Skip to main content

Full text of "Patrologiae cursus completus sive biblioteca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica, omnium SS. Patrum, doctorum scriptorumque eccelesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocentii III tempora floruerunt .."

See other formats 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  preserved  for  generations  on  library  shelves  before  it  was  carefully  scanned  by  Google  as  part  of  a  project 
to  make  the  world's  books  discoverable  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subject 
to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 
are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  culture  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  marginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  file  -  a  reminder  of  this  book's  long  journey  from  the 
publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  steps  to 
prevent  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  technical  restrictions  on  automated  querying. 

We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfrom  automated  querying  Do  not  send  automated  queries  of  any  sort  to  Google's  system:  If  you  are  conducting  research  on  machine 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  large  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encourage  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attribution  The  Google  "watermark"  you  see  on  each  file  is  essential  for  informing  people  about  this  project  and  helping  them  find 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  responsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countries.  Whether  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can't  offer  guidance  on  whether  any  specific  use  of 
any  specific  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  means  it  can  be  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liability  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organize  the  world's  information  and  to  make  it  universally  accessible  and  useful.  Google  Book  Search  helps  readers 
discover  the  world's  books  while  helping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  full  text  of  this  book  on  the  web 


at|http  :  //books  .  qooqle  .  com/ 


I^ 


i      % 


#*r 


0t 


0- 


*#*=■• 


^^ 


I  • 


|l|,V*^"   4$- 


I  I 


fe  w  ^ 


i 


tf  ( 


C  S50J 


HARVARD  COLLEGE 
LIBRARY 


FBOM  THE  BEQUEST  OF 

JAMES  WALKER 

(Claaa  of  1814) 
Pmident  ofHarvard  Cotteg» 


~1 


PATROLOGIiE 

CURSUS  COMPLETUS 

SITB 

BIBLIOTHECA  DNIVERSALIS,  INTEGRA,  DNIFORMIS,  COMMODA,  OECONOMICA, 

tHNlDNSS.  PATRIl,  DOCTOBIISIIRIPTORIIQDEECIIIESASTICORIIH 

oui 

AB  iEVO  APOSTOLICO  AD  INNOCENTH  IH  TEMPORA 

florcbrukt; 
RECUSIO   CHRONOLOGICA 

0MN1UM  QUiE  EXSTITERE  MONUMENTORUM  CATHOLlCiE  TRADITIONIS  PER  DUODECIM  PRIORA 

ECCLESIiE  SiECULA, 

JUXTA    «DITIONBS  ACCURATISSIMAS ,   INTBR  SE  CUMOUE  NONNULLIS   CODICIBUS   MANCSCRIPTIS  C0LLATA8, 

PERQUAM   D1L1GENTER   CASTI6ATA ; 

9I8SER7ATI0NIBITS,  COMMENTARIiS  LECTIONIBCSQUE  VARIANTIBUS  CONTINENTER  ILLUSTRATA ; 

'tNNIBUS    OPERIBUS    POST    AMPLISSIUAS    EDITIONES    QUiE    TRIBUS    NOVISSIMIS    SiECULIS   DEBENTUR   ABSOLUTAS 

DETECTIS,   AUCTA; 
tND!CIBUS  PARTICULARIBUS  ANALTTICIS,   SINCULOS  SIVE  TOMOS,   SIVE  AUCTORES    AL1CUIUS  MOMEMTI 

SUBSEQUENTIDUS,   DONATA ; 

CAPITITLI8  INTRA  IPSUM  TEXTUM  RITE  D1SP0SIT1S,  NECNON  ET  T1TUL1S  SINGULARUM  PAGINARUM  MARGINEM  SUPERIORBN 

DISTINGUENTIBUS  SUBJECTAMQUE  MATERIAM  SIGNIF1CANT:«US,  ADORNATA  ; 

OrERIBUS  CUM  DUDIIS  TUM  APOCRTPIIIS,  ALIQUA  VERO  AUCTORITATE  in  ordine  ad  traditionem 

ECCLESIASTICAM   POLLENTIBUS,  AMPLIFICATA ; 

1>00BUS  INDICIBUS  CENERALIBUS  LOCUPLETATA  :  ALTRRO  SCILICET   RERUM,  QUO  CONSULTO,  QUIDQUIb 

UNU8QUISQUE   PATRUH  IN  QUODLIBET  TIIEMA    SCRIPSERIT  UNO   INTUITU   CONSPICf  ATUR ;  ALTERO 

SCRlPTURiE  SACRiE,  ex  quo  lectori  comperire  sit  obvium  quinau  patres 

BT   IN  QUIBUS  OPERUM    SUORUH    LOCIS    SINGULOS   SINGULORUM    LIBRORUU 

SCRIPTURiE   TEXTUS  COMMENTATI   SINT. 

CDim  ACCURATISSIMA ,  C^TERISQUE  OMNIBUS  FACILE  ANTEPONENDA  ,  Sl   PERPENDANTUR  :  CnARACTERUM  NITID1TAS 

CBARTiE    QUAL1TAS,   INTEGRITAS    TEXTUS,   PERFECTIO    CORRECTIONIS ,   OPERUM    RCCUSORUH    TUM    VARIETA8 

TUM   NUMERUS ,  FORMA  VOLUMINUM  PERQUAM   COMMODA  SIBIQUE  IN  TOTO  OPERIS  DECURSU  CONSTANTBR 

8IM1LIS,  PRETIl  EX1GUITAS,  PRiESERTlMQUE  1STA  COLLECTIO,  UNA,  METIIODICA  ET  CHR0N0L0G1CA, 

8EXCENT0RUM    FRAGMENTORUM    OPUSCULORUMQUB    BACTENUS    BIC    ILLIC    SPARSORUM, 

PRIMUM   AUTEM    IN    NOSTRA   BIBLIOTHECA,    EX    0PBRIBU8   AD    0MNE8    JETATE8, 

L0C08,    LINGUAS    F0RMA8QUE    PERTINBNTIBU8 ,    COADUNATORUM. 

SERIES  SECUNDA» 

Hf  QUA  P1I0DEUNT  PATRES,  DOCTOBES  SCRIPTOBESQUE  ECCLESIA  LATINAK 
A  GREGORIO  MAGNO  AD  INNOCENTIUM  III. 

Stccuranfe  %^^.  9Jligne, 

BIBLIOTHEQJB    QliBmi    UlTIVamSC 

81VB 
COBBUUy  COMPLETORUM  IN  8IN6CL0S  SCIBNTIiE  BCGLE8IASTICJS  RAMOS  BDITORE. 


PATROLOGliE  TOMUS   LXXXII, 

SANCTI  ISIDORI  HISPALENSIS 

TOMl  TERTIU8   ET  QUARTU8. 
VBREUNT  QUATUOR   TOLUMINA   28  FRAXCIS  GALLICIS* 


PARISIIS,  VENIT  APDD  KDITOREM, 
!H  VIA  DICTA  D'AMB01SE,  PROPE  PORTAM  VULGO  DENFER  NOMLNATAM, 

8F0  FBTIT-M0NTR0U6B. 
1850 


a  iTs-o  ti 


• 


HAavARoraiLEGE  UBymr 


-    ? 
\ 


I 


SANCTI  ISIDORI 


HISPALENSIS  EPISCOPI 

OPERA    OMNIA 

KOHiB  AimO  DOMIin  MDGCXCfn   BXCU8A 

RECENSENTE  FAUSTINO  AREVALO, 

QUl 

ISIDORIANA  PRiEMISlT;  YARIORUH  PRiCFATlONES ,  NOTAS,  COLLATfONES,  QUA  ANTEA  EDITAS, 
QUA  TUNG  PRIMUM  EDENDAS ,  COLLEGIT;  YETERES  EDITIONES 
£T  CODICES  HSS.  ROMANOS  CONTULIT, 

irOYA   IfCRC  ET  ACGURATIORI  EDITIONE  DONATA  PRBTIOSlStUIUOUK  NONUIIENTIS  AUGTA 

*  ACCURANTE  J.-P.   MIGNE, 

BIB&IOTHBQA    QliBmi    UHIVEmSA, 

8ITE 
dmSUUIf    COMPLETORUM    111  SUIGULOS  SCIENTIiB  ICCLESIA8TICA   RAM08   BDITORB. 


TOMI  TEUTIUS  ET  QUARTUS. 


▼BNBUNT  QUATUOR    TOLUMITIA   28  FRANCI8  GALL1CIS. 


PARISIIS,  VENIT  APDD  BDITOREM, 
B»  "VIA   DICTA  VAMBOISE,  PROPE  PORTAM  VULGO  DENtER  NOMINATAM, 

SEO  PETIT-MONTItOCCS. 

1S50 


ELENCHUS  OPERUM 

QVM  m  HOC  TOHO  LXXXH  OOIiTIltEHTOR, 


Etymologiaram  Iibri  XX.  col.    9-788 

AppendiCGf.  729 

Variffi  lectiones.  759 

Semleri  no(«.  ^                    81^9 

Fr.  Ant.  Zaecario  annotaUones*  853 

Nota  Arevali.  855 


editqrispatrologije;  monitdh. 

S.  Isidori  opemm  collecUonem  qoie  omnibns  aliis  priestaret  iBTestiganUbas,  prima  se 
nobisobfiam  dederfit  Grialii  jediUo,  quaMa^riUy  ingenU  Utteratoraiii  plaaan»  anno  t778 
Tnlgata  est ;  jamqae  primam  illias  recensionis  excaderamas  yolamen,  cam  in  manas  no- 
•tras  incidit  ediUo  Romana  FaosUol  Arerali,  malto  ca[teris  recentior,  mnplior,  imo  et  accu* 
raUor.  Unde  sopra  modam  exallanles»  sentenUam  illieo  yerUmas^  nnllaque  impensaram 
babila  raUone,  actom  opns  ad  incadem  ita  JQssimos  reTOcari ,  nt  thesaari  nostri  lectorem 
participaremus.  Habes  igitor,  lector  charissimey  integram  ediUonem  Arovali,  praterquam 
qnod  notas  a  docUssimo  yiro  Etymologiaram  textai  continenter  sabjectas  in  unam  corpas 
redigere  samojs  coacti.  Nec  eUam  nobis  ab  bojastomi  iniUo  ad  suam  locum  transferre  It- 
eoitnonnaUa  opnscola  pneliminaria  qa» /«tdonanu  sais  inseroit  AreTalus,  nempe  :  S« 
Isidori  Vitam,  Tariasque  Grialii  prffifationes.  Hiec  ab  Isidorianii  abscidi  coraTimos,  ne 
forte  bis  repetita  minime  placereot* 


I 


£x  lypiB  MIGiNE,  aaPelil-Moulvouge. 


PRiEFATIO. 


P»ieisfevolo,l6CUMrbeiieTol6,8aneli88imiPalri8  alqve  clarissimi  Hi8|Miniaram  doclorU  Isidori  Opera 
oiRDia  quotqnot  exstanl,  qwqne  emditomm  Tiromm  aeDteniia  genuinus  ejasdem  suni  fceius ,  ium  ac  pttbUeae 
oronium  ililiiaii  libens  offero.  Neque  meam  qoalemcunqoe  operam  in  liac  ediiione  adornanda  coivis  ingra- 
ttm  fularam  pmo.  Id  qood  tcI  inde  miiii  8ati8  persuasom  babeo,  quoniam  per  duo  fere  sxcula,  ab  anno  sci 
'  licel  i617,  noUiia,  quod  sciam,  recodenda  curarii.  Exigebat  sane  Ancioris  nobiiissimi  omnigena  ac  prxcla- 
riisima  doctrina»  nt  qQeroadmodQm  ab  omnibQSJQre  merito  praedicatur,  ita  omnium  manibus  diu  noeiuqiie 
lerereiQr.  Veram  id  qol  fieri  potest,  niii  exeroplaria  abundent?  Eapropter  ipsorum  desiderium»  qiiod  docioris 
loio  orbe  celebntissimi  magnQm  nomeo  augebat,  ad  novam  quamdam,  eamque  accuraiissimam.elaborandam 
editionem»  eraditoram  omniam«litspanoram  prxsertim,  animos  sollicitabai,  perieiiiabatque.  Nec  tamen 
proplerea  hiil,  qui  opera  el  Industrla  saa  pQblids  toiIs  salisfaceret.  Haec  autem  omnia  animadveriens  cgo, 
simolqae  verens  ne  inde  Hispanorum  genli  dedecoris  aliquid  accederel,  banc  editionem,  quania  poiui  dili- 
geoiia  ac  siadio,  ei  aggreasos  aam»  et  perllcere  caravi. 

Elquidem  Tebementer  amabam  non  solom  Isidori  opera  jam  olim  eicosa,  denno  opiimis  cbaractcribus» 
afiisqie  ornamemis  qa»  ad  lypographom  speclanl,  prsdita  in  medium  producere;  Terum  ctiam,  undique 
collatis  veieribas  maaoscriptis,  emeodatloray  auctiora,  iUosirioraque  publici  juris  facero.  Sed  animi  vim  re- 
prmili,  tnm  rei  magBllodo  facaluies  meas  8operan8,  com  ejosdem  mei  eonatos  spo)  vei  oninino  jam  ex- 
(leu  vel  noB  nlal  «gre  Dlmia  oxpleBda.  Nemo  enim  nescit,  qaanu  eura  et^iligeniia,  accedenie  Pbilippi  II 
Mipaniarani  principis  augustissimi  speclali  mandato»  viri  ex  tou  Hispania  doetisslmi ,  conqnisiiis  hinc  indo 
MM  per  loun  Unlom  Hlspaniam,  sed  ellam  per  universam  fere  Italiam  antiquis  codicibus ,  sioguii  partes 
luigolas  ad  iraiinam  revoeaotes»  omnla  Undem  sancll  Isidori  scripU,  qu»  inveiiiri  poiuerunt,-et  emcnda« 
nal,  ei  seleciis  annouiionibus  illuslrarunl.  Hinc  prodiit  annoi599  ediiio  regio  noiuine  insigniu ,  quam 
Joannes  Grialios,  Tir  clarissimus,  alioram  perfunctus  laboribus»  adjectis  quoque  suis,  Pbilippo  111,  jam  lunc 
regoantiy  nancupaum  in  Tulgus  emislt.  Regiam  hanc  editionem  optimam  quidem,  atque  aiiis  etiam 
potterioribus  ameponendam  asserunt  eruditi ;  non  Umen  numeris  omnibus  absoluUm  arbilrantiir. 
CcrUndam  adhoe ,  et  novo  labore  insodandum  clamant,  ul  Isidorus ,  qua  par  est  gloria  et  dccore,  pro- 
cedal  In  poblicam»  Al  diconli  non  facionl  :  Isldorns  iulerim  pene  latet ,  atque  in  dies  magis,  magisqae 
deiideraiar. 

%ilar  qood  per  rae  licel,  quodqoe  a  mOt  elobservanlla  in  Isidorum,  ct  public»  utilitatis  amor  exigont, 
idprxsio;  eamdcmipsam  videlicel  regiam  editionem  integram,  ilhistriori  forma  digesum,  elcgantioribus 
tbaracteribus,  el  oitida  charu»  id  est,  opiimis  typis  ( qu»  typogmplii  sunt  paries )  conspicuam  iterum  in 
■edlum  profero.  Neqoe  libl»  lector  benevole,  aliud  a  me  exqnirendum  putes.  Ai  fortnssis,  plura  sunt,  iBquics» 
hidori  nomiDe  inscrlpU  opascola,  qo»  frusira  in  Regia  editione  quxras.  Ex  his  nonnulla  sparsim  ab  ali- 
firibas  foere  in  lucem  ediU ;  reliqua  adhuc  in  ecclesiarum  arcliiviis  vel  chartulariis  delitcscunt.  Sunt  plane ; 
eademqoeiibi  nune  exbibeo  Appendicis  loco.  Qua  in  re  conjecturx  roc»  eflectu  ipso  comprobal»  luculentum 
liabes  tesUmonium.  Revora  enim  nec  laborl,  nec  sumplui  peperci,  ut  oronia  ea  requirerem,  qii^  novam  cdi- 
tionem  uberiorem,  iocopletioremqae  redderent.  Accepi  iuque  hinc  inde  apographa  varia  sancti  Isidori  no- 
Biine  losignila.  Sed ea a viris  doaisin  Iralinam  rcTOcata,  apocrypha  inventa  fuere fere omnia.  Cdidi  nibilo- 
minas  ei  io  slodiosoram  graliami  el  ia  erudiloram  cxerciiationem.  luque  singulorum  seriem ,  addiia  brevi 
censura,  contexam. 

Primam  obtinel  locum  Uber  quarUt$  SentenHarum^  qui  baclenus  a  nonnullis  ob  aliquoruin  codicum  IsiJori 
nomen  praelereniium  fidem,  Unquam  ejuadem  sancti  Docloris  genuinum  opus  fuit  habiius.  At  jam  uispurium 
habeadum  dobiubil  ncmo,  qui  libroa  quloque  Scnteutiarum  a  Tdjone  Gaesaraugusuno  cpiscopo  coIlcc:os, 
atque  a  cootinuaiore  Hlspani«  Sacrae,  lom.  31,  novlssiine  iu  luccm  eJiios  atiente  lcgerit.  Exccrpins  namque 
mde est qvarlas bic Uber» ul  cuiqae cooferenii paiebit.  Atque  ui  id  facili  negoiio perspici  valeai,  sin^uij ca- 
pitibaa  aiMiolalar  qoodoam  ex  quonam  Tajonis  libro,  el  capiu  sit  desumplum.  Observantur  prxterea  Icciio- 
nes  Tariae,  el  alicobi  aoo  perpelo»  Seatentiaroro  series  alioquin  sibi  oirinque  cobsrenles.  Qu«  oinnia  ad  SS. 
Pairaaa  Avgasllni  el  Gregorii  opera,  e  qaibus  Tajo  libros  compilavil  soos,  illuslranda  plurimum  conducent. 
Seqaaiilar  Ihio  alm  Senitnliarum  eaintuia:  qnorom  primuin  ex  Divo  Gregorio  super  Ezechiolem  ad  verbum 
Crt  deproaiplaffl ; alleram  ex  Joliani  Pomerii  De  VUa  conUmplatwa  lib*  iii,  capiiibus  3,  4, 9  el  10.  {Vide  Pa^ 
M.  f.  XVL)  InTenitur  hocce  opos  ioter  saocll  Prosperi  Aquiunici  icripu ;  eiJemque  longo  tcmpore  a  per- 
Bioliia  ocriptoribtts  fuil  assertom.  Nunc  ab  omnibus  romerio  vindicaiur.  Videaniur  hac  de  rc  Isidorus  nostor 
de  ¥irio  illoslribaa  cap.  25,  et  Ci.  Ceiiioritts  lom.  XY  Hinaire  gMrale  de$  Auttun.  EccUmetiq.^  de  Juliano 
Poomrio  diaserens. 

Patroi.  LXXXn  1  ^ 


||  tiPlkTOLi  MJNCUPATOmA.  » 

Terlio  loco  subncxui  opiuscultim  hoc  litulo,  Ex/iortatio  humUitatit^  quod  sancto  Uartino  Braccarensi  epit« 
copo  ascribitur,  cditumque  est  inler  cjiisdem  «p^ra  toi|i«  XV  (liapaniae  Sacrae  a  doctiss.  Fiorezio. 

Abjudicandus  similiter  est  Isidoro  nostro  Seprno,  (fui  Mi|iiil(ir,  De  Corpore  et  Sanguine  DonUni  in  Pascha; 
cum  idem  sitomnino  cum  liomil.  7  sancti  Cxsarii  Arelaiensis,  De  Paichate.  Yid.  Bibliotb.  PP.  tom«  U,  co- 
lumn.  277,  edit.  Paris.  1624. 

Adduntiir  earvioa  qnadam  BibfiotbeeaB  sancli  Itldori  appenn,  qus  tom.  R  Hlspas.  flaer.  edha  ftieninl 
bac  inscrlpitone ;  Titntui  BibiioihectB  a  D^no  ietd&fo  erff/nt ;  nee  non  fr«gme«ta  Mnmriia,  qtlbie  eapila  lbl« 
dcm  Indigitata  suppleantar. 

Sexto  loco  edldi  Expoiitionem  Mi$$(e:  quse  eisi  non  Indlgna  vldeamr  Isidori  inflfenfo,  ec  mdiaonot  vd  e» 
nomine  ab  tpso  est  ableganda,  quod  Isldori  fet»te  alius  Misafle  ordo,  ritutqve  rlgebat  in  Beeieaia  lliapana  ab 
eo,  qui  ibidem  eiponliur,  qulque  idem  esl  omnino  eum  Bomano  hodiemo. 

Detnde  subjunit  Leetionee  novem  In  Festo  Translatlonia  sancti  isidori  alias  redtataa •  Dasumpta  awt  td 
Terbum  ei  Actls  Transiationls  e]asdem  tom.  IX  Blspan.  8aer.  editis. 

Postremo  landcm  loeo  supf  lendom  curari  Captu  irii  Quattionum  ln  Leviti^wm  «i  Albomotlano  ovliee  a 
D.  Petro  de  Castro  Iranscriptum ;  cojus  apographBa  In  Bibrioih.  Floreiiaiia  eonTOiitat  divi  Philippi  rtgaUt 
Matritensis  ordinis  Sancti  Auguslini  asscrTatnr. 

Lamentum  poemtentias  dapHci  alphabeto  ediium,  etc. ,  enjiis  meninit  V,  Cl.  Nloolaut  Antonlat  tom.  I  Bi« 
biiolh.  Veter.  lib.  v,  ctp.  4  ,  pag.  2115  ,  quodque  ab  eodcm  ipto  Nieolao  tceepiuffi  edldenmt  AA.  Aetor* 
Sanctor.  lom.  I  Aprilis  ad  dlcm  ir,  ediiloni  huie  non  oddidi,  quod  tero,  ea  iiempe  ISsre  in  finom  ^rdoelt  • 
fldmonitus  sum. 

Liber  autem  De  Ordine  Crealur^um  a  D.  D^Acliori  lom.  I  Spicilegii  pag.  ii5  odlmt » ot  qose  abb.  Cont* 
tantinos  Cajetanus  erulgavil  opuscula  tub  itidori  nomine,  cum  a  Tiris  doetit  vel  ut  tporit,  vel  ot  otttioiii 
sotpccta  traducantur,  non  taKa  viaa  tunt,  quae  hic  insererentHr. 

Habet  igiluf,  candide  lcctor,  isidori  Opera,  sl  non  oa  tumma  diiigtntia,  qoam  noQ  iM  htsniiiot  doclit* 
timi  ei  eradiiissiml  praesttre  poteranl,  illustpala  ac  naiivo  nlleri  reatiluta;  allq«a»to  tamon  defpteotiora» 
#mplioraque ,  quam  regia  eihlbuit  oditio.  ipsis  {taque  porfrvore » tptomas  leoiioni.tedulo  lacoflabei  moumqoo 
iaborem»  ttudinm,  conatom  libenter  ampleclere.  ¥ate. 


PHILIPPO  III,  CATHOLICO  REGI 

J.  GRIAL. 

Sancti  ttidori  (eujut  ip$e  a  ttirpe genut  ducit)  Opera  ante  annot  fam  p/icret,  conquhMt  undiqite  tota  t£ 
§]i$pama  Iiatiaque  manutcriptit  exemplaributf  pater  tuut^  Cathoticorum  Regum  maaimut^  uteetit  qtdbutdam 
Vif»,  quorum  nonnutlit  not,  tonge  Ucet  imparet,  $uccettimu$f  emendanda  tradiderat.  Nam  tametei  propter  >!«• 
ctorit  preettantiam  manserantt  ferebanturque  tru/^o,  qui  nune  prodeunt^  pterique  omnes  fibri;  tamen  pottulan" 
dum  non  fuit^  in  tot  excetlentibue  $criptoribut,  quibut  temporit  tonginquilas  fraudi  faisftf,  iintfi  irfl  esut  Itidorut 
eximiut,  Ergo  contra  poliut  accidit,  Cum  enim  tererentur  omnium  manibut  ( neque  enim  fuit  uitiut^  aut  nomen 
in  iitterit  per  ea  tempora  ctariutf  aut  auctoriiat  in  rebus,  vet  Ecctetiatticit,  vel  eivitfbut  gravlor)  factum  ett^  et 
describentium  vitio^  et  tegentium  tinittra  ditigentia^  vtx^  ut  utti  pro  germani$^  et  tineerie  attena,  atque  aduitc 
rina,  tam  mutta  pautatim  inotescerent,  Ea  vero  tempora  sunt  con$ecuta,  in  quibu$  Htterarum  hono$  nultut^  euttua 
nuttu$.  Ut  non  tam  queri  debeamue,  quod  hwc  deformarint,  quam  quod  ad  no$  qualiacunque  tran$mi$erint^ 
magm  potiue  habenda  $it  gratia,  Restituta  porro  liac  nostra  cetate  re  titteraria^  cum  tus  rebue  reddita  videretur, 
tamen  majus  pericutum  adire  cceperant  $ancti$simi  Patris  egregii  tabore$  ,  tum  propter  eo,  qum  dtxtmiu,  intertri* 
menta;  tum  tero  propter  prceposteram  quorumdam  hominum  etegantiam.  Nam  majorum  dieciptinarum  studia^ 
tcverioresqne  curtSf  quos,  vet  de  Retigione  ab  eo  susceptce  innf ,  vet  in  formandi$f  eomponendi$que  moribu$  oerson- 
;,  fur ;  ea,  tel  nomine  ip$o  tanti  pa$loris,  doctoris,  tegistatoris,  $ati$  teeta^  muniiaque  videbantur.  Qum  vero  nwt 
.  am  vitam  ipsam^  quam  vitiB  euttum  attingunt,  et  omatum  ;  ea,  ni$\  rex  potenti$$imu$  gentilie  $m  leripfOy  quu§i 
$ubotemy  manu  a$serui$$et,  verendttm  ptane  fuit;  ne  de  eiatu  dejeeta^  vix  ultoin  toeo,  es^fuo  eerto  eum  konore 
eon$i$terent,  Fa$tidiabant  enim  hme^  et  abnutabant  detieati  /lommei,  ^Neti  fnvtnlit  frugibu$^  gtande$  ip$i$  ebfiee^ 
rentur.  Nune  vero  non  itta  modo^  qute  dignitaum  $uam  per  $e  tuebantur  ip$a  itfCt,  ffltifnorii,  /koiioraforio^tftf 
oUieio  i$to  reddenlur^  $ed  qum  criminalienibtie  obnoa^a,  catumniioque  oMa  atque  expoiita  uideri  poiermt;  ea 
posthae,  et  luii,  ei  atiorum  viribue  fidere ,  et  iniquorum  voce$  eontemnere  a$$ue$eent,  Nam  qute  /ttleni,  nHiiiilfo* 
raque  eenubantur^  ea  robur^  pondueque  auctoritaiie  ex  anfiquioribtt$  $eriptoribu$  bona  ex  parte  reeipieitf.  Quet  ha 
te^  eum  nonhtdtorum^  quibue  heee  cura  eommi$$a  fuerat^  in$igni$  opera  esifffertl»  ittorum  exempio  epertmue^ 
ttiam  fore  f  nf  alH  non  nottri  modo,  $ed  extemi  etiam  eruditione  prmttantee  tiri,  in  id  jam  noMifKm  ttrfaitni  eoii- 
opirani^  ut  taborio$i$$ima  Uitpard  doctom  excerpta  studio  suo  perve$tigare  porro  ptrgant,  fertmmqut  noitlrot 


n  AD  LECTOUbM  ADMOMltlO.  U 

opibu4  ip$i  9ui$  eQtutabiliant,  Quod  aulem  labor  hic^  qui,  te  necdvm  naiOy  siuceptuB  git^  ad  exitum  tamen  perduA 
( eum  id  reiigiotiiumus  parem  admodum  expetiisset )  ante  regni  lui  iniiia  minime  potuerii ;  nos  lioc  diviiw  eenu* 
Uofacium  pulamus*  Ut  cuidies  natalis  insancti  Uerminigildi^  Hispanice  regis^  mariyris,  isidorianiqueex  sorore 
nepotis  natatem  [uerat  prmtitutus ;  iisdem  omninOf  eademqne  cos/i  de  parte  obtatis  auspiciis,  imperium  inireSf 
quibui  primardia  vite  consecrasses.  Atque,  ut  a  nepole  conslituendas  exemptum,  ita  ab  amnculo  tuendw^  propa^ 
gandffque  reiigionis  adjumcnta  accipereSf  aique  documenta ;  eaque  non  a  majoribus  sotum^  vel  etiam  a  tali  pa- 
rente  tradiia;  sed  a  te  quoque  ipso^  nisi  le  tuimet  meminisse  pigeat,  satis  tibi  insignite  commendata* 


AD  LECTOREM 
X  GRIAL. 

Qttl6tcf  emeHdatie  iibrerum  sancti  Isidori  Hitpatitatd  (sie  emm  eumGregerie  Magua ,  nt  et  anaiegta  ixpeidtf 
appeliare  matumus^  quam  Hispaiensem)  ante  annoi  ampliui  viginti  Majestaiis  Catiieiicm  juseu  comadaa  fuerett; 
it  ita  rem  geeure^  ut  qnidam  nikii  priui  iiabuerint ,  quam  ut  se  Mos  itaiim  kuie  iabort  addteerent ;  oiH  ab  «vtt 
ii  itudiii  et  aeeupaiionibui  ad  Imne  operam  tradud  permoiene  ferrent ;  nonnuiti  etgmoiegiarum  emecfionem 
{spiiium  iane  cpui)  exipectantei  ,  ita  rem  diitulerunt ,  ut  partim  re  imperfecia  ,  partim  ne  ineepta  quidem  ,  e 
rnta  exceaeriut :  ita  ut  aiii  pro  aliii ,  neque  id  iemel  fuerint  iuffieiendi,  Donee  rege  admoniie,  ftnem  nuiimn 
fore ,  tiiit  qmdquid  piurei  refeeiaent »  atque  id  imuper ,  quod  iarciendum  reHaret ,  ad  unnm  omne  deferretur : 
ad  id  operie  ego  (eui  ne  abnuere  qmdem  fae  eaet)  maedme  idoneui  visui  ium ;  non  qutdem  iugenH ,  doetrinme 
faeuitate  prm  cceterii  aUqua  (qui  euem  infra  omnium  cernum) »  ied  em  fortane  tantum  eaei  ab  re  mea  offi  miki^ 
aRena ,  tcl  curarem;  iive  adeo  certe  cum  pturibui ,  til  eonfiictarer ,  ea  lege  alque  oiftlM,  tir  bene  gutee  rei  iaue  ' 
iolida  a4  aUoi »  noxarum  omnium  ad  me  unmn  iumma  iummairum  redirei,  Quod  ne  aeefdat ,  koe  est  ^ne  inme  ' 
iohmi  cutpa  omnii  derivetur ,  ita  mihi  cautio  erit :  ut  ne  quii  debilo  taboribui  iuii  teetimonio  ftaudeiuf ,  po^ 
nudto  cniv  fil.  Quod  facturue  fui  atiquanto  uberiui  :  nisi  »,  qm  editionem  kane  a  prindpio ,  iii^<  pietaie  magna^ 
ioiiieittsditte  aemdua  soiue  prope  eurarat  Joannes  Lopiui  Velaeeui »  rogiui  aeretariuij  probistimui  m ,  neque  ab 
uUo  litierarum  genere  aOenui^  sub  ipsum  kujui  laborii  finem  nobii  prmreptui  eaei.  Cujue  tebitu ,  neque  de  miwMc-  > 
Mvi^iMtiii  exempiarium  numeroj  neque  de  iii^a  quibuo  miaa  fuisani,  tati»  noMi  eonetare  potuit.  Ergoin 
eeundaudi  iabore^  quid  qsdique  quantumque  eontulerii  {quod  MJcro ,  poteroqite)  quam  ueriaime  referanu 

£tf  niologianini  emendatio  Atvaro  Gomemo  Toietano ,  viro  in  primti  erudito  eredita  eu ,  traditaque  ipei  vete-' 

rum  eodieum  magna  eopia ,  ^riim  bona  pan  Gothieii  {au  mams  Longobardieis) ,  oharaeteribui  trat  icripta.  Quo 

ipa^  earietate  notata^ad  Antonium  Augmtinum  Tarraeonenam  arekiepiieopum ,  et  Petrum  Ckaeonem  Homm 

jam  iuue  eommoraniem  tinguiii  de  rebui  referret.  Quorum  uirique  id  eiiam  a  rege  fuerat  tnjunelum  :  ut  et  ipti , 

coiiatis  oeke  exempiaribui  9  quid  antut  tui  eaet  ad  eumdem  Aivarum  rei/hiiierent.  Conttai  autem  omnet  trigintat 

mui  00  piarikui  manuieriptii  Hbrit  in  kocopere  emendando  fuieauiot.  Sed  Antonium  Auguttinum  laKcitMi* 

mum  anlisitrem,  deque  tuis  tibrie  toto  orbe  ttoffMimum,  eum  ad  duodedmum  Hbrum  perventum  etat^  hoe  ett-, 

Opere  prope  in  medio,  mon  occupavit,  Petrut  Ckacon  {tic  enim  ipte  te  nestro,  nen  €toeo»tim,  atil  Ciaeoniwu 

Ittdwum  more^  ictibekai :  ni  qui  Hitpamtm  a^  ei  Toleiimttm,  id  quod  eraly  quam  Romanum^  atque  Sabinmn 

ikabaei  mailm)^  it  igiltrr,  ^iiod  muitot  annot  in  antiquit  auctoribut  emendandis  vertatutf  de  koe  opere  retti^ 

tumdohtprmii  eogitarat;  diei  tix  poiat,  quaniumopit  attutirit^  vir  ingenio,  indutiria,  eonjieiendi  arie  qua* 

dam  iingutari.  Sed  kuic,  quam  dico  ,  conjiciendi  totirtim  not  perparum,  minutque  fortoisie^  quam  eequum  fue* 

retr^  tr^uimui :  Hbrot  oetera^  quot  ut  antiquittind  quiqne  erant,  ita  minut  auetot^  minutque  eorruptot  inxeni- 

nHtf,  fautoique,  e  quibut  ktee  Aatifia,  ab  eedem  bona  ea  parte  indicatoi^  eoe  tumut  aeuti.  Aharut  ergo^ 

ei  duorum^  quot  diaimui,  egregia  opera^  et  atiorum,  iu  primitque  AntenH  Covarruvim  nottrorum  omninm^ 

qumt  euni^  quoique  fuere  undeeunque  doclifssimi ,  atque  etegantistimi  viri  eemmunieatione  adjntut,  eum  et 

pHaeeete  erga  Itidorum  extnda,  et  Majettati  CathotieeB  tatitfaciendi  ttudio  pturimum  dueeretur,  annotationum  in 

amttee  vigiuti  iibroi  magnm  motlt  eorpore  reiieto,  defmctut  ett.  Quod  eum  gravisami  wri  intpexitant,  ttudium 

quidem  diHgentiamquef  uteequum  ftcil,  valde  probarunt,  totiut  rei  /ormofii,  modumque  ineudi  reddenda  eentuere. 

Idqmm  vHaum  tum  atia$  ob  cautat  naetsarium;  tum  vero,  quod  eum  enumeranda  teripiurarum,  vonjeeturarumque 

uarietate  muitut  ubique  estet^  tamen  eontextum  ipsum,  eujut  gratia  tabor  omnit  tuseeptut  fuerat^  in  emendatum 

reiifiterat.  Buic  latifundio  {quoad  genut  koe  tetlurit  ferrei)  perpurgnndo^  conterendoque  ego  tum  eoionut  datut. 

Qmeaedo  meo  eum  iabore  nikit  attinet  dicere.  Nam  etti  tatibut  vhrit  {ui  par  fuit)  taiit  fidebam^  tamen,  quin 

teterea  iibrot  ipte  tfuoque  rurtut  evotverem,  identidemque  in  tingnlit  prope  cunctarer,  effieere  non  potuU  Bt' 

tuittam  interim  eonquisita  meo  [ut  ait  ille)  dutcique  repcrta  tabore.  Qna?,  quamvis  pauca  admodum  non  tint^ 

ndhi  lamen  videri  tane  tolent,  quam  paueitsima  :  dum  cogito,  quam  mutta  adkue  restent^  qum  nova  ati^ua 

euitttra  indigeont.  In  notis  eontitiam  non  fuit  de  quorumdam  minime  matornm  kominum  tententfa  qumttionee 

penexere^  ttut  e  ueterum  tcriptit  in  eumdm  tentum  plurayongereref  aut  eorumt  quot  noetra  kme  eetat  ingeniOf 


18  AD  LEGTOREU  ADMOKITIO.  16 

H  enUilUoM  prtB$UmU$  piurimoi  tuiit^  scrinia  comjniare.  Nam  quit  modus  futuru$  esut  euneiarum  artium 
dioeiplmarumque  inbiioilieeai  omnoi  exhauriendi?  Ergo  in  veteribus,  e  guo  detumptum  aliquid  eomperimut,  ei 
fntfi  $ua  redderemutf  vix  aliquem  prmterm$imu$,  Alio$  uero  non  m$i  cum  neee$$e  fuit^  ac  raro  et  perparce 
eUaeimue ;  piaeuitque  non  koc  fieri^  itidem  ut  in  comeediie^  omnee  omnia  ubi  re$ci$cunt.  E  recentioribue  vix 
quemquam  nominavimut^  ni$i  $i  qun  forte  ioei  aiicujui  curaiioni  medieam  manum  appiicuerat. 

DilTerenlianiin  iibrum  priorem  P.  PmilmKi,  regiue  eapeltanue^  e  duobui  manu$eripti$  iibri$  correxit,  quaque 
e$ient  e  teteribui  grammaiicii  accepia^  vet  cum  0$  conientireni^  indicavii,  Vi$um  vero  nobit  e$t  Pari$ien$i$  edi' 
tionii  addere difereniioe^  pariim  quidem  easdem^ nonnunquam  etiam diver$aif  nutloiamen  ordine  dige$ta$y  ui  qua 
eondiUone  hidori  $eripta  fuerint^  vet  ex  eo  iibeiio  appareat. 

Po$teriarem  kbrumf  qui  de  Theoiogid$  Diferentui  eU  dociar  Roiandui  WiceUui^  regiui  quoque  capeiianu$^  e 
duobue  iiem  manueeriptii  Ubrii  emendavit. 
^  Libnun  de  Natura  Remm  ad  Sisebutnm  ickoliii  bene  longii  ab  eo  eui  fuerat  commiaui  auctum  offendimus. 
^*  Qmt,  quM  emendationi  parum  $erviebantf  piaeuit  iU  qm  hac  regio  iu$$u  curabant^  illi$  procui  rejectie^  iibrum 
;'  ex  quatuor  maniuieriptii  codieibuif  inter  quoi  erat  ex  (hetenn  Eccieeia  Longobardicui  perveiuuuif  per  noi  refor- 
|:    mrt,  noia^que^  quee  ex  wii  eaani^  afqi :  quod  «ii,  neque  fruitra  faeium. 

*\      Chroiiicon  vir  etariaimui  Garnai  Lmim,  Mreiiintiiil  pottea  prindpii  magi$iert  ToieiaHos  nune  Eceieeim  di- 

"    j^ififtiiiiiM  aiilttlM,  preeter  enmdaiUmem^  indieaioeque  foniee  e  quibui  confiuxitf  mutta  imuper  hietoriarum  co^ 

gnitionef  variaque  eruditione  cotiocupteUnii*  Cui  propterea  lib.  ▼  Etymoiogiarum,  ubi  eadem  omnino  iemporOf 

rtique  aiiquanio  breviui  dcicribuniur ;  toem  integeTf  iniaciuique  retertaiui  e$t,  lUud  mirari  nemo  debebit ,  oiqua 

tmporum  deeeripiio  interdum  dieerepet ;  iile  enim  iuoi  codieetf  noi  noitrorum  con$en$um  reprw$eniavimu$. 

Jdem  iiiuitriiiinmi  anUnei  SenteDliaruni  iibro$  tre$  e  manu$cripii$  iiii  eodicibu$  (e  quibus  duo  Longobardici) 
emendaioe  et  notii  itiuttratoif  Taurimque  aniea  eum  Ckronico  non  tatii  probe  exeu$o$f  ionge  nunc  emendatioree 
deditf  totamque  k  anc  editionem  favoref  induiiriaf  beneficioque  iuo  provexit. 

.  Librwn  de  \iri8  lUoatribus  Joannee  Baptiita  Pereaiuif  epiicopui  poaea  Segobricemiif  e  manmcripis  tii 
amendwntf  ioeotqm  itUm  quoidam  iUuUravii» 

Idem  Gollhorum,  Soeforem  et  Wandatonim  Ilialoriaa  eorremt.  E  quot  manmcriptii  iibrii^  non  tiquet,  in  ea 
quiod  eera  464,  muio  tm|writ  JNtltiiiaiii  I,  edittimmf  non  (vl  gravtiiimii  rirti  piacere  videmm)  anno  Jmtini  9, 
iecnU  ivimii,  noii  lamiim  Aii;tii  Hi$iorioff  $od  etiam  Ubri  y  fiifiiiolo^iarttm  velera  exempiaria :  qum  magno  eon- 
•  lemii  Ju$Hno  oeio  tantnm  annoe  aengnant :  utrovii  autemmodo  Amaiaricut  {quod  ilii  voiunl)  in  eumdem  annum 
incidit.  Qnod  item  verba  de  S»  martgre  Hemdmgiido  JSra  €06  :  ilcnninigildum  deindc  fiiium  iuiperlis  suis  ly- 
nnnizanlem  obseiaum  exsuperaTit,  ^noi^am  ofendunt :  noe  qmdem  vocii  lyrannizaniem  inioieniia  nihU  move- 
mnr :  eadem  namque  eu  mm  Roderieui  Toieianm  lib.  ii,  cap.  14  :  llcrminlgildom  deindo  lilium  contra  impe- 
rium  lyranmsanlemt  obsesaom  Hispali  dolo  eepit :  et  qoia  nerandis  riiibus  noluit  consentire,  tormcnlis  Tariis 
eruclaTil*  Demom  secori  percussum  parricida  impius  dignum  Deomartyrem  consecraTit.  Hujuemodi  aiiquid 
de  marigrio  in  Itidoro  deeeu  stiiptcamiir.  Nam  quin  ntpoii  idem  cum  l^andro  fratre  teuimonium  iribueriif  non 
fii  veriiimite.  Alque  eo  maqiif  qnod  Uidem  propemodum  verbie  in  eadem  re  eti  mm  Aiphontm  Cariagena  Ana^ 
cephahBOiu  eap.  96.  Vt  uirumqm  iita  ex  Itidoro  datcripiiiie  piane  non  dubiiemm. 

Idem  Epistolas  coitegit  aique  eorrexit. 

'"    Librum  de  Orin  el  Obilu  Patrum  Petrue  Foniidommf  Saimanticemii  canoniemf  o  veieribm  viii  exempiari* 

bui  emendatum  reHquit.  Quod  vero  ii  iiber  gravtiiimif  quibmdam  virit  iuspecfee  auctoritatit  videiur :  nobiif 

preeier  tol  exemptarium  noilromm,  extemorumque  comeniiim,  eanctorum  Ildephomi  n  Brauiionii  cum  Sigeberic 

auctoriim  ommbm  itiorum  argumeniii  potiar  eae  debuit. 

%      Myslioorom  Expositionea  Sacramenlorum  1111//0  eerto  tituio  praftcripiat  accepimm :  quod  tepum  manmerip* 

I    lomm  /t4ronim  iinguti  mngutmpronm  divenmf  pronmqm  inepim  prmecripiionei  prteferebant^  quarum  nuiia  cnm 

\   Paritiemi  editione  conveniobat.  Notaraif  telegeratque  per  totum  hoc  oput  vir  doctit  imm  tectionnni  varieiatet  qnat' 

^'t  dam.  Sed  cui  fucum  fecerani  tum  eodieeiquidam  non  tatit  aitenie  comiderati ;  tum  Eucherii  Lugdunemit  editio 

-    faitaXf  e  quo  credidit  bonam  partem  detumptam :  eum  conira  poiim  depnhenderimm,  ex  Itidoro  illa  omnia  ad 

Eueherium  fuitte  tranifkta.  ^quimt  veriutque  fueratf  eot  Auctoretf  quibm  hac  accepta  referi  Itidorutf  Orige- 

ttim,  Vtclortimm,  Jlieronymifm,  Ambrotiumf  Augmtinumf  Caiitaiiiim,  Grc</oriiim  evoive  e :  ni  ret  e$$ei  iaboris^ 

tofdiique  muttif  qucBque  hominem  minm  occupatumf  quam  iUe  piane  fueratf  postuiarenl.  In  ea  re  tioi,  quod  qm- 

vimai,  prmltlimai.  Atque  in  tiiuio  reeHiuendOf  opu$  iptum  propejam  abatienaium  auciori  tuo  rettiiuitte  vide- 

mwr.  Quod  ejm  magna  pon,  Gemtittdiicet  lola,  et  Ubri  Hegum  aimd  Eucherium  iegnntur :  oput  eiiam  anirer-  ^ 

.  Mim  Venfombitii  H^  tibrit  aitextum  lil.  Sed  Eucherio  tam  muita  non  Itidori  modOf  ted  aiiorum  interiaf  vel 

mtuia  poiim  tunt^  m  pudeat  ittorum  qtd  Romanee  editioni  prcgfkeruni.  Nam  {Augmiinum  ei  Paulinum  mitto,  in 

quomm  tcripta  an  Eucherim  inddcritf  a/it  oiiMiil)  GrcijfOriMm  et  Cattiodorum  non  poiuitte  ab  Eucherio  tiami- 

fiarl,  cujui  fuit  mgiigentias  {an  ttuporit  potiut  dicam)  non  viditte  f  Integer  etiam  de  Tempio  Saiomonitf  $i»e  Bedaw 

itvc  aiterim  iiber^  in  quo  Cattiodorm  diaturt  in  iibri  teriii  Regum  eommeniarium  conjectut  esl.  Sed  hidoruia 

Eucherio  adjungere  iUim  fui$$e  videiurf  qui  /liilorlcttm,  mi^ilfcttm^ttc  icniifm  $imui  habere  voiuit.  Bedm  vero  {ti 

modo  ti  Beda  e$i)  cum  e  divertU  Attctoribm  qua^niones  in  Yeius  Tettamentum  condnnare  propotitum  fuerity  na- 


47  AD  LECTORBM  ADHONITIO.  18 

que  id,  iuu  mque  ad  Exodi  inUium  perduxerit ;  lamen  per  totam  Genalm^  eum  aUquid  ex  hoe  opere  propmdi^ 
vel  Indorum  disserte  nominat^  vei  recapHulatienem  eubtegmen  koe  appeliat,  Quastionunt  porro  tiluiui  in  utto 
Olivensis  ccenobii  codice  letfitur^  in  qtto  singulis  exvositionibus  sum  sunt  percunclationes  praepontm.  Pieque  tamem 
iutjui  coaicis  qucesUones  easdem  pulo  cum  iis,  quarum  lldephonsus  memmit  in  iibro  de  Viris  lUustribus.  Non 
enim  ulla  in  re  opus  immulatum  slgntficat^  nam  neque  id  necesse  fuit^  ut  Queestionum  Uber  llierongmi  et  Augus- 
lini  exemplo  dicerelur.  Quapropter  nec  xeriti  sumus  nos  quoque  Qucsstionum  etiam  titutum  reiinere.  Apparet 
ctiam  e  DrauUone  has  qutestiones  in  tibros  duos  fuisse  distinctas.  Sic  enitn  itte  in  presHOtatiotte :  QusstionuiA 
libros  duos,  quos  qui  icgit,  veterum  iraciaiorum  supelleciiiem  rccognoscit.  Nam  respexisse  videtur  ad  verba 
ipsius  Isidori  m  prmfatione :  in  quibus  lector  non  nostra  leget,  sed  vcierum  releget.  Fuerunt  autem  codices^ 
quibus  ud  sumus,  octo  :  Patentinus^  Valentinus,  Complutensis,  Gttadalup.  Oxomenses  duo^  et  eujus  antea  memi- 
nimus,  OUvensis  :  nullo  ita  vetusto^  ut  Longobardicis  Utteris  esset  uotatus,  {i 

Allegorlas  Cyprianus  Suarez  e  Societate  Jesu  emendatas  cum  schotiit  reliquit,  Quot  manuscriptis  tibris  ad-  'm 
jutus  sitf  Hoti  constat.  f 

Idem  emendavit  etiam  libeilum  de  Gonflictu  Viliomm  et  Virtutam.  Neque  item  constare  potutt^  quot  ve-  f 
ieres  Codices  acceperit.  Sed  non  advertit  doctissimus  wr,  hunc  traetatum  cum  Operibus  saneU  Ambrosii  Romes^ 
nuper  editum^  in  quo  tam  mutta  a  nostris  discrepant,  ut  nos  ea  singittatim  referenda  non  duxerimus.  Tantum  htee 
nostra  quatiacunque  cum  AugusUniana  ediiione  propemodum  eongruentia,  simut  cum  iltis  tegi  matuimus.  Isidori 
auUm  esse  opuscutum  (ut  tpu  scriptum  retiquit)  et  codices  iltius  nomen  preeferentes,  et  stylus  {haud  multum  for- 
tasse  a  sgnonymis  abtudens)  et  SigeberH  testimonium  optimo  viro  persuaserant.  Nos  {ne  quid  dissimutemus)  hoc 
fnisse  opus  ittud  credimus,  quod  Isidori  ipuus  ettate  Joan.  Chrysostomi  nomine  ferebatur,  Sic  enim  itle  de  Ckry^ 
sostomo  in  tibro  de  Viris  Iltustribus  :  Ad  personam  quoque  cojusdam  nobilissim»  malrone  Gregori»  repe- 
ritur  opus  cjus  insigne  de  Conversatlone  Vit»  et  Institutione  Morum»  sive  de  Compugnantia  Virtutura  ei 
Vitiorum.  Ergo  scripturarum  varietates^  tam  muttas  interpretibus  potius^  quam  tibrariis  ascribemus.  De  Epi-^ 
togo  vero^  qtti  apud  Ambrosium  brevior,  in  nostris  atiquanto  productior^  apud  AugusUnum  mutto  est  tongior^  no/t 
est  quod  taboremus^  nam  constat  esse  atienum^  haud  minus  quam  inscriptionem  ad  SimpUcianum  in  Amhrotsana 
eititione.  Neque  ex  additamento  eonjecturam  de  auctore  faeere  Lovanienses  theotogi  debuerunt., 

Idem  Eipositionem  in  Ganticum  Salomonis  tn  imo  fORlKm  memuMcripto  Ubro  repertam  carrexit  ex  Be4m 
CommeHtariis,  quos  ilte  ex  hoc  fonticuto  exuherasse  aultmabat.  Causamque  addiditf  cur  Isidoro  recte  ascripta 
sit.  Reperisse  enim  se  in  veteri  quadam  BrauUonis  PranotaUone  Operum  IMori  verba  heec^  quee  vutgo  dedae* 
rentur.  Morallum  libros  l)eati  Gregorii  pap»  rogaiu  compendiose  abbreviaTil;  Cantica  Canticorom  facuada 
eipositione  elucidaYit ;  quarUm  edltionem  Psalterii  edidit ;  super  libros  Moysi,  et  Psalterium»  et  quatuor 
Evangeiia  expositloni  non  minimo  insudavit  Btudlo.  In  Canouico  qaoque  et  Givili  jure  permaxima  compoiiiii 
inslrumenta.  Sed  ne  heec  quidem  verba  brevissimw  expossUoni  satis  eonveniunt.  Est  enim  mutto  brevior  ea  Justs 
VrgeiUtani  expositione^  quce  Isidoro  ipsi  vatde  brevis  visa  est.  QiUd  si  ex  Beda  excerpta?  Hos  duos  UbeUos^  qsu^d 
de  Auctare  non  satis  tiqueret^  extremos  fecimus. 

Conlra  Judaeos  tibros  duos  ex  ▼!!  manuscriptis  codieibus  emendavit,  annotaUonesqtte  addidit  JoannSs  Mariana 
e  Socielate  Jesu ;  idem  in  Prooemiorum  tibro  ex  totidem  manuscriptis ;  idem  in  Synooymis  ex  deeem  exempUi^ 
ribus  restituendis  et  ittustrandis  prosstitit. 

De  EcclesiasacisOfficiis  tibros  nos  ex  velusUssimo  codice  Atbaildensi  {quod  concitia  ptura^  aUaque  nonnuUa 
conUneat),  ab  aliis  jam  nobiUtato,  probe,  ut  speramus,  refecimus.  Neque  tamen  optimus  codex  non  saspejuvaH'^ 
dus  nostro  tabore  fuit ,  conqmsitis  auctorum  tocis^  e  quibus  fuerat  id  opus  concinnatum,  Uabuimus  prwterea 
exemptar  atiud  e  coUegio  Compttaenu. 

Regularo  Monachorum,  in  codice  tanhtm  uno  prius  ropmtam^  admodum  depramttam  P.  Chacon  e»  Smaragdo^ 
et  Hbro  Sentefttiarum  Patrum  bona  ex  parte  direxerat;  cujus  operam  nos  aiterum  eodicem  nacUfCt  quidem 
Longobardicumt  sed  et  ipsum  tamen  mendis  oppido  deformem^  permuttum  proveximus. 

Atque  hcec  de  nngufis  Ubris.  In  universis  vero  id  prce  ocuUs  hahendum,  excerpta  esse  pteraque.  Id  enim  prce  '^ 
setutU  sanctissimus  vir;  cavit  etiam  aliquando^  ne  ad  culpae  8u»  lituluoi  referrentHr,  de  quibus  testiAcaiio  i 
adbiberetur  auctorum.  Quie  testifieatio,  cumnequeab  ipso  tam  stepe^  quam  nunc  esset  necesu^  neque  a  nabis 
fUerit  adhibita,  aut  adhiberi  etiam ,  ereptis  auctoribus  nonnuUis,  qmbtU  Ule  esi  usus^  utlo  modo  potuerit : 
cohibebU  se  (si  me  audiet  tector)  ne  dun  diti^entiuimum  scriptorem  negtigentiee.aUeujusjarguUt  audU" 
dm^  temeritatisque  erimen  ineurrat,  de  quo^  et  ab  aUis,  et  ase  ipso  fortasse  non  muUo  post  mt  ipse  eondemn$n* 
dms.  Nam  sunt  etiam^  quee  proposuisse  tantum^  non  eUam  dijudicasse  (  neqtte  id  nuUo  » ud  Uieranymi,  al^e 
aUorum  exempto)  Ut  exislimandus.  Cujumodi  suntin  Ifistoria,  quee  de  trium  eaf^tuUtrum  defensaribus  in  Theo' 
daro  Mopsuesteno^  in  Facundo^  in  Justiniano  imperatore^  atque  in  Victore  Tunnensi  ex  ipeo  Victare  narravit. 
Qualia  fortasu  fuerinl^  quce  in  libro  de  Ortu  et  ObUu  Patrum  a  gravisunUs  viris  notata  suntf  ut  Isidaro  indigna* 
Quarum  auctor  alius  quasrendus  potiut  fuit  quam  tiber  abjiciendus ,  qui  SS.  Itdephonu  et  Brauiianii  auetari" 
$ate  nUerelur.  Quibus  addas  ticet^  me  tubente^  quce  de  Osii  Cordubensis  exitu  ex  MarcetUno  refert.  Neque  id  fm- 
fum  videri  debebU  ei  qui  tibro  v  Etymotogiarum  cap.  ulUmOf  irMte  iv,  ni^  J>avid  Cartha^inem  CinufUain^  i 


19  ^  VIVA  BANCTI  ISIDORI.  10 

demfumhU  poUanmsntbAmasUi  tntmetwlUam  aspieht.  Qua  tamen  de  rein  Ckrantea  Ml  eivH.  Suhjeeit 
anim  in  Ama$ia  :  Cartfaagfnem  hoc  tempore  quidsm  aMnmt  eondHam  :  alii  vero  tttperius* 

Quo  de  genere_  sunt  etiam  atia  qucedam  in  Etymotogiit :  non  illa  quidem  magni  momentt^  $ed  iitHrdnm' etlam 
ucum  ipta  pugnaniia :  ui  quod  exsul  tcribendum  tit,  non  exul ;  at  eonira  exvltat ,  non  oxsullat.  Atqui  ittud  e 
Terentio  Scauro  hoc  e  Velio  Longo  tumplum  vidert  pottit^  quod  tatit  ette  debebit. 

Mailtiote,  et  impie  adjecta  credimut,  qum  de  prafinitione  extremm  diei  eap.  0  Expontionum  ht  Genedm 
abeite  prortut  a  quibutdani  exemplaribus  in  aliit  (mportune  repeti  admonnimut.  JVui  heee  quoqne  non  de  tiio, 
ted  de  aiiorum  tentu  relata^  proposilaque  eum  doetittime  viro  mavtt,  Sed  tmjutmodi  vix  atiud  reperiai  :  ut  /i- 
bros  omnet  inolfento  pede  potsis  decurrere. 

Detracta  etiam  qucedamtutpicamur^  ut  quod  pauto  anfe  de  tancti  fferminigildi  marlgrio  diximnt* 

Tgpographorum  eutpat  omnet  praslare  vix  ejut  ^t^  qui  atatem  m  fioe  uno  labore  contrirerit,  prtptoqnt  affixnt 
prrpetuo  hceterit,  Not  hujut  rei  inexpertit  atiitque  dffficultatibut  impediti  obniti  tantum  non  potnimut.  Quod  fu- 
perest^  nequa  majorit  negotiirestent,  in  quibut  tabi  aui  hwrere  potsis^  quin  dt  iit  admonerere^  tedulo  m^a- 
timui. 


VITA  SANCTI  ISIDORI, 

AUCTORE  CANONTCO  RBGULAM  COZftOBII  LEGIOtfEMSIS  SAXCll  l9ItK)RI, 
Forka  Luctk  >  poetea  epitcopo  Tudensi 
-  (EdiU  in  Actis  BoDand.,  ex  maouscrfpto  Codloe  ToleUno  a  Tiroclarissimo  Rioolao  Atrtooio  inlmiissa.) 

fHOLOGUS.  A  est  qni  post  giorioiissiroum  apostoionim  JaeolNim 

l.?rseclarabe»ti8slmfdoelorioHi9|MiRianHii,Cbri8tl  kane  tibi  coiitttiii  grati»  exceileiiiiam,  ut  papulis 
Mnfessoris  Isidori,  areltipnMilis  llispalonsis,Hispa-  (sla)  fecuada,  reiigione  conspiciia  »  triumpbia  ciaris- 
Ri.T  primatls  mertta,  fraires  cliarlssimi,  aaorosanota  sima.  Sane  ab  Uispali  civitatet  sanctissiaii  Isidori 
perorbem  Eecteela  dlgnlt  efforenda  laodibna  pra«  •ede.eertissimosecuiiiri  oventus  prssagioellispoRia 
dlcar,  et  rettivnm  per  omnia  ▼inrm  celobris  som*     cogaominaia«  ditior  ominea  debriatione  divir.a«  quam 


per  ct  nbiqae  foma  eommendat.  YeTuminmoo  prmter  feliokato  terrotta.  Uoei  enim  victoriooa  tropbstis » 

«•ommonem  illam  bonorificentiffigloriam^  qoam  aibi  gratioaa  delieiis,  laudis  tua  tituloa  eunotonHD  iia- 

meritotom  magnalibaa  in  omniom  oomparavit  eoib-  tionum  in  fioes  extukris ;  muiio  (amca  SHotabilitis 

tnbemlis  fldelhms,  pr»olpiila  in  Hispania  soatolliMir  muiioque  gloriosiua  oat«  quod  te  tam  assiduif  taroquo 

pr»conils,quem  alterum  in  (crris  post  apostolos  su»  offlcioais  obsequiisi  totn  noairi  Saivatoris  rovoreniia, 

Mei  moruil  taiiereoiaorom*  Hie  ost  onim  splendidis-*  tum  gloriosissimi  apostoli  Jacobi  prx&enlia »  tnm 

Oinnia  Solia  Justitiso  raditts,  per  quem  tibi  prxcipue,  eiiam  recUssimi  patris  Isidori  praesentia  slmul  et 

Iberia,  luinen  veriutis  iiluxit ;  et  qu»  inultis  Tueras  chriflua  docirina,  omnis  te  colii,  omnis  ad  te  con- 

Arianorom  «  Acepbalorum  ^  Mahometi  ci  aliorum  fluit  religio  Cbristiana»  quoniam  (supra  id)  quod  ttt>i 
pseudopropbetarum  seducta  erroribus  vel  fallaciis ,  B  ^^v^  obtulit  aot  vls  fndolait  naturae,  apostolicae  di- 

l>eafi  Isidori  medianle  doctrina  dux  efTecia  es  aequi-  gnitas  prxrogativa^  non  fmmerito  obfbHiit,  nt  slcnt 

tatis.  Hic  est  insignis  ille  pastor  tuus,  egregius-  alngularls  privilegio  grati»,  «  alter  Rooim  PMro 

que  pontifex,   qui   te  summis  prxficiendam  sedi-  apostoIosuccessftGregortus;  itanon  impar  Gregorio 

"I  bos,  detemisqne  fecnndandam  divitiis,  um  coploaif  alter  in  Hiapania  Jaeobo  auecedat  kidortta.  Samina 

f  dlvlnanim  scriptarantm  •  debr.atii  angmentia,  ut  namque  Verbi  Dei,  qH«  boatua  Jacobua  seminavit, 

I»  siiu  in  successum  transsnmpto ,  Jam  non  aia  in  quaai  pervigii  agrioola  Isidorus  cmloatium  iinbrium 

jregionibtia  irltimis  ultima,  aed  in  prlmia  prima.  Hio  prasdicationo  aaluberrrima  irrigavii,  ot  spinaa.  tri- 

•  lU  mox  (fefrriattp  divina  dicilur.  Sie  Beda  in  niut  Nebrittentit ,  nec  improbat  Ftorlanut  de  Campo 

Vita  sanctl  Cutbberti  cpiscopi  Lindisfarnensis  ,  iO  t'b,  i  Hitterim  ttitpamtef  cap,  46,  ei  atH,  qaae  itmdal 

Blnrtii  iirtistraia,  num.  46 «  asserit  saneioa  Cutbl)er<^  Rodericut  Carvt  in  Historta  Hitpatentit  urbit^  tive 

Inm  01   Herebortiim  preabyternm  aesc  alieruiruni  anfi^utfaium  iUiut,  Ub,  i,  cap,  4.  Hi  autem  tanetum 

coeleslia  sapieniis  poculis  debnare,  Gtlbertiis    in  Itidorumsunt  tecuii^quiad  Sitenandmnregem  Hii.tO'' 

Viia  beaii  Caroli  Boni,  2  tnartil,  mint.  47,  dieit  hn-  riam  Goihotum,  kec  ott  tibrum  ii  ckrwdet  ^  dirigmtt^ 

Jus  occisores  Ira  et  furore  debriaioe.  Srmiiia  paaaim  C  Haceneet;  quamvislibm  iv  Oriftnnm,  cap,  4  4  Hiapa- 

aUI)i  bsbdnlnr;  Bndo  apparet  debriare  accipi^  pro  niam  ab  Hispano  reae.non  abHispali  cognomiHatam 

fotare  sou  taliare.  credat,  Lucat  vero  Tuaensis^  in  prologo  tui  Chrmici^ 

^  Lucas  Tudensis,  in  pr.tratione  ad   Chronlcon  atiud  prortus  ehjmon  Hitpanim  f  vira  ttdi  hidi^mtm 

mundi,    ita  habet  :   Hitpania,  titu   in  tuecettum  prodii. 

trantmUm^  nan  eet  itt  uUtmit  repomittt  ultimat  tad  ^  Gonstaniinu$  CaJeUnus  de  sancto  Isidoro   pro- 

.   i»  primif  prima.  fert  pnriein  sermonis  sancti  £rauiionis,  in  qtio   ae« 

«  Nicolaus  Antonius  ista  adnotat :  Ab  urbe  HisptHi  qucntia  leguntur. 
'  HOmMn  integrag  Hitpanice  inditum  eemuH  oHm  Anlo- 


H  TITA  9.\KCT1  ISIBORL  d 

ImloA,  ei*  rizdnlani  pravorum  dogmatum ,  nb  Inl-  A  faltftcrmn  tflvltiaram  (tiianttm)  feKdtim  moromsuo* 


lnieis  hsrttleis  superseminatsim ,  Farcolo  spinttis 
evetteeiio,  ad  rroctas  YftDe  excolendos  usqne  per- 
doxit  Gre^ortuffl  rerera  in  bealisshni  apnslolum 
prfneipis ,  loei  slmnl  et  meriii  prlncipatu ,  nniTcrsi 
orbrs  praefeett  anctoritas ;  Isidorilm  antcm  RonKkntt^ 
censnra  fdriae  fllternm  proffteri  Grejgortum  merito- 
rum  elTeeh  parrlitifs.  Etqnldcm  sfngnta  quae  non 
tantttm  eann  natnrte,  tcrdm  etlsim  ea  qtrdc  divtna 
lYtftfdcntia  mlracuTose,  senescent!  tnundo,  per  dntti 
miralril.tef,  ad  Itluminattonem  eccleslse,  dignaift  eSt 
i>|tentr9,  debills  proseqni  ofHctis,  vlres ,  ingeniumy 
et  selentlam  nostram  excedit.  Verurolarnen  de  sah- 
ftt«s'rm0  peccator.  de  maximo  parvurs,  d^  Sapieii- 
Ifsslmo  Impcritns»  de  mottis  ejos  mirabili)>u$  pau- 
eirla  ad  rufQromm  erodlttoncm  (ne  tanli  Patris  opera  ^ 
labentitms  aitnomm  curricolls  a  cordc  quoque  fldc- 
Hum  dilabnntiir),  brevitate  qna  potero,  eliarUails 
graila^  fhfens  styK  snbnotatfone  peSrstrtngam.  Tanta 
(|alpp«  tamqnt  bona ,  de  lanto  tamque  bono  viro, 
bene  dieere,  non  iitsl  bonitails  ejusdem  viri  ascri- 
bettdam  est  meriifs;  quorum  profecto  lenus  boc 
[id  ett^  bactenus]  excrevii  emincntiae  magniiudo,  ul 
rernm  fidei  sermonis  subsidat  elegantia ,  el  clegan- 
tl2  eollifffl  verltatls  commendet  niateria» 
CAPUT  PRIMUM. 

Saneii  Imdori  frotapia  Ultutrit  et  taneta.^-^JnUittttio 
M  /tHirif  V 

%*  IgHiir  m  etregfos  conressor  feldorns  egfejils  ve 

tustarelur  exorUils,  et  Insignero  fulurum  insignis 


rum  siiccessivum  exoptibat  bacfredem,  sommoperevi* 
gitdbat,  ne  illa  aeras,  qiias  prona  consuevlt  devenire 
fn  fmttirm,  locnm  reperiiel  quo  fn  corroptlonem  la- 
Berctar  peccati.  Non  parcebai  virgfc,  ci '  landaias 
est  Irr  lllo;  docuit  eum  et  mlsit  2elttm  in  iniitiicum,  ec 
Itt  mt^dlo  amieomm  gtoriatus  est  in  illo.  In  vita  su:i 
vtdft  et  Isptatu^  est,  ec  In  obUu  suo  noh  est  contrisia- 
tus  coram  tnimieis.  Reliqutt  eniin  simrlem  sibi  post 
se;  deD^nsorem  domus  contra  inhnicos,  cl  nmicis 
reddentem  grati^m.  0  sanctissime  Patcr  Lcamlar, 
venetandds  Isie  puer,  quem  difigis,  qiiem  ntiirls»  ^ 
quem  doces,  quem  crudis,  quem  corrigis,  qncm  cu- 
slodis  ;  coeleslis  sponsl  paranymphus  est,  sanctornm 
angelorum  amicus ,  patriarciiarum  ac  proplietariun 
eompar,  aposlolorum  civis^  martyrum  consors,  pro^- 
sulum  splendor,  et  sanctorum  omnium  gradibus  pro- 
portionaliter  conferendus  ,  quod  evcntus  rei  oppor* 
(uno  tempore  declarabit, 

3.  Tgitur  cum  essct  infaniutus,  sicut  debeatoAmbro- 
sio  legituri  et  a  nutrice  ad  bortum  duceretur,  aniis^, 
capia  oblivione,  eum  iuter  olera  dimittens  discessit. 
Post  aliquot  aulcm  dics,  tugens  lilium,  solarium  Se- 
verianus  pater  asccndii,  atque  scdens  contra  vjrida- 
rium  aspexit,  viditques  Fnnumeram  apum  multitudi- 
nem  cum  ingenti  murmure  super  puerum  ceriutim 
descendcre ,  ntque  inde  nd  cielos  voiare.  Qui  in  sta- 
K^orem  versus,  ad  hprium  conciie  descciidit,  vocaii^- 
que  servientLiius,  feslinavit»  ut  rci  gestas  videret 
miraculum.  Accedentes  aulcm  viderunt  alias  apum 


prrcslgnaret  orlgo,  civitittis  ^  Garlhaginensis,  et  pro*  ^  in  os  pueri  inirantes  et  exeunies ,  alias  vero  super 

faclem  et  lotum  corpus  mellis  ei  favi  operimeRta 
'  texentes.  Palre  vero  lilium  cum  clamore  et  lacrymis 
dmplecteote  apes  in  tantam  se  aliiiudinem  aeris  ex- 
tulcrunt»  ut  oculis  corporeis  non  possent  Videri.  Ilxo 
de  muliis,  quae  cum  eo  taiiler  gesta  sunl  pauca  pro- 
posui,  ul  prudens  advertere  possit,  a  quanta  virlur 
tum  IncoDperil  perfeciione. 

i.Cum  igitur  reveremius  puer  Isiddrus  Tuisset  sludils 
titteraram  tradilus,  aique,  ut  sibi  videbatur,  ingenii 
roinus  existeret  capacisrpuerili  permotus  timorcy  ver- 
bera  maglstri  meluens,  divino  nutu  baud  procul  fugit 
ab  Hispatensi  civiiate.  Cumque  cx  itineris  faligatioOe 
juita  roarginem  cujusdam  putei  sitiens  resedlsset, 
^  aspexitpraegrandesdxum  tortuosis  foraroinibus  per- 


vincljo  Iti^panix  dUt,  Theodorici  regis  Golhorum 
proles ,  Sererianus ,  paier  (ejus  fuii) ,  mater  vcro, 
<  Tariura  vocitata  :  viri  clarlssimi,  viri  erudiiissimi , 
YfH  etlam  tais  moruro  quaro  ingenii  singularltate 
pra<dftt  confessores  Christt,  Leander  archlprxsui 
nisp»lensrs»  et  Fulgentius,  quf  fulgore  sanctarum 
Scripnflnraiii  et  operum  universalem  irradiavit  Ec- 
efeslflffl,  alffliis  docior  et  praesnl  clarissirous,  una 
^  cndi  SflAetfSSfma  f  irglne  ^  Plorenlina,  virginuro  prae- 
postta,  fratres  ac  nutrilil  fuere.  Ilorum  *  serenissimis 
!ns(riietusdociimentls,orationibus  prodciens,  morum 
gravftate  venustas,  patriaro  religione,  patrem  pro- 
dentla,  discipllna  fratres,  cognatoscultu,  pares  grn- 
tia,  aflfnes  pnemio^  proximos  illustravit  affcctu. 


Gfortesfssimus  diligebal  puerum  doctor  et  archiprae-  *^  foratum.  Quod  diligeuter  inspiciens,c€epit  volvere 


sul  Leandeir^  taiiqwD  ihuou»,  el  s^aaiaUiie  eKtrar 
HUlMa  mm  \mkiM  sobtiBro;  «l  faia  ms  tantttn 

ft  ha  ikaniaai  diiil  saQclMi  Awkmmmf  Kb.  vii 
ia  iMeaw  :  AlM  e9$  fefme^km  iriiwSf  tdmd  mmHm. 

^  Uk,  dajlaa  Carifta^iiMiists  pmkuke  HUpamee, 
T.  R.  tt*  9roUi^  dm  SemekmM;  qma  vImiiii  ait, 
^tM  verlM  eoMetiMift  ai  MieriHa  itespniiiM, 
rMinii  mm  •mum  fmte^  mmkmtkm  ei  qan  Lneas 
TudeDftia  in  citau  praelatione  SmtiMin  fiwHiagi- 
BeoM»  dnMni  MMMMt.  Mk  mm  hic  »  TiMderico 
TCge  Goiberufli  progBaliia^  aai  aftUeaa  ffMai  tyas 
fsenf,  diapttienialii. 

<  Tkeodmm  dicimr  hmm  TudbMl  tocfteilMO^QiMi- 
iMiadveBas  han«  Tbeodoliil  roiil  iliaaa  ImII,  in 
^jMaaMii  FfiiiiMiii  teirisA 

'  la  Hartyroiogio  RomaDOi  Fiorentia;  coliturSO 


ira  ae  V^  iiMimMft>raMiiiiwi  m1  a4  «uid  esMUerit 
^fmuff.  Siutif  iMr  iii  ora  p«lei  mm  iiMMatti  bgMMi » 


•  Nieol»  AnilsiiM  nnllM  iigf  asMrssiimi*r 
'  Paaiulam  Iwe  Msiaiita  Voigai*  Edltion«t 
t  Adnotal  Nie.  AniMiua  faM  :  Referme^  oliiuitm 
hm  I»  isMaraMHfJ^  Ai  ^  •  aMilit  dmkue  Ut 
e4ut§mmiii  (iifMM  «MvlnraMt  ^Mmiim*  Moraies 
m.  ait,  Mfi.  i;  MMa,  cem.  7«  M|».  fti ;  FaMM,  ad 
au.  #lt»;  lfafi«M,lJ^«  vi,  «of*  7;  Uarteua,  itk.  v  de 
ShmeHe  IHepmikB  eap.  %3;  Mnif, «f  iM|rfaari  posM- 
niM,  kine  ed9ttL  iia  ille. 

^  IdaMadiMitoi  iMJMce  ^t^  rei  MCMMa  eaM 
iMoa  auM  laudavent^  aMm  iiem  UureiuimH  d%  t*a« 
dilla  io  Vitia  aaaeiofaM  blsfMMrMtt. 


tS  VITA  SAIICTI  I8ID0RL 

coodanis  ehordanmi  iMbmibiii  ia  •quis  hiarieAdif  A  leeQndom  «mlitiMi 


— jfcoi,  fWeMeel 


eeoalatunit  el  dun  secuni  Ucitui  agorelt  id  iquai 
hiurieudii  venit  quaedim  mulier;  qu«y  iuper  |Nil- 
cbritudine  pueri  idmodum  miriti, .lolerrogif ii  quid 
liic  igerett  iut  cur  tim  pinrus  puer  iolui  buc  adve- 
nissei.  Eril  enim  mirae  paldiriludinli«  iplendidus 
facie,  decorus  forma,  biiiris  ispectu,  tetus  vultu, 
liumilis  visu»  verecandiim  semper  lo  moribui  prm» 
lcndens.  Ad  quim  puer  bumililer  eonversos,  inquit : 
0  domina ,  ut  mihi  digneris  disserere  rogo  quls ,  vel 
id  quid ,  bipidis  hujus  forimlni  vel  istius  lignl  esni- 
les  facti  fuerunt.  Cui  mulier :  Lapi$  UUp  ait,  frep^ti 
ittilHlatione  guUarum  fuU  perforalui ,  el  Uguum  koc 
frequenti  chardarum  ductu  in  aquis  hauriendii  exetitit 
canalaium.  Puer  autem,  divino  repletus  Spirltu,  ad 


Latinis,  Grmcis  ei  Hehraeis,  sapieniihas  ae  mlnw 
Inlelligeallhtts,  fai  eradiliooe  eilslerel  ipitti»elm- 
compirihlil  eloq«eaiii  ilrenotti.  Cttm  igliar  hoittti 
lildoros  omolhas  fere  nmrullam  praefolgerel  iciea- 
lliit  qaod  ooiliii  lemporihos  cooiiglsse  reeoHuir 
ioiodllam,  noo,  ol  iUo  Javeoiiii  stai  issaevil,  de- 
lecutlooem  omplesai  eil  maodi,  ied  UMOi  lo  logi- 
Cili  cootempliiioae,  vel  idaalittm  losligoilooe,  ool 
divioirum  Iheoriirum  medililione  el  siodio  iosisie- 
hal.  Deniqoe  in  lanlom  honc  insigolvil  oaiura,  gra- 
lia  diuviiy  eitulere  mores,  stodia  provocorooi,  ol 
Plalooem  higeaio»  Arislolelem  slodio,  ehN|aeollo 
Tullium,  copia  >>  Ghalceoleram;  erudiilooe  Orige- 
nem»  graviuu  Hierooymam,  AugttsUnam  doclrioa. 


se  revcrsus  dlxit  ^  Et  ^  tapis  duritiimus  motUs  aquee  B  Gregorium  sane  prosequerelttr  eiemplis.  Qai  eom 


frequenti  instiltatioue  cavatur ,  et  lignum  chordarum 
seclionibus  cedit  seeatum ;  quanto  magis  ego  Aomo,  Dei 
gratiaprcevemente^  discendo  quotidie  parmsims  iucre^ 
mentis ,  vateo  ad  augnmtum  scientioB  pervenire!  0  ve- 
nerandelsldore,  bujus  evolutlonis  cogiuiio  oon  poeri 
est  junioris ,  sed  virl  perfecll  el  sapleutissiml  senlo- 
rls.  Quis  ille  qui  etiam  anle  iiiterarumdisclplinam  In 
teneris  annls  sic  ie  docuit,  nisi  llle  Spiritus  vcriutis, 
qul  tibl  suggerens  omnia ,  etiam  vas  sanctiacaium 
olegii ,  ut  pories  nomen  Filii  Dei  coram  regibus  el 
prindplbus  el  filiis  Israel?  Posi  hoc  puer  concil» 
gressu  revertilur  Uispalim,  seque  magisirorum  disei* 
plinis  sobdidil  cum  bumili  devolione. 

5.  Tanu  denique  gr  aiia  calitus  ei  infusa,  quidquid  o 
magistris  propoocbatur  ei  Scripturis,  sltibando  pee-  G 
lore  avlde  retinehal ;  ei  non  auditor  oblivlosos  fae- 
lus,  armariolo  memoriae  multis  profutunim  fidelibas 
reservaiial;  el*ipsos  doctores  sues,  quasi  praBscio  ki- 
lellecin,  praevenlebat ;  qua  noviute  miracoii  Um 
magistri  quam  omnes  qni  iderinl,  siupore  idmiro- 
lionii  reddebintur  itionili.  Slc  nimque  divino  ln« 
flimmitus  Spirilu,  LiUnis,  Graacis  et  Hehrilcis  lil- 
teris  instructusi,  omnl  loculionis  genere  formitui, 
«  In  trivil  erudiUone  conipicuus,  in  quidrlvll  iiisUgi- 
lione  perfcctus,  In  doctrinis  pliilosopborum  praecli- 
rus,  divinls  el  bnmanis  legibus  emdllus,  suavis  elo- 
quio,  ingenio  praesUntissimus ,  viu  qnoque  alque 
docirina  pro  lemporis  aetate  in  multorum  admira- 
llonem  exsUUt  clarisslmus.  Sic  namque  de  viriule  in 
Tinutem  proficiens,  refulsil  doclor  iueiimius,  al 

•  fie  hoc  Irivio  ei  quadrivio  IsU  indieal  Nie.  Anlo-  ^ 
nittS  :  Trivlttm  oftm  dieke  tres  artes^  grammatiea^ 
rhetariea  et  logiea;  ncut  quadrhnum  nuatuor  aiieVf 
arithmetiea^  geomeiria^  astrologia  et  muetea;  quee  om- 
nes  chorum  septem  tiberaUum  orcjom  cempooKiil,  al 
Yossius  oil  10  lib.  i  de  Yitiis  Mnoonts,  eap,  26. 

b  lierum  isu  observal  Nic  Aniooins  :  inteiiiaii 
DidymumAtesandriuum  grammatiemm^  am  inter  aUa 
eognomina^  teeU  Suida^  dietus  til  Chaleenterue,  hae 
asl  eereorum  viscerum^  ob  studiorum  ef  seribendi  pa- 
fienltom  ;  eo  enim  nemo  aUus  plures  libros  seripsit^  «I 
ent  Fab,  QumtUianus  Ub.  i,  eap.  8,  ipseque  Indmue^ 
iib.  VI  EiumoL ,  cap.  7»  it  pro  CiUTSRUS  {quad  eU 
ao  vulgaus  EdtltonthM  antt  matriteneem\  GoiLCBiiTB- 
mus  legeris^  de  aeo  Hesichius^  de  Viris  UlustribuSf  Sot- 
das  etsanctus  Aisroaymoi.  Haec  iUe« 


eidem  beato  Gregorio,  jossu  fratris  ac  oulrlUi  sol 
Leandri,  epislolam  quamdam  de  beatiladine,  lom  do 
philosopliorum  seoleoUis  quam  saoeUram  Scriplo- 
rarom  floribus,  miro  stodio  dccoratam,  delegasiel; 
ochoaius  Gregorius  perlegisset  eamdem,  Um  de 
sermooum  diserUludioe  quam  de  seoleoUaram  eoo- 
nexlooe  ac  scienUarum  exuheratione  admiraos» 
eomqoe  in  Spirila,  qaails  futttras  erai,  iolaeos, 
fenor  dixlsse  :  Eeee  alter  Daniel;  ei  quidam  alios  : 
Eeee  pUts  quam  Sahman  hic. 

CAPUTU. 

iVofiiia  000  imi^  Cregorio  Magna.-^Uber  Etgmota^ 
fiarum  eanseriptus. -^  SdenUa  saera  advereuiheH 
resee^  imprimis  Arianam^  exerta. 
6.  Ex  looc  itaqoe  heatos  Gregorios,  omore  viseodl 
bealom  Isidorom  delecUUis;  saneiissimo  anUsiiii 
Leandro,  chariuUs  vincolis  sihi  annexo,  soi  ooimi 
velooUiem  eerUs  iodiclis  declarabat.  Haram  amicH 
tiarom  caosa  exsilterai, « cum  Arianas  haeresis  fer- 
vorem  tempore  Leovegildi  coofuure  Leaoder  radi- 
dlus  000  poBsel,  pro  coofirmaodjs  saocUe  el  imnm- 
colatae  TrioiiaUs  capitalis,  ad  Coostaalioopoliuoam 
praesolom '  coetum  IransmeavlL  Ibi  aderai  Grego- 
rius,  Umc  cardioalb,  vicem  Romanl  anUstltis  sgeui, 
cum  qno  ipse  Lesnder  imiclUae  foedas  pepigit,  el  ob 
eo  postolavil  ol  Mmlia  Job  sibi  exponerel,  qaod 
poslea  in  aposlolatu  ille  devou  menle  complevit. 
Cum  autem  Gregorii  desideriom  venerabilis  Isidorui 
comperissel  (quod  mirabile  est  auditu),  nocte  Nati- 
vluUs  Domioi,  •  ol  fertur,  ^i  eeclesla  Hispaleosi 

•  Qo»  se<|aaolor  edldfanos  ad  VlUm  sancli  Lean- 
dri  15  MarUi^  num.  5,  el  ex  aoUqois  Breviariis  de- 
sampU  el  ex  Ipsios  Isidorl  Chrooieo. 

d  NoUom  luoe  diximos  CoosUnUnopoli  foisse  coa« 
eHiom,  sed  voram  caosam  qua  isUc  cooveoeninl 


Leaoder  et  GMorios,  ex  ooslri,  ooo  soi,  lemporis 
ttia  eerdhialii  bie  dielai,  eootloeri  io  msloi  sineii 
Gregorii  epistoU ,  exposiUoni  libri  Jobi  praeisi. 
Ptara  lete  lo  oiroqae  ViU  iiocU  Gregorii,  od  diem 
12MirUlelacidiU. 

•  NicoUus  Antonios  isU  idoout :  MtroailiMi  hae 
nan  faeUe  prabamuni  aUquM  em  nastris :  nuudme  Mo- 
raieSf  Ub.  xii,  eap.  5;  JforiaiM,  Ub.  vi,  eap.  7.  AUi 
neereferre  td  vaiuaruni,  Vomsoi,  Gori^;oi,  Marietim 
el  Margadus  to  Hietaria  Him.  tib.  i,  eeqf.  9;  sed  een» 
eessiesc  Hmom,  ol  vtderei  Cre/arkm  ei  otos  ridm- 


S5 


mk  SANCTl  ISlDOfU. 


26 


prin»  leeiioM  perliela,  «strt  eecteftiayBi  egrettas,  A  Mpienti«iiiiM  ilie  Selomoii  emM  illos  tam  teien- 


BaBcio  •  qoo  dwmh  in  penrisaimo  temporis  iiner- 
vallo  ad  Romaiiam  defenit  uftem,  alqve  iMBtiim 
papam  Gregofium  iu  matutiBis  landibus  Deo  psal- 
kfitem  iuTeuii.  Yiso  aulem  eo  beatus  Gregorins  oi* 
mium  l«tas,  protinus  agooTit;  et  ideo  gratias  agens, 
amicissimum  sibi  Leandrum  in  Isidoro  amplesatus 
est.  Post  Ofangelicam  ¥ero  eipktionem,  vale  fa* 
ciens  saneto»  ab  ecelesia  egressus  Hispalim  in  Ipsa 
nocte  rediit,  et  cledcos  quos  dimiserat  easdem  ma- 
Ittilnas  laudes  reperit  celebrantes.  Quod  vero  boc 
saoetiasimi  Gregorii  obtentu»  fcl  Isidori  meritis,  aut 
aliqoo  alio  modofactum  fuerity  laleor  me  ambigere; 
mdins  est  enim  non  eloqui  magna»  ubf  sine  menda- 
cii  pericuio  non  erratur,  quam  contraria  deiiuire ; 


tia  quam  exeeileniia  praseedere  eomprobolnr;  et  sie 
omaibus  fiUis  bomlnum  seieoiiarum  nrieiaie  posc 
aposloios  ineomparabiiis  esteioditus. 

8.  In  boe  iibro  in  tri?li  erodiiioBe  btdorum  pnnditnm 
eemee  eloqueniia,  bie  in  quadrivii  Investlgatione  per- 
feetumadmlreris  in  mathesees  disciplina,  bic  corporis 
Balttiem  Uieri,  acresuurare  doceodo  tbeorieom  pra- 
etieumqae  reperies;  bic  metbodieam,  empiricam  lo-  - 
gicamque  <",  diseemendo  ApoHinem,  iEsculapium  et 
Hippocraiem  novissime  perpendes ;  hie  ^  Pboronei/ 
Trismegisti,  Solonis  et  Pompilii  instliula  retra- 
eundo,  juris  inyenies  peritissimom  ;  bic  Jura,  lcges 
edictis  et  deeretis  inferendo,  Instruxisse  pntabis 
JusUnianum  ;  hic  Epbemerides,  epacus,  Idus  etl[a- 


sed  ftrmiier  teoeo  beatum  juvenem  sciQntiae  expe- B  lcndaria,  Annales  et.Hisiorias  distinguendo « Phe 


rienlla  plurioia  atieniasse,  et  uliliuii  Ccclesiae  ei  fi- 
deiiom  eommodis  retuiisse.  Muliimode  namque  pra- 
Toram  dogmftlnm  assertores  baireticos  persequeba- 
Inr,  quia  hJs  temporibus  plurimae  bsreses  emerse- 
runi,  Tineam  bsrediutis  Domini,  scilicet  sanclam 
deBmUeniea  Eceiesiam ;  et  ditina  Providenlia  factum 
Boo  ambigimus,  quod  Ulis  lune  lemporis  fulgerel 
Isidonis,  qoi  eoram  protenriam  non  solum  sancurnm 
Scripturnram  lestiwonlis  reprobaret,  teram  eiiam 
philoeophicis  syliogismis  et  obtesutionibos  annularel; 
7.  Eienim  Untocuimineseientiarnm  perfectusexsU- 
tii,  <iood  OBlios,  ut  reor,  antiquorum  pbilosophorum 
reelj  exBmiBisjttdido  ei  fuerit  comparandus.  Uoc  ex 
CMleim  indosiria  praeterirem,  si  liceret,  ne  ethnico- 


recidem  el  iosepbum  ebibisse  probabis ;  hic  chroni- 
cam  persequcndo  fiusebium,  nieronymum  el  Oro- 
sium  lectiUsse  elamabis.  Ct  quia  de  Salomone  legi- 
Uir  dispuusse  de  cedro  qu»  est  in  Libano,  usque  ad 
byssopum  qui  naseiiur  in  pariete,  de  beato  Isidoro 
bic  reperitur,  de  prima  causa  usque  ad  extremam 
fere  creaioraram  mirabililer  pertracusse ;  et  nego- 
Ita  et  ofAcia  singularnm  modosque  diseutiendo,  po- 
otremo  rerom  omnlum  naturam  et  circumsUnlUs 
describeodo,  non  solum  hausisse,  fcrnm  eUam  ex- 
cessisse  puubis  Salomonem  :  hic  acilieris,  aeris, 
nquarum  terraeque  diserimina,  cunctoram  Tiventiom 
oaiuras  et  vocabula  perscralando  consuluisse  credes 
primum  bominem ;  bie  Rachelis  amplexibus  totum 


lum  stadU  aulhenticis  aut  praeferri  aut  comparari  ^  atupebis  deleeutuoit  dem  io  anUquorani  eiperieif 

lils  studlo  videris  occupaium;  bic  '  mali  mandrago- 
rici  fragranUa  ad  Liae  gremiuni  gaudebis  revocatum ; 
dum  supernorum  deleclatus  amore  in  sacrae  Scri* 
pturae  fecundiutem  pie  senseris  impliealum;  bic 
cum  Maria  vestigils  assidentem  Dominicis  parUm 
opUmam  degisse ;  hlc  cum  Martba  soilicitum  fre« 
quenU  in  minislerio  insUUsse ;  bie  cum  Paulo  ele- 
ciionis  Yase  usque  ad  lerUum  coelum  raptum  ;  hic 
cum  eodem  pius  omnibus  laborantem,  ut  omoes  la« 
crifaeerel,  omnibus  omniafactum;  hic  cum  Paulo 
curcumcisionem  praedicanU  Peiro  in  faciem  resti- 
Usse ;  hic  cum  Peiro,  enecto  Simone,  nec  Neronem 
Umuisse ;  hic  haereticoram  omnium  slgiilaiim  expu- 
gnasse  dogmau  ;  hic  sancu  qoatuor  susceplsse  ae 


\  oiUteBtts  docameatis;  cum  sicul  exaluntur 
cseli  a  lerrn,  sic  exaluiae  sunt  viae  nostrae*  a  viis  eo« 
ram  nX  cogiuUones  a  eogiuiionibus  eorum ;  et  quan- 
iBm  escellit  spiritus  carnem,  raUo  sensum,  fldes 
o^BioBem«  intelligenUa  fidem»  pax  Dei  omnem  sen- 
«na,  poatremo  ereaior  omnem  creaturam,  slc  tbeo- 
logiB  omnem  mundi  sapientiam,  sic  pbilosoplil  om- 
BOB  pliiloaophorum  gent'dium  transcenderant  do« 
ciriimm.  Qola  vera  hoc  mullo  magis  Isidorus,  qui  et 
antiquorum  philosophicis  claruii  perfeetus«  et  mo- 
deraoram  theologicis  emicuit  summus :  tamen  (ut 
alU  bttjus  illusuris  viri  ad  praesens  omiitam  coplosis- 
aima,  In.  quibua  mlro  desudavit  ingenio,  volumina) 
iiie  Etyoiologiaram  qoi  inscribitur,  omnium  admi 


j „ , , o , ^ r 

iiUoBe  pienas,  omnium  susceptione  dignus  liber,  ^  venerari  consilia ;  bic  •  cum  Gbakedonensi  synodo 
aoiliciui,  coBleaulur,  exdamat,  ne  etiam  boc  san-  Dioscorum  enervat  el  Euiychem  haereiicos;  hic  eum 
dissimi  et  eradiiissimi  viri  desit  laudibus,  quo  vel  Ephesiiia  prima  Nestorii  quassat  impielatem;  liic 
pbllosophoram  primi  ac  peritissimi  sunt  elaU,  vei     cum  GonsUntinopolitana  cum   Eunomio  conlbdil 


f«r,  «iro  simi/JKi  eif.  7amo/itt  Salatar,  e/si  alUgat 
iMCwm  Tndsiuem  it  Brevianum  SegotfknMe  pervetu- 
Uum^  tameu  merum  arlntraiur  eammenium,  cum  Qum- 
^emmdewae.  El  haudquaquam ,  inquH ,  est  eredibile 
tam  inti§ne  fadnut  anliquiores^  Brautium  et  Hitde- 
jpaoBttBM,  rekeere.  Jdeo  auetar  hene  nfwfatur  hae  far^ 
flmlo,  UT  FEaToa,  sit^  dii^io  rem^  ut  acceperat,  nar- 


•  fixplicat  bftc  Isidoros,  lib*  iv,  cap.  4,  cl  vocat 
Irea  haeresea  medicorum. 
^  Jdem,  lib.  v»  cap.  I,  agit  de  auctoribus  legum, 


iisque  interscrit  Lycurgum.  hic  omlssum. 

«  Phaerecidem  Syram,  Im.  i,  cap.  37,  dixit  pri- 
mum  apud  Graeeos  soluta  oratione  scripsisse ;  d 
cap.  41,  «ddit  claruisse  iis  temporibus  quibus  Es- 
dras  legem  conscripsit.  Vide  Vossium  do  scriptor^ 
bus  Graecis,  lib.  iv,  cap.  4. 

^  Llb.  XVII,  cap.  9,  de  berbis  aromaUcis  agons, 
vult  mandragoram  dicUm,  quod  habeat  mala  suaveo- 
ientia. 

«  Referantur  retrogrado  ordine  concilia,  de  qol- 
bus  recto  ordlne  agit  JpseUb.  vi|  cap,  15. 


hk 


tlTA  8ARGTI ISIDORI. 
NeiMia  f  •rMMlartMm  m  A  l6Ri6iMio, 


17 

Mteedomm; 

oml  ioMiiia  ooiidemiitt  obcaecatiim  AHam^ 

9.  Rle  Arlot  ftiil  qaklmn  pmbyiar  Alaia«UMa; 
qui  diversas  in  TriBliate  MibatantUa  mentiefida  aas*- 
ruii,  el  Cbriatam  aaa  fariMai  Daam,  iiee  io  Patre 
esseHtlalitar  parmaiieiiam,  proeaci  falaiiaM  asinisil. 
S«!il  qoi  taalum  miaar  deaiptHU  el  io  aoa  isaartiaim 
meiidax  foit  el  periyoa;  4|oia  Chriamm  terom 
Dium esie  negatit,  iddreo }tiilo  jadieio Doi  erepoit 
iiicdioBt  el  effuiia  omniboa  Yiaeartbna  ejoa,  coeidit 
iii  fftciom  proatratoat  ol  ifoiboi  Gbriatom  negoTerat 
f(Bd4  ora  poliuiua  difnam  pro  impiolate  aoa  pmoaoi 
al»  eodera  Deo  el  bomioe  oliani  in  hoe  aoieolo  eat 
cinsecuttis ;  el  in  Urlaroo  igne  Kiomalitor  crneian- 
dos  multoa  suoa  leqoaeea  praecessil^  sno  nelario  tam 


M 

dl* 


opviaiiomboa  agttaiido,  modo 
aaodo  lonMnta  fmpooondo»  modto  qoiboacmiqM 
poierMl»  a  aaooio  p^poalM  ipsom  pormoiaro  aaia- 
gsbMl.  Mapiom  ^ippe  aola  dogmaHbos  eredebaoi 
aogori  oomolum^  sl  Isldoro  aoporaio  (qoi  (am  aeleo* 
Ihs  eloritato  qoam  genorls  oobiRiaio,  rorporia  pof- 
ohrllodioe,  morom  gravHate  el  eloqoii  aoavHato  fnl- 
gobat),  poasent  Mm  sols  aasMsibM  ioelloaro.  Eia 
fbrtiasimo  atblet*  laidoro,  $tu  mmc  lemjms  ue^pith^ 
bUe;  In  bis  ergo  diebos  ibesoorom  ioeomparabitom, 
qoem  in  poerliia  eoiigregssfl^  ul  aodithnM,  non  tlbl 
aolii  sodei  fldonbosreseraodum,  pfofer  io  mediom; 
lempos  ost  loquendi  et  ditlnanim  seotMtiarom  la- 
pldea  spargendi,  ul  fhintea  obalbiaim  Inimleonmi 


depravaios  quam  depravandos  errore.  Hiijua  etonitn  B  oonieranlnr,  el  ides  Eeetealm  eatboiiem  foboreior. 


.  inauius  sceleria  cum  Adelea  loio  orbe,  totina  orhis 
perseqiioreiur  exsiliis;  post  convontuom,  Atbanasio 
sua  expulso,  subversiooem ;  posi  Itali»  lugubres, 
exlerminalo  Vercellcasi  episcoiio  Gusebio,  pboclM ; 
posi  Galliarum  daninosas ,  Iliiario  »  proscriplOt  rui* 
i)as:i>  Leovegildua  iiispaniaritm  rei,  eum  onnlbns 
pene  regni  sui  principibus,  liujos  hseresis  errore  se- 
ductus,  in  tanUm  vooit  demeotiam»  ul  eUriuimM 
quosque  ei  in  lege  Dei  eruditos  Sccleslsmro  prasla- 
los  ab  ilispaniae  confinibus  porsoqoendo  eiMUret; 
atque  plurinios  eorum  gladio  caKltmdo,  carcere  de- 
trudeiido,  fame  cruciaitdu,  ac  diversb  pmuoraro  ge- 
Bcribus  afflciendoy  non  soium  in  iiispanise  partibos, 
vcrum  eliam  iu  Gailia  et  aliis  rt^gionibua  per  feralom 


Ecce  eoim  navieula  Petrl  in  modio  qMtlMtlbM  flo- 
ctlbos  ondiqne  agiiator,  Eccleaia  Ghristi  domergi- 
tur,  nisi  divinae  soeeurslMla  HMno  tA  portom  opiatl 
littoris  dedeeatur.  Inter  bse  robofilsshiiM  aihlota 
laidoras  hi  tormentis  Isuboior,  oi  Dm  gratfaa  rofo* 
rebat,  quU  digous  esi  babiiM  pro  nomiM  Dooshii 
lesu  eontumeliam  paii;  ol  Inter  oblairantoa  Oodiqoo 
Arianoram  freqoMtlM  noc  minla  lerrolor,  iiee  blM- 
ditiis  domolcelor ;  sed  magia  m  msgla  fervoro  cba* 
fimiia  socmosm,  imer  gladkis  hmretieorom  sMoras, 
Um  do  icmitruis  diviaarom  seotMtiarom  fMm  do 
coruscaiiono  phiioaopbicarum  proposiUomim»  Cbl- 
Biina  divini  oracuU  ardentia  emittebal  iotrepidM, 
(|uibua  ioimicorum  saivientiom  obtonobrsbal  aope- 


insaiiiam  dignos  Deo  uiartyres  conseeravit :  ot  qiiia  G  ^^  ^^^  ^^^  ^  qMtuor  parodisi  fluminibM»  t\ 

strenuus  iti  armls  fuit»  multos  popolos  %w  dilioni 

sultjugatos  iuipie  oppressiig  catiioKcis  odio  (idei  por- 

scoutionem  intulit,  Ecclo&iarun  privilogia  fregil»  di- 

viles  cupidiUie  cascus  damuavit,  el  in  omnibM  por- 

niciosus  exstitil.  Inter  omnia  aolom  niala  qoas  ges* 

sit,  sanciissimum  ^  Masoiiain  Craerileosen»  epiioo« 

pom  exailio  relegavit;  atque  ciarissimom  dociorcm 

arcliipr;e8ulem  llispaieosem  Leaodrum»  qol  ad  eon- 

versionem  gentis  Gothorum  speciali  eootra  Mfarias 

hxreses  cura  inraiigabiliter  insistebatt  multis  affe- 

ctum  injuriis,  ut  oves  sino  pasloro  a  soducloribvs 

circumventae  iuporuro  hiatibus  faoilius  elauderontur, 

a  regno  ilispaniae  expulit,  el  so  cum  siiis  prineipibus 

Arianorum  bxresi  miserabiliicr  suldugavH,  el  Ro- 

mauo  poniiflci  oomminando,  ad  destructionem  IVo" 

inana:  urbis  ei  Eccleaim  dcmolitiooem  vontwrum  se 

sponsione  juramoiiti  flrmavit. 

iO.  Veiierabilis  auiem  adolescens  Isidorus,  cuncta 
rumscienliarum  disciplinis  erudilusy  fervore  martyrii 
accensus,  pro  defensione  Ecclesiae  mori  pronus,  ar- 
mis  fldei  praemunitus,  oontra  furentes  Leovegtidi  rc- 
gis  ^ao  prineipoo»  e|os  rslMea  aibieia  fonissimos, 
Cbrisli  comitante  gratla»  processit  Inrrperterritos. 
Minislri  ergo  multirormis  seductoris  modo  blanditiis 

*Cnluntnf  Iil  pugiles,  Allianasius  2  Maii»  Euse- 
blos  i  Angusii,  ei  llilarius  13  Januarli. 

^  De  Leovigildo  seu  Lenvigildo  rege  ,  consule 
AcU  SancU  Hermenigildi  fllii,  ejus  jussu  ibanyrii 
coronam  adeptl  15  Aprllls. 


oro  auo  Homina  graiim  eom  impetu  omaoofaoM^  qai- 
bua  fideliom  aridam  irrigaodo  ad  viridiialom  idei 
perdoeebai ;  ot  bmroiioonim  peiMiomt  m  gorroiila- 
tis  ao  kiqiiaciutia  aodacio  Moiidoolom  Aooiibus  olo- 
quetiiim  doiiiorgebat.  llebeiesMOl  miMri,  ol  obmu- 
loscttOt;a«viunl  et  eonfondimior,  qol  doM  M  po- 
IMI  odoleaMniem  aoporaro»  ab  oodem  Mtfiler  M- 
poranlur;  atqMfldem  Christi,  qmm  poUiH  ponilas 
exaiirpare,  IwjM  }oveaia  inauntia  cmieaiibM  ioOM- 
nentia  dolont  qoolidio  polhilara. 
GAPOT  m. 

Orthodctf»  fidet  pef  mnenm  Indorum  prifp§gaio.  — 
£jM«dem  ceUuUi^  -*  ClaM<  oifo. 

II .  AodioM  aolem  rovoiendM  domor  Leaodor  fofilg- 

j^  aimi  juvenis  Isidori  eomUftiUm«  in  D«imioo  gavlsM, 

oratioiiibM  eonlinuls  DoA^tfm  prMabator,  of  Ipoe, 

quid  in  sorvi  Mi  lenera  juvMlolo  Inemperal  mirO' 

biliUr,  ccBiMti  eum  raboro  ooiiriirioroi»  aiqM  per 

eum  Ecclesix*  sus  optalum    dignaretur,  prosiraiis 

inimicis  bxretiois,  annuero  beoigM  trHioiphom.  Mi- 

ait  ei  itaquo  opiatobMii  ih  qM  pncmoMl  moriem  pro 

ftde  caiholiea  qoidqnam  non  esse  timendum.  tTea* 

tus  vero  juveniSf  tam  oraiiooibus  prclati  oi  fr^lriSv 

qoam   eiborUtiontbM  ol  opistoUnMi  admiofoiilo 

«  Paulus  Diaconiis  Emeritensis,  lihro  de  Vitt  oi 
miraculis  Pairuin  EmeriUMioni,  istisoimo  deducit 
res  geslas  sancii  Masoiia*,  qoi  tnseriptoa  osl  Mariy- 
ro!.  Uispaoico  Tainiji  ad  KalMdas  novombrio» 


29  VITA  SANCTI  ISIOOm.  M 

eonfortatof,  Bequa  !n  adversis  frsngebatur  neqtte  AperA(lia«Refocnliliiritaf«eeiiQliiile«prMa3»,6Ml6 

edemajiliir^lUleloB  devoliitia«i  cmiipatribas  gn* 


lefabatiir  io  proeperis,  sed  in  iis  oimiiiMs,  ae  si  in 
epuianmi  deleeutioBe  i  Ivtiit  et  biltris  apparetttt. 
Debellata  Itaqae  Ansaorum  bistoitt  nnam  ei  Tennn 
Deum  Filium»  cum  Patro  el  Spirim  sateta  in  tnittte 
fsstitiiai  sempittmallltr  pernaittniem  ,  sanctanim 
scripuiranun  anetoritatibutp  et  sepiem  Uberalium  ar- 
liiim  rationibtts»  nto  non  pliilosopbtrnm  coiiVeQiio- 
nlbtttv  aptflissimt  dteltrabtt  i  et  Ronftano  pontiHci, 
loeo  btali  Pttrl  a  Adeiibnt  tubslilnto»  a«  nnivertis 
Eccltsiarom  prclatit  ab  eodem  ceKlestl  insUimtre 
'  mistis^  dlvins  pagini»  ttttimoniit  approbsndo,  lide- 
lilms  popolit  obedirt  suadebat*  Hie  eiiam  prnlati 
sui  fratrisqot  Ltandri  sie  esl  etseeotot  vicest  sic 
totra  Itviisbaw  sit  vetiiglti  inbardliat  consi8Bli&, 


Ittlantttr.omRipottntisDci  eltmenlla  mafnlAeeeolbm- 
dtlar#  <|ttl  labtffi  vlHtttis  toiislaDlia  isidonim  tfobora- 
vitt  Bealbt  aoieiH  Laandtr «  optrftot  diariiaiit  tt 
terbo  prtsdittilOois»  GbritibMlsslmo  regl  Retatedo, 
ftti  loeo  palrlt  «HHdtm  Iitandnini  tiU  pntpdtoe- 
mlf  gmiiibiis  6otfaorttm«q«ibos  itnq^pttrieiflbMe- 
rai  affeoitti  tl  populo  Hitptithsi » qttonm  eoris  ia- 
viglltbtl  speeitlioit  lo  toUitiiodinoi  itt  tbtrilttt  non 
Reia  deveiissimt  InmstebMi  ol  ol  rttortta  ti  Filtom 
ei  Spiriittm  stnetvm «  frtn«m  seettttdom  ptrsona- 
rum  disibiolAtfntmi  tl  otttm  tttondftm  nfitMlaiis 
divinitatomt  Deum  ette  ertdorinl  tttadtbal ;  qiiibvs 
eredentibtts,  prior  inttilult  illit  prasttpta  ei  i>  oc* 


«t  carotrt,  miiiis«  lormtiitis  et  gladio  perseeoiorom  9  elesiastiea  otfieia)  Ipso  eilam  Itmport  Sttovli  ttoda 


spreils  I  sertnitilmi  prineipis  Reearedi,  impitssimi 
regis  Ltovegildi  ^111«  securttsi  adirtl  pnssenilam ;  et 
ptcola  vorbi  Dvi  assidttt  propinsndo,  ab  Ariana  bie^ 
rtsi  revocaret,  et  tidei  caiboliem  docttmentis  red- 
dertl  obseqoentem.  Formidoiosl  autem  regis  Leo- 
vegikii,  qai  te  cunctia  vitiis  mandpaverat,  el  aures 
soas  spinis  dialoiici  erroris  obtoraverat,  nt  aodi* 
reibonum;  non  solum  esinisoB  debollare  prtttr- 
viam;:verttm  ad  bocosqutf  tolios  regni  priroales 
gladio  spiriios  exasperando  eommovil^  ttieorom  bi- 
ftisteoie  periidla,  in  necem  piissimi  ac  serenissimi 
principit  Hermen^ildi  fiill  soii  pro  fide  catboltta 
viocolis  mancipail ,  bu|us  Isidorl  amicissimi  (  qoia 
eam  benios  Leander  a  f«ce  Artana  erutum  in  (idtm 


bopiismatis  per  «  eum  jam  lott«  Gaileeiam  obtinent. 
Cerntns  igitur  Leander  admlrabilem  Isidori  eonstan- 
tiam  taiitis  roigorart  vlrtutom  aogmtntis ,  ntscia  si 
quo  praventtts  praesagio,  ne  so  dimltst«  pr»ditatio« 
nis  causa  aut  ob  aliod  aliquid  exterat  peitrtt  regio- 
nes ;  vel  quia,  tt  credimusi  se  ab  infanlia  mente  et 
eorpore  vlrginem  Domino  conseeraverat  t  ne  salitm 
Itvi  inler  lorbas  posaet  fiimino  maenlari  t  iot  oe 
qui  exstilerat  persecotionis  tempore  robustissimus, 
levis  aurae  bumana  favoris  elatus  jactantia ,  in  tran- 
quilliiate  posiius,  frangeretnr ;  in  cella  ,  ut  fertur, 
ab  eodem  Isidoro  conslrocu ,  bona>  inilolis  adoles- 
centem  reclusit.  lloe  aulem  faelum  tam  |iiissimus 
rex  Recaredus ,  quam  plurDS  Ecclesiarum  praclati 


catbolicam  confirmaveral )  impiissimus  paler  et  ly-  C  ^6'^  fereutes,  cum  animl  molesiia  sustinebant ;  in- 


rannQt  parrlcida  insorgoret ;  et  sd  exsequiasgloriosis- 
sirai  regli  et  marlyris,  mioislerio  angelieo  cetebra- 
tas»  Hsanllleata  perfidttt  colpam,  exemplo  Jodae  pro- 
ditorltg  Doo  pmnitens,  sed  poeoitentia  dttctus  agnos- 
cerei.  ITtnieos  oamqtte  Toletum,  cosiesti  urgento  )o- 
dicio»  atrtcissima  percQasus  infirmiiale»  inter  lor- 
sionet  ei  ejttlatus  simttl  cnm  ipsis  interaneia  mlse- 
rabiltn  tvorooit  *  aoimam ,  atrocitsimis  flammis 
tt  vtrmitios,  ol  credimos»  »ternaliter  crueiandus  ; 
qtt  praeestit  seduotor  sottt  ntfandissimus  Arius* 

19.  liorlooigitur  rege  Leovegildo,factum  est  ot  re- 
veritiiietB  a  Cartbagloe  triumpbaiorem  suum  Loan- 
dram  Iftta  susciperel  llispania  ^  et  subsiltuto  in  re- 
gno  eatbolico  Roearedo,  Uermenegildi  regis  ei  maf^ 


justum  enim  censebant  lanli  patris  placiiis  coiitra- 
ire.  Murmurabant  clerici  mussiiando,  obsisiit  popu« 
lus  coiiciamando,  lucernam  clarissimam  Isidorum 
non  debere  sub  modio  ceHulas  vel  etiam  unius  civi- 
taiis  poni,  qui  splendore  sclentiarum  et  coruscaiione 
boiiorum  operum,  ad  lotius  orbis  sufAceret  illumi- 
naiionem ;  et  qui  tanquam  aurum  in  fornace,  ab  im- 
piis  poeiiarum  tunsionibus  probalos  exstiterat ;  non 
In  celtula  inctiidendom,  sed  in  multarum  geiiiium 
luccm  proferenduin,  querulis  Vocibus  clamitabant. 

i3.  Reverendus  autem  Paier  Leander,  ut  gravilatis 
pondcro  prcssus,  non  pio  regi  Rccaredo,  non  Ec« 
clesiarnm  prsclalisi  nonregni  priflcipibus,  non  mus- 
siiationibus  dtricorom  nee  populorum  voeibut  ces- 


Ijrli  Cratrt«  fortis  Isidori  victoria  redditur»  nuntiata  D  sii ;  Spiritus  enbn  sancti  gratta  praevenius  ipsc , 
Eccleal»  paee  eom  iidelium  iripudio;  exierminata  a  sciebai  quid  essel  faetorus.  Deniqoo  ci  erudiiissimos 
toUotregui  eonftnibos,  oum  debito  dedecore,  Ariana     providli  magistrot,  t  qoibtta  audiendo,  eum  quibus 


•  Nkolaos  Anlonitts  adnotal :  D$  morU  L$wigUdi 
Stwsttlmifttm  Atttbro$ium  Moralei^  Ub.  xi»  cap»  II, 
H  fiia!  €&mfi$rH  Biuarius  ad  Maximi  Chronicon  anno 
Ckriiii  587.  Nos  iionnulla  aiiigimus  ad  Vitaiu  sancti 
liermeoegildi  15  Aprilis. 

^  Ideoi  Leandrum  primum  auctorem  aanosrere  vide« 
Ittr  Ke^lniMiici  agicH ,  quo  dehinc  Goihi  tist  tunt, 
fHMf  «n/g^  Indora  iri^at  $olet.  Porro,  tesie  Uariana, 
hb«  VI,  cap.  5,  lii  concilio  qo^^rio  ToIeUkno,  dccre- 
tom  ora^  :  Minale  et  Dreviariwn  unum  e$io  in  Hi$' 
pania ;  eju$  rei  perficienda  cura  «  quouiam  hidoro^ 
gmi  primae  parte$  iu  eo  concilio  tenuit ,  credhur  ene 
dmtuidata;  mui  obtinuit^  ut  Mi9$ale  ct  Bremrium 


Moiarabwnt  hocM  oxotoiquo  Qotkorvm  oiore  cQfuer- 
vatuxn^  $acrorum  precumque  diumarum  et  nocturna- 
rum  riiu$  hidoro  iribuaniur^  iam^$t  uounulta  Lean- 
der  invenitt  piura  proare$$u$  tempori$  addidit. 

«  lllustravimus  ad  tticm  20  Mariii  acta  sancti  Mar- 
tini  Dumieosis«  arcbtepu>copi  Bracarcnsis  ;  et  os- 
tendiinus,  auctoriuteGreg'»riiTuronensis  et  sancti 
Isidori,  Suevos  in  Gall«cia  degeules  cum  rege  Tlieo- 
demiroad  (idem  oribodoiam  conversos.  An  ali<iuia 
eo  eonlulerit  sanctus  Leander.  alibi  non  legiraus. 
Poluii  tamon  fecisse,  quando  regnum  Suevorum  tfe- 
leium  sub  Leovigildoet  ia  GotIi<>s  traoslalum,  (ier« 
nianslt  sub  ftecaredo  rege  cathoIico« 


Sl  VITA  SANCTl  ISIDORI.  $S 

diain  ditfpQUiido»  confereodo»  vubiis  op|MMiendo  el  A  t^nen  menillNii  el  ignobHes  moribus»  GanvisUn  y\ . 
respondendo^  qnoiqye  imerragittdo.  ti  quid  minnt 
didicent,  pomei  addiscere  corrigendo.  Mim  ree  t 
omnis  qoippe,  qni  docturi  eam  de  sot  jdeolii  prto* 
snmebnni«  sb  eo  mimbUiter  doeti ,  de  incrcmentis 
docuina  copiosins  gsndebnni.  Venenbilis  vere  rez 
Rocsiedus,  JttiU  eellnlam  beiU  viri  assidoe  asslde- 
-!bai ;  et  a  foniibus  Salvaloris  nlmo  Isldoro  ollueAle, 
sanctas  TrioiUtU  fidem  piis  hosiibns  per  feaesimm 
bauriebal ;  el  non  immemor  audilorum »  cuplens 
FilioDeidoplicaiummporUmulenlom,  pofNills  slbi 
subjectis  pocnU  viiaeaiemtt,  quaaccepemi,  fideliter 
oAindebal.  *  Emtnamqne  culiu  religionls  pnsdilOs,  el 
paiernis  moribus  longue  dissimilis :  nempe  ille  irreHgio- 
sns,  et  bello  promptissimus;  hic  fide  pius  ei  paceprae- 
daru»»  iUe  armorum  arlibasgenlis  Imperinm  diUUns ;  B  gemreut,  el  mulu  caihollcs  Ecclesiae»  favenle  Domi- 


el  Vulgemun ,  -  una  cum  Arisno  eplscopo 
•  Alhaleo  nomine,  conlm  legem  Recaredum  conciu- 
Til :  qni  congregau  muliiludlne  Fmncoram,  obvin- 
diciam  Arinnm  vesania ,  urbis  Narbonae  circom  adja- 
eentes  r^ooes  devasunies »  ei  innumerabiiem  cle- 
rieoram ,  mllgiosoram  el  caiholicoram  tracidantes 
mniilladlnem ,  etlam  piissimo  regl  Recsredo  regnnm 
pneripere  nUebantur.  Gonlm  qoos  glorioiissimns  Re- 
csredus»  mlsso  '  CUudio  Emeriunsl  duce,  glorioso 
Iriomphavil  evenlu.  Nam  prostmUs  coiisierosasque 
do  Inimlcis  fem  •  seiaginu  millihns ,  In  llispsniam 
com  glorUmagnaregressos  csl.  Posi  hoc,  remolis  ab 
omni  paru  lempesUUbus,  desidemum  DomlQospo- 
polo  suo  largiri  dignalos  esl  paccm.  Dum  haec  iu  se 


bic  gloriosos  eamdem  getiiem  fidei  irophM  sublimsns. 

lo  ipsis  enim  regni  sui  eiordiis  caiholicam  fidem 

adeplus  ,  loUus  genUs  populos  ,  inoliU  erroris  labe 

delerss»  ad  cultum  rectae  fidel  revocavil.  Synodom 

^  delnde  omnium  cpiscoporum  ad  condemnaUonem 

Arianae  harresis,  de  diversis  Hispaniae  el  Galliae  pro- 

vinclis  congregavii ;  cui  concilio  Idem  religiosissi- 

mus  prineeps  inUrfuit ,  gesuque  ejus  praesentia  lua 

01  snbscripiione  firmavil  •  Uic  virluiibus  adornalus, 

omnes  quos  Deo  charos  faciebai,  honoribus  eilolle- 

bat ;  quos  vero  supenUiiosos,  comm  omnibus  argue- 

bat,  uicaeteri  Umorem  acciperenl;  qui  non  patrem 

perfidum,  sed  Chrisium  Dominum  sequens,  honrebal 

et  exsecmbatur  Arlanam  insaniam,  et  a  lolo  regnosuo 

lurpiter  expellebal.  TanUm  in  vultu  gmUam  babuit, 

tanum  In  animo  gessil  benignitaUm,  ui  in  omnium 

menUbus  influens  etlam  malos  ad  affeclom  amoris 

sui  aliraherel ;  adeo  Ilbemlis  eistiUt»  ul  privifegia 

et  Eccrcsiararo  praedia,  qux  pater  suus  fisco  assocla- 

verat,  jure  proprio  reilauraret;  adeo  demens,  ul 

populi  trlLuta  saepe  induIgenUae  UrgiUone  laxarel« 

opes  suas  in  miseris  et  tbesauros  suos  in  egenis 

recondeos,  sciens  ad  hoc  illi  fuisse  coliatum  regnum, 

ut  eo  salubriter  frueretur.  Haec  ad  laudem  Dci  nos« 

Iri  ei  confessorum  ejus  LeSndri  et  Isidori,  qui  Ulem 

n  Domino  discipulum  obUoere  meraerant. 

CAPUT  lY. 

5.  Leandriepheopi  Hhpaleniisvbitui^ei  tibri  serip<i.— 
Suecestio  S.  liidori. 

II.  Videns  luque  humani  generis  inimicus,  se 

suosque  a  sanciis  confessoribus,  per  Recaredum  re- 

gem,  quemante  subdKum  habueml,  persequi;  duos 

comiies  inclytos  opibus  et  nobiles  genere,  profanis 

•  Sequentla  ei  Isidori  Cbonico  transcripu  suul. 

^  Concilium  Toletanum  iii  aem  627,  Recaredi 
anno  4,  CbrisU  580  celcbratum. 

c  Gregorius  Turonensis  lib.  ix  Hisl.  Franc,  cap.  1 ", 
appellai  Athalocum,  ArianoB  iectee  epiMeoputn^  qui^  cum 
ad  eomentiendumei  paucorum  famet  adulatio,commo^ 
tui  [elle,  ingreuui  in  cellulam  itmm,  indinato  super 
ieetulumcapiu^  nequamipiritum  exhalavit.  Huie  episeo- 
po  videntur  adbaesisse  &ativis/aA  et  Vulgemui^  licei 
alii  eorum  non  mcminerinl,  ei  ab  illis  excilaU  Fmncl 
in  Narbonensem  seu  Goibicam  provinciam  irraisse. 

4  Joanncs  Biclarceosis  Ctoicdtnm  Lmtanits  duem 


no,  imnqnillius  redderaiur,  et  Manie  baeresis  cala- 
miUs  ab  omnium  pene  menUbus  discuteratur,  atque 
urbs  Hispalensis  una  cnm  unctissimis  confessoribus 
pra  Untae  tmnquiiliuUs  gmUa  congauderel ,  et  Do- 
mino  Indesinenier  gmtias  referret  innumembiles, 
oumdem  venembilem  anUsUum  Leandrum,  Domino 
vocanie,  conUgil  aegroiare.  Comquc  diem  eiiremum 
sui  felicisslmi  laboris  in  proximo  veniuram  agnosce- 

-  rei,  venembilem  fmtrem  suum  bidorum ,  solatii  ac 
beiiedicendi  gmtia  el  ut  se  e]us  omUonibus  commen- 
daml,  a  celluln  ednclt ,  el  sibi  praesenuri  precatur. 
Quod  cum  beato  Isidoro  ratulissenl,  cujus  jam  tou 
mens  coelis  inhsrebattet  parvam  cellulam  omnibus  v 

'  tompomUbos  divitlls  prmponebai,  repulii  eos  a  se  di- 

^  cens :  Seilolo,  fmtres,  mo  ab  hac  cellola  minime 
egrassurum,  quandiu  frater  meus  in  hujus  peregrina- 
Uonis  corpore  supientes  sieierii :  ipse  enim  hoc  pro- 
poslto  sacmmenU  firmavii.  Beaius  autem  Leander, 
pastoralibus  jugiter  curis  expIeUs ,  posi  receplionem 
Dominicl  corporis  et  sanguinis,felicissime  in  Domino 
obdormivil.   iioc   autem  praelermittere  jamdudum~^ 
non  eiisUmo ,  qood  bic  clarissimus  doctor  Leander     | 
tfalt  abeodempalre  Severiano,  quo  ellsidoras,    1 
geniius,  professione  monachuSt  eiei  strenuissimo 
monacho,  multo  populoram  conamine»  ipso  ranuen- 
le,  Hispslensis  Kcclesiae  consUtulus  est  episcopus. ! 
Vir  bic  suavis  eloquio,  ingenio  praesunUssimu8,u 
vilaquoque  aique  doctrina  fulsil  excellentissimus; 
ui  eUam  fide  ejus  atque  industria ,  populi  genUs  Hi- 

^  spanoram  per  cumdem  beaium  adolescentem  fralrem 
suum  Isldorum  (ut  superius  scriptum  est)  ab  Ariana 
insania  ad  fidem  catboiicsm  reveriereniur.  lllc  nam- 
que  itt  eisilii  sui  peregrinaUone  composuil  duos  ad- 

nppellal.  Istdorus,  Ctaudium  dueem. 

•  Bietariemii.  Sexaginta  ndllia  ferme  Francmrum 
noidturinfitgaiietelmaximam  eorum  partem  giadio 
trueidaae.  Isidoras  lol  advenisse  ait ;  addens,  nul- 
iam  unquam  in  Hiipamii  victoriam  Gothorum  ui  mc- 
torcm  vel  iimilem  exititiiie, 

i  Hiec,  paucls  hinc  Inde  addiUs  aui  muiaUs,  Imn- 
scripu  sunt  ex  elogio  Isidori  de  S.  Leandro,  in  li- 
brode  Scriptoribus  EcclesiasUcis;  ei  quo  nonnuiln 
perperam  liic  scripta  correiimus.  Ea  auiem  ad  S. 
Leandri  Vtum  iUustmvimus. 


35  VITA  SANCTI  ISIDORI.  34 

fersot  haeretiGorum  dogmati  libros,  eniditione  san-  A  plo  boni  operis  quam  sermoae  sanclae  praedicaiionis 


clarmn  Scripturaram  dilissimoSy  in  quibus  vebe* 
inenti  stylo  Arianam  impieiatem  confodit  ac  deteglt ; 
graviter  oftlendens  scilicet»  qnid  contra  eos  habeat 
calholica  Ecdesia,  vel  quanium  disiet  ab  eis  religio- 
ne  Tcl  fidei  sacramentis.  Eistit  el  aliud  laudabile 
ejos  opusculum,  adycrsus  instiluta  Arianoruro»  in 
quo  proposiiis  eorum  dictis  suas  responsiones  oppo^ 
.  nil.  Praeterea  edidit  Florentinse  sorori  suae»  de  insti- 
tolione  ▼irginum  et  contemptu  roundiy  libellum,  titu- 
lorom  disiinciionlbus  praenotaium ;  siquidem  et  ec- 
desiasticls  officiis  idem  non  parvo  laboravi  t  studio  : 
in  loto  aaiem  psalterio  dupliei  ediiione  orationem 
conscripsit  :  in  sacrificiis  quoque»  laudibus  alque 
psalrois  multa  dulcisono  carroine  coroposult.  Scripsit 


lotaro  erudiret  Hispaniam,  lesiabantur :  etad  beatum 
rsidorum  accedenles »  ciim  bumiliiate  et  reverentia, 
communem  omnium  insinuant  voliintatero ;  suaden- 
tes  eum  onus  archipraesulatus,  ad  totius  Hispania:  sa- 
lutem,  subire;  sed  ille,  qui  omne  subiime  haud  secus 
quam  suam  praecipitium  declinabat,  nulla  ratione 
eorum  desideriis  praebebat  assensum.  Ad  hoc  reve- 
rcndtts  princeps  et  almi  ponliflces ,  videntes  se  sna- 
sionibus  nil  posse  proficere,  non  ferentes  ultra,  con? 
vocalis  civibus  uno  spirilu ,  ad  eumdero  convenerunt 
Isidorum ,  parati  vim  facere.  Goncurrcnles  itaque 
populi,  concilalo  clamore  beati  vlri  cellulam  diri- 
rount ;  atque,  prout  poterai,  reloctanlem  in  voce  jubi- 
lationis  ad  Ecclesiam  perduxerunt.  Clamabat  eminus 


eiiam  epistolas  mulus  ad  papam  Gregorium ,  et  de  g  Dei  servus,  volens  excusaiionis  prastcndere  rationem ; 


beatitodine  unam,  in  quibus  ab  co  arcliiepiseopale 
palJium  et  libros  do  eipositione  bcati  Job  librumque 
Pastoralis  Regulae  poposcit ;  et  ut  pro  co  ejus  fierel 
ad  Doroinom  interccssio,  promorbo  podagrico,  quo 
admodom  vexabalur ,  frequentissime  exoravii.  Qoae 
omnia  a  beato  papa  Gregorio ,  qul  eum  tenerrime 
diligebal ,  impeiravit.  Alteram  vero,ai  in  antedictis 
praelibavimus,  ad  .fratrem  suuin  Isidorum  direxit 
episiolam,  in  qua  praemonet  cuiquam  roortem  esse 
timendam.  Ad  cxteros  qooque  episcopos  plurimas 
promulgaTit  familiares  epistolas»  et  si  non  satis 
splendidas  verbis ,  acQlas  tamen  sententiis.  Snb  Re- 
caredo  rege  catholico ,  Romani  pontiffcis  vicibus  in 
flispaniis  fungens,  fioruii :  cujus  etiam  temporc  mor* 
talis  vitae  lerminum  clausit,  «  pridie  Idus  Martti. 

15.  Translato  igitur  inter  angelos  bealo  Leandro , 
nispalensis  melropolis  tanto  destituta  patrono ,  die 
uociuqiie  preces  Domino  effundebat ,  qualcnus,  po- 
polo  sno  misertos ,  eis  pasiorem  fidelissimuro  provi- 
derei,  qai  non  solum  cathedrali  dignitaie,  vcnim 
etiam  morum  sanclitate  beato  Leandro  successor 
eiisleret.  Hoic  vero  pelitioni  eorum  pius  Dominus 
miDiDie  defoil ,  misericorditer  eis  annucns  postulata* 
De  lanll  etiam  pntris  decessa  adjacenliom  ^  paro- 
chiarom  episcopi  admoduro  condolentes,convenerunt 
>  in  iinom ,  cum  clericorum  et  religiosorum  convoca- 
tione,  ol  secuodum  sanctorum  Patrum  instituta  eidem 
Ecdesise  idoneom  praesulem  eligendo  providerent. 
norora  siqaidem  electioni  conflrmand»  rex  serenlssi- 


sed  incassum,  quia  coniineniium  auressuas  populo- 
rum  Ixtanlium  voccs  invalescebant. 

IG.  Perpendens  ilaque  Ghristi  pnsco,  senullaposse 
ratione  resislerOi  coaclus  cessii;  atque  in  Hispalen- 
sem  antisiiieni  cum  veneratione  magnifica  esi  cle«« 
ctus,  totus  insignis»  totus  signalus,  lolus  celeber, 
lotus  pulcber,  totus  aroabilis,  toius  dcsiderabilis,  in* 
signis  origine,  honestate,  honore  ct  roajesiate;  signa* 
tus  natura,  digiiitate,  graiia  et  diMCiplina;  celeber 
doctrinis,  eloquiis»  praeroiis,  et  praeconiis;  polcher 
babilo ,  aspectu ,  deleciu ,  ei  cultu ;  aroabilis  ob$e- 
qiiio,  alloquio,  conciliis,  patrocinio;  desiderabilis 
spccic,  deslderabilis  boniiate,  innoceiitia  vel  juslitia; 
desiderabilis  perrecia  cbariiaie.  Talis  eligitur ,  talis 
Q  dellgitur,  talis  cogitur,  trabilur^  adoptatur;  talis  in- 
fulaiur.  Diriguniur  prxtcre.a  nuntii  ad  gloriosissiroum 
Grcgoriuro  vencrandas  urbisromanac  papam,ut  confir- 
mataeleciioiie,dcbenedictionebeaii  Pciriapoaoli  pal- 
lium  Isidorosibiamicissimo  archiepiscopale  transmil- 
tere dignaretur.  Sanctus  veroCregorius  papa,de  ele- 
clione  sibt  dilecti  Isidori  adroodum  gavisus,  Deo  gratias 
egil,  el  nuntiis  honorifice  suscepiis  electionem  confir- 
mavit ;  c  palliuni  cum  poslulatis  dirigens ,  eiiaro  ul 
priroaliae  honorem  in  Hispaniis  exsequcretur.concessiU 
Decoratus  igilor  infula  prxsulari  quanlus  vixeril , 
quanlus  exstiterit ,  quantum  prorecerit,  qiiantaque 
feceril,  pontifcx  asserai,  pracsul  affirroet,  probet  an- 
lisies,  episcopus  testetur :  declaret  virius  pontificem, 
prodal  scicnila  pra;sulem ,  doctrina  fateatur  antisti- 


Dtis  alTuil  Reearedos,  una  eum  principibus  et  llispa-  ])  lem,  mores  eloquaniur  episcopum,  Erat  enim  semper 


niarom  nobilibus  viris.  Sed  populus  civitatls  ,  quod 
coneepml  animo  non  valens  aubiicere»  roajorum 
▼ota  praevenlent ,  inlerim  conclamabai ,  dignum  Dei 
fanialam  eplscopata  Isldoruro,  qai  In  juvenilibus  an- 
nis  pro  lege  ealholica  virililer  egit,^et  innumeras  pro 
ejasden  fidei  defenslone  ab  impiis  sostinuit  pcenas. 
Regis  Mlen  tleplseoporam  et  prioeipum  eadem  eral 
s,  ooa  eoaeordia ,  eademque  sententla,  cl  Isl- 
episeopata  esse  digaissimam ,  qui  lam  exem- 

^  Imo  (mto  ldu$  Jf arfii,  ad  quem  diem  Vilam  de- 


^  ParocAjamprodta^eeilusarpari  inVitls  Sancto- 
nm  el  apod  S.  nieronyrouni  roonuirous  cap.  1.  lia 
fraec^pitur  ia  Capitulis  Caroli  Hagni,  ui  ttuiltt^tpisco' 


prudens,  seroper  constans,  semper  modestus,  semper 
justtis ;  prudens  discernendo,  prudens  eligendo.  pru- 
dena  diligendo ,  prudens  inhxrendo :  constans  lolc- 
rando,  constans  resistendo,  constans  caedcndo ,  con- 
slans  persequendo ;  modeslus  appetendo,  modestus 
ioqaireiido,  modestos  utendo,  modestus  parcendo ; 
justus  mediiando,  justus  loquendo,  juslus  operandot 
Jttstos  perseverando;  probos  ubique,  devotus  ubique, 
olilis  ubiqoe,  expertas  ubique;  promptus  ad  iocipien* 

pui  itt  aitermt  parochia  ordinaUonei  (aciai, 

«  Lectiones  in  Breviariis  llispanicis  el  Rorotno 
cardinalis  Qoignonii,  elque  paliiutik  wmit  in  Hitpa^ 
niam. 


35 


ViTA  SANCTl  ISIDORr. 


56 


dum,  promptttS  ad  obediendiim  i  promplus  ad  agen-  A  minisiranda,  episcopi  dignilate  U  Tocalumi  noQ  vpi*  , 

dum  ,  prompius  ad  insislendum ;  devolus  ad  medi- 

tandum,  devolus  ad  proloquendum,  dcTOius  ad  oran- 

dum,  devoius  ad  posiulandum  ,  devotus  ad  obedien- 

dum,  devotus  ad  impelrandum  ;  uiilis  ad  pcrsuaden- 

dum,  ad  dlssuadendum ,  ad  dispcn^andum  ,  uiilis  nd 

eompensandum ;  experlus  ad  evellendum  et  aedifl- 

candum,  ezpertus  ad  plantandum ,  praeoculis  semper 

iiabens  passiones  Filii  Del,  non  iiianl  gloria  clcvaba- 

lur :  nam ,  omnium  sc  servnm  exhibens ,  pliis  nmari 

appetens  quam  llmeri ,  at<{Uo  magis  prodcssc  quam 

praec8se,cunctisamabilemet  benignuin  se  prsebebai; 

Jejuniis,  oraiionibus,  elsanctarum  Scripturarum  me« 

dilaiionlbus  insislens;  cx  vilissimis  cibis  non  ad  cu- 

piditalem  ,  sed  ad  necessitatem  paruMi  sumens;  sibi 


nus  operibus  quam  sermonibus  falebaiur. 

CAPUT  V.  !  / 

Cvfa  in  tnsltluifonei  ci^ricofum^  nnmackofum,  /fllsof 
ruw.  —  lur  liifmtinum*  —  Pluvm  mpetrBta.  ^ 
iloriua  reiutciiata. 

17.  Circa  clericorum  vcro  et  scholarium  curam  ita 
sollicitus  eral,  ut  cz  ipsa  vchementi  iuvigilaoliam  sin- 
guiorum  pairem  probarent.  Parum  enim  sibi  vide- 
baiur  vicinis  clcricis  scholaribus  prov)dere»quiD  etiam 
undique  vocarct,  ui  magis  habcret  quibus  sua  impar- 
liretur  bcncQcia ,  qaos  per  se  ipsum  in  &ancuruDi 
Scripturarum  paginis  erudiret,  et  temporaiibus  ali- 
moniis  provideret.  Concurrebant  ergo  clerici,  taotum 
pairem,  non  solum  audire,  verum  audire  sliieuies ; 


parcus  ,  aliis  largus  nominabainr;  eaindcm  inorum  B  Qui  benignissime  patrio  susceptoi  ^ffcctu  bortabaiur. 


gravltatcm  quain  prius,  eamdem  sectabitur  humili- 
tatem.  Idem  eniin  cnnstaniissime  perseverahat ,  qni 
prius  fuerat;  et,  cresceme  digniiatc,  augebaniur  ei 
Spiritussanci  dona;  atqtie  iia  plenus  aucioritaie  et 
gratia,  ubique  laus  sanctilatisejus,  et  lucerna,  iudo- 
llcienli  lumine  acccnsa ,  jain  non  sub  niodio  posiia , 
sed  siiper  candelabrum  constiluta,  ubique  cunciorura 
laudibtts  Terebatur;  itautetiam  mullorum  doctuniin 
praeclarissimae  lucernae  ,  suo  splendidissimo  lumine 
de  bono  in  melius  magis  ac  magis  accens:c ,  igne 
sancti  Spiritus  conglobalo ,  spleudiflue  reddereniur. 
Gunclorum  eilam  se  debitorem  astruens,  prxlcraiios 
boc  dono  radtantes,  Inerat  ei  quasi  proprie  proprium , 
scillcet  gaudere  cum  gaudentibus,  flcre  cum  flenti- 


iie  ab  eo  prius  disceJcrent,  qnam  in  lege  04  edocti 
sibi  ci  c;uiiotica)  £ccltsiai  profuturi  clarescereut ;  et 
ut  removeret  ab  eis  materiam  vacaiidi  olio,  estni 
llispalensem  civitatem  mir»  pulchriludinisexsiruxli 
monastcrium,  a  quo  nulli  sciiolari  ezeiindi  aniequai- 
driennium  licentia  prxbebatur.  Quosdam  auleincoruiQ 
qui  diiioresvidebantur,  et  inesse  recusabant  miiiis- 
terio,  quos  veriiatjs  spiritu  demonstrantc,  in  £cc'e- 
sia  Dci  opere  et  sermoiie  potentes  fuiuros  esse  prm^ 
videbat ;  ne  occnsione  coroperta »  vana  quaeqiie  per 
gyrovagationem  mcdiiando,  mientem  a  siiUio  revo<« 
caretit,  (errcis  asiringebai  compedibus.  De  qnoruia 
collegio  sanetissimus  quasi  Lucifer  emicuit «  iUo- 
fonsiis,  nec  non  et  gloriosus  Braulios  Cxsar  Aiigu»- 


bos  :  el  miserorum  acrumnas,  compassione  pia  in  se  Q  lanus  episcopus.  Et  quia  non  semper  personoliter» 


Iransumptas,  potius  ipse  quam  illi  sentiebat ;  el  ele- 
emosynarium  largiflua  donatione  pieiatis  studio  de- 
tergcbat.  Taiila  siquidem  aderat  illi  copia  largiendi, 
ei  continua  bilarllas  Iribuendi ,  ot  in  multorum  ad- 
miratione  nullus  valercl  pcrcipcre,  nequeetium  ipsi 
familiaresejus,  unde  tantorum  censuum  $ibi  largi* 
tas  proveniret.  Quantum  vcro  largus  per  omnc  viiaa 
su»  tempus  exsiiterit,  soli  Deo  reservatum  est  nosse. 
Didicerat  enim  serenissimos  mores,  plus  ia  tribuen- 
do  quam  in  accipiendo  gnudere ;  sibi  parcus  ct  quo^- 
dam  modo  avarus,  cunctis  vero  affluens,  diiabal  ma- 
nificenliis  universos«  In  prosperls  et  adversis  unus 
vultus  ejus  semper,  clara  hilaritaie  prxvenios  cun* 
ciis  laetior  occurrebat.  Non  illuro  cunciis  virtutibus 


piuribus  emergeniibus  curis ,  prout  optabat,  potoral 
eis  continuaredoctrlonm,  ubicunque  in  lege  Dei  se* 
dulos,  etad  i)ella  spiritalis  certaminis  apios  specti« 
bibatur  magistros,  roiiliis  lionoribus  atloUeiido  liumi- 
liter  prccabatur,  ut  sui  eptali  laboris  non  immemo- 
rvS,  in  scliolaribus  doceudis  continuareDl  operain 
efficacem.  Non  enim  sibi  videliatur  nefarias  b^^re- 
ses  a  vinca  Domini  radiciius  posse  eveiii,  oisi  cie<- 
rici  et  qnique  rdigiosi,  lama  sancUtatis  el  instan- 
tia  prxdicationis,  popuiis  insi^iereut.  Fomea  namqua 
ei  occnsio  totius  mali  et  bacrosis,  morum  lapso^  de- 
ricorum  ei  religiosoruin,  etsegnis  conteropius  scica- 
li»  Scriplurarum.exsiiiii«  Super  religiosos  quoque 
moiiachos,  eremiia^,  alque  secundum  palitua  regu^ 


/ 


inimlca  elatio  asserebai;  sed  in  omnibus  placidam  p  las  sxculo  rcouutiantes  summo  *opere  invigitabat, . 


praeiendens  humiiiiatem,  potentissimis  ct  pauperibus 
charissimus  habebatur  in  tanto  eliam  apostolaius  cul- 
mine  sublimalas ,  non  ad  caihedram,  sed  ad  curam ; 
non  ad  honorem,  sed  adonus;  non  ad  principaudump 
scd  ad  servicndum,  non  ad  subditorum  marsupia 
evacuanda,  scd  ad  facinora  exstirpanda ;  non  ad 
quictem,  sed  ad  laborem;  iion  ad  diversorum  sapo- 
rum  fercula  vel  pocula  exquirenda ,  scd  ad  divina 
prxcepta  populis  demonstrnnda  ac  suadenda  ,  et  ad 
pauperibns  Christi  lemporalia  subsidia  provjde  ad- 


ne  quis  eorum  inopia  mergereiur»  a^U  verbi  Dei 
in  edia  (lepcriret ,  necessitaio  compuh^,  per  divene 
quasriiaiido,  lapides  sanciuarii  dispeigereHiar ;  ei 
color  auri  opiiuius,  scilicei  propositum  saneioriua 
virorum,  mutaretor,  ct  pervagatiooe  medianie  saii- 
ciflB  coiivcrsaiionis  obliviscercotur;  etcencupiseeolije 
iilccti  et  absimcti,  saccularibus  coris  implieareotiir  ; 
et  resalaribus  Cremis  laxatis,  se  diaboii  siibderait 
serviiuii.  Sicut  mater  unicum  amans  lUfturo«  Ha  m^ 
nibus  chariiate  annexus,  pandebat  umcuique  eorom 


•  CotuntQr  S.  IhJefWus  23  Jan.  ot  S.  Draulius  $eu  Oraolie  IS  Martii :  ed  qeoran  Vltie  iiM  iatiitf 
indlcantar. 


57 


VITA  8ANGTI  ISIDORI. 


58 


beneToIeniiae  slnmn.  Sicnt  pAYm  congregtt  pullos  A  qoid  deforme,  sed  maxime  !egi  Dei  eontrarlQro  lia- 


loos  ittb  aliSy  ita  protegebai  eos  a  facle  malonim 
Beadforfis  poUifncnrslbuiTel  egesiafii  pressi  an^' 
gastilSy  paterno  soblalo  pra^sidio,  exlra  quam 
iiorma  |MMdt,  alRlgerentttr.  Bicut  aquila  profocat  ad 
Tolandam  pttllos  suos,  Ita  ad  coelesiia  desideria  plis 
monftls  animabat;  Ipse  prios  coeiesiibus  operibtts 
inbsrettdo  super  eos  Tolitans,  lllliis  sanctissirol 
apostoli  Pattll  exemplar  seeutas,  ne  forle,  cum  sine 
exageraiione  opemm  aliis  praedicaret»  judicio  depre» 
bensna  eTangelico»  dicens  et  non  faciens,  reprobus 
eneeretur.  Qnis  namque  sanctarnm  congregationum 
rrater,  moieatia  animl  Tel  corporis  pressus,  inflrma- 
batur,  ipso  non  ad  sanitatls  reroedia  succurrente? 
Qttia  ii^miel  leniationibus  scandallzatus  urebatur, 
illo  iMm  studlo  pasiorali  aquam  sanct»  praedicatio- 
nis  desupereiTundenteTPortabat  onera  subditorumi 
digttam  dueens  ipse  solus  in  sollicitudinibos  sxcull 
iribularl ,  ui  sanctl  virl  perturbatione  submota,  ha- 
be&ies  Tlctttffi  ei  Testitum ,  soli  Deo  studerent 
placere ;  eredens  se  eorum  iniercessionibus,  sl  quid 
Cf  deerat,  proroereri.  QuamTis,  eliam  suseet  aliorum 
eeimlendo  saluti,  mttlierom  pro  posse  Titaret  prae- 
sentUm,  qaascunque  iainen  moniales  Tel  rcllgiosas 
ifl  Dei  laudibtts  eemerel  permanenies,  miia  Tcnera- 
baior  aflbciione;  et  iie  temporalinm  spiritualittmTe 
sibideesseieopia,  assldvis  largiiiontbus  proTidebat. 
'V  Per  Hispanitt  ifiCttr  r^onem  plurima  nec  non  et  pul- 
cbra  mditlctTli  monaBteria :  In  quibus  utrtusque  se- 
x«s  reKgiusoram  iormas »  ad  laudein  et  gloriam  df • 


buisset  obTium,  non  parcebat  oculus  ejus;  et  ne 
erescendo  augmentaretur  solllcitus,  quam  cclerrime 
prlncipiis  obslsiendo,  delere  de  popiilo  Chrlsiiano  e( 
exstirpare  nltebatnr.  Sed  ei  Apostulicas  sanciiones 
aiquedeerela  sanctortim  pairum,  sanciaeqtie  Roman» 
Eeelesiae  prttcipuc  insiituiioues,  in  cunciis  Hispznia- 
ntm  ecclesils  Instituebat.  Tradebai  coelestfa  et  bu- 
mana  Jam  strenuus  legislaior ;  leges  dabat,  modesii» 
cl  bonesutl  ooriTenientes,  praebcns  se  Ignem  uren- 
lem,  in  consumendo  nemora  criminum ;  ei  aquam 
frigidissimam ,  in  frlgidando  ardores  tenlaiioiium. 
Deulqiie  quae  ciTltas,  qua^solitudo,  quae  ^  marka,  (luas 
hnjus  doctoris  non  senserit  beneficia?  Pcragrans  iia- 
que  Dei  serrus,  lldelium  mentes  Tcrbi  Dei  pahulo 
B  refieiendo,  panperes  Christi  in  eleemosyiiis  recrean- 
do,  hxreilcorum  dogmata  sollicite  per^^equendo,  In 
ttnlTersis  Hi«paniarum  provinciis  ;  ad  inclyiam  per- 
TtnU  urbero  lioman.im,  summo  pontlflce  id  bumiliier 
postolanie;  qui  quanto  bonore  et  reverenlia  a  ro« 
roano  antistiie  et  cardinalfbus  fiieril  receptus,  non 
est  nosirae  dlsserere  Taletudinis;  sed  ex  oflrcils  el 
dileeiloRis  ebiemperantiis  crga  eum  exhlbitls  per- 
faelle  lector  conjicere  poie  t.  Onere  namquo  totius 
EcGleslae  sibi  imposito,  otnnes  sc  ei  qiiasl  patri  pio, 
salTa  apostoliea  excellentis,  offerebant  benfgne,  ut 
etlam,  si  liberet,  gencre.  nobilisslml,  nioribus  famosl, 
dfgnltale  pneclpui,  famuiorum  tIccs  supplerenl,  et 
humilliate  quae  poterant  minisfrarent:  dignum  du- 
cenies  prudentissiml  virl,  ut  quia  pro  lide  calholica 


Tifti  ttonlnia  cengregavit.  Tradidit  etiam  els  «  rcga-  C  et  Ecclesia!  Romanx  boiiore 


laffl,  qttam  fpse  secundum  apostolorum  fnstituta  edl- 
derat,  quaro  pro  loci  Tarletate  et  Dei  serTonim  Tirl- 
btts  deeeDiissime  temperaTil ,  docens  unuroqoemque 
stare  f n  gradu  et  gratia  qua  Tocatos  est ;  et  in  officlo 
fso  in  saecttlo  fungebatur  (dum  roodo  sit  bonestum), 
itt  Bonasterlo  quoque ,  secundum  prxpositi  sui  im- 
periom,  si  necesse  fuerit,  homiliier  deserTire. 

18.  lode  non  eontentus  (prodesse)  unl  soli  pro^ 
Tind»,  qol  omnium  fideliom  utilitati  se  natam  cre- 
ddial ;  per  eiviiaies  et  re^iones  egressus,  in  sacris 
tnbis  aoTl  ei  Tcteris  Testamenti  clangendo,  ad  coe- 
iesiia  deslderfa  animabat  electos ;  vel  contra  mundl 
rictorea  ienebrarttm  haroin ,  ad  spiritalia  (bella) 
itortalMiiur.  Ubique  tuba  personat  Evangclil,  ubiqoe 


Ipsum,  despectis  tor- 


mentis  principum,  morli  cxposueral,  et  muliis  scrl- 
pturaruro  seiitcntifs  malrem  Ecclcsiarum  omnium 
comprobaverat;  ab  clsdcm  Romanis  condigno  Tene- 
rarciur  honore  :  placuit  etiam  cunctis  ut  ecclesias 
praHati  ad  sanctam  «  'synodum  convenirent,  ui  sf 
quid  Inhonestum  reperiretur  aut  aniblguum  ,  cum 
eodem  sanctinsimo  corrlgeretur  Isldoro  :  quem  sum- 
mo  desiderio  in  Romana  coria  ad  sui  decorcm  deti- 
nulssent,  nisi  in  Ecclesia*  delrimcnto,  ipso  insi- 
nuante,  hoc  cessurum  agnoscerent.  Dimissa  ilaque 
synodo,  quldquid  Toluit  in  romana  curla  ^ordinavit, 
et  omnibtts  affectis  moerore  dlmissis,  cum  mnximo 
honore  et  apostoiicis  moneribus  In  Itispaniam  rcgres- 
sus  est.  Experli  siquidem  erant  cum  inter  caieras 


annttniiatttr  Cbrlstus,  ubique  aanctse  Trlniutis  lau-  D  virtutcs  prophetis  spirito  darescere,  et  ita  mulia  de 


des  resoaant,  ei  non  cst  qul  so  abscondat  a  ciilore 
ejns ;  quoniam  in  omnem  terram  confessoris  sonus 
exiTit.  {faro  quos  pneseniia  sol  corporis  fllustrare 
Don  Tttldiat,  mfssis  epistoiis  et  nuntiis  robombat. 
Quidqald  indecoruro,  quidqnid  incoroposltum,  quld« 

•  Begula  S.  Isidori  exstat  inter  opera  ejus,  et 
tenfftitti  Mrie  ii  eodiels  Regulamm  a  Luca  iloislenio 
erfitl.  Cnairt  eom  Benedietua  Anianeiisis  abbas,  io 
Coooordia  liegiiNiram  et  Smaragdus  monacbtts,  io 
conNHOOtario  ad  Regiilam  S.  Denedtcti. 

k  HovrlHi,  seo  nutnka  pro  limite  proTincl»,  aui 
iotS|gffa  Kioiiooea  proTincla,  aoeipilur  paisim  in  ae- 
tfo  ttaoelerttOi.  Coosole.  dteia  6  Pebruar.  ad  ¥itam 
netricoffl  S.  Aroandl  per  Milonem  c.  2,  litt«  6. 

