — peccato eondemnavit peccatum in carne, ut justiti- 
ςοῦ νόµου iy ἡμῖν πληρωθῇ, τοῖς uh χατὰ σάρχα — catio legis in nobis impleretur, non secgndym car- 
περιπατοῦσιν, ἀλλὰ κατὰ myeuua. Περιεσόμεθα — nem ambulantibus, sed secundum spiritum . » 
τοίνυν τῶν ἐμφύτων χινηµάτων obx εἰς ἅπαν, οὐδὲ — Superiores igitur evademus insitis motibus, nou 
ὁλοτελῶς (τοῦτο γὰρ τῇ παμµαχαρίᾳ ζωῇ τετήρηται quidem in uuiversum, neque omni ex parte (hoc 
τῇ προσδοχωµένῃ ἔσεσθαι xgxà τὸν αἰῶνα τὸν μέλ- — enim in beatissimam illam vitam seryatur, qua fu- 
λοντα )* δυνάµεθα δὲ χαταγδρίσασθαι, xal τοῖς τῆς — tura exspectatur jn venturo s:eculo) : possumus au- 
capxbe ἐπιπλήττειν χινηµασι, Θεοῦ συµπράττοντος, — tem (fortiter obsistere, et castigare motus carnis, 
xal τὴν ἐξ ὕψους ἡμῖν χορηγοῦντος δύναμιν. Καὶ — opitulante Deo, viresque 38 nobis ex alto suppe- 
ἁδροτέρα μὲν ἔσειν ἓν τοῖς ῥᾳθυμοῦσιγ fj ἐπιθυμία, — ditante. Et validior quidem est in vecordibus concue 
xai οἷον τῆς αὐτῶν κατεξουσιάζουσα καρδίας ^ piscentia, et absolutam quodammodo in eorum ani- 
ἁδρανὴς δὲ xal ῥᾳδίως ἐπιτιμωμένη xal ἔχπεμπο- — ios potestatem exercens : remissior vero aique 
µένη τοῦ νοῦ ἐν τοῖς τὸν θεῖον φόδον ἔχουσι. Καὶ — debilior, queque facile reprimi et eg animo ejici 
γὰρ Ὑέγραπται, ὅτι ὁ γόµης Κυρίου ὀγγὸς (74, τουτ- B possit, in iis qui divino metu praediti sunt, Et scrie 
ἐστιν, ἀγνοποιός. ptum est quod lex Dei pura est **, hoc est, purog 
efficieus. 
ΚΕΦΑΛ. 18’. CAPUT τη, d 


10τι τη» εὐχαριστίαν ἐν µόγαις χρη ταις xaóo- uod Eucharistiam in solis catholicis ecclesiis cele... 
Jixaic éxx Ano laic ἐκτεείσθαι, 0 | brare oporteat. CN ee 


Τὸ δέ ve Gopoy, ἤτοι ty προσφορὰν, ἣν τελοῦμεν Donum vero, sive oblatio, quam mystice celebra: 
μυσςικῶς, bv. ἁγίαις ἐχχλησίαις cal; τῶν ὀρθοδόξων — mus, in solis orthodoxorum sanctis ecclesiis offerri 
χρΊ προσφέρεσθαι µόναις, χαὶ οὐχ ἑτέρωθί που, 3$ — debet, neque alibi omnino : qui secus faciunt, aperte 
τοῦτο δρῶντες, παρανομοῦσιν ἐμφανῶς. Καὶ τοῦτο legem violant. Atque hoc quidew facile est videre 
ἔστιν ἰδεῖν ἐκ τῶν ἱερῶν Γραμμάτων, Ἐκέλενε γὰρ οκ sacris Scripturis, Jussit enim lex sacrificari ove 
ὁ νόμος τὸ πρύδατον θύεσθαι (8) κατὰ την ἡμέραν — ipso die sive festo Paschze, quod quidem typum £hri- 
ἔτοι την ἑορτὴν τοῦ Πάσχα, xal ἦν εἰς τὖπον Xpi- — sii prz se ferebat. Sed « in domo una comedetur, 
5100. « Ἁλλ ἐν οἰχίᾳ μιᾷ βρωθήσεται, φησὶ, καὶ οὐχ — inquit, neque efferetur quidquam carnium ejus **. ) 
ἑξοίσεται τῶν κρεῶν αὐτοῦ. » Ἔξω τοίνυν τὸ δῶρον — Efferunt igitur foras donum, qui non in una atque 
ἐχφέρουσιν, οἱ μὴ ἐν τῇ μιᾷ xe καθολιχῇ οἰχίᾳ τοῦ C eadem catholica domo Christi, boc est, ecclesia, ip- 
Χριστοῦ, τουτέστι «fj ἐχχλησίᾳ, ςελοῦντες αὐτὸ, — suin celebrant. Et per aliam etiam legem ejusuodi 
xai δι ἑτέρου δὲ νόµου τοιοῦτόν τι σηµαίνεται, — quid signiflcatur. Scriptum est euim rursus : « E 
Γέγραπται γὰρ πάλιγ’ «Καὶ ὃς tày θύσῃ µόσχον ἡ si quis mactaverit vitulum aut ovem in castris, et 
πρόδατον ἐν τῇ παρεµδολῇ, χαὶ ἐπὶ τὰς θύρας τῆς — non addugerit iptra ostia tabernaeuli, pereat anima 
σχηνῆς μὴ ἐνέγχῃ, ἐξολοθρευθήσεται ἡ φυχἣ ἐχείνη λα e populo suo ". » Qui ergo εχίγὰ tabernaeulum 
kx τοῦ λαοῦ αὑτῆς. » Οὐχοῦν οἱ τῆς σχηνῆς ἔξω θύον- — celebrant, non alii fuerint, quam hiretici; certaque 
τες, εἷεν àv οὐχ ἕτεροί τινες παρὰ τοὺς αἱρετικοὺς, — pernicies iis impendet , qui id f3cere yeriti non fue- 
καὶ ὄλεθρος aóvol; ἑκήρτηται τοῖς τοῦτο τολμῶσι rint. Quocirca oblationes qua in ecclesiis fiunt, sau- 
δρᾷ». Τοίνυν τὰς iv ταῖς ἐχχλησίαις ἂωροφορίας οιἱῆοδεί, benedjci et consecrari a Christo credimus. 
ἁγιάζεσθαι πιστεύομεν xal εὐλογείσθφι xal τελειοῦσθαι παρὰ Xprotoy. 

| KE9AA. II" CAPUT XII). 
E) d τῶν ὅων θεὸς τὰ γιόµεγα ἤδη xal zpa- ΑΛ Deus universi possit ea, qua jam contigerunt et 
χθέντα δύναται ποιῆσαι (9) μὴ verevric oat [acta sunt, efficere, ut nunquam coutigerint aut facia 


ποτεφ κατὰ τὸ, «Οὺκ ἀδυνατήσει αὐτῷ παν D sin! , juxia illud , « Non erit ipsi impossibile omne 
ῥῆμα.) Ob γὰρ «έγομεν, ὡς μὴ γεγόµενᾳ, dAAa verbum **5, » Non enim dicimus, tanquam non con- 


μὴ τεγεγῆσθαι τὴν ἀρχὴν, olor, ὅτι πόρνη» tingentia, sed ut omnino non contigerint, veluti , ap 
δύγαται παρθένον ποιῆσαι ἑκ χοωίας μητρὸς, πιεγειτίσοεπι possit virginem efficere ex utero matris, 
ἵνα µήτε εἶναί ποτε πόργην ποργεύδασαν" ὅτι ita ut meretrix nunquam [uerit quae fornicala est : 
« Τὰ παρὰ ἀνθρώποις ἀδύγατα, δυγατὰ παρὰ quia « Que imvossibilia sunt hoynibus , possibilia 
τῷ 659. ) sunt Deo *, , 


Ζητεῖσθαι μὴ yph παρ ἡμῶν *hy τοῦ Θεοῦ Potentia Dei nequaquam a uobis est investiganda, 


" hom. vii, 5, 4. Psal. xvin, 8. ** Exod. xij, 40. Levit, xvii, 5, 4. Luc. 1, 57. "* Luc. 
xvii, 27, 


BON. YULCANII NOT &. 


(3) 'Ο vópoc Κυρίου ἀ]γός, etc. Ab. effectu nimirum ut Homero ἴφια μῆλα, τουτέστιν, ἰσχυροποιά, 
quod ovile carnis esu roborentur corpora. 

(8) ᾿Εχέλευε γὰρ ὁ vópoc τὸ πρόδατον θύεσθαι. De esu agn. paschalis prescripto Exod. xir, et qvo 
pacto illa ad Christum sint referenda, Cyrillus pulcherrime explicat Glaphyrorum in Exod. lib. ui, cap. 1 

(9) Quzstionem quz toto capite 15 tractatur, an scilicet Deo omnia sint possihilia, traetat eliam οἱ 
professo Isid. Pelusiotes epist. 117 libri secundi, quam ita concludit ; Et ἐρωτηθείημεν εἰ πάντα τῷ ey 


PATROL. Gn. LXXVI, 





4199 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP, 


1100 


qua certe magna 381 atque admiranda est : quia A δύναμιν, ἢ µεγάλη χαὶ ἀξιάγαστος, ὅτι τὸ δρώμενον 


id quod faetum est, a divina gloria alienum non est. 
Neque erim quia omnia potest, idcirco eum absur- 
dorum operatorem cerni par est. Intelligis enim ab- 
surdum dictu esse : Λη Deus possit prestare, ut ip- 
semet non sit Deus? Αη possit efficere seipsum peccati 
capacem? An possit facere ut ipse non sit bonus, aut 
vita, aut justitia? Oportet igitur summo studio ab- 
surdas bujusmodi quastiones detestari. Cur vero 
Deus eam , αυ fornicata sit, facere non possit ut 
meretrix non fuerit, in causa est, quod mendacium 
ut sit veritas efficere nequeat. Neque vero hoc itu- 
potentix ipsum arguit, sed demonstrat naturam quie 
ab eo quod ipsam non deceat abhorret. Alienum au- 
tem prorsus ab ipso est mendacium. Porro menda- 
cium est efficere ut fornicata meretrix , fornicata non 
fuerit. Oportet. autem, ut. dixi, stultas hujasmodi, 
multumque absurditatis in se habentes quaestiones, 
ab initio ne admittere quidem. 


CAPUT XIV. 


Ad eos qui dicunt, quod ignoravit Filius extremum 
diem ; adversus Agnoetas, 

Aiunt vero etiam alios, cum audiunt Christum 
dicentem : « De die illa sive hora uenco novit, ne- 
que augeli coelorum, neque Filius, nisi solus Pa- 
ter, ** » siwitissime imperitissimeque affirmare, diem 
illam, sive horam revera ignotam esse Verbo quod 
ex essentia Dei ac Patris genitum est : ut ita in an- 
gelorum ordinem redigatur, nullaque ratione dif- 
ferre videatur ab iis qui per ipsum facti suut. Αι 


οὐκ ἀπειχός ἔστι τῇ θείᾳ δόξη. O0 γὰρ ὅτι πάντα 
δύναται, διὰ τοῦτο xal τῶν ἁτόπων ἑργάτην αὐτὸν 
ὀρᾶσθαι προσήχει. Ἐννοοῦμεν μὲν γὰρ ὅτι ἄτοπόν 
ἐστι τὸ λέγειν. El δύναται ὁ θεὺς ἑαυτὸν ποιῆσαι μὴ 
εἶναι Θεόν; El δύναται ἑαυτὸν ποιῆσαι ἁμαρτίας 
δεχτικὀν; El δύναται ἑαυτὸν ποιῆσαι μὴ εἶναι ἀγαθὸν, 
3| ζωὴν, 7| δίχαιον; Act τοίνυν παντὶ παραιτεῖσθαι 
σθένει τὰς ἁτόπους οὕτω τῶν ἐρωτήσεων. Auk τί δὲ 
ὁ θεὸς τὴν πορνεύσασαν οὗ δύναται ποιῆσαί ποτε μὴ 
γεγενῆσθαι πόρνην; ὅτι οὐ τὸ φεῦδος δύναται ἁλή- 
θειαν ποιῆσαι. Καὶ οὐχ ἀσθενείας τοῦτο ἔγχλημα, 
ἀλλὰ φύσεως ἀπόδειξις, oU τι παθεῖν ἀνεχομένης ὃ 
μὴ πρέπει αὐτῇ. ᾽Αλλότριον δὲ τούτου φεῦδος παντε- 
λῶς. Τεῦδος δέ ἐστι τὸ τὴν πορνεύσασαν ποιῆσαι μὴ 


B πορνεῦσαί ποτε. Act δὲ, ὡς ἔφην, τὰς εὐήθεις οὕτω 


τῶν ἑρωτήσεων xal πολὺ sb ἄτοπον ἐχούσας, μτδὲ 
προσίεσθαι τὴν ἀρχὴν. - 


Κεν, ΙΑ. 

Il τοὺς Jé » ὅτι )rónosy 

ο κάση μέρα, Mi, T rroncór (0j. κά 

Φασί vs μὴν χαὶ ἑτέρους ἀχούσαντας λέγοντος τοῦ 
Χριστοῦ» «Περὶ τῆς ἡμέρας ἐχείνης 8 τῆς ὥρας 
οὐδεὶς οἵδεν, οὐδὲ ol ἄγγελοι τῶν οὐρανῶν, οὐδὲ à 
Yibe, εἰ μὴ ὁ Πατὴρ µόνον,» λέχειν ἀσυνετώτατα, 
μὴ εἰδέναι χατὰ ἀλήθειαν τὸν Ex τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ 
καὶ Πατρὸς πεφηνότα Aóyov, µήτε τὴν ὥραν, µήτε 
τὴν ἢμέραν ἑχείνην, ἵνα τοῖς ἀγγέλοις συντάττητα:, 
xaX κατὰ µηδένα τρόπον διαφἐρῃ τῶν δι αὐτοῦ 


vero quo pacto ejusdém ordinis, ejusdemque naturse C γεγονότων. Εἶτα πῶς &v ἴσῃ τάξει τε xal φύσει 


censeri poasint creatura et Creator? aut quomodo 
non potius immenso intervallo disjungantur? Hic 
enim est supra omnia : hoc vero, inter omnia. At si 
existimant, reipsa Christum aliquid Ignorare , qua- 
tenus est Deus, aberrant a scopo, el in rupes im- 
pingunt, atque adversus divinam ipsius gloriam 
cornu attollunt, invenietur enim, si ita se res ha- 
beret ut ipsi dicunt, neque coessentialis amplius 
Deo ac Patri Filius, Si enim novit quidem Pater, 
ignorat autem Filius, quonam pacto aequalis ei erit, 
sive coessentialis? Oportet enim id quod ignorat, 
minus esse quam id quod novit; idque eo est ab- 
surdius, quod consilium ac voluntas Dei et Patris 
vocatus est Filius. 88$ Paulus enim de ipso ait : 
« Qui factus est nobis a Deo sapientia "!, » Et rur- 
sus : « In quo sunt omnes thesauri sapientia: el co- 
gnitionis absconditi *. » Quin et divinus David ca- 
nit ad ccléstem Pawem ac Deum : « Donine, in 
voluntate tua deduxisti me *^: » voluntatem appel- 


ποίηµα xai Ποιητής; Hog δὲ οὐχ ἄπειρον τὸ µεσο- 
λαθοῦν; 'O μὲν γάρ ἔστι πάντων ἐπέχεινα * τὸ δὲ, 
ἐν τοῖς πᾶσι. El δὲ οἵονται χατὰ ἀλήθειαν Ἠγνοηχέ- 
ναι tt Χριστὸν, xa0' ὃ νοεῖται 8ebc, ἔξω φέρονται 
σχοποῦ, xal τρέχουσι χατὰ πετρῶν, καὶ τὺ χέρας 
ἐγείρουσι κατὰ τῆς δόξης αὑτοῦ. Εὐρεθήσεται γὰρ, 
ἂν οὕτως ἔχῃ χαθά φασιν αὐτοὶ, οὐδὲ ὁμοούσιος ἔτι 
τῷ θεῷ xat Πατρί. Ei. γὰρ olbev μὲν ὁ Πατὴρ, ἀγνοεὶ 
δὲ ὁ Υ]ὸς, πῶς ἴσος ἔσται αὐτῷ, ἤγουν ὁμοούσιος; 
Ast γὰρ πάντως ἓν µείοσιν εἶναι τοῦ εἰδότος, τὸ μὴ 
εἰδός. Καὶ τὸ ἔτι τούτου παραλογώτερον, βουλὴ τοῦ 
Θεοῦ xal Πατρὸς ὠνόμασται ὁ Υἱός. Παῦλας μὲν γὰρ 
περὶ αὐτοῦ ἔφη. « "Oz; ἐγενήθη ἡμῖν ἀπὸ Θεοῦ 
σοφία. » Καὶ πάλιν * «Ἐν ᾧ slot πάντες οἱ θησαυροὶ 
τῆς σοφίας καὶ γνώσεως ἀπόχρυφοι. » Ῥάλλει δὲ ὁ 
Ῥεσπέσιος Δαθὶδ πρὸς τὸν ἐν οὐρανοῖς Πατέρα xal 
Θεόν. εΚύριε, ἐν τῇ βουλῇ σου ὡδήγησάς µε», 
βουλὴν αὐτοῦ λέγων τὸν ἐξ αὐτοῦ φύντα Ylóv. Εἶτα 
πῶς οὐ γελοῖον , ἀγνοεῖν οἴεσθαί τι τῶν ἓν τῷ Πατρὶ 


* Matth, xxiv, 96; Marc. xii, 41. "! 1 Cor. 1, 50. 55 Coloss. 1, 9. ** Psal, Lxxi, 24. 


BON. VULCANI! NOTE. 


δυνατὰ, ἀποκρινώμεθα τὰ πρέποντα αὐτῷ, xal πᾶσα λύεται ἀνωφελὶς ζήτησις Δύναται μὲν γὰρ πάντα, 


βούλεται δὲ { 


ἄριστα. Hoc est, Si interrogemur an omnia Deo sint possibilia, respondeamus : que ipsum 


decent ; simulque omnis inutilis questio solvitur. Pótest. enim omnia, vull autem. qua suni optima. 
(10) [dem argumentum, an videlicct. Filius Dei iguorarit. exiremum diem, tractat. Jsid. Pelusiot:a 


epist. 117 libri primi. 





i101 


ADVERSUS ANTIIROPOMORTTHITAS. 


1:3 


τὴν aoglav αὐτοῦ xal τὴν βουλὴν αὐτοῦ; xal ὁ μόνος A lans Filium ex ipso genitum. Preterea, quomod2 not 


εἰδὼς τὸν Πατέρα, πῶς τὴν τῆς συντελείας ἡμέραν 
ἀγνοεῖ; «olov ἄρα τὸ προῦχον Ev γνώσει, τὸ εἰδέναι 
τί ἐστιν ὁ Πατὴρ, ἤγουν τὴν ἑσχάτην ἡμέραν ; Γέγρα- 
πται δὲ πᾶλιν, ὅτι «Τὸ Ἠνεῦμα πάντα ἐρευνᾷ, χαὶ τὰ 
βάθη τοῦ θεοῦ.» "Oct τοίνυν τὸ Πνεῦμα τὸ εἰδὺς τά 
βάθη τοῦ θεοῦ, xaX πάντα τὰ ἓν αὐτῷ, Πνεῦμα καὶ 
αὐτοῦ τοῦ Υἱοῦ ἐστι, πῶς οὐχ οἶδεν τὰ ἐν τῷ ἰδίῳ 
Ἡατρί ; Πολλῶν τοιγαροῦν εἰς ἀτοπίαν ἐννοιῶν συν- 
ωθουσῶν τὸν ἁμαθη καὶ χἰόδηλον ἐχείνων λόγον, 
ἀναγχαῖον ἑλθεῖν ἐπὶ τὴν οἰχονομίαν (11), φάναι τε, 
ὅτι πεφόρηχε μὲν ὁ μονογενὴς Λόγος τοῦ θεοῦ μετὰ 
τῆς ἀνθρωπότητος xal πάντα τὰ αὐτῆς, δίχα µόνης 
τῆς ἁμαρτίας. Μέτροις δὲ ἀνθρωπότητος πρέπει ἂν 
εἰχότως, xai τὸ ἀγνοεῖν τὰ ἑσόμενα * οὐχοῦν, καθ ὃ 


ridiculum fueril existimare, ignorare aliquid eorum 
quz in Patre sunt, ipsius sapientiam et voluntatem? 
et, qui solus novit Patrem , quo pacto consumma- 
tionis diem ignoret ? Quznam autem excellentior no- 
titia est, scire quid sit Pater, aut. extremum diem 
nosse ? Scriptum autem est rursum , quod « Spiritus 
Omntà scrutatur, etiam abdita et occulta Dei δὲν Cum 
igitur Spiritus, qui novit arcana Doi et omnia quie 
ipsi insunt, ipsius etiam Filii Spiritus sit, quomodo 
non noverit quz in Patre suo sunt? Cum igitur mul- 
tis rationibus depravatze stolidzeque illorum ratioci- 
nationes absurditatis eonvincantur, necesse est ut 
ad incarnationis mysterium veniamus, dicentes uni- 
genitum Verbum Dei gestasse quidem una cum hw- 


μὲν νοεῖται θεὺς, οἶδε πάντα ὅσα xa Iavfp* xa0' 6 [j manitate omnia qux ipsius sunt, excepto solo pec- 


YS μὴν ἄνθρωπος ὁ αὐτὸς, οὖκ ἁἀποσείεται τὸ xal 
ἀγνοῆσαι δοχεῖν, διὰ τὸ πρέπειν τῇ ἀνθρωπότητι. 
"Ώσπερ δὲ αὐτὸς ὢν ἡ ζωὴ πάντων xal δύναµις τρο- 
φὴν σωματικὴν ἐδέχετο, τὸ τῆς χενώσεως οὐχ ἁτιμά- 
ζων µέτρον, ἀναγέγραπται δὲ xaX ὑπνῶν, xal χοπιά- 
σας' οὕτω καὶ πάντα εἰδὼς τὴν πρέπουσαν τῇ 


cato, Convenit autem merito humanz natura rationi 
ignoratio futurorum. Quocirca quatenus quidem in- 
telligitur Deus, novit omnia qua et Pater; quate- 
nus autem idem etian! homo est, non videtur aver- 
sari ignorationem futurorum, quia hxc lhumaue 
natura; est consentanea. Quemadmodum vero ipse 


οι { Cor. 1 10 
BON. VYULCANII NOT E. 


1) Ἀνγαγκαῖον ἐδεῖν ἐπὶ τὴν olxovoglav. Frequenter hac voce οἰχονομίας utitur. Cyrillus, uti et 
alii Patres, modo pro. ἐνανθρωπήσει ἤτοι ἐνσαρχώσει τοῦ Μονογενοῦς, id est, lumanatione , ut ita dicam, 
sive [ncarnatione Ünigeniti ; modo pro consilio divino et dispensatione, atque administratioue, qua usus 
est in generis humani instauratione.. Proinde, quotiescunque apud Cyrillum occurrit nomen οἰχονομίας, 
non gue semper modo veriti, sed usus sum interpretatione 40 cuique loco accommodatior est visa, 
seeutus hac in re auctoritatem Isidori Pelusiotze, qui varie hac voce οἰχονομίας mulis locis utitur, e qui- 
bus paneula aliquot ascribam. Is itaque epistola 44 libri primi loquens περὶ τῆς θείας σαρκώσεως, dicit : 
Quemadmodum Eva εγἑαία est ex latere Adam, absque ulla seminis. interventione, ità. etiam: Dominum e 
maire δίχα σπέρµατος σεσαρχωμένον, addens, hoc nature impossibile non esse, ἀλλ ὥσπερ ἐπὶ τῶν 
πρωτοπλάστων fón γεγένητο, ἐπὶ τῆς Δεαποτιχῆς οἰκονομίας τετελεχέναι, id est, quemadmodum | in primis 
parentibus jam factum fuerat, ἐπ Dominica incarnatione perfectum fuisse. Epist. 416 ejusdem libri, inter 
ea quz Salomon dicit se intellectu. assequi non posse, pouit viam navis in melio mari, quod interpre- 
tatur ἰδίά. Pelusiotes, περὶ τῆς πάντας σωζούσης Bela; οἰχονομίας, id est, de divina incarnatione omnes 
servante, Epist, 428 ejusdem libri ita loquitur... εὐτελείᾳ τῇ δουλικῇ πρὸς τὴν ἄῤῥητον οἰχονομίαν χρησά- 
μενος, quod verterim, servili vilitate, ad ineffabilem salutis nestre inslaurationem usus, quam ipsam ῥῥη- 
τον οἰχονομίαν epist. 456 vocat, τὴν ὑπὲρ τῶν ἀνθρωπίνων ἁμαρτιῶν Ὑενομένην παιώνιον τοῦ Υἱοῦ τοῦ 
Θεοῦ ἕνσαρχον ἐπιφάνειαν, id est, salutarem | Filii Dei in carne pro peccaits. humanis. apparitionem. 
Epist. 455 ejusdem libri, loquens de Jesu Christo novissimis teuporibus ipcarnato, cum peccata hamana 
ad summum gradum pervenissent, Christum ipsum ita loqueutem facít : Ἐπὶ guznplz γὰρ τῶν ἁμαρ- 
τόντων, τὴν οἰχονομίαν ἐχείνην ποιῄσομαι. Id est: Pro salute enim. eorum qui peccarunt, hanc. consilii 
mei administrationem inibo. Epist. 497 ejusdem libri, loquens de Domino nostro instar lapidis angularis 
duos populos arctissime colligante, inquit: 1j τοῦ Δεσπότου ἡμῶν ἔνσαρχος οἰχονομία αυνάφασα, id est, 
Domini nostri in carne administratio copulans. Adverbio etiam οἰχονομικῶς epist. 407 ejusdem libri utitur 
pro, εετἰο consilio, de Paulo volente Israelitarum causa anathema esse, ita loquens : "Ov ἀφῆχε vóptov ὡς 
τέλειος, νηπίοις μᾶλλον ἁρμόζοντα, οἰκονομικῶς δι’ ἐκείνους ἑδέχετο, ἵνα γένωνται τέλειο: id est, Legem 
quam reliquerat, veluti perfectus, infantibus potius convenientem, certo. consilio propter illos suscepit, ut 
fierent. perfecti. Venit vero. mihi aliquando in mentem, cum locum illum 1Isaiz cap. tv legerem: Non 
suni consilia mea sicut consilia vestra, neque vici mec sicul vire vestre, vias et consilia Domini idem esse quod 
οἰχονομία Δεσποτιχή ' quam quidem opinionem meam gavisus sum cum viderem Isidori, quo libenter 
cum Cyrillo meo, magistro utor, auctoritate confirmari. Is enim epist. 222 libri tertii, ubi tractat, Ne- 
minem nisi probate vite de Deo sermonem habere debere, neque. curiose inquirendum esse quid sit Deus, 
ita ait : "O0 θεὺς διὰ τοῦ "Hoatou µεμφόμενος, τοὺς βίου μὲν ἁρίστου ph ἐπιμελουμένους, τὰς δὲ οἰκονομίας 
αὐτοῦ αἰτιωμένους, φησίν΄ « Γνῶναί µου τὰς ὁδοὺς ἐπιθυμοῦσιν, ὡς λαὸς δικαιοσύνας πεποιηχὼς, xal 
χρίσιν θεοῦ αὐτοῦ μὴ ἐγχαταλελοιπώς. » Ei δὲ οἱ τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ, τουτέστι͵ τὰς οἰχονομίας, πολυπραγµο- 
νοῦντες, πάντολµοι ἂν elev ^. πῶς οὐκ ἂν ἐπέχεινα πάσης τὀλμης χωροῦσιν, οἱ περὶ αὐτηῦ τοῦ Θεοῦ μιαρᾶ 
γλώττῃ λόγον χινοῦντες, xal μάλιστα ὅταν τί ἐστι πολυπραγμονοῦσιν; ος est : Deus per Isaiam increrans 
eos qui. nullam optime vivendi curam. gerunt, consilia vero ipsius incusant, ait (1δα. Lvm, 2) : « Scire 
rías meas volunt, tanquam gens qua justitiam [ecerit, et legem. Dei sui non dereliquerit. » Si vero, qui in 
vies ipsins, hoc est consilia, curiose inquirunt, confidentissimi [uerint, quo pacto non omnem confidentie 
modum  excesserint qui de Deo ipso exsecrabili lingna sermonem - movent, et mazime quando qui4 sit curiose 
inquirunt ? Ex quibus Isidori l'elusiotae verbis liquido apparet, τὴν τοῦ θεοῦ olxovopíav, vias et consilia 
Dei esse. 


11233 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ΑΠΩΠΕΡ, 


1101 


eum $i& vita οἱ vis ac virlus omnium, alimentum A ἀνθρωπότητι ἄγνοιαν οὖν ἐρυθριᾷ προσνέµων ἑαυτῷ. 


corporale suscepit, exinanitionis conditionem non 
despiciens (scribitur enim et doriisse et laborasse): 
ita quoque ignorationem futurorum, que humaui- 
ο latis est, eum qui omnia novit non puduit sibi ipsi 
ascribere, Omnia enim qua humanz nature sunt, 
ipsius facta sunt, prater peceatum, Cum vero di- 
scipuli ea qua supra ipsos erant scire cuperent, 


Γέγονεν γὰρ αὐτοῦ πάντα τὰ τῆς ἀνθρωπάτητος, 
δίχα µόνης τῆς ἁμαρτίας. Ἐπειδὴ δὲ τὰ ὑπὲρ ἐα»- 
τοὺς οἱ μαθηταὶ µανθάνειν ἤθελον, σχήπτεται χρτ- 
σίµως τὸ μὴ εἰδέναι xa0' ὃ ἄνθρωπος, xai φησι, 
μηδὲ αὐτοὺς εἰδέναι τοὺς xat' οὐρανὸν ὄντας ἁγίους 
ἀγγέλους, ἵνα ul λυκῶνται ὡς μὴ θαῤῥηθέντες τὸ 
μνστήριον. 


pre ae feri utiliter se ignorare, qua ratione est homo, dicitque ea ne ipsis quidem sanctis in coelo exsi 
Stentibus esse coguila, ne videlicet mcrore  afficerentur, quod ipsis arcanum illud creditum non 


esset, 
CAPUT XV. 


(Qutomodo intelligendum sit, « Verbum caro [actum 
est "5, y 

Cum vero nonnulli etiam, ut intelligo, interro- 
gent, quidnam sit, aut 383 quonam inodo ihtelli- 
gendum sit hoc, Verbum caro factum est : illud rur- 
$us utiliter monebimus : consuetudinem esse Scri- 
"pturze divino Spiritu afflat» , etiam a &0la interdum 
' carne, hominem appellare. Sic in prophetis promi- 
sit Deus, se Spiritum suum effusurum in omnem 
carnem **. Dictum autem. est rursum : « Videbit 
omnis caro salutare Dei ". » Neque vero dicimus 
quod In soam carnem divinus Spiritus est effusus, 
sed neque quod sola caro salutem per Christum vi- 
derit : sed in homines effusus est Spiritus sanctus, 
οἱ ipsi viderunt salutare. Quando igitur evangelista 
dicit : Et Verbum caro factum est, non Verbum Dei 
jn carnem transmutatum docet ( immutabilis enim 


ΚΕΦΑΛ. ΙΕ 
lloc νοητέον, « Ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο. 4 


Ἐπειδὴ δὲ, ὡς µανθάνω, τινὲς προσποιοῦνται 
ἑρωτᾷν τὸ, xl ἂν εἴη, f κατὰ τίνα τρόπον νοεῖται 
«ὸ, Ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο, πάλιν φαμὲν ἀναγχαίω, 
ἐχεῖνο' Ἔθος τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ xat ἀπὸ μόνη, 
ἐσθ᾽ ὅτε σαρχὸς τὸν ἄνθρωπον ὀνομάζειν. Καὶ γοῦν 
ἓν προφήταις ὁ θεὺς ἐπηγγείλατο τὸ ἑαυτοῦ Πνεῦμα 
ἐχχεῖν ἐπὶ πᾶσαν σάρχα. Εἴρηται δὲ πάλιν, ὅτι 
«Ὄψεται πᾶσα σὰρξ τὸ σωτήριον τοῦ Θεοῦ.» Καὶ 
οὗ δήπου φαμὲν ὡς ἐπὶ µόνην τὴν σάρχα «b θεῖον 
ἐχχεῖται Πνεῦμα, ἁλλ᾽ οὐδὲ ὅτι µόνη dj σὰρξ τὴν διὰ 
Χριστοῦ σωτηρίαν τεθέαται' ἀλλ ἐπ ἀνθρώπους 
ἐξεχύθη τὸ Πνεῦμα, καὶ αὐτοὶ τεθέανται τὴν σωτη- 
ρίαν. "Όταν τοίνυν ὁ εὐαγγελιστῆς λέγει, Καὶ ὁ 
Λόγος σὰρξ ἐγένετο, οὐκ εἰς cápxa διδάσκει µετα- 
πεποιῆσθαι τὸν Λόγον τοῦ Θεοῦ (ἄτρεπτος Υάρ 


est, utpote ex immutabili Patre), sed quod carne C ἐστιν, ὡς ἓξ ἀτρέπτου Πατρὸς), ἀλλ᾽ ὅτι σάρχα ἓφν- 


animata intellectualiter, sibi appropriata, admira- 
bili ratione processerit homo ex sancta Virgine. Ne- 
que enim prius exsistens homo, Deus est effectus : 
sed Deus exsistens natura, factus est homo. 


CAPUT XVI. 


Adversus. dicentes , unumquemque dignam retribu- 
tionem jam esse sortitum. Neque enim dixit Sal- 
vator, Pauper quidam homo; sed, Lazarus : ut 
appellatione nominis ostenderet reipsa ac vere eam 
in factis exstitisse [historiam]. 

Judicium post resurrectionem futurum sacra 
Seriptura testatur. liesurrectio autem futura non 
est, nisi redeunte rursus ad nos ex calo Christo 
in gloria Patris cum sanctis angelis. lta et sopien- 
tissimus. Paulus inquit, « Dominus ipse in mandato 


5, αι. 1, 4. ** Joel i, 28, 


χωμένην νοερῶς ἰδίαν ποιησάµενος (12), πφραδόξως 
προῄλθεν ἄνθρωπος παρὰ τῆς ἁγίας Παρθένου, 
ἐπειδὴ οὖχ ἄνθρωπος ὢν πρότερον τεθεοποίηται 
μᾶλλον, ἀλλὰ θεὺὸς Qv φύσει, γέχανεν ἄνθρωπος. 
ΚΕΦΑΛ. IG". 
Πρὸς τοῦ Jérortac, ὅτι ἑχάστῳ ἀνταπόδοσις 
ix ἠράδη 


ἀξία. Ot γὰρ εἶπε Ó Σωτὴρ, ὅτι Πτωχός 

τις ρώσος) d-L1à, Λάζαρος ἵνα τῇ προσηΤο- 

ρίᾳ δείξῃ πεἰρᾳ καὶ dAn0síg ταύτην xezpa- 
χθαι [τὴν διἠγησιγ]. 

T$» κρίσιν ἔσεσθαι μετὰ τὴν ἓν νεχρῶν ἀνάστασιν 

ἡ θεία λέγει Γραφή. ᾿Ανάστασις δὲ οὖχ ἔσται, μὴ 

αὖθις ἡμῖν ἐπιφοιτήσαντος ἐξ οὐρανοῦ τον Χριστοῦ 

ἐν τῇ δόξῃ τοῦ Πατρὸς μετὰ τῶν ἁγίων ἀγγέλων. 

Οὕτω καὶ ὁ πάνφοφος Παῦυλάς φησι, ὅτι € Abt, ὁ 


9! Ίδη. ru, 10: Luc. mi, 6. 


BON. VOLCANII NOT. 





(12) 'A44' ὅτι σάρκα ἑψυχωμένην vospoc ἰδίαν ποιησάµενος. Quod hoe loco Cyrillus dicit, Verbum 
carne animata intellectuafiter. appropriata, adwirabili modo processisse hominem, id ipsum infra, chv 
Evoüetoav αὑτῷ, xal ἰδίαν αὐτοῦ γενοµενην σάρχα ἑψυχῶσθαι φυχῆ νοερᾷ dicit. Aliis in lociz, animam hn- 
sanam vocat, ut lib. De fide ad Theodos., p. 44. lufra vero clarius hoc ipsum explicaus, dicit Verbum 
carnem sibi propriam fecisse, εἰ quidem illam non anima earentem, ut quidam opinantur, imo potius 
anima intelligente animatam, quam etiam, lib. De Incar. Unig., animam üumanam vocat. diceus : aniamm- 
que liumanam propriam sibi e(ficiens, peccato eam superiorem reddidit, ut idem sit, σὰρξ ἐφυχωμένη νοερῶς 
el ἐψυχωμένη φυχῇ ἀνθρωπίνῃ vel νοερᾷ. lilau vero loqueudi rationem quam hic usurpat Cyrillus, usur- 
pat etiam lib. Quod. unus sit Christus, pag. 70, ita. scribens : Profiteamur wtique animatum esse intelle- 
ciualiier corpus ipsi unitum, lioc est νοερῶς ' vel φυχῇῆ νοερᾷ, hoc est anima intelligenie ; quod .alii ver- 
tunt. anima rationabili. De iis vero qui carnem Verbo unitam rationali anima carere dicunt, οἱ solaui 
caruew) vitalea: et sensitivo motu. pie litam Unigenito iribuunt, vile Cyrillum lib. De fide, p. 8 οι 9. 


1165. 


ADVERSUS ANTITROPOMÓRPHITAS. 


1106 


Κύριος ἐν χελεύσματι, ἓν φωνῇ ἀρχαγγέλου, xaX Ev Α in voce archangeli et in tuba Dei descendet de coelo. 


σἀλπιγγι θεοῦ χαταθήσεται ἀπ' οὐρανοῦ. Σαλπίσει 


γὰρ. καὶ οἱ νεχροὶ ἐν Χριστῷ ἐγερθήσονται ἄφθαρ- ᾿ 


τοι. » Οὕπω τοίνυν ἐξ οὐρανοῦ χαταθεθηχότος τοῦ 
πάντων Κριτοῦ, οὐδὲ ἡ τῶν νεκρῶν ἀνάστασις γέ- 
γονεν. Εἶτα πῶς οὐχ ἀπίθανον ἐννοεῖν, ὅτι Υέγονεν 
ἤδη τισὶν ἀνταπάδοσις ἣ πονηρῶν ἔργων ἢ ἀγαθῶν; 
"Ἔστι τοίνυν παραθολῆς τρόπος ἁστείως ἔσχηματι- 
σµένος, τά va ἐπὶ τῷ πλουσίῳ xal τῷ Λαζάρῳ εἰρη- 
μένα παρὰ Χριστοῦ. Εχέι δὲ ὁ λόγος, ὡς fj Ἑδραίων 
ἔφη παράδοσις, Λάζαρον εἶναί τινα χατ᾽ ἐχεῖνο Ev 
τοῖς Ἱεροσολύμδις ἑσχάτην νοσοῦντα πτωχίαν καὶ 


ἁῤῥωστίαν, οὗ καὶ τὸν Κύριον μνημύνεῦσάι, ὡς εἰς 


παράδειγµα λαμθάνοντα xaX αὐτὸν elc ἐμφανεστέραν 
τοῦ λόγου δήλωσιν. Οὕπω τοίνυν ἐξ οὐρανοῦ χατα- 
φοιτήααντος τοῦ πάντων Σωτῆρος Χριστοῦ, οὔτε 
ἀνάστατις γέγονεν, οὔτε πράξεως ἀνίίδοσις Ἱχολού- 
θησέ τισιν, ἀλλ᾽ ὡς ἓν εἰχόνε, τῇ παραδολῇ γέγρα- 
πται πλούσιος καὶ τρυφῶν, καὶ ἀφιλοιχκτείρμων, xat 
πένης ἐν ἀῤῥωστίᾳ, ἵνα εἰδεῖεν οἱ τὸν ἐπὶ γῆς πλοῦ- 
τον ἔχοντες, ὡς, εἰ μὴ βουληθεῖεν εἶναι χρηστοὶ xoi 
εὐμετάδωτοι, χαὶ χοινωνικοὶ, xai ταῖς τῶν πενήτων 
Δνάγχαις ἐπιχουρεῖν ἕλοιντο, δεινῇῃ καὶ ἁ ρύχτῳ δίχῃ 
περιπεσοῦνται, 


ΚΕΦΑΛ. 17’. 
ΗΠρὸς τοὺς Aéyorrac* Πῶς ἀσώματοι ὄντες ol 
δαίµογες, ἐμίγησαν γυναιξί; 
Ἐπειδὴ δέ τινάς φησι λέχειν' Πῶς ἀσώματοι 
ὄντες οἱ πονηροὶ δαίμονες, χεχοινωνήχασι γυναιξίν’ 


Clanget enim tuba, et mortui in Christo suscita- 
buntur incorrupti 5, » Cum igitur nondum e ccelo 
descenderit uuiversorüm Judex, ne resurrectio qui- 
dem mortuorum facta est. Quomodo autem non 
absurdum cogitatu fuerit, factam jam esse aliquibus 
aut bonorum aut malorum operum retributionem ? 
Est igitur similitudinis ratio eleganter expressa iis 
verbis que de divite ev Lazaro a Christo dicuntur. 
Fertur, ut Hebrzi tradunt, Lazarum esse quem- 
dam, 384 qui tum temporis Hierosolymis οκ» 
tréina paupertate :gritudineque laborabat; cu- 
jus etiam Deminus meminerit, veluti in exem- 
plum proponens ipsum ad  manifestiorem dicti 
sui explicationem. Cum itaque nondum e coelo 
descenderit omnium Salvator Christus, neque re- 
surrectio quidem facta est, neque operis alieujus 
retributionem aliqui consecuti, sunt: sed veluti in 
imagine per parabolam describitor dives deliciis 
affluens, et immiscricors, et pauper :egrotus, ut 
intelligant ii qui divitiis in terra abundant, si 8 
benignitate abhorreant, et liberaliter prompteque 
impartiri, δὲ pauperum necessitati subvenire no- 
luerint, gravi eos atque inevitabili supplicio affl- 
ciendos, 
CAPUT xvi. 


Adversus dicentes : Quo pacto demones, cum incor- 
porei sint, cum mulieribus rem habuerint? 


Quandoquidem vero nonnullos dicere aiunt * Quo 
pacto daemones, cum sint incorporei, rem habuerint 


αἱ δὲ ἐξ αὐτῶν ἐγεννῶντο τοὺς γίγαντας; ἀναγκαῖον C cum mulieribus, quz quidem ex ipsis procrearumt 


ἡμᾶς xai πρὸς τοῦτο ἐπιτροχάδην εἰπεῖν, οὗ τῷ µή- 
πει τῶν διηγημάτων συνεκτεἰνοµένους , ἆλλ' ὡς ἐν 
ἐφιτομῇ τὴν διάνοιαν τοῦ πράγµατος ἐμφανίζοντας. 
Tolvuv qaot χατὰ τοὺς ὄνωθεν χαιῤβοὺς τοι χρόνους 
διῃρεῖαθαι, τούς τε ἀπὸ Κάῑν φημὶ καὶ τοὺς ἀπὸ 
Ἑνὼς, ὃς διὰ πολλὴν ἄγαν διχαιοσύνην ὠνόμασται 
παρὰ τοῖς τὸ τηνικάδε θεός. « Ἠλπισε γὰρ, φησὶ, 
ἐπιχαλεῖσθαι τὸ ὄνομα Κυρίου τοῦ Θεοῦ αὐτοῦ (15). » 
Ἁλλ' οἱ μὲν ἀπὸ Ἐνὼς γεγονότες, ἐπιμεληταὶ δι- 
χαιοσύνης xat ἁπάσης ἀγαθοεργίας, ἤθεσιν ἑ πόμενοι 
tolg τοῦ πατρός’ o γε μὴν ἀπὸ τοῦ Κάῑν θρασεῖς 
καὶ ἑλάρατὸι, xal «dv εἶδος φαυλότητος ἑτοίμως 
ἐπιτηδεύοντες' ἣν γὰρ αὐτοῖς τοιοῦτος καὶ ὁ πατήρ. 
Ἔως μὲν οὖν σαν ἀλλήλοις ἄμιχτα τὰ γένη, δι- 
εσώζετο παρὰ τοῖς ἀπὸ Ἐνὼς γεγονόσι τὸ διαπρέ- 
πειν ἓν ἀρίστῃ ζωῇ. Ἐπειδὴ δὲ, φησὶν, οἱ υἱοὶ ποῦ 
ἐπιχληθέντος θεοῦ, τοῦτ) ἔστι, τοῦ Ἑνὼς, τὰς ix 
νοῦ Κάῑν θυγατέρας τεθέανται (ἃς xal τῶν ἀνθρώ- 
vtov εἶπεν dj Γραφὴ θυγατέρας), εἶτα προσεφθάρη- 


55 | Tbess. 1v, 15. '* Gen. iv, 90. 


gigantes? oportet nos etiam ad hoc breviter respou- 
dere, non totam historie seriem persequentes, 
sed rei ipsius sensum compendiose declarantes. 
Aiunt igitur, primis illis szculís sive temporibus 
distinctam fuisse progeniem Cain a progenie Enos, 
qui ob eximiam justitiam vocatus eet ab illius tem- 
poris hominibus deus. « Speravit enim, inquit, vo- 
cari nomine Dei sui "*. » Posteri itaque Enos cum 
essent justitizt cultores, omnisque probitatis secta- 
tores, patris mores referebant, ejusque vestigiis 
insistebant : posteri vero Cain feroces atque exse- 
crabiles, nullum pravitatis genus preeterinittebapt ; 
talis autem fuerat etiam eorum pater. Quaadiu 
igitur inler se progenies mista non (uerunt, po- 
steri Enos optima laudatissimaeque vilz splendorem 
integrum conservarunt, Postquam autem, inquit, 
filii ejus, cui deo cognomen erat, hoc est, Enos, 
filiabus Cain oculum adjecerunt ( quas etiom Seri- 
ptura filias bominum appellat), deinceps eas de- 


BÜN. VULCANII NOTAE. 


15) "HAzics γὰρ ézxixa sicat τὸ ὄνομα Κυρίου τοῦ Θεοῦ αὐτοῦ. Cyrill. : Capit vocari nomine Dei 
aus. Vult enim ipsum Enos vocatum fuisse deum, ejusque filios et posteros, filios Dei. In hujus loci in- 
terpretatione mirum in modum variant interpretes. Vulgata versio habet, Captum. est. invocari. nomen 
Domini. Nova, Iste cepit invocare nomen Domini; alii vertunt, Ceptum est profanari nomen Dei. De qui- 


bus judicent doctiores. 


41017 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1 (8 


perierunt, turpibusque desideriis succubuerupt, et A σαν αὐταῖς, xai γεγόνασι ἅττους αἰσχρῶν ἐπιθυ- 


ad illarum mores desciverunt. |ndignatus autem 
Deus, efecit ut. mulleres 38$ sb eis accepta de- 
formia monstra parerent ; que et gigantes nomi- 
narunt, ob morum quibus przditi erant asperitatem 
et turpitudinem, implacabilemque ferocitatem. Qui 
itaque post Septuaginta exstiterunt, quatuor inter- 
pretes, hunc locum explicantes, non scripserunt ^ 
Filii Dei videntes fllias hominum : sed hi quidem, 
Filii Δυναστενόντων, id est, prapotentium ; hi vero, 
Filii δυναστῶν, hoc est, dynastarum sive princi- 
pum. Stultum autem est existimare, daemones incor- 
poreos corporis munia exsequi posse, quodque a ua- 
Iura sua alieuum est efficere. Neque enim quidquam 
eorum qua iu rerum natura exsistunt, aliquid pra- 


μιῶν, xal εἰς τὰ Bxelvov Ίθη µετετράπησαν. Άγα- 
νακτήσας δὲ ὁ θεὸς, παρεσχεύασε τὰς αἱραθείσας 
γυναῖχας παρ) αὐτῶν δυσειδῃ τίχτειν τέρατα, οὓς 
καὶ ἑκάλουν γίγαντας, διὰ τὸ εἰδεχθὲς χαὶ ἀπηνὲς 
τῶν τρόπων, xai τὸ ἀνήμερον θράσος. Καὶ χοῦν οἱ 
μετὰ τοὺς Ἑδδομήκχοντα γεγονότες ἑρμηνευταὶ τέσ- 
πχρες, τὰ περὶ τοῦτον τὸν τόπον ἑἐχδιδόντες, οὗ Υε- 
γράφασιν τι « Οἱ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ ἱδόντες τὰς θυγατέρας 
τῶν ἀνθρώπωνρ) ἀλλ᾽ οἱ μὲν, « Υἱοὶ τῶν δυγαστευόν»- 
τω», » οἱ δὲ, « Yio, τῶν δυγαστῶν. » ᾿Ασύνετον δὲ 
οἴεσθαι τοὺς ἀσωμάτους δαίμονας δύνασθαι τὰ cwpá- 
των ἐνεργεῖν, καὶ τὸ παρὰ φύσιν ἰδίαν ἀπιτελεῖν. 
Οὐδὲν γὰρ τῶν ὄντων δύναται τὸ παρὰ φύὐσινδρᾷν, ἀλλ' 
ἔχαστον ὡς Υέγονεν, οὕτω μένει, τάξιν ὁρίσαντος 


ser Suam naturam praestare potest, sed unumquod- B ἑκάστῳ θεοῦ ' αὐτὸς γάρ bove ὁ πάντων γενεσιουργὺς 


que ut. factum est, ita manet, suum cuique munus 
prascribente Deo. Ipse enim est auctor ac Dominus 
omnium ortus, cujus nutu atque arbitrio unum- 
quodque eorum qua sun!, est id quod est. Scien- 
dim vero est etiam hoc : quz&edam exemplaria habere* 
« Videntes angeli Dei filias hominum. » Hxc 
autem adnotatio est, ad exteriorem marginem po- 
μι. Vera autem ac genuina lectio est, « Videntes 
lilii Dei filias hominum. » | 


CAPLT XVIII. 


Adversus diceutes, Filium quidem, quoad dignitatem 
divinitatis, ad(uisse Patri quando factus esi homo, 
el erat in terris : seeundum  hypoetasim vero, ne- 
quaquam. 

Audio quosdam temerarie atque inconsiderate 
etiam tn magnis adeoque gravibus rebus nugantes, 
liujusmodi quidpiam asserere : unigenitum Dei Fi- 
lium juxta dignitatem quidem deitatis atque essen- 
εἰ, adfuisse Patri, quando in terris egit, cumque 
' hominibus versatus est, quippe qui coessentialis 
Patri sit : bypostaseos autem ratione, nequaquam. 
Exinanita enim est, ut. ipsi dicunt, omnis filialis 
hypostasis ex coelo, et ex paterno sinu. Neque 
enim copulanda est hypostasis hypostasi, neque esq 
qu: in una eademque essentia exsistunt.: Ego vero 
praecipitem illerum qui ita seutiunt. inscitiam ad- 
miratus, hoc necessario dicendum existimavi, qued 
essentia: Dei quantitas ab ipsis attribuitur, quodque 
comprehensibilem ac terminatam eam statuunt, et 
non amplius jam intermiuatam, neque incompre- 


hensibilem, sed qus jsm lecis comprehendi, 36 οἱ 


spatiis circumscribi possit. Hxc vero corporum 
rationibus conveniunt; quocirca corpus etiam erit, 
omnino autem etiam forma preditüm, neque abs- 
que corpore ; talia enim corporibus conveniunt. Αἱ 
quomodo Salvator inquit, « Deus Spiritus est? » 
Spiriium enim ipsum esse dicit, ut immensaim illam 
ineffabilemque naturam a corporea imaginatione 
eximat. Ánnon vero iis qui hujuscemodi divulgant, 
aut sentire audent, merito quis dixerit : « Justifi- 
cata est ex te Sodoma '*?» Gentiles eniin sapientes 


* Ezech. avi, 52. 


καὶ Κύριος, ou τοῖς νεύµασι ἕχαστον τῶν ὄντων ἑστὶν 
6 ἐστιν. Ἰστέον δὲ πρὸς τοῦτο xáàxslvo* ἔχει μὲν γάρ 
τινα τῶν ἀντιχράφων, ὅτι « Ἰδόντες οἱ ἄγγελοι τοῦ 
θεοῦ τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων. » Παραγραφὴ 
δὲ ἐστιν ἔξωθεν τιθεµένη" τὸ γὰρ ἁληθές ἐστιν, 
« Ἰδόντες οἱ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ τὰς θυγατέρας τῶν ἀν- 
θρώπων. » 


* 
νο 


ΚΕΦΛΛ. IH'. 


Πρὸς τοὺς .ἰέγοντας, ὅτι ὁ Υἱὸς, κατὰ μὲν τὴν 
ἀξίαν τῆς θεότητος συνῆν τῷ Πατρὶ, ὅτε Té- 
1ογεν ἄνθρωπος, καὶ ἦν ἐπὶ γης’ καθ' ὑπόστα- 
ctv. δὲ, οὐκ ἔτι. 


C  Mavtsvoo τινὰς εἶχη xal ἀπερισχέπτως xoi ἐπὶ 


τοῖς µεγάλοις καὶ ἀναγκαίοις οὕτω πράγµασιν εἶω- 
θότας φληναφεῖν, φάναι τι τοιοῦτον, ὡς ὁ μονογενὴς 
τοῦ Θεοῦ Υἱὸς, χατὰ μὲν τὴν ἀξίαν τῆς θεότητος xal 
οὐσίας, συνῆν τῷ Πατρὶ, ἠνίχα ἐπὶ γῆς ἐχρημάτισε, 
χαὶ τοῖς ἀνθρώποις συνανεστρέφετο, ὡς ὁμοούσιος 
Qv αὐτῷ: κατὰ δὲ τὸν τῆς ὑποστάσεως λόγον, οὖχ 
ἔτι. Κεχένωτο γὰρ πᾶσα, ὡς αὗτοί φασι, καὶ υ{οτιχὴ 
ὑπόστασις ἔκ Χε τῶν οὐὑρανῶν, xal αὐτῶν τῶν πα- 
εριχκῶν χόλπων : ob γὰρ συναπτέον ὑπόστασιν τῇ 
ὑποστάσει, οὔτε τὰς ἓν μιᾷ οὐσίᾳ ὑπαρχούσας. Ἐγὼ 
δὲ τὸ τῆς ἀμαθίας προπετὲς τῶν ταῦτα πεφρονηχό- 
των θαυμάσας, δεῖν φήθην ἀναγκαίως ἐκεῖνο εἰπεῖν, 
ὅτι παρ᾽ αὐτοῖς ἡ οὐσία πεπόσωται τοῦ θεοῦ, xal 
χαταληπτὴν αὐτὴν εἶναί φασι καὶ πεπερατωµένην 
χαὶ οὐχ ἔτι μὲν ἀπεριόριστον, οὐδὲ ἀχατάληπτον, 
ἀλλ Ίδη xal τόποις χωρητὴν, xat διαστηµασι περι- 
ληπτήν. Ταῦτα δὲ τοῖς τῶν σωμάτων λόγοις ἁρμό- 
ζει» οὐχοῦν χαὶ σῶμα, πάντως δέ που xal ἐν εἴδει, 
καὶ οὗ δίχα σώματος ἔπεται γὰρ τὰ τοιάδε τοῖς 
σώμασιν. Εἴταπῶς ὁ Συτὴρ, « Πνεῦμα, qnot, ὁ Θεός: » 
Πνεῦμα γὰρ αὐτὸ εἶναί φησι, ἵνα σωματικής ἀγάγη ' 
Φαντασίας ἔξω τὴν ὑπερφυᾶ καὶ ἀπόῤῥητον φύσιν. 
"Ap' οὐκ ἄν τις εἴπῃ δικαίως τοῖς τὰ τοιάδε τεθρυλ- 
ληχόσιν, ἡ κατατολμῶσι φρονεῖν΄ « Ἐδιχαιώθη Σό- 
ὅομα ἐχ σοῦ; » Εὐσεδέστερον γὰρ δοξάζουσιν οἱ 
παρ) Ἕλλησι σοφοὶ τὸ θεῖον ἀσώματον xal ἀνείδεον, 


1103 


ADVERSUS ANTHROPOMORPHITAS. 


1110 


ἄποσόν τε xaY ἀμερὲς, xat ἀσχημάτιστον εἶναι δια- A magis pie de Deo sentiunt, qui illum corporis, for- 


θεθαιούµενοι, xal mavtayt, μὲν ὑπάρχειν, ἁπολιμ- 
πάνεσθαι δὲ μηδενός. Πῶς δὲ χἀκεῖνο διέλαθεν. αὖ- 
τούς; El γὰρ ὁμοούσιος ὢν ὁ Υἱὸς τῷ Πατρὶ, xexé- 
νωχε τῆς αὐτοῦ παρουσίας τὸν οὐρανὸν, ὅτε ἄνθρω- 
πος Υέγονεν, xaX τοῖς ἐπὶ γῆς συνανεστρέφετο, ἄρα- 
pev ὅτι χαὶ dj γη ἣν κενὴ τῆς τοῦ Πατρὸς ἁπαστά- 
σεως, ὅτι μὴ γέχονεν ἄνθρωπος αὐτὸς, µήτε μὴν 


ἀνθρώποις συνανεστρέφετο * ἁλλ᾽, ἵνα τι κατὰ τὴν 


ἀσυνεσίαν αὐτῶν εἴπω, µεμένηχεν ἐν τοῖς οὐρανοῖς. 
Πῶς οὖν à Σωτὴρ ἔφασχεν, ὅτι « Ἐν ἐμοὶ µένων ὁ 
Πατλρ, αὐτὸς Tow? τὰ ἔργα; » Πῶς δὲ διὰ τοῦ προ- 
φήτου φησί’ «ΜΗ οὐχὶ τὸν οὐρανὸν χαὶ τὴν γῆν ἐγὼ 
πληρῶ» λέχει Κύριος; » χαὶ πάλιν’ «θεὸς ἐγγίζων 
ἐγώ εἰμι, λέγει Κύριος, xaY οὐχὶ θεὸς πόῤῥωθεν ; » 
Πάντα γὰρ ἑγγὺς ἔχει, τὰ πάντα πληρῶν ὁμοῦ τῷ 
Πατρὶ ὁ γεγεννηµένος ἐξ αὐτοῦ χατὰ φύσιν Χριστός. 
Καὶ γοῦν ὁ προφήτης Δαθίδ᾽’ ε«Ποῦ πορευθῶ, qnot, 
ἀπὸ τοῦ Πνεύματός σου, xal ἀπὸ τοῦ προσώπου σου 
ποῦ φεύξω;: » O0 γὰρ ἔστιν, οὑχ ἔστιν οὐρανοὺς 13) 
γῆν εὑρεῖν δύνασθαί ποτε τῆς ἀῤῥήτου θεότητος χε- 
νούς’ ὡς ἔφην γὰρ, τὰ πάντα πληροῖ ἡ θεία καὶ 
ὁμοούσιος Τριάς. Μεμνήμεθα δὲ ὅτι καὶ ὁ τῶν ὅλων 
Σωτὴρ χαὶ Κύριος τοῖς ἁγίοις ἁποστόλοις ἔφασχεν * 


« Σνμφέρει ὑμῖν ἵνα ἐγὼ ἀπέλθω: ἐὰν γὰρ μὴ ἀπέλ-. 


θω, ὁ Παράχλητος οὐκ ἐλεύσεται πρὸς ὑμᾶς.» Ἐπὲὶ 
δὲ πεπόρευται, τὴν ἰδίαν ἀποπληρῶν ὑπόσχεσιν, 
ἔπεμφεν ἡμῖν ἐξ οὐρανοῦ τὸν Παράκχητον, τουτέστι, 
τὸ Πνεῦμα. "Έστι δὲ ὁμοούσιον τῷ Πατρὶ χαὶ Τίῷ. 
"Ap' οὖν ὅτε χαταπεφοίτηχεν εἰς γῆν Παράκλητος, 
ἵνα ἁγιάσῃ ἡμᾶς, τὸ Πνεῦμα xai οὖκ ἐν τοῖς οὖρα- 
vol, fjv; 'AJÀ' ἐχεῖνο φάναι πρέποι ἂν, ὅτι ἁγιάσαν 
ἡμᾶς ἀνέθη πάλιν εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ οὐχ ἔστι 
μεθ) ἡμῶν, Καΐτοι γέγραπται, ὅτι Πνεῦμα Κυρίου 
τὴν οἰχουμένην πεπλήρωκεν. ᾽Αλλά καὶ αὐτὸς ἔφη 
Χριστὺς µέλλων ἀναβθαίνειν πρὸς τὸν Ἡατέρα « Ἰδοὺ 
ἐγὼ μεθ) ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας, xat ἕως τῆς 
αυντελείας τοῦ αἰῶνος. » El δὲ μεθ) ἡμῶν ἐστι, xevol 
που πάντως, xal νῦν εἶσι τῆς, ὡς αὐτοί φασι, νἱοτι- 
χῆς ὑποστάσεως οἱ οὐρανοὶ, καὶ τὸν χόλπον ἀφεὶς 
τοῦ Πατρὺὸς τοῖς ἐπὶ γῆς ἤδη μᾶλλον συνδιαιτᾶται. 
Ταῦτα γὰρ ἐχεῖνοι φυχρολοχοῦσι, ὡς ἔφην. Εἶτα τίς 
ἀνέξεται τῆς ἑχείνων ἀθελτηρίας; 1) τίς τῶν νουν- 
εχεστέρων οὐχ ἀμφιλαφὲς αὑτοῖς ἐπισταλάξῃ δάκρυον, 


ms, quantitatis, partium, et figure expertem esse 
affirmant, et ubivis locorum esse, neque ab ulla re 
abesse. Quo pacto autem etiam illud ipsos lait? 
Si enim Filius exsistens coessentialis Patri, eva- 
cuavit sua presentia coelum quando factus est ho- 
mo, εἰ cum iis qui in terra sunt est versatus ; 
consentaneum fuerit, terram quoque fuisse vacuam 
hypostaseos Patris, siquidem ipse non est facts 
homo, neque cum bominibus versatus : sed, ut quid- 
píam juxta ipsorum imperitiam dicam, inansit in 
caelis. Quowodo igitur Salvator dixit, quia « In me 
manens Pater ipse facit opera ** ? » Quo pacto au- 
tem per prophetam ait : « Ànnon celum et terram 
ego impleo? inquit Dominus ** ? οἱ rursus : « Deus 


B propinquans sum ego, dicit Dominus, et non Deus e 


longe **? » Omnia enim prope se habet, omnia im- 
plens simul cum Patre genitus ex ipso secundum 
naturam Christus, Idcirco et proplieta David : « Quo 
ibo, inquit, a Spiritu tuo, et a facie tua quo fu- 
giam **?» Neque enim coeli uspiam, neque terra 
inveniri possunt, ineffabilis Divinitatis vacua. Nam, 
ut dixi, omnia implet divina et coessentialis Trinitas. 
Meminerim autem ejus quod et. Salvator omnium 
et Dominus sanctis apostolis dixit : « Expedit vobis 
uL ego vadam: nisi enim abiero, Paracletus nou. 
veuiet ad vos **. » Posteaquam autem abiit, pre- 
stans id quod promiserat, misit nobis ex coelo Pa- 
racletum, hoc est, Spiritum. Est autem is coessen- 
tialis Patri et Filio. Cum ergo descendit in. terram 
Paracletus ut nos sanctiflcaret, Spiritua in coelis 
etiam non erat? Atqui aliud etiam dicendum esset, 
3987 quod, cum nos sanctidicasset, rursus in ccelum 
conscenderit, neque amplius nobis adest. Átqui 
scriptum est, Spiritum Dei replevisse orbem. Quin 
et ipse Christus ad Patrem conscensurus, dixit : « Ecce 
ego vobiscum sum omnibus diebus, et usque ad con- 
summalonem seculi **. » Si vero nobiscum est, 
vacui sunt omnino etiam nunc, ut ipsi loquuntur, 
filialis hypostaseos coli, et deserto Patris sinu, 
cum iis qui in terra sunt jam potius versatur ; adeo 
enim absurda, ut dixi, effutiunt illi, At vero, quis- 
nam illorum inscitiam ferat? aut quis paulo cor- 
datior non jugibus lacrymis illos deploret, qui 


of γε τὰς ἱερὰς χαὶ θείας Γραφὰς ἡγνοηχότες, τὸ εἰς p) sacras et divinas Scripturas ignorantes, quidquid 


νοῦν ἦκον ἀδασανίστως ἐρεύγονται, xal τῶν ὀρθῶν 
τῆς Ἐκκλησίας δογμάτων ἐχπίπτουσι; Τί τῷ d 
λίππῳ περὶ τοῦ Πατρὸς λέγοντι προσπεφώνηχε ὁ 
Yiéc ; « 00 πιστεύεις ὅτι ὰγὼ Ev τῷ Πατρὶ, «αἱ ὁ Πα- 
τἡρ ἐν ἐμοί ἐστι ;»θὐχοῦν ἁμήχανον εἶναί πυτε δίχα τοῦ 
ἑτέρου τὸν ἕτερον * ἀλλ’ ἔνθαπερ ὁ Πατὴρ εἶναι νοοῖτο 
(ἐστὶ δὲ πανταχοῦ), bxel που πάντως καὶ ὁ Υἱὸς, xal 
ἔνθαπερ' ἂν ὁ Υἱὸς, ἐχεῖ χαὶ ὁ Πατήρ. El γάρ ἐστι 
ἀπαύγασμα τοῦ Πατρὸς ὁ YU, xal Λόγος αὐτοῦ, 
xaX αοφία, καὶ δύναμις, πῶς δίχα Λόγου xal δυνά- 
µεως xal σοφίας ἑνδέχεται νοεῖσθαί ποτε τὺν Πα- 


*! Joan. xiv, 1θ. ** Jerem, xxu, 21. 
xxvi, 20, Joan. xiv, 10. DE Cor. 1, 24. 


ο. ibid. 25. 


ipsis in mentem venit temere eructant, et a rectis 
Ecclesie dogmatibus excidunt ? Quid Philippo de 
Patre dicenti respondit Christus ? « Non eredis quod 
ego in Pater, et Pater. in me est *' ? » Fieri itaque 
non potest ut alter absque altero subsistat : se 
ubi Patre esse intelligitur (est autem ubique), ibi - 
etiam omnino est et Filius : et ubi Filius, ibi et 
Pater. Sl enim est splendor Patris Filius, et Verbum 
ipsius, et sapientia, et potentia ** : quo pacto fleri 
potest ut absque Verbo et sapientia et potentia per- - 
cipiatur Pater ? Quomodo autem sapientia Dei, Ver- 


δν Psal. cxxxvii, 7. Joan. xvi, Ἱ. * Matth. 


1111 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCÍIEP. 


44112 


umque ipsius 36 potentia separari intellectu possit A t£pa ; Πῶς δὲ ἡ σοφία τοῦ θεοῦ xal Λόγος αὐτοῦ 


i Patre? aut quo pacto non inexsistat ipsi character 
ipsius? aut quomodo ebaracter &eparetur a Patre? 
At nón est Character, inquiunt : neque enim copu- 
hindüm bjpostasim hypostasi, neque eas qu: 
In üínsi essentta exsistunt: atque ita fere qus nostrse 
hatuis$: tonveniunt ad nugas suds demonstrandas 
irahsferunt. At vero, quomodo non illos intelligere 
s$ponuit, quod, qua divina naturz sunt propria ac 
pecüálisria, oon et£ nostra natura metienda sunt, sed 
propriam rationem obtinent, (ildeque suseipiüntut, 
beque euriosiores ratiocinationes admittunt ? Una 
ἑλίί δεί ineffabilis Ditinitatis ih tribus et peculiari- 
bus bypostasibus natura, diversa plane a tiobis ra- 


Aone ; neque cteatdrarum rationem séquitur. Atque — 
Β pocty ἐκ πολλῶν. Ἡμεῖς μὲν γὰρ τῶν ἰδίων τέχνων 


306 quidem ei multis videre licet; Nos enim filiotum 
hüstrorum pattes sümus; per seminis emissionem, 
st Beparstiohem. Quod enim procreatur; propriam 
3tíamdam at peculiarem $66 in universum diver- 
&ildtem nahciscitur. Non autem ita ex Deo et Paire 
Εἰίαια genitam. dicimus; Effulsit enim ex substan- 
lid ipsius; et luminis instar ex ipso exsplenduit. 

eque vero extra ipsum factus est : sed ex ipso, et 
iti ipso est. Ac párentes quidem nostri 41114 suis 
Sunt seniores: in Deoautem hoc nequaquam ita se 
babet. Üna enim semper exsistit cum Patre, et 
cOseternam habet cum suo Genitore subsistentiam j 
üt et semper pater esse cernatur. Nullum enim 
ieilipus unquain fuit, quo tion hoc (pater videlicet) 


fuetit, Est. igitur idem natura cum Patre divinum , 


sique supermundanum Germen : discernitnr vero 


talititm filiationis ratione, Keque enim est pater, 


quis heque ille filius. Cum itaque suprema om- 
fitim essentit omnia impleat, quia et omnem creatu- 
füp ei mentem ratiotfiemque excedit : désinant 
&atillari nonnulli, qui ex privato ipsorum corde 
|&quantur; et non ex ore Domini, sicut scriptum 
^81 : ne. veritatem — opprimentes, suis ipsorum 


tápitibus ρω Ηδη huic peccato debitam  accer-. 


sun; 
CAPUT XIX. 


Advefsna dicentes, Unigenitum hominem | (actum, 
£&los divinltatis $&um vactos reliquisse. 


Sunl qui absurda quedam, " audío, summeque 
*"jdicula dicta effutiunt, loquentes ex corde ipsorum, 
^t non ex ore Doinini, sicut scriptum est. Ubi enim 
veritatis. splendor ac pulchritudo nou elucet, ibi 
3mnino pater mendacii exitiale pravitatis suz virus 
effundit. Intelligo igitur quosdam extrema [uscitia 
yravatos sentire ac dicere, unigenitum Verbum 
Dei, cum factum est homo, cum bominibus in carne 
Jegeus, vacuóds divinitatia suz colos reliquisse. 
Hoe autem uihil aliud est quam si dicas, eum quan- 
Hiat mensurari posse, coinprelensibilisque esse 
hature, et in loco manere, quemadimodu.n corpora, 
Feliqueque creature. !gnoraruut autem fortasse, 


$6 erem. xni, 16. 


καὶ δύναμις, νοοῖτ ἄν ποτε δίχα τοῦ Πατρός; ?) πῶς 
οὐχ ἑνυπάρξει αὐτῷ ποτε ὁ χαραχτὴρ αὑτοῦ ; sux; δὲ 
καὶ ὁ χαρακτὴρ δίχα τοῦ Πατρός; Αλλ’ οὐχ ἔστι χα - 
ῥαχτὴρ, φασλ, ὅτι οὐ συναπτέον ὑπόστασιν ὑποστάσει, 
ὀὔτε tàc ἐν μιᾷ ὀδσίᾳ ὑπαρχόύσας χαὶ τάχα που τὰ 
χαθ) ἡμᾶς παραχομἰίζουσι εἰς ἀπόδειξιν Mov αὐτοῖς 
πεφλυαρηµένων. Εἶτα πῶς οὐχ ἔδει νοεῖν αὐτοὺς, 
ὅτι τὰ τῆς θείας φύσεως ἴδια χαὶ ἑξαίρετα οὗ διὸ 
τῶν καθ’ ἡμᾶς μᾶλλον κανονίζεται, ἀλλ ἓν ἰδίοι, 
ἐστί λόγοις, xaX Λίΐστει λαμθάνεξαι, xal περιεργο. 
τέρων λογισμῶν 60x. ἀνέχείαι; Μία γὰρ φύδις tof 
τῆς ἀῤῥήτου Θεότητος ἓν ὑποστάσεσι τριαί τε xa! 
ἰδικαῖς, ἔξω δὲ τῶν καθ) ἡμᾶς ἐστι λόγων, xe τοῖς 
τῶν πτισμάτωύ ἔθεσι οὐχ ἀχολουθεῖ. Καὶ 4ovdo ἰδεξν 


πατέρες ἑομὲν χατὰ ἁπόῥῥοιαν xal κατὰ µερισµόν, 
Αναχωρεῖ γὰρ τὸ γεννώμµενον εἰς ἰδιχὴν ἑτερότητσ 
τὴν εἰς ἅπαν ὁλοσχερῶς. 'AJ)' οὐχ οὕτως Ex τοῦ 
8c69 καὶ Πατρὸς γεννηθηναί qayusv «bv Yióv- £g 
ἐλαμφεν μὲν γὰρ τῆς οὐσίας αὐτοῦ, χαὶ Disnv ἑξηυ- 
14501 φωτός. Αλλ’ οὐχ EEG γέγονεν αὐτοῦ, ἀλλ ἐξ 
αὐτοῦ τέ ἐστι, χαὶ ἐν αὐτῷ. Καὶ πρεσδύτεροι μὲν οἱ 
παρ) ἡμῖν πατέρες τῶν ἰδίων τέχνων. Ἠχιστα δὲ 
τοῦτο ἐπὶ Θεοῦ ἁληθές' συνυφέστηχε γὰρ ἀεὶ τῷ 
Πατρὶ, καὶ συνάναρχον ἔχει τὴν ὕπαρξιν τῷ ibl 
Γεννήτορι, ἵνα xai ἀὶ macho φάίνηται. 00. γὰρ ἂν 
ὅτε τοῦτο οὖκ ἣν. '"Κστι τοίνυν τῷ μὲν Πατρὶ τὸν 
φύσιν παυτὸν τὸ θεῖόν τε καὶ ὑπερχόσμον Γέννημά , 
μόνον δὲ ἐν ἑτερότητι τῇ χατὰ υἱότητα. Οὐ γὰρ ἐστι 
Tacho, ὅτι μηδὲ ἐχεῖνος νίός. Ἐοΐνυν, ὡς ἔφην, 
πάντα τῆς ἀνωτάτω πασῶν οὐσίας πληρούσης, ὅτι 
χαὶ ὑπὲρ χτίσιν xal νοῦν καὶ λόγον £e, μὴ βατα- 
ῥιζέτωσάν τινες, λαλοῦνῖες τὰ ἀπὸ χαρδίας αὐτῶν, 
xai οὐχ ἀπὸ στόματὸς Κυρίου, χαθὰ vérpantac ἵνα 
ph τὴν ἀλήθειαν παραλύοντες ταῖς ἑαυτῶν φυχαῖς 
ἑπαντλήσωσι τὴν τοῖς τοῦτο ὁδρᾷν εἰωθόσι πρέπον.: 
σαν δίχηνι 


ΚΕΦΑλ. 18; 


ὁ 
Mlrorerhe avoit deii vic ἀαιτοῦ ὀεῖπεος 

τοὺς οὐρανούς. 

"Απιστά τινες, ὧς ἔμαθον, xal γελοιότητος τῆς 
ἑσχάτης ἐπίμεστα ῥημάτια περιχοµίζδυσι, λαλοῦν- 
τες τὰ ἀπὸ χαρδίας αὐτῶν, καὶ οὐχ ἀπὺ στόματος 
Μυρίου, χατὰ τὺ γεγραμμένον. "Όπου γὰρ τὸ χάλλος 
τῆς ἀληθείας οὗ διαφαίνεται, ἐχεῖ πάντως ὁ τοῦ φεύ- 
δους πατ]ρ ἐχχεῖ τῆς ἐνούσης αὐτῷ σχαιότητος τὸν 
ἀνδροκτόνον ἰόν. Μανθάνω τοίνυν τινὰς Ex πολλης 
ἄγαν ἀσυνεσίας διαχεῖσθαι χαὶ λέγειν, ὅτι ὁ µονο- 
γενὴς Λόγος τοῦ Θεοῦ γενόμενος ἄνθρωπος, xat τοῖς 
ἐπὶ γῆς μετὰ σαρχὸς συναναστραφεὶς, χενοὺς τῆς 
ἑαυτοῦ θεότητος ἀφῆχε τοὺς οὐρανούς. Towto δέ ἐστι 
ἕτερον οὐδὲν f| ἐχεῖνο φάναι, ὅτι ποσότητι µετρητός 
ἐστι, καὶ περιληπτὴν ἔχει τὴν φύσιν, xal iv τόπῳψ 


M13 


AbNERSUS ANTHROPOMORPHITAS. 


411A 


μένει, χαθὰ xal τὰ σώματα, fyrouv τὰ ἕτερα τῶν A Divinitatem incorpoream esse, figurae et partiuri 


κτισμάτων. Ἴσως δὲ ἠγνόησαν ὅτι τὸ θεῖον ἀσώμα- 
τήν ἐστι, ἀσχημάτιστον, ἀμερὲς, οὗ μετρητὸν ποσό- 
τητι, οὗ περἰγραφόµενον xóm, ἀλλὰ πληροῦγ μὲν 
τὰ πάντα, xal ἓν πᾶσι, ἀχώρητον ὃν xav' ἰδίαν φύ- 
ctv. Γέγραπται γὰρ, ὅτι « Ποῦ πορευθῶ ἀπὸ τοῦ 
Πνεύματός σου, xal ἀπὸ προσώπου σου ποῦ φύγω; 
Ἐὰν ἀναθῶ εἰς τὸν οὐῤανόν, σὺ ἐχεῖ eT* &àv χαταδῶ 
εἰς τὸν ἄδην, παρεῖ. Ἐὰν ἀναλάδομμι τὰς πτἐρυγάς 
µου κατ’ ὄρθρόν, χάὶ χαξασχ]νώσω slg τὰ ἔσχατα 
τῆς θἀλάσαηξ., Xàl γὰρ ἐχεῖ ij χείρ σου ὁδηγήσει 
μου.» "Ἔδει τοίνυν αὐτοὺς οὐκ ἐξ ἁμαθείας φνὰς 
ἐρεύγεσθαι πῥοπετεῖς, ἁλλ᾽ ἐνναεῖν, οἷά τε χαὶ ὅσα, 
καὶ ἓν τίσι ὑπεροχαῖς ἡ θεία χαὶ ὑπερμεγέθης xal 
ἀπόῤῥητος ἐστὶ τοῦ θεοῦ φύσις. Πῶς [al. Πότε] γὰρ 


experlem, quaque quantitate mensurari et loco 
circumscribi nequeat : sed. 989 implere quidem 
omnia, et in omnibus, immensamque esse juxta 
propriam suam naturam. Scriptum est enim : « Quo- 
nam ibo a Spiritu tuo, et a facie tua. quo fugiam? 
Si ascendero in colum, tu illic es: si descendero 
jn infernum, ades. Si sumpsero alas meas diluculo, - 
et habitavero in extremis maris, etenim illic máuus 
tua deducet me 19. » Oportebat igitur eos non pra 
inscitia temerarias hasce voces eructare, sed secum 
perpendere qualis et quanta, et quam excellens sit 
divina atque immensa Ineffabilisque Dei natura. 
Quo pacto enim Deus Verbum sejunctum aliquando 
fuerit a Patre, aut in ipso manere desierit ? Si enim 


6 θεὸς Λόγὸς ἀπέστη τοῦ εἶναι μετὰ τοῦ Πατρὸς, fj B feri potest ut a lumine excidat separeturque splen- 


$o0 kv αὐτῷ µένειν; El Υὰρ ἑνδέχεται τοῦ φωτὸς 
ἐχπεσεῖν, καὶ χωρισθῆναι «b ἁπαύγασμα τὸ ἀπ᾿ αὐ- 
τοῦ, fjv ἂν εἰχὸς ἐννοῆσαι, ὅτι τὸν Υἱὸν ἑνδέχεται μὴ 
εἶναι μετὰ τοῦ Πατρός. Πῶς γὰρ οὐχ ἑνόησαν ὅτι 
γεννητὸς Gv ὁ ἥλιος ' χτίσμα γάρ ἐστι, δι’ αὐτοῦ τοῦ 
Λόγου παρενεχθεὶς εἰς Υέννησιν» διέρπει μὲν τὴν 
ἄνω καὶ αὐτῷ ταχθεῖσαν ὁδὸν, παθίησι δὲ τοῖς 
ἁπανταχόσε ^b φῶς, καὶ Πάντα πληρῶν τῆς ἐξ αὐτοῦ 
προχεομένής αὐγῆς, ἴχει πάλιν αὐτὴν Ev αὑτῷ; Πότε 
τοίνυν οὐκ ἂν àv Πατρὶ τὸ ἀπαύγασμα τῆς δόξης 
αὑτοῦ (14); πότε κεχώρισται τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ 
ὁ χαρακτ]ρ αὐτοῦ; καὶ τὰ πάντα πληροῦντος τοῦ 
Πατρὸς, οὐκ ἔχει τοῦτο χατὰ φύσιν ὁ Υἱὸς, τὸ πάντα, 
φημὶ, πληροῦν, xal πανταχοῦ εἶναι, καὶ οὐδενὸς ἁπο- 
λεμπάνεσθαι; Ἑτεροφυὴς ἄρα παρ᾽ αὐτόν ἐστι. Ἐχ- 
πίπτουσι τοΐνυν εἰς τὴν τῶν ᾿Αριανῶν πεπλαγηµέ- 
γην δόξαν οἱ ταῦτα λέγειν τολμῶντες περὶ αὐτοῦ. El 
μὲν γὰρ ἀληθῶς πεπιστεύχασι ὅτι καὶ θεὸς, xal ἐκ 
θεοῦ Πατρὸς κατὰ φύσιν πέφνχεν ὁ Υἱὸς, τί μὴ vé- 
µουσι αὐτῷ τὰ τῇ θεἰᾷ ρύσει πρέποντα; KL δὲ ὄνομα 
μὲν αὐτῷ τὸ τοῦ θεοῦ περιπλάττουσι, τῶν ἀξιωμά- 
tov δὲ ἁποστεροῦσι τῆς θεότητος, ἠγνοῆχασε ὅτι 
χαταφέρουσι ἐν χτίσµασι τὸν .Ποιητὴν, xai ἐν τῇ 
µοίῤᾳ τῶν γεγονότων τάττουσι τὸν τῶν ὅλων T'eve- 
διουρχὸν καὶ Κύριον. Οὐχοῦν fjv μὲν ἐπὶ γῆς ὁοώ- 
µενος xavà σάρχα ἄνθρωπος, πλήρεις δὲ xat οὕτω 
τῆς αὐτοῦ θεότητος σαν οἱ oüpavol* πληροὶ γὰρ τὰ 
πάντα θεὺς ὢν ὁ Λόγος. 


KESAA. K'. D 
Ποὸς τοὺς ας, ὅτι ἰδικῶς ὁ Λόγος ἐνεργεῖ 
tác θεοσηµίας, οὐδὲν ἑχούσης πρὸς τοῦτο τῆς 


ἁγίας αὐτοῦ σαρκός. 
Τοὺς δὲ λέγοντας, ὅτι οὗ χρῆ χοινοποιεῖν τὴν σάρχα 


15 Psal. cxxxvii, 7-10. 


dor qui ab ipso procedit : verisimiliter etiam intel- 
ligi posset fleri posse ut Filius cum Patre non sit. 


-Quomodo autem non ihtellexerunt, creaturam, ut, 


exempli gratia, solem (nam et sol creatura est, per 
Verbum ipsum ad ortum traductus ), per Zodiacum, 
prescripta sibi in celo via in orbem ferri; demit- 
tere autem quovis locorum suum lumen : cumque 
omnia impleat splendore quem ex se effundit, ni« 
hilominus tamen illum etiam in se reünere? Ali- 
quandone igitur non fueritin Patre splendor glorise 
ejus ? separatave fuerit aliquando ab bypostasi ejus, 
imago ipsius? et cum 'omnia impleat Pater, annon 
etíam hoc juxta propriam suam naturam habebit 
Filius, quod videlicet omnia impleat, οἱ ubivis 
locorum sit, neque ab ullo absit? Diverse igitur 
mature ab ipso erit. Quocirca in Arianorum erro- 
neam opinionem prolabuntur, qui hzc de ipso di- 
cere audent. Si enim vere crediderunt, Filium ct 
Deum, et ex Deo Patre secundum naturam genitum 
esse: car non ascribunt illi quze divinz naturae con- 
veniunt? Bi vero nomen quidem Dei ipsi affiugunt, 
divinitatis autem dignitatibus atque insignibus 
ipsum privant, ignorant se Creatorem ad creata 
deturbare, omniumque ortus Auctorem ac Dominuin . 
eodem cum creaturis erdine collocare. Quocirca 
eral quidem in terra, visus secundum carnem homo; 
pleni autem uihilominus ipsius divipitatis erant 
cxli. Omnia enim implet Deus exsistens Verbuin. 

390 CAPUT XX. ' 


Adversus. dicentes, Verbum — peculiariter miracula 
operari, sancta ipsius carne nihil ad hoc con[e- 
rente. 


Eos autem qui affirmant non oportere communem 


BON. YULCANII NOTE. 


(14) Πότε τοίνυν οὐκ ἦν àv t9 Πατρὶ τὸ ἀπαύγασμα τῆς δόξης αὐτοῦ ; Isid. Pelusiotes epist. 58, 
lb. nt, eleganter locum hunc Me Piet dicens : Καὶ ó θεσπέσιος Παῦλος xal ὥσπερ ἔνθους γενόμενος, πάντα 


τὰ γηϊνα παραδείγµατα ὑπερνη 
ης τὸν Yiby : 


ἐνυπόστατον µηνύων. 


rationes (ransiliens, splendorem glorie et. characterem paterna substantia, 
atri, per posteriorem vero. comparalionem, in Patre exsistere. eum signi- 


comparationem comlernum esse 


vos, ἀπαύγασμα τῆς δόξης, xat χαρακτῆρα τῆς ὑποστάσεως τῆς πα- 
εἶναι ὡρίσατο" δι μὲν τοῦ πρώτου cb cuvat toV, διὰ δὲ τοῦ δευτέρου ςαραδείγμα τος, τὸ 
Hoc est, Et divinus ille Paulus, ac velut Deo plenus fees. omnes lerrenas compa- 


ilium esse statuit, per priorem 


ficans. 1ta Cyrillus Christum Filium Dei, ἐκ Θεοῦ uiv Πατρὸς πρὸ παντὺς αἰῶνος καὶ χρόνου γεννηθέντα, 
Θεὸν, καὶ Μονογενῆ καὶ ἑνυπόστατον Λόγον αὐτοῦ, γυςΔ!ν 


A115 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


111€ 


facere carnem cum divinitate Unigeniti, neque di- A τῇ θεότητι τοῦ Μονογενοῦς, οὐδὲ τὴν θεότητα τῇ 


vinitàtem cum carne in editionibus miraculorum : 
aut etiam; suscitatum esse Lazarum e monumento 
clamante non homine, sed Deo Verbo: et cum iter 
faceret, non Deum lassitudinem sensisse, sed homi- 
gem assumptum : qui etiam famem ac sitiin est 
expertus, crucique affixus et mortuus est: in uni- 

versum à veritate aberrare dicimus, mysteriumque 
" incarnationis ignorare. Neque euim dicimus duos 
esse Filios, neque duos Christos, sed unum Chri- 
stum et Filiun; qui quidem ex Deo Patre ante 
omnia secula et tempora genitus, et in ipso ex- 
sistit Verbum ipsius : in ultimis autem seculi temn- 
poribus eumdem secundum carnem ex muliere na- 
tum, Ne igitur tanquam bianimem distinguant ac 
separent, neve duos nobis inducant Filios. sed 
unum atque eumdem fateantur, ut incarnatum Dei 
Verbum; ejusdemque esse omnia , et verba et ape- 
rationes. Cum enim ipse Deus sit, et simul quoque 
homo, loquitur convenienter et divinitati et huma- 
nitati : operatur autem etiam similiter οἱ divina et 
humana, Cum igitur non fatentur unum Filium et 
Dominum, desinant imperite euin dividere et par- 
tiri In duos ; ut unus quidem separatim et distincte 
Filius intelligatur, Verbum videlicet ex Deo Patre: 
alius autem rursus separatim et distiucte Εἰῄις, 
ut ipsi quidem volunt, qui hominem assumpsit. 
Nos enim nequaquam ita dicimus, neque ita eredi- 
mus: sed quod Deus exsistens Verbnm factum est 
caro, neque desiit esse Deus, sed permansit id quod 
eral, absque ulla mutatione sive alteratione, οἱ car- 
nis atque sanguinis particeps secundum Seripturas : 
carnem vero ipsi unitam, propriamque ipsius effe- 
ctam, anima intelligente animatam fuisse dicimus 


391 CAPUT XXI. 


Adversus dicentes. non esse. assumptum cum. carne 
sibi unita ; et adversus dicentes, corpus assumptum 
sancie Trinitati commistum fuisse. 


ÀÁssumptum vero esse cum carne sibi unita quo- 
modo quispiam negaverit? Suscitatam enim a mor- 
tuis, ipsum videlicet, sicut apparuit et intelligitur 
homo, collocavit Pater in dextra throni majestatis 
in excelsis, supra omnem principatum, et potesta- 


σαρχὶ Ev ταῖς θαυματουργίαις * f) xaX ὅτι τὸν Λάξαρον 
ἐχ τοῦ μνημείου Ίγειρεν φωνήσας οὐχ ἄνθρωπος, 
ἁλλ᾽ ὁ θεὺς Λόγος» χαὶ ὅτι οὐχ ὁ θεὸς ἐχοπίασε ἓν 
τῇ ὁδοιπορίᾳ, ἀλλ ὁ ἀναληφθεὶς ἄνθρωπος, xaX αὐ- 
τὸς ἐπείνησε, xal ἑδίφησε, καὶ ἑνεσταυρώθη , xal 
ἀπέθανεν' ὁλοτρόπως φαμὲν διηµαρτηχέναι τῆς ἆλη- ! 
θείας, xa τῆς μετὰ σαρχὺς olxovop(ac ἀγνοῆσαι τὸ 
µυστήριον. Οὐ γὰρ εἶναί φαμεν Υἱοὺς δύο, οὐδὲ δύο 
Χριστοὺς, ἀλλ ἕνα Χριστὸν, καὶ Υὸν, τὸν ἐκ Θεοῦ 
μὲν Πατρὺὸς πρὸ παντὸς αἰῶνος καὶ χρόνου vtvvn- 
θέντα θεὺν, μονογενῃη καὶ ἐνυπόστατον Λόγον αὐτοῦ * 
&v ἑσχάτοις δὲ τοῦ αῶνος χαιροῖς τὸν αὐτὸν χατὰ 
σάρχα bx γυναικός. Τοίνυν ὡς δίφυχον μὴ ἁποδιορι- 
ζέτωσαν, μηδὲ δύο ἡμῖν εἰσχομιζέτωσαν Τιοὺς, ἀλλὰ 
ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν ὁμολογείτωσαν, ὡς ἑνανθρωπή- 
σαντα θεοῦ Λόγον, χαὶ αὐτοῦ πάντα, χαὶ φωνὰς, xat 
ἐνεργείας. Ἐπειδὴ γὰρ ὁ αὐτὸς fiv θεὺς ὁμοῦ τε xal 
ἄνθρωπος, λαλεῖ xal θεοπρεπῶς καὶ ἀνθρωπίνως. 
Ἐνεργεῖ δὲ ὁμοίως xal τὰ ἀνθρώπινα καὶ θεοπρεπῆ. 
Ὅταν τοίνυν οὐχ ὁμολογοῦσι ἕνα Υἱὸν xal Χριστὸν 
xai Κύριον, διαιροῦντες ἁμαθῶς πεπαύσονται xal 
διϊστάντες εἰς δύο, Oc ἕνα μὲν ἰδικῶς xal ἀνὰ μέ- 
poc Υἱὸν νοεῖσθαι, τὸν ἐχ θεοῦ Πατρὸς Λόγον ἕτερον 
δὲ πάλιν ἰδικῶς xal ἀνὰ µέρος Υἱὸν, τὸν, ὡς αὗτοί 
φασι, ἀναληφθέντα ἄνθρωπον. Φαμὲν γὰρ οὐχ οὕτως 
ἡμεῖς, οὐδ οὕτως πιστεύομµεν, ἆλλ᾽ ὅτι θεὸς i9 ὁ 
Λόγος Υέχονεν σὰρξ, οὐκ ἀποθαλὼν τὸ εἶναι θεὸς, 
ἀλλὰ καὶ μεμενηχὼς ὅπερ fjv ἀτρέπτως xal ἀναλ- 
λοιώτως, χαὶ σαρχὸς xal αἵματος μετεσχηχὼς χατὰ 
τὰς Γραφάς’ τὴν δὲ γε ἑνωθεῖσαν αὐτῷ, xa ἰδίαν 
αὐτοῦ γενοµένην σάρχα ἑφυχῶσθαί φαμεν φυχῇ 
νοερᾷ. 


ΚΕΦΑΛ. ΚΑ’. 
Aéyor 0x ávsA à τὴ 
gr ce Toro rapMdc. Kal tk PoUc A 
yovtac, ὅτι τὸ ἀναληφθὲν copa τῇ ἁγίᾳ Τριάᾶδι 
συγκέκραται. 

Ότι δὲ καὶ ἀνελήφθη μετὰ τῆς ἑνωθείσης αὐτῷ 
σαρχὺς, πῶς ἂν ἑνδοιάσειέ τις; Tov γὰρ ix νεκρῶν 
ἐγηγερμένον, αὐτὸν δηλονότι, xaO ὃ πέφηνε xat νοεῖ- 
ται ἄνθρωπος, χεχάθιχεν ὁ Πατὴρ ἓν δεξιᾷ τοῦ θρό- 
νου τῆς μεγαλωσύνης Ev τοῖς ὑψηλοῖς, ὑπεράνω πάσης 


tem, οἱ dominationem, et supra omne nomen quod p ἀρχῆς xat ἑξουσίας, xat δυνάμεως, καὶ χνυριότητος, 


uominatur ?*. Veniet autem ita rursus suo tempore. 
Suffecerit autem ad bujus rei (idem sanctorum an- 
gelorum vox, qui contemplantibus ipsum in celos 
ascendentem, postquam e mortuis suscitatus esset, 
aperte clamarunt : « Hic est Jesus assumptus 4 vo- 
bis ; hic veniet eodem modo quo ipsum vidistis eun- 
tem in coelum 75. » Si ergo qui assumptionis ejus 
spectatores fuerunt, Verbum carne exutum viderunt: 
merito nonnulli etiam ita venturum eum suspica- 
rentur. Cum vero sanctis apostolis certissimaimn fi- 
dem fecerit, palpabile corpus suum ostendens, et 
sic assumptus est : ita rursum venturus est, neque 


. P Ephes. 1, 21. 7? Act. 1, 11. 


xai παντὺς ὀνόματος ὀνομαζομένου. δει δὲ οὕτω 
χατὰ καιρούς. Καὶ ἀρχέσει πρὸς τοῦτο τῶν ἁγίων 
ἀγγέλων ἡ φωνὴ τοῖς θεωµένοις αὐτὸν ἀναθαίνοντα 
μετὰ τὴν Ex νεχρῶν ἀναθδίωσιν, ἀναφανδὸν βοώντων ᾿ 
« Οὗτος ὁ Ἰησοῦς ὁ ἀναληφθεὶς ἀφ᾿ ὑμῶν, οὕτως 
ἐλεύσεται, ὃν τρόπον ἐθεάσασθε αὐτὸν πορευόµενον 
εἰς τὸν οὐρανόν. » El, μὲν οὖν οἱ τῆς ἀναλήφεως αὖ- 
τοῦ θεωροὶ Υεγονότες, γυμνὸν τῆς σαρχὸς τὸν Λόγον 
τεθέανται, οὕτω αὐτὸν xat Ίξειν ὑπονοείτωσάν τινες. 
El δὲ πεπληροφόρηχε τοὺς ἁγίους ἁἀποστόλους , τὸ 
Ψηλαφητὸν αὐτοῖς σῶμα δείξας, xaX οὕτως ἀνελήφθη 
οὕτω πάλιν ἑλεύσεται, καὶ οὐχ ἂν διαφεύσαιτο τῶν 





1117 


ADVERSUS ANTIIROFOMORPHITAS. 


1118 


ἁγίων ἀποστόλων ὁ ἐπ᾽ αὐτῷ λόγος. Αλλὰ μηδέ τι- A apostoli falsa de ipso przelicarlnt. Porro neque il- 


v&q ἐχεῖνο χαχῶς φανταξέτωσαν, μήτε μὴν ὑπονοεί- 
τωσαν, ὅτι τὸ ἑνωθὲν σῶμα τῷ Λόγῳ τῇ φύσει τῆς 
ἁγίας Τριάδος συγχέκραται. ᾽Αμῄχανον γὰρ, ἐχείνην 
τὴν ἀπόῤῥητον, καὶ ὑπερφυᾶ, xai παντὸς ἐπέχεινα 
xal νοῦ xal λόγου νοουµένην οὐσίαν, προσθήχην τινὰ, 
xai μάλιστα τῆς ἔξωθεν καὶ ἑτέρας φύσεως, δύνα- 
σθαι λαθεῖν ' ἔστι γὰρ ἐν τοῖς καθ) ἑαυτὸν παντέλεια, 
xaX οὔτε τινὰ µείωσιν ἐπιδέχεται, διὰ τὸ ἀτρέπτως 
καὶ ἀναλλοιώτως ἔχειν ἀεὶ, οὔτε μὴν, ὡς ἔφην, 
προαθήχης ἂν δἑοιτό τινος. Περιττολογοῦσι τοίνυν οἱ 
ἐν πολλῆς ἁμαθείας κατὰ σύγχρασιν Ίγουν συνου- 
σίαν τῶν ἐν τῇ φύσει τῆς ἁγίας Τριάδος χωρῆσαι τὸ 
σῶμα λέγοντες. Διαχείμεθα 'γὰρ οὐχ οὕτως ἡμεῖς, 
ἀλλ' ὀρθὴν ἔχομεν περὶ τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος 
Χριστοῦ τὴν δόξαν. Φαμὲν γὰρ αὐτὸν τὸν μονογενῆ 
Λόγον ἐνανθρωπῆσαι τὸν Geby [τοῦ θεοῦ ?], οὐχ εἰς 
cipxa τὴν ἰδίαν φύσιν µεταποιῄσαντα, ἀλλ Ex τῆς 
ἁγίας Παρθένου λαθόντα αὐτὴν, Ἠξοντά τε σὺν 
αὐτῇ πάλιν iv τῇ δόξῃ τοῦ Πατοὺς μετὰ τῶν ἁγίων 
ἀγγέλων. 


ΚΕΦΑΛ. KB'. 
"Ort διὰ τῆς ἰδίας σαρκὸς ἐγεργεῖ τὰς θεοσηµίας 
θεὸς àv ὁ Λόγος. 
΄Ανθρωπον δὲ τὸν μονογενή Λόγον τοῦ θεοῦ γε- 
νέσθαι φαμὲν, οὐχ ἵνα «b εἶναι Θεὸς ἀποδάλῃ, ἀλλ᾽ 
οὔθ' ἵνα γυμνὸς νοοῖτο Λόγος, ἐνανθρωπήσας δὰ μᾶλ- 
λον, xaX ἴδιον σῶμα ποιησάµενος τὸ ἐκ τῆς Παρθέ- 
νου xa θεοτόχου. Οὐχοῦν ὁ Χριστὸν ὀνομάζων, οὔτε 


lud nonnulli perperam imaginentur, sed ne suspi- 
centur quidem : corpus Verbo unitum sancte Tri- 
nitatis nature commistum fuisse. Fieri enim non 
potest, ut ad ineffabilem illam et immensam .omni- 
que intellecta et verbis superiorem essentiam ac- 
cessio aliqua, ac potissimum exiranez atque di- 
vers. nature, flat. Est enim ín se ipsa perfectis- 
sima, nullique imminutioni obnoxia : quandoqui- 
dem ín ipsam nulla plane mutatio sive alteratio 
cadit, neque augmento, ut dixi, ullo indiget. Vana 
itaque et inanis est eorum opinie, qui, pre nimia 
inscitia, secundum commistionem sive coeitionem, 
in ipsa sancta Trinitatis natura corpori locum esse 
contendunt. Neque enim nos ita sentimus: sed 


B rectam sequimur de Christo omnium nostrum Sal- 


vatore sententiam. Dicimus enim unigenitum Dei . 
Verbum incarnatum esse, non propria s$ua natura 
in carnem 3942 transmutata, sed ea ex sacro- 
sancta Virgine accepta: venturumque cum eadem 
carne rursum in gloria, cum sauctis angelis. 


CAPUT XXII, 
Quod per propriam carnem — miracula. edat. Deus 
exsistens Verbum. — - | 
Hominem vero, unigenitum Dei Verbum factuin 
fuisse dicimus, non ut desineret esse Deus, sed 
neque ut nudum intelligatur Verbum, sed potius ut 
incarnatum, proprium sibi corpus ex Virgine el 
Deipara efficeret. Quocirca, qui Christum nominat, 


Λόγον σημαίνει γυμνὸν, οὔτε ἄνθρωπον κοινὸν, t ὡς c non. nudum Verbum significat, neque hominem 


ἕνα τῶν καθ᾽ fhudc: ὡς ἔφην δὲ, ἑνανθρωπήσαντα 
τὸν &x θεοῦ Πατρὸς Λόγον, xaX κεχρισμένον εἰς ἆπο- 
στολἠν. Οὐ γὰρ ἄνθρωπος ἐθεοποιήθη, χαθά φασἰ 
τινες, ἐἑνωθεὶς τῷ Λόγῳ, ἁλλ᾽ αὐτὸς ὁ Λόγος σάρκα 
λαθὼν, xaX γενόμενος ἄνθρωπος, µεμένηχε xal οὕτω 
Θεός. Ὅταν οὖν τὰς θεοσηµίας ἑργάζεται, μὴ διορί- 
σας àvà µέρος τῆς ἁγίας σαρχὺς αὐτοῦ τὸν Ex θεοῦ 
Λόγον, αὐτῷ χατὰ μονὴν τὴν ἐπὶ τῆς τελουµένης 
ἀνάψῃς δύναμιν (15). νόει δὲ μᾶλλον εὐσεθῶς, ὅτι γε- 
νόµενος ἄνθρωπος ὁ μονογενὴς Λόγος τοῦ θεοῦ, xal 
διὰ τῆς ἰδίας αὐτοῦ σαρχὸς πολλάχις ἐνήρχει, ὡς 
ἰδίαν ἔχων αὐτὴν, οὗ κατὰ σύγχυσιν f) φυρμόν. Καὶ 
ὥσπερ ἔστι νοεῖν ὑπὲρ ἀνθρώπου τέχτονος, τεχνίτου 
τυχὸν, ἢ σιδηρέως, ὅτι motel τὰ ἔργα κατὰ " τοῦ ἱδίου 


vulgarem, vel tanquam unum nostri similem : sed, 
ut dixi, incarnatum ex Deo Patre Verbum, et uu- 
ctum in apostolatum. Neque enim homo, ut quidam 
volunt, Deus est effectus, unitus Verbo ; sed Ver- 
bum ipsum carne assumpta homo factum, rmoausit 
etiam Deus. Cum igitur miracula edit, ne seorsim 
separansa sancta ipsius carne Verbum Dei, soli 
ipsi vim miraculi editi tribuas : sed ita potius pie 
cogita, upigenitum Del Verbum hominem factum 
etiam per propriam suam carnem szpenumero ope- 
ratum esse, quippe qui propriam illam sibi habue- 
rit, non per confusionem et commistionem, Ac 
quemadmodum intelligi potest de fabro (lignario 
puta vel ferrario), quod operatur quidein anima per 


σώματος ἡ ψυχή» xal οὐχ ἄν τις εἴποι ψυχῆς ἔργα D proprium corpus; nemo tamen dixerit solius animze 


µόνης εἶναι, xàv αὐτὴ χινεῖ πρὸς ἔργα τὸ σῶμα, 
ἀλλὰ τοῦ συναμφοτέρου οὕτω νόει xal ἐπὶ Χριστοῦ, 
Πρὸ μὲν γὰρ τῆς ἑνανθρωπῄήσεως γυμνὸς (v ἔτι καθ᾽ 
ἑαυτὸν ὁ Λόγος ἐργάζεται τὰ θεοπρεπῆ ᾿ γεγονὼς δὲ 
ἄνθρωπος, ἑνήρχει xal διὰ τῆς σαρχὸς αὐτοῦ, ὡς 
ἔφην οὕτως Ώφατο τῶν τυφλῶν, οὕτως Ίγειρεν πάλιν 
τὸν τῆς χήρας υἱὸν, τὴν χεῖρα ἑχτείνας, χαὶ ἀφά- 
µενος τής σοροῦ. οὕτω πτύσας xai πηλὸν ποιῆσας 
ἔχρισε τοῦ Ex γενετῆς τυφλοῦ τοὺς ὀφθαλμούς. Ei δὲ 


esse opera, tametsi illa incitet ac moveat corpus ad 
opus, sed utriusque : ita quoque sentiendum est de 
Christo. Nam ante incarnationem nudum exsi- 
stens adhuc per se Verbum opera edidit divina : 
home autem factum, per carnem etiam suam, ut 
dixi, opera edidit. Ita enim admovit manum caecis, 
ita rursum extensa manu loculum attingens susci- 
tavit viduz filium : ita luto ex sputoe terra facto, 
unxit oculos exci ab ortu. Si vero spiritualiter 


BON. YULCANII ΝΟΤΑ.. 


(15) Αὐτῷ κατὰ poriv τὴν ἐπὶ τῆς τε.λουμµένγης ἀνάψῃς δύναμιν. Locus corruptus et mutilus. Vide 
an ita emendari possit, αὐτῷ καταµόνας τὴν bmi τῆς τελουµένης θεοαηµείας ἀνάγῃς δύναμιν. In. hanc 


jtaque sententiam Latine reddidi. 


$119 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1130 


eliam vixit, cogita cursus quod traducens humanam A χαὶ πνευματικῶς διῆγεν, ἐννόει πάλιν, ὅτι ἀναθιδά- 


baturam ad spiritualem vivendi rationem, ipse rem 
humaniter orsus fuerit, ut via ac principium hu- 
mane Dalure esset, ul vitam degere posset 
393 uon jam carnaliter et voluptuose, sed potius 
sancte et spiritualiter. Omnis enim boni principiuin 
nobis factus fuit. Idcirco enim facetus est bomo, ut 
ab imbecillitate in Adam contracta, natura nostra 
liberata, tanquam in ipso, et quidem primo, spiritua- 
lem illam declararet. 
CAPUT XXIII. 
Adversus dicentes, ΑΝ fieri potuerit ut Christus pec- 
caret, gestans similitudinem Ade propter carnem ? 


Stolidi vero ac dementes prorsus sunt, qui ipsum 


eliam Christum, nescio quo pacto, peccare potuisse B 


affirmant, eam ob causam, quod in forma nobis 
simili per incarnatiunem sit factus; quodque for- 
mam servi acceperit, et cum hominibus in terra sit 
versatus. Si enim desiit esse quod erat, aut ex 
divina natura in bumanam tantum ac nostri simi- 
lem naturam abiit : humane imbecillitatis illum 
arguant. Si vero, idcirco humanam naturam gesta- 
vit, ut, qu» in Adam imbecilla erat, in se validissi« 
mam et peccato superiorem declararet : cur frustra 
id anxie inquirunt quod invenire non possunt? 
Quomodo autem ipsius obliti sunt dicentis : « Venit 
princeps mundi, et in me non habet quidquam??? » 
Arguit quidem peccati omnem carnem, ipsius au- 
ειοῦ : sed siulta atque sinistra ipsius accusatio 
nullum in Christo locum habuit. Nullum enim pror- 
sus in 1ρ5ο peccatum inventum fuit. Etenim ad 
Judeos inquit : « Quis ex vobis arguet me de pec- 
επίο 7 Si veritatem dico, cur non creditis mihi **? » 
Quemadmodum igitur in Adam condemnati sumus 
ob inobedientiam, mandatique transgressionem : 
ita in Christo justificati sumus, propter omnimo- 
dam ipsius a peccato immunitatem, sive puritatem, 
et perfectam inculpatamque obedientiam : et naturz 
umane gloria ac dignitas in hoc est. restituta. 
Cbstructa itaque est maledictio, et obturatum os 
peccati, et cum ipso mortis imperium irritum fa- 
«xim est, ac quodammodo cum sua radice emare 
tnit, Si enim peccatum, fons atque origo omnium 
malorum nobis fuit : abolitio eorum qua nobis 
$cciderant fuerit justiflcatio in Christo per obe- 
"&entiam ingressa, omnique plane 394 culpa ca- 
tens, Quocirca etiam Adamum, ut ipsi dicunt, 
|Ldutus est : non tamen illi slmilis erat, qui ex terra 
terrenus : sed ut coelestis, Incomparabiliter pra 
stantior terreno. Porro puritatis a peccato laude 
humanam naturam in ipso ornatam fuisse facile 


fuís contempletur, cum Scriptura sacra de ipso testetur : 


st in ore ejus dolus ?*. » 


"! Joan. xiv $0... 7* Joan. vini, 46. 


ζων τὰ καθ) ἡμᾶς εἰς πνευματιχὴν πολιτείαν, αὖ- 
τὸς ἤρξατο τοῦ πράγματος ἀνθρωπίνως, ἵνα ὁδὸς xat 
ἀρχὴ τῇ ἀνθρώπου φύσει γένηται πρὸς τὸ δύνασθαι 
διαζἠν, οὐχέτι σαρχικῶς καὶ φιληδόνως, ἁγίως δὲ 
μᾶλλον xal πνευματικῶς. ᾿Αγαθοῦ γὰρ παντὸς ἡμῖν 
γέγονε ἀρχή. Καὶ διὰ τοῦτο πέφηνε ἄνθρωπος, ἵνα 
τῆς ἐν Αδὰμ ἀσθενείας τὴν ἡμῶν φύσιν ἐλευθερώσας, 
ὡς kv αὐτῷ xaX πρώτῳ δείξῃ πνευµατιχἠν. 


ΚΕΦΑΛ. KI". 


Προ ος ip c iid utc dd o δὰμ διὰ 
τὴν σἀρχα; 

Ἰλσύνετοι δὲ παντελῶς ol χαὶ αὐτὸν, οὐκ οἵδ ὅπως, 
τὸν Χριότὺν ὑποτυπήσαντες πλημμελῆσαι δύνασθαι, 
διὰ τὸ ἐν εἴδει τῷ χαθ) ἡμᾶς οἰχονομιχῶς γενέσθαι, 
xaX δούλου μορφὴν λαθεῖν, καὶ συναναστραφΏναι 
τοῖς ἐπὶ γῆς ἀνθρώποις, El μὲν γὰρ τοῦ εἶναι ὃ ἦν 
ἀπέστη, fj, ἐκ τοῦ εἶναι θεὸς, εἰς «b χαθ᾽ ἡμᾶς εἶναι 
µόνον µεταπεφοίτηχε, ζητήτωσαν ἓν αὐτῷ τὰ 1 
ἀνθρωπίνης ἀσθενείας ἐγχλήματα, EL δὲ διὰ τὀῦτο 
τὴν τοῦ ἀνθρώπου φύσιν πεφόρηκεν, ἵνα, ὡς Ev ᾿Αδὰμ 
ἀσθενῄσασαν, ἓν αὐτῷ δείξει’ δυνατωτάτην xaX ἅμαρ- 
τίας χρείττονα, τί µάτην περιεργάζονται ὃ δύνανται 
οὐχ εὑρεῖν; πῶς δὲ λέγοντος αὐτοῦ ἑἐπελάθοντο 
« Ἔρχεται ὁ τοῦ χόσµου ἄρχων, καὶ iv ἐμοὶ oüx 
ἔχει οὐδέν. » Κατηγορεῖ μὲν καὶ πάσης σαρχὸς τῆς 
ἁμαρτίας ὁ εὑρετής ' ἀλλ᾽ ἣν τῆς ἐχείνου σκαιότητος 
ἡ περιεργία ἄπρακτος ἓν Χριστῷ' εὕρηται γὰρ ὅλως 
οὐδὲν Ev αὐτῷ. Καὶ γοῦν πρὸς Ἰουδαίους ἔφη * « Τίς 
ἐξ ὑμῶν ἑλέγχει µε ἐπὶ ἁμαρτίας;: El ἀλήθειαν 
λέγω, διὰ τί ὀμεῖς οὐ πιστεύετέ pov; » Ὥσπερ volvuv 
iv ᾽Αδὰμ χατεχρίθηµεν διὰ τὴν παρακοὴν, καὶ τῆς 
ἐντολῆς τὴν παράθασιν, οὕτως &v Χριστῷ δεδικαιύ- 
µεθα διὰ «b ἀπλημμελὲς ὁλοτρόπως, xal τὴν εἰς 
ἅπαν xai ἁμώμητον ὑπαχοὴν ' xaX τὸ χαύχηµα τῆς 
ἀνθρωπείας φύσεως ἓν τούτῳ Ὑέγονε. Πέφρακται 
γοῦν ἡ ἀρὰ, xaY τὸ στόµα τῆς ἁμαρτίας ἑμπέφρα- 
χται, χαὶ σὺν αὐτῷ τὸ τοῦ θανάτου χράτος χατείργη: 
ται", ὥσπερ οἰχείᾳ ῥίζῃ συναποµαρανθέν. Et γὰρ 
πάντων τῶν χακῶν πρόξενος ἡμῖν fj ἁμαρτία γέγονεν, 
ἀναίρεσις ἔσται τῶν συµδεθηχότων f) Ev Χριστῷ δι- 
καϊΐωσις, δι ὑπαχοῆς εἰσδαίνουσα, χαὶ τὸ ἀνυπαίτιον 
ἔχουσα παντελῶς. "Doce xaY εἰ τὸν ᾿Αδὰμ, ὥς φασι, 
πεφόρηχεν, à) οὐ xat' ἐχεῖνον fv, «bv ix γῆς χοῖ- 
xbv, ἀλλ ὡς ἑπουράνιος, ἀμείνων ἀσυγχρίτως τοῦ 
χοϊκοῦ * καὶ τοῖς τῆς ἀναμαρτησίας ἑπαίνοις τὴν &v- 
θρώπου φύσιν στεφανωµένην * kv αὐτῷ θεωρῆσαί εις 
ἂν δύναιτο, τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς ἐπιμαρτυρού- 
σης αὐτῷ, ὅτι «'Αμαρτίαν οὐχ ἐποίησεν, οὐδὲ εὑρέθη 
δόλος ἐν τῷ στόµατι αὐτοῦ. » 

« Quia peccatum noa fecit, neque inventus 


9 J Petr. ui, 29. 


4121 ADYERSUS ANTHROPOMORPIIITAS. 


ΚΕΦΑΛ. KA. A 


Διὰ τί μὴ κατ ἀρχὰς ἐπεφάνη ὁ Κύριος, 44A 
ἐπ᾽ ἑσχάτων τῶν χρόνων ἐχαρίσατο τῇ ἀν- 
θρωπίνῃ ζωῇ τῆς θεότητος αὐτοῦ τὴν ἐμιφά- 
veu. 


1123 
CAPUT XXIV. | 


Cur mon statim αὐ initio apparuerit Dominus (46), 
sed ultimis temporibus humana vite tribuerit di- 
vinitatis sug apparitionein. 


(Ou µέλλων καταμίγνυσθαι τῷ ávüpwniwp. βίῳ 
ἐπὶ καθαιρέσει τῆς xaxlac, ἀναγχαίως ἀνέμεινε πᾶ- 


Quia cum humanz vitz miscendus esset, ut ne- 
quitiam expurgaret, utiliter prastolatus est donec 


BON. VULCANII NOTE. 


(16) Toto hoc capite tractat Cyrillus, quare Verbum novissimis temporibus incarnari voluerit, qua 
ipsa de re vide qu: ex Cyrillo De adoratione. in spiritu οἱ veritate annolovi ad pag. 719 libri De incar- 
nalione Unigeniti. ldem vero hoc argumentum, quare nimirum Verbum novissimis temporibus humauam 
naturam assumere voluerit, tractet breviter Isidorus Pelusiotes epist. 529 hisce verbis : "Ove οἱ ἀλιτήριο: 
δαίμονες, μετὰ τοῦ στρατηγοῦντος αὑτοῖς διαδόλου, οὐδὲν εἴασαν ἐν τάξει µένειν, ἀλλὰ πάσης ἀδικίας, xal 
πλεονεξίας ἐμφορού ενοι, xal ὕδρεως χόρον οὐχ εἰδότες, ἐπὶ τὸ ἔσχατον τῶν παθῶν τοὺς ἀνθρώπους ἀπ- 
ἠλασαν * τότε 6h, τότε ὁ τῶν ἁπάντων Βασιλεὺς, ὁ πατρῷος Λόγος, τῶν μὲν µισήσας τὴν τυραννίδα, τῶν δὲ 
οἰχτείρας τὰς συμφορᾶς, ἀνθρωπείαν ὑποδὺς φύσιν, ἐπὶ τῆς παρατάξεως ἕστη. Τρόπαια τοιγαροῦν τὰ μὲν 
εἰστήχει, τὰ δὲ ἡγείριτο, tà δὲ Tv ἐν ἐλπίοι. Καὶ τὸ μὲν βάρθαρον τῶν δαιμόνων στῖφος μετὰ τοῦ στρα- 
ςηγου τὸς συμφοράς ἔστενεν  ἡ φύσις δδ j| ἀνδρωπεία εἰς ὀλενθερίαν ἀνέτρεχε. Διὸ xal ὁ Μελιδὸς ἆσμα 
καινὸν δειν τοῖς ἐλευθερωθεῖσι παρεχελεύετο " προρητικοῖς γὰρ ὀφθαλμοῖς ἐθεᾶτο τὸ µέλλον. Hoc est. 
Cum scelerati demones. cum duce auo diabolo, nihil in ordine manere sinereni, verum. omni iniquilalis el 
viplentie genere se ingurgitanies, nullaque injuria ac protervia se exsaliantes, homines ad extrema mala 
redegissent : tum. vero omnium Πεν, ille Patris. Sermo, ei illorum tyrannidem esosus, et horum arumnaa 
miseratus, humanam subiens. naturam in aciem prodiit. Quocirca tropga partim quidem fixa sunt, partim 
erecia, partim. speranda. manserunt. Et atrox. quidem illud demonum agmen cum duce suo. malo. accepto 
doluit : humana vero natura in libertatem denuo est. asserta, Idcirco et Psalmista, liberatos canticum ne- 
vum cantare jussit (Psal. xxxu, 9) ; propheticis enim oculis quod futurum erat cernebat. 

ldem etiam argumentum, sed fusius, tractat Joan. Zonaras epist. 10, quie, quia ex Gregorio Nysseno, 
Joan. Damasceno et Cyrillo nostro est conflata, et ad ejus explicationem non parum lucis afferre poteat, 
etiam ex parte ascribain. 


Ἐπ) ἑσχάτων μὲν οὖν ὁ Θεὸς Λόγος ἐπὶ cw- p — Novíissimis quidem temporibus Deus Verbum pra 


znpta τῶν ἀνθρώπων ἁληθῶς ἐνηνθρώπησεν' Eg' ᾧ 
4a ἀπορήσειεν ἄν τις, "Iva τί, λέγων, uh xatà τοὺς 
ἔμπροσθεν χρόνους τὰ τῆς ἑνσάρχου οἰχονομίας ἐγά- 
νετο, ὥστε ἐντεῦθεν ἅπαντας τὸ κατὰ Χριστὸν ἔπι- 
γνῶναι µυστήριον; Ἁλλ ἐπειδὴ τοῦ Κυρίου ἐν Εὐαγ- 
γελίοις Ἠχούσαμεν λένοντος' Πάτερ, ἐλή.3νθεν ἡ 
npa, τοῦτ᾽ ἔστιν, ὁ προσήχων χαιρὸς, ὁ πρὸ καταθολῆς 
χόσµου ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν ἀνθρώπων προωρισμένος) 
ei μὲν γὰρ τοῦτο οὖκ Ίν, οὐκ ἂν ἔλεγεν' « Ὁ μὲν Υἱὸς 
τοῦὺθεοὺ ὑπάγει, κατὰ τὸώρισμένογ * 9 τίς ἐπὶ toov toy 
τεθάῤῥηχαν, ὡς οὕτω φανερως ἀντιπίπτειν οἷς αὐτὸς 
ὁ Κύριος ἀποφαίνεται; Προσήκων δὲ χαιρὸς οὗτος 
ἐφαίνέτο, καὶ πρός ve τὸ θεῖον βούλημα εὔθετος, ὅτι 
τε ἡ πάναγνος, Ἡ τῷ κατὰ Χριστὸν μυστηρίῳ ὑπηρε- 
{ῄσασα τότε παρήχθη τῷ χόσμῳ * χαὶ ὅτι τήνικαντα 
ἡ τῆς καχίας νόσος παρῄχμασε (κατὰ «bv ἱυσσαέα 
θεζον Γρηγόριον), ἡ ἀρχῆθεν ἐγσχήψασα τῇ φύσει τῆς 
ἀνθρωπότητος. El γὰρ προλαδὼν ἐνηνθρώπησεν, οὐὰ 
ἂν {νδομυλοῦσα à 

ὑπέπιπτεν' οὐχ ἂν τὰ ἔθνη τηγικαυτα καλούμενα 
Έχουσαν, Οὐ γὰρ ἐνδιδοῖ τὸ ὠμὸν ἐὸν τὸ πάθος, χαθά 
τις ἔφη σοφὸς, τοῦτ) ἔστιν, εἷς βάθος χυμῶν ἑδραμέ- 
νος ὢν, ταῖς ὀλκαῖς τῶν φαρμάχων οὗ ῥᾳδίως ἐφέλ- 
xetat, Εὐχαίρως ouv ἐπὶ τῆς γῆς, ὡς εἴρηται, κάτ- 
εισιν ὁ Θεός. "Οτε γὰρ, φησὶ Παῦλος, ἠνθε τὸ 
π.Ίήρωμα τοῦ χρόνου, xal ἐξαπέστειΊεν ὁ θεὸς 
τὸν Υἱὸν αὐτοῦ, εὐχαίρως λοιπὺν καὶ τὰ τῆς θεραπείας 
μεταχειρίζεται. ὑὐδὲ γὰρ προδήλως ἡμῖν ὁ θεὺς 
εναδήμησεν, οὐδὲ θεῖχῇ δυναστείᾳ ἐχρήσατο, ὥστε 
xai ἄχοντα τὰ ἔθνη πρὸς ἑαντὸν ἐπισπάσασθαι, ὅτι 
μηδὲ τὸ αὐτεξούσιον ἡμῶν ὅπως δήποτε λυµήνασθαι 
ἤθελεν; εἰ γὰρ τοῦτο ἦν, τάχα ἂν κατὰ τοὺς ἔμπρο- 
σθεν χρόνους ἐνηνθρώπησεν, [καὶ] αὐθεντικῶς οὕτω 
πὴν ἡμῶν σωτηρίαν εἰργάσατο. Καὶ μή µοι λέγε, ὡς 
ἀνεύθυνοι λοιπόν οἱ πρὸ τοῦ Χριστοῦ πάντες εἰσίν' 
εἰ γὰρ προλαθὼν ἑἐνηνθρώπησεν, οὐκ ἂν οὕτως ἐδ 
ἀγνοίας ἀπώλοντο οἱ ἐν ἀπιστίᾳ τὴν ξωὴν χαταλύ- 
σαντες. Τοιοῦτόν τι λέγε μηδἐν. "Όσοι γὰρ, ὡς ὁ 
Δαμασκηνὺς Ἱωάννης qnot, βίον ἀσχητικώτατον 
ἔζων, εἰ καὶ λανθανόντως περὶ τὴν πίστιν ἀπεπλα- 
νήθησαν, ψυχῆς τε τοσοῦτον σαν εὐπειθους xal 
εὐγνώμονος, ὡς ἱδόντες xai ἀχούσαντες ἑτοίμως 


χαχία εὐπετῶς τοῖς qappáxot (c 


salute liominum vere incarnatus est : eaque de 
causa etiam dubitaverit aliquis, dicens : Quare non 
prioribus temporibus incarnatio est dispensata, ut 
inc omnes Christi mysterium cognoscerent ? C»- 
terum, cum Dominum in Evangeliis dicentem audi- 
verimus : Pater, venit hora (Joan. xvn, 1), hoc est, 
conveniens tempus, quod ante constitutionem mundi 
ro salute hominum est pralinitum; nisi enim 
100 ita essel, non dixisset : « Filius quidem Dei 
vadit secundum quod prelinitum est : » quisnam 
tantum sibi ipsi eat eonfigus, ut ita manifeste reluc- 
tetur iis quz ipse Dominus affirmat? Conveniens au- 
tem tempus hoc visum est, et divin: voluntati accotn« 
modatum, quod et purissima illa ( Virgo], qu:e Christi 
mysterio inservitura erat, tunc temporis mundo pro- 
ducta est, et quod tanc. nequitize morbus (quemad« 
modum divinus ille Gregorius Nyssenus ait!) defer 
buerat, qui ab initio naturze humanitatis inlizserat, 
Si enim anticipato hoe tempore incarnatus fuisset 
malitia, quse intus insederat, non facile medicamen- 
tjs cessisset, neque gentes tunc vocate audiissent, 
Neque enim cedit erudus exsistens vitiosus affectus, 
quemadmodum doctus quidam ait, hoc est, malum 
alte humoribus impactum, attractionibus medica; 
mentorum non facile eveilitur, Tempestive itaque i 
terram, ut dictum est, descendit Deus. Cum enim, 
Inquit Paulus, venit plenitudo temporis, emisit Deus 
Filium suum (Galat. v1, 4), atque opportune reme- 
dia adbibet. Neque enim inagno cum apparatu 
atque auctoritate Deus ad nos venit, neque divina 
potentia est usus, ita ul etiam invitas ad se traxe- 
rit gentes, quod neque arbitrii nostri libertatem 
ullo modo labefaciare voluerit. Si enim hoc ita 
esset, fortasse prioribus temporibus homo lacus 
fuisset, atque ita pro sua auetoritate salutem n0- 
siram operatus fuisset. At ne idcirco mihi dixeris 
owues qui aute Christum fuerunt culpa vacare : si 
enim anticipato boc tempore homo lactus fuisset, 
non ita ex ignorantia periissent, qui expertes lidel 
ex hac vita decesserunt. Nihil tale dixeris. Quotquot 
eniim, ut Joannes Damascenus ait, vitam laboriosis- 
simam in exercitio pietatis duxerunt, etiamsi im- 


4125 'S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHIEP. 1124 


omnis nequitia, qu: inimici opera radices egerat, A cav thv καχίαν τὴν ῥιζωθεῖσαν παρὰ τοῦ ἐχθροῦ 
germen emisisset, Tum demum, vt Evangelium ἀναθλαστῆσαι. Εἶθ' οὕτως &rfjyave, χαθώς φησι τὸ 
loquitur, securim radiel admovit. Etenim medici Εὐαγγέλιον, τὴν ἀξίνην τῇ ῥίζῃ. Καὶ γὰρ τῶν ἰατρῶν 
qui {η arte sua excellunt, cum interius in corpore οἱ προέχοντες "τῇ τέχνῃ, ἔνδοθεν ἐπὶ τῷ σώματι τοῦ 
ssiuat febris, et paulatim ex causis morbificis πυρετοῦ διασμύχοντος, xal xat' ὀλίγον ὑπὸ τῶν νο- 
sgritudo accenditur, supersedent curationi, donec σοποιῶν αἰτιῶν ἑξαπτομένου, τῷ ἀῤῥωστήματι Ev- 
ad vigorem morbus processerit, nullam ex cibis διδόασι, μέχρις ἂν εἰς ἀχμὴν τὸ 0500; προἑλθῃ, οὐ- 
opem zgroto afferentes : ubk vero morbus ad sta- δεµίαν &x τῶν σιτίων ἐπάγοντες τῷ ἀσθενοῦντι βοή- 


BON. VULCANI! NOTAE. 


- 


prudentes circa fidem aberrarunt, quique animo πιστεῦσαι, ἐχεῖνοι, πίστευε, οὐχ ἀπώλοντο, xal τὸ 
erant adeo obediente et grato ut, si vidissent atque — «iv χαµάτων ἄπειρον εἰς χενὸν ἁποθῆναι ἠνέσχατο. 
audissent, prompti paratique ad credendum fuissent, "Ένθεν τοι xal πρὸς τὸν ἅδην νόµῳ φύσεως χατιόντος 
illi, erede, non perierunt, nec immeusos illorum αὐτοῦ, χαχεῖσε χηρύξαντος, χάὶ προδεδέξαντο οὗτοι 
labores Deus suo fructu destitui permittet. Idcirco, ,, τὸ χήρυγµα, xat nloteuody. Οἱ δὲ γε ἀμθλυωπίαν 
cum etiam ín infernum ipse descendisset, ibique  xaY πονηρίαν νοσοῦντες, ob µόνον ἐπεντρανίσαι οὐχ 
priedicasset, et amplexi sunt hi praedicationem, et [σχυσαν, ἀλλὰ καὶ τέλεον ἀπετυφλώθησαν, τοῦ νοητοῦ 
crediderunt. Οἱ vero czeutientia et malitia labo- Ἅἡλίου, ὡς ἔφαμεν, ἐχεῖσε ἀστράπτοντος. Αὐτὸ τοῦτο 
rant, non solum manifeste obtueri non potuerunt, — xal ὁ ἐν θεολογίᾷ διαπρέψας µέγας Γρηγόριος ὑπεμ- 
verum etiam tandem exezcatb sunt, intellectuali φαίνων ἔλεγεν "Apa πάντας ἔσωσεν ἐν ἅδῃ ὁ Κύ 
Πο sole, uti diximus, illie coruscante. Hoc ipsum ῥἐπιφανεὶς, ἡ χἀχεῖ τοὺς μὴ πιστεύοντας, πιστεὺσαι 
exceliens ille in rebus divinis Gaegorius magnus δὲ ὅμως ἑτοίμως ἔχοντας. Καὶ τούτου ἕνεχεν μὴ 
subindicans dixit : Quocirca Dominus cum in in- ἀμφίδαλλε" ἔχεις γὰρ πρὸ τῶν ἄλλῶν χαὶ αὐτὸν τὸν 
ferno apparuit, omnes servavit, vel éjam illic non χορυφαῖον Πέτρον oco) περὶ τούτου λέγοντα * Καὶ 
credentes, ad credendum tamen parato), Atque lac τοις ἐν φυ]αχῇ απγεύμασι πορευθεὶς ἐκήρυξεν 
de causa ne dubita. Habes enim pre aliis etium ἀπειθήσασέ ποτε. Ἐντεῦθεν οὖν xa ὁ μέγας ὁρμώ- 
jpsum principem apostolorum Petrum it de hoc Ἅµενος Κύριλλος ἔλεγεν' Ὥσπερ οὖν τοῖς ἐν σαρχὶ 
icentem : E! his qui in carcere erant spiritibus ve- ετὰ σαρχὸς συνανεστράφη ὁ θεὸς, οὕτω xal kv Bo 
miens predicavil, qui increduli fuerant aliquando ψυχαῖς διεχήρυξεν, ἴδιον ἔχων φρ΄νηµα τὴν ἐνωθεῖσαν 
(| Petr. 1n, 19). Hinc itaque etiam magnus ille αὐτῷ Φυχήν. 0ὐχ ἧττον n τὰ περὶ τούτου χαὶ ὁ 
Cyrillus impulsus dixit: Quemadinodum itaque cum θειότατος διείληφε Δαμασχηνὸς, λέγων ' Ὥσπερ τοῖς 
jis qui in carne erant, cum carne vergalus est ἐν γῇ εὐηγγελίσατο εἰρήνην καὶ τοῖς μὲν πιστεύσασι 
Deus : ita. eiiam. animabus in inferno praedicavit, σωτηρίας Ὑέγονεν αἶτιος, τοῖς δὲ ἀπειβήδασεν, 
prium babens gestamen, uuitam sihi animam.  ἀπιστίας ἔλεγχος ' οὕτω καὶ τοῖς Ev ᾧδου. Οὐκουν 
eque vero secius de his statuit divinissimus Da- C εὐμεθόδως τὰ πάντα οἰχονομῶν, ὡς μήτε τοὺς ἀγα- 
masceuus, dicens : Quemadmodum iis qui in terra θοὺς ἐξ ἀγνοίας ἀπολέσαι τὴν αὐτῶν ἀγαθότητα, 
erant annuntiavit pacem, alque iis quidem qui ere» — pfe τοὺς πονηροὺς οἰανδήτινα ἔχειν πρόφασιν, λέ- 
diderunt salutis auctor exstitit, inobedientes vero — vovvac* El ἴδειμεν, ἐπιστεύσαμεν ἄν * κηρύττει xal 
iucredulitaiis arguit : ita. eliam iis qui sunt in— &v τῷ Qr, ὡς εἴρηται, παραπλησίως τοῖς ἄνω, x&v- 
inferno. Optimo itaque ordine omnia dispensans, Ἅµτεῦθεν ἐπισπᾶται τοὺς ἐπιτηδείως ἔχοντας ἕλκεσθαι" 
ita ut neque bonis per ignorantiam bonitas ipsorum — xal οἷά τις λαμπρὺς ἀριστεὺς σὺν αὐτοῖς ἐχεῖθεν 
pereat neque mali ulla. oinnino. excusaiiouem — &máverauw.. El γὰρ χαὶ πᾶσι κοινῶς ἐχαρίσατο kvep- 
mbeant, dicentes : Si scivissemus, credidissemus — Oel; &x νεχρῶν τὴν τελευταίαν Exslvnv ἀνάστασιν, 
utique; przdicat etiam in inferno, ut diximus, si- ἀλλ) οὐχὶ xal πάντες αὐτῷ συνΏλθον ἐξ ἅδου á&vepyo- 
militer atque ἐς qui in terris degunt, atque binc µένῳφ, μόνοι δὲ οἱ πιστεύσαντες, ὡς ὁ θεολόγος Γρη- 
exirabit, qui apti sunt beneque comparati ad tra-— yópióz φησιν. Ἑντεῦθεν οὗν ἀποδέδειχται, [ὅτι xal 
heudum, et vehi illustris quidam princeps cui Ἅµκατὰ χαιρὺν ἐνηνθρώπησε «bv προσήχοντα, xal ὡς 
eis illinc ascendit, Tametsi enim etiam omnibus οὐδεὶς ἐξ ἀγνοίας ἀπώλετο, εἴγε πάντες, ὡς εἴπομεν, 
communiter largitus est suscitatus e mortuis extre- κχατήχοοι γεγόνασι τοῦ θείου χηρύγματος. Καὶ ἡμεῖς 
mam illa resurrectiouem, non tamen etiam ounes μὲν τοιαύτην ἐπὶ τῷ ἀπορῆματι δεδώκαµεν τὴν 
cum ipso venerunt ex inferno redeunti, soli vero ἀπόχρισιν ' ὁ δὲ πλήρης πάσης συνέσεως βασιλεὺς, 
qui crediderunt, ut inquil Gregorius Theologus. Ex οὐκ ἐπὶ πλέου ἀντέπεσε * μᾶλλον δὲ xol ὑπερηχά- 
his ilaque demonstratum est, quod et convenienti — gato τοῦ θεοῦ τοῦτο χαθ᾽ οὓς οἶδε τρόπους οἰχονο- 
tempore homo factus sit, quodque nemo per igno- Μήσαντος. 
Γοριίω perierit, οἱ quidem, ut. dixiwus, divine predicationi obedientes fuerint. Et nos quidem tale 
ad quistionem sive dubium responsum dedimus. Imperator vero omui prudentia plenus, non ulira 
cot reiragatus, quin potius suunnopere admiratus est Deum hoc rationibus ac modis ipsi cognilis 
ispensare. 


Torsit me diu locus hujus epistola (B 10), neque commodum ullum sensum elicere poteram ex 
verbis, ἴδιον ἔχων φρόνημα, etc. Φρόνημα euim in malam partem accipi solet, significans ἔπαρμα, et 
ὑπερηφανίαν, elationem animi et arrogantiam, cui contraria est Φρόνησις, hoc est σωφροσύνη. Tandem 
mihi in ineutem. venit Zonaram bunc locum mutuatum esse e Cyrillo, lib. De incarn. Unig., pag. 695, 
qui sic babet : Perinde atque iis qui adliuc in carne. versantur : ita etiam. animabus in infermo pradicavit, 
proprium suum gestamen habens, animam sibi unitam. Ex quo conjeci apud Zonaram pro φρόνημα, legen- 
dum esse φόρημα, quod significat gestamen, sive indumentum : qua quidem significatione Paulus 1 Cor. xv 
utitur verbo φορέσαι, inquiens : Kal καθὼς ἐφορέσαμεν τὴν εἰχόνα τοῦ yotxou, φορέσοµεν (vel, uti Com- 
plutensis editio liabet, φορέσωμεν) xai τὴν εἰχόνα τοῦ knoupaviou. Et sicut portavimus imagineu iter- 
Tui, poriemus ei imaginem celestis (1 Cor. xv, 49); ut sit φορέσαι idem quod ἐνδύσασθαι ’ quo. etiam 
verbo frequenter simili significatione utitur Paulus, ut eadem epistola eodemque capite modo a ime cita- 
tis : Aet yàp, inquit, τὸ φθαρτὸν τοῦτο ἐνδύσασθαι ἀφθαρσίαν, xal τὸ θνητὸν τοῦτο ἐνδύσασθαι ἆθα- 
Totem (ibid T portet enim corruptibile hoc induere incorruptionem, et. mortale hoc induere immortali- 
tatem (ibid. 99.) | 


1125 


ADVERSUS ANTIIROPOMORPHITAS. 





4126 


θειαν' ἐπειδὰν δὲ στάσιµον γένηται τὸ χαχὸν, τότε Α tum pervenerit, tunc primum artem suam adhibent, 


τὴν τέχνην ἐπάγουσι, ἐχφανείσης πάσης τῆς νόσου ᾿ 
οὕτως xal τοὺς χαχῶς ἔχοντας τὴν φυχὴν ἰατρεύων, 
τὴν Ex καχίας νόσον ἀνέμεινε, ᾗ xavexpáOn t) φύσις, 
πᾶσαν ἐχχαλυφθῆναι, ὡς ἂν μηδὲν τῶν χεχρυµμµέ- 
νων ἀθεράπεντον μείνεις τοῦ ἱατροῦ µόνον τὸ φανὸν 
θεραπεύοντος. Καὶ διὰ τοῦτο οὔτε κατὰ τοὺς χαιροὺς 
τοῦ Νῶε, πάσης σαρχὺὸς bv ἁδιχίᾳ χαταφθαρείσης, 
ἐπάγει διὰ τῆς ἰδίας ἐμφανείας τὴν ἴασιν, ὅτι οὕπω 
τῆς Σοδομιχῆς χαχίας ὁ βλαστὸς ἐξεφύη οὐδὲ ἐπὶ 
τοῦ χαιροῦ τῆς Σοδόµων καταστροφῆς ὁ Κύριος φα[- 
vetat, διότι πολλὰ τῶν ὑπολοίπων χαχῶν τῇ ἄνθρω- 
πίνῃ ἔτι χατεκρύπτετο φύσει. Ποῦ γὰρ ὁ θεομάχος 
Φαραώ: ποῦ τῶν Αἱἰγυπτίων fj ἁδάμαστος πονηρἰα ; 
Οὑ μὴν οὐδὲ τότε τῷ διορθωτῇ τοῦ παντὸς εὔχαιρον 
(kr τῶν Αἰγυπτίων λέγω χαχῶν) καταμιχθῆναι τῷ 
βίῳ. ἸΑλλ’ ἔδει xat τῶν Ἱσραηλιτῶν τὴν παρανοµίαν 


ἀναφΏναι' ἔδει xal τῆς ᾿Ασσυρίων βασιλείας, καὶ 


τοῦ Ναδουχοδονόζωρ τὴν ὑπερηφανείαν ὑποσμύχου- 
σαν ἔτι τῷ βίῳ φανερὰν γενέσθαι’ ἔδει τὴν χατὰ τῶν 
ὁσίων µιαιφονίαν, οἷόν τινα πονηρὸν ἀχανθώδη βλα- 
στὸν τῆς χαχῆς τοῦ διαδόλου ῥίζης ἀναδραμεῖν ’ 
ἔδει τὴν τῶν Ἰουδαίων χατὰ τῶν ἁγίων τοῦ θεοῦ 
φανερωθῆναι λύσσαν, τῶν τοὺς προφήτας ἀποχτα- 
νόντων, xat λιθοδολούντων τοὺς ἀπεσταλμένους, xai 
τέλος τοῦ ναοῦ χαὶ τοῦ θυσιαστηρίου μεταξὺ τὸ χατὰ 
τὸν Ζαχαρίαν ἄγος ἑργασαμένων. Πρόσθες τῷ xa- 
ταλόγῳ τῶν πονηρῶν βλαστημάτων, xal τοῦ Ἡρώ- 
δου τὴν παιδοφονίαν. Ἐπεὶ οὖν πᾶσα τῆς xaxlac ἡ 
δύναμις ix τῆς πονηρᾶς ῥίζης ἀνεδόθη, χαὶ πολυδι- 


δῶς ηῦξησε ἐν ταῖς προαιρέσεσι τῶν καθ) ἑχάστην € 


γενεὰν, τῇ Χαχίᾳ ἀγνωρίμως ὑλομανησάσῃ, τότε, 
χαθώς φησι πρὸς Αθηναίους ὁ Παῦλος, « Τοὺς τῆς 
ἀγνοίας χρόνους ὑπεριδὼν ὁ θεὸς, ἐπὶ τῶν ἑσχάτων 
ἡμερῶν παραγίνεται, » ὅτε οὐχ ἣν ὁ συνιὼν, οὔτε 
οὐχ $v ὁ ἐχζητῶν τὸν θεὸν, ὅτε πάντες ἑξέχλιναν, 
ἅμα Ἀχρειώθησαν, ὅτε συνεχλείσθη τὰ πάντα εἷς 
ἁμαρτίαν, ὅτε ἐπλεόνασεν dj ἁμαρτία, ὅτε πρὸς τὸ 
ἀκρότατον µέτρον ὁ τῆς χαχίας ηΌξησε ζόφος * τότε 
ἑπεφάνη ἡ χάρις, τότε ἡ τοῦ ἀληθινοῦ φωτὸς ἀχτὶς 
ἑπανέτειλε, τότε ἐπέφανεν ὁ τῆς δικαιοσύνης Ηλιος 
τοῖς ἐν σχότει χαὶ σχιᾷ χαθηµένοις, τότε τὰς πολλὰς 
χεφαλὰς τοῦ δράχοντος συνέθλασεν, ἐπιθὰς τῷ ποδὶ 
διὰ τῆς ἀνθρωπίνης σαρχὸς, καὶ τῇ 7) προσθλάσας 
xai χαταπατῄήσας. Καὶ μηδεὶς πρὸς τὰ νῦν ἐν τῷ Ρίῳ 
παταφεύδισθαι νοµιζέτω τὸν. λόγον, χαθ᾽ ὃν ἓν τοῖς 
τελευταίοις χρόνοις φαμὲν ἐπιλάμφαι τῷ Bl τὸν 
Κύριον. Ἐρεῖ γὰρ 6 ἀντιλέγων τυχὸν, ὅτι Τὸν &va- 
µείνοντα τοὺς χρόνους πρὸς τὴν τῆς χαχίας φανέ- 
ρωσιν, ὅπως αὐτὴν αὐξηθεῖσαν EE, προθέλυµμνον 
'πᾶσαν αὐτὴν εἰχὸς ἀνῃρηχέναι, ὡς μηδὲν αὐτῆς ὑπολει- 
φθῆναι τῷ Bl λείψανον * νυνὶ δὲ φόνοι, χαὶ χλοπαὶ, καὶ 
μοιχεῖαι, καὶ πάντα τολμᾶται τὰ πονηρότατα. Αλλ' 
ὁ πρὺς τοῦτο βλέπων, ὑποδείγματί τινι τῶν γνωρί- 
µων τὴν περὶ τούτων ἀμφιθολίαν λυσάτω. "Ὥσπερ 
γὰρ ἰδεῖν ἔστι ἐπὶ τῆς τῶν ἑρπετῶν ἀναιρέσεως, οὐχ 
εὐθὺς τῇ χεφαλῇ τὸν ὄλχον συγχεχρουµένων, ἀλλ) 


16 Act, xvii, 90. 


cum jam totus morbus se exeruerit : ita etiam eós 
qui animz vitiis laborant curans, morbo ex nequi- 
tia curando tantisper .supersedit , donec natura 
quidquid in se mali babebat totum patefecit, ne 
quid occulti iucuratum relinqueretur: cum medicus 
e3 tanium qua apparent curet. Idcirco neque tem- 
poribus Noe, cum omnis caro in iniquitate corrupta 
esset , apparitione sua medelam affert : quia non- 
dum Sodomiticz nequitiz:? germen epuliularat : ne- 
que eo tempore quo Sodomorum urbs eversa foit, 
Domiuus apparuit : quia multa adliuc in humana 
anima vitia delitescebant. Ubi enim adversus Deum 
bellaus Pharao? ubi AEgyptiorum indoniita malitia? 
Αι ne tum quidem totius universi iustauratori 


B opportunum visum fuit (post /"Egyptia, inquam, 


mala) vit:e misceri. Oportebat enim etiam lsraelita- 
run 895 inobedientiam manifestari; oportebat εἰ 
regni Assyriorum et Nabuchodonozor flagrantissi- 
mam superbiam manifestam fleri : oportebat san- 
ciorum cedem veluti pravuin aliquod et spinosum 
w»ale diaboli radicis germen excitari : oportebat 
Judaeorum adversus sanctos Dei rabiem maníife- 
stari, occidentium prophetas, et eos qui missi erant 
lapidibus obruentium, ae tandem piaculare scelus 
in Zachariam inter ipsum altare et templum perpe- 
wautium ; adde etjam catalogo pravorum gerininum, 
infantium ecsdem ab Herode perpetratam. Cum 
igilur omnis in universum nequitie vis ex prava 
radice emersit, multisque modis excrevit in volun- 
tatibus ac studiis per unamquamque generationem, 
malitia promiscue luxuriante : tum demum, sicut 
ait ad Atlienienses Paulus, « Ignoranti:te tempora 
despiciens Deus, ultimis temporibus advenit '*; » 
cum non esset qui intelligeret, neque inveniretur 
«qui quxreret Deum : quando omnes declinarsaut 
simulque inutiles facti erant, quando omnia impli- 
cata fuerunt malitia, quando abundavit peccatum, 
quando ad summam mensuram nequitis caligo 
excrevit ? tune, inquam, apparuit gratia, tunc veri 
luminis radius effulsit, tunc exortus est Sol justitize 
iis qui in tenebris atque in umbra sedebant, tune 
multa capita draconis contrivit, pede illa procul- 
cans per humanam carnem, terrzeque illisit atque 


p Protrivit. Neque vero quispiam in presenti vitm 


$tatu. sermonem bunc veritati repugnare arbitre- 
tur, quo asserimus.Dominunm ultimis humano vitz 
temporibus illuxisse. Dicet enim fortassis adversa- 
rius, verisimile esse eum qui tempora prsestolatus 
estad nequitia manifestationem commoda, ut illam, 
cum ad summum excrevisset, tolleret : verisimile, 
inquam, esse eum omnem illam semel funditus sus - 
tulisse, ita ut nulle amplius ejus ia vita reliquiz 
hxrerent. Nune vero et czedes, et rapine, et adul- 
teria, et quid non pessimorum flagitiorum perpe- 
tratur? At qui eo respexerit, similitudine quadam 
a rebus notioribus sumpta dubium solvat Quemad- 


4137 


$. CYRNILLI ALEXANDRINI ARCHIEP, 


1128 


modum enim videre est, αἱ quis reptilia interficiat, A ἡ μὲν τέθνηχε, τὸ δὲ ἔτι τῷ ἰδιῳ θυμῷ ἐπεψύχωτας, 


non statim cum capite tractus etiam et gyri colli- 
duntur atque intereunt : sed illud quidem emoritur, 
bi vero adhuc anima in se agitationem habent, 
vitalique motu $96 non sunt destituti : ita etiam 
interfector draconis, cum jam bellya per ownes 
hominum generationes grassata multum excrevis- 
set, caput illi prascindens, hoc est, flagitiorum 
inventricem facultatem mpltis capilibus preditam 


καὶ τῆς ζωτικῆς χινῄσεως οὐχ kecígnzac: οὕτω xai 
ὁ τοῦ δράκοντος ἀναιρέτης, ὅτε πολὺ τὸ θηρίον Σγέ- 
νετο, πάσαις ταῖς χαθ᾽ ἑχάστην ξυναυξηθὲν τῶν &v- 
θρώπων γενεαῖς, τὴν κεφαλὴν ἀνελών, τουτέστι, τὴν 
τῶν χαχῶν ἐφενρετιχὴν δύναμιν, τὴν πολλὰς ἔχουσαν 
χεφαλὰς, ἐν αὐτῇ τοῦ χατόπιν ὀλκοῦ οὐδένα πεποίη- 
ται λόγον, εἰς ἀφορμῆν γυμνασίου τοῖς ἑφεξῆς τὴν 
ἐν τῷ vexpip θΘηρίῳ χίνησιν ὑπολειφθῆναι ποιῄψας. 


ipsi adimens, de gyrorum et tractuum volutatione parum laboravit : motum in bellus relinquens, qui 
jig qui postea venturi essent occasiopem certamjnis preberet. 


CAPUT XXV. 
Quodnam sit caput collisum. 


Caput collisum illud est, quod pravo suo consilio 


ΚΕΦΑΛ. ΚΕ. 
Tic ἡ 0. ασθεῖσα χεραή. 
Ἡ θάνατον εἰσενεγχοῦσα τῇ πονηρᾷ συµμθουλῃ, f) 


mortem Ἰηνοσίι; quod exiüale venenum homini B τὸν θανατηφόρον lóv τῷ ἀνθρώπῳ ἐμδαλοῦσα διὰ 


per dogma immisit. Qui ergo mortis imperium dis- 
solvit" , potestatem in capite serpentis sitam, 
&icut ait Propheta 18, collisit. Reliquus autem ser- 
pentis tractus per humanam vitam dispersus quan- 
Qiu natura humana notibus ad prayitatem vergen- 
tibus est obnoxia, squama peccati vitam exasperat ; 
εἰ potentia quidem mortuus est, cum nimirum 
caput sublatum sit; cum vero temporis mela pra- 
jerierii, et ea qua moventur substjterint, in ea 
videlicet quam exspectamus viltze consummajione ; 
tunc etiam extremum ]nimici volumen, hoc est 
jnors, exsolesce!, atque ita in universum bellua 
hec sive nequitia de medio tolletur, omnibus ad 
vitam revocatis per resurrectionem : justis quidem 


τοῦ δόγµᾳτος. 'O τοίνυγ τοῦ θανάτου τὸ κράτος xa- 
ταλύσας, τὴν Ev τῇ χεφαλῇ τοῦ ὄφεως δύναμιν, χαθ- 
ώς φησιν € Προφήτης, συνέθλασεν. 'O δὲ λοιπὺὸς 
ὀλχὸς τοῦ θηρίου τῷ ἀνθρωπίνῳ βίῳ συνεσπαρµένος, 
ἕως ἂν τὸ ἀνθρώπινον ἣν àv ταῖς xaxà χαχίαν κινἠ- 
σεσιν, τῇ φολίδι τῆς ἁμαρτίας ἀεὶ περιτραχύνει τὸγ 
βίον, χαὶ τῇ μὲν δυνάµει νεχρός ἐστιν, Ίδη τῆς κε- 
φαλῆς ἀχρειωθείσης * ἐπειδὰν δὲ ὁ χρόνος παρέλθῃ, 
xai στῇ τὰ κινούμενα χατὰ «hv προσδοχωµένην τῆς 
ζωῆς ταύτης συντέλειαν, τότε τὸ οὐραιόν τε xal τὸ 
ἔσχατον τοῦ Ἐχθροῦ καταργεῖται' τοῦτο δέ ἐστιν ὁ 
θάνατος. xal οὕτως ὁ παντελὴς ἀφανισμὸς τοῦ 05- 
ρίου, χουν τῆς χαχίας γενῄσεται, πάντων εἰς ζωὲν 
ἀνακληθέντων, διὰ τῆς ἀγαστάσεωῳς, τῶν μὲν διχαίων 


platim ad celestem quietem traductis, iis vero qui C εὐθὺς εἰς τὴν ἄνω λῆξιν µετοικισθέντων. τῶν δέ 


Apeccatis fuerint obnoxii, igni gehennz traditis. 


CAPUT XXYI. 


Bluptiarum exvertem, incorruptam vocare, hominum 


consueludo est 


Magnus ille Moyses, quando ignis e rubo egarsit, 
peque tamen rubus flamma vi atque ardore marce- 


"' llebr. n, 13. 7* Psal. xxu, 144. 


γε ταῖς ἁμαρτίαις ἐνεχομένων τῷ πυρὶ τῆς γεέννης 
παραδοθέντων. | 
ΚΕΦΑΛ. κςὈ. 


ἄπειρό 00 óvoudts. Ἴδεν 
Tr μη αν ρώσων, orta 1). er 


'O μέγας ἐχεῖνος Μωσῇῆς (18), ὅτε τῆς βάτου τὸ 
πῦρ ἑξήπτετο, xal βάτος οὐχ ἑμαραίνετοι, « Διαδὰς 


BON. YULCANII NOT.£. 


(17) Την ἀπειρόγαμον, dgp0opovr ὀνομάζειν οἴδεν ἡ τῶν ἀνθρώπων συνήθεια. "Άφθορος eleganter 


Grecis diciiur virgo, hoc est inviolata, quz& et ἄθιχτος, id. est intacta, dicitur. do 
fuod pestem, calamitatem et interitum significat, etiain pro violatione εἰ vitiatione accipitur; et 


pà enim, preterquam 
ρεὺς 


est violator. Ex quo mihi aliquando la mentem venit, adulterum, sive alieni tori vjolatorem, βο- 
q96pov appellare, in epigrammate quodam quod ego e Latino ita Graecum feci : 


Vis orbem exscindi ? subvertite funditus urbes : 
Vis urbes ipsas tollere? tolle domos. 
Vis delere domos? careat fac conjuge conjux, 
Vanaque sint. sancté federa conjugii. 
Ergo perire domos, urbes, orbemque necesse. est, . 
re vel expelli quisvis adulter erit. 


'EtoAécai xóc ov. Φοθέεις; κατάσχαπτε xóJnac: 
Afjc ὁὀλέσαι πὀλιας; ἐξαπό.εσκε δόµους. 

Δώματω Apc ὀ,έσαι; Ἰαμετῆς dg μόνον αἴρου, 
θέσµια ῥηξάμεγος δέσµατα συζνγίης. 

Δώματα καὶ πό.ιας φθινύθβ’ xal κόσμον ἀνάγκη, 
Ἡ ὅλου éx κόσµου AsxtpogO0Ópovc ἑλάσαι. 


8) Ὁ 


yu4c ἑἐκεῖγος Μωῦσῆς. Visionem hane Moysis de rubo accensa, illzese manente ligno, 


quam Cyrillus hoc loco de Deipara Virgine interpretatur, idem libro Quod unus sit Christus, pag. 757, ad 
mysterium incarnationis Dominice transfert; ubi vide qug e Glaphyris Cyrilli citavimus. | 


1129 


ADVERSUS ANTHROPOMORPHITAS. 


130 


ὄφομαι, qnot, τὸ μέγα ὅραμα τοῦτο: » ob τοπιχὴν, Α scetet, « Transiens videbo, inquit, magnam visio- 


υἷμαι, xivnaty. δηλῶν διὰ [τῆς διαδάσεως, ἀλλὰ τὴν 
παροδιχἠν τοῦ χρόνου διάδασιν. Τὸ γὰρ τότε διατυ- 
πωθὲν ἐν τῇ φλογὶ καὶ τῇ βάτῳ, διαθάντος τοῦ µέ- 
σου χρόνου, σαφῶς ἓν τῷ χατὰ τὴν Παρθένον µυ- 
στηρίῳ ἀνεχαλύφθη. Ὡς γὰρ ἐχεῖ ὁ θάμνος καὶ 
ἅπτει τὸ φῶς χαὶ οὗ χαίεται ' οὕτω χαὶ ἡ Παρθένος 
ἐνταῦθα, xa τίχτει τὸ φῶς, καὶ οὐ φθείρεται. EL δὲ 
βάτος προδιατυποῖ τὸ θεοτόχον σῶμα τῆς Παρθένου, 
ph ἐπαισχυνθῇς τῷ αἰνίγματι. Πᾶσα γὰρ σὰρξ διὰ 
τὴν τῆς ἁμαρτίας παραδυχὴν, κατ αὐτὸ τοῦτο, ὅτὶ 
σάρξ ἐστι µόνον, ἁμαρτία ἔστίν. 'Η δὲ ἁμαρτία παρὰ 
τῆς Ἱραφῆς τῇ τῆς ἀκάνθης ἐπωνυμίᾳ κατονοµά- 
ζεται. 
KE9AA. KZ. 


nen liane !* : » per transitum, non localem, ut arbi- 
tror, motum significans, sed certam quamdam 
temporis evolutionem. Quod ením tunc ii flamma 
397 et rubo figuratum fuit, id elapso intermedio 
tempore manifeste in ' Virginis mysterio revelatum 
fuit. Quemadmodum enim illie lumen virgultum 
accendit, neque tamen aduritur : ita etiam hic 
Virgo et parit lumen, et non corrumpitur. Si vero 
rubus figurate significat deiparum Virginis corpus, 
ue ie offendat figura. Omnis euim caro, propter 
peccati susceptionem, ea ratione qua caro est tan- 
tum, peccatum est. Peccatum vefo a Scriptura 
spine appellatione nominatur. 


CAPUT XXVII: 


Τὸ μεταξὺ τοῦ ναοῦ xal τοῦ θυσιαστηρίου go- B Zachariam inter templum. εἰ altare snterfectum, non 


yevüévza Zayaplav, οὑκ εὔκαιρον ἦν εἰς µαρ- 
tuplay τῆς ἀφθόρου Μητρὸς (19) παραστήσα- 
σθαι. 


Ἱερεὺς οὗτος ὁ Ζαχαρίας fjv, xaX ἓν τῷ τῆς προφη- 
τείας χαρίσµατι. Ἡ δὲ τῆς προφητείας δύναμις ἀνά- 
Υραπτος ἐν τῷ βιδλίῳ τοῦ Εὐαγγελίου κηρύσσσται, ὅτι 
προοδοποιοῦσα τοῖς ἀνθρώποις ἡ θεῖα χάρις, μὴ τὸν ἐχ 
παρθενἰας τόκον ἄπιστον ἡγήσασθαι, τοῖς ἑλάττοσι θαύ- 
µασι προγυμνάξει τῶν ἀπίστων τὴν συγχατάθεσιν. Tf) 
στεἰρᾷ xaY παρήλιχι τίχτεται παῖς. Τοῦτο προοίµιον 
τοῦ κατὰ τὴν Παρθένον μυστηρίου γίνεται. Ὡς γὰρ 
Ἐλισάθετ οὐ φύσεως δυνάµει μήτηρ γίνεται, ἄγονος 
τὸν βίον χαταγηράσασα, ἀλλ’ ἐπὶ τὸ θεῖον βούλημα τοῦ 
παιδὸς ἡ γένεσις ἀναφέρεται ' οὕτω χαὶ τῆς παρθε- 
᾿νιχῆς ὠδίνος ἡ ἀπιστία τῇ, πρὸς τὸ Θθεῖον ἀναφορᾷ τὸ 
πιστὸν ἔχει. Ἐπειδὴ τοίνυν προλαμθάνει τὸν ἐκ 
παρθενἰας τόκον ὁ ἀπὸ τῆς στείρας, ὁ πρὸς τὴν φω- 
vhv τῆς χυοφορούσης τὸν Κύριον πρὶν εἰς φῶς προ- 
ελθεῖν ἐν τῇ µητρῴᾳ νηδύϊ σχιρτῄσας' ἅμα δὲ 
παρΏλθε εἰς Ὑένεσιν ὁ τοῦ Λόγου πρὀδροµος, τότε 
Ἀύεται τῷ Ζαχαρίᾳ διὰ τῆς προφητιχῆς περιπνοἰἀς 
fj σιωπὴ, καὶ ὅσα διεξέρχεται ὁ Ζαχαρίας, προφητεία 
τοῦ μέλλοντος ἣν. οὗτος τοίνυν ὁ τῷ προφητικῷ 
Πνεύματι πρὸς τὴν τῶν χρυπτῶν γνῶσιν χειραγυ- 
γούµενος, τὸ µυστήριον τῆς παρθενίας ἐπὶ τοῦ ἀφθό- 
poe τόκου χατανοῄσας, οὐχ ἀπέχρινε τῷ ναῷ τοῦ 
ταῖς παρθένοις χατὰ τὸν νόµον ἀποχεχληρωμένου 
τόπου τὴν πάναγνον μητέρα, διδάσχων τοὺς 'lou- 


δαίους ὅτι ὁ τῶν ὅλων Δημιουργὸς (20) καὶ Βασιλεὺς p 


πἀσῆὴς χτίσεως, ὑποχείριον ἔχει ἑαυτῷ μετὰ πάντων 
τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν, τῷ ἰδίῳ θελήµατι πρὸς τὸ 
6oxouv αὐτὴν ἄγων, οὐκ αὑτὸς ὑπὸ ταύτης δυνα- 
στευόµενος, ὡς ἐν τῇ δυνάµει αὐτοῦ εἶναι χαινἣν 
γἐννησιν δημιουργῆσαι, τις τὴν γενοµένην μητέρα 


τὸ εἶναι παρθένον οὐκ ἀφαιρήσεται. Διὰ τοῦτο αὐτὴν * 


"? Exod. ni, 7. 


[uisse | opportunum wt in testimonium Virginis 
tatris statueretur. 


Zacharias hic sacerdos erat et prophetix dono 
clarus. Propheti: autem vis descripta in libro 
Evangeliorum przdicatur, quod divina gratia ho- 
minibus viam sternens, ne partum ex virgine indi- 
gnin esse fide existimarent, minoribus miraculis 
incredibilium assensionem ac fidem przexercet : 
anui decrepita nascitur filius. Hoc veluti przelu- 
dium est mysterii partus virginei, Quemadmodum 
enim Elizabeth non nature beneficio ac facultate 
fil mater, cum sterilis per omnem vitam con- 
senuisset, sed divinz voluntoü filii generatio accepta 
refertur : ita etiam virginei partus ineredibilitas ad 
Deum relata fidem invenit. Cum igitur partus anus 
sterilis virgineum partum praecedat, is qui ad 
vocem ejus qua Dominum utero gestabat, prius- 
quam in lucem prodiret, in materno utero exsulta- 
bat, simul vero etiam natus est Verbi precursor : 
tünc demum solvitur Zacharix per propheticam 
afflationem silentium, et quacunque profert Zacha- 
rias, prophetia futurorum erant. llic itaque pro- 
pletico spiritu ad occultorum cognitionem quasi 
manu ductus, cum mysterium Virginis de incorru- 
pto partu probe intelligeret, non arcuit incontami- 
natam purissimamque matrem ab eo templi loco 
qui virginibus ex lege designatus erai, docens, 
videlicet Judzos, Creatorem totius universi om- 
nisque creature 398 Dominum humanam nmatu- 
ram cum reliquis etiam omnibus sibi suhjectam 
habere, et pro suo arbitratu quocunque velit du- 
cere, non autem jpsius legibus astrictum esse : adco 
ut in ipsius potestate sit situm novam creaturani 
creare, quie mater effecta. virgo esse non desinat. 


BON. VULCANII NOTA. 


(19) Τῆς ἀφθόρου Μητρός. In. V. C. erat ἀφθόνου, sed legendum omnino ἀφθόρου, ut et hac ipsa 


pag. C 14, ἐπὶ τοῦ ἀφθόνου τόχου. 


(20) 'O τῶν ὅ.Ίων Δημιουργός, ete. Hoc omnia periphrastice explicant vim vocabutt ἀθασίλευτος, hoc 
est, qui nullios imperium agnoscit ; vel, qui neminem habet superiorem, quod interpres Cyrilli interdum 


vertit, inregnatus ; interdum, minus recie, immortalis. 


PATROL. Gh. LXNVI. 


36 


1451 ME S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP. 


1152 


]dcirco non arcuit eam a loco templi virginibus di- A οὐχ ἀπέχρινεν τῷ ναῷ τοῦ χώρου τῶν παρθένων - fv 


cato, Erat autem locus bic spatium, inter altare et 
teinplum. | intermedium, Quando igitur audierunt 
legem ac Dominum omnis creatura ad humanam 
Malivitatem per incarnationem procedere, veriti 
ne in regis potestatem atque imperium venirent, 
cum qui hec de pariu testificatus erat, prope 
ipsum altare sacerdotem sacriücant. 


CAPUT XXVIII. 


Cnr glorificet vox angelorum deitatem in. excelsis 
visam, dicens : « Gloria ἐπ ezcelsis Deo, εἰ in 
lerra paz*?, ) 


Ingentem lztitiam conceperunt angeli, pace ter- 
ris ostensa, qu:e prius sublata fuerat, quz spina- 
rum et tribulorum ferax, qu: belli sedes et damna- 
torum exsilium fuerat, ipsa pacem consecuta est. 
O ingens miraculum! « Veritas ex terra orta est*! ; » 
ejusmodi dedit hominum terra fructum suum. 
Aique lc quidem fiunt prz: beneplacito erga ho- 
mines. Deus se humanz naturx miscet atque con- 
teinperat, ut. sublimitati Dei humana quoque na- 
tura coaptelur. 


5? uc. n, 14. *! Psal. rxxrw, 12. 


δὲ ὁ τόπος οὗτος, τὸ μεταξὺ τοῦ vaoU xal θυσια- 
στηρίου διάστηµα. Ἐπειδὴ οὖν ἤχουον Βασιλέα τῆς 
Χτίσεως εἰς γέννησιν ἀνθρωπίνην οἰχονομιχῶς προ- 
ελθεῖν, φόθῳ του μὴ γενέσθαι βασιλεῖ ὑποχείριο:, 
τὸν μαρτυροῦντα ταῦτα περὶ τοῦ τόχου διαχειρίζον- 
ται, πρὸς αὐτῷ θυσιαστηρίῳ τὸν ἱερέα ἱερουργή- 
σαντες. 


ΚΕΦΛΛ. KH'. 


Διὰ εἰ δοξάζει ἡ τῶν ἀγγόλων φωνὴ τὴν ἐν τοῖς 
ὑψίστοις θεωρου θεότητα, τὸ, « Δόξα ἐν 
ὑψίστοις » Ἴὐγουσα, ὅτι φησὶ «xal ἐπὶ γης 
εἱρήνη. » 

Περιχαρεῖς γεγόνασι ἐπὶ τῷ φαινομένῳ οἱ ἄγγελοι, 
ἐπὶ γῆς εἰρήνῃ. Ἡ «πρότερον χατηραµένη, dj τῶν 
ἀχανθῶν καὶ τῶν τριδόλων Ὑόνιμος, τὸ τοῦ πολέμου 
χωρίον, ἡ τῶν χαταδίχων ἑξορία, αὕτη εἰρήνην δέ- 
δεχται. Ὢ τοῦ θαύματος! « Ἀλήθεια ἐχ τῆς Τῆς 
ἀνέτειλε. » Τοιοῦτον δέδωχεν ἡ τῶν ἀνθρώπων rij 
τὸν χαρπὸν αὐτῆς. Καὶ ταῦτα γίνεται ὑπὲρ τῆς ἓν 
ἀνθρώποις εὐδοχίας. Θεὸς χαταχιρνᾶται cf. kv0poo- 
πίνῃ φύσει, ἵνα τῷ ὕψει τοῦ θεοῦ συναπαρτισθῇ τὸ 
ἀνθρώπινον. 


1155 DE RECTA FIDE, AD THEODOSIUM IMP. 1134 





οι “σσ ο ο 


TOY AYTOY ΑΓΙΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ 


ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ 


ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΥΣΕΒΕΣΤΑΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΑ ΘΕΟΔΟΣΙΟΝ 


ΠΡΟΣΦΩΝΗΤΙΚΟΣ. 


Περὶ τῆς ὀρθῆς πἰστεως τῆς slc τὸν Κύριον ἡμῶν ἸΙησοῦν Χρισεόν. 


SANGTI CYRILLI 


ALEXANDRINI ARCHIEPISCOPI 
AD RELIGIOSISSIMUM IMPERATOREM THEODOSIUM 


LIBER 


De recta in Dominum nostrum Jesum Christum fide. 


(interpretationem Latinám quam Joannes Aubertus admiserat rejecimus, et eam recepimus qui exstat in tomis 
Conciliorum ex editione Mahsi.) 


A'. Τῆς μὲν ἐν ἀνθρώποις εὐχλείας «b ἀνώτατον, A. 1 1. Supremum bumanz glori» culmen, Chri- 


καὶ ἀσυγχρίτοις διαφοραῖς τῶν ἄλλων ἁπάντων àv- 
εστηχός τε χαὶ ὑπερχείμενον, ὑμεῖς, ὦ φιλόχριστοι 
βασιλεῖς * καὶ κλῆρος ὑμῖν ἐξαίρετός τε xal πρέπων 
παρὰ θεοῦ, τῆς ἐνούσης αὐτῷ χατὰ πάντων ὑπερ- 
οχῆς εἰχὸς γὰρ ἐπὶ γῆς τὸ γέρας s. Κάμπτει μὲν γὰρ 
αὐτῷ xdv γόνυ, θρόνοι τε xal Αρχαὶ, Κυριότητες xal 
Ἐξουσίαι, δοῦλον ὑπέχουσαι b τὸν αὐχένα, xat ταῖς 
καθηκούσαις ἀεὶ δοξολογίαις χαταγεραἰρουσι, πλήρη 
τε εἶναί «aat τὸν οὐρανὸν, xai τὴν γῆν τῆς δόξης 
αὐτοῦ. "δοι δ᾽ ἄν τις xal ἐπὶ τῆς ὑμετέρας γαληνό- 
τητος, τῆς οὕτω περιφανοῦς καὶ ἀνωτάτου πασῶν 
εὐχλείας διαπρἐποντά τε xal ἐναργὴ τὸν τύπον. 
Ὑμεῖς γάρ ἑἐστεχαὶ τῶν εἰς λῆξιν ἀξδιωμάτων πηγαϊ, 
καὶ ἁπάσης ὑπεροχῆς ἐπέχεινα, καὶ τῆς &v ἀνθρώ- 


slianissimi imperatores, longe maximo discrimine 
czeleris omnibus antecellens przstansque ; preclara 
Wwidem Ífors, munusque perillustre a divina excel- 
lentia et majestate in. vos. defluxit, nempe quo 
summa illius celsitudinis et dignitatis aliquod quo- 
que vestigium et quasi simulacrum in terris ex- 
staret. ]gitur ut summo illi Numini omne genu in- 
curvatur, Thronique et Dominationes, Principatus ac 
Potestates prona submittentes colla *, congruis il- 
lud laudibus et hymnis venerantur, necnon coelum 


terramque plena ejusdem gloria et. majestate esse 


profitentur * : ita in vestra quoque serenitate adeo 
conspicux atque omnium supremae claritudíuis illu- 
sirem 46 plane expressam imaginem inLueri licet. 


mot; εὐημερίας ἀρχὴ xai Ὑένεσις * xai νεύµασι μὲν B Vos etenim, omni terreno fastigio superiores, am- 


τοῖς ἡμερωτάτοις τοῦ ὑμετέρου χράτους, ἔννομόν τε 
xai ἀξιάγαστον καὶ ἀοίδιμον πηδαλιουχεῖται ζωὴν 
πᾶν ὅσον ἑστὶ τοῖς τῆς βασιλείας θώχοις ὑπεστρω- 
µένον. Οἱ δὲ τῆς ζεύγλης οὐκ ἀνεχόμενοι, πίπτουσι 
ῥᾳδίως, τῆς ἐνούσης ὑμῖν εὐσθενείας ἠττώμενο,. 
Kàv ἀστράψῃ µόνον dj βασιλέως ἁσπὶς, φροῦδα τὰ 
ἐχείνων οἴχονται, xal τῆς ἑνούσης αὐτοῖς ἁπονοίας 
τὸν οἰχκεῖον εὐθὺς ἁποστήσαντες νοῦν, πεσόντες εἰς 


!]sa. ΧΙν. 24. * sa. v1, 3. 


plissiimarum dignitatum fontes estis, Vos humanz 
felicitatis principia et origines, clementissimis ma- 
jestatis vestrae nutibus ad justam honestamque ac 
beatam vivendi rationem promovetur quidquid us- 
quam est gentium, regni vestri soliis substratum. 
Quod si qui sunt qui jugum detrectent, illi vestra 
potentia nullo pene negotio superati succumbunt. 
lno verosi regium scutum vel semel concussum 


Varic lectiones codicis Seguieriani. 


- 


& ὑπεροχῆς εἰχόνα ἐπὶ γῆς φέρων. — b ὑπερέχονσι, 





Ti35 


S. CYNILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1156 


mieuerit, vana illorum consilia atque studia in ven- A Υόνυ ζητοῦσι τὸν ἕλεον. Τοιγάρτοι χεχράτηχε τῆς ὑπ 


tos mex abeunt; quippe qui amentiam suam mis- 
sam facientes, evestigio ad genua vestra sese pro- 
volant, supplicesque veniam exposcem. Nimirum 
cohortes vesirz bellicosissimz, militarisque disci- 
pline peritissiimz, ac triumphis agendis nunquam 
uon assuefacUe, terrarum orbem subjugarunt. Vos 
proinde totus Oriens, vos totus cavit Occidens om- 
nique laudum genere prosequitur; vos, qui ed au- 
strum vergunt, vos, qui ad aquilonem pertinent, 
festivis gratulationibus exornare nunquam «desinunt. 
Inconcussum aetem piissimi eL sacratissimi imperii 
vestri firmamentum est ipse Dominus Jesus Chri- 
stus. « Per hunc enim, ut scriptum est, *, reges 
regnant, et potentes decernunt justitiam : » est 


οὐρανὸν τῶν ὑμετέρων ὑπασπιστῶν ἡ µαχιµωτάτη, 
xai ἐμπειροπόλεμος, xal ἀεὶ νικῶσα πληθύς. Ὑ μεῖς 
ἔστε τῶν πρὸς ἑῴαν xaX ἑσπέραν χαὶ eh, xal λύρα, 
xal ἁπάσης ὑπόθεσις εὐφημίας ’ ὑμᾶς ol πρὸς νότον, 
καὶ μὴν xal ὅσοι βορειότερον οἰκοῦσι τόπον, φω- 
ναῖς χαριστηρἰοις στεφανοῦντες οὗ καταλήγουσιν. 
Ἔρεισμα δὲ τὸ ἀχράδαντον τῆς οὕτω θεοφιλοῦς xat 
εὐαγεστάτης ὑμῶν βασιλείας, αὐτὸς ὁ Κύριος ἡμῶν 
Ἰησοῦς Χριστός» «δι αὑτοῦ γὰρ βασιλεῖς βασι- 
λεύουσι, χαὶ οἱ δυνάσται Υράφουσι δικαιοσύνην, » 
κατὰ τὸ γεγραμμµένον. Ἔστι γὰρ αὐτῷ παναλχὲς τὸ 
θέλημα, χαὶ £v τῷ κατανεῦσαι µόνον fj παντὸς πλή- 
ρωσις ἀγαθοῦ. Διανέμει δὲ xal λίαν ἑτοίμως τοῖς 
ἀγαπῶσιν αὐτὸν τὰ πάντων ἐξαίρετά τῶν ὅσα ἐστὶν 


enim iMi voluntas omnipotens, omnisque boni, si B ἁξιόληπτα καὶ τεθαυμασμένα. Καὶ ἀπόχρη μὲν εἰς 


solum annuat, copia. 2 Dilargitur is ergo amicis 
suis munera in primis eximia et preclara, et quz 
in pretio habeantur, quam maxime idoneo, et id 
quidem admodum alacriter et prompte. Quod hic 
dicimus, vel ea sola qux majestati vestre ab eo 
donata sunt, et olim adhuc, quemadmodum confidi- 
mus, donabuntur, verum esse evidenter ostendunt. 
regie dignitatis fundamentum exsistat, id quanta 
divinaque Scriptura docere enitar. 


Al. Plurimi citra controversiam retro actis tempo- 
ribus exslitere, qui Jud:am provinciam administra- 
runt reguique lllius gubernacula tractaverunt. Ve- 
rum quotquot ex illis cultu et observantia, qu: Deo 
debentur, impie contemptis et justitis magistra 
lege pro nihilo ducla, suo fastui suisque libidinlbus 
libere indulgendum esse putaverunt, omnes hi mali 
εἰ miseri male misereque perierunt. Est »nim res 
periculosissima, quidpiam in Deum committere, 
proeulcataque zquitate quocunque modo in illius 
offensam incidere. Contra vero quicuuque se pios in 
illum declararunt, quique illi placitura credebant, 
omni ope prestare elaborarunt, citra sudorem ac 
pulverem, hoste devicto debellatoque, triumphum 
cecinerunt. Ejusmodi inter cateros fuit Josias ille, 
qui idolorum cultoribus una cum ipsis delubris et 
aris Incensis, incantaüionibusque et falsis divinatio- 
Dibus emnibus e medio sublatis, ac inanibus dz- 
moniace imposture ludibriis profligatis, regnum 
apprime nobilitatum, summaque apud veteres ac 
recentiores omnes qui, ea quibus divina mens oble- 
citatur, colere didicerunt, laude et admiratione di- 
gnum reliquit *. Verumenimvero licet isthaec om- 
Bja eum virtute et gloria a majoribus vestris, vo- 
bisque ipsis suscepta observalaque sciam, non eril 
tamen inutile, opinor, si quae saplentis Ezechia 


ἀπόδειξιν ὧν ἔφην, τὰ τῷ ὑμετέρῳ χράτει δεδωρη- 
μένα, δοθησόµενα δὲ ἔτι, χαθὰ πεπιστεύχαµεν. Ὅτε 
66 ἐστι χρηπὶς ἀχατάσειστος ταῖς βασιλέων τιμαῖς, 
τῆς εἰς θεὸν εὐσεθείας τὰ αὐχήματα, xaX ἓξ αὐτῆς 
πειράσοµαι τῆς ἁγίας xat θοοπνεύστου πληροφορῆσαε 
Γραφῆς, βραχυλογἠσας, ὡς Evi. 


Ceterum quod eximia in Deum pietas inconcussum 
fieri poterit brevitate et. claritate, vel ex ipsa sacra 


B'. Πλεῖστοι μὲν γὰρ ὅσοι γεγόνασι χατὰ καιροὺς, 
οἱ τῆς Ἱουδαίων ἄρξαντες χώρας, καὶ νοὺς τῆς παρ' 
αὐτοῖς βασιλείας διέποντες Opóvbuc. ᾽Αλλ’ οἱ μὲν τῆς 
εἰς θεὺν αἰδοῦς ἀνοσίως ὁλιγωρήσαντες, xat τὸν τῆς 
διχαιοαύνης πρύτανιν παρ᾽ οὐδὲν ποιούμενοι vópov, 
xai τοῖς τῆς φαυλότητος * βόθροις ἑαυτοὺς ἑνιέντες 
ol τάλανες, χαχοὶ χαχῶς ἀπολώλασι, παγχάλεκον 
γὰρ τὸ προσκρούειν θεῷ, xal χατά τι γοῦν ὅλως 
ἔξω φέρεσθαι τοῦ εἰχότος, λυποῦντας a0«óv. "Όσοι δὲ 
τῆς εἰς αὐτὸν εὐσεδείας Υεγόνασιν ἐπιμεληταὶ, καὶ 
τῶν ἀρεσχόντων αὐτῷ Υνήσιοι φύλακες, νενικήχασιν 
ἐχθροὺυς ἀμογητὶ, καὶ χεχρατήκααι τῶνδι' ἑναντίας. 
Τοιοῦτός τις ἣν Ἰωσίας ἐχεῖνος, ὃς αὐτοῖς τεµένεσε 
χαὶ βωμοῖς τοὺς τῶν εἰδώλων κατεµπρήῄήσας θερα- 
πευτὰς, Ὑσητείας τε ἁπάσης xat φευδοµαντεἰας «pó- 
πους περιελὼν, xal τὰ τῆς δαιµονιώδους ἁπάτης 
καταλύσας παΐγνια, τοῦ παντὸς ἀξίαν ἀπέφηνε λό- 
(09 τὴν ἑαυτοῦ βασιλείαν, xat ἀξιάγαστον μὲν τοῖς 


p πάλαι, τεθαυμασμένην 6b χαὶ εἰς δεῦρο, παρά Τε 


τοῖς εἰδόσι τιμᾷν τὰ οἷς ἂν ὁ θεῖος ἐφήδοιτο νοῦς. 
Αλλά ταυτὶ μὲν ἅπαντα τοῖς ὑμετέροις προγόνοις 
xal ὑμῖν αὐτοῖς εὖ µάλα χατώρθωται. Διαμεμνήσο- 
μαι δὲ χρησίµως καὶ τῶν ἓν Ἐξεχίᾳ τῷ συφωτάτῳ 
κατὰ χαιροὺς πεπραγμένων  ὀνῆσει γὰρ οὗ μετρίως 
τὴν εὐσεδεστάτην ὑμῶν χορυφὴν ἡ τῶν λόγων δύ- 
ναµις. 


pietate ac δίµά]0 eo in genere gesta sunt, boc. loco apte. commemoravero : hujusce namque narretio- 
nis vis et energia non parum commodi vestre sublimitati apportabit. 


5 Prov. viri, 15. * IV Reg. xxii 4, seqq. 


Varie lectiones eodicis Seguieriani. 


€ φιλαυτότττος. 


1157 


Ῥαφάχης οὗτος ἦν. Οὗκος ἀνεῖλε μὲν ἅπασαν, ὡς 
ἔπος εἰπεῖν, την τῶν Ἰουδαίων χώραν  καταδῃώσας 
δὲ σὺν αὑτῇ τὴν Σαμάρειαν, ἐπ αὐτὴν fjec τὴν Ἱς- 
ρουσαλὴμ μυριάνδρῳ d πληθύϊ τῶν ὑπὸ χεῖρα δορυ- 
φορούμενος χαὶ φάλαγγα μὲν ἱππικὴν οὖν εὐχεί- 
ρωτον ἔχων, μᾶλλον δὲ καὶ δυσάντητον» ὀπλίτην δὲ 
πεζομάχαν, xal ταῖς φάμμοις ἱσάριθμον. Εἶτα τῷ 
τείχει περιατήσας 9 ἁλόπόλεις xa εν τοῦ πολέμου 
παρασχευὴν, ἀπονοίαις τε βαρθαριχαῖς οὗ μετρίως 
χατωφρυωµόένος, αἱρήῆσειν. μὲν χατὰ χράτος ἁμοῦ 
ταῖς ἄλλαις χαὶ αὐτὴν ἔφασχε τὴν ἁγίαν πόλιν, xaX 
τῆς ἀῤῥήτου δόξης χατεθρασύνετο, χαὶ παλιμφήμους 
Ἀφίει φωνᾶς, &xpacr, χαὶ ἀχάλινον τὴν γλῶσσαν ἀνεὶς 


DE RECTA FIDE, AD THEODOSIUM IMP. 
F'. ᾽Ανήρ τις τῶν ἐκ Βαθυλῶνος τῖι Περσιχῆς, A 


1138 

Hil. Fuit ex Persica Babylono vir quidam, eni 
Rapsaces nomen. Hic posteaquam saiversam Judzeo- 
rum provineiam propemodum occupasset, Sama- 
riamqaee una cum ipsa hostiliter depopulatus esset, 
copiis innumerabilibus &tipatus ipsam quoque llie- 
rosolymam adoriri moliebatur. Porro autem cum 
minime contemnendas, imo. vero tantam non in- 
expugnabiles equitum. turmas. peditatemque maris 
arenas peae :equantem adduceret, vastatrices ur- 
bium machinas reliquumque belli apparatum civi- 
tatis menibus admovet; barbaraque vesania ac 
supercilio plurimum elatus, $ sanctam Hierosoly- 
morum civitatem perinde ac alias vi se capturum 
expugnatarumque jactitabat, el, contra veReran- 


ἐπὶ Θεῷ. Ἔφη γὰρ ὅτι xàv εἰ βούλοιτο σώζειν αὐ- B dam Dei mojestatem petulanter quoque ingurgens, 


τοὺς, ἀνόνητον ἔσεσθαι τοῖς ἐπ᾽ αὐτῷ πεποιθόσι τὴν 
χάριν τῆς ἐπιχουρίας. Ἐπειδὴ δὲ ἠχάν τινες ἁπαγ- 
γέλλοντες τῷ βααιλεῖ τῆς Σχείνον σχαιότηνος τὰ τολ- 
µήματα, xal τοὺς Περσικοῦ φρονήμµατος γέµοντας 
λόγους, τότε δη, τότε µόναις ὥσπερ ἐπαλγήσας ταῖς. 
χατὰ Θεοῦ ὀνσφημίαις, xai τοῦ τὴν πόλιν ἁλῶναι 
ταύτην ἔσεσθαι πρόφασιν ἑμφρόνως ὑπειληφὼς, πε- 
βιεῤῥήγνυτο τὴν ἐαθήτα, καὶ alc τὸν οἶχον ἀνέδη τοῦ 
Θεοῦ, λιταῖς δηλονότι τὴν θείαν ὀργὴν ὑποτρέχων, 
καὶ τῶν ἐπὶ ταῖς δναφηµίαις αἰτιαμάτων ἑαντὸν 
ἁπαλλάττων, Καὶ «( τὸ ἐντεῦθεν; Εὐμονή καὶ Ώεων 
κατεστῄήσατα ebw τῶν δυνάμεων Κύριον * νενίχηχε 
τὸν ᾽Ασσύριον ' οὐχ ἵππον εἰς µάχην ἁπλίσας εὐχά- 
λινον, οὗ τοξοτῶν εὑστοχίαις, οὗ δοράτων βολαῖς, 
οὐδὲ ταῖς τῶν τακτιχῶν ἐμπειρίαις τῶν ὑπὸ χεῖρα 
χρώµενος, φήφῳ δὲ μᾶλλον τῇ παρὰ θεοῦ, τῆς τῶν 
Ασσυρίων στρατιᾶς τὸν &v μιᾷ νυκτὶ χαθορίσαντος 
θάνατον. « Ἐξῆλθε γὰρ, φησὶν, ἄγγελος Κυρίου, xal 
ἀνεῖλεν Ex τῆς παρεµθολῆς τῶν ᾿Δασνρίων ἑχατὸν 
᾿ὀγδοήχκοντα πέντε χιλιάδας. Καὶ ἀναστάντες τῷ mput, 
εὗρον πάντα τὰ σώματα vexpá. » Οὗτοι τῆς εἰς 8ebv 
εὐσθθείας χαρποὶ, καὶ τοῦ μὴ ἀνασχέσθαι φωνῆς, εἰ 
κατ αὐτῆς τῆς θείας Ὑένοιτο δόξης. 
eorpora mortua *. » lli 
merces. 
Δ’. Δεῖν δὲ οἶμαι μάλιστα ταῖς βασιλέων εὐσεθέσιν 
ἀχραῖς παλίμφημον μὲν οὐδὲν λαλεῖσθαι κατὰ Θεοῦ, 


liberaque incontinentissime ac insolentissima lin- 
gu» frena permitllens, maledictas in Deum voces 
detorquere non dubitabat, Aiebat enim, eos qui 
suam in ipsum spem collocaveraut, etiamsi vellet, 
servare sperstique subsidii benefieium eisdem prz- 
stare non posse *. Cum ergo accessissent qui ia- 
sanos illius conatus, verbaque Persico íasiu tur- 
gentia regi denuntiarent, ille, sola convicia in Deum 
detorla sgerrime ferens, eaque capienda civitalis 
eausam 6646 posse pie prudeoterque considerans, 
derepente conscissa veste in- domum Dei ascendit, 
suppliciter jre divine obsecundans, et se ab illo 
blasphemiarum crimine exsolvens, Ecquid illo stu- 
dio promovit ? lllud nimirum, quod virtutum Domi- 
num benignum propitiumque sibi reddidit : quan- 
dequidem, non frenatis et ad pugnam instructis 
equis, non sagittariorum dexteritate, non hastato- 
rum pilis, non ducum peritia, sed Dei auxiliis usus 
muniusque, Assyrios debellari. volentis, una nocle 
ombem illorum exercitum dolevit. Scriptum nam- 
que est : « Egressus est autem angelus Domini, et 
percuesit ex castria Assyriorum centum octogiuta 
quinque millia. Et surgentes mane invenerunt otunia 


pietatis sunt fructus ; haec eorum, qui blasphemas in Deum voces non. feruut, 


IV. Arbitror autem ad pias principum aures ui- 
hil quod in Deum blaspheumum sit, eflerri debere ; 


ἐχεῖνα δὲ μᾶλλον, ὅσα χαὶ μώμου παντὸς χαὶ δια- p verum id tantum, quod extra omneu notam οἱ re- 


θολῆς ὀπέχεινα τρέχει, xal τῆς πρεπούσης δοξολο- 
γίας αὐτῷ ποιεῖται τὴν ἕἔχτισιν. "Αριατα δὲ τοῦτο 
κἀγὼ εἰδὼς ἔχειν, παρωρμήθην ἀναγχαίως, τῆς ὁρ- 
θῆς τε xal ἁποστολιχῆς πίστεως τὴν παράδοσιν ἑἐγ- 
γράφαι μὲν τῷδε τῷ βιθλίῳ, ξένιον δὲ ὥσπερ τι 
πνευματικὺν προσχοµίσαι τῷ ὑμετέρᾳῳ xpávst, xal 
αὐταῖς δὲ ταῖς θεοφιλεστάταις ἀληθῶς βασιλίσιν, a? 
«ij ὑμετέρᾳ γαληνότητι σωναστεράπτονσι. Καὶ ἡ μὲν 
«alg εὐχταιοτόταις ὑμῖν ἐπαυχοῦσα γοναῖς, καὶ τῆς 
εἰσαεὶ διαμονῆς τὰς ἑλπίδας τοῖς σχήπτροις εἰσφέ- 
(uoa. ἡ δὲ τοῖς παρθενικοῖς βλαστήµασι συναχµά- 


5ΙΥ Reg. xvii 15 seqq. ; Isa. xxxvi, 2 seqq. 


prehensionem positum, ad laudem ct gloriam, quae 
sumo jure summo jlli Numini debentur, omni ex 
parta faeiat. Cum ergo optimum  €onvenientissi- 
mumque id esse compertum habeam, incitor neces- 
sario, ut recla fidei canonem ab apostolis traditum, 
οἱ compmentariodlo hoc breviter comprehensum, 
veluti spiritale quoddaum xenium, eum vestrz ma- 
jestati, tum ipsis quoque reginis verx pietatis stu- 
diosissimis offeram, ut qux ambe una cum vestra 
serenitale corysceul insignilerque floreant : altcra 
enim, sobole vobis exeptatissima felix, regni vestri 


* [V Reg. xix, 25; [δα xxxvi, 356. 


Variz lectiones cod:cis Scguieriani, 


d µυριάδων. 


ο π7ραστῆσας, 


1159 


S. CYRILLI ALEXANDRINI] ABCHIEP. 


1140 


sceptris perpetus successionis spem affert ; altera A ζουσα, xat τὰς τῆς εὐχλεεστάτης ὑμῶν βασιλείας οἱ- 


vero, inter virgineas gemmas adolescens, regni ve- 
stri preclarissimi curas vobiscum eommunes ba- 
het. lgitur ut veneranda capita exornant ludici 
uniones, ita spiritalis anima mentisque ornatus 
erit. receta, ἤ, sincero. inculpataque in Deum fides. 
Quaw quidem fidem, quia vos conservaturos plane 
confido, presens hoe scriptum veluti quoddam 
mentis firmamentum, animaeque lumen, et. cordis 
coronam offero. Scriptum est enim : « Melior est 
sapientia lapidibus pretiosis ; et omne desiderabile 
ei non potest comparari ?. » De Unigeniti itaque 
incarnatione breviter verba facturus, quanam sa- 
cramenti hujus ratio exsislat, quanta quidem per- 
spicuitate ab iis id fleri poterit qui in speculo 


χειουµένη φροντίδας. Λίθοι μὲν οὖν Ἰνδιχοὶ τὰς &ot- 
δίµους ἡμῶν καταφαιδρύνουσι χεφαλὰς, Ψυχης δὲ 
καὶ vou νοητὸς ἂν γένοιτο { χόσµος, πίστις ὀρθὴ xal 
ἀχαπήλευτος. *Hv ὅτι τηρῄσετε τεθαρσηχὼς, προσ- 
άγω τὸν λόγον, ὧὣς ἔρεισμα vou, xaX Φφυχῆς 
ἀγλάῖσμα, xol καρδίας στέφανον. Γέγραπται γὰρ, 
ὅτι « Κρείσσων σοφία λίθων πολυτελῶν, πᾶν δὲ τί- 
piov οὐχ ἄξιον αὐτῆς ἐστιν.» Οὐκοῦ» διὰ βραχέων 
εἰπεῖν πειράσοµαι τὰ περὶ τῆς ἑνανθρωπήσεως τοῦ 
Μονογενοῦς, xaX ὃ τί ποτέ ἐστι τὸ ἐπ᾽ αὐτῷ µυστῃ- 
ριον, διαρθροῦν ὅτι μάλιστα σαφῶς, χατά vs τὸ ἐγ- 
χωροῦν τοῖς ἐν ἑσόπτρῳ xal αἰνίγματι βλέπουσι, xav 
ἔχ µέρους γινώσχουσι, χατὰ τὸ µέτρον τῆς δωρεᾶς 
τῆς ἐπιχορηγίας τοῦ Πνεύματος, χαθὰ καὶ ὁ θεσπέἑ- 


tantum et :enigmate conspicantur, et ex parie so- B σιος Υράφει Παῦλος, « Οὖδεὶς γὰρ λέγει Κύριον "In- 


Jum 5, nempe secundum mensuram donationis Spi- 
ritus sancti, ut divinus Paulus loquitur *, cogno- 


σοῦν, εἰ μὴ Ev Πνεύματι ἁγίῳ: καὶ οὐδεὶς λέγει ἀνά- 
θεμα Ἰησοῦν, εἰ μὴ ἐν Βεελζεδούλ.» 


scunt (« Nemo enim dicit Dominum Jesum, nisi per Spiritum sanctum : sicut nemo rursum dicit. ana- 
thema Jesum, nisi in. Beelzebub !* ») explicare tentabo. 


V.. Dixerit autem hie quispiam : Quandoquidem 
hujus rei causa in arenam descendere, laboremque 
usque adeo difficilem atque arduum subire libet ; 
age, si placet, oratione iinime ad fucum compa- 
rata, sed vera, sed sincera, sed ab omni nota vitio- 
que libera, Christi mysterinm expedi. Nam oracula, 
quz cum in Nova, tum in Veteri quoque Scriptura 
ea de re passim occurrunt, ea quidam variis opinio- 
nibus ebrii a vero germanoque sensu in prevposte- 


E'. Φαίη 8 àv, οἶμαι, τὶς, Οὐχοῦν ἐπειδή σοι xat 
τῆς ἐπὶ τούτῳ κόνεως ἄψεσθαι δοχεῖ, καὶ τὸν οὕτω 
διαθριθῆ xa δύσοιστον ἀνατλῆναι πύνον, ἀοχνότατα 
διασάφει τὸν ἀχριθῆ τε χαὶ ἀχιθδήλευτον, xal πάσης 
αἰτίας ἁπηλλαγμένον ἐπὶ Χριστῷ λόγον. Διαφόροις 
γὰρ δόξαις καταμεθύουσί τινες, παραπλάττοντες εἰς 
τὸ Axa), τὰ ἐπ αὐτῷ κχεχρησμφδηµένα 5 παρά 
τε τῆς Νέας xa Αρχαιοτέρας ΕραφῆΏς. Ox ἠγνοί- 
χαµεν οὖν, ὡς οὐχ ἀνεπιτῆδευτόν ἐστι τῶν ἁτόπων 


rum detorquent. Non fugit nos sane uihil exstare C τοῖς ἀσυνέτοις οὐδέν ΄ πίπτουσι δὲ xa λίαν ἑτοίμως 


tam absurdum, quod insipientes non attentent ; ve- 
rum corruunt illi proni in profundum inferni, sicut 
Scriptum est !*, eL in pedicas mortis ; « non intelli- 
gentes neque quid loquantur, neque de quibus affir- 
ient !*, » Retulerit autem. nosse, et quinam | ille 
sint singulorum nuge stolaueque fabula. 

Vk. Quidam igitur Verbum ex Deo et Patre ge: 
nitum in hominis forma apparuisse, haud inviti 
concedunt ; at vero ex sacra et deipara Virgine car- 
nem sumpsisse, id audaci temeritate inficiantur : 
siquidem totam sacramenti hujus rationem in solo 
externo schemate positam fuisse sacrilege emen- 
tiuntur.. Alii turpe pudendumque rati, si hominen 
adorare videantur, terrenamque carnem summo 
honore afficiant, dum foedo hoe inseitie morbo, 
pravaque et adulterina. religione laborant, Verbum 
ex Deo matum in ossium, el nervorum carnisque 
naturam demutatum affirmant. Atque ita miseri 
illi, Emmanuelis ex Virgine ortum ludibrium haben- 
tes, optimam illam divinissimamque cconomiam 
indecoram judicant. Sunt qui co:eternum Deo Patri 
Verbum tarde natum, hoc est, tum demum produ- 
ctum credunt, cum secundum carnem in lucem edi- 
tum 5 est. Non desunt rursum qui in tantam stul- 


' Prov. vut, 11. * E Cor. xin, 13. 


* | €or. xit, 11, 


εἰς πέταυρον ἆδου, κατὰ τὸ γεγραμμµένον, xaX εἰς 
παγίδα θανάτου, « μὴ νοοῦντες μήτε ἃ λέγουσι, μήτε 
περὶ τίνων διαθεθαιοῦνται. » Τένες δ᾽ ἂν εἶεν οἱ παρ’ 
ἑχάστῳ θρύλλοι xal τὰ σεμνὰ µυθάρια, διειπεῖν 
ἀναγχαῖον. 


Q'. Οἱ μὲν γὰρ, ὅτι πἐφηνε μὲν ἄνθρωπος ὁ ἐκ 
θεοῦ Πατρὸς Λόγος, οὗ μὴν ὅτι xa πεφόρηχε τὴν Ex 
τῆς ἁγίας Παρθένου xa θεοτόχου σάρχα, φρονεῖν τε 
xai λέγειν τετολµήἢχασι, χαταφεύδονται δὲ µόνην τοῦ 
μυστηρίου τὴν δόχησιν’ "Exepot δ' αὗ κατερυθριᾷν 
σχεπτόµενοι ἃ τὸ δοχεῖν ἀνθρώπῳ προσχυνεῖν, xat 
τὴν ànb γῆς σάρχα ταῖς ἀνωτάτω δόξαις στεφανοῦν 
παραιτούµενοι, Ex τῆς ἄγαν ἁμαθίας νόθην τινὰ xat 
παρεφθαρμένην νοσοῦντες εὐλάδειαν, παρατετρά- 
φθαι φασὶ τὸν Ex. Θεοῦ Πατρὸς φύντα Λόγον εἰς 
ὁστέων τε xai νεύρων xal σαρκὺς φύσιν, τὴν ix 
Παρθένου γέννησιν τοῦ Ἐμμανουὴλ πλατὺ γελῶντες 
ol τάλανες, χαὶ τὸ ἀπρεπὲς χαταγράφοντες τῆς οὔ- 
τως ἀρίστης xal θεοπρεποῦς οἰχονομίας, Οἱ δὲ xal 
ὀψιγεντ τὸν συναῖΐδιον τῷ Πατρὶ θεὸν Λόγον εἶναι 
πεπιστεύχασ:, χαὶ εἰς τὸ μόλις ὑπάρξαι διαχεκλῆσθαι 
τότε, ὅτε καὶ τῆς χατὰ σάρχα γεννήσεως ἔλαχε τὴν 
ἀρχὴν. Εἰσι δὲ ol xai πρὸς, τοῦτο µανίας δυσσεθῶς 


9 ibid, 9. οἱ Psal. ταν, 10. 111 Tim. 1, 


Variz lectiones codicis Seguieriani. 


f λέγοιτο. 6 χεχρησμοδοτηµένα. b σχηπτόµενοι, 





1141 


^ DE RECTA FIDE, AD THEODOSIUM IMP. 


1119 


ἠγμένοι, ὥστε καὶ ἀνυπόστατον τὸν kx θεοῦ φασιν A titiam et impietatem prolapsi sunt, αἱ Dei Verbum 


εἶναι Aóvov, ῥῆμα δὲ ἁπλῶς τὸ χατὰ μόνην νοούμε- 
voy προφορὰν bv ἀνθρώπῳ Υενέσθαι. Μάρχελλος δὲ 
οὗτοι xal Φωτεινός. Aoxet γε μὴν xal ἑτέροις ἕναν- 
θρωπῆσαι μὲν ἀληθῶς τὸν Μονογενῆ, xaX ἓν σαρχὶ 
γενέσθαι πιστεύειν, μὴ μὴν ἔτι καὶ ἐμφψυχῶσθαι τε- 
λείως τὴν ἀναληφθεῖααν σάρχα ψυχῃ λογικῇ, xal 
νοῦν ἐχούσῃ τὸν καθ᾽ ἡμᾶς εἰς ἑνότητα δὲ τὴν εἷς 
ἅπαν, ὥσπερ οὖν οἴονται, κατασφίγγοντες τόν τε Ex 
θεοῦ Λόγον, καὶ τὸν ix τῆς ἁγίας Παρθένου vabv, 
χατοικῆσαί φασιν ἓν αὐτῷ τὸν Λόγον ’ καὶ ἴδιον μὲν 
ποιἠσασθαι τὸ σῶμα τὸ ἀναληφθὲν, ψυχῆς δὲ αὐτὸν 
τῆς λογικής τε xal νοερᾶς ἀναπληροῦν τὸν τόπον. 
Ἕτεροι δ' αὖ πρεσθεύουσι μὲν ταῖς τούτων δόξαις 
τὰ ἑναντία, xai ἀντιφέρονται τοῖς φρονήµασιν, Ex 
τε θεοῦ Λόγου xal ψυχῆς τῆς λογικῆς χαὶ σώματος, 
ᾖτοι τελείας ἁπλῶς ἀνθρωπότητος, συνεστάναι τε 
xa ἀναπεπλέχθαι διαθεθαιούµενοι τὸν Ἐμμανουὴλ 
οὐ μὴν ἔτι xal ὑγιᾶ καὶ ἁμώμητον παντολῶς τὴν 
ἐπ) αὐτῷ τετηρήχασι δόξαν. Καταδιιστᾶσι γὰρ slg 
δύο τὸν ἕνα Χριστὺν, xol παχεῖαν ὥσπερ αὐτοῖς 


ἐνιέντες τὴν διατομὴν, &vX µέρος ἑχάτερον µονον”' 


ουχὶ καὶ ἑστῶτα παραδειχνύουσιν * ἕτερον μὲν εἶναι 
διατεινόµενοι τὸν Ex Παρθένου τεχθέντα τελείως ἄν- 
θρωπον, ἕτερον δ᾽ αὖ τὸν Ex Θεοῦ Πατρὸς Λόγον ΄ οὐχ 
ὅ τὶ ποτέ ἐστιν f| τε τοῦ θεοῦ ! φύσις, xal τῆς σαρ- 
xb;, διαχρίνοντες, οὐδὲ µόναις ταῖς εἰς τούτο διαφο- 
ραῖς ἐμφιλοχωρεῖν ἑθέλοντες. Οὐδὲ γὰρ ἂν ἑννοίας 
τῆς ἀληθοῦς εἰς τοῦτο διἠµαρτον, ἐπεὶ μὴ φύσις Ἡ 
αὐτὴ σαρχός τε χαὶ θεότητος. ᾽Αλλὰ τὸν μὲν ὡς ἄν- 
θρωπον ἰδίᾳ τιθέντες χαὶ ἀνὰ µέρος, τὸν bb, ὡς θεὺν 
φύσει τε xal ἀληθῶς ὀνομάζουσι, χαίτοι θέλοντες 
εἶναι Χριστιανοί: Καὶ δὴ χαὶ λογίδια ἅττα περὶ τοῦ- 
των συγγράφοντες, εἰπεῖν τετολμήχασιν αὐταῖς λέ- 
ξεσιν ὧδε: 'O μὲν γὰρ φύσει χαὶ ἀληθῶς Υἱὸς ὁ Ex 
Βεοῦ Πατρὸς Λόγος ἐστὶν, ὁ δὲ, ὁμωνύμως τῷ Yl 
γἱός. Καὶ μεθ) ἕτερα πάλιν’ Σὰρξ ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος, 
ἀλλά ἄνβρωπον ἀνειληφώς. Ὁ μὲν yàp Μονογενῆς 
προηγουμένως xol καθ᾽ ἑαυτὸν, Yibg τοῦ Θεοῦ ἐστι 


τοῦ πάντων δημιουργοῦ * ὃν δὲ ἀνέλαδεν ἄνθρωπον,. 


οὗ φύσει θεὸς Ov, διὰ τὸν ἀναλαθόντα αὐτὸν ἀληθῶς 
Ἐὶὸν Θεοῦ, ὁμωνύμως αὐτῷ χρηµατίζει. Τὸ μὲν γὰρ. 
« Οὐδεὶς ἔγνω τὸν Yiby, εἰ μὴ ὁ Πατὴρι » τὸν φύσει 
τέλειον xal ἀληθείᾳ δηλοῖ ἐκ τοῦ Πατρὸς Ylóv. Τὸ δὲ 
λεγόµενον ὑπὸ τοῦ Γαδθριῇλ, «Μη qo6o0, Μαριάμ’ 
εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ θεῷ ' καὶ ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν. 
γαστρὶ, καὶ τέξῃ υἱὸν, xal χαλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ. 
Ἰησοῦν.» τῷ ἀνθρώπῳ ἐφαρμόζει. Αλλὰ «au μὲν, 
ἐχεῖνοι. Φρονήαομεν δὲ ἡμεῖς οὐχ ὧδε. ᾿Αναπείσει γὰρ 
οὐδαμῶς τῶν ἑτεροδόξων ὁ λόγος, τροχιὰν ἀφέντας 
τὴν Ex' εὐθεῖαν { , διατρέχειν k ἑτέραν. τὴν ἔξω σχοποῦ 
xaX διεστραμμµένην. 

gratiam apud Deum: et ecce concipies in utero, 


anhypostaton, hoe est, nullam babens subsisten-- 
tiam (cujuscemodi illud est, quod tunc solum est 
et intelligitur, dum ore profertur), dicere audeant, 
taleque Verbum in homine factum contendunt. Hi 
vero sunt Marcellus et Photinus. Comperiuntur alii 
qui, eisi unigenitum Dei Verbum vere hominem fa- 
ctum et incarnatum non negent, induci tamen ne- 
queunt, ut carnem, quam assumpsit, anima ratione 
ei mentenostre simili predita perfectam anima- 
tamque fuisse credant. Etenim Verbum quod ex 
Patre, et templum quod ex sacra Virgine orium est, 
in unam perfectam unitatem contrahentes, Verbum 
in illo inhabitasse, corpusque assumptum ad eum 
modum sibi proprium effecisse confingunt, ut anima 
ratiene utentis locum per se ipsum expleverit. 
Sunt denique qui, horum omnium opinationibus 
adversantes sententiisque refragantes, ex Dei Verbo, 
animaque intelligente, et corpore, hoc est, liumana 
natura numeris omnibus perfecta absolutaque, Em- 
manuelem constitutum compositumque constanter , 
affirment; neque adhuc tamen sanam prorsus 
omnisque vitii expertem sententiam tuentur. Quan- 
doquidem unum Christum ín duos secernunt, et, 
crassa quadam separatione inter hunc el illum in- 
ducta, utrumque seorsum ac quasi per se stare 
contendunt : eL alterum quidem, eum nimirum qui 
ex Virgine natus est, perfectum hominem ; alterum 
rursum ipsum Dei Patris Verbum esse dicunt; non 


c qvid inter Dei et carnis naturam intersit distin- 


guentes, neque intra selos discrepantium naturarum 
terminos consistentes. [ta enim a veritate non 
aberrarent : alia enim carnis, alía rursus Verbi 
est natura. At hi alterum seorsum ac per se, tan- 
quam merum hominem statuuit ; alterum vero ut 
verum naturalemque Deum nominant, cum inte- 
rim et Christiano nomine sibi blandiantur, et quos- 
dam quoque hisce de rebus libellos conscripserint. 
Ad verbum autem hunc in modum: scribere ausi 
sunt : Hie siQuidem (nempe Dei Patris Yerbum) 
verus et naturalis est Filius : ille vero (puta Virginis 
natus) squivoce Dei Filius dicitur. Et paulo. post 
iterum : Utique Dei Verbum non est homo, sed 
hominem assumpsit. Quandoquidem Unigenitus 


D jam inde ab initio per se, Dei omnium opificis Filius 


esL: liomo autem, quem suscepit, cum nalura Deus 
non sit, propter ϐ eum a quo assumptus est, qui 
verus Dei Filius est, eodem cum ipso nomine appe'- 
latur. Quare hoc Christi oraculum ; « Nemo scit 
quis sit Filius, nisi Pater 13. » verum et naturalem 
Dei Patris Filium ostendit. AL illud vero 4 Gabriele 
pronuntiatum : «Ne timeas, Maria, invenisti enim 


οἱ paries filium et vocabis nomen ejus Jesum ὃν » 


in bominem quadrat. Et hzc illi hactenus. Nos autem ejus sentenii:e nequaquam sumus. Absit eniim, 


$3 Luc. x, 29. !* Luc. 1, 90. 


Varia lectiones codicis Seguieriani. 


: $ τε τοῦ Λόγου quate, ) ἐπ εὐθύ. ἆ διαστείχειν. 


116 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


H44 


ut aliter sentientium oratio buc nos inducal ut recta semita relicta, dislortam, et 3 recto veritatis 


scopo abducentem viam ingrediauur !. 


VII, Quod si Quis prolixum de qualibet istarum A ᾖ'. Καὶ εἰ μέν τις ἕλοιτο μαχρὸν ἐφ᾽ ὄχαστον } 


opinionum sermonem , justumque et accurauum 
cxamen instituere vellet, na immensum ille tem- 
pus insumeret, laboreque exhausto prearduo ac 
dillicili superabili, vix qnidpiam adhuc Jaude dif 
guum prestaret. Nugis proinde orationisque lon- 
gitudiue praetermissis, agedum perbrevei sipgulis 
censuram adhibeauus, Et primo quidem istis phan- 
lasmatum architeetis jure divi queat : « Erraüis, 
nescientes Seripturas !'5, ueque magnum pielalis 
mysterium, hoc est Christum, qui manifestatus est 
in carne, justificatus est in spiritu, apparuit an- 
gelis, pradicatus est gentibus, creditus est iu 
mundo, assumptus est in gloria **. » Adversarii 
aulem vel turpem notam antiquis scriptoribus in- 
urant oportet; orbisque doctores, quibus Christus 
ipse praecepit, « Euntes docete omnes gentes !' , 
mendacii redarguant ; vel certe si id facere exhor- 
reant, ut rectam de Christo sententiam complexi, 
suas inscitias valere jubeant ; divinisque Scri- 
pturis mordicus adhaerentes, necuon tutam erroris- 
que expertem sanctorum viam ingressi, recta ad ip- 
sam veritatem contendant. 

Vlll. Porro autem illud pietatis mysterium aliud 
nullum est nobis, ut opinor, quam ipsum Dei Patris 
Verbum, quod manifestatum est in carne : siquidem, 
servili forma assumpta, ex sacra et deipara Virgine 
natum est. Visum est eL angelis, nam et recens natu. 
venerati suut, et doxologiam illam « Gloria in altis- 
simis Deo, et in terra pax, in hominibus bona vo- 
luntas !*, ediderunt. lidem illi pastoribus quoque 
Deum Verbum propter nos in carnem venisse de- 
nuntiarunt : « Ecce, inquiunt, natus est vobis 
hodie Salvator, qui esy Christus Dominus , in civi- 
tate David. Et hoc erit vobis sigaum 7 : Invenietis 
infantem pannis involutum , et positum in prese- 
pio 15. » Cum ejusmodi ergo Deiortus per Virginem 
exstiterit, talisque ejusdem in carne manifestatio, 
quomodo non magna vanilas, meraque temeritas 
est; imo vero quomodo non aperta insania, merum- 
que delirium est, tam illustri, tamque evidenti 
c »conomix apparentiz: nomen imponere ? Enimvero 
si Verbi incarnatio umbra est, aut res tantum ima- 
ginaria, nec Virgo vere enixa est, ergo neque Ver- 


ποιεῖσθαι λόγον, xal διαρχῃ τὴν βάσανον, οὐχ εὖ- 
αρίθμητον μὲν δαπανήἠσει χρόνον. Δυσαχθῆ δὲ ἱδρῶτα 
xai δυσδιάφυκτον ἀνατλὰς, χατορθώσει μόλις. Παρ- 
έντες 0h οὖν τὸ δεῖν οἴκεσθαι μαχβρὰ xai σφόδρα στα- 
νολεσχεῖν, xal ὀλίγην.χομιδῇ τὴν βάσανον ἀπιῤῥι- 
πτοῦντες ἑχάστῳ, «φέρε λέγωμεν xol πρό γε τῶν 
ἄλλων τοῖς Δοχηταϊς  ε Πλανᾶσθδ, μὴ εἰδότες τὰς 
Γραφὰς, µήτε μὴν τὸ µέγα τῆς εὐσεθείας µυστή- 
ριον, τουτέστι Χριστὸν, ὃς ἐφανερώθη iv. σαρχὶ, ἐδε- 
καιώθη Ev πνεύματι, ὤφθη ἀγγέλοις, ἐχηρύχθη Ev 
ἔθνεσιν, ἐπιστεύθη ἐν xócpup , ἀνελήφθη ἓν δόξη. 
Δεῖν δὲ οἶμαι τοὺς δι ἑναντίας f qngov ἐπάχειν 
τὴν αἰσχίω τοῖς πάλαι, xat ψενυδηγόρους ἀποχαλεῖν 
τοὺς τῆς οἰκχουμένης μυσταγωγοὺς, olg αὐτὸς ἔφη 
Χριστός « Πορευθέντες µμµαθητεύσατε πάντα τὰ 
ἔθνη». » i| εἴπερ τοῦτο χαταπεφρίχασι δρᾷν, ὀρθὰ 
μὲν ἑλέσθαι φρονεῖν τὰ ἐπὶ Χριστῷ, Φράσαντας δὲ 
vb ἐῤῥῶσθαι δεῖν ταῖς σφῶν αὐτῶν ἁμαθίαις, ἀπρὶς 
μὲν ἔχεσθαι τῶν ἱερῶν Γραμμάτων, τὴν δὲ ἁπλανη. 
τῶν ἁγίων διάγοντας τρίθον, ἐπ᾽ αὐτὴν ἰέναι τὴν 
ἀλήθειαν. 


H'. Εἴη γὰρ ἂν οὐχ ἕτερον, οἶμαι, τὶ τὸ τῆς εὖσε- 
Εεἰας µυστήριον, 1) αὐτὸς ἡμῖν ὁ ix θεοῦ Πατρὸς 
Λόγος, ὃς ἐφανερώθη ἓν σαρχί * γεγέννηται γὰρ διὰ 
τῆς ἁγίας Παρθένου xai θεοτόχου, μορφὴν δούλοι 
λαθών. Ὥφθη δὲ xaX ἀγγέλοις, ot γεννηθέντα χατα- 
γεραίρουσι * « Δόξα τε, φασὶν, ἓν ὑψίστοις θεῷ, xat 


C ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἓν ἀνθρώποις εὐδοχία. ? Καὶ μὲν xal 


τοῖς ποιµέσι χατασηµαίνοντες τὸν δι ἡμᾶς Ev σαρχὶ 
θεὸν Λόγον, « Ἰδοὺ δᾳ, φασὶν, ἐγεννήθη ὑμῖν σήµε- 
pov Σωτὴρ, ὃς ἐστι Χριστὸς Κύριος, ἓν πόχει Δαυῖδ. 
Καὶ τοῦτο ὑμῖν τὸ σημεῖον ' Εὐρήσετε βρέφος ἑσπαρ- 
Υανωμένον, χαὶ χείµενον ἐν φάτνη. » El θεού δὲ 
τόχος διὰ παρθένου, καὶ φανέρωπις Ev σαρχὶ, πῶς 
οὐχ &ópavhe εἰχαιομυθία, πῶς δὲ οὐχὶ µανία χαὶ 
λῆρος, τὸ τῆς δοχήσεως ὄνομα τΏς οὕτω σαφοῦς τε 
καὶ ἑναργοῦς καταγράφειν οἰχονομίας; Et ykp σχιὰ 
xaX δόχησις Ἡν, xaY οὔτε σάρχωσις ἀληθῶς, οὔτε 
μὴν τέτοκεν ἡ Παρθένος, οὐχ ἑπελάδετο σπέρματος 
᾽Αθραὰμ ὁ ἐκ Θεοῦ Πατρὺς Λόγος, οὐχ ὠμοιώθη τοῖς 
ἀδελφοῖς. Σχιὰ "-* γὰρ, οὗ τύπος τὰ χαθ᾽ ἡμᾶς, 3 
δόχησις' ἁλλ' 9 ἑσμὲνὲν σώμασιν ἁπτοῖς τε καὶ ὁρα- 


bum, quod ex Deo Patre prodiit, semen Abrahz D τοῖς, καὶ τὴν γηγενῃη δὴ ταύτην 'σάρχα χαττμφι- 


apprehendit , neque fratribus assimilatum est **. 


εσµένοι, xat φθορᾶς xat παθῶν ἠττώμεθα. 


Etenim qua in nobis cernuntur, ea nec typus, nec umbra, nec spectrum sunt, sed veritas, el res ipea. 
Vivimus namque in corporibus , quà et( tangi et videri possunt; terremaque carne vestiti, tnteritui 


cxterisque passionibus subjecti sumus. 
IX. Igitur si Dei Verbum caro factum non est, 
cum nec in eo quod sustinuit, tentatum $iL, non 


'5 Matth. χτῃ, 29. 
19 ]lobr. n, 16, 17. 


'6 |. Tim. n, 16. ?* Matth. xxvi, 19. !5 Luc. 1, 14. 


&'. Οὐχοῦν ct μὴ Υέγονε σὰρξ 6 Λόγος, οὐδὲ ἓν ip 
πἐπονθεν αὐτὸς πειρασθεὶς, δύναται τοῖς πειραζο- 


1. ibid. 11, 12. 


Varia lectiones codicis Seguieriani. 


| ἑγάστῳ. 0. ἵσως, ο) σχιά. 


^ σχιὰ vÀp οὔτι mou τὰ γ4θ ἡμᾶς, ἁλλ'. 





1145 


DE RECTA FIDE, AD THEODOSIUM IMP. 


1116 


gévot e βοηθῆσαε. 0055 γὰρ ἄν τι πάθοι σχιὰ, οἴχεται À potest iis qui tentantur opem ferre, Siquidem nulla 


δὴ οὖν τὸ σύμπαν ἡμῖν εἰς τὸ μηδὲν ἀληθῶς. Ποῖον 
γὰρ ἔτι νῶτον δέδωχεν ὑπὲρ ἡμῶν; f| ποίαν τοῖς 
πα[ουσι παρειὰν ὑποστρώσας, πρὸς τὰς Ex τῶν Ἰου- 
δαίων διεκαρτέρει πληγάς; Ἆλοις δὲ διαπεπάρθαι 
xelpác τε xai πόδας τὸν οὐχ ἐν σαρχὶ πεφηνότα, «fva. 
δᾗ τρόπον οἱηθείη τις ἄν; f) molav, εἰπέ µοι, πλευ- 
ρὰν διανύττοντες οἱ Πιλάτου δορυφόροι, τὸ τίµιον 
αἷμα συναναθλύζον ὕδατι τοῖς θεωμένοις παρέδειξαν; 
Καὶ cl χρὴ τούτων τὸ ἐπέχεινα λέγειν, οὔτε ἀπέθα- 
νεν ὑπὲρ ἡμῶν, οὔτε μὴν ἐγήγερται ὁ Χριατάς. OO 
παραδεχθέντος εἰς ἀλήθειαν, χεχένωται μὲν dj πί- 
στις, οἴχεται δὲ ὁ σταυρὺς, fj τοῦ χόσμου σωτηρία 
καὶ ζωῇ, xa διόλωλε παντελῶς ἡ τῶν ἐν πίστει xe- 
κοιµημµένων ἐλπίς. ES. γὰρ ὧδε ἔχειν ἐδόχει καὶ τῷ 
µαχαρίῳ Παύλῳ * « Παρέδωχα γὰρ ὑμῖν, φησὶν, ἓν 
πρώτοις, ὃ χαὶ 'παρέλαδον, ὅτι Χριστὺς ἀπέθανεν 
ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν κατὰ τὰς Γραφᾶς, xai 
ὅτι ἑτάφη, xal ὅτι ἐγήγερται τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ 
χατὰ τὰς Τραφὰς, xal ὅτι ὤφθη Κηφᾷ, εἶτα τοῖς 
δώδεχα ' ἔπειτα ὤφθη ἑπάνω πενταχοσίοις ἀδελφοῖς 
ἐφάπαξ, ἐξ ὧν οἱ πλείοως µένουσιν ἕως ἄρτι, τινὲς 
δὲ xal ἐχοιμήθησαν * ἔπειτα ὤφθη Ἰαχώδῳ, ἔπειτα 
τοῖς ἀποστόλοις πᾶσιν ' ἔσχατον δὲ πάντων ὡσπερεὶ 
τῷ ἐχτρώματι, ὤφθη κἀμοἰ. » Καὶ μεθ) ἕτερα πάλιν’ 
« El δὲ Χριστὸς χηρύσσεται, ὅτι ἐκ νεχρῶν ἐγήγερ- 
ται, πῶς λέγουσιν ἓν ὑμῖν τινες, ὅτι ἀνάστασις νε- 
χρῶν οὐκ ἔστιν: εἰ δὲ ἀνάστασις νεχρῶν οὐκ ἔστινι 
οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται * εἰ δὲ Χριστὸς οὐχ ἐγήγερ- 


ται, xtv» ἄρα τὸ χήρυγµα ἡμῶν. Kevh δὲ xa fj c 


πίστις ἡμῶν, εὑρισχόμεθα δὲ καὶ φευδοµάρτυρες τοῦ 
Θεοῦ, ὅτι ἐμαρτνρήσαμεν χατὰ τοῦ Θεοῦ, ὅτι Ίγειρε 
τὸν Χριστὸν, ὃν οὐχ ἤγειρεν, εἴπερ ἄρα νεχροὶ οὐκ 
ἑγείρονται. ». Τεθναίη γὰρ ἂν, εἰπέ po, τῖνα 65 τρό- 
πον ἡ σχιά; πῶς οὖν ἀνέστησε τὸν Χριστὸν 6 Πατὴρ 
σχιὰν ὄὕντα xal δόχησιν, χαὶ τοῖς τοῦ θανάτου ὃς- 
σμοῖς οὐχ ἁλώσιμον; Οἰχέσθω δὴ οὖν ὁ ἐχείνων ἐμε- 
τὸς, μύθου δὲ ἄλλως, xal &voalou βουλῆς ἀποθρά- 
σµατα τὰ παρ᾽ αὐτοῖς P ἠγούμεθα. Τοὺς γὰρ τοιού- 
τους ἡμῖν προχαταμηνύει γράφων τοῦ Σωτήρος ὁ 
μαθητής « "Ort πολλοὶ ψευδοπροφῆται ἐξεληλύθασιν 
εἷς τὸν χόσµον. Ἐν τούτῳ Υγινώσχεται τὸ Πνεῦμα 
τοῦ θεοῦ. Πᾶν πνεῦμα ὃ ὁμολογεῖ Ἰησοῦν Χριστὸν 
ἐν σαρχὶ ἐληλυθότα, ἐκ «Qu Θεοῦ ἐστι. Ko) πᾶν 
πνεῦμα ὃ μὴ ὁμολογεῖ τὺν Ἰησοῦν, Ex τοῦ θεοῦ 
οὐχ ἔστι. Καὶ τοῦτό ἔστι τὸ τοῦ Δντιχρίστου ὃ 
ἀκηχόατε, ὅτι ἔρχεται, xal νῦν ἓν τῷ κόσμῳ ἑστὶν 
fq. El γὰρ μὴ γέγονεν ἄνθρωπος, μήτε μὴν ἀνα- 
θέθηχεν ἓν σαρχὶ πρὸς τὸν ἐν οὐρανοῖς Πατέρα xai 
θεὺν, οὗὐδ' ἂν ὑποστρέφῃ ἐξ οὐρανοῦ xa0' ἡμᾶς, ἄν- 
θρωπος δηλονότι xat ἐν σαρχ[. 


in umbram passio cadere potest, atque ita omnia 
qua salutis nostrae causa facta suut, vere in nihi- 
jum recident. Nam quale dorsum, quzso, pro nobis 
caedendum praebuit *! ? aut quales percutientibusg 
genasexhibuit? aut. quomodo ad Judzorum ver- 
bera fortiter perstitit? aut cujusmodi manus aut 
pedes clavis pervios babuit ? aut quale latus Pilati 
satellites perfodientes pretiosum sanguinem una 
eum aqua fluentem cernentibus ostenderunt 3: ? Et 
ut his amplius quiddam dicam : Nec vere quoque 
pro nobis mortem oppetiit Christus Dominus, neque 
ex mortuis exsuscitatus est. lloc autem concesso, fides 
nostra plane evanescit ; ad hec crux, que est 
mundi salus et vita , interit; interit denique et 
universa quoque illorum (fiducia qui in fide dor- 
mieruut. Hoc namque recie hinc copsequi, et di- 
vino quoque Paulo visum fuit ; ait namque : « Tra- 
didi enim vobis in primis, quod et accepi : quoniam 
Christus mortuus est pro peccatis nostris secun- 
dum Seripturz2s; el quia sepultus est, et quia re- 
surrexit terlia die secundum Scripturas; et quia 
visus est Cephz, et post hoc undecim : deinde visus 

est plusquam quingentis fratribus simul ; ex quibus . 
multi manent usque adhuc, quidam autem dormie- 
runt : deinde visus est et Jacobo, deinde apo- 
stolis omnibus : novissime autem omnium tanquam 
abortivo visus est et mihi 1. » Et paucis inter- 
jectis : « Si autem Christus praedicatur & quod 
resurrexit 4 mortuis, quomodo quidam dicunt in 
vobis, quoniam resurrectio mortuorum non est ? 
Sin autem resurrectio mortuorum non est, neque 
Christus resurrexit, Si autem Christus non resur- 
rexit, inanis est przdicatio nostra, iuanis est et 
fides nostra ; invenimur autem et falsi testes Dei, 
quoniam testimonium diximus adversus Deum, quo«t 
suscitaverit Christum, quem non suscitavit, sí 
mortui non resurgunt **. » Hic ego jam te inter- 
rogo: EÉcquonam modo umbra moriatur ? quo rur- 
sum pacto ccelestis Pater Christum ad vitam re- 
vocavit, ut qui quadam tantum umbra et rex ima- 
ginaria, qux mortis vinculis capi non potest , 


exstiterit ? Facessant proinde istiuscemodi inepti: , 


insanorum plane consiliorum et fabularum ebul- 


D limeuta dicta. illorum habemus. Tlujusmodi nuga- 


tores exorituros dilectus Salvatoris nostri disci- 
pulus nos ante premonuit : « Quoniam , inquit , 
multi pseudoprophet: exierunt ín mundum. In hoc 
cognoscitur Spiritus Dei : Omnis spiritus qui confi: 
telur Jesum Christum In carne venisse, ex Deo 
est; et omnis spiritus qui solvit Jesum , ex Deo 


uon est, Et hic Auticbristus, de quo audistis, quoniam venit, et nunc in mundo est 15. » Si enim 
166 natus mon est, neque carne indutus ad colestem Üatrem et Deum ascendit; neque bomo 
quoque perinde ac 105 caruce vestitus de coelis olim reversurus est. 


31 Ίδη. 1, 6. ?* Joan. xix, δὲ, ** E Cor. xv, 5-8. 


** jbid. 19-10, ** 1 Joan. iv, 4-3. 


Vari: lectiones codicis Seguieriani. 


P &xe!vtov. 