«  Poisse  aono  901  Rom»  doo  concilia  babiia  iradit 


futuris,  tanquam  essent  historlaliter  acta ,   ma^is 
eTangcIizare  quam  prsedicere  Tidebatur.  Revertcn'c 
autem  eo  factum  est  gandium  magnum  et  tripudiuin 
in  ecclesia  llispanlarum. 
i9.  Cum  autem  sanctus  doctor  ad  Galllarum  flnes 

in  synopsi  stia  Conciliorum  Labbaeus,  qiiorum  aliud 
pro  monaebis  coostiialum  edidii,  atltid  adverBus  An- 
dream  Grscum,  sub  loenacliali  babitu  Iropostorem. 
Qnidot  aliqua  Himills  synodus  prnsente  saneu>  Uidoro 
balrita  fuerttf  E|tismentio  fli  in  breTiarlis  liispani- 
cts.  Ai  publicnm  aut  soiemne  illud  eoncilluin  non 
fulsse,  arbiiramiir,  cum  Ambrosio  Morales,  iib.  iii, 
cap.  %i ;  Mariana  lib.  ti,  c.  7 ;  PadiUa,  ceoi.  Tii| 
c«  ii,  oi  aliis* 


S9  YITA  SANCTI  ISIDORI.  40 

appropinqoarety  mire  magnificavit  Dominus  agere  A  cia ;  •cilicet  saniias  eorporis»  aeris  leinperles»  el 


cum  sancto  suo.  Gum  enim  Gailiarum  ei  Uispaniamm 
provinci»  siccitate  aeris  nimia  laborarent,  et  et 
pluTiffi  defectu  fruges ,  arbores  atque  berb»  aresce- 
rcnt,  et  bomines  ex  ipsa  intemperie  grayem  corporis 
sustinerent  molestiam;  sancti  antistitis  audientea 
adventum,  l»il  ct  alacres,  de  solita  Domini  pietata 
confisiy  qui  in  servo  suo  semper  operabaiur  inslgnia, 
cum  crucibus  et  lampadibus  de  singulis  civitatibua 
ei  obviam  procedebani,  poslulanles  ui  pro  eis  ad 
Dominum  preces  fimdere  dignaretur.  Narbonenses 
vcro,  prope  co  venientev  clamabani  dicenles  :  0  pie 
llispaniarum  doctor  Isidore,  tuis  sanctis  onitionibus 
fusis  ad  Domlnum,  ab  imminentibiis  periculis  erue 
nos  :  advenisii  desideratns,  per  le  ubique  a  Domino 


exuberans  frogum  ac  friicuium  abundantia  :  pr«- 
lerea,  quod  sanctius  ac  carius  amplecteiidum»  si  illi- 
batam  fidem  servabitis,  peccaloram  indulgemlam 
eonsequimini  et  braviom  remoneralionis  aeternae, 
Nunc  igitur,  eoufirmate  corda  vestra  in  chariiate 
Ghrisii  Filii  Dei,  el  nullatenos  clrcumveniamini  a 
seductoribtts,  qoi  circoerunl  mare  et  aridam  oi  fa- 
dant  unum  proselytum,  aeternis  flammis  horribiliter 
concremandum.  Lupi  sunt  infausta  edacitate  vora- 
cissimi,  qui  non  veniunt  nlsi  ut  mactenl  el  perdani, 
exterminantes  facles  suas,  ul  appareanl  jejunanics 
hominibus,  et  per  boc  facilior  ejus  decipiendi  aditus 
reperiatur.  Uaec  el  his  consimilia  perorans  sancius 
venit  ad  bospitiom  ,  ul  defessa  [membra  refoverel. 


solita  prasstenlur  beneficla.  Deaiissimos  vero  doclor,  B  I^opulus  inierim  per  vicos  et  plateas  Dei  nostri  ma- 


ut  erat  compassione  promptus,  imperai  silentium ; 
et  vcrbi .  Dei  cibaria  esorieniibus  apponil  populis» 
admoncns  eos,  ul  una  secum  Domini  invocantes  mi- 
sericordiam,  sanctx  Trinitaiis  fide  pr«ambula  el 
omni  bxsitatione  postposila,  fllii  Dei  poscerenl  be- 
neficia.  Inde  vir  sanctos,  eievans  manos  ad  eoslurai 
Dominum  precabatur,  qualenns  ad  gloriam  sancti  sui 
nominiSp  populo  suorum  peccaiorum  remissionem, 
corporis  sanitatem,  aeris  temperiem,  pluviarum  iar- 
gitionem,  atque  fruciuum  abundantlam  dignaretor 
iropertiri  optatam.  0  mira  virlus  orationis  sanclo- 
rum !  Gum  enim  aeris  serenitas  uimia  essel.et  solis 
ardore  nstuarent  universa,  post  tonilruorum  repen- 
linos  mugitus  ac  fulguris  contiguos  iclus  tanta  subse- 


gnalia  coilaudante,  malcdicenies,  detesianles  eos» 
qui  Dei  et  virginis  Filium  Dominum  nosirum  Jesum 
Ghrislum,  vei  sola  cogitaiione  Deum  esse  verom, 
cum  Patre  et  Spiriiu  saacto  permaneniem  in  aeier- 
num,  negarent  \ 

!iO.  Gum  appropinquassel  almus  doctor  ad  Hiiipa- 
lensem  eiviiatem  ,  obviam  ei  processil  ulriosque 
sexus  populorum  multitudo»  ciericorum,  scholarium, 
monacborum  ei  laieorum  :  qui  in  bymnis  et  laodiAms, 
In  voce  jubilationiset  tripudii,  eum  susceperunt  cum 
gaudio  magno.  Goocurrentibus  iuque  omoibiis ,  ol 
sancti  Patris  tangereot  fimbrias ,  ex  coropressione 
iurbarum ,  quacdam  mulier  prsgnaos  prmfocau  spl- 
rilum  eihalavit.  QuodSancius  cernens,  ot  eral  mise- 


cuia  esl  aquarum  inundaniia,  ut  quis  non  vidit  lem-  Q  ricordi»  visceribus  affluens »  uberiim  flevil »  verba 


poribus  reiro  actis  hujus  pluvue  comparationem. 
Deatiis  vero  confessor,  iclibus  fulgoris  undlque  agi- 
laius,  totus  ardere  videbalur.  At  omnes  timore  mor- 
tis  exterriti,  sancio  relicto,  ad  ecclesias  confugenint. 
Qui  autem  aegroti  bumeris  bajulantium  subsidia 
beati  patris  expetentes  adveneranl,  sua»  immemores 
imbecilliutis  etiam  cxteros  fugiendo  pnecurrebanl 
cum  merilo  :  omnes  enim  B.  Isidori  obieniu  pri- 
stintc  erani  reddili  sospiuti.  Gaeteri  vero,  in  infirmo- 
runi  saniute  perpendentes  a  Deo  faclum  miracuium, 
animati  viribus  ad  sauctum  accedere  cupiel>ant ; 
sed  nullus  erat,  qui  pras  foribus  auderet  progredi, 
coruscatione  simul  ei  pluviarum  inundantia  prohi- 
bente.  Supersedens  itaque  Gliristi  pncco  osquc  quo 


orationis  ad  Dominum  ucitos  fondeos.  Posi  aUqoan- 
tulum  vero  spaiium  mulier  surrexii,  voce  magiia  di- 
cens :  Benediclus  tu,  pater  sancie  Isidore,  ei  bcne- 
diclu8>ermo  oris  tui :  sacris  namque  orationibus  tuis 
ego,  et  quem  geslo  in  utero,  non  solum  praescDii  vitoi 
reddiii ,  verum  etiam  de  mano  sumus  eruti  inimici. 
Populus  ad  mulierem  convcrsus,  scisciubantur  qua- 
Uter  evcnissei  ei.  Ad  quos  illa  :  Egrediente,  Inquit» 
anima  mea  ei  filii  mei,  qui  in  utero  csi,  de  corpore, 
caterva  dxmonum  afl^uit ,  qui  nexibus  igneis  nos  ad 
poenarum  loca  rapere  parabant;  et  gloriosissuno  pa- 
tre  nostro  pro  nobis  orante,  aiidiu  esi  vox  dicens  : 
Reverianiur  animae  horum  in  corpore  suo,  quoniam 
amicus  Dei  Isidorus  orai  pro  illis.  Quo  audito,  unus 


imbres  cessareni,  concorril  ad  cum  universa  mutU-  p  angelorum  sanctorum  qui  semper  sunt  com  beatis- 


todo,  laodantes  in  sancto  mirabilia  noslri  Salvaloris. 
Beatus  vero  pontifex  eos  blande  exhoruiur,  dicens : 
Ecce,  fratres,  qoanium  obiinet  sanctissimae  Triniia« 
lis  fides  intemeraU.  In  nomine  individuse  Triniiails 
petistis  a  tribus  vel  pluribus  enii  periculis,  ei  iria 
vobis  a  Domino  et  eiiam  plura  sunl  collau  benefi- 

(^  Si^oebantor^nonnuHa  inserU  de  Hahometis 
praBdicaiione  in  Hispania,  ei  qoomodo  a  diabolo  mo- 
niins  sit  recedere  in  Africam  propier  adventom  S. 
Isidori  :  qo«  lalsa  ei  adsciUtia  censel  Nicolaus  An« 
lonius.  Disputai  de  iis  Tamajus,  qui  optiiJoiiem  trnam 
et  »ine  apiee  veritaiit  aditruetam  clamitat  cum  Mora" 
/«s,  Padiila ,  If artana  et  alii$.  Quare  nos  ea  ex  bac 
\ita  eliminamos,  maxime  quia  coinpendium  inc  rela- 
torum  le^l  potest  apiid  Lucam  Tudensem  iib.  \\i 


simo  doctore  Isidoro,  nos  ad  corpus  reduxit.  Elevans 
iiaque  omnis  populus  vocem  in  coelum ,  laudes  cla- 
rius  Aliissimo  pcrsonando,  eum  in  urlMun  doxerunt. 
TanUm  siquidem  pacem  per  eum  Dominus  conltilii 
Ecclesiae,  alque  tantum  inlulit  ierrorem  universis  su- 
pcrstitionis  filiis,  ut  funditusabllispaniis  omni  exstir- 

Cbronici  sub  Sisebuto  rege  <i  aera  674;  item  apud 
Maximum,  in  Ghronico,  ad  annum  606 ;  LuiipraiH 
dum,  ad  annum  607 ;  et  simiies  auciores  nuper  exco- 
giutos ,  quasi  exinde  Uispaniae  accederet  aliqua  glo- 
ria.  Quidni  lainen  MahometicaB  praviutis  seminaior 
aliquis,  lempore  Isidori  cx  Africa  in  Uispaaiam  ira* 
jecerit,  matureqtie  dete^tus^  coaclus  sil  aU»i  fufa 
consulere.  ..  ^ 


41  VITA  SANGTl  ISIDORI 

paU  bamdea  pinTfttte,  milliis  reperiretar  qui  vel-  x 
lei  yel  mideret  haDreftim  nominire.  Et  ne  ailquod 
misericordiae  opus  vir  sanetiBsimus  ineipertum  pre- 
lermitteret,  si  qua  de  puellis  sttcularibus  pr»  inopla 
infiimem  eogeretur  ducere  Tiiam^  Dei  minisler  celer- 
rime  praventendo,  miserabilia  rescindebat  TOta,  nu« 
ptul  vel  monasterio,  pro  ejus  electione,  tradendo.  81 
quem  eliam  de  laicis  in  lege  Domini  voluntarlum 
leperisset »  nimia  venerabatur  dilectione ,  et  inter 
raoe  seeretarios  amicabiliter  annotabat.  innumerabl- 
les  fere  sqoalore  carceris  maeeratos  vel  eiiam  capti- 
Tos»  large  datis  muneribus,  liberayit ;  et  alieno  aere 
lllaqueatosy  creditoribos  data  pecunia,  utrosque  gau- 
denies  elleeiu  Reformand»  etiam  paeis  inter  discor- 
dantes  erat  ilK  maxinia  cura ;  et  nunc  ecclesias  con- 
simendOt  Dunc  monasteria  restaurando,  nunc  pontes  jb 


iDDOvindo,  ▼erilatis  operarius  sollicltos  permanebat ; 
mud  Salomonicom  s»|hus  suis  proponendo ,  multa 
mala  docuit  otiosltas.  Tanu  erga  eiim  reges  etprin- 
dpes  ^ncii  tenebantur  dilectione ,  propter  apostoli- 
cam  qua  fungebatur  auctoritatem,  ut  eum  patrem 
hamifiter  venerareniur  sanctisKimom ,  et  quseque  ab 
eo  sibi  Imperata  periieerent  cum  summa  devoiione. 
Binc  in  prinelpibus  florentem  obedientiam  cerneres 
moDaehorom,  dum  qui  r^is  vei  alicujus  principis  in- 
currisaet  ofiensam ,  et  per  alia  ei  reconciliarl  nequi- 
vlaset,  ad  extremum  refugium  securus  accedebat  hi- 
doruro.  Quis  unqoam  ad  eum  peccator  moestus ,  tur« 
bnlentus,  vel  desperatione  suffossus  accessit,  etnon 
in  veri>is  grati»,  quae  mellifluo  ejus  ore  efnuebant, 
statim  Tiribas  resumptis,  spe  veniae  et  graii»  anima-  q 
tns  ,  Istos  et  hiiaris  et  ex  animi  eoniritione  justus 
dieeius,  gratlas  agens,  repletus  bonis  discedebat? 
Qoiconque  ad  eiim  ciijuscunque  professionis  acce- 
debant,  soae  assidoiiate  visionis  et  usu  locolionis  at- 
qne  exemplo  lN>ni  operis  ab  ambiiione  temporalium 
qoieacebaot,  et  verilatis  lumioe  succensi ,  in  deside- 
riom  aeiemae  lucis  inardescebant.  Quaniae  autem  ei- 
stiterit  virtuf is  et  miraculorum  vibraUone  coruscus , 
si  oranes  humani  corporia  arius  verterentur  in  lin- 
goam ,  proloqul  non  auderent*  Praeterea  fuiarorum 
provideos  utiUtati,  innumerabiiibus  fere  senientiis  et 
verbia  praeclaros  edidit  libros ,  quos  enumerare  lon- 
gnm  est,  lamen  eos  beatus  Braulius  Cassaraugusunus 
episeopos  in  parie  eoumerat.  Scriptis  postquam  edl 


CJAPUT  VI. 

Aiphabmm  uraUonii  ad  teniamenta  repetlenda  Adter^ 
earii  et  Dei  gratiam  promerendRm. 
Aodi,  Ghriste,  elc.  {Vide  infra  inter  Opera  umcti 
Patrii.) 

CAPUT  VII. 

Epistola  ad  varios. 
Praeterea  epislolam  quam  ad  S.  Masonum  Emeri- 
lensem  archipraesulem  de  reparalione  praelatorom 
post  caniis  lapsum ,  S.  Masono  cum  instantia  humili 
poaiulante  scripsit  in  hoc  opere  amplismus;  eo  quod 
sit  perutills ,  non  soluro  episcopis  et  personis  eccle- 
siastlcis,  verum  eUam  cuncUs  ad  Denm  per  poenlten- 
tiam  redeunUbus. 

§1.  Ad  ianetum  Masonum  Emeritemem  arckiepiteo' 
pum.  (Vrde  lufra  ad  epistolas  S.  Pairis.) 


Plures  etiam  multarum  quaestionibus  promulgavit 
epiitolas,  quas  si  non  ad  plenum,  tamen  ex  parie  du- 
limus  adnoiandas,  ut  SancU  virtus  et  potestas  in 
eis  innotescat  mundo  et  Cbrisii  fideies  erudiantur. 
S  2.  Ad  Braulium  discipulum  iuum.  ( Vide  infra  ad 
episiolas  6.  Pairis.) 

§  3.  Bfaukui  Qmrauguitanuiepiieopui  ad  Indorum. 

(Ibid.) 

§  4.  Ad  ionctum  Braulium.  (Ibid.) 

§  5.  Ad  ianctum  Eugenium  Toletanum  archiepiicopum. 

.       (IblU.) 
$  6.  ild  Leodefredum  Cordubemem  antiititem.  (Ibid.) 

CAPUT  VIII. 
Synodui  HiipaUmii.  Hareticui  convenui,  cwcuc  Utw 
miuatiu,  —  Epiitolte  ad  varioi. 
27.  Haec  de  innumerabllibus  fere  suriiciat  ad  prae* 
sens  :  si  enim  cuncla  quae  occurrunt  de  eo  praeslrin- 
gere  voluerimus  scripUs,  lempos  nos  facilius  quam 
copia  deseret.  In  liis  nainqoe  sanctis  operibus  omne 
viiae  suae  tempus  exercitaius,  fama  scientiae  et  virta- 
tum  ejus  universas  regiones  complevit.  MulU  iiaque 
nobiies  et  periUssiml,  desideratum  cupieotes  videre 
Isldorum ,  alterius  audire  sapieniiam  SalomoDis  a  n- 
nibus  terrae  veniebant.  Veniebant  aiii  ut  docirinam 
ab  eo  salularem  perciperent ;  alii  vero  ut  viderent 
mirabilia  in  nomine  Domiui  facientem  :  venielMint 
infirmi  ut  sanarentur  a  languoribus  sius ,  quia  virtue 
Dei  de  illo  exibat  et  sanabat  omnes,  alii  autem  tea* 
tantes  accedebant  erronei ,  de  seipsis  praesumenteg, 
^si  forie  possent  eum  eapere  in  sermone.  Quorum 


dH  alpbabetom  •  papiae  judicum,  alphabetum  verba-  5  prav.ti  xmulaUonis  lempore  quo  ad  b  synodum  His 

lium,  alphabetum  theologicarum  disUncUonum,atque 

alphabetum  librorum;  oratione  finem  faciens,  oratio- 

lusseripsii  Alphabetum,  futuros  plangens  Goibicae 

geaiis  errorea,  simul  eversionem,  in  quo  quoUdie 

Domiao  psallebat,  quod  in  hoc  opere  duiimus  anoo* 

landom. 


•  Ad  patHee?  Nicolaus  Aptonios  annoUt  mendom 
hoe  eoieDdari  noD  poese,  qood  indicati  alphabeU 
■lemlnerit. 


^  fiel  ea  ayiiodiis  Hiipalenni  ii  apud  Loyasam,  hn- 
UlDnDOO  regniSl,  SisebaU  9»  GbrisU  619  aut  se- 


PatdoIh  LXXXll. 


palim  conveniebant  episcopi,  advenii  •  Gregorius,  ro 
suo  contrarius  ^  nomini,  haeresis  Acephalorum  an- 
Ustes,  verbisgarrulus,  lingua  disertus;  paratoglcis 
syilogismis  prompUssimus,  in  disputaUonibus  acuiis- 
simus,  qui,  quasi  fluvius  rapidissimus,  mulios  sibi 
obsistentes  fidelium,  qui  elecU  videbantur,  ab  sanciaB 
ecclesiae  borio  evellebat,  et  in  mortis  exiUum  secum 
infallibililer  pertrabebat.  Negabat  enim  in  Ghristo 

quente ,  cui  prrfuit  ipse  S.  hldoros  metropoiitanos, 
Inierfuere  septem  episcopi  suffraganei  ejus. 

0  Gregoriui  Syrui  naiioue  ei  ipse  episcopos,  cqjos 
factionts  historia  exstat  in  dicia  synodo  can*  42. 

^  Gregorim  Graeco  vigilm  aot  ngilantem  significat* 

2 


AZ  VITA  SANCTl  ISIDORl.  44 

duai  esse  subsfamias,  et  noo  verum  Deum  ex  I>eo  Al^betne  spiriti,  q^ia  ^rissinws  reAOsebal,  obitai 

Mi  ilieai  ioage  «nte  4ii»d^iitis  iirassigiiavit.  Aiieliitar 
«Unor  solielMMin^  moaechorum  luetus  substmiiui^ 


iPaire  ante  teoipora  pernMiDenteni  sed  purum  untum 
bominem  asserebei.  iiic  ad  B.  Isidorun  eun  veuigset» 
peteiiat  ut  in  communi  audientia  sibi  cum  eo  ifiiie 
disputationis  certamen  audendi  tribueretur  facultas ; 
sperans  se»  etsi  eun  non  superare,  Umen  nec  ab  illo 
sopereri  ullatenus  posse;  et  boc  dcYeniret  ia  «M4to- 
rum  eversiooem,  si  iu  fiuccederei,  skut  baeretiaus 
prxnoUverat.  Beatus  autemiMMifes^rv  pramdeits  boe 
ad  uliliiatem  calholicae  Ccclesiae  a  Dominodisipensari» 
ejus  petitionibus  benigne  annuens,  sUtiiit  dien.  C«i- 
vocat  fldeles,  judices  eliguntur,  qui  paitibus  auditn» 
conira  succumbenlem  dignam  pro  obtinente  ferrenC 
senteniiam.  Quid  plura?  Initur  oeriamen,  et  diversa- 
ruiH  Scripturaron  concttrrentibus  iesifnoirili,  cedit 


noniaUun  aiaguHus  emmpit,  aique  populi^Midiun 
eonveriitor  in  asnroren*  Beatus  auten  eenressor 
^BMlenp  ipian  aenper  babuerat^  de  Ecelesi»  Dei 
igrege  aoUicitudinan  gerens,  jussil  onnas  ilispanift 
^iscqpos,  et  abbnes,  eiyineipes,adToleiinanayn  -  * 
odan  eonvocari;  eiaptans  sunmo  oparav  ^uatenis 
ante4|uam  migraret  de  corporOt  clericalem  ordinan 
in  fraterna  concordia,  laicalen  vero  in  perpetua  di- 
mitteret  pace.  Ad  quan  ^  synodnm  cum  veuUin 
fuisset,  in  primis  ut  in  lide  saucttt  Triniuiis  pernuH 
nerent  eibortabaiur ,  banc  de  uniiatis  essentiaac 
personarun    varielate    propoiieos   4isUnotienen  ^ 


baereticus  episcopo,  quia  noo  poterat  resislere  sa-  \  unum  scilicei  esseMia  et  naturat  indivisiliiien,  ve- 


pientiae  etSpiritui,  qui  loquebatur.  Adnirans  «rge 
auper  doctrina  doniai,  non  eispeciai  ut  seaienlia  jv> 
dicum  proferatWi  ipse  proprio  ore  sa  aeelanaae 
victum. 

28.  Populis  vero  cam  eplseopts  et  clero  pia  devo- 
lione  Deum  lattdaatibus>eo  qaod  preftratos  silCbrh- 
siianorum  praedo,  qoi  sedooebat  illos  die  ac  nacte» 
Cflecos  quidam  astiift,  importunis  vocibus  conqueren- 
-do :  Hen,  hiquh,  aline  doctor  Isidore,  diu  est  qiiod  dft 
tua  sanctiUle  percepi  famam ;  sed  nunc  assistena^ 
boniute  tua  privatus,  te  videre  non  mereor.  Intuitus 
autem  eum  Gregorius,  B.  hidorum  dissimolantem 
precabatvr  bt  ponliflcalem  chrrothecam,  quam  manu 
lenebat,  sibi  porrigeret.  Qua  impetrau,  in  conspectu 


rum  Deuia,  de  quo  Mi^ses  dicil :  audi,  Israel,  Domi* 
nus  Deus  tuus,  Deus  unus  est  :  qui  nequai|iiam  vel 
eogitatione  a  fidelibus  est  dividendus  ut  non  in  laby- 
rintho  erroris  volvaniur  :  qui  ubique  lotus  et  iniciger 
est,  per  essentiam  sive  per  pr«seniian  majesiaiis, 
quod  idemest;  intra  omnia,  sed  non  indusus;eiira 
omiiia»sed  non  eiclusus;  neclooaiiier  tamen :  qui  cun 
sit  simplicissimus  secundum  niajestaiis  diviniuieni,  est 
tamen  trinus  secundum  personarum  distinctioaem; 
Pater  ingenituSy  semper  omnipoiens ;  Filius  unigeniitts 
de  Patre»  semper  inseparabiliier  iiaius;  amborum  au- 
lem  Spiritus,  inseparabiliier  a  Patre  Fiiioque  semper 
procedens ;  uiideetuuuiu  sunt.  Praeterea  iu  uua  Cbristi 
persona  duas  profitemur  nativiuies  aique  naturas; 


omnium  fidus  surreiit ;  et  caeci  oculos  ea  Ungens,  G  ^^^\xi  sciiicet  sempiternam  ex  Patre,  secundum  quam 


dara  voce  dixit,  Dominus  Jesus  Gliristus,  qui  per  B 

Isldorum  ocnlos  mei  cordis  illominavit,  sanctis  ejus 

■merflls  oculos  eorporis  nil  ad  confirmationem  fidei 

'dfgnetiir  ifhiminare.  Quo  dicto,  de  palpebriscsci  san- 

guine  erumperite,  visum  >e(ffepit,  vociferaniibus  in 

laudis  Jubiro  exlnde  populis.  feeatus  antistes ,  vix  si- 

tentio  hnpetrato,  docuit  Chrisluin  Jesum  verum  Deuni 

let  verumhomhiem  esse colendum,  atque \\\  una  ejus- 

*dem  persona  diias  esse  subsiantias,  divinam  scilicet 

et  humanam  :  divfnam,  quia  Deo  Patri  semper  manet 

toaetei^um;  hnmanam,  quia  6x  intenierata  maire 

'^irgine  eo^plt  esse  hodiemos. 

\  A.  EiHMu  beati  IMoriad  BrmUicnem,  (Vide  infra 

ad  fipistolas  S.  Patris.) 

S  %.  AUa  epi$iota  ad  tumdem.  (^ide  ibld.) 

i  5.  Bfi$iota  Brauli&mt  ad  S.  /sitforam.  (Vide  ffbid.) 

1 4.  JlssponsNm  8.  Iridm.  (Vide  ibid^) 

H^APUT  IX. 

Synodui  Toleti  habita.  —  PrcBclara  in  rhorbo  prospih 
ratioad  f^icemdbitdm, 

92.  Gum  IgHoT  gfbriosus  doetor  hidords  divefsfs 

eerascartst  mhnculorukn  sfgniis,  et  fama  sanctitatfs 

^s  per  tinfversuta  fere  orbem  dffTunderetnry  pro- 

*  Beee  m  quaria  «fnorit^,  iub  Sieenando  rege  teie* 
^ata^  lub  quo  et  ipH  diem  suum  obiii  hidorus,  lU  Jt- 
deptu>niu$  innuit.  Sed  niiiH  eorum  quoi  pottea  huie 
iynodo  tribuuniur^  dierta  scUicei  fidei  confessio  in  «a, 
nisi  atiis  verbis  iegitwr,  Quare  aucloris  iicenlia  hcec 
iuarit  non  taudanda,  suo  potius  quam  synodi  sermone 


Beo  Patri  aequaiis  manens,  est  immorUlis  et  impassihi- 
lis,  alteram  vero  temporalem  ex  matre,  cum  anima  as- 
sumptam,  secundumquam  pro  nobis  pati  atque  mori 
dlgnatus  est;  unde  verus  Deus  et  verus  bomo  in  una 
persona  est.  Quld  autem  sit  gi^ere,  nasci  vel  pro- 
cedere,  hbc  si  non  capimus  sinu  mentis,  capiamus 
shiu  fidei  el  salvi  erimus.  Omnes  uefarias  hxreses, 
vioh  minus  quam  suum  prxcipilium  exlionens, 
enerVavit  et  analhematizavit,  inaxime  exsecrabileu 
\b\  odlbilem  Arli  sectiam,  necnon  et  Acephaliiarum 
h(ef^ri&*m  ^upersiilionem  :  quas  ^>se  a  tota  Ilispania 
ell^atliis  Vebementi  ihvigilationc,  [lairis  sui  praede- 
^ssorf9que'L(i!thdri/sanctitate  et  doctriiia  perspicui, 
findente  Stuifio,  gladiis  verbi  1)01  persequendo  ell- 
t^mlnavit,  conTudit  ac  peniius  enervaVlt.  Romano 
eiiam  pdntifici,  locoheaii  l^etri  apostoii  substituto, 
eo  qubd  sit  'Ecclesf»  Dei  caput  in  his  guae  ad  Deum 
jjef tlnent,  a  fidelibiis  omnibus  debere  obedire,  cla- 
iT8Sii[nis  ^ancurum  IScripturarum  testimoniis  appro- 
baivtt  :  >>  quibns  etiam  contestando  prohibult,  ne  un- 
quam  membra  a  suo  capite  sejungerentur;  volenti- 
bus  praesumere,  maledictum  intentans.  Regibus  et 
principibusleges  instituit;  Ecclesiae  Christi  saeerdoti- 

proN«fiiiaise  anlatMf.  iiu^ieaMms  "IHnionlas  :  tted  in 
Toleiana  synedostrieiiesdfaia.  lalios  en^Meamuria 
synodo  ilispiiieiisi  ii,  can.  f  3. 

^  idem  ebservat  iii*t<4nwy-de J^aii^apentiflfcg tn 
dicu  syaode  'Metaaa  iv« 


R 


VITA  SANCn  ISIDORI. 


46 


bos  catboTicam  fiilei  regiilam  iradidil;  «  ofQcia  et  A  monachorumy  sancllmonialiiun,  quoruro  sancius  con- 


^radus  cunclorum  ordinum  exposuit,  sacroruin  jura 
ostendil  civibus,  et  cunctis  domesticis  (idei  popnlis 
disclplinara  Cbristianae  religionis  iosiDuavit.  Ad  ulli- 
mum  vero,  cum  omnia  haec  essent  ab  universis  ap- 
probata,  alter  Moyses  aiqoe  nostris  temporibus  le- 
gislator»  ore  prophetico  prosecuius  est  dicens  :  Cum 
10  bis  traditionibus  permanseriiis  puro  corde,  ia 
praesente  vita  pace  fruemini  ei  bonis,  et  in  aeleriia 
gloria  congraiulabimitri  hiude  perpelua ;  cum  auteni 
licc  prftcepta  dereliqaerltis,  appreliendenl  Vos  mira 
mala,  et  cadet  gens  Gothorum  fame  et  glatlio  inimi- 
corum  et  peste.  Cum  autem  conversi  ad  Domioum 
Deum  'vesirum  rueritis  perquirentes  ea,  possidebit 
semen  vestrum  portas  iuimicorum  suorum  et  erit  vo- 


J 


Tessor  doctor  ei&tilerat  et  susteniator)  cooctarumquft 
illius  civitaiis  plebium,  cum  clamoribus  et  roagno 
ululatu,  eum  susceperunt  (rumpentes  capilios  capi- 
tls,  "barbas,  facies  et  vestes  scindeotes) ;  ut  si  ferreum 
posslderet  quispiam  pectus,  solveretur  mox  io  lacry- 
mas  et  lamenium  totus. 

54.  Et  dum  in  prxdicti  mariyris  ecelesia  Juxta 
^ltaris  cancellum,  iu  medio  ponereiur  choro»  muiie- 
runi  turbas  longius  stare  praecepit;  ut  in  secipienda 
Ipse  poeniientiam,  virorum  (antum,  nob  mulieruro, 
clrca  eum  praesentia  cerneretur.  Et  dum  a  praedictis 
suls  episcopls  qui  cum  caeteris;  qui  ad  boc  iriste, 
llcet  sanctum,  convenerant  spectacuJum,  insolabili- 
!)us  resolvebantur  lamentis,  in  cinere  ^  inyolvereiu^ 


liis  glorla  major  quam  fuerit  unquam.  Posl  haec  ac-  ^  et  cilicio,  expandens  manus  suas  ad  ccelum^  ita  ex- 


cepta  benedictione  valefacientes  Sancio»  omnes  ad 
propria  sunt  reversi. 

Z5,  Beatus  auiem  Isidorus  primas ,  per  aliquot 
diesToIeii  moram  faciens,  verbo  sanctae  praedicaiio- 
nis  infaiigabilis  persistebat.  Ei  licei  plura  monaste- 
ria  servis  Dei  construeret  miro  opere,  dum  esset 
Toleti,  parvissima  erai  cella  comeotus.  Inde  regres- 
sus  Hifiipalim,  cum  ^  fatigatum  corpus  a^griiudine 
assidna  aniroae  natura  subtiliter  provideret  ^  (iicet 
]n  multorum  admirationem  lorga  eleemosynarum 
disiributione  eempcr  fuerit  usus),  tania  eleemosyua 
coniiiiuis  diebus,  per  sex  inenses  seu  aropUus,  pliis- 
quam  erat  solitus,  monachis,  scholaribus  et  paupe- 
ribus  ab  eo  est  erogaia ,  ut  ab  orienie  sole  usque  ad 


orsus  est  dicens  (Tu  Deus,  qui  nosti  corda  bomi- 
Hum ,  et  publicano  looge  posito,dum  pectus  percuieiet, 
dimittere  peccata  dignatus  es,  ei  Abrahae  pairiar- 
chae  sinu  recipere  voluisti,  suscipe  hanc  confessionem 
meam ;  et  peccata,  quse  innumerabiliter  contraxi,  ab 
oculis  differ  tuis.  Non  reminiscaris  mala,  et  juveutu- 
lis  delicu  ne  memioeris) :  Tu,  Doroiue,  non  posuisll 
pCKnitentiam  justis,  qui  non  peccaverunt  tibi;  sed 
mihi  peccatori,  qui  peccavi  super  numerum  arena 
roaris.  Kon  inveniat  in  nie  hostis  aotiquus  quod  pu-^ 
mat.  Tu  scis  qiiia,  posiquam  inrelix  ad  ouus  istud 
potius  qnam  ad  honorem  in  banc  sanctam  Eccle« 
siam  indigne  perveni,  peccare  nunquam  finivi ;  aed 
ut  prave  agerein  laboravi.  Sed  quia  tu  dixisii :  lo 


vesperom  io  distribuendo  pauperibus  substaniium  iQ  quacunque  hora  peccator  se  a  viis  suis  converleriL 


muUam^  maneret  occupatus.  Post  haec  infirmiute 
aegritodinis  fessus,  dum  febris  in  corpore  convalesce- 
ret,  ei  cibum  ejiceret  debiliiatus  stomachus  (ut  suis 
exempIumreIinqueretpQenitendi),adpoenitentiamcon- 
valait  (ut  quod  suis  semper  docuerat  verbls,  opere 
quoquei  palam  cunctis  expleret,  et  cum  Apostolo  di- 
ceret,  Imitatores  roei  estote,  slcut  et  ego  Christi. 
Convocato  ilaque  clero  et  omni  populo,  rccit  se  a 
discipulis  suis  ad  ecclesiani  leclo  deferri);  atque 
reverendae  vitae  sancium  Joannem  episcopum,  et 
pneclarum  virum  Cpartium  aniistitem  beatissimum 
(quos  sibi  vitae  sanciitas  vincuio  aniiciiiarum  anne- 
xoerat)  jussit  statim  «t  essent  praesentes.  £t  dum  a 
cellula  sua  ad  ecclesiam  sancti  Yincenlii  martyris 


omnes  iniquitates  suas  traderes  oblivioni;  hiyusprA- 
cepti  memor  tui,  claino,  uiique  cum  spe  et  fiducia, 
ad  te,  cujus  coelum  noa  sum  dignds  aspicere  pm 
roultitudine  pecCatoruro  quae  cooversantur  in  roe« 
Adeslo  et  suscipe  orationem  roeam,  et  mihi  peccatorl 
da  veniam  postulatam.  Quod  si  cccii  non  sunt  roundi 
in  conapeciu  tuo,  quanto  magis  ego  homo,  qui  bibi 
iniquitates  quasi  aquas,  et  sumpsi  claustra  « poccail, 
His  consummatis  vivificum  corporis  et  sanguinis  Do- 
mini  sacrificium,  cum  profundo  gemitu  cordis  indi* 
gnum  se  Judicans,  ab  ipsis  sascepit  pontiflcibus. 

'35.  Deiode  eorumdem  cpisooporum  et  quicunque 
de  clero  erant,  cuoctarumque  plebium  (per  omnia 
nobis  praebens  bumiliuiis  exempluro)  veniam  preca- 


adduceretur,  cuocta  agmina  clericorum  (scholarium,  D  hatur,  dicens  :  Deprecor  voa^  sanctiwimi  dofliioi  mei 

gttmiH  torpm,  ele. 

0  Pareothesi  inohisa  sunt  oddita,  ut  hine  «ide  »§»* 
nulla  alia.  Quae  ()  inclusimus,  vetut  ab  auctore  Vit» 
originariam  relationem  Interpolante  insert^. 

« 1n  edtiis,  n^  imo  eHwitm^  ub  cltteMmiperm  mini 
expoicerei  cimre»,  Foerunt  autem  hi  duo  episcopi, 
jMnndi  liipci^  ^utt  boJie  PcnmM  (Imr;  el  Efmr$iu$ 
licdiem^  vulgo  SetUla  ia  Vi^;  Mhe  coneitte  T^a-  i 
tano  iv  mbacripti ;  et  pest  iMrppelitam  fliBpaiaiMM  ;- 
mimk^  ■ecundum  ordinem  sediua.,  apud  Carakn  u 
S.  Martino  ia  Geographia  sacra  eiMHBeralanmi. 

«  Mem,  VI  ccioitra  pcccalum  :  qued  nigi«  pro- 
barim?  est  enim  coloctrum  flos  i^roi  iiotit  c  et  .ate 
eontimuiia  Bieia^hera  juugiiuf  priori  aen  ■haioiili, 
fua  se  dieit  SmMm  Quaai  a^M  MkHm  «uifil* 
taiem. 


\  ide  feis  hahenlfif  can.  59  el  40. 
^  Bmt  iraMcribitur  RedelRpii  eleriei  /ifuem  ar- 
cbidiaoonum  appellat  S.  Isidorus  in  epislola  ipsi  in- 
scripia)  de  obitn  S.  Isidori  relatio  cuin  hoc  exordio 
hie  omisso  :  Vtfam  ctt  mtftt  ut  tn<B  canctitati  brevi 
exponercm,  quomodo  boncs  recordationic  dominuc 
memc  IMofuc ,  Mccpukcnm  &ccMk  ucciropoiiUtnuc 
e^opuc^  pccmleutiam  ucceperk^  cuamquc  confescio^ 
uem  erga  Deum  vel  hominec  fmbuerit ;  vcl  qumMdo  dc 
koc  cmario  mi  mckm  miqravit,  fidciic  prccnotatiomc 
mem  ct§io  tum  dUccHom  uotciccrem,  Qucb  rec  mc  pri" 
mmm  ccmpulit  pro  hac  coHiciiudinCt  ^uam  cx  amorc  in 
mm  -mlfcnia^  mstrec  charitati  ^ratim  f$§erc  :  deindc 
4piia  vera  cnpprinm^  nefMO,  ct  quod  de  co  pauea  dc 
multic  coiligerc  potui^  te  orante  dicerc  cogor,  Dum 
fmom  fiium,  «leicto  qua  cortc  jam  protpiccrct,  ct  fati^ 


TITA  SANCn  iSIDORI. 
neerdolM,  iAiicUiim|ii6  eoBgregaUonem  clericoniDi  A  moribus;  dutn  eamdem  oeciilo  dilo  ftingiilis  cireunh 


•I  populi,  ut  pro  me  infelice  et  pleno  sorde  peccatl» 
?eitni  ad  Dominam  dirigalQr  oraiio;  ut  qui  meritis 
Mii  srnn  dignusy  merear»  Tesiro  saltem  intercessu, 
obtinere,  impefrata  clementia,  meorum  veniam  deik- 
tomm.  Dimitie  mihi  indigno  quod  in  unumquemque 
Testrum  commlsi,  si  quem  conteiOpsl  odio»  si  quem 
Isesi  iraseendo.  •  (Tides  virtutum  exemplar,  a  quo 
omnium  paiema  sollicltodine  neoessilas  dependebat» 
dmn  magistrum  sic  conspicis  a  sibi  subjectis  veniam 
postulare ;  quia  boc  gratiosius  est  simpiici  amore, 
qaibus  prodest  offensos  aliqua  timere  occasione.  Imi- 
lari  labora  pro  viribus  ad  lanti  doctoris  bomilllatem 
ieciandum  :  est  enim  samma  humilltatis  species  sub- 
)lcere  se  minori ;  et  castus  Dei  timor  sive  sanctus. 


sUntibus  imitator  auctoris  reiiquit,  dicens :}  b  Si  ex 
toto  corde  dimiseritis  ea  qu»  In  vos  adversa  vel 
prava  hactenus  intuli,  dimltiit  vobis  Greator  Omnl- 
poleos  omnla  delicta  vestra,  lu  nt  sacri  loniis  anda^ 
quam  hodie  devotus  populus  est  percepiurus,  sii 
vobis  In  remissionem  peccatomm  :  el  hoc  osculum 
inler  me  et  vos  maneat  in  testtmonium  ruiaroram. 
Completis  bls  omnibus,  ad  ceiiulam  reversus  est  <• 

CAPUT  X. 

Smicll  hidari  obitut,  iqmUurti^  efntaphium;  «oria 

€ficoifita. 

36.  Aliis  etiam  eontinuis  tribus  diebus,  similiter  a 

dero  et  innnmerabili  plebium  exercitu  (qui  quotidie 

numero  aagebatur,  sancti  Pairis  exitom  sibi  lamen- 


qoi  permanet  In  ssculom  sfleculi,  est»  se  non  elato  n  ubiiem,  cmlesti  aulem  curis  delecubilem,  videre 


eorde  prsferre  alicul.  Deinde  bestos  confessor  sub- 
Jeclt :)  DimlttiU,  obsecro,  nonc  saitem,  domini  mei» 
mihl  insunter  pelenti  ,*  imo  et  si  qoid  deliqui,  pesoi- 
tenti.  Et  dum  omnes  voce  magna  pro  eo  indulgen- 
liam  cum  lacrymis  postulassent  (licel  ab  aliquibus 
objicereiurquodille  qui  sanctiutis  rulgebat  culmine, 
0on  peccaiorom  precibos,  sed  e  converso  illi  ejus 
Jttvsrentur  obteniu,  qui  mentis  et  corporis  integri- 
Ute  ab  ineonte  aUte  se  Domino  consecrarat.  Dum- 
que  aniversi  singulares  viri  virtutes  narrsnt,  cir- 
eomauntes  admonuit  iUrum,  dieens  :  Sanctissimi 
domini  episcopl  el  omnes  qui  adsunt,  rogoet  obsecro, 
otcbaritatem  invicem  vobis  exhibeatis,  non  redden- 
tes  malum  pro  malo,  nec  velilis  esse  susurrones  in 


capientes)  slmiliter  ad  [ecciesiam  dacebatur,  et 
sanct«  prmdicationls  verba  sitientibus  inrandebat, 
et  revertentem  a  nnpiiis  Dominum  gaudens  excipere 
gestiebat,  quasi  opuu  obviam  Christo  et  oelesti 
curix  inviunti  ad  lam  ceiebre  epithalamiam  proce* 
dens,  episcoporum,  dericorum,  principuin  et  popu- 
loram  caterva  valiatus.  Postdlem  auum  oonfessionis 
vel  pQsniUntiaB  quartum ,  in  ecdesia  sUns,  peracto 
sermone  ad  populum ,  expandens  manus  ad  CQsIom 
ac  benedicens  omnibus,  Deo  sibi  hactenus  tndilum 
gregem  commendans ,  sanctuin  Domino  tradidi^spi* 
riium ;  nobis  sui  corporis  pretiosissimam  margarium^ 
digna  veneraiione  amplectendam,  relinqoena.  Pooti- 
flcls  autem  animam«  a  corporis  ibeca  resolMUm, 


populo ;  ut  dilecilonis  vinculo  connexi,  noo  reperiat  Q  populi   ut  cernuiit,  emittunt  voces  et  ululatu«  ad 


n  vobis  lupus  rapax  relictum  quem  auferat.  Dum  igi- 
lur  anieolqae  debitoram  vlncula  vel  chirographa 
condonasset  (qu»  fere  innumerabilia  videbanHirt 
qood  etiam  ad  eximi»  booiutis  ejus  excrevit  indi- 
ciam,  coepit,  resumptis  divina  virtute  viribus,  Um 
profusis  ccelestis  pabuli  itisisiere  dapibiis,  um  co- 
piosa  divini  mysterii  populis  apponere  rercula ,  aique 
diem  qua  ad  viUm  nasceretur,  qua  cum  Apostolo 
cnplebat  dissolvi  et  esse  cum  Christo,  cunctis  laetus 
Insinuare ,  ut  indubiUnter  asseras  eum  spiritu  sier- 
bIs  semper  inierfuisse  conviviis  :  atqiie,  quarovis 
gravl  complos  niorbo,  scd  quo  roagis  inflrmatus 
forlior  et  potens,  verbo  exemploque  pracdicare,  um 
consUnter,  um  pradenter,  Um  afOuenter,  at  ad 


ceelum,  taniiPairis  decessum  amarissimisslngultibus 
plangentes.  Inundat  civilas  Hispal^^sis  fletibus; 
episcopi  pasiorem  ,  principes  ^^eceptorem  ,  clerici 
doctorem,  monachV  ^/.  ...oniales  rectorem  et  sosun- 
Utorem,  pauperes  patrein  et  defensorem ,  vollu 
lugubri  cordis  amaritudinem  praeUudeoles,  insola- 
biliter  plangebant.  Non  multo  posi  luctus  convertitur 
in  gaudinm,  amaritudo  in  dalcedinem,  vox  plangen- 
lium  in  laiidem,  desperaiio  inconsolationem,  eo  quod 
Sanclus  non  fnerii  passus  adeo  eos  diu  trisUri : 
nam  de  corpore  ejus  Uniaeffluxit  fragrantia,omnium 
aromalum  vinceos  odorem,  ul  omnes  qui  aderant 
cedesti  viderentur  perfrui  beaiitudlne.  Dlversarum 
ftgritudinum  conveneront  inflrmi,  qui  non  solum 


ccelestia  festinans  ipse,  assistentes  quoque  festinare  d  sancli  corporis  uctu,  verum  etiam  solo  odoraiu. 


compellebst.  His  iuque  gestis)»  residuam  egenis  et 
pauperibus  mox  dari  jussit  pecuniam.  (Sed  etiam  hoc 
quam  prttdpue  landis  illius  clarificat  titulum,  quod 
dominic»  pacis  prseco  latorque,  ab  omnibus  studuit 
osculari,  et  pacem  (accipere)  quam  ore  praedicabat  et 

•  Hm  animadveraio  non  habetor  apud  Redempium, 
sioot  etiam  infra  alia  quoNlam  puncta,  que  verosi- 
mlliter  adjecta  sunl  ab  aoctore  nostro,  muita  ampii- 
flcstione  ubiqoe  oso ;  nisi  dicere  quis  roalit  ipsum 
Redemptom,  abbreviatum  duniaiat,  a  nobis  haberi. 

^  Brevius  apud  Redemplum  :  Inierea  se  ab  omnibui 
mculmi  auduit^  diceiu* 

•  Additarapod  Redemptum  :  Et  poH  diem  eonfe^ 
liem  ed  fmmteutim  ^aorfnat,  potkfrakmjuffiter  curam 


pristin»  redduntur  sospiuii.  Ad  Um  insignia  singu- 
laris  viri  meritoram  doua  uberius  cumulanda,  ac 
camulatius  exaggeranda,  quadragenarios  aecedit  an« 
norum  numerus ,  mulllplici  sacramento  dicaius ; 
quorum  in  spatio  fnnctus  ac  defunctus,  Dei  in  se  plo- 

et  pmem  «anm  eonsvmnuitiil  in  puu^  pridie  Nonae 
AffrUis^  luna  xix,  osra  dclxxiv,  boc  est  anno  Christi 
fl5t>,  quando  Pascha  agebatf  r  pridle  Kalendas  Apri- 
lis  :  adeo  ut  appareat  hanc  confessionem  faclam  esse 
ipso  sabbato  saiicio  :  qa»ndo  celebraiidtis  erat  solen- 
nis  calechumenoruin  baptismus,  quod  ipsiim  indi- 
cant  vcrha  iroinediate  praeflressa  :  et  sic  mortuos 
fuerlt  seric  i  Paschaiis  nebdomad». 


419  TITA  SANCri  ISlDORI.  «» 

nittime  inlubitanttf  et  eoopemnte  gnUa  eTldenier  A  Qoit  pinitui  sam ,  omaiboi  pro  me  Clirisa  MaiUoai 


oslenderet,  quod  perfeclionls  sibi  cnlmen  m^rsUci 
sacramentom  nnmeri  consignaret.  Adveriat,  dilec- 
lissirai  fnilres,  charitalis  vestrae  intoitos,  aitendaC 
quantos  fuerit  in  sanctis,  quam  admirabilis»  quam 
iaudabiiis,  quam  magnificus,  quamque  gloriosus  iste 
Saiicius.  Alius  namque  sanctorum  caecos  iUominal, 
alius  ieprosos  mundat,  a]iusrontborganasolTil,aline 
surdis  auditum  resUtuit,  alius  clsudo  gressom  fir- 
maly  aiius  defunelum  cadaver  ad  vitam  reyocat,  alius 
a  taclu  baustuque  lethifero  consenrat  illssos»  alius 
quovis  morbo  ssnat  ailriios  :  unicoique  enim»  sicut 
ait  Apostolus,  datur  manifestatio  spiritus  ad  uUiita- 
tem.  Alii  quidem  per  spiritum  datur  sermo  sapientiae, 
alti  sermo  scienti»  secundom  eumdem  spiritum. 


imploranUbuSyferre  subsldium.  Qua  vlsione  IsM 
semper  et  hUaris  Tidebalor ,  sed  tamen  quodammod» 
anxius  semper,  pro  patris  suspirans  praesenUa.  Se4 
perfeciissiffli  viri  quid  mlracula  notem,  qoid  vlruites 
magnificem »  qoid  scientiam  pnedlcem,  qoid  doctii- 
nam  commendem,  qoid  mores  extollam?  Nam  in  apo* 
slolico  viro,  imo  post  apostolos  GhrisU  aposlolo» 
virtntom  oonsonanUam  quld  qu«ras«  com  in  eo 
pmdentiam  Noe,  fortitudinem  Abrab»,  temperantlam 
Isaac,  josUtiam  Jacob,  paUentlam  Job  evidenU  railone 
conspicias.  Uiide  in  Isidoro  scienU»  laudes  emioeo- 
Uam,  com  In  eo  Moysi  el  Eli«  niireris  prseenliam! 
Qoid  doctriiue  praeferas  graUam»  in  qoo  doctoris 
genUum  veriiatem  eioberare,  disciplioam  splrHo 


alteri  fldes  in  eodem  spirito,  alii  gratia  sanitatum  in  B  fervere,  zeloro»  scienUam  abundare  reperies?  Qoid 


000  spirito,  alii  operaUo  virlotom,  alii  propheUa, 
alii  discreUo  spirituom,  alu  graUa  liogoaruro,  alii 
inlerpreuUo  sermooum :  h»c  autem  omnia  operatur 
nnus  atqne  idem  spiritus :  cujus  dono,  cujus  munere, 
co)os  graUa,  cujos  iargiute,  cujus  insUnclu,  cujos 
inspiraUone  repletus  electus  Del  confessor  Isidoros 
bis  omnibas  gratiarum  muneribus,  bis  diarisroatum 
deois  ita  refulslt  ad  plenum,  ot  com  h«c  enomerando 
Aposlolos  describerety  in  Isidorum  menUs  conspeo- 
tum  direiisse  viderelur,  in  quem  conclorom  prae- 
ccdeoUom  dona  jostorom  confiuereol,  el  a  quo  la 
seqnenies  derivau  decrescereni. 

37.  Dormivil  aotem  B.  Isidoros  *  «ra  dclx,  anno 
ab  incomaUone  Bomini  dgxxu,  sana  doctrina  sanoqoe 


morum  gloriflces  clariutem ,  in  qoo  SUphani  lor^ 
nenu,cmterorumque  ChrisUseqtiadom  eernesprin* 
cipare  consUntiam? 

38.  Sed  qoia  in  his  non  esl  sopersedeodum  ad 
praesens,  ne  protracU  lecUo  fastidium  generet  ao* 
dieoU,  ad  proposituin  redeamus.  Fuere  inUrea  cle- 
rict  et  scholares  peritissimi  quamplures  in  versibos 
et  carminibos,  agnoscentes  doctorem,  de  aceepto  ab 
eo  munere  pii  Patris  magnalia  eitollenies ;  inter  qooe 
honor  cleri  B.  lldefonsos,  archiprassol  ToleUnos  io- 
clyt«  sanetiutis,  qoi  de  pectore  magistri  doctrinis 
laUces  hauserai  purissimos  •  ad  magistri  decorem  la 
parte  ficclesiaa,  qua  sancU  doctores  qoiescebant, 
eorum  gesu  iniro  facit  opere  depiiigi »  et  in  cruce 


eonsilio  praesUnUor  cuncUs ,  el  copiosus  operibos  G  argeutea,  qu»  sanctorum  supeijacebat  monnmenUs, 
cbariuiis  tlierom  bonorum  senior :  non  caligaverunl     boc  carmen  signavit. 


ejos  oeoli,  et  dentes  ejns  non  snnt  moti  de  loco  soe. 
Deoique,  ut  saocli  corpus  cum  honore  debito  sepeli- 
reinr,  omniom  fuit  una  volunus,  eadem  vou,  idem- 
qoe  desideriom.  Et  qoia  sanctissimus  doctor.Leander, 
ameqaam  migraret  ex  corpore ,  fratrem  suum  bunc 
beatissimum  juxu  se  sepeliri  expeUebat,  el  gloriosa 
viit^o  Florentiiia,  eorum  soror,  idem  de  se  suromo 
exopUveral  deslderio,  sepolcrum  sanctisslmi  corp<H 
ris  Isidori  mediom  honorifice  locaverunt,  S.  Leandri 
*ei  S.  Florentinae  sepulcro  illud  hinc  iiidejungentes, 
aoroqoe  el  argento  plurimo  caelaU  operis  decorantes. 
Inierea  plores  fuere  divino  illominaU  dono,  qui  vide- 
ront  SancU  animam  in  sublime  ab  angeloruro  mulU- 
tudine,  in  voce  laudis  et  jubilaUonis ,  delerri ;  el  0 
Gluristum  Dei  Filinm,  cum  innumerabili  sanctorum 
caierra ,  obviam  ei  procedentem.  Quidam  etiain ,  co- 
Jos  vitae  continenUa  satis  imiubilis  videbator,  qoi 
eumdem  confessorem  soper  omnia  dUigebat.com 
caso  einergente,  trisUtia  nimia  consolari  renoens  an- 
j^laretnr,  se  raptum  in  exsUsi  tesUbatur,  atque  hune 
egrq^um  pasiorem  inier  innocentium  torbas,  quos 
Herodes  pro  Cbriati  nomine  trucidavit  cum  martyrii 
palma ;  virginiutis  aureoia,  confessionis  coiona,  pri- 
niatom  unere  se  vidisse  fatebatur,  diceutem  sibi, 

*  Supra  ex  Redenipto  retulimus  mam  dlxxiv.  et 
nnnom  GhrUU  656,  qui  annus  mox  e  regno  Gintilani 


^  BPITAPHIOIf. 

Grox  baec  alma  geril  geminorum  corpora  fralmm, 
Leandri,  Isidori,  parlumqiie  ex  ordine  vatum. 
Tertia  FlorenUna  soror,  devoU  perennis, 
0  qoam  composiia  consorst  hic  digna  qoiesctl : 
Isidorus  mediusdisjungil  membra  duorum. 
Ut  qoales  fuerint,  libris  ioquirito,  lector  : 
Gogiiosces,  et  eos  bene  cuncu  fuisse  locoios, 
Spe  cerios,  plenosqoe  fide,  siiper  omnia  charos. 
DogmaUbos  cernas  borom  crevisse  fideles, 
Ac  reddi  Domino  qood  impia  jura  tenebanU 
Utque  viros  credas  soblimes  vivere  semper,  , 

Aspiciens  sorsum  picios  cooUode  videre. 

ITBIi  ALIOD.  , 

lii  laudem  Eeclesiie,  Ghrisio  regi  glorias 

Gonclnamos  jugiter : 
Et  virgiois  onico,  carmine  Davidico, 

Canamus  solemniur. 
Gloriam  Isidori,  meriiorum  memori 

Voce  sooenl  canUci :  , 

Grescat  laudum  cumulus,  gratoletor  populos, 

Et  cbori  angelici : 
Nostris  in  temporibos  pr^Kfulgens  hic  meribos, 

In  verbis  Dominicis : 

^  lloe  carmea  edidit  ad  21  Decemb.  Tama^  Ba- 
lazar. 


ErrorU  haereUei. 
(^Hlmi  de  Garlhagine,  nibil  ab  QcigUie 

Puerile  sapiens, 
(er  fiaea  Hispaai;»  footem  aapiemi»  (udit, 

Mirafaciens. 
BLspaii  im  praafuit  prioiaat  legeiD  dpcuii^ 

Qispaiius  Hiapaoiam; 
iadoetriii^.prgnMftaas,  erudfijuw  pmsdicaiiSj^ 

Fugpn&^idolatriam:. 
SieiwaU  framobiliSf,  peraUUt  immehiHa 

ia  Dei  ougoalihns ; 
mfecian»  cffileaUum  gaudiorum  prvmuim, 

Spretis  iemporaliiuis«, 
Per  fMlg/orem  operum,  eiemplar  Gcuciifecum 

Sese  clccQ  tribuit : 
Nii  a  coeip-  Yarians,  toius  ccelia  mbiaASt, 

Vitia  pccdoxoiui; 
Romanorum  dogmata  Cosmi  bic  per  climaiat 

Bisparafil  lai|;uis ; 
Hcsperiu  Qcsperiam«  luciCer  Ecclaaiam. 

Decoravit  clarlus. 
QrUmdiQi^tta  Arium.;du:um  adveraariumt 

Ratioois  calculo 
Conrudii  bk  maileus ;  cessii  bostia  feUeua» 

Vicius  in  propamlo. 
Iberi  devoiio  deci,  pieno  gaudiq^ 

Golat  patrem  patriae« 
Cnnumplaud»  dogmata  Gosmi  laudent  climau 

Doclorem£ccIesiae. 
Decus  arcbipraesuluou  sacerdoium  speculum  » 

Scripsit,  docte  moduians, 
De  fide  catholica  carmina  miritica, 

Ubros  iibris  cumulaua. 
^  Mahometi  cxciias,  pcrdejis  gentes  perdiias» 

lllius  miracula 
Nequlana  refelleret  mmsia  fuit  cedere  > 

Yiro  siae  macula. 
Ut  sincere  credidit,  sincere  sic  edidit 

Forroam  poenitudinis ; 
In  discendi^  perspicax  ,  in  exemplis  efficax» 

Docior  multitudinis  , 
Quis  ad  plenum  promere  pusset  vel  praescribere 

De  gesiorum  tltulis  ? 
Lingna  non  sufficeret,  dextera  deficeret« 

In  scribendis  singulis. 
EioremuB  igltur  bunc,  de  cujus  credltur 

Sanctilaie  firmiter ; 
Hostis  ab  insidiis  ut  nos  el  a  viliis 

Defendat  perenniter. 
0  depressorcriminum,  lua  nobis  Dominum 
'  Prece  reconcilies  : 

In  spe  nos  confoveas,  noxia  submoveas , 

Sordes  cuncias  expies ; 

"  IdakttmmptQ^  UohiaiHu  pasaifli  nedli  «vl  seri^ 
ptores  babent. 

^  Reiecimus  supra  aliquorom  sensom  de  Mahome- 
lis  in  Uispaniam  adventu :  quem  dum  hujus  epitaphii 
MKier  reetplt  ut  indabitatmn,  satis  indicat  longe  ju- 
Diorem  se  esse  S.  Udefonso,  cui  primum  epltapbium 


VIXA.  SAJ8CTI  BUMIRI.  tt 

A  Qoem  tecunk  eacoUmos»  frairls  tni  poscimua 

Leandri  sofliragia» 
Preces  nosiras  audiai,  audiens  auscipiat » 

i£terna  memoria : 
Doaoris  Fulgentii,  horum  fratrum  sociL^ 

Hecordari  volumus ; 
Qjoem  par  vitx  meriUimt  salutis  aoUiclUuil 

Etise  nesirse,  q^uaesunuis» 
YiEgmem  egregiam.  Fioreniioam  sociam  » 

Gum  fratribus  petimus» 
Ut  adiotrii  veniat,  et  ofl^ensas  lenial, 

In  quaa  nos  cecidimus ; 
El  leniri  Dominus  veUt  uibilominus  » 

Amen  cierus  concinai. 
Inierventu  Yirginis,  lahe  mundet  crUnims^» 
ft  Quos  pecealum  iH<iuinaL 

Pro  npbis  tam  celebris  YLrgo»  pulsis  lenelveift 

Yitiorqm..  advocei, 
Ul  qul  regU  omnia  miranda  potenlia  » 

Nos  in  coelia  cpUoceL 
Amen  ! 
40.  QbiitbeatusprQfessor<^subdieMomyuun,ik§iif^ 
lis»  temporibus  ChrisUauissimi  ^  CintUani»  yiftpftni» 
regis,  ei  Heraclii  «  imperaioris  KomattOff.unv  UUnfc 
videlicet  Heraclii  qui  crucem  Dominicam»  quan  ii^^ 
pius  rex  Cosdroe  asportaverat  loco  auMi«  iUerosntymiat 
resUiuit  aU|ue  exaltavit.  TestamAntum  nuUaa.  ciMir 
ciudit;  quia,  licet  faculiatibus.  abufuiana.  ui  Chsiaio» 
lamen  cum  pauper  spiritu  esaet»  onmia  qius  posside- 
bat,  priusquam  de  muudo  migraret,  distaUHiit  pan» 
^  peribus  et  egenis.  Sed  hoc  quoque  veram.  cundonifli 
erga  pairem  notavit  dilectionemi  qjuod  duas  ^f^nfi^ 
fere  perpetun  ardentes  et  pene  inex8iinguihiles«,  quA 
ab  eodem  naturali  arte  factae  feruniur ,^  unam  adcapal 
et  uoatn  ad  pedes^  in  locis  abdiiis  posuecunlf  und<t 
corpus  sauciissimum  «tuasi  conUouq  lununa  (ruecetur» 
4i.  luterea»  fratrescbarissimi,  dignuntestttihuBC 
aanclissimum  dociorcm  lau4U>us  et  praecomi&  vene- 
cotur  omois  Eeclesia;  s^d  maxime  Hiapaniarinii,  qju» 
specialius  prae  caeteris  saLuberrim&  cjus  nefulsit  doe^ 
irina.  Quis  enim  extollat  virum  in  mfaniiaoimii 
laude  venerandum,  *hi  pueriUa  omnium  veueratinne 
Jaudandum,  in  adolesccntia  tot  viriutibu&  plenum,  ui 
Xuveotute  tanta  bonitate  conspicuum»  in.  efuscopaiu 
tot  nUraculia  cUtrissimum,  in  seuectuie  tam  laodabUi 
prsedicatione  pecfunctum,  iu  senio  uim  imitabili  exiltt 
peroroaium»  atque  in  Une  tam  mirifieo  transilu  gio* 
rUicatum?  Quis  hnnc  non  prsdicet  aeterni  segiacon- 
apecubus  aceeplissimum,  qui  viu,  et  moribus  prae- 
suUtus  offioium ,  virtuUbos  famam,  signis  graliam» 
profecUbus  disciplinam»  scientiam  laudibua^  dies  ui- 
cremenlis,  et  fioem  unia  gloria  decoravii?  Nimirum 
cum  adhuc  vir  beaUssimus  corpore»  moiis  tssdio 
Hravaretur,  et  siliens  ad  fonlem  Tivum  apiritua,  nU 

tribuitur. 

c  Imo  fnridU  Nananm, 

^  Ciniila^  seu  Cintilanus  regnavit  annos  tres,  men- 
aes  octo,  ab  anno  636  usque  640. 

«  Beraclius  unperavit  ab  anno  610  uaq^e  ad  < 
641. 


ra  Vrril  SANGXl  (gipORI.  u 

in  coelo,  nil  in  tem  prieter  ipsum  deslderaret ;  q.uan-  ^  inielligcire  poteril.  Denique  de  bis  qo«  ad  nostram 


tas  in  oculis  divin»  majestaiis  fmerit,  quam  Deo 
elivus,  quam  angelis  acceptusi^  quatn  amabilis  bomi- 
nibus,^  quam  miraculis  clarus,  quam  viriuiibus  splen- 
didiis,  quaro  sijgnis  ma|^niQcuS|  quam  glorifica  laude 
dignus,  quanta  meritorum  apud  Deum  largiiate  mu- 
nificus,  quanta  apud  homioes  munerum  magnificentia 
conspicuvs,  in  exanimi  corporis  rediviva  Qinnibusque 
siupenda  saeculis  virtutuni  gratia  orbis  expertus  est 
universus.  Quanlum  enim  qualemque  transeuniium 
genitrix  altrixque  terra^  nihil  tamen  terrenuin,  nihi! 
caducum  sapientem»  Isidorum  produxerit,  foverit, 
tenaerii,  imo  ut  expressius  loquar,  mente  et  opera- 
tione  jugiter  in  coelis  inhaerentem  detinnerit;  ipsum 
testatnr  coelum,  sensit  terra,  aer  exclamat,  aquarum 
probat  utilitas,  sanitates  produnt,  dum  ad  divfni  nu- 
tus  impcria  Isidori  semper  placata  merilis,  et  ppeci- 
bus  prompla,  pie  petentium  votis  et  obseqiiiis  favent, 
et  commoditatibus  obsequuntur  ad  erudiiionem  Ec- 
cleslae,  et  laudem  Jesu  Cbrtsti  Domini  nostri,  qul 
vWit  elregnat  in  saecufa  saeculorum.  Amen. 

CAPUT  XI- 

*  Atbrcviatio  Braulii  CieMrau^usiani  episcopi  de  ot^ 
$aneti  hidori,  Hitpamarum  docioris. 

42.  Isidorus,  vir  egregius  (natione  GarthaginensrSy 

I  patre  Severiano  nobilissimo  ejusdem  patriae  duce 

genitus),  Hispalensis  Ecclesiae  arcblpraeso!  (Tirspanin 

primas,  sanctissimis  episcopis  et  confessoribus  Lpan- 

dro  et  Puigentio,  ac  sanctissimae  Ftorentlnae  virgint 

prxpositae  virginum,  exstitit  germanus)  et  sancto 


DOtitiam  venerunt,  ista  commemoravi.  Edidlt  tibros 
Difrereotiarum  duos,  in  quibus  subtili  dtscretfone,  ea 
qaae  confuse  usu  proferuntur,  senso  discrevit;  Proce- 
miorum  librum  unum ,  in  quo  quid  quisque  Tiber 
sanciae  contineat  Seriptura;,  brovi  subnotatione  drs- 
tinxit ;  de  Ortu  et  Obitu  Patrum  Hbrum  unum,  in  quo 
gesta,  dignitatem  quoque  et  mortem  eorum  atque  se- 
pulturam  sententiali  breviiaie  subnotavit ;  ad  gernia- 
num  suum  Fulgentium  episcopum,  OfGciorum  Nbros 
duos,  in  quibus  origines  officiorum,  cur  uuumquod- 
que  in  Ecclesia  Dei  agatur,  interpreie  stylo,  non  sine 
niajorum  auctoritaie,  elicuit ;  Synonymorum  libros 
duoSj  quibus  ad  consotationem  anim:je,  et  ad  spem 
percipiend»  veni«,  intercedente  rationis  ordine,  ex- 
^bortationem  erexit;  de  N^atura  Rerum ,  adSisebutum 
^regem,  Ilbrum  unum,  in  quo,  tara  de  ecclesiastico- 
rum  doctoruro,  quam  etiam  de  pbilosopborum  inda- 
gfne,,  obscnra  quxdam  de  elementis  absolvit;  de  Nu- 
meris  librum  unum,  in  quo  aritbmeticam  propter 
oumeros  ecclesiastlcis  In  Scripturis  insertos,  tetigit 
disciplinam ;  de  Nominibus  Legis  et  Evangeliorum 
Yibruffl  unum,  7n  qao  ostendit  quid  memoratae  per- 
sonae  mysterialiter  signiflcent ;  de  Haereticis  et  llacre- 
sibus  libnim  unum,  iii  quo  majorum  secutus  exem- 
pla.  brevitate  qua  potuit,  diffusa  collegit ;  Senten- 
tiarum  llbros  tres,  quos  floribus  pap?e  Gregorii  ex 
hbris  moralibus  decoravit ;  Cbronicorum  a  principio 
mundi  usque  ad  tempus  suum  librum  anum  ,  nitnta 
brevitate  collegit ;  contra  Judaos,  postulante  Floreii- 


Leandro  successor  sanetissimus.  (Vfr  iste  beatlsslmus  q  tina  germana  sua  praiposiU  virginum,  libros  duos,  in 
a  pueritia  studits  Iltterarum  tradltus,  Latinis,  Graecis    *  quibus  omnia  quae  fldes  catholica  credil,  ex  Legis  et 

Propbeiarum  teslimoniis  approbavit;  (de  ^  Nativitate 
Cbristi  sempiterna  ex  Paire  et  temporali  ex  maire,  ex 


et  ttebraicis  Ittteris  instructus,  omnium  loeutionis  ge- 
nere  ibrmatus,  in  trivi?  erudftione  conspicuus,  in 
qnadrivil  fnstigatione  perfectus,  divinis  et  humanis 
legibus  ad  plenum  eruditus ;  suavis  eloqulo,  fkigenio 
prsstantlssimus,  vita  quoque  atque  doctrina  fuit  chi- 
rissimus,  et  merlto  a  cunctis  ffispamarum  doclor  no- 
minatus.  Sicnamque  de  virluteiii  virtutem  proffciens, 
rerulsil  docior  exlmlus,  utsecundom  qnalitatem  ser- 
moDis  omnibus,  vtdetlcet  Latinis,  Graecis  et  Hebraeis, 
sapientibus  ae  minus  iotelligentibus,  in  eruditione 
eiisteret  aptos  atque  incomparabili  eloquenda  stre- 
nuus.  Nam  tantae  jucunditatis  afftuentem  copiam  in 
eioquendo  promeruit,  ul  ubertas  admiranda  dicendi 
ex  eo  in  stuporem  verleret  audientes ;  quod  audtia,  is  j 
qui  audisseti  non  repetita  saepius  memoriae  commen* 
darel. 

43.  Jam  vero  quantua  sapientia  ftierli,  ex  ejHS  di^ 
versis  studiis  etelaboratisopusculis  perfaclle  prudens 

*  Exsut  haeo  S«  BraolionU  ame  Opera  S,  laidoc^ 
etappellMur  prosnolatio  librorum  ejus  apud  Tamaium 
Salazar  ad  hunc  diem  et  alios ;  sed  nusquam  illis 
exstat  tam  laxe  deducia  quam  hic;  iii  non  videatur 
o^^rmaliodicenda^  sed  paraphrastica  elucidatio  ;  sic- 
iit  suprt  ^am  ia  ttedempii  clerici  recensione  de 
obitu  tsidori  observavhnus ;  et  uocis  similiter  ioctu* 
dimas  quge  videntur  interpolando  adiecta.  Nam  to- 
tum  boc  pnncipium  ita  breviter  compiexus  est  Bran- 
fio :  kidonis  egiregios,  Iffispalenstsepiscopus,  Leandrl 
eiHScopt  successor  et  germanus,  floruit  a  tempore 


Isaiae  tesiimoniis,  librum  uaum;  moralium  libros, 
B.  Gregorii  papae  rogatu,  compendiose  abbreviavit : 
Cantica  canticorum  secunda  exposiiiooje  elucidavit); 
de  Yiris  Illuslribus  librum  unum,  Deinde  nos  istos 
sugigessimus :  Beligiosorum  Begulae  librum  unum, 
quem  pro  patriae  usu  ei  regularium  viribus  decea- 
tissime  temperavit;  &e  origine  Gottiorum  et  regno 
Suevorum  et  Vandalorund  Historiae  librum  unom ; 
Quxstionum  libros  duos,  quos  qui  fegerlt  veterum 
tractatuum  supellectitem  recognoscit.  (  BibIiotbe<;am 
compilavit.  ^  Quartam  Psalterii  translationem  edidit; 
.  super  libros  Moysi,  et  Psalterlttm ,  et  qaatuor  Evan- 
gelia  Cxpositionem  non  minimo  Fnsndavlt  stodio;  in 
canonico  quoque  et  civill  Jure  permaxhna  composult 
fiistrumenta);  Btymologlarum  etlam  codfcem  nimias 
magnitodinis,  distinctum  ab  eo  titolis,  non  lihris ; 

IhuciUi  lm|ifiraioris  a  Becoredi  rogis  :  10  quo  quld- 
dain  sibi  aniiquitas  vindicavit,  imo  nostrum  tempus 
antiauitatis  in  eo  scientiam  sibi  imaginavit :  vir  in 
omni  locuiionis  genere  formatus,  ot  impertto  tfoeto* 
qat  secundnm  quatitatem  sermonis  existereC  aptvs» 
cougrua  vero  opportunitate  loci  incompsrabilf  elo- 
quentia  clarus. 

^  Huj[us  opuscuii  et  duorum  sequentium  non  If 
mentio  in  jam  citatis  editis. 

«  Ali(}uoi  scqueniiu.il  non  memhierunl  libri  edllL 


5!i  VITA  8ANCT1  I81D0RL  M 

quem  quia  rogata  ineo  fecit,  qaainf is  imperfectum  A  mm»  defensor  eiTium ,  attritor  saperborum ,  perae- 


reliqoerit»  lameD  ia  viginli  libros  divisi,  qaod  opus 
omnimoda  philosophis  conveniens  quisqais  crebra 
Tisitatione  perlegerit,  non  ignotua  diTinaram  hnma- 
narumque  rerum  merito  erit.  ibi  recluditur  diveraa- 
nim  artium  elegantia,  et  quaecunque  fere  aciri  de- 
bent,  restricte  colliguntur.  Sunt  et  alii  sancti  Tiri 
multi  libri  el  in  £cclesia  Dei  multo  cum  omamenlo 
inscripii,  quibus  eam  liqnide  prapmunivlt;  quem 
Deus,  post  tot  defecius  Hispanlae  uovissimla  lempo- 
ribus  suscitavity  credo,  *  ad  restaurandam  antiquo- 
mm  sapientiam»  quae  prae  nimia  antiqultate  fere  ia 
humanis  mentibusdefecerat,  ne  diutius  ignorantia 
aut  rusticiiate  veierasceret  populusGhristianus.  Tem- 
porum  igitur  series,  et  saeculi  astates  nescieiiti  populo 


cuior  et  malleus  bacreticorum  ;  et  quid  pluraf  Spe- 
culum  bonorum  omnium  factus  esl  mundo,  et  ideo 
Jam  sine  fine  regnat  cum  Cbristo.  Quo  vero  flumiue 
eioqneniije  et  qoibus  jaculis  divinarum  Scripiurarum 
seu  Pairnm  teslimoniis  omniom  ne&riaa  basreses  de- 
slruxerit  et  enervaverit ,  synodaiia  gesta  coram  ao 
Hlspali  vel  Toleti  acta  dedarant :  in  quibus-  ei  Ro- 
mano  poniifici  a  fide.libus,  ioco  beati  Petri  apostoli 
substitulo ,  debere  obediri ;  et  uni  Deo  in  trioitaie 
personarum  serviri ,  clarissimis  Scripturarum  leeii- 
moniis  approbavii.  Obiit  lemporibos  Heraclii  impe- 
ratoris  et  Ghristianissimi  Suinlitlani  Hispaniae  regis , 
illlus  videlicet  Heraclii  qui  crucem  Dominicam , 
quam  impius  rex  Cosdroe  a^portaverat,  loco  soo  Hie- 


aperuil,  sacrorum  jura  oslendit,  sacerdotibus  eccie-  B  rosolymis  restiluit  atque  exaltavit.  Dorinivit  auteni 


giasiica  ofiicia  el  gradus  cunctorum  ordinum  expo- 
auit,  regibus  et  principibus  leges  instituit,  judicibus 
avaritiam  interdixit,  civibos  el  cuncLis  domesiicis  fi- 
dei  populis  disciplinam  Chrislianae  reiigionis  insiaua- 
vit,  spurcitiam  Arianae  haeresls  a  tota  Hispania  gla- 
diis  verbi  Dei  persequendo  eliminavit,  malignam 
Acepbaliiarum  haeresim  coafudit  ac  desiruxil :  Gre- 
gorio  namque  praefatae  haeresis  aniistite  superato,  et 
aanctorum  tesiimoniis  Scripturarumque  auctoritate 
convicto»  docuit  duas  in  Chrislo  esse  naturas,  divi- 
nam  scilicet  el  humanaro.  Ad  ulliinum  vero  sedium, 
locorumy  regionuin,  omnium  divinarum  humanarum- 
que  rerum  nomina,  geuera,  officia,  caosas,  ei  quae- 
que  obscura  atque  ab  humanis  menlibus  fere  jam 


beatus  Isidorus  cum  pairibus  suis  aera  660,  sana  doe- 
irioa  sanoque  consiiio  praestaiitior  cunctts,  et  copio- 
sus  operibus  charitatis ,  ac  diversis  refulgens  mira- 
culorum  signis ;  in  quo  quaedam  sibi  antiquitas  vin- 
dicavit,  imo  noslrum  tempus  antiquitaiis  in  eoscien- 
Uam  et  miracula  iraaginavil :  cul  quasi  quadam  ap- 
posiu  laude  non  immerito  illud  phtlosophicum  a 
nobis  aptaiur:  Nos,  inquit,  iii  nostra  urbe  extraneo- 
rum  more  tanquam  liospiies ,  tui  libri  quasi  domom 
reduxerunt,  ul  possiinus  aliquando,  qui  el  ubi  esse- 
mus  agnoscere.  Tenuit  episcopatum  quadraginu  an- 
nis,  ei  sepuitus  est  in  senectute  bona,  angeloruni  so- 
ciatus  choris.  Afficltur  laedio  ei  moeroris  inundaiione 
eivius  Hispalensis,  dom  Untopatre  orbau  in  sorieoi 


lemou,  scribendo  patefecit.  Tanta  debriatione  scien-  q  voracissimi  deducilur  praedonis.  Interea,  fraires  cha- 


tlarum  claruit  praeditus,  ui  non  solum  nostris  tem- 
poribus,  verum  etiam  a  tempore  apostolorum  vel  an- 
te,  primo  homine  ct  Saionione  exceptls,  in  scientia- 
rum  vi^rietate,ul  credimus,  nemoexsiitit  illi  primus. 
Fioruit  temporibus  ^  Recaredi,  Luibani,  Wilierichi, 
Gundemari,  Sisebuti,  Suintilliani  et  Sisinandi  reguro, 
quos  ipse  ab  insania  Ariana  eroil,  et  io  fide  caihoiict 
confirmavit. 

44.  Fuil  praeiereaspirittt  propheliae  clarus,  in  elee- 
mosynis  iargus,  hospiiaiitate  praecipuos,  corde  seve- 
ros,  in  sententia  verax,  in  judicio  justus,  in  praedica- 
lione  assiduus»  in  exhorUtione  laetus ,  in  lucrandis 
Deoanimabus  studiosus,in  expositione  Scripturarum 
caulus  »  in  consilio  providus,  in  habitu  humilis,  in 


rissimi,  dignom  est  ot  huiic  sanctissimum  confesso- 
rem  Isidorum  omnis  iaudibus  attollai  ficclesia,  sed 
maxime  Uispaniarum  ,  quae  prae  caeteris  specialibus 
ejus  saluberrima  refulsit  doctrina.  Mam  sicul  Gre* 
gorius  doeior  Romas  successit  Peiro,  iu  B.  isidorua 
in  Hispaniarum  partibus  doctrina  Jacobo  successil 
apostolu.  Semina  namque  vit»  aeuni» »  quae  Imtis- 
simus  Jacobus  seminavit,  hic  i)eaiissimus  Isidorus 
verbo  praedicaiionis ,  quasi  unus  ex  qualuor  paradisi 
fluminibus ,  sufficienier  irrigavil,  atque  universam 
Hispaniam,  um  exempio  boni  operts  quam  fama 
sanctitatis,  velut  spiendidissimus  solis  radius  illumi* 
navit.  igitur  hunc  sanciissimuin  confessorem  atten- 
tius  exoremus,  quatenus  pro  nobis  miseris  peccatori- 


mensa  sobrius,  iu  oratione  devotus ,  honesUie  prae-  d  bus  ,  qui  adhuc  in  periculis  hujos  vitae  constiioii 

clarus,  semper  pro  Ecclesia  ac  veriutis  defensione 

mori  pronus  et  omni  boniute  conspicuus.  Prasterea 

pater  exstitit  clericorum,  doctor  et  sustenutor  mo- 

nacliorum  ac  monialium,  consoiator  moerenttum,  lu- 

tamen  pupiUorum  ac  viduarum,  levamen  oppresso- 

«  In  editis,  Ad  reHoMranda  antiquorum  monumen' 
fa....  quaii  quamdam  appo$uit  de$tinamt  id  est  futcrum 
seu  cotumnam^  uti  ea  voce  utuntur  SS.  Augustinos  » 
Fulgeuiius,  Beda  cum  Arnobio  :  quae  porro  sequun- 
tur,  brevius  ei  nervosius  sic  babcntur  in  edilis.  Gia 
non  immerito  iitud  phitoiophicum  a  nobit  aptatur  : 
ffoi^  itiquit^  in  noitra  urbe  peregrinantes  errantesque 
tanquam  Aosptles,  l«t  tibri  domum  reduxerunt»  Tuma' 
fem  patrioe ;  tu  de»criptiones  temporum ;  tu  gacrorum 
jura^  tu  sacerdotum,  tu  domesticam  publicamque  dieci- 
ptinam;tu  sedmmf  regionum^  locorum;  tu  omnium 


sumus,  apud  Deum  intercessor  assisut  assiduus  ,  ut 
qui  ejus  saeram  doctrinam  pio  amore  ampleclimur, 
in  praesenti  ab  insUntibus  periculis  eruamur,  el  posl 
hanc  vium  ad  societaiem  electorum  Dei  sacris  ejus 
inUrcessionibus  pervenire  mereamur. 
dtvmarttm  humanarumque  rerum  genera^  oficia^  cau- 
sa$  aperuisti,  Quo  vere  flumine  eloquentia  et  quot 
facutu  divinarum  Scripturarum  seu  Patrum  testimO'- 
nHs  Acephaliiarum  hmreum  confoderit ,  synodatia 
gssta  coram  eo  Hispati  acta  dectarant,  in  qutbus  con-- 
tra  Gregorium^  vngfatiB  hasresis  antistiimf  eam  asse^ 
ruit  vcrUatem,  Obiit  temporibus  HeractU  imperatoriM 
et  Christianissimi  Chintilani  regis^  sana  doctrina  pngs» 
tantior  cunciis,  et  copiosior  operibus  charitatis, 
>>  Regnarunt  lii  septem  ab  anno  bl^. 


NOTITIA  HISTORICA  IN  S.  ISIDORUM, 


AUCTORE  FABRICIO. 
(Ex  biblfoUMca  med.  ei  lid.  seutis.) 


IMdoras  Hispaleiiais,  sUrpe  Gothica  •»  Severiano 
p.ure  CaribAginensis  provlnciae  geniius,  vir  egregius, 
Hi  paui  is  superioruiii  scculoram  inferior,  Hispalen- 
sis  Ecelesi»  post  Leandrum  ^,  germanum  fratrem, 
A.  C.  (iOO  defunctam  episcnpus,  tti  omni  locuiiomm 
yenere  formatut,  incomparabHi  eloquio  elaru»^  cuju* 
ubertai  adnuranda,  ut  verbis  Hildefonsi  utar,  in  iiu- 
parem  verurei  audientei;  grammaticus  neccssarius 
judicio  eliain  eorum  qul  illi  detraliuiil  ^,  diein  obiit 
A.  636.  De  quo  ne  plura  dicam,  faciuut  quae  copiose 
de  eo  Lucas  Tudenais  aiiique  apud  Mabillonium 
Saec.  u  Benedictin.  atque  in  Actis  Sanclorum  tom.  1 
Aprtl.,  IV,  pag.  5i7  seq.  el  900  beq.  De  obitu  sancii 
viri  Reilemptus  Clericus  in  relalioue  id.  pag.  349« 

De  seriptis  Isidori,  S.  Braulio  Augustanus  in  prae- 
fittone  ad  libros  Isidori  (quam  repeiit  auclor  Vita 
tom.  I  Act.  Sanctur.  ApriL,  pag.  351,  et  suae  de 
lisdem  dissertaiioni  iniegram  praemisit  Oudinus  tom. 
I,  pag.  1583),  S.  Hiidefonsus  de  Viris  Illostribiis 
cap.  9,  Sigeberius  cap.  55,  Honorius  Hl,  40 ;  Ano* 
nymus  Mellifensis  cap.  %6;  Vincentius  Rellov.  Spe* 
euii  Mst.  lib.  xiiii,  31 ;  Triihemius  cap.  232,  et  e 
recentioribus  pneier  Labbeum  eique  laudatum  Ar- 
DoldQm  Wioniim  tom.  I  Lignl  Vitfc  pag.  244  seq., 
alioaqoe,  ttim  Caveum,  Oudinum,  eonsulendus  impri- 
mis  Niiolaus  Antonius  tom.  i  Bibl.  veieris  Hispanae, 
lib.  Vy  cap.  4,  pag.  250  seq.  Videor  autem  mibi 
accum  non  acturus,  si  et  ipse  seripta  ejus  breviter 
retQiero. 

Editiones  Operum  Isidori  hactenus  exslant  qnatuor : 
una  Margarlni  Bignxi,  Paris.  1580;  altera,  longe 
melior,  Madritensis,  Jo.  Griali,  1599 ;  teriia  Jacobi 
Breulii,  monachi  S.  Germani  Pari^iensis,  Ord.  Be- 
ned.,  Paris.  1601,  in  qua  praefaiioues  Madritensis 
editioiiis  omissas  aegre  feront  Colomesios  et  alil. 
Haec  recusa  est  Colon.  1617,  cujus  ordinem  sequar 
in  scriptis  Isidori  recensendis.  Novam  ediiionem 
qoam  exspectare  jussit  V.  G.  Jacobus  Hommey,  fala 
ejus  prteverteruot. 

I.  Originum  sive  Etymologiarum  libri  JJ,  praemis- 
als  trtbus  ad  Braulionem  epi&copum  Caesaraugusia- 
nam  isidori  episiolis,  et  duabus  Braulionis  ad  isido- 
mni,  quD  defuncto  deinde  Braolio  ultimam  manuni 
addidit  operi»  inqoe  libroe  digessit  utilissimum  sane, 

•  Vo6.«.  de  Hist«  LaI.  p.  263« 
>>  Blondellus  de  Episc.  p.  73. 

•  Vide  Thomae  Pope  Blount  Censuram  Scriptorum 
p.  336. 

'  Inde  Isidnras  de  Arte  Rhetorica,  in  antiquis  rhe- 
toribus  Fraoc.  Pitboei  p.  356,  358. 

•  S3fmphorianl  Camperii  commentarium  in  librum 
n  Isidori,  de  Re  Medica,  memorat  Mic,  Antoaius  u  h 


A  in  qoo  ex  optimis  scriptoribus,  eccieiiastieis  etiam 
non  paucis,  coliegit  breviierque  exposuit  de  omni 
ferme  argumento  pleraque  digoa  scitu,  et  rouSta 
bouae  notae  vix  alibi  reperiunda  :  lib.  i,  de  Gram- 
matica ;  ii,  de  ^  Khetorica  ei  Dialectica ;  iii,  de  qua« 
tiior  Disciplinis  matUemaiicis ;  iv,  de  •  Medicina;  v, 
de  Legibus  et  lemporibus,  ubi  breve  Chronicon  cap. 
uii.  desinens  in  anno  decimo  lleraclii;  vi,  de  Labris 
el  OfGciis  Ecclesiaslicis ;  vii,  de  Deo,  Aogelis  et  Fi* 
delium  Ordinibus  ;  viii»  de  Ecclesia  et '  Seclis  di« 
versis ;  ix,  de  Linguis,  Socielaiibus  et  Cogiiatione ; 

X,  Vocabula  ordine  alphabeti,  eorumque  Origines; 

XI,  de  Homiiie  et  Porteiitis ;  xii,  de  Animalibus ;  xin» 
de  Muudo  et  Partibus;  xiv,  de  Terra  et  Partibns; 
XV,  de  ^diflciis  et  Agris  eorumque  Meoauris;  xvit 

Bde  Lapidibus  et  Meuilis;  xvii,  de  Rebiis  rusticis; 
XVIII,  de  Bello  et  Ludis ;  xix,  de  Navibus,  iEdificiia. 
et  Vestibua ;  xx,  de  Penu,  Instrumentis  rusticis  et 
domesticis.  Subjanguniur  etiam,  pag.  ilbf  fragmenla 
iria  de  Ponderiinis,  de  Mensuris,  varilsque  Vocaba- 
lis.  in  noiatione  originls  vocabuloruiu  non  semper 
r^m  langit  acu,  uii  nec  Varro  apud  Laiinos,  neque 
apud  Graecos  Plaio,  vel  Philo  apud  Judaeos  :  uoda 
acerbior  Christopb.  Becmanni  censura,  nil  mu  nuga$ 
agere  et  risum  nuwere ;  et  Salmasii  ad  Hist.  Augu* 
stam  pag.  28  :  Uidorum  mare  »uo  inepium  in  eiymo^ 
logiis  iradendii  improbantis,  quem  tamen  in  muitia 
defeiideiidum,  alii  eruditi  docuere.  Vide  Nie.  Ajm^ 
nium  tom.  I,  pag.  251  seq.  Prodiit  hoc  opus  isidori 
in  liaiia  s  ex  veteri  editioiie  sine  loco  et  anno ;  tum 

G  Aagostae  Vindel.  1472,  per  Ginihenim  Zainer  ex 
Reutlingen,  qu»  exstat  apad  Veiierandum  nostrum 
WolAum,et  Venet.  1483,  et  Basil.  U89,  Paris.  1509, 
1520,  nec  non  Haganoae,  apad  Secerium,  1529,  et 
eum  Mareiano  Gapella,  ex  emendatione  Bonaventurae 
Vulcanii,  Basil.  1577,  fol.;  tum  inler  Isidori  Opera, 
curante  Margarioo  Bignaeo,  Paris.  1580,  fol.,  atque 
ex  Diooyaii  GoifaoAredi  recensione  inier  acriptores 
LaUn»  lingu»,  Genev.  1595, 1602, 1622,  i^ ;  deni- 
que  eum  notis  praeclaris  Joannis  Griali,  qui  observa- 
tioniboa  Alvari  Gomexii,  Antonii  Augusiini,  et  Pelri 
Ciaeeonii  uaas  est,  in  editione  Operam  Isidori  Ma- 
driteuai  1599,  recusa  Paris.  1601,  et  Col.  1617,  fol. 
Eiimil  Codices  antiqai  Nsti  Lugd.  Batavorum  inter 

^  iibrea  qui  foere  isaaci  Voasii. 

p.  255. 

f  Calalogus  h»reslum  ex  Istdoro  repetitur  a  Gra- 
tiano  parte  ii  Decreti,  cauaa  i4,  qu.  5,  ediius  f  liaw 
ab  llieronvmo  Gebv^iler  Argeiitor.  1523, 4  ,  curo  S, 
Attgusttni*de  Fide  aique  operiboa  et  S.  Ilieronyino 
W)ntra  Helvidium  ei  Vigilantium  :  et  aeparauin  a  J. 
Quiiitino,  jurtsconsulto,  Paris.  1560. 

s  Vide  Gesneri  Bibi.  p.56S. 


9  NOTITIA  RISTORIGA  IN  S.  ISIDORUM.  60 

a.  Df  fififff  f^'>  fh^  PrApr«>iitto  Yerborum  •  ilber  A  th  videiur  JoaDni  MoriflO  Ub.^  iv  de  PohoiteQlia^  Clp. 


ly  pag.  179,  ex  Agrxtlo  ^  alitsqoe  aniiqais  de  hoc 
argumento  arrif|l«rHifin  ^  ^utbus  dixi  in  Bibi.  La- 
tlna»  !▼•  6.  Llber  ii,  de  DilferentUf  $piritHalibu$  ver- 
boruiD  sacri  et  moralis  argumenti  pag.  1S5.  Ajicto- 
res  ciut  Lactantium  et  Fulgentium.  Liber  leriius, 
primo  longe  plenior,  digeslus  ordine  liiaofatum,  aft- 
qoe  noiis  eruditis  lllustraius  ex  edit.  Hadriiensi 
IS99.  foL,  qui  Biff&entfarum  $ive  de  Froffrietate  Ser- 
monum  inscrlbltur  pag.  i9i,  praemlssa  prxraiione  in 
qua  hidorua  norat  veaere»  aubtiliua  verba  et  verba 
dfstinxisse,  sed  poeiis  necessitate  meirica  sermonom 
propriefaiet  conftiodeniibua ,  consnetudinem  obli- 
iNiisse  ot  pteraque  ab  auctortbus  fndifl^reater  aeci- 
peretiHir.  I^  /b»,  inquit,  offud  Lttiino$ ,  Cato  ^^rimuM 


45,  §  6;  quod  pluribus  probat  Oudinus  toro.  I,  pag 

1<).  Be  Nalura  Rerum  Hber  ad  Siscibulum  regem, 
pag.  246.  llic  est  Liber  Rotarum  in  Cbrooioo  Fonta- 
neileiisi;  Trilberoio  cap.  232,  Co$mographia;  aliis, 
do  Munda^  vel  A$ironomicu$  sive  de  Attri$ ;  et  in  edit. 
Aiigusiana  U72,  fol.,  de  Re$poniione  Mundi  et  Ordi- 
wiHane  Aetforum,  Yide  Mfc.  AntOMimi  loi».  f  BlbL 
vec.  Wspan.,  pag.  M.  $011«  non  comltmnmdum  o^ 
$cuha%  kiqttit  Scriverins  ad  fegelii  v,  It,  eli^miin 
«jff  doeti  cemmrm.  MutUt  indidem  fragmenta  Nigidii^ 
yarram$,  SuetonU  Tfai$quUti  el  aHerum  kamhndm. 

11.  Chrtmicon  ab  origine  rerum  iiaqtie  ad  anMHii 
qaintum  imp.  Heraclil,  et  principis  Slsebati,  cum 


mnpnty  ad  cuju$  exemplum  ip$e  pauci$uma$  iHlfieren-  B  noiis  Garriee  de  Loaiea^  ex  edit.  Madrilensi. 


fi««,  partim  frfidf ,  partim  ex  audorum  tibrie  deprompei^ 
HHque,  Uctor^  pro  deiectatione  $ubnotavr,  Non  aKus 
fcit  Itber  quem  Mft.  habere  se  te6tatus,^edere  voiuit 
Birtlliiia  xxxit,  1,  Adversar.  Addd  xxxn,  14.  Ciiat 
Mdorus  in  boe  libro  etiam  grammaticos  Melissmn 
•r  Faisenonem. 

5.  Syiioiiymoniifi  ahre  Sofilo^iitoniMt  Hbri  duo  pag. 
116,  premias»  epiaiola  ad  Braollonem  archidiaco* 
•001«  IMitafiones  et  pneceptionea  mtrales  smit, 
qam  edidoqmia  voetalar,  qnia  bomo  aolus  plangena 
ieeMB,  vel-  ratioaem  auam  in  conaittim  vocana  mdm- 
eitor:  syROvjimr  vero,  qoia  eadem  rea  aliis  aHlsque 
ferbis  repetita  hicaleatur.  Prodterant  Antnerp. 
1 4W,  4*.  Atque  KaKc»  vorsiottis  a  Josepiio  Alchahio 


Praeter  rem  lioc  Chronicon  jilii  ad  itidorum  P«- 
cen$em  auclorem  reiulere  :  bu)a8  vero  aoeior  €br»- 
niei  perinde  ut  Isidonia  Hispalens^ia  T.  olt.  Btyoaolo- 
giar.  prolitetar  ae  vestigiiB  iiMisiore  lolii  Africanit 
Easebil,  HteroaytBi  el  Viclona  Tuammenais.  Prodie- 
rat  A.  UTJ  aab  th.  de  iempor^ue;  el  eoaa  fierbardi 
Meieatocia  ei  Mattbaa  Beaoakli  G4r«iio/afHK  Baail. 
i577,  &%  per  Tbemam  GaariMim.  Im  Ms.  VosaiaiKO 
BibL  Laideaiifi  ioicribiliir  C^onica  de  $ex  Mundi 
mlaiibua.;  ei  in.  i$ti%  paiiai&«  Ima^  Mundi^  Abbro^ 
tm^orm  v^cai  Anoaymat  Meliif^sia 
.26. 

12.  iliaiorie  ma  Ckrmeon  GoUtmm;  pag.  i74| 
ab.  aera  liiip.  214  (A.  C.  176)  Hsque  ad  HAorlem  Sise- 


•Oflspestl»,  editmroe  Venetiia  A.  1570,  memiait  Nle.  G  bu&i  regia,  ara  66i^  (A.  C  628),  suMuncia  appeodiQe 


Anttmio»  tom.  I,  pag.  265. 

4.  De  €ontmptu  Mrnndi  libelhie  pog.  227,  quem 
afl  ae  acripstaae  imlttiieae  libri  Ciceronis^  ilHas  set* 
«lcet  qoo  censelatienem  de  obilv  Tbnfea  sme  ivlt 
eeapteias.  Lacenr  vid^ai  Venet.  1523,  8*. 

5.  De  Mormm  dkmdi^  peg.  2S^. 

e*  Rcnoriatfo  peemendif  cttm  eeneolamne  er  mr  • 
asnMnne  009^  am  ORNiuMr  fuimrm  jutneim  fornmmmnem$t^ 
png.  285. 

.  iHiiiiviiiiifif  piftiiiiiiiiMB  niyiiiiiiiv  iiuceaiLis,  ii~ 
pnaitete  Qapfici  pag.  ^HO*  Metp.  r  Akot,  carflik?,  trw^ 
Wm  ^^mm ,  ^^amr^^mqme  veiiiivwap.  i^OMer  uacafln 
Todeaaem  hi  laideri  f  Haetp^  6  lem.  I  Aet.  Sianefor. 
Aprll.,  ni,  pag.  34#aeq« 


dt  Faade/ti,i|u»  eaden  farelegiiur  io  limiea  lusiori» 
Rodarici  Teliataai»  et  d^  Smi>i$  «.  p.  277.  Prodiii  in 
libfe  fieeunda  Cbroeici  Lacai  Tudeoais  im.  IV  lli- 
apoai»  iiioairaim,  et  ietegrier  cua  CodiBe  sive  Xii 
librie  legaiQ  WiaiBoiberuai  ex  Bibi.  Pelri  Piiboei, 
Paris.  i579,  fol. ;  et  in  Hispania  illoairata  Audres 
ScbQtti  t  111,  pag.  8i7 :  et  cum  scboliis  Garcia  de 
liOaisa»  Taurini  1693,  ^''^et  cum  Bonav.  Yulcanii 
nolis,  sub]uQCtum  iornandf  pag.  201,  Lugd.  B.  i507, 
8**;  et  cum  Jornaode  ac  Paulo  Warnefrido  Frid. 
l.indenbrogii,  p.  181.  Et  Vulcanius  p.  235»  el  Lin- 
lieubrogius  Hainb.-iGli,  brcve  Chronicon  Regum 
Wi$igoihorum  adjunxere.  Loiigeemendaiior  etauciior 
historia  illa  exsial  in  llugonis  Groiii  collectione  re- 


8.  Ororio  pre  Caiiapikwe  f Iftr,  ftenda  eempoF  pee-  J>  rum  Gothicarum,  Arostelod.  1655,  8*,  pag.  707 ;  et 


Mtir,  pag«  239;  ^^a  contra  hMime  MitdH>li,  p«ig. 
244. 

".  Bplsfoflia  mm  Mmeemnuwe  aire  Maeeonem  Bkneri- 
lensena  episeepoai  de  Lmpeu  Samdade  ef  RapmNh 
Hone  daai  A.C.  669,  pag.  24ft.  EdMit  et  Gaaiaiae  1. 1, 
part.  ir  aatfqoer.  Leel.,  pag.  966(edit.  neve  Bosn»- 
gi^ia  tom.  II,  parte  11»  pag.  147),  et  Oeiavienaa  €a- 
jetanus  Rom.  1616,  4*.  Exstat  et  in  Aciis  Sanctor. 
1001.  I  A^aii^  pas«  342»  Vide  Nic.  AntoiMUtt  lom  I, 
pag.  265  seq.  e(  266.  B«c  Epialole  plaoe  ceapaaeay- 


*  Vide  GotdastiMa  ad  Valerianum  de  booo  disei- 
plin»»  niler  paraeneiicos  veleres  p.  54. 
^  Perperam  da  peepna/mu  rmm  apud  Sigebertum 


in  Philippi  Labi)ei  Bibliolbeca  nova  Mslorum  pag.  61 
seq ;  et  lii  Aguirrii  Coni-iliis  Hispaniae  tom.  II,  pag. 
183  seq.  Vide  Nic.  Antoniom  t.  I,  pag.  S5§  seq. 

13.  Liber  Frocemiorum  de  Librie  qiios  in  Canone 
recipit  Ecclesia  CathoKca,  Yekerie  pag.  278,  et  Nevi 
Te$iamenti  pag.  282.  Qu»  fberil  eo  lempore  seaten- 
tia  Eccleslas  Occfdentalis  de  Canone  librorum  sacro- 
rum,  ez  lioc  ^aliisque  Isidori  scriptis  bene  poiest 
inteliigi,  ut  noiavil  Blchardus  Simon  in  Censura 
BUiL  Rc<{hitiajHif.ffi  Bupioiam  toBi.  I»  pag.  252  seq., 

cap.  55« 

•  Habet  et  Gofdastus  in  scriptoribus  rerum  Suevi- 
carum  Franoof.  1605,  et  Qim.  1722,  fol.,  p.  3. 


n  NOTITIA  HISTORICA  IN  S.  ISIDORUM.  M 

qoi  etiam  pag.  289  seq.  notat  Laiinam  versionem  li-  A  lus  de  Viria  Itlustribus  duodecim,  de  eujos  aliia  edi- 
brorum  inblicomm  non  semper  llieronymianam  se-     lionibus  dixi  supra  tom.  111,  p.  2S9. 


qui,  sed  aliam  subinde,  uli  in  Psalmis  Romanum 
sive  Italieum  PSalterium ,  de  quo  Tide  Bonam  n,  5, 
Rerom  Litorgicar.,  et  Nic.  Antonitim  1. 1,  pag.  ^Gi. 
14.  Commentaria  aHegorica  et  vicina  iis  quae  inter 
Eucherii  et  Bedae  opera  leguntor,  sive  Qumtionei  et 
mysttconim  Expositiones  Sacramenlorum  in  Vetu$ 
Testamentum ;  in  quibus  auctor  ait  se  sumpsisse  di- 
cia  ab  Origenef  VictorinOf  Ambrosio^  Bieronymo^ 
Cafstano,  AugustinOf  Fulgentio,  ac  nostris  imigniler 
temporibus  eloqnenti  Gregorio.  In  Genesin  pag.  285, 
KKedhMBi  pa0«  305»  Le«iiiciiift  pig*  Ui^  Nomem 
pag.  520»  Deuieronomitom  p.  526,  Josue  p.  550,  Ju- 
dicom  yai^  555«  Rulh  pag.  536,  Regum  librum  pag. 


rr.  De  Vitavet  Obitu Prophetarumet  Apostolorum^ 
sive  Sanetorum  qui  D^eo  ptacuerunt  LXV  Veterii^  p. 
559,  et  XXII  NoviTest.^i^.  564.  Prodlerat  in  Or- 
thodoxographis,  Basrr.  t569;  fbi.,  parte  ii,  p.  1756, 
et  ex  veieri  editibne  in  4%  aine  loco  et  anno;  tum 
Hagano»  1529,  apud*  la.  Seeertom,  4*.  Csserras  ai- 
legirt  libeHom  d\e  Hestis  Apostolonnn  in  Martyrotogio 
Hierofiyiiria»o,  ez  qoo  aH  Isidemi  hausiese  qit»  de 
Savctis  N.  T •  tefipflit* 

49»  M#fof0ilniifr,8orerair8omr,  denathHaleDo' 
mtm,  paiftoii«  ei  resmreethne,  Regno  alque  Sudicio. 
p.  397.  Pragnrentom  insfgneTetaionis  antiqoa  Theo* 
tfscae  ex  eodiceCofbertlno,  qoem  illttstris  Baluzhis  ei 


557  (II,  pag.  342;  Itl,  p^g.  544;  IV,  paff.  545);  lo  ]^  communicaverat,  cum  Tatiara  harmonia  ?u)gavit  at- 

qoe  ineigni  glossario  auxft  et  ilhistravrt  vir  egregios 
hi.  Philippos  Pilthenios,  ^phiswafd.  f706,  4*.  Ro' 
petitom  etftim  in  celeh.  D.  9o.  Scbilteri  t.  l  Thesaori 
Antiqoitatom  Teotonicarom.  Ulm.,  1727,  fol. 

f9.  De  Gentiwn  Vocatione^  ad^eamdem  Florentiam, 
p.  579.  Hoc  com  superiore  scripto  absolvft  iibros 
doos  contra  Judceos^  Teiiet.  1485,  4*,  sive  contra  ne- 
qmtiam  hadceorum^  edltos  apod  Jo.  Secerlum,  naga- 
Do«  1929,  4*,  Yenet.  ISS'^,  atqoe  in  Occano  Jorls 
afre  Tractato  nractatoom,  tomo  XtT,  p.  29.  Inscribi- 
lur  etiam  de  Fide  CathoHea  er  Veteri  ei  Novo  Teita" 
meMOf  vei  te$timonorium  de  Ckristo  et  Eecle$ia.  Vide 
Nte.  Anleniom  t.  f,  p.  2I92. 
20.  De  Eccle9iuiHci$  Offidh  ad  Polgentiom  episco- 


Esdnravetde  Ibiccabaeis  pag.  547,.exedil.  Colon. 
4550,  8*.  Expnsitio  in  Caniicum  caniicorum  p.  505. 
Totam  VeUis  Testamentom  simpliciier  exponeodo 
percurrisse  Isidorooi  tesiatur  Sigeberius  cap.  55. 
Hoc  est  quod  Isidorus  ipse  mysiicam  expositionem 
tradimms  :  Et  quiajam  pridem  juxta  litteram  a  nobi$ 
sermo  totu$  coniextus  e$i,  Sed  illum  hodie  desldera- 
mos. 

15.  AliegoritB  Veteri$  pag.  ^48,  et  Novi  Teetamenti 
pag.  561,  prodierant  Hagaooae  apud  Jo.  Secerium 
1529,  4*.  Notae  Cypriani  Suarez  sive  Soarii  iu  edi- 
tione  Vadritensi  Operum  Isidori  A.  1599.  In  codice 
Coielerii  inscribitur  hic  Isidori  liber  :  de  SignificatiO' 
mbu$  Veuri$  et  Novi  Te$tamenti,  Vide  ad  Patres 


Apostolicos  tom.  1,  pag.  758,  Braulioni  de  Nominibue  Q  pom  Astigitaniim  Ifbri  If,  p.  591.  Edlti  prfmuoi  a 


Legi$  et  Evangefiorum. 

i6.  Liber  de  Scriptoribue  Eccle$iastici$  xxxiii» 
p.  555.  Prodierat  cum  Hieronymi»  Gennadii,  Uono- 
rii,  Sigeberii  et  llenrici  Gandavensis  seriptis  simiii- 
bos,  editore  Soffi  ido  Petri,  Golouiae  1580,  8" ;  ei  in 
Conciliis  Hispanicis  Garsige  Loais»  A.  1595;  et  in 
Andrae  Scholti  Hispania  illostrata  1. 1,  Franc.  4605, 
fol.;  et  in  Auberti  Mlraei  BiblioUi.  Ecciesiastica, 
Aotuerp.  1658,  Hamh.  1718.  foL;  el  in  Conciliia 
Rispanicis  Loaisae  et  Aguirrii  t.  IH,  p.  71.  Non  di- 
versos  hic  Hber  a  libro  de  Viris  illustribus  XLVl,  qoi 
p.  5it,  ex  Garsift  Loarisx  Conciliis  Hispanicis,  Ma- 
drit.  1995,  ibl.,  exbH)etur,  tantum  addlta  "  capita 
lltl:  t.  d^  Sizto  Papa,  2.  de  Macrobio  Diacono,  5. 


Joanne  Gocfaleo  Lips.  1554,  4*;  deindleex  Gocfaieo 
Parisils  apod  Yivantium  Gautherot'  t542,  fbrma  mi- 
Rore,  et  1564,  8*;  et  in  Ortfaodoxognphis,  Basif. 
t569,  foi. ;  atqoe  tn  Melch.  RHtorpfi  sylloge  scripto- 
rom  de  GathoKciff  Ecclesiie  officlis,  Coh)n.  1558,  fbr., 
obi  desont  duo  postrema  nbri  secundl  capita  de  suf- 
ftagii$  Eecieeia:,  et  quorum  $uffragia  pro$unt ;  atque 
eorum  loco  baec  legitur  chHisuhi  p.  56  :  Ilcec  eutti 
pauca  ex  mti/Hs,  quas  probabidum  virorum  novimui 
percepi$$e  doctrinie ,  quorumque  efoquia  perinde  qui- 
bmedam  in  toci$  a  nobi$  intereese  noecuniur,  ut  $ermo 
no$$er  patemu  $ententii$  firmetur.  Cxstant  hi  Ifbrf 
eiiam  in  sylloge  scriptorum  de  Officiis  Ecclesiasticis 
Romana  1591,  fo!.,  Paris.  1610,  for.;  et  in  Bibfto- 


PfaflbMrla,  4.  Theodoro  Mopsuesteno ,  5.  de  OssioDthecis  Patrum  Paris.  1644,  tom.  X;  et  in  auciario 


(priMar  esr  io  Khro  de  9.  E.),  6.  Ruflno,  7.  Ver- 
fvndasfveTerecondo,  8.  Ylctorino  episcopo,  9.  Ida- 
cio  €lmRiier  acrlptore,  tO.  Eusehie  episcopo  Borilse- 
tano»  H.  Gereali,  t^.  Pierrando  Afro,  15.  Petro 
llerdeQsi,  ef  t4.  dle  ffaf cellino  presbytero.  Inde  cap. 
t5,  de  Idtcie,  PriseiHlanistarum  adifersario,  esi  ca- 
pot  aecondom  in  libro  deS.  fi.,  ah^neioi  defnceps 
capita  conspirant  omnia  a<Pexiremom  osque,  qood 
«trobiqoe  est  de  Maxime  Gfassanraognstana  epfscopo. 
piL  M^.  MiMefonn  To^etani  Hhel- 


A.  1624.  Exstat  et  in  Act.  Sanctor.  t.  f  April.  p. 
345.  Ex  hoc  feidori  opere  petiia  (ficta  in  Ananymf 
tractato  de  heoedictfone  Dei  ad  Bathericom  episc. 
ab  A.  816  ad  842,  Ratisbonensem  edito  a  Sterartld 
p.  799  seq.,  et  in  edit.  Sectlonom  Camisianarum  Bus-- 
naipana  t.  H,  p.  58,  bidori  Exegesie  fn  JPhsir  Ce- 
nonem  Paris.  1548,  8r. 

n.  A€  iMdifredmn,  afre  Leefredum,  €ordabeiieeni 
episcopum,  quodMnn  episcopi  et  eaeterorom  sit  ofll- 
cram  in  Eccleaia,  p.  415,  ex  Ivone  el  Gratiane,  obi 


*  Hln  XHr  capita,  appendicis  more  subjicinntur 
Isidoro»  Hitdefonso,  JuUano,  ac  Felicr  Teleiono  hr 


editione  Miraei,  et  apud  Agobrriom  t.  Hl  Coneir.  Hi- 
spon.  p.  84. 


4. 


65  MOTITIA  HISTORICA  IN  S.  ISIDORUM.  M 

deesi  pan  pofilrema  qu«  «  Hs.  offeriur  p.  486.  A  aliorum,  ex  receiitione  BoDat.  Vuleiiiii,  Lugd.  B. 
De  Pralalii  fragaientttm  cuin  GoldasU  noiis  edilum     1600,  ful. 


4601,  99^  cum  Valeriani  Cemeliensia  sermone  de 
bono  discipHu». 

21  Setuentiarum  Theologicarum  libri  \\U  ex  Gre* 
gorii  M.  Moralibus  magnam  parlem  excerpU,  p.414, 
cum  noiis  Garcis  Loaise  p.  427,  452,  478,  ex  edi- 
lione  Taorineiisi  i593, 4*.  In  iliiserudiia  mulu,  illud 
vero  prorsus  desUlulum  naso  crilico  quod  p.  483 
scribit  Loaisa  :  No$lri$  eiiam  exulearaliswnie  lempo* 
ribuif  (Kcolamffadii  votumen  adver$a$  Sacramentum 
Eucharisliw,  Beriramio  ^eebyiero  ad  Carolum  Ma- 
ynum  aurilntur  :  CaroicetadH  ofnu  ad9er$M$  jmayi- 
nesipsi  Carolo  Magno  :Calviui  quidam  liber  Aicuino 
Caroli  M.  prasceptori.  Isidori  ilbri  lu  anUquioribusedi- 


aiqne  inter  scriplores  Laiin«  lingum, 
recensiloa  a  Dionysio  Gothofredo,  Genev.  1595, 
1602,  I62i,  4*;  el  cum  annoiationibus  Joannis  Lu- 
dovici  de  la  Cerda,  in  ejus  Adversariis  sacris,  Ludg. 
1626,  fol.,  capite  141,  p.  317  seq;  el  novissime  illu» 
slratas  erudiUs  Jo.Georgii  Grttvii observaUonibus,  ei 
Auetario  Glo$$arum  atque  collecuneb  Theodori  Jant- 
sonii  sb  Abmeloveen,  una  cum  Lexico  pbilologico 
lertium  edilo  MatthiaB  MarUnii,  TrajeeU  ad  Khea. 
1608,  fol.  (exempla  qusdam  referunt  Amst.  1701). 

Seripla  qum  tn  nmM$$ima  Operum  Istdori  editione  d^ 
itdsraiUnr. 


Ckronicon  bren  Regum  Wieigothorum.  Vide  supra 


Uoiiibus  in8crii)uniur  de  $ummo  60110,  qula  incipiunl  B  "' 


a  verbis  :  .SamiNiim  ^onnm  Deue  esl,  Lovanii  1486, 
4",  per  Joannem  de  Wespbalia,  el  Lipsise  1493,alque 
sine  loco  et  anno,  in  12.  Vide  Theopbili  Sinefri  Na- 
ehrichten  von  allen  und  raren  Buchern  p.  163.  Prodiil 
ei  Faris.  1519  12;  1538.  Hic  videlur  esse  liber  Ec- 
cle$ia$ticorum  Dogmatum  Sigeberto  cap.  55  :  nain  qul 
in  ediiioiie  Bignaeana  Parisiensi,  A.  1580,  Isidoro 
boc  Utulo  tribnitur,  auetoiem  habet  Gennadium 
Massilieiisem.  Isidorus  m  fid^  Calhoiica  laudaiur  ab 
^iiea  Paris.  corara  Graecos ;  sed  inteiiigil  libros  de 
quo  supra  n.  19.  Ex  libro  primo  SentenUarum  eap. 
7,  10  ei  38  seq.,  pelitus  iiber  de  Conver$i$  ad  Mona' 
€ho$t  quein  velut  ineditum  vulgavit  Canisius  toni.  Y, 
11,  Antiq.  Lect.,  p.  305  (lom.  11,  11,  edit.  novas  p« 
153),  ui  Consuniino  Cajetano  observatum. 

23.  Epi$loUB  $ev  p.  486,  dux  ad  Braulionem,  ar- 
obidiaconum  una,  allera  jam  episeopum,  teriia  ad 
fielladium  aliosaue  cpiscopos,  quaria  ad  Claudiuro 
duoem,  quinU  ad  Redeniptum  arcbidiaconum,  ct 
sexU  ad  Cugenium  episcopuai  Toletanuin.  Kxsunt 
el  in  AcUs  Sanctor.  I.  1  April.  p.  343  seq.  Ex  his 
quinum  de  usu  panis  azymi  in  ^idenUli  Ecclesia, 
suspecum  habenl  viri  dociissimi.  Vide  Nic.  Anlo- 
nium  t.  I,  p.  264.  QuarUm  sexUmque  refuiat  Ou-* 
dinus  tom.  I,  p.  1592  seq.  Dallaeus  III,  ii,  de  cuUibus 
Lalinor.  reiigiosis  p.  296.  W*  E.  Tentxelius  de  Sym- 
bolo  Alhanas.  p.  53  seq. 

24.  Regula  Monachorum  capiu  XXIll,  ad  Cceno* 
bius  Honorianenses,  p.  490.  Eadem  quae  in  Codioe 


Senlentia  de  tegula  Devotanm^  Supra  n.  24« 

De  Prwlatie  fragmentum,  supra  n.  21. 

Exegesie  in  Mi$$es  Canonem^  supra  n.  20. 

Sermones  pjurlmos  diversis  temporibus  habitoSt 
stylo  egregio  scriptos  Isidoruni  transmisisse  ad  po- 
suros,  scribil  Anonymus  Mellicensis  cap.  26.  Sermo- 
nem  tn  naiali  5.  /Emiliamt  episcopi  Vercellensis, 
lus.  iii  ubulario  Ecclesiae  Verceilensis  vidil  Jo.  Sie- 
phanus  Ferrerius. 

Sanctorutu  trium  episcoporuni,  Heligionis  Bofie- 
dicUnae  luminum,  Isidori  Hisp.,  lldepbonsi  ToleUni 
ei  Gregorii  R.  £.  cardinalis  episc.  HosUeosis  Viu  al 
acUones  scbollis  illustratae.  Acccsserunt  opusculn 
qiiaedam  ejosdem  Isidori  antea  non  ediu,  Rom.  1616, 
Q  4*,  curanie  Constaiitino  CajeCano,  Syracusano  :  nl- 
ffiiruro  Sermo  brevis  in  die  JSativitatie  Domini,  aliua 
de  eanctis  Angelie,  FragmenU  commen/ortorMm  m  Re^ 
gulam  S.  Benedicti^  de  quibus  vide  Nic.  Autonium 
lom.  I,  p.  268.  De  cowertis  ad  Monacho$,  supra  n. 
3.  Oratio  sive  Confeuio^  quam  ilerum  edidit  Jo.  Ta- 
maius  Salazar  tom.  II  Mariyrologii  Hispani. 

Hymnu$  duplex  in  iauJem  S.  Agalhce  exslal  in 
AcUs  Sanctor.  lom.  I,  Febr.  v,  p.  596.  Unus  in- 
cipil  :  Adeslo  plebe  pdieuma,  Aller  :  Feetum  ineigne 
prodiit, 

Explanalio  Danieiie  prophelm,  ei  de  Sueanna  m. 
in  Bibl.  Leideiisi.  Vide  Catalogum  p.  329.  Commen* 
Urius  in  Cantica  canticarum  qui  legitur  inter  Gregorla 
M.  Opera,  Isidoro  in  quibusdam  Codd.  iribuimr.  Li« 


Regularum  Holsteniano  Rom.  1661,  4%  p.  118,  el])berds  Ordine  ereaturarum,  ad  BrauUum  epiaeopu 


Paris.  1665,  4*.  Caput  ultimum,  Senleniia  de  Heguia 
devoiarum^  in  Edmundi  Marlene  tom.  IX  Monumen- 
toruin  veterum  p.  160. 

25.  De  Conllictu  Vitionm  el  Virtutum  liber  p.  487, 
qui  aUeno  loeo  leclus  inter  opera  S.  Ambrosii,  Au- 
gusiini,  Leonis  Magni.  Vide  Nic.  Anlonium  lom.  I» 
p.  265,  qui  maiil  Iribuere  Ambrosio  Autperto^  quod 
Oudino  eUam  placei  tom.  I,  p.  1596. 

Notas  virorum  doctorum  iii  Isidori  opera  per  Jooji- 
nem  Griaium  collecke  et  aocUe  p.  523,  618. 

26.  Liber  Gio$$arum  ex  variis  glossariis,  quae  sub 
Isidori  nomine  circumleruniiir  collcctus  p.  618,  631, 

Prodiere  el  eum  glossis  Gracco-iaiinis  J^biloxeni  et 


urbis  Rom»  (Canarauguatse)  ediius  a  Baeberio  L  U 
Spicileg.  p.  268  (edil.  novae  toro.  1,  p.  225).  Vide 
Nic.  Antonium  tum.  I,  p.  266,  ubi  disquiric  quomodo 
Rom»  poioerit  nomine  Caesaraugusu  veoire. 

Liber  de  i/tracu/ts  C^risU,  Nie.  Antoniua  p.  267,  ex 
Monastico  AnglicanQ  p.223. 

De  S.  TriniJUUe,  TriUiem.  ' 

De  corporeet  eanguine  Domfw',  id. 

Dein$titutione  jejunii  Quadrage$imaii$  fragmenlwn 
edere  promisii  B<ixhornius  noiis  ad  Clodium  Albi* 
Bum  Spariiani.  Sed  forusse  idem  foiteum  lib.iy 
cap.  36,  de  Ofiiciis  Ecclesiast. 

De  parHbu$  OraHonis,  Ms.  in  BibL  CaroB  de  MoM» 


15  TESTIMONIA  DE  S.  BIDORO  HISPALENSI.  M 

ehtl;  fortasie  noii  dWereiim  a  capitibus  qnibusdam  A  ntmpe  V  ulira  numerum  quem  edili  pr»reninu  Id 

▼ero  discrimeii  non  inde  provenit,  quod  .iddiia  sini 
qusdam  supra  edita,  sed  ex  diversa  Untummodo 
disponendi  operis  ratione.  Ita  ergo  distribuiiur.  Qua- 


llbri  primi  Orij^inum.  Simililer  de  Xumerii  quod 
Braiitioai  nemoraUir  ex  Itbro  leriiOt  et  de  Uagreiilmi 
ex  libro  ociavo.  Etian  librom  de  Plominibui  Le^$ 
ee  EmmgeHorum  et  librum  de  Mysteriii  Sulvatcfii 
poto  latore  in  nom«  15, 14,  15. 

Ubrum  Prephetiarmm  Isidori,  pseodo-Luitprandus, 
p.  4S6,  adversarioniiD  ait  ae  vidlsse  scripCum  lingua 
Latina,  Goibica;  Tulgari  flisipana  el  Arabica. 

Locaa  Tudensis  In  Viia  cap.  5»  p.  3i0,  nescio 
qood  ejna  AlphabeiHm  Papke  Jndieum  •  memorat»  et 
eiphabetum  wrbuHum,  Theot^gicarum  diitinctioHum^ 
etphabeium  fi6remm,  orationii. 

De  oraUmie  Spiodati  in  synodo  Hiapaiensi  A.  656, 
paulo  anle  obitom  habila,  in  qua  Arii  basresin  et 


tuor  priores  libri  sunt  ut  in  ediiis  excepto  quod  iibrl 
iv»  cap.  io»  de  initio  medicinse  deest.  In  lib.  v 
variat  nonnihil  Cbronicon  Isidori,  quod  Incipii  in 
hoc  codice  :  Ordinem  Temporum.  Reliqui  dein  libri 
usqoe  ad  cap.  2f>,  lib.  xifin  pari  passn  cum  edilis 
proceduiit,  sed  Initium  capiiis  27  in  editis  est  in  co- 
dice  iniilum  libri  xix.  Tum  capot  20  lib.  xvui  in 
editis  eat  ibi  liber  xx.  Liber  xxi  Incipit  a  cap.  bt 
lib.  xYiii.  Liber  xxii  est  capui  60  libri  xviu.  Li- 
bor  zxin  exordilur  a  cap.  7  lib.  xix.  Liber  xxnr  a 
cap.  20  libri  xix.  Denique  loios  liber  xxv  libro  xx 


Acephalltarum  soperslitionem  condemnavit,  mentio-  ^  ediiorum  cohttret.  Additamenta  illa,  qu»  in  ediio 


facit  Branlio,  et  scrlptor  Vitae  cap.  9,  lom.  1 
Act  Sanciorum  April.  p.  347. 

Jfltsole  ot  Br<morJim  Hispanicis  Ecdesiis  prsescri- 
ptnm  ab  Isldoro  non  aaiia  consiat,  aiqoe  dubiiant 
vlri  eroditl  Litnrgiam  Momrabieam  slve  Mixtarabi» 
cam  ad  Isldorom  auctorem  referre.  Confer  W.  E. 
Tenstelium  de  rilo  Leciiooom  sacramm  J  54.  Legum 
eiiam  WiiigoUuearum  libroa  XII,  a  Petro  Piihao, 
Paris.  1579,  fol.,  et  in  Frid.  Llndenbrogii  Godlca 
Legoin  antiqnamm,  alque  in  lomo  lerlio  Hispanlae 
Mlaslnta  edltoa,  posi  Isidorum  domom  collectos 
doeonu  Gonfer  Nie.  Aotoniom  tom.  1,  p.  269,  270. 

De  Cotlectione  Cmonum,  Conciliarum  et  Bpiitola' 
fum  Deeretaiium  adhoc  ot  ferunt  inediu,  eeria  di- 
versa  ab  illa  Isidori  M ereatoris,  vide  qo»  noiavi  tom. 
XI  Dlbl.  Graece  p.  15  seq.  et  66,  ei  Nlc.  Antoniom 
lom.  1,  p.  270  seq. 

Intercideninl  commentarii  aitegorici  in  plores  li« 
broa  ¥et.  Test.  ei  HUeratei  oniversi.  Vide  supra 
n.  U. 

Yeidam  peto  ab  aeqoia  leeioribos,  sl  eorom  sob 
ocolia  bic  repraesentem  omnium  qooiquot  imqiiam 
aodierlm  vei  legerim,  vetosiissimom  codicem  Ely- 
BMlogianim  S.  Isldori,  qiiem  servat  Bibliothoca  Ma- 
lateaianim  Caesenaiensis,  libnim,  qoem  credo  6cri- 
pioiD  aaecolo  vir.  Continet  vero  ille  libros  XXV, 

•  An  Polfoff^coriimf 


Parisiensi  1601,  p.  269,  aeorsum  danlor  bic  elianr» 
sed  non  omnia  comparent  ad  roarginem  descripta,  ot 
tatentum^  etc,  minay  etc,  obolui,  eic,  sic/ics,  eic  Sunt 
vero  haec  additiiia  allerius  el  paulo  receoiioris  ma- 
008,  quam  reliqua  omnia.  Variantes  qucdam  occor- 
runl  non  coniemnendae,  qoas  tamen  ego  majori 
dillgentia  aonotare  es  lemporis  angustia  prohX>itus 
aom.  Unum  hoc  lantummodo  non  neglexi.  Qoo  loco 
in  edilo  lib.  xn,  cap.  19,  logitur  Conterittm,  Galtaiat 
Guvia;  ibl  est  Canierjo  Lingulina.  Denique  in  r»e 
llbri  eadem  ac  c«iera  mano  versus  iati  legonior ; 

Ut  est  labor  agricolls  {mc)  vomere  prosclDdere  terras 
Est  mibi  aruDdioeQS  (m)  caUmus  suleare  novales. 
lUe  etiam  toslas  congaudei  cernere  messes, 
Sic  el  ego  tluem  leao  cooctudere  versum  (sic). 

Libros  de  officiis  nactos  sum  in  altero  ms.  codico 
Lucensi,  aaeculo  viii  scripto,  aique  in  illo  postrema 
doo  illa  capiia  desiderari  animadverti,  qoas  oi  in  Hil- 
torpil  edilione  desunt;  sicui  et  ibi  pariter  iiadeoi 
verbis,  quibua  et  ediius  Hittorpianoa  totom  opus 
concloditor. 

Deniqoo  praBlereundom  haudquaquam  doco  col- 
lecllonem  canonum  Isidorianam  evnlgasse  Romae  an. 
1741  virom  cl.  Cajetanum  Cenni,  qoi  et  addudis  in 
Praefatione  argomentia  aineerom  illom  Isidori  Hi- 
apalensls  feUim  esae  demonslrat. 


TESTIMONIA  DE  &•  ISIDORO  HISPALENSI. 


Sandi  Brauiionii^  Cwmauguit.    epiicopi^   Prceno- 
tatio  iibrorum  D.  iridari. 

Istdorus  vir  egreglus,  Hispalensis  Ecclesiae  epl- 
seopiia,  Leaiidri  episcopi  successor  et  germanos, 
floruil  a  lempore  Maoritii  imperaioris,  et  Reccaredi 
regis;  in  quo  quiddam  sibi  anliquitas  viodlcavit, 
iflM  nosirum  lempiis  anliquiiatis  in  eo  scieniiam 
imaginavit :  vir  In  omni  locutionis  genere  rormatos, 
«I  Imperlio  docioque  secuodum  qualitaiem  sermonis 
enaierel  aptoa,  eongrua  vero  opportuniiato  loci  In- 

nporablll  eloqoeniia  clarua.  lam  vero  qoanius 


D  sapieniia  ffiierii,  ex  ejus  divorsls  stodils  et  elaboratia 
'  opuscolis  perfacile  prodens  lector  intelllgere  poterit. 
Deniqoe  de  iis  qo«  ad  notitiam  nosiram  veneront , 
istacommemoravi.Edidit  libros  Dlfferenltarom  duos, 
iii  qoiboa  subtili  discretione  ea  quae  confuse  osu 
profernntur  sensu  discrevit;  Prooemiorom  librum 
onum,  in  qoo,  quid  qnisque  liber  sanciaB  contineat 
Scripturae,  brevi  sobnoiaiione  diFtinxil ;  de  Orto  et 
Obiiu  Patrum  llbrom  uoum,  In  qoo  eorom  gesta,  dl- 
goiutem  qooque,  et  moriem  eorom,  atque  sepulturam 
sententiali  bre? iiate  subnoUvlt ;  ad  germanom  mmm 


ioM»  itt  ^oiboft orifljifiwn  Oflloiorum,  o«r  tmomqood*     ot^oopiooior  «fieiibtts  «inriUiUs. 

quo  in  Geolosio  M  ogoiur,  iniorinroio  boo  siyVo  «oo 

oino  lio)DPa«i  oiiolDriiftlo  ^oiieoit ;    %tio>yoioiiiiO 

IMnros^oos-^vi^  od  •Coiwoiaiioiieni  oiiMMi^  ot  «1 

ftpem  porcipioRilae  nwiftt  «nieooodeMe  TOtiooii  es- 

iioriAitoiie,  «roxit;  de  Natoro  AoMm  od  SioeiNitooi 

reffem  lilMroro  unoro,  in  4|iio4om  dotBoolesiottioonni 

Dociorom  qoom  etiom  de  Plrifosophonni  tndatMO 

ob9cura  quadam  de  ol6montis.abooWit;  4ie  Numorio 

Hbrom  unom,  in  400  4riilimeticam  propior  NmeMO 

fiecMaeliois  SoripMris  iaMrU»  exforte  tetigit  dioci* 

pUfiam;  de  NiramiibM  iaoglaot  GvougoUorum  lilirum 

onmn,  In  -quo  omendk  quid  memoratm  porsonm  mf- 

oieHollier^igniiooni;  de  HMreoUMis  librum  unom,  in 

fooflafonim  seooiMieMnspla,  brofitole-qua  polnit»  5  Aeromod  Sisebuumi  priMGApem;  libram  DiHerooiia» 


Ex  vtneH  ndephmn,  Tolemm  epkoopi^-mn  4$  Fi- 
Ti$  iUMOiribuo. 
feidOTM  pDOi  LMndrum  iMlrem  Uiipaioiisas  jodia 
provinci»  Betbicse  caibednro  tenuit;  vir  decoro 
simul  ot  iogonio  polleai  :  Asm  taot»  jocunditxUs 
alftoontom  oepiam  in  oloquendo  tpromeruit,  utober- 
tas  admiranda  dieendi  ox  «0  io  otuporom  veiierot  au* 
dientos,  ox  qoo  audiia  bis«  qui  auaissei  noo  nisi 
repotiia  oepiosoommeudarel,  ScripsU  Upem^  et  oxi- 
iiiia«  «I  oon  porvo,  id  est  librum  do  Ortu  e^  Obito 
Pairuro ;  libruni  Lameuiafionis,  quom  ipse  Syoo^y- 
morum  voeavit^  liboMoa  duos  ad  Fiorooiioam  soro- 
rem  oontra  noquiiiam  JudMnim ;  librom  do  Maiura 


MAKa  oollegtl ;  Senieafiiarum  libros  ices,  quos  flo- 
ribM  «X  ilbrle  ftKpm  GMgorti  MoralibM  deooravii ; 
Obrooloorom,  0  prtnoipio  Mundi  «sfue  ad  lenqwi 
ioom,  libram^omMi  nimia  brevilale  eoHocium;  con* 
tra  Mmi,  poitoianae  Fioreoiina  formona  aua  pro-* 
poako  virgine,  litNios^nM  in  quiteaonmia  qii«  l^Uoi 
Gotbolico  creitoy  ex  Logiiot  PMpbomrum  teiiimooiii 
opprobavit;  deVvrisliluotnbM  librom  onnni,  oui  mm 
iotaanbjuaninMi  :  MonMliott  Bcfubn  kibrmn  uoum» 
qoom  pro  f^airie  uio  ol  .invaiidmwn  nnimls  ileeeo* 
lissiiDO  omn|ieraivit ,  de  Origine  ^&oMliorum^  ei  Rogno 
Suevorum,  et  etiam  Wandalorum  Uistoria,  librum 
unum4  QiiieilioMiiu  iibros  du&s.,  quos  yui  legli,  veto- 
rum  tractatOhmi  multam  «trpel4eoiflem  reoognoecit; 


rum.;  librum  Sootontianuii.  GoUegitoiiam  dediver-sis 
auctoribus,  quod  ipse  cognomioai,  Socrolorttm  bx- 
pMitiones  Sacrameniontm,  qoyms  io  imum  congestis, 
Idom  liber  dicitur  QiMeiliottum.  Scc^psii  quoque  in 
ultimo  ad  peiilaonem  Oraiiiioiiis  Cmiaraagoitani  epi* 
aeo|ii  libmm  Etymiiogiarum,  quom  cum  nwlUs  aonis 
«Ofiaretm*  perliooM,  in  eJM  opere  diMa  oxuoauim 
vtsoi  est  eoDcluiisio.  Fiorult  tomponbus  fioccarcdi, 
Liuvonii,  WHlerid,  Goodemari»  Sisebutii,  Suiniiii* 
loni»  01  Sisonandi  «cgum  :  anois  ioro  quadrigiuta 
senenfe  poniifiealus  iionoNffl,  ioiignomque  4oourinm 
Moet»  gloriofn  pariier  oi  deoorem. 
£0  SifiborU  i^embiocimU  U^  4$  Vim  Uimtrihu. 
Isidorus  iiimor«  tiiapalensii  «|M«coipai«  mnlta  sori- 


Etymologiarom  codicem  niniia  magiiliudine,  disiin-  j«  ^,  Seripsiiodfiraulioooniopiicopiim  viginti  IUmoo 


Mum  ab  00  oiltriii,  noa  librii,  quom  fnia  rogatu  meo 
f^efl,^ffl«is  imperCeoioM  tp«  reiqmrit,  ogo  ia 
irigioii  libi«o  diviti :  -ipMd  •opus  oaMimndo  pbiloso- 
fblm  CQWveniouo  quiiquii  cpebrd  meditatiooe  porie- 
yrii,  moo  IgooMa  divinarum  iuimananimque  rerum 
scientia  meritoerit.  Ibiredundansdiversarumoriium 
olegaoiia,  ubi  fBwnnqur  fore  aciri  dobonior,  reiiri- 
ifta  eollogit.  SuM  ei  aba  cju»  wi  OMiia  opaaottla,  «t 
In  ficoioiia  Itei  aMllo  eom  «rnamonto  inscr^pia*  Qoem 
Dous  pool  tol  defeoMi  Hiapanim  noviasirois  ien^por»- 
bus  iuicitans  (credo  od  cootauranda  omiquorutt) 
monumenta,  ne  osquequaque  rusticitate  veierasce- 
rerous),  quasi  quarodam  apposuit  desiinam.  Cui  non 
immorito  itiod  philosophicum  a  nobis  aptaiur  :  Mos, 


l£tymologiarom.  Scrlpoii  liiirum  ProoMsiorum  de  li^ 
bris  Veteris  ei  Novi  Testainenti,  quos  in  Canonem 
Mcopit  £cokesia  caiboiioa;  de  ficciosiasticis  Offl- 
«iii,  ad  Ffllgeniittm;  do  Oriu,  Viia  ei  Obitu  aancU^ 
rum  Patrum,  qui  in  Scriptura  laudibus  efferuiMur; 
.ad  Orosittn^  librttm  do  Sigiiiiicalionibus  Nominum ; 
od  Sisobuium,  iibrum  de  Naiura  Rerum.  Seripsii  ei 
iibnim  de  Differooiiis  Verborum ;  liJ>rum  dePro|>rie- 
lale  Aerum ;  librum  Serinonum ;  libnun  Ecdesia&ti- 
oorum  Dogmaium.  Scripsii  Syaonyma,  ubi  ioducun- 
lor  doa  porooose :  uua  hominis  plangenlii,aliera  ra- 
tionis  admonentis.  Scripsit  et  Laroentum  Poenitcntis» 
distincturo  alphabeto,  addlla  orallone.  Scripsit  de 
Cottflicttt  Vtrluittm  et  Vitiorum  librum  unum;  de 


inquit ,  io  nosira  urbe  peregrinantes  errantesque  p  Mysteriis  Salvaioris  librum  unum.  Tolum  Veius  Te- 


tanquam  ho^ltes,  tni  libri,  quasi  domum  reduie- 
runt  :  ut  possimus  aliquando  qui  et  ubi  easemus 
lagBOioore.  Tu  «iatem  pairiae»  tu  descriptiones  tem- 
ponun,  Ui  jocrorum  jur^  lu  aaceidotum«  ui  doroe- 
iiieam  puUioamque  disciplioani,  iu  sediou),  regio- 
Btto^  loGorum^  ia  omnium  divinaf uw  humanarumque 
rerum  oomina,  genera,  officia,  causas  aperuisti.  Quo 
¥oro  flumioo  oloqoeotia,  oi  quot  jaculis  diviuarum 
ScripUiraram,  aeu  Patrum  testimoniis  Acepbalitarum 
barooim  confodorii,  sjrnodalia  gesui  coram  eo  His- 
pali  acta  deciaram.  In  qua  contra  Gregoriuro  prm^ 
lil»  bMroiii  antistitera  eam  asseruil  veritatein.  Obiit 
lomporibu  iioiocUi  imperatoris,  et  Chrisiianissimi 


stameiilmn  siroplieiter  exponendo  perturril.  Scripsli 
ei  oIm  smculari  litteratora  competentia,  qum  com- 
memorare  nihil  ad  nos.  ^ 

06t/tt<  beaii  liidori  a  Redempio  CUrico  receMttUMm 
Visum  est  mihi,  ut  tom  sanctitaii  breviter  expo- 
nerero,  qualiter  bonae  recordationis  doroinus  meus 
IsidorusHispalensis  Ecclesix  meiropoliiantas  episco* 
pus  poeniiendaro  acceperit,  suaroque  conressionem 
erga  Deum,  vel  lioroines  habuit;  vel  quoroodo  de 
hoc  ssculo  ad  coelum  roigrarit,  fideli  prxnotationis 
meoe  stylo,  tuae  dilectioni  noiescerein.  Quae  res  me 
priroum  compulit  pro  hac  sollicitudine,  quam  cx 
aroore  in  eum  offertis,   vestrae  charitati  gratias 


«g«m;  Mnde^  fili'<<!Wi%<ipj^»ime»e  neqtreo,  ei  frnod  A  c<>i)s>>ecui  ^,  qnanto  irhirgts  ^  liomo,  qul  Vibi, 
de  eo,  pauca  de  inuFlis  cotligere  potui,  te  oranie, 
dicere  43ogar.  D\m  ilaem  fiunm,  nescio  qua  sorte» 


jam  proBficeM,  eiMgKvm  M^  >egTltudiiie  as- 
fidua  saMffter  ^nimx  natui^  praerideret,  tantam 
eleenio^nam  quotidianis  diebu8,per  sex  pene  meo- 
tea,  sea  MipttM,  fbHquam  erat  aeiiMis  fmf eribtts 
ab  ee  e^  ^eiN»gatft,  tn  orfente  sele  usque  tn  tespe- 
ruro  muliis  illis  Jn  acdpiendam  maneret  substan- 
tianu  Pofi4  baic  f^ilnere  peroosstts  est,  iia  ut  dum 
lebrlB  iB  •eoi^o#e  wmvaieseeret,  m  cilmm  (rejleeret 
debtlitafliis  vtoknadhus.  \d  poenitentiam  convaluit, 
alqoe  aaos  coQpiscopos^  Joannem  scilicet  et  Apar- 
liiitt  beniasHties»  moK  .adease  feoit  prmBentes.  Ei 
fhim  «  eeHula  sua  ad  basliicam  sanct!  Vincenti!  mar- 


quasi  aquas,  iniqultLaem,  el  snn^i^ii,  ui  «olostn^ 
l^eecaum.  iJis  4g»iur  e^nsMMMtis,  txn^as  e(  «an- 
f«in»Mi  Demifii  cmn  fFrofwido  igefflfftn  leordis,  ^ndi- 
gmim  se  judic^ns,  ab  tpsls  suscepit  pontificilmi. 
Deitide  .eoTomdem  saoerdohM,  el  4|irionMpie  4e 
«lere  eraim,  ci^lQm  cunctiirunHfim  fMblun  Terftam 
precabatur,  dicens  :  t)epVecor  vos,  stmctissimi  Do- 
mini  mei  sacerdotes,  «anciamque  eo^grcfftiioneM 
clericemMn  >el  popnll,  at  |m  me  4ffCeHei  >0t  ptono 
«mni  sorde  tieccati  ad  Domimmi  TeStra  porrignrtor 
oraiio  :  ui  qul  meo  merito  Dei  non  sum  digoui  iin- 
|>etrare  clementiam,  iuleroeseu  «esmo  aiiereM^^eeime* 
qoi  meorem  veninm  dtiffetenim,  Dmrtnfte  mfhfi,  ob- 
secro,  rndigno,  quod  in  ununiquemqtite  commisi  vt- 


tjfis  adAuberdtur,  cuncta  agmina  pauperom  cleri-  B  struni :  si  quem  coniGmpsi  odio^  si  quem  rejeoi  i«- 


conuD,  veli#ieMrom  emnium,  ounetarumque  bujiis 
eivftaftte^Mtom-eum  miJ&uset  magno  ululatu  eura 
soscepenmt,  ut  61  ferreum  possideret  quisplam  pe- 
ctus,  solferemr  mox  io  iaorymas,  ei  Jamenium  4o- 
tus.  fii  dnn  in  prniiicti  nmrtyTis  basirrcam  juxta  al- 
taris  eancenum  in  medio  poneretur  choro,  mulie- 
rum  tmbas  loqglus  stare  praecepit,  ut  in  accipiendo 
ipse  {KBtttentiatt,  virorum  tanium,  non  iliamm, 
circa  «iim  eemmiur  pTwseniia.  Bt  dum  a  prxdictfs 
sacerdotibos  ab  uno  (^licio^  ab  altero  super  se 
miltL....  /eabpoAore  cineaem,  e&pandens  manum  ad 
emiiitt,  ita  'eiKorm^eai,  •diceFns  :  Tu  Deus,  qui^nosli 
corda1romfnum,0t  Pulilicano  longe  posiio,  dum  pe- 
€t«s  percuieret  suum,  dimitii  peccata  dignalus  es  ; 


tpie  cbontatis  <masertio,  si  quem  maoolavi  eensitl», 
'91  quem  1»!si  irascendo  :  difnltfite  nunc  peteuii^ 
imo  et  poeniienti.  Et  dum  ona  voce  xmtnes  pro  «o 
indolgeiitiam  postiilassent,  i«i  oniaotqae  idtAiili  eim 
meula,  vel  <i5lrirognipha  condonassetn,  drcrnnstnn^ 
tes  Iterum  admonuit,  dicens  :  BaacLisslmi  Doiniui 
mei  episcopi,  et  ottoes  iqui  adsunt^  Mgo  et«toaoro 
ut«boritaftem  invieem  "vobis^Mrtiibeatis,  imn  Teddeti- 
les  matUm  pro  malo,  nec  ^eflitis-esse  susUrro  in  po- 
.pulo,  non  inveniat  in  vobis  iio&lls  auiiQuus  quod4>u- 
jiiai,  Mm  ffeperiaEi  m  wiM  relielttn  lupus  4^ao^ 
•q»«m  auferai,  vedpofivs  ereptam  iab  <ore  tnpi  ovem 
'pastor  suis  humeris  congaudens  reportet  ad  banc 
isaulatt.  Jfitur  post  baiic  confessionein,  «aI  loralii^ 


qui  LaiariHfi  donnieMem^de  moniimento  fest  >reso-  f*  ftea,imiduam  egttHS  et  panpei<RmsinoK  ihri  Jtissft 


ioivmitt  camis  die  quarta  digoatus  es  resuscitare, 
et  Abrabm  patriarclix  slnus  eum  recipere  volui- 
sti;  su&cipe  in  hac  bora  conlefisionem  meam,  et 
peccaia,  qw  JnnomeMibfliter  eontraii,  ob  tkcuiis 
d?ffer  tois  :  nonTeministaris  mala  mea,  letjuventotis 
delicta  nelnemioeris.Tu,  Doinine,  non  posuisti  poeui- 
lentinm  iuatift,  iqoi  non  ^ieccaverunt  libi ;  sed  miiii 
pec€ateri,<quipeecavi  super  numerum  arenae  maris. 
Non  inveniat  In  me  'boslis  autiquus,  quod  puniaL 
To  sdsi,  qoia  postquam  infeliz  ad  onus  isiud,  po- 
lios  qoam  ad^bonoMin,  4n  faanc  sanctam  Beclesiam 
bidigne  perveni,  peccsrre  nunquam  sinivi ;  sed  ui  ini- 
que  agerem,  laboravi.  Et  quia  tu  dixisti :  In  qua-i 
euDqoe  bora  jpeocalor  o  ^  aois  reverterit,  «mnes 
faiiquiiates  sumb  traderes  lobHvionr  rAfaujus  praecepti  D 
memor  sum  tui*  Clamo  uiique  cum  spe  et  Aducia  ad 
le,  cujos  ceslos  aapieere  «on  aom  dignus  pvemolti- 
lifdtoe  peecoiMrom,  qo»  eonversafftor  !n  me.  Adesto 
et  suseipe  oraddnem  meam,  ei  mibi  peccalori  dona 
veoijm  ^postulatam.  Quod  si  ccaii  Hon  sunt  oiundi  in 


pecQiiriam.Goitamen  fideli  ^it  dubium,  ui  non  sia- 
lim,  dimisso  omrii  facinore,  ae»soeiaretnr  .sooieitlibiM 
ongebromTlvterea«e^  onmlbus  «leuliin  «toduK, 
^lceos':  Si  eo  toto  coTde  dimiierids  ea  quae  in  vos 
adversa  vel  prava  usque  bacienos  intuii,  dimiitel 
vobis  Crealor  OmnipMnstOttoia  «lelicia  vestra ;  iio 
m  saeri  •fontis  «rf»#a,  qoam  ht>die  dervmus  est  popu- 
'Itis  peTceptorus,^lt.vdb1s  in  remissioneni  peccato- 
rum,  et  hoc  osculum  inter  me<et  «os  manciUin  ite* 
BtimoiMOtt  4iiturofam«  Gompletii  4iis  -  omiRKis,  ad 
celiofam  reductus  est,  et  post  diem  crnifesshmis  vd 
poenitentias  quartum  pasioralem  jugiter  mirani,  etii- 
nem  suum  eonsQinmavii  ^io  .poce.  Attio.  ^Sub  dio 
piMie  ILalend.  April.,  lcrna  iTx»  lera  i»CLttiv 
Ex  eoncUio  Toleiano  viu,  cap.  2. 
Nostri  qooque  saeculi  doeior  «egDigios,  CcelMim 
catiiolicm  4iovi8siiiNim  d«MB, 'prtteeileniibos  etale 
postremus,  doctriirae  comparaiioife  non  infimus,  A 
(quod  majus  est)  in  sascularum  fioe.djaolittiiniis,  al« 
que  emn  revetenUa:Rominondoi»>Mdorai. 


««MMiMMMMMtUMUMM*. 


4f  «RIALIS  AD  «TYMOLOOIAIIUM  LlBflfMS  ABMefHTfO. 

Orlgines  Teifborum  qui  tradunt,  sive  se  intra  Krammaticorum  flnes  contineant,  sive  pUIIosopbandi  studio 
latlus  evagentur,  sive  utrumque  (quod  sanctus  Isidorus  fRcii)  sequantur  ;  periculosae  iractant  plenum  opiiB 
aleae.  Id  quod  non  modo  Plato,  et  Varro,  Stoicique  (  quos  hujus  rei  perstudioses  fuisse  e  II'u:erone  novi- 
mos ),  sed  gravlssimi  qoique  e  nostris  nimium  etperli  sunt.  Neque  tamen  ipsorum  cu)pa,  sed  eorum 
Tiiio,  qui  quld  ilUspectairnit,  nen  suni  siitis  assiecQii.  Ciuus  rei  caput  Illodest  frmoi|>aQm,4iiidcttm 


71  AD  ETYMOLOGIARUM  UBROS  ADMOraTiO.  71 

unioseojusque  Terbi  (at  aU  Varro)  nalurae  sini  duae,  a  qua  re,  et  In  qoa  re  TOealNiliiin  6lt  impoftitumi 
illudque  spectare  grammaiici,  boc  magis  sit  pliiloso[)hi :  priorem  illam  raiionero  iiigreasis,  buicque  d  sci- 
plinae  ( quae  ^ErvftoXoyixia  dicitur  )  in»islen(ibus  iuulii  diffleiles  se  el  morosos  identidem  exhibent ;  dnm  ad 
iyliabas  et  lilteras  omnia  revocantes,  sl  quid  paululum  deerrartt,  id  ui  dissimaleni,  imperare  sibi  noa 
posaunt.  At  qui  alterum  genus  ( qood  mpi  ^iQfAacyofifvuv  idem  Varro  noroinat )  sibi  proponont;  dum  rebus 
ipsis  edocendis,  atque  oculis  suDJiciendis  intenti,  occasionem  tmtum  in  vocibus  capiaut,  neque  lam  verbis, 
quam  rebos  Incem  inferre  studeni ;  ii  vero,  dum  parum  gramroalicos  videri  se  negiigunt,  in  minus  erudito- 
rum  opinionem  incurroat :  cum  sint  roaxima  ex  parte  illis  ipsis,  qui  artem  hanc  unam  proHteniur,  ea  in 
ipsa  longe  solertiores»  modo  sinimumadeam  rationem  adbtbeant,  qiiam  aerio  se  noaae  dlssimulant.  Quis 
enlm  credat,  quae  res  minutissimis  grammaticis  obyi»  sint,  eas  doctrinarum  oronium  parentes,  ac  reperiores 
uaque  adeo  fugisse,  ut  se  deridendos  levissimis  hominibus  tani  sa;pe  propinariut?  An  erit,  qui  Ciceraii 
tumultum  timorein  multum,  Sulpitio  testamenium  meotis  testationem ,  Tertulliano  limum  liquorem  opimuro 
fuiase,  persuasum  babeat  ?  Aut  qui  Sylvestrum,  et  Romanae  synodi  Patres  Ouriam  a  eroore  dictam  exisii- 
masse  arbitretur  ?  Mam  ex  Platone,  Varrone,  Hieronymo  exempla  congerere  superfluum.  Gum  duo  prior^s 
jaro  olim  ea  de  re  vulgo  maie  audiant :  Hieronymus  vero  cuipaui  hanc  ( si  modo  culpa  est )  iia  agnoscat, 
ut  aibi  ipse  Ignoscat;  neque  enim  aliter  toties  illaui  in  se  admitieret,  Graecis,  et  Laiinis  nominibus  Hebrai- 
cas  notaiiones  (ut  ipsius  uiar  verbo)  tam  violenier  assign^ns.  Lusisse,  inquies,  gravissimos  viros  ?  Non  nego. 
lllud  aio  assecutos,  uicum  Insisse  existimari  voluerint,  turpiter  labi  minus  prudeniibus  hominibus  videaniur* 
Sed  rursus  eos,  sive  lusus,  sive  inepiias  appellent;  non  carere  fruclu  et  utiliiaie  dico.  Nam,  quin  rea,  aut  io* 
▼olutas  explicent,  aut  obscuras  in  apertum  producant,  aut  quae  noi»,  maniresiaeque  sint,  acrius,  ut  seosua 
irritenty  faciant,  aeqous  barum  rerum  aeslimator  iiegabii  nemo.  Mantum  ( quod  indumentum  Hispanicum 
didt  esse  Suidas )  isidorus,  quod  manus  legai  tantum,  tioiiiiiiatiim  vult.  Qua  notaiione  profusiore  nos  ea 
▼este  ouDC  uti  ostendit,  utpute  quae  noo  manua  solum,  sed  pedes  quoque  jaro  teffii.  Loricam  noverat  • 
Servio  suo(  neque  enim  librom  atiuro  tain  iegendo  iriverai)  tegtiien  esse  de  loro  lacium.  i<oris  carentem 
dixisse  maluit ;  ut  a  lorica,  quae  jam  olim  exolevisset  ad  circulis  conseriam  ferreis  Lecioiis  animum  ocu- 
loaque  converteret.  Sexcenia  sunt  bujusmodi.  De  definitionibus  qui  scripsere,  cum  unam,  quae  rei  naturam 
proxime  attingat,  verae  detinitionis  nomine  dignentur,  lamen  reiiquas  iu  non  fastidiunt,  ut  earum  plurima 
genera  sedulo  conquirant  ( iiam  quindecim,  aut  iis  etiam  plura  victorinus  et  Boethius  prodidere  )  nota- 
tionum,  quae  verborum  enodaiiones,  descriptionesqoe  sunt,  conceptiones  varias,  cur  tantopere  aversentur, 
si  quaeras :  causaro  quam  afferant?  Misi  forte,  id  se  Indignari,  quod  aberrationes  bujusmodi  iii  verborum, 
quam  in  rerum  luso  magis  appareant.  At  minori  appareut  cum  pericnlo.  iion  minori  iiilerdum  cum  friictu. 
IJi  si  qua  in  re,  in  bac  plane  verum  sit,  quod  ait  Fiaccos  :  Ridicuium  acri,  foriius  et  roelius  magnas  ple« 
rumque  secai  res.  Sed  ad  isidorum  redeamus.  Qui  cum  omiie  scriptorum  genus  diligeniissiroe  pervolutaret : 
oplimum  ratus,  si  parom  eruditi  saeculi  iiominibus  brevem,  faciienique  viam  ad  disciplinas  omnes  aperiret : 
ut  simui,  et  rerum,  et  verboruro  notitiam  traderet,  quaque  liceret,  in  ipsis  Toeibus  haerere  amniaosten* 
deret ;  nihii  aptius  visum,  qoam  si  vocum  enucieandis  notionibus,  et  proprios  earum  usus  ostenderetur»  et 
rerum  iisdem  subjectarum,  audiio  sono,  obversaretur  ante  oculos,  maneretque  veluti  spectrum  quoddam, 
atque  simuiacrum*  Quod  cuni  faceret,  plurimas  quidem  sive  origines,  sive  cxplicationes  e  veteribus  scripiu- 
riims  desumpsit ;  sed  neque  veritus  esl  Ipse  illorum  exeroplo  (quod  l>oiium  sibi  esset,  atque  eoroinodum  ) 
novas  quoque  proferrOt  consimilique  iudo  iudere.  £orum,  inquam,  exemplo ,  qaorum  a^roulari  exoptavit 
negligentiaro,  oon  admoduro  ciirans  levium  criticoruro  obscuram  diligentiam.  Qui,  si  quid  in  eo  carpereut, 
atleudissenty  minus  saepe,  minusque  audacter  in  illum  saevirent.  Ridiculi  euim  plane  ipsi  sunt,  cuin  ea 
muitotiea  rideut,quae  iilorum,  ^uos  ipsi  venerantur,  quosque  hic  noster  auctores  babuit,  bona  ex  parte  fuisse 
reperiuntur.  Quos  apero  fore  jam  aequiores,  cum  multa,  quae  quasi  Isidoriana,  cacbinno  exdpiebant,  vetu* 
stioribus  auctoribub  reddita  videbont.  Quod  si  hoc  opos,  aut  perlecisset  l).  Uidorus,  aut  non  damnis  auxisseiit 
maximis  iectores :  non  diftideremus  lurtasse  oroni  iliuro  propemodum  culpa  liberare.  Testatur  enini  ex 
veteris  lectionis  recordatione  collectum :  aliorum  auiem  vilia  praestare  nolle  se,  diserte  ipse  proliieiur. 
fiuuc  verut  cum  aoctoris  summa  ai)faerit  manus,  inierpularitque  haec,  et  digeaserit  ( di  quibusdam  videtur ) 
Braulio ;  lectores,  quod  in  boc  volumine  satis  magnaro,  satisque  lautaui  liiirorum  supelieciilem  per  id  tempus 
sibi  esse  ducerent,  quidquid  aliunde  possent,  buc  congererent ;  librarii,  quidquid  iiiitum  cliariarum  tnargini 
cernerent,  pro  se  quisque  certaiim  in  coutextum  iurerrent;  cujus  audaciae  (an  iinpietatis  potlus  dicam  ?) 
lam  ffluitis  aliorum  deiictis  ad  isidori  invidiam  abuti  ?  Sed  ut  quid  in  eo  reprebendant,  videamus,  accusa- 
tioiiis  capita  proposuisse  ruerit  opera:  pretium.  Vocibus  ( inquiiint )  Laiinis  Grecas,  Grecis  Liatinas  origmes 
tribuit.  Qua:  priora  suut,  e  posterioribus  oriri  vuit.  Oribographiae  rationem  nuilam  ducit.  Quae  verborum 
productiunes  sunt,  in  siirpibus,  et  radicit)us  numerat.  Pro  certis  originibus  origines  alias,  qu»  signilicatio- 
nilHis  subiierviani,  arbilrio  soo  supponit.  Ad  banc  opinor  suinmam  crimina  omnia  referri.  Quae  nisi  cum- 
munia  iili  cum  optimis  auctoribus  ostendcro,  non  causam  dico,  quin,  quod  meritus  est»  ferai.  Sed  pluribus 
exemplis  non  utar :  quod  indicatis  locis,  facile  sibi  quisque  ingentem  syivaro  comportare  possit.  Artem  et 
oratorem  L.aiinas  esse  voces  ambigit  nemo.  At  ariem  Doiiaius  &/9fTnv,  oraiorem  &fwnp^  voluit  esse 
Festus.  Quam  muita  eodem  modo  Varro  ,ex  iU  ettam,  quae  in  utro4|ue  agro  (  ut  ait  ilie)  non  serpunt? 
Quid  ?  Qui  ex  oo£iris  Jesuui  taacv,  Cepbas  lafM»  esse  dixerunt ,  quorom  nominum  certas  origines  et 
inierpretaiioiies  ex  l!.vaogelio  iioveraui  ?  At  qui  viri  ?  Quatuor  a  figura  quadrata  deduxit  bidorus,  cum 
quadratuui  e  quatuor  oriri  rectum,  siinplex(|ue  videaiur.  Nonne  jus  eodem  modo  a  justiiia  iraxit  Lipianus  T 
Ortbograpbiae  raiionein  uuliam  ducit.  Quid  7  Qui  bortuin  ab  urieudo ,  aut  bederam  ab  edendo,  aut  ab  b«- 
rendo  dictam  docei  ?  At  is  est  Festus  Pompeius.  Cui  vero  productiones  pro  stirpibus  non  sinl,  ot  Sulpitio 
in  tedUmeoto,  Aquiilio  io  postiiininio ;  eorom,  qui  in  hoc  ludo  se  exercuerunt,  arbitror  omnino  fuisse 
nemiiiem.  Quid  iiiis  facias,  qui  de  originum  supposiitonibus,  quo  signilicaiiones  magis  appareant,  quae- 
ruutur  7  Nisi  grammaticoruin  inter  jui)eab  piori»re  cattiedras  7  Mam  cum  siitistrum,  quantum  ad  auguria 
attinet,  et  senatorem,  quantum  ad  agendi  iacuitatem,  utrum«tue  a  sinendo  trabii  Servius;  nonne  aliud 
veriloquium  sciens,  prudeusque  dissimulat  ?  Quid  ?  Quod  noiinunquam  ila  Hert  rea  ipsa  cogit.  Geriiianum 
negat  esse  Yarro  de  eodem  gerniine,  hed  de  eadem  genitrice  manantem.  Quid  cum  dignitaii,  vel  bonebtati 
serviunt,  aut  meiius  aliquid  iniiuunt;  quam  voces  pru:  hc  ierant  7  Ignorabat  idem  Varro,  culinam,  quam  in 
posiica  domus  parte  fuisse  dixerat,  a  posiica  aiiimalis  parte  dictam  7  A  culendo  ignem  duxisse  maluit. 
Obscurum  isidoro  fuerat,  medtcinam  a  inedendo  oriri?  A  modo  deflexit ;  ut  ojus  qualis  usus  esse  deberet, 
osienderet.  Sed  instant  clanioribus,  atque  urgent ;  eiymologias^  veriioquiaque,  quae  neque  etymotogiae, 
neque  veriloquia  sint»  appeiiari  nequaquam  debuisse :  iuque  iieque  elyinologiaruui  noiiiine  libros  fuisse 
praescribeodos.  Qoasi  nou  «>a(<»y  fca/»rv;  «  iroyioXoyU  a  Galeoo  dicu  sit  ?  Sed  iaborasse  piane  videtur 


75  EmiaLdGIARUM  LIB.  l  7i 

saDCtifsifflittfirt  ot  opo$  loiige  utllissimiiin,  ct  (ut  illa  rerebftt  tempora )  Immensi  laboris,  exigue  ailmo- 
dum,  el  ( ut  ita  dixerim  )  exiliter  indicarei.  Iiaque  rerum  pluimarum  doctrin^  rerertos  Commentarto^, 
quasi  nomina  sola  contlnerent,  Etymologiarum  libros  appellari  voluit ,  aut  certe,  camlongius  progressus  esi, 
opna  de  quammdam  rerom  origine  ail  Braulionem  roltiere  se  scribit.  Qua  praescriptione  quid  verecundiits, 
aot  aoodeatiiis  excogiuri  potuit  ?  Ergo  id  ille  consecuius  eit,  ut  posterl  noii  quarumdam«  sed  omniuni 
( prope  dlxerim  )  rerum,  ac  ▼erbonim  ab  his  libris  babere  se  cogniiiooem  ad  baec  asque  leropora  perpeiuo 
agnoverint,  et  magna  voce  praedicaverint. 