1147 


lidissime existimant οἱ przdicant (Verbum ex Deo 
genitum, ortu ex sacra Virgine repudiato naturzque 
nostra ratione contempta, in terrenam carnem esse 
demutatum , id aliud nihil est, quam dispensationis 
sacramentum aperte blasphemare, divinisque con- 
siliis temere insultare. Etenim universorum Con- 
ditor, et multum in misericordia Dei Verbum, 
propter nos hormo factum **, etex muliere natum **, 
semelipsum exinanivit ** : « Ut quoniam pueri, » 
hoc est nos, « communicaverant carni et sanguini, 
et ipse similiter participaret eisdem : ut per mor- 
tem destrueret eum qui habebat inortis imperium, 
hoc eit diabolum, et liberaret eos qui tímore mor- 
tis per totam vitam obnoxii erant servituti|**. » Et hxc 
quidem divina Scriptura. Illi autem tai salubri decen- 
tique consilio indecentiz:$ notam inurunt, et quasi 
9 majori sspientia praediti, ipsius quoque sapientiae 
decreta reprehendunt. Áiunt enim non decere, ut 
Unigenitum cum dolore partus ex muliere natum 
astruamus ; potius autem existimandum divini Verbi 
naturam in terrenum hoc infirmumque corpus con- 
versam ease, Atque ita eum qui omnis mutationis ex- 
persest, mutationi subjectum confingunt. Firmata 
est namque Dei natura in propriis bonis immoteque 
in quibus est commodis semper persistit. At vero na- 
tura procreata, et in tempore ut exsisteret producta, 
non potest mutationi non esse subjecta. Nec firma 
nobis assertionis hujus fundamenta  verissimzque 


rationes desunt. Nam omne quod sui esse simpli- C 


citer initium habuit, jam quodammodo simul insi- 
tam habet mutabilitatem. At vero Deus , qui omui 
mente, et natura, et generatione, et corruptione su- 
perior est, substantiam omni mutatione sublimio- 
rem, potentiorem majoremque habet. Et quemad- 
modum is nalure susz qualitate omnihus rebus 
creatis prestat, immensoque intervallo post se re- 
linquit orta omnia : ita ea incommoda, quz rebus 
eL illo conditis accidere solent, adeo transcendit, 
vt nihil ab illis, tametsi natura sua noxiz sint, 
pati queat. Deus namque in bonis est nulli muta- 
tioni subjeclus; creature autem in quadam per- 
petua mutatione ac vicissitudine versantur. Cujus 
zei propheta Jeremias nequaquam ignarus, optime 
philosophatus, Deum ita compellat : « Tu quidem 
in saeculum permanes ; nos autem una cum seculo 
interimus 59. » Sedet eniin Deus tanquam in solie, 
semper regnans, et in omnes imperium exercens, 
neque ullis unquam perturbationibus agitatur : nos 
autem, naturam ad mutationem conversionemque 
propensissimam sortiti, simul cum ssculo inter- 
imus , hoc est, quolibet tempore, temporisque arti- 
culo vicissitudini interituique obnoxiam vitam 
degimus. Neque ergo divinitas perturbationum im- 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP, 
X. Porro autem existimare (ut alii quidam $t0- A 


1148 


I. Τὸ δὲ δη xal ἑτέρους οἴεσθαί τε xat φρονεῖν ἐξ 
ἀμετρήτου νωθείας γέννησιν μὲν ἀνήνασθαι τὴν διὰ’ 
τῆς ἁγίας Παρθένου τὸν Ex θεοῦ φύντα Aóvov, xai 
φύσιν μὲν ἀτιμάσαι τὴν χαθ᾽ ἡμᾶς, παρατετράφθαι 
δὲ μᾶλλον αὐτὸν εἰς τὴν ἀπὸ τῆς γῆς σάρχα, δνσφτ- 
μούντων ἑατὶ τὴν οἰχονομίαν, xai τοῖς θείοις σχέµ.- 
µασιν ἐπιτιμᾶν ἠἹρημένων. Ὁ μὲν γὰρ τῶν ὅλων 
Δημιουργὸς, χαὶ πολὺς εἷς ἔλεον τοῦ Θεοῦ Λόγος xs- 
χένωχεν ἑαυτὸν δι’ ἡμᾶς, γενόμενος ἄνθρωπος, Υενό- 
µενος Ex γυναιχός' « "Iv! ἐπείπερ αἵματος xai σαρ- 
xbe χεχοινώνηχε τὰ παιδία, » τουτέστιν ἡμεῖς, « xat 
αὐτὸς παραπλησίως μετασχῇ τῶν αὐτῶν. ἵνα δεὰ 
τοῦ θανάτου, καταργἠση τὸν τὸ χράτος ἔχοντα τοῦ 
θανάτου, τουτέστι τὸν διάθολον, xal ἁπαλλάξῃ τού 
τους, ὅσοι φόθῳ θανάτου διὰ παντὺς τοῦ ζην ἔνοχοε 
ἦσαν δουλείας. » δε γὰρ ἔφη τὸ Γράμμα τὸ ἱερόν. 
Οἱ δὲ τῆς οὕτω παγκάλου γαὶ ἁρίστης βουλῆς τὸ 
ἀπρεπὲς χαθορίζουσι, xai ὥσπερ ἑνὸν αὐτοῖς τά 
ἁμείνω φρονεῖν, xaX τοῖς τῆς σοφίας ἐπιτιμῶσι σχέµ- 
µασι. Mh γὰρ 55 γρῆναι λἐγουσιν ὠδῖνα χαὶ τόχον 
Éx γυναιχὸς χαταγράφειν ἡμᾶς τοῦ Μονογενοῦὺς, οἵε- 
σθαι δὲ μᾶλλον τὴν τοῦ Λόγου φύσιν εἰς τὸ σαθρὸν 
6h τοῦτο xal Υηγενὲς μετεστοιχειῶσθαι σῶμα, xal 
τροπὴν φαντάζεσθαι τοῦ τροπὴν οὐχ εἰδότος. Ἐρήρει- 
σται γὰρ ἡ τοῦ θεοῦ φύσις ἓν ἰδίοις ἀγαθοῖς, xat 
ἀχατάσειστον ἔχει σὺν ἐφ᾽ 4 οἷς ἐστι διαµονήν. Φύσις 
μὲν γὰρ ἡ γενητὴ, xa χρόνῳ παρενεχθεῖσα πρὸς 
γένεσιν 7, πάθοι ἂν τὴν ἀλλοίωσιω. Καὶ oóx ἔξω 
λόγου «oU χαθἠχοντός τε xal ἀληθοῦς τὸ χρῆμα 
χείσεται. Τὸ γὰρ ἀρχὴν ὅλως τοῦ εἶναι λαχὸν, olove t 
πως Ίδη xal συνεσπαρμένον ἔχει τὸ ἀλλοιοῦσθας 
δεῖν. cba δὲ ὁ παντὸς ἐπέχεινα vo), xal φύσεως, 
xai γενέσεως, xo φθορᾶς, τὴν ὕπαρξιν ἔχων ἔξηρη- 
µένην xal ὑπερίσχουσαν *, ἁμείνων ἔσται xal τρο- 
πῆς. Καὶ ὥσπερ τῷ τῆς iblag φύσεως λόγῳ παν- 
τὸς τοῦ χεχλιµένου πρὺς Υένεσιν ὑπερανέστηχέ τε 
καὶ ὑπερφέρεται, xal τοῦτο ἀσυγχρίτοις διαφο- 
ραῖς. οὕτω καὶ ἓν τοῖς εἶωθόσι συμθαίνειν τοῖς 
δι αὐτοῦ Υεγονόσιν ὑπερανεστήξει πάλιν παθεῖν, 
οὐχ εἰδὼς τὸ πεφρυχὸς ἁδικεῖν. Οὐχοῦν iv ἀγα- 
θοῖς μὲν τὸ θεῖον ἀμεταπτώτοις ἐστί * τὰ δέ ye ττς 
χτίσεως iy ἀλλοιώσει καὶ τροπαῖΐς, καὶ ἀγχίθνρο» 
ἔχοντα τὴν παραφοράν *. Καὶ τοῦτο γινώσκων € 
µάλα, xal ὡς ἄριστα φιλοσοφῶν ó προφήτης Ἱερε- 
μίας, ἀνεφώνει πρὺς τὸν θεὸν, ὅτι « Zo χαθήµενος 
εἰς τὸν αἰῶνα, καὶ ἡμεῖς ἀπολλύμενοι τὸν αἰῶνα. » 
Καθεδεῖται γὰρ ὥσπερ ἓν ἰδίοις θώχοις τὸ θεῖον ἀεὶ 
βασιλεῦον xa χαταχρατοῦν τῶν ὅλων, xal ὑπὸ µηδε- 
νὸς τῶν παθῶν τυραννούμενον' ἡμεῖς δὲ τὴν φύσιν 
εὐτροχωτάτην xai εὐπαράφορον κομιδῇ πρὸς ἀλλοίω- 
σιν ἔχοντες καὶ τροπὴν, ἀπολλύμεθα τὸν αἰῶνα, τουτ- 
έστιν ἓν παντί τε χαιρῷ καὶ χρόνῳ φθαρτοί ἔσμεν 
καὶ τρεπτοί. Οὔτ' οὖν τὸ θεῖον γένοιτ ἄν ποτε ἐν 
παρατροπῇ τῆς ἰδίας ἑδραιότητος, ἐξωσθὲν ὑπὸ τῶν 


10 Joan. 1, 14. ' Galat. iv, 4. ** Philipp. 11, 7. ?* Hebr. ug, 14. ?* Baruch. iu, 5. 


Variz lectiones codicis Seguieriani., 


4 τὴν ἐφ᾽. 7 ὕπαρξιν. 5 ὑπερισχύουσαν, 


!* παραφθοράν. 





1149 


παθῶν * o0s' ἂν ἡ qO2prvl) τε xaX ἁλλοιουμένη φύσις, 
τουτέστιν dj γεννητῃ, χαταπλουτήσειεν ἂν οὐσιώδη 
τἣν ἀτρεφίαν, οὐδ' ἂν ἐπαυχήσειε τοῖς τῆς θείας 
φύσεως ἀγαθοῖς, ὡς ἰδίοις, ἡ κτίσις' ἀκούσεται γὰρ 
εὐλόγως” «Τίγὰρ ἔχεις ὃ οὐχ ἕἔλαδες;» "Οτι δέ &acty 
ἄτρεπτος μὲν xat ἀναλλοίωτος παντελῶς ἡ τοῦ Λόγου 
φύσις, ἀλλοιωτὴ δὲ πάντη ἡ γενητὴ, χαταθρῄσαι τις 
ἂν xai λίαν εὐχόλως, ἀναμελῳδοῦντος ἐν Πνεύματι 
τοῦ μµακαρίου Δαυῖδ’ «Οἱ οὐρανοὶ ἀπολοῦνται, σὺ δὲ 
διαµένεις * xal πάντες ὡς ἱμάτιον παλαιωθήσονταε, 
χαὶ ὡσεὶ περιδόλαιον ἑλίξεις αὐτοὺς, xai ἀλλαγή- 
σονται ' σὺ δὲ ὁ αὐτὸς el, xal τὰ ἕτη σου οὐχ ἐχλεί- 
Ψουσι. » Ποῦ τοιγαροῦν µεμένηχεν ὁ αὐτὸς ἔτι ὁ ἐκ 
Θεοῦ Λόχος, εἴπερ ἐστὶν .ἀληθὲς εἰπεῖν, ὅτι μεθεὶς 
τὸ ἐρηρεισμένως τε xat ἀχλονήτως ἔχειν, χαταπεφοί- 
ΤηΧ6 μὲν εἰς ὅπερ οὑχ ἣν, µεταπεποίηται δὲ καὶ elg 
σαρχὸς φύσιν, xal εἰς τὸ φθείρεσθαι πεφυχός; "Ap" 
οὖν οὐχὶ λΏρός τε Ίδη χα) µανία ταυτί; χαίΐτοι πῶς 
ἂν ἑνδοιάσειέ τις ; 


DE RECTA FIDE, AD TIIEODOSIUM IMP. 


1159 
pulsione extra propriz stabilitatis limites aliquando 
exturbabitur ; neque corruptibilis rursum et alte- 
rabilis natura, hoc est ereata, essentialem immu- 
tabilitatem quandoque adipiscetur ; neque ulla 
omnino creatura divinus naturx bonis veluti pro- 
priis aliquando coronabitur; audiet enim, et id 
quidem merito : « Quid habes quod non accee- 
pisti " ? » Quod autem ipsius Verbi natura modis om- 
nibus sit immutabilis, et invariabilis, omnis vero 
creata omnino mutabilis 10, id ex divino Davide, 
suaviter in Spiritu modulante, nullo negotio perspici- 


Iur : « Coeli, canit is, peribugt, tu autem permaues ; 


et omnes sicut vestimentum veterascent , et sicut 
opertorium involves eos, et mutabuntur : tu autem 
idem ipse es, et anni tui non deficient **. » At qui 


fleri potest, ut Dei Verbum idem prorsus manserit, 


8i vere asseritur stabilitate immutabilitateque quam 
habebat, relicta, iu illud transiisse, quod suapte 
natura non erat, transmutatumque esse iu natu- 


ram, hoc est, in id quod corrumpi natum est. Annon, obsecro, isthec mera sunt deliría 1 annon, 
aperte sunt insanis ? Sunt equidem citra ullam prorsus controversiam. 


ΙΑ’. Ὥρα γὰρ εἰπεῖν ταῖς ἐχείνων ἁμαθίαις ἀἁντι- 
τείνοντας ἁμαθέστερον, ὡς ἔστιν οὐχ ἀπειχὸς xal 
την οὐκ ἀπὺ γης σάρχα πρὸς " τὴν τῆς θεότητος 
φύσιν ἀναφοιτᾷν δύνασθαί ποτε, χαὶ τῆς ἀνωτάτω 
πασῶν οὐσίας γενέσθαι σύστασιν. El γὰρ αὑτὴ τῆς 
θεότητος φύσις, χατά γε τὴν ἐχείνων ἑμθροντησίαν 
εἰς τὴν τῆς σαρχὸς μεταχεχώ ρηχε φύσιν, οὐδὲν, ὡς 
ἔοιχε, τὸ ἀπεῖργον ἔτι, τὴν μὲν χάτω τε xa ἰδίαν 


XI. Alioqui restat ut dicamus, illorum stoliditati 
stolidius quidpiam opponentes, absurdum non esse 
ut terrena etiam caro possit in divinitatis naturgaa 
aliquando converti, flerique substantia - omnium 
suprema (1). Nam si divina ipsa natura, juxta stu- 
pidum illorum sensum, transiit in carnis naturaa, 
nihil obstare videtur, quominus caro, inferiorem et 
propriam trauscendens naturam, transformetur 


φύσιν ὑπερπέτασθαι τὴν cápxa, µεταπλάττεσθαι C etiam in deitatem et summam essentiam. Atqui 


δξ xal πρὸς θεότητα, καὶ εἰς οὐσίαν τὴν ἁνω- 
τάτω. Ἁλλ' οὗ ταῖς ἑχείνων ἀσνυνεσίαις τὸ εὖ- 
πειθὲς χαριούµεθα, ἑφόμεθα Y 6b μᾶλλον ταῖς 
θείαις Γραφαῖς, xaX Προφήτου μὲν λέγοντος * « Ἰδοὺ 
$j παρθένος £v Υαστρὶ ἕξει, xal τέξεται υἱὸν, xol 
χαλέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανονήλ: ) χατα- 
σφραγίζοντος δὲ τὴν προαναφώνησιν τοῦ paxaplou 
Γαδρι]ῆλ, xai τὴν ἄνωθεν φῆφον τῇ παρθένῳ διερµη- 
νεύοντος * « Mh φοθοῦ γὰρ, ἔφη, Μσριάμ.» ὅτι ἰδοὺ 
συλλήψῃ ἐν γαστρὶ, χαὶ τέξῃ υν, xal χαλέσεις τὸ 
ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν. » Ἐκ γυναιχὸς οὖν ἀληθῶς 
γεγεννῆσθαι πιστεύοµεν τὸν Ἑμμανουὴλ, καὶ τὸ 
λαμπρὀν τε καὶ ἀξιάγαστον τῆς ἑαντῶν φύσεως οὐ 
δὃ.ωσόμεθα κχαύχημα, φρονοῦντες ὀρθῶς. Ἐπεδρά- 
&ato x γὰρ ὁ Μονογενῆς οὐχὶ τῆς ἰδίας φύσεως (fv 
γὰρ ἂν οὐδέν τι μᾶλλον τὰ καθ) ἡμᾶς &v ἀμείνοσιν), 
ἀλλ οὐδὲ τῆς ἀγγέλων΄ ἀλλὰ, « σπέρματος ᾿Αθραὰμ,, 


χαθὰ γέγραπται. "Hv γὰρ οὕτω, χαὶ οὐχ ἑτέρως, 


τὸ διολισθῆσαν εἰς φθορὰν ἀνασώσασθαι γένος. 


18’. Τί δὲ; οὐχὶ κἀχεῖνο πρὸς τοῖσδε χαταθαν- 
µάσειν ἄξιον; μονονουχὶ γὰρ xat τὸ ἑῤῥῶσθαι φρά- 


”. | Cor. 1v, 7. 3 Psal. οι, 17, 18. 


9 |]sa, vii, 14. 


non ita desipimus, nec tanta levitate sumus, ut, 
posthabitis sanctae Scriptura: litteris, insanz  illo- 
rum sententia tam leviter subscribamus, cum 
propheta diserte dicat : « Ecce virgo concipiet οἱ 
pariet filium, et vocabitur nomen ejus Emma- 
nuel **; » beatusque Domini angelus Gabriel, pro- 
phete oraculum conürmans colesteque decretuin 
Virgini exponens, ita przedicet : « Ne timeas, Maria: 
ecce concipies in utero, et paries filium, el vocabis 
nomen ejus Jesum ?**. « Emmanuelem proinde ex 
muliere vere natum ,certo credimus ; neque illu- 
strem illam, summaque admirsetione dignam natu- 
στ. nostre gloriam, si certe sapimus, aspernabimur ; 
suscepit namque Unigenitus non propriam nmatu- 
ram (bac enim ratione nibil utilitatis naturze no- 
stra accessisset), sed neque angelicam quoque sus- 
cepit; verum, ut scriptum est, « Abrahe semen 
apprehendit 35. » lloc enim, non alio modo huma- 
num genus in interitum prolapsum instaurari po- 
terat. 

ΧΙΙ. Quid autem ? Apnon summa, quiso, adwi- 
ratione dignum est, quosdam, dum inentem suam 


? Luc. 1, 90, 3 Hebr. i1, 16. 


Vari:x lectiones codicis Seguieriani. 


" εἰς, Y προσχεισύµεθα. x ἐπελάθετο. 


(1) Al et supreme omnium substantie subjectum esse possit. 


(151 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 


us 


errorum spiritibus accommodant, diviuzque Seri- Α σαντες τῇ θεοπνεύστῳ Γραφῇ, xaX nveopatt πλάνες 


piece L3 tantum non nontium mittunt, in eam te- 
meritatem , puerilemque stultitiam devenisse , ut 
sz culorum opificem Deum Verbum , Deo et Patri 
coxternum, per carnis originem primum exsistendi 
initium adeptum esse arbitrentur ; illumque jam 
nuuc deinum natum imaginentur, qui omne tem- 
pus et xzvum antecedit, ut Deus vix tandem ali- 
quando, nempe extremis hísce incarnationis tem- 
poribus factus sit Pater; et is, per quem omnia, 
et in quo omnia, sumat exsistendi initium una cum 
templo, quod edidit Virgo? Annon igitur ad sum- 
mum malorum fastigium pervenerunt , qui mentis 
stupore oppressi , fabulae adeo animali et exsecra- 
bili tam prompto animo inherent? « Vere sepul- 
crum patens est guttur eorum ; οἱ linguis suis do- 
lose agunt : venenum aspidum sub labiis eorum ; os 
eorum maledictione et amaritudine plenum est *5. » 
lilaum namque, per quem subsistunt omnia, ante 
omni» exstitisse necessario intelligendum est. Sed 
quid agerem , cum Joannes scribat : « 1n prinei- 
pio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum ; et 
Deus erat Verbum : hoc erat in principio apud 
Deum ? Omnia per ipsum facta sunt, οἱ sine ipso 
factum est neque unum, quod factum est '. » Et 
alio rursum loco : « Quod fuit ab initio, quod au- 
divimus, quod vidimus oculis nostris, quod per- 
speximus, ei manus nostra contrebtaverunt de 
Verbo vitz : et vita manifestata est : et vidimus , et 
testamur, et annuntiamus vobis vitam «eternam, 
qua erat apud Patrem, et apparuit nobis **, » Quin 
€t ipse quoque Christus Jud»is tam spectabilem 
substantize sux antiquitatem neutiquam obscure in- 
einuat. Cum enim dicerent : « Quinquaginta annos 
nondum habes, et Abraham vidisti ** ? » Ejusmodi 
responsum aperte tulerunt * « Amen, amen dico vo- 
bis, antequam Abraham fieret, ego sum *, » Jam 
cum verbum illud substantiale, erat, et sum, ab- 
solute hoc loco ponantur, ita quidem, ut nihll 
prorsus inferatur ; ecquodnam, obsecro, generatio- 
nis initium imaginari hic quispiam poterit? Aut 
qua tandem ratione fieri potest, ut is qui supra 
omnem meniem et sensum in principio erat, tn 
tempore αἱ subsisteret, inclinatus fuerit ? Quod si 


quis paulo diutius versari in hac disputatione vel- D 


let, difficile non esset, testimonila divinarum Litte- 
rarum 19 in medium adductis, vesaniz hujusee 
tela repellere. Verum supervacaneum duco, de iis 


τὸν οἰχεῖόν τινες ἀπονέμοντες νοῦν, εἰς τοῦτο xa- 
ίκοντο Δυσθουλίας, xai µειραχιώδους ἀδελτηρίας, ὡς 
οἴεσθαι δεν, τὸν τῶν αἱώνων δημιουργὸν, τὸν συν. 
ἀδιον «ῷ θεῷ xal Πατρὶ θεὸν Αάγαν, τῇ τῆς σαρ- 
κὰς γενέσει συμπαρομαρτοῦσαν ἔχειν τῆς ὑπάρξιως 
τὴν ἀρχὴν, καὶ ὀψιγενῆ φαντάζεσθαι τὸν ἐπέχεινα 
παντὸς αἰῶνος χαὶ χρόνου * ox; &v ἐσχάτοις x3i p/u; 
τοῖςτῆς ἑνανθρωπήσεως χαιροῖς, Πατέρα μὲν γενέσθει 
τὸν θεὀν' συνεισθαλεῖν δὲ ὥσπερ εἰς τὸ εἶναί τε κε) 
ὑφεστάναι τῷ ἐκ τῆς Παρθένου ναῷ, τὸν δι οὗ c 
πάντα, xal bv ᾧ τὰ πάντα. " Ap" οὖν οὐχὶ πρὸς λὸξιν 
ἤδη τὴν ἀνωτάτω διεληλάχασι τῶν xaxov, οἱ μῦθον 
οὕτω Υραώδη χαὶ βδελωρὺν προχειρότατα προσηκά- 
μενοι, καὶ τῆς ἀχράτου νωθείας τὸν οἰχεῖον ἄνακλη- 
B ρώσαντες νοῦν; « Ἰάφος ἀληθῶς ἀνεφγμένος 6 ὶά- 
ρυγξ αὐτῶν, ταῖς γλώσσαις αὑτῶν ἁδολιοῦσαν, IX 
ἀσπίδων ὑπὸ τὰ χείλη αὑτῶν, ὧν στόμα ἀρᾶς χι 
πιχρίας γέμει. » Τὸν γάρ τοι δι οὗ τὰ πάντα, xal 
προῦφεστάναι τῶν πάντωνΣ ἀνάγχη νοεῖν. Τί δὲ δῆ 
xai δρῷεν ἄν; Ἰωάννου μὲν γράφοντος ’ « Ἐν ἀρίῇ 
Ἶν ὁ Λόγος, xa ὁ Λόγος ἣν πρὸς τὸν Obs, καὶ θες 
ἣν ὁ Λόγος * οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν’ πάντα 
δι αὐτοῦ ἐγένετο, xa χωρὶς αὐτοῦ ἀγένετο οὐδὲ Ev, 
ὃ γέγονε. 1 Καὶ πάλιν» « "O ἣν ἀπ᾿ ἀρχῆς, ὃ ἄχη- 
xóauev, ὃ ἑωράκαμεν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν, ὃ ἔθεα- 
σάµεθα, xaX αἱ χεῖρες ἡμῶν ἑψηλάφησαν, περὶ 10 
Λόγου τῆς ζωῆς: χαὶ ἡ ζωὴ ἐφανερώθη, xal ἑωρά- 
χαµεν , xai μαρτυροῦμεν, xal ἁπαγγέλλομεν ὑμῖν 
&hv ζωὴν «hv αἰώνιον, foto ἣν πρὸς τὸν Πατέρα, 
xaX ἐφανερώθη ἡμῖν. » Αὐτοῦ δὲ Χριστοῦ τῆς ἰδίας 
ὑπάρξεως τὴν ἄποπτον ἀρχαιότητα τοῖς Ἰουδαίοι 
χατασηµῄναντος. Ἐπειδὴ γὰρ ἔφασχον"' « Πεντή. 
χοντα ἔτη οὕπω ἔχεις, καὶ ᾽Αόραὰμ ἑώρακας;ι 
ἀντήχουσαν ἑναργῶς « ᾽Αμὴν λέγω ὁμῖν, πρὶν 
᾽Αθραὰμ γενέσθαι, ἐγώ εἰμι. » OU δὲ τὸ ἦν ἐστιν 
ἐπενηνεγμένου μηδενὸς, vol μὴν xal τὸ, εἰμὶ, τέτα- 
Χται σαφῶς, tva τῆς γενέσεως χατίδοι τις ἂν τὸν 
ἀρχήν; Ἡ τίνα Oh τρόπον ὁ ὢν ἐν ἀρχὴ τῇ πανὺς 
ἀπέχεινα νοῦ, παραδέξαιτο ἂν «b &y χαιρῷ χεχλίσθχι 
πρὸς ὕπαρξιν; El μὲν οὖν τις ἕλοινο Σ τούτοις σμ0- 
λαιότερον ἀντιφέρεθαι, χαλεπὸὺν οὐδὲν, τοὺς ti; 
θεοπνεύστου Γραφῆς παρακομἰζοντας λόγους, τὰ ix 
τῆς ἐχείνων]έμθροντησίας ἁ ποχρούεσθαι βέλη. Τά y: 
μὴν οὕτως ἐναργῃ νοσοῦντα τὸν ἔλεγχον, xal πολὺ 
λίαν ἔχοντα τὸ ἀχαλλὲς, περιτοὺν οἶμαί πον xi 
φροντίδος ἀζιοῦν. Οὐχοῦν Ex ἐκεῖνο ἵωμεν, ὅτε 
ἐστὶ τῶν κατεγνωσµένων αυγγενές. 


quz tam aperta turpitudine laborant, tantaque facilitate redargui possent, omnino curare. Quare x 
id quod damnatis, hisce opinionibus cognatum est, jam nunc orationem  convertamus. 


ΧΙΙ. Sunt alii igitur, qui veritatis pulebritudi- 
nem obscurant, eamdemque perinde ac numisma 
quoddam adulterantes, extolleutesque in. altum 
cornu, iniquitatein , ut scriptum est *', adversus 


ΙΓ. Ἡαρασημαίνουσι γάρ τινες τῆς AArüciae vo 
κάλλος, χαθάπερ τι νόµισµα κχιθδηλεύοντες, ἑταί- 
ροντές τε εἰς ὕψος τὸ κέρας, xaX ἁδικίαν λαλουντε 
κατὰ τοῦ Θεοῦ, κατὰ τὸ γεγραμμµένον. ᾽Ανύπαρκτόν 


* Psal. xi, 9, 4. 7 Joan. 1, 1-2. ?*I Joau. 1, 4, 9. 39 Juan. viu, 57. ** ibid. 58. ** Psal. rxxiv, 5 6 


Varia lectiones codicis Seguieriaui. 


Y ὄντων. * βούλοιτο vcl ἕλοι τό. 





4153 


DE RECTA FIDE. AD THEODOSIUM IMP. 


1154 


«s καὶ ἰδιχῶς οὐχ ὑφεστηχότα φαντάξονται τὸν A Deum. loquuntur. tinaginantur enim Unigenitum 


Movoytvij* xai οὐχ εἶναι μὲν ἐν ὑποστάσει τῇ xaU' 
ἑαυτὸν, ῥῆμα δὲ ἁπλῶς , καὶ λόγον vbv κατὰ uóvnv 
τὴν προφορὰν γενέσθαι παρὰ Θεοῦ. Ὡς καὶ ἐν ἀν- 
θρώπῳ κχατοικῆσαί φασιν οἱ τάλανες. Συνθέντες à 
οὕτω τὸν Ἰησοῦν, ἁγίων μὲν εἶναί φασιν ἁγιώτερον, 
οὗ μὴν ἔτι καὶ Θεόν. Οὐκοῦν καθὰ xat ὁ vou Σωτηρος 
ἐπιστέλλει μαθητὰς , εἰς ἐστιν ὁ φεύστης, εἰ μὴ ὁ 
ἀρνούμενος, ὅτι "Incou; οὐχ ἔστιν ὁ Χριστός: οὗτός 
ἔστιν ὁ ᾽Αντίχοιστος, ὁ ἀρνούμενος «bv Πατέρα xal 
τὸν Υἱόν. là; ὁ ἀρνούμενος τὸν Υἱὸν, οὐδὲ τὸν Πα- 
εέρα ἔχει ὁ ὁμολογῶν τὸν Ὑὸν, xai τὸν Πατέρα 
ἔχει. "Auqo γὰρ xal δι ἀμφοῖν, xal ἑχάτερος 
ἓν ἑχατέρῳ, πρός τε ἡμῶν αὐτῶν xal τῶν ἁγίων 
ἀγγέλων ἐπιχινώσκονται. O0 γὰρ ἄν τις ἀναμάθοι, 


Dei Verbum anhypostaton, hoc est, subsistentia, 
vel hypostasi, qua per se vere ac proprie subsistot, . 
destitutum ; nudum autem verbum, ac simplicem 
sermonein sola pronuntiatioue a Deo editum esse. 
Hoc porro prolatitium verbum miseri illi in homine 
inhabitasse affirmant. lta compositum Jesum cte- 
ris sanctis esse aiunt sancliorem, non tamen Deum. 
Ati quis, ut Salvatoris nostri discipulus scribit, 
mendax est, nisi is qui negat]quoniam Jesus non 
est Christus. Hie est. Antichristus, qui negat Pa- 
wem ei Fliium. Omnis qui negat Filium, nequo 
Patrem habet : qui confitetur Filium, et Patrem 
babet. Uterque est enim per utrumque ; et uterque 
rursum cum ab angelis, tum a nobis ipsis quoque 


^l ἐστι Πατὴο, εἰ μὴ Ylov ὑφεστῶτά τε xal γεγεν- Ὦ in altero. esse. dignoscitur. Haud enim quispiam 


νημένον εἰσδέξαιτο κατὰ νοῦν. 'AXX οὐδ' ἄν ὅ τί 
ποτέ ἐστιν ὁ Υἱὸς ἀναμάθοι πάλιν, εἰ μὴ, ὅτι τέτοχεν 
ὁ Πατὴρ, διενθυμοῖτο σαφῶς. θὐχοῦν ἀναγχαῖον οἵ- 
gat tou καὶ ἀσφαλὸς εἰπεῖν, ὡς εἴπερ ἑστὶν ἀνύπαρ- 
χτος ὁ Υἱὸς, οὐδ' ἂν τὸν Πατέρα πατἐρα κατὰ τὸ 
ἀληθὲς νοῄσωμεν ἄν. Ποῦ γάρ ἐστι πατὴρ, εἰ ph τέ- 
ποχεν ἁληθῶς; J| εἴπερ Υεγέννηχε τὸ μὴ ὑφεστὼς, 
μηδὲ ὑπάρχον ὅλως, τὸ γεννηθὲν ἔσται τὸ μηδέν. 
Τὸ γάρ τοι μὴ ὑρεστὼς , ἓν ἴσῳ τῷ μηδενὶ, μᾶλλον 
δὲ παντελῶς οὐδέν ’ εἶτα τοῦ μηδενὸς ἔσται Πατὴρ ὁ 
θεός. 


IA. Αλ i βέλτιστοι, φαίην ἂν ἔγωγε πρός γε 
τοὺς τῶν νοιούζων ἑἐξηγητὰς, ὕθλος εἰχαῖος τὰ παρ᾽ 
ὑμῶν. Ἡ γοῦν ἑρομένῳ φράξετα, πῶς ἑἐξαίρετος f, 
εἰς ἡμᾶς ἀγάπητις τοῦ θεοῦ καὶ Πατρός. Καὶ εἰ δέ- 
ὄωχεν ὑπὲρ ἡμῶν τὸν Yibv, τὸν καθ᾽ ὑμᾶς οὐχ ὑφ- 
εστηχότα, τὸ μηδὲν pa δέδωχεν ὑπὲρ ἡμῶν. Kat 
οὔτε σὰρξ ὁ Λόχος γέγονεν, οὔτα τὸν τίµιον ὑπέστη 
σταυρὸν, οὔτα χατήργηκε τοῦ θανάτου τὺ κράτος, 
οὔτε μὴν ἀνεθίωσε πάλιν, El γάρ ἐστι τὸ μὴδὲν xat 
ἀνύπαρχτος, χαθ᾽ ὑμᾶς, πῶς Ev v6 τούτοις γένοιτ᾽ 
ἄν; Πεφενάχικεν οὖν ἄρα τῆς ἁγίας Τραφῆς ὁ λό- 
γος τοὺς πεπιστευχότας, xal ἡ τῆς πίστεως ἑδραιό- 
της obse πρὸς τὸ µηδἐν. Τί 66; οὐκ ἐν μορφῇ 
Θεοῦ ὑπάρχειν τὸν Ylhv, τὸ lephv ἡμῖν κατεσήµανε 
Γράμμα, εἰχόνα τε αὐτὸν xai χαραχτῆρά qnot τοῦ 


quid sit Pater didicerit, nisi Filium natum, εἰ 
enypostaton, hoc est per se subeistentem, mente 
cogcipiat. Sed neque quid sit Filius, rursum intel- 
ligi » quoquam queat, nisi quod Pater genuerit, 
liquido apud sese constituat, Quamobrem necessa- 
rium puto a€ securum (ore dicere quod, si Filius 
non subsistil, peque Pater quoque vere Pater erit. 
Ubi enim erit pater, οἱ vere nou genuit * Rorsum 
8i id quod genuit, non subsistit, aul omnino non 
exsistit, ipsum genitum nibil quidquam erit : 
quandoquidem quod non subsistit, deque ac nihil, 
aut (ut verius dicam) nihil est prorsus : ergo Deus 
nullus Pater erit. 


cC XIV. Verum hujusmodi doctores merito sane 


magnos nugatores appellaverim. Alioqui percon- 
canti mihi respondete, ecquonam pscto Dei et Pa- 
uris erga nos dilectio eximia exstiterit, Naim si Fi- 
lium, qui vestra sententia. non subeistit , pro no- 
bis tradidit, nihil utique omnino nostri causa tra- 
didiL. Sed neque Verbum quoque factum est care, 
neque pretiosam 1 8 crucem sustinuit, neque moc- 
üs imperium delevit, neque in vitam, quam depo- 
suerat, denuo reversum est, Nam si, nt v0s nuga- 
mini, nibil est, neque in rerum natura subsistit ; 
quo pacto hze iu illum conveniunt? Divinz ergo 
Scriptura his qui crediderant imposuere, fideique 
lirmitas redacta est in nihiluin, Aupon sacra Lit- 
tere Filium in forma Dei esse nos doceut **? au 


Γεγεννηχότος; Καΐτοι πῶς τοῦτό ἔστιν οὐχ ἅπασιν D non Genitoris imagiuem et characterem illum 3p- 


ἐναργὲς, AL δὲ εἰχόνες, ὡς τὰ ἀρχέτυπα; δεῖ γὰρ, 
οὕτως αὐτὰς xal οὐχ ἑτέρως ἔχειν. Οὐχοῦν, εἰ μὴ 
ἑνυπόστατος ἡ εἰχὼν, µήτε μὴν ἐν ὑπάρξει νοοῖτο 
τῇ χαθ᾽ ἑαυτὸν ὁ χαρακτήρ  ἀνυπόστατον εἶναι δώ- 
σουσιν, ὡς ἐξ ἀναγκαίου 2óvou, καὶ τὸν οὗπέρ ἐστι 
χαρακχτὴρ, καὶ τὸ τῆς εἰχόνος ἀχαλλὲς ἀναδραμεῖται 
πάντως ἐπὶ τὸ ἀρχέτυπον. 


IE. Εἶτα εἰπέ µοι, Φίλιππος χριστομαθὴς ὧν 
ἄγαν, τὸν ὄντα xal ὑφεστηχότα Πατέρα χατιδεῖν 
t &lou, λέγων * « Κύριε, δεῖξον ἡμῖν τὸν Πατέρα, xat 
ἀρχεῖ ἡμῖν,» f| γοῦν τὸν οὐχ ὄντα χαὶ ἀνυπόστα- 
τον; Αλλ),οἶμαι, φαίητις ἂν µελλήσας οὐδὲν, ὅτι τὸν 


. Philipp. i, 6. ** Hebr. i1, 3. 


* Joan. xiv, 8. 


pellant * ? At cui dubium esse potest imagines ita 
per omnia affeetas esee oportere, sieut ipsa proto- 
typa ? ita enim, nec aliter. necesse est illas se ha- 
lere. Si ergo imago non subsistit, neque character 
per se exsistit; et iam ipsum quoque, enjas ima- 
go vel character est, non subsistere oportet : si 
quidem imagiuis vitium in ipscm archetypum oin- 
nino redundat, 

XV. l'rcterea die, amabo, cum Philippus Christi 
discipulus, Patris, qui est et subsistit, videndi yer- 
cnpidus aiebat : « Domine, ostende nobis Patrem, 
et suflicit nobis ** ; » ejusmodi contueri volebat, qui 
neque exsistere!, neque. srbsisteret? Puto sane ne- 


1155 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHEP. 


1156 


minem futurum, qui non íntrepide respondeat, A ὄντα τε xal ὑφεστηχότα. Εἴπερ οὖν ἔστ: τὸ μηδὲν 6 


illum videre desiderasse qui exsisteret et subsiste- 
ret. Si ergo, juxta effrenatam illorum audaciam, 
Filius nihil est, ut. qui non subsistat; cur igitur 
per se ipsum, ut imaginem, ad Patris agnitionem 
adducere nos voluit ? Ait eniin : « Tanto tempore 
vobiscum sum, et non cognovisti me, Philippe? qui 
videt me, videt et Patreni. Non credis, quia ego in 
Patre, et Pater in *me est **? Ego et Pater unum 
sumus **, » Jam, ut ego opinor, nemo eum qui sub- 
sistit, in eo qui non subsistit, videre queat, Nec aliqua 
rursum ratione intelligi potest, quomodo idem sit 
per omnia, quod non exsistit, cuum eo quod exsistit. 
Quomodo vero Pater erit in Filio, et Filius vicissim 
in Patre? Annon respundere in promptu est, si 


Υἱὸς, ἅτε δη μὴ ὑφεστηχὼς, χατά ys τὸ ἐχείνων 
ἀχάλινον θράσος: εἰς εἰχόνα xal γνῶσιν ἀχριδη το 
Πατρὺὸς ἑαυτὸν ἡμῖν ἀνθότου παρεχόµιζε, λέγω» ' 
« Τοσοῦτον χρόνον. μεθ’ ὑμῶν εἰμι, καὶ οὐκ Εἔγνωχάς 
µε, Φίλιππε; ὁ ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώραχε χαὶ τὸν Πα- 
τέρα. Ob πιστεύεις, ὅτι ἐγὼ ἓν τῷ Πατρὶ xai ὁ Πα- 
τἡρ ἓν ἐμοί ἐστιν; Ἐγὼ xai ὁ Πατὴρ Ev &apev ; » 
Αλλ) οὐκ ἂν, οἷμαί πον, τὸν ὑφεστηχότα χαταθρῄαειέ 
τις Év γε τῷ μὴ ὑφεστηκότι’ οὐδ) ἂν ἑννοοῖτό ποτε 
xa ταυτὸν εἰς ἅπαν τῷ μὴ ὑπάρχοντι τὸ ὑπάρχον. 
"Εσται δὲ ὅπως ἓν Yip μὲν ὁ Πατὴρ, ὁ Υὲὸς δ᾽ αὖ £y 
τῷ Πατρί; "H οὐχ ἔτοιμον εἰπεῖν, ὡς εἰ µή ἐστιν ὁ 
Λόγος ἐν ὑπάρξει τῇ καθ) ἑαυτὸν, χινδυνεύσειεν ἂν 
xai αὐτὸς ὁ Πατὴρ, ἔχων μὲν ἐν ἑαυτῷ τὸ μτδὲν, 


Verbum propria subsistentia destituitur, ipsum quo- B νοούμενος δὲ ὑπάρχειν ἓν τῷ µηδενί, Τὸ γὰρ οὐχ ὃν 


que Patrem in discrimen adductum iri, ut qui id 


in se habeat quod nihil est, atque ita in nullo pror-: 


sns esse intelligatur? Nam quod omnino non est, 
id nihilesse intelligi debet. Sunt sane isthzec omnia 
spinosissima, multisque et magnis ^bsurditatibus 
plena. Verum adversariorum dogma in omnia hzc 
absurda urget. Jure saue meritoque admiretur 
quispiam, qua ratione Pater omnia que in rerum 
bac universitate cernuntur, per Filium coudiderit, 
si uudam ille unquam sortitus est hypostasin. 
14, Quod si quis interrogetur, utrum iis quz suat, 
esse sii bogum, an forte non esse, statim haud dubie 
respondebit satius esse exsistere quam non ezxsi- 
stere, unde opifex ille rerum, qui illis quz aliquando 
non erant, esse imperlitus est, optimus appellatur, 
et est. Quod si ita res habet, ut profecto habet, 
consequitur, ut meliori conditione sint creaturae, 
quam ille ipse, per quem omnia creata sunt : quan- 
doquidem is subsistere negatur, illa vero subsistunt 
propriamque nataram sortita cognoscuntur. O ab- 
surdas cogitationes! facessite cum istis contume- 
liosis vocibus. « Vivum est enim Dei Verbum, et 
elficax, » ut scriptum est ". Quare et ipse quoque 
Dominus aiebat : « Ego sun vita **, » Atqui si non 
subsistit, quomodo vita dici aut cogitari potest ? 


ὅλως, οὐδὲν ἂν νοοῖτο λοιπόν. Καὶ οὐχ &tpayuc μὲν 
ὁ λόγος ΄ πλείστην γὰρ ὅσην ἓν ἑαυτῷ τὴν ἁτοπίαν 
vocel* περιίστησιν οὖν ὅμως εἰς τὸ ἀπηχὲς τῶν 0v 
ἑναντίας τὸ δόγμα. Κατατεθήποι 5 ἄν τις εἰχότως, 
τίνα 63 τρόπον ἐν τῷ Yl τῷ μὴ λαχόντι τὸ εἶναι, 
τὰ ὄντα πεποίηχεν ὁ Πατήρ. Ei δὲ δἡ τις ἔροιτο, 
πότερα τοῖς οὖσι τὸ εἶναι καλὸν, f] ouv τὸ μὴ εἶναι 
τυχόν" φαίη τις ἂν εὐθὺς. ὅτι τὸ εἶναι. Ὁ γὰρ τοῖς 
οὐχ οὖσί ποτε «b εἶναι δοὺς, ἀγαθὸς ὅτι μάλιστα 
χεχρηµάτιχἑ τε xal ἔστιν ὁ Δημιουργός ᾿ ἔχοι γὰρ 
ἂν ὧδε τὸ χρημα τῇ φύσει. Οὐχοῦν ἐν ἀμείνοσιν d 
Χτίσις, Ίπερ ὁ δι’ οὗ τὰ πάντα παρήχθη πρὸς véve- 
σιν΄ ὁ μὲν γὰρ οὐχ ὑφεστηχέναι λέγεται, τὰ δὲ 5o- 
έστηχε, καὶ £v τῷ εἶναι νοεῖται. Ὢ τῆς τῶν ἐννοιῶν 


C ἀτοπίας | ἅπαγε τῆς δνσφημίας!: « Zur γὰρ 6 Λόγος 


τοῦ Θεοῦ, χαὶ ἑνεργὴῆς, » χαθὰ γέγβαπται. Τοιγάρτοι 
xai ἔφασχεν' «Evo εἰμι fj ζωή. « Ἁλλ' οὖχ ἂν νοοῖτο 
ζωὴ, μὴ ὑφεστηκώς' ζωὴ δέ ἐστι χατὰ φύσιν’ δια- 
ψεύσεται γὰρ οὐδαμῶς. Τὸ ἄρα μὴ ὑφεστάναι Mtv 
τὸν &x Θεοῦ πεφηνότα Λόγον, ψευδηγόρηµα σαθρὸν, 
καὶ φρενὺς ἁπόδρασμα τῆς λιθώδουςε. Μωσεῖ γὰρ 
ἔφασχεν αὐτός * ε Ἐγώ εἰμ: 6 (v. » Τὸ δὲ ὃν άλτθως 
ἐν ὑποστάσει τῇ χαθ ἑαυτὺὸ σωζόμενον, πῶς ἂν 
νοοῖτό ποτ: μὴ ὑφεστηχός ; θὐκοῦν τῶν τῇδε διειλη- 
φότων χαθοριοῦμεν εἰχότως τὸ εἰς ἄχρον ἁμαθές. 


Est autem vita suapte natura, nullo enim pacto mentitur. Uude quicunque Verbum, quod ex Deo na- 


tum est, euosistentia spoliant, illi mendacium longe putidissimum effutiunt, 
« Ego sum qui sum "5, » Quod autem vere per se 


tium sordes evomunt. Ad Moysen enim ipsum ait: 


stolidissimarumque men. 


est, quomodo id propria subeistentia destitutum confingi quandoque potest? Hos itaque qui ita sen- 
tiunt, jure summo cujusdam lusciti: condemnabiimus. 


XVI. Sed neque illos quoque, nos qui sedula dili- D 


gentique investigatione veritatem inquirere didici- 
mus, facile commendabimus, qui carnem Verbo 
unitam anima rationis participe destitutan: arbitrati, 
Verbum carne, que vitalem iantum et sensilem 
motionem sortita sit, indutum introducunt : totam 
vero mentis et intelligentis anima vim energiamque 
Unigenito attribuunt ; fateri enim, nescio quomodo 


* Joan. xiv, 9. * Joan. x, 30. 


μι fMebr. iv, 19. 


Ισ’. ωὺ μὴν b οὐδὲ ἐχείνους ἐπαινέσομεν, φιλοθτ- 
ρεῖν εὖ µάλα δεδιδαγµένοι τὸ ἀληθὲς, οἳ τητᾶσθαι 
λέγουσι ψυχῆς λογιχῆς τὴν ἑνωθεῖσαν τῷ Λόγω 
σάρχα. Σαρχὶ Y&p που μµόνην τὴν ζωτιχήν τε xai 
αἰσθητικὴν λαχούσῃ χίνησιν ἀμφιεννύντες τὸν Λόγον, 
παραφέρουσιν εἰς χόσµον, τὴν vou καὶ φνχΏς ἑνέρ- 
γειαν ἁπονέμοντες τῷ ᾗΜονογενεῖ. ἹΚαταπερρίχασ. 
γὰρ, οὐκ οἵδ' ὅπως, ψυχωθείσῃ λοχικῇ duy τῇ ἀν- 


*5 Joan. xiv, 0. 3 Exod. ni, 14. 


Varix lectiones codicis Seguieriani. 


* Ἰλιθιωτάτης. b οὐχοῦν, 


1151 


DE RECTA FIDE, AD TIIEODOSIUM IMP. 


1158 


θρωπίνῃ σαρχὶ χατὰ φύσιν ἡνῶσθαι τὸν Λόγον A verentur, Verbum carni humans, anima intelligente 


6pokoYclv* τῆς μὲν δνωθέν cs καὶ ἀρχαιοτάτης mi- 
στεως τὴν παράδοσιν ὀλίγου παντελῶς ἀξιοῦντες 
λόχου, θελήσει δὲ µόνῃ τῇ χατὰ σφᾶς αὐτοὺς καὶ 
τοῖς ἀνθρωπίνοις δεῖν ἔπεσθαι λογισμοῖς, ἁμαθῶς 
ἠρημένοι, χαὶ φρονοῦντες ἀληθῶς παρ᾽ ὃ δεῖ φρονεῖν. 
Καὶ τίς ὁ λόγος αὐτοῖς τοῦ τυιοῦδε δόγµατος, ἐγὼ 
φράσω. Τὸν Θεοῦ µεσίτην xal ἀνθρώπων, χατὰ τὰς 
Γραφὰς, συγχεΐσθαί qapsv Ex τε τῆς καθ᾽ ἡμᾶς ἁν- 
θρωπότητος τελείως ἐχούσης κατὰ τὸν ἴδιον λόγον, 
xal ix τοῦ πεφηνότος ἓχ θεοῦ xatà φύσιν Υἱοῦ, 
κουτέστι τοῦ Μονογενοῦς. Διαθεθαιούμεθα δὲ σύνοδον 
μέν τινα, xat τὴν ὑπὲρ λόγον συνδρομὴν, εἰς ἕνωσιν 
ἀνίσων τε xal ἀνομοίων πεπρᾶχθαι φύσεων. Ενα ὃ᾽ 
οὖν ὅμως Χριστὸν, καὶ Κύριον Ἰησοῦν, καὶ Yiby 


perfecte et informate secundum naturam unitum 
esse. Verum, dum ita philosophantur, antique οἱ 
olim tradit: fidei rationem. omnino negligunt, et 
voluntatis suze judicio male sano (ut quod humanas 
tantum rationes ei conjecturas sequi soleat) prave 
innixi, secus quam revera oportuerat, sapiunt et 
sentiunt, Et quzinam, obsecro, dogiatis hujus est 
ratio? Dicam. Mediatorem Dei et hominum **, hoc 
est Christum, ex humanitate numeris omnibus se- 
cundum propriam rationem perfecta et absoluta 
naturalique Dei Filio, hoc est Unigenito, constitu- 
tum, Seripturis convenienter prsedicamus. Affirma- 
mus autem naturas dispares, ac inter se dissimiles, 
quadam coitione et concursu qui verbis explicari 


ὀνομάζεσθαι ἐπιγινώσχομεν, v. ταυτῷ xal ὑπάρ- D non potest, in unum convenisse. Agnoscimus tamen 


χοντα, xai. νοούμενον Θεόν τε ὁμοῦ xal ἄνθρωπον. 
᾿Αδιάσπαστον δὲ παντελῶς τὴν ἕνωσιν διατηρεῖν εἰ- 
θίσµεθα, τὸν αὐτὸν εἶναι xat Μονογενῃ πιστεύοντες, 
καὶ πρωτότοκον Μονογενη μὲν, ὡς θεοῦ Πατρὺς 
Λόγον, xa ix τῆς οὐσίας αὑτοῦ πεφηνότα * πρωτό- 
«oxoy δ᾽ αὖ, καθὸ γέγονεν ἄνθρωπος, xal ἐν πολλοῖς 
ἁδελφοῖς. Ὥσπερ γὰρ εἷς ἐστι θεὸς ὁ Tacho, ἐξ οὗ 
τὰ πάντα * οὕτω καὶ εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, δι 
οὗ τὰ πάντα. θεὸν γὰρ ὄντα κατὰ φύσιν ἐπιγινώσχο- 
μεν τὸν δι’ οὗ τὰ πάντα, Λόγον, καὶ εἰ γέγονε σὰρξ, 
τουτέστιν ἄνθρωπος. 


unum 15 Christum, et Dominum Jesum, et Filium 
vocatum ; quippe cum simul Deus et homo exsistat 
mentique se offerat. Etenim unio illa naturarum 
usque adeo individua indivulsaque est nt unum 
eumdemque unigenitum simul et primogenitum 
credamus : unigenitum quidem, tanquam Dei Patris 
Verbum, ex illius substantia natum ; primogenitum 
vero, quatenus inter multos fratres homo ezstitit : 
quandoquidem ut unus est Deus Pater, ex quo 
omnia; ità unus quoque est Dominus Jesus Chri- 
sius, per quem omnia *, Nam Verbum illud, per 


«quod omnia consistunt, secundum naturam Deum essenovimus, etiamsi caro, hoc est homo facium 


est. 


1Z'. "AXX οὔτι που σφόδρα ταῖς by ἡμῖν περὶ τού-ο XVII. Cieterum, eorum dieta eum nostris non 


που δόδαις τὰ ἑχείνων συµφἑρεται. Eva. μὲν γὰρ 
ὁμολογουμένως παραδέχονται χαὶ αὐτο Ἰησοῦν 
Χριστὸν, παρωθοῦνται δὲ λίαν, ὡς δυσσεδὲς ὅτι µά- 
λιστα, καταδιιστᾷν εἰς δύο τὸν Ἐμμανονήλ. Ὑυχῆς 
&' οὖν ὅμως τῆς ἀνθρωπίνης καὶ λογιχῆς την σάρχα 
χωρίσαντες xal γυμνώσαντες, ἠνῶσθαί φασιν αὐτῇ 
τὸν Ex Θεοῦ Λόγον’ ἐξεύρηται δέ τις αὐτοῖς xal πι- 
θανὸς, ὡς οἴονται, πρὸς τοῦτο λόγος. Τὰ Υάρ τοι, 
φαοὶ, κατὰ σύνθεσιν πρὸς ἑνὸς τελείου σύστασιν 
αυνδεδραµηχότα, µέρη va 9 χαὶ ἐξ ἀτελῶν ὁρᾶσθαι 
φιλεῖ» τοῦ τελείως ἔχοντος χαθ᾽ ἑαυτὸ, xal ὡς ἐν 
ἰδίᾳ φύσει, τῆς &x μερῶν συνθέσεως οὐ δεδεηµένου. 
Τοιγάρτοι, φασὶ, παραιτητέον εἰχότως, ἄνθρωπον 
δοῦναι τέλειον, τὸν συνενωθέντα τῷ Λόγῳ ναὸν, ἵνα 
xaY ἡ ἕνωσις α, Ἴπερ ἂν ἐπὶ Χριστῷ νοοῖτο τυχὸν, 
ἀχριθῆ τε xal ἁδιάθλητον τὸν bm αὐτῆς ἀποσώξοι 
λόγον. Kal μὴν χἀχεῖνο προσθεῖεν ἂν, ὥσπερ oov 
ἡγοῦμαι 9, πάλιν. El γὰρ ἐξ ἀνθρώπου τελείου, qaot, 
καὶ τοῦ ἐκ τοῦ Πατρὸς ὄντος Λόγου φῄσομεν { εἶναι 
τὸν Ἐμμανουὴλ, οὐ βραχὺυ τὸ δεῖμα, μᾶλλον δὲ 
- ἁδιάφυχτον Ίδη πως ἀναφανεῖται λοιπὸν, τὸ xal 
ἀθουλήτως δεῖν δύο μὲν υἱοὺς, Χριστοὺς 5'a δύο 
φρονεῖν τε χαὶ λέγειν. Εἶτα τί τούτοις ἀντεροῦμεν 
ἡμεῖς; Πρῶτον μὲν, ὅτι τῆς πίστεως τὴν οὕτως ἁρ- 


59? | Tim, n, 5. '! I Cor. viit, 6, 


satis congruunt. Nam et ipsi quoque unum solum 
Christum aperte constituunt, δἱ unum Emma- 
nuelem in duos divellere, tanquam rem summa 
cum impietate conjunctam, suinmopere exsecran- 
tur : sed Verbum interim carni, qust humana, lioc 
est, ratione predita anima exuta destitutaque sit, 
unitum przdicant; et cur istud praedicare debeant, 
rationem aduodum plausibilem comperisse se autu- 
mant. Aiunt enim, quz ad unius perfecti constitu- 
tionem per compositionem concurrunt, ea partes. 
esse et imperfectorum rationem obtinere ; nam quod 
perfectum est per se, atque ut in propria natura, 


p nem opus babet, ut ad partialem compositionem 


veniat : atque ideo cavendum esse sedulo ne tem- 
plum, quod Verbo unitum est, perfectum bominem 
exstitisse concedentes, exactam illam unius ratio- 
nem, qua in Christo accidisse dignoscitar, merit:e 
calumnia exponamus. Quin et illud queque huc 
adjecturos suspicor; nempe, si ex homine perfécto, 
εἰ Dei Patris Verbo Emmauuelem conaluisse dica- 
mus, in illud nos et magnum, et plane inevitabile 
periculum venturos esse, ut vel inviti duos Christos, 
et duos itidem (lios tenere et profiteri cogamur. 
Cedo, quid nos ad iiec respondebimus? Apprime 


Variz lectiones codicis Seguieriani. 


ε µέρη té εἶσι. 3 σύνθεσις. ο ἐγῷμαι, — f συντίθεµεν τὸν Ἐμμανουήλ. 


$;59 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 4160 
indignum esse nos antiquissimam fidei traditionem A χαιοτάτην, xai ἐξ αὐτῶν τῶν ἁγίων ἁποστόλων δι- 


(ut qui ab ipsis sanctis apostolis profecta ad uos 
usque pervenit) propter curiosas quasdam ac super- 
wacanea8 rationes ac disceptationes deserere, vel 
nimiis inquisitionibus human: mentis captum exce- 
dentia sobjicere 16 vel in medium exsilire veluti 
jndíces, ut nostro sensu, contempto periculo, quid- 
vis metientes, dicamus : lloc recte se habet, illud 
vero secus. Quanto satius, quantoque utilius foret, 
sapientissimo Deo consiliorum suorum ratioues in- 
tegre permittere, et ea quz ipsi probatissima sunt, 
iuipie non reprehendere, prseseztim eum illum aperte 
dicentem, ei quasi expostulanteui audiainus : « Non 
sunt consilia mea sicul consilia vestra, uec vie niez 
ut vie vestre: sed sicut distat eclum a terra, ita 
vise mex a viis vestris, el. cogitationes rnese a cogi- 
tationibus vestris **. y 

XVIH. Quare licet templum, quod Verbo unitam 
est, anima humana perfectum et. informatum certo 
credamus, non. duos tamen [ος adoramus, nec 
duos Cliristos agnoscimus. Ut enim tametsi Emma- 
ngelem ex sola carne οἱ Dei Patris Verbo, juxta 
opinionem quam illi complectuntur, compositum 
$tatuant, nulla adhuc tamen ratione huc illi adigi 
$e paterentur, ut carne seorsum, et Uuigenito rur- 
Suum seorsum posito, duos Christos profllerentur; 
i nos quoque, quamvis Dei Verbum, humanitati 
nestra secundum proprie naturse ralionem omnino 
perfecte. unitum, ineffabilique ac incomprehenso 
plaue mode socialum aflirmamus, non duos tàinen 
lilios 1nento concipimus, sed unum eumdernque, 
qui quidem natura Deus exsistens, utpote ex Doi 
et Patris substantia ortus, οἱ in. extremis sPculi 
vemporibus homo factus "*, et ex saera deipara 
Virgine natos, cuim a nobis, tum ab ipsis quoque 
sanctis angelis, secundum Scripturas δν, colitur οἱ 
adoratur. 

XIX. Quod si dixerint genus nostrum solo Uni- 
genitlài adveutu indiguisie atque ideo illum, -quod 
ab ii$ qui ia. terris degunt, cerni, amiceque cuin 
bominibus conversari, et vitse evangelicse viam no- 
bis przmonstrare vellet, dispensatoria quadam ra- 
tione solam carnem nobis βίου induisse ( Deus 
namque secundum suam naturam süb aspectum non 


fixoucav elc ἡμᾶς παράδοσιν, οὗ ταῖς Uxepp.ícpotc s 
ἀχριθείαις καταλύειν b ἄξιον, οὔτε μὴν ταῖς εἰς ἄχρον 
ἐρεύναις ὑποφέρειν τὰ ὑπὲρ νοῦν, ἀλλ᾽ σὐδὲ Ίχειν 
εἰς μέσον οἶάπερ τινὰς ὁριστὰς, xal ῥιφοκχινδύνως 
λέγοντας, ὡς τὸ δεῖνα μὲν ὀρθῶς, τὸ δεῖνα δ' aj 
ἑτέρως ἔχειν. Ἐχρῆν δήπου, xaV ἣν ἄμεινον ἀληθῶς, 
ἀπονέμειν μᾶλλον τῷ παντόφῳ Θεῷ τῶν ἰδίων δια- 
σχέψεων τὴν ὁδὸν, xal μὴ τοῖς εὖ ἔχειν παρ) αὐτῷ 
δεδοχιµασµένοις, ἀνοσίως ἐπιτιμᾶν. ᾿Αχοὐσόμεθα 
γὰρ λέγοντος ἑναργῶς ' « Οὐ γάρ εἶσιν αἱ βουλαί µου 
ὥσπερ αἱ βουλαὶ ὑμῶν, οὐδὲ ὥσπερ al ὁδοὶ ὑμῶν ai 
ὁδοί µου" ἀλλ ὡς ἀπέχει ὁ οὐρανὺς ἀπὺ τῆς γῆς, 
οὕτως ἀπέχδι ἡ ὁδός µου ἀπὺ τῶν ὁδῶν ὑμῶν, καὶ τὰ 


B διανοήµατα ὑμῶν ἀπὸ «fc διανοίας µου. » 


IH'. Υἱοὺς δὲ οὔτι που δύο προσκυνῄσοµεν, ἀλλ᾽ 
οὐδὲ Χριστοὺς ἑροῦμεν δύο, χἂν ἐφυχῶσθαι πιστεύω- 
μεν ὀνχῇ λογιχῇ τὸν ἑνωθέντα τῷ Λόγῳ ναόν. Ὥσπερ 
γὰρ, χατά γε τὸ ἐχείνοις εὖ ἄχειν δοχοῦν, xàv cl ἐκ 
µόνης λέγοιτο{ -) τῆς σαρχὸς, χαλτοῦ Ex θεοῦ Πατρὸς 
πεφηνότος Λόγου, οὐδεὶς αὐτοὺς ἀναπείσει τρόπος, 
ἀνὰ µέρος τὴν σάρχα τιθέντας, xal ἀνὰ µέρος αὐτὸν 
Μονογενῆ, δυάδα δὲ Χριστῶν ὁμολογεῖν ' οὕτω xàv 
τῇ x10' ἡμᾶς ἀνθρωπότητι τελείως ἐχούσῃ, χατά γε 
τὸν τῆς ἰδίας φύσεως λόγον, οἱσνεὶ συνενηνέχθαι τς 
καὶ ἠνῶσθαι λέγωμεν ἁπηῤῥήτως τε xal ὑπὲρ νοῦν 
τὸν Ex Θεοῦ Aóyov, oy υἱῶν δυάδα νοῄσομεν, ἀλλ᾽ 
ἕνα χαὶ τὸν αὐτὸν, φύσει μὲν ὄντα θεὸν, καὶ ἐξ αὖ- 
τῆς πεφηνύτα τῆς οὐσίας τοῦ Oca) xal Πατρός - Ev 
ἐσχάτοις δὲ τοῦ αἰῶνος χαιροῖς γενόµενον ἄνθρωπον, 
xal διὰ τῆς ἁγίας χαὶ θεοτόχου Παρθένου γέγεννη- 
µόνον, xai πρὀς τε ἡμῶν αὐτῶν καὶ τῶν ἁγίων ἆγ- 
γέλων προσχννούµενον, χατὰ τὰς Γραφάς. 


16’, El δὲ δὴ φαῖεν, ὅτι µόνης μὲν ἐδεῖτο τὰ καθ 
ἡμᾶς τῆς τοῦ Μονογενοῦς ἐπιδήμίας ' ἐθελήσας 5 
ὀφθῆναι τοῖς rV γῆς, καὶ ἀνθρώποις συναναστραφ]- 
ναι, παραδεῖξαί τε ἡμῖν τῆς ἀγγελιχῆς κ πολιτείας 
τὴν ὁδὸν, οἰχονομικῶς ἠμπίσχετο ! τὴν δµοίαν m ἡμῖν 
σάρχα (τὸ γάρ τοι θεῖον κατὰ φύσιν ἰδίαν οὐχ ὁρα- 
τόν). Ἠγνοηχότες ἁλώσονται τῆς ἑνανθρωπήδεως τὸν 


cadit), illi incarnationis seopum seignorare, ma- D σχοπὸν, χαὶ συνιέντες οὐδαμῶς τὺ µέγα τῆς εὐσεθεία; 


£gnumque illud pietatis mysterium ** prorsus non 
intelligere, aperte ostendunt. Nam si Unigenitus eá 
solum de causa incarnatus, hoc est, homo factus 
est, quo ab iis qui in terris aatem agunt, conspici 
posset, nihilque aliud preterea commodi illias in- 
carnatio humane nalurs. attulit : ους illorum sen- 
Lente subscribere 1'7 non pigeat, qui phantastica 
Isntum carne et corpore Verbum indetnuim, neque 


5 Ίδη, τιν, 8. ο ]Hebr. 1, 4,2. ὃν sal. xcvi, 8. 


µυστήριον. El γὰρ δὴ µόνην ἔχει τὴν ἀφορμὴν τοῦ 
ὀφθῆναι τοῖς ἐπὶ γῆς τοῦ Movoyevouc fj σάρχωσις, 
ἤγουνα ἐνανθρώπησις, προσετέθη γεο μὴν ἕτερον 
οὐδὲν τῇ ἀνθρώπου φύσει’ πῶς oUx ἄμεινον ἤδη πως 
καὶ σοφῶν P, τῇ τῶν Δοχητῶν συµφέρεσθαι δόξῃ xal 
ἡμᾶς αὐτοὺς, οἳ σαρχός τε ὁμοῦ xaX vrivou σώματος 
ἁπαμφιεννύντες τὸν Λόγον, ὤφθαι μὲν ἐπὶ γῆς ὡς 
ἄνθρωπον μυθοπλαστοῦσιν οἱ δείλαιοι; Ἡμαρτηχότες 


9 [ Tim. ui, 16. 


αγία lectiones codicis Seguieriani. 


6 ὑπέρμετρον. b χαταλιπεῖν. i-i ἕλοιντο, k εὐαγγελιχῆς. l ἠμπέσχετο, m ἰδίαν. ^ εἴτ οὖν. 9 προ- 


σετίθη ve. Ρ σοςόν. 





1161 


DE RECTA FIDE AD THEQDOSIUM IMP. 


109 


δὲ τἀληθοῦς ἁλοῖεν ἂν καὶ οὗ σὺν ἱδρῶτι μακρῷ. Ἡ A in hominis natura, sed in hominis tantum similitae 


οὐκ ἄμεινον ἑροῦσιν, εἰ μηδὲν ὀνίνησι τὴν ἀνθρώπον 


φύσιν 6 Ex θεοῦ Λόγος, el xaX γέγονε σὰρξ, ἁπαλ- - 


λάττεσθαι μὲν ἀχαθάρσίας σαβχιχῆς, δόξαι [9] οὖν 
ἅπαξ τῷ γηῖνῳ ροσκεχρῆσθαι σώματι, διαπερᾶναί 


τε οὕτω τὸν προτεθέντα σχοπόν; Ti; οὖν ἂν Υένοιτο - 


λουπὸν τῆς ἐπιδημίας ὁ λόγος, 3) τίς ὁ τρόπος τῆς 
ἐνανθρωπῇσεως, πέπρακχται δὲ ὅτου χάριν, εἴ τις 
ἔροιτο τυχὸν, ἀνταχούσεται παρ) ἡμῶν Ἡ θεία διδά- 
ξει Γραφή. Ἴθι δὴ οὖν, ὦ γενναῖε, πνθαοῦ τῶν lepiv 
Γραμμάτων, καὶ vat; τῶν ἁγίων ἁποστόλων φωναῖς 
ἑνερείσας εὖ µάλα τῆς διανοίας τὸὺ ὀφθαλμὸν, ἄθρει 
δὴ καλῶς τὸ ζητούμενον. Ἔφη τοἰννν ὁ σοφὸς ἡμῖν 
Παῦλος, αὐτὸν ἔχων ἐν ἑαυτῷ λαλοῦντα Χριστόν) 
ε Ἐπειδὴ δὲ τὰ παιδία κεχοινώνηχεν ᾽αἵματος xal 
σαρχὸς, xaX αὐτὸς παβαπλησίως µετέσχε τῶν αὐτῶν, 


ἵνα διὰ τοῦ θανάτου καταργήσῃ τὸν τὸ χράτος ἔχοντα | 


τοῦ θανάτου, τουτέστι τὸν διάδολον, xal ἁπαλλάξῃ 
τούτους, ὅσοι φόδῳ θανάτου διὰ παντὸς τοῦ (Civ 
ἔνοχοι σαν δουλείας. Καὶ μὴν χαὶ ἑτέρωθι τρόπον 
ἡμῖν ἀφηγούμενος, «Τὸ γὰρ ἀδύνατον τοῦ νόµου, 
φησὶν, ἐν ᾧ Ἰσθένει διὰ τῆς σαρχὸ-, ὁθεὸὺς τὸν Eav- 
τοῦ Yiby ἐκπέμψας ἐν ὁμοιώματι σαρχὸς ἁμαρτίας, 
xa περὶ ἁμαρτίας, xavixpws τὴν ἁμαρτίαν ἐν τῇ 
σαρχὶ, ἵνα τὸ δικαίωµα τοῦ νόµου πληρωθῇ ἐν ἡμῖν, 
τοῖς μὴ χατὰ σάρχα περιπατοῦσιν, ἀλλά κατὰ πνεῦ- 
μα.» 


dine in terris apparuisse fabulantur? Verum quan- - 
tum hi miseri a veritatis scopo aberrent, facili ne- 
gotio ostendi -potest. Si, inquam, Dei Verbum, 
ettamsi caro factum est, nullum aliad humans na- 
tura: commodam attulit, an non rectius statueretue 
acarnis quidem immunditia omnino abstinulsse, 
terreno nihilominus corpore uti visum esse, atque | 
hac ratione quod decreverat perfecisse? Caterum 
quis adventus illius faerit usus, ei qualis incarna- 
tenis modus, si quis forte a nobis sciscitetur, cujus- 
que rei gratia patrata sit; ille responsi loeo hoc 
paucis hubeat: Age, istud divima Seriptura tibi 
patefaeiet, Vade ergo et sacras Lilteras consule, 
mentisque oculum sanctorum apostolorum vocibus, 
infer ; e1-.quod qusritur, dilucide hie mex intaebere, 
lgitur sapientissimus apostolus Paulus, qui Chri- 
stum in se loquentem habebat, ad hunc modum con- 
cionatur : « Quia ergo pueri communicaverunt 
carni et sanguini, et ipse similiter participavit eis- | 
dem, ut per mortem destrueret eum qui habebat 
mortis imperium, id est diabolum, et liberaret eos 
qui per totam vitam obnoxii eraut. servituti **. 1 
Alibi idem aliam quoque hujus rei causam aperit, 
Scribit enim : « Quod: impossibile erat legi, in quo 
infirmabatur per carnem , Deus Filium suum nit- 
tens in similitudinem carnis peccati, et de peccato 


damnavit peccatum in carne, ut justificatio legis impleretur in nobis, qni notr secundum carnem am- 


bulamus, sed secundum spiritum 51. » 


K'. 'Ap' οὖν, αὐχὶ προδηλόταταν, xal οὐδενὶ vv C — XX. Annon apertissímum est, 


ὄντων ἀσυμφανὲς, ὅτι καθ) ἡμᾶς γέγονεν ὁ Μονογε- 
γῆς, τουτέστι τέλειος ἄνθρωπος, ἵνα τῆς μὲν ἐπεισ- 
άχτου φθορᾶς τὸ γἠϊνον ἡμῶν ἁπαλλάξῃ sopa, τῇ 


καθ ἔνωσιν οἰχοναμίᾳ τὴν ἰδίαν αὐτῷ Quy ἑνιείς * c 


Ψυχην δὲ ἰδίαν τὴν ἀνθρωπίνην ποιούµενος, ἁμαρτίας 
αὐτὴν ἁποφήνῃ χρείττονα, τῆς ἰδίας φύσεως τὸ πε- 
πηγός τε καὶ ἄτρεπτον, οἵάπερ ἐρίῳ βαφὴν, ἐγχατα- 
χρώσας αὐτῇῃ; Δεῖν γὰρ οἶμαι τοῖς περὶ τούτων λό- 
οις παραδε(γµάτων, πολὺ λίαν ἔχουαι τὸ ἀσυμφανές" 


ὁρῶ μὰν γὰρ μόλις ἐν ἑσόπτρῳ τε xat αἰνίγματι τὰ. 


θεῖά τε χαὶ ὑπὲρ νοῦν μυστήρια, Ev δ᾽ ἂν οὐκ ἄτο- 
mov, οἶμαι, τὸ χρημα ᾽ φέρει γὰρ ἓν ἑαυτῷ τὸν εἰ- 
χότα, μᾶλλον δὲ καὶ τὸν ἀληθὴ λογισµόν. Ὥσπερ οὖν, 
ἐπειδὴ γέγονε σὰρξ τοῦ ζωοποιοῦντος τὰ πάντα Λόγου, 


obsecro, tmige- 
nitum Dei Filium similem nolis, hoc est, perfectum 
lhoiinem factum esse, quo nimirum terreuum troc 
nostrum corpus, vita propria per aconomicam Πίο» 
neu: illi iinmissa, ab inducta corruptione liberaret ; 
ahimam rurium humanam, posteaquam illaur pro» 
priam sibi reddidisset, suzque nature firmitate ac 
immutabilitate perinde ac vellus celore Imbuisset, 
peceato superiorem declararet * Arbitror enim exem- 
plis, qdu:& rem per se obscuram nonnihil illustrent, 
in hac doctrina opus esse : siquidem 18 mysteria: 
divina, tanquam humanae mentis sensum excedens | 
tía, vix ln. speeulo et zinigmatice videmus *5, Est 
autem exemplum allatum ad rem peropportumum, 
quippe quod verum potius, quam verisiuiilé rei, de 


tb φθορᾶς xai θανάτου ὑπερφέρεται κράτος χατὰ p qua sermo ést, syinbohnni pr se ferat, Quemad- 


^b αὐτὸν, οἶμαι, τρόπον, ἐπεὶ γέγονξ φυχη τοῦ 


πλημμελεῖν οὐκ εἰδότας, ἐρηρεισμένην ἔχει λοιπὸν 
τὴν ἐφ᾽ ἅπασι τοῖς ἀγαθοῖς ἁμεταποίητο) στάσιν, 
καὶ τῆς πάλα: xaO ἡμῶν τυραννευούσης ἁμαρτίας 
ἀσυγχρίτως εὐσθενεστέραν. Πρῶτός τε γὰρ χάὶ μόνος 
ἄνθρωπος ἐπὶ τῆς γής ὁ Ἆριστὸς « οὐκ ἐποίησεν 
ὁμαρτίαν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος Ev τῷ στόµατι αὑτοῦ, » 
"Ῥίζα δὲ ὥσπερ xai ἀπαρχὴ τεθειµένος τῶν εἰς χαι- 
νόνητα ζωῆς ἀναμορφουμένων àv Πνεύματι, καὶ τὴν 
τοῦ σώματος ἀφθαρσίαν, xat τὸ τῆς θεότητος ἀσφαλὲς 
ἑρηρε,σμένον, ὡς ἐν µεθέξει xav κατὰ χάριν, καὶ εἰς 
παν ἤδη τὸ ἀνθρώπινον παραπέµψει γένος. Καὶ 


»* febr. 17, 14, 15... " Rom. viu, 3, 4. 
ΡΙΤΛΟΡ, ος. ΕΣΥ. 


5 1 Cor. 


inodum ergo caro, posteaquam: Verhi omuia. vivifi- 
cantis caro effecta est, mortis et corruptionis impe- 
rio superior evaslt : sic anima, ut ego quidem sentio, 
posteaquam illius effecta est qui peccatum non no- 
vit, e vestigio statum firmum, ac in omnibus bonis 
stabilem, peceatoqne quód olim tyrannidem exerce- 
liat, multis partibus potentiorem nacta est. Chri- 
stus namque primus et solus ex oinnibus iü terra 
« peccatum ΠΟΠ fecit, nec dolus inventus est in ore. 
illius ", » Qui unus proinde positus tanquam ra- 
dix et initium quoddam cunctorum, qui in Spiritu 
ad vite novitatem instaurantur, et corporis itu» 


xi,12, ** | Petr, n, 29. 


31 


1165 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ΑΠΟΗΙΕΡ, 


1164 


mortalitatem, el eam qus ex divinitate proüciscitur, A τοῦτο εἰδὼς ὁ θεσπέσιος γράφει Παῦλος ' «Ὥσπερ 


securitatem ac firmitatem, secundum quamdam 
gratie communicationem in universum hominum 
genus transmittet. Cujus quidem rei divinus Paulus 
hon fgnárus; Ha scribit: « Sicut portavimus ima- 
ginem terreni; portemus et imaginem coelestis **. » 
lnaginem terreni peccandi propensionem, et mor- 
tem quae hinc oritür, vocat: at vero per imaginem 


coelestis, hoc est, Christi; constantiam in sanctitate, 


ptione ad vitam et immortalitatem designat. 

XXI. Totum itaque Dei Verbum toti naturz ne- 
stre humane unitum asserimus. Nulla enim ra- 
tione pulandum est, principe nostri parte, hoc est, 
anima neglecta, peregrinationis suz molestias carni 
largiri voluisse. Pulchre autem per utramque par- 
tem dispensationis sacramentum perfecit : carne 
suà tànquam organo ad carnis opera, naturalesque 
segritudines, ac cetera officia vituperationis exper- 
tia; anima rursum ad humanas incuipatasque af- 
fecliones utebatur. Nàm et esuriem, et longiórià 
jtineris laborem, et pavorem ac melum, et tristi- 
tiain, eL angorem, et ipsam denique in cruce mor- 
tem pertülisse traditur. Etenim nullo cogente, ani- 
mam suam nostri causa posuit *', quo nimirum et 
vivis et mortuis domiharetur **, Et quidem 19 car- 
nem suam citra controversiam liberationis pretiutm 
pro omnium carne dependit ; animam vero justum 
pro imorialium omnium animabus pretium exhi» 
buit, tametsi viiam quam posuerat (nam vita erat 


Y&p ἐφορέσαμεν τὴν εἰχόνα τοῦ χοϊκοῦ, qopé£aupev 
καὶ τὴν εἰκόνα «dU ἑπουρανίου. » Εἰχόνα μὲν γὰρ τοῦ 
χοϊκοῦ, τὸ εὐόλισθον ἔφη πρὺς ἁμαρτίαν, χαὶ τὸν 
ἐντεῦθεν ἡμῖν ἐπιῤῥιφέντα θάνατον * εἰχόνα δὲ αὖ 
τοῦ ἑπουρανίου, τουτέστι Χριστοῦ, τὸ ἑδραῖον εἰς 
ἁγιασμὸν, καὶ τὴν bx θανάτου xat φθορᾶς ἀναχομι- 
δήν τε καὶ ἀνακαίνισιν εἰς ἀφθαραίαν xat ζωήν. 

reditumque et instauraüonem ex morte ei corru- 


ΚΛ'. Ὅλον οὖν ὅλῃ συνηνῶσθαί φαμεν τῇ καθ 
ἡμᾶς ἀνθρωπότητι τὸν Ex Θεοῦ Δόγονι OO áp που 
τὸ ἄμεινον ἐν ἡμῖν, τουτέστι φυχὴν, οὐδενὸς ἂν 
ἠξίωσε λόγου, µόνῃ δωρούµενος τῇ σαρχὶ τῆς ἐπι- 
δηµίας τοὺς Ίόνους. Ἐπράττετο δὲ παλῶς δι’ ἄμφω 
τῆς οἰχονομίας τὸ µυστήριον’ προσεχρῄσατο δὲ, 
χαθάπερ ὀργάνῳ, τῇ μὲν ἰδίᾳ σαρχὶ, [τὰ] πρὸς τὰ 
σαρχὸς ἔργα τε xal ἀῤῥωστήματα φυσιχὰ, xai ὅσα 
µώμου µαχράν * ψυχῇ δ' ao τῇ ἰδίᾳ, πρὸς τὰ ἀνθρώ- 
πινά πε xal ἀνοπαίτια πάθη. Πεινῆσαι γὰρ λέγεται, 
χόπους ὑπενεγχεῖν τοὺς ἐκ μακρῶν ὁδοιποριῶν, 
πτοίας *& xai φόδους, xal λύπην, xal ἀγωνίαν, xal 
τὸν ἐπὶ τῷ σταυρῷ θάνατον. Ἑπαναγχάκοντος Ὑὰρ 
οὐδενὸς, τέθειχεν ἀφ᾿ ἑαντοῦ τὴν ἰδίαν ψυχὴν ὑπὲρ 
ἡμῶν, ἵνα καὶ νεχρῶν καὶ ζώντων χυριεύσῃ᾽ σάρχα 
μὲν τὴν ἰδίαν, τῆς ἁπάντων σαρχὸς ἀνταποτιννὺς, 
δῶρον ἀληθῶς ἀντάξιον' ψυχὴν δὲ, φυχῆς ἀντίλυτρον 
τῆς ἁπάντων ποιούµενος, εἰ xal ἀνεδίω πάλιν, ζωὴ 
κατὰ φύσιν ὑπάρχων ὡς θεός. Καὶ γοῦν ὁ θεσπέσιος 


ut Deus secundum naturan$ denuo resumpserit. ϱ Πέτρος, « "Ανδρες ἀδελφοὶ, φηαὶν, ἐξὸν εἰπεῖν μετὰ 


Hinc divinus Petrus : « Viri, inquit, fratres, liceat 
audenter dicere àd vos de patriarcha David, quo- 
^ piam et defunctus est, et sepultus est, et sepulcrum 
ejus eBt apud noe usque in hodiernum diem. Pro- 
vheta igitur cuin esset, et sciret quia Jurejurando 
jucasset illi Deus, de fructu lumbi ejus sedere 
super sedem ejus, providens locutus est de resur- 
rectione Christi, quia neque derelictus est in in- 
Ierno; neque caro ejus vidit corruptionem **. » Nec 
enin fas est dicere, carnem Verbo unitaum α” 
quando potuisse corrumpi, aut divinam illam ani- 
mam intra inferni portas detineri. Nam, ut divi- 
mug Petrus ait, anima ejus in inferno relicta non 
fuit, Neque vero naturam illam, qux: nec mente 
comprehendi, neque per mortem ullatenus capi 
potest, loc est Unigeniti divinitatem; e subterraneis 
illis specubus rursum emersisse dicemus : quando- 
quidem nulla admiratione dignum esset; si Dei 
Yerbum divinitatis vi ejusdemque efflcacia nixum, 
apud inferos non mansisset, cum admirabiliter om- 


nibus adsit, impleatque omnia. Deitas namque . 


omni loco et circumscriptione, et mensurabili ma- 
gnitudine superior, a nullo capi comprehendive 
potest. 


. * f Cor. xv, 49. *' I Joan. i1, 16, 


** Rom. xiv, 9. 


παῤῥησίας πρὸς ὑμᾶς περὶ τοῦ πατριάρχου Δαθὶδ, 
ὅτι xal ἑτελεύτησε xol ἑτάφη , xal τὸ μνῆμα αὐτοῦ 
ἐστιν ἓν ἡμῖν ἄχρι τῆς ἡμέρας ταύτης. Προφήτης 
οὖν ὑπάρχων, xai εἰδὼς , ὅτι ὄρχῳ ὤμοσεν αὐτῷ ὁ 
θεὸς, ix χαρποῦ τῆς ὀσφύος αὐτοῦ χαθίσαι ἐπὶ τοῦ 
θρόνου αὐτοῦ, προειδὼς ἑλάλησε περὶ τῆς ἀναστά- 
σεως τοῦ Χριστοῦ, ὅτι οὔτε ἐγκατελείφθη ἡ duyh 
αὐτοῦ εἰς δην, οὔθ' ἡ σὰρξ αὐτοῦ olós διαφθοράἀν. » 
Οὐ γάρ τοι θέµις εἰπεῖν, φθορᾷ μὲν δύνασθαι xpa- 
τεῖσθαί ποτε τὴν ἑνωθεῖσαν τῷ Λόγῳ σάρχα, κάτ- 
οχον δ᾽ αὖ ταῖς ἅδου πύλαις τὴν θείαν γενέσθαι φυχἠν’ 
οὐχ ἐγκατελείφθη γὰρ εἰς δην, χαθὰ xa ὁ θεσπέἑσιος 
ἔφη Πέτρος. Οὐ Yáp που τὴν τε ἄληπτον παντελῶς, 
χαὶ ἀνάλωτον τῷ θανάτῳ φύσιν, τουτέστι τὴν θεό- 
τητα τοῦ Μονογενοῦς, τῶν ὑπὸ χθόνα μυχῶν &va- 
χεχομίσθαι φῄήσομεν ' οὔτε γὰρ ἂν ἠξιώθη τὸ χρῆμα 
θαύματος, εἰ μὴ pepévqxev εἰς τὸν ἆδην 6 Ex θεοῦ 
Λόγος, τῇ τῆς θεότητος ἐνεργείᾳ τε xal φύσε;, 
παραδόξως τε xal ὑπὲρ λόγον, πληρῶν μὲν τὰ 
πάντα, καὶ τοῖς πᾶσιν ἐπιδημῶν. ᾽Ανώτερον γάρ που 
χαὶ περιορισμοῦ xal τόπου xai μεγέθους μετρητοῦ 
τὸ θεῖον, αὐτὸ δὲ ὑπὸ μηδενὸς χωρούμενον. 


55 Act. n, 29-31. 


Varia lectiones codicis Seguieriani. 


4 μέτρου xax τόμου. Utrumque deest in manuscripto Seguierano. 


4165 


DE RECTA FIDE AD THEODOSIUM IMP. 


1166 


KB. Παράδοξον * δὲ καὶ οὐδενὶ τῶν ὄντων θαυµμα- A — XXII. Mirum vero videri debet, quod corpus 


στὸν *, ὅτι σῶμα μὲν ἀνεδίω τὸ τῇ φύσει φθαρτόν͵' 

ἣν γὰρ ἴδιον τοῦ ἀφθάρτου Λόγου. Ἑνχῆ δὲ δῇ πάλιν, 
τὴν πρὸς αὐτὸν λαχοῦσα συνᾶρομήν 18 καὶ ἕνωσιν, 

χαταπεφοίτηχε μὲν εἰς δουν, θεοπρεπεῖ δὲ δυνάµει 

καὶ ἑξουσίᾳ χρωµένη, xa volg ἐχεῖσε πνεύμασι 
χατεφαἰνετο. Τοιγάρτοι xal ἔφασχε vol; ἓν δε- 
σμοῖς « Ἐξέλθετε * xal τοῖς kv τῷ axóvev*. "Avaxa- 

λύπτεσθε. » Καὶ µοι δοχεῖ φάναι τι τοιοῦτον xai ὁ 
θεσπέσιος Πέτρος περὶ τοῦ θεοῦ Λόγου, καὶ τῆς 
καθ) ἕνωσιν οἰχονομίας  γεγενηµένης αὐτοῦ φυχῆς * 

 Κρεῖττον γὰρ ἀγαθοποιοῦντας, εἰ θέλοι τὸ θέληµα 
τοῦ θεοῦ, πάσχειν, 7] χαχοποιοῦντας * ὅτι χα) ὁ Xpt- 
στὸς ἅπαξ ὑπὲρ ἁμαρτωλῶν ἀπέθανε , δίχαιος ὑπὲρ 
ἀδίχων, ἵν ἡμᾶς προσαγάγῃ τῷ Gs, θανατωθεὶς 
μὲν σαρχὶ, ζωοποιηθεὶς δὲ τῷ πνεύµατι’ ἐν ᾧ, 

qnoi, xal τοῖς àv φυλαχῇ πνεύμασι πορευθἒὶς 

ἐχήρυξεν, ἀπειθήσασί ποτε. » 0ὐδὲ γὰρ, οἶμαι, φαῖεν 

ἂν, ὡς γυμνὴ xai καθ) ἑαυτὴν dj θεότης τοῦ Μονο- 

γενοῦς χαταπεφοίτηχε μὲν εἰς bou, διεχἠρυξε δὲ 

τοῖς ἐχεῖσε πνεύµασιν , ἄποπτος οὖσα παντελῶς ' 

κρεΐττον γὰρ ἀεὶ τοῦ ὁρᾶσθαι τὸ θεῖον. "AJ οὗ δο- 

χήσει καὶ ἐσχηματισμένως εἰς τὸ ψυχῆς εἶδος αὐτὴν 

μεμοργφῶσθαι δώσομεν ' παραιτητέον γὰρ πανταχη 

τὴν δόχησιν. Ἁλλ' ὥσπερ τοῖς ἐπὶ γῆς συνανεστράφη 

μετὰ σαρχὺς, οὕτω xaX. ταῖς εἰς ἅδου φυχαῖς διεχἡ- 

ρυξεν, ἴδιον ἔχων φόρημα, τῆν ἑνωθεῖσαν αὐτῷ 

Φνχήν. 

degebant, versatus estin corpore; ita spiritibus, 


suapte natura interitui et morti obnoxium ad vi- 
tam denuo redierit : id enim immortalis Verbi 
proprium erat. Sic quoque anima, qua cum illo 
conjuncta copulataque fuerat, ad inferos descendit , 
divinaque virtute ac polentía utens, spiritibus quo- 
que ibidem captivis sese exhibuit **. Etenim iis qui 
vinculis ibi constricti detinebantur : « Exite, ait : 
lis vero qui tenebris operiebantur : Revelamini **. » 
Atque huc mihi magnus ille Peirus respexisse 


. videtur, cum de Dei Verbo, ejusdemque secundum 


dispensatoriam unionem auima, hunc in modum 
concionatur : « Meli&ts est enim Denefacientes (αἱ 
voluntas Dei velit) pati, quam malefacientes : quía 
et Cliristus semel pro peccatis nostris mortuus est, 


B justus pro injustis, 9400) ut. nos offerret Deo ; mor- 


tilieatas : quidem carne, viviflcatus autem spi- 
ritu**, in quo et his qui in carcere erant spiri- 
libus veniens praedicavit, qui increduli fuerant 
aliquando.» Nec vero dicent divinitatem per se solam 
ad inferos descendisse, spiritibusque ibidem con- 
clusis predicasse; cum ipsa omnino sub oculos 
non cadat, praestantliorque sit, quam ut ab ullo 
cerni queat. Nec etiam concedendum est ipsam in 
apparentem anim: speciem transformatam esse : 
siquidem externe istius apparentia commentum 
omnino repudiari debet. Sed quemadmodum Uni- 
genitus cum iis, qui i corporibus suis adhuc 
qui apud inferos tenebantur, animam mente et 


ratione preditam sibi conjunctam habens, concionatus est. 
KI'. Καὶ βαθὺς μὲν ἴσως xaX ἀπόῤῥητος ἀληθῶς C — XXII. Est sane incarnationis modus admodum 


xai ταῖς μετέραις διανοίαις οὐχ ἁλώσιμος ὁ τῆς 
ἐνανθρωπήσεως τρόπος. Ἐκεῖνο ὃ' οὖν ὅμως ἆναλο- 
γίξεσθαι πρέπει τὰ γάρ τοι μὴ καθ ἡμᾶς πολυ- 
πραγμονεῖν, οὐκ ἀζήμιον  ἀνούστατον δὲ παντελῶς 
«b βασάνοις ὑποφέρειν τὰ ὑπὲρ νοῦν, καὶ πε,ρᾶσθαι 
νοεῖν ἃ οὐχ οἷόν τε. "IL οὐκ οἴσθα, ὅτι τὸ βαθὺ δὴ 
τοῦτο µυστήριον, xai νοῦν ὑπερέχον τὸν ἐν ἡμῖν, τῇ 
ἡμῶν ἀπεριεργάστῳ πίστει τετίµηται; Τὸ δὲ &suv- 
έτως λέγειν, ε«Πῶς δύναται ταῦτα γενέσθαι, » Νι- 
χοδήµῳ τε ἐχείνῳ καὶ τοῖς κατ αὑτὸν ἀπονέμοντες, 
ἀνενδοιάστως παραδεξώµεθα τὰ διὰ τοῦ θείου Πνεύ- 
µατος χρησμῳδούμενα, xai αὐτῷ δὲ πιστεύσωμεν 
λέγοντι Χριστῷ' € Αμὴν, ἁμὴν λέγω ὑμῖν, ἃ οἴδα- 
μεν, λαλοῦμεν, xai & ἑωράκαμεν, μαρτυροῦμεν. » 
υἱχέσθω δὴ οὖν λῆρος μὲν ἅπας, μῦθός τε ἁδρανῆς, 
καὶ φευδοδοξία, xaX χεχομφψευμένων ῥημάτωνα φε- 
ναχισµός' προσιέµεθα οὔτι που τὸ κχατασίνεσθαι 
πεφυχὸς , xÀv el τοῖς ἄγαν ἐξησχημένοις, xat μὴν 
xai πικροῖς ἡμᾶς χατακροτοῖεν Y Ἀόγοις οἱ 0 ἑναν- 
&ia;. Ἔστι γὰρ τὸ θεῖον ἡμῶν µυστήριον οὐκ ἐν 
πειθοῖς σοφίας ἀνθρωπίνης λόγοις, ἀλλ) ἐν ἀποδείσει 
Πνεύματος. 


D 


subtilis, vereque inexplicabilis; talis demum, qui 
cogitationis captusque nostri angustias multis par- 
tibus excedat. Quapropter illud iterum iterumque 
expendere nos decet : nempe, ut periculo non 
vacat curiosius in ea inquirere, que humana non 
suni : ita extremo dementia videri ea qua mentis 
nostre aciem excedunt, humani judicii trutinze 
subjicere moliri : vel ad eorum rursum cognitio- 
nem eniti, qux nullo pacto nostra intelligentia 
comprehendi possunt. Nescis profundum hoc my- 
sterium, omnique liumano sensu sublimius, fide ah 
omni curiosa indagine aliena honorari a nobis? 
Quamobrem stultam illam quastionem : « Quomodo 
possunt hee fleri ' ? » Nicodemo ejusque similibus 
relinquentes, citra ullam hzsitationem Spiritus 
sancti oracula suscipiamus, ipsique Christo de se 
loquenti fldem habeamus : « Amen, inquit, amen 
dico vobis, quia que scimus, loquimur; et qux 
vidimus, testamur **, » Valeant igitur deliria, faces- 


sant omnes infirma ad persuadendum fabule, opi- 


nionesque falsx, ac phaleratarum vocularum impo- 
sturz : nihil eniin quod detrimentum afferre solet, 


admittimus; etiamsi adversarii exercitatissimis acerrimisque rationibus nos pulsaverint. Est enim 


** ] Petr. 11, 19. *5 Isa. χεις, 9. 


γωτία lectiones codic s Segueiriami. 


* οὗ παράδοξον. 9 ἀθαύμαστον. 


*€ | Petr. i1, 17, i3. 


*' Joan. wt, 9. *9 ibid. 11. 


! οἰκονοιικὴν. 3" ῥηματίων. Y κρατοῖεν, 


11^] 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1108 


divinum hoc nostrum sacramentum, non in persussibilibus human: sapientiz verbis : sed in Spiritus: 


ostensione positum **. » 


XXIV. Uuigenitus igitur, qui et Deus, et univer- A — KA'. θεὺς οὖν ὑπάρχων, καὶ τῶν ὅλων Κύριος, 


sorum secundum Scripturas Dominus est, nobis 
apparuit : visus est in terra "5, et hemo factus, his 
qui in. tenebris versabantur, illuxit, mon pbanta- 
smate, aut. externo tantum schemate, absit! hoc 
enim sentire, aut dicere, est aperte insanire. Neque 
rursum per sui mutationem, aut conversionem, in 
carnem transformatus 91 est : Dei enim Verbum 
omnis mutationis expers, uno semper eodemqwe 
"modo se habet. Neque cozevam eum carne sub- 
stantiam sortitus est : ipse namque szeculorum eon- 
ditor est, Neque liypostaseos exsors, ul sermo aut 
nudum tantum simplexque verbum, quod in homine 
inhabitavit : nam qui ea qux non sunt, evocat ut 
sint et exsistant, is necessario praexsislit : ipse 
enim est vita ex vita Deo Patre procedeus, qui 
quidem secundum propriam hypostasin et est et 
intelligitur. Sed neque carnem quoque, qux anima 
ralione przdita vacaret, induit : quandoquidem vi- 
vum illud subsistensque, ac Deo Patri coxternuim 
Deus Verbum servili forina suscepta, vere ex mu- 
liere natum, et liomo factum est, estque perinde 
perfectum in humauitate ac. in deitate. Non enim 
ex sola carne et deitate, sed ex perfecta huma- 


nitate et divinitate in unum eumdemque Dominum 


eoncrevit, coaluitque. 

XXV. At Πίο sciscitabitur forte quispiain : eu- 
jusmodi tandem sacra Virgo peperit, lhiominemne, 
an Dei Verbum? Cui nos respondemus, istud exqui- 
rere, nihil aliud esse, quam errare, et a vero 
honestoque abduci. Nemo post unionem divisionem 
mihl fingat; neque Emmanmuelem in hominem 
seorsum, et in Deum seors&um dispescens, duas 
persouas efforumet: ne quis meritam vobis [uobis] 
notam inurat, tanquam qui nihil rectum sapere 
instituatis [instituamus], sed id selum quod pef di- 
vínas Scripturas condemnatum est, Unus enim ex 
€hrisü discipulis ait : « Vos, charissimi, memores 
estote verborum, qua pr&dicia sunt ab apostolis 
Domini nostri Jesu Christi, qui dicebant vobis, 
quoniam in novisslmis temporilus venient iluso- 
res, secundum desideria sua ambulantes in Ἱπιρίθ- 
atibus. lli sunt qui segregant, animales, spirltuin 
non habeutes 71. » Nullo itaque inodo. segregatio- 
nem concedere fas est, licet post. unionem duo 
apparere debeant, et distincte sit utrunique lutelli- 
gendum. Quocirea sciendum, considerari quidem 
ab intellettu quamdam naturarum differentiam (ne- 
que enim ext eadem deitatis et liumanitatis natura), 
sed una cum bae consideratione percipiet utrius- 
que concursum ad unionein, Unus itaque est Chri- 


3 1 Cor. w, 4. '* Barseb ii, 38. Jud, 17-49. 


χατὰ τὰς Γραφὰς, ὁ Μηνογενῆς, ἐπέφανεν f)plv* 
ὤφθη γὰρ ἐπὶ γῆς, χαὶ ἑπέλαμφε τοῖς iv σχότει, 
γενόμενος ἄνθρωπος , οὐ' δοχήσει , μὴ Υένοιτο! μανία 
γὰρ τοῦτό Y& φρονεῖν, ἢ λέγειν ' οὔτε μὴν εἰς σάρχα 
παρενεχθεὶς κατὰ µετάστασιν, 7) τροπήν” ἀναλλοίω- 
τος Ύὁόρ ἀεὶ χατὰ τὸ αὐτὸ wai ὡσαύτως ἔχων ὁ Ex 
θεοῦ Λόγος. ᾽Αλλ’ οὐδὲ ὁμόχρονον τῇ σαρχὶ τὴν Ὁπ- 
αρξιν ἔχων * αὐτὸς γάρ ἐστι τῶν αἰώνων ὁ Ποιητής. 
ὐὔτε μὴν ὡς λόγος ἀνυπόστατος, οὐδὲ ὡς ῥῆμα φλὸν 
ἐν ἀνθρώπῳ γεγονός 5; ὁ Y&p τοι χαλῶν τὰ οὐχ ὄντα 
ποτὲ πρὸς ὕΌπαρξιν xai Tivceotv, προὔφέστηχεν 
ἀναγχαίως αὐτὸς γάρ ἔστιν ἡ ζωὴ, πεφηνὼς Ex 
ζωῆς τοῦ θεοῦ χαὶ Πατρὺὸς , ὄντος τε χαὶ νοουµένου 
xav ἰδίαν ὑπήόστασιν. ᾿Αλλ οὐδὲ µόνην ἠἡμπέσχετο 


B σάρχα φυχῆς ἑρήμην τῆς λογικῆς" γεγέννηται γὰρ 


κατὰ ἀλῆθειαν £x γυναιχὺς, xal πέφηνεν ἄνθρωπος, 
ὁ ζῶν καὶ ὑπάρχων, xai συναῖδιος τῷ θεῷ χαὶ Πατρὶ 
θεὸς Λόγος, μορφὴν δούλου λαθών χαὶ ἔστιν ὥσπερ 
ἐν θεότητι τέλειος, οὕτω καὶ ἓν ἀνθρωπότητι τέ- 
λειος' οὐχ Ex µόνης θεότητος xol σαρχὸς εἰς ἕνα 
Χριστὸν χαὶ Κύριον xat Υἱὸν συγχείµενος, ἁλλ) ἐχ 
δυοῖν τελείουν, ἀνθρωπότητα δὴ λέγω xo θεότητα, 
εἰς ἕνα xai τὸν αὐτὸν παραδόξως συνδούµενος. 

et Filium et Christum adinirabili quodam modo 


ΚΕ’. Ἐρεῖ δέ τις, κατά τὸ εἰχός” Τίνα δὴ οὖν τέ- 
τοχεν 1j ἁγία Παρθένος; τὸν ἄνθρωπον, ?) τὸν Ex 


C θεοῦ Aóvov ; Φαμὲν δὲ ἡμεῖς. Καὶ τοῦτό y£ ἐστιν 3 


πλάνησις, xal τὸ ἁμάρτημαὗ τοῦ πρέποντός τε xal 
ἀλεθοῦς. Mt; γάρ pot διέλῃς μετὰ τὴν ἕνωσιν, μηδὲ 
διιστὰς εἰς ἄνθρωπον ἰδικῶςΣ, xaX εἰς θεὸν, διπρόσ-- 
ὠὦπον ἡμῖν ἀνατύπου τὸν Ἐμμανουήλ’, μὴ ἄρα τις 
ἡμῖν α εἰχότως διαμωμ{σαιτο, φρονεῖν ἑλομένοις ὁρ- 
θὸν μὲν οὐδὲν, Exelvo δὲ μᾶλλον, ὃ xai διὰ τῆς ἁγίας 
χατεδιχάσθη ΓραφΏς. "Die γάρ τις ἔφη τῶν τοῦ 
Χριστοῦ μαθητῶν « Ὑμεῖς δὲ, ἀγαπητοὶ, μνῄήσθττς 
τῶν ῥημάτων τῶν προειρηµένων ὑπὸ τῶν ἁποστόλων 
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι ἔλεγον ὑμῖν, 
ὅτι ἐπ ἑσχάτου τῶν χρόνων ἑλεύσηνται ἓν ἐμπαιγ- 
μονῇ ἐμπαῖΐχται, κατὰ τὰς ἑαυτῶν ἐπιθυμίας πο- 
ρευόµενοι τῶν ἀσεδειῶν. Οὗτοί εἶἰσιν οἱ ἁποδωρίνον- 
τες, Φυχιχοὶ, πνεῦμα μὴ ἔχοντες. » Οὑ διοριστέον οὖν 
ἄρα χατ᾽ οὐδένα τρόπον, εἴτε δεῖ μάλιστα τὰ δύο φα- 
Vivat μετὰ τὴν ἕνωσιν, καὶ ἀνὰ µέρος ἑχάτερον 
νοεξν. Ἱστέον οὖν, ὃτι θεωρεῖ μέν τινα φύσεων δ:α- 
φορὰν ὁ νοῦς * ταυτὸν γὰρ οὔτι που θεότητές τεγ ἁ 
ἀνθρωπότήτος 5. εἰσδέξεται δὲ ὁμοῦ ταῖς Περὶ coj- 
των ἐννοίαις καὶ τὴν ἀμφοῖν εἰς ἑνότητα συνδροµἠν. 
Οὐχοῦν 0:cb;c μὲν ἑξέφυ τοῦ Πατιρὸς ὡς θεὸς, ἔχ 
Παρθένου δὲ ἄνθρωπος. Ὁ γὰρ ix Θεοῦ Πατρὸς 


Vari: lectiones eodicis Seguieriani. 


. € 
X γεχηνώς. Y ἁμαοτεῖν, 
θρωπότης. ε sov. 


Σἀλτθον, καὶ εἰς θεὸν Ἀόναν ἰδιχῶς.. 


«ἴσ. ὑμῖν. b fc. θεότης τε χαὶ ἂν- 


1169 


DE RECTÀ ΕΙΡΕ AD THEODOSIUM IMP. 


e 


70 


ἁποῤῥήτως καὶ ὑπὲρ νοῦν ἀναλάμψας Λόχος, ysyev- A stus, qui quidem ex Deo Patre nascitur uy Beus, 


νῆσθαι Ἰέγεται ἐκ γνναικὺς, χαταφοιτήσας ἓν ἀν- 
θρωπότητι, καὶ καθεὶς ἑαυτὸν εἰς ὅπερ οὐκ ἦν, οὐχ 
ἵνα μείνῃ χεχενωµένος, ἀλλ' ἵνα θεὸς εἶναι πιστεύη- 
ται, χαὶ bv εἴδει τῷ καθ) ἡμᾶς πεφηνὼς ἐπὶ γῆς, 
οὐχ ὡς bv ἀνθρώπῳ κατοιχήσας, ἀλλ᾽ ὡς αὐτὸς χατὰ 
ἀλήθειανὰ ἄνθρωπος γεγονὼς, μετὰ τοῦ τὴν ἰδίαν 
ἀνασώσασθαι δόδαν. Καὶ γοῦν ὁ θεσπέσιος Παῦλος 
«τὰ πολὺ τῆς ἀλλήλων ὀμφθνσιότητος διεστηχότα τε 
χαὶ ἁμετρήτῳ διαφθρᾷ διεσχοινισµένα, θεότητά τε 
xaX ἀνθρωπότητα, συλλέγων εἰς ἓν οἰχονομικῶς, xal 
ἐξ ἀμφοῖν τὸν ἕνα χατασηµαίνων Χριστὸν xai Υἱὸν 
καὶ θεὺν, « Παῦλος δοῦλος, «roiv, Ἰησοῦ Χριστοῦ, 
χλητὺς ἁπόστολος, ἀφωρισμένος εἰς Ε)αγγέλιον 
Geo), ὃ προς πηγγείλατο διὰ τῶν προφητῶν αὐτοῦ Ev 
Εραφαῖς ἁγίαις περὶ τοῦ Υἱοῦ αὑτοῦ, τοῦ γενοµένου 
àx σπέρματος Δαδίδ χατὰ σάρχα, τοῦ ὁριοθέντος 
χιοῦ Θεοῦ ἓν δυνάµει, χατὰ πνεῦμα ἁγιωσύνης. » 
Ἰδοὺ δὴ σαφῶς ἀφωρίσθα!: φησὶν ἑαυτὸν εἰς Εὐαγγᾶ- 
λιον θεοῦ, χαίτοι γράφων ἀναφανδόν « 0o γὰρ ἑαυ- 
τοὺς κηρύσσοµεν, ἀλλὰ Χριστὸν Ἰησοῦν' » xai πάλιν’ 
« Οὐ γὰρ ἔχρινά τι εἰδέναι ἐν ὑμῖν, εἰ μὴ Χριστὸν 
Ἰησοῦν, καὶ τοῦτον ἑσταυρωμένον. » 

Evangelium Dei segregatum affirmat. Atqui alibi 
predicamus, sed Jesum Christum "*. » Rursum : 
Christum, et hunc crucifixum ?*. », 

K^". Yiby δὲ αὐτὸν ὀνομάσας Θεοῦ, xal ix σπἑρ- 
µατος τοῦ Δαθὶδ γεγεννησθαί φησιν, ὠρίσθαι τε 
διισχυρίξεται καὶ εἰς Υἱὸν θεοῦ. Ἠῶς οὖν, εἰπέ µοι, 
Θεὺς ὁ &x σπέρματος ἀναφὺς τοῦ Δαθίδ; Ὁ δὲ δὴ 
xaX πρὸ αἰώνων, καὶ ἀῑδίως Yibc, χαθὸ πέφηνεν ἐχ 
Θεοῦ, tiva. δὴ τρόπον εἰς Yibv ὠρίσθη θεοῦ, καθάπερ 
elg ἀρχὰς 9 τοῦ ὑφεστάναι παρενεχθεἰς; "Exon γὰρ 
αὐτὸς περὶ ἑαυτοῦ * « Ἐϊπε Κύριος πρός µε’ Υἱός µου 
£l σὺ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηχά σε. » χαἰτοι τοῦ, 
σήμερον, ἀεέπως ἡμῖν οὔχ ὅτι τὸν παρῳχηχότα, τὸν 
ἑνεστῶτα δὲ μᾶλλον χαταδηλοῦντος χαιρόν. Βαθὺ τὸ 
µυστήριον, ἀλλὰ τοῖς μὲν àvà µέρος τιθεῖσι καὶ 
διορἰξονσι δυσἐφικτόὀν τε καὶ ἄπορον ἀληθῶς, Τοῖς ve 
μὴν εἰς ἑγότητα κατασφίγγουσι τὸν Ἐμμανουὴλ, 
. Ἑγγύς τε ἐλεῖν καὶ ἑτοιμοτάτη λίαν ἡ τῶν ἱερῶν 
δογμάτων ἀχιθδήλευτος Yvette. 'O γὰρ τῷ φύσαντι 
συναϊδιος, xal πρὸ παντὸς αἰῶνος Υἰὸς, ἐπειδὴ κατα». 
βέόηχεν εἰς τὴν ἀνθρώπου φύσιν, οὐχ ἀπολισθήσας 


44$ ex sacra autem Virgine ut homo. Etenim idem 
illud Verbum quod inexplicabili modo, supraque 
omnem human:x mentis coptum eluxit ex Deo 
Patre, in humanam naturam descendens, et in id 
quod non erat se dimittens, ex muliere quoque 
dicitur natum - non quo maneret exinanitum, sed 
Deus esse crederetur, postquam etiam in naturae 
nostra forma in terris apparuit : non tanquam is. 
qui hominem inhabitet, sed tanquam is qui homo 
reipsa exsistat, gloria tamen sua prorsus incolumi 
et salva. Quapropter divinus Paulus divinitalem, et 
humanitatem , que quod ad nature identitatem 
attinet, longissimo intervallo, immensoque discri- 
mine 4 se mutuo distant, dispensatione in unum 


B cogens, et ex utrisque unum Christum, Deum Εἰ 


lium constare ostendens, ita ait : « Paulus 'servus. 
Jesu Christi, vocatas apostolus, segtegatus in Evan- 
gelium Dei, quod ante promiserat per prophetas 


. suos in Scripturis sanctis de Filio suo, qui factus 


est ei ex semine David secundum carnem, qui 
prodestinatus est Filius Dei in virtute, secundum 
spiritum sanctificationis "*. » Ecce tíbi aperte in 


diserte ad hunc modum scribit: « Non nos ipsos 
ε Non judicavi me aliquid sclre in vobis, nisi Jesuin 


XXVI. Porro autem cuni ipsum Dei Filium ne- 
minet, et de semine David natum enuntist, et in 
Dei Filium przedestinatum confirmat :jam die, 
quiso, qua ratione js Deus est, qui ex semiue 
David natus est? Rursum, quem ante secula Pater 
Sibi coxternum genuit, quonam pacto Filius Dei 
predestinatus est, perinde scilicet quasi iuitium 
subsistendi acciperet? ipse namque de seipso ait : 
t Dominus dixit ad me: Filius meus es tu, ego 
bodie genui te **, » Sane cum particula lixc, kodie, 
przsens fere semper nunquam preteritum tempus 
denotet, profundum aliquod mysterium hic iusinua- 
tur, sed iis qui sectione inducta seorsum conside- 
rant ct collocant. Nam qui Emmanuelein ad unita - 
tem revocant, iis et hoc ipsum, et czetera omnia, 
qua ad sinceram sacrorum dogmatum cognitionem 


pertinent, sunt obvia, captuque facillima. Filius 


Maque, qui generanti Patri cozternus est, et anto. 


τοῦ εἶναι Θεὺς, προσλαθὼν τὸ ἀνθρώπινον, νοοῖτ᾽ ἂν p omuium sseulorum :atem subsistens est, postea- 


εἰχότως xai ἐκ σπέρματος γεγεννῆσθαι Δαθὶδ, xal 
νεωτάτην ἔχειν τὴν ἓν ἀνθρωπότητι γἐννησιν!. ὥσ- 
τε οὐχ 5 ἀλλότριον αὐτοῦ τὸ προσληφθὲν, ἀλλ᾽ ἴδιον 
ἀληθῶς. Λελόγισται τοιγαροῦν ὡς ἓν πρὸς αὐτὸν, 
ναθάπερ ἀμόλει xaX τὴν ἀνθρωπείαν σύνθεσιν κατα- 
θρήσῃ τις ἄν' συμπέχλεχται yàp ἓξ ἀνομοίων τὴν 
φύσιν, ψυχῆς δὴ, λέγω, xal σώματος. ἀλλ᾽ οὖν εἷς 
νοεῖται τὸ συναμφότερον ἄνθρωπος ὡς ἀπὸ µόνης 
μὲν τῆς σαρκὸς ὅλον ἔσθ' ὅτε χατωνοµάσθαι «b ζῶον, 


quam divinitate non amissa, sed humanitate as- 
sumpta, in hominis Q3 naturam sese dimisit ; 
meritoque et ex David quoque semine progenitus, 
et oppido recens natus liuumanitate praedicatur : 
quippe cum id quod assumpsit, ab eo nullo modo 
alienum sed vere illius proprium sít : quare unum 
censetur cum ipso, Quemadmodum exempli causa, 
in hominis quoque compositione accidere animad- 
vertimus; is etenim ex anima et corpore, partibus 


"** Roin. 1, 14. E Cor. iv, δ. Τὰ E Cor. u, 9. 7* Psal. n, 7, 


Varie lectiones codicis Seguieriani. 


4 χα-ὰ ρύσιν, « ἀρχέν,. [ riviw. 


K στι ὃξ οὐχ, 


4 
E WE 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1172 


uique secundum naturam dissimilibus, constitui- A φυχῆς δὲ ὠνομασμένης νοεῖσθαι τὸ συναµφότερο». 


"ur; attamen quod ex utroque concredit, unus 
hono reputatur ; et quemadmodum a sola carne 
totum interdum animal denominatur; et anima 


Κατὰ τὸν ἴσον ἄρα τρόπον xal ἐπ᾿ αὑτοῦ παραδεξώ- 
µεθα τοῦ Χριστοῦ. El; γὰρ Ye, xai εἷς Κύριος 
Ἰησοῦς Χριστὸς, xai πρὺ σαρχὸς, xat ὅτε πέφηνεν 


rursum nominata, id quod ex utroque eouflatum ἄνθρωπος. 
est, non infrequenter intelligitur : ad eumdem plane modum, que de Christo quoque dieuntur, acci- 
Jesus Christus, et ante carnem, et posteaquam 


pienda sunt, Unus est enim Filius, unus Dominus 
liomo apparuit. : 

XXVII. Et quamvis idem ille Redemptor noster 
per bumana nature proprietates, exinanitionisque 
conditiones interdum nobis insinuetar, non ob id 
tamen Dominum qui nos redemit, inficiabimur. 
Judaeos saug Chrisius Dominus ita alloquitur : « Si 
filii Abrahze estis, opera Abrahz facite : nunc 
aujen) quzritis me interficere hominem, qui verita- 
tem vobis locutus sum : hoe Abraham non {6- 
cit"*. » Scribit de eo Paulus quoque : «Qui in 
diebus carnis sue preces supplicationesque ad 
eum, qui possit illum salvum facere a morfe, cum 
clamore valido et lacrymis offerens, exauditus est 
pro sua reverentia : εἰ quidem eum esset Filius 
Dei, didicit ex his quz passus est obedientiam 79. » 
Nunquid ergo hunc ipsum Christum hominem nu- 
dum czteris nulla ex parte excellentiorem censebi- 
mus? Absit! Rursus, Deine sapientiam el virtutem 
in eam se infirmitatem abjecisse dabimus, ut mor- 
tem extimuerit, et a Patre salvari expetiverit? 
Nunquid Emmanuelem vitam secundum naturam 
esse inficias ibimus? An non potius ad humanita- 
tem, ei nostre nature humilitatem, quecunque 
humilia de ipso dicuntur, referentes, laudabiliter 
uos geremus, si ey iis, qnibus Deus esse dignosci- 
"ur, summam ipsius majestatem agnoscamus , 
eumdem ipsum Deum pariter et hominem, Deum 
videlicet bumanatum esse intelligentes? 9$ Sed in 
medium prodeat probatissimus ille apostolus Pau- 
lus, qui elata voce in hac verba concionatur : « δὰ- 
pientiam loquimur inter perfectos : sapientiam vero 
non bujus &xculi, neque priucipum hujus sseculi, 
qui destrüuntur : sed loquimur Dei sapientiam in 
mysterio, quie abscondjta egt, quam przedestinavit 
Deus ante szcula ip glorjam nostram, quam nemo 
principum hujus ρου] cognovit, Si enim cognovis- 
sent, nunquam Dominum glorie crucifixissen£ "". » 


Et alio rursum loco : s Qui cum sit splendor glo- D 


rie, et figura substantiz ejus, portansque omnia 
verbo virtutis suze purgationem peccatorum faciens, 
sedet a dexteris majestatis in exce]sis; tanto me- 
lior angelis effectus, quanto differentius nomen 
pre illis hzereditavit τὰ, » Atqui glorie Dominum et 
esse et nominari, nonne immenso spatio id omne 
post se relinquit, quod creatum et gonditym est? 
Mitto humana (sunt enim isthaec tenuía admodum), 
annon, obsecro, quivis, modo ingenio et sapientia 
polleat, sive Angelos nominare, sive Principatus, 
Thronos, Dominationes percensere, et ut amplius 
quid dicam, sive summos Seraphicos spiritus com- 


ΚΖ’. Καὶ τὸν ἀγοράσαντα ἡμᾶς Δεσπότην οὖκ 
ἀρνησώμεθα, xàv εἰ διὰ τῶν ἀνθρωπίνων ἡμῖν, xal 
ἐκ τῶν τῆς χενώσεως µέτρων, ἔσθ᾽ ὅτε χατασηµαί- 
νηται. Ἰουδαίοις μὲν ἔφη προσλαλῶν ὁ Κύριος ἡμῶν 
Ἰησοῦς Χριστός: « El τέχνα τοῦ ᾿Αθραὰμ fice, τὰ 
ἔργα τοῦ ᾽Αθραὰμ ἐποιεῖτε ἄν. νῦν δὲ ζητεῖτέ µε 
ἀποχτεῖναι, ἄνθρωπον, ὃς «tv ἀλήθειαν ὑμῖν λελά- 
Aqxa* τοῦτο ᾿Αδραάμ οὐχ ἑποίησε. » Γράφει δὲ xal 
Παῦλος περὶ αὐτοῦ. « Ὃς ἐν ταῖς ἡμέραις τῆς 
σαρχὸς αὐτοῦ, δεήσεις τε xal ἰχετηρίας πρὺς τὸν 
δυνάµενον σώζειν αὐτὸν ἐκ θανάτου μετὰ κραυγῆς 
ἰσχυρᾶς χαὶ δαχρύων προσενέγχας, xal εἰσαχουσθεὶς 
ἀπὸ τῆς εὐλαθείας' καΐπερ ὧν Υἱὸς, ἔμαθεν ἀφ᾿ ὧν 
ἔπαθε τὴν ὑπακοήν. » "Ap! οὖν ἄνθρωπον αὐτὸν 5t 
τοῦτον ψιλὸν, καὶ κατ οὐδένα τρόπὀν ἀνεστηχότα τῶν 
καθ ἡμᾶς, λογιοόμεθα τὸν Χριστόν; Mh Υένοιτοϊ 


Την δὲ τοῦ Θεοῦ σοφίαν χαὶ δύναμιν, ἀσθενείας εἰς 


C 


τοῦτο χαθικέσθαι δώσοµεν, ὡς δεδιέναι μὲν θάνατον, 
Σξαιτεῖν δὲ τὸ σώζεσθαι παρὰ τοῦ Πατρός; xal τοῦ 
χατὰ φύσιν εἶναι ζωὴν ἐχπέμφομεν τὸν Ἐμμανουήλ, 
Ἡ περιτρέποντες εἰς τὴν ἀνθρωπότητα, xal εἰς 
µέτρον φύσεως τῆς χαθ᾽ ἡμᾶς, τὸ ὡς ἐν λόγοις E-- 
χροπρεπὰς , δράσοµέν τι τῶν ἑπαινουμένων ΄ ἓξ ὧν 
δὲ ἐστι θεὸς, τὴν ὑπερχόσμιον αὐτοῦ κατογόμεθα 
δόξαν, τὸν αὐτὸν εἶναι συνιέντες Θεόν τε ὁμοίως καὶ 
ἄνθρωπον, ἤτοι Bebv ἑνηνθρωπηχότα:, Ἠχέτω δὴ οὖν 
εἰς μέσον ἡμῖν ὁ δοχκιµώτατος Παῦλος, «avt βοῶν 
« xaX λέγων’ «Σοφίαν δὲ λαλοῦμεν kv τοῖς τελείοις” 
σοφίαν δὲ οὐ τοῦ αἰῶνος τούτου, οὐδὲ τῶν ἀρχόντων 
τοῦ αἰῶνος τούτου τῶν χαταργουµένων ΄ ἀλλὰ λαλου- 
pev θεοῦ σοφίαν ἓν μυστηρίῳ, τὴν ἀποχεχρυμμένην, 
fv οὐδεὶς τῶν ἀνθρώπων, μᾶλλον δὲ τῶν ἀρχόντων 
τοῦ αἰῶνος τούτου ἔγνωκεν. El γὰρ ἔγνωσαν, οὖχ ἂν 
τὸν Κύριον τῆς δέξης ἑσταύρωσαν. » Καὶ μὴν xal 
ἐπὶ τούτοις € "Og ὢν ἀπαύγασμα τῆς δόξης, xal 
χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ, φέρων τε τὰ πάντα 
τῷ ῥήματι τῆς δυνάµεως αὑτοῦ, καθαρ:σμὸν τῶν 
ἁμαρτιῶν ἡμῶν ποιησάµενος , ἐκάθισεν àv δεξιᾶ τῆς 
μεγαλωσύνης bv τοῖς ὑψηλοῖς' τοσοῦτον χρείττων 
γενόμενος τῶν ἀγγέλων, ὅσον διαφορώτερον map' αὖ- 
τοὺς χεχληρονόµηκεν ὄνομα. » Καΐτοι γε τὸ εἶναί τε 
χαὶ ὀνομάζεσθαι τῆς δόξης Κύριον, πῶς οὗ λίαν 
ὑπερτενὲς, xai παντὸς ἐπέχεινα γεννητοῦ xol παρ- 
ἠγμένου πρὸς γένεσιν; Καὶ παρίηµι μὲν τὰ ἀνθρώ- 
πινα (σμιχρὰ γὰρ δ λίαν), Epio 0 οὕν' Κὰν ᾽Αγγέλους 
ὀνομάσαι, xal ᾽Αρχὰς, xat θρόνους, καὶ Κυριότητας 
ἁπαριθμήσαιτό τις, xal μὴν xal εἰ τῶν ἀνωτάτω 


᾿διαµέμνηται Σεραφὶμ, κατόπιν lóvca τῆς οὕτως ὕπερ: 


ςενοῦς ὁμολογήσειεν ἂν εὐχλείας, εἴγε νοῦν ἔχει τὸν 


7! Joan, vi, 89, 40. "* Hebr, v, 7, 8. ᾖΤ 1 6ο. 1:, 6-δ. ** Hebr. 1, 5, 4. 





1175 


DE RECTA FIDE AD THEODOSIUM IMP. 


11574 


εὖ βεθηχότα xaX σοφόν. Ἔκχριτον γὰρ elvat φημι τὸ A memorare velit, annon, inquam, bos omnes gloria 


γέρας, καὶ δεῖν ἀναχεῖσθαι μόνη τῇ τῶν ὅλων βασι- 
λΐδι φύσει. Πῶς οὖν ἂν γένοιτο Κύριος τῆς δόξης ὁ 
ἑσταυρωμένος; « Τὸ δὲ ἁπαύγασμα τοῦ Πατρὸς, χαὶ 
τῆς οὐσίας ὁ χαρακτὴρ, ὁ φέρων τὰ πάντα τῷ ῥήματι 
τῆς δυνάµεως αὑτοῦ, κρείττων ἀγγέλων » γεγενῆσθαι 
λέγεται * τάχα που τὸ ἔλαττον, ὡς ἡγοῦμαι, λαθὼν, 
ὅτε πέφηνεν ἄνθρωπος. Γέγραπται γάρ «Tov βραχύ 
τι παρ) ἀγγέλους ἠλαττωμένον βλέπομεν Ἰησοῦν, διὰ 
τὸ πάθηµα τοῦ θανάτου, δόξῃ xat τιμῇ ἑστεφανωμέ- 
voy. » "Ap' οὖν ἐξώσομεν τὸν ἐκ Θεοῦ Πατρὸς πεφη- 
νότα Λόγον τῆς αὐτῷ πρεπούσης οὐσιώδους ὑπερ- 
οχῆς, xai τῆς πρὸς αὐτὸν ἀκριθοῦς ἑμφερείας, xaX 
τῆς τῶν ἀγγέλων εὐχλείας ἠττώμενον βλέποντες διὰ 
τὸ τῆς οἰχονομίας μικροπρεπὲς νοούμενον; OD μὲν 
οὖν. Οἶμαι γὰρ δεῖν, οὔτε τῶν ἀνθρωπίνων ἁπαλλάτ- 
τειν παντελῶς τὸν àx Θεοῦ Λόγον μετὰ τὴν πρὸς 
σάρχα σύνοδον, οὔτε μὴν δόξης τῆς θεοπρεποῦς 
ἀποστερεῖν τὸ ἀνθρώπεινον, εἰ ἐν Χριστῷ νοοῖτο xal 
λέγοιτο. 
nibus Q$ non esse penitus excludendum ; neque 
retur, gloriam, quae Deum decet, denegandam esse. 
ΚΗ’. Πλὴν ἐρησομένους οὐχ ἠγνόησά τινας" Τίς 
$^ ἄρα ἑστὶν ἀληθῶς Ἰησοῦς Χριστός; ὁ ἐκ γυναιχὸς 
ἄνθρωπος, ἤγουν ὁ £x Θεοῦ Λόγος; Καὶ ἡλίθιον μὲν 
κομιδῇ τὸ διατείνεσθαι περιττὰ, xol Φφληνάφοις 
εἰχαιομύθοις ἀνταναφωνεῖν h, "Epo δ᾽ οὖν, ὅτι σφαλε- 
póv τε καὶ οὐχ ἀζήμιον τὸ διατέµνειν εἰς δύο, xal 
ἀναμέρος ἰἱστᾷν, ἄνθρωπόν τε xal Λόγον, οὐχ. ἀν- 


εχοµένης τῆς οἰχονομίας, xaX Χριστὸν ἕνα βοώσης C 


τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς * χρῆναι γὰρ ἔγωγέ quus, 
μήτε τὸν ἐχ θεοῦ Λόγον ἀνθρωπότητος δίχα, μήτε 
μὴν τὸν &x γυναικὸς ἀποτεχθέντα vaby, ὡς μὴ ἕνω- 
θέντα τῷ Λόγῳ, Χριστὸὺν Ἰησοῦν ὀνομάζεσθαι. Αν- 
θρωπότητι γὰρ καθ) ἕνωσιν ρἰκονομικὴν ἀποῤῥήτως 
συνενηνεγµένος ὃ Ex θεοῦ Λόγος, νοεῖται Χριστός. 
Ανώτερος μὲν ἀνθρωπότητος, ὡς φύσει Geb; xal 
Υἱός' οὐχ ἀτιμάξων δὲ xal τὸ ἐν ὑφέσει γενέσθαι 
δοχεῖν, διὰ τὸ ἀνθρώπινον. Τοιγάρτοι ποτὲ μὲν 
ἔφασχεν, «'O ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώρφχε τὸν Πατέρα. 
Ἐγὼ xai ὁ Πατὴρ ἓν ἐσμεν' » mob δὲ ab. πάλιν ᾽ 
«'O Πατήρ µου µείκων µου ἑστίν) » οὐ µείων γὰρ 
(v τοῦ Πατρὸς χατά v& τὸ kv οὐσίᾳ ταυτὸν, xal 
χατὰ πᾶν ὁτιοῦν τὸ ἰσοστατοῦν, bv ἑλάττοσιν εἶναί 
φησι διὰ τὸ ἀγθρώπινον. 


majestateque usque adeo przcellenti maltis parti- 
bus .inferiores confitebitur * Honorem qvippe pre- 
cellentissimum esse dico, solique principi omnium 
naturze tribuendum. Quomodo ergo fuerit Dominus 
glorie in cruce suffixus? « Splendor vero Patris, 
et suhstantig illius character, pertans omnia verbo 
yiriutig suz, angelis praestantior effectus "* » per- 
hibetur : fortasse quia, ut arbitror, minus accepit, 
quando apparuit factus homo. Scriptum est enim : 
« Eum qui modico quam angeli, minoratus est, 
videmus Jesum propter passionem mortis, gloria et 
honore coronatum **. » Sed nunquid Verbum quod 
ex Patre natum est, ob id ab eminentia illa et 
dignitate, quz& essentialiter in illud convenit, nec- 
non ab exacta illa Patris similitudine excludemus, 
quod secundum dispensationis menguram animo 
conceptum, angelorum gloriam non attingit? Ne- 
quaquam : arbitror enim Dei Verbum post assum- 
ptam semel carnem, ab humans nature conditio- 


humanitati rursum, si, ut in Ghristo est, conside- 


XXVIII. Non ignoravi autem (uturos, qui Inter- 
rogent : Agedum, uter vere est Jesus Christus ? 
isne qui bomo ex muliere natus est, an Verbum 
qued ex Deo genitum est? Ng stultum est super- 
vacaneis verbis contendere, ac quibuslibet anilibus 
nugis sese opponere. Respondeo nihilominus non 
solum periculosum, sed etiam perniciosum esse, 
hominem et Verbum sejungere, factaque divisione 
utrumque seorsum statuere; quippe cum dispen- 
sationis mysterium ejusmodi sectionera nequaquan, 
admittat, et diviua preterea Scriptura unuin dun- 
taxat Christum esse diserle tradat; assero enim, 
neque Dei Verbum absque humanitate, neque tem- 
plum rursum, quod. ex muliere in lucem editum 
est, nisi cum Verbo conjunetum sit, Christum Jesum 
appellari posse. Quandoquidem Dei Verbum per 
dispensatoriam copulam admirabili modo bumana 
nature unitum, Christus esse cognoscitur. Nam 
etsi illud ut Deus naturalisque Dei Patris Filius, 
liuimnanitate superius sit, autamen propter susceptam 
hominis naturam in humilitate jacere non delreeta- 
vit. Atque huc tendit illud Christi : « Qui videt 
me, videt et Patrem meum *!; » et, « Ego ét Pater 


unum sumug **;» et illud rursum ejusdem, Pater meus major me est **. » Quamvis enim, sive sub- 
stantiz identitatem, sive aliud quodcunque, in quo cum Patre conferri queat, spectes, Patré nequa- 
quam minor sit; tamen propter assumptam bumanitatem, Patre minorem se vocat. - 


Κθ’. Κηρύττεται 6b xat διὰ τῶν ἱερῶν l'oau uu ó- 
«tV, ποτὲ μὲν ὡς ὅλος ὢν ἄνθρωπος, σεσιωπηµένης 
αὐτοῦ τῆς θεότητος οἰχονομιχῶς * ποτὲ δὲ αὖ πάλιν 
ὡς θεὸς, σεσιωπηµένης αὑτοῦ τῆς ἀνθρωπότητος * 
ἀδικεῖται δὲ xav οὐδένα τρόπον, διὰ τὴν ἀμφοῖν εἰς 
ἑνότητα σύμδασιν. Καὶ γοῦν ὁ θεσπέσιος Παῦλος, ὁ 


7 Hebr. 1, $9, 1. ** Hebr, n, 0. 


*! Joan. xiv, 9. 


XXIX. Quin sacre quoque Litter: dispensatoria 
quadam ratioue, divinitate illius suppressa, totum 
interdum predicant ut hominem ; contra nonnun- 
quam humanitate ejusdem tacita, totum quandoque 
insinuant ut Deum. Attamen. propter utriusque na- 
ture in unam eamdemque personam coitionem, 


33 Joan, x, 30. *3 Joan. xiv, 928. . 


Varig lectiones codicis Seguicrianl. 


h φληνάφους εἰχαιομυθίας ἀνταναφωνεῖν. 


4173 


S: CYULLI ALEXANDRINI ARCIHEP. 


1116 


nulla hac quidem in re afficitur injuria. Quapropter À Ἑθραῖος ἐξ Ἑθραίων, xaY φυλῆς Βενιαμὶν, 6 χλητὸς 


divinus Paulus Hebraus ex Ηευγαῖς, ex Benjami- 
tica tribu ad apostolatum vocatus, his qui per fidem 
justificati fuerant, carnaliaque membra, puta for- 
nicationem, avariüam, malam cupiditatem, et czete- 
τος animi perturbationes mortiflcaverant, ad hunc 
modum scribit : « Mortui enim estis, et vita vestra 
est abscondita cum Christo in Deo δν. » Imo vero 
 ]pse Christus ita precatur : « Pater sancte, serva 
eos in nomine tuo, quos dedisti mihi, ut sint unum, 
sicut et nos, Cum essem cum eis, ego servabain 
, eos in nomine 1uo ; quos dedisti mihi ego custo- 
divi ; et nemo ex eis periit, nisi filius perditionis, 
ut Scriptura 8 impleatur. Nunc autem ad te ve- 
nlo : et hzec. loquor in mundo, ut habeant gaudium 
meum impletum iu semetipsis **. » [ntelligis quo- 
modo per solam, more nostro, humanitatem hic insi- 
.nuari videatur? Neque euim ex hisee concludere 
licet. Verbum aliquo se abdidisse, aut e mundo hioc 
. emigrasse: constat namque alibi aperte disseruisse : 
$ Àinen, ameua dico vobis, ubi sunt duo aut tres 
congregati in nomine meo, ibi sum in medio 
eorum^**, » Et iierum : « Ecce vobiseum sum usque 
ad consummationem sxeuli *. » Videas et sacra- 
lissimum quoque Paulum sepe multisque in locis 
hominis vocabulo cunetantius eumdem designare : 
ε Paulus, iuquit, apostolus, non ab hominibus, 
neque per hominem, sed per Jesum Christum **. » 
Rursum: « Notum autem vobis facio, fratres, Evane 
. gelium, quod evangelizatum est a me, quia non est 
secundum lheminem. Neque enim ego 3b homine 
accepi illud, .neque didici, sed per revelationem 
Jesu Christi **. » Et alio ita loco : « Si, ait, Chri- 
stum cognovimus secundum carnein, sed jam nunc 
non ncvimus *?, » Jam ecquisnam est ille Jesus 
Christus, quí apostolum divinorum mysteriorum 
notitia usque adeo occulta, certa ac divina illustra- 
vit? Anpon Verbum, quod nostri causa homo fa- 
cium ex muliere nasci non recusavit? An istud, 
quaeso, non est verum ? imo verissimum. Memitimus 
namque Gabrielem ejusmodi oratione sacram Vir- 
ginem appellasse : « Ne timeas, Maria : ecce enim 
concipies in utero, et paries Filium et voeabis no- 
men ejus Jesum 2’. » Nomen hoc novum a Patre, 


ἁπόστολος, ἐπιστέλλει τοῖς διὰ πίστεως δεδιχαιωμέ- 
νοις, xai χατανεχρώσασι τὰ µέλη σαρχὸς (πορνείαν 
δὴ λέγω xai πάθος, ἐπιθυμίαν καχὴν, xai τν 
πλεονεξίαν)’ «Απεθάνετε γὰρ, xaX fj ζωὴ ὑμῶν x£- 


: χρυπται σὺν τῷ Χριστῷ tv τῷ θεῷ.» Αὐτὸς οὖν ἔφη 


περὶ τῶν ἑαυτοῦ μαθητῶν ' «Πάτερ ἅγιε, τηρησον 
αὐτοὺς iy τῷ ὀνόματί σου, οὓς δἐδωχάς µοι, ἵνα 
ὧτιν ἓν, χαθὼς ἡμεῖς. Ote μην μετ' αὐτῶν, ἐγὼ 
ἐτήρουν αὐτοὺς ἓν τῷ ὀνόματί cov, οὓς δἐδωχάς uot, 
xa^ ἐἑφύλαξα αὐτοὺς, καὶ οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ἁπώλετο, 


εἰ μὴ ὁ vibe τῆς ἁπωλείας, fva ἡ Γραφὴ πληρωθῦ- 


Nóv δὲ αρὸς σὲ ἔρχομαι, χαὶ ταῦτα λαλῶ Ey τῷ χόσμῳ, 


ἵνα ἔχωσι τὴν χαρὰν τὴν ἐμὴν πεπληρωμένην tv 
αὑτοῖς. » Ῥννίης οὗν, ὅπως ἀπὸ µόνης ὥσπερ ἡμῖν! 


πῆς ἀνθρωπότητος Év ye τουτοισὶ χατασηµαίνεσθαι 


boxet; Οἰήσομαι] γὰρ οὐδαμῶς χεχρύφθαι τε xot 
ἀποδημεῖν τοῦ κόσμου, Χαΐίοι λέγοντος σαφῶς * 
«Ἀμὴν, &phy λέγω ὑμῖν, ὅτι ὅπου ἓὰν συναχθῶσε 
δύο * ερεῖς εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐχεῖ εἰμι ἐν pfo 
αὐκῶν.ν Καὶ πάλιν: ει]δοὺυ ἐγὼ μεθ ὁμῶν elit 
πάσας τὰς ημέρας, ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος.» 
Ἴδοις δ ἂν xaX αὐτὸν τὸν ἱερώτατον Παῦλον καταβ- 
ῥᾳθυμοῦντα πολλάκις τοῦ xal ἄνθρωπον δεῖν ἀνα- 
κηρύττει» αὐτόν. x Παῦλος yp, φησὶν, ἀπόστολος, οὖκ 
&x' ἀνθρώπων, οὐδὲ δι ἀνθρώπου, ἀλλὰ διὰ Ἴησου 
Χριστοῦ. » Kal αὖ ἐπὶ τούτοις: «Γνωρίζω δὲ ὑμῖν 
zb Εὐαγγέλιον, qst, τὸ εὐαγγελισθὲν Om ἐμοῦ, ὅτι 
οὐκ ἔστι χατ ἄνθρωπον. 0ὐδὲ γὰρ ἐγὼ παρὰ &v- 
θρώπου παρέλαδον αὐτὸ, οὐδὲ ἐδιδάχθην, ἀλλὰ δι᾽ 
ἀποχαλύψεως Ἰησοῦ Χριστοῦ.» Καὶ μὴν xai ἑτέρωθέ 
qot * « EL δὲ xat ἑγνώχαμεν χατὰ σάρχα Χριστὸν, 


: ἀλλὰ νῦν οὐχέτι γινώσχοµεν. » Τές οὖν ἐστιν Ἰησοῦς 


ὁ Χριστὸς, ὁ την οὕτως ἁπλανῆ ve χαὶ ἁπόῤῥητον 
θείαν ἁποχάλυψιν τῶν ἑαυτοῦ μυστηρίων ἑναστρά- 
πτων αὐτῷ; ἄρ' οὐχὶ γενόμενος σὰρξ 6 Λόγος, xa 
thv ἐχ γυναικὺς δι ἡμᾶς οὐκ ἀτιμάσας Υέννησιν; 
Καΐτοι πῶς οὐκ ἁληθὲς ὅπερ ἔφην; Μεμνήμεθα γὰρ 
τοῦ Γαδρι]λ λέγοντος πρὸς τὴν ἁγίαν Παρθένον 
c Mh φοδοῦ, Μαριάμ’ ἰδοὺ γὰρ συλλήψῃ ἓν γαστρ), 
καὶ τέξῃ υἱὸν, καὶ καλἑσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν.) 
Καινὸν δὲ οἶμαι τοῦτο παρὰ τοῦ Πατρὸς ὄνομα δε- 
δόσθαι τῷ Λόγῳ διὰ τῆς τοῦ ἀγγέλου φωνῆς. Προ- 
ανεκεχράχει γὰρ οὕτω xaX χρησµῴδημα προφητιχόν 


Dpinor, per angeli vocem impositum est, Predixerat D « Καὶ καλέσουσι τὺ ὄνομα "αὐτοῦ τὸ χαινὸν, ὃ ὁ Kv- 


enim multo ante propheta : « Et vocabitur tibi no- 
men novum, quod os Domini nominabit **. » Quan- 
do ergo unigenitus Filius, qui Patri coeternus ante 
omnia ssecula exstitit, novissimis temporibus homo 
fseius, et ex muliere natus **, et Filius predesti- 
natus, οἱ primogenitus appellatus, οἱ inter multos 
fratres numeratus est **, tunc ille quoque, qui se- 
3undum naluram Pater est, paternitatis leges, 


ον Coloss. it, 5. 


5 ibid. 44, 13. ** Ἡ Cor. v, 16. 


** Joan. xvit, 434-15, ** Matth. xvin, 20. 
*! Luc. n, 50. '*1sa. xi, 2. 


ριος ὀνομάσει αὐτό.ν "Oxe τοίνυν συναῖδιος τῷ Πατρὶ, 
xaX πρὸ παντὸς αἰῶνος Ὑἱὸς μονογενῆς, ἐν ἑσχάτοις 
καιροῖς Ὑέγονεν ἄνθρωπος, Υεγέννηται δὲ χαὶ ix 
γυναικὺς, καὶ ὡρίσθη μὲν Υἱὸς θεοῦ, κεχρηµάτιχε 
δὲ xaX πρωτότοκος, καὶ γέγονεν ἓν πολλοῖς ἀδελφοῖς᾽ 
τότε xoi ὁ φύσει Πατὴρ ὁρίζει τὸ ὄνομα, τοῖς τῆς 
πατρὀτητος, Iv οὕτως εἴπωμεν, νόµοις ἑπόμενος. 


ut ita loquar, secutus, nomen hoc imponit. 


ετ Matth. xxvi, 20. ** Galat. 1, 1. 
*3(553lat. iv, 4. ** Rom, vir, 29. 


Varix lectiones codicis Seguieriani. 


i fc. ὡς nap ἡμῖν, ) οἱησόμεθα. 


3171 


DE RECTA FIDE AD THEODOSIUM ΠΡ. 


1178 


A'. Ὁ αὐτὸς οὖν ἄρα xoi µονογενής ἐστι, xol A — XXX. ldem itaque un'genitus et primogenitus 


πρωτότοκος’ ὁ γάρ τοι μονογενῆς ὡς θεὺὸς, πρωτό- 
τρχος Ev ἡμῖν, χαθ) ἕνωσιν οἰκονομικῶς k, καὶ ἐν 
πολλοῖς ἁδελφοῖς ὡς ἄνθρωπος. ἵν ἡμεῖς ὦμεν ὡς 
iv αὐτῷ τε xal δι) αὐτοῦ υἱοὶ θεοῦ φυσιχῶς τε xal 
κατὰ χάριν  φυσικῶς μὲν, ὡς ἓν αὐτῷ τε xaX µόνῳ ' 
μεθεχτιχῶς δὲ xa κατὰ χάριν ἡμεῖς δι αὐτοῦ ἐν 
Πνεύματι, Ὥσπερ οὖν γέἐγονεν ἴδιον τῆς ἀνθρωπότη- 
τος ἐν Χριστῷ τὺ μονογενὲς, διὰ τὸ ἠνῶσθαι τῷ 
Λόγῳ χατὰ σύμδασιν οἰκονομιχὴν ' οὕτως ἴδιον τοῦ 
Λόγου, τὸ, ἐν πο.ἲ.1οἳς ἀδε.2φοῖς, καὶ τὸ, πρωτότοκος, 
διὰ τὸ ἠνῶσθαι σαρχἰ. Ἐρηρεισμένον 8' οὖν ἔχων τὸ 
εἴναι θεὸς, χαὶ τροπῆς ἀμείνων ὑπάρχων, ἀεὶ µεμέ- 
νηχεν ὅπερ Tiv, χαὶ ὅτε γέγονεν ἄνθρωπος, τῇ χατὰ 
πάντων ὑπεροχῇ, δόξη τε τῇ ἀνωτάτω χατεστεµµέ- 
yos. Τοιγάρτοι χεχέλευσται μεθ) ἡμῶν καὶ αὐτὴ τῶν 
ἄνω πνευμάτων f) ἁγία τε xaX παµµακαρία πληθὺς 
προσκυνεῖν αὐτῷ. "Ἡν γὰρ δήπου xaX pa εἰχὸς 
ἀνήνασθαι τὴν προσχύνησιν, xai κατοχνῆσαι τιμᾷν, 
τὸ τῆς ἀνθρωπότητος σμιχροπρεπὲς ὁρῶντας, xal 
τὸν δι ἡμᾶς γενόµενον xa ἡμᾶς οὐχ ἀξιῶσαι δοξο- 
λοχεῖν, ἀποφοιτῶντας te ἁπωτάτω τοῦ πεπλανῆσθαι 
δοχεῖν."Αποπτον γὰρ χαὶ αὐτοῖς ἣν ἔτι τὸ ἐπὶ Χριστῷ 
µυστήριον, ἐξεγάλυπτε δὲ «b Πνεῦμα αὐτοῖς, xai 
δυσσεθεῖν οὐχ Ἠφίει τοὺς ἡγιαχμένους. Τοιγάρτοι 
Φφ]σὶν ὁ θεσπέσιος Παῦλος * «Όταν δὲ εἰσαγάγῃ τὸν 
Πρωτότοχον εἰς τὴν οἰκουμένην, λέγει’ Καὶ προσ- 


χυνησάτωσαν αὐτῷ πάντες ἄγγελοι θεοῦ.» Ὁ γὰρ 
διότητι φυσιχῇ τῆς οἰχουμένης ἁπάσης διενεγχὼν, 


ὢ 7 est : unigenitus quidem nt Deus, primogenitus 
vero quatenus seeundum cconomicam unionem 
iuter nos et inter multos fratres homo versatus est, 
quo 6ἱ nos quoque in ipso et per ipsum secundum 
naturam et gratiam filii Dei efficeremur : secundum 
nataram quidem, ut in ipso et uno : participatione 
vero, et secundum gratiam per ipsum in Spiritu, 
Quemadmodum igitur Christi hmnanitati, propterea 
quod secundum dispensationis copulam Verbo con- 
jJuneta est, unigenitum esse et dici proprium cffe- 
ctum est : ita Verbo, eo quod unitum est carni, id 
proprium factum est, ut inter multos (fratres pri- 
mogenitus sit et appelletur. Cum Dei itaque natura 
stabilis, immota omnisque mutationis expers sit, 
nunquam Deus Verbum non mansit quod crat. Ne- 
que vero tum quando homo factus est, summ:e illius 
majestatis et glori:e, qua exteros omnes longe supe- 
rat, coronam amisit, Quamobrem sancta illa in 
primisque heata coelestium spirituum multitudo, ut 
illum adoret, :$que ac nos mandatum accepit. Po- 
terat enim, sola humanitatis parvitate et abjectione 
inspecta, et quidem jure meritoque, ejusmodi ado- 
rationem recusare, et honoris cultum cunctantius 
impendere, ac illi qui propter nos nostri similis 
effectus fuerat, glorificationem denegare, ne quo 
errore imprudentes constringerentur : necdum enim 
et ipsius mysterium illud Christi cognitum erat, 
verum ne sanclissima ille creature in eam im- 


ἔξω τε αὐτῆς ὑπάρχων, καθὸ νοεῖται θεὸς, εἰσδέδη- ᾳ pietatem. inciderent, Spiritus id illis aperuit. Hinc 


χεν El; αὐτὴν, µέρος χόσµου πεφηνὼς, ὡς ἄνθρωπος" 
πλὴν οὗ διὰ τοῦτο τῆς θείας ἀπώλισθε δόξης. Προσ- 
χυνεῖται vp ὥς Μονοχενὴς, x&v el χαλοῖτο πρωτότο- 
κος" ὅπερ ἐστὶν ἑναργῶς τοῖς τῆς ἀνθρωπότητος 
μέτροις ὅτι μάλιστα πρέπον. 


illud Pauli: « Et cum inducit Primogemitum in 
orbem terr, dicit : Et adorent eum omnes angeli 
ejus **. » Is enim, qui naturz proprietate univc250 
terrarum orbe sublimior est, οἱ prout Deus mente 
concipitur, extra ipsum est, in ipsum ut homo in- 


gressus, pars mundi effeclus est : verumtamen nullam ea decausa divine glorie jacturam fecit. Ado- 
ralur namque ut Unigenitus, etsi appelletur primogenitus, ϱυ sane appellatio humanitatis modulis 


quam optime convenit. 

AA'," Ap' οὖν ὡς ἄνθρωπον προσχυνήσοµεν µόνον 
τὸν Ἐμμανουήλ; Mi γἐνοιτο! λῆρος γὰρ Ἠδη τοῦτο 
χαὶ ἁπάτη, xal πλάνησις. Διοίσομεν δὲ χατ οὐδὲν 
τῶν τῇ χτίσει λελατρευχότων παρὰ τὸν χτίσαντα xal 
ποιητὴν, οἵτινες « µετήλλαξαν τὴν ἀλήθειαν τοῦ 
Θεοῦ ἐν τῷ ψεύδει,» κατὰ τὸ γεγραμμµένον. Οἷς εἰ 
φρονῄσαιµεν ἁδελφὰ, xat συναχουσόµεθα πάντως * 
'« Φάσχοντες εἶναι σοφοὶ, ἐμωράνθησαν, καὶ Ἰλλαξαν 
«hv δόξαν τοῦ ἀφθάρτου Θεοῦ ἐν ὁμοιώματι εἰχόνος 
φθαρτοῦ ἀνθρώπου, xal πετεινῶν, καὶ τετραπόδων, 
καὶ ἑρπετῶν. } Ἡ γὰρ οὐχὶ xal ἡμεῖς αὐτοὶ χαὶ 
Ἰσουργοὶ xat σύµφρονες τοῖς μνημονευθεῖσιν ἑσόμεθα, 
τὴν τοῦ θ:οῦ δόξαν ἓν τῷ φεύδει µεταλλάττοντες, ἐν 
ὁμοιώματι εἰκόνος φθαρτοῦ ἀνθρώπου, εἰ ὡς ἀνθρώπῳ 
qp, xaX ἑνὶ τῶν καθ) ἡμᾶς προσοίσομεν τὴν προσ- 
Χύνησιν τῷ Ἐμμανουήλ; Τί δὲ; οὐχὶ καὶ αὐτῇ τῶν 


** [lebr. 1, 6. ** Rom. 1, 90. Ὁτ jbid. 22,25. 


XXXI. Ergone Emmanuelem ut solum hominem 
adorabimus? Minime gentium : istud enim nihi 
aliud foret, quam errare, in. fraudem induci, ac 
delirare. Hac siquidem ratione nihil quidquam ab 
iis dissentiremus , qui opificis et procreatoris loco 
creaturam adoraverunt, « veritatemque, ut scriptum 
est ** in mendacium converterunt.» Si illorum ergo 
sententia accesserimus, omnino una cum illis et illud 
Apostoli quoque audiemus : « Dicentes se esse 
sapientes, 9 stulti facti sunt; et mutaverunt glo- 
riam incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis 
corruptibilis hominis, et volucrum, et quadrupeduui, 
et serpentum ?*, » Quid? nonne et nos ipsi quoque 
jis, quorum modo meminimus, similia facere et 
sentire censebimur, ut qui Dei gloriam in menda- 
cium eL similitudinem imaginis corruptibilis homi- 


Vari lectiones codicis Seguleriani. 


k οἰχονομιχήν. 


1179 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 


nis demutaverimus, si Emmanuelem tanquam A ἀγγέλων [fj πληθὺς τοῖς εἰς τοῦτο μανίας Tixovct 


nudum, nostreque conditionis hominem adorationis 
cultu. prosequemur? Nonne ccelestis quoque ille 
angelorum cetus in tantam insaniam prolapsis 
annumerabitur? Quin et gregem ethnicorum, ar- 
hiwor, non erit cur condemnemus; nec facile elui 
poterit veterum culparum noxa. Errat namque et 
nunc quoque perinde ac olim, et semitam quas ad 
veritatem ducit, ignorat : neque bealus Paulus 
sas opportune Galatas increpat. Ait namque: 
« Tunc ignorantes Deum, iis qui natura non sunt 
dii, serviebatis. Nunc autem cum Deum coguove- 
ritis, imo cogniti sitis a Deo, quomodo converti- 
mini iterum ad infirma atque egena elementa, qui- 
bus denug servire vultis ** ? » Nam nisi Christus, 


in quem crediderunt, suapte natura Deus est, qua- B 


lem, guxso, Deum cognoverunt? Et si homini 
servierunt, non antiqui erroris laqueis etiamnum 
irretiti tenentur? Án ego non verum dico? utique 
dico. Cernis igitur, Christianissime imperator, 
quomodo necessariis notionibus adducti, Dei Ver- 
bum, egtoin forma nostra apparuerit, tanquam ve- 
rum natura Deum prudenter adorare fere compel- 
lamur : quippe cum duarum naturarum in unitatem 
concursus facile possit, si qua nos turbat aliquando, 
suspicionem tollere de sola humanitate. Enimvero 
Verbi natura humanam naturam suscipiens, non 
est nuda humanitas : jmo vero propria gloria et 
fajestate assumptam naturam excedens, incon- 
cussaque ac immola persistens, nullam prorsus 


συντετάξεται; ᾽Ανεξίτητον δὲ, οἶμαί που, τὴν ἐπὶ τῷ 
πεπλανησθαι vpaghv xa τῇ τῶν ἐθνῶν ἀγέλῃ περι- 
θήσοµεν ΄ χαὶ δυσαπόνιπτον ἔχει τῶν ἀρχαίων αἰἶτιᾳ- 
µάτων τὸ βλάδος. Πλανᾶται γὰρ, οἶἴμαι, xal voy 
οὐδὲν ἧττον, ἡ πάλαι, xaX τὴν εἰς εὐθὺ διαστείχουσαν 


.Ἠγνόηχε τρἰδον. Καὶ περιττὸς, ὡς ἔοιχεν, ὁ µαχάρως 


Παῦλος, προσφωνῶν τε αὐτοῖς xal λέγων «Αλλά 
τότε μὲν οὐκ εἰδότες θΘεὸν, ἑδρυλεύσατε τοῖς φύσει 
μὴ οὖσ. θεοῖς. Νῦν δὲ γνόντες θεὺν, μᾶλλον δὲ γνω- 
σθέντες ὑπὸ Θεοῦ, πῶς ἐπιστρέφετε πάλιν ἐπὶ τὰ 
ἀσθενήη xal πτωχὰ στοιχεῖα, olg πάλιν ἄνωθεν δου- 
λεύειν θέλετε; » Ποῖον γὰρ ἔτι θεὸν ἐγνώχασιν, et 
μὴ φύσει θεὺς ὁ Χριστὸς, εἰς ὃν πεπιστεύχασιν; 
Καὶ εἰ λελατρεύχασιν ἀνθρώπῳ, τοῖς τῆς ἀρχαίας 
πλάνης ἑνέχονται βρόχοις. Ἡ οὐκ ἀληθὲς 6 φηµι; 
᾽Αληθὲς μὲν οὖν. Αθρει 65 οὖν, ὦ φιλόχρισ-ε βασιλεῦ, 
ὅπως ἐξ ἀναγκαίων Ίδη συλλογισμῶν μρνονουχὶ συν- 
ωθούμεθα πρὀς Ye τὸ δεῖν ἑμφρόνως, ὡς cip τῷ 
χατὰ φύσιν, προσχυνεῖν τῷ ἐχ Θεοῦ Πατρὸς φύντι 
Λόγῳ, καὶ ἓν τῷ xa0' ἡμᾶς πἐφηνύτι σχήµατι΄ τῆς 
ἀμφοῖν εἰς ἑγότητα συνδρομῆς οὐχ ἀνιχάνως ἐχούσης 
πρὸς τὸ ἀφανίσαι τυχὸν τὸ καὶ ἔσθ᾽ ὅτε λυποῦν εἰς 
µόνης ἡμᾶς ἀνθριπότητος ὑποψίαν ' προσλαθοῦσα 
γὰρ ἡ τοῦ Λόγου φύσις τὸ ἀγθρώπινον, οὐχ ἆνθρω- 
πότης ἔσται ψιλή" νιχῶσα δὲ μᾶλλον ἰδίᾳ δόξῃ τὸ 
προσληφθὲν, ἓν ἀχλογήτῳ σώζεται διαμονῇ τῆς θεο- 
πρεποῦς ὑπεροχῆς. Ταῦτα φρονοῦντες οἱ μαθηταὶ, 
προσεχύνουν λέγοντες «ΑἈληθῶς θεοῦ Υἱὸς εἴ.» 
χαἰτοι βάδην Ἰόντα βλέποντες, xal àv σαρχὶ χαθ) 


divinz illiusexcellentiz passa est Jacturam. Cujus C ἡμᾶς. ἐπ᾽ ἄχρου γὰρ δὴ διέθει κύματος παραδόξως 


quidem rei Christi discipuli pon ignari, adorabant 


ὡς θεός. 


eum, dicentes : « Vere Filius Dei es tu "^, » etsi illum pedibus euntem, nostroque modo corpore 
indutum cernebant, quod admirabiliter in summis fluctibus ambulabat, uti Deus. 


. 99 XXII. Sed aliquis forte ex iis, qui buic tante 
glorie adversantur, dicet : Ecquis ille erat, qui 
mulieri Samaritanz aiebat : « Vos adoratis quod 
nescitis : nos autem adoramus quod scimus !? » 
Quomodo ergo recte adoratur, qni inter adorantes 
censetur? Ad hoc equidem responderim, istud, 
Quis ille erat, de Christo stolide omnino atque im- 
perite dici : nullo enim modo Christus divisus est. 
Quare qui cum muliercula loquebatur, erat unus, 
et solus Dominus Jesus Christus, ex humanitate 


AB'. 'Epet δὲ ἴσως ὁ τῇ τοιᾷδε δόξῃ μαχόμενος: 
Καὶ «lc fv à λέγων πρὸς τὴν ἓν Σαµαρείᾳ vovalxa* 
€ Ὑμεῖς προσχυνεῖτε ὃ οὐχ οἴδατε, ἡμεῖς προσχν- 
νοῦμεν ὃ οἴδαμεν ; » Elta ζῶς ἔσται προσχυνητὸς ὁ 
«olg προσχυνοῦσι συντεταγµένος; Ἐγὼ δὲ φαίην 
ἂν, ὅτι τὸ, Τίς fv; ὅλως ἐπὶ Χριστοῦ λεγόµενον, 
ἀσύφηλδὸν τε xal ἁμαθές * µεμέρισται γὰρ οὐδαμῶς. 
Ὁ δὲ τῷ γυναίῳ προσλαλῶν, ὁ cfc τε xal μόνος Κύ- 
ριος ἣν Ἰησοῦς Χριστὸς, ix τῆς προσχυνούσης &v- 
θρωπότητος, γαὶ ἐκ τῆς προσχυνουµένης θεότητος, 


adorante et adoranda divinitate constitutus, illud in p) τὸ εἶναί τε xai ὀνομάζεσθαι θεός τε ὁμοῦ χαὶ ἄν- 


se complectens, unde Deus simul et homo vere 
dici, haberique possit : quemadmodum videlicet de 
eo aliter dicere quis potest; quatenus enim Deus 
est, ipse Dominus glorix*esse intelligitur ; qua- 
tenus vero factus est homo ille qui Dei consortio 
glorificabatur, gloria indigebat, juxta illud : « Pater, 
Clarifica Filium tnum *. » Nz, sed unus interim 
secundum Scripturas est Dominus, una fides, unum 
baptisma *. Et quemadmodum una est fides in 


:3* (23131. 1v, 8, 9. ** Mattb. xiv, 35. 


θρωπος, ἀληθὲς ἔχων ἐφ᾽ ἑαυτῷ" χαθάπερ ἀμέλει 
qaln τις ἂν καὶ ἑτέρως περὶ αὐτοῦ" ᾗ μὲν γάρ ἐστι 
θεὸς, νοοῖτ' ἂν ὑπάρχων αὑτὸς ὁ τῆς δόξης Κύριος: 
f| δὲ γέγονεν 6 χατὰ µέθεξιν τὴν παρὰ Θεοῦ δοξαζό- 
µενος ἄνθρωπος, ἑἐδεῖτο xa δόξης, λέγων * « Πάτερ, 
δόξασόν σου τὸν Υἱόν. » Αλλ", «El; Κύριος, µία πίστις, 
ἓν βάπτισμα, » χατὰ τὸ γεγραμμένον. Ὥσπερ οὖν ἐστι 
µία πίστις ἡ bv Χριστῷ 1, xal Ey ἀληθῶς βάπτισμα, 
χα[τοι βαπτιζοµένων xal πεπιστευχότων ἡμῶν εἰς 


! Joan. 1v, 22. * L1 Cor. 11, δ. ὃ Joan. xvii, 1. * Ephes. 1v, 5. 


Variz Jectiones codicis Seguieriaui. 


ὰ εἰς Ἀριστόν. 


1181 


DE RECTA FIDE AD TIIEODOSIUM IMP. 


1182 


Πατέρα, χαὶ Υἱὸν, καὶ ἅγιον Πνεῦμα * κατὰ τὸν a0- A Christum, et unum item baptisma, etiamsi in 


τὸν, οἶμαι, τρόπον τε χαὶ λόγον, ula προσκύνησις ἡ 
Πατρὸς, xoi ἐνανθρωπήσαντος Yloo, καὶ ἁγίου Πνεύ- 
µατος. Ἐξωσθήσεται γὰρ οὐδαμοῦ τοῦ προσχυνεῖ- 
σθαι δεῖν πρός τε ἡμῶν αὐτῶν xaX τῶν ἁγίων ἀγγέ- 
λων ὁ Μονογενῆς, εἰ καὶ γέγονε σὰρξ, χαὶ ἑσχήνωσεν 
ἐν ἡμῖν, χεχρηµάτιχέἐ τε πρωτότοχος ὡς Ev πολλοῖς 
ἁδελφοῖς * ἐπεὶ τίς ἂν εἴη πάλιν ὁ τῆς ἐπ᾽ αὐτῷ πί- 
στεως λόγος; Πῶς οὖν οὐχ ἄξιον ἰδεῖν; 0ὐδὲ γὰρ, 
οἶμαι, φαῖεν ἂν, εἴπερ ye ἕλοιντο φρονεῖν ὀρθῶς, ὡς 
Εἰς µόνον πεπιστεύχαµεν τὸν ἐκ θεοῦ Πατρὸς φύντα 
Λόγον, ἀπογυμνοῦντες αὐτὸν τῆς σαρχός' οὐδ' a) 
ἐχεῖνο παρῄσομεν εἰπεῖν λελέξεται γάρ οὐ γὰρ εἰς 
ἕνα τῶν καθ) ἡμᾶς, οὔτε μὴν εἰς ἄνθοωπον f) πίστις, 
ἀλλ᾽ εἰς θεὺν πράττεται τὸν φύσει χαὶ ᾽ἀληθῶς ἐν 


προσώπῳ Χριστοῦ. Συλλήψεται δὲ τῷ λόγῳ καὶ ὁ B 


σοφὸς γράφων IIcüJoc* « Οὐ γὰρ ἑαυτοὺς χηρύσσο- 

εν, ἀλλὰ Χριστὸν Ἰησοῦν Κύριον * ἑαυτοὺς 65 δού- 
λους ὑμῶν διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ. "Oct ὁ θεὸς ὁ εἰπὼν 
ἐχ σχότους φῶς λάμψαι, ὃς ἔλαμψεν ἐν ταῖς χαρδίαις 
ἡμῶν, πρὸς φωτισμὸν τῆς γνώσεως τῆς δόξης αὑτοῦ 
ἓν προσῴπῳ Ἰησοῦ Χριστοῦ. » ἸΙδοὺ δὴ σαφῶς τε 
καὶ ἑναργῶς ὁ φωτισμὸς τῆς γνώσεως τοῦ θεοῦ xal 
Πατρὸς kv προσώπῳ διέλαµψε τοῦ Χριστοῦ τοιγάρ- 
τοι χα" ἔφασχεν ᾿ ε Ὁ ἑωραχὼς ἐμὲ, ἑώραχε τὸν Πα- 
τέρα. --- Ἐγὼ xal ὁ Πατὴρ Év ἔσμεν. » 


AI". Χαρακτὴρ δὲ ὁ θεῖος οὐ σωματιχὸς, ἀλλ᾽ ἐν 
δυνάµει xal δόξη τῇ θεοπρεπεστἀτῃ. Τοῦτο δὲ hv 
ἀχραιφνὲς ἓν Χριστῷ. Γνωρίξεσθαι δὲ xal διὰ τού- 
των Ἀξίου, xal διὰ τῆς τῶν δρωµένων ὑπεροχῆς εἰς 
ἑννοίας ἀναφοιτῷν τὰς bx αὐτῷ τοὺς ἀχροωμένους 
ἤθελε, χατασμιχρυνούσης αὐτὸν ἠρέμα παρά (s τοῖς 
ἀσννέτοις τῆς ὁρωμένης σαρχός. « El γὰρ οὐ mou) 
τὰ ἔργα τοῦ Πατρός µον, qnot, μὴ πιστεύετέ μοι» 
εἰ δὲ ποιῶ, x&v ἐμοι μῆ πιστεύητε, τοῖς ἔργοις µου 
πιστεύσατε. » Φάναι δὲ οἶμαι ταντὶ τὸ τηνιχάδε Χρι- 
στὸν, οὐχ ἀσυντελὲς εἰς ὄνησιν εἰδότα τὸ χρῆμα. 
Ἐπειδὴ γὰρ ᾧοντο Θεὸν μὲν οὐχ εἶναι κατὰ φύσιν 
τὸν δι’ ἡμᾶς ἑνηνθρωπηχότα, Φιλὸν δὲ ἄνθρωπον 
ἁπλῶς xa0' ἡμᾶς, ἀἁπαράδεχτον δὲ διὰ τοῦτο τὴν ἐπ) 
αὐτῷ πίστιν ἑποιοῦντό τινες. ἀναγχαίως τὸ δεῖμα, 
χαὶ τὸν ἐπὶ τούτοις ὄχνον ὑποτεμνόμενος, τῇ τῆς 
θεότητος φύσει τὴν πίστιν ἀνατιθεὶς ὡς £v προσώπῳ 


Patrem, οἱ Filium, et Spiritum sanctum credamus, 
et baptizemur : ita plane, ut ego arbitror, una quo- 
que Patris, et incarnati Filii, et Spiritus sancti est 
adoratio, Quamvis enim Unigenitus caro factua 
inter nos habitarit, nec non primogenitus inter 
multos fratres appellatus sit *, hoc tamen nihil 
impedit, quominus cum a nobis, tum ab ipsis quo- 
que angelis adorari debeat. Nam qus alia fidei 
ralio in ípsum constare posset? Quomodo vero hoc 
quixsitu non dignum ? Neque enim (si modo recte 
sapere voluerint) dicturi sunt, opinor, quod in Dei 
Patris Verbum solum carne exutum credamus : 
neque illud rursum przteribimus, nempe quod non 
in unum aliquem nostri similem, aut in hominem 
fide tendamus, sed quod, sub persona Christi, in ve- 
rum et naturalem Deum. Cui et sapiens quoque 
Paulus patrocinatur : scribit enim : « Non nosmet- 
ipsos predicamus, sed Jesum Christum Dominum 
nostrum ; nos autem servos vestros per Jesum. Quo- 
niam Deus qui dixit de tenebris lucem splendescere, 
ipse illuxit in cordibus nostris ad illuminationem 
scientie claritatis Dei in facie 30 Christi, Jesu *. » 
Eece aperte evidenterque illuminatio scientiz Dei 
Patris in persona Christi effulsit. Unde et ipse : 
t Qui videt me, inquit, videt el Patrem *. — Ego et 
Pater unum sumus *. » 

XXXIII. Citerum divinus character non est cor- 
poreus, sed in summa virtute et gloria qux Deo 


C convenit, positus. Erat is porro in Christo apprime 


exactus et lucidus. Voluit autem non per ως tan- 
tum dicta innotescere, sed per operum quoque 
excellentiam volebat auditores ad notitiam ipsius 
conscendere; si quidem corpus quod cernebatur, 
auctoritatem illius apud imprudentes inagis magis- 
que subinde minuebat. Ait ergo : « Si non facio 
opera Patris imei, nolite credere : si autem facio, 
etsi mihi non creditis, operibus credite *. » Ea au- 
tem Christum dixisse existimo, quz tunc utilitatem 
allatura noverat. Nam cum vulgo persuasum esset 
eum, qui nostricausa homo factus est, natura Deum 
non esse, sed hominem simpliciter nobis per omnia 
similem, et ob id quidam fldem in illum non admit- 
tendam affirmarent : omni metus cunctationisque 


Πατρὸς, xa οὐχὶ τῇ χαθ᾽ ἡμᾶς σµιχροπρεπείᾳ προσ- D causa. precisa, Paternaque persona sumpta, non 


νέµων, ἔφασχεν' « 'O πιστεύων εἰς Epi, οὐ πι- 
φτεύει εἰς ἐμὲ, ἀλλά εἰς τὸν πἐμφαντά µε". καὶ ὁ 
θεωρῶν ἐμὲ, θεωρεῖ τὸν πἐμφαντά µε.» "Ap" οὖν 
οὐκ [soy εἰπεῖν Ὢ τῶν ἐμῶν κατήχοοι λόγων, μὴ 
Μιχρὰ xal χαμαιῤῥιφὴ τὰ εἰς ἐμὲ δοξάζετε * ἴστε δὲ, 
ὅτι τὴν εἰς αὐτὸν ἐμὲ τὸ ὁρώμενον kv σαρχὶ προσ- 
ιόµενοι πίστιν, οὐχ εἰς ἄνθρωπον ἁπλῶς ἔσεσθε 
πεπιστευχότες, ἁλλ᾽ εἰς αὐτὸν τὸν Πατέρα 5v ἐμοῦ, 
τοῦ χατὰ πᾶν ὁτιοῦν ἴσως τε χαὶ ἁπαριλλάχτως ἔχον- 
τος Υἱοῦ, σαρχωθέντος μὲν δι ὑμᾶς, xal περίθληµα 
σμικροπρεπὲς οἰχειωσαμένου τὴν ἀνθρωπότητα * 
τό γε μὴν ἰσοφυές τε καὶ ἱσουργὸν, xal ἓν ταντότητι 


* Roin. vut, 29. * L Cor, iv, 5, 0. 


? Joan. xiv, 9. 


bumana abjectioni, sed divin: nature fidem attri- 
buit ; ait enim : « Qui credit in me, non credit in 
me, sed in eum qui misit me : et qui videt me, vi- 
del eum qui misit me !*. » Perinde ac si dicat : 9 
viri qui me auditis, ne parva et humilia de me 
opinemini : quin id potius de me persuasum 
vobis habetote, nempe si in me quem in hoc cor- 
pore cernitis, credideritis, non in unum aliquem 
ex multis credituros vos esse, sed in ipsum Patrew, 
per me Filium : qui licet vestri causa caro factus 
sim, et vilem istam lomiuis formam induerim , 
Patri tamen omnino zqualis, nullaque in re ab eo 


* Joan. x, 50. * Joan. x, 57. !* Joan.xui, 44, 49. 








1185 


iatura, potentia ac gloria praeditus. 

XXXIV. Animadvertat quispiam alio item modo 
fldem in se nequaquam repulisse, etiamsi homo 
factus essel ; sed citra ullam omnino sectionem, aut 
distinetionem in propriam persunam illam admi- 
sisse : quandoquidem cum ab ortu cecum sanasget, 
et dulce hoc insuelumque ipsi lumen intuendum 
preebuisset, in magna merito admiratione apud om- 
nes 91 erat. Verum is, qui morbo liberatus fuerat, 
dum a Judzis interrogaretur, medicum profitebatur. 
Nam cum Cliristus forte in illum incidens percon- 
tarelur : « Credis ín Filium Dei *!? » ille vero 
cuntra succlamasset : « Quis est, Domine, ut cre- 
dam in eum 13 ?» responsum tulit ejusmodi : « Et vidisti 
eum, et qui loquitur tecum, ille est. At ille dixit : 
Credo, Domine : et adoravit eum 13. » At enim quis 
nescit divinam illam supremamque naturam sub 
aspectum plane non eadere ? « Deum enim, ut scri- 
ptum est '*, nemo vidit unquam. » Si igitur huma- 
nitatem a se sejungens, quasi in Dei Verbum solum 
ac nudum fidem exegit : cur 600 sanitatem adepto 
non imperavit, ne in se, sed in divinam naturam 
mentis oculos conjiceret, sed seipsum corporeo 
schemate indutum, ipsisque oculis expositum osten- 
dit? alt enim : « Et vidisii eum, et qui loquitur 
tecum jpse est. » Ecce dubium esse potes!, quin 
corpus suum coram cernenduin exhibuerit? At quo 
' tandem pacto ipse est caro, nisi id ipsum esse in- 


$. CYRILLI ALEXANDRI?! ARCIIEP., 
divulsus, aut separatus sum, utpote eadem qua ille A δόξης ἁδιαλώθητον παντελῶς 


MSA 
ἔχοντος πρὸς a0-6v ; 


AX. Μάθοι 5' ἄν τις καὶ ἑτέρως αὐτὸν τὴν πίστιν 
οὗ διωθούµενον, ἀλλὰ τομῆς τινος δίχα χαὶ διαφορᾶς 
εἰσδεδεγμένον αὐτὴν ὣς ἓν Ibl προσώπῳ, xal εἰ Υέ- 
γονεν ἄνθρωπος. Ἐπειδὴ γὰρ τὸν Ex γενετῆς ἰᾶτο τυ - 
φλὸν, xai τὸ γλυχὺ μὲν, ἄηθες δ' οὖν ἑνεφύτενσε 
φῶς αὐτῷ, παρὰ πάντων εἰχότως ἐἑθαυμάζετο. "AXA" 
6 μὲν τοῦ πάθους ἀπηλλαγμένος, παρὰ τοῖς Ἰουδαίοις 
ἐχρίνετο, καὶ ὡμολόγει τὸν ἰατρόν' Χριστὸς δὲ αὐτῷ 
περιτυχών"ε ZU πιστεύεις, ἔφασκχεν, εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ 
8s00 ;» To) δὲ, « Τίς ἐστι, Κύριε,» διαχεκραχότος, 
« ἵνα πιστεύσω εἰς αὐπόν ; » ἀντεφώνει, λέγων’ « Καὶ 

«ἑώρακας αὐτὸν, xat ὁ λαλῶν μετὰ σοῦν ἐχεῖνός ἐστιν. 
0 δὲ ἔφη" Πιστεύω, Κύριε. Καὶ προσεκύνησεν αὐτῷ.» 
Καΐτοι πῶς οὐχ ἅπασι συμφανὲς, ὡς ἄποπτος παν 
τελῶς ἡ θεία τε xxt ἀνωτάτω φύσις ,εθεὸν γὰρ οὐδεὶς 
ἑώραχε πώποτε, » κατὰ τὸ γεγραμμένον. Εἴπερ οὖν 
διιστὰς ἑαυτοῦ τὸ ἀνθρώπινον, ὡς αὑτὸ δὴ τοῦτο, καὶ 
πεφηνὼς ix Θεοῦ Πατρὸς Λόγος γυμνὺς, xot μόνος 
Ἰξίου πιστεύεσθαι’ cl μὴ μᾶλλον τὴν τοῦ Θεοῦ φύσιν 
ἀναλογίζεσθαι δεῖν, Ἶτις ποτέ ἔστι, τὸν εὔ παθόντα δι- 
εκελεύετο, παρέδειξε δὲ σωματιχῶς, ὡς xal αὐτοῖς 
ὄμμασι χαταθεάσασθαι * παρόν 5; ἔφη γὰρ, ὅτι 
« Καὶ ἑώραχας αὐτὸν, καὶ ὁ λαλῶν μετὰ σοῦ, Exelvóq 
ἐστιν. Ἡ οὐχὶ τὴν σάρχα παραδεῖξαι φῆσομεν ; 
εἶτα πῶς αὐτὸς ἂν εἴη λοιπὸν fj σὰρξ, εἰ i. vost-o 
xa0' ἕνωσιν, ὡς αὗτλς ὑπάρχων τὸ ἴδιον αὐτοῦ ; Καθ 
άπερ ἀμέλει xa ἐφ᾽ ἡμῶν χένοιτ’ ἄν * χαταδείτειε 


telligatur, quod secundum unionem illius factum est C γὰρ ἄν τις οὗ µεμµερισµένως, οὐδὲ ἀτελῶς τὸν xa8" 


proprium? Simile quid in nobis quoque observare 
licet. Nemo enim hominem ex anima eti corpore 
constantem divisim ac ex parte ostensum vult, 
ατα isi solam carnem designel ; sed totum. 

XXXV. Scribit hac de re evangelista Joannes 
quoque : « Multa, ait, et alia signa fecit Jesus in 
conspectu discipulorum, qua non sunt scripta in 
libro hoe. Hac autem scripta sunt, ut credatis 
"quia Jesus est Christus Filius Dei, et ut credentes 
vitam habeatis ia. nomine ejus!*. » Aique admirari 
hoc loco et divinum quoque Petrum lieet : hic enim 
intrepide diserteque Judzos ejusmodi oratione af- 
fatur : « Princlpes populi, et seniores, si nos hodie 
dijudicamur in benefacto hominis infirmi, in quo 


ἡμᾶς ἄνθρωπον, τὸν ἐκ ψυχῆς δὴ λένω xal σώματος, 
χαὶ ἀπὸ µόνης αὐτοῦ «τῆς σαρχός. 


AE. Γέγραφε δὲ που χαὶ ὁ σοφὸς ἡμῖν Ἰωάννης, 
ὅτι «Πολλὰ μὲν οὖν xo ἄλλα σημεῖα ἐποίησεν ὁ Ἱη - 
σοῦς ἐνώπιον τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, ἃ οὐχ ἔστι ve- 
γραμμένα ἓν τῷ βιθλίῳ τούτῳ. Ταῦτα δὲ γέγραπτα:, 
ἵνα πιστεύσητε, ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν ὁ Χριστὸς ὁ YE 
τοῦ Θεοῦ, καὶ ἵνα πιστεύοντες ζωὴν ἔχητε ἓν τῷ 
ὀνόματι αὐτοῦ. ν Κατατεθήποι δ' ἄν τις οὐ μεῖον καὶ 
τὸν θεσπέσιον Πέτρον, Ἰουδαίοις προσπεφωνηχότα 
σαφῶς xai ἀναφανδόν ' « "Άρχοντες τοῦ λαοῦ xai 
πρεσδύτεροι, sl ἡμεῖς σήμερον ἀνακρινόμεθα Ev 


iste salvus factus est : notum sit omnibus vobis et D εὐεργεσίᾳ ἀνθρώπου ἀσθενοῦς, v τίνι οὗτος αέσω- 


omni plebi Israel, quod in nomine Jesu Cliristi Na- 
gareni, quem vos crucifixistis, quem Deus suseita- 
vit ex mortuis, in hoc iste astat coram vobis &a- 
nus **, » Et post alia rursum : « Et non est in aliquo 
elio salus. Neque enim aliud nomen 39 sub ccelo 
datum est hominibus, in quo oporteat nos salvog 
fleri "7. » Ecquis, obsecro, est ille qui et mortem 
subiit, et cum triumpho a mortuis excitatus, et Na- 


11 Joan. 1x, 35. !* ibid. 56. 
ο '' jbid. 12. 


σται" Ὑνωστὸν ἔστω xáaty ὑμῖν, καὶ παντὶ τῷ λαῷ 
Ἱσραὴλ, ὅτι &v τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Na 
ζωραίου, ὃν ὑμεῖς ἑσταυρώσατε, ὃν ὁ Oel, Ἡγειρεν 
ἐκ νεχρῶν, bv τούτῳ οὗτος παρέστηκεν ἑνώπιον 
ὑμῶν ὑγείς.» Kat µεθ᾽ ἕτερα πάλιν * «Καὶ οὐκ ἔστιν 
ἐν ἄλλῳ οὐδενὶ ἡ σωτηρία * οὐδὲ yàp ἕτερου ὄνομά 
ἐστιν ὑπὺ τὸν οὐρανὸν τὸ δεδοµένον ἐν ἀνθρώποις, ἐν 
ᾧ δεῖ σωθήναι ἡμᾶς. » Τίς οὖν ἄρα ἐστὶν ὁ xai θά- 


1» ibid. 37, 28. '* Joan. 1: 18. 15 Joan. xx, 90, 94. !* Act. 1v, 8-10. 


Vari lectiones codicis Seguieriani., 


€ καταθεᾶσθαι παρών. 3 παρόντα. 


1185 


ΡΕ RECTA FIDÉ ΑΡ ' TREODOSIUM IMP. 


4180 


va1ov ὑποδὺς, καὶ Σγηγερμένος ἐν δδξῃ, xal Ex Να- À zarenus appellatus fuit, nisi Christus Jesus, hoc 


Capkz, εἰ μὴ Χριστὺὸς Ἰησοὺς, τουτέστιν ὁ πρὸ παν- 
τὸς μὲν αἰῶνος bx θεοῦ Πατρὸς ἁποῤῥήτως Υέγεννη- 
μένος, ἐν δέ γε τῷ λοίσθῳ καὶ εἰς πέρας Ίχοντι τοῦ 
αἱῶνος χαιρῷ, xaX σωματιχῶς ix γυναικός; Ὁ πἰ- 
στιν οὖν ἄρα τὴν πρὸς αὑτὸν ο προσιέµε»ος, γέρας 
ἀποίσεται τὸ ἑξαίρετον  διαχεχλήσεται γὰρ υἱὸς 
Θεοῦ. « "Όσοι γὰρ ἔλαδον αὐτὸν, ἔδωχεν αὐτοῖς &E- 
ουσίαν téxva 6Βεοῦ γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν εἰς cb 
ὄνομα αὑτοῦ * οἳ οὐχ ἐξ αἱμάτων, οὐδὲ ἐχ θελήµατος 
σαρχὸς, οὐδὲ ἐκ θελήµατος ἀνδρὸς, ἀλλ᾽ ix Θεοῦ 
ἐγεννήθησαν. » Ἵνα γὰρ Ὑένηται πρωτεύων Ey πᾶ- 
σιν αὐτὸς, χαθὰ Ὑγέγραπται, « γεγέννηται μὲν ἐκ 
γνυναιχός. » 

AQ'. Ἐπειδὴ δέ ἐστιν ἁπαρχὴ τῆς ἀναμορφουμέ- 
νης χτίσεως; 6 ἁγιασμοῦ πρὸς θεὸν, xal πρό γε τῶν 
ἄλλων αὐτὸς γεννητὸς ἐδείχθη bx Πνεύματος, τὶν 
ἀνδρός τε xai γυναιχὺς o6 περιµένων αύνοδον, xal 
οὐχ ἀτιμίᾳ xol μώμῳ καταδικάζων τὴν φύσιν (τί- 
µιος Y3p ὁ γάμος, xa « ὁ πλάσας ἀπ᾿ ἀρχῆς, ἄρσεν 
καὶ θηλυ Ἐποίησεν αὐτοὺς), ἀλλὰ τῷ µείζονι P. xal 
ἀσυγχρίτως ὑπερχειμένῳ προσνέµων Ίδη πως τὰ 
ἀνθρώπινα ' Ὑεννητοὺς γὰρ Πνεύματος, οὐκ ἀνδρῶν 
ἡμᾶς ἔτι χρηµατίξειν ᾖθελς. Καὶ γοῦν, «Πατέρα, 
φησὶ, ph χαλέσητε ὑμῶν ἐπὶ τῆς γῆς" εἷς γάρ ἐστιν 
ὁ llavhp ὑμῶν ὁ οὐράνιος, πάντες δὲ ὑμεῖς ἁδελφοί 
ἐστε. » Οὐκοῦν ἁμώμητον παντελῶς τὸ πιστεύειν εἰς 
αὐτὸν, μᾶλλον δὲ xal τῇ τῶν πλημμελημάτων ἄμνη- 


est, unus ille,: qui inexplieabili modo ante omne 
sevum ex Deo Patre genitus, ultimo hoc et ad finem 
jam decurrente szculi tempore corporaliter quoque 
ex muliere natus est? Unde qui fidem in ipsum 
complexus fuerit, eximiam iude mercedem gloriam- 
que reportabit : vocabitur namque Filius Dei, Est 
enim apud sanctum Joannem : « Quotquot enim re- 
ceperunt illum, dedit illis potestatem filios Dei fleri, 
his qui credunt in nomine ejus ; qui non ex san» 
guinibus, neque ex voluntate carnis, neque ex vo- 
luntate víri, sed ex Deo nati sunt!*. » Nam quo ipse 
primaunn in omnes obtineret, ut scriptum est!*,e ex 
muliere nasci voluit **, » 
XXXVl. Quia vero creaturz per sanetificationexe 
apud Deum reformats initium exstitit, ipse prx 
cxteris omnibus ex Spiritu genitus decláratur, ut» 
pote »bsque viri mulierisque congressu in lucéti 
fusus. Neque idcirco tamen aliquam ἱρποιπ]ηῖ no- 
tam natorz inurere voluit ( sunt énim nuptias hono- 
rabiles 3", et « qui initio formavit onmia, masculum . 
et feminam fecit eos ** »), sed' naéuram humanam 
praestantior? multisque partibus excellentiori digni- 
tate ecohonestandam putavit : non enim viri, sed 
Spiritus germen esse deinceps nos voluit : el huc 
spectat : ε Patrem nolite vobis vocare super terram. 
Unus enim est Pater vester ccelestis : omnes autem 
τοῦ fratres estis **. » Quamobrem in απ credere 


στίἰᾷ τετίµηται. Γράφει δὲ ὧδε πάλιν ὁ ἔχχριτος ᾳ omi prorsus. reprehensione vacat ; itio Istud- pec- 


Παύλος ’ « Εἰδότες δὲ, ὅτι o0 δικαιοῦται ἄνθρωπος ἐξ 
ἔργων νόµου, ἐὰν μὴ διὰ πίστεως Ἰησοῦ Χριστοῦ, 
xai ἡμεῖς elg Χριστὺν ἐπιστεύσαμεν ἵνα διχαιωθῶ- 
μεν ἓν αὐτῷ. » Κατοχνήσω δὲ οὐδαμῶς, ὅπερ ἤδη 
φθάσας ἔφην, ἀναχυκλήσας εἰπεῖν, ὅτι Χριστὸς Ἰη- 
coU; οὐ γυμνὸς xal χαθ᾽ ἑαυτὺν νοεῖται. ὁ ἐκ θεοῦ 
Λόγος, ἀλλ üve προσέλαθε τὸ ἀνθρώπινον, xol ἀσυγ- 
χύτως ἐνεπλάχη σαρχἰ. θὕτως ἔχοντα xal ὀρώμενον, 
xai ἓν εἴδει τῷ καθ’ ἡμᾶς τυγχάνοντα, τοῖς ἁγίοις 
ἀποστόλοις παρέδειξεν ὁ Πατὴρ, φιυνῆς ἄνωθεν bx- 
πεμποµένης τοιᾶσδε' « Οὗτός ἐστιν ὁ Ylóg µου ὁ 
ἁγαπητὸς, by ᾧ ηὐδόχησα, αὐτοῦ ἀχούετε. » Σύνες 
οὖν, ὅπως οὐχ, Ἐν τούτῳ, φησὶν, ἕστὶν ὁ YU; µου, 
ἵνα μὴ ἀνὰ µέρος, ὡς ἕτερος ἂν ἑτέβῳ τυχὸν, ἀλλ' 


catorum oblivione, hoc est condonatione honoratum 
est, Scribit enim eximius ille apostolus Paulus ad 
hune modum, « Scientes autem quia non fustiflca- 
tur homo ex operibus legis, nisi per fidem Jesu 
Christi ; et nos in Christo Jesu credidimus, ut justi- 
ficemur in ipso **. » Creterum quod suprà indieavi, 
id repetere non gravabor, puta Dei Patris Verbum 
nude per se positum non intelligi Cliristunt ; sed 
tunc demum id nomen obtinuisse, cum humana na- 
tura assumpta citra ullam ombino confusionem ad- 
junctum est carni. Ita affectum, et aspectabile effec- 
tum, nostraque forma vestitum calesis Pater, 
voco coitus delapsa, sanctis ostendit apostelis : 
« Hic, inqui, esi Filius meug dilectus, 89 in quo 


εἷς νοοῖτο ὁ αὑτὸς 4 καθ) ἕνωσιν σἰκονομινήν. Πλημ- D mibi beue complacui; ipsum audite **. » Adverte 


μελὲς δὲ ὅτι «b ἀντιτείνειν ὁστὶ, χαὶ τῶν ὅτι μάλιστα 
ααλερωτάτων, ἀναπείθει γράφων Ἰωάννης ὡδί" 
« "Ott αὕτη ἐστιν fj μαρτυρία «bU Θεοῦ, δει * µε- 
μαρτύρηχε περὶ τοῦ Yioo αὐτοῦ. Ὁ παιστεύων εἰς 
τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, ἔχει τὴν µαρτυρίαν τοῦ θεοῦ tv 
ἑαντῷ' ὁ μὴ πιστεύων [εἰς] τὸν Υ:ὸν, ψεύστην πεποἰη- 
x&v αὐτὸν, ὅτι οὐχ ἑπίστευσεν εἰς τἩν µαρτυρίαν, ὃν 
μεμαρτύρηχεν ὁ θεὸς περὶ τοῦ Yioó αὐτοῦ. » Με- 
μαρτύρηχε δὲ, ὅτι Οὗτος ὁ μετὰ σαρχὸς, xal ἐν τῇ 


autem quomodo hic noa dicat : iu loc est Filius 
meus; noe seorsam ui alter in altero intelligatur, 
sed socundum dispensoloriam unionem unus idem- 
que simpliciter aocipiatur. Quanto autem cum 
discrimine eeforeque conjunetum sit, bisce obniti, 
id diluckle demonstpat Jeannes, ita. scribens : « Quo» 
niam hoc est testimonium Dei, quod est testificatus 
de Filio suo. Qui credit in Filiun Dei, habet testi- 
monium Del in se. Qui non credit Filio, menda- 


!5joan, i, 19,143. '* Coloss. |», 18. ** Galat, 1v, 4. *! [lebr. xin, 4. ?* Mattb. xix, 4. *! Matth 


xxm, 9. ?** Galat. n, 16. ** Maul. xvii, 5. 


Variz lectiones codicis] Seguieriani. 


9 εἰς αὑτόν. P χρείττουι. 3 xal αὑτός. 


r fv. 


181 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


cem fecit eum, quia non credit in testimonium quod A τοῦ δούλου μορφῇ, μοναδικῶς καὶ ἰδιχῶς ἐμὸς ἆλη- 


testificatus est Deus de Filio suo **. » Tesiilicatus 
est autem eum, qui carne servilique forma indutus 
apparuit, unice, proprie ac vere suum esse Filium. 
Praeterea illustrem illam sacri baptismatis gratiam, 
quaque ipsi cobzxret vivificationem, el Dei partici- 
pationem per sanclificationem in Spiritu per Jesu 
Christum nobis obtngere, fatebimur necessario. 
Meminimus enim Joannem dicentem : « Qui post 
me venturus est, fortior me est, cujus non sum 
dignus calceamenta portare : iste vos baptizabit 
Spiritu sancto et igni 7. » Jam hic te interrogo : 
num Spiritu sancto et igni baptizare posse opus sit 
solius human natura? Quis, quzso, istud credat? 
Atqui virum illum qui mox adfuturus ac videndus 


erát, Spiritu sancto et igne baptizaturum praedicat: B 


quippe cum immittat Spiritum baptizatis, non alie- 
num, ut servus et ininister, sed ut Deus secundum 
naturam cum summa potestate eL auctoritale euin 
qui ex illo est et ipsius est proprius. Per hunc 
quoque divinus character nobis imprimitur ; refor- 
mamur enim in, Christum Jesum, veluti in divinaia 
quamdam imaginem : non quod corpoream aliquam 
conformationem subeamus (istud namque opinari 
desipere essel) ; sed quod Spiritus sancii participes 
elfecti, ipsum in nobis Christum habeamus, ita ut 


θῶς Υἱός. Καὶ αὐτὴν δὲ τὴν διὰ τοῦ ἁγίου βαπτίἰσμα- 
τος εὐχλεᾶ χάριν, χαὶ τὴν ἓν αὐτῷ ζωοποίησιν, χαὶ 
τὴν θεοῦ µέθεξιν δι’ ἁγιασμοῦ &y Πνεύματι, 6k Ἱπ- 
σοῦ Χριστοῦ πεπρᾶχθαι δώσομεν ἀναγχαίως. Μεμνή- 
µεθα γὰρ Ἰωάννου λέγοντοςε Ὁ ὀπίσω µου ἑρχό- 
µενος, ἰσχυρότερός µου ἐστὶν, οὗ οὐκ εἰμὶ ἰχανὺς τὰ 
ὑποδήματα βαστάσαι, ἐχεῖνος ὑμᾶς βαπτίσει &v Πνεύ- 
µατι ἁγίῳ xaX πυρί.» "Apa, εἰπέ pot, τῆς χαθ ἡμᾶς 
ἀνθρωπότητος Épyov εἶναί φαµεν τὸ Ev Πνεύματι ἁγίῳ 
βαπτίζειν δύνασθαι xal πυρί; Καὶ πῶς ἂν εἴη τουτό 
γε; Καὶ μὴν ἄνδρα λέγων τὸν ὅσον οὐδέπω παρ- 
εσόμενόν τε χαὶ ὀφθησόμενον, αὐτὸν ἔφη βαπτίζειν ἐν 
πυρὶ καὶ ἁγίῳ Πνεύματι, οὐ τὸ ἀλλότριον τοῖς βα- 
πτιζοµένοις ἐνιέντα Πνεῦμα δουλοπρεπῶς χαὶ ὑπουρ- 
γιχώς, ἀλλ᾽ ὡς θεὺν χατὰ φύσιν μετ ἑξουσίας της 
ἀνωτάτω τὸ ἐξ αὑτοῦ τε χαὶ ἴδιον αὐτοῦ * δι οὗ χαὶ 
ὁ θεῖος ἡμῖν ἑνσημαίνεται χαρακτἠρ. ᾿Αναμορφού- 
µεθα γὰρ, ὡς εἰς εἰκόνα τὴν Oclav, εἰς Χριστὸν "Iv- 
σοῦν, οὐ σωματιχὸν ὑπομένοντες τὺν ἀναπλασμὸὺν 
(κομ.δᾗ γὰρ εὔηθες οἴεσθαι ταντ]), διὰ δὲ τοῦ µεταλα- 
χεῖν ἁγίου Πνεύματος, αὐτὸν ἓν ἑαυτοῖς πλουτοῦντες 
Χριστόν’ ὡς δη χαίροντας Exslvo φωνεῖν» « Αγαλ- 
λιάσθω ἡ ψυχή µου ἐπὶ τῷ Kuplip* ἑνέδυσε γάρ µε 
ἑἱμάτιον σωτηρίου, xal χιτῶνα εὐφροσύνης. — Ὅσοι 
γὰρ εἰς Χριστὸν ἐδαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε. » 


jam illud propheticum letabundis cantare liceat : « Exsultet anima mea in Domino : induit enim me 
amictu salutis, stolaque lztitiz **.— Quicunque enim in Christo baptizati estis, Christum induistig **. » 


XXXVII. Quod si quis ulterius interroget : Num 


AZ'. Ei δὲ δή τις ἔροιτο προσιών * "Ap' οὖν εἰς &v- 


ergo in hominem baptizati sumus ? Et hoc in(icia- (; θρωπον βεδαπτίσµεθα ; Καὶ τοῦτο εἶναι φήσομεν ἁλέ- 


bor minime. 34 Sed hoc a nobis responsum 
audiet : Heus iu, quisquis es, quid  moliris? 
itane omnem spem in terram detrabis? Bapti- 
Zzati sane sumus non in hominem simpliciter, ve- 
rum in Deum hominem factum, qui poenas, veteresque 
noxas lis qui fidem in illum prastolabantur, vel po- 
tius complexi sunt, remittit. Unde divinus Petrus 
Judzsos ita alloquitur : « Peenitentiam agite, et bap- 
tizetur unusquisque vestruin in nomine Jesu Christi 
in remissionem peccatorum vestrorum ; et accipie- 
tis donum Spiritus sancti **, » Peccata namque iis 
qui illi adbzerent, condonans, suo mox ungit eos 
spiritu, quem quidem ut Dei Patris Verbum ipse 
imtaittit, el ex propria natura in nos quasi ex fonte 


quodam transfundit : quinetiam facultate hac. pro- D 


pter unionem ei incarnationis cconomiam, cum 
homine communicata, corporaliter quoque ut liomo 
inspirabat; insufflavit enim in sanctos apostolos, 
dicens: « Accipite Spiritum sanctum *!. » Sed « neque 
ex mensura dat Spiritum, » juxia Joannis vocem **, 
sed ex 86 non secus ac Pater eumdem infundit. 
Unde magnus ille Paulus totam hanc controversiam 
e inedio tollens, modo Spiritum Deo et Patri, modo 
rursum ipsi Filio tribuit. Sic enim scribit: « Vos 


θειαν *, καὶ πρὸς ἡμῶν ἀνταχούσεται * Εὐφήμει, ἄν- 
θρωπε» τί δρᾷς, ὦ οὗτος, χαταχοµίζων t ἡμῶν εἰς 
γῆν τὴν ἑλπίδα ; Βεδαπτίσμεθα γὰρ οὐχ el; ἄνθρω- 
πον ἁπλῶς, ἀλλ᾽ εἰς θεὺν ἐνηνθρωπηχότα, xat ἀνιέντα 
ποινῆς *, χαὶ τών ἀρχαίων αἰτιαμάτων τοὺς τὴν εἰς 
αὐτὸν πίστιν ἐχδεδεγμένους Y, μᾶλλον δὲ εἰσδεδεγμέ- 
νους’ xat γοῦν ὁ θεσπέσιος Πέτρος Ἰουδαίοις προσλα- 
λῶν ἔφη ’ « Μετανοῄσατε οὖν, χαὶ βαπτισθήτω ἕχαστος 
ὑμῶν ἐπὶ τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς ἄφεσιν 
ἁμαρτιῶν ὑμῶν xai λήφεσθε τὴν δωρεὰν τοῦ ἁγίου 
Πνεύματος. » ᾽Απολύων γὰρ ἁμαρτίας τὸν αὐτῷ 
προσχείµενον, τῷ ἰδίῳ λοιπὸν καταχρίει Πνεύματι , 
ὅπερ ἑνίησι μὲν αὑὗτὸς, ὡς ix θεοῦ Πατρὸς Λόχος, 
καὶ ἐξ ἰδίας ἡμῖν ἀναπηγάζει φύσεως. Κοινὸν δὲ 
ὥσπερ τὸ χρημα τιθεὶς τῇ μετὰ σαρχὸς οἰχονομέᾳ 
διὰ τὴν ἕνωσιν, καὶ ὡς ἄνθρωπος ἑνέπνει σωµατι- 
χῶς ' ἐνεφύσησε γὰρ τοῖς ἁγίοις ἀποστόλοις, εἰπών » 
« Λάθετε ΠἨνεῦμα ἅγιον. » Καὶ « οὐχ ἑχ μέτρου δί- 
δωσι, » χατὰ τὴν Ἰωάννου φωνὴν, ο) Πνεῦμα, ἁλλ᾽ 
αὐτὸς ἑνίησιν ἐξ ἑαυτοῦ, χαθάπερ ἀμέλει xat ὁ Πα- 
τὴρ. Καὶ γοῦν ὁ θεσπέσιος Παῦλος, ὅλην ἀποστήσα»ς 
τὴν Év γε τούτῳ διαφορὰν, ποτὲ μὲν αὐτῷ x τῷ Oeo 
καὶ Πατρὶ προανέµων ὁρᾶται, ποτὸ δ ab τῷ Y. 
Γράφει γὰρ Góc: « Ὑμεῖς δὲ οὐχ ἔστε ἐν σαρχὶ͵ 


361 Joan. v, 9, 10. ** Matth. τα, 11. 19 Psal. xxxiv, 9. 3 Galat. 11, 97. 39 Act, vi, 29. *! Joan. xx, 99. 


Varie lectiones codicis Seguieriani. 


9 ἀληθάς. 'xataxopi,st;. " ποινῶν. 


Y εἱσδεδεγμέάνους absque aliis verbis. 


X ᾳὑτό, 


1184 


DE RECTA FIDE AD THEODOSIUM IMP. 


1130 


àXX ἓν Πνεύμᾶτι, εἴπερ Πνεῦμα θεοῦ ἐνοιχεῖ ἓν Α autem in carne non estis, sed in Spiritu : οἱ lamen 


ὑμῖν. Εἴ τις δὲ Πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ ἔχει, οὗτος οὖκ 
ἔστιν αὐτοῦ * εἰ δὲ Χριστὸς ἐν ὑμῖν, τὸ μὲν σῶμα 
νεκρὸν διὰ ἁμαρτίαν, τὸ δὲ πνεῦμα Qv διὰ διχαιο- 
σύνην. » "Άραρεν ov, ὅτι χαὶ ἴδιόν ἔστι τὸ Πνεῦμα 
τοῦ Υἱοῦ, χαὶ οὔτι που µόνον ᾗ Λόγος ἐστὶ πεφηνὼς 
ἐχ Πατρὸς, ἀλλ' él Καὶ νοοῖτο καθ᾽ ἡμᾶς ἄνθρωπος 
γεγονὼς, οὐ τῶν τῆς θεότητος ἰδιωμάτων ὡς ἐν ἰδίᾳ 
φύσει λεἰπόµενος. Καὶ γοῦν αὐτὸς ὑπάρχων ἡ πάν- 
των ζωὴ, διὰ «fv ix τοῦ ζῶντος Πατρὸς ἄῤῥητον 
γέννησιν, ζωοποιεῖσθαι λέγεται μεθ) ἡμῶν. Πάρα δ' 
οὖν ὅμως ἰδεῖν χαριζόμενον μὲν τῇ ἰδίᾳ σαρχὶ τῆς 
θεοπρεποῦς ἑνεργείας τὴν δόξαν, οἰκειούμενον δ᾽ aU 
τὴν σάρχα Y, xal οἱονεί πως xa0* ἕνωσιν οἰχονομι- 
χὴν, xa τῇ ἰδίᾳ περιτιθέντα φύσει. 


AH'. Ἡ οὐχὶ δη μάλιστα πρέπειν ἐρεῖ τις τῷ γε 
ὄντι κατὰ φύσιν ἐχ θεοῦ Πατρὸς Λόγῳ, τῷ ἄνωθεν 
Ίχειν καὶ ἐξ οὐρανοῦὴ, τὸ ζωογονεῖν δύνασθαι τὰ οἷς 
ἂν ἐνιέναι βούλοιτο τὴν ζωήν; TC δὲ τὸ δημιουργεῖν, 
εἰπέ poc; θεϊχῶς δοίη τις ἂν εἶναι, f| τῶν ἀνθρωπί- 
νων; Οὐδαμῶς. Πῶς τοίνυν; Ἡμᾶς ζωοποιεῖ μὲν ὡς 
Θεός ΄ πλὴν οὗ µόνῳ τῷ μεταλαχεῖν ἁγίου Πνεύμα- 
τος, à) ἐδεστὴν παραθεὶς καὶ τὴν ἀναληφθεῖσαν 
cáoxa τοῦ Y lou τοῦ ἀνθρώπον. Ἔφη γὰρ, ὅτι « Αμὴν, 
&phv λέγω ὑμῖν, ἐὰν ph φάγητε τὴν σάρχα τοῦ 
Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, xai πίητε τὸ αἷμα, οὐκ ἔχετε 
ζωὴν ἐν ἑαντοῖς. » Κατακερτομούντων δὲ αὐτὸν τῶν 
Ἱουδαίων ποτὲ, xal τὴν ἐπὶ τοῖς ἀμείνοσι φῆφον 
ἀνάπτειν, οὐκ οἵδ' ὅπως, ἐπικεχειρηχότων τῷ µα- 
χαρίῳ Μωσεῖ, εἰρηχότων δὲ ἀναφανδόν * « Ol πατέρες 
ἡμῶν ἔφαγον τὸ μάννα iv τῇ ἑρήμῳ, χαθώς ἐστι 
χεγραμμένον’ "Apcov ἑκτοῦ οὐραν δὺ ἔδωκε»ν abcoic 
φαγεῖν * 5l ποιεῖς σὺ σημεῖον, ἵνα πιστεύωμµέν σοι; ) 
οί ἐργάξῃ, ὡς ἄνωθεν ἡμῖν xai ἐξ οὐρανοῦ χατα- 
χοµίσας τὸ σῶμα ; φησίν. « Αμὴν, ἁμὴν λέγω ὑμῖν, 
οὗ Μωῦσῆς δέδωχεν ὑμῖν τὸν ἄρτον &x τοῦ οὐρανοῦ, 
ἁλλ' ὁ Πατήρ µου δίδωσιν ὑμῖν τὸν ἄρτον ἐκ τοῦ οὐ- 
ρανοῦ τὸν ἀληθινόν. 'O γὰρ ἄρτος τοῦ Θεοῦ ἐστιν ὁ 
καταθαίνων ix τοῦ οὐρανοῦ, xai ζωὴν διδοὺς τῷ 
χόσμῳ. » Καὶ πρός γε τούτοις πάλιν μονονουχὶ xal 
δακτύλῳ 5 χαταδειχνὺς ἑαυτὸν ἑνσώματον ** ε Ἐγώ 
εἰμι ὁ ἄρτος ὁ ζῶν, ὁ &x τοῦ οὐρανοῦ καταθάς. 'Eáv 


^- 


Spiritus Dei habitat in vobis, Si quis autem Spi- 
ritum Christi non habet, hic non est ejus, Si au- 
tem Christas in vobis est, corpus quidem mortuum 
est propter peccatum, spiritus autem vivit propter 
justiüicationem **. » Patet ergo Spiritum Filii quo- 
que proprium esse, nec solum quatenus Verbum 
est ex Patre prodiens, sed etiam si cogitetlur secun- 
dum nos homo factus, divinitatis proprietatibus, 
due in propriam illius naturam conveniunt, non 
destitutus. Nam licet ut homo proinde ac nos vi- 
vificari interdum dicatur; attamen propter inexpli- 
cabilem illam ex vivente Patre generationem, om- 
nium vita exsistit, Videre est autem ubi Verbum 
divine actionis gloriam proprix earni largiatur : 
contra rursum ubi qua carnis sunt, iu se transferat, 
ac propter dispensationis unionem propria quo- 
dammodo nature tribuat, 

XXXVII. Annon in Verbum, quod secundum 
naturam a Deo Patre procedit, maxime convenit 
superue ac de celo venire, 95 eaque quibus vi- 
tam impartiri voluerit, posse vivificare? Dic, quzeso 
te, nunquid divino modo condere ac procreare, 
humauz nature largiendum est? Minime gentium. 
Ecquo ergo modo nos vivificat? ut Deus : verum- 
tamen non per hoc solum id (acit, quod sanctum 
nobis Spiritui. iipartitur, sed per hoc quoque, 
quod Filii bominis carnem, quam assumpsit, ve- 
scendam proponit. Ait enim : « Ainen, amen. dico 
vebis, nisi smanducaverilis carnem Filii bominis, 
el biberitis ejus sanguinem, non habebitis vitam 
in vobis **. » lursum cum Judei ipsum aliquando 
deriderent, couviciisque 2appeterent, ac beatum 
Moysen illi nescio quo modo autcponentes, aperte 
dicerent ;: « Patres nostri mauducaverunt manna 
jn deserto, sicut scriptum est : Panem de celo de- 
dit eis manducare ; quod ergo tu signuin facis, ut 
credamus tibi **? Quid operaris, ut corpus snperne 
de colo nobis sttulisse credaris ? Respondit ille : 
« Àmen, amen dico vobis, non Moyses dedit vobis 
panem de coelo, sed Pater meus dat vobis panem 
de ccelo verum: panis enim Dei est, qui de coelo 
descendit, et dat vitam mundo **. » Denique tan- 
tum non digito seipsuin in corpore constitutum 


τις φάγῃ Ex τοῦ ἄρτου τούτον, ζήσει εἰς τὸν αἰῶνα”.Ὦ demenstrans, ita ait : « Ego sum panis vivus, qui 


καὶ ὁ ἄρτος δὲ ὃν ἐγὼ δώσω, f) σάρξ µου ἐστὶν, ἣν 
ἐγὼ δώσω ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς. 'O τρώὠγων 
µου τὴν σάρκα, καὶ πίνων µου τὸ αἷμα, ἐν ἐμοὶ µέ- 
vet, χἀγὼ ἐν αὐτῷ. Καθὼς ἀπέστειλέ µε ὁ Qv Πα- 
cho, χἀγὼ ζῶ διὰ τὺν Πατέρα" xal ὁ τρώγων µε, 
κἀχεῖνος ζήσει δι ἐμέ. » Καΐτοι πῶς οὐκ ἀληθὲς εἷ- 
πεῖν, ὡς χαταπεφοίτηκε μὸν οὐχ EG οὐρανῶν f) σὰρξ, 
ἀλλ ἦν ix Παρθένου, χατὰ τὰς Γραφάς; "Οτι ἔστι 


5. Joan. ii, 5, 


?! Rom. viu, 9, 10. 
53, 51,58. 


P 


J τὰ σαρχός. 


** Joan. vi, 54. 


? δαχτύλοις κατασηµαίνων αὐτὸν ἑνσώματον. 


de c«clo deicendi. Si quis manducaverit ex hoc 


.pane, vivet in zeternum 7 et panis quem ego dabo, 


caro mea est pro mundi vita. Qui manducat meaun 
carnem, et bibit meum sanguinem, in me manet, 
et ego in illo. Sicut me misit vivens Pater, et ego 
vivo propter Patrem : et qui manducat me, et ipse 
vivet propter me ?, » Atqui nulli obscurum est 
carnein Filii hominis non. descendisse de coelis, sed 


* jbid. 50, 81. *'ibid. 92, 95. *' ibid. δὲ, 


Variz lectiones codices Seguieriani. 


* ἐν σώματι. 


1191 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1193 


e sacra virgine secundum Scripturas sumptam esse, Α δὲ obx ἐδεστὸς ὁ Λόγος, ἀλλ᾽ εἰς Ev ἄμφω συλλέγων 


sque certum est : Verbum secundum se manducari 
non posse 3attamen secundum dispensatoriam illam 
unionem, multis passim locis videre lieet, ut utrius- 
que nature proprietates familiariter sibi vindicet 
usurpetque. Quare Nicodemo mysterium hoo non 
jntélligenti, sed imperite : « Quomodo possunt hzc 


fieri? » sciscitanti, ita occurrit: « Si terrena dixi vo- 


pis, et non creditis, quomodo si c«elestia vobis dixero, 
credetis ? EL nemo ascendit in colum, nisi qui 
descendit de celo, Filius 36 hominis **. » Judaeis 
autem eodem plane inscitia morbo cum Nicodemo 
laborantibus, ipsique quod corpus suum vivificum, 
necnon de coelo dilapsum affirmaret, nescio quomodo 
illudere non dubitantibus, sic aiebat : « Hoc vos 


χατὰ σύμθασιν οἰχονομιχὴν τὰ τῶν φύσεων ἰδιώματα, 
διὰ µυρίων ὅσων ἡμῖν ὁρᾶται λόγων. Νιχοδήμῳ μὲν 
γὰρ οὗ συνιέντι τὸ µυστήριον, ἀναχεχραγότι δὲ ἆμα- 
θῶς' «εΠῶς δύναται ταῦτα Yevéo0at ; —El τὰ ἐπίγεια, 
φησὶν, εἶπον ὑμῖν, xai οὐ πιστεύετε’ πῶς ἐὰν εἴπω 
τὰ ἑπουράνια ὑμῖν, πιστεύσσητε; Καὶ οὐδεὶς ἀναδέ- 
6ηχεν εἰς τὸν οὐρανὸν, εἰ μὴ ὁ Υὶὸς τοῦ ἀνθρώπου ὁ 
Ex τοῦ οὐρανοῦ καταθάς.» Ἰουδαίοις τε πάλιν τὴν 
ἴσην ἐχείνῳ νοσοῦσιν ἁπαιδευσίαν, xal διαγελᾶν, οὐχ 
οἵδ' ὅπως, ἑλομένοις αὐτὸν, ἐπείπερ ἔφη ζωοποιὸν xaX 
ἐξ οὐρανοῦ τὸ ἴδιον σῶμα” «€ Τοῦτο ὑμᾶς σχανδαλί- 
ζεις φησίν * ἐὰν οὖν θεωρῆτε τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου 
ἀναβαίνοντα ὅπου ἣν τὸ πρότερον.» "H οὐχὶ τετέ- 
χθαι φαμὲν Ex. γυναιχὸς τον Ἐμμανου{λ; Ποῦ οὖν 


scandalizat? Si ergo videritis Filium hominis ascen- B τὸ πρότερον fjv, Ἡ πῶς ἀναδέδηχεν ἔνθα φησὶν «ἴναί 


dentem ubi prius erat?*? » Quid? nonne Emma- 
nuelem ex muliere natum dicimus? Ubi ergo prius 
erat, aut qua ratione eo ascendisse se asserit, ubi 
ante erat? Nonne corpore sibi unito ex saucta Vir- 
gine natum profitemur? Ánnon carnem qus de 
terra est, quod quidem ad propriam naturam attinet, 
iueffiescem ad hoc esse agnoscimus, ut viviflcare 
possit? Quo igitur modo die, quzso, aut caro vivi- 
fica est, aut corpus quod terrenum est e colo di- 
jJapsum intelligi potest ? Utique secundum unionem, 


αὐτὸν , χαΐτοι φεχθέντος διὰ τῆς ἁγίας Παρθένου 
τοῦ ἑνωθέντος αὐτῷ σώματος; Οὐχὶ δὲ xal ἀπραχτεῖν 
ὁμολογήσαιμ᾽ b ἂν τὴν ἀπὸ γῆς σάρχα πρὸς τὸ δὺ- 
νασθαι ζωοποιεῖν, ὅσον Tixev. εἰς ἰδίαν φύσιν; Πῶς 
οὖν, εἰπέ pot, ζωοποιὸς ἡ σάρς; 1] πῶς ἂν νοοῖτο xal 
ἐξ οὐρανοῦ τὸ ἀπὸ γῆς; Καθ ἕνωσιν δηλονότι, τὸν 
πρός Υέ φημι τὸν ζῶντά τε xaX οὐρανόθεν Aóyov: 
Φρονήσομεν yàp ὡδὶ τὰ λίαν ὀρθὰ, xal τοῖς ἱεροῖς 
σνµθαίνοντα Λόχοις. En γὰρ οὐχ ἕτερος καὶ Anptoop- 
γὺς θεῖχῶς, καὶ ὅτε μὴ δίχα νοοῖτο σαρχός. 


qua vivo illi cclestique Verbo conjunctum est. Hunc ergo in 1iodum sentientes, vera, divinisque 
Literis consentanea sentiemus. Unus enim idemque divinus est Opifex etiam carne vestitus. 


XXXIX. Astipulatur hule quoque doctrine divi- ᾳ ΑΘ’. Συλλήπτορα δὲ τοῦ λόγου ποιῄσομαι πάλιν 


nus ille, celestisque sapienti: ιηλρὶσίου Apostolus 
Paulus. Scribit autem in hac verba : « Gratias agen- 
tes Deo, qui dignos nos fecit in partem sortis san- 
etorum in lumine; qui eripuit nos de potestate 
tenebrarum, €t transtulit in regaum Filii dilectionis 
sue, in quo habemus redemptionem, el remis- 
sionem peccatorum : qui est imago Dei invisibilis, 
primogenitus omnia creature : quoniam in ipso con- 
dita sunt universa iu οἱ, et in terra, visibilia et 
invisibilia, sive Throni, sive Douminationes, sive 
Principatus, sive Potestates : omnia per ipsum, ct 
in ipso creata sunt ; et ipse est ante omnes, et oin- 
nia in Ipso constant. Et ipseest caput corporis Eccle- 
sis, qui est principium, primogenitus ex mortuis; 


Gb. γεγραφότα τὸν οὐρανόφρονα xai θεσπέσιον Παῦ- 


Àov* « Εὐχαριστοῦντες τῷ Θθεῷ καὶ Πατρὶ, τῷ ἰκα- 
νώσαντι ἡμᾶς εἰς thv µερίδα τοῦ χλήρου τῶν ἁγίων 
ἐν τῷ φωτί; ὃς ἑῤῥῥύσατο ἡμᾶς Ex τῆς ἐξουσίας τοῦ 
σκότους, xal µετέστησεν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Υἱοῦ 
τῆς ἀγάπης αὐτοῦ, Ev ᾧ ἔχομεν τὴν ἁπολύτρωσιν, 
τὴν ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν * óc ἐστιν εἰχὼν τοῦ Θεοῦ 
τοῦ ἁοράτου, πρωτότοχος πάσης κΧτίσεως ' ὅτι ἓν 
αὐτῷ ἑχτίσθη τὰ πάντα, τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, χαὶ τὰ 
ἐπὶ τῆς γῆς, τὰ ὁρατὰ xal τὰ ἁόρατα * εἴτε θρόνοι, 
εἴτε Κυριότητες, εἴτε 'Apyal, οἴτε Ἐξουσίαι, τὰ 
πάντα δι’ αὑτοῦ χαὶ εἰς αὐτὸν ἔχτισται: xal αὐτὸς 
ἐστι πρὸ πάντων, xal τὰ πάντα ἓν αὐτῷ συνέστηχε" 
xaY αὑτός ἁστιν ἡ χεφαλὴ τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλη- 


utsit in. omnibus ipse primatum tenens. Quia in D σίας, ὃς ἐστιν ἀρχὴ, πρωτότοκος Ex τῶν νεχρῶν, ἵνα 


jpse complacuit omnem plenitudinem iubabitare, 
eti per eum reconcilíare omnia in ipsum, pacificans 
per sanguinem crucis ejus, sive quz iu terris, sive 
quie in caelis sunt**, » En hic iterum diserte expo- 
pitur, per ipsum, et in ipso omnia esse condita; 
rursum ante omnia exsistere, 7 universsque ih 
ipso constare, tun ipsum quoque primogenitum ex 
mortnis predicat, qui per sanguinem crucis su$ 
omnia pseificarit, tam qux iu ccelis quam quz. in 
terris, At. quis, quiso, ex mortuis primogenitus 


γένηται ἓν πᾶσιν αὐτὸς πρωτεύων. "Οτι ἐν αὐτῷ εὖ- 
δόχησε πᾶν τὸ πλήρωμα χατοιχῆσαι, χαὶ δι αὑτοῦ 
ἁποχαταλλάξαι τὰ πάντα εἰς αὐτὸν, εἰρηνοποι[ σας 
διὰ τοῦ αἵματος τοῦ σταυροῦ αὐτοῦ, εἴτε τὰ ἐπὶ 
τῆς γῆς, εἴτε τὰ ἓν τοῖς οὐρανοῖς.» Ἰδου δῃ πάλιν 
ἀναφανδὺν δι αὐτοῦ, φησὶ, xal εἰς αὐτὸν ἔχτισται τὰ 
πάντα, καὶ μὴν ὅτι πρὸ πάντων Eos, xal ὅτι τὰ πάντα 
συνέστηκεν ἐν αὐτῷ, καὶ αὐτὸν εἶναί φησι πρω- 
τότοχον Ex νεκρῶν, εἰρηνοποιήσαντα διὰ τοῦ αἵματος 
τοῦ στανροῦ αὐτοῦ, τά τε ἓν οὐρανοῖς, xaX τὰ ἐπὶ γη: 


3$ Joan, i1, 9-19, 15. 3 Joan. v1, 65, ** Coloss, 1, 12-20. 


Vari lectiones codicis Seguieriani. 


 bépooyrfaoyzy, [vel] ópoXorfzop:v. 


1195 


DE RECTA FIDE AD THEODOSIUM IMP. 


1194 


Εἶτα τἰς ὁ Ex νεχρῶν πρωτότοχος, εἰ μὴ Χριστὸς A est, nisi Christus Jesua, boc est, in. carne et cum 


"InsoUc, τουτέστιν ἓν σαρχὶ xai μετὰ σαρχὸς ὁ Λό- 
voz; Τεθναίη γὰρ ἂν οὐδαμῶς τό γε εἰς ἰδίαν φύσιν 
ἦκον, θεὺς Gv ὁ Λόγος ' οὐδ' ἂν νοοῖτο τῶν ὅλων δη- 
Μιουργὸς, xa0* ἡμᾶς ὢν ἄνθρωπος, εἰ μὴ δεδημιούρ- 
γηχε μὲν ὡς θεὸς, xáv εἰ μὴ δίχα σαρχὺς νοοῖτο μετὰ 
τὴν ἕνωσιν. Πρωτότοχος δὲ xal &x νεχρῶν, χαθὸ πέ- 
Φηνεν ἄνθρωπος, οὐχ ἀποθαλὼν τὸ εἶναι Θεὸς διὰ τὴν 
ἐνανθρώπησιν. 

M'. Ἴδοις δ᾽ ἂν xai ἑτέρωθι διὰ τῶν αὐτῶν ἰόντας 
λόγων τοὺς πνευµατοφόρους. Ἰωάννης μὲν γὰρ, « Ἐν 
ἀρχῇ, φησὶν, ἣν ὁ Λόγος, xaX ὁ Λόγος fjv πρὸς τὸν 
θεὺν, καὶ θεὸς Tiv ὁ Λόγος. Οὗτος ἣν àv ἀρχῇ πρὺς 
τὸν θεόν. Πάντα δι αὐτοῦ ἐγένετο, xal χωρὶς αὐτοῦ 
ἐγένετο οὐδὲ Ev. » Παῦλος δὲ αὗ ' «Ες θεὸς 6 Πα- 


carne Verbum ? Nam eum Verbum Deus sit, quod 
quidem ad propriam naturam attinet, intermori 
nullo modo potest : neque si homo tantum nostri 
similis sit, universorum conditor dici potest ; con- 
didit autem ut Deus, etsi post unionem citra car- 
uem non intelligatur. Primogenitus autem ex mor- 
tuis vocatur; prout homo apparuit, divina natura 
post assumptam humanitatem nom abjecta. 

XL. Videas et alios quoque divino Spiritu afflatos 
similibus sententiis nonnunquam uti. Apnd Joannem 
hzc legimus : « In principio erat Verbum, et Ver- 
bum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. Hoc 
erat in principio apud Deum. Omnia per ipsum 
facta snnt, et sine ipso factum est neque unum **, ». 


vhp, ἐξ οὗ τὰ πάντα: vai εἷς Κύριος Ἰησοῦς Ἆρι- B Apud beatum. Paulum rursus verba illa : « Unus 


στὸς, δι οὗ τὰ πάντα.» "AXI εἴπερ ἦν τι µεσολα- 
θοῦν μετὰ τὸ ἡνῶσθαι σαρχὶ τὸν Λόγον, χαὶ εἰς ἔτε- 
ῥότητα χαταδιαιροῦν τὴν ὡς kv Yl δυάδα * φημὶ, 
χατὰ τό "tat δοχοῦν' πῶς ἑκτίσθη ἅπαντα διὰ Ἰησοῦ 
Ἀριστοῦ; ᾽Αλλὰ μὴν ἑκτίσθη δι αὐτοῦ τὰ πάντα. 
Ἡρόδηλον οὖν, ὅτι τὰ φύσει τε xai ἰδίως ἑνυπάρ- 
χοντα τῷ Ex Πατρὸς ὄντι Λόγῳ, τετήρηται πάλιν 
αὐτῷ, xai ὅτε πέφηνεν ἄνθρωπος. Ἐπισφαλὲς οὖν 
ἄρα τὸ διατέμνειν ἀποτολμᾷν. El; γὰρ Κύριος "In- 
σοῦς Χριστὸς, xal δι’ αὐτοῦ τὰ πάντα δεδηµιούργη- 
χεν ὁ Πατήρ. Τοιγαροῦν xaX δημιουργὸς θεϊκῶς, xai 
ξωοποιὸς ὡς ζωὴ, ἀνθρωπίνοις τε ab xal τοῖς ὑπὲρ 
ἄνθρωπον ἰδιώμασιν εἰς Ev τι τὸ μεταξὺ συγχείµε- 
νος. Μεσαίτης Υάρ στι θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, χατὰ 
τὰς Γραφὰς, φύσει μὲν ὑπάρχων θεὸς χαὶ οὐ δίχα 
capxóc* ἄνθρωπος δὲ ἀληθῶς, καὶ οὗ φιλὸς xa 
ἡμᾶς, ἀλλ’ àv ὅπερ Tv, χαὶ εἰ γέγονε σάρξ. Γέγραπται 
Tp, ὅτι « Ἰησοῦς Χριστὸς χθὲς χαὶ σήµερον, ὁ αὐτὸς 
xaX εἰς τοὺς αἰῶνας. » - 


est Deus Pater, ex quo omnia: et unus Dominus 
Jesus Christus, per quem omnia **. » Porro autem 
si posteaquam Verbum  unitam est carni, medium 
aliqued divellens, ac in diversa, puta in filiorum 
dualitatem, ut quibusdam placet, distrahens, inter- 
cedit; quomodo omnia per Jesum Christum con- 
dita esse vere asseritur? Atqui omnia per ipsum 
sunt condita. Perspicuum est ergo, omnia, qua 
Verbo ex Patre nato proprie οἱ naturaliter Insunt, 
ea ipsa integra ei permansisse, etiam tuum cum fa- 
ctum est homo. Periculosum proinde est sectionem 
aliquam inducere : unus euim est Dominus Jesus 
Christus, per quem Pater condidit omnia. Unde 
conditor est, ut Deus ; vivificator vero ut vita; 
ex proprietatibus humanis et superhumanis in unuin 
quoddam medium coeuntibus constitutus. Siquidem, 
secundum Scripturas, Dei et hominum mediator 
est *5 ; qui quidem natura est Deus, etiam sí carne 
Bit indutus; verus autem homo, non tamen purus 


. uL nos : nam etsi Verbum factum est caro, mansit tamen quod erat. Scriptum est enim : « Jesus Christus 


heri et hodie, et idem et in szcula **. » 

ΜΑ’. Ἡ γὰρ οὐχὶ διὰ τῆς ἁγίας xal Θεοτόχου 
Παρθένου τετέχθαι φαμὲν καὶ πιστεύοµεν ἓν ἐσχά- 
τοις τοῦ αἰῶνος χαιροῖς τὸν Ἐμμανουήλ; Εἶτα πῶς 
τοῦτο οὐκ ἀλήθεια; Τὸ δὲ δὴ, γθὲς xal σήµερον, ὦ 
φιλόχριστε βασιλεῦ, χαιρὸν ἡμῖν τὸν ἑνεστηχότα, xat 
τὸν ἤδη παρῳφχηχότα χατασημαἰνειεν d. ἄν. Πῶς οὖν 


ὁ αὐτὸς ἂν εἴη εἴς τε τὸν παρφχηχότα, χαίτοι γε 


γένεσιν οΌπω χατὰ τὴν χατὰ σάρχα λαχών ; Οὐχοῦν 
3v ὁ Λόγος tv ἀρχῇ, xai ὡς &£ ἀῑδίου τε χαὶ ἀτρέ- 
πτου πεφηνὼς τοῦ Θεοῦ xa Πατρὺς, ἔχει xal αὐτὸς 
ἐν ἰδίᾳ φύσει τὸ ἁῑδιόν «a καὶ ἄτρεπτον. "II οὐχὶ νεώ- 
τατον χοµιδῇ, καὶ τοῖς τῆς ἑνανθρωπήσεως χρόνοις 
συνδεδραμηχὸς ὄνομα τῷ Λόγῳ τὸ, Χριστὸς Ἰησοῦς; 
Καὶ μὴν τοῦτο ἡμῖν ἤδη διὰ πλείστων ὅσων ἐδείχθη 
λόγων. Σύνες οὖν, ὅτι Χριστὺν Ἰησοῦν, καὶ οὗ µο- 
νοειδῶς τὸν Λόγον, χθές τε χαὶ σήμερον τὸν αὐτὸν 
εἶναί φησι xal εἰς τοὺς αἰῶνας. Πῶς δ᾽ ἂν ἔχη ε τὸ 


*! Joan. 1, 4-5. " 10ος, vit, 6. * E Tim. 1, 5. 


XLI. Annon Emmanuelem in novissimis szculi 
teraporibus ex sacra Deipara Virgine ortum dicimus 
et credimus? Sane; nec id in quzstionem cadit. 
Ceterum eum heri οἱ hodie preteritum et pr:e- 
sens tempus significent ; 38 quomodo, Christianis- 
sime imperator, idem omnino dici potest przeterito 
tempore, si secundum carnem necdum erat genitus * 
Verbum citra ullam controversiam in principio erat, 
atque ut ex zterno et immutabili Deo Patre proce- 
dit, ita ipsum quoque secundum propriam naturam 
wlternitatem et immutabilitatem possidet. Sed nonne, 
inquis, nomen hoc Jesus Christus admodum recens, 
koc est ipso incarnationis articulo, Verbo accessit? 
Να; hoc enim pluribus jam antea nobis. osteusum 
est. Advertis ergo quod Christum Jesum, et non in 
una forma Verbum, heri et hodie et ín ssecula eurn- 
dem esse dicat. At. quomodo humana natura, qux» 


"* flebr. xim, 8. 


Vari: lectiones codicis Seguieria.i. 


. * iv υἷῶν δυάδι. d xatasnpalvet. 
ΡΑΤΑΟΙ.. Gs. LXXVI. 


e ἔχοι. 


38 


1195 


S. CYRILL!I ALEXANDRINI ARCHIEP. 


4135 


mutationi obnoxia est, et prosertim illi, quod de A ἄτρεπτόν τε xol τὴν ἓν ταυτότητι διαμονὴν $ àv- 


non esse ad esse et vivere evecta est, immutabili- 
i2tem et in identitate stabilitatem obtinere potest ? 
Aberravitne ergo a veritatis scopo Scriptura saera, 
duin eum qui leri non erat, prius exstitisse com- 
memorat? Absit procul, ut tale quidpiam equidem 
dicam (Christus euim Jesus idem est heri, et hodie, 
et in szcula), aut ut Verbum, tametsi caro factum 
est, antiquissimum εἰ immutabile esse predicare 
dubitem ! puto enim eumdem significari etiam 
post unionem cum propria carne,ut heri exsisten- 
tem atque praxexsistentem. Etenim cum insanus 
Judeus Christum  exsecraretur, repulsaque [ide 
lapidibus eumdem obruere adoriretur (nam cum 
ho:inem nostri similem cerneret, indignabatur, 
quod ztatem humana majorem sibi arrogaret ), tale 
ut Deus de se testimonium dixit : « Amen, amen 
dico vobis, priusquam Abraham fieret ego sum **. » 
Ad hzc coutra illi : « Quinquaginta annos nondum 
habes, et Abraham vidisti **? » Joannes quoque 
ita ait : « Hic est, de quo dixi vobis: Post me venit 
vir, qui aute me factus est, quia prior me erat ". » 
At quomodo cum Emmanuelem et virum agnoscat, 
et virum nominet, illum priofem, et ante se factum 
predicat, cum tamen et tardius, et post ipsum na- 
tus esset ? Sed gloria forte ac dignitate Joanne ma- 
jorem prioremque exstitisse dicet quispiam, ut objici 
intelligo : verum oratione non admodum prolixa 
ostendi potest, ejusmodi expositionem el pravam οἱ 
insciti: plenam esse. Nam si priorem esse, idem 
esse statuerimus quod 39 in gloria potiorem esse; 
eadem omnino ratione posteriorem esse idem erit 
quod gloria inferiorem : atque ita Christum Joanne 
inferiorem (ο rem maxime absurdam ! ) concedere 
compellemur : Ait enim : « Post me venit vir. » 
Sane si recte, quod in Psalniis de eo scriptum legi- 
tur, expenderimus, rem longe aliter babere arbitra- 
bimur : « Quis, inquit, iu nubibus zequabitur Domi- 
no? similis erit Domino in filiis Dei ** ? » Summa 
igitur antiquitas Verbo tanquam Deo secundum na- 
turam, etiamsi carui unituin sit, proprieque natu- 
re bona cum corpore quod assumpsit, cemmunicare 
consueverit, attribuenda est. 

ΧΙ ΙΙ. Quod istud auiem ita se habeat, recteque 


θρώπου φύσις, χαΐτοι χίνησιν ὑπομένουσα, xai πρό 


γε τῶν ἄλλων τὴν ἐξ οὐκ ὄντων εἰς τὸ εἶναι χαὶ ζἡν ; 


Διημάρτηχεν οὖν ἄρα τἀληθοῦς ἡμῖν τὸ Γράμμα τὸ 
ἱερόν; xaY τὸν χθὲς οὐκ ὄντα προεϊναί φησι; Φαίην 
ἂν οὐχὶ τοῦτο ἐγὼ, πολλοῦ Ys xaY δεῖ’ χθὲς γὰρ καὶ 
σήµερον ὁ αὐτὸς xal εἰς τοὺς αἰῶνας Ἰησοὺς Ἆρι- 
στός. Τὸ δὲ τοῦ Λόγου πρεσθύτατόν τε xal ἀχλινὲς 
Ίχιστα μὲν ἀρνήσομαι, xal εἰ γέγονε σἀρξ * οἱήσομαι 
δὲ χαθ᾽ ἕνωσιν μετὰ τῆς ἰδίας σαρχὸς ὡς χθὲς ὄντα 
xai προῦὐπάρχοντα καταδηλοῦσθαι πάλιν αὐτόν. Καὶ 
γοῦν κατεμυσάττετο μὲν παραφρονῶν f. Ἰουδαῖος, 
καὶ χαταλιθοῦν αὐτὸν ἐπεχείρει, τὴν πίστιν οὗ προσ- 
(έµενος. Κατετεθήπει γὰρ, ὅτι xalvot καθ ἡμᾶς 
ὀρώμενος ἄνθρωπος, τῆς ὑπὲρ ἄνθρωπον ἀρχαιότη- 
τος ἑαυτῷ vb πρεσθύτατον ἐπεμαρτύρει, λέγων ὡς 
θεός. « ᾽Αμὴν, ἁμῆν λέγω ὑμῖν, πρὶν ᾿Αθραὰμ Υγε- 
νέσθαι, ἐγώ εἰμι.» "Ove. xal πρὸς τοῦτο ἔφασχον 
ἐχεῖνοι” « Πεντήχοντα ἔτη οὕπω ἔχεις, χαὶ ᾿Αθραὰμ 
ἑώραχκας;:» Ἔφη δὲ πάλιν καὶ Ἰωάννης * «€ Οὗτός 
ἐστι, περὶ οὗ ἐγὼ εἶπον ὑμῖν: Ὀπίσω pou ἔρχεται 
&vho, ὃς ἔμπροσθέν µου Υέγχονεν, ὅτι πρῶὠτός µου 
fiv. Καΐτοι πῶς ἄνδρα τε cibi; xaX ὀνομάζων τὸν 
Ἑμμανουὴλ, ἔμπροσθέν τε αὐτοῦ, xal πρῶτον γε- 
νέσθαι φησὶ τὸν ὀψιγενῆ τε xal μετ αὐτόν; ἸΑλλ' 
pet τις ἴσως' Ἔμπροσθεν αὐτὸν xal πρῶτον γενέ- 
σθαι φηαὶ χατά ve τὴν δόξαν, ὥσπερ οὖν ἔπεισί pot 
vosiy* xai μὴν ὅτι χἰδδηλόν τε χαὶ ἁμαθὲς τὸ τῇδε 
νοεῖν, οὐ μαχρὸς ἡμῖν διδάξει λόγος. Παραδεξάμενοι 


6 Y&p τὸ εἔμπροσθεν » εἰς τὸ, ἄμεινον kv δόξῃ, χατὰ τὸν 


[coy που λόγον, xat τὸ « ὀπίσω » φῄσομεν τὸ ὡς Ev 
εὐχλείᾳ δεύτερον εὖ µάλα καταδηλοῦν. Συµθῄσεται 
τὀίνυν ὡς ἐξ ἀνάγχης ἡμῖν τῆς Ἰωάννου δόξης ἡτ- 
τᾶσθαι Χριστὸν, χαὶ ὀπίσω ὁδραμεῖν, ἀσυνέτως ὁμο- 
λογεῖν δ. "Eq γὰρ, ὅτι « Ὀπίσω µου ἔρχεται &vf,p.» 
"D τῆς ἁτοπίας ! οἱησόμεθα γὰροὐχ ὧδε ἔχειν, ἕννε- 
νοηχότες ὀρθῶς τὸ ἐν Ῥαλμεῖς γεγραμμµένον , ὅτι 
« Τίς ἓν νεφέλαις ἰσωθῇσεται τῷ Κυρίῳ; ὁμοιωθί- 
σεται τῷ Κυρίῳ ἐν υἱοῖς θεοῦ ; » ᾿Αναθετέον οὖν ἄρα 
χαὶ χατὰ σαρχὸς αὐτῷ τὸ πρεσθύτατον, ὡς θεῷ χατὰ 
φύσιν ἑνωθέντι σαρχὶ, xal τὰ τῆς οἰχείας φύσεως 
ἀγαθά κχοινοποιεῖν εἰωθότι τῷ Ibi σώματι. 


ΜΒ’. Τοῦτο δ' ἂν μάθοις ὧδέ τε ἔχον, xat elpr.- 


dictum sit, id ex aliis quoque testimoniis, si modo D µένον ὀρθῶς, καὶ ἐξ ἑτέρων εὐθὺς, εἴπερ ἕλοιο, µαρ- 


libuerit, facile didieeris : dicit namque alicubi Deus 
per quemdam sanctorum prophetarum de Christo 
ex semine David secundum carnem orto: « Et tu, 
Bethleem domus Ephrata, non parvula es in mil- 
libus Juda. Ex te mihi egredietur qui sit. Domina- 
tor Israel, et egressus ejus ab initio a diébus zter- 
nitatis **. » De filiis vero lsrael sacratissimus Paulus 
ila scribit : « Omnes in Moyse baptizati sunt in 
nube et in mari, et omnes eamdem escam spiritualem 
inanducaverunt, et omnes eumdem potum  spiri- 


95 Joan. vin, 58. ** ibid. 57." joan. 1, 50. 


9 Psal. Lxxxvini, 7. 


τυριῶν. Ἔφη μὲν γάρ που θεὸς περὶ τοῦ ix σπἑρ- 
pato; Δαυ]ὃ τὸ xarà σάρχα Χριστοῦ δι’ ἑνὸς τῶν 
ἁγίων προφητῶν: « Καὶ σὺ, Βηθλεὲμ, olxog τοῦ 
Ἐφραθᾶ, μὴ ὁλιγοστὸς el τοῦ εἶναι ἐν χιλιάσιν Ἰούδα. 
"Ex coU pot ἐξελεύσεται τοῦ εἶναι εἰς "Άρχοντα Ev τῷ 
Ἱσραήλ' xal αἱ ἔξοδοι αὐτοῦ &v' ἀρχῆς ἐξ ἡμερῶν 
αἰώνος. » Περὶ δέ γε τῶν viov Ἱσραὴλ ὁ ἱερώτατος 
Παῦλος, ὅτι « Πάντες εἰς τὸν Μωῦσῆην ἐθαπτίσθησαν 
ἐν τῇ νεφέλῃ xat ἐν τῇ θαλάσσῃ, xal πάντες βρῶμα 
πνευματιχὸν τὸ αὐτὸ ἔφαγον, χαὶ πάντες τὸ αὐτὸ 


99 Mich. v, 2; Matth. 11, 6. 


d Varix lectiones codicis Seguieriani. 


f ὁ παράφρων. 5 ὑπονοεῖν. 


^ 


1191 


DE RECTA FIDE AD TIIEODOSIUM ΙΝΡ, 


1198 


πνευματιχὸν ἔπιον πόµα " ἔπινον γὰρ Ex. πνευµατι- À tuolem — biberunt : bibebant autem de spirituali 


χῆς ὑχολουθούσης πέτρας * ἡ δὲ πέτρα ἣν ὁ Χριστός.) 
"Αθρει 5h οὖν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ δεικνύµενον xa 
ἕνωσιν οἰκονομιχὴν τὸ ἰδικῶς τοῦ Λόγου πρεσθύτα- 
τον. Ἡ οὐχ ἑναργῆς ὁ λόγος; Τὸν γάρτοι Βηθλεεμί- 
την, ὡς ἄνθρωπον xal ix γυναιχὸς, ἀπ ἀρχῆς αἱῶ- 
vog τὰς ἑξόδους ἔχειν εὖ µάλα φησίν ' ἐν ἀρχῇ γὰρ 
ἣν xaX πρὸ παντὸς αἰῶνος ὁ ἐνανθρωπήσας θεὸς Λό- 
γος” xat αὐτὸς ἣν ἡ πέτρα, δεδιφηχότα τὸν Ἰσραὴἡλ 
τοῖς παρ᾽ ἐλπίδα xal ἁδοκήτως ἐκμεθύσχων νάµασι; 
xaltot γεννηθεὶς χατά γε τὴν σάρχα xal τὸ ἀνθρώ: 
πινον iv ἑσχάτοις τοῦ alvo; χαιροῖς, xal κχεχρι- 
σµένος τὴν εἰς τόνδε τὸν κόσμον ἀποστολὴν παρὰ τοῦ 
θεοῦ xat Πατρός’ κατωνόµασται γὰρ οὐχ ἑτέρον του 
χάριν 3j διὰ τοῦτο Χριστός. Χριστὸς δὲ ἣν f$ πέτρα 
χατὰ τὸν νόµον, xai τὸν Παῦλον. Ἐπαγων,εῖται δ' 
«0 xal συναθλήσει τῷ λόγῳ xal ὁ σοφὸς Ἰωάννης, 
μονονουχὶ xat συναγείρων τὰς φύσεις, xol συνδέων 
εἰς ἕνωσιν τῶν ἑχατέρᾳ προσόντων ἰδιωμάτων τὴν 
δύναμιν. Θέα γὰρ ὅὃ φησιν’ « Ὅ ἣν ἀπ ἀρχῆς, ὃ 
ἀχηχόαμεν, ὃ ἑωράχαμεν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν, ὃ 
ἑθεασάμεθα, xa? αἱ χεῖρες ἡμῶν ἑφηλάφησαν περὶ 
τοῦ Λόγου τῆς ζωῆς χαὶ foh ἑφανερώθη, καὶ 
ἑωράχαμέν, xai μαρτυροῦμεν, xal ἀπαγγέλλομεν 
ὑμῖν ζωὴν τὴν αἰώνιον, τις fv πρὸς τὸν Πατέρα, 
xai ἐφανερώθη ὑμῖν,» Ἰδοὺ τὸν ὄντα ἀπ' ἀρχῆς 
ὤφθαί τέ φησιν ἑναργῶς, ὑπομεῖναι δὲ καὶ ἀφήν. 
Ανεχεκράχει γὰρ ὁ θωμᾶς' « 'O Κύριός µου, xal ὁ 
θεός µου, ἀναμετρήσας δακτύλῳ πλευράν τε τὴν 


consequente eos petra, petra autem erat Christus 59, » 
En summsm illam antiquitatem, quz in Verbo pro- 
prie couvenit, secundum «oconomicam unionem 
hic Christo Jesu assignatam esse. Αη obscurus est 
hic sermo? Evidenter enim exponit Bethleemitam 
illum, qui ex muliere natus est homo, ab initio 
seculi exitum babere: in principio enim et aute 
omnia szeculaerat qugd incarnatum est Verbum, 
ipseque erat petra illa, quz fsraeliticum populum 
sitientem insperatis inexspectatisque aquse flueniis 
inebriavit : etiamsi in novissimis ευ] temporibus 
gecupdum carnem, humanamque naturam progeni- 
tus, et missione in bunc mundum a Dco Patre in- 
uncius sil: neque enim aliunde hoc nomen Christi 
soriitus est, quam ab una hac unctione et fun- 
ctione ; atqui Christus, secundum legem et secun- 
dum beatum Paulum, erat illa petra. Confirmat liane 
ruraum seutentiam et sapiens Joannes quoque; si- 
quidem /() naturas in unum quodammodo cogens, 
proprietatumque vim, qux» utrique adjacent, in 
unionem redigens, ita scribit : « Quod fuit ab initio, 
quod audivimus, quod vidimus oculis nostris, quo 
perspeximus, et. manus nostr: contrectaverunt de 
Verbo vite,et vita manifestata est, et vidimus, et 
testamur, et annuntiamus vobis vitam seternani, 
que erat apud Patrem, et apparuit nobis 53. , 
Ecce diserte affirmat eum, qui fuit ab initio, ct 
visum esse, et palpabilem factum esse. Etenim 


τοῦ σώματος, xal τὰς διατρήσεις τῶν Ίλων. Γεγε- C Thomas, posteaquam manus in latus, et digitos in 


νῆσθαι δὲ φησι τοὺς ἁγίους ἁποστόλους xai ὁ θεῖος 
ἡμῖν Λουχᾶς αὐτόπτας τε xaX ὑπηρέτας τοῦ Aó- 
γου  Υέγονε γὰρ ἐμφανῆς ὁ ἁσώματος, χαὶ ἁπτὸς ὁ 
ἀναφὴς ' οὖχ ὀθνεῖον ἔχων πἐρίδλημα τὴν ἀπὸ γῆς 
σάρχα, ἀλλ᾽ ἴδιον αὐτὴν ποιησάµενος ναὺν, xal ἓν 
αὐτῇ , καὶ σὺν αὐτῇ γνωριζόµενος ὡς θεὸς xal Κύ- 
ριος. Γεγραφότα δὲ οἷἶσθά που val τὸν ἱερώτατον 
Παῦλον. εΟὐδεὶς γὰρ ἡμῶν ἑαυτῷ 07), καὶ οὐδεὶς 
ἑαυτῷ ἀποθνήσχει. Ἐάν τε γὰρ ζῶμεν, τῷ Κυρίφ 
ζῶμεν  ἑάν τε ἀποθνήσχωμεν, τῷ Κυριῳ ἀποθνή- 
σχοµεν΄ báv τε οὖν ζῶμεν, ἑάν τε ἁποθνήσχωμεν, 
τοῦ Κυρίου ἐσμέν. El; τοῦτο γὰρ Χριστὸς ἀπέθανε 
xa ἔξησεν, ἵνα νεχρῶν καὶ ζώντων κυρµύσῃ.» 


clavorum foramina intulisset, statim exclamavit : 
« Dominus meus, et Deus meus **. » Quin eximius 
quoque evangelista Lucas sanctos apostolos Verbi 
spectatores, ejusdem ministros exstitisse ait *! : 
nam qui corporis expers erat, factus est spectabilis : 
et qui tangi non poterat, terrena carne non tanquam 
extraneo amictu, sed tanquam proprio templo sese 
induens, factus est palpabilis, et In ipsa, et cum 
ipsa etiam uti Deus οἱ Dominus cognitus fuit. Memi- 
nistis quoque sacratissimum Paulum alicubi ita 
scripsisse : « Nemo nostrum sibi vivit, et nemo sibi 
moritur. Sive vivimus, Domino vivimus, sive mo- 
rimur, Domino morimur. Sive ergo vivimus, sive 


morimur, Domini sumus, In hoc enim Christus mortaus est, et resurrexit, ut et vivorum et mor- 


tuorum dominetur **, » 


MI". "Apapev οὖν ἀληθῶς, ὅτι xsxupleuxev ἆλη- D — XLIII. Vere itaque decebat, ut vivorum mortuo- 


θῶς νεκρῶν τε xal ζώντων ὁ μὴ ἑτέρου του χάριν, 
πλὴν ὅτι τοῦδέ τε xal μόνου, τεθνεὼς xai ἐγηγερ- 
μένος. Τίνα δὴ οὖν ἄρα φαμὲν, ὡς ὑπέδυ μὲν θάνα- 
τον, ἀνεδίω δ' αὖ, ἡ τὸν Υἱὸν δηλονότι: 'AXX ὅτι 
μὲν τὸν Υἱὸν, ἁπαστισοῦν, οἶμαι, συννεύσειεν ἄν. Τί 
οὖν ἑἐροῦμεν; πότερα θνητός vé ἐστι xal φθορᾷ χάτ- 
οχος ὁ Ex θεοῦ Πατρὸς Λόγος, πέρα θανάτου καὶ 
φθορᾶς ἀμείνων ὡς Qut; Καΐτοι πῶς οὐχ ἅπασιν 
ἐναργὲς, ὅτι θανάτου χρείττων ὡς ζωή; Elsa πῶς 
γέγονεν ἐν νεχροῖς καὶ ἐλεύθερος, xavà τὰς Γραφάς; 
πεθναίη γὰρ οὔτι που καθ) ἑαυτὸν ὁ Λόγος. Φαμὲν 


**[Cor.x,2-4. *!1Joon. 1, 4,2. 


5* Joan. xx, 28. 


rumque dominaretur, qui nullius alterius, sed hu- 
jus solius causa, et mortuus esset, et revixisset, At 
quem alium, quzso, mortem subiisse, iterumque in . 
vitam rediisse putabimus, quam Filium? Nullum 
itaque alium ; neque id ullus, opinor, inficias iverit. 
Quid igitur dicemus? nunquid Dei Patris Verbum 
inorti corruptionique obnoxium esse, an potius omni 
morte, omnique corruptione, quandoquidem vita 
est, przestantius esse? Atqui, ut vita est, morte su- 
perius esse, quis non videt ? Quomodo igitur secun- 
dum Scripturas 55 inter mortuos liberum exstitit? 


9[uc. 5,2. "Rom. xiv, 7, 8, Psal. Lxxxvi, 0. 


1199 


S CYRILLI ALEXANDRIM ARCIIEP, 


1908 


Sane licet Verbum per se emori nequaquam valeat, A οὖν, ὅτι τεθνθώσης ἀὐτοῦ τῆς σαρχὸς, αὐτὸς τοῦτο 


attamen carne illius intermoriente, ipsum quoque 
mortem perpessum recte perhibetur. lgitur qui se- 
cundum carnis legem , lumanamque naturam mor- 
tuus est, et resurrexit; idem ille non absque carae, 
imo vero cum carne, et in carne imperii gloriam 
obtinuit; planumque fecit, 441 mortem quidem na- 
(ας humanz affectionem esse; a mortuis autem se 
denuo excitare, divinse virtutis opus. Quo factum 
est, ut per utrumque cognoscatur, et nobis similis 
ut homo, et nobis rursum superior ut Deus, univer- 
sorumque Dominus, qui etiam ante assumptam ear- 
nem una cum Patre suo regnabat. Atque talem il- 
lum esse intelligebat Nathanael, cum diceret : 
« Rabbi, tu es Filius Dei, tu es rex Israel **. » Ipse 
autem ad suos discipulos ita dicebat: « Vos vocatis 
me, Magister et Domine, et bene dicitis : sum el- 
enim 57. » Et opere ipso verbis suis fidem faciens 
peccala remisit, potestatemque contra immundos 
spiritus apostolis impertivit; quo nimirum et illos 
ejiciant, el omnem praterea aégritudinem el lan- 
guorem ir populo curent. In nomine enim Jesu 
Cliristi Nazareni, claudus qui ad Speciosam por- 


λέγεται παθεῖν. θὐχοῦν οὗ δίχα σαρχὸς, σὺν αὑτῇ δὲ 
μᾶλλον καὶ by αὑτῇ τὴν τῆς χυριότητος ἀνεδέξατο 
δόξαν, ὁ vópup σαρχὸς xaX φύσει τῇ xa0' ἡμᾶς τεθνη- 
xà, xal ἐγηγερμένος * ἀνθρώπινον μὲν τὸ τεθνάναι 
πάθος, ἑνέργημα δὲ θεῖχὸν τὸ ἀναθιῶναι δειχνὺς, ἵνα 
δι ἀμφοῖν γνωρίζηται καθ) ἡμᾶς τε ἅμα, χαὶ ὑπὲρ 
ἡμᾶς ὡς θεὸς, καὶ τῶν ὅλων γεγονὼς ὁρῷτο Κύριος, 
ὁ xai πρὸ σαρχὺς βασιλεύων μετὰ τοῦ ἰδίου Πα- 
πρός. Οὕτως αὐτὸν ὁ Ναθαναλἡλ ἐπιγινώσχων, ἔφασχε * 
« 'Pa66i, σὺ et ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, σὺ εἶ à βασιλεὺς 
τοῦ ἸἹσραήλ. » Αὐτὸς 6h τοῖς ἑαυτοῦ parta: 
c "Ypelg χαλεῖτέ µε, φησὶν, 6 Κύριος καὶ ὁ Διδάσχα- 
λος, xai χαλῶς λέγετε’ εἰμὶ γάρ. » Ἔργῳ δὲ αὐτὸ 
πιστούµενος, ἀνίησι μὲν ἁμαρτίας, ἑξουσίαν δὲ δέ- 


B δωκε χατὰ πνευμάτων ἀκαθάρτων, ὥστε ἐχδάλλειν 


αὐτὰ, xaX θεραπεύειν πᾶσαν νόσον xaX πᾶσαν µαλα- 
χίαν ἐν τῷ λαῷ. Ἐν ὀνόματι γὰρ Ἰησοῦ Χριστοῦ τα) 
Ναζωραίου τεθεράπευται μὲν ὁ τὼ πόδε λελωθδηµέ- 
vos, xai τῇ "pala προσιξάνων πύλῃ. ᾽Αῤῥωστίαν 
δὲ τὴν οὕτω μακρὰν ἀπεσείσατο, xaX χομιδῇ δυσδιά- 
φυχτον διέδρα νόσον Αἰνέας, πρὸς ὃν ὁ θεσπέσιας 
ἔφη Πέτρος’ « Alvéa, ἰᾶταί σε Ἰησοῦς ὁ Χριστός.) 


tora sedebat, sanatus, est *. Pari modo JEneas, cum diutissime  segrotavisset, convaluit, et morbui 
pene immedicabilem evasit; cum iaguus ille Petrus hac eum oratione compellaret : « /Enea, saa 


te Dominus Jesus Christus **. 
XLIV. Dudecunque igilur ad veritatem com- 
pulsi, et quze sacris Litteris decreta sunt, studiose 


MA'. Πανταχόθεν οὖν ἄρα συνωθούμεναι πρὸς ἁλή - 
θειαν, xaX τὸ τοῖς ἱεροῖς Γράμμασι δοχοῦν ἴχνηλα- 


venerari studentes, et Patrum sententias aeinulati, 60 Τεῖν εὖ µαλα σπουδάζοντες, χαὶ ταῖς τῶν πατέρων 


eum qui ex radice Jesse, qui ex semine David, qui 
ex muliere secundum carnem, qui nobiscum legi 
obnoxius, ut homo, supra nos autem, et supra le- 
gern, uL Deus : qui propler nos, nosireque nalura 
similitudinem, nobiscum inter mortuos babitus est : 
qui supra nos denique per seipsum et viviflcator et 
vita est, verum Dei Filium esse credimus; neque 
humanitatem divinitate spoliantes, neque Verbu;a 
rursum post inexplicabilem illam et arcanam unio- 
nem humanitate exuentes; sed unum eumdemque 
Filium ex duabus rebus in unum quoddam, quod ex 
utroque non seeundum natura eversionem, sed ex- 
cellentlssima illa unione admirabiliter constitutum 
est, confitentes, 


ἑπόμενοι δόξαις, τὸν Ex. ῥίζης Ἰεσσαὶ, τὸν &x σπἑρ- 
µατος Δανῖδ, τὸν ἐκ γυναικὸς χατὰ σάρχα, τὸν μεθ) 
ἡμῶν ὑπὸ vópov ὡς ἄνθρωπον, xal ὑπὲρ ἡμᾶ;, 
ὑπὲρ νόµαν ὧν θεὸν, τὸν δι ἡμᾶς τε, καὶ. xa" 
ἡμᾶς, μεθ' ἡμῶν ἓν νεχροῖς, τὸν ὑπὲρ ἡμᾶς δι) 
ἑαυτὸν ζωοποιὸν, xaX Cut, Υἱὸν εἶναι τοῦ θεοῦ χατὰ 
ἀλήθειαν πιστεύοµεν' οὔτε φιλοῦντες θἐότητο; τὸ 
ἀνθρώπινον, οὔτε μὴν ἀνθρωπότητος ἀπαμφιεννύντες 
τὸν Λόγον μετὰ τὴν ἄφραστόν τε xal ἀπερινότπτον 
ἕνωσιν * ἁλλ' ἕνα χαὶ τὸν αὑτὸν ὁμολογοῦντες Υἱὸν, 
&x δυοῖν πραγµάτοιν εἰς Ev τι τὸν ἐξ ἀμφοῖν &rop- 
ῥήτως ἐχπεφηνότα, καθ ἕνωσιν δηλονότι τὴν ἁνω- 
τάτω, xai οὗ φύσεως παρατροπήν. 


XLV. Porro autem quantum emolumenii ii per- Ὁ ME'. Ὅσον γὰρ τοῖς οὕτω δοξάσουσι περιέσται 


cepturi sunt, qui ita sentiunt, hoc divinus ille Christi 
discipulus his verbis declarat : « Qui, inquit, con- 
fessus fuerit, quod Jesus est Filius Dei; in hoc Deus, 
οἱ ipse vicissim in Deo manet **, » Quod autem Je- 
sus Christus, qui secundum carnem ex David ortus 
est, sit verus et naturalis Dei Filius, quatenus Ver- 
bum caro factum babitavit in nobis : istud 49 idem 
ille Joannes ejusinodi oratione explanat : « Scimus, 
ait, quoniam Filius Dei venit, et dedit nobis sen- 
sum, ul cognoscamus verum Deum, et simus in vero 
Filio ejus Jesu Christo : hic est verus Deus, et vita 
 eelerna*! : » per ipsum et cum ipso Deo Patri sit glo- 
ria, cum sancto et adorando et vivifico Spiritu, nunc 
et seinper et in szxcula szculorum. Amen. 


*5 Joan, 1, 49. ** Joan. xiu, 13. 54 Act, ni, 9. 


8? Act. ix, 90. 


τὸ χέρδος, σαφηνιεῖ γράφων ὁ τοῦ Χριστοῦ µαθητές 
« "Oz; ἂν ὁμολογήσῃ, ὅτι Ἰ[ησοῦς ἐστιν ὁ Yl τοῦ 
θεοῦ, ὁ θεὸς £v αὐτῷ μένει, xat οὗτος ἐν τῷ Oed. » 
Ὅτι δὲ Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ Ex Δαυῖδ κατὰ cápxa, 
χατὰ φύσιν καὶ ἀληθῶς ἐστιν Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, χαθὺ 
γέχονε σὰρᾷ ὁ Λόγος, καὶ ἐσχήνωσεν £v ἡμῖν, χατα- 
σφραχιεῖ λέγων ὁ σοφὸς Ἰωάννης ^ ε Καὶ οἴδαμεν 
ὅτι Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἠχει, χαὶ ἔδωχεν ἡμῖν διάνοιαν, 
ἵνα γινώσχωμεν τὸν ἀληθινὸν Ocóv, Καὶ ἐσμὲν Ev τῷ 
ἀληθινῷ, ἐν τῷ υἱῷ αὐτοῦ Ἰησοῦ Χριστῷ. Οὗτός 
ἐστιν ὁ ἀληθινὸς θεὸς, xal ζωὴ αἰώνιος * καὶ δι’ αὗτου 
τε χαὶ σὺν αὐτῷ τῷ Πατρὶ καὶ θεῷ ἡ δόξα, σὺν τῷ 
ἁγίῳ, χαὶ προσκυγητῷ, xa ζωοποιῷ Πνεύματι, νῦν 
xai ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Αμήν. 


9! | Joan. iv, 15. ** 1Joan. in, 20. 


1201 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1909 





KYPIAAOY 


ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ 


ΠΡΟΣΦΩΝΗΤΙΚΟΣ 


Jj ΤΑΙΣ EYZEBEZTATAIZ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΙΣ. 


CYRILLI 


ERCHIEPISCOPI ALEXANDRINI 


LIBER 


Religiosissimis Reginis nuncupatus. 


A'. Σἐµνολόγηµα μὲν οἰκουμενιχὸν, χαύχηµα δὲ A — ]. Sane vos sacras castissimasque Christi omnium - 


τῶν ἁγίων Ἐκκλησιῶν τοῦ πάντων Σωτῆρος ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστοῦ φαίη τις ἂν, χαὶ µάλα εἰκότως, ὑμᾶς 
δὴ τὰς ἱερὰς xal πανάγνους αὐτοῦ νύμφας, εὐσεθέ- 

ταται xai θεοφιλέσταται βασιλίδες, αἷς τὸ παμµποί- 
xov τῆς ἀρετῆς ἑναπαστράπτει χάλλος, τὸ τοῖς τῆς 
θεότητος ὀφθαλμοῖς $50 τε xal γνωριμµώτατον * µε- 
λέτῃ δὲ χαὶ σπουδῇ μᾶλλον δὲ ἤδη χατώρθωται, xol 
δὲ ἓν πίστει διαπρέπει ὁρθῇ, χατ οὐδένα τρόπον 
σεσαλευµένη. Τράφων δέ πού φησιν ὁ σοφώτατος 
Παῦλος ὀνομασθεὶς ἀληθῶς, χαὶ τὸ τοῦ Χριστοῦ τοῖς 
ἔθνεσιν ἱερουργήσας µυστήριον' « Ὥστε, ἀδελφοί 
µου ἀγαπητοὶ, ἑδραῖοι Υγίνεσθε, ἁἀμεταχίνητοι, πε- 
ρισσεύοντες kv τῷ ἔργῳ τοῦ Κυρίου πάντοτε. » Ὅπου 
γὰρ πίστις ὀρθὴ xat ἁμώμητος τοῖς ἐξ ἔργων ἀγαθῶν 


χαυχήµασιν εὖ µάλα συµφέρετα:, xal ἱἰσόδρομον ἔχει B 


τὴν συμθολὴν, ἐχεῖ που πάντως εἴη ἂν ἓν παντὶ χαλῷ 
τελειότης, xal τὸ ἁρτίως ἔχον εἰς ἁγιασμόν. Λόγος 


μὲν οὖν ἅπας ὁ ἐν ἡμῖν, τῆς ἑνούσης ὑμῖν εὐχλείας 


κατόπιν ἔρχεται, xaX ὁμολοχεῖ τὴν ἧτταν, ἑρυθριάσας 
οὐδέν ' εἴη δ ἂν xal συγγνώµης ἄξιος, εἰ δέδιεν 
ἐπαινεῖν, ὧν οὐκ ἂν ἑφίκοιτο τῆς ἀξίας. El μὲν γὰρ 
ἔχει τὸ δύνασθα: χατορθοῦν τὸ ποθούµενον, διαδξ- 
6λήσεται μὲν, πολὺ νοσήσας τὸ ἀἁδρανές. Καὶ τὴν εἰς 
τοῦτο µέλλησιν ἁπαλλαττέτω μηδεὶς τῶν εἰς ῥᾳθυ- 
μίαν αἰτιαμάτων ' οὓς γὰρ ἣν εἰχὸς χαταχαλλύνειν 
δύνασθαι ταῖς εἰς ἀρετὴν εὐφημίαις, ἀνθ᾽ ὅτου λυπεῖ, 
cuoxdv Ἱρημένος:, El δὲ &zovct, xal δέδιε, χαὶ ópo- 
λογεῖ τὴν ἧτταν, οὐχ αὐτῷ δὴ μᾶλλον τὰς αἰτίας ἄνα- 


θήσοµεν, ἀλλ᾽ ὑμῖν ταῖς οὕτω περιφανέσιν, at ταῖς C 


τῶν ἰδίων ἁ,δραγαθημάτων ὑπεροχαῖς xai τοὺς 
ἅπαντας χοσμεῖν εἰωθότας λόγους οὐδὲν ὄντας ἁπ- 
εφήνατε. Αἵμα μὲν γὰρ ὑμῖν ἄνωθεν καὶ Ex μαχρῶν 
ἦχει χρόνων τὸ βασιλιχόν παρατείνει δὲ καὶ εἰς 
δεῦρο, xaX ἔτι, χαθὰ πεπιστεύχαμεν. "AXX ἰδοὺ δὴ 


** | Cor. xv, 58. 


nostrum Salvaloris sponsas (religiosissime , ac Deo 
dilectissime imperatrices) orbis terrarum ornamen- 
tum , sanctissimarumque Ecclesiarum decus optimo 
jure quispiam appellarit : in quibus nimirum omne 
virtutum genus, omnisque ornatus divinz majestatis 
oculis gratus acceptusque miriflce splendet. Neque 
his opibus content3B, omnem quoque curam omne- 
que studium adhibetis, quo fide recta nullamque 
in partem vacillante excellatis; memores haud du- 
bie illius, quod sapientissimus mysteriorum Christi, 
dispensator, gentiumque doctor. Paulus scribit : « Ita- 
que, fratres mei dilecti; ait, stabiles estote et immo- 
biles, abundantes in opere Domini semper **.» Quan- 
doquidem ubi fides recta et inculpata cum bonaruin 
actionum honestate conjungitur, zequabilique nisu 
et cursu cum illis copulatur ; ibi omnis boni perfe- 
ctio sanctiflcationisque integritas comperitur. Qua- 
propter nos glorix et celebritati vestrzx parem oratio- 
nis dignitatem afferre non posse, ingenue fatemur,. 
nec erubescimus : unde et venia quoque digni me- 
rito censebimur, 8i ea laudare veremur, quorum 
excellentiam nos assequi posse non putamus : ac 
siquidem id, quod przstare desideramus, cum laude 
prestandi facultatein haberemus, jure profecto ac- 
cusaremur, si de infirmitate nostra anxie nimis co- 
gitantes, cunctantius agereimus : neque ignavia cri- 
men liceret effugere, utpote qui silentio utentes, iis 
quos ob virtutem meritis laudum preconiis exor- 
nare debueramus, .molestiam potius, tristitiamque 
pareremus. 43 Ceterum quando jam antea de im- 
becillitate nostra in dicendo, timoreque conquesti. 
confessique sumus, nosque oneri tanto impares de- 
claravimus ; vos magis silentii hujus culpam susti- 
nebitis, quz illustres adeo, adeoque conspicue estis, 


1203 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


Ld 


1204 


ut vestra virates ac recte facta omnium oratorum A xal µάλα σαφῶς, xal τῆς ἓν Χριστῷ βασιλείας ἔπι- 


eloquentiam longe vincant. Nam et regium vestrum 
genus jam inde ab exordio longa temporum serie 
hucusque est propagatum, et ulterius, ut eredimus, 
in posterum adhuc propagabitur : nec non Christl 
regnum capessere, et ea, qua illi grata sunt, facere 
et sentire studetis; partim quidem praeclaris actio- 
nibus inculpataque fide, ut paulo ante dicebamus, 


ὁραττόµεναι, τὰ αὐτῷ δοκοῦντα φρονεῖν τε xal 6pdv 
σπουδάζετε’ τοῦτο μὲν, ὡς ἔφην, ἔργοις τε xaX &quo- 
µήτῳ διαπρέπουσαι πίστει, xal τὰς ὑμῶν τε χαὶ 
βασιλείους αὐλὰς τῇ τῆς παρθενίας χαταλαμπρύνου- 
σαι δόξῃ᾽ τοῦτο δὲ, πολυτελεστάτους ἀνιστῶσαι 
ναοὺς τῷ Χριστῷ. Κεχάρισται γὰρ παρ) αὐτοῦ ταῖς 
ἁγίαις ὑμῶν φυχαῖς μετὰ τῶν ἄλλων xai τοῦτο. 


praestantes ; partim vestras regiasque aulas virginitatis gloria condecorantes; partim denique sumptuo- 
sissima templa Christo excitantes. Nam et hoc quoque pietatis studium inter caetera ille sauctis vestris 


animis ismpertitus est. 

ll. Igitur, ut ex sacris Litteris aliquid quoque 
depromam : « Gaudete in Domino semper : Iterum 
dico, gaudete, modestia vestra nota sit omnibus lo- 
minibus 5. » Imo vero jamdudum illa apud omnes 
civitatum et regionum omnium houtlnes divulgata 
percrebuit; neque seeus fere atque tabella quedam 
depictam in se pictatis in Christum venustatem ge- 
rens, lateque resplendens, omnium admirationem 
excitavit. Ratus sum autem nonnullum opere pre- 
tium me facturum, si vobis vere sanctis Christi 
sponsis (quanquam ad quodvis opus bonum abunde 
instruetze videamini) libellum hune, non ita pridem 
a me elaboratum, velut spiritale quoddam xenium 
nuncuparem : qui quidem non contemnendum , ut 
opinor, lectoribus allaturus est utilitatis fructum. 
Siquidem eos, qui recte sapere dedidicerunt, boc 
est, quibus ita persuasum est de Christo omnium 
Salvatore, in viam reducet, et ad veram sapientiam 
instituel : ezeteros vero, qui rectum animi sensum 
habent, et in veritatis doctrina persistunt, variis at- 
gumentorum et sententiarum inventis, divinarum- 
que Scripturarum demonstrationibus in fide corro- 
sorabit. Hine etenim et Emmanuelem verum ac 
naturalem Deum, et Virginem rursum, qua eum pe» 
perit, veram propter ipsum Deiparam esse, planum 
fiet. Si qui autem sunt, qui istud &entire et profi- 
teri verentur, hi profundum illud pietatis myste- 
rium , ut sane videtur, nequaquam expendunt. Per- 
becessarium autem Judicavi ea paucis hoc loco 
repetere, quz? apostoli et evangelist:e de 4j Christo 
omnium Domino tradiderunt, tum ea quoque non 
ea ipsa de re habentur ; et omnino exponere, quo 

Ili. Credimus igitur in unum Deum Patrem omni- 
potentem , visibilium et invisibilium omnium con- 
ditorem. Et in unum Dominum Jesum Christum Fi- 
lium ejus, ante omne szculum et tempus ex ipso 
naturaliter genitum. Nam quod ad tempus attinet , 
zque principii expera, et costernug est, atque is 
qui illum genuit; eadeinque quoque potestate et 
gloria cum illo est, per omnia denique et in omni- 
bus eidem z«qualis. Figura namque et splendor sub- 
stantiz illius est **. Crediurus similiter et in san- 
ctum quoque Spiritum, quem a divina natura alienum 


65 Philipp. iv, 4. ** Hebr. 1, 5. 


B'. Οὐχοῦν (ipi) γάρ τι λαδὼν xaX &x. τῶν ἱερῶν 
Γραμμάτων) « Χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντοτε’ πάλιν 
ἐρῶ, χαίρετε. Τὸ ἐπιειχὲς ὑμῶν γνωσθήτω πᾶσιν 
ἀνθρώποις. » Ἐγνώσθη μὲν οὖν, xal διαδεθόηται, 
καὶ τοῖς àvà πᾶσαν χώραν τε xaX πόλιν, χαθάπερ 
τις εἰχὼν γραφἣν ἔχουσα τῆς εἰς Χριστὸν εὐσεθείας, 
τὸ Χάλλος διέλαµμψεν ἑναργῶς, xai τοῦ παντὸς 
ἠξιώθη θαύματος. Ὠήθην δὲ δεῖν xal ταῖς πρὸς πᾶν 
ὑτιοῦν τῶν ἀγαθῶν ἐχούσαις ἁρτίως χάρισµά τι µ:- 
ταδοῦναι πνευματιχὸν, ὡς ἁγίαις Χριστοῦ νύμφαις, 
τοῦτο Oh τὸ ἀἁρτίως ἐμοὶ πονηθὲν βιθλίον, οὗ µετρίαν 
παρέχειν δυνάµενον, ὥς γε οἶμαι, τοῖς ἐντευξομένοις 
τὴν ὄνησιν. Too; μὲν γὰρ οὐκ ὀρθά φρονεῖν δεδ.- 
δαγµένους, ἤγουν ἀναπεπεισμένους πεοὶ τοῦ πάντων 
ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ, πρὸς ἐπανόρθωσιν &vaxo- 
μιεῖ, χαὶ μυσταγωγήσει χαλῶς ' τοὺς γε μὴν ὀρθφ 
βεθηχότας νῷ, χαὶ τοῖς τῆς ἁληθείας ἐμφιλοχωροῦν- 
τας δόγµασιν, ἀσφαλεστέρους ἀποφανεῖ τοῖς ἐξ &va- 
θῶν ἐννοιῶν πολυτρόποις εὑρέμασι, χαὶ ταῖς Ex τῆς 
θεοπνεύστου Γραφῆς ἀποδείξεσιν. ΜαθήσεταιΣ γὰρ, ὅτι 
φύσει μὲν xa ἀληθείᾳ θεός ἔστιν ὁ Ἐμμανουὴλ, 
Θεοτόχος δὲ δι’ αὐτὸν xai fj τεχοῦσα Παρθένος. Et 
γὰρ δὴ φάναι τε τοῦτο xai φρονεῖν δεδιότες, οὗ νε- 
νοῄχασι, χατὰ τὸ εἰχὸς, τὸ βαθὺ τῆς εὐσεθείας µυ- 
στήριον. Χρῆναι δὲ ὑπολαμθδάνω διὰ βραχέων εἰπεῖν 
τὴν τε ἁποστολιχὴν καὶ εὐαγγελικὴν παράδοσιν, ἣν 
ἐπὶ Χριστῷ i πεποίηται τῷ πάντων Δεσπότῃ, χαὶ 
ἁπάσης δὲ τῆς θεοπνεύστου ΤραφΏς τὸν ἐπ αὐτῷ 
σχοπὺν, xai ὅποι ποτὲ βλέπῃ τῶν τῆς ἁληθείας ὅ’- 
Tuto 1) δύναμις. 


preterire, quze in czeteris sancte Scripturz libris 
spectet vis dogmatum veritatis. 
D LI". Πιστεύομεν τοίνυν εἰς ἕνα Θεὸν Πατέρα παντο- 


χράτορα, πάντων ὁρατῶν τε xai ἀοράτων ποιητήν. 
Καὶ εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν τὸν Υἱὸν αὐτοῦ, 
γεννηθέντα κατὰ φύσιν ἐξ αὐτοῦ πρὺ παντὸς αἰῶνος 
χαὶ χρόνου ' xai γάρ ἐστι συνάναρχος κατὰ χρόνον, 
xaY συναῖδιος τῷ ἰδίῳ Γεννήτορι, σύνεδρός τε xai 
ἰσοχλεῆς αὐτῷ, xal ἰσότητι χατεστεµµένος τῇ πρὸς 
πᾶν ὁτιοῦν ' χαρακτῃρ Υάρ ἐστι xaX ἀπαύγασμα τῆς 
ὑποστάσεως αὐτοῦ. Πιστεύομεν δὲ ὁμοίως καὶ εἰς τὸ 
Πνεῦμα τὸ ἅγιον, οὐχ ἀλλότριον αὐτὸ τῆς θείας φύ- 
αεως χαταλογιζόµενοι’ xal γάρ ἐστιν ix Πατρὸς φν- 


γατίο lectiones (οἱ οἱς Seguicriani. 


b µαθίσονται. { [lo } ἐπὶ Xp. 


e 


4905 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


4206 


σιχῶς, ροχεόμενον Or Υἱοῦ τῇ κτίσει’ νοεῖται γὰρ A minime reputamus : siquidem naturaliter a Patre 


οὕτω pla τε καὶ ὁμοούσιος, xat ἓν ταυτότητι δόξης, fj 
ἁγία xaX προσχυνουµένη Τριάς. Φαμὲν δὲ, ὅτι αὐτὸς 
ὁ ix τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ xal Πατρὸς ἀποῤῥήτως 
χεγεννηµένος μονογενὴς αὐτοῦ Λόγος, τῶν αἰώνων 
ποιητῆς, 6 δι οὗ τὰ πάντα, xal bv ᾧ τὰ πάντα, τὸ 
φῶς «b ἀληθινὸν, ἡ πάντα ζωογονοῦσα Φὖσις (ζωὴ 
γὰρ πέφηνεν, ὡς ἐκ ζωῆς τοῦ Πατρὸς ), ἓν ἑσχάτοις 
χαιροῖς τοῦ αἰῶνος, εὐδοχήσαντος τοῦ Πατρὸς, ἵνα 
σώσῃ τὸ ἐπὶ γῆς Υένος πεπτωχὸς εἰς &pàv, χαὶ διὰ 
τῆς ἁμαρτίας καταχομισθὲν εἰς θάνατον xaX φθορὰν, 
σπέρματος 'A6paàp. ἑπελάθετο, χατὰ τὰς Γραφᾶς, 
καὶ κεχοινώνηκεν αἵματος xal σαρχὸς, τουτέστι γέ- 
γονεν ἄνθρωπος * xal σάρχα λαδὼν, xai ἰδίαν αὐτὴν 
ποιησάµενος, ἐγεννήθη σαρχικῶς διὰ τῆς ἁγίας xot 
θερτόχου Μαρίας. 


est, per Filium in creaturam dimanans. Ad hunc 


enim modam sancta illa adorandaque Trinitas, una 
in essentia, par in gloria et majestate cognoscitur. 
Asserimusque ipsum unigenitum Verbum arcano in- 
explicabilique modo ex Dei et Patris substantia ge- 
nitum, quod secula condidit, per quod el in quo 
consistunt omnia, quod verum lumen, naturaque 
omnia vivificans est (vita est enim, utpote ex Patre 
vita procedens), novissimis szeculi temporibus, Patre 
pro sua benignitate ita volente, quo nimirum genus 
humanum, quod in maledictionem prolapsum fuerat, 
et per peccatum in mortem et corruptionem prz- 
ceps abierat, restitueret , Abrahze semen apprehen- 
disse, carni quoque et sanguini, secundum Scriptu- 


B ras *, communicasse, hoc est, hominem factum 


esse; carne assumpta , eadenique propria sibi reddita, e saneta et Deipara Maria secundum carnem 


malum esse. 

N. Αλλά χαΐίτοι χαθ᾽ ἡμᾶς γεγονὼς, xai τὴν τοῦ 
δούλου μορφὴν οἰχονομικῶς ὑποδὺς, µεμένηκεν Ev τῇ 
κατὰ φύσιν θεότητι xal κυριότητι. Οὐ γὰρ πέπανται 
τοῦ εἶναι Θεὸς, εἰ χαὶ γέγονε σὰρξ, τουτέστι καθ' 
ἡμᾶς τε χαὶ ἄνθρωπος. Ἐπειδὴ δὲ ἄτρεπτος χατὰ 
φύσιν, ὡς θεὸς, μεμενηχὼς ὅπερ ἣν ἀεὶ, xal ἔστι, 
xai ἔσται, χεχρηµάτιχεν Υἱὸς ἀνθρώπου. 


E. Καὶ ἐπειδὴ καταδέδηχεν ἑχὼν Ev τοῖς τῆς 
ἀνθρωπότητος µέτροις (καθῆχε vàp ἑαυτὸν εἰς χέ- 


IV. Αι quamvis Verbum nostram naturam assum. 
pserit, servilamque formam dispensatione indueri! ; 
perseveravit nihilominus in ea majestate et divini- 
tate, αυ secundum naturam ipsi convenit. Neque 
enim desiit Deus esse, etiamsi factum est caro, hoc 
est, nostri simills, et horno. Nam eum, ut Deus, nulli 
secundum naturam obnoxium sit miutationi , manens 
id quod erat, est, semperque erit, factus est Filius 
hominis. 

V. Cieterum simul atque ad humane naturz leges 
semel descendit (siquidem sua sponte se exinanivit),. 


νωσιν 1, ὑπομεμένηχεν ἀναγκαίως xai Υέννησιν τὴν C non potuit ex muliere quoque non nasci. Nec ob- 


ἐκ γυναιχὸς, οὐκ &pyhv τοῦ εἶναι λαδούσης τῆς θείας 
αὑτοῦ φύσεως, ὅτε χατὰ σάρχα γεγεννῆσθαι λέγεται” 
ἁλλ ἣν μὲν καὶ ἔστιν, ὡς ἔφην, ἐχ θεοῦ Πατρὸς 
φυσιχῶς τε καὶ ἀληθῶς ὁ Λόγος. Ἐπειδὴ δὲ οὐχ ἄν- 
θρωπος ἁπλῶς νοεῖται καθ ἡμᾶς ὁ ἐκ τῆς ἁγίας 
Ἰ]αρθένου γεγεννηµένος, ἆλλ' αὐτὸς σαρχωθεὶς ὁ 
Λόχος, xaX ἴδιον ἔχων σῶμα τὸ ἐξ αὐτῆς, διὰ τοῦτο 
λέγεται γεγεννῆσθαι σαρχικῶς, ὡς τῆς ἰδίας σαρχὸς 
τὴν γέννησιν οἰχειούμενος. 


σ. Οἱ δὲ λέγοντες ἀσυνέτως θεοτόχον οὐκ εἶναι 
&hv ἁγίαν Παρθένον, ἐμπίπτουσιν ἀναγχαίως εἰς τὸ 
δύο λέγειν υἱοὺς τοῦ Θεοῦ. El γὰρ μὴ τέτοχε σαρχι- 
xg σαρχωθέντα θεὺν ἡ ἁγία Παρθένος, πᾶσά πως 
ἀνάγχη καὶ οὐχ ἑχόντας αὐτοὺς ὁμολογεῖν, ὅτι χοινὸν 
γεγέννηχεν ἄνθρωπον , οὐδὲν ἔχοντα παρ) ἡμᾶς τὸ 
πλεῖον. Εἶτα πῶς αὐτῷ χάµψει πᾶν Υὀννυ, xaX πᾶσα 
γλῶσσα ἑἐξομολογήσεται, ὅτι Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς 
εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός, Πῶς αὐτῷ πρόσκυνοῦσιν 
ἄγγελοι, xat τῶν ἀνωτάτω δυνάμεων ἡ ἁγία πληθύς: 
*Ap' οὖν ἀνθρώπῳ κοινῷ λελάτρευχε μεθ’ ἡμῶν xol 
σύμπας 6 οὐρανός; ΜΗ Ὑένοιτο" προσκυνοῦμεν γὰρ 
ὡς Θεὸν ἀληθινὸν «bv Ἐμμανουήλ. Ἔσται δὲ οὐχ 
ἑτέρως προσχυνητὺς, ἐὰν μὴ πιστεύωμεν, ὅτι αὐτὸς 
à ἐχ θεοῦ Λόγος, ὁ παρὰ πάσης τῆς κτίσεως προσ” 
κυνούµενος, σὰρξ ἐγένετο χατὰ τὰς Γραφάς ' οὐκ εἰς 
σάρχα µεταθεθληµένος, ἀλλ᾽ ἐκ τῆς ἁγίαι Παρθένου 


id tamen divina illius natura exsistendi principium 
tum demum sumpsit, cum illud secundum carnem 
natum dicitur. Sed fuit quidem, A45 et est (ut Uixi) 
ex Deo Patre naturaliter et vere Verbum. Quoniaint 
vero is qui ex sacra Virgine natus est, nou homo 
simpliciter ut nos, sed ipsum Dei Verbum incarna- 
tum iptelligitur, qued corpus ex ipsa sumptum pro- 
prium sibi fecit, hinc est quod secundum carnem 
natum dicitur, carnis nimirum nativitatem ut pro- 
priam in se transferens. 

VE. llli autem qui sacram Virginem Deiparam 
esse imperite negant, liuc necessario adiguniur, ut 
duos Dei filios constituant, Nam si sacra Virgo 
Deum incarnatum secundum carnem non peperit, 
vel inviti concedant oportet, hominem tantum vul- 
garem, nobisque nihilo excellentiorem in lucem 
edidisse. Quod si res ita habet, qua obsecro ra» 
tione, omne genu illi incurvabitur, omnisque lingua 
confitebitur, quod Dominus noster Jesus est in glo-: 
ria Dei Patris **?* Quomodo angeli, et saeer ille 
colestium virtutum cotus 1llum adoret ο] Nun- 
quid hominem communem, et nos et universum 
colum hactenus percolimus ? Absit : adoramus. 
enim Emmanuelem tanquam verum Deum. Atqut 
nulla ratione adorari potest, nisi credamus ipsum 
Dei Patris Verbum, quod ab universa creatura ad- 
oratur, secundum Scripturas carnem factum 0556 2. 


5 Hebr. n, 14, 15. ** Philipp. n, 10, 141. * febr. 1, 6. 


1207 S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 1308 


non quod in earnem demulatum transierit, sed A σάρχα λαδὼν, ὡς ἔφην, xaX ἀνθρωπινην μεθ) ἡμῶν 
qued ex ipsa sacra Virgine carnem susceperit, hu- ὑπομείνας Ὑέννησιν ἵνα xal ἄνθρωπος Υεγονὼς 
masnamque, ui anie expositum es, nalivitatem, ὑπὲρ ἡμῶν, ἀποθάνῃ μὲν ἀνθρωπίνως, ἀναστῇ £t 
perinde ac nos, subiverit; quo nimirum homo πο.  6stxóx, πατήσας τοῦ θανάτου τὸ χράτος. OUcto γὰρ 
atri 2052 faclum, more quidem aliorum hominum — &v ἐύνασθαι xa ἡμᾶς ὡς ἐν Χριστῷ νιχήσαντας 
mortem pateretur, proculeato autem mortis impe- µκχατευμεγεθῆσαι μὲν τῆς ἁμαρτίας, ἀποδύσασθαι δὲ 
rio, divina vi rursum resurgeret. Hoc enim modo τὴν φθορὰν, xal διαδρᾶναι θάνατον, οὕτω τε εἰπεῖν 
faetum est, ut nos quoque per Chriatum vincere, — àx περιχαρείας τῆς bv. Xprozip* « Ποῦ ἡ νίκη σου, 
peccatoque debellato, ac posila corruptione, mor- θάνατε; coU τὸ xévtpov σου, &5r ; » Ὥσπερ γὰρ iv 
tem effugere possemus, letitiaque,in Christo pleni — 'ABàp. πεπτώκαµεν, οὕτω νενιχήχαµεν ἐν Χριστῷ. 
diceremus : « Ubi est, mors, victoria tua ? ubi est stimulus tuus, ἱμίογου **? » Ut. enim in Adam devicsi 
sumus, ita rursum in Christo deviciuus. 

Vll. Quod si vulgaris tantum honio esset Emma- Z'. Ei δὲ ὄνθρωπος ἦν χοινὸς 6 Ἐμμανουὴλ, πῶς 
πα], quomode mors hominis humanz natura opem — àv ὠφέλησε τὴν ἀνθρώπου φύσιν 6 ἀνθρώπου θάνα. 
tulisset? Enimvero non pauci sanctorum prophe- B τος; Καΐτοι πολλοὶ προαπέθανον ἅχιοι προφΏται, 
larum mortem obierunt, ut laudatissimus ille Abra- Αδραὰμ ἐχεῖνος 6 διαθόητος, Ἰσαὰκ, xal Ἰαχὼῶθ, 
ham, isaac, Jacob, Moyses, Samuel, reliquique: Μωσῆς τε, χαὶ Σαμουἡλ, xa οἱ χαθεξής γεγονότες 
deinceps, qui vitze sanetimonia claruerunt ; verum- ἅγιοι: ἀλλ ὤνησε μὲν οὐδὲν τὸ ἐπὶ γῆς τῶν ἀνθρώ- 
tamen mors illorum generi humano nibil οπιπἰηΦ Άπων γένος ὁ ἐχείνων θάνατος, σέσωχε δὲ ὁ Χριατοῦ : 
eontulit ; a vere mors Christi salutem prestitit; προσχεχόµιχε γὰρ ὑπὲρ ἡμῶν τὴν ἰδίαν σάρχα, καὶ 
siquidem propriam pro nobis ἆμθ carnem obtulit, δοὺς αὐτὴν ὶ τῷ θανάτῳ δι ἡμᾶς, πάντας ἐξείλενο 
mortique semetipsum nostri causa contradens, om- — «Qv τοῦ θανάτου δεσμῶν. Ἔρχεσε γὰρ εἷς ὑπὲρ 
nes ex inortis laqueis exemit. Unus eniu pro om- πάντων ἁἀποθανὼν ὁ πάντων ἀξιώτερος, ὅτι xal 
mibus moriens salWfecit, ui qui plurimum exteris φύσει Geb, ὁ ἐχ Πατρός ἐστι Λόγος, xat ἴδιον αὐτοῦ 
omnibus dignitate praestaret. Nam et Dei Pauis σῶμα, τὸ )nip ἡμῶν εἰς ὀσμὴν εὐωδίας τῷ θεῷ xol 
Verbum est, et natura Deus, ei eorpus quod pro  llatpi προσχεκομισμµένον. Οὐχοῦν ἀσεδὶς, xai τῶν 
nobis in odorem suavitatis Deo et Patri offerebat, λίαν ἑκτοπωτάτων, «b τέµνειν εἰς viouc δύο cbv ἕνα 
iius proprium fuit. lnpium est ergo, longeque ἈἘύρων Ἰησοῦν Χριστόν. Αντιτάξεται δὲ αὐτοῖς xal 
absurdissimum, uuum) Dominum mostrum Jesum ,, ὁ σοφώτατος Παῦλος λέγων, « Εἷς Κύρως, µία πί- 
Christum in duos filios divellere, maxime cum sa- C στις, ἓν βάπτισμα. » El γάρ ἐστι Κύριος εἷς εἶτα 
pientissimus Paulus huic sentepti: diserte recla- τέμνουσί τινες εἰς δύο υἱοὺς τὸν ἕνα, τίνι τὴν τῆς 
met. Ait enim : « Unus Dominus, una fides, uoum Ἁκυριότητος δόξαν περιθήσοµεν; ipa τῷ ix Πατρὸς 
baptisma **, » Nam si unus duntaxat est Dominus, ὭΦύντι Λόγῳ; πρέπει γὰρ αὐτῷ τὸ τῆς χυριότητος 
«uem illi in duos filios disirabupt , utri, quxa0, ex ὄνομά τε μάλιστα καὶ χρημα, χαὶ ἔστιν ἁληθῶς τῶν 
illis dominationis gloriam aseignabimus? Aa Dei ὅλων Δεσπότης. Εἶτα ὅποι ποτὲ τὸν ἕτερον θήσομεν; 
Patris genito Verbo? ia hunc namque, eum univer- ἔξω γὰρ χείσεται τοῦ εἶναι Κύριος, παραχωρῶν τῷ 
sorum Dominus reipsa sit, et dominatus nomen, et προὐπάρχοντι, xal ἀσυγκρίτως ὑπερηρμένῳ. "AX 
res ipsa quoque multo maxime convenit. Cedo au- τῷ &x γυναιχὸς, ὡς αὗτοί φασιν ἀποδιιστάντες, την 
tem, quo interim loco alterum illum habebimus? τῆς χυριότητος ἀνάφομεν δόξαν. Ἐἶτα πῶς ἔστας 
Nam eum lic priori illi, utpote inflnitis partibus Κύριος ó &x θεοῦ Πατρὺς Λόγος, εἴπερ ὄντος ἑνὸς 
excelsiori, jure meritoque cessurus sit, necessum — Kuplou, xatà τὰς Γραφὰς, ἀνθρώπῳ φιλῷ τὸ τῆς 
est ut dominationis titulum prorsus amittat. Àt ἡαχυριότητος ὄνομα χαριούμεθα; Hog δὲ καὶ µία πί- 
dominationis gloria, ut illi ipsi qui separant, di- στις; ἣ πῶς ἓν τὸ βάπτισμα; El γὰρ υἱοὶ δύο, χατά 
eunt, e muliere prognato tribuetur. Cum igitur sa- p τινας, εἰς τίνα πιστεύοµεν; Τῆς ἐχείνων ἁμαθίας 
crarum Literarum testimonio, unus tantum οἷι Épyov ἂν εἴη λέγειν, εἴς ve. «lvoc ὄνομα βεδαπτί- 
Dominus ; si dominationis vocabulum nudo homini σµεθα, καίτοι βαπτίσματος ὄντος ἑνός. 
impartimur, quomodo Dei Patris Verbum dominationis appellatione cobonestabimus ? Quomodo rut- 
sum una erit fides, eL unum item baptisma? Nam si duo suut filii, ut quidam opinantur, in quem ex 
Mis eredimus ? liorum iascitie erit dicere, in cujus etiam nomine baptizati sumus, cum unum sit 
baptisma. 

VH. Intelligit prudentia vestra perspicue , insa- H'. Αλλ’ ὁρᾷ που πάντως fj ἐν ὑμῖν ἀγχίνοια µε- 
sam hanc doctrinam in magnam absurditatem ἵπ- θύοντά τε τὸν ἐπὶ εούτῳ λόγον, xal χατασειόµενον 
elinare, imo vero in extremam Ífmypietatem. preci- εἷς γε τὸ ἀκαλλὲς, μᾶλλον ἤδη xa πρὸς ἑσχάτην 
pitem ferri. Existimo autem vos, quise divinum illud ἁσέδειαν ἀπονενευχότα.Οἷμαι δὲ δεῖνὰ ὑμᾶς, τὸ θεῖον 


* J Cor, xv, 15. ** Ephes iv, 5. 


Variz lectienes cedicis Seguieriaui. 


ὁ ἑαυτόν. αὐτόν in ms. Seguieriano. 6f. 


DE RECTA FIDE AD REGINAS, 


19310 


αὐτοῦ πολυπραγμονούσας µυστήριον, ὀξεῖ διανοίας A Christi mysterium aceuratius expendiiis, perspi- 


ὄμματι χαθορᾷ» τοὺς συναρπάζειν ἐθέλοντας, xal 
προσωκεῖον μὲν εὐσεθὲς τοῖς ἰδίοις περιπλάττοντας 
λόγοις, βολίδος γε μὴν ἁπάσης ὀξύτερον ἔχοντας αὐ- 
τούς, ᾿Αρνοῦντσι μὲν γὰρ, ὅσον ἦχεν εἰπεῖν εἰς δύ- 
ναµιν ἀληθείας, τὸν ἁγοράσαντα αὐτοὺς Δεσπότην, 
τουτέστι Χριστόν. Δεδιότες Ob τῶν εὐσεθεῖν εἰωθό- 
των τὰς ἐπὶ τῷδε λύπας, xal μέντοι ζηλον τὸν 
ἀξιάγαστον , ὁμολογοῦσιν, ὅτι καὶ Θεός ἐστιν ὁ ix 
τῆς ἁγίας Παρθένου γεγεννηµένος, καὶ μὴν ὅτι xal 
Κύριος, xai Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. Καὶ εἰ µέν τις τῶν 
ἁπλῶν τοὺς παρ᾽ αὐτῶν δέξηται λόγους, νομιεῖ που, 
κατὰ τὸ εἰχὰς, ὁρθὰ xa εἰχότα λέγειν, xal τοῖς τῆς 
ἀληθείας οὑχ ἁπάδοντα δόγµασιν. El δὲ δἠ τις ἕλοιτο 
χατισχνοῦν ταῖς ἐρεύναις αὐτοὺς, xal τὸ ἀχριθῆ 
ποιεῖσθαι τῶν εἰρημένων τὴν βάσανον, οὐχ ἁπλοῦν 
εὑρήσει. Eit μὲν γὰρ θεοὶ πολλοὶ, καὶ χύριοι πολλοὶ 
Ev τε οὐρανῷ xal ἐπὶ τῆς γῆς, καθὰ xal ὁ µαχάριος 
ἡμῖν γρᾶφει Παῦλος. « ᾽Αλλὰ ἡμῖν εἷς θεὸς ὁ Πα- 
tip, ἐξ οὗ τὰ πάντα, xal ἡμεῖς εἰς αὐτόν: xai cle 
Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, δι’ οὗ τὰ πάντα, καὶ ἡμεῖς 
δι᾽ αὐτοῦ. » Πλὴν ὅταν Ἰησοῦν Χριστὸν ὀνομάζωμεν, 
tbv ix θεοῦ Πατρὸς Λόγον kv ἀνθρωπείᾳ μορφῇ 
' πεφηνότα σηµαίνομεν, οὐχ ἐν χάριτος µέρει καὶ En- 
ακτὸν ἔξωθεν ἔχοντα «b ἀξίωμα, ἀλλὰ ὄντα τοῦτο 
χατὰ ἀλήθειαν, ὅπερ εἶναι πεπἰστευται. Geb; γὰρ 
ὧν φύσει xal δίχα σαρχὸς, µεμένηχε θεὸς xal μετὰ 
σαρχός ᾽ καὶ Υἱὸς ὢν φύσει καὶ mph σαρχὸς, µεμέ- 
νηχεν Υἱὸς xal ὅπερ ! γέχονε σάρξ * καὶ Κύριος ὢν 
ἁληθῶς τῶν ὅλων, ἐν τοιᾷδε πάλιν ὁρᾶται δόξῃ 3, 
xaX ἐν ἀνθρωπότητι γεγονώς. Οὐχοῦν εἰ Θεὸν ἆληθι- 
νὸν εἶναι λέγουσι τὸν ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου γεγεν- 
νηµένον, τουτέστι τὸν ἐχ θεοῦ Πατρὺς Λόγον, κατὰ 
φύσιν ἑνωθέντα όαρχὶ, διὰ xl δεδἰίασιν ὁμολογεῖν, ὅτι 
Θεοτόχος ἐστὶν ἡ ἁγία Παρθένος; ᾽Αλλὰ σχοπὸς αὐ- 
τοῖς ὑποπλάττεσθαι μὲν, χαὶ λέγειν, ὅτι ναὶ xal Θεός 
ἐστι, xal Κύριος , xal συνεδρεύει τῷ Πατρ!. Φρο- 
νοῦσί γε μὴν οὐχ οὕτω κατὰ ἀλήθειαν, ἀλλ ὡς ἐν 
χάριτος µέρει, καὶ ὡς ἐκ προκοπῆς δεδόσθαι qaot 
τῷ ix τῆς ἁγίας Παρθένου χοινῷ xa0' ἡμᾶς ἀν- 
θρώπῳ γεγεννηµένῳ τήν τς τῆς υἱότητος xal τῆς 
χυριότητος δόξαν, 


caci mentis oculo ilios interuoscere, qui µηροείυ» 
rem inoliontur, orationique suse pietatis personam 
inducunt, cum quevis interim venenato jaculo ma- 
gis feriant : nam si quod res ipsa est, palam dicere 
licet, Dominum qui eos redemit, hoc est, Chri- 
stum, inficiantar. Verumtamen piorum ob hanc 
rem offensionem, zelumque zmulatione dignum 
metuentes, eum qui ex sacra Virgine natus est, οἱ 
Deum et Dominum, et Dei Filium esse profitentur. 
Quod.si qui ex rudioribus illorum sermones forte 
hauriunt, recta mox, ut probabile est, et 447 conve- 
nientia, el qua a veritate non dissentiant , illos lo- 
qui arbitrantur. Verum qui dicta illorum exactius 
perscrutantur, et justis ponderibus examinant, ni- 
hil non fucatum ac perplexum cemperiunt : sunt 
enim dii multi et domini multi, et in celo et. iu 
terra, quemsdmodum divinus Paulus scriptum no- 
bis reliquit: « Nobis tamen unus est Deus Pater, 
ex quo omnia, et nos in illum : et unus Dominus 
noster Jesus Christus, per quem omnia, et nos per 
ipsum "*, » Cseterum cum Dei Patris Verbum hu- 
mana forma indutum, Jesum Christum nominamus, 
dignitatem hanc non muneri datam, aut ei extrin- 
secus adventitiam obtigisse significamus; sed quod 
creditum est esse, hoc ipsum secundum veritatem 
esse indicamus. Nam cum extra carnem suapte na- 


: tura Deus esset, posteaquam carnem induit, Deus 


esse non destitit. Rursum cum anite assumptam 
carnem naturalis Dei Filius esset, quando caro 
jam factum est, Filii rationem non amisit. Tandem 
cum universorum Dominus ante exsisteret, postea- 
quam humana natura ornatum prodiit, ab eo ordine 
et dignitate non excidit. Igitur si eum, qui ex sacra 
Virgine prodiit, boc est Dei Patris Verbum carni se- 
cundum naturam unitum, verum Deum esse agno- 
Scunt, cur eamdem Virginem esse Deiparam fateri 
verentur ? Verum ipsis propositum est haud ex animo 
profiteri Virginis Filium Deum ac Dominum, eadem- 
que cum Patre auctoritate przeditum esse, sed verbis 
tantum hoc ipsum simulare. Existimant enim, homini 
ad nostram similitudinem ex sancta Virgine prognato, 
cum flliationis, tum dominationis quoque gloriam per 
modum cujusdam gratiz,ac'per progressus obvenisse. 


&. "Ox δὲ καὶ Ἡ Θβοτόκος quvh καὶ αὐτοῖς γέ- D ΙΧ. Porro autem vocem hanc, Deipara, veteribus 


ove συνήθης τοῖς πρὸ ἡμῶν ἁγίοις Πατράσιν, ol xai 
bx ὀρθῇ θαυμάζονται πίστει, xat εἰς δεῦρο πᾶσι τοῖς 
ἀνὰ πᾶσδαν, ὡς ἔπος εἰπεῖν, τὴν ὑπ' οὑρανὸν, δεῖν 
ᾠήθην ἀληθῶς ἀποφῆναι. "Iva γὰρ μὴ δοχοίην τὸ εἰς 
νοῦν Ίχον ἁπλῶς ἀθασανίστως λέχειν, ἐκ τῶν ἐχεί- 
νοις πεποιηµένων βιθλίων ἐν Ἐχχλησίᾳ», τὰ εἰς 
τοῦτο χρήσιμα συνεισενεγχὼν, xai παραθεὶς εἰς 
ἁπόδειξιν, χατασφραγιῶ 9 εἰς ἀλήθειαν τοὺς ἐμαυτοῦ 
λόγους. Ἔφη τοίνυν ὡς ἀληθῶς ὁ τρισµαχάριος καὶ Ρ 


1 [ Cor. vii, 6. 


Patribus, quorum sanctimoniam et fidei integrita- 
tem adiniramur , necnon omnibus qui eos deinceps 
hucusque sunt secuti per universum (ut ita dicam) 
terrarum. orbem, familiarem: esse, ostendendum 
esse existimavi. Ne enim citra delectum, ac temere 
quidquid in mentem venerit, effutire videar, argu- 
mentis ex libris, quos illi ad Ecclesie utilitatem 
composuere, petitis, atque huc in medium allatis, 
orationis mea veritatem couflrinare studebo. Igitur 


Τατ lectiones codicis Seguieriani. 


1 ὅτε. ' τάξει. 2 ἐχχλησίαις. 


6 χατασφραγιῶν. 


P ἀληθῶς. 


4211 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHIEP. 


1212 


beatissimus ille, ac propter pletatis opinionem apud A διαδόητος εἰς εὐσέδειαν ᾿Αθανάσιος, ὁ γενόμενος 


omnes celeberrimus Athanasius, qui superioribus 
temporibus Alexandrie Ecclesie episcopatum te- 
nuit, libro de, Christo incarnato hujuscemodi verbis 
disserit : 
A8 Athanasii episcopi Alexandrie ex libro De incar- 
natione Verbi. — De Christo. 
Agnoscimus illum Dei Filium, et Deum esse se- 
cundum spiritum ; Filium autem hominis secundum 
carnem : non duas naturas unum Filium, unam 
adorandam, alteram non adorandam, sed unam na- 
turam divini Verbi incarnatam, qu:e simul cum 
ejus carne una adoratione adoratur: neque duos 
rursum filios, alterum verum adorandumque, nempe 
Filium Dei; alterum ex Maria hominem non ad- 
orandum, sed per gratiam, perinde ac czeleri homi- 
nes, in Filium eooptatum : verum unum, ut dixi, 
Filium Dei, illum ipsum nimirum, et non alium, 
qui ex Deo est. Qui novissimis diebus secundum 
carnem ex Marla natus est, quemadmodum angelus 
Deiparz Marie: « Quomodo fiet istud, quoniam 
virum non cognosco ?** ? » sciscitanti exposuit, Ait 
namque: « Spiritus sanctus superveniet in te, et 
virtus Altissimi obumbrabit tibi : ideoque quod 
nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei **. » 
ls igitur quem Virgo peperit, est verus naturalisque 
Dei Filius, et Deus verus, non participatione vel ex 
gratia; secundum carnem tantum quam sumpsit ex 
Maria, homo; secundum spiritum, Filius Dei, οἱ 


Deus ipse. Qui quidem secundum carnem humana ( 


natura convenientia passus est. Scriptum est enim: 
« Christo pro nobis in carne passo'*. » Rursum : 
« Qui etiam proprio Fillo non pepercit, sed pro 
. omnibus nobis tradidit illum ἵν : » nihilominus se- 
cundum divinam naturam impassibilis ac immuta- 
bilis usque permansit, juxta illud prophetz: pronun- 
tiatum : « Ego Deus, et non mutor '*. » Mortuus 
est sane secundum carnem nostra morte, Ιιοδίτρ- 
rumque peccatorum causa ; quo nimirum per mor- 
tem nostri gratia susceptam , mortem aboleret. 
Hinc Apostolus : « Absorpta est mors in victoria : 
ubi est, mors, vicloria tua ? ubi est. stimulus tuus, 
inferne'*? » lierum : « Christus mortuus est pro 
peccatis nostris, secundum Scripturas ". » At vero 


xatà Χχαιροὺς τῆς ἸΑλεξανδρέων Ἐκκλησίας Ext- 
σχοπος , bv τῷ περὶ σαρχώσεως λόγῳ, περὶ Χριστου 
τάδε * 


Ἀθανασίου ἐπισκόπου Αλεξανδρείας, ἐκ tov 

Περὶ σαρκώσεως Λόγου. — Περὶ Χριστου. 

Ὁμολοχγοῦμεν γὰρ, qnot, xat εἶναι αὐτὸν Yibv του 
θεοῦ, καὶ 8cbv κατὰ πνεῦμα, Υἱὸν ἀνθρώπου χατὰ 
σάρχα, οὐ δύο φύσεις τὸν ἕνα Yibv, µίαν προάκυνη- 
τὴν, καὶ µίαν ἀπροσχύνητον * ἀλλὰ plav φύσιν τοῦ 
Θεοῦ Λόγου σεσαρχωµένηνν xai προσχυνουµένην 
μετὰ τῆς σαρχὸς αὐτοῦ μιᾷ προσχυνήσει : οὐδὲ δύο 
υἱοὺς, ἄλλον μὲν Υἱὸν θεοῦ ἀληθινὸν καὶ προσχυνού- 
pevov, ἄλλον δὲ ix Μαρίας ἄνθρωπον, μὴ προσχν- 
νούµενον, κατὰ χάριν Υἱὸν Θεοῦ γενόµενον, ὡς xa* 
ἄνθρωποι . ἀλλὰ τὸν ἐκ θεοῦ, ὡς ἔφην, ἕνα Υἱὸν 
θεοῦ, χαὶ θεὸν αὐτὸν, χαὶ οὐχ ἄλλον. Καὶ £x Μαρίας 
γεγεννῆσθαι κατὰ aápxa ἐπ᾽ ἑσχάτων τῶν ἡμερῶν, 
ὡς ὁ ἄγγελος τῇ θΘεοτόχῳ Μαρίᾳ λεγούσῃ’ «Πῶς 
ποῦτο ἔσται, ἐπεὶ ἄνδρα ob γινώσχω:» ἝἜλεγε 
« Πνεῦμα ἅγιο, ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ, καὶ δύναμις 
Ὑψίστου ἐπισχιάσει σοι" διὸ xal τὸ γεννώμενον 
ἅγιον, χληθήσεται Υἱὸς θεοῦ.» 'O τοίνυν γεννηθεὶς 
àx τῆς ἁγίας Παρθένου, Υἱὸς Θεοῦ φύσει , xat 8th, 
ἀληθινὸς, xal οὗ χάριτι xaX µετουσίᾳ, χατὰ σάρχα 
µόνον τὴν Ex Μαρίας, ἄνθρωπος, κατὰ δὲ πνεῦμα, 
αὐτὸς Υἱὸς τοῦ θεοῦ xaX θεός παθὼν μὲν τὰ ἡμέ- 
περα πάθη κατὰ σάρκα, ὥσπερ γέγραπται' «€ Χρι- 
στοῦ παθόντος ὑπὲρ ἡμῶν σαρκέ. » Καὶ πάλιν « "Oc 
γε τοῦ ἰδίου Υἱοῦ οὐκ ἐφείσατο, ἀλλ ὑπὲρ ἡμῶν 
πάντων παρέδωκεν αὐτόν. » Απαθὴς δὲ διαµείνας 
χαὶ ἀναλλοίωτος κατὰ τὴν θεότητα, χατὰ τὸ λεγόμε- 
vov ὑπὸ τοῦ προφήτου’ « Ἐγὼ θεὸς, xat οὐχ ἡλλοίω- 
μαι.» ᾽Αποθανὼν μὲν τὸν ἡμέτερον θάνατον χατὰ 
σάρχα ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν, ἵνα τὸν θάνατον 
ἀνέλῃ διὰ τοῦ ὑπὲρ ἡμῶν θανάτου, χατὰ τὸν λέγοντα 
Απόστολον  εΚατεπόθη ὁ θάνατος εἰς vixoc. Ποῦ 
σου, θάνατε, τὸ νῖχος; ποῦ σου, δη, τὸ χέντρον» » 
Καὶ πάλιν’ « Ἀριστὸς ἀπέθανεν ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν 
ἡμῶν, χατὰ τὰς Τραφάς. » ᾿Αθάνατος δὲ xal &xpá- 
τητος τῷ θανάτῳ διαµείνας διὰ τὴν θεότητα, ὡς 
ἁπαθὴς τοῦ Πατρὸς δύναμις, χατὰ τὸν λέχοντα Πέ- 
τρον ' οὗ γὰρ ἣν δυνατὸν χρατεῖσθαι αὑτὸν ὑπὸ τοῦ 


secundum divinitatem immortalis, omnique interitu D θανάτου. Εἶτα τούτοις ἐπιφέρει, παρενθεὶς ἕτερα 


superior erat, ut qui impatibilis Patris virtus esset, 
morteque, juxta Petri seutentiom '*, teneri nullo 
modo posset. Deinde aliis 49 quibusdam inter- 
jectis, hac subjungit: Si quis autem aliud ex 
divinis Litteris docuerit, et alium Dei Filium , 
alium Marie per gratiam instar nostri ad- 
optatum, professus fuerit, tanquam duo sint fllii, 
alter Dei secundum naturam, ille videlicet qui 
ex Deo natus ; alter secundum adoptionis grauam, 
homo nimirum qui ex Maria exstitit : aut si Domini 
mostri carnem non ex Deipara Virgine Maria sum- 


"Luc. 1, 24. ᾖ ibid. 35. 
" jóbid. 4. '"* Act in, 4 


μεταξὺ οὕτως ' El δέ τις παρὰ ταῦτα Ex τῶν θείων 
Γραφῶν διδάσχει, ἕτερον λέγων τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, 
καὶ ἕτερον τὸν kx Μαρίας, χατὰ χάριν νἱοποιτθέντα, 
ὡς ἡμεῖς * ὡς εἶναι δύο υἱοὺς, ἕνα χατὰ φύσιν Ytv 
τοῦ θεοῦ τὸν Ex θεοῦ , xat ἕνα κατὰ χάριν, τὸν Ex 
Μαρίας ἄνθρωπον * f| εἴ τις την τοῦ Κυρίου ἡμῶν 
σάρχα ἄνωθεν λέγει, χαὶ μὴ bx. τῆς Παρθένου Μα- 
plac * 1| τραπεῖσαν τὴν θεότητα εἰς σάρκα, 7) συγχυ- 
θεῖσαν, f] ἀλλοιωθεῖσαν, 7] παθητὴν τὴν τοῦ Κυρίου 
θεότητα, f| ἀπροσχύνητον τὴν τοῦ Κυρίου ἡμῶν 
σάρχα ὡς ἀνθρώπου xai μῇ προσχυνητὴν ὡς Ku- 


13 | Ροιγ, iv, 1..c7* Rom. viri, 592. 7 Malach. 11, 6... 7* 1 Cor. xv, 55. 


1215 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1214 


ρίου χαὶ Θεοῦ σάρχα, τοῦτον, ἀναθεματίζει ἡ ἁγία A ptam, sed ccelitus dilapsam preedicaverit; aut divi- 


χαθολιχὴ Ἐχχλησία, πειθοµένη τῷ θείῳ ᾿Αποστόλῳ 
λέγοντι; € EU τις ὑμῖν εὐαγγελίζεται, παρ) ὃ παρ- 
ελάδετε, ἀνάθεμα ἔστω. » Καὶ ταῦτα μὲν ὁ µαχάριος 
Αθανάσιος * 


nitatem in carnem versam, aut confusam, aut mu- 


tam; aut Domini divinitatem passibilem ; aut 
ejusdem Domini nostri carnem, veluti nudi homi- 
nis, minime adorandam dixerit; bunc auathemate 


plectit sancta et catholica Ecclesia, dictis Apostoli parens ita scribentis: « Si quis vobis evangeliza- 
verit praeter id quod accepistis, anathema sit Τὸ. » Hucusque beatus Athanasius. 


l'. Οἶμαι δὲ δεῖν καὶ ἑτέρων ἁγίων ἐπισκόπων 
παραθεῖναι φωνάς, τὸν αὐτὸν ἐχούσας σχοπὀόν. 


᾽Αττιχοῦ ἐπισχόπου. 


Σήμερον Χριστὸς ὁ Δεσπότης τὴν τῆς φιλανθρω- 
πίας γέννησιν ἀνεδέξατο' τὴν γὰρ τῆς θεῖχῆς ἀξίας 
προὐπῆρχεν. Εἶτα τούτοις ἐπιφέρει πάλιν" Ὁ τῆς 
φιλανθρωπίας Λόγος χενοῦται, ἀχένωτος τὴν φύσιν 
τυγχάνων ' ἑαυτὸν γὰρ ἑχένωσε, μορφὴν δούλου λα- 
θών. Ὁ ἄσαρκος σαρχοῦται, « Ὁ Λὀγος σὰρξ ἑἐγέ- 
νετο.» 'O ἀφῆ μὴ ὑποπίπτων διὰ τὸ τῆς φύσεως 
ἀσώματον, Ψηλαφᾶται. Ὁ ἄναρχος ὑπὸ ἀρχὴν Υίνε- 
ται σωµατιχήἠν. 'O τέλειος αὔξει, ὁ ἄτρεπτος mpo- 
Χόπτει, ὁ πλούσιος ἐν χαταλύματι τίχτεται. Ὁ περι- 
θάλλων τὸν οὑρανὸν ἓν νεφέλαις, σπαργανοῦται * ὁ 
βασιλεὺς ἐν φάτν]ῃ χατατίθεται. 


Αγτιόχου ἐπισχόπου. 


Ὃν χθὲς ἀχράντοις λοχείαις Σωτῆρα ἡμῖν 1j ζωο- 


X. Existimo autem et aliorum quoque sanctorum 
episcoporum sententias, quibus idem docere propo- 
situm est, neutiquam bic oinittendas esse. 


Attíci episcopi. 


Hodie Christus Dominus beuignitatis erga homi- 
nes nativitatem suscepit : divinz quippe dignitatis 
nativitate preexsistebat. Addit his rursum : Beni- 
guitaüs Verbum, cum suapte natura exinanitiomis 
capax non esset, exinanitur, servili enim forma 
suscepta semetipsum exinanivit. Qui expers erat 
carnis, carne induitur, « Verbum caro factum 
est *, » Qui ob naturam corporis expertem sub 
tactum non veniebat, palpabilis efficitur. Qui prin- 
cipium nesciebat, secundum corpus initium sorti- 
tur, Qui absolute perfectus erat, incrementa sumit. 
Qui eonverti non potest, proficit. Qui dives est , in 
diversorio gignitur. Qui ccelum nubibus tegit, fasciis 
involvitur. Qui rex est, in przsepio deponitur. 


Antiochi episcopi. 


Quem hesterno die pro nostra salute immaculato 


τόχος, ἡ χαλλιτόχος, fj µεγαλοτόχος, ἡ φαεσφόρος, ἡ C puerperio genitrix vitae, mater pulehritudinis , ma- 


ἑλπιδοφόρος, ἡ θεοτόχος, ἡ ξενοτόχος, ἡ παρθενοµή- 
τωρ ὥδινε Μαρία. 


Ἀμφιλοχίου ἐπισκόπου "Ixovlov, &x τοῦ Περὶ 
της xarà σάρκα γεγγήσεως. 

Ἡ ἀλήθεια ἐγνώσθη, t$ χάρις 30e, καὶ ἡ ζωὴ 
ἐφάνη. 'O τοῦ θεοῦ ὢν Υἱὸς, ὁ ἐκ θεοῦ Λόγος, σὰρξ 
Σγάνετο δι ἡμᾶς, ἵνα θνητοὺς εἰς ζωὴν αἰώνιον áva- 
στήσῃ, xaX ἐκ τῶν νεχρῶν ἀνεγείρῃ. Ὁ Ποιητὴς τῶν 
ὅλων, ὁ πρὸ πάσης κτίσεως ὁρατῶν τε xal ἁοράτων, 
µόνῳ Πατρὶ καὶ Πνεύματι συνυπάρχων ἀθάνατος, 
σήμερον ἰδοὺ ἡμῖν ἐχ Παρθένου γεννώµενος, χωρὶς 
πάσης ἁμαρτίας, ἄνευ ἀνθρώπου, ᾖτοι ἀνδρός, 


Ἄμμωνος ἐπισχόπου Αδριανουπόλεως. 
Ἔκφη γάρ που καὶ αὐτὸς περὶ τοῦ θεοῦ Λόγου. 


Ei δὲ αὑτὸς θεὸς' τὴν φύσιν ὑπάρχων, ὡς τοῦ θεοῦ 
μονογενὴς Υἱὸς, ἐν προσλήψει τῆς δούλου μορφῆς 
γενόμενος, xat πρωτότοχος Υἱὸς τῆς ἁγίας Παρθένου 
χληθῆναι χαταξιώσας, ἀντίλυτρον ἑαυτὸν ὑπὲρ πἀν- 
των δέδωκε. Προσεπάγει δὲ τούτοις "Ηδη μὲν 
ἔδειξα τὴν ἀσέδειαν, T] περιπίπτουσιν ol. ᾿Αρειανο, 
λέγοντες χρείαν koynxévat τὴν θεοτόχον Μαρίαν 
τῶν χατὰ τὸν νόµον τότε προσφεροµένων θυσιῶ» 
ὑπὲρ τῶν τιχτουσῶν γυναιχῶν. 


15 Galat. 15, 9. ** Jean. 1, 14. 


gnilücentie jucisque parens, spei apportaurix, Dei- 
para, qux novo peperit modo, virgo el mater pepe- 
rit Maria. 


$0 Amphilochii episcopi Iconii, ex libro de genera- 
tione Domini secundum carnem. 


Veritas coguila est, gratia venit, vita apporuit, 
lei Verbum, Deique Filius propter nos incarnatus 
est, quo nimirum morlalea a morte ad vilam zeer- 
nam revocaret, Universorum Opifex, qui ante om- 
nem creaturam tam visibilem quam invisibilem 
soli Patri et Spiritui sancto coexsistebat. immor- 
talis, ecce is. citra ullum peccatum, ullamque he- 
minis aut viri operam, hodie nobis ex Virgine 


p nascitur 


Ammonis episcopi Adrianopoleos. 
Sic enim ipse ait de Deo Verbo. 


Quod si is, qui Deus secundum naturam est, 
utpote unigenitus Dei Filius, servili forma assumpta, 
sacrieque Virginis primogenitus appellari non dedi- 
gnatus, semetipsum redemptionem pro omnibus 
tradidit. Addit praterea : Clare patet, in quantam 
impietatem prolabantur Ariani, qui Deiparam Ma- 
riam iis sacrificiis, quce pro puerperis ex lege offerri 
mos erat, opus habuisse asserunt, 


1215 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 


4216 


Joanms episcopi. Constantinopoleos, De divina oene- A Ἰωάνγου ἐπισκόπου Κωγσταντιουπάῖεως, Περὶ 


ratione. 
Dicit autem de sancia Virgine. 


Loco solis, ait, incireumscripte justitie solem 
complexa fuit. Neque bic quzsieris quomodo hoc 
factum sit, aut fleri potuerit. Ubi enim Deus vult, 
ibi nature ordo cedit. Voluit, potuit, descendit, 
salvavit : omnia Dei nutum sequuntur. Hodie qui 
est, gignitur; et rursnm qui est, fit id quod non 
erat, nam cum Deus esset, fit homo : ab ea tamen 
quam babebat deitate non excidit ; nec cum deitatis 
jactura factus est homo, neque rursum per succe- 
dentia incrementa ex homine factus est Deus : sed 
Verbum exsistens, natura propria ob sui impatibi- 
litatem manente 51 inde mutata, faotum est caro. 
Adjungit demum : Qui in solio sublimi przcelsoque 
considel, is in ργῶβερίο ponitur : qui impalpabilis, 
simplex, ac incorporeus est, humanis manibus con - 
trectatur : qui peccatorum vincula disrumpit, lasciis 
constringitur. 


Severiani episcopi. 

Quandoquidem Verbum quod superne arcana 
quadam inexplicabilique, ac iucomprehensa ratione 
ex Deo Patre ab omui eternitate nascitur, idipsum 
inferne ex Virgine Maria in tempore generatur; quo 


hi nimirum, qui nati erant inferne, ex Deo rena- 
Scantur denuo superne. 


Vitalii eviscopi, ez sermone De fide. 


"Credimus sd hec, quod quidem ad Salvatoris ο 


. nostri. dispensationem secundum carnem attinet, 
incarnationem, Dei Verbo immutabili inconvertibili« 
que permaneute, ad humana naturz instaurationeim 
factam esse. Nam cum illud secundum zternam ex 
Deo Paire originem verus Dei Filius sit, secundum 
eam qus est ος Virgine, factum est Filius hominis. 
Estque unus et ideni secundum divinitatem Filius 
perfectus et Patri consubstantialis ; et idem rursum 
secundum generationem ex Virgine perfectus ho- 
mo, ejusdem cum cseteris hominibus essentia secun- 
dum carnem. Si quis autem dixerit Christi corpus 
e coelo deportatum esse, aut. carnem quam habet, 
Deo consubstantialem esse, anathema sit. Si quis 


τῆς θείας γεγγήσεως. 
Φησὶ δὲ περὶ τῆς ἁγίας Παρθένου 

᾽Ανιὶ δὲ fou, φησὶ , τὸν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης 
ἀπεριγράπτως χωρήῄσα P'. Καὶ μὴ ζητήσῃς πῶς" ὅπου 
γὰρ βούλεται θεὸς, νιχᾶται φύσεως τάξις * ἠθουλέθη 
γὰρ, Ἰδυνήθη, χατῇλθεν, ἔσωσε. Σύνδρομα πάντα 
θεῷ. Σήµερον ὁ ὢν τίκτεται, xaX 6 ὢν γίνεται ὅπερ 
οὐχ ἣν. "Dy γὰρ Gebc, γίνεται ἄνθρωπος, οὐχ ἑχστὰς 
τοῦ εἶναι θεός. Οὖτε γὰρ χατ ἔχστασιν θεότητος 
γέγονεν ἄνθρωπος, οὔτε χατὰ προχοπὶν ἐξ ἀνθρώπου 
γέγονε Θεός’ ἀλλὰ Λόγος ὢν διὰ τὸ ἀπαθὲς, σὰρξ 
ἐγένετο, ἁμεταθλήτου μενούσης «fg φύσεως. Mal 
προσεπάγει τούτοις "O ἐπὶ θρόνου ὑψηλοῦ xai 
ἐπηρμένου χαθήµενος, v φάτνη τίθεται’ ὁ ἀναφὴς, 
xol ἀπλοῦς, χαὶ ἀσώματος, χερσὶν ἀνθρωκίναις 
εἱλίσσεται' 6 τὰ τῆς ἁμαρτίας διασπῶν δεσμὰ, 
σπαργάνοις ἐμπλέχεται. 


Σἐθηριανοῦ ἐπισκχόπου. 


ὍὉ γὰρ γεννηθεὶς ἄνωθεν Ex Πατρὸς Λόγος, ἀποῤ- 
ῥήτως, ἀφράστως, ἀχαταλήπτως, ἀῑδίως, ὁ αὐτὸς ἐν 
χρόνῳφ γεννᾶται χάτωθεν Ex Παρθένου Μαρίας ’ ἵνα 
ol πρότερον γεννηθέντες χάτωθεν, ἄνωθεν γεννηθῶ- 
σιν ἐκ δευτέρας 4, τουτέστι θεοῦ. 


Οὐϊτααίου ἐπισκόπου, ἑκ τοῦ Περὶ πίστεως 
ἑόγου. 

Ἔτει δὲ καὶ περὶ τῆς χατὰ σάρχα οἰκονομίας τοῦ 
Σωτήρος πιστεύομεν, ὅτι ἀναλλοιώτου xal ἀτρέπτου 
μένοντος τοῦ θεοῦ Λόγου, τὴν σάρχωσιν γεγενῆσθαι 
πρὸς ἀνακαίνισιν τ ἀνθρωπότητος. Υϊὸς γὰρ ivy ἆλτ- 
θῶς θεοῦ χατὰ τὴν ἀῑδιον ἐκ Θεοῦ γέννησιν, γέγονε 
xai Υἱὸς ἀνθρώπου κατὰ τὴν ἐν Παρθένου γέννησιν. 
Καὶ ἔστιν εἷς xa ὁ αὐτὸς τέλειος θεὸς κατὰ τὴν 
θεότητα, xaX ὁμοούσιος τῷ Dlazpl χαὶ τέλειος ἄν- 
θρωπος ὁ αὐτὸς χατὰ τὴν &x Παρθένου γέννησιν, xal 
ὁμοούσιος ἀνθρώποις κατὰ τὴν σάρχα. Ei τις δὲ ἐς 
οὐρανοῦ λέγει σῶμα ἔχειν τὸν Χριστὸν, f| ὁμοούσιον 
τῷ θεῷ κατὰ τὴν σάρχα, ἑότω ἀνάθεμα. EU τις μὴ 
ὁμολογεῖ τὴν τοῦ Κυρίου σάρχα ἐχ τῆς ἁγίας Παρ- 
θένου, xai ἀνθρώπὸις ὁμοούσιον, ἕστω ἀνάξεμα. EI 


negaverit Domini carnem ex sacra Virgine sume p) τις τὸν Κύριον ἡμῶν χαὶ Σωτῆρα, τὸν ix Πνεύματος 


ptam esse, aut. hominibus consubstantialem esse, 
anathema sit, Si quis dixerit Dominum ac Salva- 
torem nostrum, qui ex Spiritu sancto et Maria Vir- 
gine secundum carnem natus est, anima, mente, 
aul sensu destitutum esse, anathema sit. Si quis 
audeat dicere Christum deitate passum, et non 
carne, et scriptum est, sit anathema. Si quis Do- 
minum ac Salvatorem nostrum in duos divellit, et 
alterum quidem Filium Verbum Dei appellat, alte- 


ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου γεννηθέντα κατὰ 
σάρχα, ἄφυχον λέχει, f) ἀναίσθητον, fj ἄλογον, ij 
ἀνόητον, ἕἔστω ἀνάθεμα. Ei τις τολμᾷ λέγειν τὸν 
Χριστὸν θεότητι πεπονθέναι, χαὶ uh σαρχὶ, ὡς vE- 
γβαπται, ἔστω ἀνάθεμα. Εἰ τις διαιρεῖ χαὶ χωρίζει 
τὸν Κύριον ἡμῶν xal ΣωτΆρα, xov λάχει ἕτερον μὲν 
εἶναι Yibv τὸν Θεὸν Λόγον, χαὶ ἕτερον τὸν ἆνα)η- 
φθέντα ἄνθρωπον, χαὶ μὴ ὁμολοχεῖ ἕνα xal «v di 
σὺν, ἕστω ἀνάθεμα. 


rum vero hominem assumptum, neque con(itetur unum et eumdem, anathema sit, 


variz lectiones codicis Seguicriani. 


P' {.ἑχώρησε. 4 (δευτέρου codex Seguierianus, i i» auo tituli testimoniorum desiderantur a librario prz- 


(ermissi, τς àva χαίνοσιν, 


1217 


DE RECTA FIDE AD HKEGINAS., 


Mj 
1219 


6soplAov ἐπισχόπου, &x τοῦ Ilpocgerntixoü Aó- A 54 Theophili episcopi, ex sermone inseripto ad eos | 


Ίου πρὸς τοὺς gporovrtac τὰ Ὡριγένους. 
'Egn δὲ οὕτως περὶ Χριστοῦ. 

"Iva. μὴ ἐν λόγῳ µόνῳ, ἀλλά καὶ &v δυναµει Gelbe 
ἀληθινὸς, ὁ φανεὶς εἶναι πιστεύηται, τῇ τῶν δρωµέ- 
vov µεγαλονρχἰᾳ τὴν περὶ αὐτοῦ δηλῶν ἀσφάλειαν. 
Πλήρης μὲν àv 8:06, αὐτοθελῶς» δὲ ἐνανθρωπήῄσας, 
xai μηδὲν ἀνθρωπείας ὁμοιώσεως χαταλείψας ἐχτὸς, 
πλὴν µόνης τῆς ἀνοσίου χαχίας . xai βρέφος γὰρ 
Ὑενόμενος, Ἐμμανουὴλ ὠμολογεῖτο, μάγων πρὸς 
αὑτὸν ἰόντων xal τῷ προσχυνεῖν xal Gebv εἶναι τὸν 
φανέντα βοώντων’ ὅτι καὶ σαρχὶ σταυρούµενος, ἡλίου 
συνέστελλεν ἀχτῖνας, xal τῷ ξένῳ θαύματι τὴν οἱ- 
κείαν σαφηνίζων θεότητα, οὐδαμοῦ σχορπίσας ἑαυ- 
τὸν, f| διαλύσας εἰς σωτῆρας δύο. ᾽Αλλὰ xal τοῖς 
μαθηταῖς ἔλεγε"' « Mh καλέσητε διδάσχαλον ἐπὶ τῆς 
γῆς εἷς γάρ ἔστιν ὑμῶν καθηγητὶς 6 Χριστός. » 
Ὀὐ γὰρ ὅτε τοῦτο τοῖς ἀποστόλοις παρήγγειλε t, τοῦ 
φαινομένου σώματος τὴν οἰχείαν διώριζε θεότητα; 
οὐδὲ ὅτε Χριστὸν ἑαυτὸν διεμαρτύρείο εἶναι, φυχῆς 
καὶ σαρχὸς διωρίζετο ' οὕτως ἄμφω τυγχάνων θεός 
τε xal ἄνθρωπος, δοῦλος ὁρώμενος, xci Κύριος 
γνωριζόµενος. Τὸ μὲν ὑψηλὸν τῆς θεότητος τῷ τα- 
πεινῷ τῆς ἑνανθρωπήσεως ὑποχρυπτόμενος φρονἠ- 
ματι, τὸ 06 γε ταπεινὸν τοῦ ὁρωμένου σώματος τῇ 
τῆς θεότητος ὑπεραίρων ἑνεργείᾳ. 


qui cernebatur; Dominus vero qui intelligebatur. Deitatis celsitudinem humili 


qui cum Ürigene sentirent. 
Sie auem dicit de Christo. 


Ceterum neis qui apparuit, solo verbo, sed vir- 
(ute quoque verus Deus esse crederetur, ipse ópe- 
rum magnificentia certissimum divinitatis sus 
judieium feeit, Perfeetus itaque Deus cum esset, 
facius est voluntate $ua homo; neque quidquam 
omnino, quod humans nature cognatum esset, 
preter unam impiam malitiam, reliquit : nam etsi 
infans, Emmanuel tamen esse agnoscebatur. Coustat 
namque mogos qui ad illam venerunt, eum ipsum 
qui apparuerat, adoratione sua ut Deum agnovisse. 
Sic quoque licet secundum carnem in crucem age- 
reiur, solis tamen radios reprimebat, novoque 
miraculo divinitatem suam orhi terrarum patefa- 
ciebat. Nusquam autem aut seipsum divisisse, aut 
in duos salvatores dissecuisse comperitur. Quin 
ejusmodi potius sermone discipulos suos compel- 
lasse legitur : « Ne vocetis magistrum ip terra : 
unus est enim magister vester Christus *'. » Neque 
enim quando apostolis hec imperabat, divinitatem 
suam a eórpore quod cernebatur, sejungebat; ne- 
que rursum, cum se Christum esse testabatur, se 
animo et corpore divellebat, sed simul utrunque, 
hoc est, Deus et homo erat. Servus quippe erat, 
incarnationis forma 


occultabat : contra vero corporis, quod videbatur, bumilitatem deitatis operatione evehebat. 
ΙΑ’. Εὐχερὲς uiv" οὖν xal ἕτερα τούτοις &xevey- C. XI. Non fuerit autem difficile alia ejusmodi prz- 


χεῖν πλεῖστά τε ὅσα xoY ἀληθήη μαρτύρια’ παρίημι 
δὲ, τὸ γεγραμμµένον εἰδώς. « Δίδου σοφῷ ἀφορμὴν, 
xai σοφώτερος ἔσται * γνώριζε δικαἰῳ, καὶ προσθήσει 
τοῦ δέχεσθαι. » Πλὴν ἐκεῖνό qapsv: ἰδοὺ 6h πάντες 
οἱ πανάριστοἰ τε χαὶ σοφοὶ κατὰ χαιροὺς ἡμῶν γε- 
Ὑονότες Πατέρες, xai θεοτόχκον ὀνομάζουσι τὴν ἁγίαν 
Παρθένον. ἠνῶσθαι δὲ κατὰ φύσιν διαθεδαιούµενοι 
τῇ σαρχὶ τὸν Ex θεοῦ Λόγον, ἓν τε τῇ νηδύϊ γενέσθαι 
φασὶ τῇ παρθενιχῇ , xal ἐξ αὐτῆς προελθεῖν χατὰ 
cipxa* χαίτοι τὴν ἄναρχον xaX πρὺ παντὸς αἰῶνος 
xaX χρόνου λαχόντα γέννησιν ix Πατρός. Ἐπειδὴ δὲ 
ἂν εἰχὸς, £v ταῖς µαχροτέραις χαὶ ἐφεξῆς τῶν στίχων 
συνθήχαις ὁλιγώρως ἔχοντα τὸν νοῦν, ἐθελῆσαι μᾶλ- 
^ov δὲ, ὡς ἐν βραχεῖ xat συνεσταλµένως Y δεῖν τῶν 
ἐπὶ Χριστῷ δογμάτων τὸ ἀχραιφνέστατον κάλλος, 
αὑτὰς χατὰ µόνας τὰς τῶν ἐννοιῶν, ἵνα οὕτως εἴπω, 
καρδίας, ἐχ τῆς θεοπνεύστου καὶ Νέας Γραφῆς συν- 
αγηγερχὼς , πέπομφα τῇ ὑμετέρᾳ χατὰ θεὺν εὖσε- 
θείᾳ ὡς ἂν ἑντυγχάνουσαι, κατὰ βραχύ τε xaX ἀνὰ 
µέρος αὗταί τε τὸν Ev ὑμῖν xal ἔτι µειζόνως χατα- 
φαιδρύνητε νοῦν ’ φωταγωχγοῦσαι δὲ πρὸς ἀλήθειαν 
καὶ οὓς ἂν ὠφελεῖν ἕλησθε, χανχήµασιν ἀποστολιχοῖς 
τὰς ὁσίας ὑμῶν καταφαιδρύνητε χεφαλάς. Πλούσιος 
δὲ λίαν ὁ ἐπὶ τούτῳ μισθός’ γέγραπται γάρ. ε Ὁ 
, ἐπιστρέφας ἁμαρτωλὸν Ex πλάνης ὁδοῦ, σώσει φοχὴν 


*! Mattb, xxir, 10. ** Prov. ix, 9. 


clara testimonia non pauca his adjicere; quae ta- 
men praetereo, cum scriptum esse non ijgnorein : 
« Da sapienti occasionem, et addetur ei sapientia : 
doce justum, et festinabit suscipere **. » Hoc unum 
interim non przetermiserim, optimos ac sapientissi - 
uos quosque Patres quotquot ante nos exstiterunt, 
omnes sacram Virginem Delparam quoque appellare, 
Deique Verbum, etiamsi principii expers sit, et 
ante omne zvuin tempusque ex Patre natum, carni 
secundum naturam unitum esse, nec non in utero 
virgineo latuisse, ac inde secundum carnem pro- 
diisse, attestari. Quoniam vero dubium non est, men- 
tem prolixa auctoritatum sententiarumque $3 re- 
citatione obtundi, remissioremque fleri, malle autem 
brevi quodam compendio dogmatum de Christo ve- 
nustatem dilucide perspicueque ob oculos propo- 
sitam cernere; ideo ipsas, ut sic loquar, senten- 
tiarum medullas ex divinis Novi Testamenti Scripturis 
collectas, ad vestram in Deum pietstem mittendas 
existimavi. Qua nimirum breviter ae sigillatim 
hasce evolventes, vestram in primis mentem etiam 
nune cobonestare, deinde ad agnoscendam verita- 
tem, aliis quibuscunque visum fuerit, adjumento 
esse necnon apoatolicis prseconiis perinde ac sertis 
quibusdam capita vestra redinire possitis. Quan- 


Variz lectiones codicis Seguieriani. 


? αὐτοτελῶς. f παρΊγγελε. 5 oux άσχερες. Y σινεσταλµενῳ. 


4219 


S. CYRILLI ALEXANDRINI! ARCHIEP. 


1299 


doquidem copioss merces ea de eausa redii con- A αὑτοῦ ἐκ θανάτου, xal χαλύφει πλῆθος ἁμαρτιῶν. » 


suevit : scriptum est enim : « Qui converti fecerit 
peccatorem ab errore via sus, salvabit animam 
ejus a morte, et operiet multitudinem peccatorum^*?, 
Porro autem cum ejusmodi sententiis adducendis, 
vel earumdem quoque conclusionibus, subinde di- 
cturi sumus, Deus igitur est Christus; aut. unus 
ergo Filius et Dominus est Christus : non eo sensu 
id dicimus, quo illi; quasi nimirum Emmanuel 
secundum gratiam tantum Deus, aui Filius, aut 
Dominus sit nominatus ; aut per assiduos progressus 
et incrementa, perinde ac unus quispiam e medio 
grege nostrique similis homo sanctilicatus, ad illud 
glorie culmen conscenderit. Verum unum hoc insti- 


Ἐν δέ γε ταῖς τῶν ἐννοιῶν εὑρέσεσιν, τοι συµπε- 
ράσµασιν, ὅταν λέγωμεν, θεὸς οὖν ἄρα ὁ Χριστὸς, 
ἤγουν εἷς ἄρα ὁ Υἱὸς xai Κύριος Ἰησοῦς Χριστός * 
οὐχ οὕτω φαμὲν, ὡς ἐχεῖνοι, Θεὺν κατὰ χάριν, ἢ 
YUvw, f| Κύριον ὠνομάσθαι τὸν Ἐμμανουὴλ, ἢ ix 
προχοπῆς, ἢ ἐπιδόσεως , εἰς τοῦτο δόξης ἑλθεῖν, ὡς 
ἕνα τὸν καθ’ ἡμᾶς χοινὸν xaX ἡγιασμένον ἄνθρωπον ” 
ἐχεῖνο δὲ μᾶλλον, ὅτι θεὺς ὧν ὁ Λόγος, εἶτα καθεὶς 
ἑαυτὸν εἰς χένωσιν, καὶ ἓν δούλου μορφῇ χαταθεδη- 
χὼς, οὐδὲν ἧττόν ἐστι θεὺς ἀληθινὸς, xai φύσει τῶν 
ὅλων Κύριος ἔσται, καὶ μόνος, xa ἰδιχῶς Υἱός. "9 
xa ἡμεῖς συμμορφούμενοι χατὰ χάριν τὴν δι’ αὐτου, 
πρὸς τὴν τῆς υἱοθεσίας ἀναθαίνομεν δόξαν. 


tuimus et dicimus, nempe Verbum cum Deus esset, ad exinanitionem, servilemque formam se demi- 
sisse ac descendisse ; ita tamen υἱ verus nihilominus Deus ac secundum naturam universorum Dom - 
nus permanserit, solusque et proprie Filius : cui et nos quoque per gratiam ipsius conforusmur, et 


ad adoptionis gloriam conscendimus. 


ΧΙ. Ceterum nomen hoec, Christus, quidam, B 


nescio quomodo, Dei Patris Verbo etiam seorsum 
ac pcr 69, hoc est, ut exira carnem positum mente 
concipitur, convenire asserunt, mox vero in illum 
quoque similiter illud competere contéadunt, qui 
ex sacra Virgine natus est, prout hic quoque per se 
separatim subsistere consideratur : postremo am- 
bebus simul perinde ac uni congruere tradunt, 
ralione nimirum conjunctionis, ut ipsi lequuntur, 
in unam illos personam colligantes ( nam vere illius 
naturalisque unionis, etiamsi unam hanc mysterii 
hujus viam planam, et ab omni errore tutam pre- 
positam habeant, nulla apud illos habetur ratio ) : 
et hzc illorum simulata confessio non est sincera, 
sed atri veneni imposturaeque plena. Narm cum di- 


vina Scriptura Christum nominans, omnia illi divina C 


simpliciter &/4 tribuat (novit euim, novit, inquam, 
illa, Dei Verbum in humana forma apparuisse et 
carnem factum esse) ; illorum autem institutum et 
$copus, qui diversa ab his sentiunt, sit persuadere 
eum qui ex muliere natas est, hominem esse unum 
quempiam, qui per incrementa, ut dixi, et per pro- 


ΙΒ’. Ὄνομα δὲ τὸ, Χριστὸς, πρέπειν μὲν, οὐκ οἶδα 
πῶς, διαθεθαιοῦνταί τινες καὶ ἰδικῶς τε xal χατὰ 
µόνας, xal ἔξω σαρχὺὸς ὄντι τε xal νοουµένῳ τῷ Ex 
θεοῦ φύντι Λόγῳ  πρέπειν δὲ ὁμοίως xal τῷ Ex τῆς 
ἁγίας Παρθένου γεγεννηµένῳ, x&v el νοοῖτο ὑπάρχων 
κατὰ µόνας ἔτι καὶ χαθ᾽ ἑαυτόν ' xaX τρίτως δὲ πρέ- 
πειν ἀμφοῖν, ὡσανεὶ x τοῦ τῆς συναφείας λόγου, 
χαθάπερ αὐτοί φασιν, εἰς ἓν αὐτοὺς πρόσωπον συν; 
εισδέοντες Y * ἑνώσεως γὰρ τῆς χατὰ φύσιν xat ἆλη- 
θοῦς οὖδεὶς λόγος αὐτοῖς * χαΐτοι ταύτην ἔχοντος τοῦ 
μυστηρίου τὴν ὁδὸν ὀρθὴν xaX ἁπλανεστάτην ' χαὶ ἡ 
σχῆψις αὑτῶν οὐχ ἁπλῆ., πιχρίας δὲ μᾶλλον xol 
ἁπάτης µεµέστωται. Ἐπειδὴ γὰρ ἡ θεόπνευστος 
Γραφὴ Χριστὸν ὀνομάζουσα, πάντα αὐτῷ προσνέμµει 
τὰ θεοπρεπῆ (olóe γὰρ, οἶδε ἐν ἀνθρωπείᾳ μορφῇ 
πεφηνότα xal σεσαρχωμένον τὸν θεοῦ Aóvov), σκο- 


Tbe δὲ τοῖς ἕτερα παρὰ τοῦτο φρονεῖν ἠρημένοις, 


xai χοινὺν ἄνθρωπον ἀποφαίνειν τὸν Ex γυναιχὸς, EG 
ἐπιδόσεως, ὡς ἔφην, καὶ EE ἰδίας τε καὶ ἀνθρωπίντς 
ἀρετῆς ἄξιον ἑαυτὸν παραστήσαντα τοῦ χρῆναι τι- 
μᾶσθαι xal συναφείᾳ προσώπου τῇ πρὸς τὸν Ex Θεοῦ 
Λόγον, καὶ ἁπόλεχτον γενέσθαι κατὰ πρόγνωσιν. 


priam, hoc est huinanam virtutem dignum se prebuerit, qui honorem quoque connexionis cuim Dei 


Verbo assequeretur, et insigni 

ΧΙΙ. Idcirco nomen hoc, Christus, soli quoque 
Verbo quod ex Deo Patre ortum est, ut seorsim ac 
per se subsistere considerstur, convenire asserunt. 
(Yos autem ita sentire aut loqui nequaquam didici- 
mus : quandoquidem tunc primum Verbum Jesu 


predestinatione eligeretur. 


II". Ἐχεϊνό φασιν, ὅτι τὸ, Χριστὸς, ὕνομα πρέπε: 
χαὶ µόνῳ, xai ἰδίᾳ, xai xa0* ἑαυτὸν νοουµένῳ xal 
ὑπάρχοντι τῷ ix θεοῦ Πατρὸς πεφηνότιΣ Λόγψ. 
Ἡμεῖς δὲ οὐχ οὕτω δεδιδάγµεθα φρονεῖν, ἢ λέγειν. 
"Ὅτε γὰρ Υέγονε σὰρξ 6 Λόγος, τότε xal ὠνομάσθαι 


Christi appellationem sortitum dicimus, cum factum p φαμὲν αὑτὸν Χριστὸν Ἰησοῦν. Ἐπειδὴ γὰρ χέχρι- 


est caro; siquidem ob id Christus vocatur, quia 
exsuliationis oleo, hoc est Spiritu sancto, a Deo 
Patre inunctum est. Quod autem inunetio illa a8sum- 
pue bumanitatis ratione illi conveniat, id apud 
recle senlientes in quastionem non venit : nam sí 
Dei Verbum Deus est, nulla utique unctione indi- 


5. Jac, v, QU. 


Pd 


σται τῷ ἑλαίῳ τῆς ἀγαλλιάσεως, ἤτοι τῷ ἁγίῳ 
Πνεύματι παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὺὸς, ταύτῃτοι 
Χριστὺς ὀνομάζεται. "Ότι δὲ περὶ τὸ ἀνθρώπινον ἡ 
χρίσις, οὐχ ἂν ἑνδοιάσειέ τις τῶν ὀρθὰ φρονεῖν εἶω- 
θότων. el^ μὲν γὰρ Θεός ἐστι χαὶ Λόγος, οὗχ ἂν 
ἐδεήθη χρίσεως * οὐ Υάρ που φαίη τις ἂν χεχρίσθαι 


Variz lectiones codicis Seguieriani, 


* ἀμφοῖν ὡς ivl, Y συνεισδέοντος. — * γεννηθέντι. 


8 Ίσως, f. 


1921 DE RECTA FIDE AD ItEGINAS, 1222 


καὶ ἡγιάσθαι τὸν ἐκ Θεοῦ Λόγον τῷ ἰδίῳ Πνεύματι, A get. Nec ullus unquam docuit Dei Verbum Spiritu 
ὡς ἑτέρῳ παρ) αὐτὸν τὴν φύσιν ὑπερχειμένῳ καὶ — suo inunctum aut sanctificatum esse, quasi is secun- 
προῦχοντι. « Χωρὶς γὰρ πάσης ἀντιλογίας τὸ ἔλαττον — dum naturam ab illo sit diversus, superior et excel- 
ὑπὸ τοῦ χρείττονος ευλογεῖται. » Ἐπειδὴ δὲ τοῖς τῆς lentior. « Minus namque sine ulla contradictione a 
ἀνθρωπότητος µέτροις τὸ ἁγιάζεσθαί τε xat χρίεσθαι — meliori semper benedicitur **. » Quia ergo sanctifi- 
πρέπει, πᾶσά πως áv&yxn Χριστὸν ὀνομάζεσθαι τὸν — catio et inunctio humanz nature bumilitati con- 
ix Θεοῦ Λόγον, οὐχ ὅτε γυμνὸς fjv ἔτι χαὶ οὕπω gruunt, fit necessario ut Dei Verbum non tum Chri- 
σεσαρχωµένος, ἁλλ᾽ ὅτε γεγονὼς xa0' ἡμᾶς, τουτ- — sti nomine donatum sit, cum etiamnum nudum, hoc 
έστιν ἄνθρωπος, ἐχρίσθη κατὰ τὸ ἀνθρώπινον. Ὥστε — est, nondum incarnatum esset, sed tunc demum, 
τὸ Χριστὸς ὄνομα πρέποι ἂν xav' οὐδένα τρόπον — cum more nostro factum homo, secundum naturam 
οὕπω xa0' ἡμᾶς γεγονότι τῷ Ex θεοῦ Πατρὸς φύντι — humanam inunctum est : Quamobrem nomen hoc 
Λόγφ. Et δὲ ὀνομάξοιτό που Χριστὸς, ἑνανθρωπή- — Christus, nulla. ratione prius in Dei Patris Verbum 
σαντά pot νοῄσεις αὐτόν xàv Λόγον ἀχούσῃς, πε- conveniebat, quam bumano more atque modo geni- 
πραγμένης fjr τῆς ἑνανθρωπήσεως, τῆς ἑνωθείσης — tum esset. Quod οἱ absolute alicubi Christus nomi- 
αὐτῷ ph ἀμνημονήσῃς σαρχός. Ανὰ µέρος δὲ τούτῳ — nar, mox illud incarnatum intelligas : et οἱ Verbum 
χἀχείνῳ πρέπειν οἴεσθαι τὴν φωνὴν, ἀσύνετον παν- B audias peracta jam incarnatione, unite ipsi carnis 
τελῶς, μᾶλλον δὴ b xa ἀνόσιον f| φρονεῖν, f| λέγειν. πο obliviscaris. Porro autem arbitrari vocem hanc 
E; γὰρ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, xat οὐ µεμέρισται, — Christus seorsim huie, et seorsim rursus illi conve- 
καθὰ xat αὐτὸς ὁ σοφὠώτατο; Παῦλος,ὁ Χριστὸν ἔχων — nire, istud, inquam, sentire vel loqui stultum est 
ἓν ἑαυτῷ, τὸ θεῖον αὐτῷ λαλοῦντα µυστήριον. IIpoc* — omnino, imo vero impium, et profanum. Unus est 
θαλοῦσαι δὲ τοῖς ἐφεξῆς χεφαλαίοις , εὐθῃ xal ἁπ- — euim Dominus Jesus. Christus, non divisus, neque 
εξεσµένον εἰς ἀλήθειαν τὸν ἐμὸν εὑρήσετε λόγον. —dissecius; queniadmodum sapientissimus Paulus, 
Προδιαμαρτύρασθαι δὲ οἶμαι xáxelvo χαλόν' ὥσπερ — qui Christwm in se divinum hoc mysterium reclu- 
yàp ἐστιν ἓν θεότητι τέλειος 6 ἐκ Θεοῦ Πατρὸς Aó- — dentem habebat, manifeste docet **. Verum ad ca- 
Yoc, οὕτω xat ἐν ἀνθρωπότητι τέλειος, xatá γε Tbv — pita ordine hie jam sequentia animum adjungentes, 
τῆς ἀνθρωπότητος λόγον. οὐκ ἄφυχον σῶμα λαθὼν, orationem meam rectam. 55 et ad veritatis nor- 
ἐφυχωμένον 6 δὲ μᾶλλον duyfi λογιχῇ. Ὁ δὲ θεὸς τῶν mam. accommodatam comperietis. Consentaneum 
Άλων, ὁ τοῖς ἀγαπῶσιν αὑτὸν τὰ ἐξ οὐρανοῦ διανέµων — est autem, opinor, ut illud quoque hoc loco pro- 
ἀγαθὰ , τὰς ὁσίας ὑμῶν ἑἐμπλήσαι ψυχὰς τοῖς Wap. lester; puta Dei Patris Verbum :que perfectum 
ἑανυτοῦ d χαρίσµασιν: ἵνα καὶ εἰς µέτρον ἡλιχίας — suisque numeris absolutum esse in humanitate, et 
ἀναδαίνουσαι τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ, εὐχλεᾶ '^ secundum humanitatis rationem, atque perfectum 
παὶ εὐδόχιμον τὴν ἀξιάγαστον ὑμῶν ἀποφήνηταε — estin divinitate. Tum corpus quoque quod assuin- 
ζωὴν. ἁγίαι νύμφαι Χριστοῦ. psit non inanimum esse, sed anima iutelligente per- 
fectum et iuformatum. Universarum rerum opifex  auctorque Deus (sancte Christi sponse) qui se 
diligentibus coelestia bona impertitur, beatas auimas vestras suis donis impleat, quo in mensuram zta- 
tis plenitudinis Christi consurgentes, vitam gloriosam probatamque, et omni admiratione dignam 
transigatis. 


TAAE ENEZTIN EN ΤΟΙΣ ΕΦΕΞΗΣ. H.EC INSUNT IN IIS QUAE SEQUUNTUR. 


"Ὅτι θεὸς 6 Χριστὸς, ἑνώσει τῇ πρὸς τὸν θεὸν Quod Christus sit Deus, unione ad Deum Ver- 
Aóvov εἰς τὴν αὐτοῦ δύξαν ἀναδαίνοντος καὶ τοῦ προσ- hum ascendente ad ejus gloriam templo quoque 


ληφθέντος ναοῦ, Ex τῶν ἀποστολιχῶν. assumpto, ex apostolicis. 

'Ex τῶν χαθολιχῶν ἐχλογὴ ο εἰς τὸ αὐτό. Ex catholicis sententize in idem. 

'Ex τῶν εὐαγγελικῶν ἐχλογὴ ! εἰς τὸ αὐτό, p Ex evangelicis sententiz m idem. 

Ὅτι ζωὴ xal ζωοποιὸς ὁ Χριστός, Ux. τῶν χειµέ- Quod Christus sit. vita, et vivificator, argumenta 
νων παρὰ vip ἀποστόλῳ Παύλῳ, xal ἓν τοῖς ἆποστο- εκ spostoli Pauli aliorumque apostolorum litteris 
λικοῖς εὑρήσεις δ. petita. 

"Oct εἰς Χριατὺν ἡ πίστις ὡς εἰς θεὸν, ix. τῶν Quod fldes sit in Christum, ut in Deum, ex ca- 
καθολιχῶν, xal ix τῶν εὐαγγελιχῶν. tholicis et evangelicis. 

"Ὅτι Qu xai ἱλαστήριον ὁ Χριστὸς, ἐχλογαὶ διά- Quod Christus sit vita et propitiatorium, expla- 
φοροι. nationes vari:ze. 

"Ότι ὁ Χριστοῦ θάνατος τῷ κόσμῳ σωτῄήριος, Ex Quod Cbristi mors mundo salutaris exstiterit, ex 
τῶν ἁποστολιχῶν xal εὐαγγελιχῶν ἐχλογαἰ. apostolicis et evangelicis annotationes, 


ον Hebr. vui, 7. ** I Cor. I, 2 seqq. 


Varix lectiones codicis Seguieriani. 


ν δὲ, ο ἑμφυχωμένον. d ἑαυτῷ. — * ἐχλοχαί. f ἐχλογαί. Εἴσ. εὑρέσεις. 


1235 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ΑΠΟΠΙΕΡ, 


1291 


Quod Chrisius sit. Deus, per unionem. ad. Deum A Ὅτι Θθεὸς ὁ Χριστὸς, ἑνώσει τῇ αρὸς τὸν θεὺν 


Verbum ascendente ad ejus oloriam templo quo- 
que assumpto. 


Ex epistola ad Romanos. 


« Paulus servus Jesu Christi, vocatus apostolus, 
segregstus in Evangelium Dei, quod ante promise- 
rat per prophetas suos in Scripturis sanctis, de 
Filio suo, qui factus est ei ex semine David secun- 
duw carnem ; qui przdestinatus est Filius Del in 
56. virtute, secundum Spiritum sanctificationis 
ex resurrecione mortuorum Jesu Christi Domini 
nostri 56, » Igitur si priedicatio de Christo est Evan- 
gelium Dei , quomodo Christus non est Deus? Rur- 
sum .si omnes ombpino propheta ad ipsum quasi 
ad scopum collimant, divinzque Seriptura illum 
ipsum, qui ex semine David ortus est, quanquam 
propter incarnationis mysterium secundum sancti- 
ficationis Spiritum predestinatus dicatur, Filium 
Dei pradiesnt, quo paeto non est verus Filius; 
Jaxime vero cum per resurrectionem ex mortuis 


Λόγον εἰς τὴν αὐτοῦ δόξαν ἀναδαίνοντοςλ xal 
τοῦ προσ.Σηφθέντος vaov. ] 
Ἐκ τῆς zpóc Ῥωμαίους. 

εΠαῦλος δοῦλος Ἰησοῦ Χριστοῦ, χλητὸς ἁπόστολος, 
ἀφωρισμένος εἰς Εὐαγγόλιον θεοῦ, 8 προεπηγγείλατο 
διὰ τῶν προφητῶν αὑτοῦ bv Γραφαῖς ἁγίαις, περὶ 
«oU Υἱοῦ αὑτοῦ, τοῦ γενοµένου ix σπέρµαυς Δανῖδ 
χατὰ αάρχα ΄ τοῦ ὁρισθέντος Υἱοῦ Θεοῦ ἐν δυνάμει 
κατὰ Πνεῦμα ἁγιωσύνης, t£ ἀναστάσεως νεχρῶν, 
Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν. » Οὐχοῦν, εἴπερ 
ἐστιν Εὐαγγέλιον θεοῦ τὸ περὶ Χριστοῦ χήρυγµα, 
πῶς οὐ θεὸς ὁ Χριστός» Καὶ εἰ πάσης προφητείας 
ἐπ αὑτὸ βλεπούσης πέρας, xal Ὑἱὸν τοῦ 8600 χη- 
ρὗττουσιν αἱ Γραφαὶ τὸν ἐχ σπέρματος Aavtà, xdv 


B ὡρίσθαι λέχοιτο κατὰ Πνεῦμα ἁγιωσύνης διὰ τὸ της 


ἑνανθρωπήσεως µυστήριον’ πῶς οὐχ Υἱὸς ἀληθῶς, ex 
τῆς τῶν νεκρῶν ἁἀναστάσεως μαρτνρούμενος»; Ἐγή- 
γερται γὰρ οὐχ ἄνθρωπος κοινὸς xa ἡμᾶς, ἀλλ' ὡς 
θανάτου κρείττων, χκαθὸ xai ζωὴ xat θεός. 


evidens testimonium babeat? Neque enim in vitam resuscitatus est ut unus quispiam homo nostri 
similis, sed tanquam morte superior, qualenus nimirum vita est el Deus. 


De bis qui Creatoris loco creaturam adorant : 
« Quia. cum cognovissent Deum, non sicut. Deum 
glorificaverunt, aut gratias egerunt ; sed evanuerunt 
in cogitationibus suis, et obscuratum est insipiens 
cor eorum. Diceutes enim se esse sapientes, stulti 
facti sunt , » Scribit idem Paulus alibi iis, qui ex 
gentibus vocati fuerunt, boc est nobis, boc modo : 
« Nunc autem cum cognoveritis Deum, imo cognoti 
sitis a Deo **. » Quem obsecro alium per fidem 
cognovimus, nisi ipsum prorsus Jesum Christum? 
Quare si illum ut Deum cognovimus, et ut Deum 
cebito honore prosequimur, vere illuminati sumus : 
sin aulem illius gloriam permutamus, merito nog 
ipsi quoque in nostris cogitstionibus evanuisse 
depreheudimur. Nam sl vere in illum credimus, 
utique tanquam in Deum in illum credimus. Alio- 
qui enim modis omnibus fateri oporteret, uos etiam- 


Περὶ τῶν προσχυνούντων τῇ κτίσει παρὰ τὸν ατ[- 
cavea  ε Διότι γνάντες τὸν θεὸν, οὖχ ὡς θεὲν ἐδ)- 
ξασαν, f| εὐχαρίστησαν, ἀλλ’ ἑματαιώθησαν, ἐν τοῖς 
διαλογισμοῖς αὑτῶν, xai ἑσχοτίσθη 1 ἀσύνετος αὐτῶν 
καρδία’ φάσχοντες εἶναι σοφοὶ, ἑμωράνθῆσαν. » 
Γράφει που Παῦλος τοῖς ἐξ ἐθνῶν χεχληµένοις, τουτ- 
ἐστιν ἡμῖν. « Now δὲ γνόντες θεὸν, μᾶλλον δὲ γνω- 
σθέντες ὑπὸ θεοῦ. » Τίνα τοίνυν ἐγνώχαμεν διὰ τῆς 
πίστεως, 7) πάντως Χριστὸν Ἰησοῦν; θὐχοῦν εἰ μὲν 
ὡς θεὸν ἐγνώκαμεν, xal ὡς θεὸν δοξάζοµεν, πεφω- 
τίσµεθα χατὰ ἀλήθειαν' εἰ δὲ ἀλλάσσομεν αὐτοῦ τὴν 
δόξαν, μεματαιώµεθα χαὶ ἡμεῖς ἐν τοῖς διαλογισμοῖς 
ἡμῶν. El γὰρ ὅλως πεπιστεύχαµεν εἰς αὐτὸν, ὡς εἰς 
Θεὸν πιστεύομεν. Ἡ δεῄσει πάντη τε xal πάντως 
ὁμολογεῖν, ὅτι τοῖς τῆς ἀρχαίας ἁπάτης xai νῦν iv- 
ισχήµεθα βρόχοις, ἀνθρώπῳ χοινῷ τὴν πίστιν προσ- 
άγοντες. Ἁλλ’ οὕτω τὸ ἁληθές 1. 


num prisci erroris laqueis irretitos teneri, utpote {η commuuem hominem credentes, At pon ita res 


habet. 
« Et sicut non propaverunt Deum babere in no- 
titia, tradidit eos Deus in reprobum sensum, ut 


«Kai χαθὼς οὐχ ἑδοχίματαν τὸν θεὸν ἔχειν iv 
ἐπιγνώσει, παρέδωκεν ὁ θεὺς αὐτοὺς εἰς ἀδόκιμον 


faciant ea qux non conveniunt**, » Si Christum D νοῦν, ποιεῖν τὰ μὴ χαθήχοντα.» El Χριστὸν ἑγνώ- 


sgnosciipus ut Deum, cognitum nequaquam asper- 
nemur, vulgarem tantummodo bominem illum esse 
dietitantes. Sin autem inscitia exczecati istud fa- 
cere veriti non fuerimus, simul cum aliis in repro- 
bum sensum przcipites ruamus necesse est. 

« Secundum duritiam tuam, et impoenitens cor, 
thesaurizas tibl iram ia die irz et revelationis justi 
judicii Dei, qui reddet unicuique secundum opera 
ejus *^, » Docet hic beatus Paulus, nos omnes ante 
tribunal Cbristi manifestari oportere, quo unus- 


*! Rom. jy, 1-4. "' ibid. 21, 99. ** Galat. iv, 9. 


χαμεν ὡς θεὸν, τὴν ἐπ᾽ αὐτῷ γνῶσιν μὴ ἀποδοχιμά.- 
ζωμεν, ἄνθρωπον εἶναι λέγοντες κοινόν. El δὲ τοῦτο 
δρᾷν t& ἁμαθίας τολμῶμεν, βαδιούµεθα πάντως ὁμοῦ 
τοῖς ἄλλοις εἰς ἁδόχιμον νοῦν. 


«Κατὰ δὲ τὴν σχληρότητά σου καὶ ἀἁμετανόητον 
καρδίαν θησαυρίζεις σεαυτῷ ὀργὴν &v ἡμέρᾳ ὁρτης, 
xal ἀποχαλύφεως, xai διχαιοχρισίας τοῦ θεοῦ, ὃς 
ἀποδώσει ἑκάστῳ χατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ. » Ὁ uaxápto; 
Παῦλος, τοὺς πάντας ἡμᾶς δεῖ, φησὶ, φανερωθῆναι 


9? fom 1 98. ** Rom. 1 5. 


Varias lectiones codicis Seguieriani. 


* Quatuor qu: sequuntur voces absunt à. cod, Seyuier.— ? οὗ τοῦτο ἀληθές. 


1235 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1120 


έμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ * «(va χοµίσηται Α quisque referat, qui in corpore gessit, 57 sive 


ἔχαστος τὰ διὰ τοῦ σώματος, πρὸς ἃ ἔπραξεν, εἴτε 
ἀγαθὸν, εἴτε φαῦλον. » Ἔφη 56 τις xai ἕτερος τῶν 
ἁγίων ἁποστόλων ' « Εἷς ἐστιν ὁ νομοθέτης, καὶ χρι- 
τής. » Ψάλλει δὲ χαὶ αὑτὸς ὁ Δαυῖδ' «Ότι ὁ θεὺς 
χριτὴς ἐστιν. » Ὅτε τοίνυν δικαιοχρισἰαν θεοῦ φησιν 
εἶναι τὴν ἐπὶ τοῦ βήματος τοῦ θείου ἐφ᾽ ἑχάστῳ φῆ- 
φον, ἣν αὐτὸς ἑξοίσει Χριστὸς (παραστησόµεθα γὰρ 
τῷ βήµατι αὐτοῦ, χαὶ οὐχ ὡς ἑνὶ τῶν καθ᾽ ἡμᾶς, 
ἁλλ᾽ ὡς χριτῇ χαὶθεῷ xaX νομοθέτη), πῶς οὐχὶ θεὸς 
ὁ Χρ.στός; « Διὰ γὰρ νόµου ἐπίγνωσις ἁμαρτίας. 
Νυνὶ δὲ χωρὶς νόµου διχαιοσύνη θεοῦ πεφανέρωται, 
μαρτυρουµένη ὑπὸ τοῦ νόµου χαὶ τῶν προφητῶν. 
Διχαιοσύνη δὲ θεοῦ διὰ πίστεως Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς 
πάντας τοὺς πιστεύοντας. » Δίχα νόµου δικαιοσύνην, 
(fv καὶ ὑπὸ τῶν ἁγίων προφητῶν μεμαρτυρῆσθαί 
φησι), τὴν διὰ πίστεως εἶναι λέγει τὴν 1* εἰς Χριστὸν 
Ἰησοῦν. Εἶτα, πῶς οὐ θεὸς ὁ διχαιῶν τοὺς πιστεύον- 
τας, ὄτιπερ εἴη sho ἀληθῶς; ὁρᾷ γὰρ εἰς τοῦτο τὸ 
τῆς πίστεως mépac. Μαρτυρούντων 6b τῶν ἁγίων 
προφητῶν τῇ εἰς Χριστὸν πίστει, τίς ὁ φάναι τολμῶν, 
οὐκ εἶναι θεὺν αὐτὸν διὰ τὸ ἀνθρώπινον, Ίγουν ὅτε 
γέγονε σὰρξ 6 Λόγος, 


« Πάντες γὰρ Ἴμαρτον, xai ὑστεροῦνται τῆς δόξης 
τοῦ θεοῦ, διχαιούµενοι δωρεὰν τῇ αὐτοῦ χάριτι, διά 
τῆς ἀπολυτρώσεως τῆς ἓν Χριστῷ Ἰησοῦ. » El τὸ 
ἁμάρτάνειν ἡμᾶς ὑστερεῖσθαι ποιεῖ τῆς δόξης τοῦ 
θεοῦ, ὅτι μὴ οἶδεν ἁμαρτίαν γέγραπται δὲ περὶ 


bonum, sive πια. Dixit item alius ex sanctis 
apostolis : « Unus est legislator et judex δὲ,» Canit 
et ipse David quoque : « Quoniam Deus judex 
est **, » Cum igitur sententiam quam Christus pre 
divino tribunali sedens (sistemur enim ante tribu- 
nal illius, non tanquam hominis nostri similis, sed 
tanquam Dei et judicis, et legislatoris) de quolibet 
laturus est, justum.Dei Judicium Apostolus appellet, 
quomodo Christus non est Deus? « Per legem enit 
cognitio peccati, Nunc autem sine justitia Dei 
manifestata est, testificata a lege et prophetis. Ju- 
stitíia autem Dei per fidem Jesu Christi in omnes 
et super omnes, qui credunt in eum **, » Sine lege 
justitiam (quam a sanctis quoque prophetis testi- 
monium habuisse asserit), eam hoc loco definit, quie 
est per fidem in Christum Jesum. At enim qua- 
nam, quaeso, ratione is Deus censendus non est, 
qui credentes illum verum Deum esse justificat* 
Cum, inquam, huc fides tanquam ad scopum ten- 
dat, et sacri praeterea ptophetz fidei quae est ia 
Cliristum Jesum testimonium perhibeant,quis pro- 
pter lumanam naturam, hoc est Verbi incarnaiio- 
nem, illius divinitatem inficiari audeat ? 

« Omnes enim peccaverunt, εἰ egent gloria Dei, 
justifleati gratis per gratiam ipsius, per redemptio- 
nem qui est in Christo Jesu **. » Si peccati labe 
contaminari facit nos egere gloria Dei, quoniam 
peccatum non novit : de Cliristo autem est in sacris 


Χριστοῦ, ὅτι ἁμαρτίαν οὐκ ἐποίησεν * ὑστερούμεθα (? Litteris, quod peccatum non fecerit; nos autem ea 


δὲ xal xa?à τοῦτο τῆς δόξης αὐτοῦ πλημμελοῦντες 
ἡμεῖς ' θεὸς ἄρα ioci xal μετὰ σαρχὸς ὁ Λόγος * οὐ 
γὰρ ἐποίησεν ἁμαρτίαν. 


ε Νόμον οὖν χαταργοῦμεν διὰ τῆς πίστεως; μὴ 
ένοιτο * ἀλλὰ νόµον ἱστῶμεν, » Ὁ διὰ Μωσέως νόμος 
Θεὸν ἕνα προσχυνεῖν ἑδίδαξε τοὺς ἐξ Ἱσραήλ: « Κύ- 
ριος Υὰρ, φησὶν, ὁ θεός σου, Κύριος cfc ἐστι’ » xal 
αὐτὸς δὲ ὁ θεὺς προσεφώνει λέγων αὐτοῖς' « Oüx 
Εσονταί σοι θεοὶ ἕτεροι πλην ἐμοῦ. Αρ’ οὖν µετ- 
έστησεν ἡ πίστις ἡ εἰς Χριστὸν τοὺς 6 αὐτῆς χεχλη- 
Μένους εἰς τὸ μὴ ἑνὶ τῷ κατὰ φύσιν θεῷ προσκυνεῖν; 
"Apa χαταργοῦμεν νόμον τῷ ἑνὶ τῷ xaz' ἀλήθειαν 
Θεῷ προσχοµίζοντα: « Mi) Υένοιτο, φησὶν, ἀλλὰ νόµον 
ἱστῶμεν.» Οὐχοῦν ὡς cip προσίεµεν τῷ Χριστῷ, ἵνα 
μη κατηγορώµεθα, ὡς παραλύοντες νόµον, ἐπαινώ- 
µεθα δὲ μᾶλλον, ὡς ἰαστῶντες νόµον διὰ τῆς πί- 
στέὼς. 

Περὶ τοῦ ᾿Ἀθραάμ φησι’ εΚατέναντι οὗ ἐπίστευσε 
Θεοῦ, τοῦ ζωοποιοῦντος τοὺς νεχροὺς, καὶ καλοῦντος 
τὰ uh ὄντα ὡς ὄντα. »Ότε τοίνυν τὸ ζωηποιεῖν δύ- 
νασθαι τοὺς νεχροὺς ἁρμόσειεν ἂν οὐχ ἑτέρῳ, πλὴν 
ὅτι µόνῳ τῷ χατὰ φύσιν θεῷ; ζωοποιεῖ δὲ Χριστὸς 


** Psal. ΕΧΧΙΝ, 7. 


*! Jac. 1v, 13. " 
4 Rom. 1v, 17. 


" Exod. xr, 4. 


** Rom. ni, 20-22. 


de.causa ab ejus gloria absumus, quia absque deli- 
cio nou vivimus : coi dubium esse potest, quin 
Verbum incarnatum Deus sit? nam peccatum non 
fecit. 

« Legem ergo destruimus per fidem? Absit! sed 
legem statuimus **. » Lex Mosaica Deum unum 
adorandum esse docuit. Ait enim : « Dominus Deus 
tuus Israel, Deus unus est **; » οἱ ipse quoque Deus 
eosdem hac oratione compellabat : « Non erunt tibi 
dii alii preter me". » Nunquid igitur fides quie 
est in Christum, eos qui per eam voeati sunt, eo 
transtulit, ut unüm secundum naturam Deum non 
adorent? legemne ergo destruimus, quz ad unum 
verum Deum nos ducit? « Absit ! inquit ille : sed Je- 
gem stataimus, » Adjungimus ergo nos Christo tan- 
quam vero Deo, ne violate legis insimulemur, sed 
commendeimur, ut qui legem per fldem statuamus. 


$8 Et de Abrabam scribit : « Ante Deum cui 
credidit, qui vivificat mortuos, et vocat ea qui non 
sunt, tanquam ea qus sunt *. » Cum igitur mor- 
tuos vite restituere posse in nullum alium conve- 
niat, nisi in solum naturslem Deum ; Chrisiusque 
** ibid. οἱ. 


** jbid. 95. ** Deut, vi, &. 


Varie lectiones codicis Seguieriani. 


1* Ig, τῆς. 
PaAxROL, G5, LXXVI. 


4221 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


4238 


, proprize carnis contactu eos vivificet ac ex mortuis A xal διὰ τῆς ἰδίας σαρχὸς τοὺς χατεφθαρµένους , 


eXCitel, qui morte absumpti fuerant : quomodo non 
est verus Deus, maxime vero cum alios quoque 
ipse ea polestate donarit, ut in nomine ipsius vita 
functos in lucem revocare possent? 

« Itaque, fratres mei, et vos mortificati estis legi 
per corpus Christi, ut sitis alterius, qui ex mortuis 
resurrexit, ut fructificemus Deo **. » Mortificamur 
legi, quando ab illius servitute et cultu desistimus; 
evadimus autem alteri, hoc est Cliristo, qui ex mor- 
tuis resurrexit, obnoxii, dum ut fructificemus Deo, 
oraculis evangelicis ab ipso editis morem gerere 
enixe contendimus. ÀL vero summa el caput evan- 
gelicorum praceptorum est fides in ipsum. Hic 
enim noster est fructus, quem Christo, tanquam Deo, 
offerimus : ergo qui ex mortuis resurrexit, Deus 
exsistit, quod Verbum caro sit factum. 

ε Qui autem ín carne sunt, Deo placere non pos- 
sunt. Vos autem in carue non estis, sed in spiritu; 
si tamen Spiritus Dei habitat in vobis. Si quis au- 
tem Christi spiritum non habet, hic non est ejus. 
Si autem Christus iu vobis est, corpus quidem 
mortuum est propter peccatum, spiritus vero vita 
propter justificationem. Quod si Spiritus ejus, qui 
suscitavit Jesum Christum ex mortuis, habitat in 
vobis : qui suscitavit Jesum Christum a mortuis, 
vivificabit et mortalia corpora vestra, propter inha- 
bitantem Spiritum ejus in vobis !. » En hic Christi 
Spiritus, Dei Spiritus esse diserte asseritur. At si 
Christus per se et secundum se aliud nihil est quam 
homo, Verbum Dei hospitem solum in se liabens, 
quomodo divinus ille Spiritus esse ejus dicitur? est 
autem hic Spiritus illius proprius. Deus est ergo, 
nec aliter res habet. Nec enim Verbum Dei in ho- 
mine inbabitavit, sed divinitate integre retenta, 
homo vere factum est : atque hac ratione, Patris 
Spiritus, Christi quoque Spiritus intelligitur. 

«Quicunque enim Spiritu Dei aguntur, ii sunt filii 
Dei. Nonenim accepistis spiritum servitutis iterum in 
timore, sed accepistis spiritum adoptionis filiorum , 
Ἕθ in quo clamamus, Abba , Pater?*; » et alio rur- 
sum loco beatus Paulus : « Quoniam, iuquit, estis 
filii, misit Deus Spiritum Filii sui in corda vestra, 
clamantem, Abba, Pater *, 7/Si igitur per Filii Spi- 


ἁπτόμενος τῶν νεχρῶν, xal ἀνιστὰς αὐτούς " πῶς οὗ 
θεὺς ἀληθινὸς,ὅ δοὺς καὶ ἑτέροις ἐξουσίαν τοὺς νεχροὺς 
ἐνείρειν διὰ τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ; 


«Dots, ἆδελφοί µου, χαὶ ὑμεῖς ἐθανατώθητε τῷ 
νόµῳ διὰ τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, εἰς τὸ γενέσθαι 
ὑμᾶς ἑτέρῳ τῷ x νεχρῶν ἐγερθέντι, ἵνα καρποφορί- 
copy τῷ Θεῷ. » θανατούμεθα τῷ νόµῳ, τῆς xas' 
αὐτὸν λατρείας ἁποπαυόμενοι ' γινόµεθα δὲ ἑτέρῳ τῷ 
ἐν νεχρῶν ἑγερθέντι, τουτέστι Χριστῷ, τοῖς αὐτοῦ 
θεσπίσµασιν εὐαγγελιχοῖς χαταχολουθεῖν σπουδάζον- 
τες, ἵνα χαρποφορήσωμεν τῷ θτῷ. Κεφάλαιον δὲ 
τῶν εὐαγγελικῶν θεσπισµάτων ἡ πίστις ἡ εἰς αὐτόν. 
Καὶ οὗτος ἡμῶν ὁ καρπὸς, ὡς Θεῷ, προσαγόµενος 
τῷ Χριστῷ. θεὸς οὖν ἄρα ἐστὶν ὁ ἐκ νεκρῶν ἀναστὰς, 
ὡς σαρχὸς γεγονότος τοῦ Λόγου, 

«Οἱ δὲ kv σαρχὶ ὄντες, θεῷ ἀρέσαι οὐ δύνανται. 
Ὑμεῖς δὲ οὖχ ἐστὰ ἓν σαρχὶ, ἀλλ ἓν πνεύµατι, εἴπερ 
Πνεῦμα θεοῦ οἰχεῖ £v ὑμῖν. El 54 τις πνεῦμα Χρι- 
στοῦ οὐκ ἔχει, οὗτος οὐχ ἔπτιν αὐτοῦ. El δὲ Χριστὸς 
ἐν ὑμῖν, τὸ μὲν copa νεχρὸν δι ἁμαρτίαν, τὸ δὲ 
πνεῦμα Quh διὰ διχαιοσύνην. El δὲ τὸ Πνεύμα 102 
ἐγείραντος τὸν Ἰησοῦν ix νεχρῶν οἰχεῖ ἐν ὑμῖν, ὁ 
ἐγείρας ἐκ νεχρῶν Χριατὸν Ἰησοῦν, ζωοποιῄήσει xai 
τὰ θνητὰ σώματα ὑμῶν διὰ τοῦ ἐνοιχοῦντος αὐτοῦ 
Πνεύματος £v ὑμῖν. » Ἰδοὺ δὴ σαφῶς τὸ θεοῦ Πνεῦμα 
λέγεται τοῦ Χριστοῦ. Ἁλλ' εἴπερ ἐστὶν ἄνθρωπος 
ἰδικῶς καὶ ἀγὰ µέρος xelpevoc, χατφχηχότα µόνον 
Ev αὑτῷ τὸν τοῦ θεοῦ Λόγου ἔχων, πῶς αὐτοῦ τὸ θεῖον 
λέγεται Πνεῦμα; ἀλλὰ μὴν ἴδιον αὐτοῦ τὸ Πνεῦμά 
στι θεὸς ἄρα, xaX οὐχ ἑτέρως. Οὗ γὰρ Ev ἀνθρώπῳ 
γέγονεν ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος, ἀλλὰ Υέγονεν ἄνθρωπος 
ἀληθῶς, μετὰ τοῦ μεῖναι θεός. Οὕτω γὰρ ἂν νοοῖτο 
Χριστοῦ τὸ Πνεῦμα ὑπάρχειν τὸ τοῦ Πατρός. 


«Ὅσοι γὰρ Πνεύματι θεοῦ ἄγονται, οὗτοί elz:v 
υἱοὶ θεοῦ. Οὐ γὰρ ἑλάδετε πνεῦμα δουλείας πάλιν εἰς 
φόδον, ἀλλ᾽ ἑλάδετε πνεῦμα υἱοθεσίας, ἓν ᾧ κράζο- 
μεν, Αθθᾶ, ὁ Πατήρ.» Ὁ µαχάριος γράφει Παῦλος * 
ε Ότι δέ ἔστε υἱοὶ, ἐἑξαπέστειλεν ὁ θεὺς τὸ Ilveupc 
τοῦ Υἱοῦ αὑτοῦ εἰς τὰς χαρδίας ὑμῶν, χράζον, Αθθᾶ, 
6 Πατήρ. » Οὐχοῦν εἰ &v Πνεύματι τοῦ Υἱοῦ παῤῥη- 


Titum fiduciam naeti, :Patrem vocare audemus p clay ἔχομεν Πατέρα χαλεῖν τὸν Θεὸν, ὡς τοῦ χατὰ 


Deum, tanquam qui naturalis verique Filii Spiritu 
simus locupletati : quomodo Christus non est Deus, 
^on tantum quatenus similis nobis bomo intelligitur, 
sed quatenus Verbum factum est caro, neque secus 
ac nos carnis et sanguinis particeps effectum est? 

« Quis nos separabit a charitate Christi ? tribula- 
tio, an angustis , an fames, an nuditas, an peri- 
culum , an persecutio, an gladius*'? » Lex Mo- 
saica inter extera dictabat, graviterque prsecipie- 
δέ: « Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde 
4uo, ex tota anima tua, et ex tota fortitudine 
iva*.» Cum igitur dilectionem, qux» in Deum 


* Rom. vrr, &. ! Rom. τη. 8-10. 


Matth. xxi, 57. 


* ibid. 14, 15. 


φύσιν xai ἀληθοῦς Υἱοῦ τὸ Πνεῦμα πλουτῄήσαντες * 
πῶς 00 θεὸς ὁ Χριστός» οὗ χαθὸ νοεῖται χαθ᾽ ἡμᾶς 
ἄνθρωπος µόνον, ἀλλὰ χαθὸ γέγονε σὰρξ ὁ Λόγος, 
xal µετέσχηχε παραπλησίως ἡμῖν αἵματος xal σαρ- 
κός; 

€ Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ θεοῦ ; 
θλίψις, f| στενοχωρία, f] διωγμὸς, fj λιμὸς, f χίν- 
δυνος, ἣ µάχαιρα; » Ὁ νόµος ἔφασχεν ὁ διὰ Μωῦ- 
σέως, xal ἐντολην ἑποιεῖτο' « ᾿Αγαπήσεις Κύρων 
τὸν θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς χαρδίας σου, xal ἐξ ὅλης 
τῆς φυχῆς σου, χαὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰρχύος σου. ν Ὅτε 
τοίνυν τὴν ἀγάπην τὴν τῷ cip πρεπιυδεστάτην, ὡς 


* Galat. 1v, 6... ** Rom. τι, ὅδ. * Deut. τι, 5; 


42929 


- DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1230 


ἐξ ὅλης ἴσχυος xal ἀνωτάτω {, chv. μέχρι ψυχῆς xal A maxime convenit, cujusmodi ea est, quae ex tota 


αἵματος xal αὑτῷ προσάγοµεν τῷ Xpiup* τίς 6 
φάναι τολμῶν, ὡς οὐκ ἂν cn θεός ; Διημάρτηχε γὰρ 
τοῦ πρέποντος xat' οὐδένα τρόπον ὁ τῶν ἁγίων σχο- 


πός. 


ε Πέπεισμαι Yàp, ὅτι οὔτε θάνατος, οὔτε ζωὴ, 
οὔτε ἄγγελοι, οὔτε ἀρχαὶ, οὔτε ἐνεστῶτα, οὔτε μέλ- 
λοντα, οὔτε δυνάµεις, οὔτε Όψωμα, οὔτε βάθος, οὔτέ 
τις κτίσις ἑτέρα δυνῄσεται ἡμᾶς χωρίσαι τῆς ἀγάπῃς 
τοῦ Θεοῦ, tfc ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. 
El μηδὲν ὅλως ἡμᾶς χωρίσαι δύναται τῆς ἀγάπης 
τοῦ θεοῦ, πράττεται δὲ αὐτὴ παρ᾽ ἡμῶν Ey Χριστῷ 
Ἰησοῦ, πῶς οὗ θεὸς ἑναργῶς ὁ Χριστὸς, εἴπερ αὐτὸν 
ἀγαπῶντες, τὸν τῶν ὅλων ἀγαπῶμεν θεόν; Χριστὸν 
δὲ εἰ λέγοιμι, τὸν 6x. Θεοῦ Λόγον ἑνηνθρωπηχότα 
δηλῶ. 


« Πάντες γὰρ παραστησόµεθα τῷ βήµατι τοῦ 
Χριστοῦ, » qnal* παραστησόµεθα δὲ τῷ Χριστῷ. 
Καθιεῖται γὰρ ἐπὶ θρόνου δόξης αὑτοῦ, χρίνων τὴν 
οἰχουμένην ἓν διχαιοσύνῃ. Καΐτοι λέγοντος τοῦ 
Δαυῖδ, ὅτι Ocho χριτής ἐστι θεὺς ἄρα ἑἐστὶν ὁ Χρι- 
στός. 

« Τολμηρότερον δὲ ἔγραφα ὑμῖν ἀπὸ µέρους, ὡς 
ἀναμιμνήσχων ὑμᾶς, διὰ τὴν χάριν τὴν δοθεῖσάν µοι 
ὑπὸ τοῦ θεοῦ, εἰς cb εἶναί µε λειτουργὸν Ἰησοῦ 
Χριστοῦ εἰς τὰ ἔθνη, τὰ ἱερουργοῦντα «b Εὐαγγέλιον 
τοῦ Θεοῦ ' ἵνα γένηται dj προσφορὰ τῶν ἐθνῶν εὖ- 


πρόσδεχτος, ἡγιασμένη ἐν Πνεύματι ἁγίῳ. » Οἱ τὸ C 


τῆς ἱερουργίας χρῆμα πεπιστευµένοι, θεῷ λειτουρ- 
Ὑοῦσι µόνῳ * παρεστῄχασι γὰρ οὐχ ἀνθρώποις οἱ 
ἱερεῖς. Ἰδου τοιγαροῦν ὁ θεσπέτιος Παῦλος δεδόσθαι 
φησὶν ἑαυτῷ χάριν παρὰ τοῦ θεοῦ, εἰς «b εἶναι λει- 
τουργὸν Χριστοῦ Ἰησοῦ, xai ἱερουργεῖν àv τοῖς 
ἔθνεσι τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ. θεὺς οὖν ἄρα 
Χριστὸς, εἰ Χριστὸν χηρύττων τοῖς ἔθνεσι, τοῦ θεοῦ 
φησιν Εὐαγγόλιον ἱερουργεῖν αὐτοῖς, ἵνα προσδεχθῶ- 
σιν, ὡς ἡγιασμένοι ἓν Πνεύματι. 

εἜχω οὖν χαύχησιν ἓν Χριστῷ Ἰησοῦ τὰ πρὸς 
τὸν Θεόν. Οὐ γὰρ τολµήσω τι λαλεῖν, ὧν οὐ χατειρ- 
Ὑάσατο Χριστὺς δι’ ἐμοῦ, εἰς ὑπακοὴν ἐθνῶν, λόγῳ 
xal ἔργῳ, ἓν δυνάμει σηµείων τε xal τεράτων ἓν 


supremaque fortitudine orta ad ipsam usque ani* 
mam et sanguinem pertingit, ipsi Christo exhibca- 
mus , quis dicere audeat Christum non esse Deum? 
Neque enim credibile est sanctorum judicium ullo 
modo a veritatis scopo aberrasse. 


« Certus sum enim, quia neque mors, neque vita, 
neque Angeli, neque Principatus, neque Virtutes, 
neque iustantia, neque futura, neque fortitudo, ne- 
que altitudo, neque profundum , neque creatura 
alia poterit nos separare a charitate Dei, qux est 
in Christo Jesu Domino nostro *, » Jam si nibil 
omnino a charitate Dei scjungere nos potest , exhi- 
betur hsec autem 2 nobis in Ghristo Jesu : cw 
obscurum esse potest, quin Christus sit Deus , οἱ” 
quidem ipsum amantes, universorum Deum dili- 
gius ? Christum autem dum nomino, incarnatum 
Dei Verbum intelligo. 


« Omnes enim stabimus ante tribunal Christi *, » 
inquit; omnes autem sistemur Christo : sedebit bic 
enim super thronum glori: sus, quo terrarum 
orbem judicet in justitia. Cum ergo David Deum 
judicem vocet, consequitur omnino Christum esse 
Deum. 


« Audacius autem scripsi vobis, fratres, ex parte, 
tanquam in memoriam vos reducens, propter 
gratiain quz data est mihi a Deo, ut' sim minister 
Jesu Christi in. gentibus , sanctificans Evangelium 
Dei, ut fiat oblatio gentium accepta et sanctificata 
in Spiritu sancto ". » Sane quibus sacri ministeri* 
provincia concredita eat, ii soli Deo ministrant : 
60) neque enim hominibus assistunt sacerdotes. 
Cum hanc igitur gratiam sibi a Deo donatam pro- 
fileatur Apostolus, ut sit minister Jesu Christi, 
Christique Evaugelium inier gentes administret, et 
Christum tandem annuntians, Del Evangelium $e 
illis przdicare diserte affirmet, quo nimiram tan- 
quam Spiritu jam sanctificata, admittantur : quis 
Christi divinitatem in quastionem vocare audeat? 

« Habeo igitur gloriam in Christo Jesu ad Deum. 
Non enim audeo aliquid loquí eorum, 408 per me 
non effecit Christus in obedientiam gentium verbo 
el factis, in virtute signorum et prodigiorum, in 


δυνάµει Πνεύματος 8coU* ὥστε µε ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ p) virtute Spiritus sancti; ila ut ab Jerusalem per 


χύχλῳ, καὶ µέχρι τοῦ Ἰλλυριχοῦ πεπληρωχέναι τὸ 
Εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ. » Ἐν τῷ Ἰησοῦ χαυχᾶσθαί 
φησι, τὸ χαύχηµα λέγων ἔχειν πρὸς Θεόν. Οτι δὲ οὐχ 
ἀνθρώπινον τὸ xal ἓν δυνάµει Πνεύματος ἓν τοῖς 
ἁγίοις ἁποστόλοις ἐνεργεῖν δύνασθαι τὸν Χριστὸν τὰ 
παράδοξα, πῶς ἔνι ἀμφιδάλλειν; Ὥσπερ γὰρ ἕχαστος 
τῶν καθ) ἡμᾶς ἐν ἰδίᾳ δυνάµει τὰ ἑαυτοῦ ἔργα ποιεῖ, 
οὕτω χαὶ ὁ Χριστὸς, ὡς ἰδίᾳ δυνάµει τῷ Πνεύματι 
χρώμενος, ἐνεργεῖ τὰ παράδοξα διὰ τῆς τῶν ἁγίων 


circuitum usque ad lilyrieum repleverim Evange- 
lium Christi *. » En dum in Christo gloríatur, in his 
qua Dei sunt gloriari se dicit, Quod autem virtute 
Spiritus per apostolos sanctos prodigia et signa 
Christum posse edere, opus sit humanis viribus 
majus, id in dubium revocare non licet. Sicut enim 
unusquisque nostrum in propría virtute quie naturz 
ipsius sunt operatur, ita etiam Christus, in ipsius Spi- 
ritu sancto, ut qui ejus propria sit virtus, miraenia 


* Roi. vii, $8, 69. * Rom. xiv, 10. * Rom. xv, 45, 16. * Rom. xv, 17-19. 


Variz lectiones codicis Seguieriani. 


| al. ἀνωτάτην. 


- 


3251 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1939 


operatur per manus sanctorum. Porro quomodo is À χειρός, Εἶτα πῶς οὐ Θεός ἐστιν, οὗ ἴδιον τὸ Πνεῦμα 


Deus non est, cojus Spiritus sanctus proprius est? 

« Salutant vos omnes Ecclesi: Christi *; » et 
Alio quodam loco ad Timotheum seribens, ita ait : 
ε Ut scias quomodo oporteat te in domo Dei conver- 
sari !*. » Quod si Ecclesias Christi esse cognoscit, 
idque testatum facit, citra ullam controversiam 
Christus Deus erit. 

« Deus autem pacis conteret Satanam sub pedi- 
bus vestris velociter **. » Cum pax dicatur esse 
Dei, Christus autem ad sanctos apostolos ita in- 
quiat : « Pacem relinquo vobis, pacem meam do 
vobis!? : » quomodo is, quzso, qui pacem veluti 


proprium bonum dignis impertiri solitus est, verus: 


Deus non est? 
͵ Ez priore ad Corinthios. 

e Paulus apostolns Jesn Christi, per voluntatem 
Dei, et Sostlienes frater, Ecclesix€ Dei !*. » Observa 
hie: Romanos alloquens, « Salutant vog, inquit, omnes 
Ecclesizte Christi; » nunc vero Corinthiis scribens, 
Ecclesiam Dei eese asserit. G1 « Hoc autem dico, 
quod unusqoisque vestrum dicit : Ego quidein sum 
Pauli, ego autem Apollo, ego vero Cepliz, ego au- 
tem Chrisi. Divisus est Christus? Nunquid Paulus 
crucifixus est pro vobis, aut in nomine Pauli bapti- 
130i estis !*? » Si. ergo Christus non est. divisus, 
omnia el omnes illius sunt, Et si is nostri causa 
crucifixus e&t, et nos in nomine ipsius baptizati 
sumus, omnes utique illi debeinur ; sunius autem 


jlli obnoxii, non tanquam homini nostri simili, sed C 


tanquam Deo. Nobis ergo Christus est Deus. 

« Quoniam et Judei signum petunt, et Graci 
sepientiam quzerunt : uos autem praedicamus Chri- 
stum erucifixum, Judsgis quidem scandalum, genti- 
bas autem stultitiam 15.2 Annon quivis, obsecro, 
fateri debet evangelicam praxdicationem omnes quot- 
quot per orbem sparsi sunt, ad veram Dei cogui- 
tionem invitare? Αἱ qua tandem ratione istud alicui 
ambiguum esse queat? At cujusmodi, quiso, Chri- 
stum crucifixum sacri doctores pradicant? nunquid 


solum hominem nostri sinilem, qui mortem in cruce - 


pe:tulisset , ita ut jam in simplicem hominein mun- 
dus credat? Absit! Credidimus enim in Deum vi- 
vum et verum, Christum proinde crucifixum Deum 


τὸ áytov; 

« Ασπάνονται ὑμᾶς al Ἐχκλησίαι πᾶσαι τοῦ Χρι - 
στοῦ. » Καΐτοι φησὶν ἐν ἑτέροις, Τιμοθέῳ γράφων : 
«Ἵνα εἰδῇς πῶς δεῖ &v οἴκῳ Θεοῦ ἀναστρέφεσθαι. » 
El δὲ Χριστοῦ τὰς Ἐκκλησίας οἵδε, χαὶ μεμαρτύρηκε: 
θεὸς ἄρα Χριστός. 

«'O δὲ Θεὸς τῆς εἰρήνης συντρίψει τὸν Σατανᾶν 
ὑπὸ τοὺς πόδας ὑμῶν ἐν τάχει. » θεοῦ λεγοµέντς 
εἶναι τῆς εἰρήνης (ἔφη γάρ που Χριστὸς τοῖς ἁγίοις 
ἀποστόλοις * εΕἱρήνην τὴν ἐμὴν δίδωµι ὑμῖν, εἰρήνην 
την ἐμὴν ἀφίημι ὑμῖν), » εἶτα πῶς οὐ θεὸς ἀληθῶς ὁ 
τῆς εἰρήνης δοτὶρ, xai ὡς ἴδιον ἀγαβὸν τοῖς ἀξίοις 
διδοὺς αὑτήν ; 


Ex τῆς πρὸς Κορι»θίους πρώτης. 

« Παῦλος ἀπόστολος Χριστοῦ Ἰησοῦ διὰ θελἠµα- 
τος Θεοῦ, xal Σωσθένης ὁ ἁδελφὸς, τῇ Ἐχχλησίᾳ τοῦ 
θεοῦ. ν Ἐπιτήρησον, ὅτι Ῥωμαίοις προειρηχώς * 
€ Ασπάξοντα: ὑμᾶς αἱ Ἐκχλησίαι πᾶσαι τοῦ Χρι- 
c*00* » Κορινθίοις ἐπιστέλλων, θεοῦ φησιν εἶναι thy 
Ἐκκλησίαν. « Λέγω δὲ τοῦτο, ὅτι ἕχαστος ὑμῶν 
λέγει’ Ἐγὼ μέν εἰμι Παύλου, ἐγὼ δὲ ᾽Απολλὼ, ἐγὼ 
δὲ Κηφᾶ, ἐγὼ δὲ Χριστοῦ. Μεμέριστα. ὁ Χριστός: 
Μὴ Παῦλος ἑστανρώθη ὑπὲρ ὑμῶν, f| εἰς τὸ ὄνομα 
αὐτοῦ ἐθαπτίσθητε; » Οὐχοῦν εἰ p µεμέρισται ὁ 
Χριστὸς, πάντα αὐτοῦ, xal πάντες αὐτοῦ. Καὶ εἰ 
αὑτὸς ἑσταυρώθη ὑπὲρ ἡμῶν, χαὶ εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ 
ἐθαπτίσθημεν, αὐτῷ δηλονότι χεχρεωστήµεθα * ἐἑσμὲν 
δὲ οὐχ ἀνθρώπου τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς ἑνὸς, ἀλλὰ θεοῦ. 
Χριστὸς ἄρα 8:5; ἐφ᾽ ἡμᾶς. 

« Ἐπειδὴ χαὶ Ἰουδαῖοι σημεῖον αἱτοῦσι, χαὶ "EX- 
ληνες σοφίαν ζητοῦσιν ' ἡμεῖς δὲ χηρύσσομεν Χρι- 
στὸν ἑσταυρωμένον, Ἰουδαίοις μὲν σχάνδαλον, "EA- 
λησι δὲ µωρίαν. » 'Ap' οὐχὶ πᾶς ὁστισοῦν ὁμολογή- 
σειεν ἂν, ὅτι χαλεῖ πρὸς θεογνωσίαν τὴν ἀληθη τοὺς 
ἀνὰ πᾶσαν τὴν γην τὸ χήρυγµα τὸ εὐαγγελικόν; 
Elsa πῶς, f| πόθεν τοῦτο ἀμφίδολον; Πῶς οὖν ἄρα 
χηρύττουσιν οἱ μυσταγωγοὶ Χριστὸν ἑσταυρωμένον» 
&pa ὡς ἕνα τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς, τὸν ἐπὶ σταυροῦ θάνα- 
τον ὑπομείναντα, xaX εἰς ἄνθρωπον ἡ τοῦ χόσμου 
πίστις πράττδται» Mh γένοιτο ! Πεπιστεύχαμεν δὲ 
θεῷ ζῶντι xal ἁἀληθινῷ. θεὸν οὖν οἶδε Χριστὸν τὸν 
ἑσταυρωμένον, xaX τῷ χόσμῳ κηρύττει, τεθαρσπχὼς 


esse norat, mundoque, quod in illum credens non D ὅτι μὴ σφάλλεται. 


erret, intrepide annuntiat. 

« Et ego cum venissem ad vos, fratres, veui non 
in sublimitate sermonis, aut sapientize, annuntians 
vobis testimonium Christi. Non enim judicavi me 
scire aliquid inter vos, nisi Jesum Christum, el 
hunc crucifixum '*. » Ecce hic cum Dei tesiimo- 
njmn mundo se annuntiare liquido exponat, mox 
tamen: Christum Jesum adjungit, εἰ eum ceruci- 
fixum. Deus jgitur est Christus Jesus, qui crucis 
supplicium nostri causa sustinuit; cujus quoque 
testimonium munde per sanctos apostolos annun- 


' TTimoth. ni, 95. 


*Ttom. xvi, 16. 
** [| Cor. n, 4, 2. 


9» jbid. 22, 25, 


« Káàyo ἐλθὼν πρὸς ὑμᾶς, ἀδελφοὶ, ἦλθον οὗ χαθ” 
ὑπεροχὴν λόγου, f| σοφίας, καταγγέλλων ὑμῖν τὸ 
μαρλθύριον τοῦ θΞοῦ. O0 γὰρ ἔχρινα εἰδέναι τι ἓν 
ὑμῖν, εἰ μὴ Ἰητσοῦν Ἀριστὸν, χαὶ τοῦτον ἑστανρωμέ- 
voy. » Ἰδοὺ δὴ σαφῶς τὸ μαρτύριον τοῦ θεοῦ λέχιν 
καταγγέλλειν τῷ χόσµῳ, Χριστὸν Ἰησοῦν ἐπήγαγς, 
xaX τοῦτον ἑσταυρωμένον. θεὸς οὖν ἄρα ἐστιν ὁ 
σταυρὸν δι ἡμᾶς ὑπομείνας Χριστὸς Ἰησοῦς., c2 


xai τὸ μαρτύριον οὐκ ἐν ὑπεροχὴ λόγου xal σο- 


φίας χοσμικῆς χαταγγέλλεται τῷ χόσμῳ διὰ τῶν 


1! Rom, xvi, 20... '* Joan. xiv, 27. * I Cor. 1. !* ibid, 12, 15. 


1255 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. : 5t 


ἁγίωὺν ἁποστόλων, ἀλλ ὡς àv δυνάµει Πνεύματος. Α tatum est, noa sermonis eminentia, mundanzve 


* Σοφίαν δὲ λαλοῦμεν ἐν τοῖς τελείοις’ σοφίαν δὲ 
οὗ τοῦ αἰῶνος τούτον, οὐδὲ τῶν ἀρχόντων τοῦ αἰῶνᾶς 
εούτου, τῶν χκαταργουµένων' ἀλλὰ λαλοῦμεν Θεοῦ 
σοφίαν ἐν μυστηρίῳ, τὴν ἀποχεκρυμμένην, ἣν προ- 
ὥρισεν ὁ Θθεὺς πρὸ τῶν αἰώνων εἰς δόξαν ἡμῶν ' ἣν 
οὐδεὶς τῶν ἀρχόντων τοῦ αἰῶνος τούτου ἔγνωχεν. El 
γὰρ ἔγνωσαν, οὐκ ἂν τὸν Κύριον τῆς δόξης ἑσταύ- 
ρωσαν. » El θεοῦ σοφία τὸ µυστήριον Χριστοῦ, εἶτα 
τῷ κόσμῳ χηρύττεται, xal θεὸς οὐχ ἔστιν ἀληθῶς 
χατὰ τό τισιν, οὐχ οἵδ' ὅπως, δονοῦν, xal εἰς αὐτὸν fj 
πίστις (1): πῶς ἑστιτὸ μυ στήριον σοφὸν, εἰτῆς ἀληθῶς 
θεογνωσίας ἀποχομίδει τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς, xal λα- 
τρείαν ἀνθρώπου τὴν οἰκουμενικὴν ἀποτελεῖ; Αλλ" 
οὗ τοῦτό ἐστιν ἁληθάς. Σοφὸν δὲ τὸ µυστήριον, ὅτι 
Θεῷ προσάχει τοὺς πεπλανημένους. Θεὸς ἄρα ὁ 
Χρ.:στός. Εἴρηται δὲ xaX δικαίως Κύριος τῆς δύτης ὁ 
ἑσταυρωμένος. 
rursum reducat, Jure ígitur meritoque et Deus 
perhibetur, - 

« Κατὰ τὴν χάριν τοῦ θεοῦ τὴν δοθεῖσάν uot, ὡς 
σοφὸς ἀρχιτέχτων θεµέλιον ἔθηχα, ἄλλος δὲ ἆποιχο- 
δομεῖ. θεµέλιον γὰρ ἄλλος οὖδεὶς δύναται θεῖναι παρὰ 
τὸν χείµενον, ὃς ἐστιν Ἰησοῦς Χριστός.» El ἕπερη- 
ρξίσμεθα καθάπερ τινὶ θεµελίῳ Χριστῷ, xai ἐπ 
αὐτῷ &à πίστεως οἱχοδομούμεθα, χαὶ ἔστιν αὐτὸς f 
πάντων ἀσφάλεια, πῶς o0x ἂν cl sb; ἀληθῶς, Ey 
ᾧ τὰ πάντα, καὶ ἡ παρὰ πάντων πίστις!", o0 καθὼς 


sapieutim fastu, sed Spiritus virlute οἱ ostensione. 

« Sapientiam autem loquimur inter perfectos : 
sapientiam vere non bujus '&:xculi, neque princi- 
pum hujus seculi, qui destruuntur ; sed loquimur 
Dei sapientiam in mysterio; qua abscondita est, 
quam predestinavit Deus ante szecula in gloriam 
nostram; quam nemo principum hujus szculi co- 
guovit. Si enim cognovissent, nunquam Dominum 
glorie crucilxissent '. » Si Christi mysterium, G2 
quod muudo aununtiíatum est, Dei sapieutia est, 
neque lamen Christus, in queum fides exigitur, ut 
male nescio quomodo quibusdam persuasum es!, 
verus Deus est : quomodo sacramentum boc su- 
blime et sapiens est, si homines a vera Dei cogui- 


B ione abducit, et ab orbe terrarum, ut homini 


divipum cultum impertiatur, exigit? Verum non ita 
res habet. Profundum enim et sapiens mysterium 
eat, quippe quod in errorem abductos ad Deum 


appellatur Christus, et glorie Dominus crucifixus 


« Secandum gratiam Dei, qu: data est mihi , ut 
sapiens architectus fundamentum posui, alius autem 
superedificat, Fundamentum enim ανά nemo - 
polest ponere pr:eter id quod positum est, quod est 
Christus Jesus!*. » Si Christo periude ac funda- 
mentio euipiam innitimur, et per fidem super euu 
construimur, eL ipse omnium est salus : qui fleri 
potest, ut verus Deus aon sit, cum in eo consistant 


εἰς ἕνα τῶν καθ ἡμᾶς, ὅτι μὴ χτίσαι λελατρεύχα- C, orunia, fidesque nostra de ipso sit, non sicut de 


μεν, ἀλλά θεῷ τῷ φύσει xal ἀληθῶς:; 


« Οὐκ οἴδατε, ὅτι ναὺς Θεοῦ ἑστε ὑμεῖς, xal τὸ 
Πνεῦμα τοῦ θεοῦ οἰχεῖ &v ὑμῖν; Εἴ τις τὸν vabv τοῦ 
Θεοῦ φθείρει, φθερεῖ τοῦτον ὁ Θεός. 'O γὰρ ναὺς 
τοῦ θεοῦ ἅγιός ἔστιν, οἴἵτινές bove ὑμεῖς. » El τὸ 
Ἡνεῦμα Χριστοῦ δεχόµενοι, ναὸς Θεοῦ χρηµατίζο- 
μεν, πῶς οὗ θεὸς ἀληθῶς, ὁ δι ὃν ἡμεῖς ἐσμεν ναοὶ 
θεοῦ; 

« Ὥστε μὴ πρὸ καιροῦ τι κρίνετε, ἕως ἂν E10n ὁ 
Κύριος, ὃς χαὶ φωτίσει τὰ χρυπτὰ τοῦ σχότους, καὶ 
φανερώσει τὰς βουλὰς τῶν χαρδιῶν. Καὶ τότο ὁ 
ἔπαινος γενήσεται ἑχάστῳ παρὰ τοῦ θεοῦ. » Τὸν 


homine quodam nestri simili, siquidem creaturam 
non adurauus, sed eum qui veritate ei natura 
Deus est ? 

« Nescitis quia templum Dei estis vos, et Spiritus 
Dei habitat in. vobis? Si quis autem templum Dei 
violaverit, disperdet illum Deus. Templum eniti 
Dei sanctum est, quod estia vos !*. » Si Christi 
Spiritum suscipientes, templum Dei sumus : quo- 
modo verus Deus censendus non esi, ptr quem 
templa Dei constituimur? 

« ltiaque nolite ante tempus judicare, quoadus- 
que veniat Dominus, qui et illuminabit abscondita 
tenebrarum, et manifestabit consilia cordium : et 
twne laus erit unicuique a Deo **. » Dominum no- 


Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν Χριστὸν ἐξ οὐρανοῦ xa- D strum Jesum Christum olim e ccelis descensurum 


ταθῆναι προσδοχῶμεν χατὰ χαιροὺς, ᾧ xat πάντες 
παραστησόµεθα κρίνοντι τὰ χρυπτὰ, καὶ φανεροῦντι 
τὰς βουλὰς τῶν καρδιῶν. "Οτι δὲ καὶ ἑπαινέσει τοὺς 
δικαίους, πεπληροφορήµεθα. Τοῖς γὰρ ἑστηχόσιν ἐκ 
δεξιῶν ἐρεῖ' « Δεῦτε, οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός 
pow, κληρονομήσατε τὴν ἠτοιμασμένην ὑμῖν βασι- 


λείαν &nà καταθολΏς χόσµου. » Ὅτε τοίνυν ἔπαι-, 


νοῦντος Χριστοῦ, τὸν ἔπαινον ἑχάστῳ γενήσεσθαί 
φησι παρὰ τοῦ Θεοῦ, πῶς οὐ θεός ἐστιν ἑναργῶς ; 
* [ Cor. 1, 6-δ. "δι Cor. in, 10, 11. ** ibid. 


46, 47. ** I Cor. iv, 5, 6. 


exspectamus, cui oceulta judicaturo, cordiumque 
consilia patefacturo sistemur omnes, Quod is autem 
justos sit commendaturus, edocemur, quod ad illos, 
qui à dexiera illi assistunt, ita dicturus sit : «.Ve- 
nite, benedicti Patris mei, possidete paratum vobis 
regnum a constitutione mundi **, » Cum igitur 
Christo laudante, suam unicuique a Deo laudem 
wibutum iri diserte praedicet, quomodo Christum 
Deum esse non manifeste apparet ? 


*! Matth. xxv, 54. 


Varia leetiones codicis Seguieriani. 


]* παρὰ αὐτῶν πίστις. 


(1) Phrasis perturbata, quam fortasse sanaveris, verba xai εἰς αὐτὸν πίστις post τῷ χόσμῳ xnpovsegat. 


transponengo. Ε9ΙΤ, PATROL. 


1335 


sunt Spiritus sancti, qui in vobis est, quem babetis 
a Deo, οἱ G3 non estis vestri? Empti enim estis 
pretio magno. Glorificate et portate Deum in cor- 
pore vestro **, » Si Spiritu Christi accepto facti 
sumus templa Dei, redempti sanguine illius, ita ut 
jam non ultra in nostra ipsorum potestate simus, 
neque nobis ipsis jam amplius vivamus, sed illi 
qui nos mercatus est : quomodo perspicuum non 
est Christum, per quem templa Dei efficimur, cui- 
que perinde ac Deo servimus, verum esse Deum? 

« De escis autem, qua idolis immolantur, sci- 
mus quia nihil est idolum in mundo, et quod nul- 
Jus est Deus, nisi unus. Nam etsi sunt, qui dicantur 
dii, sive in coelo, sive in terra (siquidem sunt dii 
multi, et domini multi), nobis tamen unus est Deus 
Pater, ex quo omnia, et nos in illum; et unus Do- 
minus Jesus Christus, per quem omnia, et nos per 
ipsum **, » Si unus solus est Deus, el alius preeter 
ilum nullus; assumitur autem in unam deita- 
tis naturam unus ille Jesus Christus, per quem 
exsistunt omnia : Deus utique erit Christus, ut 
qui etiam tum, cum ex muliere natus, appella- 
tus est Jesus Christus, immote in Patris consub- 
stantialitate subsisteret. Id etiam animadvertere 
bic licet, nempe quod omnia per unum illum, quem 
Jesum Christum ipse vocat, tanquam per unum 
Filium secundum dispensatoriam unionem condita 
esse affirmet. 

« Factus, inquit, sum iis qui sine lege erant, 
tanquam sine lege essem , cum sine lege Dei non 
essem, sed in lege essem Christi *. » Si Christi 
Jegem habens, Dei legem habet, quomodo Christus 
non est Deus? 

« Sine offensione estote Judaeis et gentibus, οἱ 


Ecclesi Dei **. » Adverte hic rursum, quod eam: 


Ecclesiam, quam Dei hoc loco appellat, Christi 
esse intelligat. 

« Volo autem vos scire, quod omnis viri caput 
Christus est, caput. autem mulieris vir; caput vero 
Chrieti Deus **, » Beatus Lucas dum Christi genea- 
logiam texit, a Joseph exorsus, paulatim ad Adam 
usque ascendit, ac tandem infert : Qui fuit Dei, 
ipsum nimirum creatorem Deum principii loco ho- 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 
« An nescitis quoniam membra vestra templum A 


1256 

« "H οὐχ οἴδατε, ὅτι τὰ σώματα ὑμῶν ναὺς τοῦ 
ἐν ὑμῖν ἁγίου Πνεύματός ἔστιν, οὗ ἔχετε ἀπὸ θεοῦ, 
xaX οὐχ ἑστὲ ἑαυτῶν; Ἡγοράσθητε γὰρ τιμῆς. Δο- 
ἔᾶσατε Bh τὸν Θεὸν ἐν τῷ σώματι ὑμῶν. » El τὸ 
Πνεῦμα Χριστοῦ λαθόντες, Υεγόναµεν ναοὶ θεοῦ, xat 
οὐχ ἔσμεν ἑαυτῶν, ἀγορασθέντες τῷ αἵματι αὐτοῦ, 
ὡς µηχέτι ζᾖν ἡμᾶς ἑαυτοῖς, ἀλλὰ τῷ πριαμένψ’ 
πῶς οὐ θεὺὸς 6 Χριστὺς ἐναργῶς, 6 δι) ὃν xo ναοὶ 
θεοῦ ἐσμεν ἡμεῖς, ᾧ xal ὡς θεῷ δουλεύοµεν; 


εΠερὶτῆς βρώσεως οὖν τῶν εἰδωλοθύτων, οἵδαμεν 
ὅτι οὐδὲν εἴδωλον ἐν χόσµῳ, χαὶ ὅτι οὐδεὶς θεὺς, εἰ 
μὴ elc. Καὶ γὰρ εἴπερ εἰσὶ λεγόμενοι θεοὶ, εἶτε ἓν οὐ - 
ρανῷ, εἴτε ἐπὶ τῆς γῆς (ὥσπερ εἰσὶ θεοὶ πολλοὶ, 
xal χύριοι πολλοὶ), ἡμῖν δὲ el, Geb, ὁ Πατὴρ, ἐς 
οὗ τὰ πάντα, καὶ ἡμεῖς εἰς αὐτόν καὶ εἷς Κύριος 
Ἰησοῦς Χριστος, δι οὗ τὰ πάντα, καὶ ἡμεῖς 5: αὐ- 
τοῦ. » El μόνος εἷς ἐστι θεὺς, xal ἕτερος παρ᾽ αὐτὸν 
οὖδεὶς, συμπαραλαμόάνεται δὲ elc τὴν µίαν τῆς θεό- 
τητος φύσιν ὁ εἷς Χριστὸς Ἰησοῦς, δι οὗ τὰ πάντα" 
θεὸς οὖν ἄρα ἐστὶν ἐν ὁμοουσιότητι τοῦ Πατρὸς νοοῦ- 
µενος θεῖχῶς, xat ὅτε κεχρημάτικεν Ἰησοῦς Χριστὸς, 
γενόμενος ix γυναιχός. Ἐπιτηρῆσαι δὲ yph, ὅτε 
Χριστὸν Ἰησοῦν ὀνομάσας, δι αὐτοῦ τὰ πάντα Υε- 
νέσθαι φησὶν, ὡς ἑνὸς ὄντος Υἱοῦ xa0' ἕνωσιν olxo- 
νοµιχήν. 


« Ἐγενόμην, qnoi, τοῖς ἀνόμοις ὣς ἄνομος, ph 
ὧν ἄνομος 8e, ἀἁλλ᾽ ἔννομος Χριστῷ. » ELÓ Χρι- 
στοῦ νόµον ἔχων, νόµον ἔχει Θεοῦ, πῶς o0 θεὺὸς ὁ 
Χριστός; 


« ᾽Απρόσχοποι xai Ἰουδαίοις Υίνεσθε, xal "EX- 
λησι, xal τῇ Ἐκχλησίᾳ τοῦ Θεοῦ. » Σημειωτέον, ὅτι 
θεοῦ λέγων τὴν Ἐχκλησίαν, Χριστοῦ πάλιν οἶδεν 
αὐτὴν. 

ε θέλω δὲ ὑμᾶς εἰδέναι, ὅτι παντὸς ἀνδρὸς ἡ xe- 
φαλὴ ὁ Χριστός ἐστι" χεφαλὴ δὲ γυναιχὸς, ὁ ἀνήρ' 
χεφαλὴ δὲ Χριστοῦ, ὃ θεός.» Ὁ µακάριος Λουχᾶς 
τὴν περὶ Χριστοῦ γενεαλογίαν ἡμῖν συντιθεὶς, ἄρχε- 
ται μὲν ἀπὸ τοῦ Ἰωσὴφ, εἶτα φθάσας ἐπὶ τὸν Αδάμ, 
ἐπιφέρει, λέγων, Τοῦ Θεοῦ. ἀρχὴν τῷ ἀνθρώπῳ 


mini assignans *. Pari itaque modo omnis viri D τιθεὶς τὸν ποιῄσαντα Θεόν. Οὕτως slvat φαμεν παν- 


caput Christum definimus ; per ipsum enim condi- 
tug el ad. ortum evectus est * non quod Dei Filius 
creationis illius instrumentum vel minister exstite- 
rit; sed quod tanquam naturalis rerum Opifex di- 
vina virtute lllutn produxerit. Caput autem mulieris 
est vir, quandoquidein ex carne illius sumpta est, 
ipsumque tanquam quoddam G4 sui initium sor- 
iita est. Caput itidem Christi Deus est : siquidem 


«bg ἀνδρὸς κεφαλὴν τὸν Χριστόν * πεποίηται γὰρ δι 
αὑτοῦ, xal παρήχθη πρὸς Υένεσιν' οὐχ ὑπουργιχκῶς 
χτίζοντος αὐτὸν τοῦ Υἱοῦ, θεουργικῶς k δὲ μᾶλλον, 
ὡς φύσει Δημιουργοῦ. Κεφαλὴ δὲ γυναιχὸς ὁ ἀνὴρ, 
ὅτι ἐχ τῆς σααρχὸς αὐτοῦ ἐλήφθη, xal αὐτὸν ὥσπερ 
ἔχει τὴν ἀρχὴν. Κεφαλὴ δὲ ὁμοίως τοῦ Χριστοῦ ὁ 
θεὸς, ὅτι ἐξ αὐτοῦ χατὰ φύσιν" γεγέννηται γὰρ ὁ 
Λόγος ἐκ τοῦ θεοῦ xai Πατρός. Εἶτα πῶς οὗ θεὸς ὁ 


** | Cor, vi, 19, 40. ** Cor. vin, 4-6. 11 Cor. 1x, 21. * I Cor. x, 93. 1 Cor. xu, 9. ?! Luc. 


— m, 38. 


k Octxix. 


Varia lectiones codicis Seguicriani. 





1251 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1258 


Χριστὸς, οὗ χεφαλὴ τέθειται χατὰ φύσιν ὁ Πατήρ; A natoraliter ex ipso est. Verbum namque ex Deo 


Ἁριστὸν δὲ ὅταν λέγοιμε, ἐν ἀνθρωπείᾳ μορφῇ πε- 
φηνότα τὺν Θεοῦ Λόγον ἐννοῶ. 


et Patre genitum est. Jam qua ratione Christus, 
cujus caput secundum naluram positus est Deus 


later, non erit Deus? Cum autem Christum appello, Dei Patris Verbum intelligo, quod in bumana na- 


tura apparuit, 

ε Διὸ γνωρίζω ὑμῖν, ὅτι οὐδεὶς ἓν Πνεύματι 8600 
λαλῶν, λέγει ἀνάθεμα Ἰησοῦν ' χαὶ οὐδεὶς δύναται 
εἰπεῖν, Κύριος Ἰησοῦς, εἰ μὴ ἓν Πνεύματι ἁγίῳ. 
Διαιρέσεις δὲ χαρισµάτων εἰσὶ, τὸ δὲ αὐτὸ Πνεῦμα ' 
xaY διαιρέσεις διαχονιῶν εἶσιν, ὁ δὲ αὑτὸς Κύριος ' 
xaY διαιρέσεις ἑνεργημάτων εἰσὶν, 6 δὲ αὐτὸς θεὺς 
ὁ ἐνεργῶν ἐστι τὰ πάντα ἐν πᾶσιν. » El τὸ λέγειν, 

τι οὐκ ἔστι φύσει xaX ἀληθείᾳ Gebc ὁ Χριστὸς, οὐ- 
δὲν ἕτερόν ἔστιν, f| εἰπεῖν ἀνάθεμα Ἰησοῦν, ἆ ix- 
δάλλοντες αὐτὸν τοῦ εἶναι χατὰ ἀλήθειαν Ἰησοῦ, οὖχ 


« Ideo notum vobis facio, quod nemo in Spiritu 
Dei loquens, dicit anatliema Jesu : el. nemo potest 
dicere, Dominus Jesus, nisl in Spiritu sancto. Di- 
visiones vero gratiarum sunt, idem autem Spiri- 
tus : et divisiones ministrationum sunt, idem au- 
tem Dominus : οἱ divisiones. operationum sunue, 
idem vero Deus, qui operatur omnia in omni- 
bus 18.) Sane si nihil aliud est dicere Christum 
non esse verum et naturalem Deüm, quam dicere 
anathema Jesum , qui illum reipsa Jesum esse ἵη- 


ἐν ἁγίῳ Πνεύματι τοῦτο ποιοῦσι xal εἰ τὰς τῶν p flciantur, illi utique in Spiritu sancto istud neuti- 


χαρισµάτων διαιρέσεις ποτὲ μὲν ἐνεργεῖν τὸ Πνεῦμά 
φησι, ποτὰ δὲ τὸν αὐτὸν Κύριον, ποτὲ δὲ τὸν αὐτὸν 
8:bv, οἶδεν ἄρα θΘεὺν ὄντα Χριστὸν, τὸν ὡς θεὺν 
ἑνεργοῦντα διὰ τοῦ Πνεύματος, xal ὡς Κύριον χατὰ 
φύσιν διανέµοντα μετ) ἐξουσίας, ὥσπερ ἂν ἕλοιτο, 
τὰς ἄνωθεν δωρεάς. Μνημονεῦσαι δὲ δεῖ, ὅτι καὶ ὁ 
Παῦλος ἔφη περὶ Χριστοῦ, ὡς ἑνεργήσαντος αὐτοῦ 
ἐν δυνάµει Πνεύματος ἁγίου" 


« Καὶ οὓς μὲν ἔθετο 6 θεὸς Ev τῇ Ἐχχλησίᾳ πρῶ- 
τον ἀποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον διδασχά- 
λους, ἔπειτα δυνάµεις, εἶτα k* χαρίσματα ἰαμάτων. » 
Θεοῦ λεγομένου ταῦτα κατορθοῦν, Χριστὸς ὁ ἑνερ:- 


quam faciunt. Hursum si gratiarum divisiones 
interdum Spiritum, nonnunquam vero eundetn 
Domiaum, aliquando autem eumdem Deum operari 
proütetur, Christum ergo Deum esse non ignorat, 
qui per Spiritum operetur ut Deus, quique celestia 
dona, quibuscunque et quomodocunque voluerit, 
tanquam natura Dominus non absque auctoritate 
distribuat, Quod autem Christus in virtute Spiritus 
sancti operetur, id Paulus de eo loquens ejusmodi 
oratione deinceps explanat : 

« Quosdam, inquit, posuit Deus in Ecclesia, pri- 
mum apostolos, secundo prophetas, tertio docto- 
res, deinde virtules , exinde gratias curationum **. » 
Cum Deus isthec efücere  perhibeatur, Chri- 


Υήσας &ov(y* ἔθετο yàp τοὺς ἁποστόλους αὐτὸς bv ϱ stus est qui operatur : quandoquidem is est, qui 


«jj Ἐχχλησίᾳ, xal μέντοι xai διδασχάλους, ἑνεργῇ- 
σαι xai ὀννάμεις ' δέδωχε γὰρ ἐξουσίαν τοῖς ἁγίοις 
μαθηταῖς, θεραπεύειν πᾶσαν νόσον xai πᾶσαν µα- 
λαχίαν ἓν τῷ λαῷ. 


ε Ὁ ἁἀσπασμὸς τῇ ἐμῇ χειρὶ Παύλου. Ef τις οὗ 
φιλεῖ τὸν Κύριον, Ίτω ἀνάθεμα, μαραναθᾶ. » "Apa 
τίνα φησὶ Κύριον ἐν τούτοις; Κύριος μὲν γὰρ ὁμο- 
λογουμένως, xal αὐτὸς Yió;-* ὁμοίως δὲ xal τὸ 
Πνεῦμα ᾽ « Ὁ γὰρ Κύριος, qnot, τὸ Πνεῦμά ἐστιν. » 
Ὁ δέ ve τοῦ µακαρίου Παύλου. σχοπὸς ἐν τούτοις 
εἰς αὐτὸν συνετείνετο 1 τὸν Ἰησοῦν. « Εἷς γὰρ, qno, 
Κύριος, Ἰησοῦς Χριστός. » ᾿Αναθεματίζει τοίνυν τὸν 
μὴ φιλοῦντα αὐτόν. Οὐ φιλεῖ δὲ αὐτὸν, ὁ μήτε φύσει, 


apostolos in Ecclesia collocavit, quique doctores in 
eadem instituit, quibus quoque, ut virtutes opera- 
rentur, vim impertivit : dedit namque sanctis apo- 
siolis potestatem, ut omne morborum zgriludis- 
numque genus in populo grassantium curarent. 

« Salutatio mea manu Pauli : Si quis non amat 
Dominum , sit anathema, maranatha **. » Ecquam 
obsecro, Dominum hoc loco vocat? in confesso 
est enim, tam ipsum Filium, quam Spiritum quo- 
que sanctum Dominum vocari, et Dominum esse : 
scriptum est enin : « Spiritus Dominus est *'. » 
Sane beati Pauli mens in ipsum Jesum hic fertur ; 
ait namque : « UnusestDominus, Jesus Christus?*. » 
Itaque anathemate perculit omnem omnino homi- 


μήτε ἀληθείᾳ λέγων Υἱὸν εἶναι τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ὡς D nem, qui 58 illum non diligit. Is autem Christum 


ἐν δευτέρᾳ τάξει τιθεὶς παρὰ τὸν ix Θεοῦ Λόγον, 
καὶ τὸ τῆς οἰχονομίας ἁδιχῶν µυστήριον διὰ τοῦ τέ- 
μνειν εἰς δύο τὸν ἕνα Κύριον xat Ἰησοῦν. 
dum unum Dominum Jesum Christum 
adicit. 
'Ex τῆς πρὸς Κορινθίους β. 

€ Ti δὲ θεῷ χάρις, πάντοτε τῷ θριαμθεύοντι ἡμᾶς 

ἐν τῷ Κριστῷ, καὶ τὴν ὀσμὴν τῆς γνώσεως αὑτοῦ 


3 [ Cor. xu, 2-6. 3 1 Cor. x15, 28. 


161 Cor. xvi, 91. 


non diligit, qui neque natura neque veritate Dei 
Filium esse agnoscit, sed a Dei Verbo sejungit, ae 
veluti in secun dum ordinem rejicit, atque ita 


in duos dividit, dispensationis mysterium atroci injuria 


Ex posteriori ad Corinthios. 
« Deo autem gratias, qui semper triumphat nos 
in Christo Jesu, et odorem notitize sux manifestat 


*! Joan. iv, 21... ** LH Cor. vir, 6. 


Varic lectiones codicis Seguieriani. 


k' ἔπειτα. ) συντείνεται. 


4259 


S. CYRILEI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


19409 


per nos in omni loco: quia Chrisi bonus odor Α φανεροῦντι δι ἡμῶν Ev παντὶ τόπῳ΄ ὅτι Χριστοῦ 


sumus Deo in iis qui salvi fiunt, et in iis qui 
pereunt **, » Quod si Christus Paterna cognitionis 
bonus odor est, quomodo Deus non est? Haud 
namque in humana natura divine natura fragran - 
tiam eonipererit quispiam : sed quemadmodum hu- 
manitatis odor 'plane hominem, ita divinitatis odor 
Deum indicat. Jam si Christus bonus Patris odor 
appellatur, vereque est, quomodo Deus mon est, 
etiamsi illud ipsum Dei Patris Verbum dispensa- 
tione homo faetum est ? 

« Epistola nostra vos estis, scripta in cordibus 
nostris, que seitur et legitur ab omnibus homini- 
bus : manifestati quod epistola estis Christi, mini- 
strata a nobis, et scripta non atramento, sed Spi- 
ritu Dei, non in tabulis lapideis, sed in tabulis 
cordis carnalibus **. » Deus per quemdam ex pro- 
phetis alicubi sie loquitur : « Post illos dies, dicit 
Dominus, dabo leges meas in mentem eorum, et in 
corda eorum inscribam eas**. » Facti proinde 
sumus epistola Christi, qui legis su: decreta nou 
atramento, sed viventis Dei Spiritu in nobis descri- 
bit : atque boc ipsum non per modum ministerii, 
sed per propriam (ut ita dican)) efficacitatem : si- 
quidem Spiritus ipsi proprius est. At quo ergo 
modo is Deus non est, qui divina notitis rationes 
proprio Spiritu nobis insculpsit ? De Judaeis sub- 
jungit : 

« Sed obiusi sunt sensus eorum. Usque enim in 
hodiernum diem idipsum velamen in lectione Vete- 
ris Testamenti manet non revelatum (quod in Chri- 
sto evacuatur), sed usque in hodiernum diem, 
cum legitur Moyses, 66 velamen positum est super 
cer eorum. Cum autein eonversi fuerint ad Domi- 
n&m, auferetur velamen. Dominus autem Spiritus 
est. Übi autem Spiritus Domini, ibi libertas est **. » 
Si legis et prophetarum finis est Christus, neque 
velamen quod Veteris Testamenti lectioni eohzret, 
tollitur, nisi per solum Christam : quomodo rationi 
consentaneum erit, ipsum nudum esse hominem 
existimare, et sola filiationis appellatione honora- 
tum? Annon bac opinione fleret, ut fides nostra 
non collimaret in Deum, tanquam in finem, sed in 
hominem nostri similem? Eo autem quid vel cogi- 
tari queat absurdiusi 

« Quod si etiam eperium est Evangelium no- 
sirum in iis qui pereunt, est opertum in quibus 
Deus hujus szculi exczcavit mentes infidelium, ut 
nen fulgeat illis illuminatio Evangelii glorizte Chri- 
sli qui est imago Dei 57. » Si, ut quidam sentiunt, 
Christus est homo communis, sola personarum 
unione cum Dei Verbo societatem habens (ad bune 
enim modum loquuntur illi, quomodo in illis qui 
pereunt, Evangelium illius absconditum est !* Gen- 
es enim non Deum, sed hominem nostri similein 


8 σου. it, 14. ?* HL Cor, 11, 2, δ. 35 Jerem. xxxi, 22. ?* ll Cor. ini, 14-17. 


εὐωδία ἐσμὲν τῷ θεῷ ἐν τοῖς σωζοµένοις, xaX kv τοῖς 
ἀπολλυμένοις. » Εἶτα πῶς οὐ θεὸς ὁ Χριστὸς, εἶπερ 
ἐστὶν αὐτὸς ὀσμὴ τῆς Υγνώσεως τοῦ Πατρός ; OO γὰρ 
ἕν ve τῇ ἀνθρῴπου φύσει την τῆς θείας φύσεως 
εὐωδίαν ἀναμάθοι τις ἄν ' ἁλλ ὥσπερ ἡ τῖς kv- 
θρωπότητος ὀσμὴῆ σηµαίνει που πάντως ἄνθρωπον, 
οὕτω καὶ ἡ τῆς θεότητος, θεόν. E! δὲ Χριστὸς εὖ- 
ὡδία τοῦ Πατρὸς εἶναι λέγεται, xai ἔστιν ἁληθῶς , 
πῶς 00 θεός ἐστι Χριστὸς, κἂν εἰ γέγονεν ἄνθρωπος 
οἰχονομιχῶς ὁ ἐχ θεοῦ Πατρὸς Λόγος: 

ε Ἡ ἐπιστολὴ ἡμῶν ὑμεῖς ἐστε, ἐγγεγραμμένη tv 
ταῖς χαρδίαις ἡμῶν, Υινωσκοµένη xol ἀναγινωώσχο- 
µένη ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων φανερούμενοι ὅτι 
ἑστὲ ἐπιστολὴ Χριστοῦ, διαχονηθεῖσα ὑφ᾿ ἡμῶν, ἐγ- 
γεγραµµένη οὐ µέλανι, ἀλλὰ Πνεύματι 8200 ζῶντος, 
οὐχ ἓν πλαςὶ λιθίναις, ἀλλ ἐν πλαξὶ χαρδίας σαρ- 
Χίνης.» Ἔφη που θεὸς δι’ ἑνὸς τῶν ἁγίων προφτ- 
τῶν «€ Ἐν τῷ καιρῷ ἑχείνῳ, λέχει Κύριος, διδοὺς 
νόµους µου εἰς τὴν διάνοιαν αὐτῶν, xal ἐπὶ τὰς χαρ- 
δίας αὐτῶν ἐπιγράφω αὐτούς. » Γεγόναμεν τοίνυν 
ἐπιστολὴ Χριστοῦ, Υράφοντος ἡμῖν οὐχ ἐν µέλανι τὸ 
αὑτῷ δοχοῦν, ἀλλ ἓν Πνεύματι θεοῦ ζῶντος, οὗ διαχο- 
νιχῶς μᾶλλον, à)", ἵνα οὕτως εἴπωμεν, αὐτουργικῶς * 
ἴδιον γὰρ αὐτοῦ τὸ Πνεῦμά ἐστιν. Εἶτα πῶς οὗ θεὸς 
ὁ ἐν ἰδίῳ Πνεύματι γράφων ἡμῖν τῆς θεογνωσαίας τὴν 
ὁδόν; Περὶ τῶν Ἰουδαίων φησίν’ 


« "AXI ἐπυρώθη τὰ νοήματα αὐτῶν. "Αχρι γὰρ 
τῆς σήμερον ἡμέρας τὸ αὐτὸ χάλυµµα ἐπὶ τῇ ἀνα- 


6 γνώσει τῆς Παλαιᾶς Διαθήχης διαμένει μὴ &vaxa- 


λυπτόμενον, ὅτι Ev Χριστῷ χαἰαργεῖται, ἀλλὰ ἕως 
τῆς σήμερον, ἠνίχκα ἀναγιγώσκεται Μωῦσῆς, χάλυµµα 
ἐπὶ τὴν καρδίαν αὐτῶν χεῖται. Ἠνίχα 8 ἂν ἐπι- 


'.στρέφη πρὸς Κύριον, περιαιρεῖται τὸ κάλυμμα. "O0 


δὲ Κύριος τὸ Πνεῦμά ἐστιν οὗ δὲ τὸ Ηνεῦμα Κυρίου, 
ἐχεῖ ἐλευθερία. » El τέλος νόµου xal προφητῶν ὁ 
Χριστὸς, xai οὐχ ἀποχαλύπτεται τὸ χάλυµµα τὸ ἐπὶ 
τῇ ἀναγνώσει τῆς Παλαιᾶς Διαθήχης, εἰ μὴ àv µόνυ 
fi Χριστῷ ΄ ποῖον ἔχει λόγον τὸ, ἄνθρωπον αὐτὸν 


οἴεσθαι χοινὸν ὑπάρχειν, uóvr τῇ τῆς υἱότητος προσ- 


ηγορίᾳ τετιμηµένον; ΒΕὐρίσχεται γὰρ ἂν οὕτως ἔχει) 
τὸ τῆς πίστεως ἡμῶν τέλος obx εἰς Θεὸν μᾶλλον, ἀλλ' 
εἰς ἕνα τῶν xa0' ἡμᾶς, ὅπερ ἑἐστὶ τῶν ἁτοπω- 
τάτων. 

1 El δὲ xa ἔστι χεχαλυμμένον τὸ Εὐαγγέλιον ἡμῶν 
tv τοῖς ἀπολλυμένοις, ἔστι χεχαλυμμµένον ἓν οἷς ὁ 
Θεὺς τοῦ αἱῶνος τούτου ἐτύφλωσε τὰ νοηµατα τῶν 
ἀπίστων, εἰς τὸ th αὐγάσαι τὸν φωτισμὸν τοῦ Koar- 
γελίου τῆς δόξης τοῦ Χριστοῦ, ὃς ἔστιν εἰχὼν τοῦ 
θεοῦ. » Ei χατά γε τό «tat δοχοῦν χοινὸς ἄνθρωπός 
ἐστιν ὁ Χριστὸς, ἑνώσει µόνῃ τῇ χατὰ πρόσωπον τὴν 
συνάφειαν ἔχων πρὸς τὸν ἐχ Θεοῦ Λόγον (φασὶ γὰρ 
οὕτως αἀτοί) ' πῶς ἐν τοῖς ἀπολλυμένοις χεχαλυµµέ- 
vov ἐστὶ τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ θεοῦ 9 ; Διάχεινται γὰρ 


5" [1 Cor. iv, 3. 


Variz lectiones codicis Seguieriani. 


P αὐτοῦ. 





124 DE RECTA FIDE AD REGINAS. 19412 


τὰ ἔθνη, οὐχ ὅτι θεός «στιν, ἁλλ᾽ ὅτι xa0* ἡμᾶς ἄν- A esse persuasum habent. Quomodo item obeecati 


θρωπος. Πῶς δὲ xai τετύφλωνται παρὰ τοῦ Σατανᾶ 
οἱ περὶ ἀνθρώπον λέχοντες, ὅτι ἄνθρωπός ἐστι, 
Ποῖος δὲ xoi φωτισμὸς ἕνεστι τῷ Εὐαγχελίῳ τοῦ 
Χριστοῦ, εἰ μὴ θεός ἐστι, καὶ ὡς τοῦτο ὑπάρχων 
δεδόξασται; Πῶς δ' ἂν εἴη καὶ εἰκὼν τοῦ Θεοῦ, εἰ 
µέχρι µόνων τῶν τῆς ἀνθρωπότητος ἀφιχνεῖται, οὐχ 
ἔχων τὸ εἶναι χατὰ ἀλήθειαν Υἱὸς καὶ θεός; 

εΔιὸ καὶ φιλοτιμούμµεθα, εἴτε ἐνδημοῦντες, εἴτε 
ἐχδημοῦντες, εὐάρεστοι αὐτῷ εἶναι. Toug γὰρ πάντας 
ἡμᾶς φανερωθῆναι δεῖ ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ 
Χριστοῦ, ἵνα διαχοµίσηται ἕχαστος τὰ διὰ 9 τοῦ σώ- 
µατος, πρὸς ἃ ἔπραξεν, εἴτε ἀγαθὸν, εἴτε φαῦλον. » 
El «dca τοῖς ἁγίοις σπουδὴ τὸ εὐαρεστεῖν τῷ θεῷ, 
φιλοτιμούμεθα δὲ τοιοῦτοι φαίνεσθαι τῷ Χριστῷ, τὸ 


suni a Satana, qui de homine sentiunt, quod homo 
est? Qualis preterea illuminatio in Cbristi Evan- 
gelio est, si ipse Deus nou est, neque ul Deus 
glorificatur? Qui denique imago Dei est, si ea $0- 
lum attingit, que bumanz sunt nature, neque id 
reipsa obtinet, ut Filius et Deus sit? 


« Et ideo contendimus sive absentes, sive pra- 
sentes placere illi. Omnes enim nos manifestari 
oportet ante tribunal Christi, ut referat unusquis- 
que propria corporis, prout gessit, eive bonum, sive 
malum **. » Si in unum hoc sancti incumbunt οἱ)” 
nes, ut Deo placeant, repudiatoque mortalium fa- 
vore, ejusmodi nos Christo probore enixe conten- 


ἀνθρώποις ἀρέσχειν παραιτούµενοι’ πῶς οὐ Gc B dimus : quomodo Christum Deum esse planum pon 


ἑναργῶς ὁ Χριστός; Καὶ εἰ χρινεῖ τὴν οἰχουμένην 
αὐτὸς, ἑνὸς εἶναι νδµοθέτου λεγομένου xal χριτοῦ, 
πρόδηλον ὅτι καὶ χατὰ τοῦτο θεός ἐστι, xal εἰ γέγονε 
σὰρξ ὁ Λόγος. 


ε Ἡ γὰρ ἀγάπη τοῦ θεοῦ συνέχει ἡμᾶς, χρίναντας 
τοῦτα, ὅτι εἰ alg ὑπὲρ πάντων ἀπέθανεν, Apa οἱ 
πάντες ἀπέθανον. Καὶ ὑπὲρ πάντων ἀπέθανεν, ἵνα 
oi ζῶντες, µηχέτι ἑαυτοῖς ζῶσιν, ἀλλὰ τῷ ὑπὲρ αὖ- 
τῶν ἀποθανόντι καὶ ἐγερθέντι, » El πάντες Ev ἐσμεν, 
xal αὐτῷ Civ εὐχάρεθα, Χατασεμνύνοντες δηλονότι 
τὸν ἑαυτῶν βίον διά ve voU χρῆναι πληροῦν τὸ θέληµα 
αὐτοῦ, ζῶμεν δὲ τῷ Χριστῷ' πῶς οὐ θεὸς εἴη ἂν, ᾧ 
καχρεωστήµεθα, xat ζᾖν σπουδάζοµεν, ὡς ὑπὲρ ἡμῶν 
τεθνεῶτι, xai πριαμένῳ πάντας αἵματι τῷ ἰδίῳ; 


« Ὑπὶὲρ Χριστοῦ οὖν πρεσθεύοµεν, ὡς τοῦ θεοῦ 
παρακαλοῦντος δι ἡμῶν ΄ δεόµεθα ὑπὲρ Χριστοῦ, 
καταλλάχητε τῷ θεῷ. » Ἐπιτήρησον ὅτι πρεσθεύουσι 
μὲν ὑπὲρ Χριστοῦ, παραχαλεῖσθαι δὲ λέγουσιν ἡμᾶς 
ὑπὸ τοῦ 8:00. Eita πάλιν, « Δεόμεθα, φησὶν, ὑπὲρ 
Χριστοῦ, χαταλλάγητε τῷ Θεῷ. » θεὸς οὖν ἄρα καὶ 
Χριστὸς, ᾧ χαὶ ἰχατηλλαγμένοι, θεῷ κατηλλάγμεθα. 


«AX ἐν παντὶ συνιστάντες ἑαυτοὺς, ὡς θεοῦ 
διάχονοι. 2 Οἱ θεοῦ λεγόμενοι εἶναι διάχονοι, εἴρην- 
ται xai Χριστοῦ. θεὸς οὖν ἄρα Χριστός. « Ἡμεῖς γὰρ 
ναοί ἐσμεν θεοῦ ζῶντος, χαθὼς εἶπεν ὁ Geb , ὅτι 
Ἑνοικήσω ἐν αὗτοῖς, χαὶ ἑμπεριπατήσω’ xat ἔσομαι 
αὐτῶν θεὸς, xal αὐτοὶ ἔσονταί µοι λαός.» El ναοὶ 
Θεοῦ ζῶντός ἐσμεν, ὡς ἑνοιχοῦντος Ev ἡμῖν τοῦ 
Πνεύματος, ὃ χαὶ εἶναι λέγεται «o0 Χριστοῦ ( « El 
γάρ τις, qnot, Πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ ἔχει, οὗτος οὐχ 
ἔστιν αὐτοῦ 1 )* πῶς οὐ θεὸς ὁ Χριστός; 


« Λογισμοὺς, qnot, καθαιροῦντες, xal πᾶν Ὀόωμα 
ἑπαιρόμενον χατὰ τῆς γνώσεως τοῦ θεοῦ, xal αἰχμα- 
λωτίζοντες πᾶν νόηµα εἰς τὴν ὑπαχοὴν τοῦ Χριστοῦ.) 


est? Rursum si ille terrarum orbem judicaturus 
est (nec enim alius et alius est legislator et judex , 
sed unus et idem **), vel hac quoque de causa 
perspicuum evadit, quod Deus est, tametsi incar- 
natus est. 

G7 « Charitas enim Christi urget nos, zestimantes 
hoc, quoniam si unus pro omnibus mortuus est, 
ergo omnes mortui sunt. Et pro omnibus mortuus 
est Christus , ut et qui vivunt, jam non sibi vivant, 
sed ei qui pro ipsis mortuus est, et resurrexit **.» 
Si omnes unum jn ipso sumus, ipsique vivere 
peroptamus, vitam nostram una hac ratione hone- 
stam reddentes, si Cliristi obsecundemus voluntati, 
illique vivamus : quomodo is Deus habendus non 


C est, cui et obnoxii sumus, et cui vivere studemus, 


tanquam illi qui nestri causa mortem oppetierit , 
suoque sanguine omoes coemerit? 

« Pro Christo ergo legatione fungimur, tanquam 
Deo exhortante per nos: obsecramus pro Christo, 
reconciliamini Deo *. » Observa hic, quod Christi 
nomine legatione fungantur apostoli, quodque per 
se nos a Deo admoneri asserant. Deinde rursum : 


« Obsecramus , inquit, pro Christo, reconciliamiui: 
Deo. » Deus itaque est Christus, quippe ctii recon- 


ciliati, Deo reconciliati sumus. 

« Sed in omnibus exhibeamus nosmetipsos, sicut 
Doi ministros **. » Qui hie Del ministri dicuntur, 
hi alibi Christi roinistri appellantur. Deus itaque 
Christes, « Vos enim estis templum Dei vivi , 
sieut dicit Deus : Inhabitabo in illis, et inambw- 
labe : et ero illorum Deus, et ipsi erunt mihi 
populus **. » Si vivi Dei templa sumus, velati in- 
habitante in nobis Spiritu, qui et Christi quoque 
Spiritus esse diciur (ait enim Apostolus : « Si 
quis Christi Spiritum non habet, hic non est 
ejus ») : quomodo Christus non cst Deus? 


« Consilia destruentes, et omamem altitudinem: 


extolleastem se adversus scientiam Dei, et in eapti- 
vitatem redigentes omnem intellectum in obse- 


5 Cor. v, 9. 9 Jac. 1v, 19. "ο IL Cor. v, 14, 15. " IL Cor. v,90. * H Cor. v1, 4.  ibid., 16. 


Vari: lectiones codicis Seguieriani. 


h ἴδια. 


4245 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


121& 


quium Christi **. » At quomodo omnem altitadinem Α Τίνα τρόπον χαθαιρῄσομεν πᾶν ὕψωμα tratpópevov 


adversus Dei scientiam se extollentem demoliemur ? 


sut qua tandem ratione omuem intellectum. in - 


Christi. obsequium captivum ducemus ? Sane Ver- 
bum sponte se. exinanivit, Patri usque ad mortem 
factum obediens *5, Quando igitur ex iis qux pro- 
pter earnem, humanzque nature infirmitatem, dis- 
pensatorie ab eo dicta vel facia suut, quidam ad- 
versus Filii scientiam sese erigentes, eum qui hu- 
mana forma se induit, Deum verum naturalemque 
Dei Filium esse inficiabuntur, tunc demum omnem 
altitudinem se efferentem comprimemus, si eorum 
qui isthzec sapere decreverint, opinationes cverte- 
mus, 68 omnemque intellectum αά obedientiz 


χατὰ τῆς γνώσεως τοῦ 8602 ; ἣ πῶς αἰχμαλωτιοῦμεν 
πᾶν νόηµα εἰς τὴν ὑπαχοὴν τοῦ Χριστοῦ; Κεχένωχε 
γὰρ ἑαυτὸν ὁ Λόγος ἑχὼν, χαὶ γέγονεν ὑπήχοος τῷ 
Πατρὶ µέχρι θανάτου. Ὅταν τοίνυν &x τῶν olxovogt- 
κῶς 1| πεπραγμένων fj εἰρημένων, διά γε τὴν σάρχΣ 
καὶ τὸ ἀνθρώπινον, χατεπαίρωνταἰ τινες τῆς γυώ- 
σεως τοῦ Υἱοῦ, λέγοντες οὐχ εἶναι θεὺν ἀληθῃ καὶ 
Υἱὸν χατὰ φύσιν τὸν Ev ἀνθρωπείᾳ μορφῇ τότε πᾶν 
ὕψωμα ἑπαιρόμενον χαθαιρῄσοµεν, τὰς τῶν ἐχεῖνα 
φωνεῖν ἠρημένων ἀνατρέποντες δόξας, χαὶ περιτρέ- 
ποντες πᾶν νόηµα εἰς τὴν τῆς ὑπαχοῆς οἰχονομίαν. 
Aet γὰρ kv τοῖς τῆς ἀνθρωπότητος µέτροις γεγονότα 
τὸν Υἱὸν μὴ παραιτεῖσθαι τὰ ἀνθρώπινα, 


dispensationem convertemus. Oportet enim Filium, qui jiu humana nature mensura statuque apparuit, 


quz humane nature propria sunt, non aversari. 
Ex Epistola ad Galatas. 

« Ego enim per legem legi mortuus sum, ut Deo 
vivam : Christo confixus sum cruci. Vivo autem 
jam non ego, vivit vero in me Christus, Quod au- 
tem nunc vivo in carne, in fide vivo Filii Dei , qui 
dilexit me, et tradidit semetipsum pro me. 1 
Quid divinus Paulus hoc loco dicat, diligenter ex- 
pendendum est. Lex quam Deus prophetarum ore 
promulgaverat, ejusmodi erat: « Justus autem ex 
flde vivet ". » Erat et per Moysen quoque lex 
lata, Ait ergo : Fidei legem complexus, legi Mo- 
Φ3104. mortuus sum; hoc est, quz veteribus per 
uinbras et figuras przfinita erant, ea amplius non 
prasto. Hoc ipsum enim est legi Mosaicx:e mortuos 


esae, quo nimirum fldei que in Christum est, ad- C 


bzrentes Deo vivamus. Cum igitur justificationem 
quie per Christum contigit, potiorem ducentes, legi 
Mosaic emoriamur, qua ratione Christus, per 
quem lex tanquam fide infirmior evacuatur, non 
eril Deus? Quod si vero Christus homo tantum 
erat, quomodo fides in ipsum ipsa lege superior 
evasit? | 

. « Qui ergo tribuit nobis Spiritum, et operatur 
virtutes in nobis, ex operibus legis, an ex auditu 
fidei **? » Si lex Mosaica, tametsi Dei lex esset, et 
ab angelis promulgata esset, non subministrat Spi- 
ritum sauctum, neque ulli eam impertita est vim, 
ut miracula perpetrare posset; per fidem autem 
qua est in Christum, assequimur utrumque : quo- 


'Ex τῆς πρὸς Γα.άτας. 

ε Ἐγὼ γὰρ διὰ νόµου νόµῳ ἀπέθανον, ἵνα θεῷ 
ζήσω * Χριστῷ συνεσταύρωμαι. Ζῶ δὲ οὐχ ἔτι ἐγὼ, 
(jj δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός. Ὅ δὲ νῦν ζῶ ἐν σαρχὶ, ἓν 
πίστει ζῶ τῇ Υἱοῦ τοῦ θεοῦ, τοῦ ἀγαπήσαντός µε, 
χαὶ παραδόντος ἑαυτὸν ὑπὲρ ἐμοῦ ο. » Τί δὲ ἄρα φτ- 
σὶν ἓν τούτοις ὁ θεαπέσιος Παῦλος, χατιδεῖν àvay- 
χαϊον. νόμος τέθειται παρὰ θεοῦ διὰ φωνῆς προφη- 
τῶν, καὶ ἦν οὗτος" «'O δὲ δίκαιος Ex πίστεως ζήσε- 
ται.» Τέθειται δὲ χαὶ νόμος διὰ Μωσέως. Νόμῳ 
τοίνυν τῷ τῆς πίστεως, φησὶν, ἀχολουθήσας, ἀπέθα- 
voy τῷ νόµῳ τῷ διὰ Μωσέως , οὐκ ἐνεργήσας ἐπὶ τὰ 
ὡς ἓν σχιᾷ xal τύποις διωρισµένα τοῖς ἀρχαίοις. 
Τοῦτο γάρ ἐστι τὸ, vópup τῷ διὰ Μωσέως ἀποθανεῖν, 
ἵνα θεῷ ζήσωμεν, τῇ εἰς Χριστὺν προσχείµενοι 
πίστει. Ὅτε τοίνυν ἀποθνήσχομεν τῷ διὰ Μωσέως 
νόµῳ, τὴν ἓν Χριστῷ προτιμῶντες δικαίωσιν, πῶς 
οὐ Geb; ὁ Χριστὺς, δι ὃν χαταργεῖται νόμος, ὡς 
διαφερούσης αὐτοῦ τῆς πίστεως; El δὲ ἄνθρωπος 
ἁπλῶς ἣν ὁ Χριστὸς, πῶς ἂν ἐγένετο xal νόµου 
κρείττων ἡ πίστις f) εἰς αὐτόν; 


. € Ὁ οὖν ἐπιχορηγῶν ἡμῖν τὸ Πνεῦμα, xal ἐνεργῶν 
δυνάμεις, ἐξ ἔργων νόµου, ἡ ἐξ ἀἁχοῆς πίστεως» » 
El ὁ νόμος ὁ διὰ Μωσέως, χαίτοι co) νόμος ὧν, 
xai λαληθεὶς δι’ ἀγγέλων, οὐκ ἔχει τὴν τοῦ ἁγίου 
Πνεύματος χορηγίαν, οὔτε μὴν προὐξένησέ τισι τὸ 
ἑνεργεῖν δύνασθαι τὰ παράδοξα, κερδαίνομεν δὲ διὰ 
τὶς πἰστεως τῆς εἰς Χριστὸν ἁμφότερα ' πῶς οὐχ tv 


modo fides antiqua lege non esl prastantior ? Rur- D ἀμείνοσιν f πίστις τοῦ παλαιοῦ νόµου; Καὶ εἰ ἄν- 


sum si homo erat Christus nulla ex parte ,nostri 
dissimilis, qui fleri potuit, ut tides in ipsum divi- 
nani legem aboleverit ? Si item per fidem majori- 
bus bonis perfruimur, quam qui per id tempus 
vixere, quo lex suam adhue vim obtinebat, quo- 
modo Christus non est Deus? 

« Prius autem quam veniret fides, sub lege cu- 


θρωπος ἣν ἁπλῶς xa0' ἡμᾶς, πῶς θεῖον χατηργησε 
γάµον ἡ πίστις ἡ εἰς αὐτόν; Καὶ εἰ ἑσμὲν ἐν ἀμεί- 
νοσιν οἱ διὰ πίστεως μᾶλλον, 7| οἵπερ ἦσαν ἴσως χατ᾽ 
ἐχείνους τοὺς χαιροὺς, xa0' οὓς ἣν ὁ νόμος” πῶς οὐ 
θεὺς ὁ Χριστός 


« Πρὸ δὲ τοῦ ἐλθεῖν τὴν πίστιν, ὑπὸ νόμον ἔφρου- 


^ I Cor. x,5. " Philipp. n, 7, 8. ** Galat. u, 19, 20.  Habac. n, 4. * Galat. in, 5. 
: 


Vari lectiones codicis Seguieriani. 


* ἡμῶν. 


4215 


DE. RECTA FIDE AD ΠΕΟΙΝΑδ. 


1216 


ρούμεθα, συγχλειόµενοι εἰς τὴν µέλλουσαν πίστιν A stodiebamur, conclusi in eam fidem, qua revelanda . 


ἀποχαλυφθῆναι” ὥστε ὁ νόµος παιδαγωχὺς ἡμῶν 
γέγονεν εἰς Χρίστὺν, ἵνα ἓχ πίστεως διχαιωθῶμεν. 
Ἑλθούσης δὲ τῆς πίστεως, οὐχ ἔτι ὑπὸ παιδαγωγόν 
ἔσμεν. Πάντες yàp υἱοὶ Θεοῦ ἔστε διὰ τῆς πίστεως 
ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Όσοι γὰρ εἰς Χριστὸν ἑδαπτί- 
σθητε, Χριστὸν ἑν[ε]δύσασθα. » El παιδαγωγὸς tv ὁ 
νόμος, οὐχ ἑφ᾽ ἕτερον ἀναφέρων, πλὴν ὅτι µόνον ἐπὶ 
Χριστὸν, χαίτοι τῆς ἀληθοῦς θεογνωσίας διδάσχαλος 
àv, πῶς οὐ θεὸς 6 Χριστός; Καὶ εἰ χαταργεῖται 
νόμος διὰ τῆς πίστεως τῆς εἰς αὐτὸν, καὶ τὸ τῆς 
παιδαγωγίας αὐτῷ τέλος παραδίδωσιν, ὡς εἰς τὸ 
ἄχρον ἀγαθὸν ἀναφέρων τοὺς παιδαγωγουµένους ΄ τὸ 
δὲ εἰς λῆξιν ἀγαθὸν εἴη ἂν ἕτερον οὐδὲν παρά γε τὴν 
τῆς ἀληθοῦς θεογνωσίας εἴδησιν * πῶς ἂν ἑνδοιάσειέ 


erat. Itaque lex pedagogus G9 noster fuit in Chri- 
sto, ut ex fide justificemur. At ubi venit fides jam 
non sumus sub paedagogo: omues enim fllii Del 
estis per fidem in Christo Jesu. Quicunque enim 
in Christo baptizati estis, Christum induistis ο.) 
Si lex pzedagogus erat, liaud ad alium nos dirigens 
quam ad solum Christum, quamvis Dei cognitionis 
essel magistra, quoinodo Christus non est Deus? 
Rursum si lex per fidem, qua est in. ipsum, abole- 
tur, eamdemque a peedagogise munere absolvit fides, 
tanquam qua institutos ad summum jam bonum 
evexerit; summum autem bonum non est aliud 
quam perfecta veritatis divinzque notiti: scien- 
tia : cui ambiguum esse potest, quin Deus sit 


τις, ὅτι θεός ἐστι; Βαπτιζόμενοι δὲ εἰς Πατέρα, καὶ D. Christus ? Baptizati autem in Patrem, et Filium, 


Yiby, xai ἅγιον Πνεῦμα, πῶς sl; Χριστὸν Be6ansl- 
σµεθα, εἴπερ ἐστὶν οὐχ Υϊὸς ἁληθὴς, χαίτοι τοῦ κατὰ 
φύσιν ἑνὸς ὄντος Yloo; ᾽Αλλὰ μὴν εἰς αὐτὸν βεθα- 
πτίσµεθα΄ θεὸς οὖν ἄρα kosly ὡς Υἱὸς εἷς, xat Ko- 
Ρις εἷς, xa0' ἕνωσιν οἰχονομιχὴν σαρχὸς γεγονότος 
τοῦ Λόχου. 

€ Αλλὰ τότε μὲν ox εἰδότες θεὸν, ἐδουλεύσατε το 
φύσει μὴ οὖσι θεοῖς ΄ νυνὶ δὲ γνόντες θεὸν, μᾶλλον 
δὲ γνωσθέντες ὑπὸ Θεοῦ, πῶς ἐπιστρέφετε πάλιν ἐπὶ 
τὰ ἀσθενῃ χαὶ πτωχὰ στοιχεῖα;» EL θεὺν ἐγνώχα- 
μεν ὁμολογοῦντες Χριστὸν, xat ἐγνῶσθαί φαμµεν ὑπὸ 
τοῦ θεοῦ, γνωσθέντες αὐτῷ, πῶς οὐ θεὸς ὁ Χρι- 
στός; 

«Ἑμοὶ δὲ μὴ γένοιτο χαυχᾶσθαι, εἰ μὴ ἓν τῷ 
σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι οὗ ἐμοὶ 
χόσµος ἑσταύρωται, κἀγὼ τῷ χόσμφῳ. } Ὁ µαχάριος 
ψάλλει Δαυῖδ’ «Κανχήσομαι ἐπὶ τῷ θεῷ τῷ Σωτῆρί 
μον. »"Eott δὲ σοφὸς καὶ ἁγιοπρεπὴς ὁ λόγος ' οὐ γὰρ 
àv ἀνθρώπῳ κατασεμνύνεσθαι χρὴ μᾶλλον ἡμᾶς, 
ἁλλ᾽ ἐπὶ θεῷ. Πῶς οὖν ὁ Παῦλος ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ 
Ἄριστοῦ χανχᾶσθαί φησιν; Ἔδει γὰρ μᾶλλον ἐπὶ θεῷ 
τοῦτο ὁρᾷν . σχοπὸς γὰρ οὗτος τοῖς ἄλλοις ἁγίοις. 
Ἁλλ' ὑπάρχων ΠἨνευματοφόρος, ἐν θανάτῳ Χριστοῦ 
xavydctal φησι». Οἶδεν οὖν ἄρα θεὸν ὄντα xaX ἀληθῆ, 
χαὶ δι ἡμᾶς παθόντα σαρκἰ. 


Ἐκ τῆς πρὸς Ἐφεσίους. 


Περὶ τοῦ θεοῦ xai Πατρός φησι ’ εΚατὰ τὴν 
ἑνέργειαν τοῦ χράτους τῆς ἰσχύος αὐτοῦ, ἣν ἑνήργη- 
σεν ἐν τῷ Χριστῷ, ἐγείρας αὐτὸν Ex νεχρῶν, xal 
χαθίσας ἓν δεξιᾷ αὑτοῦ ἐν τοῖς ἑπουρανίοις, ὑπεράνω 
πάσης ΑἈρχῆς, xal Ἐξουσίας, xal Δυνάμεως, xal 
Κυριότητος, xa παντὸς ὀνόματος ὀνομαξομένου, οὐ 
µόνον ἓν τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ μέλλοντι.) 
Ἰδοὺ τὸν ἐγηγερμένον ἓκ νεχρῶν χεγάθιχεν ὁ Πατὴρ 
Ev δεξιᾷ αὑτοῦ, ὑπεράνω πάσης Αρχῆς, καὶ Ἐξουσίας, 
xaX Δυνάμεως, xat παντὸς ὀνόματος ὀνομαζομένου. 
"Ap' οὖν συνεδρεύει τῇ ὑπὲρ πάντα φύσε; xa0' ἡμᾶς 
νοούµενος ἄνθρωπος, xat ἕτερον οὐδὲν, T], ὅπερ ἑστὶν 
ἀληθὲς, ὡς θεὺς ἑνανθρωπήσας, χαὶ ὑπάρχων μὲν 


οἱ Spiritum sanctum, quomodo in Christum ba- 
piizati dicimur, si Christus non est verus Filius, 
cum unus tantum sit natura Filius? Atqui in ipsum 
baptizati sumus : Deus igitur est ut Filius uuus, et 
Dominus unus, cum per unionis dispensationem 
Verbum caro factum sit. 

« Sed tunc quidem ignorantes Deum, iis qui na- 
tura non sunt dii, serviebatis : nunc autem cum 
cognoveritis Deum, imo cogniti sitis a Deo, quo- 
modo conrertimini iterum ad infirma et egena ele- 
inenta ^ ? » Si Christum profitentes Deum cogno- 
viinus, et coguiti a Christo, cogniti dicimur a Deo, 
quomodo Cliristus non est Deus? 

« Mihi autem absit gloriari, nisi in eruce Domini 
nostri Jesu Christi , per quem mihi mundus cruci- 
fixus est, et ego mundo *'. » Beatus David canit : 
« Gloriabor in Deo salutari meo 9! » Utique sa- 
piens, οἱ sancto viro conveniens dicium : nou enim 
in homine gloriari nobis fas est, sed in Deo. Quo- 
modo ergo Paulus ín cruce Domini gloriari se pre- 
dicat, cum in Deo potius id fleri oporteret ? Nam 
hic aliorum sanctorum scopus semper exstitit. At- 
qui etiam Paulus divino Spiritu non carebat; et 
tamen in Christi morte gloriari non duhitat. Norat 
ergo verum Deum esse, eliamsi nostri causa. in 
carne mortem perpessus foret. 