SSB 


SJLlffGTI  ISIDORI 

HISPALENSIS  EPISCOPI  * 

ETYMOLOGIARUM 

LIBRI  XX. 


^mfatlo: 


Domino  nneo ,  et  D)9i  servo,  Braulioni  episcopo,  Isidoras.  En  tibi,  sicut  poliicilus  snm,  misi  opus  de  ori- 
giae  qaarumdam  rerum,  ex  Teteris  lectionis  recordaiione  coliectum ,  aique  ita  io  qulbusdam  locis  adnoiS' 
lum  t  aicut  exstat  couscriptum  stylo  majorum. 


CAPUT  PRlHdll. 
De  dUdplina  el  arie. 

!.  *  Diaciplina  a  dheeudo  nomen  accepit ;  unde  ei 
sdeQtia  dicl  potest.  Nam  tdre  dictom  a  dume^  quia 
nemo  noetnun  scii,  nisi  qui  discit.  Aliter  dicta  disci- 
plina,  ^  quia  discitur  plena. 

S  S-  Ars  vero  dicu  esl,  «  quod  artis  prxceptis  re- 
gallaqoe  consistat.  ^  Alii  dicunt  a  Graecls  boc  tra- 
dnra  esse  ▼ocabulum  aTro  t^c  apsrv^i  id  est,  a  virtute^ 
quam  scieiitlam  voeaverunt. 

3.  •  Inter  artem  et  discipiinam  Plaio  et  Aristo- 
teles  diffeientiam  esseTolnerunt,  dlcentes  artem  esse 
la  lis  qme  se  et  aliter  babere  possunl ;  disciplinam 
vero  esse  quas  de  iis  agit  qun  aliter  evenire  non  pos« 
sanC.  Nam  qoando  veris  dispotaiionibus ,  aliquid 
(tisserlivr,  disciplina  erit ;  quando  aliquid  verisimile 
aiqae  opinabile  traclatur,  nomen  anis  babeblt. 
CAPUT  II. 
De  seplem  liberalibu»  arlibus, 

I.  DiscipliMB  liberalium  ariium  septem  snul.  Pri- 


LIBER  PRIMUS^ 

DE  6RAMMATICA. 

A  ma,  grammatica ,  id  est ,  loquendi  peritia.  Secunda, 
rbetorica,  quae  propter  nliorem  et  copiam  eloqueniias 
&U9  maxime  in  civilibus  quaestionibus  necessaria 
exisiimatur.  Tertia ,  dialectica  cognomentologlca* 
quae  disputationibussubtilissimisvera  seceriiii  afalsis. 

%  Qoarta,  arilhmetica,  qux  continet '  numcrorum 
causas,  et  dhrisiones.  Quinta,  musica,  quae  in  carmi- 
nibua  cantibusque  eonsistit. 

Sexta,  3  Geomeiria,  quae  s  mensuras  dimensiones- 
que  complectitur.  SepUma ,  aslronomii ,  qu»  con- 
tinet  legem  asirorum. 

CAPUT  III. 
De  litteri$  communibu$. 

!•  Primordiagrammaticacartis  litterx  communes 
exislunt  ^  quas  librarii  ct  calcnlalorcs  sequuntur, 
B  qaorum  disciplina  veiut  qoxdam  gramroaiicoi  anis 
inrantia  est.  Unde  et  eam  Varro  litterationem  vocaf^ 
Litterae  aoleni  suiit  indices  rerum ,  t  signa  verbo^ 
rum  ,  quibus  tanta  vis  esl,  ut  nobis  dicia  abseniiuit 


C4P.  I.  —  *  Ditcipllna  a  diic.  Yerba  sunt.  D.  Au- 
gosi.,  Soliloq.  cap.  2. 

^  Quia  dljct<iif  plen,  Pleni  vis  in  disciplina  nnlla 
est,  naro  plina  productto  est  sola  verbi.  Sled ,  ut  hu- 
jnsinodi  notaiionum  lusus  etymologianim  vcra ,  ac 
lincera  appellatione  commendari  se  minime  postu- 
bnt,  ita  qui  hiec  siatim  quasi  inepla  aut  inauia  pror- 
ins  fastidiose  relspuat ,  nimium  ipse  durus  sit  prxMcr 
xqaumque  et  bonum. 


«  IniO'  art,  et  ditc.  Eodem  modo  distinguit  artem 
a  scientia  Arisr. 

Cap.  II.  —  t  Nwnerorvm  caueai.  Ita  Gothici  recte ; 
al.,  easue* 

s  MeneuroM.  Soli  duo  Tarraconenses  habent  men- 
suras  terrw.  A  roliquis  ea  vox  abesi.  Quod  si  non  tim 
etymon,  quam  rem  ipsam,  qu»  magis  communis  est, 
spectes,  non  incommode  ilUm  rejiciemus*  £sf  (in- 
qult)  lib.  II 9  c.  25,  Geometria  meneura  magnftttainis 


f  Quod  artii  prwcept.  Artis  pro  arciis  antiqiios .    immobilis^  atque  fornuirum^  cum  lib.  iii,  c.  10,  veram 
scripsissc  consiat.  Nam  Valerius  Probus  artus  pro      iiominis  raiionem  reddiderit. 


anguslo«  etarcti»  pro  niembris  inflexionesoladislin- 
guil.  Feslus:  Ariifices  quod  apte  opera  interm  arteut, 
fua  exeausa  etiam  artes  appcltato!  sunl. 

^  Alii  dicunt,  Donatns  ,•  in  Andr. ;  et  Serv. ,  io  ar- 
lem  secnitdam  Donaii.  Yarrn,  lib.  iv  :  Nonnulla  (in- 
qnil)  Homina  in  ulroqne  lingua  hahcnt  radicet ,  ut  ar^ 
ioret  juee  in  confimo  natte  m  utroqMc  ayro  serpunt. 

Patrol,  LXXXII, 


Cap.  lil.  —  ^  Quas  liifrarii.  Aug.,  lib.  ii  de  Ord. , 
cap.  12  9  cum  de  lilterts  egissei ,  hasc  subdit :  Ergo 
utiiitas  numerandi  magna  necestilale  ammadtfena  esi^ 
Quibus  duabus  repertis  nala  esi  illa  librariorum  et  cal* 
culonum  professio,  vclut  qu(edam  grammalica  infan' 
lia,  quam  Varro  litteraiionem  vocai. 

'  Signa  verb.  tlieron»!  de  ISoiis»  epist.  5i  :  Ei  /m- 

3 


75  S.  isiDORI  niSPALBNSIS  BPIflGOPt  7< 

sine  to«6  hH|ttanlttr.  YotImi  •  ttttiln  pir  oeutot »  BOft  A     ®*  ^^^  Mt  qttod  oi  PhoMilooo  Ooloro  Ubrorvo  ea« 


per  aures,  incroddettni? 

3.  Vsus  Iltuinirttiti  r(;pertU4  ^t  ^i^tpM  memorlant 
rerum.  Nan  »  no  oblif iooe  fugianiY  Uttoria  alligatt- 
lur.  lo  laiita  oiitai  nmn  varloiam ,  tioo  4isel  ao^ 
diendo  poterant  omnia,  nee  memoria  eominerij 

5.  ^  Lltter»  auiein  Htei»,  quiftl  legUefac,  quod  Itef 
legentibus  praestent ,  Tel  quod  iii  legondi»  iiorootttr< 

4.  Litterae  Latinx  et  Grxc»  ab  Mebiicis  fldentuf 
cxorlos.  4  °  ^P^^  ii^o^  ^^^^^  ^fius  dictuni  eal  o/<pA ; 
deinde  ex  simili  enuntiaiione  apud  Gnccos  tractum 
cst  a/p'/ia;  klent  aplid  Latinoa  o.  Translator  cntn  ok 
similisono  attorius  lingttx  Htloramoondidtt^^ttl  nosio 
possimus»  liftgttaivi  Hobf alcam  omtiium  llngUarum  ei 
liderarum  osse  matrem.  Scd  flebrxi  viginli  duobns 
elementis  liiterarum  secundum  Vetcris  Teatamonti  g 
libros  utuntur  ;  Gracci  vero  viginli  qiiatuor ;  Latini  i 
Inter  utramque  linguam  progredientea ,  v Iglnli  trit 
elementa  babent. 

5.  «  llebrseorum  lilieraa  a  Lego  copiiao  ^  por 
MoysoOi  Syrorttn  attlon  ol  GliaMaorttm  por  Abra« 
ham.  '  Unde  cnm  Hebraeis,  et  numero,  et  aono 
concordant,  solis  cbaracteribus  discrepani.  JBgf'* 
ptiorum  litteras  Isis  regina,  s  Inacbi  fllia,  de  GnBcia 
Teniens  in  ^gyptum,  reperit ,  et  iEgyptiis  tradidiL 
^  Apad  ifigyplioo  aoiem  alfos  babnisse  iitteraa  sa- 
cerUotes  dicunl,  allas  vttlgus ;  aacerdotalos  hpie,  vut- 
gsres  frsevHilpuMr»  Grftcarum  litteraram  ttsum  prtml 
Pbceoicoa  IntenOfttni,  unde  et  LocanQs : 

PhoDDices  primi  (famae  si  creditnr)  aosl 
Maosuram  rudibas  vocem  signare  Ogarls. 


|riia  lcribuntur,  9  quia  ab  Ipsb  lltteras  initium  faa^ 

bueruni.  ^  Cadmus  A^oooris  fitiua  Graecas  Uttoras  t 

PbcBolco  itt  OfKciam  aeptomdooin  printtt  aitiirn  i 

B,  ff,  y, »,  t,  e.  1,  le,  \  ft,  V,  o>  tt,  p,  <f,  T,  tf.  J  Hls  Pa- 

laniedes  Trojano  belto  tres  adjecit :  u,  x»  <^*  ^  ^^^ 

quem  Slmonldes  Melicus  tres  dttas  fldjccil :  e,  T,  S 

T.  1  T  littoram  Pytiiagoras  Samius  ad  cxemptum 

yitse  humanse  prtmus  IbrmaVii;  cujus  virguta  subtc- 

rior  prlmam  aetatem  significat;  incertam  quippe  ct 

quae  adhiic  ae  nec  vitiis  nec  virtuiibus  dedit.  Bivium 

autem,  fpiod  supcrost,  ab  adoteiccatta  lncipii;  cojus 

dciiora  para  ardua  est«  aed  ai  beatam  vitam  ten- 

dens;  ainiatfa  fiicilior,  sed  ad  hbem,  tnterituniquo 

d^educens*  De  qua  sic  Persius  ait : 

£t  Iit4  qiiae  Samios  dedaxil  litlera  r^roof, 
Surgenlcm  dextro  monstrtvit  limite  callem. 

8«  Qttinque  autero  esse  apud  Graecos  mysiicas  litle- 
nn*  Prima  T,  quae  httmanam  vitam  signiflcat,  de  qua 
nuoc  dixiintts.  SecttiMla  6»  qutt  mortem  signiflcal.  Nain 
jttdieos  oamdom  iitloram  ikeia  apponobattl  ad  oorun 
nomina  qttoa  attppllek^afllQiebsfll.  HtdkltttrfAeio  M 
rov6nJbrwi,  id  esi,a  morte.  Unde, eibabetpermediim 
lelum,  idest,mortis  signum.  Dequa  quidam  sic  ait: 
0  muUum  antealias  infelix  liUera  theta! 

9.Teniai>>r,flguramdemonstransDominic3ecruci8: 
unde,  6  ei  Uebraieo  siqroii  ioterprelatur ;  de  qoa  di- 
eium  eat|  In  Eioelilole»  ati^o  i  Troitsi  per  Medfom 
Itrmukm,  a  el^na  Ikau  ^  in  /^nlei  fHrerum  ^emm^ 
Hum^  n  Miu^m,  <  Relhioas  toro  diHis,  aummami 
Q  01  ultimam  sibi  vindicat  CbfMttts»  Ipso  enlitt  prlnet* 


gum  celeritatem  prtBcedereni  $i§na  oor^imi»  Bl  oplsL 
47  ;  sij^na  ae  furia  verbamm. 

*  Verha...  introdueunt^  Absunl  haec  a  dUibusdam 
Gotb.  Ilbris. 

b  LtHertB  auUm  ,  quad  legiterm%  Noqtte  hoO  logittff 
in  ulio  Goihicor.  Est  tamen  apud  Prisciannm  et  Ser- 
gium. 

c  Apud  Ulo$...  AUph.  Ex  Epiph.  lib.  de  Ponderib. 

^  Vi  noMte...  raairem.  Verba  suntBier.adSopbon.| 
Cft  3. 

«  Hehrmorum  liu.  Eadem  tradontur  de  invontor* 
litterarum  septenariis  quibusdam,  quos  Crlnitus  re- 
fert  lib.  xvii  de  Honest.  dlsciplin. 

<  Unda  eum  Hehr.  Bx  Uieron.  prolog.  Galealo. 

*  Inachi  fiUa,  Seeutus  eat  Isidorus  AugusUnttm, 
xvin  do  Civit. ,  cap.  5 ;  Augustinus  Ovidium »  Meta- 
morph.  I,  quod  etiam  Gfaecorum  aliquos  sensisse 
Suidas  in  eoileelanois  lostaiur. 

^  Apud  jEgypt.  Nihii  necesse  est  Gr»car«m  litio- 
rarum  monstra  quse  in  Gothicis  Godicibus  vlsuntttr 
huc  prorerri.  &itis  esse  debebit  ex  iis  Antoniiun « 
Aiig.,  Pourum  GhaooBom  el  Vuleanium  oodom  modo 
coii jecisae.  Gum  praeaertim  HerodoU  verba,  quas  sub- 
scribam,  ox  iib.  ii  i  dubitaiidi  nuilun  reliitquant  to- 
cum  :  hiyvirttn  dcfocotiitfi  yp4ifnfjtairt  x/^^^«  ^^  'r^ 
Ijth  «M»tf  it|Ml,  vA  ^  ^ofAOTiicili  afltXicv9i.  Vid*  Cion. 
Aiox.  rrf  ofijx.  9. 

t  Codmus  Agenorii.  PlinittS)  llb>  Tii,  o.  M.  Sod  M* 
quo  com  Pliiiio »  oeqtte  com  Georgto  Cedrono  aalis 
convonit  laidoro  in  bac  iitteranim  aMlgnaitouO» 

i  Hii  Palam$ie$  adiadt  tre$  n,  x*  •^  Molim  o  Sor'* 
YiOi  ^Q.  II,  9|  ft  X*  f^Mua  qooqtto  oasdom  irea  huia 

*  Hic  deesso  videtnr  vefbom  stiquod  in  modo  pefsonall^ 
Qoim  eUiiMlai  ooo  at anl|  uittrpavil  Isidoros.  oi  legenU 
patobiu  Eoir, 


anignalt  qvartam  addona,  f. 

k  Posi  auem  Simonide$  Udicui.  Quatuor  item  a 
Slmonido  Hetico  adjecias  tult  Pllnlus,  o  dUo  sunt 
baec :  C>  ^»  ^>  &»•  P*  Cbacon  oom  dlnontiro  laraorttm  tt 
Piinio  in  mMBOro  vidorot,  ot  in  Codicib»  Golhicis 
parUm  mllet  **  irct.  parUm  umiliter  tra$  reperiasott 
itemque  apud  Suidam  et  Eustachium  Simonidem 
StA  rj  «3t>  McXtxi/sTDv  appellatum,  exisUmabal  tegen* 
dimi  ftinoNioBa  Miuobrtbo* 

1 1  liitera.  £  Sor.,  Mu.  ti,  in  iliod  :  laM  ofbara 
opaca,  eic. 

^  T  Fiauram  dmoMtraM  iomlniem  crucii.  Recttl 
doctisslmi  vlrl  putanl,  propierea  apod  LaUnoa  Miastt 
canonem  ab  bac  littera  incipere.  Hieron.,  aJ  Ezecb., 
e.  IX  :  Antiquii  Bebrmorum  Utterii^  quibui  hodie 
uluntur  Samaritanl^  extretna  tbau  Uttera  Crucii  habet 
iimitiiudinem.  H»c  Hieronymus ;  qttod  iion  pertnde 
D  apparel  in  Samarilanorum  aipliaboto»  quod  eircura* 
fertur.  Ambros.,  lib.  de  Abrah.,  c.^i  Et  cum  ire" 
centii  decem  ei  oclo  viri$  adeptu$  victariam.  Nume-- 
ravit  (inquit)  tracinloi  decem  ei  octo^  ut  ictas  ikns 
quaniitaum  numeri^  eed  meritam  eleciionii  expre$$um; 
eo$  enim  a$cit^t  quot  <timm  numero  /idelium  judica* 
vit^  qui  in  Domim  noslri  leiu  €hri$U  pa$tionem  crede* 
rent.  Trecenioe  enim  T  Uuera  Qrmca  $ignificai ;  decem 
et  octoautem  $ummam  IQ  exprimii.  Vocen  ipsam  ^aii 
siGNiJii  iuierpreuti  sunt  LXl;  caocBM  Cantnius, 
haud  malus  auctor,  in  luaUluUonibus  liugu»  Syriacse* 

^ln  frontee  virerum.  Ita  omnino  legendum  ex  Go* 
Ibicia,  et  ex  LXX,  qui  cirt  t«  fair«Hr«.  Vulgat.»  supor 
frontes. 

•  lieliquoiHro  duai.  fix  ttftttll.  lib.  do  Mooogam. 

**  Fone  logeodum :  MeUc.  tres,  Kt  nt  Melie^  sit  pro  »a| 
licuitavii^n^  sH^s^^osttS  esttChaoooem,  qoatttor  hls  voei* 
bus  elemeau  t«ti  MeUeertoi  laUiare  Ivim  smi»icatum.  Eut 


ETYMOLOCIARUM  UB.  U  yg 

pliiiift  ipM  fliiif ,  tfieeiM !  Eg6  MM  atpha  et  &> ;  eon-  A  les.  ComniQnes  dlct»,  (|oIa  muU!  eis  ulunlur  io  eom- 


enmiiltlNii  enlm  In  le  Invicem  alpht  -ad  «j  usque 
derelviior»  et  rursui  «i  ad  nlpha  repltcatur :  ut  os^^ 
tenderet  In  seDominuft,  et  inUii  decursum  ad  ilnem» 
et  ilnii  deeuremn  ad  initium. 

10.  Omnes  auiem  liiter»  apud  CraMoset  Yefbacom^ 
pGntttot  ef  miiDefoe  fecfunt.  Nam  nlpha  littera  apud  eos 
f oeattir  Ib  mmerls  Ufium ;  nbl  autem  scHbunt  beta^  yty» 
contnr  dtio ;  nbl  scribnttt  gammaf  tocantur  In  numerit 
ipsomm  irla;  ubl  scribont  ddm,  tocantur  quatuor, 
et  sie  omnes  liuer»  apud  eos  numeros  habent. 

li.  Latinl  autem  ^  numeros  ad  Ktteras  non  com<' 
putam  I  *  led  7  ^^  ^^^^^  componunl, 
GAf  6T  IY< 
b9  litteHi  LaHnh» 


munl,  nt  tn  scrihendo  ei  legendo.  Liberales,  qoit 
eas  tantum  illl  novcrunt  qul  libros  conscribunl 
recleque  loquendi  diclandique  ratiopem  noYerunt. 

S.  Litterarum  duplex  modus  M ;  dlvlduniur  enim 
principaliler  g  in  duas  paries ,  In  Tocales  et  con- 
sonantes  t  •  toeaies  sunt  qua  direclo  biaiu  fau- 
dum  aine  nlla  collisione  rarie  emiituntur.  Ei  dict» 
Yocalei,  quod  per  se  Yocem  Impleaui,  et  per  se  syl- 
labam  faelani,  nolla  adhxreme  comonaniei.  Conso- 
namelsunt  quSfidlYorso  motulingua!  rel  impressiono 
labiorum  efAdontur.  El  Yocatas  consonantes ,  quia 
per  se  non  sonant,  sed  junctis  Yocdtlbus  coiisonant. 

4«  Ha  In  dttabttS  pariibus  dlYiduntor  :  In  se- 
mlYocaUbDs,  ei  in  muUs<  '  BemiYoeaies  dictde,  eo 


I.  LilliiM  lliterai  GarmoiMla  nymplia  prima  Italii  fi  qeod  qokldam  lemii  de  Yocallbus  babeant.  s  Ab  B 
iradMii  •«  Oamienlli  aoiem  dkta,  qufa  carminibui  qnlppe  Yoeall  laolpiunl,  ei  doiloiint  in  liaturalom  so« 
fatora  canebat.  Gxterum  proprie  Yoeata  Nieosiraia.     mim.  Mul»  antem  dictss,  qufa  iiisi  lubjeetia  sibi  yo« 

I.  lAM^tm  aniem  aui  mii  ^  eommonei  aut  libera-     calibus  nequaqaam  emmponu  ^  Si  enim  eis  extre* 


■  Num$ro$  ad  lUleras  non  computant.  Dubitandum 
ttOn  fult  tfe  hae  tecttone  Gotbicorum  omnium  Codi- 
eom,-  nHnMmiue  in  ea  toslsie  Yiroi  efudltiistmos. 

^  Sed  eola  verba  eomponunt,  I^oat  biec  in  plortiqoo 
libris  aubduntur  isia  :  Excepils  aliguibust  qum  numeroe 
Pgura  demonstrant  ut  I,  pro  uno;  C,  pro  centum;  D,  pro 
qningenHi;  L,  pra  gttinguaginta;  M,pro  miUe;  V,  pro 
qmnqwi  m  X  /lifsra,  qumH  in  figura  erucem  el  ln 
numero  decen%  demmiiraL  Ex  quibus  umoo  in  Vei^ 
Lsngobard.  Garsix  Loaisae  y.  cI.  el  in  Kom.  Cod. 
Utttttm  haec  Irgnntor :  Exeepto  f ,  qna  nnttift,  et  &  Ht' 
teee^  qum  t I  ki  fipira  cmemn  tigni/icati  et  in  mnMr^ 
decem  demon$irat.  Quas  omnia  aliena  esse  constai. 
Noairl  Ofiim  llbrt*  qnln  aueii  sint  ab  allqoo  qtii  no- 
unim  itiilkHn  mmtermlserii  quas  Hiteras  speclem 
prebereit  lUQd  dubiuin  eii.  Primum,  quia  qd»  nune 
Yideniiirf  «it  etiam  ItttersB  Jam  surri,  eae  slne  contro* 
venltt  liiCeni  oKm  non  Aienmtf  sed  numerorum  Un«« 
tnm  neiaa;  (boiTqoe  lont  ex  nttmoronim  notis  Kl« 
loraa,  iioft  tontro  ex  lliterlf  notm.  Deinde ,  qula  qu» 
mitlo  aosliMiiar  Utteraisi  ea  est  T,  «t  Goiblci  omnel 
libri  praeferunt.  aa  Latini  iHM^qifam  sunt  osi.  Sed 
ct3»  alYo  Sl.  SoiO  tamen  Ipium  T  Gothornm  ex  I  La- 
tina  nola  et  linea  imposiu  scribeniium  Yitio  eoojon' 
cUa  floxtfaOi  quotl  bao  ifttoqoe  noia  I  Romani  mlf lo 
sigiillleitoiti  idqne  Isidorom  ignorasse  non  ftt  YOrl* 
siailie.  Prsiierea  cum  paolo  anto  T  Ogoram  Dominlem 
cTMla  diOioMirare  dlxoriti  nufic  X  soti  id  iribueroi 
eoaaT  qooqtto  menlnlsiot,  nonoportuit.Et  T  qoidem 
fi^vtim  croeia  eiso  ettam  Lu«ian»s  Yult  Ctfm  s  ln  T 
iBYebi  teil«  I>e  X  nlhlt  (qood  sciam)  ab  utlo  Latuio<* 
nm  prodlMHii.  Addo  quod  haoe  eadem  de  X  qufe  In 
qultMsdttra  Goihicis  lequenti  eaplte  ropetunturi  ab 
alli«  aiquo  ab  impreisis  onintbns  libris  absnnt.  Po* 
siremo  neqno  Id  easei  nomoroi  ad  llttoras  eompuiore. 
lil  qood  ¥idisse  eliani  videiur  quisquis  hunc  loooffl 
lati  aeoaasiooo  maiUYit.  Mon  oiUm  exeepii  llturas 
iltas  quod  ad  eas  numeri  computarentur,  led  quod 
figura  numeros  deinonsirarcnl.  Alioqui  quonKHJo 
untts  anl  L  aut  centum  ad  C»  aui  auinque  ad  V.  aut 
deoem  ad  a»  aut  utla  onuiiuo  ex  bic  exccptis  aa  nu- 
0ero$  compQUbtturf 

a  Cap.  Iy.  -^  Carmenlie  nutem.  E  SerY.^  Mu.  iiiu 

'  CQmntUnee^  aut  liberate$.  lloc  esl :  litiero)  dicun^ 
lor  tttiil  liotai  et  slgna  vocuin  qu»  scribuntur  et  le* 
fiuiliir»  tam  res  ijsa»  et  disciptiuse  qux  scriptura 
Goalloentur.  ^la  ^equeUti  capiie  gramniallcam  anpel* 
labil  oritilieln  iiberaltum  hiterarum.  Nam  quoU  ar- 
Ifiaiieo  idcO  quidam  tiabent  Codices»  ii^terprelaiio 
bUm  foii  Utlerartmi :  in  plerisque  enim  et  vetustia- 
nbBi  tHierOrum  legittir.  ttemque^Iib*  xiy,  c.  i;  ci 
lib.  lo  dl  SUflno*  BoOty  c»  15  :  Uelioree  sunt  (in^uiO 


communes  Ixlterm^  quia  simpUciores,  ei  ad  sotam  ku^ 
mititatem  tegentium  pertinentes.  Eodem  eitam  pertl» 
nero  Yidetttr  qood  inrra,  cap.  9,  Yerba  quaedam  gram* 
matkorum  esae  disit,  alia  rhotonim<  6ie  hodio 
Uispini  loauimur,  eum  lliteralea  dicimus,  non  ilioa 
qul  legendl  scrlbendique  periil  sunt  (quod  aiiiiqoi 
m*lre  litterai  appellabant),  sed  eoa  pothii  qui  majoree 
diactplinai  probe  ealionl. 

•  Vocatussmi.  Aug.,  iib.  ii  doOrdin.p  e.  It  s  ilAwi- 
ddtertit  oris  sonos  alios  eslr,  qui  moderato  varis 
hiatn,  quttti  enodati,  ae  ihnptiees  faucibut  sine  ulta 
eotlitione  defluerent;  ediee  dieere^  preseu,  erie  tenere 
tamen  aliquem  sonum;  extrenMS  autem^  gm,  nisi  ad^ 
fnnetie  sibi  pHmfs,  erumpere  nen  vaterem*  kague  hae 
litteras  hoc  ordine  quo  positm  sunl  VocaleSt  Semhwea^ 
tee  ei  Mutus  neminavit. 
Q  t  &emivoeatesi  qnod  qt^am  eemis  de  v.  h,  Serg.» 
in  Art.  primam  Donali :  Quod  semis  qwddam  habeani 
veds*  Idem  etegontibui  Yersibua  expreisit  Terentia- 
ntia.  Nobla  vero  valdo  probalor  lota  In  re  Prlscianus* 
Veeaiee  dieuntur  (ItHfuit;  qteed  per  eeveees  perficiunt^ 
vet  sine  guibue  vo»  titieratis  proferri  non  potest,  Se* 
mivocales  appeltatm,  ^od  nienam  voeem  nen  habenf^ 
ttf  semideos^  et  semivires  dicimusi  non  qui  dimidiam 
partem  habent  deorumt  vet  virorum^  ied  qui  piene  dei, 
vei  vki  nen  sunt.  Muim  ad  competraHoneni  bene  to« 
fioitliim  sunt  dietmi  vetut  infvrmis  dicitnr^  non  qui  ro- 
ret  ferma,  Hd  qui  male  est  formatus;  eie  mutm,  non 
qnod  omnine  carent  eocOi  dieuntur^  eed  qued  habeni 
partem  veds  eMiguam. 

e  Abt  quippe  voeali  ineip.  \i  a  moili  IpOaa  diitln- 
goit,  qola  (ut  ait  Priscianus)  iitierft  ptns  lonant  eimi 
64S  YoeatiR  praeponltur,  nURm  eoin  postponltor:  pne« 
poniluraQiam  aemiYocfllibus,  postponlturmuils. 

^  8i  enim  eis  etHremum  veeatis  detrasterie  emtmm 
inci.  litt.  m.  s.  Male  ouosdain  ha:c  liabttcro  Ycrba; 
D  ita  ut,  Yel  delenda,  vel  atlo,  Id  esi  ad  semiYocalca» 
tranaferenda  eensueritti»  81  enim  m«ue  ^inqulont) 
dleye,  qula  nlni  •oh|octi8  Yoeatibua  Aequaquam  enim^ 
punt,  quomodo  lllia  detractla  inctttsnm  mnrmur  80# 
nabii  ?  Qiiib«a  iia  roa|iOiisam  ait  i  vii  polmao  oom- 
modius  luqui  laidorttm ;  non  eniai  oditam  aai  prola- 
tum,  sed  iiictusum,  ac  ne  sonum  quidem,  aod  mttrmor 
dlxii.  QwhI  ottiom  «ami^ti  addidit,  aul  Yooa  doatliu- 
tus  eat,  qua  meliua  quod  volebat  enuntiaret;  aat 
cerle  periculum  nou  fuii  ne  non  saiia  quod  Yellet 
osienderet,  cum  nOa  prolalum,  sed  indusam  mur« 
mur  id,  quidquid  esl,  appellasset  Esse  autem  id 
aliquld  HCgari  non  potest,  cum  paulo  posi  dieai  mutaa 
a  suo  sono  iucipcre»  di  in  vocaiem  desineit) ;  eat  |gi< 
iur  aliquid  a  quo  ifidoiajai  antequam  ad  Yocaleoi 
pcrveniaiit.  .  -    .  ^-      . 


79  S.  iSlDORI  HiSPALENSlS  EPISCOPI  M 

mum  fociiu  dotraxeris  sonum ,  inolusum  Ijuer»  A     9.  Inter  semitocales  autem  qoaetfam  liquidtc  di« 

cuniury  quia  \Q  interdum  in  una  syllaba  poitpositm 
aliis  consonantibus  s  deliciunti  ^  et  a  nietro  eidu- 
duntur.  Ex  quibus  du»  apud  Laiinos  liquescuot,  i 


murmur  sonabit.  *  Yocales  autem*  et  semiyocales, 
et  mut«,  a  Teteribus  scnae,  et  semisonao,  et  insooaa 
dict». 

5.  ^  Infer  Tocales  autem  apud  grammaiicos  t  et  m, 
•  Tarlas  habent  signiflcationes. 

9  6.  Nam  modojvocales,  modo  scmivocales,  modo 
medias  sunt.  Vocales  Ideo  sunt,  quia  sola*  posit» 
syllabas  faclunly  et  aliis  coosonanlibos  conjunguntur. 
'  Gonsonanles  babentur  idco,  quia  inierdum  babent 
post  se  Tocales  in  elsdem  syllabis  consliiutas,  ul 
luno^  vaiei  ,  et  habcotur  pro  coosooantibua. 

7.Medis  autem  idcirco  dieunlur,  quoniamnaturali- 
ter  sol»  mcdium  sonum  habenl,  ut  iUius^uniui.  Coo- 
junct»  aliis  pingoius  sonant ,  ut  /aittii,  vanu$.  Solaa 


et  r,  ut  fragartifiatui.  >  Reliqua  m  et  ii  apud  Graa- 
cos  liquescunt,  ut  Mnatheus. 

iO.  Decem  et  septem  auiem  Laiinls  litleris  ?etu8 
acripiura  constabat.  j  Unde  et  legilim»  oominantor, 
illa  k  raiione  sciiicet,  vei  quod  ab  e  vocaii  iocipiunt, 
et  In  muium  sonum  desiouot,  ut  suot  semivocales; 
?ei  quod  a  suq  sooo  iocipiunt,  ct  in  Tocalem  e  dcsi- 
nunt,  ut  sunt  routae. 

il.  Hautem  littera  pro  sola  aspiratione  adjeeta 
est  postea.  t  Onde  et  a  plerisque  aspiraiio  puutur 
esse»  non  littera :  qu»  proinde  aspirationii  nota  dl« 


enimalitersonant,  aliter  junctae.  /  vero  proptereain*  B  citur,  quia  vocem  elevat.  Aspiratio  enim  est  soovf 


lerdum  duplei  dicitur»  quia  q'uotiescunque  inier  duas 
vocales  invenilur,  pro  duabus  consonantilms  habe- 
tur,  ot  Trota.  Ceminaiur  enim  ibi  sonus  ejus. 

8.  •  D  quoque  litiera  proinde  Interdum  est  nlhil, 
quia  alicubi,  nec  consonans  est,  ui  ^uis.  Vocalis  enim 
oon  est,  quia  i  sequitur;  consonans  non  est,  quia  q 
pnecedit.  Ideoque  quando  nec  vocalis,  nec  conso* 
nans  est,  sine  dubio  nlhil  est. '  Eadem  et  digamma 
a  Grxcis  vocator*,  quando  sibimet  aliisque  vocaliboa 
Jungitur ;  qo«  Ideo  digamma  dicilnr,  quia  duptei  esi 
instar  F  Ktter»,  qoae  duplex  gamroa  habet;  ad  cujus 
simitiludinem  conjnnctas  vocaloi  digamma  appellari 
grammatici  voluerunl,  ut  voiumt  virgo. 

«  Sanm^  eemkamB^  et  iniornB.  £x  Victorini  Gram-  C 
matica. 

^  Inter  voealee  autem i  el  o.  Omnia  ex  Donato. 

c  Variai  habent  tigmfieationii.  AssiGMATiOims  lege- 
bat  Cliacon. 

A  Conionantfi  habentur.  Nigidius  apod  AgelL,  lib. 
XIX*  c.  iilt.  :  Si  quii  putat  pranre  v  in  hii  verbii^  Va- 
lerius,  Vennonius,  Volusius  aut  i  tn  hii^  iampridem, 
iecur,  iocum,  iocundum»  errabit^  qucd  hk  lUteras  cum 
prweuntf  ne  vocalei  quidem  tunt, 

•  U  quoque  liltera.  £  Sergio. 

f  Eadem^  et  digamm.  Cujus  figuram  quidam  P  re- 
ctum  csse  volunl  (quaa  nomini  convenit),  alii  inver- 
siim  j,qualis  in  inarmoribus  etiam  cerniuir.  Sed  hanc 
inversam  fi{;uram  a  Claudio  itiductam  opinor,  cum 
«ligammon  ipsum  muUo  ante  Claudium  Varro  usur- 
paverii.  Videturque  Claudius  obtinere  potuisse  til 
xstate  sua  ea  figura  in  usu  e^sct;  al  posleriorlbus  sae- 
culis  antiqua  restituta  est.  Quare  apud  Priscianum  et 


uberius  elatus,  cui  contraria  eat  prosodia»  sonos 
aequaliter  flcxus. 

i2.  n  K  litteram  Saivius  ludimagister  prius  Latinis 
adjecit,  ut  in  sono  discrimen  raceret  doarom  litlera- 
rum  e  ei  q;  quae  ideo  ■  supervacua  dicitury  quia 
cxccptis  kalendii  superflua  judicatur :  per  c  eoiiir 
uoiversa  exprlmimus. 

i3.  •  (2  litteram  nec  Gncci  resonant,  nec  Hebrxl; 
exceptis  enim  Latinis,  banc  nulla  alia  lingua  babet. 
Hacc  prius  non  erat.  Unde  el  ipsa  supervacua  esl 
vocata,  qoia  perc  cuncta  veteres  scripserunt. 

1 1  li.  p  JT  littera  usque  ad  Augusti  tempus  nondum 
apud  Latinos  erat;  sed  pro  ea  c  et  s  scribebant;  onde 

^  Illaraiionetcilie giioda^evoc.Recte  rationem 

reddil  Isidorus  cur  tanium  xvii  liiiers  JLatinas,  aive 
legitimae  sint,  omissisque  vocalibus  de  quibus  eoo- 
troversia  ease  nulia  poterat.  Nam  consonantes  (io- 
quii)  autabc  incipiunt,  et  in  suum  sonum  desinunt, 
quaies  sunt  omnino  semivocales  sex,  f,  /,  m,  n,  r,  s; 
aut  oonira  a  suo  sono  Incipiuni,  et  in  e  desinunl, 
quales  sunt  muiae  toiidem  b,  c,  d^  g,  p,  /.  Vid.  Do- 
oai.  Artem  primam,  e.  %  et  Serg.,  c.  6. 

^  Vnde  et  a  pteriique  aipiratio...  £x  Hier.  in  no- 
minib.  Heb.  ex  Deuier. 

.  n  K  Litteram  Salviui  ludimag.  Al.  S.illustioa.  Salvit 
Rheloris  meminit  riinius  in  epistolis,  et  Suetonius  in 
Vespasiauo.  Sed  ante  hunc  Kaisones  Fabii  fueruni, 
cujus  praenominis  noia  K  fuit,  ui  apparei,  ex  faslia* 
Item  Kalare,  et  Kalendee  in  omnib.  veterib.  libris. 

°  Ideo  iupervacua,  lia  Hieronym.,  Donatos^  Priscia- 
nus,  et  Tereniianus.  Sergius  umen  :  K,  inquit,  et  Q, 
quof  nohnulUi  tuperfluce  videntur^  hanc  habent  ratio» 


Donatnm  perpetuo  F  rectum  pro  digammo  scribilur.  y%  "^>  ^^^  ^^^^  prmponatur^  quando  eam  A  tequitur, 
m  n^£^:*..,i    M  Anim  A«t  iiiiimenoPA    iZrmi*!   .\^^  Ai  Q  Qtuiqui^  quotiet  V  tequebatur^  prwponebant.  Eadem 

fereDiomedes,  nisi  quod  IT,  non  nisi  A  brevi  praeponl 
vult. 

•  Q  Litteram  nec  Grmci.  £x  Hieron.i  in  nomioib*  ez 
Jesu  Nav. 

p  X  Littera,  Constat  ante  Augosti  lcmpora  X  litte- 
ram  in  usu  fuisse,  ex  antiquissimis  nuinmis,  et  co- 
iumna  Rbstrata  Duilii  ante  iidccc  annos  posita,  et  ez 
aeneis  legum  tabalis  Auguslo  lonse  superioribus,  ac 
posiremo  ex  Cicerone,  qui  in  Oraiore  ad  Drut. : 
Quomodo  (iiiquit)  vettrum  axiila  ab  ala  factum  ett , 
nitt  fuga  Utteros  vastiorii?  Quam  litteram  etiam  e 
roaxillis,  taxitlis,  vexillo,  paxillo  eontuetudo  eiegana 
Latini  termonit  evetlit,  £amdem  tamen  Nigidium  re- 
pudiasse,  neque  unquam  ea  in  libris  suis  usum,  sed 
antiquiiatem  secuturo  fuisse,  rerert  Viciorinus  in  Arie 
grammalica.  Qnae  hoc  loco  sequuntur  :  Et  digne  hoc 
tempor&f  quo  thritti  nomen  innotuit^  quod  per  eom 


c  Deficiunt,  Id  enim  esi  liquescere.  Grxci  vy/Mc 
YP«fAfA«cT«c,  el  Terentianus  idem  exprimens,  udaa  ht- 
leras  iiominai. 

^  Eta  metro  excluduntur.  Nam  cum  tempus  con- 
Bonantes  (ot  ait  Tereniianus)  divldanl  itnum  doac, 
Umen  Kqnida  mutae  subdiia  partem  temporis  oon 
miuislrabit.  Ut  idem  Terentianus  elegantissime  docet : 
Si  medtam  vocalis  habet,  quam  consona  et  uda 
Ezciptnal,  neqoeunt  gemin»  vexare  priorem. 
Gausam  reddit : 

N»m  medism  nil  uda  jaTSt,  qu«  sobdila  curilt. 
t  Reliquas  M  ct  N  apiid  Gr.  tiq.  Sic  eiiam   plerlq. 
■lil.Conira  Sergius :  Si  liquidee  (inquit)  st6t  prwpo^ 
nantur^  tiquidarum  jura  deperdunt^  ut  Mneslheus. 

i  Vnde  et  'iegitimce.  Sic  Goihici  nmnes  libri ;  sed 
vulgatam  lectionem  unde  et  Latinee  reiinebat  Cliacon 
ex  uonati  verbis  :  iJnde  fit  ut  quidam  putent  Latinae 
litterat  non  plurei  ette  quam  zTii. 


81 


ETYMULOGIARU&I  LIB. 


et  doptex  vocaior,  qoia  pro  c  et  i  ponittir ;  unde  et  A  octo,  vox  articolata,  liitera,  qrllaba,  pedes»  aoeeo' 


ex  eisdem  Utteris  compositom  oomen  liabet 

45.  A  GraBcis  doas  lltieras  motaavit  Latiniias,  y  et 
s,  propter  nomina,  sciliGet,  Grseca.  Et  hae  apad  Ro- 
manos  osqae  ad  Aogosti  tempos  non  seribebantur; 
eed  pro  X  duo  fs  ponebonti  IH  hUarimi;  pro  y  vero 
V  teribebant. 

f  6.  *  llnicoiqoe  aolem  litter»  Iria  accidunt  :  no- 
men,  qoomodo  vocetor ;  flgura,  quo  charactere  si- 
goetor;  potestas,  qnac  vocalis,  qnx  consonans  ha- 
beatar.  A  quibusdaro  et  ordo  adjicitur,  qux  praecedat» 
qu«  seqoator,  ut  a  prior  sit,  sequens  6.  A  autem  in 
omniboa  gentibus  ideo  prima  est  liitcrarum,  pro  eo 
qood  ipsa  prior  nascentibus  rocem  aperiat. 
IT.Nomina  aotem  litterarumgentesei  sonopropriifi 


tus,  posiiurae,  noisB,  orthographia ,  analogia,  elymo- 
logia  ,  giossjs ,  differentias,  barbarlsmi ,  soloeclsml, 
vitia»  metaplasmi,  schcmata,  tropi,  proaaB,  metrOt 
fabulae,  historiae. 

13  CAPUT  VI. 

De  pariibut  oratioms* 

i.Pariesorationisprimus  Aristo!eles  duas  Cradldit, 
nomenct  verbum.  Dcinde  Donatosocto  definivit.  Sed 
omnes  ad  iila  duo  principnlia  reverluntur,  hoc  est,ad 
Domcn  ^t  verLuro,quaesigniticanl  personametacium. 
Reliquae  appcndices  sunt,  et  ex  his  originem  trahunt. 

2.  Na«)  pronomen  ex  nomine  nascitor,  cujus  offi- 
cio  rungilur,  ut  orator  iUe.  Adverbium  de  nomine 
nascitur,  ut  doclui^  docie,  ParticipiUro  de  nomine. 


lingasB  dederunt,  ^  notatis  oris  sonis  atque  discrclis.  B  ci  verbo,  ut  lego,  tegens.  Conjunctio  vero,  et  prae- 


Mam  postqiiam  eas  animadvcrteruiit,  et  nomiiia  illis 
et  flguraa  Imposnerunt :  figuras  auiem  itartim  ex  pla- 
dio,  partim  ex  sono  litterarum  formaverunt ,  nt  1J| 
puia  f»  et  •,  quarum  uni  sicut  exili$  sonus,  iia  tenuis 
virgala;  alterius  pinguis  sonus,  sicut  et  plena  figura. 
'  •  Poteatatem  autem  natura,  voiiintas  ordinem  dcdit. 

18.  Inter  flguras  litlerarnro  et  apicem  vcteres  di- 
gtlnceruDt :  apicem  diciuni  pro  eo  quod  loiige  srl  a 
pedlboSy  et  in  cacuroine  lltterarnm  apponitur.  Est 
coim  linea  jacens  supcr  litteram  aequaliterj  ducta. 
Flgura  aotem»  qua  toia  litiera  scribltur. 
CAPUT  V. 
De  grammatica» 

I.  Grammatica  est  scientia  ^  reete  loquendi,  ct 


posiiio,  vel  inlerjettio  ^  in  complexum  islaruin  ca 
dunt.  Ideo,  et  nounulli  quinque  partes  detiuierunty 
quia  istae  superflua  sunt. 

CAPUT  Yll. 
Da  naimiii. 

1.  NihDeD  dietum  ^  qoasi  notamen,  quod  nobls 
vocabuio  suo  reS  notas  effieiit.  Nisi  eDim  nomen 
ecleris,  cognino  rerum  perii.  PrOtMria  DomlDa  dicu, 
quia  speeiaiia  soni :  unius  eoim  tantom  personam  sigoi- 
ficant.Species  propriorum  nominum  qoatuor :  pneno<- 
men ,  nomen,  cognomen ,  agoomen.  PrsDomen  dic- 
tum,  eo  qtiod  nominl  prasponatur,  ut  Ludut,  Quintui. 

2.  Nomen  vocatum ,  qoia  nout  geoos ,  ut  Cdr- 


origo  et  fnndamentum  •  liberaiium  liiterartim.  Ha^c  G  neiiut;  Cornelii  enim  omnes  in  eo  geoere.  Cog- 


IB  diiciplinls  post  liiteras  comfflunes  inventa  esi,  ut 
jam  qoi  didicerunt  littcras  pcr  eam  recle  loquendi 
rationem  sciant.  Grammaiica  autero  a  litterls  no- 
raen  •ccepit :  ypetfiftarot  enim  Gnleci  litteras  vocant. 

2.  Ars  vero  dicta  cA  qtiod  artis  praeceptis  regu- 
Ksque  consfstat.  Aiii  dicunt  a  Graceis  hoc  tractum 
eftse  voeabulnm  &ito  xng  ipniif^  id  est  i  a  virtulet 
qoam  scientiam  vocaveronl. 

5.  '  Oratio  dicta  quasi  orit  ratio;  s  nam  orare  esi 
loqqi ,  et  dicere.  Est  aotem  oratio  contextus  verbo- 
rom  cum  sensu.  Contextas  aiitem  sine  sensu  non  est 
oraito ,  qtiia  non  est  oris  ratio.  Oratio  autem  plena 
cst,  sensu,  voce  ct  liltera. 

4.  Divi^iones  aulem  Grammatite  artls  a  quibus- 


Domen  ,  qula  nomini  conjungitur ,  ut  Scipio ; 
agnoroen  vero,  quasi  accidena  nomen  ,  ot  Metellut 
Cretieut^  quia  Cretam  subegit.  Cxtrinsecus  enim  vCDit 
agnomen  ab  aliqiia  ratione.  Cognomentum  autem 
Yolgo  dictum,  eo  quod  nomini  cogaiiionis  cansa  sa« 
peradjiciatur^  slve  quod  cuin  nomine  est. 

5.  Appdkitjra  noroma  inde  vocantur»  quia  com- 
rounia  sunt,  li^  et  in  multorom  signiflcatlone  consl- 
stunw  J  Hxc  in  viginii  octo  speciee  dividoniur,  ex 
quibus  corporalia  dicia  ,  quin  vel  videntor,  vel  tan- 
guntor,  ut  ceelum^  terra. 

4.  Incorporaiia ,  quia  carent  corpore ;  onde  nee 
videri  nec  tangi  poasunt,  ut  veritat^  jusUtia. 

5.  Generalia,  quia  multarum  rerum  sont ,  ot  eiii- 


d.im  triglnta  diuumerantur,  ii)  est  :  partes  orationis  D  nioi;  nam  et  bomo,  et  equus,  et  avis  animal  auDt. 


qna;  crudt  tignum  figurat  scripdttttur^  ea  licet  In  Go- 
Uiicis  qnibiisdam  leguniur,  i|ui.i  in  nielioribus  Codi- 
cibos,  ct  in  Ediiis  nulla  sunt,  et  Isidori  erudiiione 
oun  suni  sntis  digna.  mintme  recepimus. 

«  Uniaiique  littera:  tria.  Ex  Donat.  et  Sergio. 

^  Notaiit  orit  tonit.  \erba  Augusiini,  ii  de  Ordln.» 
cap.  ii. 

«  Potestatem  naiura  dedit.  Tot  enim  figoris  ad  no- 
landos  sonos  opus  foit.  Sed  piacebat  Cliaconi  Tole* 
tanos  Codex,  in  qiio  non  sunt  hsec  verba.  Qiiod  mihi 
quoqne  vaMe  probatur;  naro  neque  in  Gotb.  Ovet. 
collegii  sunt,  nequc  ubi  sitit  collocanda  consentiunt 
Itbri,  sed  alius  alio  ca  rejjcit. 

C4P.  V.—  *  Recte  loij.  In  CditTonibus  veteribus  ad- 
dilor,  uribendique  raiio;  id  non  cst  in  Gothicis;  est 
woapud  Vieiorinuro. 


•  lAberatium  Uiterarum,  Ha  veteres  Cod.»  dod  «rliiim. 
Et  supra  iitteras  in  communtV  et  iibendes  di- 
\isiL 

t  Oratio  orit  ratio.  Cod.  modo  hiseront  lo  liae 
voce  Hier.,  in  epist.  139 ,  ad  Cyprian.,  VictortDos» 
et  alii.  < 

s  Nam  orare  ett  loqui.  Vcrba  Servii,  iEn.  x. 

Cap.  VI.  —  ^  Jn  comflexum  itlarum  eaduni,  Vol 
cas  coiijungentes,  vel  pnepo8its,velinterject«|ODde 
etnoniiiia  accepenmt. 

Cap.  VII. —  ^  Nomen..,  quatl  notamen.  Ila  Boe- 
thius,  el  Priscianus.  E  Grxco  ovofia  tractom  pulait 
alii*  Nos  ex  noSgiiien  nomen  abctssum  potamua ,  ut 
ex  NosciBiLis  nobitit» 

j  Ha!c  in  vinginti  octo.  xxvti,  Sergins.  Isidorus  ips^ 
xsvii  percenm,  ut  deesse  videatur  allquid. 


S.  ISIDORI  ni$PALE.NSlS  EPISCOPI 


u 


«.  tpMWi»  t  ««te  »anem  demoosinttt,  ut  Aom,  A    21.  Ctetica»  !d  est,  posmiiva»  a  poueiliQiiti  ut 


«|iieJi«  enia  «Qimiliuai  boma 

7^  4  Prinoijielia,  quia  primam  po&iiioncm  iiabenl, 
Me  lliuiida  naseuDtur,  ut  woni,  foni. 

8.  Derivativa,  eo  quod  ei  alio  nomlne  deJucon* 
tur,  ut  a  MORTB  mMlanHf « 

9.  ^  DiminutiTa  ,  quia  minuunt  seosum,  ut  Cra^ 
cului^  tfhola§iiculu$. 

iO«  c  Sono  diminuUvay  quia  sic  sonaut  sicut  dimi- 
nuUYS»  sed  iotellectu  principalia  sunt,  ul  fabula^  to- 
tuUu 

11.  Tota  Graeca ,  quto  ei  toio  Grxcc  dcdlnaniur, 
«t  CalliilO'  Sio  eoim  etCraecus  et  Latlnus  dicii. 

18.  ^  Tota  Latina ,  quia  ex  toto  in  LaUnum  Tcr- 
tuntur;  Gra^cus  dioit  Ody$$eu$f  LaUnus  VUjhu. 

15.  Media  dicta »  quia  ex  parte  Graca  sunt»  et  ex  B 
parte  Latina.  Eadem,  et  notlia,  quia  corrumpunt  ul- 
timas  syltabas  manentibus  priorlbus,  ut  apud  Gras- 
cos,  Alexandro$,  Memndros;  apud  nos  vero  Alexan- 
dtr^  Menander.  Dicta  autem  notha  quemadmodum 
DoUius  dicitur  quisqufs  de  dlspari  genere  nasciiur. 

i4.  Synonyma,  boo  eec,  plurinomina,  eo  quod  sit 
Ib  plqribua  iominiboe  aig oittcaUo  upo ,  ul  Urra^  hu- 
moi,  teUuB*  Idem  eulm  sunt  omoia. 

1S«  UooMoyma ,  hoe  est,  uojnomioa,  eo  qood  ait 
la  Hoo  nomioe »  aigoiOeaUo  plurima ,  ut  /omo/iii, 
iiOAO  mooa  bmiSt  oono  tumons  lellus,  nuoc  aepul- 
crum.  Est  eoim  io  ubo  oomine  lignUicaUo  diversa. 

181$.  RelaUva  dicla,  eo  quodiad  aliam  reieraotur 
peraonam,  ut  magieUr^  pgter^  dom»m$. 


Evandriu$  eniii. 
.  22,  EpiOieia,  qu«  LaUoe  odJecUva ,  ve|  auperpo- 
sita  appellaotur,  eo  quod  ad  iaapleodam  sui  aignilica- 
Uooam  nominibua  adjiciaotur,  ut  ma§nu$ ,  docluu 
Adjicii  ea  persouia,  ut  mannut  Pkilo$Qphu$ ,  doilui 
hon\o^  et  plenus  est  sensus. 

23.  f  Actualia  ab  actu  descendoolt  ol  resv,  A», 
rorior,  nutris,  oraior, 

Goutis  a  gcute  veniunt,  ut  Grtgcu$^  Rowwnui» 

24.  Patria^  a  palria  desceodunt ,  ot  Atkeuientih 
Thebanu$, 

s  Lod  a  loco,  ut  $uburkanu$^ 

25.  Verbalia  dicuntur,  quia  de  verbo  oaseuotur» 
ut  lector, 

Participalia,  quse^sic  sooaot,  sicut  participia,  04 
clemene^  prudene. 

26.  ^  Yerbla  similia ,  a  verbi  similiiudioe  dicta, 
uieontemplator.  Kara  et  verbum  est  imporaUvi  ino- 
di,  ruiuri  temporis;  ctDomea,quia  casum recipiu 
Ux  omoes  species  a  nomioum  appellatiooe  dcsceii- 
duni. 

16^7.  ( Secunda  para,  oomiois  coraparatio.  Com- 
paraiio  dicta,  quia  ex  aliorius  comparauone  alloram 
prxrert.  Cujus  gradua  trea  suot :  poaitiTVS ,  compa- 
ralivus,  et  superlatiyua.  PosiUvus  dictusi  qoia  prt- 
mus  poniiur  in  comparaUonisgradu»  ut  doctue.  Com* 
parativus  ab  eo,  quod  comparalus  posiUvo,  pra^rcr- 
tur  ilii ,  ut  doctior  :  pius  eniio  ooTit  quam  doctus. 
SuperlaUrus ,  eo  quod  comparaUvo  superforatur,  ut 


, , „ —  ,^ —  ,    _      __-  ^  ^  ^    _  ^    _  — ^         ,  __^, 

17.  Illa  autem  *  qu»  dicuotur  ad  aliquid  aliqua{i-  ^  docliiiimKi:  |>lus  enim  scit  quam  docUor. 


ter  so  babeniia,  a  cootraria  sigoificaUooe  dicta  aunt, 
01  de9ier.  Dicl  eoim  dextor  uoo  potest,  oi^  aioister 
foorit. 

18.  Porro  qualiiaUs  oomina  ex  eo  diata,  quia  per 
00  qoaiis  qujsque  sit  osteoditur,  ot  i4pieRi,/or- 
tnoitti,  dii'€i. 

19.  QuaotilaUa  i  quia  meosura  Irabuotur,  ut  hn* 
ffu$t  hravie. 

20.  Patrooyouoa  dicuntur,  eo  quod  trahuntur  o 
patribus,  ut  7ydid<i,  Tydei  fiiius,  /Eneade$t  Mnm 
lilios;  quamvis,  et  a  matribus,  et  a  majoribua  du- 
caotor. 

*  Prindpalia  o.  vrimam  po$.  Uiro(|ue  nomine  vo- 
cantor,  et  Principalla,  et  Prim»  positionis. 

^  ZHmfiittirrtf....  ie/ioiai(lcv/tfi.  Eod.  excmplo  otuo* 
tur  Donatus,  et  Cbarisiui. 

•  ^od  ifimlN.  E  Sorgio. 

^  rolD  latina*  Bx  Donato. 

*  Quas  dieuntur  ad  aliquid  aliqualiter,  Ita  legondum 
ex  Sergfo,  conjungendaque  mannscrlptorum  ct  im- 

Sressortirti  librorom  iectio  :  in  illis  eulm  quatiurf  in 
is  atiier  legitur. 

f  Aeiuana,  llffic  neqoe  apud  Donatum,  neque  apud 
Serghim  lcgontur. 

•  Lod  a  loco,  Ileliquit  numeri  et  ordinls  species  : 
Ita  XXVIII  species  constabunt. 

^  F«r^ii  itmi/if .  Aliquid  boc  loco  e  Sergio  deaide- 
rare  poasis.  Sic  namque ille Art.  2,  c.2 :  f  Suni  etiam 
pariidfii$  shmlia  ,  ut  dcmena.  Ifam  sic  e$t  dcmena, 
^oait  legona;  »ed  demeoa  noman  eg,  quia  rcdpii  com* 
pmaHottimf  idiir/dementior ;  kgeos  vero  partidptumt 


Gcoera  dicia  suut ,  oo  quod  genoront,  ut  oni- 
aeulioum,  feuiimnum.  Caetera  non  suot  gcoora,  sod 
boc  bominum  latio  et  auctoritaa  voluit.  Keutrum  dlo- 
lum,  quia  neo  boc  est,  uoc  iliud,  id  eat,  ooc  masouli- 
oom,  oecfeminiiium.Commuoedictum,  quodduobus 
geoeribuaoomen  unum  commuoicat,  ut  Ai^otib^Moia. 
29.  Cui  cootrarium  est  epieoeouro  i  quia  utrom« 
que  aexum  sub  uno  geoero  onuotiat ,  ut  Mc  piecit. 
Est  onim  iocerU  aexua,  quod  oec  oatura,  oec  oculis 
diacernitur,  I  aod  aeusua  tantum  periUa,  Oum 
genu$  dictum,  quia  cunctia  generibua  aervit:  ma« 
sculino,  ei  femlnino,  neutrq,  ot  commuoi,  et  omoi. 

D  quia  non  recipit  simHiter  comparationem.  Sunt  ctiam 
verbo  elmiUa,  ut  contempl^tor,  $ed  eum  ca$um  aeeepcrint^ 
Romlno  iKNl,  til  coniemplator  eum  conlomplatoria 
fadt,  Cum  autem  lempu$  habuerint ,  verba  ,  ut  Maro 
dixit :  Conlemplator  aquas  duices.  >  Ergo  caium  ex 

.  Sergio  posiiiinus,  ubi  eomparationem  liabebanl  libri 
omnos.  Nam  coinpi)raiionem  rocipere  de  participia- 
libus,  non  de  verbo  &iu)ilibiis,  diserat  Sergiui. 

i  Secuttda  pqr$  nom.  Quam  prlmam  dixerit,  oisi 
appallativorum,  nulla  esi;  prKcessit  enim  i  Um  om- 
nes  $p€eie$  a  nondnum  appeUatlone  deecendunt. 

j  Sed  $fn$u$  taatum  peritia.  Aul  sensum  pro  iotel- 
locttts  arbiirio  posuit ,  aut  nialo  libri  omnos  $cn$uc 
tmUum  peritia,  Nam  ai  neque  nalura ,  noque  ocuiia 
discornitur  genus,  quomodo  sensua  periiia  diacorno- 
tur?  Ilaque  suspecU  babeb:)t  baec  verba  Chacon.  Mi« 
rum  ni  uiui  laniMm  peritia  Uidorus  scripsit.  Qul 
Serviiim  iegarit  de  bac  scriptura  ooo  admoduai  du- 
bitabit.  Ejua  verba  sunt  iu  art.  2,  cap»  5  :  Inlcr 
epicetnumf  et  communc  hoc  intcreet^  qucdin  commmd 


50u  Ntimrii  TOiiivf,  ^a  pnr  mm,  voltingttla*  A  qmtti  enim  pf  «lAntm  bii  doff.(mftliw«^iiflt  iil  Af^i 


ria,  vel  ploralia  nomina  MtenduoUir. 

Fic[ura  ,  qnia ,  vel  simplicia,  vet  composiia  sunt. 

31.  Casas  a  cadendo  dicli ;  per  eos  emm  indcxa 
nomina  variantur,  ei  cadunU  Nomin.tUvus  casus  lUc-? 
tus,  quia  per  eum  aiiquid  nominamus ,  ul  hic  ma^ 
giiier.  GeniUvus,  quia  per  euro  genus  cujuscunque 
qiiaerimus,  ut  /lujus  maghln  fHxnt;  vel  quod  rem 
si^ilicamus  ,  ul  hnju^  magistri  liber. 

52.  Dalivus,  quia  per  eum  alicui  aliquid  nos  dare  de- 
monslramus,  ut  \J  dd  huicmagUtro.  Accusatlvus,  quia 
percuin  alfqucm  accusnmdit,  }iiaecn$ohuncmagl$(rum, 
VocntiruA,  qu!a  pcr  cum  aliquem  tocamus,  ut  o  mft- 
gisier,  Ablativus,  qdla  pcr  eum  nos  auferre  aliquld 
cuiquam  signtflcamus,  ul  auferaift  u  magistro» 

55.  Hezaptola  nomina  dicla,  quia  per  sex  casus  V9-  B  autem  dednciiva  diounlttr,  quia  ex  iliis  dcducta  »(« 


haCf  hgc^  •  quae  tria  et  articuli  iHHninaoturf 

4»  Articuiiaut^dieii»  quod  nomiuilMis  arctantur, 
id  cst,  colligiiitur,  ut  cum  dicimus  ki<  araiQr,  luicr 
ariiettium  autem ,  ct  pronomen  lioc  iotorcsi ,  quoJ 
articttlus  iQnc  est^  cum  nomini  jungitur,  ut  hic  $a- 
piViii.  Cttw  vcfo  non  eoigungitur,  demQnsiraiivuiu 
pronomen  esii  ut  hie^  oi  tec,  at  A#^« 

5.  Omnia  auiem  pronominat  aut  primigenia,  aut 
dedttctiva  suai*  Primig<Qia  dicta  saat»quta  aliuudo 
origlnem  noa  trakunl,  liiic  vigioti  uottm  sont,  Fi* 
niu  tria :  ^o,  /u»  Ule.  t  inOoita  septam ;  quU,  qua" 
Um^  talii^  guanliu^  tantu^^  gu(Hu$t  l^^ai*  Minus  qaam 
Qnita  sex ;  tiTi,  ipee^  hic^  i$,  idnn,  $ui.  Possossiva 
quioqua :  «i#ai,  iuki,  iiiui,  na$ter^  }($$ter.  Reliqua 


rieiatcs  habcnl,ui  est  unu$.  Pentaptota,  quod  tanium 
in  qiiinffoe  casibus  variantur,  ul  doclu$,  Tretraptoia, 
qiiod  taiitum  in  qualuor  casibus  dccnnahtur,  ui  latu$. 
Triptoia,  quod  tantum  In  trlbus,  ut  lempium.  *  Dfp- 
tnta  ,  qitod  lanlum  In  duolms,  ut  J|ipi/er.  ^  Monop- 
toia,  quod  uuo  tanlum  casu  utuntur,  ut  prugi. 

CAPUT  VIII. 
Bo  praaoiifiM» 

\.  f  rofiomen  dlctum,  qola  pro  *  vlce  nomlnfs  po« 
niiur,  ne  fasiidiom  fhclnt  nomen  Ipftum ,  dum  ftera* 
lor.  Nani  com  diclmus :  Vxrgilfu$  $erip$H  Bucoltta^ 
sddlmus  pronomen ,  \p$e  icrfpif<  d  Georglea;  sle  Vi« 
rietas  sfgn!Gcailonts ,  et  Diiildfum  tolift,  el  ornatum 
inducft. 

%  Pronomfna  autetn  aat  finlta  sunt,  aoi  fnittlia. 
^  Finita  pronomina  dicla,  eo  quod  definiunt  eertam 
personam,  ut  ego,  Me  enim  statlm  intelligis.  Inflnila 
dtcuntur,  quia  non  sunl  oertf)  personae.  De  absenti- 
bus  Mtm  diewitttr  ai  inoaiiis ,  iit  qui$t  qumt  quod. 
Utim  Qiiam  fiuifa  aypeUonlttr»  imid  aommemoratio» 
neitt  faaivnt  Qolsi  parsoiiai,  ut  ip$eti$iet  cartum 
esi  ««101  de  qiio  dicitar. 

183*  roisessiva  Tocaotur,  eo  quod  nos  aliquid 
pnssidera  oatendunt;  nam  dum  dico  hiiki  ,  IIkih  , 
definio  aliquid  meum  esse ,  vel  tuum.  ftelativa 
dicuntur,  quia  ad  interrogniionem  rercruiitur,  ut 
^iiii  e$t?  rcspoodeturt  /i  ^$t»  nemoiistraiiva,  CQ 
quod  lialMtti   dcmoJistaeHtis  significaiionem.   Ali- 


articulari  $ecernimH$  ^esum,  «r,  klecanfs;  in  epieeeno 
Mfo  «ffiri  orileii/of li  $umitur^  at  •cfrimi^ife  $emim  jit- 
teUlgimue^  iii,  liaK»  aquils  \  eum  autem  lamiiNNi  articu- 
larem  quem  auctorita$  dederit.  Nam  eum  naturallter 
nan  poeeumne  In  epiemaU  $e9um  deprehendere ,  debe» 
mus  auctoritate  firnian.  Se%us  Msiiitia,  qnod  in  uno 
liom.  ۥ  logitur,  absurdum  omnino  vidoinr,- 

•  Dlptoia^  «1  JumF.«,  Dnoli.  in  caslb.  Juplter  diei 
etiara  Charisius  aii,  et  8ergius.  Varietaies  duss  Iir' 
bere  nomo  dlierlt :  nam  ne  accemum  quidem  vsHai 
/ir^'/ir  in  vocaiivoi  et  nominaUvo.  Ergo  tarieutem 
a  C.1SU  eum  Sergio  dlstJnilt. 

^  Monaptota.  Ilsec  Sarisios  aptoia  appellarl  ma-* 

Vlllt. 

Cap.  Vni.  —  «  Pro  vice  nemlnk.  8ic  Infra ,  e*  5d  l 
Affionoiiuiifa  pfo  xfiee  nominle  ponltur.  Donitiis,  ^t- 
giiis  et  Badai  Pro  nomino  pwiUufk  Possat  iegl  pro 


qiie  composita  eiistuni,  uifiiii^iaafi  o/tiftiii,  etc* 
CAPUT  IX. 
De  verbOp 

It  Vefbom  « diotum, eo quod  vorbarato aera.soosl, 
Tei  Qttod  iiva  pars  fiaquanter  io  oratiooa  varseuir. 
Suni  attteoi  varba  meotis  sigQO,  quibtts  bomioes 
cogiiatiooes  suas  invicem  loquendo  demonstrant. 
Sicui  autcm  nomoQ  sigQificat  porsonam,  ita  verbum, 
faotttiQ  dlctumqtta  person».  Li  persona  verbi,  agen^ 
tia  ai  patiooiis  ^gaificatio  ast,  Naoi  $mbo  ageiuis 
parsoqia  factum  est.  Itam  $cribor  ipersome  factuoi 
indicalf  sad  oiwa  quo  paiimor. 

10  S»  Varbarttmganara  dooauni,  grammatieorHm, 
atqtto  rbetorom.  Crammaiiaorum  iu  tria  eadunt  tem- 
C  para ;  pnMorltttm,  pnftsans  ai  fuittntm»  ui,  feeU^ 
fadl  I  /odaf,  Rbatorttm  attlem  univana  oratio  verba 
diottniurt  vaiiitit  air^ii  botm  ho$  eapit^uefba  boua 
httbuii  i  ubi  non  iantum  varba  qois  in  tria  caduot 
tempora,  sed  universa  oratio  est.  Verborum  speeiea 
sunt  formae,  modi,  conjugationes  et  genera. 

3.  Formae  verborum  iodo  dictae ,  eo  quod  nos  ad 
unamqttamqtta  ram  iufonnaaii  per  bas  enjm  osien- 
dimui  quid  agamus.  Nam  Meditaliva  dicta  a  medi» 
taAiis  sanav,  ut  ^  iBclurio^  iil  esi»  iegare  ^oto. 
ioehoativa  .poai  niaditatiouam  ab  incboantis  indicio,. 
ui  calaHa*  Freqtteniaiiva  a  sttpius  agendo^  ot  laciUo^ 
elamito.  Famm  enim  sensttra  lanant,  modi  dedioa'* 
lioiiem.  Nam  nescisquid  sit  dcclioaiio,  nisi  prlus 
didiceris  quid  sit  sensui. 

D  Nomltta,  id  aat,  viee  nowbite,  ut  aod.  e.  S6 :  Aftloiia- 
masia  e$t  pro  nomine,  id  iif,  vice  nmmi^$  po$ita, 

A  ^fnlfa,  sa  ijrired  iftf.  i.  p.  8erviaa  ad  Art.  Donst. 

•  0018  fWtti  «f  artieuU  w*  ftergius.  liaie  nonnuUi 
etfaro  pronomlna  ariieiilaria  «oconl,  ao  qttod  roora 
Crmeor.  cum  nominibus  daelinaoiur. 

f  Infinita  $$p$$m.  Qum  nomina  ab  aliis  dieunlurf 
Sed  cun  Isidoro  faeloniCharisiiis,  DiooMd.»  Sarr.  at 
D.  Angtistinos. 

Gap.  IX.  —  «  Yerbum..,  auod  uerbarai»  B  Sern 
ad  Art.  Don. 8ed  ImpfobatQointll.  iib.  i,  a.  B.Qnm  de 
perfecia  forma  legontur  in  lonprassis»  a  Loogubordiois 
qnlhusdam  recla  aberanl. 

^  Lectooio,  fd  Mf ,  LBOESO  vou>«  Sla  Langobard.  ai 
Servfus  :  Vna  meditaiitM  forma  e$i  •  ^uai  ooo  oaira 
Roi  allquid,  $ed  adhuo  velie  agera  oetandii,  ui  aif  iaa* 
turfoi  eignifieai  onim  nan  lago»  eed  logara  voiOi 


'^  9.  ISIDOIU  lilSPALBNSIS  EPISCOP!  88 

4.  Modi  dicli  ab  eo ,  q«eiiitdiiiodiiin  sini  in  suis  A  bum ,  hodie  $eHkot  ti  Jundo  Terbo  ImpieBli  feniam. 


signifiealionibas.  lodicslivits  modus  diciiur,  quia 
aignificaiionem  indicanlishabel,  m  lego.  ImperaiiTus, 
quia  sonnm  babet  imperanlis,  ul  Uge.  Optailvus,  quia 
per  ipsum  opumus  aiiquid  agere«  ui  utinam  legerem ! 
«  GoiQunciivus»  quia  ei  conjnngiiur  aliquid  ul  iocutio 
plena  sit :  nam  qnandodicis  eumclamem^  pendel  sen« 
«us ;  quod  si  dicam  eum  elamem,  qnare  pniiit  quod 
laceamf  Plenus  est  sensus. 

S.  Infinitusdicilttrj  eoquod  tempora  definiens  perso- 
nam  verbi  nondefinit,  ul  c/amm-e,  rtoimuse.  Cnl  siad- 
Jnngas  personam  :  elamtwe  debeo^  debee^  dekei^  fil  quasi 
finitum.  Impersonaiis  didtur ,  quia  indigei  persona 
nominis,  vel  pronominis,  ut  legitur :  addis  personam, 
a  me,  a  le»  ii6  iUo^  et  piene  senitiur.  Sed  infliiitus  rao* 


21  CAPUT  XI. 

De  particifdo, 

i;  Participium  diclum ,  quod  nominis  et  verbl 

capiat  partes«  quui  parltcaftium.  A  nomine  eniiu 

Tindicat  slbi  genera,  et  casus ;  a  verbo  lempora ,  ei 

signlficaiiones  ;  ab  utroque  numcram  et  figurani. 

CAPUT  XII. 

De  conjunctione. 

I.  Conjunciio  dicta »  quod  sensus  senleniiaique 
conjttngat.  ll«c  eiliim  per  se  nibii  valet»  sed  in  copn- 
latione  scrmonum,  quast  quoddam  exliibet  gloiiuum. 
Aut  enim  nomiiia  sociai,  ut  Aiuyiuilfiiii  ei  Uiero» 
nffmui ,  aut  verba,  ut  icriblt  et  tegit,  Una  aulem  vis 


du.  ^rso«a  unlJm  f erbi  «get.  ImperMa.lte t e«).  tcl  B  "»"'""'  •  f"*  *<"•"'•""• "!«  ^T"»»"'- 

2.  Gopuiaiivx  autem  conjuncttones  dict»,  eo  qiiod 


pronoiiiinis  personai  vel  nominis. 

6.  Conjugatio  dicitur»  eo  quod  per  cam  ad  unum 
sonum  multa  conjunganiur.  Docet  eiiim,  in  quam  syl- 
labam  eieal  futurum  lempus,  ne  per  iraperitiam  quia 
dicat  tegebo »  pro  tegam.  Harum  prima  el  seconda 
uijiiunt  fuittrum  tempus  in  bo^  et  tn  bor^  leriia  in  am^ 
et  in  nr. 

SO  T'  Cenera  verborum  Idea  dicta,  quia  gignani. 
Mam  activo  adjicis  r,  et  glgnil  passivum.  Rarsom 
passivo  adlmls  r,  et  parit  aciivum.  Ipsa  autem  activa 
dicontur,  qoia  agont,  ol  verbero;  et  passiva,  quia 
patiuniur,  ut  verberor.  Neutraiia,  qota  nec  aganl,  nec 
patiuntar,  ut  jaeeo^  $edeo.  Uis  si  r  iitleram  adjicis, 
^  non  sonant  Latine.  Communia  futeoi  dicunlor, 


•ensuin  vel  personas.conjangant,  ut  ego  et  tueamue  ad 
forum  :ipium  «isensom  conjunxii.  Disjunctivsdictae, 
quia  disjungunl  res  aut  personas  ut  ego  aut  tu  faeiamue,. 
•  Stibjunctiv»  dicuntur ,  quta.isubjunguntor,  ui^m; 
dictmus  enim,  '  regique^  hominiquet  Deoque ;  non 
dicimos,  que  regi^  que  komim, 
'-  3.  s  Ezpletivx  dicl«,  quia  esplent  proposiiam  rem, 
otputa,  li  koc  iion  vts,iail<m  illudfac.  ComflMnesno- 
minaaior,  qoia  ubifis  ponuntur ,  et  sab|ungantttr,  oti 
igitur  koc  faciam  ^•itoe  igitur  faciam^ 

4.  ^  Causales  diconlor  a  causa,  eo  quodailquld 
cogonl  facere  ,  ut  puta  ,  occido  ilium  quia  kaket 
attrum  :  Quia  kabet  aurum  causa   esl.  Aaiionalea 


quia  et  agunt  et  patlonlor,  ot  ampteetor.  B«c  stmili-  C  ^«cunlor  a  ratione,  22  qua  quisque  oUtor  In  fa- 


ler,  deposita  r  liltera,  Lalina  non  aont.  Deponentia 

vero  dicanlor,  •  qoia  depononl  fmori  temporis  parii- 

clpiom  a  aigniflcatione  passiva,  qood  exit  io  dw,  ol 

ghriandut. 

CAPUT  X. 

De  adverbio, 
I.  AdYerblom  ^  dictom  esi,  eo  qood  verbis  aeddal, 
nl  pota,  bene  iegi.  Bene  adverbiam  estt  iegi  verbum. 
Indeergodiciomadverbiom,  quod  semper  verbojonc- 
tom  adimpleatur.Vcrbomenlin  solum  sensom  implet, 
ut  s«rt^o.  Adverbium  aotem  slne  verbo  oou  babei 
pienam  slgnificationem »  ot  kodie ;  adjicis  iili  ver- 


clendo,  ot^^aiomado  eum  ocddam^  neagnoeear:  veneaot 
aaferrof 

CAPUT  XIIL 
De  prmpontionibui. 
I.  Plrmposliiodicu,  qood  nominibos  prnponainr » 
el  verbis.  ^  Accosatlvm  auiem ,  el  ablalivm  prsposi- 
liones  a  casibus  quibos  servionl  dict«.  i  Loqoelares 
vero,  quia  loqoelis ,  id  esl ,  verbls  semper  cobsrunl » 
nec  aliqoid  vateni  sol»  posiiac,  ul  dt,  di$.  Con- 
Joncue  vero  verbis  flguram  faeionl ,  ol  didueot  die^ 
trako. 


^Conjunctivu$,StT\'m:Ideodictu$e9teonjuncHvut^l^jlirmteritum^  et  duo  futura :  VAniNS,  vadatus;  V4D4- 


^tiia  in  loquendo^  eum  $oiu$  elocutionem  implere  non 
possil,  conjungit  nbi  indicativum. 

^,  Non  $onant  Latine.  Lalim^  Ms.;  tton  $mt  Latina, 
paulo  post  ex  Donat. 

•  0iita  ifmoNttiif  fnlnrt  temports  pariidpjtim  a 
pa$iiva  $ignifieatione.  Deponbrs  (ait  Carisiui)  per 
aniipkraeim  didtur^  td  esl,  e  eontroHo,  quod  verbum  t 
iittera  (uritum  deponere  eam  non  pote$t.  Idem  tottdem 
Terbis  Dtomedes.  firgoeodem  modo  h»c  Uidori  verba 
eunt  accipienda ,  ut  cum  veriHim  deponens  reiiquas 
vo<'es  a  passiva  signiflcatiune  deposoerit,  hoc  est, 
dcjecerit,  foturom  in  dusa  patiendi  significatione  de- 
petlere  nunqoamqueai.  Nam  $equendu$^  uundu$,  et  si 
quabujus  modi  repertuntor,  passivamslgnificaiioiiem 
reiinent.  Aut,  dbponoht,  id  est  abjieiuntf  neqoe  reci- 
piunt  fuinrum  in  iliMpropier  passivamsignificaiioiiem, 
ut  ghriandue :  nam  gloriandu$  in  usu  plane  non  esi. 
Comminianus  apod  eumdem  Cbarisiom  :  Trdiuntur 
pariicipia  a  commwit  (tnquti)  quaiuar^  pra$em^  et 


TORUS,  ViD4NDUS.  A  deponenti  tria  :  prm$en$^  prnete^ 
ritum^  etjuturtun^  ut  luct4NS,  lugtatos,  luctaturus. 

Cap.  X.  —  a  Touim  capot  e  Serglo. 

Cap.  Xil.—  •  Subjunctivce.  lUappellat  eas  Donatus« 

'  Remque^  kominique^  Deoque,  tlemisitcbinffl  Ju- 
venci  de  Magis. 

s  Exple^viK.  Ciiam  Donaius,  elDiomedes»  aaltem 
in  expletivis  numerant. 

^,  Cautalee^  eo  quod  aliquid  cogunt  faeere.  Reete 
emendavit  Cbacoo,  citm  libri  partim  coaitem^  pariiio 
cogitent  haberent.  Sergius  :  inier  cau$aU$t  et  ratio* 
naiee  koc  iutere$t^  quod  tunc  utimur  cau$aiibu$t  quando 
de  cau$a  loquhnur;  tune  rationalibut^  quando  de 
ratione.  Causa  ett  ^  quae  noi  compeliii  (al. ,  impingii]^ 
ad  aliquid  faciendum;  ratio  ,  qua  utimur  in  facitndo. 

Cap.  XIII.  I  Accutativie  autem^  et  Ablativw.  lia  ap- 
pellanior  a  Serv.  et  Serg. 

i  Loauelaret.  luappeJlantur  aProbo,Serv.,  DonaL 
Dtomed.9Cbaris.,Fesio,laAm.9elBed«»deArieMeir« 


CAPOT  XIV. 

De  inlerfeetione. 
I.  Interieclio*  vocata,  quia  sermonibas  interjecti. 


Id  est,  interposlta,  affectum  commoii  animi  expri- 
mit,  siciU  cum  dlcitur^  ab  exsultante  vah!  a  dolen- 
le,  heu  !  ab  Irascente  hem!  a  timente  hei!  Qu»  vo- 
tes  qaammcunque  linguamm  proprue  sunt ,  nec  in 
aliam  linguam  facile  transferuntur. 
JISCAm  XV. 

1.  Vox  est  aer  lctus  sensibilis  auditu,  quantam  in 

ipso  esi.  «  Omnis  tox  «  aot  est  articulata»  aul  con- 

fusa.  Arliculata  est  kominum^  confusa  animalium. 

Articulata  est  quae  scribi  potcst»  conftMa  qu»  scribi 

Doo  potest. 

CAPUT  XVI. 

De  iffUaba. 

t.  Syllaba  Graece,  Latine  eoneeptio^  sife  eom- 
p/exio  diciCur.  Nam  syllaba  dicta  est  ^  ano  tou 
9vXk9a€ecHt»  Tflt  vp^ffucTot ,  id  est ,  a  conceptione  lit- 
ierorum :  wXkKi*JS^t»  enim  dicitur  concipere.  Unde 
?ere  illa  est  syllaba,  qu»  ex  pluribos  nascitur  litte- 
ris.  *  Nam  unam  vocalem  pro  syllaba  abusive ,  »on 
proprie,  dieimtts,  qu»  non  tam  ayllaba  dicenda  est 
quam  ratlo  temporam.  Syllabae  auiem ,  aut  bre- 
ves  sQnt,  aut  longae,  aut  commones» 

2.  Bre? es  f oeai» ,  quia  nooquam  produci  possunt. 
LongT,  quia  nonquam  eorripi  pessont.  Communesau- 
tem^qoia  proscribentis  arbitrio,cum  necessitts  Cbgit, 


ETVMOLOGIARUM  LIB.  L  09 

A  minatur,  quod  sit  dimidius  pcs.  Nnm  pes  24  duabus 
constat  syltabis.  Cum  ergo  syllaba  una  est,  quasi 
dlmidius  pcs  est.  '  Dionysius  Lintlus  syllabarum 
omnium  singulas  formas  apiissimas  fecit,  et  ob  id 
statua  bonoralus  est. 


CAPUT  XVIL 
De  pedibue. 

i.  Pedes  s  sunt  qui  certis  sylfabaram  lemporibus 
insistuni|  nec  a  legiiimo  spaiio  unquam  recedunt. 
Pedes  dicti,  eo  quod  per  ipsos  melra  ambulent.  Nam 
sicut  nos  pedibus  incedimus,  iia  metra  quasi  pedi- 
bus  gradiunlur.  Pedcs  auiem  omncs  centum  viginii 
qiiaiuor  sunt^:  disyliabi  qn:ituor,  Irisyllabioclo,  tctra* 
sytlabi  seidecim,  peufasyltabi  duo  et  triginta,  hexa- 
0  syllabi  qualuor  et  sexagint.i.  Usquend  qu.ituoraiilem 
syllabas  pcdes  dicunlur ;  reliqu»  ^^uyuxi  vocantur. 

2.  Ipsi  aiUem  pedes  kabcnt  speciales  causas  no* 
minum  quare  ita  voceniur.  "Pyrricbius  dictus  esi, 
qoia  bic  assidue,  vel  in  ceriamine,  vel  in  ludo 
poerili  saepius  ^  frequenlabatur.  ^  Spondcus  dici- 
tur,  25  <|u^3  tractim  sonat.  Nam  spondeus  tra- 
etns4]uidam  dieitur,  id  est  soniis  qui  fundebatur 
circa  aures  sacrificantium.  Unde  et  ii  qui  libiis  ca- 
nebant  in  sacris  genlilium  spondiales  nominabantur. 

3.  Trocbaeus  vef^o  ab  eo  dictus  est,  quod  celerem 
eonfcrsionem  faciat  cantileuffi,  et  quasi  rota  veloci' 
lef  currat  in  metris,  t/»ox6;  cnim  GraDce  roia  di- 
cltur. 

4.  lambus  dletus  est,  quod  eccft^iCcey  Grrcl  de- 
etpnNlaeoDtor,  etcorriplontiir.LegeDoDatum.  IdeoC  trahere  dixerani.  Hujusmodi  enim  carmine  omnes 


aotem  syllabae  loogae,  breTcsque  dieuntur,  qoia  pgr 
TarlasvoeomfflorasautduplaautsiiDpla  spatia  leni- 
poris  liabere  tldentur.  Dlpbthongas  syllab»  Graico 
oomine  dictas,  quod  in  eia  bin»  voeales  {ongantor. 
5.  Bx  his  apod  nos  teras  ease  scimos  qoatuor :  o?, 
ff,  oo,  «0.  £1  Tcro  apud  majores  taotom  eelebrait 
faic«  Syllaba  autem  apod  metricoi  ideo  semlpes  iio- 

Gaf.  XIV.  •  Interjeeiio.  Omnla  fere  Terbo  Aug., 
lib.  ide  Serm.  Domini  in  mont.,  c.  9. 

k  Ab  extnltante  tab  I  Dioincdes  :  EMultantem  <t- 
gtuficOM  KTAX !  Item  Dooatus  et  Bed. :  Leetaniii  evax  ! 
Ao^ostinos  tamen :  Cum  deUctamur^  Tiu !  (inquii) 


Cap.  X?.  •  Qmnia  e  Donalo. 

Cap.  XYL  'flncoTov  9vX)4(^$.  Ita  Serg.,  Diomed., 
Charis. 

•  Nam  WMm  voealem  pro  fy//a^a  abmive.  Donatom 
Tidetor  oousee,  i|oi  Tocalem  longam  sytlabam  dicl 
proprie  Toluit.  Ejas  enim  Terba  sunt  :  Syllaba  e$t 
'^mprehenno  iitterarum^  vet  uniue  vocatie  enundatio 
iemparvm  capax.  /Vom  n^iiiipe  «liam  voealem  brevem 
mitabam  voeamuM. 

t  Dion^nus  Lintiut.  Vel  Lindius  potius,  cujus 
Strabo  et  Soidas  meminere.  Is  Pompeii  state  gram- 
maticaro  Romae  docnit. 

Caf.  XVII.  s  Pedee  $unt  qui  emis.  Elegantissime 
Terentianot : 

Uim  longa  non  Talebii  edere  ex  sese  pedem, 
letilMis  qoia  fit  duobus,  doo  gemclto  iemix>re. 

Sergttis  quoque  :  Neceese  est  pedem  unumquemque  in 

t$  iibere  eertum  cumtemporibus  numerum  sytlabarum. 

^  Frequentahatur.  Postea  in  Komauo  Cod.  bac  le- 

goator :  8ke  Pyrrichius  dicitur^  «iro  tov  vvpo;^  id 


iuTectiones,  tcI  delractiones  implere  poet»  snnt  so- 
Fiti.  Dictom  autem  nomen  ab  eo  quod  ^elut  venenum 
quodammodo  maledicii  ant  liToris  Infondat. 

5.  I  Tribracbys,  qul  et  cboriiis  appellalur,  dictos 
qoia  bt  ex  tribus  breTlbos. 

6.  Molossus  dictna,  a  saitatione  Molossoram,quam 
exercuerunt  armati. 

esl,  igne  :  ulerl  entm,  sieut  iynis^  pes  iste  decurrii, 
Minc  est  illud  Virgilianum  :  Ardenti^  Tydii«  id 
esi,  FESTiiiA!fTBS.  Eadcm  sunt  io  reccmioribus  Edi- 
tionibos.  Recta  tamen  prior  etymologia.  Terentianus  : 

n«^^ix«o<  i<i^  Tocatur,  quippe  et  aptus  Pyrrliicb». 

])  ^  Spondeus  diclus^  quia  tractim.  Est  entm  ffirov^ciy 
lente  rooTeri,  unde  spondeos  stabiles  dixit  Horatius. 
Et  Ciccro :  Etsi  enim  hebetibr  esf,  et  tardior^  habet 
tamen  stabilem  quemdam^  et  non  expertem  digmtatis 
gradum.  \ei  potius  airo  Tng  gTrovd^,  id  est,  tibatione^ 
ondc  imS^iuo:  etiain  dicius,  quod  eo  sacerdoies  ad 
aras  progredientes  uierentur,  ut  ejus  pedis  gravius 
ominosis  Tocibus  orficerct,  ne  ad  illorum  aores  pe^- 
Teoireiii.  Terentianos : 

Qui,  quod  in  teroplas  eanoros  a  aono  vocismal» 
Auribus  libantis  obstal  el  favet^  •>«•<««•«  esi. 

Et  qiii  tibiis  longis  In  sacris  canebaof ,  spondiales 
dieebantuf,  quorum  meminit  Plutarchos. 

i  Tribrach^s^  qus^  ei  chorius.  Et  trocli.Tns  dicilur. 
Quintilian.,  lib.  ix,  c.  4 :  Tres  bretes  choreum,  quem 
tribrachyn  dici  volunt.  Terenlianus,  cotn  de  iambo 
egissei : 

Nec  mious  cnrrit  Irocbsus  lege  versa  teoiporum, 
Sylbba  longus  priore,  parcior  Dovissima. 
x^tm  idem  ttuncopator  a  maglsiris  plurlniis. 


^  S.  ISIDORl  aigPALENBIS  BnsCOPI  H 

7.  •  KntfMus.  ipla  re»ii3ioiiibui  et  ludi$  bic  1  i.omeii,  ul  Cartkaginhmbm.  Himu^kmiUm^,  et 


pes  dicalus  est. 

8.  Daciylus  a  dlgiio  dictus,  quod  a  longiore  nodo 
inchopns ,  in  duos  deainat  breves.  Sic  ,  at  isia 
pcs  ^  Juncturaro  unam  habet  longam,  ot  duasbrovea. 
Unde  et  manus  oppansa  palma  dicilur,  et  peudentes 
dlgiii  dactyli. 

26^- Ampbibracliui.^puodpfi  utraqueparte  breTcm 
babeat,  longa  Ia  nadio  i^terjaeento  ;  f^mx<n  enim 
brevis  dicilur* 

10.  Amphimaerua  dicitur,  quod  dus  hine  inde  Ioii<» 
V^  habeqt  in  medio  iaclusam  breTcn  t  |MK/ifc  tiiim 
Grxce  longus  dicitur. 

11.  Bacchius  appellatus  est.  eo  quod  eo  pod«  Bac* 
cliica,  id  est.  Liberi  sacra«  ceiebrabantur. 


Con$lant\nopol\iaiiOTum. 

27  ^i- ' Accidunt  unicQlqoepedi arsis^  tttbaBis»id 
est,  elevaiio,  et  positio  yoclSt  Nequeenim  iter  pedta 
dirlgere  potcruqt,  nisi  alteroa  vict  lercniur,  et  po- 
naniur :  ut  wrma^  ar  elevatio  tst,  i»a  poaitio.  In  his 
duolus  per  diviiionem  pedcs  legitimi  collignntur. 
j£qua  dlvisio  est,  quoiies  trsia  et  tlieais  cquali  tem- 
porum  divisione  ca^duntur. 

22.  Dupla  ,  quotles  tx  hll  tinua  altemm  duplo 
vinclt.  Sescupla  vero  eic,  quotles  unom  alierutii 
ioaeuplt  svporat.  In  sfmpla  enfm  e^M  parte  unum 
piaa  lnvenitwp,  ln  dopla  «Rum  mltHis  bafoetnr. 
t  Sticiim  anlm  dlmidhmi  dldiur*  THplnm  est , 
qvando  major  psn  ur  eontlnec  totum  mlnat,  Id  est, 


contrarius,  vcl  it^aius  a  Baccbio  tst. 

15.  Proceieumaticus,  eo  quod  ait  ad  ^  ctleuma 
cancntium  aptus. 

14.  Dispondeos  aotoin,  et  ditrocbms,  tt  diambut 
dictus,  quod  geminis  coosiaot  {ambis,  spoadeia,  vel 
trochaets. 

19.  Antispastns,  qood  sit  ei  eontrariis  ayllabia,  ei 
brevi  et  longa,  ei  longa  et  brtvi. 

16.  Choriambua  vero«  quia  ex  boe  pedt  compoti* 
tum  carmen  choris  aptissimum  sit. 

17.  lonici  sane  propter  numtrornm  in«qualem  ae« 
num  dlcii ;  babent  enim  binas  iongas  ayUabaa,  binaa- 
qoc  correptas. 

18.  Paeones  dicti  ab  ioveniare*  CoDsta«l  tpsl  ex 


a  majore,  et  ejus  tertla  pars.  Csduniur  vero  pedum 
membra,  vel  per  xquaHtalem,  vel  per  duplum,  vel 
per  sesMiplum,  vel  per  triplum»  «el  tpitriliim. 

S3.  ^  Partimur  trgo  in  asqua  boai 
Sponde«m«ttt4nias; 
Pfrrbiebivm,  ui  ptga; 
Daelylum,  itl  Mamaiua; 
Anapa»!!!»»  ut  EraHi 
Dispondeum,  nt  eiviofsi ; 
Proeeleimatieiim,  ut  esle«/a; 
Diiambum,  ui  pf0pinquUasg 
Ditroth«um,  utmi/lsne/ . 
AoUapaaimut  ut  flelofifaifi; 
Cboriamburo,  ut  Armtpsiaiit. 


una  longa  et  trlhua  brevlbus;  qum  looga  juxia  «t.  g     M      lianl  In  dupla  pafilinur  hos  pedts: 
niina  eorura  Tariaiim  Ati  i>Aiifti:i»i«  *•  ^  TrocbsHim  «i  mMm  rjw»' 

hmbom,  uI|nw^i; 
lloioiaom«  «t^fi^iii; 
Tribvacbyn,  «inm^li; 
lonicom  majortm»  ut  iuNtnHii ; 
Itnioum  miMNrem»  oi  SHmtin* 

28^*  tjnus  vtrotaninm  esl  qul  trfpla  partltlonedivt. 
dliur,  quaeest  maiima,  atqueideominimt  meirisadeai. 

«6.  Tripla :  —  Amphlbracbys,  ut  carlna. 

p^rcoiiuntur^  el  obiunduatur  a  aeqaeaU  limgat 
*  {unftufam  nnmm.  Anieulum  juncturam  dixit. 
-—         ml.  a /' ^*"^"'*'  ^i  P^f^baceftiuB,  quia  iteram.  Ra- 
•  AfieiMniHt.  LonRobardieos  secntf  snmus  iinl  1»     ^nlll^  ^^®*  ^T  ^^f^  '  «"«*  9mimfiu$.  Ili  miit. 
•»"<5J««1  J>»*«  €onseritlunt.  AlleS  e  ySa'^    »  TfeT'*  Pt/^«/*«itAi«m,  inierpfouU  aimt. 


inina  eoruro  Tariaiim  eil  eontliUit*. 

19.  Epiiriii  vocaii,  quod  «empor  irti  lMg.«  lia. 
beant  syllabat,  el  unan  brevcm. 

ao.  Sysygia  aotem  eonl  pMiuyllabi,  el  bett. 
syllaW  pedes.  Ei  dictas  apud  Graeoe  m^v^,  quad 
qu»d«m  declioaiionet.  •  8ed  bi  non  auni  p«l«f,  b«| 
appcllaiitor  peniagyllabi,  et  bexaayllabi,  qnia  olira 
quinque,  et  aex  ayllaba»  non  proceduiit;  uode  non 
oportel  In  carmlne  hat  lyllabai  quodlibei  escedere 
Idero : 

iiill?-*2l'.'  '"T"?  '•^'•««B  solTero  In  doas  brerei 
Und.  M  •pp.llaoliroebmim  qiiem  tocmm,^^: 


in    lii.   ibrl.  ma«»««|,;ii,  «7nediri/Mr' Z' 

h  D.o.i.ede  .«mpia  eti.  Qnibut  verblt  illod  etiam 
tubjuogi.nr  i«  ,ex  librit .  lUud  aulem  mlrandumaT 
.«  <«  duobu,  pedibu»,  <,uodanap<,ttu,  meiXSlUa: 

rulalem  pomiur,  «•  q.od  br^iat  IrTu  prweS^lrHU 
'•troqunu  conlrmo  poniiur,  non  d,  «•««,«••  J.! 

81  cui  Di<  wedut  iHnii  tit  .  tie  «nim  ordlnalTeren- 
aiins  peilet,  «i  ab  .iiap,((o  inoipjat,  «  oinX> 

d  mur '^^ihr'''''  ""»••»?»'*'«  0"«i  rcwralttu. 


Art  celeuma  cnnenttum.  Calcantium  volebat  Clie. 
con.,  ex  Jonim.  xivt  Qaieuma,  ^uan  aaimnthun.  Ei 
«ieronym.,  Is.  xvi ;  iVf^imgiimii  in  vimiamia  la^tut 
vmdemjaior  celeuma  eantabit.  £t  ierem.  ilviii  at  u. 
Canendum  ahi  edidere,  li«ud  mole. 

.^nu  'i  "?"  *"?*  ?^^'  ^^^  ^"  ^to»  :  Jam 
Pfonquod  plureshabeatiyliayai,quam  iree,  numerMt 
0  Jfai^tfsdow,  non  pes.  habetur.  Sed  quod  m^Kvyiuf  dc- 
cimtionei  duii.  coiviiffailoiiffi  forto  le«eiidom. 

^  Acctdunt  unieuique  pedi  artie.  fi  Seivio.  Vida  Te- 
rontianitm, 

5.a  n??'""'*  7/'"  ''""'''•  ^'«  Longobard.  ilbri.  Cicero 

iJnllT  •  ^/  "^^^^  *''  '^^'«"  »^''W'  ^^  ^^^^'^ 
este  atten  parii,  aul  altero  lanto^  aut  tetqui  memaio^ 

rem;  Ha  fit  nt  aqnalit  dactylut,  duuiex  iambut.  tetauh' 

pUx^pmn,  Vid.  Serg.,  arl.  i/c.  5;  et  Quuainrb: 


siiniprii  lU  »;J'.  .       .7  »"*'"  «JUHyium  nomen 


Awphiiwifyuit  ui  mulwi^  (m); 
BMbiiit»  ui  AohfH  {tk); 

PoMi  prtiiHii»  Qi  HgUimu 
Pmb  Meuaduf»  ui  ««(onia/ 
Paeou  bMrUiMft  u4  U4H$4§mt; 
Pmo  fHiftiiSi  ut  e0l$riia$. 

87.  RMaut  quoi  '^  epitriu  parliiiona  dif  idimufi : 
Epitrlius  primus,  ui  tacerdotes; 
Epilrilus  secundus^tii  eoH4iiare§; 
Epi;riius  tertius,  ut  Demosthenes; 
Epitntus  quartus,  ul  Fescenninus. 

6«nt  fgliur  v^n\  deeum»  dopH  tero  fiei ,  triplus 
tmtts,  seseupll  sep(«m,  eplirlti  qtiainor 


STf  ttOLOGIARUII  LIB.  I*  H 

A  sicttiadvarUttin,  fuia  JuitoTarlwmaa*  AcuU»  accop- 
lus  dicius,quod  acuai  et  erigat  syliabam.  Gnvif,  QuiMi 
daprimai,  oi  dopofiat»  est  uuim  aoiararitif  aculo.  Cir* 
cumflexus,  qoiado  acuiooi  flravicoosUi ;  inclpieoo 
ciiim  al>  acuto  iu  gravom  dflHiioii;  atquQ  lU|  dum  as« 
ceudii,  ol  doieondit,  cireumfioxut  uffciiur. 

5.  Acuiufi  autom  oi  circumOcxus  aimilaa  sunt, 
uam  uiorquo  leyai  iyUa|Mm«  Gravia  cooirartua 
vldotur  ami»obus,  nam  semper  deprimii  syUabai, 
cum  illi  levent,  ut  :  Vndi  venU  Tilant  U  fsom  uU 
ilivra  emdH.  Undi  bio  fravis  eai,  mimis  eoim 
sonai  quam  aculus,  ei  cifeumOoxus, 

4.  Nooa<:yU«l)a  auiem  pars  oraUejiia,  sl  oaturaUier 
l>revis  esi,  ut  vir,  80  aut  posiiiooe  tonga,  ui  dr«,  aui- 
tum  acccntum  liabebii.  Si  vero naiuraliier l^nga, ui rli, 


28.  Numerus  ^yllabartim  !n   pcdlbns  a  duabus  B  circumfloxum.  DissylJaba  parsoratioois,  si  priorem 


utqne  ad  set  protendUor  i  uttcrlns  enlmnon  procedit, 
quia  usqne  ad  seK  ^yttabastenduntor  pcdes.  Tempora 
In  pcdibus  suhl,  ut  quanta  onusquisque  pcs  liabeal. 
liisolntio  cst  pcdum,  quaiido  pro  una  longa  dutc  bre- 
ves  pononiur,  aut  pro  duabus  longts  quaiuor  breves, 
ot:  Sictatjue  intexunt  abiete  eoitas,  Abiete  nunc  reso- 
luiio  est  spofidei  In  proceleumatlcum,  in  qua  resolo» 
Uone  scmpcr  ^  synalGepham  scquitur  Yirglllus. 

29.  c  £x  Qna  autem  longa  dux  breves  fluni ;  ex  dua* 
busaolem  brcvibus29  longanuiiquamfil.Flndi  enim 
solida  possoflt,  solldari  scissanon  possunt.  Figuraosi, 
ci^us  ttoU  syllaba  sgnoscunior.  Ubi  enim  clrculi 
partem  Inferiorero  bis  positam  aspiclSyPyrricbiosest) 
uu;  obi  j  geminum  jaeens,  spcndeus,  -«.  Nam  nou 


naturaUier  longau)  babet,  oi  ulumam  brevem,  circum- 
flectiiur,  ui  JViii4,  aUier  acuiiur.  Trisyllaba  para 
oraiionis,  si  modiaio  brevem  babet,  ui  dbia^  tuue 
priinam  acuimus.  Si  vero  naiuraliter  lougam  babel 
sccuiidam,  et  uUimam  brevem,  ut  *  Uomonus^  tuac 
mediam  circumflccUmus. 

5.  Teinsyilaba  auiem ,  el  peuiasyilaba  ratiene 
irisyilaborum  reiineotur.  ^  Gravis  aeceulus  euus 
Boe  aoeeQtu  peui  potesl  iii  dieiieoe  uua,  emu 
uirisque  miaquaBh  ui  CatisiiHS*  Iu  eomposita  dieiioue 
uous  aocentus  est,  ui  arimpQimSi  anmpcuni» 

6,  s  Acceuius  auiem  reperUsuut,  y<i  proiHor  dis- 
tiueUoneai,  ui  viriiTi^ii^  t«  liuare  MuspiHtur  sui,  ne 
dicas  urius,  tel  propier  pronunUatieoem,  ne  dicaa 


brevls  IttMor  stmieireulus  v,  nou  loiiga  i  jacens  C  iritflabrevlier,eiuon  ptodueU  mcAl,  vel  diseernendm 

smbiguiutis  eausa,  ui  argd*  N«m  oum  produciiur  ga^ 
causam  significai,  eum  oorripiiur,  eonjmieiioest* 
CAPUT  XiX. 
D$  figurii  aesenimm. 
I»  FiguroD  ^  aceeniuum  deoem  euqi«  qum  a  gram* 
maticis  pro  verborum  disiioctioatbus  appoooulor* 
*o;s4te,  id  eii,  aeoius  aceenius,  lliiea  a  sliiisira  parie 
in  dexteram  partem  sursum  daeu  fil  iu  a  '• 

i.  fUnpttm,  id  esi,  gravis  Uuea  a  eummo  aioisiMS  iis 
dexuram  deposiia,  fli  iu  t  \ 

Sl  ^*  Utpuffcuftivsf  id  eu,  oireumleEUS,  Uuea 
de  acuto  ct  gravl  (aeta  eiprimliur  iu  s  ^» 
4.  Mftxpa,  id  csi,  longa,  vlrguia  jaccns  est,  iu ;  <-• 


est-, 

39«  4  Neifa  pedibus  acdduni,  ui  a  trocbaeo  iro- 
ebaimiui,  a  daciylo  daoiilieum,  a  iembo  iambicum, 
de  qulbiis  pauloposi  diceodum  esi. 
CAPUT  XVllI, 
De  a^centibus. 

1.  Acceulus,  qui  Grau;c  prosodia  diciiur,  ex  GraDCO 
aomen  accepit,  Num  Graece  ir^of,  Latine  ad^  uS^ 
Graecc,  Latine  cantus  est.  Hoc  enlm  nomen  de  vcrbo 
adverbdm  expressum  esL  Lailni  eulm  babcnt  ei 
alia  nofflina.  Nam  accentus  et  tonos  ei  tenores  dl« 
enni,  qiiia  Ibi  sonus  eresclt  ei  desinlt. 

2.  Accenius  autcm  dictus,  quod  juxla  cantum  eii, 

•  £|itirfU  pariiiidne*  Auffusiinus  lei^at/^riiam  iio- 
minai^aUi  sup&rt$rtiam;  Kpitriiam  Diomedes,  Doua- 
ins,  ei  Tcrootianus. 

^  Synaimpham  sequUur  Virgll.  Serviu?,  Mn,  v,  ad 
lllud :  Cenua  fabanl :  Proceleumaiieus  (in(|Uit)  est  quem 
sie  semper  ponit  YirgiUus,  tit  cogi  possit  in  dactglum* 
UuodalU)ieliam  reptillt.  Id  (iisi  i  eittcoiisonanlesliarft, 
seJ  in  reji  cecapeUas^  Eclug.  5,  eiiiim  duo  tr,  tii  unuin, 
idque  consopans,  conlrabeiiiia,  cum  tameii,  i,  in  inc- 
dto,  nisi  intcr  duas  vocales,  consooansessc  non  possiL 

«  Ex  una  autem  longa  duoB  breves,,,,  cx  duabus  au* 
tim.  TerenUanus : 

Nom  non  iia  est  ut  longa  dissolubilis. 
Breves  vietisim  cotitralii  in  hogHHi  valeui : 
Qaia  solida  liiidi  inagoiludo  non  vetal; 
Pivisa  JuDgi  rursuui  iu  uiiuui  Don  queunt. 

^  Metra  pedibus  accidunt.  Doualns:  Accidunt  imt- 
eaiqMepedi  arsis  etUhetis^numerus  syllaburum^  tempus^ 
nsoiuSia,  fi^wa^  metrumh  Pe  quibus  ouiuibus  jam  egit 


Isidorus.  Sergiiis:  Ifefrum,  quod  $x  spandea  spondai* 
eum^  ex  trochao  trochaieum^  ex  iambo  iambieam  nun^ 
cupatur.  Ac  ro  »ii»icii/>alMr  adJeudum  puubat  Isidoro 
Cbacoii,  Ua  fore  inifgra  omnia. 
D  Cap.  XYIll.—  •  Vt  RomAnus.  Ita  ieffendum  ex  Tar- 
raconcnsibus  librls,  vel  Cethegus  ex  Douat.,  ot  con- 
gruat  excmplum ;  uon  Meteltus,  ut  est  In  rellquis  il* 
bris.  Nain  o.siinxit  paulo  ante  natoraJiUr  lougam  a 
pObitione  loiiija. 

'  Gravis  acceutus eum  utrisque  nunquam-  Ndu* 

quani  enim  plus  una  acuta  iii  eadem  voce,  ut  sK 
UniiUIiaiius,  sed  gravls  ponl  In  una  diciione  non 
soluin  curo  aculo,  sed  etlam  cum  clrcumflexo  potesi. 

$  Accenius  autem  reperti  sunt,  Alqui  Donatus,  et 

Sergius,  undc  bxc  sumpia  suni,  conturbari  et  diasi- 

.  pari  sxpcacceiiluinlcgendi,  visl  distiiiguendi,  velpru* 

iiuiiiiandiraiione,  vel  disceineudaeambiguitatlsiieces* 

sitaie,  dicunt;  ei  uirumqucverumesse  nemoncgarlt. 

Cap«  XlX.-^  Fifur$ea$$$HUmmk  Umuiaea  Deuaie» 


ftS  S.  ISIDORI  lliSPALENSIS  EPISGOPI  96 

5.  BpotxC^f,  y  efti,  breTis,  pars  esl  circoli  inferior,  A    5.1Ubl  ?ero  Jam  per  gradnf  pmHndaiido  plettam 


jaceiis  ita :  u. 

6.  tfh,  id  est,  eonjunetiOy  quia  doo  Terba  conne- 
ctit ,  sobjecia  virgula  versui  circumOexa  fii  iia  :    ^ . 

7.  Diastoie,  id  est,  disiinctio,  qoae  e conlrario  se- 
parat,  dexiera  pars  circulisupposita  Tcrsui  fii  lu:y. 

^  8.  Apostroplios»  pars  llem  circuli  desteni,  e(  ad 
sumroam  litteram  apposita,  fii  iia:  * ,  qua  nota  deesse 
oslendiiur  In  sermone  ultima  Tocalts,  ut  tribtmal\ 
pro  irikunaU. 

9.  ^M-ciipe,  quod  inlerpretalur  aspiraiio,  id  est,  obi 
II  litiera  ponidebet,  tali  figura  noiatur  :  t. 

10.  YcXn,  qnod  inierpreiaiur  sicclias,  sive  pu- 
rum,  jd  esl,  ubi  II  litiera  esae  non  debet,  lali  nola 
ostendilur  :  -I. 


sententiae  dausulam  Cicuniis,  flt  periodus ;  poDctaaw 
qoe  ad  capot  liiterae  ponlnlua,  et  Tocitttr  distiDCtio, 
idesi,  disjunctio,  quia  integram  separaTit  senlentianv 
6.  IIoc  quidem  apud  oratores.  Casteram  apud 
poetas  ubi  in  Torau  post  duoa  pedea  syllaba  remanei, 
comma  est,  quia  ibi  post  scansionem  praecisio  Torbi 
facta  est.  Ubi  Toro  post  doos  pedes  do  parto  orationis 
nibil  auperest,  colon  esL  Totus  autem  veraus  perio- 
du8  eat. 

83  CAPUT  KI. 

De  noltt  tinUfitiarum. 

1.  Prcterea  quaedam  acripturarom  nota  apod  ce- 
leberrimos  aociorea  fuerunt,  quasque  antiqui  ad  dis* 


H.  "  Ouorum  diiorom  nccenloom  ligoram  Latini  B  **"c**onem  scripturaruro  carminibos  et  historiis  ap- 


ex  Ipsa  liiiera  aspirationis  fecerunt.  Unde,  si  con 
Jungas  iias,  faciseamdem  aspiraiionis  nolam  II.  Rur- 
snm  si  medium  ejus  apicem  scindls,   9a<rii«v^,et 
^Aijy  i  facis. 

CAPUT  XX. 
De  positwra, 

I.  Positiira  est  figura  ad  distinguendoi  sensiis  per 
cota  el  commata,  et  periodos,  qua»  dum  ordine  suo 
apponiiur,  seiisom  nobls  32  lecUonis  ostendit.  Dicta 
aoiem  positoras,  Tel  qoia  punctis  posiiis  annotanior,  vol 
qoia  ibi  vox  pro  interTallo  diatinclionis  deponitur. 

S.  Ilas  Graeci  0«Vcic  Tocanl,  Laiini  poMiturat.  Prima 
posiiura,  subdlstinciio  dicitur,  oadem  etxo^u«.  Modia 
disiinctiosequeas  est,  Ipsaet  x6Xm.  Uliima  distinctio, 
qus  loum  8entcnUamdaudit,ipsaestire/)fo«off;cujus,  C 
ut  diximus,  partes  ftunt  xaiXoy  et  xofifuc,  quarum  di* 
Tcrsiias  punclia  diTcrso  loco  poaitis  demonsiratur. 

3.  Ubi  enim  in  iniiio  pronuntiaiionis  necdum  plena 
pars  sensus  est,  et  *  tamen  respirare  oporiet,  fit 
comma,  idesi,  panicula  senaus,  punctusque  ad  imam 
litteram  poniiur,  el  Tocator  subdistinctio  ab  eo  quod 
puncium  aubtus,  id  cst,  ad  imam  litieram  accipii. 

4.  Ubi  aoiem  in  aeqoentibus  Jam  senteotia  senaum 
praesiat,  sed  adbuc  aliqoid  superest  de  senteniiae  ple- 
niiudine,  flt  colon,  mediamque  litleram  poocio  nota- 
mus,  et  mediam  disiinciiooem  Tocamua,  quia  pun- 
ctum  ad  mediam  litteram  ponimus. 


poauerunl.  Nota  est  figura  propria  in  liuerae  moduro 
posita,  ad  demonsOrandum  unamquan^que  verbi, 
sententiarumque  ac  Tcrsuum  rationem.  Notas  aulem 
Tersibus  apponuntur  numero  Tiginli  sex,  quaa  aunt 
nomiuibus  infra  scrlptis. 

2«  cAsteriscus(^)9pponiturJniisquaeomissa  aunt, 
vt  iilucescant  per  eam  notam»  quae  deesse  Tldentur. 
Sieliii  cnim  wtnp  Craeco  sermooe  dicitur,  a  quo 
asterlscus  est  derivatus. 

5.  *  Oljelus,  (— )  id  cst,  Tirgula  jacens,  apponU 
tur  in  Tcrbls  vel  seutentiis  superflue  lleratis,  aiTO  in 
iis  loci»  ubi  lectio  aliqua  falsiiale  noiata  eat,  ut  qoaai 
aagitu  jiigulet  sopervacua ,  aique  lalsa  confodiat. 
SJigiita  enim  Graece  o^fXoc  dicitnr. 

4.  Obebis  (»^ )  supeme  adpunctua  pooitar  in  iis, 
de  quibus  dubitatur  utrum  tolli  debeant  necno. 

5.  •  Limniscus,  (+)  id  est,  Tirgula  inter  geminos 
puntM>s  Jacens,  34  apponiior  in  iis  loda  qwe  saeraa 
Scripturae  interpretes  eodem  sensu,  sed  diTorsla  aor- 
monibos,  transioleront. 

6.  '  Antigrapbos  (/ )  com  poncio  apponitor  » 
obi  in  iranslationibus  diTersus  sensus  babetur. 

7. s Asteriscus ( )[(  >) cum  obelo :  bac  propricjAri- 
alarcbus  utebatur  in  iis  Tcrsibus,  qui  non  suo  loco 
posiU  erant. 

8.  Paragraphus  {fl  ponitur  ad  aeparandas  ros 


•  Qttortim  duorum  accetUuum  figuram  Latini.  Ita  r\  obcli.  — .^ 
quidem  Donatus,  et  Sergius.  Sed  A.  August.  eiiam  "     ^  1  . 
Grajcos  prius  liticra  ipsa  II  pro  aspiralioiie  usos  Obeiu$  iUj 


dicii;  habere  eiiini  se  Graecos  nummos  in  quibus 
scripium  sil  u  u  P  A  K  A.  ;  idque  eliam  Athe- 
lia^um,  lib.  ix,  c  19,  ct  Priscianum,  in  lih.  dc  Pon- 
dcrihus,  lesiari.  A  quibus  ne  Capelloi  quidem  verha 
prursus  abht>rreut :  II  ntpirmonis  notam  Crwci  divi- 
serunt.  Quod  si  voccm  Latini  lollas,  quse  a  Romano 
Codicc  abc&t,  non  luinus  commoda  eril  scriplura  : 
Quorum  dtiorum  accentuum  fiquram  ex  ipsa  litiera 
aspirationis  [ccerunt^  Gijcci  scilicel. 

Cap.  XX.  —  *»  £<  tamen  respirareoportet.  Hanc  re- 
spiraiioiiem  Donatus  el  Sergius  mediae  distinctioni  tri- 
buiinl. 

Cap.  XXI.  — « A<(eri<cut.  De  Asterisco  ctohclo  Au- 
ffust.,  xviii  de  Civit.,  cap.  42,  ci  lliernnym.  in  prxfal. 
Paralipoiii.  et  in  Ji^b,  ei  epist.  1 55,  ad  Suiiiam  ei  Frelel. 
Heperiuniurqiie  aduuc  io  libris,  ei  nsterisci,  ei  oheli 
dlTcrs»  aliqoautolum  figurw^asterisci,  ^  l^  ^; 


iuperne  adpunctut,  Placet  A.  Aogostlno 
sic  pingi,  ut  est  in  pandectis  Florent.  > 

•  Lirnniscus.  De  vocis  notione  Tid.  Veget.  de  Re 
Teterinaria.  Miruni  vero  hypolimniscum  ab  Isidoro 
pr;rtermissuin  ( nam  |>r:clcrinissum  non  duhiio,  runi 
omnes  xxvi  nolas  quas  proposiiit  cxplicarit)  cufn 
constel  quatiior  omntno  notis  in  llexaplis,  aut  Ocia- 
plis  usuin  fuisse  Origenem  ,  asterisco ,  obelo ,  li- 
mnisco,  et  hypolimiiisco.  Est  vero  hypolimnisciis 
ex  Epiphanio  virgula  jacens  punctum  suhlus  babens, 
qiio  Indicaiur  ab  aliero  tantum  LXX  pari  sensuia 
eisdem  vcrbis  redditom.  Figura  fuit :   ■ 

'  Aniigraphus.  Duplici  figura  pingitur.  lo  Gotbicig 
bxc  tantum :  \f 

B  Asieriscus  cum  obdo.  Qunc  A*  August.  i(a  pinjgi 
vuU:    Xr^ 


97  £TTMOLOGIAR(JM  LIB.  I 

a  rebos  quae  in  coimeiii  concurntnl»  qucnuidmodtim  A 
in  eaulogo  loca  a  loeis,  ei  rcgiones  a  regionibns» 
in  agone  prsemia  a  iwaemiis,  cerumina  a  ditersia 
certamiBibas  separaniur. 

9.  •  Positnra  (ttj  csl  figura  paragrapho  conlra- 
rla,  ideo  sic  formata ,  qoia  slcut  itle  principia  no- 
tat,  ita  ista  fines  a  principiis  separat. 

10.  Grjpbia  ( v:;},  circuli  pars  inrerior  cum  puncto, 
ponitor  in  iis  locis  obi  quxstio  dura  et  obscura 
aperiri  vel  soWi  non  potest. 

11.  ^  Antisigma  (^)  ponitur  ad  eos  versosquo- 
rum  ordo  pe  rroutandus  est,  sic  el  in  anliqois  aocto- 
ribiis  positom  inf enitor. 


9« 

I  Nosne  Hbi  floxas  PbryRis  resTCrlere  fondo 
Conamur?  nos?  an  miseros  qni  Troas  Aehivis 
Objecil?.... 

i9.  Dipel  (^^^)  superne  obelata  ponitur  ad 
conditiones  locorum,  ac  temporum,  persona  rum- 
qne  mutnias. 

SO.  Diple  recta  et  aversa  superne  obelala 
C^'^^^)  ponitur«  finita  loco  suo  monade  signifi- 

canie  similem  sequentem  quoquc  esse. 

2i.  Ceraunium  (^^f^^jponitur  qooiies  miilii 
Tersus  improbantur ,  nee  per  singulos  obelantur , 
eeraonus  enim  fulmen  dicitur. 

22.  ^  Cliresimon  (^>^)-  ii»c  sola  ex  volunute 
unToseoiusque  ad  aliquid  notandum  ponitor. 


12.  c  ADtisigma  (3)  ^um  poncio  ponitor  in  iis        36  23.  >  «  et  p,  (^),  id  est  7/>ovtic.  Hxc  nbi  ali- 
locis  obi  iu  eodem  scnsu  dopHces  Tcrsos  sont,  ei  B  quid  obscuriuiis  est,  ob  soiliciludinein  ponitor. 
dulnUlar  qoi  potios  eligendus  sif .  ^  ^     ^  .^u^.^  T  X  ^ 


13.  *  Diple  i>kj)  :  hanc  scnplores  noslri  appo- 
nunl  In  Ubris  ccclesiasticorum  virorum  ad  separan- 
da  ,  Tddemonslranda  lestimonia  sanourum  scripiu- 
rvom. 

14.  •  Diple  iripi  (rrixov,  (^l  hanc  primos  Leogo- 

ras  Syraeosanus  apposult  35  liomericis  ?ersibus  ad 
separalioncm  olympi  a  coelo. 

15. '  Diple  mpuiTTtyiiivii,  ( >f4 )  id  est,  cum  ge- 
R)inis  ponctis  :  hanc  antiqui  in  iis  apponebant  R  qu» 
Zenodotos  Ephesius  non  rectc  adjeceral  aut  de- 
traxeral,  aoi  permuUverat;  in  iis  et  noslri  ea  usi 
sonU 

!6.Diplc  c:,g«).£(7fu'vu  (^>->jinterponilorad 
separandas  in  comoediis  tcI  tragoediis  periodos.     ' 


21.  Ancbora 


I  superior  ponitur,  ubl  allqua 


2l!f.  Anchora  inferior  ubi  aliquid  Tilissime»  ?el  in* 
convcnientius  denuntiatum  cst. 

26.  ^  Coronis  (^))  noia  Untum  in  (ine  libri  ap- 
ponitur. 

27.  n  Alogus(Tj^]nota  ad  mendas  adhibetor. 

28.  Fiunt  ct  alias  ribrorum  notulae  pro  agnoscendis 
iis  quae  pcr  extremiiates  paginaram  exponuntur,  ut 
ubi  lecior  in  liminari  hujusmodi  signqm  invenerit 
ad  tcxium  rccurrens  ejusdem  scrmonis  vel  versiculi» 
sciatesse  expositionemcojus  simiiem  superjacentem 

,  noUm  invenerit. 

CAPUT  XXII. 
De  nottM  vul^bui. 


1 .  Vulgares  •  nous  Ennius  primus  mille  el  cenfum 
17.  t»  Aversa  «  )  *  quoties  strophe  et  antulro-     .^^^^^.^  ^^  ^^^^^^^  ^^^  ^^^  ^^  ^^^^^^.^  p^^  ^^^^ 


{die  infertur. 

18.  Aversa  com  obelo  (^^r^)»^  ea  poniiur  qua 
ad  aliqoid  respiciunt,  ut : 


cione  aot  in  judiciis  diceretur  librarii  scribercnl  com- 
plurcs  simul  asunies,  divisis  Inier  se  partibus,  qnot 
quisque  verba,  et  quo  ordine  exciperet.  p  Rom» 


nis.  Qui  ita  ait  :  In  canlionibui  hjricii  le^time  Mcri» 
piii^  hoc  eil  monoitrophii^  hicc  tria  inveniri  neccne 
eit :  itrophen  ^  antiitrophen^  epodon.  Aflm  circuire 
aram  dexlra  itrophen  vocabani;  redire  a  itfiicfra, 
antittrophen ;  poit  cum  in  coHipe^tu  Dei  comiitentei 
cantici  reliqna  peragebantf  epodon. 

i  Noine  tibi  (luxai  Phrygias  ree.  Qoo  loco  Servius, 
Statui  (inquil)  relalivui  ea» 


«  Poiitura.  Cum  reliqua  omnia  Grxca  sint ;  su- 
spectom  positurae  nomen  viJeri  possit. 
k  Antiiigma.  \id.  Laerl.  in  Plalone. 
«  Antiiignui  cum  puncto.  In  Laerlio  A.  Augustmi 

baeceratfigura.  3. 

*  Dipie.  Cicero  lib.  vm  Epist.  ad  Att.,  episi.  2:  Vi- 
buiii  rei  gestce  iunt  aditucmaxim(e;id  exPompeit  iitte^ 
rii  cognoicei ,  in  quibui  animadvertito  illum  locum^ 
ubi  ertl  3tir>«.  De  ftgura  consentiunt  omnia,  praeter 
Codicem  Lacnii  A.  August.  in  qoo  h»  cernontor  : 
JMP^  mendose,  ol  ipse  eiiam  poiabat.  ^ ,  

•  DioU  vtpl  <rr£yov  5>Leogor»  meminil  Soidas,  1>     «°  Coronii.  Varie  in   Itbris  pingilur,  a  quibus  di- 
^SS^rL^^Lrfomn:  ^^^«^«^^  llephxsiionis  nota,  §ed    placet  Carion 

t  DipU  wpufrciyixhm.  v>"  ^^^  ^"^^"-  Augost.  ex 
CMaraog.  C.,^.  Gothic.CC.  .,    .  „ 

s  Qute  Zenodotui.  Primus  bic  (ut  ait  Suidas)  Ho- 
meri  correclor  fuit,  bibliotbecis  Alexandriuis  prae- 
feetus,  et  filiorom  Ptolomsei  magister. 

^  Diplg  tnena.  Placet  Csesaraug.  libri  figura  > 
itemqoe  aversa  cum  obeio,  <~>  et  soperne  obe- 

t  Quotiei  Strophe.  De  strophls ,  et  antistropbis 
vid«  Pindari  inierpretem,  ad  Olymp.  et  Ilephaestionis 
Eacliiridiony  el  Fortunatianum^  de  Metris  lloratia- 


^  XPQVijxov.  Quod  usui  est. 

^  «  et  fl.  Cum  in  veleribus  libris  frontii  lcgeretur* 
non  diiTiciiis  fuit  conjectura  ^jBovrif  iegendoin ,  qu» 
vox  curam  bignificat,  et  sollicitudinem. 


apud  Aristuphanem  :  Tpaiipin  tc;  ivxi  Ppa.xi^lQL  xafXTnov 
TCVR  vTTOxocT»  «xovaa. 
n  Alogtu.  Varie  pingilor :  |  ^."V?  '^p, 

Cap.  XXII.  —  «  \uigarei  notai  Enniui  primui. 
Posteriorem  intelligo,  qui  de  liiteris  et  syllabis  duos 
libros  scripsit ,  ot  ait  Soeton.  in  Prooem.  lib.  de  li« 
lustrib.  Gramm. 

p  Romce  primui  Tull.  Tiro.  Verba  Hieronymi  in 
Chronic.  Euseb.  Sed  qoonam  modo  priroos,  si  En« 
nius  quoquc  primus?  Nundum  h«c  cqncionafat  Isi- 
dorus. 


99  S.  ISltMmi  liiSPALBNSIS  EPISCOM  lOO 

prlinvs  IViUitt  Tiro  CioerOttis  liboriut  eommentalus  A  in  bello  ceeidiMCiiL  ^  7  noU  iaeapice  t erthvli  pooiia 


est  noias,ie4  lintom  prcpoflitlonQm. 

2.  ^  ?M eum  Viptanitts  Pliilargius,  ^et  Aqutla  U- 
berlus  Ma^cenatis  $8  alius  alias  addiderunt.  Delnde 
Seneca»  «  eontraclu  omnium ,  digestoque,  et  aucto 
numero,  opus  eifecit  in  quinque  roillia.  Noix  auiem 
aicl»,  eo  quod  verba  Tel  syltabas  prxHxis  cbaractcri* 
bus  noicnt,  etad  notitiain  legentium  revoeent,  quas. 
qui  didicerunt  proprie  Jam  notarii  appellaniur. 

CAPCTxxm. 

Dt  n9iiijnrUlicii» 

1.  Quaedam  auiem  littera  in  libris  Juris  vorborum 

suorum  not»  suni,  quo  scriptto  ceieria  breviorque 

riat.Scribebalurenimi  vcrbi  |ratia«  per  l)ctF,6eiiam 

factum ;  pcr  S  et  C ,  senatusconiuUum ;  39  per  R  el 


<uj»«filii#m  designabai.  •  Vero  ad  uniuaoiijiisqQe  de» 
funeti  nomcnapponebatur.  Uodeetliabetper  medltta 
telum.  Idest,  mdriis  signum,  de  q«a  Perslw  alt  t 
E^potis  esi  oigrum  viiio  praeOgero  theu. 
2.  ^  Cnm  auteni  impuriiiam  significare  vellenl 
lambda  liiiera  usi  sunl ;  slcut  rooriem  signilicabanl 
cum  ponebant  ibela  ad  caput.  In  silpendiorttm  quo* 
que  largiiionc  propriae  erant  irotae. 
CAPUT  XXV. 
De  notii  litterarum, 
I.  Notfts  ettam  tiiterarum  inter  se  vcteres  Oicte- 
bant,  ui  quidquld  occulie  Invieem  seriptura  slgnM- 
care  vellent,  muiuo  scriberent.  41  Tesiis  esi  Bmias 
qui  iis  litteris  ea  quaB  adurul  eral  ooiabai»  ignortn- 


P,  respubliea ;  per  P  et  R,  populus  Romanus ;  pcr  D  B  libus  aliis  quid  sibi  velienl  e»  iitterae. 


ct  T,  (tuntaxat;^  per  supitiam  lu  Utieram  mulier;  per 
P,  seeundum  naiQram,pMpt<ii»i;  •  per  Pv«  verso  ca- 
pite,  pupiHa;  pcr  unuin  K,  kaput;  per  duu  KK  juncta, 
kalummcB  kausa;  per  I  et  E,  judexHto ;  pcr  D  ct  M, 
dohkm  maium. 

S.  Cujus  generis  plurimm  constmiles  notse  In  libris 
Miliquls  invenluAiur.  Hu  Juris  noias  <  novitii  Impe- 
ratores  a  Codicibns  legum  abolendas  sanxeruni ,  qnia 
nNiHoe  perbu  eallidi  ingenlo  Ignoranies  dedpicbant, 
atque  Ua  ittssenml  seribendas  in  legibus  iiitoras,  ui 
miUos  erroresi  nttllu  tmbeges  atfortnt,  sed  seqoenda 
el  vlUwda  sperle  denonstrento 
CAPUT  XIIV. 
D$  neiis  miMdiii^iis. 


2.  Cscsarquoquc  Augustus  adAlittm  ;  CMm,  inqtttl^ 
tnRum0ra6i7ia  incidunt  ass/c/ue,  gtus  ioibiad  altirutrum 
oportet,  et  esse  secrcta ; habeamus ergo (nter  nosnotat^ n 
viSf  tales^  ut  eumatiqnid  notisseribendum  erit^  pro  una" 
quaque  tittera  scribamus  sequentm,  hoc  modo,  pro  A, 
13 ;  pro  B,  C,  ef  deinceps  eadem  ratione  cmteras ;  \  pro  Z 
aif/«m  iUtera  rtdeundum  erit  ad  duptex  AA.  Quidam 
eliam  versis  verbis  seribebant. 

CAPUT  JtXVI. 
De  notis  digitorum, 

i.  Suniquxdain  el  digilorum  notns,  suntetoca- 
lorum,  quibus  Eecum  taciii  proculquo  disiantes  collo* 
quuntur,  sicut  mos  est  miliiaris,  ut  quolies  consenlit 
exerciius,  quia  voce  non  potest,  manu  promiltaty  aiU 


I.  In  s  breviculls  quoqoe  quibus  mllitum  nomina  G  quia  voce  non  possunt»  gladiorum  ^  nutu  salutanl. 
contkiebantur^Opi^^^P*^'*  ^^^  eratapud  vetercs,  qua  9.  ^  Ennius  de  quadam  Mnpodica :  Quasi  hi  ekoro 
lnspicerelurquantiexnllllibOssoperesscnt,quantiq(ie*     pila  tudens  4j|  datatim  dat  seie  et  communm  fitcU, 


«  Pefisttm  VipMtiittf.  Confirmavit  eonjeeiuram  A« 
Auguslini  Godex  Ovelensis  coilegii,  iu  quo  Vipsa* 
nius  diserte  scriptum  esl.  Quod  vero  Agrippx »  qui 
ex  Vipsonla  gente  fuit,  liberlum  bunr*  ruisse  idem 
suSpicabalttr,  non  assentior.  Neque  entm  arbliror 
liberto  patrotittm  id  nomen  dedisse ,  quod  ijise 
respoerei.  Vld.  Senee*  in  Declamat. 

k  £t  aquHa  tibirtM  Maseen.  Notas  a  Maecenate  ipso 
eseogilaias,  sed  edKas  ab  Aquita  narral  Dion.  lib.  lv. 

•  Cottira«itt  einttium.  Suetort  de  V»ler.  Prob. : 
JfttiieifiM  emmpiarh  contraHa  emendan,  ac  distin- 
guerOy  et  adnotare  euravit, 

Cap.  XXIIL  ^  Per  tHptnam  in  titteram,  Cnm  ple- 
rique  omnes  iibri  M  litteram  baberent ,  prubissime 
conjecit.  A.  Augustinus  iit  scribendum,  quo  tcrtia 
liitera  slgnifit*aiur.  Nam  per  C  conversain  in  bunc 
modttm  3  cuiam  sign!flesb»nt,  eoque  prsetiomine  inu- 
lieres  omncs  utebantur.  Pluiarch.,  in  Problein.,  ct 
DocBlb.  in  Top.  Quod  autem  per  soplnam  iii  licie- 
ramdlcitlsidofus,  Romanus  Codex  hane  notam  babet 
\L/  qnae  esl  etiam  in  Goth.  Ov. 

•  Per  Py  verso  capite  pupilla.  Ita  Valerius  Prob. 

'  NovitU  imperatoru.  Jttsilniarius,  Iti  praefat.  qu.iB 
Pandectis  ei  Codici  pr«flxa  est.  Ubierat  auiem  Jusii- 
Aianus  anno  a  Chrlsto  nato  565. 

Cap.  XXIVi  —  s  /n  treiicutis.  Rufinus»  invcCt.  2 : 
51  quti,  accepto  brevicatHt  in  quo  militum  nomina  con- 
finenttfr,  nttaftir  inspicere  quanti  ex  mititibus  super" 
stjif ,  qumH  in  beiia  ceciderint ;  el  requirens  qui  insfd" 
cen  miHUi  ut  proprfttm  notam^  etc. 

^  T  $Ma  I.  t.  »•  sunersiitem  signif.  lia  apud  P. 
Diacobum,'.  quamvis  V  iiota  vivum  solere  signiflrarl 
aciamust  Nam  quod  Y  fekalb  vocai  Ausonius,  aiia  ra- 


tio  csl,  ut  adnolavit  eruditissimus  vfr. 

-  Cum  autem  impuriiiam.  Al.,  pueritiarli ;  ol.>  fm- 
periiiaui.  Lrgo  ^npnv,  >aXnv,  aut  cii;<m  lailare»  quae 
pucroruni  ci  imperit<«rum  siint,  pcr  X  significari  qui- 
dam  su<picaniur.  Alii  non  X,  sed  7  litleram  Pytha- 
gorsc  subsliluuni  puerorum  a'iati  convenieutem.  Qui 
imporitiam  nialunt  Xto-^eaCetv,  aut  aliud  obsccentim 
verbum  cx  Aristopbane  In  Conciooalricibus  intelll<- 
gunt. 

CkP.  XXV.— I  Pro  Z  antem  t.  red,  ad  dnpt.  AA.  Sue- 
lonius,  in  August.  :  Pro  X  autem  ad  duptex  AA:  opt- 
nor,  quia  Augusti  tempore  extrema  liitera  fuil  I^  Isi- 
deri  vero  Z,  ut  supra  vidimus  c.  3  el  i. 

Cap.  XXV1.-'>'  iVufii  ^MiorHm.  Sie  esl  in  Longo- 
D  bard.  libro  Viri  clarlss.  G.  Loaiso},  cum  in  rciiqUii 
omnibus  mo{u  non  perinde  eleganter  tegaUir. 
,  ^  Ennius  dc  quad*  imfud.  Noevium  pro  Ennio  re« 
ponendum  adinonuit  vir  eruditus  ex  Fesio.  8uni 
auicin  versus  ex  Tarcntilla  Nsevii  quos  Gab.  Faernus 
irochaicos  quinque  esse  dicetNit,  sed  duos  meitdose 
scriptos ;  illa  verba  m  ehoro  toliende  esse,  vel  peiius 
ante  scribenda,  quasi  dicta  e^iseni  a  poeta  iu  cuero  : 

Quasl  pila  hidens  datslim  dsl  se ,  el  conmwnem  Mcil, 

Aiiuin  tenel,  slH  nuisl. 

Alibi  manus  esl  occu|tala.  alii  perveUU  pedero , 

Alii  dat  annulum  speciaauuro  a  labris,  atium  invocatp 

Cum  slio  caulai,  auamea  alHs  dsi  (de)  dtgito  Htterss. 

Lfbult  eldem  seeundum  versum  et  Pesto  in  adni* 
eiat  iia  supplere  :  Alii  adnutaty  atii  aduictati 
amat,  alium  tenet.  Sed  operas  pretium  erit  e< 
senorios  factos  ab  alio  audlre. 

Quasi  ift  foro  pilla. 

Lndens  datntm  dat  se,  ei  ccpoiuneio  tktt,  ;^ 


iM  mMOLOGURVtt  LI6.  f.  10| 

AHmt$MltMidiiu4dliMUmnU$i$l0eeitfMila,nmA     8.  Ferfi(i,(|nod  M  defenilis, per  e  solam  8cri- 


^rveUit  pidem ,  adt  dai  minulum  tffeetondum  a  tabrii, 

alium  Inwaeai^  eum  oHaeanlat,  aitamin  alHs  dai  dlgUo 

tittenia.  ClSaKMWNI  t  AnMdt  aeuto^  tertt  pede^  dlglte 

taqmtmr. 

CAPUT  XXVll. 

De  orthographia. 

,    i.  Ortbographia  Ors€e»Latlne  Qacia  loriptura  In- 

terpreUlur;  ofH  eotm  Grxce  recta;  yfwf^  erriptura 

dieiivr :  tec  dlieipliM  deoel  qwnedmodum  leriUre 

detamias.  Mtm  eieul  «re  tnicUI  de  pftriium  doeline- 

tloMi  iii  orilNirepliia  de  teribeudi  perlile»  ol  puta 

ad,  cum  esi  praepoiltlo»  d  lliierami  oum  eet  oonjttn* 

eilo,  iliitorumooelpii. 

i.  tf Mdi  qiModo  idforMHm  oei  Mgomll ,  d  IhiefO 


bendtim*  fetdue,  quod  est  paciom,  cumadlpliiliodgo 
8cril)endum. 

9.  ^  Formosui  sfne  n  fecrlbltur  quia  i  formo,  id 
e8t,ra/fdo;ealornamqoe  sangulnis  efflclt  pulcliri- 
tudinem. 

•  Gnatui,  44  qood  cst  lllius,  pcr  g  8cribcndqm, 
qdia  fhclt  generatue. 

10.  If ,  qux  asplrailonls  nota  estjn  Lattno  tnn- 
tum  roeafibus  iungitur,  m  honor,  homo,  hunms. 
'  AspiraUir  autem  et  consonantibus,  sed  in  Grxcis, 
et  IlebraeJs  nominibus.  HeuM  aulem,  cl  heu  intcr» 
jectlones  per  h  scrlbendae. 

il.  /  lltteram  inter  duas  foeafes  constitutam  liis 
scribl  quldani  eiisilmabant  s  ut  Trojia,  Uajia,  scd 


lermhMiir)  eiaaplraitti  taeipile  t  quando  auiemeon»  ^  hoc  ratio  non  permitili.  Nunquam  enlm  tres  rocales 


Ittttelltt  esli  per  f  lllisiftn  alne  MplraUoim  serihltiir. 

^  04  Apud  prmposHltt  pef  d  seflUlup,  sleut  ad 
palrem,  quonhmi  teteres  •« pe  mt  pro  apud  osl  sutit, 
dttahoa  et  lis  medlis  iiltefis  subtraetlsi 

4.  hterdum  aQtem  alls  IHtene  In  loettm  aHarum 
rite  pootttitnf.  0ei  p  Kiteris  quasdem  eognaiioesi; 
aam  pro  birro  dictmus  pirrum.  Ceig  quamdam  eo^ 
gnatlonem  babeni;  nam  tum  dictmus  centum  et  tre- 
cfttios,  postea  diciraQl  ifitwtrtngMoe,  g  ponentes  pro 
r.  C  el  f  almlllter  cognatto  esi ;  nam  hujwee  per  c, 
m/ttsfii^  per  q  acrlblmtta.  «  Cam  autem  prxposiiio, 
per  t  seribenda  esi,  it  autem  advorbiom  fuerit,  per 
9.  MdiDUg  etitm  quum  tego.  Peu$  per  e  sohim ;  da- 
MM  per  ai  diphthongum  esi  notandus. 


in  una  syllaba  scribunlur.  Sed  i  liitera  inter  duas 
focales  eonstltota  pro  dupllci  habeior. 

IS.  /J,  pronomen  neutri  generis  per  d  scribilur, 
ab  eo  quod  est  ti,  ea,  id,  quia  facit  idem. 

Quod  si  ferbum  est  tertiac  personx  pcr  I  no- 
tabtttf r,  nb  eo  quod  est  «o,  ts,  if,  quia  facit  i/ar. 

15.  ^  Jf  tlcteram  amiqui  praeponebant  quoiios  A  sc- 
qucbatUf,  ut  kopvt,  Kanna,  Kaiamut.  Nunc  auicm 
KartagOf  cl  Kalend<B  pereamdcmtaniumscribuniur. 
Omnia  autem  Grocca  nomina  qualicunque  scqoente 
focali  per  He  sunt  scribenda. 

14.  Latue  per  e^  dipbtbongum  scrlbllnr  quta  Ixti« 
tta  a  fatltudinc  voeafa  est,  cui  contraria  est  tristili.i, 
quae  angustiam  facit.  L  autem  llttera  inlcrdum  pro  d 


8.  £$tftts,  qitod  ast  anlmal,  pef  i  scribendus.  (^  litterd  uttmur,  ut /a/um  pro  da(Hm,et  eaiamiiatm 


MquUM^  quod  esl  JUstuS,  per  A  dlpblbongon  esl 
iCfihehduS.  ^  Exa<  addiU  1  debct  lcfibi ,  qula  eiut 
dicitnr  qui  eatra  aolttm  esl»  *  EmLliai  melitts  sine  « 
ikieraeerihHttr.Nam  ettm  ipsa  «ea  e  ei  s  een8U*# 
qttomodo  cum  io  ea  ail  s,  rarsus  d  additur  atiaf 
.  €»  JSquvr  per  diphihottgoa  scribendum,  qula 
non  ah  aqua,  aed  ah  «qimiitale  nemea  esi  lielttn. 
7.  FmHmi  per  n  In  Rne  seribendum,  qnia  inie- 
gfam  ^'ua  tai  il  {orte  tandem. 

Allttm  teneu  aUi  aMiUU  aiibl  minoe  : 

Kst  oeoopaU.  sal  alil  nreeUU  ptttem,  ^ 

ilU  dal  annttmm  apedaadum  de  labria , 
AlfQtt  Ibvocat,  eumfioe  atlo  canut,  aUamen. 
AUia  dai  digiU  liUeraa 

Vid.  eonjectanea  in  Varronem* 

•  Car.  XXVll.  -^Cum  mitim  prwp.  Ex  Velii  Loogl 
Bhello  de  Drtbograph. 

^  Eaoi  oddiies.  Uuia  alvum  esse  dictionibtts  sttum 
InHittm  debeLail  TerenliQs  ScaQrua. 

•  SjralUl.fi  margine  hne  aacita  puubat  Cliaeon ; 
'  cottlhieot  enim  senuntiam  prmcedenti  comrarian ,  e 
;  FUcidi  gteasls  deittsitpum.  Nos  laidoro  id  nihii 
t  ohesae  pttUmua  t  Utius  namquo  non  um  hia  de  re* 

htts  JQdieare  quam  plaribtts  e  ioeisdiferaa  eerregare 
atodittm  fob,  fiademlQilVeiii  Long,  opinioin  iib.de 
OnhogiiphU.  I^errein  aniiqaiasinia  iegttm  ubttiialii 
» iaeiaU,  MMMttmiM.  prosfMmm,  dicisrtiil,  faxiU^ 
dedu9mt%  eui§aUar  hmQsmodique  aiia  mtttta  visuntor» 
^  FormosQS  liae  N.  Scaorus  :  Nou  mediocrUer 
yirrewfyttiformoso  N  Utieram  ad$umuni^  non  ma%ii 
iieeeueriam,  quam  glorioso.  Quidam  ez  apieihue 
focalihoa  longis  impoaitls  n  contraxisse  piurimas  yo- 
ces  eonundant,  at  formom^  rAeioarttm,  meiam,  ftto- 


pro  eadamitate;  a  eadendo  eiiim  nbmen  SQinpsiti 
lamHai, 

iS«  t  ifa««miii,  ao  mflanmi»,  et  si  qna  aiaMlia 
sonl,  qualiter  aerihi  debeanl  45  qttmaitQmeal.  Varro 
iradidit  Caeiarem  per  I  hujusmodl  f erba  enontiare, 
ei  scribere  soIUum  else;  inde  propter  auctoriutem 
laatl  viri  eonsttelttdtnem  fiicUm  «i  ttMHnmas,  opiimuif 
peetlmuef  scribatur. 

16.  Jfale  per  unum  l  scribeodum,  quia  est  mogis 

tiaii  ateeaimttNU  A.  AttgttSliotta  anliqttiorem  eenaehal 
haue  scripittram  quam  esum  apieum,  eisure  enim 
Getttttt  isream  tahttiam  anle  Cioerenis  muum  iaeU 
aam,  in  qea  ail  wssnittnHim.  Idemque  de  lAMieMr e, 
lAenitt,  ttMttM,  el  reliqttis  existiinaliai.  Apices  addertt 
Tttcaiibtts  ioogia  non  iu  aniiqoum  fuisse,  licei  sii  ve*. 
lus  Qttiniiliane  tesie.  Nam  autiquiores  longns  vofaiei 
D  dttplieare  seiitos,  qi  feeltx,  pro  FcUx,  Vaeki,  pio 
Vmiaf  qum  iu  nttmmis  ieguniur.  Qttod  autem  /errne* 
iici  a  formo  ducii,  idem  repeiii  Uli.  x  ci  aii,  c«  7,  el 
XI,  c.  13. 

•  GnaittSM.*  fttle  Mi  OBKiaATtta.  Eodem  medo 
leqttiiar  pauiopoil  t  oal.  per  T,  q«U  UMegrm  faeil  f 

MlM.  ^^ 

I  Ai^lttr  H  eonemmiiihn.  Gteer*  in  Orateri  t 
Qmn  ego  ipee  emn  teinm  majorm  ita  lemiui,  tti  nni^ 
aMm  Mlal  in  UQCuliime  aiphttiiene  ttUrmUr»  iofnebter 
ua  ut  pulcros  ,  ceiegos,  i^artaginem  dieerea^ 

s  Ui  Tmmik,  Uuu.  haCieerenemsoliiHaiierlbere 
tradit  Veiius.  Quo  respexisse  videuir  TerenllmMa  t 
Aigue  i  pmmmmwi  icriasra  noejuheni  ueagietrU 

^  Queiieektequehatur.  A  hrefe,  ttl  diximtte  em 
Komed*  ad  eap.  4. 

i  Maxumos  an  MAxittus.  Velius  Longus  :  Vi  imm 


105 


S.  ISIDORI  HlSPALLNSiS  ePlSCOPI 


lOi 


0010 ;  ma/(e  per  diio  //,  quia  est  magi$  veUe;  nohJisedum  dicebaiur;  oo8  fliiales  diias  nilaras  absci- 
quo«}uc  per  unum  /,  noUe  per  duo.  "  Nolo  eiiim,  ne     dimus. 


volo  est ;  holle,  ne  velte* 

17.  ^  Osy  si  Tulium  aut  ossam  significat,  per  o  $o- 
lam  scribendum  est ;  «  si  pcrsonam»  h  prspouenda 
est. 

i8.  Ora  flnium  per  o;  hora  dici,  per  h  scribendum. 

Ontii,  si  de  onere  vcnit,  per  o  solam  scribendum ; 
S>  de  honore,  cuin  /i  aspiraiione. 

19.  PrwpoMo  et  prwterea  per  diphtbongum  scri- 
bendum. 

<>  Pene  Vero,  quod  cst  coiijwicLio,  per  e. 
Pcena,  quod  est  supplicium,  per  o?. 

20.  Q  litiera  tunc  rectc  ponimr,  cum  illam  stalim 
ir  liitera  sequilur,  el  alia  qaselibel  uaa  pluresve  vo- 


25.  '  Tamtus  sicul  et  quamlue  in  medio  m  babe- 
buDl.  De  fiiamenim  el  tam  veiiiuat,  undc  et  quam* 
tilas,  quamtue^  ei  tamtue. 

26.  s  \x  interjectio  cum  a  seribenda,  ve  con- 
junciio,  sine  a. 

27.  JTrMiii^,  quia  tirsecum  est  per  %  Bcribendum. 
^  Ita  et  Xri$ma* 

28.  Y  et  s  liiteris  aola  Graeca  nomina  scriboiilur. 
Mam  cttmjKKiitasliiterae  sonuin  eiprimat»  lamen, 
quia  Latinum  est,  per  t  scribendum  esl.  Sic  milUk^ 
maliiia,  neqmtia^  et  c»tera  similia. 

29.  In  dubiis  quoque  Tcrbis  consuelttdo  Teierum 
erat  ut  cum  eadem  47  l>ttera  alium  iiitellectum  cor- 


cales  jungunlur,  ita  ut  una  syllabaflat.  Castera  per  c  £  repta,  alium  producla  haberet^longaisyllaba  apicem 


scribuntur. 

21.  Qtto;  pronoifien  cum  a  scribendum;  qw  con- 
junctio,  sine  a. 

Quidf  pcr  d  iilteram  scribilur  cum  pronomen  esi; 
per  I  cum  Terbum ,  cujus  posiiio  prima  est  queOf 
quis^  quil;  etin  composiiionc  nequeOf  ncquis,  nequitm 

46  22*  Quod^  quando  pronomen  est ,  per  d  scri- 
bendum ;  quando  numerus,  per  l,  quia  tot  ilom  per  t 
scribitur. 

^  Quotldie  per  q  scrlbenduju;  non  per  e,  ut  sit  quot 
diebue. 

23.  11  llitera,  communionem  babet  cum  $  littcra. 
Ilaque  apud  antiquos  honoe^  labos^  arbos  dicebalur ; 
ounc  Aoiior,  labor^  arbor. 


apponebani,  ut  putapopii/tM  arboremsigniflcaret,aQ 
bomiaum  muliitudinem ,  apice  dislingiiel>atur.  Sic » 
et  ubi  litier»  consonanies  geminabantur,  ^  sicilicun 
superponebani ,  ui  «efa,  ur^a^  a$'ere$,  Veteres  enim 
non  duplicabant  litteras»  sed  supra  sicilicos  appone- 
bant.  Qua  noia  admonebator  lector  geminandam  es6« 
litteram.     _ 

CAPOT  XXYIII. 
De  analogia. 
1.  Analogia  i  Grsce,  Laiine  Stmilium  comparaiio, 
sive  proportionominatur.48  ^  ^^J"'  ^'^  vis  esi,  ui 
quod  dubiom  esi,  ad  aliqood  simile  quod  noo  est  dubium 
referatur,  ut  incerta  certis  probeniur.  Octo  autem  mo- 
dis  comparatio  anaiogix  coiligilur,  id  est,qualitate,  coin< 


24.  Sat  per  I scribi oportet,  quia  integrumejus  fa-  q  paraiione,  genere,  numero,  6gura,casu,eitremita- 

ctt  saiji,  tibus  similium  syllabarum,  elsimilitudine  temporum. 

Sed  per  d   oporiet  scribi.  Apud  antiquos  cnim         2.  Siquidde  iis  ununi  defuerit,  Jam  non  est  ana- 


m  ambigwtatem  eadat  utrum  per  i  qumdam  debeant 
diei  an  per  u,  ut  e$t  optumus,  maxumus.  iit  quibue 
udnotandum  anliquum  $ermonem  pleniori$  $ojiu$  /uiMe, 
el,  til  ttil  Cicero ,  ruslicanum ;  atque  illi$  plaeui$$e  per 
V  tatia  ecribere^  et  enuntiare.  Erravere  aulem  gramma- 
tiei  qui  putaverunt  euperlaiiva  per  u  enuntiari ;  ut  enim 
concedamus  iUis  in  opUmo,  iVi  maximo,  iit  pulclier- 
rlmo,  in  juslissimo,  quid  faclent  in  hi$  nominibu$  in 
quibu$  a:que  manet  eadem  quw^tio  $upertatione  su- 
btata:  manubix,  on  maiiibise;  luhido,  an  libido?  A'os 
vero  po$iquam  exilita$  $ermoni$  deleciare  ceBpitt  u$que  i 
iiiiera  ea$Ugavimu$  itiam  pinguetudinem^  non  tamen  ut 
plene  i  tilteram  enuntiaremue.  Ei  contendam  quoedam 
aUa  nomina  per  u  tcribere,  qui  aniiquorum  voluntatee 
tequuntur^  nee  lamen  $ic  enuniient  qudmedo  ecribanl. 
Vide  Quintil.  lib.  i,  c.  5;  et  Gn.  Cornuiii  libruni  de 
Orthog.,  apud  Cassiodor.,  unde  haeciranslata  sunt. 

*  NoLO  enim  re  volo.  JSe  pro  non  dixisse  aniiqiios 
probat  Feslus.  Idque  frequcns  apud  Plautum.  Te- 
rentius  quoque  ni$i  tu  ne  vii,  dixit. 

b  Os  ii  vultum  aut  o$$um  $ignifit'al,  Ita  conBianter 
vetusilssimi  Codices ;  nec  mirum  oiitim  dixisse  hoc 
loca  Isidorum,  neeessitate  pene  coactum,  cum  oiio 
Agellium  mulio  ante  usum  tradal  Charisius.  De  loco 
vero  Terentii  in  Eunucho  credo  ego  Faerno,  illud 
addens,  si  ossum  apud  Terentium  legereiur,  neque 
Varronam,  neque  Charisium,  qui  id  non  probant, 
fuisse  dissimulaturos. 

«  Si  personam,  Ui  sii  accusativus  pronominis  ar- 
iicularis,  ho$, 

^  Pene  quod  e$tconjunctio  per  e.  In  Pandeciis  Flo- 
rentinis  per  w  perpetno  scribi  alcbat  A.  Augiistinus. 

*  Quotidie  per  Q.  Sed  |nm  evar.ulRso,  dicil  Ouinti- 


llanus.  Velius  :  Per  Q  quottdle  magit  dieunt^  qumn 
per  C  eotidie,  cum  et  dicatur  metiue  et  ecribaiur ;  non 
enim  e$i  quoiidie  a  quoto  dictum^  $ed  a  coniiueiiii  diu 
GOTiDiE  tractum. 

t  Tautos,  et  QUAMTUS.  Vide  apud  Cassiod.  de  Or- 
thogMph.  Gn.  Cornuium,  etCessellium. 

s  V«B  interjectio,  Eodem  modo  Agellius,  lib.  v, 
c.  12  :  Sed  niirum  (inquii)  auod  in  compo$itione  A 
^deperditur,  quoniam  ve  iytlaba  in  iUie  brevls  eu^  «f 
iii  vetus,  vecors. 