94 Ex Epistola ad Ephesios. 


« Secundum operationem potenti» virtutis ejus 
(est hic sermo de Deo et Patre) quam opera- 
tus est in Christo , suscitans illum a mortuis, et 
constituens ad dexteram suam in coelestibus super 
omnem Principatum, et Potestatem, et Virtutem, et 
Doimninationem, et omne nomen quod nominatur, 
non solum in hoc szculo, sed eliam in futuro **, ) 
En illum ipsum quem ex mortuis exsuscitarat, con- 
stituit Pater ad dexteram suam supra omnem prin- 
cipatum, et potestatem, et virtutem, et omne no- 
men quod nominatur. Nunquid ergo ut homo nostri 
similis, et nihil aliud, in naturz omnium suprema 
dextera assidet, aut, quod verum est, ut Deus homo 


"* Galat. 111, 25-27. »** Galat, 1v, 8, 9... '! Galat. vr, 14. " Psal. 1x1, δν "* Ephes, 1, 19- 21. 


s αν” 


17 S. CYRILLI ALEXANDRINI AR CHIEP. 1218 


factus ? Verbum namque Patri, prout ab eo proce- A ὁμοούσιος τῷ Πατρὶ, καθὸ πέφηνεν ἐξ αὑτοῦ, προσ- 


dit, consubstantiale, natura humana dispensatorie 
assumpta , faetum est homo. Quare effectum est 
ut in uno eodemque simul Deus exsisterct, et homo, 
divina gloria redimitus. 

« Propter quod menores estote, quod aliquando 
vos eralís gentes in carne, dicebawini praputiuin 
ab ea qus dicitur circumcisio in carne manufacta : 
quod eratis illo in tempore síne Christo, alienati a 
conversatione Israel, et hospites testamentorum , 
promissionis spem non habentes, et sine Deo in lioc 
reundo **. » Si gentes Christum non habentes, inu 
impietate secundum hunc mundum perseverabant ; 
postquam autein ipsum habere cceperunt, absque 
Deo non fuerunt : quid ita Christus non est Deus ? 


« Hujus rei gratia flecto genua mea ad Patrem B 


Domini nostri Jesu Christi, ex qno omnis paterni- 
tas in coelis et in. terra nominatur : ut det vobis 
secundum divitias glori: suz, virtute corroborari 
per Spiritum ejus ín interiori homine, Christum 
habitare per fldem in cordibus vestris **. » Nomen 
hoc Christus Jesus (ut. sepissime jam ante monui- 
mus) ubique Dei Patris Verbum humana forma in- 
dutum significat. Si ergo Christus (posteaquam 
Verbum, quod ipsum quoque per Spiritnm ut Deus 
ju nobis inhabitat, carnem semel assumpsit), non 
est Deus : quomodo per fldem in cordibus nostris 
inhabitare dicitur ? Rursum sí communis homo est 
Christus, 7] et (ilius ab eo diversus , qui natura 
Filius est, et solus ex Deo natus est : quis, quaso, 
est ille qui habitat in nobis? aut quomodo in ho- 
minibus inhabitat per fidem ? cum Joannes de eo 
dilucide dicat : « In hoc coguoscimus, quod iu eo 
manemus, et ipse in nobis est, quoniam de Spiritu 
suo dedit nobis **, » 
Ex Epistola ad Philippenses. 


« Qua mihi fuerunt lucra (de gloriationibus in 
lege loquitur), hzc arbitratus sum propter Christum 
detrimenta. Verumtamen existimo omnia detrimen- 
tum esse propter emineutem scientiam Jesu Chri- 
sii Domini nostri, propter quem omnia detrimentum 


. feci, et arbitror ut stercora, ut Christum lucrifa- 


eiain 57, » Quid est, amabo, eximia Christi Jesu 
scientia? Cur omnia que legis sunt, detrimen- 
torum et. quisquiliarum loco duxit? Porro lex Mo- 
saica priscis illis hominibus verum naturalenique 
Deum przedicaverit, novae autem legis doctores 
Jesum Christum nunc hominibus annuntiant. Sane 
si tantum communis nostrique similis homo esset, 
eui Verbo quod ex Deo procedit hhypostatica 
unione non conjunctus, atque ideo nec Deus credi- 


λαδὼν δὲ τὸ ἀνθρώπινον οἰχονομιχῶς, ἵνα ἐν αὐτῷ » 
νοηται θεός τε ὁμοῦ xal ἄνθρωπος ὁ αὐτὸς, xai δ.ὰ 
τοῦτο τῇ θείᾳ δόξῃ κατεστεμμµένος; 


« Διὸ μνημονεύετε, ὅτι ποτὲ ὑμεῖς τὰ Έθνη iv 
σαρχὶ, ol λεγόµονοι ἀκροθυστία ὑπὸ τῆς λεγομένης 
περιτομῆς ἓν σαρχὶ χειροποιῄτου ὅτι five. ἐν τῷ 
χαιρῷ ἑἐχείνῳ χωρὶς Χριστοῦ d, ἀπηλλοτριωμένοι της 
πολιτείας τοῦ Ἰσραὴλ, xal ξένοι τῶν διαθηκῶν, τις 
ἐπαγγελίας ἐλπίδα ph ἔχοντες, xaX ἄθεοι ἐν τῷ 
χόσμῳ. » Ei Χριστὸν οὐχ ἔχοντα τὰ ἔθνη διετέλουν 
ἐν ἀθεότητι κατὰ τὸν χόσµον , ἐπειδὴ δὲ αὐτὸν ἑσχή- 
χασιν, οὗ µεμενήχασιν ἄθεοις» πῶς ἄρα οὗ θεὸς ὁ 
Χριστός; 

« Τούτου χάριν χάµπτω τὰ γόνατά µου πρὸς tbv 
Πατέρα [τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Ἀριστοῦ], ἐξ οὗ 
πᾶσᾳ πατριὰ ἓν οὐρανοῖς χαὶ ἐπὶ γῆς ὀνομάζεται 
ἵνα δῴη ὑμῖν κατὰ τὸν πλοῦτον τῆς δόξης αὑτοῦ, 
δυνάµει χραταιωθῆναι διὰ τοῦ Πνεύματος αὐτοῦ εἰς 
τὸν ἔσω ἄνθρωπον, κατοικῆσαι «bv Χριστὸν διὰ τῆς 
πίστεως Ev ταῖς χαρδίαις ὑμῶν. » Τὸ Χριστὸς 
Ἱησοῦὺς ὄνομα, xa05 πλειστάχις εἰρήχαμεν, ἆνθρω- 
πείᾳ μορφῇ τὸν £x Θεοῦ πεφηνότα Λόγον σηµαίνει. 
πανταχοῦ. Πῶς οὖν àv ταῖς χαρδίαις ἡμῶν χατοιχεῖ 
διὰ τῆς πίστέως, εἰ p]. νοεῖται θεὸς, ἑνώσαντος 
ἑαυτῷ τὴν σάρχα τοῦ Λόγου, ὃς xaX θεῖχῶς ἐν ἡμῖν 
κατοιχεῖ διὰ τοῦ Πνεύματος; El δὲ κοινὸς ἄνθρωπος 
ὁ Χριστὸς, xal ἕτερος υἱὸς παρὰ τὸν φύσει xal µόνον, 
φημὶ δὴ τὸν £x Θεοῦ, τίς ὁ ἐν ἡμῖν κατοιχῶν; T) πῶς 
ἀνθρώποις διὰ πίστεως ἑνοιχίζεται; χαίτοι λέγοντος 
Ἰωάννου σαφῶς περὶ τοῦ Χριστοῦ: « Ἑν τούτῳ }γι- 
νώσκομεν, ὅτι ἐν ἡμῖν ἐστιν, ὅτι Ex τοῦ Πνεύματος 
αὑτοῦ ἔδωχεν ἡμῖν. » 


Ἐκ τῆς αρὸς ΦιΛλιχπησίους. 


Περὶ τῶν ἓν νόµῳ χανχηµάτων onatv * « "Άτινα fv 
pot xépón, ταῦτα Έγημαι διὰ τὸν Χριστὸν ζημίαν. 
Αλλά pevouvys ἡγοῦμαι τὰ πάντα ζηµίαν εἶναι, διὰ 
τὸ ὑπερέχον τῆς γνώσεως Χριστοῦ Ἰησοῦ τοῦ Κυρίου 
ἡμῶν, δι) ὃν τὰ πάντα ἐδημιώθην, xal ἡγοῦμαι ox5- 
θαλα εἶναι, ἵνα Χριστὸν χερδήσω.» Τί δὲ xal τὸ ὑπερ- 
έχον τῆς γνώσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ; At τί ζημία xaX 
σχύθαλα Ev νόµμῳ; Καίΐτοι θεὸν τὸν φύσει χαὶ ἀληθινὸν 


p ὁ διὰ Μωσέως νόμος τοῖς ἀρχαιοτέροις ἐχήρυττον * οἱ 


δὲ τῆς νέας Αιαθήχης μυσταγωγοὶ Χριστὸν τῷ χόσµῳ 
χατηγγέἑλχασιν. ᾽Αλλ' εἴπερ ἑστὶν ἄνθρωπος χαθ᾽ 
ἡμᾶς, αὐτὸ δη τοῦτο χοινὸς, οὐχ ἑνώσει τῇ xa9" 
ὑπόστασιν, τῇ πρός γε, qnid, τὸν ἐκ θεοῦ Λόγον, εἶναι 
θεὸς πεπιστευµένος, πῶς ὑπερέξει τῆς νομιχῆς πί- 
στεως ἡ xat' αὐτόν; 


tus : non video qua ratione fides in ipsum, fidem qux ex lege est, excellet. 


Ex Epistola ad Colossenses. 
« Gaudeo nunc ( inquit) in passionibus mcis pro 


'Ex tnc αρὸς KoAJaccasic. 
εΝῦν χαίρω, φησὶν, iv. τοῖς παθὴμασί µου ὑπὲρ 


9 Ephes. nu, 11, 19. ** Ephes. im, 14-17. **13oan. iv, 15. " Philipp. si, 7, 8. 


Variz lectiones codicis Seguieriani. NE 


Pal. ταὑτῷ. "4 θεοῦ. / &0ca. 


1319 DE RECTA FIDE AD REGINAS. 4950 - 


ὑμῶν, xaX ἀνταναπληρῷ τὰ ὑστερήματα τῶν θλίψεων A vobis, et adimpleo ea qu: desunt. passionum Chri- 


τοῦ Χριστοῦ Éy τῇ σαρχὶ µου ὑπὲρ τοῦ σώματος 
αὐτοῦ, ὅ ἐστιν ἡ Ἐχχλησία. ἧς ἑγενόμην ἐγὼ διάχο- 
vog χατὰ τὴν οἰἱκονομίαν τοῦ Θεοῦ τὴν δοθεῖσάν pot 
εἰς ὑμᾶς, πληρῶσαι τὸν λόγον τοῦ θεοῦ * τὸ µυστή- 
ριον τὸ ἀποχεχρυμμένον ἀπὸ τῶν αἰώνων xal ἀπὸ 
τῶν γενεῶν, νυνὶ δὲ ἐφανερώθη τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ, 
οἷς Ἠθέλησεν ὁ θΘεὸς γνωρίσαι clc ὁ πλοῦτος τῆς δό- 
ξης τοῦ μυστηρίου αὐτοῦ ἐν τοῖς ἔθνεσιν, ὃς ἐστι 
Ἀριστὸς ἓν ἡμῖν, ἡ ἐλπὶς τῆς δόξης. ὃν ἡμεῖς κατ- 
αγγέλλομεν, » Πῶς χέχρυπται τὸ µυστήριον, ἢ πῶς 
ἐστιν ὅλως Λόγος θεοῦ. ποῖος δὲ ὁ πλοῦτος -ῆς δόξης 
ἔνεστιν αὐτῷ, εἴπερ ἑστὶ κοινὸς ἄνθρωπος καθ᾽ ἡμᾶς 
ὁ Χριστός, Οὐδὲ γὰρ µέγα ἐστὶν, ἁλλ᾽ οὐδὲ ἀξιόλο- 
Yov τὸ μυστήριον, εἰ μὴ ὡς θεῷ προσἰεμεν τῷ Χρι- 
στῷ, xat συνίεµεν, ὅτι θεὸς Gv ὁ Λόγος, χαὶ ἐν ἰσό- 
, t57: xa μορφῇ τοῦ Πατρὸς, χαθῆχεν ἑαυτὸν εἰς xé- 
Ὄνωσινε γενόμενος ἄνθρωπος, xal μεμενηχὼς ὅπερ 
ἣν" πλούσιον γὰρ οὕτω καὶ δόξῃ πολλῇ νοεῖται τὸ 
μυστήριον . | 


« Ὡς οὖν παρελάθετε τὸν Χριστὸν Ἰησοῦν Κύριον 
ἡμῶν, v αὐτῷ περιπατεῖτε, ἑῥῥιζωμένοι xal ἔπλιχο- 
δομούμενοι ἓν αὐτῷ, καὶ βεδαιούμενοι ἓν πίστει. » 
Πῶς οὖν παρελάδοµεν τὸν Χριστὸν, διδάξει λέγων ὁ 
σοφὸς Ἰωάννης ' «Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο. » Ἁλλ) 
οὐ πέπανται τοῦ εἶναι Λόγος, καὶ εἰ γέγονε σάρξ- 
συνεδρεύει γὰρ χαὶ οὕτω τῷ ἰδίῳ Πατρὶ, καὶ Κύρ.ος 
τῆς δόξης ὁ ἑσταυρωμένος ὠνόμασται. 


« "fj προσευχῇ προσκαρτερεῖτε, γρηγοροῦντες Ev 
αὐτῇ ἐν εὐχαριστίᾳ' προσευχόμενοι ἅμα xat περὶ 
ἡμῶν, ἵνα ὁ θεὸς ἀνοίξῃ ἡμῖν θύραν τοῦ λόγον, λα- 
λῆσαι τὸ µυστήριον τοῦ θεοῦ, δι’ ὃ xaX δέδεµαι. ἵνα 
φανερώσω αὐτὸ, ὡς δεῖ µε λαλῆσαι.» El μὴ θεὸς ὁ 
Χριστὸς, ἄνθρωπος δὲ θείᾳ χάριτι τετιµηµένος, οὐ- 
δὲν ἔχει βαθὺ τὸ ἐπ αὐτῷ µυστήριον * ποίας οὖν 
ἐδεῖτο θύρας εἰς τὸ φανερῶς * αὐτὸ xal χαθὼς ἔδει 
λαλῆσαι; Μέγα γὰρ οὐδὲν 7| χαλεπὸν τὸ περὶ ἀνθρώ- 
που λέγειν, ὡς εἴη κατὰ φύσιν ἄνθρωπος. Ei δὲ ἄν- 
θρωπος γεγονὼς ὁ &x Θεοῦ χηρύττεται Λόγος , χρεία 
δὴ πάντως Θεοῦ, τοῦ xal θύραν ἀνοίγοντος, xaX δι- 
δόντος λαλῆσαι τὸ µυστήριον, καθ’ ὃν προσήχει τρό- 
TOV, 


Ex τῆς πρὸς Ἑδραίους. 


ε Όταν δὲ εἰσαγάγῃ τὸν πρωτότοχον εἰς τὴν οἱ - 
χουµένην, λέγει’ Καὶ προσχυνησάτωσαν αὐτῷ πάντες 
ἄγγελοι θεοῦ. ». Μονογενὴς κατὰ φύσιν ὁ &x θεοῦ 
Π]ατρὸς ὠνόμασται Λόγος, ὅτι µόνος ἓχ μόνου γε- 
γέννηται τοῦ Πατρός. εἴρηται δὲ xal πρωτότοχος, 
ὅτε καὶ εἰσΏλθεν εἰς τὴν οἰκουμένην ἄνθρωπος γεγο- 


sti in carne mea pro corpore ejus , quod est Eecle- 


. sia, cujus factus sum ego minister secundum dis- 


pensstionem Dei, quse data est mibi in vobis, ut 
impleam verbum Dei; mysterium quod abscondi- 
tum fuit a ssculis et generationibus, punc autem 
manifestatum est sanctis ejus, quibus voluit Deus 
noias faeere divitias glorie saeramepi hujus gen- 


ibus, quod est Christus in nobis , spes gloriw, 
, quem nos annuntiamus 55, ; Quomodo abditum est 


mysterium, aut Dei prorsus Verbum est, aut cu- 
jusmodi tandem glori:e opes suppetunt Christo, »ἱ 
quidem vulgaris tantum nostrique similis homo 
exsistit ? Neque enim 79 grande aut magui alicujus 
ponderis mysterium hic latet, si Christo non cohz- 
remus tanquam Deo, certoque persuasum habeuns 
Dei Verbum, quod in forma et zqualitate Patris est, 
hominem factum ad ultroneam exinanitionem se 
demisisse, manens interim boc ipsum quod erat. 
Ad hunc enim modum mysteriuni hoc acceptum iu- 
gentes magniflcentiz? et glorie divitias offert. 

« Sicut ergo aecepistis Jesum Christum Domi- 
num nostrum, in ipso ambulate , radicali et super- 
:edificati in ipao, et confirmati in fide 55.» Quomodo 


.nos Christum susceperimus, id sacer Joannes 


ejusmodi oratione breviter explicat : « Et Verbum, 
inquit, caro factum est *. » Verumtamen licet care 
factum est, per hoc tamen Verbum esse non desit. 
Nam etiam in eo &tatu. pari curo Patre auetoritate 


c pollet; et qui crucis supplicium pertulit, Domiuus 


glorie appellatur. 

« Ürationi instate, vigilantes in ea in gratiarum 
actione: orantes simul et pro nobis, ut Deus ope- 
rial nobis ostium sermonis ad loquendum myste- 
rium Christi (propter quod etiam vinctus sum), ut 
manifestem illud ita, ut oportet me loqui *!. » Sare 
si Christus Deus non esset, sed homo tantum divi- 
me gratie munere donatus, mysterium de ipso non 
admodum profundum foret. Quo igitur ostio pate- 
facto opus erat ut illud manifestaretur, commode- 
que (ut oportebat) proponereiur ? siquidem non est 
res magna, aut ardua de homine dicere, quod na- 
tura homo sit. Si autem Verbum Dei homo factum 
praedicetur, jain omnino opus erit praesidio Dei, qui 


D ostium reseret, convenientemque mysterii hujus 


explicationem largiatur. 
Ez Epistola ad Hebreos. 


« Cum introducit primogenitum in orbem terrz, 
dicit : Et adorent eum omnes angeli Dei **. » Natu- 
rale Dei Pawis Verbum unigenitus appellatur, quan- 
doquidem soluin ex solo Patre genitum est: pri- 
mogeniti autem nomen tum demurfi obtinnit, quando 
homo, et mundi pars effectum in hunc terrarum 


** Coloss.), 24-98. 59 Coloss. H, 6. ** Joan., n 14. *'Coloss. 1v, 2-4. ** Hebr. 1, 6. 


Vari: lectiones eodicis Seguieriani. 


5 φανερῶσαι, 


s-— w^ Ta 


a. A. eo mm ^ 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHEP. 


1273 


orbem ingressum est. Verumtamen hac quoque A νὼς, χοβ μέρος αὐτῆς. Πλὴν xal οὕτω προσχυνεῖται 


ratione a sanctis angelis adoratur, cum adora- 
tío soli Deo debeatur, et ad illum solum refera- 
tur, Quis igitur. Christum Deum esse ambigat, ut 
etiam in ccelo adoretur? 

93 «Et ad angelos quidem dicit : Qui facit angelos 
suos spiritus, et ministros suos flammam ignis. Ad 
Filium antem: Thronus tuus, Deus, in sz*culum sz- 
culi. Et: Virga :equitatis virga regni tui. Dilexisti ju- 
stltiam, et odisti iniquitatem : propterea unxit te 
Deus, Dens tuus, oleo exsultationis prz participibus 
tuis **, » Si angelorum conditor est, si tironum 
obtinet sempiternum, justitiam dilexit, et iniquita- 
tem odio habuit, eaque de causa exsultationis oleo 
a Deo Patre inunctus fuit : quid statuere aut cogi- 


παρὰ τῶν ἁγίων ἀγγέλων, ἀναχειμένου τε xal πρέ- 
ποντος pów θεῷ τοῦ xai προσχυνεῖσθαι δεῖν. Πῶς 
οὖν οὐ θεὸς 6 Χριστὸς, ὁ καὶ ἐν οὐὗρανῷ προσχυνού- 
μενος ; 

« Καὶ πρὸς μὲν τοὺς ἀγγέλους λέγει’ Ὁ ποιῶν τοὺς 
ἀγγέλους αὑτοῦ πνεύματα, χαὶ τοὺς λειτουργοὺς αὑτοῦ 
πυρὸς φλόγα. Πρὸς δὲ τὸν Ylóv* Ὁ θρόνος σου,ὁ θεὺς, εἰς 
τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος. Καὶ Ἡ ῥάδδος τῆς εὐθύτητός 
σου ῥάθδδος τῆς βασιλείας «ου. Ἠγάπησας διχαιοσύ- 
νην, χαὶ ἐμίσησας ἁδικίαν ** διὰ τοὔτοξχρισέσε ὀθεὸς, 
ὁ θεός σου, ἔλαιον ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς μετόχους 
σου.» El ποιητῆς ἀγγέλων ἑστὶν ὁ θρόνον ἔχων εἰς 
τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος, ἀγαπήσας τς διχαιοσύνην, xal 
μεμισηχὼς ἀἁδιχίαν *, xai διὰ τοῦτο χεχρῖσθαι λεγό- 


tare nos par est, dum in ejusmodi de ipso sententias B µενος τῷ ἑλαίῳ τῆς ἀγαλλιάσεως παρὰ τοῦ θεοῦ xal 


inciderimus? Nam si coelestes spiritus suos facit 
' ministros, thronusmue possidet deitatis, quomodo 
oleo exsultationis delMpntus asseritur? Sane amge- 
los creat ut Deus, inungituwg autem ut homo, ita ut 
ipsa unctio non ad divinam mgturam, sed ad dis- 
pensationis sapientiam procul dubia referatur. Est 
itaque Christus Deus, et homo : Deus quidem na- 
tura, homo vero nostri similis dispensatorie, quando 
nimirum secundum carnem ex muliere natus est, 


« Videte, fratres, ne forte sint in aliquo vestrum 
cor malum incredulitatis discedendi a Deo vivo **. » 
Si Christum abnegantes, a Deo vivo et vero desei- 
scimus; in fide vero qua in ipsum est persistentes, 
defectionis crimine nullatenus obligamur : quo- 
mode Christus non est Deus ? 

« Si enim sanguis hircorum et taurorum, et cinis 
vitul:e aspersus, inquinatos sanctiflcat ad emunda- 
tionem carnis: quanto magis sanguis Christ, qui 
per Spiritum sanctum semetipsum obtulit immacu- 
latum Deo, emundabit conscientiam nostram ab 
operibus mortuis, ad serviendum Deo viventi *' ? » 
£i Christus verus Deus non est, quam, quzso, utili- 
tatem illius sanguis nobis poterit afferre? Aut quo- 
fodo conscientias nostras ab operibus mortuis po- 
terit expiare? Quid enim vulgaris hominis sanguis 
virtutis aut efficacitatis habet, quod non etiam san- 
guis hircorum? nihil omnino. Hoc solum namque 
inter bunc et illum interest, quod hic sit animantis 
brut, ille vero animantis ratione pr:editi. Verum 
quia naturalis Dei Filius carnem assumpsit, san- 
guinemque suum pro omuibus profudit, factum est 
"7 f ut credentes in ipsum valeat emundare, exque 
Deoque offerre. 

ε Irritam quis faciens legem Moysi, sine ulla mi- 
seratione duobus vel tribus testibus moritur. Quanto 
magis putatis deteriora mereri supplicia, qui Fi- 
liuun. Dei couculcaverit, et sanguinem testamenti 


*3 Hebr. 1, 8, 9. ** Hebr. in, 19. 


Πατρός τί δὴ ἄρα φαμὲν εἰς ἑννοίας ἑρχόμενοι τὰς 
ἐπ αὐτῷ; El γὰρ ποιεῖ τοὺς ἀγγέλους αὑτοῦ πνεύ- 
pata, καὶ θρόνον ἔχει θεότητος, τίνα τρόπον χρίεται 
τῷ ἑλαίῳ τῆς ἀγαλλιάσεως; Οὐχοῦν χτίζει μὲν ὡς 
θεὸὺς ἀγγέλους, χρίεται δὲ ὡς ἄνθρωπος ΄ οὐχ εἰς 


*hv τῆς θεότητος φύσιν, ἀλλ εἰς τὸ τῆς οἰκονομίας 


εὐτεχνὲς ἑρχομένου τοῦ χρίσµατος. cb; ἄρα xoi 
ἄνθρωπος ὁ Χριατός * θεὺς μὲν τῇ φύσει, ἄνθρωπος 
δὲ xa0' ἡμᾶς ὁ αὐτὸς οἰχονομικῶς, ὅτε γέγονεν ix 
γυναιχὸς κατὰ σάρχα. 

« Βλέπετε, ἀδελφοὶ, µή ποτέ ἐστιν Ev. τινι ὑμῶν 
χαρδία πονηρὰ ἀπιστίας, ἓν τῷ ἀποστῆναι ἀπὸ Θεοῦ 
ζῶντος.» El ἀρνούμενοι τὸν Χριστὺν, ἀφιστάμεθα 
θεοῦ ζῶντος χαὶ ἀληθινοῦ, ἐμμένοντες δὲ τῇ εἰς αὖ- 
τὸν πίστει, χατ᾽ οὐδένα τρόπον ποιούµεθα τὴν &xo- 
στασίαν , πῶς οὗ θεὺὸς ὁ Χριστός; 

« El γὰρ τὸ αἷμα ταύρων καὶ τράγων, xai σποδὺς 
δαµάλεως ῥαντίζουσα τοὺς χεχοινωµένους ἁγιάζει 
πρὸς τὴν τῆς σαρχὸς καθαρότητα ' πόσῳ μᾶλλον τὸ 
αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ὃς διὰ Πνεύματος ἁγίου ἑαυτὸν 
προσήνεγχεν ἅμωμον τῷ θεῷ, χαθαριεῖ «hv συνεί- 
ὅησιν ἡμῶν ἀπὸ νεχρῶν ἔργων, εἰς τὸ λατρεύειν 
ei. ζῶντι; » El μὴ θεὸς ἀληθής ἐστιν 6 Χριστὸς, 
τίς ἡ ὄνησις dj διὰ τοῦ αἵματος αὐτοῦ; Ἡ πῶς ἡμῶν 
καθαριεῖ τὴν συνείδησιν ἀπὸ νεχρῶν ἔργων; Alpa 
γὰρ ἀνθρώπου χοινοῦ τί τὸ πλέον ἔχει παρὰ τὸ αἷμα 
τῶν τράγων; Αλλ) οὐδὲν ὅλως, πλὴν ὅτι τὸ µέν ἐστιν 
ἀλόγου ζώου, τὸ (& λογικοῦ. Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἐχ Oeo; 
χατὰ φύσιν, σάρχα λαδὼν, ἔθηχεν ὑπὲρ πάντων τὸ 
ἴδιον αἷμα, ταύτῃτοι xal καθαρἰζειν δύναται τοὺς 
πιστεύοντας εἰς αὐτὸν, xal νεχρῶν ἔργων ἁπαλλάτ- 
τειν, xaX προσάχειν εἰς λατρείαν τῷ θιῷ. 


mortuis operibusliberatos divino cultui mancipare, 


« ᾿Αθετήσας τις νόμον Μωῦσέως, χωρὶς οἰχτιρμῶν 


"ἐπὶ δυσὶν ἡ τρισὶ µάρτναιν ἀποθνήσχει. Πόσῳ, δο- 


κεῖτε, χείρονος ἀξιωθήσεται τιμωρίας ὁ τὸν Υἱων 


᾿θεοῦ καταπατήσας, καὶ τὸ αἷμα τῆς διαθήκης κοὶ- 


5 Hebr, ix, 15, 14. 


Ναι lectiones codicis Seguleriani. 


t ἀνομίαν. "' ἀνομίαν. 


1255 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1254 


νὸν ἠγησάμενος, καὶ τὸ Πνεῦμα τῆς χάριτος tv- A pollutum duxerit, in quo sanctificatus est, et Spi- 


v6plcaq α΄, ἐν ᾧ ἡγιάσθη»» Ὁ θεῖον ὑδρίσας νόµον, 
Έγουν ἀθετήσας, οὐκ ἴσον ἔχει τὸ ἔγχλημα τῷ si; 
ἄνθρωπον ἡμαρτηχότι, ἀλλὰ πολὺ φορτιχώτερον΄ xal 
γοῦν ὁ μὲν νόµον παραθεθηκὼς, ὑπὸ τὴν τοῦ θανά- 
του πέπτωκς δίχην; ὁ δὲ εἰς ἄνθρωπον πεπληµµε- 
ληχὼς εἴη ἂν καὶ συγγνώµης ἄξιος. Πῶς οὖν ἐν χεί- 
ῥρονι δίχῃ τοῦ πλημμελοῦντος εἰς τὸν Μωσέως vópov, 
ὁ χοινὺν ἡγησάμενος τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ» ᾽Αλλὰ 
μὴν &v χείρονι, xaX σφόδρα εἰχότως. Οὐκ ἄρα χοινὸν 
τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ: θεὺς γὰρ fiv ὁ Λόγος γενόµε- 
νος σάρξ. 


t Βλέπετε μὴ παραιτῄσησθε τὸν λαλοῦντα. El γὰρ 
ἐχεῖνοι οὐχ ἐξέφυγον, τὸν ἐπὶ τῆς γῆς παραιτησά- 
µενοι τὸν χρηµατίζοντα, πολλῷ μᾶλλον ἡμεῖς οἱ τὸν 
ἀπ οὐρανῶν ἁποστρεφόμενοι, οὗ ἡ quvh τὴν γῆν 
ἑσάλευσε τότε * νῦν δὲ ἐπήγγελται, λέγων, ὅτι Y 
Ἅπαξ ἐγὼ σείσω οὗ µόνον τὴν γῆν, ἀλλά χαὶ τὸν οὗ - 
ρανόν.» Τίς ὁ χρηµατίσας ἐπὶ γῆς, ὃν παραιτησά- 
µενοι χεχινδυνεύχασιν οἱ τῶν Ἰουδαίων πατἐρες; "H 
δῆλον, ὅτι Μωσῆς; 'AXX οὐχ ἐχ γῆς 6 Χριστὸς, ἐξ 
οὐρανῶν δὲ μᾶλλον. Ὁ γὰρ ἄνωθεν χαὶ ἐκ τοῦ IIa- 
τρὸς θεὺς Λόγος, ἄνθρωπος Υέγονε χαὶ θεός. Χείρων 
οὖν ἡ δίκη τοῖς αὑτὸν ἁποστρεφομένοις, xal µάλα 
εἰχότως. Ὡς γὰρ ὁ σοφός φησιν Ἰωάννης, € Ὁ ὢν ix 
τῆς γῆς, bx τῆς γῆς λαλεῖ, τουτέστιν ἀνθρώπινα * ὁ 
δὲ ἄνωθεν ἐρχόμενος, ἑπάνω πάντων ἐστὶν, » ὡς θεὸς 
δηλονότι. 1 οὔτο δὲ x ἣν τε χαὶ ἔστι Χριστός. 


ritui gratia contumeliam fecerit **? » Si divinz legi 
cuntumeliam faciens, eamdemve lransgrediens, non 
pari cum eo tenetur crimine, qui in hominem pec- 
caverit, sed longe graviori (siquidem qui legem 
violasset, mortis supplicio multabatur; qui autem 
in hominem deliquit, veniam interdum consequi- 
tur) : quomodo igitnr majori poena dignus censetur, 
qui Christi sanguinem pollutum duxerit, eo qui in 
Mosaicam legem peccatum admiserit? Atqui gra- 
viorem citra ullam controversiam promeretur. Cur 
ita ? quia Christi sanguis non vulgaris communisve 
hominis sanguis est. Verbum enim , quod carne $6 
induit, Deus est. 

« Videte ne recusetis loquentem. Si enim illi 


B non effugerunt recusantes eum, qui super terram 


loquebatur, multo magis nos, qui de ccelo Ίοφυει - 
tem nobis avertimus, cujus vox movit terram tunc : 
nunc autem repromittit, dicens : Adhuc semel, et 
ego movebo non solum terram, sed et coelum 07. » 
Quis ille, quzso, quem cum in terris loquentem 
Judaeorum majores aspernarentur, grave sibi peri-- 
culum acciverunt ? annon. clarum est Moysen huuc 
exstitisse ? At Christus non de terra, sed de coe!o 
est. Nam Deus Verbum, quod de supernis est, et 
ex Patre ortum est, factus est homo, idemque Deus. 
Gravius proinde supplicium debetur his, qui ipsum 
aversantur, nec injuria, quandoquidem, ut sapiens 
Joannes monet, « Qui de terra est, de terra loqui- 
tur, » hoc. est bumana : « qui autem de supernis 


venit, super omnes est **, » nempe ut Deus. Hunc autem  Cbristuis esse, οἱ fuisse, quzestionem nullain 


habet. 


ε Ἰησοῦς Χριστὸς χθὲς, xal σήμερον ὁ αὐτὸς, χάὶ 5. « Jesus Christus heri, et hodie, ipse et in s 


εἰς τοὺς αἰῶνας. » Τὸν ἐχ θεοῦ φύντα Λόγον τότε xe- 
χλημένον εὑρήσομεν Ἰησοῦν Χριστὸν, ὅτε γέγονεν 
ἄνθρωπος Ex γυναικός. Πῶς οὖν ὁ χθὲς, χαὶ σήµερον, 
ὁ αὑτὸς χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας; Ἑνώσει δηλονότι τῇ 
πρὸς τὸν &x Θεοῦ Λόγον, εἰς Υἱὸν ἕνα νοουµένης τῆς 
ἀνα) ηφθείσης ἐξ αὑτοῦ capxóc* οὕτω γὰρ τὸ ἄτρε- 
πτον τοῦ Λόγου χατὰ φύσιν μενεῖ πάλιν αὐτῷ, νοου- 
µένῳ xal μετὰ σαρχός. 


Ἐκ τῆς πρὸς ΤιιόθεοΥ πρώτης. 


ε Παῦλος ἁπόστολος Ἰησοῦ Χριστοῦ, xav ἔπιτα- 


Y» θεοῦ Σωτῆρος ἡμῶν, Τιμοθέῳ γνησίῳ τέχνῳ ἐν 
πίστει. » Τὸ τοῦ Σωτῆρος ὄνομα πρέποι ἂν μᾶλλον 


cula **, » Verbum quod ex Deo gignitur, tunc de- 
mum Jesu Christi appellationem sortitum comperi- 
mus, eum ex muliere factum est bomo. Sed quo- 
modo idem est heri, et hodie, ipse et in szecula? Non 
alia utique ratione, quam carnis, quam assumpsit, 
cum Dei Verbo nnione, ut unus intelligatur Filius. Hac 
namque consideratione, etiamsi, ut carne indutum 
est, animo concipiatur, 78S suam nihilominus na- 
turalem stabilitatem integram semper retinet. 


Ex priori ad Timotheum. 


« Paulus apostolus Jesu Christi secundum impe- 
rium Dei Salvatoris nostri, et Christi Jesu spei 
nostre, Timotheo dilecto filio in fide "*. » Nomen 


οὐχ ἑτέρῳ xvploz τε xal ἀληθῶς, πλὴν ὅτι 6h. µόνῳ Ρ hoc Salvator nulli alteri «que vere proprieque con- 


τῷ χατὰ φύσιν ὕντι θεῷ ' οὕτω xal vov αὐτὸν ὠνό- 
µασεν ὁ µυσταγωγχός. ᾽Αλλ’ ἔστι Σωτὴρ xai Κύριος 
ἡμῶν, Ἰησοῦς Χριστός ὠνόμασται γὰρ Ἰησοῦς, xal 
τὴν τοῦ ὀνόματος δύναμιν, ἤγουν ἑρμηνείαν, σαφῃ 
καθιστὰς ὁ µαχάριος ἄγγελος ἔφασχε' «Καὶ χαλέσεις 
τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν » αὑτὸς Yàp σώσει τὸν λαὸν 


venit, ac soli vero naturalique Deo. Unde doctor 
noster id nominis nunc quoque illi imponit. Atqui 
Jesus Christus, et Dominus, et Salvator noster est. 
Vocatus est enim Jesus, nominisque vim ac signifi 
cationem beatus angelus exponens, ita ait : « Vo- 
cabis nomen ejus Jesum : ipse enim salvum faciet 


** Hebr. x, 28, 29. *' Hebr. x11, 95, 96. ** Joan. 1n, 94. **. Hebr. xiu, 8, 7^ I Timoth. 1, 4. 


Variz lectiones codicis Seguieriani. 


πα’ ἀτιμάσας. Y ἔτι. x looc, οὗτος δέ. 


- 


1255 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ΑΠΟΠΙΕΡ. 


1956 


populum suum a peccatis eorum "'. » Deus igitur A αὑτοῦ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν. » θεὸς οὖν ἄρα ὁ 


est Christus, nam juxta divini Pauli doctrinam, ipse 
est Salvator omnium hominum. 


Ex Epistola ad. Titum. 


« Apparuit enim gratia Dei Salvatoris nostri 
ompibus hominibus, erudiens nos ut abnegantes 
impietatem οἱ szcularia desideria, sobrie et juste 
et pie vivamus in hoc seculo, exspectantes beatam 
spem, eL adventum gloriz magni Dei et Salvatoris 
nostri Jesu Christi, qui dedit semetipsum pro nobis, 
ut nos redimeret ab omni iniquitate et mundaret sibi 
populum acceptabilem, sectalorem bonorum ope- 
rum ?*, » Qualis, qu:zeso, gratia, aut cujusnam Dei 
gratia apparuil nobis, qux omnibus hominibus 
salutaris hoc loco przedicatur? Planun: est, quod 
illius Dei et Domini qui, juxta beatum David, illuxit 
nobis, cujusque gloriosam manifestationem de ca- 
lis exspectamus "*, Magnus hic Deus ipse Salva- 
tor noster Jesus Christus, qui obtulit semetipsum 
pro nobis, quo ab omni peccato absolutos, germanos 
sibi constitueret adoratores. Cum ergo beatus Pau- 
lus Salvatorem nostrum Jesum Christum magnuin 
Deum praedicet, quis Emmanuelem verum Deum 
esse inficiari audeat? 


76 EX CATHOLICIS. 
Ex Jacobi Epistola. 
Quod Christus sit Deus. 


« Nolite errare, fratres mei dilectissimi : omne C 


datum optimum , et omne donum perfectun de sur- 
«sm est, descendens a Patre luminum ?*. » Omne, 
inquit, datum optimum : sane bonum munus est 
Spiritus sanctus, patrandoruwque miraculorum fa- 
cültas per ipsum impertita. Cum ergo Christus Spi- 
ritum sanctum sanctis impertiatur, potestatemque 
ut divina miracula edant, iisdem largiatur : que- 
' modo non est verus Deus? 

« Subditi igitur estote Deo, resistite autem dia- 
bolo, et fugiet a vobis "*. » Ecce in his aperte dicit 
oportere nos Deo subjici. Dicit autem Christus : 
« Tollite jugum meum super vos ?**. » Cum ii qui 
Christi jugum in se tollunt, non alteri cuipiam sub- 
jiciantur, quam Deo : quomodo Christus non est 
Deus ? 


Ex priori Epistola Petri. 

« Petrus apostolus Jesu Christi, electis advenis 
dispersionis Ponti, Galatiz, Cappadocie, Asiae Bi- 
thynie, secundum prxscientiam Dei Patris in san- 
ctificationem Spiritus, in obedientiam et aspersiu- 
nem sanguinis Jesu Christi gratia vobis et pax 
muitiplicetur ". » Ecce secundum Dei Patris prz- 


Χριστὸς, εἶπερ ἐστὶ Σωτὴρ πάντων ἀνθρώπων, xa- 
θά φησιν ὁ θεσπἑσιος Παῦλος. 
Ἐκ τῆς πρὸς Tícor. 

t Ἐπέφανη γὰρ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ σωτήριος 
πᾶσιν ἀνθρώποις, παιδεύουσα ἡμᾶς, ἵνα ἀρνησά- 
µενοι τὴν ἀσέθειαν, xal τὰς χοσμιχὰς ἐπιθυμίας, 
σωφρόνως ἐπιεικῶς 7 ζήσωμεν Ev τῷ νῦν αἰῶνι, 
προσδεχόµενοι τὴν µαχαρἰαν ἐλπίδα, xal ἐπιφάνειαν 
τῆς δόξης τοῦ μεγάλου θεοῦ χαὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰη- 
σοῦ Χριστοῦ, ὃς ἔδωχεν ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν, ἵνα λυ- 
τρώσηται ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἀνομίας, χαὶ χαθαρίσῃ 
ἑαυτῷ λαὸν περιούσιον, ζηλωτὴν χαλῶν ἔργων. » 
Ποία χάρις ἐπέφανεν ἡμῖν, ἡ ποίον Θεοῦ, καΐτοι 


p λεγοµένη σωτήριος εἶναι πᾶσιν ἀνθρώποις; "AXI" 


ἔστι δῆλον, ὅτι «θεὸς ὢν Κύριος, xat ἐπέφανεν ἡμῖν, » 
κατὰ τὸν µαχάρ:ιον Aavió, Λὐτοῦ τὴν ἐξ οὐρανῶν 
ἐπιφάνειαν τῆς δόξης προσδεχόµεθα. Καὶ αὐτός ἐστιν 
ὁ μέγας θεὺς xat Σωτὴρ ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς, ὃς 
δέδωχεν ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν, ἵνα πάσης ἁμαρτίας 
ἁπαλλάξας., ἑαυτῷ παραστήσῃ Ὑνησίους προσχυνη- 
τάς. Εἶτα τίς ὁ λέγων οὐχ εἶναι Θεὸν ἀληθινὸν τὸν 
Ἑμμανουἡλ, τοῦ µακαρίου Παύλου περὶ αὐτοῦ λέ- 
γοντος' «Τοῦ μεγάλου θεοῦ χαὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησ0 
Χριστοῦ; » 
EK TON KA80AIKQN. 
Ἐκ τῆς "Iaxo6o0. Ἐπιστολῆς. 
"Ott θεὸς ὁ Χρισεός. 

« Mi πλανᾶσθε, ἀδελφοί µου ἀγαπητοί ΄ πᾶσα δό- 
σις ἀγαθὴ, xoi πᾶν δώρηµα τέλειον ἄνωθέν ἔστιν, 
χαταθαϊῖνον ἐκ τοῦ Πατρὸς τῶν φώτων. » Πᾶσα δό- 
Cic, φησὶν , ἀγαθή * ἀγαθὴ δὲ δόσις, τὸ Ηνεῦμα τὸ 
ἅγιον, καὶ τὸ δύνασθαι πληροῦν ἐν αὐτῷ τὰς θεοση- 
µείας. Εἶτα εἰ τοῖς ἁγίοις χαρίζεται τὸ Πνεῦμα Χρι- 
e", xal μὴν χαὶ τὸ δύνασθαι πληροῦν τὰ παρά- 
δοξα, πῶς οὐχ ἂν cl θεὸς ἀληθινὸς ὁ Χριστός; 


€ Ὑποτάγητε οὖν τῷ θεῷ 3, ἀντίστητε τῷ δια- 
6όλῳ, xal φεύξεται ἀφ᾽ ὑμῶν.» Ἰδοὺ σαφῶς ἓν τού- 
τοις, ὑποτάττεσθαι δεῖν ἡμᾶς ἔφη τῷ θεῷ. Φησὶ δὲ 
Χριστός» « "Apaxe τὸν ζυγόν µου ἐφ᾽ ὑμᾶς. » "Oe 
τοίνυν οἱ τὸν ζυγὸν αἴροντες τὸν αὐτοῦ οὐχ ἑτέρῳ 


τινὶ παρὰ τὸν Θεὺν ὑποτάττονται' πῶς οὖν ἂν εἴη 


D θεός; 


"Ex τῆς Πέτρου Ἐπιστοῖῆς πρώτης. 

« Πέτρος ἀπόστολος Ἰησοῦ Χριστοῦ, χλητοῖς παρ- 
επιδήµοις διασπορᾶς Πόντου, Γαλατίας, Καππαδο- 
χίας, Ασίας, xat Βιθυνίας, χατὰ πρόγνωσιν Oto) 
Πατρὸς ἐν ἁγιασμῷ Πνεύματος, εἰς ὑπαχοὴν xai 
ῥαᾳντιομὸν αἵματος Ἰησοῦ Χριστοῦ * χάρις ὑμῖν xal 
εἰρήνη πληθυνθείη.» Ἰδοὺ κατὰ πρόγνωσιν θεοῦ xai 


^! Mattb, 1, 241. 7* Tit. 0, 11-11. ᾖδ Psal. cxvu, 27. ^ Jac. 1, 16, 11. 15 Jac. 1v, 7. * Matth. xi, 29. 


υπ | Petr. t, 1-3. 


Varig lectiones codicis Seguieriani. 


J καὶ δικαίως. 3 τῷ Κυρίῳ, 


1357 


DE RECTA FIDE Ab ΠΕάΙΝΑΡ. 


1258 


Πατρὸς &fóstoAov ἑαυτὸν ὠνόμασε τοῦ Xpitoo- xai A scientiam, Jesu Christi apostelum be nominal ; sai- 


τῆς ἀπυστολῆς τὸν τρόπον ἡμῖν ἐξηγούμενος, ἐν 
ἁγιασμῷ Πνεύματος, εἰς ὑπακοὴν xai ῥαντισμὺν at- 
µατος Ἰησοῦ Χριστοῦ πεπρᾶχθαί φησιν αὐτήν. Ὅτε 
toivuv οἱ πιστεύοντες εἰ; αὐτὸν, ἁγιαζόμεθα παρὰ 
τοῦ Πνεύματος, ῥαντίζει δὲ ἡμᾶς χαὶ τῷ αἵματι αὐ- 
τοῦ πρὸς ἁκοχάθαρσιν ' πῶς οὐχ ἂν voulvo θεὺς, ὁ 
ἁγιάζων μὲν ἰδίῳ Πνεύματι, χἀθαρίζων δὲ xaX τῷ 
αἶἷματι τοὺς πιότεύονταςς θεὸὺς γὰρ fiv ἐν δαρχ[. 


« Εὐλογητὸς ὁ θεὺς xaX Πατὶρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ χατὰ τὸ πολὺ αὑτοῦ ἔλεος &va- 
γεννήσας ἡμᾶς εἰς ἑλπίδα ζωῖς α δι’ ἀνάδτάσέως 
Ἰησοῦ Χριδτοῦ ἐχ νεκρῶν, εἰς χληρονοµίαν ἄφθαρ- 
τον, χαὶ ἁμίαντον, xai ἁμάραντον, τετηρημένήν ἐν 
οὐρανοῖς.» El. θεὸς ἡμᾶς ἐγέννησεν εἰς ἑλπίδα ζῶ- 
σαν xaX µένουσαν, πέπραχε δὲ τοῦτο διὰ τῆς ἰδίας 
Ex νεκρῶν ἀναστάσέως ὁ Ἀριστός' πῶς οὐχ ἂν εἴη 
θεός: | 

« Περὶ ἧς σωτηρίας ἐβεξζήτησαν, φησὶ, xai ἓς- 
ηρεύνησαν προφῆται, οἱ περὶ τῆς εἰς ἡμᾶς χάριτος 
προφητεύσαντες ' ἑμθυνῶντες εἰς τίνά, Ά ποῖον χαι- 
ρὸν ἐδήλου τὸ ἐν ἀὐτοῖς Πνεῦμα Χριστοῦ.» Ἰδοὺυ 6h 
πάλιν Ev τούτδις Χριότοῦ τὸ ὅγιον εἴρηται Πνεῦμα, 
καίΐτοι Θεοῦ bv b. θεὸς οὖν ἄρα Χριστὸς, ὡς ἴδιον 
ἔχων τὸ Πνεύμα τὸ Ἅγιον. 


'Ex τῆς Πέτρου Ἐπιστολῆς P. 


c Ἐγένοντο δὲ καὶ ψευδοπροφΏται, ὡς xaX ἐν ὑμῖν 
ἔσονται ψευδοδιδάσχαλοι, οἵτινες παρεισάξουσιν αἱ- 
ῥρέσεις ἁπωλείας, xaX τὸν ἀγοράσαντα αὐτοὺς Δεσπό. 
την ἀρνούμενοι. Ἠγοράσμεθα γὰρ τιμῆς, οὐ φθαρτοῖς 
. ἀργυρίῳ ἢ χρυσίῳ, ἀλλὰ τῷ τιµίῳ αἴματι τοῦ Χρι- 
στοῦ.» Ἐσμὲν οὖν ἄρα τοῦ πριαµένω., χαίΐίτοι Θεῷ 
- δουλεύοντες ζῶντι καὶ ἀληθινῷ. Εἶτα πῶς οὗ Geb; ὁ 
Χριστὸς, ὃν xal Δεαπότην ἐπεγραφάμεθα, ζῶντά τε 
οἴδαμεν xaX ἀληθινόν ; 


'Ex {ης Ἰωάννόν ᾿Επιστοῖῆς ἀρώζης. 


« Κόὶ οἴδαμεν, ὅτι ὁ Ylbo «o9 Θεοῦ fixer, χάὶ δέ- 
δωχεν ἡμῖν διάνοιαν, ἵνα γινώόχωµεν τὸν µόνόν καὶ 
ἀλήθινὸν Θεόν. χάὶ ἑσμὲν Ev τῷ ἀληθινῷ, ἓν τῷ Yl 
αὐτοῦ Ἰήόόῦ Χριστῷ. Οὗτός ἐστιν ὁ ἀληθινὸς θεὺς, 
καὶ ζωὴ ἀξώνιός. » Ιησόῦς Χριστὸς, ὀὺ γυμνὸς καὶ 
x$0' ἑαυτὸν xat Elm Φαρχὸς, ὁ àx τοῦ θεοῦ Πατρὸς 
νοεῖται Λόγος * ἁλλ᾽ ὅτε Τέγονεν ἄνθβωπος, εὀτέ xai 
ὀνόμασται Χριότὸς "Inaooc. 'Οτε τοίνυν αὑτός ἔδτιν 
ἀληθινὺς θεὺς, xaX ζωὴ] αἰώνιός, τίς τῶν ἕνερα φρο- 
νούντων ἀνέξεται, 

Ex τῆς Ἱούδα ᾿Επιστόλῆς. 

« []ᾶσαν σπουδην ποιούµενος τοῦ Ὑράφειν ὑμῖν 
περὶ τῆς χοινῆς ὑμῶν σωτηρίας, ἀνάγχην ἔσχον 
γράφαι ὑμῖν, παρακαλῶν ἑἐπαγωνίζεσθαι τῇ ἅπαῦ 


V ihid. ὁ, &. 1 ibid. 10, 14. ** II Petr. ui, 4. 


C 


D 


*! [ Petr. 1, 48. 


que apostolatus ratiomem edissereng, ipsum íh 
Spiritus sanctificationem, in ebedienuiam, in sah- 
guinis Jesu Ghristi aspersionem peractam esse praz- 
dicat. Cum igitur qui in ipsum étedimus, Banctificà- 
Uonis Spiritum consequamur (aspergit enim suo 
no& sanguine ad emundationém) , qua tandem ra» 
tione is Deus liaberi non debet, qui proprio Spiritu 
sanetificat, suoque sanguine credentes iá ipsurh 
emundat? erat enim Deus in carne. 

v Benedictus Deus et Pater Domini nostri Jesn 
Christi, qui seeundum misericordiam suam magnarf 
regeneravit nos in spem vivam per resurrectionem 
Jesu Christi ex mortuis, 77 in hzreditatem incot- 
ruptibilem, et incontaminatam, et immarcescililem, 
conservatanm in ceelis **. 5 Si Deus nos genuit. in 
spem vivam οἱ stabilem, effecitque hoc ipsum Je- 
eus Christus pér suam ex mortuis resurrectionem : 
qui fleri queat, ut Deus non sit? 

« De qua (inquit) salute exquisiveruut et scrutati 
sunt prophetze, qui de futura in nolis grátia pro- 
phetaverunt, scrutantes in. quod vel quale tempus 
significaret in eis Spiritus Christi ον En hic fur- 
sum Spiritus sanctus qui Dei est, dicitur Chris 
esse. Deus igitur est, ut qui proprium habet Spiri- 
Itm sanctum. 

Ex posteriori Epistola Petri. 


« Fuerunt. autem et pseudopropleta ín populo, 
sicut et in vobis erunt. magistri mendaces, qui in- 
troducent sectas perditionis, et eum qui ewit eos, 
Dominum negant **, Haud enim aliquó corrupti- 
bili pretio, auro vel argento redempti sumus, sed 
pretioso Christi sanguine **, » Quare sumus ejus 
qui redemit nos, et quidem Deo vivo et vero ser- 
vientes. Cum Christo igitur Domini titulam assigne- 
mus, ipsumqae vivum et verum Dominum esse non 
ignoremus, cur Deum esse inficias ibimus ? 


Ex Epistola prima Joánnis. 


« Et scimus, quoniam Filius Dei venit, et dedit |. 
nobis sensum, ut cognoscamus verum Deum, et si- 
meus in vero Filio ejus. Hic est verus Deus, et viia 
eterna **. » Dei Patris Verbum, prout secundum 
se nude, eL extra earnem consideratur, non appel- 
latur Jesus Christus : Christi autem Jesu. nomen 
tune demum sortitum est, cum Lomo factuni. est, 
Cum ipse igitur verus sit Deus, et vita xterna, quis 
secus sentiens ferre queat? 


Ex Epistola Judo. 


« Omnem sollicitadinem facieus. &érlbéndi *obié 
de communi vestía. salute, récés$e habui éctibeye 
vobis, deprécats 78 superéertáré semel trádit:e 


*! | Joan, y, 30. 


Variz lectiones codicis Seguieriani. 


& δαν.  * O:toy. 


ParroL Ga. LXXVI. 


[9 


1250 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP. 


1960 


-sanctis fldei. Subinlroierunt enim quidam liomines A παραδοθείσῃ τοῖς ἁγίοις πίστει. Παρεισέδυσαν γὰρ 


(qui olim prescripti sunt in hec judicium) impii, 


Dei nostri gratiam (ransferentes in luxuriam, et so-- 


lum Dominatorem, et Dominum nostrum Jesum Chri- 
stum neganteg**, » Gum incarnationis doctrinam uni- 
verse admittamus, quomodo qui semel crediderunt, 
Dominuin nostrum Jesum Christum negare dicuntur? 
Sane si alium Filium Dei Patris Verbum esse dixe- 
rimus, alium rursus eum, qui natus est ex muliere ; 
unnm Dominum diserte inficiamur. Unus enim 
Dominus Jesus Christus, carne ejus secundum dis- 
peusatoriam cuin Dei Patris Verbo unionem, ad 
deitatis gloriam evecta. Unus proinde est Christus 
et Filius : ita enim erit hujus universi Dominus. 


Ex Evangelio secundum Mattheum. 
Quod Christus sit Deus. 


« Hxc autem eo cogitante, ecce angelus Domini 
apparuit in somnis ei, dicens : Joseph fili David, 
noli timere accipere Mariam conjugem tuam : quod 
enim in ea natum est, de Spiritu sancto est. Pariet 
autem filium, et vocabis nomen ejus Jesum : ipse 
enim salvum faciet populum suum 4 peccatis eo- 
rum δὲ, » Duo simul hoc loco ponit, qux in divi- 
- pam tantum naturam quadrant, non etiam iu hu- 
manam, Asserit. namque ejus, qui ex Maria ortus 
est, eos omnes, qui salutem per ipsum consequun- 
tur, populum esse peculiarem; tum et ipsis il- 
lum pecca!a dimissurum. Atqui Dei sunt universa , 
ipsiusque solius est peccatorum laqueis irretitos 
expedire. ls igitur, qui ex sacra Virgine natus est, 
Deus est, cujus nos peculiaris populus sumus, qui- 
que e peccatorum viuculis pro sua potestate 108 
exemit ac liberavit, 

« Cum ergo natua esset Jesus in Bethleem Ju- 
daex 99. » 1n. Betlleem. Σά natus eàt, ex Jess:a 
radice. Unde Deus et Pater per. quemdam e sacris 
vatibus ita ait: « Et tu. Bethleem domus Ephrata, 
nequaquam minima es, '79 ut sis in millibus Juda. 
Ex te enim egredietur mihi qui regat populum 
meum in Israel : et egressus ejus ab initio a diebus 
aeternitatis 5, » Quomodo Betleemita ille ab ini- 
tio szeculi egressus, hoc est substantie principium 
sortitus dicitur, cum tamen in novissimis seculi 
temporibus natam ipsum esse 'constel? Deus igitur 
est Christus, ipsiusque divini Verbi antiquitas in 
illum convenit. Nam Deus erat, propter nos ex mu- 
liere homo nasci dignatus. 

« Ego. quidem, inquit, baptizo vos in aqua in 
poenitentiam. Qui autem post me venturus est, for- 
tier me est, cujus non sum dignus calceamenta por- 
tare, Ipse vos bapüizabit in. Spiritu sancto et igne. 
Cujus ventilabrum in manu sua, et permundabit 
aream suam". » Haudquaquam human: nature 
opus cst in Spiritu sancto baptizare: sed neque spi- 
ritalem quoque aream, hoc est homines statem in 


ο. jud. 5, 4, ** Matth, 1, 20, 91. ** Matth. u,, 4. 


τινες ἄνθρωποι, οἱ πάλαι προχεγραμμµένοι εἰς τοῦτο 
τὸ χρῖμα, ἀσεθεῖς, τὴν τοῦ Θεοῦ ἡμῶν χάριν µετα- 
τιθέντες εἰς ἀσέλγειαν, καὶ τὸν µόνον Δεσπότην xal 
Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ἀρνούμενοι, » Κατὰ 
τινα τρόπον ἀρνήσεταί τις τῶν ἅπαξ πεπιστευχό- 
των τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστό»; Καΐτοι xap- 
εδεξάµεθΣ τὸν | τῆς ἐνανθρωπήσεως λόγον * ἀλλ cl 
φαμὲν, ὅτι ἕτερος μέν ἐστιν Υἱὸς 6 ix Θεοῦ Πατρὸς 
Λόγος, ἕτερος δὲ χατ᾽ ἰδίαν ὁ Ex γυναιχὺς, ἠρνησά- 
µεθα τὸν µόνον Δεσπότην. Ef; Υὰρ Κύριος Ἰησοῦς 
Χριστὸς, χαθ᾽ Ένωσιν οἰχονομιχὴ», τὴν πρὀς vé φημι 
τὸν Ex Θεοῦ Λόγον, εἰς τὴν τῆς θεότητος δόξαν áva- 
φοιτώσης αὐτοῦ τῆς σαρκός. Εἷς οὖν ἄρα Χριστὸς καὶ 
Υἱός * ἔσται γὰρ οὕτω τῶν ὅλων Δεσπότης. 


Ἐκ τοῦ κατὰ Ματθαϊῖον Εὐαγγελ/ου. 
“Οτι θεὸς ὁ ΧἈριστές. 


« Ταῦτα δὲ αὐτοῦ ἐνθυμηθέντος, ἰδου ἄγγελος 
Κυρίου κατ' bvap ἐφάνη αὐτῷ, λέγων Ἰωσὴφ νἱὸς 
Δαυϊδ, μὴ φοδηθῇς παραλαθεῖν Μαριὰμ τὴν γυναϊχά 
σου” τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν, kx. Πνεύματός ἐστιν 
ἁγίου. Τέξεται δὲ υἱὸν, καὶ χαλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ, 
Ἰησοῦν' αὐτὸς γὰρ σώσει τὸν χαὸν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν 
ἁμαρτιῶν αὑτῶν. » Δύο κατὰ ταυτὺ τίθησι τὰ θεο- 
πρεπῆ, xa οὐχ ἀνθρωπείᾳ πρέποντα φύσει, Τοῦ γὰρ 
τεχθέντος ix τῆς Μαριὰμ ἴδιον ἔφη λαὸν τοὺς δι 
αὐτοῦ σεσωσµένους * xal μὴν, ὅτι καὶ ἁμαρτιῶν a5- 
τοὺς αὐτὸς ἁπαλλάξει. θεοῦ δὲ τὰ πάντα, xol ποέ- 
ποι ἂν αὐτῷ καὶ µόνῳ τὸ ἁπαλλάττειν ἁμαρτιῶ» 
δύνασθαι τοὺς ἡμαρτηχότας. θεὺς οὖν ἄρα ἐστιν ὅ 
Ex τῆς ἁγίας Παρθένου γεγεννηµένος, οὗ xaX ἴδιός 
ἔσμεν λαδς, xal ἁμαρτιῶν ἓὲ ἡμᾶς ἀπήλλαξεν, ὡς 
ἔχων xai τούτου τὴν ἐξουσίαν. 


. « Tov δὲ Ἰησοῦ γεννηθέντος &v Βηθλεὲμ τῆς Ἰου- 
δαίας. » Ἑν Βηθλεὲμ γεγέννηται τῆς Ἰουδαίας, &x 
ῥίξης Ἴεσσα[. Φησὶ δὲ περὶ αὐτοῦ δι’ ἑνὸς τῶν προ- 
φητῶν ὁ 6sbz xal Πατήρ᾽ «Καὶ σὺ Βηθλεὶμ ofxoz 
τοῦ Ἐφραθᾶ, μὴ ὁλιγοστὸς so τοῦ εἶναι ἐν χιλιάσιν 
Ἰούδα * &x σοῦ γάρ µοι ἐξελεύσεται τοῦ εἶναι εἰς &p- 
χοντα ἐν τῷ Ἱσραήλ * χαὶ αἱ ἔξοδοι αὐτοῦ ἀπ᾿ ἀρχῖς 
ἐξ ἡμερῶν αἰῶνος. » Πῶς οὖν 6 γεγεννηµένος ἓν 
Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας, ἀπ᾿ ἀρχῆς αἰῶνος τὰς ἐξόδους 
ἔχειν λέγεται, τουτέστι τῆς ὑπάρξεως τὴν ἀρχὴν, 
καΐτοι Ύεννηθεὶς ἓν ἑσχάτοις τοῦ αἰῶνος καιροῖς; 
θεὸς οὖν ἄρα Χριστὺς, καὶ πρέπει αὐτῷ tb τοῦ Θεοῦ 
Λόγου πρεσθύτατον. θεὸς γὰρ ἦν, δι’ ἡμᾶς σαργιχὴν 
ὑπομείνας γέννησιν τὴν ἐκ γυναικός. 

€. Ἐγὼ μὲν γὰρ ὑμᾶς &v ὕδατι βαπτίζω, qnoi, 
εἰς µετάνοιαν ᾿ ὁ δξ ὀπίσω µου ἐρχόμενος, ἰσχυρότε- 
ρός µου ἐστὶν, οὗ οὐκ εἰμὶ ἰκανὸς τὰ ὑποδήματα βα- 
στάσαι. Αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ἁγίῳ xai 
πυρἰ. OO τὸ πτύον &v τῇ χειρὶ αὐτοῦ, xaX διαχαθα- 
ριεῖ τὴν ἅλωνα αὑτοῦ. » Ox. ἀνθρωπότητος Épyo) 
εἶναί φαμεν τὸ βαπτίζειν ἐν ἁγίῳ Πνεύματι s ἀλλ 
οὐδὲ τὴν ἄἅλωνα τὴν νοητὴν, τουτέστι τοὺς ἐπὶ τῖς 


*! Mich. v, 2; Matth. 1, θ. *' Matth, ii, 11, 42, 


1261 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1909 


γῆς, ἰδίαν εἶναι φαμεν ἀνθρώπου. θεοῦ γὰρ τὰ πάντα A terra agentes, liominis propriam esse concesseri- 


ἑστὶ, καὶ αὐτῷ xo µόνῳ πρέπει τὸ ἓν ἁγίῳ Πνεύ- 
pact βαπτίζειν δύνασθαι τοὺς πιατεύοντας. Ἐνήρ- 
Υηχε δὲ νοῦτο Χριστὸς ὁ μετὰ Ἰωάννην ἑρχόμενος 
χατὰ σάρχα, fiot τὸν τῆς σαρχὺς χρόνον. «Αὐτὸς δὲ 
καὶ την ἑαυτοῦ ἅλωνα καθαρίκει. θεὸς οὖν ἄρα ἑἐστὶν 
ἀληθής. 

ε Καὶ ἰδοὺ λεπρὸς προσελθὼν, προσεκύνει λέγων ’ 
Κύριε, ἐὰν θέλᾳῃς, δύνασαί µε χαθαρίσαι. Καὶ ἐχ- 
τείνας τὴν χεῖρα, fiato αὐτοῦ, λέγων ' Θέλω, xa- 
{αρίσθητι. Καὶ εὐθέως ἐχαθαρίσθη αὐτοῦ f) λέπρα. » 
Τὸ ἐνεργεῖν δύνασθαι θεοπρεπῶς, οὐκ ἴδιον ἀνθρώπου, 
αὑτῇ δὲ μᾶλλον ἐποιεῖτο [πρέποι] ἂν xat µόνῃ τῇ πάν- 
των ἐπέχεινα φύσει. Ἐνεργεῖ 6k οὕτω Χριστός οὐκ 
ἄρα ψιλὸς ἄνθρωπος χαθ᾽ ἡμᾶς, Geb; δὲ μᾶλλον ἐν 


ἀνθρωπείᾳ µορφῇ. Οὕτω νοῄσεις καὶ ἐπὶ τῆς Πέτρου D 


πενθερᾶς, x3v τοῖς ἀνέμοις ἐπιτιμῶν ὀρῷτο, θα- 
4ácoy τε xai ὕδασιν. "0θεν xal οἱ θεσπέσιοι µαθη- 
«ai καὶ θάλασσαν καὶ ἀνέμους ὑποχειμένους ὁρῶν- 
τες, τεθαυ 1άχασι λέγοντες * « Ποταπός ἐστιν οὗτος ; » 
O2 γὰρ ἣν ἀνθρώπου Ψιλοῦ τὰ τοιαῦτα δύνασθαι 
ὃρᾶν. θεὸς οὖν ἄρα κατὰ ταυτὺν χαὶ ἄνθρωπος ὁ 
Χριστός. 


« Οἱ δὲ δαίμονες, φησὶ, παρεχάλουν αὐτὸν, λέγον- 
τες" El ἐχθάλλεις ἡμᾶς, ἁπόστειλον ἡμᾶς * εἰς τὸν 
ἑγέλην τῶν χοίρων. Καὶ εἶπὲν αὐτοῖς' Ὑπάγετε, 0 
"à προνοεῖν τῶν ὅλων, καὶ σώζειν αὐτὰ, τίνος ἂν 
εἴη, πλὴν ὅτι μόνου τοῦ κατὰ φύσιν ὄντος θεοῦ ; 
Οὕτω καὶ ὁ Σωτὴρ ἔφασχεν' « Οὐχὶ δύο στρουθἰα 
ἀσσαρίου πωλοῦνται, καὶ ἓν EE αὐτῶν οὐ πεσεῖται 
ἐπὶ τὴν γην ἄνευ τοῦ Πατρὸς ὑμῶν τοῦ ἐν τοῖς οὐ- 
pavol; ; Ὑμῶν δὲ χαὶ αἱ τρἰχες τῆς χεφαλης πᾶσαι 
Τριθµημέναι εἰσίν. » Ἰδοὺ τοιγαροῦν τοσαύτην τῶν 
ὄντων πορόνοιαν ἐποιεῖτο Χριστὸς, ὡς μὴ ἐξεῖναι 
τοῖς ἀχαθάρτοις δαίµοσι μηδὲ χοίρων ἀγέλης ἔχειν 
τὴν ἑξουσίαν. Παραχληθεὶς οὖν ἐπέτρεψε μόλις, οὐχ 
ἐχείνοις πληρῶν τὴν αἴτησιν, ἆἁλλ᾽ ἵνα ἡμᾶς áva- 
πείσῃ φρονεῖν, ὅτι προνοεῖται τῶν ὅλων ὡς θεός, 
Kita πῶς οὗ θεὸς, ὁ θεοπρεπη τὴν ἐξουσίαν, καὶ τὸ 
γατὰ πάντων κράτος d ἀνημμένος *, xat σύζων ὡς 
ἴδια τὰ δι αὑτοῦ γεγονότα; 


« Τότε λέγει τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ. 'O μὲν ϐε- 
ρισμὸς πολὺς, οἱ δὲ ἐργάται ὀλίγοι. Δεήθητε οὖν τοῦ 
xuplou τοῦ θερισμοῦ, ὅπως ἐχδάλῃ ἐργάτας εἰς τὸν 
θερισμὸν αὐτοῦ. Καὶ προσχαλεσάµενος τοὺς δώδεχα 
μαθητὰς αὑτοῦ, ἔδωχεν αὐτοῖς ἑξουσίαν χατὰ πνευ- 
μάτων ἀχαθάρτων, ὥστε αὐτὰ ἐκθάλλειν, καὶ θερα- 
πεύειν πᾶταν νόσον xal πᾶσαν µαλαχίαν. » Οἶδεν 
vta τοῦ 0ερισμοῦ χύριον τὸν τῶν ὅλων θεόν * αὐτοῦ 
γὰρ ἡ Giu; ἡ νοητὴ, τουτέστιν fj ἀνθρωπύότης: ab- 
τοῦ καὶ ὁ θερισµός. "AXX' ἰδοὺ, δεηθΏναι προστάξας 

5) Mattb. viit, 2, 5. 


^ ibid. 28. ** ibid. 51. 


?» Matth, X; 99. 


mus : nam omnia solius Dei sunt, ipsique soli con- 


.gruit illos, qui credunt, in Spiritu sancto posse 


baptizare. Atqui Christus, qui secundum carnem 
post Joannem veniebat, potenter isti liec przestabat, 
idemque suam quoque aream permundat, Verus 
itaque Deus est Christus. 

« Et ecce leprosus veniens adorabat eum, di- 
cens : Domine, si vis, potes me mundare. Et exten- 
dens Jesus manum, teligit. eum, dicens: Volo, 
mundare. Ei confestim mundata est lepra ejus **. » 
Opus divinum moliri, non est virium humanarum. 
Convenit id autem in principem omnium naturam, 
hoc est divinam. Atqui Christus ejusmodi opera 
molitur; non est ergo nudus homo, quemadmodum 
nos, sed Deus humanam naturam indutus. Quod 
de leproso mundato hiec dicitur, hoc de socru Pe 
tri, de ventis item et mari, deque undis quas in- 
crepavit, dictum accipiatur. Quare divini quoque 
illius discipuli animadvertentes illi et mare et ven- 
tes obedire, admirabundi aiebant : ε Ecqualisnam 
hic est *??» Lntelligebant enim ejusmodi opera pa- 
trare posse, rem esse, quz? nudi hominis facnlta- 
tem. superaret. Christus itaque ct Deus et homo 
simul erat. 

« Ώφιποπ6ςϐ rogabant eum, dicentes : Si ojicis 
nos, mitte nos in gregem porcorum. Et ait. illis. 
Θ0 Ite **. » Omuibus providere, cunctaque conser- 
vare, ad quem, obsecro, spectat, nisi ad eum &0:um, 
qui seeundum naturam Deus est? Hinc et Salvator 
quaque: « Nonue, inquit, duo passeres asse ve- 
neunt, οἱ unus ex illis non cadet super terram sino 
Patre ves:ro, qui in ccelis est? Vestri autem ca- 
pilli capitis omnes numerati sunt **, » En tautam 


rerum providentiam habebat Christus, ul absque 


illius permissu ne in porcorum quidem gregeu! po- 
testalem. exercere. immundis spiritibus intégrum 
essel. Àt rogatus vix permisit, non ut illorum libi- 
dini morem gereret, sed ut nobis, se omnibus tan- 
quam Deum providere persuaderet. Et quo modo 
tandem ille Deus non est, qui potestatem babet, 
quam in solum Deum cadere certum est , quique in 
emnia ihnperium exercet, et conservat qua per 


p ipsum condila sunt, tanquam propria ? 


c Tunc dicit discipulis suis : Messis quidem mult, 
operarii autem pauci. Rogate ergo dominum mes- 
$is, uL emitlat operarios in messem suam **, Et 
convocatis duodecim discipulis suis, dedit'illis po- 
lestatem spirituum. immundorum, ut ejicereut 908, 
el curarent omnem languorem, et omneni infirmi- 
tatem **, ». Norat universoruui Deum messis esse 
dominum ; ejus namque utrumque est, et ipsa spi- 
ritalis area, hoc cst humanum genus, et: ipsa rur- 
sum messis, Sed adverte : cum messis dowiuum | 


?! Mati. 1x, $7, ** Matth. x, 1, 


Vari: lectiones codicis Seguieriani. 


€ bExicpevoy ἡμῖν ἀπελθεῖν. - 4 χρατεῖν. 


* ἀντρημένος. . 


1205 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1961 


obsecranduin esse monuisse, mox seipsum ejus- A τοῦ χυρίου τοῦ θερισμοῦ, ἑαυτὸν εὐθὺς ἀπέδτιξεν 


modi dominum esse evidenti argumento declarans, 
emisit operarios, lioe est sanetos apestolos, quibus 
ui Peus potestatem contra immunpdos spiritus est 
impertitus. Neque enim human:e natura facultatis 
est, Spiritus sancti vim aut. operationem alicui im- 
pertiri. Cum eam ergo Dei Verbum, tametsi caro 
factum, hoc est Cbristus, impertiatur, quomodo 
Deus non est natura et veritate? 

« Omnis ergo, qui me confitebitur eoram homini- 
bus, confitebor et ego eum coram Paire meo, qui 
in celis est. Qui autem negaverit me coram homi- 
nibus, negabo et illum coram Patre meo, qui in 
coelis est **. » Non pauci sanctorum ad martyrii 
gloriam evocati, Christumque iutrepide confessi , 


ὕντα τοῦτον, ἐχδαλὼν τοὺς ἑργάτας, τουτέστι τοὺς 
ἁγίους ἁποστόλους ' ol; καὶ Σέδωχεν ἐξουσίαν χατὰ 
πνευμάτων ἀχαθάρτων ὡς θεός. Οὐ γάρ ἐστι τῶν 
τῆς ἀνθρωπότητος µέτρων τὸ διδόναι τισὶ τοῦ ἁγίου 
Πνεύματος τὴν ἑνέργειαν " δέδωχε δὲ Χριστός. Εἶτα 
πῶς 09 φύσει τε xat ἀληθῶς ἐστι θεὺὸς, εἰ xal γέγονε 
σὰρᾶξ ὁ Λόγος; 


« Ἠᾶς οὖν, ὅστις ὁμολογλασι iv ἐμοὶ ἔμπροσθεν 
«àv ἀνθρώπων, ὁμολογήσω χἀγὼ Ev αὐτῷ ἔμποοσθεν 
τοῦ Πατρός µου τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. "ὖστις δ' ἂν 
ἀρνήσηταί µε ἔμπροσθεν τῶν ἀνλρώπων, ἀρνίσομαι 
χἀγὼ αὐτὸν ἔμπροσθεν τοῦ Πατρός pou τοῦ kv τοῖς 
οὐρανοῖς. » Πολλοὶ χέχληνται τῶν ἁγίων πρὸς cb» 


tormentis et morte consummati sunt. Quiero αυ- B ^oU paptuplou δόξαν, xaY τετελείωνται διὰ παθηµά- 


tein, num ob id martyricam coronam adepti sint, 
quod Christum eommunem hominem esse constan- 
ter 1. affirmarent? an ob id verius, quod sua eum 
confessione tanquam Deum. venerarentur ? Res est 
elara ; constat enim 4 wartyrii gloria excidisse, 
Christumque in die judicii illos vicissim abnegare 
eom perturos esse, qui illum inficiati suit. Jam quo- 
moo Deus is censendus non est, qui martyrii glo- 
ri eos afficit, qui ipsum esse vere Deum coulitentur? 

« Vevrite ad me, omnes qui laboratis et onerati 
catis, el ego reficiam vos. Tollite jugum meum su- 
per vos **. » Si Emmanuel verus Deus non est : eum 
Deo serviant omnia, cur suum ille jugum nobis 
hnpenit? Jugum autem el. ipsa quoqua lex appel- 
iata est. Verum Christus proprium nobis jugum 
imponit, nosque ebnoxios sibi reddit, tametsi Patri 
submittat omnia, Deus igitur est. Unde ut omnía 
ΗΝ eubjecta sint, par esL. 

« Annon legistis in lege, quia in Sabbatis sacerdo- 
te& in. templo Sabbatum violant, et sino criuine 
sunt? Dico autem vobis, quia major templo Lic 
est **. » Si sacerdotes qui Sabbatum profanant, ob 
id culpa vaeaut, quod divino cultui incumbant; 
quomodo cultus qui Cliristo impeuditur , ministerie 
quod sacerdotes im templo obibant, prestantior 
eenselur ? atqui apertum est eos, qui sub lege vive- 
bagt, in umbra et figura supercoolestium Deo míi- 
nistrasse. Sed divini illi discipuli Ghristi sectatores, 
ipsique ministrantes, ampliori honore et gloria po- 
titi sunt. Quod si ministerium quod Christo exhi- 
betur, legali eultui multum antecellit, quomodo in 
sobrü cujusquam cogitationem cadere potest, Ghri- 
siu nou esse verum Deuui ? 

« &i ego ia Beelzebub ejicio daemones, Élii 
vostri io quo sjiciunt? ideo ipsi judices vestri 
erunt 7, à Sj in Ghrigü nomino a daemonio vexatos 
discipuli curabant (invocabant enim nomen Jesu 
Nasareni), quomodo de vera illius divinitate am- 
 bigere fas est ?* Neque enim ulla omnino gloria aut 
potentia humena οοί feerit ad dehellandum Sa- 
tanam. 


των xal θανάτου, Χοιστὸν ὠὡμολογηχότες. "Ao! οὖν 
ἑστεφάνωνται, διαδεθαιο΄µενο: xaY λέγοντες ἄνθρω- 
mov εἶναι χοινὸν αὐτὸν, ἡ μᾶλλον ὡς «bv ταῖς ὁμὸ- 
λοχίαις τετιµηχότες; "AXI ἔστι δηλον. Οἱ γὰρ τοῦ- 
τον ἀρνησάμενοι, xal τῆς τοῦ μαρτυρίου δόξης ἁπ- 
ὡλισθον, xai αὐτὸν εὑρήσουσιν iv tuípa κρίσεως 
ἀρνούμενον αὐτοὺς tbv Χριστόν. Εἶτα πῶ; οὐ θεὸς, 
ὁ τῇ τοῦ μαρτυρίου δόξῃ στεφανῶν τοὺς, ὅτ, 10220 
ἐστιν ἀλτθῶς, ὁμολογοῦντας αὐτόν ; 

« Δεῦία πρός μὲ, πάντες οἱ κοπιῶντες xal z:- 
φορτισµένοι, χἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς. "Λρατε τὸν Su- 
Yóv uou ἓφ᾽ ὑμᾶς. » El. μὴ θεάς ἐστιν ἀληθῶς ὁ 
μμ μλανουὴλ, tiva τρόπον τὸν ἑαυτοῦ ζυγὲν ἡμῖν 
ἐπιτίθησι; Θεοῦ γὰρ δοῦλα τὰ πάντα. Ἐϊρητα, 6i 
ζυγὸς xax à νόµος. Αλλά ἐπιτίθησιν ἡμῖν ὁ Χριστὸς 

«by ἴδιον ζυγὸν, ἑαυτῷ τε ὑποτάττει, χαίτοι τὰ πάντα 
ὑπορέρων τῷ Πατρἰ. θεὸς ἄρα ἐφτὶν, ὅθεν αὑτῷ xai 
ὑποχεῖσθαι τὰ πάντα Σρέπαι. 

« ^H οὖχ ἀνέγνωτε ἓν τῷ νόµῳ, ὅτι ἐν τοῖς Σάδ- 
όασιν οἱ ἱερεῖς kv τῷ ἱερῷ τὸ Σάδδατον βεθηλοῦσι, 
xai ἀναίτιοί celat; Λέγω δὲ ὑμῖν, ὅτι τοῦ ἱεροῦ µεί- 
ζων ἐστὶν ὧδε. à El βεθηλοῦντες τὸ Σάθέατον οἱ ic- 
pal; ἀναίτιοί εἰσιν, ὡς Θθεῷ προσάγοντες τὰς Ospa- 
πείας ' πῶς τῶν kv τῷ ἱερῷ δρωµένων νοεῖται µείνων 
à Χριστοῦ θεραπεία; Ἁλλ' ἔστι δῆλον, ὅτι οἱ μὲν tv 
νόμῳ, xat σχιᾷ, xai ὑποδείγματι τῶν ἑπουρανίων ὰε- 
λατρεύχασιν * οἱ δὲ θεσπέσιοι pan tal προσεδρεύον- 
τές τε χαὶ λειτουργοῦντες τῷ Χριστῷ, μείζονα [7v 


p τιμὴν] καὶ τὴν δέξαν εἴχον. Καὶ εἰ τῆς ἐν vópo 


λατρείας ἐν ἀμείνοσι τὸ λειτουρχεῖν τῷ Χριστῷ, 
πῶς οὐχ ἂν νοοῖτο θεὸς ἁληθές : 


ε El ἐγὼ ὃν Βεελζεδοὺλ ἐχδάλλω τὰ δᾳιµόνια, φη- 
olv, οἱ viol ὑμῶν ἐν τίνι ἐχθδάλλουσε; Aui τοῦτο αὐτοὶ 
χριταὶ ἔσανται ὑμῶν. » El tv ὀνόματι τοῦ Χριφτοῦ 
τεθεραπεύκασι τοὺς δαιμονῶντας ol µαθτταλ, (ἐπ- 
εφώνρυν Ὑάρ᾽ Ἐν ὀνόματι Ἰησοῦ Ἀριστοῦ τοῦ Να- 
ζωραίου), πῶς οὐχ ἂν voolto θεὸς ἀληθής; Οὐ γὰρ 
ἂν ἑβήρκεσεν ἀνθρώπον δόξα χαὶ δύναμις cl; τὸ χατ- 
εσχύσαι τού Σατανᾶ. 


* Math, x, 52, 55. "" Matth. 1:1, 28, 39. ** Matth. x1, 5, ** ibid. 37. 


4200 


καταχαίεται ' οὕτως ἔσται ἐν τῇ ἀυντελείᾳ τοῦ αἱῶ- 
vog. ᾿Αποστελεῖ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου τοὺς ἀγγέλους 
αὐτοῦ, καὶ συλλέξουσιν ἐχ τῆς βασιλείας αὐτοῦ πάντα 
τὰ σκάνδαλα, xal τοὺς ποιοῦντας τὴν ἀνομίαν, xat 
βαλοῦσιν αὐτοὺς εἰς τὴν χάµιναν τοῦ πνρός. » Περὶ 
θεοῦ γέγραπται" « Εὐλογεῖτε τὸν Κύριον, πάντες 
οἱ ἄγγελοι αὐτοῦ. » Οὐ γὰρ ἄγγελος ἀγγέλου ἐστὶ, 
θεοῦ δὲ μᾶλλον τὰ πάντα. Πῶς οὖν φηαι περὶ ταῦ 
Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπον, ὅτι ἁποστελεῖ τοὺς ἀγγέλους αὖ- 
τοῦ; θεὸς οὖν ἄρα ἐστὶν, ὡς xal ἰδίους ἔχων τοὺς 
ἀγγέλους, καὶ διὰ τῶν ἄνω πνευμάτων ὑπηρετού- 
ενος. | 

ε Ἠρώτησεν ὁ Χριστός: Τίνα µε λέγουσιν ol. &y- 
θρωποι εἶναι τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ; Ol δὲ εἶπον * 


ΡΕ RECTA FIDE AD. REGINAS. 
« ἜὭσπερ οὖν δνλλέγεται τὰ ζιζάνια, xal πνρὶ Α 


« Sicut ergo colliguntur zizania, €i igni combu- 
runtur, sie erit in consummatione saculi. Mit- 
tet Filius hominis angelos suos, et colligent de re. 
gno ejus omnia scandala, et eos qui faciunt iniqui. 
tatem : ei mittent eos in. caminum ignis **. » De 
Deo 89 legimus : « Benedicite Domino, omnes ap- 
geli ejus **. » Neque enim angelus angeli est, sed 


- Dei sunt omnia. Cum ergo de Filio hominis dica- 


tur, quod missurus sit angelos suos : angelosque 
et spiritus: illes supremos tanquam proprios mini- 
sos possideat, evidens fit illum esse Deum. 


« lnterrogabat discipulos suos : Quom mo dicunt 
homines esse Filium bominis? At illi dixerunt : - 


Οἱ μὲν, Ἰωάννην τὸν Banttocfv* ἄλλοι δὲ, Ἡλίαν: B Alii, Joannein. Baptistam ; alii autem, Eliam ; alii 


ἄλλοι δὲ, Ἱερεμίαν, 7) ἕνα τῶν προφητῶν. Λέχει αὖ- 
τοῖς Ὑμεῖς δὲ, τίνα µε λέγετε εἶναι; ᾿Ἀποχριθεὶς 
δὲ, φησὶν, ὁ Πέτρος, εἶπε' Σὺ et ὁ Χριστὸς ὁ Τιὸς 
τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος. ᾽Αποχριθεὶς δὲ ὁ Ἰηαοῦς, εἷ- 
πεν αὐτῷ Μακάριος εἶ, Σίµων Βὰρ Ἰωνᾶ, ὅτι σὰρξ 
καὶ αἷμα οὐχ ἀπεκάλυφέ σοι, ἆλλ ὁ Πατέρ µου ὁ 
£v τοῖς οὐρανοῖς, » El ψιλὸς ἄνθρωπος 6 Χριστὸς, 
διατί τεθαύμασται Πέτρος ὁμολογῶν αὐτόν; IIo δέ 
ἐστι xal θεοδίδαχτος, Ἡ ποίας ἐδεήθη φωταγωγίας 
ἄνωθεν, ἵνα µάθῃ τὸ ἐπ᾽ αὐτῷ µυστήριον; 'AXX ἔγνω 
6:5v ὄντα, καὶ Yly θεοῦ ζῶντος διωµολόγησεν αὖ- 
τόν ταύτῃτοι τεθαύμασται, Πλὴν ἕνα Υἱὸν, xal οὐχὶ 
δύο υἱούς φησι. Δυασεθὲς οὖν ρα τὸ διορίζειν εἰς 
δύο. « Μέλλει γὰρ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεσθαι ἓν 
τῷ δόξῃ τοῦ Πατρὺς αὑτοῦ, μετὰ τῶν ἀγγέλων αὐ- 
τοῦ. » Ἰδοὺ πάλιν ἀγγέλους αὐτοῦ φηαι τὰ ἄνω 
πνεύματα, χαΐτοι λεγομένου Υἱοῦ ἀνθρώπου. 


« Ἑλθόντων 0h οὖν f εἰς Καπερναοὺμ, προσ- 
ἤλθον οἱ τὰ δίδραχµα λαμθάνοντες, τῷ Πέτρῳ, xat εἴ- 
mov* Ὁ διδάσχαλος ὑμῶν οὐ τελεῖ τὰ δίδραχµα; Καὶ 
Aéye* Ναί. Καὶ εἰσελθόντα εἰς τὴν οἰκίαν, προ- 
έρθασεν αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς, λέγων» Τί σοι δοχεῖ, Σ- 


piov; οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς ἀπὸ τίνων λαμθάνουσι. 


τέλη, fj χῆνσον; ἀπὸ τῶν υἱῶν αὐτῶν, 3) ἀπὸ τῶν 
ἀλλοτρίων, Είπε δὲ αὐτῷ ^ "Amb τῶν ἀλλοτρίων. Εἶπε 
δὲ αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς' "Apa γε ἐλεύθεροί εἶσιν οἱ υἱοί. » 
Ilo; ἐλεύθερον ἑαυτὸν elvat. φησι, καὶ ἔξω νόµου, 
xai ἀσυντελῆ, καὶ Ὑἱὸν ἀληθῶς, εἰ μὴ θεός ἐστιν, 
ἑνώσει τῇ χαθ᾽ ὑπόστασιν σαρχὸς καὶ αἵματος χεχοι- 
νωνηχώς» Συντετέλεχε δὲ τὸ. δίδραχµον, ὡς γεγονὼς 
ὑπὸ νόµον ὁ ὑπὲρ νόμον Γιός. "Ανθρωπος δὲ ὢν, οὐχ 
ὑπὲρ νόµον νοεῖται * πῶς γάρ; οὐδ' ἂν ἔχοι κατὰ φύ- 
σιν τὸ ἐλεύθερον, cl μὴ νοεῖται 8eb; ἐν ἀνθρωπείᾳ 
μορφη. 

Αναθαίνοντος àv Ἱεροσολύμοις τοῦ πάντων ἡμῶν 
Σωτῆρος Χριστοῦ, παῖδες προεθόδιζον, εὐφημοῦντές 


** Matth, xir, 40-42. Ὁ Psal. cu, 20. 


! Mauh. xvi, 15-17. 


vero, Jeremiam, aut unum ex prophetis. Dixit illis 
Jesus : Vos autem quem me esse dicitis? Respon- 
dens Simon Petrus dixit: Tu es Christus Filius Dei 
vivi. Respondens autem Jesus, dixit ei : Beatus.es,. 
Simon Bar Jona, quia caro et sanguis non rewelavit 
εί, sed Pater meus, qui est in coelis *. » Si Chri- 
stus communis vulgarisve tautum homo est, Cur 
Petrus ob suam confessionem admirabilis declara. 
tus et laudatus est? Quomodo divinitus perhibetu* 
edoctus ? Aut quanam superna opus erat illi illumi- 
natione, ut illad Cbristi mysterium caperet? Το- 
rum quia Deum esse agnovit, viventisque Dei Εἰ- 
lium esse praedicavit , ideo mirabilis et egregius 
habitus est. Neque tamen duos confessus est filios, 
sed unum duntaxat. Impium itaque est Christum 
in duos dividere filios. « Fillus enim hominis. ven- 
turus est in gloria Patris sui eum angelis suis *. » 
En iterum caelestes spiritus suos angelos vocat, 
eiiamsi bominis Filius dicatur. 

« Fi cum venissent Caphlisthanm, atcesseraat 
«ui didrachma acciplebant, ad Petrum, et dixerunt 
ei: Magister vester non solvit didracbma? Ait : 
Etiam. Et cum intrassel jn. demum, praevenit eun. 
Jesus, dices : Quid tibi videtur, Simon? Reges. 
terre a quibus accipiunt tributem vel eensom , & 
[Hiis suis, an ab alienis? et ille dixit : Ab alienis : 
dixit illi Jesus : Ergo liberi sunt filii *. » Quomodo. 
liberum, hoc est a legis vinculo tributique pem« 
sione immusem, neenon verum Filium 8e praedica!, 
si carnis et sanguinis secundum hypostaticam unio- 
nem particeps effectus, non est Deus? AL dependit. 


*nihiloiinus didrachma tanquam legi obnmosius,. 


cum tamen ut Filius lege major esset. Verum si sit- 
homo, noa est suprs legem. Nemo enim naturalem 
libertatem illi teibuet, nisi ut Deum humana forma 
indutsm animo eumdem concipiat. 

Christo omnium nostram Salvatore Hierosol y- 
mam. ascendénte, pueri prioeuntes, laudamque pra - 


! ibid. 27. * Matth, xvii, 22-25. 


Varie lectiones codicis Seguieriani. 


{ δὲ αὐτῶν. 


1961 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


126* 


conia depromentes, 83 « Hosanna filio David, » A cs xat λέγοντες"ε Ὡσαννὰ τῷ υἱῷ Δανῖδ. 1 8:zonpszi; 


clamabant*, At hxc  aeclamatio in solum Deum 
(quadrat, « [ndignati autem. Pharisei in medium 
prorumpunt : Áudis, inquiunt, quid isti dicunt? 
Jesus autem dixit eis : Utique. Nunquam legistis, 
quia Ex ore infantium et lactentium perfecisti lau- 
dem *? » Sed beatum David hoc loco audire operz 
pretium est ; ait autem : « Domine Dominus noster, 
quam adinirabile est nomen tuum in universa terra | 
Quoniam elevata est magnifleentia tua super celos. 
Ex ore infantium et laetentium perfecisti laudem *. » 
Pueri namque magna exsultatione acclamantes , 
aiebant, « Hosanna filio David. » Is porro cujus 
elogium decantabant, ejusmodi laudem ét. acclama- 
lionem neutiquam repudiabat. Atqui beatus David 
eam acclamationem non communi alicui homini 
tribuebat, sed omnium Domino : illius enim solius 
nomen universa terra demiratur, ejusdemque ma- 
guificentia super omnes colos tollitur. Quomodo 
est Deus? 


« Cum autein venerit Filius bominis in mojestate 
sua, el omnes angeli cum ee, tnc sedebit super 
sedem majestatis sux". » Nunquid Christus ut homo 
quispiam nostri sitnilis pro tribunali sedebit, astan- 
tibusque omnibus undiquaque ipsi angelis, orbem 
judicabit? Qui istud, obsecro, rationi est consen- 
toneum?  Ánnon scriptum est : « Unus est legisla- 
tor, et judex *? » Deus igitur est Christus, qui pari 
cum Deo gloria pollens, thronumque judiciarium 
obtinens, ac angelos circumquaque astantes ha- 
bens, iu justitia terrarum orbem judicabit. 


« Et princepe sacerdotum ait illi : Adjuro te per 
Deum vivum, ut dicas nobis, si ἵω es Christus Fi- 
lius Dei vivi. Dicit illi Jesus : Tu dixisti ; verum- 
tamen dico vobis, amodo videbitis Filium hominis 
sedentem a dextris virlutis Dei, οἱ venientem in 
nubibus cceli *. » Quontodo Filius hominis a dextris 
virtutis Dei sedet? Planum est Dei Verbum ita 
factum esse liominis Filium, ut tamen Deus esse 
non desierit ; mansit enim quod erat. Hac. igitur 
ratione generanti assidet, et in divinitatis gloria ct 
majestate couspicuum cernitur, etiam si factum sit 
caro. 


« Jesus autem clamans voce magna, eniisit spi- 
ritum, Et ecce velum templi scissum est. in duas 
partes, a summe usque deorsum ; et terra mota est, 
εἰ peir:e scissae sunt ; et monumenta aperta sunt, 
et multa corpora sanetorum qui dormierant, sur- 
rexerunt !*, » &/$ Si Christus communis erat homo, 
ent illo animam  exspirante, in ipsis elementis 
tanta accidit conturbatio? Sol enim, retractis radiis, 
diei tenebras offudit : terra ad hzc Dominum suum 
Jud:eorurb coutumeliis indignissime affectum cou- 
spicata, disrupta est; et ipse tandem infernus san- 
ciorum animas dimisit, Et cuiusnam nutu omnia 


* Matth. και, 9... 5 ibid. 145, 46, 
65, 64. '* Matth. xxvit, 50-59, 


ergo Christus 


* Psal, viii, 2. 4. 


δὲ πάντως ἐστὶν ἡ δοξολογία. « Ἠγανάκτησαν ol eap. 
σαΐοι, χαὶ δὴ χαὶ προσῄεσαν, λέγοντες» ᾿Αχούεες τί οὗ- 
τοι λέγουσιν; Ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς * Ναί. 0256 
ποτε ἀνέγνωτε, ὅτι Ἐκ στόµατος νηπίων χαὶ θηλαζόν 
των χατηρτίσω alvov; » ᾿Αναγχαῖον ἐν τούτοις δια- 
μνημονεῦσαι τοῦ µαχαρίου Δαυῖδ λέγοντος" « Κύριε, 
ὁ Κύριος ἡμῶν, ὡς θαυμαστὸν τὸ ὄνομά σου Ev πάστ 
τῇ γῇ ! Ὅτι ἐπήρβη ἡ µεγαλοπρέπειά σου ὑπεράνυ 
τῶν οὐρανῶν. Ἐκ στόματος νηπίων xai θηλαξόντωτ 
χατηρτίσω αἶνον. » θἱ μὲν γὰρ malbez εὐφημοῦντες 
ἔλεγον᾽ ε Ὡσαννά τῷ vl Δαυῖδ. » Καταδέχεται 6t 
τὴν δοξολογίαν εὐφημούμενος. Ὁ δέ ys µακάριος 
Δανῖδ οὐχ ἀνθρώπῳ ταύτην ἀνατέθειχε χοινῷ, ΚΟυρίῳ 
δὲ μᾶλλον, οὗ xal θαυμαστὸν τὸ ὄνυμα kv πάσῃ τῇ 


B v5: ἐπήρθη γὰρ ἡ μεγαλοπρέπεια [αὐτοῦ] ὑπεράνω 


τῶν οὐρανῶν. Εἶτα, πῶς o) θεὸς ὁ Υἱὸς Δανῖὸ τὸ χατὰ 
σάρχα Χριστός: 
Davidis secundum carnem tnius non 


« Ὅταν ἔλθῃ 6 Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξη αὗτοῦ, 
xal πάντες ol ἄγγελοι pev! αὐτοῦ, τότε χαθίσει Ez 
θρόνον δόξης αὑτοῦ. » "Apa ὡς ἄνθρωπος εἷς τῶν 
xa0' ἡμᾶς χαθεδεῖται Χριστὺς, παρεστηχότων αὐτῷ 
πάντων τῶν ἀγγέλων, οὕτω τε χρινεῖ τὸν χόσμον ; 
Εἴτα, ποῖον ἔχει τοῦτο λόγον; Γέγραπται γὰρ, ὅτι 
« Εἷς ἐστιν ὁ νομοθέτης xai χριτής. » 8eb; οὖν ἅρα 
Χριστὸς, ὁ &v δόξῃ θεοῦ, καὶ θρόνον ἔχων, καὶ παρεστῶ- 
τας ἀγγέλους, xaX χρίνων τὴν οἰχουμένην ἐν διχαιο- 
σύνῃ. 


« Καὶ ὁ ἀρχιερεὺς, φησὶν, εἶπεν αὐτῷ' Ορχίζω σε 
xatà τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, ἵνα ἡμῖν εἴπῃς, εἰ σὺ et 
ὁ Χριστὺς ὁ Υἱὸς τοῦ θεοῦ τοῦ ζῶντος. Λέγει αὐτῷ * 
Σὺ εἶπας' Πλὴν λέγω ὑμῖν, ἁπάρτι ὄψεαθε τὸν Yiby 
τοῦ ἀνθρώπου χαθήµενον Ex δεξιῶν τῖς δυνάµεως, 
καὶ ἐρχόμενον ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ. » Πῶς 
6 Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου χάθηται Ex δεξιῶν τῆς δυνά- 
µεως; Αλλ' ἔστι δῆλον, ὅτι χᾶν εἰ Υέγονεν Υἱὸς τοῦ 
ἀνθρώπου ὁ Ex θεοῦ Λόγος, οὗ πέπανται τοῦ elvat 
θεὺς, ἀλλ ἔστιν ὃὅ ἣν ' ταύτῃτοι xal συνεδρεύει τῷ 
φύσαντι, xal bv τοῖς τῆς θεότητος ἀξιώμασιν ἐμπρέ- 
πων ὁρᾶται, χᾶν εἰ γέγονε σἀρᾷ8. 

εὉ δὲ Ἰησοῦς χράξας φωνῇ µεγάλῃ, ἀφΏκε τὸ 
π»εῦμα. Καὶ ἰδοὺ τὸ κχαταπέτασµα τοῦ ναοῦ ἐσχί- 
αθη εἰς δύο, ἄνωθεν ἕως κάτω" καὶ dj γῆ ἑσείσθη, 
καὶ αἱ πέτραι ἑσχίσθησαν, xat τὰ μνημεῖα ἀνεώῴχθη- 
σαν, xai πολλὰ σώματα τῶν χεχοιµηµένων ἁγίων 
ἀνέστησαν. » El παινὸς ἄνθρωπος ἣν ὁ Χριστὸς, πῶς, 
τεθνεῶτος αὐτοῦ, τοσοῦτος Tv iv τοῖς στοιχείοις ὁ 
θόρυδος; 'O μὲν γὰρ fo; την ἀχτῖνα συνέστειλε, 
xai ἐν ἡμέρα σχότος εἰργάσατο» 1j δὲ ΥΠ τὸν ἑαυτῆς 
Δεσπότην ὁρῶσα ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων ἐμπαροινούμξνον, 
ἐσχίζετο' ἀφῖχε δὲ ὁ ἄδης τὰς τῶν ἁγίων ψυχάς. 
Τίένος ταῦτα ποιοῦντος ; ἄρα οὐχὶ θεοῦ; θεὸς γὰρ Tv 
5 Jac. iw, 14. 


'* Matth. xxv, ol. * Matth. Aii, 





4269 


DE hECTA FIDE AD ΠΕΟΙΝΑΣ. 


1210 


bv σαρχὶ, ᾧ καὶ dj χτίσις ὑδριζομένῳ τρόπον τινὰ Α liec fiebant? nenne Dei } Deus enim erat in. carne, 


« σνυνωργίκετο. 


'Ex τοῦ κατὰ Ἰωάνγην EvayryeAov. 

« Αὐτὸς δὲ ὁ Ἰησοῦς οὐχ. ἑπίατευεν αὐτὸν αὐτοῖς, 
διὰ τὺ αὐτὸν γινῴσχειν πάντα * χαὶ ὅτι οὐ. yosíav. 
εἴχεν, ἵνα τις µαρτυρήσῃ περὶ τοῦ ἀνθρώπου: αὐτὸς 
γὰρ ἑγίνωσχε, τί ἦν ἐν τῷ ἀνθρώπῳ.» Περὶ Θεοῦ 
γέγραπται, ὅτι « Ὁ πλάσας καταµόνας τὰς χαρδίας 
αὐτῶν.» Καὶ αὐτὸς δέ πού φησι. ε«Μὴ ἀπ᾿ ἐμοῦ 
χῤυθήσεταί τι; » El δὲ πάντα Χριστὸς ἐπίσταται, 
καὶ olóe τὰ τοῦ ἀνθρώπου, πῶς οὐχ ἂν εἴη θεὸς, ὡς 
καρδίας ἑτάζων καὶ νεφρούς; 


« Ὑμεῖς προσχυνεῖτε ὃ οὐχ οἴδατε, ἡμεῖς προσ- D 


χυνοῦμεν ὃ οἴδαμεν ' ὅτι ἡ σωτηρία &x τῶν Ιουδαίων 
ἑστίν. » Ἀχούεις, ὅτι τὴν σωτηρίαν ἐχ τῶν Ἰουδαίων 
εἶναί φησι; Καΐτοι Συτῆρα θΘεὺν ἐπεγραφάμεθα - 
σέσωχε γὰρ ἡμᾶς οὐ πρέσδυς, οὑκ ἄγγελος, ἆλλ᾽ 
αὐτὸς ὁ Κύριος, χατὰ τὰς Γραφάς. Ὠνόμασται γὰρ 
Χριστὸς Ἰησοῦς, Υεγονὼς ἐξ Ἰουδαίων κατὰ τὴν 
σάρχα. Ἰησοῦς γε μὴν ἑρμηνεύεται σωτηρία. Αὐτὸς 
οὖν ἄρα ἐστὶν ἡ ἐχ τῶν Ἰουδαίων σωτηρία. Ὥττε xàv 


εἰ γέγονε σὰρξ ὁ Λόγος, xal ἑπελάδετο σπέρματος. 


Αθραλμ, θεός ἐστι καὶ μετὰ σαρχός. 


«Ἀμὴν, ἁμὴν λέγω ὑμῖν, ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ, τὰ 
ἔργα ἃ ἐγὼ ποιῶ, χἀχεῖνος ποιῄσει,.χαὶ μείζονα 
τούτων ποιῄσει' ὅτι ἐγὼ πρὸς τὸν Πατέρα µου 
πορεύοµαι. Καὶ ὃ τι ἂν αἰτήσητε ἐν τῷ ὀνόματί pou, 
τοῦτο ποιῄσω. » Πορεύεται, qnot, πρὸς τὸν Πατέρα 6, 
καΐτοι φύσει θεὺς ὑπάρχων ὁ Υἱὸς, xal αὐτὸς ὧν ὁ 
πάντα πληρῶν. Πορεύεται γὰρ ἀνθρωπίνως * ἀνελή- 
φθη γὰρ εἰς τὸν οὐρανόν. Αλλ’ ὡς θεὸς ἐἑπαγγέλλεται 
πληροῦν τὰ αἰτήματα τῶν προσευχοµένων, εἰ ἐν τῷ 
ὀνόματι αὐτοῦ ποιοῖντο τὰς λιτάς. Εἶτα τίνι ἂν πρέ- 
vot μᾶλλον τὸ πληροῦν εὐχὰς ἁγίων, xal χαρίζεσθαι 
τὰ αἰτήματα, πλὴν ὅτι µόνῳ τῷ κατὰ φύσιν xal 
ἀληθῶς ὄντι θεῷ; 

« Οὐχ ὑμεῖς µε ἐξελέξασθς, ἀλλ᾽ ἐγὼ ἐξελεξάμην 
ὑμᾶς xat ἔθηχα ὑμᾶς, ἵνα ὑμεῖς ὑπάγητε, χαὶ χαρ- 
πὸν φέρητε, xal ὁ χαρπὸς ὑμῶν µείνῃ ΄ ἵνα ὅ τι ἂν 


αἰτήσητε τὸν Πατέρα &v τῷ ὀνόματί µου, δ. |σει] D 


ὑμῖν. » Ἰδοὺ πανταχοῦ δείχνυσιν ὅτι τὰ ἴσα μετ) ἐξ- 
ουσίας ἐνεργεῖ τῷ Πατρί . Ἔφασκε γὰρ, ὅτι « Ὅ tàv 
αἰτήσητε ἐν τῷ ὀόματί µου, ποιῄσω” » νυνὶ δέ φη- 
σιν’ «Ὁ τι ἐὰν αἰτήσητε τὸν Πατέρα &v τῷ ὀνόματί 
µου, ὀφίσει] ὑμῖν. » Ἆρα οὖν ἰδίᾳ μὲν δίδωσιν ὁ Πα- 
tho δίχα τοῦ Yloo, lola δὲ χαὶ ἀνὰ µέρος ὁ ὙΥἱὸς δίχα: 
τοῦ Πατρός; Οὐχοῦν παρὰ δύο θεῶν τοῖς ἁγίοις τὰ &v 
εὐχαῖς αἰτήματα; ἸΑλλ᾽ οὐχ οὕτως ἔχει ταῦτα * μὴ 
!* Ῥοοἱ. xxxiv, 19. !! Jerem 


!! Joan. i1, 94, 25. "T 6 
or. viH, 6. 


23, 19. '' Joan. xv, 16. 


£k 
* 


8 £c. Πορ:ῦετθαί 77,71 7. τ. Π. 


quo tam contumeliose tractato, ipsa qnoque erea- 
tura quodammodo ira οἱ indiguatione efféreba- 
tur. 

Ex Evangelio secundum Joannem. 


« Jesus autem non. credebat semetipsum eis, 60 
quod ipse nosset omnes, et quia opus ei non erat 
ut quis testimonium perhbiberet de homine. Ipse 
enim sciebat, quid esset in homine 1. » De Deo 
scriptum exstat : « Qui finxit sigillatim corda 
eorum !*, » Et. ipse alibi ait: e Non celabitur a me 
omnino quidquam !*.. » Si ergo Christus omnia 
intelligit, et omnia qua sunt in homine exacte novit, 
utpote scrulans eorum corda et. renes, quomodo non 
est Deus? 

« Vos adoratis quod nescitis, nos adoramus quod 
scimus 5 quoniam salas ex Judsis est !*. » Audis 
salutem ex Judaeis esse asscrentem. Atqui Deum 
Salvatorem nobis ascripsimus, eique nomina «dedi - 
mus. Salvavit enim nos non legatus, non angelus, 
sed lminus ipse, secundum Scripturas 5. At 
Christus qui secundum: carnem ος Judais matus 
est, Jesu nomen sorlitus est. Jesu autem. nomen 
interpretatum salulem sonat. Ipse itaque Christus 
est salus illa, αι ex Judsis profecta est. Quam- 
obreni licet Verbum caro factum sit,et  semeim 
Abrahe apprehenderit; Deus nihilominus cum 
assumpta earne permansit. 

« Amen, amen dico vobis, qui credit in me, opera 
«uo ego facio, οἱ ipse faciet, et inajora horuimn , 
faciet: quia ego vado ad" Patrem : et. quodcunque 
petieritis.it nomine meo, hoc faciam !*. » AJ Pa- 
trem se abire denuntiat, cum tainen Deus natura 
Fillus sit, ipseque omuia iinpleat. Abscedit enim 
secundum humanam maturam. At vero licet ut 
homo in colum assumptus sit, nt Deus tameu 
supplicum vota se auditurum promittit, si in nomine 
illius supplicaverint. Jam cui, quaso, verius conve- 
nit sanctorum postulatis satisfacere, 85 eorumque 
votis ac desideriis respondere, quam soli ac nativo 
Deo? 

« Non vos me elegistis, sed ego elegi vos, et posui 
vos uL eatis, et fructun afferatis, et fruclus vester 
maneat; ut: quodcunque pcetieritis Patrem in ne- 
mine meo, det vobis 17. » En pari se cum Deo οἱ 
Patre potestate pollere, pariaque eidem przstare 
posse nusquam non inculcat. Dixerat enim : « Quod- 
cunque petieritis in nomine meo, faciam : » nunc 
autem ait: « Quodcunque petieritis Patrem in no- 
mine meo, dabit vobis !*. » Nunquid ergo seorsum 
aliqua dilargitur Pater absque Filio, aut Filius rur- 
sum seorsum sigillatimque impertitur. nonnulla 
absque Patre, ita ut a duobus diis priestentur, quie 

* 


. XVit, 10, !* Joan, 1v, 93. !5 fsa. ΧΙΙ, 9. 55 Joan. 


Varii lectiones codicis Seguieriani. 


h τῷ θεῷῴ xai Πατρί: 


1111 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARGIIEP. 


1271 


saneti efüagitant? Absit, absit: unus enim est Deus A Υένοιτο: εἷς γὰρ θιὸς ὁ Hazhp, xal εἷς Κύριος 17- 


Pater, et. unus item Dominus Jesus Christus. 
Distsibuit namque Pater dona per Filium in Spiritu 
sancto; verumtamen postulatio in precibus fit per 
Jesum Christum. Porro Domini Jesu nomine accipi- 
inus et designamus Verbum hominem factum. 

« In illo die me non rogabitis quidquam. Amen, 
amen dico vobis, si quid petieritis Patrem in nomine 
meo, dabit vobis, Petite, et accipietis, ut. gaudiumi 
vestrum sit plenum !*. » Hxc eamdem sententiam 
cum superioribus habent, sicut illa quoque, qu:e 
mox consequuntur. Ait namque: « In. illo die, in 
nomine meo petetis : eL non dico vobis quia ego ro- 
gabo Patrem de vobis: ipse enim Pater amat vos, 
quia vos me amastis, et credidistis quia ego a Patre 
exivi 19. 

« liec. est vita zeterna, ut cognoscant te solum 
Deum verum, et. quem misisti Jesum Christum *!. » 
Si cun.solius verique Dei cognitione Jesu Christi 
cognitionem necessario conjunctam consociatamque 
esse oportet, οἱ hoc ipsum aternam vitam conci- 
liat: cui. obscurum esse potest, Christum verum 
esse Deum? Verbum sane caro faetum est, sed 
mansit interim Verbum. 

« Ut credat mundus quia tu. me misisti. Et ege 
claritatem quam dedisti mihi, dedi eis; ut sint 
unum, sicut οἱ nos unum sumus, Ego in eis, et i« 
in me, ut sint consummati in unum **. » Perspicaci 
mentis oculo in rem propositam intendentes, 86 
quanam inipsa abstrusa lateant, diligenter. explo- 
remus. Qualem itaque gloriam Filius a Patre acce- 
pisse se narrat, quam nobis deinde communen 
fecerit? Sane ipse ab hae quastione nos libera 
dum ait : « Ut unum sint, sicut el nos unum s$u- 
mus. » Nun etsi Dei Patris Verbum secundum pre. 
priam hypostas.a alius a Patre esse dignoscatur, 
naturali tamen identitate unum plane et idem est 
cum illo. Xt quopaeto Verbum illud unurm (8) quoque 
nobiscum faetum est? Αά eumdem omnino modum, 
puta secuadum essentialem et naturalem identita- 
tem. At cum divina natura tanto 4 creatura distet 
intervallo, ut seeundum essentiam cum ea coire 
nequaquam valeat, ecquo, inquis, modo secundum 
naturam unum ille factus est nobiscum, qui omnem 


σοῦς Χριστός. Διανέμει γὰρ ὁ Πατὴρ δι Υἱοῦ τὰ 
ἀγαθὰ iv Πνεύματι’ πλὴν dj αἴτησις dj ἓν προσε»- 
χαῖς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ: καὶ Κύριος Ἰητοὺς ὁ ἕναν- 
θρωπήσας νοεῖται καὶ ὀνομάζεται Λόγος. 


« Kat ἐν ἑχείγῃ τῇ ἡμέρα ἐμὲ οὐχ ἑρωτήσετε o5- 
δέν. 'Ay'hy, ἁμὴν λέγω ὑμῖν, ἂν τι αἰτήσητε τὸν Ila. 
τέρα bv τῷ ὀνόματί µου, δώσει ὑμῖν. Αἰτεῖτε, wat 
λήψεσθε, ἵνα dj χαρὰ ὑμῶν T] πεπληρωμένη. » Ἐν ἴσῃ 
xaX τοῦτο τοῖς ἀνωτέρω βραχὺ διανοΐᾳ χείσεται, xat 
τὸ ἑφεξῆς ὁμοίως. Έχει δὲ οὕτως' «Ἐν ἑἐχείνη τῇ 
ἡμέρα iv τῷ ὀνόματί µου αἱτήσεσθε' καὶ οὗ λέγω 
ὑμῖν, ὅτι ἐγὼ ἐρωτήσω τὸν Πατέρα’ αὐτὸς γὰρ ὁ 
Πατὴρ quet ὑμᾶς, ὅτι ὑμεῖς ἐμὲ πεφιλέχστε, xal 


B πεπιστεύχατε ὅτι ἐγὼ παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐξήλθον. » 


« Αὕτη δέ ἐστιν ἡ αἰώνιος ζωὴ, ἵνα γινῴσχωαί σε 
τὸν µόνον ἀληθινὸν θεὸν, καὶ ὃν ἀπέστειλας Ίπσουν 
Χριστόν. » El τῇ ἐπιγνώσει τοῦ μόνου χαὶ ἀληθινοῦ 
Gro) συνεζεῦχθαί τε καὶ συνεισθαΐνειν ἀινάγχη «tv 
ἐπίγνωσιν Ἰησοῦ Χριστοῦ, xa ζωὴν τοῦτο τη» alo- 
viov προξενεῖ * πῶς οὐχ ἅπασιν ἐναργὲς, ὅτι θεός 
ἐστιν ἀληθὴς ὁ Χριστός; Γέγονε γὰρ σὰρξ 6 Λόγος, 
xai µεμένηχε Λόχος. 

i"Iva ὁ xóspog πιστεύσῃ ὅτι σύ µε ἀπέστε'λας. 
Κάγὼ τὴν δόξαν, fjv δἐδωχάς pot, ἠέδοχκᾳ αὐτοῖς " 
ἵνα ὥσιν ἓν, καθὼς fusi; ἕν. Ἐγὼ ἓν αὐτοῖς, καὶ σὺ 
ἐν ἐμοὶ, ἵνα (st τετελειωµένοι εἰς &v. » Αχριδῆ τῆς 
διανοίας τὸν ὀρθαλμὸν ἀπιστήσαντες τἩ τοῦ προχει- 
µένον δυνάμει, θεωρήσωμεν τὰ ἐν αὐτῷ. Ποίαν δύξαν 
εἰληφέναι φησὶ παρὰ ταῦ Πατρὸς ὁ Υἱός. xai ταύτην 
ἡμῖν ἐπιδοῦναι; Αὐτὰς δὲ ἡμᾶς τῆς ἐπὶ τούτοις kpeu- 
γης ἀπαλλάξει, λέγων ΄ «Ἵνα ὤσι, καθὼς ἡμεῖς, Ev.» 
Ἑν μὲν γὰρ τῇ φυσιχῇ ταντότητι Ev ἔστιν ὁ Ex Θεοῦ 
Λόγος πρὸς τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα, εἰ xav νυεῖται χαθ Ἰ 
ὑπόστασιν ἑκάτερος ἰδιχέν. Πῶς δὲ xai tv ἡμῖν v£- 
γονε; Κατὰ τὸν ἴσον τρόπον, οὐσιωδῶς δῆ λέγω, καὶ 
φυσιχῶς * xal τοι θεοῦ quot; ἀσύμδατος παν-σελὼς 
εἴη ἂν πρὸς τὴν κτίσιν, ὡς Ev ταωτότητι λέγω τῇ 
χατ᾽ οὐσίαν. Πῶς οὖν ἐν ἡμῖν γέγονς φυσιχκῶς ὁ ὑπὲρ 
τὴν χτίσιν ; Γέγονε γὰρ ἄνθρωπος, ἵνα ὥσπερ ξατὶν 
ἐν i τῇ τῆς θεότητας φύσει πρὸς τὸν Ἡατέρα, οὕτω 
xai πρὸς ἡμᾶς Ev γένηται σχέσει τῇ κατὰ ἀνθρωπό- 
τητα ᾿ τετελειώµεθα γὰρ οὕτω χαὶ ἡμεῖς εἰς ἓν. 


omnino creaturam excellit? Verbum factum est homo, ut. quemadmodum, quod quidem ad. deitatis 
nalurag spectat, unum et idem est cum  Patre,ita secundum Baturg bunanw habitudinem sit. vnum 
quoque nobiscum. [δε enim ratione nos quoque in unitatera cousummaü suimus. 


« Cum ergo sero esset die illo, «una Sabbatorum, D 


el fores essent clausz, ubi erant diseipuli congre 
gati propter metum Judzorum, venit Jesus, οἱ δί6- 
tit in medio, et dixit eis: Pax vobis *'. 1 Non im- 
merito. dubitaverit hic quispiams, ac dixeri! : Si 
Verbum post resurreotionom peruule ac ante Yene« 
ran:lam erucem in corpore erat, quomodo cenclusis 


!* joan. xvi, 25,21. ** ibid. 96, 97. 


ifc. Ev, 


*! Joan, xvii, 9. 
Variz lectiones codicis Seguieriani. 


« Οὔσης οὖν ὁψίας τῇ ἡμέρᾳ ἐχείνῃ, τῇ μιᾷ τῶν 
Σαδθάτων, xal τῶν θυρῶν κχεχλειφµένων, ὅπου ἦσαν 
οἱ μαθηταὶ συνηγµένοι διὰ τὸν φύθον τῶν Ἱρυδαίων, 
ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς. xal ἕστη εἰς τὰ µέσον, xpi λέγει 
αὑὐτοῖς Εἱρήνη ὑμῖν. » Ἑπαπορήσα: τις ἂν χατὰ τὸ 
εἰχὸς λέγων᾽ Ei à» σώματι χαὶ μετὰ τὴν ἀνάστασυ 
ἓν ὁ Λόγος, χαθὰ xal mp5 τοῦ τιµίρυ σταυροῦ, πῶς 


?* ibjd, 21-*5. 9 Joan. xx, 19. 


(1) Hie et infra interpres legit $», tibi ἐν vulgatum est. 


1315 


ΡΕ RECTA FIDE AD REGINAS. 


1274. 


κεκλεισμένων τῶν θωρῶν dbexfzog εἷς µέαον ὤφθη A foribus in medio discipulerum ex insperato appa-- 


^45» μαθητῶν; Πρὰς τοῦτό φαμεν, ὅτι δυνάμει τῇ 
Get. Μεμνῆαθαι üst Παύλαυ λέγοντος, ὅτι e Ὥστε 
ἡμεῖς ἀπὸ «od νῦν οὐδένα οἵδαμεν χατὰ σάρκκ᾽ εἰ 
δὲ χεὶ ἑγνώχκαμεν xack αάρχα Χριατὺ», ἀλλὰ vuv 
οὐχέτι γινώαχοµεν. » Miti vág τοι τὴν bx νεχρῶν 
ἀναθίωσιν, ὡς τετελεσμένης Sir τῆς οἰχονομίας io" 
ᾗ καὶ À *À- σαρχὰς ἀνάληφις ἐπράχθη i χρειωδῶς, 
ἐξουσίᾳ xai δυνάμει κέχρηται τῇ θεοχρεπεῖ, διά 
πούτων μᾶλλον, ?, διὰ τῶν τῖς χενώσεως µέτρων k 
ἐπιγινώσχεσθαι θέλων, ὡς ἐν παιρῷ κχαθήκοντι. 


e Καὶ τοῦτο εἰπὼν, ἓνς 2ὐσηαε, xal λέγει αὐτοῖς * 
Λάθετε Πνεῖμα ἅγιον. Αν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, 
ἀφίενται | αὑτοῖς * ἄν τινων χρατῆτε, χεχράτηνται.» 


ruit? Ad hec. respondemus divina virtute factum 
id esse. Par est. autem, ut Pauli dictum boe leco 
i& mentem revocemus; ait is yero ? « Itaque nos 
ex hoc nemiuem novimus secundum earnem : etsi 
eognovimus secundmn carnem Chrispnn, sed nunc 
non novimus **, » Sane post resurrectionem ex 
mortuis, dispensationis mysterio, prepter quod 
carnem salubriter assumpserat, jain perfecto, divina 
viriwt& el. polestate ulebatur : ut qui veluti oppoac- 
μη tempore per ea potius, quam per exinanitioris 
conditiones, agnosci voluerit. 

ε Et eum hoc dixisset, insufflavit, et dixit : Acci- 
pite Spiritum sanetum : quorum remiseritis peceat», 
remittuntur eis; et quorum retinueritis, retenta 


"Ὅλον ἐστὶ θεοπρεπὲς τὸ viyevngivou, xal τοῦ ταν. Β sunt **.. ». Quidquid hic facium. memvoratur, ho: 


τοὺς ἄξιον λάγου. Πρῶτον μὲν γὰρ οὐκ ἀνθρώπιναν τὸ 
ἐμφυσῆσαι col; ἀποστόλαις, xal δοῦναι τὸ Βνευμα. 
Εἶτα µέγα, vai ὑπὲρ τὴν xvlatw, τὸ τοιαύττν ἐξαυ- 
αἰαν παρααχεῖν, ὥστε κβατεῖν, ὧν ἂν ἕλοιντο, τὰς 
ἁμαρτίας  ἀφιέναι δὲ xal οἷς ἂν βούλθιντο τοχήν, 
Διὰ τί δὲ xai διὰ σαρχιχοῦ φυσήµατος τὸ νευμα 
δίδωσιν; "Occ μὴ ἀλλοτρία τοῦ Λόγου γέγονεν αὐτοῦ 
ἡ σὰρξ, ἀλλὰ ἰδικῶς αὑτοῦ. Καὶ ἀνθρώπινον μὲν τὸ 
διὰ σάρχὸς ἀμφύσημα, θεϊχῆς δὲ δυνάμεως ἔργον 
τὸ µατόχους ἀποφῆναι τοῦ Πνεύματος τοὺς Ἀδιωμέ- 
νους. 


totum divinum, magnaque consideratione digna n 
est. Primo namque non erat human: naturz opus, 
per exsufflationem apostolis! Spiritum sanetum | in- 
fundere. Deinde majus quiddam, sublimiusque est, 
quam quod in creaturam eadat, tautam illis potesta- 
tem. impertiri, $7 «t quorum vellent. peecata 
retinere, et quorum rtrsus visum esset. relaxare, 
possent. At cur corporeo flatu impetit Spiritum 
saneti? ideo. nimirum, ut. carnem a Verbo noa 
alienam, sed propriam illius exstitisse intelligamus. 
Adde externam illam per earnis ministerium exsuf - 


fiaiionem humanam fuisse, sed Spiritus. sancti participes dignatione sua efficere, divin:e. virtutis 


Opus exstilisse. 
'Ex τοῦ κατὰ Aovxav Εὔὐαι]ε.ίου. 


Άγγελος θεοῦ τῷ Ζαχαρίᾳ quot περὶ τοῦ ἁγίου 
ΠὨσαπτιστοῦ ' « Καὶ ἔσται χαρά σοι καὶ ἀγαλλίασις * 
καὶ πολλοὶ ἐπὶ τΆ γεννήσει αὐτοῦ χαρήσονται. Ἔστιι 
γὰρ μέγας ἑνώπιον Κυρίου, xat οἵνον xat aíxspa o) 
μὴ τὶῃ, καὶ Πνεύματος ἁγίου πλησθήσεται ἔτι ix 
κοιλίας μητρὸς αὑτοῦ. Καὶ πολλοὺς τῶν νἱῶν Ἔσραλλ 
ἐπιστρέφει ἐπὶ Κύριον τὸν θεὸν αὐτῶν. » O µαχά- 
ριος Ἰωάννης, ἑρομάνων αὐτὸν τῶν Ἰουδαίων ' « Σὺ 
τίς a9; » φῃαίν’ ο Ἐγὰ quvh ῥοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ ' 
Ἑτοιμάσατς τὴν ὁδὸὺν τοῦ Κυρίου, εὐθείας παιετε 
τὰς τρίδους αὐτοῦ. » Προφητεύων δὲ αὐτὸς ὁ Ζχχα- 
ρίας ἐπὶ τῷ ἰδίῳ xai, φησἒ' e Καὶ ao, παιδίον, 
προφήτης Ὑψίστου κληθὴσῃ πβοπορεύση yàp πρὸ 
προσώπου Κυρίου, ἑτοιμάσαι ὁδοὺς αὐτοῦ, τοῦ δοῦναι 
γνῶσιν σωτηρίας τῷ λαῷ αὐτοῦ, ἓν ἀφέάσει ἁμαρτών 
αὐτῶν. » Ἡροεθάδιξε γὰρ τοῦ Χριστοῦ, xal αὐτοῦ 
γέγονε πρόδρομος, xat αὐτῷ τὰς ὁδοὺς προετοιμά- 
ζεσθαι διεχἠρυττάα, καὶ τὸν ἐπ αὐτῷ προεφέτευε 
λάγοββἐπιστρέφων ὡς ἐπὶ θεῷ δικαιοῦν ἰσχύοντι!α 
τοὺς ἐν ἁμαρτίαις. Biva, moz οὗ θεὸς à Χριστός: 


€ Οὗτος ἔσται μέγας, καὶ υἱὸς ᾿Υφίστου κληθήσε- 
ται’ χαὶ δώσει αὐτῷ Κύριος ὁ θεὸς τὸν θρόνον Δα.Ίδ 


Ez Evangelio secundum Lucaw. 


Angelus Dei Zacharie de sancto Baptista hzc 
exponit : « Et erit gaadium tibi οἱ exsultatio, ct 
multi in. nativitate ejus gaudebunt, Erit enim ma- 
gnus coram Domino, et vinum et siceram noi bibet, 
et Spiritu saneto. replehitur adliuc ex utero matris 
sux : οἱ multos filiorum Israel eonvertet ad. Domi- 
num Deum ipsorum **. » Rursum cum Judei ex 
ipso eodem Joanne sciscitarentur : « Tu quis es? 
lespoidit iHe ; Ego vox clamantis in. deserto, Pa- 
rate viym  Downini, rectas facite semitas ejprs 9. a 
Tandem ipsemet Zacharias «de proprio (ilie vatici- 
nans, ita fatur : e Et tu, puer, propheta Altissimi 
vocaberis : preibis enim ante. faciem Domini .pa- 


p "are vias ejus : ad dandam scientiam salutis plebi 


ejus in remissionem peccatorum eorum . » [lle 
namque Christum anteibat, ejusdemque factus pr:e- 
cursor, ut viam illi przpararent, annuntiabat, et 
proplieticum oraculum de illo edens, ad eui, ut 
qui justificare potest peccatis obnoxios uti Deus, 
convertebat, Et adliuc dubitamus, fueritne Deus 
Christus ? 

« llic erit mognus, et Filius Altissimi vocabitur : 
et dabit ei Doninus Deus sedem David patris ejus, 


* |] Cor. v, 16. ?* Joan. xx, 39. ** Luc. 1, 14-16. * Joan. 1, 19. 3 Luc. 1, 76. 


Varie lectiones codicis Seguieriani. 


] ἐτελέσθη. Κ τρπων. | ἀρέωντα", 


9 θε)ν δικα:ηῦ» {τεύουτα 


1215 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHED. 


1216 


el regnabit in domo Jacob in aternum, et regni ejus Α τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ: xai βασιλεύσει ἐπὶ τὸν obxov 


non erit finis **. » Nunquid hominis nostri similis 
imperio perpetuo citra ullam interruptionem píe- 
memur? an. imperatori potius Deo in Christo et 
per Christum subiti erimus, non assumptum ad 
hoe tanquam extraneum quempiam mediatorem, 
sed verum Filium, per quem et in quo Deus Pater 
ju omuia regnum obtinet? Quod si jta res habet, 
Deus ergo est Christus. 

« Dixit autem Maria ad angelum: 88 Quomodo 
fiet istud, quoniam virum non cognosco? Et respon- 
dens angelus dixit illi : Spiritus sanctus. superve- 
niet in ic, el virtus Altissimi obumbrabit tibi : 
ideoque et quod nascetur ex te sanctum, vocabilur 
Filius Dei 5, » Nunquid is, qui arcana inexplica- 
bilique Spiritus sancti operatione ex sacra Virgine 
formatus et natus est, sola appellai:ione fllius erat? 
au verus potius naturalisque Dei Filius, εἰ Deus 
creditus est ? Sed hoc procul dubio verum est. Ver- 
bum proinde secundum hyposiasin caro factuix, 
hoc est,carnem per Spiritum sanctum ex sacra 
Virgine sumpsisse, eamque propriam sibi fecisse, 
intelligatur. Hac namque ratione quod verus Dcus 
sit, deprehendetur. 

ε Et facii. est, ut audivit. salutationem Marize 
Elisabeth, exsultavit infans in utero ejus ; et repleta 
est Spiritu. sancto. Elisabeth, e£ exclanravit voce 
magna, et dixit : Benedicta tu inter mulieres, et 
benedictus fructus ventris tui, Et. unde hoc mihi, 
ut veniat. mater Domini mei ad. tue ?! ? » luterna 
Dei energia et vi, propheti:e donum obtingere alicui 
potest; sccus, nequaquam. Cum igitur salutatio 
sacre Virginis Marie Jesum per id temporis iu 
utero adliuc gestantis, Joannem maternis visceribus 
»dhuc inclusum ad prophetiam prowoverit, quc- 
modo Christus non est Deus, qui intra virgiuea 
claustra etiamnun  latitans, diviua. vi ad prophetiz 
gratiam Baptistam | evexit? 

« Nunc dimittis servum tuum, Domine, secun- 
dum verbum tuum, in pace, Quia viderunt oculi 
mei Salutare tuum. Quod parasti ante faciem om- 
nium populorum. Lumen ad revelationem gentium, 
el gloriam plebis tu: Israel] **, » Simeon Jesum 
inter ulnas coinplexus, ejusmodi de ipso elogia de- 
premebat. At quomodo salutare est , aut. quomode 
lumen ad revelationem gentium est, si unus et solus 
verus Filius et Deus non est, matura quidem 
nalus ex Patre ut Verbum, secundum carnem au- 
tem ortus ex Virgine? Qus rursum revelatio facia 
est gentibus, nisi quod de ipso cognoverunt quia 
Deus est divinumque cultum illi impendeutes, in 


ea crimina non inciderunt, in quas illi incidere - 


solent, qui alteri deo quam uni illi, qui natura et 
veritate Deus est, serviunt? 


'Iaxó6 εἰς τοὺς αἰῶνας, xai τῆς βασιλείας αὐτοῦ oüx 
ἔσται τέλος. » "Ap' οὖν ἐφ᾽ EX? τῶν χαθ' ἡμᾶς 
χεισόµεθα, βασιλευόµενοι διτνεχῶς xal ἀκαταλήχτως; 
Ἡ ὑπὸ θεῷ μᾶλλον ἑσόμεθα βασιλεύοντι ἡμῶν vhv' 
ἐν Χριστῷ, καὶ οὐχ ὡς ἔξωθεν µεσίτου τινὸς ti; 
τοῦτο “παραληφθέντος, ἀλλ ὡς δι Yioo καὶ ἓν Ys 
χαταχρατοῦντος τῶν ὅλων τοῦ θεοῦ χαὶ Πατρός, El 
δὲ τοῦτο ἀληθὲς, Geb; ἄρα ὁ Χριστός. 

« Ἐἶπε δὲ ΜαριΑμ πρὸς τὸν ἄγγελον' Πῶς ἔσται 
μοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσχω; Καὶ ἀποχριθεὶς 
ὁ ἄγγελος εἶπεν αὐτῇ ' Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται 
ἐπὶ σὰ, χαὶ δύναµις Ὑψφίστου ἐπισχιάσει oot * διὸ καὶ 
τὸ γεννώµενον ἅγιον, χληθήσεται Υἱὸς θεοῦ. » "Ap* 
οὖν χέχληται µόνον Υἱὸς, ὁ ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου 


D διὰ τοῦ Πνεύματος ἀποῤῥήτως γεγεννηµένος, Ίγουν 


ἐκτισμένος; ἢ φύσει τε καὶ ἀληθῶς Yib; εἶναι πε- 
πίστευται , xal θεός; Αλλ) ἔστι τοῦτο ἁληθές, 
Νοείσθω δη οὖν σὰρς xa0' ὑπόστασιν γεγονὼς ὁ 
Λόγος, τουτέστιν ἰδίαν ποιησάµενος σάρχα τὴν διὰ 
Πνεύματος £x τῆς ἁγίας Παρθένου οὕτω γὰρ ἔσται 
xai θεὺς ἁληθῶς. 


« Καὶ ἐγένετο, ὡς Ίχουσε τὸν ἁσπασμὸν τῆς Ma- 
pias ἡ Ἐλισάξέετ, ἑσχίρτησε τὸ βρέφος ἐν τῇ κοιλιὰ 
αὐτῆς' xal ἐπλήσθη Πνεύματος ἁγίου dj Ἐλισάδετ, 
καὶ ἀνεφώνησε φωνῇ µεγάλη, xal εἶπεν ' Εύλογη- 
µένη σὺ ἐν γυναιξὶ, xal εὐλογημένος ὁ χαρπὸς τῖς 


. κοιλίας σου. KaY πόθεν pot τοῦτο, ἵνα ἕλθῃ fj μήττρ 
' «o0 Κυρίου µου πρός µε; » Ἐνεργήσαντος θεοῦ 


προφητείας χάριν, ἔσται τις προφήτης ᾽ χαθ᾽ ἕτερον 
δὲ τρόπον, ούδαμως. Οτετοίνυν ὁ ἀσπασμὸς τῆς ἁγίας 
Παρθένου ἹΜαρίας κυοφορούσης ἔτι τὸν Ἰησουν, 
χεχίνηκεν iv µήτρᾳ τὺν Ἰωάννην εἰς προφητείαν, 
πῶς οὐ θεὸς ὁ Χριστὸς, καὶ ἓν τῇ τῆς Παρθένου 
vnbui χινήσας θεοπρεπῶς εἰς προφητείας δύναμιν 
τὸν Βαπτιστὴν: 

« Nov ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, Δέσποτα, χατὰ τὸ 
ῥημά σου, &v εἰρήνῃ. Ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί poo 5b 
Σωτήριόν σου’ ὃ ἠτοίμασας χατὰ πρόσωπον πάντων 
τῶν λαῶν" φῶς εἰς ἀποχάλυψιν ἐθνῶν, xal δόξαν 
ÀaoU σου Ἰσραήλ. » Ὁ Συμεὼν τὸν Ἱπσοῦν εἰς ἀγχά- 
Aag λαθὼν. τὰ τοιάδε περὶ αὐτοῦ φησι. Do; ol» 
ἔστι σωτήριον, πῶς δὲ φῶς εἰς ἁτοχάλνυψιν ἐθνὼν, 
εἰ μὴ θεός ἐστιν ἀληθῶς, εἷς xai μόνος YU, ὁ 
φύσει μὲν ἐκ Πατρὸς ὡς Λόγος, ἐκ Παρθένου δὲ ὁ 
αὐτὸς xarà σάρχα; Ποία γὰρ γέγονεν ἀποχάλυγις 
τοῖς ἔθνεσιν, fj ἐπ᾿ αὐτῷ ἔγνωσαν ὅτι θεός ἐστι, «αἱ 
αὐτῷ λατρεύσαντες ἔφυγον τὰ ἐγχλήματα ςοῦδθεῷ 
λατρεύειν ἑτέρῳ παρὰ τὸν. ἕνα, xal φύσει, χαὶ ἀλη- 
00$; 


^ * Luc, 1, 22, 53. ?* ibid. 24, 59. "! ibid. 41-45. ?* Luc. i1 , 29-22. 


Varix lectiones codicis Seguieriani. 


n p? Lut, 


41271 


ἀποχριθεὶς sims πρὸς αὐτούς' Τί διχλογίκεσθε ἐν 
ταῖς χαρδίαις ὑμῶν; Τί ἐστιν εὐχοπώτερον εἰπεῖν ᾿ 
Αφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου. f) εἰπεῖν' Ἔγειραι 
καὶ περιπάτει; "Iva δὲ εἰδῆτε ὅτι ὁ Υϊὸς τοῦ ἀνθρώ- 
που ἑξουσίαν ἔχει ἐπὶ τῆς γῆς ἀφιέναι ἁμαρτίας 
(εἶπε τῷ παραλυτικῷ) ' Σοὶ λέγω, ἔγειραι, xal ἄρας 
τὸ χλινάριόν σο», πορεύου elg τὸν οἶχόν σου. » El 
μόνος ἡμᾶς ἁπαλλάττει ὁ τῶν ὅλων θεὸς πληαµελη- 
µάτων, ἑτέρῳ πρέἐποντος τούτου umbevl * χαρίσεται 
δὲ καὶ τοῦτο Χριστὸς μετ' ἐξουσίας θεοπρεποῦς. πῶς 
οὐχ ἂν εἴη θεός; Κέχληται γὰρ Υἱὸς ἀνθρώπου, 
γεννηθεὶς Ex γυναιχὸς χατὰ σάρχα, χαΐτοι zb; (ov ὁ 
Λόγος, 

ε Ἐν ἑχείνῃ τῇ ὥρᾳ ἐθεράπευσε µκπολλοὺς ἀπὸ 
“νόσων, xat µαστίγων, xal πνευμάτων πονηρῶν' xaX 
τυφλοῖς πολλοῖς ἐχαρίσατο τὸ βλέπειν, Καὶ ἄπο- 
χριθεὶς εἶπεν αὐτοῖς ' Πορευθέντες ἁπαγγείλατε 
Ἰωάννῃ ἃ εἴδετε καὶ Ἰχούσατε ὅτι τυφλοὶ ἀναθλέ- 
πουσι, χωλοὶ περιπατοῦσι, λεπροὶ καθαρίδονται, χω- 
φοὶ ἀχούουσε, νεκροὶ ἔγείρονται, πτωχοὶ εὐαγγελί- 
ζονται. Καὶ µαχάριός ἔστιν, ὃς ἂν μὴ σχανδαλισθῇ 
ἐν ἐμοί. » Ἔργοις αὐτοῖς ἐπιδείξας ἑαυτὸν ὁ Χριστὸς 
τῶν θεοπρεπῶν μεγαλουργηµάτων ἀποτελεστὴν, εἰς 
ἀνάμνησιν ἀναφέρει τῶν εἱρημένων διὰ φωνῆς προ- 
φητῶν περὶ αὐτοῦ. Ἔφη τοίνυν ὁ µαχάριος Ἡσαῖας, 
« Ἰσχύσατε, χεῖρες ἀνειμέναι, xal Υόνατα παραλελυ- 
μένα. » Εἶτα μονονουχὶ χαὶ χεῖρα προτείνων χατα- 
δείχνυσι τὸν Ἑμμανουὴλ, οὕτω λέγων « Ἰδοὺ 6 
θεὺς ἡμῶν, ἰδου Κύριος μετὰ ἰσχύος ἔρχεται, xaX ὁ 
βραχίων μετὰ χυρείας.» Ἔφη δὲ xai ἓν ἑτέροις, 
ὅτι « Τότε ἀνοιχθήσονται ὀφθαλμοὶ τυφλῶν, χαὶ ta 
χωφρῶν ἀχούσονται ' τότε ἀλεῖται χωλὸς ὡς ἔλαφος, 
xaX *pavh ἔσται γλῶσσα µογιλάλων.» Καὶ πρὸς 
τούτοις ἔτι» « Αναστήσουται οἱ νεχροὶ, xal ἐγερθῇ- 
σονται οἱ ἐν τοῖς µνηµείοις ' Ἡ γὰρ δρόσος tj παρὰ 
σοῦ, ἵαμα αὗτοῖς ἐστιν. » Ἔφη δὲ πάλιν καὶ ix 
προσώπου Χριστοῦ: « Πνεῦμα Κυρίου ἐπ᾽ ἐμὲ , οὗ 
εἵνεχεν ἔχρὶσέ µε’ εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς ἀπέσταλχέ 
µε, χηρύξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, xal τυφλοῖς àvá- 
βλεψιν. » Ὅτε τοίνυν τῆς ἐφ᾽ ἑαυτῷ πίστεως τὰς 
τῶν προφητῶν φωνὰς ποιεῖται σημεῖον, Ίγουν ἀπό- 
δειξιν, θεὺν δὲ αὐτὸν οἱ προφΏται χηρύττουσι ' τίς ὁ 
τούτοις τὰ ἑναντία φάνα!: τολμῶν; 

Ἐχειμάζοντο, qnot, χατὰ τὴν λίμνην οἱ µαθηταί" 
εἶτα « προσελθόντες, διήγειραν αὐτὸν, λέγοντες " 
Ἐπιστάτα, ἀπολλύμεθα. '0 δὲ διεγερθεὶς, ἑπετίμησε 
τῷ ἀνόμῳ, xaX τῷ χλύδων, τοῦ ὕδατος * xal ἐπαύσα- 
το, χαὶ ἐγένετο γαλήνη. » Εἴρηται περὶ Χριστοῦ διὰ 
φωνῆς τοῦ µαχαρίου Δαυῖδ' ε5Σὺ δεσπόζεις τοῦ 
κράτους τῆς θαλάσσης, xaX τὸν σάλον τῶν χυµάτων 
αὐτῆς σὺ χαταπραῦνεις. Σοί εἶσιν οἱ οὐρανοὶ, xa cf, 
ἐστιν ἡ Y7 7 τὴν οἰχουμένην, χαὶ τὸ πλῆρωμα αὐτῆς 
σὺ ἐθεμελίωσας. 2 Ὅτς τοίνυν τῷ καταπραῦνοντ: τὴν 
θάλασσαν πρέποι ἂν xaY τὸ δεσπόζειν τῶν ὅλων, 
ἔχειν δὲ ἰδίους τοὺς οὐρανοὺς, καὶ θεμελιοῦν δύνα- 


? Luc. v, 22-21. 
19. ον Fa. cxi, 15; Luc. àv, 18. 


P Luc, vii, 21,25. 
? Luc. vin, 21. 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 
ε Ἐπιγνοὺς ὃξ 6 Ἰῆσοῦς τοὺς διαλογισμοὺς αὐτῶν, A 


1218 

« Ut cognovit. autem Jess cogitationes eorum, - 
respondens dixit ad illos: Quid cogitatis in cordibus 
vestris? Quid est facilius dicere : 89 Dimittuutur 
tibi peccata tua ; an dicere; Surge et ambula ? Ut 
autem sciatis, quia Filius hominis potestatem habet 
in terra dimittendi peccata, (ait. paralytico) : Tibi 
dico, surge, tolle lectum tuom, et. vade in. domum 
tuam ??, » Si sofus universorum Dominus a delictis 
nos expiat, nec in ullum alium istud convenit, et 
Christus cum divina auctoritate hoc ipsum pra. 
οἱ! : qui fleri potest, ut Deus non. exsistat? Nam 
etsi Verbum, quod secundum carnem ex muliere 
natum. est, Filii hominis appellatione designetur, 
Bihilominus tamen Deus est. 

« ln ipsa hora autem multos curavit a languoribus, 


B et plagis, et spiritibus malis, et οἱ multis dona- 


C 


3** Ίδη, Lll, t, 9. 


vit visum, Et respoudeus dixit illis : Euntes renun- 
tiaté Joanni qux audistis et vidistis : quia e:eci 
vident, claudi ambulant, leprosi. mundantur, surdi 
audiunt, mortui resurgunt, pauperes evangelizati- 
tur : οἱ beatus est quicunque non fuerit scandali- 
7atus in me **, » Factis divinorum planeque admi- 
rabilium operum patratorem Christus se esse 
demonstrans, qua per prophete vocem quondam 
de se predicta fuerant, in memoriam reducit, 
Dixerat enim lsaias : « Confortamin? manus remissa, 


et genua soluta ***, » Mox vero quasi digito pro- 


tensave manu. Eumanuelem ostendens, ita. ait: 
« Ecce Deus noster, ecce Dominus cum | fortitudine 
venit, et brachium cum dominatione **, » Dicit 
idem et alio quoque loco : « Tunc aperientur oculi 
crecorum, et. aures surdorum audient, tunc. saliet 
sicut cervus claudus, et expedita erit. lingua. bat- 
butientium ?**. » Addit przterea : « Surgent mortui, 
et resurgent qui in monumentis sunt: nam ros 
qui a3 te, ipsis sanitas est ". » Rursum flem in 
persona Christi ita. ail : « Spirifhs Domini super 
me, cujus causa unxit me, evangelizare pauperibus 
misit me, praedicare captivis remissionem, et cxeis 
visus apertionem ?9. » Cum ergo prophetarum ora- 
cula fidei αν ipsi debetur, argumentum. proba- 
tionemque adducat, ipsique prophete Deum illum 
esse pradicent, quis his contraria asserere au- 
deat? 

Dum discipuli tempestate in stagno jJactarentur, 
« accedentes suscilarunt eum, dicentes : Praeceptor, 
periinus. At 90 ille surgens increpavit ventum et 
tempestatem. aqua ; οἱ cessavit, et facta est. tran- 
quillitas *?*. » Davidica voce ejusmodi oraculum de 
Christo editum erat : « Tu dominaris potestati 
maris, et motum fluctuum ejus tu. mitigas. Tui 
sunt coeli, et tua est terra, orbem terrarum οἱ ple- 
nitudinem ejus tu. fundasti *. » Cum in illum igitur, 
qui maria sedat, oinnium rerum Dominum 6556, 
proprios ecelos possidere, orbem terrarum, ejus- 
demque plenitudinem posse fundare, proprie cou- 
35 [sa. xc, 10. 


16 Isa, xxxv, 9. ? ]sa. xxvi, 


*9 Psal, xxxvii, 10, 01. 


1279 


S. CYIMILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP. 


1280 


veniat; quis Chrístum, qui cum auetoritate mari A σθαι τὴν οἰκουμένην xal τὸ πλήρωμα αὐτῆς müx 


εἰ ventis imperat, “εσυ Deum esse ambigere 
queat 


« Rogabat illum vir, à quo dsmonia exierant, ut 
cum eo esset, Dimisit autem eum Jesus, dicens : 
Redi in domum tuam, et narra quanta (ibi fecit 
Deus. Et abiit per universam civitatem praedicans 
quanta illi fecisset Jesus **. » ln. Gerasenorum re- 
gionecura:it Jesus immanissime a d:emonio vexatum, 
qui etiam ut.vitam sibi cum eo agere deinceps lice- 
ret, obnixe efflagitabat, At vero quamvis eum sa- 
nasset, spiritusque ejecisset, jubet tamen utdomum 
suam repetat, quantaque sibi fecissel Deus, enarret. 
Operabatur itaque Cliristus. tanquam. verus Deus. 
Neutiquam enim dicere fas est, prophetarum aut 
sanctorum apostolorum more,Jivina grati» instru- 
mentum exstitisse. l|pse namque propria, boc est 
divina virtute Satanam conterebat : quin et in illius 
quoque nomine daemonia sauctis apostolis subji- 
ciebanlur: atque. hoc. ipsum ne illi ipsi quidem 
diffitebantur. 


De priucipis Synagoge fiia aiebat Christus : , 


« Nolite flere. Non est mortua puella, sed dormit **. » 
Nunquid igitur mentitus esi? absit! verum enim 
dixit. Moduin autem hujus exponit Paulus bis ver- 
bis : « Non est Deus mortuorum, sed vivorum **. » 
Siquidem quicunque victuri. sunt, illi Deo vivant; 
mortui proiude hominibus mortui Sunt : verum 


naturz illi viviliez, hoc est, divina, minime. Verax C 


itaque est, dum ut Deus de puella, ο Nou est mor- 
tua, sed dormit, » enuutiat. 


ldem cum apostolis sermonem conferens, ita 
aiebat : « Quis majer cst, qui recumbit, an qui mi- 
nistrat; noune qui recumbit? 91 Ego autem in 
medio vestri sumetanquam qui ministrat *. » Οὐ- 
serva,ut quod attinet. ad. deitatem, Dowminicaque 
glori: majestatem, in ministrorum ordine censeri, 
tantum non aversetur, recusetque. Verumtamen 
propter humauam paturaim ministerium adinittit. 
Ait enim : « Ego in medio vestri sum lanquam qui 
ministrat, » Eti ergo inter miuisteria ullro sese 
dimiserit, attamen ut Dominus, universzque creatu- 


re famulatu honoratus, ut Deus, ipse est qui p 


recumbit. 

« Jesus igitur ait illis (nempe sacerdotum prin- 
cipibus ab illo Christusne esset sciscitantibus ): Si 
vobis dixero, non credetis mibi. Si autem interro- 
gavero, nou respondebitis mihi, neque  dümnittetis. 
Ex hoc autem erit Filius hominis sedeus a dextris 
virtutis Dei 55, » Si Filius hominis sedet a dexiris 
Dei, quomodo Christus summo illo throno. dece- 
Fatüs, eademque cum. Patre sedis auetoritale pra- 


^ Luc. viii, 58, 39. "tibi. 52. 35 Rom. xiv, 9. 


οὑχ ἂν ὑπάρχειν vostvo Geb; ἀληθῶς ὁ Χριατὸς, ὁ 
θαλάσσῃ xai πνεύμασιν ἐπιτιμῶν, καὶ τοῦτο μετ 
ἐδορσίας; 

« Ἐδεῖτο δὲ αὐτοῦ ὁ ἀνὴρ, ἀφ οὗ ἐξεληλύθει τὰ 
δαιμόνια, εἶναι σὺν αὐτῷ. ᾽Απέστειλε δὲ αὐτὸν. M- 
iov ^ Ὑπόστρεφε εἰς τὸν οἶχόν 6ου, καὶ διηγοῦ ὅσα 
αοι πεποίηχεν ὁ Θεός. Καὶ ἀπῆλθε χαθ᾽ ὅλην τὴν 
πόλιν χηρύασων ὅσα ἐποίησεν αὐτῷ ὁ θεός. » "Ev τῇ 
τῶν Γεργεσηνῶν χώρᾳ τεθεράπευχεν ὁ Χριστὸς εν 
ἀγρίως δαιμονῶντα, ὃς καὶ cuvclvat αὐτῷ παρεχά” 
Aet. ᾽Αλλὰ χαίτοι θεραπεύσας αὐτὸν, χαὶ ἐχδεόθλη- 
χὼς τὰ πνεύματα, ἐχέλευεν ἀπελθεῖν εἰς τὸν οἶχον 
αὑτοῦ, καὶ κηρύττειν ὅσα πεποίηχεν αὐτῷ ὁ θεός. 
Ἐνήργηκεν οὖν αὐτὸς, ὡς Θθεὸς ὑπάρχων ἀληθινός " 
οὐ γάρ πού φαμεν ὡς ὑπουργὸς γέγονε θείας χάρι- 
τος χαθ᾽ ἕνα τῶν προφητῶν, Ίγουν τῶν ἁγίων ἆπο- 
στόλων’ ἀλλ᾽ ἣν αὐτὸς δυνάµει τῇ ἰδίᾳ xat θεοκρε- 
mel συντρίδων τὸν Σατανᾶν. Ἐν ὀνόματι οὖν αὐτοῦ, 
καὶ τοῖς ἁγίοις μαθηταῖς ὑπετάττοντο τὰ δαιμόνια " 
xai τοῦτο διωµολόγησαν αὐτοί, 


Ἐπὶ τῇ θυγατρὶ τοῦ ἀρχισνναγώχου φησὶν ὁ 
Χριστός: « Mt) χλαίετε" οὗ γὰρ ἀπέθανε τὸ xopá- 
σιον, ἀλλὰ χαθεύδε.. » " Ap' οὖν ἐφεύδετοο; ME] γέ- 
votto ! ἀληθεύει 6 * xal κατὰ «(va τρόπον, 6 Παῦλος 
διερμηνεύει λέγων: ε Οὑκ ἔστι θεὺς νεχρῶν, ἁλλὰ 
ζώντων. » Ζῶσι γὰρ τῷ Θεῷ οἱ ζᾖσειν µέλλοντες. 
Οὐχοῦν οἱ τεθνηχάτες , χατὰ μὲν ἀνθρώπους εἰσὶ vs- 
xgol* xzzX δὲ τὴν ζωοποιὺν φύσιν, τοντέστι τὴν 
θείαν. οὐκ ἀποτεθνήχασιν. Αληθεύει γὰρ ὡς θεὸ; P, 
περὶ τοῦ χορασίου λέγων εΟὺκ ἀπέθαπεν, ἀλλὰ 
χαθεύδει. » 

Tolg ἑαυτοῦ μαθηταῖς διαλεγόµενος, ἔφασκς * «Ti; 
μείζων ἐστὶν, ὁ ἀναχείμενος, f; ὁ διαχονῶν; 00g: 0 
ἀναχείμενος; Ἐγὼ δὲ àv µέσῳ ὑμῶν εἶμι ὣς ὁ δια- 
xaviov. » Ὡρᾶς, ἅπως, ὅσον μὲν ἦκεν εἴς vs τὸ τῇ θεό” 
τητι πρέπον xal τῇ δόξῃ τῇ Δεαποτιχῇ, μονονουχὶ 
xai ἀπασείεται τὸ ἐν διαχόνου νοεῖσθαι τάξει; Ἑιμά 
δὲ τοῦτο διὰ τὸ ἀνθρώπινον' « Ἐγὼ γὰρ, φησὶν. εἰμὶ 
ἐν µέσῳ ὑμῶν ὡς διαχρνῶν. » θὐχοῦν xàv sl xaza- 
θέδηχεν àv διαχόνοις, ἀλλ οὖν yd ἐστιν αὐτὸς ὁ &va- 
κείµενος ὡς Δεσπότης, xai παρὰ πάσης κτἰσέως 
διακονούμδγος ὡς θεά». 


s Εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὁ Χριστὺς » (δηλονότι τοῖς &p- 
χιερεῦσι τῶν Ἰουδαίων ἐρωτῶσιν ΄ c Et ab εἶ ὁ Xp 
στός; ») « Ἐὰν ὑμῖν εἴπω, οὗ μὴ πιστεύσητε * άν δὲ 
ἐρωτήσω, οὐ μὴ ἀποχριθῆτε. ᾿Απὸ τοῦ νῦν δὲ ὅσται 
6 Yibg τοῦ ἀνθρώπου καθήµενος ἐκ δεξιῶν τῆς δννά- 
µεως τοῦ θεοῦ. » El κάθηται ἐχ δεξιῶν τῆς δυνά- 
εως τοῦ θεοῦ ὁ τοῦ ἀνθρώπου Υἱὸς, πῶς οὐ sb; ó 
Χριστὸς, τοῖς ἀνωτάτω θώχθις ἐμπρέπων, παὶ ὀμό- 


" Luc. xxii, 27. ibid. 67, 69. 


Variz lectiones codicis Seguieriani. 


ο bvc)gazo. P τοιναροὺν ὡς θεύς 


1081 


ΡΕ RECTA FIDE AD REGINAS. 


θρονος τῷ TIazpl ; Oo γὰρ σωνεδρεύει τῷ κατὰ φύσιν A ditus, non est Deus? Neque enim enm vero natura-- 


Oz γενγτὴ φύσις ὅλως. Σννεδρεύει δὲ ὁ Yib; τοῦ 
ἀνθρώπου, καθ) ἔνωσιν οἰχονομικὴν σαρχὸς Υεγονό- 
τος τοῦ ἐκ θεοῦ φύντος Λόγου. 


Ὅτι ζωή καὶ ζωοποιὺς ὁ Χριστός. 
Ἑκ τῆς αρὸς Κοριγθίους πρώτης. 

« Ὡς φρονίµοις λέγω) χρίνατε ὑμεῖς ὃ oup: Τὸ 
ποτήριον τῆς εὐλογίας, ὃ εὐλογοῦμεν, οὐχὶ κοινωνία 
ἐστὶ τοῦ αἵματος τοῦ Χριατοῦ; Τὸν ἄρτον ὃν χλῶμεν, 
οὐχὶ χοινωνία ἑἐστὶ τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ» "Ott 
εἲς ἄρτος, lv σῶμά ἐσμεν οἱ πολλοί οἱ γὰρ πάντες 
ἐχ τοῦ ἑνὺς ἄρτου µετέχοµεν.; Ἡ ἀνθρώπου σὰρξ, 
ὅσον ἦχεν εἰς ἰδίαν φύσιν, οὐχ ἂν εἴη ζωοποιός" 
ἀλλ᾽ οὐδὲ τὸ αἷμα τὸ ἀνθρώπινον, εἰ χοινὸν en xal 
xa0' ἑαυτό ' ζωοποιεῖ δὲ τὸ σώμα τοῦ Χριστοῦ, χαὶ 
τὸ τίµιον αἷμα., πρέποντος µόνῳ θεῷ τοῦ ζωοποιεῖν 
δύνασθαι τὸ ζωῆς ἐπιδεές. Osb; οὖν ἄρα Χριστός 
οὕτω γὰρ ἔσται ζωοποιὸν τὸ σῶμα αὐτοῦ. El δὲ ἄν- 
Όρωπος ἀνὰ µέρος νοεῖται μό»ῃ τῇ τοῦ Χριστοῦ 
χλήσει τετιµμηµένος, xal γυμνὸν 1οῦ πρόσωπον 
ἔχων, πῶς ἂν εἴη ζωοποιὸν τὸ σῶμα αὐτοῦ; 
mente concipiatur, qui. sola Clristi appellatione 
todo corpus illius posset esse vivificum? 

€ Ἐγένετο ὁ πρῶτος ἄνθρωπος 'AóXp. el; duytv 
ῥῶσαν' ὁ ἔσχατος ᾿Αδὰμ α εἰς ἡνεῦμα ζωοποιοῦν., ) 
Καὶ πάλιν ε Ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ix γῆς, χοϊχός " 
ὁ δεύτερος ἄνθρωπος, ὁ Κύριος ἐξ οὐρανοῦ. Oto; ὁ 
χρϊχὸς, τοιοῦτοι xal οἱ yotxol* χαὶ οἷος ὁ ἑπουράνιος, 
τοιοῦτοι καὶ οἱ ἐπουράνιοι. Καὶ καθὼς ἐφορέσαμεν 
τὴν εἰκόνα τοῦ χοϊποῦ, φορέσωμεν xal τὴν εἰχόνα 
τοῦ ἔπουρανίου. Τοῦτο δέ φημι, ἁδελφοὶ, ὅτι σὰρς 
καὶ αἷμα βασιλείαν θεοῦ χληρονομῆσαι οὗ δύνανται, 
οὐδὲ d φθορὰ τὴν ἀφθαρσίαν κληρονομεῖ. » Προσ- 
επάχει δὲ τούτοις, ὅτι « Σαλπίσει, χαὶ οἱ vixpoi 
ἐγερθήσονται ἄφθαρτοι, χαὶ ἡμεῖς ἀλλαγησόμεθα. 
Act γὰρ τὸ φθαρτὸν τοῦτο ἑνδύσασθαι την ἀφθαρ- 
σίαν, καὶ τὸ θνητὸν τοῦτο ἐνλύσασθαι τὴν ἀθανασίαν.» 
Ei; φυχὴν ζῶσαν ὁ πρῶτος ἄνθρωπος Ύέγονεν' 
ἐδεῖτο γὰρ, ὡς ποίηµα, τοῦ ζωοποιοῦντος θεοῦ. Ὁ δὲ 
γε ἔσχατος ᾽Αδὰμ, τουτέστι Χριστὸς, ὅτι μὴ ἐδεῖτο 
ζωῆς ὡς θεὸς, Πνεῦμα γέχονεν εἰς ἡμᾶς ζωοποιοῦν ' 


ὅπερ ἐστὶ θείας φύσεως ἴδιον πλεονέχτηµα. Καὶ ὁ p 


μὲν πρῶτος ἐκ γῆς, χοϊχός, ὁ δεύτερος δὲ ἐξ οὗρα- 
νοῦ, χαίτοι γεννηθεὶς διὰ γυναιχός. 'O γὰρ ἄνωθεν 
xai ἐξ οὐρανοῦ , xat àx. θεοῦ Πατρὸς Λόγος, x&v el 
Yéyovev ἄνθρωπος , ἀλλ’ οὐδὲν ἧττόν ἐστιν ἐς οὖρα- 
νοῦ. Καὶ εἰ φθορῷ xal θανάτῳ χατεσχηµένοι, τὴν 
εἰχόνα τοῦ χοϊκοῦ διὰ τοῦτο φορέσαι λεγόµεθα * τὴν 
ἀφθαρσίαν ἐνδυσάμενοι, την εἰκόνα τοῦ ἑπουρανίου 
φορέσομεν. ᾿Αφθαρσία δὲ πάλιν ἴδιον ἀγαθὸν τῆς 
χατὰ φύσιν θεότητος ΄ ἀλλάσσονται γὰρ οἱ νεχροὶ, 
χαὶ τὸ φθαρτὸν ἀμφιέννυται τὴν ἀφθαρσίαν, Υεγονό- 


** | Cor. x, 15, 17. " [ Cor. xv, 45. 


*5 jpid. 47, 50. 


lique Deo productitia natura considere aliquando 
potest. Considet autem cum eo Filius hominis, Di 
nimirum Verbo secundum unionis dispensationem 
incarnato. 


Quod Christus est vita el vivificus. 
Ex priori ad Corinthios. 


ε Ut prudentibus loquor : vos ipsi judicate quod 
dico. Calix benedictionis, cuí. benedicimus, nonne 
communicatio sanguinis Christi est? et panis quem 
frangimus, nonne participatio corporis Domini est? 
Quonia:n unus panis, et unum corpus multi sumas : 
pam omnes de uno pane participamus **, » Caro 
liominis, quod quidem ad propriam naturam illius 
spectat, nequaquam vivificat. Sed neque vulgaris 
quoque hominis sauguis ullam omnino per se et 
secundum se vivificandi vim habet, Atqui cum soli 
Deo conveniat vitam illi impertiri, quod vitn spi- 


' ritu destituitur ; corpus autem Christi, et. pretiosus 


illius sanguis vivificent : cui dubium esse potest, 
quin Deus sit Christus? Ilinc namque corpus habet 
ut sit vivificum. Quod si ut homo per se ac seorsum 


decoratus sit, orbamque Filio personam habeat, quo- 


92 : Factus cst primus homo Adam in animam 
viventem, novissimus Adam ia Spiritum vivifican- 
tem ". » Rursum : « Primus homo de terra. terre- 
nus, secundus homo Donunus de coelo. Qualis terre- 
nus, tales el terreni : et qualis ccelestis, tales et 
coelestes. Igitur sicut portavimus imaginem terreni, 
portemus et imaginem ccelestis. [loc autem dico, 
fratres, quia caro et sanguis regnum Dei possilere 
non possunt, neque corruptio incorrauptelam possi- 
debit *5. » Subjungit reliqua : « Canet enim tuba, 
et mortui resurgent incorrupti, et nos immulabi- 
mur. Oportet enim corruptibile boc induere incor- 
rupiionem, et mortale hoc induere immortalita- 
tem 9. » Primus homo facius est in auium 
viventem : egebat enim , tanquam figmentum, Deo 
viviiconte, Αι vere novissimus Adam, hoc est 
Christus, quod, ut Deus, vita externa non indigere!, 
Spirites fuit, qui vitam in nos transfundit. Atqui 
vivi&caudi facultas propria est divinae natura pos- 
sessio. Et primus quidem homo de terra erat terre 
nus ; secundus autem licct ex muliere ortum trahe- 
ret, de cello venerat. Quamvis enim. Verbum, qued 
de &npernis, hoc est de coelo est, ei ex Deo Patre 
natum est, homo faetus sit, nihilo tamen secius 
de ccelo est. Rursum wii, corruptionis et mortis 
vinculis constricii, terreni imaginem gestamus ; iia 
iucorruptionem jam induti, caclestis imaginem por- 
tabimus. Atqui incorruptio bonum est naturalis 
divinitatis proprium. Nam mortui immutantur, ^or 


** ibid. 52, 53. 


Varix lectiones codicis Seguieriaui. 


4 ὃτύτερος ἄνθρωπος. 


4235 


S. CYRILLI ALEXANDIUNI. ARCHTEP. 


i351 


yuptibileque induit ineorruptionem, cum Unigenitus À τος καθ) ἡμᾶς τοῦ Μονογενοῦς, xai μεθιστάντος b 


nostri similis natus morialitatem transtulerit. in 
immortalitatem, et corruptionem transformave- 
rit in incorruptionem in semetipso et primo. Hac 
enim ratione nobis ipsis quoque via ad vitam factus 
ερι. 

Ex posteriore ad Corinthios. 


« Sed ipsi in uobis ipsis responsun mortis ba 
buius, ut non simus fidentes in nobis, sed in Deo, 
qui suscitat mortuos **. » Si mortuorum exsusci- 
Latio in eum, qui natura Deus est, naxime conve- 
nit, propterea quod solus vita sit et 98 vivificus; 
Christus autem resurrectionem εἰ vitam diserte 
sese appellat, eumdemque mortuos exsuscitasse 
cerio constat : quis et verum Deum, et vitam secun- 
dum naturam esse ambigat? 


Ex Epistula ad Ilebreos. 


«Quia ergo pueri eommunicaverunt carni et 
sanguini, el ipse similiter participavit iisdem, ut 
per mortem desirueret. eum. qui habebat mortis 
imperium, id est diabolum *!. » ZEque ac. nos qui 
inter filios Dei censemur, carnis et sanguinis Dei 
Verbum particeps factum est; quo nimirum pro- 
priua corpus in mortem contradens, ipsum denuo 
tanquam qui suapte natura. vita οἱ Deus. exsistat, 
vite restituat, Nam quomodo mortis imperium 
destructum est, si corpus quod secundum naturam 
vite, hoc est Verbi Dei, proprium erat, in. mortem 
prolapsum, iterum exsuscitatum non est? 


Quod unus sit Filius et Dominus Jesus Chris'us. 
Ex prima catholica Joannis. 


« Quod fuit ab initio, quod audivimus, quod vidi- 
mus oculis nostris, quod perspexiunis, et manus 
nostri contrectaverunt. de Verbo vite : οἱ vita 
manifestata est, οἱ vidimus, el testamur, ct annuus 
iiamus vobis vitam szternam, qua erat apud Patrem, 
et apparuit uobis **, » En illum qui fuit ab initio, 
viraque zeterna, hoc est Dei Patris Verbum, oculis 
se Vidisse, nauibusque contrectasse testatur, Cum 
tamen. Verbum quod ex Patre procedit, sua natura 
aspectum fugiat, tangique nequeat: siquidem quod 
corpore vacat, id. sub tactionem non cadit. Atqui 
Verbum iscarnatum oculis vidisse, et manibus 
contrectasse se ait. Quare licet Verbum caro facium 
est, unus tamen est Filius, unus Deus, unus Do- 
minus, . 


9J& Quod fides tendat in. Christum, tanquam in 
. Deum. 


Ex priori Epistola Petri. 


« Ut, iuquit, fides vestra, et spes esset in Deo**, 2 
Atqui Christus per sanctos apostolos aununtiatur, 


-* [I Cor. 1, 9. *! Hebr. rj, 14. 


C 


D 


9* Τ Joan. 1, 4, 2. 


θνητὸν εἰς ἀθανασίαν, xat τὸ φθαρτὸν εἰς ἀφθαρσίαν 
ἐν ἑαυτῷ xal πρώτῳ µετασχευάξοντος. Οὕτω vio 
γέγονεν ὁδὸς εἰς ζωὴν καὶ ἡμῖν αὐτοῖς. 


'Ex τῆς πρὸς Κορινθίους B'. 

« Αλλά αὐτοὶ, φησὶν, &y ἑαυτοῖς τὸ ἀπόχριμα τοῦ 
θανάτου ἐσχήχαμεν, ἵνα μὴ πεποιθότες ὤμεν ἐν 
ἑαυτοῖς, ἀλλ ἐπὶ τῷ cip τῷ ἐγείραντι τοὺς νεχρούς.» 
E! θεῷ τὸ τ χατὰ φύσιν πρεπωδέστατον εἶναί φαμε» 
τὸ ἐγείρειν τοὺς νεχροὺς, ὅτι ζωὴ xal ζωοποιύς 
ἐστιν. ἔφη δὲ Χριοτός ^ «Evo εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ 
ἡ Cof, * » φαίΐνεται ὃξ xal ἐγηγερχὼς τοὺς νεκρούς 
θεὸς ápa ἐστὶν, ὡς ζωὴ κατὰ φύσιν. 


Ἑκ τῆς πρὸς ᾿Εδραίους. 

« Ἐπεὶ οὖν κεχοινώνηχε τὰ caa αἵματος καὶ 
σαρχὸς, xa αὐτὸς παραπλησίως µετέσχε τῶν αὑτῶν' 
ἵνα διὰ τοῦ θανάτου χαταργήση τὸν τὸ χράτος ἔχοντα 
τοῦ θανάτου, τουτέστι τὸν διάθολον. » Παραπλησίως 
ἡμῖν τοῖς ἓν τέχνοις OzoU. τεταγµένοις χεχοινώνηκεν 
αἵματος χαὶ σαρχὸς ὁ Ex Θεοῦ” Λόγος, ἵνα τῷ θανάτῳ 
τὸ ἴδιον σῶμα δοὺς, ζωοποιήσῃ πάλιν αὐτὸ, ζωὴ 
κατὰ φύσιν ὑπάρχων, ὡς θεός. Ἐπεὶ πῶς κατήρχη- 
ται τοῦ θανάτου τὸ χράτος, ἂν μὴ τὸ πεσὸν εἰς θά 
νατον ἀνεθίω σῶμα, ἴδιον Ov τῆς χατὰ φύσιν ζωης, 
τουτέστι τοῦ Ex Θεοῦ ὄντος Λόγου ' 


"Ort εἷς à Υἱὸς xal Κύριος Ἰησοῦς Χριστός. 
Ἕκτης Ἰωάννου ᾿Επιστοϊῆς πρώτης χαθο.ἰικΏς. 

ε Ὁ fv ἀπ᾿ ἀρχῆς, ὃ ἀχηχόαμεν, ὃ ἑωράχαμεν 
τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν, ὃ ἐθεασάμεθα , xaX αἱ γεῖρες 
ἡμῶν ἐφηλάγφησαν περὶ τοῦ Λόγου τῆς ζωῆς» xal 1 
ζωὴ ἐφανερώθη, χαὶ ἑωράκαμεν, χαὶ μαρτυροῦμεν, 
xal ἀπαγγέλλομεν ὑμῖν ζωὴν τὴν αἰώνιον, Ἶτις Tv 
πρὸς τὸν Πατέρα, xoi ἐφανερώθη ἡμῖν. » "Ito τὸν 
ὕντα ἀπ᾿ ἀρχῆς, τουτέστι τὸν Ex τοῦ Πατρὸς Λόγον, 
τὶν Quy τὴν αἰώνιον ἑωραχέναι qna τοῖς ὁρ0αλ- 
μοῖς, xai μὴν xal γχερσὶ ψηλαφῆσαι" χαίτοι χατὰ 
φύσιν ἰδίαν τοῦ Ex τοῦ Πατρὸς ὄντος Λόγου, χαὶ ὄντος 
&opátou xai ἀναφοῦς ' ἀναφὲς γὰρ «b ἀσώματον. 
'AXÀ' ἐν σαρχὶ γεγονότα τὸν Λόγον ἑωρακέναι τε xal 
Φτλαφῆησαί φησιν. Efc οὖν ἄρα ἐστιν Υἱὸς καὶ θεὸς 
χαὶ Κύριος, xày εἰ γέγονε σὰρξ ὁ Λόγος. 


"Oti εἰς Χριστὸν ἡ πίστις, ὡς εἷς θεό. 


'Ex τῆς Πέτρου ᾿Επιστο.ῆς xpotnc. 


€ Ὥστε, qnot, τῶν πίστιν ὐ ὧν xai ἑλπίδα εἶναι 
εἰς 8sóv. » Καίτοι Χριστὸς χηρύττεται διὰ τῶν ἁγίων 


.. ] Petr. 1, 21. 


Varix lectiones codicis Scguieriani.' 


Y lc. τῷ. 


1285 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1256 


ἁποστόλων * καὶ αὐτὸς δὲ πού φησιν. « ᾽Αμὴν, ἀμῖν A imo ipsemet ita ait : « Amen, amen dico vobis qui 


λέγω ὑμῖν, ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ, ἔχει Quy αἰώνιον. » 
τε τοίνυν εἰς Θεὸν dj πίστις, Χριστοῦ λέγοντος, 
c Eig ἐμὲ πιστεύετε’ » πῶς οὐχ ἂν ein θεὸς ἔναρ- 
196; 

Ἐκ ες αρώτης ἹἸωάνγου Ἐπιστο-ῆς. 

« Καὶ αὕτη ἐστὶν dj ἐντολὴ αὐτοῦ, ἵνα πιστεύωμεν 
τῷ ὀνόματι τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. » El μὴ 
ἀνεθέλητόν ἐστι τῷ θεῷ καὶ Πατρὶ τὸ πιστὲκ..ν 
Ἰμᾶς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Yloo αὑτοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ' 
πράττεται δὲ xal παρ) ἡμῶν ἡ πίστις, οὐχ ὡς εἰς 
ἄνθρωπον ἁπλῶς, ἁλλ᾽ ὡς εἰς θεὸν ζῶντα xax ἆλι- 
θινόν’ 865; ἄρα Χριστός. 

« Ἐν τούτῳ γινώσχεται τὸ Πνεῦμα τοῦ 6:09 * πᾶν 
πνεῦμα, 8 5uoXoyet Ἰησοῦν Χριστὸν ἓν σαραὶ ἕληλυ- 
θότα, Ex τοῦ θεοῦ ἐστι. xal xdv πνεῦμα, ὃ μὴ ópo- 
λογεῖ τὸν Ἰησοῦν, Ex τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔστι' xal τουτό 
ἐστι τὸ τοῦ ᾽Αντιχρίστου, ὃ ἀχηχόατε ὅτι ἔρχεται, xat 
νῦν ἐν τῷ χόσμῳ ἑἐστὶν ἤδη.» Ὁμολογοῦμεν τὸν 'In- 
σοῦν ἄρα ὡς ἄνθρωπον, xal τῶν καθ᾽ ἡμᾶς ἕνα; 1| 
μᾶλλον ὅτι θεὺς Gv ὁ Λόχος, Υέγονε σὰρξ. οὐκ ὁλι- 
γωρῄήσας τοῦ εἶναι θεὺς, μεμενηχὼς 6s. μᾶλλον ὅπερ 
Tv, xal εἰ γέγονεν ἄνθρωπος: ᾿Αλλὰ tovt! ἔστιν οὐκ 
ἀμφίδολον. Ὁ τοίνυν οὐ λέγων θεὸν εἶναι ἀληθῶς 
τὸν Χριαστὸν, διαιρῶν δὲ xai χατασμιχρύνων τὴν 
δέξαν αὐτοῦ, τὸ τοῦ ᾿Αντιχρίστου πνεύμα ἔχων 
ἁλώτεται. 

« Καὶ ἡμεῖς ἐθεασάμεθα, xaX μαρτυροῦμεν ὅτι ὁ 
Ilashp ἀπέσταλχε τὸν Υἱὸν Σωτῆρα τοῦ χόσμου. ὋὉς 


credit in me, habet. vitam zeteriam **. » Cuin. ergo 
(ides in Deum feratur, et Christus, « In. me cre- 


dite, » dicat : quomodo planum non est, ipsum esse 
beum ? 


Ex Epistola prima Joannis. 


« Et hoc est mandatum cjus, ut. credamus in 
nomiue Filii ejus Jesu Christi . » Si a Dei Patris 
voluntate alienum non est, ut in. nomiue Filii ejus 
Jesu Christi credamus; si fides nostra tendit iu 
eum, nontanquam in hominem nudum, sed tanquaui 
in Deum vivum et verum, evidens profecto evadit 
Christum esse Deum. 

« Iu lioc cognoscitur Spiritus Dei : οτι] spiritus, 


j (ui confitetur Jesum Christum in earne venisse, ex 


Deoest : et omnis spiritus qui solvit Jesum, ex Deo 
non est; et hic est Antichristus, de quo audivistis 
quoniam venit, eL nunc jam ín mundo est **. » Con- 
litemurne ergo Christum Jesum veluti. hominem 
quempiam nostri similem? 4η potius Dei Verbum 
factum esse carnem, non Φιοά diviuitatem exuerit, 
aut repnudiarit ( constanter enim mausit quod eral) : 
sed quod humanam naturam assumpserit? AL istud 
extra controversiam est. Quisquis igitur Christum, 
divinitatem illius inficiatus, dividit, ejusdemque 
gloriam et majestatem diminuit, hic Antichristi spi- 
ritum hausisse aperte convincitur. 

« Et nos vidimus, οἱ testificamur quoniam D'ater 
misit Filium suum Salvatorem mundi. Quisquis 


ὃν ὁμολογήση ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν ὁ Ὑἱὸς τοῦ 8:09, ὁ C confessus fuerit quoniam Jesus est Filius Dei, Deus 


θεὺς ἐν αὐτῷ μένει, xaY αὐτὸς kv τῷ Occ. » "An- 
εστάλθαι φαμὲν παρὰ τοῦ Θεοῦ χαὶ Πατρὸ; τὸν Υἱὸν, 
κουτέστι τὸν ἐξ αὑτοῦ χατὰ φύσιν μονογενη Aóvov* 
ὠνομάσθαι 68 αὐτὸν Ἰησοῦν, ὅτε xai τὴν χατὰ 
σάρχα γέννησιν Ex γυναιχὸς ὑπέμεινεν οἰκονομιχῶς. 
Οὐχοῦν ὁ &x Θεοῦ Λόγος Υέγονεν ἄνθρωπος. K1v 
εἴτις οὕτως ὁμολογήῆσειεν αὐτὸν, ἔχει µένοντα bv 
ἑαυτῷ τὸν θεὸν, ἔσται δὲ xol αὑτὸς ἐν τῷ O:o* 
μνησθήσεται γὰρ αὐτοῦ, λοχιεῖται δὲ αὐτὸν οἰχεῖον 
ὡς µέτοχον αὐτοῦ. Ὁ δὲ μὴ ὁμολογῶν, ὅτι αὐτὸς ὁ ἐκ 
θεοῦ Πατρὸς Λόγος Ἰησοῦς &czt, χαθεὶς ἑαυτὸν εἰς 
ἀνθρωπότητα, οὔτε θτὸν ἓν ἑαυτῷ πλουτήσειεν ἂν, 
οὔτε μὴν αὐτὺς ἐν Θεῷ ἔσται, κατά vs τὸν τῆς 
πυξυματιχῆς οἰχειότητος τρόπον. 


« Πᾶς ὁ πιστεύων ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν Ó Χριστὸς, ix 
τοῦ Θεοῦ γεγέννηται. » Οὐχοῦν ὁ μὴ πιστεύων, οὐδὲ 
ἐν τέχνοις θεοῦ χαταλογισθείη ἄν. El γὰρ ὅσοι τὸν 
Υἱὸν ἔλαθον, ἔδωχεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέχνα θεοῦ γε- 
νέσθαι, χαθά φησὶν ὁ εὐαγγελιστής ᾿ οἱ μῆ λαθόντες 
αὐτὸν, οὐδ' ἂν ἓν τέχνοις Θεοῦ χαταλογισθεῖεν ἂν, 
τὸν, δι’ οὗ τοῦτο ὑπάρχει, μὴ ἑγνωχότες. 


ε Τίς δὲ ἐστιν ὁ νιχῶν τὸν χόσμον, εἰ μὴ ὁ πι- 
στεύων ὅτι Ἰησοὺς ἐστιν ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ; Οὗτός 


ἐστιν ὁ ἐλθὼν δι) ὕδατος χαὶ αἵματος Ἰησοῦς Χρι- 


t, 12. 


** Joan. vi, 47. "* 1 Joan. 11, 25. 3] Joan, iv, 2, 5. '! Joan, 1v, 14-16, 9*1 Joan. v, 4. 


in eo manet, el ipse in Deo "'. » Uvigenitum Ὀυὶ 
Filium, hocest Verbum quod naturaliter ex Dee pro- 
cedit, a Deo et Patre inissum agnoscimus. 95 l4- 
ipsum autem tum demum Jesum appellatum [fuisse 
asseveramus, cum dispensatorie secundum carnem 
ex muliere nasci dedignatum non est. Dei itaque 
Verbum homo factum est. Et si quisita proütetur, 
is Deum in se manentem liabel, ct ipse vicissim 
in Deo manebit, Recordabitnr enim illius, ac veluti 
societate quadam conjunctum inter fauiiliares nume- 
rabit. At qui ipsum Dei Patris Verbum esse Jesum, 
et in humauam naturam se demisisse non conflte- 
tur, ille neque Deum obtinere, neque per. spiritalis 
familiaritatis modum ulla ratione in ipso consistere 


D poterit. 


« Omnis qui credit quoniam Jesus est Christus, 
ex Deo natus est **. » Qui igitur. id non credit, is 
inter Dei fllios haberi nequit. lam si iis omnibus, 
qui Filium receperunt, potestatem dedit filios Dei 
fieri, nt evangelista testatur **; consequens sit, si 
qui illum non recipiunt, eos inter Dei filios. cen«eri 
non posse; ut qui eum, per quem hoc ipsum lice- 
liat, non agnoverint. 

ε Quis est qui vincit mundum, nisi qui credit 
quoniam Jesus est Filius Dei? Hic est qui venit per 
aquam et sanguinem Jesus Christus : non in aqua 


9? Joan. 


1281 


S. CYUULIA ALEXANDRINI ARCIHED. 


solum, sed in aqua et sanguine. Et. Spiritas est A 2:óz- οὐκ ἐν τῷ ὕδαει µόνον, &AX ἐν τῷ ὕδετι xs 


qui testifieatur quoniam Spiritus est veritas. Quo- 
niam tres sunt, qui testimonium dant :. Spiritus, 
aqua, et sanguis ; et hi tres unum suut ^*, ». Mun- 
dum ítaque vincit, qui credit Jesum esse Filium 
Dei. Porro autem quisnam Jesus ille sit, id ipse di- 
scipulus Jesu ejusmodi verbis nolis exponit: «Ipse 
est, inquit, qui venit per aquam et sanguinem Jesus 
Christus. » Utrumque asserit in sanguine nimirum 
venisse, et Spiritu ; et tres rursum unum esse. Ver- 
bam itaque factum est caro, quod Spiritu nos san- 
rtiliest, et sanguine nos expiat, et aqua munda 
nos abluit, Unus tamen omnino est Filius, cujus 
Spiritum et aquam, et sanguinem esse dicimus. 

« Si testimonium hominum accipimus, testimo- 
niam Dei majus est : quoniam hoc est testimonium 
Dei, quod majus est, quoniam testificatus est de 
Filio suo. Qui credit in Filium Dei, habet testimu- 
nium Dei in se, Qui non eredit Filio, mendacem 
facit eum, quia non credit. in testimonium, quod 
Deus testilicatus est de Filio suo*', » Et Spiritu, et 
voce l'ater Filio 96 testimonium perhibuit, Nam 
verum illum ejus esse Filium, hoc ipso testatum 
nobis sit, quod Spiritum sanctum perficiendoruim- 
que miraculorum vira sanctis ipse dilargiri potuit. 
Aique liuc atique tendebat, quando, ε llle me ciari- 
f'cabit **, ». aiebat. Alio quoque inodo testimonium 
cidem perhibuit. Si quidem in Jordane ejusmodi 
etogio illum clarificavit: « Iic, ait, est Filius raeus 
dilectus, in quo mihi bene complacui 9. » Quicun- 


que igitue divisione inducta eum, qui ex muliere € 


natus est, verum Dei Filium esse negant, Filii au- 
tem nomen soli nudoque Dei Verlo assignat ; ii 
Patrem mendacem faciunt, ut. qui Yerbum incar- 
nátum evidenter ostenderit in Jordaue : *quo etiam 
tempore Spiritus et quod Deus esset, et. quod verus 
Filius esset, diserte testatus est. 


Quod Christus sit vita. 
Ex Evangelio secundum ασ. 


De arthisynagogi filia scriptum — exstat, quod 
« cwm ejeeta esset Lurba, intravit Jesus, et tenuit 
manum ejus, et surrexit puella **. » Cur, quaxso, 
dum puell» vitam restitait, nonuit contentas ver- 
bo, at in Lazari exsuscitaticne; sed manum prater- 
ea illius appreheudit? nempe ut ostenderet cor- 
pns suom viviliam esse: est enim corpus vit:e. 
Quamobrem wnio Verbi etw carne naturalis et 
vera est, non secundum solam personarum coitio- 
nem, vel nudam fausti nominis attributionem, aut 
voluntatum concordiam, sive simplicem conjun- 
ctionem, ut quidam imperite nugautur. 


Es Évangelio secundum Joannem. 
« Operamini non cibum qui perit, sed qui manet 


αἴματι. Καὶ τὸ Πνεύμα ἔστι εὐ μαρτυροῦν, ὅτι xb 
Πνεὺμά ἐστιν ἀλήθεια» δει τρεῖς μαρτυροῦσι: τὸ 
Πνεύμα, xai τὸ ὕδωρ, χαὶ tb. αἷμα. xat οἱ τρεῖς Ey 
eiat. » Νιχᾷ μὲν τὸν κόσμον ὁ πιστεύων ὅτι Ἰησοῦς 
ἐστιν ὁ Yi τοῦ Θεοῦ. Τίς δέ ἐστιν Τησοῦς, αὐτὸς 
ἡμῖν 6 Ἰησοῦ μαβητης διατρανοῖ λέγων: « Οὗτός 
ὅστιν ὁ ἐλθὼν δι) ὕδατως xal αἵματος Ἰησοῦς Χρι- 
στός. } ᾽Αλλά xai ἐν αἷματί φησι, χαὶ ἐν Πνεύματι" 
χαὶ τοὺς τρεῖς ἓν εἶναί φησ'ν. Οὐχουν γέχονε μὲν 
σὰρξ ὁ Λόγος, ἁγιάζει δὲ ἡμᾶς τῷ Πνεύματε, xat 
χαθαρίτει τῷ αἵματι, xal ἀπολούει πάλιν ὕδατι 
χαθαρῷ. Elg δὲ δὴ πάντως ὁ Υἱὸς , οὗ καὶ εἶναί φα- 
μεν τὸ Πνεύμα, xal τὸ ὕδωρ, xat τὸ αἷμα. 

€ El τὴ» μαρτυρίαν τῶν ἀνθρώπων λα μθάνοιεν, 


B ἡ μαρτυρία τοῦ Θεοῦ μείζων &osiv* ὅτι αὕτη ἑστὶν 


ἡ μαρτυρία τοῦ Θεοῦ, ὅτι μεμαρτύρηνε περὶ τοῦ 
Yiou αὑτοῦ. 'O πιστεύων εἰς τὺν Υἱὸν τοῦ Oso, 
ἔχει τὴν µαρτυρίαν àv ἑαυτῷ. Ὁ μὴ πιστεύων τῷ 
8c, φεύστην πεποίηχεν αὐτὸν, ὅτι οὐχ ἑπίστενσεν 
εἰς την µαρτυρίαν, ἣν ἑμαρτύρησε περὶ tou Yioo 
αὐτοῦ. » Μεμαρτύρηχεν ὁ Πατὴρ τῷ Υἱῷ διὰ τοῦ 
Πνεύματος, xal διὰ φωνΏς' ὅτι γάρ ἐστιν αὐτοῦ 
κατὰ ἀλῆθειαν, µαρτυρῄσέιεν ἂν τὸ χορηγεῖν δύ- 
νασθαι τοῖς ἁγίοις τὸ Πνεῦμα αὐτὸν, xai δι αὐτοῦ 
δυνάμεις ἐνεργεῖν. Καὶ γοῦν ἔφασκεν, ὅτι « Ἐκχεῖνος 
ἐμὲ δοςάσε,. » Μεμαρτύρηχε δὲ xal χαθ' ἕτερον 
τρόπον * ἑδόξασε * γὰρ αὐτὸν Ey τῷ Ἰορδάνη λέγων" 
c Οὗτός ἐστιν ὁ Yló; µου ὁ ἀγαπητὺς, ἓν ip τὺδῇ- 
χγσα, » Όσοι τοίνυν ἀποδιαιροῦντές φασιν οὐκ εἶναι 
Υιὸν ἀληθινὸν τὸν àx γυναιχὸς, ἀναφέρουαι δὲ τὸ της 
υἱότητος ὄνομα ἐπὶ γυμνὸν xal µόνον τὸν ἐκ θεοῦ 
Λόγον, φεύστην ποιοῦσι τὸν Πατέρα" σαρχωθέντα 
Υὰρ τὸν Λόγον ἀπέδειξεν ἓν τῷ Ἰορδάνη, xai τότε 
µεμαρτύρηχε τὸ Πνεῦμα αὐτῷ, ὅτι xal Θεός ἔστι, 
καὶ Υἱὸς ἀληθῶς. 


"tt ζωὴ ὁ Χριστές. 
Ex τοῦ κατὰ MatÜaior Εὐαγγε.ίου. 

Ἐλὶ τῇ θυγατρὶ τοῦ ἀρχισυναγώγου γέγραπται, 
ὅτι « Ὅτε ἐξεθλήθη ὁ ὄχλος , εἰσελθὼν ὁ Ἰησοῦς 
ixpávnos τῆς χειρὸς αὐτῆς, καὶ ἠγέρθη τὸ χορά- 
σιον. » Διὰ τί μὴ μᾶλλον ὡς ἐπὶ τοῦ Λαζάρου ἠρχέ- 


D c0" λόγῳ πρὸς τὴν ἀνάστασιν τοῦ xopasiou, ἐχρά- 


τησε δὲ καὶ τῆς χειρὺς αὐτῆς; "Iva δείξη ξωοποιὸν 
τὸ αὐτοῦ σῶμα ' σῶμα γάρ ἐστι ζωῆς. Οὐχοῦν φυ- 
cux! μᾶλλον καὶ ἀληθὴς ἡ ἕνωσις ἡ πρὸς τὴν σάρχα 
τοῦ Λόγου, xai ob, χαθά φασιν ἐξ ἁμαθίας τινὲς, ὡς 
ἓν µόνοις πέπραχται προσώποις, 1] χατὰ ψιλὴν εὖ- 
Φημίαν καὶ θέλησιν, ἤτοι συνάφειαν ἁπλῶς. 


'Ex τοῦ κατὰ Ιωάννην Εὐαγγεάίου. 
« Ἐργάνεσθε, φήσὶ, μὴ τὴν βρῶσιν thv ἀπολλ»- 


 *1]Joon, v, 5-7. ο ibid. 1*,10. ** Joan. xvi, 11. ** Maub. ui, 17. ** Matth, ix, 25. 


Vari: lectiones codicis Seguieriani. 


5 ἔδειζεν, 


1989 


DE RECTA FIDE AD REGINAS, 


1290 


péviw, ἀλλὰ κἣν βρῶσιν τὴν µένουσαν εἷς ζωὴν A in vitam :elernam, quem Filius hominis dabit vo- 


αἰώνιον, fiy ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ὑμῖν δώσει * τοῦτον 
. γὰρ ὁ Πατὴρ ἑσφράχισεν ὁ θεός. » ΒἙρῶσιν ἡμῖν δέ- 
δωκεν ὁ Yibc τοῦ ἀνθρώπου τὴν µένουσαν εἰς ζωὴν 
αἰώνιον , δηλονότι τὴν σάρχα αὐτοῦ, xai Υάρ koc: 
ζωοποιός. Elta πῶς οὐ θεὸς ὁ ζωοποιεῖν δυνάµενος 
xai διὰ τῆς ἰδίας σαρχὸς, ξοιχώς τε χατὰ πάντα τῷ 
Θεῷ καὶ Tlacpl ; Τοῦτο γὰρ οἶδα δηλοῦν τὸ ἑσφραγ]- 
σθαι λέχειν αὐτὸν παρὰ τοῦ Θὲοῦ" τοῦ ἐσφραγίσθαι 
enpalvovto; τὸ ἀχριδῶς ἐμφερὲές. Ὥσπερ γὰρ el χη- 
ρῷ τις ἐμπήξει σφραγῖδα χρυσῆν, ἡ γοῦν ἐξ ἑτέρας 
ὕλης πεποιημένην, ὅλην ἐξ ὅλου τὴν ἑαυτῆς ἐμφέ- 
ρειαν ἐνσημαίνεται οὕτω καὶ ὁ θεὺς καὶ Πατὴρ 
τοὺς τῆς ἑαυτοῦ φύσεως χαρακτῆρας οὐσιωδῶς ἐμ- 
πρἐποντὰς ἔχει τῷ Υἱῷ. Καὶ τοῦτό ἐστι τὸ ἑσφραγί- 
σθαι λέγειν αὐτὸν παρὰ τοῦ Πατοός. 


Ἐκ τοῦ κατὰ Λουκᾶν Eta yrsA(ov. 


Ἔγειρε τὸν Λάξαβον ὁ Χριστὸς, τὸ «o0 ἀρχισυν-΄ 


αγώγου θυγάτριον, τὸν τῆς χήρας vióv. Elta, πῶς οὐ 
ζωὴ κατὰ φύσιν ἐστὶν ὁ ph µόνῳ λόγῳ χαταπτοεϊῖν 
τὸν θάνατον δυνάµενος, ἀλλὰ γὰρ χαὶ τῇ τῆς χειρὸς 
ἀφῆῃ; Καὶ γὰρ ἣν ἀχόλουθόν τε xal ἀνανχαῖον, ζωο- 
ποιὸν εἶναι τὸ σῶμα τῆς χατὰ φύσιν ζωῆς. 


"Ott ἱλαστήριον διὰ πίστεως. 
Έκ τῆς πρὸς Ῥωμαίους. 

Περὶ Χριστοῦ φησιν’ « "Ov προέθετο ὁ θεὺὸς Da- 
πτῆριον διὰ πίστεως kv τῷ αὐτοῦ αἵματι, εἰς ἔνδειξιν 
τῆς διχαιοσύνης αὐτοῦ, διὰ τὴν πάρεσιν τῶν προγε- 
γονότων ἁμαρτημάτων, ἐν τῇ ἀνοχῇ τοῦ Θεοῦ, πρὺς 
εἩν ἔνδειξιν τῆς δικαιοσύνης αὐτοῦ, ἐν τῷ νῦν χαιρῷ, 
εἰς τὺ εἶναι αὐτὺν δίχαιον, χαὶ δικαιοῦντα τὸν Ex 
πίατεως Ἰησοῦν. » Et οὐχ ἦν ἑτέρως ἱλαστήριον γε- 
νέσθαι Χριστὸν τοῖς ἐν ἁμαρτία xaX ἀρᾷ xai θανά- 
του δίχη, πλὴν ὅτι δι αἵματος διὰ τὴν πάρεσιν τῶν 
προγεγονότων ἁμαρτημάτων ἐχχεῖσθαι μέλλοντος” 
πῶς οὑχ ἀναγχαῖον sápxa γενέσθαι τὸν Λόγον, ἵνα 
καὶ αἵματι τῷ Bip, δήλον δὲ ὅτι, τῷ τῆς ἑαυτοῦ 
δαρχὸς, διχαιώσῃ πάντας τοὺς sl, αὐτὸν πι- 
στεύόντας: 

"Ut. ἀελυέρώμεθα, xal tv κατα. 1αγἩν πρὸς 
θεὸν ἐσχήχαμεν διὰ cov αἵμαεος αὐτοῦ. 
Ἐκ τῆς απρὸς Κοριυθίους πρώτης. 

« Ἐξ αὐτοῦ δὲ ὑμεῖς boxe ἐν Χοιστῷ Ἰησοῦ , ὃς 
ἐγεννήθη * σοφία ἡμῖν ἀπὸ Θεοῦ, δικαιοσύνη τε, xal 
ἁγιασμὸς, χαὶ ἀπολύτρωσις ᾿ ἵνα, χαθὼς γέγραπται, 
'O καυχώµενος, ἐν Κυρίῳ χαυχάσθω. » Λελυτρώμεθα 
τοίνυν ἐν Χριστῷ, xat ἡγιάόμεθα, xal σοφοὶ γεγό- 
ναµεν. « Πᾶσα δὲ δόσις ἀγαθὴ., καὶ πᾶν δώρηµα τέ- 
λειον ἄνωθέν ἐστι, xavabalvov παρὰ τοῦ Πατρὸς τῶν 
φώτων, τουτέστι θεοῦ. » Elta πῶς οὗ θεὸς ὁ Χρι- 


5 Joan. vi, 21. ** Joan. xi, 43. 
9» 50, δι. ** Jac, v, 17. 


*! Luc. viu, 54. 


bis: liubc enim Pater signavit Deus **. » Cibum no- 
bis impertitus est Filius bominis manentem in vitam 
seterhám, nimirum saam carnem; est enim ea vi- 
vifica. Jam quomodo is Deus non est, qui per pro- 
priam quoque carnem vivificare potest, quique Deo 
et Patri per omnia zqualis est? Hoc enim insinuat, 
dum a Deo obsignatuia 97 se pronuntiat. Eteniw 
obsignationis vocabulum expressam similitudinem 
indicat. Quemadmodum enim si quis aureum, aut 
alterius eujusvis materi sigillum eere impresse- 
rit, totam omnine sigilli illius effigiem inducit : Jta 
Deus Pater quoque expressam, conspicuam essen- 
üialemque nature sue figuram in Filio habet. At- 
que istud est quod se a Patre obsignatum affirmet. 


Ex Evangelio secundum Lucam. 


Exsuscitavit Christus Lazarum **, tum archi- 
synsgogi quoque filiam **, et vidue filium **. Quis 
ergo neget, qui vita secundum naturam exsistat, ut 
qui non tantum verbo, sed suz quoque manus con- 
tactu mortem perterrefaciat ? Erat enim consenta- 
neum, imo vero omnino necessarium, ut corpus 
illius esset vivificum, qui vita erat secundum natu- 
ram. 


Quod Christus per fidem sit propitiatio. 
Ex Epistola ad Romanos. 


« Quem (de Cliristo sermo est) proposuit Deus 
propitíationem per fidem jn sanguine ipsius, ad 
ostensionem justitise suze, propter remissionem pree- 
vedentium delictorum, in sustentatione Dei, ad 
ostensionem justitiz ejus in hoc tempore, ut sit ipse 
justos, et justificans eum qui est ex fide Jesu Chri- 
sli **. » Si alia ratione illos expiare non poterat 
Christas, qui peccato, e maledictioni, et wortis sup- 
plició obnoxii tenebantur, nisi sanguiuem suum in 
praecedentium peccatorum remissionem profunde-, 
ret; quomodo nt Verbum earo fieret, necessarlum 
non erat, nempe quo proprio, hoc est sua ipsiue 
carnis , sanguine omnes, qui in ipsum credituri 
erant, justificaret? 


Quod per Christi sanguinem redempti Deoque 
reconciliati sumus. 


Ex priori ad Corinthios. 


« Ex ipso autem vos estis in Cliristo Jesu, qui 
factus est nobis sapientia 98 a Deo, et justitia, et 
sauctificalio, et redemptio ; ut, quemadmodum seri- 
ptum est, qui gloriatur, in Domino glorietur-"*, » 
In Christo itaque redempti, et sanctificati, et sa- 
pientes facti sumus. « Omne autem datum | opti- 
mui, et omne donum perfectum  desursum est, 
descendens a Patre luminum ?*,» hoc est, Deo. Cuni 


** Luc. vir, 14. *' Rom. in, 95, 296. ** 1 Cor, 


Vari:e lectiones codicis Seguieriani. 


5 ἐγενήθη. 
PatROL. Gh, LXXVI. 


44 


1291 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 


1299 


. ergo Christus sapienliam, et sanctiflcationem, €t A στὸς, ὁ σοφίαν τε xol ἁγιασμὸν xol ἀπολύτρωσιν 


redempüonem nobis largiatur, quomodo non est 
Deus ?. 
Quod per Christi sanguinem redempti sumus. | 
Ez Epistola prima Petri. 

ε Sciertes quod non corruptibilibus auro vel ar- 
ποπίο redempti estis de vaua vestra conversatione 
paterno traditionis, sed pretioso sanguine quasi 
agni immaculati Christi et incontaminati 75. » Re- 
ücmpti enim sumus, Christo proprium pro nobis 
corpus impendente. At si ut homo vulgaris habea- 
tur, quomodo illius sanguis vite omnium zestima- 
tionem ad dignitatem exaequat? Si autem Deus 
erat in carne, qui undiquaque dignissimus est, sane 


ὑμῖν δωρησάμενοςν . 


"Ow ἁελυερώμεθα διὰ τοῦ αἵματος tov. Χριστοῦ. 
'Ex τῆς Πέτρου Ἐπιστολῆς πρώτης. 

«Εϊδότες ὅτι οὐ φθαρτοῖς ἀργυρίῳ [1] χρυσἰῳ, ἓλυ- 
τρώθητε ix τῆς µαταίας ὑμῶν ἀναστρογῆς πατρο- 
παραδότου , ἀλλὰ τιµίῳ αἵματι ὡς ἀμνοῦ ἀμώμου 
καὶ ἁσπίλου Χριστοῦ. » Λελυτρώμεθα γὰρ, τὸ ἴδιον ' 
σῶμα δεδωχότος ὑπὲρ ἡμῶν τοῦ Χριστοῦ. ἸἉλλ ei 
μὲν ὡς ἄνθρωπος νοεῖται χοινὸς, πῶς ἀντάξιον τῆς 
ἁπάντων ζωῆς τὸ αἷμα αὐτοῦ; El bk Θεὺς fjv ἐν 
σαρχὶ ὁ πάντων ἀξιώτερος, ἀξιόχρεως 'h λύτρωσις 
τοῦ χόσµου παντὸς διὰ τοῦ ἰδίὸυ αἵματος etn ἂν, xat 


cumulatissimum per illius sanguinem pretium pro p µάλα εἰχότως. 


totius mundi salute iinpensum est, et salis de- 


center. 
Quod Christi mors mando salutaris exstiterit. 
* Ez Epistola ad ftomanos. 


« Commendat autem charitatem suam Deus in 
nobis: quoniam, cum adliuc peccatores essemus, 
Christus pro nobis mortuus est. Multo igitur magis 
nunc justificali in sanguine ipsius, salvi erimus ab 
ira per ipsum ?*. » Rursum: « Si enim, cum inimi- 
ci essemus , reconciliati sumus Deo per mortem 
Filii ejus, multo inagis reconciliati salvi eritnus in 
vita ipsius **. » Si mundus aliter quam per Christi 
sauguinem et inortem divina dispensatione saluta- 


"Oti ὁ Χριστοῦ θάνατος τῷ κόσµμῳ σωτήριος. 
Ἐκ τῆς πρὸς Ῥωμαίους. 

€ Συνίστησι δὲ hv ᾿ξαυτοῦ ἀγάπην sl; ἡμᾶς ὁ 
θεὸς, ὅτι ἔτι ἁμαρτωλῶν ὄντων ἡμῶν, Χριστὸς ὑπὲρ 
ἡμῶν ἀπέθανε. Πολλῷ οὖν μᾶλλον διχαιωθέντες νῦν 
ἐν τῷ αἵματι αὐτοῦ, σωθησόµεθα δι’ αὑτου ἀπὸ τῆς 
ὀργῆς. » Καὶ πάλιν’ e El γὰρ ἐχθροὶ ὄντες, χατηλλά- 
γημεν τῷ Θεῷ διὰ τοῦ θανάτου τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ, 
πολλῷ μᾶλλον χαταλλαγέντες σωθησόμέθα ἓν τῇ Qui) 
αὐτοῦ. » Οὐχοῦν el μὴ ἑτέρως ἦν σώζεσθαι τὸν xó- 
σµον, el p ἐν αἵματι καὶ θανάτῳ χρησίµως παρα- 


riter susceptam propter praecedentium delictorum 6 ληφθέντι, xal οἰχονομιχῶς, διὰ τὴν πάρεσιν τῶν 


condonationem, quz Deus toleraverat, salvari ne- 
quibat, per Christum autem salutem suinus conse- 
culi : quomodo incarnationis modus Dei Patris 
Verbo necessarius non erat, quo illos, nimirum 
qui in ipsum crederent, per sanguinem suum ju- 
stificaret, 99 Pairiqueper corporis sui mortem re- 
conciliaret , atque ita simul cum ipso vitam adi- 
pisceremur ? 

ε Λη ignoratis, quia quicunque baptizati sumus 
iu Christo Jesu, in mortem ipsis baptizati sumus ? 
Consepulti enim sumus eu illo per baptismum in 
inortem, ut quoinodo Christus surrexit α mortuis 
pergloriam Patris, ita et. nos in novitate vitz am- 
buleinus 15.2 Si eus qui in terris degunt, Christo 
per baptismum in mortem ipsius consepeliri omni- 
no necessum est; ut quemadmodum ille ex mor- 
tuis resurrexit, ita et nos quoque iu novitate vitze 
ambulemus, tanquam simul cum eo, qui nostri 
causa mortuus est et a mortuis rursum excitatus 
est, mortui et excitati: profecto nen absque sunm- 
ma utilitate ac necessitate incarnationis mysteclum 
patratam est, tarnique et sanguini* coramunicavit 
Verbum ; quo, videlicet simul cum illo qui secun- 
dum carnem mortuos οἱ resuscitatus est, et nos 
quoque moriamur οἱ resurgamus. 

« Sienim complantati facti. sumus eimilitudini 
moriis ejus, simul οἱ resurrectionis erimus ?*. » 


111 Petr. 1, 18, 10. 75 Rom. v, 8, 9. 


** ibi]. 10. 


πραγεγονότων-ἁμαρτημάτων, kv «fj, ἀνοχῇ τοῦ θεοῦ’ 
σεσώσµεθα δὲ διὰ Χριστοῦ: πῶς οὐκ ἀναγχαῖος τῷ 
Ex Θεοῦ φύντι Λόγῳ ὁ τῆς σαρχώσεως τρόπος, ἵνα 
δυιαιώσῃ μὲν bv τῷ αἵματι αὐτοῦ τοὺς sl; αὐτὺν 
πιστεύοντας, χαταλλάξη δὲ τῷ Πατρὶ διὰ τοῦ θανά- 
του τοῦ ἰδίου σώματος, ἵνα καὶ ανζήσωμεν αὑτῷ; 


κ Ἡ ἀγνοεῖτε, ὅτι ὅσοι ἐθαπτίσθημεν εἰς Χριστὸν 
Ἰησοῦν, εἰς τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐθαπτίσθημεν; Zov- 
ετάφηµεν οὖν αὐτῷ διὰ τοῦ βαπτίσματος εἰς τὸν 
θάνατον * ἵνα, ὥσπερ Ἠγέρθη Χριστὸς Ex νεκρῶν διὰ 
ες δόξης τοῦ Πατρὸς, οὕτω xal ἡμεῖς ἓν χαινότητι 
ζωῆς περιπατήσωµεν. » El πᾶσά πως ἀνάγχη τοὺς 
ἐπὶ τῆς γῆς συνθάπτεσθαι Χριστῷ διὰ τοῦ βαπτίσµα- 
τος εἰς τὸν θάνατον αὐτοῦ, ἵνα ὥσπερ αὑτὸς kx νε- 
χρῶν ἑγήγερται, καὶ ἡμεῖς ἐν χαινότητι ζωῆς περ:- 
πατήσωμεν, ὡς συντεθαμμένοι xal συνεγηγερµένοι 
τῷ δι ἡμᾶς ἁποθανόντι xai ἐγηγερμένῳ  χρειωδέ- 
στατά τε χαὶ ἀναγχαίως τὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως π-- 
πρανται µυστήριον, σαρχός τε xai αἵματος µετέσχεν 
ὃ Λόγος" ἵνα xat ἀποθανεῖν λεγομένῳ σαρχικῶς. xat 
μὴν χαὶ ἐγηγερμένῳ, συναποθάνωµεν xat συν»γερ- 
θῶμεν. — 


« El γὰρ σύμφντοι γεγόναμεν τῷ ὁμριώματι τοῦ 
θανάτου αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ τῆς ἀναστάσεως ἑσόμεθα. » 


"5 ]toin., vr, 5, 4... "* ibid. 5. 


1295 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1204 


Κατὰ τὸν ἴσον τῷ πρώτῳ τρόπον νοῄσεις καὶ τοῦτο" A In eumdem sensum et istud quoque exponas: «Quo- 


€ Ἐπειδὴ γὰρ δι’ ἀνθρώπου ὁ θάνατος, καὶ δι àv- 
θρώπου ἀνάστασις νεκρῶν ' ὥσπερ yàp bv τῷ λδὰμ 
πάντες ἀποθνήόχουόιν, οὕτω καὶ iv τῷ Χριστῷ 
πάντες ζωοποιηθήσοντᾶι. » Δεύτερος ᾿Αδὰμ, χεχρη- 
µάτιχεν ὁ Χριστός ' καὶ ὥσπερ ὁ πρῶτος Ἀδὰμ ἡμᾶς 
κατεθίδασεν εἰς φθορὰν, οὕτως ὃ δεύτερος ἀνεχόμι- 
σεν εἰς ζωήν. Ὀὺχ ὡς ἄνθρωπος φιλὸς ἀποθανὺν 
ὑπὲρ ἡμῶν, ἵνα μὴ xal ἓν αὐτῷ μείνωμεν vexpot* 
ἀλλ’ ὡς θεὸς Ev όαρχὶ xal acf] πεπονθὼς άνθρω- 
πίνως, ἵνα θεϊχῶς ἁνάστήσαντι τὸν ἴδιον vabv δυν- 
εγερθῶμεν ἡμεῖς. 


'Ex τῆς ἀρὸς l'aAdcac. 
€ Χριστὸς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν Ex τῆς χατᾶρας τοῦ 


νόµου, γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα" γέγραπται B 


γάρ’ Ἐπικατάρατος πᾶς ὁ xpspápsvog ἐπὶ ξύλου" 
ἵνα εἰς τὰ ἔθνη dj εὐλογία τοῦ ᾿Αθραὰμ γένηται ἓν 
Χριστῷ Ἰησοῦ, ἵνα τὴν ἐἑπαγγελίαν τοῦ Πνεύματος 
λάδωμεν διὰ τῆὸ πίστεως. » "Aper δἡ uot κἀντεῦ- 
θεν, ὅτι γέγονε τῷ χόσμῳ σωτήριος ὁ Χριστοῦ θά- 
νατος * γέγονε γὰρ ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα, σταυρὸν ὑφρ- 
µείνας, καὶ κρεμασθεὶς ἐπὶ ξύλου, ἵνα λύσῃ τοῦ 
χόσμου τὴν ἁμαρτίαν, ἵνα εἰς τὰ ἔθνη ἡ δὐλογία τοῦ 
᾽Αθραὰμ Ὑένηται àv Χριστῷ Ἰησοῦ" τουτέστιν, 
ἵνα διχαιωθῇ τὰ ἔθνη διὰ πίστεως, κατὰ τὴν δοθεῖ- 
σαν ἐπαγγελίαν τῷ ᾿Αθραὰμ, ἵνα τὴν ἐπαγγελίαν 
τοῦ Πνεύματος λάδωµεν διὰ τῆς πίστεως. Ὅτε τοί» 
νυν χαὶ τὴν ἐν νόµῳ λέλυχκεν ápàv ὁ Χριστοῦ θάνα- 
τος, xal προὐξένησε τοῖς ἔθνεσι τὴν εὐλογίαν τοῦ 
᾿Αθραὰμ. τουτέστι τὴν διὰ πίστεως χάριν, μετόχους 
δὲ ἡμᾶς ἀπέρηνε χαὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος" οὐκ &v- 
θρώπου κχοινοῦ νοοῖτ᾽ ἂν ὁ θάνατος αὐτοῦ” περινοεῖν 
δὲ προσέχει μᾶλλον, ὅτι σὰρξ γεγονὼς ὁ Λόγος, 
σαρχὶ πέπονθεν ὑπὲρ τοῦ χόσµου, xal γέγονεν ἵχα - 
vby τὸ αὐτοῦ πάθος εἰς τὴν τοῦ χόσµου λύτρωσιν. 
Ἐκ τῆς πρὸς Ἐφεσίους. 

« Νυνὶ δὲ ἓν Χριατῷ Ἰησοῦ, ὑμεῖς oi ποτὸ ὄντες 
paxpàw, ἐγενήθητε ἐγχγὺς ἐν τῷ αἵματι τοῦ Χρι- 
στοῦ. Λὐτὸς Υάρ ἐστιν ἡ εἰρήνη ἡμῶν, ὁ ποιῄσας τὰ 
ἀμφότερα Bv, xal τὸ µεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λύ- 
σας, τὴν ἔχθραν Ev τῇ σαρχὶ αὑτοῦ, τῶν ἐντολῶν τὸν 
νόµον ἓν δόγµασι χαταργῄσας. » El χαὶ τοὺς ὄντας 
μαχρὰν διὰ τὸ πλανᾶσθαι κατὰ τὸν χόσμον, xai ἓν 
ἀθεότητι διατελεῖν, ἐγγὺς πεποίηχε τὸ αἷμα Χρι- 
στοῦ’ πῶς οὐκ ἀναγχαία τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς f] τοῦ Λό- 
γου σάρχωσις, συλλέγουσα τὰ διῃρηβένα, xa προσ- 
οιχειοῦσα μὲν τῷ Oc τοὺς μακρὰν, κχτίκουσα δὲ 
τοὺς δύο λαοὺς sl; ἕνα Χαινὸν ἄνθρωπον διὰ τῆς 
αὑτοῦ σαρχός; Δέδοται γὰρ slg; λύτρωσιν τῶν ἓν 
ἁμαρτίαις, καὶ δι; αὐτῆς τὰ πάντα καταχτήσατο τῷ 
Θεῷ xal Πατρί. Καὶ πρὸς τούτοις ἔτι xal ὁ πάλαι 
χατήργηται νόμος, ὡς ὑπὲρ αὐτὸν οὕὔσης τῆς πἰ- 
στεως, δηλον δὲ ὅτι τῆς ἐν Χριστῷ. Καὶ εἰ τοῦτό 
ἐστιν ἀληθὲς, πῶς ὑπὲρ νόµον dj πίστις, εἰ μὴ ὡς 
Θεῷ πεπιστεύχαμεν τῷ Χριστῷ; 


1 |] Cor. xv, 21. ἵΤδ Galat, t1, 15, 44. 


uiam quidem per hominem mors, et per hominem 
resurrectio mortuorum; et sicut in. Adam omnes 
moriuntur, ita et in Christo omnes vivificabun- 
tur στ. » Gliristus secundus Adani appellatus. est. 
Utautem primus Adam nos dejecit in corruptio- 
nem, ita secundus Adam nos provexit ad vitam ; 
non ut bomo communis nostri causa mortem per- 
pessus, ne in illo mortui maneamus, sed ut Deus 
incarnatus, Per carnem namque passus est ut ho- 
mo, ut, dum proprium templum divina virtute ex- 
suscitat, et nos simul quoque cum illo exsuscite- 
mur. 
Ex Epistola ad Calatas. 

« Christus nos redemit de maledicto legis, factus 
pro nobis maledictum ; quia scriptum est : Male- 
diclus omnis qui pendet in ligno: ut in gentibus bc- 
nedictio fieret Abrah:e in Christo Jesu, ut pollici- 
tationem Spiritus accipiamus per fidem **. » linc 
etiam perspicias licet, Christi mortem mundo s2- 
lutarem exstitisse, Nam maledictum nostri causa 


- factus est, dum crucem sustinuit, 100 necnon ex 


ligno pependit, quo, mundo a peccatis explato, 
Αυτα] benedictio in Christo Jesu fieret in genti- 
bus, hoc est, ut gentes, juxta promissionem Abrab:e 
factam, per fidem jostificarentur, nosque per fideu 
Spiritum promissum obtineremus. Cum igitar Chri- 
sti mors legis maledictionem e medio sustulerit, et 
gentibus rursum Abrab» benedictionem, hoc est 
gratiam per fldem pepererit, et tandem Spiritus sau- 


, οἱ) participes nos reddiderit; neutiquam existimate 


D 


debemus mortem illius vulgaris cujuspiam ho- 

minis mortem exstitisse : quin id potias statuero 

nos decet, nempe Verbum incarnatum mortem in 

carne pro mundo pertulisse, ejusque passionem a 

omnem hominum redemptionem abunde sat fuisse. 
Ex Epistola ad Ephesios. 

« Nunc autem in Christo Jesu, vos qui aliquando 
eratis longe, facti estis prope in. sanguine Christi. 
lpse enim est pax nostra, qui fecit utraque unum, 
et medium parietem maceris solvens, inimicitias 
in carne sua, legem mandatorum in decretis eva- 
cuans ?*, » Quod si eos qui proeul aberant, ob id 
nimirum quod per. mundum errabundi divagaren- 
tur atatemque. in impielate ogerent, sanguis Chri- 
sti prope adduxit; quomodo Verbi incaruatio, 
quae et dispersa {η unum collegit, et longe aber- 
rantes Dco reconciliavit, et duos populos in unum 
novum hominem per carnem illius redegit, generi 
bumano non erat necessaria? Exhibita est enim 
bxc caro in eorum liberationem qui peccatis oh- 
strict tenehaptur, omniaque per ipsam Deo et 
Patri luerifacta. sunt. Lex przterea vetas, quod (i- 
des in Christum multo illa sit excellontior, per 
eamdem quoque abolita est. At quomodo lex fidei 
cedit, si in Christum tanquam in verum Deum uo3 
credimus? 


19 Ephes, n, 15-13. 


4535 
Ex Epistola ad Hebreos. 

« ldeo ingrediens mundum dicit : Hostiam et 
oblationem noluisti, corpus autem aptasti mihi : 
holocautomata et pro peccato non tibi placuerunt. 
Tunc 101 dixi : Ecce venio ; in capite libri scri- 
ptum est de me: UL faciam, Deus, voluntatem 
iuam **. » Christi passio mundo salutem peperit. 
Verum oper:z pretium est cognoscere ecquisnau 
ille sit qui in mundum ingreditur, quandoquidem 
modis omnibus is extra imnunduin erat. Quomodo 
ergo, qui exira mundum erat, ingressus esL in 
ipsum? Sane Unigeuitus, suapte natura universum 
i»undum excedens ut Deus, in. mundum ingressus 
est, pars. illius factus, idest homo. lta euim, sacri- 
ficio pro nobis oblato spenteque semetipso contra- 
dito, ab interitu terrarum orbem vindicavit, 

« Propter quod ei Jesus, ut sanctificare per 
suum sanguinem populum, extra portam passus 
est **, » Quo pacto, quaso, promiscui hominis san- 
yuis sanctos nos efficeret? At Christi sanguis san- 
ctificavit nos. Divinus est itaque, non simpliciter 
humanus ; Deus enim erat in carne, proprio nos 
sanguiue emundans. 


Ex Epistola ad Timotheum. 


« Unus eniin Deus, et unus mediator Dei et ho- 
minum homo Christus Jesus, qui redemptionem 
dedit seipsam pro omnibus **, » Salutarie citra 
controversiam Christi mors universo munde eszsti- 
üt, Anutamen si Christus Deus non. est, quomedo 


ipse solus toti mundo liberaudo $at esse potuit? v 


AL quia super omnes est, omnium causa moriém 
perpessus, solus pro omnibus satisfecit. Deus ita- 
que est, qui propria earnis merte mortem a «unde 
profligavit. | 
EX CATHOLICIS. 
Ex Epistola Petri. 
Quod Christi mors mundo ealularis exstiterit. 


« Quia Christus semel pro peccatis mortuus est, 
justus pro injustis, ut nos offerret Deo, mortili- 
ealus quidem carne, vivificatus autem spiritu. In 
quo et his qui in carcere erant. spiritibus veniens 
predicawit, qui increduli fuerant aliquando **. » 
Multi ex sanctis 109 prophetis interempti sunt ; at 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1996 
Ex τῆς πρὸς Εόραίους. 

« Διὸ εἰσερχόμενος εἰς τὸν χόσµον, λέχει θΘνσίαν 
xal προσφορὰν οὐχ Ἠθέλησας, σῶμα δὲ χατηρτίσω 
μοι  ὁλοχαυτώματα xal περὶ ἁμαρτίας οὐκ ἑτήτη- 
cag". Τότε εἶπον, Ἰδοὺυ ἤχω"» Ev κεφαλίδι βιδλίου 
γέγραπται περὶ ἐμοῦ. Tou Δοιῆσαι, ὁ θεὸς, τὸ θέ- 
λημά σου. » l'éyovs σωτῄριον τῷ χόσμῳ τὸ τοῦ Χρι- 
στοῦ πάθος. Πλὴν ἀναγχαῖον ἰδεῖν τίς ὁ εἰς τὸν χό- 
σμον εἰσερχόμενος ἣν γὰρ ἔξω τοῦ χόσµου πάντη 
τε xal πάντως * ἐπεὶ πῶς εἰαθέθηχεν εἷς αὐτὸν ἔξω7 
χόσμου; Τοιγαροῦν, κατὰ φύσιν ὑπάρχων ὑπὲρ πάντα 
τὸν χόσµον, ὡς θεὸὺς Μονογενὴς, εἰσθέδηχεν εἰς αὖ- 
«bv, µέρος αὐτοῦ γεγονὼς, τουτέστιν ἄνθρωπος" οὕτω 
«s τὴν ὑπὲρ ἡμῶν προσχοµίσας θυσίαν, καὶ ἑαυτὸν 
ἀναθεὶς, σέσωχε τὴν ὑπ' oüpavóv. 


« Διὸ xat ὁ Ἰησοῦς, ἵνα ἁγιάδῃ διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος 
τὸν λαὸν, ἔξω τῆς πύλης ἔπαθεν. » Αἷμα ἀνθρώπου 
χοινοῦ τίνα τρόπον ἁγίους ἡ, do ἀποφήνῃ; ᾽Αλλὰ μὴν 
ἡγίασε τὸ αἷμα Χριστοῦ. θεῖον οὖν ἄρα, καὶ οὐχ 
ἁπλῶς ἀνθρώπινον ' θεὺς γὰρ ἣν ἐν σαρχὶ, τῷ ἰδίῳ 
αἵματι χαθαρίχων ἡμᾶς. 


'Ex τῆς απρὸς Τιμόθεον. 

« Εἷς γὰρ θεὺς, εἷς χαὶ μεσίτης θεοῦ xal ἀνθρώ- 
πων ἄνθρωπος Χριστὸς Ἰησοῦς, ὁ δοὺς ἀντίλυτρον 
ἑαυτὸν ὑπὶρ πάντων. » «Σωςήριος ὁμαλάγδυμένως ὁ 
τοῦ Χριστοῦ θάνατος τῷ χόσμῳ παντί. Πλὴν εἰ uf 
ἐστι θεὸς, πῶς ἂν ἀρχέσειεν εἰς «b γενέσθαι πάντων 
ἀντίλυτρον αὐτός τε χαὶ µόνος.; ᾽Αλλὰ ἤρχεσε μόνος 
ὑπὲρ πάντων ἀποθανὼν, ὅτι xal ὑπὲρ πάντας στι. 
Gc; οὖν ἄρα ἐστὶ τῷ θανάτῳ τῆς ἰδίας σαρχὸς ἆπο- 
στήσας τοῦ χόσµου τὸν θάνατον. 


EK TON ΚΑΘΟΛΙΚΩΝ. 
"Ex τῆς Πότρου Ἐπωτολῆς. 
"Oti ὁ τοῦ Χριστοῦ θάνατος τῷ κόσµμῳ σωτήριος. 
« Ὅτι ὁ Χριστὸς ἅπαξ περὶ ἁμαρτιῶν ἀπέθανε, δί- 
χαιος ὑπὲρ ἀδίχων, ἵνα ἡμᾶς προσαγάγῃ τῷ θιῷ, 
θανατωθεὶς μὲν σαρχὶ, ζωοποιγθεὶς δὲ πνεύματι. Ἐν 
ᾧ καλ τοῖς ἐν φυλαχῇ πνεύμασι πορενθεὶ; ἐχήρυξεν 
ἀπειθήσασί ποτε.» Ἠολλο τῶν ἁγίων ἀνήρηνται 
προφητῶν» ἆλλ᾽ οὐδεὶς ἑχείνων ἀποθανεῖν ὑπὶρ 


wemo illorum,aut peccatorum causa oppetiisse, aut D ἁμαρτιῶν εἴρηται, οὔτε μὴν mpocayayelv ἡμᾶς τῷ 


sua nos inorte Deo obtulisse, aut spiritibus, qui in 
carcere detinebantur, pradicasse dictws est: ρε” 
stitit hoc astem Christus. Per ipsum enim et im 
ipso redempti sumus, ipsiusque mors terrarum 
orbi salutem attulit, Mertem itaque pro nobis subiit, 
uon ut hoino quispiam nostri siinilis, sed αἱ Dous 
in carne, qni corpus suum pre mortalium omnium 
vita optlit. 


O:p διὰ τοῦ ἰδίου θανάτου" ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐχήρυξέ τις 
τοῖς ἓν φυλακῇ πνεύμασι. Πέπραχε δὲ τοῦτο Χριστὸς, 
χαὶ δι) αὐτοῦ τε xal ἐν αὐτῷ λελυτρώμεθα, xai τὸ 
αὐτοῦ πάθος ἣν τῷ χόσμῳ σωτῄριον. ᾽Απέθανε τοίνυν 
ὑπὲρ ἡμῶν, οὐχ ὡς ἄνθρωπος cT; ὑπάρχων τῶν χαθ 
ἡμᾶς, ἁλλ᾽ ὣς eb; Ev σαρχὶ, τῆς ἁπάντων ζωῆς 
ἀντάλλαγμα τὸ ἴδιον σῶμα διδούς. 


** Hebr. x, 5-7; Psal. xxxix, Ἴ-θ. ** Hebr. xu; 16. ** Hl Tim. n, δ. 3 HPetr. in, 19-39: 


Variz lectiones codicis Seguieriani. 


* Ἰνδόχησας. Y ὁ ἔξω. 





1227 DE RECTA FIDE AD REGINAS. - . 1298 . 
«Χριστοῦ οὗν παθόντος ὑπὲρ ἡμῶν capxl. » Ὡς A 


Tip ὑπάρχοντος Θεοῦ τοῦ Χριστοῦ, σοφῶς χαὶ ἐμ- 
Ψρόνως ὁ μαθητῆς σαρχὶ πεπονθένα, φησὶν αὐτὸν, 
ὑπεξάγων τοῦ παθεῖν τὴν ἀπόῤῥητον φύσιν, ἧς ἀλλό- 
τριον τὸ παθεῖν. Ἰδίᾳ τοίνυν πέπονθε σαρχὶ, καἰτοι 
τοῦ παθεῖν ἀμοιρεῖν εἰθιαμένος ὁ ἐκ Θεοῦ Λόγος. 


Θεὸς οὖν ἄρα Χριστὺς, θεϊχῶς μὲν ἀπαθὴς, παθητὺς 
δὲ χατὰ τὸν σάρχα. 


"Ot ὁ τοῦ Χριστοῦ θάνατος τῷ κόσµῳ σωτήριος. 
Ex τοῦ χατὰ Ἰωάννην Evarrs.Uov. 


! Ταῦτα οὐχ ἔγνωσαν ol μαθηταὶ αὐτοῦ τὸ πρῶτον 
ἀλλ᾽ ὅτε ἑδοξάσθη ὁ Ἰησοῦς, τότε ἐμνήσθησαν ὅτι 


« Christo igilur passo in. carne **. » Cum Chri- 
stus sit verus Deus, recte sapienterque discipulus 
carne illum passum affirmat. Hac enim raiione na- 
turam illam immensam, in qua nulla perpessio ca- 
dit, ab omni perpessione eximit, Sua igitur carne 
passus est, quanquam Dei Verbum secundum se 
nullius perpessionis capax est. Christus proinde 
Deus est, impassibilis quidem secundum divi- 
nam naturam ; seeundum humanam autem passi- 
bilis. 

Quod Christi mors mundo salutaris. 
Ez Evangelio secundum Joannem. 


« lc non cognoverunt discipuli ejus primum :.- 


€ed quaudo glorificatus est Jesus, tunc recordati 


ταῦτα ἣν ἐπ᾽ αὐτῷ γεγραμμένα. » Καὶ πάλιν: €'O p sunt, quia hiec fuerant scripta de eo 35: » et infra: 


δὲ Ἰησοῦς ἀποχρίνεται αὐτοῖς λέγων : Ἐλήλυθεν ἡ 
ὥρα, ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου. Αμὴν, ἁμὴν 
λέγω ὑμῖν, ἐὰν μὴ ὁ χόχχος τοῦ σίτου πεσὼν εἰς τὴν 
Tij» ἀποθάνῃ, αὐτὸς μόνος μένει" ἐὰν δὲ ἀποθάνῃ, 
καρπὸν πλείονα φέρει. » Ἔστι δὲ οὐχ ἀμφίλυγονΣ, 
ὅτι σέσωσται πᾶς ὁ χόσµος, ἁπαθανόντος ὑπὲρ αὐτοῦ 
τοῦ Ἐμμανουήλ. Πλὴν ἐχεῖνο λέγομεν; Πῶς ἀποθα- 
νὼν ἐδοξάσθη; κχαίτοι μᾶλλον μῶμον ἀσθενείας ἔχει 
«b χρῆμα * ὅθεν xal αἰσχύνης καταφρονῆσαι λέγεται, 
εγονὼς ὑπήχοος µέχρι θανάτου. "AX (cue ἐρεῖς 
δεδοξάσθαι διὰ τὴν ἁνάστασιν αὐτόν. Ὀρθῶς ἔχει, καὶ 
ἀληθὴς à λόγος.Αρ᾽ οὖν ἀνεδίω θεϊχῶς μᾶλλον, 1 
ἀνθρωπίνως; Ἁλλ', οἶμαι, θεϊκῶς. Ὅταν οὖν αὐτὸς ὁ 
tx Θεοῦ Λόγος σαρχὶ λέγηται παθεῖν, μὴ αἰσχυνώ- 


« Jesus autem respondet eis, dicens ; Venit hora, ut 
clarificetur Filius hominis. Amen, amen dico vobis, 
nisi granum frumenti cadens in terram mortuum 
fuerit, ipsum solum manet : si auteia. mortuuni: 


fuerit, multum (ructum affert *. » Nulli dubium 
esi universum: mundum, Emrmarnucle mortem il-. : 


lius causa sustinente, servatum esse. At jure interiui 
queri potest quomodo gloriam per mortem cou- 
secutus fuerit, cum ea res apertz cujusdam in(ürmi- 
talis esse videatur : unde etiam contempta igno- 
minia *' ad mortem usque obediens fuisse legitur 1”. 
Dices forsan illum per resurrectionem glorificatum 
esse, Recib, inquam ; vera enim est bac doctrina. 
Sed divinane virtute revixit, an humana? Arbitror 


µεθα τὸ πάθος" δόξαν γὰρ ἔχει τὸ τέλος, xaX τοῦτο C οᾳμ]άδπι, divina. Cum ipsum ergo Dei Verbum 


ἑεοπρεπῇ. 


ὋὍει slc Ylóc d τοῦ Θεοῦ xal Κύριος Ἰησοῦς 
Χριστός. 
Ex τῆς πρὸς Ῥωμαίους. 

«᾿Αρ΄ οὖν αὐτὸς ἐγὼ τῷ μὲν vot δουλεύω νόμῳ 
Θεοῦ, τῇ δὲ σαρχὶ νόµῳ ἁμαρτίας. ὑὐδὲν ἄρα χατά- 
Χριμα τοῖς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Ὁ γὰρ νόμος τοῦ Ηνεύ- 
µατος τῆς ζωῆς, Ἰλενθέρωσέ με ἀπὸ τοῦ νόµου τῆς 
ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου, "Tb γὰρ ἀδύνατον τοῦ vó- 
µου, ἓν ᾧ ἡσθένει διὰ τῆς σαρχὸς, ὁ Θεὺς τὸν ἑαυτοῦ 
Yibv. πέµψας iv ὁμοιώματι σαρχὸς ἁμαρτίας, χαὶ 


carne passum dicitur, nullo pudore &uffundamur. 
Gloriam enim, eamque Deo convenientissimaim, rei 
exitus sortitur. 


109 Quod unus. sit Dei Filius et Dominus Jesus 
Christus. 


Ex Epistola ad Romanos. 
e dlgitur ego ipse mente servio legi Dei, carne 
autem legi peccati. Nihil ergo nunc damnationis 


est iis qui sunt in Christo Jesu, qui non secundum 
carnem ambulant. Lex enim Spiritus vite in CLri- 


δίο Jesu liberavit me a lege peccati et. mortis. Nam 


quod impossibile erat legi, in quo infürmabatur per 
carnem, Deus Filium suum mittens in siuilitudi- 


περὶ ἁμαρτίας, χατέχρινε τὴν ἁμαρτίαν ἓν σαρχὶ, p nem carnis peccati, et de peccato damnavit pecca- 


ἕνα τὸ δικαίωµα τοῦ νόµου πληρωθῇ ἐν ἡμῖν, τοῖς 
μὴ χατὰ σάρχα περιπατοῦσιν, ἀλλὰ xat πνεῦμα, ». 
Μάχονται μὲν γὰρ ὁμολογουμένως ἀλλήλοις ἡ σὰρξ 
καὶ τὸ πνεῦμα, τουτέστι τὸ φρόνημα τὸ σαρχιχὸν xat 
τῶν ἑμφύτων ἡμῖν ἡδονῶν vb χένηµα, xal τῆς χατὰ. 
τὸ Πνεῦμα ζωῆς ἡ δύναμις. Κὰν ὁ θεῖος ἡμᾶς ἆπο- 
φέρῃ νόμος slc ye τὸ δεῖν ἑλέσθαι «b ἀγαθὸν, ἀλλ' 1 
τῆς σαρχὸς ἐπιθυμία καταθιάζεται πρὸς τὸ ἑναντίον. 


δν [ Petr. iv, 1. 55204), χμ, 16. *6jbig. 9. 
25; vm, £4, D. Xii ibid. 24, 25 


tum in carne, ut justificatio legis impleretur in no- 
bis, qui non secundum carnem ambulamus, sel 
secundum spiritum **. » Depugnant namque aperto 
inter se marte caro et spiritus, hoc est sensus car- 
nis insitarumque nobis illecebrarum motus, et spi- 
ritalis vite facultas. Nam etsi divina lqx ad boni 
cupiditatem nos invitet, carnis tamen concupiscen- 
ti1 ad contrarium urget. At bzc rixa per Christuo, 


* Hebr. xii, 2. ** Philipp. n, 8. — *» Rom. vit, 


Varie lectiones codicis Seguieriani. 


x ἀμφίδολον. 





| 
I 





1790 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIEP. 


1500 


"unc demum dirempta est : quandoquidem, peccati A Λέλυται δὰ νῦν £y Χριστῷ ο) ἀντιστατοῦν, xol ἡτό- 


lege per illum labefactata, lex Spiritus regnum ob- 
tinet, Qua jstud autem de causa? « Misit enim Deus 
Filium suum in similitudinem carnis peccati, ut 
peccatum condemuet in carne *?, » Qui ergo fieri 
potest. ut Verbi incarnatio non fuerit summe ne- 
cessaria? Per hanc namque peccatum in. carne 
eüam nostra condemnatum est. Quod οἱ Verbum 
caro factum non est, res nostrae omuino  prostrate 
inemendatzque manserunt; atque adeo per car- 
nem legi peccati servimus, nullo in nobis impetum 
illius retundente agt refrenante. Necessariam 
proinde exstitisse dicimus hypostaticaui carnis cum 
Verbo unionem ; non. personarum inter se copulam, 
aut solam voluntatum concordiam ei simplicem 
conjunctionem, quam quidam statuuit. 

« Quid ergo dicemus ad hzc? Si Deus pro no- 
bis, quis contra nos? Qui etiam proprio Filio non 
pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit Hlum ; 
quomodo nen etiam cum illo omnia nobis dena- 
vit *!? » Si Deus Pater proprium Filium , illum 
ipsum nimirum qui ex illius substantia ortus est, 
104 pro nobis donavit, ergo corpus quod mor- 
tem sustinuit, proprium illius erat, qui secundum 
carnem passus est (nam secundum divinitatis na- 
turam pati non poterat) ; ita enim qui secundum se 
pati nequit, dispensatorie morteus perpessus est. 
Proinde qui unum in duos dispertiunt, aperte im- 
pietatis crimine sese. constringunt : quandoquidem 
»ἱ est liomo per se et secunduin se divisim, et non 
prium pro. nobis Filium dedisse uon iuveukur, 


« Quis accueabit adversus electos Dei? DBeus qui 6 


justificat, quis est- qui condemnet ? Christus Jesus 
qui mortuus est, imo qui et resurrexit, qui est ad 
dexteram Dei, qui etiam interpellat pro nobis 5. » 
Si Christus. per fidem justiflcat, solus autem Deus 
est qui justiti:ie donum praestat : Consequens fit 
Christum, esse verum Deum. Rursum. si. ad dexte- 
ram Patris sedet, eademque cum illo gloria et ma- 
jestate pollet, et quidem mortuus et resuscitatus ; 
corpus itaque assumptum Verbi proprium est. Nam 


νησε μὲν τῆς ἁμαρτίας ὁ νόµοςι πεχράτηχε δὲ ὁ τοῦ 
Πνεύματος. Διὰ ποίαν αἰτίαν; « Πέπομφε γὰρ ὁ θεὸς 
πὸν ἑαυτοῦ Υἱὸν ἂν ὁμοιώματι σαρχὸς ἁμαρτίας, ἵνα 
χατακρἰνῃ τὴν ἁμαρτίαν ἐν τῇ σαρχί. » Elta, πῶς o) 
χρειωδεστάτη λίαν $j τοῦ Λόγον σάρχωσις; Καταχέ- 
χριται γὰρ οὕτω χαὶ ἐν τῇ σαρχὶ ἡμῶν ἡ ἁμαρτία. 
Ei δὲ οὐ γέγονε σὰρξ 6 Λόγος, ἀπομεμένηχεν ἁδιόρ- 
θωτα τὰ χαθ) ἡμᾶς, xal δουλεύοµεν τῇ σαρχὶ νόμῳ 
ἁμαρτίας , οὐδενὸς ἐν ἡμῖν αὐτὴν χαταργήσαντος. 
θὐχοῦν ἀναγκαίαν εἶναί φαμεν τὴν xa0' ὑπόστασιν 
ἔνωσιν τοῦ λόγοι πρὸς τὴν σάρχα, χαὶ οὐχὶ δὴ µόνην 
τὴν ἓν προσώποις, xat χατὰ θέλησιν, Πτοι συνάφειαν 
ἁπλῆν, χαθά φᾳσί τινες. 


« Ἐί οὖν ἐροῦμεν πρὸς ταῦτα; El 6 θεὺς ὑπὲρ 
ἡμῶν, τίς χαθ ἡμῶν; "Oc ve τοῦ ἰδίου Υἱοῦ oix 
ἐφείσατο, ἀλλ' ὑπὲρ ἡμῶν πᾶντων παρέδωχεν αὐτὸν, 
πῶς οὐχὶ xai σὺν αὐτῷ τὰ πᾶντα ἡμῖν χαρίσεται» 
El τὸν ἴδιον Y'tóv, δῆλον δὰ ὅτι τὸν Ex τῆς οὐσίας αὖ- 
τοῦ, δέδωχεν ὑπὲρ ἡμῶν 6 θεὸς χαὶ Πατήρ πέπονθε 
δὲ χατὰ σάρχα, xal οὐ φύσει θεότητος" ἴδιον ἄρα ἦν 
αὐτοῦ «b πεπονθὸς σῶμα, ἵνα χαὶ αὐτὸς νοηται παθὼν 
οἰχονομιχῶς, ὁ παθεῖν οὐχ eic. Τὸ τοῖνυν ἆπομε- 
ρίζειν εἰς δύο τὸν ἕνα, δυσσεθές ' αὖχ ἔτι γὰρ ἴδιον 
Υἱὸν εὑρίσχεται δοὺς ὑπὲρ ἡμῶν ὁ Πατὴρ, εἴπερ 
ἑστὶν ἄνθρωπος διῃρημένως, χαὶ οὐχὶ 6$ μᾶλλον ὡς 
ἐν προσλήψει σαρχὸς ὁ Ex θεοῦ Λόγος. 


ipsummet Dei Verbum carne indutum, Pater pro- 


« Ti; ἐγχαλέσει χατὰ ἐχλεχτῶν θεοῦ ; θεὺὸς 6 δι- 
καιῶν, τίς ὁ καταχρίνων;, Χριστὸς Ἰησοῦς ὁ ἆποθα- 
νὼν, μᾶλλον δὲ ἐγερθεὶς, óc ἐστιν ἓν δεξιᾷ τοῦ Θεοῦ, 
ὃς «αἱ ἐντυγχάνει ὑπὲρ ἡμῶν. » El διχαιοῖ τῇ πίστει 
Χριστὸς, θεὺὸς δέ ἐστιν ὁ διχαιῶν * Θθεὸς ὅρα ἀληθὴς 
ὁ Χριστός. Καὶ εἴπερ ἐστὶν ἐν δεξιᾷ τοῦ θεοῦ, χαίτοι 
τεθνεφς xal ἐγηγερμένος, συγχάθηται δὲ τῷ Πατρί’ 
ἴδιον ἄρα τοῦ Λόγου τὸ σῶμά bot. Συνεδρεύει γὰρ 
αὔτω τῷ Πατρὶ μετὰ τῆς ἀναληφθείσης σαρχὸς, ὣς 
Υἱὸς χατὰ φύσιν, χαὶ el γέγονε σὰρξ ὁ Λόγος. 


etsi factum esL caro, baud secus. tamen in suscepta carne cum Patre regni. solium obtinet, ut verus na- 


Luralisque Filius, 
«Qua aputem ex, (ide est justitia, sic dicit; Ne 
dixeris in corde tuo : Quis ascendet in coelum? id 


« Ἡ δὲ ix πίστεως δικαιοσύνη οὕτω λέχει’ ΜΗ 
εἴπῆῃς ἐν τῇ xapbla σου. Τίς ἀναθήσεται elg τὸν οὗ- 


est, Ομείδμιπι deducere. Aut quis descendet in abys- D ρανόν; τουτέστι Χριστὸν χαταγαχεῖν' ἢ Τίς καταδή- 


sum? boc est, Christum a mortuis re vocare. Sed 
quid dicit? Prope est verbum jn ore tuo, et in corde 
tuo : hoc est verbum. fidei, quod praedicamus. Quia 
si conüteris in,ore tuo Domipum Jesum, et in corde 
tuo credideris quod Deus suscitavit illum a mor- 
tuis, salvus eris. Corde enim creditur ad justitiam ; 
ore autem (it confessio. ad salutem "*. » Si secun- 
. dum quorumdam opinationem Christus est houwo 
deifer, sola personarum copula Dei Verbo conjun- 
c!us : qui (leri potest, ut in illum tanquam in Do- 
minum credentes, ejusdem ex mortuis resurre- 


" Rom.vn, ὁ. *'ibid. 31, 52. ** ibid. 35, 54. 


σεται εἰς τὴν ἄθυσσον; τουτέστι Χριστὸν Ex νεχρῶν 
ἀναγαγεῖν. ᾽Αλλὰ xL λέγει; Ἐγγύς σου τὸ ῥῆμά ἔστιν 
ἐν τῷ στόματίἰ σου xaX bv τῇ xagbla aou * τουτέστι,͵ 
τὸ ῥῆμα τῆς πίστεως, ὃ χηρύσσομεν. Ὅτι ἓὰν όμολο- 
γήσης ἓν τῷ στόματί σου Κύριον Ἰησοῦν, xal πι- 
στεύσῃς ἓν τῇ. xapbla σου ὅτι ὁ θεὸς αὑτὸν ἤγειρεν 
ix νεχρῶν, σῳθήσῃ * χαρδίᾳ γὰρ πιστεύεται εἰς δι- 
καιοσύνην, στόµατι δὲ ὁμολογεῖται εἰς σωτηρίαν. » 
Kil xav& γε τό τισι δοκοῦν, ἄνθρωπος θεοφόρος νοεῖ- 
ται Χριστὸς , xal µόνην ἔχων τὴν bv προσώποις 
ἕνωσιν πρὸς τὸν θεοῦ Λόγον’ τίνος ἕνεχα πιστεύοντες 


" Rom. x, 6-10. 


1701 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1502 


εἰς αὐτὸν ὡς εἷς Κύριον, ὁμολογοῦντες δὲ xal «fjv A ctionem prolltentes. ejusmodi flde justificemur? Fi- 


£x νεχρῶν ἀνάστασιν αὐτοῦ, δικαιούµεθα τῇ πίστει 
τῇ εἰς αὐτόν; Πράττεται δὲ ἡ πίστις ὣς εἰς Θθεὺν 
δηλονότι. 'Avayxala τοιγαροῦν ἡ καθ) ὑπόστασιν 
Ένωσις τοῦ Θεοῦ Λόγου πρὸς τὸ ἀνθρώπινον. Ἕνα γὰρ 
οὕτω Χριστὸν ὡς Κύριον κατὰ φύσιν ὁμολογήσομεν, 
καὶ τῆς αὐτοῦ σαρχὸς τὴν ἀνάστασιν ἐπιγινώσκοντες, 
Ux clc 8sby πιστεύοντες, δικαιούµεθα. 

εΟὐδεὶς γὰρ ἡμῶν ἑαντῷ CT, καὶ οὖδεὶς ἑαυτῷ 
ἀποθνήσχει ' ἐάν τε οὖν ζῶμεν, τῷ Κυρίῳ ζῶμεν; 
ἑάν τε ἀποθνήσχωμεν, τῷ Κυρίῳ ἀποθνήσχομεν. 
Ἐάν τε ζῶμεν, ἑάν τα ἀποθνήσχωμεν, τοῦ Θεοῦ 
ἔσμεν ' εἰς τοῦτο γὰρ Χριστός ἀπέθανε- καὶ ἔζησεν, 
ἵνα καὶ νεχρῶν xai ζώντων χυριεύσῃ. » Προσπεφώ- 


vnxé που τοῖς ἐξ ἐθνῶν ὁ µαχάριος Παῦλος: « Νυνὶ : 


ὃξ Ὑνόντες θεὸν, μᾶλλον δὲ Ὑνωσθέντες ὑπὸ θεοῦ, 
πῶς ἐπιστρέφετε ἐπὶ τὰ ἀσθενῆ καὶ πτωχὰ στοιχεῖα 
τοῦ χόσµου, οἷς πάλιν ἄνωθεν δουλεύειν θέλετε; » 
Λελυτρώμεθα τοίνυν διὰ τῆς πίστεως τῆς εἰς Χριστὸν 
ἐχ τῆς τῶν στοιχείων δουλείας, χαὶ Ἀνέχθημεν εἰς τὸ 
δουλεύειν θεῷ ζῶντι.καὶ ἀληθινῷ. El δὲ ἀπέθανον ὁ 
Χριστὸς, ἵνα xa νεχρῶν xal ζώντων χυριεύσῃ, xdi 
αὐτῷ ζῶμεν ὡς θεῷ ζῶντι καὶ ἀληθινῷ πῶς οὐκ 
ἀναγχαία τῷ Λόγῳ ἡ πρὸς σάρχα γέγονεν ἕνωσις 
ἀληθής; Ἐν αὑτῇ γὰρ ἀποθανὼν,. χεχυρίευχε xai 
ζώντων Xa νεχρῶν.. 


"Ex cnt πρὸς Κορινθίους πρώτης. 

«Ἔπινον γὰρ, φησὶν, ἐκ πνευματικῆς ἀχολουθού- 
σης πέτρας ἡ δὲ πέτρα fiv ὁ Χριστός.» Τὸ Χριστὸς 
ὄνομα τέθειται τῷ Ἐμμανουὴλ, ὅτε γεγέννητα: διὰ 
τῆς, ἁγίας Παρθένου. Πῶς οὖν αὐτὸς Tv ἡ πέτρα ἡ 
ποτίζουσα τὸν Ἰσραῇλ; ᾽Αλλ' ἔστι δῆλον, ὅτι Χριστὸν 
καὶ Υὸν οἶδεν ἕνα τὸ Γράμμα τὸ ἱερόν. Γεγονὼς γὰρ 
ὁ Λόγας σὰρξ, πάλιν αὐτός ἐστιν dj πνευματιχὴ πέ- 
τρα, τῆς οἰχείας φύσεως τὸ πρεσθύτατον οὐχ ἁπο- 
θαλὼν διὰ τὸ νέον τῆς οἰχονομίας. 


'Ex τῆς πρὸς Kopwólove δευτἑρας. 
"Dose ἡμεῖς ἀπὸ τοῦ νῦν οὐδένα οἴδαμεν κατὰ 


σάρχα" εἰ δὲ xai ἐγνώκαμεν χατὰ σάρχα Χριστὸν, 
ἀλλὰ νῦν οὐχέτι Ἱινώσχομεν.» Τί δὴ ἄρα φησὶν ὁ 


des enim in eum tanquam in Deum fertur. Neces- 
sarium est ergo ut Dei Verbum secundum hypo- 
$lasin humane nature unitum profiteamur. ΑΊ 
Ώυπο enim modum unum Christum tanquam natu- 
ralem Dominum confitentes, et carnis ejus resur- 
rectionem agnoscentes, ac veluti iu Deum ereden- 


tes, justificationis beneficium consequimur. 


' « Nemo enim nostrum sibi, vivit, et nemo sibi 
moritur : sive enim vivimus, 105 Domino vivi- 
mus; sive,morimur, Domino morimur. Sive ergo 
vivimus, sive morimur, Domini sumus. In hoc enim 
Christus mortuus, est et resurrexit, ut vivorum si- 
mul et mortuorum dominetur **, » Idem Apostolus 
alibi illos qui ex gentibus conversi fuerant, ita al- 
loquitur: « Nune. autem cum cognoveritis Deum, 
imo cogniti sitis a Deo; quomodo iterum conver- 


timini ad infirma et egena elementa mundi, quibus 


denuo servire vultis **? » Per fidem ergo in Chri- 
$tum ab elementorum servitute liberati, in Dei vivi 
et veri servitium translati sumus. Quod si Christus 
mortuus est, ut vivorum et mortuorum ex $quó 


dominetur, ipsique tanquam vivo et vero Deo vivi- 
mus, quomodo necessarium non erat ut Verbum 


cum carne vere uniretur? In ipsa namque mortem 
perpessum, cum in vivos, tum in mortuos quoque 
imperium obtinuit. 


α priori ad Corinthios. 
« Bibebant enim de spiritali, consequente 608 


C petra : petra autem erat Christus ?*, » Nomen Chri- 


sti tunc demum inditum est. Emmanueli, quando 
ex sacra Virgine originem duxit. Quomodo ergo 
petra esse poterat, quz» populum lsraeliticum de- 
serio potarat? Scripturam sacram unum duntaxat 
Filium, unumque Christum agnoscere, extra qu»- 
$tionem est. Verbum itaque, posteaquam carnem 
suscepit, spiritalis etiam petra esL, propter dispen- 
sationis novitatem, proprie nature antiquitatem 
non abjiciens. 


Ex posieriore ad Corinthios. 


« Itaque nos .ex hoc neminem novimus secun- 
dum carnem : et si secundum carnem cognovimus 
Christum, sed nunc jam non novimus *'. » Quid 


Παῦλος; "Apa Χριστὸν ἀρνεῖται μετὰ τὴν ἀνάστα- D 'est, obsecro, quod Paulus hie ait? Nunquid Chri- 


σιν; Οὐκ οἶδεν αὐτὸν ἐγηγερμένον ἓν σαρχὶ, xoi 
ἀναληφθέντα μετ’ αὐτῆς εἰς τὸν obpavóv; Καὶ τίς ὁ 
φάναι τοῦτο τολμῶν; Οὕτω γὰρ οἵδε xal ἀναληφθέντα 
καὶ Ίξοντα χατὰ καιροὺς, ὃν τρόπον ἀναδέδηχεν εἰς 
τὸν οὐρανόν. Πῶς οὖν o)x εἰδέναι φησὶ χατὰ αάρκα 
Yióv; "Ort μετὰ τὴν àx νεχρῶν ἀναδίωσιν, οὐχ ἐχ 
tiv τῆς σαρχὸς ἔτι µέτρων, ἀλλ᾽ ὡς Ex θείας ὑπερ- 
οχῆς ἄμεινον αὐτὸν εἶἰδέναι καὶ ὁμολογεῖν '. οὕπω γὰρ 
πληρωθείσης τῆς οἰκονομίας, ἐχηρύττετο κατὰ σάρ- 
χα, ἵνα πιστεύηται γεγονὼς ἄνθρωπος ὁ Μονογενής * 
ἐπεὶ δὲ τετέλεσται τὸ µυστήριον, ἀφ ὧν ἐστι θεὸς 
ἄμεινον αὐτὸν ὁμολογεῖν, f) ἀπό γε τοῦ κεχονῶσθαι 

*: Rom. xiv, 7-9. 


* Galat. iv, 9. *^I Cor. x, 4. 


stum..post resurrectionem inficiatur? Nonne illum 
secundum carnem resuscitatum , cumque cadem 
illa carne in ccelum profectum norat ? Ecquis istud 
dicere audeat? Talem nawmque in celum ascen- 
disse, ac olim inde rursum venturum sciebat, qua- 
lem coelestia petiisse neutiquam ignorabat. Quo- 
modo igitur Filium secundum carnem $6 nosse ne- 
gat ? Quoniam simul atque ex mortuis revixit, sa- 
tius ex divina 106 eminentia illum et nosse ct 
profiteri, quam ex carnis mensura. Etenim, dispen-- 
salionis mysterio necdum expleto, secundum ear- 
nem przdieabatur, quo nimirum Unigenitus care 


*' [ Cor. v, 16. 


1508 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP, 


fsctus. crederetur. At vero, sacramento hoe jam A διὰ τὴν cápxa, El; οὖν Χριστὸς xai Υϊὰς καὶ Κύ- 


congummalto, przstat ex divinitate illum agnoscere 


ριος. 


et profiteri, quam ος carnis humilitate et exinanitione. Unus itaque est Christus et Filius οἱ Do- 


minus. 

« Scitis enim gratiam Domini nostri Jesu Christi, 
quoniam propter vos egenus factus est, cum esset 
dives, ut illius inopia vos divites essetis **, » Si 
Christus est tantum homo, non secundum veram 
autem cum Dei Verbo unionem opulentus, ut Deus ; 
quomodo factus est egenus ? Quales tapdem sunt 
opes nature humane? Annon omni homini dici- 
tur : « Quid habes quod noa accepisti **? 1 Verum 
lic cum dives esset, utpote Dens, factus est egenus ; 
siquidem Verbum paternum, quod vere dives erat, 
humans naturae humilitatem dispénsatori& suam 
faciens, factum est inops. Unus ergo est Christug 
et Filius, qui quidem dives est ut Deus; pauper 
vero est, quia ut nos per se locupletaret, homo fa-. 
ctus est. 


Ez Εμὶμοίᾳ ad Galatas, 


« Paulus apostolus, non ab hominibus, neque per 
hominem sed per Jesum Chrisium, et Deum Patrem 
qui suscitavit eum a mortuis '. » Annon Deum 
incarnatum, unumque ex utrisque Filium et Do- 
minum, divinorum. mysterlorum interpres pet bsec. 
nobis insinuat * Dicit enim se non ab bomipe, neque 
per hominem, sed per Jesum Christum wissum esse. 
Quid ergo? Nunquid illum, quem universo orbi, ta- 
lem annuntiarat hominem esse iggorabat*- Nequa- 
quam : norat utique hominem esse : at non hominem, 
solum, sed Dei Verbum hominem factum. Neque 
Deum rursum in homine intelligendum, sed salva 


« Εινώσκετε γὰρ τὴν χάριν τοῦ Κυρίου Άμων "In- 
σαῦ Χριστοῦ, ὅτι δι ὑμᾶς ἐπτώχεναε πλούσιος uv, 
ἵνα ὑμεῖς τῇ ἐχείνου πτωχείᾳ πλουτήσηεε. » El µόνον 
ἄνθρωπος 6 Χριατὸς, χαὶ οὗ xa0' ἕνωσιν ἀληθὴ τὴν 
πρὸς τὸν Θεὺν Λόγον πλούσιος, ὡς θεὺς, πῶς ἑκτώ- 
χευσε» Tí; γὰρ ὅλως 6 τῆς ἀνθρωπότητας πλοῦτοςς 
Εἴρηται γὰρ ἀνθρώπῳ παντί: « Τί γὰρ ἔχεις ὃ οὐχ 
ἔλαδες; » Αλλ’ ἑπτώχευσε, πλούσιος ὢν ὡς θεός ᾽ 
ἐπτιώχευσε γὰρ, τὸ τῆς ἀνθρωπότητος poxpor peri, 
οἰχειωσάμενος οἰχονομικῶς, ó πλούσιος ἁληθὼς Ex 


p θιοῦ Πατρὸς Λόγας. Ες ἄρα Χριστὺς καὶ Υἱάς " καὶ 


πλούσιος μὲν, ὡς θεός ' πτωχὸς δὲ, ὅτι γέχονεν ἄν- 
θρωπος, ἵνα ἡμεῖς γενώμεθα πλούσιοι δι’ αὐτόν. 


'Ex τῆς αρὸς Γαάτας. 

« Εξαῦλος. ἁπόστολος , οὐχ àx' ἀνθρώπων, οὐδὲ δι 
ἀνθρώπου, ἀλλὰ διὰ Ἰησοῦ Χριατοῦ, καὶ Θεοῦ Πα- 
«pic τοῦ ἐγείραντος αὐτὸν Ex νεχρῶν. » "Ap' οὖν 
οὐχὶ Θεὸν ἐνηνθρωπηκότα, καὶ ἕνα ον ἐξ ἀμφυον 
ἀποφαίνει διὰ τούτων ἡμῖν Ylbv xa Κύριων ὁ µυστ- 
αγωγός; Ἔφη μὲν γὰρ ἀπεστάλθαι, οὔτε ἀπ᾿ ἀν- 
θρώπων, οὔτε δι ἀνθρώπου  προστέθειχε δὲ, ὅτι 
c Ἁλλὰ διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ. » Καΐται πῶς οὐχ οἶδεν 
ἄνθρῳπο ὄντα Ἰησοῦν Χριστὸν, ὁ οὕτω τοῖς &và 
πᾶσαν τὴν οἰχουμένην X χηρύξας αὐτόν; 'AXX οἶδεν 
ὄντα οὐχ ἄνθρωπον ἁπλῶς, ἐνηνθρωπηχότα δὲ μᾶλλον 
τὸν ἐκ Θεοῦ. Λόγον' xal οὐ θεὸν kv ἀνθρώπῳ νοοῦ- 


per omnja deüate hominem reipsa effectum. Cum. Ἅµενον, ἀλλ᾽ ὡς αὐτόχρημα Υενόμενον ἄνθρωπον μετὰ 
ergo se non ab homine, sed per lesum Christum τοῦ εἴναιθεόν, Ὅσαν οὖν Mq, παρὰ ἀνθρώπου μὴ 
missum dicat : quis dubitet quin Christum Jesum ἀπεστάλθαι, ἀλλὰ διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ" πῶς οὐχ ἅπα- 


verum Deum agnoscat, etiam ubi ille perinde ac nos 
carni communicavit? At. maluit interim illum per 
divinam illius super omnes excellentiam, quam per 
exinanitionis menspram exprimere. 


« Cum essemus ρατνυἩ, sub elementis mundi. 
eramus servientes. 1077 At ubi venit plenitudo 
temporis, misit Deus Filium suum faetum ex mu- 
liere, factum sub lege, ut eos qui suh lege erant, 
redimeret, ut adoptionem filiorum. reciperemns *. » 
Quem, quaeso, Deus Pater ex muliere ortum et sub 
lege feelum misit? Annon congrue respondetur, 
digneque cogitatur, eum misisse, qui neque ex mu; 
lere ortus, nee legi faclus esset obnoxius, nisi. id 
esse non desineret, quod apte carnem et sangninem 
susceptum erat? Res plana est : etenim Dei Patris 
NXerbum secundum caruem natum est ex muliere; 
ille rursum qui ut Deus, legis era) Dominus, factus 


αιν ἑναργὲς, ὅτι καὶ Θεὸν αὐτὸν olbcy ἀληθινὸν μετὰ 
τὸ καὶ àv σαρχὶ Ὑενέσθαι καθ ἡμᾶς; Σημαίνει τοί - 
vuv αὐτὸν οὑχ. ἀπό γε τῶν τῆς χενώσεως µέτρων, 
ἀλλὰ ix τῆς θείας αὐτοῦ xai χατὰ πάντων ὕπερ- 
Qno 

T Ὅτε Tyusv νήπιοι, ὑπὸ τὰ στοιχεία τοῦ χόσµου 
δεδορλωμµένοι μεν. Ὅτε δὲ ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ 
χρόνου, ἑξαπέστειλεν ὁ θεὺς τὸν YUv αὑτοῦ vevó- 


D. µενον ἐκ γυναιχὸς, Ὑενόμενον ὑπὸ νόµον, ἵνα τοὺς 


ὑπὸ νόµον ἑξαγοράσῃ, ἵνα τὴν υἱοθεσίαν ἀπολάδω- 
μεν.» Τίνα πέπομφεν ὁ θεὺς χαὶ Πατὴρ, ὃς γέχονεν 
ἐκ. γυναιχὸς, γέγονε δὰ καὶ ὑπὸ νόµον; "Apa οὐχὶ 
φάναι πρέπει, καὶ περινοεῖν ἄξιον, ὅτι πέπημφεν 
ἐκεῖνον, ὃς οὐκ ἂν Υέγονεν bx γυναικὸς, οὐδ' ἂν ἔπρα- 
ξεν ὑπὸ νόµο», εἰ μὴ µεμένηχεν ὅπερ ἣν, Ebo δηλο- 
νότι σαρχὸς χαὶ αἵματος; "AX" ἔστι σαφἠς ὁ λόγος ' 
6 γὰρ ix θεοῦ Πατρὸς Λόγος γέγονεν ἐκ Υυναικὸς 
κατὰ cápxa* ὁ τοῦ νόµου Κύρ'ος ὡς θεὺς, Υέγονεν 


. 41 Cor. vis, 9. ** Εθου, ww, 7. ! Galat. 1, 1. * Galat. iv, 3. 


Yariz lectiones codicis Seguieriani. 


J ὑπ' οὐρανόν. 


1505 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


ὑπὸ νόµον, ἵνα γένηται xat ἀδελφὸς τοῖς ὑπὸ vópov* Α est egi subjectna, quo illorum fratrem se declararet 


οὕτω γὰρ ἀπελάθομεν ἡμεῖς τὴν νἱαθεαίαν. Ὥστε εἰ 
μὴ γέγονεν ὑπὸ vóyov xai ἐχ γυναιχὸς, οὐδ' ἂν μεν 
ἀδαλφοὶ τῷ χατὰ φύσιν Κυρίῳ τῷ θεῷ». Ἐπειδὴ δὲ 
γέγονε δι) αὐτοῦ τὸ χρῆμα, πεπλουτήχαμµεν. 'Anó- 
δειξιν δὲ ποιεῖται σαφῃ τοῦ πράγµατος ὁ θεσπέσῳς 
Παῦλος, προσ[επ]ενεγκὼν εὐθύς' « "Oct δέ loce υἱοὶ, 
ἑξαπέστειλεν ὁ θεὸς τὸ Πνεῦμα τοῦ. χἱοῦ αὑτοῦ. εἰς 
τὰς χαβδίας ὑμῶν, xpásov* ᾿Α66ᾶ, 6 Πατήρ... Πῶς 
οὖν πνεῦμα τοῦ ἐκ γυναιχὺς xal ὑπὸ vópov, τὸ ἅγιόν 
ἐστι Πνεῦμα, δι’ οὗ καὶ κράζοµεν, ᾿Α6θᾶ, ὁ Πατὴρ, 
εἰ μὴ θεὸς ὁ Χριστὸς, εἷς ὧν, καὶ Ylóc; 


qui legis viuculo tesebantur asiricti : bac — una 
namque »adose. in &Kes cooptsti sumus. Certum 
est enim, si is legi obnoxius factus non esset, aut 
ortum ez muliere nop, iraxisset, nog illius fratres 
evadere.non potuisse, qui secundum naturam Deus 
et Dominus est: quia vere uurumque effectus es, 
Do& quoque per ipsum hac tanta re potiti. sumus. 
Atque hujus evidentem demonstrationem habent, 
que beatus Apostolus statim ibi adjungil ; ait enim; 
« Quoniam autem estis filii, misit Deus Spiritum 
Filii sui in corda vestra, clamantem, Abha, Ρα» 


ter *. » Jam quomodo illius spiritus, qui ex muliere natus est, et sub lege factus est, sanctus Spiritus 
est, per quem etiam clamamus, Abba, Pater : οἱ Christus Deus, οἱ unus, et Filius non est? 


'x τῆς πρὸς Ἐφεσίους. 

« Εἷς Κύριο», µία πίστις, ἓν βάπτισμα; εἷς θεὸς 
xai Πατὴρ πάντων, καὶ διὰ πάντων χαὶ ἓν πᾶσιν. 
Ἑνὶ δὲ ἑχάστῳ ἡμῶν ἑδῥθη f$ χάρις αὕτη χατὰ τὸ 
Βέτρον τῆς δωρεᾶς τοῦ Χριστοῦ. Au) λέγει’ ᾿Αναδὰς 
εἰς Ὄψος, Ἰχμαλώτευσεν αἰχμαλωσίαν, καὶ ἔδωχε 
ὁόματα τοῖς ἀνθρώποις. Τὸ δὲ, ἀνέδη, εί ἐστιν, εἰ μὴ 
ὅτι χαὶ χατέθη el; τὰ χατώτατα µέρη vic γῆς; Ὁ 
χαταθὰς, αὑτός ἔστι xai ὁ ἀναδὰς ὑπεράνω πάντων 
τῶν οὐρανῶν, ἵνα πληρώσῃ τὰ πάντα.» "Άθρει δἡ par 
πάλιν, ὅσος àv τούτῳ λόγος σαφἑστατά τε xal ἑναρ- 
γῶς ἀποφαίψει, εἰδὼς καὶ δυνάµενος, ὅτι Χριστὸς 
Κύριος slg, xa0' ἕνωσιν οἰχονομικὴν συνενεχθέντος 
toU Λόγου πρὸς τὸ ἀνθρώπινον sl; γὰρ ἐξ ἀμφοῖν, 
Yi ἀληθής. Ἐπεὶ πῶς el; Κύριος; πῶς δὲ µία 
φίστις; f| πῶς Ev bert «tb βάπτισμα; El γὰρ υἱοὶ 
δύο, δύο πάντως xai κύριοι’ διττὴ καὶ fj πίστις, xal 
οὐχ Ev ἐστι «b βάπτισμα. Εἰς τίνα γὰρ πεπιστεύχα- 
μεν; fj εἰς τίνος ὄνομα βεδαπτίσµεθα; ᾽Αλλλ. μὴν 
εἷς Κύριος, µία πίστις, lv βάπτισμα  πρόδηλον οὖν 
&pa ὅτι χαὶ εἷς Υἱὸς, xv οἱ νοοῖτο παθ᾽ ἡμᾶς veyo- 
νὼς 6 Μονογενής. Τίς δὲ ὅλως 6 ἀναθὰς εἰς ὕψος; 7 
εἰς ὁ χατελθὼν εἰς τὰ κατώτερα µέρη τῆς γῆς; Οὐκ- 
οῦν αὐτὸς χατέδη μὲν ἀνθρωπίνως ' xabnxs γὰρ Eav- 
«ὃν εἰς χένωσιν, xat τεταπείνωχε, γενόμενος ὑπήχους 
μέχρι θανάτου ἀνέδη δὲ μετὰ σαρχὺς ὑπεράνω πάν- 
των τῶν οὐρανῶν, ἵνα πληρώσῃ τὰ πάντα. 


Ex Epistola ad Ephesios. 


« Unus Dominus, una fides, unum baptisma: 
unus Deus et Pater omnium, qu] est super omnes, 
et per omnia, et in omnibus. Unicuique autem no- 
strum data est gratia secundum mensuram dona- 
tionis Christi. Propter quod dicit » Ascendens in 
altum captivam duxit captivitatem, dedit dona ho- 
minibus. Quod autem escendit, quid est, nisi quia 
et descendit primum ad inferiores partes terre* 
Qui deseendit, ipse est et qui ascendit super omnes 
celos, ut. impleret omnia *. » En quanta rursune 
claritateet evidentia apostolicus sermo hoc loco. 
ostendat, Verbo per dispensatoriam unionem cuiu 
humana Watura coeunte, unum tantum esse Chri- 
Sium, unum esse Dominum ; atque adeo unum ex 
uwoque 68669 solum, verum naturalemque Filium. 
Nam quomodo unas Dominus, aut una fides, 108, 
ant unum baptisma ? Si enim duo sunt filii, duo.ne- 
cessario erunt. Domini, e& duplex rursum fides, et 
duplex tandem baptisma. In quem enim credidimus, 
aut in eujus nomine baptizati sumus?. Atqui unus 
tamtum est Dominus, una fides, unum baptisma. 
Perspicuum flt ergo unum golum,esse Filium, etiam - 
8i Unigenitus humanam originem perinde ac uos. 
expertus sit. Rursum ecquisnam ille est, qui vel in 
altum sscendit, vel ad inferiores terra partes de- 
scendit* llic ipse igitur secundum humanam natu- 


ram descendit, seseque ad exinauijionem dimisit, ac humiliavit, factus s9bediens usque ad mortem. 
Ascendit autem earne. indutus super omnes colos, ut impleat omnia. 


Ἐκ τῆς απρὸς d$xlixzncelovc. 

"Exaozos ετοῦτο φρονείσθω ἐν ὑμῖν,]δ καὶ ἐν Χριστῷ 
Ἰησοῦ: ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ, ὑπάρχων, οὐχ ἁρπαγμὸν 
ἠγήσατα τὸ εἶναι ἴσα θεῷ '. ἁλλ' ἑαυτὸν, ἑχένωσε, 
μορφὴν δούλου λαδῷ», kv, ὁμοιώματι ἀνθρώπων Ye- 
νόµενος, καὶ σχήµατι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος: ἑτα- 
πείνῳσεν ἑαυτὸν, γενόμενος ὑπήχους µέχρι θανάτου, 
θανάτου δὲ σταυροῦ. Διὸ xal ὁ θεὸς αὐτὸν ὑπερ- 
όψωσε, καὶ ἐχαρίσατο αὐτῷ ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα; 
ἵνα ἓν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ πᾶν Υόνυ χάμφῃ ἔπουρα- 


5 Gal. iv, 6.  Ερίο. ιν, 9-10. 


Ex Eyistola od Philippenses. 


« lloc enim sentite in. vobis, quod et in Christo 
Jesu :qui cum in forma Dei esset, non rapinam 
arbitratus est, esse se cequalem Deo; sed semet- 
ipsum exinanivit, formam servi accipiens, in simi- 
litudinem hominum factus, et habitu juventus ut 
homo. Hunmiliavit semetipsum, factus obediens usque 
ad mortem, mortem autem crucis. Propter quod 
et Deus exaltavit illum, et donavit illi nomen quod 
est super omue nomen : ut in. nomine Jesu oinc 


Varie lectiones codicis Seguieriani. 


4 xa θεῷ. 


4501 


S. CYIILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1508 


genu flectatur ecelestium, et terrestrium, οἱ infer- A vlov, xol ἐπιγείων, xal xavayDoviov* xai πᾶσα 


norum; et.omnis lingua confiteatur quia Dominus 
Jesus Christus in gloria est Dei Patris *. » Audis 
hoc quomodo Verbum, quod in Dei forma exsiste- 
bat, et Deus erat, neutiquam rapinam arbitratam 
dicat esse se zxqualem Deo? Siquidem naturalem 
cum Deo Paire qualitatem obtinens, servi forma, 
hoc est, hominis natura suseepta, semetipsum exina- 
nivit, specieque nostra ac similitudine accepta, 
seipsum humiliavit. Posteaquam vero cruoem susti- 
nuit, exaltatum dicit, datumque illi: nomen quod 
est super omne nomen ; ita ut omne genu ipsi jam 
jncurvetur, omnisque lingua eumdem confiteatur. 
Sed qua, quaeso, ratione, qui in forma et :equalitate 
Dei exsistebat, ad exinanitionem. se. demisisse, et 
postea exaltatus perhibetur? Annon evidentissinum 
hoc Christi sacramentum est? Enimvero cum 8e- 
cundum naturam Deus esset, factus homo, in hu- 
militatem abjectionemque descendit. Factus autem 
nostri similis, 109 etiam cum carne suam obtinet 
gloriam. Et ipsa exaltatio non convenit in Verbi 
naturam, sed in ipsam carnis dispensationein, Unus 
est itaque Christus Deus in natura humana, et eum 
natura humana, idipsum quod ante erat, usque 
permanens. 
Ex Eyistela ad Colossenses. 

«Gratias agentes, inquit, Deo Patri, qui dignos 
nos fecit in partem sortis sanctorum in lumine : 
qui eripuit nos de potestale trenebrarum, et transtu- 
lit in regnum Filii dilectionis sux, in quo habemus 
redemptionem, remissionem peccatorum : qui est 
jmago Dei invisibilis, primogenitus omnis creaturae. 
Quoniam in ipio condita sunt universa, in ccelis 
el iu terra, visibilia et invisibilia, sive Throni, sive 
Dominationes, sive Principatus, sive Potesiates, 
omnia per ipsum et in ipso creata sunt : et ipse est 
ante omnes, et omnia iy ipso constant. Et ipse est 
capul corporis Ecclesie, qui est principium, primo- 
genitus ex mortuis ; ut sit in omnibus ipse prima- 
nim tenens ; quia-in ipso complacuit omnem ple- 
nitudinem inhabitare, et per eum reconciliare omnia 
jn ipsum: pacificans per sanguinem crucis ejus, sive 
qu in terris, sive qux in coelis sunt *. » Ecce 
hic illum rursus inaspectabilis Dei imaginem appel- 


. γλῶσσα ἐξομολογήσηται, ὅτι Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς 


εἰς δόξαν Oto) Πατρός.» Σύνες ὅπως τὸν Ev μορφῇ 
τοῦ θεοῦ χαὶ Πατρὸς ὑπάρχοντα Θεὸν Λόγον, οὐχ 
ἁρπαγμὸν ἠγήσασθαί φησι τὸ εἶναι ἴσα θεῷ. Ἔχων 
γὰρ τὸ εἶναι χατὰ φύσιν ἓν ἱσότητι τοῦ Πατρὸς, κε- 
χένωχεν ἑαυτὸν, xaX μορφὴν δούλου λαθὼν, τουτέστιν 
ἄνθρωπος γεγονώς, xal οἷον ἓν εἴδει τῷ χαθ) ἡμᾶς 
εὑρεθεὶς, τεταπείνωχεν ἑαυτὸν εἰς xévoctv. Ἐπειδὴ 
δὲ xal αὐτὸν ὑπομεμένηχε τὸν σταυρὺν, ὑψῶσθαί - 
Φησιν αὐτὸν, δεδόσθαι δὲ αὐτῷ xal τὸ ὄνομα τὸ ὑπὲρ 
πᾶν ὄνομα. ὥστε χαὶ πᾶν Υόνυ χάµψαι, xoX πᾶπταν 
αὑτῷ γλῶτταν ἐξομολογήσασθαι, Πῶς οὖν ὁ £v μορφῇ 
καὶ ἰσότητι τοῦ θεοῦ χαθῆχε μὲν ἑαυτὸν εἰς χένωσιν, 


:ὑψῶσθαι δὲ μετὰ τοῦτο λέγεται; "Ap" οὐχὶ προδη- 
D λότατον τὸ τοῦ Χριστοῦ µυστήριον; θεὺς γὰρ ὧν 


φύσει, γέγονεν ἄνθρωπος kv. ταπεινώσει xad σµιχρος 
πρεπείᾳ. Γεγονὼς δὲ xa0' ἡμᾶς, εἰς τὴν ἑαυτοῦ. δό- 
ξαν ἀναφοιτᾷ xai μετὰ σαρχός. Καὶ πρέποιιᾶν τὸ 
ὑψοῦσθαι τῇ οἰχονομίᾳ, xat οὐ δὴ μᾶλλον σὐτῇ τῇ 
φύσει τοῦ λόγου. Εἷς οὖν ἄρα. Χριστὺς θεὸς ἐν &v- 
θρωπότητι, xat μετὰ τῆς ἀνθρωπότητος ὑπάρχων 
à fv. | 


Ἐκ τῆς αρὸς Κολασσαεῖς. 
« Εὐχαριστοῦντες, qnot, τῷ Πατρὶ τῷ ἱχανώσαντιε 
ἡμᾶς εἰς τὴν µερίδα τοῦ κλήρου τῶν ἁγίων Ev τῷ 
φωτί ὃς ἑῤῥύσατο ἡμᾶς ἐχ τῆς ἐξουσίας τοῦ σχότ 


C τους, καὶ µετέστησεν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ ΥΙοῦ τῆς 


ἀγάπης αὑτοῦ, ἓν ᾧ ἔχομεν τὴν ἀπολύτρωσιν, τὴν 
ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν ’ 6c ἐστιν εἰκὼν τοῦ Θεοῦ τοῦ 
&opátou, πρωτότοχος πάσης κτίσεως. "Ott ἓν αὐτῷ 
ἐκτίσθη τὰ πάντα ἐν τῷ οὗρανῷ xax ἐπὶ τῆς γῆς, τὰ 
ὁρατὰ xai τὰ ἁόρατα, εἴτε θρόνοι, εἴτε Κυριότητες; 
εἴτε "Apyat, εἴτε Ἐδυυσίαε, τὰ πάντα δι’ αὐτοῦ xai 
εἰς αὐτὸν ἔχτισται ' χαὶ αὐτός ἔστι mpb πάντων, xai 
«X πάντα v αὐτῷ σννάστηχε * xal αὐτός ἐστιν d$ χε’ 
φαλὴ τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας, ὃς ἔστιν ἀρχὴ, 
πρωτότοχος ἐκ τῶν vexpüv* ἵνα γένηται. ἓν πᾶσιν 
αὐτὸς πρωτεύων; ὅτι ky αὐτῷ ηὐδύχησε πᾶν τὸ πλή- 
popa χατοιχκῆσαι, χαὶ.δι αὐτοῦ ἁποχαταλλάξαι τὰ 
πάντα εἰς αὐτόν * εἰρηνοποιῆσας διὰ τοῦ αἵματος τοῦ 
στανροῦ αὐτοῦ εἴτε τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, εἶτε τὰ ἓν τοῖς 


]at; Türonosque, Principatus et Dominationes con- D οὐρανοῖς.» Ἰδοὺ δῇ πάλιν εἰχόνα μὲν τοῦ Θεοῦ τοῦ 


didisse, omuiaque in ipso et per ipsum constare 
aperte affirmat : tum corporis quoque Ecclesie 
caput, primogenitumque ex mortuis eumdem prz- 
dicat. Ecquis, amabo, imago Dei, universorumque 
conditor est, nisi ipsemet unigenitus Dei Filius? 
qui etiam. factus est mortuorum primogenitus ; 
quippe qui in suaipsius, et non in alterius cujus- 
piam carne mortem oppetiit. Quare unus est 
Cluisius οἱ Filius, Deus simul et honio, 


110 Ex Epistola ad Hebreos. 
« Muliifariam multisque modis elim Deus Το 


* Philpp. η 5-11. * Coloss. xii, 20. 


ἀοράτου φησὶν αὐτόν. ἑχτίσθαι δι αὐτοῦ θρόνους, 
xat ᾽Αρχὰς, xo Κυριότητας διαδεδαιοῦται σαφῶς * 
καὶ εἰς αὐτὸν τὰ πάντα xai ἓν αὐτῷ συνεστάναι M- 
χει» καὶ αὐτὸν εἶναι τὴν χεφαλὴν τοῦ σώματος τῆς 
Ἐχκλησίας, καὶ πρωτότοχον Ex τῶν νεχρῶν. Tic οὖν 
ἄρα ἐστὶν dj εἰκὼν τοῦ Θεοῦ, ὁ χτίστης τῶν ὅλων, el 
pij αὑκὸς ὁ μονογενῆς τοῦ θεοῦ Υἱός; ὃς καὶ Υέγονε 
πρωτότοκος ἐκ νεχρῶν, ὡς ἀποθανὼν τῇ σαρχὶ τῇ 
ἰδίχ, καὶ οὐχὶ δη μᾶλλον τῇ τινος ἕτέρου. ET; οὖν 
Χριστὺς καὶ Υἱὸς, Θεός τε ὁμοῦ καὶ ἄνθρωπος. 
Ἑκ τῆς πρὸς 'E6palovc. 
Πολυμερῶς. xai πολυτρόπως πάλαι ὁ θεὸς 1-- 


1709 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1510 


λήσας τοῖς πατράσιν ἓν τοῖς προφήταις, ἐπ᾽ ἑσχάτου A queus patribus in prophetis, novissime diebus istis: 


τῶν ἡμερῶν τούτων ἐλάλησεν ἡμῖν ἐν Υἱῷ, ὃν ἔθηχε 
χληρονόμον πάντων, δι οὗ xal τοὺς αἱῶνας ἑποίη- 
σεν.» Φύσει τῶν ὅλων, Κύριος μετὰ τοῦ Θεοῦ xa) 
Πατρὸς ὁ Μονογενἠὴς αὐτοῦ Λόγος εἶναι πεπίστευται" 
τίθεται δὲ κληρονόμος, ὅτι γέγονε σάρξ’ εἴρηται 
γὰρ πρὺς αὐτὸν, ὡς χαθ”- ἡμᾶς ἄνθρωπον γεγανότα 4 
δι ἡμᾶς. « Αἴτησαι παρ) ἐμοῦ, χαὶ δώσω σοι ἔθνη 
την χληρονομίαν σου, xal τὴν χατάσχεσίν σου τὰ 
πέρατα τῆς γῆς.» ᾽Αλλὰ δι αὐτοῦ τοῦ. θεοῦ, τοῦ 
χληρονόμου διὰ τὸ ἀνθρώπινον , xal αὐτοὺς πεποιῆ- 
σθαι τοὺς αἰῶνάς φησιν, εἰς τὸ τοῦ Λόγου πρεαθύ- 
τατον τοῦ πράγματος ἔχουτος τὴν ἀναφοράν. Εἷς οὖν 
ἄρα Χριστὸς xal Υἱὸς, ὁ αὐτός τε ἁμοῦ θεὺς xal 
ἄνθρωπος. 


ε Ὃς ὢν ἀπαύγασμα. τῆς δόξης, xai χαραχτὴρ B 


τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ, φέρων τε τὰ πάντα τῷ ῥή- 
µατι τῆς ὀννάμεως αὐτοῦ, χαθαρισμὸν τῶν ἆμαρ- 
τιῶν ποιηαάµενος, ἐχάθισεν Ev δεξιᾷ τῆς µεγαλω- 
σύνης ἐν ὑψηλοῖς  τοσούτῳ χρείττων γενόμενος τῶν 
ἀγγέλων, ὅσῳ διαφορότερον ὄνομα παρ αὐτοὺς xs- 
χληρονόμηχε.» Τὸ ἀπαύγασμα τῆς δόξης, ὁ yapa- 
κτὴρ τῆς. ὑποστάσεως τοῦ θεοῦ χαὶ Πατρὺς, τουτ- 
έστιν ὁ ἐξ αὐτοῦ χατὰ φύσιν Ylbg μονογενῆς, τίνα 
τρόπον, χαθαρισμὸν τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν ποιησάµε- 
vos, δηλον δὲ ὅτι διὰ τοῦ αἵματος αὐτοῦ, χεχάθιχεν 
ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρὸς, καὶ χρείττων γενέσθαι λέγεται 
τῶν ἀγγέλων, χαΐτοι χατὰ φύσιν xat τῇ τῆς θεό- 
τητος ὑπεροχῇ τὰ πάντα νιχῶν; Οὑχοῦν xat ἄνθρω- 
πος γεγονὼς, πεπλεονέχτηκεν, ὡς θεὸς, την ἁόρατον 
χτίσιν, ὁ αὐτὸς ὧν ἁπαύγασμα xat χαρακτὴρ, καὶ 
ἐργασάμενος τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν τὸν χαθαρισμὸν 
αἵματι τῷ ἰδίῳ. Ef; οὖν ἄρα Χριστὸς, καὶ Υἱὸς, 
καὶ Κύριος. 

« Ὅ τε γὰρ ἁγιάξων xaY οἱ ἁγιαζόμενοι, ἐξ ἑνὸς 
πάντες. Δι fjv αἰτίαν οὐχ ἐπαισχύνεται ἀδελφοὺς αὖ- 
τοὺς χαλεῖν, λέχων  ᾽Απαγγελῶ τὸ ὄνομά σου τοῖς 
ἀδελφοῖς µου.» Τὸ χατὰ φύσιν ἅγιον οὐχ ἁγιάζεται, 
ὅτι µή ἐστι προσδεὲς ἁγιασμοῦ τό γε μὴν ὡς μεῦ- 
έξει τῇ παρ ἑτέρου γεγονὸς ἅγιον, ἁγιάζειν ἑτέ- 
ρους οὗ δύναται. Πῶς οὖν ὁ αὐτὸς ἁγιάτει χαὶ ἁγιά- 
ζεται, ζητητέον. ᾿Αγιάζει τοίνυν, ὡς θεὸς, ἰδίωμα 
φύσεως τῆς ἑαυτοῦ τὸ ἁγιάκειν δύνασθαι λαχών * 
ἁγιάζεται δὲ μεθ᾽ ἡμῶν, χατὰ τὸ ἀνθρώπινον. Εἷς οὖν 


locutus est nobis in Filio, quem constituit hzredenn 
universorum, per quem fecil et saecula ". » Unige- 
nitum Dei Verbum una cum Deo Patre naturalis 
retrum | omnium Dominus esse creditur : at quia 


. caro. factum est, hzeredis quoque appellationem 


sortitum est. Dictum est namque ad illud, tanquam 
ad hominem nostri causa nostri similem effectum : 
« Postula a me, et dabo tibi gentes hzreditatem 
luam, el possessionem tuam terminos terra. » 
Verumtamen per ipsum tanquam per Deum, propter 
humanam maturam heredis vocabulo appellatum, 
ipsa quoque secula condita asserit : tribuit enim 
id summe Verbi antiquitati. Unus jtaque est 
Christus et Filius, idem Deus simul et homo. 

« Qui cum sit splendor gloriz, et figura substan- 
tie ejus, porlansque omnia verbo virtutis suz, et 
purgationem peccatorum faciens, sedel ad dezte- 
ram majestatis in excelsis : tanto melior angelis 
effectus, quanto differentius nomen pra illis hzre- 
ditavit *. » Qua, quzso, ratione splendor ille glo- 
rie paternzque substantiz character, hoc est uni- 


genitus Dei Filius, qui naturaliter ex. illo procedit, 


peccatorum purgationem faciens (dubium autem 
nullum est, quin per proprium sanguinem) ad Patris 
dexteram considere, ipsisque augelis excellentior 
facius praedicatur? Annon secuudum naturam, di- 
vinitatisque eminentíam, longe excellit omnia ? Sane 
idem omnino ut Deus, patern:que substantize figura 
et splendor, inspectabilem illam ereaturam longe 
excellit etiam homo factus, et sanguine suo peccata 
nostra emundans, Unus ttaque est Christus et Filies 
tet Dominus. 


« Qui sanctificat, et qui sancticantur, ex ueo 
o1unes, Propter quam causam nou confunditur. fra- 
tres eos. vocare, dicens: Annuntiabo nomen tuum 
fratribus meis !^. » Quod suapte natura sanctum 
est, id non sanctilicatur ; quandoquidem 11] san- 
etificatione nulla indiget. Quod autem participa- 
tione quadam ab alio sanctificationem consecutum 
est, id alios sanctificare non potest. Qu:eritur ergo 
quomodo idem sanctiflcet, vieissimque sanctificetur. 
liaud dubie Verbum incarnatum, ut Deus, sauctifi- 


ἄρα Χριστὸς xai Υἱὸς xal Κύριος, ἁγιάζων μὲν θεῖ- p cat, ut quod sanctificandi vim sus nature pre- 


χῶς, ἁγιαζόμενος δὲ μεθ) ἡμῶν ἀνθρωπίνως. 


prietatem obtineat: at vero secundum humanam 


naturam, nobiscum sanclificatur. Unus. igitur est Christus et Dominus et Filius, sanctificans quidem 
ut Deus, sanctificationem autem accipiens buniano more nobiscum. 


« Κεφάλαιον δὲ b τοῖς λεγοµένοις 9* Τοιοῦτον ἔχο- 
μεν ἀρχιερέα, ὃς ἰχάθισεν Ev δεξιᾷ τοῦ θρόνου τῆς 
µεγαλωσύνης v τοῖς οὐρανοῖς, τῶν ἁγίων Άλειτουρ- 
γὸς, χαὶ τῆς σχηνῆς τῆς ἁληθινῆς, ἣν ἔπηξεν ὁ Κύ- 
proc, xaX οὑχ ἄνθρωπος.» El πᾶς ἱερεὺς, χαθά φη- 
σιν ὁ µαχάριος Παῦλος, εἰς τὸ προσφέρειν δῶρά τε 


7T [lebr. 5, 1, 3. ^ Psal. µ, δ. * Hebr. i, 5, 4. 


19 [Tebr. i1, 11, 12. 


« Capitulum autem super ea qua dicuntur : Ta- 
hun habemus poutificem, qui consedit in dextera 
sedis magnitudinis in ecelis, sanctorum minister, et 
tabernaculi veri, quod fixit Dominus, et uon homo !!, ϱ 
Si juxta beati. Pauli doctrinam omnis sacerdos ad 
offerendum doua et sacrificia assumilur , non sibi 


!! [Tebr. vint, 4, 2. ) 


Vari lectiones codicis Seguieriani. 


περηνότα. 3Ὁ inl. 6 εἰρημένοις, 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1312 


litant qui ad sacerdotii functionem seliguntur, sed Α καὶ θυσίας παραλαμδάνεται, οὐχ ἑαυτοῖς τελοῦσε 


Deo, cui ab universa creatura cultas veneratioque 
debetur:at qui Deo ministrant, non ejusdem cum 
Deo ordinis eroünt, neque gloriom eamdem,quz in 
ipsum solum convenit, sortientur ; ecquo ergo modo 


Christus, noster pontifex effectus, in dextera Dei assi- ' 


det, thronumqpe majestatis in ccelis obtinet, sancto- 
rumque ac superni et veri illius tabernaculi sacerdos 
constitutus est ; et Patri et sibipsi quoque omnium. 
preces offerens?. Unus igitur est Christus et Filius, 
qui quidem ut Deus, iu divinitatis su: throno con- 
sidet ; ut vero divina dispensatione hu:inanz naturz 
particeps effectus, ministri pontificisque locum no-. 
jnenque sortitus egt. 

« ideoque et nos tantam habentes impositam nu- 


τὰς λατρείας οἳ χαλούμενοι πρὸς ἱερωσύνην, Oed δὲ 
μᾶλλον, ᾧ τὸ παρὰ πάσης κτίσεως ὀφείλεται σέδας᾽ 
ὁ 6k θεῷ λειτουργῶν, oüx ἐν ἴσῳ μµέτρῳ χείσεται 
θεοῦ, οὔτε μὴν τὴν αὐτῷ xai µόνῳ πρέπουσαν φο- 
ῥέσει δόξαν. Εἶτα, πῶς ἀρχιερεὺς ἡμῶν γεγονὼς ὁ — 
Χριστὺς, ἓν δεξιᾷ κάθηται τοῦ θεοῦ, xat τὸν θρόνον 
ἔχει τῆς μεγαλωσύνης ἓν τοῖς οὐρανοῖς, xai των 
ἁγίων ἐστὶ λειτουργὸς, χαὶ τῆς σχηνῆς τῆς ἄνω xat 
ἁληθινῆς, ἑαυτῷ τε καὶ τῷ Πατρὶ προσχοµίζων τὰς 
παρὰ πάντων λατρείας; Ef, ἄρα ἐστὶ Χριστὺς xat 
Υἱὸς, χαθήµενος μὲν θεῖχῶς Ev τῷ τῆς ἰἱδίας θεόσι- 
τος θρόνῳ, χεχρηματιχὼς δὲ ἱερεὺς xai λειτουργὸς 
οἰχομομιχῶς διὰ τὸ ἀνθρώπινον, 

« Ῥοιγαροῦν χαὶ ἡμεῖς τοσοῦτον ἔχοντες περιχεί- 


bem testium, depouentes omne pondus οἱ circuin- Β µενον ἡμῖν νέφος μαρτύρων, ὄγχον ἀποθέμενοι 


Stans nos peccatum, per patientiam. curramus ad 
propositum nobis certamen, aspicientes in auctorem 
fidei et consummatorem Jesum Christum, qui 
proposito.sibi gaudio sustinuit crucem, confusione 
contempta, atque in dextera sedis Dei sedet '& » 
Si Christus est tantum homo, et non Deus nostra 
carne vere indutus, quoduom | gaudium ipsi propo- 
situm dicit ; aut quomodo ad divinz majestatis dexte- 
(2m consedit? Atqui gaudium erat illi propositum : 
siquidem suprema illi natura in perpetuis deliciis 
usque versatur : et corpore, quod crucifigi 119 po- 
terat, assumpto, crucem sustinuit, crucisque suppli- 
cium perpessus, Deoet Patri dextera assedit. Unus 
proinde Dominus Jesus Christus, crucifixus qui- 


πάντα xaY τὴν eünsplaravoy ἁμαρτίαν, δι ὑὕπομο- 
Vic τρέχωµεν τὸν προχείµενον ἡμῖν ἀγώνα, ἁφ- 
ορῶντες εἰς τὸν τῆς πίστεως ἀρχηγὸν xal τελειωτὴν 
Ἰησοῦν Χριστόν ΄ ὃς y τῆς προχειμένης abi 
χαρᾶς ὑπέμεινε σταυρὸν, αἰσχύνης: χαταφρονίσας, 
xai ἐν δεξιᾷ τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ χεκάθιχεν. κ. Bi 
χοινὸς ἄνθρωπος ὁ Χριστὸς, xai οὗ θεὸς ἀληθῶς, ἓν 
σαρχί τε χαβ᾽ ἡμᾶς, molav αὐτῷ προχεῖσθαί φησι 
τὴν χαράν; f) πῶς χεχάθιχεν tv δεξιᾷ τοῦ θρόνου 
τοῦ θεοῦ; Αλλά μὴν προῦχειτό τε αὐτῷ χαρὰ (καὶ 
γάρ ἐστιν ἂν ἀχαταλήχτοις θυµηδίαις dj ἀνωτάτω 
φύσις), ὑπέμεινε δὲ σταυρὸν, τὸ σναυρωθΏναι δυνά- 
µενον ἴδιον ποιησάµενος our" xai αὐτὸς ὁ ἑσταυ- 
ρωμένος χεχάθικεν kv δεξιᾷ τοῦ Θεοῦ χαὶ Πατρός. 


dem ut homo, cum Patre vero regnaus σι € Εἷς ἄρα Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, σταυρωθεὶς μὲν 


Deus. 
Quod unus Filius et Deminus, 
Ez Evangelio secundum Mattheum, 


« Omnia mibi tradita sunt a Patre meo : et nemo. 
novit Rilium, nisi Pater : neque Patrem quis novit, 
- nisi Eilius, et cui voluerit Filius revelare. » Si nemo 
Filium novit, nisi solus Pater; quomodo sunt qui 
Patris testimonium veluti infirmum repudiant ?- Os- 
tendit ig, autem Filium suum in Jordane hac ora- 
tiope : « Πίο, inquit, est Filius meus dilectus, ím 
que. mihi bene complacui '*. » Atqui non nudum 
Verbum ob oculos nobis posuit, sed incarnatum. 
Neque dixit :.In hoc est Filius meus dilectus; sed : 
Hie, quem coram cernitis in carne, est Filius meus. 
Unus itaque est Deminus et Filius. 


Es, Evangelia secundun Joannem, 


« Erat lux vera, quo. illuminat omnem hominem, 
venientem in hune mundum. ln mundo erat, et 
mundus per ipsum factus est, et mundus eum non 
cognovit. [n propria venit, et sui eum non. recepe- 
ruut ! . » Ecee accurate de divinis disserens, οἱ per 
. lucem veram illuminari omnem hominem venieutem 
in liunc mundum affirmans, ipsumque esse, per quem 
mundus est conditus, hunc eumdein in propria ve- 
nisse praedicat. Venil autem Unigenitus factus homo 


ἀνθρωπίνως, συνεδρεύων 68 θεῖχῶς τῷ Πατρἰ. 
"Ott εἷς Yióc καὶ Κύριος. 
Ἐκ τοῦ κατὰ Ματθαϊον. 


«. Πάντα µοι παρεδόθη ὑπὸ τοῦ Πατρός µου * xoi 
οὐδεὶς γινώσκει τὸν Υἱὸν, εἰ μὴ ὁ Πατήρ οὐδα τὸν 
Πατέρα τις γινώσχει, εἰ μὴ ὁ Υἱὸς, καὶ ᾧ ἂν βούλη- 
ται ὁ Τἱὸς ἀποχαλύψαι. » Οὐδενὸς γινώσχοντος τὸν. 
Υὸν, cl μὴ αόνου τοῦ Πατρὸς, πῶς ἀθετοῦσί τινες 
τὴν τοῦ Πατρὺς µαρτυρίαν; Ὑπέδειξε γὰρ τὸν ἴδιον 
Υἱὸν iv τῷ Ἰορδάνῃ, λέγων * « Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός 
µου ὁ ἀγαπητὸς, iv ip ηὐδόχησα. » Αλλ᾽ οὗ γυμνὸν 
ἡμῖν παρέδειξε τὸν ἴδιον Λόγον, 30) ἐνωθέντα σαρχί. 
Καὶ οὐχ εἴρηχεν, ὅτι Ἐν τούτῳ ἐστὶν !ó Ylóc µου, 


D ἁλλ᾽, ε Οὗτός ἐστιν, ».ὁ μετὰ σαρχός. El; ἄρα xai 


Κώριος καὶ Yló;. 
Ἐκ, τοῦ κατὰ ἹἸωάνγη» EDarre Mov. 

c," Ην τὸ qe τὸ ἁληθινὸγ, ὃ φωτίζει πάντα ἄν- 
θρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον. Ἐν τῷ χόσμῳ ἦν, 
xaX ὁ χόαµος δι αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ ὁ χόσµος αὐτὸν 
οὑκ ἔγνω. Εἰς τὰ ἴδια $302, χαὶ οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὐ παρ- 
ἐλαθον. 2. θεολοΥγήσας ἀρκούντως, χαὶ διὰ τοῦ φωτὸς 
τοῇ ἀληθινοῦ πεφωτίσθαι πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενο» 
εἰς τὸν κόσμον .εἰπὼν, xal δι αὐτοῦ αὐτὸν πεποιῇῃ- 
σθαι τὸν χόαµον, εἰς τὰ ἴδιά φησιν αὐτὸν ἑλθεῖν. 
"II40s δὲ γεγονὼς ἄνθρωπος 6 Μονογενὴς ὡς πρὸς 


? Hebr. xii, 1, 2... à Mattb. x1, 21. !* Matth. 2, 17. * Joan. 1, 9, 10. 


4513 


—. DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1514 


ἰδίους, χαὶ πρὸ vs τῶν ἄλλων τοὺς ἐξ αἵματος A tanquam ad suos, et priecipae ad Israelitici sangui- 


"pa. "Occ τοίνυν αὗτός ἐστι τὸ φῶς τὸ ἀληθινὸν, 
ὁ δι’ οὗ τὰ πάντα (καὶ αὑτός ἔστιν ὁ μετὰ σαρκὺς 
ἐλθὼν εἰς τὰ ἴδια: πῶς οὖχ ἀναγκαῖον ἕνα Χριστὸν 
καὶ Υἱὸν ὁμολογεῖν ; 

« Καὶ ὁ Λόγος σὰμξ ἐγένετο, xal ἑσχήνωσεν ἓν 
ἡμῖν, καὶ ἐθεασάμεθα chv δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς 
Μονογενοῦς παρὰ Πατρὸς) πλήρης χάριτος xdi &An- 
θείας. » El γέγονε σὰρξ ὁ Λόγος, τουτέστι παραπλη- 
.σίως ἡμῖν µετέσχεν αἵματος χαὶ σαρχὸς, xal σπέρ- 
µατος ᾿Αδραὰμ ἐπελάδετο, ἵνα κατὰ πάντα τοῖς ἁδελ- 
φοῖς ὅμοιωθῇ ' πῶς ἂν ἑνδοιάσειέ τις ὅτι µεμένηκε 
Λόγος, xai σὰρξ γεγονώς; "Άτρεπτος γὰρ ἡ τοῦ Λό- 
Υου φύσις. Καὶ εἰ χεχρηµάτιχεν ἡμῶν ἁδελφὺς, πῶς 
Μονογενοῦς ἔχει δόξαν; Οὐχοῦν κἂν εἰ έγονε σὰρξ, 


nis homines. Cam ergo ipse sit lux illa vera, per 
quem omnia sunt condita; cuinqsme ille sit, qui carne 
indutus vcnit in propria : quomodo consequens uon 
est, ut unum Christum et Filium confiteamur? 

« Et Verbum caro factum est, et habitavit jn no- 
bis, et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti 
a Patre, plenum gratiz et veritatis **. » Si Verbum 
factum est caro, carnique et sanguini zeque ac nos 
communicavit, 113 ac semen Abrah:e apprehen- 
dit, quo nimifum per omnia fratribus suis assimi- 
laretur τς quis dubitet quin id plane permanserit 
quod erat, etiamsi caro factum sit? Siquidem nulla 
η Verbi naturam cadere potest mutatio. Et, si frater 
noster est, quomodo Unigeniti gleriam habet? Sane 


οὐδὲν Ticvóv ἐστι Θεός * xal Μονότενῆς μὲν ὡς 0:5, B licet factum sit caro, Deus tamen esse non desiit. 


πρωτύτοχος δὲ διὰ τὸν ἀνθρώπινον σταυρόν. 


Ἰωάννης μαρτυρεῖ περὶ αὐτόρ, καὶ χέχραγε X6- 
qov* « Οὗτος fjv, ὃν εἶπον' Ὁ ὀπίσω µου ἐρχόμε- 
voc, ἔμπροσθὲν µου γέγονεν, ὅτι πρῶτός µου ἣν : ὅτι 

ἔχ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἑλάδομεν.ν 
Ὅ Ἰωάννης φησὶ περὶ τοῦ Χριστοῦ» « Ὁ ὀπίσω pov 
ἐρχάμενος » (τουτέστιν, 'O μετ) ἐμὰ φανερούμενὸς ’ 
ὃν αὐτὸ; ἐχήρυξς δηλονότι, « ἔμπροσθέν µου γέγονε), » 
τουτέστι πρωτεύων κατὰ τὴν δόξαν καὶ γὰρ ἣν xol 
ἐν ὑπάρξει πρῶτος, ὡς θεός. Πῶς οὖν μετ αὐτὸν [6] 
πρὸ αὐτοῦ κατὰ χρόνονς "Ott θεὸς ἦν ὁ Λάγος, χαὶ 
γέγονε σἀρξ. ἔχων μὲν τὸ πρωτεύει, xaüb Λόγος 
Eacl* δευτερεύων δὲ κατὰ τὴν σάρχα. El δὲ xai ἐκ 


Unigenitus proinde est ut Deus; primogenitus vero 


propter crucem humanitus susceptam. 

Joannes testimontüm perhibet de ipso, et clamat 
dicens : « Hic erat quem dixi : Qoi post me ventu- 
rus est, ante me factus est, quia prior me erat. Et 
de plenitudiuewjus nos omnes accepimus **. » Joanues 
de Christo ait : « Qui post me venit, » hec est, post 
me manifestatus, quem scilicet 3pse preedicavit, « i8 
prior me est, » hoc est, dignitate et gloria me prz- 
stat : nam et ipsa quoque exsistendi ratione, ut 
Deus, prior erat. Quomodo ergo idem Joanne prior 
εἰ posterior secendum 1empus exstitit? Quia Ver- 
bum Beus erat, et factum est caro. Prius proinde 
erat ut Verbum, posterius vero ut homo. Et, si om- 


τοῦ πληρώματος αὐτοῦ πάντες µετεσχήχασιν οἱ ἅγιοι C nes sancti de illius plenitudine hauserunt; sola porro 


(πλήρες δὲ µόνον ἐστὶ τὸ θεῖον, xa0& φησιν διὰ τῆς 
Ἡσαῖου φωνῆς), πρέποι ἂν αὐτῷ τε xal µόνῳ τὸ, ὡς 
ἐξ ἰδίου πληρώματος, ἑαυτοῦ μετόχους ἀποπληροῦν d 
ἑτέρους. Πέπραχε δὲ τοῦτο Χριστός. El; ἄρα ἔστὶν 
Yüc καὶ Κύριος ὃ ix θεοῦ Αόγος γενόμενος σὰρξ, 
αὐτὸς θεός τε ὁμοῦ xaX ἄνθρωπος. Ἔχοι δ᾽ ἂν τὴν 
διάνοιαν τὸ ἑφεξῆς ῥητόν’ « Οὗτός ἐστι, περὶ οὗ 
ἐγὼ εἶπον, πίσω µου ἔρχεται ἀνὴρ, ὃς ἔμπροσθέν 
µου γέγονεν, ὅτι πρῶτός µου ἣν. » ἸΤδοὺ γὰρ ἄνδρα 
Ἱέγων αὐτὸν, xaX ἑρχόμενον ὀπίσω, πρῶτον εἶναί φη”- 
σιν ὣς Θεόν’ « Ἐν ἀρχῇ γὰρ ἣν ὁ Αόγος, xal θεὺς 
ἦν ὁ Λόγος. 

« Καὶ ἐμαρτύρησεν Ἰωάννης λέγων, ὅτι Τεθέα- 
μαι τὸ Πνεῦμα καταθαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν ἐς οὐ- 
ρανοῦ, xal µέναν ἐπ᾽ αὐτόν * κἀγὼ δὲ οὖχ ᾖδςιν αὐ- 
τόν’ ἀλλ ὁ πέµψας µε βαπτίξειν ἓν ὕδατι, ἐχεῖνός 
pot εἶπεν, Ἐφ' ὃν ἂν ἵδῃς τὸ Πνεῦμα ααταθαῖνον, 
καὶ pévoy &m' αὐτὸν, οὗτός ἐστιν ὁ βαπτίζων iv τῷ 
Πνεύματι τῷ «ἁγίῳ. Κἀγὼ ἑώραχα, xai μεμαρτύ- 
exa ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, » "Opa σαφῶς 
τε xul ἑναργῶς Ev τούτοις τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν 
τὸν Χριστὸν, δεχόµενον μὲν ἀνθρωπίνως τὸ Πνεύμα 
διὰ τὴν μετὰ σαρχὸς οἰχονομίαν (πλούσιος vip iw, 


divinitas, juxia Isai:e vocem 18, absolute plena est; | 
ipsi soli convenit, ut sea ipsius plenitudine aliorum 
inopiz: subveniat. Przstitit autem hoc ipsum Chri- 
$tus; incarnatum itaque Dei Verbum uaus est Do- 
minus et Filius, idemque Deus simul et homo. 
Ejusdem sententi:m est, quod mox subjungitur : 
« Hic est, inquit, de quo dixi : Post me venit vir, 
qui ante mo factus est, quia prior me erat **, » En, 
licet virum vocet, et post se venientem przdicet , 
secundum divinitatem tamen se priorem affirmat 5 
ε In priucipio enim erat Verbum, et Deus erat Ver- 
bum *!, » 

« Et testimonium perhibuit Joannes dicens : Quia 
vidi Spiritum descendentem quasi columbam de 
calo, et mansit super eum. Et ego nesciebam 
eum : sed qui misit me baptizare in aqua, ille mibi 
dixit : Super quem videris Spiritum descendentem, 
et manentem super eum, hic est qui baptizat in Spi- 
ritu sancto. Et ego vidi, et testimonium perbibui 
quia est Filius Dei **. » En utrumque clare eviden- 
terque assertum bic habes ; nempe Dominum Jesum 
Christum propter carnis quidem, ceconomiam, ut 
114 hominem Spiritum sanctum accipere, aiqui- 


!* Joan. 114. ο Hebr. 1, 14. * Joan. 1, 15, 16. !'* Isa. vi, 5... ** Joan. 1, 90. *! Joan. 1, 4, ** ibid. 39-54. 


Varig lectiones codicis Seguieriani. 


à ἀποτελεῖν. 


1515 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHEP, 


1516 


dém « cum dives esset, nostri causa factus est ege- A ἑπτώχευσε δι ἡμᾶς), βαπτίζοντα δὲ θεϊχῶς ἐν τῷ 


nus** », tum eumdem rursum tanquam Deum in 
Spiritu sancto baptisma conferre. At in quem , ob- 
secro, convenire queat, Spiritus sancti gratiam iin- 
perüri, nisi in verum et naturalem Deum? Unus 
ergo est Christus, unus Filius, ut evangclista testi- 
ficatur. 


« Et ego, inquit, vidi, et testimonium perlibui - 


quia hic est Filius Dei **. » Ecquisnam hicerat? lile 
ipse utique, quem quidem ut hominem, Spiritui 
sanctum viderat suscepisse ; ut Deum vero, in Spi- 
ritu sancto baptizare didicerat. 

« Si terrena dixi vobis, et non creditis, quomodo 
si dixero vobis coelestia, credetis? Et nemo ascendit 
in celum, nisi qui descendit de ccelo Filius hominis 


qui est in ecelo 35. » Quonmodo descendit de ccelo B 


Filius hominis, siquidem sacra illa caro ex muliere 
nata est? Erat sane caro Verbi quod de coelo de- 
scenderat, propria : unus est igitur Christus et Fi- 
lius. Ita, quze Verbi sunt, propria carnis facta sunt : 
quae vero carnis sunt, propria Verbi evaserunt, sela 
peccati labe egeepta. 


« Et sicut Moyses exaltavit serpentem in deserto, 
ita exaltari oportet Filium bominis; ut omnis qui 
esedit in ipsum, non pereat, sed habeat vitam zeter- 
nam 16. 2 Serpentes in deserto morsibus filios Israel 
infecstabant : mox universorum Dominus Moysi prz- 
cipit ut zeneum serpentem sublime suspendat. « Et 
erit, inquit, si hominem serpens momorderit, et iu 
serpentem respiciel, ei viveL "". » Ecquid istud zeni- 
ga sibi vul? Cur sublatum serpentem conspicatus 
vita donatur? Unigeuitum Dei Verbum, quod suapte 
natura vita est, homo factum est (est autem homo 
res quaedam noxia , serpenti non absimilis) : at vero 
licet ut homo nobis assimilotus sit, si quis tamen 
in illum aspexerit, morte superior evadit. Sed quid 
gliud est, obsecro, in illum intueri, quam incarna- 
lionis illius mysterium exacto accuratoque animi 
judicio expendere? Hac namque consideratione, et 
malorum, hoc est, hominum similitudinem obti- 
nere, et vivificus rufsum, serpentinorumque mor- 
cuum curator et profligator esse deprehenditur, ut 
Deus. Unus itaque est Dominus, et unus Filius, qui 


vero c conomiam, in malorum specie spectabilis est. 
« Pueri, inquit, llebrzorum accipientes ramos p 


palmarum, processerunt obviam ei, et clamabant : 
losanna, benedictus qui venit in nomine Domini, 
rex Israel **. » 1315 Qualem, quzso, diviuz Littere 
in nomine Domini venturum pradixere? Nam si 
eum qui ex sacra Virgine ortus est, homiuem abso- 
lute, Dei Verbo secundum hypostasin non unitum 
dixerint : profecto dominationis nomen commune 
ipsi nobiscum erit; neque quidquam liae ralione, 


31] Cor. vui, 9. ** Joan. 1, 54. ?* Joan. 111, 12, 15. ** ibid. 14. ** Num. ΧΣ!, 8. 


ἁγίῳ Πνεύματι. Tiv. γὰρ ἂν πρέποι τὸ χορηγεῖν 
δύνασθαι τὴν τοῦ Πνεύματος χάριν, πλὴν ὅτι τῷ 
φύσει τε xal ἀληθῶς ὄντι θεῷ; Εἰς οὖν ἄρα Χρι- 
στὸς χαὶ Ylóc* καὶ µαρτυρήσει λέγων ὁ εὐαγγελι- 
στής. 


« Κἀγὼ ἑώραχα, xol µμεμαρτύρηχα, ὅτι οὗτὸς 
ἐστιν ὁ Υἱὰς τοῦ Θεοῦ. » Οὗτος δὲ, ποῖος; "Ov τεθέα- 
ται μὲν ἀνθρωπίνως τὸ Πνεῦμα δεχόµενον, οἵδε δὲ 
βαπτίξοντα θεῖχῶς ἐν τῷ ἁγίῳ Πνεύματι. 


« El τὰ ἐπίγεια εἶπον ὑμῖν, xal οὗ πιστεύετε, πῶς 
ἐὰν εἴπω ὑμῖν τὰ ἑπουράνια, πιστεύσετε; Καὶ οὖδεὶς 
ἀναθέθηχεν εἰς τὸν οὐρανὸν, εἰ μὴ ὁ Ex τοῦ οὐρανοῦ 
καταθὰς, ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου. » Πῶς καταδέδηχεν 
ix τοῦ οὐρανοῦ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου, κχαἰτοι τῆς 
ἁγίας σαρχὸς ὙΥεννηθείσης Ex γυναικός. "AXI! ἴδιον 
ἣν τὸ σῶμα τοῦ ἐξ οὐρανοῦ χαταφοιτήσαντος Λόγου, 
ὃς xaX γέγονεν Υἱὸς ἀνθρώπου. Εἷς οὖν ἄρα Χριστὸς 
xa Υἱός. Οὗτως ἴδια μὲν τῆς σαρχὸς τὰ τοῦ Λόγου 
γέγονεν, ἴδια δὲ τοῦ Λόγου τὰ τῆς σαρχὸς, δίχα pó- 
νης ἁμάρτίας. 

« Καὶ χαθὼς Μωσῖις ὕφωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἑἐρήμῳ, 
οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου * ἵνα πᾶς 
ὁ πιστεύων Er! αὐτὸν e-f ἔχῃ ζωὴν αἰώνιων. » Ἔδα- 
χνον τοὺς ἐξ Ἱσραὴλ χατὰ «hv ἔρημον οἱ ὄφεις ' 
εἶτα προστέταχεν ὁ τῶν ὅλων θΘεὸς τῷ Μωσῇῃ ὄφιν 
ἀναθεῖναι χαλκοῦν. « Καὶ ἔσται, φησὶν, ἐὰν δάχῃ ὁ 
ὄφις ἄνθρωπον, καὶ ἐμβλέφῃ εἰς τὸν ὄφιν, xaX ζήσε- 
ται. 2 Τί τοίνυν cx τὸ αἴνιγμα; Διά τί δὲ ὁ ἐνορῶν 
τὸν ὄφιν 6 σώζεται; Ζω] τοιγαροῦν χατὰ φύσιν ὑπάρ- 
yov ὁ Μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, γέγονεν ἐν ὁμοιώ- 
ματι τῷ καθ) ἡμᾶς, τουτέστιν ἄνθρωπος (πονηρὺν 
δὲ ὁ ἄνθρωπος, xaX olov ὁ beu): ἀλλ εἰ xa γέγονε 
καθ ἡμᾶς, εἴ τις εἰς αὐτὸν ἴδοι, νικᾷ τὸν θάνατον. 
Tí δέ ἐστι τὸ εἰς αὐτὸν ἰδεῖν, ἢ ὅτι πάντως τὸ ἁχρι- 


'"θῶς χατανοῆσαι τὸ ἑπ᾽ αὐτῷ µυστήριον; Tóte γὰρ 


αὐτὸν ὄψεται ἓν ὁμοιώματι μὲν τῶν πονηρῶν, τουτ- 
ἐστιν ἀνθρώπων, ζωοποιὸν bb ὡς θεὸν, καὶ ἀφανί- 
ζοντα τὰ τῶν νοητῶν bh ὄφεων δήγµατα. Elc οὖν ἄρα 
Κύριος, καὶ Υἱὸς ὁ αὑτὸς, xaX ζωοποιὸς ὡς θεὸς, xot 
ἓν εἴδει τῷ τῶν πονηρῶν δι οἰχονομίαν. 


quidem, ut Deus est , vivificus est; secundum carnis 


ε Οἱ παῖδες ἔχοντες «à Bata τῶν qowlxov, ἑξηλ- 
0oy εἰς ἀπάντησιν αὐτοῦ, qnot, xat ἔχραζον i* Ὥσαν- 
νὰ, εὐλογημένος ὁ ἑρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, 
6 βασιλεὺς τοῦ Ἱσραήλ. » Πῶς οὖν φησιν ἐν ὀνόματι 
Κυρίου παραχενέσθαι { τὸ Γράμμα τὸ lepóv; El μὲν 
οὖν ὡς ἄνθρωπον ἰδικῶς τὸν Ex τῆς ἁγίας Παρθένου, 
μὴ ἑνωθέντος αὐτῷ καθ) ὑπόστασιν τοῦ Θεοῦ Λόγου, 
κοινὸν ἔσται τὸ τῆς χυριότητος ὄνομα αὑτῷ χαθὰ xal 
ἡμῖν, καὶ οὐδὲν ἐπὶ Χριστοῦ τὸ μέγα” εἰ δὲ ὡς Κύ- 


15 Joan, xii, 15. 


Vari lectiones codicis Scguieriani., 


8 τῷ ὄρει. 


L] 


e-f εἰς αὐτόν. T vell £y αὐτῶ. 


b πονηρῶν. 3 ἐχραύγαζον. | πχραγενῄσεαθαι. 


4217 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 





1318 


ριος ἀληθῶς fEetv προαπηγγέλλετο, ὅπερ ἐστὶ καὶ A quod sit eximium, Christo attribuetur, Si vero tan- 


ἀληθὲς ( ἐλήλυθε γὰρ οὐ δίχα σαρχὸς εἰς τόνδε τὸν 
χύσμον ὁ Μονογενής) : εἷς ἄρα ἐστὶ φύσει καὶ ἀληθῶς 
Κύριος, xal Χριστὸς, καὶ Υἱός. 


εΚαὶ ὑπὲρ αὐτῶν ἐγὼ ἁγιάζω ἐμαυτὺν, ἵνα ὧσι 
xaY αὐτοὶ ἡγιασμένοι £v. ἀληθείᾳ. » ᾿Εαυτὸν ἁγιάζει 
Χριστός. Αρ᾿ ὡς ἄνθρωπος, f) ὅτι μᾶλλον θεός ἐστι 
χατὰ φύσιν, ἴδιον ἔχων τὸ ΠἨνεῦμα τὸ ἅγιον, Ὅπερ 
ἑστὶ xal ἀληθές. Οὐδενὸς τοιγαροῦν ἀνθρώπων ἑχυ- 
by ἁγιάζοντος, ἑαυτὸν ἁγιάζδι Χριστός. Εἷς ἄρα 
ἐστὶν Υἱὸς xal Κύριος, ἁγιαζόμενος μὲν ἀνθρωπίνως, 
ἁγιάζων δὲ θεῖχῶς τῷ ἰδίῳ Πνεύματι τὸν ἑαυτοῦ 
vaóy. 


« Πολλὰ μὲν οὖν xat ἄλλα σημεῖα ἐποίησεν ὁ "In- B 


σοῦς ἐνώπιον ἑῶν μαθητῶν αὑτοῦ, ἃ οὐχ ἔστι γε- 
πραμμένα ἓν τῷ βιθλίῳ τούτῳ. Ταῦτα δὲ γέγραπται, 
ἵνα πιστεύσητε ὅτι Ἰήσοῦς ἑάτιν ὁ Χριστὸς ὁ Υἱὸς 
τοῦ Θεοῦ. χαὶ ἵνα πιστεύοντες, ζωὴν ἔχητε ἐν τῷ 
ὀνόματι αὐτοῦ. » Ὁ ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου γεγεννη- 
μένος Ἐμμανουὴλ, διὰ τῆς τοῦ Εὐαγγελίου k. φωνῆς 
Ἰησους ὠνόμασται. Ότε τοίνυν αὐτός ἐστι, xat οὐχ 
ἕτερος, Yibg τοῦ Θεοῦ, xal ὁ π.στεύων ἔχει ζωὴν 
αἰών.ον ἓν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ: πῶς οὗ µεμήνασιν οἱ 
διορίζοντες, xal φάσκοντες, ἕτερον Υἱὸν εἶναι τὸν ἐκ 
«Θεοῦ Λόγον, χαὶ ἕτερον τὸν ἐκ τῆς ἁγίας Παρθέ- 
νου; Φαίνεται γὰρ ἓν τούτοις ὁ εὐαγγελιστῆς xal 
᾿µάλα σαφῶς ἕνα x«l µόνον τὸν ἐξ ἀμφοῖν εἰδὼς xal 
χηρύττων Ἰησοῦν Χριστὸν, τουτέστι τὸν Ex Θεοῦ Πα- 
τρὸς Λόγον, αἵματος xal σαρχὺς χεχοινωνηχότα πα- 
«ραπλησίως ἡμῖν, καθὰ γέγραπται. N 
"Ex τοῦ κατὰ Aovxàv EbjarysAlov. 


ε Ἐγένετο δὲ ἐν τῷ εἶναι αὐτοὺς ἐχεῖ, ἐπλήσθησαν 
al ἡμέραι τοῦ τεχεῖν αὑτήν' xai ἔτεχε τὸν Υἱὸν αὖ- 
τῆς τὸν πρωτότοχον, καὶ ἑσπαργάνωσεν αὐτὸν, καὶ 
ἀνέχλινεν αὑτὸν ἐν τῇ φάτνῃ, διότι οὐχ ἣν αὑτοῖς 
τόπος bv τῷ χαταλύματι. »"Eva xai µόνον ἔτεχεν 
Υἱὸν τὸν Ἐμμανου]λ d ἁγία Παρθένος. πῶν οὖν 
φησι,ε Τὸν Υἱὸν αὑτῆς τὸν πρωτότοχον ; » οὐ γὰρ γε- 
Ὑόνασιν ἕτεροι μετ) αὐτὸν, µεμένηχε δὲ παρθένο». 
Ἐπισημαίνεται νοίνυν ὡς £x τῆς θεοπνεύστου Γρα- 
'qüs^ ὠνόμασται γὰρ πρωτότοχος ὁ μονογενὴς τοῦ 
Θεοῦ Λόγος ' χεχοινώνηχε γὰρ αἵματος xal σαρχὸς, 
καὶ παραπλησίως ἡμῖν µετέσχε τῶν αὐτῶν. Οὕτω 
γέγονεν ἐν πολλοῖς ἀδελφοῖς πρωτότοχος. Πλὴν ὡς 
θεὸς προσχυνεῖται παρά τε ἡμῶν αὐτῶν xal τῶν ἄνω 
πνευμάτων. 

«Kay εἶπε, φησὶ, πρὸς αὐτὸν ἡ µήτηρ αὐτοῦ. 
Τέχνον, τί ἐἑποίησας ἡμῖν οὕτως; Ἰδοὺ ὁ πατἠρ σου 
xai ἐγὼ ὀδυνώμενοι ἐζητοῦμέν σε. Καὶ εἶπε πρὸς 
αὐτούς» TL ὅτι ἐδητεῖτέ µε; οὐκ οἴδατε 1, ὅτι ἐν τοῖς 
τοῦ Πατρός µου δεῖ elvat µε; » "A0pet δὴ οὖν ὅπως 


D 


quam verus Dominus venturus prenuntiatus est, ut 
revera prenuntiatus est (venit enim Unigenitus in 
hunc mundum non absque carne); unus ergo om- 
nino natura et veritate Domiaus, et Christus, et Fi- 
lius erit. 

« Et pro eis ego sanctifico meipsum , υἱ sint et 
ipsi sanctilicati in veritate **. » Seipsum sanctiücat 
Christus : sed nunquid ut homo? an vero ut natura 
Deus Spiritum sanetum tanquam proprium obtinens ? 
Certe ut Deus. Nullo itaque mortalum seipsum san- 
ctificante, solus Cliristus semetipsum sanctificat. 
Unus est ergo Dominus et Filius; sanctificatus qui- 
dem uL howo, suum vero ipsius templum proprio 
ειιο Spiritu sanctificans ut Deus. — 

« Multa quidem et alia signa fecit Jesus in con- 
spectu discipulorum suorum, qua non sunt scripta 
in libro hoc. Hzc aulem scripta sunt, ut, credatis 
quia Jesus est Christus Filius Dei; et ut credentea 
vitam labeatis in nomine ejus **. » Qui ex sacra 


Virgine natus est Emmanuel, is voce evangelica 


appellatus est Jesus ?*'. Cum ipse ergo, et non alius 
quispiam sit Dei Filius; et qui in illum credit , no- 
mine ejusdem vitam zelernam consequalur; quo- 
modo non jnsaniunt qui, divisione iuducta, alium 
Dei Patris Verbum, alium rursum illum qui ex sacra 
Virgine ortum ducit, Filium esse asserunt? 1n his 
enim evangelista unum solum Jesum Christum, hoc 
est, Dei Patris Verbum, carnis et sanguinis eque ac 
nos secundum Scripturas parliceps effectum , ex 
utroque constitutum apertissime agnoscit et pre- 
dicat. 
Ex Evangelio secundum Lucam. 


« Et faetum est, cum essent ibi, impleti sunt dles 
ut pareret, et poperit Filium suum primogenitum, 
et pannis eum involvit, et reclinavit in pr:esepio, 
quia non erat eis locus in diversorio **. » Unum et 
solum Filium peperit 116 sancta Virgo, nempe 
Emmanuelem : eur igitur Filium illius primogeni- 
tum appellat? Neque enim ulli alii post illum ex 
ipsa nati sunt : perpetuo namque illa virginitatem 
conserwavit. Signiflcatar ergo, 4 sacra Seriptura 
unigenitum Dei Verbum ob id primogenitum appel- 
latum esse, quia carni et sanguini, exterisque hu- 
mauis seque ac nos communicans, inter multos fra- 
tres 52 primatum sortitum est **. Cum hoc ipso tamen 
et a supernis illis spiritibus, et nobisipsis quoque 
adoratur, et ut Deus colitur. 

« Et dixit mater ejus ad illum : Fili , quid fecisti 
nebis sic? Ecce pater tuus et ego dolentes quereba- 
mus te, Et ait ad illos : Quid est quod me quzre- 
batis? Nesciebatis, quia in his qua Patris mei sunt, 
oportet me esse **? ; En quomodo celestem Patrem, 


$85 f, 


10 04). xvi,19.. ?? Joan. xx, 90, οἱ. *! Luc. n, 91. 9 Luc. ", 06,7. "Iebr.n, 14. ?^ Rom. 


vit, 19. ?5 Luc, v1, 49, 50. 


Vari lectiones codicis Seguieriani. 


κ Ίσως, ἀγγέλου. — ! ᾖδειτε. 


1519 


5. CYRILL! ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1520 


suum ipsis propriani Patrem nominat. Át siquidem A ἴδιον ἑαυτοῦ Πατέρα τὸν ἓν τοῖς οὐρανοῖς ὀνομάζει. 


nudus liomo erat, cujusmodi nos sumus, et aliud ni- 
hil; cur non hac potius oratione usus est : « Nesci- 
tis quod in his qux» communis omnium Patris sunt, 
oportet ime esse? » Verum illum ut proprium sibi 
vindicat; quia solus secundum divinam naturam ος 
ipso natas est. Eumidem nihilominus et homo Jam 
factus proprium adhuc naturalemque retinet. 

« Et factum est, dum esset in una civitatum, et 
ecce vir plenas lepra : et videns Jesum, et procidens 
in faciem, rogavit eum, dicens : Domine, si vis, potes 
me mundare. Et extendens mant, tetigit eum, di- 
cenas : Volo, mundare **. » Miraberis hic Christum 
divina simul ac corporea virtute operantem : siqui- 
dem velle erat divinum, ipsa vero manus protensie, 


Ἁλλ' εἴπερ ἣν ἄνθρωπος xatapóvac, xaX αὐτὸ 5h 
κοῦτο νουύμενος καθ ἡμᾶς, πῶς οὐχ ἔδει μᾶλλον 
εἰπεῖν * Οὐχ δειτε, ὅτι Lv τοῖς τοῦ πάντων Πατρὸς 
εἶναί µε δεῖ; ᾽Αλλ ἔδον αὐτοῦ ποιεῖται ' μόνος γὰρ 
ἐξ αὐτοῦ γεγέννηται χατὰ φύσιν θεϊκῶς. Ὁ δὲ αὐτὶς, 


"καὶ ἄνθρωπος γεγονὼς, ἴδιον ἔχει xat φύσει Πατέρα 


τὸν θεόν. 

«Καὶ ἐγένετο ἐν tip εἶναι αὐτὸν ἐν μιᾷ τῶν πό- 
λεων, xai ἰδου &vho πλήρης λέπρας' xa ἰδὼν τὸν 
Ἰὴσοῦν, πεσὼν Eri πρόσωπον, ἐδεήθη αὐτοῦ, λέγων’ 
Κύριε, ἐὰν θέλῃς, δύνασαί µε καθαρίσαι. Καὶ ἑχτεί- 
νας τὴν χεῖρα , Ίψατο αὐτοῦ, λέγων Θέλω, καθαρί- 
σθητι.2 θαυμάθδεις ἓν τούτοις θεϊῖχῶς τε Rua xat 
δωματιχῶς ἑνεργοῦντα Χριστόν. θεῖχὸν μὲν ὁύν «b 


humanum. Unus itaque ex utroque Filius. Nam etsi B θέλειν, ἀνθρώπινον δὲ «b ἐχτεῖναι τὴν χεῖρα. Εῖς οὖν 


Verbum fuerit incarnatum, nihilo tamen secius cum. 


propria carne, virtutem et ipsa propter illud baben- 
16, tanquam Deus operabatur. 

ἑ Dixit autem ad illos : Quomodo dicunt Christum 
esse fllium David? et ipse David dicit in libro Psal- 
morum : DixitteDomninus Domino meo : Sede a dex- 
tris ineis, donee ponam inimicos tuos scabellum pe- 
dum tuorum. David ergo Dominum illum vocat : et 
quomodo filius ejus est*'? » Audis quo pacto ipse- 
μαι Christus (tainetsi ex semine David secundum 
carnem originem trahat) hoc loco Deum, et Filium, 
117 et Dominum secundum naturam se esse osten- 
dat? Dicit enim : « Si Davidis filius est, cur David 
Deminum illum appellat? » Sed neque ortum secuu- 
dum carnem hic ex Davidis semine refutat; neque 
seipsum rursum secundum naturam Dominum esse 
negat. Verum licet unum ex utroque constare signi- 
ficatum velit, utrunque tamou adesse demonstret. 
Unus itaque est Christus, et verus Filius. . 


Quod fides in Christum sil tanquam in Dcum. 
Ex Epistola ad Romanos. 


ε Per quem accepimus gratiam et apostolatum ad 
obediendum fidei in omnibus gentibus pro nomine 
ipsius; in quibus estis et vos vocati Jesa Christi **, » 
Vocalse sunt gentes ρου fidem. Qui autem per san- 
eio apostolos illis s0nuntiabatur, Christus erat. Ab 
iis vero qui dei mysteriis initiabantur, fldes exige- 
batur ὃν Christum, non tanquam io hominem, sed 
tanquam in Deum. Neque enim dicere fas est, gen- 
ies quae δι ia Christum complectebautur, ex uno 
errore in alterum transiisse ; verum a falsi nominis 
diis aliduetag, ad. Deui vivum conversas esse, Cum 
illii ergo ad obediendum fidei pro Christi nomine 
apostolatum se accepisse profiteantur, quomodo 
Christus: nón est Deus, cum fides habeatur in illum 
tanquam in Deum? 

« Testis est mihi Deus, cui servio in spiritu meo, 
in Evaugelio Filii ejus, quod sine intermissione 
memoriam vestri facio semper in orationibus 
meis 5. » Qui Deo serviunt, nou serviunt Christo 


* Luc. v, 19, t5. "Luc. xx, 41-14. 


5 Rom. 1, 5, 6. 


ἐξ ἀμφοῖν Yióg. El γὰρ xot Υέγονε σὰρξ ὁ Λόγος, 
ἁλλ' ὡς θεὸς ἐνεργεῖ μετὰ τῆς ἰδίας σαρχὺς, ἐχοῦσης 
αὐτῆς δι αὐτὸν δύναμιν. 

ε Εἶπε δὲ πρὺς αὐτούς ' Πῶς λέγουσι τὸν Χριστὸν 
εἴναι υἱὸν Δαυϊδ; αὐτὸς γὰρ ὁ Aautb λέγει ἐν βιδλίῳ 
ψΨαλμῶν ' Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ µου’ Κάθου ἐκ 
δεξιῶν µου, ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον 
τῶν ποδῶν σου. Δαυῖὸ αὐτὸν Κύριόν χαλεῖ, xal πῶς 
Υἱὸς αὐτοῦ ἐστιν» » Αχούεις ὅπως ἐν τούτοις πειρᾶ- 
ται δειλνύειν αὑτὸς ὁ Χριατὸς, ὅτι xdv εἰ γέγονεν ἐκ 
απέρµατος Δαυῖδ ὁ Λόγος κατὰ τὴν σάρχα, ἀλλ᾽ οὖν 
ἐστι καὶ οὕτω χατλ φύσιν Κύριος, ὣς Υἱὸς χαὶ θεός; 
« El γὰρ 6h, φησὶν, υἱὸς τοῦ Δαυῖδ, πῶς αὐτὸν ὁ 
Δαυϊδ Κύρ:ον ὀνομάξει;, ε«Αλλ' οὔτε τὴν ἐχ σπέρµα- 
τος Δαυ]δ γέννησιν χατὰ σάρχα bv τούτοις ἀρνεῖται, 
οὔτε μὴν ἀποπέμπει τοῦ εἶναι χατὰ φύσιν Κύριον 
ἑαυτόν προσεῖναι 5E φησιν ἀμφότερον, εἰ xat ἐξ ἆμ- 
φοῖν βούλεται τὸν ἕνα δηλοῦσθαι, Elc οὖν ἄρα Χρι- 
στὸς, xaX Yibg ἁληθῶς. 

"Οτι εἰς Χρισεὺν ἡ πίσεις ὡς εἰς θεὀν. 
Ἐκ τῆς αρὸς Ῥωμαίους. 

« Δι οὗ ἑλάδομεν χάριν καὶ ἁποστολὴν elc ὑπαχοῖν 
πίστεως ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσιν ὑπὲρ τοῦ ὀνόματος αὐ- 
toU * àv οἷς ἐστε χαὶ ὑμεῖς χλητοὶ Ἰησοῦ Χριστοῦ. » 
Κέχληνται τὰ ἔθνη διὰ τῆς πίστεως. Καὶ fjv ὁ Χρι- 
στὺς διὰ τῶν ἁγίων ἁποστόλων ὁ παρ αὑτοῖς χηρυ-- 
τόµενός ' ἑπράττετο δὲ παρὰ τῶν μυσταγωγουµένων 
4j πίστις οὐχ ὡς εἰς ἄνθρωπον, ἀλλ ὡς εἰς Θεόν. Oo 
γάρ πού φαµεν kx πλάνης εἰς πλάνη» χεχλῆσθαι τὰ 
ἔθνη, thv εἰς Χριστὸν πίστιν παραδεξάµενα ’ χατα- 
λελοιπότα δὲ μᾶλλον τοὺς ψευδωνύμους θεοὺς, ἐπι- 
στρέφαι λοιπὺν ἐπὶ θεὺν ζῶντα. Ὅτε τοίνυν ἁποστο- 
Xv. εἰληφέναι φασὶν οἱ μυσταγωγοὶ εἰς ὁπαχοὴν πί- 
στεως ὑπὲρ τοῦ ὀνόματος τοῦ Χριστοῦ, πῶς οὐχ ἂν 
σἵη θεὸς, εἴπερ el; αὐτὸν fj πίστις, ὡς εἰς 8cóv; 


« Μάρτυς Yáp pou ἐστὶν ὁ θεὸς, ᾧ λατρεύω ἐν τῷ 
πνεύματί pov, Ev «ip Εὐαγγελίῳ τοῦ ΥἸοῦ αὐτοῦ, ὡς 
ἁδιαλείπτως µνείαν ὑμῶν ποιοῦμαι πάντοτε ἐπὶ τῶν 
προσευχῶν µου. » Oi θεῷ λατρεύαντες, οὐχ ὡς θε 


3*9 [Vorn. i, 9. 


1591 


DE .RECTA FIDE AD REGINAS. 


43H 


παρ αὑτὸν ἑτέρῳ .λατρεύουσι τῷ Χριατῷ. Αὐποῦ δέιΑ tanquam.alteri Deo. Unde et illins: quoque 'Evauge- 


φησι xai τὸ Εὐαγγέλιον. Κηρύττεται γὰρ αὐτὸς ὡς 
Θεὸς τῷ χόσµῳ, χαΐτοι Θεοῦ «χατὰ φύσυ ὄντος τοῦ 
Πατρὸς, xal χατάρχοντας τῶν -ὅλων..Θεὸὺς οὖν dpa 
Χριστὸς, ὁ δι) οὗ «καὶ .ἐν ᾧ xa) αὐτὸς ὁ Πατὴρ «ὡς 
Θεὰς χαταγγέλλεται, xai τῇ παρὰ πάντων τιμᾶται 
λατρείᾳ. 

« Διχαιωθέντες οὖν ἐχ πίστεως, «εἰρήνην ἔχομεν 
πρὸς θεὸν διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ «Χριατρῦ, δι 
οὗ νῦν καὶ τὴν προσαγωγὴν ἐσχήχαμεν τῇ πίστει εἰς 
τὴν χάριν ταύτην, ἐν ᾗ ἑστήκαμεν, καὶ χαιχώµεθα 
ἐπ) ἐλπίδι τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ,» Ὡς εἰς θεὰν πι- 
στεύοντες δικαιοὐμέθα.Εὶ δὲ εἰς Χριστὸν ἹΙησοῦν.ἡ 
πίστις, καὶ δι αὐτοῦ ἐν προααγωγΏν ἐσχήχαμεν 
(συνἡφθημεν γὰρ τῷ 8eip καὶ Πατρὶ, συνεγείραντος 


lium esse.perhibetur. Aununtiatur enim mondo uf 
Deus, cum Pater sit Deus natura,, principstumque 
in omnes .abiiueat. Deus iigltur est Christus , ρου 
quem.et.in quo.ipse quoque iIPater:ut; Deus ;aunun - 
,Watnr, ,culuigue ei xeneraeue alb «omnibus nfil- 
.citur. 

4.dusjificai «0409 ex ifide, pacem diabenis ad 
Deum per Dominum nostrum Jesum Chsistum, per 


quem et habemus accessum per fjdem in gratiam 


istam, in,gua siamus, .et .gloriamur io d ES spe 
glorise filiozum .Dei *^, ο Si.in Denm.crodemtes, vero 
justificamur, fideque in Chzistum Jesum tendimus, 
.Ac ,per illum .ad Patrem tandem peryenimus (Chri- 
ΦΙΟ namque nos simul.excitente, :Deo ef Patrí:cou- 


ὥσπερ ἡμᾶς τοῦ Xptazou): πῶς οὐ θεός ἐστι, χαὶ εἰ B jungimur), quomodo Deus .non est, ietiam si juxta 


γέγονεν ἐκ σπέρματος Δαυ]δ xb χατὰ .σάρχα, .χατὰ 
πὰς Γραφάς; 

s Καθὼς γέγραπται, φησίν. Ἰδαω τίθηµι ἓν Σιὼν 
χίθον προσχόμματος, xai πέτραν σκανδάλου" .καὶ 
πᾶς ὁ πιστεύων ἐπ αὐτῷ, οὗ καταισχυνθῄσεται. » 
Συμεὼν 6 δίχαιος, ὅτε τὸ θάῖον εἰς ἀγχάλας ἑδέξατο 
βρέφος, ἔφη πρὸς τὸν Θεόν. «νῦν ἀπολύεις τὸν 
δοῦλὀν σου, Δέσποτα, χατὰ τὸ ῥῆμά cou, ἓν ερήνῃ, 
"Qt ἐἶδον ol ὀφθαλμοί µου zb σωτήριόν σου, ὃ ἠτοίμα- 
σας xavà πρόσωπον πάντων τῶν λαῶγ,ω xai xk 
ἑξῆς. Προσετίθη δὲ τούτοις» « Ἰδοὺ οὖφος χεῖται εἰς 
πτῶσιν xal ἀνάστασιν πολλῶν bv cip Ἱσραλλ, καὶ 
εἰς σημεῖον ἁγτιλεγόμενον. » 'O αὐτὸς &p' ἑστὶν ὁ τοῦ 
προσχόµµατος λίθος, xal πέτρα τοῦ σχανδάλον. 


Καὶ περιπταίοντες μὲν αὐτῷ διὰ τῆς ἀπειθείας, 


συνετρἰθησάν τινες * διέφυγον δὲ τὸ χαταισχυνθῆναι 
ol viv πρὸς αὑτὸν πίστιν προσηκάµεγνοι.Αρ’ οὖν ὡς 
εἰς ἄνθρωπον πεπιστεύκαμεν ἢ ὡς εἰς Θεόν; Ὡς εἰς 
Θεὸν δηλονότι. Θεὸς οὖν ἄρα Χριστός ' Em αὐτῷ γὰρ 
ὁ δίκαιος Zupsüy τὰς ἁρτίως ἡμῖν εἰρημένας ἔφη 
φωνάς. 


Πορὶ τῶν Ἰαυδαίων φησίν' « Ἀγνοοῦντες γὰρ τὴν 
τοῦ «Θεοῦ δύναμιν καὶ δικαιοσύνην, χαὶ τὴν Ίδίαν 
ζητοῦντες σιῆσαι, 4f] δικαιοσύνῃ τοῦ Θεοῦ οὐχ ὑπ- 
ετάγησαν. Τέλος γὰρ γόµου Χριστὸς, εἰς διχαιοσόνην 
παντὶ 46 πιστεύοντι.» El τέλος νόµου Χριστὸς, χαὶ 
αὐτὸς ἐστιν ἡ δικαιοφύνη, Λικαιῶν διὰ πίστεως τῆς 


Scripturas ** οκ .semine ,David secundum :carnenm 
factus eat? | 

« Sicut scriptum est : Ecce, inguit, .powo ip &ion 
lapidem offeasionis,:et,petram ecandali.; et omnis 
qui credit ia eum, .nou confundetur . e justus Sis 
meon.cum divinum illum puerum inter ylnas suéce- 
pisset, ita Deum affatus .e8t : νε Nunc. dimitis ser- 
yum tuum, Domine, secundum verbum Auum ipn 
pace, quia viderunl .ocli mei .salutore iuum ; 
quod parasti aate .faciem oranium populorum **, » 
et qua sequunjur, Subjungit deiude : « Ecce nic 
positus est in ruinam et resurrectionem multorum 
lu lsrael,.et in signum .cui contradicelur **. » 1dem 
ergo est lapis offensionis, et pewa scandpli, FA.qui« 
dem nonnulli propier infidelitatem in. ipsum impa- 
gerunt, οἱ contriti sunt; reliqui sero, qui nimirum 
fidem in illum complexi sunt, confusionem eyase: 
runt. Nunquid ergo in illum tanquam in .hominga 
credjmus, an vero Languam in. Deum? Utigue tane 
quam in Deum. Deus itagne eat Christus : de ipso 
eniin justus Simeon adductas,paulo ante voces do- 
promebat. 

De Jjudzeis dicit: « ignorantes enjm justitiam 
Dei, et suam statuere quzrentes, justitia Dei non 
sunt subjecti. Finis enim legis Christus, ad justi: 
tiam omni credenti V. ο Si Ghristus linis legis est, 
idemque est justitia, qui justiflcat per fldem in 
ipsum, justificandique facultas in solum Deum con- 


el; αὐτόν μόνῳ δὲ ὡς ἴδιον ἀνακείσεται τὸ δικαιοῦγ gy veniat tanquam. quiddam jpsi pecullare, quonam 


δύνασθαι τῷ Θεῷ' πῶς οὐ θεὺς 6 Χριστός; 

«NH δὲ ἔχ πίστεως διχαιοσύνη οὕτω λξγει' Mf 
εἴπῃς tv τῇ χαρδίᾳ σου: Τίς ἀναθήσεται εἰς xbv οὗ- 
pavóv ; τουτέστι Ἄριστὸν καταγαγεῖν * 7, Tig xaza- 
6ήτεται εἰς τὴν ἄδυσσον; τουτέστι Χριστὸν &x ve- 
κρῶν ἀγαγαχεῖν. "AMAA τί λέγει; Ἐγγύς σου τὸ 
ῥῆμά ἔστιν ἓν τῷ στόματἰ σου χαὶ ἓν τῇ χαρδίᾳ σου. 
Τουτέστι τὸ βῆμα τῆς πίστεως, ὃ χηῤύσσομεν. "Os; 
ἐὰν ὁμολογήσῃς ἓν τῷ στόµατί σου Κύριον Ἰησοῦν, 
καὶ πιστεύσης ἐν vi καρδίᾳ σου ὅτι ὁ θεὺς αὐτὸν 
ἴγειρεν ἐκ τῶν γεκρῶν, σωθήσῃ. Καρδίᾳ μὲν γὰρ 
π'στεύεται εἰς διχαιοσύνην, στόµατι δὲ ὁμολογεῖται 

€ Rom. v, 1, 9. "Rom. 1, 2. 3 Roin. ΙΧ. 39. 
PATROL. GR. LXXVI. 


9 Luc. uv, 29-22. 


mogo Christus non est Deus? 

« Que autem eg Éde est justitia, sic dicit : Ne 
dixeris in corde tuo : Quis ascendet in caelum ? id 
est Christum deducere ; aut, Quis descendet in abys- 
sum? hoc est Christum a mortuis revocare, Sed 
quid dicit Scriptura? Prope est verbum in ore tuo, 
el in corde tuo. Hoc est verbum (del quod pradi- 
camus : Quia si contitearis in ore tuo Dominum Je» 
sum, el in corde tuo credideris quod Deus suscita- 
vit illum 119 a mortuis, salvus eris. Corde enim 
creditur ad justitiam, ore autem fit confessio ad 
salutem. Dicit enim Scriptura : Omnis qui credjj 
^ ibid. 904. ἳ Rom. x, $- 


4 


1225 


S. CYIUILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1521 


jn illum, non confuadetur **. » Si Christi persona A εἰς σωτηρίαν. Λέγει γὰρ fj Γραφή: εΠᾶς ὁ πιστεύων 


: univers fldei- nostr:e terminus, et confessionis vir- 
tus preefigitur, mortemque illius et resarrectionem 
confitentes, veluti in Deum credentes, justificamur : 
quis dicere audeat, ipsum deitatis exsortem esse? 
siquidem est summa et caput salutis omnium, 
ostiumque οἱ via, fidei in ipsum confessio. Per 
ipsum namque et in ipso ipse quoque Pater a nobis 
cognoscitur. 


« Ei autem qui potens est confirmare vos juxta 
Evangeliutn meum, et przedieationem Jesu Christi, 
secundum revelationem mysterii temporibus :eter- 
nis taciti (quod nunc patefactum est per scripturas 
prophetaruin, secundum preceptum zeterni Dei, ad 
obeditionem (idei), in cunctis gentibus cogniti, soli 
sapienti Deo, per Jesum Christum ; cui honor el 
gloria in szcula szculorum. Amen **', » En hic di- 
serte affirmat Evangelium, ejusdemque priedicatio- 
uem ad ipsum Christum pertinuisse: tum oceul- 
tum illud de ipso eodem mysterium seternis tem- 
poribus tacitum, nune demum ad fidei obeditionem 
in omnibus gentibus patefactum predieat. Nam 
geutes falsorum deorum cultu liberate, veramque 
veri naturalisque Dei notitiam adepte, ad Chri- 
stuin sunt conversa. Quod si per Jesum Christum 
Deus palam est agnitus, quomodo Christi myste- 
rium non est magnum ? Quod si is animo concipia- 
tur ut homo quispiam nulla ex parte nostri dissi- 


milis, οἱ non ut Deus homo factus; haud magnz ϱ 


sane sapientie sacramentum illud fuerit. 


« Dico enim Christum Jesum ministrum fuisse 
circumcisionis propter veritatem Dei, ad con(r- 
mandas promíssiones patruin : gentes autem super 
misericordia honorare Deum. Scriptum est enim . 
Credidit Abraliam Deo, et reputatum est illi ad ju- 
etitiam V. » Dictum est rursum ad illum: « In te 
benedicentur omnes tribus terra ** ; » id quod Pau- 
lig liac nobis sententia exponit : « Non eniin per 
legen, ait, promissio Abrahz, ut ipse hzres esset 
mundi, sed per justitiam fidei ** ; » et rursum: 
'« lgitur qui ex fide sunt, 130 benedicentur cum 
fideli Abraliam **. » Si Dei ergo promissiones per 
fidem patribus obvenerunt, Christus vero minister 


εἰς αὐτὸν, o0 χαταισχυνθήσεται. » -El σύμπας ἡμὶ, 
ὁτῆς πίστεως ὄρος, xat τῆς ὀμολογίας fj δύναμις, cis 
τὸ τοῦ Χριστοῦ περιίσταται πρόσωπον, καὶ ὅμολο- 
γοῦντες αὐτοῦ τὸν θάνατον xal τὴν ἀνάστασιν, ὡς εἰς 
θεὺν πεπιστευχότες δικαιούµεθα” τίς 6 φάναι θεὺν 
οὐκ εἶναι τολμῶν αὐτὸν, εἴπερ ἑἐστὶ χεφάλαιον της 
ἁπάντων σωτηρίας, θύρα τε χαὶ ὁδὸὺς, τῆς elc αὐτὸν 
πίστεως fj ὁμολογία” Δι αὑτοῦ γὰρ xot Ev αὐτῷ xal 
αὐτὸς ὁ Πατὴρ ἐπιγινώσχεται πρὸς ἡμῶν. 

« Τῷ δὲ δυναμένῳ ὑμᾶς στηρίξαι χατὰ τὸ Εὐαγ- 
466v µου xaX τὸ χήρυγμα Ἰησοῦ Χριστοῦ, χατᾶ 
ἀποχάλυψιν μυστηρίου χρόνοις αἰωνίοις σεσιγηµένου. 
Φανερωθέντος δὲ νῦν διά τε γραφῶν προφητικῶν κατ᾽ 
ἐπιταγὴν τοῦ αἰωνίου θεοῦ, εἰς ὑπαχοὴν"' πίστεως, 
εἰς πάντα τὰ ἔθνη γνωρισθέντος. Μόνῳ σοφῷ Gs, 
διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἡ δόξα χαὶ τὸ χράτος εἰς τοὺς 
αἰῶνας τῶν αἰώνων, Αμήν. » Ἰδοὺ δὴ σαφῶς τὸ Εὐαγ- 
γέλιον χαὶ τὸ χήρυγµα Ἰησοῦ Χριστοῦ φησιν εἶναι * 
καὶ κεχρύφθαι μὲν τὸ ἐπ᾽ αὐτῷ µυστήριον, xal aca:- 


ὝὙῆσθαι χρόνοις. αἰωνίοις, ἁποκαλυφθῆναι δὲ vuv εἰς 


ὑπαχοὴν πίστεως εἰς πάντα τὰ ἔθνη. Ἑστράφη Υὰρ 
elc ριστὺν τὰ ἔθνη τῆς ψευδωνύμου λατρείας ἑξῃρτ- 
μένα, καὶ ὡς θεὸν αὐτὸν ἑπεγνωχότα τὸν φύσει xai 
ἀληθῶς. Καὶ εἰ σαφῶς διὰ Ἰησοῦ Ἀριστοῦ ἐγνώσθη 
θεὺς, πῶς οὗ μέγα τὸ Χριστοῦ µνυστήριον; El δὲ 
νοεῖται καθ ἡμᾶς ἄνθρωπος ἁπλῶς, xai οὐχὶ δὲ 
μᾶλλον θεὸς ἐνηνθρωπηχὼς, οὐχέτι σοφὸν τὸ βυστή- 
prov. 


« Λέγω γὰρ Χριστὺν διάχονον γεγενῆσθαι περιτο- — 
μῆς ὑπὲρ ἀληθείας θεοῦ, εἰς τὸ βεθδαιῶσαι τὰς ἐπ- 
αγγελίας τῶν πατέρων τὰ δὲ ἔθνη ὑπὲρ ἑλέους 
δοξάσαι τὸν Θεόν. Γἐγραπται γὰρ, ὅτι « Ἐπίστευσε 
δὲ ᾽Αδραὰμ. τῷ θεῷ, καὶ ἑλογίσθη αὑτῷ εἰς διχαιο- 
σύνην. » Εἴρηται δὲ πρὺς αὐτὸν, ὅτι « Ἐνευλογηθή- 
σονται Ev got πᾶσαι αἱ φυλαὶ τῆς yc. » Ὅ δὴ χο) 
σαφὲς ἡμῖν ἐποίει λέγων ὁ Παῦλος: « Οὐ γὰρ διὰ 
νόµου fj ἐπαγγελία τῷ 'A6padp, εἰς τὸ κληρονόμον 
αὑτὸν εἶναι χόσµου, ἀλλὰ διὰ δικαιοσύνης καὶ mi- 
στεως. ) Καὶ πάλιν. «ἜΏὭστε οἱ ἐχ πίστεως εὖλο- 
γοῦνται σὺν τῷ πιστῷ ᾽Αθραάμ. » Οὐχοῦν εἰ Ex πί- 
στεως αἱ ἑπαγγελίαι δίδονται τοῖς πατράσι παρὰ 


factus est, hoc est mediator, ad firmandas prouiis- D Θεοῦ, Υέγονε τοίνυν διάκονος ὃ. Χριστὸς, τουτέστι 


siones patribus a Deo factas, nempe justiflcationem, 
qua per fidem obtinetur (factus est autem Christus 
minister, boc est tnediator, non ut alteri fidem con- 
ciliaret, sed ut sibi ipsi et Patri per seipsum) : cui 
«uübium esse potest, quin verus secundum naturam 
Deus exsistat? Nam ut beatus Abraham justificatus 
est in Deum credeus, ita gentes quoque justifica- 


** Rom. x, 6-11. 


*i* Rom, xvi, 95-27. 
9 Galat. ui, 9. 


" Rom. xv, 8, 9; τν, 9. " Gen. xi, 5. 


μεσίτης, εἷς τὸ βεδαιῶσαι τὰς ἑπαγγελίας τὰς τοῖς 
πατράσι δοθείσας παρὰ θεοῦ, τουκέστι τὴν διὰ τκί- 
στεως διχαίωσιν. Γέγονε τοίνυν διάχονος ὁ Χριστὸς, 
τουτέστι μεσίτης, οὐχ ὡς ἑτέρῳ τὴν πίστιν πραγµα- 
τευόµενος, ἀλλ᾽ ὡς ἑαυτῷ μᾶλλον xaX δι) ἑαυτοῦ τῷ 
Πατρί. Θεὸς ἄρα χατὰ φύσιν tavl. Δεδιχαίωται γὰρ 
ὁ µαχάριος ᾿Αθραὰμ πεπιστευχὼς sl; Θεόν. οὕτω 


* Bom. 1v, 10. 


Varig lectiones codicis Seguieriani. 


5 ὁποταγήν. 


1:25 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1526 


δὲ καὶ τὰ ἔθνη δικαιωθεῖεν ἂν ἐν αὐτῷ, τοῖς ἴχνεαιν A buntur in ipso, si vestigiis illius innixi, in Denm 


αὐτοῦ χατακολουθῄσαντα, καὶ ἓν Θεῷ πιστεύοντα, 
τουτέστι Χριστῷ. 
Ἕκ τῆς αρὸς Κορινθίους πρώτης. 

« Kai ταῦτά τινες Tos ^. ἀλλ ἀπελούσασθε, ἀλλ 
ἡγιάσθητε, ἀλλ ἐδιχαιώθητε ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυ- 
Ρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ ἐν τῷ Πνεύματι τοῦ Θεοῦ 
ἡμῶν.» Εὶ ἓν τῷ ὀνόματι τοῦ Χριστοῦ διχαιούµεθα, 
ὡς θεὸν τῇ πίστει τιµήσαντες, χαὶ τὸ αὐτοῦ Πνεῦμα 
δεχόµενοι, πῶς οὐ θεὺς ὁ Χριστός; 


Ἐκ τῆς πρὸς Κορινθίους β’'. . 


« Ei μὲν γὰρ ὁ ἐρχόμενος ἕτερον Ἰησοῦν χηρύσσει, 
ὃν οὑκ ἐκηρύξαμεν, ἣ πνεῦμα ἕτερον λαμδάνετε, 
παρ' ὃ ἑλάδετε * 3) Εὐαγγέλιον ἕτερο», παρ' ὃ ἑδέξα- 
σθε’ χαλῶς ἀνείχεσθε. » Πρὺ τῶν τῆς ἑνανθρωπή- 
σεως χαιρῶν οὐδεὶς ὀνομάσας εὑρίσχεται τὺν Ex Θεοῦ 
Λόγον, Ἰησοῦν 1| Χριστόν * εἰ jj ἄρα χατὰ πρόγνωσιν 
ὀνομασθησόμενον τοῦτο χατὰ καιροὺς, ὅτε xal Υἐγονς 
σάρξ. Ὄνομα τοίνυν καινὸν αὐτῷ τὸ, Ἰησοῦς, ὅτε γέ- 
Ύονεν ἄνθρωπος. Ἁλλ' εἰ μὲν ὡς θεὸς κηρύσσεται, 
καὶ elg ὢν (οὐ γὰρ ἕτερός τις παρ) αὐτὰν, ὃν δύναν- 
ται χηρύξαι τινὲς). εὖ ἂν ἔχοι, καὶ Θεῷ λατρεύομεν. 
El δὲ µέτρον αὐτῷ τὸ τῆς ἀνθρωπότητός ἐστι µόνον, 
καὶ φιλῇ προσώπων ἑνώσει τετίµηται’ χεχένωται 
τῆς πίστεως ἡμῶν ὁ λόγος, ἀνθρώπῳ προσάγων ἡμᾶς, 
καὶ οὐ θεῷ. Αλλὰ τοῦτο δυσσεδές. θεὸς ἄρα Χριστὸς, 
xai Υ]ὸς, ὡς τοῦ θεοῦ Λόγου σαρχὸς γεγονότος. 


hoc. est in Christum crediderint. 


Ex priori ad Corinthios. 

« Et. hzc quidam fuistis : sed abluti estis, sed 

sanctiflcati;estis,sed justilicàti estis in nomine Domini 

nostri Jesu Christi, et in Spiritu Dei nostri 51. Cum 

in nomine Christi justificemur, eumque fide ut Deum 

veneremur, ejusdemque Spiritu locupletemur, quo- 
modo non erit Deus Christus ? 


δα posteriori ad Corinthios. 


« Nam si is qui venit, alium Jesum pradicat, 


quem non priedicavimus, aut alium spiritum acci- 


pitis, quem non accepistis: aut aliud Evangelium, 
quod non recepistis : recte pateremaini **. » Ante 
Dei Verbum incarnatum nullus compertus est , qui 
aut Jesum, aut Christum illud nominaret; nisi 
quispiam forsan futurorum przscius olim, cum ni 

mirum caro factum esset, hoc nomine appellatum: 
iri praedixerit. Nomen hoe itaque Jesus , simul ai- 
que faetum est homo, novum impositum est illi. At 
vero si ut Deus orbi annuntiatur, et unus nihilomi- 
nus est (neque enim est alius preter illum, qui an- 
nuntiari possit), bene res habet. Deo enim servire 


-invenimur. Quod si vero solie humanz natura con- 


ditiones in illum conveniunt, nec aliam ob causan, 
quam propler nudam illam simplicemque persona- 


rum societatem colitur : inanis profecto est fldei nostre ratio, ut qui non Deo nos conjungat, sed 
bomini. Atqui hse doctrina est plane impia. Deus itque Christus, et Filius; cum Verbum sit caro 


factum. 
'Ex τῆς xpóc Γαλάτας. 

εθαυμάζω, ὅτι οὕτω ταχέως µετατίθεσθε ἀπὸ 
τοῦ καλέσαντος ὑμᾶς ἐν χάριτι Χριστοῦ, εἰς ἕτερον 
Κὐαγγέλιον’ ὃ οὐκ ἔστιν ἄλλο: εἰ uid) τινές εἶσιν οἱ 
ταράσσοντες ὑμᾶς , xal θέλοντες µεταστρέφαι τὸ 
Εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ. ᾽Αλλὰ καὶ ἐὰν ἡμεῖς, f] ἄγ- 
Ύελος ἐξ οὐρανοῦ εὐαγγελίσηται ὑμῖν παρ ὃ εὐηγγε- 
λισδάµεθα ὑμῖν, ἀνάθεμα ἔστω. » El Ev ἐστιν Εὐαγ- 
Υέλιον τὸ λαληθὲν ἁπάσῃ τῇ. ὑπ οὐρανὸν διὰ τῶν 
ἁγίων μυσταγωγῶν, τοῦτο δέ ἐστιν ἡ πίστις ἡ εἰς 
Χριστόν. πῶς οὐ Θεὸς εἴη ἂν ἀληθὴς, εἴπερ ἐστὶν 
ἀναγχαῖον ὁμολογεῖν, ὡς ἐκ τῆς ἀρχαίας πλάνης κε- 
χλήμεθα πρὸς ἐπίγνωσιν τοῦ κατὰ φύσιν ὄντος Θεοῦ : 
θαρσεῖ δὲ τοσοῦτον ὁ pax&ptoc Παῦλος, ὡς xai ἀγ- 
Ὑέλους ἀναθεματίζξειν, εἰ 68 µεταστρέψφειαν τὸ Εὐαγ- 
γέλιον του Χριστοῦ. 

«Ὅτε δὲ ηὐδόχησεν ὁ Θεὸς ὁ ἀφορίσας µε ἐκ χοι- 


Mag μητρός µου, ἀποχαλύψαι τὸν Υἱὸν αὑτοῦ ἐν ἐμοὶ, 


ἵνα εὐαγγελίζωμαι αὐτὸν ἓν τοῖς ἔθνεσιν, εὐθέως ob 
προσανεθέµην σαρχὶ xal αἵματι, οὐδὲ ἀνῆλθον εἰς 
“Ἱεροσόλυμα πρὸς τοὺς πρὸ ἐμοῦ ἀποστόλους. ) TQ 
Y&p ἅπας τὴν ἐκ Θεοῦ λαχόντι µυσταγωγίαν «καὶ 
ἀποχάλνψιν, o5x ἔδει τῆς ἐξ ἀνθρώπων παιδαγωγίας. 
Πλην ἐχεῖνό φαμεν' Τίνα ἀπεχάλυψεν ὁ Πατὴρ τῷ 
μαχαρίῳ Παύλῳ, ἢ τίνα προστέταχεν £v τοῖς ἔθνεσιν 


191 Ex Epistola ad Galatas. 


« Miror, quod sic tam ,cito transferimini ab eo 
qui vos vocavit in gratiam Christi, in aliud Evan- 
gelium : quod non est aliud, nisi sunt aliqui, qui 
vos perturbant, et convertere volunt Evaugelium 
Christi. Sed licet nos, aut angelus de coelo evange- 
lizet vobis preterquam quod evangelizavimus vobis, 
anathema sit **, » Si unum tantum est Evangelium, 
in universo terrarum orbe per sacros mysteriorum 
doctores depredicatum , hoc autem est fides in 
Christum, quomodo hoc non est verus Deus ? Nc- 
gari enim nullo modo potest, ab antiquo errore ai 
veri naturalisque Dei agnitionem trauslatos nos 
esse. Tanta autem est beati l'auli fiducia, ut ipsos 
eiiam angelos anathemati subjicere non dubitet, si 
forte Christi Evangelium pervertere tentaverint. 

« Cum autem placuit illi, qui me segregavit ex 
utero matris me:e, ut revelaret Filium suuin in me, 
ul evangelizarem illum in gentibus, contlnuo nou 
acquievi carni et sanguiui : neque veni Hierosoly- 
Tam ad antecessores meos apostolos **. » Sane 
qui a Deo divinorum mysteriorum doctrinam et 
revelationem hauserat, is humana ipstitut;one neu- 
liquam indigebat. Verum istud interim adversarios 
interrogaverim , qualemnam coelestis Pater beato 


*! | Cor. vi, 14. "* Hi Cor. xi, 1... Galat. 1 6-8. "ibid. 15-17. 





43527 


5, ΟΠΗ ADEXANDRINI ARCHIEP. 


1523 


Paulo patefecerit, quamlemve.gentibus annuptiandum A εὐαγγελίσασθαι; $pa Gebv Λόνον, xal Τἱὸν μονογενη 


mandaverit? Nunguid Dei Verbuni carni non uni- 
tim , 30t unigenitum, lhiominem secundum divinam 
dispensationem pon faetum? Absit ut hxc ita se 
habeant. Annuntiavit enim. eumdem Deum simul 
et hominem, vocans Filium et Dominum Jesum 
Christum. 

« Scieptes autem quod nop justificatur bomo ex 
operibus legis, nisi per fidem Jesu Christi : e£ nos 
iu Christo Jesu ereilimus, αἱ justilicemur ex fige 
Chriati, et non ex operibus legis 15, » Si in Deum 
credere, justificationis mercede pensatur (hac enim 
via majores nostri justilicati sugt : scriptum est 
namque : «Credidit Abraham Deo, et reputata est el 
fides ad justitiam '5),» 122 quomodo Emmanuel non 
est Deus, si quidem verum. est, gugd in ipsum cre- : 
dentes justificamur ? 

Ez Epistola ad Ephesios. 

« In quo ei vos, cum audiagetis verbum veritatis 
(evangelium salutis vestra) iu quo et credentes si- 
gnati estis Spiritu promissionis $onoto, qui .est 
pignus hzereditatis nostra, in redemptionem acqui- 
sitionis, in.lanpdem glorie ipsius "". » ;)Plura simul 
sic proponuptur, ex quibus colligere licet Christum 
verum esse Deum ; aique adeo ου füdem in 
ipsum non ferri tanquam in hominem nostri simi- 
lem, sed tanquam in unua Dominur , et Filium, 
ct Deum. Primo namque ipse salutis nogtree evan- 
gelium exsistil, in quem proinde fides nostra ten- 


dat tanquam in Deum : subjuugitur mox fidei quo- C 


que praemium, puta. promissionis Spiritus, qui no- 
sra b:xreditatis arrhabo est; denique ad laudem 
glorie Christi redempti perbibemur. Redemit au- 
iem nos non ut vulgaris homo, sed ut Deus nostri 
causa incarnatus, Ad bunc euim modum iu laudem 
glori illius cedimus. 

« llujus rei gratia ego Paulus vinctus Christi 
lesu pro vobis gentibus, si tamen audistis dispen- 
sationem gratie Dei, que data est inibi in vobis: 
quoniam secundum revelationem notum mihi fà- 
cium est sacramentum, sicut supra scripsi in brevi , 
prout potestis legentes intelligere prudentiam meam 
in mysterio Christi *. » Qua prudentia, quave di- 
vina opus erat patefactione ad mysterium hoc Chri- 
sii perspiciendum, si quidem per se homo tantum 
est, a Dei Verbo omnino sejunctus , nuda persona- 
rum unione colonestatus? Quid enim abstrusum 
habet, aut quse difficultas est de vulgari quopiam, 
uostrique simili homine intelligere quod sjt homo? 
ΑΙ vere profundum, planeque magnum est boc sa- 
cramentim, si Deus Verbum nobis simile factum 
ponatur. Cum igitur eximia mentis intelligentia 
ornati, divinaque revelatione illustrati , mysterium 
Christi veluti divinum quoddam secretum nobis 
 wadiderint, fidesque in illum tanquam in Deum 
tendat, quomodo Christus non est Deus? 

193 Aiiud huic simile, et eamdem babens senten- 


5^ Galat, τι, 10. "* Itom. iv, 3. 


9 Ephes. 1, 15, 14. 


οὐχ ἐνωθέντα σαρχὶ, xai γενάµενον ἄνθρωπον olxo- 
νομιχῶς; Εἶτα πῶς τοῦτό ἐστιν ἀληθές, Διεχήρυξε 
γὰρ ἄνθρωπόν τε ὁμοῦ xal Gsbv.«by αὐτὸν χαὶ ἕνα, 
λέγων Yibv xaX Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν. 


« Εἰδότες δὲ ὅτι οὗ διχαιοῦται ἄνθρωπος &E ἔργων 
νόµον, ἐὰν μὴ διὰ πίστεως Ἰησοῦ ριατοῦ * xai ἡμεῖς 
el; Χριστὸν Ἰησοῦν ἐπιστεύσαμεν, ἵνα δικχαιωθῶμεν 
ἐχ πίστεως Χριστοῦ, xaX οὐκ ἐξ ἔργων νόµου. » El 
τὸ πιστεῦσαι Θεῷ μισθὸν ἔχει τὴν δικαίωαιν (δεδι- 
χαίωνται γὰρ οὕτω xat οἱ πρὸ ἡμῶν ' γέγραπται γὰρ, 
ὅτι « Ἐπίστευαεν ᾿Αθραὰμ τῷ 8cip, καὶ ἑλογίσθη 
αὐςῷ εἰς διχανοσύνην dj πίστις »)* πῶς οὗ «Θεὸς ὁ Ἐμ- 
μανουὴλ, εἴπερ ἐστὶν ἀληθὲς, ὡς εἰς αὐτὸν πιατεύον- 
τες δικαιούµεθα; 

Ἐκ τῆς zpóc Ἐφεσίους. 

« Ἐν ᾧ ἀχούσαντες xal .ὀμεῖς «bv λόγον τῆς ἆλτ- 
θείας, τὸ εὐαγγέλιον «fic σωτηρίας ὑμῶν, ἐν ᾧ καὶ 
πιστεύσαντες ἑσφραχίσθητε τῷ Ηνεύματι τῆς ἑπαγ- 
χελίας, ὃ τῶν ἁγίων ἑατὶν ἀῤῥαθὼν τῆς κληρονοµίας 
ἡμῶν, εἰς ἀπολύτρωσιν τῆς περιποιῄσεως, εἰς Exatvov 
δόξης αὐτοῦ. » Πολλὰ χατὰ vavtb ἓν ταῖς τῶν προ- 
κειμένων ἑννοίαις χατίδοι τις ἂν, δι' ὧν ἕνεστι μαθεῖν 
ὅτι Geb ἀληθὴς ὁ Χριστὸς, xal ἡ παρὰ πάντων πίστις 
εἰς αὐτὸν οὐχ ὡς εἰς ἕνα τῶν καθ᾽ ἡμᾶς ἁπλῶς, à." 
ὡς εἰς ἕνα Κύριον, xal Υ]ὸν, xai Θεόν. Πρῶτον μὲν 
γὰρ αὐτός ἐστι τὸ εὐαγγέλιον τῆς σωτηρίας, ἓν d xai 
1j πίστις, ὡς εἰς θεὸν δηλονόςε. '᾿Αχολουθεῖ 55 τὸ τῆς 
πίστεως γέρας, τουτέστι «b Πνεῦμα τῆς ἐπαγγελίας, 
ó τῆς κληρονοµίας ἡμῶν ἁῤῥαθών, ἐχλελυτρώμεθα 
γὰρ εἰς ἔπαινον δόξης Χριστοῦ. Σέσωχε γὰρ ἡμᾶς 
οὐχ ὡς ἄνθρωπος χοινὸς, ἀλλ᾽ ὡς θεὺς ἐν σαρχὶ Υε- 
γονὼς δι’ ἡμᾶς. Οὕτω γὰρ εἰς ἔπαινον ἐσόμεθα τῆς 
ἑόξης αὑτοῦ. 

« Τούτου χάριν ἐγὼ Παῦλος ὁ δέσµιος τοῦ Χριστοῦ 
Ἰησοῦ ὑπὲρ ὑμῶν τῶν ἐθνῶν, εἶ γε ἠχούσατε τὴν 
αἰχονομίαν τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ τῆς δοθείσης µοι 
εἰς ὑμᾶς, ὅτι χατὰ ἁποχάλνυψιν ἑγνωρίσθη µοι τὸ 
µυστήριον, χαθὼς προέγραψφα ἐν ὀλίγῳ ' πρὸς ὃ δύ- 
νασθε ἀναγινώσχοντες νδῆσαι «hv σύνεσίν poo ἐν τῷ 
μυστηρίῳ τοῦ Χριστοῦ. » Ποία συνέσεως χρεία, xai 
ἁποχαλύψεως τῆς παρὰ θεοῦ πρὸς τὸ γνωρισθῆναι τὸ 


p µυστήριον τοῦ Χριστοῦ, εἶπερ ἐστὶν ἄνθρῳπας ἰἴδι- 


κῶς, xal ὁλοτρόπως χεχωρισµένος τοῦ Θεοῦ Λόγου, 
φιλῇ προσώπων ἑνώσει τετιµηµένας: TC γὰρ ἔχει τὸ 


“χεχρυμμένον, ἢ ποῖον ὅλως τὸ δυσχερὲς, τὸ νοῆσαι 


τυχὸν περὶ ἑνὸς τοῦ καθ ἡμᾶς ἀνθρώπου, ὅτι &v- 
θρωπός ἐστι; Βαθὺ δὲ xa μέγα τὸ µυστήριον, cl xa 
ἡμᾶς γενέσθαι λέγοιτο Θεὺὸς ὑπάρχων ὁ Λόγος. Ὅτε 
τοίνυν οἱ βαθεῖς εἰς σύνεαιν, xal τὴν θεἰαν ἁποχάλυ- 
ιν ἐσχηχότες, ὡς θεῖον ἡμῖν μυστήριον παραδεδώ:- 
χασι τὸ Χριστοῦ µυστήριον, xal εἰς αὐτὸν ἡ πίστις, 
ὡς εἰς Θεὸν δηλονότι' πῶς οὐχ ἂν εἴη θεός ; 


"Αλλο τούτῳ προσεοιχὸς, καὶ τὴν αὐτὴν ἔχον διό» 


ο. Ephes. i1, 1-4. 


1399 


DE RECTA FIDE ΑΡ’ REGINAS. 


{950 


νόιαν «Ἐμοὶ τῷ ἐλαχιστοτέρῳ: πάντων τῶν ἁγίων A-Liam:cMibiomaium sanetorem mieimo dàtaest Pia — 


ἐδόθη ἡ χάρις αὕτηι ἐν τοῖς ἔθνεσιν εὐαγγελίσασθαι 
τὸν ἀνεξιχνίαστον πλοῦτον τοῦ Χριστοῦ, ααὶ φωτίσαι 
πᾶνῖας, εἰς fj οἰκονομία µνστηρίου τοῦ ἀποχεχρυμ. 
p£voo ài τῶν αἰώνων ἐν τῷ θὲῷ, τῷ τὰ πᾶντα vti. 
σαντι. v | 

« Ot ἄνδρες, cqriotv, ἀγαπᾶτὲ τὰς. γυκαῖχας, καθὼς 
καὶ ὁ Χριάξὸς ἠγάπήδε την’ "Exodénatav; xui Enotby 
παρέδωχεν ὑπὲρ. αὐχῆς, ἵνα αὐτῆν ἁγιάσῃ,.λαδαρί- 
σὰς «φ' λσυερῷ τοῦ ὕδατος bv ῥήματι. » Ποῖον ἄρα. 
ἐστὶ τὸ rur ἐν ᾧ χεχαθάρµεθα,. ἀπολουσάμενοι v0: 
σῶμα ὕδατί χαθαρῷ,. 7| πάντως ἐχεῖνο, περὶ οὗ quat. 
ὁ θεσπέσιος Παῦλος, ὅξι « Τοῦτό) ἐστι τὸ ῥῆμα τῆς 
πίστεως ὃ κἠρύσσομεν, ὅτι bv ὁμολσγήσῃς kv τῷ 
στόματί σου Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν, xaV πιστεύσῃς 
ἐν τῇ χαρδίά σου, ὅτι ὁ 8cbc αὑτὸν ἤγειρεν x νεχρῶν, 
σωθήσῃ. Ἡαρδίᾳ γὰρ πιστεύεται εἰς διχαιοσύνην, 
σῖόμάτι δὲ ὁμολογεῖται eig. owtnplav ; » Οὐχοῦν εἰ 
.Ἀριστὺν ὁμολογοῦντες iv πίστει σωζόµεθα, πῶς o0 
Θεὸς ἀληθής ἐστιν, εἰς ὃν «b τῆς πίστεως εἰ γένοιτο 
ῥῆμα, χεκαθάρµεθά τε καὶ ἡγιάσμέθα ; 

Ἐκ τῆς πρὸς Φιλιπαησίους. 

«€ Τί γάρ;. φησί. Πλὴν ὅτι παντὶ τρόπῳ, εἴτε 
προφάσει, εἴτε ἀληθέίᾳ, Χριστὸς χαταγγέλλεται.» ' Ap' 
οὖν ὡς ἄνθριχος τετιµημµένος χάριτι, τῷ χόσµῳ κχη- 
ῥύσσεταε, Καΐτοί Θεὺν ὅ χόσµος ἐπέγνω Χριστὸν, 
tf: πίστει τεξιμηχώς. Πῶς οὖν οὐ θεὺς, ὁ £y δόξη 
θεότητος τῷ χόσμῷ χαταγγελλόμενος: 


€ Συναθλοῦνεες, quat, τῇ πἰστει τοῦ Εὐαγγελίου € 


(καὶ μὴ πτυρόµενοι ἐν μηδενὶ ὑπὸ τῶν ἀντιχειμένων), 
ftw; αὐτοῖς μέν ἐστιν ἔνδειξις ἁπωλείας, ὑμῖν δὲ 
σωτηρίας, xal τοῦτο ἀπὸ Θεοῦ * ὅτι ὑμῖν ἐχαρίσθη 
τὸ ὑπὲρ Χριστοῦ, οὗ µόνον τὸ εἰς αὐτὸν πιστεύειν, 
ἀλλὰ xaV τὸ ὑπὲρ αὐτοῦ πάσχειν. » El ἓν χάριτος 
µέρει δεχόμεθὰ παρὰ θεοῦ τὸ πιστεύειν Ev Χριστῷ, 
ob- πεπλανἡμεθά «δὲ διὰ τοῦτο μᾶλλον, ἀλλ’ ἐγνώχα- 
μεν τὸν φύσὲι τε χαὶ ἀληθῶς ὄντα Θεόν πῶς ἂν ἓν- 
δδιάσειέ τις, ὅτι cl ὁ Χριστός; 
Ἐκ τῆς πρὺς Τιμόθεον a'. 

c Πιστὸς ὁ λόγος, καὶ πάσης ἀποδοχῆς. ἄξιος, ὅτι 
Χριστὸς Ἰησοῦς ᾖλθεν εἰς τὸν χόσμον ἁμαρτωλοὺς 
σῶσαι, ὧν πρῶτός, εἰμι γώ ^ ἀλλὰ διὰ τοῦτο ἡλεή- 


hsec, in gentibus evangelisare:investigabiles divitias 
Christi, ét- illuminaré omnés quas sit dispénsutio 
sacramenti: abseonditi & saculis'in Do; qui orlitiia 
cresvit.9*, » 


c Viri, ibquit,. diligite: uxores veotrel/,: sicut et 
Christes dilexit. Ecclesiam, εί semetipeulà tradidit 
pro-es, ut illam: sanctificaret , mundáns: eam Tava- 
cro aque in: verbo. vitae 0... Ecquid: alind, obse- 
cro, verbuih est, per quod corpore aqua munda 
ablutb purgsimur,: quam iffud: ipsum, de quo beatis 
Paulus elio loeó'ita:seribit: e Hoc est: Vetbum" fidei 
quod praedicamus : quia si con(ilearis in ore uo 
Dominum Jesum,:et in. eorde (uo crellideris quod 


B peus illum suscilavit.à mortuis, salvus eris: Corde 


enim creditur ad justitiar?, ore autem: fit? eonfessio 
ad salutem *!. » Si itaque Christum profitentes per 
fidem salvamur, verbünique fidei de'illo predicatum 
compleii purgámur et satictiffemur, quomodb is 
verus Déus non est* 
Ez Epistola ad Philippensés, 

. * Quid enim? (inquit) Dum omni modo, sive per 
occasionem, sive per veritatem Christus annuntie- 
tur **. » Nunquid ut homo divina gratia ornatus 
mundo annuntielur ? Atqui mundus Christum per 
fidem colens, ad Dei agnitionem adductus est. Quo- 
mode is ergo Deus non est, qui in divine majesta- 
tis gloria munde przdicatus est ? 

« Collaborantes fidei Evangelii ( et in nullo ter- 
reamini ab adversariis), qux illis causa perditionis 
est, vobis autem salutis, et hoc a Deo ; quia vobis 
donatum est pro Christo, non solum ut in eum cre- 
datis, sed ut etiam pro illo patiamini **. » Si hoc 
a Deo in gratie loco accipimus, quod in Christum 
credimas, neque per hoc in errorem abducithur, 
sed in'ejus potitis cognitionem: adducimur, qui: verus 
secundam: naturate: Deus: est: queimode: Chrisumi 
Detmn: esse, ambigeré quis:queat? | 

19 Ex priori ad Timotheum. 
« Fidelis sermo, et omni acceptione dignus, quod 


Christus Jesus venit in huuc mundum peccatores 
salvos facere ; quorum primus ego sum : sed ideo 


θην, ἵνα ἐν ἐμοὶ πρώτῳ ἑνδείξῃ Χριστὸς- Ἰησοῦς «hv D'misericordiam consecutus sum, ut in me primo 


ἅπασαν µαχροθυµίαν, πρὸς. ὑποτύπωσιν τῶν- µελ- 
λόντων πιστεύειν ἐπ᾽ αὐτῷ εἰς ζωὴν αἰώνιον. ».Εἰ 
ἁμαρτωλοὺς σώζει Χριστὸς, xal μακροθυμεῖ τοῖς 
πλημμελήμασι, δεχόµενος αὐτῶν τὴν µετάγνωσιν * 
xai πᾶκα ἡμῶν ἡ.πίστις ἐπ᾽ αὐτῷ, καὶ διὰ τῆς εἰς 
αὐτὸν πίστεως τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον χεχερδήχαµεν 
πῶς οὐ Θεὸς- εἴη. ἄν ; ὅτι χαὶ µόνῳ Θεῷ πρέποι ἂν 
εἰχότως. τὸ xal σώζειν δύνασθαι τὸν κόσμον, τοι 
τοὺς ἐν τῷ κόσμῳ,.χαὶ μαχροθνμεῖν' τοῖς ἁμαρτά- 
νουσι, xai ζωοποιεῖν διὰ τῆς πίστεως τῆς clo 
ἑαυτόν. 


** Ερ]έρς. i1, 8, 2. 3 Ephes. v, 25, 26. *' Rom, x, 8-10. ** Philipp. 1, 18. 


ostenderel Christus Jesus omnem patientiam, ad 
informationem eorum: qui credituri sunt illi in vi- 
tam zernam **. » Si Christus Jesos peccatores sal- 
vat, patienterque delicta tolerat, illorum pesniten- 
tiam exspectans ; si tota fides nostra in ipsum fer- 
tur, et per fidem denique, quae est in ipsum, vitam 
slernam  adipiscimur : quomodo non est Deus? 
quandoquidem mundum, hoc est; eos qui in mundo 
hoc degunt, posse salvare, longaoimiter adlzc 
peccatores ferre, vitam postremo per fidem in il- 
lum impertiri ; id inerito in solum Deum conveuire 
oportet. 


* jbit, 28. δν [ Tum. 1, 19. 


1*5! 


« Et manifeste magnum est pietatis. sacramen- A 


tum, quod manifestatum est in carne , justificatum 
est in Spiritu, »pparuit angelis, praedicatum est 
gentibus, creditum est in mundo, assumptum est 
in gloria **. » Quis is, quzso, est, qui in carne ma- 
nifestatus est? Annon modis omnibus perspicuum 
est, non. alium esse, quam ipsummet Dei Patris 
Verbum? Hinc namque magnum illud pietatis my- 
sterium perspicitur. Hic autem ab angelis visus 
est, cum in colum susceptus est; preedicatus porro 
gentibus est per sanctos apostolos : creditus autem 
est in mundo. Sed nunquid istud velut homo abso- 
inte ut nos? Nequaquam, verum ut Deus in carne, 
nobisque similis effectus. Assumptus tandem est in 
gloria, quo Deum et Patrem dicentem audiat : 
« Sede a dextris meis, donec ponam inimicos tuos 
scabellum pedum tuorum **. 


Ex Epistola ad Titum. 


« Fidelis sermo est : et de his volo te confirmare ; 
ut curent bonis operibus praeesse qui credunt 
Deo 57.» Nunquid qui in Deum credunt, in Chri- 
stum non credunt? Atqui beatus Joannes hzc de 
illo diserte exponit : « Quotquot, inquit, recepe- 
»unt eum, dedit eis potestatem filios Dei fleri, his 
qui 195 credunt in nomine ejus **. » Subscribit 
his et ipse beatus Paulus quoque : ait enim : « Scien- 
ics quod non justificatur homo ex operibus legis , 
nisl per fidem Jesu Christi; et nos in Christo Jesu 
credidimus, ut justificemur in ipso **. » Cum igitur 
qui Christo fidem offerunt, in Deum credant, quo- 
ntodo Christus non est verus Deus? 


Quod fides sit in Christum. 
Ex Evangelio secundum Joannem. 


« Quotquot autem receperunt eum, dedit eis po- 
testatem filios Dei fleri, his qui credunt in nomine 
ejus. » Duo quz in Deum quadrant, conjunctim bic 
ponit : non enim alia ratione Christum complecti- 
mur, quam quod fide in illum tendimus, hoc vero 
declarat, dum ait: « His qui credunt in nomine 
ejus : » credimus autem in nomine ejus, non vulga- 
rem, nostrique similem hominem rati, sed Deum 
incarnatum. Rursum quod potestatem dat filios Dei 


S. CYRILLl ALEXANDRINI ARCHIEP. 


15:2 


« Kot ὁμολογουμένως μέγα ἐστὶ τὸ τῆς εὐσεθείας 
µυστήριον’ Osbc ἐφανερώθη Ev σαρχὶ, ἐδικαιώθη ἓν 
Πνεύματι, ὤφθη ἀγγέλοις, ἐκηρύχθη ἐν ἔθνεσιν, Ev:- 
στεύθη ἐν χόσµῳ, ἀνελήφθη Ev δόδῃ. » Τίς ὃ v σαρχ) 
φανερωθείς; ἢ δῆλον ὅτι πάντη τε xal πάντως ὁ ix 
θεοῦ Πατρὸς Λόγος; Οὕτω yàp ἔσται μέγα τὸ τῆς 
εὐσεθείας µυστήριον. Osb; ἐφανερώθη ἐν σαρχὶ, 
ὤφθη δὲ ἀγγέλοις ἀναθαίνων ei; οὐρανούς ἑκηρύ- 
χθη ἐν ἔθνεαι διά τῶν ἁγίων ἀποστόλων, ἐπιστεύθη 
δὲ ἐν xócjup* xai οὔτι πού Φαµεν, ὅτι χαθ᾽ ἡμᾶς 
ἄνθρωπος ἁπλῶς, ἀλλ’ ὡς θεὺς ἓν capxi xa xao 
ἡμᾶς γεγονώς. ᾽Ανελήφθη δὲ xai ἐν δόξῃ, ἵνα λέ- 
γοντος ἀχούσῃ τοῦ Θεοῦ xal Πατρός: « Κάθου ἐκ - 
διξιῶν µου, ἕως ἂν Or) τοὺς $ Apos σου ὑποπόδιον 
τῶν ποδῶν σου, 


Ἐκ τῆς πρὸς Τίτον. 

 Πιστὸς ὁ λόγος: xal περὶ τούτων βούλομαί σε 
διαθεδαιοῦσθαι, ἵνα φροντίζωσι χαλῶν Εργων προ- 
ίστασθαι οἱ πεπιστευχότες τῷ θεῷ. » "Ap' οὖν οἱ θεῷ 
πιστεύοντες, οὖχ εἰς Χριστὺν πεπιστεύχασι; Καίΐτοι 
λέγων ὁρᾶται σαφῶς ὁ µαχάριος Ἰωάννης περὶ αὖ- 
τοῦ. « Ὅσοι δὲ EXa6oy αὐτὸν, ἔδωχεν αὐτοῖς ἑξου- 
σίαν πέχνα Θεοῦ γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν εἰς τὸ 
ὄνομα αὐτοῦ. » Καὶ μὴν xot αὐτὸς ὁ µακάριος Παυ- 
λος” « Ἐϊδότες δὲ ὅτι οὐ διχαιοῦται ἄνθρωπος ἐξ 
ἔργων νόµου, ἐὰν μὴ διὰ πἰστεως Ἰησοῦ Χριστοῦ - 
xai ἡμεῖς εἰς Χριστὸν Ἰησοῦν ἐπιστεύσαμεν, ἵνα 
διχαιωθῶμεν bv αὐτῷ. » Ὅτε τοίνυν Θθεῷ πιστεύουσιν 
οἱ Χριστῷ τὴν πίστιν προσάγοντες, πῶς οὐχ ἂν εἴη 
θεὸς ἁληθής; 

"Urt εἰς Χριστὸν ἡ πίστεις. 
Ἐκ τοῦ κατὰ Ἰωάνγην ξὐαγγείου. 


« Όσοι δὲ ἔλαθον αὐτὸν, ἔδωχεν αὐτοῖς ἐξουσίαν 
τέχνα θεοῦ γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν εἰς τὸ ὄνομα 
αὑτοῦ. » Δύο κατὰ ταυτὺν τίθησι θεοκρεπῆ’ παρα- 
λαμόδάνεται γὰρ οὐχ ἑτέρως παρ) ἡμῶν ὁ Χριστός 
πλὴν ὅτι δὲ εἰς αὐτὸν πίστις, σαφηνιεῖ τὸ προχείµε- 
vov* « Tol; γὰρ πιστεύουσι, φησὶν, slo τὸ ὄνομα 
αὐτοῦ. » Πιστεύομεν δὲ εἰς τὸ ὄνομα αὑτοῦ, οὐχ ἄν- 
θρωπον εἶναι χοινὸν xal ἕνα τῶν καθ ἡμᾶς πιστεύον- 
τες, ἀλλὰ θεὸν ἑνηνθρωπηχότα. Οὐκ ἀνθρώπινον δὲ 


fieri, non humanarum virium est, sed ἀἰνίμα natu- D τὸ ἐξουσίαν διδόναι τέχνα Θεοῦ γενέσθαι, θεοπρεπὲς 


τὰ opus, quiddamque universa creatura sublimius. 
Cum fides ergo in ipsum Christum tendat, idemque 
det graliam ul filii Dei efficiamur, quomodo non est 
Deus ? 

« Hoc fecit initium signorum Jesus in Cana Gali- 
σας, et manifestavit gloriam suam : et credidernnt 
in eum discipuli ejus **. » Signo peracto, Christique 
gloria manifestata, in quem, quiso, beati illi disci- 
pull crediderunt ? nunquid in hominem: simpliciter 
sanctum ? Atqui ante siguum editum illum seque- 
bantur tanquam virum sanctum sduiirati. Ex signo 
aque potestatem humana majorem illi adesse 


" LTim. n, 46. ** Psal, cix, f. " Tit. un, 8. 


57ου. 1, 19, 


δὲ μᾶλλον καὶ ὑπὲρ τὴν κτίσιν. Ὅτε τοίνυν εἰς αὐτὸν 


 πίστις, καὶ αὐτὸς δίδωσι τῆς υἱοθεσίας τὴν χάριν’ 


πῶς οὗ cbc ὁ Χριστός; 


« Ταύτην ἐποίησεν ἀρχὴν τῶν σημείων ὁ Ἰησοὺς 
iv Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας, xai Εφανέρωσε τὴν δόξαν 
αὑτοῦ * xal ἐπίστευσαν clc αὐτὸν οἱ μαθηταὶ αὑτοῦ. » 
Γεγονότος ἄρα τοῦ σημείου, καὶ φανερώσαντος τοῦ 
Χριστοῦ τὴν δόξαν αὑτουῦ, ὡς elc «iva πεπιστεύχασιν 
oi µαχκάριοι µαθηταί, dpa εἰς ἄνθρωπον ἅγιου 
ἁπλῶς; Καΐτοι ποὺ τοῦ σημείου ἠχολούθησαν αὐτῷ, 
τεθαυµαχότος ὡς ἅγιον' ἀλλὰ τεθέανται διά τοῦ ση- 


* Gakat. η, 16. 7? Joan. 11, 11. 


4239 


DE RECTA FIDE AD REGINAS. 


1554 


p&lou τὴν ὑπὲρ ἄνθρωπον δύναμίν τε καὶ ἑξουσίαν A animadverterunt : quare in illum tanquam in Deum 


ἔχοντα. Οὐχοῦν πεπιστεύκασιν ὡς εἰς Θεόν. Ἰστέον 
δὲ, ὅτι πολλοὶ τῶν ἁγίων πολλὰ πεποιήχασι χαὶ πα- 


pálota* καὶ ἐθαυμάσθησαν μὲν, ἀπίστευσε δὲ εἰς. ' 


αὐτοὺς οὐδείς. Ἔχοι à' ἂν τὴν ἴσην διάνοιαν" ε Ὡς 
δὲ ἦν ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις àv τῷ Πάσχα ἐν τῇ ἑορτῇ, 
πολλοὶ ἑἐπίστευσαν εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ, θεωροῦντες 
αὐτοῦ τὰ σημεῖα, ἃ ἐποίει. » 

« Οὐ γὰρ ἀπέστειλεν 6 θεὺς τὸν Ylbv αὑτοῦ εἰς τὸν 
Χόσμον, ἵνα χρίνῃ τὸν κόσμον, ἀλλ ἵνα σωθῇ à 
χόσμος δι’ αὐτοῦ. Ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν, οὗ χρίνεται’ 
ὁ δὲ μὴ πιστεύων, Ίδη χέχριται; ὅτι μὴ πεπίστευχεν 
εἰς τὸ ὄνομα τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ τοῦ θεοῦ. » El 
σωτηρίας ὁδός ἐστιν f) πίστις ἡ εἰς τὸν Υἱὸν, πῶς ἄρα 
πιστεύομεν εἰς αὐτόν; f) πῶς τὴν Ex τοῦ χρίνεαθαι 
διαφευξόμεθα δίχην; ρα γὰρ ὡς ἄνθρωπον χαταδε- 
ξάμενοι, xat ἕτερον παρὰ τοῦτο οὐδέν; Εἶτα πῶς οὐκ 
ἀνθρώκῳῷ λατρεύσοµεν. ἸΑλλ’ ὡς εἰς θεόν' τοῦτο γὰρ 
ἀχηθές. Τές οὖν ὁ φάναι τολμῶν οὐχ εἶναι χατὰ ἁλή- 
θειαν θεὸν, οὗ δεδιχαίωκχεν ἡ πίστις τὴν ὑπ obpavóv ; 


crediderunt. Constat per multos sanctos multa stu- 
penda edidisse, propter quae etiam in magna admi- 
ratione erant : αἱ nullus interim repertus est. qui 
Ín illos crederet. Ejusdem pene sententie est et il- 
lud queque : « Cum autem esset Hierosolymis in 
Pascha in die festo, muli crediderunt in noinine 
ejus, videntes signa ejus quz faciebat "*. » 


« Non enin misit Deus Filium suum 196 in 
mundum αἱ judicet mundum, sed ut salvetur mun- 
dus per ipsum. Qui credit in eum, non judicatur : 
qui autem non credit, jam judicatus est; quia non 
credidit [à nomiue unigeniti Filii Dei "*. » Si via 
ad salutem est fides in Filium, quomodo in ipsum 
credimus? |aut quomodo ín ipsum credentes con- 
demnationis sententiam evademus? Nunquid illunt 
fide ut hominem complectimur , nec quidquam om- 
nino nisi bumanum de illo concipimus? At quo 
paeto si hoc fecerimus, divinum cultum homini im- 
pendisse non arguemur? Fidene ergo in illum feri- 


ior tanquam in Deum? Sane. Quis illum ergo, cujus fides terrarum orbem  justificat, verum Deum 


esse inüciari audeat? -— . 

ε Ἔγνω οὖν 6 πατὴρ ὅτι ἓν ἐχείνῃ τῇ ὥρᾳ, iv ᾗ 
εἶπεν αὐτῷ; 'O υἱός σου (Qf: xai ἐπίστευσεν εἷς 
αὐτὸν αὐτὸς, xai ἡ οἰχία αὐτοῦ ὅλη. » ᾿Ανέστησεν 
Ex νεχρῶν τοῦ βασιλικοῦ τὸν υἱὸν ὁ Χριστὺς, εἰρηχκὼς 
αὐτῷ ' « IIopsóov, ὁ υἱός σου Q3. » Εἶτα πεπίστευχε 
πανοιχί. "Ap! οὖν διὰ τῆς οὕτω μεγάλης xol θεο- 


« Cognovit ergo pater quia illa hora erat , in qua 
dixit illi Jesus : Filius tuus vivit: et credidit ipse, 
et domus ejus tota "*. » Revocat reguli fllium a 
mortis vestibulo Cbristus, affatusque patrem : «Vade, 
inquit, filius tuus vivit. » Credidit mox ille, et tota 
familia cum illo. Sed nunquid ob insignem hanc, 


πρεποῦς ἑξουσίας ὡς εἰς ἄνθρωπον πεπίστευχεν ὁ ϱ adeoque divinam potentiam regulus in illum credi- 


βασιλικός; f) θεὸν ἔγνω χατὰ φύσιν ὄντα αὐτὸν, xal 
ζωοποιοῦντα μετ’ ἐξουσίας οὓς ἂν ἕλοιτο xal µόνῳ 
ῥήματι; "AXI ἔστι δήλον ὅτι πεπίστευχεν ὡς θεῷ. 


ε Ἀμὴν, ἁμὴν λέγω ὑμῖν, ὅτι ὁ τὸν λόγον µου 
ἀχούων, xal πιστεύων τῷ πέμφαντί µε, ἔχει ζωὴν 
αἰώνιον. » Πέπομφεν ἡμῖν ἐξ οὐρανῶν ὁ θεὺς xo 
Πατὴρ τὸν ἴδιον Ylóv,« ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν 


μὴ ἀπύληται, ἀλλ᾽ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. » Πῶς οὖν àv 


τούτοις (nat, ζωὴν αἰώνιον ἔχειν τὸν πιστεύοντα τῷ 
πέµφαντι αὐτόν; El; «(va λοιπὸν dj πίστις; ἆρα ὡς 
εἰς δύο θεοὺς, τὸν Πατέρα xai τὸν Υἱόν; Mh γένοιτο’ 
ἀλλ' ὡς εἰς ἕνα θεὺν xaX ἀληθινόν. Οὐχοῦν εἴ τις 
πιστεύσειεν εἰς Ἀριστὸν, πεπίστευχεν εἰς Geóv* xàv 
εἰ πιστεύσειεν εἷς Θεὸν Πατέρα, πεπιστευχὼς ἔσται 


xaX εἰς τὸν ἕνα Κύριον Ἰησοῦν τὸν Χριστόν. 


«€ Απεχρίθη ὁ Ἰησοῦς, xai εἶπεν αὐτοῖς' Τοῦτό 
στι τὸ ἔργον τοῦ Θεοῦ, ἵνα πιστεύσητε εἰς ὃν ἁπ- 
ἐστειλεν ἐχεῖνος. » El τὸ τῷ θεῷ δοχοῦν ἐπιτελοῦμεν 
πιστεύοντες εἰς Χριστὸν (αὐτὸν γὰρ ἀληθῶς ἁπ- 
έστειλεν ὁ Πατ]ρ εἰς τὸν χόσµον, ὅτε γέγονεν ἄνθρω- 
vog xaÜ' ἡμᾶς), πῶς οὐχ ἂν εἴη θεὺς ἀληθινός; Οὐ 
γὰρ ἂν fjv ἔργον θεοῦ τὸ πιστεύειν εἰς αὐτόν. 


« Ἰησοῦς δὲ ἔχραξε, xai εἶπεν, Ὁ πιστεύων εἰς 
ἐμὲ, οὗ π.στεύει εἰς ἐμὲ, ἀλλά εἷς τὸν πἐμφαντά µε. 


dittanquam in hominem? an vero verum natura- 
lemque Deum esse agnovit, qui uti Dominus quos- 
cunque sibi visum esset, vel solo verbo vitz resti- 
tuere posset ? Sed obscurum non est haud aliter in 
eum credidisse, quam in verum Deum. 


« Amen, amen dice vobis, quia qui verbum meuu 
audit, et credit ei qui misit me, habel vitaui zeter- 
nam ?*-5^*, » Deus Pater Filium snum misit nobis de 
colis, « ut omnis qui credit in illum, non pereat, 
sed habeat vitam azternam 15. » Cur hic ergo ceterna 
vita iis promittitur, qui credunt ei qui miserat il- 
lum ? iln quem tandem fertur fides? Nunquid in 
Patrem et Christum tanquam in duos deos? Absit. 
Credimus enim tanquam in unum verum Deum. 
Quamobrem si quis credit in Christum, credit idem 
in Deum Patrein quoque : et contra, si qui in Deum 
Patrem credunt, iidem et in unum Dominum no- 
sirum Jesum Cbristum quoque credunt. 


« Respondit Jesus, et dixit illis : Hoc est opus 
Dei, ut credatis in eum quem misit ille **, » Si Dei 
voluntatem perficimus cum in Christum credimus 
(hunc enim Pater vere misit in mundum, quando 
nostri situilis factus est homo), quomodo non est vere 
Deus ? Neque enim opus Dei esset credere in eum. 


1427 «Jesus autem clamavit, et dixit : Qui credit 
1n que, non credit iu me, sed in eum qui uisit me. 


*! Jaon. n, 23. 7* Joan, 11, 17, 18. 7? Joan. iv, 55, 7-** Joan, v, 141. "" Joan. 10, 16. ** Juan. vi, 29. 


1335 


S. CYfaLLE AUEXANDIUNI. ARCHIBI!. 


1356 


Ft qui: videl tne, videiieum qui. misit. ma."", » Bt A Kat ^ θεωρῶν ἐμὲ, θεωρεῖ τὸν. πἐμψαντά µε: »' Eicx 


paticis, interjectis.: «.Qpia,ego,ex. meipso. nou. sum. 
locitus; sed.qui. misit me,Dater, ipse milii. mendde 


ium. dedit. quid dicam. et; qpid. loquar **.. ». Gum 
ergo 1uándato Patris. licet, ut. bomo. dicat, fidem. 


qui in illum. est, referat ad Patrem: mittenienmj, ot 


qui illum videt, enm: quoque videat.,, qpi, misit ?le- 
lum ; quis illu, verum Deum. esse. negare.audeaLt: 


Cognatum. huic est et. illud quoque: 
Deuut; et'in me credite '*. » 


« Creditis. in 


Ex Evangelio secundam bueam; 
4 Verumtamen Filius ltominig veniens, putas.in- 
Veniet fidem iii terra **? » Quando Chftistus 6. ccelo 
Ulim est venturus, cujusmodi, 1989, fidem a no- 


προσεπάγει τούτοις" c 'Evó ἐξ ὑμαυτοῦ οὐκ ἑλάλησα, 
ἀλλ ὁ πέμψας ue: Tacho, αὐτός uox ἐἑντολὴν δέδωκε 
{[:εἴπω, καὶλ-τί λαλήσω, ν "Ote: οοίνον xat? ἐντολὰς 
τοῦ. Πατρὺς, κἂν ὡς ἄνθριπός Xértj; τὴν dtlotw ctio 
εἰς αὐτὸν, εἰς τὺν. πέµφανία; αὐτὸν ἀναφέρει, χαὶ ὁ 
θεωρῶν. αὐτὸν, θεωρεῖ cb» πέµψαντα- αὐτόν"; τίς ὅ᾽ 
φάναι τολμῶν οὐχ εἶναι Θοὺν αὐτὸν; καὶ τοῦτον 
ἀληθινόν;. Ὅμοιον δὲ τούτῳ ει Πιατεδἑτα: εἰς τὸν 
8ebv; xal elc; bb; πιάτεύςτα, »' 


'Éx εοῦ κατα Λουκᾶν Εὐατγρίου. 
c. Πλὴν.ὁ Υἱὸς τοῦ  ἀνθρώπου.ἐλθών ἁραι αὑρήσει 
τὴν πίστιν ἁπὶ τῆς, γῆς: Ove ὁ Σρισνὸς: ἐς οὐ- 
ρανοῦ πἀραγένηται,. ποίαν. ἄρα. ζησήσει. πίστιν. ἐν 


bis exiget ?* Si.enim lomo tantum nostri similis.B-fjpiv ; El. piv. γὰρ ὡς ἄνθρωπος, xa9* {ῇᾶ0 βούλεται 


credi baberique vult, quis illi. credere abnuat ? Ju» 
del illi insultantes aiebant.: « Cur tu hbemo cum 
ais, lacia telpsuim Deum *! f.» Ethnici quoque cru- 
cem morlemque ejusdem audientes; id quod dici- 
lur, tànquam dó communi quopiam nostre condi- 
liontf$ homihe dícttim atcipiunt. Eequalem ergo 
fidém deposcit ? llam ipsam nimirum , quam ditini 
ΠΠ praecones, qui et ministri et speetatores Verbi 
exstitérutit οἱ. orbi annuntiarunt. Joannes igitur 
uit: ε Et Verbum caro fáctum est 65. » Factum.est 
Ρ416 caro, sed' hoo ita, ut Deus tanien. esse non 


e'estitertt Istiusmodt itaque est fides, quam ille so 


lempore a nobís requiret 


Fiuis: ή prime Cyfillt: episcopi: Αἰεταπάτία, C κ μον πρώτου Ἡ.Ίόγου προσ 


6d..pjissitttas.reginas misse 


πιστεύεσθαι, τίς.ὁ ámastggag αὐφῷι Ἑνέκάλουν vàà 
οἱ. Ἰουδαῖοι λέγονσες.'ς Δεατί. σὺ- ἄνθρωπος. ὧν, 
Δοιεῖς αεαντὸν Θεόν...» Ἕλληνες δὲ σιταυρὸν ἀχούον- 
{ες καὶ θάνατον, ὡς περὶ: ἀνθρώκον χοινοῦ.διάκειν- 
ταν, καὶ τῶν καθ ἡμᾶς. ἑνός. Ποίαν οὖν ἄρα πίστιν 
ζητεῖ, fj δολονότι τὴν ἐκχεχηρυγμένην. διὰ. τῶν 
θεηγόρων, οἳ «καὶιαὐςόξται: καὶ. ὑπηρέτοι Ὑργόνασι 
τοῦ Λόχου: Ἔφῃ τοίνυν Ἰωάννης, ὅτι «Ὁ Λόγος σὰρξ 
ἐγένετο. ».Déyoyc δὲ «σὰρξ μετὰ τοῦ μεῖναι θεός. AUTS 
ταΐνυν.ἡ πίστις ἓν ἡμῖν.παρ᾽ αὐτοῦ ζηγηθήσεται χανὰ 
παιρρύς. 


ων ητιχοῦ παρὰ 
ὃυ.ἐλισχόπου: Adbtarópsidc, πρὸς τὰς 
:dsex aloe . 


Variz lectiones codicis Seguleriani. 


^ Deest in ms, Seguieríano nomen illud numeralc. 


KYPIAAOY ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ AAEEANAREIAZ 
AUTO" AEYTEPOS ΠΡΟΣΦΩΝΗΤΙΚΟΣ΄ 
taic εὐσιεθεστάταις βασιίσσαις, περὶ τῆς ὀρθῆς' aiereuc. 


CYRTLET KRCHIEPISCOPI ALEXANDRLAE 
ORATIO ALTERA 
Ad.religíosissimas :reginas do reeta- fide; 


198 Ι. Eis qui divinum illud celestequo pre-. 


dicandi meus administrant, universorum Deus per 
Isalze propliétz» vocem ejusmodi oratione hxc ρα” 
tiplt: « Soper montem excelsum ascende, ta: qui 


V joan, xit, ÀJ, 5 ibid, 40. 


V Joau, ttv, 1L. 
iL dcum h 44, 


Μ. Τοῖς. τὸ θαῖον καὶ οὐρᾶνιον ἱερουργοῦθι κή- 
ῥυγμα, διὰ φωνῆς . Ἡσαῖου παβαχολεύεται λέγων ὁ 
τῶν ὅλων θεός’ « Ἐπ' ὄρος ὑψηλὸν ἀνάδηθι, ὁ εὐαγ- 
γελιζόµενος Σιών Ὀφωσον τῇ ἰσχύϊ την φωνν σον, 

9 Luc. xviti, 8. 


*" Joan, 3, 95. ! Luc. 1, 2. 


1531 


AD REGINAS DE RECTA FIDE OltATIO ALTERA. 


4558 


ὁ εὐαγγελιζόμενος Ἱερουσαλήμ ᾽ ὑψώσατε, uh φο- Α evangelizas Sion ; exalta ih fortitudine vocem- tuam 


62ἴόθε: priva γὰρ Εγωχέ quit τοὺς τεταγµένους 
εἰς ἱερουργίαν, xaV τὸ τοῦ πόντων ἡμῶν Σωτῆρος 
Χριστοῦ) λαλοῦντας µυστήριον; ob χατεβῥιμμένον: 
ἔχειν καὶ χαμαιβῥιφὲς τὸ φρόνηµα, xav xv νιχώ- 


µενόν, xal δειλίαις συνεδταλμένον * ἀλλὶ Odo: μὲν : 


ὥσπερ εὖ βεδηχόἔα τὸν νοῦν, καὶ σἰονεί πως.ὲν ὄρει 


χείµενον, οὕτω ce τῶν τς ἀληθείας δογμάτων τὸ» 


ἐξαίρεὋον κάλλος περιαθρεῖν. σπουδάζοντα» ποιεῖσθὰι 


δὲ χαὶ τοὺς λόγους Ev παῤῥησίά, xv: eU τινες elev: 
οἱ μυσταγωγούμενοι σχληροὶ' καὶ δυσάτωγοι, xai 


οἷον ἵπτοι τινὲς ἀγέρωχοι καὶ Σξήντοι, περὶ ὧν moo: 
καὶ αὐτός φηῆσιν 6. µαχάριος᾽ Δαυϊδ' πρὸς «by τῶν' 
Uto) θὲόΨ᾽ ε Ἐν χαλινῷ καὶ ἓν χημῷ τὰς σιαγόνας 
αὐτῶν ἄγξαις, τῶν μὴ 'ἐγγιζόντων πρὸς dé. » Βἰ δὲ 


qui evangelizzs Jerusalem : exaitoib, nolite ü- 
mere **, » Ἡιοπίπι qui in' sxeerdetum. ordinem: 
asciti, eam'sertlti sunt^ provineiam; ut. Chnásti om- 
nium nostrum Salvatoris mysteria: edisserant. po- 
peloque: proponant, illi senstim neqaaqoam abje- - 
ctm, humive: repentem, aut. ignavia victunm, . aut. 
metg fractum obtinere débeut :: sed^ sublime, velüt . 
imcedéntem,; οἱ quasi:in nonte'collocstam ; quo ni-' 
nrirum ad eüm modit comparsti,. eximiam illam. 
veroram:dogdiatum venustatem rimari: ac introspi- 
cere, verbaque: intrepide faeere' valeant ;; quantum: - 
vis-ex iis' quí saeris- inforntantur, nonaulli iustar 
equorutm imolentium, qui:infremari- non- possumt, . 


. déros:et irtractabilés-se' prsehesnt:;' dé quibus: beo- 


καὶ τοῖς οὕτως ἔχουσι φρενὸς προσδᾶλλειν &ya- κ τν ormiium: Opiftcem: 


txalov, πῶς οὐκ ἂν vévovto τῶν ἄγαν σφαλερωτάτων 

tà ἑλέσθαι avr, καὶ μὴ ταῖς εὐσεθέσιν ὑμῶν ἀχοαῖς 

ἐνιέναι πλειστάχις, χαθάπερ τι νᾶμα γλυχὺ Xa ζωο- 

ποιὸν, τῶν ἱερῶν Τραμµάχων τὴν 'γνῶσιν, ὅπερ ἡμῖν 

καὶ πάχαι θεὺς ὑπισχναῖτοι λόγων - διὰ’ φωνῆς 

'"Heatos * € Καὶ ἀνίλήσατε Όδωρ uet? εὐφροσύνης Ex 

τῶν πηγῶν τοῦ Σωτηρίου. »- Sotnplov:6E πηγὰς 
elvat: φαµεν τοὺς ἁγίόυς προφήτας; εὐαγγελιστάς τε 

καὶ ἁοστόλους, ol τὸν ἄνωθὲν καὶ ἐξ οὐρανοῦ xoi 

σωτήριον τῷ κόσμῳ βρύονσι.λόγον, χορηγοῦντος ab» 

τοῖς «o0: ἁγίὸυ- Πνεύματος, ἅπασάν τε. οὕτω-χατευ- 

φραίνουσι τὴν ὑπ' οὐῤανόν, Gips τοίνυν, elc τὰ βάθη 
τῶν παρ) αὑτοῦ Evyvot v: χαθιέντες τὸν νοῦν, τῆς. 
ἀληδείας τὴν εὕρεσιν- ἐχεῖθεν ἀντλήσωμεν. Γηπόνοι. 
μὲν οὖν ἐξ ἀγρῶν. τὰ εὐοσμόίατα" τῶν ἀνθέων 'κατὰν 
καιροὺς ἀποχείραντες, elaa ταῦτα ταλάροις. ἐνθέντες 

ἀποφέρουσι τοῖς δεσπόταις * oli 65 xav λίαν: ἀσμένως 

προσίεντά{-τε, χα) τοῖς 56 ὡρῶν ἐπιγάννυνται. Ἡμεῖς 

δὲ, ὅσοι τὸ διδασχαλικὸνἔχομεν - Ἀπιτήδευμα, χαθᾶπερ 

ἐξ ἀγροῦ. τῆς θεοπνεύστου Πραφῆς, οὐκ. εὐμάῤαντον ' 
θέαν προσκομµἰξομεν.ἀνθέῶν, λόγους δὲ μᾶλλον καὶ 

µυσταγωγίαν τὴν διὰ) τοῦ Πνεύματος, ἁμάραντον. 
ἔχουσαν τῆς elg Χριστὺν' εὐδεδέίας τὸ χάλλος, εὐ- 

ωδιάζουσάν. τε’ χαὶ μάλα΄πλυυσίως τὸ αὐτοῦ. µυστή- 

prov Γή ραπται' γὰρ, ὄτιι Χριστοῦ εὐωδία ἐσμὲν τῷ. 
θεῷ.) 


interpellsns; ità scribit: :- In camo:et:ffeno πιοκ!ν 
las: eorum constringe,. qui. nem approximaat- ad: 
te **, » Quod si.tali aninio prieditis nihilóminus: vim 
inferre oportet ,. qwomodo: absurdum non láerit 
apud: vos: silere. pilequo: vestris: auribus. sacrarum: 
Literarum notitiam, veluti dulcem: quemdam  vivi- 
fieumque laticem, nelle subinde: instibare? Quod 
quidem Deus.per. Isai? prophetse vocem. quendam 
locutts, ejusmodi verbis-nobis prossáttit: « lHaurie- 
tis, inquit,. cum: gaudio aquas: de. fontibes Saluta- 
ris: 66. »:Saluteris:autem fontes. opppellamus- sanctos 
prophetas; evungelistas: et apostoles:: hi enim θ8- 
lutart? ecelitusque: lrawsta: dócttina; mundum. huee. 


c irrigmnt, Spirit! saneto  imbati,, totumque. hune. 


orbem:lx»tiüeant. In: ejug: proinde. profunda. sess: 
nventis- oeulos; comjicientes , . veritatis: inventienein. 
inde: hauriatmug.. Quemadmedurm ergo. agricoli fra- 

grantissimos:;quesque flores:opportuao- tempere ex 

agris decerpum,. E99: ddcerptesque ao. scie üvc 
calathis compositos dominis: suis offerunt ; quos. illi: 
mex. benevole groioque. amimo. complectunuur ,. 
eorumdemque- decore ae: venustate mirifice affieiun -- 
tar; ita. nos,. qui decehidi raumtüs suscepimus, ex. 
divina Scripsera: veloti ex agro quopiam .non fle- 

rum ciíé marcoseentium: decorem - offerimus, .sed. 
sermonem doctrineque, quo.per: Spsritàm- sanelum. 


pietatis: in. Ghristum" lénmateeseibilem venustatem continet, magmaque: suavitate: et: ubertase — illiua: 
mysteriunr redolet fragrantiam. Scriptum estenim quod « Christi besos: odor swmus:Déo **. »* 


B: Πῥόσειμι δῇ οὖν ἀνατιθεὶς τὸν λόγον ὑμῖν ταῖς D, 


εὐσεθεστάταις” βᾶσιλίασαις ' πεποζηταὶ O6 pot περὶ: 
τῆξ ὀρθῃς καὶ ἀρωμήτου.πἰστεύς, περ ἂν Yévotto. 
παρ ὑμῶν εἰς «by. Εύριον ἡμῶν . Ἰησοῦν Χριστόν. 
Πρέπει γὰρ ὑμῖν 5f μάλιστα "ταῖς οὕτως ὁσίαὶς xet: 
θεοφιλεστάταις, ὁμοῦ "τοῖς τῆς βἀσιλείας ὑπερτάτὸυς. 
αὐχήμασι, xaX τῆς εἰς Χριστὸν ἀγάπης τὸν στέφανον , 
ἀναδήσαθαι. δη μὲν οὖν ταῖς ἀοιδίμοις ὑμῶν wipe 
poscat χορυφαῖς, καὶ. ἀτελευτήτοις ὑμᾶς. εὐχλείαις ὁ- 
τῶν ὅλων “χαταφαιδρύνει θέός. Ὑπὲρ γοῦν τοῦ xav 
ἔτι μειζόνὼς κπαταλαμπρύνεσθαι, τοῦ χατὰ Χριστὺν 
μυστηρίου τὴν ἀχριθή τε xat ἀχιθδήλευτον γνῶσιν 
ἐχούσας εἰς νοῦν, συντέθειχα τὸ λογίδιον, διὰ πάσης 
*! [sa. xij, ὁ. 


** ]sa, x1, 9, ** Psal. xxxi, 9. 


Η.. En: ergo;.reginzo pietati$ amaetissimo, 
libram quem: de recta et: ineutpabili: in. Deminum: 
nostrum Jesse Ghristum. fide;. qualis: vestra: osse 
débet; cotiseripei, vobis offéro...Decet:enàm vos san- 
ctimoniz" et. pletati. apprimo* oadiclas; une cum: 
summo regni fastigio, .choritstis:quequoe.qaa est: in: 
Christum, corone; redimiri. Ikee. ewiuy venevandis 
vestris vertieibus janv: ap£ata" estj et: universorum 
Dominus -glotia. nanquam periturá vos condecorat. 
Attamen quo magis etiam condecoremini , Christi 
mysterium exacta et nequaquam adulterata. notitia 
percipientes, oratiunculam composui, in qua illud 
usquequaque planum facio, quod sicut « unus esi 


*' I Cor. 11, 15. 


4:59 


S. CYHILLI ALEXANDRINI ARCIIEP., 


1310 


Puer, ex quo omnia : ita unum quoque esse Doini- A ἐννοίας καταδειχνὺς, ὅτι, « ὥσπερ ἐστὶν εἷς θεὸς 6 


num nostrum Jesum Christum, per quem omnia : 
unus omnino est Spiritus sanctus, in quo om- 
nia *€. » Qui autem unum Christum et Dowinunu ot 
Filium in duos (lios divellunt, nos recie sapere 


edocti, illos neutiquam sustinebimus. Non enim . 


alium esse dicimus Filium eum qui ante omnia sx- 
cula ex Dei Patris substantia. genitus est, et alium 
rursum, qui novissimis temporibus ex muliere na- 
tus, et legi obnoxius factus est; sed unum eum- 
demque tam ante veram illam Verbi cum humana 
carne conjunctionem, quam post eamdein : quau- 
doquidem Filius, qui naturaliter ex Deo Patre pro- 
cedit, corpore: animato, et mente perfecto, ex Dei- 
para Virgine Maria assumpto, natus est. secundum 
carmem, nullo autem modo versus est in carnem : 
absit. Siquidem illain ita assumpsit, ut divinitatem 
suam nulla ex parte lzserit ; mansit namque et hoc 
quoque modo universorum Dominus. 
190 ΠΠ. Et hec quidem sentire edocti sumus. 
Quouiam sanctorum Patrum sermones, eorumdem- 
que sanctiones sapienter adinonent, ut magno studio 
diligenterque observemus, quid divin Seripturae 
quam mazime consentaneum sit, subtilique seusu 
ad ea quae de Christo exposita sunt adhibito, veri- 
tatem divinorum dogmalum contemplemur : Cou- 
silia evertentes, et omnem altitudinem extollentem 
se adversus cognitionem Dei; et captivantes om- 
uem intellectum in obedientiam ejus **. » Cum enim 
congruenter uno consensu fateantur omnes, naitu- 
rale Dei Patris Verbum, quod in ejusdem Dei forma 
et 2qualitate exsistit, «non rapinam arbitratum esse 
se a qualem Deo ; sed forma servi accepta semet- 
ipsum exinanivisse, ac in similitudinem hominum 
factum, in. humanoque habitu inventum se humi- 
liasse, ac ad mortem tandem usque obedieus fa- 
otun crucisjmortem subiisse "* ; »necessarium plane 
est eum qui eorum vim, qu: de Cbristo scripta 
exstant, recte dijudicare vult, pectus optimis sen- 
tentiis instructum babere; ut percipere valeat, 
quomodo Deus simul et homo idem ipse Christus 
exsistat, et Deus esse sine ulla alteratione aut mu- 
tatione perseveret. (immutabilis enim est Verbi 
natura), et exinznitionis humilitatem non respuat ? 


Πατὴρ, ἐξ οὗ τὰ πάντα" οὕτω xal εἷς Küptoc "In- 
σοῦς Χριστὸς, δι οὗ τὰ πάντα " ἓν δὲ δήπου πάντως 
καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον.»Καὶ τῶν εἰς δύο µεριζόντων 
υἱοὺς τὸν ἕνα Χριστὸν χαὶ Yibv xal Κύριον, ὀρθὰ 
φρονεῖν ἑγνωχότες οὖχ ἀνεξόμεθα. Οὐ γὰρ ἕτερον 
εἶναί Φφαμεν Υἱὸν τὸν mph παντὸς αἰῶνος Ύεγεννη- 
µένον Ex τῆς οὐσίας τοῦ θεοῦ xaX Πατρὸς, ἕτερον δὲ 
τὸν ἐν ἑσχάτοις χαιροὶς Ὑενόμενον Ex γυναιχὸς, Υε- 
νόµενον ὑπὸ. νόµον * ἀλλ᾽ ἕνα xal τὸν αὐτὸν χαὶ πρὸ 
τῆς πρὸς σάρχα συνόδου xal ἁνώσεως ἀληθοῦς, xat 
μετὰ τοῦτο ἔτι. Ὁ γὰρ Ex θεοῦ Πατρὸς χατά φύσιν 
Υ]ὸς, ἔμφυχόν τε χαὶ ἕννουν ἑαυτῷ σῶμα λαθών, Υε- 
γέννηται σαρχικῶς διὰ τῆς ἁγίας Παρθένου xai 
Θεοτόχου Μαρίας, xa οὐκ εἰς σάρχα τραπεὶς (μὴ 


B γένοιτο !), προσλαδὼν δὲ μᾶλλον αὐτὴν, καὶ τοῦ εἷ- 


ναι θεὸς οὐχ ἡμεληχώς' µεμένηχε γὰρ καὶ οὕτω τῶν 
ὅλων Δεσπότης. 


[. Ταῦτα φρονεῖν δεδιδάγµεθα. Σοφοῖς γὰρ ἡμᾶς 
παραγγέλµασιν οἱ τῶν ἁγίων ἀποχομίζουσι λόγοι 
πρός. γε τὸ χρῆΏνοι φιλοτηρεῖν τὸ τοῖς ἱεροῖς. Γράµ- 
µασιν ὅτι μάλιστα δοχοῦν, xal τὴν kv τοῖς θείοις 
δόγµασιν ἀλήθειαν κατασχέπτεσθαι, λεπτὸν ἐνιέντας 
τοῖ περὶ Χριστοῦ λαλουμένοις τὸν νοῦν' « Καθ- 
αιροῦντες μὲν λογισμοὺς, xal πᾶν ὕψωμα ἑπαιρήμε - 


"νον κατὰ τῆς Υνώσεως τοῦ Θεοῦ, xal αἰχμαλωτίκον- 


τες πᾶν νόηµα εἰς τὴν ὑπαχοὴν αὑτοῦ. » "Ἔχοντος 
γὰρ ἁραρότως, καὶ ὁμολογουμένου παρὰ πᾶσιν, ὅτι 
xat ἓν μορφῇ xal ἱσότητι τοῦ Θεοῦ xai Πατρὸς 
ὑπάρχων ὁ ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν Λόγος, « οὐχ ἅρπα- 
γμὸν ἠγήσατο τὸ εἶναι [ca θΘεῷ ' ἀλλ ἑαυτὸν 
ἑχένωσε, μορφὴν δούλου λαθών’ ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώ- 
πων γενόμενος, xal σχήµατι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος, 
ἑταπείνωσεν ἑαυτὸν, γενόμενος ὑπήκους µέχρι θα- 
γάτον, θανάτου δὲ σταυροῦ:» πᾶσά πως ἀνάγκη θεο- 
φιλοῦς ἐπινοίας 9 ἑπίμεστον ἔχειν τὸν νοῦν, τὺν 
ᾧπερ ἂν Ὑένειτο σκοπὸς διακρίνειν εὖ µάλα τῶν 
περὶ αὑτοῦ γεγραμµένων τὴν δύναμιν ἵνα ἓν ταυτῷ 
Θεός τε ὁμοῦ xal ἄνθρωπος ὁ αὑτὸς ὑπάρχων ἔπιγι- 
νώσχηται, xal τὸ εἶναι Θεὺς ἁπαραποιήτως ἔχων 
(ἄτρεπτος γὰρ ἡ τοῦ Λόγου φύσις), καὶ τὸ τῆς χενώ- 
σεως μέτρον οὗ παραιτούμενος. Ἐπερυθριᾷ γὰρ 
οὐδαμῶς τοῖς ἰδίοις σχέµµασιν, ὁ χένωσιν τὴν ἐθε- 


neque enim qui dispensatoria ratione voluatariam p λούσιον οἰκονομικῶς δι’ ἡμᾶς ὑπομείνας. Aci τοίνυν 


nostri causa humiliationem sustinuit, de suis con- 
siliis erubescit. Oportet itaque illum et divinitatis 
majestate conspicuum videri, et a nostre rursum 
humilitatis conditione, propter assumptam buma- 
ritatem, non prorsus alienum esse arbitrari : hoc 
enim dispensationis ratio postulat. Si enim Deus 
Verbum faetum est caro, hoc est homo, juxta 
illud : « Effundam de Spiritu meo super omnem car- 
vem ?! ; » neminem jure turbare debet, si qua nou- 


αὐτὸν xal τοῖς τῆς θεότητος ἀξιώμασιν ὁρᾶσθαι 
διαπρεπΏ, χαὶ τῆς καθ ἡμᾶς σµικροπρεπείας οὐχ 
εἰς ἅπαν ἁπηλλαγμένον διὰ τὸ ἀνθρώπινον, ἆπαι- 
τούσης τοῦτο τῆς οἰχονομίας. Ei γὰρ θεὸς iv ὁ 
Λόγος γέγονε σὰρξ, τουτέστιν ἄνθρωπος, κατά ye τὸ, 
€ Ἐχχεῶ ἀπὸ τοῦ Πνεύματός µου ἐπὶ πᾶσαν σάρχα 
θορυθείτω µηδένα, χἂν εἰ λἐγοιτό τι περὶ αὐτοῦ 
παρὰ τῆς θεοπνεύστον Γραφῆς, τῶν ὅσα ἐστὶν ἂν- 
θρωποπρεπῇῆ. Περιαθρείτω δὲ μᾶλλον αὐτοῦ τὴν ὑπερ- 


^ | Cor. vi, 8. ** M Cor. x, ο. Τὸ Philipp. τι, 6-8. "! Jocl i, 28. 


Varig lectiones codicis Seguieriani. 


e εὐτεχνίας. 


Eu 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1519 


Χόσμιον δόξαν Ex δυνάµεως xai ὑπεροχῆς τῆς θεο- A nunquam humilia, qualia homines decent, diving 


πρεποῦς τε χαὶ ἀνωτάτω. 


Δ’.᾿Αδὲ ἣν μάλιστα παραλύειν εἰχὸς τὸν τῶν ἁπλου- 
στέρὼν δύνασθαι νοῦν, ταῦτα Oh, κατά γε τὸ ἔγχω- 
ροῦν, xal ὡς ἔνι χαλῶς, διατρανοῦν πειράσοµαι, 
παρατιθεὶς ἑχάστῳ ῥητῷ τὴν ἀποχρῶσαν λύσιν εἰς 
διασάφησιν, Θεοῦ πάλιν ἡμῖν κατευθύνοντος xaX τὴν 
εἰς τοῦτο τρἰδον. « Δίδωσι γὰρ ῥῆμα τοῖς εὐαγγελι- 
ζομένοις δυνάµει πολλῇ, » χαθά φῆσιν ὁ θεσπέσιος 
Μελῳδός. Ἐν μὲν οὖν τῷ λόγῳ τῷ πρὸς ἡμῶν ye- 
γονότι πρὺς τὰς ἁγίας παρθένους, τῶν ἑτοιμοτέρων 
ῥητῶν, χαὶ οὐδὲν ἑχόντων τὸ δυσχερὲς εἰς χατάληψιν, 
πλείστην ὅσην πεποιηµεθα τὴν παράθεσιν ἐν δέ γε 
τῷ προχειµένῳ, τῶν ἀσαφεστέρων πεποιῄμεθα µνή- 
µην» ἔδει γὰρ, ἔδει τὸ θεοφιλὲς ὑμῶν κράτος καὶ 
ταῦτα εἰδέναι, κἀχεῖνα μὴ ἀγνοεῖν, ὡς ἂν δι’ ἀμφοῖν 
τὸ ἁρτίως ἔχον εἰς γνῶσιν, χαθάπερ vt φῶς, ταῖς 
εὐαγεστάταις ὑμῶν εἰσοιχίζοιτο διανοίαις. Σχοπὺς 56 
pot τὰ ἐφ᾽ ἑχάστῳ διερμηνεύοντι βραχυλογεῖν ὡς 
οἷόν τε". προτετάξεται δὲ τῶν ἄλλων ὁ περὶ τῆς 
χενώσεως Λόγος. Ἱστέον δ᾽ οὖν ὅμως ἐχεῖνο * ὅταν 
γὰρ ἡμῖν ὀνομάξηται Χριστὸς Ἰησοῦς, ἐνανθρωπή- 
σαντα xal σεσαρχωμένον προσήχει νοεῖν τὸν Ex Θεοῦ 
Πατρὸς Λόγον. 


E. « θέλω γὰρ ὑμᾶς εἰδέναι, ὅτι παντὸς ἀνδρὸς 
χεφαλὴ ὁ Χριστός ἐστι’ χεφαλὴ δὲ γυναιχὸς, ὁ ἀνῆρ᾽ 
χεφαλ] δὲ τοῦ Χριατοῦ, ὁ θεός. Ὁ πρῶτος ἄνθρω- 
TO; ἐκ γῆς χοϊχὸς (τουτέστιν ᾿Αδάµ) - ὁ δεύτερος ἐξ 
οὐρανοῦ (δηλον δὲ ὅτι ὁ Χριστός) ' ἀλλ' ὥσπερ ἔφο- 
ρέσαµεν τὴν εἰχόνα τοῦ χοϊχοῦ, φορέσωμµεν xal τὴν 
cixóva τοῦ ἑπουρανίου, χατὰ τὸ γεγραμμµένον. » Οὐχ- 
οὖν πρώτη Υέγονεν ἡμῖν κεφαλὴ τοῦ Ὑένους, τουτ- 
έστιν ἀρχὴ, ὁ Ex γῆς τε xal χοϊχός. Ἐπειδὴ δὲ δεύ- 
περος ᾿Αδὰμ χατωνόµασται Χριστὺς, χεφαλὴ τέθει- 
ται, τουτέστιν ἀρχλ τῶν δι αὑτοῦ πρὺς αὐτὸν 
ἀναμορφουμένων εἰς ἀφθαρσίαν δι ἁγιασμοῦ ἐν 
Ἱνεύματι οὐχοῦν αὐτὸς μὲν ἡμῶν ἀρχὴ, τουτέστι 
κεραλ], xa0b πέφηνεν ἄνθρωπος. Ἔχει vs μὴν χε- 
φαλὴν αὐτὸς, ὡς φύσει θΘεὸς, τὸν ἓν τοῖς οὐρανοῖς 
Πατέρα * γεγέννηται γὰρ ἐξ αὐτοῦ χατὰ φύσιν θεὸς 
ὢν ὁ Λόγος. "Occ δὲ ἡ χεφαλὴ σηµαίνει τὴν ἀρχὴν, 


Liuerz de illo prodant. Spectet autem potius cole- 
stem jllius gloriam et majestatem ex divina supre- 
maque ejusdem virtute et excellentia. 

IV. Igitur qux simpliciorum animos prz ceteris 
turbare posse videntur, perspicuitate quanta fleri 
poterit maxima usus, ea pro viribus explanare co- 
nabor, majoris lucis causa idonea solutione unicui- 
que sententiz apposita; Deo rursus viam nostram 
in hoc etiam curriculo moderante. « Dat enim ille 
verbum evangelizantibus 131 virtute multa, ». 
quemadmodum divinus Psaltes canit '*. Porro au- 
tem in eo commentario, quem ad sacras virgines 
exaravimus, illa abunde edisseruimus, qux magis 
obvia, intellectuque facilíora videbantur : in hoc 


B presenti vero in obscuriorum explicatione versabi- 


mur. Par est enim, uat religiosa vestra majestas et 
hzc sciat, et illa quoque non ignoret; quo per 
utraque perfecta cognitio veluti lumen quoddam 
sanclissimis vestris mentibus inhabitet. Proposi- 
tum est autem ita singula interpretari, ut summam 
ubique brevitatem consectemur. Ceterum disputa- 
tionis hujus exordium ab jis precipue, qus ad 
Verbi exinanitionem pertinent, facere libet; uno 
hoc interim prainisso, cum Jesus Christus noimi- 
natur, non alium quam Dei Patris Verbum incar- 
natum, hominemve factum, eo nomine desiguari. 


V. « Volo autem vos scire, quod omnis viri 
caput, Christus est; caput autem inulieris, vir; 
caput vero Christ, Deus '*. — Primus bomo (boc 
est Adam), de terra terrenus : secundus (hoc est 
Christus), decoelo coelestis. lgitur sicut portavimus 
imaginem terreni, portemus el imaginem celestis, 
sicut scriptum est?*. » Primum igitur generis no- 
Siri caput, hoc est primordium, Adam, de terra 
terrenus erat 5 quouiam vero (Christus secundi 
Adami cognomentum sortitus est, eorum caput, hoe 
est principium, qui sanctificationis Spiritu ad in- 
corruptionem secundum illius imaginem per ipsum 
reformantur, constitutus est. Est itaque nostrum 
ille principium, hoc est caput, quatenus loui ap- 
paruit : habet nihilominus eL ipse quoque caput, ut 
uatura Deus est, nempe coelestem Patrem : ex eo 
namque Verbum Deus exsistens, naturaliter geni- 


ἐμπεδοῖ τὴν ἀλήθειαν τῶν ἑνδοιαζόντων τὸν νοῦν τὸ, p tum est. Quod autem idem sit caput, quod initium, 


χεφαλὴν λέγεσθαι τὸν ἄνδρα τῆς vovauxóc* ἑλήφθη 
γὰρ ἐξ αὐτοῦ. Εἷς ἄρα Χριστὸς xai Υἱὸς xai Κύριος, 
ὁ χεφαλὴν ἔχων, ὡς θεὸς χατὰ φύσιν, τὸν Ev τοῖς 
οὐρανοῖς Πατέρα, γεγονὼς δὲ ἡμῖν κεφαλὴ διά τοι τὸ 
χατὰ σάρχα συγγενές, 


€ G7. Γινώσχετε γὰρ τῆν χάριν τοῦ Κυρίου ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι δι’ ὑμᾶς ἑπτώχευσε, πλούσιος 
ὧν, ἵνα ὑμεῖς τῇ ἐχείνου πτωχείᾳ πλουτῄσητε. » 
"Ape: δή µοι χαὶ µάλα σαφῶς Év Ye τουτοισὶ χαὶ τῆς 
θείας τε xat ἀχηράτου φύσεως τὴν ὑπεροχὴ», καὶ τῶν 


" Psal. .xvis, 12ο Τὸ DL Cor. xi, 5. 


τν [ Cor. zv, 47. 


vel unum hoc fluctuantium animos hic sedare queat, 
quod vir mulieris caput esse perhibealur : ex eo 
enun sumpta est illa. Unus itaque est Cbristus et 
Filius et Dominus : qui quidem ut natura Deus, 
caput habet Patrem qui est in colis : factus est 
autem nobis caput propter assumptze carnis cogna- 
lionem. 

VI. « Scitis enim gratiam Domini nostri Jesu 
Christi; quoniam propter vos egenus fac(us est, 
cum esset dives, ut illius inopia vos divites esse- 
tis '*, » Observa hic clare 139 et divin: imuorta- 
lisque natura: eminentiam, et humilem rursum hu- 


." Ji Cor, viu, 9. 


1743. 


5. CYRILLI. ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1514 


mans nalura conditionem, ac praterea utriusque A τῆς ἀνθρωπότητος µέτρων τὸ ὑφειμένον, xat προσέτε 


unitionem, eo quod Unigenitus ultro ad hanc sese 
demisit. Quoniam ul divinitatis opes omnem ora- 
tionis vim et copiam longe superant, ita humana 
natura admodum inops οἱ egena esl; quippe cui 
omuia, quidquid tandem in bonis babct, celitus a 
Deo impensa sint : et ante omnia illud esse ipsum, 
quo exsistit; nam cum aliquando non esset, ad 


exsistentiam a Deo evocata est. Qui ergo dives. 


erat ut Deus, is sponte egenus, mostrique similis 
fàctus est, quo humana natura in illo, ad excellen- 
Wü» divine fasügiunT evecta, paupertatis confusio- 
nem e&ueret. « Conresuscitavit enim, et consedere: 
nos fecit Deus Pater in collestibus in Cliristo Jesu, » 


ut scriptum e&t *. Atqui nequaquam huc evecti'es- 


semus, nisi dives ut Déus, pauperem atque inopem 
nostram naturam induisset, Neque enim homo eum 
suapte natura pauper sit, inops fleri recte dicitur : 
hoc autem illí convenienter" usu venisse asseritur, 
qui citra" omnem controversiam dives est, hoc est 
Dei Patris Verbum, posteaquam homo nostri simi- 
lis factum est. Unus. itaque est Cliristus οἱ’ Filius, 

VIl. « Cliristus nós redemit de maledicto legis, 
faclus pro' nobis maledictum : quia scriptum est : 
Maledietus omnis qui pendet In ligno "". » Lex eos 
malédictioni obnoxios decernebat, qui in peccatum 
aub pravaricationem incurrissemt. Αι verb peecau 
nescius, hoc est Christus, iniqua sehtehtia im se 
excepta, crucis- supplicium: stblit;. eaque: pertulit, 
qui maledicto obsirictis: jure: debebantur;: uti qui 
universorum pretium ex:xzutiraliat, univereorum: causa 
mortem perpessus, universes? ab inol/edieutis crí- 
mine exsolveret, etorbeut univereute. suo sanguine. 
redimeret. Conterum pretiom: pro uriverserom pec- 
catis uus" nequaquam - perselvisset; - οἱ parus homo: 


tantum: exstitisset, (iod sl: ut; Deus: incarnatus, .- 


propriaque im carte wortew: perpessus mente €ort- 
cipiatur, universa'oreatat& rodieum: quid: erit! ipsi" 


τούτῳ τὴν ἀμφοῖν εἰς ἑνότητα σύμδασιν, ἑαυτὸν χαθ- 
έντος εἰς τοῦτο τοῦ Μονοχενοῦς. Οὐδεὶς γὰρ λόγος 
διερμηνεύσειεν ἂν τὸν τῆς θεότητος πλοῦτον ΄ πτωχὴ 
δὲ λίαν ἡ. ἀνθρωπότης, fj. πάντα ἐστὶ θεόσδοτά τε 
xal ἄνωθεν, xal αὐτὸ δὲ πρὸ πάντών τὸ εἶναι ' χέ- 
χληται γὰρ παρὰ τὸῦ' θεοῦ πρὸς Ὀπαρξιν, οὐχ οὖσά 
πὺτε. 'AXÀ' ὁ πλούσιος ὡς θεὸς, ἑθέλονέὴης ἑπτώ- 
χένσε, xa γέγονε χαθ᾽ ἡμᾶς" ἵνά λοιπὸν ἡ ἀνθρώποο 
φύσὶς; ἐν τοῖς τῆς θείας ὑτεροχῆς ὑψώμασιν àv Ἆρι: 
στῷ γενοµένη, τὸ τῆς πτωχείας αἴσχος ἀπὸσχευά- 
ζοιτό, € Συν]χειρο γὰρ ἡμᾶς ὁ θὲὸς καὶ Πατὴρ ἓν 
Χριστῷ, καὶ σννεχάθισεν by τοῖς ἕπουρανίοις,» χαθὰ 
γέγραπται; 'AXM οὐκ ἂν γεγόναµεν Ev τούτοις, εἰ 
μη ey. πτωχεύουύσαν. ἡμπέσχετο φύσιν ὁ πλούσιος ὡς 


D θὲός. OU γάρ που πτωχεύσειεν ἄν ὁ χατὰ, φύσιν ἰδίαν 


πτωχεύων ἄνθρωπος. Ἠάθοι 8* ἂν τοῦτο.πρεπὶοδέστε- 
ρον ὁ πλσύσιος ἀληθᾶς, τουτέστιν ὃ Ex θεοῦ΄ Πατρὺς 
Λὐγσς, ὅτε γέγονε καθ' ἡμᾶς. Elcg οὖν ἄρα' ἐστὶ' καὶ 
Χφιστὸς xat Ylóc. 


ε 2’. Χριστὸς ἡμᾶς bEnyópasev. ἐκ τῆς xaxápa; 
τοῦ νόµου; γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα.. Γέγρα- 
πῖαι γάρ Ἐπικατάρατος πᾶς ὁ κρεµάμενος ἐπὶ EU- 
ev. » Τοῦ νομικοῦ γράµµατος ἑπάρατὸν ᾽ἀποφαίνον- 
τος τὸν iy παραθάσει xaX ἁμαρτίᾳ, Ó- pi εἰδὼς 
ἁμαρτίαν, τουτέστι Χριστὸς, ὑπενήνεχται τῇ δίχῃ, 
Φῆψον ἄδιχον ὑπομείνας, xal τὰ volc- 6v ἀρᾷ. πρὲ- 
πΌντα πἀθών. ἵνα ὁ τῶν -ὅλων ἀντάξιος ὑπὲρ πάντων 
ἀποθάνὼν,. τῆς ἁπάντωγ: ἀπειθείας λύσῃ .τὰ: ἑγκλή- 
pasas xa ἀγσράσῃ shy ὑπ οὐρανὸν αἵματι τῷ Bio. 
Ox ἂν οὖν γέγονεν εἷς .ἁπάντων ἀντάξιος, εἴπερ Tv 
ἄνθρωπος ἁπλῶς. Ei δὲ. 6f νοοῖτο θοὺς ἐνηνθρωπη- 
χὼς, χαὶ σαρχὶ τῇ ἰδίᾳ παθῶν, ὀλίγῃ πρὸς αὐτὺν 1) 
σὐμπᾶσα: πτίσις, καὶ ἁπόχρη πρὸς. λύτρον. τῆς ὑπ 
οὐρανὸν ὁ μιᾶς capxbe θάνατος ἰδία γὰρ Try τοῦ ἐν 
θεοῦ Πατρὸς φύντος .Λόγρυι 


comparata; atque adeo sd! ΠηηΠὶ  generis- liberatiomem unius.carnis mor& abunde: αἱ. [αεείί: pro- 


pria enim erat Verbi; quod es: Deo vatttmi est, 
ΥΠ. « Eunr autem. qut ntedico quam- atgeli - ril- 


ε Η’. Τὸν δὲ βραχύ tv παρ᾽ ἀγγέλοῦς ἠλαττωμένου 


ποταίυφ est, videmus Jésur propter passionem! βλέπομεν Ἰησοῦν, διὰ τὸ: πάθηµα τοῦ-θανάτου, δόξη 
mortis, gloria et honore coronatum: ut:gratia Dei. καὶ τιμῇ ἑστεφανωμένον, ὅπως. χάριτι ϐεου ὑπὲρ 


pro omnibus gustaret E33 mortem 75. »: Divinus: 


mavtbe γεύδηται.θανάζου. »«'O-0b θεσσέσιος Παύλος 


Pawhus hsc rursum de Christo ommum: nosiumD τοὺς περὶ τοῦ πάνεων ἡμῶν. Σωτῆρος. Χριστοῦ ποιού- 


Salvatore commemorat : « Cum primogenitum, ait, 
introducit in. orbem terre, dicit ;: Ev.adorent eum" 
omnes angeli Dei?*. » Et iterum : «Qul cum. sit. 
splendor gloriz, et figura substantias ejus, portas» 


µενος λόγους, C"Ocay δὲ: εἰσαγάτῃ, φησὶ τὸν' πρω- 
τὀτοχον. εἰς «hv οἴχουμένηγ,- λέγει’ Καὶ προσχυνη- 
σάτωσαν αὑτῷ πάντες. ἄγγελος θεσῦ.ι»' Καὶ mde 
€ "Oc ὢν ἀπαόγασμα τῆς Δόξης, «καὶ: χαραχτὴρ τῆς 


Que omnia verbo virtutis suz, purgatienem pec- ὑποστάσεως αὐτοῦ, φέρων τε τὰ πάντα τῷ ῥήματι 
calorum Πθδίγοταπὶ faeiens], sedet ad dexteram: τῆς δυνάμεως αὑτοῦ, καθαρισμὸν τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν 
throni majestatis in excelsis; tanto metior! ange- Ἅµποιησάµενος, ἐχάθισεν Ev δεξιᾷ τοῦ θρόνου τῆς µε- 
lis effectus, quanto differentius pre illis riomen! γαλωσύνης ἐν ὑψηλοῖς, τοσούτῳ χρείττων γενόμενος 


hereditavit; Qui enim. dixit aliquando angelorum : 
FiHus- meus. es tu, ego hedie genui te 9?» 
Qnonde ergo- Unigenitus factus est. primogeni-: 
tus, et umes e μυ] frairibus, tunc et in ter. 


τν Fphes, 1, 6. στ Galot. in, 43. 7* Hobr. ii, 9. 


τῶν ἀγγέλων, ὅσῳ διαφορώτερον παρ᾽ αὐτοὺς χε- 
κληρονόμηχεν ὄνομα. Ἑένι γὰρ εἶπέ ποτε τῶν ἀγγέ- 
iov * Υξός µου ct σὺ, ἐγὼ σήµερον γεγἐννηχά σε; ) 
Οὐχοῦν ὅτε γέγονε ποωτάτοχος ὁ Μὀνογενῆς, xai Ev 


19 [lebr. 1, 6. "* ibid. 3-5. 


1245 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1516 


πολλοῖς ἀδελφοῖς, τότε καὶ εἰσχεχομίαθαι φησὶν αὐτὸν A rarum. quoque orbem introductus dicitur (nam 


εἰς «hv. olxoupévqv * ἔξω γὰρ fj», κατὰ φύσιν ἰδίαν, 
τῆς χΧτίσεως, :ὡς θεός’ τότε καὶ ἠλαττῶσθαί φησιν 
αὐτὸν παρὰ τοὺς ἀγγέλους, xal vot διαφορύτερον 
παρ) αὐτοὺς λαχόντα «τὸ ὄνομα. Τὸ μὲν γὰρ, ἆγ- 
Τέλος, λειεουργίας ἁστὶ «σημαντιχὸν, xal οἰχετικὸν 
ἡμῖν ὑπεμφαίνει µέτρον- « ᾿Αποστέλλονται γὰρ εἰς 
διαχονίαν διὰ τοὺς :µμέλλοντας κληρονομεῖν σωτη- 
lav. » 10 δέ γε Ὑἱὸς «hv ἐκ Πατρὸς Όπαρξιν οὐ- 
cur τε «καὶ «φυσιχὴν χκατασηµήνειον ἂν, ὅτι xal 
ἁληθῶς κὴν γέννησιν ποπρᾶχθαι πιστεύοµεν. Ἠῶς 
Πλάττωται παρὰ τοὺς ἀγγόλους ὁ παρ᾽ αὐτῶν mpos- 
κυνούµενος, ὁ σήνθδρος τῷ Ἠσαερί; 'AXA ἔστι σαφἠς 
1| πρόφασις. ἠαθίχατο γὰρ ἓν «τοῖς «nc ἀνθρωπότη- 
τος -µότροις, «καὶ τὸ .ἀ ποΏνήσκειν “πεφυχὸς σῶμα λα- 


secundum propriam naturam extra omuem creatu- 
ram degebat ut Deus) : tune et angelis minor fa- 
ctus asseritur, etiam si pr:stantius, quam illi, 
nomen sit sortitus ; siquidem vox hac, angeli, 
notionem ministerii pr: se fert servilemque con- 
ditionem insinuat : « Mittuntur namque in mini- 
sierium propter eos qui salutis hzreditatem conse- 
cuturi sunt*'. » At vero filius eum denotat, qui 
exsistentiam substantialem naturalemque ex fratre 
habet ; credimus namque illum vere ac naturaliter 
ex Patre genitum esse. At quomodo is (inquis) 
angelis minor evasit, qui ab illis adoratur, unaque 
cum Patre regni solium obtinet? In promptu est 
responsio ? nam corpore quod mori posset, assum- 


Gy, ἴδιόν τε. αὐτὸ απὀνησάμενος, ὃν αὑνῷ πἐπονθεν IB pto, ad humanz natura infirmitates seipsum demi- 


ἐχὼν, «καὶ ταῖς ἀνωεάκω δόδαις στεφανοῦται διὰ «b 
πάθος,.ὡς ὃς αὐφαῦ «χαταργήσας τὸν θάνατον, καὶ 
ἄπρακεον . ἀποφήνας τὴν φθορὰν, ἅτε δὴ xal ὑπάρ- 
χων ἀφθαρσία καὶ ζωή. "Όταν οὖν Ἰησοῦν ὀνομάζει, 
xai ἠλαττῶσθαι λέγει παρὰ τοὺς ἀγγέλους αὐτὸν, 
οὖκ ἄνθρωπον ἀνὰ µέρος καὶ ἰδικῶς, ἀλλ᾽ αὐτὸν νοος- 
psv: &bv Μανογενη παραχωροῦντα vob προὔῦχειν ol- 
χονομιχῶς τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις ' ἅγι ἀληθείᾳ vévo- 
γεν ἄνθρωπος ὁ τῆς ἐχείνων ὑπεροχῆς ἠττώμενος. Τὰ 
ὃξ τῆς ὑπεραχῆς τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις, ὅτι «καὶ ἔξω 
σαρχὸς, Ἀαὶ τοῦ τεθνάναι κρεἰετους εἰσί' γεγονότος 
ἐν τούτοις «o0 Υἱοῦ διὰ τὴν ἐκούσιον πένωσιν. ἸΑλλ' 
6 βραχὺ παρ᾽ ἀγγέλους ἠλαγτωμένος διά γε τὸ τῆς 


ἀνθρωπότητος µέτρον, àv «ὑπεροχῇ θεότητος ὧν, C 


προσχυνεῖτφι παρ) αὐτῶν, xal ὀνίδρυται θώχοις, οὓς 
περιιστᾶσιν ἀχεῖνοι δοξολογοῦντες às, χα) τῶν δυνά- 
piov αὐτὸν ὀνομάξοντες Κύριον. 


sit, in eoque veluti proprio spontaneam mortem 
sustinuit, Ob eam porro mortem et passionem, 
summe glori: coronam promeruit; quippe qui 
ipse, utpote vita αἱ incorruptio exsisiens, et mor- 
tem per illam aboleverit, et corruptionem nullaruia 
virium esse declaraverit, Cum Jesum ergo nonii- 
nat, et angelis minorem praedicat, non nudum nos 
hominem, seorsumque ac per se positum menie 
concipimus ; sed ipsummet Unigenitum propter in- 
carnatjonis ordinem potiores partes angelis defe- 
rentem. Nam qui excellentix: illorum cedere prz- 
dicatur, is vere homo factus dignoscitur. Illa autem 
sanctorum angelorum eminentia in hoc posita es!, 
et quod a carne sunt immunes, et quod morte exsi- 
stunt superiorcs : utrisque autem propter volunta- 
riam exinanitionem subjectus fait Filius. Veruin 
enimvero qui propter humanz paturz conditionem 


paululum ab 194$ angelis minoratus dicitur, is in deitatis excellentia exsistens ab illis adoratur, con- 
sidetque in iis majestatis thropis, quos illi undequaque cingunt, indefesso laudum  przconio illum 


extolleates, ac virtutum Dominum appellantes **. 

6’. : Ἐπεὶ οὖν τὰ παιδία «κεχοινώνηκεν αἵματος 
καὶ σᾳρχὸς, xaX αὐτὸς «παρα πλησίως µετέσχε τῶν 
αὐτῶν, ἵνα διὰ τοῦ θανάτου κατφργήσῇῃ τὸν τὸ χρά- 
τος ἔχοντᾳ τοῦ θανάτου, φουτέστι «hv. διάδολον. καὶ 
ἁπαλλάξῃ τούτους, ὅσοι φόδῳ θανάτου μὲν παντὸὺς τοῦ 
vi] ἔνοχαι ῆσαν δουλείας.» à παιδία φησὶν ἑντούτοις, 
ἡμᾶς δηλονότι τοὺς ὄντας ἐπὶ .τῆς Υῆς, κατά γε τὸ 
ὃν Ψαλμοῖς ὑμνούμενον ὡς Ἐν προσώπου Θεοῦ" 
« Ἐγὼ εἶπα» Θεαί έατε, χαὶ υἱοὶ Ὑφίστου πάν, 
ες. » "Ogoy γὰρ ἦχεν εἰς τὸ τῷ Θεῷ δοχοῦν, καὶ 
εἰς τὴν ἑνοῦσαν ἡμερότητα χατὰ φύσιν αὐτῷ, πάντες 
ἂν μεν τέχνα, χαὶ ἀπώλισθεν ἂν οὐδεὶς τῆς πρὸς 
αὐτὸν οἰχειότητος. ᾽Αλλ' f] φησιν ὁ Aavtb, ὡς ἄνθρω- 
ποι ἀποθνήσχομεν, καὶ ὡς εἷς τῶν ἀρχόντων πίπτο- 
pev, τοῖς τῆς σαρχὸς πάθεσι τὸν οἰχεῖον ὑποφέρόντες 
νοῦν, Πῶς οὖν ἄρα χεχοινωνήχαμεν αἵματος xal 
σαρχός; Ἑυχὴ γὰρ fj ἀνθρωπίνη φύσιν Ecépav ἔχουσα 
!αρὰ τὴν σάρχα, «fj πρὸς αὐτὴν θέσει xa0' ἕνωσιν, 
t) Év τε xal λογιχὸν ἀπετέλεσε ζῶον, τουτέστι τὸν 
&.fÜptorov. Οὕτω τοιγαροῦν xal ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος, 
ἐμγυχωμένῃ σαρχὶ, καὶ οὐκ ἀφύχῳ χατά τινας, ἑαυ- 


€ pHebr. 1, 94, ** [ρα. vi, 5. 5? Hebr. n, 14, 15. 


IX. «Quia erge pueri communicaverunt carni 
et sanguini, et ipse similiter participavit iisdem : 
ut per mortem destrueret eum, qui habebat mortis 
imperium, hoc est. diabolum ; et liberaret eos, qui 
timore mortís per totam yitam obnoxii erant servi- 
tuti, * » Pueros hoc loco nos appellat, qui in terris 
vitam degimus, juxta illud Psalmiste in persona 


D Ὀεί cecantatum : « Ego, inquit, dixi ; Dii estis, et 


filii Exceelsi emnes *, ». Nam quod attinet ad Dei 
voluntatem , mansuetudinemque naturaliter ipsi 
insitam, ad unum omnes esseinus filii, neque quis. 
«quam omnium ab illius familiaritate ej amicitia, 
alienus foret : verum quod mentem cupiditatibus 
et corporis perturbationibus ultro subiniuamus, fit, 
attestante Davide, ut veluti bomipes moriamur, et 
sicut unus de principibus cadamus 5, Sed quo- 
modo carpi et songuini communicavimus? Anima 
humana diversam a carne sortita naturxm, carui 
unita, unum, et illud quidem per sui adjunctionem 
ratione przditum animal absolvit, hoc est homi- 
nem. Ad eum itaque modum et Dei Verbum quo- 


** Psal, ,xxxi, 0. 83^ ibid. 7. 


41541 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


4518 


que non inanime, ut quidam opinati sunL, sed A τὸν ἀποῤῥήτως ἑνώσας, µετέσχεν αἵματος xaX ca(— 


animate carni, modo quein liumana mens non ca- 
pit, seipsum uniens, ortumque ex muliere ducens, 
carni et sanguini perinde ac ugus ex nobis com- 
inunicavit, Atque ita unus duntaxat est Dominus 
Jesus Christus. Nam etsi Dei Verbum humanam 
naturam sibi asciverit, nihilo tamen secius id quod 
erat permansit. Quod si mortis imperium ut vita el 
Deus abolevit, necessarium est, ut id quod mortem 
pertulit, ipsius proprium exstiterit : quo nimirum 
idem ipse ex mortis ad. vitam rediens, corruptio- 
uem e medio sustulisse, incorruptionisque benefi- 
cium in totum genus nostrum transmisisse dici 
queat, « Sicuti enim in Adam omnes morimur, ita 
omnes in Christo vivificabimur *. » Et iterum : 


χὸς παραπλησίως ἡμῖν, διὰ γεννήσεως δὲ δηλονότι 
τῆς Ex γυναιχός. El; οὖν ἄρα Κύριος Ἰησοῦς Xpi- 
στὸς, ὡς ἑνώσαντος μὲν ἑαυτῷ τοῦ Θεοῦ Λόγου τὸ 
ἀνθρώπινον, µεμενηχότος δὲ xat οὕτως ὅπερ fv. Fi 
ὃξ αὐτὸς χατήργηκε τοῦ θανάτου «b κράτος, ὡς Cun 
xai θεὸς, ἴδιον αὐτοῦ νοεῖσθαι πρέπει τὸ πεπονθὲς 
τὸν θάνατον’ ἵνα ὡς αὐτὸς ἀναστὰς χαταργῆσαι λέ- 
Υοιτο τὴν φθορὰν, xal εἰς ἅπαν ἡμῶν παραπέμψαι 
τὸ γένος τῆς ἀφθαρσίας τὴν χάριν.« Ὥσπερ γὰρ ἐν τῷ 
Αδὰμ πάντες ἀποθνῄσχομεν, οὕτω xal ἐν τῷ Χριστῷ 
πάντες ζωοποιη|θη]σόμεθα. » Καὶ πάλιν. « Ὥστερ 
γὰρ δι’ ἀνθρώπου θάνατος, οὕτω xaX δι ἀνθρώπου 
ἀνάστασις νεκρῶν. » Ἐπειδὴ δέ ἐστι τῶν τῆς χαθ᾽ 
ἡμᾶς νοουµένης ἀνθρωπότητος ἐπέχεινα µέτρων τὸ 


« Nam ut per lomineim mors, iia per hominem p πατῆσαι θάνατον, ἑνώσει φαμὲν, ἤγουν χοινωνίᾳ, τῇ 


rursum est resurrectio mortuorum *?*. » Verum 


πρὸς σάρχα τε xai αἷμα τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον Υενέ- 


quod mortem proterere, res est humana nalurz σθαι xa0' ἡμᾶς ἄνθρωπον ἀπομεμενηχέναι δὲ xat 


facultatem excedens, 135 propterea Dei Verbum 


οὕτω θανάτου κρείττονα’ θεὸς γὰρ fv Ev σαρχί. 


unione, hoc est, eum carne et. sanguine communicatione, homo nobis similis effeclum est: ita ἰά 
tamen, uL 1norte superior remanserit; eral enim Deus in carne. 