^  l(a,  ei  Xbisma.  Iia  vetustissimi  Codices.  Si  La- 
ime  placuit  lunc  Xri$tum  Xri$ma  scnbi,  ob  id  opi- 
nor,  ut  reiiiiereiur  cruets  figura ;  qua  dc  re  supra, 
c.  3  et  4. 

t  Sicilicum  superponcb,  Sic  Victorinus  in  libro  de 
Oribog.  qui  exstare  id  signum  xtate  sua  muliis  in  li- 
D  bris  testaiur.  Fuii  auiem  nota  hujusmodi  i^'a,  eera.i 
SicUicum  dicium  (aiiFestus)  quod  $emunciam  Hcet  ^ 
Id  nuiic  nullum  apparere  iu  aniiijuis  marmoribus,  aiif 
libris  mirainur,  cuin  in  Duillii  tituio  ctaees,  numei,  - 
iu  nummls  Pt/tpui,  sine  ulla  slcilici  nota  visaniur. 

Cap.  XXyill.— i  OinniaexQuiiuil.,  lib.  i,  cap.5,  1 
et  Sergii  Arte  secunda ,  c.  de  Casibus,  sed  ita  con*  l 
cinnata,  uineque  inferdum  cohxreani,  nei|ue  aucto* 
rihus  e  quibus  sumpta  sunt  satis  rcspondeant. 

^  Anatogia,.,  Latine  similium  comparaiio.  Ferri 
poierat,  nisi  apud  Quiniilianuni  similium  comparaiio 
alio  sensu  acciperctur.  Kst  iiamque  apud  illum  ana- 
logigc  pars,  bic  genus  ipsum.  Sergius  melius  simi' 
lium  rationem  dixit. 

^  Cujtti  hwc  vii,  ui  quod  dub,,  etc.  Verba  suni 
Quinlil. 


103 


ETYMOLOGIARUM  Llb.  L 


lOG 


logia,  id  esif  siiniruado  ;   scd^csl  anomalia,  idAsarum  geniium  scrmono  Tocatuur.  Undo,  clorigo. 


est,  eitra  regulam,  ut  /uptal,  ci  lepus^  toium  convc- 
nit;  *  8cd  dissentiunt  casu ;  facit  ^  enim  lupi^  leporis. 
Nam  regulariter  cst  dom  quxris  utrum  lrame$  roas- 
coliniim  sit  an  fcmininum,  ct  erit  masculinum. 

5.  hem  (unis^si  incerti  gcneriscsse  crcdis»si- 
milis  esi  illi  paais  in  declinatione,  et  erit  masciilinum. 
^  Iiem  ex  comparatione  positivorum ,  ul  si  dicas,  do- 
ciuSf  niagnus,  positivi  sunt,  et  sui  similes.  Fit,  et  pcr 
diminutionem ,  ut  pula  funem  masculinum  cssc  fu- 
^iculus  ostendil ;  sicut  marmor  ncutri  gcncris  csse, 
masculum  Indicai. 

4.  Nam  qood  gcnus  \n  priiuupalitalc  est ,  Id  esse 

solel  in  diminulione.  Scd  lioc  non  semper,  utp»lri- 

itrm,  pisirHla.  Scdquia  scire  debemus,  ^  ex  posilione 

declinationemi  et  ex  diminatione  genus  coUigcre. 

48(^APUT  XXIX. 

De  etymologia, 

1.  Eiymologia  est  origo  Tocabulorum ,  cum  vis 
fcrbi  tel  nominis  per  intcrpretationem  coliigitur. 
Hane  Aristoteles  9ufi6o>oy,  Cicero  Notationem  nomi- 
navit,  quia  nomina  et  verba  rerum  nota  facit,  ut  pota 
fiumen^  quia  fluendo  crevit,  a  fluendo  dictum. 

2.  Cojus  cognitio  sxpe  usuni  neccssarium  babci  h\ 
interpreiatione  sua.  Nam  cum  vidcris  unde  ortum  est 
nomen,  citius  viin  ejus  intelligls.  Omuis  eiiini  rci  in- 
spectio,  etymologia  cognila,  planior  est.  Nonauten 
ommaoomina  a  veteribussccundumnaturam  imposita 
soolyScd  qoxdam,  ct  secundum  placituro,  sicul  ct  nos 
scrvis  ct  possessionibus  intordum  secundom  quod 
placet  nostrx  voluniati  nomina  damus. 

3.  Dtnc  est  quod  omniumnominum  ctymologi»  non 
reperiuntor,  quia  quxdam  non  secundum  qualitatem 
qoagenitasunt,  sed  joitaarbitrium  homausB  volunta* 
tis  Tocabolaacceperonl.  Suntautem  elymologiaD  nomi- 
nom,  autex  causa  datx  ^^ut  r^pei  a  regendo  ^ld  cst,  a  recte 
agendo  ;  aot  ex  origine,  ut  /iomoquia  silex  humo;  aut 
ex  cootrariis,  ut  a  lavanoo  iuium^  dum  lutum  non  sii 
mondum,  et  iueus^  quia  umbra  opacos,  parum  loceat. 

4.  Quaedam  etiam  facta  sunt  cx  nominum  deriva- 
tiooe,  utapjiuDENTu  prudens.  Quxdam  ctiam  ex  vo- 
cibus,  ut  a  garaulitate  graculus,  Quaedam  cx  Grxca 
eiymologiaorta,ct  dcclinata  suntin  Latinom,  utstVva, 
domuM. 

5.  Alia  qooqne  ex  nominibos  locorom ,  orbium , 


eorum  vlx  ccrniiur.  Sunt  enlm  pleraque  barbara  i 
mina,  et  iucogniia  Latinis  et  Graecis. 

50  GAPUT  XXX. 
De  glossis. 

\,  Glossa  urasca  intcrprctatione  iingux  sortitur 
nomcn.  «  Uanc  philosoplii  adverbum  dicunt,  qiiia  vo- 
cem  illam  de  qua  reqniritur  uno  ct  singulari  verbo 
dcsigiiat.  Quid  enim  illud  sit  in  uno  vcrbo  positum 
declarat,  ut  conticescere  est  tacere. 

1.  Iicm  :  latus  haurit  aperlum;  haurit,  percutit. 

Item  ciiin  terminum  diciinus  pnem^   atit  populutas 

inierprciamur  esse  vastaias ,  ct  omnino  cum  unius 

verbi  reiu  uno  verbo  manifcstamus. 

GAPCJT  XXX!. 

De  differentiis, 

i.  DiiTcrcnlia '  estspecies  delinitioiiis,  quara  scri* 
ptores  artium  de  eodem  et  de  altero  noniinani.  Uxc 
enim  duo  quadam  inter  se  communionc  confusa, 
conjecta  diffcrentia,  secernuniur,  pcr  quam  quid  slt 
oirumque  cognoscitur,  ut  cum  quxritur  quid  inter 
regem  intersit  ct  tyrannum^  adjecta  differentia  quid 
uterque  sit  definitor ,  ut  rex  modestus ,  et  tempcram , 
tyrannus  vcro  crudeiis,  Inter  bxc  eniiu  doo  diffcren* 
tia  cum  posita  foerit ,  qoid  sit  otrumque  cognosci 
tur.  Sic  ct  cxtcra. 

51  CAPUT  XXXIL 
De  barbarismo, 

i.  Darliarismus  est  irerbum  corrupta  liitera ,  vcl 
sono  cnuntiatum  :  litlcra,  ui/7orte(,  i\um  fiorebU  di . 
C  cere  oponeat ;  sono,  si  pro  mcdia  sytiaba  prima  pro* 
ducatur,  ut,  tatebra,  tenebroi.  Appcllalus  aotcm  bar- 
bMrismus  a  barbaris  gentibus,  dum  Latin» .  oratlonis 
intcgritalem  ncscircnt ;  b  unaqnxque  cnim  gcns  facta 
Aomanorum,  cum  suis  opibus  viiia  quoque  et  vcrbo- 
rum  et  morum  Romam  transmisit. 

!2.  ^  Intcr  barbarismum  auiem,  et  barbarolexim  boc 
intercst,  qood  barbarismus  in  vcrbo  Laiiiio  fit,  dum 
corrompitur ;  quando  autcm  barbar^  verba  Laiinis 
cloquiis  inseruntur,  barbarolexisdicitur.  Itemqoando 
in  prosa  vitium  fit  scrmoiiis,  barbarismos  vocalur ; 
quando  in  mctro ,  metaplasmus  dicitur. 

5.  Barbarismus  autem  (It  scripto,  ctpronontiatione. 
Scripto  quatiior  roodis  :  si  quis  in  verbo  iittcram, 
\cl  syllabam   adjiciat ,  mulct ,    transmutet ,    vcl 


flummom  traxerunt  vocabula.  Mulu  ctiam  ex  divcr-  D  miiiuat.    Pronuniiationo  aulcm  fit  in  tcmporibus  , 


•  Dissentiunt  casu,  Non  eas»,  sed  generc  diffcrre  voluil 
Sergiiis,quia  non  uilupus  tupa^  ita  tepus  lepa  fsiCcrcL 

t»  Item  ex  comparatione  positivor,  Donat.  in  Art. 
<^<»raiid.  :  /k  Ms  regulis  anaiogia,  vel  ex  colladone  po- 
i»'9or.  normnum^  vel  ex  diminutione  cognoscitur, 

«  Kx  posstione  declinalionem^  et  ex  dim,  g,  Gon- 
ecuitnnt  vetosiissimi  Godices  in  banc  scripluram. 

Gap.  XXIX.  — ^(/I  reges  a  recte  agendo.  AI.,  a 


vtgrHdo,  Utnimque  cx  Godicibus ,  et  ei  aliis  Jsidori 
ocis  conOrmari  potest.  Vide  lib.  iii  de  Somm.  Bon., 
c.  48;  et  Borcbard.,  lib.  xv,  e.  38;  et  Ivon.,  part. 
XVI,  c.  59 ;  et  inlra,  lib.  xu,  c.  5. 

Gap.  XXX.  —  *  Hane  philosophi  adverbum,  Al., 
&d9erHmm,  Graeci  npog  iitog,  13nde  iiatom,  Oudsv  npoc 
smg,  Glossas  initio  dictas  ipsa  verba,  vel  obscura, 

*  FacU  ni  nominativum  casns,  hic  subinlcllectom,  rcferoadum  cst. 
J^ATROL.  -LXXXIL 


vcl  pcregrina  cx  Aristotclc,  Galeno,  Pollucc,  Suida, 
clQuiniiliano  novimus;  posicriores  inlcrprctaiioncs 
ipsis  vcrbis  addiias  eodcin  nomlne  vocarunt.  Nimis 
tainen  angiiste  loqui  videlur  Isidorus,  ciim  unius  vcrbi 
rem  uno  tantum  vcrbo  explan.iri  prxcipit,  ut  si  plu- 
ribus  vcrbis  cxplicctur  glossam  fore  neget.  Quod 
ctiam  rcpctit  lib.  xxiv,  cap.  50. 

Cap.  XXXI.  —  *  Differentia  est.  Ek  Viclorin.  cl 
Booctb.,  Iib.  1,  de  Dctinit.,  c.  28,  rcpctuntur  cad* 
lib.  ir,  c.  50. 

Gap.  XXXK.  —  s  Unaquaque  enim  gens,  Eadem 
infra,  llb.  ix,  c.  I. 

^  Inter  barbarismum,  el  barbarolexim,  Barbaro 
LExm  quoquc  nominal  Cbarisius>  BARfiARALbiiu  Do- 
naius  ei  Diomcdos. 


1« 


S.  ISIbORI  lliSPALBNSIS  EPISCOPI 


10« 


Mi,  iiplratloBibqi,  it  rellqute ,  <|uae  sisquunior.  A  aherain  partem  pro  aliera  {M>nainui,  utputa  ai  ^prtt* 


4.  Per  lempora  quippeflt  tarbarlsmus,  si  pro  longa 
syllaba  bre^is  ponstur,  aut  pro  broTi  longa.  Per 
iono.s  si  accentus  m  aliam  sj^iabaip  commuietur.  Per 
aspiraiionem,  si  adjicialov  k  Uliera  ubl  doq  debet,  aut 
4»«riliatur  vjfi  esaa  «porioi. 

$•  Pt|r  Ui^Sm  f  iHioliee  ia  pponuniiatteM  seindciii» 
wm  amequwp  eampieaiui;  «iveqooiiea  lOAaUsio* 
iM^m  s^lur ,  ul  Mwm  Aoaitki.  fit  barbariaiiioi , 
et  por  meucismos,  iolaoismoi,  ol  lambdaeiamoi. 

f .Uelaciwoifiit  Qooiioiai  lititaam  vocalia  iei|uiior, 
m,  lia^^Kip  ivsKiii,  jninum  omiiiiui.  ftid  ei  boe  Yiiium, 
iMU  iuapiaiisiiaa  oi  liilejra^  aot  deliaetioMviuiDtts. 

7.  loiacismus  eat  qwuiii  ia  ioia  Htleii  doplloato» 
sonus,  ui,  Troiia^  Jfaita,  ubi  oavom  lUteraram  adeo 


pqsltlones  adverblis  appljcemus.  Per  accicteiilla  flt,  id 
est,  perea  qu«  acciduniparilbus,uipulaperquaHiateS| 
genera,  numeros,  flguras.  et  casus.  Pcr  isia  Igitur 
omnia  flunt  sokeclsmi ,  slcut  Donatus  exposult. 

5.  Pluui  pneterea  et  plurimis  modis.  Nara  Luci«> 
lius  eentum  genera  aotecWorum  dixh,  quos  omnes 
vitare  po,t'ms  quam  sequi  debet  qul  regulam  recte 
ioquendi  tenere  atudet. 

CAPOT  ilXIV. 

D$  Yittti. 

1.  Vitia  apud  grammaticos  illa  dieunliir,  qn»  }ii 

•loqQio  ca? ere  debemus.  Sunt  aulem  bxc:  barbaris- 

,  sOkBeismui,  acyrologia,  eacephaton^  et  reliqua. 

9.  Bifbarismui  esi  eorrupiio  Torbi  unius,  u(  sl 


exilis  erii  pronuntiatio»  ol  ^oom  iota»  nun  doo,  so-  0  lertiMi  syllabam  qois  producat  io  i^nosrere. 

«  «  Umbdaciinmui  iil,  al  poo  ooo  I  doo  ppMOO- 
ti«Oiac,  ot  Afiri  iS  iieiuol,  aieoi  C9khqmm  pao  im^ 
/e«9(iu«^ ;  ie&  «uo^ei  ooom  I  oiiiiui,  doo  iasgioi  pio-» 
liibaui.  QuodoonlfOOii;^  oMi  ooom  kargioi,  duo 
ediil^tt  pnfiiia  debemos. 

ft  ^  (iOiliaioeil%ooiiiioaviiaiaMisvllab»ft«til» 
iUimi  pvMMipia  iit,  ol  tmkrMf^' 

De  Solcedmo. 
I.SolcsciimuseilploBimitomveUMl^m  intersein« 
eonveniens  composiiio,  slsol  bailMrismus  unius  verbi 
cwufAHk  4  Veito  oobo  non  reeu  lege  eonjooota 
iojkocismos  iii;  ul  ii  qoii  dieat,  io^  no^ft  pro  tNler 
001 ;  aot  ikf$  vmmm  scWeraloroiii,  pro  sceAeralcs. 


i.  Biieloi  aolom  sokBciimoi  a «  Ciiieibos,  qoles 
Qcba  Solsp,  qosi  ouoo  Pompeiop(4ie  appeibHir  ,*  pr^ 
fooit,  eiu^  apod  aliQi  tomoiorariks,  soam  et  IHoivm 
lioguam  viikM  ioconaoqoooterqoe  ooofiinderenl, 
iokecismo  nomen  dodoruot.  Vodo  el  siokHfler  io- 
Qooolso  asJksiiismdi  facoro  dipooior. 

W%  \.  tiiiJrtciiliius  loWm  aifcod  pooias  tf  Afme  dwilurL 
qoftiiea  miena  oocessitaio  molsl  fieiui  kittoliur ; 
com  ai^  ooBi  kivooilor  nocoasttas,  penoanol  sa- 

4.  Soloecismoi  ftl  duoboe  modii  i  aot  porpaneooro^ 
liOM»  aul  pet  Mokleiilia.  Per  pasies  oravkmis  ftt,  si 


5.Sol€ecismiii,  eomposltio  vitiosa  verborum  :  ut  si 
aliquis  dicat ,  iiifer  komiitlhtB  pro  fnler  konuna. 

4.  Aejfroiogia,  non  propria  dictb :  ul,  llcea$  ifHran 
Hmmuk;  proprlum  eai  auiem  timenli  fbrmidare,  uon 
sperare;  i  et,  ^romineo  m  cmnpo  :  proprium  esl 
friniifnoMaii  dicere  campnm,  non  gramineitm. 

5.  ^  6icepliaton,dk)tioobicena,  vel  incomposHe  so^ 

Daos.Obiceena,  ut,  94^^  ^^***'" '''^^^''^^'''*  ^**^^^^^ 
posila,  ot,  juvat  ire  et  Dorica  ca$tra.  >  Uahtenim  oom- 

poiiUo  ftt»  ab  ea  syikiba  iiicipere  qaa  soperior  fiiiieral. 

ft.  Pleonasmos,  adjeoipo  onius  verbi  supervacua  : 
01,  Madmiut  anorum  euttue  et  iidera  cceti.  Neqoo 
OitkB  alibi  nial  ki  coeki  sont  stdera. 

^.  Porissologia,  adjeetio  piorimonim  verborom 
0  ioporvaeua  :  ul,  VivM  SMen^  ei  wn  moriaiur,  duaa 
000  iii  aKod  vhferoqoam  oon  morh 

9.  MaoMlopia,  lingik)quhim,  roi  ooo  oeeeseariai 
OOuqptobeodeoi,  ol :  tefoii,  non  impei9a»a  veee,  asfr» 
tmde  MMoreoi  ^mmimi  reverti  soirf . 

ft.  I  Iboiologia ,  Memioqokim ,  ol ;  St/kio  tirom 
ssrMuH,  n  veoeiku'  aur^  mik&rea ,  mefue  adintc  crodo* 
akui  oecuka^  umhm.  Tolom  eon»  quod  ropetfmr  ooa 
roi  osl,  sed  eiobro  sermooo  anouoiiata 

%%.  EcHpsliesl  dolboioi  dittkmia,  ki  qooneeoisaria 
voi  ba  deiunl,  ui,  cof  piikiref  ra  ex  auro  ;  deest  enim  erat. 

11.  Tapfaiosli  eet  humHitai  ilalQm  magnai  roi  di- 
oHi  kiftrmaoi,  in : 


•  Lan^biqcim.^  Vide  Ml;^nian.  C.aj^il.  D     e  CoHiuo  e$U  CoUi^ioipda  «^pra  00»  mwiliovit^  al 

>»  iViim  unum  1  /orgttts,  duo  exiliu^  Conlrq^  vidcbar      memiuit  ponatus. 


Iitriiiiiim  ei^iliits,  duo  largiu^  prnrprend n .  Std  vclatil 
Kbrl  ownes.  Lril  iguur  {ui  oputor)  UnjLismaLli  Uiikm 
f>m\\miu  :  uL  queu^udmoduii]  vQu^^ii  dux  cuni  i^ 
d i  I  li Llio ngum  cot i v eu i  un I ,  mn  [i  [k u c.  si  »g i 1 1 ;i^^  ^ofe- 
njjitur^  sed  ita  coeunL,  ui  couruao  souu  aJlguiJ  uui^ 
cutf]ue  daper^^i,  ucuLra{|ue  illaruiJU  pkfnc  exuy^iaiur; 
iv.i  dut*Ieii  tl  m  nu.dia  di»  lianc  eiiiiius  profenur, 
iiuam  simplei,  N^-qoe  id  (m  air^mart  lim)  pmor 
ja^LioucEJi  KCijdiu  mm  prii^  l  ultuiudiiiir  cmn  in  so 
qtms  illldilur,  quim  pl?ig:im  acci^iciisi  uiteiraui  vi- 
cissjm  «^cqueiiLi  iiiHigiL;  mui  cuiii  eo  coaTcsceiis  auJ<^il 
ilii^  <iupd  leipivoca^is  erai  pro^rium  ^wx  V  vo^lC  ifi- 
cifieret.  lia  utnimque  languescU,  prii^  ppstorM)i«  ^ 
parte^  more  postcrius.  («s^mJl^daQi^oji,  aopoiie  u^tii 
quf  mottiua  Umi  itu.den^  W^  ^m^^ii  C^e^ 
Hehrari  lias  deliciai  non  agnovere  ^  ^fjiil^  ^v^  i^ 

\TT.  ei  iy,TJ3  daghes  decorum  appingunt* 


Cap.  XXXIH.  —  *  Vtrba  non  recu  eo^juncta.  Kx 
Auj;,  u  d(B  DocUij^.  ClNfVilH  ^  I3k 

C  &i  jfr:CBpp^{lii^e&  (niverhm  m^^^WHIff  Hia  i^Otoitio  • 
iin^iCvdi^c^  i^(^\  D^udji^  dei^^f9^  Vfm^ :  (M^e 
arum  utmli-n^^^  attml^  pi^qfffoii^nm  o4d4  ono^^e-y 
re^ieAaucioimii  v^exum^pr^nfi^Mfik*  A04iUm(«»€I€. 

Cap.  XX W.^a  Qtaminao  o»  ^po.  ^nad  adver- 
Ul  Sorv.  v^  Mn.  ^ 

^  €acepkaiom.  Qood  kidon^  locompOiilo  sonans, 
Se^ viot  Caoookitoo  lii  iCFOMNiOy  Dooaiui  Cacepba- 
toa  io  coaposiia  dlelipiio  vocoi. 

i  Mala  enim  compiMo^  Yerlii^  Serrir  i^d  :  Dorica 
cantras  Mum4.  lu 

-  J>  ToiUo/o^fia  MiMiio^iiiiik  Ha  naoloaiHe :  Mgcrohh 
gm  Joofiio^iMim,  oie.  C  MaMegoriam  aiftmhquinfn 
iAOiiiKa^aiui^  • 


12.  CacMffitbeton,yiiiosa  coinpositio :  ul^wMmui 
fvMnami  terga  fatigamus  ha^ta^ 

15.  *  Ampbibolis^ ,  Ainbi^u$i  diciio;  quae  St,  ^iit 
p«r  fasam  aecQsnthrum^ut  Illud  responsum  ApaUiiu? 
ad  Pyrrbum : 

Aio  le^  JSacida  ,  fomanot  vineere  posse. 
In  qno  Bon  est  certum  qupm  in  ipso  versu  nu^nslca- 
verit  esse  victorem. 

14.  Pit  el  per  Incertam  disilnctionem,  ul,  bellun\ 
hgens  geret  Italiox  Inceria  distlncUo,  utrum  hHm 
jirjeiii,  an  Ingen»  ItaHa^ 

tS.  Pit,  et  per  comgiune  verbiim^  deprecQtvr  CafOi 
caiummatur  Cicero ,  pr^cttokiur  Brutu$ ,  dedignamr 
Antoahtii:  nec  ostendilur  ip  bac;  amijiguitato  utrupri  ^ 
ipB?  affo«,  i[u  alii  ipsos  d^precati  snnt^aut  calunnl^U. 

iQ%  FU  ei  pisr  hmaitynMAn»»  nmA^  mk  iMwiMie 
mn(ta  si|ii^acaiiiar,  nt  acies^  et  aon  adda^^  a.iil/ern', 
aot  ocutoruM^  ani  mi7ftum, 

55  GAPUT  XXXV. 
Ih  mitQtdawU» 

i.  MetapiaamnsGratca  nn(un»LaliiieTraiisformalio 
dicitor«  qiii  fit  in  uno  v«trbo  ^ropier  mciri  nocesait^- 
teiii«  et  ncemlam  poeiarum.  Cujiis  species  isue  suq(.. 

%  protbesi«t  appositio  in  pfiiicipio  v^bi,  ul<pi4<o 
pro  nato^  ^Jetsntit  pro  tulU,  Rpentliesis^  appositio  in. 
medio,  ut  r^Wtiuias  pro  rdi<|^iiiaS|  induperator  j^q  iih- 
perofor. 

5^*»  P%ra([0£e,.  anposiiiii  in  Ooe»  ui  nwgf^.  pc# 
mofie^  et  |^o/es|«r,  prQ  n^teU.  G 

Apluireiii,  9bsci$siQ  dQ  priticipio^  ut  toui«  pcQi 
roiir<mifo« 

SjFofliQe^  9lis(illsio  de  toedio,  m  (orvm  pro  (orsjiimi 

hH^^.%  ti^isUQ  d^  (iRQ»  UA  sat  prq  kKji^ 

4  GptiQis  ^  pcodMCtia  m^  natitraQi^  m ,  i<4(iani 
faiOt  cam  /ra/tam  correpte  dici  debeat. 

^jsiPte^  wcep^o  contr^  «mturam,  offuasus  Qmt»^ 
eun  (iNioH  pcQductc  dici  dcbeat, 

Dia^fesi»^  «liscissiqi  nniiid  hj\\9ih9  U\  im%  «1^ 
«ttii^  bmgtd^  ^^  <tibe^%  (an^o;. 

•%  Kpif  jQaiQ^gb^)  Qo^i^liHiiM^io  dftuiruiM  ia  unam^ 
iit  P&fflQiivpro  P4afilQni^A\iDd,  pro  ^^rfi^  aQripe4ifn, 
prQnwfijr«<cw* 

«Synaloephfi^coliisio  Toc^liu.iR  adjunctantni  vocali- 
bHUUt^  QtJ^^  tOi  diversa  R«ttJ4iM»  dmi  parte.  gernntur^  I^ 

$»SQiUit«is«cciUi^iQCOits(M»aoi'UJDft  cuni  YQaJibus^ 
lit  nmitum  ille^  el  terxii^ 

^  AwptitilMi,  te  ^si&yiQH  eadieet  «i  it»  • 
Charlsio  memim^.  tm^m  fHMit  n  DiMi»e4<lb  ei  |)q* 
aato  ompAJMo«ki« 

Caf.  XXXV.  —  b  Paragoge  ut  magis  pro  hage. 
)i!id«p»eMiiiplia  iitliur  doMiiM;  al  Cbarkuo  i^pmxiiMt 
eseHi|ilui»  e^  nio^  pM  Mifta. 

«  Ai^HMNMnia  iPOfitt/iTiiis.  8al  eMl  ciilli4ioiiMii  «on 
caiiuaailloeM.  8ttl  uquiil  adUenaain  futi,  HileiabUMr 
UiiMMlQadicUaori|MUMvisae6tiiii|uo  at(>iiutfiifiimf 
qoam  nostrorum,  ubi  juncta,  vel  adjnncia  !e$;iltir» 

<t  Mempkumm  en»  fiii  amM  MrwMe*  Totue  loeut 
e  Smv.,  JU.  V,  ad  HkMl  s 

lirbis  opus,  iripiid  pubes,  quem  fiwAMM  vew. 

Vtrobiqiie  tamen  mendosus,  quom  rcstituit  cx  vc- 


Metsahf^.  Ir^WMsilid  littefie»  m.  ImmM  pr^ 
Kmder,  Tmkff ,  ^rQ  7{nita», 

?t  ln»or  hMkaiiMiwn  el  leMi,  Imo  mi  LailnaM 
^  peFf^daui  Qt^QMQi»  4  meiaplMiMn  Mt,  qiri  ln 
iM  lermtiiu  rtliMft  fit  tUiMiM.  Iimi  lnier  aolceel»- 
mumei  phrasiH,  iil  Mt  pevietiM  MHMvtMein  ser- 
ni«iuw.»eiieiM.ieMeilll9^ra,  eat,i|maiieMicitu 
«iWWiiWil  rMiune  vitiaM.  Kige  «MeHftml  ei  seiie- 
niata  m^  9m,  et  «BMrpMiM  peiitti  ei  Itoperiiia» 
Fiunt  autem  mI  i 


cAfw  xxxn 

De  echeuuttfkus. 

i.  Sebemaia,  ex  Oraceo  hi  Latlnum  erQqnium  Fl- 
gnrnB  inler^tftnmr,  quas  ttunt-in  verbrs»  vel  senteu- 
tii»  •  per  vnpfae  dhlhictiomim  fbrroas  proplcr  eioquii 
ornatum.  Hsecdum  mvlra  8'nt>  '  apoj  gpammailcos 
ista  invenhmtiir 

2.  Prolepsis  est  praesumpiro,  nW  ea  qiia»  sequi  du- 
beiil  aniepommhif,  nt :  fnterea  rege$  fngenft  moU :  La- 
tinuM.  Debuii  enim  sic  dicere  :  fnterea  regct  hgemi 
iimAi,  et  si«ltm  adjleere  qi»^  scquiinr :  Procedunt 
castrii;  deMe  dteere  :  Lathius ,  etc. ;  scd  f  ic'a  pro 
OHiameiit»  prfetomptto  rcl,  er  qul  sequ!  dehuere 
retgM  Ittierposltr  snm  1«  sepirm  versrbus.  ei  posiea 
adillliim  eiit  i  ^eee^knt  ctnfrit,  fndo  prxsutnptio» 
qoia  anteposita  sunt  qtiae  Fcqui  debifere. 

9,  EeofiM  Mi  ekFMttH ,  eam  plnres  sensus  uno 
vorw  ehNHliiiilHP,  tftMS  fft  trfbns  modfs.  Nam  aut  In 
prlmo,  aut  in  postremo,  ant  in  medio  Id  verbnm  po« 
nitof,  qiiod  sententias  jongH.  fn  prtmo,  oi, 

6  Vertitcr  cenopltorft  fundus  sententfa  nobit. 

In  mcdioy  nt, 
^riff^fl  Sutpicio  tarH  bATA,  Cafffa  Cotta. 
\n  postremo.  iit  r  Ifamtpte  hoctBmpore  obsetjuium  omi 
m,  uerita^  odfnm  parit. 

*.  Ilypozeuxis  csi  figiira  superiori  contrarla,  uld  i» 
singvHs  sensfbirs  propna  nnrcufque  ctausula  est,  ut» 

Hegem  adit,  et  regi  ueuorat  nomeuque^  genutqtie. 

5.  Syllep^is  ^  c>t  tu  dlsslmiilbus  ctausutis.aut  plti* 
raHadictio  singolart  veri)b  "finita ,  ut,  sociis  el  rege 
receptOf  aut  slngalarlsdlctlo  plurali  verboexpleta,  ut : 

5Kn(  uobit  mitia  foiwH 
CMkmeee  vMlk^t  ^^  Pf^  Wi«  ^J^ 
57  SuprA  cHim  im»i  4U<I»  Iuo  delmil  4ieere  : 
Eti  w^Mi  cofim  ia;t'^ 

teri  Editione  Chacon. 

Cap.  XXXVI,  —  •  P^*  vrjrias  dittfnctiomtm  (omeJk 
Ita  plerique  ex  Lon^b.  Male  in  aliis,  dictiouum^  JSmii 
distinctionum^  et  ad  nomcn  scbematis  et  ad  rcin  ipsaui 
de  qua  aciiur  (nullo  est  aptius, 

f  Apua  grammaiicot  isla  iHveniuntux.,  {teCBSSi&l4  ei 
Donato  cl  Cli:)risio  addebii  Chncon. 

s  F(Tii/ur  cenophQrii  fund^  Ciiatur  a  Nqiuo  iii  sen- 
tentia  ox  LmciI.  lib.  |ii  Sutyr. 

^  Sifi^emi  est  ia  (lissim,  c(.  Donatus :  liemsjiliefaU 
est  in  disstmilibus  elatmdit^  quando  dictio  s^tigulario 
verbo  piHrali  adjHngitur.  Cb»jisiu& :  Su^Heif^  <s4c«ni 
fift^Hta^it  diciio.  JSi^uraik  verb^  cmlwMwf. 


IH  S.  ISIDORI  HiSPALENSIS  EPISGOPl 

6.  Fil  ameDi  syHepsis  non  solom  per  partesora-  A     Credere  tu  mmmoi?  MarcoBubjttdkepatlesf 


:« 


tioDis,  sed»  et  per  accidentia  partibos.  Nam  ubi  et 
pro.  multis  uni»,  et  pro  uno  mulii  ponuntor,  syl- 
lepsis  est :  pro  multis  uous »  ut  esl  illnd  :  utenm' 
que  tmnato  mHita  eomptenly  com  noo  uno,  scd  multis 
militibu8.1tem  pro  uno  mnlti,  nt  in  ETangelio  :  La- 
tronez  qui  crmcifm  erant  ewn  eo  improperahant  d;  uM 
pro  UDO  uterque  ioducitnr  blasphemasse. 

7.  Anadiplosis  est»  qnaodo  ab  eodem  rerbo  quo 
illud/prior  Tersusfioivit  sequens  versns  incipit,  ut  est 

Certent  et  Ofcnii  tc/tito,  ft<  Tityrui  Orpheui^ 
Orpheus  in  iiivis,  inter  delphinas  Arion. 

8.  Aiiapbora  est  repetiiio  ejiisdem  verbi  per  prin- 
cipia  versuum  plurimorum,  ul : 

Nes  te^  Dardania  incensa^  tuaqnearma  secuti, 
Nos  tumidum  sub  te  permensi  dasnbus  mquor. 

9.  Epanaphora  est  in  uno  versn  per  principia  sen- 
suura  ejusdem  verbt  repelitio,  ot :  ^a 

Te  nemus  Angitlee,  vitrea  te  Fucinus  unda^ 
Te  liquidi  fievere  Utcun^ 

10.  Epizeosis  in  unoseusu  congcminatioverbi,  nt: 
sie  sic  juvat  ire  sub  umbras 

.11.  Epanalepsis  cst  scrmonis  In  principio  versns 
positi  ejusdem  in  fine  replicatio,  ut  est  iliud  : 
Crescit  amor  nummi^  quantum  ipsa  pecunia  eresciL 

12.  Paronomasia  esl  in  significatiooe  diversa  dictio 
peno  Ipsa»  ut  illud :  Abire  an  obire  te  conunit,  id  esty 
exsulem  fieri^  an  mori? 

13.  Schesis  onomaton ,  muliitudo  nominom  con* 
junctorum  '^  quodam  ambitu  copulau,  ut  nubiUif  nup, 
yrandOf  proceliag^  fulmina^  venti. 

14.  Paromceon  est  multitudo  vcrborum  ex  una  lit- 
tera  inchoaniium,  quale  esl  apod  Ennium  : 

0  Tiu  tute  Tati  tibi  tanta  tyranne  tulisti. 
.  Sed  hoc  bene  temperat  Virgilius,  dum  non  toto 
versu  utitur  hac  figora  ut  Ennius,  sed  nuoc  in  princi* 
pio  versus  lantum,  ut  cst  illud  ;  Sama  sedens  super 
arma;  nunc  in  medio,  ut : 

Quojque  laeus  taie  tiquidos ,  quceque  aspera  dumis; 

Nunc  autem  in  fine»  ut : 
Sola  mihi  tales  casus  Cassandra  canebat, 

58  ^^*  Homoeopioion  est,  cum  plurlma  nomiua 
pcr  unum  casum  denunliantur,  ut  est  illud  : 

Sed  neque  currentem  se^  nec  cognoscit  euniem^ 
Totlentemque  manus^  saxumque  immane  moventem» 

16.  Uomoleleuton  est,  cum  uno  modo  verba  plu< 
riiiia  finiuntur  :  ut  abiit^  abscessit^  evasit,  erupit, 

17.  Polyptoton  esi,  cum  diversis  casibus  senien- 
da  variatur,  ut  * 

Ex  nihito  nifulum^  ad  nihitum  nil  posse  reverti, 
^  Matcus  Dama^  papce,  Marco  spondente^  recusas^ 

•  Quodam  ambitu  coputata.  Mcndosc,  apud  Dona- 
tum,  eodem  habitu  coputandi  legiinr. 

^  Marcus  Dama,  E  Pers.  Satyr.  v. 

c  Antitheton,  flaec  U8<]ue  ad  finem  capiiis  neque 
Donati  sunt,  neque  Charisii,  ct  in  Rom.  Godic.  plu* 
res  aliae  figunB  leguntur,  ut  ha:  quoqiie  aliena!  vi- 
deri  possint. 

Cap.  XXXVII.  —  ^Ad  non  propriam  simititudincm, 
Ferri  polest  vuigata  scriptura  similitudinem ,  ul  sit 
quod  Charisfus  dixit «  vrootcr  simititudinem.  Nain  cx 


Marcus  dixit,  Ita  est^  assignoy  Marce,  tabetlas, 
18.  Ilirmos  est  senlcniia  coniinuatoi  oraiionis  le- 
norem  suum,  usque  ad  uttimum  scrvans,  u( : 

Est  in  secessu  tongo  locuSf  insuia  porlum^ 
et  reliqua.  Ilinc  enim  in  longum  vadit  sensus  usqu< 
ad  illud : 

Uorrentique  atrum  nemus  inminet  umbra, 
'  19.  Puiysyutlicton  est  diciio  muliis  concalenaia 
conjunctionibus,  ut,  tectumque,  taremque,  armaque^ 
amycteumque  canem.  .  . 

20.  Dialyton,  vcl  asyntheton  figura  cst,  qua;  e 
contrario  sino  conjunciionibns  solutc  ac  simplicitei 
cffertur,  ut,  venimus^  vidimus,  ptacuit, 

21.  c  Antlihelon  esiubi  contraria  conlrariis  oppon* 

B  unlur,  et  scntentixpulchritudinem  rcddunt,  uliliud  : 

Friaida  pugnabant  catidit,  humentia  siccis ; 
MoUia  cum  duris;  sine  pondere,  habenlia  pondus. 

22.  Hypallage  quoiiescunque  per  conlrarium  verba 
intelligunlur,  ut  dare  ctassibus  atutros.f  cum  ventis 
uavcs  demus,  non  navibus  ventos. 

CAPDT  XXXVII. 
De  tropis, 

1.  Tropos  Grxco  noroinc  Grammatici  vocant,  qui 
Latine  modi  loculionum  inlerpreianlur.  Fiunt  auleni 
a  propria  significatione  59  ^  ad  non  propriam  simi- 
litudinem.  Quonim  omniuin  nomina  dirficilliruum  cst 
annoiare,  sed  ex  omnibus  Donaius  ^  trcdecim  usui 
tradcnda  conscripsit. 

2.  Mciaphora  cst  verbi  alicujus  usurpata  transla- 
G  tio,  sicut  cum  dicimus,  fiuctuare  segetes,  gemmare 

viUs,  dum  in  iis  rcbus  fluctiis  ct  gemmas  non  inveni- 
mus,  in  quibus  hxc  verba  aliunde  transrerunlur, 
sed  h»  atque  aliae  tropicx  locuiiones  ad  ea  qux  io' 
telligenda  sunt  propterea  figuraiis  amictibus  oblo- 
guniur,  ul  sensum  legentis  exerceant,  ct  ne  noda 
atque  in  promptu  posita  vilescant. 

5.  Fiunt  autem  melaphorsc  modis  quatuor  :  ab 
animali  ad  animale,  ut,  atigeros  conscendil  equos; 
metaphorice  loqucns  miscuit  quadrupcdi  alas  avis, 
et  quo  cursu  deserta  petivcrit,  roiscuit  volatili 
cursum  quadrupedis.  Ab  iiianimali  ad  inanimalep 
ut,  Pontum  pinus  aral ;  sutcum  premit  alta  carina. 
Miscuit  usum  ternc  aquis ,  dum  arare  et  sutcum 
premere  ad  terram  perlineat,  non  ad  mare. 
D  4.  Ab  inanimali  ad  animale,  ut  fiorida  juventus; 
miscuit  florcs  inanimales  juventuii  qux  animamha- 
bet.  Ab  animali  ad  inanimale,  ut : 

'  rii,  Neptune  pater ,  cui  tempora  cana  ereptm^ 
Cincta  salo  resonant,  magnus  cm  perpetemento 
Profiuit  Oceanus,  et  fiumina  crinibus  erram. 

eo  vldentur  ha;c.  Sed  cum  idcro  Charisius  meloojr- 
roiam  definiat :  Dictionem  transtatam  a  propria  signt- 
ficatione  ad  atiam  prosAmitaUm,  utrovis  modo  legas 
Jicebit.  Et  Donaius :  Ad  impropriam  simititudinem. 
«  Tredecim  usui  trad,  lu  Bcda.  Duodecim  Donatua 

etCharis.  ^.     ..         r.   * 

f  Ttt,  Neptune  pai. Citalur  cx  Claiidian.  aD.  Aug., 
lib.  III  de  Docl.  Chr.  Varroni  qu^dam  Albinovaiw 
iribucbal  A.  Augusiinus. 


113  ETYMOLOGIARUH  LIB.  L  ||4 

|f£ii(itiii  eniin,  et  tmpora,  et  criitei  non  ad  Oceanam  A        Jnfeiix  puer,  atque  hnpar  eongrigtu»  Aehmh 

12.  EpiUielon,  Supraiiomen,  praeponltarenimpro- 


pertinent»  sed  ad  homines. 

.  5.  Sie  el  alia  rerum  nomina  de  alio  genere  in 
atiad  genas  deeeniisstme  decoris  graiia  iraiisferun- 
tor,  ut  oraiio  perometur.  Melaphora  autem,  aut 
pariis  dnitts  est,  ul,  puctuare  tegeies :  non  potes  dicere 
segelare  fiuctui;  aut  anlislropha  C8t,idest,  reciproca, 
ut  remiglwn  alarum.  Nam  et  ala)  navium ,  et  alarum 
remigia  dicuntur. 

I  6.  Catacliresis,  est  aliena^  rei  nomen  apposttum  : 
liaBC  eo  a  metaphora  differt,  quod  illa  vocabulnm 
habentl  largitur;  hxc  quia  non  habet  proprium» 
alieno  otitur»  ut « 

Faeiemque  iimiltima  tauro ; 
tU 

....  Nune  una  ambajuneti$que  feruntur 

FroHtibuSt  et  longa  sulcant  voila  talta  carina, 
Cum  facieSy  et  frons  lantum  animalium  ct  hominum 
sint.  Quod  nomen  si  poeta  non  apposuisset  navi,  quid 
proprium  eidem  parti  diceret  non  haberet. 

00  7.  Metaiepsis  iropus  a  prxcedente  indicans 
quod  seqaitur : 

« Inque  manus  chartes  nodosaque  veitt(  arundo. 
Nam  per  mantmi  verba,  per  artmdtitem  littenn  signl^ 
icataesont. 

8.  Metonymia  est  Transnominatio  ab  alia  signifi- 
catione  ad  aliam  prozimilatem  translau.  Flt  autem 
maltig  modis ;  aut  enim  per  Id  quod  continet  id  quod 
continetur  ostendit,  ut  theatra  ptaudunt^  praia  mU' 
giunt^  dnm  illic  homines  plaudant»  hlc  boves  mu- 
giant ;  aut  eontra  per  id  quod  contiiictur  id  quod  C 
continet,  ut  jam  prommus  ardet  Ucalegon^  dum  non 
ille,  sed  domus  ejus  arderet. 

9.  Item  per  inventorcm  id  quod  inTentom  est,  ut, 
sine  Cerere  et  Libero  frigei  Yenus ,  et  commistam 
Yuleanus  (mii/if)  ad  astra  favillam.  Vult  enim  per  Cc- 
rerem  frumenti  inventricem  intelligere  panem;  pcr 
Liberom  inventorem  viiis,  Wnttm;  per  Vencrem,  /i6t- 
dhnm ;  per  Vuleanum,  ignem.  Al  conlra  pcr  InTenlnm 
inyenlorem  demonstrat,  ut,  *  Vtniwn  precamur,  pro 
Libero,  qui  vinum  apod  Gnccos  invenit. 

10.  Item  per  erficientem,  id  quod  erficltur,  si- 

ciit,  pigrum  frigus,  quod  pigros  homines  raciat;  et, 

timor  patlidus,  eo  qood  palltdos  homines  reddat.  At 

contra  per  id  quod  erficiiur,  crficiens,  ut : 

Jungii  equos  auro  genitor^  spnmantiaque  addit  r% 

Frena  feris. 

Spumantia  frena  disit,  cum  utique  non  ipsa  raciant  spu- 

mas,  sed  equusquiea  geritspuniisconspergaiinrusis. 

II. ^ Antonoroasia  esl  pro  uomlue,  id  ei^t vice  nomi- 

nisposiia  :  ut  Uua  genitus  pro  Mercurio;  qui  Iropus 

fil  iribus  modis  :  ab  animo,  ut,  maijfnaiitmui^tte  An- 

chisiades;  a  corpore,  ut  ipsearduus;  cxlrinsecus,  ut : 

•  Inq.  manus  chartas.  Pers.,  Saiir.  iii.  Quod  vero 
teqoitnr  :  Nam  per  mnnum  verba^  etc. ,  aul  aliena 
aunt,  ut  aliis  quoqiie  visum  esr,  aut  Torte  legendum, 
nam  per  manum^  chartam^  et  arundtnem  litlera:  itgni" 
ficatte  tunt. 

^  Yinum  -preeamur.  Serv.,  /En.  i,  ad...  Crateras 
magnos ,  clc.  :  Tropus  est  sgnedoche ,  ut  cercrem  pro 
frumento  dictfiiNi.  Sic  Ptatttus  : 


prio  nomini,  £\  ut  Alma  Ceres ,  obseenique  canes , 
importuntequevotuaes.  Inter  antonomasiam  autem  et 
epitheton  hocdifferi,  quoil  antonomasia,  pro  vice  nomi- 
nls  ponitnr;  Epitheton  autem  nunquam  sine  nomine 
cst.  ^  Quibus  duobus  iropis,  vel  vituperainus  ali- 
quem,  vel  ostendimus,  vel  laudamus. 

15.  Synecdoche  est  Coneepiio,  cnm  a  p.ino  to- 
tum,  vel  a  toto  pars  inlelligitur.  Eo  enim  et  per 
speciem  genus  et  pcr  genns  species  demonstraiur; 
sed  species  pars  est,  genus  autem  totum.  A  tot»  * 
enim  pars  intelligilnr,  ut : 

Quam  mu!t(B  gtomerantur  aves^  ubi  frigidus  annus 
Trans  pontum  fugat. 

B  Non  enim  lotus  annns  est  rrigidus,  sed  pars  anni,  id 

est,  biems.  Ateontra  a  parte  totom  :  ut,  flammas  eum 

regia  puppis  exiulerat.  Ubi  non  solum  puppis,  sed 

uavis;  et  non  navis,  sed  qui  In  ea ;  et  non  omnes» 

sed  onns  flammas  extulit. 

14.  Onomalopoeia,  nomen  Octom  ad  imiundom 
sonum  vocis  conros»,  ol  Uridor  valvarom ,  Ainjiilm 
equoram »  mtt^iltts  boom»  baUuui  oviom. ' 

15.  Periphrasis  est  Cireomloqoium,  dum  res  una 
plurimis  verbis  significatar,  ot » attros  vitates  earpit. 
Significavil  enim  per  copulalionem  vcrborom  unam 
rem,  hoc  est^  vti^tV.  Ilic  autem  tropos  geminus  <^l; 
nam  aut  veritatemsplendideproducil»  aut  rmdiiatem 
circuituevitar.  Veritatem  splendide  prodocit,  sicut : 

Et  iam  prima  novo  epargebal  tumine  terrai^ 
Tiihoni  eroeeum  tinquem  aurora  cubile. 

Vult  enlm  dicere«  jam  lueescebat^  aut  dies  oriui  erat» 

Pcediialem  drcoltu  devitat»  sicol : 

ptaddumque  pethnt 
Conjugis  infusus  gremio  per  membra  soporcm. 

IIoc  enlm  circuitu  eviiat  obscoenitaiem»  et  decenter 

ostendit  concubitum: 

16.  Hyperbaton  est  Transcensio,  cum  verbum  aui 
sententia  ordine  commutatur.  llujus  species  quinqiie 
sunt :  Anastrophe,  bysteron  proteron,  parenthesis, 
tmcsis,  synchcsis. 

Anastrophe,  verborum  ordo  prsposterus,  ut  /i^ 
tora  cireum,  pro  circttm  liltora. 

17.  Ilystcron  proteron»  sententia  ordine  commu- 
tata,  ul : 

Postquam  attos  tetigit  fuetus^  et  ad  eequora  veuit. 
Ante  enim  ad  aequora  venit,  et  sic  tetigil  fluctos. 

£2  ^^*  Parentliesis»  ubi « interponimus  sententiam, 
qua  cx  medio  remota,  integer  scrmo  perdurat,  ui^ 

ASneas  {neque  enim  patrius  conmtere  meniem 

Paesus  amor)  rapidum  ad  naves  pramiuit  Achatenu 

Est  enim  ordo :  jEneas  rapidum  prasmttit  Achaiem^ 

nam  illud  in  mcdio  parenthesis  est. 

« 

Vinnm  preeamur,  nsm  hic  Deus  prcsens  adasl. 

^  Antonoma^a,  Donalus  :  Anfonomasm  est  ngmfl* 
catio  vice  nominis  posita,  eic,  usque  ad  Aehitti» 

^  Quibus  duobus  tropis,  Ex  Donai.  Charisius  qoo- 
que  WOcTov  esi  dictio  vocabnto  adjecta,  aut  ornandi^ 
aut  destruendiy  aut  indicandi  causa. 

•  interponimus  sententiam.  Donatiis :  Jnterposita 
formatio  dimsee  sententMv, 


Iis  s.  laiDoai  mBrAUUBn  Bnscopi  m^ 

19«  TnMUS  etl  iectio  iiaiiu  miiubU  fttr  inlerpo-  A  «i^»  tH  MRi  AiMMi  el  «mI  ihriiii#i|  «l  n^ 

Jllhiopes  argenlri  appellaataf» 


sitiQnem  vsrboruin  ui 

•.«  IfH/lo  if^^u/ar  cir^nm  Doa  /iulil  amicfiii 
'prortraiw/Mi/« 

SO.  Syociicsla  e&t»  ui»i  ex  omni  pane  oonfiiMMat 
Torba*  ut  iilud :  Juvenei^  /«rlifitnto  /hislra  |M«lor«, 
•i  vobu  audenum  extrenw  eupida  eu  mta  upil^  ^u4 
eii  rebue  fortuna  videtU.  BxceMtc  •omiMi  oi/ylisorM- 
f  «e  rsUctit^  dii  quibtte  imperium  hoc  steterat;  iuauni" 
tit  urbi  incemm;  moriamur^  et  in  media  arma  ruamui. 
"  OrJo  talis  osi :  Juvenetfortisiima  peetora  fruun  m» 
CHrritit  urbi  incema^quia  excetsere  dii^  quibutkaeim» 
perium  tteterat,  Vnde  tivaifiicuptdaurtaett  meioqui 
audentemextreum^ruamut^  media  «rmoi  sl  mortMtiir. 

21.    Ilyperbole   esi  ciceliiiM    lldott  Moedens 


ftCk  liilor  ifomoi%  onioai»  oi  oMlphftslm  iMHlfllMat, 
fuod  ironia  pronuaiiaiiono  ooU  Mioai  q«M  iolilllgl 
Tolt,  siMi  cuM  diciiitUs  bomitti  ofMii  Mdo  i  fio 
oN  fiiod  /ocisi  Aniiplurioia  foro  non  ymu  \ 
llo  aigoiflcal  oontrariuoi ,  Md  ania 
quorufli  origo  oonlraria  ost» 

S6.  ^nigma  est  quxslio  obscuroi  qim 
intolliiiittri  nisi  oporioiuri  M  oot  iliod  t  §4 
deut4  mvit  aibut  et  da  fmti  oyfeaM  otl  dn/on/i, 
sifnittoano  oa  ofo  loMis  tuHum  ofttrooliinK  Inlnr  «lid<> 
goriam  aiitem  et  xnigma  hoc  inioreati  ^wd  nHo^ 
gorias  vis  gomini  Mt|  ol  auli  ro  aiia  aliud  Oguraliter 
indicat.  iEnigma  verq  tauium  sensus  obscurus  ON^ 


tfltra  qui«  crodeadua  Ml|  ut|  Merm  wtbemt  waiik^  B  <^l  pcr  qMsdoti  ioMf Ium  OdntadMrtMa* 

2T«  f  CHnrieMlifMi  eit  irAfMti  qno  «ttre  rfietu 
gfatlua  proreruiiior»  uti  em  ittierrogantHriti  iitm^ 
quid  ueft  quottiefti  aHquii.  reipofldetttt :  0Mto/bN 
tuna.  Und«  HlielligltOf ,  ItMloettt  ioi  qu«i!m. 

l§i  e  PireMklA  eii  relMii  ei  tetn^eribui  aecdHMlo- 
datum  proverbiiim.  64  Bebus ,  ut,  edlllfO  rtlMtifMli 
caleoi ,  dm  slgiMQMWOdvefm  hMliefltilim.  Tem- 
poribMi  01,  Lniwi  «ir  kt  feAui^  »  Alttftl  eftnn  rdUiti 
Tocem  iioininem  pcrdere,  si  eum  prior  lufWiyMeHfk 
Ondo  et  lublto  lAoontl  «olior  Istttd  pMMWlMiy  Lo- 
pH  in  Aibnla* 

«0.  >  SafeoaaidiMt  boiiUli  Irrtilti  cwn  MMMii 
diflOtWt 

Itr/^  erfO  hm%  II  ffMllfUl  IMI 
PMidm  gsailori.  liH  mea  iriiiia  femlM 
Degeneremque  Neoplolemum  narrare  mementa: 

50.  iluic  conirarius  051  ostxooMiSt  id  oili  arbooiM 
aioeiracundia,  nt  illud  : 

Jui  Bavium  non  odil,  ooiol  luo  Mfminoi  M^t 
ique  idemjungai  ou/pes,  ol  ifiM/|feal  irirMS^ 


01,  terram  inter  ftmUu  aperiu  Hm  MUn  nMdfl  ulm 
fldem  aliqnid  aogetof »  OM  tamoii  o  Iralnito  aigatH* 
ooiidio  voritaiis  orriUiri  qooniyio  veriia  qniboft  in- 
dlcatur  excedant,  ut  ^  voUiOtoo  loquonlia  non  Aillofr- 
tis  appardat ;  quo  iropo  non  aolMi  onioiur  alii^jd, 
Md  et  miouHor.  Augoturi  «1«  ro/oiior  onroi  niinn^ 
lur »  ut ,  mqliief  pluma  i  t/nrior  laao* 

29*  <  AUogoria  eot  aiiHiitoquiuroi  aiiud  onioi  ao- 
nat|  aliod  imeliigilur ;  ut|  tret  iiuere  roroos  eonipicil 
oiTaaiss ;  ubi  Um  duoM  iioUi  Puniciy  vei  tria  bollo 
PuniM  signiOi^aAtur.  El  in  Bacoliois,  Aurea  malu 
deeem  ntffii  id  est,  ad  Augusturo  dooom  oclogas  po- 
atoruffl.  lii^us  tropi  piures  suiit  specioa,  ox  quibM 
emineut  Mpiem ;  iroiiia«  antipUrasiSt  aMaigmOy  oba- 
rieniismoa,  plnmnloi  MKnimoit  iitysfliM  Q 

M  S5.  ^  iroola  mI  oofltMiln^er  pronunliniiaMAi 
contrarium  babenl  InlellMlniA*  liflo  noiB  lro(lo  Ml 
lide,aoi  por  leonMlloaaflt^»  aui  per  insullationem  ali- 
quiddlc(iOf,litesttnudt 

Veilias,  Etire,  dontos,  t7/a  iejadei  fn  Ott/a 
/Eolut,  et  tlauio  tinittfdm  eatetrerignil. 
nqnomodo  aula,  sl  carcif  eitt  Setritof  eolm  pH^ 
fiontiotioitc.  Nam  eoHer  pfonuniialto  est  *  inciei  fn 
aula^  ironia  e&t;  et  4otum  per  cofllflfiflm  pfonua* 
tistiotiem  ctiooiilttif ,  |ief  ifoiilfll  ip^cleifl,  qo»  lau- 
dando  dcridel. 

24. « Atttipbfasli  est  serln6  6  Cotitrifio  Inlelllgen- 
dus,  ut  lucui,  quia  caret  luce  per  nimiam  nemofum 
nmbfftfli :  ei  mmt,  Id  esi,  titiiet,  el  MOdsili,  cuin  g  est,  imago,  oomparatlot  eiOB»pluffi« 


id  eat :  qui  Oavium  non  odlt|  pro  ptana  ol  i 
nt  diligat  Msavium.  Fuorunl  autom  Itovtuo  ol  Ba« 
Tiiia  pMtas  poaaittii  ol  inimiol  Virgiliit  Qat  bM  orifl 
diligit,  faciai  qoas  oontra  Mtnram  iaal#  id  naii  )«■• 
g:it  vulpes,  ei  HHiigoal  biroM« 

3U  lioflNsosis  esl  qu»  Lailno  inlorfroliMr  llait 
liiudo;  por  quom  mioM  noUi  rei  por  sinilltodiaOM 
qjus  qo»  mogis  noto  Ml  pondllnr  domouiratiot  iiil* 
jus  species  sunt  tros :  iconi  panboiai  pnrodigfliii  id 


sint  tefrtbliei  et  Imiflin^;  et  PureeeH  EumeHidii 
Furim,  qnod  flulli  pircftnt,.vel  benerackint.  IIoc 

•  Ordo  talit^  elc.  Servii  ad  eum  Virffilii  locum. 

^  VI  vdtuntat  loq.  non  falL  Qulntll.,  ttb.  ttii : 
Xonere  tatis  ett,  mentiri  hyperboten^  nequi  /lo,  ut 
mendddo  fbliere  vHll. 

'  Allegoria.  AmbrMM  Hbf  do  Abfabam :  AUegeriu 
ett^  cum  aliud  geritur^  et  aliud  figuratur»  Cic.  iii  de 
Oral :  Aliud  dieitur^  et  q/iiid  ihtelHgendum  eet. 

^  Ironia.  Ciiarisius  :  Ironia  est  eralio  pronuntiatio^ 
nit  gravilale  in  contrarium  dedueent  ten$um  verborum. 

«  Antiphratit.  nicroiijmus ,  Bon09.  Episu  ICO  : 
An  ideo  libi  belliit  vidertt  qii^a  fautto  vocaris  nomine^ 
tfuati  non  et  lucut  ideo  dicatur^  quod  minime  luceat^ 
et  ParcdB  quod  nequaquam  parcant^  et  Eumenides  Fu- 
tm  quod  non  iint  benignw\  el  vu/{^  ^lhiopet  vocanur 


3i.  lcon  est  imago ,  cum  figuram  rei  if  Blflilll  ge^ 
aoro  MnaflMir  oiprinori » «n 

argentei  t 

f  Charienthm.  Ex  Ddnat.  et  Cbarfs. 

I  Paremia.  Ex  Dooat«  CbaHsltti:  Pttrmmlu  iif 
vuignrii  rei  uturpatio  enm  aiiqua  divereHute^  nl|  cooM 
nuiiierabimus  exia,  ctim  iiamficet^  ex  eventu  scio- 
inos.  £/,  contra  gtlintilum  caices,  td  eti^  rri  eontrarid 
retittere.  Qu»  sit  SMlentta  tiujus  provorbii  iii  Actia 
Apost.  et  apud  Terenlfum  nemo  nescii« 

^  Aiunt  enim  ruttici,  Non  rusticos,  sed  physicos  id 
Conflrmare  scribit  Servius,  ad  eclog.  0.  Vid.  bbnaU 
in  Adelpb. 

I  Sarcatmot.  E  Scrvio,  Xn.  ii,  ad  verba  Pyrrtii : 
Beferet  efgo  hac,  e(  oclog.  3,  ad  iliud :  Qui  Baviuw 
uon  odxt. 


in 


ttmiia  HerctHirto  stmiKi,  vecemqui  eoloremque 
Et  erines  flavot^  ei  membra  ^O/tt  fltvthta. 

tiongrba  enim  est  simltiltKlo  de  speefe  cuius  (yersona 
tndiicilur.  ^ 

5S,  Parai>oU  eateomparatioex  diMimliibas  re!lttS|iit« 
fftfatis  in  arm 

Mmf^  Uts»  Hiti  ufeomm  hm 

SubHdil; 
M  Itoiii  CiMirom  «Amytraviii  iMi  «I  MHi  sed  ex 
liicho  genero  skBlliluilliioiii  ra«liiat 

Gi.  Paraditml  Oat  Mm|iiM  iliMi  tol  faili  ifl « 
ci  jlisi  aiil  ei  siiiiiiii  ioi  ti  ^iasNlilU  pmti^  m^ 
H  eiis  01  ^am  iprvfioilmmi  rei  i  Hl  e  «  7ifli  fWHlH 
^'ii  ifNid  irt>pifiiai  (Bdftii  I  fiim  Ifiicm  €ut9\ 

81 55i  Kmiiitido  aitom  Mritas  «■dia  il  t  a  |iafl| 
a  majoroi  a  ariaorOi  k  piri  i 

4^  ^ifitt  mi^iio  ii  impNMO  s lim  9tepe  osorm  oil 
Sediiio% 

k  mi^ore  ad  minos : 

Q«<i/tf«r  ea^evkm  xeM$  per  nuHla  fulmeni 

a  minore  ad  majus  : 

•St  potuit  manei  arreiiar«  eoti/ttfls  Vrpkene, 
Tkreieia  (reiut  dthari  lidibnsque  cdnort^ 

fiM\  dieat,  re  par? a  ot  t»revi|  id  oii»  ai  iUo  oliluiri 
freius,  Ofo  pletaie. 

CAPUT  ixxviu. 

De  proun 

\.  Prosa  esi  producta  oratio,  ol  a  logo  malri  ao* 

tttia.  ^  t^rosum  eniih  antiiiui  produotum  dicebanli  ol, 

rectum.  Uode  ait  Varro  apud  Plauiuni  pra$i$  iettie 

sigiiificare  rectiet  unde  otiaro  quoenoo  oit  porfltfio 


EtTlirOLOGiAllUlit  Llb.  \  it( 

AteihpofuiA  cOhstUubm  prtH^oot.  lleniora  ooim 
Clrace  fitr/>ov  dieitor. 

i.  0Q  Versos  diett  abeo  qnod,  pedibus  lo  ordtoe.aof 
iispoiiiis»  certo  floe  moderaoior  por  artlctiloi«  qu| 
easa  ei  memftral  nominahtur.  ^  Qul  ne  tongius  pnH 
Tolverentur  quam  judicium  possel  sustinerot  modom 
staioit  r^tio  undtftreverterentur,  el  ab  eo  ipso  Ver^ 
Si»n  Vocatum  dicohi  quod  r^tatur. 

&•  lloic  adbierei  rbf itimuSi  qift  n6n  est  corto  flno 
moderatiiS|  sed  lamto  raUonabiitter  brdtnatis  pedi< 
il>al  (iurrit ;  qui  Latine  Ailiii  aliud  quam  nwtierni  di  • 
dior.  be  quo  esl  IKud  : 

iVittrt^ai  memmti  U  vetba  tenefem^ 

4.  «  darmen  Tocatur  quidquid  podibus  ebntinolur ; 

cut  daium  nomen  existimaot » seu  quod  em|tiim  pro- 

8  hiintiareiur  ^  (un^  bcdlo  ianajDi  quam  purganioa 

discerpttftt»  eafmiuare  dicirous),  seo  quod  qoi  illa. 

eauereiit  earere  mente  eiistimabantur. 

o.  Metra,  yei  a  pedlbus  nuncupatai  vol  a  tobos 
quse  scribuniur)  yei  ab  iftventoribus,  vel  a  trequen- 
latoribus,  vel  a  numcro  sjllabarum. 

i6.  k  pedibus  metra  vocata,  ul  dactylica»  iambica» 
rrocliaica.  k  troclioo  onim  Irociiaicum  metrum  na« 
sciiur;  a  dactylo  dactylicum,  sic  et  alia  a  suis  pedi* 
bus.  A  numero  vero  bexametrum,  penlametrum, 
tirimelrum.  Natn  senarios  versus  nos  ex  ndmero  po- 
dom  viocamua ;  lios  Grxci  s  quia  gemJnos  feriimt, 
trimetros  diount.  tiexsm^troa  aoiem  iaalinos  prt* 
mom  feolsse  l£nnios  traditufi  ^  oosquo  iOft|foi  VOOH. 

7»  Ab  Inveotoribos  motra  an»ellata  diouftior)  ot|  Ano* 


hulrierd,  sed  reciA,  prosa  oralio  dieiiur,  ln  reetum  (^  i!^V«<Hilioum,BaphioumiArclillooliiomiNamA«aO^ 

liea  motra  Anaereon  cimposoili  (Bapkiea  Soplio  mtriior 
edidlti  Arehilocbia  Arohiiocboa  qoidam  §f  aeilpolii 
Colophonia  Colophoiloa  qoidsm  oioMmil  i  flomdoo* 
rom  ^ooqua  roportor  oat  ^  Solodei  gonoN  GroHnlil ; 
Simofllhiia  qttoqoo  melro  filmooidoa  poolo  lyHcoi 
eoiipoauiii 

•i  A  frequmitaloribttSi  ol  Aselepladeoi  Non  Ontfi* 
00  Asolopiua  intoniii  sed  proindo  iii  voeato  sonli 
qood  ils  idom  fraqoanUsaimo.otologanllsaimo  oao  aili 

it  A  robus  qoe  aeribunlori  ol  horoiottm,  ologia* 
eumi  buMlieomi  HeroMam  onim  oatmen  iioiom  i 
qood  eo  virorote  fortiom  roa  ol  faem  narronion  Rom 
beroes  appeilantur  viri  quasi  aerei,  el  ccelo  dignl 
propler  saplenltani  et  fdiPUtlidtheiil ;  4Uod  ihdlrum 


producendo»  AUi  pro&am  aiunt  diclam  ab  eo  qood 
sil  proiusa,  vel  ab  eo  qiiod  spatiosiui  proruat  ol  axo 
currai.  nullo  sibi  lermino  prsfinitot 

i.  Prmlerea  tam  apud  Grscos  qnam  apod  Lalinoa 
loDge  antiqoiorein  curam  ruiiie  carminuro,  quam 
prosae.  Omnia  cnim  prius  versibus  condebantur, 
prosai  auioih  studium  sero  vlgull.  PHmus  apud  Gna^ 
cos  «  Pberecj  des  §yrius  soluia  oratione  scrlpsit , 
apud  Romanos  autelfl  Ap^ihs  Cffi^us  adversus  t^ir^ 
rbum  solutam  orationem  prlmtia  oierculli  lafil  ex 
iiiiiei  01  emlori  pro^n  eloqtfenlia  oonlonderuhii 
6APUT  XXXIX» 
De  tite/rji. 

I.  HeM  Vd«ltl,  qatd  ceHts  pedtifn  ihensuris,  at- 


quespatlis  lemilnantur,  neque  uitra  ilitKNisiononl  D  auoiorliato  «telon  moM  priModili  linmii  oa  milDi- 


«  !riOi  fetHUr  piriii  apni  HippiStipt  Q.  MoteU 
IniB  ft^iplonomi  opinor,  lnlolligil<  (|ui  ei^m  afltea  Pi 
Cornerioa  Selpio  dicoreiun  postea«  adopii^nO  Q;  M0> 
leilt  Pli|  dleiMS  oit  Q»  Gffieiliiis  MoieliHa  8elpio<  iiiOi 
ttl  refert  Appianus,  cum  in  classem  Cipsarls  itieidis« 
sei|  mtf\nn  oSbgero  poasoli  giadio  porfoMoa  In  llia^e 
00  prmoipilaiNit.       .   .. 

€ap»  iXXVlllft— J"  Prt^renm ftiim iiilijVMi  pfdn^tum 
d»i»  r^Glossart ;  Fraii)|mmi(itti0iimiiTweMCTe«viVitti 
Fenu  IVfittftt  autemi  an  vrerenm  dieasi  mbii  reforro 
(^iii  ottiid  Uio,d  anliquiaa)  reeto  advorljl  vir  «rudiilast 

«  Phereeydee  ^yrin$.  Apttieiuai.  iibu  U  Floridi  i 
P.4cnMgi(ei.8yr#tniMliiaritfiMitti,  ^mI  prifi|«l|  aerliMlh 
fiej»  rep«dialo«.eotiieri^ere  OMfiii  eil.poeiii  vetbJH^^ 
luto  tocutn ,  libera  oratione»  Meminit  hujus  Piiiiius, 
lib.  T,  c*  29 ;  et  iib.  vii|  c.  59.  Sirab.|  Ub.  x>  ot  Eu« 


aiacbi  Oltiert  ^  od  illttd  i  ifneor  Ttt  l^  aioMriitiii 
*t5  is  (inqrtll)  ♦tflwiaao  ««iod  voro  alqttllttir  Imoi 
eumd>  BneiUfter  corrttpum  eai  oa  oitett  «iir»  vid. 

I^Orll  .  ;  • 

,  tUpi  XXXIX.  -^ «  flttt  he  /onfitti  proadl».  cifj 
Uique  ad  nilmerlii.  lit^iittr..  Aogttslini  aiuil  vorboi  11 
de  Ordine,  c.  l4.  Vldond*  Idomi  ui  do  Mtt8.|e.  Ii 

»  Cirmert  eoeafttr^  E  BofVa  £n*  iili 

I  Vnde  ioiie  eirmittorti  Uatlir  oo  voriio  noiii* 
mel  Plinius,  ut  lib.  ix,  c.  59i  .  >   , 

B  Quia  geminoe  [erinnt.  TeronUan. :  Sed  ter  [entnr^ 
ittnctrimeimdmut.^         ,    ^    .  ^l  .   «-^  .  , 

^  EotqUe  Ibhgoi.  Cic6Fd,  if  U  Leitb. :  Jlefofei 
veiti*Nl$  ^Moi  mm  appeliat  fiiiiiet  ^ 

i  SoJideigenereCreiettiii.  DoqttoBttMi  Ot  AlhO* 
naeusi  lib.  xiv* 


m  S.  ISIDORI  IliSPALENSlS  EPISCOPI  120 

bus  tain   maximis  opcrlbus  aplum  quam  parvls,  A  te,  quamvis  opilionum  caprarionmiqiie  senuoiMaii 
fenavitatiset  dulcedinis  xque  capax. 


10.  Quibus  virlulibus  "  nomcn  solum  obtinuif,  ut 
Ileroicum  vocarelurad  memorandas  scilicet  heroum 
rcs.  Nam,  ei  prx  csctcris simplicissimum  babetur,  con- 
fitatquednobuspedibuSy  dactylo  ct  spondeo ;  ac  sa&pe 
pcnc,  vel  cx  lioc,  vcl  cx  illo,  nisi  quod  lemperantius 
fit  ulriusque  mistura ,  quam  si  instruatur  a  singulis. 

11.  Oiunibus  quoque  metris  prius  est.  IIoc  primum 
Moyscs  In  canlico  Deulcronomii,^  longe  antePhere- 
cydem  ct  Ilomerum  cccinisse  probat*.  Unde  et  appa- 
ret  antiquius  fuisse  apud  llcbrscos  studium  carminum 
qunm  apud  gentllcs.  ^  Siquldem  ct  Job,  Moysi  lcmpo- 
ribus  adxquatus,  hcxametro  vcrsu,  dactylo  spondeo- 
qiic  dccnrrit. 


iis  ct  cantica  inseranlur. 

17.  Ilymnos  primum  David  propheta  in  laudem  Dei 
composruisse  69  ac  ccinlsse  manirestum  est.  Deinde 
apud  gcntilcs  ^  prima  Mriemla  Timothoe  fecit  in 
ApoIIinem  et  Musas,  quac  Tuit  temporibus  Ennii  longe 
post  David.  Hymni  autem  ex  Grxco  in  Latinum  lau" 
des  Interpretantur. 

18.  Eptthalamla  sunt  carmina  nabentlum,  ^  quaa 
decantaniur  a  scbolaslieis  In  bonorem  aponal  et 
sponsae.  H»c  primum  Salomon  edidit  in  laodem  Ec- 
clesiae  et  Chrisil.  Ex  quo  gentiles  sibi  epithalamium 
vindicarunl,  ct  iatius  ganeris  carmen  assumptum 
cst.  Quod  genus  primum  a  geniilibus  in  acenis  ce« 
lebrabantur,po8lca  tanium  in  nuptiis  iiaesit.  Yocatur 


ISI.  Iloc  apud  Crscos  ^  llccatxus  Milcsius  rcrlur  B  autem  epitliaIamium,eoquod  in  Ihalamis  decanletur. 


primus  composuisse;  tcI  ,  ut  alii  pulaht,  Phcre- 
cydcs  Syrius,  qnod  mctruin  antc  nonierum  Pythium 
dictum  cst,  post  Hoincrum  Ilcroicum  nominaium. 
68  15.  Pythium  autem  vocatum  volunt,  eo  quod 
boc  gcncre  metri  oracula  Apoilinis  sint  edita.  Nam 
cum  in  Parnasso  monte  Pythonem  scrpenlem  in  vin- 
diclam  matris  ssgiitis  inscqueretur,  accolae  Delphici 
lioc  illum  metro  hortati  sunt»  ut  ait  Tcrentianus : 
lit  naeav,  lio  Datav. 

14.  Eleglacum  autem  diclumy  eo  quod  modulatio 

ejusdem  carminis  convcniat  miscris.  Tcrenlianus: 

Hos  elegos  dixerc,  iolet  quod  clau$ula  talit 
TristibuSf  ut  tradunt,  aptior  esse  modis. 

15.  Hoc  auiem  vix  omnino  constat  a  quo  slt  inven- 


49.  Thrcnos ,  quod  Latine  tamentum  Tocamus^ 
piiinus  Jcrcmias  vcrsu  composuit  super  Urbem  Je- 
rusalem  quando  subversa  est,  et  populus  Israel  ca|H 
tivus  ducius  est.  Post  hunc  apud  Grxcos  Simonides 
poeta  Lyricus.  Adblbebaniur  autem  funeribus  atquo 
lamentis  ;  similiter  et  nune. 

20.  Epltaphium  GraBce,  Latind  supra  tumulum.  Est 
enim  titnlus  mortuorum,  qui  In  dormiiione  eorum 
fitquijam  derunctisunt.  Scribuntur  enim  ibi  Tita, 
mores  et  actas  eorum. 

21.  Poesis  dicitur  Graeco  nomine  opus  multorum 
llbrorum;  poema»  unius.  Idylion,  paucorum  verftiram; 
dislichon ,  duorum ;  monostichoni  unius. 

22.  Epigramma  est  titulus  quod  in  Latinum  m- 


tum,  nisl  qula  apud  nos  Ennius  eo  prior  usus  esf .  Nam  q  perseripth  interpreUtur :  70  M  cnUn  $uper,  yfiofipi 
apud  Gracco^*  sic  adhuc  lis  grammaiicorum  pendet,      nuera  vel  scriptio  dicitur. 


ut  sub  judice  ®  rcs  rclicta  sit.  Nam  quidam  eorum 
Colopbonium  quemdam ,  quidam  Archilochium 
Uttctorem  atque  inventorem  volunr. 

16.  Bucolicum ,  id  est,  pastorale  carmen  plerique 
Syracusis  primum  compositum  a  pastoribus  opinan- 
tur,  nonnulii  Lacedacmone.  Namque  '  transeunte  in 
Gneciam  Xcrxe  rege  Persarum,  cum  Spartanae  vlr- 
•gineB,  sub  hostilimctu,  neque  cgredi  urbem  aude- 
rent»  neque  pompam  s  chorumque  agrestem  Dian» 
de  more  exercerent,  turba  pastorum,  ne  religio 
praeterlret,  eumdem  inconditis  caniibus  celebraruuL 
Appellatur  auiem  Oucolicum  a  bubus,  de;majore  par- 

Nomen  solum  obtin.  Quamvis  Lyricis  heroum 
quoqne  facta  canercnlur. 

^  Longe  ante  Plierecydem,  Duo  fuere  Pherecydae. 
Atheniensi  apliquioremlfnisse  Syrium  (dequo  cap.  57) 
yult  Strabo.Contra  Suida^,nisi  mendumjin  hochaeret. 

«  Siquidem  Job.  Hieron.,  in  PraefaL  ad  Job. 

^  HecaUBus  Milems.  Strab. ,  lib.  i  :  Up^ttrxa  yao 
i  novnxixri  xaraTxsttq  iraprtlOvit  scV  t6  fxia-ov  xat  suSoxt- 
fiiQffev.  Etra  jxstvqv  iitfiovfitvot  yxKTtc^^^  t6  jeut/sov, 
x^SXka  Si  yuXagovTSf  Ta  irooiTixa  <rvveyp«.p«v  oi  irtpi 
Ka$/xov ,  Tul  4f pexO^vv  kolI  *ExaTatov,  etc. 

«  Rcs  relicta  sit.  Ita  vet.  Cod.  Hom. ;  relegata^  vcl 
religata^  iiostri;  nos  doasvoces  ,  ret  relicta\  alienas 
putamus.  lloratius,  in  Art. : 

Quis  tamen  exiguos  elegos  emiserit  auctor ;' 
Grammatiei  c^rtaDt.  et  adbac  sub  judice  lls  est.        • 

'  TraNf etin/£  inGrasciam  Xerxe.  E  Scrv.  ad  Eclog.  f . 
*  Nonue  legendnm  probaturl  Edit. 


23.  Epodon  in  poemate  claasula  brevis  est.  Dic- 
tum  antem  epodon  quod  accinatur  ad  speeiem  ele^ 
giaci,  ubi  praemisso  uno  longiori»  alter  brevior  coow 
ponltur»  atque  ita  in  singulis  qulbusqne  majoribus  ae* 
quentes  minores  quasi  dausuhe  recinunt. 

24.  i  Glausukisautem  Lyrici  appellant,  quasi  praeci* 
808  versus  Integris  aubjectos,  ut  est  apnd  floratium  : 

Beatus  ille  Qui  procul  negotiis^ 
deinde  sequilur  pra&cisus  : 
Ut  prisca  gens  mortalium^ 

Slc  et  deinceps  aliernl,  quibus  aliqna  pars  deest,  el 

Ipsi  praccedentibus  similes,  sed  minores. 

8  Chorumque  agrestem  Diance.  F.  Agresti ,  vel,  0( 
est  In  Rom.  C<>d.  Agrestcs.  Dianm  Agrestis  meminit 
Patisan.  lib.  vii. 

^  Prima  Mnenaa  Timoth.  Ita  plertque  God.  AI., 
Memmia,  Emmia^  aut  Inemia^  eiCymothoe.  Qua  de 
re  amplins  quierendum.  Nam  Timoilioes  vestigium 
nullum.  Mnemia  vero  an  pars  nominis  8it ,  an  fiw 
/xsta,  id  est,  monumentaf  reliquerit,  id  qtioqoe  in  me- 
dio  relinquiinus. 

*•  QwB  cantatur  a  seholasttas.  Ang.,  in  Ps.  xuv  : 
Soleut  dici  a  scholasticis  earmina  qua^dam  uxorem  de^ 
ducentibus,  qua  vocantur^  jophiiiiBhmh^  quidquid  fM 
eantalur,  in  honorrm  cantatur  sponsi  et  sponsee.  Quod 
autcm  acl  scholastici  nomen  attiiict ,  Hieronym.  iii 
Catalog.  de  Sarapione :  Sarapion  qui  ob  etegantiam 
ingenH  nomen  Scholastid  meruit. 

1  Ciausuias  autem  Lyrici  appellant.  Sie  Terentlaa. 
paulo  ante »  penumetrum  dausulam  beroici  dixit. 


lU  ETYMOLOGIAKUM  UB.  K  IM 

25.  ^  tenlones  apod  gnimmsiticos  Tocari  solent,  A     72  6.  Ad  mores,  nt  apad  Roratiom  mas  loqaitor 

rourl,  mustelta  vulpecoltt,  ut  per  narrationem  flctam 


qui  de  carmintbus  Homeri,  vel  Virgil.ii,  ad  propria 
opera,  more  cenionario,  ex  mullis  liinc  inde  compo- 
sitis  iD  onom  sarciunt  corpus,  ad  faculutem  eujos- 
que  materix. 

26.  Denique  ^  Proba ,  uxor  Adelpiii,  centonem 
ex  Ylrgillq,  de  Fabrlca  mundi  el  Evaugeliis  ple- 
nissime  cxprcsstt,  raateria  composita  secundum 
versus,  et  versibui  secundom  materiam  concinnatis. 
Sic  qooque,  ct  ^  quidam  Pomponius  ex  eodem  poeia 
jnter  caetera  slyli  sui  oiia  Tityrum  in  Ghrisii  hono- 
rem  composuitrsimiiiter  etde  ^neide. 
71  CAPUTXL. 
De  fabttla. 

f .  Fabularpoelsc  a  fundo  nominaveront,  quia  non 


ad  id  quod  agitur  verax  sigiiificatio  rereratur.  Unde 
et  iEsopl  tales  fabulae  suni  ad  morum  ilnem  relatae ; 
vel  sicut  in  libro  Judicum  ligna  sibi  regem  requirunt, 
et  ioquuntur  ad  oleam ,  et  ad  flcum ,  et  ad  vitem,  et 
ad  rubum  :  quod  totum  utique  ad  mores  flngitur ,  ut 
ad  rcm  quae  intenditur,  ficta  quidem  narratione,  sed 
veraci  significatione,  veniator. 

7.  i  Sic  et  Demosthenes  orator  fabula  osos  est 
adversus  Pbilippum  ,  qui  cum  ab  Athcniensibus 
postularet  ui  sibi  decem  oratorcs  darentur,  et 
discederet,  finxit  iUe  fabulam,  qua  dissuaderet 
dicens  :  lupos  aliquando  pastoribus,  quorum  diligcn- 
liam  decipore  voluissent,  suasisse  ut  iu  amiciliam 


sont  rcs  facio^,  sed  tanlum  loquendo  ficti».  Q(ias  idco  B  convenircni,  ca  tamen  conditione,  sicanes,in  quibus 


sunt  iodoel»,  ul  ficlo  mutorum  animalium  interse 
coiloqiiio  imago  quaedam  vitae  hominun  noscerctur. 
Has  priroos  invenisse  iraditur  ^  Aicmaeon  Crolo- 
niensis,  appellanturqoe  ^opicae,  qoia  is  apod 
Phrygas  in  hac  rc  polluit. 

%  Sont  aotem  fabulae ,  aot  «  iGsopicac ,  aut  Lyhi- 
sticae.iEsopicssunt,  cnm  aniroalia  mula  interse  ser- 
moeinassefingontur,  vel  quie  aniiTiam  non  habent,  ut 
orbes,  arbores,  montcs,  petrac,  llumina.  Lybisiicae 
aoteni ,  dom  hominum  cum  besilis,  aut  bestiarum 
eom  hominibos  fingitor  vocis  esse  commercium. 

3.  Pabolas  poetao  quasdam  deleclandi  causa  finxc- 
mnt,  quasdam  ad  naturam  rerom,  nonnullas  ad 
mores  hominum  interpretali  sunt.  Deiectandi  caosa 


oraicansa  jurgiorum,jure  illis  iraderentur ;  anuuisse 

pastorcs,  et  in  spem  sccuritatis  dedisse  canes,  quos 

ovium  suarum  vigilantissimos  custodcs  habebant. 

Tunc  lopi,  adempta  omni  formidine,  omne  qood  ia 

gregibos  illis  erat,  non  pro  satietate  tanlum,  verum 

eiiam  pro  libidine  laceraveront :  Pliilippum  quoqoe 

principes  populi  postulare,  qno  facilius  posset  oppri'* 

merc  spoliatam  custodibos  urbem. 

CAPUT  XLI, 

De  hhtoria. 

i.  Historia  est  narratio  rei  gestae,  per  qnam  ea  quae 

in  prxieriio  facta  sunt  digiioscuntur.  Diela  auiem 

Graecc  hisloria^  i  «tto  toO  t<rroj&etv,  id  estj  &  videre,  ve) 

eognotcere.  Apud  veteres  enim  nemo  conscribebat 


lielae,  ol  eae  qoas  vulgo  dicunt,  vel  quales  Plautus  et  C  liistoriam,  iiisi  is  qui  interfuisset,  et  ea  qo»  conscri- 


Terentius  composuerunt. 

4.  Ad  naloram  rerum  fabulas  fingunt,  ut  ^  Vul- 
canaselaodos,  qola  per  naturam  ntinquam  rectusest 
ignis;  otilla  triformis  beslia,  s  prima  lco,  postrema 
draco,  media  ipsa  chimera,  id  est,  caprea,  aciates  ho- 
mtnum  per  eam  Tolentes  distingucre,  qoarum  fcrox 
ei  borrens  prima  adolesccniia ,  ut  Ico ,  dimidium  vita: 
lempus  lucidissimum,  ut  caprea,  eo  quou  acuiissimc 
videat,  tom  fil  senectus  ^  casibus  iuflexis,  draco. 

5.  Sieei  Hippocentauri  fabolamesse  confictam,  id 
est,  homiucm  eqoo  mistum,  ad  exprimendam  huma- 
oae  Titae  velocitatem,  qoia  equum  constat  esse  vc!o« 
cissimum. 

•  Cenionee.  TertuIIianus,  lib.  de  Praescriptioirib. :  D 
...  cnm  de  Siscularibus  quoque  Scripturis  exempiutn 

pratio  nt  ejuimodi  facililatit.  Quivis  hodieex  Yirgiiio 
fabuiam  in  totum  aiiam  eomponit ,  materia  secundum 
9ersu8,veriibutsecundtmmateria  u  concinnatis.Denique 
0$sidius\\L  Uosidius]Geta Medeam tragcediam  ex  Vir* 
^iio  ptenissime  expressit,  Meus  quidam  propinquus  ex 
eodem  poeta,  inter  cattera  styU  sui  otia^  Pinacem  Cebetis 
expiicuit,  Bomerieentonas  etiam  vocare  solent^  qui  de 
etrminibtu  Homeri  propria  opera  more  centonario  ex 
mmitis  hinc  inde  composilis  in  unum  sareiunt  corpus. 
,  ^  Proka  uxor  Adelphi.  Proba  Falconia  ,  euju:i  et 
liieronymos  meminit,  eticento  quidam  circumlertur. 
«  Bl  quidam  Pomponius.  AI.,  Pompnus» 
Cap.  XL.  —  ^  Aicnueon  Clotoniens.^  Pythagorac  di- 
scipufus. 

•  Aut  JEsap.^  aui  Lybisticce,  Arist.,  Rhetor.  ii ,  de 
Excaiplo :  Tovroiy  ii  Iv  ^uiv  ir«/»a6oU,  Iv  ds  Xotoi,  otov 


benda  essent  vidisset.  Melius  enim  ocolis  qoae  fianl 
deprehendimus,  quam  quae  audiiionc  colligimus. 

73  2-  Qoa)  enim  videntur  sine  roendacio  profe- 
runtur.  ^  Hxc  disciplina  ad  grammaticam  pertinet, 
quia  quidquid  dignum  memoria  est,  litierismandator. 
Historiae  aotem  Ideo  monumenta  dicontor,  quod  me- 
moriam  tribuunt  rerum  gestaruin..S«riesautem  dicta 
per  translationem  a  urtis  factorum  invicem  com- 
prehensorum. 

CAP13T  XLli: 
De  primls  aucioribus  hittoriarum» 

i.  Historiam  autcm  primus  apud  nos  Moyses  de 
Initio  mundi  conscripsit.  Apud  geutiles  vcro  primus 

ot  At>wiT2toe,  xai  ^jfftxot.  UcsycliluS :  AyStxot  Uypt. 
X«f*a«Xjov  fijffi  XvSuv  «u/aeiv  ToOff  Xoyouc  toutovc  Vid. 
Theon.  progymnasm. 

i  Vuican.  claud.  E  Serv.,  iEn.  viii. 

s  Prima  ieo.  pottr.  drac.  Lucrctii  versus,  lib.  v. 

^  Casibus  inflexis.  Qui  Longpbardicos  characteres 
norint,  vel  eruribus^  vel  eurtibus  admiltint,  propter 
similitudincm,  a  ct  «,  r  et  «,  cum  praesertim  easibus 
sii  In  libro  Salamant.  in  Uomano  vero  :  casibus 
subjacens  infiems* 

>  Sic  et  Demosih.  .In  Olynthiaeis. 

Cap.  XLI.  —  i  Historia  aTro  rw  lorooiw.  E  Serv., 
iEn.  I. 

^  Hesc  discipiina  ad  grammaiicam  pertinet.  Aug., 
lib.  II  de  Ordiu.,  cap  H  :  Quia  grammatica  ipso  no- 
mine  profUeri  se  iitterat  eiamat^  undeeiiam  Latine  lit- 
teratura  dtd/ur,  faetum  est  ut  quidquid  dignum  memo- 
fia  litieris  mundaretur ,  ad  eani  necessario  pertineret^ 


m  s.  isiDoiii  nwAUNSfe  BPisGOPi  lii 

Um  Plirygitf  ^  etmk  ti  TraJMta  blstMlam  k  vraitlir%  <«  Ifam  411M  Ulttf  «ItfrtMI»  CftMI  |^«. 
•didUf  quBm  ki  fotito  yalmrM  «b  •»  MMCrioUim     NiMte  dteuiit 


€SA«  feruAi 

9»  •  Posi  Dareum  »Htem  in  GrMia  Hcr4d«MI{«i- 
mut  blslorieos  habiliit  etu  PM  qwrtll  Pfatr^jfdes 
claruil  iis  tomporibm  qulbus  Bsdros  legma  s«ri|MH. 
GAPUT  XUIk 
DMtfi/ilMAIitoHmi 
I.  Uistoris  1»  geAUnm  iien  impediunl  k|ebles  m 
iis  qus  uiilie  disenmi.  Mulli  emm  sapieaies  prmie- 
ri(a  liominum  gesU  ad  InsiiUiaoMm  prttseatfum 
Insioriis  indiderunl. 

i.  Si  quidem  et  per  bisloriam  summa  reiro  lempi^ 
rum  annorumque  suppuialio  comprehendiuir,  el  per 
coirsuiiim  regumque  successum  mulie  neeesserhi 
perscrutanlur, 

CAPUT  XLIV. 
Jl^\Deg€nmbu$  Aiiren«b 
I.  Genus  « llisturiae  iriplei  esU  Epbemorisnamque 
appeliaiur  unius  dtei  gesiiot  lloe  opitU  iids  tfMeih 

€k¥.  XLIh^  •  PHmt  MMdfiiitn.^  PrfWul  in  ttit^ 
leWe  Roman.  God.«  qtiBm  scHplilrim  denfil^tnai^e  ^i- 
deUirSilicn,  Goih.  menJum  Ats(orJaw«  £iellariials  t 
Cmptts  Homana  prmu$  in  M^toria, 

Gap.  XLIH.  -^  *  Histofltt  Qentiam  noh  imped. 
tegent.  eic.  Vid.  Aug.4  ii  do  Dtoei.  Ghrist. «  cap.  21. 

Cap.  XLIV.  —  «  G«niii  Aislon>  tripL  Vid.  Agell. 
lib.  5,  cap.  18. 

«  flm  ifkoit  ImlM  dlAflurti  tir&ei  eptidmdrtd.  — 
Afeilt  I  id  iorem  eil  f ftf  iknrium  Bttibm  ^  f aam 
Cmd  ephenierida  voceiu. 


>'.  BiralHlirin  •SppmlaiiHir  I|vHb  HI  mdBBei  klh|{lHos 


3.  Annales  sunt  res  singulomm  aniHinnil»  O^A* 
(RUnque  enhn  dlgna  HMilkoi4lS  ddmi  h^ntUfttttie ,  tnari 
•b  lerrs,  per  iniHis  M  « «ottftienarHs  aeU  ettiii.  ib 
•iiMttirearHsgeitltt  InrtiM  ntoihiteHlhL 

4i  iliilvfii  ihieill  MitMfMMI  lAniMPllill  Vl^l  tMpOfnin 
iii  1 91  eiitti  fHtigeMUi  attfthl  tnmrieiilifll  iHlibHs 
MM  siiM.'lmerbhiMrfaiMihunieilhhitelb6eltiter- 
csi,  quod  biswril  M  ObHIM  HSMfmrdm  qhal  'VtiilftidS, 
annales  vero  soni  ebfuhi  ihhHruih  qoos  «las  noslra  oon 
novit.  Unde  Sallusiius  i  tf  MHoria ;  Livius,  Eusebius 
ei  liieroitymiis  et  lAiiilibM  <t  MmMi  IMIiliBL 
U  t*  ^  Ihter  biilAHimi  MiifhMitiHilAt  M  MbMlM  »- 
lerest.  Nam  hiitoris  suiiirmi  tifii»  qu«  IMM  dMHv 
Argomenu  •uni  quio»  Msl  AMi  MMi  i«lil»jil«H  ummi 
possunti  FibulA  nm  lAM  qn«  hei  raiM  «hht,  hec 
iM*l  posstthti  qutl  lOhlH  ttilttriM  «hoii 

id  verlia  :  Ctvacet  annalei  :  JStiloria  ex  eorm  lem- 
pofmqnas  vet  vlrflfNul  fet  tid&n  potuimui^  dicla^ 
M  M  l9i9^tUi  id  Hii  sMffti  iliiiMlm  i^e  tiht 
eoruiii  «imorum  el  lempormA  qwi  01^$  maru  mm 
nobii.  unde  Liviut  er  annalibu$  et  hiitorta  eoMta{* 

8  Saiftisrfut  ^±  himrln;  UvUi,  EuJiei.  Ila  Gdttt. 
Ovet»  colte«iv  privtlsllhet  ehm  ih  reliqttlS  tmlhibttl 
Atslorfo/t^M  lesnturt  Vidotttur  aplld  Bttnfinm  voeci 
5al/M8/tus  ex  hitioria  deesee.  t^i  platie  iu  Ssllust. 
iDtatem  Ihfiderunt  hori  modo  feliqiiae  liisloriac,  quas 
h  M.  ifimillo  LepidO  et  Qi  LutlUu  Uatttlu  GoiS.  orshl 


Eln  commentariit  acta  $unt.  Gonriciebantur  ex  aciis  eil,  aed  eliam  Jirgurlbinum  beilttmi  qimd  l\  Bfclplmils 

itlum  cnmmentdriL  detnde  6t  commenUriis  anha-  G  Nasicjs  consulatu  ccsptt.  Htijus  autem  rei  sil  ponoe 

S  vel  hiiiofla  ledebatuf.  Isidoftf^  et  «itls  IHim-  auctoretti,  lioc  Isl  Sfervium,  lldes:  nt>n  enim  prq? 

njentj^rios,  es  commenurilft  minaleSi  es  a«naltbttl  batiir  dociissimis  viris  hjnc  dtffe^ettliai  Vld.  Bt^fOdim 

bir^toriam  conlici  vult »  ^jusqiie  dici  bistoriami  cujiis  de.iefvii  Gommeriiarils  lidnsttrtm. 

operaetsnnalibus  histdria  ^il  cotnpbsita»  aut  cene  ^  Inter  hi$toriam,argum,etfab.Eiierii,%  JBtu  Uud 

mthales  plufes  In  tofumen  unum  fedacii.  Vefba  :  «eiiocoUja  »att^wiit«T«icfi.Qui  locusemendan 

'  inter  kUlmm  milem  f  ei  (miMl.  KervlMS)  ifibi  i|  M  supphiri  iit  hoc  potesii  peisitee  entM  afleetus  eli. 


LIBER  SEClTNDtJS » 

bE  ftHfiTORldA  Et  DiALECTICA. 
76  GAPUT  PRmUII. 

De  rhetbtica  ejusque  homtn«. 

i.Rhetoftca  ^  esi  bene  dtc^ndi  scientia,  in  civUi. 
btt^  qoilstiortibus  etoqueiitlx'  copia  ad  persuaden Juni 
Itlstl  ei  boria  ^.  Dictaautem  rhetorica  Graeca  appel- 
latione  •ctro  rov  fnxopLimi  Id  est)  a  copta  /ocAliontf ; 
f^tf  cnlm  apud  Griecos  iecutie  dieituf ,  piwp  or«rorf 

2.  Gonjuncia  est  autemgrainmatlcm  ani  fbetdHCS. 
In  grammutica  driiifl  SCiOhtiam  fecte  loiiuendi  disei- 


Miqhtt 


Bius.  In  rheioriea  vero  perelplmai  qttiUMfi 
^idicifflus,  prorerAmuSi 

UPUT  lli 
De  inventoribus  rhetoncte  artii.  . 
I.  H{EC  aotem  disciplina  a  Graecis  invenU  est  a  e 
Gorgio,  AHsioteleiliefmBgttfi,  el  irahsttU  ttt  taii-. 
mim  i  Tullid,  Vldelieei,  ei  <  Ouinlitiano.  seii  lU  o<U 
fllos^»  iU  varie,  ut  esm  ieelori  idmiraH  lii  )iroMpl« 
ait»  eomprohendera  ImpolilMltti 


Cap.  t.>-  ^  pketorica  ett  hene  dieendi  tcienlia,  hine 
tantain  Verba  liiijus  loei  pronria  esse  dueo*  Qiim  prm- 
terea  teguniur  in  plerisqtie  libris  « tn  civiiibiu  ^mrs- 
ttonihu$  necessaria  ad  pertuadendnm  jutta  sl  (a»a  elO« 
tfuentinB  copia  in  rerum  pcrsomirtimftts  negotio^  noque 
eadem  sunl  in  omnibus,'  et  priora  quidcm  in)porUU 
fatic  suiii  *e  capiie  i  tib.  1,  pbslrema  vero,  in  rerum, 
pertonarumque  negotio^  a  Gutli.  oqanibtts  God.  absiiut. 
Adscripaimus  efgo  iantum  quae  in  melioribus  libria 
leguiuiif.      .  ,         »  I 

^  Dicta  autemnno  tov  f^nxopilisw.  lU  tOli  Godioes 
ttequc  Id  abuUil  ioierpraUiio. 


Gap*  IL  «-c  4  Cot^ffl,  AfWfer.,  Bma§.  Qiinritam  bi 
prlBdptte  ariem  batte  dkcoluefUriL  ))bAfi(tril  atti  prtina 
fuildamcnti  JoeeHhl,  ut  emp^ftddeb,  Tistas  lliforni. 

A  0MiMiiffaHo.^i^(  ri/fandsdddm  huidsrii  llbH.  dom 
Ummi  melioriS  holie,  rebteque  IFffedslg^e  puiab^i 
Ghscon  Ot  ullimis  sj^lliiblii  OtftH/lmiMJ  libMrldf.  Viti.i 
repmliisi  De  Tilliitifi  HlcfOfiym.  Ih  GbfOhid.  \  fitla- 
nut  vir  e/ofiierfS  preefedlhfAm  pi-ailOrU  ttpud  Giitlias 
adminititm.  tSt  Sefv.,  ^lieid.  1 1  Tftiaittts  il  attiut, 
qui  themata  de  Virgilio  eiicuerunip  et  de[ornlaverunt 
ad  dicendi  Utmi 


m 


fitVltOLOtilAnUM  Ltt).  It. 


m 


t. «  HIIMI  ttefttiV&titt  ret^nite»  H(AA  adh.tirescU  A  /»  ff^^ei  dum  ftuvU  ewrentf  ^«m  ill<)ii(iki  mhrm 


|MnfifteMrt6ldiiii6ni8;  a6  in6x  re|)68Ui8,  recoN 
datio  omhlt  ^abiluir.  Hujus  disciplin»  perfecia  c(h 

fbtth»  mtorem  hc\\. 

CAPCT  nt. 

0js  neMtft^  dfHtortt  et  parithui  rhelortcm, 
\.  OfMW  68l  Igiliir  vir  bonus  dicendi  perllus.  Vlr 
bora  MHltsTlt  h&tdrft»  moribus  arlibus.  t)icendi  pe- 
AttS  fUmitslit  aflificiosd  eloquemla,  qux  constat  par- 
itbiM  quthqU^  :  ibvenUone,  dispositione,  elocuiione, 
memorUy  pronuniiaiione»  et  llne  ofGcii,  quod  esi  alU 
quid  persuadere. 

2.  Ipsa  a6lem  peritia  dlcendl  tu  Iribus  rebus  con- 
riUil»  liAtufa,  docirtna,  usu  ;*natara,  Ingenio  {  doe- 
Iriflh ,  Ideiiita ;  usus^  assiduiiaie.  Ilaec  sunt  enim 
l|iift  boii  solum  in  oratore,  sed  in  unoquoque  hooiiue  B 
^  ifliBce  S|)eeianfur  oi  aliquid  efQciat. 

GAPUT  IV< 

!•  CftiieKa  c«iisar«n  tria  Mat :  Mibtrttlivliiii)  dt* 
UOMlrativttiB  t  JudiokiU  t  daliberiUviim  feliiiB  «•!  Ki 
^i%  ^IHHMialibfi  tttiiilaUbns  vil»  i  qttid  alil  dekoai 
»ot  Roa  Mmi  tM^  irfteiaiuri  demonatrllivttiii  ki 
quolaadabllis  persfiia  tttl  reprebinsibilis  osiendiiur. 

2.  Judiciale  in  quode  ipaltti  pemonae  facto,  aai  poBnae^ 
a«t  praemii  ienteniia  datur.  Dictum  auiem  imitmte^ 
«b  qood  judket  bominem»  et  senteniia  aua  oBteiMiat 
lilmmlaudaDilis  praemio  dignus  aitf  aulcarto  r^ 
condefbnari « iiberartque  supplicio. 


^vMjl^r  MvNOS^  NDMtllljBW  f Mim  ,  CfHNWStttB  fRWI0Villlt« 

T.  PaH  t>rditi«,  d  «ontMiHOt  «t  tn  ttlapemtoheinl- 
WIMs  \i9et  mm  ^dmndn  Mt.atitd  bomini^m,  tn 
bbfnitiem,  pbst  bdmlneitt.  \Jsm  «oittthiiniB  bd  db- 
monstrativam  viiuperationfl  fftnttl  l^erlinbt,  f|lidd 

i6m«n  ib  eo  in  itttiiib  dlllM't.  Mam  ¥ite|^Hiiit»»  40» 
emitrartl  est  tatrdl»  It^ecllttU^  Itt  ^^HIni  facilntis 
^Mniw  idhib^tif . 

B.CnrnmtiAti^ero  tdens  jfeneritftei-iii  tiiciteriintne 
in^tmnttttf ;  unde»  M  ei^MmtfiHi  l^ut  dltilur,  quja 
absente  persona  non  tam  in  iiominem  4'u^ni  inipsum 
irlitten  expbntittf.  Olilitd  «niffi  vttibm  noii  in  uqo 
(Itttafn,  led  eliam  liirilfimbne  tn  ^lurimiB  Inventiur. 

CAput  y. 

tie  geMno  ttalu  cauidrum* 

i.  ^iatas  causafum  apod  rbeiores  dicitur  ea  res 

tnlqtia  causa  consislii ,  id  M^  constiiuiio*  ^  tirfltci 

autcm  siaium ,  a  conieniione,  uxwni  diottot.  Latini 

luiem  non  loluin  a  |)ugna,  per  quam  expugiieiit  pro* 

j^osilionem  adversarii ,  sed  quod  iii  eo  pars  uiraquo 

cOhsisiat.  iP^it  autcm  ex  intentione  et  depulsioiie» 

99  ^*  Stalul  autem  causarbm  duo  sunti  ratioftatii 

11  legalts.  0e  raiionatiorionlur  conjeciura,nniB,qut> 

litas»  iranslatio.  De  fine  jufidicialis  et  negotialiBi  De 

Jbftdifii^li  absoluia  et  assumpilva.  t>e  assumptiTt, 

eoneeBsib,  femotio  crimintsy  •  relatioeriminlB»  com* 

lifltiO.  Be  cohcessione,  purgaiio  et  depreciilo. 

S.  Cbhjecluralis  siains  est ,  cum  facium  quod  alil 


7g«.  Deliberativum  genus  voealur»  to  qoed  de  ^  ^yicUur  ab  alio  pernegatur.  MuUms  siaius  eai, 


ttiia(|oaque  re  in  eo  deliberatur^  HHias  § eottl  dttplw 
tai,  saaato  ei  dissiiasio » id  esi,  de  txptltodo  el  fu- 
Itelldoy  de  fatierido  et  noti  laclendo. 

k.  Sttasorta  autem  In  tribua  locia  divjdilttr  1  k^ 
iieBtOi  ulitt  et  possibilL  H«e  differl  aliqttid  a  dtttl»- 
HtlTa,  qaia  souoria  eget  aliera  periOiia,  4eilb«ftiivi 
liiierdttm  et  apad  se  afit.  In  auastiii  itltB  d«ft  Ibnt 
q«ai  ploB  valeni :  spea  «1  netttBi 

5*  DemonBtraiivttmdiotami  q»od  aBimq«iaH|«t 
rein  iul  iittdando  aot  vitnperiodo  i^tfmtfiirnii ;  quod 
geattBdttis  babet  species ;  kudtm  tl  viiuptntlonim. 
Littdia  ordo  tribua  iomporibusdlBtittgttiiir  t  titt  i|^ 
a«iB ,  in  iptam»  poat  ipsuiiit 

6*  Aole  ipsam»  ui : 
Qtttr  U  nm  Imla  UUerurU  emeuki 
Itt  ipBttmi  ttl : 

0  Mota  mfandae  Trajm  vrie^rata  Mtftf. 
JHitl  tptttiD,  ttl : 

•  NmH  mfhhanli  retentle^  ^H  adh,  Itespexbise 
vidtMf  «d  €ilttP0ois  vtrbi  Ttfao.  i  Sed  neseio  qHomddo^ 
ifM/^fo,  aeseuiiari  cum  ptiiii  librumf  aeeeneio  amHig 
maMiitm 

CiPi  III.  ^  I  4rff7itB  ifMiMilfiir.  Al»|  la;^ffldRAir, 
Itrit  esfiiunturt 

Cap.  iV.  »  e  Liberariquef  Rejititbit  baso  Gbitort^ 
Bed  frequeni  tpud  isidorttfli  ttitjaACiionom4is|on4 
eiitiittmqtte  vitiisitudt. 

€ap.  V.  —  <i  Crawt  a«/«m  ifaftim  a  eonmt,  Ifi 
Berodia  ti  llermigoras^  prttitrrt  videtur  Isidorns 
Mttram  vocem  Grascse  9XM$(a^i 

•  Betatio  eriminii^  comparalio.^Comventatioiu  plt* 


(Ufft  Id  quod  objiciiur,  non  boc  esse  coniendiiur,  sed 
quid  illud  sit,  adhibltis  dbbnlllonibus «  approbatur. 
f  Qualitas  est,  dttttt  qtialil  SU  f^  qbicriiur;  et  quii 
«b  vi  €t  t^mm  negbiil  eohtfoVlflii  agtlilr.  consth 
Ittilb  gtfierdtti  bp|leltaiiir. 

4.  TflnslaUo  6lt,  cum  clQsl  ^x  eo  pehdet,  quod 
Ittt  UMl  ll  agef 6  Vlddlttf  qbein  opof iei,  abt  non  apud 
^ttdl,  quolftittpbf^^qbl  tege,  qub  crimtiiei  qua  poeni 
opofteii.  Tf flnitkliva  cbnsiitulio  diciiur ,  quod  iciio 
ir&nstattbntl  et  dOhamuiaiiohis  indigerevideiur. 

8.  Jofididalis  m,  tn  qiia  a*qui  et  rdcli  naiiira »  et 

pfxmit  attt  ptBhts^  flilo  quxriCur.  NegOtialis  081^  in 

qtin  quid  ]url<i  ex  dvilt  more  el  Isquitale  lit  considenh 

lur.  i  Alsumptlvl  est,  qttac  ipsa  ex se  nibttdai  firmi  ad 

j^  racttsltionem,  fofillUt^l]1lli<)tiid  defensionisassumiu 

0.  Cont:eSsio  es(,  £utt)  feUd  bouid  quodfactum  esl, 
defehditi  led  Ui  ighbscitttr  pdsiutat,  ^  qOod  hos  ad 
poeniientea  probavimni  pefiim^re.  Remotio  eriminit 

risque  librlBt  q«i  d«  re  Capeiti  1  G««ipirillo  (Inqbii) 
quam  compchsaiionem  Mm  a  potterioribui  perhiberi 
9ed  ctimpotafto  esi  lUUd  Cleefohem,  uiidd  liaec  suiiL 
Et  tnfra  comparalit  aoAaKiirt  coaBtniitntiiNis  omiti- 

buB  \mh.  . 

'  ^HaiHdi  elt.  VtJeniuii'  abundart  b»  votei^  ex 
Clc.,  t  66  Inveiil.,  tegendumque :  bum  qualii  lif  re§ 
qumeitur,  quia  defi,  ef  de  §euefe  negotU^  eto. 

i.AmtfnpHva.  {'osi  assumpiivam  vidttur  dtsklt* 
riN  Ibsolula.  bixefiit  enim  ex  iiiridiciali  issumttlf« 
vim,  et  absoluiam  Oflri.  Quam  Cicero  dtfiuil :  Qi4«r 
ipsa  fh  iejtttli  et  injuria  cdntinet  qviBtiionem. 

^  Qttodnoiad»(gnit.\i\Ji,d*  50»«c.in  capiie  et  aeqq. 


in 


S.  ISIDOm  lilSPALENSlS  EPISGOPl 


428 


csl,  eum  idcrimcn  quo.l  inrerlnr,  a  sc,  ci  a  sua  culpa,  A  nim  prima  audiioris  animam  provocat ;  secoDda  res 


Vi  el  potcstale  in  alium  rcus  dimovcre  conatur. 

7.  Relaliocrimiuisest,  cumideojure  factum  dicl- 
tor,^quod  alius  ante  injuria  lacessierit.  Comparatio 
est,  cum  aliud  aliquod  altcrius  factum  bonestum  ant 
niile  contendiiur,  quodut  fieret,  illudquod  arguitur» 
diciiur  esse  commissum. 

1  80  ^'  Purgaiio  est ,  cuni  factum  quidem  concedi- 
lur,  scd  culpa  removetur.  Uaec  parles  iiabet  Ires  :  im- 
prudcntiam,casum,  neccssiuiem.Depreatioest,  cum 
et  peccasse  se  et  consulto  peccasse  reus  confitetur,  et 
tainen  ut  ignoscaiur  poslulat,  quod  genus  perraro  po« 
lest  accidere. 

9.  llem  ex  legali  statu  bxc  oriuntur,  id  est ,  scrip* 
lum  et  voluntas,  icges  contrariae,  ambiguitas,  c^l- 


gcsias  cxplicat;  lcriia  fidero  assertionlbiis  Dacit; 
quarta  fiiiem  totius  orationis  complectitur. 
^  2.  Inclioaiidum  est  itaqoe  talitcr,  ut « benivoiam , 
docilem ,  vel  attentum  auditorem  faciaintts  :  benivo- 
luffl.precando;  docilem,  instruendo;  attentnm,exci- 
tando:  Narrandum  cst  ita ,  ut  breviter  atquc  aperte 
loqiiamur.  Argumcntandom  it^.,  ut  primom  nostra 
firuicinus,  dcliinc  adversa  conlringanius.  Goncluden- 
dum  Ita ,  ut  concitemus  animum  audientis  Implere 
quae  dicimos. 

d  CAPUT  VIII. 
De  quinque  modii  cataarttm» 
i.  Species  caosarom  sont  qoinqoe  :  bonestom , 
admirabile,  boniile,  anceps,  obscurom.  Honestom 


lectio,  sive  ratiocinaiio  et  deflnitio  legalis.  Scriptom  B  cansae  genos,  est  col  staiiin  slne  oraiione  nostra  fa- 


et  voluntas  est,  quando  vcrba  ipsa  videntor  com  seii- 
tcntia  scriptoris  dissidere.  Legis  'contrari&e  status 
est ,  quaiido  intcr  se  dox  icges ,  aut  plures  discre- 
pare  noscuntur. 

iO.  Ambiguitas  est,  cum  id  quod  scriptum  estduas 
aot  plures  rcs  signKicare  vidctor.  Collectio  vcl  r^itio- 
cinallo  cst,  qunndo  ex  co  quod  scripium  est  aliud 

'  quoqoe  quod  non  scriptom  esi  invcnitor.  Defiiiitio  le- 
galis  esl,  cum  vis  vcrbi,  quasi  in  definitlva  constitu- 
tione,  in  quo  posita  slt  quxritur. 
i  1 .  Status  ergo  tam  r  alionales  quam  legales  a  quibos- 

'  damceriius  docemct  octoconnumerati  sunt ;  cxterom 
«  sccondum  rbetoricos  Tullii  ondeviginii  reperiontor, 
propterea  quia  translationem  inter  rationales  principa* 


vel  animus  auditoris  ;  admirabilc ,  a  quo  est  aliena- 
tos  animos  corum  qui  audituri  sunl ;  bumile,  est 
quod  negligilor  ab  auditore. 

2.  Anceps,  estin  quo  aot  jodicatio  dubia  est,  aut 
caosa  honestitatis  et  turpitudinls  pnrticeps,  ul  ct  bc- 
nivolentiam  pariat  el  olTen$ionem7;  obscurum,  In  qoo 
aut  tardi  audiiores  sont,  aot  dirficilioribus  ad  co- 
gnoscendom  negotiis  caosa  cermtor  impllcata. 
82  CAPUT  IX. 
De  iyUcgiemis, 

i.  Syllogismos  Graece,  Latine  argumentatio  appel- 
lator.  Argomentatlo  aoiem  dicta  est ;  quasi  ar<iuia! 
mentit  oratio ,  qoa  inventom  probabile  exseqoimcr. 
Syllogismos.  igitor  est   proposiiionis  ,   et  tssom- 


liter  araxlt  siaius.  Inde  se  ipse  etiam  Ciccro  repre-  C  ptionis,  •  confirmationisque  exlrema  conclosio,  aot 

ex  ambigentis  incerto,  aot  ex  fidocia  comprobantis. 

S.Gonstat  cnim  trlbos  partibos:  propositlone,  as« 
somptione,  conclosione.  Proposiiione,  ot  pota :  Quod 
bonum  e$t,  turpem  u$um  habere  non  potesl.  CousentiC 
audiens  ;  assomit  ille :  Pecunia  turpem  unm  habet ; 
concludllur :  Ergo  peeunia  bonum  non  est. 

^•Sylioglsmisautemnon  solum  rlietores,  sedmaxi- 
me  dialectici  utontor,  licet '  Apostolossxpeproponat» 
assomat,  confirmet,  atqoe  conclodat,  qux,  ot  dixi- 
mus,  propria  artis  dialecticx ,  atqoe  rbetorlcx  sont. 

4.  Syllogismorum  apod  rhetoresprincipalia  genersi 
doo  sont  :  Indoctio,    et  ratiocinatio.   Indoctionis  ' 
menibra  iria  sunt:  prima  proposttio,  secunda  illa- 
tio ,  qox  et  assomptio  dlcitur,  tertia  conclusio. 
I     5.  Iiiductio  est  qux  rebus  non  dublis  captat  assen^ 


bendens,  translationem  legalibus  statibus  applicavit. 

b  CAPUT  VL 

De  tripartita  controverua* 
i.  Tripartita  coniroversia,  joxta  Ciceronem»  aot 
simplex  cst,  aot  conjuncta.  Ct  si  conjuncta  erit, 
considerandum  est  otrum  sit  ex  pluribus  quxstioni- 
bus  juncta ,  an  ex  aliqua  comparatione.  Gontrovcrsla 
simplexestquxabsolutam  continel  onam  qoxstionem, 
hoc  modo  :  Corinthiit  bellum  indicamus  ^  an  non  ? 

St.  Conjonct^,  eslex  pluribus  quxstionibus ,  in  qua 

plnra  quxruntur  hoc  pacto  :  Vtrum  Carthago  dirua- 

twr^anCarthaginiensibui  reddatur,aneo  cotonia  deduca- 

iur?  Ex  eomparatiohe,  In  qua  per  contentioncm  utrum 

potius  aut  quid  polissimum  quxritor ,   ad  buiic  Sl 

roodum  :  Utrum  exerdtw  in  Maeedoniam  contra  Phi*  ] 

tippum  mittantur^  qui  sociis  sit  auc^lio;  an  tenealur  in 

lialfUy  ut  quam  maxJmcB  contra  Annibatem  copice  sint  ? 

CAPUT  VII. 

De  quatuor  partibus  orationis, 

i.  Partes  orationis  in  rbetorica  artequatuor  sont: 

cxordiom,  nnrraiio,  argumentatio,  conclusio.  lla- 

>  Seeundum  rhetoricos  Tutlii*  Libros  de  Inv. 
^  Cap.  YI.  —  Omnia  ex  eodem  lib.  i  de  Invent. 

•  Cap.  VII.— Ifemvo/um. Ita  scribi  prxcipit  Isidorus 
ipse,  lib.  X,  non  benevolunu 

^  Cap.  VIII.  —  Cx  eodem  Ciceronis  loco. 

*  Cap.  IX.  —  Confirmationis  exlrema  conct.  Con- 
firmationcm  syliogismo  addidit,  Ciccroncm  secutus, 
exemplo  tamen  nonnlsisyllogismi  simplicis  est  usus. 


sionem  ejus  cui  institulaest,  sive  interpbilosopbos» 
hh^  Inter  rhelorcs ,  sive  s  inter  sermocinantes.  Pro- 
positio  inductionis  est  qux  similitudines  conccdendaa 
rei  neccssario  uniiis  inducit »  aut  plurium. 

6.  Illatio  induclionis  est,qu»  et  assompllo  dicitur» 
qox  rcm  de  qoa  oontenditur  et  cujos  causa  simUitu- 

'  Licet  Apoiloius.  Verba  snnt  llleronymi  ad  Paul. 
Urbicam,  epist.  i55;  mutasse  Isidorum  vocem  Apo- 
siot.  in  Pkitosophum  crcdebat  Cliacon  ,  rediisseque 
rursuSy  vel  ex  scnbenlium  errore,  utraqiie  voce  per 
compendiuiu  scripta  ;  vel  alicoius ,  qui  eam  ex  iiie- 
ronymo  accersivit,  supervacua  diiigentia. 

8  Sive  inter  sermodnantes.  Victonnus ,  tii  quacmi' 
que  contentione  verbor* 


i29  ETYMOLOGIARUM  LIB.  U. 

dines  habit»  sunt  inlroditcit.  Conclusio  inductionis  A     i^.  £x  soia  conclusione,  ut  est;  illud 


estqosc  aut  concessionem  illalionis  83  confirmat, 
autqnidexea  conficiatur  declarat.  «  Raiiocinatio  est 
oratio  qua  id  de  quo  ost  quaestlo  comprobatur. 

7.  Emhymema  igitur  Latine  interprciaiur  mentis 
toHcepUoj  qoem  imperfecium  sffUogwnum  solent  ^ 
artigrapbi  DUDCupare.  Nam  in  doabus  partibus  cjus 
irgumeoii  forma  consistit,  quandoeo  quod  ad  fldem 
ycrtinet  faciendam  utiiur»  syliogismorum  lege  pra:- 
leriui,  al  est  illud :  Si  tempeuas  vitanda  est ,  non  est 
igltw  naelgandum,  Ex  sola  enim  propositione  constat 
esse  perfecium  ;  undc  magis  rbetoribus  quam  dia* 
iecticis  cooveiiire  judicatum  esL 

8.  Ratiocinationis  duo  sunt  modi«  Primas  enthy- 
inema ,  qoi  esl  imperrccios  syllogismus,  atque  rbeto- 


130 

Vera  etl 

igitur  divina  witentia,  Ex  propositione  et  assum- 
ptione,  ut  est  illud  :  5i  tnimicus  est^  occidit  ;  itd" 
micus  autem  est.  Et  quia  illi  dcest  conclusio,  entby* 
mema  vocatur. 

16.  B  Sequiiur  cpichcremay  descendens  de  rntioci- 
nalione,  ^  lalior  et  exsccuiior  rhcloricus  syliogisraus, 
htitudinc  distans ,  et  productlone  scrmonis  a  dialec- 
ticis  syllogismis,  propler  quod  rheioribas  dalur.  Ilic 
autcm  constat  modis  tribos :  priinus  modus  tripartitus 
csl,  sccundusquadripariitus,  lerlius  quinqucpartitus. ; 

17.  Tripartilus  epicherematicus  syllogismus  cst''' 
qui  consiat  membris  tribus,  id  est,  proposiiioiie ,  as- 
sumptionc,  conclusiono.  Quadriparlilos  est  qui  con- 
stat  ex  membris  quatuor  :  prima  propositionc,  se- 


rictts.  Secundus  epicherema ,  qui  est  iu  rbetoricis  B  cooda  assumptione,  et  ona  proposiiiouis  sivc  assum- 

ptionis  conjuncta;  tertia  probaiione,  et  ^  quaru  con- 
clusione« 

18.  Quinquepartltus  cst  qul  constat  ex  mcmbris 
qoinque ,  id  est :  prima  propositione,  secunda  cjus 
probatione,  tcrtia  assumptione ,  quaria  ejus  proba- 
tione,  qointa  conclusione.  Ilunc  Giccro  iia  facit  in 
Arte  Rbetorica ;  Si  deliberatio  et  demonslratio  genera 
iunt  causarum,  non  possuni  reete  parles  alicitjns  gene- 
riscauste  puiari;  cadem  enim  res,  aiii  gcnus ,  alii  pars 
esse  poteu  :  cidcm  genus  et  pars  non  poiest^  ct  cxtcra, 
quousquo  syllogismi  hujus  mcmbra  claudantur. 
85  CAPUT  X. 
De  kge^ 

l.LexJ  cst  coiisiitutio  populi,  quam  roajorcs 
Datu  cum  plebibus  sanxeruni,  Nam  quod  rex  aut 
impcrator  cdicit,  consiitutio  vel  edictum  vocatur. 
i' Iiistitulio  xquitatis  doplex  est,  noiic  in  legibus, 
nunc  in  moribus.  Iiiter  legcm  autem  et  mores  hoc 
iuteresl ,  quod  lcx  scripu  est ;  mos  Tcroest  vetoslate 
probau  consuetudo ,  sive,  Icx  non  scripta ;  nam  lex 
a  tegendo  vocau ,  quia  scripU  esi. 

2.  Mos  autem  ioiiga  consuetudo  est  de  moribus  ^ 
tracU  Uiituindcm.  Gonsuetudoantem  est  jus  quoddaiu 
moribos  institutiim,  quod  pro  lege  suscipitur  cum 
dcflcitlei ;  nec  dilTert,  scriptura  an  ratione  consisut, 
quando  et  legem  ^  ratio  coinmendat. 

5.  Porro  si  ratione  lex  consut ,  lex  erit  omne  jam 
qood  ratione  coBSiiierit,duDUxat  qood  religioni  con« 


latior  &yllogismu8. 

D.  c.  Euibymematismembra  sunt  quinque:  primom 
convmcibile,  secandum  oslenUbile ,  tertium  scntea^ 
liaie,  qoartum  cxemplabile ,  quintum  collectivum. 

10.  Convincibile  cst  quod  evidenti  ratione  con- 
viiicit,  sicot  fecit  Cicero  pro  Milone :  Ejusigitur 
mmrtis  sedetis  uUores^  cvjusvitam^sipularitiipertos 
rcsUtui  posUy  uoUetis* 

11.  OsieDtabile  est  quod  cerla  rei  demonstratione 
coDsiriogil,  sieut  Cicero  id  Catilinam  :  Hic  tamen  vi- 
vii,  mitf  imo  etiam  in  senaium  venii.  Senteotiale  est 
qBodscDteDtia  generalis  addicil, otapud  Tercotium : 
Oksequhun  amtcoi,  veritas  odium  parit. 

li.  Exemplabile  est  qood  alicujos  exemplt  compa- 
ratione  eventam  similcmcomminaior,  sicut  ^  Cicero  C 
10  Pbilippic. :  Te  miror^  Antoni,  quarum  exempla  imi- 
Um,  eoriMi  exitus  non  pertimescere. 

13.  Colleciivom  est  cum  in  unum  quae  *  argu* 
meauu  sanl  colliguntor,  'Sicul  ail  Cicero  pro 
Miloiie :  Qirem  igitur  cum  gratia  noluii ,  hunc  votuil 
um  aOquorum  querela.  Quem  jure^  quem  ioco^  quem 
tempore  non  est  outui,  liune  injuria^  alieno  lempore, 
€um  periculo  capitis  non  dubitavit  occidere ! 

14.  Practerea  sccundum  Victorioum  entliymemaiis 
esi  aIteraS4>  dcflnillo  ex  sola  proposiilone,  sicut  jam 
dlcium  est,  qux  ila  consut :  Si  tempestas  vitanda  est, 
aoM  esl  navigatio  retjuirenda.  '  Ex  sola  assumptione , 
■t  cst  iliod  :  Sunt  autem  qui  mundum  dicunt  sine  di* 
nna  admimsiratione  discurrere. 

«  Raiioeinaiio.  Eodem  modo  Cassiodorus.  Brevius  D 
ForumaUaDOS  :  Ratiocinatio  est  qua  aiiqwd  approba- 

KW. 

■>  itrfigrop/ii.  Eadem  voce  utuntur  Donatus  ct  Ser- 
TiQS  ad  Ariem  Donati.  Gonsutque  ex  D.  August., 
epist^  59,  bujusmodi  Grxcolaiiuas  voces  illa  asiate 
i^arpaias  esse ,  qnamvis  Quintiliano  invisas*  iidem 
ab  Angaslino  et  Fortunatiaoo  tcchnici  dicuntur. 

e  Enihgmematum  membra.  Fusius  hxc  Isidoros 
qoam  Forianatianua. 

^  Cic,  Pbiliop.  2  :  quorum  exempia  imUerCt  eorum 
akna  uon  pernorrescere. 

•  QwBS  argumenlaia.  £x  Ovet.  Collcg.  Coth.  rcliqoi, 
pit  argumenta. 

t  Ex  soia  auumptione.  Sopplevimus  liic  quxdam 
a  TDmeooeiisibus  libris  el  Casstodoro,auctorc  Aut. 


K  Sequitur  epiciierem.  Ex  lib.  i,  dc  Invcnt. 

^Latior  ct  exsecutior  rltetoricustyltogismus,  Sic  paulo 
ante  epichcrema  latiorem  syllogismum  dixit ,  taiior 
exsecutio  volebat  A.  Augustiuus  ex  Fortunaiiano. 

i  Et  quarla  concius.  Vox  quarta  ex  Goibicis  rciK)- 
slta  est. 

J  Cap.  X.  Lex  est.  Lib.  v,  cap.  10,  et  d.  1,  cap.  1 
Repetuntur  cadcm,  lib.  v,  cap.  3, 10, 19,  et  seqq. 
Vid.  GraU  d.  i. 

^  Institutio  ffquit.  Omne  autem  jus  Ii^ibus  el  mo- 
ribus  constat»  lib.  v ,  cap.  3,  eld.  1 ,  cap.  2. 

i  De  moribus  iracta  tantumdem.  Sie  ovcl.  I.  7aii- 
iummodo  Grai. 

»  Legem  ratio  commcndai.  Tertiil.,  lib.  de  Corona 
miWi.  iConsuciudo  etiamin  civilibvs  rebuspro  iege  suscu 
pitur ,  CMDi  deficit  tex.  Sec  di/fert  scriptura  an  raUone 
consistatyquandQf  et  lcgem  rutio  commcndet. 


|3l  S.  ISIDORI  UISPALENSIS  EPISGOn  |3> 

pil^ qaoddisciplintt confeiilat» qaod salutl |iMllcifti«  k Mntmh at  nMnlne 8ao  recisse dicatur,  nt  est  fabuta 
V(|^t9mie«B  «qwi&Um|o,  qiMft  \tcQqiiniii4iQ»|u9ii«     tfea4tiU«ria  tbrUa  (H  Yi«erto^  w..^.... 

4t  Q(P|ilii|iii.(^q^l«|«llip^iUit  «Uauid,  v^vir  fof< 
tis  peial  piraeniiuin  ;  m  ▼t^d  VI  aacrar^ai  \irgipuai 
nuptijii  nulli  p^ef^  li^ ;  m  PttoiVi  lA  qui  c^edm 
fccerlt  caplte  plecialur. 

5^  0  FacwB  &mii  auAen,  ^(q^  M  earuw  mi^  HiK 
mana  coerc^eatur  |uda(^ii|,  Wtaqq<^  sU  ini^r  inAprobQi 
inApcenMft  i  ^  la  ii^i^  iWjpTobi^  iQrmidato  «iippiioi^ 
rcfreoeuir  noceisi^i  (acuUaa^  U|U|  ^im  p(a»»ia  aut 
poBiia^  Tita  tno((e^atiJtirhumapitt 

6.  Eritauiem1exhonc8ta,|MsUi,pa»sibills,  secunduni 
naturam  ^  gn  a^cuQ^um  QQQ«UA;Mine(o  paUi^.  lo«t 
temporique  couv^iiien^i  necc^saria»  UtUia,  iiiani(ci&la. 
quoque,  ne  nliquid  per  ob^uvitJ^ieni  ^  incaptiQnam 
contine^t^  nuUo  oriv^^td  commod^t  |e4  pracoAinMiit  B  nea  aHccin^tMa  eaoilHMi 


tre«  l^|)«t  ap^ies ;  iRQlttlibikf  «nftd  hftliim  noB«i8« 
credaiur,  ^v  mloiesc^mm  ifk  9IMfk  hkhm  4  me- 
dienies  A,{m9  otoim^Hto*i 

&  ImpQaamUA  eil ;  «  «l  QMim  haiihn  Hiloiii 
fe«eri4.  eV  id«^IV  llficiHii  li^  «  Hi|Me«  s  flnmnapiwi 
esu  i  Nam  ai  inaidii»  f^t,  tMdil*  < 
fecUiiuiidiai, «.  Um  dialfibmit  It  < 
mau  « c^tascfwnredeiilt  Opftnahii  ( 
sie  ordinar^  ut  am  i 
taii,  mt  f^lmbi  Oda» 

6.  fi:t  i4  id  »oiMiimm  i»  amnaMi  i 
nc  quid  aliud  aigniGcace } 
ttt»4i^JFll^imi 


CAPUT  XIIL 

ift  PNMiO»«iia  ^  M  iMB  iMHMliw»  ea  p^r^ 
soM  et  aeiM  flaghM  Vifiu^  l^  CaHlawni  i  Am» 

a|   mnfMriM   MAlfllltf  ■IMI    iUMB  ■tlU  lllla  ttMa  MiMAlA  AaAf^Aa 
••  ■■fili'w'W  pPWWHi  MMP^  T^^  ^PWf  VWW  f^^W  i^HRfV  Wv  wiww* 

riof » tanMrelicri»  dtei«a,  eio. 

t.  Sii  ei  nMMa»  eHwMH»  veliitaMe 
inducimuSy  personam  imponentea  ael  fM  i 
nawam  Iw|imihII,  qnod  el  m  iiaiwliia 
et  ia  qailiopifcyi  fie|ue«tiiiaiine  hifenlli»b 

ftf  ffftrnrffT 
I.  Etliopcelam  wt  liiaiieenw  I»  fu» 


civium  milit%tq  cqnacripta^ 

CAPUT  XI. 
De  ienlenlia. 

t  Sententj9  ^\  ^\cim  tatperioiuilei  ut ;  Q^m^ 
qwum  amicoi  veritas  a^iujm  jfnrii.  Iluicai  peiienit  {ui)ri 
rit  a4|ecta^  cbria,eri^  ita :  Qffen4\t.  A^hime  A^am^nr 
nonem^  9^a  4icendo;  Mettophqtn^ji  jKrQmfiryit$jtQ,tim 
Mithridati^  obeequendo^, 

t.  Nam  inter  chriam  et  ^enteuUam  liqc  interest^ 

quod  seHtentiasine  persona  profortur»  chriasioeper- 

scoa  nunquam  dicitur.  Unde,  si  (entPQtiai^  peciQPe. 

adliciatur^  Gt  qhrla;  si  detralmiir ,  6t  seuienUat 

CAPIJT  XII. 

De  catatceve  et  anaieere, 

\.  Caiasceve  est  confimHrtl»  proposiiae  rei|  ana-  G  peciMMMI  BnieM».  Pfe 
scqvq  auienik  e«»lr|i9ii  «ipemri  eat  I  revinoit  eiim     \n,^mil»t  CiPMHi9»liaitli», 
non  (uiaf^,  m  m^  # esn.  tnQd  natiipa,  em  fcenii^ 
aut  dwMlH  qaift  pfopo^imr»  nl  li  |ui|  ChwaerinMK 
get  (4iis^,  iut  Mm  eenftrael. 

%  InUf  bM  ii  ^MHBk  kie  imeffttt,  ittod  tneiit 
quin|ivi|  |t  'ii«a  tolieil  diepii4itleiie«a  in  ulraoaqiie 
pacMn\,|»i|N|ftiM)ea(iarii.|«iaal  qnedMa Uteralift 
vel  coarctatio  est;  eaiaieiv^  autem  el  anaaeeve  in 
bia  viim  iM  vifiainiilei QM  i«nli  aed  pro  wi& 
prqpiMiiliMrt  ilei»aai«evMMMif> 

S^AnncewiMrlMdi^iiieLMt  i«  ineMmnieM^  ei 
meiidimM*  iMMVMkBntii  HMiei  iMt :  h<^  inli^ 
nesium  est  et  quod  iMiulet  llM  inbeneaUim  iraeNi« 
tur^  HiV  i^  #iiti|^  m  '^  teliit  1»  dieiis,  ul  ai  q/m 


Nail  IM  paiMa  peraepi  iHeelpitiiP,  audai ,  nbf«|M, 
temeraria  erit  orali»}  om  fMiMs  eeiM  alHialaturv 
lexiii  qenveniii  debet  oietiAi  jafli  vef  adelieMtii, 
et  miSy  H  HKitii»  ei  ieaperaMii,  eiparasiiii  et  m* 
tici^  H  pbiloiopbi»  I  diieM  rate  dueeiMln  eeU 

%,  ^itv  eiM  loqiiUttr  ||ttdi«  aipcM ,  piM 
vulHefiMHf  hi  Qio  gittM  diiiloM  ilki  mi  Mil«t 
cogiunda  :  q«ia  loqttitttr,  el  apnd  qMa,  el  dn  qv^ 
et  «bl,  el  que  teeipore;  quMegertt,  qnid  actnrvf 
lit,  aHqiM  paH  pe^alt,  ai  bMeona«lta  noghaerft, 
CAPUT  XV, 
Dt  90M0iilaj  q^Htotfonwnu 

M.  vonera  qnoBironvm  cniv  svnK  < 


indftWI  il  «i»filMnilniii  aitfMitaladiaiMdici^  ^  est  finitum,  alterum  infinllttm.  FlnHM  kypatknit 
lur,  velut  si  aliqiii  ipfametCatqnem  illtiin  Censoriqni     GrqeicCLi.  I«itiue  cam  4kU«r%  ubi  iM  <MA  BifMli% 
juventuteat  ^d  uequi^uikqt  e^  Uauriaat  coltoriatMn^,       cooiHikvefMa  m. 
i^VJ  U  Cl^^  «I ai q«lt abheffM  aiiqntd  a  saii»        2.  luflnitum  quod  Graece  thesist  Utiae  |irapo«i<q«r 

ex  iivereo  iahonettttm^  intttft^t,  pamm  tt^tjimite^  imr 
postfbite^  contrarium.,  Quae^  quia  neque,  aaiii(  cuio. 
superioribQa  cobxrent^  neque.  sunt  1«  vjeiujMiorlbua 
libris^  recipieii(ta  qoq  |iut4virou&^  U^eJi  quU^iKdW 
probarentur. 

Cap.  Xlii.  -r- '  Prosopop.  H^q  et  ciKoMia  mv 
jores  visae  smu  quam  ut  cum  flguril  reliqoU  <<<>Qnu< 
merand^  csaeuL;  propterqi.  01%  in  pro|j[aUliy&lOdAil 
posmc. 

Cap^XIV.  —  B  DiwsQ  rqtiq  rfv.^nrfft,  Bjt  C«4l 
Ov.  (k\^  ora^o  di^inda^ 


Faotmtmkm  umf  1190».  IH  Ang.  eplst.  Hd. 

*»  Vt<amo(fera/ttr  Attmana.—Moderatur  pa.ssive  ot,  U 
XV,  d.  deNegoi-  gest.  iVafnoMfale  persanor Nm,  ei  actio 
forwMHtt»,  #1  condrmnaltapgdgrolttf. 

^  In  captiomem  contintat.  Paul.,  lib.  v.  Sentent.^cap., 
33  I  No  fKia  m  «aplJoaiNiaiPlorttiN  m  eatendo  rncidat. 
.  Cap.  Xli.  — >  li^rMlJMiiea  Afpk.  Ex  Piin^  et  Solip. 
mendose  iibai  eonM,  iwgradianiai. 

*  Catttsceva  proderii.  Post  baec  verba  addonhir  ii^ 
GoilHeia  aliqnot:  Uifmdm  amneo  eonstituamus^  ho^ 
nestnm,  mito,  fmsimUo,  foosibih,  consentaneum ;  vei 


i«r 


^iMii««>i«m 


fiftttflMiiiila»  kl  etl ,  nee  lo- 
Ib  wm  f#i#  MMa  MiiHi  siinl» 
k  iiade  quMi  pars  oiiisa  esi  proposhudi. 

I.  Jm  leittta  akeiihnikH  Hlft  «il  epaMekil,  «I 
res ,  locos ,  tempus  ,89  peraona  awKealts  eMafiiaii 
tif  imfaaa  raligiQaii»  nt  invareMa^a  caalia,  ne  levia 
gr«viliil|«  m  Iftiein  m^ikf  na  lidiettlii  Irisiibna  nl- 
sceanliir. 

9.  I^iiliie  iMlm  «I  peiifjanii  loqnindhw.  Lsilne 
aolMilttqiuMir  qni  lii^ienMifavaet  naininiiape»» 
seqnilnf ,  naa  a  nmnnnn  aiqnn  enliv  piissenili  lem- 
poris  diacvapal.  Hnia  nan  ail  seiis  vitfepa  qnid  dleai. 


ETyyOLOOIARUU  LID.  II.  151 

kaket  eerlsm,  nec  A  mere;tl  raclum  est  co|op»  M  est|  wemLrum,  quod  in« 
tenecittmsensoiprsstat,  sed  Atiliuc  pepdei  oratio; 
sicquedchideex  pluribus  membrisnt  periodus^id  cflt 
extrema  senlentiae  clausuIStita  :  velerem  judiciorum 
mor$m  '  reqHinni.  Perlodus  antem  lQn(^ior  esse  non 
debei,  qnam  ot  uno  splrltu  proferaiur 
CAPUT  XIX. 


Be  rlflfi  mferari^m,  et  t^rborunf^  et  ienteniiarum  co- 
vewnKs. 

I.  Prstefea  poram  et  honeslitm  oratorfs  eloquiom 
earere  debet  omnibus  vitiis,  lam  in  Ihteris  quam  in 
wrbls»  qoam  eikim  )n  senientiisr 

t.  In  iiilerls,  nl  tnneiiira  apia  ei  eonYeniens  sit, 
ct  sic  observaiidum,  ne  prxcedentia  verbi  extreina  vo« 
calii  in  eamdem  vocalem  prlmam  lncidat  verbi  se- 


apaile  el  aoavlier  dieere)  ne  Id  qoi«  B  Qu^oiiB,  tti  feminm  AiggpHa ;  s  qaac  siructura  melior 


Pi  f  niai  id  qoed  dicai  ai  ftieeiediiau 
GAPUT  IVII. 
De  trimodo  iHeentU  genere. 
001  qooqoe  aohouasn  levlle^  Incilala 
Mtaq  HMdeioie^  Hee  esl  enkn  illnd  yh 
iaeo4i  :  bomiie»  nediom,  ^fandHe- 
qoonu  C«m  enin  OMfoa4lciHMii,  giandUef  proreraidn 
nol;envpnPiO»  anbiiihen}  enn  nedleeila,  Inmperaie. 
ft.  Man  lopaFiiaeaoaianilul  ffande^  nihii  soblime 

'm^^^^^BWB  ^^Mf  ■^HB  hNK  OT  ^ViKaWt  ^a9^0  lvflH0nOOHr. 

Im  eooaie  aolin  mjofltoi » oM  de  l>ee,  ve)  heninom 
saioie  referinos,  plos  magnilleentiaB  et  fulgerla  eii 


3.  lo  lenperatla  vero  cansls  nbi  nihUiai^  01  agat, 
ioiinalnwaia^nl #1001011«  lodtiur,  ioier  oiromqoe  C 
cst  noderale  dicendum;  aoA  elqonoivla  de  Hiia§nla 

t  ffaodiie»  dl- 


aiifilU  kaodal  vel  liiopeiii,  §f aodlief  con  a4  eei^ 
vanflginen  oioiioaioinna  pro\ecni.  liienda  laneo 
vente  \m  ^nbmiam  taoer e  aof^enoiia»  n  lanperaio 
sii^^^AiHti^  fai  flio^dl  v^iMaeiiln 
Ml€(&PttT]|\IIL 
J^  fola^  iiMOiie  #  porieile^ 

f .  Gonponilor  antem, « Instruiturqmeannii  eaaU» 
wiMiii^  eelii  iH  pewMoi  Cenpa  paNieoln  esi  sen- 
lenti»;  colon,  menhfHn)  poiMoet  iBakiina  vek  ci^- 
^t'^Wk  fiik  mm  #9  ee^toiilieoe  vertMron  coasna, 
ex  commaie  colon,  ex  eolis  perindn^ 

2.  Comma  esi  jmfmm  IM^  ol  polo,  ei»  verear^  ])  dixeril  ialelllil  raeil»  ot  ai  dieas,  ad  ghriam  Seiphtih 
jmdicee^  ecce  unnm  commac)  lCPitlt  il  hImkI  ooouttit  anendet;  ei  f  nrf  lllos,  ^Imnni  Aipif  per  fknem.  Cnm 
oe  twrpe  tif  pro  (ortiuimo  viro  dicere  incifientem  Ur      enim  dteit/ayii»i»eltiliuU«w^geri|.lluio  fqntf^rfi 


fit»  ai  eonsenantea  vocallbus  applieantur;  trluinque 
conaenanllum,  qoa  in  se  Ineidentea  stridere  ct  quast 
rlsart  videnlur ,  vHanda  jonclura  e»i,  id  esi,  r,  1,  «, 
ttt :  Ars  Kvdienim ,  Rex  lerxett  91  Error  RomuH, 
Fugienda  est  el  coosonani  m,  lliisa  vocalibtta  :  ot, 
verum  enhn, 

CAPOT  XX. 
3e  funeturh  verborum, 

f .  hi  verbls  quoqne  eavenda  snnt  viHa,  ni  nen 
iinpropria  verba  ponantor,  qoam  Grxci  nryrolo^hnN 
voeant.  Amanda  est  ergo  proprietas,  sh:  tamen,  ot 
alhinandD  propter  huniilftatem  sordidl,  aot  sporcl 
vocabuli,  iranslatls  nominibussit  utcndum ;  non  tamQa 
longeaccftls,  sed  ut  veris  proxima  et  cognata  videantur. 

9.  Fugienda  etlam  byperbau  longiora,  qu»  flert 
sine  attorum  sensuum  conr^sione  non  possuoi.  Am- 
bignltas  quoqoe  et  vitium  iliud  cavendom^  coin  qul- 
dHm.  Jaelailone  ekN|oenifaD  ductl,  qaod  uno  anl 
doebna  verbis  algniieare  poterant,  inlerpositls  ina- 
nlbtta  veerbtti,  lenga  et  errcumftexa  ambage  conchn 
dnnl,  qoed  vHlnn  perieeotogia  vocatur. 

5.  Cni  eentmrlom  vitlum  eat ,  brevltatls  stvdio, 
eliam  neeesuria  verba  hirarl.  Fuglenda  snnt  qnoqne 
sieol  ki  INlerli  el  verbls,  qo»  hiier  prhna  grammaii- 
oofom  siodli  eegneseuntnr,  ha  et  In  senlentlis  vithi. 

4.  Sonl  aulem  caeophaton,  tautologia,  ectipsis, 
aeyretaeia,  macrologia,  perissologhi,  pleonasmos,  el 
hla  shniHa.  Al  eontra  erationem  exlollh  et  cxornal 
eneighiy  lum  emphasii,  qn»  plus  qolddam  qnam 


Car .  HT.  -^  *  ffeque  ineei  et  aHqua  certa  circumM^ 
Al.,  Neque  (n  tkesi  oltqea  drcniitir.,.  eod.ei]UL  S^^Am 

^  ffffdtf  lyoasi  pors  causm^  e,  p.  C(c.  Iqi  t^]^- 1^^^ 
fropoekmnvan  ^oomb  eil. 

GAf.  Itl.  —  «^ist  i(t  (fnod  dkat  ft  (ac^te  dic^f^ 
Rom.  Oo4>  *  ^^  i*^  q<ied  iteat  et  (ecerit.  f .,  niii  itf 
fuod  dooeM  fteerit.  aI  :  iViit  itf  qw^d  dicat  ei  fofiero 
dieai,  Qoam  ncri^ioraipni,^  unsK  mi\t9t^  ii^tera,,  |c<;epi- 


Cap.  XYII.  —  ^  Nik»  aaftwr  nl  qgaL  Slc  9i*  U^  ^ 
laies  aw^  caofarq^i  (liBrap^tte  Ifi^,  4em.onsua^ivo  ^e- 


n*re 


Ca?.  XVIIK  —  «  Inetmitur.  Protbesls  in  Goibica 


scripiura  rrequens,  instruitun  preilfoiiof,  Meminoi 
frequens  aphsresi^  ^paola  nio  Jtiipanio»  ^paltoiii 
pro  Hiipaienti^  |/irto  pre  w' afk» 

>  Morem  requirunt.  Eadem  f  erba  apiid  Faii.  Nooe 
pro  rfqnifoni.  io  lliioaisMie  nmjimiideoi,  volge  iegf* 
mua,  QQm  ^lii  qwo^  re^foirooi  io  Ma.  iih.  iegiasese 
aflirmeut. 

CiP.  XU(.  -m'  %  QnmtUiufiHtra.  AU,  MHrocinio  ei 
usiiaii  i>roihesl« 

Cap.  XX.  —  ^  iliiilodiiiin  laeeffif.  Sie  Ced.  iie« 
miunus ;  nostri  omet^e  oliMinom  wiijiidi  109^  sed 
sive  imajitiiii»  sive  i«/»eiMilifni  poiiui  ieeaS)  oo|ii 
|ircbaii  iicuirum  poiuit. 


455  S.  ISIDORI  niSPALENEIS  EPISGOn  156 

Virtus  es(  verbis  minoere  qux  nalurasua  niagnasuot.  A  Ucususus  est,  dieens;  Contra  tmUum  bmmm^  Hemnrm 


CAPUT  XXI. 
De  figum  verborum  et  ienleniiamm, 

i.  Augetur  et  ornatur  oratio,  cliam  liguris  verlM)- 
rum  ac  scnicntiaruu.  92  K'in)  quia  directa,  et  per- 
pctiia  oratio  ratigationem  atqne  rasiidiuoi  tam  dicendi 
quam  audiendi  crcal,  flcctenda  cst,  ct  in  alias  vcr« 
sanda  furmas,  iit  et  diccntcm  rcficiat  ct  ornatior  (ial» 
et  judicem  diverso  vultu  audiluquc  dcfleclat.  E  qui- 
bus  plurimae  superius  a  Donato  in  scbematibus  Artis 
Grammaticas  annotal»  sunt. 

2.  Unde  lantum  iila  bic  intcrponi  oportuiti  qux  in 
pocmate,  aut  nunquani,  aut  difficulter  fiunt,  in  ora- 
tione  auicm  libere. 

Anadiplosis  est  congcminatio  verboruro,  ul,  hic 
tamen  viml!  vivil!  imo  eliam  in  tenatum  venit. 


B 


mortem  vita;  $ic  conlra  pium  peecator^  $t  iie  intuere 
in  omnia  opera  AlUwmi^  ^  bina  ei  bina^  nnum  conlra 
unum, 

8.  Synonymia  est  quotics  in  eonnexa  oratione  plo* 
ribus  verbis  unam  rem  significamus  ,  ut  ait  Cicero  : 
Piihit  agiif  nikil  motirii^  nikil  cegitai,  liCfD^  non  feram^ 
non  patiar,  non  iinam, 

9.  Epanodos,  qnam  regreaionem  nostri  vocant : 
«  Prineipum  dignitai  erat  pene  par ,  »ott  par  fortam 
eorum  qui  iequebantur, 

10.  Antapodosis ,  quoties  media  primts  et  uliimii. 
convcniunt,  ut :  Vatrum  hie  factum  repreheuditHr^ 
palrei  conicripti^  non  meum^  ae  pulcberrimum  quidem 
faetum;  oerum,  ut  dixi^  non  meum  ,  ted  veitrum. 

11.  Paradiastole  est  quoties  id  quod  dicimus  inter- 


5.  Glimax  est  gradatio,  cum  ab  eo  verbo  quo  sen- 
8U8  superior  terminalor  iufcrior  iiicipity  ac  dehinc 
quasi  per  gradus  dicendi  ordo  servatur,  ut  est  iliiid 
Africani :  Ex  innocentia  noicitur  digmtai^  ex  dignitale 
honor,  ex  honore  imperium^  ex  imperio  liberlao. 

4.  Uane  figuraro  nonnulli  catetmm  appellant ,  pro« 
pterea  quodaliud  in  alio  quasi  nectitur  nomine,  aiquo 
ita  resplures  in  geroinatione  verborum  irahuniur.  Fit 
aulem  boc  scberoa  noD  solum  in  singuiis  verbis,  sed 
etiam  in  contextione  verborum,  ut  apud  Gracchum  : 
Pueritia  tua  adoleicentice  tua  inhoneitamentum  fuit^ 
adoicicentia  ienectuti  dedecoramentum^  eenectui  rei^ 
pubUcee  flagitium»  9 

5.  Sic  et  apud  Scipionem  :  ^Vi  atque  ingratiii  eoac* 
tui  cum  illo  iponiioncm  feci^  facta  ipomione  ad  judi- 
eem  adduxi ,  adductum  primo  coetu  damnavi ,  </(U)ina- 
tum  ex  voluntate  dimiti» 

C.  Antitbeta,  qux  Latine  conirapo^ta  appellantur, 
quaedum  ex  advcrso  ponuntur  sententix  pulcbritudi- 
ncm  faciunt,  et  in  ornamento  locutionis  decentissiroa 
cxistunt,  ut,  Ciccro  :  Ex  iiac  porteQ^  pudor  pugnat^ 
illinc  petulantia ;  hine  pudidtia^  Ulic  Huprum ;  hine 
fidei,  illinc  fraudatio ;  hine  pieiai^  Hline  icetui ;  hine 
comtantia,  illinc  furor;hinc  honeitai^  Hline  turpiludo; 
hinc  eontinenlia^  illinc  libido  ;  hinc  denique  mquitai^ 
temperantia^  fortitudo^  prudentia^  virtutei  otnnei  cum 
vitiii  ommbui  certant :  cum  iniquitate  luxuria ;  ignavia 
cum  temeritatef  poitremo  copia  cum  egeHate^  bona 
ratio  cum  perdila^  mem  iana  cum  amentia;  bona  dcni- 
que  ipei  eum  omnium  rerum  daperatione  confligit,  D 

7.  Ilujusmodi  locutionisoniaroentoLiber  Ecclcsias* 


Cap.  XXI. — a  yi^  Qiqfi^  ingratiii  coactui.—Coactui 
7oO  tn^raftts  interprelationem  esse  quis  dubitct  ?  ergo 
exmingi  sine  fraude  poierai. 

^ihna,  et  bina.  LXX  8uo,  Suo,  evxaTEVficvri  rou  evoc. 
£1  iu  quidam  vnlg.  edii.  libri.  Ms. :  duo,  dao,  unum 
conlra  ununu 

.  « Prindpum  dignitai,  elc.  Ex  orationc  pro  Ligario. 
'  ^  Pro  incomiderato  fortem^  pro  iltiberalidilig.—Pro 
confidente  forlem,  pro  illiberati  diligentem  rei  familia' 
rii,  dixii  Rutilius  citans  idcm  exemplum  ex  Hyperide. 
Eodem  utitur  Fabius,  iib.  ix,  cap.  3.  Alteruin  autcm 
paradiastoles  exemplum  apod  Rutilium  Fabius  synoe- 
ciosi  aptavit,cum  opposii»  figiirae  vidcnntur :  illa  cnim 
res  qiiae  videniur  eacdem  disjungit ;  synoeciosis  coii- 
Ira  diversa  conjungit» 


pretationo  discernimus,  cum  te  pro  astuto  sapienteoi 
appeilas,  ^  pro  inconsiderato  fortem ,  pro  inliberali 
diligentcm. 

12.  •  Antanaclasis  cst  qoae  eodcm  vcrbo  coatra'» 
rium  exprimit  sensum. '  Qiierebatur  quidam  de  filio, 
curo  mor  tero  suam  exspecuret,  94  respondenle :  Non 
exepecto  :  Imo  peto^  inquit,  «I  exipeetee» 

13.  Antimeuboie  cst  conversio  verbomm  qu»  or- 
diiic  muuto  coulrarium  efficit  sensaro :  iVoii  ut  edam 
vivot  ied^  ut  vivam  edo.  Et  illud  :  Si  comutAniomus^ 
Drutm  hoitii;  ii  eomervator  reipuktiem  Bruiui^  AoHu 
Antoniut. 

14.  s  Exoche :  *  Quii  eoi  appeUavitt  Appiu$;  quk 
produxitf  Appius, 

G     15.  Nunc  figuras  senlentiararo  quas  opera  preUtiiii 
esl  cognoscere  persequamur. 

16.  ^  Sententia  estdicturo  impersonale»  iit :  Obie- 
quium  amicoi ,  veritoi  odium  parit*  Uuic  si  persona 
fucrit  adjccU ,  chria  erit,  ita :  Offendit  Acluttei  Aga-- 
memnonem  vera  dicendo,  Metrophanei  promeruit  gra^ 
tiam  Mithridatii,  obiequendo.  Nam  inter  chriam  el 
scntentiam  hoc  interest,  quod  scntentia  sine  persona 
proferiur,  chria  sinc  pcrsona  nunquani  dicitur.  Uodo 
si  scnientix  persona  adjiciatur,  fitcbria;  si  dctraha- 
tur,  At  sentcntia. 

17.  Senlentiarum  species  roulu»  sunt ;  aiiaceniai 
iudicativnc,  alias  pronuntidtiv»,  ut: 

Vade,  age ,  nate,  voca  zephyroi,  et  labere  pemiii» 
Ali»  admirativxi  ut : 
....  Tantm  ne  animii  cwteitibm  ircs! 

18.  Ali£  comparativae,  ut: 

^  Antanaclaiii,  Anaclasm  vocat  Ruliliiis,  nisi  mcn» 
dum  in  eo.  Quiniilianus  specicju  esse  dicit  parono- 
masisc. 

^  Querebatur  quidam,  rroculeium  appeilant  hun^ 
Fabius  ct  Ruiilius. 

s  Exoche  *  Quii  eoiappellavit.  Vidctur  hoc  loct 
dcesse  ttnn  detlnitio  cxoches  cum  suo  exemplo 
tum  etiani  altcrius  figurx  nomcn  cujus  excmphiro  sil, 
qiiod  e  Miloniana  afTcrtur.  Hanc  A.  Augustinus  sym- 
plocem  fuisse  aicbai ;  utramque  e  Scrvio  et  Aquila 
Rom.  supplere  noii  crit  difficiie. 