X. « Nusquam enim angelos apprehendit, sed 
semen Abrahae apprehendit. Unde debuit per oin- 
nia fatribus assiwmilari ; ut migericors fleret et fide- 
lis pontifex ad Deum, ut repropitiaret delicta ps- 
puli. [n quo enin passus esi ipse et tentatus, potens 
cst et eis qui tentantur, auxiliari 5. » Dei Verbura 
Abrahz semen apprehendisse asserimus. Nam se- 
cundum carnem ex Judas ortum est, οἱ fratribus 


Γ. « 00 γὰρ δήπου ἀγγέλων ἐπιλαμδάνεται, ἀλλὰ 
σπέρµατος ᾿Αδραὰμ ἐπιλαμθάνεται. 0θεν ὄφειλς 
κατὰ πάντα τοῖς ἀδελφοῖς ὁμοιωθῆναι’ ἵνα ἑλεήμων 
γένηται χαὶ πιστὸς ἀρχιερεὺς τὰ πρὸς τὸν θεὸν, εἷς 
τὸ ἱλάσχεσθαι ταῖς ἁμαρτίαις ἡμῶν, "Ev ᾧ γὰρ πέ- 
πονθεν αὐτὸς πειρασθεὶς, δύναται τοῖς πειραζοµέ- 
vote βοηθῆσαι,» Σπέρματος ᾿Αόραλμ ἐπιλαμδάνε- 
σθαί φαμεν τὸν τοῦ Θεοῦ λόγον, ἀνέφυ γὰρ ἐξ Ἰου- 


per omnia assimilatum ; hoc est, servili forma, C δαίων «b χατὰ σάρχα, xaX ὠμοιώθη κατὰ πάντα τοῖς 


juxta Apostoli doctrinam **, sumpta, aliorum homi- 
num more nasci dedignatum non est. Hac enim de 
causa ei Filius hominis exstitit, οἱ eorum qui ex 
semine Abrahae prodierant, hoc est, ex carue et 
sanguine constitutorum, frater effectum est, Ecquas- 
nam horum causa exstitit? Non alia profecto, ait, 
quam «ut misericors fidelisque pontifex in iis quae 
sunt ad Deum, fleret.» Christus namque pontificem 
supra modum benignum et misericordem se nobis 
exhibuit. Etenim. cum legis littera peccatis obstri- 
«tos condemnet, gravissimaque pcena .illos qui Dei 
mandatum violassent, plectendos decernat : « lrri- 
tam enim quis faciens legem Moysis, sine ulla mi- 
seratione, duobus vel tribus testibus moritur ** ; » 
Christus per fidem justificat,- eosque qui lapsi 
Sunt, a veteribus culpis absolvit. Factus est itaque 
misericors pontifex, utpote legalem illam severita- 
tem diatius valere non sinens. 

Xl. Fidelis vero pontifex; quoniam perpetuus 
ac constans, dignissimusque cujus promissis fides 
habeatur. De legalibus autem sacerdotibus longe 
aliter, Apostolo teste, res habet. « Et alii (inquit 
ig) plures facti sunt sacerdotes, idcirco quod mor- 
te prohiberentur permanere: hic autem eo quod 
maneal in aeternum, sempiternum habet sacerdo- 
tiünt. Unde salvare in perpetuum potest. accedentes 
per ipsum ad Deum ; semper vivens ad interpel- 


* (Cor. xv, 22. οἱ ibid. 21. 


*5 Hebr, n, 16-18. 


D 


ἀδελφοῖς, κατά γε τὸ ἀνασχέσθαι λαθεῖν «hv τοῦ δού- 
λου μορφὴν, καὶ ἓν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενέσθαι, 
χαθά φησιν ὃ µαχάριος Παῦλος. Κεχρηµάτιχε γὰρ 
οὕτω ὙΥἱὸς ἀνθρώπου, xai γέγονεν ἁδελφὸς τοῖς ἐκ 
σπέρματος ᾿Αόραὰμ, Ίγουν τοῖς &v αἵματι καὶ σαρχί. 
Τίς οὖν ἄρα ἐστὶν ἡ τοῦδε πρόφασις; «Iva ἑλεήμων, 
φησὶ, Υγένηται, xal πιστὸς ἀρχιερεὺς τὰ πρὸς «5v 
Θεόν. » Ἐλεήμων μὲν γὰρ ἀρχιερεὺς εἰς ἡμᾶς Υέγο- 
νεν ὁ Χριστὸς, ὡς τοῦ νομιχοῦ γράµµατος καταχρί- 
νοντος τοὺς ἡμαρτηχότας, καὶ τὴν τοῦ χολάζεσθαι δεῖν 
ἐπιφέροντος φῆφον τοῖς τὴν θείαν ἀτιμάζουσιν ἑν- 
τολήν. « ᾿Αθετήσας Υάρ τις νόµον Μωσέως, χωρὶς 
οἰκτιρμῶν ἐπὶ δυσὶν f) τρισὶ µάρτυσιν ἀποθνήσχει. » 
διχαιοῖ γε μὴν &v πίστει Χριστὸς, xal τῶν ἀρχαίων 
αἰτιαμάτων ἀνίησι τοὺς ἠσθενηχότας. Γέγονε τοίνυν 
ἑλεήμων ἀρχιερεὺς, οὐχέτι τὰς νομιχκὰς ἀποτομίας 
κρατεῖν ἐπιτρέπων. 


ΙΑ’. Πιστὸς δὲ, ὅτι μόνιμος, xoi διηνεχῆς., xat 
ἀξιόχρεως εἰς πίστιν τῶν ἐπηγγελμένων. Ὡς γὰρ αὖ- 
«óg που πάλιν φησὶν ὁ θεσπέσιος Παῦλος περὶ τῶν 
κατὰ νόµους ἱερέων, « Καὶ οἱ μὲν πλείονες εἰσὶν 
ἱερεῖς Υεγονότες, διὰ τὸ τῷ θανάτῳ χωλύεσθαι πα- 
ῥαμένειν * à δὲ διὰ τὸ µένειν αὐτὸν εἰς τὸν αἰῶνα, 
ἀπαράδατον ἔχει τὴν ἱερωσύνην ' ὅθεν xal σώζειν 
εἰς τὸ παντελὰς δύναται τοὺς προσερχοµένους δι a5- 
τοῦ τῷ θεῷ, πάντοτε ζῶν εἰς τὸ ἐντυγχάνειν ὑπὸρ 


** Philipp. it, 7. ** Hebr. x, 98. 


449 


AD REG:NAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


4550 


αὐτῶν.» "Αθρει δὲ, ὅπως οὐκ εἰς χατάχρισιν τῶν A landum pro eis 1.» Observa hie, quomodo non ad 


ἡμαρτηχότων γέἐγονεν ἀρχιερεὺς, εἰς τὸ ἱλάσχεσθαι ' 


ὃχ μᾶλλον ταῖς ἁμαρτίαις αὐτῶν. Ὁ δέ γε τοῦ πει- 
ρασμοῦ xaX τῆς θυσίας ὁποῖος ἂν εἴη τρόπος; « 'Ev 
ᾧ, φησὶ, πέπονθεν αὐτὸς πειρασθεὶς, δύναται τοῖς 
πειραζοµένοις xal βοηθῆσαι.» Διεχαρτέρησε γὰρ 
πειραξόµενος, xal ὑπέμεινε σταυρόν. Ἡλὴν ἑαυτὸν ὁ 
χἱὸς ὡς ἅμωμον ἱερεῖον προσχεχόµιχε τῷ θεῷ xal 
Πατρὶ, ἵνα διὰ τῆς ἑαυτοῦ σαρχὸς βοηθήσῃ τοῖς χά- 
µνουσι xal πειραζομένοις. « Μιᾷ γὰρ προσφορᾷ τε- 
τελείωχεν elc τὸ διηνεχὲς τοὺς ἁγιαζομένους.» Αὐ- 
τὸς οὖν ἄρα Υέγονεν ἀρχιερεὺς χατὰ τὸ ἀνθρώπινον, 
χαΐτοι παρὰ πάντων τὰς θυαίας δεχόμενος θεῖκῶς. 
Αὐτὸς τὸ θῦμα χατὰ τὴν σάρχα. Αὐτὸς ὁ ταῖς ἆμαρ- 
τίαι; ἡμῶν ἱλασκόμενος κατά γε τὴν θεότητος δύ- 
ναμιν P, Εἷς οὖν ἄρα Κύριος Ἰησοῦς Χριστός. 


eorum qui peceatis se obstrinxerant. condemnatio- 
nem pontifex faetus sit, sed potius ad delictorum 


eorumdem purgationem ac propitiationem. 1236 


Sed qualis, quaeso, cum tentationis, tum sacrificii 
quoque illius modus exstitit? Ait namque: « ld 


"quo passus est ipse el tentatus, potens est eteis qui 


1entaniur, nuxilíari **. » Sane tentatus perstitit, 
et crucis supplicium patienter sustinuit. Caeterum 
Filius Ώου et Patri impollutum sacrificium semet- 


ipsum obtulit; nempe qno per propriam carnem 


opem illis ferre posset, qui cum molestiis et tenta- 
tionibus copflictantur. « Una enim oblatione con- 
summavil in sempiternam sanctificatos **. » Ipse 
proinde secundum humanam naturam factus est 
pontifex, quanquam, ut Deus est, ab omnibus illi 


sacrificetur. Ipse est, qui secundum carnem factus est victima. lpse idem rursum est, qui secundum 
divinitatis auctoritatem, peceatis nostris propitius ac clemens est. Unus est ergo Dominus Jesus Chri- 


stus. 

IB. ε Ὑμεῖς προσχυνεῖτε ὃν οὐχ οἴδατε' ἡμεῖς 
προσχυνοῦμεν ὃν οἵδαμεν » ὅτι dj σωτηρία ἐχ τῶν 
Ἰουδαίων ἐστί.ν Φαίη τις ἂν ἴσως, ἀνάρμοστον εἶναι 
τῇ θείᾳ καὶ ἀνωτάτω τοῦ Λόγου φύσει τὸ προσχυ- 
νεῖν, Εἶτα πῶς, εἴπερ ὰστὶ θεὸς ἀληθῶς ὁ Χριστὸς, 
ἑαυτὸν τοῖς ὀφείλουσ. προσχυνεῖν ὁρᾶται συντετα- 
χώς; Τί οὖν ἄρα πρὸς τοῦτό φαµεν; El μὲν γυμνῇ 
τῇ θεάτητι τὸν ἐχ Θεοῦ Πατρὸς πεφηνότα Λόγον 
ἀφίχθαι πιστεύομεν εἰς τόνδε τὸν χόσµον, ἀνάρμο- 


στον χοµιδῇ τὸ χρῆμα αὐτῷ' προσχυνεῖται δὲ μᾶλ- 


Xlf « Vos adoratis quem nescitis; nos adoramus 
quem scimus; quia salus ex Judzis est **. » Obje- 
cerit fortassis hic quispiam, alterum adorare in 
supremam illam divinamque Verbi naturam mini- 
me convenire. Si ergo Christus verus Deus est, . 
quomodo inter eos sese connumerat, qui adorare 
debent? Quid, quxso, ad istud respondebimus? Si 
enim Dci Patris Verbum cum nuda solaque divini- 
taste in mundum apparuisse credimus, nullo modo 


alterum adorare illi conveniet. Ipsum namque ad- 


λον, περ αὐτὸς ἑτέρῳ προσκυνεῖ. El δὲ μορφὴν δού- ϱ oratur. verius, quam alium quemcunque adorat, 


λου λαδὼν, xal τῆς προσχυνούσης ἀνθριωπότητος τὸ 
µέτρον οὐχ ἀτιμάσας, χεχρηµάτιχεν υἱὸς ἀνθρώπου; 
ἡ προσχύνησις ἔσται τῆς οἰκονομίας, xal πρέπουσα 
μᾶλλον ταῖς τῆς χενώσεως µέτροις, o0x αὑτῇ χατὰ 
µόνας τῇ φύσει τοῦ Λόχου. Ἐπεὶ πῶς ix tuv 'lou- 
δαίων ἑστὶν ἡ σωτηρία» Οὐ γάρ που φαίη τις ἂν, 
καθὸ νοεῖται xal ἔστι Λόγος, ἐξ Ἰουδαίων ὑπάρχειν 
αὐτόν * ἀλλὰ χαθόπερ ἐστὶ τοῖς ἓν σαρχὶ χαὶ αἵματι 
γεγονὼς ἀδελφὸς, διά τοι τὸ ἐπιλαθέσθαι σπέρματος 
᾽Αδραάμ. Εἷς οὖν ἄρα Χριστὺς, κἂν προσκυνεῖν Δό- 
γηται διὰ 4 «b ἀνθρώπινον, χαίτοι παρὰ πάσης τῆς 
"κτίσεως προσχυνούµενος ὡς θεός. 


ΙΓ’. « "Ect μικρὺν χρόνον μεθ) ὑμῶν εἰμι, χαὶ ὑπάγω 
πρὸς τὸν πἐμφαντά µε.» Ποῦ γὰρ οὐχ ἔστιν ὁ τοῦ 
θεοῦ Λόγος, εἰ πληροῖ τὰ πάντα τῇ τῆς θεότητος 
φύσει; Πῶς οὖν πέµπεται παρὰ τοῦ Πατρός; πῶς 
63 καὶ ὑπάχει πρὸς αὐτόν; Οὐχοῦν πέµπεται μὲν 
ἀνθρωπίνως χατά Ύε τὸν τῆς ἀποστολῆς τρόπον καὶ 
λόγον, ἵνα χηρύξῃ μὲν αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, τυφλοῖς 
6k ἀνάθλεφιν. "Y πάχει γε μὴν πρὸς τὸν Πατέρα θεὸν, 
οὐκ ἔτι κατὰ τὸν ἴσον τρόπον, ἀλλ' olov iv σώματι r 
ἀναφοιτήσας εἰς οὐρανὸν, ἵνα ὑπὲρ ἡμῶν ἑαυτὸν ἐμ- 


*! Hebe. vi, 95-25. ἳ Hebr. n, 18. *! Hebr. x, 14. 


4; Luc. iv, 19. 


Quod οἱ forms quam suseeporat, humilitatem, 
adorantisque naturze conditiones non aversatum, 


hominis fllius effectum est, jam sane adoratio dis- 


pensationis ordini, exinanitionisque conditioni eon- 
qgruet ; Verbi autem naturz seorsum per se consi- 
derate, nequaquam. Nam nisi hoc. statuatur, quo- 
modo salus ex Judsis esse intelligi potest? Neque 
enim dicere fas est, Verbum secundum quod per se 
consideratur, ex Judzis esse: est autem ex illis, 
quatenus eorum qui carne et sanguine constant, 
frater effectum est, Abrahaque semini conjunctum. 
Unus itaque est Christus, qui quidem ut homo ad- 
orat ; ut autem Deus, ab universa creatura adoratur. 

XIll. « Adhuc modicum tempus vobiscum sum, 


D et vado ad eum qui misit me **. » Si divinitas na- 


tura omnia implet, ubi, qusso, Dei Verbum non 
exsisut? Qua igitur ratione mittitur a Patre? Aut 
quo rursum modo ad eum revertitur? Miuitur ita- 
que secundum humanam naturam, predicare capti- 
vis remissionem, 137 et escis restitutionem vi- 
$us ** : hoc enim missionis illius ratio et modus 
exigebat. Sed et idem quoque vadit ad Deum Pa- 
irem: verum non pati omnino sodo. Vadit. enim 


** Joan. 1v, 92. ** Joan. vit, δὲ. ** Isa. 1.11, 


Varie lectiones codicis Seguieriani. 


Pifouzíav. 4 xatá. ἵ ix σώματος». 


4354 
.uipote jn corpore ad celum rediens, ut. nimirum 
.patecno vultui pro.nobie, sicut. scriptum eat *", ap- 
;pareat. Quod si.quis missionis vocabulum de ipso 


:quogue Varbo dictum accipiat, neminem id turbet: 


siguidem .Serjpture divinitus inspirata mes .eet 
isnsmodi -loeutionibus nonnunquam uti.; non.qued 
diviuam illam ceelestemque naturam loco cizcum- 
seribere ant: definire.velit (novit enim illam eorpo- 
sis-expertem, .omniqne termino et loco. superiorem 
8899), sed :quod ejusmodi humanis vocibus ea no- 
his; manifestare.gontandat, quip. mentis alioqui no- 
Αιρ capuim.exeodunt, Nom.et ipse-quoque Salva- 
Jor ,Pacacletum .sese ad nos missurum promiltit**, 


S.:CXRILE] ALEXANDRINI &RCHIEP. 


4532 


A φανίσῃ τῷ προσώπῳ τοῦ Πατρὸς, χαθὰ γέγραπται. 
. .El.6b.6$ καὶ :ἐπ᾽ αὐτοῦ τοῦ Λόγου τὸ ἀπεστάιθαι 


“λαμθάνοιτο, χαλεπαινέτω µῃδείς ' ἔθας γὰρ τῇ Oso- 
πνεύστῳ.ἵ ραφῇ καὶ ταῖς sata sexu, £o0 ὅτε κεχρΏσθαι 
«Φωναῖς, κάὶ οὐ τόποις xai περιγχραφαῖς τὴν θείαν 
(τε χαὶ ὑπερκάσμιον ὑποφέρειν φύσιν (οἵδε γὰρ οὗσαν 
Μἀσώματαν, xxt «παριορισμῶν ἐπέχεινα, xal τοῦ ἐν 
'τάπῳ νφεζαθαι μακράν) φωναῖς δὲ μᾶλλον παῖς àv- 
θρωπίναις ck arbo voliy ὄγτα τὸν ἐν ἡμῖν πειρᾶται 
«καταδηλοῦν. Επεὶ χαὶ αὐτὸς ὁ Surcho πέμπειγ.ἔφασχε 
πρὸς ἡμᾶς hy Παράκληταν, «καΐτοι πληροῦντος τὰ 
πάντα τοῦ ἁγίου Ἠνεύματας ' « Πνεῆμα γὰρ Κυρίου, 
«msi, πεπλήρωχε τὴν οἴχουμένη».» 


«um jamen Spiritus.sanotus omnia impleat, juxta jllud:: x fpiritus :Domini replevit .ovbem:terre- 


Jum 9 Ü 


XIV. «Cum. exaliaveritis Filium «bominis, tune B — IA'. «Όταν ὑψώσητε τὸν Υἱὸν τοῦ-ἀνθρώπου, πότε 


.cagnoscalis quia ego sum **. » Judpice insanis, 
qua in Ghristum efferebantur, causas beatus Joan- 
nes exponens, ita scribit : « Propterea Judzi per- 
sequebaptir .Jesum, quia.non solum solvebat Sab- 
batum, sed. et Patrem suum dicebat Deum, zequa- 
lem faciens se Deo 3. » , Alibi eosdem isthaec inpie 
evomentes inducit : « De bono opere non lapidamus 
te, eed de blaspheinia ; quia tu homo cum.sis, facis 
teipsup Deum *. » Igitur in illum credere nulla 
ratione volebant, quandoquidem  pucum tantum 
vulgaremque hominenr esse putabant; igoari Deum 
Verbum semen Abrahz apprehendisse, carnique et 
sanguini perinde.ac nos commupicasse *, quamvis 
ob id Deus esse non desiisset: aiguidem secundum 


γνώσεσθε ὅτι ἐγώ εἰμι.» Τῆς Ἰουδαϊκῆς (rmovolas , 
fjv br. Χριοτῷ πεποίηνται, τὰς αἰτίας ἀξηγούμενος ὁ 
µακχάριος * Ἰωάννης , « Auk τοῦτο, φησὶν, ἐδίωχον οἱ 
Ἰαυδαῖοι τὸν Χριστὸν, ὅτι οὐ µόνον ἕλυε τὸ Σάφ6α- 
ταν, ἀλλὰ καὶ Ἡστέρα ἴδιον Έλεγε τὸν θεὸν, ἔσαν ἑαυ- 
«τὸν ππριῶν τῷ θεῷ. » Εἰακεχόμωε δέ που χαὶ αὐτοὺς 
λέγοντας ἀνοσέως ” «Περὶ καλοῦ Έργο of ἀώάξομέν 
σε, ἀλλὰ περὶ Ἁλασφημίας ' ἅτι σὺ ἄνθρωπος ὤν, 
-otelc σεαυτὸν Θεόν.» θὐκοῦν ἁαράδεχτον τὴν ἐπ᾽ 
αὐτῷ πεποίηνται πίστιν, ἄνθρωπον μὲν εἶναι :νομί- 
ζοντες αὐτὸ δὴ τοῦτο ψίλὸν, ἠγνοηχότες δὲ fru, 
ὢν ὁ Άόγας ἑπελάθετο σπέρµατος ᾿Ἀδραὰμ, «at xs- 
κοινώνηχεν αἵματος xdi σαρχὸς παραπλῃσίως ἡμῖν ’ 
«πλὴν οὐχ ἀπέστη τοῦ «εἶναι θεούς’ ἄτρεπτος vip xavà 


naluram immutabilis, perpetuoque ipse idem est. (c φύσιν ἐστλ, καὶ διηνεκῶς.ὁ «ὐτός. «Ὅταν. οὖν, φησὶν, 


Ait ergo: « Cum exaltaveris Filium homipis, 
iunc cognoscetis quia ego sum *. » Quamvis enim 
secundum humanam nauram crucis .suppliciuim 
pertulit, divina tamen virtute resurrexit. Propter 
resurreciionem autem et verus Deus, .et verus rur- 
gum Dei Filius ereditus est. Quod si eum non aite- 
Jum exsuscitasse, sed ipsum resurrexisse oredinus, 
corpus utique, quod morlem perpessum est, pro- 
prium illius dispensatorie «exstitisse statuamus ο- 
portet : 18 quo hac nimimm ratione et ipse 
4juoque, licet suapte natura immortalis sit ut Deus, 
resurrexisse dicit queat. Dnius enim ejusdemque 
fAhrisd et Filii mortem annwnüanles, et resurre- 
£Hdonem confitentes, justificamur per fidem. Unus 
igitur idemque et solus:;Christus Jeswe, wt homo se- 
£nndum carnem mortuus; ut Deus aetom et. vita, 
pesurvexisse diciiur. 

XW. « Circumdederunt ergo eum judsei,et dice- 
bant οἱ: Quousque animam noatream tollis? 9i tu es 
Ghristus, dic nobis palam. Respondit illis Jesus : 
Locutus sum vobis, et aon creditis: opera qus 
£80 facio iu nomine Patris mei, hee testimonium 


*! Hebr. 1x, 24. ** Joan. xxvr, 96, *** Sap. 1, 7. 


* Hebr. i, 14. * Joan. vin, 98. 


ὑφώσητε τὸν Υὲὸν τοῦ ἀνθρώπου, εὖύτε γνώσεσθε ὅτι 
ἐγώ εἰμι. » Ἐαταουρώθῃη μὲν γὰρ ἀνθρωπίνως, ἀν- 
«εδίω fb θεϊκῶς' καὶ πεπίστευται διὰ τῆς ἀναστάσεως 
ὅτι χαὶ Θεός ἐστι, xal θεα) xat! ἀλήθειαν Υἱός. El 
δὲ πεπίστευται πρὸς ἡμῶν «οὐχ ὡς ἵτορον ἀναστή- 
σας, bn veppávog δὲ μᾶλλον αὐτός' πᾶσά πως ἀνάγχη 
διὰ hv οἰχονομίαν ἴδιου αὐτοῦ σῶμα νοεῖσθαι τὸ πε- 
αονβὺς τὸν «θάνατον; ἵνα καὶ -αὐνὰς «ἀναστῆναι λέ- 
γοιτο, καΐτναι τὴν φύφεν ἀθάνατρς ὢν ὡς«θεύς. Ἑνὺς 
γὰρ Χριστοῦ xal Υοῦ τὸν θάναΊηον καταγγέλλοντες, 
xai ὁμολογοῦντες «hv ἀνάστασιν, Φδικαιούµεθα 
διὰ πίστεως. Οὐχοῦν ὁ αὐτὸς ὡς εἷς τε xal μόνος 
ὑπάρχων Κριστὸς Ἰησοῦς, ἀποθανεῖν μὲν ἀνθρωπί- 
νως χατὰ τὴν σάρκα λέγεται, ἐγηγέρδαι δὲ εἰχὸς t 
ὡς ζωή, ' 


ΙΕ’. εἩρραῄεσάν «ove τῷ Χοιστῷ λέγονσες "Iou- 
Sata: Ἔως πότε τὴν φνχὴν ἡμῶν αἴρεις; El σὺ ct ὁ 
Χριστὸς, ciet ἡμῖν παῤῥησία. Ἀπεχρίθη αὐτοῖς ὁ 
Ὀ]ησοῦς * Εἶπον ὑμῖν, καὶ οὐ πιστεύετε. Τὰ ἔργα. 
ἃ ἐγὼ ποιῶ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρός µου, ταντα 

*9 Joan, vui, 28. 


* Joan. v, 18. * Joan. x, 55. 


Yariz lectiones codicis Seguieriaui, 


9 θεσπέσιος. { θεῖχῶς. 


1355 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1354 


μαρτυρεῖ, περὶ ἐμοῦ.» Τί 65 ἄρα κάν τούτῳ φασὶν A perhibent de me *. » Ecquid hic, quieso, dicunt, 


οἳ διορίζοντες ἁμαθῶς εἰς υἱῶν δυάδα, xal elc δύο 
Χριστοὺς, tbv ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν; Περὶ 
τίνος ἔφασχον οἱ "Ioubatot* « El σὺ el ὁ Χριστὸς, εἰπὲ 
ἡμῖν παῤῥησίᾳ; » Τίς δὲ 6 λέγων « Τὰ ἔργα, ἃ ἐγὼ 
ποιῶ ἓν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρός µου, ταῦτα µαρ- 
τυρεῖ περὶ ἐμοῦ» » Τίνος εἶναί φαμεν ἴδιον Πατέρα 
τὸν Θεόν; ρα τοῦ ix γυναικὸς ἀνὰ µέρος τε xal 
ἰδιχῶς νοουµένου, 3j τοῦ Μονογενοῦς; Καΐτοι τὸ δύ- 
νασθαι κατορθοῦν τὰ τῆς θεότητος ἔργα, πρέποι ἂν 
οὐχ ἀνθρωπείᾳ φύσει ποθέν'' πολλοῦ γε δεῖν. Ἐπειδὴ 
δὲ ἐπλήρου Χριστὸὺς τὰ ἔργα τοῦ Πατρὸς, οὐχ ἄν- 
θρωπος ἂν νοοῖτο dic, sb; δὲ μδλλον ἐν αἵματι 
xat σαρχὶ, μεμενηχὼς ὅπερ Tv. Ἰσουργήσει γὰρ οὔ- 
τως ἔχων τῷ Ιδίῳ Γεννήτορι’ καὶ τὸν τοῦ µυστη- 


qui unum Dominum nosirum Jesum Christum in 
duos filios, totidemque Christos stulte divellunt? 
De utro Judsi aiebant: « Si tu es Christus, dic 
nobis palam? » Viter rursum illorum pradicabat: 
t Opera quz: ego facio iu nomine Patris mei, illa 
testimonium perhibent de me? » Utrius tandem DPa- 
trem Deum esse statuemus? ejusne qui ex muliere 
ortum ducit, ut seorsum per se animo concipitur , 
an vero ipsius Unigeniti? Atqui divina opera vi 
propria patrare, res est qug humang naturae vires, 
ejusdemque facultatem longe multumque vincit. 
Quia ergo Christus eadem qux Paler opera perficie- 
bat, utique non erat purus homo, sed Deus carne 
et sanguine vestitus, ut profecto maneret quod erat. 


plo» λόγον καταμωμήσαιτο ἂν οὐδεὶς τῶν εὖ φρο- B Ad bunc ergo modum affectus, paria cum suo 60: 


γούντων. 


16. « Τὸ δὲ παιδίον ηῦξανε, καὶ ἑχραταιοῦτο πνεύ- 
µατι, πληρούμενον σοφίας * xal χάρις θεοῦ ἣν ἐπ' 
αὐτῷ.» Καὶ πάλιν" € Ἰησοὺς προέχοπτεν ἡλιχίᾳ xal 
σοφίᾳ χαὶ χάριτι παρὰ Θεῷ xal ἀνθρώποις.» "Eva λέ- 
Υοντες τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοὺν Χριστὸν, χαὶ αὐτῷ 
προσνέµοντες τά τε ἀνθρώπινα χαὶ θεοπρεπῃ, τοῖς 
μὲν τῆς κενώσεως µέτροις πρέπειν ἀληθῶς διαδε- 
6αιούμεθα τό τε τὴν σωματιχὴν αὔξησιν ἐπιδέχεσθαι, 
xaY μὴν xai τὸ κραταιοῦσθαι, τῶν τοῦ σώματος 
ἀδρυνομένων μορίων κατὰ βραχύ’ xa αὑτὸ δὲ τὸ 


δοχεῖν πληροῦσθαι σοφίας, διά γε τὸ οἱονεὶ πρὸς C 


ἐπίδοσιν τῇ τοῦ σώματος ἡλιχκίᾳ πρεπωδεστάτην τῆς 
ἑνούσης αὐτῷ σοφίας ἀναφοιτᾷν τὴν ἔχφανσιν ’ 
καὶ ταυτὶ μὲν, ὡς ἔφην, τῇ μετὰ σαρχὸς οἰχονομίᾳ 
πρέποι ἂν, xal τοῖς τῆς ὑφέσεως µέτροις. Τῇ 66 γε 
φύσει τοῦ Λόγου πρέποι ἂν πάλιν τὸ ἀεὶ τελείως ἔχειν, 
xaY εἶναι σοφίαν. Λὐτοῦ τοιγαροῦν ἀνθρωπίνως τὸ 
ὡς ἐν χενώσει τυχὸν ὑφειμένον αὐτοῦ δὲ ὁμοίως τὰ 
θεοπρεπῆ, θεϊκῶς. Ὁ γάρ το τῆς μετὰ σαρχὸς olxo- 
γοµίας τρόπος τε xai λόγος οἶδεν ὄντα αὐτὸν χαθ' 
ἡμᾶς, xal ὑπὲρ ἡμᾶς. Ὑπερέχοντα μὲν τῶν τῆς v:l- 
σεως µέτρων ὡς θεόν͵' ἑαυτοῦ δέ πως μονονουχὶ xal 
ἠττώμενον, xa0b πέφηνεν ἄνθρωπος. Ποῦ γὰρ ἡ τὰ” 
πείνωσι;, fjv. ὑπέμεινεν ἐχὼν, εἰ παραιτοῖτο τὰ àv- 
θρώπινα; Iv οὐκ ἐν αὐτοῖς fj τοῦ λόγου νοεῖται 
φύσις, οἰχειοῦται δὲ μᾶλλον αὐτὰ μετὰ τῆς ἰδίας 
capxó;* χαθάπερ ἀμέλει χαὶ τὸ πεινῆν καὶ διφῃν, 
καὶ τὸ λέγεσθαι χαμεῖν Ex τῆς ὁδοιπορίας. "(tav οὖν 
ἀχούῃς ^ « Tb δὲ παιδίον ηῦδανε, χαὶ ἐχραταιοῦτο 
πνεύματι, πληρούμενον σοφίας" » δἐχου πρὸς ἁπολο- 
γίαν τῆς μετὰ σαρχὸὺς οἰἱχονομίας τὸ µυστήριον. "Uc 
γὰρ ἦν θΘεὸς ἓν σαρχὶ, πιστώσεται λέγων PU 
µακάριος εὐαγγελιστῆς * « Ὅτι χάρις θεοῦ Tv Ἔπ' 
αὐτῷ.» Οὐ γὰρ ὡς χάριν ἔγον παρ) ἑτέρου θεοῦ, χά- 
ριν ἔχειν λέγεται 8602, ἀλλ ὅτι χάριν εἶχε τὸ παι- 
δίον, ἧπερ ἂν πρέπῃ θεῷ. Καὶ γὰρ qv τε xa ἔστι 
Geb; ὁ Λόγος, χαὶ ἓν σαρχὶ πεφηνὼς, τουτέστιν ἄν- 
ϐρωπος καθ᾽ ἡμᾶς. EL δὲ 65 λέγοιτο χάριν ἔχειν, 


5 Joan. x, 24, 95. * Luc. τι, Α0. " ibid. 52. 
Ῥαδποι, Gn, LXXVI. 


nitore prastabit : mysteriique hujus ratio ita expli- 
cata, reprehensione apud sans mentis homines 


. vacat. 


XVI. « Puer autem créscebat, et contoriabatur 
spiritu, plenus sapieutia; età gratia Dei erat jn 
illo *; » et infra : « Jesus proficiebat sapientia et 
Φιαίθ et gratia apud Deum et bomines *.» Dominum 
nostrum Jesum Christum. unum omnino esse affir- 
mantes, humanaque ac diviua ex zequo eidem tri- 
buentes, exinauitioni quidem vere couvenire asse- 
rimus cum corporei incrementi susceptionem, tunt 
corpulentarum qnoque partium successivam conso- 
Jidationem el confirmationem; ;tun ορ ipsum de- 
nique, quod sapientia impleri videretur: czando- 
quidem una cum incremento corporis per congrueu- 
tes veluti progressus, sapientia illius quotidie ma. 
gis magisque foris sese prodebat. Et hzc quidem, 
ut dixi, carnis dispensationi, 199 et humiliatio- 
nis conditioni competebaut. Αι vero perpetuam 
constantemque perfectionem obtinere, necnon sa» 
pientiam esse, id in ipsius Verbi naturam qua. 
drat, Tam ea igitur illius sunt qus? ad exinanitio- 
nem pertinent, quam ea rursum, quz ad diving 
naturze excellentiam spectant. Etenim ratio modus - 
que dispensationis cum carne cumdem el nobis 
similem, et nobis rursum superiorem agnoscit. 
Qnemadmodum enim omnis creature conditione: 
multis partibus excellit ut Deus; ita ut hono se- 


D metipso quodammodo niinor exsistit, Quorsum enim 


humiliatio, in quam ultro se demisit, si qua huma- 
nz naturae sunt propria non agnoscit? Non lamen 
jn ipsisagnoscitur Verbi natura; sed potius uma 
cum propria carne ea omnia sibi ascivit, cujusmodi 
$UAt, esurire, sitire, el itineris labore frangi. Cam 
igitur andis : « Puer autem cresceba!, et conforta- 
batur spiritu, plenus sapientia; » dispensationis 
cum carne mysterium in cause patrocinium assn- 
me. Quod autem Deus erat iu carne, iJ cvaugelista 
hac ratione conürmat : « Quoniam, jaquit, gratia 
Dei erat in illo, » Nec enim D«i gratiam habere di- 
citur , quasi abolio Deo illam mutuatus. fucrit, sed 


43 


1335 


S. CYfALLE ALEXANDRINI ARCHIBI. 


4556 


Ει qui: videi.tp&, videt:eum qui. misit. ma.', » Bt A Kat ὁ θεωρῶν ἐμὲ, θεωρεῖ τὸν. πἐμψαντά΄ µε: »- Blva 


paucis, interjectis.: «. Quia.ego,ex. meipso. now. sum. 
lociltus; sed.qui. misit me,Dater, ipse milii. mendae 


ium dedit. quid dicam. δὲ: quid. loguar '*.. » Gum 


ergo mandato Patris, licet, ut. bomo. dicato, dem 
qu£ ip illum. est, referat ad Patrem: mitteniegm, et 


qui illum videt, enm: queqpe videat, qni. misit ἐν: 


lum; quis illum, verum Deum. esse. negare.-audeaLt: 
Cogoatum.huic est οἱ illud quoque: « Creditis. in 
Deuut; etin me credite **. » 


Exc :Biatigello secundam. Ducam, 
4 Verumtamen Filius ltominig veniens, putas.in- 


veniet fidem iit terra **? » Quando Christus e. oclo 
Ulim est venturus, cojusriodi, quaeso, fidem a no- 


προσεπάγει τούτοις « "Bro ἐξ bpeueoo οὐκ Σλάλησα, 
ἀλλ᾽ ὁ πέµψφας µε:Πατὴρ, αὐτός µοι ἐντολὴν δέδωχε 
εἰ:εἴπὼ, καὶ:τί λαλήσω. » "Ote: φοίνον "κατ ἐντολὰς 
ταῦ. Πατρὺς, xiv ὡς ἄνθῥωπός Xértj; τὴν flot την᾿ 
elc, αὐτὸν, εἰς viv. πέμφανλα; αὐτὸν ἀναφέρει, καὶ ὁ 
θεωρῶν. αὐτὸν, θεωρεῖ τὸν πέµψαντα αὐτόν". τίς 6 
φάναι τολμῶν οὖχ εἶναι Bebv αὐτὸν; χαὶ τοῦτον 
ἀληθινόν;: Ὅμοιον δὲ τούχφ; ει Πιατέύότα: εἰς τὸν 
θεὺν; καὶ εἰς: yb: πιοτεύετα., » 


Ἐκ £o) κατα Λουκᾶν Εὐαγγεῖίου, 
c Πλὴν ὁ Yibg τοῦ ἀνθρώπου ἐλθών, ρα οὐ ὤπεί 
τὴν πίστιν ἀπλντῆς, γῆς::»Ὅνεν ὁ Ἀρισιός: ἐξ ob- 
ρανοῦ πἀραγένησαι,. ποίαν. ἄρα. ζητήσει. πίστιν. ἐν 


bis exiget ?' Si.epim homo tantum nostri similis.B ἡμῖν; Εἰ.μὲν γὰρ ὡς ἄνθρωπος, xa0* {ῃμᾶρ βούλεται 


credi haberique vult, quis illi. credere abnuat ? Ju« 
ἐπὶ illi ihsultantes aiebant.: « Cur tu homo cum 
ais, licia telpstim Deum *!1.» Ethnici quoque cru- 
cem morilemque ejüsdem. audientes, id quod dici- 
luf, tànquam dà communi quopiam nosire condi- 
liont$ homile dicttim decipiunt. Ecqualem ergo 
fidét deposcit? flam ipsam nimirum , quam divini 
lí praecones, qui et ministri, e speetatores Verbi 
exstilérunt «4 orbi annuntiarunt. Joannes igitur 
εί: t Et Verbum caro fáctum est 65, » Factum est 
^m caro, sed^ hoc ita, ut Deus tamen esse non 
e'estitertt; Istiasmodi itaque est fides, quam ille suo 
tempore s nobí$ requiret. 


πιστεύεσθα:, τίς.ὁ ἀπιστήσας αὐφῷῃ Ἐνεκάλουν γὰᾷ 

οἱ Ἰουδαῖοι λέγονφες.  Δκατί co. ἄνθρωπος. Gv, 

Δονεῖς Φεαντὸν Θεόν».» Ἕλληνες, δὲ σιαυρὸν ἀχούον- 

τες καὶ θάνατον, ὡς περὶ: ἀνθρώκον: κοινοῦ.διάκειν” 

ται, καὶ τῶν καθ) ἡμᾶς. ἑνός: Ποίαν οὖν ἄρα πίστιν 

ζητεῖ, f| δολονότι τὴν ἐχχεχηρνγμένηγ, διὰ τῶν 

θεηγόρων, οἳ .καὶιαὐτόάται: χαὶ-ὑπηρέται Υργόνασι 

τοῦ Λόγου; Έφη τοίνυν Ἰωάννης, ὅτι «/O Λόγος σὰρξ 
ἐγένετο. » Téyovc δὲ σὰρξ μετὰ τοῦ μεῖναι θεός. Αὕτη. 
τοίνυν.ἡ πίστις ἓν ἡμῖν. παρ) αὐτοῦ ζηγήθήσεται 23x 

καιρούς. 


F'iuis: otationis. prime. Cyrilli episcop Alezandriw, C TéAoc τοῦ πρώτου !! Jóyov προσρωνπεικοῦ παρὰ 


ad. pjissitmareginas miase, 


NvplAA6v 83ttoxóxov -" Α4λξαγδρείας, πρὸς τὰς 
εὐφεβεστάκας: 


δεσπαβαφς. 


Variz lectiones codicis Seguleriani. 


* Deest In ms, Seguleriano nomen illud numeralc. 





ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ 


ΛΟΡΟΣ΄ ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΠΡΟΣΦΩΝΗΤΙΚΟΣ᾽ 


taic εὐσιεθεστάταις βασιέσσαις, 


περὶ τῆς ὀρθῆς. Λίότεως. 


alui 


ΕΥΠ ΕΙ KRCHIEPISCOPI ALEXANDRLE 
ORATIO ALTERA 
Ad.religíosissimas regines do reeta- fide; 


1968.1. Eis qui divinum illud cclestequa prz- 
dicandi mesus administrant, universorum Deus per 
Isalie prophétz: vocem ejusmodi oratione hiec prz. 
tiplt: ε Soper montem excelsum ascende, ta qui 

9 joan, xi, 44, ' ibid, 40. 


ἓ joan, xiv, 1L. 
u divom hy 44. 


A... Tolg τὸ θαῖον xdi οὐράνιον ἱερουργοῦθι x;- 
ῥυγμα, διὰ φωνῆς "Hoatou παρακελεύεται λέγων ὁ 
τῶν ὅλων θεός: « Ἐπ' ὄρος ὑφηλὸν ἀνάδηθι, ὁ εὐαγ- 
γελιζόµενος Σιών' ὕφωσον τῇ ἰσχύϊ τὴν φωνῆν aov, 

* Luc. xviti, 8. 


* Joan, x, 55. * Luc, 1, 3. 


1557 


AD REGINAS- DE RECTA FIDE OltATIO ALTERA. 


4558 


ὁ εὐαγγελιζόμενος Ἱερουσαλήμ ' ὑψώσατε, μὴ qo- A evangelizas Sion ; exalta in fortituditie vocem- tuam 


ὀᾷῖσθε: »,Χρῆναι γὰρ Εγωγέ qnit τοὺς τεταγµένους 
εἰς Εερουργίαν, xaX τὸ τοῦ πάντων ἡμῶν Σχυτῆρος 


Χριστοῦ) λαλοῦντας µυστήριον, ob χατεβῥιμμένον 


ἔχειν καὶ χαμαιῤῥιφὲς τὸ φρόνηµα; καὶ’ ὄχνῳ νικώ- 


μενόν, xal δειλίαις συνεδταλμένον * ἁλλ' ὑφοῦ: μὲν ' 


ὥσπερ εὖ BeÜnxótu τὸν νοῦν, καὶ οἰονεί πως.ὲἓν ὄρει 


κείμενον, οὕτω τε’ τῶν τῆς ἀληθείας δογμάτων τὸ" 


ἐξαίρετον κάλλος περιαθρεῖν. σπουδάζοντᾶ» ποιεϊσθὰι 


δὲ χαὶ τοὺς λόγους bv παῤῥησίά, κἂν  εἴ' τινες elov- 


el µυσταγωγούμενοι σχληροὶ' xat δυσάτογχοι, xot 
οἷον ἵπποι τινὲς ἀγέρωχοι xaV ἐξήντοι, περὶ ὧν που: 
καὶ αὐτὸς φησιν ὁ- µαχάριος Δαυῖδ' πρὸς «by vOv 
ὅλων Gtós" ε Ἐν χαλινῷ καὶ ἓν χημῷ τὰς σιαγόνας 
αὐτῶν ἄγδαις, τον μὴ ἐγγιζόντων πρὸς di. » Εἰ δὲ 


qui evangelizas Jerusalem : οχα]ιοιὸ, nolite ιἰ- 
mere **, » Etenim qui in! szterdetum. ordinem: 
ascitl, eam sortiti sunt. provineiami ut Christi om- 
nium nostrum Salvatoris mysteria: edisserant: po- 
peloque' proponant, illi sensüm mneqdaquam abje- 
cttm, humive repentem, aut. ignavía victum; . aut: 
metu fractum obtinere debeut: *: sod^ sublinte; velüt 
imeedéntem, et quasi; in ntotte'collocatam ; quo ni- : 
niüirum ad. eum modith comparsti,. eximiam illam. 
verorüm: doguiatum venustatem: rimari- ae introspi- : 
cere, verbisque intrepide facere' valeant ; quantum: : 
vis-ex iis: qui. sneris- informartur, nonaulli iustar 
equorutm insolentium qui infremari- non: possuat; . 
 d&roset irmtractabiles. se* preebeant: dé quibus: beo- 


καὶ τοῖς οὕτως ἔχουσι φρενὸς προσθάλλειν àva- Β (αν. David summunt illam - rerum: ottmium: Opiftcem 


Υχαΐον, πῶς o0x ἂν γένοιτο τῶν ἄγαν σφαλδρωτάτων 

τὸ ἑλέσθαι ἀιγἣν, καὶ μὴ ταῖς εὐσεθέσιν ὑμῶν ἀχοαῖς 

ἐνιέναι Ἐλειστάχις, χαθάπερ τι νᾶμα γλυχὺ xal ζωο- 

ποιὸν, τῶν ἱερῶν Γραμμάτων τὴν 'γνῶσιν, ὅπερ ἡμῖν 

καὶ πόλαι θεὺς ὑπισχνεῖτο, λόγων - διὰ φωνῆς 

Ἡσαῖου * c Καὶ ἀνελήσᾶτε Όδωρ μετ εὐφροσύνης Ex 

τῶν: πηγῶν τοῦ Σωτηρίού. » Σωτηρίου 'δὲ πηγὰς 
elvat: φαμεν τοὺς ἁγίους προφήτας; εὐαγγελιστάς τε 

καὶ ἁὑποστόλους, οἳ τὸν ἄνωθὲν xol ἐξ οὐρανοῦ xol 

δωτήριον τῷ κόσµῳ βρύουσι.λόγον, χορηγοῦντος αὖ- 

τοῖς τοῦ: &ylov- Πύεύματος, ἅπασάν τε.οὕτω΄χατευ- 

φραΐνουσι τὴν ὑπ' οὐῤανόν. Φέρε τοίνυν, slc τὰ βάθη 
τῶν παρ) αὐτοῦ ἐννοιῶν' καθιέντες ' τὸν. νοῦν, τῆς. 
ἀληθείας τὴν εὕρεσιν- ἐκεῖθεν ἀντλήσωμαν. Γηπόνοι: 
μὲν οὖν ἐξ ἀγρῶν. τὰ εὐοσμότατα: τῶν ἀνθέων 'χατὰ" 
καιροὺς ἀποκείραντες, εἶτα ταῦτα ταλάροις ἐνθέντὲς 

ἀποφέρουσι τοῖς δεσπύίαις " οἱ δὲ χαὶ λίαν ἀσμένως 

προσίενταί τα, χαὶ τοῖς ἐξ ὡρῶν ἁπιγάννυνται. Ἠμεῖς 

δὲ, ὅσοι τὸ διδασχαλικὸν-ἔχομεν Σπιτήδέυμα, χαθάπερ 

ἐξ ἀγροῦ.τῆς θδοπνεύστου Πραφῆς, οὐκ. εὐμάῥαντον : 
θέαν προσχομἰζομεν. ἀνθέῶνι λόγους δὲ μᾶλλον-χαὶ 

μνσταγωγίαν τὴν διὰ) τοῦ Πνεύματος, ἁμάραντον. 
ἔχουσαν τῆς εἰς Χριστὸν.' εὐδεδέίας τὸ χάλλος, εὖ- 

ωδιάζουσάν τε’ xal μάλα”πλύυσίως τὸ αὐτοῦ. µυστή- 

piov» Ti tpe: γὰρ, ὄτιι Χριστοῦ εὐωδία ἑσμὲν τῷ 

θεῷ.) 

pietatis: im. Ghristum Immatceseibilem venustatem 


interpellans; ità scribit : cIn camo'et:ffeno maxil« 
las: eorum: oofistringe,. qui. non approximaat- ad: 
te **, » Quod si.tali animo praditis nihilóminns: vim 
inferre oportet ,. qwomodo: absurdum nen füerit 
apud: vos: sHere,. piisquo vestris: auribus. Sacrarum 
Litterarum notitiam, veluti dulcem: quemdam  vivi- 
fieumque laticem, nelle subinde: instidare? Quod 
quidem Deus.per Isai proplietste vocem quendam . 
loentts, ejusmodi verbis-nobis promáttit: « Haurie- 
tis, inquit;. cum: gaudio aquas- de. fontibus Saluta- 
ris: 66 »:Salutaris: autem  fontes.; appellamus: sanctes . 
prophetas, evengelistas: et apostoles:: hi enim 8a- 
lutart! ccelitusque: lrawsta:. dóctina: mundum buec 
-jrrigsat, Spiritu: saneto. imbuti, totumque. hunc. 
orbem Ixtifieant.. In: ο] proinde. profunda sess3: 
mentis: oeulos; comicientes ,. veritatis: inventienerm. 
imde: haurfamug; Quemadmeduns ergo. agricola fra- 
grantissimos: quesque flores:opportuno tempore ex 
agris decerpum:,. E99: ddcerptosque ac.scie iw: 
calathis compositos dominis:.suis: offerunt ; .quos. illi: 
mex benevole grotoque. amimo.- complectunui ,. 
eorumdemque: decore a£ venustato mirifice affieiun - 
tar ; ita.nos,. qui docebidi πομπῦς. suscepmus, ex- 
divina. Scripsera: veloti ex: agro quopiam: non fle- 
rum ciíé marceseontium: decorem. offerimus, . sed. 
sermornenr doctrintequa, .quo.por: Spiritàm.sanetum. 
contine, magnaque: suavitate: et: ubertose illius: 


mysterivur redólet'fragrantiàm. Scriptum est'enim quod « Christi besos: odor sumus: Déo *, 2. 


B: Πῥόσειμι δὴ οὖν ἀπατιθεὶς τὸν λόγον ὑμῖν ταῖς D. 


εὐσεθεστάταις΄ βάσιλίσσαις * πεποίηταὶ δέ pot περὶ: 
τῆς ὀρθῆς χαὶ ἀρωμήτου.πἰστεώς, ἅπερ ἂν Y£votto. 
παρ ὑμῶν εἰς τὸν: Κὗριον ἡμῶν .Ἰησοῦν Ἀριστόν.. 
Πρέχει γὰρ ὑμῖν δῇ μάλιστα ταῖς οὕτως ὁσίαις καὶ: 
θεοφιλεστάταις, ὁμοῦ τοῖς ἑῆς βἀσιλείας ὑπερτόάτοις 
αὐχήμασι, xaX τῆς εἰς Χριστὸν ἀγάπης τὸν σσέφανον; 
ἀναδήσαθαι. "Hb μὲν οὖν ταῖς ἀοιδίμοις ὑμῶν ἑφήρ; 
pocta χορυφαῖς, καὶ. ἀτελευτήτοις ὑμᾶς. εὐχλείαις ó- 
τῶν ὅλων “χαταφαιδρύνει θὲός. Ὑπὲρ γοῦν τοῦ " xal 
ἔτι µειζόνως παταλαμπρύνεσθαι, τοῦ xavà Χριστὸν 
μυστηρίου τὴν ἀχριθή τε xal ἀχιθδήλευτον γνῶσιν 
ἐχούσας εἰς νοῦν, συντέθειχα τὸ λογίδιον, διὰ πάσης 
64 lsa. xij, 5. 


δν Isa, x1, 9. * Psal. xxxi, 9. 


Η.. En:ergo;.reginso pietetip amantissim», 
libranr quem: de recta. et- ineulpabilé. in. Deminum: 
nostrum: Jesem Christune fide;. qualis: vestra: esse 
debet; conscripei, vobis offéro..Decet:enim vos san. 
ctimonia* et. pietati. apprime: »ddictas; una. cum: 
summo regni fastigio, cheritstis;jquuquo.qao est. in: 
Christum, corona:redimirl. Ikee. eniuy venerandis: 
vestris verticibus jam aptata" estj. et: universorum. 
Dominus glotia: nenquam peritura vos condecorat. 
Attamen quo magis etiam condecoremini , Christi 
mysterium exacta et nequaquam adulterata notitia 
petcipientes, oratiunculam composui, in qua illud 
usquequaque planum facio, quod sicut « unus esi 


87 f Gor. 11, 15. 


1759 


S. CYHILLI ALEXANDRINI ARCIIEP, 


1310 


P.ster, ex quo omnia : ita unum quoque esse Doini- Α ἐννοίας καταδειχνὺς, ὅτι, « ὥσπερ ἐστὶν εἷς Geb; ὁ 


num nostrum Jesum Christen, per quem omnia : 
unus omnino est Spiritus sanctus, in quo om- 
nia **. » Qui autem unum Christum et Dowinina et 
Filium in duos (lios divellunt, nos recie sapere 
edocti, illos neutiquam sustinebimus. Non enim 
alium esse dicimus Filium eum qui ante omnia sz- 
cula ex Dei Patris substantia genilus est, et alium 
rursum, qui novissimis temporibus ex muliere na- 
tus, e& legi obnoxius factus e&t; sed uuum eum- 
demque tam ante veram illam Verbi cum humana 
carne conjunctionem, quam post eamdein : quan- 
doquidem Filius, qui naturaliter ex Deo Patre pro- 
cedit, corpere animato, et mente perfecto, ex Dei- 
para Virgine Maria assumpto, natus est secundum 
carnem, nullo autem modo versus est in carpem : 
absit. Siquidem illam ita assumpsit, ut divinitatem 
suam nulla ex parte lzserit ; mansit namque et boc 
quoque modo universorum Domintus. 

190 ill. Et hzc quidem seniüire edocti sumus. 
Quoniam sanctorum Patrum sermones, eorumdem- 
que sanctiones sapienter admonent, ut magno studio 


diligenterque observemus, quid diving Seriptura' 


quam mazime consentaneum sit,. subtilique seusu 
ad ea qua de Cbristo exposita sunt adhibito, veri- 
tatem divinorum dogmatum contemplemur :  Cou- 
silia evertentes, et omnem altitudinem extollentem 
se adversus cognitionem Dei; et captivantes om- 
uem intelleetum in obedientiam ejus **. » Cum enim 
congruenter uno consensu fateantur omnes, natu- 
rale Dei Patris Verbum, quod in ejusdem Dei forma 
et :qualitate exsistit, «nou rapinam arbitratum esse 
se aequalem Deo ; sed forma servi accepta semet- 
ipsum exinanivisse, ac in similitudinem hominum 
faetum, ia. humanoque habitu inventum se humi- 
liasse, ac ad mortem tandem usque obedieus fa- 
ctun crucis)mortem subiisse "* ; »necessarium plane 
est eum qui eorum vim, qua» de Cbristo scripta 
exstant, recte dijudicare vult, pectus optimis sen- 
tentiis instructum babere; ut percipere valeat, 
quomodo Deus simul et homo idem ipse Christus 
exsistat, et Deus esse sine ulla alteratione aut mu - 
tatione perseveret (immutabilis enim est Verbi 
natura), et. exinznitionis humilitatem non respuat ? 


Πατὴρ, ἐξ οὗ τὰ πάντα" οὕτω xal εἷς Küptoc "In- 
σοῦς Χριστὸς, δι οὗ τὰ πάντα’ Ev δὲ δήπου πάντως 
καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον.» Kal τῶν εἰς δύο µεριζόντων 
υἱοὺς τὸν ἕνα Χριστὸν xai Υἱὸν xal Κύριον, ὀρθὰ 


υφρονεῖν ἀγνωκότες οὐχ ἀνεξζόμεθα. Οὐ γὰρ ἕτερον 


εἶναί φαµεν Υἱὸν τὸν πρὸ παντὸς αἰῶνος Υεγεννη- 
µένον Ex τῆς οὐσίας τοῦ θεοῦ xal Πατρὸς, ἕτερον δὲ 
τὸν ἐν ἑσχάτοις χαιροῖς Υενάµενον Ex γυναιχὸς, Ye- 
νόμενον ὑπὸ- νόμον * ἀλλ' ἕνα χαὶ τὸν αὐτὸν xal πρὸ 
τῆς πρὸς σάρχα συνόδου καὶ ἑνώσεως ἀληθοῦς, xal 
μετὰ τοῦτο ἔτι, Ὁ γὰρ Ex θεοῦ Πατρὸς χατὰ φύσιν 
Ye, ἔμψυχόν τε καὶ ἔννουν ἑαυτῷ σῶμα λαθών, Υε- 
γέννηται σαρχικῶς διὰ τῆς ἁγίας Παρθένου xai 
θεοτόχου Μαρίας, xal οὐχ εἰς σάρχα τραπεὶς (ut 


B γένοιτο!), προσλαδὼν δὲ μᾶλλον αὐτὴν, xal τοῦ εἷ- 


ναι θεὺς οὐκ ἡμεληχώς' µεμένηχε γὰρ χαὶ οὕτω τῶν 
ὅλων Δεσπότης, — 


T'. Ταῦτα φρονεῖν δεδιδάγµεθα. Σαφοῖς γὰρ ἡμᾶς 
παραγγέλµασιν ob τῶν ἁγίων ἁποχομίζουσι λόγοι 
πρός. γε τὸ χρῆΏνσι φιλοτηρεῖν τὸ τοῖς ἱεροῖς. T'páp.- 
µασιν ὅτι μάλιστα δοχοῦν, xat τὴν ἐν τοῖς θείοις 
δόγµασιν ἀλήθειαν κατασκέπτεσθαι, λεπτὸν ἑνιέντας 
τοῖς περὶ Χριστοῦ λαλουμένοις τὸν νοῦν' « Καθ- 
αιροῦντες μὲν λογισμοὺς, xaX πᾶν ὕψωμα ἑπαιρήμε - 


| voy κατὰ τῆς γνώσεως τοῦ θεοῦ, xal αἰχμαλωτίζον- 


τες πᾶν νόηµα εἰς τὴν ὑπαχοὴν αὐτοῦ. » Ἔχοντος 
γὰρ ἁραρότως, καὶ ὁμολογουμένου παρὰ πᾶσιν, ὅτι 
καὶ àv μορφῇ καὶ ἱσότητι τοῦ Θεοῦ χαὶ Πατρὸς 
ὑπάρχων 6 ἐξ αὐτοῦ χατὰ φύσιν Λόγος, « οὐχ ἆρπα- 
γμὸν ἡἠγήσατο τὸ εἶναι (ca θΘεῷ ' ἆλλ' ἑαυτὸν 
ἐχένωσε, μορφὴν δούλου λαθών’ ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώ- 
πων Ὑενόμενος, καὶ σχἡµατι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος, 
ἑταπείνωσεν ἑαυτὸν, γενόμενος ὑπήχοος µέχρι θα- 
νάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ.» πᾶσά πως ἀνάγχη θεο- 
φιλοῦς ἐπινοίας 9 ἀπίμεστον ἔχειν τὸν νοῦν, civ 
ᾧπερ ἂν Ὑένειτο σκοπὸς διακρἰνειν εὖ µάλα τῶν 
περὶ αὐτοῦ γεγραμμµένων τὴν δύναμιν’ ἵνα £v ταυτῷ 
Θεός τε ὁμοῦ xal ἄνθρωπος ὁ αὐτὸς ὑπάρχων ἔπιγι- 
νώσχηται, xal τὸ εἶναι Θεὺὸς ἁπαραποιῆτως ἔχων 
(ἄτρεπτος γὰρ ἡ τοῦ Λόγου φύσις), χαὶ τὸ τῆς χενώ- 
σεως µέτρον οὗ παραιτούμενος. Ἔπερυθριᾷ γὰρ 
οὐδαμῶς τοῖς ἰδίοις σχέµµασιν, ὁ χένωσιν τὴν ἐθε- 


neque enim qui dispensaloria ratione νοἰυθίαγίδη p λούσιον οἰχονομιχῶς δι ἡμᾶς ὑπομείνας. Aci τοίνυν 


nostri causa humiliationem sustinuit, de suis eou- 
siliis erubescit. Oportet itaque illum et divinitatis 
majestate conspicuum videri, et a nostre rursum 
humilitatis conditione, propter assumptam buina- 
ritatem, non prorsus alienum esse arbitrari : hoc 
enim dispensationis ratio postulat, Si enim Deus 


Verbum factum est caro, hoc est homo, juxta. 


illud : « Effundam de Spiritu meo super omnem car- 
nem ?!; » neminem jure turbare debet, si qua nou- 


** | Cor. vi, &.— ο Il Cor. x, 5. 


αὐτὸν xal τοῖς τῆς θεότητος ἀξιώμασιν ὁρᾶσθαι 
διαπρεπή, xai τῆς καθ ἡμᾶς σµικροπρεπείας οὖκ 
εἰς ἅπαν ἁπηλλαγμένον διὰ τὸ ἀνθρώπινον, ἆπαι- 
τούσης τοῦτο τῆς οἰχονομίας. El γὰρ θεὺς ὢν ὁ 
Λόγος γέγονε σὰρᾶ, τουτέστιν ἄνθρωπος, χατά ye τὸ, 
ε Ἐχχεῶ ἀπὸ τοῦ Πνεύματός µου ἐπὶ πᾶσαν 3ápxa.-» 
θορυθείτω µηδένα, χᾶν sl λἐχοιτό τι περὶ αὑτου 
παρὰ τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς, τῶν ὅσα ἐστὶν ἂν- 
θρωποπρεπῆ. Περιαθρείτω δὲ μᾶλλον αὐτοῦ τὴν ὑπερ- 


το Philipp. n, 6.8. —"! Joel ri, 28. 


Varix lectiones codicis Seguieriani. 


9 εὐτεχνίας. 


Hi 


AD REGINAS DF RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1542. 


χόσμιον δόξαν Ex δυνάµεως xoi ὑπεροχῆς τῆς θεο- A nunquam humilia, qualia homines decent, divine 


πρεποῦς τε χαὶ ἀνωτάτω. 


Δ’.᾿Αδὲ ἦν µάλιστα παραλύειν εἰκὸς τὸν τῶν ἁπλου- 
στέρων δύνασθαι νοῦν, ταῦτα δῆ, κατά γε τὸ ἐγχω- 
ροῦν, xal ὡς Évt καλῶς, διατρανοῦν πειράσοµαι, 
παρατιθεὶς ἑχάστῳ ῥητῷ τὴν ἀποχρῶσαν λύσιν εἰς 
διασἀφησιν, Θεοῦ πάλιν ἡμῖν κατευθύνοντος xal τὴν 
εἰς τοῦτο τρίθον. « Δίδωσι γὰρ ῥῆμα τοῖς εὐαγγελι- 
ζομένοις δυνάµει πολλῇ, » χαθά φησιν ὁ θεσπέσιος 
Μελῳδός. Ἐν μὲν οὖν τῷ λόγῳ τῷ πρὺς ἡμῶν γε- 
Ὑονότι πρὸς τὰς ἁγίας παρθένους, τῶν ἑτοιμοτέρων 
ῥητῶν, xaX οὐδὲν ἑχόντων τὸ δυσχερὲς εἰς χατάληψιν, 
πλείστην ὅσην πεποιημεθα τὴν παράθεσιν' kv δέ γε 


Liuerz de illo prodant. Spectet autem potius ccele- 
stem illius gloriam et majestatem ex divina supre- 
maque ejusdem virtute et excellentia. 

IV. Igitur qua simpliciorum animos prz ceteris 
turbare posse videntur, perspicuitate quanta fleri 
poterit maxima usus, ea pro viribus explanare co- 
nabor, majoris lucis causa idonea solutione unicui- 
que sententiz apposita; Deo rursus viam nostram 
in hoc etiam curriculo moderante. « Dat enim ille 
verbum evangelizantibus 191 virtute multa , ». 
quemadmodum divinus Psaltes canit "*. Porro au- 
tem in eo commentario, quem ad sacras virgines 
exaravimus, illa abunde edisseruimus, qux magis 
obvia, intellectuque faciliora videbantur: in hoc 


τῷ προχειµένῳ, τῶν ἀσαφεστέρων πεποιἠµεθα uvf- B presenti vero in obscuriorum explicatione versabi- 


pnv* ἔδει γὰρ, ἔδει τὸ θεοφιλὲς ὑμῶν xpátog xaX 
ταῦτα εἰδέναι, κἀχεῖνα μὴ ἀγνοεῖν, ὡς ἂν δι ἀμφοῖν 
τὸ ἁρτίως ἔχον slg γνῶσιν, καθάπερ τι φῶς, ταῖς 
εὐαγεστάταις ὑμῶν εἰσοιχίζοιτο διανοίαις. Σκοπὸς δέ 
pot τὰ ἐφ᾽ ἑχάστῳ διερμηνεύοντι βραχυλογεῖν ὡς 
οἷόν τε". προτετάξεται δὲ τῶν ἄλλων ὁ περὶ τῆς 
χενώσεως Λόγος. Ἱστέον 6' οὖν ὅμως ἑχεῖνο * ὅταν 
γὰρ ἡμῖν ὀνομάξηται Χριστὸς Ἰησοῦς, ἐνανθρωπή- 
σαντα xal σεσαρχωμένον προσήχει νοεῖν τὸν Ex Θεοῦ 
Πατρὸς Λόγον. 


E. « θέλω γὰρ ὑμᾶς εἰδέναι, ὅτι παντὺς ἀνδρὸς 
χεφαλὴ 6 Χριστός ἐστι’ χεφαλὴ δὲ γυναιχὸς, ὁ ávfjp: 
χεφαλὴ 6k τοῦ Χριστοῦ, ὁ θεός. Ὁ πρῶτος ἄνθρω- 
TO; ἐχ γῆς χοϊχὸς (τουτέστιν ᾿Αδάμ) * ὁ δεύτερος ἐξ 
οὐρανοῦ (δΏλον δὲ ὅτι ὁ Χριστός) ' ἀλλ' ὥσπερ ἔφο- 
pícapev τὴν εἰχόνα τοῦ χοϊχοῦ, φορέσωμεν xai τὴν 
cixóva τοῦ ἑπουρανίου, κατὰ τὸ γεγραµμµένον. » Οὐχ- 
οὖν πρώτη Υέγονεν ἡμῖν χεφαλὴ τοῦ Ὑένους, τουτ- 
έστιν ἀρχὴ, 6 ἐκ γῆς τε χαὶ χοϊχός. Ἐπειδὴ δὲ δεύ- 
τερος ᾿Αδὰμ. χατωνόµασται Ἀριστὸς, χεφαλὴ τέθει- 
ται, τουτέστιν ἀρχὴ τῶν δι αὐτοῦ πρὺς αὐτὸν 
ἀναμορφουμένων εἰς ἀφθαρσίαν δι ἁγιασμοῦ iv 
Ἱ]νεύματι οὐχοὺν αὐτὸς μὲν ἡμῶν ἀρχὴ, τουτέρτι 
χε ραλὴ, xa0b πέφηνεν ἄνθρωπος. Ἔχει yc μὴν χὲ- 
φαλὴν αὐτὸς, ὡς φύσει cbe, τὸν Ev τοῖς οὐρανοῖς 
Πατέρα * γεγέννηται γὰρ ἐξ αὐτοῦ χατὰ φύσιν θεὺς 
(v ὁ Λόγος, "Oct δὲ d) χεφαλὴ σηµαίνει τὴν ἀρχὴν, 


mur. Par est enim, ut religiosa vestra majestas οἱ 
hzc sciat, et illa quoque non ignoret; quo per 
utraque perfecta cognitio veluti lumen quoddam 
sanctissimis vestris mentibus inhabitet. Proposi- 
tum est autem ita singula interpretari, ut summam 
ubique brevitatem consectemur. Caeterum disputa- 
tionis hujus exordium ab iis precipue, qua ad 
Verbi exinanitionem pertinent, facere libet; uno 
hoc interim praimnisio, cum Jesus Christus noii- 
natur, non alium quam Dei Patris Verbun iuncar- 
natum, hominemve factum, eo nomine desiguari. 


V. « Volo autem vos scire, quod omnis viri 
caput, Christus est; caput autem inulieris, vir; 
caput vero Christi, Deus '*. — Primus bowuo (hoc 
est Adam), de terra terrenus : secundus (hoc est 
Christus), de ccelo cuelestis. Igitur sicut portavimus 
imaginem terreni, portemus el imaginem coelestis, 
sicut scriptum esL?*. » Primum igitur generis no- 
stri caput, hoc est primordium, Adam, de terra 
terrenus erat 5 quoniam vero (Christus secundi 
Adami cognomentum sortitus est, eorum caput, hoc 
est principium, qui sanctificationis Spiritu ad in- 
corruptionem secundum illius imaginem per ipsum 
reformantur, constitutus est, Est itaque nostrum 
ille principium, hoc est caput, quatenus liomo ap- 
paruit : habet nihilominus et ipse quoque caput, ut 
natura Deus est, nempe ccelestem Patrem : ex eo 
namque Verbum Deus exsistens, naturaliler gepi- 


ἐμπεδοῖ τὴν ἀλήθειαν τῶν ἑνδοιαζόντων τὸν νοῦν τὸ, p tum est, Quod autem idem sit caput, quod initium, 


κεφαλὴν λέγεσθαι τὸν ἄνδρα τῆς γυναιχός' ἑλήφθη 
γὰρ ἐδ αὐτοῦ. Εἷς ἄρα Χριστὸς xai Υἱὸς xai Κύριος, 
ὁ χεφαλὴν ἔχων, ὡς θεὺὸς χατὰ φύσιν, τὸν Ev τοῖς 
οὐρανοῖς Πατέρα, γεγονὼς δὲ ἡμῖν κεφαλὴ διά τοι τὸ 
κατὰ σάρχα συγγενές. 


ε G*. Γινώσχκετε γὰρ τὴν χάριν τοῦ Κυρίου ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι Óv ὑμᾶς ἐπτώχευσε, πλούσιος 
cov, ἵνα ὑμεῖς τῇ ἐχείνου πτωχείᾳ πλουτῄσητε. » 
"Αθρει δή µοι xaX µάλα σαφῶς Év γε τουτοισὶ χαὶ τῆς 
θείας τε xal ἀχηράτου φύσεως τὴν ὑπεροχὴν», xat τῶν 


vel unum hoc fluctuantium animos hic sedare queat, 
quod vir mulieris caput esse perhibeatur : ex eo 
enin sumpta est illa. Unus itaque est Christus et 
Filius et Dominus : qui quidem ul natura Deus, 
caput liabet Patrem qui est in coelis : factus est 
autem nobis caput propler assumpta carnis cogna- 
lionem. | 

Vl. «Scitis enim gratiam Domini nostri Jesu 
Christi; quoniam propter vos egenus factus est, 
cum essel dives, ut illius inopia vos divites esse- 
tis**, » Observa hic clare 139 et divinse immorta- 
lisque naturz eminentiam, et humilem rursum hu- 


"! Psal. .xvi', 12, "* 1 Cor. xj, 5. "* E Cor. xv, 47. 7* Hl Cor, vini, 9. 


4743. 


S. CYRILLI. ALEXANDRINI ARCHIEP. 


134& 


mana naturse conditionem, ac preterea utriusque A τῆς ἀνθρωπότητος µέτρων τὸ ὑφειμένον, καὶ προσέτι 


unitionem, eo quod Unigenitus ultro ad hanc sese 
demisit. Quoniam ut divinitatis opes omnem ora- 
tionis vim et copiam longe superant, ita humana 
natura admodum inops et egena esL; quippe cui 
omnia, quidquid tandem in bonis babct, coelitus a 
Deo impensa sint : et ante omnia illud esse ipsum, 
quo exsistit; nam cum aliquando non esset, au 
exsistentiam a Deo evocata est. Qui ergo dives. 
erat ut Deus, is sponte egenus, nostrique similis 
factus est, quo humana natura in illo, ad excellen- 
tie divine fastigiunr evecla, paupertatis confusio- 
nem ekuerel, « Conresuscitavit enim, et consederc 
nos fecit Deus Pater in coslestibus in Christo Jesu, » 
ut scriptum est 7*.. Atqui nequaquam liuc evecti es- 
semus, nisi dives ut Deus, pauperem atque inopem 
nostram naturam induisset, Neque enim homo cum 
suapte natura pauper sit, inops fleri recte dicitur : 
hoc autem illí cohveuienter" usu venisse asseritur, 
qui citra' omnem controversiam dives est, hoc est 
Dei Patris Verbum, posteaquam bomo nostri simi- 
lis faclum est. Unus itaque est Cliristus οἱ’ Filius. 
VW. « Christus nós redemit de maledieto legis, 
faclus pro' nobis maledictum : quia scriptum est : 
Maledictus omnis qui pendet in ligno 77. » Lex eos 
malédictioni obnoxios decernebat, qui in peccatum 
aut prevaricationem incurrissemt. AL verb peecau. 
nescius, hoc est Christus, iniqua sehtehtia iu se 
excepta; crucis: supplicivin: sübiit,. eaque: pertulit, 
que maledicto obstrictis: jute: debebatur; uti qui 


τούτῳ τὴν ἀμφοῖν εἰς ἑνότητα σύμθασιν, ἑαυτὸν καθ- 
έντος εἰς τοῦτο τοῦ Μονογενοῦς. Οὐδεὶς γὰρ λόγος 
διερμηνεύσειεν ἂν τὸν τῆς θεότητος πλοῦτον * πτωχὴ 
δὲ λίαν ἡ. ἀνθρωπότης, Tj πάντα ἑστὶ θεόσδοτά τε 
xai ἄνωθεν, xal αὐτὸ δὲ τρὸ πἀντών τὸ elvat : κέ- 
χληται γὰρ παρὰ τοῦ’ θεοῦ πρὸς Ὀπαρξιν, οὐχ οὖσά 
πὺτε. "AMA ὁ πλούσιος ὡς θεὺὸς, ἑθὲλονέὴς ἑπτώ- 
χέυσε, xài γέγονε xa0* ἡμᾶς: ἵνά λουπὸν fj ἀνθρώπου 
φύσὶς, EV τοῖς τῆς θείας ὑπεροχής ὑψώμασιν ἐν Ἆρι- 
στῷ γενοµένη, τὸ τῆς πτὠχείας αἴσχος ἀπὸσκευά- 
(o6, «᾿Συνῆγειρο γὰρ ἡμᾶς ὁ θὲὸς xat Πατὴρ £v 
Χριστῷ; καὶ σννεχάθισεν ἓν τοῖς ἑπουρανίοις,ν' χαθὰ 
γέγραπται: "AM οὐχ ἄν γεγόναµεν ἐν τούτοις, εἰ 
pj τὴν πτωχεύουσαν. ἡμπέσγετο φύσιν ὁ πλούσιος ὡς 


D θὲός. Ob γάρ που πτωχεύσειεν ἄν ὁ χατὰ φύσιν ἰδίαν 


πτωχεύων ἄνθρωπος. Ἠάθδοι δ' ἂν τοῦτο .πρεπωδέστε- 
ρον΄ὁ πλσύσιος ἀληθῶς, τουτέστιν ὃ Ex Otou- Βατρὺς 
Λόγος, ὅτε γέγονε χαθὶ ἥμᾶς..Εἷς οὖν ἄρα bati xat 
Χριστὸς xat Υἱός. 


c 7’. Χριοτὺς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ix τῆς χατάρᾶς 
τὸῦ νόµου, γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα.. Γέγρα- 
πῖαι γάρ Ἐπικατάρατος nd ὁ κρεμάµενος Emi ξὐ- 
λσυ. » Τοῦ νομιχοῦ γράμματος ὑπάρατὺν ἀποφαίνον- 
τος τὸν Ev παραθάσει xai ἁμαρτίᾳ, 6: μὴ εἰδὼς 
ἁμαρτίαν, τουτέστι Χριστὸς, ὑπενῆνεχται τῇ δίχῃ. 
ψῆφον ἄδικον- ὑπομείνας, xal τὰ τοῖς.ἓν ἀρᾷ πρέ- 
πύντα παθών; ἵνα ὁ τῶν -ὅλων ἀντάξιος, ὑπὲρ πάντων 


universorum pretium ex:equabat, univereorom' causa € ἀποθάνὼν,. τῆς ἁπάντωγ: ἀπειθείας λύσῃ vé ἐγχλή- 
ΙΜοτίθιη perpessus; universes; ab. inoledientlss eri- — paca, xat ἀγοράσῃ τὴν ὑπ οὐρανὺν αἵματι τῷ ἰδίῳ. 
mine exsolveret, et orbeni umiversuti. sue songaine. Οὐκ ἂν οὖν γέγονεν εἷς ἁπάντων ἀντάξιος, εἶπερ ἦν 
redimeret.. Costerum pretiom: ro utiverserem'pec- ἄνθρωπος ἁπλῶς. Εἰ δὲ. 5h νοοῖτο Bebo ἐνηνθρωπη- 
catis urus' nequaquam perselvisset- st-pütus-howo: κὼς, καὶ σαρχὶ τῇ ἰδίᾳ. παθὼν,. ὀλίγῃ πρὸς αὐτὸν ἡ 
tantum: exstitisset, Ο6οῦ) οἱ ut: Deus incarnatus, .- σύμπᾶσα. απτίσις, xaX ἀπόχρη.πρὸς. λύτρον: τῆς: ὑπ' 
propriaque imr carte wtoYLem: perpessus mente €ort- οὐρανὺν ὁ μιᾶς σαρχὸς θάνατος ἰδία γὰρ Ἡν τοῦ ἐν 
cipiatur, universa'creatüts rWodieum quid: ορ {ρα  θεοῦ Πατρὺς φύντος Λόγου, 

comparata; atque adeo ad!liuman| generís: liberatiomem unius carnis mor&. abunde sat.fuerit : ῥριο- 
pria enim erat Verbi; quod ex: Deo mautm est; 

Vill. « Ewnr2uteih. qut ntedico quam: ztigeli mi- « Η’. Τὸν δὲ Bgoyó c παρ᾽ ἀγγἐλούς.ἡλαττωμένον 
moratus est, videmus Jésurm propter passionem! βλέπομεν Ἰησοῦν, διὰ τὸ: πάθηµα”τοῦ-θανάτου, δόξη 
mortis, gloria et lionore coronatum: ut:gratia Dei. καὶ τιμῇ ἑστεφανωμένου,. ὅπως. χάριτι Θεοῦ ὑπὲρ 
pro omnibos gustaret E33 mortem ?*. »- Divinus: παντὺς γεύδηταν.θανάξους »: Ὁ' δὲ θεσπέσιος Παύλος 
Paulus hec rursum de Christo onmium: nostrum: D τοὺς περὶ τοῦ πάντων ἡμῶν. Σωτῆρος. Χριστοῦ ποιού- 
Salvatore commemorat : « Cum primogenitum; ait,- µενος λόχους, €" Osay δὲ: εἰσαγάγη, qnst, τὸν' πρω- 
introdacit in orbem terrz, dicit: Ev-adorent.eum/ τότοχον εἰς τὴν οἴχουμένην,- λέχει’ Ku προσχυνή- 
omnes angeli Dei**. » Et iterum : «Qul cum. sit. σάτωσαν αὑτῷ πάντες: ἄγγελοι Oroo.o Καὶ πάλιν 
splendor glori, et figura substantiz ejus, portaus- — € "Oc ὢν ἀπαύγασμα ος δόξης, «καὶ' χαρακτήρ τῆς 
que omnia verbo virtutis sus, purgatienem pec- ὑποστάσεως αὐτοῦ, φέρων τε τὰ πάντα τῷ ῥήματι 
catorum nestrorum faciens, sedet ad ἀθχίθγαπι' τῆς δυνάμεως αὑτοῦ, χαθαρισμὸν τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν 
tbroni majestatis in excelsis; tanto metior, a&ge- ποιησάµενος, ἐχάθισεν Ev δεξιᾷ τοῦ θρόνου τῆς µε- 
lis effectus, quanto differentius pre illis riomen! γαλωσύνης ἐν ὑψηλοῖς, τοσούτῳ χρείττων γενόμενος 
hzeredítavit, Qui enim dixit aliquando angelorum : τῶν: ἀγχέλων, ὅσῳ διαφορώτερον παρ) αὐτοὺς χε- 
Filius: meus es tu, ego hedie genui te ** ? »/ κληρονόπηχεν ὄνομα. Τίνι γὰρ εἶπά ποτε τῶν ἀγγέ- 
Q^ande ergo- Unigenitus faclus est primogeni- λων” Υὲός µου el ao, ἐγὼ σήμερον γεγἐννηκά σε; ? 
tus, et unus e mulüs fratribus, tuac. et in ter« (Οὐχοῦν ὅτε γέγονε ποωτότοχος ὁ Μὀνογενῆς, xai £v 


7 Pphes, n, 6. 7 Galot. i, 12. 7 Hebr. αν ὃν 7? Hebr. 1, 6. "^ ibid. 3-5. 


1745 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1316 


πολλοῖς ἀδελφοῖς, τότε xal εἰαχεχομίαθαι φησὶν αὐτὸν A rarum. quoque orbem introductus dicitur. (naim 


εἰς «hv.olxoupévry * ἔξω γὰρ fiy, κατὰ φύσιν ἰδίαν, 
τῆς χτίσεως, «ὡς θεός ' τότε xai ἠλαττῶσθαί φησιν 
αὐτὸν παρὰ τοὺς ἀγγόλους, καί -τοι διαφορώτερον 
παρ αὐτοὺς λαχόντα «b ὄνομα. Τὸ μὲν γὰρ, ἅγ- 
Ίελος, λειουρχίας ἐστὶ σημαντιχὸν, καὶ οἰχετιχὸν 
ἡμῖν ὑπεμφαίνει µέτρον” « ᾿Αποστέλλονται γὰρ εἰς 
διαχονίαν διὰ τοὺς µέλλοντας χληρονομεῖν σωτη- 
lav. ο ἵ0 δέ γε Ὑἱὸς «hv ἐκ Πατρὸς ὕπαρξιν οὐ- 
σιώδη τε καὶ «φυσικὴν χατασηµήνειεν ἂν, ὅτι «καὶ 
ἀληθῶς mhv γέννησιν ποπρᾶχθαι πιστεύοµεν. Tl 
Ἠλάττωται παρὰ τοὺς ἀγγέλους ὁ παρ) αὐτῶν πρασ- 
Χυνούμενος, ὁ σύνθδρος τῷ Ἡσερί; CAJA ἔστι ααφἠς 
1| πρόφασις. Καθίχετο «γὰρ ἐν -τοῖς τῆς ἀνθρωπότη- 
τος 'Μότροις, καὶ τὸ ἀποθνήσκειν “πεφυχὸς σῶμα λα- 


secundum propriam naturam extra omnem creatu- 
ram degebat ut Deus) : tunc et angelis minor fa- 
clus asseritur, etiam si pr:istantius, quam illi, 
nomen sit sortitus ; siquidem vox hsc, angeli, 
notionem ministerii pr:e se fert servilemque con- 
ditionem insinuat : « Mittuntur namque in mini- 
sterium propter eos qui salutis hxreditatem conse- 
cuturi sunt *'. » At vero filius eum denotat, qui 
exsistentiam substantialem naturalemque ex fratre 
habet ; credimus namque illum vere ac naturaliter 
ex Patre genitum esse. At quomodo is (inquis) 
angelis minor evasit, qui ab illis adoratur, unaque 
eum Patre regni solium obtinet? In promptu est 
responsio : nam corpore quod mori posset, assum- 


θὼν, ἴδιόν τε αὐτὸ αὀνησάμενος, ἐν αὐτῷ πἐπονθεν B pto, ad human: naturz infirmitates seipsum demi- 


ἐχὼν, «καὶ ταῖς ἀνωκάτω δόξαις στεφανοῦται διὰ cb 
πάθος, ὡς 4r αὐταῦ «καταργήσας «bv θάνατον, xai 
ἄπρανκον ἀποφήῄνας τὴν φθορὰν, ἅτε δη xai ὑπάρ- 
xtv ἀφθαρσία xe ζωή. "Οταν οὖν Ἰησοῦν ὀνομάζει, 
xai Πλαττῶσθαι λέγει παρὰ τοὺς ἀγγέλους αὐτὸν, 
οὐκ ἄνθρωπον ἀνὰ µέρος καὶ ἰδιχῶς, ἀλλ᾽ αὐτὸν νοοῇ- 
psv: εὺν Μανογενη παραχωροῦντα vob προῦχειν ol- 
κονομικῶς τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις * ὅτι ἀληθείᾳ Υέγο- 
vev ἄνθρωπος ὁ τῆς ἐχείνων ὑπεροχῆς ἠττώμενος. Τὰ 
δὲ. τῆς ὑπεροχῆς τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις, ὅτι «καὶ ἔξω 
σαρχὸ», x«l τοῦ τεθνάναι κρείετους εἰσί γεγονότος 
ἐν τούτοις τοῦ Υἱοῦ διὰ τὴν ἑκούσιον κόνωσιν. ἸΑλλ' 
ῥ βραχὺ παρ᾽ ἀγγέλους ἠλαττωμένος διά Ye «b τῆς 
ἀνθρωπότητος µέτρον, ἓν ὑπεροχῇ θεότητος ὧν, 
προσχυγεῖτοι παρ’ αὐτῶν, xal ἑνίδρνται θώχοις, οὓς 
περιιστᾶσιν ἀχεῖνοι δοξολογοῦντες ἀεὶ, xa) τῶν δυνά- 
piov αὐτὸν ὀνομάζοντες Κύριον. 


sit, in eoque veluti proprio spontaneam mortem 
sustinuit, Ob eam porro mortem et passionem, 
summz glorix; coronam promeruit; quippe qui 
ipse, utpote vita et iacorruptio exsistens, et mor- 
tem per illam aboleverit, et corruptionem nullaruim 
virium esse declaraverit. Cum Jesum ergo noni- 
nat, et angelis minorem pradicat, non nudum nos 
hominem, seorsumque ac per se positum menie 
concipimus ; sed ipsummet Unigenitum propter in- 
carnatjonis ordinem potiores partes angelis defe- 
rentem. Nam qui excellentiz illorum cedere prz- 
dicatur, is vere homo factus dignoscitur. llla autem 
sanctorum angelorum eminentia in hoc posita es!, 
et quod a carne sunt immunes, et quod inorte exsi- 
stunt superiores : utrisque autem propter volunta- 
riam exinanitionem subjectus fuit Filius. Veruimn 
enimvero qui propter human: natura conditionem 


paululum ab 1944 angelis minoratus dicitur, ís in deitatis excellentia exsistens ab illis adoratur, con- 
sidetque in iis majestatis thropis, quos illi undequaque cingunt, indefesso laudum — praeconio illum 


extolleptes, ac virtutum Bominum appellantes 53. 

Θ’. « Ἐπεὶ οὖν τὰ παιδία «χεχοινώνηκεν αἵματος 
καὶ σαρχὸς, xal αὐτὸς παρα πλησίως µετέσχε τῶν 
αὑτῶν, ἵνα διὰ τοῦ θανάτου χατθργήσῃ vbv vb χρά- 
τος ἔχοντᾳ τοῦ θανάτου, φουτέστι «hv διάδολον» καὶ 
ἁπαλλάξῃ τούτους, ὅσοι φόδῳ θανάτου μὲν παντὸς τοῦ 
σῇν ἔνοχαι ῆσαν δουλείας.» Τὰ παιδία φησὶν ἑντούτοις, 
ἡμᾶς δηλονότι τοὺς ὄντας ἐπὶ τῆς γῆς, «κατά γε τὸ 


ΙΧ. «Quia erge pueri communicaverunt carni 
et sanguiui, et ipse similiter participavit iisdem : 
ut per mortem destrueret eum, qui habebat mortis 
Imperium, hoc est. diabolum ; et liberaret eos, qui 
timore mortis per totam vitam obnoxii erant servi- 
tuti, * » Pueros hoc loco nos appellat, qui iu terris 
vitam degimus, juxta illud Psalmistze ín persona, 


ὃν ΝΨαλμοῖς ὑμνούμενον ὡς ix «προσώπου Θεοῦ; p Dei cecantatum : « Ego, iuquit, dixi : Dii estis, et 


« Ἐγὼ εἶπα;, Θεοί &atc, xal υἱαὶ Ὑψίατου πάν. 
ες. » "Ogoy γὰρ ἦχεν εἰς τὸ τῷ Gc δοχοῦν, xal 
εἰς τὴν ἑνοῦσαν ἡμερότητα χατὰ φύσιν αὐτῷ, πάντες 
ἂν Ίμεν τέχνα, xgl ἀπώλισθεν ἂν οὐδεὶς τῆς πρὸς 
αὑτὺν οἰχειότητος. 'AXX fi φησιν ὁ Aavtb, ὡς ἄνθρω- 
ποι ἀποθνῄσχομεν, xai ὡς slc τῶν ἀρχόντων πίπτο- 
μεν, τοῖς τῆς σαρχὸς πάθεσι «bv οἰχεῖον ὑπυφέροόντες 
νοῦν. Ἠῶς οὖν ἄρα χεχοινωνήχαµεν αἵματος xo 
σαρχός: Fuyh γὰρ fj ἀνθρωπίνη φύσιν ἑςέραν ἔχουσα 
1κρὰ τὴν σάρκα, «fj πρὸς αὐτὴν θέσει καθ) ἕνωσιν, 
«ὸ Év τε xai λογιχὸν ἀπετέλεσε ξῶον, τουτέστι εὺν 
ὅ .Δρωπον. Οὕτω τοιγαροῦν xal ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος, 
ἐμψυχωμένῃ σαρχὶ, καὶ οὐχ ἀφύχῳ κατά τινας, ἑαυ- 


5. Hebr, 1, 34. 33 δα, vi, ὅ. 55 Dlebr. nu, 14, 15, 


filii Excelsi emnes **, ». Nam quod attinet ad Dei 
voluntatem , mansuetudinemque naturaliter ipsi 
insitam, ad unum omnes essemus filii, neque quis- 
quam omnium ab illius familiaritate ej amicitia 
alienus foret : verum quod mentem cupiditatibus 
et corporis perturbationibus ultro subinittamus, fit, 
attestante Davide, ut veluti bomines moriamur, οἱ 
sicut unus de principibus cadamus **. Sed quo- 
modo cargi et sanguini communicavimus? Anima 
humana diversam a carne sortita naturxm, carui 
unita, unum, et illud quidem per sui adjunctiopeim 
ratione preditum animal absolvit, hoc est homi- 
nem. Λά eum itaque modum et Dei Verbum quo- 


** Psal. xxxi, 0, 9^ ibid. 7. 


41541 


5, CYRILLI ALEXANDRINI ARCBIEP. 


1518 


que non inanime, ut quidam opinati sunt, sed A τὸν ἀποῤῥήτως ἑνώσας, µετέσχεν αἵματος zal σας- 


animatz carni, modo quein lhumana mens non ca- 
pit, seipsum unieus, ortumque ex muliere ducens, 
carni et sanguini perinde ac ugus ex nobis com- 
municavit, Atque ita unus duntaxat est Dominus 
Jesus Christus. Nam etsi Dei Verbum humanam 
naturam sibi asciverit, nihilo tamen secius id quod 
erat permansit. Quod 8i mortis imperium ut vita et 
Deus abolevit, necessarium est, ut id quod mortem 
pertulit, ipsius proprium exstiterit : quo nimirum 
idem ipse ex mortuis ad vitam rediens, corruptio- 
nem e medio sustulisse, incorruptionisque benefl- 
cium in totum genus nostrum transmisisse dici 
queat. « Sicuti enim in Adam omnes morimur, ita 
omnes in Christo vivificabimur **. » Et iterum : 


χὺς παραπλησίως ἡμῖν, διὰ γεννήσεως δὲ δηλονότι 
τῆς ix γυναικός. Elg οὖν ἄρα Κύριος Ἰησοῦς Χρι- 
στὸς, ὡς ἑνώααντος μὲν ἑαυτῷ τοῦ Θεοῦ Λόγου τὸ 
ἀνθρώπινον, μεμενηχύτος δὲ xal οὕτως ὅπερ ἣν. Fi 
δὲ αὐτὸς χατήργηχε τοῦ θανάτου τὸ κράτος, ὡς ζωὴ 
xal θεὸς, ἴδιον αὐτοῦ νοεῖσθαι πρέπει τὸ πεπονθὸς 
τὸν θάνατον ἵνα ὡς αὐτὸς ἀναστὰς χαταργῆσαι λέ- 
Υοιτο τὴν φθορὰν, καὶ εἰς ἅπαν ἡμῶν παραπέμψαι 
τὸ γένος τῆς ἀφθαρσίας τὴν χάριν.« Ὥσπερ γὰρ ἐν τῷ 
Αδὰμ πάντες ἀποθνήῄσχομεν, οὕτω χαὶ ἐν τῷ Χριστῷ 
πάντες ζωοποιη|θη]σόμεθα. » Καὶ πάλιν’ « Ὥστερ 
γὰρ δι ἀνθρώπου θάνατος, οὕτω xal δι ἀνθρώπρυ 
ἀνάστασις νεχρῶν. » Ἐπειδὴ δέ ἐστι τῶν τῆς χαθ᾽ 
ἡμᾶς νοουµένης ἀνθρωπότητος ἐπέχεινα µέτρων τὸ 


«Nam ut per hominem mors, iia per hominem p πατῆσαι θάνατον, ἑνώσει φαμὲν, ἤγουν χοινωνίᾳ, τῇ 


rursum est resurrectio mortuorum *'. » Verum 
quod mortem proterere, res est bumana natura 
facultatem excedens, 135 propterea Dei Verbum 


πρὸς σάρχα τε xal αἷμα τὸν τοῦ Θεοῦ Λόγον γενέ- 
σθαι xa0' ἡμᾶς ἄνθρωπον ἀπομεμενηχέναι δὲ xal 
οὕτω θανάτου χρείττονα. θεὸς γὰρ ἣν ἓν capxt. 


unione, boc est, ctn carne et sanguine communicatione, homo nobis similis effectum est: ita id 
iamen, ui inorte superior remanserit; erat enim Deus in carne. 


X. « Nusquam enim angelos apprehendit, sed 
semen Abrahz apprehendit, Unde debuit per oin- 
nia fatribus assimilari ; ut migericors fleret et fide- 
lis pontifex ad Deum, ut repropitiaret delicta ps- 
puli. [n quo enin passus est ipse et tentatus, potens 
est et eis qui tentantur, auxiliari **. » Dei Verbum 
Abrahz semen apprehendisse asserimus. Nam se- 
cundum carnem ex Judas ortum est, οἱ fratribus 


l'. «00 γὰρ δήπου ἀγγέλων ἐπιλαμδάνεται, ἀλλὰ 
σπέρματος 'A6paàp ἐπιλαμδάνεται. Ὅθεν ὤφειλε 
χατὰ πάντα τοῖς ἀδελφοῖς ὁμοιωθήναι ἵνα ἑλεῆήμων 
γένηται χαὶ πιστὸς ἀρχιερεὺς τὰ πρὸς τὸν θεὸν, εἰς 
τὸ ἱλάσχεσθαι ταῖς ἁμαρτίαις ἡμῶν. Ἐν ᾧ γὰρ πέ- 
πονθεν αὐτὸς πειρασθεὶς, δύναται τοῖς πειραζοµέ- 
νοις βοηθῆσαι,» Σπέρματος ᾿Α6ραλμ ἐπιλαμθδάνε- 
σθαί φαμεν τὸν τοῦ Θεοῦ λόγον, ἀνέφυ γὰρ ἐξ "Tov- 


per omnia assimilatum ; hoe est, servili forma, C δαίων τὸ χατὰ cápxa, χαὶ ὑμοιώθη χατὰ πάντα τοῖς 


juxta Apostoli doctrinam *^, sumpta, aliorum homi- 
uum more nasci dedignatum non est. Hac enim de 
causa οἱ Filius hominis exstitit, οἱ eorum qui ex 
semine Abrahae prodierant, hoc est, ex carne et 
sanguine constilutorum, frater effectum est. Ecquae- 
nam horum causa exstitit? Non alia profecto, ait, 
qoam «ut misericors fidelisque pontifex in ils quse 
sunt ad Deum, fieret.» Christus namque pontificem 
tupra modum benignum et misericordem se nobis 
exhibuit. Etenim. cum legis littera peccatis obstri- 
etos condemnet, gravissimaque poena .illos qui Dei 
uandatum violassent, plectendos decernat : « Irri- 
tam enim quis faciens legem Moysis, sine ulla mi- 
seratione, duobus vel tribus testibus moritur ** : » 
Christus per fidem justificat,- eosque qui lapsi 
Sünt, a veteribus culpis absolvit. Factus est itaque 
misericors pontifex, utpote legalem illam severita- 
tem diutius valere non sinens. 

Xl. Fidelis vero pontifex; quoniam perpetuus 
ac constans, dignissimusque cujus promissis fides 
habeatur. De legalibus autem sacerdotibus longe 
aliter, Apostolo teste, res habet. « Et alii (inquit 
is) plures facti sunt sacerdotes, idcirco quod mor- 
te prohiberentur permanere: hie autem eo quod 
maneat in aternum, sempiternum habet sacerdo- 
tium. Uude salvare in perpetuum potest. accedeutes 
per ipsum ad Deum ; semper vivens ad interpel- 

4 ] Cor. xv, 22. 


?! ibid. 91. 


** Ηεῦν, i1, 16-18. 


ἀδελφοῖς, χατά γε τὸ ἀνασχέσθαι λαθεῖν τὴν τοῦ δού- 
λου μορφὴν, χαὶ ἓν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενέσθαι, 
χαθά φησιν ὁ µαχάριος Πσῦλος. Κεχρηµάτικε γὰρ 
οὕτω Υἱὸς ἀνθρώπου, xal γέγονεν ἁδελφὸς τοῖς ix 
σπέρματος ᾽Αδραὰμ, Ίγουν τοῖς kv αἵματι καὶ aapxt. 
Τίς οὖν ἄρα ἐστὶν ἡ τοῦδε πρόφασις; «Iva ἑλεήμων, 
φησὶ, γένηται, xai πιστὸς ἀρχιερεὺς τὰ πρὸς τὺν 
θτόν. » Ἐλεήμων μὲν γὰρ ἀρχιερεὺς εἰς ἡμᾶς Υέγο- 
νεν ὁ Χριστὸς, ὡς τοῦ νομικοῦ γράµµατος καταχρί- 
νοντος τοὺς ἡμαρτηχότας, xat τὴν τοῦ χολάζεσθαι δεῖν 
ἐπιφέροντος φηφον τοῖς τὴν θείαν ἀτιμάζουσιν ἓν- 
τολήν. « ᾿Αθετήσας Y&p τις νόµον Μωσέως, χωρὶς 
οἰκτιρμῶν ἐπὶ δυσὶν ἢ τρισὶ µάρτυσιν ἀποθνῄσκχει΄ » 
διχαιοῖ γε μὴν kv πίστει Χριστὸς, χαὶ τῶν ἀρχαίων 
αἰτιαμάτων ἀνίησι τοὺς ἠσθενηχότας. Γέγονε τοίνυν 
ἐλεήμων ἀρχιερεὺς, οὐχέτι τὰς νομιχὰς ἀποτομίας 
κρατεῖν ἐπιτρέπων. 


ΙΑ’. Πιστὸς δὲ, ὅτι μόνιμος, χαὶ διηνεχῆς., xoi 
ἀξιόχρεως el; πίστιν τῶν ἐπηγγελμένων. Ὡς γὰρ αἳ- 
τὸς πον πάλιν φησὶν 6 θεσπέσιος Παῦλος περὶ τῶν 
χατὰ νόμους ἱερέων, « Καὶ οἱ μὲν πλείονες εἰσὶν 
ἱερεῖς γεγονότες, διὰ τὸ τῷ θἀνάτῳ χωλύεσθαι πα- 
ραμένειν " ὁ 65 διὰ τὸ µένειν αὐτὸν εἰς τὸν αἰῶνα, 
ἁπαράθατον ἔχει τὴν ἱερωσύνην ' ὅθεν xol σώζειν 
εἰς τὸ παντελὲς δύναται τοὺς προσερχοµένους δι a5- 
τοῦ τῷ ci, πάντοτε ζῶν εἰς τὸ ἐντυγχάνειν ὑπὸρ 


** Philipp. i, 7. ** Hebr. x, 398. 


1549 


AD REG:NAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


4550 


αὐτῶν. » "Αθρει δὲ, ὅπως οὐκ εἰς χατάχρισιν τῶν A landum pro eis *!. » Observa hic, quomodo non ad 


ἡμαρτηχότων γέγονεν ἀργχιερεὺς, εἰς τὸ ἱλάσχεσθαι 


δὲ μᾶλλον ταῖς ἁμαρτίαις αὐτῶν. 'O δέ γε τοῦ πει- 
ρασμοῦ xal τῆς θυσίας ὁποῖος ἂν eU τρόπος; ι Ἐν 
ᾧ, qnot, πἐπονθεν αὐτὸς πειρασθεὶς, δύναται τοῖς 
πειραξομένοις xai βοηθῆσαι.» Διεχαρτέρησε γὰρ 
πειραζόµενος, καὶ ὑπέμεινε στανυρόὀν. Πλὴν ἑαυτὸν ὁ 
Yl ὡς ἅμωμον ἱερεῖον προσχεχόµιχε τῷ θεῷ xal 
Πατρὶ, ἵνα διὰ τῆς ἑαυτοῦ σαρχὸς βοηθήσῃη τοῖς xá- 
μνουσι xal πειραζομένοις. « Μιᾷ γὰρ προσφορᾷ «s- 
τελείωχεν εἰς τὸ διηνεχὲς τοὺς ἁγιαζομένους.» Αὐ: 
τὸς οὖν ἄρα Υέγονεν ἀρχιερεὺς xavà τὸ ἀνθρώπινον, 
Χαΐτοι παρὰ πάντων τὰς θυαίας δεχόμενος θεϊκῶς. 
Αὐτὸς vb θῦμα κατὰ τὴν σάρχα. Αὐτὸς ὁ ταῖς ápap- 
τίαις ἡμῶν ἱλασχόμενος χατά ve τὴν θεότητος δύ- 
ναμιν P. Εἷς οὖν ἄρα Κύριος Ἰησοῦς Χριστός. 


eorum qui peccatis se obstrinxerant. condemnatio- 
nem pontifex facetus sit, sed potius ad delictorum 


-eorumdem purgationem ac propitistionem. 196 


Sed qualis, queso, cum tentationis, tum sacrificii 
quoque illius modus exstitit? Ait namque: « Id 


quo passus est ipse et tentatus, potens est et eis qui 
tentantur, auxiliari **. » Sane tentatus perstitit, 


οἱ crucis supplicium patienter sustinuit. Cseterum 
Filius Deo et Patri impollutum sacrificium semet- 


ipsum obtulit; nempe qno per propriam carnem 


opem illis ferre posset, qui cum molestiis et tenta- 
tionibus cooflictantur. « Una enim oblatione con- 
summavit in sempiternum sanctificatos **. » Ipse 
proinde secundum humanam naturam factus est 
pontifex, quanquam, ut Deus est, ab omnibus illi 


sacrificetur. Ipse est, qui secundum carnem factus est victima. Ipse idem rursum est, qui secundum 
divinitatis auctoritatem, peccatis nostris propitius ac clemens est. Unus est ergo Dominus Jesus Chrri- 


.gtus. 
ΙΒ. « Ὑμεῖς προσχυνεῖτε ὃν οὐχ οἴδατε * ἡμεῖς 
προσχυνοῦμεν ὃν οἵδαμεν * ὅτι ἡ σωτηρία Ex τῶν 
Ἰουδαίων ἐστί.» Φαίη τις ἂν ἴσως, ἀνάρμοστον εἶναι 
τῇ θείᾳ χαὶ ἀνωτάτυ τοῦ Λόγου φύσει τὸ προσχυ- 
νεῖν. Εἶτα πῶς, εἴπερ ὰστὶ θεὺς ἁἀληθῶς ὁ Χριστὸς, 
ἑαυτὸν τοῖς ὀφείλουσ. προσκυνεῖν ὁρᾶται συντετα- 
χώς; Τί οὖν ἄρα πρὸς τοῦτό φαμεν; El μὲν γυμνῇ 
τῇ θεάτητι τὸν £x θεοῦ Πατρὸς πεφηνότα Λόγον 
ἀφίχθαι πιστεύοµεν εἰς τόνδε τὸν χόσµον, ἀνάρμο- 
στον χοµιδῇ τὸ χρήμα αὐτῷ' προσχυνεῖται δὲ μᾶλ- 


Χίί « Vos adoratis quem nescitis; nos adoramus 
quem scimus; quia ealus ex Judx»is est **. » Obje- 
cerit fortassis hic quispiam, alterum adorare in 
supremam illam divinamque Verbi naturam mini- 
me convenire. Si ergo Christus verus Deus est, 
quomodo inter eos sese connutnerat, qui adorare 
debent? Quid, quxso, ad istud respoundebimus? Si 


enim Dei Patris Verbum cum nuda solaque divini- 


tate in mundum apparuisse credimus, nullo modo 


alterum adorare illi conveniet. Ipsum namque ad- 


λον, fjssp αὐτὸς ἑτέρῳ προσχυνεῖ. Ei δὲ μορφὴν δού- ϱ oratur. verius, quam alium quemcunque adorat. 


λου λαθὼν, xal τῆς προσχυνούσης ἀνθρωπότητος τὸ 
µέτρον οὐχ ἀτιμάσας, χεχρηµάτιχεν υἱὸς ἀνθρώπου; 
ἡ προσχύνησις ἔσται τῆς οἰχονομίας, xat πρέπουσα 
μᾶλλον τοῖς τῆς χενώσεως µέτροις, οὐχ αὑτῃ κατὰ 
µόνας τῇ φύσει τοῦ Λόγου. Ἐπεὶ πῶς Ex τῶν Ἰου- 
δαίων ἑατὶν dj σωτηρία» Οὐ Υάρ που φαίη τις ἂν, 
καθὸ νοεῖται xal ἔστι Λόγος, ἐξ Ἰονδαίων ὑπάρχειν 
αὐτόν * ἀλλὰ χαθόπερ boi τοῖς ἐν σαρχὶ xai αἵματι 
γεγονὼς ἀδελφὸς, διά τοι τὸ ἐπιλαθέσοθαι απέρµατος 
ἸΑθραάμ. Εἷς οὖν ἄρα Χριστὺς, x3v προσκυνεῖν Αέ- 

γηται διὰ 4 τὺ ἀνθρώπινον, καίτοι παρὰ πάσης τῆς 
' χτίσεως προσχυνούµενος ὡς θεός. 


ΙΓ’, « "Ezt pix bv χρόνον μεθ᾽ ὑμῶν εἰμι, καὶ ὑπάγω 
πρὸς τὸν πἐμφαντά µε. Ποῦ yàp οὐχ ἔστιν ὁ τοῦ 
θεοῦ Λόγος, εἰ πληροϊ τὰ πάντα τῇ τῆς θεότητος 
φύσει; Πῶς οὖν πέµπεται παρὰ τοῦ Πατρός; πῶς 

$ καὶ ὑπάχει πρὺς αὐτόν; Οὐχοῦν πέµπεται μὲν 
ἀνθρωπίνως xacá γε τὸν τῆς ἀποστολῆς τρόπον καὶ 
λόγον, ἵνα χηρύξῃ μὲν αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, τυφλοῖς 
δὲ ἀνάθλεφιν. Ὑπάγει γε μὴν πρὸς τὸν Πατέρα θεὸν, 
οὐχ ἔτι κατὰ τὸν (cov τρόπον, ἀλλ᾽ olov ἓν σώµατι T 
ἀναφοιτήσας εἰς οὐρανὸν, ἵνα ὑπὲρ ἡμῶν ἑαυτὸν ἐμ- 


οι Hebe. vi, 20-35. ** Hebr. 1, 18. *! Hobr. x, 14. 


1; Luc. 1v, 19. 


Quod sí form» quam susceperat, humilitatem, 
adorantisque naturz conditiones non aversatum, 


hominis filius effectum est, jam sane adoratio dis- 


pensationis ordini, exinanitionisque conditioni con- 
qgruet; Verbi autem naturz:e seorsum per se consi- 
derat», nequaquam. Nam nisi hoc statuatur, quo- 
modo salus ex Judzis esse intelligi potest? Neque 
euim dicere fas est, Verbum secundum quod per se 
consideratur, ex Judzis esse : est autem ex illis, 
quatenus eorum qui carne et sanguine constant, 
frater effectum est, Abrahzque semini conjunctum. 
Unus itaque est Christus, qui quidem ut. homo ad- 
Orat ; ut autem Deus, ab universa creatura adoratur. 

ΧΙΗΠ. « Adhuc modieum tempus vobiscum sum, 


D et vado ad eum qui misit me **. » Si divinitatis na- 


tura omnia implet, ubi, quaeso, Dei Verhum non 
exsisit? Qua igitur ratione mittitur a Patre? Aut 
quo rursum modo ad eum revertitur? Μην ita- 
que secundum humanam naturam, predicare capti- 
vis remissionem, 137 et escis restitutionem vi- 
sus ** : hoc enim missionis illius ratio et modus 
exigebat. Sed et idem quoque vadit ad. Deum Pa- 
irem: verum non pari ompino wodo. Vadit enim 


** Joan. iv, 2. ** Joan. vii, 55. ** Isa. 1.11, 


Vari: lectiones codicis Seguieriani. 


P iEouslav. «4 κατά. *" ix σώματος. 


4554 


.utpote jn corpore ad celum rediens, ut. nimirum 
patecno vultui pro. nobie, sicut. scriptum eat *", ap- 
pareat. Quod sl-quis missionis vocabulum de ipso 
:quogue το dictum accipiat, neminem id turbet: 
siquidem Serjpture divinitus inspirate mes eat 
igtinsmodi -Joautionibus nonnunquam uti ; non.quod 
diviuam illam coelestemque naturam loco .cizcum- 
seribere ant: definire.velit (novit enim illam eorpo- 
adM-axpertem, .omniqne termino et loco-superiorem 
Μο], sed quod ejusmodi humanis vocibus ea no- 
his; manifestare.goutandat, qua mentis alioqui no- 
AW captum excedunt, Nam et ipse quoque Salva- 
Jor ,Paracletum .sese ad nos missurum promiltit*s, 


S.:CYRILE! ALEXANDRINI ΑΠΟΗΙΕΡ. 


A552 
φανίσῃ τῷ προσώπῳ τοῦ Πατρὺς, xa9à Υέγραπται. 


:«Εἰ δὲ -δᾳ καὶ -ἐπ᾽ αὐτοῦ τοῦ Λόχου τὸ ἀπεστάίθαι 


«λαμθάνοιτο, χαλεπαινέτω µηδείς' ἔθας γὰρ τῇ Oso- 
πνεύστῳ Γραφῇ καὶ ταῖς ταιαύταις £o0 ὅτε χεχρΏησθαι 
Φωναῖς, xdi oD «mou καὶ περιγραφαῖς τὴν Οείαν 
(τε καὶ ὑπερκόσμιον ὑποφέρειν φύσιν (οἴδε γὰρ οὕσαν 
ἀσώματαν, «καὶ :παριορισμῶν ἐπέχαινα, xal τοῦ ἐν 
"τάπψ νφε[αθαι, μακράν) φωναῖς δὲ μᾶλλον παῖς ἀν- 
«θρωπίναις cO ὠπὲρ ναῦν Όγτα τὸν ἐν ἡμῖν πειρᾶται 
«καταδηλοῦν. Επεὶ καὶ αὐτὸς ὁ Serchp πέμπειγ:ἔφασκε 
πρὸς ἡμᾶς τὸν Παράκληταν, «καΐτοι πληροῦντος τὰ 
πάντα τοῦ. ἁγίου Ηνεύματας * « Πνεῦμα γὰρ Κυρίου, 
φηαὶ, πεπλήρωχε πὴν οἰχουμένην.» 


«um Jamen Spiritws.sanotus. omnia :impleat, juxta jllud:: x Spiritus :Domini τορ]οτίι .orbem.terra- 


um 9*5*, 9 


XIV. «.Cum  exaliaveriis Filium bominis, tune B ΙΔ’. « "Ovay ὑψώσητε τὸν Υἱὸν τοῦ-ἀνθρώπου, φότε 


.cagnoscetis quia ego sum **, » ἁμήρίριρ insauiz, 
«qua in Christum efferebanitur, .causas beats Joan- 
nes exponens, ita scribit : « Propterea Judzi per- 
sequebaptur Jesum, quia.non solum solvebat Sab- 
ham, sed et Patrem suum dicebat Deum, zequa- 
lem faciens se Deo *. » Alibi eosdem istbiaec impie 
evomentes iuducit : « De bono opere non lapidamus 
te, sed de blasphemia ; quia tu homo cum.sis, facis 
teipsum: Deum *.» lgitur in illum credere nulla 
ratione volebant, quandoquidem purum tantum 
vulgaremque bominem. esse putabant ; ignari Deu 
Verbum semen Abrahz apprehendisse, carnique el 
sanguini perinde ac nos communicasse *, quamvis 
ob id Deus esse non desiisset: aiguidem secunduin 


γνύώσεσθε ὅτι ἐγώ εἰμι.» Τῆς Ἰουδαϊκῆς drmovolac , 
fjv. kr. Χριοτῷ πεκοίηνται, τὰς αἰτίας ἀξηγούμενος ὁ 
µαχάριος * Ἰωάννης, « Διὰ τοῦτο, φησὶν, ἑδίωχον οἱ 
Πουδαῖοι τὸν Χριστὸν, ὅτι οὐ µάνον ἔλνε τὸ Dáfi6a- 
ταν, ἀλλὰ καὶ Πατέρα ἴδιον ἔλεγε thv θεὸν, ἴσον £av- 
Ay πριῶν τῷ θεῷ. » Εἰσκεχόμυε «δέ που xal αὐτοὺς 
λέγοντας ἀνοσίέως «Περὶ καλοῦ ἔργου o) λάξζομέν 
σε, ἀλλὰ περὶ Βλασφημίας ' ἅτι σὺ ἄνθρωπος v, 
αποιεῖς σεαυτὸν Θεάν.ὸ θὐκοῦν ἁΔαράδεχτον τὴν àx' 
αὐτῷ πεποίηνται πίατιν, ἄνθρωπον μὲν εἶναι νοµί- 
«ζοντες αὐτὸ δὴ τοῦτο ψίλὸν, ἠγνοηνάτες δὲ ὕτι Θεὺς 
v 6 Λόγας ἑπελάδετο σπέρματος ἌΑόραὰμ, xoi xs- 
κοινώνηχεγ αἵματος κάὶ σφρχὸς παρακλησίως ἡμῖν ᾿ 
“πλὴν οὐχ ἁπέστη τοῦ «εἶναι Θεός" «ἄτρεπτος Tp κατὰ 


naturam iumutabilis, perpetuoque ipse idem est. c φύσιν ἐστὶ, καὶ διηνεκῶς-ὁ αὐτός. «Όταν «οὖν, φησὶν, 


Ait ergo: « Cum exaliaveriis Filium hominis, 
junc cognoscelis quia ego sum *. » Quamvis enim 
secundum humanau maturam crucis .suppliciuim 
pertulit, divina tamen virlute resurrexit. Propter 
resurrectionem autem et verus Deus, .et yerus rur- 
pum Dei Filius ereditus est. Quod ai euin non alte- 
Tum exsuscitasse, sed ipsum resurrexisse oredimus, 
£orpus utique, quad mortem perpessum est, .pro- 
prin illius dispensatorie exatisisse statuamus o- 
portet : 138 quo bac nimirnm ratione et ipee 
1juoque, licet suapte untura immortalis sit ut Deus, 
resurrexisse dicit queat, Duius enim ejusdemque 
αιτία et Filii mortem annuwntiantes, et resurre- 
£üonem con(ltentes, justificamur per fldem. Unws 
igitur idemque et solus Christus Jesue, ut homo se- 
£nudum carnem mortuus; ut Beus aetom et. víta, 
pesnrrexisse dicitur. 

XV. « Cireumdederunt ergo eum Judsi, et dice- 
bant ei: Quousque animam noslram tollis? Sj tu es 
Christus, dic nobis palam. Respondit illis Jesus : 
Locutus sum vobis, et &on creditis: opera quz 
ego facio iu nomine Patris mei, hee testimonium 


ὑφώσηχτε τὸν Yiby τοῦ ἀνθρώπου, εύτε γνώσεσθε ὅτι 
ἐγώ εἰμι. » Ἑσταυρώθη μὲν γὰρ ἀνθρωπίνως, àv- 
«σθίω δὲ θεῖκῶς: καὶ πετίστευται διὰ τῆς ἀναστάσεως 
ὅτι καὶ «Θεός ἐστι, καὶ θεαῦ xat! ἀλήθειαν Υἱός. El 
δὲ πεπίστευται πρὸς ἡμῶν οὐχ ὡς ἕἵπορον ἀναστή- 
σας, ἐγηγερµένος δὲ μᾶλλον αὑτός; πιᾶσά νπως ἀνάγχη 
διὰ hv .οἰχονομίαν ἴδιον αὐτοῦ σῶμα νοεῖσθαι τὸ πε- 
αονβὺς τὸν θάναςον; ivg καὶ adc; ἀναστῆναι λέ- 
γοιτο, καΐτναι τὴν φύσιν ἀθάνατος à» ὡς θεός. Ἑνὸς 
γὰρ Χριστοῦ xai Υοῦ «bv θάνατον καταγγέλλοντες, 
xai ὁμολογοῦντες «hv ἁνάστασιν, Φδικαιούµεθα 
διὰ πἰστεως. Οὐχοῦν ὁ αὐτὸς ὡς εἷς τε xal μόνος 
ὑπάρχων ριστὸς Ἰησοῦς, ἀποθανεῖν μὲν ἀνθρωπί- 
νως χατὰ τὴν gápxa λέγεται, ἐγηγέρθαι δὲ εἰχὸς ! 
ὡς ζωή, 


IE. « Ἡροσῄεσόν «ote τῷ Χοιστῷ λέγονφες "Iou- 
bala "Eu πότε τὴν φνχὴν ἡμῶν αἴρεις; El σὺ εἴ ὁ 
Χριστὺς, εἰπὲ ἡμῖν παῤῥησίᾳ. Ἀπεχρίθη aütol; ὁ 
Ἰησοῦς * Εἶπον ὑμῖν, καὶ οὗ φιστεύετε. Τὰ ἔργα, 
ἃ ἐγὼ ποιῶ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρός µου, ταῦτα 


»* Hebr. 1x, 24, ** Joan. xxvr, 26. *** Sap. 1, 7. ?? Joan. νι], 38. ! Joan. v, 18, * Joan. x, 55, 


3 Hebr. in, 14. * Joan. vin, 98. 


Yariz lectiones codicis Seguieriani, 


* θεσπέσιος. — ! θεῖχῶς. 


1555 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTER4. 


1354 


gapropet, περὶ ἐμοῦ.» Τί δὴ ἄρα κάν τούτῳ φασὶν A perhibent de me *. » Ecquid hic, qu:eso, dicit, 


c διορίζοντες ἁμαθῶς εἰς υἱῶν δυάδα, xat εἰς δύο 
Χριστοὺς, τὸν ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν; Περὶ 
τίνος ἔφασχον οἱ Ἰουδαῖοι͵’ « El σὺ el ὁ Χριστὺς, elk 
ἡμῖν παῤῥησίᾳ; » Τίς δὲ ὁ λέγων ' « Τὰ ἔργα, à ἐγὼ 
ποιῶ ἓν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρός µου, ταῦτα µαρ- 
τυρεῖ περὶ ἐμοῦ; » Τίνος εἶναί φαμεν ἴδιον Πατέρα 
τὸν Θεόν; ἄρα τοῦ ix γυναιχὸς ἀνὰ µέρος τε xal 
ἰδιχῶς νοουµένου, ἢ τοῦ Μονογενοῦς; Καΐτοι τὸ δύ- 


νασθαι χατορθοῦν τὰ τῆς θεότητος ἔργα, πρέποι ἂν - 


οὖχ ἀνθρωπείᾳ φύσει ποθέν ' πολλοῦ γε δεῖν. Ἐπειδὴ 
δὲ ἐπλήρου Χριστὸς τὰ ἔργα τοῦ Πατρὸς, οὐχ &v- 
θρωπος ἂν νοοῖτο (Ub, θεὸς δὲ μὄλλον £v αἴματι 
xaX σαρχὶ, μεμενηχὼς ὅπερ fjv. Ἰσουργήσει γὰρ οὔ- 
τως ἔχων τῷ lol Γεννήτορι * xal τὸν τοῦ µυστη- 


qui unum Dominum nosirum Jesum Christum in 
duos filios, totidemque Christos stulte  divellunt? 
De utro Judsi aiebant: « Si tu es Christus, dic 
nobis palam?» iter rursum illorum pradicabat : 
« Opera qui? ego facio in nomine Patris mei, illa 
testimonium perhibent de me? » Utrius tandem Pa- 
trem Deum esse statuemus? ejusne qui ex muliere 
ortum ducit, ut seorsum per se animo concipitur, 
sn vero ipsius Unigeniti? Atqui divina opera vi 
propria patrare, res est qu: humanz naturae vires, 
ejusdemque facultatem ]onge multumque vincit. 
Quia ergo Christus eadem qua Pater opera perflcie- 
bat, utique non erat purus homo, sed Deus carne 
et sanguine vestitus, ut profecto maneret quod erat. 


plo» λόγον χαταμωμήσαιτο ἂν οὐδεὶς τῶν sb φρο- D Ad hunc ergo modum affectus, paria cum suo Ge- 


γούντων. 


JG". « Tb δὲ παιδίον ηῦξανα, xal ἐκραταιοῦτο πνεύ- 
µατι, πληρούμενον σοφίας * xal χάρις θεοῦ ἣν ἐπ᾽ 
αὐτῷ.» Καὶ πάλιν’ € Ἰησοὺς προέχοπτεν ἡλιχίᾳ xal 
σοφίᾳ χαὶ χάριτι παρὰ Sed xai ἀνθρώποις.» "Eva λέ- 
Ύοντες τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, xal αὐτῷ 
προσνέµοντες τά το ἀνθρώπινα καὶ θεοπρεπῇῆ, τοῖς 
piv τῆς χενώσεως µέτροις πρέπειν ἁληθῶς διαθε- 
θαιούμεθα τό τε τὴν σωματιχὴν αὔξησιν ἐπιδέχεσθαι, 
καὶ μὴν χα) τὸ χκραταιοῦσθαι, τῶν τοῦ σώματος 
ἀδρυνομένων μορίων χατὰ βραχύ * xaY αὐτὸ δὲ τὸ 


δοχεῖν πληροῦσθαι σοφίας, διά γε τὸ οἱονεὶ πρὸς C 


ἐπίδοσιν τῇ τοῦ σώματος ἡλιχίᾳ πρεπωδεστάτην τῆς 
ἑνούσης αὐτῷ σοφίας ἀναφοιτῷῆν τὴν ἔχφανσιν ' 
καὶ ταντὶ μὲν, ὡς ἔφην, τῇ μετὰ σαρχὸς οἰχονομίᾳ 
πρέποι ἂν, καὶ τοῖς τῆς ὑφέσεως µέτροις. Tf δέ ve 
φύσει τοῦ Λόγου πρέποι ἂν πάλιν τὸ ἀεὶ τελείως ἔχειν, 
καὶ εἶναι σοφίαν. Λὑὐτοῦ τοιγαροῦν ἀνθρωπίνως τὸ 
ὡς ἐν χενώσει τυχὸν ὑφειμένον ' αὐτοῦ δὲ ὁμοίως τὰ 
θεοπρεπΏ, θεϊκῶς. 'O γάρ το τῆς μετὰ σαρχὸς olxo- 
νοµίας τρόπος τε χαὶ λόγος οἶδεν ὄντα αὐτὸν χαθ᾽ 
ἡμᾶς, χαὶ ὑπὲρ ἡμᾶς. Ὑπερέχοντα μὲν τῶν τῆς xzl- 
δέως µέτρων ὡς θεόν͵' ἑαυτοῦ δὲ πως μονονουχὶ καὶ 
ἠττώμενον, χαθὸ πέφηνεν ἄνθρωπος. Ποῦ yàp ἡ τα- 
πείνωσις, ἣν ὑπέμεινεν ἑχὼν, εἰ παραιτοΐτο τὰ &v- 
θρώπινα; Πλὴν οὐκ iv αὐτοῖς 1j τοῦ λόγου νοεῖται 
φύσις, οἰχειοῦται δὲ μᾶλλον αὐτὰ μετὰ τῆς ἰδίας 
σαρχός΄ χαθάπερ ἀμέλει χαὶ τὸ πεινῇν καὶ δ.φῆν, 
καὶ τὸ λέγεσθαι καμεῖν ἐχ τῆς ὁδοιπορίας. "(ταν οὖν 
ἀχούῃς «Τὸ δὺ παιδίον ηῦὔξανε, καὶ ἐχραταιοῦτο 
πνεύµατι, πληρούμενον σοφίας’ » δἐχου πρὸς ἁπολο- 
γίαν τῆς μετὰ σαρχὸς οἰχονομίας τὸ μυστήριον. "Utt 
γὰρ ἦν θεὺς ἐν σαρχὶ, πιστώσεται λέγων PU 
paxáptog εὐαγγελιστής * «€ Ὅτι χάρις θεοῦ ἣν "Em 
αὐτῷ.) Ob γὰρ ὡς χάριν ἔχον παρ) ἑτέρου θεο”, χά- 
ριν ἔχειν λέγεται θεοῦ, ἁλλ᾽ ὅτι χάριν εἶχε τὸ παι- 
δίον, Ίπερ ἂν πρέπῃ θεῷ. Καὶ γὰρ ἣν τε xa ἔστι 
θεὺς ὁ Λόγος, xaX Ev σαρχὶ πεφηνὼς, τουτέστιν ἄν- 
ϐρωπος xa0' ἡμᾶς. El δὲ δῇ λέγοιτο χάριν ἔχειν, 


5 Joan. x, 94, 95. * Luc. tt, 40. * ibid. 52. 
PA'tRoL, Gn, LXXVI. 


nitore presstabit : mysteriique hujus ratio ita expli- 
cata, reprehensione apud sane mentis homineg 


: vacat. 


XVI. « Puer autem créscebat, ct contortabatur 
spiritu, plenus sapieutia; el gratia Dei erat in 
illo *; » et infra : « Jesus proficiebat sapientia εἰ 
eate et gratia apud Deum et homines '.» Dominum 
nostrum Jesum Christum unum omnino esse affir- 
mantes, humanaque ac divina ex zquo eidem tri- 
buentes, exinanitioni quidem vere convenire asse- 
rimus cum corporei incrementi susceptionem, tuuf 
corpulentarum quoque partium successivam conso- 
lidaionem et confirmationem; ;tum hoc ipsum de- 
nique, quod sapientia impleri videretur? czando- 
quidem una eum increniento corporis per congruen- 
tes veluti progressus, sapientia illius quotidie ma. 
gis magisque foris sese prodebat. Et hzc quidem, 
ut dixi, carnis dispensationi, 199 οἱ humiliatio- 
nis conditioni competebaut. At vero perpetuam 
constanteimnque perfectionem obtinere, necnon 689 
pientiam esse, id in ipsius Verbi naturam qua. 
drat, Tam ea igitur illius sunt quae ad exinanitio- 
nem perlinent, quam ea rursum, quz ad divinze 
nalurze excellentiam &pectant, Etenim ratio εσύ αν - 
que dispensationis cum carne cumdem et nobis 
similem, et nobis rursum superiorem agnoscit. 
Qnemadmodum eniin omuis creature conditione: 
multis partibus excellit ut Deus; ita ut homo se- 


D inetipso quodammodo niinor exsistit. Quorsum enim 


humiliatio, in quam ultro se demisit, si quae huma- 
n: nature sunt propria non agnoscit? Non tamen 
jn ipsisagnoscitur Verbi natura; sed potius ura 
cum propria carne ea omnia sibi ascivil, cujusmodi 
sunt, esurire, sitire, et itineris labore frangi. Cm 
igitur andis : « Puer autem cresceba!, et couforta- 
batur spiritu, plenus sapientia ; » dispensationis 
cum carne mysterium in cause patrocinium assu- 
me. Quod autem Deus erat iu carne, id evangelista 
liac ratione confirinat : « Qioniam, inquit, gratia 
Dci erat in illo. » Nec enim Dei gratiam habere di- 
citur , quasi abolio Deo illam mutuatus fuerit, sed 


49 


1355 


S. CYRILLI ALEXANDRIN] ARCITIEP. 


1556 


quod, cum puer esset, ejusmodi gratia ornatus erat, A fjyouv προχόπτειν ἐν χάριτι παρά τε θεῷ xal ἀν- 


qua Deum decebat : quandoquidem Deus Verbum 
erat, et est, etiamsi in carne apparuerit, nobisque 
similis effectus sit. Nihil proinde absurdi, auta ra- 


tione alienum asseritur, si etjam gratiam habere, 


θρώποις, τὸ ἀπειχὸς οὐδέν * εἰ χαὶ αὐτὺς ὁ Πατὴρ 
ἀπεδέχετο τὴν οἰχονομίαν, χαὶ αὐτὸν δὲ τὸν Υἱὸν οἱ- 
χειούµενον τὰ σαρχιχά, διὰ τὸ τῷ µυστηρίῳ πρέπον 


"πε ὁμοῦ xal τὸ χρήσιµον, 


hoc est gratia apud Deum et homines proficere dicatur: nam ipse Pater tam ipsam carmis dispensa- 
tionem, quam ipsum etiam Filium qu:e carnis sunt propria, propler utilitatem mysteriique convenien- 


tiam sibi asciscentetm, accepta habebat. 

XVII. « De die autem illa et hora nemo scit, neque 
angeli ccelorum, neque Filius, nisi solus Pater *. » 
οἱ Christum unum (objiciunt illi), hoc est Dei Ver- 
bum incarnatum, id est hominem factum esse 
certo stàluitis, quomodo is consummationis diem 
ignoravit? Respondemus divinorum secretorum 
ignorationem neque probrosam esse creature, 
neque eidem quoque inusitatam. Scriptum est 
enim : « Quis novit mentem Donmini *? » Si ergo 
Filius, quatenus homo factus est, « paululum ab 
«ngelis minoratus » dicitur '* (nam ut Deus, uni- 
vers: ereaturz prosiat), quid mirum est, si Φαιιθ 
atque angeli, Dei secreta ignorare perhibetur ; 
Jieet is Dei Patris sapientia et virtus sit !! ? Dei 
vero Patris sapientia uou potest ea nescire, quz im 
ipso abdita latent. 140 Si enim Spiritus omnia, 
eiiam profunda Dei scrutatur !*, et ille Christi 
Spiritus est, quomodo id nesciret, quod illius 
Spiritus exacte callet? Quare licet ut homo ali- 
quid nescivisse dicatur, ut Deus tamen omnia no- 
rat, Etsi ergo ut homo ignorationem prz se ferret, 
dum de Lazaro, «Ubi posuistis euim !*? » percon- 
faretur, mox tamen, dum potenti. virtute ex mor- 
ivis illum exsuscitat, Deum se esse aperte decla- 
rat. Tribuentes igitur incarnationis dispensationi 


IZ. ε Περὶ δὲ τῆς ἡμέρας ἐχείνης xai τῆς ὥρας 
οὐδεὶς οἶδεν, οὔτε οἱ ἄγγελοι τῶν οὐρανῶν, οὔτε ὁ 
γῆς, εἰ μὴ ὁ Πατήρ.» El Χριστὸν ὄνα, φασὶν, ὁμο- 
λογεῖν ἑγνώχατε τὸν Θεοῦ Λόγον σεσαρχωµένον, 
ἤγουν ἐνηνθρωπηχότα, πῶς ἠγνόησε τὴν τῆς συν- 
τελείας ἡμέραν; Φαμὲν obv, ὅτι τὸ ἀγνοῆσαι τυχὸν 


B τὰ ἓν θεῷ μυστήρια, οὔτε ἀσύνηθες , οὔτε μὴν ἑτέ- 


ρως ἀπρεπὲς ἂν εἴη τῇ χτίσει. « Tic γὰρ ἔγνω νοῦν 
Κνρίου; » χατὰ τὸ γεγραμμένον. Καὶ εἰ λέγεται 
βραχὺ παρ) ἀγγέλους Πλαττῶσθαι ὁ Ylbc, χαθὸ γέ- 
Υονεν ἄνθρωπος δηλονότι, χαίτοι χτίσεως ἁπάσης 
ὢν ἐπέχεινα θεῖχῶς' τί τὸ θαῦμα, xXv ὁμοῦ τοῖς 
ἀγγέλοις ἀγνοεῖν λέγηται τὸ ἐν θΞεῷ µυστήριον, καί-- 
τοι σορίἰα χαὶ δύναµις ὑπάρχων αὐτοῦ; Εἶτα πῶς ἂν 
Ἰγνόησεν dj σοφία τοῦ Πατρὸς τὰ ἓν αὐτῷ χεχρυµ- 
μένα; Καὶ εἰ τὸ Πνεῦμα λέγεται πάντα ἑἐρευνᾶν, 
xa τὰ βάθη τοῦ θεοῦ, Πνεῦμα δέ ἐστι τοῦ Χριστοὺν, 
πῶς ἂν αὑτὸς Ἰγνόησεν, ἅπερ οἵδεν ἀχριδῶς τὸ 
Πνεῦμα αὐτοῦ; Οὐκοῦν x&v ἀγνοεῖν ἀνθρωπίνως λέ» 
γηται, ἀλλ᾽ οἵδε θεῖχῶς. Καὶ γοῦν, « Ποῦ τέθειται 
Λάζαρος; » ἐρωτῶν, ὡς ἐξὸν αὐτῷ μὴ εἰδέναι xati τὸ 
ἀνθρώπινον, Evhpynxs θεῖχῶς, ἀναστήσας αὐτὸν Ex 
νεχρῶν. ᾽Απονέμοντες τοίνυν τῇ μετὰ σαρχὸς olxo- 
voulx τὰ ἀνθρώπινα, τηρήσωμεν εὐσεθῶς xal xa" 
ἡμᾶς γεγονότι τῷ &x Θεοῦ φύντι Λόγῳ τὰ θεοπρεπῇ. 


ea qux hominis sunt, servemus etiam, qua decet pietate, illi qui instar nostri factus est homo, ex 


Deo genito Verbo, qua ipsi ut Deo conveniunt. 
XVIIL. « Clamavit Jesus voce magna, dicens : 
Deus meus, Deus meus, utquid me dereliqui- 
sii !*? » Nunquid ipsuin quoque Verbum, quod ex 
Deo Patre natum est, divino auxilio indiguisse di- 
cemus ? At quid eo dici potest stultius? Annon una 
cum Deo Patre universorum Dominus est, suoque 
Spiritu coelum firmat, ac virtutum Domin'is appel- 
latur, et est hoc ipsum vere 15 Τ Nunqui/ ergo ad- 
versus Judzorum insidias elanguit? Nunquid cruci- 
figentium manus debellare non potuit ? Atqui Isaias 
propheta sic ait: « Si omues gentes quasi stilla de 
situla, et quasi momentum staterx reputatz sunt, 
et quasi saliva reputabuntur : cui ergo similem 
fecistis Deut ? aut cui imagini comparastis eum 190) 
Meminisse hoc loco oportet Judaice Synagoge 
adminisuos cum militum cohorte, duce proditore, 
irruisse in Jesum : quibus uteuin. comprehendereut 
quzrentibus, occurrit ille, dicens : « Quem qux- 


.  * Matth. xxiv, 96. ? Isa. xr, 13. 
1* Matth. xxvii, 46. !* Psal. xxxi, 6, 10. 


!*9 febr, n, 7. 


IH'. « Ἐδόησε δὲ φωνῇ µεγάλῃ ὁ Ἰησοῦς ' θεέ 
pou, θεέ µου, ἵνα τί µε ἐγχατέλιπες: » ρα οὖν 
καὶ αὑτὸν ἐπιχουρίας τῆς ἄνωθέν φαμεν δεδεῆσθαι 
τὸν ἐχ θεοῦ Πατρὸς Λόγον; Καΐτοι πῶς τοῦτό ἐστιν 
οὐχ εὔηθες χοµιδῇ; Συγχατάρχει γὰρ τῶν ὅλων τῷ 
θεῷ xal Πατρὶ , xat στερεοῖ μὲν οὐρανοὺς τῷ ioi 
Πνεύματι, Κύριος δὲ τῶν δυνάμεων ὀνομάξεται xal 


D ἔστι κατὰ ἀλήθειαν. ἸΑλλ) Ἡτόνησεν ἄρα πρὸς τὰς 


τῶν Ἰουδαίων ἐπιθουλὰς, xal ἅμαχος ἦν αὐτῷ τῶν 
σταυρούντων ἡ χείρ. Καΐτοι φησιν ὁ προφήτης 
Ἡσαῖας ' « El. πάντα τὰ ἔθνη ὡς σταγὼν ἀπὸ χάδ- 
δου, xat ὡς ῥοπὴ ζυγοῦ ἑλογίσθησαν, καὶ ὡς σίελος 
λογισθήσονται’ τίνι ὡμοιώσατε τὸν Κύριον ; χαὶ τίνι 
ὁμοιώματιὡὠμοιώσατε αὐτόν,» Ἱστέον δὲ, ὅτι παρῆσαν 
μὲν οἱ τῆς Ἱουδαίων συναγωγῆς ὑπηρέται, τὴν τῶν 
στρατιωτῶν ἔχοντες σπεῖραν, ἡγούμενον δὲ τὸν προ- 
ὄθνην. Ἐπειδὴ δὲ ἐζήτουν αὐτὸν συλλαδέσθαι, ἁπ- 
Ίντα λέγων: «Τίνα ζητεῖτε; Οἱ δὲ πρὸς τοῦτο ἕφα» 


" [ Cor. 1, 94. '! I Cor. 10, 5 Joan, n, 24. 


16 153. xL, 15, 18. 


Varie lectiones codicis Seguieriani. 


u QzoU. 


1557 


, AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


| A558 


σαν’ Ἰησοῦν τὸν Ναζωραῖον. Elta πρὸς αὐτοὺς ὁ A ritis? llli autem dixerunt : Jesum Nazarenum. 


Σωτήρ Ἐγώ εἰμι. Καὶ ἀπῆλθον εἰς τὰ ὀπίσω, xal 
ἔπεσον yapal. ».Εἶτα πῶς ἂν ἠτόνησεν ὁ xa µόνῃ 
τῇ φωνῇ τὴν τῶν ἐπιδουλενόντων ἑλέγξας ἀσθένειαν ; 
Τί ov ἄρα βούλεται λέγων ^ εθεέ µου, θεέ pou, 
ἵνα τὶ µε ἐγχατέλιπες: » Φαμὲν τοίνυν, ὅτι τοῦ προ- 
πάτορος ᾿Αδὰμ τὴν δοθεῖσαν αὐτῷ πατῄσαντος ὃν- 
τολὴν, xa τοῦ θείου ἁλογήσαντος νόµου, ἐγχαταλέ- 
λειπταί πως fj ἀνθρώπου quoi; παρὰ τοῦ θεοῦ" 
γέγονε δὲ ἑπάρατος διὰ τοῦτο, καὶ θανάτῳ κάτοχος. 
Ἐπειδὴ δὲ τὸ πεπονθὸς Y ἀναστοιχειώσων εἰς ἀφθαρ- 
clay ἐπεδήμησεν ὁ μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος, ἐπελά- 
θετό τε σπέρµατος ᾿Αθραὰμ, xai ὡμοιώθη τοῖς 
ἀδελφοῖς , ἔδει μετὰ τῆς ἀρχαίας ἑχείνης ἀρᾶς xol 
τῆς ἐπεισάχτου φθορᾶς χαταλῆξαι τὴν ἐγχατάλειψιν, 


Dicit eis Jesus: Ego sum. Et abierunt retrorsum, 
et ceciderunt in terram "718. » Jam quomodo infir- 
mus dici potest, qui vel sola voce insultantium in- 
firmitatem ostendit ? Ecquid ergo sibi vult quoi 
ait, « Deus meus, Deus meus, ulquid dereliquisti 
me? » Dicimus igitur, cum prünus pareus noster 
Adam mandatum quod acceperat proculcasset, αἱ» 
vinamque legem uneglectui habuisset **, humanam 
naturam fuisse quodaunuodo derelictam, exsecra- 
bilemque et morti obnoxiam effectam : at. simul 
a1que Unigenitus Dei, id quod prolapsuzm erat, in 
incorruptionem iustauraturus advenit, semineque 
Abrahs apprehenso, fratribus suis assimilatus 
fuit **; tunc una eum antiquo illo 341 maledi- 


ἣν ὑπέμεινεν ἐν ἀρχαῖς fj τοῦ ἀνθρώπου qUotc. Ὡς BD cto, iuductaque corruptione, desertionem quam 


οὖν εἷς ὑπάρχων τῶν ἐγχαταλελειμμένων, καθὸ xat 
αὐτὸς παραπλησίως ἡμῖν µετέσχεν αἵματος xal 
σαρχὺς, τὸ, « "Iva τί µε ἐγχατέλιπες» » φησίν : 
ὅπερ ἣν λύοντος ἐναργῶς τὴν συμθᾶσαν ἡμῖν ἔγχα- 
τάλειψιν, καὶ οἷον ἐχδυσωποῦντος ἐφ᾽ ἑαυτῷ τὸν 
Ἱατέῤα, xal καλοῦντος εἰς εὐμένειαν τὴν ἐφ᾽ ἡμῖν 
ὡς ἐφ᾽ ἑαυτῷ xal πρώτῳ ' παντὸς γὰρ ἡμῖν γέγονεν 
ὁ Χριστὸς ἀγαθοῦ χαὶ &pyh xaX πρόξενος. "Doce xàv 
εἴ τι λέγοιτο λαθεῖν ἀνθρωπίνως παρὰ τοῦ Πατρὸς, 
τοῦτο τῇ ἡμετέραχ προὐξένησε φύσει, πλήρης ὑπ- 
άρχων ὁ αὐτὸς, χαὶ οὐδενὸς τοπαράπαν ἐνδεῆς, ὡς 
θὲεύς. 


18’. « Τοῦτο φρονείτω ἕκαστος ἐν ὑμῖν αὐτοῖς, ὃ C 


καὶ iv Χριστῷ Ἰησοῦ * ὃς ἓν μορφῇ θεοῦ ὑπάρχων, 
οὐχ ἁρπαγμὸν ἠγήσατο τὸ εἶναι ἴσα 8cip* ἁλλ' &av- 
τὸν ἑχένωσε, μορφὴν δούλου λαθὼν, ἐν ὁμοιώματι 
ἀνθρώπων γενόµενυς, χαὶ σχήµατι εὑρεθεὶς ὡς ἄν- 
θρωπος  ἑταπείνωσεν ἑαυτὸν, γενόμενος ὑπήχους 
µέχρι θανάτου, θανάτου 6b σταυροῦ. Διὸ χαὶ ὁ θεὸς 
αὐτὺν ὑπερύψωσε, xai ἑχαρίσατο αὐτῷ ὄνομα τὸ 
ὑπὲρ πᾶν ὄνυμα. ἵνα Ev τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ πᾶν 
Yóvo χάµψῃ ἑπουρανίων, xal ἐπιγείων, xat xava- 
χθονίων * xal πᾶσα Ὑγλῶσσα ἑξομολογήσηται, ὅτι 
Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς εἰς δόξαν θεοῦ Πατρός. » 
Ἰδουὺ δὴ σαφῶς τὸν v μορφῇ xat ἱσότητι τοῦ θεοῦ 
xai Πατρὸς Θεὸν Λόγον οὐχ ἁρπαγμὸν ἠγήσασθαί 
φησι τὸ εἶναι ἴσα θεῷ ᾽ χεχενῶσθαι δὲ μᾶλλον ἐθε- 
λοντὴν μορφὴν δούλου λαθδόντα, χαὶ ἐν ὁμοιώματι 
ἀνθρώπων γενόµενον. Προσεπάγει δὲ, ὅτι τεταπε[(- 
νωχεν ἑαντὸν, γενόμενος ὑπήχους µέχρι θανάτου, 
θανάτου δὲ σταυροῦ. Εἴπερ οὖν διαιρετέον εἰς δύο 
Χριστοὺς καὶ υἱοὺς, τὸν ἕνα xal µόνον Χριστὸν xa 
Κύριον, χαὶ χατά γε τό τισι δοχοῦν, τὸν ἐχ γυναιχὸς 
ἄνθρωπον τετίµηχε μὲν ἰσότητι τῶν ἰδίων ἀξιωμά- 
των ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος. xaX συνΏψεν ἑαυτῷ χατὰ τὸν 


1$ joan. xvin, 75. !* Gon. 11, 1 6οηᾳ. 


3? Hebr. n, 10, 17. 


bumana natura in suo principio perpessa fuerat, 
conquiescere oportuit. ltague quasi derelictorum 
unus exsistens, quatenus et ipse similiter nobiscum 
particeps fuit carnis et sanguinis ?', dixit : « Ut- 
quid dereliquisti me ? » Que sane vox erat ever- 
tentis illam, qua nobis acciderat, derelictionem, 
Patremque ob loquentis dignitatem in se flectentis, 
necnon ad benevolentiam erga nos tanquam erga 
seipsum et primum provocantis : quandoquideu, 
Christus omnium bonorum largitor et auctor nobis 
exstitit. Unde etiam si quidpiam ut homo a Patre 
accepisse dicitur, boc ipsum totum in nostram na- 
turam erogavit; cum ipse ut Deus plenus, nullius 
omnino boni indigeat. 

XIX. « Hoc enim sentite in vobis, quod et ín 
Christo Jesu: qui cum in forma Dei esset, non 
rapinam arbitratus est. esse se zqualem Deo, sed 
semetipsum exinanivit, formam servi accipiens, 
in similitudinem hominum factus, et habitu inven- 
tus ut bomo. lHumiliavit semetipsum, factus obe- 
diens usque ad mortem, mortem autem crucis. 
Propter quod et Deus exaltavit illum, et donavit 
illi nomen quod esL su per omne nomen : ut in no- 
mine Jesu omne genu flectatur, coelestium, terre- 
strium, et infernorum ; et omnis lingua coufltea- 
tur, quia Dominus Jesus Christus in gloria est 
Dei Patris **. » En dilucide hoc loco exponitur 
Deum Verbum, quod in forma et xqualitate Dei 


D Patris erat, non rapinam arbitratum equiparare 


se Deo ; sed, servili forma suscepta, ultro se exina- 
nivisse hominumque similitudinem subiisse, Ad- 
dit praterea seipsum humiliasse, obedientiamque 
ad mortem usque praestitisse, mortem autem cru- 
cis, Si unum ergo et solum Christum et Dominum 
in duos Christos et filios, ut quibusdam placet, 
divelli oportet ; atque Dei Verbum hominem ex 
muliere ortum proprie majestatis :equalitate de- 


πι ibid. £& —** Philipp. i, 5-14. 


Vari: lectiones codicis Seguieriani. 


Y πεπτωκός. 


Pd 


1359 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1563 


coravit, et juxta auctoritatis rationem , filiationis- A τῆς αὐθεντίας τρόπον, xaX κατὰ την τῆς υἱότητος 


que communiouem, sibi quasi alterum, hoc est 
a sc diversum, Filius adjunxit : quis ille ergo est 
qui semctipsum exinanivit; aut qua tandem ratione 
exinanitionem subiit? Nam si, ut illi statuunt, homo 
purus qui ex muliere prodiisse intelligitur, istud 
perpessusest, 142 quomodo, aut qua ratione in 
exinanitjonem dejectus. est? Nam quomodo is in 
humilitatein' descendit, qui tanta cum Dei Verbo 
societate et affinitate conjunctus est, ut paris cum 
illo dignitatis et auctoritatis esse censeatur ? Quod 
οἱ exinanitio illa de Dei Verbo ut seorsum et per 
se intellecto. Filio praedicetur, quomodo is exina- 
nitus est, qui alierum, ut illi aiunt, honore affe- 
cit, propriisque titulis et dignitatibus ezornavit? 
Quomodo ille humiliatus diel potest, qui propri 
suz glorie fasügium alteri sibi associato imper- 
titus est? Nam si eum humiliari vel exinaniri sta- 
tuant, quod alterum gloria afficit, profecto absur- 
dum non erit eliam intelligere injuriam inferentem 
exaltari. Quamobrem vera et necessaria ratio sua- 
del, et tantum non compellit, ut ipsam plenitudi- 
nem exinanitionem passam, illud rursum non quod 
suapte batura servum est, imo vero omni servitutis 
conditione superius, servili forma xe vestiisse; et 
jn similitudiaem hominum illum factum, qui natura 
talis non erat, priusquam lomo fleret , ipsam 
denique altitudinem se liumiliasse existimemus ct 
predicemus. Ipsum itaque Dei Verbum secundum 
naturam humanam sponte ad isthzc propter nos 
sese demisisse, et, in propri: nihilominus excellen- 
ti: culmine secundum divinam naturam perman- 
sisse credimus. llac ratione et superexaltatus esse 
dicitur, et accepisse nomen quod est super omne 
nomen, ei ab omnibus adorari, atque in Dei Patris 
gloriam Dominus nominari, Nam etsi in Patris 
eminentia et inexplicabili majestate constitutus 
esset, ubi tamen ad exinanitionem se demisit, ser- 
vilique forma se humiliatus induit, et rursus na- 
ture sibi unite, hoc est humang, paupertatem 
transcendens, ad proprias divitias ascendit: hac ra- 
tione secundum naturam humanam id accepisse 
dicitur, quod perpetuo constanterque in seipso 
possidet, nempe Deum et universorum Dominum 


ὁμωνυμίαν, ὡς ἕτερος ὧν ἰδικῶς παρ) αὐτὸν Yió;- 
τίς ἄρα ὁ χενώσας ἑαυτόν ; f] τίνα χεχένωται τρόπον; 
El μὲν γὰρ, ὡς αὐτοί φασιν, ὁ «ἐκ γυναιχὸς ἰδικῶς 
weoópevog ἄνθρωπος τοῦτο λέγεται παθεῖν, πῶς ἡ 
πίνα χεχένωται τρόπον; χατέθη δὲ ὅπως εἰς ταπεί- 
νωσιν ὁ ἓν ἰσότητι γεγονὼς τῇ πρὸς Θεὸν Λόγον 
xatá γε τὸν τῆς ἀξίας, Έγουν αὐθεντίας, τρόπον, 
καὶ ταύτην ἔχων πρὸς αὐτὸν τὴν συνάφειαν; EL δὲ 
ἐπ) αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ Λόγου, vooupfvoo πάλιν ἰδικῶς 
καὶ ἀνὰ µέρος Υἱοῦ, τὸ χεχενῶσθαι λέγοιτο, πῶς 
χεχένωται τιµήσας ἕτερον, καθἀ Φασιν ἐχεῖνοι, xal 
τοῖς ἰδίοις αὐτὸν ἀξιώμασι περιθαλών; Τεταπείνω- 
ται δὲ τίνα τρόπον ὁ τῆς αὑτοῦ δόξης τὸ ὕψος τῷ 
συναφθέντι διδούς; El γὰρ δὴ φαῖεν, ὅτι δοξάκων 
ἕτερον αὐτὸς ὑπομένει τὴν ταπείνωσιν, Έχουν τὴν 
χένωσιν, οὐδὲν, ὡς ἔοιχε, τῶν ἁνόπων ἐννοεῖν ὅτι 
καὶ ὑθρίζων ὑφοῦται. ᾿Αναγχαίου τοιγαροῦν ἡμᾶς, 
καὶ μέντοι καὶ ἀληθοῦς μονονουχὶ σννωθούντος λόγου 
πρὀς γε τὸ οἴεσθαι δεῖν ὅτι χενοῦται τὸ πλΏρες, xat 
ἐν δούλου μορφῇ γένοιτ ἂν, οὗ τὸ τῇ φύσει δοῦλον, 
ἀλλὰ τὸ τῶν τῆς δουλείας ὀπέχεινα µέτρων. Γίνεται 
δὲ καὶ bv ὁμοιώματι ἀνθρώπων, τὸ μὴ οὕτως ἔχον 
χατὰ φύσιν πρὶν γένηται. Καὶ ὅτι ταπεινοῦται τὸ 
ὑψηλὸν, αὐτὸν πιστεύομεν τὸν τοῦ θεοῦ Λόγον &v- 
θρωπίνως ἐν τούτοις γενέσθαι, χατ᾽ ἰδίαν θέλησιν 
ὑπὲρ ἡμῶν µεμενηχέναι δὲ θεῖχῶς ἐν τοῖς τῆς 
ἰδίας ὑπεροχῆς ὑψώμασι, Ταύτῃ τοι χαὶ ὑπερυψῶσθαε 
λέγεται, xal λαθεῖν τὸ ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα, 
προσχυνεῖσθαί τε παρὰ πάντων, xal εἰς δόξαν Θιου 
Ἱατρὺὸς ὀνομάζεσθαις Κύριος, Καΐτοι γὰρ ὑπάρχων 
ἐν τῇ τοῦ Πατρὸς ὑπεροχῇ. xax ἂν ἀῤῥήτοις ὑψώμα- 
σιν' ἐπειδὴ καθῆχεν ἑαυτὸν εἰς χένωσιν, χαὶ τετα- 
πεινῶσθαι λέγεται, μορφὴν δούλου λαθών * ἀνέδη δὲ 
πάλιν εἰς τὸν ἴδιον πλοῦτον, τῆς ἑνωθείσης αὐτῷ 
φύσεως, δῆλον δὲ ὅτι τῆς ἀνθρωπίνης, τὴν πτωχείαν 
ὑπερδραμὼν, ταύτῃ τοι λαθεῖν ἀνθρωπίνως λέγεται 
τὸ ἀεί τε xal ἀναποθλήτως ἐνυπάρχον αὐτῷ, τουτ- 
ἐστι τὸ εἶναι Θεὸς καὶ τῶν ὅλων Κύριος. Καὶ εἴπερ 
ἐστὶν εὐχλεὲς τῷ Πατρὶ τὸ Κύριον ἔχειν τῶν ὅλων 
τὸν ἴδιον Υἱὸν, πῶς οὐχ ἁληθὲς εἰπεῖν, ὅτι τετήρηται 
πάλιν αὐτῷ, καὶ τὴν τοῦ δούλου λαθόντι μορφὴν, τὸ 
ἑλεύθερον xal τῆς xavà πάντων χνριότητός τε xai 
ἑξουσίας τὸ ὑπερφερὲς ἀξίωμα; 


esse, Denique si Patri honoriflenm est Filium habere qui in omnes et omnia dominiwm obtineat ; 


cüi dubium esse potest, quin illi etiam post servi formam — acceptam libertas, supernaturalisque po- 
testalis eL doniinationis in omues dignitas integra sit asservata ? 


XX. « Gratias agentes Patri, qui dignos nos fecit p) — K'. «Εὐχαριστοῦντες τῷ Πατρὶ τῷ ἱκανώσαντι 


in partem sortis sauctorumr 1449 iu lumine : qui 
eripuit nos de potestate tenebrarum, εἰ transtulit 
in regnuin. Filii dilectionis sue; in quo habemus 
redemptionem , ei remissionem peccatorum : qui 
est imago Dei invisibilis, primogenitus omnis 
,, creaturze : quoniam inipso condita sunt universa 
in celis et in terra, visibilia et invisibilia, sive 


ἡμᾶς εἰς τὴν µερίδα τοῦ κλήρου τῶν ἁγίων ἐν τῷ 
φωτί ' ὃς ἐῤῥύσατο ἡμᾶς &x τῆς ἐξουσίας τοῦ σχό- 
τους, xat µετέστησεν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Υἱοῦ εἴς 
ἀγάπης αὑτοῦ, iv ᾧ ἔχομεν τὴν ἀπολύτρωσιν, τὴν 
ἄφεέσιν τῶν ἁμαρτιὼν; ὃς ἐστιν εἰκὼν τοῦ Θεοῦ τοῦ 
ἀοράτου, πρωτότοχος πάσης Χτίσεως "ὅτι iv. αὐτῷ 
ἐχτίσθη τὰ πάντα ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ ἐπὶ τῆς γῆς, 


Variz lectiones codicis Seguieriani. 


X ὠνομάσθαι. 


1561 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1552 


τὰ ὁρατὰ χαὶ τὰ ἁόρατα, εἴτε θρόνοι, εἴτε Κυριό- A Throni, sive Dominationes, sive Principatus, sive 


τητες, εἴτε Αρχαὶ, εἴτε Ἐξουσίαι: τὰ πάντα δι) 
αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἄχτισται' xal αὐτός ἐστι πρὸ 
πάντων, χαὶ τὰ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε. Καὶ 
αὑτός ἐστιν ἡ χεφαλὴ τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας, 
ὃς ἔστιν ἀρχὴ, πρωτότοχος ἐκ τῶν νεχρῶν, ἵνα vé- 
νηται ἓν πᾶσιν αὐτὸς πρωτεύων * ὅτι ἐν αὐτῷ εὐδό- 
χησε πᾶν τὸ πλήρωμα κχατοιχῆσαι, xol δι αὐτοῦ 
ἀποκαταλλάξαι τὰ πάντα slg αὐτόν, εἰρηνοποιήσας 
διὰ τοῦ αἵματος τοῦ σταυροῦ αὐτοῦ, εἴτε τὰ ἐπὶ τῆς 
Υῆς,. εἴτε τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. » Elxóva φησὶ τοῦ 
ἀοράτον θεοῦ τὸν ἐξ αὐτοῦ γεννηθέντα χατὰ φύσιν 
Ὑγὸν, τουτέστι «by Θεὸν Aóvov* καὶ μὴν ὅτι δι αὐ- 
τοῦ τὰ πάντα παρήχθη πρὸς γένεσιν, εἴτε τὰ ὁρατὰ, 
εἴτε τὰ ἁόρατα, Év τε οὐρανῷ xal ἐπὶ τῆς γῆς * xat 
ὃτι πρὸ πάντων ἐστ]ν αὐτὸς (« Ἑν ἀρχῇ γὰρ ἣν ὁ Λό. 
γος»), χαὶ αὐτός ἐστιν ὁ τῶν αἰώνων δημιουργὸς, xat 
χρόνου παντὸς πρεσθυτέραν ἔχων τὴν ὕπαρξιν. 
᾽Αχλὰ τὸν οὕτως ἔχοντα κατὰ φύσιν ἰδίαν δεδόσθαι 
qnot παρὰ τοῦ Πατρὸς χεφαλὴν τοῦ σώματος νῆς 
Ἐχκλησίας, αὐτόν τε εἶναι «bv. πρωτότοχον Ex. τῶν 
νεχρῶν. Εἶτα πῶς ὑπάρχων ἀεὶ θεὸὺς Λόγος, ἐν ᾧ τὰ 
πάντα συνέστηχε, πρωτότοχος τῶν νεχρῶν γενέσθαι 
λέγεται, καὶ ἀπαρχὴ τῶν κεχοιµηµένων, el gf) ἐστιν 
αὑτοῦ κατὰ ἀλήθειαν ἴδιον σῶμα τὸ map" αὐτοῦ λη- 
φθὲν, οὗ πεπονθότος τὸν θάνατον, αὐτὸς ἂν νοοῖτο 
π.ο)εῖν; οὐχ ἀπίθανον ἔχοντος λόγον ἐν ἑαυτῷ τοῦ 
συµθεθηχότος * πέπονθε γὰρ τὸ ἴδιον αὑτοῦ» οὕτω 
γοεῖται πρωτότοχος Ex τῶν νεκρῶν, χαίτοι τὴν φύ- 
σιν ἀθάνατος ὢν, καὶ αὐτὸς χρηµατίζων ζωή. "Ὅτε 
τοίνυν δέδοται χεφαλὴ τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας, 
καθεὶς Σαντὸν εἰς χένωσιν, τότε λέγεται καὶ ἆποθα- 
νεῖν ἀνθρωπίνως ὑπὲρ ἡμῶν, ὁ παθεῖν οὐκ εἰδὼς τὸν 
θάνωτον ὡς θεός. 


KA'. Λέγοντος δὲ τοῦ µαχαρίου Παύλου, ὅτι tv 
αὐτῷ χατῴχησε xdv τὸ πλήρωμα, φαῖεν ἂν ἴσως τι- 
γές᾽ Ιδοὺ Χριστὸν ἕτερον οἵδεν ἰδικῶς «bv ἐκ γυναι- 
κὸς ἄνθρωπον, Ey ᾧ χατῴχησεν ὡς ἕτερος παρ αὐ- 
τὸν Χριστὸς, χαὶ ἰδιχῶς ὁ Λόγος, ἤτοι Πνεῦμα τὸ 
πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς. Πρὸς δὴ τὰ 
τοιάδε φαμὲν, ὅτι δύο Χριστοὺς ὁ πνευµατοφόρος 
οὐχ οἶδεν, ἀλλ᾽ ἕνα κηρύττει, καθάπερ ἀμέλει xal 
να Πατέρα. « Ἡμῖν γὰρ, φησὶν, elc θεὸς ὁ Πατὴρ, 

5 οὗ τὰ πάντα, xal ἡμεῖς εἰς αὐτόν. Καὶ οἷς Κύριος 
]ησοῦς Χριστὸς, δι’ οὗ τὰ πάντα, xat ἡμεῖς δι αὐ- 
90. » "Enti qéps, διασχεφώµεθα παρατιθέντες εἰς 
βάσανον τῶν εἰρημένων τὴν δύναμιν: Τὴν εἰχόνα τοῦ 
(Ωεοῦ τοῦ ἀοράτου, τὸν δι) οὗ καὶ Ey ᾧ τὰ πάντα, τὸν 
προαιώνιον Ylbv, τὴν τῶν ὅλων σύστασιν, δεδύσθαι 
Ρησὶ τῇ Ἐκχλησίᾳ χεφαλὴν, xai μὴν ὅτι Υένοιτο 
πρωτότοχος Ex νεχρῶν. Ἐπειδὴ δὲ ἐστι τὴν φύσιν 
(θάνατος, πᾶσά πως ἀνάγχη πρὸς ἕνωσιν olxovop:- 
χἠν τα xal ἀληθη τῇ xa0' ἡμᾶς ἀνθρωπότητι συν- 
ενεχθΏναι λέγειν τὸν Ex θεοῦ Πατρὸς Aóvov, ἕνα τε 
ὕτως ἡμῖν ἀναδειχθῆναι Ἄριστὸν, τὸν αὐτὸν ὁμοῦ 
Θεὸν ὄντα χαὶ ἄνθρωπον. Ἐν τίνι δὴ οὖν χατῴχησε 


?' Coluss. 1, 12-20. ** Juan. 1, 14. 


Poltestates, omnia per ipsum et in ipso creata sunt: 
et ipse est ante omnes, et omuia in ipso constant. 
Et ipse est caput corporis Ecclesie, qui est prin- 
cipium, primogenitus ex mortuis, ut sit ipse in 
omnibus primatum: tenens : quia in ipso compla- 
cuit omnem plenitudinem inhabitare, et per eum 
omnia reconciliare in ipsum : pacificaus per san- 
guinem crucis ejus sive qua in terris, sive qux in 
ccelis sunt **. » Docetur hic, Dei Verbum, hoc est 
Filium naturaliter ex illo natum, invisibilis Dei 
imaginem esse : adliec omnia visibilia οἱ invisibi- 
lia, sive in coelis, sive in terris, per ipsum condita 
esse : ipsum pr:elierea oinnia antecedere (« In prin- 
cipio enim erat Verbum **»), szculoruique condito- 
rem esse: exsislentiam postremo omni lempore 
antiquiorem habere. Ejusmodi autom bonis se- 
cundum propriam maturam cumulatum, primoge- 
nitum ex mortuis, et caput corporis Ecclesie a 
Deo Patre datum esse ailirmat. Jam quomodo qut 
Dei Patris Verbum est, semperque fuit, per quent 
omnia constant, primogenitus ex mortuis, dor. 
mientiumque primitiae appellatur, si corpus quod: 
assumpsit vere illius proprium non erat, quo nimi- 
rum illo morlem subeuunte ipse mortem subiisse 
intelligatur ? Neque enim citra justam causam id 
illi aceidisse dicitur, quod corpori, quod passum. 
est, οἱ illius proprium erat, accidisse novimus. Ad 
hunc itaque modum etiamsi secundum naturam 
immortalis, et vita per essentiam exsistat, mor- 
tuorum primogenitus esse coguoscitur. Quando: 
igitur datus est caput corporis Ecclesixe semetipso 
ad exinanitionem demisso, nostri causa mortem 
secuudum naturam humanam oppetiisse dicitur, 
qui ut Deus mortis omnino ignarus erat. 

XXI. Ceterum. quod beatus Paulus omnem 
plenitudinem in ipso inhabitasse usserat, 344 non 
deerunt fortassis qui hic ita objiciant : Eu homi- 
nem ex muliere ortum, Christum alterum per $& 
et eecundunm se exstitisse, indicat, in quo Verbum, 
hoc est Spiritus, divinitatisque plenitudo, lauqua:n 
alter quidain Christus seorsum ab altero illo , cor- 
poraliter inhabitarit. Ad hzc sane respondemus. 
Paulum Dei Spiritu afllatum nequaquam duos agno- 


D visse Christos, sed unum annuntiasse; sicut eL 


unum quoque Patrem : « Nobis (inquit ille) unus. 
est Deus Pater, ex quo omnia, el nos in ipsum : 
et unus Dominus Jesus (Chrislus, per quem omnia, 
et nos per ipsum **, » Sed agedum verborum bic 
propositorum vim ad sequam trutinam expendamus. 
Filium zternum, in quo omnia, et per quem onnía, 
invisibilis Dei imaginem, universorumque condito- 
rem ac primogeuitum inter mor!iuos, Ecclesise ca- 
put datum praedicat. Quia ergo Dei Verbum suapte 
nalura mortis expers est, non possumus illud vera 
perfectaque unione cum bumana natura conjun- 
ctum fuisse non asserere; adeoque unum Christum, 


ν» 


$5 ]] Cor. να, 6, 


1565 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1364 


qui idem Deus slmul sit et homo, nobis non pro- A πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματιχῶς; Ἰδιχῶς 


' ponere. At in quo igitur omnis divinitatis plenitudo 
inhabitavit corporaliter ** ? Sane arbitrari in Verbi 
seorsum per se considerati naturam lioc accidisse, 
omnino perabsurdum fuerit: perinde namque istud 
essel ae si Unigenitum ín semetipso habitasse 
diceremus. Credentes itaque Verbum-carnem non 
per aliquam sui transmutationem aul versionem, 
sed per veram templi proprii, hoc est corporis 
anima humana perfecti, unionem jin nobis habi- 
tasse, pie recteque asseveramus, dum magnus ille 
Paulus omnem divinitatis plenitudinem in ipso 
inhabitasse scribit, non quidem per participatio- 
pem, aut habitudiuem, aut grati: communicatio- 
nem, sed corporaliter, hoc est essentialiter, per 
inbabitationem illam aliud nihil insinuare voluisse, 
quam veram nairalemque Verbi cum sacra carne 
unionem. Quemadmodum licet hominis spiritus in 
ipso habitare dicatur, non alius tamen aut diversus 
ab illo judicatur. Fit enim, ut orationis schemate 
de una persona duplicis quandoque persons ratio 
nobis offeratur, neque ob id tamen veritas ulla ex 
parte leditur : ut cum, exempli causa, divina 
Scriptura de Deo predicat : « Qui fingit spiritum 
bominis jn ipso *'; » atqui spiritum bominis in 
ipso formatum ab ipso 145 homine aliud non 
esse, omnibus perspicuum est. Huc et illud quoque 
beati David tendit : « Nocte cum corde meo exer- 
citabar, ei. wcerebal spiritus meus **, » Ecquis, 
quaso, erat, qui eum suo corde exercebatur, pro- 


μὲν οὖν καὶ κατὰ µόνας ἓν τῇ τοῦ Λόγου φύσει τοῦτο 
πεπράχθαι νοµίζειν, εὔηθες χομιδῇ * ἴσον γὰρ εἰπεῖν, 
ὡς αὐτὸς ἐν ἑαυτῷ χατῴχησεν ὁ Μονογενής. Πι- 
στεύοντας δὲ ὅτι γέγονε σὰρξ ὁ Λόγος, οὗ xatà 
µετάστασιν 1| τροπὴν, ἀλλ’ ὅτι μᾶλλον ἐσχήνωσεν 
ἐν ἡμῖν, καὶ ναὺν ἴδιον ἐποιῄσατο τὸ ἑνωθὲν αὐτῷ 
χατὰ ἀλήθειαν σῶμα, duyhv ἔχον τὴν λογιχἠὴν, εὖσε- 
Ok; εἰπεῖν: ὅτι τὴν ἂν τῇ ἁγίᾳ σαρχὶ τοῦ Λόγου χατ- 
οἰχησιν, ἤγουν ἕνωσιν ἀληθῃ χατασηµαίνων ἡμῖν 6 
θεσπέσιος Παῦλος, àv αὐτῷ φησι κατοιχῆσαι πᾶν τὸ 
πλήρωμα τῆς θεότητος, οὐ μεθεχτῶς μᾶλλον, 1] σχε- 
τιχῶς, Έγουν ὡς ἐν δόσει χάριτος, ἀλλὰ σωματιχῶς, 
ὃ ἐστιν οὐσιωδῶς * ὡς ἂν el xal ἓν ἀνθρώπῳ Ἀέγοιτο 
κατοιχεῖν τὸ πνεῦμα αὐτοῦ, οὐχ ἕτερον ὃν παρ᾽ αἎ- 


B τόν. Ἐφ) ἑνὸς δὲ «προσώπου πολλάχις διπρόσωπον 


ἡμῖν εἱσφέρεται λόγου σχημα, xal χατ᾽ οὐδένα τρό- 
moy ἀἁδικεῖ τὴν ἀλήθειαν. Οἷον φέρε εἰπεῖν, ὡς el λέ- 
ουτο περὶ θεοῦ παρὰ τῆς θεοπνεύστου Τραφῆς” 
« Ὁ πλάσσων πνεῦμα ἀνθρώπου ἐν αὐτῷ. » Καΐτοι 
πῶς οὐχ ἅπασιν ἑναρχγὲς, ὡς οὐκ ἂν νοοῖτο περὶ Σ τὸν 
ἄνθρωπον ἕτερον ἐν ἑαυτῷ πλαττόμενον αὐτοῦ 
πνεῦμα; Φησὶ δέ mov καὶ ὁ μαχάριος Δαυῖδ᾽ « Nv- 
χτὸς μετὰ τῆς χαρδίας Ἰδολέσχουν, xai ἤσχαλλε τὸ 
πνεῦμά pov, » Εἶτα τίς οὖν ὁ μετὰ τῆς χαρδίας αὖ- 
τοῦ ἀδολεσχῶν, xal τὸ ἴδιον πνεῦμα ἀσχάλλον Eyuv; 
Χρὴ τοίνυν τὰ μὲν τῶν λόγων σχήµατα μὴ σφόδρα 
φιλοχρινεῖν, ἀφορᾷν δὲ μᾶλλον εἰς αὐτὰς τῶν πρα- 
γµάτων τὰς φύσεις , xal ἐξ αὐτῶν δὴ μᾶλλον ποὸ- 
ηγουμένουὺς ἐπ) αὐτὴν ἱέναι τὴν ἀλήθειαν. 


priumque spiritum moerentem habebat * Oportet itaque locutionum formulas non usque adeo anxie 
excutere, sed ipsas rerum naturas potius contemplari, earumque duciu ad ipsam veritatem conteu- 


dere. 
De Christi obedientia. 


« gitur sicut per unins delictum in omnes ho- 
mines in condemnat ionem : sic el per unius justi- 
tiam in omnes homines in justificationem vilze. 
Sicut enim per inobedientiam unius liominis pec- 
catores constituti sunt multi ; ita el per unius obe- 
ditionem, justi jconstituentur multi **. » Cum hu- 
mana natura ob protoplasti inobedientiam  male- 
diclo mortisque sententiz obsitricta hzreret, opor- 
tuit ad antiquum statum illam denuo reduci per 
inculpatam obedientie | demonstrationem. Atqui 
istud humanz nature facultates multis partibus 
excedebat : neque enim ullus a peccato immunis 
erat. Nam cum ea semel in noxam erroremque in- 


Περὶ τῆς ὑπακχοῆς τοῦ Χριστοῦ. 


c "Ap! οὖν ὡς δι ἑνὸς ἁμαρτήματος εἰς πάντας 
ἀνθρώπους, εἰς χατάκριµα ᾿ οὕτω xal δι᾽ ἑνὸς δι” 
χαιώματος εἰς πάντας ἀνθρώπους, εἰς δικαίωµα 3 
ζωῆς. Ὥσπερ yàp διὰ τῆς παραχοῆς τοῦ ἑνὺς àv- 
θρώπου ἁμαρτωλοὶ κατεστάθηµεν οἱ πολλοὶ, οὕτω 
xai διὰ τῆς ὑπαχοῆς τοῦ ἑνὸς ἀνθρώπου δίχαιοι χα» 
ταστήσονται * οἱ πολλοἰ. » Τῆς ἀνθρώπου φύσεως 
ἀρᾷ καὶ δίκῃ θανάτου καταδεδικασµένης διὰ τὴν τοῦ 
πρωτοπλάστου παραχοὴν, ἔδει πάλιν ἀνασφῆλαι πρὸς 
τὸ ἐν ἀρχαῖς αὐτὴν ἀνεπίπληκτον χομιδῇ τῆς ὑπ- 
αχοῆς ποιουµένην τὴν ἕἔνδειξιν. ᾽Αλλ' ἤδη τοῦτο πολὺ 
xaX λίαν ἀπέχεινα τῶν τῆς ἀνθρωπότητος µέτρων * 
καθαρὸς γὰρ οὐδεὶς ἀπὸ ἁμαρτιῶν. Παθοῦσα δὲ ἅπαξ 


cidisset, intestinisque infirmitatibus victa prostra- D τὸ πλημμελὲς, xal ταῖς οἴχοθεν ἀσθενείαις χεχρα- 


taque jaceret, εἰ intra propriam carnem nequitiae 
radicem haberet, ac infrenem peccati legem intra 


sua viscera perpetuo gestaret, quomodo omnem 


omnino lapsum evaderet? « Nan sapientia carnis, 
inquit, omniuo inimicitia est in Deum ; legi eniu 


τηµένη, καὶ ἐν ἰδίᾳ σαρχὶ τὴν τῆς φαυλότητος νὸ- 
σοῦαα γένεαιν b, ἀγριαίνοντά τε τὸν τῆς ἁμαρτίας 
ὠδίνουσα νόµον, πῶς ἂν διέδρα παντελῶς; « Τὸ γὰρ 
φρόνημα τῆς σαρχὸς παντελῶς ἔχθρα, φησὶν, εἰς 
Θεόν * τῷ γὰρ vópap τοῦ θεοῦ οὐχ ὑποτάσσεται' οὐδὲ 


16 Coloss. m, 9. *' Zach, xi, 4. 3 Psal. vxxvi, Ἱ. 3 Rom. v, 18, 19. 


Varie lectiones oodicis Seguieriani. 


Ἱ παρά, ἆ διχαίωσιν. 8 κατασταθήσοντα», 


* 


b cüyeav. 


365 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1506 


γὰρ δύναται. » Εὐμηχάνως τοιγαροῦν ὁ θεὸς καὶ A Dei non est subjecta ; nec enim potest 39, » Itaque 


Πατὴρ ἀνακεφαλαιούμενος τὰ πάντα kv τῷ Ἀριστῷ, 
xai ἓκ πολλῆς ἄγαν ἡμερότητος τῇ ἀἄνθρώπου 
πραγµατευόµενος φύσει τὴν εἰς ὅπερ ἣν ἐπάνοδον, 
Ίγουν ἀναχομιδῆν, « ἐξαπέστειλε τὸν Υἱὸν αὑτοῦ, 
Ὑενόμενον ἐκ γυναιχὸς, » ἵνα τὸ ὅμοιον ἡμῖν σῶμα 
λαθὼν, xal ἴδιον αὐτοῦ ποιησάµενος, ὡς ἄνθρωπος 
ἐπὶ γῆς εὑρεθῇ ὁ μὴ εἰδὼς ἁμαρτίαν, οὕτω τε εἰς 
ἅπαν χατήχοος γεγονὼς τῷ θεῷ χαὶ Πατρὶ, δικαιώσῃ 
τὴν ἀνθρώπου φύσιν Bv ἑαυτῷ, xal τῶν τοῦ θανά- 
του δεσμῶν ἑξέληται, φύλλοις 9 ἀναμαρτησίας στε- 
φανούμενος d παρὰ τοῦ Θεοῦ xal Πατρός. Καὶ γάρ 
ἐστι τῶν ἁτόπων, «κληρονόμους μὲν ἡμᾶς τῆς τοῦ 
πρώτου γενέσθαι δίκης, ἐνιέντος τῇ φθορᾷ διὰ τῆς 
παραχοῆς "τῆς δὲ τοῦ δευτέρου δικαιοσύνης μὴ µετα- 
λαχεῖν, ἀνακομίζοντος εἰς ζωὴν διὰ τῆς εἰς ἅπαν 
ὑπαχοῆς. "Όταν οὖν λέγῃ τὸ Γράμμα τὸ ἑερὸν, Bv 
ὑπαχοῆς ἑνὸς δεδικαιῶσθαι πολλοὺς, οὐχ ἄνθρωπον 
ἁπλῶς ἕνα τῶν καθ) ἡμᾶς εἰς τοῦτο παραληφθῆναί 
φαμεν, ἐἑνηνθρωπηχότα δὲ μᾶλλον τὸν ἩΜονογενη, 
xai ὑπήκοον ὑπὲρ ἡμῶν γεγονότα τῷ Πατρί. « Οὐ 
γὰρ ἐποίησεν ἁμαρτίαν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ 
στόµατι αὐτοῦ, » καθὰ γέγραπται, 


EI". « Λέγω γὰρ Χριστὸν διάχονον γεγενῆσθαι 
περιτομῆς ὑπὲρ ἀληθείας θεοῦ, εἰς τὸ βεθαιῶσαι τὰς 
ἐπαγγελίας τῶν πατέρων’ τὰ δὲ ἔθνη ὑπὲρ ἑλέους 
δοξάσαι τὸν θεόν. » Ἰουδαίων εἶναι τὰς ἑ παγγελίας 
τὰς τοῖς πατράσι δεδωρηµένας ὁ θεσπέσιος ἔφη Παὔῦ- 
λος. Προανεκεχράγεισαν δὲ xal οἱ µαχάριοι προφῆ- 
ται περὶ Χριστοῦ, ὅτι αὐτὸς ἔσται προσδοχία ὲθνῶν. 
Οὐχυῦν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς τοῖς τοῦ 
Πατρὸς νεύµασι συναινῶν, γέγονε μὲν τῇ περιτομῇ, 
τουτέστι τοῖς Ἰουδαίοις, διάχονος, εἰς βεθαίωσιν τῶν 
ἓν τοῖς Πατράσιν ἐπηγγελμένων" εἴρητο γὰρ, ὅτι 
4 'O δίχαιος ἓχ πίστεως ζήσεται" » τοῖς γε μὴν ἐξ 
ἐθνῶν εὐλογία πνευματικὴ καὶ ζωοποιὸς, ὥστε xal 
αὐτοὺς Πλεημένους διὰ τῆς πίστεως, δοξολογῆσαι 
Θεόν. 'AXY εἰ xal γέγονε διάχονος ἀνθρωπίνως, 
ἀλλ’ οὖν ὡς θεὸς χηρύττεται τοῖς τε Ex περιτομῆς, 
καὶ μέντοι τοῖς ὃξ ἐθνῶν;. χέχληνται γὰρ εἰς ζωὴν, 
οὐχ ὡς εἰς ἕνα τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς ἄνθρωπον ἁπλῶς, à 
ὡς εἰς θεὸν πιστεύσαντες εἰς Χριστόν ' xal οὐχ ἔξω 
σαρχὸς, ἤγουν ἀνθρωπότητος, τὸν ἐκ Θεοῦ Λόγον ὁμο- 
λογοῦντες ὑπάρχειν, σεσαρχωμένον δὲ xal ἑνανθρω- 
» πῄσαντα προσχυνοῦντες αὐτόν. 


ΚΑ’, « Τὸ γάρ τοι ῥῆμα τῆς πίστεως, ὃ χηρύὐσσο- 
psv, διατρανοῖ λέγων ὁ µακάριος Παῦλος, "Ὅτι ἐὰν 
εἴπῃς ἐν τῷ στόµατί σου, Κύριος Ἰησοῦς, καὶ πι- 
στεύσῃς ἐν τῇ χαρδίᾳ σου, ὅτι ὁ θεὺς αὐτὸν Ίγειρεν 
kx νεχρῶν, σωθήσῃ. » Εἶτα πῶς ἂν &x νεκρῶν ἐγερ- 


** Rom. vin, Ἱ. Galat. iv, 4. 


x, 7, 8 


33] Petr. ui, 22. 


Deus Pater mira quadam dexteritate onmia per 
Christum instauraturus, humanzeque nature re- 
gressum, boc est redintegrationem ad id quod 
aliquando fuerat, maxima benignitate conciliatu- 
rus, « misit Filium suum factum ex muliere *' ; » 
quo nimirum corpus nostro simile, sibique pro- 
prium factum assumens, tanquam homo in terris 
appareret qui est omnis peccati ignarus ; atque 
ita Deo Patri per omnia obsecutus, humanam na- 
turam in semetipso justificaret, mortisque vinculis 
eximeret, 1446 innocentix stola a Deo Patre coro- 
nandam. Etenim perabsurdum fuerit, per inobe- 
dieatiam prioris Adzx ad mortem et corruptionem 
przecipitantis, damnationis hzeredes constitutos nos 
esse ; justitiz;: vero posterioris per consummatam 
illam obedientiam in vitam reducentis, 'exsortes 
nes manere. Cum itaque divina Scriptura multos 
per unius obeditionem  justificatos asserit, non 
simplicem aliquem, nostrzeque conditionis hominem 
ad hoc assumptum cogitare debemus ; sed ipsum- 
met Unigenitum hominem factum, qui obedientiam 
Patri pro omnibus praestitit. ls enim est, qui, at- 
testante Scriptura, « peccatum non fecit, neque 
dolus inventus est in ore ejus 13.) 

XXHI. « Dico enim Christum Jesum ministrum 
fuisse circumcisionis propter veritatem Dei, ad 
confirmandas promissiones patrum : gentes aulem 
super misericordia honorare Deum ??, » Promissio- 
nes patribus factas ad Judzos perlinere prxdicat 
divinus Paulus. At prophete Christum gentium 
exspectationem fore, jam dudum ante predixerant. 
Itaque Dominus noster Jesus Christus Patris nutui 
sese conformans, circumcisionis, hoc est, Judz:orum 
minister factus est, ad promissionum quas patribus 
facie fuerant corroborationem. Dictum enim fue- 
ral: « Justus ex fide vivet ** : » gentibus autem 
vivifica et spiritalis benedictio, ut et ipsie quoque 
per fidem vocate, ac misericordiam consecutz, 
Deum glorificent, Verumenimvero licet secundum. 
humanam naturam factus sit minister, attamen. 
tam iis qui ex circumcisione sunt, quam cseteris. 
quoque qui ex gentibus, annuntiatur uL Deus. 
Utrique enim in Christum non tanquam in purum, 


p Postrzeque sortis hominem, sed tanquam in Deum 


credentes ; neque Dei Verbum extra carnem, hoc 
est humanam naturam, positum profitentes , sed 
incarnatum, vereque hominem factum adorantes, 
vocati sunt ad vitam. 

XXIV. « Verbum autem fidei quod predicamus 
(inquiebat Apostolus), hoc est : Quia si confitearis 
in ore tuo Dominum Jesum, etin corde tuo credideris 
quod Deus illum suscitavita mortuis, salvus eris 15, » 
Jam cuim Deus suapte natura sit immortalis, àiiu- 


? Rom. xv, 8, 9. ?*' Hebr. x, 358. 3 Rom, 


Varix leetiones codicis Seguicriani. 


 ἆθλοι:, ἢ στολαῖς. d στεφανουμένην 


1367 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIIIEP. 


13568 


earnationis doctrinam non admittimus, 1447 corpus- A θῆναι λέγοιτο, χαίτοι τὴν φύσιν ἀθάνατος Gv ὡς 


que qnod mori posset, sibi proprium fecisse inficia- 
mur, quomodo ex mortuis resurrexisse recte dicere 
poterimus? In huurano itaque corpore quod assumpse- 
rat,mortem sustinuit: divina autem virtute, tanquam 
vita et iucorruptio exsistens, ex mortuis resurrexit. 

XXV. « Nam arma militie nostre non carnalia 
sunt, sed potentia. Deo, ad destructionem munitio- 
num, consilia evertentes, et omnem altitudinem 
extollentem se adversus cognitionem Dei ; et capti- 
vantes omnem intellectum in obedientiam Cliri- 
sti **, » Bellum quod saucti gerunt, non est cras- 
sum aut corporale , sed subtile et spiritale, llli 
enim commendari solent ac celebrari, non quia 
corporalia vibrent arma, aut lancearum cuspidibus, 
vel telorum jactibus apte utantur : sed potius 
quía veritatis armis. instructi, spiritaliter intrepi- 
deque iis sese objiciant, qui divinorum dogmatum 
rectitudinem adulterare, ac temerario ausu ad sua 
placita pervertere student. Non igitur carnalia sunt 
sanctorum arma, sed in Deo et pro Deo valida. 
Demoliuntur enim bominum commenta, que in 
absurdum aliquem sensum abstrahunt; neque mi- 
nori studio ea e medio tollere nituntur, quam exi- 
tiales quosdam barbaros, qui regie majestati aper- 
tum bellum indicant. Quod $i quispiam ex illorum 
grege, qui iniquitatem contra Deum loqui solent, 
cornua in altum sustulerit *?', eum ille veluti ος- 
dentes recte fidei sententiis, retortum ad veritatts 


doctrinam mox traducunt. Opus itaque sanctorum C 


industria vere dignum, Deoque cum prinils gratum 
fuerit, ea ad dispensationis cmn carne rationem 
transferre, qux cum Christi gloria non satis con- 
venire videntur. Nam cum Verbum Deus esset, et 
jn paterna forma et tqualitate exsisteret, seipsum 
ad exinanitionem demisit, eL ad mortem usque obe- 
dientiam przstitit 5s. Omnem proinde contrarium 
intellectum commode evertere, et quasi captivum 
in Christi obedientiam trahere oportet. Quod si 
aliquid humanam infirmitatem sapiens de eo dica- 
tur, id Verbi nature, si hominem nostri similem 
faetum credamus, nullam omnino notam asperget. 
Etenim licet humanam naturam assumpserit, et ad 


θεὺς, c! μὴ προεισδέξαιτό τις τοὺς περὶ ἐνανθρωπή- 
σεως λόγους, διατεθείη τε, ὅτι τὸ πεφυχὸς ἁποθνή- 
σκειν ἴδιον ἐποιῄσατο σῶμας: Καὶ ὑπέμεινε μὲν kv 
αὐτῷ τὸν θάνατον ἀνθρωπίνως, ἀνεδίω δὲ θεῖχῶς, ὡς 
ἀφθαρσία καὶ ζωή. 
ΚΕ’. «Τὰ γὰρ ὕπλα τῆς στρατείας ἡμῶν ob σα 

xixX, ἀλλὰ δυνατὰ τῷ θεῷ πρὺς χαθαίρεσιν ὄχυρω- 
µάτων, λογισμοὺυς χαθαιροῦντα, xoi πᾶν ὄψωμα 
ἑπαιρόμενον χατὰ τῆς γνώσεως τοῦ θεοῦ , xat αἰχμ.- 
αλωτίζηντα πᾶν νόηµα εἰς τὴν ὑπαχοὴν τοῦ Χριστοῦ.» 
Οὐ παχὺς χαὶ σωματιχὸς, ἰσχνὸς δὲ μᾶλλον χαὶ νοη- 
τὸς τῶν ἁγίων ὁ πόλεμος. Εἱώθασι γὰρ εὐδοχιμεῖν, 
οὐχ ὅπλα χινοῦντες δαρχιχλ, xal ταῖς τῶν δοράτων 
ἀχμαῖς, Ίγουν ταῖς τῶν βελῶν εὐσεοχίαις, χρώμενοι, 
ἀλλά τοῖς τῆς ἀληθείας ὅπλοις ἑνηρμοσμένοι, πνευ- 
ματικῶς ἀντανιστάμενοί τε xai µάλα νεανικῶς τοῖς 
ἐθέλουσι παρασηµαίνειν αὐτὴν, καὶ τῶν θείων δογµά- 
των thy ὀρθότητα παρατρέπουσιν ἐπί γε τὸ αὐτοῖς 
ἀπερισχέπτως δοχοῦν. Οὐ γὰρ σαρχικὰ τοιγαροῦν 
τῶν ἁγίων τὰ ὅπλα, δυνατὰ δὲ μᾶλλον τῷ θιῷ. Καθ- 
αιροῦσι Y&p λογισμοὺς τοὺς εἰς ἑχτόπους ἡμᾶς 
ἑννοίας ἁποχομίζθντας. Καὶ οἷά τινας τῶν ἁλιτηρίων 
βαρθάρων, τῇ βασιλέως δόξῃ φιλονεικεῖν ἑγνωχότας, 
ἐχ µέσου ποιῆσαι απουδάζουσι’ x&v. el τις εἰς ὕψος 
ἑπαίροι τὸ χέρας τῶν εἰωθότων λαλεῖν ἁδιχίαν κατὰ 
θεοῦ, τοῦτον ἐννοίαις ταῖς εἰς ὀρθότητα μονονουχὶ 
καταπαΐουσι, µετατιθέντες εἰς τὸ εὐθὺ, xat τοῖς τῆς 
ἀληθείας ἑἐμθιδάζοντες λόγοις. Ῥὐτεχνίας οὖν ἄρα 
τῆς ἀληθῶς ἁγιοπρεποῦς ἔργον ἂν Ὑένοιτο, καὶ 
ἀρέσχον θεῷ, τὸ τοῖς τῆς οἰχονομίας λόγοις ὑποφέ 
ρειν ἀεὶ τὸ ἀντιτετάχθαι δοχοῦν τῇ δόξῃ Χριστοῦ. 
θεὸς γὰρ ὧν 6 Λόγος, xaX Ev μορφῇ καὶ ἰσότητι τοῦ 
Ἡατρὺς, ἑαυτὸν καθῆχεν εἰς χένωσιν, χαὶ γέγονεν 
ὑπήχοος µέχρι θανάτου. Δεῖ τοίνυν πᾶν νόηµα περι- 
τρέπειν ἀστείως, Χαν olov αἰχμαλωτίζειν εἰς τὴν 
ὑπαχοὴν αὐτοῦ. El γὰρ δἡ τι λέγοιτο χαὶ τῶν ἆνθρω- 
πίνων, κατ οὐδένα τρόπον ἁδικήσειεν ἂν τὴν τοῦ 
Λόγου φύσιν τὸ ἐν ἀνθρωπότητι σμιχροπρετκὲς, el 
πιστεύοιτο χαθ ἡμᾶς ἄνθρωπος γεγονώς ΄ xal οὔ «ol 
που τὸ εἶναι θεὸς ἆ ποδεθληκὼς, ἀλλὰ μετὰ τοῦ μεῖ- 
ναι θεὸς, προασλαθὼν τὸ ἀνθρώπινον, χαὶ ὑπήχους 
γενόμενος µέχρι θανάτου πατὰ τὴν σάρχα. 


mortem usque sécundum carnera sit factus obediens, 1/48 nullam tamen divinitatis sux jacturam 


fecit : mansit enim Deus ul erat, 


XXVI. « Unde, fratres sancti, vocationis super- Ὁ ΚΑ. « Ὅθεν, ἁδελφοὶ ἅγιοι, χλήσεως ἑπουρανίου 


coelestis participes, considerate apostolum et pon- 
tificem confessionis nostre Jesum, qui fidelis est 
ei, qui fecit illum, sicut et Moyses in omni domo 
ejus. Amplioris enim gloria iste pra Moyse dignus 
est habitus, quanto ampliorem honorem habet 
domo, qui fabricavit illanj. Omnis namque domus 
fabricatur ab aliquo : qui autem omnia creavit, 
Deus est. Et Moyses quidem fidelis erat in tota 
domo ejus, tanquam famulus, in testimonium eo- 
rum quà dicenda erant: Christus vero tanquam 
Filiusin domo sua, que domus sumus ος **. » 


$5 [L Cor. Lxxx, 4, 5. ?! Psal. xiv, 6. 


? Pbilipp. i, 6-8. 


μέτοχοι, χατανοῄσατε τὸν ἁπόστολον xa ἀρχιερέα 
τῆς ὁμολογίας ἡμῶν Ἰησοῦν, πιστὸν ὄντα τῷ ποιῇ- 
δαντι αὐτὸν, ὡς xai Μωσῆς Ev ὅλῳ τῷ οἴχῳ αὐτοῦ. 
Πλείονος γὰρ οὗτος δόξης παρὰ Μωῦσην Ἠξίωτα:, 
καθόσον πλείονα τοῦ οἴχου τιμὴν ἔχει ὁ χατασκευάσας 
αὑτόν. Πᾶς γὰρ οἴχος κατασκευάζεται ὑπό τινος ὁ 
δὲ τὰ πάντα χατασχευάσας, θεός. Καὶ Moor; μὲν 
πιστὸς ὢν ὡς θεράπων, ἐν ὅλῳ τῷ οἴχῳ αὐτοῦ, cl; 
μαρτύριον τῶν λαληθησοµένων᾽ Χριστὸς δὲ ὡς Υἱὸς 
ἐπὶ τὸν οἶκον αὑτοῦ, οὗ οἴχός ἑσμεν ἡμεῖς. » Από- 
στολος καὶ ἀρχιερεὺς τῆς ὁμολοχίας ἡμῶν παρὰ τον 


9 Debr. ec, 1-6. 


4500 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


153 


Θεοῦ καὶ Πατρὸς γέγονεν Ἰησοῦς, τουτάστιν ἄνθρω- A Confessionis nostr: apostolus ei pontifex a Deo 


«os; πεφηνὼς ὁ Ex Θεοῦ Λόγος * τότε γὰρ ὠνόμασται 
xaX Ἰτγσοῦς διὰ τῆς τοῦ ἀγγέλου φωνῆς. Καὶ μιχρὸν 
μὲν χομιδῇ τῇ τοῦ Λόγου φύσει τό τε τῆς ἱερωσύνης, 
καὶ τὸ τῆς ἀποστολῆς ὄνομά τε xaX χρημα τοῖς vs 
μὴν τῆς ἀνθρωπότητος µέτροις sir ἂν οὐὖχκ ἀνάρμο- 
στον. Ὡς yàp αὐτός πού φησιν, « Ὁ Υἱὸς οὐκ Ίλθε 
διαχονηθῆναι, ἀλλὰ διαχονῆσαι, xaX δοῦναι τὴν φυχῆν 
αὑτοῦ ἀντίλυτρον ὑπὲρ πολλῶν. » Τὸ μὲν γὰρ διαχο- 
νεῖσθαι παρὰ τῆς χτίσεως, πρέποι ἂν αὐτῷ xal uda 
εἰχότως, ὥσπερ Oed xal Δεσπότῃ, xal ὑπὸ πόδας 
ἔχοντι πᾶν ὅπερ &ost γενητόν. Τὸ δέ γε διαχονεῖν, 
ἀνθρώπινον μέν πλὴν ὅσον ἦχεν slc τοὺς τῆς μετὰ 
σαρχὸς οἰχονομίας λόγους, οὖχ ἀπεοιχὸς τῷ v& ὅλως 
ἑαυτὸν χαθέντι πρὸς τὰ ἀνθρώπινα. "Αθρει δὲ ὅπως 
ἑερατεύει μὲν ἀνθρωπίνως, xal μεσίτης τέθειται soU 
xaX ἀνθρώπων μεσιτεύει γὰρ πᾶς ἱερεύς' τὸν δὲ 
τῆς θυσίας τρόπον οὐχ ἔτι καθ) ἕνα τῶν καθ) ἡμᾶς 
ἱερέων προσχοµίζει δουλοπρεπῶς, οὐδὲν αὐτὸς ἐπι- 
κοινωνῶν εἰς τὸ λαθεῖν αὐτὴν ' ἀλλ ἑαυτῷ πραγµα- 
τεύεται, xal δι αὐτοῦ τε xal ἐν αὐτῷ τῷ Πατρί. 
Ἱερουργεῖ γὰρ ἡμῶν τὴν ὁμολογίαν, τουτέστι τὴν 
πίστιν, ἣν χαὶ ὀρθῶς χατειθίσµεθα ποιεῖσθαι, λέ- 
Ύοντες” « Πιστεύομεν εἰς ἕνα θεὺν Πατέρα παντο- 
xpátopa * xai εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν τὸν 
αν αὐτοῦ xat εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, » Οὐχοῦν, 
κἂν ἱερατεύειν ἀνθρωπίνως λέγηται, ἀλλὰ δέχεται 
τὴν θυσίαν αὐτὸς θεῖκῶς, ὁ αὐτὺς (v ὁμοῦ θεὸς xal 
ἄνθρωπος. Εἴρηται δὲ πιστὸς, διὰ τὸ ἀεὶ σώζειν δύ- 
νασθαι τοὺς προσερχοµένους δι’ αὐτοῦ τῷ θεῷ. Iob. 
δὲ ὠνόμασται xa αὐτὸς ὁ Πατήρ. Συγχρινόµενος δέ 
πως τῇ Μωσέως διαχονἰᾳ χατὰ τὸ ἀνθρώπινουν, ὅσην 
ἔχει τὴν ὑπεροχὴν κατά ye τὸ εἶναι θεὸς, ἀναμάθοι 
τις ἂν, xai o) σὺν ἱδρῶτι paxpip, ἐννρῶν, ὅτι ὁ μὲν 
ὡς οἰχέτης ἓν τῷ οἴχῳ πιστὸς, ὁ δὲ ὡς Δεσπότης ἐπὶ 
τὸν οἶχον αὐτοῦ. Καὶ ὅτι τοῦ οἴχου χατασχευαστὴῆς 
γαὶ δημιουργὸς ὁ Ἐμμανουήλ * οὗ οἶχός ἕσμεν ἡμεῖς. 
᾽Ασύγχριτος δὲ Ποιητοῦ πρὸς τὸ ποιηθὲν ἡ διαφορά, 
xai τοῦ χατὰ φύσιν Δεσπότου πρὸς τὸ δοῦλον * ἁλη- 
θῶς xat ἓν ὑφέσει νοούµενον. 


Pawe Ἱμει]έπίις est Jesus, lioc est Dei Verbum 
inearnatum. Tuuc enim Jesu nomine per angelum 
appellatum est, Et quidem sacerdotii et. apostola- 
tus nomen el res, perexigua sunt, si Verbi neturze 
attribuantur, verumtamen bumauz nature modulo 
non incongrue adaptantur.« Nam Filius (ut ipse ali- 
cubi testatur) non venerat ministrari, sed ministrare, 
et dare aniniam suam redemptionem pro multis **.» 
Quod igitur creaturarum omuium ministerio jure 
merito potiatur, hoc inde babet, quia Deus est, Do- 
minus est totumque quod. ortunit quovis modo sor- 
titum est, pedibus illius subatratum est : quod au- 
tem ministrat, liuc nature bumanz est. Neque hoc, 
si dispensationis eum carne rationem spectes, il- 
lum dedecet, qui se semel ad humana demisit. 
Vide jam, quomodo secundum humanam naturam 
sacerdotii munus obest, mediatorque inter Deum 
et homines exsistat : omnis enim sacerdos inedia- 
toris officio fungitur ; verumtamen sacrificii rituun 
non obit serviliter sacerdotum nostri ordinis more, 
quasi ipse non sit eui etiam sacrificium offertur ; 
sed sibipsi quoque sacrificat, et per seipsum, 6 
in seipso Deo Patri. Offert autem nostram con- 
fessionem, hoc est fidem ; quam rite facere con- 
suevimus, dicentes : « Credimus in Deum Patrem 
omnipotentem ; et in unum Dominum Jesum Chri- 
stum Filium ejus, et in Spiritum sanctum. » ltaque 
etsi sacerdotio fungi dicitur. secundum naturam 
humanam, sacrificium tamen oblatum suscipit, se- 
cundum divinam : est enim idem Deus simul et 
lomo. Appellatus est autem fidelis, propterea quod 
semper salvare queat eos, qui per ipsum ad Deum 
accedunt. 149 Quin et ipse quoque Pater fidelis 
interdum vocatur. Quanto autem intervallo imini- 
sterium illus ut hominis cum Mosaico collatum 
excedat, quatenus hie si consideretur ut Deus per- 
facili negotio id quivis intelliget, si secum reputel 
illum quidem veluti fidelem famulum in domo ver- 
Saium esse; hunc vero, hoc est Eumanueleum, toli 


domui tanquam Dominum przfuisse, imo ipsius domus architectum conditoremque  exstilissc ; ο” 
jus quidem donus nos sumus, Nulla vero couparatio intercedel inter res conditas et Conditorem , 
inter eum rursum, qui suapte natura Dominus est, et eum qui vere servus et subditus. 

KZ'. « "Ότι χαταδέδηχα ἐχ τοῦ οὐρανοῦ οὐχ ἵνα D — XXVII. « Quia descendi de coelo, nou ut faciam 


ποιῶ τὸ θέληµα «b ἐμὸν, ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέµ- 
φαντός µε. Τοῦτο &' ἐστὶ τὸ θέληµα τοῦ πἐμψαντός 
µε, ἵνα πᾶν ὃ δέδωκέ µοι, ph ἀπολέσω t£ αὐτοῦ, 
ἀλλὰ ἀναστήσω αὐτὸ bv τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ. » Κατα- 
6ηναί φῆσιν ἑαυτὸν ἐξ οὐρανοῦ, ἀπεστάλθαι τε παρὰ 
τοῦ θεοῦ καὶ Πατρὸς, xaítot τὰ πάντα πληρῶν : 
ἐχεῖνο, οἶμαι, χαταδειχνὺς, xal χαθιστὰς ἅπασιν 
ἑναργὲς, ὅτι θεὺς ὧν ὁ Λόγος, χαταπεφοίτηχεν οἱ - 
κονομιχῶς εἰς ἀνθρωπότητα δι᾽ ἡμᾶς. Καὶ oO τί που 
μεθεὶς τὸ εἶναι φύσει Θεὸς, προσλαθὼν δὲ μᾶλλον 


** Matth. xx, 28... Joan. vi, 58, 59. 


voluntatem meam, sed voluntatein ejus qui misit 
me. Ilxc est autem voluntas ejus qui misit me Pa- 
tris, ut omue quod dedit milii, non perdam ex eo, 
sed resuscitem illud in novissimo die *'. » Coelitus 
se descendisse, atque a Deo Patre se missum asse- 
rii, etiam $i impleat omuia : illud omnibus , ut 
puto, demonstrare, planumque facere volens, quod 
cum Verbum esset Deus, dispeusatoria ratione in 
humauam watüuram propter nos se demisit. Non 
quod per hoc Deus natura esse desisteret, sed quod 


Varizx lectiones codicis Seguieriani. 


€ τὸν δοῦλον. 


1371 


id assumpserit, quod non erat : 
assumpserat, propriumque sibi fecerat, morli ad 
tempus contradito , nullum ex illis quos acceperat, 
deperderet, sed servaret, ac in novissimo die a 
mortuis resuscitaret. Cum autem non suam, sed 
sui Patris voluntatem se perficere addit, Judzeorum 
vesaniam ex obliquo perstringi£ ; ut qui suam sem- 
per voluntatem constituere satagentes, divinasque 
leges parvifacientes, de Domini sui placitis perfi- 
ciendis nihil quidquam pensi haberent : dum enim 
$uum hoc οσο promptum obsequendi studium pa- 
Jam commendat, illorum rebellionem neutiquam 
obscure incusat. Quin et alibi quoque eo nomine 
illos insimulat, quod odio, insectatione, iniqueque 
judicio ex instituto contra se deszxvirent : « Vos, 
inquit, secundum carnem judicatis; ego non judico 
quemquam ; et si judico ego, judicium meum ve- 
rum est : quia non quzro voluntatem meam, sed 
voluntatem ejus qui misit me**. » Loquitur ergo hzc 
secundum earnis dispensationem. 

XXVII. Sed age, nunc alterum illud quoque 
expendamus, Cum e colo descendisset ut Deus, 
illos a Patre sibi datos affirmat, qui in illum cre- 
derent ; non T50 ut illos perdat, sed ut in novis- 
simo die ad vitam exsuscitet ". Sed quo modo 
. exsuscitat? non alio sane, quam per suam ex mor- 
tuis resurrectionem, Proprio namque templo in 
vitam restituto, mortisque imperio per proprie 
carnis mortem demolito, humanz naturze ad resur- 


ΓΘΕΙΙΟΠΕΠΙ, necnon ad obtinendam contra corruptio- C 


nem victoriam, viam munivit. Verbi itaque Dei, 
quod e ccelo descendit, id proprium est, per quod 
primogenitus ex inortuis ** factum est? quo illud 
nimirum, quod ipsi donatum est, una cum illo 
exsuscitatum , propter protoplasti inobedientiam 
non amplius pereat, sed propter Christi obedien- 
tiam, salutem et vitam zternam obtineat. Cxeterum 
ut homo factum est, eos sibi datos dicit, qui fidem 
in ipsum recipiunt, Nam omnia qux Patris sunt, 
hereditario jure possidet. Postquam vero (ut dixi) 
carni et sanguini communicavit 5, et nos in ipsum 
ut in Deum credidimus, ob Id factura est, ut dona- 
tionis nomen ei tribuatur. Nam qui ante susceptam 
carnem imperabat, is etiam carne indutus regnum 
in nos obtinuit. lta ubi primum Verbum homo no- 
stri similis factum est, ut principatum in nos gere- 
ret, inauguratum est : « Dominus (inquit) dixit ad 
me : Filius meus es (u; ego hodie genui te**. » 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 
ut corpore quod Α ὅπερ οὐχ jv, ἵνα χαὶ δοὺς τῷ θανάτῳ πρὸς βραχὺ τὺ 


13572 


ἑνωθὲν αὐτῷ σῶμα xal ἴδιον αὐτοῦ, µηδένα ἀπολέση ί 
τῶν δοθέντων αὐτῷ, διασώστι δὲ μᾶλλον, xal ἀνα- 
στ/σῃ αὐτοὺς 5 ἐν τῇ ἑσχάτῃ ἡμέρᾳ. Ποιεῖν μὲν οὖν 
λέγων τὸ θέληµα τοῦ Πατρὸς, χαὶ οὐχὶ δη πάντως 
τὸ ἑαυτοῦ, τὰς τῶν Ἰουδαίων ἀπονοίας ἐλέγχει, xal 
ὑποπλήττει πλαγίως, ὡς. ἀεὶ τὸ ἴδιον ἱστῶντας θέ- 
λημα, xai τῶν θείων ὑπερορῶντας νόµων, xal xa" 
οὐδὲν ποιεῖσθαι µεμεληχότας τὸ τῷ Δεσπότῃ boxovuv* 
ἑαυτῷ γὰρ &v τούτοις προσμαρτυρῶν τὸ εὐήνιον, τῆς 
ἐχείνων ἀπειθείας χατηγορεῖ. Ἔφη Υάρ που xal ἑτέ- 
ρωθι πρὺς αὐτοὺς, ὡς διώχειν ἐθέλοντας, χαὶ μισεῖν 
ἠρημένους, xai ἄδιχον ἐπ αὐτῷ τὴν ἐπὶ τούτῳ φἢ- 
φον ἐχφέροντας"' « Ὑμεῖς χατὰ τὴν σάρχα κρίνετε, 
ἐγὼ οὐ χρίνω οὐδένα * xaX &&v χρίνω δὲ ἐγὼ, ἡ Χρίαις 


B ἡ ἐμὴῆ διχαία ἑστίν' ὅτι οὗ ζητῷ τὸ θέληµα τὸ ἐμὸν, 


ἀλλὰ τὸ θέληµα τοῦ πἐμψαντός µε.» Οὐχοῦν olxo- 
νομικῶς τὰ τοιάδε qual. 


ΚΗ’. Πλὴν ἐκεῖνο φέρε δὴ, φέρε χαταθρῄσωμεν΄ 
'E& οὐρανοῦ καταθὰς ὡς 8sbc, δεδόσθαι φησὶν ἑαυτῷ 
παρὰ τοῦ Πατρὸς τοὺς εἰς αὐτὸν πιστεύσανταξ, ἵνα 
μὴ ἀπολέση, σώσῃ δὲ μᾶλλον αὐτοὺς, χαὶ ἀναστίσῃ 
τῇ ἑσχάτῃ ἡμέρᾳ. Πῶς οὖν ἀνέστησεν, ἢ δηλονότι 
διὰ τῆς ἰδίας ἀναστάσεως τῆς 6x νεχρῶν ; Ζωοποιῇ- 
σας γὰρ xal πρό ye τῶν ἄλλων tbv ἑαυτοῦ ναὸν, 
xaX τὸ τοῦ θανάτου χατασείσας χράτος διὰ τοῦ θα- 
νάτου τῆς ἰδίας σαρχὸς, ὁδὺς γέγονε τῇ ἀνθρωπείᾳ 
φύσει πρὸς ἀνάστασιν, xal πρός γε τὸ δύνασθαιε λοι- 
Tbv κατευμεγεθῆσαι φθορᾶς. Ίδιον ἣν &pa τοῦ χατα- 
φοιτήσαντος ἐξ οὐρανοῦ Θεοῦ Λόγου τὸ δι οὗ 
γέγονε πρωτότοχος Ex νεκρῶν' ἵνα xal ἑγηγερμένῳ 
κατακολουθῇ πρὸς ζωὴν τὸ δοθὲν αὐτῷ, οὐχέτι διὰ 
τὴν τοῦ πρωτοπλάστου παράδασιν ἀπολλύμενον, σω- 
ζόμενον δὲ μᾶλλον διὰ τὴν ὑπαχοὴν τοῦ Χριστοῦ. 
Δεδόσθαι δέ φησιν ἑαυτῷ τοὺς τὴν εἰς αὐτὸν πίστιν 
προσιεµένους πάλιν, ὡς ἄνθρωπος γεγονώς. Ἐλτρος 
μὲν γὰρ ἴδιος αὐτῷ πάντα τὰ τοῦ Πατρός. Ἐπειδὴ 
δὲ, ὡς ἔφην, µετέσχεν αἵματος χαὶ σαρχὸς, εἶτα πε- 
πιστεύχαμεν ὡς θεῷ, ταύτῃ τοι τὸ τῆς δόσεως ὄνομα 
παρεισχρίνεται ' βεδασίλευχε γὰρ ἡμῶν καὶ μετὰ 
σαρχὸς, ὁ xal πρὸ αὐνῆς βασιλεύς. Καὶ γοῦν ὡς elc 
τὴν τοῦ χρῆναι βασιλεύειν ἀρχὴν εἰσχεχομισμένος, 
ὅτε γέγονε καθ) ἡμᾶς, « Κύριος, φησὶν, εἶπε πρός 
µε’ Yióg µου εἶ σὺ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηχά σε. » 
Δέχεται τοίνυν ἀνθρωπίνως τὰ ἑαυτοῦ, χαίτοι χατ- 
εξουσιάζων τῶν ὅλων ὡς θεός. 


Quamvis ergo ut Deus omnibus dominetur; tamen secundum humanam naturam, qus sua alioquin 


erant, accepisse dicitur. 


De Christi sanctificatione , ejusdemaue 
sacerdotio. 


XXIX. « Decebat enim eum, propter quem om- 


** Joan, viri, 15, 16. ** Joan. vi, 39. 


' * Coloss. i, 18. 


Περὶ τοῦ ἡγιάσθαι τὸν Χριστὸν, και τῆς xac 
ὁν νοουµένης ἱερωσύγης. 
Κθ'. « Ἔπρεπε γὰρ αὐτὸν h, δι ὃν τὰ πάντα, 


V [lebr. µ, 14. ** Psal. η, 7; Hebr, 1, 5. 


Vari: lectiones codicis Seguieriani. 


! μηδὲν ἀπολέσηται, Ε αὐτὸ. b αὐτῷ: 


4515 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1574 


Xa δι οὗ τὰ πάντα, πολλοὺς υἱοὺς εἰς δόξαν ἀγα- A nis, et per quem omnia, qui multos filios in. glo- 


Ἱόντα 1, τὸν ἀρχηχὸν τῆς σωτηρίας αὐτῶν διὰ πα- 
θηµάτων τελειῶσαι. Ὅτε γὰρ ἁγιάζων xal οἱ ἆγια- 
ζόμενοι, ἐξ ἑνὸς πάντες * δι’ ἣν αἰτίαν οὐχ ἐπαισχύ- 
veta, ἁδελφοὺς αὑτοὺς χαλεῖν, λέγων ᾽Απαγγελῶ 
τὸ ὄνομά σου τοῖς ἀδελφοῖς µου , ἓν µέσῳ ἐχκλησίας 
ὑμνήσω σε. 2 Οἴονται τάχα που τῶν ἁμαθεστέρων 
τινὲς, xal διαιρεῖν εἰωθότων εἰς δύο Χριστοὺς xal 
εἰς δύο υἱοὺς τὸν ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν , τε- 
λειωθῆναι λέγεσθαι διὰ παθηµάτων τὸν Ex γυναιχὸς 
ἄνθρωπον ἰδίᾳ νοούµενον, xat δίχα τοῦ ἐχ θεοῦ Πα- 
τρὸς ὕντος Λόχου , xaX αὐτὸν λέγεσθαι τῆς σωτηρίας 
ἡμῶν τὸν ἀρχηγόν. Ἱετελειῶσθαι δὲ παρ) αὐτοῦ τοῦ 
Θεοῦ Λόγου δοθέντα πρὸς τὸ πάθος ) ὡς ἕτερον ἰδι- 
χὠς. Πρέπειν γὰρ αὐτῷ δὴ µάλ.στά qaot τῷ δι’ ὃν 


riam adduxerat, auciorem salutis eorum per pas- 
siones consummare. Qui enim sanctiflcat, et qui 
sanctificantur, ex uno omnes. Propter quam cau- 
sam mon confunditur fratres eos vocare, dicens : 
Annuntiabo nomen tuum fratribus meis, in medio 
ecclesie laudabo te ". » Rudiores, qui Dominum no- 
strum Jesum Christum duos Christos totidemque fi- 
lios suo more dividunt, arbitrantur fortassis hominem 
ex muliere natum, seorsum per se, hoc est, a Dei Pa- 
tris Verbo sejunctut, 151 per passiones hic con- 
summatum predicari, eumdemque salutis nostre 
auctorem hoc loco appellari ; consummatum autem, 
el passioni véluii alterum quempiam a se, ab ipso 
Verbo objectum esse, Nam illud, « propter quem et 


τὰ πάντα καὶ δι οὗ τὰ πάντα, διά τοι τὸ φάναι τὸν B per qnem omnia, » proprie in illud convenire, hoc 


µαχάριον εὐαγγελ.στὴν' « Πάντα δι’ αὐτοῦ ἐγένετοι 
xal χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν. » — « Ἔπρεπε 
τοίνυν, qaot, τῷ Λόγῳ, δι ὃν τὰ πάντα xal δι’ οὗ 
τὰ πάντα, πολλοὺς υἱοὺς elg δόξαν ἁγαγόντι, τὸν 
ἀρχηγὸν τῆς σωτηρίας αὐτῶν, « τουτέστιν ἄνθρωπον 
ἁπλῶς, τὸν διὰ τῆς ἁγίας Παρθένου, » τελειῶσαι διὰ 
παθηµάτων. » "Ὅτι δέ ἐστιν ἐμθροντησίας ἀνά- 
πλεως ὁ λόγος αὐτοῖς, ὡς Évt xal νῦν καταδεῖξαι 
«πειράσομαι. 


A'. Ἡρῶτον μὲν γὰρ τὸ, δι οὗ, καὶ ἐπ αὐτοῦ 
τέθειται τοῦ Πατρός. Καὶ γοῦν ὁ µαχάριος Παῦλος, 
« Πιστὸς, φησὶν, ὁ θεὸς, δι οὗ ἐχλήθητε εἰς χοινω- 
γίαν τοῦ Yiou αὐτοῦ. » Ka πάλιν τοῖς διὰ πίστεως 
εἰς ἐλεύθερον ἀξίωμα κεχληµένόις, « "Apa, φησὶν, 
οὐχέτι sl δοῦλος , ἀλλὰ vió; * εἰ δὲ υἱὸς , xai χληρο- 
νόμος διὰ θεοῦ. » ᾿Αδιαφορούσης τοίνυν τῆς ϐθεο- 
πνεύστου Γραφῃς περὶ τὴν τῆς λέξεως ἐχφώνησιν, 
δεχοµένης δὲ αὐτὴν xaX ἐπὶ τοῦ Πατρὸς , οὐδὲν ἔτι 
τὸ συνωθοῦν ἡμᾶς.-εἰς τὸ τοῦ Υἱοῦ περιτρέπειν πρὀσ- 
ωπον ὡς ἐξ ἀνάγχης τὸ, δὲ οὗ. Ἐπειδὴῇ δὲ τοῦτό 
ἐστιν ἀληθὲς, τί Κ μὴ μᾶλλον ἀφέντες εἰς τὸ παρὸν 
τὸ αὐτοῦ πρόσωπον, εἶτα τῷ σχοπῷ τῶν ἱερῶν Γραµ- 
µάτων ἑπόμενοι, τῇ μετὰ σαρχὸς οἰχονομίᾳ τοῦ Μο- 
νογενοῦς τὸν αὐτῇῃ πρέποντα τηροῦντες λόγον, τὸν 
Πατέρα φαμὲν τελειῶσαι διὰ παθηµάτων ἐἑνανθρω- 
πῄσαντα τὸν Ylóv ; « Ὑπέμεινε γὰρ στανρὸν, αἰσχύ- 
. νης καταφρονήσας, » iv εὐδοχίᾳ που πάντως τοῦ 
θεοῦ καὶ Πατρός" (vd xai ἡμᾶς τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ 
κατακολουθεῖν ἠρημένους, νεανιχοὺς ἀποφήνῃ, πει- 
θοµένους λέχοντι * « Mt) φοθεῖσθε ἀπὸ τῶν ἆἁποχτει- 
νόντων ὑμῶν τὸ σῶμα , τὴν δὲ ψυχὴν μὴ δυναµένων 
ἀποχτεῖναι. » ᾿Ἐπειδὴ γὰρ ἔμελλον θλίΨιν ἔχειν ἐν 
τῷ xócpup , xal ὁιώκεσθαι παρ᾽ ἐχθρῶν, xat τῶν τῆς 
ἀληθείας δογμάτων ὑπεραθλεῖν, ἱδρῶτί τε xai πό- 
vot; κατορθοῦν sU µαλα τὴν ἀρετὴν οὐχ &d θρύπτε- 
σθαι πρὸς δειλίας, ἀποφαίνει δὲ μᾶλλον εὐτολμοτά- 
τους, ἑλάσας αὐτὸς διὰ παθηµάτων, ἵνα xal ἡμᾶς 


C 


(inquiunt illi) ex beato evangelista evidenter colligi 
potest. Ait enim : « Omnia per ipsum facta sunt, et 
sine ipso factum est nihil *. » — « Decebat igitur 
(sicut asserunt ill) at Dei Verbum, per quod om- 
nía, et propter quod omnia, quod multos filios in 
gloria adduxerat, salutis illorum auctorem (hoc est, 
hominem purum ex sacra Virgine ortum), per pas- 
siones perfectum consummatuinque redderet. » Quo 
autem lic eorum sermo amenlia scaleat, quanta 
fleri poterit perspicuitate nunc ostendere conabor. 

XXX. 1n primis itaque illud, per quem, de ipso 
quoque Patre enuntiatum interdum comperitur. 
« Fidelis Deus (scribit beatus Paulus), per quem vo- 
cati estis in societatem Filii ejus 9. » Ad illos rur- 
sum, qui per (idem ad libertatis dignitatem evocati 
fuerant, ita ait : « Itaque jam non es servus, sed 
filius : quod si filius, et heres per Deum ^. » Cum 
ergo divina Scriptura promiscue banc phrasim 
usurpet, atque illud, per quem, tribuat ipsi quoque 
Pati; nibil est quod Filii tantum personz illud 
nos admetiri necessario compellat. Cum itaque hzc 
ja se habeant, cur potius minime hoc de Filio 
intelligentes, sed Scripturarum auctoritati. innixi, 
sermonemque incarnati Unigeniti mysterio con- 
gruentem studiose conseclali, non dicimus Patrem 
Filium hominem factum per passiones consum- 
masse? quandoquidem is, Deo Patre sic volente, 
« Ignoiminia contempta, crucem sustinuit *!, » quo 


p €t nos quoque vestigiis illius inhzrentes, strenuos 


efficeret, confidentes iu illo qui dicit : « Nolite ti- 
mere eos qui occidunt corpus, animam autem nou 
possunt occidere **, » Nam quod afflictionem in 
mundo, persecutionemque ab hostibus perpessuri 
essent, et gravia pro veritatis dogmate certamina 
subituri, et virtutis denique stadium non absque 
magno sudore et molestiis decursuri, noluit eos 
metu /[rangi, sed per ea qua ipse perpessus est, 
aniwari : ut vero nos etiam ea deirectare non au- 


V Hebr. n, 10-19, ** Joan. 1, 3. "I Cor. 1,9. 3 Galat. iv, 7. "pDebr, xi, 2. ὃν Μαι. αχ, 928. 


Varia ἰεσιίουες codicis Seguieriani. 


i ἀγαγόντι. ἱ πχθεῖν. X τοῦτο, 


41576 


5. CYIILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


15:6 


Óeremus, ostendit dicens : « Non est discipulus su- A ἐχδυσωπήσῃ , λέγων, « Οὖκ ἔστι µαθητῆς ὑπὲρ τὸν 


per magistrum, nec servus super dominam suum: 
1549 sufficit discipulo, ut sit sicut magister ejus, 
et aervo, sicut dominus ejus **. » — « Si me per- 
seeuli sunt, et vos persequentur **, » 

XXXI. Seopus itaque unigenlto Dei Filio propo- 
situs fnit, in carne sua pro nobis pati. Cujus qui- 
dem propositi causam divinus Paulus his verbis 
explanat : « Quia (inquit) pueri communicaverunt 
carni ei sanguini, et ipse similiter participavit 
eisdem : ut per mortem destrueret eum, qui habebat 
mortis imperium, id est diabolum ; et liberaret eos 
qui timore mortis per totam vitam obnoxii erant 
servituti *, » Cum ergo mortis destructio human: 
naturz facultatem superaret (nam per vetus male- 
dictam in eam adducta erat calamitatem, ut neces- 
sario mortis imperio obnoxia teneretur), oportuit 
. Ut vivificum Dei Verbum natura morti obstricta, 
hoc est nostra humana, sese indueret; quo mors 
efferatà cujusdam bellus instar propriam quoque 
illius carnem adorsa, a tyrannide quam in 1108 
exercebat, velut 4 Deo jam debellata, in posterura 
desisteret. Ipse itaque est, qui quidem propter nos 
secundum carnem, hoc est bumanam naturam, 
perficitur; secundum divinam vero virtutem (eo 
ninirum, quod mortis impetum perfregerit) nos 
perficit, consummatque. Deerat enim humana na- 
turz ea integritas et incorruptio, quam in ortus sui 
primordio obtinebat : « Deus enim mortem non fe- 
cit, neque khetatur in perditione vivorum. Creavit 
enim, ut essent, omnia δέ» spectantque ad salu- 
tem mundi primordia, nec est in illis venenum 
perditionis, nec inferorum regnum in terra : « Sed 
diaboli,invidia mors intravit in mundum 17.» Ad 
hunc itaque modum nos períiciens, ad colestem 
Patrem aiebat : « Ego te clorificavi super terram : 
opus consummavi quod dedisti mihi ut faciam **. » 
Ἐν namque vera est Dei Patris gloria, quod per 
Filium suum demolitus est mortem. Per passiones 
proinde ipsi quidem consummatio, nobis vero ejus 
quod deerat, expletio obtigit. Per Christam enim 
et in Cliristo nova creatura effecti sumus **. 

XXXlI. Quod autem non nudum vulgaremque 
"hominem a Verbo sejunctum, nostrl causa con- 


διδάσχαλον, οὐδὲ δοῦλος ὑπὲρ τὸν Κύριον αὗτου: 
ἀρχετὸν τῷ μαθητῃῇ ἵνα γένηται ὡς 6. διδάσκαλος 
αὐτοῦ, xai τῷ δούλῳ, ὡς ὁ χύριος αὐτοῦ. « El ἐμὲ 
ἑδίωξαν, χαὶ ὑμᾶς διώξουσι. » 

ΛΑ’. Σχοπὸς οὖν ἄρα τῷ Μονογενεῖ Υέγονε, σαρχἳ 
«f| ἰδίᾳ παθεῖν ὑπὲρ ἡμῶν. Καὶ ποία τίς ἔστιν ἡ 
τοῦδε πρόφασις , διδάξει λέγων ὁ θεσπέσιος Πανλος ᾽ 
€ Ἐπειδὴ γὰρ τὰ παιδία χεκοινώνηκεν αἵματος xii 
σαρχὸς, xai αὐτὸς παραπλησίως µετέσχε τῶν αὑτῶν. 
ἵνα διὰ τοῦ θανάτου χαταργήσῃ τὸν τὸ χράτος ἔχοντα 
τοῦ θανάτου, τουτέστι τὸν διάθολον’ xaY ἆταλλάξη 
τούτους, ὅσοι φόδῳ θανάτου διὰ παντὺς τοῦ (Qi 
ἔνοχοι σαν δουλείας. » Οὐχοῦν ἐπειδήπερ ἀνέφιχτον 
Tv τῇ ἀνθρώπου φύσει τὸ χαταργῆσαι θάνατον (ἔχε- 
χράτητο γὰρ ὑπ' αὐτοῦ, χαταχομιζούσης αὐτὴν t 
τοῦτο τῆς ἀρχαίας ἀρᾶς ἐχείνης), ἀναγχκαίως 6 ζωο- 
ποιὸς τοῦ Θεοῦ Λόγος τὴν θανάτῳ ! χάτοχον tuz- 
έσχετο φύσιν, τουτέστι τὴν χαθ᾽ ἡμᾶς, Ίγουν τὸν ἀν- 
θρωπίνην, ἵνα καὶ τῇ αὐτοῦ σαρχὶ καθάπερ τι τῶν 
ἀτιθάσσων θηρίων ἐπιπηδήσας ὁ θάνατος, παύσττα:. 
τῆς χαθ ἡμῶν τυραννίδος, ὡς παρὰ θεοῦ χαταργο;- 
µενος. Αὐτὸς οὖν ἄρα ἐστὶν ὁ σαρχὶ τελειούμενος δι 
ἡμᾶς ἀνθρωπίνως , τελειῶν δὲ ἡμᾶς θεϊχῶς διὰ τοῦ 
χαταργῆσαι τοῦ θανάτου τὸ χράτος. Ἔλειπε γὰρ 51; 
ἀνθρώπου φύσει τὸ ἄφθαρτον, οὕτω γενοµένῃ xat tv 
ἀρχαῖς. « 'O γὰρ θεὸς θάνατον οὐχ ἐποίησεν, οὐδὲ 
τέρπεται ἐπ᾽ ἁπωλείᾳ ζωντων * ἔχτισε γὰρ εἰς τὸ εἷ- 
ναι τὰ πάντα" » xai σωτῄήριοι al γενέσεις τοῦ κόσµο», 


ϱ καὶ οὐκ ἔστιν καὶ ἐν αὐτοῖς ^ φάρμακον ὀλέβρου, 


οὐδὲ ἔστιν ἅδου βασιλεία ἐπὶ τῆς Υῆς. « Φθόνῳ 5 
διαθόλου θάνατος εἰς τὸν χόσµον εἰσῆλθεν. » Οὕτως 
ἡμᾶς τελειώσας ἔφασχε πρὸς τὸν kv οὐρανοῖς Tla- 
τέρα xaY Θεόν’ « Ἐγώ σε ἑδόξασα ἐπὶ τῆς Tro Τὸ 
ἔργον ἑτελείωσα, ὅ δἐδωχάς pov, ἵνα ποιῄσω αὐτό. » 
Δόξα γὰρ ἀληθῶς τῷ θεῷ xat Πατρὶ, τῷ " διὰ τῷ 
ἰδίου Γεννήµατος χαταργήσαντι 9 θάνατον. Οὐχοῦν ἡ 
μὲν τελείωσις αὐτῷ διὰ παθηµάτων, ἡμῖν 6b προσ- 
θήχη τοῦ λείποντος τὸ Υεγενημένον καινὴ vip 
Χτίσις τὰ ἓν Χριστῷ. 


AB'. Ότι δὲ οὐχ ἄνθρωπον ἁπλῶς ἐξηρημένου τοῦ 
Λόγου τετελειῶσθαί φήσιν ὑπὲρ ἡμῶν, καὶ ἓν ἀν- 


summaium dicat, sed ipsummet Unigenitum hu- p θρωπείᾳ δὲ μᾶλλον μορφῃ πεφηνότα τὸν Μονογενῖ, 


mana forma indutum, id divinus Paulus hae rur- 
sum oratione confirmat : « Qui (inquit) sanctilicat, 
159 et qui sanctificantur, ex uno omnes. Propter 
quam causam non confunditur fratres eos vocore, 
dicens : Annuntiabo nomen tuum fratribus meis **, » 
Hic opere pretlum est cognoscere, ecquisnam ille 
sit qui sanctificat; tum quinam illi rursum qui 
sanctificantur; el quonam modo ex uno oinnes, et 


9? Matth. x, 91, 25. 
avit, 4. * If Cor. v, 17. 


εν Joan. xv, 20. 
6 [lebr. 11, 11. 


55 |lebr. vut, 14, 15. 


πιστώσεται πάλιν Ó θεσπέσιος Παῦλος προστιθείς ’ 
€ "O τε γὰρ ἁγιάζων, καὶ οἱ ἁγιαζόμενοι, && Evo; 
πάντες δι’ fjv αἰτίαν οὐχ ἐπαισχύνεται ἀδελφοὺς 
αὐτοὺς χαλεῖν, λέγων, ᾽Απαγγελῶ τὸ ὄὕνομά σου τοῖς 
ἀδελφοῖς µου. » Τίς 6 ἁγιάζων, καὶ τίνες ἂν εἷεν οἱ 
ἁγιαζόμενοι xal πῶς ἐξ ἑνὸς πάντες, Ἡ Ex τίνος, 
ὅλως ἄξιον ἰδεῖν. Οὐκοῦν ἁγιάνει μὲν ὁ Yibc, ἅγιος 
ὢν χατὰ φύσιν ὡς θεός ἡγιάσμεθα δὲ ἡμεῖς παρ' 
55 joan. 


** Sap. 1, 5. Sap 11,21. 


Varie leetiones codicis Seguieriaui. 


1 θανάτου. majzaxi; n «0. Ὁ xatapyT32:t. 