^  Sententia  eitdict.  imp.  Idcm  sup.,  cap.  11  ;  Qimc 
tanien  ,  ne  non  inteltccla.  Verba  Servii  ad  v.  :  1 ,  50 
(tucre  Itatiam  vcnt.  Mn,  iv. 


fS7                                                    ETYMOLOGIARUH  LIB.  IL  138 
Si  vkuo^  ei  pmOf  qind  ihi  me  tincere  prm$iat  ?        A    Qaonim  qaot  sout  figur«»  tot  el  in  froirantiando 

Mix  saperlativae,  qaae  cum  aliquo  motu  animi  et  in-  voces. 

iij^natione  promuntur :  28.  s  Sunt  et  amphidoi»,  quarum  pars  hooeslt 

....  Quid  non  mortaUa  peeioraco^ii  est,  pars  inhonesta^  ui : 

Aurt  saera  fames  ?  ....  Non  eU  tua  tuta  tcluHias: 

19.  Aliae  inlerrogaiivae,  ut :  ^"fl"»"  P^^^  Phaeton, 

evt  genui,  unde  domo?  paeemne  huc  fertii,  an  arma?  ^^-  Sunt,  et  aliae,  ^  procaulepscs .  cum  id  quod 

....  juvenee  qurn  cauea  iubegit  vobis  objici  poterat,  ante  pr^esumimus ad  diluendum, 

fgnotas  tentare  vioi  ?  ul .  5,-  g^i^  vestrum  ,  judiees^  aut  eorum  qw  adiuni 

20.  Aliae  responsivae,  ut  f7/fnc»  tsllnr.  Aliae  de-  fortemiratur.  Sunt,  el  aporiae,  dubitatio  simulantis 
precativae,  nt ,  eripe  me  kie  inviete  matii,  Aliae  pro-  nescire  se  quae  scit,  aut  quomodo  dicatur. 

missivae»  ut :  94  50.  t  Cttnonesis  autem  dicitur  communicaCio    , 

Paree  metu,  CytherM,  moHeni  immota  iumm  cob«»1"  cum  judicibus,  aut  adversariis,  ut  si  dicas  : 

Faia  tild.  Voi  comulo,  judiceVf  aut^  voi  advenariif  quid  me  facere 

Aiiaeconcessivae,  quaecumimpulsioneprohibeant.ut :  com>enii,  aut  quid  voi  facturi  fntmita. 
i,  io^e  ItaUam  venHi  pete  regna  per  undai;  95  ^     51.  Paradoxon  est,  cum  dlcimus  inopinatum  alU 

qnae  tamen  ne  non  intelleeta  sit  persuasio ,  permista  q«><>  accidisse ,  ot  pro  Flacco  Cicero  :  Cujui  laudie 

aunt  aliqua»  quse  veiant  latenter,  ut,  wnlt«  per  undae.  pradieator  eae  dehuerU ,  ejue  perieuU  deprecatorem 

Aliae  demonstrativae,  ut,  en ,  ecce.  Aliae  optativce,at :  *••*  faeium. 

0  mihi  prmteHtot  referat «  Jupiter  anncl  .  5«- Epitrope,  Id  esl  pemlolo  eam  aliqn.  ip<i. 

'^  judicibus,  aut  adversarlis  permittimos  aesumanda, 

a  .  Alise  •  derogativae,  nt,  ne^icii^tuim.  ^^  j  f^^^^  i„  vaiinimn  :  Perfrica  fronUm,  ei  dic  te 

Aliae,  qnse  eum  exdamatione  proferuntur,  ut :  ^igniorem  qui  prmor  /ierei  quam  Caionem. 

*  Owi  fufor,  0 ctvei,  pacem  eonverttt  %n  arma?  ^  Parrhesia  est  oraiio*liberUtis  et  fiduci»  plena : 

El  Gicero :  0</ti  immortaln,  ubinam  geniium  eumui  ?  ^  q^^^^^  ^^^  „^  Sp^„  Ueiium,  etc  Qua 

S«.  Aliae  exhortativ» ,  cum  ad  sententiam  provo-  gg„^  ^^^^  „jendum  esi,  ut  Cicero,  pnemisit  enim 

canans,  nt :  Aude^  hoipee^  couiemnere  opee.  ralionem 

M.  Ati»  defaortaavae,  cum  a  contrario  vitio  pec  ^  Ejjl^p^^ ^ ^„^  sermmiem  ex  aliena  persona 

raioque  redodmus.  Sunt  et  arormativae,  ut,  ^utifnt ,  in^jocimus,  ut,  pro  C«lio  Tullius  facit  Appium  cae* 

V^^^*  cum  cum  Clodia  loquentem.  Energia  est  rerum  get- 

24.  Praeceptivae,  ut :  ^^^  ^^^  ^^^^^  gestarum  sob  oculis  Inductio,  de 
Nudui  ara,  eere  nudui,  •  habebii  frigore  meaei.      C  ^^  ,^„j.  j^^^^  ^^^ 

25.  Yetativae,  ut :  ^^  i^MeUthesis  est  quae  mlitit  animos  iudicum 
Neve  inter  vitee  eorylum  lere,  nCve  fiageUa  in  res  praeteritas,  aut  futuras,  hoc  modo  :  Revoeau 
Summa  peie.  mentee  ad  iputaetUum  expugnaiw  nuiiree  dviiatii,  «f 

S6.  Negativae,  ut,  non,  minime.  Sontet  mirativae,  widore  voi  crediie  titcmdta,  eesdeif  rapinaif  direpiio^ 

Hl  :  ^  Papee  !  vivere  non  licet,  et  fornicari  libei !  nes^  liberorum  corporum  tnjtirias,  captivitaiei  mairo^ 

27%  Dolentis,  ut :  namm,  truddationee  eenum.  In  fulurum  autem  anti- 

Hei  «iiAi  quod  ntdlie  amor  en  •  ionalnUi  herbii  !  cipaiio  eorumquae  dicturus  est  adversarius,  ut  Tulliaa 

Flentis pro  Milone,  cum  mlttit  animos  judicum  in  eum  rei« 

Sinillitudinia  sic  :  publicae  sutum  qui  fntams  esset,  si,  occiso  Milone, 

'  Vi  quondam  Creia  fertur  tabgrinthtu  in  alta*  Glodius  viveret. 

Admonentis 56.  Aposiopesis  est  com  id  quod  dieturi  videba- 

Irridentis iniir  silentio  intercipimus  : 

Gementis. Ohoi  ego^  eed  motoi  prcsiiai  componere  fluetue. 

Exborlativae......  57.  «  Epanalepsis  est  digressio  :  TulU  cator  'me 

Consolaiivae D  dieendi,  ei  digniiai  rerum  paulo  longiui  quam  vole» 

Commiserantls bam,  eed  redeo  ad  eauiam.] 

*  Ali^  derogaiiva:.  At.,  denegativ».  communicaiionem  nominat. 

^  Quii  furor.  Petron.  in  Saiyr.  :  j  Ca/t;iis  tn  Vaiimiim.  ConsUI  a  Calvo  Vatinium  ao- 

Qdis  foror,  exdainat,  pacem  convertit  in  arma  ?  cusatnm  ;  Catullus  : 

<  ifa^elts  frtaore  menei.  Febrim  potius  ex  Serv.  et  Rl»  o«wio  <P^  ^^  in  corona, 

Virgilii  ViU.  Sed  haec  verba  e  margine  InserU  veris-  8«"»'  ^"'1?*''?^  Vaiimana 

s«M  judicnbat  Chacon.  ^^  ^*^"^  ^*^"»  eiphcassaL 

*  Pmpemvivere  non /te.,etc.  Verba  sunt  Hleronymi  ^  Occidi,  occid.  Ex  Milonian. 

m  episl.ad  Rnst.  4.  ^  Metathetii.  Hypotyposin  Rnrmianos  et  reliqm 

*  SmMUi^  nDMdieabilis  apod  Ovid.  vocant.  P.  Nunnesius  recte  nominaum  ab  Isid.  Ma- 
'  Vi  ifuondam  Creta.  Ex  i£n.  v.  laihesin  aicbat,  quod  per  eam  traducuntur  judicum 
a  Sumi  et  amphido».  Vid.  Aiig.  deRhetor.,  cap.10.  animi  ab  eo  quod  adest ,  ad  praeteriuim  ,  aut  con- 

'^  Proeataiepoii.  Proiepsin  Fabius,  et  prassumptio-  sequens. 

mam  laeau  "^  jEpana/ejMii.  Cicero  redium^  Quintilianus  oc^9a» 

^Camonasii.  HattcRuflnianusAnac€Bnosin;Fabini  vocat 

PlLTROL.  LXXXII.  * 


125  &  ISIDORI  imPAUNMb  IPISGOPI  lil 

tkJt^'  PhrygiM  H  Cfiieli  ti  Traiwili  bMvnam  A  vraiiun  ^  Ifdtti  4^4  UUtf  «larfltM»  AMil  l>A« 
•didU,  quam  in  feiiis  yaloMniM  «li  •»  «McHDMm 


€SA9  ferunt 

8»  •  Posi  Dareiam  aMem  lii  GrMia  Hcrddelilliapi- 
mus  biiiorieoi  bcbiM  esU  Mai  qtttm  PiMn»t]Nles 
claruiliia  lemporiboa  qnibus  Badraa  legem  atri^. 
CAPUT  XLIII. 
DMtft/ilMAitlarte 
I.  tlistoris  I»  geaUtm  iien  impediuiil  kgeiilea  m 
iis  qnx  uiilia  dixenmL  Mulii  enim  aapieuies  prmte- 
ri(a  homlAum  gesU  ad  insiiUiaeMm  prttaealium 
litsioriis  indtderunl. 

i^  Si  quidem  el  per  bisloriam  aomma  reire  lempi^ 
rum  annorumque  SHppulaiio  cemprebeaditiir,  el  per 
coirsulnm  regumque  successum  mulia  iieeeasarla 
perscruiantur. 

CAPUT  XLIV. 
Jl^\Degeneribu§  Aii/eritf» 
I.  (ienus  «  Hisioriae  tripiei  esk  Epbemeris  namque 
aqtpeliaiur  unius  diei  geaiio*  lloe  aputi  nea  HmriuHli 

€k¥.  XLII>>^  •  PHMtts  MMoftm,^  PWMul  tn  ttit^ 
laWa  Roman.  God.,  quam  scrifilHrim  eenfirlnare  ii^ 
delur  Silicn.  Goili.  menJum  /lti(erfmii«  £ie  Maf llaL  i 
Crhpus  Homana  prmu$  in  hisloria, 

Cap.  XLIII.  -u  *  Histotltt  aentium  noh  imped. 
tegent.  eic.  Vid.  Aug.^  ii  de  Doct.  Christ. .  cap.  21. 

Cap.  XLIV.  —  «  Cenui  kinvriw  iripL  Vid.  Ageil. 
lib.  5,  cap.  18. 

«  fim  ^koi  Latini  dUfloih  Vmi  ejjlidmertd.  — 
Afeilt  I  id  corem  «tf  f (tf  MiH^nM  ittiBHM  -,  f ftam 
Crivn  ephenierida  voraiK. 

In  commentariis  acta  sunt,  Conriciebantur  ex  aGtls 

EiHum  ctimmentdi'!!.  deinde  eHE  cominentariis  anha-  < 
S  vel  liiiiorla  leMebaiuf .  Isidofu^  «x  actls  com- 
rnenij^rios ,  ei  cominenurils  winalcst  ea  aanalibttS 
liUtonam  conlici  vult »  ^jusqiie  dici  bistoriami  cujiia 
opera  et  snnalibus  historia  sii  coiiip6sUa»  aut  cerie 
anAales  plurea  In  tolumen  untim  rethicii. 
'  tnter  kUtmmt  Mm  i  al  ithM.  BervlMS)  ifilu  u 


mMa  dieuni. 
t.  ftaiendittt  tpiitfl^nltr  nm  li  tteilMI  ilh||ill5s 


3*  Annales  sunl  res  singulorQm  amHrfHtll.  Ollii^ 
fUM|te  enhn  dlgna  melioiltt  ddmt  ifttllilfttthe,  mari 
«b  terra,  pef  IniHu  Ift  « «eftMiiilrHs  aefl  anitt,  ab 
•iiMttirearHi  g«illtt  IniUM  ttiiNhftfeML 

4i  iiiiHifia  ihieiH  ftintwiifli  MdeHiiii  VM  tMpOftiin 
m  \  91  eiiitti  fliiigeiiili  attMil  ehmnienlttll  IhtibHs 
MM  attiL '  iMier  blswfiani  Ittieih  el  IhhilM  iHie  Inter- 
GSt»  quod  bialliril  M  ehHHfl  ltthi|mraiH  qM  irtillhidi, 
annales  ?ero  sunt  e^fuhl  IhhiTttita  qttossetaa  noslra  oon 
novit.  Unde  Sallustius  i  Oi  hlHoria;  LWitts»  Eusebius 
ti  liieroiiymtte  tt  tiialibia  ii  iUiiffid  tiiiilBL 
U  1. 1"  Ihter  hiilariami  tiaitiMiftliiN  ii  ftMidi  W^ 
leresL  Nam  hiatttrias  ittHiftta  tifil«  qtt«iNMI  MH> 
irgomtnu  iifti  qiii»  tttl  Meii  iii  liftliiliH  liiiili 
pttiiuntb  Fibttim  tofi  liil  ^«l  ftli  ratU  liil,  hic 
i«rl  possunii  quHi  tmiifi  iilifitt  ihoit 

ad  verlia  :  ErvAceT  annales  :  j^tiiorla  ex  eormn  lm< 
potnmqHa  tel  ttdtmui  tet  tld^ri  potuimui^  dicla^ 
M  HO  ItrfojfrtF»;  id  Hi,  iMerii  ilhiMlm  l^a  sihl 
«oricNi  rnmortim  el  lemporttii  ^um  mta$  nmIHi  wmt 
noHr,  ttnd^  Ltotiis  ex  annalibus  et  Aiilorta  Mmsfal. 

8  soiltiiritii  ^±  hUtorid;  LtvlUI,  Huseh.  Ila  Gdtru 
Ovei»  coiletfiv  privlisimei  ehffl  IH  rellqhli  tmifttbil 
Atiiorfii/i^Mi  ienniuri  VidtttMr  apild  BOrifittm  vooci 
5a(/Mi/i{fi  ex  AtiioWa  deesee.  I^t  plane  iu^isllttst. 
SCtatcni  ihi^iderunt  hoii  niddo  feliqiitt  nisloriac,  quas 
h  M.  ifimillo  LepidO  et  Q;  LttllUu  tiattilu  (ioii.  orsHl 
fil,  aed  etiam  Jagunhinum  bellttmi  qttod  P«  ifclplttiila 
i  Na8iC£  oonsulatu  ccBpil.  Hujus  aulem  rei  sit  penet 
auctofeth,  hoc  Isl  Sferviuhi,  Hdes:  nt>n  enim  proT 
batnr  doctissimis  viris  h^c  dlfAsfettifei  Vlil.  IttH^dltH 
de.iefvii  Commeiliarils  linsttrtm. 

^  /nler  Aii(ortam,argiim.  €i/fll.E9erv*i  ^n.  i|tti{ 
Vcfbft :  /ievocaloaiait^tftneiett^t.Quilocusemendari 

ti  iUppKiri  tJt  hoc  potesi,  peisihie  etttm  alTectus  eii. 


LIBER  SECUNDtJS  » 

bfi  itHeroRtdA  Et  dialectica, 

76  GAPUT  PR1MUM. 

De  rhetMcii  ejttsque  nomine. 

I.Rhelofkl  *  e^t  bene  dtc^ndi  scientia,  in  civili- 
btt§  ^OiftStlonibui  eloqiietilla:  copia  ad  persuadenJuni 
[U^ta  ei  boila  ^,  Dictaautem  rhetorica  Grasca  appet- 
laiione  kno  toO  frixopiiuvi  id  est|  a  copia  /ocniiomi ; 
f i^vcr  enim  apud  Griecoi  laeiiito  dieitur»  pitvp  orarori 

2.  Conjuncia  est  autem  grammiticoe  afti  fbeidriCi. 
in  grammutica  Ctiidl  iCithliam  fecte  loquendi  disei- 


mus.  In  rbetoriea  vero  ptlclplfflat  qttaUMfi  Mi  qim 
didicifflus,  proferamttii 

UPUT  lii 
De  inventoribus  rhetortcm  artU*  . 
I.  Haec  autem  disciplina  a  Grscis  inventa  eat  n  e 
Gorgia,  AHaioiele,llermBgifi,  et  trahsttta  th  iaii- 
I  Tullid,  Vtdettcei,  et  <  Quiniittano,  seti  lU  t(U 
,  ita  varie,  ut  eeiii  ieelori  admirarl  In  proMpli 
aiC|  tomprehendert  impoilihlli4 


Cap»  t.  —  ^  AAelorieS  eil  hene  dieandi  seientia.  tlme 
tanltiin  Verba  lijijus  loci  propria  esse  duco.  QiitB  prm- 
teroa  tegunlur  in  pleriaque  libns  « in  eivilibtu  qums' 
ttonihus  neeessaria  nd  persuadendum  justa  et  bona  eto^ 
quenlicB  copia  in  rerum  personqrumqtu,  nBgctio^  ndque 
eadem  sunt  in  amnU)uSj  et  priora  quidem  in)por(aia 
tOic  sutii  'e  capiie  z  tib.  i,  poslrema  vero,  tn  rernill. 
perioaarviti^tte  uegatlo^  a  Gutlu  eipnibtts  Cod.  abstiut. 
Adscflpaimus  efgo  tanium  quae  in  metioribua  libris 
leguriiiif, 

^  Dicta  auiem  ftjro  toO  ^Tnxopii^ti^*  Iti  veii  Godiees 
iequc  id  abuuit  toiCrpr^taUo. 


Ga».  11«  «^e  .4  Ooi^fft,  .4f|l(0l..  ff^maj;.  QOhiit.im  bl 


.  ue  ariem  hahe  ekcofiiefuni.  qbitlif  is  atil  prima 
ruAdamcnti  jeeeHHL  ut  Gmpeclddei,  TI^tiiB  ^lGofni. 
A  0MlNil/faHo.^i^t  rifflftOidddhl  httldaiil  libH,  uon 
lamen  mellofii  ftotsi,  rcdteque  tfffep^is^e  putab^i 
Cbicon  Ot  ullimii syllitbld  0<ift(i/fdfi|tibrifld>.  Vliii 
reptttUiii  DO  Tillsttm  lllcfdhym.  Ih  Chfohid.  \  Titia- 
nus  vir  eloquetfe  pirmfettftfttm  pmM  bpud  UdUias 
adminisir^tt.  Kt  Sefv.,  ^hetd.  t  i  Tttianus  Bl  Cd/iui, 
qtU  themata  de  Virgilio  etictterutit ,  et  defortttaveiutii 
ad  dicmtdi  Usuiht 


hs 


itYttOLOtiuntlM  LI0.  II. 


m 


t.  «  fhSth  flMJMtk^  HX^i%  4nasi  iidhacf ^sclt  A  in  freia  dum  ftHvU  eurreni^  ium  HKHKilkiii  unArm 


ineffiofteB^H^^di^tionis;  tt  mx  teposWis,  recoN 
daiio  oinfilt  ^abilur.  HujuB  diacipliD»  perfecta  c(h 
fliitttt  mtt^rett  <^cit. 

tkpm  ta. 

Bi  nmin^  orfitorts  H  parltbut  rhehrtcm, 
t.  OMt^  ^llgitur  vir  bonus  diccndi  peritus.  Vlr 
boiraa  emiltaft  mtdrft»  moribus  arlibus.  Dicendt  pe- 
AilS  CimdAit  antftciosa  eloquemla,  qux  constat  par- 
lilrirt  l|otl)qti%  :  tbVentione,  disposiiione,  elocutione, 
Diemoria,  pronuntialioae»  et  fine  ofGcii,  quod  est  afi- 
quid  persuadere. 

2.  Ipaa  a6lem  peritia  dlcendl  lii  Iribus  rebtts  con- 
riUil»  iiatiifa ,  doctrtna ,  usu  \  natura»  ingenSo  \  doc-    . 
trtiiii ,  kdehtia ;  usua^  assiiiuiUile.  ilaec  sunt  enim 
qii£  noii  aolum  in  oratore,  sed  in  unoquoquehoDiiua  B 
^  aftiBce  apecianfur  ui  allquld  efficiat. 

CAPUT  IV« 

1*  Genm  caiMaim  iria  ami :  MibtfalivuiH)  4t* 
moBalraitvniB « Judkiale  t  datibaraiiviiffi  f aliua  m  Iti 
^w  d«  «aibtialibfl  utUiiatibiia  yil»  i  «i«id  aiii  debwt 
aot  BM  debaal  fiirl»  u*aaialurt  denHNiaMliiniiii  ki 
quo  laudabilia  perma  tui  reprtliinsibilis  ostendiiur. 

2.  Jadiclale  in  qoeiie  Ipeiua  pertonx  facto,  aut  poenae, 
aot  praemii  tententia  daiur,  Dictom  auleni  |itifMo/e, 
eb  fttiod  Judieei  bominem,  et  aententia  aua  ostendat 
UtrUm  laudBDilia  praemio  dignua  ail,  aulcerte  reiia 
coiideftinari « Itberarlque  aupplido. 


LuBtnibnnU  eonvexti  f^otui  aum  MefH  pAie^^ 

wf9Uip9f  neMOv)  WNfiefMpNI  f INNR  |  fOTffPiffK  fRBIIoeiillf • 

T.  niH  t>rdiiie,  t  eontMrto,  t\  \h  ttlope»lt«he  ktt- 
WiAh  bftt  roma  fcmnndft  Mt.iiiite  boitdn«tn,  ta 
bbffiitiem,  pbst  bomtiien.  lm%  «ottithOAia  bd  d^ 
monsiraiivum  viiuperatiobtl  gifillQI  (^eftittbt,  <|tlOd 

t&m^n  fcb  eo  i«i  kiiqtid  dlllM't.  Mam  ¥itti|$eHiiit»,  <|oaB 
iHintfartti  eit  tattdt,  apectltitS^  ttt  e^Hlm  taclbntis 
^Mfiftttt  idblbetUf . 

K.Cotnimifitivero  toetti  ^nef^ttteHfi  ihctlerlitttne 
1M)imitttif ;  undd,  e(  tmwutHt  hm  dticllur,  quia 
absente  persona  non  tam  in  liominem  ^u^ni  io  ipsum 
irfitten  «xpbnitUf.  Ototiid  tiAm  \itiiim  non  in  tino 
(Itttuftt ,  6ed  eiiaitt  tiommbne  tii  ^orlmia  InTenttur. 

CAput  V. 

De  get/htno  ttatu  causarum» 
i.  Eilalus  causafum  apod  rbetorea  dicitur  ea  rea 
tfi  'qiia  causa  consisUt ,  id  e^t ,  conatitutio,  ^  tireBci 
autcm  staium ,  a  conientione,  cxaff»^  diounl*  Latini 
atitein  non  lolum  a  |)ugna,  per  quam  expugneiit  pre« 
j^ositionem  adversaril ,  aed  quod  in  eo  para  utraqoe 
cOhsistat.  ^it  autcm  ex  inientione  el  depulsioiie» 
99  ^-  Slalua  autem  causarbm  duo  sont,  ratiooatia 
(t  legalis.  De  ratlonalloriOnlur  coH]ectura,finia,qut" 
litas,  transtaiio.  De  Itne  jufidicialia  et  negotiaiiaft  De 
Jtifldifii^tl  iibsoluta  et  assuroptlva.  t>e  asautnptive , 
eondeasio,  remoiio  criinintsy  •  rciatioeriminia,  com* 
imratid.  De  coticessione ,  purgaiio  et  deprecatio. 


^^  ^  8.  Ct)njectui*alis  siatos  est ,  cum  factum  quod  alll 

7g5.  Deliberativum  genui  vocaturi  ee  qoed  de  ^  rtbj{cUur  ab  iitio  pernegatur.  6e(luUivua  atatua  eai, 
la^oaque  re  In  eo  deliberatur.  Hi^ua  fenoi  dopte  ^  uaft  jj  quod  objicilur,  non  lioc  esse  contenditur,  sed 

quid  illud  sit,  adhibitia  dbllnltionibus ,  approbatur, 
f  Qualitaa  ett,  dtttt)  quatil  lU  M  qbabritur;  et  quia 
«b  vi  t\  nmtt  negotil  eohtrdVlrtia  agilur.  const^ 
HIII6  gtfteratti  ap|tettatiif. 

4.  Ti^ttllatlo  (It,  ciim  clttsl  €i  eo  pendet,  quoil 
Iflt  tibtt  tl  ageri  Vtdfelttr  qhem  oportet,  atit  non  apud 
^odl,  quoliSrtlpOf^i^ua  lege,  quo  crimiiiei  qua  poeoe 
oporteat.  Translativa  constitulio  dicitor,  quod  actio 
irinstalibiiU  et  dOhiniutatiohis  indigere  videtur« 

5.  JoHdidalts  eit,  tn  qul  siiqui  et  recti  naliira ,  et 
phcmii  attt  pOBH»  ratlo  quxriiur.  NegOtialis  eal^  in 
qua  quid  Jurl^  et  (siVilt  nidre  et  iequiute  fiit  considera^ 
Uir.  I  Alsomptiva  ell,  qUae  ipsa  exse  nibitdat  firmi  ad 

j^  recilafttionem,  forliautltttlli^uld  defensionisaasumlt* 

0.  Cdttcessio  eit,  ta\A  ^eUI  bonld  quodfactum  est, 

defehditi  sed  ut  IghOifilthr  poatulat,  ^  qttod  hos  ad 

poenitentea  probavioiuii  peninere*  Remoiio  criminii 

risque  libris,  qoa  de  re  Ga^Ua  i  GetiiMHrelio  (Inqhit) 
quam  compehsationem  tiom  a  po^terioribuM  verhiheri 
Sed  et^mpnrath  est  auud  Glcerohem,  undd  lixc  sunL 
Et  infra  comparalie  oolioHort  coBaeotientibMa  oniiii- 
busirbdl.  ^^  ^     ^ 

'  QuuUttii  a/.  ytJehlor  abondare  b»  voeet.  ex 
Cic,  t  de  IftVenl.,  legendumque  :  bum  qualii  sU  rtf 
quanittirt  quia  defi^  of  de  getiefe  negotUi  eto* 

*  AismpHva,  POst  assuiDptivam  videiur  deside* 
flH  Ibsolula.  bixeriii  eiiiin  ex  liiridiciali  assumoli« 
vim,  et  absolutam  oriri.  Qtiam  ulcero  dettnii ;  Qum 
ipta  in  Mjnrii  et  injuria  cdnUnel  qvkiiionem, 

^  Quodnoiadpxntt.  Vid.  d*  50,«c.  in  capUe  el  aeqq. 


onai 

eal,  soaato  et  diasiiasio » id  est,  de  expetendo  el  fu- 

gteHdo,  de  fstierido  et  non  bclendo. 

t.  Soaaorla  autem  in  tribua  locia  divldiior  i  k^ 
Besto,  utiii  et  posaibili.  H«c  differl  aliqoid  a  dettb»- 
Htiva,  qoia  soaaoria  eget  altera  peraooai  dellbefelivB 
ioterdom  et  apod  ae  agii.  In  auaaeria  eoieai  doft  Ihnt 
qoae  ptoa  valeni :  apea  ei  meioti 

6.  Demonatraiivom  dioiamt  qued  OBemqoeaH|«e 
rem  aul  laodando  aul  vUiipenmdo  iTtmofia/nii ;  qood 
genoadoas  babel  species  :  leudem  el  vilupemilonem. 
Laudia  ordo  Iribua  temporibus  dlttiBgaitor  i  aote  i|^ 
aoa,  Ifl  iptom,^  pott  ipBumt 

6.  Anle  ipsoni»  oi : 
00«  it  mm  Imta  tulerurU  iemUti 
la  iptomi  01 : 

0  toto  infeodei  Trojor  trie^rata  ielerti. 
Peel  IptONi,  ul : 

•  NeuH  mimbranb  retmtii^  ^it  adh.  Respexbise 
TiiieMt  ad  Gieeronia  verlni  Tuae.  i  8ed  neieio  qnomintot 
^nmlefo,  aMt»/ior  j  cum  p^ui  Hbrum^  oitliiiie  eiNii^ 
alabUitra 

CtPi  UL  —  b  4rtifica  ipeoMttwr.  Al.|  lir^tMnAir, 
ferte  exfetmttur. 

Cap.  Iv.  ^  «  lA^erarique»  Rejieiebet  biee  Ghaeort^ 
Sed  trequent  epud  isidorofll  eeiijonctionoffl4is|ott^ 
Ctionoinque  vieitsitude« 

Cap.  V.  ^  <i  Grwei  autam  ilatum  a  emitent.  M 
Berodia  ^  liermagoras^  i*railerre  videtur  Isidofus 
DOtlram  vocem  Graecae  vxMtta^»^ 

*  Ritatio  mminii^  eomparalio.^Comventatio\n  pie< 


in 


S«  ISIDORI  HISPALENSiS  EPISGOPl 


128 


cst,  cum  id  crimen  quo.I  inrcrlnr,  a  sc,  ei  a  sua  culpa,  A  nim  prima  auUitoris  animum  provocat ;  seconda  res 


vi  el  poiestatc  In  alium  rcus  dimoverc  conalur. 

7.  RelatioGriminisestjCumideojure  faclum  dici- 
lar,'quod  alius  ante  injuria  lacessierit.  Comparatio 
est,  cum  aliud  aliquod  alterius  factum  bonestum  aut 
uiile  contendliur,  quod  ul  fierety  illud  quod  arguitur» 
dicitur  esse  commissum. 

]  80  ^*  Purgatio  est ,  cuni  Tactum  quidem  concedi- 
lur,  scd  culpa  removetur.  Ilaecparles  kabet  tres  :  im- 
prudcntiam,casum,  necessiutem.  Deprecatiocst,  cum 
et  pcccasse  se  et  consulto  peccasse  rcus  confitetur,  et 
tainen  ut  ignoscaiur  poslulai,  quod  genus  perraro  po« 
lest  accidere. 

9.  Iiem  ex  legali  sutu  hxc  oriuntur»  id  est »  scrip* 
tum  et  voluntas ,  legcs  contrariae,  ambiguitas ,  coi- 


gcstas  cxplicat;  tcrtia  fidero  asscrtionibiis  liidt; 
quarta  finem  tolius  orationis  complectitur. 
^  2.  Inclioandum  est  itaque  talitcr,  ut « beDlvoIom , 
dociiem ,  vel  attentum  auditorem  faciamus  :  benivo- 
Ium,precando;  docilem,  Instruendo;  attentom,exci- 
tando:  Narrandum  cst  ita,  ut  breviter  atque  aperte 
loqnamur.  Argumcntandum  itr*.,  ut  primom  nostra 
firuiemos,  dcliinc  adversa  conrringamus.  Goncluden- 
dum  ita ,  ul  concitemus  animum  audientis  Implere 
quae  dicimus. 

*  CAPUT  VIII. 
De  quinque  madls  causarum. 
I.  Species  causarum  sunt  quinque  :  honestum , 
admirabile,  liumile,  anceps,  obscurum.  Honestum 


lcctio,  sive  raliocinaiio  et  definilio  legalis.  Scriptum  B  caosae  genus,  est  cul  statiin  sine  oratione  nostra  fa- 


et  voIunUis  cst,  quando  vcrba  ipsa  videntur  cum  scn- 
tcntia  scriptoris  dissidcrc.  Legis  'contrariac  slatus 
cst ,  qnaiido  intcr  se  dux  lcges ,  aut  plurcs  discre- 
pare  noscuntur. 

10.  Ambiguitas  cst,  cum  id  quod  scriptom  estduas 
aut  plures  res  significarc  videtnr.  CoIIectio  vcl  ntio- 
cinatio  est,quando  cx  co  quod  scriplum  est  aliud 

'  quoque  quod  non  scriplum  est  invcnitur.  Defiiiitio  le- 
galis  est,  cum  vis  vcrbi,  quasi  in  definitiva  constitu- 
tione,  in  quo  posita  sil  quxritur. 
i  1 .  Status  ergo  tam  i  ationales  quam  legales  a  qulbos- 

•  damcertius  decemct  octoconnumerati  sunt ;  Cffitcnim 
«  secundum  rhcioricos  Tultli  undeviginii  reperiuntur, 
propterea  quia  translationem  inler  ralionales  principa- 


vet  anirous  auditoris  ;  admirabile ,  a  quo  cst  atiena- 
tus  animos  corum  qui  audituri  sunt ;  humile,  esl 
quod  negligiior  ab  auditore. 

2.  Anceps,  est  in  quo  aot  judicatio  dubia  est ,  aut 
causa  honestitatls  et  torpitudinis  pariiceps,  ut  et  be- 
nivolentiam  pariai  et  orTensioncml;  obscurum,  in  qno 
aul  tardi  auditores  sont,  aut  difficilloribos  ad  co- 
gnoscendom  negotiis  causa  ccrnitor  implicaia. 
82  CAPUT  IX. 
De  Biflhgismis. 

i.  Syllogismos  Grxce,  Latine  argumenlaiio  appel-> 
latur.  .\rgumentatio  autem  dicia  est »  quasi  ar^ti/0 
mentii  oraiio ,  qoa  inventum  probabile  cxsequimur. 
Syllogismos.  igitor  est   proposltionis  ,   ct  cssom- 


lilcr  affixit  siatus.  Inde  se  ipse  etiam  Cicero  reprc-  C  ptionis,  •  conflrmalionisque  extrcma  conclusio,  aul 


hendens,  translaiionem  legalibus  statibus  applicavit. 

bCAPUTVL 

De  tripartUa  controverna. 

1.  Triparlita  coniroversia,  juxta  Ciceronemi  aot 
&implex  cst,  aut  conjunctii.  Ct  si  conjuncta  erit, 
eonsiderandum  est  olrum  sit  ex  pluribus  quaestioni- 
bos  juncta ,  an  ex  aliqua  coroparationc.  Controvcrsia 
slmplexestquaeabsolutamcontinet  unam  quaesiioncm, 
hoc  modo  :  Corin(/ins  bellum  indicamusj,  an  non  ? 

2.  Conjunct?.,  estex  pluribus  quaestionibus ,  in  qua 
plora  quaeruntur  boc  pacto  :  Vtrum  Carthago  dirua' 
tur^anCarthaginiensibusreddatur,aneo  cotonia  deduca- 
tur?  Ex  comparaiione,  in  qua  per  contentioncm  utrum 
potius  aut  quid  polissimum  quxrilur ,  ad  hunc  81 
roodum  :  Utrum  exercitus  in  Macedoniam  contra  Phi-  J) 
lippum  mittantur^  qui  sociis  sit  auxilio;  an  tenealur  in 
Italhif  ut  quam  maxima:  contra  Annibalem  copue  sint  ? 

CAPUT  VII. 
De  quatuor  partibus  orationis. 
I.  Parles  orationis  in  rhetorica  arte  quatuor  sunt: 
exordium ,  nnrratio,  argumantatio,  conclusio.  lia- 

«  Secundum  rhetoricos  TuHii,  Libros  de  Inv. 
t>  Cap.  YI.  —  Omnia  ex  eodem  lib.  1  de  Invent. 

*  Cap.  VII. — BemvolumAxik  scribi  praecipit  Isidorus 
ipse,  lib.  X,  non  benevolum, 

^  Cap.  Vlil.  —  Ex  eodem  Ciceronis  loco. 

*  Cap.  IX.  —  Confirmationis  extrema  concL  Con- 
flrmatloncm  syllogismo  addiilit,  Ciccroncin  secuius, 
exeiuplo  tamen  iionnisisyliogismi  simplicis  cst  usus. 


ex  ambigentis  incerto,  aut  ex  fiducia  comprobantis. 

2.  Gonstat  cnim  tribus  partibus :  proposiiione,  as« 
sumptione,  conclusione.  Proposilione,  ut  puta :  Quod 
bonum  ett ,  turpem  usum  habere  non  potest,  Cousentil 
aodiens  ;  assomit  ille :  Pecunia  turpem  usum  habet ; 
concludltur :  Ergo  pecuma  bonum  non  est. 

S.Syllogismisautemnon  solum  rhetores,  sedmaxt- 
roe  dialecticiuiuntnr,  licet '  Apostolussxpeproponat» 
assumat,  confirmet,  atque  concludat»  qux,  ut  dixi- 
mos,  propria  artis  dialeciicae ,  atqoe  rhetoricae  sunt. 

4.  Syllogismornm  apud  rhetoresprincipalia  genera 
duo  sunt  :   inductio,    et  ratiocinatio.   Iiiductionis  ' 
roembra  iria  sunt:  prima  propositio,  secunda  illa-  * 
tio ,  quse  et  assumptio  dicitur,  tertia  conclusio. 

5.  Iiiductio  esK  quae  rebus  non  dubiis  captat  assen^ 
sionem  ejus  cui  institutaest,  sive  interphilosopboSy 
fti^e  Inlcr  rhetorcs ,  sive  s  inter  sermocinantes*  Pro- 
posiiio  inductionis  est  qux  similiiudines  conccdcndaa 
rei  necessario  unius  inducit »  aut  plurium. 

6.  lllatio  induciionis  est,  quae  et  assoroptio  dicilur» 
qoae  rcm  de  qua  contenditor  et  cujos  causa  similitu- 

'  Liut  Apostolus,  Verba  sunt  Hieronymi  ad  PauL 
Urbicam,  epist.  155;  mutasse  Isidorum  vocem  Apo^ 
stoL  in  Phitosophum  credebat  Cliacon  ,  redilsseque 
rursus,  vei  ex  scnbentium  errore,  utraqite  voce  per 
compendiuin  scripta  ;  vei  alicoius ,  qui  eam  ex  Uie- 
ronymo  accersivit,  supervacua  diligentia. 

B  Sive  inter  sermocinantes.  Victonnus ,  tii  quacuH" 
que  coHtentione  verbor. 


^^  ETYMOLOGIARUM  LIB.  U.  130 

dines  babiue  sunt  inlrodacit.  Conclusio  inductionis  A     15.  Ex  sola  conclusionc,  ut  est;  lllud  s  Vera  eu 


estqox  aut  coticessioneni  illalionis  83  conrirmat, 
aut  qiiid  ex  ea  conficiatur  declarat.  «  Ratiocinatio  cst 
oratio  qoa  id  dc  quo  cst  quaestio  comprobatur. 

7.  Eutbymema  igitur  Latine  interprciatur  meniis 
toneeptio^  quem  imperfecium  syUoghmum  solent  ^ 
artigraphi  noncupare.  fiam  in  duabus  partibus  cjos 
irgumenti  forma  consistit ,  quando  eo  quod  ad  fidem 
^tinet  raciendam  utitur»  syliogismonim  lege  pra:- 
lerita,  ut  est  illud  :  Si  tempeuas  vltanda  est^  non  est 
iqilur  navigandum.  £x  sola  enim  propositione  constat 
csse  perrectnm ;  ondc  magis  rbetoribus  qoam  dia* 
iecticis  cooTenire  judicatum  esi. 

8.  Ratiocinationis  duo  soot  modi*  Primos  cnthy- 
inema ,  qoi  est  imperfcctos  syllogismos,  atque  rbeto- 


igitur  divina  ^ententia.  Ex  propositione  et  assum- 
ptionc,  ut  est  illud  :  Si  inimicus  est^  occidit  ;  titt- 
micus  auiem  est.  Cl  quia  iili  dccst  conclusio,  entby- 
mema  vocatur. 

16*.  B  Sequiiur  cpicbcrcma,  descendens  de  ratioci- 
naiione,  ^  lalior  etexsccuiior  rheloricus  syllogismiis, 
laiiiudine  distans,  et  produciione  sermonis  a  dialec- 
ticis  syllogisrois,  propler  quod  rbctoribus  datur.  Hic 
aulcm  consiat  modis  Iribus :  priinus  modus  ^ripartitus 
cst,  secundusquadriparlitus,  lerlius  quinqucpartitus. ; 

17.   Trlpariitus  cpicheremaiicus  syllogismus   cst''' 
qui  consiat  mcmbris  iribus,  id  est,  proposiiioiic,as- 
sumptione,  conclusionc.  Quadripariilus  est  qui  con- 
stat  ex  merobris  quatoor  ;  prima  proposiiione,  se- 


ricus.  Sccundus  epicberema,  qoiest  ia  rbetorids  B  cuoda  assumptione,  ct  ona  proposiiionissivc 


lalior  syllogismus. 

9.  Ci  Euibymemaiismembra  sunt  quiaque:primum 
coDvmcibile,  secundum  ostentabile ,  lertium  senteo^ 
liaJe»  quarlum  cxemplabile ,  quintum  coliectivom. 

10.  Convincibile  cst  quod  evideiiti  ratione  con- 
vincit,  sicut  fecit  Gicero  pro  Milone :  Ejusigitur 
mortis  sedetis  uUores^  cujusvitam^siputaretispervos 
reslitui  posu^  noUetis. 

11.  Osteatabile  est  quod  cerla  rei  demonstratione 
coDstriogit,  aicut  Gicero  in  Gatilinam  :  Hic  tamen  vt- 
f il ,  vmi,  imo  etiam  in  senatum  veml.  Sententiale  est 
fuod  senteniia  generalis  addicit ,  ot  apud  Tercniium : 
Obse^mm  anncost  verilas  odium  parit. 

12.  Exemplabite  est  qood  aliciijas  excmpli  compa- 
ratione  efeotom  similcmcomminaiur,  sicut  ^  Cicero  Q 
in  rhiiippie. :  Te  miror^  Antoni^  quarum  exempla  tmi- 
taris^  eonsm  exitus  non  pertimescere, 

13.  CoUeciivum  est  cum  in  unum  quae  *  argo- 
racntau  sunt  colliguntor,  -sicut  ait  Gicero  pro 
Uilone  :  Quem  igitur  cum  gratia  noluit^  hunc  votuil 
tmn  aUiiuorum  querela.  Quem  jure,  quem  loco^  quem 
tempore  non  est  ausus^  hunc  injuriat  alieno  tempore, 
cum  periculo  capitis  non  dubilavit  occidere  ! 

U.  Prxterea  sccundum  Viclorinum  entbymematis 
est  aliera84  dcfinitio  ex  sola  proposiiione,  sieot  Jam 
dlctum  est,  qoxila  constat :  Si  tempestas  vitanda  est, 
non  esi  navigatio  requirenda.  '  Ex  sola  assumptione, 
■t  est  iliud  :  Sunt  autem  qui  mundum  dicunt  siiie  di<- 
nna  adndnistratione  discurrere. 

■  Ratiodnatio.  Eodem  modo  Gassiodorus.  Brevius  0 
Fortuoatianos  :  Ratiocinaiio  est  qua  aliquid  approba- 

RBS. 

^  Artigraplti.  Eadem  voce  utontur  Donatus  et  Ser- 
vims  ad  Artem  Donati.  Gonstatque  ex  D.  August., 
epist.  59,  bujusmodi  Grxcolaiiiias  voces  illa  asiate 
9>urpaias  essc ,  qtiamvis  Quintiliano  invisas.  lidem 
ab  Aogiistiao  et  Fortiinatiano  tcchnici  dicuntur. 

c  Enthgmematum  membra.  Fusius  bxc  isidorus 
foam  Porionatianus. 

^Qc.,  Pbilipp.  2  :  ^uortfm  exempta  imiteret  corum 
exiius  uon  pernorrescere. 

«  Qiiie  argumentata.  Ex  Ovet.  Gollcg.  Golb.  rellqui, 
fi«  argumenia. 

'  Ex  soia  assumptione.  Supplevimus  bic  quxdam 
cx  TarracoQeusibus  libris  et  Gasslodoro,auctore  Aut, 


assum- 
ptionis  conjuncta;  lertia  probaiione,  et  '*-  quaru  con- 
clusione. 

18.  Quinquepartltus  cst  qui  constai  ex  mcmbris 
quinque ,  id  est :  prima  proposilione,  secunda  cjus 
probaiionc,  tcrtia  assumptione ,  quaria  ejus  proba- 
tione,  quinta  conclusionc.  Ilunc  Giccro  iia  facit  in 
Arle  Rbctorica :  Si  deliberatio  et  demonslralio  genera 
sunt  causarum,  non  possunt  rectc  parles  alicujus  gene- 
ris  causo!  pulari;  eadem  enim  res,  alii  gcnus  ^  alii  pars 
esse  poleit :  eidcm  genus  et  pars  non  polest^  ct  cactcra, 
qoousqoc  syllogismi  hujus  mcmbra  claudantur. 
85  CAPUT  X. 
De  kge. 

l.LcxJ  cst  coiisiitutio  populi,  quam  majorcs 
netu  com  plebibus  sanxeront.  Nam  quod  rcx  aut 
impcralor  cdicit,  constiiutio  vel  edictum  vocatur. 
i' iustitulio  xquitaiis  duplex  est,  nunc  in  legibus, 
nonc  in  moribus.  liiter  legem  autem  et  mores  hoc 
intercst ,  quod  lcx  scripu  est ;  mos  vero  est  vetusiata 
probata  consuetudo,  slve,  lcx  non  scripu ;  nam  lex 
a  iegendo  vocata ,  quia  scripu  cst. 

2.  Mos  autem  loiiga  consuetudo  est  de  moribus  ^ 
tracu  Uiiluindcm.  Consoetodoantem  est  jus  quoddaiu 
moribus  institotnm,  quod  pro  lege  suscipitur  cuni 
deficitlex ;  nec  dilTert,  scriplura  an  ratione  consisut, 
quando  et  legem  ^  ratio  conimendai. 

o.  Porro  si  ratione  lex  constat ,  Icx  erit  omne  jam 
qood  ratione  coosiiierit,duDUxat  qood  religioni  con- 

s  Sequilur  epicherem.  Ex  lib.  i,  dc  Invcnt. 

^  Latior  ct  exsecutior  rhetoricusiyllogismus.  Sic  pnulo 
ante  epicherema  latiorem  syllogismum  dixit ,  latior 
exsecutio  volebat  A.  Augustinus  ex  Fortuiiatiano. 

^  Et  quarta  conclus»  Vox  quarta  ex  Goibicis  rcpo- 
sita  est. 

J  Cap.  X.  Lex  esl.  Lib.  v,  cap.  10,  ct  d.  i,  cap.  1 
Repetuntur  eadcm,  iib.  v,  cap.  5,  iO,  19,  et  seqq. 
Vid.  Grat.  d.  i. 

^  Jnstitutio  a^quii.  Omne  aotem  jus  legibus  et  mo- 
ribus  consiat ,  lib.  v ,  cap.  3,  etd.  1 ,  cap.  2. 

i  De  moribus  tracla  lanlumdem.  Sic  ovcL  I.  Tan-' 
iummodo  Grai. 

>»  Leoem  ratio  commcndat.  Tertul.,  lib.  de  Gorona 
milil. : Consuctudo  eiiamin  civilibvs  rebuspro  tege  susei* 
pitur ,  cum  deficit  lex.  Nec  differt  scriplura  an  ralion^ 
consistatf  quamlOf  et  legem  rutio  commendet^ 


131 


S.  ISIDORl  IIISPALENSIS  EPISGOPl 


13> 


gfH^ qaoddisciplins conveniat» quod salutl proQciit,  k «hiMMto ot  noinine sao  fecisso dicatur»  nt  est  fabiiU 
ViM^tiimevi  wm^k9(|o,  nttia  mcQaM»«w<5Hu««» 

4i  Qippl%«iUlwl«i»*WPWailiu  ^Uauid,  Vi^*r  fo^ 
tis  peiat  prsemium  i  m  v^U  Vt  sacr^rvm  ^irginuin 
nupiuis  nuUi  ^m  U^l ;  liV^  Vl^i^  H^  V^  ^^ 
fccerit  caplie  plecialur. 

5..  •  Facijs  supi  auteni  Ie|q4  M  Oftrum  mi^  ^ 
mana  coeri^lur  %udiicv%«  l^itaaiiQ  »K  iuler  iinprobot 
inApeeatia  ^  et  la  'ip$i|  iui^rolH^  (ormidato  «upptici^ 
rcrreoeiur  nocei|di  f»cuUa«.  Le{U  ^^^  praunio.  am 
podiia^  vita  pioderatu^rhumansi, 

6.  Eritauicm1exhoncsta,iusta,  possiblU&»  secunduni 
naturam  ^  gH  ^cuodum  CQn^ucUdinem  p^Ui^,  lo«# 
tempori<|ue  couv^oien^i  neccssaria»  umis,  manife«i% 
quoque,  ne  «liquid  l^r  ob^uriU^  « incaptionem 


de  «diilteria  Nttriift  tt  Yq«or'i»f  «eiidieiiMi  «iieiii 
tre«  i^M  &pQeios ;  inciidiNot  «iMd  bmm  mb  •«•• 
credatur,  nv  iKl^i^c^imiii  ^  Mite  litleptt  4  €§?•• 
dienies  i^(ri€a  ola|M4%iimu 

&  ImpQftsiiOla  qM  i  «  il  Clodiiii  lnidiie  Miioia 
icqeri^  ^t  iim  wmm  ^  » lli|Me«  a  Oi^iMiw 
es(;  %  N^m  «i  in«idi«9.  tqclt»  MMidit. 
fecii  ioiidiai»  ii  U«ic  di«lriNte  ki  < 
in%ta  ^  c^tisc^iirodeiil,  Oponakii  i 
6iaQrdmsr«,ut{Mlti 
tati,  m  i^Mik  Mm  wm  Imhftwlim  < 

$.  Elt  a<l  id  loMmiMimi  i»  anMontq  i 
ne  quid  aliud  significace  KteHniqni  iain  foierwHs 
iit  H  ^jrll  Jii»  «m  mifi«i«»  ied  mariiiaMMi  fcmhiim» 


contine^t,  nuUo  priviito  commyodn^t  l^  Vi^caipVPnfc  B  neo  «lecm^tinv  Oinibiii,  lid  lipiiMi  iiifiM»  il 


wmmm  ve 

CAPUT  XIII. 

i*  PHiM»Oimii  ^  iil  imn  iWMteiliiu»ii 
loqi  il  liHiA  ftigilii.  Gi/Mii  ii|  fMliMMi  i 
iifm¥m$tt^mmp§mBwa^9imwmwmit^m^clHh' 

t»  Sii  il  MiMil»  01  iMMiBlt  Vil  MbiiM 

inducimus,  persooam  imponentei  iil  qMi  i 
namrim  loqiiiMli,  qHQil  ei  I»  iN^rmdiii 
et  ii  QiilMBibM  fioqttOBiiMiMa  iiViiiMiw 
at  CAPUT  Xt¥. 

Hf  flfciMM'ff. 

i.  EtbopcBiam  viii  ilkM  lOiiMM  i»  fUB 


civium  \iUlii%i<^  QQOlcripti. 

CAPUT  XI. 
De  untenlia, 
t  Sentenij9  ^  dictvxn  unpenMuae,  vt ;  Qbm^ 
qmum  umicoi  veritai  o^imj^^^^'  Uuicsi  peiioni  bu^ 
rit  adjecia^  chria.erit,  ita :  Offendit  MhiU^  Aaam^mr 
non^m^  v^a  dicendo;  MettopkmA  protnfiryAt  $)t^tim 
MUhridati^  obsequendo, 

S.  Nam  inter  cbriam  et  sententi^m  liqo  ioterest^ 
quod  seiUentiasine  persona  profortur»  chriasioeper- 
scoa  nunquam  dieitur*  l}ude!«  si  ^eutpo^i^  pecsqoi 
adjiciatur^  at  (;brli ;  si  delrahatqr ,  Qt  sc^utenUa* 
CAPIJT  XII, 
De  ealatceve  et  anaoeeve, 
\.  Caiasceve  est  confiiMiili  propositae  rei,  ana-  C  pertoniM  iiWMli»ifi 
sc^vq  «tulAM  mtr^iii  wpiflii)  iils  revinoit  eBiM     iii.»ilJidii,fiiMUMislMlilim, 
non  (uiiwe,  m  mi  fni»  tnod  BetMB,  m  kmm, 
aui  dictnvi  pm  Sfopominr»  «i  li  «ui^  (ItimieriM  mb^ 
get  Mm*  «ul  liiiiiq  iinaiiiil, 

i.  InM  tVM  ii  Iteite  b%i  iBterest,  qiod  taMM 
qumm  «I  il«»  li^lml  diipmiUeiem  in  utrimqtti 
pactm,  MiMMk liMKmrii «  VMii  qttmliM  iiheratii 
vei  coarctatio  est ;  eitaii«v«  iiitiiB  el  iBMeiVi  |b 
hi&  rolMi  nMii  ViiiiiMiiei noB  ittnli  lod  pffoviriB 
PTt^fim»M%  liWmvtM  vMiiBlmN 

^  tkHmm  Prim  dUiiiQ  mIi  Io  isBMmBleai»  «I 
me^dlftittHK  iiiiitViMiPiiUi  W^iiM  wmt ;  qnod  inim^ 
nestum  est  et  quod  JBttliiii  ilom  iBboniitiim  iraelB» 
tur^  iM  in  ^iinkt  Vfk  iA  fw^tii«  1b  diiiis,  ui  ai  quii 


NaM  Mi  piiiin  piMQBi  Miilpiltti»  Midii ,  ihiBfM, 
temeraria  erit  oraliQ)  OttM  iHQiMi  jmmo  iiniliiiM% 
lexiii  qonveBW^  dibet  oMtiB}  jam  voMidiiMiiBtif, 
et  littis,  01  miiitii»  ei  iMferilMii,  iipiraiMi  ei  i 
llci|  01  pliiloioplH»  I  diien^  riliB  dttiMKli  mW 

%^  MiiM  ittiM  ioiiitur  gittdiQ  iiicMi , 
yu\nmm%  Uk  qno  giiOM  diiyoBii  iMi  iMil  i 
cogiunda  :  qttii  lH|NilBr»  M  npBd  qniM»  ei  di  qms, 
et  «bl»  M  qtto  tempore;  quhlegertt,  qaid  aclnnif 
sit,  ittlqttid  piti  po^iit,  li  bieceomttiti  neglMerit. 
CAPOT  XV. 
v€  jfinei"fiii  ^iNMlrofiMif • 

I.  GoBora  qttOMfiBttm  dtti  sbbI  ; 


indi^Wi  il  Qi»  l^liiMbMlil  inoliiitali  djiiisi  dkaH  IP  est  «nitum,  alterum  inOidlttro.  FiRftttm  A^pofbrslt 


tttr,velut  sialiqiiiipfametCatQnem  llliun  Censoriqni 
juventutei^  ad  neqt^Uam  ei  Ittxuriaot  coJtortatiin^ 
KVS  l^  fMii%  ttl  li  qttif  abboiiQii  aiiqttid  a  Mnep 

FoiKiiBiMi  SMM  li^M.  Bt  Attg.  epifl.  tl9, 

^  Vilamoderatur  Attmana.— Moder.itur  pa^sive  nt,  U 
XV,  d.  doNogol.  gMt.  PfttfioMloieptfrfanafttm,  et  actio 
form0w^t  H  cottdMMBlio  «•od^onif . 

« In  eaptionm  eontineat,  Paul.,  lib.  v.  Sentcnt.^cap^ 
33  » #fi  fiii  m  MpfioeMiiM^onHii  m  eamido  incid^t, 

Cap.  XIL  -^AKffredUmeo  Apfk.  Ex  PHn.  et  Sotip. 
meBdoie  libri  onBeo,  biflridiowiM. 

*  Cakucem  proderit,  Fost  haec  verba  addontur  ii^ 
(«otbiiis  aliqttoi ;  (/ifMdtt*  oiBMi  eonUitnamui^  ho" 
uemm^  umt  mmmik^  fomibihf  eomeManeum;  vet 


Gr%^».  Utiue  coum  di«iiw»  ubi  tm  <Mfk  B«f«QMi 
coniiQVMMa  Ml* 
2.  Inflnitom  quod  Graece  theM^  LiUao  )ir«po^*<q«r 

ex  dher$o  inhon^Mtum^  inufie.^  patfv»  fneriffmite^  imr 
postfbite^  contrarium,,,  Quae^  quia  neque.  saiiii  cuio 
superioribna  cohaerent,  neqtie.  sunt  io  veilu&liorlbtti 
libris,,  reclpieiicta  uoo.  (^utavimus^  liiM  qidbiMdapi 
probarentur. 

Cap.  Xtil.  ->-  '  Prosopop,  Vim  Ct  ciKopaHa  OM^ 
jores  vfs«  sunt  quam  ui  cum  flgurid  rcliquls.  liOQnu- 
inerand^  dfi^iuL;  proptorqa.  004  in  (ro^RUm^lDaAil 
posnic. 

Cap.XIV.  —  8  Div^rsg^  r^tiq  (CvMflU  lE*  6«ft 
Ov.  (i\si  oratio  dicinda^ 


ts 


^  'mm  ei  «U^ua  mim  «iiMifosiftiiila ,  M  esi ,  iiee  lo- 

SM»   Mft  lmiM»«^  te  «Mm  W^  «Ma    Miflia  Sttlil, 

k  oiide  qQ98i  pars  oias»  est  proposiiufti. 
GAraV  XVI. 
^^  slsMilioiML 

I.  Jiai  «ei»'Ni  ikeiiioDil««  Hlft  vil  epMtbil,  «I 
res ,  loctts ,  lempus  ,89  person»  «Myeniis  efts§iui, 
n^  imlMia  religiMii,  M  inweetttt^  eMiis,  ne  levfa 
gr«¥iiKMb  M  liMiYa  «pfiit,  u  n^kxA%  irisillitts  ml- 
scesnlar. 

9.  Uiine  Mieei  ei  fietspteii^  le«|tttoAMS.  Lsihie 
attt«iiitQ^I«r  <|«i  fttii^  lenim  w«  el  nainralia  per^ 
seqiiMiir,  nee  a  aevmene  nH}tt«  ettltu  prfssenils  lem- 
poris  AiaettepaU  Biiie  nmi  sil  saiis  videM  qttld  dlesi, 
nni  ii  qMiM*  iperle  el  Sttaviier  dieere)  ne  Id  qttl- 
demlnttipB,  f  niai  id  qnod  dicai  ei  fiMeiedieaK 
fum  IVII. 

De  trimodo  dicendi  genere. 

I.  Mcenia  attM  qtttqim  snluniisa  leiiteri  Incilala 
gwllii^  ininsi  mndiittin^  Heo  esi  enim  lllud  trl- 
nmiinm  ginan  diienii  :  linaulib  nsidhim,  gmndHe- 
quttiD.  CumenimmngnndiciflSttSigsandiierprorerendn 
rttttl;  env  Pttnsn»  anbiiHlnn}  enm  medieerii,  lemperaie. 

i.  Ham  b  pania  eattiis  nilul  fwnde^  nikil  sttUinM 
nmittflHn  0Hy  BBw  mni  ne  pitfesin  asere  leqiienttiMS* 
In  enttf  i|  nniem  aM|ttiiN> »  »M  dn  Dee,  ^l  liemlttttm 
salnie  referimtts»  plos  magniUeenli»  ct  fulgerli  eH 


ETyifOliOOIARUll  LIB.  II.  134 

ksbei  eertam,  nec  A  mere;  et  foctum  est  co)oPt  id  estt  ipeniLruin,  quod  in- 
teliecmm  sensui  praestat,  scd  a^dliuc  pepdet  oratio ; 
sicf^uederndeex  pturibus  membrisfit  periodus,id  eftf 
exlrema  senlentls  clausvjatita  :  veterem  judichrum 
morem  '  requiruni.  Periodus  autem  lonj^ior  esse  oon 
dcbet,  quam  ut  uno  icplrltu  proferaiur 
CAPUT  XH. 


3.  In  lemperalis  vero  cansis  nbi  nibli*i|^  tti  ignl, 

Imer  ttlromqtte  C 


est  moderate  diceodum;[.nid  eliqttan^vln  d»  avignli 

k  iimpttr  gmndtten  dt- 


ali^iU  lamlal  ^  ^ttpein««  gtamliier  ettm  ad  ee»« 
Tiiilintttti  nigilttimiittWi  pro\eenU  Utendn  lamen 
Yeirtaiin  fibrttii  giMrn  anHieimuia,  in  lemperam 

MiCumT  KviiL 

J^eelii^  icsMMi»  ei  psrMtt. 
I. Gomponitur  autem,  *  insiruiturqnnnmiiii eenti» 
tmtmtik^ikfmM^  6nmfia pariieiiia  esl sen- 
lento;  colon,  memhnvia)  p«iMttftft  fsaUunia  lel  ckw 
ctiitiii^  f\k  mim  n  iW^ggatfitte  verlMf  m  coautts, 
tx  commate  colon,  ex  colis  perindi^ 


Be  vitlh  Htterar^m,  et  v^rboruto^  et  senteniiarum  ca- 
vendii. 

f .  Pntlerea  poram  el  honestum  oratoris  eloquium 
carere  debet  omnibus  viiiis,  lam  In  Iftteris  quam  In 
verbis,  quam  eiiam  In  sentenliisr 

i.  In  iillerls,  ul  }ttHeliira  apls  el  eonvenicns  sll, 
et  sic  observaiidum,  iie  pra^cedeniie  verbi  extrema  vo- 
calis  i»  eamdem  vocalem  prtmam  Irieidat  verbl  se- 
B  qoeniis,  ut  feminm  Mgyptiw;  s  qnx»  slructura  luelior 
fit,  ai  eonsenanies  vocalibus  applieantur;  triuinque 
consonanllum,  qna»  in  se  incidentes  slrtdere  et  quasi 
rixari  videnlur ,  viianda  junclura  e&i,  id  est,  r,  ^,  x, 
ui :  Aft  ttudwrum ,  Aex  lerxes^  91  ^^  RomuH. 
Fugienda  est  et  cottsonani  m,  Hllsa  voealtbtts  :  nt, 
verum  enhn. 

CAPOT  XX. 
Be  funeturh  vertortm» 

t.  Itt  verbls  quoqne  eavenda  snni  vitfa,  ni  non 
iinpropria  verba  ponantor,  quam  Gra&ci  acyroto^^tm 
voeaat.  Amanda  est  ergo  proprietas,  slc  tamen,  nt 
alrqnando  propter  fauniititatem  sordfdl,  aut  spurcl 
vocabuli,  iranslatis  nominibussit  utcndum ;  non  tamQn 
longeaccftls,  sed  utTerisproxImaetcognata  vldeantur. 

f.  Fugienda  etlam  byperbaia  longiora,  qu»  fiert 
slne  sHorum  sensuum  conAisione  non  possunt.  Am- 
biguitas  quoque  et  vitium  illud  cavendum,  euin  qul- 
dHm,  )aelalfone  eleqnenlhD  dnctl,  quod  uiio  ani 
dnebtti  vepbis  sfgnlfieare  poierant,  interpositis  ina'* 
nlbui  veeibtts,  lengn  et  eireumftexa  ambage  conchi- 
dnnt,  qnod  vHhim  fiomioh^a  vocatur. 

5.  Ctti  conlmrKim  viilum  est ,  brevltatls  studio, 
eHam  neeessarfai  verba  ferarf.  Fugienda  snnt  quoqne 
sicnlla  IHlerfs  el  veri^ls,  quas  inier  prhna  grammatl- 
coTttm  slndln  eegnoseontnr,  tta  el  In  sentenllis  viiia. 

4.  Sunl  aulem  eaeophaton,  Uutologia,  ecMpsis, 
aeyroNigis,  macrologra,  perissologia,  pleonasmos,  et 
hli  shniiis.  At  contra  oraiionem  exlolHt  et  exornat 
eneigia,  lum  emphasls,  qnae  plus  quiddam  qnaro 


2.  Gomma  esl)viiMiM  faiiti»  ttl  pnln,  eisi  vereor^^  ]>  dixeril  inleltlgi  rncH,  nt  si  dieas,  ad  ghrlam  Scipionh 
judieetf  ccce  unum  commaci  ftpinr  ^  f^M  ottmmnt  aeeoHdei;  ei  Vivgllitts,  ^Mtfis Hm  Aipsf  per  funem.  Cnm 
ne  turpe  sil  pro  (ortiuimo  viro  diure  incijfientem  lir      enim  dicit/agii»^fltiHldi««gi%uggeri|.lluic  iontr^ria 


€kp.  HV.  -^  •  Ifeque  fneei  el  atiqua  certa  circumJii^ 
Al.,  Neque  (n  theti  ali^ua  eircunut.^  eodeUJL  S^O&i^ 

^  ffiNtfei^asi  part  eausm,  e.  p.  Gic.  I9  t^p^:  ltqqjtl4. 
propotilttn^  oart  vatt«n  ett. 

€a».  Xf  I.  ^  «/Vtfi  itf  auod  dicat  ^.  (ac^te  dicq^^ 
Rom.  Ihi^  :  Ntn  id  Mqd  iicat  et  (ecerit.  f .,  niM  id 
fuod  doeeat  feeerit.  Al :  Niti  id  qwid  dicat  et  fofiero 
dicitt.  Qqam  «irfi^ittram^  unui^  lu^tats^  li^era.,,  Kcicej^l- 


Cap.  XVIL  —  <  mhH  asfiur  t^  qgat,  SIc  9^  U,  a^ 
tales  sumi  cauiianim  ii^aus  yt^  ^eiu.Qnf U^Mvo  ^e- 
Bire. 

Cap.  XVIIL  —  e  intiruitur.  Protbesls  in  Goibica 


scripiura  frequens,  tnsf rntfni  pmilrttimr,  BeomitiHi 
frequens  apUsresi^  ^pawia  ff^  HiiiMnia,  Spaitnsit 
pro  Hitpalenti^  «rerin  pro  Atiforitt» 

'  Jf  orm  re^wtrnnt.  Eadem  verba  apud  Fab.  Nun* 
pro  rf^ttiiiMni.  i||ttiiooiaMi.ioi«ii|iiwd«nf,  vulgtt  iegi^ 
mua,  Quni  aiii  <mQi|tte  ri^uuFttni  ia  Ms.  iih.  iegissn  se 
affirmeut. 

Ca?-  Xl](.  -^  I  Qn«  slf iK^ttra.  AL,  tniiniflnia  ei 
nsiiau  protliesL 

Cap.  XX.  —  ^  ^liiiiiiduim  ««fgf^-  Sjo  Ced.  Rn« 
mwi» ;  no&^'  omnc^  alUtudinem  im9mi  tM^  %oA 
sive  iiiuis(tHts,  sive  iniftgiBiliini  poiiiui  iegas,  nniin 
probati  iicuirum  poiuit. 


155  S.  ISIDOUI  IIISPALENEIS  EPlSGOn  156 

Virtus  esl  verbls  minuere  qiiac  nalurasua  niagnasunt.  A  ticususus  est,  dicens;  Conira  tHolum  bcnwn^  eiamira 


CAP13T  XXI. 

De  figurlt  verborum  el  sententiarum, 

1.  Augelur  et  ornatur  oratio,  ciiam  liguris  verbo- 
rum  ac  scnteniiaruin.  92  I^^ini  quia  directa»  et  per- 
pclua  oraiio  faiigatlonem  atque  rasiidium  tam  diceudi 
quam  audiendi  creal,  flectenda  cst,  ct  in  alias  ver- 
sanda  furmas,  ut  et  diccntcm  rcGciat  ct  ornitlior  (ial, 
et  judicem  diverso  vullu  audituquc  dcfleclat.  E  qui- 
bus  plurimae  superius  a  Donalo  in  scbematibus  Arlis 
GraminaticA  annotatse  suni, 

2.  Unde  tanlum  ilbi  bic  interponi  oportuiti  quse  io 
pocmaiCy  aut  nunquani,  aut  difflculier  fluni,  in  ora- 
lione  aulem  libere. 

Anadiplosis  esi  congcminatio  verborum,  ut,  hic 
tamfn  vivii !  vivit!  imo  etiam  in  senaium  vcnit. 


5.  Glimaz  est  gradatio,  cum  ab  eo  verbo  quo  sen- 
sus  superior  terminalur  infcrior  incipii,  ac  dehinc 
quasi  per  gradus  dicendi  ordo  servatur,  ut  cst  iliud 
Africani :  Ex  innocentia  nascitur  dignitas^  ex  digailate 
bonor^  ex  honore  imperium^  ex  imperio  libertae. 

4.  Uanc  flguraro  nonnulli  catetmm  appelUint,  pro- 
pterea  quodallud  in  alio  quasi  nectiiur  nomine,  aiquc 
Ita  resplurcs  in  geminatione  verborum  irabuniur.  Fii 
autcm  boc  scbema  non  solum  in  singulis  verbis,  sed 
etiam  in  conteztione  vcrborum,  ut  apud  Gracchiim  : 
Pueritia  tua  adoleuentiiB  tute  inhonesiamentum  fuit^ 
adotescentia  Hnectuii  dedecoramenlum^  unectus  rei* 
pubticce  flagitiunu  « 

5.  Sic  ei  apud  Scipionem :  ^Viatque  ingratiis  coac- 
tus  cum  itlo  sponsionem  /ect,  facta  spon^one  ad  jadi-  G 
cem  adduxi ,  adductum  primo  ccelu  damn(u:i »  dttmna' 
tum  ex  voluntate  dimisi, 

C.  Antitbelay  qu»  Latine  contraposila  appcllanlur, 
quxdum  ex  advcrso  ponuntur  senicntia:  pulcbriludi- 
ncm  faciunt,  ct  in  ornamenlo  locutionis  deceutissima 
cxislunt,  ut,  Ciccro :  Ex  hac  parte  93  pudor  pugnat^ 
illinc  petulantia ;  hinc  pudieitia^  Ulic  stuprum ;  hine 
fideSf  illinc  fraudalio ;  /ititc  pietast  iHinc  sceius ;  hiuc 
constantia^  illinc  furor;hinc  hontslas^  illine  turpiludo; 
hinc  continenlia^  illinc  iibido  ;  liinc  denique  osquitas^ 
iemperanlia,  forliludOf  prudenliaf  virtutes  omnes  cum 
vitUs  onmbus  certant :  cum  iniquiiate  luxuria ;  ignavta 
cum  temeritate^  postremo  copia  cum  egestate^  bona 
ratio  cum  perdita^  mens  sana  cum  amentia;  bona  dent' 
que  spes  cum  omnium  rerum  desperatione  conlligit.  D 

7.  Ili^usmodi  locutionisorjiamcntoLiber  Ecolcsias- 

Cap.  XXI. — •*  Vf ,  aique  ingratiis  coactus. — Coactus 
ToO  ingratiis  interprelationcm  esse  quis  dubitct  ?  ergo 
exuungi  sine  fraude  poierai. 

» iiina,  et  bina»  LXX  3vo,  5uo,  ^v  xaTEvovrc  toG  evos*. 
£t  iu  quidam  vnlg.  edii.  libri.  Ms. :  duo,  duo^  unum 
contra  unum. 

,  «  Principum  dignilas^  etc.  Ex  oraiionc  pro  Ligario. 
•  d  Pro  inconsiderato  fortem^  pro  iUiberalidilig, — Pro 
confidente  fortem^  pro  illiberali  diligenlem  rei  famitia' 
risj  dixii  Ruiitius  citans  idem  exemplum  ex  Ilyperide. 
Eodem  utitur  Fabius,  lib.  ix,  cap.  3.  Alterum  autem 
paradiasloles  exemplum  apud  Ruiilinm  Fabius  synoc- 
ciosi  apUvil,cum  opposiix  flgnra;  videantur :  illa  cniin 
res  qiise  videntur  cxdem  disjungit ;  synoeciosis  cou- 
Ira  diversa  coiijungit. 


moriem  vita ;  sic  contra  pium  peecaior^  tt  ve  intuere 
in  omnia  opera  AlUsnmi^  ^  bina  et  binUf  unum  contra 
unum. 

8.  Synonymia  est  quolics  in  connexa  oratione  plu- 
ribus  verbis  unam  rem  signiflcamus  ,  ut  ait  Cieero : 
Nihil  agis^  mhil  moifrtx,  nihil  cogiias.  Itcm,  non  ftram^ 
non  patiar^  non  stitam. 

9.  Epanodos ,  quam  regressionem  nostri  vocani : 
«  Principum  dignitas  erat  pene  par ,  non  par  fortasst 
eorum  qui  seqnebantur, 

10.  Antapodosis ,  quoiies  roedla  primis  et  uliiinii 
convcniunt,  ut  :  Vestmm  hic  factum  reprehendiiHr^ 
patres  conscripli,  non  meum^  ac  putcherrimum  quidem 
factum ;  verum^  ut  ifixt,  non  meum ,  sed  vestrum. 

B  II.  raradiastole  est  quoties  id  quod  dicimus  inter- 
prctationc  discernimus,  cum  te  pro  astuto  sapientent 
appellas,  ^  pro  incoosiderato  fortem ,  pro  inliberaii 
dillgenlcm. 

12.  «  AntaDaclasis  est  qoae  eodcm  verbo  contra- 
rium  cxprimit  sensum. '  Querebatur  quidam  de  liliOy 
cum  mortem  suam  exspecuret,  94  respondenie :  Nom 
exspecto  :  Imo  peio^  inquit,  ut  exspectes. 

13.  Antimeubole  est  converslo  verboram  qus  or- 
dine  muuto  conirariam  ellicit  sensum :  Non  ut  edam 
vivo,  sed^  ut  xHuam  edo.  Et  illud :  Si  contul  Antomusp 
Bruius  Aotrti;  st  conservator  reipubUem  BrmuSf  hastu 
Antonius. 

14.  6  Exocbe :  *  Qms  eos  appeUanitt  Appius;  quia 
produaai?  Appius. 

15.  Nuoc  figuras  seDteniiamm  quas  operaapreiiimi 
est  cognosGcre  pcrsequamur. 

IG.  ^  Senteniia  est  dictum  impersonale,  iit :  Obse- 
quium  anucos ,  verttot  odjtim  parii.  iluic  si  persona 
fuerit  adjccU ,  cbria  crit,  iu :  Offendii  Achittes  AgU" 
memnonem  vera  dicendo.  Metrophanes  promeruii  gra^ 
tiam  Miihridatis,  obsequendo.  ^%m  inler  cbriam  ct 
sentenliam  hoc  Inlerest,  quod  scnientia  sine  persona 
proferiur,  cbria  sine  persona  nunquam  dicilur.  Uttdo 
si  scntentia^  persona  adjiciator,  iilcbria;  si  dctraba- 
lur,  fit  sentcntia. 

17.  Sententiarum  species  multae  sunt ;  aliac  euidi 
iudicativa^,  aiix  pronuntiaiiv»,  ui: 

Vade,  age ,  nate^  voca  uphyros,  et  labere  pennis» 
Alix  admiralivx,  ut : 
..,.  Tantee  ne  animis  ccetestibus  irce! 

18.  Alise  comparatif»,  ut: 

^  Antanaclasis.  Anaclasm  vocat  Rutiliiis,  nisi  mcn» 
dum  in  eo.  Quiniiiianus  speciem  cssc  dlcit  parono' 
masix. 

''  Querebatur  quidam.  Proculeium  appollant  liunf 
Fabius  ct  Ruiilius. 

8  Exoche  *  Quis  eosappetlavil.  Sidciur  boc  loce 
dcessc  tiiin  deflniiio  cxocbes  cuin  suo  exeinplo 
tuin  eiiam  allcrius  flgurx  nomen  cujus  exeinplnro  sitp 
qtiod  cMiloniana  afTcrlur.  Hanc  A.  Augusiinus  sym- 
uloccro  fuissc  aiebat ;  ulramque  c  Scrvio  et  Aqulla 
Roin.  supplere  noii  crii  difflcile. 

^  Sententia  est  dict.  imp.  Idem  sup.,  cap.  II  :  QmB 
ianien  ,  ne  non  intellecta,  Verba  iServii  ad  v.  :  I ,  sc* 
aucre  ItQlian^  wit.  M\x.  iv. 


m                                                 ETYIIOLOGfARUlI  LIB,  IL  138 

Si  tbuo^  ei  pereOf  qM  M  m  wneere  preeeuu  f        A    Qoonim  qoot  sunt  figune,  tot  el  in  proDtintiando 

Mix  sup^rlatiT»,  quae  cum  aliquo  motu  animi  et  in-  Yoces. 

ilignatione  promunlur :  28.  s  Sunt  et  amphidox»,  quarom  para  honoitt 

•••.  Quid  non  mortalia  peclaraeo§i$  est,  pars  isbonesta,  ul : 

Auri  saera  famee  ?  ....  Non  eet  tua  tuta  votuntae : 

«9.  Aliae  intcrrogativa,  ut :  ^^Sna  petis  Phaeton, 

evi  genui,  unde  domo?  paeemne  hue  ferth,  an  arma?  ^^-  Sunt,  et  aliae,'  ^  procaulepscs ,  cum  id  quod 

....  juvenei  qum  causa  tubegit  vobis  objici  poterat,  ante  priesumimus  ad  diluendumt 

Ipiotai  tentare  vias  ?  ut .  5,-  ^^^  vestrtm  ,  judicee^  aut  eorum  qui  adiunt 

20.  Aliae  rcsponsivae,  ut  Hline^  tsltnr.  Aliae  de-  forte  miratwr,  Soni,  el  aporiae,  dubitatio  simulantis 

precativae,  ot ,  ertpeme  hi$  im4ete  maii$.  Aliae  pro-  nescire  ae  quae  scit,  aut  quomodo  dicatur. 

missivaey  ut :  916  30.  ^  Ccenonesis  autem  dicttur  communicatio    « 

Paree  metu,  Cytherea,  maneni  immota  tumim  coas»""  ^^  iudiclbus,  aut  adversariis,  ut  si  dicas  : 

Fata  ft6f .  Vo$  contutOf  judice$i  aut^  vo$  advertarii^  quid  me  facere 

AliaecoDcessWae,  qaaecumimpulsloneprohibeanl.ut:  convenit,  aut  quid  vo$  facturi  pduetie. 

i,  eequere  ItaUam  venH$  pete  regna  per  undas;  95  g     51.  Paradoxon  cst,  cum  dlcimus  inopinatum  alK 

quae  tamen  ne  non  intellecta  sit  persnasio ,  permista  q«»<*  accidisse ,  ot  pro  Flacco  Cicero  :  Cuju$  taudie 

sunt  aliqua,  qu»  vetant  latenter,  ut,  ventis  per  undaf.  preedieator  e$u  debuerU ,  eju$  perieuU  deprecatorem 

Ail»  demonstrativae,  ut,  en ,  eece.  Aliae  optalivae,ut :  *•**  faeium. 

0  mhi  prmuriic  ref^  «•  Jupiur  mnot!  .  J*' Ep"rope,  Id  «t  pemisslo   eam  aliqn.  ipsb 

'^  judicibus,  aut  adversarlis  permittimus  aestimanda, 

«I .  Alue  •  derogativae,  ut,  nequaquam.  „^  j  ^^^^^  j„  Vaiiniom  :  Perfriea  frontem,  et  die  te 

Aliae.  qa«  cum  exclamatione  proferuntur,  ut :  ^gniorem  qui  prwtor  fieree  qnam  Catonem. 

^Qute  ftifor,  0  cfrw,  pacem  converiit  in  arma  ?  ^  p,„|^^.^  ^  oraiioHibertatis  et  fiduci»  plena : 

EtGicero:Oi^tiimmorfa/ei,t<6miim  gentium  $umu$  ?  k  Occ,.^t.  oceidi  non  Spurium  MeUum,  eic  Qua 

44.  Aliae  exhortativae ,  cum  ad  sententiam  provo-  ^^  ^^^^  utendum  cst,  ut  Gioero,  praemlsit  enim 

camus,  ui :  Aude^  hoepee^  eentemnere  ope$.  raUonem. 

23.  Allae  dehortativae,  cum  a  contrario  vitio  pec  ^  g^^p^,^ ^^ ^„„  sermonem  ex  aliena  persona 
catoque  rcdocimus.  SuDl  et  affirmativ»,  ut,  quidni ,  i„docimu«,  ui,  pro  C«lio  TulHus  facit  Applum  cae. 
V^VP^*  cum  cum  Ciodia  loquentem.  Eaergia  cst  rerum  gea- 

24.  Praeceptivae,  ut :  ^^^  ^^^  ^^^5,  gestarum  sub  ocolis  inductio,  de 
Nudue  ara,  $ere  nudu$,  •  habetn$  fngore  me$$e$.      C  ^^^  ^^^  .^^  ^^^ 

25.  Yetativae,  ut :  55^  i^Mctathesi»  est  quae  miitit  animos  judicum 
Neve  inter  vitee  eoryium  lere,  neve  fiageUa  in  rcs  praeteriUs,  aut  futuras,  faoc  modo  :  Revoeau 
Summa  peu.  menUe  ad  epectaeulum  expugnatcs  mieeree  eivitatie,  ei 

26.  Negativae,  nt,  non^  minime.  Sunt  et  mirativae,  uidcre  vo$  crediu  incendia,  ea^e$p  rapttiM,  dhreptio^ 
Ui  :  ^  Papee  !  vivere  non  licet,  et  fomieari  Hbet !  nes^  tiberorum  carporum  htjuriae,  eaptivitatu  matro* 

27.  Doleniis,  ut :  nortim,  truadationee  $enum.  In  futurum  autem  anli- 
Hn  mihi  quod  nuttie  amor  est  •  $anabiti$  herbis !  clpaiio  eorum  quae  dicturus  est  adversarius,  ut  Tuliias 

Flcotis. pro  Milone,  cum  mittit  animos  judicum  in  cum  rei« 

Similitudinia  sic  :  publicae  statum  qul  futurus  esset,  si,  occiso  Milone, 

<  Ut  quondam  Creta  fertur  tabyrinthue  in  tUta.  Glodius  vlverec 

Admonentig 56.  Aposiopesis  est  cum  id  quod  dlcturi  videba- 

Irridentia mur  silentio  interciplmus  : 

GcmenUs. ••  Quo$  ego,  $ed  motoe  prm$tat  componere  ftuctus. 

Exbortativae.....*  37.  »  Epanalepsis  est  digressio  :  Tutit  cator  'ma 

Consolaiivae ^  dicendi,  et  dignitae  rerum  pauio  longiue  quam  vole- 

Commlserantis bam^  $ed  redeo  ad  eau$am,\ 

•  AUm  derogaihm.  AL^  denegativae.  communicatioiiem  nominat. 

^  Qtiti  furor.  Petron.  in  Satyr.  :  1  Ca/vu<  in  Foltmimt.  ConsUI  a  Calvo  VaUoium  a*> 

Qoisfaror,  exclaroat,  pacem  convertit  in  krma  ?  cusatum  ;  Catulius : 

•  ITaMtf  frigore  me$$es.  Febrim  polius  ex  Serv.  et  Rl»  n««io  quem  modo  in  corona, 
Virgilii  ViU.  Sed  baec  vcrba  e  margine  inserU  vcria-  S"*'  ^'L™*''?^  VaUniaM 
s»eJudicidMit  Cbacon.  ^^  ^^^^  ^*™  explicassei. 

^  Pmpieivlvere  non /te.,etc.  Verba  sunt  Hieronymi  ^  Ocddt,  occid.  Ex  Milonian. 

m  e^sl.  ad  Rust.  4.  ^  Meiathesis.  Hypotyposin  Rufinianos  et  reliqin 

•  SmMftfia,  Bcdicabilia  apud  Ovid.  vocant.  P.  Nunneslus  recte  nominaum  $h  Isid.  Mo- 
'  Vt  quondam  Creta.  Ex  i£n.  v.  tatbesin  aiebat,  quod  per  eam  iraducutitur  judicum 
a  SuMt  et  amphidox.  Vld.  Aiig.  deRhetorM  cap.iO.  animi  ab  eo  quod  adest ,  ad  praeteritum ,  aut  coo- 

'^  Proeaudejfees.  Prolepain  Fabios,  et  praesumptio-  aequens. 

memvocat.  ">  EpanaiepM.  Clcero  reditum^  Quintllianus  oifwv^ 

^  CoBnotiasu.  Haoc  Ruflnianus  Anaccenosin  \  Fabioa  vocal. 

P^TROL.  LXXXII.  5 


139 


obl.tos  fiiiftse  nos  riogiinus. 

A^lauo  «ii  ewi  Ul  ^fmd  to  aiiiiMB  judkum 
quasi  deposueramus  opporiane  repoiciiMs. 

59.  ^iielofioesi  ea»  preponiMut  aliquid  ejusque 
causam  et  rationem  reddiiiios. 

40.  •  Characleramas  est  deseripcio  ngorae  allcujus 
eipresse,  ut : 

Omnim  Mercwrio  sitnilh^  votmquef  eoloremque^ 
Et  etiuei  fimw,  H  wmt/tfa  detar^  jwentm, 

41.  >»  CpiireehMMs,  eam  pinree  «eiistte  l^retiter 
#ipediioe  in  mMMi  Iocms  eoacertei,  ei  cum  qoedem 
reaikiaiieDe  deearrit»  M  Gleero  ;  BmpuHkom^  Qri* 
tiu$f  tiliiMfii!  eoiaiMes  9Mfiwii|  ^eiNii  fotttiMif  cen- 
\uget^  Uberoique  wmroij  eie« 


:^.  IMDOIU  HISPAUBNSIS  EPfSGOPl  «40 

aile  ej«  rel  i|eam  A     48.  Pevsfs,  id  M  soflloiqatuiil,  cum  a  j  Inte.  rogaia 
ipsf  nobis  respondemtf^. 

49.  •  Synchoresis  esl  cum  difrerimus  aliquid  pe*- 
tCDtes,  ul  alidd  interfm  nos  permiiiaat  dicere. 

CAPUT  XXIL 
De  dialecUca. 

i.  <  Dialectiea  csl  disdplina  s  ad  diftcernendne 
rerum  causas  inventa.  Ipsa  est  pbflosophias  species, 
^nae  legica  Aletlur,  Id  est,  raHofialls,  deflniendi» 
qiicreadi,  el  4issevendi  potens.  Docei  enim  hi  plv- 
ribus  getieribus  quxsiionum  quemadmodtam  dispa* 
t  jndo  vem  ei  fslse  di|udieentair« 

2.  Hanc  quidem  primi  phiiosophi  ^  in  snls  dictiombus 
iMibueruai,  non  lansen  nd  ariisredegere  perkien. '  Poei 


4S.  Iiooia  esl  cm  per  siiMlatlefiem  diversum  »  ^  Arisioteles  od  reguias 


fnom  dkii  loleHigi  eopit.  FH  ameiii,  ant  com  leo* 
damue  enos  ^aeas  tiioperare  vehNnue»  aul  tilupefa- 
nius  quem  laudare  volumus.  Ulriusque  eitefflpHim 
erii  ai  dleas  :  Ametfarsas  reipMum  Gafflinmni  keeiem 
reipabkiet  SetpfOMm^ 

45.  •  Diasynnee  ea  cmm^gM  §«il  feilm  mnniil, 
aut  minima  eitellit. 

44.  fiptoMfieesi  fMiee  !■  eodeas  senea  diatios  tm- 
aseramar :  M  fdHdeMS  pepeMtf  Cuflm  amUkke  fideik 
eiisiedfMtfCas  4eae  Mifffcaa  tiiii  faHf  Qaeado  imo^ 
evl  accu$avit  aliquem^  aut  verberavil^  aut  prodldtif 

4iS.  Kpaagalia  est  pfemissi»  qoajurfieeni  altentnm 
hdmetef  peliieenM  notf  an<|va  megmi  aoi  mifihne 
didnrss^ 


ifujns  decthoa 
aq^umenta  perduiil,  et  i  diatesikaai  nimevpavit  pra 
eo  quod  iu  ea  de  diclis  dispataiar ;  nam  Uaivl»  dictia 
diciiur.  9B  ^^  aulem  post  sheior ieam  dieeipiinaai 
dialectica  sequiiuri  quia  in  mullis  ulri<|ue  eommuuia 
eiistunt. 

CAPut  xxmt. 

te  difereniia  dialeclieee  et  rhelortcm  artu. 

I.  Dialeciicam  vero  et  rhetoricam  Vorro  i^  ia  i« 
Disciplioarum  libris  tali  siinilitodiae  deflnivii :  0ie- 
lectica  et  rhetorica  ett  ^  quod  in  matm  kenumt  po^oe 
attrictuM^  et  palma  diitetuOf  iUa  verba  eoturakenif  kta 


1.  Diaiectica  siquidemad  disserendas  res  acutior;' 
rhetorica  ad  illa  quas  nititur  docenda  facondior.  Uie 
46.  rrom^epttlt  esi  cnns  iamtatliimi  M  peltent,  d  ad  scbolas  ncnnunquam  venit,  ista  jugiter  proeedil 


et  sermo  Angitur.  9S  Cicero  io  CtfHiatfm  r  Eumm, 
sf  awevti  ifaffie  mee,  qum  wM  wim  mett  mt^to  ett  eka" 
im^  lefuerem^  dieem^  eie. 

47.  «  Paraikeeis  esi  eom  qotsf  depttlml»  tHqafd 
imperfectanB  apad  itaioftaa  Jodieam  repetitaM 
loppoffianum  ffasrti^ 


^  Ckaxacter\imui.  Vid.  RuiiiiuSi  apud  quem  mea* 
dose  chreiteriimvi. 

^  Epitroehmmtti  eum  ptmret  eem.  Doos  flgaras  vi* 
detor  confuadere»  epiirechaBmam  ei  syHoikrcBsmom* 
Nam  coacervare  plures  sensus  coininuiie  epitro- 
chasmo  cum  synathroesmo ;  cuin  quaJani  fesliiiatione 
decorrere,  epttreclias*!  potiusest.  Kiemptom  ex  iii 
Catilinaria  magis  est  synathtrcBsaii;  aon  eaim  vila« 
bona.  rortunae,  conjuges,  liberi  plurtmum  iiiter  se 
distantia,  quod  erat  epitrochasmi  forlas  e  propriuni. 
YoUiiit  namqee  Aqitila  ei  flomeniiis  eose  froXvdti* 
etdrob  Krgo  eam  in  veterilMis  BdiiioRibns  epitro- 


chasmus  sit,  liirisinus,  iinirismus  et  syntrismus  in  n  argumenta  perduxit 


iu  forom.  Illa  reqnirit  rarissimos  stndiosos»  iMse»  fre<» 
qnenter  et  popolos. 

5.  SolenC  Sutem  phifosoplti  anteqoam  ad  isagogea 
veniant  exponeiidomv  deQnitionem  philosophis  ostea- 
dere,  qiio  facillus  ea  qu»  adeam  pertinenl  demon- 
strentor. 

tide  Qoiatiliaaa,  In  Mosicie,  inter  figuras  rimtorieas 
numerari. 

Cap.  XXII.—'  Iloc  iniaom  tertii  libri  in  Tarrac.  Cod. 

s  Ad  ditcernendai  rerum  c,  Al.,  ed  i^ff ierfn(/ai.  Sed 
discevnendes  iegeadma  osiendani  verhe  seqoemia  : 
Docet  quemadmodum  diiputando  vera  et  falea  dijU'* 
diceniur* 

^  lu  iuit  dictionibui^  id  esl,  dlipKlalfom'6Hi. 

i  Poit  hoi  Aritt.  Cassiodor. :  Qua  faidm  veteree 
iunt  uii  pturimum,  tamen  ad  artii  noa  redegere  nor^ 
mam.  Primm  fere  Ariitetelei  eorum  quidem  qui  ui  ali' 
quo  iunt  preUo  ad  regulai  quaidam  hujui  ditciplinm 


niaiiuscriptts,  utramque  (iguram  ab  Isidoro  deflni- 
tain  puiamns,  non  admod^im  dijsiasilihss  verbi«, 
aaile  aalas  deiiiilianees«  ttieriee  eaemplam,  mries- 
que  tantuni  nouiina  librarionim  inseiiia  reliqiierit. 
Qiioiiiodo  peccatum  ab  iisdem  paolo  oatelulvertit  A. 
Augustiiius  in  exoche  ei  svmplece»  Vid.  Ruiil., 
Aquil.,  et  Fab.  lib.  vuk  Vakaoiat  Atkrmmot  lecit 
(Ciedo)  ex  iifrtfniot. 

c  Dtufyrmee.  Goius  exempla  plura  apiid  A^iiam 
et  Rulinkin. 

<t  PeraiAests.  Cui  ApKlesis  (de  qaa  peulo  aale) 
respondct. 

«  Stfncfcorefjf  Discessimus  aliqiiantulum  a  iibrie, 
nam  ia  Excnsit  tnmsiref»  iii  Maousc.  fjfnereeie,  qoia 
inveuimus  ayrfx^pvtrctf  id  est  permifsione/ii,  ab  Arie« 


i  Et  dialecticam  nuncupavit.  Non  ille  qnidem  totam 
artem,  sed  eaiu  solam  iiartein  quae  protiabilter  dis- 
serit,  ut  observatum  est  ab  antiquis  PeripalheiiciSi 
Alex»mf.,  Boaslh.  ei  altis. 

Cap.  XXIII.  —  1"  la  tx  Dieeipl.  tib.  Leffliar  lolom 
boecap^  apod  Gtesiod.;  sed  mrobi^e  Iraefidnm  none 
advertit  A.  Aug. ;  ciuri  namque  tli  Afellio,  Acreaea 
H  Non.  Varrimis  lertium,  qoiniom  et  SMSuvvm  pis- 
ci|»liuaruin  lib.,  quamvis  novem  diioipHnaeum  Hbria 
ferri  qtioque  poasit,  sl  aevem  aea  e^  dieriflNnay  sed 
ad  libros  referatiir. 

1  Oiied  iii  oMNa  kom.  puga.  Id  mallaaale  Vsmnem 
Zeoo  Sioicus  dixerti,  nt  relert  non  oaa  ia  laeaCioero. 

m  Frequenter  et  vovuloi.  —  Freauentee  eipspaies^ 


iM 


CAPUT  \m. 

De  defiwtione  philosopkiw. 

i.Ptttosophia  e»i  rerum  hudianarum  divinarumque 
iognifio,  cumslodio  benevive&di  conjunela.  n.Tcdtta- 
bus  ex  rebus  eonslare  videlur,  *  scieniia  ei  opnatione. 

2.  Seienlia  est  cum  res  aliqua  certa  ratione  per* 
eipitur;  opinatlo  iutem  cum  adbuc  inceria  res  laiet» 
et  iiulla  ratione  ftrmst  tidetur,  trf  puta,  sol  utrumne 
Untusc|oaft(as  videfur,  intmajorsit  quamouinfs  terra; 
100  'ic"*!  ^^^^  gfobosa  sii,  an  eoncava;  et  aieli» 
iitniinne  adbaereaai  ecelo,  dn  per  aerem  fibero  curos 
feraotiir;  eoelom  fpsom,  qoa  magnitttdiiie,  quave  ma- 
teria  cOnstit,  ocram  quietam  sit  et  immobiIe,an  incre- 
dibilfede^uteTofvatnr;  quaniasft  lerr»  cnissitudo» 
aat  quibos  fundamentis  librata,  etsuspensa  pei  maneat. 


ET¥M0L0G1ARUM  UB.  0. 

A     9.  lloaa  aliqin  dodoffMi  fMmflhim 


m 


pariibua  awa  iia  deftoienMil :  Fltl§$9§pkm  em 
rum  humamrumque  rmm,  in  fMMfwn  kmtbn  pme^ 
hiU  estf  probubilU  eeUiUim*  Mior :  PkUeetpkiii  $$i  m 
ttrtium^  et  dieciptma  dUeipHnmums  Kmrw» ;  PkUuo^ 
pkia  ett  meditalio  n^ritt,  quod  wtagie  tommk  Ckri^ 
Hianu^  qui,  ueeuU  amkitiouo  toUaka^  ooaporHtAom 
diuipliaakUi^  simUitu^  fmiurm  paonm  viMMf. 

10.  Alii  dofiuieriMil  fkiHooopUim  raiioaMi  n  doabv 
Gonsiatero  panibusi  qinnai  prior  iaopeetifv  eal»  se- 
cimdaacloaiifti  los|Meiifa  dl^Mliar  In  naimden,  d». 
oifinaleiii  et  diviMilani.  E^Mriiwlis  dividilMr  i»  fw- 
tuor  parles,  in  i 
ei  asiroiioiniafli« 

il.  Aciuaiio  dividiUit  ia 


S.Ipsa«,mefflttom«nL«fnelnlerpre.aium.«m<H  j^^Jj^^         ^^^^  ^  .^pSi-rtl* 


«  eaque  eof  pore«i»  nem»  aoli 
qioniaw  siiperpodittiilof  olMi 

i%.  Naioraiii  dieiiur,  ulii  miiim^osivo  rei  i 

; '  ^pdo  nilul  eoolra  nataMr  gsrtiMir  ift 
inoaw|oodnao  iii  fmSkm  djpMaiir  ^ikw  i 
Creatoro  diiiiima  osi,  oW  fene  eaai  ^tsaiaii  M 
ali^d  fliiracaliuB  profOBire  l 

i5«  IHviBalia  dieiCiiry  ^iiaaAi  am  i 
rani  Dei^  aai  spirlules  oreaiarai  es  ilifiM  ^rle  pNN 
findissim  qnaliiaia  disseriaua» 

10214.  DoclriiialisdicitufseteotiafiMiahitiiaiat 
coDsiderat  «iiiaaiilalefla.  ▲baCrada  omm  qeaaiifas  di« 
ciiur  quaiD,  iatellecia  a  naiefiaseparaiicei^  fel  albaliia 


oofim  sapiintiam  dicunl.  Pliitosopbix  sp^ies  tripcrtita 
e&t :  iina  liaturafis.  Qu»  Grsce  phytka  appellatur,  la 
qua  de  naturae  ifiqoisitione  dicseritur;  altera  inoralis, 
qiix  Gr£ce  ethick  dfcitur,  io  qua  de  moribus  agiiur ; 
fertia  ratioftstfs,  qif»  6rxc6  vocabulo  logiea  appel- 
taior,  ih  qtfa  dlsfftifatiff  quemadmodom  fo  rerum 
eausis,  TOt  Vfti6  morlbos  terttss  ipsa  quttraiur. 

4. 1«  pfijrsira  ffitifr  caiHai|fr3^endi ;  10  ef liica  ordo 
YiTeodi ;  in  logiet  railo  inteilfgeffdi  tefsttiir.  Pbysi- 
tam  tpod  Grmeoo  priftius  |i«rs^Dtatif8  eit  Thdiles 
Hiiesies,  rtras  et  sepiem  Hlis  sapleolibtii.  IHc  eiitfli 
tme  afioi  eifill  esosas  aCqne  vlm  rertai  natiralittiiy, 
«  eenieiipiaia  radone,  su8|M^xit,  qttatt  ^oscfriedoMi 

nMo  ia  qoaitfer  defiflicNHies  disCrilmH,  id  est,  «rt-  ^ -» — ' -^ ^  —  — — 

^.  G  acddentiims» ul  esl  par,  impar^  vei  aiia  IwjaiceoMdi^ 

i»soIa  ratiociiiaiione  traGlan»ia»(;u)iH  apeeiei  mniI 

quatttor,  ariibmetieay  feomeuia^  1 

15.  Ariiiimetica  eai  diaeipliaa  qeaDiiiaiia  1 
bilissecuDdam  se*  Geomelria  esl  diiei|^'ii»  1 
diiiisimmobiiiseC  fir  marnm>  Misrtca  iii  diseipliiti  fMcT 
de  numeris  loquiidr  qiai  ad  aliquid  asMC  hii  qai  mom^ 
niuDlor  ia  soais.  ▲acroeewhi  est  disei^a  qin»  car' 
•us  coelestium  aideryiBqae  iiiMraseeaieaiplitw  «nM 
nes»  01  b;ibiittdines  aioiiarttin  iiroa  se  el  ciica  Mrrini 
indsgabiii  ralione  percttriiu 

16.  Porro  acittalisdicilur  qiusrei  prepeaitaaefira- 
tionibus  suis  eiplical,  cu|ui  parlea  suaa  Cres» 
iis,  dispensativa  ei  ciiiiis.  Moralia  diciliir^  pir  < 
▼iveiidi  uios  iM>Desuiiappetiittr  ei  iMiiiia  ad  Yiri»* 


Uf  BSMieaiB  ot  aiironeiniaflf* 
I  Bsvraiee  pfMHMi  09  eorr^j^Mooi  cewpw* 
I  morei  institeri,  atqee  omne  imtfitfm  i^ 
ad  liene  vifcndi  dftpeiacieiiew  poiilixif » dKrideffs  eeef 
iii  quMoer  flriaiii  ialaift«  id  esC,  predeiililim,  josii- 
liaai.-lMtiinditteNi  ec  lemperanCliai. 
i.  Predeaiia  eai  in  rebni,  qna  discemnnior  a  konio 
.  Feriiinde,  qna  adrefsa  mqnanlHnter  loierantur* 
Aia,  qna  itbMo,  coacopisceBliaqne  rerom 
freuaiur.  Justitia,  qua  recte  indicando  ana  eeiqni 
diiSfibnnnlttr. 

7.  i4>gicata,  qux  raUonalie  vocaiur,  Pialo  aubjnn- 
ail,  per  quam»  disciwais  rerum  morumque  causis,  viin 
camm  rationabililer  perscrntalus  esl,  dividens  eam  in 
diaieciicam  el  rbeioricanu  Dlcta  autem  iopca,  l%\ 
id  eoi  lalionaiis,  liyoQ  enim  apnd  Gr»cos,  ei  srrmo*  D  t^m  tendeolia  pracparaiilor.  Dispeasaliva  dieilttr^ 


neai  stgnifical,  et  raiionenu 

8.  in  iiis  qoippe  Irkbos  generibus  pliiiosophia  eliaai 
eiuqnia  diViia  consisUittU  Nam,  aulde  aaiura  disfNi- 
lare  soleoi^  ol  in  Genesi  ei  Ecciesiasie ;  aui  de  laori* 
bnsy  ul  in Proverbiis ci  in omnibttssparsittlibrisi  au4 
de  logica,  <  pro  qua  nosui  ibeoricam  sibi  vindiiant,  aS 
ia  Ganlico  canticorum  el  Evangeiiis. 

Cap.  XXIV.  a  Scienltael  opln,  £x  Laci.,  lib.  iir,  cap.  3. 
^  Sam  Grtpci  ^ tXov  amorem.  Forle,  amaiorem. 
«  ConUmpkia  raHone  r.  —  Coniemphtus  volebal 
A-  Aog. 
^  Pro  qua  vostri  theoricam.  Ex  llieroff.  epfit  atf 
'   hm  tmtm,  vel  et  Orig.,  Aroihfl.  f  ln  Cant. 
Eaqm...  mmoiiohtmmodo.  Ex  ead«  Offg.  bom. 


domesUcarum  rerum  sapieiiler  ordodispott'iittr«G^iiia 

diciiur  per  qqfua  teiins  civiiiCis  ttiiiilaa  adminiiiiacnr* 

GAPUT  U¥. 

Sh  isagoqis  Porpkfhi. 

1.  Post  pbilosepiiiC  ddiniiiniirt^  in  quibus  gene-- 

raliter  omnia  ceniineiKnr,  OMne  isa^ogas  Porpbyrii 

enpedflinMia»  isegiiga  qnippe  Grsade,  UMitta  iatm* 


'  Qttta  nihil  contra  naturam  goojaraOm  in  oita» 
(Jffg.,  lioin.  cit^.  in  CaiiU:  Saturalis  didiwr  uMumuo* 
cttjusque  naiura  disculituTy  quia  ntkil  eootra  nomrom 
generalur  in  vita^  sed  unumquodque  ti»  usikus  deputO" 
tar  m  quos  a  creatore  producium  esuDnm  vuciiconire 
italuram  absuntamss.  iibris,  pro  quibus  ceefvfMin  io* 
f^ftur  in  Cicusis,  et  apuif  Cassiodor* 


143  S.  ISIDORI  HISPALENSIS  EPISCOPl  Ul 

«Hicii>  dkiiur,  eorum  BGilieel  qoi  philosophiam  inci-  A  praniicamenia  dicuniur,  quibus  per  vwths  siguilica- 
l^iiinC,  eoutinens  in  se  demonstrationem  primaruin 


Mionam,  de  qualibet  re  qnid  sit,  suaque  certa  ac 
•ubstnniisli  deftnitione  deelaratur. 

2.  Nam  posito  primo  genere,  deinde  species,  et  alia 
4|ua^  vicina  esse  possont  subjungimus,  ac  discretls 
comniunionibus  separamos,  tandiu  interponentes  dlf- 
/ereniias,  qoousqne  ad  proprlum  ejiis  de  quo  qnaerimus 
signa  la  ejas  expressione  perveniamus,  ut  piiU:Homoesf 
mnimal  rationalej  mortale^  terrenum^  bipes^  riivs  capax, 

o.Genus  auimal  cum  dictum  est,  subsiantia  bomi- 
Bis  declaraia  est.  103  ^^^  ^nim  ^^  boroinem  genus 
«Dimal,  sed  quia  late  patebat,  adjecta  est  species,  ter- 
reoumy  ei  jam  eiclosom  est  id  quod  aoi  aetbereum, 
aot  bumidum.  Differentia  rero,  ot  6tpes,  qu«  propter 


tioiies  onmis  serroo  cnnclusus  est. 

2.  Instrumeiita  categorlarum  sunttria,  id  eat,  prima 
afcquivoca,  secunda  univoca,  tertia  denominativa. 
^quivoca  sunt ,  quando  muliarum  rerum  nomen 
unum  esl,  sed  non  eadem  deGniiio,  ul  leo.  Nam  quan- 
lum  ad  noinen  pertinet,  et  verus»  et  picius,  et  coe* 
iesii»  leo  diciiur.  Quantum  ad  definilionem  periinet, 
aliter  verus  definilur,  aliier  pictas«  et  aliier  ccelestis. 

3.  Univoca  sunt,  quando  doarum  aut  plurium  rerum 
unum  nomen  est,et  definltio,  ut  vesiii;  nam^etc  btrrus» 
et  tuiiica  nomen  vesiis  possunt  accipere  et  ejua  defi« 
nitionem.  Ergo  boc  univocum  in  generibus  esse  intel- 
ligilur,  quia  el  nomen,  et  defioitioiiem  dai  lormis  suis. 

4.  Denomiiiaiiva  dicuntur,  quaecuoque  ab  aliquo 


nnimalia  poaita  est  qo«  multis  pedibus  innitontur.  B  ^^^^  diflerenti»  casu  secunduffi  nomeo  babeotappel- 


Item  ralimuUef  propler  illa  qu«  ratione  egenl ;  martale 
^utcro  propter  id  quod  angelus  oon  eat. 
,  4;  Postea  diacretis  atque  seclosia  oommunionibus 
adjecium  est  proprium  in  parte  postrema,  est  enim 
aoluffi  boroinia  quod  ridet ;  sic  perfecta  est  omnis  ex 
patte  defioitio  ad  hominem  declarandum.  Cojus  disci- 
plins  definitionem  plenam  ezistlmanint  Aristotelea 
et  Tulliu^  ez  geoere  et  differeniiia  consiaiere. 

5.  Qoidam  poatea  pleniores  in  dooendo  ejus  perfe* 
«lam  aobsuniialem  deflnitionem  in  quinque  parilbua, 
?elQt  in  membris  auis  ditiserunt.  Quarum  prima  est 
de  genere,  secunda  de  specie,  teriia  de  differeniia, 
f  oarta  de  proprio,  quinta  de  accidente. 

6.  Genus,  ni  onimaL  Est  enim  vocabolom  generale 


laiionera,  ut  a  boniiaie  bonui^  a  malitia  mainj. 

5.  ^  Categoriarom  auteoi  specles  deeero  sunt, 
idest,  substantia,  quanliias,  qualitas,  relatio»  aitoSy 
locus,  tempus,  babitus,  agere  et  pati. 

6.  Subsuniia,  quae  proprie  et  principaliter  dici- 
tur,  esi  quae  neque  de  subjecto  praedicatur,  neque  in 
subjecto  est,  ut  aliqmi  homo^  aliqm  equoi.  Secundae 
auiem  subsiantiae  dicuntur,  in  quibua  apedebos  ^illaa 
quae  principaliter  subsuntiae  primo  dictae  auni  inaunl 
aique  clauduntur,  ut  in  boraine  Cicero. 

7.  Quantiias  est  mensura  per  quam  aliqoid  vel  mah 
gnom  vel  minus  osienditur,  ut  longui,  brmne.  Qualitaa 
est,  ut  qualis  sil  oraUtr,  105  aut  nufaaia,  nigert  aul 
camrtdiif.  Relatio  eat  quje  referior  ad  aiiquid.  Com 


ec  eommune  omnium  animam  babentium.  Species,  ut  G  ^n>u)  dicitur  /Utnf » demonalratory  et  paKr.  Uaec  rela«* 


komo,  Eal  enim  specialius,  qua  separator  a  caeteria 
inimantibos.  Differentia,  ut  ralionaU,  mortale.  Hia 
enkn  dooboa  dilfert  homo  a  caeteris. 
:  7«  Com  enim  dicitur  raiionate,  diseemilur  ab  irra- 
tlonabiliboa  motia»  qu»  non  babent  rationem.  Cum 
lNorla/«,  dlscernitorabangelis,  qui  nesciunt  morlem. 
Propriom,  ot  rt«t#t7e.  Homo  est  enim,  qoi  ridet,  et 
lioc  pneter  faominem  nullios  animalis  est.  AccidenSy 
ot  eolor  in  corpore,  doetrina  In  animo. 

8«  Bme  enfm  temporom  varietateet  accidont  et  mu- 
tantor ;  et  est  ex  omnibus  hia  quinque  partibus  ora- 
tio  plenae  aententiae,  ita  :  Homo  eit  animal  rationale, 
morfol^y  Hst6r/e,  boni  malique  capax ;  sic  etiam  in 
omni  oratione  subsiaiuiali  tandiu  interponere  debe- 
mus  speefea  etdifferentiaa,  quandlu,  seclusis  omnibus  D 
qoae  boc  idem  possont  esse,  ad  id  perveniaior,  ot 
proprietas  jam  ceru  teneatur. 
-  9.  Isagogas  autem  ex  Graeco  in  Latfnom  transtolU 
«  Victorinus  orator,  commentumqoe  ejos  qotnqoe  11- 
bris  Bocetbius  edidit« 

104  GAPUT  IXVl. 
^  De  ealegoriii  Ariitoteiii* 

i.  Sequuntur  Ariatotelis  ealegoriae»  qaae  Latino 

Cap.  XXT.  —  •  Tramtulit  Victonn.  BooBt.,  Dia- 
log,  I :  Hogo  ut  miki  explices  id  quod  Victorinui  orator 
iuiiemporii  fere  doctiisimus  a  Porpkyrio  per  icoray&i- 
yih»,  id  eit  per  ititroductionem  in  Ariitotelis  caiegorioi 
[dicitur  tranituliiie. 

Caf.  XXVI.  —  *  Pleraq^ie  ex  Arist.  calegoriia 


tiva  simol  incipiunt;  nam  servus  ei  dorainua  ono  lem* 
pore  eiordiuB  nominis  aumont,  nec  aliquando  inve- 
Biiur  dominua  prior  aervo,  nec  senrua  domino.  Alio* 
rura  enim  alieri  prmease  uon  polesi. 

8.  Porro  sitos  a  poiitione  dictoa,  oi  qois,  aot  sie/, 
aiit  iedeat,  aui  jaceat.  Locus  esi  obi  sir,  m  foro,  m 
platea.  Loci  aotem  motos  babet  sez  partes,  dezteram 
et  sinislram,  anie  et  retro»  sursum  atqoe  deorauro. 
Partea  qooqoe  istae  sez  duo  babent,  longe  ei  prope, 
Tempus,  ui,  kodie^  keri. 

9.  Habitus  ab  babendo  aliquid  dictus,  oi  habere 
identiam  in  mente^  virtuiem  m  corpore ;  circa  corptis, 
vestimentom  ei  caetera  quae  ad  babendi  modum  de^ 
signato  a  docioribus  numero  comprebenduntur. 

10.  Jam  vero  agere,  et  pati  ab  agentfs  et  patientis 
signiGcatione  consisiunt.  Nam  scribo  vocis  acCuin  ha- 
bel,  quoniam  iacientis  rem  indicat.  Scribor  pslientis 
eat,  quoniam  pati  se  oaieodit.  I»  bis  enim  novem  ge<> 
neribus,  quoruro  ezempii  gratia  quaedam  posita  suni, 
vel  in  ipso  substaniiae  geiiere,  quod  est  oOvta,  innu* 
merabilia  reperiuntur ;  nam  et  ea  quas  iniellectu  capi« 
mus,  ea  ad  alierum  borum  decem  praedicamentonim 
sermone  vulgamus. 

Bocet.  interp. 

«  Nam  birrui,  et  tunic.  Idem  Capella,  quod  autoni 
veslis  genus  birruSy  vid.  lib.  zix,  cap.  S4,  et  iii  Cas* 
sian.  annot. 

^  Categoriar.  ipedei.  Cassiod.  ;  Qukdquid  loquimur. 
aut  cogitamuif  in  aliqua  kor.  ipede  innenUur. 


145  ETYMOLOGIARDII  UB.  IL  1M 

II. Plena  eoim  senleniia  de  his  iu  esi :  Auguittnui  A  de  vcrbo,  de  oratlon^  de  enuntialione»  de  afflrma- 

tloDe,  de  negaUone,decontradi€tione. 
5. 107  Nomen  esi  tox  signiflcatita  seeandum  pla- 


magnus  oraior^  fUiui  illiui,  itatu  in  teniplo,  hodie  in{u 
intui,  diiputmid^  fatigatur.  Usiae  autem ,  id  est  sub 
Maniiae  ,  proprium  est ,  quod  meris '  subjacet , 
rcliqua  iiofem  accidentia  sunt.  Subsiantia  autem 
dicitur  ab  eo  quod  omnis  res  ad  seipsam  subsisiii. 
Corpusenim  subsistit,  el  Ideo  substaniia  est. 

12.  ilfa  vefo  accidentia  quae  in  subsistente  aique 
iubjecto  sunt,  substanii»  non  sunt,  qula  non  subsi- 
stunt,  sed  mulantur,  ui  color,  vei  rorma.  De  subjecto 
autem,  el  in  snbjecio  quasi  de  ipso  ei  io  ipso.  Ubi 
eoim  dicitur  de  sobjeclo,  subslantia  est,  quasi  dica'* 
tor  de  aubsuntia.  Ijbi  aulem  dicitur  in  subjecto,  ac- 
cideulia  sunt,  Id  est  quae  accidunl  In  substantia,  ut 
quautiiasy  qualiias,  vel  figura. 

43.  De  snlijecio  Igilur  genera,  et  specles,  In  subjeclo  B 


aeeidentia  svnt.«Ex  bis  novem  accideniibus  Iria  intra 
usian  sunt,  quantlus,  qualilas  el  situs.  106  Haec 
enim  sine  usia  esse  non  possunt.  Extra  usiam  vero 
sunt  locas,  lempus  et  babitus;  Intra  et  extra  usiam 
relatlo,  facere  el  pti. 

U.  AppellaUs  aulem  categorias  consiat,  quia  non 
possnnt  nisi  ex  subjectis  agnosci.  Quis  enim  quid  sil 
liomo  pesslt  agnoscere ,  nisi  aliquem ,  bominem  sibi 
ponal  ante  oculos,  qoasi  subjectum  homini? 

15.  >>  Hoc  opus  Arisloteiis  intente  legendum  est, 
qnonlam,  sicut  dictumesi,  quidquid  bomo  loquitur, 
inter  decem  pnedicamenU  habetur*  Proficiet  eiiam 
ad  iibros  iiiteliigendos,  qui  slve  rhetoribus,  sive 
dialecUcis  aoDlicaniur. 

CAPUT  XXVIL 
*  De  perihernieniii, 

i.  Sequilur  dehinc  liber  perihermeniaa  subtilifisi- 

mus  nimiSy  el  per  varias  formas  iierationesque  can- 

tlssimus ,  de  quo  diciiur  :  Ariitoulei  quando  pmher'' 

memoi  icriptitabat  ,  ^  ealamtm  in  mmts  tingebat. 

Prmfatio  perihermemarum. 

2.  Omnia  quippe  res  quae  una  est»  et  uno  signifi- 
CJtur  sermone,  aal  per  nomen  significatur ,  aut  per 
verburo,  quaa  duae  paries  oraiionis  interpreUniur 
lotum  quidquid  concepil  mens  ad  eloquendum.  Om- 
nis  enim  elocutio  conceplae  rel  mentis  inierpres  est. 

3.  Hanc  Aristoleles^vir  in  rerum  expressione  et  fa- 
ciendis  sermonlbus  peritissimus,  hermeniam  nominat« 
quani  InterpreUiionem  nos  appellamus,  scilicet  quod 


citum,  sine  temporCy  cujus  nulla  pars  significativa  se- 
parau,  ut  Socratee.  Verbnm  est  quod  signlficat  tem- 
pus,  cujus  pars  nihil  exlra  signlficat,  sed  semper  eo- 
rum  quae  de  altero  dlcuntur  nota  est,  ut  eogitat,  dtf- 
putat.  Orallo  est  vox  sigHiflcatlva,  cojus  partlum  ali- 
quid  separatnm  significativum  est,  ut  Socratei  diipuiat. 
Enuntiativa  oratlo  est  vox  sigolficativa  de  eo  quod 
estallquid,  vel  non  est,  ut  Socratee  at,  Socratei  non  eii. 

6.  Affirmatio  est  enuniiaiio  alicujus  de  aliquo,  nt 
Soerateseit;  negatio  esl  alicujus  ab  allquo,  ut  Socrata 
Hon  eit.  Goniradiciio  est  arfirmationis  et  negationis 
opposilio,  ut  Socratei  diiputat,  Socratei  non  disputat. 

7.  «  Haec  omnia  in  llbro  perihermenlarum  minu- 


lissime  divisa  et  subdivisa  tractantur,  quarum  rerom 
definitiones  faic  breviter  surficial  Intimasse,  quando 
in  ipso  compeiens  explanatio  reperiinr.  UiiliUs  pe- 
ribermeniarum  hxc  est,  quod  ex  bis  interpreumenlia 
syllogismi  flunt.  Unde  et  analytica  periractanlur. 
CAPUT  XXVIIL 
De  iyllogiimii  dialecticii. 
i.  Sequuntur  '  dehinc  dialectici  syllogismi,  uM 
totius  ejus  arlis  otiiilas  el  virtus  ostenditur,  quorum 
conclusio  plurimum  leciorem  adjuval  ad  veriuteni 
investigandam  ,  Untnm  nl  absil  llle  error  s  decl'- 
picndi  adversarium  per  sophismata  faisarum  conclQ« 
sionum. 

S.  FormnbB  calegoricomm,ideat,  praedlcativornm 
Q  syllogismorum  sttni  Ires. 

Prima  f&rmulm  modi  iunt  novem. 

3.  Primus  modus  est  ^  qui  conducil»  id  est»  qui 
colligil  ex  universaiibus  106  dedicaiivis  dedicativum 
unlversate  directim ,  ul  :  Omne  juitum  honeHum , 
omne  honeitum  bonum,  omne  igitur  juslum  bonum. 

^,  Secundus  modus  est  qui  coiiduclt  ex  nniversa* 
libus  dedicativisetabilicativisabdicativom  universale 
directiin,  ut :  Omue  juttumhoneitum,  nultum  honei* 
tum  tufpe^  nuUum  igitur  juitum  turpe, 

5.  Tertius  modus  est  qui  conducil  ex  dedicaiivia 
particolari  el  universali  dedicattvum  parlicnlare  di- 
rectim,  ul :  Quoddam  juitum  honestum,  amne  Aoaei- 
tum  «ffVe,  quoddam  igiiur  justum  utUe, 

6.  Quartus  modus  est  qui  conducit  ex  pariicular 


res  niente  concepus  prolatis  sermonibus  interpreU-  p  dedicativa  el  universali  abdicativa  abdicaiiviim  par< 
tur  pcr  caiapbasin  ct  apophasin,  Id  est  per  affirma-      ••«'•••i'»-'»  iiii.flAt;f«     ni  •  a^ndiinm  hnnt^ium  iuMtum 
iloneai  el  negaiionem.  Per  affirmatlonem,  ul  homo 
cuTrit;  per  negationem,  ul  homo  non  currit. 


4.  In  bis  iUque  perihermenlis  supradiclus  phiioso- 
pbus  de  sepiem  speciebus  tracut,  id  est,  de  nomine» 

»  Ex  9di  novem  accid.  Ex  Auj?.,  lib.  de  Categoriis. 

b  Hoc  opvs...  ^ntente  legend.  Cic.  in  Horiens.  apud 
Non.  :  Magna  animi  contentio  adhibenda  eitexplicando 
Arisioielem  si  legerii, 

Cap.  XXVII.  —  e  D^  perihermeniis,  lla  veU  Cod. 
ec  paolo  post  Prmfatio  perihermeniarum, 

'  Caiamum  in  mente  ting,  De  universis  Aristolelis 
scrtptis  Suidaa  :  ^Aptarorihig  tqc  ^v^tcojc  yp»iiiwct\ic 
jy,  Tov  «aXat|AOv  scfro^cxuv  «V  vouv. 

•  Beecomnia.,,  reperitur,  •hddiha  sunt  hsec  ex  Ms.« 


ticulare  dlrectim  ,  ut :  Quoddam  honestum  juitum  , 
nullum  honeitum  turpe,  quoddam  igitur  juUum  aan 
eit  turpe, 

7.  Quintus  modus  esl  qui  conducit  ex  universali- 
bus  [dedicativis  particulare  dedicailvum  >  per  re- 

quae  etiam  sunt  apud  Cassiodorum  nonnibil  immulaU. 

Cap.  XXVIil.  —  «  Vid.  Cassiod.,  Capell.  et  Apu^ 
lei,  de  syllogism.  categor.,  sive  perihermenias. 

B  Error  decipiendi.  Al.  devincendi  Al.  dejidendi. 

^  Qui  conducit.  Suvoyct.  Quod  autem  in  exempljs 
proposiiionis  loco  assumpiio  collocatur,  neque  id  de 
syllogismi  vi  quidquam  minuil,neque  sine  Graecorum. 
et  Arabum  exemplo  fit.  j 

*  Per  refiexionem^wnvnpofht  vulgo  eoiKien^onem*. 


147  &  fSIDORI  iilS?i4«^S  tI>l$COPi  I4S 

flexionem,  u) :  Omnejuitnm  hinusium,  omne  homtum  A  lare  directim,  ut :  Omne  Justm  ^OBnlm^  nfilUm  iue' 


^inum,  quqddam  tgitur  bonum  juttum. 

8»  Sex|u8  niodus  est  qiii  cooducit  ex  oAiyersaii 
iedicaiiva  ei  universali  abdicativa  aLAlicaiivum  uni- 
Versale  per  reflesionero,  ut  :  Omne  ju$tum  honestum^ 
nuUum  honestum  inrpe^  nuUum  igilmr  turpejumm. 

9«  Septirons  roodns  est  qui  conduei^  ^i  particur 
)ari  et  universali  dedicaiiTis  dedica|iYU|p  partjf uUio 
per  refle^ioBem ,  ut  :  Quoddwt  justum  hone$tum  | 
omne  honestum  utUe,  quoddam  igitur  vtite  juUum. 

iO.  Octavus  modus  est  qui  conducil  ei  universa* 
libus  abdicalivoetdedicativop^rticulare  abdicativiiai 
pcr  refleilonemi  Ul :  NuUum  iurpe  honestumt  omne  ho* 
nesinm  juUum^  qnoddam  igitur  turpe  noi^  esl  juKuiyf. 

11.  Nonus  modus  e5t  qui  conducit  ^jl  universali 
abdicattvo  et  particulari  dedicaiivo  abdicativiun  paf- 


inm  malum^  quoddam  igitur  honestnm  non  eU  mMlMnu 

20.  Quinius  modus  est  qu|  condvq^  ei  dedicaiiyo 
pariicularl  et  abdicativo  univeraaii  abdicaMvum  par* 
tlculare  direcUm,  ut:  Quoddem finmm  f^mfiilm^nnl' 
lum  justum  malum,  quoddam  igttur  bonut^Jis  non  eU 
malum. 

21.  Sexius  modus  eat  ^ui  cooduci^  esf.  MitaMro 
universali  et  abdic^tivo  partiiuijari  a|Miiealivuiip  par* 
ticularedireetim^  ^i^  Ofnnejuii^m  ^onteinmt^odd§m 
justum  non  eiU  maiumt  quoddm  ij^m  honesutm  nen 
est  malum, 

22.  Has  rormuUf  pt^oricarmn  fjU^iainarun 
qui  plene  noase  desideral,  librum  lei^tqui  iAscribiiQr 
Perihermenias  Apuleii ,  et  quat  £ii)^iUiMi  auni  traeiaia 
cognosrei.  Pi^unO)  enim;»tq«e  ^msi4eata  110  ><1 


tioulare  per  reflexionem  ^  ut :  NuUnm  turpe  hones-  '  mi^aiis  iotelii|entix  vias  iecionem^  praoitaiite  Doini* 


tum ,  quoddam  honestum  Jusiwn^  quoddam  igiiur 
juslum  non  ut  Iwrpe, 

12.  Formula  secundm  modi  snnt  quatuorp 

Primus  modus  est  qni  conducit  ex  universalj* 
bus  dedicstivo  et  abdicaiifo  abdicativum  universale 
directim ,  ut :  Qmne  ju$ium  hcnestumf  nuUum  turpe 
hotieUumt  nuUum  igitwr  jnstum  tprpe, 

iZ,  Secundua  ipodus  esi  qnl  condncit  ex  uDiyeraa* 
libus  abdicativo  |Q9  ei  dcdic;uivo  abdicativura  uni- 
Tersale  directiro,  pt ;  NuUum  turpp  honestumt  omne 
jnst^m  honestum^  nuUtim  igitur  lurpe  jnstum» 

14.  Tertius  modus  est  qui  conducit  ex  partie«lari 
dedioUvoei  ufMvemaJi  al)4M^'ivoiariicu)aMab4iea- 
tivumdirecilm,  ut:  Quoddam  ju$(um  kmeetum^  nuUum 
turpe  honesfunt^  m*44^  igitwt  immu  nm  Ht  turpe. 

iS^  QM;ir|||6  m4m  ^H  i|ui  eoudiMsil  M  parilfi«lari 
ab^MpaMvo  ul>  iinjr«raa)i  dedi^aUvo  ab4«iiivum  pnr * 
ticular«  (Urec^im »  m  :  Qnoddm  imuum  nen  eee 
turpe^  mne  mlum  t^rpe ,  /fnoddm  igsiur  juttsm 
uoH  eet  malum, 

^^,  Fmmlce  tettim  modi  snnt  ee»» 

Prirnua  iDodus,  qui  c(wducii  ex  daiiicaiivis  uni^ 
versalibusdedicaiivum  piTlicuIare,  tamdireciimquaoi 
reOexim«  \Ai  Qmnejusiumhonestum^  emnejuetumbo'' 
num»  9^Jm  tfHt^  honestum  tou<w«  ve|  aic,  qu^ 
dam  igit^r  lf((^um  benestum, 

17.  Secundus  iQodus  eat  qui  (pPt^tH^it  ei  dndlpv 
tlvl^  par^lCuUri  etuQiTer«aUdedicatifQiB  pNriiciiiare 
direcilm,  u(;  Qufddam  pssfnm  Aomi4iuk,  pmn^jwmm 
^um*  v^^Mm  igiJ^ur  Hmet^m  bpnum» 

Jl^f  T«tr|i|i8  ait^dfi^  $h  qui  coiuiuci^  ei  deikMlm 
universali  et  pariicul  «ri  dedicalivum  particulare  dj- 
recMin.  i|i;  QmnejuMHm  hpneslpn^  quoddqm  juMum 
bormm,  gifo^/datfi  igUur  bonm  hone$*um. 

19.  Quarlns  niodus  est  qui  coodncit  ex  univer- 
aatibuft  (Jedicjiiva  et  abdic^tiva  abdicativiM9  parlicu* 

^  fjinc  a4  dia!fctic(i$»  Ci)«9iod,  :  Pinc  adpulcherri- 
mas  dffiniliorjum  s^iecies  Qccedamus^  qucp  tanta  digni'- 
tate  prfjpcetlu  t^  i^/  poi^sint  jure  dici  ornamenta  oraiio' 
num^et  qjnLccdam  tumina,  (Jude  ei  iudiciorum^  iria 
▼erba  jure  d'ci  orutionum  non  dubiiavjrous  facere, 
€uin  praeasrUK)  in  ms.  Tarracon.  libria  roulio  baec 
pejua  affecta  depreliendi8aemus*Sen6U8  auiem  borum 


nOf  iiiihier  introducunt,  Kune  ad  byp^ilieti«iM  sylJo» 
gismos  ortline  scfueutj  veniajiN!»» 

23.  Modj  s>Uoi(iwornm  bypoMietiMnHB^  qni  Auai 
cum  aliqua  conclusione,  suni  sepieflp. 

Primu«  mn4u»  euiSi  4k9  eel^  lueM;  0  untm 
dies^  Ineet  igiinr, 

Secundua  modua  etiiSidieeeHj  Imet;  nm  ««• 
tem  tucet,  noneet  iptnr  dte^, 

Tfirtiua  modiia  eai  ila ;  Non  M  dieeeet.et  nen  In- 
cet;  atgui  diee  eet^  l^cet  igitur» 

24.  Quarina  «odiia  tH  iUti  MU  Steeeet^  uut  nox; 
atguf  die$  egt,  n^  igittir  no»  est^ 

Quinius  modus  est  ita :  Aut  diee  eel^  «ai  nox;  atqnik 
nox  uon  esl,  diee  igitur  esL 
^     Sexius  modus  est  fia  t  /feii,  et  dfe$  e$tf  et  nox ;  die$ 
amem  «n,  no*  igituf  nen  «sl. 

ii.  Sepitmua  modus  «st  ita  t  tfon  eet  d\e$  et  nos ; 
atqni  iias  iiafi  «H,  die$  igitnr  e$t,  Modos  aulero  ayllo- 
gisoMruiii  bypoibelicoffiJNiiai  quis  pienfiw  noase  deai- 
derat,  librum  la^l  Matii  VicloriBl«  qul  inscribitur 
De  egHngiemie  hgpptkeiim. 

%&p  »  Uioead  ^laieciicaaidinilidnMi  ifeeios  acee* 
daflMia^  qup  tania  difaiuie  poncalloBt,  ut  poaaini  j«r« 
dioi  oraiinamn  aparta  maiiilcaiaiioiiea,  oi  ^updan 
indifj^  diOiunum» 

CAPUT  nm. 

De  iivimne  ftefinitionum  ex  Uam  Yictmm 
Ubre  ubbrgmtn, 
i.  DeSoiUo  pbklosopborum  e^t  quia  in  rebua  ex« 
D  primendia  ex^)lica|  ipild  ref  i|>9a  ait,  ^  non  qualiaaii, 
et  qMemadmodum  membris  auia  cousure  debeat,  Esl 
enim  oraiio  brevis  uniusjpujuaque  rei  n^iuram  a  eom* 
mnuiono  diviaam  propria  aignifloatiooe  cpneludena, 
Divi:)io  defli4tionnaB  iu  partea  quiojdecim  babeiur. 

111  2.  Frima  speciea  deOnitionis  est  ii\nwinCf  id 
est  substantidie^  quae  proprie  ei  vere  dicitur  dcflnitio, 

verboruro  hic  erit,  nt  et  illnstrandis  senrenliis  et  eno^ 
dandis  dlciionibus  baa  deliniliQoes  dicat  aubaervjre, 
Cap.  XXlX.  —  ^  iVon  qhali$  siu  Deerai  negatio  In 
omnibus  librifi.  Boselh.^  de  Pefiuit.,  cap.  4;  l^rg^ 
defimtiOf  qua  est  philosophorum  propria  in  r^us  ex- 
primendi$  explicatquid  ^it^  non  qnoh  iit;  queiflfldmO' 
dummemMimiWneUtredeb^^efponenm. 


M  mm&uoasMm  lib.  n.  iso 

Qt :  Eil  bapfiMHmU  fJiUmde^  9mrki$,  ^mmdMflx-  A  i«  Top.  -,  Lktut  eit,  «  ^a  Ituctus  eiudit.  Haec  varie 
luriTMe  capax.  llxc  enim  detinilio  per  species  el  dHTc-  traeUiri  polest :  modo  eiiim  ut  moneat,  roodo  iit  de* 
remMi  ^leeeendem  tenit  ad  proprlam ,  et  designat 
fktmmkmqM  sUlMMno. 

5.  Secunda  species  definitioois  est  qw  Grsce  ^- 
mftKxtxi  dlcltur^  Latipe  notio  Dun€U|)alur ;  i|uaro  ito- 
tionem  communi^  non  proprio  nomine,  possumu»  dj» 
cere.  Ilxc  isto  modp  semper  efOciiur  :  Homo  oi^ 
f  ttorf  raiiomUi  cottcepUone,  tt  exercitio  ftrxeit  ammaU^, 
bu  eunetis.  Non  liic  dixit  quid  sil  Ikkhq^  sed  dice»do 
qoid  agat,  quasi  quodam  simno  in  notiiian  devfcai^ 
In  isto  enim  et  in  reliquis  noiitia  ^i  prorerliirt  mm 
tubftiantialis  expHcatio  declaratur^  qula  illa  sub^taji* 
tialls  definUiomim  omnium  obtinet  princjpatum. 

4.  Teriia  species  definiiionisest  quae  Grsece  irMod^f 
dicitur,  Laiine  qualitaiiva  vocatur,  quia  ex  qualiuie  g  ««{dwrrvmo^cy,  Latiai  per 
Domeo  apcepit^  prp  eo  quod  quale  ait  ii  quod  «( «ri  - 
denier  ostendit.  Cujus  exempluw  taleiesi;  HomQest^ 
qui  ingenio  valet^  artibus  poUet,  et  ecgnilione  rerum^ 
sui  quid  a^e  debeat  eligil,  aut  atwmadversiane^uid  inu* 
tiie  sit  c^m^inU.  liia  eMOi  qttaiitatilMif  eipmsus  ac 
deliaiiiis  est  nomo. 

If.  Quaria  apecies  deiiinitionls  est  quae  Graece  utto- 
yjBfffcxQ,  Latine  a  Tuliio  descriptio  nuncupatur :  qude» 
adtiib:ia  circuiiione  dictorum  factprumquei  quld 
quxque  res  sit  descriplione  declarai.  Quouriiur  ma^ 
qiiid  &it  avarus»  quid  crudeiis,  quid  luxuriosua^  et 
universa  luxurjosi,  avari  ei  crjidelis  natura  deiicribitur; 
ut  u  lii;tttri06W  volj^fDiia  deflairey  diciimis :  LttjWftoMis 
tstmet^e  oen  neceetofu^  sed  tiumpium  ^  eionerasi^  sp- 
petens,  ittdeluiii  effiuens,  inlikidiuem  pr^us.  H«c  H^ 
alia  defi^iuut  lnxuriosiwi,  scid  mdeaaipihBem  da- £  x«t*  iwiw  voaant, id  est  per  (atiii^fN,  «tt  Tullius  pro 


iigftet,  fiie4e  Qt  landei  ac  viibperet.  Ui  moneat:  ^o* 
UOias  eei tkiue  majifrum  apud  posleros  sarcina.Vi  de- 
ai|^ :  Capsa  eei  ars  torporis.iSx  laudet:  Adolescent^a 
eee  $m  «Mjt.  IH  ^litiperel :  DtvUte  suiit  ^em  vttce 
tongum  vialicum, 

9.  Octava  species  iefinilloaia  est,  quam  Graeci 
xaT  ftfotpco^cv  ToO  cvavtsM,  Laliiii  per  privaniiam  con^ 
irariieiue4iU04  defmUtr^diemA :  «imim  etf  qu^matmu 
nott  efi'  Jjueium  mi  ^mt  iufueeum  «on  etf ,  et  lifs  si- 
mxlia^  ilpc  avten  geM  f«  <lei«iiMiii6  «li  d^^ 
«omrarpm  eiiMMbMi,  m  i  Si kenmneiiquod  prodesi 
cum  koueeiaU^  id  qusd  iaU  non  tte  wedum  esU 

10.  Hofia  apeoiaa   deiaiifonte  esl  quam  Graeci 

ima^fimdonem 


dicunl,  ut:  ^nem  eei  Wenerisei  AMcidsee  fitius.  Haec 
semper  ia  iadividm  femtvr  qaae  Graeci  Srofwc  ap- 
pellani. 

I  i.  Deeiaia  apeeiet  deiiiiUionis  eat  quam  Grccf  &c 
Tvirof,  Latini  esempium  appellairt,  ut  si  qnaerator 
quid  sU.  kfmmul ,  respoadeliiir :  Ui  kome.  Rem  eiiim 
qjl^itam  pr«dieiam  declara^il  exemplum.  Hoc  est 
autem  profriiMii  deiaitioiiia,  qiiid  sU  illud  quod 
quji^Uur  4«claram. 

12. « IJDdeeijna  apeciea  defittliMfiiiaest  quam  Graeci 
W  f>}MtKsc9Xihpw  •fAoiov  Tcvowrt  1 13  Latini  per  tn« 
digentiam  plem  e^eedem  genere  dieunt.  ^  Ut  si  quae- 
ratur  quid  ^il  triena,  reapoadeaiur :  Cui  hes  deest  ui 
sii  as»i$. 

13.  Due^ecima  apeeieB  defiaitienls  est  quam  Graeci 


Aniunt.  Qoae  specii^s^efiuiiioiuiQraloribus  magiaapla  • 
est  ^iiam  diajlectieis^  quia  latiaidines  iMdiet,  ^aae  ai- 
mili  iBiido  io  bonis  rebus  poi»iiur  et  i^  malia. 

6.  Quinia  ipeciea  definiiionis  est  «  quaoi  Giaeca 
noLT  ftvTi^cSiy,  Latin^  ad  verbvm  dicHiuia.  Haee  vocem 
iilam  decujuirequaerituraiipiermouedeaiguaiy  eae, 
ei  singularj,  eiquiQ4ai9  |B#do«  qiud  illud  IIS  ^i  i'* 
uoo  v^rbo  positiim»  uno  wbo  ^tto  4eelaral,  isi^  coa- 
fi«:^e  m  taeere.  ^sm  em  Wmmm  dkimus  imma^ 
auipopulaiaa  injierpreiaiMureaio  vaatatos. 

7.  Sesia  apeciea  defioiliiMMi  M  ^uaiu  Gneei  jweA 
Bteffpfx^,  oos  per  differemim  diitoui.  Seripioroa  vem 
ariium  de  eodeoif  e^  de  fli^ro  iioBiiOjaBi,«i  ciiM  4|imi* 
ritur  qoid  iniefait  inler  regeio  ejl  ty/annufHy  adjecta 


Clueiitio ;  Lex  est  mens ,  ei  consUium »  ef  animus  ,  ei 
eententia  dvitaiis;  ei  aiiier  :  Pex  est  trmiquitla  fi- 
bertas.  Fit  et  pervituperationem,  quarn  Graeei  9070V 
V9ca|it,  u| :  Serviius  est  pmtremum  emnium  malorum^ 
non  modo  belto  sed  morte  quoque  repeitmda, 

H,  Tertla  dednu  apeeiea  'deflntiionis  est  qnam 
Graeci  xoct'  «vaXo^iav,  Lalttti  jiuMa  ra/iofKsm  dicunl. 
Sed  boc  conUngti  cum  inajiMia  rei  oomine  res  defl- 
ni^ur  inferior,  ul  est  iilud ;  Hom/e  tmnor  mttiidtts.  Ci- 
cero  hac  definiiione  sic  usus  est :  Edtcfttm  iegem  otf- 
nuam  dicunt  em* 

l^.  Quarta  daeima  species  deflnitlonfs  esi  quam 
Graeci  xara  to  irpoc  Tt ,  Latinl  ad  atiquid  vocant »  ul 
est  iltud  :  Pater  est  cui  est  fitius^  dominus  est  cui  esl 


dijj^renliji  qoid  olorque  $if  4o^ni|«r,  14  Oi^  :  Bex  est  ^  ceritts.  Cicero  in  Rlietorica  :  Genus  est  quod  pturu 


modeelue  et  iemppransf  tyraunue  vero  impius  et  immtis^ 

8.  Sepiiiua  species  deAoitionisest  qoam  Gra^ci  nwrk 

peretfopipt^  Liiioi  per  frafif/affofKm  dipuut,  ut  Cicero 

*  RieusdimlplincEque  eep.  Male  omn.lib., irnsutdts- 
dpiineeque  can,^  ci|io  .a^pri,  cap  2i(»,  ritift  capa»  sit. 
lieniqiie  apuu  Buq^, 

^  Ei  onerosi...  in  libidinem  pronus.  Ex  Booelh. 

c  Qnam  (irgf^i  xaT*  avTiXfgu»  S^  eodem,  iib.  111, 
in  Top. 

^  Ueus  Buetus  fibiidit,  .E|.ii&cbe  quoque  legiipr  apud 
Cicer.  lifque  proiiat  A-  ^ugu^iiuus,  et  Goibi  Cud. 
coullrinant,  /Lil^dere  m»luiit  LambiQua  ei  Ursinii»* 

*"  Vttdedmay^  |I^t*  cUHnec.  Oo4£tb.,  «ar'  li»3cia». 
Porro  iiu»  f^Uwi  restituta  aoot  oiowo  ett  Botttblo. 


ampteetlfmr  partes.  Item  pars  est  quas  subest  generi, 

t6.  i  Qulnta  decima  species  definitionis  esi  qoam 
Graeci  xar  a^TioXoycav,  Latini  ttctttu^ttm  rei  ralionem 

'  Vt  d  quan^atur  quid  sit  triens  ^  r.  c.  b.  d.  u.  t.  a, 
ProbeA.  Augttsiinus  cum  in  plerisque  Ms.  leiteretiir. 
Vt  si  qwerdtur  quid  sit  tkesis^  respondeaiur  :  Cui  vis 
deest  ttf  tif  arsis^  qiiod  exempTum  e  musica  petiium 
ferri  quoqnomodo  pnterat.  Sed  non  esl  ut  Isidorus  a 
Bocetbio  tain  longe  discesserit ,  cujua  exemplum  eit« 
item  utl  apttd  Cassiodoruin  :  Vt  si  quasratur  quid  sU 
quadran»  respondeatur :  €ui  dodrans  deest  ut  ni  asm 
Assis  auiem  recto  cami  non  est,  quod  quemquam 
apad  islderum  offendat. 

i  Qwnfa^icima  K«r  ocTcoXoTiav.  BocelbiOytuTcoc^ac 


Ki  S.  ISIDORl  H1SPALEN8B  EHSGOn 

vocant,  ot :  Dia  e<i  sol  tupra  terroi ,  nox  $$t  $ol  sub  A     Fm  habomit,  eortmqui  mcerta  perkula  buiret 
ferm.  Scire  aulem  debemus  prxdictas  species  deGni*  '      Mneael 


15) 


lioDum  topicis  meriio  esse  sociatas »  quoniam  inter 
quaedam  argumenta  sunt  pcsiia,  et  Doonuliis  locis 
commemorantur  in  topicis.  Nunc  autem  ad  topica 
Tcniamus,  quse  sunt  argumeotorum  sedes,  ioDtoa 
sensuum,  et  origines  dictionum. 
CAPUT  XXX. 
De  tepicis. 

1.  Topica  est  disciplina  inveniendorum  argumen- 
lorum.  Divisio  topieorum  sive  locorum  ex  quibus  ar- 
gumentaducuntur  triplexesL  ll4Nam  alia  ineo  ipso 
de  quo  agitor  baerent ;  alia,  qoae  dicuntur  affecta^  qua 
quodammodo  ex  rebus  aliis  iraota  noscuntur;  alia 
quae  assumuntur  extrinsecus.  Argumenia  quae  in  eo 
ipso  dequoagitur  bsrent»  in  tribus  divisa  sunt.  Prima»  B 
a  toto ;  secunda,  aparfe;  t^rtia,  a  nota. 

2.  Argumentuma  toto^  cum  deOnitioadbibetur  ad  id 
quod  quaeritur,sicutaitGicero : «  Gtoriaest  lauincUfa^ 
ctorum^  magnorumque  in  rempublicam  fama  meritorum. 

5.  ^  A  partibus  est  argumentum,  cum  isqui  sede- 
fendit,  aut  negat  factum,  aul  factum  esse  jure  defendit. 

4.  A  nota  est  ai^umentum,  cum  ex  vi  nominis  argu* 
menlum  aliquod  eliciiur,  utGicero :  Coneutem,  inquit, 
qmrebamf  quem  <  inisto  majali  invemre  nonpoteram, 

5.  Affecta  argumenta  sunt  quae  quodammodo  ex 
rebus  aliis  tracta  noscuntur.  Sunt  autem  numero 
qualuordecim,  id  est :  primum  a  conjugatis  argumeii* 
tum  est,  cum  declinatur  a  nomine ,  et  flt  verbum ,  ut 


A  consequentibus  airgumentum  docitur,  quando 
positam  rem  aliquld  in  evitiibiliter  ooaseqttitur,  «t 
Virgilius : 

Non  ea  vis  animOf  nee  tanta  superbia  victis» 

Ab  antecedentibus  argumentum  est  quando  aliqoa 
ex  iis  qoae  prius  gesta  sunt  comprobantur,  ut  Gicero 
pro  Milone  :  Cum  non  dubitaverit  aperire  quid  co^t/a- 
veritf  vos  poteslis  dubitare  qmd  fecerit? 

iO.A  repugnantibus  argumentum  est  quando  illud 
quod  objiciiur  allqua  contrarietate  destruitur,  ut  Gi« 
eero : « Is  igltur  non  modo  de  taU  pericuto  tiberatus,  sed 
honore  aniplissimb  ditatus  domi  te  interficere  votuissett 

II.  A  conjunctis  argumentum  est  cum  probabiliter 
oatenditur  quid  sit  ex  re  quaque  venturum,  ut  Yirgilios  ; 

Nos  si  pettant,  nihit  abfore  credunt 

Quin  omnem  Hesperiam  pemtussua  subjuga  mUtant^ 

\%.  A  caun  sargumentum  est,  quando  consoetudiue 
communi  res  quttque  tractatur,  ut  Tereni.  : 

Eqo  nonnihil  veritus  sum  dudum  abs  M,  Davef 

Ne  faeeres  auod  vutgus  servorum  sotet^  doHs^ 

Vtmedeluderes. 
Ab  effectis  argumenium  est  cum  ex  iis  quas  facta  aonl 
aliquid  approbatur,  ut  Virgilius  : 

Degeneres  animos  timor  arguil, 

13.  A  comparatione  argumenium  est  quando  per  col« 
lationem  personarum,  sive  causarum,  sententias  ratio 
sub  impuiatlone  formatur,  ut  Yirg.  : 

Tu  poles  jEneam  manibus  subducere  Grajum, 

Nos  aliquid  conira  Rutulos  jumu  nefandum  est  f 

44«  Item  argumenia  quas  ducuntur  extrinsecuSt 


Cicero  Yerrem  dicit  everriue  provinciam ;  vel  noroen  ^      .  . 

.  verbo,  eua,  latrocinari  dicilur  l.lro.  Nomeo  est  a  C  ^^'^_?'r^^:^J!^_:^'^JTTJ!!!^l''!L^ 

nomine ;  Terentius  :  ^  Inceptio  est  amentium ,  haud 


amantium ,  dummodo  distet  unius  appellationis  poi- 
tremiias  in  aliam  vocis  declinationem  formata. 

6.  Secundum  argumentum  a  genere  est ,  cum  de 
eodem  genere  senlentia  dicitur,  ut  Virgilius :  Vartiim 
et  mutabite  semper  femina. 

7.  Tertium  a  specie  argumentum  est,  cum  generali 
quxstioni  fidem  speciei  facit,  ut : 

At  non  sic  Phrygius  penetrat  Laeedemona  pastor, 
A  simili  argumentum  est,  quando  rebus  aliquibus 

situlia  proferuntur : 

Suggere  teta  nUhi,  non  uttum  dextera  frustra 

Torserit  in  RutuloSf  steterunt  quoe  in  corpore  Grajum 

itiads  campis. 


lestimonium.  Testimonium  omne  est  quod  ab  aliqoai 
externa  re  sumltur  ad  faciendam  fldem. 

15.  Haec  dividitur  quinque  modis,  id  est :  primo  ei 
persona;  secondo  ex  natorae  aucioritate;  tertio  ex 
temporibos;  qoarto  ex  dictis  factlsque  majorum; 
qulnto  ex  tormentis.  Persona  non  quatiscunque  est, 
110  QO®  lestimonii  pondus  babet  ad  faciendam  fr* 
dem,  sed  moram  probilate  debet  esse  laudabilis* 

!••  Naturae  auctorltas  est,  qoae  maxime  in  vlrtbtt 
Gonsistit.  Temporibus  multa  sunt  qoae  afl^eront  aoclo« 
ritalem,  id  esl,  ingeniom,  opes,  aetas,  forluna,  ars» 
Qsus,  necessitas,  et  coDcursio  rerum  fortuitarum.  A 
diciis  Dactisque  majorom  peliior  fides,  com  priscoroiQ 
dicla  faetaqoememoninlur.  A  tormentls  fldes  praebe« 


115  8.  ii  differentia  argumentum  est  quando  per  j.  tor,  post  qoae  nemo  creditor  velie  mentiri. 
diflisrentiam  aliqua  separantur,  ut  Virgilius :  *'     .-    - 

JVon  Diomedis  equos^  nec  currum  cemis  Acfdttis. 

A  contrarHs  argumentum  ducitur,  quando  res  dis* 
crepanies  sibimet  opponuntur,  ut  Virgilius  : 

Mortatine  manu  factee  immortate  carina 

Gap.  XXX.  —  <"  Gloria  est  taus  recte  faet.  ExOrat. 
Pro  Marcello. 

^Apariibus.  Gonsentiuntlib.  omn.  AlCassIod. :  A 
partibus  sic,  ut  puta :  Si  oculus  videt,  non  ideo  totum 
corpus  videt. 

«  Quem  in  isto  majali.  lu  legendum  npud  Gic.  in 
Pisoniana,  non  ut  vulgo  attfmad,  qood  advertit  etiam 
Lamb.  Esi  vero  majaUs  porcus  castralus. 

^  Nam  inceplio  esl  amentium^  haud  amant,  Indulsil 
hoc  sibi,  ut  in  etymologiis  solet,  ut  amentem  el  .    ^    . 

amantem  conjugaia  dicerct*  l<^w  exemplum  apud  .  e$$)  facta  probantibu», 


17.  Ea  Tcro  qoae  tractantor  in  tempore,*  quU 
sois  nominibus  plana  sunt,  deflnitione  non  Indi-* 
gent.  Memoriae  quoqoe  coudendum  est  toplca  orato* 
ribus,  dialecticis,  poetis  et  jurisperilis  communiler 
quldem  argumeutapraestare;  sed  '  quando  aliqui4 

Gassiodorum.  Neque  vero  displicebal  A.  Augustina 
Goticboruin  God.  scriptura  :  amenftiim  ,  aut  aman^ 
tium. 

•  Is  igitur  non  modo  de  tati.  Hsec  paolo  aliter  apuil 
Glc.  pro  Dejotar. 

'  Sed  quando  aliquid  speciatiterprob,  BoceL,  lib» 
yu  io  Top.  Gic«  ad  locom  de  <&us«  :  Communis 
quippe  oratoribus  ac  phitosophis  tocus  hic  esse  perspi^ 
dtur^  qui  est  a  causis,  his  natutas  rmtm  ( quod  est 
phitosophim  proprium)  iHis  {quoft  oi;atort<V  facuttatiK 


153 


ETTMOLOGIARUM  LIB.  III. 


iU 


•pa^Miler  prolMiit,  dd  rhetom,  poetos  }ari8peri(os-  A  ut  hoc  ipsum  quod  opponiuir,  aot  eios  sil  cui  opponi* 
.:-^. .         A  I!      jr      ->_.   .  j      jyj.^  ^^^  ^^  j^  quocunque  modo  reTeralur.  Dimidium 

enim  opponiior  doplo»  ejusqoe  duplt  medium  est ;  sed 
iU  illi  opponitur,  ut  ejus  sit  coi  oppoQilor. 

5.  Sic  et  parvum  opponitur  roagno,  ita,  ut  ipsum 
parvum  ad  magnum  cui  opponiiur  sit  parvum.  Nam 
superiora,quffi  dicuntur  ^ontraria,  ita  sibi  opponuntur» 
ut  eoruro  non  sint  quibus  opponunlur,  nec  ad  ea  quo- 
cunque  modo  referaniur,  Siquidem  iniquitas  jusiili» 
ita  contraria  esi,  ut  non  ejusdem  justiiiae  iniquitas 
sit,  aut  ad  illam  sit  iniquitas. 

6*  Tertium  genus  oppositorum  est  kabiius^  vel  or« 
batio.  Quod  geiius  Gicero  privaiionem  vocat,  quia  os^ 
(endit  aliquid  quempiam  liabuisse  onde  privalus  est* 
Cujue  species  sunt  tres,  quarum  prima  est  in  re,  se* 
cuiida  in  loco»  tertia  iu  teniporecongruo.  Inre,  ot  c»- 


^uc  pertinet ;  qoando  vero  generaliier  dispotant,  ad 
pbilosophos  attinere  manifestum  est. 

18.  M irabile  plane  genus  operis,  in  onum  potuisse 
colligi  quidquid  mobilitat  ac  varietas  homanae  menlis 
h  sensibos  eiqoirendis  per  diversas  causas  poterat 
nventre  :  conclosom  liberum  ac  voluntariom  inlel- 
kctum.  Nam  quocunque  se  verteiit,  qnascunque  co- 
gitationes  intraveril,  in  ali(|oid  eorom  quas  praedieu 
sunt  necesse  est  eadat  ingenium. 
CAPUT  XXXI. 
De  oppoiiiis» 

1.  Cofitrarionim  genera  quatuor  sunl,  qua:  Ari- 
stoteles  ficvTrxciftrvoc,  id  est  opponia  vocat ,  propterea 
quod  sibi  velut  ex  adverso  videntor  obsistere,  ot 
contraria.  Nec  (ameii  omnia  quas  sibi  opponuntur 


eonirariasunt,  sedomnia  contrarla  opposiu  sunt.  '*d/as,etVMto.Inloco,ut:cCsBciUtisel  visionisinoco- 


Primoin  genus  est  contrarionm^  «  quod,  juxta  Cice- 
ronem  adversum  vocatur,  pro  eo  117  quod  tantum 
contrarie  sibi  opponuntur,  ut  non  eorum  sint  quibos 
opponuntur,  ot  Mptenlia,  stuMtia. 

2.  Quod  genus  iiitres  species  dividitur.  Naro  sonl 
quasdam  ez  eis  qu»  medium  babent;  etvsunt  qoadam 
qux  sine  roedio  sunt;  et  quasdam  sunt  qo»  habent 
inediuro,  et  umen  sine  nomine  sunt,  ^  nisi  utromqoo 
ei  vocabttium  creei*  Candidus  et  niger  medUim  babent, 
quia  inier  eos  sa>pe  eolor  pallUlus  vel  fuseus  invenitor. 

5.  Siue  tncdio  sunt  qooiies  onuro  de  doobus  aeci- 
dil,  ut  soiiifat  vei  infirmiias.  Horom  nibil  est  roe- 
diuni.  £a  autero  quororo  media  sine  nomine  sont,  ot 
/€/if,  tii/Wtff,  medium  babent  non  feUx.  Secundom 


Jis  iocus  est.i  in  Uiupore  oongruo,  ut :  c  Inlantem  noo 
dicere  sine  dentibns  euin  118^"^  dontes  sias  adliue 
parva  negavit ;  >  non  enim  est  privatus  dentibus  quos 
nonduin  babuit. 

7«  c  Uuartum  vero  genus  ex  afirmaiione  einegaiione 
opponitur,  fxiiSocrates  dispuiat,  Soerates  non  dieputat» 
Haec  a  superioribus  ideo  differunt,  quod  illa  singulatim 
dici  possunt,  b«c  nisiconnexe  dici  iiou  possunt.  Quod 
genus  qoartom  apud  diatecticos  luuitum  liabet  con* 
llictum,  et  appeilstur  ab  eis  valde  oppositum ,  si- 
qoidem  et  tertium  non  recipit. 

8.  Nam  ex  illis  quaedam  habere  tertlum  possoni,  ot 
in  conirariis  raniftdiim  et  nigrum;  tertiom  ejos  noc 
caudidum  nec  nigrum,  sed  f»scum^  vel  palUdum.  la 


genus  est  retoHwum^  qu»  iu  sibi  opponuntur,  ut  ad     relativis  quoque,  ot  mtt//a,  et  patica,  tertiom  ejos  nec 


se  eooferantur,  slcui  duptum^  simplum. 