1511 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1578 


αὑτοῦ διὰ τοῦ Πνεύματος, Πῶς οὖν ol πάντες ἐξ A ex quo tandem illo. Sanctiflicat igitur Filius, se- 


ἑνός: Ὡς Ποιητοῦ χαὶ Δημιουργοῦ΄ ὥστε xal ἀναγ- 
xatoy ἐντεῦθεν ἡμᾶς πρὸς ἀλλήλους ἔχειν τὴν ἆδελ- 
φότητα. Γενητοῦ P γὰρ πρὸς γενητὸν, χαθὸ γενητὰ 4, 
φυσική τις 7] ἁδελφότης. Καΐτοι τὴν φύαιν ἁγένητός 
ἔστιν ὁ Υἱὸς , χαὶ οὐκ ἁδελφὺς τῇ χτίσει χατά γε τὸ 
εἶναι φύσει Θεός' πῶς οὖν οἱ πάντες ἐξ ἑνὸς, ὃ τε 
ἁγιάζων καὶ οἱ ἁγιαζόμενοι; Οὐχοῦν ἀναγκαῖος εἰς 
τὴν τῶν προχειµένων διασάφησιν τῆς μετὰ σαρχὸς 
οἰχονομίας ὁ λόγος. Ὅτε γὰρ γέγονε χαθ᾽ ἡμᾶς, τότε 
xaX αὐτὸς ps0" ἡμῶν EE ἑνὸς λέγεται καὶ χεχρηµά- 


τιχε τοῖς κτίσµασιν ἁδελφὸς , ὡς συγγένειαν ἑσγηχὼς 


τὴν πρὸς ἡμᾶς ἀνθρωπίνην. Ταύτῃ τοι xol µάλα 
εἰχότως οὖκ αἰφχύνεται ἡμᾶς ἁδελφοὺς ὀνομάζειν, 
obx ἀνασχόμενος , ὥς Yé µοι φαίνεται, τοῖς δι αὐτοῦ 


enndum naturam sanctus exsistens, utpote Deus ; 
sanctificamur autem nos ab eo per Spiritum san- 
clum. Át quomodo ex uno omnes? Ex uno utique 
omnes conditore et opiflce, unde et mutuam quoque 
[rateruitatem necessario hinc trahimus. Nam inter 
geuitum et genitum, quatenus genita sunt, natura- 
lis quaedam germanitas intercedit. Ceterum cum 
Filius non sit natura factus, neque ullam omnino 
ut Deus fraternitatem cum ereatura inire queat; 
qui fieri potest ut omnes, tam illi qui sanctilican- - 
tur, quam is quoque qui sanctificat, profluxerint ab 
uno? Sane ad dilucidam proposit:e rei explanatio- 


nem, incarnationis ceconomiam spectare nos opor- 


tet. Cum enim nobis secundum carnem assimilatus 


γεγονόσιν ἁἀδελφὸς ὀνομάζεσθαι, εἰ μὴ γέγονε χατ᾽ B est, tunc et ipse quoque perinde ac nos ex uno 


αὐτοὺς, πλὴν οὐ μεθεὶς ὅπερ fjv. Τότε γὰρ ἀνεπιπλή- 
κτως xa ὑμνήσει μεθ) ἡμῶν αὐτὸς, ὃν ὑμνοῦσι τὰ 
Σεραφεὶμ, χαὶ σύµπασα χτίσις προσχυνεῖ. 


esse dietus est, ereaturarumque frater jure appella- 
tus, ntpote cum humana natura cognationem sorti- 
tus. Hac igitur ratione satis congrue fratres nos 


appellare neutiquam veritus est. Nisi enim his qui per ipsum conditi sunt, similis evasisset (quanquam 
per boc, íd quod erat, non amiserit), nequaquam, ut mihi persuadeo, fratris nomine se compellari 
passus esset. Tunc enim et absque reprehensione etiam jpse nobiscum laudabit, quem laudant Sera- 


phim, et universa creatura adorat, 

AT*. «Καὶ ὁμολογουμένως µέγα Eavi τὸ τῆς εὖ- 
σεθείας μυστήριον * θεὺς ἐφανερώθη ky σαρχὶ, ἔδι- 
χαιώθη iv πνεύμµατι, ὤφθη ἀγγέλοις, ἐχηρύχθη ἐν 
ἔθνεσιν, ἐπιστεύθη ἐν χόσµῳ, ἀνελήφθη Ev δόξῃ. » 
Ei θεὸς ὧν ὁ Λόγος ἐνανθρωπῆσαι λέγοιτο, καὶ οὐ 
δύπου μεθεὶς τὸ εἶναι Θεὺς, ἀλλ ἐν οἷς ἣν ἀεὶ δια- 


pévov' µέγα δὴ τότε , καὶ ὁμολογουμένως μέγα kart C 


τὸ «5e εὐσεθείας µυστήριον. El δὲ ἄνθρωπος νοεῖται 
χοινὸς ὁ Χριστὸς , ὡς χατὰ µόνην τὴν Ισότητα τῆς 
ἀξίας, Ίγουν αὐθεντίας, θεῷ συνηµµένος (πεφρονή- 
χασι γὰρ τὰ τοιάδε τινὲς τῶν ἁμαθεστέρων), πῶς ἓν 
σαρχὶ πεφανέρωται; (χαίτοι πῶς οὐχ ἅπασιν ἐναργὲς, 
ὅτι πᾶς ἄνθρωπος ἓν σαρχί τὲ ἔστι, xai οὐχ ἂν 
ἑτέρως ὀρῷτό τισι;) τίνι δὲ τρόπῳ 7 ὥφθαί φησιν 
αὐτὸν xai τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις; "H γὰρ xai ἡμᾶς 
αὐτοὺς οὐχ ὁρῶσιν ἄγγελοι; Τί οὖν iv Χριστῷ τὸ 
ξένον, Ἡ τί τὸ παράδοξον, εἰ χαὶ χαθ᾽ ἡμᾶς ὄντα, 
xaX ἕτερον οὐδὲν, τεθἐανταἰ τινες τῶν ἁγίων ἀγγέ- 
2v : Πῶς δὲ xat ἔθνεσιν ἐχηρύχθη ; χαὶ ὡς τίς ὑπάρ- 
χων * παρὰ τῶν ky χόσµῳ πιστεύεται; El. μὲν γὰρ 


ὡς ἕνα τῶν καθ) ἡμᾶς ἄνθρωπον ἁπλῶς, xal οὐχὶ f D 


μᾶλλον θεὸν ἐνηνθρωπηχότα διεχἠρυξαν ol μαθηταὶ, 
xai ὡς τοῦτο ὑπάρχων παρὰ τῶν lv χόσμῳ πιστεύε- 
ται, ἀνθρωπολατρείᾳ χεκρατήµεθα, χαὶ qtpooxexu- 
νήχαµεν τῇ Χτίσει΄ xal πρός v& τοῦτο ἡμᾶς κατ- 
εδόνησεν αὐτὸς ὁ φύσει τε χαὶ ἀληθείᾳ χαὶ τῶν ὅλων 
Θεός: αὐτὸς γὰρ ἡμῖν τὸν τῶν θεηγόρων ἀνέδειξε 
χορόν. El δὲ Χριστὸς ἐγερθεὶς ἐκ νεχρῶν τοῖς ἁγίοις 
ἔφασχεν ἀποστόλοις « Πορευθέντες μαθητεύσατε 
πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα 
τοῦ Πατρὸς, xal τοῦ Υἱοῦ, καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύμα- 


*! | Timoth. 11, 10. 


XXXIII. « Et manifeste magnum est pietatis sa- 
cramentum : Deus mauifestatus est in carne, justi- 
ficatus est in spiritu, visus est angelis, przedicatus 
est in gentibus, creditus est in mundo, assumptus 
est in gloria *. » Si Deus verbum deitatem non 
amittens, sed in quibus erat bonis constanter per- 
sistens, homo factus praedicatur, magnum profecto 
pietatis mysterium hic se offert, Si vero Christus 
est homo tantum communis, sola dignitatis vel 
auctoritatis societate Deo conjunctus (lioc enim in. 
docti quidam defendunt), quomodo mauifestatus 
est ip curne? An non omnibus perspicuum est 
nullum non hominem carne esse indutum, nec alio 
modo a quoquam posse videri? 15A, Qua ergo ra- 
tione a sanctis quoque angelis visus dicitur? Nonne 
angeli nosipsos conspicantur? Quid igitur in Chri- 
$10 aut novum, aut inusitatum, et admiratione di- 
gnum esl, si solam nature nostr: similitudinem 
gerens, a quibusdam angelis visus est ? Qualis rur- 
sum gentibus pr:edicatus? aut qualis tandem ab iis 
qui sunt in mundo, creditur? Nam si illum disci- 
puli mundo przdicarunt ut purum aliquem nostra 
conditionis hominem, et non ut Deum hominem 
factum, talisque ab iià qui in mundo degunt credi- 
tur; ad unum omnes anthropolatrie crimine rei 
tenebimur, creaturamque Creatoris loco adorare 
aperte convincemur ? idque illius impulsu, qui na- 
tura et veritate universorum Deus est. Constat 
enim ipsum ad nos misisse magistros qui Ίο 
docerent. Quod si Christus ex mortuis exsuscitatus, 
sanctos apostolos his verbis affatur : « Euntes do- 


Variz lectiones codicis Seguiertani. 


P YvsvmtQ. 4 ysvmtóv. * τίνα δὲ τρόπον. 


? ἶσ. καὶ ὅστις ὑπάρχων. 


13519 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1580 


" eeie omnes gentes, baptizantes eos in nomine Pa- A τος" » εἶτα πεπιστεύχαμεν εἰς αὐτὸν, βεδαπτίεµεδά 


tris, et Filii, et Spiritus sancti 5; » nosque in illum 
credimus, ac mortem ejusdem annuntiantes, resur. 
rectionemque confitentes, baptizati sumus ; et istud 
de more faciitantes nunquam bactenus quod homi- 
nem colamus, insimulati fuimus : quis dubium ha- 
bere potest Christum non esse purum hominem 
nuda tantum simplicique cum Dei Verbo con- 
nexione honoratum ; verum naturali secundum di- 
spensatoriam uniouem cum humana natura con- 


juncione unum esse Filium et Dominum, atque 


ideo magnum pietatis sacramentum eluxisse mundo? 
Nam Deus Verbum apparuit in carne, justificatus 
est in Spiritu (nullum enim peceatum Dominus no- 
ster designat), visus est et angelis, ut qui nativita- 


42, τὸν θάνατον αὐτοῦ χαταγγέλλοντες , xai ὁμολο- 
γοῦντες τὴν ἀνάστασιν ' xai τοῦτο ὁδρᾷν εἰωθότες. 
τοῖς ἀνθρωπολατρείας ἐγχλῆμασι xax* οὐδένα τρότον 
ἐνισχῆμεθα. Οὐκ ἄρα φιλῇ συναφείᾳ τῇ πρὸς Osbv 
Λόγον τετιμηµένος ἄνθρωπος (ὁ Χριστὸς, συνόδῳ δὲ 
μᾶλλον τῇ πρὸς τὸ ἀνθρώπινον καθ) ἔνωσιν oixovo- 
μικὴν Υἱὸς εἷς χαὶ Κύριος. Μέγα γὰρ τότε τὺ τῆς 
εὐσεθείας µυστήριον’ πεφαγέρωται γὰρ Ev σαρχὶ 
θεὸς iv ὁ Λόγος, ἑδικαιώθη δὲ xaX Ev Ἠνεύματι: οὐ 
γὰρ ἐποίησεν ἁμαρτίαν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χρι- 
στός ὤφθη δὲ xol ἀγγέλοις, ol τὴν ἀνθρωπίντν 
αὑτοῦ γέννησιν οὐχ ἡγνοηκότες ἔφασχον ε Δόξα ἐν 
ὑψίστοις θεῷ , xat ἐπὶ γῆς εἰρήνη, àv ἀνθρώποις 


. εὐδοχία.» Ἐχηρύχθη δὲ καὶ ἐν ἔθνεσι * xal ὅτι χατὰ 


tem ejus secundum caruem non ignorantes : « Glo- B ἀλήθειάν ἐστιν ὁ Υἱὸς τοῦ θεοῦ xol Πατρὸς, xaX tv 


ria in altissimis Deo, et in terra pax, iu hominibus 


σαρχὶ πεφηνὼς, παρὰ τοῖς ἓν χόσµῳ πιστεύεται. 


- bona voluntas **,» concinuerint; predicatus est etin gentibus quoque : denique verum illum natu- 
ralemque Dei Patris Filium esse, qui wanifestatus sit in carne, creditum est ab his ααἱ mundum 


hunc incolunt. 

XXXIV. « Et testimonium perhibuit Joannes, 
dicens : Quia vidi Spiritum descendentem quasi co- 
lumbam de coelo, et inansit super eum. Et ego ne- 
sciebam eum, sed qui misit me baptizare in aqua, 
ille mihi dixit : Super quem videris Spiritum de- 
Scendentem et manentem super eum, 155 hic est 
qui baptizat in Spiritu sancto. Et ego vidi, et te- 
stimonium perhibui, quia bic est Filius Dei **. » 


ΑΔ’. « Καὶ ἐμαρτύρησεν Ἰωάννης λέγων ^. "Oz 
τεθέαµαι τὸ ΠΗνεῦμα χαταθαϊῖνον ὡσεὶ περιστερὰν 
ἐξ οὐρανοῦ, xal ἔμεινεν ἐπ αὐτόν. Ἐγὼ δὲ * olx 
ᾖδειν αὐτόν ' ἀλλ’ 6 πἐµψας µε βαπτίξειν ἐν ὕδατι, 
αὑτός µοι εἶπεν, Ἐφ' ὃν ἂν ἴδῃς τὸ Ἠνεῦμα χατα- 
θαἴνον, καὶ µένον ἐπ᾽ αὐτὸν, οὗτός ἐστιν ὁ βαπτίζων 
ἐν Πνεύματι τῷ ἁγίῳ. Κἀγὼ ἑώραχα, xai µεμαρτί.- 
prxa, ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. » "Eva λέ- 


Cum unum duntaxat Emmanuelem ἀθδίΡΙΙΘΙΠΙΦ, ne- B Ύοντες τὸν Ἐμμανουὴλ, καὶ τῶν elg δύο Χριστοὺς 


que eos qui unicum Christum in duos divellunt, 
feramus, quid dicemus, cum Spiritum sanctum e 
colo super illum descendisse, necnon super eum- 
dem mansisse audimus ? Suspicabiinurne Dei Patris 
Verbum Spiritus sancti participatione indiguisse? 
At quid hoc aut excogitari, aut dici queat absur- 
dius? Spiritus enim zque proprius est illius at- 
te Dei Patris. « Quoniam estis filii (inquit bea- 
tus Paulus), misit Deus Spiritum Filii sui in corda 
vestra clamantem : Abba, Pater **, » Impium proinde 
fuerit vel solum cogitare, ipsum Dei Patris Verbum 
Spiritus sancti communicatione eguisse; fatuum 
vero, in rem usque adeo planam et evidentein cu- 
riosius velle inquirere. At quomodo ergo Spiritus 
sanctus super iilum descendit? Accipit namque 
secundum humanam naturam, dispensatione cum 
carme efficiente, ut citra omnem repreliensionem 
Spiritum acciperet ; imo necessario ad hoc ducente. 
Suscipit autem nobis verius quam sibi : quo nimi- 
rum, posteaquam ab hominibus, eo quod illorum 
mens a juventute ad malitiam prona semper inten- 
taque esset **, semel avolarat, nunc in Cbristumn 
veluti in alterum generis nostri principium descen- 
dens, sedemque capiens, iterum in nobis tanquam 
recie jam operantibus, et vitam a peccato, omni- 


ἀποδιοριζόντων οὐχ ἀνεχόμενοι, τί δὴ ἄρά qau:v 
χαταπτάντος ἐπ αὑτὸν ἐξ οὐρανοῦ τοῦ ἁγίου Πνευ- 
µατος, xai µείναντος ἐπ᾿ αὐτόν ; ἄρα δεδεῃσθαι τοῦ 
μεταλαχεῖν ἁγίου Πνεύματος τὸν Ex θεοῦ Πατρὸς 
Λόγον ὑποτοπάσωμεν ; Καΐτοι πῶς οὐχ ἂν αἰσχρὸν * 
ἀληθῶς τὸ ὧδε φρονεῖν, ἢ λέχειν; ἴδιον γὰρ αὐτῷ 
τὸ Πνεῦμά ἔστι, καθάπερ ἀμέλει χαὶ τοῦ θεοῦ xai 
Πατρός. Καὶ γοῦν ὁ µαχάριος Παῦλος’ « "Οτι δὲ ἔστε 
νἱοὶ, οἷς ἑξαπέστειλεν ὁ θεὸς τὸ Πνεῦμα τοῦ Υἱοῦ αὑτοῦ 
tig τὰς χαρδίας ὑμῶν, xpátov* ᾿Α06ᾶ, ὁ Πατήρ. » 
ἸΑσεθὲς οὖν ἄρα τὸ χἂν γοῦν ὑπονοῆσαι µόνον τῆς 
τοῦ Πνεύματος µετουσίας δεδεησθαι xal αὐτὸν τν 
&x θεοῦ Πατρὸς Aóvov* xaX τὸ οὕτω caf] τὴν ἀπύ- 
δειξιν ἔχον περιεργίας ἀξιοῦν, εὔηθες καὶ κομιδῇ. 


C πῶς οὖν ἐπ' αὐτὸν κατέπτη τὸ Πνεῦμα; Δέχεται 


γὰρ ἀνθρωπίνως, ἀχαταιτίατον αὐτῷ τὸ λαδεῖν ἆπο- 
φαινούσης εὖ µάλα τῆς μετὰ σαρχὸς οἰχονομίας, 
μᾶλλον δὲ xal ἀναγχαίως εἰς τοῦτο φερούσης. Atys- 
ται γὰρ οὐχ ἑαυτῷ μᾶλλον , ἁλλ᾽ ἡμῖν ἵνα ἐπείπερ 
ἀπέπτη τῶν ἐπὶ τῆς γῆς, διὰ τὸ ἐπιμελῶς ἐγχεῖσθαι 
τὴν διάνοιαν τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ τὰ πονηρὰ Ex νεότη- 
τος, χαταφοιτῆσαν ἐπ᾽ αὐτὸν, ὡς ἓν ἀπαρχῇῃ τοῦ γέ- 
νους δευτέρᾳ, χαταλύσῃ xa ἀναπαύσηται πάλιν ἓν 
ἡμῖν, ὡς χατωρθωχόσιν ἤδη τὸ ἀναμάρτητον ἐν 
Χριστῷ, χαὶ τὴν αἰτίας ἁπάσης ἁπηλλαγμένην ἔχουσι 


* Matth. xxvi, 19. ** Luc. 1, 14. ** Joan. 1, 52-54, *5 Galat, ιν, θ. ** Gen. vin, 21. 


Vari» lectiones codicis Seguieriani. 


4 χἀγώ,  " οὗ πάναισχρον, ἢ πᾶν αἰσχρόν. 


4581 


- AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1582 


ζωήν. Πλὴν εἰ xat ἀνθρωπίνως δέχεται δι ἡμᾶς, A que erimine iinmunem in ipso ducentibus, come 


ἁλλ᾽ ὅρα διδόντα θεῖκῶς. « Ἐφ) ὃν γὰρ ἴδης τὸ 
Πνεῦμα καταθαῖνον, qnot, καὶ µένον ἐπ᾽ αὐτὸν, οὗ- 
πός ἁστιν ὁ βαπτίζων ἓν Πνεύματι τῷ ἁγίῳ. » Τοῦτο 
δέ ἐστιν ἑνέργημα θεῖκόν’ ὀνίησι γὰρ τοῖς βαπτιζο- 
µένοις ὁ Κύριος. ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ὡς ἴδιυν 
Πνεῦμα τὸ τοῦ Πατρός. Καὶ πρός Y& τοῦτο ἡμᾶς 
ἐμπεδοῖ γεγραφὼς ὁ θεσπέσιος Παῦλος: « Ol ἐν 
σαρχὶ ὄντες, Oei ἀρέσαι οὗ δύνανται. Ὑμεῖς δὲ 
οὐχ ἐστὲ ἐν σαρχὶ, ἀλλ᾽ ἓν πνεύµατι, εἴπερ Πνεῦμα 
θεοῦ ἑνοιχεῖ ἐν ὑμῖν, El δέ τις Πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ 
ἔχει, οὗτος οὐκ ἔστιν αὐτοῦ. » Μεμαρτύρηχεν οὖν 
Ἰωάννης, ὅτι « Οὗτός ὲστιν ὁ Υἱὸς τοῦ θεοῦ. » 


quiescat. Verumenimvero licet ut. homo Spiritum 
sauctum propter nos suscipiat; αἱ Deus tamen 
eumdem impertiri solet. « Super quem (inquit idem 
ille) videris Spiritum descendentem, et manentem, 
hic est qui baptizat in Spiritu saucto "7. » Baptizare 
autem in Spiritu sancto, opus divinum exsistit. 
Atqui Dominus noster Jesus Christus his qui bapti- 
zantur, Spiritum Patris uti proprium infuadit. At^ . 
que huc tendit divinus Paulus, dum inter czetera ita 
scribit: « Qui in carne sunt, Deo placere non. pos- 
sunt. Vos autem in carne nop estis, sed in spiritu , si 
tamen Spiritus Dei babitat in vobis. Si quis autem 


Spiritum Christi non habet, hic non est ejus **. » lunc itaque Dei Filium esse, aperte testatum facit Joannes. 
ΛΕ’. ᾿Αναπυθέσθαι δὲ πάλιν ἐθέλοιμ’ ἂν τῶνείς B. XXXV. At lubenter equidem hic illos perconta- 


δύο διοριζόντων υἱοὺς τὸν ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Xpi- 
στὸν (ἕνα δέδειχεν ὁ Πατὴρ, xal περὶ ἑνός φησιν 
ὁ µαχάριος εὐαγγελιστής * « Οὗτός ἐστιν ὁ ΥἸὸς τοῦ 
θεοῦ »)* "Ap' οὖν εἰπέ pot, περὶ τίνος ἔσται «b εἰρη- 
µένον; El μὲν οὖν ἰδιχῶς xal χατὰ µόνας τοῦ Μονο- 
γενοῦς, τουτέστι τοῦ Ex Πατρὸς ὄντος Λόγου" πῶς τὸ 
Ἠνεῦμα δέχεται, Χαΐτοι Θεὺς ὢν φύσει, χαὶ ἴδιον 
ἔχων αὑτό; El δὲ ἀνὰ µέρος χαὶ ἰδικῶς, fy (ouv κατὰ 
µόνας, τὸν Ex γυναιχὸς ἄνθρωπον δεδεῆσθαί qaot 


της τοῦ Πνεύματος μετοχῆς' πῶς αὐτός ἐστιν ὁ βα- 


πτίζων ἓν αὐτῷ, xalxot µόνῃ πρέποντος τῇ ἀνωτάτω 
φύσει τοῦ xal ἀποφαίνειν δύνασθαι µετεσχηχότας 
τοῦ Πνεύματος τοὺς προσιόντας αὐτῇ ; El δὲ δέχεται 
xat Dlowoty ὁ αὐτὸς, πρόδηλον ὅτι xatá Ys τοὺς τῆς 
μετὰ σαρχὸς οἰκονομίας λόγους, xai χαθὸ φύσει xal 
ἀληθῶς ἐστι Θεός, Δέχεται μὲν ἀνθρωπίνως οὐχ 
ἑαυτῷ μᾶλλον, ἀλλὰ τῇ τῶν ἀνθρώπων φύσει 5i" 
ἑαυτοῦ καὶ ἐν ἑαυντῷ τῷ πρώτῳ προξενῶν αὑτό * δί- 
δωσι δὲ θεῖχῶς ἐξ ἰδίας αὐτοῦ φύσεως, τοῖς ἀξίοις 
τοῦ λαθεῖν ἑνιείς. Hv. μὲν οὖν τῷ προχειµένῳ ῥητῷ 
προσεοικότα τε xal τὸν [oov ἔχοντα νοῦν παραθεῖναι 
xai ἕτερα" τὸ δέ γε ταυτοεπεῖν φορτικὺν εἰδότες, 
ἐχεῖνό φαµεν, ὡς ἀπόχρη τοῖς νουνεχεστέροις ἡ voc 
ἐξήγησις εἰς τὴν τῶν ὁμοίως ἑχόντων ἀχριθῃ διασά» 
φησιν. Οὐχοῦν ὁσάχις ἂν λέγοιτο Χριστὸς ἁγιάζεσθαι 
τυχὸν, Ίγουν τὸ Πνεῦμα λαθεῖν, κατὰ τοῦτον αὐτὸν 
τὸν τρόπον προσήκει νοεῖν. Εὐσεθεῖν γὰρ ἄμεινον 
περιτρέποντας εὐσεθῶς εἰς τὸ ἁμωμήτως ἔχον τῶν 
ἱερῶν Γραμμάτων τὸν νοῦν, Ίγουν ἰέναι χατὰ πετρῶν, 
ἀνοσίως ἐπιτειχίζοντας τῇ δόξῃ Χριστοῦ τὰ ὀρθῶς 
εἰρημένα. 


AQ'. ιτ Ἰησοῦς δὲ πλήρης Πνεύματος ἁγίου ὑπ- 
ἐστρεφεν ἀπὸ "lopbávou* καὶ Ίγετο ἐν τῷ Πνεύματι 
εἰς τὴν ἔρημον τεσσαράχοντα ἡμέρας, πειραζόμενος 
ὑπὸ τοῦ διαθόλου’ xal οὖκ ἔφαγεν οἱδὲν ἐν ταῖς 
ἡμέραις ἐχείναις ' χαὶ συντελεσθεισῶν αὐτῶν, ἐπεί- 
νασεν. » Ἔδει δὲ πάλιν ὑπὲο ἡμῶν ἀντιστῆναί τε, 
μονονουχὶ δὲ καὶ ἀνταποδύσασθαι τῷ πάλαι νιχήσαντι 
Σατανᾷ, τὸν διὰ τοῦτο καθιγµένον εἰς ἑχούσιον χέ- 
νωσιν, ἵνα ἡμᾶς ἀποφήνῃ µετεσχηχότας τοῦ lou 


rer, qui unum Dominum 156 nostrum Jesum 
Christum in duos filios divellunt (aam unum tantum 
Pater demonstravit; et de uno solum : « Hic est 
Filius Dei *?, » beatus evangelista retulit), de utro- 
nam illorom, quod allegatum est, accipi debeat? 
Nam si sermo est de Unigenito Dei Patris Verbo 
seorsum per se sumpto, quomodo Spiritum susce- 
pit, cum sit natura Deus, et ipsum Spiritum pro- 
prium liabeat? Quod si hominem ex muliere ortum 
seorsum ac per se positum Spiritu sancto eguisse 
dixerint, quomodo hie rursum in Spiritu saucto 
baptizat? quandoquidem Spiritus saucli gratianr 
accedentibus posse dilargiri, id vere nature est 
omnium suprema ac przstantissimz. Quod si unus 
idemque simul dat et recipit, manifestum est id 
provenire ratione dispensationis secundum car- 
nem, et quatenus natura et vere Deus exsistit. Ac- 
cipit igitur ut bomo, non tam sibi quam toti generi 
humano per seipsum, et in seipso primo : ex pro- 
pria vero vi et natura ut Deus est, illis dat, qui 
ipsum accipere digni sunt. Poterant alia quoque in 
eamdem sententiam non pauca afferri : sed super- 
vacaueum  judicavimus idem sepius inculcare, 
maxime vero cum ingeniosioribus ad similium lo- 
corum cognitionem vel unius explanatio sat esse 
possit. Quamobrem quotiescunque Christus sancti- 
flcari, hoc est Spiritum sanctum accipere dicitur, 
semper istud ad hunc modum intelligendum est. 
Satius enim est pietatem amplecti, dum pie sacra- 
rum Literarum sensum ad rectam pertrabimus 
interpretationem, quam impie denegantes qua re- 
cte de Christi gloria prouuntiata sunt, abire przci- 
pites. 

XXXVI. « Jesus autem plenus Spiritu sancto re- 
gressus est a Jordane : et agebatur in Spiritu in deser- 
tum diebus quadraginta, et tentabatur a diabolo, et 
nihil manducavit in diebus illis : et consummatlis 
illis, postea esuriiL"*. » Decebat sane, ut ille nostri 
eausa Satans se objectaret, partamque jam olim 
palinam ipsi eriperet, qui ea de causa in volunta- 
riam exinanitionem sese demiserat, ut sua nos 
plenitudinis participes efficeret ; fractosque et debi- 


*' Joan. 1, 23... '* Rom. viu, 8,9. 5* Joan. 1, 54. 7? Luc. iv, 1, 2, 


1585 


5. CYRILLU ALEXANDRINI ARCIIIEP. 


4384 


litatos quondam in Adamo, spiritale quoddam robur A πληρώματος * xa ἀσθενήσαντας Ev ᾿Αδὰμ εὑρωστίαν 


adeptos ostenderet : quandoquidem tam corporum, 
quam animorum zegritudines, 157 protoplasti culpa 
in hominum naturam invecte, per Christum e me- 
dio sunt sublat:e, Sicut enim hujus obeditione justi 
constituimur multi, etiamsi propter illius inobe- 
dientiam "*, in. condemnalionis sentenliam iucide- 
rimus; ita rursum spiritsli robore per Christum 
nobis allato, a velerum morborum detrimentis li- 
beramur : et qui in Adam victi concideramas, in 
Christo victoriam obtinuimus. Objieitur itaque hosti 
pro nobis ut liomo, vincit autem ut Deus. Tentatur 
rursum, Satana perinde illi insultante ac uni ex 
nobis, certoque sibi pollicente fore ut carnis petu- 
Jantia ad illum prosternendum sociam sese adjun- 
geret : veruin is pudefactus abscessit, cum natura 
hemana novo quodam modo in Christo legem 
peccati, qua pridem in membris carnis ferocie- 
bat "* , exstiuctam  mortifiegtamque sese habere 
ostenderet : abolita est enim lex hzc in Christo. 
Porro autem cum quantum sat erat jam jejunas- 
set, divinaque virtute absque cibo et potu incorru- 
ptam carnem conservasset, vix tandem, quae pro- 
pria illios sunt, pati eam sivit. Esuriisse enim 
dieitur : sed quam ob causam, quaeso, esurit? Ob 
eam nimirum, qua apte per utrumque Deum simul 
el bominem se esse declararet, unusque et idem, 
quatenus Deus, supra nos esse ; et quatenos hono, 
nobis similis agnosceretur, Virtute porro Spiritus 
in desertam sgi dicitur, non quod agi idem sit quod 
deferri, sed vitam traducere, seu inorari : quem- 
admodum nos quoque dicere interdum consuevi- 
mos, hunc vel illum probe seipsum agere, hoc est, 
ineulpatam vitam exigere. Versabatur igitur in 
deserto, hoc est, vitam illic agitabat, non quidem 
wore corporeo : nam alhsque cibo et potu, rebus 
utique humano corpori necessariis, ihi degebat 
Spiritas virtute armatus, et supra humanz naturae 
conditionem in continuo jejunio ibidem persistebat. 
Ceterum accurate observandum est quod hic tradi- 
tur: est enim ejusmodi, in quo salubris quzdam 
doctrinz vis lateat, Non enim ante sanctum bapti- 
$ma suscepium tentabatur; sed neque Spiriin 
quoque in desertum agebatur. Ecquid, quao, res 
hxc nobis adumbrabat? Non aliud utique, quam 
fieri non posse, ut ii qui baptismi gratiam necdum 
assecuti sunt, gravissimis tentantis Satanz insul- 
tibus viriliter obsistant, aut spiritalis vitae rationena 
inire queant. Tempus autem obtineride 158 tam 
jllustris victoriae post sacrum haptisma oppurtunaw 
est. ]ta enim Spiritus sancti participatione roborati, 
οἱ superna gratia ad spiritale robur confirmati, 
Satang insidiis capi non poterimus ; sed tanquam 
jn virtute Spiritus vivemus, quasi in desertum 
quoddam secedentes, dum procul a mundi bujus 
twmultibus vitam placide transigimus, Quamobrem 
licet. cunctipotentis Dei Verbo parum omnino sit 


"t Vor, v, 19. ** Ποπ. vir, 15. 


ἔχοντας ἀποδείξῃ πνευματιχἠν' πέπανται Ὑὰρ iv 
Χριστῷ τὰ ἓν τῷ πρωτηπλάστῳ τῇ ἀνθρώπου φύσει 
συµθεβηχότα σωµατιχά τε xal φυχιχὰ τῶν ἁῤῥω- 
στηµάτων ἑνεργήματα. Ὥσπερ γὰρ διὰ τῆς ὑπαχοῆς 
αὐτοῦ δίχαιοι χατέστηµεν οἱ πολλοὶ, xalcot πεπονθό- 
τες διὰ τῆς ἐχείνου παραχκοῆς τὴν κατάχρισιν * οὕτω 
δῇ πάλιν διὰ τῆς iv Χριστῷ νοουµένης εὐσθενείας, 
δῆλον δὲ ὅτι πνευματιχῆς, τὰ ἐπὶ ταῖς πρώταις ἆσθε- 
γείαις διεκρουσάµεθα βλάθη xaX ol πεπτωχότες ἓν 
Αδὰμ, νενιχήχαμεν ἐν Χριστῷ. Αντιτάττεται τοίνυν 
ὑπὲρ ἡμῶν ὡς ἄνθρωπος, xaX νιχᾷ θεῖχῶς xai πει- 
ῥάξεται μὲν, ὡς Ev, τῶν χαθ) ἡμᾶς ἐπιπηδῶντος τοῦ 
Σατανᾶ, χαὶ οἱηθέντος, ὅτι τὸ ἀχρατὲς τῆς σαρχὸς 
συνεκπολεµμήσειεν ἂν αὐτῷ τὸν ἑἐχπειραζόμενον : 


B ἀναχωρεῖ δὲ κατῃησχυμµένος,. χαινοτομούσης αὐτὺν 


τῆς ἀνθρώπου φύσεως ἓν Χριστῷ, xal νενεχρωμένν 
ἐχούσης τῆς ἁμαρτίας τὸν νόµον, τὸν ἐν τοῖς µέλεσι 
τῆς ca oxhc ἀγριαίνοντα * κατήργηται γὰρ ἓν Χριστῷ. 
ἹΝηστεύσας γε μὴν ἀποχρώντως, xai δυνάµει θξεοτρε- 
πεῖ ποτοῦ xai σιτίων δίχα τὴν σάρχα τηρήσας ἁδιά- 
φθαρον, ἀφίησι μόλις τὰ οἰχεῖα παθεῖν abri. Πει- 
νῆσαι γὰρ λέγεται. χαὶ διὰ ποίαν αἰτίαν; "Iva 5 
ἀμφοῖν εὐτέχνως Θεός τε ὁμοῦ χαὶ ἄνθρωπος ὑπάρ- 
χων ἐπιγινώσχηται εἷς καὶ ὁ αὐτὸς δηλονότι, χαὶ 
θεῖχῶς ὑπὲρ ἡμᾶς, xat καθ) ἡμᾶς ἀνθρωπίνως. ΆἉγε- 
σθαι δὲ λέγεται τῇ δυνάµει τοῦ Πνεύματος εἷς τὴν 
ἔρημον, τοῦ ἄγεσθαι δηλοῦντος οὗ τὸ ἀποφέρεσθαι 
μᾶλλον, ἀλλὰ τὸ διάγειν, τοι διἀτελεῖν' χαθάπερ 
ἀμέλει xat ἐφ᾽ ἡμῶν λέγεται πλειστάχις' Ὁ δεῖνα 
τυχὸν ἑαυτὸν ὀρθῶς ἄγει, τουτέστιν ἀμέμπτως ζῆ 
γαὶ πολιτεύεται. Ανεστρέφετο τοίνυν εἰς τὴν:ἔρημον, 
Έγουν ἑποιεῖτο τὰς διατριθὰς, οὗ σωματικῶς  ποτοῦ 
γὰρ δίχα χαὶ τῆς τοῖς σώμασιν ἀναγκαίας τροφῆς ἓν 
δυνάµει Πνεύματος ὑπὲρ φύσιν τὴν καθ ἡμᾶς δι- 
εχαρτέρει πρὺς τὴν νηστείαν. Πλὴν ἐγεῖνο ἄθρει : 
ἐπωφελεστάτη γὰρ τῆς ἑἐννοίας fj δύναμις. Οὐ πρὸ 
τοῦ ἁγίου βαπτίαµατος ὀπειράζετο, ἀλλ᾽ οὐδὲ Ίγετο 
τῷ Πνεύματι εἰς τὴν ἔρημον, τύπον ἡμῖν τὸ χρημα 
τιθείς’ ἀμήχανον γὰρ τοὺς οὕπω βεθαπτισµένους, 
τοῦ πειράζοντος Σατανᾶ δύσοιστον οὖσαν «hv προσ- 
θολὴν ὑπενεγχεῖν δύνασθαι νεανικῶς, Ίγουν ἄγεσθαι 
πνευματιχῶς ' καιρὸς δὲ ὁ πρέπων τοῖς οὕτω λαμ- 
προῖς χαὶ ἀξιαγάστοις κατορθώµαδιν, ὁ μετὰ τὸ 


p ἅγιον βάπτιαµα’ χραταιωθέντες γὰρ οὕτω τῇ τοῦ 


ἁγίου Πνεύματος µετοχῇ, καὶ τῇ ἄνωθεν χάριτι xaz- 
εσφραγισµένοι, πρὸς εὑρωστίαν δὲ δηλονότι τὴν 
πνευματιχὴν, ἀνάλωτοί τε ἐσόμεθα τῷ Σατανᾷ , xal 
ὡς ἐν δυνάµει Πνεύματος διαζήσομεν, ἔρημον ὥσπερ 
τινὰ καταλαμθάνοντες χῶρον τὺ ἔξω τύρθης γενέσθαι 
κοσμιχῆς. Σμιχρὸν μὲν οὖν κομιδῇ τῷ πάντα ἰσχύοντι 
Λόγῳ τὸ νιχῆσαι τὸν Σατανᾶν, μέγα δὲ πάλιν ἡμῖν 
τὸ καὶ ούτου τωχεῖν διὰ τῆς ἑνανθρωπῄήσεως αὐτοῦ, 
καθὰ xai «b ἀναχαινισθῆναι πρὸς ἀφθαρσίαν. Ὥσπερ 
γὰρ διὰ τῆς ἐχ νεχρῶν ἀναστάσεως αὐτοῦ χρείττους 
fusi γεγόναµεν τῆς φθορᾶς, οὕτω διὰ τῆς ἐν τῷ 
πειράζεσθαι νίχης πάλιν ἡμεῖς χεχρατήχαμεν. 


1585 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1586 


Satanam devicisse, Ποὺίδ tamen permagnum quoddam est, quod per ejus incarnationem vicloriam 
adversus illum obtinuerimus : sicut et illud quoque, quod per eamdem ad incorruptionem uos instayra- 
vit. Sicut enim per illius resurrectionem — corruptione superiores evasimus, ita, viclorig contra 
tentaptem Satanam per illum obtenta, nos quoque victores reddit, 

AZ'. « Ἔχοντες οὖν ἀρχιερέα µέγαν διεληλνθότα A. — XXXVII. « ]labentes ergo pontificem magnum, 


τοὺς οὐρανοὺς, Ἰησοῦν tbv Yibv τοῦ Θεοῦ, χρατῶμεν 
τῆς ὁμολογίας. O0 γὰρ ἔχομεν ἀρχιερέα μὴ δυνάµε- 
voy συκπαθῆσαι ταῖς ἀζθενείαις ἡμῶν, πεπειραμένον 
δὲ χατὰ πάντα χαθ᾽ ὁμοιότητα, χωρὶς ἁμαρτίας.» Ἡ 
ες ὀρθῆς πἰστεως ὁμολογία πράττεται πρὸς ἡμῶν 
εἰς ἕνα θεὸν Πατέρα παντοχκράτορα , καὶ εἰς ἕνα Kó- 
Ειον Ἰησοῦν Χριστὸν τὸν Yibv αὐτοῦ. xol εἰς ἓν 
ἆγιον Πνεῦμα. Ταύτης ἡμᾶς τῆς ὀμολογίας ἐξέχεσθαι 
δεῖν ὁ θεσπέσιος γράφει Παῦλος. Ἐπειδὴ δὲ ἐστιν 
ὁμολογουμένως εἷς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ xai Πατρὸς, δήλον 
δὲ ὅτι Χριστὸς Ἰησοῦς, ὁ συµπαθῆσαι δυνάµενος 
ταῖς ἀσθενείαις ἡμῶν, καὶ κατὰ πάντα πεπειραµέ- 
νος καθ) ὁμοιότητα, yp ἁμαρτίας. τίς ἂν εἴη 
λοιπὺν ὁ µέγας ἡμῶν ἀρχιερεύς; &p' οὐχ ὁ γεγονὼς 


γαθ᾽ ἡμᾶς, οὗτος, xal σαρχὶ παθὼν ὑπὲρ ἡμῶν; Τότε B 


γὰρ ἡμῶν χεχρηµάτικεν ἀρχιερεὺς, οὐχ ὡς ἀλλογενὲς 
ὀθνεῖόν τε πρρσάγων Όῦὔμα χατά γε «b εἰωθὸς «ctc 
ἄλλοις, ἀλλ᾽ &v αὐτὸς ὁ ἀμνὸς, fj εὐοσμοτάτη θυσἰα, 
τὸ νοητὸν ὁλοχαύτωμα, fj λαλιστάτη τρυγὼν, fj ἀχέ- 
pato; περιστερὰ, ὁ ἅρτος ὁ ζῶν, τὸ χρυσοῦν θυµια- 
τῇριον.ε Χριστοῦ Υάρ ἔσμεν εὐωδία τῷ 8:0,» κατὰ τὸ 
γεγραμμένον. "Αθρει δέ µοι τῶν ἀποστολικῶν ἐννοιῶν 
«b βάθος. « Οὐκ ἔχομεν, φησὶν, ἀρχιερέα μὴ δυνάµε- 
voy δυμπαθῆσαι ταῖς ἀσθενείαις ἡμῶν, πεπειραµένον 
δὲ χατὰ πάντα χαθ' ὁμοιότητα, χωρὶς &gapzia;.» El 
γὰρ µήπω γέγονε, φησὶν, ἄνθρωπος ὁ τοῦ θεοῦ Λό- 
Yos, ἴδει μὲν, Ίδει καὶ οὕτω τὴν ἀνθρωπίνην ἁσθέ- 
νειαν ὡς Δημιουργός ' « Λὐτὸς γὰρ ἔγνω τὸ πλάσμα 
ἡμῶν, » χατὰ τὸ γεγραμμένον. Ἁλλ εἴπερ τι τῶν 
ἀνθρωπίνων xal ἐπ᾽ αὐτοῦ φάναι θέµις, οὕπω xal 
εἰς αὑτην Ἔχέχλητο πεῖραν τῶν ημετέρων ἀσθενειῶν. 
Ἐπειδὴ δὲ τὴν ἡμῶν ἠμπέσχετο σάρχα, πεπείραται 
κατὰ πάντα. Καὶ οὗ δήπου φαμὲν ὡς ἡγνοηκὼς, ἀλλ᾽ 
Ὅτι τῇ γνώσει τῇ Oct«f, * προὔποχειμένη xa «b διὰ 
πείρας αὐτῆς συνέθη μαθεῖν. Γέγονε δὲ συμπαθὴς 
οὐχ ἀπό γε τοῦ πεπειρᾶσθαί ποθεν  ἓν γὰρ ἑλεήμων 
φύσει, xal ἔστιν, ὡς θεός » ἐπειδὴ δὲ μετὰ τοῦ εἶναι 
6 ἐστι, Υέγονε καὶ καθ ἡμᾶς, ἀνθρωποπρεπῶς xol 
καῦτα λέγεται περὶ αὐτοῦ. Διαθῆναι δέ φησι τοὺς 
οὐρανοὺς αὐτὸν σωματικῶς τε ἅμα καὶ θεοπρεπῶς. 
€ Ἀνέθη μὲν γὰρ, (0; αὐτὸς πού φησιν ὁ σοφώτατος 
Παῦλος, νῦν ἀμφανισθῆναι τῷ προσώπῳ τοῦ Θεοῦ 
ὑπὲρ ἡμῶν. » Δίεισί γε μὴν καὶ χαθ᾽ ἕτερον τρόπον 
obe οὐρανοὺς, ἠττωμένων δηλονότι xal κατόπιν 
όντων τῆς δόξης αὐτοῦ «Ov µαχαρίων ἀγγέλων. 
"Ἔστι γὰρ, « ἔστιν ὡς θεὸς ὑπεράνω πάσης ᾽Αρχῆς 
καὶ Ἐξουσίας τε xai Κυριότητος, καὶ παντὸς ὀνόμα- 
τος ὀνομαζομένου, εἴτε ἓν τῷ αἰῶνι τούτῳ, eise àv 
τῷ µέλλοντι.» Συνεδρεύει γὰρ ὡς Υἱὸς τῷ ibo Πα- 


"5 Hebr, iv, 14, 15. 7*5 II Cor. 15, 15. 


qui peneiravit colos, Jesum Filium Dei, teneauus 
confessionem. Non enim babemus pontificem, qui 
non possit compati iefirmitatibus nostris : tenta- 
tum autem per omboia secundum siuilitudinem 
absque peccato ?*. » Fit a nobis receta fidei coufes- 
sio, nempe ut credamus jn unum Deum Pairem 
emuipotentem, et in unum Dominum Jesum Chri- 
stum Fjlium ejus, οἱ ia. unum Spiritum sanctum, 
Hujus autem iidei confessioni inhxrere nos oper- 
tere divinus Paulus adiponet. Quoniam vero certe 
constat unum duntaxat esse Dei Patris Füium, 
nempe Christum Jesum, qui et nostris infirmjtati- 
bus compati potest, el per oinuia secundum simili- 
tudinem absque peccato tentatus est; quis tandem 
magnus ille pontifex noster est? Annou est hic, 
qui sicut et nos vere factus esl, et in carne prp- 
pter nos etiam passus? Tunc enim pontificis nostri 
tjjulum assuwpsit : non ita lamen, ut uliorgm sa- 
cerdotum more, externum, hoc est, a se alienum 
sacriüicium obtulerit : sed jpse fuit agnus, ipse 
fragrantissima iHa hostia et spiritale bolocautoma, 
et ipse turtur ille gemebundus, et simplex columba; 
ipse panis vivus, et thuribulum aureum. « Christi 
enim bonus odor sumus Deo '^**, » ut sacris Lit- 
teris preditum cst. Porro apostolica senjeptia 
profunditatem hic diligenter observa. « Nou babe- 
mus, inquit, pontificem qui non possit compati 
infirmitatibus noswis, tentatum autem per omnia 
secundum similitudinem absque peccato. » 159 
Autequam, ait, Dei Verbum homo factum esaet, 
humarng tamen naturz infirmitatem tanquam rerum 
Conditor exacte exploratam habebat, « lpse enim, 
ut scriptum est, (igmentum nostrum coguovit *. » 
Verumenim vero, ut maxiee nosset, nondum κ4- 
mem (ut aliquid interim hunanum nobis de eo 
depromere liceat), noudum, inquam, nosiros mor- 
bos experienlia cognoverat: al vero posieaquau 
carnem nostram induit, omnia expertus est, Neque 
lamen dicimus antea quidquam omnino eorum 
omnium ignorasse, sed scienuse diving quam obti- 
nebat, eam quoque notitiam, guam affert experien- 
tja, accessisse. Haque Dei Verbum factum est 
compatiens , non quod eam sytmpatbiam ex ipsa 


p demum tentatione vel experientia assumpserit (erat 


enim jam ante εἰ est suapte natura misericors ut 
Deus), sed quia posteaquam hoc ipsum quod erat, 
constanter manens, factum est etiam homo nostri 
similis, ea apte etiam de illo affirmantur que in 
naturam bumana conveniunt. Dicitur vero colo 


7* psal. cu, 14. 


Vari: lectiones codicis Seguieriani. 


v Peomcemst, 


PATnoL. Gg. LXXVI. 


44 


4387 S. CYINILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 

penetrasse et corperaliter simul et decenter Deo. A τρὶ, καὶ εἰ γέγονε xa" ἡμᾶς olxovoptxiog 
Nam ut sapientissimus Paulus monet, « Ascendit, ut appareat nunc vultui Dei pro nobis 17.» Quin et alio 
queque sensu celos transcendisse dicitur, quod beatorum angelorum gloriam longo post se inter 
vallo reliquisse certo dignoscatur : quandoquidem ut Deus « Super omnem est Principatum et Potesta- 
tem ei Dominationem, et omne nomen quod nominatur non solum in hoc seculo, sed etiam in fu- 
turo "*, » Nam ut Filius eamdem cum Patre suo gloriam et: potestatem obtinet, etiamsi dispensa- 


1585 


torie nostri similis factus sit. 

XXXVII. « Nec quisquam sumit sibi honorem, 
sed qui vocatur a Deo, tanquam Aaron. Sic et 
Christus non clarificavit semetipsum ut pontifex 
fieret, sed qui locutus est ad eum : Filius meus es 
tu, ego hodie genui te'*. » Qui,seipsum ultro ad 
exinanitionem demiserat, is paternam vocationem 
ad usitatam apprimeque convenientem sacerdotii 
functionem ducentem opperitur ; convenientem au- 
tem non suz ipsius nature, sed nostre, hoc est 
humane, quam ubi integram assumpsit, qua illi 
conveniunt suscepit, nullum interim secundum na- 
turam propriam detrimentum accipiens, sed dis- 
pensauone secundum carnem scite coivenienterque 
utens. Ut id enim quod erat, hoc est Dominus 
secundum naturam permansit, etiamsi servilera 
formam subiisset : ita quantumvis innumeros in 
celo 160 haberet, qui triymnos laudesque, lioc est, 
spiritalia incruentaque sacrificia illi offerrent, ni- 
hilominus αυ humanz natura conveniunt eidem- 
que consentanea surit, nusquam non integre con- 
servans, humanum quoque sacerdotium non est 
aspernatus. Vocatus est itaque ul Aaron, modo 


AH'. «Καὶ οὐχ ἑαυτῷ τις λαμδάνει τὴν τιμὴν, 
ἀλλ’ 6 χαλούμενος ὑπὸ τοῦ Oso), ὥσπερ xal 'Aapov. 
Οὕτω xal ὁ Χριστὸς οὐχ ἑαυτὸν ἑδόξασε γενηθῆναι 
ἀρχιερεὺς X, ἁλλ᾽ ὁ λαλήσας πρὸς αὐτόν ' Υἱός µου 
εἶ σὺ, ἐγὼ σήμερον γεγἐννηχά σε. » Ὁ χαθεὶς ἑαυτὸν 
εἰς χένωσιν, περιμένει χλῆσιν τὴν ἐχ Πατρὸς φέρου- 
σαν} εἰς ἱερωσύνην ὅτι δὴ μάλιστα συνήθη τε xal 


B πρεπωδεστάτην, οὐ τῇ αὐτοῦ φύσει μᾶλλον, ἀλλὰ τῇ 


καθ᾽ ἡμᾶς, τουτέστι τῇ ἀνθρωπίνῃ' ἧς Επείπερ ἴσος 
γέγονεν, ὑπομένει τὰ αὐτῆς, ἁδιχούμενος ὀντεῦθεν 
τὸ σύμπαν οὐδὲν, εὐτέχνως δὲ μᾶλλον τῇ μετὰ σαρ- 
κὸς οἰκονομίᾳ χρώμενος. Ὥσπερ γὰρ xax τὸ τὴν φύσιν 
Κύριος (y μεμένηχεν ὅπερ ἣν, καὶ εἰ γέγονεν ἐν 
τῇ τοῦ δούλου μορφῇ οὕτω φαμὸν ὅτι καίΐτοι µυρίους 
ἔχων ἐν οὐρανῷ τοὺς ἱερουργοῦντας αὑτῷ, τὰς νοητὰς 
δηλονότι χαὶ ἀναιμάχτους θυσίας, ὕμνους xat δοςο- 
λογίας, καὶ τὴν καθ ἡμᾶς ἱερωσύνην ποιεῖτα. δεχτὴν, 
ἀποσώζων πανταχοῦ τοῖς τῆς ἀνθρωπότητος µέτροις 
τὰ πρἐποντά τε χαὶ ἑοιχότα αὐτῃ. Κέχληται τοίνυν 
χαθὰ χαὶ ᾿Λαρὼν, πλὴν οὐκ Ev lau τρόπῳ. Ὅ μὲν γὰρ 
ἐχρίετο πρὸς Ἱερουργίαν, xal ἣν οἰχέτης ' ὁ δὲ ὡς 
γἱὸς χαλεῖται, xal χατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδὲχ ἰἶς- 


tamen dissimili. 1lle:enim tanquam servus inunctus C ρουργεῖ τῷ Πατρί. Καὶ τόν γε τῆς ἱερουργίας &£- 


est ad ininisterium ; hic vero secundum ordinem 
Melehisedec assumptus, tanquam Filius administrat 
Patri. Sacerdotalis porro ministerii modum divinus 
Paulas, de Christo omnium nostrum Salvatore 
scribens, tunc in modum ezponit : « Qui non se- 
cundum legem mandati carnalis factus est, sed 
secundum virtutem vite indissolubilis 55. » Est ita- 
que sacerdotil illius ritus ritu Aaronico sine ulla 
comparatione przxstantior. Nam etsi ille ad sacerdo- 
tium vocatus est, attamen, uL 1n0do aiebamn, erat 
servus ; lic vero in eo quoque statu. Dei Patris 
Filius erat, natura quidem zternaque generatione 
ut Deus et Verbum; ut nostr: vero conditionis 
homo secundum novissimam in earue generatio- 


ηγεῖται τρόπον ὁ θεσπέσιος Παῦλος, (001 γεγραφὼς 
περὶ τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ: «Ὃς οὗ 
χατὰ vóuow ἀντολῆς σαρκίνης Ἰγέγονεν, ἀλλὰ κατὰ 
δύναμιν ζωῆς ἀχαταλύτου.» Οὐχοῦν ἀσυγχρίτως 
ἁμείνων ὁ τῆς ἱερουργίας τρόπος. Καὶ 6 μὲν, ὡς 
ἔφην, οἰχέτης Tv, χαίτοι χεχληµένος εἰς ἱερωσύνην 
ὁ δὲ χαὶ οὕτως Υἱὸς τοῦ Θεοῦ xat Πατρὺς, ὡς μὲν 
φύσει θεὸς καὶ Λόγος κατὰ τὴν προαιώνιον γέννησιν’ 
ὡς δὲ ἄνθρωπος καθ᾽ ἡμᾶς κατὰ τὴν νεωτάτην καὶ 
ἔνσαρχον, ἧς ἂν Un δεικτικὸν xat τὸ, σήμερον’ χαι- 
p» γὰρ ἡμῖν σηµαίνει τὸν ἑνεστηχότα. Οἰχειοῦται 
bh οὖν xai τὴν σαρχικὴν αὐτοῦ γέννησιν ὁ Πατήρ: 
οἵδε γὸρ, οἶδεν ἴδιον ὄντα Υἱὸν τὸν ἐξ ἑαυτοῦ θεῖκῶς, 
καὶ Ex γυναιχὸς ἀνθρωπίνως. 


nem, quz per illud, ^odie, quod przsentis temporis nola exsistit, -nobis adumbratur, Igitur Pater naü- 
vitatem in carne ad se quoque "pertinere judicat, quatenus illum suum agnoscit Filium secuudum 
divinam quidem naturam ex ipso, secundum humanam vero ex muliere. 

XXXIX « Qui in diebus carnis sux precessup: D Αθ’. « Ὁς ἐν ταῖς ἡμέραις τῆς sapxbg αὐτοῦ, 


plicationesque ad eum, qui possit illum salvum 
facere a morte, cum clamore validofet lacrymis 
offerens, exauditns est pro sua reverentia. Et qui- 
4em cum esset Filius, didicit ex iis qux passus 
est obedieriüam : et consummatus factus est om- 
nibus obtemperaptibus sibi causa salutis selerna, 


'' Hebr. ix, 94. '* Ephes, 1, 21. 


15 [iebr, v, 4, 5. 


δεῄσεις το xal ἱχετηρίας πρὸς τὸν δυνάµενον σώζειν 
αὐτὸν ix θανάτου, μετὰ χρανγῆς ἰσχυρᾶς καὶ δα- 
χρύων προσενέγχας, xal εἰσακονσθεὶς ἀτὸ τῆς εὖ- 
λαδείας, χαίπερ iv Υἱὸς, ἔμαθεν, ἀφ ὧν ἔπαθε, τὴν 
ὑπακοὴν xai τελειωθεὶς ἐγένετο πᾶσι τοῖς ὑπ- 
αχούουσιν αὐτῷ αἴτιος σωτηρίας αἰωνίου * προσαγθ- 


* Hebr. vir, 10. 


Vari: lectiones codicis Seguieriaui, 


X ἀρχιερέα, ) ἀποφέρουσαν. 


1550 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


159 


ρευθεὶς ὑπὸ «oU Θεοῦ ἀρχιερεὺς κατὰ τὴν τάξιν A appellatus 2 Deo pootifex secundum ordinem Mel- 


Μελχισεδἐχ. » Ὁ πάνσοφος Παῦλος ἐπιστέλλει, xai 
φησι τοῖς ἓν πίστει δεδιχαιωµένοις ' « Μιμηταί µου 
γίνεσθε, καθὼς χἀγὼ Χριστοῦ. » Καὶ μὴν xa ὁ θε- 
σαέσιος Πέτρος. «Παῖον γὰρ Χλέος, φησὶν, el ἅμαρ- 
φάνοντες xal χολαφιζόμενοι ὑπομενεῖτε; Ἁλλ' el 
ἀγαθοποιοῦντες xdi πάσχοντες ὑπομενεῖτε, τοῦτη 
χάρις παρὰ θεῷ. "Οτι Χριστὸς ἀπέθανεν ὑπὲρ ἡμῶν, 
ὑμῖν ἁἀπολιμπάνων ὑπογραμμὸν, ἵνα ἑπακολουθή- 
σητε τοῖς ἴχνεαιν αὑτοῦ. » Γέγονεν ἄρα σχοπὸς τῷ 
Μονογενεῖ τὴν πρὸς ἡμᾶς ὁμοίωσιν ἔχοντι, παθεῖν 
ἀνθρωπίνως, χαὶ διδάξαι μὲν τοὺς αὐτῷ γνωρίµους, 
tiva δῆ τρόπον ταῖς τῶν πειρασμῶν ἑφόδοις προσ- 
έρχεσθαι χρὴ, Χαὶ ὁποίους εἶναι προσἠχει τοὺς διω- 
χοµένους τῆς εἰς Θεὸν εὐσεθείας ἕνεκα, xal χινδύ- 


νοις ἐμθεθηχότας vol; * περὶ Ψυχῆς xaX σώματος! χαὶ B 


προσέτι πούτῳ καταδεῖξαι τῆς DTaxOT), εὐχλεὲς τὸ 
τέλος, ἵνα xal ἡμεῖς ἄριστοί τε xal σοφοὶ τῶν αὐτῷ 
πεπραγμένων οἰχονομιχῶς εὑεισχώμεθα μιμηταὶ, 
τοῖς τε ἴχνεσιν αὐτοῦ χατακολουθεῖν σπουδάζοντες, 
σὸν εὐδόχιμον ἀληθῶς διαζήσωµεν βίον. "Otc τοΐνυν 
ἄθραυστον ἔχειν προσήχει «b φρόνημα τοὺς olg ἂν 
ὅλως προχέοιτο παθεῖν ὑπέρ yc τῆς εἰς αὑτὸν àvá- 
πης, xal τὸν ὑπὲρ τῆς εὐσεδείας κίνδυνον ἡγεῖσθαι 
ζωὴν, ἐξ ὧν ὑπέμεινεν αὐτὸς, πἐπραχἑ τε δι ἡμᾶς 
ἀνθρωπίνως, διδάσκειν βούλεται. Ἠλὴν οὐχ ἀφίησι 
τοὺς ἀνδριζομένους «εἰκῇ παραῤῥίπτειν τὰς ἑαυτῶν 
ψυχὰς, οὐδὲ οἷον µεθέντας ἀτημελῶς τὸ πρακτέον 
καὶ τὰ δι ὧν ἣν εἰχὸς σώζεσθαι, παρ) ἑλπίδα µόνον 
ἐχδέχεσθαι τὸ τοῖς ἐθελοχαχοῦσι δοχοῦν. ᾿Αναπείθων 
δὲ μᾶλλον συντείνεσθαι προσευχὰς, xal ἀχατάληχτον 
ποιεῖσθαι τὴν [πρὺ:] θεὸν ἱχετείαν &, ταῦτα διδάσχει, 
δεήσεις τε xai ἱχετηρίας ἓν ταῖς ἡμέραις τῆς σαρχὸς 
αὐτοῦ προσαγποχὼς πρὸς τὸν δυνάµενον σώξειν αὖὐ- 
αὺν Ex θανάτου. 


M'. "Opa δὲ ὅπως xal ἁγιοπρεποῦς ἐπιειχείας τὸ 
χρῆμα µεµέστωται. Τὸ μὲν γὰρ καταθρασῦνεσθαι 
«τῶν πειρασμῶν, ἀνδρίας μὲν ἔχει δόξαν, δοχεῖ δέ 
πως ὑπεροψίας o0x εἰς ἅπαφ ἡμοιρηχέναι’ τό γε μὴν 
. δεδιέναι μὲν xal ὑποστέλλεσθαι δοκεῖν, xal δεῖσθαι 
θεοῦ τοῦ σώζειν ἰσχύοντος, εὑλαθείας ὑπόληψιν 
ἔχει. Ἐπεὶ διὰ ποίαν αἰτίαν τοῖς ἁγίοις προστέταχε 
μαθηταῖς ' « "Όταν δὲ διώκωσιν ὑμᾶς kv τῇ πόλει 


chisedec 53. » Sapientissiinus Paulus ad eos, qui per 
fidem justilicati fuerant, ita scribit: « fmitatores 
mei estote, sicul et ego Christi **, » Quin et divinus 
quoque Petrus: « Qux, inquit, est gloria, si pec- - 
cantes, et colaphizati suffertis? Sed si bene facien- 
tes, patienter sustinetis, i:zc est gratia apud Deum : 
quia et Christus passus est pro nobis, vobis relin- 
quens exemplum, ut sequamini vestigia ejus **. ο 
Seopus ergo Unigenito nostram símilitudinem fja- 
benti fuit, seeundum humanam naturam pati, 
suosque familiares edocere, 161 qua ratione ten- 
tationum jasultibus obviam ire oporteat, quales- 
que illi esse debeant qui divin: pietatis causa 
persecu&enes patiuntur, wel cum quibuscunque 
animi corporisque periculis conflictantur : tum prze- 
clarum quoque obedientiz finem ob oeulos penere, 
quo et nos quoque strenui prudentesque eorum 
qui secundum carnis dispensationem ifle patravit, 
Wnitatlores inventi, vestigiisque ejusdem studiose 
insistentes, vitai vere probatam transigamus. Per 
ea igitur quz ipse ul homo prepter nos fecit ac 
pertulit, ostendere voluit illos, quibus propter 
ejus dilectionem quidpiam adversum perferre pre- 
positum est, mentem obtinere debere firmam et 
inconcussam , ac pericula, qus religionis causa 
suscipiuntur, vitam aestiinare. Verumtamen. non 
permittit virili robore przeditos animas seas temere 
abjicere, aut quod agendum incumbit, per negli- 


C gentiam omittendo, et per qus salus obtingere po- 


test, exspectare solum prater spem quod libitum 
erit maligne agentibus, sed hortando potius, ut ini- 
pigre precibus incumbant, Deoque sine intermis- 
sione supplicent, hac docet, dum in diebus carnis 
swe ad eum, qui salvare a morte illum poterat, 
preces et supplicationes offerret. 

XL. Considera porro ut sanetos condecente mo- 
ἀθειῖα documentum foc scateat. CTentationibus 
enim audentius obviam ire, fortitudinis est argu- 
mentum, superbie tamen suspicione non omnino 
carere videlur; sed pavere, et formidine contrahi 
videri, et preces ad eum fundere qui salvare po- 
tesi, hoc religionis est opus. Alioqui enim cur ipse 
sanctis apostolis przecepit : « Cu vos persequen- 


ταύτῃ, φεύχετε εἰς τὴν ἑτέραν; » Πῶς δὲ xal αὐτὸς D tur in una. civitate, fugite in aliam **? » cur item 


ó πάνσοφος Παῦλος, χαίτοι λέγων ἡμῖν ἑναργῶς ' 
« Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ: 
θλίψις, 8 στενοχωρία, 7] διωγµὸς, 7) λιμὸς, ἢ Υν: 
µνότης, fj χἴνδυνος, 1) µάχαιρα ; » τὸν τῆς Δαμασχοῦ 
διαδιδράσχων ἡγούμενον, διὰ τῆς θυρίδος ἐχαλᾶτο 
διὰ τοῦ τείχους; Ἔδει τοίνυν παντὸς ἀγαθοῦ xaÜ- 
ηγητὴν xaX διδάσκαλον αὐτὸν ἡμῖν ἀναφανεῖσθαι τὸν 
Χριστόν. Προσῄει μὲν Υὰρ μετὰ κραυγῆς ἰσχυρᾶς 
xai ἰχετηρίας, ὡς καθ) ἡμᾶς γεγονώς᾽ εἰσηκούσθη 


οἱ Hebr. v, 7-9. ** I Cor. x1, 4. 


$3 | Petr. i1, 20. 


sapientissimus Paulus, qui diserte dicit: « Quis nos 
separabit a. charitate Cliristi? tribulatio, an an- 
gusta, an persecutio, au fames, an nuditas, au 
periculum, an gladius **? » Damascenorum prafe- 
ctum. fugiens, e muro per fenestram passus est sese 
demitti **? Cum igitur necessarjum esset ut ipse- 
met Christus ad quodvis bonum opus ducem ge no- 
bis praceptoremque exhiberet, valide clamore ct 
supplicatione tanquam homo ad Deum accessit, a 


** Matth. x, 30. 5 Bom. virt, 55..— ** Act, ix, 95, 


Vari: lectiones codicis Seguieriani. 


5 ὀχδεδωχότας ἑαυτοὺς τοῖς. 4 αὑτὸν ἑχεσίαν. 


4591 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCTIIIEP. 


"s 


quo etiam tanquam verus naturalisque Filius, qui A δὲ, ὡς φύσει xol ἀληθῶς Τἱὸς ob παρακουόµενος. 


repulsam pati non posset, exauditus est. 1649 
« Ego enim, inquit, sciebam quia semper me au- 
dis ". » Ut enim nostras preces Deo redderet ac- 
ceptas, ipse primus rem exorsus est, paternas aures 
liac ratione humanas naturz: quodammodo aperiens 
dilatansque, et eorum votis, qui illius causa ali- 
quando periclitarentur, faciles promptasque efli- 
ciens. Nos itaque ipso veluti in altero. generis no- 
stri principio eramus, qui valido cum clamore et 
lacrymis , ut mortis imperium in nobis aboleretur , 
et vita nature nostre quondam donata denuo fir- 
maretur, enixe efflagitabamus. 

XLI. Porro autem, quod obtemperandi Deo stu- 
dium  praclara mercede penselur, illusiremque 
exitum sortiatur, hoc ex ipso eodem rursum di- 
scere licet. « Ex his, inquit, qua» passus est, didi- 


cit obedientiam **. » Quod perinde est, ac si dicat :. 


: Hunmiliavit semetipsum, factus obediens usque ad 
mortem, mortem autem crucis **, » Verumtamen 
in ea ahbjectione οἱ humilitate nou permansit : nam 
superexaltatus est, nomine, quod super omne no- 
men, accepto **, fIumana quidem est hujus dictio- 
nis figura : verum illustre nobis exemplum hic pro- 
ponitur; ostenditur euim obedientiam et gloriosam 
el admiratione dignam et bonorum omnium conci- 
liatricem esse. Quod igitur Einmanuel non ante in- 
carnationem, sed in diebus caruis sux (quando 
nimirum, citra ullam, notam, citraque omnem om- 


nino divina glorie sux injuriam facere id licebat ; ϱ 


jmo vero quando dispensatio cum carne fleri istud 
permittebat : alioqui enim quomodo vita mortem 
timuisset? ) tentatus. impugnalssque, valido cum 
clamore et lacryinis oravit : id nobis ad exemplum 
quod imitemur , propositum esse existimare debe- 
mus. Nam eum ipse nos in periculis velit essa 
quam auimosissimos, eorumque minas « qui corpus 
tantum occidunt **, » contemnere jubeat : quomodo 
depreheusus esset affici timore? aut quomodo vires 
non labuissel mortem a propria carne depellendi, 


ε Ἐγὼ γὰρ, φησὶν, ᾖδειν ὅτι πἀντοτέ µου ἀχούεις.» 
"Iva γὰρ χαὶ τὰς ἡμῶν προσευχὰς δεχτὰς γενέσθαι 
παρασχευάσῃ, πάλιν αὐτὸς ἀπάρχεται τοῦ πράγµα- 
τος, μονονουχὶ χατευρύνων τῇ ἀνθρώπου φύσει την 
τοῦ Πατρὸς ἀχοὴν, xai οἷον ἑτουμοτάτην παρατιθεὶς 
ταῖς τῶν δι αὐτὸν χινδυνευόντων εὐχαῖς. Οὐχοῦν 
ἡμεῖς ἡμεν ἓν αὐτῷ, χαθάπερ ἂν ἀπαρχῇῃ δευτέρα 
τοῦ γένους, οἱ μετὰ χραντῆς ἰσχυρᾶς xaX οὐχ ἆδα- 
πρυτὶ προσευχόµενοι, xai τὸ τοῦ θανάτου κράτος 
καταργηθῆναι παρακαλοῦντες, ἰσχύσαι δὲ τὴν QCuhv, 
τὴν καὶ πάλαι τῇ φύσει δεδωρημέντν. 


ΜΑ’. Ὅτι δὲ τὸ ὑπαχοῦσαι θεῷ Jap tps xal ἁπό- 
ὄλεπτον ἔχει τὸ πέρας, ὡς ἐν αὐτῷ 63 πάλιν ὀφό- 
µεθα. « "Ag! ὧν γὰρ, φησὶν, ἔπαθεν, ἔμαθε τὴν ón- 
αχοἠν. » "Ὅμοιον γὰρ ὡς &l λέγοι τυχόν’ εΤεταπεί- 
νωχεν ἑαυτὸν, γενόμενος ὑπήχους µέχοι θανάτου, 
θανάτου δὲ σταυροῦ. » Αλλ᾽ ob µεμένηχε ταπεινός - 
ὑπερυψώθη γὰρ λαθὼν ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα. 
Ανθρώπινον μὲν τοῦ λόγου τὸ σχῆμα, ἄριστός Ye μὴν 
εἰς ἡμᾶς ὁ τοῦ πράγµατος τύπος, εὐχλεᾶ τε χαὶ 
ἀξιάγαστον ἀποφαίνων τὴν ὑπαχοὴν, καὶ τοῦ παντὸς 
ἡμῖν πρόξενον ἀγαθοῦ. Τύπος οὖν ἄρα xoi ὑπογραμ- 
μὸς εἰς ἡμᾶς τὸ μετὰ χραυγῆς ἰόχυρᾶς χαὶ δαχρύων 
προσεύχεσθαι πειρανόμενον τὸν Ἑμμανονὴλ, o5 πρὸ 
τῆς ἑνανθρωπήσεως, ἀλλ' ἐν ταῖς ἡμέβραις τῆς δαρ- 
xb; αὐτοῦ, ὅτε χαὶ τοῦτο δρᾶν ἀνεγχλήτως ἐξῖν, οὗ- 
δὲν ci; τὴν τῆς θεότητος ἀδιχούμενον δόξαν, ἀφιεί- 
σης δὲ μᾶλλον αὐτὸ τοῦκο ὁρᾷν τῆς μετὰ σαρχὸς ol- 
χονοµίας ' ἐπεὶ τίνα τρόπην χατεπτοήθη θάνατον ἡ 
ζωή; Ὁ δὲ καὶ ἡμᾶς αὐτοὺς ἀποφαίΐνων εὐτολαστά- 
τους, καὶ λέγων « Mi; φοδεῖσθε ἀπὸ τῶν ἄποχτει- 
νόντων τὸ σῶμα” » πῶς ἂν fo παθὼν τὴν δειλία»; 
3) πῶς ἂν ἠτόνησε τῆς ἰδίας σαρχὸς ἁποσοθῆσαι τὸν 
θάνατον, 6 πάντων αὐτὸν ἀφιστὰς, ὁ μιᾷ φωνῇ τοὺς 
ἐν τοῖς µνημείοις ἐχείρειν ὑπισχνούμενος, xal oUx 
ἀνέφικτον αὐτῷ τὸ χρημα δειχνύων; Προσεφώνει 
μὲν yàp λαζάρῳ μέν, « Acüpo ἔξω" » τῷ δὲ τῆς 
χήρας vl « Νεανίσχε, oot λέγω, ἐγέρθητι. » 


qui ab omnibus illam amolitur, qui sola voce eos qui in monumentis sunt, se excitatutum promisit, 
etre ipsa id se posse declaravit **? Acclamans enim Lazaro: « Veni foras 93: et vidom fio. 
« Adolescens, tibi dico, surge ** : » utrumque statim iu vitam revocavit. 

XLiL Quodsi qui sunt, qui contra Scripturam D ΜΒ’. El δὲ δή τινες εἴεν οἱ τολμῶντες λέχειν, ὥς 


temeritate quadam 169 prave sentientes, illum 
perse vulgarem tantum hominem exstitisse dicere 
audeant, qui ex sacra Virgine ortus cum claurore 
valido et lacrymis preces et supplicationes obtulit 
ili qui eum a morte liberare polerat, ne merito 
quemdam ex sanclis apostolis liec .sibi occinentem 
audiverint : « lli sunt qui segregant semelipsos, 
animales, spiritum non habentes **. » Quaero autem 
ex illis, qui hac effutire non erubescunt, ütrum 
Emmanuelem purum tantuin liominem esse omnino 
sentiaut, qui ob id unum parem cum Deo Verbi 
dignitatem et auctoritatem sortitus dicatur, guod 


*$ ουν, v, 8. 
?! Luc. vu, 14. 


*! Joan. χι, 42. 


** Joan. χι, 45. ο) Juda: 19. , 


5» Philipp. i, 8. 


ἔστιν ἄνθρωπος ἰδικῶς ὁ ix τῆς ἁγίας Ἠαβθένου, 
δεῄσεις τε χαὶ ἑχετηρίας μετὰ Χραυγῆς ἰσχυρᾶς xoi 
δαχρύων προσενέγχας πρὸ; τὸν δυνάµενον σώζειν 
αὐτὸν Ex θανάτου, μάλιστα μὲν τοῖς ἱεροῖς ἁπάδοντα 
γράμµασι qpovstv ἠρημένοι, δικαίως ἀκούσονται 
λέγοντος αὗτοῖς ἑνὸς τῶν ἁγίων ἁποστόλων' « θὗτοί 
εἶσιν οἱ ἁποδιορίζοντες ψυχιχοὶ, πνεῦμα μὴ ἔχοντες., 
Εἶτα πρὸς τούτῳ φραζόντων ἐχεῖνδ. πότερόν ποτε 
ψιλὸν ἄνθρωπον εἶναί φασιν αὑτὸν, Ίγουν χαθάπερ 
εἰπεῖν τεθαῤῥήῆχασιν, ἔχειν τὴν ἰσότητα τῆς ἀξίας χαὶ 
τῆς αὐθεντίας, τῆς πρός vs, φὴμὶ, τὸν Ex θεοῦ Θεὸν 
Λόγον, ὡς αὐτῷ συνημμένον; El ubv οὖν ἄνθρωπον 
** ibid. 9. 


** Makh. x, 98. *! Joan. x, 22. 


d 


4393 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1395 


εἶναί qact καθ ἡμᾶς φιλὸν, ἀνθρωπολατροῦσιν Λι familiari quodam -neecssitudinis. viteulo ili. con- 


ὁμολογουμένως , προσχυνοῦντες αὐτῷ. Γέγραπταν 
γὰρ, ὅτι « Κύριαν τὸν Θεόν ado προσχυνήσεις, xal 
αὐτῷ µόνῳ λατρεύσαις. » El δὲ 6h φαῖεν, ὅτι χέχλη- 
ται πρὸς ἱσότητα τῆς ἀξίας, Ίγουν αὐθεντίας τῆς 
πρὸς Θεὸν Λόγον᾽ εἶτα πρόσειαι τῷ θεῷ καὶ Πατρὶ 
μετὰ χρανγᾶς ἰαχν ρᾶς xai δεδαχρυµένος, xai δεῖται 
τοῦ σῴζοντος * οὐδέν ἐστι τὸ χωλύον xal αὐτοῦ τοῦ 
Λόγου τὸ µέτρον τοσοῦτον ὑπάρχειν ὑπονοεῖν, ὅσονπερ 
ἂν εἶναι πιατεύριτο χαὶ τὸ τοῦ πρὶς αὐτὸν ἔχον- 
τος τὴν ἱσότητα τῆς ἀξίας, fjvouv τῆς αὐθεντίας. 
Οὐκοῦν πρέποι ἂν χαὶ αὐτῷ τὸ δεδιέναι θάνατον, τὸ 
χίνδυνον ὐφορᾶσθαι, τὸ xAalew ἓν πειρασμοῖς, χαθ- 
εατάνει δὲ xat ἐν ἑνδείᾳ τῆς παρ) ἑτέρου χειρὸς, ἵνα 
xai αώζηται ' xal πρὸς τούτοις ἔτι xat µανθάγειν τὴν 
ónaxohv ἂι ὧν πέπονθε πειρασθεί;. 'AXX, οἶμαι, 
τοῦτά ἔστιν f] φρονεῖν f| λέγειν ἀσύφηλον παντελῶς * 
παναλχἠς γάρ ἐστιν ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος, καὶ θανάτου 
κρείττων, xal παθῶν ἐπέχεινα, xaX δειλίας ἄνθρω- 
ποπρεποὺς ἀμέτοχος παντελῶς. ᾽Αλλὰ μὴν οὕτω μὲν 
φύσεως ἔχων, κέπανθεν ὑπὲρ ἡμῶν. Οὐχοῦν οὔτε 
ψιλὸς ἄνθρωπος à Χριστὸς , οὔτε ἄσαρχος Λόγος; 
ἑνωθεὶς δὲ μᾶλλον tf χαθ᾽ ἡμᾶς ἀνθρωπότητι, ná- 
θοι ἂν ἀπαθῶς capxt τῇ ἰδίᾳ τὰ ἀνθρώπινα. Γέγονε 
τοίνυν elg ὑποτύπωσιν εἰς ἡμᾶς ἀνθρωπίνως ἐχεῖνα, 
καθάπερ ἔφην ἓν ἀρχαῖς, ἵνα τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ ἐπ- 
αχολουθήσωµεν. Τοῦτο γὰρ ἐποίησεν, ἑφάπαξ ἑαυτὸν 
προσενέγχας. 'O νόµας γὰρ χαθίστησιν ἀρχιορεῖς 
— Éyovsae ἀσθένειαν  ὁ λόγος δὲ τῆς ὀρχωμοσίας τῆς 
μετὰ τὺν νόµον, Υἱὸν εἰς τὸν αἰῶνα πετελειωμένον, 


μιᾷ μᾶν προαφορᾷ, Uy δὲ ὅτι τῇ διὰ τοῦ ἰδίου Ὁ 


δώματος, [T1] « τετελείωκεν εἰς τὸδιηνεχὰς τοὺς ἁγιαζο- 
µένουςὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησαῦς Χριστός.ι---εΠροσχεχό- 
µιχε γὰρ ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν Ὁ εἰς ἀαμὴν εὐωδίας τῷ 
Θεῷ xaX Πατρὶ,) καὶ τετελείωχε νοητῶς διὰ πίστεως 
xoi ἁγιασμοῦ, xalsot τῆς γομιχῆς λατρείας τελειού- 
σης οὐὑδέν. Τοιγάρτοι κατέληξαν μὲν oi τύποι, xa) 
πέπαυται τῆς Αρχαίας Διαθήκης τὰ ἀνόνητον ἓν 
σχιαῖς γέγονε δὲ ἀναγχαίως ἐπεισαγῳχὴ χρείττο- 
yos ἑλπίδος, δι ἧς ἐγγίζομεν τῷ Θεῷ, μεσιτεύοντος 
φοῦ Χριστοῦ, xal ἓν τάξει γεγονότος ἀρχιερατιχῇ 
διά τοι τὴν πρὸς ἡμᾶς ὁμοίωσιν, 


junctus. sit? Quod οἱ purum, nobisque per omnia 


similem hominem tantum esse : dixerint, certe 
aperto anthropolatrio crimine tenebéntur , ilinm 
adorantes. Seriptum estenim : «Dominum Deum teum 
adorabis, et illi soli servies **. 1 Quod si ipsum ad 
zqualitatem dignitatis et auctoritatis eum Dei Verbo 
evectum respondeamt, nec ob id tamem prohiberi 
quominus Patrem valido eum clamore et lacrymis 
adeat, illique qui salvare potest supplex (a1; nibil 
omnino obstabit quominus ipsius quoque Verbi 
conditio tanta existimetur, qusnta ejus qui cum 
Verbo, zqualitatem dignitatis sive auctoritatis ha- 
bet. Quare et illi quoque conveniet mortem ezhar- 
rescere, periculum timere, in tentationibus plorare, 


B aiterius ope u4 servetur indigere, expressa deniqua 


tenlatione obedientiam digoere. Atqui extremi ve- 
anim feerit hzc sentire vel dicere : est enim Dei 
Verbum emnipotens, merte superius, majus deni« 
que quam υἱ perpessio, aut ulle omnieo huujepa: 
fermido in ipsum cadere valeat, Verure licet sus. 
natura ejuemodi ait, nostri Lamaon eausa eas paesie-. 
nes sustinuit. ltaque neque purus tantem heme est 
Christus, neque Verbum nosirze carnis expers, sed 
Verbum mesire naiure unitum, secandum se qui» 
dem impatbile, humana autem patiens ia sua 
carne. Qua igitur ut homo pertulit. ea ( ut paulo 
9nte dicebamus), nebis in exemplum proponuntur, 
quo nimirum vesügüe illius insistamus qui, semc] 
$6 offerens, rem totam confecit. Sane lex pontifices 
jȟirmital obnoxios instituebat , verum  jurisjus 
randi sermo post legem editus, 169/s Filium una 
eblatione in aternum consummatum pronuntiat ὃν: 
ea ipea videlicet, qua « Domipus noster Jesug 
Christus sanotificatos per proprium corpus iu sem- 
pilernum consummavit *', » — « Obtulit enim ϱ6- 
ipsum pro nobia in odorem quavitatis Deo et Patri "5, 
perfecitque nos per fidem et spiritalem sanctilica- 
tionem, cum legis antiqua cultus nullum omnino 
&d perfectione adduceret **. Unde et figura quo- 
que ceasarunt, et umbratilis illa Veteris Testamenti 
imperfectio e g»edia sublata egt. Successit autem, 


et quidem neeessario, meliaris spei introducHo, per quam, intervegienie Ghriuo qui proper nature 
similitudinem in ponüücium omnem evectus cst, Deo appropinquamys, 
MI*. Πλὴν ἐκεῖνο ὄθρει" Περὶ αὐτοῦ φησιν ὁ θε D.— XLIll. Verumenimvero eum Paulus illya ος in- 


σπέαιρς Παῦλος, ἅτι ἑαταυρώθη ££ ἀσθενείας. Εἶτα 
πῶς ἆ μὲν νόµας χαθίστησιν ἀρχιερεῖς ἔχοντας ἀσθέ- 
γειαν, ἆ 6b λόγος τῆς ὀρχωμοσίας τῆς μετὰ τὸν vó- 
pow, Yibw εἰς τὸν αἰῶνα τετελεμωμένον, ᾧς οὐχ 
ἔχοντα Ἀηλονότι τὰ ἀσθεγεῖν ; Τοῦτο γὰρ, οἶμαι, ἐστὶ 
τὸ ἁρτίως Eyou, Ώχουν τὸ ἓν παντὶ wadip τετελειωµέ- 
vev* ὅτι μὴ χατ᾽ ἐχείνους ἐστὶ τοὺς χατὰ τὸν νόµον, 
οἷς «bx ἀαύνηθες εἰπεῖν «b καὶ * ἀσθενεῖν ἔσθ᾽ ὅτε. 


*5 Deut, vi, 15; Matth. iv, 10. 
ΣΕ Cor. xiu, 4. * Hebr. vii, 28. 


fürmitate crucifzum prouuntiet *, quomede (ἱη- 
quie) leg sacerdotes ;nürmitat obstrictos ordipat, 
jusjurandum vero post legem pramulgatum, Filium, 
quasi nulla i» illum infirmitas cadat, in. reternum 
cossumimatum perfectumque affirmat *? lud euim, 
opinor, perfectum dicitur, quod omni besorum ge- 
nere cumulatum est. Quogiam aon talis erat, qua- 
les veteris legis sacerdotes, quibus inusitatum non 


** Hebr. vii, 98. *? Hebr, x, 14. ** Ephes. v, 3. ** Hebr. vii, 19. 


Varig lectjones codicis Seguieriani. 


b αὑτῷν. ε f] πάντως xat. 


4595 


S. CYRILEI ALEXANDRINI ΛΗΟΠΙΕΡ, 


-— * A. 


13596 


erat, in infirmitates quandoque incidere. Sed quo- A Πῶς οὖν 6 αὐτὸς xax ἀσθενείας κρεΐετων εἶναι πε- 


»odo idem et infirmitate major creditur, utpote Fi- 
Jus numeris omnibus perfectus, et ex inürmitate 
yursum. eruciüixus decetur? Et crucem secundum 
earnem sustinet, merito infirmus praedicatur; ut 
sutem Deus ost, quavis infirmitate superior recte 
sseeritur: eSpiritus enim promptus est, caro au- 
tem. infirma *. « Quod si qui sunt, qui inürmitatis 
momine jd unum hic insinuari contendant, nempe 
quod legales ministri non sine peceatis vitam traus- 
iyebant; nom repugno (imo in hanc sententiam 
Jibenter. concedo ) recte- hec pacto sentire volenti- 
bus. Legis proinde ministri non uno, sed pliribus 
sacrificiis indigeban!, utjquos quotidie tam pro suis, 
quam pro populi ignorantiis offerre oporteret *, 
propterea nimirun quod subinde in alias et alias 
infirmitates prolaberentur, eoque languore teneren- 
tor, qui in multiplex peccatum abducit. llle autem 
major quam qui peccare poseit, utpote Deus, pon- 
tifex noster effectus, ac. secundum humanam natu- 
ram. sacerdos appelletus, Patri suum propriam 
corpus obtuiit et consecravit. Secundum naturam 
proinde divinam in peccatum prolabi non poterat, 
eum non esset naturx creatze, quee. per se non ha- 


πίστευται , xal ὡς Υἱὸς τετελειωµένος, σταυροῦται 
δὲ xal ἐξ ἀσθενείας; θὐκοῦν ἀχύόλουθον ἐννοεῖν, ὡς 
Ἠσθένησε μὲν, σαρχικῶς σταυρὸν ὑπομείνας ' ἔστε 
γε μὴν 6; θεὸς τοῦ ἀσθενεῖν ἐπέχεινα" « Τὸ γὰρ 
πνεῦμα πρόθυµον, ἡ δὲ σὰρξ ἁἀσθενῆς.» EL ὃξ 85 
λέγοιεν, τὴν ἀσθένειαν Ev τούτῳ τῷ iv ἁμαρτίαις 
εἶναι δηλοῦν τοὺς χατὰ νόµον ἱερατεύοντας d, οὖκ 
ἀντιτάξομαι᾽ σύμφημι δὲ μᾶλλον ὀρθὰ xa οὕτω νοεῖν 
ἠρημένοις: θὐχοῦν οἳ μὲν χατὰ νόμον ἱερουρχοὶ ϐν- 
σίας ἔχρηζον. οὐ pido, πλειόνων δὲ μᾶλλον, ἅτε δὴ 
προσάτοντες x20' ἡμέραν ὑπὲρ τε αὑτῶν καὶ τῶν τοῦ 
λαοῦ ἀγνοημάτων, διὰ τὸ πλειστάχις ἀσθενεῖν, xal 
ὑπομένειν μµαλαχισμὸν τὸν εἰς πολύτροπον ἆμαρ- 
τίαν * ὁ δὲ κρείττων ἁμαρτίας ὑπάρχων, ὡς-θεὺὸς, 
προσχεχόµιχεν ἑαυτὸν, xaX γέγονεν ἡμῶν ἀρχιερεὺς, 
ἀνθρωπίνως μὲν λεγόμενος λειτουρχεῖν, ἱερατεύων 
δὲ τῷ Πατρὶ τὸ ἴδιον σῶὤμα. θεοπρεπῶς οὖν ἄρα πα- 
Ὀεῖν οὐχ ἀνέχεται τῆν ἁμαρτίαν, ὅτι μὴ φύσεως fjv 
γενητῆς, o0x ἐχούσης οὐσιωδῶς τὸ ἄτρεπτον, χαὶ τὸ 
εἰς ἅπαν διαδιδράσκειν δύνασθαι τὴν ἁμαρτίαν. θεὺςα 
οὖν ἄρα ἐστὶ παντέλειος, ἀνεπιχούρητον ἔχων παρ) 
ἑτέρου τὸ ἀχράδαντον εἰς ἁγιασμὸν, quotus τε χαρ- 
πὸν ἰδίας ἔχων τὸ ἀπλημμελές. 


bet jmmutabilitatem, nec posse omnino EGS vitare peccatum. Deus itaque est omniex parte per- 


fectus, et nullo przsidio- indiget, ut in sua sanctitate firmus  persistat, cum 


fructus impeccabilitas. 


sit nature ejus proprius. 


XLIV. e Capitulum autem super ez que dieun- C MA'.. « KegáAatoy δὲ ἐπὶ τοῖς λεγοµένοις' Τοιοῦ- 


tur: Talem habemus pontificem, qui consedit in 
dextera sedis magnitadinis in ccelis, sanctorum mi- 
nister, et tabernaculi veri, quod fixit Dominus, et 
non homo *. » Vetus illud tobernaculum per sa- 
pientissimum Meysen in deserto excdificatum est, 
idque ad formam in monte illi- demonstratam. Et 
quidem Veteris Testamenti sacerdotibus erat illud 
aptissimum : at vero habitaculum Christo eonve- 
niens est superna illa venustaque civitas, hoc est 
celum, divinmn: same summumque tsbernaculum, 
non artis humans inventum, sed sanctum, et a 
P'eo fabrefactum ; iu quod ille illatus, eos qui in 
ipsum eredunt, sanctiffcationemque per Spiritum 
consecuti sunt, Deo ct Patri offert. « Nemo, inquit, 
venit ad Patrem, nisi per me *. » [stiusmodi ergo 
illias est ministerium, de quo hic agimus. Et quam- 
**is res hee nostris, hoc est, humanis verbis expri- 
Qatur, est tamen adinodum divina. Annon, obse- 
όρο, divintm quiddam est, credentes proprio Spi- 
ritu posse sanctificare; misericordiaque εἰ gratia 
jostifieatos, mundo emoriuos, Spiritu. vivificatos, 
vita tandem morumque honestate conspicuos Deo 
efferre, et quasi consecrare? Quod autem (. etiamn- 
si einistrare dicatur ) Patre neque minor sit, ne- 
«que gloriz iliius ulla ex parte cedat, id inde clare 
toustare potest, quod divine majestatis solium 


3 Matth. xxvi, Al. * Hebr. vir, 97. 


* Hebr. vii, 1, 2. 


«oy ἔχομεν ἀρχιερέα, ὃς ἐχάθισεν Ev δεξιᾷ τοῦ θρόνου 
τῆς µεγαλωσύνης ἐν τοῖς οὐρανοῖς, τῶν ἁγίων λει- 
τουργὸς, καὶ τῆς σχηνῆς τῆς ἀληθινῆς, ἣν ἔπηξεν ὅ 
Κύριος, xat οὐχ ἄνθρωπος.» Ἐγήγερτο μὲν χατὰ την 
ἔρημον ἡ ἀρχαία σχηνὴ διὰ τοῦ πανσόφου Μωῦσέως, 
πεποίηται δὲ χατὰ τὸν τύπον τὸν δειχθέντα abc, ἓν 
τῷ ὄρει ’ χαὶ τοῖς μὲν χατὰ τὸν νόµον ἱερατεύουσιν 
ἐχείνη πρεπωδεστάτη ἑνδιαίτημα δὲ τῷ Χριατῷ 
πρέπον τε xa bovxbo dj ἄνω χαλλέπολις, τουτέστιν ὁ 
οὐρανὸς, fj θεία τε xal ἀνωτάτω σχηνἡ, xai οὐχ &v- 
θρωπίνης εὕρεμα τέχνης, ἀλλ᾽ ἱερὰ καὶ θεότευχτος- 
"Exet γεγονὼς προσχοµίζει τῷ θεῷ xax Πατρὶ τοὺς 
εἰς αὐτὸν πιστεύοντας, ἡγιασμένους δὲ δηλονότι διά 
τοῦ Πνεύματος. « Οὐδεὶς γὰρ ἔρχεται, qrot, πρὸς 


P τὸν Πατέρα , εἰ μὴ δι ἐμοῦ. » Καὶ οὗτος αὐτῷ Ἑῖς 


ἐνθάδε λεγοµένης λειτουργίας ὁ τρόπος. θεοπρετὲς 
δὲ τὸ χρῆμα, κἂν εἰ τοῖς xa8' ἡμᾶς, ἤγουν ἀνθρω- 
πίνοις σηµαίνοιτο λόγοις. Τὸ γὰρ ἁγιάζειν δύνασθα: 
τῷ ἰδίῳ Ἠνεύματι τοὺς πιστεύοντας , ἑλέῳ xat χά- 
ριτι δεδιχαιωµένους , xal ofov ἱερουργεῖν τῷ θεῷ, 
κόσµῳ μὲν ἀποθνῄσχοντας, ζωοποιουμένους δὲ Πνεύ- 
µατι, xal εἰς εὐδόχιμον ἀληθῶς ἀναλάμποντας piov, 
πῶς οὐκ ἂν εἴη θεοπρεπές; "Ort δὲ, χαίτοι λεγόμενος 
λειτουρχεῖν, οὐ µείων ἐστὶ τοῦ Πατρὸς, οὔτε μην 
κατόπιν ἔρχεται τῆς ἐνούσης εὐχλείας αὑτῷ, mpoc- 
αποδείχνυσιν ἑναργῶς τὸ τοῖς θείοις αὐτὸν ἔνιδρ»- 


* Joan. xiv, 6. 


Vari: lectiones codicis Seguieriani. 


ᾱ ερρργούντας, Tvell ἱερατοῦντας. ϐ Yi. 


Q^ 


3291 


AD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


19038 


αθαι θώχοις , xaX ἐν δεξιᾷ χαθῆσθαι τοῦ Ρεγεννηχό- A obtineat, atque adeo ipsi Patri dextera assideat. 


τος. El γάρ ἐστιν ἀληθὲς, ὅτι πᾶς ἱερεὺς ἕστηχεν 
ἀεὶ λειτουργῶν, χαὶ οὐχ ἂν vooltó ποτε σύὐνεδρός 
τε xai ἰσοχλεῆς ᾧπερ ἂν λατρεύσειε Bei, πῶς οὐκ 
ἀσυνῆθῆς ἱερυυργὸς ὁ Χριστὸς, ὁ xaX ἐν τοῖς τῆς 
θεότητος θώχοις ὡς θεὸς, καὶ λειτουργῶν  àv- 
θρωπίνως; ; El δὲ δή τις λέγοι συχοφαντῶν τὴν ἁλὴ- 
θειαν, ὅτι Ναὶ κεχάθιχεν ἓν δεξιᾷ τοῦ Πατρὸς ἰδιχῶς 
ἄνθρωπος συνημµένος τῷ θεῷ γατὰ µόνην τὴν ἰσό- 
τητα τῆς ἀξίας ' οὐχέτι µόνης αἶναί φησι τῆς ἁγίας 
Ἱριάδος τὸν ἀνωτάτω xal μόνη abt] πρέποντα 
θρόνον, ἀλλ᾽ Ίδη τις ἡμῖν τέταρτος obtoot, πρόσφα- 
τός τε καὶ γενητὸς ἐπεισχρίνεται θὲεὸς, μετὰ τὴν 
ὁμοούσιον xal ἁγίαν Τριάδα. 


ΜΕ’. « Χριστὸς δὲ παραγενόµενος ἀρχιερεὺς τῶν 
μελλόντων ἀγαθῶν, διὰ τῆς μείζονος xal τελειοτέρας 
σχηνῆς, οὗ χειροποιήτου, τουτέστιν οὗ ταύτης τῆς 
κτίσεως, οὐδὲ δι αἵματος τράγων xal µόσχων, δ.ὰ 
δὲ τοῦ ἱδίου αἵματος εἰσῆλθεν ἐφάπαξ εἰς τὰ ἅχια, 
αἰωνίαν λύτρωσιν εὑράμενος. » Τίνα δὲ τρόπον διὰ 
τῆς μείζονος xal τελειοτέρας σχηνῆς Υέγονεν &g' 
ἡμᾶς ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἀρχιερεὺς, 
προαπέδειξεν ἡμῖν ἁρτίως ὁ λόγος. "Ότι δὲ τῆς 
ἱερουργίας ὁ τρόπος αὐτῷ, xai ἁμείνων ἀανγχρίτως 
τῆς χατὰ τὸν νόµον, xal πολὺ λίαν ὑπερκείμενος 
τῶν ὡς ἓν τύπῳ xal σχιᾷ (xal váp ἔστιν αὐτὸς ἡ 
ἀλήθεια xal τὸ ἅμωμον ἱερεῖον), ἑνδοιάσειεν ἂν οὐ - 
δείς. Ἐπιτήρει δὲ, ὅπως « 'O ἀξιάγαστος ἡμῶν 
ἀρχιερεὺς, ὃς ἑἐχάθισεν ὃν δεξιᾷ τοῦ θρόνου τῆς µε- 
γαλωσύνης ἐν τοῖς οὐ ρανοῖς, διὰ τοῦ ἱδίου αἵματος 
εἰσηλθεν ἐφάπας εἰς τὰ ἅχγια, λύτρωσιν εὑράμενος 
αἰωνίαν. » Πῶς οὖν ὁ &v δεξιᾷ τοῦ Πατρὸς ὡς θεὺς, 
ἴδιον ἔχειν αἷμα λέχοιτ᾽ ἂν, εἰ μὴ πεπιστεύχαµεν, 
ὅτι ὁ ix θεοῦ Πατρὸς χατὰ φύσιν Υἱὸς κεχρηµάτιχε 
xai Yib; ἀνθρώπον, xai τὸ ἴδιον αἷμα τῆς ἁπάντων 
ζωῆς ἀντάλλαγμα δοὺς, ταύτην εὕρατο τῷ κόσμῳ 
τὴν εἰς αἰῶνα λύτρωσιν; OO γάρ που φαίη τις ἂν, 
ὡς ἣν ἀχόλουθάν τε xal πρέπον, καθάπερ kv τάξει 
τῶν ἁλόγων ζώων σφάζεσθαι πλειστάχις τὸν Ἕμμα- 
νουὴλ, ἀποχρῶντος εἰς λύτρωσιν τῆς ὑπ οὐρανὸν 
τοῦ xai ἅπαξ παθεῖν αὐτόν. El δὲ, καθὰ πεφρονῄἠχασί 
Όινες, ἄνθρωπος ἣν ἰδικῶς, ἱσότητι μὲν τῆς ἀξίας, 
fiov». αὐθεντίας, συνημμµένος θεῷ, διῃρηµένος δὲ 
καθ) ὑπόστασεν, xaX ἀνὰ µέρος εἶναι πιστευόµενος, 
οὐχ ἣν ἴδιον αἷμα τοῦ συνεδρεύοντος τῷ Πατρὶ τὸ 
εἰς λύτρωσιν τοῦ χόσµου δοθὲν, ἀλλ᾽ ἑτέρου μᾶλλον 
σχετιχὴν ἔχοντος πρὸς αὐτὸν «hv. συνάφειαν. Ὥσπερ 
γὰρ δύο τινὲς ἄρχοντες τῇ τῶν ἀξιωμάτων ἰἱσότητι 
κατ οὐδὲν ἀλλήλων διενεγχόντες ὅλως, οὐχ elc νοοῦν- 
τα; f μᾶλλον, ἀλλὰ δύο χατὰ τὸ ἀληθές. οὕτω τὸ συν- 
ἡμμένον τινὶ κατὰ τὴν ἀξίαν, διῃρημένων τῶν φύ- 
σεων, ἤγουν ὑποστάσεων, οὐχ εἷς εἴεν ἂν, ἀλλὰ δύο» 
xai τὸ ἑνὸς αἷμα τυχὸν αὐτοῦ 63] πάντως ἐστὶ, xal 


* Hebr. νι, ὁ. ^ Hebr. 1x, 1, 19. 


Si enim verum est omnem omnino sacerdotem 


stare, ut. sacrificium offerat"; neque assidere aut 


paris unquam: glorie cum Deo, cui sacrificat, intel- 
ligi potest : quo pacto Christus novo modo sacer- 


dotio non fungitur, qui ita ut homo ministrat, ut 


tamen in. divinitatis soliis consideat ? Quod si quis 
improbus adversus veritatem sycophanta hominem 
secundum solam dignitatis eequalitatem Deo con- 
junctum, ad Patris dexteram considere contendat, 
is satie asseret, uon. amplius solius sanctse. Trini- 
talis esse supremum illum, atque ipsi soli convenien- 
tem 166 thronum. Sed jam quartus quidam nobis, 
recens ei factus. introdueitur Deus, prieter consub- 
stantialem et sanctam Trinitatem. 


B XLV. « Cbristus autem | assistens pontifex 1utu- 


rorum bonorum, per amplius et perfectius taber- 
naculum non manufactum, id est, non hujus crea- 
tionis ; neque per sanguinem hircorum et vitolo- 
rum , sed per proprium sanguinem introivit semel 
in sancta, sierna redemptione inventa*. » Qua 
raiione Dominus noster Jesus Christus per majus 
et perfectius  tàbernaculum - ingressus , pontifex 
noster exstiterit, verba modo recitats planum nobis 
faciunt, Quod autem sacerdotii illius ritus legali 
sacerdotio omnino prsestiterit, plurimumque ea ex- 
celluerit qua tantum in umbra et flgura contin- 
gebant (ipse enim per se vera illa et impolluta 
hostia exstitit), nemo , opinor, inficias iverít, Ob- 
serva hie nutem praeclarum illum et admirabilem 
« Pontificem nostrum , qui in. dextera throni ma- 
jestatis Dei sedet in coelestibus, per prepríum san- 
guinem semel tantum in sancta introisse , seer- 
namque redemptionem invenisse. » t quomodo is, 
qui ut Deus Deo Patri in. dextera assidet, pro- 
prium sanguinem habere recte dici potest, si na- 
turalem Dei Filium, hominis quoque filium exsti- 
tisse, propriumque sanguinem pretium pro omni- 
bus impendisse, et siternam hac ratione mundo 
salutem reperisse, certo persuasum non Labueri— 
mus? Neque enim dixerit quispiam  decuisse ut 
Emmanuel, tanquam pecus aliquod, sepius ma- 
ctaretur ; quippe cum ad totum orbem liberandum 
vel semel ipsum mortem subiisse abunde sat fue- 


p rit. Quod si, ut nonnulli sentiunt, purus per 


se tantum homo erat , Deo quidem secundum di- 
gniaüs vel aucioritatis. zequalitatem conjunctus , 
secundum hypostasim vero ab eodem  sejunctus, 
ei seorsum per se positas ; profecto sanguis , 
qui in mundi redemptionem effusus es!, nou erat 
Milius qui ad dexteram Dei Patris sedet, sed alte- 
rius cujuspiam, qui relativam potius oum ipso. 
habet conjunctionem. Quemadmodum enim duo. 
priacipes eadem aucloritate omnino przditi , non. 


Vari: icctiones codicis Seguieriani. 


f ἓν νοξῖται. 


4599 $. CYRILIA ALEXANBRINE ARCIHEP. t100 


unus , sed duo revers sunt homines ; {19 cuipiam A οὐχὶ 65 μᾶλλον ἑτέρου. θὐχοῦν οὐχ ἀπόχρη πρὸς 
dignitale parem esse, naturis interim, videlieet — Ewostv. ἀληθή τὸ ὡς iv ἰσότητι τῆς ἀδίας, Ίγουν 
personis distinctis, mou sinit unum, 107 sed αὐθεντίας, συνῆφθαι λέγειν ἄνθρωπον 81i. 

duo esse : ei unius sanguis ji est hujus , ut nullo modo sit alterius. Ad veram itaque unio- 


mem mon sat est, hominem Deo auctoritatis vel dignitatis sequalitate copulatum asserere. 


&LVI. « Non enim in sancta manufacta Christus 
Wiüroivit, Reque in exemplaria verorum , sed im 
ipsum colum, ut appareat nume vaolui Dei pre 
uobis ?*, » -— «Colum, inquit Deus, mihi tbropus 
es 1^; » quare el ipsum quoque Nilium supernis 
spiriübus cenquiescere , coelumqae veluti sanctum 
quoddam. tabernaculum obtinere dicimus non more 
terrenorum ministrorum, qui corperaliter gaeris 
operantur, sanguineque secundum legis prseseri- 


MG". « Οὐ γὰρ εἰς χειροποίητα εἰσῆλθεν ἅγια ὅ 
Χριστὸς, οὐδὲ εἰς ἀντίτυπα τῶν ἀληθινῶν, ἀλλ᾽ eic 
αὐτὸν τὸν οὐρανὸν, νῦν ἐμφανισθῆναι τῷ προσώσῳ 
τοῦ Θεοῦ ὑπὲρ ἡμῶν ᾿ » τοῦ θεοῦ λάγοντος’ε 'O οὗ- 
βανός µοι θρόνος» } ἁπαναπαύεσθαι xat αὑτὸν τοῖς 
ἄνω πνεύμασί φαμεν τὸν Υἱὸν, σχηνην ὥσπερ ἁγίαν 
ἔχοντα τὸν οὗ ρανὸν, xal οὗ χατά γε τοὺς ἐπὶ γῆς 
ἱερουργοῦντας σωματιχῶς, xal τὰς δι αἱμάτων τε- 
λοῦντας θυσίας, εἰς ἀντίτυπα τῶν ἀληθινῶν εἰστρέ- 


pium ad verorum expressionem liisnt. Sed quo, p χοντα χατὰ b τῷ νόµῳ δοχοῦν. Ἐμφανίνεται δὲ vov 


quaeso, modo vultui Dei nune pro nobis appsret ? 
Nonne semper etiam anie ipcarnationem exstitit 
apparens et conspicuus? idque faeile est cognitu, 
quod ipse est opifex sapientia Dei et Patris '*, 
per quam ad exse producta sunt omnia. Et certe 
ut Sapientia dicit: « Kgo eram qua delectabatur. 
Per singulos autem dies gaudebsm in. conspectu 
ejus omni tempore, quando gaudebat munde 
perfeete, οἱ gaudebat inter fifios honipum*, » 
Cum ab initio igitur Pater illi adblandiretur , ex 


eoque oblectationem «quotidie caperet, isque vi- 


cissim voluptatem Patri afferret, quemodo nune 
demum vultui Dei apparere dicitur? Sane Verbum 
Dei novo nunc modo apparet, mon amplius car- 


ὑπὲρ ἡμῶν τῷ προσώπῳ τοῦ θεοῦ, τίνι τρόπψ; 
"Apa γὰρ οὐχ ἀεὶ xal πρὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως ὑπάρ- 
χει ἐμφανής; Καΐτοι χαταθρῆσαι ῥᾷον, ὡς αὗτός 
ἑατιν ἡ δημιουργὸς «σοφία τοῦ θεοῦ χαὶ Πατρὸς, δι’ 
ἧς τὰ πάντα προσεχοµίσθη f* πρὸς ὕπαρξιν. Καὶ γοῦν 
ὡς Σοφία φησίν' « Ἐγὼ Ίμην 7, προσέχαιρε. Καθ 
ἡμέραν δὲ εὐφραινόμην ἂν προσώπῳ αὐτοῦ ἓν παντὶ 
xatpip* ὅτε ἐνευφραίνετο τὴν οἰχπουμένην συντελέσας, 
/ xa ἐνευφραίνετο ἓν υἱοῖς ἀνθρώπων. » "Ότε τοίνυν 
αὐὑτ] προσέχαιρεν ὁ Πατὴρ, xoi ἦν tv προσώπῳ αὖ-. 
τοῦ χαθ᾽ ἡμέραν εὑφραινομένη τε καὶ εὐφραίνουσα, 
πῶς ἐμφανίζεται νυνὶ τῷ προσώπῳ τοῦ θεοῦ; Οὐχοῦν 
ἐμφανίζεται ξένως. οὐχέτι γυμνὸς xai ἄσαρχος Λό- 
49$, χαθάπερ ἀμέλει xal iv ἀρχαῖς ἣν, ἀλλ ἐν 


οἷα expers οἱ nudum, sicut in principio , sed in C, μορφῇ ve xal φύσει τῇ xa0' ἡμᾶς ᾽ φαμὲν γὰρ οὕτως 


forma et natura humans, Ad hune itaque modum 
pro. nobis apparere, humanamque naturam ( esto 
illa prepter Adami pravaricationem quandoque 


exoga. proscriptaque. fuerit) in. eonspectt Dei Pa- 


tris offerre traditur, Verbum proinde , ut home 
fgctum est, oculis paternis velat in-seipso prime 
nos sistit; quo nimirum Petri eomumendntos nos 
reddat, veteribus noxia expiatoa, aique ad vits 
wovilatem per Spirium instauratos, ac t3adem 
dignos effectos qui in. conspectu Pattis simus jam 
MO filios cooptati, 

108 De ec quod Dominus noster Jesus Christus 

gloziam accepiseg acribitur. 


αὐτὸν ἐμφανισ/ῆναι vovit, xal οἷον Ux. ὄψει 5 τοῦ 
θεοῦ xoi Πατρὺς τοῦ ἀνθρώπου φύσιν &vavclv, xat- 
τοι Τενομένην ἓν ἀποστροφῇ διὰ «tv. ἓν ᾿Αδὰμ πα- 
βάδααιν. "Hid; οὖν ἄρα παρίστησιν ἓν ὀφθαλμοῖς 
τοῦ Πατρὸς ὡς ἐν ἑαυτῷ καὶ πρώὠτῳ, καθὺ πέφηνεν 
ἄνθρωπος, ἵν ἡμᾶς προδαγάγῃ τῷ Πατρὶ, καὶ τῶν 
ἀρχαίΐων ἁπαλλάξας αἰτιαμάτων, xal εἰς χαινότητα 
(wc µμεέταστοιχειώσας ἓν Ηνεύματι ὥστε xai 
ἀξίους ἀρᾶσθαι λοιπὸν τῆς παρὰ τοῦ Ἱατρὸς Em- 
οπτείας, ὡς ἐν υἱῶν τάξει παρειληµμένους. 


Bispl τοῦ «Ίθγεσθαι δόξαν «Ίαθειν τὸν Κύριον ἡμῶν 
᾿[ησοῦν Χριστόν 


Xf, VM. « Paulus apostolus non ab hominibus, p MZ'. « Παῦλος ἁπόστολος οὐχ ἁπ ανθρωπων, οὐδὲ 


neque per bomines, sed per Jesum Christum, οἱ 
Deum Patrem. qui. suscitavit eum ex mortuis **. » 
AA ostendendum Dominum nostrum Jesum Chri- 
sium externa adveutitjaque gloria minime [πάί- 
guisse , sal erat indicasse, ipsun eque ac Deum 
Patrew mittere. ministros, qui illum deprzdica- 
yer: neque enim semetipsos, qui mittebantur , 
predecabani, sed Jesum Christum in gloriam 
Bel Patris. Quia vero sacras Litteras. sectari nog 

Hebr. 1x, 34. 


10 [δα Levi, 1... !! T Cor. 1, 24. 


1» Prov. vii, 90, 91. 


δι ἀνθρώπων, ἀλλὰ διὰ Ἰησοῦ ἄριστοῦ, xai Θεοῦ 
Βατρὸς τοῦ ἐγεέραντος αὐτὸν Ex νεχρῶν. » Απόχρη 
μὲν εἰς ἁπόδειξῳ τοῦ μὴ δεδεῆσθαι δόξης τῆς ἔξωθεν 
καὶ εἰσχεχριμένης τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, 
τὸ συναποστέλλειν τῷ θεῷ xal Πατρὶ τῶν περὶ éav- 
τοῦ χηρυγµάτων τοὺς ἱερουργούς' οὗ γὰρ ἑαντοὺς 
ἐχήρυττον, ἀλλά. Χριστὸν Ἰησαῦν Κύριον οἷς δόξαν 
θεοῦ Πατρός. Ἐπειδὴ δὲ τοῖς ἱεροῖς ἔπεσθαι Fpáu- 
µασιν ἀναγκαῖον ἡμᾶς, οὐδαμοῦ παρεχτρέχοντας τὸ 


4 Galat. m 1. 


Varia lectiones codicis Seguieriani. 


& K. παρεχομ. — 8 iy ὄψει, 


8401 


AD REGINAS ΡΕ RECTA FIDE ORATIO ALTERA 


1102 


αὐτοῖς δοχοῦν, φέρε λέγωμεν, τίνα δὴ τρόπον ὁ θεὸς A oportet, neque ah earum decreus vel minimum 


xat Ἠατὴρ δόξῃ λέγεται στεφανοῦν τὸν Υἱόν. θὐχοῦν 
αὐτός πού φῆαιν ὁ µακάριος Παῦλος περὶ τῶν 
ἀρχάντων τοῦ αἰῶνος τούτου» « El γὰρ ἔγνωσαν, οὐκ 
ἂν τὸν Κύριον τῆς δόξης ἑαταύρωσαν. » Οἶδεν οὖν 
&pa xai Κύριον ὄντα τῆς δόξης τὸν ἑσταυρωμένον” 
πῶς οὖν δέχεται δόξαν παρὰ τοῦ Πατρὸς ὁ τῆς δόξης 
Κύριος; "H δῆλον, ὅτι πεποίηται πάλιν οἰχονομιχῶς 
ὀλόγος αὐτῷ; Δέχεται μὲν γὰρ ἀνθρωπίνως, ἔατι δὲ 
xai οὕτω τῆς δόξης Κύριος θεῖχῶς. Καὶ ὁ μὲν τῆς 
θείας αὐτοῦ φύσεως πλοῦταος ὁρῷτο ἂν πρὸς ἡμῶν 
ἐν τοῖς ὑπὲρ χτίσιν πλεονεχτήµασι: τῆς δὲ xa8' 
ἡμᾶς πτωχείας τὸ µέτρον ἓν τῷ λέγεσθαι λαθεῖν ᾿ 
« Καὶ εἰ πλούσιος &v, δι ἡμᾶς ἑπτώχαυσεν. » ᾽Αλλ 
οὖν ἀγαθαῖς ἑννοίαις πρὸς ἀρθότητα διοιχούµενοιι 


discedere nobis licet; agedum paucis, quomodo 
Deus Pater Filium suum gloria coronasse dicatur, 
pianum faciamus. Beatus Paulus de φομ] hujus 
principibus quodam in loco ita scribit : « Si enim 
cognovissent, nunquam Dominum glorie cruci- 
fixissent !**. » Norat itaque, eum qui crucis sup- 
plicium subierat, glorie Dominum esse, Jam 
quomodo Dominus glorix* gloriam a Patre accipit ? 
ljujus questionis nodum dispensationis ratio dis- 
solvit, Accipit enim gloriam ut homc ; pergit 
sutem glorie Dominus esse ut Deus. Et quidem 
divine illius nature opes ex iis praerogativis a. 
nobis deprehenduntur, quas creature facultatem 
exsuperant; ai vero humanas egestatis conditio ex 


καὶ τὰ εἰχότα φρονεῖν ἐπ᾽ αὐτῷ attovbázovtec, οὖκ D eo nobis fit palam, quod quzdam accepisse per- 
ἀγνοήσομεν ἡμεῖς τὸν καὶ ἐν τῇ χαθ᾽ ἡμᾶς πτωχεί — hibeatur: « Cum enim dives esset , propter nos 
πλούσιον ὡς Θεόν. facius est egenus !*. » Nostras proinde cogitatio- 
bes ad recte fldei normam  instituentes, et, quas par est de ipso sentire satagentes, ita illum in 
nostram paupertatem se demísisse statuemus, ut tamen tanquam Deum nunquam divitem esse de- 


siisse certo nohis persuadeamus. 

MH'. « Ὁ Πατὴρ ἀγαπᾶ τὸν YUv, χαὶ πάντα δέ- 
δωχεν kv τῇ χειρὶ αὑτοῦ. » Δέχεται mát ὡς ἄνθρω- 
πος ὁ Ylóc* πλὴν οὐχ ἔξω πάλιν τίθησιν ἑαυτὸν ὁ 
Πατὴρ τοῦ πάντα ἔχειν ὑφ) ἑαυτῷ ' διδοὺς yàp αὐτὰ 
4p Υἱῷ, σὺν αὐτῷ χατάρχει τῶν ὅλων, τοῖς τῆς 
θεότητος σχήπτροις ὑποφόρων δι) αὐτοῦ τε xai ἐν 
αὐτῷ τὸ ἐπὶ «fc γῆς Ὑένας, Χαΐτοι διανενευχὸς 
ἀχαλίνως εἰς ἁπόστασιν. Ὡς γὰρ αὐτός πού φησιν 


XLVIII « Pater diligit Filium, et omnia dedit in 
manus ejus!f*.» Filius accipit ut homo ; interim 
Pater a nullo eorum se excludit, quin omnia in 
potestate habeat : ea enim dans Filio, una cuim 
illo omnibus dominatur. Sed et ipsum quoqua 


: mertalium genus secundum se aliqui infrene, ct 


ad rebellionem propensum divinitatis &ceptris per 
illum sihi submittit : quandoquidem , uL sapientis- 


ὁ σοφώτατης Παῦλος, « θεὸς $v ἐν Χριστῷ, χόσμον C simus Paulus alicubi admonet : « Deus erat in Chri- 


χαταλλάσσων ἑαυτῷ. » Καὶ οὐ δή πού φαμεν, ὡς ἐν 
ἀνθρώπῳ κατοιχήσας Χριστὸς ἕτερος παρά ve τὸν ix 
αἲς ἁγίας Παρθένου γεγεννηµένον, χόσμον ἑαυτῷ 
χατήλλαττε (φρονοῦσι γὰρ ὧδέ τινες τῶν ἀμαθεστέ- 
pov)* ἔκεῖνο δὲ μᾶλλον, ὅτι χατήλλαττεν ἑαυτῷ τὸν 
χόσμον ὁ Gcb; xol Πατὴρ tv Χριστῷ' γέγονε γὰρ 
ἡμῶν μεσίτης ἑνανθρωπήσας ὁ Yihz, καὶ οἷον διαλ- 
jaxvhe εἰς εἰρήνην, οὐχ ἑτέρῳ προξενῶν τῶν ἐν τῷ 


κόσµῳ τὴν ὑποταγὴν, ἀλλ᾽ ὡς ἐν ἰδίῳ προσώπῳ, τῷ 


Θεῷ καὶ Πατρ[. Χριστῷ γὰρ κατηλλαγµένοι, χατηλ- 
λάγμεθα δι αὐτοῦ τε xai ἓν αὐτῷ τῷ πάντων ἡμῶν 


δίο, mundum reconcilians sibi 17.) Hie autem nequa- 
quam asserimus, id quod rudiores quidam faciunt, 
alium ab eo quem sacra Virgo 1086 in lucem 
edidit, Christum in homine inbabitasse , muudum- 
que sibi reconciliasse ; sed ipsumimet Deum Pa- 
trem in. Cbristo mundum sibi reconciliavisse. Fi- 
lius namque post humauam naturam assumptanx 
faclus est mediator, et ad pacém obtinendam 
quodammodo reconciliater, non alteri euipiam in 
mundo obedientiam concilians, sed ut in propria 
persona Deo Patri : quandoquidem Christo »econ- 


Σωτῆρι θεῷ. Τοιγάρτοι xai ἄφασκε * « Asüts πάντες — Ciliati, per ipsum et in ipso, Deo quoque omnium 
«ερός µε, οἱ χεχοπιαχότες xal πεφυρτισµένοε, κἀγὼ — Salvatori reconciliamur. Hiuc iliud ; « Venite ad 
ἀναπαύσω ὑμᾶς. » "Ort δὲ τοῖς κρὸς αὐτὸν ἰοῦσιν o) Ime, omues qui laboratis et onerati estis, el egq 


πρὸς ἕτερόν τινα γένοιτ' ἂν Ih χαταλλαχὴ, πλὴν ὅτι 
πρὸς θεὸν τὸν φύσει xal ἀληθῶς, πεπληραφόρηκεν 
εἰπών᾽ « 'O πιστεύων εἰς ἐμὰ οὐ πιστεύει εἰς ἐμὲ, 
ἀλλ' εἰς τὸν πἐμφαντά µε. Καὶ ὁ θεωρῶν Epi θεω- 
pet τὸν πέμψαντά µε.» Ὁτὲ δὰ πάλιν’ εΕΙιστεύετε εἰς 
τὸν θεὺν, χαὶ οἰς ἐμὲ πιστεύετε. » 


Μθ’. « Πάτερ, ἑλήλνθεν fj ὥρα, δὀξασόν σου τὸν 
Υ1ὸν, ἵνα καὶ ὁ Υἱός σου δοξάαῃ σε. Καθὼς ἔδωκας 
αὐτῷ ἐξουσίαν πάσης σαρχὸς, ἵνα πᾶν ὃ δέδωχας 
αὐτῷ, δώσῃ αὐτοῖς ζωὴν αἰώνιον. » Παράκλητος μὲν 


1 Cor. 1,2. '5 Il Cor, viii, 9. 
4i, 459. ** Joan, xiv, J.. *! Joan. xvii, 1, 9. 


reficiam vos '*. » Quod ii autem qui ad illum se 
adjungunt, non alteri cuipiam  reconeilieotur , 
quam vero naturalique Deo, illud idem ipse his, 
verbis perspicuum facit - « Qui, inquit, credit, 
in me, non credit in me, sed in eum qui misik 
me. Et qui videt me, videt eum qui misit me δε 
Et rursum : « Credite in Deum , etin me cre- 
dite **, 

XLIX. « rater, venit nora, clarifica Filium tuum, 
ui et Filius tuus clarificet te. Sicut dedii ei 
potestatem omnis carnis, ut omne quod deuisti ei, 
det eis vitam aeternam *', » Advocatus et propitia- 


: &. 
!* Joan. i1, 55. ΤΠ Cor, v, 19. '* Matth, 11, 28. !? Joan. xiu 


1405 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEF. 


1404 


tor appellatur Filius **. Ipse enim hominibus coe- A xal ἱλαστήριον ὁ Yi; ὠνόµασται, Καθίστησι γὰρ 


lestem Patrem  benevolum propitiumque reddit , 
atque ideo omnium bonorum nobis auctor est. Ve- 
rumtamen inquisitione dignum est, quanam ra- 
tione Pater glorificet Filium et Filius vicissim glo- 
rificet Patrem. Ait ergo advenisse horam, hoc est 
tempus, in quo ipsum plane pro mundi vita cru- 
cis supplicium subire oporteret, Par erat autem, 
ut P'ater Filium per resurrectionem ex mortuis glo- 
rificaret, sibique consubstantialem et vivificum , 
et morte superiorem, et naturam a corruptione 
alienam sortitum evidenti testimonio demonstra- 
ret. Quin ipse quoque Pater hoc ipso glorificatur, 
quod Filium decore ,. gloria, potentiaque sibi per 
omnia similem habeat. Atque istud liquido ostendit 


τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς εὐμενῆ τὸν Πατέρα, xal παντὸς 
ἡμῖν εὑρίσχεται πρόξενος ἀγαθοῦ. Πλὴν ἐχεῖνο πατα- 
θρήσωµεν, πῶς ἂν δοξάσειεν 6 Πατὶρ τὸν Yibv, δο- 
ξασθήσεται δὲ xal αὐτὸς παρ αὐτοῦ τίνα τρόπον. 
Οὐχοῦν τὴν ὥραν, Ίγουν τὸν χαιρὸν ὀληλυθέναί 
(rol, καθ) ὃν ἔδει πάντως αὐτὸν τὸν ὑπὲρ τῆς τοῦ 
χόσµου ζωῆς ὑπομεῖναι σταυρόν ' ἀλλ’ ἣν ἀναγχαῖον 
δοξάεεσθαι τὸν Yiby παρὰ τοῦ Πατρὸς, καὶ διὰ τῆς 
ἐχ νεκρῶν ἀναστάσεως μαρτυρούμενον ὅτι τέ ἐστιν 
ὁμοούσιος αὐτῷ xaX ζωοποιὸς, xaX θανάτου χρείττων, 
xai φθορᾶς ἀἁμείνω «hv φύσιν διεχληρώσατο. Καὶ 
δοξάζεται δὲ xal αὐτὸς ὁ Πατῃρ, ὡς ἔχων Ylbv χατὰ 
πᾶν ὁτιοῦν botxóta τε χαὶ ἰσοχλεᾶ χαὶ loou p vov. Eat». 
Καὶ τοῦτο δἐδειχεν ὁ Υἱὸς χαταργήσας τὸν θάνατον, 


Filius, eum mortis imperio demolito , suum ipsius B xai ἀναστήσας ἐχ νεχρῶν τὸν ἑαυτοῦ ναόν. Δέχετοι 


templum a mortuis exsuscitavit. VerumenImvero 
licet ut. homo jus potestatemque i- '^mnes accc- 
pisse perhibeatur, ut Deus tamen universis re- 
rum naturis absolute dominabatur. Pater rursum 
lis qui Filio dati sunt vitam aternam | impertitur : 
at ille interim-est. Illa ipsamet vita. 170 « Fgo, 
inquit, sum resurrectio et vita?*,» Quare licet 
gloriam et regnum , et super omnes el omnia po- 
testatem accepisse dicatur ; hoc tamen ad incar- 
mationis conditionem est retérenduu. Certum est 
enim Filium, ut Deus est, ct glorie Dominum, 
et eadem cum Patre majestate przditum 6556: 
neque, quod quidem ad divinitatis naturam spe- 
ctat, Patris gloria et eminentia ulla ex parte infe- 


riorem esse. Ad hunc itaque modum, comparati , C 


el pii erimus, et omnem intellectum. in Christi 


ebsequium convertentes , et omnes cogitationes , « 


extollentem evertentes ***, : 

L. « Dextera igitur Dei exaltatus. et promis- 
sionem Spiritus sancti accipiens a Patre, effudit 
hoc , quod vos videtis et auditis, Non enim Da- 
vid ascendit in colum ; dicit autem ipse : Dixit 
Dominus Domino meo : Sede a dexiris meis , do- 
hec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuo- 
rum *,» Universum incarnati Verbi mysterium 
ex his perspicere licet. Etenim omnipotens illa 
dextera, omniumque opifex manus, Deus Verbum 


δὲ τὴν χατὰ πάντων ἑξουσίαν, χαθ᾽ ἡμᾶς δη «ái 
xa ἀνθρωπίνως * χαΐτοι βασιλεύων τῶν ὅλων θεῖχως. 
Καὶ ἑνίησι μὲν ὁ Πατ]ρ τοῖς δοθεῖσι τῷ Υἱῷ τῆν 
ζωὴν τὴν αἰώνιον αὕτη δέ ἐστιν αὑτός ΄ ἔφη γάρ" 
ε Ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή.» Οὐκοῦν xàv 
εἰ λέγοιτο λαθεῖν παρὰ τοῦ Πατρὸς δόξαν καὶ τὶν 
χατὰ πάντων ἐξουσίαν τε xal βασιλείαν, ἀναθετέον 
μὲν τὸ λαθεῖν τοῖς τῆς κενώσεως µέτροις. Ἱστέον 
δὲ, ὅτι χαὶ τῆς δόξης ἐστι Κύριος ὡς θεὸς, xal σύν- 
θρονος τῷ Πατρὶ xat κατ οὐδένα τρόπον μειονεχτού- 
µενος τῆς τοῦ τεχόντος αὐτὸν ὑπεροχῆς τε χαὶ δόξης, 
τό Ye Ίχον εἰς τὴν τῆς θεότητος φύσιν. "Ecóps0a 
γὰρ οὕτως εὐσεθεῖς, περιτρέποντες πᾶν vónua εἰς 
τὴν ὑπαχοὴν αὐτοῦ, xol λογισμοὺς χαθαιροῦντες, 
« xal πᾶν Όψωμα ἐπαιρόμενον χατὰ τῆς Υνώσεως 
αὐτοῦ. » 
omnemque altitudinem contra Dei scientiam sese 
N', « Tij δεξιᾷ οὖν «o0 θεοῦ ὑψωθεὶς, τήν τε ἑπαγ- 
γελίαν τοῦ ἁγίου Πνεύματος λαθὼν παρὰ τοῦ Πατρὸς, 
ἐξέχεε τοῦτο, ὃ ὑμεῖς βλέπετε xal ἀχούετε. OO γὰρ 
Δαυῖδ ἀνέδη εἰς τὸν οὐρανόν ' λέγει δὲ αὑτός]' Εἶπεν 
ὁ Κύριος τῷ Κυρίω µου; Κάθου ἐχ δεξιῶν µου, ἕως 
ἂν Ot τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου. » 
"Ὅλον ἐν τούτοις χαταθρῄσαιµεν ἂν τῆς ἑνανθρωπίή- 
σεως τοῦ Μονογενοῦς τὸ µνστήριον. Ἐν μορφῇ γὰρ 
ὑπάρχων xai ἱσότητι τοῦ Πατρὸς ὁ ἐξ αὐτοῦ Gel 


in Patris forma et zqualilate cum esset , propter D Λόγος, fj πανσθενἠς δεξιά, xal χεὶρ ἡ παντουργιχὴ b, 


humanam naturam exinanitus, et exaltaus pre- 
dicatur * : non quod in gloriani extrancam , hoc 
est, in eam. quam olim naturaliter non possi- 
deret, evectus sit, sed quod ad propriam natura- 
literque. sibi insitam et ingeneratam redierit. llo- 
mo itaque factus, exaltatus est secundum humanam 
naturam , tametsi secundum naluraim semper est 
altissimus. Et hunc esse arbitror modum uaturz, 
et quam vocamus exinanitionem. Deus itaque ho- 
mo factus, licet boc ipsum solum quod cernebatur, 


33 130an. n, 14, 9, ?* Joa. 11, 25. 


13’ Η Cor, x, 2. 


χεχενῶσθαι μὲν λέγεται διὰ τὸ ἀνθρώπινον * ὑφοῦται 
δὲ πάλιν, οὐχ εἰς ὀθνεῖον ἀξίωμα xaX οὗ πάλαι προ- 
πεφυχὸς αὐτῷ διαθαίνων, ἀλλ᾽ εἰς ἔμφυτόν τε xal 
τὴν ἑνοῦσαν ἀεὶ δόξαν τε ὁμοῦ xal ὑπεροχὴν ὑπονο- 
στῶν, 'Υψοῦται γὰρ ἀνθρωπίνως, χαίτοι χατὰ φύσιν 
ὕψιστος (v ἀεί. Γέγονε γὰρ ἄνθρωπος, χαὶ τοῦτο, 
οἶμαι, ἐστὶ τὸ τῆς φύσεως µέτρον, xal ἡ λεγομένῃ 
Χένωσις. "O γε μὴν ἑνανθρωπήσας θεὺς, xaito 
νυμισθεὶς οὐδὸν ἕτερον εἶναι, πλὴν ὅτι µόνον ἄνθρω- 
πος, αὐτὸ δΏ τουτὶ τὸ ὀρώμενον,ε ἐχηρύχθη Ev EOve- 


3! Act. 11, 99-90; Psal. cix, 1. 35 Philipp. 11, 7. 7 


Variz lectiones codicis Seguieriani. 


à ἀληθινή. 





4405 


AD REGINAS ΡΕ RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1406 


σιν, ἐπιστεύθη ἐν χόσµῳ, » τετίµηται δὲ xal ὡς Υἱὸς A hoc est, purus homo esse putaretur, « prazdi- 


ἁληθῶς τοῦ θεοῦ xat Πατρὸς, xal τῆς ἀνωτάτω πα- 
σῶν εὐχλείας ἀνεδήσατο τὰ αὐχήματα, θεὸς εἶναι 
πεπιστευµένος. Καὶ οὐχ ἀσύνηθες αὐτῷ τὸ ypnu& 
ἔστιν ' ἀληθὲς δὲ μᾶλλον εἶναί φαμεν τὸ ὑφειμένον 
ἐν ἀνθρωπότητι, xal τὸ ὑψοῦσθαι δοχεῖν, χαίτοι ταῖς 
εἰς ληδιν διαπρέποντα δόξαις. Ἐπειδὴ δὲ τῇ ἀνθρώ- 
που φύσει, καὶ µέτροις τοῖς xa0' ἡμᾶς, πάντα ἐστὶν 
ἄνωθεν xaY παρὰ θεοῦ, ταύτῃ τοι xal µάλα εἰχότως 
τῇ δεξιᾷ τοῦ ΠἩατρὸς ὑφοῦσθαι λέγεται, καΐτοι χεὶρ 
ὑπάρχων αὐτὸς, καὶ ἡ τῶν ὅλων δημιουργὸς δεξιά. 
΄Αθρει δέ µοι πάλιν τὺν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν 
Χριστὸν ἀνθρωπίνως μὲν τὸ Πνεῦμα δεχόµενον, πλη- 
ροῦντα δὲ θεῖχῶς τὴν ἐπαγγελίαν τοῦ Πατρὸς, διὰ 
τοῦ τοῖς πιστεύουσιν ἐνιέναι «b πνεῦμα, xal οὐχ ὡς 
ἀλλότριον, ἁλλ' ὡς ἴδιον αὐτοῦ. "Ἔφη μὲν γάρ που 
Geb, δε ἑνὸς τῶν ἁγίων προφητῶ», ὅτι « Ἐκχεῶ ἀπὸ 
τοῦ Πνεύματός µου ἐπὶ πᾶσαν σάρχα. » Πληροϊ δὲ 
τοῦτο Χριστὸς, ὡς ἴδιον ἐνιεὶς τοῖς χεχληµένοις τὸ 
Ἠνεῦμα. Καΐτοι τὸ μετόχους ἀποτελεῖν δύνασθαί τινας 
τοῦ ἁγίου Πνεύματος, πρέποι ἂν οὐκ ἀνθρώπῳ πο- 
θὲν, θεῷ δὲ μᾶλλον τῷ χατὰ φύσιν. Ἐνήργηχεν oov 
τὰ τοῦ θΞοῦ xai Ἡατρὸς ὁ Yibe, τὸ Πνεῦμα διδοὺς 
αὐτός. ᾽Ανθρωπίνη τοΐνυν dj λῆψις, θεοπρεπὲς δὲ 
καὶ ὑπὲρ ἄνθρωπον τὸ ἐξ ἰδίου πληρώματος xaX εἰς 
ἑτέρους ἐχχεῖν τὴν τοῦ Πνεύματος δόσιν. Θεὸς oov 
ἄρα ἐστὶν ἓν ἀνθρωπείᾳ μορφῇ πεφηνὼς ὁ Λόγος, 
σύνεδρός τε διὰ τοῦτο τῷ θεῷ καὶ Πατρί. 

eat , efficit, Humanum proinde quiddam est, 


catus est tomen in gentibus: creditus est in mundo, 
honoratus est **,» ut verus Dei Patris Filius, de- 
nique summa gloria summaque diguitate condeco- 
ratus est, utpote Deus esset creditus. Neque ea. 
res inusitata ei est. Veram namque in humana 
natura humilitstem, veram rursum inp exaltatione 
sublimitatem agnoscimus , licet sua ipse gloria co- 
ruscaret. Quoniam: vero bumana nature, huna- 
neque conditionis et modulo omnia celitus et a 
Dee obveninnt; ideo Filius, quanquam 19 secun- 
dum se manus dextera et omnium opifex sit, 171 
per Patris dexteram jure merito exaltatus dicitur. 
Observa hic rursum Dominum nostrum Jesum. 
Christum secundum humanam quidem naturam: 


B Spiritum accipere, secundum divinam vero hoc 


ipso Patris promissa exsolvere , quod Spiritum 
sanctum non tanquam ab se alienum , sed :an- 
quam sibi proprium fidelibus mittit. Deus enim 
per quemdam ex sanctis prophetis alicubi ita ait: 
« Effundam de Spiritu meo super omnem car- 
nem 11.2 IIlanc autem promissionem Cliristus Do- 
minus praestat, cum Spiritum ut proprium ad fi- 
dem vocatis immittit, Atque Spirituin sanctum 
quibuscunque libitum fuerit posse impertiri id in 
hominem nequaquam convenit, sed tantum iu ve- 
rum naturalemque Deum. Quando igitur Filius 
Spiritum sanctum impertivit, quod Dei et P'atris. 


Spiritum suscipere; divinum vero et supra hominem, 


ex propria plenitudine Spiritum sauctum in alios effundere. Verbum itaque, quod iu. humana forma 
apparuit, Deus est : unde consequitur ut ejusdem quoque cum Patre majestatis sit. 


Περὶ τοῦ Aéreo 0a« ἀναστῆναι Χριστὸν ἐκ νεκρῶν O De εο auod. Christus per paternam virtutem. resur 


ἐν δυνάμει τοῦ Πατρός. 

ΝΑ’. Ὁ θεσπέσιος γράφει Παῦλος περὶ τοῦ προ- 
πάτορος ᾿Αθραάμ’ « θὐκ ἐγράφη δὲ δι) αὐτὸν µόνον, 
ὅτι ἑλογίσθη αὐτῷ ἡ πίστις εἰς διχαιοσύνην * ἀλλά 
καὶ δι᾽ ἡμᾶς , oc μέλλει λογίζεσθαι τοῖς πιστεύουσιν 
ἐπὶ τὸν ἐγείραντα Ἰησοῦν τὸν Κύριον ἡμῶν Ex νε- 
κρῶν ᾿ ὃς παρεδόθη διὰ τὰ παραπτώματα ἡμῶν, xol 
Ἠγέρθη διὰ τὴν διχαίωσιν ἡμῶν. » Μία μὲν θεότη- 
τος φύσις, bv ὑποστάσεσι δὲ προσχυνεἶται «pul παρά 
τε ἡμῶν χαὶ τῶν ἄνω πνευμάτων. Μιᾶς δὲ οὕσης 
θεότητος ἁπάσης, εἰχότως 5h ἔργον ἂν γένοιτο πᾶν 
ὁτιοῦν τῶν ὅτι μάλιστα πρεπόντων abf] τε χα) µόνῃ. 
Πράττεται γὰρ πάντα παρὰ τοῦ θεοῦ xat Πατρὸς δι’ 
Yiou ἓν Ἠνεύματι. Ὥστε χᾶἂν εἰ λέγοιτό που ζωο- 
ποιεῖν ὁ Πατὴρ, ἑνεργήῆσει πάντως αὐτὸ διὰ τοῦ Υἱοῦ 
ἐν ἁγίῳ Πνεύματι. Κἂῑν ἑνεργῇ τὴν ζωὴν ὁ ἱὸς Ev 
ye τοῖς δεδεηµένοις τῆς ζωῆς, ἁλλ᾽ οὗ δίχα τοῦ 
ὁμοουσίου Πατρός ’ ἔχει γὰρ ἐν ἑαυτῷ τὸν Γεννή- 
σαντα. Καὶ γοῦν ἔφη σαφῶς'. ε Απ΄ ἐμαυτοῦ οὐ 
λαλῶ' ὁ δὲ Πατὴρ ὃ ἓν ἐμοὶ µένων, τοιεῖ τὰ ἔργα 
αὑτός. » Κάν ci τὸ Πνεῦμα λέγοιτο τοῦτο δρᾷν, ἑνερ- 
γήσει πάντως ὡς πνεῦμα ζωῆς: ζωῆν δὲ elvat φαμεν 
χατὰ φύσιν τὸν θεὸν καὶ Πατέρα, χαὶ τὸν ἐξ αὐτοῦ 
γεννηθέντα Ὑἱόν. θὐχοῦν λέγεται μὲν ὁ Πατὴῆρ &va- 
ατησαι Χριστὸν Ex νεχρῶν * οὐχ εὐρήσομεν δὲ τὸν 


ΣΣ Timothi. rir, 16. 


rexisse dicitur. 


LI. Divinus Paulus de patriareba Abralam ita 
scribit: « Non est autem scriptam propter ipsum 
tantum, quia reputatum est illi ad justitiam ; sed et 
propter nos, quibus reputabitnr credentibus in eum, 
qui suscitavit Jesum Dominum nostrum a mortuis: 
qui traditus est propter delicta nostra, et resurrexit 
propter justilicationem nostram **. » Una quidem 
deitas in tribus personis adoratur tum a nobis, tum 
etiam a supernis illis spiritibus. Cum autem una 
duntaxat divinitas exsistat, merito totius opus cen- 
setur, quidquid potest ab illa una precedere. Deus 
Pater namque omnia per Filium operotur ir Spiritu 
sancto. Quare si Pater vivificare dicitur, idipsum 


D omnino per Filium in Spiritu sancto praestare iptel- 


ligitur **. Rursum si Filius in his qui vita destituun- 
tur, vitam elficere przdicatur; hoc ipsum absque 
coessentialis Patris cooperatione efficere non pote- 
tur, ut qui illum qui eum genuit, in seipso manen- 
temi semper habea! : «Ego, inquit aperte, a meipso 
non loquor: Pater qui in me manet, ipse facit 
opera *?, ; 179 Tandem si spiritus hoc ipsum ope- 
ratur, omnino ut vite spiritus operatur. Atqui 
Deum Patrem, et Filium qui ex illo genitus est, 
sccundum naturam vitam esse dieimus. Quamvis 


P Joel 51, 28, ?* Roni, 1, 21, 23. * Joan, v. 21. "^ Joan. aiv, 10. 


1401 


S. CYRLLI ALEXANDRINI ΑΠΟΠΙΕΡ. 


1:0? 


ergo Pater Christum ex mortuis exsuscitasse dica- A Υἱὸν ἀνενεργῃ περὶ τὴν ἀνάστασιν νοῦ ἱδίου σώμα - 


tur, Filium tamen circa proprii corporis exsuscita- 
tionem non otiosum exstitisse inveniemus, nam Ju- 
d:eos hoc modo allocutus legitur: « Solvite templum 
hoc, et in. tribus diebus excitoabo illud *!^» 1ia cum 
beatus Paulus doceat, « Quod et nobis quoque re- 
putabitur ad justitiam eredentibus in eum, qui 
euscitavit Jesum Christum ex mortuia ; » nou solum 
in Deum Patrem credidimus, sed etiam in Dominum 
nostrum Jesum Christum. Quin et illud quoque 
observandum, ut arbitror, hoc loco venit, nempe 
Unigenitum, hominem factum, mortem quidem se- 
cundum carnem pertulisse, vi lamen «earnis, hoc 
est humanitatis, neutiquam revixisse, sed virtute 
deitatis, « quaa vivificat mortuos, et vocat ea que 
non suni, lanquam ea qux sunt?*!*, » Ipsa itaque 
vivificatio non ad ipsam corporis naturam, licet 
illud Verbo ex Deo genito proprium exstiterit, sed 
potius ad supremam illam virtutem, hoc est, ad eam 
naturam jure merito referenda est, qux: omnem 
excedit creaturam, sicut in persona Dei Patris, 
ex quo prodit Filius per omnia illi 2»qualis et con- 
substantialis . procedit auten) per utrosque et vivi- 
ficus quoque Spiritus, Addit porro Christum pro- 
pter delicta nostra traditum esse; propter nostram 
autem justificationem exsuscitatum., Queniadmodum 
enim faetum est ut ipse nostri causa in propria 
carne mortem pateretur, quo mortis imperium ia 
posterum dissolveretur : sic rursum nostri causa 
revixit, culpisque przavaricationis Adz abolitis , 
reditum nobis ad immortalitatem primus ostendit, 
Justificamur enim per Christum, antique illius 
maledictionis vim demolientem per obedlentiam 
modis omnibus perfectam, naturam vero humanam 


τος. Καὶ γοῦν ἔφη πρὸς Ἰουδαίους' « Λύαατε τὸν 
ναὺν τοῦτου, xai bv τριοὶν ἡμέραις ἐγερῷ αὐτόν. a 
"A0pet δὲ, ὅπως τοῦ µαχαρίου Παύλου λέγαντος * 
€ "Ότι λογισθήσεται ἡμῖν ἡ πίστις elc Διχαιοσύνην 
ταῖς πιστεύσασιν ἐπὶ τὸν ἐγείραντα Ἰησοῦν Χριστὸν 
ix νεχρῶν * » οὐχ εἷς µόνον fj πίστις τὸν Πατέρα 
γέγονε xai θεὸν, ἀλλὰ γὰρ χαὶ εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν 
Ἰησοῦν Χριστόν. "AX τε (δεῖν γὰρ οἶμαι χἀχεῖνο 
ἰδεῖν), Υέγονεν ἄνθρωπος ὁ Μονογενῆς , χαὶ ὑπέμεινε 
μὲν σαρχιχῶς τὸν θάνατον, ἀνεδίω γε μὴν οὗ χατὰ 
σαρχὸς, Ίγουν ἀνθρωπότητος δύναμων, ἀλλ᾽ ὡς ἐν 
ἰοχύῖ θεότητος, « τῆς ζωογονούσης τοὺς νεχραὺς, xal 
καλούσης τὰ μὴ ὄντα ὡς ὄντα. ». ᾿Αναθετέον οὖν ἄρα 
τὴν ζωοπο[ῆσιν καὶ µάλα εἰχότως, οὖχ αὐτῇ πο» 
πάντως τῇ τοῦ σώματος φύσει, χἂν οἱ γἐγονεν ἴδιον 
τοῦ ἐκ θεοῦ φύντος Λόγον * δυνάμει δὲ μᾶλλον τῇ 
ὑπερτάτῃ, xai φύσει τῇ ὑπὲρ χτίσιν, ὡς Ev προσ- 
ώπῳ τοῦ θεοῦ καὶ Πατρὸς, ἐξ οὗ πέφηνεν ὁ Yi, 
(coc τε xat ὅμοιος { χατὰ πάντα αὐτῷ. Πρόεισι δὲ δι 
ἀμφοῖν χαὶ «b Πνεῦμα τὸ ζωοποιοῦν. Παραδεδόαθαι 
δὲ φησι τὸν Χριστὸν διὰ τὰ παραπιώµατα ἡμῶν, 
xai ἑγηγέρᾶαι διὰ την διχαίωαιν ἡμῶν. Ὥσπερ γὰρ 
γέγανες ὑπὲρ ἡμῶν τὸ παθεῖν αὐτὸν τῇ ἰδίᾳ σαρχὶ τὸν 
θάνατον, ἵνα λοιπὸν ἀτονήσῃ τοῦ θανάτου τὸ χράτος᾽ 
οὕτω xaX ἀνεθίω πάλιν ὑπὲρ ἡμῶν, ἐγχαινίζων Ev 
ἡμῖν τὴν εἰς ἀφθαρσίαν ἑπάνοδον, καὶ τῆς ἐν 'Αδὰμ 
παραθάσεως ἀφανίζων τὰ ἐγκλήματα ΄ Δεδιχαιώμεθα 
γὰρ iv Χριστῷ, τῆς μὲν ἀρχαίας ἐχείνης ἀρᾶς τὴν 
δύναμιν ἀφανίζοντι διὰ τῆς εἰς ἅπαν ὑπαχοῆς, ἆπαλ- 
λάττοντι δὲ τῶν ἀρχαίων αἰτιαμάτων τὴν φύσιν o3 
γὰρ ἐποίησεν ἁμαρτίαν (yéyovs δὲ μᾶλλον εὐδόχι- 
poc ἐν αὐτῇ), καίτοι κατεγνωσµένην, χαθάπερ εἴπ,- 
μεν, ἓν Αδάμ ij. 


2bantiquis criminibus liberantem. Peccatum namque nuHum admisit, sed omni laude dignus in ipsa 


feit, etiamsi in principio, hoc est in Adam, ut 
fuerit. 

ΙΠ. « An ignoratis, quia quicunque baptizati su- 
nrus in Christum Jesuin, in mortemipsius bapGzati 
sumus ? Consepulti enim sumus illi per baptismum 
in mortem ; 1793 ut quomodo Christus resurrexit 
a mortuis per gloriam Patris, ita et nos in novitate 
vite ambulemus **.» Dominus noster Jesus Christus, 
inferno despoliato, spirituumque multitudine, qux 


jn subterraneis claustris detinebatur, inde liberata, D 


tertia die ressuscitatus revixit, redivivusque sanctis 
apostolis dixit : « Euntes docete omnes gentes, 
baptizantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spi- 
ritus sancti *. Cum Igitur ut in uno Patris nomine 
baptizamur, ita in uno quoque Filii nomine, ejus- 
demque morte et Spiritu sancto abluamur: qui 
unum Dominum nostrum Jesum Christum iu duos 
filies dividunt, hominemque secundum solam digni- 
talis vel auctoritatis aequalitatem Deo conjunctum 


* Joan. 11, 19. 3 Rom. iv, 17. Rom. vi, 1-4. 


ante quoque admonuimus, coudemnatioui obnozius 


ND'. « Ἡ ἀγνοεῖτε, ὅτι ὅσοι ἑδαπτίσθημεν clq 
Χριστὸν Ἰησοῦν, εἰς τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐδαπτίσθη- 
μεν; Συνετάφηµεν οὖν αὐτῷ διὰ τοῦ βαπτίσματος εἰς 
τὸν θάνατον’ ἵνα ὥσπερ Ἠγέρθη Χριστὸς Ex νεχρῶν 
διὰ τῆς δόξης τοῦ Πατρὺς, οὕτω χαὶ ἡμεῖς bv χαινό- 
τητι ζωῆς περιπατήσωμεν. » 'O Κύριος ἡμῶν "In- 
σοῦς Χριστὸς σχυλεύσας τὸν ἅδην, καὶ τῶν ἑχεῖσε 
μυχῶν τὴν τῶν καθειρχθέντων πνευμάτων ἀπολύσας 
πληθὺν, ἀνεδίω τριήµερος. Εἶτα τοῖς ἁγίαις ἔφασχε 
μαθηταῖς» « Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ 
ἔθνη, βαπτίκοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς, 
xai τοῦ Υἱοῦ, xai τοῦ ἁγίου Πνεύματος. » Βαπτιζό- 
µεθα τοίνυν ὥσπερ εἰς Ev ὄνομα τοῦ Πατρὸς, xal el; 
By ὄνομα τοῦ Υἱοῦ, καὶ εἰς τὸν θάναταν αὐτοῦ, xal εἷς 
τὺ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. Διδασχέτωσαν τοίγυν οἱ διορί- 
ζοντες εἰς υἱοὺς δύο τὸν ἕνα Χριστὺν καὶ Yibv, &v- 
θρωπόν τε Os αυναφθῖναι λέγοντες χατὰ μόνη, 


δν Matth, xxvn, 10. 


Varie lectiones codicis Seguieriaui. ; 


6 ὁμοούσιος. {| Ev ἀρχῇ. 


4109 


AD REGINAS DE RECTA ΕΙΡΕ OltATIO ALTERA. 


41410 


tipo ἱοότητα τῆς ἀξίας, fiyouy αὐθεντίας, διηρημένιον A fuisse contendunt, naturis interim persouisque divi- 


TV φύσεων, εἰς τὸν τίνος θάνατον ἐθαπτισθημεν. 
Ei μὲν οὖν ἰδικῶς εἰς τὸν τοῦ 8:00 Λόγον, κατηγο- 
ρἤσομεν ἐναργῶς τῆς ἀχηράτου φύσεως τὴν φθορᾶν, 
γαλ καθοριοῦμεν θάνατον τῆς xavx φύσιν ζωῆς. El 
δὲ δὴ φαῖεν, ὅτε τοῦ ἐκ γυναικὸς ἰδίᾳ τε xai ἀνὰ 
μέρος καὶ xaO' ἑαντὺν vooupévou , πῶς οὗ χἀχεϊνό 
Φφασιν ἀναφανδὸὺν, ὅτι πάντως αὐτὸς sir ἂν ὁ συντε- 
παιγμένος τῷ Πατρὶ xai τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, τάχα 
στου καὶ ἐξωσθέντος τῆς ἀληθοῦς υἱότητος τοῦ ix 
Θεοῦ φύντος Λόγου, εἶπερ ἑστὶ θανάτου δεχτιχὸς, οὗ 
καὶ εἰς εὺν θάνατον βεθαπτίσμεβα; '"AXX ὁρᾷ που 
Πάντως ὁ νοῦν ἔχων διεγηγερµένον τὴν τῶν ἐννοιῶν 
ἁτοπίαν. Obxouv ἀνάγχη νοεῖν, ὅτι γεγονὼς xa0' 
ἡμᾶ; ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος , σαρχὶ πέπονθεν ἑχών. Be- 


Sim subsistentibus, ii nos doceant, in. utriusnam. 
mortem b&ptizati simus, Nam si in divini Verbi, u$ 
seorsum per se animo concipitur, mortem baptiza- 
tos nos dicun! ; incorruptibili naturze corruptionent 
plane tribuemnus, et illi qui suapte natura vita est, 
mortem ascribemus. Sin autem nos in illius 1:0r- 
tem ablutos responderint, qui proprie seorsum et 
per se ex sacra Virgine oitus intelligitur ; qui 
fieri potest ut, illum omnino esse, qui ejusdem cum 
Patre et Spiritu sancto ordinis et dignitatis est, 
diserte non profiteantur ; fortasse etiam genito ex 
Deo Verho vera filiatione spoliato, si mortis οδρᾶς 
ille est, in cujus mortem baptizati sumus? At quis, 
quzso, cui modo mens vigeat, manifestam doctrinae 


θαπτίσµεθα γὰρ οὕτως εἰς vbv αὐτοῦ θάνατον, ὡς B hujus absurditatem non animadvertat ? Necessario 


ἑνὸς ὄντος Υ]οῦ , χατὰ μὲν τὴν τῆς θεότητος φύσιν 
ἁπαθοῦς , παθητοῦ δὲ xa1à τὴν σάρχα. Οτι δὲ ἡμᾶς 
εἰς χαινότηἸα ζωῆς µεταπλάττει Χριστὸς διὰ τῆς 
ἀναστάσεως , πῶς ἂν ἑνδοιάσειέ τις ; παρίστησι γὰρ 
ἡμᾶς ἑαυτῷ τε xal τῷ Πατρὶ ὡσεὶ ἐκ νεκρῶν ξῶν- 
τας, χαθὰ γἐγραπται ' «Καὶ ἀποθανόντας μὲν τῇ 
ἁμαρτίᾳ, ζῶντας Ok τῇ δικαιοσύνῃ. » 


itaque statuendum est. Dei Verbum $imile nobis fa- 
ctum esse mortemque in carue ultro subiisase. Hac 
enim ratione in mortem illius baptizati sumus, cum 
non pisi unus tantum sit Filins, qui quidem secun- 
dum divinitatis naturam pat nihil potuit, secundum 
humanam autem poluit. Tandem quod Christus 
per resurrectionem in vit:e novitatem nos transfor- 


melt, id in quistionem non cadit. Sistit enim nos veluti ex mortuis viventes et sibi et Patri. Scriptum 


esti namque : 

NI", « Ei δὲ τὸ Πνεῦμα τοῦ ἐγείραντος Ἰησοῦν 
Χριστὸν οἰχεῖ ἓν ἡμῖν, à ἐγείρας Ex νεκρῶν Ἰησοῦν 
Χριστὸν ζωοποιῇσει xal τὰ θνητὰ σώματα ἡμῶν δια 
τοῦ ἑνοικοῦντος αὑτοῦ Πνεύματος ἐν ἡμῖν k. » Zo 
μέν ἐστι χατὰ φύσιν ὁ μονοχενῆς τοῦ Θεοῦ Λόγος" 


ἐπειδὴ δὲ τῷ θανάτῳ χάτοχον Ἡμπέσχετο σῶμα, xal c 


yp: μὲν θεοῦ διὰ τῆς ἰδίας capxb; ὑπὲρ παντὸς 
ἐγεύσατο θανάτου, θεϊχῶς ve μὴν ἀνεθδίω, « χαθ) ὅτι 
οὑκ fjv δυνατὸν χρατεῖσθαι αὐτὸν ὑπ αὐτοῦ 1. » Ταύ- 
τῃ τοι, κατά(ε τοὺς ἁρτίως ἡμῖν ἁποδοθένταςλόχους, 
ἐγηγέρθαι λέγεται παρὰ τοῦ Πατρός. Πλὴν ἐκεῖνο 05 
"ατάλιν φέρε 6b, φέρε χαταθρήσωμµεν, εἰ δοχεῖ' Ζωο- 
ποιῄσειν ἔφη τὸν Πατέρα χαὶ τὰ ἡμῶν σώματα διὰ τοῦ 
Πνεύματος αὐτοῦ ἐνοιχοῦντος ἐν ἡμῖν' καὶ ἁληθὲς ὅτι 
τὸ x pf ἐστιν, οὐχ ἂν ἑνδοιάσειέ τις ἁλλ᾽ αὐτὸ 6h τὸ 
Πνεῦμα τὸ ζωοποιοῦν, xal αὐτοῦ Πνεῦμά ἐστι Χριστοῦ" 
γέγραπται γὰρ, ἔτι « Ὑμεῖς μὲν οὐκ ἑστὲ Ey σαρχὶ, 
ἀλλ' bv πνεύματι, εἴπερ Πνεῦμα Θεοῦ οἰχεῖ ἐν ὑμῖν. 
El δέ τις Πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ ἔχει, οὗτος οὐκ ἔστιν 
αὐτοῦ. » Kal πάλιν περὶ τῶν ἁγίων Ἀποστόλων' 


« Mortui quidem peccato, viventes autem justitia ?*, » 


Lil. « Quod si Spiritus ejus qui suscilavit Jesum 
Cbristum a mortuis, habitat in vobis, qui suscita 
vit Jesum Christuip a. mortuis, vivificabit mortalia 
corpora vestra per inbabitantem Spiritum ejus in 
vobis?**, » Etsi unigenitum Dei Verbum secundum 
Maturam vita est : attàmen quod corpus morti obuo- 
xium induerit, Ἆ 7, gratia Dei per propriam ear- 
nem pro omnibus gustavit mortem ** ; veruui divína 
virtute ad vitam rediit, « quatenus impossibile erat 
a morte illum teneri**. » Ob fias itaque rationes a 
Patre e mortuis exsuscitatus dicitur. Jam vere ac- 
curate, si videlur, expendamus, quomodo Patrem 
mortalia quoque nostra corpora per Spiritum suum 
qui habitat in nobis, vivificaturum praedicet. Vivi- 
ficabit $taque, neque de hujus rei verítate dubitare 
licet : verumtamen idem ille vivilleus Spiritus, 
Christi quoque Spiritus est. Scriptum est enim: 
t Vos non estis in carne, sed in spiritu; si tamen 
Spíritus Dei habitat in vobis. Si quis autem Spiri- 
(tum Christi non habet, hic non est ejus**. » Τι 


€ Ἑλθόντες δὲ κατὰ τὴν Mucíav, ἐπείραζον εἰς τὴν D rursum de sanctis apostolis ita. scribitur. « Cum 


Β.θυνίαν πορευθῆναι, καὶ σὺκ εἴασεν αὐτοὺς τὸ 
ἨἩνεῦμα τοῦ Ἰησοῦ. » "Ὅτε τοίνυν ἴδιόν ἐστι τὸ 
Πνεῦμα καὶ αὑτοῦ τοῦ ἐγηγερμένου, χαἰτοι τοῦ Θεοῦ 
καὶ Πατρὸς ζωοποιοῦντος ἡμᾶς ἓν Ηνεύματι, πῶς 
ἔστιν ἀμφιδάλλειν, ὅτι πέπρακται μὲν περὶ τὸ dy- 
θρώπινον ἡ ἀνάστασις, ἑνήργηχε δὲ τὸ χρῆμα μετὰ 
τοῦ ἱδίου Πατρὸς ὁ ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν θεὸς Λόγος, 
οὗ xat ἴδιόν ἐστι «b Ἠνεῦμα τὸ ζωοποιοῦν ; 


venissent autem in Mysiam, tentabant ire in Biliy- 
niam ; et non permisit eos Spiritus Jesu *. » Ctm 
Spiritus ergo ipsius quoque exsuscitati proprius sit, 
quantumvis Deus Pater in Spiritu nos vivificare 
dicatur; quis ambigat resurrectionem i humanam 
naturam ad eum inodum cecidisse, ut eam tamen 
Deus Verbum ση cum Patre, ex quo naturaliter 
procedit, effecerit, cajus vivificus ille Spiritas pro- 
prius quoque exsistit? 


3 Rom. vi, 10. ?* Rom. vin, 11. Ὁ Hebr. i,J9 Act n, 94. 9 fom. vi, 9.. "t Ac xvi", 


Varise lectiones codicis Seguieriani. 


κ ὑμῖν. ! ὑπὸ τοῦ θανάτου. 


΄ 


1411 


S. ὉΥΠΙ ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1112 


LIV. «Λη experimentum quzritis ejus, qui in me A ΝΔ’. « El δὲ δοχιμὴν ζητεῖτε τοῦ iy ἐμοὶ - λα- 


lequitur Christus : qui in nobis non infirinatur, sed 
potens est in vobis ? Nam etsi crucifixus est ex in- 
firmitate, sed vivit ex virtute Dei.Nam et nos infirmi 
sumus in illo : sed vivemus cum eo ex virtute Dei 
in vobis **. » Nonnulli eorum qui crediderunt, offen- 
sionein de Domino nostro Jesu Christo ex quorum- 
dam sermonibus passi, in ejusmodi cogitatioues 
preecipites abierant : Si verus Deus erat, naturalis- 
que omnipotentis Dei Filius,curhomicidarum manus 
non effugit? nam probrosissiuam in cruce mortem 
perferendo, intelligi non potest, quomodo et Deus 
exstiterit, et crucifigentium tamen manibus cesse- 
rit, nostrisque infirmitatibus obstrictus fuerit. Ad 
hujusmedi autem cogitationes beatus Paulus ita 


respondet: Si volueritis apud animos vestros serio B 


considerare, quisnam et qualis sit qui in me loquitur, 
ea sedalo reputantes, qua ad nos spectant, idouean 
mox nodi hujus solutionem reperietis. Non enim 
infirmus fuit in nobis, 1375 sed per Spiritum suum 
prepetentem, virtutem efficacitatemque ostendit ; 
talem. nimirum, ut citra omnem difficultatem quos- 
vis irruentium tentationum jimpelus propulsare, 
cunctisque afflictionum insultibus animose obsi- 
- Slere liceat. Quid ergo? dicet aliquis, o Paule, an 
non infirmitatis indicium fuit crucem sustinere? 
Itane vero ea res virtutis argumentum ezstitit ? an 
divine? Minime gentium, inquit. Agnosco enim 
illum carne infirmaium esse, rursus autem divina 
virtute revixisse: nam Deus natura erat. Cur igi- 
tur, aut quomodo in(irmatus est? proprium etiam 
corpus mortem nostri causa degustare sinens, « quo 
nimirum per mortem destruere eum qui mortis 
habebat imperium, hoc est diabolum ; et liberaret 
eos qui timore mortis per totam vitam obnoxii erant 
servituti**. » Cum igitur modica secundam carnem 
infirmitas his salutis causa exstiterit qui sub c«elo 
sunt, quomodo non oppido decebal ut eam infirmi- 
tatem subiret, quo mortem destrueret? proprio 
templo iterum vivificato, omnibus admirationi est, 
non per carnis infirmitatem, sed per virtutem di- 
vinam boc prestans : « Est enim itle Patris virtus *5, 
et resurrectio et. vita *. » Vivit itaque semper; 
vita namque est. Neque dubitandum est quin nos 
quoque olim vita cum illo fruituri simus, qui nunc 


λοῦντο; Χριστοῦ, ὃς el; ἡμᾶς οὖχ ἀσθενεῖ , ἅλλὰ 
δυνατεῖ * ἐν ἡμῖν. Καὶ γὰρ εἰ ἑσταυρώθη ££ ἆσθε- 
νείας, ἀλλά ζἡ ἓχ δυνάµεως θεοῦ. Καὶ vip ἡμεῖς 
ἀσθενοῦμεν àv αὐτῷ, ἀλλὰ ζήσομεν σὺν αὐτῷ ix 
δυνάµεως Θεοῦ εἰς ὑμᾶς. ὁ Ἑσκανδαλίξοντό τινες 
τῶν πεπιστευχότων εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν "Insouv 
τὸν Χριστὸν, τάχα που λόγοις τοῖς παρά τινων ἔπεν- 
ηνεγμένοις » πρὸς ἑννπίας τοιαύτας» ' El θεὺς 1v 
ἀληθῶς, xai Yib; κατὰ φύσιν τοῦ πάντα ἰσχύοντος 
Θεοῦ, πῶς οὐ διέδρα τὰς τῶν φονώντων ἐπιδουλάς ; 
πῶς δὲ xai ἀτιμότατα P τὸν ἐπὶ ξύλου θάνατον ἆνα- 
τλὰς , οὐχ ἂν vooito xai µάλα εἰχότως ἀσθενῆσπι 
xa0' ἡμᾶς , χαὶ τῆς τῶν σταυρούντων ἠττῆσθαι χει- 
ρός; Πρὸς δῆ τὰ τοιάδε φησὶν ὁ θεσπέσιος Παῦλος Et 
γὰρ δὴ βούλοισθε δοχιµάξειν ὀρθῶς, τίς ἂν en, xot 
πόσος ὁ λαλῶν Ey pol, τὰ χαθ᾽ ὑμᾶς αὐτοὺς ἕννε- 
νοηχότες , ἀποχρῶσαν εὑρήσετε τὴν κατάληψιν. 05 
γὰρ Ἰσθένησεν ἐν ἡμῖν, ἀπέφηνε δὲ μᾶλλον δυνατώ- 
πατον 4 διὰ τοῦ ἱδίου Πνεύματος, iare δύνασθαι 
παντὸς χατευμεγεθῆσαι πειρασμοῦ xat uda ῥᾳδίως, 
xaY ταῖς τῶν παθῶν ἑφόδοις ἀντιφέρεσθαι νεανιχώς. 
Tt οὖν, ὦ Παῦλε, φαίη τις ἂν, οὑχ ἀαθενείας ἔργον 
φῆς εἶναι τὸ ὑπομεῖναι σταυρὸν, ἁλλ' ἔνδειξιν εἶναι 
τὸ χρῆμα δυνάµεως; "Apa τῆς θεοπρεποῦς ; Οὖμεν» 
oUv, φησἰν. Ὁμολογῶ γὰρ αὐτὸν ἠσθενηχέναι σαρχ), 
(oat δὲ πάλιν Ex δυνάµεως Oro: θεὸς γὰρ ἣν φύσει. 
Πῶς οὖν ἠσθένησε ; Συγχωρήσας τῷ lb σώματι xol 
θανάτου γεύσασθαι δι’ ἡμᾶς, « ἵνα διὰ τοῦ θανάτου 
χαταργἠαῃ τὸν τὸ χράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τουτ- 


C ἐστι τὸν διάδολον, καὶ ἁπαλλάξῃ τούτους ὅσοι φόδῳ 


θανάτου διὰ παντὸς τοῦ ζᾗν ἔνοχοι σαν δουλείας. » 
*O«s τοίνυν τὸ ἀσθενῆσαι βραχὺ, χατά γε τὴν σάρχα 
φημὶ, σωτηρίας ἣν πρόφασις τοῖς ἀνὰ πᾶσαν τὸν 
ὑπ) οὐρανὸν, πῶς οὐχ ἔδει παθεῖν τὴν ἀσθένειαν, 
ἵνα δι αὐτῆς χαταργῆσῃη τὸν θάνατον; θαυμάτετα- 
πάλιν τὸν ἑαυτοῦ ζωοποιῄῆσας ναὸν , οὐχ ἐς ἀσθενείας 
τοῦτο κατορθῶν σαρχιχῆς , ἀλλ ὡς Ex δυνάµεως 
Θεοῦ" «Ἔστι δὲ αὐτὸς ἡ δύναµις τοῦ Πατρὺς, fj ἀνά- 
στασις χαὶ ἡ ζωή. Zfj τοιγαροῦν ἀεί' ζωὴ γάρ ἐστ:». 
"Ott δὲ χαὶ ἡμεῖς ζήσομεν σὺν αὐτῷ , συ,ησθεντκό- 
τες αὐτῷ , χατά γε τὸ ἀποθνήσχειν τέως, εἰ xai ἓν 
ἑλπίσιν ἑσμὲν τῆς εἰς αἰῶνα ζωῆς, πῶς ἔοτιν ἆμο:- 
θαλεῖν; ᾿Ανεθίω γὰρ ἐκ νεκρῶν , ὁδὸς εἰς ζωὴν Υε- 
γονὼς τῇ φύσξι. Εἴρηται γὰρ πρωτότοχος &x νὲ- 


simul cum illo infirmitate jactamur mortem obeundo, D x£àv, », καὶ « ἀπαρχὴ τῶν κεχοιµηµένων. » 


quamvis ceria zlüerne spe sustentemur. Revixit enim ος 


mortuis, nature nostre iter ad vitam 


muniens: appellatus est enim « primogenitus ex mortuis *5, » et « prinitiz dormientium **. » 


LV. « Nunc anima mea turbata est. Et. quid di- 
cam ? Pater, salva me ex hac hora. Sed propter 
hoc veni in horam hanc ". » — « Pater, clarifica 
Filium tuum ^. » Et alio loco rursum: « Et coepit 
contristari et muestus esse, οἱ dixit: Tristis est 


^ JI Cor. xii, 3, 4. 


** Hebr, 1, 44, 15. 
| xv, 90. 


" Joan. xu, 27. * Joan, xvni, 4. 


*3 [ Cor. 1, 9J. 


ΝΕ’. « Nuy ἡ ψυχἠ µου τειάραχται. Καὶ τί εἴπω ; 
Πάτερ, σῷσόν µε ἐχ τῆς ὥρας ταύτης. ᾽Αλλὰ διά 
τοῦτο ἦλθον εἰς τὴν ὥραν ταύτην.»---εΠάτερ, δόξασόν 
σου τὸν Yióv. » Καὶ πάλιν’ «€ "Ho£ato λυπεῖσθαι, xal 
ἀδημονεῖν, xal λέγειν Περίλυπός ἐστιν ἡ ψυχή µου 


** Joan. xi, 25. ** Coloss, 1, 18. ** Ι Cor. 


Variz lectiones codicis Seguieriani. 


9 ἡμῖν, α ἀξυνατεῖ. ο ἐπενηνεγμένοι, 


P ἀτιμότατον. 


4 δυνατωτάτους, [vel] δυνατωτάττν, 


88415 


ΑΡ REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1444 


ἕως θανάτου. » Καὶ πάλιν € Καὶ φωνῆσας φωνῇ A anima mea usque ad mortem **. » EL rursum : « Et 


µεγάλη 6 Ἰησοῦς, sixe* Πάτερ, eig χεῖράς σου 
παρατίθηµι * «b πνεῦμά µου. » Οἱ τῆς ᾿Απολιναρίου 
δόξης ἠττώμενοι xai τὰ αὐτῷ δοχοῦντα «φρονεῖν 
ἠρημένοι, ἑνιστάμενοί τε καὶ λέγοντες, ἄφυχόν τε 
xai ἄνουν ὑπάρχειν τὸν ἑνωθέντα τῷ Λόγῳ ναὺν, τί 
δὴ ἄρα φαῖεν ἂν, γεγραφότων ἡμῖν τὰ τοιάδε τῶν 
ἁγίων εὐαγγελιστῶν περὶ τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτηρος 
Χριστοῦ; Πτοίας μὲν γὰρ, καὶ λύπης, xat τῶν εἰς 
δειλίαν αἰτιαμάτων ἀνεπίδεχτος παντελῶς sin ἂν, 
κατά γε τὺ εἰχὸς, fj θεία τε xal ἀνωτάτω τοῦ Λόγου 
Φύσις. Παραιτήσεται γὰρ εἰς ἅπαν τὸ Év ve τούτοις 
εἶναί ποτε, καὶ παθῶν ὅλως τῶν xa0* ἡμᾶς οὐκ ἀν- 
έξεται. Σῶμα δὲ πάλιν ἄψυχόν τε xal ἄνουν οὐχ ἂν 
εἰσδέξαιτο λύπη», ἀλλ᾽ οὐδ' ἂν ἐννοῇσειέ τι τῶν σχυ- 
θρωπῶν, f| τὸν Ex τῶν ἔσεσθαι προσδοχωµένων 
προαναθρἠσει φόδον. Πάθοι δ' ἂν τὰ τοιάδε χατά γε 
τὸ πᾶσιν, ὥς ye οἶμαι , δοχοῦν. Wuoyh λογιχὴ χατα- 
σχεπτοµένη τῷ νῷ τά τε δη παρόντα, xal πρός γε 
τούτοις τὰ συµθησόµενα. Πῶς οὖν ἄρα φησὶν.ὁ Ἐμ- 
pavout: « Νῦν dj ψυχἠ µου τετάρακται; » πῶς δὲ 
καὶ ἤρξατο λυπεῖσθαι καὶ ἁδημονεῖν; 7) καὶ ποῖον 
ὅλως εἰς χεῖρας τοῦ θεοῦ xal Πατρὺς παρέθετο [τὸ] 
πνεῦμα, el xai τῆς θεότητος τὸ χρῆμά &aviy ἀλλό- 
τριον, xaX μηδὲ µόνης ἀφύχου σαρχός; Πρόδηλον οὗ», 
ὅτι γέγονεν ἄνθρωπος ὁ Μονογενὴς , οὖχ ἄφυχόν τε 
xaX ἄνουν σῶμα λαθὼν, ἐμφυχωμένον δὲ μᾶλλον 
quy?  χαὶ ληγιχῇ, xoi τελείως ἐχούσῃ χατά ve τὸν 
αὐτῇ πρέποντα λόγον. Καὶ ὥσπερ οἰχειοῦται πάντα 


τὰ τοῦ ἰδίου σώματος, οὕτω xal τὰ τῆς φυχῆς. Ἔδει (c 


γὰρ αὐτὸν διὰ παντὸς ὁρᾶσθαι πράγματος σαρχικοῦ 
καὶ Φυχικοῦ δι’ ἡμᾶς * γεγανότος *. Ἐσμὲν δὲ καὶ 
ἡμεῖς ἐκ ψυχῆς λογικῆς τε xal σώματος. Ὥσπερ δὲ 
οἰχονομιχῶς συγχεχώρηχε τῇ ἰδίᾳ σαρχὶ καὶ παθεῖν 
ἔσθ' ὅτέ τὰ ἴδια, οὕτω πάλιν καὶ τῇ doy, συνεχώ- 
nos τὰ οἰκεῖα παθεῖν' καὶ τὸ τῆς χενώσεως μέτρον 
τετήρηχε πανταχοῦ , καΐτοι Θεὸς Qv φύσει, xal ὑπὲρ 
πᾶσαν τὴν χτίσιν. Παρατίθεται δὲ τὸ ἴδιον πνεύμα 
τῷ θεῷ xot Πατρὶ, τουτέστι τὴν ἑνωθεῖσαν αὐτῷ 
φυχὴν, ἵνα ἡμᾶς χαὶ διὰ τούτου πάλιν εὐεργετήσῃ. 
Πάλαι μὲν γὰρ ἁπαλλαττόμεναι τῶν σωμάτων ἐν τοῖς 
ὑπὸ χθόνα μυχοῖς αἱ τῶν ἀνθρώπων ψυχαὶ χατεπέµ- 
ποντο, πληροῦσαι τὰ τοῦ θανάτου ταμιεῖα. Ἐπειδὴ 
δὲ Χριστὸς τὸ ἴδιον Πνεῦμα παρέθετο τῷ Πατρὶ, xal 


clamans voce magna Jesus, ait : Pater, in manus. 
tuas commendo spiritum meum **. » Qui Apollinarii 
opinionem sequuntur, ejusdemque sentemtiz sub- 
scribunt ; hi templum Deo unitum, inaniue ac ra- 
tione destitutum fuisse contendunt: sed quid illi, 
obsecro, respondere possunt, cum sanctos evange- 
listas talia de omnium nostrum Salvatore litteris 
prodidisse legunt? Nam 1"76 cujus, quiso, tristi- 
tige, aut. eorum omnium quse metum arguunt, 
summa illa divinaque Verhi natura tandem capax 
esse queat ? Major est enim, quam quae. istiusmodi 
rebus ulla parte aífici, aut ullis omnino humanis 
perturbationibus commoveri valeat. Αἱ vero in 
corpus sensusque mentisque expers, tristitie dole- 


B risye sensus cadere non potest : sed neque mole- 


stiam ullam, aut ullum omnino mororem ex immi- 
mentium — incommodorum provisione — concipiet 
aliquando; ejusmodi autem, dum qu;e przseuntia 
sunt, et adhuc futura trahuntur, mente pertractat, 
anima rationis et intelligenti compos pati solet: 
id quod omnes, ut puto, fatentur. Quomodo itaque 
Eminanuel ait: « Nunc anima mea turbata est? » 
quouodo idem tzdere ae moestus esse cepit, auL 
qualem tandem spiritum in manus Patris commen- 
davit, si hoc et a divinitate prorsus alienum est, et 
a carne sola inonima ? Perspicuum est ergo, Uni- 
genitum corpore assumpto, non quidem iHo inanimi, 
aut mente destituto, sed anima ratione predita, 
eademque perfecta, hoc est, omnia qus ad illius 
rationem pertinent, sortita, vivificuto et informato, 
hominem factum esse. Et quemadmodum omnia! 
qui sui corporis sunt sibi ascribit, iia et ea qua 
ad animam spectant, Necesse enim fuit ut iv om- 
nibus, sive ea ad animai, sive ad corpus perüne- 
rent, nobis assimilaretur. Constamus autem et nos 
ex anima rationali et corpore. Quamobrem ut non- 
nunqua:m propriz carni ea pati dispensatorie per- 
mittebot quz caruis sunt propria, ita animam 
sua quoque pati permisit. Denique licet natura Deus 
esset, omuique creatura superior, qux lamen exina- 
nitlionis erant, ea semper accurate observavit. 
Porro autem spiritum suum, hoc est, animam sibi 
unitam, Deo et Patri commendat, ut novo. rursum 


ταύτην ἡμῖν ἑνεκαίνισε τὴν ὁδόν. Βαδιούμεθα γὰρ D benelicio per liec nos cumulet. Quondam namque 


οὐκ εἰς ἆδου ποθὲν, ἑψόμεθα δὲ μᾶλλον. χαὶ κατὰ 
τοῦτο αὐτῷ τῷ πιστῷ κτἰστῃ τὰς ἑαυτῶν παρατιθέ- 
psvot φυχὰς, &v ἐλπίσιν ἐσμὲν ἀναθαῖς' ἐγερεῖ γὰρ 
ἅπαῦτας 6 Χριστός. 


humane animx corporibus exut:e ad. subterraneos 
carceres demittebantur, mortis receplacula illie 
linpleturz : αἱ vero posteaquam Christus spiritum 
suum in manus Patris commendavit, etiam banc 
viam nobis demutavit. Nec enim nunc desceudimus 


ad inferos, sed ducem nostrum pone subsequimur, animisque nostris illi veluti ido conditori commissis, 
tantisper bona spe vivimus quoad Christus uuiversos tandem ad vitam revocabit. 


Να’. «Καθὼς ἀπέστειλά µε ó ζῶν Πατὴρ, κἀγὼ 
tà διὰ τὸν Πατέρα’ xaX ὁ τρώγων µε, χἀκεῖνος Qf- 
σει * δι ἐμέ.» Ἡδέως ἂν ἐπυθόμην τῶν εἰς δύο 


* Matth. xxvi, 27. ** Luc. xxii. 46. 


LVI. « Sicut misit me vivens Pater, et ego 1777 
vivo propter Patrem : et qui manducat me, et ipse 
vivet propter me δ'. » Libenter hic eos interroga- 


! Joan. vi, 5. 


Varix lectiones codicis Seguieriaui. 


Σπαρατίθεµαι, 3 xal ἡμᾶς. ἵ γεγονότα. 


u ζήσεταυ 


! 


4115 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCIHIEP. 


4416 


zem, qui unum Christum in duos dividunt, uter- A Χριστοὺς διοριζόντων τὸν ἕνα: Τίς δὴ ἄρα ἐστὶν 6 


nam ille sit qui à Deo Patre missus, propter Patrem 
vivit, et ob id viviflcus exsistit? Nam si illius Ver- 
bum nudum per se positum esse dicunt, quomodo, 
quzso, illud a nobis, ut vivamus per illud, mandu- 
catur ?* Nam divinitas suapte natura corpore penitus 
vacat. Si autem hominem tantum per se seorsum 
eonceptum, missum asseverant, quomodo vivili- 
candi vim ex eo habet, quia vitam ex Patre obti- 
net? Annon omnes quotquot in terris degimus, 
Deo et Patre nos vivificante, vitam agimus? An- 
non « in ipso vivimus, movemur et sumus '*? » 
Cum ergo omnes per Patrem vivamus, quomodo 
unius tantum hominis corpus ea de causa viviüi- 
cum predicatur ? Cur nostra quoque corpora este 


ἀπεσιαλμένος παρὰ τοῦ θεοῦ καὶ Πατρὸς, χαὶ ζῶν 
δι) αὐτὸν, ὑπάρχων τε διὰ τοῦτο ζωοποιός; El μὲν 
οὖν γυμνὸς καὶ xa0' ἑαυτὸν ὁ ἐξ αὐτοῦ Λότας, πῶς 
ἐσθίεται πρὺς ἡμῶν, ἵνα ζήσωμεν δι αὑὗτόν; ἀαώ- 
µατον γὰρ τῇ φύσει τὸ θεῖον. El δὲ µόνον xe xat 
ἑαυτὸν ἄνθρωπον εἶναί φασι τὸν ἀπεσταλμένον, πῶς 
ἄρα ἐσιὶ ζωοποιὸς, ὅτι ζῇ διὰ τὸν Πατέρα» Katze 
πῶς οὐχ ἅπαντες οἱ ἐπὶ τῆς γῆς ἐν ζῶσίν ἑἆσμεν, 
ζωοποιοῦντος τοῦ Εκοῦ xal Πατρὸς ἡμᾶς, ἔἶπερ 
ἐστὶν ἀληθὲς , ὅτι « ζῶμεν Ey αὐνῷ, xai χινούµεθα, 
χαὶ ἑσμέν,» Ὅτε τοίνυν ζῶμεν ἅπαντες διὰ «bv 
Πατέρα, mix; 0h µόνον τὸ ἑνὸς ἀνθρώπου σώμα τὸ 
ποιοῦν ἐστι τοῦτο, xal οὐχὶ μᾶλλον τὴν αὐτὴν ἑνέρ- 
γειαν ἔχει καὶ τὰ ἑτέρων, εἴπερ ἅπαντες, ὡς ἔφην, 


dem poiestatem adepta minime sunt, siquidem D ἐσμέν τε xoi ζῶμεν διὰ τὸν Πατέρα; Τί οὖν πρὸς 


omnes, ut dixi, per Patrem vivimus et sumus? 
Ecquid ergo ad hee dicemus? Dei Verbum, cum 
in bumana forma apparvoit, apostolus fuit, hoe est 
missus. « Migsum es& eniin ad prsedicandum capti- 
vis remissionem, et czcis visum 5. » Vivit auteu 
propier Patrem, quia ex vivente Patre genitum est. 
Oportuit enim modis omnibus eam vitam esse se- 
cundum naturam, qui ex vivente θὲ vita Deo Patre 
oruu ducebat. Quoniam vero corpus ex sacra 
Virgine sump&um sibi aseivit, fecit illud vivilieum, 
et id quidem admodum congrue ? Est enim corpus 
vite omnia vivilicantis. Fas itaque non est. anum 
Filium et Christum et Dominum in duos 4ilios 
dispertire: siquidem idem ipse et vita est, 480- 


ταῦτά φαµεν; Απόστολος χεχρηµάτικεν ὁ «ou. Bros 
Λόγος, kv ἀνθρωπείᾳ μορφῇ πεφηνώς * «᾿Απεστάλῃ 
γὰρ κηρύξει * αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, xal τυφλοῖς 
ἀνάδλεφιν. Ζῇ δὲ διὰ «bv Πατέρα * Υεχέννηταει γὰρ 
kx ζῶντος Πατρός. Ἔδει γὰρ, ἴδει πάντη τε xol 
πάντως κατὰ φύσιν εἶναι ζωὴν εὺν kx ζῶντός τε xai 
ζωῆς τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἐχπεφυκότα Ylóv. Ἐπειδὴ 
δὲ ἴδιον ἐποιῄσατο τὸ σῶμα τὸ ix τῆς ἁγίας Παρ- 
θένου ληφθὲν, ζωοποιν ἀπέφηνεν αὐτὸ xal µάλα cL 
χότως ' σῶμα γάρ ἐστι τᾶς τὰ πάντα ζωογονούστς 
ζωῆς. Οὐχοῦν οὐ διαιρετέον εἰς υἱους δύο τὸν ἕνα 
Xv καὶ Χριστὸν xal Κύριον. Εἴπερ ἐστὶν ὁ αὐτὸς 
ζωὴ μὲν ὡς ix ζωῆς καὶ ζῶντος Πατρὸς, ζωοποιὸς 
δὲ xai διὰ ςοῦ ἰἐδίου σώματος, ὡς καθ) ἡμᾶς γεγονώς 


niam ex vita viventeque Patre natus esi, e£ per C xa) ὀνανθρωπήσας θεός, 


proprium corpus rursum vivificus est, utpete Deus 
bomo aimilis nobis effectus. 

LVII. « Sient enim Pater vitam habet ia aemet- 
ipso, sic dedit et Filio vitam babere in semetipse : 
et potesialem dedil ei οἱ judicium facere, quia Fi- 
lius bomibis est *. » At quomodo (querat hic 
quispiam) « Pater vitam habet in semetipso ? » 
Nunquid sliunde acceptam, vel ab alio datam? 
Neqw»aquam. istud namque dotere vel opinari, 
quid esaet aliwd nisi apertum deliriuso ? lao vero 
quid nisi manilesta adversus ineffabilem illam na- 
turam blasphemia ? Primo namque, si vita quam 
habei, ab ipso dirersa foret, universorum Deus 
mon esset natura quzdam 178 simplex, sed com- 
pesita. Ad bac, si vitun aliunde accepisse stalue- 
yeter, is utique qui vitam noa habenti impertiret, 
ciwa emnem coutroversiam multis partibus illo 
majer, bonisque omnibus cumulatior foret. Denique 
existimare, baec ita habere, boc est, imaginari 
Deum Patrem vitam aliunde, et quasi adveatitiam 
obtinere ; hoc nibil aliud esset, ut dizi, quam ab- 
surdissime delirare. Habet itaque Pater vitam in 
sewetipso non ascititiau vel adventitiam, sed ϱλ- 


** Joan, xvii, 3δ. * [δα. Lxi, 1; Luc. iv, 18, 19. 


^ « Ὥσπερ Υαρ ὁ Πατὴρ ἔχει ζωὴν ἓν ἑαυτῷ, 
οὕτω xai τῷ Υἱῷ δέδωχε ζωὴν ἔχειν ἐν ἑαυτῷ - xal 
ἐξουσίαν ἔδωχεν αὐτῷ xal χρίσιν ποιεῖν, ὅτι YU; 
ἀνθρώπου ἐστί.» Τίνα δὴ τρόπον οἰηθείη τις ἂν 
ἔχειν àv ἑαυτῷ τὴν ζωὴν τὸν Πατέρα, ρα γὰρ 
ἔξωθεν χαὶ εἰσκεχριμένην, xaX παρ ἑτέρου δοθεῖ- 
cav; Kalvot πῶς οὐ ληρον ἂν εἴη τοῦτό γε φρονεῖν, 
3| λέχειν; ἔχει yàp οὗ μετρίαν ὁ λόγος τῆς ἀποῤῥη- 
του φύσεως τὴν χατάῤῥησιν, Πρῶτον μὲν γὰρ οὐχ 
ἁπλοῦς ἔτι τὴν φύσιν ὁ τῶν ὅλων ἔσται θεὸς, σύν- 
θετος δὲ μᾶλλον, εἴπερ ἑστὶν ἑτέρα παρ) αὐτὸν ἡ tv 
αὐτῷ ζωή. Ely 9' ἂν xal μείζων αὐτοῦ, xai ἐν ἁμεί- 


D νοσιν ἀσυγχρίτως, ὁ ὡς οὐχ ἔχοντι δοὺς εἰ» ζωὴ», 


εἴπερ ὅλως ἁλοίη λαθών. ᾽Αλλ’ ἔστιν, ὡς ἔφην, τῶν 
ἄγαν ἀπηχεστάτων «b ὧδέ τε ἔχειν οἴεσθαι ταντὶ, xai 
θύραθεν ἐννοεῖν εἰσχεχομισμένην ἑλεῖν τὴν ζωὴἣν τὸν 
θεὸν xax Πατέρα. Ἔχει τοίνυν ἐν ἑαυτῷ «εν ζωὰὲν 
οὐχ ἐπίχτητον ἢ εἰσκεχριμένως, φυσεκῶς δὲ μᾶλλον 
ἑνυπάρχουσάν τε αὐτῷ, καὶ οὐσιώδη χαρπόν. Οὕτω 
δέδωχεν ἔχειν καὶ τῷ Υἱῷ τὴν ζωήν. Εἶτα πῶς ἂν 
δύναιτο λαθὼν ὁ Υ]ὸς, οὐσιωδῶς ἔχειν ἐν ἑαυτῷ τὴν 


δι Joan. v, 98. 


Varie jiectiones codicis Seguierianl. — - . 


Y xnpo$uv. 


3t 


ÀD REGINAS DE RECTA FIDE ORATIO ALTERA. 


1418 


ζωήν; Τουτὶ γὰρ, οἶμαι, qain τις ἄν. Ἔχει τοίνυν A turaliter potius quasi subst&ntialem fractum in 


ὡς ἐξ αὐτοῦ χατὰ φύσιν ὑπάρχων, ἓν ξαυιῷ τὴν 
ζωὴν, καθὸ νοεῖται Θεός. Δέχεται δὲ μᾶλλον μετὰ τοῦ 
xai χρίνειν αὐτὴν, χκαίτοι χριτὴς ὑπάρχων ὡς θεός. 
Καὶ τίς ἂν εἴη τοῦ λαδεῖν ὁ τρόπος, διδόξει λέγων 
αὐτὸς, ὅτι « Y'lbc ἀνθρώπου ἐστίν.» Οὐ γὰρ ἴδιον ἄν» 
θρώπου τὸ δύνασθαι οἴχοθεν ἔχειν τὴν ζωήν. « Ἐπειδὴ 
δὲ ἴδιον γέγονε τοῦ ζῶντος Λόγου τὸ ἑνωθὲν αὐτῷ 
σῶμα, ταύτῃ τοι xal μάλα εἰχότως, ὡς ἔχων αὑτοῦ 
τὴν ζωοποιὸν ἑνέρχειαν, λαθεῖν λέγεται τὴν ζωήν. 
Ὀϊχειοῦται δλ πἀλιν τὸ χρημα αὐτὸς, οὗ xaX ἴδιον γέ- 
Τονε σῶμα τὸ εἱληφός. 


seipso exsistentem. Atque ad eumdem modum et 
Filio quoque vitam in semetipso habere dedit. Et 
quomodo Filius, cum vitam a Patre acceperit, sub- 
stantíalier eam jin se possit habere ? Jd namque, 
ut puto, aliquis dicere possit. Habet ergo et Filius, 
cum ab ipso Patre secundum naturam sit, vitam in 
seipso, prout Deus est: at vero una cum Judicaudi 
potestate illam accepisse dicitur, esto ut Deus 
omnium judex exsistat. Porro autem qus suscipien- 
di exstiterit ratio, id ipse insinuat, dum audit: 
« Qaia Filius honinis est. » Non enim proprium 


*sl bomini vitam a semetipso habere posse : sed quia corpus Verbo unium viventis Verbi factum 


est proprium, propterea, et id quidem admodam 


tonvenienter, vitam accepisse dicitur , tanquam 


vivilicam ipsius actionem habens. Rem vero ipse in se transfert, cujus proprium factum est illud 


corpus, quod vitam accepit. 


"Ort κἂν Υἱὸς ἀνθρώπον .Ίέγηται ὁ Χριστὸς, dA4A' Ὁ θιοά Christus verus. sit. Deus, etiamsi Filius 


οὐδὲ» ἧττόν ἐστι θεὸς ἀηθιγός. 


NH'. Λὐτός πού φησιν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χρι- 
στός. « " Apá ys ἐλθὼν ὁ Υὶὸς τοῦ ἀνθρώπου εὑρῆσει 
τὴν πίστιν ἐπὶ τῆς γῆς»; » δέρε δὴ πάλιν τὸν τῶν 
εἰρημένων βασανἰδοντες νοῦν, ἐχεῖνο περιαθρῄσιόµεν, 
ποίαν ζητήσει πίστιν ἐπὶ τῆς γῆς ὑπονοστήσας ἐξ 
οὐρανῶν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός; El μὲν 
γὰρ πιστεύεσθαι πρὸς ἡμῶν ἐθέλει, ὅτι θεὸς μὲν οὐχ 
ἔστιν, οὐδὲ θεὸς ἀληθῶς, ἄνθρωπος δὲ μᾶλλον, οὐδὲν 
ἔχων τῶν xa0' ἡμᾶς ἐπέκεινα πῶς ἂν ἑνδοιάσειέ τις, 
ὅτι την τοιάνδε διάληφιν, Ίγουν πίστιν τε χαὶ δόξαν, 
οὐ παρ᾽ ἡμῖν εὑρήσει μᾶλλον, ἀλλὰ παρ᾽ "Ἑλληαί τε 
καὶ Ἰουδαίοις; Εἰδωλολάτραι μὲν γὰρ καὶ οἱ τῇ χτί- 
αει παρὰ τὸν Ἑτίστην λατρεύοντες, σταυρὸν ἀχούον- 
τες, ὃν ὑπέμεινε δι ἡμᾶς, καὶ προσέτι τὸν θάνατον, 
πελῶσιν οἱ δείλαιοι ' χᾶν εἴ τις αὐτὸν ὀνομάζει * 
Θεὸν, ἀναπηδῶσιν εὐθὺς ἀνθρωπολατρείαν εἶναι τὸ 
χρήμα Y διοριζόμενοι.Οἴ γε μὴν ἐχ περιτομῆς xas- 
εφύοντο τοῦ Σωτῆρος, λέγοντες ἑναργῶς: « Περὶ 
ψαλοῦ ἔργου οὗ λιθάζομέν σε, ἀλλὰ περὶ βλασφη- 
µίας ' ὅτι σὺ, ἄνθρωπος Qv, ποιεῖς ἑαυτὸν θεόν. » 
τι κοίνυν οὐ τὴν παρά γε τοῖς πλανωμµένοις πί- 
στιν ἐπιζητεῖ, τὴν mag ἡμῖν δὲ μᾶλλον τοῖς ὀρθὰ 
φρονεῖν εἰωθόσι, πᾶσά πως ἀνάγχη διανενευχότας εἰς 
ἀλήθειαν ὁμολοχεῖν, ὅτι Bebo κατὰ φύσιν ὁ xal Ylog 
ἀνθρώπον δι’ ἡμᾶς γεγονώς ' ἵνα ph τοῖς τῶν πλα- 
νωµένων ἐγχλήμασιν ἑαντοὺς ἑνιέντες, λάθωµεν τὰ 
i^a φρυνεῖν ἠρημένοι, x«t μικρὰ δοξάζοντες περὶ 
Χριστοῦ, χαθάπερ ἀμέλει χἀκεῖνοι. 


N6'. Φησί coo Χριστός ' « 0ὐδὲ γὰρ ὁ Πατὴρ χρί- 
vtt οὐδένα, ἀλλὰ xdoav τὴν κρίσιν ἔδωχε τῷ χὶῷφ' 
ἕνα πάντες τιμῶσι τὸν Υἱὸν, καθὼς τιμῶσι τὸν Πα- 
τέρα.2 Καὶ πάλιν, ὅπερ ἑλέγομεν ἁρτίως * « Ὥσπερ 
γὰρ 5 Πατὴρ ἔχει ζωὴν ἐν ξαντῷ, οὕτως ἔδωχε xot 

i 


ού Luc. xvii, 8. 


hominis appelletur. 


. LVIll. Dominus noster Jesus Christus aliculi 
ita ait: « Verumtamen Filius hominis veniens, 
putas inveniet fidem in terra "5 ? » Agedum horum 
verberum sensum ad libellam expendentes, videa- 
mus, ecqualemnam fidem Dominus noster Jesue 
Christus olim e ccelo reversures exiget. Nam εἰ 
homo tantun: nulla re czteris pr&istans 4 Deo no- 
bis vult credi, non etiam Deus, aut verus Dei 
Filius, neminem dubitare arbitror, tamen fidem, 
sstimationem, vel opinionem opud paganos et Ju- 
dseos potius comperturum, quam apud nos : quan- 
doquidem idololatre, csterique qui res conditas 
ipsius 1'79 Conditoris loce venersniur, crucem 


C οἱ mortem quam nostri causa pertulit, audientes, 


in insanum mox eachinnum solvuntur miseri ; el, 
si quisplam Deum illum nominaverit, iniignabundi 
confestim — resiliunt, et hoc anthropolatriam esse 
definiunt. Judaei quoque in Christum insurgeutes 
palam objectare non dubitabunt : « De bono opere 
non l&pidamus te, sed de blasphemia, quia iu, 
homo cum sis, facia teipsum Deum *'*. » Cum 
ejusmodi ergo fidem exacturus non sit, qualem 
errantes habent, sed qualem mes tenemus, qui 
recie sapere consuevimus : veritatem sequentes 
necessario fateri oportet eum quí nostri causa 
Filius. hominis factus est, Βου: esse secundum 
naturam : ne videlicet ja. errantlum crimina ultre 
nos objicientes, per inscitiam illis similia sapere, 


D aique adeo vilia quedam de Christo perinde ac 


illi &naginari deprehendamur. 

LIX. « Neque enim Pater, ait rursum Christus, 
judicat quemquam, sed omhe "judicium dedit F'ilio ; 
ut omnes honorificent Filium, sicut honorificant 
Patrem 55, » Et iterum, quod modo dicebamus : 
« Sieut enim Pater vitam liabet in. semetipso, sic 


νο Joan. y, 23, Joan. v, 22, 93. L 


Varig lectiones codicis Seguieriani 


* ὀνομάζοι. 7 πρᾶγμα. 
PaTBOL. Gn. LXXVI.- 


1419 


S. CYRILLI ALEXANPRINI ARCHIEP. 


1420 


dedit et Filio vitam babere in semetipso : et po- Α τῷ Υἱῷ ζωὴν ἔχειν Ev &avtip* xat ἐξουσίαν ἔδωκεν 


lestatem. dedit ei et- judicium facere, quia Filius 
hominis est **, » Canit alicubi beatus David : 
« Quoniam Deus judex est **. » Quin et quidam 
quoque ex Christi discipulis unum judicem, unum- 
que legislatorem esse scribit **, Ergo judicandi 
auctoritas in nullum alium convenire potest, nisi 
in eum solum qul est omnium Dominus, hoc est, 
iv Deum. Quomodo ergo Filio hominis judicium 
wadidit? Nam si eam illi potestatem fecit, tan- 
quam uni nobis simili, quomodu verax erit dum 
ait : « Gloriam meam alteri non dabo *! ? » Ad 
Dei enim gloriam pertinet, judicium exercere. Si 
autem judiciariam potestatem Filio ità communi- 
cavit, ut ipse tamen propter substantie identita- 
tem judicandi jus non amiserit, et ille nibilominus 
qui accepit, Filius sit hominis, quomodo omnibus 
manifestum non flit Verbum, propter ineffabilem 
illam ex Deo Patre generationem , Deum esse; 
idemque rursum, propterea quod carni unitum, 
periudeque ac nos ex muliere natum est, hominis 
Filium esse? Cum ergo Judzis dicit: « Cur me 
quaritis interficere hominem, qui veritatem vobis 
locutus: sura **? » et rursum : « Nemo ascendit in 
celum nisi qui descendit de coelo, Filius homi- 
uis *; » et iterum ; « Et 8icut Moyses 180 
exaltavit serpentem in deserto, ita exaltari oportet 
Filium hominis **; » aut cum de seipso ita ail : 
1 Filius enim hominis venturus est in gloria Patris 
sui cum angelis suia **; » et iterum : « Quem me 
dicunt homines esse Filium hominis ** ? » denique, 
ut unico verbo absolvam, quotiescunque in Scri- 
ptura divinitus .inspirata homo appellatur, uon 
" boninem seorsum per se, Verbo quod ex Deo 
est secluso, mente concipimus, sed potius credi- 
mus Dei Verbum dispensatorie propter nos Filium 
hominis factum, divinitate interim nulla ex parte 
amissa aut labefactata, et unum esse Dominum 
nostrum Jesum Christum. Et ideo non potest 
summa qim impletate conjunctum non esse, post 
indivulsam illam inseparabilemque unionem qux» 
omnem omnino el mentis et rationis captum exce- 
dit plurimum, si quis unum in duos Christos aut 
filios dividat. Ceterum si cui animus esset, omnia 
qux de Christo litteris consignata exstarit, dili- 
gentius examinare, illi utique liaud nimis diffieile 
foret plures adhue alias sententias hisce adjun- 
gere; sed scriptum novimus : « Da sapienti occa- 
sionem, et sapientior erit *. » Universorum Deus 


αὑτῷ xai χρίσιν ποιεῖν, ὅτι Χἱὸς ἀνθρώπου Eat. » 
Ῥάλλει δέ που xal ὁ µαχάριος Aavtb - « "Ότι ὁ θεὺς 
χριτής .ἐστι.» Γέγραφε δὲ xaV ὁ αὐτοῦ μαθητής 
« El; ἐστιν ὁ νομοθέτης καὶ κριτής. » Οὐχοῦν πρὲ- 
ποι ἂν οὐχ ἑτέρῳ τινὶ τῶν ὄντων τὸ χρίνειν, πλὴν 
ὅτι µόνῳ τῷ ἐπὶ πάντων θεῷ. Πῶς οὖν Ebwxev αὐτὸ 
τῷ Υἱῷ ἀνθρώπου; El μὲν οὖν ὡς ἑνὶ τῶν χαθ᾽ 
ἡμᾶς, πῶς ἀληθεύσει λέγων ΄ « Τὴν ὄήξαν µου οὐχ 
ἑτέρῳ δώσω; » Θεοῦ γὰρ δόξα τὸ εἶναι χριτήν. El 
δὲ δοὺς αὐτὸ τῷ Yl οὐκ ἔξω γέγονε τοῦ αρίνειν αὐτὸς 
διὰ τὴν ταυτότητα τῆς οὐσίας * ἔτι δὲ 6 λαδὼν YUX 
ἀνθρώπου"' πῶς οὐχ ἅπασιν ἑναργὲς, ὅτι Θεὸς µέν 
ἔστιν ὁ Λόγος διὰ τὴν Ex θεοῦ Πατρὸς ἀπόῤῥητον 
γέννησιν, ὁ αὐτὸς δὲ χαὶ Yl ἀνθρώπου διὰ τὸ fj ν- 
σθαι σαρχὶ, xal χαθ᾽ ἡμᾶς ὑπομεῖναι γέννησιν ἐχ 
γνναιχός; "Όταν οὖν λέγῃ πρὺς Ἰουδαίους" εΤί µε 
ζητεῖτε ἆ ποχτεῖναι ἄνθρωπον, ὃς τὴν ἀλήθειαν ὑμῖν 
λελάληχα: » Καὶ πάλιν’ « Kal οὖδεὶς ἀναθέδηχεν ciz 
τὸν οὐρανὸν, εἰ μὴ ὁ Ex τοῦ οὐρανοῦ καταθὰς ὁ Υἱὸς 
τοῦ ἀνθρώπου. » Καὶ πάλιν. « Kat χαθὼς Μωῦσης 
ὄψωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑφωθῆναι Cet 
τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου. » "H ὅταν λέγῃ περὶ ἑαυτοῦ * 
« Μέλλει γὰρ ὁ ὙΥἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεσθαι ἐν τῇ 
δόξη τοῦ Πατρὸς αὑτοῦ μετὰ τῶν ἁγίων ἀγγέλων. » 
Καὶ πάλιν «Τίνα µε λἐχουσιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι τὸν 
Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου; » "H χαὶ ἁπαξαπλῶς, ὁσάχις ἂν 
ἄνθρωπος ὀνομάνεται παρὰ τῇ θεοπνεύστῳ Εραςῇ, 
οὐχ ἰδίᾳ καὶ ἀνὰ µέρος ἄνθρωπον εἶναί φαμεν, &ro- 
διαιροῦντες αὐτοῦ τὸν Ex θεοῦ Πατρὸς Λόγον ' πι- 
στεύοµεν δὲ μᾶλλον ὅτι xal θεός ἐστιν ἀλτθινὸς, 
Υέγονε δὲ xal Υἱὸς ἀνθρώπου δι’ ἡμᾶς οἰχονομιχῶς 
μετὰ τοῦ μεῖναι * θεὸς, xal εἷς ἔστι Κύριος Ἰησοῦς 
Χριστός. ᾿Ασεθὲς δὲ λίαν τὸ διορίζειν εἰς δύο υἱοὺς 
xai δύο Χριστοὺς, μετὰ τὴν ἁδιάσπαστον ἔνωσιν, f) 
xaX vou χαὶ λόγου παντὸς ἐπέχεινά τέ ἐστι xal ἄνω- 
τάτω. Καὶ ἣν μὲν ἴσως οὗ δυσχερὲς ἄγαν τοῖς &0:- 
λουσι βασανίζειν ἅπαντα τὰ περὶ Χριστοῦ γεχραµ- 
μένα, xaX πλειόνων ἐννοιῶν ποιήσασθαι τὴν πα- 
ράθεσιν’ ἀλλ᾽ ἴσμεν τὸ γεγραμμένον΄ εδίδου σοφῷ 
ἀφορμὴν, xal σοφώτερος ἔσται. » Ποδηγήσει γὰρ ὁ , 
τῶν ὅλων θεὺὸς διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος τὰς Osog:- 
λεστάτας ὑμῶν ἀχοὰς 4 εἷς ve τὸ δύνασθαι ὀρθῶς 
νοεῖν. Εὐρὼν γὰρ οὕτω Χριστὸς ἓν ὑμῖν τὴν πίστιν 


D ἀχλινῆ χαὶ ἀθέδηλον, στεφανώσει πλουσίως τοῖς ἄνω- 


θεν ἀγαθοῖς, χαὶ παμµαχαρίους ἀποφανεῖ. Πᾶσα γὰρ 
ἡμῶν ἐλπὶς ἐν Χριστῷ, δι’ οὗ καὶ μεθ) οὗ τῷ Πατρὶ ἡ 
δόξα σὺν ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 
Αμίν. 


mentes vesiras, religiosiseimse imperatrices, per Spirilum sauctum diriget, ut. rectum sensum asse- 
qui possitis. . Etenim  Chrisius Domiuus ita vos comparaias, hoc est, firma ac stabili flde ornatas 
inveniens, colestibus bonis affatim loeupletabit, longeque beatissimas efficiet. Omnis namque spes 
nostra in Christo sita est : per quem et cum quo Patri cum Spiritu sancto. sit. gloria in secula. szecu- 
loruin, Amen, . 


*5 Joan. v, 26, 27, *"* Psal. xix, θ. ** Jac. 1v. 49. εἰ doa. . O08 . .  ** Joan. 
nm, 15. *" ibid. 14. ** Matth. xvr, 27. ** ibid. 15. €! Prov. it, $9." " on, v, 40 l 
Varke lectiones codicis Seguieriani. . 


5 εἶναι. * διανοίας. 


421 


FRAGMENTA DOGMATICA. 


1422 





FRAGMENTA 


EX OPERIBUS DOGMATICIS S. CYRILLI DEPERDITIS. 


(4) DE SYNAGOGJE DEFECTU SEU TRANSNOMINATIONE ABRAMI IN ABRAHAMUM (1*). 


ToU ἁγίου KvplAAov, àx τοῦ «Ἰόγου, οὗ ἡ &xi- À Sancti;Cyrilli ex libro cui titulus : « Demonstratio ex 


αφή” « ᾽Απόδειξις διὰ τῶν Πθεν γεγδ- 

TP ^ oer n: : Us ^ 
τρι περὶ της d έως κα σεω 
ας μή καὶ τῶν ον ἂν (3). αἱ : 
'H τοῦ ᾿Αόραὰμ ἀντωνομασία κατε[ληπται σηµα[- 
νουσα τὸν τριαδιχὸν ἀριθμὸν τῶν θεαρχιχῶν ὑπο- 
στάσεων’ ἐπεὶ γὰρ "Αθραμ ὠνομάσθη ὁ θεσπέσιος 
πατριάρχης, ᾿Αδραὰμ ἀντωνομάσθη θεόθεν. El µέν 
τις ἕλοιτο διερμηνεῦσαι τουτὶ, τοῦ ὀνόματος τὸ προ- 
καταρχτιχὺν στοιχεῖον τὸ à. ἄγων μετὰ τοῦ συνηµ- 
µένου xaX συμπελάξοντος αὐτῷ, τοῦ B. «npa, πάντως 
εὑρήσει καθ) ὑπερθιδασμὸν τοῦ μετὰ τὸρ a, ση- 
μαΐῖνον Πατήρ τὸ γὰρ ἀδὰ, πατὴρ ἑρμηνεύεται 


δήπουθεν. El δέ γε πάλιν διῃρηµένως τὸ δεύτερον τῇ. 
θέσει στοιχεῖον, λέγω δὴ τὸ B, μετὰ τοῦ συνηµµέ- B 


νου xat συµπελάζοντος αὐτῷ p, διασαφῆσαι θελήσει, 
πάλιν εὑρήσει καθ) ὑπερδιδασμὸν ὡσαύτως τοῦ αὖ- 
«ou a, σημαϊῖνον Yióc* τὸ γὰρ βὰρ, υἱὸς ἑρμη- 
νεύεται δήπουθεν. El δὲ τὸ τελιχὸν στοιχεῖον, λέγω 
Cb τὸ u, μετὰ τοῦ συνηµµένου xal συμπελάζοντος 


αὐτῷ προσαναγνῶναι xal διασαφΏσαι βουληθείη, . 


1) Mai Bibliotheca nova Patrum, IT, 284. 

(o Gennadius cap. 57 et alii deinde memorant 
libros Cyrilli « De Synagogz defectu. » Pastrengius 
autem Veronensis scribit : Exstare dicantur et libri 
Cyrilli De Synagogx defectu. Jam vero cum istius 
De Synagoge defectu operis vestigium nullum mihi 
occurreret, legi demum apud Bandinium in descri 
ptione bibliothec:e Laurentianz plut. IX, cod. XXIV, 
p. 18, inter auctoresa Niceta Choniata in sua par- 
tim adhuc inedita Panoplia citatos, Cyrilliani operis 
eum titulum quem scribimus cum ipsius operis non 
contemnendo fÍraginento. Profecto vidimus dici a 
Cyrillo nostro ad psal. rLxxxvii, 52 ( Opp. που. 
edit. t. 11), commutationem Christi iutelligendam 
esse Ecclesiam, quia Christus Synagogam in Eccle- 
siam &uam commulavit. Porro titulus a Niceta no- 
bis censervatus, videtur mihi Synagogz mutationein 
In Christianam Ecclesiam, qua ex ethnicis praci- 
pue coaluit, significare : cut. rei. suffragatur frag: 
mentum quod sequilur, seu similitudo, transnomi- 
nationis Abrami in Abrabamum ab ipso Deo factz, 
ltaque si conjectura mea aliquid valet, habemus 
denique inp manibus fragmentum praedicti operis, 
quod certe Cyrilli esse Nicetas testatur. 

Ad rem quod. attinet, exploratum est. Philonem 
Judaum de hac Abrahami transnominatione saltem 
quinquies locutum, nempe in Allegoriarum libro 11, 
edit. Mang. t. |, p. 105, εἰ De cherubim, p. 139, 
necnon De gigantibus, p. 271, et denique copiosius 
in libro De nominum mutatione, pp. 588, 5859, tum 
ciiam t, Il, p. 45, in libro De Abrahamo. Verum- 
1auien nihil habet de Trinitate Judzeus homo Philo. 
Hieronyinus quoque noster in Quzestionibus Mebrai- 


cuo τοῖς θεσπεσἰοις πα- 


divinis ad inclytos patriarchas editis olim oraculis 
circa mutationem ac translationem Judeorum at- 
que elhnicorum. » 


Abrabami transnominatione significari comperi - 
mus ternarium numerum divinarum sublimium per- 
sonarum. Nam cum Abram appellaretur inclytus 
patriarcha, Abraham divinitus transnominatus fuit. 
ld si quis volet interpretari, nominis quidem prio- 
rem litteram Α, cum copulata sibi et proxima B, 
omnino comperiet, facta etiam trajectioune alterius 
Α, qus est post R, signi(icare patrem : etenim aba 
(9), patrem interpretamur. |Si denuo secundam in 
positione litteram, B inquam, separatim, et deinceps 
cum R quacum unitur, explicare voluerit, iterum, 
post Α ejectum, filii s'gnificationem reperiet (3*).] 
Bar enim filii loco est. Quod si postremam litteram, 
id est M, cum copulata sibi et proxima À, legere et 
explicare quis voluerit contrario ordine, inveniet, 
assumpta simul eadem R, inveniet, inquam, sigoi(l- 
catum altissimus :] reapse enim mar (4) explicatur 


cis, peneque omnes auctores qui ad locum illum 
Geneseos xvin 5, cominentati Sunt, nominis ejus 
εἰγπιοη attigerunt, Duos tantum oppellabo : Glas- 
sium ín Philolog. sacr. , t. 1, de nom. propr., et 
Ikenium in secunda sua dissertatione. Atqui ex his 
nemo quos ego viderim, Cyrilli hoc fragmentum se 
legisse demonstrat : quod tamen Cyrillo in argu- 


C tiarum numero non est deputandum; nam contra 


Judzos pugnantem, ipsorum methodo ac genio pau- 
lisper indulgere non luit absurdum. 

teliquum est ut dicam, egregium hoc Cyrilli frag- 
mentum debere me humanitati ac. liberalitau cl. 
ac reverendissimi Gasparis Bencinii, canonici et 
Richardianz bibliotheca in Florentina urbe przsi- 
dis, Graecarum litterarum peritissimi, ut ejus plu- 
rima hac in re merita orhi jam diu demonstrarunt, 

(2) Hoc argumentum attingit etiam titulus capituli 
quarti Glaphyrorum in Leviticum Cyrilli nostri "Occ 
συνέδη πεσεῖν τὴν τῶν Ἰουδαίων Συναγωγὴν ἐξ ἀπει- 
θείας * Quod ob suam contumaciam contigit. ruina 
Synagoge Judmorum. Nulla pars tamen sequentis 
fragmenuii ibi legitur. 

(5) Ergo ex Chaldaica potius seu Syriaca, quam 
ex velustiore Hebraeorum lingua interpretatur Cv- 
rillus, nenipe aba pro ab; et mox bar pro ben. Sic 
reapse abba ter in Novo Testamento. 

(à Qua uncis includuntur omiserat Maius in 
interpretatione sua. Eptr. PATR. 

(4) lloc quoque Syriacum. Sed miror, quomodo 
mar proram dicatur. Reapse euim mar est dominus ; 
ram, alius vel altissimus, Non igitur locus erat h.e. 
metathesi litterarum. ) 


P d 


1429 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1424 


alissimus; quod vocabulum sanetissimi Spiritus Α πάλιν ἀνθυποστρέφως εὑρήσει κατὰ σύλληψιν τοῦ 


denotat personam : quippe quia Deum ipsum natu- 
raliter esse hec nos dictio periplrastice docet : 
nihil enim est aliud aliissimus, quam omnino suapte 
natura Deus. Cum hzc igitur a Deo facta fuerit 
patriarchz transnominatio, deprehenditur manifeste, 
jamdiu scriptum praemenstratumque fuisse sancta 
quoque Trinitatis ineffabile prorsus arcanumque 
dogma; manifeste omnino, vi ipsius vocabuli, 
demonstrante ac significante mysticeque nos do- 
cente Patrem Filium et sanctum Spiritum ipsa 
Abrahami appellatione, juxta Christi Servatoris 
nostri in theologicó sermone perspicuam appri- 
me denominstionem, euunmieralionem ας tradi- 
WNonem (1) — 


* 


αὐτοῦ p, σημαῖνον ὕψιστος: ἑρμηνεύεται γὰρ $7- 
λονότι τὸ μάἀρ, ὄψιστος  ὅπερ τοῦ παναγίου Ἡνευ- 
µατος αἰνίτεεται τὴν ὑπόστασιν' Θθεὺὸν αὐτὸν πεφυ- 
Χέναι xai εἶναι περιφραστικῶς ἡμᾶς διδασχούσης 
τής λέξεως * οὐδὲν γὰρ ἕτέρον ὁ Όψιστος πέφυχεν, 
ἀλλ f$ πάντως χατὰ φύσιν θεός. Ταύτης οὖν ὑπὸ 
θεοῦ τῷ πατριάρχῃ δοθείσης ἀντωνομασίας, εὕρηται 
σαφῶς προγεγραμμένον τε xal προδεδηλωµένον xal 
τὸ τῆς ἁγίας Τριάδος ἀποῤῥητότατον καὶ μυστικώ- 
τατον δόγµα, σαφῶς ἐξ ὀνόματος Πατέρα xai Y&v 
xai ἅγιον Πνεῦμα ἐμφαινούσης χαὶ σημαινούσης xal 
μυσταγωχγούσης τῆς τοῦ ᾿Αθραὰμ προσηγορίας, κατὰ 
την τοῦ Χριστοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν ἐπὶ τῆς θεολο- 
γίας ἀριδηλοτάτην ὀνομασίαν χαὶ ἀπαρίθμησιν xal 


B παράδοσιν. 


ADVERSU& EOS QUI NEGANT OFFERENDUM ESSE PRO DEFUNCTIS (2), 


Sapientissimus Cyrillus et Alexanarime urbts episco- 
pus in oratione sua cui. titulum fecit : « Adversus 
eos qui audenl dicere, non esse offerendum pro iis 
qui in. fide obdormierunt, 1 et incipit, « Qui. sue 
meutis oculum dirigunt. » 


Non lnc.ementer itaque illis dicimus : Instituite 
animum ad cogitandtin de Domino. Finem ponite 
veritatis dogmatibus audacem mendacemque lin- 
guam opponendi. Finem ponite ritus Écelesiz 
temere criminandi. Neque enim addecet, inquiunt, 


Kvpildoc ὁ σοφωτατος xui τῆς AdeCaróbpéur 
πόλεως ἐπίσκοπος ἐν τῷ ἐπι ένῳ «Ἰόγῳρ 
αὑτοῦ' « Πρὸς τοὺς τοὶμῶντας «Ἰέγειν, μὴ 
δεῖν ὑπὲρ τῶν ἐν πίστει xexoumpérwyr προσφέ- 
pg, » οὗ ἡ dpyi- « OL τῆς ἑαυτῶν διανοίας 
τὸν ὀφθα.ἰμὸν ἀπευθύνογτες. » 


Λέχομεν τοίνυν ἀνεξιχάχως αὑτοῖς Φρονῄσατε 
περὶ τοῦ Κυρίου. Παύσασθε τοῖς τῆς ἀληθείας δό- 


Ὕμασι τὴν οὕτω Ορασεῖαν xoi φευδηγόρον ἀντεξ- 


άγοντες Ὑλῶτταν. Παύσασθε vol; τῆς Ἐκκλησίας 
ἔθεσιν ἐπιτιμῶντες ἀθούλως. Μη γὰρ δὴ χρῆναί 


nos ad ipsa sepulcra progressos pro iis qui. obdor- c φασιν, ἐπ αὐτῶν ἡμᾶς ἱέντας τῶν µνηµάτων, τὰς 


mierunt, vota supplicia fundere offerreque, et iu- 
tento. etiam. animo, Christo velnt. presenti per 
sanctum et mysticum sacrificium. El paucis annezis : 
Quid ergo absurdi fuerit, corpore Christum prze- 
sentem pro iis qui in. fide obdormierunt, supplica- 
téones accipere 7 Etenim si nulli commodo est, sed 
vere vanum atque inutile oblationis nostra ees di- 
gnos facere, id neque in simplicibus nostris pre- 
eationibus loeum habeat. Tum siquidem quispiam 
dummodo velit, sacrificii, quod pro iie eonficitur, 
superfluum depurget. Quod si, charitatis legibus ceu- 
eulcatis, quod illi $n nulla apud vos zstimatione 
sunt, ei eos relinquitis, uL modis omnibus suffocen- 
tur, lapides nos duri atque. inhontsni absque ulla 


hxsilatione ostendimur. Quid impedit ne cum preci- D 


bus pro illis fusis una secum convebant et sacri- 
ficium : et qui id facere sibi proponunt, eblatis 
auxiliis eorum animas juvent ? Et rursus. Cup ita- 
que pro defunctis sacrificia et preces offerimus, ne 
quis nobis crimen appingal. Dum supplicamue, 
quam optimum super illos facere conanief, per 
quod ad miserandum promptior Paler aecedet. 
Mors etiam jpsa abrogatur. £t iterum : Licet enim 
e terrenis corporibus extra fact» sunt. defuncto- 
. yum ania, pibilominus viventes adhue reputantur 


(1!) H»c mihi clausula subobseura est. 

(2) Ex Eustratii, presbyteri CP. , libro adversus 
eos qui dicunt animas statim atque e corpore solute 
sunt, non operari, neque oblatis pro iis precibus el 


ὑπὲρ Υε τῶν χεκοιμηµένων ποιεϊσθαιλιτὰς, προσχο- 
μίξειν τε, xal μεγάλα ἑμφρόνως οἱονεὶ παρόντι Ἆρι- 
στῷ διὰ τῆς ἁγίας xaX μυστιχῆς Ὀναίας. Kal μετ᾽ 
ὀλίγα. Τί γοῦν ἐστι τὸ βτοπον xal σωματικῶς παρ- 
όντα Χριστὸν τὰς ὑπὲρ τῶν ἐν πίστει χεχοιμηµένων 
δέχεσθαι λιτάς; Kl μὲν γάρ ἐστιν ἀνωφελὲς, xal sl- 
χαῖον ὄντως, Ἡ xal ἀχαλλὲς ἑτέρως «b προσφορᾶς 
αὐτοὺς ἀξιοῦσθαι τῆς παρ) ἡμῶν, μηδὲ ἐν ἁπλαῖς 
τοῦτο γινέσθω προσευχαϊς. Τότε δὴ τότε χαθαρ..έτεν 
εις, εἰ βούλοιτο, τῆς ἐπ αὐτοῖς τελουµένης θυσίας 
τὸ κεριττόν. El δὲ τὸν τῆς ἀγάπης χαταθρασύνεται 
γόµον τὸ δι οὐδενὸς τοὺς ἐχείνων λόγους, xal τό Ye 
ποιεῖσθαι εἰς ἅπαν ἐᾷν χαταπνίγεσθα:, λίθους σχλη- 
ροὺς καὶ ἀφιλοιχτίρμονας, ἀναμφιλόγως ἀποδειχνύ- 
ουσι». Τί τὸ χωλύον ἐστὶ τῆς ὑπὲρ αὐτῶν προσευ- 
χαῖς συνανακοµκεσθαι τὴν θυσίαν, xai τοὺς τοῦτο 
δρᾷν ἠρημένους val; προσφεροµέναις ἐπιχουρίαις 
τὰς ἐχείνων ψΨυχὰς ὠφελεῖν ἐπείγεσθαι; Καὶ adr 
"Οταν τοίνυν προσφέρωμεν τῷ Θεῷ τὰς ὑπὲρ τῶν 
πατοιχομένων θυσίας, xai προφευχὰς, αἰτιάσθω µτ- 
δείς. Eig τρόπον εὐχῆς τὸ πανάριστον ἐπ᾽ αὗτοῖς 
ποιεῖσθαι σπουδάζοµεν, δι οὗ γένοιτ ἂν ἑτοιμότερος 
εἰς «ὁ ἐλεεῖν ὁ Πατήρ. Καταργεῖται δὲ καὶ αὐτὸς ὁ 
θάνατος. Καὶ πάλιν. Ὅταν yàp xàv εἰ τῶν ἀπὸ 
γῆς δωµάτων ἔδω γεγόνασιν αἱ τῶν τεθνεώτων q- 


alíis bonis operibus juvari, Grece et Latine apul 
Leon. Allatium, De utriusque Ecclesie, Occidentalis 
et. Orienialis, yerpeiaa. in .degmate de. purgaierio 
consensione, p. 671. Roms 1655 in-9. 


1125 


FRAGMENTA DOGMATICA. 


1436 


χαὶ, ἀλλ’ ἐν ζῶσιν ἔτι λογίζονται παρὰ τῷ θεῶ, τίς Α apud Deum. Quis hoc asserere recusabit? Et paucis 


ὁ φάναι παραιτούµενος; Kal μετ óAlya* Ἐννοιῶν 
ἄρα σοφῶν τε xat ἀγαθῶν οὗ μετρίως ἡμαρτηκότας 
κατίδοι τις ἂν τοὺς ἁποστερεῖν ἑθέλοντας τοὺς χεχοι- 
µηµένους xaX θυσίας τῆς μυστικῆς, χαὶ τῆς ἄνωθεν 
ἡμερότητος. Ζῶσι γὰρ, ὡς ἔφην, τό γε Ev εἰχόνι θεοῦ 
ὥσπερ οὑδέπω ζήσειν µέλλοντες, χαὶ αὐτῷ δὲ συνόν» 
τες X puoi. Καὶ uec! ὀλίγα, τὴν τοῦ Ἰὰδ ὑπὲρτων 
τέχνων παραθέµενος Ovclav- φησὶ γὰρ, ὅτιι Ἀπ- 
£c es Lev ]ὼὰδ, καὶ ἑκαθἀάριζεν αὐτοὺς ἁγιστάμε- 
voc τῷ πρωῖ, xal προσφέρων ὑπὲρ αὐτῶν θυσίας 
κατὰ τὸν ἀριθμὸν αὐτῶν,» καὶ ἐπιφέρει «όγων" 
Οὐχοῦν οὐχ ἁπάθλητον παρὰ θεῷ τὸ θύειν ὑπὲρ ἑτέρων, 
οὐδὲ δρᾷν ἐφίησιν ἀνεγχλήτως. Ἐπαινεϊ γοῦν, ὡς 
οὐχ ὑπάρχον ἀνωφελές. Elea πάἀϊιν τὴν &y τῷ κατὰ 
Λουκᾶν Εὐαγγεβίῳ περὶ τοῦ παρα.ἰύτου, xal τῶν' 
χαλασάντων αὐτὸν διὰ τῶν χερὰμων ἐξηγησά- 
µενος ἱστορίαν τε xal θαυμαάτουργίαν, ἐπιφέρει, 
xal φησι». 00x ἁθαύμαστον ἠφίει ὁ Χριστὸς τῶν 
προσχοµισάντων τὴν πίστιν. Ὁ δὲ τῶν πόνων ἐπλού 
τει τὴν λύσιν, καὶ τὸ ἑτερογνήσιον εἰς φιλοθεῖαν εὖ- 
psv, xaX φ[λον αὐτῷ χατεστὴσατο, τὸν ἐλευθεροῦντα 
Χριστὸν πλημμµεληµάτων τε ὁμοῦ xal ἀῤῥωστημά- 
των. Καὶ αὖθις περὶ τοῦ ἑκατοντάρχου μνημονεύ- 
σας τοῦ ἓν τῷ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγελίῳ Aéyor- 
τος, « Κὺριε, Ó παῖς µου βέἐδἆηται παρα.υτικὸς 
ἓν τῇ οἰκίᾳ δειγῶς βασαγιζόµεγος καὶ. Aéret 
αὐτῷ Ἐγὼ ἐλθὼν θεραπεύσω αὐτόν. Kal ἀπο- 
κριθεὶς à ἐκατόνταρχος ἔφη" Κύριε, οὐκ εἰμὶ ἵκα- 
óc, ἵνα µου ὑπὸ τὴν στέγη» sloéA0nc* dAA εἰπὲ 
Jdóyo, xal ἰαθήσεται à παῖς µου. ᾿Ακούσας δὲ, 
Φησ]», Ἰησοῦὺς ἐθαύμασε, xal εἶπε τοῖς ἀκο.ῖου- 
0oU0cir * ᾽Αμὴν, Aéro ὑμῖν, παρ οὐδεγὶ τοσαύ- 
την πίστι’ εὗρον ἓν τῷ Ἱσραήᾶ. Εἶτα πρὸς 
αὐτόν. Ὕπαγε, xal ὡς ἐπίστευσας γενηθήτω 
σοι καὶ ldón ó zaic àv τῇ ὥρᾳ ἐχείνῃ. » Καὶ 
ἐπιφδρει, xal gno * "Αθρει δή µοι xàv τούτῳ τῷ 
διὰ τῆς ἑτέρου πίστεως τὸν o0. παρόντα σωζόμενον. 
T6 τοίνυν ἡμῖν ἀνοσίως τὴν φιλοχέρδειαν ἑἐπιφημί- 
ζουσιν, οἱ τῶν ᾿ εἰδότες οὐδὲν, τὴν ἄνωθεν ἡμερό- 
τητα τοῖς ἐν πίστει χεχοιµηµένοις σπουδάζοµεν, τὴν 
ἁγίαν τε xal μυστιχὴν ἐπ᾽ αὐτοὺς τελοῦντες θυσίαν, 
ἠλεήμεθα, καὶ αὐτὸ δὲ «5 τοῦ θανάτου πέπτωχε xpá- 
«ος, xal ἡ τῆς ἀτελευτήτου ζωῆς ἀνέλαμφεν ἑλπὶς 


interjectis : E sententiis itaque bonis ac sapientibus, 
nec mediocriter excidisse quisque comperiel eos, 
qui dormientes et sacrificio mystico et superna 
clementia spoliare eonantur. Vivunt enim vitam, 
quae in imagine Dei vivitur, et quam semper simul 
cum Christo victuri sunt, Et post pauca, Jobi pro 
filiis sacrificio apposito, dicitur anim: «  Mittebat 
Job, et purificabat eos, exsurgens mane, et. offerens 
pre eia victimas secundum wumerum eorum ', in- 
fer! : » Ergo sucrificia offerre pro aliis a Deo non 
rejicitur, quod alisque erimine fleri permittit. Lau- 
dat igitur tanquam utile? Tum deincopa historia 
atque miraculo, que in Luce Evangelio de paralg- 
tico *, εἰ iis, qui ex lecto eum. submiseranj, expositis, 
subinfert el ait : Noo absque miraculo fidem eorum, 
qui adduxerant, reliquit. At hic dolorum sola- 
tionem abunde consequebatur, et quod alterius ernt, 
in candidum Dei amorem immutavit, οἱ sibi a 
Christo, qui a peccatis simul et :egritudioibus libe- 
rat, benevolentiam conciliavit, Itemque centurionis. 
mentione inducta, cujus in Matthai Evangelio histo- 
ria narratur, dicentis ; « Domine, puer meus jacet 
in donio paralyticus, et male torquetur ; et ait. illi : 
Ego veniam et curabo. eus. Et respondens centuria, 
ait : Domine, non sum dignus, ή intres sub. tectum. 
meum, sed lantum dic verbo, e£ sanabitur puer meua.. 
Audiens autem Jesus smiratus. est,et. sequantibus se. 
dixit : Amen dico vobis, non inveni tantam fidem. 
in Israel. Tum ipsi : Vade, et sicut credidisti, fiat tibi. 
Et sanatus est puer in illa hora *, » subnectit, et ait ». 
Yide etiam in hoc absentem per alterius fidem &a- 
natum. Quid igitur nobis avaritiam et lucri cupidi- 
nen exprobratis rerum similium prorsus ignari, qui 
supernam clementiam in fide defunctis conciliare 
niimur, et. sacrum ac mysticum pro illis sacrifi- 
cium perpetramus, cujus ope misericordiam conse- 
quimur, cujus subsidio ipsius mortis robur cecidit, 
et vite nunquam desinentis spes in Christo Jesu 
Domino nostro relaxit. Contentiose admodum οἵα- 
(ionem suam sapiens ac optimus Pater. instituens,. 
non sine indignatione atque — gravi offensione ab. 
errore quam longissime repellit eos, qui non  recte- 
sentire sibi in animo  proposuerant ς tum deinceps 


àv Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. Ἀγωνιστικῶς p abundanter nimis sacris eloquiis, et miraculis a Chri- 


καὶ eóvüs tóv Aóyor παραστησάµενος d cogóc 
«al πανάρισεος Hathp, καταμεμγάμενός τα, xal 
ἁποσοθήσας πόῤῥω που τῆς zAdrnc τοὺς μὴ 
ἐρδὰ φρυνεἶν éAopévovc* εἶτα xal καταπ.λουτίσας 
αὐτὸν Ex τε τῶν θείων «ἑογίων, Ex ta civ θαυματ- 
ουργιῶν, ὧν ἔδρασε Χριστὸς d ἐπὶ πάντων θεὸς, 
καὶ τὰς ὑπὲρ ἅλλων ὑφ' ἑτέρων αὐτῷ xal προ- 
σαγοµένας ἐντεύξεις μεεὰ πίστεως, θυσίας τε καὶ 
προσφορὰς προσηκχάµενος, παιδεύει σιγᾷν τοὺς 


sio in omnibus Deo, qua pro aliis precationes, nec 
non sacrificia, εἰ donaria fide sibi oblata excipiens 
confecit, insirucius, illis qui. adversantur , seseque 
opponunt constitulioni, censuetudini scilicet, et recto 
catholice et apostolice Ecclesie dogmati, silentium 
imponit, suadetque in. posterum sepius pre mortuis 
eblatienes aique supplicaiiones absolvere, ctm plane 
ealleant, illis Deo εἰ Patri oblatis maximam inde- 
mortuis emanare utilitatem. 