4.  Uoc  solum  oppositorum  genus  ad  se  refertur.  Non 
eauD  est  majus»  nisi  referatur  ad  minus,  et  simploro 
nisl  ad  dopioro.  Nam  relaiivum  relatlvo  ita  opponitury 

Cap.  XXXI.  —  •  Quod  juxta  Cieeronem  adversum 
fOMittr.  Meiidose  divercum  in  llbris  omnit)us.  Neque 
tamen  dissimulandum  quod  Booethius  dieere  est  au- 
sus ,  Ckeronem  non  tam  proprUs  nominibus  quam  no- 
tionkus  ttsum  fuisu.  Nam  ^uis  contraru  (inquit)  no- 


inulta  nec  paoca,  sed  medtocrfa.  In  habito,  vel  orba* 
tlone,  ut  vtsto  et  eeedtas;  tertium  ejus  nec  caiMiltas  nee 
visio,  sed  lippitudo,  Hoc  ergo:  tegU^  non  legitf  tertlom 
nlbii  habel. 

mtnaf,  opposita  veriusdicentur;  quw  AOVEESAdt^tciifiir, 
GO^irRARioniiii  melitts  suscipiunt  nomen, 

^  iVtct  ttlrtini^ictf  ei  vocabulum  creet.  Id  est,  nisi 
medinm  ex  extremis  nomen  accipiat* 


LIBER  TERTIUS. 

DK  QUAIUOR  DI3CIPLIN1S  HATREMATICIS. 


I.  Matkeuuaiea  Latinedidtur  doetrinatis  seientia^  fuoi  abstractam  considerat  quantttaiem.  Abstracta  etUm 
guanHtoM  est^  quam  inteilectu  a  materia  separantes,  vel  ab  atiis  aceidentibus,  ut  est^  par,  impar,  vei  ab  aliis  Ah- 
jusmodi^  itt  soia  ratiocinatione  traetamus.  Cujus  species  sunt  quatuor^  id  est^  arlthmetica,  geometria,  mmica 
et  attranomia.  ArithmetieaestdiseipUna  quantUatis  numerabilis  secundum  se.  Geometria  est  diseiplina  magnitu- 
diitts  famiarMm.  jrtistoa  et  est  disdpUnaqua  de  numeris  loquitur  qui  inveniuntur  m  lonis.  Astronomia  est  disci- 
flina  quee  eursus  eeslesiium  siderum  atque  figuras  contemplatur.  atque  omnes  habitudines  stellarum.  Quas  disci' 
piinas  deinceps  paulo  talius  indicabhnus^  ut  earam  ca§taf  competenter  possiat  oiUndi. 

IfgCAPUT  PRIMUM.  .     Itueraruininierdisciplinasmathematicasideoprimam 

De  voeabulo  aritlmeticm  discipiinm.  D  esse  voloeroni,  quoniam  ipsa,  ut  sii,  nuila  aiia  indigel 

I.Aritkmeticaestdiseiplinanumerorom.Grxcienlro      disciplina. 

ia/>i6fAovdieunt«Qoam8criptores8mcolariuro     i  3.  Jfttsica  aotem;,  et  geometria,  et  astronomiay 


lie 


165  S.  ISIDOBI  BI8PA(.EN6I8  CPiSCOPI 

qnae  geqoiinlor,  o.t  sinl  atqqe  sobsisiant  isiiiis  egeni  Ji     2«  Seoarius  naroque ,  qiii  ^libiii  $m 

661,  perfectioQeio  oiundiqua^ain  «nioieri  ftoi  sigiitfico. 

tione  declarat.  Simjiiier  ei  qoddragioiA  dtes.  qiiibos 


auxilfo, 

' .  CAwrr  II. 

D€  mieiorihus  eju$, 

I.  •  Numeri  4iseiplinfttn  spiid  Grscos  priinam  Py- 

llitgofam  suiomont  conseripstese,  ar  deinde  a  Nico- 

maoho  *  dlffosios  osso  dispositam,  qoam  apnd  LaU- 

DOS  prinos  Apoloius,  Miide  Booefbios  transcolermit. 

GAPUT  III. 

QiiM  $U  numerui, 

I.  Momonn  antem  est  moltitudo  ex  onltatlbus 

ooiistituta;  namunum  semon  nomeri  osso,  «  non  nv* 

roorum.  Noiiiero  iiiiOToiiff  noioan  dodit»  120  et  a  sni 

frequoiitatioiio  voeob«lttm  indidit.  Utm  ox  GrsBCO 

nomoii  trabii,  GftBOi  ooim  «niMi  hm  dicmit :  sic  dm^ 

Irio,  quos  illi  ivo  ot  rpic  appelloiit. 


Ifoyses,  01  Eli^s^et  l^  Dooiiuus,  jHuoayei-wH,  jjoe 
nuroerorum  co^iliope  noo  iotclligiuoiif • 

5.  Sic  et  alii  iq  Scripiiiris  soorjs  iwmori  esisnmi 
qaorum  flgurss  ooo  nisi  I  noii  kBiH$  ariis  ifinniir 
solvere  possunu  Oauun  $u  eiiom  oobis  oi  nmgna 
pane  sub  numerorom  conslsioro  discipiiM  ^  qooodo 
lioras  per  eam  discimui,  quando  m«siom  ooiri« 
cula  suppntamus,  quando  aooi  spatium  redeuniis 
agnosciinus.  Per  nnmerum  sjquidem,  ne  confunda- 
mur,  instruimor.  ToUe  oumerum  rebus  omniiMis,  et 
omnia  pereunt,  i  Adjme  sxcujo  compMium,  n  cuoe* 
ts  ignoraniia  caeca  compleciilur,  ^  nec  dillerrlpolosl 


«.  ^  Oiminor  vero  a  iignra  qoadraU  nomon  sumpsor  "  ^  "^*^'''  «n.malibus  qui  calcuJi  moscI^  ralioi^. 


nini.  Qi^tuiue  antem  non  oeaindum  nalaram,  sod  se* 
condum  piacitim  foiontaiis  vocobnlum  aecoporiinl 
ab  00  qui  ottmoris  nooiioo  indidii.  Sm  Ottioro  oi  $ipum 
a  Gffieco  ? onionl. 

3* « In  roultis  eniro  nominibus,  qu»  in  Grsnco  aopi^ 
raiiooom  baboot,  noo  pro  ospiratioiio  §  poninMm.  Indo 
pro  l£  sox«  pro  sfrTo  septom,  siciii  pro  Aorpiiii»  beri  o 
oorpiilum.  Oeio  voro  pcr  irsnslaiionoiii,  sicui  iili  ei 
Doo  :  iiii  iwm,  oos  novm ;  illl  iirm,  nos  4eeem» 

h  Dicii  aniom  44cm  a  Grarca  oiymologio.  oo  qiiod 
ligont  oi  coi^uogsni  inira  j^eeolos  iMUnoros.  Hsos 
^cvfMvitv,  eonjungere^  wei  ^iggn  apud  eos  diciittr» 
Pprro  sf^  di<ti«  quod  sini  d$c$m  bh  gtnM.  v,  pro 


ISS  GAPIIT  ¥. 

0$  firima  dhhione  parium  $t  imparium. 
i.  Nttmertts  diyiditar  in  paribns  et  in  imparibus. 
Vikr  niHnortts  diridit«r  in  his  r  pariier  par,  et  psiiier 
impar,  et  ^  imparitor  por,  et  impariier  imfiar.  Impar 
difidiittr  lo  lio  r  primnm  et  siniplicem,  se- 
01  eomporitttm ,  ieninm  mediocrem ,  qnl 
primtto  01  incomposkus;  alio  vero 
ndtto  et  eomposiciis  est. 
%  Por  nnmswio  esi  qui  in  doobtts  crqols  panibns 
diridi  poiosl  m  11,  IV,  Vfli.  Impor  roro  numeros  est 
qui  dif  idi  mqnis  poNibos  neqidl,  «no  meilio,  vel  de- 
licjaote,  rel  soporonle,  ni  III,  V,  Vlf,  IK  ei  reliqui. 


Mitiero  posiio.  TrighiUt,  quod  0  torn^ri^  deoorii»^     3.  Psriidriiir  numorusosi  qnl  secnodom  psrem 


gignantttr,  sic  usque  ad  nonaginia» 

S»  ^Centum  voro  Tocaiio  coniAo,  qnod  osi  circuiuo, 
du$$iui  0  dtto,  ei  s^neiim,  $ie  ei  reliqui  usqoo  od 
mHie.  MUle  ouiem  a  multiiudine^  unde  ei  mi7i/fo,qu4oi 
madlifio;  indo  etf  wfUia^  qiios  Graci  muiHa  iiiioro 
fcv/»ta  Tocant. 

121  CAPUT  IV. 
Quid  prcBttent  numeri. 

I.  Raijo  ^  numeri  couiomoenda  noo  esi ;  iu  mttltis 
enim  sanciarum  ScriptttrarttmtoeisquanUim  mysterittm 
babeaiitelucci.  Noneuini  frustra  in  laudibus  Dei  dictum 
osl  { 4hmda  m  menHifo,  M  mm$$r$^  ttpmtdfre  f$$i$ti^ 

Gap.  II.  — «  iVnmm' discipi.  Eodem  modo  apnd 
BooBt, 


niimenim  pprUor  dividitur^qiioiisqtto  ad  iudlrisibilem 
ptrv^iial  ««iloiom,  ui  pttlo  LIIV  baboi  me<iieiaiem 
XXXII,  hic  autsm  XVI:  XVI  vero  ViU ;  VIU,  iV ;  iV, 
11;  II*  I*  ^ul  oiucolaris  iodivioibilis  esi. 

4y  Pariior  impor  dst  quj  w  porles  JM|uao  reelpii 
secijonow,  sod  psrlos^yus  moi  indissecabiies  perma* 
nent :  ut  VI,  X,  XVI|I,  XXX  et  L.  Nox  enim  Ut  bune 
numerum  dlvfseris,  iucurris  in  munerum  qMOiQ 
separe  noo  possis, 

H.  impartier  par  flomom  est  eojns  partes  et'.am 
dfvidi  possuNt,  sed  nsque  ad  unftatem  iion  perveniuni, 
tt*  AAHf .  •$$9  emm  ui  fimmeuHem  eivioi)  laeittni  Aify 

nuscripUf  oeoeof,  itaque  licebit,  vel  a  fiu/ouc ,  vel  a 
^ha  iiif/tadicia  poiare. 


'  Dilfuiius  es$e  disporitam,  Ex  <Sotblefs.  Al. .  eom-  w\     Ca^.  IV.  —  ^  Bmio  numeri.  Augustini  suni  verba 


posHam 

Cap,  llf.  —  •  Non  numerum.  To  voiunt  sdditum  In 
Excusis  abest  a  Gotbicis,  et  quidem  hfijusmodi  pr»«> 
ci8£  locntiones  per  inAnita  verba  frequentes  in  boc 


'  Quaiuor  a  figura  quadrata.  Imo  flgora  quadrau  o 
qnaiiior ;  qiiaiuor  vero  a  Gr»GO  rcTra/9«c»  Mulant 
namque  »»\t^  illi  x  in  r,  ut  rctvoc  pro  xctvoci  el  coii- 
tra ,  qttos  nos  quoque  non  raro  imttamor. 

«  /ji  m«/iis  mum  ttOfluni^iu.  £  Si$f9.,  ad  Eclog*  % 
Alia,  serpillumqtte.  etc, 

'  C^iiliim  vero  a  cantho.  Canlhus  et  circulus  est 
oculonini,  et  ferrum  quii  lignf^ram  rotundiias  in  roiis 
arctaiiir,  ei  strin^iiiur,  ul  ait  iiieronym*  Ad  Czeclif 
cap.  XX.  Canlhos  namque  eo  loco  legendum,  non  (ut 
babet  Aeatlni  edilio )  conihos. 

s  MiUa  qme  GrcBci  mutala  Ut.  Quod  iii  excusis  Hbris 
^ditur  ;  i.  l  p.  r.p  )m  eH^  id  -esi^  1  pro  r,  b$  Ma. 


lib.  xideClvit.,cap.  36 

^  iVo/i  huiusarti$.  Id  est  p^riit,  sicin  vetusiioribus 
|Jii«  el  ppud  Bed.,  qui  caput  boc  in  librum  su<im  de 
computo  imnstulit.  Eodem  modo  Braiilio  in  Viia  Isi- 
dori  :  Qucd  Opiu  (fd  esi  Eipmologl^rttm )  omnisiodp 
pbiiosop/^0  cohveit$m^$  qu$$^ui$  crtkra  meditatione  per* 
legeritf  non  ignotus  divinarum  humanarumque  rerum 
seieniia  merito  erit. 

I  Adima  $m$ul$  gmttpuitms.  AL,  adiwse  emmdo  eal" 
cuti  eomp,^  scdv.vQcem  caieuH  ^equ^  fteds,  pequie  an- 
tiquiores  llbri  agnogcunr, 

^  Nec  diferri  potest.  Ita  omn.  lib.  man.  ui  di/ferri  sit 

'  djiiliii^w,  oisi  qttod  in  qttibttsdam,  numero  multiiu- 

dinis,  nec  differri  possunt  a.  c.  q,  c.  n^-unt  ratiowm, 

Cap.  V.  —  i  linpariter  impar.  Eadofn  ilivisiono 
oliiur  CapelLi,  qiiamris  boe  membruin  Booethius 
omisorit,  neque  sic  imc  IpiM)  in  Goibicis,  nisi  quod 
pauloposi  ^pUi^i  Isidorus  quid  ^it  impariier  impSir 


i57  £TTlfOLOGUilU«f  L».  if. 

fursaoiqiieiBaUamid6dieliieiDTI,deindeinalianiIlI;  ^  th  duo,  dimidi^  Ires.  fl«  partee  jfi 


458 


ec  iiUra  divisioBem  bod  reeipil  aeciio  iila,  sed  aote 
imliaiem  iDfenitur  leroiinus  quem  secare  non  possis^ 

6.  Impariler  impar  fsi^ui  ^k  iinpari  numero  im- 
pariter  roeBswMBf :  «4  XXT»  XLIX ;  <iui  dom  sini  im- 
pares  MBefit  ab  Mppariteis  «ilian  i«nUiBS  4ivid«n- 
Uir,  ul  seplios  septeai,  XLIX,  et  iiBJiaqiiies  ^uiBi  XXV'. 
lapariiiro  BBBMmruw  aUi  simi^liees  sbdI.  alii  eoas* 
pesiU,  alii  oiediocre^. 

123  '^'  Simplices  sant,  qQi  nallaBi  aliaai  paHem 
lubeoi  Bisi  sebn  UBilateDi,  ut  t(|»arius  solam  ler- 
liam,  eft  quiDarius  foisin  qoiBlam ,  et  septenarius  so-* 
laro  sepiimam.  Bis  enim  una  pars  sola  esi.  Gompositi 
Miiit»  qui  BOB  soluffl  imilal^  meliantar.  *  sed  eliaoi 
alieno  numero  procreantur,  ut  IX,  XV,  XXI  et  XXV. 
DiciiMs  eolBiiMriefBilX^BlsepiiesterBi  XXJ,ler 
qaiiij  XV.  Bt  4PiM««s  ^mi  XXV. 

8.  MediBeres  BBipari  siml  qai  qaadam  mado  stm« 
plices  el  incompositi  ease  videBtBr,  alia  varo  aaada 
seeuDdi  el  aomiasiii*  Varbi  f ralia,  JX  ad  XXV,  dam 
oomparalBS  faarii,  priawM  asi  al  iBOomposkas,  quia 
BOB  liabet  comBMNiam  BBBierBm,  niai  salum  MMBadi- 
eum»  Ad  XV  vama  h  eoaiparalBS  laerit,  seeaodus  t^ 
et  eaBipa«ias«  qaaaiain  iaasl  ilii  aaipttMiais  Bumerus 
prmiar  aiaBadicBm  •  id  eat  laroarius  aBBMnii,  qoia 
aavero  BieatBiat  lar  lerair  ei  qttiodaaim  ter  qaini* 

y.  Uem  pariatt  Boaiarpnmi  alii  sBaiaoperflui»  i*alii 
diminuti.aiui  parfeeii*  fiapeiM  a«ot  qBarom  fMrles 
liaial  dBdm  ftoniiBdiBam  suam  escedaoi,  ui  pota 
\  parM  qaioqBa :  daodeeif 
lBa;quariam 


id  est,  unump  el  duo,el  Iria,  sinml  eumdam  aoB^ 
summaDl  periiciuDlqoe  senirium.' '  SaDil  aalea  per- 
fecti  nnmeri  iBtra  denarlam  VI,  lotra  ceBlaaaiiBfli 
XX VIII ,  intra  mUleuariDm  GCCCXGVK 
CAPUT  VI. 

^        K  De  icncada  ditriiiaMf  toiiui  numm^ 

I.  Oronis  Bumeras,  aui  seeuodom  se  eoDsideratar» 
aul  ad  aliqoid.  Isle  dividiior  sic :  alii  eoim  soal  mqaa* 
les,  alij  iDsequsles.  J|te  dividiinr  sie  :  alii  aBBl  bmh 
jores,  alii  sani  minores.  Majores  divlduaiar  sie  :  ib 
muliiplices,  superparticulares»  superpartieoies.  BHri*' 
tiplices  superpariiculares,  mi|kiplicas  sBperpartiaa- 
tes.  Minores  dlviduntur  sie :  sulimalliptiees,  i 
particulareSySubsuperpartientes,  submuliipiiitfs  ( 
superpariicuhres,  itulimuliipiicas  subsuperparliaoies. 
B  2.  Per  se  numerus  est  qiti  sine  ralatiooe  aliqua  all- 
citiir,  ut  111,  IV,  V,  VI,  ei  cmteri  similei.  Ad  aliquld 
est  numerus  qui  n^laiive  ad  alios  eoBiparaiur :  verbi 
gratia,  quatuor  ad  II  dum  eomparaiui  i^mh  daplai  dl-  • 
citur  et muliiplez;  s^x  ad  l||,  oeio ad  IV.decem  ad  V» 
et  iierum  ires  ad  i  iriples ,  sex  ad  II,  povam  ad  III,  ele. 

5.  <£quales  uurneri  dicuniur,  qui  seeBBdum  qoan- 
tiutem  «quales  sunt,  ISS  verbi  fratia :  II  ad  II,  III 
ad  111,  X  ad  X,  C  ad  C  luaeqoales  oiimeri  sunt  qui  ad 
invicem  comparati  iaaBquaiitatam  demoasiraoi,  ut  III 
ad  H,  IV  ad  III,  V  ad  IV,  X  ad  VI, ei  aBiversaUiev 
major  minori,  aot  minar  majori ,  JJMiJQSaemodi  dum 
comparaMis  fuerit  iomqoaiis  dieilur. 

4.  Major  Dumeras  est  qui  babet  io  ae  illom  miBB" 

lam  oamerum  ad  quem  comparaiur,  al  aHqBid  pkis» 

^Bod  tria;  lartiam,  qaod  quaiBar ;  dimidiam,  quad  q  ^^  veibi  gralia :  qoinariDs  nomerus  lerBaria  BBmara 


les;  uoBm  eaim*  ei  dup,  al  iria,  al  quaioar,  ec  sex 
Bimul  dttcia  faciuai  X Vi,  ei  •  loage  a  duodeaario  ex« 
cedunt;  sic  et  alii  MMiles  pkrimi,  ut  duodevicesi- 
rous,ctfliaHi  lalas. 

i#.  OiHHBBtl  Bomeri  auiM  q«i  panihas  suis  eompu- 
iaii,  mkioriem  aamiiiam  afifli$aol,  iH  puia  denarios, 
chIiis  panes  sunt  tres :  deeima,  quod  est  nnum; 
qaiaia,^quad  dao;  dimidia,  qood  quinqoe.  Unum 
eaim,  et  daa,  eC  qolBqae  slmol  doct»  ociouariam  fa- 
ciBai,  IM  'lonce  a  danarie  minorem.  Similis  est 
baie  aeianaHas,  vel  alii  plorimi ,  qoi  In  •  partes  re- 
daeti  iiilra  eansistant» 

l1.'.Perfectas  numeros  est  q«i  aafa  partibus  adim* 
platiir,  Bt  saaaflas,  Imliel  enim  tres  partes,  sexum , 


foriior  esl«  eo  quod  qoioarias  ouoHrus  babai  ib  se  lar  • 
narium,  al  aliaa  paries  ejus  duas,  el  reliqui  lalas. 

fi.  Minor  Damerus  esi  qui  eoBtinaiur  a  majere  ad 
quem  comparaiur  cam  aliqua  parle  soi,  ol  KrDt» 
rlus  ad  quioarium,  coaiineiur  enim  abeo  eum  duabus 
partibus  suis.  Multiplex  DomerMS  esl  qui  habel  in  aa 
miDoram  Damarum  hif^  ^tit  ler,  aal  quater,  aut 
multipiieiter»  verbi  graiia :  II  ad  uaum  dum  coropa* 
rati  foerini,  duplexesi^  IlladaBumt  Iriplex;  IV, 
quadruplex,  et  reliqui, 

6.  E  coiitra,  subraultiplez  numeras  est  qui  inira 
roultiplicem  eoniinetur  bis,  aut  ter,  aut  qiiaiert  au| 
muUipIiciter,  verbi  gralia  :  unum  a  duobus  bis  con-^ 
tinetur,  a  tribas  ter,  a  quatuor  quater,  et  ab  aliis  mul- 


leriiam.et  dfmidiam ;  sei ta  enim  efas  est  onura,  ter-  n  tipliciter.  Superparlicularis  numerus  est  dum  fortior 

*  5rd  ^lam  aReno  numero»  Alio  numero  God.  Rom. 
eiBocM. 
^  Aiii  ikmmui»  Alil,  i^taiiimlna* 


*  Ei  tonge  a  duodenmo  numero  excedunU  Hoc  est 
daadenarjam  longe  exeedant,  quomodo ,  et  mox ,  et 
atia&  eiiam  loqaitur.   • 

'  Lonae  a  denario  min&rem,  6erv.,  ih  x\rtem  I^o« 
aali  :  Compirralft*tti  ^adus  tribue  eanbut  jungitur  : 
oMalioa,  Mepihno,  ei  nominativo ,  interpoiita  particuta 
qoam  al/aftvo,  ut  doctier  ab  illo.Quam  loquendi  raiio- 
Demi  fise  etiam  osurpat,  ut  iEn.  i«  ad  verba,  dederatque 
abeuniibuiker^.  Beroe  (ail)  Vff  fortie^  eemideus,  ptu$ 
ab  k0Hnne  habem,  et  inrr.,  cap.  47 :  Dum  9ot  #fC  stip- 
erior  a  tuna. 

•  ia  porfai  f«^ll.  Ah,  redueH. 


f  Snnt  autem  perfecti,  etc.  Omnia  ex  BooBl*  lib.  i 
de  Arithm.,cap.  20. 

Ca».  VI.  ^  I  Librarioram  Inseitia  et  nomhiam  sl« 
mililudine  pleraque  in  Iioc  capite  ipale  r«€ei»ta  faiirant. 
Nain  definiiionum  qtianla!)!  transpositae,  ali»  omiss«» 
exempla  mendosa.  Qii2eomnia,uiminimooegotio,  iia 
Dullo  cum  periculo  resiituta  sunu  Quare  illud  unum 
adnotassesurflciat :  quosnumeros  Isidorussabmultipli  * 
cemsuperparticolarem,  submultiplicem  superpartien<* 
tem,  aui  submultiplicem  sabsuperparticolarem,  aiib- 
muttiplicemsubsuperpartientem  vocat,  iibdemquidem 
nominibus,  lib.  ii  Geomet.,  a  Bomtbia  nomioari,  sad 
Hb.  lArithm.  cap.  2S,  muliiplicessubsnperpariicala 
res,  et  multlplices  subsuperpartieoies  ab  eodem  dicl 


159  S.  ISID0R1  BISPALENSIS  ePlSGOPl  IM 

contlnet  intri  m  inferiorem  nomeniin  circa  quem  A  ab  eo  multipliciter  cam  aliquibus  panibut  auis,  vcrbl 


eomparatur,  •imlliter  et  unam  partem  ejoa. 

7.  Verbi  gmiia  :111  ad  11  dom  comparati  ruerint  con- 
tinent  inlra  se  duos  et  ilium  unum,  qui  niedia  pars  est 
doornm ;  IV  ad  111  dumcomparati  fuerlnt  contineiit  in 
se  tres  et  alium  unum,  qui  est  tertia  pars  irium.  Iiem 
V  ad  IV  dum  comparati  fuertnt  habent  in  se  quatei^ 
narjum  numerum,  et  alium  onum,  qui  est  quarta  pars 
dietl  quaternaril  numeri,  et  caeieri  tales. 

8.  Superpartiens  numerus  cst  qui  in  ae  iuferio- 
rem  nomerum  totom  eontinet,  et  super  hoc  alieras 
partes  ejus  duas,  aut  tertias,  aut  quarias,  aut 
qnlnUSy  aut  alias,  verbi  gratia  :V  ad  111  dum 
comparati  fuerlnt,  babent  in  se  quinarius  numerus 
temarlum,  et  super  hoc  allas  partes  ejusduas;  Tll 


gralia :  III  ad  Vlil  continenlur  bis  curo  duabus  partibuft 
ejus,1V  ad  XI  continentur  biscum  iribus  partibus  suis. 

CAP1JT  VII. 
De  Urtiu  dwwone  lotiut  nwmeri, 

f  •  Numeri,  aut  discreii  sunl,  aut  continentes.  Iste 
difiditnr  slc,  priroiis  iineatis,  127  ^  tecundus  super- 
ficialis,  teriius  solidus.  Discreius  numerus  est  ^  qui 
discreiis  nionadibus  conlinelur.  Verbi  gratia,  llf,  IV^ 
V,  VI,  et  reliqui. 

3.  Coniinens  numerus  est  qui  conjonctis  monadibus 
coniineiur,  ut,  ?erbi  gratia,  temariu$  numerus,  si  in 
magniiudine  inlell»gatur,«  linea,aut  spatio,  aui  solido 
diciiur  continens.  Similiter  qnaternarius  et  quinnrius 
numeri. 

3.  Lmeaiis  numeros  est  qui  inehoans  a  monade  li- 


idlVdumcomparatifnennt,  babent  insequatuor,  et  _       ,.  ...  ..  .  a  .        >t   .     .  . 

,.    ,  ,      .      IV   j  V  j  •  r     .  .  fi  nealiter  scnbitur  usque  ad  innnilam.  Unde  alnha  po- 

atias  tres  partes  ejus;  IX  ad  V  dum  comparaii  fuerint  •  ^.,,^_  ^^^  ^^.-.-.^.isl!^  is»^»»«.    «..^«u»  il«.«  i:.^ 
habent  in  se  quinque,  et  aiias  quatuor  partes  ejus. 

9.  Subsuperparticularis  numerus  est  minor  qul 
contlnetur  in  fortlorl  numero  cum  aliqna  parie  sua, 
autmedia,auttertiayaalquarta,autquintay  126  ^^^^ 
gratia  :  11  ad  III,  111  ad IV, IV  ad  V,  et  cxteri  siniiles. 

iO.Subsuperpariienanumerusestqtti  continetur  in 
numeroaupertmriienti  cumaliquibus  partibussuisdua* 
bus,  aut  iribus,  ant  pluribos,  verbi  gratia :  111  conii- 
neniur  a  V  cumaliis  duabus  pariibus  suis;  V  a  IX  cum 
qaatuor  panibus  auis. 

il.  Multiplez  superparticularis  numenis  est  qui 
dum  comparatus  roeril  ad  nnmerom  sibi  inferiorem, 
coniiiiet  In  se  totum  inferlorem  humernm  inuUipli- 
ciier,  cum  ailqaa  parie  ejus,  Torbi  gratla  :  V  ad  II 
dom  comparati  fuerint  coniinent  tn  se  bis  binos,  et 
ttuam  partem  ejiis ;  IX  ad  lY  dum  comparail  fuerint 
eoniinent  In  se  bis  quaternos,  et  unain  partem  ejus. 

ii.  Ilultiplex  superpartiens  numerus  est  qui  duin 
eoniparalusad  inrerioremsibi  numerum  fnerii,  continet 
eum  multipliciter  cum  aliis  partibus  ejus,  ?erbi  gratia : 
Vlil  ad  III  dum  comparati  fuerint  coittinent  In  se  bis 
lernos,  cum  aliltfduabus  partibusejus;  XlVad  VI  dum 
compnrati  fuerint  continent  tn  se  bis  senos  cum  alils 
duabus  partibus  ejus ;  XVi  ad  VII  dum  comparatl  fue- 
rint  continenl  inier  se  bis  septenos,  cum  aliis  duabiis 
partibus  ejus;  XXI  ad  IX  dum  comparati  fuerint  con- 
linent  Inira  se  bis  nonos  ,cum  aliis  tribus  partibus  ejus. 

13.  Submultiplez  subsuperparticularls  est  qui  dum 


nitur  pro  designatlone  llnearum ,  quonlam  liaec  lit^ 
lera  anum  signittcat  apnd  Gnecos. 

i.  SuperOcialis  nnmerus  est  qui  nou  sotum  longi- 
tudine,  sed  et  latitudineeontinetiiry  nt  trigonn*^  quadrtt^ 
Itfs,  ^iii^iian^M/iis,  vel  circulares  numerl,  et  C2eteri  qal 
aemper  in^'  plano  pede,  id  est  supertteie,  continentur, 

5.  Circularis  dom  sibimet  moltiplieatus  Aierit ,  n 
se  inchoaiis  ad  se  eonvertitar.  Verbi  grfctia :  ^iim^'€t 
^Httti  vieiei  qubufue,  «  Solidos  numenn  eet  qui  iongi- 
tudinc  ,  laiitudine  et  altitudine  coiitinetur,  ut  sunt 
pyramidee,  qul  in  modum  flamm»  eonsurgnnl. 

6.  Cubus  sunt  tesserae.  Sphaeraa  qalbusest  aeqaalis 
undiqae  rotnnditas.  SphaBricui  autem  numerusestqui 
circulato  numero  multiplicatus  a  se  inchoat,  et  in  se 

Q  convertitor,  ut  quinqum  qnim^  tiginH  quinque,  Ulo 
circulusdum  seipso  muitlplicaius  fuerit,  (aeit  spha&« 
raini  id  est,  quinquies  XXV ,  GXXV. 
CAPUT  VIII. 
De  dilfereiUia  ariihmetica^  geamelriw  ei  mumcm. 
i.  Inter  arithiuelicam  autem ,  et  geometriam,  el 
musicam  hoe  interest,  ut  media  luvenias.  In  aritlime- 
tica  prlmo  sic  quaeris.  Conjungis  extrema ,  ct  divi-> 
dis,  et  facis  mediiim,  ut  puta  :^(ae  extrema  esseVi  ei 
«XII,  siniul  jungis,  et  faciiint  XVlll;  partiris  media,  et 
facislX,12SQ^  estanalogicumariihmeticasyui  me- 
dius  quod  monadibus  superat  primum ,  iis  superetur 
ab  extremo.  Superant  enim  iX  Vi»  tribus  monadi* 
'  bus,  iis  superantur  a  XII. 

2. '  Secundum  vero  geometriam  ita  qamris.  Exlrema 


ad  fortiorem  comparatus  fuerit  continetur  ab  eo  mui-  ^  multiplicata  Untum  facinnt  quantum  et  media  multl« 


tipliciter  cum  aliqua  parte  sua,  ut  III  ad  VII,  et  IV  ad  IX. 

14.  SubmulUplex  subsuperpartiens  numerus  est  qui 

duin  ad  fortiorem  sibi  comparatus  fuerit,  continetur 

Cap.  VII.  —  ^  S^etiRdtts  tuperficialis,  Ita  etiam  pau« 
lopost;  al.,  superficioius. 

^  Qui  discretii  monadibui.  Ila  apud  Cassiod. 

«  Unea^  aut  tpaiio,  aut  iolido,  dicitur  continem, 
Eodem  modo  Cassiod. ,  disjunciione  pro  conjunctio- 
ne  utens. 

d  Plano  pede^  id  eet  superlicie.  Alio  sensu  dixit 
Vltruv.,  lib.  VI,  cap.  li,  et  lib.  vii,  cap.  1  et  4. 

•  Sortdiif..,  qui  long.,  iat.  ei  altiiud.  Vox  latitudine 
abest  a  nostris  libris.  Est  tamen  inf.,  cap.  11,  in  de- 
finltione  figurae  solidae,  et  in  Cod.  Rom. 

Cip.  VIII.  —  '  Secund.  Geomet.  Haec,  neque  inte- 
gn  sunt  I  neque  satis  cum  superioribos  cobaerent. 


plicau,  ut  puta,  VI  et  XII  muUiplicata  facient  LXXil; 
media,  VIII  et  IX  multiplicata  taniumdem  faciunt. 
3.S  Secundum  musicam  ita :  qua  parte  superat  me- 

Nam  cum  proposuisset  differentiam  inter  .irithm.« 
geomet.  et  music.  ex  inventione  medii,  raiionemqud 
arithmetici  medii  inveniendi  propositis  extreinls  ira- 
djdissei,  oportebat  idem  in  geometrico  inedio  perse« 
qui,  quod  neque  hoc  loco  praestat,  neque  inferius» 
cap.  13,  ubi  eadeni  repetuntur* 

s  Secundum  nuuicam.  Neque  h«e  meliore  sun| 
conditione,  nisi,  quod  cap.  ^,  alieno  loco,  quae  lnw 
jus  propria  erant ,  explicanlur.  Nam  hic  non  ratio« 
nem  mtisici  inedii  inveniendi ,  sed  definiiioueni  pro^ 
portiunls  musicje  assi^nat ,  eamque  nou  integiam. 
Vid.  Booet.,  lib.  ii  Arithm.,  cap.  34  et  seq.f  et  50. 
et  lib.  u  de  Mus.|  cap.  i%  et  16. 


m  ETTmOLOGIARUU  LIB.  III.  itt 

di»s  primQm,  Mdein  parte  superatar  modius  ab  ex-  A     Numerabilis  magoUudo  eat  qiue  niimeris  ariihme- 
tremo,  ui  pula  VI  a  VIII  duabos  monadibus  superan-      ticie  dividi  poiest. 
tur,  quae  duae  pars  snnt  tertia  eademque  media  VIII 
Bsipcrantur  ab  ultima,  quae  est  XII. 

CAPUT  IX. 
Quod  numeri  tw/fntll  exiitunL 

1.  Niimeros  autem  inflnitos  esse  certissimum  esl, 
«inoiiinm  in  quocunque  numero  fmem  faciendum  puta* 
veris,  idem  ipsenon  dicouno  addito  augeri,8ed  quam* 
Itl  ct  sit  magnusj,  et  quamlibet  ingentem  mullitudlnem 
coniinen8,inipsa  ratione,atque  scientiam  numerornm, 
Hon  solum  duplicari,  Teram  etiam  multipticari  potest. 

2.  Ita  vero  suis  quisque  numerus  proprietatibus  ter- 
minatur,  ut  nulluseorum  par  essecuicunque  alteripos- 
sil*Ergo,  et  dispares  inler  se  129  atque  diversi  sunly 
ei  singuli  quique  fmiti  sunt,  et  omnes  iofiniti  suot. 

DE  6E0METRIA. 

CAPUT  X. 
De  geometriae  inventoribus ,  et  voeaMo  e/us. 

1.  Geometriai  disciplina  primum  ab  iEgyptiis  re- 
perta  dicitur,  quia  inundante  Nllo,  et  omnium  pos- 
sessionibus  limo  obduciis ,  initium  terrae  dividend» 
per  lioeas  et  meosuras  nomen  arti  dedit.  «  Quae  de- 
iode  longius  acumine  sapienium  provecta ,  et  maris, 
et  c«sn ,  el  aeris  spatia  meiitur. 

2.  Nam  provocati  sladlosi  coeperunt  post  terrje  di- 
mensionem  et  coeli  spatia  qaaerere:  quanto  interYallo 
Inna  a  terris,  a  luna  sol  ipse  distaret,  el  usque  ad  ver- 
ticcm  eceli  quanla  se  mensura  distenderet,  sicque  in- 
tervalla  ipsa  cceU  orbisque  ambitum  per  numerum 
Madionim  ratione  probabili  distinxerunt.  C 
•  5.  Sed  qaia  ex  terrae  dimenslone  h»c  disciplina 
cepit,  ex  initiosui,  elnomen  servavit;  nam  geometria 
de  terra^  ei  de  mensura  nuncupata  est.  Terra  enim 
Graeee  7«  vocatur,  lAhpw  mensura,  Ilujus  disciplinae 
m  eootinel  iii  se  lineamenia,  iniervalla,  magniiudi- 
nesy  el  figoraa,  et  in  figuris  dimensiones  et  numeros. 

CAPDT  XI. 
De  quadripertUa  divisione  geometrite, 
1.  Geometrl»  quadripertiu  divisio  est  in  figuras 
plaoas,  in  magniiudinem  numerabilem,  in  magnitu- 
dinem  ralionalem,  et  in  figuras  solidas. 

%  Planaj  figur»  sunt ,  quae  longitudine  et  laiitu- 
dine  coniinentar. 


130  5.  Magnitudines  ralioDales  sani  qaarum  1 
suram  scire  possumus,  irrationales  Toro,  qaarum 
mensurao  quantiias  oogniia  non  habetar. 

i.  Figurae  soiidae  sunt  qa»  longitadlne  el  latito» 
dine  et  altitudine  cootioenlur,  ^  quae  saot  juxta  Pla- 
tonem  numero  quinque. 

GAPUT  XII. 
De  figuris  geometrice* 

i.  In  plano  figurarum  prima  eireulasesl,  figara 
plana,  el  circumducta ,  cujus  in  medio  puoclat  est, 
quo  cuncia  convergunt,  quod  cenirom  geon  etrae  fo- 
canl,  Laiini  punclum  eircali  nuocopaiii. 
^  2.  Quadrilatera  figura  est  io  plano,  qoae  sub  qoa« 
luor  lineis  rectis  jacel. 

c  Dianaibeton  graromoo  figura  plaoa,  «lc. 

Ortbogonium  triaogulum  esl  figura  plana,  qnas 
babel  angulum  rectum. 

Isopleuros  figura  est  plana,  etc 

5.  Spbxra  est  figura  in  rotundum  formaia  partibus 
cunclis  x*qualis.  * 

^  Cubus  est  figura  6olida,'quae  loogitodincy  et  la- 
tiludine  ct  allitudine  continetur. 

4.  ^  Cylindrus  est  figura  qoadraia  babens  superius 
semicirculum  insoiidum. 

131  ^*  Conon,  figora  solida,  quae  ab  amplo  m 
angustum  finit,  sicut  orlhogonlum. 

6.  Pyramis  esi  figura  solida,  quas  in  modum  ignia 
ab  amplo  in  acumen  consurgit.  Ignls  enim  apud  Graa- 
eosTru/}  appellatur. 

7.  Sicul  autem  intra  decein  omnis  esl  numerus»  lla 
iniracirculumomnium  figurarum  coocluditurambituf  • 

CAPUT  XUL 

De  prindpffs  geomeiriof* 

i.  ^  Principia  hujus  artis  punctus  est,  ciijus  para 
nulla  esl.  Linen  est  praeter  lailiudioem  longiiodo* 
Recta  linea  est  quae  ex  aequo  in  suis  punctis  jaceL 
Superficies  vero,  quae  longitudiues  ei  lalitudines  so« 
las  habel. 

2.  Superflciei  vero  fines  line;e  suut,  quorum  rormaB 
ideo  in  superioribus  figuris  positae  noo  sunt,  s  quia 
intra  eas  inveniunlur. 


Cap.  X.:.-«(}tta?deiMrf«f/oii^iii«pro»«c/a.  ExPIin.,  ijbatiip,  suspensas  namque  Tideri  ejus  fignrse  lineas 
liii.  II,  cap.  23.  V  qu^  git  aliera  parte  longior.  Nobis  propensior  ad 


Cap  XI.  —  b  Qua  sunt  juxta  Ptat.   Probe  haec 
qiijc  disjecia  erant  in  sedes  suas  redoxit  Chacoo. 

Cap.  XIL  —  c  Dianatheton  grammon.  IlaBC  melio- 
rum  libroruiu  scripiura.  Anlonius  Covarr.  el  dociri- 
iiarum  omnium  ei  elegantiarum  admirabili  quadam 
aticnliA  praestantissimus ,  diacatheton  grammon  mr- 
nima  muiationo  volelNit ,  fieri  enim  a  VitruTio  et 
aliis  de  cathetis  iioeis  mentiooem,  oec  male  post 
quadraiiim  subjici  rectangulum  altera  parie  longius 
per  TmOixws,  hoc  esi ,  perpendieulares  lineas  pro- 
duclom.  Id  P.  Nunnesio  nequaquam  probabalur,quod 
aMiimiine  essel  pluribus  figuris:  nam,  et  in  teirago- 
n«  ei  irigono  orihogonio  esse  lineas  xaOwovf .  Ipse 
0««  «vtiO/twv  ypaiAiMTw  subsilluebat;  esse  namque 
iii  quibusUara  libris  hanc  figuram  quam  duo  r 
opposila  coiijuncuque  reddcrenl.  A.  Aug.  Codicum 
aeripiuram  retinens  ic^irw  suepenm  inlerprela- 


veritatem  Covarrubiae  coiijeciura  videbalur,  quju  ne« 
qoe  Chaconi  displicebat.  Nam  dianaiheton  vocera 
geometrarum  auresnon  agnoseunt,  et  P.  Nunnesii  ili- 
mis  arguta  ^enleniia  esl. 

^  Cti^tii.  Adde :  quae  sex  quadratris  aequalibuscon- 
linctur. 

«  Cylindrvs.  De  cylindri  definitione  ainplius  deli* 
berandum. 

Cap.  XIU.  —  '  Princifta  hujus  artis.  Cic,  Acade« 
mic.  tv :  Non  quwro  in  his  initia  illa  nuuheniatieorum  • 
punctum  esse  quod  magnitudinem  nullam  kabet;  fxWe' 
mitaiem  ,  qucui  libramentum  ,  in  quo  nuila  ommno  ttl 
crassiiudo ;  lineamenlum  longitudineni  Uuitudine  ca^ 
rentem. 

'  Quia  intra  eas  inven.  Est  enim  pooctus  io  cirea% 
lo,  linea  io  figuris  plaois ,  soperflcies  elMsqiie  finis 
insolidis* 


S.  IBIDOftl  m»AU!mi  EMSCOPl  M 

CAKT  Itt.  A  ttttfiiar.  Mnlca  tn&fH  tffeeW,  pro^Aal  Ui  dinniim 

De  numeri$  geomelrkt»  htbiivflr  sefnvt. 

sccofulott  geiwnetrMi  iu        2.  Iii  prtfliftf  (yMqtfe  tete  coneentnf  pit^^nnntes 

tCGendit ;  ei  qiianio  tebementior  fuerii  clangor,  tanto 
iil  fortior  ad  cerunnefi  anioms.  Siquideui  et  renrigea 
caiilus  boruiur.  AJ  lolerandoi  quoque  Jabores  oiu- 
sica  anifnuin  niutcet,  ei  singulorum  operuni  fatigalio* 
neni  modulallo  vocis  solatur. 

8.  Excitos  qooque  aiiimos  musfca  sedat,  sicui  \e%\' 
inr  de  Datld»  qui  a  spiriiu  immnndo  Saulem  arie  modu- 
laCfonls  eripoit.  fpsas  quo<{ue  besiias,  134  neciion  el 
serpeates,  TOfocres,  atque  deiphinas^aa  audiiuui  su» 
modofationis  mnsica  proYOcal.  Sed  et  quidquid  loqui- 
mor,  fef  intrinsecus  fenarum  pulsibus  cominofemur» 
per  musfcos  rfaytbiMa  harmoni»  firtmiboa  probaiur 

k  esse  sociaiam. 

CAPUT  XVHI. 
De  tribnt  parlibui  muiicm, 

1.  NusicaB  partes  sunt  tres,  id  e^t,  barnMnioa, 
rliythmica,  meirica.  Harnionica  est  quae  discernit  ia 
souis  acutum  et  gravem.  Ahyibmica  est  ^  %uaB  re» 
quirit  incursionem  verborum ,  utrum  bene  ii>iMi4  an 
male  cohaereat. 

2.  Meirica  esi  quae  mensuram  diversoram  metro* 
l^um  probabili  ratioue  cognoscit»  uty  verbi  grutity  be« 
roicuiu^  iambicum,  elegiacuui,  etc 

De  irilonui  musiem  dmiiene. 
I.  Atomnem  sonum^qui  materiea  cantiienaruoi 
4:Po«q«o«paul.tlmdireelae8CpnEcipueU»cdlsci.     «•l..«''fo"»«»  coB.m  e«e  Miur».  Pri». ^^  ta»« 
ptin..  ei  auct,  muIUs  modis ;  133  eratque  im  turpe  C  "*"'*••  '"»  "  T"  -""^  TT".  ^^ 
i.osicam  nescire  qa.m  iiiier...  interpo..ebator  aoiem     «'«"•«•  "•"»  "  "*'"  "»•»"''.  '•"»»  '«^»*»"», 

quae  puisu  digitorum  nameros  recipit. 

2. 1  Mam  aut  voce  ediiiir  aonua»  sicvl  per  iirtieea ; 
aul  flatu,  sicui  per  tubam,  vel  tibia» ;  aui  pulia,  aiQel 
per  cyibaram ;  aut  per  qttodlibat  aU4i4»  qiMNl  pereiH 
Uendo  canorum  esu 

CAPUT  XX. 

De  frrima  dimione  nmiemf  pue  kvmoniemdicitur. 

i.  Prima  divisio  musicae»  qw  baraOMca  dteiiar, 
id  esl  moduiaiio  vocist  perimec  ad  comcsdos,  tra* 
goedos,  vei  cborost  vel  ad  omnes  qoi  voce  proprift 
canunt.  Haec  ex  anino  et  corpore  molum  facii,  et  ex 
motu  soiium,  ex  quo  colligilar  muiica,quai  ia  bomin« 
vox  appeiialur* 


I*  •  NMMroi  aolem  ice«n<ioaa  geiomeirnn  lU 
qomrl» :  crxireMi  qoippe  ejoi  m«lliplieaia,  tafftam 
faciufit  quantMB  el  media  nifhipiicaia ,  «i  poia,  ¥i 
^XII  muHipKaita  facfunt  LXXIi;  aMdia  \IHeiJX 
miAtipticaia  laiiMadem  faebinU 

DE  MUSICA. 

132  CAPiJT  XV. 

De  musica  et  ejus  nomine, 

{.  Ifffsica  eM  perilltf  m«(«lariofiis  sono  cantoque 
conststens ;  et  dicu  mosica  per  derivationefn  a  Mn- 
HU.  Musap  aoiem  appeflatae  ^  M  toO  juweOm,  id  est 
aquosrendo,  qood  pereas,  sicut  antiquf  tohierant, 
^h  carmtA«m  et  vods  modiilatio  qfcreretur. 

2.  Quarum  sonus  quia  sensibilis  rei  est  •  praetcrflaH 
in  pr^teritum  rempos,  Imprimitorqae  memoriar,  in- 
4ie  a  poeiis  iovii  et  Heffforiae  lltias  Mosas  esse  coa« 
ficiiim  est.  Nisi  enim  ab  bomffie  roemoria  teneantur 
soni,  pereuni,  quia  icribi  non  posauot. 

CAPUT  XVI. 

De  inoentoribue  ejue, 
i .  Moyses  dicit  reperiorem  musicae  artis  fuisse  io- 
bai,  qui  fuii  de  slir|>e  Cain  aiite  diiuvium.  ^  CraK:i 
Vero  Pythagorani  dicuQt  bujus  artis  invenisse  primor- 
dia,  ex  malleorum  sonitu,  et  cordarum  extensione 
percussa.  Alii  «  Linum  Thebaeum ,  et '  ZetbOiti ,  et 
Ampbiona  in  arte  masica  primos  claruisse  feront. 


noif  modo  sacris,  &ed  et  omnibus  solemnibuSy  omni' 
bosque  laetis,  tel  tristioribus  rebus. 

3.  s  Ut  enim  in  voieratiOfio  divina  hymni ,  iu  in 
nuptiis  bymen«i,  ^il  in  foMribtts  tbreni ,  et  lamenU 
ad  tibias  caiiebanlur.  ^  In  conviviis  vero  iyra,  vei  ci* 
Ibara  circumferebatar^  el  accubanlibus  imguiii  ordi* 
nabaiur  conviviile  geiius  canticoram. 
CAPUT  XVIL 
Qtttd  pot»t  mttsica. 

i.  i  lUque  sine  musica  uuila  disciplina  potestesse 
perfecu,  nibil  eniin  est  sine  illa.  Nam  et  ipse  mun- 
diis  quadam  harmonia  sonorum  fertur  esse  composi- 
lus,  et  ccelum  ipsum  sub  barmoniaB  modulatione  re* 

Caf.  XIV.  —  *  Numero»  autem,  Repetuntur  bxc  ex  % 
cap.  8,  quin  caput  ii  nuinerabiiein  magnitudiBeiii 
|iartem  geomelriae  fecerat. 

Cap.  XV.  —  ti  *^^^  ^qQ  /MAffdfu.  In  Cod.  mira  va* 
rletas,  nos  ex  fASxrai,  quod  proprius  aberat,  itAo^ 
feciinns,  quod  eiymon  Piatoni  placuit  iii  Craiylo. 

•  PraterflHU  in  prater.  Aug.,  lib.  ii  Ordin.,  cap.  i  : 
Qttontam  itlud  quod  menevidet  eeniper  ett  pra'Uni;  zonue 
autem,  quia  eemibHis  res  ei^,  praterfuit  in  prmteritum 
l!mput,  imprimiturque  memorim ,  rationabiU  mendaeio 
fant  poetU  favenie  ratione,  quwrendum  ne  qmd  propa* 
gini  simliter  inettet^  Jovis  et  Memoriw  Musat  /iUas  etta 
confictum  ett. 

Cap.  XVL--'  Grwd  viro  Pythagor.  Ua^rob.f  lib.  ii 
in  Soinn.  Scip. 

«  Linum  Theb.  Ex  Eusob.,  in  Cbron. 

'  Xefff,  et  Ampk,  Rx  eodem,  et  Serr.,  in  Corydoae* 

s  Ut enm  in veneratione  divin.  Horat.  : 


Divilaoi  raensis,  et  amlca  templis. 

t^  JCf  io  funaritus  threni,  fllne  Siliciuam  fnodos  in 
xit  taboL,  de  qoibos  Ageil.,  Ilb.  ii ,  eap.  i,  et  Noii., 
io  Si'ictmi.  Servios^  i£ii.  v  :  Sdendum  majoris  ettatit 
ftmera  ad  tnham  sotare  proferri,  minoris  vero  ad  tibiat. 
Vid.  FesL  ifi  Pufiebrei  tib.  Hebneos  qooque  libiai 
ia  fiMMrlboi  adMboiiie  ostentfonl  Matth9?i  verha, 
cap.  iXy  #1  viifiiel  It^idiies,  ei  tmrbam  tnmuttuantem. 

t  In  conmmt  circtanf.  fix  Qoliit.,  cap  de  Music. 

Cap.  XVil.  —  i  Itaqnemme  nmt.  Es  eodem  Qtiin  if. 

^  Qnm  requkrii  inenrthnem  vertf»  Sic  orones  libri 
Casaiod.  :  Qnm  m  cmmnrtione  ferbornm  dijudicat. 
Capelt. :  Qum  ad  metos  pertinet,  harmoniea  dieiturf  qua 
ad  numerot  rAyHrmJM,  qnm  ad  virba  nietrica, 

Caf.  XtX.  —  ^  iVaNi  Auf  voee,  Bx  AttKiist.  rn  PsaL 
CL,  et  II  de  doctr.  Clirisi««  cap.  17,  unde  sampU  basc 
ottmia.  Quod  perentimklo  cemmritmt.  fix  eodem  lib; 
udoOrd.,ea^  \^ 


Ml  BfYfifOLOCUftUM  LIB.  !fi.  i^ 

2.  «  fdx  M  ii$f  %ptfitti  retbMXm^  unde  et  verba  A  sicut  incudis  sonus,  qnoti^jii^uraai  matfeus  pereih 
miiA  tfitffieir^ia.  Froprre  amem  vox  hoiiiintim  est,      tiiur  ferrum. 


leu  MktiotiflfbiHitm  animantrttm.  Nam  in  atlis  abu- 
sife  iMiff  (iroprfe  soniins  tox  vocatuf,  ttt : 

fM  Mdf  fnfremmt^  fraeta$que  ad  tUtora  voee$. 
Kam  proprimn  est  at  flttorei  resonent  scopufi,  ei: 

A(  mbti  terrikliem  sonitttm  proeui  mre  amoro* 
flarmofila    est   asodufatfo  ▼ocis,  e(   eoncordantfa 
plsrfmmtm  annornm,  Tei  conpfaiio. 

5.  Symptionia  est  modutationfs  femperamentiim  ex 
pntfi  ei  Mtto  coneitfdantibus  sonfs,  ai?e  in  Voce, 
fife  Ni  flaio,  sire  in  pulsn.  Per  fianc  quippe  roces 
anniorea  (p^Tioresque  concordant,  ita  ut  qufsquis 
A  ea  (Rfistfmiefft  aensnm  auditfis  olTendat.  Cojus  eon- 
Irarfa  est  dSaphonfa ,  fd  est  voces  discrepautes,  Yel 
distonac.  B 

4.  etfpAtfnfa  <Si(  snatiias  vocfs.  flM  el  melos  a 
soaritale,  et  meHe  dfcta. 

5.  Diastemi  es(  yods  spacitmt,  ex  duobuf  tef  pttt- 
ribus  soniff  aptatum. 

6.  IMeafa  eat  spatfa  qnxdam*  ec  deductfone^  ntodU' 
fandl,  «utne  tergendl  ^  iioo  lii  afterimi  sonnm. 

7.  Tmto^  est  acut»  eihinfiatio  tocis;  est  enim  Itaf- 
moniae  differenll*9  et  q«iiHftf(aa,  qM  fnr  vocfa  aeeerifa 
tel  leiior^eomffsiif ;  eojue  i^ra  in  qmmltdmpartibos 
Muici  dHfsenM»  ex  (fulbiis  liyperlydNia  noflaafffifla 
et  aewlflBimlil,  bf p«#nn*fa^  omnhmt  gnTbalmtfa  m. 

136  S*  Cantus  est  infleiio  Tocis,  nain  souus  di- 
rectus  est,  praecedh  autem  ^onus  cantum. 

9.  Arsia  est  tocis  eie?atio«  id  est  iniiium.  Thesia 
toeis  poaftio,  boc  est  finis.  ^ 

fO.  Suaves  toces  sunt  subCiles,  et  spisss,  clarae, 
atque  acutae.  Ferspicoae  tocea  aunt  qux  tongius  pro« 
(rabuntur,  ita  ut  omnem  impleanl  contiouum  locumy 
slctti  dangor  tubarum. 

tt.  Subtiles  toces  sunt  quibus  non  est  spiritus» 
qoalis  est  infaniium,  vel  mutierum,  tel  acgroiantium, 
sicQt  in  nerfis.  Quae  enim  siibtilissimsB  chordae  sunt, 
sobtiles  ac  tenues  sonos  emittunt. 

12.  Pingues  sunt  voces,  quando  spiritus  muTtus 
simal  egrediiur,  sicut  virorum.  Acula  vox  est  te- 
nuis,  et  alta,  sicut  in  chordis  videmus.  ^  Dura  vox 
esty  quae  violenter  erotitit  sonos,  sicut  toftlmram. 


19.  Aspera  vot  est  raOca,  e(  quae  dispergitur  per 
mfnutos  et  in  dissimiles  pulsua.  Cacca  voi  est  quae 
roox  ut  emissa  fiierit  coniicescit,  atque  suffocata  ne- 
qnaquam  longius  producltur,  sicut  est  in  lictilibus. 
«  Vinnola  vox,  est  moHis  atque  ffetrbiHs.  Et  vinnoia 
dicta  a  vifmo ,  boc  esl  cincinno  rooltiter  flexo. 

i4.  Perfecia  antem  vot  est  alta,  suavis  et  clara. 
Afta,  Qt  fn  sublimi  sufffcrat,-  ctara,  o(  aures  impleat ; 
suavis ,  ut  animis  audieutium  blandiatur.  Si  ex  bi^ 
aliquid  defuerit,  ri^x  perfecta  riofr  erit. 

CAPOT  IXL 

l)e  seeunda  dmtione,  quoe  organiea  dieiiur, 

I.  Secuuda  divisio  organiea  est  mi  iia  qoae,  apirila 
reflantflconipleta,  137  ^^  stNiom  vocia  aoinMQlor,  ot 
aunt  tobaey  calami»  flaiol»^  orgaoo,  oaoAora»  ei  iia  ai- 
milia  instrumenta. 

2*  ^  Orgaoum  vocaboluni  osi  gaoerale  visorum' 
omnium  musicoruou  «  lloc  aatofla  eoi  foiles  sdbi- 
beotar,  aiio  Graeci  nomiae  appaUani.  Ui  aoien  oi- 
ganum  dicatory  magia  ea  vui§aris  «ai  eooaoeiodo.   . 

5.  '  Tuba  prinmm  aTjrrbsoift  iBveoio^  de  ^ib«a 
Virg.: 

TyrrheDuaque  toba  omgire  per  «llMra  eiaogor. 
Adhibebatur  autem  non  solum  in  praeliis ,  atd  et  io 
omnibus  festis  diebus  propter  iaudea  vel  gaudii  cla- 
ritaiem.  Cnde  et  in  Psslierio  dicitur :  Canite  iuiiifi 
merui»  tuba  in  die  insigni  9olemnilatis  vettrtb.  Prm- 
ceptum  enim  fuerat  Judaeis  m  ioitio  nov»  iiuue  tubo 
claniereiil,  qiiod  eiiam  huo  oaque  faciuau 

i.  Tibiaa  excogitalaa  in  Pbrjgia  feruot,  has  qoi* 
dem  dio  funeribua  taQtum  odhtbiiaay  nua  et  aaaris 
fentilium.  Tibiaa  autero  appeUataa  putanl»  qusd  pri- 
roum  de  cerviois  tibua  crortbosqoe  iiianaloro«i 
fierent ;  deinde  per  abuaionen  iu  e<opias  vocari » 
eiiam  quae  non  de  crurii)U8  osaibusveesiieut;  hiocet 
tibicen,  quasi  tibiarum  cantor.  } 

S.sCalamus  nomen  esi  arboris  propriooi,a  ealend^^ 
id  est  fmdendo  voeUf  vocaUia.^ 

138  ^*  Fiauilam  quidam  pu!aot  a  Mercurio  io- 
veiiUm;  ^  alii  a  Fsuno  qoem  Graeci  vocant  Pana* 
Nonnulii  eam  ^  ab  Idi  pasiore  Agrig/aoUao  ex  SieiUa* 


€Ar.  XX.—  *  Yox  eu  aetop,  t.  erommaticofum  et 
^ilo-«phonmi  (01  ait  Laeumiiiis>  Mhifiio,  aed  quao  D 
ipsi  umeii  minime  prolioiar,  ttb.  de  Opif««  eop,  15^ 

^  Mhtra.,4  ^wtiee in  dur» m.  perentkur  f.  A).,  dariim 
fln.  percutit  [errum. 

m  VUmdiii.  Al.  vhnoiatn.  Peatoa:  Yitmmiuomolliter    . 
ae  gerene^  et  mnime  quid  vkiliter  fadim,  fHnii.  :  Vhi- 
m^him,  temiio^mmi^  Hiieebmm.  Plaut.,  ia  itain.  ora- 
tto -e,  vfiuitt/a,  vr»ttsfs/a,  Gloas.»  flMiisfss  NM^ktxlr  * 
aibff  fiseod«»ae  vhmiroa  legitor. 

Ca^.  XXI.  —  *  OrfaBtom  •omI^»  esl  geuerai.  Ex 
Aiigusi.  in  Ps.  CL. 

•  B^tmtimmihfoUiO  odMbmtt^  ByilmlOtt  appei- 
biri  •  Gimeifl  pulahai  Ghsooi»,  de  qoo  Vitrmr.,  lib.  x, 
m>.  #5,  st  Tenarll.,  Uh.  de  Anims,  c.  de  Anime. 
PHflf.  lib.  vfi,  cofi*  3r),  ef  NierOA«,  in  pneomai.  AIH 
Tjrrloroafla  lihiaiii  oppeHofi  pouoi  oa  PoUoee,  lib. 
lY.  cBp.  9*  I>e  Organis  volisplbos  exalani  poleherrinii 
v^wo  of«l  GUndioflu»  io  ilh.  «a  MsoM  Thood.  COB- 


fTubaprimum.,.Tibiat  exeogilat.  Clem.  Alei., 
Strom.  1,  Etrascos  (iibam  et  Pbrygas  tlbiam  ait  ex- 
cogitasse. 

s  Catamus  h.  ett  arb.  proj^  Non  vatde  mirum  al 
arundiniim  .irborem  dftit,  quijjqurs  fuli,  umlc  hac 
sumpu  sunt.  Cura  calendo  ,  id  est,  fundendo  voeet 
nomen  deduierh,  Id  multo  Obscnrius,  nisi  calando  , 
boc  est,  vocando  legas.  Hm  eanendo,  quod  esi  in 
plerfsqoe  Goihlch ,  mendosum  patainus.  9ed  has 
origiiies,  qo^,  aut  nloiis  stienae,  uu\  eiiam  absurdas 
multis  apud  Isidorum  vfdebantur  ,  non  iieghgeudaa 
csse,  saiis  jam  virf  erudiU  hac  «tate  sant  experU. 

^  Alii  a  Fauno.  Win.,  lib.  vii,  cap.  5«. 

i  Ab  tdi  pasiore.  Rom.  Cod. ,  ab  uno  pditore.  Qm 
si  voi  muiilaia  ex  Daplmide,  queui  Diod.,4lb.,vni 
Bucolid  carminis  auctorem  facit ,  qooo  A.  Augusiino 
nondispflcehatT 


167  S.  niDORI  H1SPALENSIS  EPISCOPI  i« 

•  Fi0ttih  anlem  dicta,  quod  vocem  emiiut.  NamA     7.  Psalierium»  quod  mlgo  caalioiui  dickttr,  t 


Gnece  pbos  vox^  stola  mitta  appcllatur. 

7.  Sambuca  in  MaBicis  specics  esl  sympboniaruro. 
Esl  enim  genus  ligni  fragilis,  unde  ei  lilii»  compo- 
nunliir. 

8.  ^  Pandura  ab  invcniore  vocata ;  de  qua  Virg. : 

Pan  priniQSCilaDiosceracoDJangere  plures 
losiilait,  Paii  curai  oves,  oviamqae  msgtti,ro8. 

Fuii  enim  apud  gcnliles  dens  pasioralis  ,  qui  primna 
dispares  caiamos  ad  canlum  apiavit ,  et  studiosa  arle 
composuit. 

139  CAPtlT  XXII. 

De  Urlia  dmtione,  qua  Rhythmica  nuncupalur. 

I.  Terlia  est  divisio  rhyihmica  pertinens  ad  ner« 
vos  ei  piilsum,  cui  dantur  sp»  cies  cithararuin  diver- 


psallendo  nominatum,  qaod  ad  cjua  vocem  elMrua 
consonando  respondeat.  Eat  autem  similiiodo  ei- 
tbar»  barbaric»  '  in  modum  a  lilier».  >  Sed  psal- 
terii  ei  ciibarae  b«c  eat  differeotia,  quod  psalierium 
lignum  illud  concavum  unde  sonus  redditur  superiiis 
habei,  el  deorsum  feriuntor  cbordae ,  et  deaupef:  io- 
nant.Citbara  vero  concavitaiem  ligni  inrerias  faabeL 
^  Psallerio  auiem  Hebrsei  decachordo  usi  aunl  pro- 
pler  numerum  decaiogum  legis. 

8.  Lyra  dicta  «iro  tov  ^u/Miv,  a  varUuUa  vaam^ 
quod  diversos  sonos  efliciat.  Lyram  primum  a  Mer- 
curio  dicunl  invcnlam  fuisse,  boc  modo*  ^  Cum 
regrediens  Nilus  in  suos  mealus  varia  in  campis  reli-, 
quisset  animalia,  relicia  eiiam  lestudo  est»  qum  cum 
aaruni,  tympanum,  el  cymbalum,  sistrum,  aciiabula  g  esset  putrefacia,  et  nervi  ejus  remanslsacDt  eiienii 


enea,  et  argeniea,  vel  alia ,  quae  meUlllco  rlgore 
perciissa  reddunt  cntn  suaviiaie  linnitnm,  el  Cictera 
bujusmodi. 

2.  Ciiharae  ac  Psallerii  reperior  Jubal «  ul  praedi- 
ctiim  esl,  perhilietur.  Juila  opinionem  aulem  Grae- 
corum  •  ciibarse  usos  repertus  ruisse  ab  Apolliiie 
crcditor.  Forma  ciihane  initio  similis  fulsse  tradilur 
peciori  humano,  quod  uti  vox  de  pectore,  ita  ex 
ipsa  cautiis  edereiur,  appellaiaque  eadem  de  causa. 
Nam  pecftia  Dorica  lingua  xiO«|Ba  vocatiir. 

3.  Paulatim  autem  plures  ejus  species  exsUterunl, 
'  ut  psalieria,  lyr»,  barbiti,  phoenices,  el  peciides,  et 
qua^  dicunlur  indicae,  ei  ferinntur  a  duobus  simul. 
llem  ali»,  alque  alis,  et  qnadrata  Torma,  et  Irigonali. 

4.  Chordarum  etiam  numerus  muliiplicatus  esl,  et  c 
commutatnm  genus.  Vetercs  aulem  citharam  fidicu- 
lam  vel  fldem  nominaverunl ,  quia  tam  concinunt 
Inter  se  chordae  ejus,  quam  bene  conveniunt  inter 
quos  fides  sit.  Antiqua  aulem  cithara  septem  cbordis 
erai;   unde  Virgtlius  :  Seplem  diicrimina  vocmn. 

<  5.  Discrimina  auiem  Ideo,  quod  nuila  chorda  vlcinae 
cliord»  similem  sonum  reddal,  aed  Ideo  aepiem 
cliord;e  ,  vel  quia  toum  vocem  iropleni,  vel  quod 
aepiem  motibus  sonat  coeluro. 

140  0*  Cbordas  auiem  dicus  a  corde,  quia  sicut 
pulsus  est  cordis  in  pectore,  iu  pulsus  chordae  in 
ciHiara.  Has  prlmus  Mercnrios  excogiuvit ;  Idemqve 
prior  «  nervos  in  sonum  strinxit. 

»  Nam  Grceee  phos  vox.  Visum  est  Codicum  simpii- 
ciorem  scripiuram  sequi,  si  quid  forie  veri  crepani.  0 
Nam  idem  aliquoties  repelit  Isidorus.  fwi  non  fonge 
aberat. 

'  >»  Pandura.  Ab  Assyriis  invenUm  scribil  PoIIux» 
lib.  IV.  Varr.  lib.  vii :  Cur  nonaeithara^  et  PeaUerio^ 
el  Pandura^  dicamus  citharieen^  etc. 

Cap.  XXII.  »^  c  Citharof  vm  ab  ApoUine»  Rioni  : 
*Cle  t\iDt  itkocyietyjkw  6  Ilav,  uc  ocvXov  ^AOocvcc, 
*£le  j^ikwt  *EpfMaay,  luBapnt  f  a^  k^ve  *A7r6>Xfli>v. 

^  Ut  psalter.  barb,  Vid.  Athen.,  lib.  ir,  et  Polluc, 

•  Nervot  in  tonum  ttrinxit,  Meiidose  libri  omnes 
in  nervot  tonum  ttrinxit.  TerUill.,  lib.  de  Coron.  miL, 
cap.  K  :  Sed,  et  ti  nervot  idem  j(Mercurius)  in  tonum 
ttrinxit^  noit  negabo^  et  hoc  ingenium  cum  tanctit  fe- 
eitte. 

'  In  modum  A.  Cassiod.,  in  Prolog.  iii  Ps. :  Ptat- 
terium  ett  (ut  Hieronymus  ait)  in  modum  A  iitlerm 
Jotmali  ligni  tonora  concaniUu* 


inlra  corium,  percussa  a  Mercurio  aoniuim  dedii,  ad 
cujus  specicm  Mercuriua  lyram  fecit,  et  Orpheo  ira- 
didit,  qui  erat  hujus  rei  maxhne  studiosus. 

9.  Unde  et  aestimatur  eadem  arte  non  feraa  tan- 
tum,  sed  ei  saxa  atque  silvaa  cantus  modnlatiooe  al« 
licuisae.  Hauc  musici  propter  sludii  amorem,  ei  car- 
minis  laudem,  etiam  inter  aidera  suarum  fabulamm 
comnientia  collocaUm  ease  flnxeninl. 

10.  Tympanum  est  pellis,  vel  coriam  ligno  ex  una 
parle  ekientam.  141  Est  enim  i  para  media  sympbo- 
ni»  iii  similiiudinem  cribri.  Tympanamautem  diclomt 
quod  medium  esl.  Unde,  et  ^  margariium  medion 
tympanum  diciiur,  et  ipsum  ut  syinpbonia  ad  virgo- 
lam  percuiitur. 

il.  1  Cymbala  adtabula  quaedam  sunl,  quas  per- 
cnssa  invicem  se  Ungunl»  et  sonum  faciunt.  »  DicU 
auiem  cymbala,  quia  cum  balleroaiia  simulperco- 
tiuntur.  Ita  enim  Grxci  dicunt  cymbala  bailema- 
lica. 

li.  Sislrum  ab  inventrice  vocatnro.  Isis  enim  ^gy- 
ptiorum  regina  id  genus  inveniase  probalur.  Jave« 
nalis  : 

bis,  et  iralo  feriat  mea  lomina  slstro. 
Inde  et  boc  mulieres  percutiunt,  quia  invenlrix  bujus 
generia  mulier.  ^  Unde,  ei  apud  Aroazonas  sistro  ad 
bellum  feminarum  exercitusvocabatar. 

142  ^^*  Tiniinnabulam  de  eono  vocia  nomen  ha« 
bet,  stcnt  el  plausus  manunm,  atridor  valvarum. 

8  Sed  ptaltar.  H  eithmr.  Ex  Augnst.,  in  pi.  lxxx. 

^  Ptatterio  autem  Hebnei  decaehard.  Nam  apud  aliot 
novem  Untum  cbordas  habuisse  ait  Atbenaeus. 

i  Cicm  regredient-Nilut...  alUeuitte,  Ex  CommenU 
Arat.  in  Lyr.  et  Hygin.,  lib.  ii* 

J  Pori  medM  symphomte.  Sic  aupra,  cap.  20,  aam- 
buca  speeles  esi  syinphoniar. 

^^argaritum  medium  lymp.  Tympaniuro  vocat 
Plin.,  lib.  IX,  cap.  ^. 

t  Cymbala,  et  acitabula.  Aug.,  in  ps.  cl  :  Cumbaia 
invicem  te  tangunt^  ut  bene  sanei/i,  ideo  a  quibutdam 
tabiit  notlrit  comparantur. 

n  Dicla  autetn  cymbaia^  quta  eum  baUematia.  Inter- 
diciturballemalior.  usus  in  naulitiis  sanclor.  Concil. 
Tol.  ui,  can.  uitim.  Dallematium  vero  cbro  toO  |9etXi(ic» 
opinor  ducium.  Est  aulem  |9«0kXc{;ccy,  ut  aii  Suidas» 
T«  xufc^a  xTV^rccv,  «cdir/^oc  Tovixccvoivix^f  X'i''^« 
Unde  nostrnin  quoque  baUar. 

n  Vude  apud  AmoMonat,  Qoaa  ad  ealanos  arnM 


,;9  ^    "  mHOLOGIARUM  UB.  lll.  |W 

li.  •  Srm^OBiMTaleo  an^eRidmrUgnaiii  ciToni,  A  «unt  «le  astroDomia  scripta  volamina,  liiier  qnos  la 


ex  ttinfoe  parte,  pelle  e&tenUi»  quam  virgulis  hinc 

ei  ijide  mwxX  feriimt.  Fiuive  iii  ea  ei  concordia  gra- 

vA,  et  aevU  SBatiBSiiniia  cantos. 

CAPOT  XXIIL 

De  mMtof  itiimatf. 

t.  Nimeros  antem  seeundoin  musieam  ita  quxris. 

Posiiis  eitremiB,  ut  puia  VI  et  XU,  ▼ide«  quot  mona- 

dibQfl  iuperettir  VI  a  lil,  et  est  VI  monadilNia ;  dncls 

l-er  qoadratum :  aeiiee  seni  fMimit  XXX  VI.  Gonjongis 

eiirema  iila  prima  VI  ac  XII,  simul  cfAciuut  XVill. 

l>arUris  XXXVI  per  XViU,  effieitur  dlpondius.  flos  jun- 

fiienm  X4Ssommamlnore,scilicetVI,eruntVllI,et 

erit  medium  inter  VI  et  Xll.  Propierea  qnod  Vlil  su- 

perant  VI  duabus  monadibos,  ^  id  esi,  lertia  de  sex, 


mon  Ptolemseus  apud  Graeeos  babetnr  prscipuus»  hic 
etiam,  et  canones  instiiuit»  quibus  cursus  astrorum 
inveniantur. 

CAPUT  XXVII. 
De  differeniia  astronomuB  et  a$irologt<B, 

1.  Inter  astronomiam  et  aslrologiam  aliquid  dif- 
feri.  Nam  astronomia  couversionem  coeli,  ortus,  obi- 
tus»  moiosque  siderum  continet,  vel  qua  ez  causa  iin 
voceotur.  Aslrologia  vero  partim  naturalis,  parlim 
supersiitiosa  est. 

2.  Naturaiis,  dum  exseqoitur  solis  el  lona  cursus» 
vel  stellaruDi,  cerusque  temporum  biaiiones.  Super- 
siiiipsa  vero  est  illa  quam  mathematici  seqttuaiur, 
qui  io  stellis  auguraiitur,  quique  eiiam  duodecim  signa 


et  soDeranlur  VIU  a  XU  qiiatuor  monadibus,  leriia  »  V^^  «»"«"»a  ^»'™»  ^^*  ^^P^"*  "^""^'^  disponunt, 
.  *^  ^  .    _j «I...      fiidAriiinnuecurftuiiALiviiatea  homlnumetmores  prac- 


portione.  Qua  parte  ergo  superatt  esdem  superatur 
a.  Sed  hase  raiio  quemadmodum  in  mnndo  est,  ex 
volobtliute  circttlorum»  lu  ei  in  microcosmo  in  tan- 
lam  pneter  vocem  valet,  ot  sine  ipsius  perrectiono 
etiam  homo  gympbonLscarensnonconslsUt.Ejus- 
dem  musicae  perfeciione  etiam  meti;a  conslstunty  in 
srsi,  et  tbesi,  id  cst,  elevatione  et  posiiione. 
DE  ASTRONOMIA. 

»  CAPUT  XXIV. 

De  ailroMomiat  nomine. 

1.  Astronomia  ^  est  asirorum  lex,  qum  cnrsns  side- 

rum,  ei  figuras»  et  habliudines  steilarum,  drca  se 

etcirea  terram  indagablli  ratione  percorrlt.' 

CAPUT  XXV. 

De  inwentoribue  ejn$. 


siderumque  cursu  nativiiates  homlnum  et  mores  pric- 

dicereconantur. 

CAPUT  XXVIII. 

De  astronomite  ratione* 

I.  Aslronomiae  ralio  modisplurimis  consUt.Definii 

enimquidsitiuundus,  145  quid  coeIuin,quidspbainD 

silus»  ct  cursus,  el  quid  axis  coeii  ei  poli,  quae  sini 

climau  coeli,  qui  cursus  solis  et  luoae,  atque  astro- 

rum,  eic. 

CAPUT  XXIX. 

De  mundo  et  ejn$  nomine. 

1.  Uundus  <^  est  is  qui  consut  cx  ccelo  et  terra, 

mari  eunciisque  sideribus.  Qui  idcirco  mundus  est 

appeliatus,  ^  quia  semper  ia  motu  est ;  nulia  enim 

^  requies  ejus  elementis  concessa  esU 
C  


CAPUT  XXX. 
De  forma  muml^. 
I.  Formatio  mundi  iu  demonstraittr.  ^  Nam  qoO- 
modmodum  erigitur  mundus  in  septcntrionalem  pla- 
gam,  iu  declinatur  in  Austraiem.  s  Caput  autem 
ejns,  et  quasi  facies,  orienulis  regio  est,  ultima 
pars  septentrionalis  esi. 

146  CAPUT  XXXI. 
De  mlo  «I  ejiis  nomtne. 

1.  Ccelum  pbilosophl  roiundum,  voIulNie,  atqoe  ar- 
dens  esse  dixerunt,  ^  vocaiomque  hoc  nomine,  eo  qood 
Unquam  vas  coelutum  impressa  habeatsigna  stellarum* 

2.  Disiinxit  euim  id  Deus  claris  Ittmmibus,  et  ini- 
mr.  .M......v...^  V—                          P^^"^  •^^**  sciiicei  et  lun»  orbe  fuigenU,  et  astro- 

ln  nlraque  autem  lingua  diversorum  quidem  D  rum  micaniium  splendentibus  signis  adomavii.  Uie 

Cap.  XXiV.  —  «  Auranm.  Eadem  supra,  iib.  u, 
cap.  23. 

Cap.  XXIX.  ^^Mwadue  eu.  Uyginus  (e quo  muiu 
Isldor.)  Asuoo.  cap.  1 :  Mundus  apfeUatw  u  qui  con- 
itat  ex  9ole,  et  tuna^  et  terra,  et  ommbui  steiUs. 

«  Quia  semper  in  molu  eet.  Nempe  quasi  movendus. 
Vid.  iib.  xiii,cap.l.  ^     .      «.      /, 

CiP.  XXX.— '  JSam  quemadmodmn.  Virg.  Georg.  i ; 
MttDdus,  ut  ad  Scythiam,  Riphseasqne  aiduus  aroes, 
Consiirgit,  praemiiur  Llbyai  derexw»  iu  ansiros. 
6  CaptU  autem.  Arisioteles  umen  australem  verti- 
cem  capul  facil,  secutus,  ut  quibusdam  videtur,  Ho- 
inerum.  bed  phiiosophorom  hac  de  re  placiu  vid. 
apud  Piuurch.  „    .    ^     « 

Cap.  XXXI.  —  ^  Vocatumque.  Ex  Amb.  u  Hexam., 
cap.  4. 

6 


4.  Astronomlam  primi  .£gyptii  Invenemnt.  Astro- 
logiam  vero  ei  Dativiutls  observanilam  Cfaaldaei  priml 
doevemiiu  Abrabam  autem  iostitulsse  Agypties 
astrologinm  Josepbus  anctor  asseverai.  Grxcl  144 
antem  dicuai  hane  artem  ab  Atlaute  prios  excogi- 
uinm ;  ideoque  dictus  est  susiinnisse  coelum. 

2.  Qnisquis  autem  ilie  fuit,  motn  coeli  et  ratione 
aniniae  extiutos,  per  temporam  viees,  per  astroram 
raion  deflnitobqne  eorsus,  per  intervallorum  spatia 
moderau,  consideravit  dimensiones  quasdam,  et  nu- 
niereo,  qoae  definiendo,  ac  secernendo  in  ordinem 
^nsirologiamTeperiU 

CAPUTXVI. 
De  inUituloribus  ejus. 

I 


traetanse  alt  Capella,  lib.  ix,  sed  Isidor.  magis  vide- 
icr  respexisse  ad  Vlrgilii  earmen  : 

Begina  in  mediis  patrio  vocat  agmina  slstro.  &a,  vm. 

•  SwiftpAoKio.  Hieronym.,  ad  Damas.,  eplsl.  146  : 
P/ii/e  qmdam  Lalknorum  sifmphomam  putant  esse  genus 
1  gani  cmn  eoneors  in  Dei  laudib.  eoncentus  hoc  vocor 
mla  ugnificetur.  Symphonia  quippe  consonanlia  expri- 
i.Unr  m  Latino.  Qui  locus  Hieronymi  Isidoraui  prucui 
dulMO  non  fugit;  invaluisse  tamen  consueiudinem  ui 
|.ro  organi  qnodam  geoere  ilia  aeute  usurparetur, 
api4U-ei  ex  eius  verbis  :  Symphonia  vulgo  appdlatur, 

Cap.  XXIIU  —  *  id  en,  tertia  de  sex,  In  scribendis 
nttfnerin*  Chaconl  sumus  assensi,  ui  rejiceremus 
nifTerbia  qusedam  obsoleu,  qu.-e  iu  Excusis,  ci  Hs. 
l^uniur,  qus  si  quis  iiialit,  ejiismodi  plura  apud 
YolttS.  Maecianiim  luvenieu 
Patkol.  LXXXIL 


»mn  i|mM  «iptnk  «eiMV  Jvi  t*v  «iHi«ew.  M  a  M  <*fNiT  KX&WL 

i^Polti  MMaiMuli  fni  eariwl  h*<^mb-  H^ 

rom  alier  est  seplenuiHalis,  qw  ^i-ymin  ecdJm 
appellalurqae  Boreiu;  aHer  aiu&ailis,  qui  nuDqnain 


esi,  k  vidaniki,  o» fMMl  aec  ReisBicttua  «il»  «l^" a4 
sptcalaiiiinni  yncior* 

CAPUT  XXXII. 

1.  Spbaca  ^c«U  esl  speeies^danx|fi  rattmdum 
forinau,  ^i^ua  eenUimi  lern  esl  ei  amiulius  panibas 
{cqusliiev  eoQOlnsa.  Hano  spkaesam  nec  priaetpittm 
habe»  (dicunl) ,  nec  lerminum,  iilea  quo4  ta  lieltt»* 
dum  qiiasi  eiFeoltts,  unde  iaeipia|a  ?el  ubi  dsstaat, 
non  facile  coinprehendilur. 

2.  ^  Pbilosephl  auiem  Bttndi  geplea»  eeelos,  id  esl» 
planetas  globoruro  eoaseno  uDta  inuoduieruDi , 
queruai  orbibus  eonneia  roemeranl  omnit,  quos  sibi 
innexos  et  Tekit  inserios  fersari  reira  el  e  coairario 
cerlis  moliiius  ferri  arbitraniur.  B 

147  GAPUT  XXXW. 

De  motu  eju$dem. 

I.Sphxne  ^molos  duobus  axibus  Tolvilur  quo- 

rum  unus  est  septenirronaHs ,  qot  nunquam  occidii 

•  appeliaiurque  Boreus;  aher  ausli^lts,  qui  nunquam 

^deiur,  el  '  Attslronottus  dieiiar. 

S.  His  duobus  poKs  ntoveri  sphKrsm  coe)i  dicunt, 
el  s  cum  moiu  ejus  sidera  la  ea  fixa  ab  Oriente, 
vsque  ad  Occidenlem  circumiret   SepienhrioiiibttS 
breviores  gyros  juxta  cardinem  peragentibus. 
GAPITf  XXXI?. 
De  cunu  ejmdm  ipharm. 
I.  Sphxra  coeH  ab  Orienle  in  Occtdenlem  seroel 
ia  diCi  et  nocie  verlKur  xxiv  horarum  spaltis,  qoi» 
bos  sol  cursum  soum  sopra  lerras  el  sub  leira  sua  q 
TOlubiliiaie  concludit* 

GAFOT  XXXV. 
Be  cikriiaU  cdBli. 
t.  Taala  eeleritate  cmli  spbmra  dieiMii  eascera,  al 
nisi  adveiitts  pKficipttem  ejus  cocsum  aslra  curce- 
roaV  qoae  eam  comorareatttr»  rouadi  ruiaaai  faeereal* 
GAPUT  XXXVl. 
D£  0xe  cmlu 
1.  Axis  ^  cst  &opLieaUiQnaiia  Itnea  «ecia,  quae  per 
mediam  piUiasphaera  tendii,  el  dieloa  «  «ciir  quod 
ia  eo  spham  ul  rou  voWiiac,  ve^  quia  ibi  piaaaiEttio 
esi.        ^* 

•  Ad  $peculandum.  Ex  eodem,  fib.  ni,  cnp.  i2. 
Gap.  XXXII.--^  Spktera  OBli  eei  iped,  H<>e  caput  ex 


Tidetor,  et  Austroaoiioa  dacitauu 

i.  E|dtoiiji9fi»q«Mlsiatasittmepcltaatt(uiplAu- 
stcosaia,  ^  fMJJsttda  scilieoi  ^maioali»  aod  puii» 
Boioos  soaipeo  tidetai,  Attsicoaotiao  a^fi^uaui, 
qaia  desuo  ccBii  aliieia  soai,  psoisa  Aadci. 
CAPUT  XXXVIIL 
Ac  cofidiattMt  cmH* 
i.  Oasdioos  (celi  oxlromm  psMcc  saai  axls.  B| 
dicii  oacdtnec,  oo  quod  pes  oos  vcrlilor  ccriam,  vol 
qoia  sicai  coi  vohttaior, 

eAPUf  XXXIX. 

A#  ccaoMts  ccptt. 
i.  Goavosa  aoieai  emli,  eitt^wia  c|os  soal  a  car- 
irlcic  dicio,  aado  csl  ittttd : 

Coovoxom  qpotios  cliMidil  aox  bomidc  colom. 
^  CottMstua  caia  caioKat  osl»  cca  laolinala»»  d  ia 
mo4amcicoaii  Aoxam. 

148  GAPUT  XL. 
%i  famm  fa|<i, 
t.  Jannao  ^  coeii  duae,  sqat,  V^iens  et  Oceasos. 
Nam  uua  porU  %o\  proc^^  a^ii;^  fo  c^ipit. 
C^PUT  X.M. 

1.  Facies  CQeUt  v%l  ^u|^  W<tt^luinftii>i  ^  »K 
tima  seplentrionalis.  Die  qua  Lycanus  : 

Sic  mondi  pws  ima  laiet,  qasmieoa  DiTalls, 
Pecp^iuag^He.  preaiVipl  liiou)^. 
CAPUTXUI. 
De  qualuor  par(t6u5  c<b/i. 
i.CiimaU'^  c(£li\  id  esi|  j^Iagae,  vel  partes  qoa« 
tuor  sunt,  ex  quibus  prima  pars  orientalis  ea,  undo 
aliqus  siells^  oriuntur«  ScQuiida  gc^identaiis ,  ubi 
nobis  aliquae  stell»  oecidu^t.  Terii^  septentrionaiis» 
ubi  sol  pervenit  in  diebus  majoribi|s.  Quaria,  austra- 
lis,  ubi  sol  pcrvenit  nociibu$  roajorlbus. 

2.  Onens  aulein  ab  oa;or/|i  sqIIs  est  nuncupaMlS*  Oo- 
cidenst  quod  diem  faciai  occiderei^  ei  iiUerire.  Abscondit 
enim  lumen  mundo,et  ten^bras  ^uperioducit,  S^tfi^r 

1  Et  dictui  axii.  QttOHiafi«  UV^  52,  axium,  cardi«> 
^ num  et  polorum  niienH.u^at|t  ff^iim  uunc  eiyinoto- 

llygin.,  Asuon.  cap."  4,  et  Ambiros.,  i  ^u  iicxam.,,  n  «i»?  ■'^^^'iVvif        <  »  »       .   •     «  ■.  ^       -  t 
^^  .:         ^  .    '__     ■»    (;^p,  XXXVII.  —  J  PoH  sunt  ctrcuH.  Eadem  luf., 


et  cx  Somin.  Scip.,  conciiinalum  est 

^Phihiophi  atilcm...  arbiliatuwp  Ex  Ambcos.,  iille- 
xain.,  cap.  2.  Cieero  :  Novem  tibi  orbibus^  vel  poiim 
globis,  connexa  sunt  omnia,  ele. 

Cap.  XXXIII.  —  «^  Spkmrae  matu%  duohu  axib.  Id 
esf,  potii,  quomodo  alil  quoqtie  iNlsrduro  Uquunluc 

«  Appelktiurque  Boreus,  Sie  etiaiu  appeliatuc  a 
Sci  V.,  Georg.  i. 

t  Et  Austronotiui.  Ah,  iiailroncHii,  el  Uygioo  iVc- 
tius,  &ed  in  commenU  in  Arat.  AusMQUotus^  ut  etiam 
jur.,  c:ip.  56,  ei  lib.  xiii,  cap.  5. 

8  Et  cum  moiu  ejus  sifHcr^  in  ^^.  fix.  Aug.,  d^  Ceo. 
ad  iit.,  lib.  u,  eap.  iO. 

Cap.  XXXYi.  -r  b  A«fc  Miccpleiitrfpifo/.  Sic  rursus 
lib.  ^iii,  cap.  5;  et  Serv.  ii  i£n.  :  Axis  ^cf,  aH(p/au- 
clruiti  ¥ipteutmn<llc,  m  pm  &fiptentdom,  Pelebat 
tamen  vocem  iC|9fetUrtonaitc  Chacon.  a  quo  non  di$<- 
acnlimust 


iib.  xiiii  cai».  Si. 

Gap.  XXXIX.  -*  ^  Coiiicxiaa,  B  Serv.,  Eclog.  4; 
repetitur  iii]|.  xitif  cap.  5. 

Cap.  XL.  —  '  Januce.  lib.  xiii,  cap.  I. 

Cap.  XLI.  —  ^  Vttima  septenirion.  Vocem  Lucnni 
IMA  ultimam  interpretalur  Isidorus.  Alioqui  quoniodo 
ima  pars  septcnlrioiialis,  si  (ut  cap.  ^9  dixii)  inundus 
.in  septeiilrioiialein  plagam  eri^ilur.  Itaque  laborat 
ut  Yirgilium  cum  Lucapo  cooi  di^t.  Idein  vidit  Scr- 
vius.  qui  aii  Vir^ilii  vei  ba,  Mundu^  ut  ad  Scyiiiiam  : 
Jam^  ioquli,  deliniiio  cst  nosiri  climatis,  id  est,  nostrse 
habilaiionisy  quce  a  Septentrione  vtcipiens  in  australi 
piaga  desinit,  Minus  Tidei,  qui  bis  lu  Isidoro  tmo  pro 
tt//iitia  repoucre  conaius  sit  ad  Lucanum  fiplum 
respiciens. 

Gap.  XLII.  —  n  Climala  ^ci/i.  Ei^  |lief09]f9l.  i  Ul 
Esech.  cap.  VI. 


175  ETYMOLOGIARUM  U)^.  UU  17^ 

tno  itttem  a  apiim  M\\i$  akift  vpcatar  qa£  in  ipso  A  rap.  pars  consliluU  p^pidilv*  Qi)^UWi.^icciiil|0!^  4a- 

tarclicus  Tocatur,  eo  quod  cgfttcfr^^  si(  circulo 
qucm  Arcticonx  nominamus»  ^ 


revolutsB  rotantuf.  Bic  j^roj^rie  et  vertc^c  diciiur,  eo 
qood  vertitor. 

S.  Meridiei  |5p  aotem  Yocatur,  fel  qood  ibi  8ol 
racit  medium  dieq),  ^uasi  medrdies,\yei  ^uia  tunq 
purins  micat  aether.  Merum  enim  purum  dici^ur. 

1.  Sunt  et  aKa  seplem  climata  co^i,  ^ua^i  sepiem 
IiDeae  abOriente  in  Occidentem,  sub  quibus  ei  moE(^ 
bominum  dispares,  atque  animalia  speciaiiler  d.ivers% 
nascontnr;  qnae  vocaia  (uot  \  iods  qulbusdam 
famosis,  qnorum  primus  est  Veroe,  secondus 
Siene»  *  terlius  Catachoras,  id  est,  Apbrica,  qu^tita 
Ahodus,  quintus  Hellespontus»  se;lus  Hesof»ontu8i 
septimaa  ^risihenes. 

CA?BT  XtWI. 
De  hemiiphcBriii, 
••  ^mlsphsrium  dimidia  pars  sphaerae  e|it;  he- 
misphserium  aupr^  terras,  est  ca  pars  coeU  quae  a 
nobis  tota  vldetar;  haeroisphaerium  sob  terra,  est 
qns  videri  ndh  polest,  quandin  sub  terrst  fuerit. . 
'  15|  CAPUTXLIV. 
Be  qwnque  circulii  azli. 

2.  Zonae  eoeli  quinqae  suot,  quarum  distinctionibus 
qosdain  partes  iemperie  sua  incoluntur ,  quaedam 
immaoitaie  frigoris  aut  catoris  inhabitabilcsexlstunt. 
Quae  ideoy  ei  zonae,  vel  c^cuU  a^^^elUntur,  eo  quod 
in  chxnimductione  spbaers^  ^x[siun^ 

2.  Qoorum  pumus  circulps  ideo  Arciicu^  ap|i<^H9L|nq| 
eo  ^  quod  intra  eum  Arciopm  si^ivi  incl\isji  ^,Qrsjpi- 
chintur.  ^  iSecuudus  cii;culus  ex  eo  0//%cv6c  Tipp7ux4& 


4.  Qninlus  circulus  ;c«ift«i?*yJff  V^iftt^J^^LajtiiiJlj^ 
hiemalii^  |52  ^iv^  ^ru^ialu;  ^j^p^llalurjdeo  qnia  sol 
Gum  ad  eum  clrculum  j^rven^rit,  biemem  iis  qui  ad 
Aguiloncm  sunt  faci^  ^mm  %MliMniij||^  4«^  UH^^oavri 
partibus  cominorantur. 

CAPUX  XLV, 
De  cJrcHfo,  ^o^djiftCQ,. 
\,  Zodiacus  ^  autcm  circu^us  OAJt  qjjyi  ei  Unej^ugj^ 
quinque  angulis  et  ex  una,  Une^  <^oasJ^. 
CAPUT  ^tV^ 
Dj^  caiidido,  circufo^^ 
1.  Lacteus  circulua  via,  esj  qua^  \a  Vlll^r^  x^ltUif^ 
2  a  tandore  dict^,  quia  alba  est,  •  qfn^jox  ^i^uL  dilj^^i^ 
viapi  e^se  '  qua  circ^ii  so^,  el  f^ ytl^miji^^ 
transiiu  ita  lucere. 

CAPUT  ILlX^Li^ 
De  ma^itu4ir\jf,  $qlif. 
«..  Ha|niiuiio  S9li«^V(^^rli9i;  ^  ^pjji,  yp^  ^ 
eodem  n^oincnlq  gvict  ori^^c»  e(  flll(i%9ii.^uit  tt 
Occidenli  acqualii^r  9ppa,rA^  Quia  \aco.  ^yjflv^yfi 
cubitalis  nobis  videtnr,  con^id<^i  «^:^,  9(ottpV  qyia"Mm 
aol  disia^  a  (ecri^^  quoi  Ip^B^.iH^P,  ^fJA  u(.  (^im 
videatur  nobis. 

qoi^qi  splis.  £{^m  ^uju^  soll  ^  ^ri^r  «H  a  hm^  ^ 


dicitnr.«  quia,  in  eo  circulq  sol  Aqu\looi.s  Hmfym  «^ta-  q  i^in^jx  %  npbia  maior  qiwa  lw|.  vido^iyUj»  itfiKA 


tem  faciens  ultra  eum  circulum  npn  traosit,  ^^d 
siaiim  reveriltur,  el  inde  tropicu$  appejlotqi^,. 

3,  Tertiua  circulus  i/nifjLS[ityoiy  qui  ^  liaiiniiK  idQO^ 
«qoinoGtialis  appellalur,  eo  ^uod  sol  cum  ad  eum 
orbem  pervenerit,  aequinoetium  facil  (t^Dfispivoc  enim 
Latine  iftet  diciittr  o^^umoary  qoo  circulo  dimidia  spjbae- 

^  Tectjtff  C4Mior4s«-^Col4jLOMA«  caf^wma^  emhth. 
gorins,  ei  caiaQorius  baftept  |ls.;  ei  wea  yi  ^ 
Aphriea  absunt  a  Romano  Cod.,  el  forto  a  Cassioilorp 
huc  aHatae;  itie  enim,  tertiiu  Aphrica,  Capella, 
tertiu$  Diaiexandtm  i  ^^  diifiitur  per  Cyreoas  t» 
Aphricam  Carihagini  ab  Aus^oa<ithcenlcm,  ex  quo 
qoldaffl,  (erliiis  Cyreno!  in  Africa  faciebat.  Alius  ca- 
lacarat^  eaiami$ocara$  interpretabatur,  esse  naroque 
MisMtf%Oi  portua  in  Maurltama.  Chacon  superiori^ 
bus  vei^isaiii^tcbHt,  ^  Ifim  famop$,  Y.tx^a  x<2»^«€* 

Cap.  xLrV.  —  ^  Quod  intra  eum  Arctor,  Sic  omnes 
Gotb.  tum  Vic,loin  lib.  xi|i,.cap.  (i.  U):ginii6,  Ub» 
Hi,  cap.  f«  dc  Polo  Arctico,  ^tto  lu^o^^ue  Arcd  nixqs 
KAiuilttf  Arctico  circulo  inclujuB.  Neque  verQ  Aj^cturi^ 
qnvdest  in  Bxc^usis  4isprtcet.  N:un  ide,m  nyg.,  lih.  t 
Aslron.  (unde  haec  suropia  videniur)  :  Q^ycirculus 
(inquil)  Arcticns  app^ilatur^^  quqi  intra  eu\n  Arfiturj^ 
Kmuiatra  ni  Incfuid  per$piciuntuvy  quo}  signa  a  nobi^ 
ursarum  ipeeie  ficta ,  Septeniriones  appellantMr.  Et 
Arat.  interp. :  Uno  $un{  Arciuri  qnoru.m  majorem 
foctmt  MeHten,  et  paulopost :  Arciurus  tfiinor,  etc 

c  Seeundlnt  circutus.  Yerbn  Hygini,  lib.  i  de  Astron. : 
intupc»og  mmque  Latine  diciturdies  (P9.iiinox.iQao(I  si 
verbinn  ipsuni  reddererous, (r^i/fdta/ts  poiiu)  noiuina- 
retur.  Qqo  niodo  antiquos  locutos  tradii  Festus  his 
verbia  z  JEquidiale  apud  antiquos  dictum  est^  quod 
nunc  dicimus  aequinoctia^e,  quia  nox  diei  polius  quani 
iie$  moc^  adnumerari  debeU  Crm  quoquein  lioc  c.n- 


prqpe  nps,  accessM^»  wqUo  m'm  4wim  Imt» 
coqspifi<ii:9tur«  SicHi^ulm  6)(;Uqi^  e§ii  fol  lecn,  ila 
tetf a^  fortifti;  \*\n9i  pcr  ?MqA8Ma(iiWMiU4»l«ft« 

D^  9/ityr»  vlia^ 
\,  ^  K dm  mm^Mtt  mkmm  mm eoQvar- 

sentiuni  hnusp-Kv^  id  ett  ^  apquldiale  dicente$.  Sed 
nos  wquiuaciium  diciii^us,'  um  a(fiddium.Qf$tt\  a  dic, 
no8  a  nocte  noinen  recin^iij.  (<etoe  tamen  di^jsimula* 
bimiis  in  omnibus  libris  legi,  U^Qicrho$  eiiim  Latine 
dicitur  dies,  atque  nox,  duobu^;  exceptisTarracoo<'usi- 
bus,  a  quibii&  voccs  aique  hox  absunl.  Chncon  it.i ; 
iiiJLipq.  namquQ  Utii^  dicitur  dis^  aiqno  nojs;  voluisas 
naiptjue  lsi(Joi:i\m  liitwg  ap^iiqoc  «ijigiu  QPfitcn^- 

aue  cohliheri ,  quomodo   etiam  edidit   Xulcanius. 
lygini  lib.  i  :  Deinde  dueilur  circulu$  mqttinoctidih 
Graci$  isemerinos  appeltatu$,  ideo  qnod  iot  cum  ad 

SH  qritem  pet^emt^  diquinoeti^m  conficit*  M6c  cir^culo 
__     to  4if¥Hiia  mtkierat  pan  coustituta  pers^itur, 
C49.  XLV.  —  <t  Zodiacus.  Ita  omnes  libri ,  qop^ 
aensu,  non  plane  dixerim;  aliter  Hb.  ifht ,  49,P*  (•. 
Sed  illaquoque,  iit  aliena  a  Gdihicis ab>ui|t. 

Cap.  XLVI.  —  *  Quam  9%IM  dicuntt,  B|ot«odoru«k 
nt  rerert  Pluiarc. 

f  Qua  circuii  $oU  Currit^  |t.,  ut  lii^*  VIU  ^^  ^- 

Cap.  IjtLVUf  —  «  SotlioK  eu  terra,  i4  eal  major, 
ut  c.  seq.  et  sup.,  eap.  0,  fortiopem  numeriim  non 
semel  dixit« 

Cac.  XLVUL  —  »^  Superior  $k  a  iuua.  Do  Iwo  oon-^ 
structiuuc  divimus  in  o^p.  5,  Locus  autem  ei  Uygiui 
lib.  IV,  c.  dn  Luha. 

Cap.  XLIX.  --  i  Sol  thm  vnw  ^  Ex  oomaaenu 
4fal«  in  flu. 


175  S.  ISIDORI  niSPALENSIS  EPISGOPI 

sionit  SQ»  amplios  UitakBdU  "  Cujus  igtieoi  dicunt  A  CAPUT  LHI. 


175 


pbilosophl  sqia  DQtriri,  ei  e  conirario  elemenio 

virtutem  lumiiils  et  caloris  accipere.  Unde  videmus 

eom  saspius  madidafflt  atque  rorantem. 

CAPUTL. 

De  eunu  $olt$» 

f .  Solem  ^  per  seipsum  moTcrl^  non  cum  mando 
terii  dicuDl.  184  ^^  ^  ^^  ^^^  maneret»  omnes 
dies  et  noetes  «quales  existercnt ;  sed  quooiam  alio 
lococras  occasurum,  aiio  oceidisse  bestemo  Tidemus» 
appsret  eom  per  seipsom  moTeri»  non  cum  mundo 
verti.  Spatils  enlm  inaequalibus  orbes  annuos  conficit 
propter  temporum  mntationes. 

2.  Nam  Tadenslongius  ad  meridiem,  biemem  facit» 
ut  bibernis  bumorlbus,  ac  pniinis  terra  pingoescai. 
AccedenspropiasadSeptentrionem,  estatem  reddit,  B 
Qt  froges  matoritate  durentur,  et  qus  sunt  in  bomi- 
dis  Incoeu»  lenrefacta  mitescant: 
CAPUT  LL 
f  D$  ifficiu  loltt. 

f  •  Sol  orlens  diem  facit,  occideos  noctem  iDduclt; 
nam  dies  est  sol  super  terras ,  dox  est  sol  sob  terris. 
«  Ex  ipso  enlm  sunt  borse ;  ex  ipso  dles,  cum  ascen- 
deiit;  ex  Ipso  etiam  oox  cum  occiderit;  ex  Ipso 
menses,  et  aDol numerantur;  ex  ipso  ▼idssitodines 
fiunt  tcmporom. 

2.  Qoando  antem  per  meridlem  corrit»  Tlcinlor  est 
lerr»;  quando  Tcro  juxta  Septenlrionem,  ^  sublunif 
attollitur.  Cui  ideo  Deus  di?ersos  cursus  constituit, 
loca,  et  tempora ,  ne  dum  semper  eisdem  morsretor 


De  lumne  lunm, 
I.  Lonam  '  qaidam  pbilosopbi  dicont  propriom 
iumen  babere»  giobiqne  ejus  unam  partem  esse  ioci- 
floam»  aliam  Tcro  obscoramt  et  paoiatlm  se  Tcrtendo 
diTcrsas  formu  efficere.  s  Alii  e  eontra  aiont  hinam 
non  soom  lumen  babere,  scd  solis  radiis  illaminari* 
Unde  et  eclipsim  patitor,  sl  inier  ipsam  et  soiem 
umbra  terra  se  Interponat. 

CAPUT  UV. 

De  formit  tuna. 

1.  Prima  figura  luns  bicornis  est,  ^  seconda  se« 
ctilis,  tertia  dimidia ,  quarta  plena»quinta  iterom 
dimidia  ex  majore,  sexta  iterom  sectilis ,  septima 
bioornis. 

2.  Septima  Iterom  semis  et  Ticesima  seconda  semis 
in  sao  orbe  medlae  sont ;  caeterae  proportionales  sont« 

186  CAPUT  LV. 

De  imerlunio  lunie. 

I.  Intcrloniom  luna»  est  tempos  iilod  faiter  deO- 

cientem  et  nascentem  lunam.  Est  autem  tricesinm 

dies  qua  luna  non  lucet.  Quae  ideo  tunc  Tideri  noa 

potest,  quia  soli  conjuncta  obscuralur;  sed  eodens 

momento  renascens  paulatim  ab  eo  recedendo  ti- 

detur. 

CAPUT  LVL 

De  eureu  huue, 

i.  Lnna  amissi  ac  recepti  luminis  Ticibos  menslrua 

spatia  moderatur.  ^  Quae  ideo  obliquo  et  non  recto 

incedit  ciirsu  ut  sol ,  ne  incidat  in  ecntrum  terrx,  et 


locis,  quotidlano  Tspore  ejus  uniTcrsa  consomeren-  q  frequenler  patiatur  eclipsim.  Vicinus  est  enim  clrcu- 
tort  sicut  Clemeos  ait :  Caniii  divereoi  aceifut^  quibue 
oarji  tmnperiee  pro  ratione  temporum  ditpemaiur,  ei 
ordo  mdentudinum  permutuHomanque  servatur.  Nam 
dum  ad  tuperiara  comeenderitj  ver  temperat ;  A55 
ubi  autem  ad  «ommiim  eeeli  venerit^  Mttoi  aecenM 
ra/ores ;  deeeendene  runm  autumno  temperiem  reddii. 
Vhi  vero  ad  inferiarem  reddit  circtt/«m,  ex  glaeiaU  eonh 
page  ee^  rigorem  nobit  kibemi  frigorie  dereUnguitm 
CAPUT  UI. 
De  i^nere  toUt. 
I.  Sol  orleos  per  meridiem  iier  habei ,  qoi  post- 
qoam  ad  oeeasam  Tenerit,  et  Oceano  se  linxerit, 
•  per  incognitas  sob  terra  Tias  Tadlt,  et  rorsos  ad 
orienlem  recurrit. 

•  CMiiis  ignem  dieunt  pkUotopki.  Clcantbi  eam 
opiniouem  Iribuit  CicerOt  ii  de  Nat.  Deor.  Et  iii : 
AIH  antem  tolem^  lunam^  reliqua  attra  aquit^  alia 
duldbui^  alia  marimt ;  eamque  cautam  cieanthct  affert^ 
:ur  te  tol  referal^  nu  longiut  progrediatur  toltlitiati 
orbe,Uemquebrumali^  ne  longiHt  diicedat  a  cibo.  Lu- 
creUus  quoque,  de  Sideribus  lib.  t  : 

Sive  aliunde  fluens  alicunde  exlrinsecQsaer 

Versat  agens  Ignes,  stTe  ipsi  serpere  possaDt. 

Qtto  ciiiusque  cibas  Tocat,  atque  inviut  euntes. 

FiaiDmea  per  coeium  paicentes  corpora  passim. 
fit  solem  ex  ignibus  ab  liumidis  Taporibus  colteclis 
coagmentatum »  nubemqiic  quamdam  usiulantein  es- 
se,  Xenopbanes  aiebat.  Vid.  Plularcb.,  Piin.  et  Arat. 
Comroent. 

Csi».  L.  —  I»  Solem  per  icipt.  Pleraq.  ex  Ilyffin 
lib.  IV,  cap.  de  Sole.  *  xe 


ius  e]us  terne.  Crescens  autem  orienlem  comibus 
spectat ;  decrescens  oecidentem ;  merilOt  quia  occa- 
sora  et  amissura  est  iumen. 

CAPUT  LVIL 
De  vicinitate  lunee  ad  terrat. 
I.  Lona  terris  Ticinior  cst  quam  sol.  Inde  et  bre« 
Tiori  orbe  celerins  peragit  cursum  suum.  Nam  iter 
quod  sol  In  diebiis  CCCLXV  peragil,  ista  per  triginta 
dies  percorrit.  Unde  et  antiqoi  menses  in  luna» 
tnnos  aotem  in  soiis  eorso  posoeront. 
CAPUT  LVIIL 
De  eclipti  tolit* 
I.  Eclipsis  i  solis  est  qooties  luna  trieesima  ad 
eamdem  Hneam  157  qua  soi  Tebitur  penreoitt  eique 

D  Cap.  LI.^«  Ex  ipto...  temporum.  Verba  Clero.  tui 
Recogn. 

<i  Subiimit  aitotlttur.  Reliqua,  qn»  in  exeosis  libris 
legunlur  absont  :i.  Ms.  et  allata  buc  sunt  e  cap.  17 
libri  de  Naiura  rer.  ad  Sisebntli. 

Cap.  LII.  —  •  Per  incognitat  tub  terra  viat.  Cogni- 
tasjam  nostronim  hominuro  diiigentia. 

Cap.  Llil.  — '  Lunam  quidam.  Ex  Arat.  comment. 

s  Aiiie  contra.  Sensom  quidem  cx  iisdem  com- 
mentariis ,  sed  Terba  ex  iiyeronimo  muiuatus  est  in 
Isaiac  cap.  lxti. 

Cap.  LIV.— i>  Secunda  teciilit...  teata  iterum  tecti- 
iis.  Al.,  vtrobiq.  textilit. 

Cap.  LVI.— i  Qum  ideo...  incid.  E  ScrTio,  iEn.  i, 
ad  Tcrl».  Hie  cauit  enaniem  lunam. 

Cap.  LVIII,  —  J  Ectiptit.  Ex  li)icr|irc(e  A»at.  prope 

fl!X. 


m  ETTMOLOGIAROM  LIB.  IIL 

16  oljleleiis  solem  obsenraL  Nam  defieere  oobis  sol  A  159  CAPDT  LYTI. 

fidelar,  dm  illi  orbts  lun»  opponiUir  De  mtmero  eirculari  ttMmMU 


m 


CAPUT  LIX. 

D$  eeHpii  iuwB. 

!•  Eelipsls  lonae  est  qooiies  In  ambram  terr»  lona 

inewrii.  Non  enim  sumn  lamen  babere ,  scd  a  sole 

iUttttlnarl  potator,  vnde  M  dereetum  patitor,  si  inter 

jpsam  et  solem  ombra  terra  intenreoiat. 

2.  Patltnr  autem  boe  deeima  quiola  luna  eousqoe 
fuaadlo  eentrnm  atque  ombram  obsianils  tcmQ  exeat, 
videatque  solem,  vel  a  sole  videator. 
CAP13T  LX. 
De  diferentia  iteHarum^  eiderum  ei  mtrorum. 
1.  Stella  et  sldera,  et  astra  inter  se  differunL 
Nam  stelki  est  qnaelibet  singularis.  Sidera  vero  snnt 
stellis  plorimis  faeu,  ut  llyades,  Plciades. 

2.A8tra  aotem  suot  stell«  grandes,  ot  Orion, 
Rootes.  Sed  liaec  nomina  scriptores  confundont,  et 
astra  pro  steHls,  et  stellas  pro  sideribus  ponunt. 
CAPUT  LXI. 

!•  Sidlm  noo  babere  propriombimen,  sed  a  sde 
momlnari  dicontur»  sicut  et  luna. 

158  CAPUT  LXIL 
De  iteUarum  siln. 
i.  StdkB  immobiles  suiit,  et  eum  codlo  flxa  perpe- 
too  motu  femntnr,  neque  caduot  per  diem,  sed  solis 
splendore  obscurantur. 

CAPUT  LXllL 
De  cureu  aeUarum. 


B 


i.  Nomems  clrcularis  stellamm  est,  per 
c<^osci  dlcitor  in  qoanto  tempore  circolom  sumt 
unaqoaeqoe  stelia  percorrat,  sIto  per  longitudincro, 
sIto  per  latitudinem. 

2.  Nam  luna  octo  annls  fertnr  explere  circulum 
soom,  Mercurius  annisTiginli,  Lucifer  annis  novcm, 
sol  aonis  decem  et  novem,  >>  Pyrois  quindeclm,  Pbae- 
ton  duodeciro,  Satornus  triglnta.  Quibus  peractis  ad 
referslonem  circuli  sui  ibdem  signis  et  partibus  re« 
Tertontar. 

5.  Quaedam  sidcra  radiis  solis  pnepedita  anomala 
fiunt,  aot  retrograda,  aut  stationaria,  •  juxta  quod 
et  poeia  memlntt  dicens  : 

Sol  tempora  dividit  »vi ; 
If  ulat  nocte  diem,  raditsque  poientlbus  astra 
Ire  vetai,  cursusquo  vscos  suttooe  morslur.       •  '^ 

CAPUT  LXVIL 

De  $teUi$  pianeiit. 

1.  Qoaedam  stelias  ideo  planeim  dieottUir,  Id  esr. 

^aniei.quia  per  lotom  mondaro  vario  motu  discmu 

runt.  Unde  pro  eo  qood  errant  retrof/raim  dicaotort 

vel  auomalm  effleiuntnr,  Id  est,  qoando  porticolas 

oddnnt  et  detrahant*  Csteram  qoamlo    laniius  do- 

trabont,  retroyadm  dlcontar,  slatiooan  ootem  b^ 

ciunt  quando  sUnL 

lOD  GAPCT  LXVIU. 

De  vrweedeuiia  e$  oiilioniifflrismy  eiMlmrumi 

i.  Prsoqdentia  velantegradatto  stellaram  est»  doos 


.  »,.  .  .       „  sl^la  rootam  sonm eoiisaoium  agere  vklotor,  et  al^ 

CAPUT  LXIX.  i 


foa  emlo  fiia  sunt,  ei  curo  coelo  volvootur.  Moven 
iur  vero  qoxdam,  sicut  planet»,  id  est,  erratic», 
isoosvagos  eerta  tamen  defioltione  coo- 


CAPUT  LXIV. 

De  mHo  eurtu  tUliarum. 

f .  SteHm  pm  eo  quod  •  per  diversos  orbes  coe* 

lesllam  planetamm  ferantur,  qasdarocelerios  exorta 

serios  oeeidoni»  qomdaro  tardios  exorta  cltlas  ad  oc- 

casoro  perveniuoL 

%.  Aius  pariier  orioutor  et  non  simul  occidont, 
omMs  aotom  soo  tempore  ad  carsum  proprlum  re- 
vertontar. 

CAPUT  LXV. 
De  iuienmUii  tieUarum.  ] 

f .  Sle]|m  ioter  se  diversis  intervallis  distant  a 
lcrra ,  propterea  dispari  claritate  magis ,  mluasve 
noalris  oeolis  apparent ;  naro  roolt»  roajores  suiit 
iis  qoas  viderousconsplcoaSy  sedlongius  posit»  parv» 
videntor  a  nobis. 

*  Caf.  LXIV.  Per  diurtoe  orba  cmlettium  plaue' 
tmrum»  Itoro.  Cod.,  Ceelettium  polorum^  ex  qoo  parat" 
leUnum  faciebat  Cbacon.  Porro,  qas  restaot  ex 
liygioi  sunt  prsefatione. 

^  Cap.  LXVL  P)iTolt.  Coro  in  oninibus  libris  esset 
Yeeper^  recte  monuit  Cliacon  permutandas  esse  lilr 
verua.  lu  namque  Martem  vocari  ab  omnibus,  etiam 
ob  isid.,  cap.  lO.  Unde  etiain  corrigendus  lib.  v, 
cap.  50.  Vid.  Cic.,  ii  de  Nat.  Deor.,  ot  Ceosor.t 
cap.  i3,de<dieNatal. 


De  remotioue  vel  reiroffradalimie  emimwm» 
f .  Remotio  vel  retrogradnio  stellaramesi,qaandb 
atella,  dom  motam  saom  agit,  simol  et  rotrorsiim 
moveri  videtor, 

CAPUT  LXX. 
De  ttaUt  tteltarum. 
I.  Status  stellarom  estt  qala  dom  slella  semper 
movetor,  tamen  In  aliquibas  locls  stare  vldeittr. 

CAPUT  LXXL 
De  nominikut  tteitarum^  qmkue  en  emuit  nominn 

acceperunt. 
i.  Sol  appellatus»  eo  quod  solos  apparoat,  obeca* 
mtls  fulgore  soo  cunctis  sideribos. 
)  2.  ^  Luna  dlcta  quasi  LMclna ,  ablata  media  syl- 
laba,  de  qua  Virg. :  CoiM  faee  Ludna.  Sompsit  ao- 
tem  noroeo  per  « derivationem  a  solls  loce,  161  ^ 
quod  ab  eo  iuroen  accipiat»  aceeptumqae  reddiit. 

3.  Stell»  dictae  a  sioiido,  qula  semper  flx»  slanl 
in  ccBlOt  nec  cadunt.  '  Nam  qood  vldemas  do  ecslo 

•  Juxta  quod^  et  poefo.  Lacan«t  Ub.  x»  apod  qoem 
non  001 ,  sed  aiiiii  leglmus. 

^  Cap.  LXXI.  Lmho  dicta  q.  Lueina.  Cie. :  limM  o 
tueendo  nondnatn^  eademque  ett  Lucina. 

«  Per  derieationem  a  totit  iuee.  Cleer.  In  Somn. : 
Ex  quibut  iUa^  qum  uttima  cmlo,  dtima  torrit  Ince  tU" 
ceffat  aitena, 

t  Namquod  oidemut  e icelo.  Serv.,  Coorg.  i.  Quod 
autem  eidemut  e  eedo  tioiUtt  quati  InH  kniffm  onm 
pjnit  mtherei ,  ques  puni  i  etc. 


fttellas  (pttrfliH 


aeUiere  lapii^  qm  lliint  dvin  vehtiis  al<iora  peiens 
«Uierittm  igMn  seottm  traliit^  4|ui  iraciu  suo  inita- 
uur  aiellaa«adeDtea.  lian  atell»  cadere  non  possunt; 
HBniebilea  eniin  {ut  |M«dietam  es^  aBOi,  et  cum  coalo 
lixx  feruntiir. 

4.  <"  Sidera  4lrta,  ^iiod  ea  navigantes  eonniermdo 
^rigunt  dd  curann  eonailtun,  ne  foilaeibus  imdia  «ut 
veMis  ailo  deducantur.  Quaedam  antem  G(ell«  idcireo 
oigrm  dicunlur,  quia  eaa  nautae  olMerviiiii  in  guher- 
nandis  remlgiis,  contemplantes  acicro,  fulgoremqiie 
eoruni,  quibus  rebus  slaius  coeli  futurus  oslenditiir. 

5.  Sed  et  omnes  boininea  ea  intendunt  ad  pi^aevi- 
denJas  aeris  quatitaies  per  aestaiem,  et  liiemem, 
vemaiemqtte  iemperiem.  Ortu  enim  vel  ocessu  auo 
ceriis  stntionibus  temporum  qualitaies  signilicant. 

6.  Signoruin  priihua  Amoa,  q«l  in  ex«  fiioa  se|)- 
lem  st«44«a  iii  «e  ne^toHa  miaittr.  Nomen  e«i  Cr»- 
cum,  quod  Laiine  Prw  dieittii';  quae  qula  in  modum 
plauctri  vertitur,  H^a^trf  eatai  Scptentrionem  dixeruni. 

V.  %mm  ^nim  propnc  mx  beVea  aratorii,  fiictl 
^y  «»w«^  Kertifl*',  Vttirt  ^f^m.  Septenlrtbit«8 
MMi  fm  ms^itep^  «kti  i«bihihi8  fticn,  i|u?a  tnteo  %titil. 

t*  Al«to|^yfax  di^tm',  tfiM  Arcbrt^  td  c%t,  fti- 
IMen  Uraam  a«fAf tnrw  e«iMem  et  ^tfm  dix^utit . 
-«^^liMd  pDMmro  l«M«i  t  af)j;iium  nMriHs  ittspectar 
bile  stellis,  Inier  quas  a  Arciurus  eil. 

9.  Arcturus  ieat  biAul  pest  tawialn  niajoria  Ursaj 
positam  M  ifg««  flo»i».  |fih»e  «  ktetufni  dictus 
ms  qlMttf  3^«^  a^,  ^  IMife  pnfecoMih  feol- 
Hieali  miit  ^Htav  tMMi  miMnitalt  te*npore; 

162  f 0.  OnMi^iMiA  ant«  TihH  vestlgta  fttlgel; 
et  dicius  Orion  ab  ^r^a;  M  «si,  ab  inundaiione 
aquarwi  Vmf^  mm  Hffemfa  ^Mm,  mare  et 
Mipa  a«ila  «c  nhyoaiatttma  ttftHMl. 

41v«ifaiieLatiii«  Jifatam  fiM(ani»  ff^  iflifmatiii, 
*  ut  ifTadio,  et  stellarum  luoe  terribilia^llqite  cllHlll- 
mus;  in  quosiefrulKetitt>mhia,sereniiaB  porienditur; 
ai  obseuratur  btc«ciei,  tehnpest:is  ^rnirur  imminere. 

».  *  Kftiit^  dtet*  ^  t«0  Cfw,  id  est,  a  «lic^d,  et 

•  Siidera  q.  e.  n.  rmt$iderfmdo%  At  Varro  :  Sidera 
qufinsiduut,  atmu  Ua  sigmficant  aliquid  in  terri$. 

*  Aftimia  iidkk.  €  Sefv.,  Mi\.  t. 
«  if  «nc  Lfliini  /m^.  fex  tomin.  Arat. 

i/«a^ra  reftnf n«  tion  cai«m  iuniini$  en$em.  Vetro  It- 


s.  isioeni  msi^AL^Nais  «Nscon  ^ 

aiatln,  aed  igniculi  ab  A  p/aaiif.  Nam  phivla  6nMe  vft«cdioitur.  OMMiM 


t|iie  «cnmt :  Cmn«  OWdn  par^/h,  mfus  signi  cdput 
4ktmr  e  mtlli$  iriaiii,  ^ tiiis  tnfvHi  dw9p  etatte,  ima$  w- 
fetimihumro$,  imor  qumquod  Metnr  jufuimn^  w$h^ 
et  Jnjiinia  riic/«. 

•  Hyadak  Wdi.  Scrv.,  M^u  u  ttyades  dlcta  itri  toG 
Zit$x  La«n»  ilceii/«  I  nttte,  et  Georg.  i :  Hyades 
*ira  Tdv  vmij»  e  quo  apparet  esse  qo»  JHk  tncb 
conru^a  legunlur.  Arili  quoque  interpres  :  Huade$ 
i^ii)  mi^iantibu$  Gr(tci$,  qmod  fhtni  a  miniu^ 
dwe  cognommis  vocabutum  mi$  $Mii$  propter  mvm 
«iN|rist/iim  m-^g/ffvmrftr,  tiii|M»tfi  mppetiivere  succidas. 
t.ic.  II  de  Nat.  Denh  e  Haf  Grted  iiwrtk$  to^m 
-eotuneeemm  a  pluende.  ^in  ftam^cn  pluot^  no- 
$trt  fMit^  aaccuks»  qmi$i  m  $uibm  ment^  tm  ^ 
mbnh,  nominatw. 

'  P«j^  11  mmaur.  Ex  AraU  cmiinmt.  Nam 
•arv.  I  ueoft.  i,  M  xw  trXTf tv  ,  ld  eit  natriganihs 


auo  efficiunt  pluviaat*  unde  «t  eaa  Lmim  etccate  '^ 
pellaverunt,  quia  quando  naaouatur,  pluviarum  signa 
monstrantur,  de  quibua  Vift«li«s  :  Arcdnnm  ptuvia$^ 
que  ayada$.  Sunt  autem  «eiilem  Ut  #wia  fturf ,  et 
#riuutur  lenafiore  veniali. 

13;  '  Miiades  a  piurMatem^  ^  plWiMralem 
Gracci  nlnm^  «ppiellaM.  %m  aMeM  aielijb  leptem 
UM  geam  TMri*  ex  fiMs  lek  videittar,  i^  latet 
ima.  Haa  Latinl  V^fitim  4kwA,  a  tem)HiHs  »fgnH|. 
catione,  quod  eat  ffer,  quftnde  exoriatttoJf.  Hiih  oc- 
casu  suo  163  hiem^m,  ort^  «statem,  primaeque  na- 
vigaHmm  lempaa  ^oitmidmit* 

I4v  Ganvcuta  atelta  ^u*  at  git^tis  tldMt,  mitivia 
uMMiaibas  tn  medie  cmm  teili  M,  (Bi  dtrtn  sA  ad 
B  cam  ascenderit,  ooHftMeu  cim  eole,  Aiptt«itev  tea- 
Iwr  fipsius,  191  diswslvmitQt  c^rpoiiii  bl  vapoVantur. 
Urnte  d  et  ipai  «letta  iid$  eOniHtiare^  dieuntur , 
quaiiia  ei  tmileattt  nnt  l^mrgaitones. 

i5.  Canis  auiem  toeatut  prol)terca,  quod  corpora 
morbo  afliciai.  •  Sartkt  proptef  «ainmai  candorem, 
m^  bf^snmdi  stt,  m  pr»  caleHs  tntm  Viyiejilur.  lu- 
que  quo  magis  eam  cogimseerent^  «Hdn  h^p^l^, 

16.  Gomeics  Itblta  tdrcia  est,  eo  quod  comas  lumi- 
nis  fundat  ex  se.Qrood  gendd  lideHs  quando  apparue* 
rtt,  aul  pesillentiam,  aut  ftmem,  aul  belta  i^ignilicat. 

il.^^Cometa  lutem  Laiine  crinita  appeHanlur, 
quod  in  modum  erinium  flammas  apargunt,  qnaa 
Stoici  dicunt  esse  ultra  xxx,  quarum  nomina  et  ef- 
Q  fectua  quidam  astrologi  scripsemnt. 

18.  Lucirer  dictus,  eo  quod  inter  omoia  aidera  plus 
incem  ferai ;  oat  autero  unus  ex  ptanetis.  Ulc  pruprie  et 
jubar  dkltur,  eo  ^  quod  jttba$  lucis  effdndat^  sed  «t 
splendor  solis  et  luna^,  ac  siellarum,  juba$  vaeatm-, 
quod  in  modum  jn^  radtiipsorum  extendantur. 

i9.  i  llesperua  stelia  occidenulie»  ^uam  cogiiomi- 
natamperhibeti  ab  licspere  Uispaniae  rege.  Eai^uiem, 
et  ipsa  ex  quinque  atellis  pbnetis,  neeiem  dueanai  el 
solem  aequena.  Fertur  autem  quod  bm  ateJk  oriaM 

quod  ortu  suo  primtt  navigatimltl  tetfej^  VStett- 
dant; 

8  Siriu$  propter  fiammm  eandarem,  (M  dve  j^Si* 
rm$  boc  loco  legerunt  (ul  est  In  plensque  omhibua 
llanusc.)  offecit  eorum  luminibus  in  eanietda  et  tan- 
dore  vocis  similitudo,  nrque  adverterunt  cuptSn  can* 


«%Tn  nnn^i  1««!*^  -  f   /    •»™ww  ^nmsm.  irarni  m-      aore  vocis  Simiiitudo,  nrque  adverterunt  cupti^can- 
mtt^rrw?     m?  &  ^Tt  «//!"«»•.&'«  »»••»-  »  d^re  esse  ei  eplendere,  Isidorumque  qui  anlea  Ca^^: 


tuta  qu(B  et  Syrius  «lixisset,  iiunc  uinusque  noiuinia 
ratfobem  reddere.  Cmn  pi-aDseiriim  In  Arat.  com- 
inentaHis,  unde  sumt  h«c  Ita  seriptiim  stt :  <Sirinm 
aulem  $teilam  toeatmn  puumt  propter  fianmtm  cundo- 
rem,  Posiremo  Codicum  varietas  (nam  in  quibusdam 
ttve^  in  &liis  ont  pn  alii^  v6l]  lps(>s  sali6  cbargniL  est 
vero  proprie  SiHus  (ut  ait  Serv.,  M\v.  t)  itella  fti 
ore  canis. 

•  *Com«f«fc?  iMt^M  iatm»  liHflffA?.  St»H'.,iEw.  x  : 
€metm  LoKhd?  mik»  top)^eff»>ittrr,  ei  Smi  iftm 
1tn$  $iatab  ml  ti/rrtl  txin,  i^etnm  nofiifim  et  IjfMtti 
Avienu$,qui  iqmbici$  ^cripsitVitgHH  fahAM^^  Ih^ir- 
tw.  Sed  Isid.  forte  nltra  xxx  act-ipsil,  negiecto  tni- 
noH  numetio. 

«  Quod  jHha$  tuc.  E  Sfert.,  iEn.  iv.  Ita  portil  ttt- 
Jlareexd.  I.  * 

J  «wperas  Siert..  iCn.  i  ^i  tu. 


ETVmOBIAftlM  m^  III. 


M 


fen^im  Cttlt»  dn  ^ua  Stavhii :  A  riat^  eit  mlm  liM  Itnpit  «mleilMuflll'  ^tariin* 


...i  «t  sli«n»  deperdiUir  «nu  in  oriu. 

164  ^*  Ptatiei»  aieU»  inni  ^v»  non  6unt  6xa 
in  cceto,  ut  relh|n«^  *  totl  m  nere  feninittr.  Dici»  a«- 
lem  fiantim  «rd  rfk  trXavno  id  est,  «6  errore^^  Nam 
intcrdum  iu  Ausirum,  interdum  in  Septenirionein, 
^crtim^  oentra  ttttndimvnonBiinquam  cum  mundo 
^iiitvr.  »  Quarvm  nomtne  6mca  mqI  Pliaeloni 
Ptixmmv  P$^i9»  Heeperul,  Siilbon. 

21.  IM  Rmiiani  nomiftibus  deornm  raorum,  id 
cs»,  Jovis,  Saturni,  Marlif,  Veneris  alquc  Mercnrii 
Mcraveruui.  *  Dcccpll  enim»  ct  decipere  volemcs, 
iii  eorum  adulalionem  qui  sibi  aiiquid  secundum 
aiiiorcm  sxculi  praeslilissent,  sidera  ottieiiNMll  !n 
coeio,  dicentes  quod  Jovis  essei  illud  sidus,  ei  tilud 
Mcreurii,  et  coiicepia  esi  opinio  vanitalis.  Ilanc  Dp!-  ^ 


lerrmilWalMK  eenfirmttii,t;ilriAttl  eveHit. 

iii  Jatik  Itre  ilto  qte  «ti  ipali  centitHrae  st^  di- 
c«Kar\  in  ^mitts  A  tamwiniittm  Imafo  de  Biellie 
Miatftn  «i  Arctoft,  Aneei  Tattnie,  Librav  ei  liii(tts« 
BMdi  tttia,  H  qnl  stdera  jpnevidenmt  1o  numerum 
ftt«liar«mv  epeciem  cerportt  BttpcrsiitSosa  vaniiate 
imrtaMiv  inxcrmii,  et  e&asia  qttibusdam  deoru» 
sv«INm  ei  tma^tnes  ei  lemtMi  eenformanies; 

S9i  fHm  Arieiem  primttm  Bignum^  Otti»  ttl  Libne, 
mediam  tanndi  Ikftim  tradttnt»  firopter  AnmlenRraH 
Mma  ideo  vectvenittt,  in  ttttittieapite  ^idttimQltt* 
cra  faciunt  Ari^tis  cornua  figuni* 

ii.  Quod  signum  |fnt4ei  idee  inter  signa  primuro 
constiiueruttl  %  qnia  li  menle  Martie,  4»i  eii  anni 
ptrttacipittmv  setem  itt  lifpio  ilte  ettvlum  agei^  dlCttlii,  Q  quttillrtgtii  {tiniMe.  Ilttatt  Wlrt  ebim  tt^lllM  i^ 


29.  Libram  autem  vocaveruni  ab  squeHtale  meii« 
sii  ipiius>  ^ttiH  tictavo  £at;  Ociobrbiol  per  iirtid 
sifnmn  cttntni  mqnittocUum  faeiu  Uilde  ci  Loc  tnni: 
Ad  jtfK^  pondsrtt  iibtw, 

30.  Seorpimn  qnoqtte  et  S^gittariam  pmpter  ful» 
gttni  meniii  ipiins  appellavertmt.  Sagittailoi  vir 
etfttinls  erirlbtts  derotnkituiv  cni  sa^ iium  et  arcnm 
adjiingtmt,  it  ei  eo  mcniis  Ipttus  f\itniina  doninn- 
itrenittr.  CJnde  et  Sagtitartui  esi  vocitiisi 

5i.  Gapricorni  figuram  idcoinlcr  sMiira  fluxeruitti 
propier  capram  Jovis  nntricem  ,  cnjus  posteriorcm 
partem  eorporis  in  crngiem  piscis  t  ideo  forniave« 
imii,  ni  pliiviai  ejusdem  temporis  dcsignarent,  quai 
lolet  idem  mensis  plerumque  iu  exiremis  habero. 

S^.  Porro  Aquarlum  et  Pisces ,  ab  imbrtbus  tciii- 
porum  vocaverunt',  I^Abd  iileihe,  it^iindo  in  bis  siguis 
soi  vertimr ,  majoreS  plutttt  pro^iinduniur.  Ct  nii- 
ni^da  gtntltium  dcmenifl,  qHiliDti  lolulll  pilcei,  scd 
ettam  Irines,  ^i  tlincoS ,  tX  tanros ,  ursss ,  tei  ciim; 
cancros,  ei  scorpiones  in  coeluin  transtuleriint ;  nam 
A  SiqWliM  ei  ty^UiA  pr6ptdr  JuVls  fsbulal  inter 
etJeH  mH  ^ii%  int^mortie  closi  cDllt^tehiit. 

IM  35.  Pcnetim  itidftuh  «t  itoHMhiJnsAndi^- 
nmdtiim,  poiieAi|u!kiii  suni  mertni  th  ^^m  rMiprdi' 
esse  crcdidmmt  \  im  ut  imstlnes  tMHni  smltli' 
designarent,  eorumque  aJ^pdUri  nomlntbus  non  em- 
bescereiit. 

fn;  ^  AHHlgalili  tHfiill  EHiellltmnilh;  liHcf  mll  estra 
^IHoca^m;  proptt1rt|Md  vilKsinftntMm  pHllilllll 


t  el  Tsnrttm  in  ier  sidtM^a  eoltocaiilv  ei  ipsom  kk 
bonorem  Jovis^  ei  qeed  in  bovem  sii  fslhileeB  «on^ 
▼erstts  qtmndo  fittn>pasl  tHmsveftit. 

§0^  2S.  '  Castorem  quoliue  et  Poiiieem  poit 
■rortem  imt^  noiisiims  sidera  eonsHiHeruiitt  ^ud 
iignttm  6earifli  ditttn  ti 

%^.  CttM^fttm  qsoqtto  inde  dixerttfltv  eo  qeod  sd 
id  siguum  mense  Junio  sol  dum  venerii  retregradi- 
inrfttmodttm  «auerii  brevioresque  laeii  diei;  lioc 
eiiiai  aaimai  inceriam  babei  primain  partem%  deni- 
f  ue  ad  tttramqne  pariem  gresium  dirtgii,  iu  ui  prior 
pars  sil  posieriori  ei  poiierior  prio^. 

27«  Leonem  ingeniem  Itercttlei  tn  Qra^  oceidtii 
ei  propler  virtttiemettsm  httie  iiiter  doodecim  ii« 


a^  imitMil»nem  ^m  'ilct^\m\  bt  fMpil^tillc  nbtibtt 
tS^  ptnt  Wi(^rteln  iitier  itdel^  )Msu^ht.   - 

95;  Slc  Clirnto,  LycsdniS  f^  fltln;  dim  i  Jbve 
compresia,  ei  fabolose  i  JuAMe  in  urs»  fuissct  spe- 
ciein  versa,  qu»  <SriKCi  CyiSei^  ippMMtur,  posi  in- 
timifciiimmii  ipiitti  nombn  s)ai  ievti  t  euiU  fliHo  In 
siellfs  «epventrionbiibui  trflrtnnlH,«smqoe  Arewili 
fiiium  autem  ejus  Arctopliyt«cs  sppHtSvlt; 

M.  Sie  lyM  prb  MmiHisHl  CKMIM  «lolti.Mc 
Qnnmhres  CMron',  pt^dji^ii^  \^iiiil  hbiMHt  le^euli'^ 
pinm  ei  Achiimm ,  iilte¥  iltM  dliiUM^ei^til  \est. 

97.  Sed  ttttidtibiet  medoidpeHtltfoAt»  Htte  ab  bOMf- 
nihus  liindiip^itar^  surtt  tsWtti  Siders^lpiae  DeM 
in  mundi  principio  condidft^  tt  ccHo  ittbttl  dt- 


gntt  eoiisiiluit;  Moc  stfnttm  M  cam  ttiiigerit^  niminm  O  stinguere  iempora  ordiMvity 


calorem  mundo  reddil,  ei  annuos  flatns  Eteeias  fadt. 

tt.  Yirgtiils  eiihmi  signnm  idcireo  inira  aslra  cot- 

locaTeruui,  propler  quod  eisdem  diebus  in  quibus  sol 

pcr  illud  decurrU,  terra  exusia  sollsardore  nifiil  pa- 

^  Sed  Ih  aeri  fi\r.  iSi  mullis  esl  visum.  Vid.  Piiii*, 

i  JVam  inferitttnl  n^  Ausl.  Virrba  Serv.,  'Georg.  i^ 
ad  Versum  :  Qnos  i^uii  ccsli  tylU^iu 

c  Qtforiim  ttomma  Grcec^  Sive  bxc  ex  liygind,  sive 
e  CiccroiVe  sumpia  siiii,  iilnd  cerlunl  cst^  PhaelonU 
l-i«loro  iion  esse  Salurnuin,  ut  sibi  consiel.  Ram 
e:i'|i.  6S,  Pfiaeionia  xii  annis  cursutn  explere  oixit , 
Saluraitm  veco.ixx.  Itaque  fruslra  iu  bocdocii»si- 
mhi  ^Vt  [Mj^^fi.  Wie  Plularcb.»  ii  de  Piac,  ei 
Cspell.  viii  de  Planct.  Orb. 


38.  liorum  1|lint  «igtlt^ilHII  ^oMlmifilnes ,  vel 
g^csei^  vtsl  mm  bpeHtitityss  i  ipial  K  ad  tsogiti- 
iionein  slderom  coiyungunt,  id  est,  ad  nolitiam  rato* 
runi,  el  fidei  hosVrae  sine  dubitatione  coniraria  suui; 

^  iic^epti  e.  el  iecwirejiiJlEx  Aug*  9  tn  ps.  xciii. 

>  Sed  et  Tawrufiu  Ex  Arat.  Cobini. 

^  'CaBiorem.  Ex  llygini  Astr.  lib.  11. 

I  JdcQ  formaver.  A\»j.fi)i:uruttt,  ^       ,    .. 

*^  Aurigam  eijam  tinchthon.  llygini  l!b..  11.    ..    . 

^Joiii  cum  'filio,  Jjovis  in  rectucasu  etlam  usus  ekt 
Araii  inlerpres  ,  et  Peironiiis ;  nolds  ietiain  de  oiis 
Enniauus  versus : 

Jimo,  Vesia,  Minerva;  Ceres,^t>ian4;  Ven^i.  Mir*j " 
MerfHiHttH)  JoVii,  {tepiunus,  Vuicauui,  A\m^ 


IbS 


ftie  igiMNnri  dehant  t  ChritUiiiis  m  aec  tcripu  esse  A 
videanlar. 

59.  Sed  nMiniiUiy  alderum  pnlcliribidine  et  cla- 
ritiie  pellecti,  in  lapeus  slellarnni  cscails  meniibns 
corruemnt  Jta  ut  per  suppuiationea  noziasy  107  qum 
maUiem  dieilur,  erentus  rerum  praescire  posse  co- 
iiciiiur ;  quos  non  solom  Christians  religionis  docto- 
rcs»  scd  etiam  gentilium,  Plato,  Aristoteles»  alqoe 
aliit  rerum  Teritate  commoii,  concordi  sententia 
iamnaverunt,  dlcentes  confusionem  rerom  potius  de 
lali  persttasione  generari. 


S.  ISIDORI  HISPALENSIS  ENSCOn 

40.  Nam  sl  (ot  dicnnt) 


184 

adnrios 
acius  nascendi  necessiiate  promitnr.  cur,  aot  laudem 
mereantur  boniv  aut  mali|legum  porelpiani  ultionem  ? 
Et  quamris  ipsi  non  fuerinl  coslesti  sapleniitt  dediti , 
veriiatis  umen  testimoniOt  errocos  eomm  merito 
pertolerunt.  / 

44.  Ofdo  antem  isie  septem  SMdarimi  discipKna- 
ram  ideo  a  pbilosophis  nsqoe  ad  asira  perdnctns  est, 
scilicei,  ut  animos  sacolari  sapieniia  implicatos  a  ter- 
renis  rebns  abdneeret,  et  In  siqpoma  eonlempiaUooo 
eollocareu 


LIBER  QUARTUS. 

DE  KEDiaNA. 


GAPUT  PRIMUH. 
De  msdidna* 
1.  Iledicina  *  est  qn^n  corporis  vel  tuetur  vel  ro:^ 
staurat  salutem ,  cujus  materia.versalur  in  morbis  «I 
vuloeribus 

S.  Ad  hanc  iuque  pertinent,  non  ea  tantom  qnm 

ars  eoram  ezhibel  qui  proprie  medici  nominantur» 

^  sed  etiam  cibus*  et  poius,  ei  tegumen ;  168  defensio 

denique  omnis,  atqne  mnmtio ,  qua  corpus  nosirum 

ndveisus  externos  icios  casusque  servatnr. 

CAPUT  II. 

D$  mmine  ejau 

*    I.  Nomen  «  antem  medicinai  a  moio^  id  esl»  tem- 

peramento  impositum  aestimalur ,  nt  non  satis ,  sed 

panlatim  adbil*eatur.  Nam  in  multo  consiristalur  na- 


fi  Prima,  Methodlea,  famnta  esiab  Apolline,qami 
dia  seciatur  ei  carmina.  Seennda»  ^  Emplrlea,  idest, 
experientissima,  invenia  esl  ab  ^sculapio,  qna  boii 
Midicioramsignis,  sed  sonseoostatexperimentis.Ter- 
tia,  Logica,  Id  est  raiionalis,  invenu  ab  Hippocrnie. 
2.  Iste  enim ,  discussis  sUium ,  regionom  vei 
segritudinum  qualiutibus,  artis  curam  raiionabililer 
pcrscraUtns  est.  Empirici  enim  experientiam  sobm 
sectautur;  logtci  experientim  rationem  a^jttngOBt; 
mothodici,  nec  elementoram  ratlOBem  obsemnl, 
Boe  tempon,  nee  ssiatos,  nec  caosas»  sed  solaa 
morboram  subsUntias. 

170  CAPUT  V. 
Ue  fuaiHor  kwmwikui  Mrp(tn$. 
i.  Ssnitas  est  inUgrius  corporii,  d  temporanlia 


Uira»mediocri  aotem  gaudet;  unde  et  qdi  pigmenu  ei  G  naUrae  ex  calido  ol  bnmido,  qnod  esi  sangnis ;  unde 


nntidouutisvei  assidue  biberinti  vexaniur.  Immode- 

ralio  onim  omnis»  non  salutem,  sed  pericnlum  affcrt. 

CAPUT  Ui. 

De  inieentoribue  medidnm* 

i.  Hedicinae  <t  oQtem  anis  auctor  ac  repertor  apnd 

Grmcoa  perhibetur  Apoiio.  Ilanc  Qlius  ejus  iEscnia* 

pius  laude  vel  opera  ampllavil. 

i.  Sed  poslquam  fnlminis  iciu  iEsculapius  interiit, 
inierdicu  ferinr  108  mcdeudi  cura,et  ars  simulcum 
aucure  defecit^  latuitque  per  annos  pene  quingeotosp 
nsqne  ad  tempus  ArUxerxis  regis  Persariun.  Tunc 
eam  •  revocavii  in  lucem  Uippocrates, '  Asclepio 
paire  genitus  in  insuia  Coo. 

CAPUT  lY. 

De  irikui  kwreiibui  medieorum. 

'    I.  Hi  iuqne  s  ires  viri  totidero  haereses  invencrant 

Cap.  I.  —  •  Medicina.  Gmlium  Aurelianum  fero 
secuios  esi  hi  hoc  libro. 

t»  Cibuif  et  folue^  et  tegvamn.  Al. ,  ctfri,  et  potui  te^ 
gmen,  ei  tegumen,  Al.^  regimen^  el  tegmen ,  nos  regi- 
men  cx  varieuie  scnpturae  tegmen  ei  tegumen  irre* 
pstsse  puumus. 

Cap.  il.  —  «  Nomen  autem  meiHciwB  a  modo.  Non 
tam  de  veriloquio  laborasse  quam  occasionem  in  vnco 
qnaesisse  videtur ,  ut  reliqua  inferret.  Id  eniro  ^ tXo- 
o-oforcjoov,  qnod  et  Plalo  ei  Varro  persxpe  fticiuni. 

Cap.  III.  —  ^  Medicinee  autem  arti$.  Soranus ,  In 
prsfau  Isagoges  ;  Medieinam  quidem  invenit  ApoUo , 
emp^ftemt  jEicutapiu$f  perfecH  Hippocratee. 


et  sanius  dicu  esl,  quasi  $amfuini$  $iatu$» 

2.  Morbi  gcnerali  vocaboio  omnes  passiones  oor* 
poris  cootinoniur,'quod  inde  veteros  morbum  nomi- 
naverunt»  ui  Ipsa  appoUaiione  monis  vim  qms  ex  eo 
nascitur  demonstrarent.  Inter  saniUlem  aulem  e( 
morbnm  media  esi  curatlOt  qott  nisi  mofbocongruai, 
noo  perducit  ad  saniutem. 

9.  Morbi  anlem  omnes  ex  qualoor  nascnntor  hn- 
ffioribus,  id  esit  ex  sanguino,  el  fellet  melancliolia» 
ci  pblegmale.  Sicnl  nntem  qnainor  elomenu,  sic  et 
quaiuor  faomorcsy  ei  nnasquisqne  hnnMr  suum  ele- 
menium  imiuur  :  sangnls  aerem,  cholera  igncm» 
melancholta  lerram,  phlegma  aquam,  Elsuniqttatuor 
humores»  sicni  qnatnor  deflsenta,  qn«  eonoervani 
])  corpora  noslra. 

4.  ^  Sangnis  ox  Graeea  dymologia  vocabnlam 

•  Re90caint  iu  lucem.  Plin.,  lib.  ix,  cap.  i  :  rnm 
vero  eam  revocairit  in  tucem  Hippocratee  geniiue  in  tn- 
$ula  Coo  imprimi$  dara^  ei  vati4a^  el  ^eeulapio  dicaia. 

i  Aicieirio  patre.  Qiii  fuii  sanguinis  forusae  aoctor 
nltimos.  Nam  ab  iEscuUpio  nonus,  decimusve  fuisso 
dicftur  Iltppocrates»  fliius  vero  Ueraclid®  el  Phe- 
neret». 

Cap.  IY.  —  s  itaque  tre$  viri.  Vid.  Celsi  prxthlio- 
iiem  ad  lib.  de  Re  medic. 

^  Empirica,  id  eil,  experientiidma.  Potuit  cnm  Pli- 
nio  experimentosam  dicere. 

Cap.  V.  —  ^  Sangtui  ex  Greec.  etjfmolog  "Airo  to9 
Cdcv,  sive  in^f  qnod  est  vivere. 


185 


ETYMOLOGIAIIUM  UB.  IV. 


186 


sumpsic,  qaod  Tegetet»  et  sostentet,  ct  yivzL  Ghole-  A  sio  cercbri,  cam  obllvioiie»  et  lomiia  {iigiy  volinl 
ram  Graci  voNcaverunl,  quod  unius  dici  spatio  icrmt-     stertemis. 


neiur;  unde  ei  cholera,  id  est,  f£//tcii/a^iiominaia  est, 
lioc  est,  fellis  effiisio ;  Grx*ci  enim  fel  x^^^  dicunl. 

5.  llelancbolia  dicla  eo  quod  ex  nigri  sanguinis  fcce 
admista  sll  abundantia  fellis.  Grxci  enim  fxcA%v  nt* 
grvm  vocant,*  fel  autem  xo^^v  appellant. 

6.  ^  Sangnis  Latine  vocalus,  quod  sit  suavis;  undo 
et  homines  171  quihus  dominatur  sanguis,  dulces  ct 
Llandi  sunu 

7.  •  Phlegma  autem  dixerunt,  quod  sii  frigidum. 
Graeci  eolm  rigarem  ^^XtyfAova  appellant.  Ex  his  qua- 
ittor  hamoribus  regontur  sani ,  ex  his  Ixduntur 
inflrmL  Dum  enim  ampliua  exira  cursum  naturo) 
creverinty  ffgriiudines  faciunl. 


6.  ^  Synanche  a  conUnenlia  apiritaa  el  pr»roea« 
t!one  dicta*  Graeci  enim  9vvayx*cv  cmlinere  dieant; 
qui  enim  hoc  vitio  laboraut,  dolore  faucittm  pra^fo- 
caniur. 

7.  Phlegmone  esl  fervor  stomachl  cnm  oileiiftioiie 
et  dolore,  Nam  cum  cmpcrit  fieri,  liiqaietiido  et  fe- 
bris  Gonsequitor.  Unde  et  dicta  est  f^fMv4  ebro  toO 
9>>i7cev,  id  est,  iHfiammari;  sie  enlm  sentitiirt  et  inde 
Domen  accepit. 

8.  Plcurisis  est  dolor  lateris  acolus,  cnm  febre  ec 
sputo  sanguinolento.  Loiics  enim  Grseco  ir^vpov  di- 
cltur,  unde  et  pleuritica  passio  nomen  aecepit. 

9.  Peripneomooia  est  pulmonis  viiitim,  eum  dolore 


8.  Cs  sanguine  autem  et  Iblle  acol»  passiones  B  vchememi  et  sospirio ;  Graeci  enim  pMlmonm  micv- 


nascttutur,  quas  Grxci  ogcocvocant.  Ex  phlcgmate 
vero  ct  mehincbolia  vetercs  causs  proceduut,  quas 
Grxci  xfi^  dicoot. 

CAPOT  VL 
De  acutii  morbh. 

4.  Osen  est  acotus  morbus,  qui  aut  ciio  iransit, 
aul  cekrius  interflcit,  ui  ^  pleurisis,  phrencsis ;  o$v 
emm  acutum  apud  Graecos,  et  veloeem  signincai, 
X^ovca  esl  proiixus  corporis  morbus,  qui  luuitis  tcm- 
poribas  remoratur,  ut  podagra,  phihisis;  xp^^  c&im 
apnd  Graecos  lempiit  dicitur.  Quaedam  autem  passlo- 
■es  ex  propriis  causis  nomioa  acccperunu 

i.  •  Febris  a  [ervore  dicta  estt  est  enim  abundanlia 
caloris. 


5.  Phrenesls  appellata»  sive  ab  impedimenio  men-  C  beret,  quasi  gladius. 


fioyee  vocaut,  unde  et  aegriiudo  dicta  est* 

10.  J  Apoplexia  est  subiia  effusio  sanguiais,  qiia 
suffocati  intereuut.  Dicu  autem  apoplexia,  quod  ex 
leihali  percussu  repentioos  casus  Aat.  Graeei  .enim 
pereuimonem  eaconh^w  vocanL 

11.  Si^mus  Latine  contractio  subila  parlium  aul 
ncrvoruin,  cum  dolore  178  vehemenli.  ^  Qoam  pas- 
sionem  a  corde  nominaiam  dixeronl,  qaod  in  nobb 
priucipaium  vigoris  habel.  Fil  aoiem  duobtts  modis, 
aut  ex  repletione,  aul  ex  inaniiiooe. 

12.  Teunus  ^  majorum  esi  conlraaio  nervonun  a 
cervice  ad  dorsum. 

13.  >"  Telum,  lateris  dolor  esi,  dieiom  eatoii- 
tcm  ita  a  medicis ,  quod  dolore  eorpos  trusver- 


tis,  quia  Graeci  menf^m  fphus  vocanf,  seu  quod  don* 
libos  iofrendaul,  nam  (readere  est  deniee  conctttere. 
'  Est  ouiem  pertarbatlo  cum  exagitatione  et  demcn- 
tia  ex  choleriea  vi  effecta. 

4.  s  Cardiace  vocabulum  a  corde  sumpsit,  dum  ex 
aliquo  limore,  172  aut  dolorc  afficitur.  Cor  cnim 
Gracci  x«p^cav  vocaiit.  Est  enim  cordis  passlo  cum 
lorroidabill  melu. 

5.  ^  Lcthargia  a  somno  vocata.  Est  cnun  oppres* 

■  Hoc  ea  efftt^o  /W/ts.  Ccelius,  Iib..iii  Acutar., 
cap.  19  :  Choleram  paaionem  aiunl  quidam  nomina'- 
iam  a  fluore  feHii^  velut  fMfluam  paaionem^  nam 
cfaolera  fel  appellant.  rheain  fluorem. 

^  5aii^s  Laiine.  llaBC  omnes  libri  habent,  sed  ve- 
risimile  esl  teotasse  quoque  Latinam  etyinologiam 
reddere,  qoam  etiam  repeiii  lib.  xi,  cap.  1. 

c  Phie§ma.  autem,  quod  sit  frigid.  kocv  avrtroa<rcv. 
Rceie  Qamque  Coalios,  lib.  iii  Trad.  cap.  1  :  Mutia 
(inquil)  ntedid  eonlranm  interpretationit  vocabuia 
smmpierunl^  ut  fella^  quee  Grmci  glvce  vooiiil,  velut 
duUia^  cum  $inl  amariaima.  Afioquin  'fyiyiJM  ab  Ho- 
n»ero  vovfw  appellari,  ailPolIux.;  et  cap.  seq.  Isidoro 
iiioi  pkleamon  inplahiians  est. 

Cap.  VL— d  Pieurisii,pkreneiii.^Pleuritii^  phre^ 
miii,  perpeloo  apud  Gceliam. 

'  Fehii  a  fEUYOUR.  Ita  Varroapad  Non. 

'  Eu  autem  perturbatio  cum  exag.  —  Uom.  Cod.y 
Periarbatio  nmtii  cum  agiiatione. 

9  Cardiaca.  Ccel.,  lib  ii  Acut.,  cap.  34. 

^  Lethargia.  Ideiii,  lib.  ii  Acut.,  cap.  1  :  Gr(sci  Ic- 
tben  obliviuncm  vocani,  argian  vacaiioneiii,  quam 
earpari  atque  animm  ingerit  rii  iupradiclce  paaionii. 
Qaae  verbt  non  ab  Isidoro^  qui  noutiooes  captaret, 


14.  lleos,  dulor  intestinorum,  onde  el  Ifia  diela 
suni ;  Grxce  enim  iO^l*  obvolvere  dieitor :  quod  so 
inlesliiia  prae  dolore  Involvanl.  Hi  ei  fermtnoii  dl- 
contur  ab  iulestinorum  tormento. 

15.  n  Hydrophobia,  id  esl,  aqom  nMlas;  Grmel 
enim  v^o»/»  a^imiii  vocant,  foSov  timorem  dicunt; 
unde  el  Lalini  honc  morbom  ob  aquac  metum  Ifim^ 
phaticum  vocaul.  Fii  autem,  vel  ex  eaois  rabidi 
morsu,  ^  aul  ex  ejos  spuma  In  terram  pn^eelo» 

sed  a  librartis  omissa  credebat  Chaeon. 
t  Synanehe.  Ex  eod.  lib.  lu,  cap.  4. 
i  Apopleaia.  Ex  cap.  5. 

*  Quam  paaionem  a  corde  nondnatam^  id  esl,  or* 
tam;  oriuntur  enim  nervi  a  corde  seeundum  Aris- 
totelem. 

D  i  Majorum  contraetio  nervorum.  Cod.,  lib.  iii« 
cap.  6  :  tiervorum  majomm^  quoi  Tivovrac  vocantt 
levii  temio.  In  noslris  lamen  iibris,  major  contractio^ 
mendose. 

n  Telum.  Serenas  :  Eit  et  vii  morbi  quod  teliim 
commemoratwr^  eum  iubito  [uror  inMiiiis  fuerit  incilui 
icla. 

n  liydrophobia.  Goel.,  lib.  iii,  cap.  9* 

*  Aut  ex  ejui  epuma.  Cum  4i£ft<  ipuma  legeretor 
in  omnibus  fere  libris,  Rodericos  Fontejus,  medi- 
Ctts  doctissimus ,  ex  iEliam.,  lib.  ix  de  llist.  Aiiini., 
ejuapuma  legendum  admonuii,  cujus  cmijecturam 
comprobarunt  Mejoraden.  liber,  elConcheusis  Uis- 
pano  sermone  conscriplus,  in  quo  ;  b  de  la  apuma 
de  il  cdida  en  tierra.  Sed  cum  in  reliquis  omnibns 
libfis  ex  aerii  $puma  legatur,  Cmliusque,  ^tiem  lsi« 
dorus  plane  sequltur,  ex  sotius  aspiraiionis  odore» 
ex  rabido  caue  adducto  quosdam  in  banc  passionom 


411  8.  ISiDOM  IIISPALENS»  EPISGOPI  ll^ 

fpm  itlMM»  IhA  ftMtNi  telljlterit,  ant  dementla  A  siiatem  ei  resoluu  tiQmeemiOi^^  iftgnnht.t^  tn  beu- 
repleiur,  aut  in  rabiem  veriiiur. 
4lh  ^aH^utKteM  dfct^  \  i^iadA  tn  orCu  sM  rubens 


Hiv  «t  %M;  ^fsm  ii%e^  «t  earfttt  exsH^tns. 

!T.  f^lftiAtlh  eisi  botttagfoUiv  tfiiaA  dtim  «i^uilh  ap- 
prebenderit,  celeriter  ad  plures  transit.  Gignit^  au* 
lem  t\  mvtli^  aerfr,  et  itt  ViSt^btia  pt^KietraAdo  in- 
nUitm-.  Hirc  tttt  pterun^ttue  f^  bierea&  IMies^tes  fiat; 
!Mnr«  sfm  trt>iir<0  Omnipotefltis  Dei  omnirto  non  lln 

1T4  ^^*  "lE^  '^^^^  p^irrtenftA,  qnasi  patrtrten- 
ftff,  quod  veluii  incendlum  depascat ,  «  ^  rofo  tfetceft* 
«at  t&rpm  )teM.  fdeiA  it  cl^ttt^ittim  a  tomingendo^ 
t^uiii  lyeevHi^tlfc  iMgeiit',  potftut. 

t9.  ^   Ij^  M  flk^Aif4  «b  t^muiil  t»eitiis^ 


Hs  gyrum  factunt ,  uode  el  v&iigo  liuncupata  est. 

5.  Efiirepsii  Vocabulum  sumpsit,  quod  meniem 
bpprebebdlMs  )^hrtter,  etiam  Corpus  pdssideat;  Graeci 
^Dim  hpprehenionem  iirih^iM  ^ppetlant.  Fii  auleai 
ei  iheI9ibcb6lico  humore,  quoltes  exuWavil  et  ad 
cerebrum  conversos  fuerit;  Hxc  passio  et  caiuca 
Waiuf,  'eo  quod  cadehs  xger  spasmos  pdiiaiur. 

6.  Itod  eti^m  Vulgiis  funailcos  vocal,qbdd  piro  ^  iunx 
cursu  comitetur  175  ^^  insania;  eadeni  et  larvat]\ 
fpse  s  esi  ei  morbu^  comiM*dffs  iiiem  major,  ^  et  di 
vlnnfi,  quO  caduci  tenentiir.  Uujus  Unla  vis  est,  wi 
komo  Vaiebs  eoncidat  spumetque. 

f.  tomitia^i  luiem  dieibs,  quoct  apud  gehlilcs, 
curo  comiiioruin  die  c\i!()nam  accidisset,  eotiiiila  di« 


Mim  ^,  t)t  taOH  biab^ftt  fit^lfiiitt  letapbris,  B  ttiitifcb&ntur.ferat  i  autem  apn^  homiStnoft  cbMMoNm 


quo  Aut  vita  !9p«ttlm-,  tbt  fMt^  sM  repeblibas  ian- 
f|ilbf  MaM  tEMn  MOHe  venit. 

fv  Chronia  est  proli^tt^  hDrbiHi,  ^ni  tHtllifei  tem* 
^rtbttl  l^omtir,  ut  j^datfra,  pbtbfsis^  xp^> 
Mhli  ^pud  Cmf^  ^tmpm  AMXnY. 

f .  d  C^tkMea  iek  ^ausa  Vo6dib«ili!ib  babet ,  eaptti» 
mtA  pAaM  bA ;  ^:kt\  ehf  m  tt^  tif^^  vocAnt; 

3.  «  Scotoma  Ib  acefdiSbtt  ifiMliela  Sbmpsft)  qibd 
tefMfiftlfttM  lciiebfii  iitgbrlt  ^6Mfl;  lclim  verttgino 
capiils.  Yertigo  autem  est,  quoifeseilbqWH  vemiil 
f«nm«fl^  et  bMrHili  flh  tiVcQfiliftm  rof ttft. 

4«  tte  ei  frt  Ymtxft  timfM  Irteris  ei  vetla!  Veftto* 

dicai  devenisse,  cum  venenosus  aer  adducirur,  et 
waiibUI  rtKertlur  paVtibds ,  aeHsqUcy^ue  niehlionem 
•b  Mlor»  f)sctam  veristmil^  li^bfi  lii.  k\  Augiisti- 
iiuS|.vel  «rt<^  vel  ejw  probabai.. 

*  £f  fofo  detcend.  c.  p.  i,i  v  Mn. 

^  Jp$a  et  inguinarfa.  Hi.  Paul.  Dllicbn.,  delhgiii- 
Mrfi  no^  WhWm  t^ste  luiie  inwftifanum. 
L  i*\  QSMs  fanf^  «cvi^  est.  G^ibieisNiiia  freqb6ns,  Bee 
Isidori  foriasse .  sed  librariprum, . 

}^:  m^n^hateti.  toil.Jib.  l  Tard.,cap.  i: 
m^m  t  pmi  c#potfl  ^  paUinr  patlilonem  no- 


§coloma.  Ex  eod.,  cap.  2. 

'  Pro  lunm  tvrOi  comifeiur  toi  titsattHr.  Al.  :  per 
luwe  cursum  camiientur  eo$  iniiduB  dlem^ttm.  IJtra- 
que  scripiura  retiheri  possit,  ut  prior  /unafionti  (ui 
M  d'kxenm)t  po^terior  fdrttifio;itt  niHaiio  siL 
-..^Jp^  esf  morbitt  ei^miiialie  idem  major,  Fesi.y  la 
Probiberti  comilia,  et  Cels.,  lib.  iii. 

•»  £f  rfiumicfv  —  5aw4»oijH8  ;  ciifiis  appeliatiotiis 
hiulias  reddi^caqaaa  Caelitia  Aurei.,  i  Tmd.,  cnp.  4. 
Pejus  lai^en  ^u  plerisque  libris  pro  divims\  diutinns 
legitur.  Nisi  ulrumque  hoc  subsequenti  passtoni»  id 
csi^  man\m  apiemus.,  Ea  eniin  ei  «fi>f/iM  ioort»us 
diciiur^  et  diuiinus*  Mam  tairdissima^  ui  Coeiius  ait. 
passio  esl. 

*  Erat  autem  afmd  Rom.  comitior^  dios  ^oltmnis 
iil  Kal.  Jmuar,—ln  KaL  Januar. ^omne^  Cod.  Itnque 
eipun^eliai  lia^jc,  oi  aliena»  absurdaque  Cdacpn.  Nou 
enjrn  Kal.  Jaiiuar.  eoii)itia  hat^eri,  cum.is  die^  n.}ii 

Jiimiiiaiis^  scd  fasius  csseU  A.  Augustinus  in  kai. 
anuar^  anie  eas  Kaleud.  quibus  iuitinrn  magisiraius 
erai  ihterpretabaiur.  An(on.i  Covarruvias  vocem. in 
eii  nola  iii.faciaid  advertii.  tdeknque  psse  ni  KaLJa* 
tttutr.  quod  fe'f/o  Januarii  die,^  quo  die  (ui  ait  Caiiis 
in^l.  Si  caluiiur^  J).  de  verb.  ^lgnir.j  pro  salute  prin- 
&jfh  voU  sukipiebantur,  eraiqiie  ioiiui  pop,  Uom^ 


tffies  sofetainis  iii  Rii.  Samiar. 

S^  Manta  ab  insania  Vel  ftirore  Vocail'.  i  tlim  Cr^ 
corum  veiustas  170  furorem  pmnHy  lj^i|Mthbat , 
^  sive  ab  inawtate^  quam  6ria6cl  fi«viftv  vocaverunt, 
live  a  divinatione,  qtiia  tfftifliari^  GV^tece  fiooftiy  dicttur. 

9.  MelancbOlh  dfcU  ^t  I  bigro  Me;  tSf^i  ebtm 
Wgmm  {uc/Xoe»  vocint,  fd  auteib  x^>^  a))i>«liiht.  fepw 
lepsia  antent  fn  pbantasia  fit^  melanbhblii  ib  iraiioii^, 
Inania  In  memoHb. 

t«.  ^  Typi  sttnt  trigfdft  'fOM,  qbti  H»fit  taliii« 
foi^rkns  itittlO  sTkiTin  \fibitttr;  l^i  Mftb  !JiH^s1omiiH 
vel  recessiobbiil  frbfMntftt  t^  statetdi  ti^bhiiti  t\i- 
tetnlU; 

li.  Rhenma  Graece,  LaUne  onpflo,  live  flvdf  i^ 

^  cpnventus  j^m  inde  a  Numa  usque  oiteberrfiiitti^  eo- 
demqiie  modO  diiisse  Plutarblium ,  Ciceroneiii  tertio 
die  KafendaVom  nltum,  qberti  ticeni  Ip^i^  Itt  flbii. 
appeliei.  Is  diea  «t  irancnpatio  votomm,  tAlolteibtif a 
linperatorum ,  et  prjecise  voia  e;  solem^ia  dicebaiur; 
Sueton.  in  Aug. ,  Capiiolin.  iii  Pertinac. ,  Tacit. ,  iv 
a  XV  Ann.,  Tertnll.,  ib  llb.  de  Coron. Cohiiiia  aut^ra 
non  ea  lolum  dici  qme  ad  ieg«iidbs  ihagiitratus  fft^- 
reni,  sed  pro  couventu  populi  accjpi  soterei  mant- 
festum  est. 

i  Nam  Grcecor.  velustas.  Ex  eod.  Ctsl.  lii).,  cap  8, 
Md  baec  oontusa  et  perturbata  innl. 

^  Sive  ab  inaniiate,  auam  Grmci  fUMton.  Ita  ioter- 
pretatur  pAwj  et  ^avioi»  Eusiaeh.  kX.  ^,  expllclbi  vo- 
eetii  tropiiojftor.  Ei^o  eti«m  apnd  AnhitidA.  intfiiffafe  ^ 
pro  im^«t/«re  reponi^mtum  Vtderi  ]possit>  subjicit 
eiiiui :  Quam  appetlant  maiiiam ,  vei  flotf  onihtiim  -, 
$iV9  Attrnfm,  nfrra  modttm  iasai\  mirtOn  Mfbi  dlmis- 
siim ,  sive  nlotlem  <ipf»e/fuHf .  ftfsi^ni  ^noqde  iiiinst;t- 
N  lio  :  0  es  dicka  ub  inaniiate;  estd  ^s,  d^  tadamfento^ 
D  0  ife  edsa  vacia ,  i^flfe  los  6'rlMoi  /TOMim  Hltti^.  Adilc 
qobd  Isid.,  lib.  v,  cip.  28:  Ilfif  (in.fuU)  purahr  maii^ 
voeari  ab  aere^  ^uin  matiuSi  id  ett«  raniS  '^st,  i^t^iie 
persf)fCiias.  In  ev)  vcro  qnod  i,uperiUs  Grs^ce  plmIv 
diffinate  e.^se  dixit,  Goihicos  ffbros  sumus  ll^eoif. 

t  Typi  sunt  frigid(B  febrH,  Ejeeimul  bine  itta  (d^mr 
abusive  appeUamur  ab  lierba  ^VB  tit  fl^tfa  tmsHttiH, 
qiiaibvis  erattt  in  omnilms  lilTts ,  heque  eiiim  dt(- 
i)iuin  quin  liiic  nullo  addocta  liiit  cunsHio  e  iihrti 
XVII.  Quod  vero  forma  a:que  kfmiti  l»  llbris  ibiips!- 
i\iU8,  sfatirftttii  lita  lebatCtiaeon;  votari  eufm  fip^.t»,  /i 
sive  pragmaiicam  aptid  Jusiiniaitum  tim^^  FltWetl 
GraiC.  ii>5,  1^6,  edictuinque  vii  ruTtot  ic^jmrixU 
inscribi ;  easdem  quoque  leges  formas  Latine  dfci  lii 
1.  Decernimus^  c.  de  Sacros.  Eccles.  A  siittulis  ettD 
temperibus,  et  ea.iego  quain  perioditfls  febl*es  ler- 
vanii  r^wf  appeilaus. 


M9  fttVSlttLOiSIARtJM  LIB.  IV.  m 

fxMtoh  ¥Mrrlftii%  eM  IRio^  i^etim^  p^^    et  Y)dV1- A  facta  cx  nmlla  inrrigidjiirone,  aut  in  loto  c^rporep 
mi;  l^ftt  tltfA  «d  fM(^  tfetfetft  ftsiyxoir  VMTfiur,      aut  In  l^arte. 


)d.  ^  COryza  est  quoties  inbuxio  capiiis  ^  in  os$a 
Tcnerkt  narhim ,  ct  «  provocationem  fecerit »  cum 
sVeriiutaiiont ;  unde,  'ii  coryza  nornen  accepit. 

1,97  ^^*  firanphoa  est  prasloeatio  fajBCiam  a  fri- 
{idoliumore.Grxct  enin  gutinr  fiipaifx^s  dicuni,  eir^ 
(uud  fauces  6uut«  quas  nos  cormj^te  braacliiM  iK- 
cinios.^ 

14.  Raucedo,  amputaiio  Tocis.  Ua!C  et  arteriaais 
vocatur,  eo  quod  vqcem  raucam  et  cUasam  reMit 
ab  artcriarum  ii^uria.  Suspirium  Bouieii  iliin|if6it , 
quia  inapiralionis  ditfictsliaB  061^  quam  ftreci  ^uv 
nvetfl»  dicnni»  id  eat,  prai[oMio»em, 

pii.  cwi  omD  iiaiinuuiB  lummv  evn  vpuiiiwrun  vW- 
foinearum  eflusiiHie. 

el  nomen  sumpsit ,  oSfkk  cMhn  Bdtffi^  WtMr. 

47\M«Msls  «il  «l<«M(l,bt  Itlhfio^  h  pnlino- 
«Ibt»,  ^ui  luvfetilNa  Millm  «^nlre  i^!el;  ^^iVer 
iwtem  «pvd  eiMMl  «M^i  qt«M  Mt  tbHtts  ror[k>r<s 
conaumptio. 

4^  •  Ttiaata  Grcee  ab  kl9kmih»e  tbcatAr,  qtfdd  a 
prorundo  pecioris  venialv  ci^uii  eoftlnna  «it  sepih 
'  in  faucibus  ubi  uva  disiUlat. 

fsi.  '  ApeiiMia  tt  vffieffifeiie  mhkii  neeepit^ 
cotiectwneB  Gneci  apostemala  vocant. 


i\j.  ^Cacliexi^  'n6me)i  sAnipsit  a  (^brporis  Aialo 
Hablui ;  yiux^\Uc/  ifKifi  GVaebi  mahm  ^e^tioyiem  vbca- 
Vernnt.  n\  1iut)&in  ha^  {^aislio  ei  ihMttttteril^itf a  c^bgfo* 
tanlis,  vel  curaiione  mala  mtfjlttay^tls,  ]t^l{^dsl  agn- 
'tlli^m  1»V^  ils!^riii^ioh%. 

27.  ^  AtVbphti  hbmeA  ac^ei[>Ui  dM^Vitrone  cor- 
pbVis;  hnni  tiraict  nOt^iVlt^hli  (iftsatidhem  arpn^w» 
dicunt.  Est  eiiim  tenhil^l  'cfdirpdKs  ei^caiiSl^  iatenli- 
%(is;  et  pauldttih  COnviite^ceiitibllli. 

28.  >"  Sarct^  esi  ^uplsritdufhcilrhiS  ifi'cH!lhfieVitM,'qiio 
itlH  hi6daUi  tcofty^ra  idgiuaniur;  Gbsi^i  i^niiil  iar^ 
ftm  (r«^'/a  ibc^Ant. 

21).  ^  Lvtlii^s,  vocMa  &  ^plkVle  ^tf^m  qh&ih.  ^t^tlit 

is  Nam  verlcbroi^um  os^^,  quorViih  sOiii^thitas  llibrttm 

inilio  termihatuh,  Grxci  laxia  Vocakit.  t\\.  ^uVeiii  'ite 

phlej^Vhate  qnolieS  descenderit  in  recta  bss^,  et  ctHci* 

tur  ibi  glulinatio. 

30.  0  Podagram  Gncci  a  retentiohb  ^iiiin  dicdiit 
nbhiihatarh ,  vel  f  leirali  'db lor^  ,  si^ur^in  Omne 
qubd  immile  fuerit  abusive  agrcsle  v^caAius. 

51.  Arihriticus  morbus  ab  afiibulofum  paWibho 
vocabulum  ^umpsit. 

32.  (ialculus  'p^tH  esl  ^tid!  rb  vesicl  ftt,  ilhdi  ec 
hbmen  accepit.  GigniVor  auiem  *ei  materia  pVilcg- 
maiica.  ^  . 

35.  Slranguria  dUU  est,  eo  <)uoJ  ilKihfat  httiia- 
rum  dihicuiiate. 

179  34.  Satyrtasis,  juge  desiderium  yeneriscum 


im  vmtecnvms  uneui  apusieinaiii  YiMsani.  »       jl#9  '^■«  -^—j •——*',  j"©^  «^•.^<-..—  j^,^.^^^^ 

36.  ifempyc  dicta  est  aposicma  inirinsecusi  vel ''^  "*«"«»<"^®  "^^""^?'»"*»  J®^"'V™.»  41«^* 

55.  p  Diarrlioeai  jugis  veiilris  fluxus  aine  vomitii. 

5^.  Byre»teria  est  diviaio  eontimialieiiiB^  M  eal^ 


!a  latere,  vel.  In  stomacho,  cum  dolore^  el  fcbriliiis, 
et  inssi,  el  abunuantibus  spotis,  ei  purulentiit. 

21.  Hepaiicus  «orbtti  a  jecuris  passione  nomen 
•ccepit|  Graeci  enim  jecur  JTrff/B  vocattt. 

22.  Lienosia  a  tplene  vocabulum  iumpsit.  Grsei 
rir>38v  Im  vocant» 

23.  ^  Ujdropa  nomen  aumpsil  ab  aquose  bumore 
cotisv  nam  Graeci  vi^  aquam  vocaveruBl;  esi  eiiiiit 
hunMH;  subcutaocus',  cum  inflaiione  turgettie^  el  aii« 
hey  tii  fetido. 

24.  ^  liephnlls  a  renum  languore  nomen  accepit, 
iiemeajm^  Gneci  vifpovr  dicuiit* 

17B^«  '  Paralysis  dicu  aeorpMa  i'mpenibtieiiev 


uleeraito  iiitestittt,  Avc  esim  4hfmo  eat^  ifztpeL  ^ 
tettina.  q  Fii  ailtem  aetecedeiite  Aiei^  fHlifli  €f«Nf 
Aca.c/kocK»  voeant. 

57.  r  LieiHeria  dieiai  quod  cihm  iilM|«iMt  |M» 
4£via  ioiesilna  nullis  obstaiHihua  iMSlat  pl^labl. 

Z^  Colica  paisie  nemeii  atMHwh  tli  iflleilM 
quod  Grjcci  xj^v  appellanu 

59.  ilagades  [A/,  Ragadisi]  dieunto^  eo  quod  ismi» 
rae  sinl  rugis  collcclae  circa  oriflcium.  II»  ei  baemor- 
rl»)ides  a  sangulnis  flnere  dieWw  Gnetl  ^nim  ttia- 
yui/iem  «r^n  diMni; 


^  Im  am  wn^^ln  o§  ten.  fL  K.  Gbd; 

«  Et  provoeatiowBm».  Ita  iGoin.  omnes  alii  pnifv^ 


f  Corfiifi*...fuofieitn^]i^o.EGiel.(  llKiivca^T;  Odc^t  qm'  itteatVH'  jnne  Mn<MMrtl,  eHl^  «MIA  pen* 
'    '  ......  Mr«pomier«il&.  LtiftttllW  li|ll»r*tttt»«ml!e«M^^ 

ticos,  qui  jgre  m%  iHM  IttX  ail  Seh^)  Mnhnliir. 
Nobtl  illmi  suipicaH  «ienlt  In  HienlMi,  ^i  llbrSrror. 
cnm|!Mgiidil«  nttt^ih  e^se  vliioMI'.  FttlHe  enhn  potuit.^ 
HnotHtio  coirve^ii  impm$.  ntmem^  Id  \si\\  Hissolotlh 
eorpoHs  impedlens  actibhBtn. 

^  Caeheida.  Ccel.v  lib.  hti  ca|y.  ^. 

t  Arri^p}^.  Ideih-,  lib.  tt,  tip.  14,  eUlb.  tii\  ea|k.  Ti 

« iS/^rWa.  Iia  IUk  bhioes.  Goftl.;  )^df^ittvefii. 

»  iiechiae:  Idem,  Hb.  n  ta|^*  ^* 

•  Porfifffrti.  lbhi'.,ta|V.  2. 
p  marrhdsa^  D^airrbtea  M  MlyKaslil  tn  %m\%  W 

itterantur  a  GiBliiil. 

q  Fit  autem  anteced.  f.,  «Ic.  ferftil  Vm  \3m\i 
llb«  IV.,  ^p.  B. 

*  P^  liievn  l^ltilni.  nr»|  reniK 


FMlis  lapsiis  ex  tligainmow 

^  #Vriliiiipmimtii*  .Uane  sopeHori  capite  inter 
aruias  posuit,  alios  forUsse  secutus;  bic  GmKum 
iniitmM^  qm  eiiljM  Ibniis  nomerat. 

e  rnaiti  €rmti  «emj^  j3«{s  q^si  fM|,  aive  ^ac^r» 
ant  lOjpwi» 

I  .^^^iiem*  a.caM«c<l«iie.-7Co//erfionem  vebant  re- 
ttfiiiores  quem  Gelaes  ateenam  iKiminai: 

9  £mp9ekG«i\m  Hb.  ii  Tard.,  eap.  i4:  Item  empifwii 
fogm&^  qt|od  as  romire  coi/a^fomi  inieriorii  pvlru* 
lenim.per  tuHkutmn  esrhitf oMm*  Mum. 

^  Hw^rofe.  Ccei.^  libi  iir,  cap.  8. 

i  Nepheine:  Qwe  etiam  3c9t€iir4C* 

i  J>i0ra%iii  4if  me<oi'4y.  imp.  lia  omaes  libri(  Aeilue 


191  8.  ISiDORl  ttlSPALENSIS  EnSCOM  Itt 

CAPUT  yin.  Aot  omiiit  VBi«t  eobrto' «uavb  adriloriBi  ftabl. 

Di  mprhii  qut  in  iuper/ieie  cmrporii  tideiUur.  42.  fileplianllaeM  norbuft  dictltir  ex  •irtKfdiad 


elephaiiils,  cujus  naiunUter  dura  ei  aspen  pellts  bo- 
meii  norbo  lu  lioininibae  dedii,  quie  eerporis  super- 
lleieai  slmliem  fecit  eleplMntorum  enti ,  sife  quia  in« 
genipaMio  esCt  sicul  anima!  Ipsum,  ex  «uoderivatum 
dudlnoomi. 

15.  '  lcierls  Graeee  appeltatur  a  cujasdam  animalia 
Bomine,  f|uod  sic  eoloris  fellis.  Hune  morbom  Laiini 
«rmfam  appellaBl  ad  slmilittidiBem  cmleeiis  arcns. 
Amu^nm  foro  Yarro  appeliari  alt  a  eolore  auri. 
•  ReKium  aulem  morbom  inde  assUmant  dlctnm , 
qaod  ▼Ino  bono  ei  regalibos  eibis  facHlas  curetur. 

14.  ^Caneer  a  similitudine  maritlml  animalls  to- 
ealnm  valnus  (slenl  BMdid  dicnnt)  nullis  i 


1.  Alopecia  est  capillfiruro  lluor  circumscriplis 

pills  fttlvis  •  xfU  qualitstem  habentibus :  f ocata  boc 

lioroine  a  similitudiiie  animalis  fulpecube»  quam 

Grsci  «Xwircxor  f  ocanl. 
%  Parotides  sunt  duritlae,  Tcl  coIleCtioBes,qumex 

febribus»  IgO  vel  altquo  alio  nascunlur  in  aurium 

ficiniute;  unde  et  mp^Uic  ftunl  appellats,  &xa 

eulm  Graece  auricuki  dicuntur.  . 
'i    3.  Lentigo,  f  estigia  macuUrum  parrula  in  rotnn* 

ditalem  forroata,  a  specie  ienliculje  dicia. 
I    4.  ^  Erysipelas  est  quam  Latini  Mcriim  ignm 

appellant,  id  est»  exsecrandum  per  antipbruim,  Si- 

quidem  in  superflcie  rubore  flamroeo  « eutis  nibe- 

scit.  Tunc  rooio  rubore  quasi  ab  Igne  f icina  iofa-  B  ^  sanabile.  Aul  ergo  prscidi  selet  a  corpore  mem- 

duutur  loca,  iia  ul  eaam  febris  excitctur.  hrum  obl  naseltur,  bI  aiiqttaBlo  dialhm  rifal,  IQjl 

5.  Scrpedo  est  nibor  cuiis  cum  pusiularum  ex-     lameB  iade  Biortem  qaamilbel  tardius  aftoluram. 
siantia,  et  nomen  suropsit  a  Mrp€iido,  eo  quod  ser-        15,  Famncalus  est  lumor  in  aeotam  sorgens .  di- 
pat  per  merobra.  elns  qaod  ferfoatt  quasi  femmeuUu ;  aade  ei  Grttco 

6.  Impeitgo  esi  sicca  scabies,  proroinens  a  cor-     jne^  dicitar,  quod  sil  igBitus. 

pore,  curo  asperiiaie  el  rotumtiute  Ibrroa.  Ilami        „^  ,  ^^^^  ^^  parfisswia .  et  pumlenu  eol- 
vulgus  iornam  appellat.  ,^^  j^  ^p.yj,  p^ipebranim  eonstituU  ,  in  medio 

7.  Pnirigo  f  ocau  a  perurendo  et  ardendo.  ^^  ^  ^^  ^,  „j,^^  eoiidoeu.  bordei  grannm  aimi- 
&  Nyculmus  esl  passid  qaa  per  diem  fisus  pa-     ^^^.  ^^  ^  ^^^^  accepil. 

lenlibus  oculis  denegatur,  el  noctumis  irrueniibus        ..    .  ^     ^ 

umebris  mdbtbetur,  aui.  fcrsa  f ice  (ut  plerique  fo-     ,,  *'•  ^  P^*^  ~*  ?*  *?^"**~  *»  oioleeranlar; 

lunt),  die  redditur,  nocle  negatnr.  «^  •»  **"«^'*  oaeiUntiwB. 

9.  *  Yen^uc»  aliud  sunt,  saiyriasis  aliud.  VenrucaB        «•  Frenuseuli  ulceni  eiKa  riclnm  orls ,  slmUln 
Blngulaiim  sunt,  satyriasis  f ero  ana  fortior,  ac  circa     ^  4»  floot  iamenlis  uperiuto  frsBoram. 

ipsam  plores  Inf enlunlur.  G     19.  Ulcnspuifedo{psa,faInasqaodferroBlquasi 

10.  Scabies  et  lepra,  ulraque  passio ,  asperius     tI.  Et  ulcas,  qnod  olet  quasi  olcus. 


eatis  eam  pmrita»  et  squamroatione ;  sed  i^cabies 
tenols  asperitas  ei  squaromatio  esu  181  Hi"o  de- 
idqae  noroen  aceepit,  qaa  iu  foiati  purgamenu 
BBlitUI.  Nam  scabies  quasi  iquamwdei. 

11.  •  Lepra  fcro  cntis  asperius  sqoammosa  le- 
fidi  shBiiiSt  UBde  et  BomoB  sumpsii,  cajus  color 
BUBe  In  BlgrediBem  f ertitur«  nnne  in  alborem,  nune 
tn  raborem.  In  corpora  bominls  iu  lepra  dignosei- 
tnr,  sl  fariatim  inier  sanas  cnlis  paries  color  di« 
appareatt  aul  st  lu  so  abiqae  diffoBdBl, 


Cap.  Ylll.  *  Grcumicriptii  p.  /.  mii  quamaimn 
kaheMibui.  Al.,  aerii.  Scd  rejiciebal  bec  omnla,  ui 
aliena,  Cbacon. 

.    ^  £rsrstpe(as.  Abl|»t  foco,  augenii^  el  oi^irsofac, 
futraeere^  ipuriKiktf  f ocari  quidam  f olunl. 

«  Cmim  rubcicH.  Al.,  cutei  rubeieunt. 

^  Verrueof  aliud  iKitl,  iaiyrUuii.  Edilio  antiqua 

fiAlAtfiasl<,  Manuscripli  omnes  iatyrlami  babMent. 
[orbus  Hlerque  a  f errucoso  f alde  dif ersus.  Quamvts 
iaiyriasii  nomine ,  alia  quoque  morborum  genera 
ab  eo  de  quo  superiori  capite  dixit  significanlur.  Ut 
piA<^'f€S9aulpAi/iirta<ii  folimus,  Eusiaclilus  facii,  qot 
tk.  ^,  ad  verba  oc  MiXqtov  fxov,  OOct^0«y  t*  Spoc  axpm- 
rv>>ov  :  eOcrp  (itiqutl)  ano^aivcc  rqv  itctvv,  t»1  tovc 
n&nm^  tns  iriTuo;.  Quod  61  f  eruro  est,  magtia  siroili- 
tudo  ffitpei^  sifc,  ot  loquitur  Didyrous,^ffi/Muf ,  cum 
verruci;».  Siquis  sa/|friiiiii  niagis  probal,  Goibicoa 
Godices  aiictorcs  babeaL 

•  Lepidi  iimilii.  Id  esl,  squaroroac.  Gsssius  Felix : 
tepida^  ipeciei  icabiei  cortieoia  iquammaiin  u  oiiMi- 
tUm  Graxe  dicloi  tepidait  unde  nomen  a  Graco  lepra 


tO.  PustuU  est  In  superlcle  corporis  turglda ,  vo- 
luli  collecilo. 

Sl.  ^  Papula  est  parflssima  culls  erectio,  etream- 
seripU  eum  rubore»  el  Ideo  papola  dicu ,  qaasl  pa- 
fula.  Sirimpio 

i2.  Sanies  dicu ,  quia  ex  sanguine  naacitnr,  exe{- 
Uloenim  ealore  f nlnoris,  sanguis  in  saniem  feniiur. 
Nam  sanlea  bob  fil  In  quoeunque  loco,  nbi  ubi  san- 
gais  adfenorit ,  quia  omne  quod  pulrescit ,  nlsi  cali- 
dnm,  et  bumidnm  fuerit,  quod  est  sangois,  putrefled 

aeeepit.  Scribon.,  Larg.  cap.  135  :  S^mnama  «fris» 
^Bom  Gfeui  >f  triSft  voeanl. 
H  t  lcterii...  acujuid,  animal.  Galen.,  aAtdtdima- 
^  HeilM  agreiti.  Plinius,  ab  ictera  mAcaiu.  Gloss. :  Am- 
Tugo^  Ixxtpif.  liieronym.»  Ainos.  if  :  rpn^ideif,  au- 
roglnero»  omnis  icieron  iranilttleranl. 

s  It^aiicm.  Plin. ,  lib.  xxii ,  cap.  4 :  Yarra  reginm 
eoifnommalummor^Nm  orfimlamnradii,  ^Nom^om  mniio 
etiretur. 

^Cancer.  Locus  snmptusex  Ang.  lib  xxn,  deCiflf., 
cap.-  8 ;  sed  uieui  dicendus  Adi  polins  qaam  t^uAiBs 
cancer»  si  f  ere  paulopost  f  uinns  ab  uleere  dislingiiiu 

t  Ordeeim...  ex  utroque  eeudua.  Libri  A.  Aog.  cas 
utraque  parte eonducta ,  id  esl,  ai  ipse  inierpfetaba- 
lor,  migusu,  et  quasi  conelusa,  vel  cireuaidneu. 

i  Oteedo.  Duo  morbi  confnndi  f  identur,  oscedo  el 
qnas  Grmci  «wQoc  f  ocanl.  Ergo  bKO  quidam  ita  dl- 
stinguebat  :  Oscedo  dicu  ex  languore  osriianrtnm. 
Apbtbae,  quibus  inlantium  ora  exulcerantur. 

k  Papuia^  q.  porcLA.  Al.t^MOit  papHia.  Papalas 
YOleres  paelias  dicebanl  laneas. 


m 


ETTNOLOGIARUM  UB.  lY. 


194 


FlMre  enlB  sanie  viToram  eit»  tabe  iiMHrluonim. 

S3.  Cieatrix  est  obdaetio  f olneris » ttaturalem  eo- 
lorem  partilNii  aer? ans,  dieta,  qued  oMneal  volaera, 
atque  obeMel. 

18S  CAPUT  IX. 
De  remedUi  ef  me^mrimkni. 

f.  Hedieiiiae  eoratlo  apernenda  non  est.  ^  Nemi- 
nimus  enim  et  Isaiam  Ezeebis  langnenii  aliqafd  me- 
dicinale  mandasse »  et  Paulos  apostolos  Timoibaeo 
modicom  Tinnm  prodesse  dlxit. 

%  Curatio  autem  morbonim  tribns  generibos  eon- 
slat :  pbarmaeia ,  qoam  Latini  ««(fteainliia  voeanl; 
cbirurgia,  qnam  Lailni  meimnm  ef>eraitofi0m  appel* 


non  potcat.  «Sanics  aotem,  et  tsbes  sibi  diffenmu  A  tatur.  Gatbariiea  GrsBce,  Latine  picffatorie  diennlur. 

9.  ^  Caiapotia,  eo  qood  modicum  potetur,  seo  in- 
glullatur.  Diamoron  a  socco  mori  nomen  sumpsit,  ex 
quo  oonficitnr;  sleul  diacodion ,  quia  ht  xng  xw^clixf, 
Id  esl ,  es  papmere  fit ;  siciil  diaspermaton ,  qvia  ex 
aeminibus  componitur. 

10.  •  Elccurium  Yocaium»  eo  quod  molie  sor« 
beaiur.  Trochiscus  dictus,  quia  in  modum  roiula 
deformalnr ,  t^oxo^  enim  Grxce  rota  dicitur. '  Col- 
lyria»  Latine  sonant»  quod  vitia  oculorum  detergant. 
Epitbema,  eo  quod  snperponatury  aliis  adjutoiiis 
prmcedenlibns. 

11.  GaUplasma,  eo  qnod  indocliosola  sit.  Empla** 
stmm,  eo  quod  inducalur.  Maiagma»  eo  qnod  sine 
Igne  maceretnr  et  comprehendatur.  Enema  Gnece, 

lant,  mamii  enim  apnd  Grascos  x«l^  tocatar ;  diata.  B  Latine  relaxaHo  didtur.  s  Pessaria  dicta.  qnod  inlns 
qnam  Latini  repUam  nuneupani,  cst  enlm  obserra-     injiciantur. 
tio  legis  et  ?iue. 

3.  Sont  antem  omnium  cnrationum  speclcs  tres  : 
primofli  genns  dixticum ;  seeundum  pliarmaeemicum ; 
lertiom  cbimrgicuro. « Dixta  est  observatio  legis  el 
vit£.  Pbarmacia  est  medieamentomm  curatio.Cbinir* 
gia  eat  feitamentoram  Incisio;  nam  ferro  eKcidontur 
qos  medicamentorum  non  senserint  medicinam. 

4.  Antiqnlor  autem  roedicina  hcrbis  tantum  et  snc- 
cts  ent.  Talis  namque  roedendi  nsus  coeplt ;  deinde 
ferro  et  csieris  medicamentis. 

$.  Omnb  autem  coratio,  aut  ex  contrariis,  aut  ex 
simllibas  adhibetur.  Ex  eontrariis,  ut  frlgidiim  ca- 
lido,  vd  sicGom  bnmido»  sleul  et  in  bomine  superbia 
sanari  non  potest ,  nisi  bnmiiiiate  sanetnr. 


6.  Ex  simiiibus  Tero,  sicnt  ligamentnm  vel  rotondo 
vuloeri  rotundumy  Tel  oblongo  oblongnm  apponiiur. 
Llgatnra  enim  ipsa  non  eadem  roembris  et  Tolneri- 
Ihis  omnibos^  sed  similis  sfanlil  coaplalar,  qnae  doo 
etlam  ipsa.adjoioria  nominibos  snis  significaal. 

7.  Nam  mnidoinm  Grscey  Latine  ex  conirariodalwii 
diciiHr.  Omtraria  enim  conlrariis  m^iciMD  ratione 
cnranlnr.  At  contra  ex  simlll,  lg4  nl  TtatpK^  quod 
inierprelaior  nmiira,  qula  gnstus  ejus  amarus  est.  Ex 
conreaienti  enim  nomen  accepit,  quia  amaritndo 
Borbi  amaritndine  soItI  solet. 

8.  (hnnia  aotem  medlcamenta  ex  propriis  cansis  ba- 
beiit  vocabnla.  Iliera  enim  dicu  qoasi  divmo.  Arteriaca, 
qood  npu  sinl  guttnris  mestnl,  el  tnnmes  Ibneinm 


li.  Hedicinam  jumcntomm  Cbiron  quidam  Graeeus 
{nTenil;inde  pingitur  dimidia  parte  bomo,  diniidia 
eqous.  Dictus  anlem  Gliiron  M  xov  x^^i*^*  qtiia 
chimrgus  fuit. 

13.  Criticos  dies  medlcl  Tocant,  quibos,  credo,  ex 
Jodicto  infirmiutis  illod  noroen  iropositum  est,  qood 
qnasi  Jndieent  horoinero»  ei  senlentia  sna,  aul  pn« 
nianiy  anl  liberent 

185  CAPUT  X. 
De  likm  medidHolibui, 

1.  Apborismus  cst  sermo  brcTis»  iutegram  sen* 
snm  proposiim  rei  scribens. 

2.  Prognosiica  pr»? isio  aegritadinumy  a  ffrenm'' 
C  eemio  ToeaU.  Oporiel  enim  medicum  ei  prmieriu 

agnpsecre»  et  praesenlia  scire,  et  fulura  praevidero. 

3.  ^  Dynaroidta  polestas  berbarum»  id  esl»  vis  ei 
possibilius.  Nam  in  bcrbarum  cura  Tis  ipsa.  8vv«ftic 
dicitur.  Unde  et  Dynamidia  nuncupatur,  ubi  eorum 
medicina^  scribuiitur. 

4.  BoUnicum  berbarium  diciiur »  quod  ibi  herbas 


CAPUT  XI. 
De  Inilniiiienlii  Meduomm» 

1.  Enchiridion  dictnm  ,  quod  mann  astringatur , 
dom  plnrima  comlneal  ferramenU.  x<V  ^^  Graece 
numni  Tocatnr. 

S.  PhlebotomnmabincbioneTocatum.  Mam  tnasto 


el  arferiamm  lenlani.  Theriaca  est  antidotom  ser-  0  GReee  rofni  didtur. 


9  qno  Tenena  pellunturt  nl  peslis  peste  sol« 

«  Soniet  mi/em,  el  lates.  E  Serr.  iEii.  tiii»  ad 
Torb.  Termenli  ffnai. 

Cap.  IX.  — k  Memiuimni  emm  et  liMam.  Yerba 
,  Tertull.,  in  lib.  deCoron.  Milit. 

c  Dkeln  obienatio  legii  ei  tifw.  —  i>^tf  eur  dixerif  ^ 
and  lia  obriam.  Sie  apod  Demosib.  ^taitay  cirirpi- 
^azt  ei  apnd  Tbnrydidem  iwnuftM  idem  esse  quod 
fr^Muo^  obaenarant  ante  nos  alil. 

A  CedapoUa.  Serib.t  Larg.  cap.  87:  Celepoltnm, 
M  esf»  medifaaawmm  ^mmI  nsn  diluHur^  eed  ila  ut  eet 


•  Elaelarima.  lUToeatnr  a  Cml. ,  lib.  ui ,  Aeoi.» 
tap.  4;  «ciiioma  a  Plin»,  lib.  xx»  cap.  U  ei  22 ;  qnod 
$mh  Bngoa  h^tar^  a  Celso. 

'  CoUaria.  *Aico  tou  xw^viiy  m  povv ,  id  CSt,  a  pro- 
ladn  flnxlone. 


3.  ^  Simlle...  Angislram...  Spatomele... 

8  Peiferia.  Cels.  lib.  t»  cap.  21  Ut  ea  qma  feminii 
iub}iciHnt  jcwvoxts  Grmci  voeant.  Inde  fztaoapin'^  diiiii« 
nQlionls  tox.  Isidtirus  vero  penarte,  quod  pessura 
eani,  dicta  vidctur  exisiiroasse. 

Cap.  X.  —  ^  Dynamidia,  Sic  apfienaranl  recenlio- 
resniedicIGaleni  librosdc  Siropicibus  medicamcnl., 
serraiqiie  liodte  id  noroen  Totus  eoruro  librorum  iii- 
lcrpretatio. 

Cap.  XI.— ^Sfmtli'...  Angiitrum.:  Spatomeie.  IIa« 
ramTociim  interpreUliones  desunt.  SadiQcusos  cslin 
eipnrgaiidis  vulneribiis.  Unde  ^ff  O^ufia  vocat  Ari^toph. 
in  Rnnis,  qnod  abraditur.  Inde  eii:tro  <rfti).a/oc'.v  mi« 
nuendi  forma.  AiU7fi/rttmmedici,nunc  mfciiittmdicnnt. 
Spaionicle  ad  eiploranda  ulccra  adhibctur ;  fitkiQSt 
ctiaiu  mciniiiit  l'ollux  ad  idem  opus. 


105  S.  ISrDORI  HISPALENSIS  EPISCOPI  190 

4.*GaTa9qiwaLalinisasimi]i(odineciiairMfa,^a  A     6-  Myrobalanum,  qula  flc  ex  glande  adorata,  do 

sodpirie  untm  veealor.  186  ^iqne  animata  apiri-     ^o  HoratiQs : 


tii  per  lgnlcolom,deh*mc  pr»ei8o  eqrpori  soHerposlu, 
orone  qiiod  iotra  eoiem  tel  akioa  testaal,  sive  homo- 
remt  sive  saagninem etoeai  n  soperAciem.  Clyster... 

5.  Pila  a  pkiseadia  semiiHhve«  id  est,  terendis.  Hmc 
ei  pigmenta,  eo  qaod  in  pila  ei  pilo  aguoior,  qoasi 
pilagnieiiu.  Esl  eoim  pila  ▼aa  coneaYum,  et  medi- 
coFom  apiom  usoi,  ia  qua  proprie  plisanae  fieri  el 
pigmenia  coacldi  soleol* 

g.  Varro  auiem  retert  Pihimnom  qnemdam  io  Italia 
fuisse,  «  qnl  pinseadis  praeftiit  arvis,  onde  el  pilomni, 
et  pislores.  Ab  hoc  ergo  piiuro  et  pila  InTeaia,  qoihus 
Cir  fMMu^  01  ex  4os  nomiae  iia  appellat!!.  PHum  au- 
temesl  oatks  coBtuadUor  quidqoid  la  pilam  mitti&or. 


Et  pressa  luls  babnos  eapflHs. 
Oleom  eai  fioffom,  aoUaiitt^  cei  adssialHoi.  UocBea* 
iQiQL  v«Mi  esi  mas^  qiml  ei  e<\a[>moa>  oba  ceyiee- 
tum,  aliarum  specierum  comroiKiione  aogeloib  edack 
jucunditatem  sunieoa,  ei  (oqiius  |edolens. 

7.  Unguenta  ^oi^  qwaBd^m  (l|i<;iool^r  %  locis  ,  ut 
'Telinumi  cnjus  Julius  Cxsar  memini(|  dicena:  Cor<; 
fnutiue  $uavL  Telino  unguixnus.  Hoc  coiiQci^tiatur  io 
iosula  Telo^  qu^:  est  una  e|,  Cj^clad.i.bq^. 

188  ^•Sunt  elquxda^)  ab  inveplojrum  nofflinej  u| 
Amaracinugi.s  Nam  q\iidam  tradunl  regium  qj,iemd{ii% 
puerum,  Amaracum  noroinej,  complura  uoguenlsrun) 
genera  ferenlem  casu  prola^sum  esse,  et  (Qajprf^oi.  Ci 


1.  NortariuBi,  quod  ihi  jem  semina  io  pulverem  %  comnii&lione  odoreiQ  creasse.  Vn^e  o.un<;  ^iim)^ 


redaela  ei  merioa  eondianior. 

8.  <  Coticula  esi,  in  qua  circumducta  collyrio  re« 
solvoalur,  eril  eaim  lenie.  Nam  aspeca  frangi  potios 
quam  resolvl  collyrium  facH. 

IS^CAPV^Pm 
De  odoribu$  et  unguenlii, 
f .  Odor  Yocalus  ab  aere. 

2.  Thymiama  lingua  Graeca  vocatar,  qnod  stt  odo- 
rabi1e«  Nam  ihymus  dicHur  flos,  qoi  odorcm  referty 
dequo  Virgilius: 

....  redolealque  Ifaymo  fragrMitia  mella. 
S.  Incensum  dioium|  quia  Igne  consumitur  dum 
offertor. 

4.  Tetraidos ,  formola  ineensl  In  Knigltudiiiem 
poraaeim^  qo»  iaas  ex  qoamor  pigmenlis.  eaarifor  q 
enim  Qnsoe  xkxcifct^  feromto  lOloc  dicHor. 

5.  Staeie  eM  iaeensnm  qood  ei  pressura  manat, 
diclom  a  Cvmcis^  %  M  tov  ffT«E{t€y,  quod  esl  manare^ 
^dkifUate. 

•  Guva.  Iia  meliores  Cod.  Alii  cum  Unpr4»S5.  antiq., 
Cuvia,  Utramque  leciioneQi  defondunlYiridoclissimu. 

8ul  irlhvta  volQnt,  et  errore  lecltonis  Gr.xcne  vocis 
ttffo  fluxissls  dicunt.  Graecis  namque  oruxia,  vel  vtxca 
cucurbita;  permuiari  oamquQ  sxjie  i  et  u,  aUeramqiie 
in  aUerius  locum  Immigrare.  Cnacon,  qui  Guva  mal» 
leliai  ex  Cufa  jl  pbo  c,'el  ii  pte  f  digamma  subeunli- 
bus  faclum  Guoa  existimabat.  Vocari  enim  cucurbiias, 
leves,  qux  sihe  scariflcaiione  adhibentur,  a  Crxcis 
xoyf^oc^,  el  qoidem  qoa  modo  u  pro  f  ia  Gothicis  li« 
bris  frequens,  seJ  et  lib.  xix,  cap.  49,  VM  Codice 
Oniensi  pervelusio  Qu^a  esi,  ubi  lu  rel  quia  omniUu9[ 
Gweia '  "'  -•••*•» 

Ccel 

auai  _ 

bitas  /eWs,  ^ liom  Gnrci  chpham  vocahi,  IsiiiGrum  vero, 

3ui  ciicurbilas  omnes  a  Craecls  tuphns  vocari  piiiareii 
eceptum  Goelii  lecilone  Uiem  fotebaiur. 
^  A  ttupirio  nentoea.  Salyricus : 

Jam  dudum  ^aput  hoc  veDlosa  eacu.rbiis  qnaerU. 
Et  Tbeod.  Prisci^inu^,  Ub.  u,  c^p.  (^:  His  cucurkita 
ventosm  stiitt  impqitt^/^.  CoiSHf  cucvirblus  madicir 
nales  appellai. 

^  Pin$endi$  f^r^fuit  oroii.  U|  Cod.  omaes.  Herbi^ 
lan^en  legit  Uispaous  io.ierpr^ :  V.arro  dke,  que  Piio' 
wino  fue  un  liombr^t  en  ttalia^  qi^e  mejor  molia  yervas^ 
y  nfejor  Uu  amasabaf  que  todos  los  otros.  Sed  qiiia 
frumento  piusendo  pnefuisse  ait  Servius,  iiiiiio  librl 
II,  arvis  ex  libris  retinuimus,  ut  arvis  pro  frumenlis, 
ponatur»  ut  apud  UojaU  : 


unguenta  Amaracina  dgcuniuri,  8^n\  a^i^sgl  e|  i^^ece 
florum. 

9..  It^m.  alia  quas  a  matoiop  |U9  «ulita^  4if iHMflri 
ut  ^oj^ac^qm  a  ^psa.;  Cjrj^rii^uQgL  ^  i^  ^Wkt  ^f#  tt 
pro|p.ri;9;  ^ateris  odorcii^  rcf^ruoi. 

iO.  Ex  bis  quapdftm  ^iomflicvi  uagueot%  ^^  qoai^ 
ex  un;^  ta^turo.  specie  qxasu^u,  unde.  ei  s^i  nomiais^ 
referunt  Qdoralum»  u^  Aueibinum ;  esl  enim  ^e^niq^ 
ex  pleo  e(  aoetbo  taulum.  Cpmppsit;|  ajoiieqi.  sunt^ 
quae  plunbuaadmistis  fiunt;  miti^  ^^  ^AM9#s|ii  eii;!^ 
rem  non  babenl;  quia  obtMi^Uboi^  ^^a.  qwi  aiJblPi*. 
scepduc.  incerlum  odo^nji  4^sW  ^  * 

U.  Geoaium..». 
Ghalaeiicuiik.*. 
MartiaUim.... 

f.AFBT  Xlfl. 

Pe  initio  tt^edicinfv^ 
Qujitrju^  ^  quibuadam,  msjce  ijol^t  «MM^ 


V 


Ne  percunftierls  ftindus  meus,  opihne  Ouincti> 
4^.0  ^m^  heruoi,  ao  iniecta.  oiiaieulet  oUvsi^ 


eu^. 

^Coticuta»  AU,  dtf^u/q^  ^.  Augusi|iiHi$L  C^fll^i 
Plinius,  iib.  xxxi,  cap.  9^  de  Sale :  Ad  hc^q.  H^isp^^' 
niensis  eligitur^  conlraque  suffusiones  oculorum  cum 
lacu  %n  coticulik  terilur, 

Cnp.  XII.  —  *  a^To  Tovi  m^u»,  Vel.  God.  irapa  t^ 
ffratEiv  ffTPr/?9v,  id  est,  obtritum.  \\.  ide&t,  od^iivi. 

^Telinum^  cvjus  Jul^  C(C&.  Ad  libro^  dc  Analbg. 
hnRQ  tcferl  Fulvius  Urslnus.  Sed  A .  Auguslinns  non 


quoque  persiiMlet.  Integer  ; 
pusque  suavi  Telini  uumifle  wiguimttr.  %e\mi  memi- 
nit  eliam  Tertull.  in  lib.  de  Pali.  ei  AthanWS  liU 
XV,  cap.  15. 

s  Nam  quidam  tradunl  ri^timi  quand.  ps^^  SSei^.» 
iEn.  I. 

^'Ct  ceTQtum^  chubittkum :  Coojuacie  hieo  legebalc 
Cba|Co.ii  ex  l^rcelL,  Ub.  de  Medic,  eap.  35 ;  ^M^- 
ticum  Olgmpiacum  ceroiarium  instgue;  et  c^ip.  i^.n. 
descriptio  ceroti  chalastici^  Apud  Prisciaooio.  veco, 
lib.  Mji  ciuo  cbalaslici  CDmeot^  caiapiaMnalifi,  adiu-. 
torii,  aqu.T,  clysteris  meniio  01,  in  his  omnibuscbeksfab 
ci,  \ox  lAxandi  vim  babet.  Marlialum  veroab  invem^re^ 
dicu.ul  appellat^u», ui U^eceiianum,  de quoMecli^lis ; 

Ciijufi  olet  loto  pingois  corna  MarceUaoo, 
Ei  ^iilcnileul  vuti»o  brachia  Iriu  piio. 


1'4  ETYMi>LOeiAj(U.V^  1*1»'  V.«  m 

iibwltl  JBBrfjifam  m/^iifim  W  B^lt  ootfli^d^ei^ms^  A  (erbanc  (li8ciplinamra(|ft|eigi|||U!ir,sicuid6Da\idlc- 


ni&  «rij>Mi|.  A«ckpMe^4i)oq^in^«p  p^cAji^ 
qiKQUtoni  pM  «ai«»^»^Bi^  prMna^  Ifti^Mii^  CV^M»^ 

4.  Posirema  et  Mlffoiimim  ^Mm,  MI»eUAi  i^ 
quam  comenpUu^  latieneHk  MCQciuai,  c^^  W^" 
tiofiaift  leniLpQriimt  wm  auM  «il  ^UkM  iye#Q«t* 
rum,  cum  ipsQCi^  ^iMii^milMift  «i  Hiftlil  CfiWQC%  1 
CQBUttuiaetiir.  \ 

&  ttnc  esl  qvMl  iMdielaa  Ufmiftik  pUomki>A 
dkiftac  UM»qiia  eftMftdMpim  IMiW  «yiiiiliaiftiiNm 
TKMticai.  Ka»  ateii^  p«  iUa»  aaimiu  kA  9«»  IftiM 
CQspua  anraiiir. 
■■■!■'■    g    ■      i  1  .'        ■■■!■■      iJ  • '  jijjifejiui^m^i^^wwtfar— ^u^A-a' 

LIBER  QUH^TUS, 

pE  LBGIBUS  £T  Tfi|ftft9iWV9i^ 
CAPUT  PRIMDM.  B  sul  Pompeius  insliluere  Tolait,  sed  ooikpinaflMnpi 

De  aue^oriius  legum.  vit,  obtrectatorum  metu ;  ^  dethde  Cxsar  co&pit  id 

I.  Hoyses  «  genti  Hebraicx  primuf  omnium  divi-     facere,  sed  ante  inlerfecta»  est. 


Pcap^eim»  ««^  ito  fMsoiaraa  cQ&daeal  c^u&^  isia 
vm  «»aiw-  Um  n  waaMffiitonit  «M4ici)a  ^m 
jtibeiur,  ut  inteiligere  vel  exponere  possit  qu%  legil. 

S.  Similiter  et  rbelonoam,  ui  Teracibus  argnmentis 
Taleat  defintre  qaaa  traolat.  Mee  aoa  ei  dialecticam 
propiar  ioimiialuiD  caoaas  ratione  adliibila  peracni- 
l.iodaaaiqiie  c«raa4ps.  Siceiaritkmeiicam  propier  mir' 
meruio  bovamim  ia  accaftsioiiibtta  ei  periodis  diecaui. 

B.  tjloo  aliler^  ei  geonetriam  propier  quaiiiaies  ro* 
gioBuia  ot  ioeoroim  sitas  io  quibus  doceat  qoid  quis 
obsoctaM  dibeal*  Porro  musica  incogAiu  iUi  noa 
ecil,  Bduo  HHika  aooi  qua  in  asgris  bominiioia  189 


■as  leges  sacris  Liiteris  explicavii.  ^  PhorQneuf  r^x 
Gnecis  primus  l^cs  judieiaque  cpnsiiluiu 

2.  •  Mercurius  Trisiiicgisius  primus  leges  if)gy{>tiis 
tmdidtt.  ^  ^lon  primus  teges  Atheniensibus  dedit. 
•  Lycurgus  ^rimus  Laceda^moniis  ]ura  ex  A^oliinla 
aoctoritalte  coofinxit. 

^80  3.  '  Numa  Pompiiias,  qpi  Romulo  succesait 
in  r^nuai,  primus  leges  Romanis  edidit;  deJndei 
s  cuni  popalos  sedriiosos  magistratus  ferre  npn  pos- 
set,  docemviros  hgibus  scribendis  creavii,  qui  leges 
ei  libris  Solonis  in  Latinum  sermonero  translatasxii 
ubulis  exposuerunt. 

4.  Ftteroatauiem  bi :  Ap|>hisCiaudias^T.Genuiias,  C 
P.  Sextias,  Spur.  Veturius,  G.  Julius,  A.  ManiiuSy 
Ser.  SulpitiiiSy  ^  P.  Curiatias,  T.  Romilius,  Sp.  Pos- 
tumios.  lli  ^  decenrviri  legum  conscribendarum,  eiecti 
aoat. 

fk  f  Legea  aatem  redigere  in  libris  primus  con- 

Cap.  L  —  •  Jfotiies  genti  Hebraicw.  £x  Euseb. 

1*  Pk^Timeus  rex  Qrmcm.  ^  ftiii  AagiTor^  Rox  H* 
Qi  ibidL>adfdii  Eusob. 

«  JfercvKNM  Trisineg.  Lacl.,  Hb.  i,  cap.  I^. 

^$oUm  prinm$^  knt^  Soionem  scripseral  legea 
Draeon.  Sed  populus  Atheniensis  uai  Soloni  rei(»* 
itiitia  accepui  ferro  suliius  e&i,  ^ 

*  ^ciifipaa.  Attg., it  doCivii.,  cap.  16 :  Quamm  kij^ 
cmrgiu  LacetkBmoHiU  lfige$exAppoUint$auctoriiaie  u 
timiiayse  coa/Swgerfi^  quod  prudmter  liomani  credere 
uoiuenM;  profHesea  ao)»  tiMta  aceeperunk 

^  ]!h^»4mful.Xir%il.i 

Ko^  ccin^  incaQa(|i|^  menU 
BftS^ltoma^i.  pr^^s  q^i  (e^ibiis  urbem 

QiiHiliO  Ro»Ql|m  ei  TaUnBi  sitas  aolalagea  eon« 
aklfsse  dtcant  Festus  iu  Plorare,  et  Pompoa.,  eap. 
S,  4*4ottpg«iiir- 

B  Caai  populot  ieditioios  magiBtr.  Es  lib.  de  \iria 
llli»i.  in  VirgittiOi  ei  $€di^ouLs  legebal  Cbacou  es 
TeiirilHi|  iiMbu^dai»  libris.  NonJum  euim  fuisstt  se- 
diijoflos  magistralus. 

^P^  (^(«w,  ^a  Livio  et  Cassiod.  AI.,  Cm- 
reil04' 

*.  4ii ^mtm^kg^Q*  c.  a.  Al  nq^ hi  jui  tak  aa- 


6.  Paulaitin  autem  aniiquae  legea  vetastaia  atqoe 
Incuria  exulaerant ;  quariim  eiai'  aalkis  jam  osaa 
esi,  noiitia  lamen  neoeasaria  vidoior. 

7.  ^  Novae  a  Gonstantino  Csesare  cespefooi,  ei  ro- 
liffuis  suceedemibus ;  ^91  eraatque  pennistaQ^'  el 
iuordtnal®. »  Fostea  Tbeddesias  roiiior  Augoslaaad 
similitodinem  Gre^oriani  et  Hermngenhini  Codtcom 
lactum  coustitationum  a  Consuniioi  temporHliua,  aab 
proprio  cujasque  fanperaioris  titolo,  disposutt,  quem 
a  soo  nomifte  fbeodosiaBom  ooeavH* 

CAPUT  fl. 
De  legibui  divitue  eir  kumamt. 

1.  Omnes  autem  legesy  aoft  dfvioae  sunt,  aut  bo- 
manx.  Divinae  natara,  bumanae  moribos  eonslant ; 
ideoqae  hae  discrepaiity  quoniam  aKae  aKis  gantilma 
placent. 

2.  ■  Fas  lex  divina  esl  *,  Jaa  lex  bomana.  ^  Trans- 
ire  per  alienum  fas  esi,  jas  non  est. 

ctores,  sed  bis  sufiTecti,  excepto  App.  Claudio.  Gra- 
tianos, /e^mit  icriftaiiidrtfm  caoia. 

j  Leges  autem  redigere*  Hnde  lioe  sampserlft,  io* 
cerium.  A  Cod.  Tarraeon.  uoo  abest  vox  Pomfeiui. 
Unde  aaspioab^or  A.  Aug*  C.  prlaHim  scnptum 
fuisso,  indo  factum  G^ii««4  additunique '  ab  aliquo 
Pompeius  ex  margino-  Cum  C.  Giceroiiem  foru»s.e 
ostenderet,  quem  constat  librurn  edidisse  de  juse  cii- 
viii  io  ariem  redigeodo.  Sed  qoodseaaiior,  nonper^ 
eeoeraeseobUreetaiorum  meiu^  neaaio  ali  salia  i»  Cioe- 
ronis  personam  cadal,  cadit  autem  opiime  in  Pom- 
peioin,  oujus  poteniia  tovidiosa  oi  sospocia  erau 
>     k  Deinde  Cmi.  Soet.  io  lulio. 

^  NoveB  a  Conuami».  €oee^  ccrp,  A.  Aag. :  Prapief 
Tkeodoiianaet  inquift,  caiulJltti.,  oiiaiaiiii  ealieetia  ex 
Chriitianorum  priuc^fum  comtUuttoMu^  Mnsi» ,  eo- 
que  M/ttmine  Bapanui  uiebatur^^non  Suiiiniaai  Codict) 
iumplo  ex  tribui  Codieibui^  iu  quikui  legH  Pagauo* 
rum  et  Chnitiaiiorum  cantiiienlu»* 

°i  Po^ea  Theadoe.  ttwu  Sic  oliam  loo.,  part.  Vfj 
cap.  170,  Decret,  eilib.  ii,  iit.  ^  oap.  IT,'  Panor* 
mis.  Legitur  eliam  jiuiior-lnqaibiieidam  ^aliaai  oi 
Isidori  iibris. 

CkK  IL  ^  ^  Faeiex  divma*  B  9erv.,  Goorg.  ^  ad 
vers.  jFof,  eijura  nmuu. 

<>  Traneire  pee  aUeuumt  Ka  CoUu  CoiL ;  agtnm 
addidit  Gratiaous. 


ID9 


CAFUT  111. 
QM  difermit  wter  u  jM,  legu  et  nmei. 

1.  Jus^geDerale  noroen  est,  lei  aoteni  jorts  est 
Bpeeies.  Jos  ^  autem  dktum «  qoit  juatum.  Omne 
autem  jos  legilms  et  rooribus  consfat. 
.  192  2.  Lex  est  constltutio  scripta.  Mos  est  ve« 
tustaie  proUta  consoctudo,  sive  lex  non  scripta. 
^am  tex  a  tigtndo  tocata,  quia  scripu  est. 

5.  Mos  autem  longa  consuetudo  est  de  moribos 
ctracta  tantomdem.  *  Consoetodo  aotem  est  jos 
qooddam  moribos  institolum,  qood  pro  lege  susci- 
piiur,  com  deficit  lex.  Mec  differt,  seriptora  an  ra* 
lione  consistaty  qoando  et  legem  ratto  commendat. 

4.  Porro  •  sl  ratione  lex  consut,  lex  erit  omnc  jam 

qood  ratiooe  constiterit,  dunuxat,  qood  religiont 

congroat,  qood  dsclplime  conteniat,  qood  saloti  ^ 

proAciat.  Yocata  autem  consuetudo,  quia  in  com- 

momestoso. 

CAPUT  lY. 

Qaid  stl  jtcs  naturate. 

i.  JoSt  aot  naiorale  est,  aut  ciTile,  aut  gentioro. 

Jos  natocale  est  coromone  omniimi  naiionom,  et  qood 

obiqoe  insiincto  natora,  non  consiitutione  aliqoa 

babeator»  ot :  viri  et  femin»  conjunctio, '  libcrorum 

Stttcfeptio  et  edocatio,  commonis  omniom  possessio, 

et  omnioiki  ona  iiberus,  acquisiiio  eorum  quae  coelo, 

lerra  marlqoe  capimitor. 

IdS  ^*  ^^  depositn  rei  s  vel  commodatac  re- 

slitutiOt  Tiolenti»  per  Tim  repolsio.  ^  Nam  hoc,  aut 

si  quid  boic  simile  est,  nonqoam  iujostumi  sed  na- 

torale,  SDqoomque  habetor. 

CAPUT  Y.  C 

Qttid  Mf  ju$  mUe. 

f .  Jus  ^  ciTile  esty  qood  qoisque  populus»  i  vel  dvitas 

sibi  propriumi  ^  homana  divinaque  caosa  coostituit. 

CAPUT  VI. 

Qtdd  iit  ju$  genlium. 

I.  Jus  gentiom  est  sediom  occopatio,  aedificaiio, 

munitio,  lielia»  captiviutes,  servitutes,  posiliminiay 


8.  ISIDOM  niSPALEKSlS  EPiSGOPl  M6 

A  ^  foedera,  paces,  indociae»  legatorom  non  tiolaodo* 


rom  religio,  connobia  inter  alienigenas  prohibtU;  et 
Inde  ius  gentiomi  qood  eo  jore  omnes  fere  geotea 
Qtontar. 

CAPUT  YII. 
Qukt  $it  /of  mlitare» 

4.  Jos  miliure  est  belii  inferendi  solemnitas ,  fes* 
deris  faciendi  nexos,  signo  dato  egressio  in  bostem, 
Tcl  puguae  commissio.  Item  signo  dato  receptio;  item 
flagiiii  miliuris  discipliiia,  si  locos  deserator;  item 
n  stipendiorom  modos,  dignitatom  grados,  praemio- 
rom  honbr,  Tciuti  cimi  corona  Tel  torqoes  donanUir. 

2.  194  1^^  praedae  dedsio,  et  pro  personarom 

qoaliutibus  ct  laboribus  jusu  diTisio,  Item  priacipis 

portio. 

CAPUT  YIII. 

Quid  stl  ju$  pubticmu. 
I .  Jus  >>  publicom  est  io  sacris,  et  sacerdotiboSy  el 
in  maglstralibus. 

CAPUT  IX. 
Quid  $U  jus  Quirilium. 

1.  Jus  Quirilium  est  proprie  Romanorom»  *  qmt 
nuUi  tenentor  nisi  Qulrites,  id  est,  Romani,  unqoaii 
de  legitimis  hxrediUlibus,  p  de  crctionibuSy  dc  lute- 
lis,  de  usucaplonibus ;  qux  jura  apud  nollom  atium 
popuium  rcperiuniur,  sed  propria  sunt  ItomanomOy 
et  in  eogdem  soios  consUtuta. 

2.  Consui  auicm  jus  Quiriiium  ex  leglbos,  et  pie- 
biscitiSy  senatusconsultis,  constitutionibos  prindpQm, 
et  cdictis,  <t  sive  prodcntum  responsis. 

CAPUT  X. 
Quid  tex. 
1.  Lex  '  est  constitutio  populi,  qoa  majores  natv 
simui  cum  piebibus  aliquid  sanxerunt. 
CAPUT  XI. 
Quid  »cila  plebium. 
i.  SciU  ■  sunt  quac  plebes  Unturo  constituont ;  et 
TocaU  sdu,  quod  ea  plebs  sciaty  *  tcI  qood  sdsdl 
iu  uti  rogau  fuit. 


Cap.  III.  —  «  Jm  generaie.  C  Senr.y  i£n.  i,  ad 
vers.  Jiira  doM,  tege$que  mrts. 

t»  Ju»  autem  dictum^  quia  juitum.  Ulp.»  cap.  1.  de 
Just.  et  Jur. :  Eet  autemjus  a  justiiia  appeHaium ;  et 
Paul.,  cap.  ii  :  JtM  autem  pluribus motiu dicitur^  etc 

«  Tracta  iantumdem.  lu  ploriqoe  Cod. ;  unus  Tar- 
racon.y  Irocta  tantum. 

^  Comuetudo  autem  e$t  t.  q.  m.  e.  Ex  Juliano,  cap- 
Z%  de  Legibus.  Ueiiqoa  ex  Tertull.,  iib.  de  Corona 
llilit. 

•  Si  raUoneitx  conttat.  iia  apiid  Tertull.  Ai.,  con^ 
•isfaf,  ot  lib.  ii,  cap.  10,  et  apod  Gratian. 

Cai*.  IY.  — '  JLt6£ronim  $u$ceptio.  lu  roeliores 
Cod.,  non  $ucce$mo.  Male  eniro  anie  procreaiionem 
et  educaiionem  soccesslo  coilocaretor. 

^  Vet  commodatce  retltlo/to.  Al.,  commendates  pe^ 
ctcfiur,  non  perinde  recie. 

I  *^  Nam  Aoc.  Paul.,  cap.  9«  de  Jnst. :  Jtt$  piuribu$ 
\nodi$  iHdtur^uno  modo  cum  id^  quod  $emper  cequum^ 
«I  6oiiom  e$t  ju$  dtdltcr,  til  e$t  nMurale. 

Gap.  V.  —  Wtts  deile.  £x  CaJ.,  cap.  9,  de  Just. 
et  Jur. 

1  Vel  dntai.  Ei  c.  Omm$ ,  dc  Jnst.  et  Jur.  D. 

^  Bumaim  divinaque  cau$a.  Didna  humanaquef  Gra* 
tianus.  Est  autem  posita  coiijonctio  pro  disjuiictioncy 
quod  oequc  juriscousullis  insolens. 


Cap.  Y1.  •—  ^  Fwdera  pace$,  Sallost.»  In  jugorth  : 
Lege$  judidOj  fcedera,  atffue  paee$. 

Cap.  Yli.—  »  i$itp«/}dtonimmo4M.  UincdopUcarijt 
quibus  Tirtuiis  ergo  stipendia  duplicabaolor ;  et  ere 
diruli,  quibus  detrahebautur  ignomilii»  caosa.  Vid* 
Fesi.  et  Cicer.  in  Yerr. 

Cap.  Vill.  —  "  Ex  Ulp.,  cap.  i,  de  Jost  et  Jor. 

Cap.  IX.  -«  •  Quo  nulti  tenentur^  nid  dve$  Homm 
Haec  RomanoTum  erant  propria  propter  muitas  jorlo 
^obserTationes,  et  solemniiates  Quiriium  proprias. 
Alioqui  legiiiinas  hxrediutes,  et  tutelas,  et  usucapio- 
nes,  etiam  apud  Grsecos  er:int  Grscorom  iegibus. 
Scd  ilomas  Gracci  peregrini  erant,  nisi  qui  ciTcs  llo- 
niani  rueriint,  ethaBredes  ileh  non  poteraiit,  neqiie 
ab  iiitesuie  succedere  ex  jure  Quirit.,  quo  jure  alii 
iioii  lenentur  nisi  cives  liomani. 

p  De  cretionibue.  De  quibos  inf.,  eap.  24,  et  Ulp«« 
in  Fragin. 

4  Sive  prudenlum  re$p.  Disjunctio  pro  conjonctione 
satis  frequens  in  hoc  oporc. 

Cap.  X.  —  '  Lex  e$i.  Sup.,  lib.  ii,  cap.  10. 

Cap.  XI.  —  >  Scita  suni.  Plebiscita.  Grat.,  d.  2» 
cap.  3. 

>  Vel  quod  9d$dt  ila  uti  rogala  fuit.  Yel  ^ttoil  em^ 
sciscii  ul  et  rogat^  et  fuit^  Salui.  et  coiiipl.  Codices  Te« 
tustlssiini,  uon  ionge  a  recia  scriptura.  Aliit  quod 


Ml 


CIPOT  XII. 
f^d  tenaHucomuUum. 
I.  SemiUiseMisiiUuiii,  q«od  (aniiHn  senaiores  «  po- 
|HiUs  coosulendo  decernunt. 

CAPUT  Xlil. 
Qttid  coniiUuUo  ot  edieium. 
1.  CoMiiiiiio,  Tei  ediciam,  quod  rex ,  vel  impe- 
ralor  eonsiituil,  vel  edicit. 

196  CAPUT  XIY. 
Qmd  roiponta  frudenium. 
I.  Responsa  •suiit,  f|uae  jurisconsutii  respondere 
^icintfir  eonsulentibos;  unde  ^  et  responsa  Pauli  di- 
«U.  P«eriiDt  enirn  qoidam  prudentes,  el  arbitri  aequi- 
«aiis,  qiii  •  Insiituliones  civilis  Juris  composius  edi- 
derunl,  quibos  dissidentinm  lites  contentionesqoe 
sopirenl.  « 

CAPDT  XV. 
J^  iogUfUi  contuUnilms,  et  tribunUUt. 
i.  Qosdam  eiiom  leges  diconlur  ab  iis  qui  condi- 
derunt,  al  « consulares ,  tribonitise,  Julia,  Cor- 
nelia.  Nam  el  sub  OcUviano  Caesare  •  suiTecii  con- 
i«Ies  Pai^s  el  Poppaeus  legem  tuleruni,  quae  a  no- 
minibas  eorum  appellatur  Papia,  Poppaea,  contineos 
paimm  prsemia  pro  suscipiendis  liberis. 

2.Sub  eodem  quoqne  imperatore '  Falcidius  tribu- 
nnsplebislegem  fecit,  ne  quis  plus  testamenio  legaret 
quam  ut  quaru  pars  soperesset  baeredibus.  Ex  cujus 
Qomine  lex  Falcidia  nuncupata  est.  197  Aquilius 
^Qoqne  iegem  condidit»  quae  ^actenus  Aquilia  nun- 
«npatur. 


KTTMOLOGIARUM  LIB.  V. 
A 


m 


CAPOT  XVL 

De  lege  tatyra. 
i.  Salyra  s  vero  lcx  esi  quas  de  pludbus  rebus  sl- 
mul  eloquitur,  dicU  a  copia  rerum,  et  ^  quasi  a  sa- 
turiiate;  unde,  *  et  saiyram  scribere  est  poemau 
varia  condere,  ut  Horaiii,  iuvenalis  ei  Persii. 
CAP13T  XVIL 
De  iegUfut  Rkodiit. 
i.  Rbodi»  leges  navalium  commerciorum  sunt,  ab 
lnsQla  Rbodo  cognominatae,  in  qua  antiquilQS  mer- 
eatorumusosfuit. 

196  CAPUTXVIIL 
De  privUegiit. 
i.  Privilegia  autem  sunt  ieges  privatorum,  quasl 
privattt  leges.  Nam  privilegium  inde  dlctum ,  J  quod 
"  10  privato  feralur. 

CAPUT  XIX. 
Qttid  pottU  lex. 
I.  *  Omnis  autem  lex,  aut  permitiit  aliquid,  ut  vir 
forlis  petat  praemium ;  aut  veut,  ui,  Sacraruni  virgi- 
num  nuptias  nulli  pelere  liceat;  aut  puuii,  u(,  Qui 
caedem  fecerit  capite  plecutur ;  ejus  enim  praemio, 
aut  poena  viu  moderatur  humana. 
CAPUT  XX. 
Quare  facta  tit  lex. 
i.  Factae  suni  leges  ut  earum  metu  humana  coer» 
ceatur  audacia,  tuUque  sit  inier  improbos  innoceolia 
et  in  ipsis  improbis,  formidato  supplicio,  refrenetor 
nocendi  faculus. 


tenatutur,  et  rogaU  mendose ;  non  enim  plebs  roffa- 
bol,  sed  ipsa  poUus  rogabatur  illa  lormula  :  VelUit. 
jubeattt,  Quiritet,  et  in  fine  :  HtBc  uti  dixi,  ita  vot, 
Qumtet^  rogo.  Posi  rogationem  plebs  in  snffragium 
vocabatar;binae  singulis  tabella!  ministrabaniur  :  al- 
leri  A  liuera  erat  iuscripu,  qoae  Antiquo,  id  est,  an- 
ii^Kopro*o,significabat;  alteri  F.  /L,  id  est,  uti  ro^ 
gas.  bst  auiem  scitco^  ui  Festus  inierpreuiur,  jubeo, 
tentmtiam  dicOy  vel  tuffragium  fero,  Quod  si  tcitci' 
tofttrei  rogaiurj  vel  seitdtur  et  rogatur  legas,  ut  est 
10  nliis  libris,  posterius  prioris  erit  inlerpretatio. 
Oloss.,  tcitcU,  irw^ivrrai. 

Cap.  XII.  -^^Popuiit.  lu  omnes  libri;  sed  Po- 
puit  Kom.  I^ebat  Cliacon.  Natus  enror  ex  simiiitu- 
dine  •  el  r  Gotbieorum  characieram,  quorum  nrius 
#,  posterlus  r  illis  fuii. 

Cap.  XIY.  —  b  Retponta  Pauti.  Qui  xxni  libros 
Respoosornm  scripsit,  ex  qoibus  muiU  in  Digestor. 
libris  leguntiir. 

«  IntiUutionet  jurit  ckU.  A  responsis  ad  iinstiiu- 
uones  venisse  dicebal  A.  Augostinus  propter  Cail 
instiiutiones  cum  Pauli  senientiis  ab  Alarieo  edius 
posi  Codicem  Theodpsianum. 

Cap.  XV.— d  ContuUvet^  TribunitUe.  Consulsres  le- 
ges  vocabantur  qux,  consule  populum  rogante,  latae 
eraiii.  Tribuoitiae  quae,  tribuno ;  quamvis  hmc  plebi^ 
teilit  proprie  appellarentor,  sed  saepius  ieges.Csic, 
iii  de  Legibus  :  Leget  tunt  veteret,  negue  ea  contnia^ 
res  {siqmd  interette  arbitramini),  ted  tribunitke.  Vid* 
AgelL,  lib.  x,cap.20. 

«  Suffeeti  contulet.  Consules  suffecti  dicebantur 
qol  noii  Kalendis  Januariis,  ut  ordinarii,  sed  aliqoa 

Krle  anni  consulaium  capiebant.  Senec,  lib.  iii  de 
I,  eap.  31  :  DedU  miiii  prmturam,  ted  contuUnum 
tpemeram;  dedit  duodeehn  fatcet,  ted  non  fedt  ord^ 
narium  connUem;  a  me  umnerari  voluU  anitsm,  ted 

Pmou  LXXXII. 


C  deett  mihi  ad  taeerdotium,  etc.  Ausonius,  in  Graiiar. 
aciione  :  Sed  consuiatut  ille  cujutmodi?  Ordinario 
tuffectut ,  bimestri  tpatio  interpotitut^  in  texta  anni 
parte  contumplut.  Vid.  Dion.,  lib.  xlviii. 

'  Falcidiut.  Locus  ex  Euseb.  Cbron. 

Cap.  XVI.  —  «  Satyra  lex.  Nulla  fuit  lex  qiiae  pro- 
prio  nomine  tatgra  vocareiur;  sed  leges  omnes  qua 
mulu  eaque  diversa  continebant  tat^te  appellaban* 
tur,  ducia  similitudine,  sive  ab  ea  lunce  quae  diver- 
sis  pomor.  seu  frugum  generibus  referia  deoium 
templis  inferebatur ;  sive  a  cibo  variis  rebus  condito.. 
Iiide  qoas  leges  perpeiuo  valere  el  aeternas  esse  vo- 
lebant,  in  earum  sanciionibus  addebant,  neve  per  lo- 
tyram  abrogato^  aut  derogato,  hoc  e8t,ne  simut  quis, 
Cum  aliis  alterius  legis  capitibus  de  eis  abrogandis 
ad  pop.  ferret.  Cum  enim  turbulenti  aut  factiosi  ma- 
gistraius  legemaliquam  populo  non  injucundam  abro<* 
gare  cupiebant ,  legum  c:«piu  quaedam  aequisslma  et 
mulcitudinl  vaide  grata  proponere,  inierque  ea  uitum 
H  de  illa,  alia  lege  abroganda  inserelHint,  quo  artiiieio 
"  clrcumventiis  populus  utiles  saepe  leges  impriklens 
abrogabat.  Unde  plures  iranslaiionea  fluxere.  Nam 
quidquid  confuse  iion  servato  temporis  aut  rerom 
ordine  flebat,  per  satyram  fieri  dicebatur.  Gluss., 
Satyra^  v6^oc7roX>«  Trcpttywv.  Vid.  Fest. 

^  Et  quaii  taturitate.-^Saturam  scilicet  dicebant  et 
scrlbebant  Isidori  ;£Ute. 

^  Vnde  et  tatyram  tcribere,  Haec  allena  censemus 
cnm  Chacone. 

Cap.  XVIII.  —  i  Quod  in  privato  feratur.  More  siio 
pro  in  privathm,  nisi  polius  in  privatot  legeodum. 
Cic.  iri  de  Legibus :  Majoret  notlri  m  privatot  /lomi- 
net  teget  ferri  noluerunt,  id  ett  enim  privilegium. 

Cap.  XIX.  —  ^  Repetuntur  ba;c  capiia  ex  iib.  il 
cap.  id. 


S03 


GAPUTXII. 


S.  BlDOBl  HISP^ENS»  fiPlSGOfPl 

A  *D(e  charue  el  iDemton 


m 

f  ittam  in  Ubulis  dola* 


Qmtlli  debeat  fien  Ux 
\.  Eritautem  \<k  Tiohesta,  jusia,po88ibili8,  aecun- 
'fliDh  nituratDiySecnndnte  palHae  consiieiudinem,  locOt 
IMpMqOe  conVenleiis,  rtecessaria,  uiills,  manifesia 
ifiiil^e,  tA  ^licttiid  pef  dbscuritateln  in  capiionem 
199  tftftidoeat,  ttUflb  pHvaio  cominodo,  sed  pro 
eommuni  cttium  ulllltite  ^"Meripta. 
GAPUT  UIK 

i.  PMgma  GraBeum  est»  ^  LMkie  4Mlii#  mk- 
%a;  unde  et  ftragnuita  negoiia  dicunlHrf  «iMlti  iii 
aarum  et  negotionim  fr9§wud\9a$  fluncupaiur. 
GAPUT  XXW. 
te  l€Hibu^k 
1..  Testes  ^ukiiiue  aaleiiidlciumv  ^tbi  *  fl«iiliii#-  ^ 


tisnonsolum  testameaiu» «  aed  eciam  epistolarum 
aUoquia  scribebMUir ;  uiide  el  friiioffii  wmM  ta^ 
bellarii  vocanlur. 

0.  Tesumentum  fuiis  dvHje  est  «  quinque  lesiium 
subscriptione  firmttum. 

6b  Testamentum  jurie  pr»toni  esi  aeplem  tesium 
signis  signatum  ;  sed  illud  apnd  eivet  IHiMle  eiviie, 
istud  apud  pneteres,  iode  Jvrii  pnetorii.  Testaroen* 
tum  aulero  sigBar««  notar^  esK  «i  wiiwi  sit  quod 
scriptuin  est. 

7*  ^  Holo|;raipbum  testameatum  eil  miMi  welO" 
ris  loium  couscriptum,  fHf^  «tquesubicripiiwii  undc 
et  nomen  accepiL  Graeei  .«111»  £lo*  leMmi^  •  7^^^^^ 
litteram  dicunL 

8.  Irritum  tesumentum  est,  si  is  qui  testalMS  eal 


ligat,  ne  cui  sit  postea  liberum,  aul  diaaimulaffi»  aic 
subtrakere se ;  undoel eM^uit appeilantur. 

2.  Item  tutet  dieti»  quod  ieiMmenio  adbiberi  so- 
lent,  sicttt  ^gmtoreSf  quod  tesumeuu  si^nmiii 
CAPUT  XXIV. 
6e  imtrumentii  legalibw. 

1.  VolunUs  generale  nomen  omnium  iegalium  iu- 
struroentorum,  qus  quia  non  vi^sed  voiunUte  proce- 
dit,  Ideo  ule  nomen  accepit. 

2.  Teslamentum  vocatum,  quia  nisi  tesUtor  mor- 
tuus  fuerit,  200  "^<^  confiriDaripolesl,nec8Ciri  quod 
Iti  eo  scrlptum  sit,  quia  dausum  et  obsignatum  est ; 
^t  inde  dictum  teitamenlumi  quia  non  valet  nisi  post 
tei>tatoris  monttt^entttm ;  unde  Apostolus  :  Tettamen" 
tum,  inquit,  in  mortuis  confirmatur. 

3.  ^  Tesumentuni  sane  in  Scripturis  sanclis  non 
boc  sulum  diciCur,  quod  nou  vaiet,  nisi  tesUtorilHie 
mortuit,  sed  omne  paeMim  et  i^aciimB-,  ftfloiHMllHii 
vocabant ;  nMA  U^Wth  et  Mcdb  lelCMiinium  fecc- 
nint,  quod  uClque  ^fi4ffl  Inter  vivqb  valerel.  JSt  in 
Psalmis  legitnr  :  ildocrfufli  I0  feiUifieiitoai  dhposus' 
rtwr,  boe  esr,  pMlutft;  fH  iiiamMmihi  teilh. 

4.  THbulad  tediamenli  ideO  appellai»  suotf  quia 

Cap.  XXltl. -^  ^  Sibi  placitii  attfgal undt  et 

attigati,  An  fndfe  ne&«  atiadot^  et  atiantn,  quasi  aUi«« 
g^iubet  :inigatianem  dicVmusT  An  poiius  M  pla- 
tfitoi  6t  A.  AugusUni  veieri  libi-o  recTpiinus,  61 
tifie^at  legiiflu^,  et  attegati?  Namquc  eosdein  quo< 
O^e  ifon  multuih  divei^sa  sii^uiflcatione  allegados  ho- 
dieyocamus?  Deflexlsse  enim  signilicationes  ab  auii- 
Auil  inflnitJs  in  vocibus  passim  cerniiuus;  nam  ad 


capite  diminutus  est ^  anlal  «on  rite  factum  sit. 

9.  InofilcioswD  testapentiMi  ealv  ^^^  frttsira 
Ijberis  e^iairedatii^  sina  elBaio  Miaralii  fleutia  in 

-  extraneas  personaa  redactum  eal* 

10.  Kiiptum  teitaaeotiimy  indi.voeaivrt^  i|Uii 
nascente  postbumo,  na^e  eibmiedaio  aamlnmiit, 
neque  bxrede  iiMtiUtto,  disrttmpilur* 

11.  Suppre^sttro  teaUinentttmt  ist  qowl  1»  ffMn 
dem  baeredumv  vel  legauriorunH  aau  libenirain  fton 
est  palam  prolatum  t  quod  si  nen  iaiei ,  Maan  «I 
praedictls  p(inoDiii  noa  iwoAiraliir,  lapprimi 
videtor. 

12.  '  Nuncupatio  est  cum  in  (ibuiiB  eeriiftto 
tor  recitat ,  dicens  :  Hmc ,  «l  in  hi$  tabutie  mrwfUB 

Q  scripta  sunl,  ita  do^  ita  lego ;  itaque  to$ ,  dves  Ro* 
manif  teilimontttm  mihi  prq^oto^  el  Ime  ^iter 
nimciipaito ;  nmKiipare  teiiai  «si  t**im  ntoinA^» 
01  coilfirflHfre. 

13.  \i  lus  tib^o^unli  ^st  c?rt)juguip  ain^  liberii  iii« 
vicem  ioco  pignorttm  haerediutis  illeraa  tonicfSplio. 

14.  ^  GodkilMn ,  ttt  i^\et»  aidnt ,  iSini  dobtb  ab 
id^tbre  d\dtum,  %9ti  ^^  ^^  d^Vlpturae  gepui  iniU- 
tuit.  Est  ant^m  scipiptwra  «uUa  indigena  aciemniuti 

•  Tpafv*  litteram.  —  Xrlliini  pr«  lonplttril;  ul  apud 
rocerium  poetim  : 

Littera  rem  fiHMn  leqttltWi  rei  tpn  iteiulhft. 

'  iVttncttpolio heec,ut  iu  his  iabuli$.  Clbian., 

i»  Pfaem.',  Hfill.  »  «  NmMtfkilur  nstamentum  in 
bmio  modum  :  faMa$  mmeAti  tmii&f  ti^)t  tti 
dieet :  c  tf  lec,  vl  tn  his  tabulis,  cerisve  scrtptd  janY,  iia 


Ateitationem  reipicere  non  fi  verisimile.  ^do\im  toao.Ha  leimr ;  iiaqm  iof,  fftttriiei,  ihiimo. 

•^^«i^?/,T-:7in™  fjffoir.  .SeA  qaod  UtpilnuB  a^it,  ita 

«  QaitioUe  tetdum  suosdHpfwne  hrmaium,  Tot  ^mm 


ttisiei  iii  testaiOenCo  per  aes  et  ribram  adbibebantur. 
lustinianui  Vero  ait  jate  civlH  signa  (estiuni  necessa- 
ria  non  fuisse,  sed  jure  tdntum  prailorio. 

<i  Boloc^aphum  testam.  Aiiib.,  in  EpisU  ad  Gal. 
cap.  VI :  Cbi  holoqrapha  manus  est,  [alsum  dici  non 
potesf.  Idem  frologr^mmob ,  sive  holograminatou 
tesumentum  apiid  lustinianum  dicitur,  de  quo  no- 
Vell.  Mt  cap.  1  :  Bov)(^fa9oc,  fl  tic  ypa^inaxoL  ini' 
«rtaftt)»o'r  fL<ttt|d  f &)V  avTOV  TrMtdwv  ^v^octo  Trociio^ao^lM 
Stttwircito^tv,  irpokm  /xiv  vxnoic  noQypuftf»  tov  Yoovoy, 
clta  xsti  rdb  t£)V  ftaiSuv  ovo/Aara  ouuiAf,  X<'P^*  ^^  ^fi^^ 
yt  ToOff  ovy^tAo^^ovc,  ilf  wc  ypaftt  xXi]/Bov6/louf  a\iroxte^ 
^)]  TOi^  ovfi^oioi^  Tfaiv  apcO/Awv  oiQftaivof£tvovf ,  oXka  ot 


tmtoti  oniiiiitoi  ib  iifdoro^  nihM  minitai.  Alt  enim 
Pomponius,  cap.  120,  de  Vei%6r^  i^nif.,  fd  i^it  Ubul., 
Iv^ttRili  verboi  eiiiim  b(Mr'^dU  fttititmdonem  c6n(iheri. 

8  Jm  ishororma.  Qiiljuges  «piibfii  filii  noh  essent, 
noh  poManl  M  tnvreem  hri^Mei  In  ilMvMum  in- 
stitiiere^  i»lsi  joi  iiberorum  1  i^HfVGi^  iinpifttrasseiit. 
|]ipiifi«  tii«  XVI.  QuodK^nflnittitn^  enaib  veflbis  vete- 
rii  interpmlr  ndvelL  ¥beo»68.  et  Vifleni.  tfe  Testa- 
ment.,  qu«  posiu  est  in  calceCodiciiTllebdosiant. 

^  €oduUimn.  Seneca,  lib.  de  Brevit.  Vte  :  Uoe 
fttiif ae  f««rittttirai  feittiiumttt :  ^a  Aoimiiitt  ptnmus 
persmuit  naams  eOnicenderef  Claudius  is  fuff,  Gaudtex 
eb  hoc  ipeum  appethms,  qnia  pturium  iabeilanim 
coniextns  cauaax  aMM^  ttnflvtmi  mnfroittr.  Unde  pu- 
bUeogiaMm€n^lm$  dkmwm,  m  finMV  iililli  v^^i 


»5  CTTMtfLO^ItCM  m  V.  »6 

f^fbonm,  MriMa  iMUtoris  ^liMiRiie  cjohlnJutwthe-A     ?B.  Vonaffo  cst  liojaslflMt  rtf  tHftaBftfc.  *BT^fiBn 


«ripione  «gnificartione  eiipressti;  «ujus  ftenfllcYo 
voluntatibus  defunciorain  «ioostai  esii^  «ob^eriiiim 
-propter  iegaliom  verborum  difOeoluttonis^aut  certe 
propier  necesiU^lem  adbibendorum  861eoo[nliini,4ta 
'tttiitti  titolum  seribrt  ejosdem  scriptor»*,  emHMttktn 
vocet ;  •icQi  aotem  codkiihia.flt  tice  teonmemi,  iu 
episiola  Tice  codicittorom. 

15.  «  Cretio  est  eertos  diemm  nttmenio,  ioquo 
instittttos  bxres,  aut  addit  b»edllateib,mt  filHto 
lempOre  cretieiiis  ezcluditttrp  ^  nec  liberom  ^est  itli 
olira  eapiead»  bsreditatis. 

16.  ^  CretioatttemappeHiii  vst  ipiati  4€trelh,'\d 
esi,  decemere',  Yd  constitdere,  titpoia  :  lUemihi 
hmet  wo ;  *additarque  :  Ctniiieiftte  ittfra  diei  M. 


dote^n/qXiisV^AiM/Prx&ili^ie^ei^m  1n  nuptits 
(lon^^idohe,  dosseqiiitor. 

j^tfid6.'i*Min  ^tiilqutis  HuptYaVftHi^eriit  rltif8,(iuod 
se  maritiis  et  tnLor  iitvlcem  em Aafit,  '^oe  Tideretor 
"ttfxor  abcifh ,  %idiit'babemus  In  jure.  *hide  est,  quod 
']piM<!edente  doiiaffoiie  ^iri,  ^eituittnr  ii6l(  iixoris. 

27.  Dbh^tfo  usofVoctbaiYa  iiRb  iliditlir,  qoia  dona* 
iHr  'ix  eSi  nisbmfiHictom^adliuc  retiiicJt,  terVato  cui 
'doiilittiin  tti  jure. 

^S.  Dbfiatio  dMitta  ideb  n(NHf4i»aiiir,  iiulb  et  j^ 
%i  ti^u  ^tatidi  tNndtinalteirMD  ,'iiec  tilti^  inde  tiM- 
quid  ad  jus  ddtfacdifTs  r^lbr^iletiir. 

^9.  i  Coridftltknes  testium  sbAt  ^roprie ,  et  dicta 


Adettndarum  attteln  bamdtutum  ceittc*slmttsatatuttisfB  condif/ones  a  condicendo,  quasi  condictfdnett  quia  non 


erat  dles,  quibus  non  esset  cretio  addita. 

47.  ^  Fiieieommlssum  dictttm,  «t  iiat  quod'a  de- 
Ibncio eomnilttiittr.  268 ^ib  fldes  iHcti/eo  qoed 
^ai ;  qood  taaMn  non  direetis  Terbis/ged^precitivis 
eiposcitttr. 

i8.  •  Pactum  dicitur  inter  paries  ex  pace  conre- 
nieas  seriptura,  iegibus  ac  morilros  eomprobata ; 
et  dictum«paciiMi,  quasi  tx^paee  faeimm,  ab  eo  qood 
est  pangot  uiide  et  pepigii. 

19.  Piacitum  quoque  simititer  ab  eo  qood  ftaceL 
Aiii  dieaot  Pactum  esse  quod  volens  quisque  facit ; 
ad  Placitum  vero  etiam  noiens  compeililttr,  Tcluti 
quando  quisque  paratus  sit  in  judicio  ad  responden- 
dum;  quod  nem^  poiesldicere  pacium^  sed  placitum, 

^O.  Mandatum  dictum ,  quod  olim  in  commisso^C 
negdttb  dlter  i(lteri'mdn\im  dabat, 

21.  Ratum  vero  quasi  rationdbite  et  recluni ;  unde, 
et t)bi  pdllicfetiir  'dicit :  Ratum  ene  profiieor,  bocest, 
Hrmbm  Iftqifepei^petuum. 

22.  ^  1tl(e  ^ilXe&k  'iesse  [F.  est]  non  recu,  sed,  ix 
more» 

s^lrograpbudi.:...  Gautio 

23.  £taptio  et  Venditio  est  rertim  commuutio» 
btqoe  ttnti^Gtos'kx  cbnvienietitia  veniens. 

fl.  '^  Eihptio  autem  dicta ,  'qiiod  a  me  tiSi  sit ; 
venditio  quasi  «enttRdiiiafio,  id  est,  a  nundinis. 

qwB  ex  antigua  eon$ueiudine  per  Tiberim  commeatue 
tvbeMfii,  caudicariae  vocatUur.  Hlnc  codicilti,  qui  ex 
tabolis  cera  illlTis  Cdttflclebantur,  ot  feeile  in  slmi 


ibi  (esds  unus  jursit,  sed  vel  dtio,  Vel  f>lures.  Non 
'eAini  in  unltib  dre,'ied  in  ddt)'rum  alit  trlum  testiuin 
statomne  verbum.  liem  coitdifione*,  qudd  ituer  8e 
cdnveniat  scirmo  testiudi,  quasi  condiV/ioai^. 

30.  Stipulatio  est  promissio,  vel  sponsio ;  unde 
^t  proifafesdrcis  'litptifa/oret  Vocaiitur;  'dicta  autem 
'iiipttfarfo  a  itipuih.  ^  Veiereb  ehim  qiftkndo  sibi  ali- 
quid  promittebani,  stipulam  tenehtes  frangebaijt : 
''^SOS  <I°^^^^  Iterdtb  jungetites,  8|(onsiones'8uaB  agno- 
^cebatit.^SWe  qdod  < fipttlHm  ^  jiii^lk-P^blum  juritfi* 
cum  lirmum  a|S|k<ihtiverdnt. 

Sf.^Sadi^amcntum  eiit  pigiius  spoij^ldhls,  vocatom 
,  autem  M(^^ilifhmfiBy^i,'qiiia  Viulare  qoud  t)bhque  pro- 
Wittit/  lie^lldff»  e^. 

CAPUT  XXV. 
De  rehu$. 

1.  Haereditas  estreli  qoae  mohe  alleojos  ad  quem* 
piam  pervenit,  »  nec  legata  tesumehto.  iiec  posses* 
'siorie  retenta.  Dicta  autem  hareditai  a  reihu  additU^ 
^sive  bb  tere,  qnia  qui  possldet  agrtim,  et  censum 
solvit ;  °  inde  hcBret. 

^2.  Ites  sunt  qu^  fn  nolstro  jure  cdndistorft.  <>  Jura 
autem  sunt  qu»  a  nobis  juste  possidentdr,  nec  altdna 
'kunt. 

5.  tMcta  antem  resare^e  'babendo,  Jois  a  jtste 

sunl  in  Ediiis  ipsa  se  saiis  produni.  Cbd.  Neap. 
Chirearaphum^  cautio,  id  esf/HANos  inscriMo. 
^  i&nptio  aatem  dieta,  Vel  potfos,  quode  ineo'tuum 


geslari  possent.  Itewque  scrip^f a  qua  quis  voiunta-  0fiat,  nisi  quod  liaec  nntatio  esl  mutui  apad  Justi- 


lem  suam  sine  ulla  solemnitale  testatur 

«  Cretio.  Vid.  Ulp.,  iit.  xxii. 

^  Heqite  tfbet^  il/i  eet.  Jiu,  tffnartHiium  10- 
lellige.- 

c  Crr|fo  appellata^eit.  Varr.,  lib.  yi  :  Crevi  valet 
'coNSTiTiJl ,  itaque  hcere* ,  eum  constttuit  se  hwredem 
'mey  itiitw^eetikii^e;  et  cum  id  feeit,  crevisse, 

^  Fidetcommissum,  Ulp.,  lit.  xxv  :Fideicemmiu\um 
eu  quod  non  cwlihut  verbit,  ted  precativis  retinquilur. 

•  hietthi^XtU^r.^mn  haec  verba  liernard.,  Pa- 
pien.,  cap.  H,  de  Verb.  sign.,  in  i  collect.  Decretal;, 
et'GiH^.  fX,  cap.  fl,^te  lu.  Recie  in  Vei.  iibris  pa- 
e(iKh''a  ptt^o^  noira  ptrn^b  docitur. 

'  itiff  autem  ette  non  reeie,  Non  dissentil  a  Servio, 
iftti  Vife^^ildn  i^e^Ujiidk/tedi^ecee  secundum  rilum 
inierpretatur. 

s'lSMrt9grii}Miifif....'i;aiifio.  SJef(^ratle  leguntor  litt 
\oces  in  inelioribus  iibrts  isine  interpretatione ;  quae 


nianum. 

i  Nam  antiqnus  uUptiar...,  tieut  habemus  in  jure, 
Verba  Servii  Inttlo  Kb.  i  Georg.,  nbi  destint  mrtaase 
baec  verba  :  ne  videretur  vxor  aneilia. 

j  Conditionet  proprie  testium,  Ita  scripliun  in  Go« 
'thico,  el  il:i  procedit'hotaiio. 

^  Veteres..^.  agnotcebant.  Exptingctiat^nec  Cbacon. 

t  Jtuua  Paut.jurid,  Ub,  v  Sent.»  tit  8.  Vid.  inf. 
lib.  X,  Stiiml. 

•Cap.  XXV.  —  «  N^c  fegnta  r^l<iW^«9,'d«f  pottett, 
retenta.  Verba  «^ntit  Cicerohts  ih  Topicl»,  qoae  in  uno 
laiitiimlfbrh  Ovet.t:oll^{^.1ntegra  l«(^ur. 

n  Inde,  et  hceres,  Al.,  inde.ef  ret. 
,  •>  fista  dutem  sunt,  ^x  liiiguSt.  ,  ^pl^t.  tii  ;  quae 
referuiitur  a  GrM[. ,  cap.  ^12,  tfe  Wi»bor.Bij5nff.,*)At 
*n,  q.    4,  c.  QiSd  dicam,  et  a  ^tfiktH.  Pap. ,  in  i 
cbllbiH. 


M7  S.  ISiDORl  HlSPALENSiS  fiPISCOPI  208 

^idendo.  Hoc  eniiD  jare  possidelur  qaod  juste,  A  pas.^uasi  diu  ponium.  Deponere  aQten  quis  tideUir, 

lioc*  juste  quod  beue.  Quod  autem  male  possideior 

«tlenum  est.  Male  auieni  possidet,  qui  Tel  sua  male 

'ntitur ,  vel  aliena  prxsumit.  Poasidet  autem  jusie, 

qui  non  irretitur  cupidiiate.  Qui  autem  cupidltaie 

leuetur,  possessus  est,  non  possessor. 

4.  0ona  suot  bonesiorum  »  seu  nobiliom ,  quse 
proinde  l^)na  206  dicuntur,  ut  nonliabeant  turpem 
iiauni,  sed  ea  homines  ad  res  bonas  uiantur. 

5«  Peculium  proprie  minorum  ^st  personarum , 
«ive  servorum.  Nam  peculium  esi,  quod  paier,  vel 
dominos  lilium  auum  ,  vel  serrum  pro  suo  traciare 
paiiiur.  Peculium  autem  a  pecudibui  diaum,  in 
quibus  veierum  consiabai  universa  subsianiia. 

6.  Bonorum  poasessio  esl  jus  possesbionis  cerio 
ordine,  cerioque  iituloacquisita.. 

7.  Inlesiaia  hnrediiaft  est,  qu»  testamento  scripia 
noo  est,  aui  si  scripia  sit,  jure  tamen  nequaquam 
esi  addita. 

8.  Caduca  inde  dicltur,  quia  ejus  baeredes  ceci- 
deruot. 

9.  Familia  herciscunda  est  divisio  baeredilalis 
iDter  bsredes.  Uerciscunda  enim  apud  veieres  dt- 
wi$io  Duncupatur. 

iO.  Communi  dividendo,  esi  inier  eosquibus  com« 
Biunis  res  est ;  quae  aciio  jubei  posiulaniibus  iis  arbi- 
(rium  dari,  cujus  arbitraiu  res  dividatur. 

11.  Fiuium  regiiiidoruin  actio  dicta ,  eo  quod  per 
eam  legantur  Hnfs  utrique,  ne  dissipentur,  *  dura- 
modo  non  angusiiore  quinque  pedum  loco  ea  con- 
Iroversia  sit.  ^ 

it.  Locaiio  esi  res  ad  usum  dau  cum  definitione 
mercedis. 

13.  Conduciio  est  res  in  usum  accepu ,  cum  con« 
stitnta  mercede. 

\A.  Res  credila  est  qus  in  obligalionem  iu  de- 
ducta  esi,  ut  ex  tempore  quo  coniraliebatur  certum 
iit  eam  deberi. 

15.  Usura  est  incrementum  fenoris,  ab  kjic  «erii 
crediii  nuncupata. 

16.  ^Commodaium  est  Id  quod  nostri  juris  esl,  et 
ad  alterum  S07  temporaliter  iranslatum  est  ^  cum 
modo  temporis ,  quaitdiu  apod  eum  sit ;  unde  et 
€ommodatum  dictum  eat. 

17.  Precarium  est ,  dum  puco  creditor  rogatus 
permittit  debttorem  in  possessione  fundi  sibi  obligati  n 
demorari«  et  ex  eo  frucius  capere.  ^  Ei  dtctiim  pre' 
lurimmy  quia  prece  addilur,  quasi  preee  adittnt,  r  pro  ^ 
d  litlera  commuiata. 

18.  Muiuuni  appellaium  est,  quia  Id  quod  a  me 
libi  daiur  ex  meo  tuum  fit. 

19.  Deposilum  esl  pignus  commendatum  ad  lem- 

^  Dummodo  nou  afiqutiiore  quinq.  ped.  Negaiionem 
tollit  A.  Augusl.  ad  leg.  xii  tab.,  cap.  %0. 

^  Commodaium.  •—  Commodttm,  lib.  omnes,  men- 
dose. 

•  C«m  modo  Ump.  Id  est,  cum  praefiuitione  tem-i 
poris.  Al.,  p»  eommodum  lemp. 

^  Dictum  preearium  q.  p.  a.  Produeilo  verbi  esl 
aniim,  ui  in  anNorto.  Sed  ^fMccvoficvov  ita  oommode 
^xpiicari  quis  neget  ? 


aliquid  meiu  lurii ,  incendii,  naufragii ,  apud 
alium  custodiae  causa  deponit. 

20.  Inieresl  aulem  lo  loquendi  usu  inter  pignos 
el  arrbam.  Nam  pignus  est  quod  datur  propler  rem 
creditam,  qu»  dum  redditur,  sUiim  pignus  auferiur. 
Arrha  vero  esi  quae  priinum  pro  re  bonae  fidei  con- 
Iractu  empia,  ex  parte  daiur,  el  poslea  compleiur. 

21 .  Esi  enim  arrba  complenda  ,  non  auferenda  , 
undefqui  habei  arrbam  non  reddet  sicuipignua, 
sed  desiderat  pleniiudinem,  ei  •  dicu  arrka  a  re 
pro  qua  iraditur.  Uem  inier  pigous  et  fiduciam,  et 
hypothecam,  hoc  inieresi : 

22.  Pigous  esi  enim  quod  propter  rem  credium 
obligatur,  cujua  rei  posaessionem  solam  ad  teinpus 

B  consequiiuT  crediior.  Caeterum  dorainium  pepea  de- 
bitorem  esi. 

23.  Fiducia  est  cum  res  aiiqua  sumendae  mutuaa 
pecuniae  graiia,  vel  mancipatur, '  yel  in  jore  ceditiir. 

24.  Hypotheca  est  cum  res  commodatur  sine  de- 
posiiione  pignoris,  paciione,  vel  cautione  sola  inier' 
veuienie. 

25.  s  Momentum  dictum  a  temporis  brevitate ,  ui 
quam  eiio,  quam  staUm  salvo  negotto  reformetur  » 
■ec  in  ullam  moram  produci  206  debeat,  quod  re- 
peiilur;  sicui  nec  ullum  spatium  est  momenti,  cujus 
Um  brevis  est  temporis  puncius^  ut  in  aliquam  mo- 
ram  nullo  modo  prodocatur* 

26.  Instrumentum  est  unde  aliquid  conslruimus, 
ut  culter,  calarnus,  ascia* 

27.  Insiruclum,  quod  per  instrumenium  efficilur , 
ut  bacutus,  codex,  tabula. 

28.  Dsos,  quo  in  re  iustructa  uiimur,  ut  in  bacuio 
inniti,  in  Codice  legere^  in  tabula  iudere »  sed,  «i  ipse 
frucius  agrorom,  quia  eo  uiimur,  U9u$  vocatur.  llaec 
suni  tlla  iria.... 

29.  Ususfructus  aulem  vocatus,  quia  solo  umu  ha« 
beiur  ejus  fructu»,  manente  apud  alium  jure. 

50.  Usucapio  est  adeptio  dominii  per  continua- 
tionem  jusls  possessionis,  ^  vei  biennii,  vel  alico- 
jtis  lemporis. 

51.  Manclpalio  dicu  est,  quia  res  manu  eapitur. 
Unde  oportet  enm  qui  mancipio  accipii  compreben- 
dere  idipsum  quod  ei  mancipio  datur. 

52.  Cessio  esi  proprise  rei  concessio  ,  sicul  esl 
illud  :  Cedo  jure  propinquitatis.  Cedere  enim  dicimus, 
quasi  concedere^  id  esi »  ({uae  propria  suni ;  nam 
aliena  restiiuimus,  noii  cedimus.  Nam  cedere  pro- 
prie  dlciiur  ,  qui  conlra  veriutem  alteri  consentil , 
ut  i  Cicero  :  Ceist^inquit,  ampliuimi  viri  auctoritati^ 
vel  polttts  paruit. 

•  Dtcta  autem  arrha  a  re.  Imo  ab  arrhabone  prae- 
cisa  voce. 

t  Vel  in  jure  ceditur,  Quomodo  juris  cessio  fiat , 
docet  Ulpian.,  in  Fragm.,  et  Caius  citatus  a  Booethio 
in  Top. 

6  Momentum..,.  ut  quam  eito^  quam  $tatim.  Ita  me- 
liores  libri. 

^  Vel  biennii.  Anni,  vel  biemui.  Ulpianlis  plenim, 

^  Ui  Cicero.  In  Ligariana. 


4to  ETY1I0L06IARUM  LIB.  V.  tt6 

55.  iDterdictum  M  quod  a  jodice  oon  in  perpe-  A     li. '  Seditio  diciiur  diiMMio  ciTiQni,  quod  teor» 
tooni,  sed  pro  reformaDdo  moroento  ad  lempus  in- 
lerim  dleitur,  salva  propositione  aclionis  ejus. 

54.  Pretinm  Tecatum,  eo  quod  prius  illud  damus, 
Qt  pro  ejus  yice  rem  quam  appetimus  possidere  de- 
beamus. 

55.  Commercium  dlctum  a  mercibus^  quo  nomine 
res  tenales  appeliamus.  Unde  ei  nufeana  dicitur 
ctttus  multorum  bominum »  qoi  res  vendere  vel 
emere  soleni« 

56*.  Integri  restitutio  est  caus»  vel  rei  reparatio. 
200  ^'  Causa  redintegraior,  quse  vi  poiestatia 
expleta  non  est.  Res  redintegratur,  quie  vi  potestatis 
iMata  atque  extorta  est. 

CAPUT  XXVI. 
De  crmimbui  in  Uge  comeripti$, 
4.  Crimen  a  earendo  nominatur,  ut  furtum,  falsi- 
)as,  etc,  quse  non  occidunt,  sed  infamant, 

2.  Factnus  diclura  a  faeiendo  malom^  quod  no* 
eeat  aiteri. 

3.  *  Flagitium  a  flagiiando  corruptelam  libidinis, 
qoa  noceat  sibi.  Hxc  duo  suiit  genera  omnium  pec- 
taiorum. 

4.  Vii  est  virtos  potestaCis,  per  quam  causa,  sive 
res,  vel  auferiur,  vel  extorquetur. 

5.  ^  Yis  privata  est,  si  quisquam  ante  judldun 
irmaUt  bominibus  quemquam  a  suo  dejecerit  vel 
rxpognaverit. 

6.  Vis  publica  est,  si  qois  civem  ante  populufis 
vel  judicem,  vel  regem  appeliaotem  necaverlt,  aut 
torserit,  sive  Terberaverit,  vel  vinxerit. 

7.  e  Dolos  est  mentis  calllditas,  ab  eo  qood  delo- 
dat;  aliBd  enim  agit,  et  allud  simulat.  Petronius 
aliter  existlmat dicens :  Qmd  esi,  judieee^  doluei  Ni- 
mtnint  ubi  aliquid  faetum  etl  quod  legi  dolet ;  kabetie 
dolum,  accipite  nunc  malum, 

8.  ^Calumnia  est  jurgiuin  alien»  litiSy  a  calvendo^ 
id  esl,  decipiendo  dicta, 

210  9-  Fal&iias,  appeilaU  a  fando  aliud  qutm 
verom  est. 

10.  «  Injuria  est  injustltia;  binc  est  apud  Comlcos 
fii/tin«s  qui  audet  aliquid  contra  ordinem  jurls. 

Cap.  XXVI.  —  ^  Fla^itium.  Non.  :  Ftagiiium  ve-  D  Fest. :  Adulter  et  adultera  dicuntur^  quia  el  ilte  ad 


alii  ad  alios  eunt.  Nam  bi  maxime  lorbatioBe 
remm  et  tumultu  gaudent. 

12.  s  Saerilegiom  proprie  est  sacrarum  renmi  fur- 
tum ;  postea,  el  ^  In  idolorum  cultn  baesit  boc  nomen. 

13.  i  Adulteriom  est  iiloslo  aiieiii  eonjogU,  qood 
quia  alter  alteriu»  torum  commacttlavit,  adulterU  no* 
men  accepit. 

14.  i  Stuprum 

15.  k  Raptus  proprie  est  iliieitiis  coiios,  a  eemtm* 
pendo  dictus,  iinde  Virgilius  :  Rapto  potUur^  Id  ett, 
stupro  fruitor. 

16.  Homteidii  vocabolum  compositum  estex  Aii^ 
mine,  et  ceede ;  qui  enim  casdem  in  bomlnem  fedsst 
compertuserai,  hounddam  veteres  appeHabanU 

B     17.  Parricidil  actio  non  soium  in  eon  dabaturquf 
parentem,  id  est,  qui  patrem,  vel  inatrem  Interearis** 
set,  sed  et  in  eom  qoi  fratrein  ocdderat,  ot  dlctom 
parricidium^  quasi  parentie  ceedee. 

48.  ^  Intemeclvi  judicium  in  eum  dabatur  qui 
falsum  teatamentum  211  fMerat,et  obM  boHnoeai ' 
oeeiderat.  Accosaiorem^jiis  poisessio  bonomm  ao- 
quebatur.  Intemeciei  autem  slgoiflcatio  est»  quari  bo« 
minis  quaedam  enecatio ;  nam  prmposltlonom  inur 
ponebant  anUqui  pro  e.  Nsvios  :  Mare  wvBa4l- 
bere,  Et  Plaotus  :  kntWiluere  mare^  id  est,  ekUter^^ 
et  eluere. 

19.  Furtum  est  rei  aliene  claodeitiBa  eootreeta* 
tlo,  a  furvo.  id  est  futeo  voeatum,  qoia  io  obicaro 
flt.  «  Furtuin  autem  capitale  erimen  apud  m^iofia 

d  fuit  ^  ante  pcenam  quadmplL 

20.  Pervasio  est  rei  alien«  manlfosta  prmsmnpUo. 
Fortum  autem  earum  rerum  fit,  qom  de  leco  'm  k^ 
cum  transferri  possunt,  pervaslo  auten  ot  eanM 
qun  traDsfemntttr,  et  earum  qum  immobiles  ttmkU  . 

21.  Inflciatio  est  negailo  debitm  rei  eum  a  eredi» 
tore  deposeitur.  Idem  et  abiuratiOt  id  est»  rei  eredi» 
tm  abnegatio. 

22.  Ambitus  jodieiom  in  eum  esl»  qiii  larpiioat 
honorem  capit»  et  mnHi,  amisittmi  digidtatem  qoam 
rounere  inv adit* 

25.  Peculaius  judicittm  in  eos  datnr,  qoi  fraodeii 


iere»  vitium  quod  virgini  tnferatur  dici  volutrunt 

^  Vi*  prtvaia...  Vts  p}/ibiica.  Ilx  Paul.,  lib.  v  Sen- 
tent.,  tlt.  26,  ex  qiio  legendum  videbatur  Cbaconi 
aniea  populum,  nunc  judicem,  vel  regem  appellantem, 
qood  nobis  quoque  videtur,  nisi  ante  populum  Go- 
tbicismum  esse  niavis. 

^  Dolu$  e$t  mentie  calliditae.  De  dolo  malo  baec 
Labeo  ei  Aquilius.  Nam  est  etiam  dolus  bonus,  ut 
videator  deesse  vox  matue, 

^  Catumnia  a  calvendo,  id  est,  becipigmdo.  Hinc 
in  XII  tabul. :  Si  catvilur  pedemve  ttruit. 

•  Jniuriaett  injutt.  Verba  Servii,  i£n.  ix,ad  verb. 
Cicfn  Ttcmi  injuria, 

'  Seditio.  t:itanlur  baec  a  Non.,  ex  Cic,  vi  de 
Rep.,  in  Seditio. 

i  Sacrilegium.  Serv.,  i£n.  ix :  Legere,  furarit  uruie 
ei  SACRiLEGi,  ^tti  sacrafurantur. 

^  Jn  idolor.  cuiiu  htesii*  lla  inlerprelantur  qiiidam 
jllud  Pauii  ad  Kom.  ii :  Qui  abominaris  idola^  eacrile' 
fium  fad*, 

<  Adulterimm  eet  Ulusio.  —  AbutiOf  Oveni.  et  Neap. 


alteram  et  hmc  ad  alterum  u  confenau. 

J  Stuprum Lacuna  est  in  inelioribus  libris;  in 

aliis ,  quae  de  Raptu  dicuniur  pro  interpretatioAe 
adhibentnr. 

k  Raptue,  E  Serv.,  ^n.  iv. 

i  Jnternecivi.  Sic  in  aniiquissimis  quliMlsqoe  librii, 
Fest.  :  Jnternecivum  testamentum  propter  quod  domi" 
nus  ejus  necatui  est.  Neque  alioruni  libroruni  scri«* 
piuras,  in  quibus  intemiciei^  intemieH^  iHtemicidHf 
legitur ,  rejicimus.  Jnternicidi  etiam  reeipimos  cum 
Jacob.  Cujac.  Nam  et  Agell.  riiia*ftteiHm  m^rtoii 
dixit. 

»  Furlum  capitale.  Legibus  xii  tab.,  ut  ail  Tboo« 
pbilus,  lib.  IV  inst.,  tit.  xii.  Draconis  vero  bma 
etiaiii  minlme  rei  forem  eapiiis  damnabaat.  Pta* 
tarcb.  et  Ageil. 

"  Anie  pmnam  quadmpli.  At  Cato,  in  prmf.  Ilb.  do 
Re  rust. :  Majores  noslri  sie  habuerunit  etitain  legi» 
bus  nosuemnty  furem  dupli  eoudemnarif  kenerateirem 
quadrupli.  Vid.  Agell.,  lib.  ii,  eap.  IS,  qttl  baiio 
liiein  componit. 


M  S.  ISIMRfc  QtSPAiJMU»  BWSfiOPI  Vifk 

nrarto  ImIpqH  paomiMHpiA.piJbJioain  imeNFertunt;  A     &  Redi«Bft.8iiiitl«qiidi  qoilNis  pete  Uli^MnlPr, 

diote  «  pe^t^ttf  capMwiMfr 
9.  Cateiitt  auteni'  quod  fti^pi6Bd«r  <^«tmlt  mi;%n 

que  «Mligie,  ne  pnogrttdipnttir.  ItaahOftteM»  ip|o4  se 


kft  peeftiMib pecdftMiii ml  dieliM.  MuijHiteiB  m 
{adicftlnr  furlum  publicae  rci»  sleuiraitpiiwii»^  aftiBi 
ille.eie  pidicftiiu**  u^  ftaewlepue,  quift  i^i'  etlr  sftore- 


ii.  Bepe(wMianMft  fteeneftiur^  qiii>  pecuoiae  a  80- 
eiievc«pit4  in  lioe  ftlS  jndieio.  reuft  »  autetmorift* 
lor,  in  l)ona  ejus  judlcium  redditur. 

25.  Incesti  judicium  in  Yirgine&  ■■ewfttea  vel  pro- 
piaqiifte  Sftnguine  cenetituinm  etl;q|iiieBjfli«  lelibue 
iQiaeealun  iaeeeiit  itl  etl^  tnefitft  belieaitiii. 

26«  liajettatis  reatu  tenentor  ii  qui  regiftfli  niejee* 
tftleinr  latenNia,  yf^h  aiolftaerunt,  ▼el  qui  rempuUi- 
eftBii  paoditeoBt,  iwl  eofl»  heetibut  coaiientePQnt. 

27.  HaeBlaHQ  dietBBK  qood<  «lypiarj  poietl;Gom- 
aioi  qa»  eraai  queqoo  erdine   ex- 


CAPIITXX¥li 
He  ptffiit.ift  itgi^  eom^M$. 

^  BBpiMler*fltalnai  appeUfttar  ^bbob»  qBedbeno 
fati^  alfttruBi  quad  patito»  QsV^.  Mi\,  peecatBBi> 
eei^  ^Bft*  patilBa  potBe.  ^  MaiaBi  aBtem.  tBB&ple<- 
BBBi  ealv.eiiiB  ei  pntieeilBBi  eei»  ei  letpeBdet,  ut eili 
el*MoBeiiiaia^ 

fl^taBa  dielft  qaad  pBitiei.^i;etaBiem  tpHlie 
um  Bieeaearionw  et  tiBaadjeoiioBe  nmi.ltabet  ptOi-' 
Duai  eensum,  adjicit  poma  carcem^  peaia 


Ih  SlqpplieiBm  proprie  dioilor^  aoa  qoo^qBil  qoo*^ 
•  P0BilBr«  eed  oamiitft  dafltaaiBr^  oi  bouBi 


aipiendo  fMMiti- pluiMQipnediftft. 

lU.  Manicffi  suni  ▼tiicula  quibut  maaat  eafnmUW^ 
lieatietmaBicaii^^  tonicaettm.flinl^ 

14.  «iNarvBe».... 

12.  «Boift.estioiiqBeft.  deaHMNorum»  qttteii  jtlfum 
in  bove;  ex  genere  viiiculorum  ett. 

I3w  Cftreer  in  quo  eutiodiiuiiiifi  BOti*..  Bt  dieini 

ee9€er^  quod  eo,  homineft  eeerceoftlHr*  includMlir- 

quequftfti  arver.,.a|>afveRde  teiiieefc.  booBm  atilailii 

.    in  quo  tervantur  noxii  carcefem  dicifltue  BBBmao 

tanlum  tingulari;  unde  vero  enMtiuntor  quadrigac 

'^earceres  vocaaipa  '.  Buo^efla  laiilttffi.plurftUL 

H.  Verbera  dicUiv  qBie»cumvaeiiaBiur,  eafem  ver* 
berani,  Hinn  j|f 4  /lofM^  aft  pbiffte^  efc  /lefrtfo»  quia. 
cum  /lala^  eif  tirepittti  in  eeiu>oro  tiHMat.  Meoft  piagm 
qoati  flaga;  sed  piaga  et  /lagra  primae  poeiiiooia 
tUBt;  ^rUa.aalBmper4iminiiti0BeBi.4JPiai 

fS.  t.  Auguilleiee^qua  coeBcenMir  m  MAaiilkpiBk 
ri,  quae  vulgo  icutiea  diciiur. 

l«..ffutlet.  tmii  qttiiioft  w^  makll^  joreaes 
feriuntur,  appellacLqttadpaBfeisitt  fMNftKM^quBOi 
pB(re»ntt«|tieiwmM^ 

ir7.>.  VoeM  diitti^  qwiA  aNNBfrut«  m^mtmi 
otiia  saxaque  velluniur,  ^  eed  bi  ad 


fSi  VlrgtveuB» ., 

ejus  contecreniur,  et  ia.  pBblieo  fediffftatar;  nam  «.^1^1«.,  quod  viMee^  tont,  ve»  qoo<»  «Im  babefto^oi^ 
tappKBie  dleebtBlQ»  eopplieaaMnta.  Et  tBpp/iiaaiit 
dieitBr  doeaiufli  «iioBaiioBe»  deMMlar  aHqBidi  Dao, 

iw  la^i^Ria^ 


4t%0eiei 
Mioe  teiibiii :  Mft-  d 

tem;  bis  naroque  pctnis  yindicfttor  omno* 


idBOBks  VBrbera, 


6.  Vinculft  a  «ifictrnde,  id 


est,  arcfamioidictas  aoi 
vei  tniia  m  ii- 


gpil., 
7.  Ck>mpedetdJMi»  qpia  ^aftaaal  p^. 

Cap«  UVIU--  >"  MMum  auiem.  tnnc  p/emim....  et,  w% 
impendet. — P/an«m...ei  tmp^diilegit  inierpres  Hi^pa- 
iiut,  qui  iia  reddidit :  El,  mal  enioncep  e$  iLano^  q^on- 
do  e$  pmadOf  e  emlwga  oZ  que  sea  doior^  e  miedo. 

^  Eii  oMiem  epittteton  neceseaxium*  Pro  neceu,  no^n 
M£H  ett  in  plerisque  libris^  error  iifttus  ex  scripiurat. 
compeadio  nomei^  quod  eet  iu  libro  Salmant. 

•  Ociio  ^tarra  pamanuii.  Ex  A.i|gusl,.<»  21  de  Civiu^ 
eftp«JlLde.libui4e^rat. :  Vi7ia,Aomiattm,aA7ae  Irau^ 
det,  dammif  vtncu/tt,  ignominiie,  verberibu$,  exsiiiis^ 
mgateimtUumiur.  T^^lioDit.  leoicn  Cqp^  tciam)  noa 
fliawlnii^Ciceio;  mmnioU  Aui^ 

^-  Mtnflai»*^lA*vet.  Cod.  lacuiifi  esi.  Aiiorum  inter" 
preutio  ex  Fesii  epitome  sumpta  videjii  poseit »  sed 
aUqoeatot^m  veriusiFetttts  ipse. 

•  Be^o.  Fest :  Beiti  (irMttt  taa«tt/oram»  lam  lignete^ 


qtmm  fmam  dicwumr., 
.'  timneroi 


^wamo  mnlum  p/ttrait.  At.Vicgil.  aiaguUri  dixit : 
«aale«e  tf#ust  carcere  currue. 


'  qflm  8i<  l  leBift^foerit^  vlrge  ett;-  ei  oerie  no- 
dotft,  vel  actttoftUh,  tcorpio  FeciMnio-nomilw^  ^  qttf» 
arettfttG^  vBiaere-  ia  earpBOlnflgilun 

f9.  Ittus  proprie  ftegellorum  sunt  ab  a^tranrfo 
vocati. 

20.  Ungula  dict»,  quod  effodiant;  bs  et  ^  fidi^ 
cui0^  qfA^t  iis  rei.in  e({uaieo  lorqoentur,  ut^/idet  Iih 
veniatur. 

918  %*  ^  EqauiaBt  ftttlBmkdictttt,  qttod.exteadet. 

22..  TonnaBto  wo»  qaod  lerqiitfHtfO'  nMNicm  in^ 
veniant. 

25.  Ktt  et°  lfti|90iia  supplkii.geou^  (^..  ad  verb/^ 

t  AnguUia.  Plin.,.lil>.  ix  ,  c;)p.  23  :  rentfiMimaaii, 
(murcsni*)  lergus^^  contra  anguiilis  crassius ,  eoque  ver^ 
herari  solitot  iradit  Verrius  prtetextaios ,  et  ob  id  dicli 
his  muitam  non  instilutam. 

^  Vectes..».  ioxaque  veiiuntur.^V eiiuntur  mHlehzt 
A.  August. ,  sed  velli  vebique  saxa  vectibus  passifi^ 
videmiis. 

^  SedM  orf  pc^as  ieg.  n.  p.,  Cgr  igitur  bic  eom- 
memorati?  An^qui^  mtrtyre&.ve$c;tibuscruciatot  lyspe^ 
leglmutt 

J  Si  iems.  AL,  it  iesvis. 

^  Quta  orcgtaio  viiMere.  Verba  sunt  HieroiHropi » 
sive  Teriiiltiani  polius.  Vid.  inf.,  lib.  xu,  cap.  5. 

i  Et  fidieula^.^^.,  ut  fides  invenialur.  Vel  potius  a 
fidium  simililudine. 

»  Equnieus..^  quod  e^tendal,  Ai.,  exiendatur. 

n  £,a/ttmia.  Eu9e.b.«.iAt  Chroo. :  Tur^tntus  superbum 
exeogitavit  vincuiaj  taurei^  fustes^  latumias ,  careeres  « 
cmi^de^  f  C9i$nfis,^  emli&x  meiaHfi,  Nec  tamen  lp^tu«. 


nHwlim  *,  aplM).  iiHMMmii.  a  Taii^iA  Soperiia  «dr  ^  ^  p«|ifailttoi^ 


ili 


m 


pcenam  sceleratorom.  I$i4.mia  prioe  li 

meiu,  (iiftlefli.Mlalbi,  aUKieeuiBAadiiwMit,  et 

ipM  u^m  ei  MgMw  «liiiiu»  aifiMit» 

M-  T4lie  M  aiilMiJAlltf0.viuilMMift,  iil  le(ittr  ^ 
ILMi^tiK  iH  IMl*  Hiw  «liiiLet  oftUiri^  ei  I090  e«t.  mk 
si^iuiWi  m  Mwtem  umUkk  vin4ieier  le^iuMUitv 
ll«4e  ^k  ilM  eit  (§§10 :  9ai(Nm  p*e  eenle,  dbiiN 

/erendam,  sed  etiam  pro  beDefleia^^eiMki  peaitw» 
Est  wuHbieiiweift  MTiMet  iepui»  e^lioaeieeaite. 

%*  ^  lenettWMtfm  dJnteia»  eaipod  deiiaet  hfcjwe 
lieiMM4eli»«SlS.iMHeeii;i»  <|tti.i«eU^eneiiiiedepcei« 
h<»4ilui..  tfetmaiHftwai  ywewaiiMWiii  ipieai  wm  «MMto 
tt#f  «i«u.i  «114106. «N^idieMii,  lieiil.  MNoeiLif  mm. 
nobililaie. 

W*  U^.  m>9m  «if  infmmnh^  fMai.  m«  6eMi 
Awa;  /4lllUlM«.4iQlA^ we  (i«da..id,eil»  /efMind^ 
PfiCv^MlK  m  MdnqMi  fogHJiiiiBi'  ei  aiifiiuii  aef-». 

laruv.  Vewtaifi.WieiMte  ialeiAuM^t^  ^  eiiUM. 

efi.:  44kiatti»  ^we»  WMk  liiiii  eei-; 

VwUm: 

^i  MM  peeoiHQiH^  eae^^eeasiii  ee^iMMM* 
ree 

M»  yTeiliiie  fcMM  qeeai  ee|pra«  MiiMi  Mim^ mmbiP 
difli«%;|ia  MtfM»  MiMNi  eM.  {..s.  lin^ifmHim^  C 

Rtl 
Si 
teiDi 

P«i«eUMi.i 

5t^ammm0kkmm\ik\ 

si.  ^llmMm.m.^mmim,^m»m»  «d< 


917^  ^Setiriigs  a  ienmdo  vocata*  Aptid  ap? 
UfpioieiimMUU.  in*  MykKa  MM^ameliiMMt»  wvi 
▼QcmbeeMew  ia  lia»«M  soift'  HMloMm  omniem-pesire' 
iM,  qtut  llberis  onrai  snpplido  gratior  est«  nain  14(11 
libertas  |)eriil,  UAi  itti  P^iQrun^  «I^^MIWii». 


vel  patinntur.  unde  el  nomine  1 

34.  Patibulum  epipi  ^f(e^  AirM(  4ipilur,  quasi  fe- 
rens  caput^  suspensum  enim  ei  strangutatum  ex  eo 
exanimai ;  sed  patiboH  minor  poeoa  quam  crucis. 
Itafli.  RiMMlunL  appeeaee  jieiiMtMMwiMei»,  erutt  au- 
^0^i«lfiA»S.4iitiaieiai»  UMlii.el  ia  BiMneii"  ^^ 
■Ul^  #  eMBMMniiM».  et  &m\i§m  aeM  SabbiiM»de»* 
piMMir«eMi|B,  .^eia.eeefa^fi<eiuiit«  quie^ligea  SMpinae 
ciju^  mri.«w  iMnsaet 

3$^  iAi^o.J  qnoqoft  geeeie  nieie  diint  «mde^ 
H()«ie^i»iM,ia  eniM  ieifiiMM.l<ir^eieia  eriiingiii » 
^mfm  m^M  iri0»e»  eli  ra0Mieeoaii,.eeiiibus^  ei  IM; 
^^.mmh  NiM  Smkmm  «leiqiiojiiMMeiM^QP^ 
tavit.  Gl9#iAeiHM  lAM^  Ma>eii  eriaiilii  cpMpenr 
%di(^.4M»rl^.vj|PM4»iiii|^  "^ 

i4  Wt.  dimM^,  Mft  ^Him^  Vi»  MiMi  mim  <Ht. 

corio  factus,  !n  qjlMilipl^ritidflbiWM^  ^ilWe«.eit  8^  ^ 
*8^itfg.ipd<liliriJ»WffB>WW<iiW<ti^  911' 

mni$iwrmp  mqi;toW;gftP«^»  geiiM^r^iiOMiMMiK. 

puni^,  et  dLciiJNc  mmimitr^t  i^  eikwvm».  ^^AC 

adverlerf^,  iAtj^4^6  uMa^^  ^  SMtti^RlllMn  xmiV4Mi9* 
judex  est» 

58.  ideo  aot^m  9mmmP^  ^M^i  WMrdiMbswt 
quibusdamdamjaa.iis^qiiia  a^.el  1141(9^  ciU)(;Vi&  ffil^ 
et  omnibus  data  spn>^.  ui  ilii  upn.  £rMmMttf|k  4^^ 
omnibufii  per  iUtU9ri)j[n  Cpi^i^^ssufQvi^. 

OB  TEMP0R1B1I8. 

CAPUT  xxviir. 

De  chromcfB  vocabulo* 
I.  >  Chroiiica  Graece  dicitur,  qoae  («atiue  lemporum 
$er§e$  appellacur ,  qualem  apud  Gnecos  Eus^lus 
Caesariensis  eplscopus  edldlt,  el  Hierooymu^  presby- 
ter  in  Eitlbam  Htoguam  converiit :  ^fjtwoc  enim  6r»- 
ce-,  feachie  l8Mp«i  interpretatur. 

CAPIfr  KI». 
Pe.mmttiiB  4  lum% 
i.  Twtm  eeteiiiMementM,  heii%  dietai;.MMi^ 
silMSr  Minii,  KMfrfa^  atteulls,  «lailbu?  dtVidUnlur. 
MMnentum  est  miuiipttm  ampe,eupwii»WII>W  lAin-» 
puiv  a  moUk  siderum  dictMn« 

3l  Em  ioim  eKtfemlles  honeHi  breTilMii  imer^ 
lis,  eum-atiqurd  sfbi  cedit  atque  succedlt.  Rora  Grae- 


diiMrsiieasee ,  ei  qeUMi^cnit ,  D  cum  est  4omen,.  el  i^iQin  LiliMMi  aeee^t^iieri^eww. 


miae  dicend»  (ui  quidam  arbilriiMiM),  quie  Seeeoi'» 
Vth.  ▼Qontroier9>  4lca(l :  Jl^€  ^etn^VMM  uMlna^d^- 
cipiM  9mm  ifk^^^ttmmkB^mnkua^miULrM  eeLMd. 

-  A^nmbmmi4m9<9pttm.  AAieea  IweeeeoiMUfl. 
^  Ignmmmm   SteMlliereslibntet' eMHffliN^-. 
iiin(MB«qeM.?«j|:Mepe.leeeMeiltii.TolettOb  lentur. 
'   fft  Ulpd  Mf  i  IMue$,  feett.  fyt  QriL  eee  MMteh 
^  Qifi^fM(N4Mi4.Sici»eaviita«.GiiUuweea.^ 

IC,  MMO^iMliiiflU.4lMiriLllMlOw 

•  4^4mi?MilMiJMMabi;oipi.lQOM(exAfelef.Ter» 
uiil.9  cap.  8. 

'  094e  nmUmmmtu.^  pmriee.  CM>ele>iNienoitf- 
TinMMi  4e^^  AwgL'^>ei€iiaeQiiia  aonient. 

i   Metattum.,..  deputanlwr*  Nea|».  deporUimur. 

^  S^mUmKfixAvs»  xttde  Givit.,  eap»  15. 


>  Basc  e$t  tola  mahrum.  C*ic.,.Pbilin0f  if*-  SenfiiUi, 
mahrum  onuiium  poilmm$t/tfiU  ieo4a.Mfo,ill4  Mpa^  a 
etil^m  repellendum. 

i  In  ipio  quaque  genefonefiit.  El.,A|||iqgei*  T^WViil' 

k  Et  $erpente.  JTuvcnal.,  saiir.  9 :    . 
Cujus  supplieio  no»  debvl^  uii  RiWi 
Siroia,  nec  serpens  udus,  nec  cnUeuiuni^ 
Qose  de  serpente,  galln  ei  simii  14  quibuadaM  IMa 
leguntur,  in  melioribus  luiJto.  8im>|«  nnetewiW  M 
unp  Salman.  sauc  oerveiusiot  sedibiqupqueeAAaeill 
totiiis  capitis  rej^ectay^  ot  JiqMdo  app»reat  oiie  alieui,. 
Hujusmodl  «ccessionibus  {lessiaie  miiltaii  suuUii  \it^h 

Cap.  XXVIIl.  —  1  Quai  hls  xii  capitibiis  de  lempo- 
ribes  coniinentur,  adducta  b«c  sunl  e  llbro  l^idori 
de  Astrls  ad  SisebuiHum  regem,  ei  oiusdem  Ciiro- 
uic. 


S!5 

flois  ett  temporiSy  siait  et|hone  Mni  fioes  maris,  flu* 

viorum  et  ▼eslimentomm. 

219  CAPOT  IXX. 

I .  Dies  est  prssentia  solis,  sive  sol  supra  tems,  sloit 
noi  sol  sub  terris :  ut  enim  dies  aut  nox  sit  causa  est, 
aui  supra  lerram  sol,  aut  sub  terris.  Dies  legitimus  tI- 
giniiqoatuor  horarum  esiyusquedum  dies,etnox  spa- 
tia  sui  cursus  ab  Oriente  osque  ad  alium  Orieiitem  so- 
lem  cmli  volubiliute  coiieludat.  Abosive  autem  dies 
uousest  spalium  abOriente  sole  usque  ad  Occidentem. 

3.  Sunt  autem  dlel  spaiia  duo  :  •  Inierdianom  at- 
qne  noetnrnum,  et  esi  dies  quidem  borarum  viginti 


S.  ISIDORf  HISPALENSIS  EPISGOPI 


m 

A  stella  Satuml,  qm  sepilmo  emlo  loeau  xix  amils 
fertur  explere  cursum  suom. 

8.  Proinde  auieui  ex  his  sepiem  sieAlis  nomina  ilio 
bus  geniiles  dederuut,  eo  quod  per  easdem  aliqiiid 
sibi  efllcl  exisiimarentf  t  dieenles  babere  a  Sole  spl- 
rilnm,  a  Luna  corpus,  a  Mereurlo  ingenlum  et  lia- 
guam»  a  Venere  volupuiem*  a  Marte  •anguinem,  a 
Jove  temperaniiam,  221  *  Saturno  hmnorem  :  lalit 
quippe  exsUilt  genillium  siullilia,  qni  sibi  flnxerunl 
Um  ridiculosa  fignieuU. 

0.  Apud  Hebnsos  auiem  dies  prima  tme  Sabbaii6it\» 
tur,  quae  apud  nos  ^tcs  Doniinieu$  est,  quem  geniiies  SoU 
dicaverunt;  tecunda  54i*6alt,  secunda  feriay  quem  am- 
culares  diem  Luna  vocant;  fsriia  SabbaH^  lertia  feria» 
quem  illi  diem  Mariis  voeani ;  quarta  Sakbaii,  quann 


quatuor»  apaiiqm  aulem  horaruro  duodecim.  -- — - - »  t 

3.  ^  Vocatus  auiem  die$  a  parte  meliore ;  unde  et  B  ^®''*^'  <»"^  Mercurii  die$  diciiur  a  paganis. 

10.  Quinta  Sabbati^  qulnU  feria  eai»  id  est,  quinlus 
a  die  Dominico,  qui  apud  genliles  Jwit  vocatur;  eextm 
Sabbaii,  sexu  feria  esi,qu«  apod  eosdem  paganos  Fe- 
nerie  nuncupatur;  Sabbaium  Siuiam  septirous  a  Domi- 
nleo  die  esi,  queiii  genliles  Saiurno  dicaverunt,  f  el 
Satumi  nomlnaverunu  Sabbaium  aoiem  ex  Hebraso 
in  Lalinum  re^uiei  interpreutur,  eo  quod  Deus  iii 
eo  requievisset  ab  oniBibus  operibus  «uis. 

iU^  Melius  aulem  in  vocabolis  dierum  de  ore  Gbri* 
stiano  ritus  loquendi  ecclesiaslicus  procedil :  uaseo  ai 
quem  forie  consoeiudo  Iraxerit»  utillttd  exeat  ex  ore. 
quod  improbat  eorde»  inlelligat  iUos  ooyies»  de  quo* 
ruro  nominibus  appellati  snnt  bi  dies,  boaiaes  foisoe^ 
propier  beaefleia  ijusdam  mortaiia,  qoia  pluri- 


in  ttsu  est  ui  sine  commemoratione  noctis  numerum 
dicamns  dierum,  sicui  ei  In  lege  divina  acriptum  est : 
Facium  eu  veipere  el  mane  dies  uaui. 

4.  Diessecundum  Egypiios  inchoat  ab  occasu  solis; 
aecunduro  Persas,  290  «b  orlu  solis ;  c  secundum 
Atbenienses,  a  sexia  bora  diei ;  secunduro  Roma- 
nos  a  media  nocte.  Unde  et  tunc  gatUcinium  esi,  ^  id 
est  gaitmmm  eantue,  •  quoruro  vox  diei  oscendil  prae- 
conlum,  '  quando  et  mesonyctius  afllatus  fit. 

5.  Dles  dicti  a  dtis,  quorum  nomina  Horoani  qoi- 
fousdam  sideribus  sacraveruut.  Primum  enlro  diem  a 
Sole  appellaverunt,  qui  princeps  est  oinniuro  side- 
rum,  sicui  et  idem  dies  capui  est  cunciorum  dierum. 


n   o j  r  ^  ifiupivr  tioHcuuiii  iiuKuua  iHuruiHi,  qa»  Muri- 

Ltrl^rAT'  ?"*       ''  •^^^l^"''  ''  "••  C  «""^  Po*««'««^  «'  «»»»»erunl  in  boc  s«cuto,  delati 
ntudine  proxiroa  est,  et  ex  eo  mutuat  luroen.  T«r.  ^  .„„,eisabamatoribossuisdivioibono«»eiiniiebu.. 


gnitudine  proxiroa  esi,  et  ex  eo  mutuat  lumen.  Ter- 
lium  a  siella  s  Martis,  quae  Pyrois  vocatnr.Quariuro  a 
Blella  Mercurii,  ^  quem  quidam  Siilbonu  dicunt* 
7.  Quinium  a  stella  Jovls,  quam  Pbaetonlero  aiunt ; 
sextum  a  Yeneris  siella,  quanu  Luciferura  asserunt, 
quae  inier  omnia  sidera  plus  lucis  habet;  sepiiroum  a 

Cap.  XXX.  —  •  Interdianum.  Slc  libri  omnes. 
1»  Vocatus  autem  dieiapart.  mel.  E  Serv.,  Mn  v 
ad  vers.  Torquet  medio$  nox  humida  curg  *    * 

•  Secundum  Aihemene.  a  eexia  hora  diei.  Ex  eod. 
Servii  loco,  qui  Agellium  ciui,  Agellius  vero,  lib.  III 
cap.  2,  ex  Varrone  diem  apud  Alhenienses  ab  oc- 
casu  solis  dicitincipere.  Quod  afflrmai  etiam  Macrob 
lib.  I,  ei  Censorin.,  cap.  19.  Ergo,  vel  Servium,  vel 
Agellium  emendari  oportet.  Isidorum  seculus  est  Be- 
da,  cap.  2  de  Ualionc  Temporum.  Quid  si  e  $upra  per 
eotnpendium  scripu  $exta  leciores  fecerunl,  cum  «. 
premam  Isidorus  iiilellexisset,  vel  potius  pro  suprema      . 
lea^a  hora  legeruni?  Maro  alio  pacto  quomodo  Wnc  n  f?T  ^^^r^^^l" "^'  ' 
bonesie  habeamus  nescio.  ^  busdam  libris  abesse. 
^ld  e$t,  gaiior.  cantu$.  Hae  voces  addilae  ex  C. 

-Neap.  ul  quod  sequiiur.  Quor.  vox,  elc,  procederei. 

•  Quor.  vox  dm  esl  p.  Arobros. :  Hoc  excitatus  Lm- 
cifer  $olutt  polum  caitgine. 

f  Quando,  et  mesonyct.  af/tat.  El  quia  noclis  roe- 
lior^parsacu  solque  ad  nos  jam  flecliiur,  afflari 
radns  ejos  orbls  hic  dicilur.  Af/lari  aulem  magorum 
esi  verbum,  qui,  advenunie  sole,  simulacra  noctur- 
na  aufngere  credebant.  Uride  Philostrat.,  lib.  in  de 
Vit.  Apullonii  negai  Achillis  slmulacrum  gallicinium 
exspecusse.  Quo  peninei  illud  quoque  Ancijisae  ; 


et  in  sideribus,  sed  prius  a  nomlnibos  iiomlnum  ai- 
dera  nuncupau,  et  a  sideribus  dies  aunl  appelUilL 

12.  A  fando  autem  ferim  nuneopalm  sunt,  quod  lo 
eisnobis  sit  tempus  dictlonia,  id  osi,lndlviae,  vol 
humano  of Acio  fari ;  sed  ex  lis  fsali  dies  hoolnmQ 

£cce  autem  primi  sob  loinina  solis,  et  orlas, 
ul  lumina  priml  solis  roedium  noetis  Intelligat. 

•  Stelta  Martie ,  gu4B  Pyrois.  Chacooi  asseasi  su« 
mus  hic,  ut  eiiam  supra,  lib.  iii,  can.  70,  cum  in  li- 
bris  omnibus  uirobique  vesper  pro  Fyrois  legatur. 

^  Quem  quidam  StUbonta.  Opiime  quoque  conjecil 
idem  Cbacon,  cum  bic  legalur :  -Quem  quidam  eandi^ 
dum  circuium  dicunt,  candidum  glossam  fuisse  rou 
^iX^ovra,  unde  ab  imperilo  leciore  sublatum  Stil^ 
bonia  additum  drctc/tcm,  cum  candidus  circulus  via 
lactea  Jsidoro  sit,  lib.  iii,  cap.  45 ;  bujus  rei  ma- 
gnuro  argiimeniuro,  vocero  drcuium  eilaroiiuro  aqui- 


Jamque  vale,  torquet  medios  nox  bamida  corsas 
£t  me  ssvus  equis  Oriens  afBavit  auheiis.  ' 

Eoderoque  roodo  inlerpreUlur  Servius  illud  i£n.  vi : 


^  Dieentee  habere  a  $oie  epirit.  Serv.,  ifin.  xi,  nd 
vcrs.  m  jam  ccBieeUb.  uiiU  debentem :  Superie  debe^ 
mu$  omnia  donec  vivmus,  ideo,  quia^  ut  dicuntphysiei^ 
cum  nasci  coBperimue,  sortimur  a  soie  epfritum,  a  luna 
corput.a  Marie  $anguinem,  aMercurio  ingeuium,  e  Jo- 
ve  deeiderium,  a  V enere  cupiditatee^  a  Saiurnohumo* 
rem.  Ubi  quod  ad  Jovero  altinet,  Senriiis  ex  hidoro 
videiur  corrigendus.  Cic,  ii  de  Nat.  deor. :  Bi$  i«- 
terjecta  Jovi$  steiia  iliusirat^  ei  temperat.  Quem  prop« 
terea  in  Somn.  Sc|p.  fulgorem  saktfirem  appellai. 
Bed.,  cap.  4,  a  Saturno  Urditateni. 

i  El  Saturni  nomnaver.  Aog.,  xvin  cont.  Faust.» 
eap.  5  :  Salurnum  importare  coitamtm,  quia  eum  diem 
Saturni  genies  appeliaveruni. 

^  Melius  auiem  in  vocab.  £x  Aug.  in  ps.  xdu. 


2^7  fiTYIiOLOGURUtf  UB.  V.  M 

raiisa  iftsliuiti  suoC ,  feriati  ctusa  diTinoram  sacro-  xiw  sol,  ei  cum  ad  ulUmuih  eoeli  spalium  penrenit  elan- 
ruro. 


13.  •  Partes  diei  tres  sunC:  mane,  meridies  et  su- 
prcma. 

H.  Mane,  Iqx  roatura  et  plena;  nec  jam  crepuscu- 
lum.  ^  Et  dictum  mane  a  mano  :  manwn  enim  anli- 
qni  bonum  dicebant.  Quid  enim  meiius  luce?  Aiii 
mane  existimant  vocari  a  «  manibtu^ ,  quorom  con- 
versatio  a  luiia  ad  terram  est.  Alii  puiant  ab  aere, 
quia  maittts,  id  esl,  rarui  est ,  atque  perspicuus. 

2891  ^^'  Meridies  dictus  quasi  medidies^  hoc  est, 
medius  die$,  ye\  quia  tunc  purior  dies  est.  Merum 
enim  purum  dicitur.  In  toto  enim  die  nihil  clarius 
meridie,  quando  90!  e  medio  coelo  rulilat,  et  omnem 
orbem  pari  clariute  illustrat. 

46.  <  Suprema  est  pestrema  pars  diei,  quando  sol  B 
corsum  suum  In  Occasum  Teriit,  dicta  qood  superest 
ad  partem  ultimam  diei. 

47.  •  Serum  vocatum  a  clausis  Mrii ,  quando  jam 
Box  ▼enit»  ut  unusquisque  somno  lutior  sit. 

48.  ilodie,  <tuasi  Aec  dta,  et  s  ^tdte,  non  eoHdie, 
ut  sit  quot  diebue. 

49.  '  Gras,  quodest  postea. 
30.  Hesteruum  est  pridie,  et  dictnm  hea^rnwn  ab 

eo  qnod  jam  dies  ipse  sii  a  nobis  exiraneue^  et  pr»** 
tereundo  alienus. 
24.  Pridie  autem,  quasi  prkfi  die^ 
2i.  Pereodie,  id  est ,  per  anu  diem^  ie\  in  ^  ante- 
cessom,  id  est,  prius. 

.  CAPUT  XXXI. 

De  nocte.  C 

1.  Nox  ^  a  9iacendo  dicta ,  eo  quod  oeulis-noceat. 
QuaB  iddreo  lunae  ac  siderum  locem  bahet,  ne  inde- 
eora  esaet,  et  i  ut  cqnsolaretur  923  omnes  nocie  ope* 
rantes,  et  ut  quibusdam  animantibus  quse  luoem  so* 
lis  ferre  non  possunt  adsufOcientiam  temperaretur. 

2.  Nociis  autem  et  diei  alteroaiio  propier  vieissito- 
dinem  dormiendi  et  vigilandi  effecta  est,  et  ut  ope- 
ris  diurni  laborein  noctls  requies  temperaret.   ^ 

5.  ^  Moctem  autem  Geri,  aut  quia  longo  itinere  lassa- 

«  Par(«i  diei.  E  Serv.,  ^n.  11. 

">   Et  dictum  mane  a   mano.    E  Serv.,  iEn.  1. 
ad  vers.   Tenet  iUe  immania  taxa,  Varro,  lib.  v  : 
Mahs,  quod  iunc  hanat  dies  ab  Oriente,  mei  poliue, 
quod  BONUH  aniiqui  dicehani   mamijm.  Yidcnd.  itero  -r 
Serv.y  iEn.  iii,  ad  vers.  Stant   manibu$  arce. 

«  A  MAMBus.  Macrob.,  lib.  i  Saluru.,  cap.  iii : 
Makb  autem  dictum^  quod  a  iocis  inferioribflu ,  id 
est^  a  HANiBus,  lueie  exordium  emergat.  £t  in  fio. 
iih.  viii,  infr. 

^  Suprema  ett  post.  Yarro.  Soprema,  nimmNm 
didf  id  a  superaiha.  Boe  temput  zii  tabulm  di' 
cunt  occasum  e$se  soiis. 

•  Serum,  Al.,  Sero, 

'  Et  ouoTiDiE  nofi  coTiDiE.  Yld.  sup.,  lib.  1, 
cap.  26. 

s  Croi,  quod  est  postea.  Deesse  videtur  aliquid» 
et  postera  fortasso  legendum. 

^  la  antecessum,  id  est ,  priue.  Gloss.  in  ante- 
eesewn^  irpox/Btia;  et  apud  Senec,  m  anlecessum 
ftolvere,  hoc  est,   antequam  dies  debiu  cCiiat. 

•Cap.  XXXI.  — '  Nox  dicta,  E  Serv.,  ifin.  1,  ad 
Tcrs.  Ponto  nox  incubal  aira,  Raba,  lib.  x,  cap.  6 : 
A'ax  dicia^  quod  nogbat  aspectitus  ,    vel   negeliis 


gue8cl(,aclabefactos  elilatsuos  ignes;  autquiaeadem 

vi  Bub  lerras  cogitur,qua  super  terras  pertulit  lumen, 

et  sic  umbra  terrae  nociem  facit.  Unde  et  Yirgilius : 

Roit  Oceano  nox, 
Involveos  umbra  magoa  lerraiuque  polumque. 

4.  ^  Noctis  partes  septem  sunt :  vesper,  crepus- 
culum,  conticinium,  intempeslum,  galliciuium  ,  roa- 
tuUnum,  diluculum. 

5.  Yesper  a  siella  occidentali  vocatur,  quae  solem 
occidttuin  sequitur»  et  tenebras  sequentes  praecedlL 
Be  qua  Yirgilius : 

Anle  diem  clauso  componet  Yesper  Olympo. 

6.  Tenebr»  aotem  dictae,  quod  teneant  umbras, 

7.  Crepusculum  est  dubia  lux.  Nam  "^  crepenm 
dubium  dicirous,  boc  est  inier  lucem  et  tenebras. 

8.  Conticinium  est,  quando  oronia  sileni.  ConHcee^ 
cere  enim  siiere  est. 

9.  ^  Intempestum  est  medium  et  inactuosuin  noc* 
tis  tempus,  quando  agi  iiihii  potest,  et  omnia  sopore 
quieta  suot.  Nam  terapus  perse  non  intolllgitttr,  nist 
per  actus  humauos;  raedium  autem  noctis  actu  earet 

2S4  ^^'  ^rgo  intempesta^  inaetuosa,  quasl  skie 
tempore,  hoc  est  sine  aciu^  per  quem  dignoscitur  tem- 
pus;  uode  est,  tnrempesitse  vmifii.  Ergo  iiKsmpesM 
dicitur,  quia  caret  tempore,  id  est,  actu. 

11.  Gallicinium  propter  galles  iucis  prosnuntios 
dictum. 

12.  Matutinum  estiuter  abscessum  tenebramm  el 
aurorae  adventum ;  et  dicturo  nMiitiiKiim ,  quod  ho# 
tempore  inchoanle  mane  sit. 

15.  Dilttculum  quasi  jam  incipieiis  parva  diei  lug. 
Haec  et  aurora,  qu»  solem  prscedit. 

U.  ^  Est  auiem  aurora  diei  clare«eentis  exor- 
dium>  et  primus  splendor  aeris,  qui  Grace  4»c  did- 
tur,  quam  nos  per  derivationem  auroram  vocamtttt 
quasi  eororam.  Unde  est  illud  :  Leetus  Etns  Eums 
equis^  et :  Eoasque  acies, 

CAPUT  XXXU. 
De  hebdomada* 

1.  Hebdomada  dicu  a  numero  septem  dieram 

humims  ,  «ioe,  quod  in  ea  fures  iatrenesque  nogendi 
a/fi«  occasionem  nanciscantur,  Nisi  potius  a  CiraBei 
vuS,  ul  ait  Yarro. 

i   Consolaretur  homines.   Al.,  omnes, 
I     ^  Nocum  ttuiem  fieri,.,  iumen.  Lucret.,  lib.  v: 


At  nox  obruil  iDgenti  caiigine  terras . 
Aul  obi  de  longo  cursu  soi  extimatcieli, 
loipuUl,  atque  suog  efflavit  languidusiffoes, 
Concussos  ilere,  cl  labefaclos  aere  mulio  ; 
Aui  quia  sub  lerras  cursum  convertere  coglt 
Yis  eadem  supera,  quae  terras  pertulii  orbem. 