ἀντιδιατιθεμένους ἔτι καὶ ἀντιπίπτονγτας τῇ καταστάσει, ἤγονν συνηθείᾳ, καὶ τῷ ὀρθῷ δόγµαει 
τῆς παθοΛιχῆς καὶ ἀποστολικης Εκκλησίας, πείθει τα τοῦ «οιποῦ συνοχῶς εὰς ὑπὲρ τῶν κεχοι- 
µηµένων ἐπιτελεῖν εὐχάᾶς σε καὶ προσφορὰς, εὖ εἰδότας, ὡς πάντως ὠφε.1ηθήσεσθαι αὐτοὺς τούτωχ 


Φροσαγοµένων τῷ θεῷ καὶ Πατρί. 
! Jobs, 5. *Luc. vir, 16. ? Matth, vii, 6 15. 


1421 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1ps 


1M. 
EX LIBRO CONTRA SYNUSIASTAS (1). 


4. Cyrillus in libro aaversua eos qui naturas con- À aio : Quoniam 


fundunt (2) qui incipit : « Paulo ante. locuti diu 
SUmus. ) | 


Quousque tandem nonnulli scriptis suis astruent, 
vel somníabunt potius, Verbi in carnem ac sangui- 
pem conversionem, amentium instar nugantes ? His 
nos dicimus : Evigilate, ebrii de vino vestro. Qu: 
euim vestra est de natura carnis sententia auL notio, 
vel quomodo inscrutabilem scrutamini Dei naturam ? 
Quis porro audeat rem metiri immensurabilem ? 
Nemo certe dicet. nemo sine errore deflniet, qua- 
nam sit praditus natura Deus, omnium Dominus, 
luz, vita, gloría et potentia, ille demum qui omnium 
rerum naturam novit, et quidquid in homine est 
scientia sua complectitur. Quousque tandem non- 
nulli afürmabunt, Verbi factam in terrenum hoc 
corpus mutationem, id est Deum Verbum de sub- 
stantia propria confecisse sibi corpus, quod nostro 
consubstantiale sit? Hi videlicet primo quidem pro- 
fitentur, Verbum a semetipso alienum evasisse, id 
est, jam non amplius Deum esse, ut dixi, creatorem, 
vitam, gloriam, potentiam : atque etlam docent eum 
jn errorem posse incurrere, cui obnoxie creature 
sunt : aliaque hujusmodi eidem attribuunt. pessima 
oppido, et ipso indigna. Equidem quarendum ab eo 
arbitror, qui hanc opinionem in medium attulit, 
num passionum ignominiam in Verbum incidere 
necesse fuerit? Atquehz»c nonnullorum opinio nonne 
furiosa est ? Profecto nihil amentius excogitari po- 
test quam ita Verbi naturam contumelia afficere. 
Alioqui qui fleri posset, ut Dei nomen sublimius 
quovis nomine esset, et ipse Dominus virtutum fo- 
ret? Sed enim aliquis fortasse dicet, haud id quidem 
necessarium fuisse, sponte tamen ita semet com- 
mutasse, ul inevitabili passioni subesset. Atqui cgo 


* Malach. in, 6. * Psal. ci, 96, 97. 


(1) Ex Apologia Joannis Caesariensis pro concilio 
Chalcedonensi qua in codice Syriaco Vaticano 
guperest. — Mai Biblioth. nova Patrum, ll, 445. 

(2) Hi proprie dicebantur συγχυτικοί, confusanei, 
cujusmodi fuerunt Apollinaris οἱ Eutyches, el póstea 
Severus, qui duas Christi naturas in. unam adu- 
naverunt atque confuderuut. Hinc Theodoreti dialo- 
gus contra Apollinarem inscribitur 'Acüyyvutoc, In- 
confusus. Proprius tamen operis a Cyrillo scripti 
titulus fuit χατὰ Συνουαιαστῶν, contra Synusiasias, 
sive contra eos qui duas substantías divinam el liu- 
manam ita in Christo adunatas aiebaut, ut una post 
adunationem esset. (s revera titulus operis Cyrilliani 
ita recitatur ab Ephrzemio Antiocheno apud Plio- 
. um cod. 229, p. 796, quod vocabulum vix vellem 
a Scotto explicatum fuisse Latine contra consub- 
staniialistas, ne forte Euntychiani heretici permu- 
tentur cuin orthodoxis Homousianis; quauquam hi 
yeapse de substantia divina tantum loquuntur, qu:e 
eadem in Patre Filioque est ; illi ex duabus Christi 
naturis humana ac divina unam, ut dixi. faciebant. 
fcdenim commode accídit ut titulus Cyrillianj operis 


inconvertibilis natura Dei est, 
utique rem seipso indignam agere voluisset. 
9. Idem Cyrillus in eodem libro. 

Sed isti fortasse opinantes dicent Deum Verbum 
conversum quidem in carnem, sed non totum, nec 
ommino, nec in omnibus, Verumenimvero nonne 
evidenter insaniet si quis dicere aut credere talia 
velit? In primis aiunt. Verbum baud se totum im- 
mutasse vel conversionein passum : deinde eum fi- 
nibus cireumseribunt, dicentes ipsum quantitate 
contineri, loco cohiberi, sub definitionem cadere, et 
cum aliis rebus connumerari. Qudmodo autem hi 
adversarii ignorant, corpus quod sit divisionis capax, 
omnia semper pat, qua singule partes ejus pa-, 
tiuntur ? Neque enim uni membrorum pati conün- 
geret, nisi universa corporis natura patiendo [foret 
obnoxia. Interim hi nos cogunt ad verba quoque 
minime nobis spontanea descendere : sed venia prius 


4 Verbo Dei postulata, dicimus quod, si forte mata- 


bilitas ab eo non esset aliena, neque illi impossibi - 
lis ejus rei passio, utique ad Patrem quoque san- 
ctumque Spiritum vis hujus blasphemiz perveniret : 
tota est enim consubstantialis saactissima Trinitas 
el immutabilis. Quodnam vero robur inürmitati 
nosua impetraremus, si Deus zxque ac nos foret 
infirmus, atque in ea converti posset, quas nobis 
effari non licet, etiamsi ab aliis diserte dicla audi- 
mus? Sed « videte me, inquit Scriptura, quia ipse 
sum, et non sum mutatus '. » Tum et divus Psal- 
mista alicubi canit : « Opera manuum tuarum sont 
εἰ: ipsi peribunt, tu autem permanes : ipsi vele- 
rascent ownes ceu vestimentum, et tanquam pal- 
lium invertes eos, et. invertentur ; sed tu idem es, 
et anni tui non finientur *. » Animadverte igitur 
quomodo edoctus a Deo Propheta, ad creatarum re- 
rum naturam mutabilitatem amandat, cujus rei ar- 


χατὰ Συνουσιαστῶν sexies recitetur in opuseulis 


Grecis a me editis Script. vet. t. Vll, pp. 10, 15, 
97, 990, 295, 502, cum brevibus ejus fragmentis, 
quiz partim cum hisa Joanne Casariensi recitatis, 


D wire congruunt, ut postea videbimus. Contra Syne- 


siastas scripserant etiam Diodorus Tarsensis et 
Theodorus Mopsustenus, testibus Facundo Her- 
mianensi lib. vin, cap. 4. necuon Leontiio ade. 
Kutych. apud Canisium Ani]. lect. ed. nov. t.l, 
p. 591, itemque apud meSpicil. Rom. t. X, part. i, 
pp. 87, 88. Denique etiam Theodotus Antiochenus, 
uii affirmant apud me tom. cit. p. 10 Anastasius 
presbyter, et. Leontius p. 154. Uno versiculo rem 
definierat apud Theodoretum dial. cit. p. 106 An- 
tiochus Ptolemaidis : Mi συγχέῃς τὰς φύσεις, xal 
οὗ ναρχήσεις περὶ τὴν οἰχονομίαν Noli naturas 
confundere, et circa incarnationis mysteriunt mon 


Aorpebis. Sedeuim 1οἱ olim et postea. contra illam 


Ιιαγοφδίσι scriptis, ea nibilominus vivax residet apu: 
partem maximam Syrorum, Armeniorum, Zthiopum 
atque Coptorum. Tauta est prajudicii οἱ antiquitate 
suscepti lenacilas! 


1129 


FRAGMENTA DOGMATICA. 


14420 


gumenta ordinatim recitat dicens fore ut cceli con- A obrem ? Certe caro ad id spoute sua non fertur, neque 


senescant ; supremo autem Deo immutabilitatem 
conservat, ipsum eumdem fore aemper atque im- 
mutabilem testans. Sicuti autein non. est credendum 
ullam esse !am necessariam rem, qus Verbi natu- 
ram in id convertere, quod reapse non est, queat: 
ita nulla vicissim creatura ad deitatis naturam 
migrare poterit; ne mulla deinceps ei contingerent 
inconvenientia, qux sane inveniabilis blasphemia 
foret. Certe si aliqua creatüra ad deitatis statum na- 
turaliter transiret, nemo Jam a recta deviare sen- 
tentia videretur, si forte diceret eam ex nihilo esse 
factam, sed ideo malerise particulam sibi sumpsisse, 
ut exsisteret : tum corpus aliquando éxstiturum in 
substantia non corporali : remque visibilem ac 
tactui subjectam, Seri postea invisibilem et nullo 
taetu. seniendam : denique corpus illud vitam vi 
proprie naturz habere, uti Verbum vitam a Patre 
accepit. Aiunt insuper ipsum in ea mutatione con- 
eubstantialitatem cum natura nostra fuisse adeptum, 
ne quis forte diserte diceret vitam ei non inesse: 
neque esse inconfusum, quidquid corrumpi potest. 
Tum opinionibus suis dispensationis carnem oppu- 
gnant. Jam ego quid dicam? Dominus Deus nobis 
apparuit, ut. corruptionem adversus nos rebellan- 
Lem destrueret, non vero ut ostenderet naturam suam 
factam esse participem corruptionis : sed suam 
factam esse demonstravit carpem illam, qu: morti 
erat mancipata. Sed num juste aliquando contendet 


jd more suo sppetit naturalibus motibus incitàta. 
Ergo falso diceretur caro ad eum (flnem jussu Dei 
Verbi pervenisse. Án vero dispensationis rationem 
abominabilem excogitavit, ut carnem ad dignitatem 
everzisse ipso Verbo majorem demonstraret,*atque 
ut ea pompatica videretur? Atque audiendus Psal- 
mista est : « Sacriflcia et oblationes non espeti- 
visti, holocausta pro peccato noluisti ; corpus mihi 
parasti ; ideo dixi : Ecce venio. Initio libri scriptum 
est de me utfaciam voluntatem tuam, Deus *. » Ergo - 
Mosaiez legis sacrificia Patris voluntate non exi- 
guntur, magis vero incarnatio Verbi requiritur, : 
nempe ejus humanatio, ut eos qui sub coelo sunt 
perficiat in gratia per fidem : quam rem misericor- 
dix pacisque causa fecit, prout Deo dignum est. 
Quonam pacto dicere quis ausit factam ab ipso abormi- 
nabilem dispensationem illam, qux adeo est vene- 
rabilis ac salubris? id quod reapse accidisset, si 
mutata divinitatis natura in carneam transisse! 
Paulus quidem sapientissimus scribit : « Sanctum 
ejus corpus, in quo passus est, cum in tentationem 
incidit, ut eis qui tentandi forent opem ferret *. » 
Si verba illa in quo passus est delemus, summa rei 
deletur, itemque suppeditati nobis auxilii scopus. 
Quod si, ut volunt qui ea verba supprimunt, caro 
in deitatis substantiam transisse dicitur, ut id quod 
non erat fleret, jam ipsa earo baud ulterius mentt 
nostre occurrít:secus enim qux mutationis ratio 


aliquis, Deum Verbum in naturam corpoream esse (, fuisset, si quod erat, in stata suo permansisset? 


mutatum, aut versa vice carnem ad Dei naturam 
migrasse, ut ipsi fleret consubstantialis? Num nos 
ea credere oportet, que omnino credenda non 
sunt? 

9. Idem Cyrillus in eodem libro. 

Verbum de coo lapsum, et cujus propria caro 
facia est, revera de coelo advenisse dicitur, vitam- 
que mundo contulisse. Divina caro est itaque, ut 
jam dixi : nemo tamen recta ratione intellectuque 
praeditus, idcirco Verbum in carnem mutatum esse 
sibi persuadebit. Necesse est enim ut sublimissiima 
omnium natura purum statum retineat, id est sim- 
plicem sine alterius commistione, ne forte videatur 
composita, aut incremento indigens, aut cujusquam 
Tei particeps qux naturam suam minime deceat, 
dum in nature unitatem, sive consubstantialitateu 
concurrit (1). Nunc acuti intellectus oculo opinionem 
Confusaneorum scrutemur, dicentium carnem inef- 
fabili ratione sic esse mutatam, ut Deo Verbo con- 
substantialis evaserit, Cur id, inquam, aut quam- 


5 Pgal. xxxix, 7-9. * Hebr. ii, 18. 


(4) Exstat Grece hic loeus apud Anastasium pre- 
shyterum a nobis editum Script. vet. t. VII, pp. 10, 
15, 21, cum vix aliquot varietatibus sic : Kvpi.t4ov 
&x τοῦ κατὰ Συγουσιαστῶν Aóyov. Ναὶ μὴν xai 
ἐξ οὐρανοῦ χαταθεθηκέναι λέγεται, xaX ζωὴν διδόναι 
τῷ cup διὰ τὸν ἄνωθεν χαὶ ἐξ obpavou καταθάντα 
Αόγον, οὗ καὶ ἰδία γέγονεν ἡ σάρξ’ οὐχοῦν θεία μὲν, 
ὡς ἔφην, ἑστίν' οὗ μὴν ἔτι xax εἰς φύσιν θεότητος 


Qua nostro corpori utilitas accederet a mystico 
sanctoque sacrificio, cujus suscepti factum est par- 
ticeps? Quinam ejus rei fructus alius fuisset, nisi 
quod Verbum naturam suam mutare voluisset? Cur 
nobis ipse dixisset : « Ego sum panis vitze qui de 
coelo descendit, mundoque vitam zternam dat. Et 
panis, quem ego tribuo, mea caro est, ob mundi vi- 
tam, Qui manducat meam carneir et bibit meum 
sanguinem, in me raanet, et ego in eo*. » Ergo si 
caro in id quod non erat. mutata est, atque ad su- 
blimiorem natura propria gradum transiit, id est si 


eam Verbi voluntas excelsiorem fecit, nobis quoque 


vim hujus mysterii, resque ad id pertinentes ratione 
alia licebit peragere. 


4. Idem Cyrillus in eodem libro. 


Ergo incarnationis dogma perspicua veraque fide 


creditur. Quod si, ut. adversarii dicunt, abjecta est 


caro, ei in naturam Verbi mutata, quod ei se co- 
pulavit, vana quoque evaderet una cum caruis mu- 


5 joan. vi, 51-55. 


ταθαλεῖν ὑποπτεύσοι τις ἂν, εἴ Ye νοῦν ἔχει τὸν 25 
βεόηχότα καὶ δογματιχῆς εὐτεχνίας ἐπιστήμονα * δεῖ 
γὰρ τῇ πάντων ἐπέχεινα χαὶ ἀνωτάτω φύσει, σώζε- 
σθαι χαθαρῶς τὸ ἁπλοῦν χαὶ ἀσυμμιγὲς ἑτέρῳ, καὶ 
τὸ μὴ συντεθεῖσθαι δοχεῖν, Ev γε τοῖς xa0' ἑαυτὴν 
Ίγουν προσθήχης δεδςῆσθαί τινος xaX ἀσωμφυοῦς αὐ- 
τῆς πράγματος elg κοινωνίαν ἑλθεῖν τὴν ty ταυτότητι 
φύσεως Tyov) ὁμοορσιότητι, 


4421 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


14192 


falione 'salutaris fidei nostra confessio: imo res À quo de calo rediturus est *, hinc conatat carnem 


ieia pessumdaretur, eum indidem maoante justi- 
fieatione; consequenterque nos adhuc in peccatis 
nostris manemus, neque veterum culparum nostra- 
rum sordes diseusss sunt. 


5. Idem Cyrillus in eodem libro. 


Si caro Verbi a nostrze carnis conditione recessis- 
set, superior nobis effecta, quia in deitatem eon- 
versa, salutis nostre basis corrueret, nosque adeo 
,, 8üb mortis peccatique sevitiam recideremus., Sicut, 
domus murive subrutis infimis fundamentis, univer- 
sum zdiücium dilaberetur, et quidquid illis fulcris 
superstructum fuerat; ita si Unigeniti cum carne 
dispensatio vera nou essel, res nostre simul atque 


jn perpetuum everterentur et infirma fierent. Sie B 


aio pariler, quod οἱ Yerbi caro in deitatis naturam 
mula!a fuisset, necessario atque in :zternum a Filii 


hominis appellatione excideret, Cur ergo sapien- : 


tissimus Paulus dixisset : « Unus esi Deus, et unus 
mediator inter. Deum et homines, homo Christus 
Jesus, qui dedit seipsum redemptionem, pro no- 
bis *?» Est ipse mediator ut Deus, idemque homo 
simul, Deum Patrem nobis placans ; ipse unus est 
jn unica adunatione, in qua 6416 grandi cua diffe- 


Fenlia distinguuntur nature (1): eedem tamen- 


concurrunt simul in Christum, et jn inconfusam 
adunationem atque insolubilem ; similis Patri est 
deitate, similis nobis bumanitate; aique ita cognosci- 
wur homo Christus Jesus mediator noster. Quod εἰ 


abominabilis in eo, ut isti volunt, caro esset, rei C 


summa de medio tolleretur, nec jam ipse inter nos 
Patremque suum mediator esset. Tunc autein quo- 
1i0do ad illum accederemus ? aut certe quis nos illi 
admoveret? quis demum superesset mediator? Divus 
Paulus dixit. hominein esse mediatorein, Tum ipse 
Christus inquit: « Nemo venit ad Patrem, nisi per 
Qe.» Portentosum est ergo et insania plenum 
commentum illorum qui naturas confundunt. 
6. Idem Cyrillus in eodem libro. 

« Cum Filius hominis venerit, num in terra fidem 

Inveniet *? » Nunc quzrimus ab adversariis, quam- 


nam volet hominis Filius fidem invenire, cuin de 
elo descendet apud eos qui in terra versantur? 


Vel quidnam de eo opinari possumus? Num forte p 


abjecturus est Filii hominis conditionem, an potius 
in similitudine nostra Inansurus, ut homo esse cre- 
datur? Quod si longe abesset, ut. ipsum aque ac 
nos hominem reputare possemus, consequenlerne 
dicere liceret venturum fortasse ceu hominem ut 
fidem iu terra inveniat, et non potius venturum ceu 
Deum Verbum simplex et absque carne, ut hanc 
fidem apud terrestres. inveniat? Sed quia ipsemet 
manifestese Filium hominis vocitavit tempore etiam 


* I Tim. ni, 5. 
** Philipp, nm, 91. 


(1) Vides hic etiam 
falso auctoritatem sibi 


7 Joan. xiv, 6. * Luc. xvir, 8. 
'5 ] Joan. iv, 192, 


pratendebat, 


* Matth. xxvi, 6... ! Rom. viii, 99. 


quantopere Cyrillus abhorreat a Severi 


ab eo {η aliud quodvis non fuisse mutatam, sed glo- 
riosam apud eum manere, iacorruptibilem, sine ma- 
cula, atque illa luce fulgentem ad quam nemo potest 
accedere. Porro liand cum illo tenui, αἱ primitus, 
splendore descendet. 


7. Idem Cyrillus in eodem libro. 


Si caro ejus ad naturam deitatis ipsius transisset, 
jam Filius hominis esse desineret ; palamque omni- 


. bus fieret. gloriam adoptionis amitti a nobis, tan- 


quam si primogenitum inter multos fratres * diutius 
non haberemus. 


8. Idem Cyrillus in eodem libro. 


Non apparet Verbum carnem mutasse, que in- 
converübiliter et absque confusione illi eonjeneta 
est in deitatis natura. illud potius observamus, me- 
rito illam gloria sua magniüeasse, honoribnsque 
Deo debitis cumulasse: atque ita. tempore suo ear- 
nis quoque dispensatoria substantia [de ccelo de- 
scendet]:quam videntes admiratione perculsi sunt. 
Hanc reapse oculus vidit, uti seriptum est. Sancto- 
rum enim angelorum unus mirantibus ait : « Viri 
Galikei, quid coelum suspicitis? Ilie Jesus qui assum- 
ptus est a vobis, sic veniet quemadmodum vidistis 
eum euntem in coelos *!, » Num dicturi estis. visum 
esse ab iis salientem ad Patrem absque carne? id 
est forma nostra indignanter abjecta, jam non fuisse 
In corpore visibili, ideoque se commutasse in invi- 
sibilem incorruptibilemque naturam ? Quis, inquam, 
προ dicere ausit? Sin contra ita venturus est, uti 
ascendit, quidni vere dicetur, eum eodem corpere 
Verbum, non autem in natura simplici et. absque 
carne, esse venturum? 


9. Idem Cyrillus in eodem libro. 


De Christo scripsit sapientissimus quoque Paulus : 
« Qui immutabit corpus humilitatis nostrae, ut sit 
simile corpori gloriz '*. » Quid ad hac dicent illi, 
qui carnem mutatam aiuut in Verbi nataram? Nam 
sanctorum corpora ideo mutantur in deitatis natu- 
ram, quia ipsa quoque conformia (unt corpori 
gloria ejus? Nonne mers gerre sunt hxc eorum 
verba, quse inscitia scatent? Si caro ad deitaus 
naturam, ut aiunt, transiit, quonam demum in cor- 
pore Deus Verbum versatur ? Est enim deitas incor- 
pores, verissimeque dicimus nemini Deum esse 
conspicuum '*, 


40. Idem Cyrillus in eodem libro. 


Sed fortasse dicent carnem haud omnino sob- 
stantiam suam amisisse; sed cum Deo Verbo semet 
commiscuisse naturali quadam adunatione. Ego vere 
quomodo bis oceurram, presertim quia humanum 
ratiocinium in his torpet, neque propria, ut ita di- 


!! Act, 1, 14. 


Monophysite sententis, qui tamen illius 


Li 


4455 


FRAGMENTA DOGMATICA. 


1554 


cam, ín provincia versatur ? Nam vel caro inmuta- A suam personamque amisit, nec priorem eum iilo 


bilis est, ideoque in Verbi naturam non muta- 
' Wur...vel in id semper mutatur quod antea ipsa 
nonerat; quam mutationem dum patitur, ab ea 
stabilitate discedit que Deum decet, atque ab illa 
qua naturaliter fruebatur. securitate. Tunc autem 
quomam jure homo posset appellari? Interim sa- 
pienter recteque existimaudum credo, nullam rem 
creatam, ad deitatis posse naturam unquam assur- 
gere, id, inquam, inter. impossibilia numerandum 
est. Quod si hi forte idonea argumenta repererint 
ad persuadendum fore ut, in permistione naturarum 
atque insertione, proprietates unias ita conserven- 
tur ut non communicentur alteri, maneatque per- 
fecta singularum definitio, his sane argumentis 
ulantur :tunc enim nos concedemus, permistione 
hujusmodi, baud omnem veritatis vim periti. 
[ (4) Verumtamen si forte dicayt earnem et Ver- 
bum eo modo inter se mista quo liquidi humores 
solent, quomodo ignorant liquida, quse invicem 
temperantur, vinum puta ac mel, jam non pura 
janere ut erant sed aliene substentie assum. 
ptione, in aliud quiddam transmutari? Si ergo aiunt 
concretam fuisse eum Verbo carnem, necessario 
prorsus dicendum est utramque dictarum rerum 
à suo priore statu. discessisse, mediumque aliquid 
ex utraque confectum, diversa prorsus natura prz- 
ditum, quam antea res utraque partiatim erat. T 
"unc ego adversarios sciscitari vellem, quem ad 


statum trausísse putent Verbi naturam. dum carni C 


niista est? quandoquidem in priore certe statu non 
mansisset, anne commistio Verbum a propria con- 
diiione depulerit, ac sua virtute minuerit ad infe- 
riora detractum? Sin alterutrum aiunt perfectius 
apparuisse, hane quidem perfectionem carni po- 
tius attribuendam censerent; constarel enim ipsam 
ad sublimiorem statum evectam. Sin vero secus 
est, Verbumque potius ad rem minorem semet in- 
clinavit, num caro Verbo nocuit, sicuti nosmet 
graval nostra natura? Nos interim recte dicimus 
Verbum semet ad exinanitionem demisísse, no- 
siramque formam assumpsisse, baud sane ut quid- 
quam im sua se passum natura demonstraret, sed 
υἱ nos de carne erigeret, qui carne et sanguine 
conipacti sumus, atque ab humana conditione ele- 
vatos, Dei filios efficeret. Sin contra, ut isti vetera- 
tores aiunt, commiscuit se carni Verbum, atque 
jd quod nou fuerat effectum est, quomodo ipsum 
sua dignitate minutum jare negarent, non intelligo. 
An vero dum Dei affectat similitudinem, formam 


ΝΕ] Cor. v, 16. ' Rom. vin, 8... !* Joan. µ, 19. 


(1) Sequentem Cyrilli partem, quam uneis inclu- 
dimus, wire conservavit Grace Justinianus impera- 
iu dogmatica ad monachos Monophysitas epi- 

:., quam nos primi edidimus Seript. vet. t. Vil. 
iai ergo p. 295 ita legitur : 'O ἐν ἁγίοις Κύριλλος 
κατὰ τῶν Σωνουσιαστῶν λέγει τάδε’ c Ei δὲ ὡς ἐν 
τάξει ὑγρῶν ἀναμεμίχθαι φασὶν ἀλλήλοις σάρχα τε. 
καὶ λόγον, πῶς Ἠγνόησαν ὅτι τὰ ἀλλήλοις ἀναχιρνά- 


wqualitatem retinuit, sed humiliore loco depres- 
sum, nature glorieque suz deminutionem passum 
esi? 

11. Idem Cyrillus in eodem libro. 


Molestissimum est tolerare aliquid e multis quse 
isti dicunt pessimis : quamobrem videtur mihi ab 
his absurdis opinionibus recedendum. Ergone com- 
mistionem fugimus? Utique damnum pariter ab ea 
&catens vilamus. Aliud quoque argumentum pro- 
ferent, divum scilicet Paulum ita scribentem : « Etsi 
Christum in carne novimus, nunc non item !*. » Si 
ergo dicimus Christum in carne jam non agnosci, 
necessario carnem in Verbi naturam mutatam affir- 
mamus, ut tanquam Dei caro agnoscatur. Atqui 
aliquis forsan ad hzc illico responderet : num Paulus 
cum de nobis aiebat : « Qui in carne sunt, placere 
Deo nequeunt; vos tamen haud in carne versamini, 
sed in spiritu *5, » an, inquam, carne nos et sanguine 
earere cognoverat? Ergo hoc de incorporeis spi- ' 
ritibus dixit. Porro quidni stolidum detestandum- 
que sit, si quis carnem, id est carnis passiones Do- 
mino attribuat? Servator enim omnium Christus 
immaculatus est, atque omni peccandi facultate 
carens. Cum autem si dicitur In. carne non cognosci, 
intelligendum est eum in infirmitatibus carnis jam 
non cognosci. 

12. Idem Cyrillus in eodem libro. 


Jejunavit igitur, esuriit, longo itinere lassatus 
est, itemque cruci fixus obiit : atque hzc omnia 
perpessus est, haud tamen in deitatis natura ( neque 
enim imaginari licet passibilem esse divinam natu- 
ram), sed in carne sua potius. Jam cum ipse vila 
sit mortemque calcaverit, humanam nobis naturam 
ad incorruptibilitatem vitamque renovavit. Ipse vero 
nunc omni bumana infirmitate carere conspieitur, 
sicuti recte dictum fuit: nempe in carne uon cogno- 
scitur, id est in caruis infirmitate, ut ait mysteriorum 
ejus ininister. * 

15. Idem Cyrillus in eodem libro. 

Cum autem mortem, nostri causa, in. carne gu- 
stasset, pariter eum corpore ascendit, Cumque Ju- 
dzorum iurbe predixisset : « Destruite templum 


D hoe, et tribus diebus rursus erigatm ?$; » revera 


restauratum est quod fuerat destructum, Destru- 
clam vero carnem dicimus, non Verbi naturam, quod 
fieri nequit. 

44. Idem Cyrillus in eodem libro. 


Jam eum apostolis ipse noster Salvator Christus 


να τῶν ὑγρῶν, οἶνος φέρε εἰπεῖν κάὶ μέλι, ὃ μὲν 
σαν, εἰσὶ χαθαρῶς οὐχέτι, προσλήψει δὲ μᾶλλον τῆς 
ἑτεροειδοῦς ποιότητος, εἰς Ἑτερόν τι µεθίσταται; οὐχ- 
οὖν εἰ συγχεχρᾶσθαί φασι τῷ λόνῳ τὴν σάρκα, πᾶσά 
πως ἀνάγχη λέγειν ἑχάτερον τῶν ὠνομασμένων áo 
στῆναι μὲν τοῦ εἶναι ὃ ἦν, Bv δέ τι τὸ ἀμφοῖν ἄπο- 
τελέσαι µέσον, ἑτεροφυές που πάντως, "| ὅπερ ἣν 
ἑκάτερον ἀνὰ µέρος.) 


1135 


S. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


persuaserit se de morte suscitatum, carnem pedes A 


manusque labentem, seque non esse spiritum 
manifeste demopstraverit ; cur jam quisquam suspi- 
cetur 64ΡΗΘΠΙ esse mutatam in deitatis naturam, 
neque aliquid passam, neque destructam mortem, 


cum in vitam post tertium diem rediit, suisque 


discipulis conspicuum se fecit ? 
45. Idem Cyrillus in eodem libro. 


Quis sanctorum Patrum hzc tam dura przdixit, et 
impossibilia, nec hilum veritatis habentia ? Quis apo- 
stolorum aut evangelistarum verba hujusmodi protulit? 
Profecto nemo. Confundantur itaque qui ex corde 
8u0, non ex Domini ore loquuntur, uti scriptum est". 

Nos autem orthodoxiz legibus subjecti , quze tam 
. diligenter stabilita fuit, sectandze sanctorum Patrum 
recta doctrinz operam den:us; neque vanis vociferan- 
tium nonnullorum, qui nihil intelligunt, dictis auscul- 
temus, ita ut quz minime decent opinemur: sed ubique 
. veritati adliierentes, mentemque sacrarum Seriptu- 
Tarum oraculis intendentes, dicamus Domini carnem 
iutelligente anima esse informatam, eamque divinam 
credamus, immaculatam, gloriosam, ideoque et alios 
vivificantem ac sanctiüicantem, utpote qux Verbi 
propria fuit, a Deo Patre ei non aliunde geniti; eam- 


que nunquam carnem in naturam deitatis mutatam 
affirmemus. 


46. Sanctus Cyrillus inlibro adversus Diodorum Tarsi 
episcopum (1), qui incipit : « Ante omnia veritas, 


quam nihil coarguil, nosque ipsi recte de illa loqui 
tiotimus. » 


Quidni oportebat ab eo potius demonstrari, quid 
inter carnis et deitatis attributa intersit ? Aio igitur, 
jn singulis nuper nominatis rebus, sive corporeis sive 
secus, carnem esse qu: de buinana forma sumpta 
fuit; Verbum autem quod e Patris substantia prodiit. 
: Maud idcirco tamen dividendus in duos est unicus 
ille noster Dominus Jesus Christus. 


17. [dem Cyrillus in εράεπι libro. 


Dicimus Domini carnem anima intelligente esse 
animatam. ὥσρο nos hoc diximus, el nunc quoque 
rem ita se habere denuo affirmamus. 


! Jerem. xxxii, 16. 


1436 
48. Idem Cyrillus in eodem libro. 


Sed Diodorum quoque audiamus. Sin vero tu id 
dicis de Nazareno, nempe si hominem appellas bune, 
qui assumptus fuit, ostende nobis, nibil dissimulans, 
externa personam; tuamque diserte sententiam ex- 
poue, neque carnem inanimem dicas. — Atqui ae- 
dientes tu fallere putas, quia constanter nos affirma- 
vimus carnem pro sua ratione ac natura differre a 
Verbo, quod de Deo Patre natum est. Hxc tamen 
propria ejus caro foit propter inseparabilem conjun- 
ctionem. 


49. Idem Cyrillus in eodem libro. 


Imo potius unus idemqne Filius est, ut perspicue 
cognoscitur, de substantia Dei Patris secundum divi- 
nitatem, et ex nobis secundum humanitatem. Nempe 
etiam propheta, uti Moyses, appellatus fuit, item- 
que de stirpe Davidis, Neque ejus agnomen reniovea- 
mus; nam dispensationis ejus virtatem rationemque 
satis novimus. Neque proprie: templum fuit, quod 
attinet ad ejus naturam; etenim Deum esse apparet. 
Quod si anime a corpore suo separationem permisit, 
separata nihilominus ad eum pertinebat, baud secus 
quam singulis nobis proprium corpus. 

90. Idem Cyrillus in eodem libro. (Exstat hic locus 


eiiam apud Severum Antiochenum in opere inedito, 
quod inscribitur Philalethes.) 


Proprium est itaque divin: nature, ut ante omoia 
secula sit. Peculiare pariter Verbi ejusdem fuit , ut 
postremis temporibus carne prazditum nasceretuz. 
Porro nativitas ejus de Virgine, causa Verbo non fuit 
exsistendi, sedejus in carne manifestationis. Perfecto 
non est Verbum mortale de mortali, sed de vivente 
Patre vivens: propriumque ipsius evasit, qui vita est, 
mortale corpus de mortali natum, et morti obnoxium: 
ut in illo cum morteconfligens, et e mortuis resur- 
gens, in incorruptibilitatem id ipsum vindicaret, 
mortique sóperius demonstraret, eiiamsi id natura 
sua in mortis mancipio erat. Debílitata est autem 
nior$ ex quo cum vitz? corpore przlium conseruit, 


91. Idem Cyrillus in eodem libro. 
Nunc breviter, si placet, transgredientes ad consi- 


(1) Liberatus diaconus in Breviario, cap. 10, sic : Dy Η1, 6, recitatum, a nostris his differre. Contra Dio- 


Cyrillus tres. scripsit libros adversus. Diodorum et 
T leodorum, quasi Nestoriani dogmatis auctores. Alia 
veterum de hac re testimonia collegit Fabricius 
ju B. Gr. ed. uov. t. 1X, p. 495, quae cumulare opus 
non est, przsertim qui» non pauca illorum librorum 
fragmenta in quinta generali synodo collat. v reci- 
' tantur; qaibus alia nova nunc a nobis accedunt ex 
Syriacis bibliothecze Vaticauz codicibus eruta. Quare 
frustra. est Facundus [lermianensis lib, vii, 6, et 
alibi, dum de Cyrilli libris contra Theodorum dubi- 
tare vult, quia nempe parum ei placet, talem tan- 
tumque virum adversatum fuisse Theodoro, cui 
ipse toto suo opere patrocinatur. Facundi falsam 
opinionem alios quosdam participasse, ex codem 
Liberato eap. cit. cojnoscimus. Denique adnoto 
fragmentum item Cyrilliapi operis a Facundo lib. 


dori Theodorique infames sententias gravissime 
invehitur Cyrillus epist. ad Joannem Antiocb. ( ep. 
59 ). Quo loco etiain poenitet eum quod illos olim 
imprudens laudasset, cujus rei tealis est Leontius 
De sectis, act. 1v, 9, ubi. tamen adnotatur Chryso- 
810mum quoque el Basilium iisdem hominibus lau- 
dem attribuisse, propterea quod Arianos Macedo- 
nium et Apollinarem refutavissent. [n collectione 
canonica Ebediesu Nestoriani (p. 120) a nobis edita 
Script. vet. t, X, Diodorns, Theodorus atque Nesto- 
rius dicuntur sect? splendida et sauctissima Inmina- 
ria. Fuit igitur congruum ut Cyrillus, Nesiorii stre- 
nuissimus adversarius, contra Diodorum quoque 
atque. Theodorum arma expediret, Confer ctiam 


Photium apud ios Spicil. Hom. t. X, p. 456 


* 
.* 


3 157 


FRAGMENTA DOGMATICA. 


14*8 


cerandam Servatoris nostri Christi personam, di- A potentiam, et reliqua omnia, Caro utique crescebat 


versam esse eomperimus naturam, cui imposita est. 
Interim ipse persona hypostatica est atque absoluta, 
limanitas et divinitas ; diciturque summus pontifex, 
factor et factus. 


22, Idem Cyrillus in eodem libro. 


Sed fortasse tu dicis: Ergo non habitavit in illo 
plenitudo universa divinitatis corporea ratione. Ve- 
rum hoc, inquam, est; nemoque sacra Scriptura 
contradicit. Nos tamen dicimus Filii divinitatem 
haud alieno-in corpore, sed in suo potius templo 
habitasse, velut in bomine anima, quz licet a carne 
differens,attamen una cum carne naturam hominis 
perficil, ut sit Petrus vel Paulus. Hoc imo evidentius 
in Christo est. Neque tamen idcirco dicimus Dei 
Verbum anima officio in corpore functum, quz pessi- 
w& nonnullorum opinio est, sed sanctum ejus corpus 
intelligeute anima dicimus esse animatum. 


25. Idem Cyrillus in eodem libro. 


Dei Verbum vere in omnibus perfectum est, neque 
incremento indiget. Natum autem perfectum de Patre 
est, sapientia de sapientia, potentia de potentia. Et 
quia natura immutabile est, nibil ei templum jn quo 
stetit nocuit, sed perfectam retinuit sapientiam, 


viribus paulatim aucta, prout humans naturse jura 
ferupt. Yerbum autem carni unitum paulatim sa- 
pientiam suam monifestabat, qus corporis incre- 
mentum conmitabatur, et corporis se staturgs adamus- 
sim accommodabat. 


94. ldem Cyrillus in eodem libro. 


Ergo ad similitudinem nostram particeps fuit carnis 
et sanguinis. Cumque mortem carni sez applicuisset, 
ipsamque mortem destruxisset , corpora mortalia 
nostra ad incorruptibilitatem direxit, ut carneorum 
membrorum rebellem legem ab ea tyrannide qua nos 
premebat dejiceret. Secus enim vita morti non esset 
dominata, nisi Verbum mortalis corporis fuisset par- 
ticeps : neque iteni cupiditatum naturalium stimulus 
retusus fuisset, nisi Verbi corpus ex humana nostra 
natura sumptum fuisset. 


95. ldem Cyrillus in eodem libro. 


Inanimem haud dicimus carnem illam Verbo uni- 
tam, quz de semine Davidis est. Nemini item opi- 
nari lice, Verbum templo suo sancto instar apimz 
intellectusque fuisse, Neque postremo illum, qui de 
semine est, per se solum appellare Filium solemus. 


IV. 


EX LIBRIS CONTRA THEODORUM MOPSUESTENUM ET DIODORUM TARSENSEM. 


4. Sancte memorie (4) Cyrilli ex primo libro eo- C, verbum vocatur liomo, non est facetus homo mae 


rum quos contra Theodorum scripsit. 
THEODORUS. 


Si quis velit abusive et Filium Dei Deum Verbum 
filium David nominare, propter Dei Verbi templum 
quod ex David δεί, nominel , et illum qui est ex se- 
sine David, Filium Dei, graiia non natura appellet, 
naturales paires non ignorans, neque ordinem sub- 
vertens : neque eum qui incorporalis est, etiam cor- 
pus dicens; et ante secula ex Deo, et ex David, et 
passum, et. impassibile ; corpus, non est incorpo- 
rale; qued est deorsum, non. est. desursum ; quod 
est ante sgcula, non est ex semine David ; quod 
passum. est, non est. impassibile. Nec enim ista ad 
eumdem intellectum obveriuntur φ sunt corporis, 
non sunt Dei Verbi : et. qua sunt Dei Verbi pro- 
pria, non habent corpus. Naturas confiteamur, εί 
dispensationes non abnegemus. 

CYRILLUS. 

Qui dicit oportere non abnegari dispensationes, 
humanitatis mysterium omnino eradieat. Presumit 
enim dicere, quod neque factus est bomo unigeni- 
tus Dei Verbum, neque ex semine apparuit sancti 
David : sed filiorum introducit aperte dualitatem, 
jnequalem naturam el falsam nomine. lloc enim 
quod abusive dicitur, omnimodo ostendit utique 
quod vere non est hoc quod dicitur : mutluatur 
enim alterius appellationem. Ergo si abusive Dei 


(1) Mausi, Concil., t. 1X, p. 200. 


nifeste. Si abusive Filius et Deus ille qui ex semine 
est David, neque Deus neque Filius natura et veri- 
tate est. Falsa igitur in utroque boc appellatio, et 
ipsa res esse merito intelligitur : uterque enim hoc 
nominatur, quod non est. 


9. Ex eodem libro. 
THEODORUS. 


Et convenit eos. qui bene sapiunt, quandoquidem 
maiwrales patres. guarimus, neque. Deum. Verbum, 
David vel Abraham filium nominare, sed [actorem : 
neque corpus ante secula ex Paire, sed semen 
Abrahae et David ex Maria natum, Et cum de. na- 
turalibus  nativitatibus sit ratio, neque Marice filius 


D Deus esse Verbum ezisiimetur, Mortalis enim mor- 


lalem generat secundum naluram, el corpus, quod 
sibi simile est. Duas nativitates Deus. Verbum non 
sustinuit, unam quidem ante secula, alleram autem 


in ultimis temporibus : sed ex Patre quidem natura 


genitus est, templum vero quod ex Maria natum est, 
ex ipso utero sibi fabricavit. 


CYRILLUS. 


9. Deinde breve procedens, et quibusdam per 
medium interpositis iteruin dixit ; 


THEODORUS. 


Cum vero de salutari dispensatione ratio movelur, 
et Deus vocetur homo, non quod hoc factus est, sed 


1139 


S. CYIULLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


1440 


quod hoc assumpsit : εἰ homo Deus, non tanquam A dem neque Filium verum, neque Deum esse dicis : 


incircumscriptibilis factus, nec ubique exsistens ; cor- 
pus enim erat et post resurrectionem. palpabile, et 
tale receptum est in .eolum, el sic veniet. sicut re- 
ceptum est. 


CYRILLUS. 


Ecce plane et evidenter contra divinam quidem 
fertur Scripturam ; reprobat vero Christi myste- 
rium, et quasi increpat Deum Verbum, quod pro- 
pter nos exinauitionem pati voluit ; et quod factus 
est homo, contristare videtur. Interimit enim om- 
nino humanstionem, et adversus ineffabilem sa- 
pientiam extollit $e, pene dicens Judaice omnium 
nostrum Salrateri Christo : « De bono opere non 
te lapidamus, sed de blasphemia, quod tu, cum sis 


nos autem credimus, quod est vere Filius et Deus, 
creator et opifex omnium. Neque enim erst homo 
simpliciter, sed in specie humana, qui est ex Deo 
Patre Deus Verbum : non translationem vel muta- 
lionem, qua estin carne passus, unitus vero magis 
ei secundum fidem sacrarum Litterarum. Iste qui 
Ín carne passus, et suspensus in ligno est, mirscula 
fecit in Egypto, ia omnibus per sapientem Mosen 
suam gloriam mauifestans. 


δ. Ez eodem libro. 
THEODORUS. 


Gratia. Filius, qui ex Maria est homo, καίατα 
vero Deus Verbum. Quod vero est gratia,non Πακ γα 
est : et quod est natura, non gratia, non duo filii. 


homo, facis te Deum !'*. » Audiat igitur dicentem B Sufficiat corpori quod ex nobis est, secundum. gra- 


aperte : « Si igitur non faeio opera Patris mei, ne 
mihi credite; si vero facio, licet mihi non creda- 
tis, operibus meis credite !*. » Cum enim sciret 
quod divina virtute et potestate utebatur, et cun 
apparuisset homo Dei Verbum, abnegal ipsum esse 
Deum, et in homine magis habitasse dicit eum, ut 
Dei Verbum nobis hominem ostenderet adorandum 
et pura deitatis nominatione honoratum. Convictus 
igitur est ignorasse omnino virtutem mysterii 
Christi. 
4. Ex eodem libro. 
THEODORUS, 


Sed si caro, dicit, erat qu& crucifiza est, quo- 


modo sol radios avertit, et. tenebre occupaverunt (C 


telam. terram, et terre motus, et petra dirumpeban- 
Iur, οί moriui resurgebant !? ? Quid igitur dicunt et 
de tenebris in. /Egypto factis sub tempore Mosis : 
non in tribus horis, sed in tribus diebus ** * Quid 
vero de aliis per Mosen factis miraculis , et per Je- 
sum Nave, qui solem stare fecit **, qui sol sub rege 
Esechia el preter naturam reiroversus est ?? ? Et de 
Elisci reliquiis, quem mortuum  resuscitaverunt *!? 
Si enim Deum Verbum passum esse ostendunt, qua 
in tempore crucis facta sunt, εἰ propter hominem 
mou concedant ea [acta esse ? et qua sub. tempore 
Mosis propter genus. Abrahe, et que sub tempore 
Jesu Nawe εἰ Esechic regis non erunt. Si vero illa 
propler Judaeorum populum miracula facta sunt, 
mulo magis que in cruce propter Dei Verbi tem- 
plum. 


CYRILLUS. 


« Stupefactum est coelum super aoc, et contre» 
muit amplius vehementer, dicit Dominus **. » 0 
intolerabilem malignitatem ! O linguam loquentem 
iniquitatem adversus Deum, et mentem in altitudi- 
nem cornu exiollentem! Parum esse tibi videtur 
affixum esse ligno Dominum glorie? Quem tu qui- 


119 Joan. x, 55. 


!* ibig. 237, 38. 
xx, 10. 


33] Y Reg. xui, 2ἱ. ?* Jerem. n, 12. 


(1) ΑΙ. eam, scil. gratiam. HARD, 


5 Matth, xxvii, 51-53. 
5 Rom. 1, 9. 


tiam filiatio, gloria, immortalitas, quo templum 
Dei Verbi factum est : non supra naturam elevetur, 
el Deus Verbum pro debita α nobis gratiarum actio- 
ne non injurietur. Et que est injuria ? Componere 
ipsum cwm corpore, εἰ petare. eum. ad perfectam 
Rliationem corporis indigere. Neque ipse Deus Ver- 
bum vni sejpsum. Filium David esse, sed Dominus : 
corpus vero vocari filium David, non solum mon 
invidit , sed etiam propter hoc pervenit. 


CYRILLUS. 


Ergo quoniam quod est gratío, noo natura, et 
quod est natura, non gratia ; non sunt (ilii duo se- 
cundum tuam rationem. Qui gratia quidem et non 
natura Filius est, non est vere filius, superest au- 
tem ut staret ver:e flliationis gloria iu eo qui est 
natura et non gratia, id est, in Deo Verbo, qui est 
ex Deo Patre. Expulsus est igitur, sicut dixi, esse 
οἱ dici Filius Dei Christus Jesus, per quem et salvi- 
ficati sumus, mortem ejus aununtiantes, et confl- 
tentes resurrectionem. Verbum euim fidei quod 
praedicamus, ad istam nos confessionem producit. 
Ergo in hominem fides est, et non in eum qui et 
natura et vere Dei Filius est. Si enim verum est, 
qui dicit gratias flliationem sortitum esse ipsum, 
multitudini filiorum contumerabitur, id est nobis, 
quibus superna gratia filiationem donat, « ad quam 
vocati sumus per Jesum Christum, qui ex semine 


D David est secundum carnem **. » Et certum te fa- 


ciat dicens divinus evangelista : « Qui vero aece- 
perunt eum (1), dedit eis potestatem fliios Dei fieri, 
credentibus in nomine ejus. » Deinde quomodo qui 
3b altero datam dignitatem flliationis sortitus est, 
et nobia ipsis denare non suam mogis, sed aequi- 
sitam ei extrinsecus gratiam ? 

Et post pauca : Dedit seipsum in examinationem 
Filius, et eom in omnibus esset perfectus, voluit 
pati humilitatem, et secundum carnem ex muliere 


* Exod, x, 29. *! Josue x, 12. ** IV Reg. 


LETT 


FRAGMENTA DOGMATICA. 


1413 


sustinere nativitatem, οἱ appellatus est filius Abrs- A rum apostolorum et evangelistarum — impudenter 


hz et David. Non miratus es tam bonum dispensa- 
tionis artificium, magis vero reprehendis myste- 
rium : injuriam esse dicens incarnationem Unige- 
niti, inerepas consilium Dei et Patris : inclamas 
vero etiam ipsum Fillum, qui pati voluit propter te 
exinanitionem. Cum igitur audieris dicentem ad 
celestem Patrem et Deum. « Sacrificium et obla- 
tionem noluisti, holocausta οἱ pro delicto non 
postulasti, corpus autem perfeciati mihi : tum dixi : 
Ecce venio : in eapite libri scriptum est de me, 
ut faciam voluntatem tuam, Deus, volui 5. 
recta cogitare forsitan Filium de sua gloria dices. 
Elegit enitn corporis perfectionem, et non alii ma- 
git (actam, sed sibi secundum verba ipsius, Corpus 
enim perfecisti, dicit : licet audieris Paulum dicen- 
tei de Deo Verbo : « Ergo quia filii participes 
suut sanguinis el carnis, et ipse similiter particeps 
facius est eorumdem *?!' ; « οί sic sapiens Joannes 
seribit : « Ex Verbum caro factum est, et babitavit 
in nobis ** ; » surge coutra 608 clamans : Non pro 
debita gratiarum actione a mobis injurietur, Dews 
Verbum non (actus est cavo, Deus Verbum non par- 
liceps fuil vere sanguinis et carnis : similiter nobis 
Won natus est secundum carnem ex amiuliere, non ap- 
pellatus est filius David. Hoc enim, quod el nomina- 
ri eum. injurium. est, el non secundum voluntatem 
ipsius, quomodo pati voluisset ? Sed nos, o sapiens, 
glorificare consuevimus Deum et Patrem, quia cor- 


pus perfecerit Filio : et ipsum vero diciinus Filium C 


factum carnem, id es hominem, passem quidem 
esse propter nos exinanitionem, et nostrie pauper- 
tatis subisse bumilitatem, permansisse vero et sie 
Deum, et Filium verum Dei et Patris. (Qnomode 
igitur non voluit Filius neminari David, si huma- 
natus est, et hoc non invitus ? 

6. νά rimo libro sancte memorie Cyrilli, de eo 

unus est Chrisius, contra Theodorum. 

- enim , &unt qui Redemptorem et Dominum 
suum negsnt, e£ Filium quidem verum Dei Patris 
noa dicunt eum esee, qui in ultimis sseuli lempo- 
ribus ex muliere secundum cargem nativitatem 
propler nos sustimuit, spparuisse autem magis 
otbi terrseram Deum recentem et posterum, filia- 
tionis gloriam eztrinsecus acquisitam habentem 
sicut el nos, et quasi quibusdam adulterinis 'glo- 
riantem benoribus, ut {ρω anthropolatria et nibil 
aliud esset, et aderetur homo aliquis cum eancta 
Trinitate tam a nobis, quam a sanctis angelis : hzc 
quidam valde superbi, e magna sapientes in divi- 
narum Scripturarum scientia, suis scriptis inse- 
ruerunt : ei sicut dicit emniwm Dominus peruaam 
sanctorum prophetarum, « Jaqueum statuit ad cor- 
rumpendos homines ?**.» Quid enim aliad sit, quam 
laqueus et scandalum, lingua loquens distorta, et 
saeris Litteris abherrenua, et iraditeni sancto- 


5* Psal. xxxix, 7-9. Πο). 1x, 6-9. ** Hebr. 11), 44. 
5* psa]. m, 6. 


»» non 


* jbid. 6-8; Hebr. n, 6-8., ** jbid. 8. » ibid. 9. 


resistentia ? Recusandum igitur eos qui tam malis 
culpis obnoxii sunt, sive in vivis eunt, sive που, 
Ab illo enim quod nocet, recedere necessarium est ; 
ei non ad personam respicere, sed id quod Deo 
placet, oportet considerare. 


1. Ez secundo libro Cyrilli. 
THEODORUS, 


« Quid est homo quod memor es ejus ? aut Qlius 
hominis, quod visitas eum ** ? 1 Comsideremus igi- 
lur, quis homo sit, de quo siupescit et. miratur, 
quod Unigenitus dignalus est ejus memoriam visi- 
lationemque facere. Sed quod quidem nom dictum 
es de omni, in superioribus demonstratum | esi : 
quod autem non de uno quolibet, el hoc certum est. 
Ut autem. omnia. pratermiltamus , quod. omnibus 
credibilius est, apostolicum testimonium excipiamus. 
Scribit igitur Apostolus ad flebraeos, narrans de 
Christo, personamque suam uon. acceptabilem. apud 
eos confirmans, ila dicit ; testificatus est vero alieubi 
quidam dicens: « Quid est homo quod memor es 
ejus, awt fllius hominís, qued visitas eum? Mino- 
rasti eum paulo minus ab angelis, gloria et honore 
coronasli eum, εἰ constituisli eum supra opera ia- 
nuum tuarum : omnia subjecisti sub pedibus 
ejus δὲ: » et cum testimonium dixisset, interpreians 
ipsum iutulit : « Subjiciendo autem omnia, nibil 


dimisit non subjectum. Modo autem noadum vide- 


inus omnia ei subjecta ?*. » Et quis homo est, do- 
cens nos, quoniam dubium eral α voce posita apud 
beatam | David, intulit : « Paulo autem miuus ab 
angelis minoratum videmus Jesum, ptopter ραδ- 
sionem mortis gloria et honore corouatuam 23) 
Si igitur ex Evangeliis quidem erudimur, ad Do- 
minum dixisse beau Duvid omnia que sunt psul- 
wi, el cetera, et quod memor es, ei visitas, et 
isinerasti, e/ subjecisti, ex Apostolo vero Jesum 
2sse discimus, de quo loquens David dicit, quod ejus 
memor est, et quod eum visitavit, sed eiiam quod 
omuia subjecit ei, cum paulo minus ab angelis mi- 
norasset eum, cessale vel vix aliquando a vestra 
impsdentia, cognoscentes quod oportet. Videtis enim 
hominum sceleratissimi, quania naturarum est diffe- 


Dp rentia, quod hic quidem stupefactus est, quia et me- 


mor esse hominis dignatur, et visitare eum, catero- 
rumque parlicipem facere, quorum eum participem 
fecit : ille vero e contrario miratur, quod tantorum 
parliceps esse supra suam naturam meruit ; ei hic 
quidem (anquam beneficium dans wmirificatur, εἰ 
magna prastans, εἰ supra naturam ejus qui conse- 
quitur beneficium : ille vero tanquam. beneficium 
consequens, εἰ majora, quam est, ab eo suscipiens. 


CYRILLUS. 
Sobrii estote ὃν ebrii ex vino eorum, declamet 


Aliquis sic errantibus : « Impone, homo, tuz lingu.e 


9 Joan. 1, 14. ** Peal. Lv1, 7; cxx, 6; €xLt, 4. 


."* | Peur. v, 8. 


1145 


5. CYRILLI ALEXANDRINI ARCHIEP. 


444 


ostium et seram 35 : 66664 cornu in altitudinem A duos filios dicemus. Sed ecce et Filius diclus est in 


extollens, et loquens [niquitatem adversum Deum **.» 
Quousque insultas patienti Christo ? In mente habe 


quod scriptum est a divino Paulo : « Sic vero pec- 


cantes in fratres, et percutientes eorum infirmam 
conscientiam, in Christum peccatis ο, » Et ut 
aliquid etiam ex propheticis loquar codicibus : 
« Justificata sunt Sodoma ex te, superasti pagano- 
rum verbositates, quas fecerunt contra Christum, 
stultitiam existimantes crucem **, » nihil esse 
ostendisti Judaica superbie crimina. Minorare 
presumis, et quod ad te pertinet, detrahis ad in- 
famiam euin qui supernas sedes concedet, et una 
cum Deo et Patre eandem sedem liabet. Eum enim 
qui ex mortuis resurrexit, in sedibus deitatis sedere 
dicit sapientissimus Paulus. Dixit enim, 
« talem habemus principem sacerdotum, qui sedet 
in dextera sedis majestatis in excelsis **, qui est 
super omnem Principatum, et Potestatem, et Do- 
minationeim, et nomen quod nominatur, non solum 
in hoc sszeculo, sed et in futuro **. Flectitur enim 
ei omne genu, et omnis lingua confitetur, quod 
Dominus Jesus Christus in gloria est Dei Patris *!. 
Et quis est qui in his est tanquam Deus? Iterum 
idem ipse explanavit, qui ejus inysteriorum sacer- 
dos est. Dixit enim, quod e exinanivít seipsum, in 
similitudine hominis factus est, et in habitu fn- 
ventus tanquam homo : et bumiliavit seipsum fa- 
ctus obediens usque ad mortem, morlem autem 
erucis *. Flectitur igitur omne genu celestium et 
terresirium. et inferorum el qui crucem sustínwit : 
quem puris et solis humanitatís mensuris injiciens 
adversarius, memoriam et visitationem meruisse 
dicit 4 Deo Verbo, eum certe oportei scire et sape- 
re, quod non alter Deus Verbuin erat prater ipsum 
Filius separatim et per partem, qui ex semine 
David, sicut dicit, liomo : sed erat ipse ex Dec 
Patre Deus Verbum, factus secundum nos, home 
videlicet, et non alium quemdam magis quam se- 
ipsum visitatione et memoria dignans. 


8. Et ex eodem libro. 
THEODORUS. 


Cessabunt jam ab impudente pugna ? desistent vero 
veaua contentione, erubescentes dictorum evidentiam ? 
Multos enim, dicit, filios in gloriam ducentem. Ecce 
igitur in ratione filiationis connumerans Apostolus 
apparet assumpium hominem celeris, non secundum 
quod similiter. illis filiationis particeps est, sed se- 
eundum quod similiter gratiam assumpsit filiationis, 
deitate sola naturalem filiationem possidenie. Certum 
enim est illud, quod filiutionis gloría prwter ceteros 
homines inest ei precipue per unitatem qua esi ad 
illum. Unde et in. ipsa voce significante Filium, si- 
wiiliter etiam ille comprehenditur. Sed sermocinan- 
iur ad nos : Si duo perfecta dicitis omni modo, et 


** Psal. οχι, 3. V rxxiv, 5, 6, E Cor. vint, 11, 13. ** Ezech. xvi, 52. 
« 21. *! Philipp. t, 10, 11. ** ibid, 7, 8. *? Joan, 1, 14. "* Hebr, xu, 14. 


divina Scriptura per seipsum, divinitate excepta, 
ceteris hominibus connumeratus, et. non jam duos 
dicimus filios. Unde vero Filius in confessione est 
juste, quoniam naturarum divisio necessario. debet 
permanere, ei persone  wunitio indissipabilis custo- 
diri. 

| CYRILLUS. 


Pape insaniam ! Ignoravit omnifariam altitudi- 


: nem mysterii Christi, qui ita frigidis et puerilibus 


verbis confisus est, Quod autem et prolati scripti 
virtutem minime intelligit, reclam vero semitam 
declinat, et transfertur iterum iu sceleratam sibi 
propositam intentionem, statim docemus. Quod 


quod B enim ante omnia studium ei est, purum nobis bo- 


minem velle demonsirare consessorem Patri, et ab 
universa creatura tanquam Deum adorandum, ipse 
testis ingredietur. His enim qui secundum gratiam 
fllii eunt, et humane multitudini coanumeraps 
eum, Verbi deitatem solam verz (iliationis gloriam 
habere contendit, pene etiam increpans eum qui 
propter nos exinanitionem pati voluit : vel forsitan 
eliam objiciens inhonestam suam dementiam di- 
seipulo dicenti : « Et Verbum caro factum eat 5. » 
Sciendum igitur quod, licet unum alicubi dicat, et 
Men magis duos filios, ejiciens omnino esse Deum 
et Filium eum, qui sicut ipse dicii, de semine est 
David; ad solum refert Deum Verbum qui ex 
Deo Patre est, vers; filiationis gloriam. Hoc vero 


C nihil aliud est, sicut dixi, quam non suscipere 


modum humanitatis : omnino asutem inlerimere 
dispensationem, per quam et salvi facti sumus, et 
mortem ei peccatum transivimus, et diabolicz 
avaritiz: jugum deposuimus. 


9. Ex eodem libro, 
THEODORUS. 


Nemo artificio inlerrogationum decipiatur, Flagi- 
tiosum enim est, deponere quidem tantam (testium 
nubem, secundum quod Apostolus dixit 5, astutis 
auem  interrogqjionibus deceptos, adversariorum 
parti conjungi. Qua vero sunt, que cum arte inter- 
regant? Hominis genitrix Maria, an Dei genitriz ? 


p E^ «xi crucifizus est , uirum. Deus, an homo? Sed 


istorum quidem ceria est. absolutio et ex his qua 
predizimus in responsis, qua ad interrogationes 
[uerunt : tamen vero dicatur, et jam nunc, qua com- 
pendiose respondere oportet, ut nulla εἰς occasio 
astulia relinquatur. Cum igitur interrogant, hominis 
genitriz, an Dei genitrix est Maria.? dicatur a mobis, 
Uiraque ; unum. quidem atura rei, alierum. vero 
relatione. Hominis enim genitrix est naturaliter , 
quoniam homo erat in utero Maria, qui et inde pro- 
cessit ο Dei autem. genitrix, quoniam Deus erat in 
homine malo, non in εο circumscriptus secundum 


*' Hebr. vi, 1. 3 Ephes. 


4145 


luntatis. Itaque utraque quidem dici justum est, non 
autem secundum similem rationem. Νεο enim sicul 


homo in utero wl esset suscepit. initium, sic et. Deus . 


Verbum. Erat enim ante omnem creaturam. [tague 
et uiraque dici justum est, εἰ utrumque eorum secun- 
dum propriam rationem. ldem autem. respondendum 
el εἰ inierrogant, Deus crucifixus. est, απ homo? 
quod utraque quidem, non autem secundum. similem 
rationem. Nam hic quidem crucifixus. est, utpote et 
passionem suscipiens, et ligno affixus, et ab Judeis 
detentus : ille autem, quod erat cum ipso secundum 
pradictam causam. 


CYRILLUS. 


FRAGMENTA DOGMATICA. 


naturam, sed quod in eo est secundum affectum vo- Α 


44146 
CYRILLUS. 


Insaniam igitur esse dicis, velle sapere recte, et 
in ménte habere veram et rectam et inadulteratam. 
fidem? cum certe plenos sermones insanis dicat 
aliquis esse, et valde mefito, eos qui unigenitum 
Dei Verbum abnegant introductum esse a Deo et 
Patre in orbem terrarum cuni factus est liomo? Qui 
enim secundum naturam et differentiam aliis 
omnibus superior est, quoniam est creator eo- 
rum, et tantum eis substantialiter superior est, 
superpositus est, quantum est minor factura 
factore, ingressus est in orbem terrarum quando 
sppellatus est pars ejus, secundum quod homo ap- 
paruit. 


Insuper autem.his infert statim procedens, quod B — Et post pauca. Miror vero adversarium scri- 


crucifixus homo erat. habens Deum inBabitantem. 

Iterum Cyrilli. Quid dicis, o fortis, Dei genitrix 
erat sancta Virgo, quod nato ex ipsa Deus inerat, 
habitans secundum solum affectum vuluntatis ? 
istam esse affirmas unitatem? Ergo cum etiam in 
' nobis ipsis mansionem faciat Deus exsistens Ver- 
bum (inhabitat enim animabus sanctorum per san- 
etum Spiritum), confltearisne secundum similem 
modum etiam nos ipsos ad ipsum habere unitatem? 
Ubi igitur miraculum mysterii Christi aspiciat oli- 
quis? Nam quandoquidem creditar secundurm nos 
homo fleri Deus Verbum, mirabile est vere myste- 
rium, et miretur utique aliquis hoc merito et vehe- 
πωθηίθΓ. Si autem in homine habitare dicatur se- 
eundum affectum voluntatis, aliam habet rationem 
res dispensationis. Meruimus enim, sicut dixit, 
ejusmodi gratiam, qui flde, qux in ipsum est, 
splenduimus. Non enim aliquis utique dicat, quod 
non voluntarie inest nobis : magis vero voluntarie 
sive secundum voluntatem insitam ei ad nos affe- 
ctum fecerat, Sed nec a carne sanctis Virginis ini- 
tium essentize habuiase dicimus Deum Verbum, qui 
consubstantialis est Patri : erat enim semper una 
cum eo subsistens : magis autem scimus seeundum 
nos factum esse hominem. ltaque tam juste Dei 
genitrix dicatur a nohis sancta Virgo, quam homi- 
nis genitrix, cum certo secundum earnem Christum 
peperisset. 


psisse, quod nunquam conjunctionem ad Deum Ver- 
bum meruisset et Jesus, nisi prius immaculatus esset 
effectus per. unctionem. Nam quidem primum dis- 
jungit manifesteet discernit, aperte duos dicens filios. 
Deinde dicat, quando sicut ait immaculatus effectus 
est, et ad Deum Verbum conjunctionem meruit, 
utrum ex ipso utero, aut cum tricesimo anno esset, 
Pervenit quidem ad Jordanem, quzsivit vero etiam 
Joannis baptismum **. Si quidem ex utero sanctus 


. esset, quomodo dicil sanctum effici eum, et non 


magis esse? Quod enim dicitur fleri, omnino ue- 
cesse est intelligere quod non erat quod fectum 
esi. Sin autein erat sanctus semper, et hoc non in 
tempore factus est, quomodo dicit Spiritum stper 
eum devolasse, et conjunctione dignum ipsum de- 
moustrasse, et addidisse ei quod deerat? Et hoc 
enim in aliis suis posuit libris. Quid enim erat, 
quod omnino ad sanctificationem deerat ei ex ipso 
utero, magis vero el ante secundum carnem nativi- 
tatem saucto οί immaculato, et sanctificanti. crea- 
turam ? Cum igitur dicat, quod non utique meruis- 
sel Jesus conjunctionem ad Deum Verbum, nisi 
prius immaculatus effectus esset, plurimas simul 
accusationes adversus sua scribit vauiloquia. Nam 
primum quidem indecenter dicit, meruisse : deinde 
disjungit in alterum separatim Filiom, qui ex se- 
mine est David, quem ipsum solum separatim Je- 
sum nominare impudenter contendit. Ad hzc, im- 


Ει post alia, Cum enim ad explanationem hoc D maculatum effici eum dicere, tanquam hoc ali- 


propositum est, quod est : « Cum introducit primo- 
genitum in orbem terrarum, dicit : Et adorent eum 
universi angeli Dei *5, » seribit iterum sic : 


10. THEODORUS. 


Quis est igitur qui in orbem terrarum. introduci- 
tur, et dominationem ejus incipit [forte accipit], de 
qua ei et adorari ab. angelis acquiritur? Nec. enim 
insaniens aliquis dicat Deum Verbum esse | intro- 
ductum, qui omnia non επείαπιία fecit, ineffabili 
ejus virtute donans eis ut. essent. 


9 Hebr. 1, 6, ** Matth. i1, 1-17. 


quando non habentem, plurimam hoc habei et 
blasphemiam. Ünitus enim Deus Verbum ex ipso 
utero carni 8058, unus erat, et sic et immaculatus 
Filius, Sanetus ;sanctorum, et de sua plenitudine 
Spiritum dans non solum howinibus, sed etiam 
sursum, et in eclo rationabilibus virtutibus. 


41. Et post pauca. 


THEODORUS. 


(1) « Multifarie multisque modis olim Deus locu- 


^. (4) Citat hunc locum Leontius l. m, apud Canis. t. IV Antiq. lect. p. 95. Hag». 


1447] 


S. CYRILLI ALEXARDRINI ARCHIEP. 


11438 


tus patribus in prophetis, in novissimis diebus his A Theodori sequi, noir absolationem ei aecusatiounm 


locutus est nobis in Filio ", » Per Filium enim lo- 
cutus esi nobis - cerium est vero, quod de assumpto 
homine. « Cui enun dixit aliquando angelorum : 
Filius meus es tu, ego hodie genui te **? » Nallum 
dicit, parlicipem fecit dignitatis. Filii. Hoc enim 
quod dixil, genui te, quasi per hoc pariicipalionem 
filiationis dedit : omnino vero aperte nullam habens 
ad Deum Verbum communionem , apparet hoc qued 
dicium eat. 
CYRILLUS. 

Certe εἰ in allocutionibus, quas fecit ad bapti- 
rzandos, iterum dixit idem Theodorus : Hoc vero 
non ez nobis ipsis invenimus Lestimonium, sed ez di- 
vina edocti sumus Scriptura, quoniam οἱ beatus 
Paulus ita dicit: « Ex quibus Christus secundum 
carnem, qui est super omnia Deus **, » non quod 
ez Juda'is εἰ secundum carnem est, qui super omnia 
Deus est ; sed hoc quidem ad significandam huma- 
nam naturam dixit, quam ab Israelitico genere esse 
sciebat, illud autem ad. ostendendam divinam natu- 
ram, quam supra omnia et omnibus dominantem 
sciebat : « O surdi, audite, et, czci, videte **, » ac- 
«lamavit aliquis sanctorum eis qui fuerunt éx san- 
guine ]srael. Ego autem arbitror, et valde merito, 
hoc aptum esse non habentibus, vel non volentibus 

recte intelligere Christi mysterium. Nam obegceavit 
. quidem Deus seculi istius intelligentias infidelium 
el intelligibile in mente et in corde pon habentes 


merito erraverunt *!, Si vero quidam sunt illumi- C 


nali, magis vero etiam doctoribus cennumerali, qui 
similibus morbis nescio quomodo detenti sunt, quid 
aliud eis aliquis acclamet, quam hoc quod a Deo 
dicium est per unum ssnciorum prophetarum : 
κ Quod laqueus facii estis speculae in visitatione, 
et sicul retia extensa in statumine, quam qui ve- 
nantur, confizerunt ?* ? » Qui enim quamplurimam 
utilitatem subjectis magis facere debent, isti fue- 
runt et laqueus, et rete, et scandali occasio, et pe- 
taurum inferni. Et ista. dico miratus valde, οἱ vi- 
dere non polens ad quid respicit intentio adversa- 
vii. Nam confessus est quidema evidepter, quod per 
Filium locutus est nobis Deus et. Pater : esse vero 
istum dicit assumptum bominem, nullam babente 


facit; magis vero grandiorem adversas eum iu 
damnationem [/for. coridemnationem] operabitur. 
Dum enim liceret ei sanctorum Patrum rectis ver- 
bis et immacvlatis de deitate setmonibus potiri, 
preposuisse dignoscitur veritati mendacium. Prz- 
termisit enim qux illorum sunt; magis vero elegit 
turpibus adhzrere, et tam distortis Ιωιῆσατο ser- 
monibus. Hunc vero qul talem habet voluntatem et 
dementiam, in hoc desiluisse inculpet aliquis, ar- 
bitror et valde merito. Oportebat enim memoriam 
habere sanctissimi Pauli, plane scribentis nobis : 
« Estote prudentes nummularii : omnia probate, 
quod bonum est tenete : ab omni specie mala abs- 
tinele vos "*, » Quod et agere soliti, nos et soli- 
dorum probatores imitari festinantes, illa quidem 
que sunt turpia et reproba dogmata reprobamus, 
suscipimus vero et valde libenter omnia qua re- 
splenadent clara veritas pulchritudine. Iterum vere 
nobis ratio eonvertetur ad decentem ei et proposi- 
tam viam. Scripti sunt igitur 4 bono Theedoro ad- 
vereus heresim Arianorum εἰ Eunomianorum vi- 
gibii pene numero vel ampliores libri, nee non 
eliam alii, interpretantes evangelicos et apostolieos 
libros: quos quidem labores nollet aliquis inere- 
pare, magis autem decreto studium honoraret, si 
inesset eis dogmatum reeciitado. Si vero qeidam 
extra destinaum ambulet, et rectam viam verita- 
tis relinquens, per semitam est distortam , simpli- 
ciorumque corda vulneret, adslteratorum eis inji- 
ciens intellectuum semina, tune requiescere non 
sine damno erit eis qui populis prasident , merce- 
dem vero habebunt et lucrum , si resistant. Krgo 
quoniam in his libris sive memorati virl eonseri- 
ptis quse modo neminavimus, inventa sunt quaedam 
eltime impietatis plena, quomodo erat consequens 
velle tacere? Dividit enim individaum Christum et 
pre uno Filio dualitatem colit a veritate exciden- 
tem, et quasi falsis nominibus celoratam. Nam 
Deum Verhum, qui ex Deo Patre est, hominem vo- 
cari dicit, non tamen el hoc faetum esse secundum 
veritatem; hominem vero eum qui ex Maria est, 
$icut dicit, quem et carnem astute nobis nominat 
in multis locis Deum quidem dícit et Fillum Dei, 


Deo Verbo ad hoc dictum communionem. Quomode D non autem hoe esse seeundum veritatem. 


igitur non omnibus manifesta est adverses beatum 

Paulum calumnia, magis vero ipsius veritatis aeeu- 

$alio? nec enim sic intellexit. Spiritum sanctum 

babens Apostolus. Jerum vero derivat. dogasatum 

rectitudinem ad spam placentiam adversarius. 

12. Ex secundo libro Cgrilli episcopi Alexandrie, de 
eo quod unus est Chrisius, contra Theodorum. 


Quod tamen voluit impius Nestorius dogmata 


V Hebr. 1, 4, 2. "ibid. $. ** Rom. ix, b. 
V { Thess. v, 21, 92. "* Matth. xxi, 10. 


(1) Iterum ex Bibliotheca Maii, t. 11, p. 455. 
(3) Ergo ex tribus illis libris, quos veieres dicunt 
4 Cyrillo scriptos conta. Diodorum ac Theodoruui, 


9! ]sa, xvn, 18. 


19. Sanctus. Cyrillus (1) in secundo libro adiersus 
Theodorum, qui incipiP: « Ji qui sacrum puro in- 
tellectus oculo librum scrutati sunt (2). » 
Discipulis aiebat : « Neminem in terra magistrum 

appelletis ; unus est eniin doctor vester Cliristus**, » 

Dum ita apostolos hortabatur, haud certe deitate 

& visibili corpore separabat ; neque ipse Christus se- 

met ab anima et carne divisum reputabat. Sic ergo 


à" [flCor. 1v, l. **Osee v, 14. 


primus reapse contra Diodorum erat, duo reliqni 
conua Theodorum, ut ex ipsorum initiis constat. 


1u9. 


FRAGMENTA .DOGMATICA, 


η 


eum Deus esset οἱ homo, nompe visibili forma ser- A eta est. Sie Dominos dum in Virginis utero esset , 


vu, intellectuali polijia Dominus, deitatis excelsi- 
tatem sub humili humanitatis sensu celabat : vicis: , 
sjugue visibilis orporis . humilitatem, divinitatis ' 
eflicacia extollebaf, ͵ 


..Joum Case huc μμ, E , 


'Locus suprascriptus a Cyrillo contra Theodori : 
deetribsm produetes, sgciórem abet Ἐ Wunophidem 


« egisce[yim. 

Cyrillus in alia sentegtia ejusdem libri contra : 
Théodori doctrinam ; quie particula exstat ln prima 
a! Cledonium epistola Gregorti Nealiugoni ad Clo- 
donum. Incipit fregmauum : Ne hominey imi alios 
decjpiant. Desinit : Totus homo in peccatum lapsus 
relingatur. 


A4. ldem Cyrillus in | eodem libro. 


'atque ad illius substantiam adhuc attineret, houore ' 
Filii carebat. Cum autem conformatus est, templum- 
que Dei Verbi effectus recepto Unigenito , honorem 


nominis adeptus est , ex quo iffi gloría accessit (t). 


48. Idem Cyrillus contra Diodori scriptum, 


Praeclarissime! Ajo, verba quz nemo docuit, sed 
93-19 publice prongoltiaatur, gravisaimia sordibug in- . 
quiaeri. Sancta illa care, quie Maris fait, jam inde, 
2- primo conceptus momento, sive in ulero exgisten , 
ti, sa8cta fuit, utpote Ghristi corpus : nemogue. 
vel tenuem cencedii temporis (uisse articulum , quo 
illa coweunis exterisque carnibus eimilis fuerit, ut 
a te dicfum es , et noa potius Verbi earo. 


« Cuyo Uaigenitus se incarnsverit, qui vita sua- B Ex Seven! ANTIOCHENI APOLOGIA PRO OPERE 559 ούου 


pte natura est, regressa est ad vitam natura homi - 
nis. lpse vero caput omuium est, ideoque vivificans 
ilud Patris Verbum carnem sibi propriam ascivit. 
qua in mortis .mancipiu erat, ut dum gam morti 
corrupielzque guperiorem efficeret, idem nobis do- 

num impertiretur. Atque ut, ig mortis, potestatewn 
Adumi causa incidimus, ita per Christum a mortis 
saevitia Jiberati, denuo tendimus ad immortalitatem. 


46. 1dew Cyrillus bm tertio contra Theodorum .Mops- 
weetie episcopum libro, qui igcipil : « Noua fer- 
 sitün verba dura sunt. » 


Audi, nos itaqae atque intellige, 0 homo, sterii 
profunditatem, quod cum sacrorum librorum ortbo- 


mescRibiTUR Philalethes, 3n GobicE VaT. Stn. 
19. Idem Cyrillus adversus Diodorum. 


Siculi etiam idem Verbum, de Patris substantia 
genitum, Abrahami semen in carne apprehenjit, 
idque. per dispensationis mysterium, sine propric 
substantia detrimento. Etenim cum esset natura 
Deus, verus quoque hominis Filius faetys est : et 
qui Filius Patri Deo est, non est illi extraneus, ne- 
que falsum Filii nomen gerit : etenim reapse ex illo 
natus est ineffabili arcanoqué modo, quanquam nou- 
nisi in carne post adunationem cognoscatur. Tu ergo 
dum ejus tantummodo transmutationem admiütis in 
carnem inanimem intellectuque carentem, unicum 


doxia scopoque consentit. Deiias a carne, id est hu- C illum in duos dividis filios, veritatem hànc quod 


mana natura, differt secundum utrjusque propriam 
raüonem. Secus quomodo nobis similis evasisset , 
quandoquidem Dei Verbum in sua prorsus statu per- 
. mansi? Verum si carni ejus ínseparabilem aduna- 
tionem attribuas, neque &3m sua veste spolies, uni- 
eum tunc Filium adorabís Patri consubstantialem 
divinitate, nobis item consubstantialem humanitate. 
Porre qui ita opinari decernunt, eis Christus lumen 
suppeditat ad suimet.mysterium cognoscendum. 


46. Idem Cyrillus in eodem iibro. 
Hominis qux in Christo est naturà, honoratat 
$3n& ac sanetificatur; verumtamen quatenus Deus 
est, baptismo non indigebat, neque Spiritus saneti 
dono, quandoquidem ipsum Spiritum idem donat. 


Ex iwgpiTO Philalethe SEVERI ANTIOCHENJ 1N. CODICE 
ΟΤΑΙλΟΟ VATICANO, . 


417. Diodorus Tarsi episcopus impii Nestorii magister | 


[ία scripsit]. 


Cum adhuc Marla esset caro illa, necdum assnm- 


pta, terrena erat, neque ullatenus a czterís carni- 
bus differebat : sed in nativitate demum honore au- 


U) Vides petam bzresim Nestorianam , quam in 
sequente fragmento retundit Cyrillus. 

(2) |ntellige apologiam contra orientales episco- 

s. Sed tamen do capitulis quoque "Theodori ac 

iodori 4 se refatatis loquitur Cyrillus in stola 
3d Acacium Melitenensem episcopum (ep. 40 40) {η 


PavROL,. OR. LXXVI. 


unus sit Filius impie respuens. 


Ex EAbEM SEVERI ANTIOCBENI, APOLOGIA IN EODEM 
CODICE. 


90. Jdem Cyrillus adversus Diodorum. 


Sepe jam diximus, quo tempore capitulorum om- 
nium apologiam quodammodo fecimus (4), non pro- 
pterea quod nature ad adunationem accesserunt , 
idcirco dnalitatem (In Christo) esse admittendam. 
Eteoim sicat hónio, quamris ex anima rationali' et 
eorpore compesitus, unus est neque in duo dividi- 
tur, idque totum dieitur. animal rationale ac mer- 
tsie, quanquam respse una in parié mortale, in alía 
rationale; sic etiam EKeimangel, pum sit anus, di- 


D vinitate et humanitate constans, quarum per se utra- 
' que perfecta est, idem Deus est et homo, mortelis 


et immertalis , temporalis et prior omnibus szeculis, 
palpabilis et impalpabilis, visibilis et invisibilis. Nam 
si ille natura sua immortalis, nihil sumpsisset a 
mortali natura, id est Abrahami semine, baud nos 
equidem renovati essemus atque ad immortalitatem 
erecti; vanaque nostra fides foret, et in peccatis 
nostris adliuc jaceremus. 


spectis Theodori ac Diodori libris, quos. scripserunt 
non de incarnatione Unigeniti, sed magis contra in- 
carnationem , posui aliqua ex capitulis, et quo potui 


modo contradiai eis, declarans abominaltione prorsus 
plenam esse sententiam ipsorum. 


.40 - 


TY 


S. CYRILLI FRAGMENTA DOCMÁTICA. 


445€ 


Ev QuAsTIONIBUS S&vERI ANTIoCRENI CUM HARETICIS, À imperfectus, peccato carere nequit etenim qui una 


ο Iw ALIO COD. Syn. Var. 
21. [dem Cyrillus adversus Diodorum. 


Saneium enim est sc sine peccato corpus Christi 
Dei Servatorisque nostri : et quod quidem ad ου] 
pam attinet, jam inde a primo incarnationis mo- 
mente incorruptibile fuit, atque ia ea qualitate non 
est ei nlla nobiseum eommunio vel similitudo : et- 
enim alia quavis re nobis est similis preterquam 
culps. Csteroqui eamdem carnem eumdemque san- 
guinem uti nos participavit, ut ait Apostolus **. O mi 
reverende qui stulta ae turpissima verba effutis ; sa- 
crum quidem corpus illud de Maria sumptum , in- 
firmitati erat obioxium, sed tamen jain inde ab ejus 
conctetiouis initio, e1 in utero subsistentiz, sanctum 
utique semper fuit, quia Christi corpus erat, nul- 
lumque temporis intervallum fuit, quo illud non 
possederit. Porro simplex, ut ais, est, c:eteris car- 
nibus comparatum. | 
22, ἴνεν CrRiLLUS APUD ÜSEYERI APOLOCE TICUM CONTRA 

JuLNUM HALICARFUSENSEM, IN CODICE SvB. Var. 

Participavit igitur zeque ac nos carnem et san- 
guinem, ut in carne sua diemonium oppugraret, 
eoque profligato, mortalia nóstra corpora ad iumor- 
talitatem transferret, jugoque legis subtraheret, quz 
adversus membra carnis proevaluerat. Haud aliter 
vitam mortemque inter 8e praelio committere pote- 
rat, uisi mortali corpore usus fuisset, neque cupl- 
ditatum nostrarum stimulum obtudisset, nisi de fi- 


gmento nostro corpus sumpsisset. C 


Ex LiPRIS SgvERI aDvER«US JUtLIANUM llaLiC. )N Co- 
δΙ6ε Syn. Τατ. 


95. Idem Cyrillus adversus Diodorum. 
Hzc est, 0 noster sodalis, natures humanz defi- 


nitio, αυ dicitur substantia animalis, rationalis, 
atqae mortalis. 


.94. Idem Cyrillus adversus Theodorum. 


Je autem ore suo dilatato, et laxatis blasphe- 
mise babenis, dixit Christi imperfectam sanctitatem 
fuisse, neque ejus culmen attigisse antequam Spi» 
eitus sanctus sub columbae specie in eum descen- 
disset. Quidni autem perfectus erat? Certe qui est 


IV. 


in parte sanctus creditur, ín alia infirmus putatar. 
Alioqui quinam iste defectus érat, quem ei Spiritus 
sanctus supplevit, ut altera quoque pars perfecta 
evaderet, atque diaboli impetum frangeret, ut ad- 
versarius asserit? Porro non sanctus tantummodo, 
ei quidem perfectissime erst, verum etiam pleua 
potentia is praditus erat, qui dolores atque omae 
genus infirmitatis sanabat. — Cum Deus suapte na- 
tura esset, verusque Dei Patris Filius, humanam 
formam sibi induit, suam faciens carnem illam quam 
de saneta Virgine sumpsit, qux profecto earo Dei 
est, ei potestate divina pollens. 1dcirco Christus vi- 
vilicans quoque fuit, et infürmitatum sanator, mor- 
tisque destructor. 
95. ldem Cyrillus adversus Diodorum. 


Audes etiam herilibus formis illum ioduere , qui, 
ut ais, homo est de Marla, et qui initio a nobis nul- 
latenus diversus erát sut superior, sed postea mullo 
conamine Filii nomen gloriamque divinam prome- 
ritus est, postea quam scilicet de ventre exierat. 
Igitur duo, te censente, sunt fllii; nevasque Deus 
est Christus, qui a Deo supernaturali honore affe- 
ctus est, magis aliquanto quam reliquz creature; 
ut eum simplici homine adoretue is qui lapsu tem- 
poris, nec nisi sub finem gloriam possedit, faetus- 
que est Trinitatis complementum , natura zqualis. 


96. Idem Cyrillus adversus Diodorum. 


Namque ut passus dolores in carne, nihilominus 
in su: deitatis natura impassibilis mansit : sie aio, 
et dum cresceret, perfectum omnino fuisse. Et cum 
sapientia augeri credebatur, tunc ipse redundans 
sapienti fons eral, a quo czteri omnes sapientiam 
hauriunt. 


91. 
B. Cyrilli Alexandrie ex ToU. uaxaplov KvplA- 
onere conira Diodo- Ίου Αλεξανδρείας & 
run. τοῦ κατὰ Δ,οδώρου. 


Sed, o sapiens, inquam 
ego, anima quidem et 
corpus ad hominis origi- 
nem pertinent, neque al- 
terutrum praecedit. 


'AXX, ὦ σοφὲ, φαίην 
ἂν, φυχἠὴ μὲν xoi σώµα 
πρὸς ἀνθρώπου Ὑένεσιν 
xax οὑχ ἂν προανίσχει Όα- 
τἐρον θάτερον. 


EX OPERE ADVERSUS PNEUMATOMACBOS (1). 


Sancti Cyrilli ex antirrheticis sermonibus conira p Τοῦ ἁγίου 


Pneumatomachos. 


Digitum Dei solet Scriptura appellare Spiritum 
saucium, sicuti Christus dixit : « Si ego in digito 
Dei ejicio daemonia ** ;» id quod alius evangelista, «ln 
Spiritu Dei » dicit, Sic item dexteram brachlumque 


. 55 [lebr. i1, 14. "* Luc. xi, 20. "" Matth. xij, 28. 


(1) Ex synodo Byzantina adversus Pneuinatoma- 
ehos ap. Mail, Spicil. Rom, X, 40. 

9) Sancti Cyrilli sermones antirrheticos laudat 
Ephrzmius patriarcha Antiochenus apud Photium 


ΚυρίλΊου àx των κατὰ Πνευματομά- 
yov ἀντιῤῥητικῶν Aórov (2). 

A&xtuXow Θεοῦ καλεῖν οἶδε Γραφὴ τὸ Πνεῦμα τὸ 
ἅγιον, χαθὼς xaló Χριστὺὸς εἴρηχεν « El δὲ iv τῷ 
δαχτύλῳ θεοῦ ἐχδάλλω τὰ δαιμόνια.» ὅπερ ἄλλος εὖ- 
αγγελιστὴς, « iv Πνεύματι θεοῦ,ν εἶπεν. Ὁμοίως 5k 


cod. ccxxix, col. 795 (in. : Κύριλλος ἓν ταῖς ἂν ιῤ- 
ῥήσεσί φησι. Ceeteroqui conferendus est idem Cytil- 
us Opp. 1; V [nupe VII] in Thesauro, p. 339. lieu 
apud nos in commentario ad Lucam si, 20. 


t45$ 


VARLE LECTIONES AD LIBROS CONTRA JULIANUM. 


4454 


προσονρµάζει δεξιὰν χαὶ βραχίονα τὸν Ytbv, ὡς τὸ, A Filium appellat, ut est illud : « Selvavit eum dex- 


« Ἔσωσεν αὐτὸν ἡ δεξιὰ αὐτοῦ, «καὶ 6. βραχίων ὁ 
ἄγνς αὐτοῦ. » Ὥσπερ οὖν ὁ βραχίων ὁμοούσιός ἐστιν 
οὗ tec βραχίων, οὕτως ὁ δάκτυλος οὗ ἐστι δάχτυλος. 
Ὁμοσύσιον ἄρα τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υϊῷ «b Πνεύμα τὸ 
ἅγιον. 


tera ejos, et bracbism sanctum ipsius **. » Sicut 
ergo brachium consubetanüale est ei eujus est bra- 
chium, sic digitus ei cujus est digitus. Ergo Patri 
Filioque consubetantialis est Spiritus sanctus. 


N. 
FRAGMENTA VARIA (1). 


w. Kuoplilov παραγωγὴ χρήσεως Ἱουάίου ἅπι- 
σκόπου ᾿Ρώμης., . 


Ὁ δὲ xaX ἴδια γινώσχων, χαὶ τὴν ἕνωσιν φυλάτ- 
των οὔτε τὰς φύσεις φεύσεται, οὔςε τὴν ἕνωσιν 
ἀγνοήσει. 

P. Κυρίου παραγωγἡ χρήσεως ᾿Αμδροσίου. 

Φυλάξωμεν tw διαφοβὰν τῆς θεότητος χαὶ τῆς 
σαρχός. Ἐν ἑχατέρᾳ λαλεῖ ὁ τοῦ 8:00 ΥἼός: ἔχα- 
τέρα Yàp quat, kv αὐτῷ ἐστι. 

Y. KvplAlov ἐκ τῆς βίδΊου τῶν χρήσεων (2). 

Καὶ οἱ μὲν play φύσιν πρὸς ἀναίρεσιν τῆς προσ- 
ληφθείσης ἐξ ἡμῶν ὑπὸ τοῦ θεοῦ Λόγου τελείας &v- 
θρωπότητος ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν ὅλων ἐχδιδάσχουσιν, 
Οἱ δὲ δύο ὑποστάσεις, ἤγουν φύσεις, χατὰ διαίρεσιν 
καὶ χωρισρὸν ἐχπαιδεύούσιν, ἁλλ᾽ οὗ xa0* ἕνωσιν 
εην χατ᾽ οὐσίαν, ὡς τοῖς ἁγίοις δοχεῖ Tlavpáctv * ὡς 
ἑχατέρους αὑτῶν τῆς ἀληθείας διαµαρτάνειν, 


e 


56 Psal, xcvi, 1. 


4) Mai B. N. PP. t. Π. 
2) Hie liber continens χρήσεις, id est sententias, 
seu testimonía et auctoritates, ex Cyrilli alioramque, 


1. Cyrilli re[erentis sententiam Julii Rome episcopl. 


(Qui autem et proprietates agnoverit et unionem 
servaverit, neque naturas negabit, neque coujun- 
ctionem igoorabit. 


9. Cyrilli recitantis sententiam Ambrosii. 


Deitatis et carnis differentiam servemus. In utra- 
que loquitur Dei Filius; utraque enim natura ipsi 
inest. ' 


9$. Cyrilli ex libro sententiarum, 


Et alii quidem unam naturam docent, ita ut sum- 
ptam ex nobis a Deo Verbo perfectam nostrae salutis 
causa humanitatem perimant. Alii autem duas fy- 
postases, id est naturas, cum divisione ac separa- 
tione tradunt, non autem secundum unionem sub- 
stantialem, ut Patribus sanctis videtur. Utrique 
igitur a veritate discedunt. 


nt puto, operihus excerptas, citatur ab Anastasio 
Vaticauo, p. 36. 





VARIJE LECTIONES 
AD LIBROS CONTRA JULIANUM A JOANNE AUBERTO EX VARIIS CODICIBUS 
EXPRESSE, 


Col. 505 B 1. αὐτὴν deest in nonnullis codicibus, 
in Reg. reperitur. lbid. 45. γάρ τις τῆς deest in 
aliquibus, sed Regius babet. 

Col. 509 in titulo, ἓν ἀθέοις. Sepe Christiani Ju- 
lianum &0cov vocabant ; sed commemoratione digna 
est inprimis illà παῤῥησία qua Maris episcopus 
Chaleedon. illum in os reprehendit, τὸν ἀσεθδῆ xa- 
λῶν, τὸν ἀἁποστάτην, xat ἄθεον. Socr. lib. ni, c. 10; 
Sozom. lib. v, c. &. lbid. Α 12, «fj χαρδίᾳ. Reg. 
codex thv καρδίαν. 

Col. 519 A 12. ἐφιστᾶσι τῷ Bip. lta reg. codes ; 
alii, τοῦ βίου. Ibid. D ult. Πρωταγόρας, al. Πνθαγό- 
pas [et sic legit Spanhem.]. 

Col. $15 D 9. oüx εἰσάπαν. In al. cod, cl xai μὴ 


εἰσάπαν. 

Col. $16 A 10. xai παρ᾽ αὐτῇ lov, Apud Euseb. καὶ 
παραυτίχα ἐν (bid. 12. ἔπειτε ὕων. Euseb. ἔπειτα 
ὧν. lbid, 14. ἐχδεχομένου. Euseb. ἑχδεχομένου. Ibid. 
415. ὅπη. Euseb. ὄχη. lbid, B 2. ἀφίχετο. Euseb. àx- 
(xao. Ibid. xavánit;. Euseb. χατάπλεος. lbid. 5. φάρ- 
µαχα $v. Euseb. ἀλεξιφάρμακα 3. Ibid, D 1. tv τῇδε. 
Corrige ex Euseb. De prepar. evang. ἑντὶ δέ. lbid. 


δ. εἰσθέοντας. In quibusdam cod. εἰσοισιμωθέοντας, 
]n aliis, εἰσοίσει βωθέοντας. Apud Euseb. loco ei- 
tato, θεοῖσι βωθέοντας, quas vera lectio est. 

Col. 590 C 8. ὁγδοηχοστῷ. In nonnullis codd. 
Mio d Ibid. D 6. γενέσθαι. ΑΙ. ρίξεσθαι. 

Col. 521 C 14, σηµαἰνουσι. Al. σηµαίνοντες. 

Col. 524 C 6. οὐ μὴν ὅτι. ΛΙ. οὗ μὴν ἔτι. Ibid. 
13. τὰ πολλά. ΑΙ. τὰ παλαιά. 

Col. 528 A 4. ἑλχούσης. ΑΙ. ἔχούσης. εοια, {, 12, 
χεχληρωμµένου. ΑΙ. χεχληµένου. rmaelius, ut. opinor. 

Col. 548 D 5. ἐστὶ χράσις. Forte ἐπίχρασις. 

Col. 549 D 7. ἐν ταῖς. Justinus martyr. Perenesi 
ad Grecos, εἷς ταῖς. Ibid. ἕτευξε. 8 Just. τέτευχε. 
lbid. 1$. χενάς. Apud Justin. χαλάς. 

Col. 557 A 9. ἐπικρατοῦντα. Al. ἐπικουροῦντα. 


bid. B 5. auyvóx.. ΑΙ, συνεχῶς. 


Col. 366 A 7. τῷ δέοντι. Codex reg. τὸ δέον τι. 
Ibid. B 15. ὑπαντήσωμεν. ΑΙ. ὑπαντήσομεν. 19Ρἱ4. 
C1: pof. ΑΙ. ἔμοιχε. lbid. D 6. τῆς Τιδεριάδος 
λίμνης. Al. τὴν Τιδεριάδα λίμνην. | 
Col. 561 C 10. ἐπενεγχεῖν. ΑΙ. ἐνεγχεῖν. j 
Col. 564 À 12. ἀνθρώπους. Al. ἁπλῶς. lbid. B $4. 


14155 


οὗ γάρ τοι οὕτω πολεμιωτάτῳ χρησόµεθα δικαστῇῃ. 


Al. οὗ γὰρ τοῖς οὕτω πολεμιωτάτοις xy: δἰχασταῖς. 
. bid. nc. διαχυροῖς. Al. διαχυροῦν. Tbid. 41. xas- 
αγὀρέύσας, Kl. χαταγορεόων. 


Col. 565 B 4. ἐν τούτοις παρατιθέναι. Al. διῖέναι. - 


Col. 568 Α 45. ἀγαπᾷς. Al. ἠγάπας. . 

Col. 569 A 4. εἴη ect. Al. εἶεν µεσταί. Sic 
paulo post, θσυµάζεται, al. Sap pásovsat. Ibid. 7. 
ἀθεότητα. Al. θεότητα. Πα. B 2. παριστᾶσι. Al. 
περιστᾶσι et περιῖστησι. Ibid. 40. εἰσφρήσαιτο. Al. 
εἰσφρήσαντο. lbid. C ϐ. καθ) ἡμῶν. In exemplari 
uostro, χαθ᾽ ἡμᾶς. 
vitiose scriptum erat καὶ λείας. Ibid. 8. συγγραφῆς. 
In exempl. Υραφῆς. Ibid, 14. ἀξιάκουστον. Al. ἆξιο- 
θαύμαστον. Ibid. D ull. φυσιχῶν. Al. φυσικῆς. 


Col. 19 A 1. τὸ πᾶν xaX τὸ ὅλον. Al. ἅπαν xal 


τὸ ὅλον, xal πρὸς τὸν χόσµον. In nostro exempl. τὸν 
γόσμον xai πρὴς τὸ ὕλον. Πὰ. 12. τὸ ἄπειρον. Se- 
cuti sumus edit. Plut.; nam in exempl. nostru sceri- 
ptum erat τῷ ἀπείρῳ. Ibid. B S. εἶναι σφαιροειδεῖς 
ποὺς κῤσµους, ἑνδόχεσθαι, δὲ xal ἑτέροις σχηµατι- 
σμοῖς χεχρῆσθαι. Al. σφαιροειδῆῃ τὸν χόσμον, δύ- 
νασθαι δὲ xaX ἑτέροις χεχρῆσθαι σχἡµασιν. Ibid. D 1. 
περαΐνεται, Pluir. ed. haliet χηραίνεται, id est 
mutantur. Ibid. D 10. 3éyovctv. In exempl. nostro 
λέγοντες. 

^ Ορ], 573 A 1. ἑαᾳφυχῶσθαι. Al. ἐφυχῶσθαι. ln no- 
stro exempl, εὐφνχῶσθαι. Ihid. B 5. ópolovst. Al. 
ἐτυμολογεῖ, Ibid. C 15. χαὶ Xov. In exempl. nostro 
καθόλου. Ibid. D &. αὐτοῦ. Al. αὐτός. lbid. 10. τοῦ 


κατὰ pnbéva διαπταῖσαι cpóxov, In exempl. nosiro, 


αὐτοῦ xatà µηδένα διαπαῖσα: τρόπον. | 

Cot. 576 Α 6. τὰ τοῦ Πλάτωνος. In. exempl. no- 
stro, τὴν Πλάτωνος φωνήν. lbid. B 8. στερέωµα tv 

έσῳ τοῦ ὕδατος. Al. xai ἔστω διαχωρίκον ἀνάμεσον 
ὕδατος xat Όδατος. V. C. ibid. C 8. ὁ 6$ οὐδὲν εἶπεν 
ὡς περὶ γεγονότων ὅλως, χαΐτοι πολλάχις µνησθείς. 
V. C. περὶ γεγηνότων 
τοις. Ibid. 13. σωμάτων. lta legisse videlur Οευὶ, 
In nostra. exemplari, σχηνωµάτων. lbid. D 5. τὴν 
μὲν ὑγρὰν καὶ ξηρὰν οὐσίαν. lta legisse videtur 
QEcol. In exempl. nostro. τὴν μὲν ὑγρὰν eye" οὐ - 
σίας. Ibid. 7. βουλομένοις. ΔΙ. ἕἔλομένοις. ΠΟ 
κτίἰσιν. OEcol. legisse videlur τίσιν. 


Col. 571. A 9. ἄφοδος. Al. ἔφοδος. lbid. 15. τὸν 
τῶν τηνικάδε νοῦν. In exempl. nostro τῶν τὸ τηνι- 
χάδε τὸν νοῦν. lbid. B 3. λελατρεύχασι. Forte. xai 
λελατρευχότες. Ibid. C Φ. σοφοῦντος θεοῦ τίς 6 &xpoa- 
σόμενος UM ΑΙ. συφοῦν ἂν fjv 6 ἀκροώμενος. 

οἱ. 


τὴν ὑπόγειον φοράν. Ibid. B 5. ἔννοιαν. Plut. ed. οὗ- 


Giov. Ibid. 141. qfjc. In exempl. nostro φύσιν. Ibid. | 


€ 9. προθυμία. Al. προµυθία. Ibid. 10. πεπιστεύ- 
χαµεν. ΑΙ. πεπιατεύχασιν. 2E 
οἱ. 581 A 0. Εἴδη Forte ἔδη. lbid. D &. cupge- 
τούς. ΛΙ. συρφετόν. lbid, 8. αἰτιᾶται. Al. αἰτιᾷ. 

Col. D84 A 5. χελαδεινην, ἑουτέστι. ln al. cod, χε- 
᾽λαδηνὴν, Ποσειδῶνα δὲ την ὑγρὰν οὐσίαν. lbid. B 3. 
«ip ἀῑδίῳ τὸ οὐχ bv ποτε, ἀεὶ ὄντι τὸ Ey καιρῷ. In no- 
Bro exempl. seriptum erat, τῷ ác ὄντι τὸ οὖκ 5v 
ποτε, τῷ ἓν xat. lbid. 8. ὃτι vacat. Ibid. C 9. ὑπερ- 
ανέστηχε. In nostre exempl. ὑπερανεστήδει, , 
Col. 588 B 7. χτίσµασι. In exempl. nostro. χτ[- 
-σματι. Ibid. Ὁ 14. ῥήσεις. In nostro exempl. ypfj- 


σεις. | 

Col. 588 A 6. ἀπὸ τοῦ εἷς. Eugub. De perenni 
philosophia huoc locum referens, scribit, ἀπὸ τοῦ 
νοῦ εἰς. Ibid. 10, ἑστήριξεν. Leg. ἑστηρίζετο. Ibid. 
Ἡ 2. πὀθεν ἀνεφάνη; ἐφάνη. lual. cod., πόθεν àv- 
εφάνη ὁ μέγας οὗτος ἥλιος; καὶ εἶπεν, "Οσιρι’ ἐφάνη. 
Ibi. 10. ἄχρατον. Al. ἁκρότατον. ᾿ 

Col. 589 B 15. δηµηγορίας. in. nostro cod. δη” 
μίας, $ed melius δηµηγορίας, concionem. lbid. 
2. ἔργων, Subjuugitur apud Plat, & δὺ ἐμοῦ γε- 


νόµενα. lbid, D 6. ἐθελόντων. Jn nostro exempl. ' 


E όντων. 


VARIA LECTIONES 


lbid. 7. λίαν, fn exempl. vestre: 


αὐτῶν ἐπιμνησθεὶς ατρὸς τού-- 


Jd. 12. 


Α 10. τὴν ὑπόγειον ἑνεχθέντα. Plut. ed. . 


1156 


Col. 592, B. 8. πεπλασμένην. lo exempl. nostro 
πεπλανηµένην. — ^ * . 

Col. 595 6 45. αἰσθητόν deerat in nostro exempl. 
illpdque ex Porphyrii edit. adjecimus. Ibid. D 3. µε- 
µιααµένος, Ed. Porph. psgolvapévog. Ibid. D 6.. 
ἀγωγὴν. Porphyr. ed. ἀναγωγήν. Ibid. 7. Όμνον o5- 
σαν Porphyr. ed. In nostro exemplari, ὑμνοῦσαν. 
Jbid. 8. ἁπαθείᾳ. Porph. ed. àva6ct. 

Col. 596 A 6. διηχούσης. In exempl. nostro δοχού- 


σης. 

Col. 597 A 9. ὣς ἔφην, μεγαλοπρεποῦς, ἑνέργειά 
το xai δύναμις. ΛΙ. ἐνέργειά τε καλδύναμις μεγαλο- 
πρεπὴς, ὡς.ἔφην. Ibid, 5. χατασύρουσι. Al. χατασύ- 
ροντες. lbid. 6. δωροῦνται. Al. ύμενοι. Ibid. 
B 11. Συνδεθέντας. Ecol. legisse videtur συντεθέν- 
τὰς. Ibid Ὁ 19. Ev. ἐστι Merm, ex. In. exesapi. no- 
$tro scriptum erat ἕνεστι. Ibid. 45. ὅ τι. llergm. ed. 
ὁποῖον. lbid. 15. περιάφαι. In exempl. uostro περι- 


«Ὑράψαι. 


«001. 600. A 7. οἱ γἐγνήσαντες. Herm. ed. à 70:3- 
τῆς Yeyívvnxev. lbid. 41, ταῦτα. Eugub. De pe- 
renni phil., lib. v, αὑτά. Yid. 14. δεινότατον. Enguli. 
χαινότατον. lbid. DB δ.. δὲ τῷ μηδὲ εἶναι Al. 
πρὸς δὲ τῷ μὴ εἰδέναι, lbid. paulo eliter leguntur 
qui subjecta sunt, apud Eugub. loco citato. 

- Col: 601 4 £1. καὶ vat μὰ Δία. .Al. xai μὴν καί. 
lbid. B 9. αἰσθητά. ln nostro exempl, ἐπιστητά. |: 

Col. 604 C 6. συννεῦσαι. In. exempl. nostro. συν-͵ 
γεύεται. 

' Col, 605 A 3. ἐργάσασθαι τῶν. ΛΑ). ἐργάσασθαί τι 
τῶν. lid. 6. προσχαθ[στησιν. In exempl. bostre 
προχαθίστησιν, Ibid. 7. ἰσουρτεῖν. Exempl. nostrum 
tepouystv. Ibid. D 1. χαθηχηταῖς. Exeupl. nostrum 
μαθηταῖς, Ibid..6.. χαλεῖν. Fort. xoXeic. - 


Col. 608 D 10. ἐπ᾽ αὗτάς. Emend., cum scriptum 
esset ἐπ αὐτόν. Ibid. C 429. κατασηµαίΐνοι ἄν. Al. 
χατασηµήνειεν ἄν. Ibid. D 10. καὶ x:vfjast;. Adde 
xai al χατὰ τόπους xi. lta: euim m éxempl. nostro 
quanquam vitiosó ἑχατατόπος. 

, Col. 609 A 2. ἀποφῆνας, Al. à 
B 2. ἐχμελη. ΛΙ. ἐμμελῆ. Hbid. 6 


Mi cT n 
ol. 613 A 2. εἴρημένων. ΔΙ. εὑρημένων. 

Col. 616 A 10. Totus iste locus ab his verbis, Bov- 
χει δὴ οὖν ὦ πάν, etc., usque ad illa col. 620 C 42. 
ἀναπείσάσα τὸν Αδάμ, deest in nonnullis codicibus. 

Col. 617 A 13. ται. Edit. Plat. µέλει. lbia. 
48. ἀλλαχόθεν. Rd, Ελ. Δλλαθέν τοι αὐτοὺς. Ιδίά. B 5. 
οἷοι. Emend. ex ed. Pl. cum in exempl. nostro le- 

retgr ἡ οὐ. [μή]. 4. ἀγαναίνειν. Ed. PI. &vavijot. 

bid. παράγεσθαι. In exempl. nostro παραγενέσθαι. 
Ibid. B 15. χαχουρχότατα. OEcol. legisse videtur xa- 


ντα. ibit. 
. ὑπομείνας. Al. 


"xovpyotátouc. Ibid. C 2. &x' αὐτῇῃ. Scriptum erat 


in exempl. nàstro. ἐπ᾿ αὐτὴν. lbid. 5. παρὰ Geo». 
Beriptum: in exempt. πὲρί. Ibid. .8. ἐθελοναίοις. 
Al. ἐλευθέραιςι - . 

o). 620 B 8. αὐτῆς. Leg. αὕτή. Ibid. 10. τὴν πρὸ: 
τὸ θἡλυ. Dcest hic atiquod Soci bul. iid C e 
γάρ τοι. In exempl. nostro γάρ τι. 

Col. 621 A 6, ὀθεν. Al. ὅταν. Ibid. 8. δεδωχότος. 
F. δεδωχότα. lbid. B 2. εἰς ἀρετῆς ἐλευθεριότητος 
xctl εἰλήχυίάς. Leg. εἰς ἑλευ. κτῆσιν &pevre εἴλτχ 
Ibid. 15. ἰσχνοῦ. ΑΙ. ἰσχυροῦ. rectius ἰσχνοῦ. lbid. 
C 5. θείας. Sic legit OEcol. In exeupl. nostro, ἆλη- 
θείας. lbid. D 5. &q' ὅτιοῦν. In. exeupl. nostro, £z 
ὁτῳοῦν. 

Col. 625 C 6. Rpospenoveti In exempl. nostre, 
'περιτρέποντες. Iuid. D 5. εὐθυμίαις. Leg. εὐθηνίαις. 

Col. 623 A 5. ἀποσαλεῦσαι τῶν παίδων For. ἅπυ- 
σαλεῦσαι τοὺς ^albac. lbid. B 7, πείσει. Al. ἠσει. 
lbid. C 6. οὐχ ἄνευ Ücf(ag emend. cum in exempl. 
nostro vitiose scriptum ὁ95οί οὐχ àv εὐθείας. ibid. 
D 1. ὀφθαλμοῖς. In exempl. .nostro scriptam erat tv 


Ψαλμοῖς. | 
ου], 629 D 11. προσεποίσω. Ín exempl. nostro 
vitiose προσ-πο.ἡσω. . 


l 


Ην} 
Col. 651 A 6. εὐσεθὰς δὲ εἰ χαὶ µεθήσει. In exempl. 
uestro, εὐσεθὲς δὲ εἶναι µέθεισι. ' 
Col..659 B 6. προσφωνῆσαι δοχεῖν. Emend, ex al. 
cod. In nestro exempl. προσδοχῆσαι φωνεῖν 
Col. 645.. D δ. ἄριστά τε. lta. OEc. legisse vide- 
thr. In exeihpl. nostro, ἀόριστά ce. 
Col. 661 D 19. ναὶ xal ἐθνῶν deest in nonnullis 


cod. 

Col. 665 C 4. τὸν δὲ θεσπέσιον Παῦλον ἁπατεῶνα 
εἰπών. In al. cod. yónca δὲ xaX el; ληξιν τοῦ παντὸς 
ἤχοντα χακοῦ τὸν Παῦλον εἰπών. 

Col. 672 D 8, ἀναμεστώσειαν. In. nostro exempl. 


ct al. eod. scriptum erat mendose ἀναμευτώσειαν. 


1..id. lin. peiult, δεδειγµένους al. δεδεγµένους. 
"E 616 A 7, εἶναι. t exempl. nostro scriptum 
erat ἣν. 
' Col. 684 C 14. ἀγέλαι, In exempl, nostro ἄτεται. 
Col. 684 D 1. καταθιθἀζεσθαι. 
ζεσθαι. 
' Cul. 685 B 10. τῆς. In exempl. nostro, τούς. lbid. 
€ 5. δορυφορίας. L. δωροφορί 


ῥιας. da exempl. nostro καὶ θεός. OEcol. legerat 
xat Κύριος. 

Col. 692 C 15. ἀφιχνουμένοις. In exempl. nostro 
ἁδ.κουµένοις vitiose. Quod ex sequentibus verbls 
wianifestum est, τοῖς χατορθοῦν ἐθέλουσι τὴν ἀρε- 
«iv. Adde quod luíc conjecturz «com Οσοι. ver- 
sione convenit. ' 

Col. 695 D &. οὕπω emend. cum in exemp:. no- 
stro legetur οῦτω. too e UU 

Col. 696 A 12. Cyrill. Comm. in Isa. ad illa verba 
cap. 54. xal διαθἠσομαι ὑμῖν διαθήχην αἰώνιον, eo- 
dem sensu, xal παλαιωθείσης, inquit, τῆς ἀρχαίας 
ἐντολῆς ὡς οὐχ ἐχούσης τὸ ἄμεμπτον. Ibid. 6 6. δὲ 
οὖν. Scribe δὴ oov. lbid. 14. ἀνθίστανται. ΛΙ. &vc- 
ανίστανται. lbid, D 45. Pausan. iu Messeniacis 
sacrificia illa ἀχατομφόνια nominat. 

Col, 701 C 14. νοµίμοις. ΛΙ. νόµοις. 

Col. 705 B 10. Diogen. Lat. iuit. lib. 1. Ibid. C 
10. ἐχείνων. Forl. ἐχείνου. 

(ο). 709 A 9. ἀποθράττοντα. OEcol, sermonum 
paleas converrentem. lvid. C 9. ἀμήχανον δὲ χαὶ ἑτέ- 
ρως τὴν παναλχῆ Θεοῦ χεῖρα διαδρᾶναί τινας, εἰ xo- 
dry τοὺς ἀλιτηρίους ἕλοιτο. UEcol. impossibile est 
Dei manum infamari quia punire quosdam vult; 

Cl. 712 C 3. Pu ln exempl. nostro scriptum 
erat. μήτε. lbid. Φ. ἀπεργασάμενοι. ΛΙ. χατεργα- 
cá s vot. 

Uol. 713 Λ 9. καὶ οὐδέν. Al. οὐδ' ἄν. 


- Col. 716 A 9. αὐτόν. In exempl. nostro αὐτῶν. 


Col. 711 B 13. ὅτι xal. Ín exempl. nostro ὅτι δὲ. 


Ibid. € 12. ὀλάττονας. lu al. cod. ἕλαττον. 


(οἱ. 720 B 9. διδάξοµεν. Al. διαδείζυµεν. 
-. Col. 721 A 3. οὐδὲ ἡ χώρα τῷ πῶς ἔχειν πρὸς τὰ 
ουράνια Ὀέσεως συμπράττει. For. οὐδὲ ἡ χώρας τῷ 
Te Ey. πρὸς τὰ οὐρά. θἐσις συµπράττει. lbid. D 6. 
διαφορότητα, Ewend. pro διαφορότατα. Dixit enim 
Plato διαφορότης pro διαφορά. lbid. S. ἐθελονται. 


«ΑΙ. ἐθελοντί. lbid. D 5. ἀποχομίξειν. ΑΙ: xazaxogí- 


ζειν. Ibid. ult, θελήµασι. Al. Ὀέλουσι. | 
Col. 724 B 5. γεγονέναι μαρτυρεῖ. Aug. Eugub. 
de perenni philosophia lib. 1, cop. 18. γεγονότας, 


μαρτυρίοις πιστωσαμένοις τὰς δόξας ταύτας παλαιὰς 


εἶναι τοῖς αὐτοῦ τοῦ Πλάτωνος γῤάμμασι. did. 8. 
&x' αὐτό. Iu exempl. nostro scriptum erat ἐπ' αὐτῷ, 
lbid. D 2 Si ergo ad linguarum cónfusionein, etc. 
Aliter OEcol. Si igitur ad. confusionem linguarum 
»on Dominus solus, $cd et ij qui cuiu. ipso descen- 


dunt, mauifestum quod ad confusioncin morum pon. | 
"ipse solus, sed et qui cuu ipso liuguas confuderuut 


merito coassumurntur υἱ bujus distautie sinl au- 
ctores. mE - 
Cul. 728 D 12, τὴν. Forte Κατα τὴν. 


4 


AD LIBROS CONTRA JULJANUM. 


l. cod. καταθιᾶ- 


1458. 
Col 736 64. ἀξίων. Al. ἀξιῶν. ] 
* Cot. 737 utt. ἁμελέστατον. Al. ἀχαλλέστατον. —— 
Col. 740 B 1. ἀσεδῆ. Fort. ἁμιτῆ vel ἁσινη. Ibid. 
13. προσνενεύκασι. Fort. προσνενεύχατε. fbid. C 5. 
προσαναφαίνειν. Fort. προαναφαίνειν. Tbid. 6. εὔ- 
μορφον. In exempl. nostro ἐνάφορμον, 

ol. 744 B 3: οὕτως. In al. cod. ὄντως rectius. 
Ibid. C 7. ἀνόμως. 1n exempl. nostro ἑννόμως, 

Cot. 744 D 3. εἰ γὰρ. In exempl. nostro οὗ váp. 
Ihid. 7. τοῦ χάριν τὸν υἱὸν τοῦτον. In al. cod. τοῦ 
χάριν αὐτοῦ τὸν νόθον υἱὸν τοῦτον. 

* Col. 745 A 10. ἀπονοστήσταντες. Fort. ἀποστή- 
σαντες, [bid. B 9. τί δη τούτοις. OEcol, legisse vi- 
detur ἐπὶ τούτοις. U 

Col, 749 A 9. χαχύνει, Emend. pro κἀχεῖνοι qnod 
etm QOÉcol. versiono convenit. lbid. B 4. Vocalwlo 
θεὺς in nonmill. Codd. additur, xat µάλα εἰχότως. 
lbid. C δ. αὐτοῖς. Al. tv τοῖς. lbid. 4. τακτικῶς. 
ltrid. οὐχ ἑτέροις. Fort. x&v οὐχ ἑτέρ. Ibid. 40. &va.- 
μνημµονησαι, Fort. ἀμνημανῆσαε, 

: €ol. 152 D 3. € α. For. &pa. lhid. C 3. ἁπάσης. 
For. απών, Ibid. D 1. τὸ βραχύ. Fort. τὸ τραχύ. 

Col. 755 B 9. καὶ παροτρυνούσης &q' ἑαυτὴν τὺν 
Φιλάρετον νοῦν. OEcol. perperam ita vertit : Et ad 
hoc adhortaretur pia Prophetze mens. . 

Col. 1ου B 9. εἰ γάρ. In exempl. nostro, οὗ γάρ. 
Ibid. B 15. νόµιµον. ibid. € 6. ἐπιπηδᾷ In exempl. 
mostro seriptum erat. ἐπιποδᾷ. Ibid. ἀνόσιον, ΑΙ. 


νισον. . 
' Col. 761 A 19. ἡμελημένῳ. In exempl. scriptum 
erat, ἑαᾳμελημένῳ. . 

Col. 765 B 15. Idem habet noster lib. 1, de sa- 
erosancta επί. Ibid, D 6. ὄντα. ΛΙ. ὄνια' θεὸν 


xal. 

' Col. 768 Λ 15. ἁγχιστρόφους. Fort. ἀντιστρόφους. 
fhbid. D 4. &z' eue. crib. εἰς ἄλλους, lta rr. 
ed. lbid. 8. εἷλε, Lib. ed. eTAxs. lbid. 40. K' οὐδέν. 
Al. οὑκ οἵδ'. Ibid. C 5. ὅτι πέπλασται. Deest. hic 
vocabulum aliquod. Ibid. C 45. ἠτιμασμένον. Emend. 
cum in exempl. nostro legeretur, ὀτοιμασμάνου, 
Tid, D 10. προθυμούμενος. In. exeinpl. προθυµου- 

νους. 7 
" Col. 769 D 11. εὑσθενείας xaX μόλις. Deest. ali- 
quod vocabuluur OEcol, robore inferiores. lbid. D. 
C 9. τῷ λόγῳ καὶ ταῖς θεωρίαις. Proel. de sphara; 
οἱ δὲ λοιποὶ χύχλοι, λόγῳ εἰσὶ θεωρητοί. 

Col..712 B 1. κατοιστρηθῆναι. Emend. cun {8 
excmpl. nostro vitiose legeretur. χαταστρηθεῖναι, 
lbiJ. C 3. προεστηχότες. Prasides, hoe est censer- 
vatores ac defensores, Quo seusu Cicero: prisidere 
dicit, ut cum ait Gallix przsidere communi sa- 


luti imperii. Ibid. € 135. γεωδαισίας. In exempl. no- 


siro scriptum erat, Υεωδίας. Ibid. D 6. xa1actf- 


σαντές. 
' (ol. 715:A "l. προσπειρᾶσθαι. In. exempl. nostro 


scriplum erat προσεπειρᾶσθαι. lbid. D 41. «τούτους 


οὖν πάντας, etc. Aliter hie locus apud Platonem : 


τούτους οὖν πάντας καὶ ἄλλους τοιούτων τινῶν µα- 


θηματικοὺς, xaX τοὺς τῶν τεχννυδρίων, φιλοσόφους 


φήσομεν; οὐδαμῶς εἶπον, ἀλλ ὁμοίους μὲν φιλοσό- 
υς. τοὺς δὲ ἀληθινοὺς, ἔφη, τίνας λέχεις; τοὺς τῆς 
ἁληῦείας ἦν δ᾽ ἐγὼ φιλοθεάµονας. 
Col. 716 A 9. τίνες σαν. Iu. exempl. nostro. vi- 
tiose scripium erat, τίνες ἂν isa. Ibid. 11. μοῦν», 


"Χαλδαῖοι. Üis citat lioc. oraculum Just. martyr. in 


parenetieo : ubi csetera consentient,. nisi. quod : 


| pag. 12, edit. Grzcol. Paris, legit θεὺν ἁγνῶς, post- 


ea voro 23. αὐτὸν, αἱ noster Cyrilios. Euseb. 


ag. 


praeparat. Evangel. lib. ix, ipsum oraculum refert 


ex Porphyrio, ubi pro. αὑτογένητον legit, αὑτογέ- 
νεθλον. ibid. D 2. Post χινηθῆναι sequitur apud. 
Xenoph. τοῖς δ᾽ οὐδὲν ἄν ποτε χινηθῆναι. 

' Cot: 711. A 5. θαυμαστῶς ἑκεθύμησα. Apud Plat. 
θαυμαστῶς ὥς. Ibid. 4. fjv 65 καλοῦσι. sic cd. Plat. 


' ju exemplari. nostro, την χλῆσιν. lbid; 2. πρῶτον 


&pz. Edit. Plat. πρῶτον tà τοιάδε. Ibid. 10. ἤδη 


"eui. flato. δή. lbid. συντρέφρεται. lu. exempl. wo- 


4159 


stro συστρέφεται. Ibid. πότερον. Emend. ex ed. 
Plat. cua scriptum esset πρότερον. Ibid, 14. τοῦτον 
Ed. Plat. τούτων δέ. lbid. B 4. αὐτῶν τοιούτων. Ed. 
Plat. αὖ τούνων. lbid. 5. ὥς γε. ed. Plat. ὡς δή. lbid. 
6. ὑπ αὐτῆς ed. Plat. ὑπὸ ταύτης τῆς προτοῦ, 

Col. 781 Α 4. f. Fort, xai. lbid. 12. οὐκ ἓν- 
αριθµήτους. Fort. τούς. Ibid. B 6. ποιεῖσθαι for. που» 
εἶται. Ibid. C 6. χαταλιπεῖν. Scrib. καταλυπεῖν, of- 
fendere, lbid. D 4, τάχε. Al. τόγε μὴν. 

Col. 785 A 12. κόρον. Emend. cum in exempl. 
nostro legeretur χρόνον, Οσο]. satietatem vertit. 
Ibid. C 9. πολλῶν. Scribe θεῶν. lia Plat. ed. lbid. 
διαθόητον. In exempl. scriptum erat ἁδιαδόητον. 

Col. 188 € 8. τέλος. In alio cod. τέως. 

Col. 792 C 7. xal τι τῶν τεράτων ἀποτεχεῖν. In 
exemplari noeiro mendose χαίτοι τῶν τεράτων ἆπο- 
χτεανειν. 


Col. 191 ult. ἐπιχρατήσαντας. Fort. ἑπαρτῇσαν- 


τας. 

€ol. 800 ΒΠ. 132. εὐχοσμίαν OEcol. legisse videtur 
εὐοσμίαν. Ibid. 14. An forte dii dezque lascivientes, 
wuiereulas et adolescentes ad frugem deducent 


GEvcol ita vertit : An forte repugnabunt dii deeque - 


ne a pueris qui hoc vident plane inutilia, destruan- 
tur, Ibid. C 12. ἀφανεστέρους xat νοητούς. Invisibi- 
les ae inteMigibiles OEcol. visibiles, male. 

Col. 801 B 10. ὥστε «b εὖ τεῦρα μμένον κόριον, 
θἱ6., Χατασφάξδαι. Calpurniam puellam | intellige , 
quam. Marius pater diis immolavit. Plat. in Paral. 
lbid. C 2. «t τὸν Μάριον ἐπαινεῖ. In. exempl. nostro 
mendose, εἰς τὸν Μάριον ἐπαινεῖσθαι. Ibid. 6. ἑἐφίε- 
car. lu. exempl. nostro, ἀφίεσθαι. Ibid. 7. αὐτῶν. 
In exempl. αὐτούς. 

Col. 805 B 2. πληθυνόµενος δὲ ἐντεῦθεν ταῖς ze 
όδοις. Πίτα, lib. 8, pag. 288. πληθννόµενος δὲ ἔνθεν 
«ai, περιόδοις. lbid. 9. διανείµας. Fort διαχειµέ- 
νας. Ukcol. vertit auimas negligenter viventes. lbid. 
44. Κορωνίδος. Vide Euseb. De prepar. evang. 
jbid. E. Plato 2, de legib. fulinine percussum ait 
Asculapium quod opuleutum quemdam bominem 
segrotum et animaim agentem prelio iuduetus ad 
vitau revocasset. 

Col. 808 Α 1. ἀγάνορι θυμῷ. Ed. Pind., ἀγάνορι 

αθῷ. Ibid. 9. χεροὶ δέ. Ed. Pind., yepol δ᾽ ἄρα. 
Vide Pind. εἰ &useb. De prepar. evang., lib. u1, 
postrema ed. Gracol., pag. 121. Ibid. D 4. ypops- 
νοι. Ukcol. legisse videtur χρωµένους. ; 

CoL 809 D 2. χρόνους. Legeud. forte κατὰ χρώ- 
νου». Ibid. 

Col. 812 Α 7. λατρευτιχῶς δηλονότι, ἀλλὰ σχετι- 
xioq xaX «tpaeuxoxc. Cultu latria scilicet, sed affectus, 
sive relationis et houoris. Qua verba desunt in ver- 
sione OEcol. Ibid. D 10. ὕστατος ἠρώων, etc. Ora- 
culum istud refertur a Pausan. £Eliac., lib. vi, ed. 
Henr. Steph. Grocol., pag. 561. 

Col. 815 B 2. Σαγχωνιάθου. ΑΙ. Σαγχωνιάθωνος. 
lbid, 7. Ἑλλήνων, Euseb., De prep. evang., pag. 32. 
βαρθάρων. Ibid. 14. κατεσχευασµένους. Euscb. µε” 
τασχευασάµενοι. lbid. € 5. φυσιχῶς. Euseb. φυσι- 


xo»; δέ. 

Col. 817 B 15. Leviter attingentes, llludque praz- 
tereuntes UEcol. addit, Nam alia quideu ad laudem 
et vituperiuu ejus multipliciter a diserlis viris [a- 
bulose tradita sunt, qui parum amice judicantes, etc. 
Qua: in. Graeco desiderantur. lbid. € 1. φιλοσόφων. 
Al. φιλασόφου. Ibid. 44. ἀξιόπιατος. UEcol. cum ne- 
gatione legit, lbid. D 2. Aristoxenus, QEcol. Ariste- 
xeni filius erat. 

CoL 320 D 10. ἐξήγαχεν. Emend. cum in exem- 
plari scriptum esset ἐξαγαγεῖν. lbid. 42. πικρότε- 

v. OEcol. legisse videlur πυχνότερον, 

Cul. 824 A 11. ᾧτινι. la al. cod. ὅτι περ. Ibid. C 
43. διενείµαντο. Depasti sunt. OEcol. terruerunt. 

Col. 824 A 4. τερατολοχίας. Fort. τερατολογίαι. 
lbid, B $. ἀναμένοντες. ]n al. cod. περιµένοντες. 
lbid. D 8. Spópots τιαὶ τῶν ἑτέρων. In αἱ, cod, ἐτέ- 
οὓς τισὶ τῶν ὀμόρωγ. 


VARLE LECTIONES 


... 

Col. 825 B 4. βασιλέα. Al. βασιλείαν. 

Col. 828 uli. σπεύσῃ. Scrib. πεύσῃ. 

Col. 829 A 6. ὁ µονογενής. Emend. pro ὅμογε- 
3fie- Jod. 10. ἑλάσαι. Al. óuXÁácas. 

Col. 832 A 14. τοῦδε οὕτως ἔχοντος. In exempl. 
nostro οὐδὲ οὕτως ἔχων. Fort. 6 δὲ οὔτ. ἔχων. 

Col. 833 A 12. ἀναίσχυντος. Fort. ἀναίσθητος. 

Col. 836 C 1. Κυρηνίῳ. Fort. Κυρηνίου. 
at Sar D 2. ὅτι, ort. ὅτε. ή . αχ ES ttov, 

col. legisse videlur οὐχ ὡς. lbid. 7. µο $e. 
Fort. µό 9ngos ut sil, laboriosus μοχλός 
, Col. 841 B 2. ἀσχεῖσθαι. Lege ἀχεῖσθαι, ut et p. 241, 
liu. 4. Sic in exempl. nostro διαχεῖσθαι. 

Col. 844 B 8. παθῶν. Scrib. παθών. 

Col. 845 D) 14. κρατήσασαν. Al. χαταχρατῄσασαν. 
Ibid. 12, ἐπ αὐτῷ Theo: οὐδφ. Hom. Odyss. 0’, 
οὐδ' ἴχετο γήραος οὐδόν. Plato 1 De rep. Eadein de 
Salomone habet noster Cyrill. lib. xtv De ador. in 
spiritu et veritate et huuc versiculum lom. ibidem 
usurpat, 

Col. 848 A 2, ἀφήλιχκος. Suid. hanc vocem per 
πρεσθύτην exponit, quamvis alii pro adolescente ac- 
cipiant, Ibid. B 14. ἀπομνημονήσας. Leg. ἂμνημο- 


visas. 

Col. 819 C 2. ἀπομάττονται. ΑΙ. ἑναπομάττονται. 
Ibid. D 4. θεότητος. OEcol. legisse videtur ἀθεότη- 
τος. lbid. 6. συνέδη. lu exempl. nostro σέδη. 
lbid. 8. fj τῶν ἱερείων. In exempl. uostro mendose ὁ 
οὐχ ἱερείων. 

Col, 852 A 5. γένος fl. Deesse videtur aliquod 
vocabulum, cujusmodi sit αἱρούμενος aut ἐνστησά- 


μενος. 
Col. 857 € 2. µέτρον. Al. µόνον. Ita legisse vide- 
tur UEcol. 

, Col. 860 Α S. ἀσεδῶν. OEcol. legit εὐαεδῶν, nt 
&il sensus : Atticam linguam piorum dogmatum prz- 
dicationi subjecimus. Ibid. B 6. χρηστήρια. Gene- 
ralitér omnia ad usum accommodata aut necessaria. 


Ath. edit. Casaub., pag. 201. Ibid. 7. ἐμὲ γοῦν lá- 
gato πολλάχις ᾿Ασχληπιός, etc. Greg. Naz. conira 
ulian. 


Col. 864 Α 12. τρόπους. Al. τύπους. Ilid. 14. σα- 
φῶς. ln exempl. nostro*cogóX. Ibid. B 15. ἱερωτά- 
της ut iufra. In exempl. nostro ἰατριχῆς. Ibid. D 5. 
ἑτέρων. Fort. ἑταίρων, ut postea ἑτεροτρόπων, forte 


ἑταιρο. 
αν 805 A 14. προηχόντων. In al, cod. προήχον- 
t . 
Col. 868 ult. ἐννόμου. Scribend. ivvópots vel νό- 


pov. 

Col. 869 D 4. παραστήῄσει. Vulgat, παρίαττσι. 
lbid. 6. popa. Vulg. χτίσµα. 

Col. 8 8. γάμων ἐλευθέρων λῃστα({. Ita vapo- 
χλοπεῖν, et, γαμοχλόπος adulter. Phocyl. lbid. 12. 
ἔφασαν. Al. ἔφασκον. 

Col. 876 A 12. ἀσννήθως. 
B 15. σχοπόν. Scrib. σχότον. 

Col. 871 B 9. ἀπέσπασε. Al. ἀπεσόδησε. 

Col. 880 B 2. οὕτως. Al. ὄντως. 

Col. 881 A 11. προαλεστάτην. ln. exempl. nostro 
scriptum erat, προχαλλεστάτην. lbid. B 9. ἄποφοι- 
τήσαντες. Iu al, cod. &mogottfjsovteg. lbid. € 7. 
"ρα τινά. Iu exempl. nostro scriptum erat, ἡρώων 


τινά. 
. Gol. 885 B 11. ἑχείνων. Fort. ἐχείνου. 

CoL 888 A 7. ἀπεξείργασθε. Al. ἐπεξείργασθε. 
Ibid. C 6. οὗτοι. Vulg. del. lbid. 7. ταῦτα. Vulg. 


g. ἀσύνηθες. lbid. 


del. 
' Col. 889 B 19. εἶναι, Al. εἰδέναι. lbid. D &. óger- 


pívne. OEcol. legisse videtur ὑποχειμένης. loid. 
οὐκ οὔσης. In nostro exempl. ἀχούσης. 
Col. 892 A 12. φάναι τι. Exempl. nostrum φαῖ- 
vetat «t. Ibid. € 3. péyo. Exempl. noswum µετά. 
Col. 895 B 1. γενέσθαι. Fort. γενήσεσθαι. lbid. 
12. µετά. Fort. χατά. 
* Col. 896 € 5. ἐλάλητε. Ed. LXX, ἐλάλησαν. 
Col. 897 B 7. Ἐζεχίαν. Al. Σεδεχίαν. 


LI 


τσ ο"... 


1461 AD LIBROS CONTRA JULIANUM, 1162 


Col. 899 B 14. ἀρέσει. LXX, ἀρέσχῃ. lbid. C 2. 
πέριστ VU ΛΙ. περιγραφἠσεῖαι. 

zn. 90 A 9. ὥσπερ οὖν Ex τούτων ἐπιχωρεῖτε. 
OEcol. legisse videtur, εἴπερ οὖν bx τοὐτῶν ἔπιχει- 
ρεῖτε. Itaque si ex illis tentatis hzc concludere. 


Col. 904 € 3, lin. penult. αυναγαγών. Al. αννεν- 


εγχών, 

Col. 908 Α 8. ἓν ἐστι. Emend. δν ἕνεστι, bid. 
€. 5. ἀνέχλειπτον. Edit. Plutar., ἀνέγχλιτον. Ibid. 
ἐφ. Edit. Plut. del. lbid. 15, πότερον οὖν, etc. Éu- 
οου., Prepar. evang. , lib. xi, c. 9. Quanquam in 
Timao Platon. loc. non reper. Ibid. D 5. λόγος δέ 
ἐστιν εἷς ἕνα θεὸν εἰδώς. Al. δῆλος δέ ἔστιν ἕνα θεὸν 


δώς. 
Col. 9453 A 4. πιστεύσωμεν apud Platon. edit. 


L DN 
Col. 914 A 5. De reliquis vero diis ita, etc. Plato 
in Timzo. Idem refert Clem. Alexandr. , v. Strom. 
Col. 917 À 1. xal χυρίῳ. Deest apud Platon. xat. 
fid. 6. ὀρθῶς. Plat., ὄντως. Ibid. C &.. ἐπιχειρεῖν 
ἔχειν. Apad Eugubin., De perenni philosophia, p. 41, 
uhi locus. hic refertur, εἰπεῖν. Ibid. 7. ἀρχόμεθα. 


Eugub., ἀρχώμεθα. - 

Cal. ού c i5. ἀόριστον. Euseb., lib. De prepar. 
ecvang., ἄριστον. ldem et Plot. edit. 

Col. 921 C 1. αὐτὴ δὲ. Plot. edit. καὶ αὐτὴ. Ibid. 
&. xaY Civ ποιεῖ. Plot. xa & ζ]ν ποιεῖ. Ibid. 7. ᾗ 
χορηγεῖ τὴν ζωήν. Plot. ?) χορηγῇ τὸ Civ. Ibid. 44. 
Ri uépas. In exempl. nostru scriptum erat, τὰς 

µετέρας. E 

Col. 924 B 2. αὑτός. OEcol. legisse videtur αὐτή. 
lbid. 12. fjv. Fort. f. lbid. D 2. ὡς ἔφην legendum 
videlur ὡς γὰρ ἔφην. 

Col. 925 A 9. ἀποστήσομεν. ΑΙ. ἁποστησόμεθα. 
lbid. D 9. συμπήξας. Al. συµμίξας. 

Col. 906 A 4. l'eveonavi Scerib. Γεντιλιανῷ no- 
ten proprium est Amelii. orphyr. in Vita Plotini. 
μὴν. 8, εἶναι deest apud Euseb. De prapar. evang., 
lib. xr, ubi locus hic refertur. lbid. ὁ βάρδαρος. 
Euseb. ἂν ὁ βάρδαρος. Ibid. 9. ἀξίᾳ. Euseh. τα ία, 
"1. 10. εἶναι, δι) οὗ. Euseb. εἶναι, xaX Θεὸν εἶναι, 
δι οὗ. lbid. 19. καὶ ὧν. Euseb. ὃν. Ibid. 14. μετὰ 
tov.' Euseb. μετά χαὶ τοῦ. lbid. B 5. χατενεχθῆναι. 
Euseb. χαταχθῆΏναι, Ibid. ( 11. φασχόντων. Kdit. 
Plat. φάσκουσιν. 

Col. 949 B 9. ἑναπαστράπτων. Fort. ἑπαναστρά- 
πτων. . 
Col. 952 A 15. ἐλάλησε. LXX, ἐχάλεσε, Ibid. B 1. 
ἀπό. LXX, πρὀ. 

Col. 955 € 10. κατὰ τοῦτο, OEcol. legisse vide- 


t μετὰ τοῦτο. 
Col. 956 B 6. Ara. Tertull. illiberis lib. &, εον- 
έτα Marcionem. 


.& 
Cul. 957. A 14. ἁπτέτω. OEcol. legisse videtur 


ἀπέστω. Jbid. D 5. xaX συνετός. LXX , f συνετός. 

Col. 960 B 15. ἐπὶ τῶν ἁγίων. LXX, ἐπὶ τὸ ἅγιον. 
B August. quast. 53, et exorabit pro sanctis, lo- 
cum consule. lbid. C 9. παραθολὴ χαὶ αἴνιγμα. Ha 
B. Hieronym. in cap. 19. Ezech. prophetze : Nulli 
dubium est, inquit, auigma el parabolam aliud 
praeferre in verbis, aliud tenere in sensibus. 

Col. 964 C 3. σφαγῆς. In exempl. nostro mendose 


vote - 
. 968 A 13. χαθιεροῦται. Ian. exempl. nostro 
χαθιεροῦνται. 

Col. 969 B 5, Χριστῷ. Al. εἰς Χριστόν, Ibid. C 14. 
ἐν ἁδράτοις. Obcol. legit ἀδράκτοις, i. in propriis et 
privatis aedibus. Ibid. ult, ἐπεὶ τά γε. Ita legisse 
videtur OEcol. ]u exempl. nostro ἔπειτά γε. 

Col. 971 D 8. Piorum ara. De hac ara Clement. 
Alex. lib. via Strom. sauctam vulgo dixeruut. 

Col. 972 A 5. εἰ μὲν. In. exempl. nostro ἢ uiv. 


Ibid. C 3. βρώσιµα. Ma edit. Porphyr. lu exempl. 


nostro βρώμασι. 
Col. 9/5 C 1. ἀπειθῶς ἀπειθήσεις. LXX , ἀθετῶν 
ἀθετήσεις. Ibid. 8. ἀνήγαγον. LXX, &vc6í6acav. 
Cul. 971. B 44. λαμπρὰν ἀμφιεσμένοι. Edit. 


Qoo 
Porphyr. λαμπρὰν περὶ σῶμα uà καθαρὰν ἄμφια- - 


spévoc. lbid. 15. νοµίζεται,. Porphyr. edit. νοµέ» 
ζουσι. Ibid. C 4. λαμπρυνόµενοι. Edit. λαμπρυνάµε» 
vot uf. Bbid. δ. μᾶλλον. Edit. μάλιστα. Bbid. 4. 
προσπεφυχότι. Edit. πεφυχότι, ibid. 5. &yvóv χρὴ 
vaoto. Et vide Clement. Alexandr. lib. v Strom. 
Ibid, D 15. οὐδὲ Ev τινε. Exempl. nosttum οὐδὲν ἐν 


«tvi, 
Cof. 980 C 1. μεμωμένη. Sap. Sirach. geptoxn- 
PCI. 981 A 9. péya τὸ ὄνομα. LXX , δεδόξασται 


τὸ ὄνομα. 

Col. 985 A 9. δασύποδα. T,XX addunt ὅτι οὖκ ἂν- 
άγει μηρυχισμὸν τοῦτο, xal ὁπλὴν οὐ διχηλεῖ * àxá- 
θαρτον τοῦτο ὑμῖν. lbid. 11. ὀνυχιστηρας. LXX, 
ὄνυχας. Ibid. B s. ταῦτα φάγεσθε. LXX, ταῦτα ἃ 

ἁεσθε, Ibid. 6. ταῦτα ovem: LXX , ταῦτα ἃ 
isi ύξεσθε. Ibid. D 10. θέσιν. OEcol. legisse vide- 
tur σχέφιν. 

Col. 983 D 2. ὁδοῦ deerat in exempl. nostro. 

Col. 995 A 8. βατταρίζειν. Vide locum Dionis 


Chrysost. ubi docet βατταρίζειν esse proprie men- 


tientium. Ibid. D 10. μισεῖ δὲ μελλούσας. OEcol. 
odit autem in futurum observatas. 

Col. τὰ |. Ἡσαίου, Imo Ezechiel. estque 
μνημονιχὸν ἁμάρτημα aut Libearii vitiuut, 

Col. 1000 D 4. à διαδριθῆ pro διαδριθόν corrupt. 
uo vocabulo s:zpiuscule utitur Cyrill, ut lib. vi et 
. Ibid. 10. οὕπω. Iu exempl. nostro οὕτω. Ibid. 15. 

χατασχώπτει. ju exempl. uostro seriptuair erat xz- 
πασχόπει. 

Col. 1004 A 8. θεραπενόµενα. OEcol. legisse vi 
detur πε toepdpeva. lbid. 14. ὅπως λέγειν. ΑΙ. οὗ 
λέχει. lbid. B 9. συναγεγαρκότων. Fort. συνηγορευ- 
χότων. OEcol. qui in sauctis dogmatibus eximium 
bonorem adepti fuere. 

Col. 1008 6 8. 6ozsp. 1ta legit OEcol. In exempl. 
nostro ὥσπερ. 

Col. 1009 A δ. αὐτοῦ. Vulg. αὐτῶν. Ibid. B 6. 
ἄγγελος. OEcol. In exempl. nostro deerat 

ol. 1016 C 5. ἑξῆς. Emend. qo ἐς ης. 

Col. 1021 A &. μὴ προσΏκεν. Negativa deest apud 
Μου]. et omnino delenda' videtur. ibid. 8. iie a 
ἐν αὐτοῦ. OEcol. frequenter versari. lbid. B 9. ἐπί. 
Forte ἐστι. lbid. 6. πρὸς αὐτό. Al. αὐτῷ. ]bid. 8. 
συγχαθίσαντες. ΑΙ. συγκαθίστανται. lbid. 15. ἀθλίως. 
Nonuulla habet (Ecol. qui desunt in Graco : Etsi 
non omnes (orte saltem suos miserentur adorato- 


res. 

Col. 1024 Α 6. ἀνθρώπων. Edit. LXX, ἀφρόνων. 
lbid. B 7. µαγγανείας ἔργον. Themist. or. 146. xa 
ὑποδύεται µεγαλοπρέπειαν µαγγανεία, καὶ εὐσέδειαν 


χυρτεία. 
Col. 1035 D 2. προσχειµένης. Forte προχειµέ- 


vn. 

Col. 1028 Α 15. τεθρηνήἠκασι, In. exempl. nostro 
τεθνήχασι. lbid. C 6. τοὺς τάφους νεὼς'ἐπιχεχλημέ- 
νους. Sepulehra in templa versa. Arnob. lib. vt con- 
tta gentes et alii. 

Col. 1929 A 5. ἁλογήσαντας. Exempl. nostrum 
habet ἀναλογήσαντας. lhid. B 6. οὐκ ἐξ οὐρανοῦ 
μᾶλλον ἐσχήχασι πῦρ, ἀλλ’ ἔξωθεν. Quidam Genes. 
interpretes existimaruut ignem coelitus immissun 
in sacrificium Abelis. Et Theodot. vertit : Καὶ ἐπεῖ- 
δεν ὁ θεὺς, xaX ἐνεπύρισεν. Ibid. C 9. πληροῦντες. 
In exempl. nostro scriptum erat πληροῦνται. 

Col. 1052 Α ὅ. ἀχατεύναστον δὲ xai διηνεχὲς οἶναι 
διετέταχεν. Ignis ille est qui coelitus demissus pri- 
ma procurantis Aaronis sacrificia corripuit, quo 
perpetuo iude sacerdotes usque ad Babylonicum 
exiliuu hostias incenderunt. lbid. 14. ἂν τήν. 
Exemplum nostrum ἀντί. lbid. B 2. ὡς εἰ. Exempl. 
noswum ὡς οἱ. 

Col. 1055 C 7. διὰ τέ µή. Emend. pro διὰ τί µε. 
lbid. 41. χαινότητα pro ἑνότητα. Sic enim scriptum 
erat in exempl. nostro, lbid. 15. τέλος. Vulg. µέ- 
τρον. lbid. D 6. ἐλύπησε. LXX, ἐλυπήθη Κάῑν. lbid. 


" 


1163 


τὸ πμόσωπον. LXX, τῷ προσώπῳ, lbid. ult. ἀνήνεγχο. 
LXX, Άνεγχε. . . 

. Col. 1057 Α 3. περἰστασιν. Casurs adversum, quo 
ie signitieptu Polyb. et Diod. bac voce utuntur szpe. 
Et Ales. in. Probl. χάριν τῶν περιστάσεων τέρψεις 
exnvtx&i hoe 6st, sceuica oblectamenta escogitata 
suit propter casus adversos. 

Gol. 1041 A 8. σπέρµατός couv. LXK addunt μετὰ 
sí. lbid. 10. ἐν σηµείφ. LXX, elc σημεῖον. lbid. 11. 
σου. LXX, ὑμῶν. 

Col. 1018 B 2. διαδολιχῆς, lta OEcol. legisse vi- 
detur. In. exempl. nostro ἀποστολιχῶς. Ibid. D 3. 
Medi an In ezempl. nostro ἀποτρέχειν. 

. €ol. 1019 A 11. τὸν ἐπίτροπον τῆς οἰχίας. Gracia 





INDEX ANALYTICUS. 


(166 
Enícporog dicitut servus atriénsi et qui reliquis 
servis in familia imperat, Cato custodem solet ap- 
pellare. Cicero vilficum, ad rem rusticam restriu- 
gens, vertit, apud Xenophontem. fbid. C 4. τοὺς 
διάττοντας. Sunt enim διάττοντες ἁστέρες emicantia 
sidera Arist. de mundo et in Probl. et trauscurren- 
tes stelle. lbid. D 9. Ἰσμαήλ, lu exempl. nostro 
mendose Ἱσραήλ. Ó )] 

Col. 1052 A 4. διακυροῦντας. Ita legisse videtur 
UEcol. Exempl. nosurum Putnpoovrac. lbid. ult. 
ὑμεῖς. (Προ. ete 
. Cot. 1056 € /. συνάρεσθαί ol. ÜEcol. αἱ se jeva- 
ret. Forte συναρΏηξαί ὁἱ. ' 





“ΑΕΙ LECTIONES 
: mE Ad librum contra Anthropomorphitas. 


.. Col. 1966 A 8, διαδεδαιοῦντας. la al. cod, διεδε- 


4 


θαιοῦντο. 
Col. 1075 A 9. ἁπομείνοι. Al. ἀπομείνῃ. 
Col. 1077 A 2. µόνον σχολάζειν τῇ. Al. σχαλάζειν 


μόνῃ κ; 

Lol. 1085 C 4. εἰπονισμός. ΑΙ. εἰχόνες. 

Cel. 1088 B 8. ἐχαρίσατο. ΑΙ. χαρίταιτο. 

, Col. 1412 A 4. ἀλλά οὐχ ἔστι χαρακτήρ φασι. AL 
οὐχ ἔστι χαρακτήρ. Αλλὰ φασίν. ibid. B 13. «hv 





φύσιν. Al. τῇ φύσει. . 

Col. 11417 Δ 13. συνουσίαν. ΑΙ. συνουσίωσιν. lbid. 
€ 8. χατὰ ην. Al. χατὰ µόνας. 

Col. 4425 6 &. ὅτε. Al. οὔτε. 

(οἱ. 1129 A 11. χατὰ τὸ τοῦτο. ΑΙ. χατ αὐτὸ 
τοῦτο. lbid. D 12. μυστηρίου. ΛΙ. θαύματος. 

Col. 1132 A 1. χώρου. Al. χοροῦ. Ibid. B T. cvv- 
ἁπάρτισθῇ. Al. σννεπαρθῇ. 


INDEX ANALYTICUS. 


Not» numerales paginas referünt editionis Joannis Auberti quas typis grandioribus in 
textu expressimus. Quoniam autem tres varii tractatus sua quisque paginali nota et folo, 
ut appellant, dispescuntur, notabis. interim, lector, quecunque in indicis cursu littera A 


apte zifrum distincta reperientur, esse partis contra 


estorium, etc.; qua vero littera B, 


contra Julianum et Anthropomorphitas; qua autem littera C, De recta tide ad Theodosium 


et ad reginas. 


AC 

Aaron filii ob ighem aliunde altaribus importatum pe- 
vlerunt, B 5414, Aaron in sacerdotio aliis ezcelluit, A 66. 
Aaron «a oti comparatur Christus, A 155, C 160. 

Abelis sacrificium respexit Deus, Caini aversatus est, 
B 54. Quam ob:causam Juliano, 347. Cyrillo, 548, 549. 

"Abraham conjectoré dorhestico usus non est, υἱ calurp- 
ni tur Julianus, B 560, 3561. Abraham omoium rerum 
sclens ac peritus, B 10. Abraham precoci ficui compara- 
tus, B t11. Abraham primitis voestionis gentíum, B 141. 
AbrdKam peregrinus In terfa atena, B 209. Abrabam so- 
'erstitionibus Chaldeorum coutemptis unam Deum eolit, 

11. Trinitatis ntysterium aguovit, sed in figuris solum, 
V 19. Abreham tres vidit, et unum adoravit, Ἡ 20. Abra- 
ka benedictionem mors Christi μύδι: peperit, € 109. 

Abydeni de diluvio narratio, B 8. ace, meusis, B8, 

Abydenus, 8, 9. 

Acrisii sepulcrum in templo Minervso, B 242. 

Actionis definitio, 25. 

Adam cerporis et animi perfectissiris dotibus instm- 
«(us a Deo, 89. Simplicem el usiformenr boni totius na- 
ctus scienuam, 89. hi, us immoriale datum, B 90. 
Adam cur ejeclus e paradiso, B 94. Ab Ádamo ad Noe 
quot anni, B 180. Adam ingenitus figmeutum Dei, C ft. 


dam novissimus est Christus 3ppellatus, A 95. Adam quo . 


pactó poenam  peecati sai ini posteros transmiserit, B 
Ads inobediehtia damnad, Christi. obedientia. jusiificati 
sumus, B 3595. In. Adam aptütudo ad bonum erat, actus 
non item, B 518. tl . 
Adorauo Patris et Filii et Spiritus sancti upa est sicut 
et fides est una, C 29. 
/£ueas quo tempore regnarit, B 11. neas quomodo 


κ I4hatus, C4L c 


A£nigmata magni fecit Pythagoras, B 50b. 

JEsculapius fulmine ictus, quare ? B 200. /Eseulapit s 
solis et Jovis domorum maximum, B 200. In hotmiuts 
forma cirea Epidaurum apparuit, A 200. Ubique est, 300. 
ABimos et corpora inorbis liberat, 200. linis et Co- 
ronidis filius, 200. 

Agamemnponb quandonam Argivis dominatus, B 1t. 

Agelaus rex Corinthiorum, B t1. 

Agemon, rex Corinthiorum, Biz — - 

ggeus propheta quo tempore vixer&, . 
Agni immolauo typus Christ), B 546. 

Agraulo Cecropis et nymphae Agraulidis ülis bomo im- 
melari solitus Salsmine, B 138. 

Agri species in Seriptura, pro maturis frugibus, B 234. 

Àidoueus Molossorum rex Cerberum aloit, B 11. 

Alba Sylvius, B 1t. . 

Alcmeran quo tempore floruerit ; B 11. 

Alexander Polybistor, B 133. Alexandri Polyhistons 


* de diluvio narratio, B 8. De turri Babylobics, 9. Alexan- 


dri locus de divisione linguarum, B9. Αἰυχωμάτὶ de Pro- 


. videntia testimonium, B 82. 


Alexandria /gypll quo terhpore condita, BUS.— 

Alexandri Àphrodisei! de Dei Providentlá testimo- 
nium, B fit. Alexandri Apbrodissi locus, B 1357. 

Alexandro divini honores habiti, B 205. 

Amasias pseudopropheta cui adversarotur, À 288. 

Amelius philosophes Piatonicas joasnem evangeli- 
t barbaram muneupsat, B 285. lutarmatum Verbum 
sc . 

Amicorum omnia communia primus Pytfagoras pro- 
nuntiavit, B 87. . . 

ÁÀmos Propheta quid egerit, Α 238. Amos quandonam 
floruerit, B 12. 

Ampluon Lyricus, B 11. Quo tempere foracrit, 11. 





t$65: 


Amichérsts nsaniens , exceptus'a Seythis, B. 131. Να- 
meo γη sapientum nmoenulli ascribeadum putarunt, B 

Anaxagoras capitis damnatus, cur, B 189. Ansxagoras 
quo te e vixerit, B 15. 


Anaximander- Milesies quando Soreerit, B 15. Anmi-- 


mandri de Deo opinto, B 

Ansximenis tempora, B t3. - 

. Angel hominum eestodes, Ἡ 122, 125. Seripturs de 
illis testimonia, 125. Angeli et Archangeli Deum perpe- 
(eis hymnis venerantor, B 83. Angeli dii wuncepeti, 
B 59. Angeli bonum et matum htorunt, sed nos έμραθας 
et cum experimerto, B 902. Malum nBorent, sed ἀτυραννείτως 
et Hbere, 95. Angelorom ecrestionem Mes won auiyit, 
σας, 98. Angeli ad Intsginem Dei facti, B $71. 

Athypostaton quid significet, C 19. 

Anima quo paseto hominis Deo immissa sit, B 500. 
Anima, latonem, B 145, 117. Animi sanciurum 
quid meresntar, Α 156. 

Antichristi! spirítum qui diciter babere, C 98. Anti- 


christus quis, C 8, 13. 
Anth gia quid, Α 109. 


Aphredisia Grxci cum pro faseivia ssarpant imprimis 
cavent ne Veneris offensionem fncurrant, B 214. 


B Apis AKgyptius artem medicam /Esculapio tradidit, 


Apolfinarit sectatorura opinio, C 175. Quid dé incarna- 
"Mone sentiant, C 9. 

Apollinis Rythii de Socrate Ἱπάκίαπι, B 170. 

Apollo cognomento Aurens, D 312. Apollo quid apud 


poetas Grocos significet B 27. 

Apollodorus, B 129. 

Apollonius in fluminis cstadupa se dedit, B 88. Con- 
gressur cum Gymnosophistis, 85. 4b ulmo salatatus voce 


articetata et feminea, 88. dogmatum 
postoli et evangelista atque saerorem a in- 
terpretes fluviis ac vinis comierati, B 307. 
ra piorum apnd Delios, B 507. ita dicta quod nulium 
in ea auimal mactabatur, $07. 
Arbaces Medorum fex , B 12. 
Arbitri humani libertas, D δὲ. Arbitrium liberom 
4 , BT9. Porphyrii de ea re sententia, 79. Item 
Alexandri, 79, 
Arca diluvii, B 9. Amuleta ex ejus ligois salutaria, 9. 
Árca Noe in montibus Armenie applicat B 8. 
Archilochus quo tempore floruerit, B 12. 
Area spiritalis quid sit, C 80, 
Argus, B 10. 
Arianorum Meresis, C 59. 
Aries fsaaci loco ars impositus Christi Lypus, B 546. 
*- Ani sectatofes quid sentiant, A 1t. Arias et Euno- 
imias quid sentiant de Verbo , A 168. 
Aristides interversm pecuniis reus, B 188. 
Aristobulus peripateticus, B 154. 
' Aristomenes trecenti homines immolsvit, et inter eos 
re;em Lacedsmoniorum, B 128. 
Aristophanes qoo tempore floruerit, B. 13. 
' Aristoteles qualis, B 119. Aristoteles quo tempore 
Platoni operam dabat, B 15. Aristoteles ewiem quintum 
uoddam corpus esse docet, B 48. A Platone dissentit, 
48. Aristoteles duo tantum universi prineipia asseruit, 
Deam et materisxm, B 48. Aristoteles partem mundi que 
)uns subjacet corruptioni obnoxiam, ccoestem illius 
expertem censuit, B 47. Aristotelis de mundi auiuia 
opinio, B 46. Aristotelis de Deo opinio, H 28. 
Aristoxenus vitam Soeratis scripsit, B 186. Aríistoxe- 
vus Musicos quando floruerit, B 112. 
Aspis coli symbolum, B σου. 
Assertor auctoritatis divinse quid significet, Α 53. 
Astronomi vani, mendaces, et impostores, B 558. 
Athanasii Alexandrini laos, € 47. 
Atlas, B 10. 
Auctoritas judicaudi in quem conveniat, € 179. 
' kverrüficus, emissarius eaper Juliano, B 299. 
Azarias, B 12. 
' B 


. Babylonicse tarris consilia eum Aloadarum fabula Ju- 
lianus comparat, B 105. 

Babylon turris rudera dicta, B 9. 

Bacehi sepuletum Delphis, B 1l. 

Baptismus per fidem adeundus, B 217. Corporis mor- 
bos soit si Christus ita velit, $48 Per eum justifica- 
inur, 218. 

Barbari Don usquequaque feri et inhumani , B 153. 

' Bellum quod sancti gerunt quale, C 147. 
Belus prtmus Divinitatis nomen sibi arrogavit, B 118. 
Boui et malt cogoitio in primis parentibus quomodo 


INDEX ANALYTICUS. 


1406 
mteHigenda, B 90. | E 
Bouum causa prima, B 270. Bonum Deo οβίθοι Pilato 
ptiepopit, B 68. 
€ 


ή B (3 Ον Vo ti Ὀ οκ ade: M^ it 
attulit, . us, . veri . 
Cadmus prima litterarum elementa ab Mobrsum accepta 
Grecis tradidit, B 351. 

f^ain et Abel, B 206. Csin et Abel, B $05. Caiu 4€9- 
saede non rbete diviserit, B 391. 

Ορος quis, B 105. 

Canon hermebneutieus, 144. . 

Caper emissarias uode ita dictus, eiter, Dommus nus- 
enpatus, B 303. 

. t collisum quid siguifleet, B 396. 

Carnates appetites per Cbristi iacarnationem remiseie- 
res effecti sunt, B 5179. 


p post assumptiopnena Triaitai commista mom fuit, 


Caucasus fluvius, B 87. Pyttagoram tronsotem salutst, 


Cele! fili» Eleusine sepult», B 3S. . | 
Cerinthiani leretic! qaid de iucarmatioue sentiant , 


C $. 9 

Clitze audaces et crudeles, B 115. 

Chaidsel flagitiosi, B 117. Chaldsi metos astrorum οἱ 
volatus avium observabant, B 17. Chaldoi, D (55. 

Charitatis possessio quse, A 200. 

Chilon quo tempore vixerit, B 15. 

' Choeritus philosophus. quo tem vixerit, B 15. 

Christiani cur ab idolotbytis abstineant, B 253. Chel- 
stíani veri Israeliun, B 254. 

Christi iu terram adventos, et de eo vaticinis, B 282. 
Christi regnum, de eo testimonia, B 232 .|Christi divinitas 
evangelistarum testimoniis asseritur, B 929, 350. Christi 
nomen quid significet, A $5. Christi fuere plorimi, A 49. 
Et filii et Domini, 49. Christi cum rege comparatio pro 
spectabilitate, A 57. Chris opus nos sumus, A 224. 
Christi corpas omai perturbatione et peceao vacuum, 
B 2581. Chrisü proprietatum quatuor modi generales, 
€ 25. Christi ex Patre geniti eum solis splendore compa- 
ratio, B 589. Christi incarnatio quid carni humans con 
tulerit, B 578. Christo omnia sunt communicata excepto 
pecoato, B 380. A Christo ut homine ignoratio futurerum 
non est aliena, B 582. Christum quatenus Deus est nibil 
Istet, B. 581, Christus apparait, eum malitia ad summam. 
gradum elata esset, B 594. An Christus.etiam per carnem 
suam miracula ediderit, B 590. Cliristus una cum came 
sibi unita assumptus est, B 391. Cliristus eur uitimis hu- 
mans vita temporibos incaruatas fuerit, B 294. An Chri- 
stas ideo quod formam Ad» gest re potuerit, 
4 $93. Christus non alteratur, B 564. Christus qoo pseto 
in nobis formetur, B 570. Christus secundus Adam exse- 
crationem prioris dissolvit, B 376. Christus solus sancti- 
ficat et justifieat, B 376. Christus unus est non distín- 
ctus D 589. Christo qux attribuuntur voces noe esse 
homini seorsum a Verbo ascribendas, A 150. Christe tri- 
buuntur humana el divina, et quomodo, A 15$. Christum 
non solum Joannes, sed et Paulus, et slit discipuli Deum 
esse confessi sunt, B 216. Christum in duos dividit 
Nestorius, Α 126 Christum mortuum nominat, B 207. Ab 
oo servos οἱ ancillas deceptos calemniatur, 206. Chri- 
stum non debere deiferum nominari, A 220. Chrístas ca- 
pro eomperatus, B 501. Christus cur naturam humanae 
assumpserit, B 192. Christus Deum seum appellat Pa- 
wem, À 39. Christus est vita et virtus Pawis, A 151. 
Christus est veluti primitiss naturse huntato, A 106. Et 


uomodo, 106. Christus exspeetatio um, B 300. 
Christus impassibilis quantum ad divinitatem, ibilis 


vero quantum ad humanitatem, À 198. Christus loqueba- 


tur αἱ Dominus ; propheUs, ut ministri, B 259. Christus 


non ideo incusandus quod idololatras ad fidem adduserit, 
B 216. Christus origo altera post priorem faetus ut hu- 
manum genus recapitularet, A 9. Christus per caprum 
emisssrium et eum qui Deminss dicebatur figuratus, 


«8 302. Christus petra cur dictus, B 424. Christus puro 


victims, homines emissarii, B 504. Christus quo tempore 
natus est, B t4. Christus regnum tradit Deo, nec illud a 
se abdicet, B 150. Christus saerificium pro peccato, B 303. 
Christus unns exsistit secundum woronem dispenssto- 
riam, Α 207. Christus seipsum nobis dedit in cibum san- 
ctum οἱ vivificum, B 238. Chriü tentationis e| sacriieii 


4461 


modus quis et qualis, C 156. Christum quis non diligit, 
ὁ 65. Christum sanrtificari et Spiritum sanctum accipere 
quomodo intelligendum, C 156. Christus a Scriptura sacra 
homo appellatus et quomodo, C 180. Quomodo vultui Dei 
pro nobis. apparuit, C 167. Christo voluptaris fuerunt 
phyeiem necessitates atque passiones, 144 a. Christum non 
ominem Deo unitum, sed Deum qui humanitatem as- 
sumpsit, 144e. Cbristus Deus idem et homo, sicut Ciesar 
imperator simul et consul, unus idemque est, 1441. 

Chr i dictum, .B 167. . . 

Cibi quinam in veteri lege veliti, quinam permissi, 
B 515. Tiborum promiscuus esus non inquinat animum, 
B 241, 342. Christianis a Juliano exprobratus, 258. 

Cimon sororem Elpinicem uxorem habuit, B 167. At- 
fectatie tyrannidis »ccusalus poenas luit, 188. Capacissi- 
mus auctor Atheniensibus largitiouis et corruptels , 188. 

€ircumcisio rei intellectualis typus, B 555. Quid signi- 
ficet, 555. Circumcisio signaculum fidei data Abrahamo, 
B 580. Circumcisio spiritalis, B 854. Circamcisio /Egy- 

seditus ; Chaldseis et Saracenis probata, B 298. 

Clearchos Mileti in Didymso sepultus, B 545. 

Clementis Alexandrini de diis ac templis locus, B 542. 
Clementis Alexandrini laus, B 251. . . 

Cleomedes crudelissimus, B 204. Pythium de illo ora- 
culum, B 201. ' . 

CGelum corruptibile quia factom, B 71. Colum Dei 
solium, non Deus, B 70. Colum ornatu suo Deum esse 
demonstrat, B 70. 

Coeus et Hyperion Coliet Terre ilii, B7. — 

, Cognitio Dei vivifica, B 228. Cognitio, in sacris Liite- 
ris, pro rel experimento, B 93. 

Concursus et copulatio idem, Α 211. 

Conjuuctio individua quid, Α 44. 

Cor ne edito, quid significet, B 500. 

Coronam non esse vellicandam quid significet, B 500. 

Coronis a quodam sacerdote in Apollinis templo stu- 
prata, B 300. 

Corporea de Deo dicta quomodo intelligenda, C 18, 19. 
Corpus unitum Deo anita rationali animatum, 31. Cor- 
pus Verbo unitum pos assumptionem Trinitati commis- 
tum nonfuit, B$92. 

Corvus versipelles designat, B $15. . 

Creandi vis solius Del est, B 62. CÉreandi vim Deo de- 
trahere, impium, apud Hermetem, B 61. Creare homi- 
ao et eum a morte excitare opus est virtutis ejusdem, 


Creationis ratio et ordo, B δὲ, Creatio scientia non est 
sed naturse divinse przrogativa, D 62. 

Cruciiixus quisnam, A 129. Quis infirmatus, A 129. 

Crucis lignum ad virtutis et omnis boni admonitionem 
propositum, B 195. . 

Cultus legalis vis initio apod Deum reprehensionis ex- 
pers non erat, quare? B 127. 

Curetie pueros Saturno immolare soli, B 129. 

Curantium animas officium, 213. 

Cyniras et ejus nepotes ubi sepulti , B 545. 

Cyri imperium quando ceperit, B 15. Cyrus Babylo- 
nem vi cepit, B 104. 

D 


Ώωωουθς corporea officia exsequi nequeunt, B 381. 
Deemones quo paeto cum mulieribus rem liabuisse ín sa- 
cris Litteris dicuntur, B 584. Deemones pietate erga Deum 
vincimus, B 150. Dannones in fraudem geuus humanum 
perpulerunt, B 124. Existimaruut liomines nunquam 
eum Deo reconciliari posse ob peccalum, B 122. Dsemones 
nidoribus oblectantur ac nutriuntur, B. 121, 125. Purum 
animum nog adoriuntur, B 124. Non sunt sacriüciis eli- 
ciendi, B 124. Dsmones mali cognitionem habent etiam 
per ipsum experimentum, B 92. Deemones impuri dii vi- 
deri volunt, B 121. 2. 

Daniel quo tempore vixerit, B 12. 

Dardanus, B 11. Derdaniam condidit, B 11. 

Davidis regnum in Ezechia non desiit, B 259. 
πώ. vituperat Julianus, B 154. Ejus laus, 155, 

b 


Dei bonitas eum Lycurgi lenitate et Solonis et Roma- 
norum clementia a Juliano comparata, B 168. Dei i 
tio cuu pietate et virtute conjuneta, vera et sola sapien- 
tja est, B 179. Dei cultores ac veri satellites, qui, B 202. 
Dei cognitio ὠδίδαιτος € ex:opat, Juliano, B 52. Dei impe- 
rium intra solius Judz: fines contineri, B 106. Creteras 
geutes dereiiquisse; Israelitarum duntaxat curam gerere, 
U 106. Dei judicium sanctum οἱ iuculpatum quodcunque 
illud sit, B 166. Dei notitiam unde primum homines ce- 
periut, B 51. Dei opera non inquirenda curiosius sed ve- 
heralioue prosequenda, B 280. Dei voluntas unicuique 
eorum qua facta sunt natura est, B 90. Dei solium a Deo 


INDEX ANALYTICUS. 


Hé) 


differt, B 70. Deo omnia B 82. Deo decere, peri- 
culosum, B 157. Deo similes efficimur contemplatione οἱ 
a(Tectuum vacuitate, B 171, 172. Deo Scriptura cum ocu- 
los et aures; etc., tribuit, quid significet 7 B.173. Deum 
rerum humsnarum curam £e B 61. Deum intelligere 
aut exprimere dícendo difficillimum, B 50, δὲ. Deum as- 
sumptum esse ait Nestorius, À 59. Deum, nec abyssum, 
nec tenebras, nec aquam fecisse contendit Julianus, 
B 49. Deus éeeti, B 161. Sontes punit, B 162. Jurat per 
gloriam suam, B 162. Tardus ad iram, B 162. Ad miseri- 
cordiam facilis, 165. Unius justi preces accipit. 165. Deus 
aliter. gigvit Filium, Aliter homo, B 387. Deo movam 
creaturam creare difücile non est, ( 598. Deo omnia sunt 
plena, B 586. Deus cur id quod faetum est infectum fa- 
cere non t, B 3586. Deus materie et forms expers 
est, B 565. Deus spiritns est, B 564. Deus auctor bono- 
rum omnium, B 257. Deus bonus ac; beneficus, B 132. 
Deus ad lip confundendds alios secum non assum- 
psit, B 142. Deus pro suis pugnat, B 231. Deus, tameii 
unum ubique se nominet, non tamen re οἱ appellatione 
Dei Filium suum frusiatur, B 268. Deus omnis boni aa- 
clor, et ipsummet bonum quomodo malum nosse dicatar, 
B 95. Deus ira vacuus, B 172. Deus vivus ac solas, caveri 
nomine tenus, B 255. Deus semulari cur dicawr, B 112. 
Ulcisei exsecrata patrum ia fillos ad tettiam et quantam 
generatiogem quomodo sit intelligendum, B ti3. Deus 
siledtio et puro corde colendus, B 61. Deus solo nutu 
cuncta vy cit, B 99. Deus fini non est imperii, 
B 101. us nemini invidet, B 228. Deus aon ju- 
diorum tantum, sed et genüum Domiuus, ;B. 107. Deus 
summus apud Grecos unus, a quo producti alii sub in- 
tellectum, et sensum cadentes 23. Deus una re 
afücitur, bono scilicet, B. 64. beus nulla invidia aut 
sunolatione tenetor, B 9& Deus viciimis eL sacrificiis 
opus non habet, B í26. Deus suis operibus obiectatur, 
B 67. tDeus smulator, B. 155. Quomodo inlelligendum, 
156 seq.!, etc. Ignis consumens, 156. Deus medico com- 
paratus, qui pertem interdum secat ut reliquum servet 
corpus, B 166 seq; . 
rum imagino 1n annulis ne circumferas, quid si- 
gnificet, B 300. Deos alienos patsiis ascribere legibus 
recorum velitum, B 189. ltem nequis de iis turpe 
quidquam aut absonum diceret, B 189. Deos nonnullos 
certis temporibus in homines mutari scribil Porphyreus, 
B 281. Dii suat quisque peculiarem artem prolitentur, 
B 256. Diis non maledices, quomodo sít fotelligendom, 
B 240, 241. Dii apud Graecos mortales, B 65. Dii mor- 
tuum excitare non unt, B 195. ldque vel Homeri 
ipsius testimonio, 16. Dii «oetre et vier , B. 115. Dii 
recorum asperi οἱ iracundi, B 175. Dii multi nomine, 
nou re, D 291. Curangeli et. homines ita nuncupentur, 
291. Dii noa aspectabiles, sed φικνοὶ, B 166. Apud Plato- 
nem, . 

Deipara Virgo appellata, Α 6. A quibus, B 5l. Deipara, 
tanquam vocem biasphemam criminatur Nestorius, Α 11. 
Deipara vox omnibus SS. Patribus familiaris, C 47. 

Democritus Abderita quo tempore vixerit, B 15. De- 
mocritus quo tempore floruerit, B 15. Democriti de Deo 
μις B 25. Democritus mundos infinitos stauebat, 


Demophon, B 1t. . 

Desertum sterilitatis gentium figura, B 504. 

De υηἱμοπο Verbi, B 535. 

Diagoras quod minus veresimilia de diis scripsissel ac- 
cusatus fugam capessit, B 190. Diagoras qu mysteria 
rísisset in capius discrimen adductus, B 190. Ejus inter- 
fectoribus talentum argenti decretum, B 190. Quo tempore 
vixerit, B 13. . 

. Diaus erga OEneum ssevitia, B 175. 

Dilectio gemmis comparata, A 200. 

Diluvium, B 1035. Diluvium Deucalionis quoto anno 
Mosis contigerit, B 10. Diluvium non ob idololatriam sed 
alia crimina illatum, B 110. 

" Diparchus poeta Bacchi res apud Indos gestas scripsit, 


Diodorus historicus Mosis meminit , B 15. 

Diomedi homo immolari solitus, B 129. 

Dispensationis Unigeniti cum carne sacramentum, 
À 22$. Dispensstionis negotium, Α 229. Dispensationis 
unigenili expositio, A 1959. Dispensationis mysterium 
sectionem non admittit, C 25. Dispensalonis ralio quz, 


Divina dogmata subtilissime examinanda, Α 2. Divina 
essentia cur comprehendi non possit, C 5. Divinarum re- 
rum exquisitores quid assequeutur, Α 1. Divina poten- 
ti: nil impossibile, À &. Per ea pergit qua naturae ους 
veniunt, Α 4. Divina naturz status quis , C 163. 

Diviuitas alia est, humanitas alia, À 91. 


1469 


Doctorum eum npummulariis comparatio, 4 2. 
Doctrina saera floribus comparata, C 129. 
Dodonss quercus, B 88. . 
B Dominatio Pawis, et Filii, et Spiritus saneti. una, 


Draconis leges de bomicidiis a Solone et Lycurgo re- 


tenue, B 169. 
E 


Ecclesi: caput quodnam, A 157. 

Eleazarus quando sacerdotio functus, B 14. 

Elias et Elissus quo tempore floruerint', B {3, 

Elisabeth peperit B. Joannem et quomodo, A 20. Eli- 
ssbetb cum sancta Virgine comparatio, Α 13, 20. 

. Eli sacerdotis mors, B 11. 
. Emmasueiem vere Deum esse, A 1147. Virginem ea- 
ropter esse Deiparam, À 147. Emmanuelis generationem 
m reddere conatur Nestorius, A 18. Emmanueli 
quando nomen Christi inditum, C 105. Quomodo adore- 
tur, C 4ὔ. Quomodo revixit, virtute divina an. humana, 
C 102. Emmanuel vir nominatus a B. Joanne, C 58. 

Empeducles quo tempore vixerit, B 15. Empedocles 
solis curriculo mundi terminos circumseribebat, B 46. 

. En taton quid, C 15. - 

Enocb a Deo translatus, B 105. 

Ens essentia pelagus in se collectum habet, C 17. Ens 
et unum de Deo proprie, B 266. Entia duo, quod fit, et 
Te eric Hermetis de universi creatione testimonium, 

9 . 


Ephesinse synodi aeta, Α 250, 251. 

Epicurus quo tempore floruerit, B 15. Epicurus natu- 
ram mundi caducam putavit, B 47. 

Epimetheos, B 10. 

Erechtheus fi!iam suam immolat daemonibus , B 125. 

Erichthonies in templo Poliadis sepultus , B 343. 

Error eorum qui ΕΙ Dei cum in terris ageret hypo- 
stasim Patri in coelis ad(uisse negant, B 585. Krror eorum 
qui hominem ad imsginem , non autem ad simiiitudinem 

i factum esse contendunt, B 571. 

Ksszi sanctitate insignes, B 180. Res fu!uras preedice- 
μα B 180. in librorum sacrorum lectione assidul, 

Essebon quandonam Hebrzis imperarit, B 11. 


Essentia supra legem non potest esse nisi Deus, A 49. - 


Ethnicorum fugienda consuetudo, B 5. Quomodo mor- 
tem οἱ crucem Domini accipiant, C 127. 

Eva per sunplicitatem aliis animalibus vocis humanzx 
usum datum esse putat, D 86. kvam Adamo non tam 
auxilio quam exitio fuisse ait Julianus, B 15. 

Eucharistiss reliquise in alterum diem servate, an san- 
cliücandi vim habeant, B $65. 

Evelgus Carystius, B 129. 

kupolemi luculentum de Mose testimonium, B 231. 

Eupolis quo tempore floruerit, B 15 

boem is utimur ad rerum divinatum demonstratio- 
nem, 9 

Kxinaoitionis Christi cause, À 231. 

Ezechis preces obsessis Jerosolymis quam apud Deum 
efticaces, B 221. . 

Ezechiel quo tempore fuerit, D 12. 


F 
Factum esse Verbum carnem quomodo intelligendum, 


Facundus υἱ sit aliquis, non continuo tamen pius dici 

test, B 225. 

Faisis diis cur Christiani renuntient, B 211. 

Faisitatis patropus j'ropugnatores veritatis conatur 
maculis aspergere, A 15. . 

Felicitas humana in Dei cognitione, Α 81. 

Femina creata non est natura immutabilis, 77. Femina 
e un particula, quare, B 78. Femina puichtum maium, 


Fermentum nequitis typus, B 522. 

Fidei confessio est forma sacrificiorum Christi, Α 63. 
Fidei confessio, À 9. Fidei comitem virtutem adjungen- 
dam Paulus docet, B 246. Fides, fundamentum omnium 
que de Deo dicuntur, B 19. Fides intelligendi princi- 
pium, B 247. Fidei premium quod, C 122. rides est ca- 
put evangelicorum pr&ceptorum, C 55. Fides ornatus 
inentis sicut capitom uniones, C 5. MEM 

Pie bominum in sacris Litteris vocantur filis Cain, 


Fitii Dei pro Enos posteris, B 297. Filios duos inducit 
Nestorius, À 35. Filius per omnia Patri squalis, B 251. 
Filios.Dei duos constituunt qui Virginem Deiparam ne- 

"d ὁ 45. Filius mediator factus et reconciliator, € 
υ 


INDEX ANALYTICUS. 


1470 
. Forutudipis argumentum quodnam, C 161. ] 
Fraterniias Verbi, A 78. 
Frugalitate et parcimonia Christiani lascivientes carnis 


. impetus retundere soliti, B £12. Multi pane tantum et 


oleo, oleribusque et ervyo corutenti, 215. 
6 


Galilsse duse : una in Judsa, alia. Phonicum urbibus 
flnitima, B $9. . ' 

Galilseorum nomine gentes omnes iateiliguntur, B 59. 

Generatio et humanalio simul, A 26. Generalionis no- 
men Mariw cum aliis commune, Α $7. 

Gentiles quid fabulentur, Α 1. Gentiles sapientes pie 
de Deo sentiant, B 388. Gentilium litteras Christiani 
discant, cur ? B 250. 

Gentium vocatio, D 382. 

Germani audaces et crudeles, B 117. Germani retinen- 
tes libertas et impatientes jugi, B 158. 

Gigantes vasto ac deformi corpore, B 297. Pro feroci- 
bus ac robustissimis in eriptura divine, B 197. Gigantes 
cur vocentur posteri Cain, B 581. - 

B Gloria in excelsis Deo et in terra pax, quid significet , 


Grzci mathematicas disciplinas incolueruut, B 178. 
Greci fabularum auctores, B 40. Greci, Galilei, B 59. 
Grecis flagitiosi et impuri homines pro diis habiti, 
D 204. Greci humani et civiles, B 117. Grecorum in de- 
lectu et abstinentia quorumdam ciborum superstitio, 
B 45. Nullum non vitii geuus perpetrant, dum escalenta 
nonnulla rejiciupt, B 49. Grecorum libris Christiani quo- 
modo utantur, B 255. Grxcorum sapientes Mose poste- 
riores ab eo leges suffuraii, B 7. Griecorum elocutio nihil 
ad vitse sanctitatem confert, B 252, 251. 

Gymnosophiste, B 155. 


H 


Hsreses et schismata vere de Deo fidei discrepantiam 
non arguunt, cum primi auctores dogmatum nostrorum 
Moses, prophete, apostoli, et evangeliste inter se cou- 
ολο, 29. Hereseon cum barbaris comparauo, 
Haretici extra Ecclesiam celebrant Eucharistiam, B 380. 
Hzreticorum fivis turpissimus, À 144 f. 

Hebrai non ideo improbi et impii, quod in ditionem 
Romanorum venerint, 219. Hebrzi vere sapientes, B 180. 
Hebrai minus beijicosi, B 177. Suis tinibus contenti alle- 
nos non ínvadebant, B 177. Hebraos barbaris legibus 
us0$, et disciplinis caruisse asserit, B 221. 

Helenes raptus in quem Mosis anpum inciderit, 11. 

Hellen, Deucalionis et Pyrrha filius, B 19. Grsecis no- 
men dedit, B 10. 

Hephsstion deus ab Alexandro renuntiatus, B 205. 

Hera Atmenium revixisse Plato asserit, B 250 

Heraclides quo tempore vixerit, B 15 

Hermaicorum libri xv, B 50. 

ermes Trismegisius quantas res et quam preeclaras in 
JEgypto fecerit, B 50. Ejus inventa, B 30. 

ermes ier in /Egyptum venit, B 176. Hermetis de 
Filio Dei sententia, B 55. Hermetis de Spiritu sancto 
testimonium, 355. Hermetis de demonibus sententia , 
B 150. Hermetis liber, Mens dictus, B 52 

Hesiodus quandonam vixerit, B 11. Hemodus ῥεὰκλντος 
el µουσόληκτος, B 55. Ejus Theogonia quam vana, B 55. Eam 
Plato non repudiavit, B 76. . 

Hippe Chironis tilía olo marito philosophiam natura- 
lem tradidit, B In iserit, B 15 

[ rates quo tempore vixe . 

Hibponax quando floruerit, B 12. 

Hircus pro peccato et peccatoribus, B 502. 

Hirundines ne in tectum accipito, quid siguificet, B 300. 

Historia hominis cujusdam pii contra Nestorium lo- 
queulis, Α 20. . 

Hoineri locus de diis, B 125. 

Homerum Hesiodo zqualem nonnulli negant, B 12. 

Homerus cum 'deos inter se pugnautes inducit, virty- 
les cum vitiis commissas indicare videtur, B 27 

Homerus iis qui saltant in scena comparatur , B 26. 
Homerus et Hesiodus 400 annis ante Herodotum, D 76. 
Homerus quando vixerit, Β 15. 

Hominis opificium a Deo non éseziexevey, B. 22.. Homi- 
nis creatio meditata, B 155. Hominem factum ad imagi- 
nem Dei, quomodo sit accipiendum, B 25. Item, 25. Ho- 
mines ad imaginem Verbi formati, B 292. Homo quisnam 
facius esse dicitar, A 48. Homines quo pacto similes 
cum Christo sint futuri, B3572. Hominis natura ab initio 


. bona et justa fuit, B 572. Homo ad imaginem totius Tri- 


nitatis factus est, B 574. Ἡοπιο naturaliler ad virlutis et 
jusütie studium ac cultum propendet, B 368. Humo per 


γι 
ibrarnationem Verbi non est factas Deus, sed Verbum 
earo, id est homo factum, mansit etiam Deus, B 372. 
H mo qua ratione ad oem Filii potissimum factos 
dicatur, B 564, $68, 275. Homo quatenus paturaliter est 
bonus et justns ad imaginem Dei faetus esse dicitar, 
ΗΒ 568. Homo quo pacto similitudinem Dei amiserit, 
B 572. Homo ratione principatus quem obtinet in creatu- 
ras Deo similis dicitur, B 572. Homo quod sd bominis 


rrouem et Maturám attinet, bomini non anteceliit , 


. Hutmanatio quid, Α 19. E 
Human: victime Paleo et Chironi quondam immolati, 
B 128. Humana natutaà pet incarnationem Verbi sancti- 
ficaionem semel amissam receperavit, B 572. Humans 
uaturs status post resurrectiohem quis sit futurus, B 577. 


Humana victima Baccho immolari solita in Chio Insula 


et Tenedo, B 129. Humaua victima Marti a Lacsdlemoniis 
immolari solita , B 129. 
C Humanitatis inürmitates proprias fecit Christus, Α 251. 
ur, 251. 
. Hyperboreorum quorumdam justitia et temperantia 
singu aris, B 151. 
ypereche et Laodice Hyperboteorum uxores Io Árte- 
mijsio sepulue, B 513. - 
Hypostasis quid, A 209. Hypostases tres in Deo, Por- 
liyríi ea de re locus, B 271. Hypostases non dividendas 
tn Christo post unioneni, A 119. 


i 


Ibycus poeta Ivricus qno tempore vixerit, B 13. 

Idea Boni Deus Platoni, opifice prior, B 97. Idex Pla- 
tenics, B 66. Ab Aristotele repudiate, B 66. 
* tdololatria Mosis tempore crassa et supina, B 51. 1do- 
loiaur:e ab Adamo ad Noe nolli, B 16, E 110. idololatria 
ad Cyrilli terpora, A 150. Idololatri» initium, B 17. 
. Ignem g!adio non fodiehdum quid signiticet, B. 500. 
]gnis coelitus illatus mysteríi Christi typus, 544. 
' Imago et similituco, Gen. 1, idem significaat, Ὦ $70. 
(magines ita affects» sícut prototypa, C 13. 

Iinbeciltitas humanae nature cum diviaa potentia com- 
paraua, B 285. 
9 immaradue Eumolpi et Dairs filius ubi sepultus, 


Imperatores amplissimarum dignitatum fontes, C 1. 

, lecarnationis modus admirabilis, ete., B 390. Incarna- 
tenis ratio, Α 22. Inearnatio his qui in terra versantur 
uulissima, A 8. Incaruationis cause, B 277, 378. locarna- 
tionis Lypt ia lege veteri, B 281. Ejus mysterium Abra- 
hamo potissimum ipuotuit, 290. Incarnationis modus 
ος νι eténesplicsbilis, C 10. Incarnatiouls ceconomia, 


lucestas nuptias detestantur Greci et Romani, B. 159. 
[ποστ ριίο pro templi foribus Epidaori, B 510. 
lusuffiauo spiritus in Adam deperdita, per Christum 
apostolis restituta fuit, B 369. 

ira vacare maximum bomini bonum , B 172. Iri hiero- 
giypbicum, B 500. lira aihii terpius, B 185. 

lrasci Deus quomodo dicatur, B 176. 

Isaac et Jacob Trinitatis mysterium agnoverunt, B 21. 

Isaias quaodo floruerit, B 12. 
. istgonus Cittisus, B 583. 

Isocrates praclarus sophista, B $215. - 

Israelitss leves, B 522. israelitas contumaces, ac leves 
B 508. Cur eis sacrificia Deus permiserit, B 305. Israeliuse 
subacti ob idololatriam, B 212. Ister historicus , B 129. . 


J 
Jacob primum Syris, mox Palsstini 
ptis vetviit, B 90). x Palmstinis, demum senex 
. japetus, B 75. 


Jeremias quo tem floruerit, B 12. 
Jerusilem Dei urbe, B72, 
, Jesum :lale et sapientia et gratia profecisse quomodo 
μα τό Α t3. Jesus quo [ pacto visibilis οἳ invisi- 
bilis, B 553. Jesus Christus quorumnam bonorum nobis 
suctor-exstiterit, B 214. Quam ob causam in humili forma 
et à IU desum qui nominat Verbum nominare, 
Christas quid siguiticet, C 10 , 658, Jesus 
oannis evangelisue, cap. 1, locus explicatus, B 568. 
Joantes a Spirftu saneto impulsos Christum Deum prae- 
dicavit, B 251. Ante hunc alii evangelisus divinitatem 
astruxerant, B 251. Joannis locus, cap. x, explicatus, 
b. Beatus Joannes Filius tonitrui a Christo. appella- 


Joatham rex Jude», B 12. 


. Jonas ad Ninivitas missus, B 141. Jonas quando florue-- 


vit, B 12. 


INDEX. ANALITICUS. . 


1472. 


Joran, B 1 
Joseph et Maria erant ex tribu Jada, 8 309. 
Josue dux tissimus, B 188. 
Judas administratores qui et quales, ο. 
: Judse Epistolam citat Cyrillus, ubi v. $ legit"tees, pro 
K ut etiam Latinus vulgatos, Α 144c, cum adnot. 
 jedni i, -B 154. Jede divinatiónibus qusado- 
nam adducti fuerint, 8 541. Judsi in sola Jerosol ysaneeum. 
urbe sacrificare jussi, B 512. Siugulari Dei providentia 
id factum, B 512, 515. Judmi et incircumcisi antithesis, 
B 510. Judsotum, captivitatis tempus, D 12. 
Juliani cnm scortis comparatio quse fuco 
suam tegunt, B 224. Juliani convicium in Mosen, B 169. 
In Esdram, B 168. Jolisni *n dispotando iniquilas, B 44. 
Et nihil recti et beni esse ie Christisna religione menti- 
tur, 44. Julianus Ahelis sacrificio ignem nou de costo sed 
aliunde illatum contendit, B 545. Julianus Graecorum 
disciplinas commendat , Christianas elevat, B 229. Julia- 
nus Christianis objicit addictos esse sanctorum martyrem 
venerationi, B $3585. Julianus eum privatos esset, fidem 
Christianam coluit, B5 Baptismate lustrates 1n sacrerom 
librorum lectione exercitatus, B 5. Menasteriisinnutrrtus, 
consuetudine nefsrioram hominum depravatusa fide deficit, 
B3. Jelisnus eloquenti soa in Mosis seripia abutitur, 
B 181. Mosen crudelitatis accusat, B 184. Julianus Petrum 
vocat hypocritam, B 525. JulianusChristianos eaoponibus, 
saltatoribas, et publicanis comparat, B 2358. Julianus 
Mosis verba corrumpit, B 291. Julianus com see es 
quo Ενα decepta est, comparatus, B 168. Julianus Chri- 
stianos arguit quod se vere lIsraelitas esse ditereat , 
B 255. Diviuitatem Christi mafigne oppugaat, B 255. Et 
obiicit Matthaeum et Lucam de Christi genealogia dissen- 
Ure, B 255. Julianus aves sibí .portendisse um 
sci ibit, B 561. Ridetur eo nomine a Cyrio, B 361. Julia- 
nus novam legem nullam esse contendit, 319, 520. Ju- 
lianus Christum negat a Matthaeo, Marco, et Luca Deum 
dici, B 528. Jutianus Christianam religionem Galil»orum 
αχενωρίαν nominat malitiose ab hominibes conlictam , B 39. 
julianus religionem Christianam ex audacia Judaica εί 
con(usione gentilium conflatam seribit, B 258. kam im- 
pietatem nominat, 259. Julianus Grzcos a. Judeeis paucis 
tn rebus dissentire vult, B 296. Juiianue Christianis cru- 
delitatem objicit, templorum eversionem, genulium et 
bzreticorum cedem, B 206. Jelianus Paulum aseenta- 
tlonts arguit, B 245. Jutianes Christianos hirundinibus 
comparat, B 202. Julianus meretrieulis comparates , 
B 114. Julianus Chrisli miravu!a elevat, B. 191. Julianus 
Christianis objicit ssnetorum martyrum indormíre sepul- 
eris insomniorum et incautauonis causa, B 540. Julisaus 
simulat se Deum Abraham, Isaac, et Jacob colere, B 354, 
$06. Abrahamum divinatione usum fingit, B 356, 358. Ju- 
lianus siepe sanatum se seribit, ab. /scolapio suggesiis 
remediis, B 235. Julianus sanctum baptismum ridet, 
B 415. Julianus Christianos iusectater quod crucis lignum 
»dorent, ejusque signa in fronte forment, vestibulis 
"wdium inscribant, B 194. Quod zLernis dits relictis mor- 
tuum adoreut, D 191. Julianus in Mariam Virginem 
blasphemus, B 262. Julianus tres libros eonua rengio- 
em Christianam composuit, B 5. Christianos aceusat uo i- 
«tis et erroris, qui nec Graecorum ritibus, nec Mosis le- 
gibus consentaneam vitam degant, 7. Juliauus Petri vi- 
sionem sulla B 514. Juliunus Dei Fiiium subdinuum 
nominat, B. 159. Julianus Paulum presugiatoreu el 1” 
postorem maxisium uominat, B 109. 
Juno quid apud Griecos poetas signilicet, B 21. 
Jupiter isthometes, B 148. . 
Jurare per eos qui Marathone fortiter occubuerant 
aliosque conplures nefas, B 536. . 
juramentorum sanciendorum ratio apud "hebanos, 
B E Jusjuranda apud Chaldeos cuo ritu lierent- 
Jusuuianus imp. duas recitat particulas ex uactatu 
Cyrili De Deipara, A 11. . . 
. Justitim et sanclilicalionis desiderium bomini a Deo 
inditum est, B 3712. Justitia scelerum ulurix Deo semper 


L 


Laboses rex Lacedeemonise, B 11. 
Lameth hemicida, B 906. 
Lamprocles Socratis et Xsnthippes tilius, B 186. 


*— Lasthenes rex Assyriorum, B H.. 


Latona quid apud Graecos poetas, B 37. 
Lazarus it sind Abrahae sedens quid significet, B 585. 
Lege et ordine cuncta eoutinentur, B 83. Leges a vitiis 


reprimunt, B 67. Legum latures tametsi Ίομας severas (e- 


ταυί, leues Qumea et humani esse nen desinunt, B 171. 


1413 
Legis nmbrs non qrorsus delel», sed progressu quodam 
ad veritatem perfecte, B 335. Legum ac morum discri- 
men majus quam linguarum, B 158. Lex a Deo datà pa- 
rentibus humani generis non eis noxa, sed summz po- 
tins utilitati fnit,.B 85. Lex antiqua aon inguilis, nec 
rejciehda, B'520. Spiritaliter a nobis impletur, B 320. Lex 
nova cur sacrificia cruenta abrogarit, B 127. Lex qus et 
qualis, Α 75. Lex iram operatur et littera occidit, Ὦ T5. Lex 

vomodo dicatur seterna, B 522. Lex una ac vivendi ra- 

o diá fuísset' hominibns, s! non pecciiseeot, B 130. 
Lex typus veritatis, D 126. Lex Mosaica jugum "Ard n 
est, C 81. Quid docuerit, C 57. Quid praceperit, C $9. 

Libelli de fide vakiás fractus, G 45. 

Libertas arbitrii homini.a Deo data est, B 968. 
' Liberum attlitriüm, B 159, 295. 

Lignum cujus esu 3nterdiglum erat, in medio paradisi a 
Deo cur positum, B 85. ' MEN 

Lingus impotentia morbus fe dissimus, B 15t. Lingue 
fn manu rhortem'et vitam esse. A $0. Linguarum coafu- 
sionem fabulosam Julianus existimat. B 135. Linguarum 
confesio damni ΠΜ] mortalibus attulit quoad mores. 
B 147, Linguarum Deus auctor, non homines. B 254, 
Suum cuique decus, 254. Attica suavitte soni mirsbllis, 


Linus lyrieus, B f1. Quo teropore floruevit, B 251. 
Lycurgus quo tempore leges tulerit, B 12. 


M 


. Magi ex Perside, A 159. Magi, B 155. d 
Malos i punire, sanctum, B 154. Málum nihil 4 natura, 
ην alus ncmo natura, sed voluntate ac disciplina, 

Manasses rex Judzorufa, B 12. | ; 
' Manichzl quinam, A 8. Manichzel quid de fncarnatione 
sentiant, C 4. 

Maratbohe interfectorum laudes ab Atheniensibus ce- 
lebreri solite, B 204. 
. Matcellta philosaphiz studio valde dedita, D 209. 
. Maria squipollente locutione dicta fuit Deipara ab 1η: 
gelis 141 o. Ab Elisabetha, 144 p. A Baptista, 144 p. Maria 
nisl sit Θιοτόκας ne Χριστοτόκος quidem repatanda est, 144 e, 
Non bominem peperit, sed sempiternum Dei Yerbum ho- 
mapatam,t £1 f, 114 /. Mariam Dei Matrem utrüm primus 
appellaverit S. Leo papa, A 144q, in adnot. Mariamdiceba 

estorius Chrisgtiparam, Dominiparam, 144. Mariam dic 
eere propter Nestorianos Bon vult Cyrillus, ibid. ird 
adnot. 3 07) D^ 

Marius [penam demonum aris maetavit, B 197. Donum 
deorum, 197. . 

Mars farens, et natum malum, B 115. Mars quid apud 
Gros , poetas signidtet, B $7. Mats natum m.lum., 


Murtyres a Christianis Ἰδίω cul&a. noa adorantur, 
M ?05. Martyrum loculi Christianis in honore hahiu, 
D 901. 

Maler Sion, pro Nunquid Sion (Psal. xxxvi, 5) ee 
rei lectio etiam recitata a Cyritlo, A 144 d: Cf. adnot. 

Medea, B 129. 

Menedimi Pyrrhzi locus de Socrate, B 208. | 

Mens, apud Platon., B 155,147. Mens, qu B 410. 

Mercurius apud Graecos poetas quid, B 97. : 

Metrodorus mundos infinitos esse putabat, B 46 

Wiiesius Aretinus poeta epieus, B. 12. 

Minerva in rebus betlicis ens, B 175. Levis, 174: 
Eo nomine in scenistraducta, 174, 175. Minerva teinptem 
In arce Larissa, Ὦ 512 ) 

Miracula per Christum edita non soli ejus divinitati, 
sed carni etiam ascribenda sunt, C $92. 

Missionis Christi forma, 193. Missionis vocabulum quo- 
modo intelligendum, C 137. : 

Mistionis nomen posuerant T'atres, 15. 

' Monachi non tantum vrátiotii vaeare debent, sed etiam 
operari, D 565. E 

Mouymus historicus, É 125. 

Mors primatura, ite sepe volente Deo, B 95. Mois 
T«ena taudiu duravit ac lex ipsa, B $76. Mors humana 
vite allectio, C 41. . 

Moses auditorum captui se ac: ommodat, B 53. Moses 
lomitrum mitissimus, B 186. Moses omnibus philosophis 
partibus instructissimus, B 14. Moses Solone et Lycurgo 
autiquior, B 154. Moses et Israelitzs Deum viderunt ectyco;, 
sed nondum γωστος, B 84. Moses ob singulsrem virtutem 
Deum vocatum seribit Diodorus, B 15. cur faciem 
velaret ad Judsos verba faciens, B 523. Mosesquo tempore 
Ratus, B 10. Moses, ihe, et apostoli, aequaquam 
inter se dissentiunt, B 44. Moses fait tanquam fanrutus in 
domo Dei, B 41, 42. Moses curiosas el minutas de rerum 


INDEX ANALYTICUS: 


1114 
natura qu:estiones neglexit, B 50. Moses anti oissImus, 
B8. Moses serpentem sneum erexit, A 993. Mosis do: 
ctripa. superstitione Graccorum antiquior, B 177. Mosis et 
hetarum de Verbo DeiFilio testimonia, B 292. Mósis 
TDivisterium cum £brisii dispensatiene comparatur, 
8 257. Mosis laus, B 251. Grammaticam Judsis tradidit 
B 251. Mosis scripta omnihus Grsecorum libris ac σα. 
monimentis vetüstiora, B 22. Mosis seripts antiquissmma 
omnium, 15. Ea Solon et Plato admiraii, 15. Historiaraf 
scriptoribus notissima, 15. Mosis de Trinitate testimonia, 
*1, 268. Mosis egregia facinora, B 188. Mose fidelior 
Christos, C 118. Mosis.et.Emroanuetis eomparatio, C 149. 
Mundi auima, B. 270. Mundi concentus quis et a quo, 
C 5 Er non tribuendus,C 5. Mondus inanimatus Aris0- 
teilt, . 
E Mustela et mus quid sigoificent, D $18. 


N 


Nat ivitates dus, A 23. 

Neiurse diversus status, A 93. Naturs heman:p status du- 
lex, A 8. Nsturs serve et ignorantis Verbum faisse, C51. 
stera homini él et a Deo tradita, D 159. Yo- 

luptatibus et perturbationibus corrupta, B 159. Naturá 
pugnare difücile, B 152. Naguraium differentim modus, 
À 51. Natura Verbi im ilis, A 250. Natura earnis alia, 
alia est Verbi, C 5. Naturam divinam in naturam camis 
non esse demutatam, C 10. Natarsrüm uuo ie Christo, 
co Natora Verbi immutabilis, genita vero uutabilis, 


iw ad Greco poetas, quid? D 2T 

eptunus, a τους . 

. Ne aedetó sper chomníce, quid slgniüeet, B 390. 

' Nestoriani qutd de incarnatione eeuttam, C 5. : 
Nestoríanismi accurata definitio, nempe Verbum noa 

esse hominem factun, sed In homine ex muliere aao hac 


«Νήσο, Β 119. - | s 
Ninus Arbeli tdius, D ! -. * d 
. Nions Beli successor, D 110. : 
* Ninysas, 10. NE . 
] Noctu EA upupa Indoeti signifleabtar, B 548.. 
oe, B 405. 07 ] i 
. . Numa delubra ac templa exstrexit, nallo in iis elgno 
erecto, B 190. | . 2l 
' Numerit de sancta Trinitate testimonia, fi 272. 


0 


Obedieéntiie elogia, C 164. . . 

Oculus cui recta virga subditer, nature diviom hieto- 
glyphem, B.200. 

Oknei clades domestica unde, D 175. 
Oiympias prima quot aánis ab lio capto, B 13. Ab ortu 


Mosis, . 
Onus una tollito, non simu! deponito, quid sigaent, 


A 16. Opifex ewaium eausa 


!'Dpifex universorum q 
ϱ ad reliquos deos apud Pig. 


Platoni, D 97. Opificis co 


tonem, B 58. Ejus explicatio, 665. Opifex aiiorwn deorum 


opera utitat ad res mortales crreendas, . 


' Oracula cur, ét 4eando cesssrint, B 198. 
íi saactorem spud Deom maliwm valet, B 163, 
Orpheos falsorum deorum opinione primus decepies, 
mox meliora seatire ccpit, B 26. Ejos de Deo summo 
sententia, Ὦ 26. hei de Filie Del testimoniem, B 365. 
- Ortum dii reformidaut, B 538. Νου deirectere licet quod 
per eum juraverint, B 338. 
" Osee quandonam flortuerit, B 12. 
Osiss, B 12. 2 
' Osirtpis simulacrum primo dicam, postea Sarapis sb- 
jecte Ost, B 15. 
Quartes, B8. at, Β 503 
' Owes ssnetorum personss deneta . 
* Ovis festo Pasche in una domo sacritieari jussa ου 
significet, A 580. 
᾿Ουρανὸς qUasi ὁρανὸς nuncupatus, D 48. 


P 


* Pallas quid apud Ρος poete sigeificet, B 37. 
Pareates sancüficationem in lilios transusMeye h4- 
queunt, B57G.  . ' 1 
Parmenides quo tempore fotuerit, B 45. 
Parthi barbari, 8 128, . 
. Pasphee Minois uxor, B 191. Cum auro cópgressa, 
D 191. 


apad, Pistom, 


tT 


Partus αν. virginei fidem minoribus miraculis via 
strata fnit, B 297. . 

Passiones fuisse ipsius Christi, A 199 

Pater non potest concipi sine Filio, B 265. Pater et 
Filius in divinis quomodo differant, B 390. Patris et Filii 
cum i pe et lumine comparatio, C 12. In quo differant, 
A Paul (B) appellationes, A 5. Paulus ex tribu Benjamin, 


" Paupertas Christi quie, A 255. Quomodo intelligenda, 


Peccatum contra naturam esse, Α 22. Peccatum spina 
in saera Seriptura vocatur, B $597. Peccatum similitudi- 
nem cum Deo offuscavit, B 572. . 

Perfectio in quo reperiatur, € 42, 

Perfidi hominis descriptio, A 253. ' 

Perssm cum matribus, sororibus ac filiabus miscentur, 
B 128. Pers» barbari, b 

Perseus quo tempore Bacchum occiderit, B 11. 

Persona Christi una tanquam unius est, Α 217. 

Pes quid ín sacris Litteris interdum denotet, B 317. 

Pertransiit, quomodo intelligendum, 12 seq. - 

Petri apostoli concionantis prudens oeconomia, 
A1 m. 

Phacee rex Isrse], D 13. 

Phaethon ubi et quando deflagrarit, B 10. 

Pbarisei sepulcra dealbata, B 537. . 

Pharmaca a Deo terra producta ad hominum utilitstem 
B 225. Pharmacis terrenis apostoli non indiguerunt ut 
mortuos exeitarent, aliaque miracula facerent, B 224. 

Pherecydes historicus quo tempore floruerit, B 15. 

Philochorus Mosis meminit, B15. 

Philosophorum dissebptientes sententis, B 180, 181. 
Eos irridebat Socrates, 181, furentibus comparabat, Β 180, 
. 181. Philosophorum discrepantes de Deo sententis earum 

vanitatem jadicant, B 29. Philosophi apud JEgyptios 
dicti prophete, B 1335. 

Phipees zelus, B 160, 164, 165, 166, 167. Phinees 
Hebrsorum sacerdos, quando, B 11. 

Phocylides quo tempore vixerit, B 15, 225. 

Phoenices a Judmis grammaticam accepisse, B 251. 
Phoenices ia maxima calamitate hominem sibi charissi- 
mum Saturno immolare soliti, B 129. | 

Phoüiniabi quid de incarnatione sentiant, C 5, 

Pietatis merces non aliunde, sed ex ipso Dei cultu 
e gpectanda, B 84. Pietas dignitatis regie lundamentum, 


Phriaychus philosophus quo tempore vixerit, B 15. 

Piritheus, B 11. 

Pisces in limo hsereptes quosnam denotent, B 518. 

Pittacus Mitylengus quo tempore floruerit, B 12. 

Pium hominem, 8i revera pius sit, ab omni malo Deus 
eripit, . 

Pirithous et Theseus Aidonei uxorem rapere aggressi, 
B 11. in eos ab Aidoneo Cerberus incitatus, B 14. 

Piato assentator, B 50. Eam ob rem venditus a Diony- 
sio Siculo, B 50. Platonis locus de honore bonis ac pre- 
stantibus viris qui fortiter oceubuerunt debito, B 204. 
Platonis rapsodiss sacris Litteris anteponit Julianus, 
B 160. Platonis apud Porphyrinm de Spiritu sancte Lesti- 
monium , B δὲ, Plato Homeri commenta noun probat, 
B 40. Piato palestram exercuit, B 208. Nonnulli ia 
Isthmiis et Pythicis eum certasse aiunt, B 208. Plato quo 
tempore floruerit, B 15. Plato veras de Deo opiniones 
in vulgus sparsisset nisi Anyti et Meliti accusationem 
tipwiisset, et Socratis cicotam, B 54. Plato quarum prin- 
cipium insuper addit, Animam universi, B 54. Plato ne 
sibi quidem consentanea dicit. cum. de mundo loquitur, 
B 41. Plato dedidicisse qus» didicerat profitetur, B 181. 
Platonis de Deo summo et inferioribus ab eo productis 
diis sententia, B 25. Plato tria principia universi consti- 
tuit, Deum, Materiam, et ideam, B 48. Plato et Pytba- 

0:50 multo sequius de Deo quam alii senserunt, quia 

osis scripta legerant, B 29. Platonis locus de uno Deo, 
B 200. Plato et Pythagoras sequius de Deo et mundo sen- 
serunt quam alii philosophi, B 4T. Platonis apud Por- 
phyrium de Dei Filio testimonium, B. 32. Plato amatori- 

us impune pejerandi licentiam tribuit. B 167, . 

Plotini locus de perfectione Dei, B 280. Plotini testi- 
monia deanima mundi, B 275, 216. Plolini de sancta 
Trinitate locus, B 275, 271. 


Plutesem quidam esse dicunt Osirin, alii Apip, B 15. 
Piutarehi de Deo sententia, B 70. Plutarchi *ocus de 
Deo, B 386. 


Polemon historicus Mos's meminit, B 15. 
Porphyrii liber de Vii r hilceopboru B 185. Porphy 
rii t ius pbi m, . 
eii de Platone loeus, B bos. Porphyrii de diis locus, 


INDEX ANALYTICUS. 


1416 


B 124. Porphyrii locus de Socrate, B 208. Porphyrii li- 
ber ad Nemertium, B 95. Porphyrius de sarrificiis huma- 
nis, B 128. Porphyrii de sacrificiis loca, B 510. 

Potentia Dei ab hominibus curiose investiganda nou 
es . 

Pracepta legalia quo sensu dicantur noti bona, B 325. 

Príamus rex quando regnavit, B 11. 

Primi homines bonum et malum non $gnorarunt, B 92, 

Principia rerum quaenam Empedocli , B 67. 

Principum exemplo subditi reguntur, B 153, 144, 

Prisci homines pellibus induti, B 550, 

Proeas Sylvius rex Latinorum, B 12. 

Prodicus quo empor vixerit, B 15. 

Prometheus, 10:, B 7$. 

Prouuntiatio suavis apud Hebrsos αἱ et apud Grzcos, 


Prophetis donum quale sit, B 577. 
. Providentia Dei erga res humanas , B 152. Providentia 
divina cuneta fleri, B 82. Providentia Dei nula Juliano, 


Ptolemsi Pbiladelphi imperium, B 15. Ptolemsus 
Mendesius Mosis memioit, B 15. Ptolemsus ad Eleaza- 
rum scribit ut sacros libros cum ioterpretibus Grzcis ad 
se transmittat, B 14. Ptolemsus Agesarchz fiiius, B 543. 

Pytbagors de Deo doctrina, B 50. Pythagors quiz sa- 
crificia probarentur, B 548. Porphyrii de ea re locus, 
B $48. Pythagorss mundum natura sua corrupübitem 
esse putabat, sed Dei providentia ab interitu vindicatum 
iri, B 47. Pythagoras ter novenos dies in antro Ιάφο 
commoratus Jovi parentavit, B 542. Epigramma ejus se- 

ulcro inscripsit, B 342. Pythagoras ad Zaram εκ μα 
tavit, B 155. Pythagoras quo - uu vixerit, B 15. Py- 
lbagoras sapientiam amplexus, B 15. Templom Fidel 
exsuuxit, B 194, Pythagoras omni stati hominum ac 
Ceneri apud Crotoniatas phiiosophia sua profuit, B 209. 
ulieres etiam philosopbiam docuit, B 209. Pythagoras 
Polyceratem rogat ut ejus commendatione in /Egyptiorum 
sacerdotum disciplinam admitteretur, B 540. Ab JEgy- 
ptus et Chaldzis interpretandorum somniorum scien- 
tiam didicit, B 941. Pythagore de mundo et universo 
opinio, B 46. Pythagoras in /Egyptum discendss sapiea- 
Um causa profectus, B a Pobadres corp numeri quam 
rem excogitati, . Pythagoras co τὸ wgros ma- 
gia curabat, enim segros consolabatur musica , B 81. Se- 
cundus aut tertius deambulabst, B 87. Arcanos libros 
composuit , 88. Pythagoras Italiam petit, B 542. Carmen 
sepulcro Delíi Apollinis inscripsit, B sia, 


R 
Rameses Agyptiorum rex, B 1t. 
Rapsaces unde oriundus, (3. Ejus historia, C 2. 
A Ratiocina io apilis Nestorii contra Arianos dispotantis, 
Reges et summi sacerdotes quomodo uncli. Reguius 
evangelicus cur t iu Christum et quomodo, C 126. 


Religionis opus quodnam, C 161. 

Remus et Romulus, B 12. -- 

Rerum anima Deus, Opifice et idea Doni inferior Pla- 
toni, . 

Resurrectionem consequentium sex modi, C 54. Re- 
surTectio mortuorum per Deum in Christo vi atque efti- 
cacia Spiritus futura est, B3577. Resurrectio mortuorum 
nondum facia est, B 377. Resurrectio ab Ezechiele vita 
qoo pacto intelligenda sit, B 577. BResurrectio quando 
utura sit, B 584. . 

Retributio bonorum aut malorum operum in extremo 
judicio futura, B 384. . u 

Rhodii hominem Saturno immolare soliti, B 128. 

Ritus sacrificiorum in lege veteri mysterii quiddam 
adumbrabant, B 505. 2. . 

Romani civiles οἱ bumani, B 117. Romanis imperium 
lerrarum cur Deus tribuerit, B 219. Romanorum laus, 

Rubus accensa typus Virginis matris fuit, B 597. 

Ruminare eruditionis symbolum, B 11. 


S 


Sacerdotum cum speculatoribus comparatio, A 243. 
Sacerdotum cum imperatorum subditis comparauo, Α 21s. 
Sacerdotes non hominibus assistunt, sed Deo, C 60. Sa- 
cerdoLes veteris legis infirmitatibus obnoxii et a pe"fe- 
ctione alieni fuere, C 164. Sacerdotis officium, C 14. 

Sacrificandi munus verbo exiguum, A 65. 

Sacrificia cruenta impia, A 128 Sacrificia et victimas 
tur Deus Jsraelius permiserit, B 126. Sacrificia in- 


Mwri 


,eruenta, de iis Porphyrii locus, [B 506. Sacrificia Chri- 
stianorum omne probitatis penes, fides, spes, chari- 
tas, etc., B 545. Kaque sünplieissima, B 545. 

Salamis, prius Corenis dieta, B 428. 

Salomon Homero eomtaneus, B 225. Salomon jam se» 
nex α mulieribus jn voluptatem abductus, B 227. Non 
Dei impulsu, B 227.Eam ob rem Deus in illum vehemen- 
ter indignatus, B 227. Salomonis templum,. B 72. Salo- 
mon luxu et Mid iip circumfusas, B 235. Nec in 
sanctorum, prophetarum, EY orum, aut evangelists 
ram numero poni solitus, B 225, 236. 

Salus anime neg!ipter, Don vitse commoda, 2. 

Samanpsi, B 155. s 

Samson, B 11. 
ropheta quo tempore vixerit, B 11. 
Sanchoníathon scriptor velastissimus historiam Phoeni- 
cum scripsit, B 305. Ejus de diis locus, B 295. 

Sanctificationis integritas ubi reperiatur, C 42. 

Sapiems quis vere dicendus, B 178. Sapientes novem 
cum essent, quam ob causam septem tantum nomen 
iilud indepti sint, B 28. Sapientes apud Cbaldsos multi, 
B 116. Sapientes septem quo tempore floruerint, B 15. 
Sapientes in 4Egypto multi, B 176. 

apientia, potentia et character Dei, hoc est Filius α 
Deo Patre nunquam separari possunt, B 589. 

Sarapis quo tempore immigravit Alexandriam, B 13. 
Idem cum Piutone, B 15. Ejus simulacrum /Egyptiorum 
lingua Racotis dictum, B 15. 

Satan: malitia quantum apud homines valuit, C 2. 

Saturnii gladiatorum cruori inhiant, B 138 

Saül quando unctus, B t1. 

Scala Jacob, A 51. 

Sceptrum regni symbolum, B 500. 

2 Scientia absque virtute non multam homini prosant, 


Scopus virorum divivitus loquentium, Α 5. Scopus he- 
reiicorum quis, C 54. Scopus sanctorum, C 69. Seopus 
Unigenito propositus quis fuerit, C 152. . 

Scriptura sacra veram Dei cognitionem nos cumprimis 
edocet, B 451. Bene vivendi rationes explicat, B 251. 
Seriptura divina Christianis ad sapientiam sufficit, nec 
peregrinis egent doctoribus, B 350. Scripiura divina 
quanta bona contineat, B 210. Scriptura sacra cur ple- 
beium 36 vulgare dicendi genus contineat, B 252. Seri- 

. pura de rebus divinis loquens se humano intellectui ac- 
commodat, B 565. Scriptura sacra cum Deo mermbra tri- 
buit quomodo intelligenda sit, B 565. Qus Scriptura sa- 
era aperte non dixit curiosius indaganda non sunt, B 564. 
Scripturae verba ad captum humans mentis attemperata, 
B 139. Scripturae sacrs notitia latici comparata, C 128. 

Scythae crudeles, B 117. Scytharum immanitas, B 128. 

Sedecias rex in Jeremiam commotus et quare, Α 258. 

Semiramis Nini uxor, B 10. 

Sepuicra nihil labis animo inducere queunt, B οὐ], 


Serpens temporis symbolum, B 500. Serpens ra 
Chrisd, A. 96. Merpons in paradiso dsmouis Δική» 
visus loqui, B 86, 58. . 

Sibylla Hierophyle quo tempor? in ]ucem edita, B 12. 
Sibylla Erythrsia quo tempore floruerit, B 12. 

Simonides quo tempore floruerit, B 15. 

Sünulacra rum, B 121. 

Socrates mulierosus, B 186. Duas uxores babuit, Xan- 
tippen οἱ Myrto, B 186. Socrates quamvis admodum pau- 
per libidine tamen ardebat, B 226. Socrates insigni spe- 
cie ac forma oris, B 185. Ira inflammatus sui impotens 


B 455. Socrates sapientissimus hominum falso habitus, 


B 285. Socrates cicuue potione obiit, B 170. Cur? 171, 
Socrates quod per quercum et canem juraret accusatus 
et dampatus, B 190. Socrates matre obstetrice genitus, 
patre statuario, B 207. ldem statuariam exercuit, B 207. 

Sodomi.s pessimi, B 117. ] 

Solis creatio, apud Hermetem qualis, B 56. Mundus 
facie » et ab aliquo priucipio secundum Platonem , 
B ο]. 

Solon ex vate /Egyptio Grw»cos pueros esse saudit, 


B 15. Solon et Lycurgus deorum cultum maxime cura- . 


runt, B 170. Solon quandonam leges tulerit, B 12. 

Sophociis de Deo sententia, B 52. 

Sophonias quo tempore floruerit, B 12, 

Sopbroniscus et Menevius Socratis et Myrto filii, 
Ώ 190. . 

Speculatores capite Inunt civitatis malum, A 43. Spe- 
culatoris officium, A 245 . 

Spiritus vila secundum natoram, ex vita Patre, B 55. 
Spiritus sanctus ex Filio est, A 98. Spiritus sanctus a 
Patre dit, B 147. Creature soppeditatur per FHium, 
B,147. Spiritus sanct virtus, et purgandi efficacia igni 


INDEX ANALYTICUS. 


4378 


comparatur, B 219. Spiritus sanctus Filii spiritu& 2ppet-. 
latur, C 17. Spiritus Dei per peecatum repudiatus, 
B 569. Spiritus Dei ferebatur snper aquam, quo pacto sit 
intelligendum, B 55. Spiritus sancii. cum radio et «ole 
comparatio, € 17. Spiritus homini a Deo post creationem 
insulflatus quid sit, B 568. Spiritus sanetus, Patris et Fi- 
Jü giroprius, B?l. . . ! 
taLeram non esse transeundam quid signi&ücet , B 590. 
Stesichotus quo tempore floruerit, B 13. 
Sthenelus, Argivorum rex, B t1. . 
Stoicorum de universo et toto sententia, B 46. Eorum 
de mundi figura opinio, B 46. 
. Stupra in tempio Saturni ab sdituis commissa, B 241. 
Susphres quo tempore Assyriis imperavit, B 11. 
8 lum Nicenum E partes explicatum, B 323. 
Symbolum Nicsenum, Α 22. . 
Syri tractabiles, B 128. Syri voluptuarii, B 117. 


T 


ΣΑΓΑΘΟΝ, apud Platonem, B 145, 147. , )J 
Taurus jovis in Rhodo insula humsna voce locutus, 


Tautamis rex Assyri», et quando, D 11. 

Teimissi vatis monumentum, B 5i5. . 

Tempta Dei.nominantur qui et quomodo, À 207. Templi 
purgatio, 250. . 

Terra brutis naturam commodat, Deus formam, magni- 
tudinem, et ortum, B 55. Terrs creatio qualis apud Her- 
metem, B 56. 

Testes Dei qui, C 8. . 

Testimonia de Verbo Deo Platonis , B171. 

Thales Milesius primus philosophus physicus quando 
florwerit, B 12. Thales mundum unum statuit, B 46. 'Tha- 
les Milesius diu in /Egypto philosophis discends causa 
moratus, B 15. Thaletis Milesii de opinio. B 35. 

Theodosii imperatoris pietas, B 1. Avita , B 1. Iu im- 
pios et sceleratos severa, in pios gráta, B2. 

Theognis quo tempore vixerit, B 225. Theognis quando 
florverit, B 15. . 

Theopompus Cinonem avaritize notat, B 188. Theopom- 
pus rex Lacedaemoniorum Jovi immoiatus, B 128. 

Theotocos María Virgo, A 141, et toto qui sequitur 
tractatu. 

Theseus ab Hercule liberatus, B 11. 

Thespesion Gymnosopbistarum prsesul, B 88. 

Thymelus epicus poeta, B 12. 

Timsi locus de Socrate, B 208, R 

Tres sancte Deitatis Person: in quo conveniant, C 12. 

Trinitatis mysterium, B 21. Trinitatis mysterium Μο: 
ses agnovit, B 21, 24. Trinitati aut Divinitati nihil adi 

test, B 390. Trinitas asseritur, B 261. Trinitas omma 

let, B 589. Verbum caro factam non desiit esse Deus, 
B $5. Trinitas'quomodo cognoscitor, C 44. . 

Triopi filis tres sorores Apollinis, B 542, Tripus, lo- 
cus in quo Apollo sepultus, B 542. - ; 

Trismegisti de Trinitate locus, B 271. 

Troja quot annis post Mosen expugnata, Ὦ 11. - 

Turrim ad colum auollere, quomodo sit. intelligen- 
dum, B 157. 

' Tybica non semper duratura, B 516. 

Typus Christi vitulus, A 95. 


U 
Ubi Pater, ibi et Filius, et contra, B 589. 
Unctio Christi ad quid referatur, C 16. . 
Unigenitus quando factus est primogenitas, 154. 
Unio Christum unum monstravit, A 235. Unio Christi 
a wutalione libera, Α 238. Unio dispensatoria quid [a- 
ciat, C 35. Unio hypostalica carnis cum Verbo necessaria, 
C 105. Unio naturalis quid, A 212. . 
Universum Diogenes infinitam putabat, mundum fini- 
tum, B 46. 
V 


Verbi generatio, À 9. Qualis, Α 10. Verbo Dei omnia 
condita, B.-272. Verbum Patris dextera. B 295. Virtus, 
brachium, B 295. Verbum Dei carne passum et cruci- 
fixum esse, À 156. Verbum nostri simile factum functum 
esse sacerdotio, À 68. Verbum Dei Patris non esse Chri- 
sti Deum, A 152. Verbum commisuonem vel conversio- 
nem non passum, Α 187. Verbum pro nobis sacrificium 
obtulit, sed non pro seipso, A 156. Verbum ipsum esse 
Pontificem et Apostolum nostrum, X 155. Verbum caro 
iactum quomodo intelligendum, B 584. Verbum omni 
tempore prius, B 365. Verbum divinum quale, A 67. 
Verbum erat apod Deum, quomodo accipiendum, B 269. 
Verbum ex assumpto humano corpore nibil labis con- 


449 που RERUM. iisó 
traxit, B 987. V. species Dei in Seriptoris n Rascepe- 

tum, D 195. deben e quale, (€; 26. Yerbum qusado ^ 

Jesu Cheistl'áppellstionem sortium, C 54. Verbum quo- Xenium spiritale, C 5. 

modo tarea dici potest, C 40. Verbum secundum se Xenophanes poeta quo tempore vixerit, t$. X 


noa posse, C 55. Verbum appellationem 
κ. se bra 20 tuli Filii enm ec bemanitati cOpolava, À 144d. 
on habitarit in homine, sed homo faciam est, À. t4 d: 


εως cogaitio, scientia divina, B 182. Veritas ex 
terra orta est, B 

Vespertilio quid significet, B 318. 

Victims peccata interdum diets , B 305. 

: Virginibus quisasm iocus in templo dicatus erat, 
B 398. Virgini debiue reverentis maultipliees csse ex 
Nesterio, Α 13. Virginem Deiparam Patres omaes ap- 
pellare "c 52. Vere Deiparam esse, C 45. 

ri fortes post mortem laudandi ; Womeri de ea re lo- 
cus "n $36. VIR e erga feminam amor " unde, B 78. 
Virtutes non insunt nobis natura, B 179. Virtus ἀδίσκο- 


τος, B 159. 

Visio Jacob, À 8t. Tilius expositio, A 81. 

Vita sancta, Deo victima, et hymüus, B 61. Vita qui 
mori potuit ? 157. 

Vitia nobis inesse natura docet Julianus, D 3I. 

Volaptss homini servile jugum imponit, B 91. Volu- 
ptates mentem humanam luditicant, B 3555. 

Vulcanus quid apud poetas Grecos significet, B 27. 


nes ssernnm et incorruplibilem mundema putavit, 


Xanthus Achillis equus ei mortem augerstar, B 8. 
Ki Jouno voces indit, B 86. 
Xenophon, B B $290. Xeaophontis de Deo seotentia, 


5 Otiarsis ülius, B 8. Sab eo megaem dile- 
vium, P 8. Saturaus ei pradixit ob fsbriesadam esse sr- 
cam, B 8. Xisuthros, 
ex arca, B 9. 


Z ἵ 


Zacharjas quo tempore vixerit, B 15. Zachariam à 
Ins Dei affoquitnr, C 17 to. Bod 


Zamolxis in Thracia philosophus, B 154. Zamolxis 
Pythagorsz servus, B 208. P i de eo locus, 208- 

Zelaü viri hzreticis obluetantar, 151. 

Zenohis et Stoicorum de Dei providentia opinio, B 52. 

Zóroastres Magus, B 87. Hojas semulus ytbagoras, 


88. 
Zorobabel ex tribu Juda. Sceptrum ad fierodem asque 
transmisit, D 





ORDO RERUM . 
οὐκ: IN HOC TOMO CONTINENTUR. 


S. CYRILLUS ALE£ZAN DRIN US ARCHIRPISCOPUS. 


ADVERSUS NESTORIUM. φ 
Liber {. — In quo pro voce Θιοτέκος fere tota contentio 


est. 
Liber ΠΠ. — Redarguitur Nestorii impietas Christum ho- 
minem ng VOR sentientis. 58 
Liber ΗΙ. efellit Nestorii dogma distinguentis Chri- 
sti naturas secundum hy "1 
Liber IV. — P & contra Nestorlur , qui dixisset 
Christum adventitia et externa virtute. assumptum a 
' Patre, et  gloriicatum a Spiritu, cum illius sit proprius 
et ab eo detur. 161 
Liber Y. — Coarguit Nestorium divisisse naturas secun- 


p StOGUS CUM. 8 CUM M REsTORIO. -— Quod sancta Virgo De 


riBER i R QUOD VIRGO rs DEIPARA. 2:55 
EXPLICATIO XH CAPITUM rr propuotiata 291 
Admonitio in duos s? $14 


APOLOG ETICUS pro daodecidtr Capliibosadversas Orien. 
APOLOGETI TIUS contra Theodoretum pro duodecim is 
ABoLoGkTICUS ad plissimum imperatorem Theodo 


ADVERSUS JULIANUM IMP. LIBRI DECEM. 490 
Prafatio Ezechielis Soanhemii. 499 


Prefstie ad "religiosissimum imperatorem Theodosium. 
508 


iber primus. 510 
Liber Ἡτ 658 
Liber Itf. 6€1t 
Liber IV. 615 
Liber V. 751 
Liber VI. 719 
Liber VII. 8354 
Liber vil. 886 
iher IX. 9e15 
Liber X. 1002 
Fragrhesita ex lilwis eontra Jelienem de 1058 
ADVERSUS ANTHROPOMORPHITAS. 1066 
LIBER DE RECTA FIDE, sd Theodosium imp. — 1151 
LIBER ΡΕ RECTA FIDE, ad veginas. 
ORATIO ALTERA DE RECTA FIDE ad regiaas, — 1535 
FRAGMENTA EX OPERIBUS DOGMATI ICIS DEPER- 
"E H2 
I. — De Synagoge defecta. 1423 
]l. — Adversus eos qui negant offerendum esse pro de- 
funetis. 14125 
. 41. — Ex libro contra Synusiastas. 1*1 
1V. — Ex Opere adversus fneumatomachos. 
V. Fragmenta varía. 145t 
Varis leotiones ad tibros Contr» Julissum. 1455 
Index anal yticus. 116: 


ε 


FINIS TOM]. SEPTUAGESIMI SEXTI. 


Ex typis MIGNE, au Peui-Montrouge. 











2o ο. or 


LC LII Cf. dd Z&* 


Af, 3, 26 -Ζψ, 262.7 


VI t. 945 s 27i 


etL— 
A τοι NL. 


7 cuc APA MM 2H