I   Pioctis   partes.  Serr.  ,  JEn,  11  :  Sunt  auiem 
solidce  noctis  partes  secundum  Varronem  hae :  ves 
pera,  coaticinium,   intempestum,  gcdiicinium ,  iueifer. 

m  Creperum  dubium.  Eleganter  Ambros.  :  Ltelus 
dies  hic  transeat ;  pudor  sit  ut  dilucuium ,  fides 
veiut  meridies ;  crepuscuium  meru  neuiat,  Est  au» 
tem   creperum  Sabinum   verbuni,  ut  ait    Varro. 

B  Intempestum,,.  id  est  ^  aclu.  Omnia  sunt  Ser- 
vii,  /fciii.   ii(,  ad   vcrs.  Nox  intempesta  lenebat, 

^  Esi  autem  aurora.  £x  eodem,  i£n.  xi.  Varro 
tiuneii,  lib.  vi  *  Anrora  dicitur  ante  sotis  ortum^ 
ab  eo  quod  igne  soiis  tum  AOftEO  aer  ▲csbscit. 


U9 


s.  isipow.  HKi^HiStigl^  m^ovi 


^ 


q.Mpn.iM  VSffff^ni^^.  ««Mts,  6|  ti^,  et  •iCculaj^Niy|qk|)rii|!i'auiM^|<?^^^^»M»l)Mi^^^ 


pera^unlur ;  ^irtiji  eoin»  Qneci  <«M4ei  #ei>ni-  Ha»«. 

/«x  est.,  Qi9taYU«i  aiftem  di(^,  ideai  |>rimH8.<si,  ai, 
qnem  redilur,  e^  •  fjNtf^wrMi*,  hebdomadis  series  or- 
ditur. 

GANIT  IXXItt. 
Jl#  wiflwifftm 
i.  Mensis  nomen  esc  Grscum  d».  liiM  bmmm. 
(r^^WBst  4hm  mm  (isim  Qnefi^  MrmoM  iMatar, 
mite^i  %|>irtBifcp»oarMeBaet  aagrtogiiiinK  M»ex 
soli8  circttlo,  sed  ex  lunae  cttrsu  enuiBeMAilnr,  qoi  eti 
de  nova^^novMi. 
%.  JSgyylit.  Miei»  pHfni  prepier  hNi»  velocioreni 
ei  M  erro»  co«^«iaitioRis  e)«w  veiociute 


quia  ^uliKus  erat  a  Martio,  qoero  priiicipem  aiini  te^- 

41.  Scptember  noroen  habel  a  ^  nuroero.,  et  iqibre» 
qui^  i.e^iinm  ^\  a.  M.g.^liq^  %i  imkre^  Ijaft^i^  Siq  et 
Ociober,  No.vemb^r  at(^qq  Pqcen|j)ef;  qj^  nqiyero  ei^ 
iniijrvbus  accepjerunt  voca(>)iifi^ :  q^eqi.  i^uq^qrui^  df^-  J 
c.qrreiiieQ)t  pecerol^  fiiiii,  p^^  qup4^<]^f)gW^  K|tt- 
iq^tts  pra&cede^^te^  q^um^of^  cUft^V.)^. 

li.  Kaleudas  autj^ .  No^if^e^l^  1(^14  BroQiyv.  (ies|9». 
d^^  Hoipaai  if^iMier^t,  ^«IVCOMf^  <rfl|eiqj^^|ilM|n- 
tjjium...In  y^  entlw  4ieiji»^  «cftBFCWfihaM»  i|k  vl^jJbos» 

aiiinant.  Apq<i  vele^.^^  eniJH.  ^iu.Q>,my^AH"%VW- 

cipia  colebaniur,  sicut  e^  jy^v^  li^t^rj^i^.  Vtqii  MW 

accidarelv  ex  Mlit^cMu  diem  mMais^  aiNiiTeneriiiiiy  ]|  |l^iqqe  Ifaliqji^ruq^  ^b  e((ciK^  <il>Ms^  9UMM.ii  f*^5)A  i^ 

4i^s  a^d  veieres  epulsiJiq;^  ^ie^Me. 

14.  Non»  a  nundinii  vocata^.^  qqj^|jyiM  q|^  imiJl^ 
l^icae  cq^veiHiQnei^  siy^  m.ei;qifi;^^ 

Ai  MA|liiiifr<l^iMiMioelii4 

1.  Solstitium  dicium,  quasi  $olU  ttath,  qaod  tanc, 
iole  stante,  2S7  <:rescent  dies,  tcI  noetes. 

Jli|viBMli«m  eppeHatum,  quod  lunc  dfes  et  nox 
henyriiin  ^  apatio  »qitaK  conaifettint. 

2.  i  Duo  autem  snnt  solstiiia  :  unum  aestivum 
octtTO  Kaiendamm  Inlierum,  de  quo  tempore  re- 
meere  sol  ad  inferiores  fncipii  circulos,  aliud  hiema« 
ie,  octavo  Kai.  Januar.,  quq  tempore  sol  alliores  ln.< 
cipit  circulos  petere.  ^nde  et  liiemalis  solstilii  dies 
minimas,  sicut  aBStivi'  maximus  invenitur* 

3w  iMOk  d«o  Mpt-  sqeiiieeife  :  «num  vemale,  ei 

aiied  MtqMele,  pfam  6imI  hnfupUic  WMffk  9«ftl 

eeicfle  hme  ttqeiiioeiiR  die-  eeieve  Kaieed*  Aprih  et 

oeieMiKeleed.  Qetabi,  quie  amNieeNm  hid^M  per- 

dieideheUiis  boeest,  m  setftum  et  In  hie- 

el  ^  i»  d«o>  hemiaphttrhi. 

CAPUr  XXXT; 

De  temporibui  anni. 

1.  Tempora  anni  quatuor  sunt :  ver,  aesias,  aitfttm- 
nus  et  hiems;  dicta  sunt  auiem  iempora  ^  a  cpeBnifH 
nio/iis  lemperamento,, quoA  iAWcem  se  hnmore,  eiceifi 
tM»  Q^lere  et  frigore  temperem.  •  Hkc  et  cemeeldi 
dleiHiittr)  quia  non  8tan(,^  sed  currunt. 

e  Jttif es  vero  ee*  Augu$t.  Aog. ,  n  d^  Doct,  Cbr.  / 

^  A  numem  et  hnbre.  A  nomero  tantum  Varro,^ 
Augnstinus  et  Servius,  a  quo  baec  procuidubio  sum- 
peii  IsidDrasi  Sed  haee  omnia  addltameniis  plene. 
Q«amvl9  8c4o  Gaseiodorum  ex  imbribus  quoque  nota- 
tionem  conrecisse. 

Cap.  XXX I Y.  —  ^  Spofto  (r^a/rcORi(>ftt;t{.  Ba  i|0«> 
ftlri  omnee  €od.  Ct>niiim(*  Romani. 

j  Dttoattfemsttni.  E  Serv.,  Georg^.  i»  ad  vers*.  Ifyi" 
mMm  9olstiHa,  At  honi  Latinitatis  auctores  aeslivum 
solum  soistilium  agnoscunt,  aherum  n.on  solsiiiiuni^ 
sed^rttmom  nominent. 

k  Bikt  duo  hemiBphieria.  Sic  omnes  Hhri.  /H  dua$ 
ivmipioLC  volebai  A.  Aug. 

Gap.  XXXV. — ^  A  communionit  temperam.A  conh 
fHuni  temp»  Cod.  Rom. 

™  IkBc  et  cumcuin,  l^Serv.  Mn.  viii. 


i  faellitte>  petere*  com 
prehendi. 

1L  *  jMMiitta  meoeie  e  Mmo  mom,  eui  fort  a 
ettilfiihM  eensecMltte  ,  vel  qaia  lleieii  el  janna 
aia  awik.ihide>  es  bifroM  idem  JeiHis  phigilur  «C 
ieleeitM  eimi'  el  exiiM  demeBOiMiarb 

4.  Vebr«aMMa««eopei«r  a  Febrm^^  Id  eat,  italene 
ottl  M  meoM  |Mieiea>ai«r.  Nam  lairaarhim  dH»  s«- 
pefie,  Kehrei^m  diie  MMihM  RomMi  consecrave^ 
runt.  Ergo  >>.VehrtteBue»a  Fvkrw^  id  est,  a  Pleiene^ 
eee  ^fe^f  id.Mi,  agi^udiee,  nomhiahM% 

5.  Martius  appellatur  propier  Martem^  Roman»  gen- 
^  aneieeMii,  vel  qmKkM  lempere  evneta  anrmeniia 
^.flMMm  90B«i««|  ei  adeoBittmhendi  voluptalem. 

6.  « Idem  appeiiatur  et  iNeiii^no»of«m,  qaia  aimf  Q 
imllttM  Dieeeii  Ml  Mariiue.  Idem  <>  et-  fiotmm  ver,  ab 
indiciis,  seiiicet,  gennlBUffl,  qula  in  eo,  virhiantitme 
fr«eiibueM«ie»  Mnsaeiorum  prohaiur  oecasus. 

1.  •  i(prilie  pMi  Venere  dleitar,  quasi  Aphrodh. 
eDiMAi*ffo^cve  yefftti  dfcitor,  ^vel  qttie  hoc 
aie  eperiHnl«r*in  flbrem,  quasf  aperilh. 

8.  Mains  dictus  a  Jf ata,  matre  Mercurif,  vela  ma- 
joribus  nalo,  qui  enm^  principes  reipubiicae.  Nam 
hunc  mensem  majorilm»,  seqnentero  vero  minoribM 
HMBem  eeneeerav^TOnt» 

(^  U«de  el  hMien  dieHut .  Aete  Mim  popohie  in* 
emM«ela»se«ieram  e^  jnniorum  dlYfsus  erat. 

226  ^^- '  ^mUu^i  v^o,  ejL  4ugiist|i&  dq  i^Aooriiius 
bqmipqm  |qlU  qt  ANgtteti  CamaruMmNionpeii  sunt. 

Gap.  XXXm. — «/anuarhii...  vei  quia  Umei  et^ 
janua:  Hieroftym.,  E^ech.  xxviii :  Januariu$  dici- 
lur^  eo  quod   aj^ud  Romanos  anni.  sii  wwk.  Sed 
limes  non  limm  la  o^oifeu^.  libris  legi  miitum. 

b  F^kimarii».  a  FBBRue.  -^  A  dm  feknmto  Varro ;  a 
Februo  deo  lustrationum  Macrobius ;  a  fe^nio,  fapc 
eei,  purgamento,  Gensorinus.  Servium,  i  Gcorg^,  ei. 
Attgust.,  xviircqqtraFaust.,  cap.  5,  seculus  est  Is^ 
lierus. 

«  Uent^appeit  mensii  novor,  Fn  ^cris  libris. 

^  Idem  novum  ver  ab  indiciis.  Serv.,  GQorg«  i,.  ed' 
verb.  Vere  novo.  Af.,  ab  initiis. 

•  Apriiis...  q.  Apbrodis.  Macrob.,  iib.  i,  cauk..  12  : 
5w«n</ttmmeRiem  nomt»artt  Aprilem ,  ^uaii  A  pbrilemn 
a  spuHA,  ^ttom  6fa;ci  iK>can(  &fpw^  unde  Venus  qredi' 
mr  orai. 

'  Vel  q.  h.  m.  omnia  aperiuntur  in  fiorem*  Qqod 
Varronf  pteeuit. 


m 


ETTMOLOGIARUM  LIB.  V. 


m 


2.  •  Coitstat  aatem  ^st  factuin  iDundum  ex  qua-  A  ccclzv  dlebus  ad  eadem  loca  siderum  redit.  Annu$ 

^  '  '  avtem  dfctua,  gtiia  menribm  in  ge  recurrentrbos* 
▼olviiur.  Unde  et  aHnulia,  quasi-omiiutf,  id  est,  ci^- 
culns,  qtiod  in  se  redeat.  ¥trgiflu8  : 

Atqae  in  se  soa  per  vesltgia  vdhrfhir  annos. 
9i  9lo  enlm  ei  afrad^  i6«y pttos  indieaNHir  ant»  1»- 
teniae  iiiieraa^  piclo  dracone  eaodiHn  sua»  mof^ 
deute  f  quia  in  se  recurrit.  Alli  annum  dlean^,  dbt^ 
Tov  avaviovffOae,  M  eaL»  cb  Um0tiMiimef  renovatur 
enim  semper. 

3..  Tria  sunt  autem  genera  annorum.  Aut  enim 
lui^arU  annus  est  trigini^  dierum,  auf  soUiilialis^ 
qui  XII  continet  roensqs;  aut  magnu$^  omnibus  pla- 
netis  in  eumdem  locum  recurrenlibus ,  qui  fli  post 
annos  soistitiales  piucimos. 
B     4.  ^  i£ra  singulorum  annqriiqi  con^iluta  est  a 


uiaie  cursu  solis  tempora  iti  ternos  menses  fnisse 
riivisa.  Quorum  temporam  talem  veteres  faciunt 
discretionem,  nt  prlmo  mense  ver  noviim  dicatur, 
secundo  adultum^  tertio  praeep$, 

3.  Stc  ot  «stas  in.si]i8  iribus  mensibiM  wm,  adulta 
ct  prmcep$;  sic  etaoiumnHSnot;tts,a(/ickiif  et  prmeepe; 
item  hiems  nova,  SS8  ^duUa  ei  prescept^  si^e  exire- 
roa.  IJnde  est  iliud  :  Extrema  $ub  eatum  hiemvs.  Ve» 
luiem  dictum,  quod*  tiret.  TVine  eoim  poat^  hiemem- 
vestitur  teliasherbl$,et  iti  florem^cnncta  rumpnntar. 

4.  ^  iEstas  diciiur  abn?«lii,  id  esi,  oalore;  et  mtae 
qaaai  luto,  id  est,  exuaia  et  arida.  -Mam  eator  aMdotf 
est. 

5.  ^  Antumnus  a  lempoaMile  «oeaia^,  qaando  el 
lolia  arborum  cadnni ,  el  omni»  itiaMirescaiil. 

6.  Hiemem  aolem  vatlo  hemisphierfl  mmcopaaii, 
qoia  tnne  breriori  so^  Tohpitor  eiteulo.  0nde  ec^  hoc 
lempus  *  bruma  dicitur,  quaai  jSpax^r  -ntiipa, ,  id  est, 
6revif,  Tel  a  cibo,  qaod^majopliiiio  ail  veacendi  appe* 
lilus.  ISAieiiaf  onlm  Graece  Pp&yM  appellatur ;  '  ande 
et  fm^nmiart  dleaoiar  a  quil^oa^AistMfum  eateiboraiiK 

7^  HibenHis  autem  inter  biemem  et  Tornum  est» 
k  qoioi  AfemaiParitaf,  qoli  pteMNBqae  a  port»  lotnm 
bienefl|  eiRnificaL  Haec  lempora  sioguiis  eiiam  coeli 
pariiboa  asoribonlam 

9.  '¥e^qalppeOrienti  dator,  quia  tunc  ex  terris  om- 
nta  orianiur ;  aesta^aiao  Maridlano,  eo  quod  pars  ejus 
eaiof»  Mi^vrikm  ait  ;^  Mwm  Sapiwmioiii ,  eo  qood 
frigorU^ et^ perpetoo gelu  torpeat ;  aolumnaaOeci - 


Gaesare    Augusio,  j^^jO  Qttando  primum  «  censum 

exegit,  ac  Romanuni  orbem  descripsit.  Dict^  auteni 

oprq  ex  eo  quod  omnis  orbis  w$  reddere  profqssus  esi 

reipoblicae. 

CAPt)T  XXXVH. 

Ih  olympiadihtt$,  et  lustrhf  etjubHieh» 
t.  Olympias  apud  Graecos  consthuta  apud"  Elidbm 
Graeci»  cititatem.  Eliis  ageniibus  agonem,  ei  <*  qatn* 
quennale  ceriamen ,  qualuor  medfia  annis  vacanli- 
bus ;  ei  ob  hoc  Elidom  certaminis  tempusolympiadem 
TocaTerunt,  quadriennto  in  una  ofympiade  aoppatato* 
231  %•  ^  Lustrum  irero  esl  ntmvnpUy  idest,^i»H 
^v^nRtiim,  quod  quinto  anno  dicitur  condf  propter 
olymptadaaa  ReaMOis}  adbae^onmooaialoa^  adbuc 


i  defluont,  Ut  autem  autumnos  abundoi  mor 
bif,  laeil  299  ^  ceii4lM«i» IMgoris  oicakNrie-,  ei 
^compugnantia  inter  se  oontrariorum  aerum. 

GAP#T*  Xlrlfl; 

De  anni$. 

ih  Amm^  h  eai  wi»  «ifinptM,  oqiii,  mmi$ 


diio,  eo  qiiodigMifeo^norboo  hnbei;  aodo  ev  loneMia  Q  »*^'  «ondam  eml.  Bst  emm  qumqaeiiMl»  teafoa 
'  -      "      -  IdeoforosioToealiireoqaod^eena»  per- qainqaen* 

m«m  tn  repuMieo  peraeio>  urbe  Hoom  toslrabaiar» 

S^.^ubilteua  imerprelatur  remtiitonif  omHifii  Eal 
eMHi'  HoowMcaO',  oi  soroao^  ei  *  namaraB^  qm^aepio^ 
MO  aoMram  hebdooMdibuf^  i^  o«i,  qaadra^iaMi 
DOTem  annio  toxiiarv  in  qao  claagelmttMr  tobia^  ol 

£iia7.,  lib.  XXIX  :  Mtee  e$i  rallo,  perver$a  ma^  et 
emmiithf.  ei  9Mmta  mpr4>ba^  M.  laMiuft,  i»  Hoii* 
KBiisiOk  aiNiA dmiKtein  Nqa*  \,QmA  t%  iniff^m^.$Qkt% 
eum  rationem  a  di^pensatore  occtp/f ,  ft  (jera  $ingula 
proba$ti^  summam  quceexHis  eonfecta  $it  non  probaref 
Tid.  inf.,  lib.  ti,  eap.  ¥Si. 

^  Cenam^estegik.  V^  lib.  ih.  'imm^  ^m^%  migir 
tato  cen$u;  et  quideni  apud  Euseb.  frec^u^ns. :  tensu 
Romce  agjtatOt  inventa  $unt  hominum  niillia,  etc. 

Cap.  1X1V1I.  —  ■  JSl  quinquennal.  eertmn,  Euseb. 


•-Cenffa^aalfmpoft  fact.  E  duobus  SerTii  toeis, 
taMf » I,  ai  loib.  ^imh  ntm^^  dm»  iK  ad  Torii 
Htm  a^  pjrima. 

^  Cuncta  runmuntur.  AJ.y.frimipvnl,  al.,  prorumpunt, 

c  J?ftiif  ab  eettu,  Sott.,  Mttk  H>  ad  Ters-.  ^opmf- 
qu^-metm  inoend,  votv, :  M$tu$  (inqiiia)i «aler  «1^  mde 
ebm/im  difjfiir  Vift-,  Vofr.j^  V^  t.^ 

^AalofNiifKf  a  tfmneflalf.  An  len^pestat^m  teropesti- 
Tiutem  intelligil,?  llt  sit  iLUTi!MNUS  auctut  annu$,  de« 
tracta  c,  at  in  $arter^  fartWF,  aucfor»  Fesk :  ^iimnMm 


^Hidam^dicHtm «mfltmanr,  ^icod  tum  mataimmgtuiur  j.  m Chrom  :  KUk  aqunt  qumfueiijiftP^  aeminm :  quttt' 

*  Bruma  q.  ^xy^  Varr.,  Fesu,  Serr.  ei  Macrob, 

i  Vnde  et  iifbRUttARi.  Al.,  i\nbrumati\  item  brumatiy 

ei  ^MwiJaf-,  qa»  vox  hodloqa^apad  BOi  i»  aaa  ost. 

%  Qmht^  fmiilkm  e$i»  Qi^m  suiAiiimc  ^»  m» 

TarEja«4. 

^  Qua$i  hiemevernu$.  Ex  God.  Neap.  et  OTet.»  al.^ 
ifibernuMy  ul  sii  praecep»  biema. 

^  MaMoiN|Mij|»iafitta  contrarior.  aerum.,^€emmitt' 
rum  rerum  SerTius,  Georg.  I,  ad  Tcrs.  Qtftd  tempe" 
ffaiof  Jmimttt^ 

Gap.  XIXVI.  —  i  Attnnf  ffi.  totum  caput»  Q3qu^ 
«l^a%.€QoAiMii  «i  wm  Se(TJif.loq»,,  jj^n^  h  ui, 

OllU.  .. 

^  JSraetnguhr.  annor.  Leguntur  baec  in  plerisqo<^ 
EoaeblftCodieilNia,.  mA  oeip^iat^ar^  HLaoijquis- 
simis  Ghacon.  Pori;i|id(B^ wik  IPtUli.  bac  aitate  muit:^. 
Noa  Kooio  credimus  iu  scribenii :  jEra  numeri  nota. 


(»or<mntf  in,M£dio.  e9fpUii$^auam,olgmpifidem  Ipkitut^ 
fiiiu$  Praxonidity  sive  Uetmodi$\  primue  con$ii 
tuit. 

« iUifiram  «erow  SePT^»  Mm.  iv  adi  oeia.  Vincit 
fHf/raf  Wfb.  mtm  ;««-tM^'S»  qitfipgiifamjf  #1  benit  ol^mr 
piadibu$  computat  temporat  quia  nondum,  vet  mra^  vel 
consule$.  Lustrum  auUm  dictum,  quod  po$t  quin^ 
quenmum  unaquwqut  cfvifaa  lOfiramar»  Brg»  Toxba 
illa,  adhmc  n.  mmuim^  adhmma  mttiim  froitf^qaal 
Virgilii  interpretationi  tantum  serTiunt ,  nibil  Isidoro 
d^i;acta  qbaituoi»  QUm  l»Aoift^  SerTiiml^na^aon 
Tidietur  Mnroois  ve^ba  coosii.derafisq ;  propveii  o«p¥ii^ 
PiADAS,  pro  olympiadibnt,  Vel  loco  olympittdum,  ItUej^* 
preieris  licett 

o  £i  numrut^  qm  $epffnm$^.^..  Spjnlttf  mtcti. 

FU  HMi;on.«a4Aia».«  cafi.  5;  ^  Awbc^  m  4Mi^^ 


Si^5  S.  ISlDORi  HISPALCNStS  EPISCOPI 

«1  omnes  revertdbatur  aniiqua  possessio,  debiia  A  CAPUT  XXXU. 

nbsoWebantur,  coofirniabaDtur  liberutes.  De  ditcretione  tmporum. 


m 


4.  Hunc  numerum  etiam  in  diebus  Pentecostes  et 
ipsicelebramus  post  DominiResurrectionem,  remissa 
eulpa,  et  lotius  debiti  cbirograpbo  evacuato,  ab  omni 
neiu  liberi  suscipienies  advenientem  in  nos  gratiam 
Spiritus  sancil. 

CAPDT  xxxvni. 

De  saculii  et  atatiinu,  . 

1.  S»cula  *  generaiionibus  constant,  et  inde 
WBculaf  qiiod  iequantur.  Abeunlibus  enim  aliis  alia 
•uccedunl.  >>  Hiinc  quidam  quinquagesimum  annum 
dicunt  quem  Hebraei  juhHceum  vocant. 

2.  Ob  banc  causam,  et  ilie  Hebraeus,  qni,  propier 


1.  Prima  dstas  coniinet  in  eiordio  sui  creationeai 
mundi.  Prinio  enim  die,  Deus  in  lucis  nomine  con- 
didit  angelos ;  aecundo,  in  flrmamenii  appellatiofie 
ccBlos ;  tertio ,  in  discretionis  vocabuto  speciem 
aquarum,  et  terrae;  quarto,  lumlnaria  cocli ;  quinto. 
animantia  ei  aquis;  seito,  animantia  ei  terra,  ftt 
bominem,  quem  appeLiavit  Adam. 

2.  Adam,  anno  cciii,  genuit  Setb^  a  quo  lilii  Dei, 

ccxxx. 

Setli,  anno  ccv,  genuit  Enos,  qui  cospit  invocare  no- 

men  Domini,  CCCCXXXV. 

Enos,  an.  cliiii,  genuit  Cainan,  DCXXV. 

Cainan,  an.  clii,  genuit  Maialeel»  .  DCCX V. 


ttiorem  et  liberos  232  a.nans  dominum  8uum,aure  b  234  ^.  Malaleel.  an.cLiv,genuiiJared,  DCCCCLX. 


perlusa,  servitio  subjugatur,  servire  jubetur  in  sas 
culum,  boc  est,  usquead  annum  quinquagesimum. 

5.  ^  ^ias  plerumque  diciiur  et  pro  uno  anno,  ut  in 
nnnalibus ;  et  proseptem,  utliominis;  et  pro  cenlum, 
et  pro  quovis  tempore.  Unde  et  aetas  tcmpus  quod  de 
mullis  saeculis  insiruitur.  ^  Et  dicta  cstaz  quasi  mir 
ta$f  id  est,  similiiudo  aevi. 

4.  Nam  aevuro  est  aetas  perpetua,  cujus  neque  ini- 
tlum  neque  eitremum  noscitur,  quod  Graeci  oiU^c 
Vocant;  quod  aliquando  apud  eos  pro  saeculo,  ali- 
quando  pro  aeierno  ponitur.  Unde  et  apud  Latinos 
est  derivaturo. 

5.  iEias  autem  proprie  duobus  modis  dicitur ;  aut 
enim  bominis,  sicut  infantia,  juventus,  senectus ;  aut 
XBundi,  cujus  prima  aeus  est  ab  Adam  usque  ad  Noe ;  G 
secunda  a  Noe  usque  ad  Abrabam ;  tertia  ab  Abrabam 
nsque  ad  David ;  quaria  a  Davld  usque  ad  transmi- 
grationem  Judae  in  Babyloniam ;  quinta  deinde  uaque 
ad  adveutum  Salvatoris  in  carne;  seita,  qwe  nunc 
agitur,  iisque  quo  mundus  iste  finiaiur. 

6.  « Quaruin  decursus  per  generaiiones  et  [regna 
primus  ei  nostris  Juliua  Africanus  sub  imperatore 
Marco  Aureiio  Anlonino,  simplicis  historiae  siylo  eli- 
cuit.  Dchinc  Eusebius  episcopus  Caesariensis,  atque 
aanclae  memoriae  Hieronymus  presbyler ,  chronico- 
rum  canonum  muitiplicem  ediderunt  historiam  regnis 
simui  et  lemporibus  ordinaiam. 

7.  Dehinc  aUi  atque  aiii  inier  quos  prxcipue  '  Vic- 
tor  Tununensis  233  Ecclesi»  episcopus,  recensitis 
prioruni  historiis,  gesia  sequeniium  aetatum  usque  ad  D 
consulalum  Juslini  junioris  imperatoris  eiplevit. 

8«  Horum  nos  lemporum  summam  ab  eiordiomundi 
ad  Augu&ti  Heraclii  imperatorem,  vel  Suinlhilanis  re- 
gis  Coihorum,  quanla  potuinius  brevitate,  iiolavimus, 
adjacente  e  iaiere  descendente  linea  lemporum,  cu- 
}us  indicio  summa  prsteriia  aaeculi  cognoacatur. 

Ckp.  XXXVIH. — *  Smeuta  generatiombu$  comtant, 
SiBcula  $ex  generationibu$  connant^  Cod.  Neap.,  sed 
nnllo  (opinor)  sensu. 

^  Hunc  quidam,  Ei  Hieronym.,  ad  Gal.  ii. 

«  jEtas,  Serv.,  Georg.  iii  :  ^talem  plerumque  ge- 
neratiter  dicimus^  pro  anno^  pro  triginta,  ,pro  centum^ 
pro  quovis  tempore,  Verba  aulem  ut  in  annaUbu$^ 
itemque  ut  in  homine  aliena  cum  Cbacone  censemus. 


Jared,  an.  C1.1111,  geuuii  Enocb,  qui  traoslatus  eatt 

M.CXXli. 
Eoocb,  an.  cliv»  genuii  Matbusalem, 

M.CCLXXXVU. 
4.  Mathusalem,  an.  clivii,  genuit  Lamecb, 

MXCCCUV. 
Lamecb,  an»  cliiivui,  genoit  Noe.  Arca  flsdiiicalur, 

M.KfcXLUL 
Noe  autem,  an.  nc,  facturo  est  dUuvium,      1 

UM.^CXLn. 

Seeundu  eeku. 

6.  Sem  post  diluvium,  aoao  u»  geonil  Arphaiad,  n 

quoChaid«i,  HM.CCXLIV. 

Arpbaiad,  an.  ciiiv,  genuit  Sala,  a  quo  Samaritae  ei 

Indi  fuerunt.  11  M.CCGLXXIX. 

Sala,  an.  ciix,  genuit  Heber,  a  quo  Hebraei, 

U  N.D1X. 

6.  Heber,  ann.  ciiiiiv,  genuit  Phaleg.  Turris  aedi- 
Ocalur,  U  M.DCXLHI. 

Pbaleg.,  an.  ciii,  genutt  Ragau.  Dii  primum  ado« 
rantur,  liM.DCCLXXlii. 

Ragau,  an.  cuxii,  geaoil  Seroeb.  Regnum  inchoal 
Scylharum,  II  M.DCCCC  V. 

7.  Seruch,  an.  cni»  gennii  Nachor.  Regnum  i£gyp* 
lionim  nascilar,  Ui  M.XXXV. 

Nachor,  an.  liiii,  genuH  Tbaram.  Regnom  Assy- 
riorum  ei  Sycioniorum  eioriiur»  111  M.CXIV. 

Tbara,  an.  lxi»  genuit  Abrabam.  Zoroasies  inagi- 
cam  reperii.  UlM.CLXXXiV. 

Tertia  eetae. 

8.  Abrahum,  anno  c»  genuit  Isaac.  Nam  prius  etls- 
maiiel,  a  quo  et  Ismabeiliae,      lUM.CCLXXXIV. 

Jsaac,  an.  seiagesimo,  genuil  Jacob.  Argivorum  re- 
gnum  inchoat,  Ul  M.CCCXLIV. 

Jacob,  an.  igi«  genuit  Josepb.  Pboroneus  Graicia^ 
leges  dedit,  III  M.GCCCXXXV. 

^  Et  dicta  mta$  q.  ^vitas.  Nam  el  aevitas  olim 
eadem  fuit. 

•  Quarum  decur$u$,...  idcuH  eogno$calur*  Haec  non 
sunt  iii  vetusiioribus  ,  sumpia  tamen  sunt  ei  Isidorf 
Chronico. 

f  Victor  Tununen$i$.  !u  legendum  ei  lib.  de  Vir. 
iilusi.;  non  (ut  antea)  TuroneH$i$. 


m 


fiTYMOLOGIARUM  LI8.  V. 


9.  Josepb,  ao.  cx  mU.  Graocia  segetes  habere  e<Rpit,  A  Manasses,  an.  lv.  Sibylla  Samia  eiaruit. 


IHM.DXLT. 

235  HebraBomni  serritiis  in  iEgypto  an.  cxliv. 
Atlas  astrologiam  invenit,  HIM.DCLXXXIX. 

Moyses»  an.  xl,  rexit  populum  in  eremo.  Hebnei  le- 

gem  et  litieras  bsbere  emperont,  I H.  M.DGGXXIX* 

10.  Josue,  an.  xxvu,  Eriebtbonius  in  Gracia  primos 

quadrigam  junxit,  1HM.DCCLVL 

Otboiiiei»  ao.  xl»  Gadmus  Utteras  Gnecis  dedit, 

HIM.DGGXGVL 

Aotb,  an.Lnx.  Fabuhe  fict»  sont,  lUM.DCGGLXXVL 

Debbora,  an.  lx.  Apoilo  medicin»  artem  invenit,  et 

citbaram  reperit,  HIM.DGCGGXVL 

ii.  Gedeon,an.xL.  Mercurius  lyram  condidit, 

HIM.DGGCCLVI. 
Abimeloeh»  an.  in.  Ghorns  in  Grscia  invenius, 

lUM.DGGGGLIX. 
Tbola,  an.  xxm.  Priamos  regnavit  in  Troja, 

IHM.DCGGGLXXXH. 
lair,  aa.  xxb.  Gonneotis  L.atioas  Litteras  reperit, 

lyM.lV. 
iephte,  an.  vi.  Hereuleo  se  flaromis  injecil»  IVM.X. 
Abesan,  an.  vu.  Alexaoder  Heieuam  rapuit, 

iVM.XVH. 
11  Abdon»  an.  viii«  Troja  capU  esi,  iVM.XXV. 

Bamson,  an.  xx.  Ascaoius  Albam  condidit, 

iVM.XLV. 
Beli  sacerdos,  an.  xl.  Arca  Testamenti  capitur, 

1VM.LXXXV. 
SajDoel,  an.XL.Homerusfoisse  poiatur.  IVM.CXXV. 

Qnorla  aOai. 
13.  Davld,  aunis  xl.  Garthago  a  Didone  cooditur. 
Gad«  Nalhan  el  Asapb  prophetaverunty 

IVM.CLXV. 
SalomoB,  an.  xl.  Tempium  Hierosolyinis  »diQcatur, 

IVM.GCV. 
44.  Roboam,  an.*xvii.  Regnum  Israel,  et  Juda  divi- 
ditor,  IVM.CCXXil. 

Abia,  an.  hi,  sob  qoo  Abimelecli  pontifex  fuit, 

IVMXCXXV. 

Asa,  an.XLi.  Achias»  Amos»  Jebu,  Jobel  et  Azarias 

propholaverunt,  ^  IVM.GGLXVL 

15.  Josaphal,  an.  xxv.  Prophetavit  Clias,  Abdias  et 
Mlcbsas.  IVM.CGXCL 

Joram,  an.  vui.  Prophetavit  Elias  et  £iiseu8, 

IVM.GCXCIX.  ] 

236  Ocboxias,  an.  i.  «lias  rapilur,  IVM.CCG. 
AihaUa,  an.  vn.  Jonadab  sacerdos  claruit, 

IVM.GCCVII. 

16.  Joas,  ao.  xl.  Eliseus  rooritur,    IVM.CCCXLVil. 
Amasias,  an.  xxix.  Gartbago  condita, 

IVM.CCCLXXVI. 
Oxias,  an.  lii.  Olympias  a  Graecis  insUtuitur, 

IVM.CCCCXXVIU. 
Joalhan»  an.  xvi.  Romulus  nascitur, 

IVM.GCCCXLIV. 

17.  Acbai^  an.  xvi,  Roma  conditur,    IVH.CGCCLX. 
£se€hias,  an.  xmx.  Senatos  Rom«  flt, 

iVM.CCCCLXXXIX. 


IVM.DXLIV. 
Amon,  an.  xu.  Census  priraum  agilur,  IVM.DLVI. 
IK.  Josias,  an.  xxxu.  Tbales  pbilosoplmS  agooscitur, 

iVM.DLXXXVHI. 
Joachimy  an.  xi  Nabucbodonosor  Judaeara  capit, 

IVM.DXCIX. 
Sedechias,  an.  xi.  Tempium  Hierosolymis  iiicensuni. 
Sapho  muiier  diverso  poemate  claruit , 

IVM.DCX. 
Qumtamioi, 

49.  Hebraeoram  captivitaSy  annis  lxx.  Judith  historia 
scribiinr,  IVM.DCLXXX. 

Darios,  au.  xxxiv.  Jud»orum  captiviias  solvitur, 

iVM.DGCXIV. 

B  Xerxes.  an.  ix.  Sophocles  et  Euripides  tragcBdi  ce- 

iebrantttr,  iVM.DCCXXXiV. 

20.  Artaxerxes,  an.  xl«  Esdras  iueensanr  legem  re- 

novat,  iVM.DGCLXXiV. 

Darius,  qui  el  Nothos^  an.  xn.  Haec  aeias  habuit 

PlatODem  el  Gorgiam  primnm  rheiorum» 

IVM.DCCXCUL 
Artaxerxes»  an.  xl.  Hester  bisioria  expletur, 

IVH.DCGCXXXUL 
ii.  Artaxerxes  (qui  et  Ochus),  an.  xxvi.  Demosibe^ 
nes  et  Aristoteies  prsdicantur,      IVM.DCGCLIX. 
Xerxesy  an.  iv.  Xenocrates  lliuslris  babeUir, 

iVM.DGCGLXIH. 
Daritts,  an  vi.  Aiexander  Hierosoiymam  cmpii , 

IVM.DGGCLXIX. 
£  S8.  Alexander  Macedo,  an.  v.  Asiam  obUnuit, 

iVM.DCCGLXXIV. 

Ptoiemaeos,  an.  xl.  Macbabaeorum  liber  incboat  pri** 

mug,  IVM.DGCGCXIV. 

237  Pbiladelphus.  an.  xxxviti.  SeptuaginU  iuter- 

pretes  agnoscunlur,  iVM.DCCCCLH. 

Evergetes,  an.  xxvi.  Jesus  Sapieniie  libruin  conipo- 

Dii,  1VM.DGCCCLXXYIH. 

35.  Philopator,  an.  xvu.  Machaba^oruro,  secundi  llbri 

bisioria  componitur,  IVM.DCCCCXCV. 

Epipbanes,  an.  xxiv.  Romani  Graecos  obiinuerunt, 

VM.XiX. 
Pbilometor,  an.  xxxv.  Scipio  Africam  vicit, 

VM.LIV. 
i4.  Evcrgetes»  an.  xxix.  Brutus  Hispanlam  subegit, 
^  VM.LXXXiil. 

Soier,  ao.  xvii.TbracesRomaois  subjiciuniur,  VM.C. 
Alexaiider,an.  x.SyriaRoinanissubjecta  est,VM.CX. 
25.  Piolemaeus,  an.  vui.  Rhetoricae  ars  Roinae  coepit, 

VM.CXVUl. 
Dionysius,  an.  xxx.  Pompeius  Judaeam  capit , 

VM.CXLVHL 
Gieopatra,  an.  ii.  iEgypiusRomanissubdilur,  VM.GL. 
Julius  Caesar,  an.  v.  Hic  primus  monarcbiam  lenuil, 

VM.GLV. 

SextM  mta$. 

96.  Ocuvianos.  apnis  lvi.  Ghristus  osscitnr, 

VM.GGXL 


«n                             S.  ISIDOlil  HISPALKASVB  fiMSOOPi  ETYMOL.  LIB.  Y.  « 
Tiberius ,  air.  •xvilT.6tnMin  eracTiAgitur,                  ^  W.  Prabiis»  m.  vi.'lIftfiidilloniiii  bairwiB  ora  «st, 

VM.CCXXXIV.  VM.CCCCLXXXn. 

Qiiiift  Gaflgulsr^  im;  ir.  MmbMs  f^tffigeHafii  ^tri-  Ckn»,  an  it.  IM  <ie  Peraw  Irimphif U  ^  * 

P8il,                                              VM.CeXXXfl».  VM;eQGGLXXieiV. 

9f.  eMitdhis,  ib.  XIV.  Marcus  Evangelium  edidic,  Dloci«iiaDlus«  air.  xx.  ble  ^iviiiisiibrisadvstis  itiiw- 

HDM.^OQLfff.  tjrrbfircil,                                             VM.DIV. 

tferch,  fcD.  X3V.  Pelruft  ei  PaiiiiiB  Beeanuir,  (Smknm ,  «a.  n.  Hi^as  bfe^iUs  ^viue  BiUi  ^i^ottiii 

VM.€6LXW.  liisioriaeeBiiiiit,                                   VM;DVL 

VespuiaDos,  an.  x.  fiieroeolyin  a  Tito^bvenifur,  36.  Coiisiiatiira»,  m.  xiix.^liiMai  ^o*is  «eagM- 

VM.CCLXXVL  gittr,                                               YM.DXXXVl. 

28.  Tiius,  ao.  u.  Hic  lacviita^t  pius  fuii,  CtfnslSiaiios,  tir.  iLxav.  AiithroHaiiorphiiaTutt  btere- 

,     VM.CCLXXViii.  sisoritop,                                             VM.OLX. 

Domiiianus ,  an  xvi.  Joannes  in  Palhmos  reiegauir,  Jttliiiaus »  an.  ii.  Hic  cx  Cbristiaiioiiagamefftous 

VM.CCXCIV.  est,                                                     VM.filLXIi. 

Kerva,  ao.  i.  Joaones  Epliesum  redit,    VM.CCXCV.  37.  Jovianiiar,  an.  i.  Iste  iterom  Christianus  effecius 

Tr^jaous,  an.  xviv.  ioannea  Aposlolua  r(M|uiescii,     ^     osi,  Vlfr.*ftLXin. 

VM.CCCXiV.  Valens',  ^n.  trr.  Gothi  b«retici  efliciuntur, 

W.  Adrianus,  an.  xxi.  Aqniia  inierpretes  babetur,  VMdDLXKVN. 

VM.CCCXXXV.  €Miilmt/ifli  vi.l¥iscilianns  agnoscitur, 

AntoniQos  Pius ,  an.  xxai.  ValeHtinos  ec  Marcion  VM^OlJKXXMl. 

a^uoscontur,         .^                       VM.CGCLVil,  Val^mhiianos,  an.  vu.  Hieronymis  inBelhleem  prab- 

Antoninus ,  an.  xix.  Catapbrygarum  haeresis  oritur,  dicatur,                                               VM;f>SG. 

VM.CCCLXXVi.  Tlieodosids,  an'iii.iO«Dflel'tfiaellor«Hi  eiaroiiv 

30.  Commodut,  an.  xiit.  Tbeodotioii  interpres  habe-  VM.DXCIIL 

.  >">*>  ^                                   .  VM.CCCLXXXkX.  H».  Arcadius,  an.  «ir.^niines^CMfSutlOiOaa  Hbrail» 

838*  ^^^9  pertinax,  an.  i.  Miyi  habet  bistorias,  VM.DGVL 

VM.CCCXG.  -j^^^onorius,  an.  xv.  Augustinus  episcopus  claruit. 

Severus ,  an.  xviu.  Symmacbus  interpres  habetur ,  VM.-DGXXI. 

■  ,     -                    .    VM.CCCCVIL  ^htfoA^Ni!»,  an.  xxvu.  Nestorius  bsresiarcha  exsii- 

3i.  AntqninQS  Garacalla,  an.  vn.  Quinta  Ediiio  ilie-  ^a,                                                 VM.DGSLVttt. 

rosoiymis  inveuhur,  VI|.CCCCXV.<:  39.  Martianns,  an.^  CbSloeiU^nenais  syiiodos  agi^' 

^!^l'!'^>  ^*  I*  Hujus  brevilas  vit»  nibil  gestoruin  «tbr,                                                  VM.WLIV. 

liabet,                                        .VM.CCCC1VL  L.eo  major,  tn^vi.  ifigyptbaeiVore  Dioscoriteirat, 

Aurelius  Antoninus,  aiu  iv.  Sabeiiii  hacresis  orj^tur,  VM.DCLXX. 

'                   -    . ..    ,                   VM.GCCCXX.  Zenon,  tn.  xni.^cephai«rambie^t8is«rU'est, 

3*.  Alexander,  an.  xui.  Origenes  insignis  habeiur,  VM.DCLXXXVIL 

«s             ......,..,              VM.CCCCXXXW.  ^^,  AiiaHHasitts  ,  ♦an.  xxtii.  'FtlgentJM  «piScopiit 

Maximut,  an.  ui.  Iste  Germanos  vicit,  fniHiiCattr,                                    VM.DGCXIV. 

VM.CCCCXXXVL  Jusiinos,  an  .  vm.  AitoptaaloraB  iitveait  tiniieatdr, 

Gordianus,  au.  vu.  Isie  de  Parthis  et  Persis  iriam-  VM.DCCXXIL 

P^^^'^     .  _           VM.CCCCXLm.  iustioitnus,  an.   xkxix.  Vtndtli  ib  Afiica  exslin- 

33.  Philippus,  an  vu.  Hic  primui  Christianus  impe-  giiyhtui',                                           VMJ)CGLXL 
"^^'.ff"^  u„,.  ....  ,  .,    ..,            yM-.CCCCf..  Justioos,  an.xi.  Anilenn'ademGivutisnM»piunt, 

Decitts,an.i.Antoniusmonachusciaruit,'VM.CCCCLL  VM.DCCLTLXIL 

Gailu8.an.u. Nov^tus  haj<»im            VM.CCCCLIH.  41.  Tibertn»,  an.  vn,  Longobardilttiiam capiunt ,   ' 

Valerianus,  au.  xv.  Cyprianus  martyrio  cdronatur,  D  VM.DCCLXXIX. 

^i  .^    y*    i-     '  »# >;,  ..o.  .  VM.CCCCLXVIll.  Miaumhis,  an.  xxi.Gottbi'cfeitfaolicieffeoti8Uni, 

34.  Claudius,  tn.  ii.  Isie  Golihos  ab  lllyrico  expulit,  VM.DCGC. 

.....;   ...   •»    ,  UMj  fM  ^i.     ,       VM.CCCCLXX.  Pbooas,  anvni.  RoinanicxdunturaPersis, 

Aurelianus,  tn.  v.  Iste  Cnnstianos  llersequitur,  VM.DCGCVilL 

-,             »     •     Vf«  •'  HiMvi      ^  VM.GCCCLXXV.  ii.  Cracliiis  xvn  'nanc  agit  imperii  anaum;Judaei 

Tacilus ,  ^,  X.  ffujus  Tirevitas  viii  prandiailone  Hispania  Cbristiani  efficiuniur.  Residuum  sext»  iu 

^^^^f                                       VM.CGCCLXXVi.  atatis  soU  Deo  esi  etigniimn. 


JUA 


UBBSi  SE&TU&. 

vc  vtms  n  wnciis  EcctistASf  tcis. 


De  Velm  el  ^ovo  Teslamento', 

^l.  Vetus  TesUmenium  ideo  dicitur ,  quia  veniente 
ilovo  cessavit,  de  quo  ApostotUs  meminit,  dicens : 
fetera  transierunt  et  ecce  facta  $unt  omnia  nova, 

j|40  ^*  Testamenium  aulem  Novum  ideonuncupt- 
tur.  quia  innovat.  Non  enim  illud  discunt  nisi  ho- 
mines  renovati  ex  vetustate  per  gratiam ,  et  perti- 
nentes  Jam  ad  ^estamentum  Nuvum,  quod  est  re- 
gnum  eoelorom. 

5.  *  Hebrael  autem  Yeteris  Testamenti,  Esdra  auc- 
lore,  joxu  numerum  liiterarum  suarum,  viginti  duos 
libros  accipiunt,  dividentes  eos  in  tres  brdinest  Le- 
gis  scilicet,  et  Prophetaruin,  et  Hagiographoruni. 

4.  ^rimus  ordo  Legis,  iu  quinqne  libris  accipitur,  quo- 


A  crypha  separent,  Rociesia  umen  GlMrisli  tnQrtffvi- 
008  libros,  et  konorat.et  pnedicai. 

)o.  In  Novo  autem  Tesumenio  doo  sont  «HiAesQ 
primos  Evangefticus,  ia  qoo  sunt  MaUh«n»',  ttara», 
Lucas  ei  Joanoes ;  eecundus  aposiolieut)  to  4«o  sfHit 
Paoius  in  qoaiuordeeim  Epistolis,  PetM  ili^aatas, 
Joannes  in  tribu»,  Jacobus  ei  iudas  mstagaiiSk  AOM 
apostoiorum  et  Apocalypsis  Joannis. 

il.  Summa  aotem  titrius^oe  TetUmeiili  tfNhriA 
distinguitur,  id  est,  in  hisioria,  in  moriboa,  in  tile« 
goria.  Rursus  isU  iri*  moltilahe  dividun4«r,  id  mi 
quid  a  Deo,  quid  ab  ingeiis^  vei  homitflboa  ^eMm 
dictninque  sit,  quid  a  prophetis  pnenumiaiom  do 
Ghrisio  ei  eor|iore  fijins ;  quid  de  diabolo  et-ioeB^rio 
ipsius;  quid  de  veteri  et  oovd  popuio^  qiiid  defras* 


nim  primos  est  Beresith^  qiiod  est  Genesis;  secundus  B  seiiti  saecuio,  et  foioro  regno,  atqoejoiKeio. 


Yeelle  Semoth»  qood  esi  Exodus ;  iertius  Yaiera»  qpod 
est  Leviticos;quartus  V^jedabber»  qood  est  JNumeri; 
quintus  Eileaddeharim,  quod  est  DeuUronomium. 

5.  Hi  sunt  quinqiie  iib.  Moysi,  quos  Hebrasi  (Aoro» 
Laiini  legem  appeilani.  Proprie  autem  Lex  appellaturi 
qu£  per  lloysen  dau  est» 

6.  Secundus  ordo  es4  PropheUrum,  io  quo  centinen- 
ior  libri  octo,  qoorum  primus  Josoe  Ben-Non,  qoi 
Latine  Jeso  Nave  diciior  ;  secondos  Sophiin ,  qood 
esi  iudieum ;  tertius  Samoel,  qui  est  Regum  primos ; 
quartus  Meiachim,  qui  est  Regum  secuodus ;  quio- 
tus  i&aias «  sextus  Jeremiaa.;  septimus  fixechiei ; 
ocuvos  Thereasar,  qoi  dicituir  Duodecim  propbeu- 
rum;  qui  iibriy  quia  sibi  pro  breviute  a^juocii  sont, 
pro  uno  accipiuniur. 

7.  tertius  est  ordo  Hagiograpborum ,  id  est » 
tancta  uribentiumj  iu  quo  sunt  libri  Dovem*  quorum 
primus  Job ;  secundus  Psalieriuro  ;  lertius  Misse , 
quod  est  Proverbia  Salomonis;  quarius  Coheleih  , 
quod  est  Ecciesiastes ;  quinius  Sir  hassirim  »  quod 
est  Gantica  cantieorum ;  sextus  Daniel;  sepiimui 
Dibrebajamim,  quod  est  Verba  dierum,  ^  hoc  est  Pa* 
ralipoipeoon  ;  oaavus  Esdras  ;  nonus  £sther ,  qui 
simui  omnee  v,  viu  ei  ix,  iiunt  xxiif  sieut  soperioo 
eompreheosi  sont. 

8.  Quidam  ooiem  Ruth  et  Ginoth,  quod  Latioe  dicitor 
LaoieoUiio  Jeremi»,  hagiographis  adjiciont*  et  xxiv 
voiominaTesumenti  Veuris  J|41  faciont«  joxia  vi- 
ginti  qoatoor  seniores,  qoi  aute  conspecium  Domini 
assistonL 

9.  QuarCos  esi  apud  Aos  ordo  Veteris  Testamentt 
eorsn  MhMmm  ifdt  m  conone  Hobraioo  n<m  sont. 
QoemioriiittMs  flapietttlafi  Mbtk  eKi ;  scfcondus  teclt- 
naslicos;  tertius  Tliobias;  quartus  Judith ;  Quinios 
et  sextos  MaehabMrtim,  qoos  lieoi  Jod«i  initer  apo- 

Cap.  I.  -^  «  Bekrdii  autim.  Gx  Prolog.  Galeaio 
Ilieronvm.,etprsfatioueih  librosReg.,  et  Epipban., 
iib.  dc  Pond. 

i>  Hoe  eet  Pt^aiip.  Qdab  post  h^c  verba  adJiintur  in 
Excasis,  ib  H6.  AuAa  sunf,  neque  esse  dobei^i,  Nou 


c  GAPUT  U. 

pe  uriptvribui  et  vocabuUs  ianctarum  Ubrorum» 

1.  Veieris  Tesumetiii  secuodum  llebr»orom  irt- 
diiiooem  hi  perbibenior  auctores.  Primos  Moyiee 
Divin»  HisioriaB  cosoiograpbiam  ia  qoioqfte  vol«« 
minibus  edidit,  qood  Penuteocbom  MioiliSSur. 

2.  Peouuochom  aoteio  a  qotoque  voiomiiiibat 
dicitur ;  vhne  eoim  Gnece  quinquif  xtCxw  \fokalm 
vocaiur. 

5.  Genesis  iiber  inde  appellatur^  eo  qood  exor« 
diom  wondi  et  ^geturaiio  sSbcnii  In  eo  cdbUAeaUir. 

^Mt  4.  Exodos  Vero  eiilbm  abifigypio  vel  e^s« 
sum  popuii  Ismei  digmi,  et  ei  eo  caoaa  nbwo  acoepit. 

5.  Leviticos  ippeiiaior,  eo  qood  Leviarum  wi- 
C  Biaieria  ei  diveriiutem  viciitna>\im  isx^b^tiimn  to« 

tosque  io  eo  ordo  Leviticus  annoialon 

6.  Numerorum  liber  voootur,  eo  qUKf  io  eo 
^ressft  de  JSgjrpM  tribas  dinumennkhr,  ^  qua^ 
dri^iiou  dfttrum  per  ^eilitim  oniiMham  tif  efc  de- 
serifrtio  continetdr. 

7.  Deuieronomium  Graeco  sermooe  appelllflut* ; 
qood  Latine  Intdl^p^eutur  eecunda  tnsi  M  ettt;  r^^ 
litio,  01  evangeti6a  lolfis  pr%1tguretlo,  <faaK  sicea  fU-< 
btH  quaa  t>riora  suiir^  oc  tamen  ^o^  ftfnt  oinM  qteoi 
in  eo  replicontur. 

8.  losheitber  n^m«to  Mijepii  a  Sm  fStid  N*ve; 
coios  hlstorimroorttlnet,  s^ipfoMol  VMt>  e}ul  dokn^ 
deth  losoe  IMnei  s^severam,  Hl  cAJift  iexf«  ptitt 
Jordanis  iransiiom    regua  hostium   subveriuoiur, 

D  ierra  populo  dividitur»  et  per  singulas  urbes,  vicUo 
los»  mbnies  aiqoe  confinia  Eccle^li  coslesCiBqud  Je^ 
ro^al^m,  sphi^dalla  r6gna  pfafeBgOl^antur. 

9.  Jodicum  nominatur  a  principibus  populi,  qui 
praeruerunt  in  Israel  post  Moysen  et  losoe»  anie* 
«fuatii  DaVld  et  cabflerrr^i^  eilst^reot.  ^  flonc  llbrum 

etiim  Ghronicon  is  lilier  dicius  eal,  qoamvit  id  oo« 
meii  apiissime  illi.  conveniat«  oi  Uieron.  ati. 

Cap.  tU  —  ^  Pieraque  ex  Hieron.,  ep»L  od  Pao*- 
lum. 

^  Hme  tikrumet  AolA.  Vocesel  AoA.  o  pidrisqoq 


S3i  S.  ISII>ORl  HlSPALEiNSIS  EPISCOPI  251 

elRtith  edidisse  credilurSamDel.LiberSaraueleias- Aqttonim  primus  esi  Hebraice  MiiUf  quem  Grttci 


demSamuelisnatiTiutem,  etsacerdoiium»  etgesla  de- 
Kribit,  idcirco  et  ab  eo  nomen  accepil. 

10.  EtqoamTis  bic  liber  Saul  et  Da^id  historiam  con- 
tineat,  utrique  tamen  ad  Samael  refernntur,  qoia  ipse 
nniit  Saul  in  regnum»  ipse  David  in  regem  futurum. 
Cujut  libri  primam  pariem  conscripsit  idem  Samuel, 
leqoentia  Tero  ejos  usque  ad  calcem  scripsli  David. 

11.  Melacliim  proinde  appellatur,  eo  quod  reges 
Joda  et  Israeliticse  gentis,  gestaque  eorum,  per  or- 
dinem  digerat  temporum.  Melachim  enim  Bebraice, 
LatiDer^vm  interpretatur.  Hunc  librom  Jeremlas 
primos  in  onom  volomen  coeglt.  Nam  antea  sparsus 
erat  per  Blngulorom  regom  bistorias. 

43.  Paraliponenon  Graece  dicitor,  qood  nos  prei^ 


ParabolaSf  Latini  ]^overlnorum  nominant,  eo  qood  io 
ipsQ  sub  comparaiiva  similitudine  Hguras  verborum 
et  imagines  veritatis  ostenderit. 

49.  Ipsam  autem  veritaiem  ad  intelligendum  le- 
gentibus  reservavil.  244  Secuiidum  libruro  Coheleih 
vocavit,  qui  Grxce  EcdesiasieB  dicitur;  Laiine  Con- 
eiona(or^eo  quod sermo  ejus  non  speciaiiter  ad  unum, 
sicut  in  Proverbiis,  sed  ad  oniversos  goneraliter  di- 
rtgatur,docens  omnia  quae  in  muodo  cernimus  caduca 
esse  et  brevia,  ei  ob  hoc  minime  appetenda. 

50.  Tertiom  librom  Sir  ha$tirim  prsnoiavti,  qui  in 
Latinam  linguam  vertitikr  Caniieum  canticorum ;  ^  ubl 
per  epiilialamium  carmen  conjunctionem  GhristS  et 
Gcclesiae  mystice  canit.  Dictom  autem  Canticuni  caii* 


tmmmorum^  vel  rWi^ommdicere  possumos,  qoia  B  ^i^funi,  eo  qood  omnibos  canticis  praeferaiur,  quae  in 


ea  qoa  in  iege  vel  ip  Regom  libriSf  24S  ^^^  omis- 
aa,  vel  non  plene  relata  sont,  in  isto  sommatin  et 
breviter  eiplicantor. 

13.  Librum  Job  qoidam  Mojsen  scripsisse  arbi- 
trantor;  alli  onum  ex  prophetis ;  nonnolli  vero  eum- 
dem  Job  post  plagam  suae  passionis  scripiorem  fuisse 
aiistimant,  arbitrantes  ut  qui  certamina  specialis  pu- 
gna  sustimitt,  ipse  narraret  qoas  victortas  expedivit. 

14.  •■  Prindpia  autem  et  ftnes  libri  Job  apud  He- 
brasos  prosa  oratiooe  contexta  sont ;  media  aotem 
ipaios  ab  eo  loco  in  qoo  ait :  Pereat  die$  m  qua  natu$ 
Bum^  osque  ad  eum  locum :  Ideirco  ego  me  reftrehendo, 
el  a§o  pemtentiam^  omnia  beroico  metro  discorronu 

15.  Psalmorom  liber,  Graeoe  p$Mterium ,  Hebraiee 
nekelf  Latioe  orfoiiKm  dicitur.  Voeatus  autem  Psal- 
norom  qood  ulno  propbeta  canenie  ad  psalierium, 
cboros  eonsonando  responderel.  ^  Titulus  autem  in 
Psalmis  Hebraicus  Thehilim  qood  inierpreutur  Ko- 
lumen  hymnorum. 

16.  •  Auctorea  autem  psalmorom  sunt  qui  ponuntur 
In  tiioiis  :  Moyses,  sciiioet,  et  David,  et  Saiomon, 
Asaph,  Eihan,  Idithon,  et  ttiii  Gore  £man  Ezraitbae,  et 
reliqoorom,  quos  Esdras  uno  volumiiie  compre- 
hendit. 

17.  Omnes  aulem  psalmos  apud  Hebraeos  metrico 
carmine  constat  esse  compositos.  Nam  ^  in  morera 
Romani "  Flacciy  et  Graeci  Pindari»  nonc  alii  iamlNi 
corront,  nunc  Alcaico  personant;  *  nunc  Saphico 
nilent,  '  trimeiro,  vel  letrametro  pede  incedentes. 

18.  s  Salomon,  filius  David,  rex  Israel,  juxia  nu- 
merum  vocabuiorum  suorum  tria  voiumina  edidit, 

aberant,  sed  rejiciendae  non  fuerunt,  cum  idem  dicat 
lib.  I  de  Oflic.  EccL,  cap.  12. 

«  Principia  autem  et  /rn.  Ex  praef.  Hier.  ad  lib.  Job. 

i>  Titulut  autem  comprehendil,  Ex  epist.  ad  Sophroo. 

c  Auctore$  autem,  Ex  eadem  epist. 

'  In  morem  Romani.  Flaec,  fix  pr»f.  ad  Ghron. 
£useb.,  el  ad  Job. 

«  Nuiic  Saphico  nitent.  Tument  apud  Hieronym. ; 
tinent,  Segunl.  God. ;  ex  quo  tinniunt  quidam  legebat. 

'  Trinutro  vel  tetrametro,  Miiiil  de  irinietro  aut  te- 
tramelro  Hieronymus :  Sed  nunc  $emipede  ingredifur. 
Aique  ita  legi  volebat  Gbaeon,  illud  alterum  glosse- 
ma  fuisse. 

s  Salomon.  Ei  HieroByni.,  ad  cap.  i  Eedesiasiae. 

^  Vhipor  epithatmmum.  Yid.  Orig.,  hom.  i  in  Gant.» 


Scripiuris  sacris  babeniuc,  sicut  quaedam  in  lege  di« 
cuntursaocta,  quibos  majora  suntsancta  sanctorura. 

21.  Horom  aotem  triom  librorum  carmina  hexa^ 
raetris  et  pentametris  versibus  apud  suos  composiu 
perhibeniur,  ot  Josephus,  Hieronymusque  scribunt. 

22.  isaias,  evangeUsta  potius  quam  propheu,  edi« 
dit  librum  soum,  cojos  omnis  lextus  '  eioqnentla 
prosa  incedit.  Gamicum  vero  hexameiro,  et  penta- 
metro  versu  discurrit. 

23.  Jeremias  aimililer  edldit  librom  soom  com 
threnis  ejos,  i  qoos  nos  lamenta  vocamos,  eo  qood  in 
trtslioribos  rebus  foneribosque  adhibeantur,  in  quibus 
qoadruplex  diverso  metro  composoit  alphabeium , 
quorum  duo  prlma  quasi  Saphico  metro  scripla  sunt, 

C  quia  tres  versicuios,  qoi  sibi  nexi  sunt,  ^  ei  ab  ona 
tantom  littera  incipionl,  beroicum  comma  cooclodit. 

24.  Tertium  alpbabetum  trimetro  scriptum  esi,  et  t 
ternis  lilteris  iidem  versus  terni  inciplunt.  Quartom 
alphabetum  simile  priino  et  secundo  babeiur. 

245  ^*  ^  Ezecbiel  et  Daniel  a  viris  qulbusdam 
sapieniibus  scripti  esse  perhibentur,  quoruni  Eze- 
chiel  principia  et  fines  multis  habet  obscurltatibus 
involuta.  Daniel  vero  claro  sermone  regna  orbis 
pronuntiat,  et  tempus  adventus  Ghristi  manifestis* 
sima  praedicatione  adnotat. 

26.  Hi  sont  quatuor  prophetae  qui  Hajores  vocan- 
tur,  quia  prolixa  volumina  condiderunt.  Liber  duo- 
decim  prophetarum  auctorom  soorum  nominibus 
pr^enotator,  qui  propterea  dicuntor  Iflnores,  qiiia 

I>  sermones  eorum  breves  sont. 

27.  Unde  et  connexl  aibimet  invicem  in  uno  volu  • 


Hieronymo  interp. 

'  Eloquentia  pro$a.  Ut  supra,  proea  oratione,  Al., 
eloquentia  pro$a, 

J  Qttos  no$  lamunta  v.  eo  quod  tri$iiortlm$  rehi$^ 
funeribu$que,  Ganebantur  fortasse,  oti  nuoc  Job  ver« 
ba,  iia  Isidori  aetaie,  Jeremias  Lamentaiiones  iu  of(i« 
cio  defunctorum. 

^  Et  ab  um  tdntum.  Ez  epist.  ad  Paul.  Urbic. 

1  Ezechiel  et  DanieL  Idem  refert  de  Eccles.  Ofllc., 
ex  Hebraiorum  senteniia,  qiii  haec  vaticinia,  noii  ab 
ipsis  vatibos  scripta,  sed  ab  aliis  excepta  somniarant. 
Sed  de  Ezeohiele  ne  dubitatum  quidem  videiur  Hie^ 
ronymi  aetate.  Gonlra  Danielis  librum  refert  idem 
SGripsisse  Porphyrium,  confulatumque  ab  Euseb 
Apollinario  ei  Metbodio, 


m  ETTMOLOGlARDIi  LIB.  VL  2Si 

luiiie  oomiiieMtr»  qMrum  noniiit  ftuai :  Osee,  Joel,  J^  ptionem  carnis  Ef angeliom  priMlieasso  io  muado. 


Amos,  Abdias,  Jonas ,  Miclisas ,  Nalmm ,  Uabaciic, 
Sophonias,  Aggttus,  Zacliarias  ei  Malachias. 

28.  Esdrae  lil>er  aucloris  sui  Uiulo  praenotatnr,  in 
cojos  teitu  eJQSdem  Bsdrae,  Nehemi»que  sermones 
pariler  contineQtor.  Nec  quemquam  moveat  quod 
unus  Bsdrae  dicitor  liber,  *  quia  secundos»  tertius  et 
quartos  non  habentur  apud  Hebraeos,  sed  inter  apo* 
crypbos  deputantor. 

246^*  EstherlibrumEsdras  crediturconscripsis- 
se,  iii  qoo  eadem  regina  sob  figura  Eeclesix  Dei  po- 
polom  a  sertitote  et  morte  eripuisse  scribituri  atqoe» 
inierfeclo  Aman  ,  qoi  interpretalur  iniquitaif  dtei 
celebrius  in  posteros  mittilur. 

30.  ^  Liber  Sapientiae  apud  Hebraeos  nusqoam 
esi,  onde  et  ipse  ^iylos  Grsecam  magis  eloqoenliam  B 
redoiet.  Honc  Judaei  Phiionis  esse  afflrmant,  qui 
ffoinde  Sapientiae  nominator,  qoia  in  eo  Cbristi  ad- 
ventus,  qui  est  sapienlia  Patiis,  et  passio  ejus  OTi- 
deiiier  esprimiiur. 

31.  ^  Librum  autem  Ecclesiasticum  certissime  Je- 
sos,  aiiosSirac,  Hierosolyfflita,nepQs  Jesusacerdoiis 
magnii  composQit,  de  qoo  meminil  Zacbarias ;  qoi 
liber  apud  Latinos  propter  eloqoii  simiiitttdinem  Sa- 
looioiiis  titolo  praenoiatur. 

3^  Oietus  autem  Eeclesiasticus,  eo  qood  de  totios 
Ecdesiae  disciplina  religiosae  eooYersationis  magna 
lora  et  ntione  sit  editos.  Hic  et  apud  Hebram  re- 
peritor,  sed  inter  apocryphos  habelor. 

33.  Jodith  vero.et  Tobias,  sive  Machabaeorum  U- 
bri|  quibiM  aoctoribus  seripti  sint  minime  constat.  G 
Habeolaatem  Tocabola  exeorom  nominibos  qoorum 
gesuscribttitnr. 

54.  QiMloor  libros  Evangeliorom  qoatoor  emge- 
listae  singolariter  conscripserunt. 

35.  Frimus  Mattltaens  conscripstt  Evangelium  litte- 
ris  Hebraicis,et  sermonibus  in  Judaea,iniiians  evange- 
lizare  ab  humana  Christi  nativiute,  dicens  :  EAber 
generalumii  Je$u  ChmU  filii  David,  filU  Ahraham^ 
significans  descendisse  corporaliierexsemine  patriar- 
charum  Christtim,  sicut  promissum  erat  iii  propbetis 
per  Splritum  sanctum. 

247  36.  Secoiidtts  Marcos  plenus  Spiriiu  sancto 
scripsit  Evaugelium  Cbristi  eloquio  Graeco,  iu  Italia 
secotus  Petruiu,  ut  discipuius.  Is  initium  a  spiritu  pro< 


Ipse  enim  Christus  et  propheU  dictos  est,  sicit  seri* 
ptum  est :  Et  4  propheutm  in  gentihu  p0$ui  te. 

37.  Tertius  Locas,  inier  omnes  evangelisus « Graeci 
sermonis  eruditissimos,  qoippe  ot  medicus  in  Grae- 
cia,  Evangelium  scripsit  Theophilo  episcopo,  initians 
a  sacerdotali  splritu»  diceos :  F«ti  tn  diebue  Heredh 
regis  Judetce  tacerdos  quidam  wnmne  Zacharia$f  ut 
manlfesuret  Cfaristom,  post  nativiutem  carnis  et 
praedicationem  Evangelii,  faostiam  foisse  effectum 
pro  salnte  mondi. 

38.  Ipse  est  enim  Sacerdos  de  qoo  diatom  est  in 
Psalmis :  Tu  e$  Sacerdo$  in  mtemam  $ecundum  ordinem 
Melchi$edeeh.  Vbi  enimChristosadvenit,sacerdotiom 
Jodaeorom  obmutoit ,  let  et  prophetia  eessavit. 

39.  QoartosJoannessccipsitEvaiigelium  oltimasld 
Asia ,  incipiens  a  \erbo,  ot  ostenderet  eomdem  Sal- 
vatorem  qoi  pronobis  dlgnaius  esi  nasci  et  paii,  ipsom 
ante  saecola  Dei  Verbum  esse,  ipsum  a  ccelo  veoisse, 
et  posi  mortem  ad  coelum  iterom  remeasse. 

40.  Hi  soni  qoaioor  evangelistae,  qoos  per  Eze- 
chielem  Spiritos  sanctus  significavlt  in  qualuor  aui- 
malibus.  Propierea  auiem  quatuor  animalia,  quia  per 
qoatiior  mundi  partesfldes  Cliristianae  reiigionis 
eorum  praedicatione  dissemiiiau  est. 

41.  Animalia  autem  dicu  sunt  quoniam  propler 
animam  hominis  praedieatur  Evangelium  Chrisli. 
Nam  et  oculis  piena  erant  intus,  et  foris  ,  qoouiam 
pervideot  qoae  dicu  sont  a  prophetis,  et '  qoae  pro- 
roissaeraiitimpleri. 

42.  s  Crura  autein  eorum  recU,  qoia  nihil  pravum  in 
Evangeliis.  Ei  alas  senas  legentes  crura,etfacies  suas , 
reveiau  sunt  enim  quae  tegebantur  in  adventu  Christi, 

248^^'  Evangeliomaotem  interpreUlor  bona  an- 
nuutiaiio.  Graece  enim  t^  benet  &yycXift  dicitor  annuu' 
Uatio.  Uode,  et  angelus  nuntiu$  interpreutur. 

44.  ^  Paulus  apostolus  soas  scripsit  Epistolasqoa- 
tuordecim,  ex  quibus  novem  sepum  Ecdesiis  scrlpsitt 
reiiqoas  discipulis  siiis  Timoiheo,  Tito  et  Pbiiemoni. 

45  i  Ad  Hebraeos  autem  Epistoia  a  pierisque 
Latinis  ejus  esse  inceru  est  propter  dissonaiitiam 
sermonis,  eamdemqod  alii  Barnabam  conscripsisse, 
aiii  a  Qemeute  scriptam  fuisse  suspicantur. 

46.  Petros  scripsit  duas  nominis  soi  Epistotos,  quae 
Caiholicae  ideo  nominantur,  quia  non  uni  Untom 


pl.etalifecit.  dicens :  Vox ctamanii$  in  de$erto : Parale  ^  populo.  vel  civiUti.  sedumversis geniibos  geoerailter 


moi  i^omtno,  ot  ostenderet  Christom  post  assum* 

•  Qote  tecundue^  tertiu$  et  quartue  non  habentur 
apud  Hebr.  Quia  Esdras  Nehemiaeque  sermones  in 
uniUD  voiomen  (ot  ait  Hier.)  coarctant,  iu  neqoe 
secundom  agooscunt  j  ut  nobis  Nehemias  idem  secuu- 
dos  Esdrae  inscribiiur. 

^    Uber  Sop.  Ei  Hier.  praef.,  com  in  lib.  Procem. 
Jesu  filio  Sirach  triboat,  Aogostmom  secutus,  xviide 

•JAbrum  Ecelewut qui  Uber  apud  LaUn.  Noo 

mirttiii,  ^  Ibidori  aeUte  Saiomonis  titolum  praeferret, 
Cttiii  Uierfinymus  iu  de  eo  :  Qiim  Hebraicum  (in- 
Ml)  reperif  mm  EecletiMticum^  ut  apud  LaUno$^  $ed 
rABABOLAS  prtfnoioiiim.  Cui  juncti  erant  tccletiaetee 
e$  Cemtica  canticorum,  ut  similiiiultiiem  Saiammt 

PateoIi.  LXXXIL 


scripiae  sunl. 

non$olmn  numero  librormn^  ted  eUam  maieriarum 
genere  coeequaret.  „    ••v     .«     . 

d  £i  prophetam  in  Gen.  potui  U.  Ex  LIX,  xiBeam 
ct.  Vulg.,  dedi  te. 

•  Grma  $ermoni$.  Ex  Hieron.,  eplst.  ad  Damasum 
145;  sed  ibi  Griecis  Evaugetiom  acripsisse  dicitor, 

Don  in  Graecia,  .    .  „   ^,       ^  j  ai  "^ 

f  Et  qme  promi$ta  erant  implert.  Ex  Neap.Cod.  AL. 

in  prlori.  ^«   «  .      n^ 

s  Crwra  auum  earum  roei.  Ex  LXX.  voig.,  redoe 

eorum  recti» 
^  Paulut  apott.  Eadem  lib.  i  de  OffiCi  eap.  tt;  et 

Kab.  II  de  Instit.  Cier.,  cap.  54. 
i  Ad  Heb.  Ex  Hieronymi  Cataiog. 

8 


»90  S.  ISIDORI  HISPAUBMII8  «1M0PI  n» 

47.  Jaco|Nit|  ^  imm^f  tt(  'iHiiftt  ftiw  («eloieriim  ^  iit  liH  libri  amm  lo  li|i 4H01  MUb^^lmt  m  lUienB. 

3.  ^  4pud  GffccM  anlen  hiblioibaeam  priiiiu»  in- 


Epis^las 

48.  Actus  apo8M)loiruo)  primordila  ||dei  Chrisiiaii40 
n  g^oUbua,  ei  oa#ceniia  ficeleaise  liiftM)riaBi  digerU. 
Aau^fn  apoetploruiB^crjpt^rem  L.ueaii|  e.a6e(con»taQ 
eniigeliatam ;  in  quo  operi?  f  aipeptis  l£<^lesi90  iufan- 
tla  texiiurt  oj^  apostplorum  bifM>r||i  reiineiur.  Unde 

.  et  Actua  apo8)olprttm  diqtur. 

49.  Apocaljpsinn  libruin  Joauoee  pTiPgeliita  acrl- 
pait,  eo  tempore  giifi  o^  EYaogelil  praed^caiionem 
in  Inaula  Paihmos  tradiiur  relegafpa.  Apocalypaif 
aufeoi  e^  Gnipco  |n  fiaiinum  rmlatio  loterprelaiur. 
Revelatio  ^o|o|  4ici^)if  oaaififeaiaiio  leorpm  qu»  aba- 
coiMJi|a  eipni ,  JUXI9  quod  ei  ipse  Jpaooes  dlrii : 
Apocalypih  Jesu  G^ti ,  ^ue^  defiU  illi  Deu$  palarn 
{acere  Hrv^s  stdq, 

59.  fli  sunt  scrip(<;re8  sacro^ qpi  Ubrorup,  qui,  per 
Spiriiuui  saoclum  %i^  loquentes  ad  erudiiiooem 
uosiramy  el^  prxcept^  Tiyendi  ei  cfedeodi  regulam 
conscripBerunt 

{^1.  Pra^ier  b«c  et  alia  yolumina  fipocrypba  nun- 
cupantur.  Apocrypha  autem  dicia,  id  est,  secreta,  quia 
in  dubium  venlun^.  Esienim  eorum  occulia  origo,  nec 
patet  Pairibus  9  ex  quibus  usque  ad  nos  aucioritas 
'Veraclumscriplurarum  ceriissima  etnotissimasucces- 
sione  penrenii.  In  iis  apocryphis,  etoi  ioreollur  aliqua 
veriiaa,  tamen  propter  mulla  falsa  nulia  est  in  eis 
canonica  auciorltas,  auae  fecte  a  prudeotibus  judi- 
cantur  non  esse  eorum  credenda  quibiis  ascribuntur. 

52.  Nammulta,  etsub  noroinibus  prophelarum,  el  re- 


siiiuisse  Pisialretiii  enidiiur,  AUienieneiiim  ljrai«nu»; 
quam  deineeps  ib  AibenieoiUMii  auelam  iLerxei , 
iocenaii  Atbeoii,  iTeui  10  Persii,  UMigqque  poit 
tempore  Seleucui  fiifMor  runui  io  Cr^m  reiulit. 

4.  Uioc  s|u4ium  regibui  urbil^vsque  c«teris  patum 
esteompirtodi  Tolumioa  diversarum  poMMiOt  ei  per 
iiiterpretes   In   Graecam  linguam  Tiiri^odi. 

8.  Debinc  magoui  Alexaoder,  vel  iiice^sis<)rp|  i^gs, 
ioi^trueodiipmoiumiil^rorumbibiipUiepfi  /fiiimum  in« 
tepderupf » maxiioe  ^  Pioleipsiis  cogpoippplo  philadd- 
pbuf,  pnpi^  li^eritnr^  ^agacis^mus,  (fuq  stMdjo  I>i- 
blioibecarum  Pisisiratuiq  jompl^reiur»  upo  fobfm  geii- 
MMmscriptur^fi  lod  efl^m  et^ivipai  liitfiraiin  biblip- 
^  ibeciip  mvk  cpijmlii*  ^  Mam  septvagip^  ipiliia  libro- 
rvW  'iHim  mmPfirihus  AlexDqdrijp  inyeim  sunt. 

c;apu7  1¥. 
Ae  iMtorprelJtai. 

i.  Ilic  etiam,  et  «  ab  Eleazaro  pontiflce  petens 
Scrjpluras  Velerii  Testamenii,  tn  Graieam  vocem  ex 
Hebraica  lingua  per  septuaginU  Interpiietes  transferre 
curaTit,  quts  in  Alexandrina  bibliotheea  kabuit. 

8.  <  Siquidem  liogulf  In  Hngulii  eelluife  separati, 
ita  omnia  per  Spiritum  sanctom  inierprelati  lunt,  ut 
■ihil  lu  alieujts  eoram  eodice  251  invenium  esaei 
quodincseteris,  vel  !n  Terboruin  ordine,  discreparet 

t.  Pnerunt  etalK  interpretei,  qui  ex  Ile8r«ea  Kngu? 
in  Grxcam  saera  eloquia  iraoitoleronl,  lieut  Aquila 


eentiora  sub  nominibusapoitolorom  ab  hjoreticis  pro-  G  SLT.!!!!!!.!!,?!!!I!!'^^^ 
feruntur,  quiae  omnia  subnomineapocryphorum  aucto- 
ritate  canonica  dlligenti  examinaiione  remota  sunt. 

CAPUT  UL 
D/s  bibHothaeU. 

I.  Bibliotheca  a  Graeco  nomen  acceplt,  eo  qnod 
Ibi  reeondantur  Hbri.  Nam  j3tix(a>v  Ubrorum  $i}xq  re- 
poslfto  Interpretatur. 

%  «Bibliothecam  VeterisTestameniiEsdraiscriba 
post  incensam  legem  a  Ghaldsis,  dum  Judci  regressi 
Aiissent  In  Jerusalem,  250  diTino  afOaius  Spiriiu , 
reparavit;  cunctaque  legisae  propheurum  volumina, 
qu%  ruerant  a  gentibua  eorrupia,  eorreiit,  lotomque 
Vetui  Testam«ntum  in  Tlginti  duoi  libros  oonstiiuit, 

^^^i"  'i'VtT:;  !k -^■'^"^^:  «^'«"•/«'«w»-  Libri  B  miUia.  Agell.,  ei  Marcell.,  lib.  xxif. 
lacri  ^pe  bibnotheca  appeilaniur.  Hieron.  in  Gaia-  Cap.  IV.  —  •  Ei  oi  Eteaz  Ex  H 
iog.  :  Eusebiu*  in  Scripturis  divinis  studioeiuimu*^  «i  -  —      ■ 

bibliotheciB  divinas  cum  Pampliilo  marlyre  diUgenii$$i- 
mmi  pehfmigtHiri  iSi'  in  episi.  ad  Marceliaro  441  : 
Beatue  Pamphilui  martyr.,  cum  Demetrium  Phaia^ 
tmuinet  Vid$Xrkium  kt  eacrm  bibliolkecm  $tudio  leitet 
a^uare.  £t  Graiianua  non  semel  Hieronymum  10 
prologo  BIMiodieeft  eitat. 

i»  Apud  iirwem  amem.  Totus  loeui  ex  Ageilii, 
lib.  Ti,  cap.  uU.  Vid.  Athen.,  et  Cicer.,  ni  de  Orat. 
Euitiichiui  ArisUrdmietZeoodoto  od  id  osum  Pi- 
sistralum  dicit.  Piato,  in  Hipparch.,  Ptsistrati  fiiium 
Aippirebum  Hemeri  libro»  Atlieiiii  deiuliiie,  eoique 
decanuri  in  Panathenaicis  ludis  jussisie  aii. 

•  «letoMwa...  oiftnis  tUtmm.  $ag.  Verbi  Tertull., 
in  Apoiog.,  cap.  i8. 

'  5ipfM0jruiia  uMia.  Sie  oouiei  libri.  $eptuaginta 


illa  Inierpretiiio,  eu)o8  aueior  non  apptrei,  et  ob  boc 
slne  nomlne  inierpreKi.  Qulnii  fi^kie  nQoettpalur. 

4.  Praeurea  lexum  el  sepiimam  Edlliooem  Origene' 
^  9iM  lahmi  tmritm  et  om  Ofletprji  Hiliooibu: 
eompiraTit. 

5,  i  Pr^by^r  qmMiie  Hierooywi»  (rium  Ungua 
ru9i  pftf Uui,  ex  Hebraio  in  Laiinufii  (^^iiium  eiiA^m 
$criptura^  cpnveriit,  eluqueot^fqjue  ^aoifudit,  i  ciyui 
interpreuiiq  meriio  fseteris  fl\9tefermr.  Nam  est,  e* 
verborum  tenacior,  (;tperspicuiuie  sententia^  cliriort 
^  ^tque ,  uyrate  a  Cbristiaoo  inierpretOf  Terior. 

CAPUT  V. 
Be  eo  qui  primum  Romam  tibroi  aduexit 
i.    Romam  primui  iibrorum     copim     idrexi 


,  ^.  Hleron.,  In  Gtiron. 

<  Suiwdem  eing.  IdOm  refert  Au^.,  Ijii.  u  de  Doct 
Chrisi.,  el  lib.  xtiu  de  Civit.,  c.  42;  ei  Epipb.,  lib. 
de  Ponder.,  qui  de  re  nimii  mulu  i  noilrifi  hoe  tem 
pore  dicu  sunt. 

s  £1 0o/oaris.  Haee  verbi  non  lont  Aogoitlol. 

k  Jfire  labore  rep.  £x  Caulog.  Uier.  in  Origen 
Reperii  autem  bas  Editiones  (ut  ait  Epiph.)  In  doliii, 
cmioum  vero  in  Acleo  littore,  ait  HieMoymus  io  pr»- 
fat.  ad  homil.  Origen.  a  se  veriai. 

J  Preebyur  quoque.  Aug.  xviii  de  Clvll.,  cap.  48 

I  CttfOf  interpretaiio.  Ei  eodem  11  de  Doct.  Ghriit. 
qoss  umeo  oon  de  Hieroojmi  interpretaiiooe.  miI  de 
luli  iieuotOr  ob  Augustioo. 

^  Affoe  nfpefi  a  Ch.  int.  a.  Um  qoidam  llkrl  oob 
bilMot,  neqoi  tibro  i  deOffic.  fieeleo.  fcmmiiir.  niit 
toHini  io  teittilsorte.  ^^     ' 


III 


»er$0  AUe«dMyw  rege  devi^(f;  i^iaU^piquse  yr^lferup^iir  iQ  populis,  Tertium,  toiDi, 


'  deinde  LucoUus  •  ^iiea  piwda.  gS9  ^^^  '^^ 
Cssar  dedii  H^io»  ¥aiMM  aegoiiuiii  fuan  aMiiimae 
i»l)lioili6ett  eoDsinMBdae. 

9.  •  Priaom  aoitDi  Rana  liiiiiMlhecae  pu^)||jEi|)?it 
Poliio,  GNMOf  atmoi  ati|Ha  Laiumai  aAiiiia  auaiorw 
imafiNifctta  ia  aif«a  quod  de  mamibiia  m»gii<iiO»^i»i 
•imuiii  ioatMMOfac. 

eAPilT  ¥1. 

I.  Apud  '  no8  nuoque  PampHiloa  maaly r«  onfoa  Ur 
Um  BusofctoaOasariooab  cooaeripiii,  PiaisMlum  iu 
siera  MbKoMioo»  aiodio  primus  adiiqoave  ooola» 
dii.  Hie  eatm  in  iHWioUieea  aua  pvopo  Uigiala  toIu- 
mteum   mUHa  haMt. 

%.  IHovoDymua  qooqoo  aiqno  GoanadiM  lootmte- 
siicos  scripiores  toto  oriMqomrontos  ordine  peraecoii 
suni*  eorumqueatudklB^novolominia  indiculo  com- 
pretariuaanl. 

si§  «AFUT  m 

ios  fluida  i«riiminiNi<i 

1.  Mapooa  •  flirentiua  Yarro  apoA  UHnoft  V9- 
nuraerabliea  libcaa  aMJpaiu  A^4  Cirmi^  qiioyte 
CfcakeniiMmi  asiaio  M»ilitiir  (gu^lkMif,  ^od  taotoe 
lifaroa  oMarii  m^fum  fvvtummt^m ^^m  scrf- 
bero  pcopna  nmmimic  pmi^. 

2.  Oe  aoairiaqupqimipod  Grasc04  Qrigane^  Ifs^  S^n- 
iabore,  taj»  Gimc<^  (^n^  l^\im  op^miii 

umano  supoRoyU.  Oaniquo  mMrq^yvm '  ^^^ 
asilila  Mhroioi»  ej«a  aaiegisso  faiptur» 


quoa  ^QS  lit^rog  vel  volumina  iiuncupamus.  Uomili» 
autem  ati  vulgusloquuniur;  lomi  vero,  id  ^t,  libr  i»  lua- 
jivrismi  Aisi  ui^iUoni^.  Dialogua  esi  collaiio  2i$4duo- 
nwt  vel  (JurijpcurmK^f  quapi  h^\u\i  sermon^ni  dicuot, 
Nam  quos  Graeci  d  alogos  vocant  nos  serroones  vocatuu^ 

3.  ^  Serm  auli^m  diiPtu^,  qnia  [nf^x  VttrmW  ^^^' 
lor.  Undeel  in  Yirgilio: 

Mnlta  imer  seso  virio  seraoae  serebanl. 
Tractattts  esl  uuius  rei  muUiplex  expositto,  oo  quod 
Irabat  sensum  in  mulu.  ^  sententiani  contrecundo 
aecum. 

4.  Diflnsri  auiem  aerroOy  tracutus  et  verbnm. 
Sermo  enim  altera  rget  persona,  traciatus  specialiter 
ad  se  ipsum  est,  verbum  autem  ad  omnes.  (Jnde  «I 

P  dicitur  :  Verbum  fecil  ad  foputum, 

i,  Gommeiitarhi  dhcU  quasi  cum  menie.  Suntenim 
interpretaiiones,  ut  commenU  juriSy  f  commenu 
Evangelii. 

6.  ^  Apoiogeticnm  es^  excusaiio»  in  quo  aolent 
q^uidiiii  accusaniibuB  respondere.  ln  dereDsiooe  euim 
autnegaiione  soia  positum  esi,  et  esi  nomen  Graecum. 

7.  1  Panegyricuiii  est  licenliosum,  ott  laQiniosiim 
genus  diceiidi,  iti  iaudibus  regum,  in  cujus  compo- 
fj^ljtpne^  hojniiies  muliis  mendaciis  adulantur.  Qyod 
inalum  a  Graecis  exortum  est,  quorum  )evil^s  in- 
^Qta  (}jpendi<facu1ute  et*  copia  incredibili  mujtaa 
Hi9.949jCioruDi  neb^las  suscitavil 

^.  ^  IFailprwo  liteiilPiML  io  quibu^  r^  aei  coiv- 


S.  Horum  UmooomDMWttMiiia  Augij^Upu^  kn^mC  ^"'^^  s^^rii^untur,  A/oHihtf  diati,  id  esi,  poieautlbua. 


voi  Sfioolit  au*  vioiu  l)lam  Unlta  iipriifsi^,  ut  4|eb»|isac 
nnftlihim  non  soiom  ««riboroli^rw  ^m  4^|^^9f  M 
oae  kferoquidom  op^ucnA- 

CA»(JT  ym, 

I.  Opoaaoiorum  cgenoca  sui^  tr^a.  Prim.ivp  genus 
eicorpu  aooi,  qum  Gr«ce  scboliam  (luncuppiyr ;  in 
quiboa  ea  quas  vidi^ptur  obaCMra  yei  difficilia,  suiq- 
matiiu  ae  braviier  prmalcii^guotur. 

t.8ecuodum  goouabomili»  aun^  qUfisLaiini  verba 

Qk^.  Y.  —  ■  ^mil.  PauL  Yidendum  num  adboc  riiit  Didymo  Alcxandrino  gramiuaiico,  ui  aii.Hesi- 
aatis  silquod  Piularchns,  iEmiliiabatioeniiamiaudails,  dhiiis  iii  lib.  (fe  iis  qiii  in  dtscipl.  claruerunt. Yid.  Suid. 
narrat,  libms  cegi:i  duiilaxat  Giiia  sliidia  iiUerarum  '$exmi7/.  lib.  lu  Rulfin.  in  Afiolog.,  ged  eum  llie« 

iracuiitibiis  c<)nce.<&isaey  cuiu airi  qt argenli acervos,  ronymoa  mendadi  arguit,  viaqo'*  loriiaiii  f;iriofli  ab 
reliquau)<iue  priKdam,  iieaspicere  quidejii  voluerii.     ^  Euscb.  retaUni  atflrmal.  idteui  Um^- qqiid  J&u(fliios 

^  OeiMaeLucu/f.Cicer.^in  Lucull.,  etili  deFiiiibu^,     iradidit  l^piphauius. 


^  Unde  et  ob  id  libri  ("aMorufn  dicuntur,  quia  do  ro« 

9.  Procemiiim  esl  inltium  dicendi.  Sunt  enim  prom- 
inia  prinoipio  libDorom,  qoa  aole  cai|am»Mrrationem 
ad  inslrueiidoa  audientium  aufes  M9  ooapumop. 
Gujiis  nonien  ptorique  Laiiniuita  periii  aino  traosia- 
liono  pesueeunt ;  ime  auiein  vocalMiimii  apod  oqa 
interpreUium  proffatio  nuncupatur,  quaai  prm/oanijo» 

lik  Pmeopta  auni  qum  aiii  quid  iaoiendum,  aul 
qui#  mm  lociendom  sit,  doooni.  Quid.  fiMiendum,  ol  s 


Sedquod  Lucullo  Isidorua,  Pompeiu,  qui  LuquIIo  suc- 
cessJAlieliiimqiiecunTeciLirilmil  Plin.lib.  vii,  cap.  56. 

^  Vrimum  auiem  Aotn.  Pliii.,  lib.  vii,  cap.  50:  Horci 
Varroms^  in  bibliotheca  quce  prima  in  otbe  ab  Aaiuio 
PoUione  de  manubiU  publicata  Homte  esl,  icntiis  vio^n- 
iie  posUa  imago  eU.  ^am  eui  reges  illi  mulio  apte 
Pullionem  biblioibecas  inairuxeraiit,  nou  lameu  for- 
loase  pobliearant,  boc  eat,  publicas  fecerani. 

Cap.  \\.^^  Apudnoe.  Cxepist.  141 , ad Marcellam. 

Car.  fH.  «  Jf.  r.  Vorr.  apud  Grwc.  Locus  est  ex 
llieronymi  libello  qui  iion  eiaut,  ejua  lameii  eam  par- 
lemqo»  ad  huno  locom  pertinei  reffert  GtulKin.,  in- 
Tect.  bis  verbis  :  Jf*  Tmnitttm  yarronvfu  mtrator 
anUqwiUu^  quodnpud  LaHnot  tam  innnmerabU^s  libroe 
acripeeriu  6r«ci  tkaicenterum  mirie  efferunl  laudibuet 
qmed  Umtoe  libros  eompoeueril  quanM  quim  noetrum 
eiimoe  eua  manu  deeeribere  non  po$eiU  id  cognomen 


Cap.  Ylll.  —  K  Opusculorum.  Ex  tiieron.,  prxf.  in  Ho- 
mii.  Orig.  in  Ezech.,  qun  re(>eiii  etiam  Rufr.  iii  Invect. 

^  Smmo  au$em  dif$»  h  Si^rv, 

i  SfttMUiam  contrectando  secum'  Ua  A.  Aug.,  cuni 
in  omiiibus  librls  <en/ie/i(^i  iiullo  sensu  Je;,'eretur;  leii 
fl  conirectaudo  sficum,  Cbacoii. 

I  Coinmenla  jvni,  commena  Eeang,  —  (if.mmenta 
ipro  commentqria  praecise  scriptiim  pulabal  A.  Augua«i<> 
i^us.  Sed  reiinei  idem  verbuin  hodie  ab>cissuiii  vul« 
garissermo,  ut  sospicari  psdiiius  eodein  inodo  Isi<* 
dori  aetate  usurpaium. 

^  Apologeticum.  Et  Lad.  ▼,  cafK  ^. 

1  Panegyric,  Bx  eodem,  ilb.  i,  cap.  10. 

»  Fastor.  lib....  a  FASCiaos  tffcir.  SigHilicatioii 
eiymon  apuvit,  ut  consuevit,  alioqnl  a  fmido  dic 
uori  ignor^ns. 

»  iTtdc  n  ob  id,  ExCod.  Neap.  Meiidosenclifiif  Ovid 


»9  S.  ISIDODl  HISPALBNSIS  EPNGOPI  ilO 

imgeDeumttnm,ei  honwapatremHmm,  et  mairem  A  eDim  civitas  iEgyptidfam  esl ,  iibl  ehirue  usuft  fai« 

▼enius  est  primam,  sictti  ait  Lucanug  :  * 

Cooilcitar  bibnU  Mempfaltisohwti  ptpyro. 


iuam.  Quid  non  facieudum,  ut :  Nan  maehakeri$; 

aon  fwrlum  fadee. 

11.  Similiter  el  gentilium  praecepu  vel  jubent,  vel 

vetanu  Jubentfaciendum,  ut :  Nudue  ara^ierenudui* 

Tetant,  ut : 

Ne?e  iQter  viies  corylum  sere,  neveiSagelia 
Suiuma  peie. 

{'S.Primua  autem  prdBcepta  apud  Bebraeos  Moyses 
1  Bcripsit»  apudLaiinos  «  Marlius  vates  primus  praecepia 
composuit.  Ez  quibus  est  iilud:  Postremus  dicas, 
'.'  prtmttt  taeeoi. 

t  13.  Parabol»  et  probiemata  nominibus  suis  indicant 
1  altius  se  perscrutari  oportere,  Parabola  quippe  alicu- 
'  jusrei  similiiudinem  per  se  gerit»  quod  iicetsit vocabu- 


fiibulam  autem  papynim  dliit,  quod  humorem  bibat. 
9S7  2*  CharU  auiem  dicta,  quod  ctrptim  papjrl 
tegmen  deoerpiom  glutinatur.  Cujus  genera  quam 
pluraeiinl.  Prima,  ei  prscipuaf  Augusim.regia.  et 
niajoris  formasjn  honorem  OcuviiAugustiappelau* 

3.  Secunda  Liviana  ob  honorem  Liviae ;  lerlia  bie- 
raticadicu,  eoqoodadsacros  llbroseligebatur,  simitis 
Augusueae,  sed  subcolorata. 

4.  Qoaru  Tasnioiica,  a  leeo  AlexaodnaB,  qui  lU 
voeaiur,  ubi  fiehat ;  quinia  Sailica  ab  oppido  Sai. 

5.  9  Sezla  Comeliana,  a  Conielio  Gallo,  praBreclo 

lum  Gnecum,  jam  Umen  pro  Latino  usurpatur.  Et  ^  ^^'''  ^"T  ''"^''''  '  ''^'^  emporeiica.  quod 
iiAtnn.  ^t  nl^  ;«  ^    .  ;.  "        *^        '^'Beamercesmvoivuntur,cumsit8cripiurismi^^^ 

notum  est  quod  m  parabolis,  quae  dicuntur  rerum  — •«•«««■vui», 

siniiiitudineSy  rebus  de  quibus  agitur  comparantur. 
14.  Paoblemata  autem ,  qu»  Laiine  appellantnr 


proposiiiones ,   quaeationes  sunt    habentes  aliquid 
quod  disputatione  solvendum  sit. 

15.  Quaestio  autem  est  qutesitio^  cum  quaeritur  an 
sit,  quid  sit,  quale  sit. 

16.  Argumentum  vero  dictum  quasi  argutumf  vel 
quasi  argute  inventum,  ad  comprobandas  res. 

17.  Epistolam  proprie  Graeci  vocanl  quod  inter- 
preutur  Latine  mtfsa.   • 

18.  Anlecbartae  et  membranarum  usum,^  in  dedola- 
lisex  lignocodiciilis  eplstolarum  alloquia  scribebantur. 
tJnde  et  portitores  earum  ubellarios  vocaverunl. 

286CAPUT  IX. 
De  eerie. 

1.  Cerae  litterarum  materies»  parvuloram  outrlees» 
'ipstt 

..•Oant\ngeniom  pueris  primordla  sensus, 
quarum  studium  primi  Graed  tradidisse  produnlnr* 
Graeci  autem  ei  Thusci  primum  ferro  in  ceris  scri- 
pserunt,  poslea  Romani  jussenint  ne  graphium  fer- 
reom  quis  haberet* 

2.  Unde  el  apud  scribas  dicebaior :  Cenmi  ferrone 

««idio.  Posiealnstitutum  est  ut  ceram  ossibus  scribo- 

renl»  ^  sicul  iudicat  Atu  in  satyra  dicens : 

YerUmus  vomerem  iu  ceram,  mucroneque  aremos    : 
Oaseo..;.. 


CAPUT  XL 
De  pergainemi. 

1.  Pergameni  ^  reges  cum  charu  indigerent, 
membrana  primi  excogiuverunt.  ^  Unde  ei  perga- 
menarum  nomeo  hucusque  tradente  sibi  258  poste- 
riiate  servatum  est.  i  llaec  membrana  dicuniory  quia 
ex  membris  pecudum  deirabuntar. 

3.  Fiebani  auleni  primum  eoiorls  lotei,  id  est, 
crocei ,  postea  vero  Romae  candida  membrana  re- 
peru  sunt ,  quod  apparuit  inhabile  esse ,  quod » 
et  facile  sordescant ,  actemque  legeiiiium  l»danu 
Cum  periliores  archiiecti  neque  aurea  tacMAaria 
ponenda  in  biblioibecis  putenl,  neqne  pa?imenU 
alia  quam  e  Carysteo  marmore,  quod  auri  Culgor 
C  bebetet,  et  Carysii  viridiias  reficlat  ocsios. 

3.  Nam  el  qui  nummulariam  discunl,  denarioruiu 
formis  myrleos  pannos  subjicium,  el  gemmarum 
sciilptores  scarabeorum  terga,  quibus  nibil  est  viri« 
dius,  subinde  respiciunty  el  pictores  idem  faciunt, 
ul  laborem  visns  eorum  viriditate  recreent. 

4.  Membrana  aulem  aut  candida,  aui  lulea ,  ant 
purpurea  snnt.  Candida  naturaliier  exisiuni*  Lu- 
leum  membranum  bicolor  esi,  quod  a  confectore  una 
lingilur  parte,  id  est  crocatur,  de  quo  Persius  : 

Jam  liber,  et  posilis  bicolor  membrana  capiilis. 
•     5.  Piirpurea  ^  veroinficiunturcolorepurpureo,  inqul- 


bus  aurum  el  argentum  liquescens  paiescal  inliiteras. 

Grapbium  anlem  Gnece ,  LaUne  scriplorium  dicitur.  2S9  CAPUT  Xlf. 

Mam  yppofi  icriptura  esl.  De  librii   conficiendis.  i 

CAPUT  X.  jD     1.  Quaedam  genera  librorum  apud  genliles  ceriij 

Deehar^u  modulis  coniiciebantur.    Breviore  forma,  carmina 

•  CharUrum  *  usum  primnm  iEgyptus  mmistra-     tlqoe  epistolae.  Al  vero  historiae  majori  modulo  scri- 

tit  eoeptum  apud  Memphilicam  nrbem;  Memphis      bebaniur,  el  non  solum  in  charu,  vel  membranis» 


•  Jf  arittta  vaiee.  Vid.  Lil.  Gyrald.  Dialog.  4.  de 
Poel.  btin. 

^ln  dedolai.  exL c.  Ex  Hieron. Epist  ad  Niceam52. 

Cap.  IX.  —  «  IptfB  dant  ingen.  Carmen   esl  Dra- 
coutiiy  lib.  II  de  Macnin.   Moudi : 

Cera  dal  iugeniom  pueris  primordia  sensns. 
Inde  flt,  ui  praesiet  Ultera,  vel  ooceat. 

^  Sieut  indicat  Aua.  Cui  cur  Aitae  cognomen  hae- 
serii  Vid.  Foiii.  in  Aiu. 

-Cap.X.— •  CAartor«m  ueue.  Plin.,  lib.  xiii.cap.  12. 

'  Att^sriBa,reffta.---iia^'aglos8ampuUbaiiCtiacon. 

s  Sexia  Conutiana.  De  Corneliana  mhil  Plinius. 


Consiai  vero  ex  Dione  el  aliis  Comelium  Galium 
^gyplo  fuisse  praerectum  ab  Augusto. 

Cap.  XI.  —  ^  Pergamem  reges.  Eumenes  Pergamt 
rex  ineiiibraiias  priinus  excogiuvit. 

i  Uude  ei  pergamenarum,  Verba  sunl  Hieronymi  ia 
epist.  ad  Gliruniat.  43. 

i  Ha^c  et  membrana  dic.  Et  feminino  ei  neutro  ge- 
nere.  Gloss. :  Membranum,  ujbiQv. 

^  Purpurea  vero.  Ilieroii.  ad  Enstoch.,  de  Cuslod 
virg. :  Inficiuntur  membrana  colore  purpureo^  aufum 
iiquescit  in  titteioi,  Uude  liquetcit  liic  repouel)n| 
Cbacon. 


M 


ETTHOLOGIARUM  LIB.  Vf. 


ttt 


M  eUam,  et  •  ia  omeotU  eiephantinis,  lextilibusqiie  A  niHtudinerolionimarfooriim.ieuquiaeirollibasliunt» 

' i<l  ^^  «X  peliibas  qn»  de  occisig  peeudibus  detrabi 

aolent,  cujus  partei  pagin»  dicuntur,  eo  qood  $ibi 
inTicem  compiogantur. 

.  7.  YersQS  antem  Tuigb  tocati,  «  quia  sie  serib^ 
bant  antiqui  sicut  aratur  terra.  A  sinistra  enim  ad 
deiteram  primum  dedueebant  stylum ;  deinde  coa* 
vertebantur  '  ad  inferiora  et  rursum  ad  dexteram 
yersus,  qoos  hodieque  rustici  versus  Tocant. 

8.  sSibeda  est,  quod  adhuc  emendatur ,  et  noc- 
dum  in  libris  redactum  eit,  et  est  nomen  Graficum, 
sicut  et  lomiis. 

CAPDT  XV.  I 

Ds  eanombu$  EvangeUanmi. 

1.  Ganones  Evangeiiomm>»  Ammonius,  Alenndrim 

B  episcopus,  primos  excogitaTityquem  postea  Eosebiui 

GaBsariensis  secatus,  pienius  263  conlposuit.Qui  ideo 

feciisunt,  utper  eos  intenireetscireposiimasqaire* 

liquorum  eTangelistarum  similia  aut  propriadixeniiit. 

3.  Sunt  anlem  numero  decem,  quorom  primiif 
continet  numeros  f  n  quibus  qnatuor  eadem  dizenmt : 
Matibaeus,  Marcus,  Lucas,  et  Joannes ;  secanduSy  ia 
quibus  tres,  Maithsus,  Marchs,  L4ieaB;  tertiosV  in 
quibustres,  Matthseus,  Lncas,  Joannes;  quartus,  ia 
quibus  tres,  Matthttus,  Marcas,  Joannes. 

5.  Qnintus,  in  quibus  duo,  Vattb«us,  Lucas;  sextuf» 
in  quibus  duo,  Mattbeus,  Marcus ;  septimus,  inqulbos 
duo,  Matihasas,  Joannes;  octaTUS,inqaibasdao,  Mar- 
cus,  Lucas;  noous,  in  qoibus  duo,  Locas,  Joaones. 

4.  Decimus,  in  quibus  singuli  eoram  propria  qum* 
G  dam  diserunt,  qoorum  expositio  biec  est.  Per  siuguloi 

enim  eTaiigelistas  numerus  quidam  capitolis  afllxus  ad- 
Jacet,  quibus  numeris  ^  subdiia  est  »ra  quaedam  roi- 
nio  noiata,  qose  indicai  in  quoto  canone  positus  sit 
numerus  coi  subjecta  est  aera. 

5.  Verbi  graiia  :  si  est  aera  prima,  in  primo  ca« 
none ;  si  secimda,  io  secuodo ;  st  tertla ,  in  teriio» 
et  sic  per  ordinem  osque  ad  decimom  perreQieos. 

6.  Si  igiiur,  aperto  quoiil)et  ETangelio,  pla- 
cuerit  scire  qui  reliquorum  eTangelisUrum  similia 
dixerunt,  assumes  adjacentem  numerum  capituii,  et 
requires  ipsuui  iiumerum  in  suo  canone  quem  indicat» 
ibique  inTcnies  qoot  et  qoi  dixerint,  et  ita  demaoi  in 
corpore  ioquisita  loca  quae  ex  ipsis  nomeris  indican- 

6.Foljaautemlibrorum  appellata,  siTe  exsi«  D  tur  per  singula  ETangdia  de  lisdem  dixisse  inTenies. 

cum,  sulco  ad  flnem  perdacto,  iterum  eo  reddiiur  nnde 
arationis  initium  est,  quodest  verwm  peragere  Pli« 
nio,  lib.  xTiif,  cap.  19. 

'  Ad  inferiora.  Al.,  ad  inferiorem. 

s  Scheda,  Charis.,  lib.  i :  Scida  ckaria  iine  aspira* 
tione^  a  scinoendo  dicta  esf,  eed  etiam  alH  cum  aepira^ 
tione  scHEDAii  ex  Greeco  airo  tov  ffx^"*  dictam  putani» 

Gap.  XV.  •—  ^  Ammonius.  Ex  Hieronymi  Caialogo, 
et  praef.  in  ETang.,  et  praef.  Euseb.  ad  canones  Am- 
luonii. 

i  Subdita  e$t  eera  quatd,  Vel  ex  hoc  loco  apparei 
aeram  nihii  essealiudquam  numeri  notam.  Namquam 
Isidorus  ffr/in,  Hteronymus  numerum  dixit,  et  Vi- 
cior  Gapuanus,  in  rraer.  ad  Harmoniam  eTangeiicam 
Tatisni  cadem  de  re  :  Memoratoe  numeroi  priui  cu- 
rio$u$  leaar,  $i  veiitf  impiciene^  faeile  ex  nota  numeri 
ropetria  emprobet  leciiona.  Vid.  supra.  lib.  t,  c.  34. 


malTarum  foliis,  atque  palmarum. 
A.  Gufue  generls  GioDa  sic  roeminit : 

Hce  tibl  Aratcis  maltom  in?jgilaU  kieerais 

Caniiuia,  qn^is  ignes  *>  noTimus  aerios, 
Levis  ia  arldulo  malvs  descripU  llbello 
PnBtaca  Texi  monera  Davicola.    . 

5.  Crrcomcidl  Itbros  Sicill»  primom  increlMiit.  Nam 

iniiio  pumicabaniur.  Uode  et  ait  Catullus  :  Cat  dona 

iepidum  novum  libellum  Arido  modopumice  expoliium  ? 

CAPUT  XIII. 

260  ^^  Ubrorum  voeabulie, 

1.  Codex  mnlioruro  librorum  est,  liber  unius  to- 
Idiiiiiiis.  Ci  dictus  Codex  per  traoslationem  a  caodi- 
cilius  arborum,  seu  vilium,  quasi  caudex,  qood  in  se 
ninliitudinem  librorum  quasi  ramorum  contineat. 

2.  Voluinen  liber  est  a  volvendo  dicius,  sicut  apud 
Hebrseos  Tofiimen  legis,  Tolumina  prophetarum. 

5.  Liber  est  inleriur  tuniea  corlici^  quae  ligno 
cohaereu  De  qiio  Virgilius  :  Alta  liberaret  in  ulmo. 
Uiide  et  iiber  dicitur  in  quo  scribimus,  quia  ^  ante 
usum  chart»  tcI  membranorum  de  libris  arborum 
Tolumina  iiebant,  id  est,  compaginabantur.  Unde 
ai  scriptores  a  libris  arborum  librarios  TOcaTeruni. 
CAPUT  XIV. 
De  Hhrariky  ei  eorum  imimmentie. 
'   I.  Librarios  (consui)  ante  bibliopolas  dictos.  Li- 
brum  enlm  Graeci  |9f ^ov  Tocant.  Librarii  autem  ideni 
et  anllquarti  Tocantur;  sed  261  librarii  sunt  qui  et 
nova  et  Tetera  scribunt,  antiquarii  qui  Uniummodo 
Tetera,  onde  et  nomen  sompseront. 

2.  A  scn^eiido  auicm  $eriba  nomen  acceplt,  officium 
txprimens  Tocabuli  qoaliute. 

3.  Instromenta  scrib»  calamos  et  penna.  Ex  bis 
enim  Tcrba  paginis  inflgoniur,  sed  citamus  arboris 
esi,  penna  aTls,  cujos  acomen  io  doo  dividitur,  in 
toto  corpore  unitute  servau  (credo)  propier  mysle- 
riutn,  ut  in  duobus  apicibiis  Vetus  et  NoTum  TesU- 
nieniuiii  signareiur,  quibus  exprimitur  Tcrbi  sacra- 
meniom  sanguine  passionis  e0u6um. 

4.  DictuB  autem  calamus  quod  liqoorem  ponat. 
'  Unde  et  apud  nautas  calarb  ponere  dicitur. 

5.  Penna  autem  a  pend^itdo  Tocau,  idest,  Tolando. 
Est  enim,  ut  dinimus,  STium. 


Caf.  XII.  —  *  Inomenti$  eieph.  Hinc  elephanlini 
libri,  nisi  max.is  Codices  eboreos,  aut  tabulasebo- 
reas  significari,  de  quibus  meininere  Ulp.,  de  Leg. 
u»  cap.  .^2.  et  Pompon.,  cap.  2  de  Orig.  jnr. 

^  tjmmH$  aerioo.  Sic  G(»ili.  oinnes  Basil.  Zauchus 
leiherioe  legiu  Aerio$  ex  ilioruin  opinione  qui  sidera 
lion  iii  orhibos  fixa,  sed  per  aera  ferri  exisiimariint. 

Cap.  XIIL  —  c  Anie  u$um  charta.  Cx  llierooyin. 
ad  Nicsani. 

Cap.  XIV.  —  <^  Onde  apud  nauiat  calare.  Quo 
Terbo  uosuri  quoque  Trasones  utuntur,  euni  calar  el 
$ambrtro^  calar  la  mera.  atque  »lia  hujusmoJi  effi- 
ciont ;  ijide  eiiam  dies  inUsrcalares  dictos  tuU,  quasi 
iiit«rp«»8iios«  inf.,  cap.  17. 

*  Qma  $ie  eeribekanl  antiqui  $icui  arai.  terr,  Id 
Graeci  (ui  ait  l^aosan.,  lib.  i  «Xe«K6>v)  ^M^pofn^w 
/^a9€«v  dixere.    Versum  auteni  .Tooabaut  rusiici, 


lA  S.  ISIDORI  niSPALliNStS  EMSftOPl 


tt* 


2Ks  'c0HoidbUi  covtfiffOftcin* 
f  •  €MiM  «  ftuiem  Gr«c6,  La!ln(B  t%^Uk  ounciiliHr- 

tur.  Regnh  autem  264  <^i<^^9  ^l^^^'  ^^  ^^^'^  "^ 
tfft|!iaiidd  alfofluDi  \Hh'\\,  k\\\  dfiehint  retnlam  di- 
«laai  tel  4«iud  regai«  f  e1  qu6d  norniaiti  Kcte  tiveiiiii 
pnebeal,  "M  i\vM  dfstoHMn  |^a  vtrmque  quid  Cbt^gat 

2.  ^  Cattones  atltehi  geA^r^tlum  concillonim  i 
temporibua  Cunfttantini  cttp^ruAt.  In  prfteedentftnia 
ntmqUe  ^nnig,  perseciitlDne  fbrvente,  dmcendarum 
plebfbib  milfime  daliatur  fa^ultas. 

5.  Inde  Ghristlanitas  in  diversas  liaereseaestscissa, 
quia  non  erat  licentiA  episc<ipfs  in  unuro  convenire, 
nisi  iemporeB«|iradi«iiifilper«loris.  Ips^  nanique  dedit 
fiKhitKteM  CMitiaiiia  iiliere  tongregarr. 


sio  in  Ecciesiis  pr»dli6al. 

8.  •  Tertia  lynodui  epfieafin  pHmt^  t 
eplscopbnmi  tu^  Jimiofe  Tlraodwio  Aifwtd  editt, 
quae  Nestoriiim  duas  person^i  in  Cbrtsfo  asserentem 
justo  anathemate  coiidemntvity '  oslendeiis  manere  io 
duabut  Dtiuris  nnam  Doinini  lesu  Christi  personam. 

9.  s  Qiiartt  synodus  Cbaicedooensis  sexceiitorum 
trigiota  sacerdotum  sub  MaKiano  principe  habita  esl| 
in  qua  Eothychem  Consiajitinopolitimum  tbbalen 
Verbi  Dei  el  carnis  unain  naiuram  pronuntianiem, 
et^us  defensorem  Dibscoruro  quemiiam  Alexan- 
<)rinum  episcopum,  elipsum  rursum  Nestorium  cum 
reiiquis  haereticis  una  Palrum  senteniia  praedamna- 
vit,  pra?dicans  eadem  synodus  ^  Chrislum  Domiuuni 


ki  (Stb  hoe  etitm  ttneti  Pttres  in  concilio  Ni«  B  de  Yirgine  sic  natum,  ut  iii  eo  subsiantiam  et  divinae 


atno  de  •omi  orbe  lerrtmm  convenienles ,  juxU 
Adem  evaogelicam  et  tposlolictm ,  teGvndnm  pott 
iipostol6s  Sf  mbohm  tttdideront 

i.  inHv esiera  antemconcilia  quatoor este  (seimiis) 
venertbllet  tynodos*  quas  tottm  principaliter  fidem 
eompleetuotur^  qotsi  quttoor  fiTtngelitt  vel  totidem 
parailitl  iumint^ 

0.  Htrum  fHrimt  Nlcmfit  tynodot  treeenlorum 
octodecim  episeoporum  Gonsttntino  Augusto  impe- 
ronte  perteit  est.  In  iqut  Aritnce  perfidiae  dtmn»ta 
MftBphHmiai  qutm  de  in«qualiltte  sonclm  Trinilatis 
idobi  AI4IB  asserebai;  eoHsubstauiialem  Deo  Patri, 
2M  c  DeumFiliuffi  eademsancta  syoodus  |>er  sym- 
boluH  definivit« 


ei  hunianx  ^  confiteamur  natui  ae. 

10.  Qualuor  hae  sunt  synodi  principales»  fidel 
doctrinain  plenissinie  2^6  Itrxdicantes ;  sed  et  d 
qua  sunt  concilia  qi^se  sancli  Pttr^  spiriiu  Del 
pleni  saiixeront,  )  bsl  Istorutn  qtinldo^  tdctoritaieiti 
omni  mnnent  snlbitlial  tlgbHi,  i  iiuoi^ih  iestt  i^ 
hoc  cofpore  corfdtii  contlh^nfilir. 

ii.  Synodhs  iuiem  et  Gl*^d  interprelHtttr  dmif^ 
falui,  vel  catu$,  • 

iS.  k  Contilfi  vefo  nmoen  trtctom  ebi  ek  more  Ro- 
nmno.  Tempore  enim  quo  etosae  tgebtoior,  coovo- 
iiiebaiit  omnes  in  utium,  coniraunique  intentiooe  iro- 
cttiitnt.  Unde  ei  concilium  t  communi  initnliooo 
diciuin,  i  quasi  cmmttnidlium*  Nam  cilia  oculorum 


7»  Beeulidt  syiiodvs  eentom  qolnquaginlo  Ptlrom  G  gunt.  Utide,  el  consioivm,  consUium^  d  in  l  liUortm 
luh  TheodOtio  teaiofe  ^  Consltntinopoli  coogregtia     iranaeunte. 


Otti  qOfls  Maeedonium,  Spiritum  Sancium  Deum  esse 
negtntemi  ceodemntns,  ronsubstanliatem  Pairi  el 
Filio  sanctum  Spiritum  demonsirtvit,  dans  symboli 

CXi^.  tSL  —  A  CanoA  duthn.  Hoc  cdput  ek  allo 
Isldori  volomlne  a  Braulione,  qni  hoe  opus  iriterpd^ 
lavit,  iii  librosque  digessit,  accersituin  videiur.  Nam 
ei  cT^ncilior.  Acia  lioc  onere  condiia  contineri  inrerius 
(liciiur,  ei  miktta  hujus  loci  verbd  in  e^  praDf.qudC.in- 
scribfiiir  oHfo  eatidliomm,  roperiuntiir. 

b  Caiion€«aii<0m^e»i.  Ciianior  Ji^rc  aGrAt.i  disc.  1$^ 
cap.i,elivQne,lib.ii,  (it.xi,cap,it),Pnnorm.exl8cap. 
lil).  vl  FAyhloibg.  EadeuKjtie  in  RAbnni  mahgiueex  17. 

e  im^  Filiutiki^Dii  FfhiHfh,  eratian. 

<■  Qott0uniiHopoli.  Al.,  Cottslafi(t4H»poiim. 

«  Tertia  tynod.  Anie  hivc  vcrba  Ivo,  cap.  ^O  :  Hao 
tynOaus  acia  eal  temportbu$  ba)nnii  pApce  Romani, 


267  ^S.  Coeius  vero  oooveotot  esi,  vei  coo- 
gregttlo,  t  coroitdo,  id  esi,  conveniendo  in  uimuu 
Unde  et  cooventnt  est  noncoptius;  sicol  eoovooios 

td^iiAMm^oHhM.  SIK  hHifittfie  I6i|finmtt(  m 
AfhanaHi. 

J  QttorvmfeKam  fm  opm.  Haee  omisst  oportnil. 

^  Coneiln  nom.  I.  e.  m,  Hoth.  E  Serv.,  i£n.  vi,ad 
^eH,  ^ic  vM  n.  h  i.  A.  Quld  ^utefal  e^set  iconcl- 
liiim  osiendtitit  l^sbfil  hllcis  verba  tpud  Agoif  <  lib. 
V,  etp,  97.;.6»i  ooo  tmivmtiiN  popu/iim«  ud  partem 
aliquam  adege  jubet^  non  comilia,  $ed  concilium  edi- 
cere  debet.  sTiC  ehitii  I^gehtliirtl  docuit  A.  Augtist.  ex 
Gicei^me,  ei  Lit^iO. 

^  Quati  coMHumciLiqii.  Iit  Rtbnios  ;  ^MtJi  consi- 
lium  veieres  libri ;  unus  Salmenu,  nnte  dccclx  auuos 
scriptus,  t^ati  con^dliurn,  qtlbd  ad  liuiic  qinHiMit  io- 


tyriHi  Hierosolymitani  epiiropt,  Nectarii  Conttantino^  w%  cum  tttinet,  nieiidose,  n^m  toiam  aiientiussi  spcces. 


poiitan.  Slc  nSmqte leKeHdiim,  noii  ffettoril 

f  OeteHHent  nmft»re,  G^ni»ad.  \  SiMni  Vrhit  Aom. 
episcopus  decretum  synodi  adversnm  Nettoriuin  a  te 
habitum  votumine  deseribens  ad  Orientis  et  Oceidenlit 
Ecciesms  dediti  conftrnians^  duabus  in  Chrieto  ma- 
nmitUM  perfecte  nniMSi  unm  Fitii  Dei  crtdendm 
eswe  pertonnm;  h\  Mitsiiseadein  fere  in  Leporio. 

s  Qunrta  synod,  Aiilt^  hflec  verba  Ivo,  ra|>.  21 :  Hcec 
synodnt  acta  est  tempo\ibns  Cmleuini  fapHB  Homani^ 
Jtwenalis  Constaniinopol.  ^piscopi.  Ubi  pro  Cafiftoiilt- 
tio]M)<imiif,  liiBRosoLTMiTAiii  legemlum  admoimit  A, 
Attgusiin. 

^Christum  Dominum.  — C^Hffum  Deum  tlii  libri, 
otGrtt.,  Ivo,  tlab;u). 

*  Ce»/lftftimiir  nolurie.  Addit  posl  baecverba  solus 
tvu :  HtBc  tynodns  acta  est  temporibms  Leonit  papa 
fUmi,  ei  Juveniiiis  Hiert^suitmitnni  tifikmpi,  AmMi 


biind  pl*orsiiS  hbsnfile.  Nfeim  tenieitinm  lsld»>ri  «laie 
fiolei^  scrlhii  mibi  ceHe  ndn  (li  dubiiuii,  n  iiii  et 
paHlo(M>8t  idenlGodex  habet  :  Vetconsciiinmu  soni' 
tate^  etc.  E  itoa  scripiur.'i  dut^  ipi^h  nointuHit^ 
rtmrect,  ui  oonidliom  sil  (iff^S^eC^O  * )  «dfieffihm;  et 
hoc  qtiasi  eommt»i>i/iiim,  vel  8.1  (nc^feclO  e)  roitsl- 
ffMm;  et  hoc  qiiasi  considiumt  4  in  /  liltt('^tfl  trans- 
eunte,  qu:i  de  re  Festus  :  CoksHiumi  vel  I  ^uNHeLEN- 
i>o,  V€i  quodin  unamrem  pluriym  mentes  consiocra^t. 
Fiiisse  nuteni  hane  ro^seiht  Bt^ripturam  iti  hsu  le^ta- 
titr  Pierltts  Valerlanus  Jib.,  ix  JRn.  j  ad  ners.  Cditcf- 
ftum  summis  r.  d.  r.  k.  Hoe  Gr^ltitni  correetorot 
non  viderunt,  nulla  laineM  re  Itlorom  sehsos  mqtie 
adjuvatur.  Nos  aniiquoruih  Codicuiii  scripiortni  r^ 
|)r<eseiiiavimiis,  quae,  hoc  anfmadverso,  oi  emeiidari, 
eisuppieri  facile  DOSsUk  lil  oiliif  ifU  HiUi  tir  "" 
quml  deililotouir. 


115  ETTMOLOGUaUM  L1B«  VL 

caeiwi ,  nk  «toMilioni  a  Kwieute  ■niUonn  i«  uiiiim.  ^ 

GAPUT  X¥!L  C.  11  Non. 

ih  Cff0h  pmcMi*  E.  viii  Kal. 

ft  PmcMWi  *  l$9«liim  Hippoly iuft  episcepoft  tev-         6. 
pepiilu»  Meaeedif  imperaioris  pNmiia  coliMripMl.         G.  v  Idiis 
Posi  itiiem'  prekailseimi  auctefet  fie«eliiu»169  ^     B.  G.  ii  Kal. 
iai-ieiiMs,  ^  Tlieepliilae AriexanMiiuti  Ppeapci*  qeeque        270  £•  >"  Kal 
iiaiioiie Ai|iillaii«8)  a^ue •  ¥ielorids^ampiiilcallM|«a-         C.  Mon. 
4cin  HisliWiaiia  raiienilNn,  mttHipllces  ehrciles  e4i-        G.  ▼  Kal. 
ierem.  0.  E.  ivi.  Kal. 

1.  Cojns  4«ldem>  fstienemt  beattsrimiia.  fi^fvHhis        C.  Kai. 
AlexanMntf  nrHi»  epist^eptt»  in  icV  aimos  ^  per        t.  xi  Kal. 
ffulntfttieft  decem  ilotie»  eaKmtans ,  •  qttflo<  Ka-        G.  Idus 
letNlas;  t«l  Itma  deb«al  pasehatie  solemftiiaa  eeie-     ^.  G.  t  Kal. 
M^ai^,  somma  brevhate  noMflr.  K.  zt  Kal. 

8.  eyehiB  aniem  maiosv  e»  i|«eil  In  esbem  dife-  9     C.  v  Idus 


m 


sios  sil,  ^i  qwlsl  hi  eivcuto  disfosiHnn  ordinem  eom-  G.  vni  Kal. 

pleemtilr  'aiHievam<  sMm  v arlelale  el  sine  ulin  arte.  B.  E.  Idus 

4.  Onde  iMtom-  eii  ae  cojitsque  materiae  earroina  G.  Non. 

f  smipiicf  Ibf mHaie  M«a  eysliea  veesfeniur.  s  Hlnc  G.  v  Kal. 

rtHttehsoito  tteniiii,  ft^<sd  enttaeni  habeati'  stramm  E.  iv  Idus 

stiAerimr.  ^-  C.  Kai. 

269  5.  Primui  eyckii  dtmm^mmm.  ^'  XI  Kal. 

ApriL                          XX  G.  viii  Idus 

ApriL                          XVI  G.  iv  Kal. 

Maii                           XVII  B.E.  xv  Kal. 

April',                           XX  C.  V  Idus 

April.                           XV  C.  vni  Kal. 

ApriK                           ivi  E.  xviu  Kai. 

Aprit.  XIX  C  B.  G.  Non. 

Maii 

April. 

Apnl. 

Maii 


B.  Com.  an.  u  Idos 

G.  VI  KaL 
Em.  XVI  Kal. 

G.  VI  idus. 
B.  G.  IX  KaK 

E.  II  Ifiiis. 

C  M  Non. 

E.  VIII  Kal. 
B.  C.  V  Idus 

C.  if  KaL 

E.  XII  kal. 

C.  Non. 
B.  C.  V  KaL 

E.  XVI  Kal. 

C.  VI  Idus 
R  C.  IX  KaL 
B.E.  xildus 


April. 

Maii 

April. 

April. 

ApriL 


XX 

XVIII 
XIX 

r9 

XVII 
XVIII 
XXI 
XVII 
XVII 


E.  VII  Kal. 

C.  IV  Idus. 

C.  VI  Nov. 
B.  E.  XI  Kil. 

G.  VIII  Idus 

C.  IV  Kal. 

E.  XIV  KaL 
B.  C.  IV  Non. 

G.  VIII  Kal. 

C.  xviii  KaL 


ApriL 
Maii 
SecunduM  cyclus  luno!, 
April. 
April. 
Maii 
April. 
April. 
Mali 
ApriL 
Maii 
April. 
ApriL 
Maii 
April. 
AprlL 
April. 
ApriL 
ApriL 
AprlL 
April. 
IKaii 

yeMiiis  r;fd/as  hmis. 

ApriL 

ApriL 

Maii. 

ApriL 

AprlL 

Maii 

April. 

Haii 

ApriL 

April. 

Maii 

April. 

ApriL 

Maii. 

April. 

ApriL 

ilaU 


XX 

xu 

XVIII 
XX 
XXI 
XVII 
XX 
XX 
XVI 

xvn 

XX 

XV 
XVI 

tix 

XV 
XV 

XVIII 
XXI 
XV 

tvn 


Xf 

xvni 
xvni 

XXI 

xvu 
xnn 

XX 
XVI 
XX|I 
XX 
XX 
XVI 

XIX 

XX 

XV 

XVIII 

Xviil 


Ga».  IVII.  •-'  •  PMlmlem  cff^hm^  Hifp§(ffm$  spi- 
iropas.  Posl  vocem  episcopu*  lacuria  esi  in  Cod. 
.Ne.ip.  Hieronynius,  in  catalogo,  negat  se  reperire  po- 


•  Quoto  Kal,  vel  Iwm.  Ooncll.  Bracar.  ii«  eap.  9  : 
Quoto  KaUndau  die^  vet  quola  luna. 
f  Carmina  limpfid  formtlate  faeta  cffcliea.  KlHcyelia 


iuisse  eujtis  nrUft  eplscopul  fuerii.  Gelasiuspapa  |vCdm  Rabano^sfve  hl'csrminls  gefftu^  aHe  qiiailam 
nieiropolls  ArSbom  episeopum  racil(Bosirai  Ibriaese)»  ^  fierot,  ut  aii  Aristophanit  inierprea  in  Avibos.  Nam  et 


eios  eiiiin  nfbis  Sttbseriptio  in  coneiliis  nonounquam 
legilur.  Xonaras  et  Nicepliorus  Porius  Bomae  episco- 
pum  fulsse  tfadttnt.  KepCria  Rornae  esl  ante  annos 
XI  itlltts  itiarmorea  stama  sedeniis,  legiiufi|ue  cyehis 
hic  paschalis  in  laieribus  sedis  cum  eaial(»go  operuip 
iilius.  iiuQ  tameii  iniegro,  quia  lapis  ea  pane  fractus. 

t>  Tkeophilus.  Ex  cdtalogo  Gennndil. 

«  YitlOfikB.  Ita  oinniiio  iegenduiU  ei  Bed.)  tib.  Vi 
de  Hstione  lemp.i  cap.  48»  et  ex  Gennsdlo»  eiijiis 
verba  bunl :  Victorius  homo  AquHanicus^  invUaius  a 
sitiiHs  ff ^liffo  nrbis  RemiB  episcopo  compomfi  i  s- 
irAdf 0ih  enfiaoi  [AL,  rreiirtiiitij  indagmione  siittlfs- 
sima^  pokt  qua(uor  priores,  qUi  composucranti  id  esi, 
MyppBlytum^  £a««0fum,  TAeo^^M/fltN,  ProipmiMi.  Vi- 
ctorius  quuque  legitur  in  vetusiiss.  iibrisSalmSni.  Sl 
bointnoi. 

^  Per  quinquies  decem  novies. — Ptr  quinquies  deciis 

lleap. 


Ki«>ov  poemaiis  quidam  Honierumauciorem  fuissevo- 
luerunt,  ul  aii  Philopon.  ad  lit.  i  "Avoe^.,  sive  insciiia 
poiius  fleret,  ui  vult  Acron  ad  csi*rtien  Norat.:  Nee  sie 
ineipies  m  se^pmr  eyeHeus  oUm.  Undeeyelicia  pleris- 
queGr»cia  irivialeseUircumforaoe\  poet«  dicunlur. 

s  Hinc  et  laierculum  dictum.  Sic  in  roelioribus  li- 
bris,  ei  recie.  Concillum  Tolet.  tv,  cul  tsidorus  inier** 
fbii,  cap.  4 :  Ssfof  in  Hispaniis  ie  tulumnitme  po» 
schali  varieiae  emslere  pttedicatiomSt  diversa  enim  oh» 
servantia  laierculor.  Paschalie  festivitatis  errorem  in" 
terdum  patmrit.  El  Cedrenos  :  *U  nup'  ^tiUaciv  oirzi 
ir>iy9d?  httiptwXw  napi  f^iiuintf  UytTei,  eie.  El 
Hieroiiyni.,  in  Ezeeh.  eap.  iv  :  Pro  latbas  eat 
itrieee  didtur  genere  femhtino  4  ii>b6sr  Sffmmaehus 
btafirpNthii  imerpretmue  est  irXwdifov,  quem  nas  la* 
TBRCOLOii,  et  ABACOu  appetlare  possumus, 

^  Stratmuann^um.  tenull.,  de  Hesnrreet.  eam.  t 
Ordo  temparkm  STaaaiTua. 


Si7 

S. 

8. 

Quartiu  eyettu  ttntt. 

S71 C.  iii  Kal.          April. 

B.  E.  iiv  KaL 

Maii 

C.  III  Idos. 

April. 

C.  VII  Kal. 

April. 

B.xviiKal. 

Maii 

B.  C.  VIII  Idiu . 

AprU. 

C.  IV  Kal. 

April. 

E.  III  Idns 

April. 

C.  III  Non. 

April. 

B.  E.  z  Kal. 

Maii. 

C.  xviu  Kai. 

Maii 

C.  III  Kal. 

April. 

E.  XIII  Kal. 

MaU 

B.C.ivIdiw 

April. 

C.  Tii  Kal. 

April. 

E.  zvii  Kal. 

HaU 

C.  VII  Idus 

ApriL 

B.  C.  XI  Kal. 

ApriL 

B.  in  Idas 

April. 

C 111  Non. 

April. 

E.nKal. 

Maii 

9. 

QmHtu  e§elii$  bmm. 

B.  C.  VII  Idus 

April. 

C.  III  Kal. 

April. 

E.  ziii  Kal. 

Mail 

C.  II  Non. 

April. 

B.  C.  VII  Kal. 

April. 

E.  xvn  Kal. 

Maii 

C.  11  Kal. 

ApriL 

E.  XII  Kal. 

Mail 

B.  C.  ni  Idns 

April. 

C.iuNon. 

ApriL' 

172  E.  rn 

KaL       Maii 

C.  VI  Idos. 

April. 

B.  C.  »  Kal. 

April. 

e.  xni  Kal. 

Maii 

C.  n  Non. 

April. 

'    CviKal. 

April. 

B.  E.  zvii  KaU 

Maii 

C.  11  Kal. 

April. 

E.  zii  Kal. 

Mall 

isiDORf  nispALeNSis  EPiscopi  m 

A     ii.^  Pateba  Mm  yoaHmXnm  noB  Gnecam»  Md 

Uebraeam  esi ;  nec  a  passione,  quonlam  irdco-xcEv  Graeee 

dicitar  pati,  aed.a  tran$iiu  llebrso  ?erbo  Pascba  appd- 

^     latum  est,  eo  «  quod  tonc  populns  Df  i  S7S  ^x  '^EgTplo 

^^     transierit.  Unde  et  in  Evangdfa :  Cum  vidmet^  Inqnlt, 

Jeius,  quia  venU  kara  nl  lraN«r«i  de  umndo  ud  Pairem. 

i%.  ^  Gujns  noi  idoo  pendgil  dncitur,  propler  ad- 


venUmi  RegU  ac  Dei  nostri ,  ot  cempnt  reiarreeiionle 

ejns  nos  non  dormientes,  sed  figilantes  intenlat.  Cn- 

Jus  nociisdoplez  ratio  esi,  sifo  quod  inea  yitam  tune 

reeepit  cum  passus  eat;  sl?e  quod  postea  eadein  bora 

'^     qua  resurrezit  ad  judicandum  ▼eniurus  est. 

^^'        i5.  Eo  autem  modo  agimus  Pascha ,  ut  non  solnm 

roortew  et  resurrectionem  Cbristi  in  memoriara  rero- 

'^"'     ceinus,  sed  etisra  caatera  ( •  qu»  circa  eum  attestan- 

^^  B  tur)  ad  saeranientornm  signiflcationem  inspiciamus. 

^'         14.  Propier  initium  enim  nov»  fit»«  et  ^pier 

^        novum  bomlnem ,  quem  jnbemur  indnere ,  et  osnere 

'^     teterem,  ezporgantes  ▼elns  fernientum,  nt  slmus 

'^     nova  conspersio,  quoniam  Pascba  nostmm  immola- 

^^'     lus  est  Ghristns ;  propter  hanc  ergo  Titae  noviute 

'  '     primus  ^  mensis  in  anni  mensibos  eelebrationi  pa- 

^     scbsli  raysiioe  attributus  esc. 

15.  Quod  Tcro  tertiae  belxlomadtt  di^Pascba  eele« 
m  bratur,  id  est  qui  dies  occurrit  a  quaru  decima  in 
ziz  ticesimam  primam,  boc  significat  quia  in  toto  totn- 
n  pore  sssculi,  quod  septenario  dierum  numero  agitur, 
iti  uunc  terUum  tempus  boc  sacramentum  aperuit. 
zvii  16.  Primum  enim  tempus  est  ante  legem,  secunduoi 
ziz  sub  lege,  tertium  sub  gratia.  Ubi  Jam  manlfestatum  esl 
zt  C  sacramentum  priusoccultum  in  propbelico  snigmate, 
ZTi  ideo  et  propter  baec  trla  6«cuii  tempora  resurrectio 
zvni     Domini  triduana  est. 

zzf  17.  Qnod  vero  a  quarU  dedma  lunausque  ad  tige- 
ZY  slmam  primam  274  ^^  ^^^  septem  paschalis  diea 
ZYIH  quaeritur,  boc  fit  propter  ipsnm  numerum  septena- 
zz  rium,quo  oniTersiUtis  slgnificatio  ssepe  figuraiur, 
zxi  qui  eiiam  ipsi  Ecclesise  tribuitur  propter  insUr 
zfii  universiuiis,  unde  el  Joannes  apostolus ,  in  Apoc., 
zz  ad  septem  scribit  Ecclesias. 
zz  18.  Eeclesia  voro  in  isu  adbuc  moruliUle  earnia 
zTi  constituu,  propier  ipsam  muUbilitaum,  lunae  uoraine 
ZTi  in  Scripturis  significatur. 
10.  *  Post  cojns  ezpletlonem  ad  primnm  ezordiuui  19.  Yaria  antem  obserTantia  oplnionum  paschalis 
recurrendum.  Antiqnltns  Ecclesia  Pascba  decikna  festifiutis  interdum  errorem  gignit.  Latini  namque 
quarta  luna  cum  Judsis  eelebrabat,  quocunque  die  D  a  tertio  Nonas  Nartii,  usque  in  tertium  Nonas  Apr{- 
occurreret :  quem  ritum  sancti  Patres  in  Nicaena  syii-  lis  primi  mensis  lunam  inquirnnt,  et  sl  quarta  decima 
odo  prohibuerunt,  constituenies  non  soium  lunam  luna  die  Dominico  provenerit,  in  alio  die  Domlnjco 
pascbalem  et  mensem  inqnlrere ,  sed  etiam  et  diera     Pascba  protrshunt. 

Resurrectionis  dominicae  obsenrare,  et  cb  boc  Pascha  20.  Graeci  prlmi  mensis  lunam  ab  ocUto  Idus 
n  quaria  decinu  luna  usque  ad  figeaimam  prlmam  Martias  oaque  in  diem  Non.  April.  obsenrani,  et  si 
eztenderunt,  ut  dies  Dominicus  non  omilleretnr.  quinU  declma  luna  die  Dominico  incurrerit^  sanctnai 

PeH  cujui  exf^auem.  Quae  ante  baec  in  Impres-  perculiens  postes  agni  sanguine  illitos  caede  abstineiis 

ais  smit,  A  eoHditioM  mundi ,  u$que  ad  hune  novtMt-  praetergressus  sit.  ti  liieroiiym.,  loco  ciiat.»  et  Phil«, 

fmim  e^eit  annum  eamjmiantur anni  dzcxii,  a  Manuscri-  sed  baec  Augusiiui  sunl. 

ptis  vecnstioribus  absunl,  neqne  in  reliquis  idem  nu-  ^  Cuiui  uax  ideo  perviffii  didiur.  Ez  Lact.,  lib.  tii» 

merus  legitnr,  sed,  vei  MiiiiiMGii  vel  mmmmnciizi  vel  cap.  19. 

MMHUMCMzzi.  «  Quw  circa  eum  atteiL  Absunt  haec  ab  optimo  God. 

b  Paechte  auten^  eeeak.  Ez  Auanst. ,  epist.  ad  Ja-  Tolet. 

nuar.  ii9.  Yid.  Hieron.,  ad  Mattb.  zzvi.  '    i  Primus  menelt.  Ezpunxiinus  TonororKm,  nain 

•  Eo  quod  popului  de  JSyypu  I.  Imo,  quod  angelus  ueque  apud  Aug.  esl,  neque esse  debeu  ?id.  Esod.  zii. 


m 


ETTMOLOGURDM  Ub,  Tl 


m 


Paseha  cerebrtnt.  Rttjttsmodi  igltor  dlBsensio  loter  A  ApriL  repariontar  lo  etdem  lunt  qm  IMt  eo  die. 


Qiro64iie  Pasebtlem  regolaro  lorbat. 

2t.  Communis  annttsdicitorqtti^duodecimttntom 
lontSy  hoc  est,  dies  cgcliv  babet.  Dictos  soiem  com- 
manis,  quia  saepe  duo  itt  conjttncti  incedont,  ut  in- 
Ticem  se  in  Pascbali  soleomiuie  sequantur;  nam 
embolismtts  annos  semper  solns  est. 

t2.  Embolismus  annos  est  qui  tredecimmenses  lo- 
iiares,  id  esi,  ccclxixit  dies  habere  monsiratur. 
Ipso  esi;  annus  sancio  Moysi  dirinitos  revelaitts ,  in 
quo  jttbeniur  ii  qoi  longius  babiiabani  in  secundo 
menae  Pasciia  ceiebrare. 

t5.  Embolismus  aulem  nomen  Graecom  est,  quod 
inlerpretaturLaline  tupiraugmeniumy  eo  qoodexpleat 
numerom  annorum  comrounium,  qulbu&  unde^im 
lunares  dies  deesse  cernonittr. 


S(l.  Embolisml  autem  anni  ei  eommnnes  sie  invo- 
niuntar.  Si  enim  a  quarta  decima  Inna  Pascliae  prae- 
cedentis ,  ttsque  ad  quartam  deeimam  sequenlis 
cccLxxxivdies  fuerint,  enibotismalis  annus  esl ;  si 
cc^juv,  communis. 

^.  Bissextus  est  posttnnos  quatuor  unus  dies  ad- 
jectus.  Crescii  eulm  per  singulos  aiinos  quarta  pars 
assis.  At  ttfii  quarto  anno  assem  compleverit,  bis- 
sexium  wiiiiu  facit. 

26.  Dicius  autem  bissexlus,  ^quia  bk  $exie$  ducttts 
assem  275  facit,  quod  est  unns  dies;  sicut  quadran" 
l«m propter  qtuUer  ductum^  quod  est  bissexlus,  qoem 
9ttper  dierom  cursuin  in  anno  •  sol  facil;  siveiiuod 
nequeat^annussubintroduci,  nisi  bissexlo  Kal.  MarU 
eompuiaveris,  hocest,ei  pcima  die  sexia  Kal.  Martias»  q 


52.  ContlQentor  aotam  eirciilo  decemnovenali :  sed 
com  ad  XXIX  Epacus  pervenerit»  qoi  est  circolos  do- 
«enMiovenalis,  jam  seqoenti  tnno  non  tddes  super  vi- 
gmti  novem,  andeeim,  ut  decem  tnnunties  detrtctis 
triglnu,  sedinde  reverteris,  ut  andecim  prononaes. 
CAPUT  XVUI. 
De  reliqw$  fe$iwUatitm$* 

1.  Pestivius  dictt  t  restis  diebus,  qotsi  fe$ti4Ua$9 
eo  quod  in  eis  270  solt  res  divina  (it.  Quibus  eon- 
trtrii  sunt  ftsti ,  io  quibus  jus  fttur,  id  est ,  diciiur. 
SolemnlUB  t  stcris  dicitar ,  iu  suscepu,  at  mouri 
ob  religionem  non  debett  «  a  so/o,  id  est,  flrmo ,  tlp 
que  solido  nomintu. 

2.  Celebrius  tatem  nomlnaiur,  quod  oon  ibi  ter- 
B  r^na,  sed  coeleslia  untnm  agantur. 


5.  t  Pascba  fesiiviuiam  omoittm  pnmt  est,  de 
cujus  vocabulo  jam  superios  diciom  est. 

4.  Penlecosie  sicotet  Pasctit  tpud  llebrteos  eele- 
bris  dies  erai,  qo»  post  quiiique  decadas  Pascbm 
eelebratur ;  ttode  et  vocabulum  sumpsit.  nmc  enim 
Grmce  qwnque  ,  In  qoo  die  secundum  legem  panes 
propositionis  de  novis  frugibas  offerebtalur. 

5.  Gii^us  Gguram  tnnus  jubiiaeus  in  Tesumeuto 
veteri  geesit;  qu«  nunc  iurum  per  figurtm  repromis- 
sionis  mterntm  reqaiem  praefigurat. 

6.  s  Epipbania  Graece,Laiineapporifio,slve  mani" 
festatio  vocaior*  £o  enim  die  Cbrisius  aideris  indicio 
ffltgis  apparttit  tdortados.  Qttod  Ailt  Agurt  primitim 
credeuiium  gentium 

7.  Qtto  die  ei  domiiiicl  baptitmttit  t 


n  addilo  bissexloalio  diesexloKal.Martias  iteraveris. 

27.  A  sexto  autem  Kal.  Marilas  usque  in  diem 
pridie  Kalendas  Januarias,  in  lunae  cursu  bissexitts 
appouitur ,  alque  iiide  deiraliitur. 

28.  Iniercalares  aulem  dlesidcirco  vocanilur,  quia 
interponontur,  ol  raiio  lunas  solisque  conveniani. 
Co/ore  enim  ponere  dicilur ;  intercalaret  interponere^ 

i9.  Epacias  Graeci  vocant,  Lalini  adjeciiones  an- 
Boas  lunares,  quae  per  undenarium  numerum  usque 
ad  tricentrluni  in  se  revolvuntur.  Quas  ideo  ifigyplil 
tdjiciunt,  ul  lunaris  emensio  rationi  solis  aequeiur. 

50.  Lttua  enim  juxia  cursum  viginii  novem  seinis 
dies  lucere  dignosciiur,  et  liuul  In  annum  lunarem 
dies  cccLiv.  Remanent  ad  cursum  anni  solaris  dies 
oudecim^quos  ^Egypiii  adiicainU 

51.  Unde  el  adjeciiones  vocantur  :  aosqne  liis 
nou    invenles  lunam  quou   sit  in  quotibet  anno. 


et  permmatae  in  viuom  aqum»  factorttm  per  Dominam 
sifpdorttni  princlpia  exstiierunt. 

8.  Oiiae  sunt  auiom  Epipbaniae:  priast  in  qut  attos 
Cbrisltts  pastoribiis  Hebrasorum  angelo  nuntianu  ap- 
paruit;  secundayoxqtta  in  genlittm  populissiella  indice 
praesepis  cunabula  magis  adorttoris  exbibuit. 

277  9.  Scenopegia  solemuius  Hebraeorum,  de 
Graeco  in  Laiinum,  ubernaculorum  dedieatio  inter- 
preuiur  ,  quae  celebrabatur  a  Jttdaeis  in  niemoriam 
expeditionis,  com  ab^ypto  promoti,  in  taberoa- 
culis  agebant,  et  ex  eo  Sceiiooegia ;  exqvn  euim 
Graece  labemaeulum  dicitur.  Qus  solemnilts  apud 
Uebrftos  Sepiembri  mense  celebrabaior. 

10.  ^  Neoiuenia,  apud  oos  Kaleudae ;  apud  Hebraeos 

Dttttem  (qoit  secuiidum  lunarem    cursura  meoset 

suppuiuniur ) ,  ei  Graece  iiwn  luna  appeUatur ;  bido 

Neomenta^  id  est,  nova  luna. 


et   mense,  et  die.  isim  epaciaQ  semper  xi  Kal.         ll.Eraiiteoim  apud  Uebraeos  ipsi  dies  Ktlenda- 

a  Qui  XII  tantum  lunas.  A1. ,  lunaiione$, 

"  Qui  bi$  $exie$,  lla  scribi  placuit  A.  Augusliiio  , 
ttl  seiies  semissem  sigmncarel,  quod  voluit  hidorus. 
Atqui  cerium  est  bissextura  appeliari,  quud  bis  sexto 
Kal.  Marl.  dicamos,  quod  ipsc  staiiin  subdit. 

•  Sol  facit,  Uu»  post  tiaec  leguiilur  in  qulbusdam 
Hs.  etiam  (iotlircis,  ut  in  Qnieqsi ,  ci  Carsaraug»,  re- 
cipieiida  ttoii  puiavirous;  ea  sunl :  Quia  tre$  die$  $ine 
mtcUfre  $ole  traneierunt  iniiio  conditionii  dierum,  Inde 
qumria  par$  ai$i$  per  amwm  ere$cit^  et  quarto  anno 
4%€m  integrum  reddit.  Inde  ^gyptii  mvenlorc»  huju$ 
ob  exaltationee  $iderum  auclore  sole  diei  in 


quarta  feria  condito^  unum  dtem  in  quartum 
aitfecerunt  in  honorem  $ali$  et  luna:. 

<i  Quod  nequeat  annrn  $ubintroduci.  Al., 
eubintrodueere, 

Gap.  Xflll.  -  •  A/.  soLio,td€s^/irmo.  Vid.  Fest. 

f  Patchtt  fe$t,  De  bis  tribus   festiviiatibtts.  Vid 
Hieron.,  adZaoh.,  c.  1. 

s  Epiph.  Qui  dies  a  Graeeis  baptismo  Gbristi  di 
catus  esi,  sed  quid  potitsimura  bi>c  die  sit  ftctum 
(ait  sancius  Maximus)  noverit  ille  qui  feclL 

^  Neomeii.  Gx  Uierou.»  epist.  td  Suuiiito. 


t5|  8.  ISMDM 

Him  «tleflH  ifllHHiAlWMMitoniMSi  U  i|iIIm  dlciM 
Hi  psxlrttb  :  Vtnm  ffiHf»  llifflifi  rnltf)  ^i  ^  iiHism 
MwmililHi  i^tfitr#b 

f  3. «  EficMta  •«teiDM  iMifi  temtli  dedioilto.  43r» 
te  enfnt  lefttv^  dtetMHr  iilvlMi.  QMide  eKliii  eli^ 
iloTtift)  dediMtiiri  entenle  dleitor.  fhmcdedicMimiii 
lenipli  solemnitaieili  lod«l  Odiobri  mense  eele- 
brant. 

IS.  Dlfs  Palmanim  ideo  dieitmr»  q«la  kk  t$  Dolni- 
HUsetSalvHior  noster,  sieul  prd^ttets  ieeciliK»ier»> 
snleiM  teridens  asellam  sedisie  |>erhibetur.  Tmc  gr^ 
dlenscmn  ramis  paimarttm  mulittudo  plebimnolh 
ttam  el  (^lamaverunt :  OsaiiMi  ^marfiVliis  fiM  fenil 
in  nomine  Domini^  Re»  hrael. 

14.  Vttlfos  Stttcffl  ideo  e«m  diem  ^  GapiiilnYtum 
vocant,  quia  tonc  moris  est  lattndi  capila  iftfantittm, 
i|(H  imgendi  sttiH  ,  ne  obseryaiioM  qoadrsfesim» 
sordidata  ad  unclionem  acecdereiit. 

S7S  ^^-  ^  M*'^  autem  die  sjr mboiom  eompetenti- 
bos  tt^ditur  propter  eoDfittem  dominicaB  PaMhse  mh 
lemnltatem  :  ut  qui  jam  ad  Dei  sratiam  percipieM- 
(lam  festlnant  ildem,  qoam  coiifiteantar  afltiosettnl. 

46.  QlBna  dominica  dlcu  eet,  eo  quod  in  ille  die 
Sdhrator  t>ascha  cem  dlsdpttlis  sttis  laoerii ;  qtood 
Itodle;  sicttt  est  IHidlttim,  eelebratori  saMtanqtte  in 
eo  cliirisma  confleiior  |  ^  mqm  initium  nofi^  el  vete- 
ris  fessailo  Tesiameml  decltrator. 

I7.  8abbttum  tb  Hebrftis  ei  imerpreuiione  to- 
rsbull  snl  req«les  nmuinmttri  qood  Doos  in  ipso, 
perfecto  roondo,  requievisset. 

f 9i  Sbfoldem  M  m  dio  reqnieTil  in  sepolero  Dorai- 
nttB(  m  qoielit  iMiut  mf  tteriom  eonflrmtrtt^  quod 
Jodaeis  observandnm  in  «mbrt  fotttri  prmceptom  esl. 
Bed|ietiqttamObfialMi«  sepollttft  SM  ijM  flgttram 
adimplefiii  obserTatiot^ttsqoieviU 

10.  Domlttie«a  diet  proinde  fo^ator»  ^ia  in  eo 
resurreciionit  Domini  noalri  gaodiiim  celebratur. 
« Qoi  dles  neli  Jttd«iS|  aed  Gbrisiitnit  in  resmrreetio- 
neiu  Domini  deeiaratus  ett,  ei  ex  illo  btbere  ccspil 
festiviuiem  sotm, 

iO.  lllis  enim  solum  celebrandum  Sabbatttm  tradi- 
um  est,  quia  erat  ante  requies  mortuorum;  '  resur- 
rectio  aotem  nullius  erat  qui  resurgens  t  moriuis 
non  luorerelur. 

•  Encten.  Ex  Augiigl.,  irSci.  18  Id  Joibti. 

^  CapitHtnfium.  Vid.  lib.  t  deOff.,  eap.  «7,  el  Rab.i 
Itb.  li,  cap.  35. 

''-  Hoc  auiem  die  Symb,  comp,  Qui  ilicantur  com- 
peieiiie^,  inf.,  lib.  vii,  cap.  uiiim. 

^  Atflue  in  )i.  e.  t.  r.  I.  d,  AtJdlta  sont  Nac  ei  vete- 
ribus  libris,q»:i'  inKdiiis  iiun  ciant;  inquibiis  autem 
M  nu^criplis  lieeranl,  lacuiia  laniumdem  palebat. 

«  Qui  dies  non  Jud.  $uam.  Verba  Aug«,  epist.-tl&, 
ca^.  13. 

'  HehUrrectio  autem,  ll>id.  . 

Cap.  XIX.  —  s  Ogicium  auUm  ab  ejf*  £x  Arob.  i 
Oir.  cap.  8. 

^  A  Sielia  vegpere.  Yirg.  :  beniqueqi^ii  ve$ver  serus 

^  i/M«a.  Aiiibrobiuin,  Leonem,  aliosqiie  Pstres  se- 
quilur.  be.MUaa:  elymul.  iilulu  Citut.  Saiicl.,  In 
pnef.  mi  uttorg 


■racopi  m 

4    It.  PtttlqMm  mitem  ftcU  t«  Uiit  rM«rreclio  in 

eorpore  Domini ,  m  pnairm  in  ctpke  Ecelesias  qood 

etrpMBeelesim  tpnrtrM  in  flne,  jtm  diet  Dominieue, 

id  etl^  «eUvot,  q«i  ei  primos,  celebrtri  cmpit. 

mGAPOT  XII. 

De  affidit. 

I .  Officiorom  ploriint  suni  gOMrt»  ted  prmeipoum 
iHud  qood  In  saeris  divinigque  rebot  babetur.  s  Qffi. 
eium  aotem  ab#|lcleiido  (lictom,  quaai  egicium  propier 
decortratermouisont  moUu  liitera»yei  cerieuiquis- 
que  ilU  agal  qo»  nolU  omciant.sed  proaint  oranibus. 

i.  Vespertinum  ofBcium  eal  in  uoclis  iuiijo  voca- 
Imn,  ^  a  steila  Yetpere,  qua  sorgil  oriente  nocte. 

5.  llttntinom  foro  ofliciom  est  in  locis  initio»  a 
slella  Lucifero  appelltturo,  quas  inchotnte  mtM  ori- 
P  lur.  Quorum  doorom  lemporom  signirictlione  osien- 
ditor  ttl  die  tc  nocle  temper  Deus  laudecur.        * 

i.  <  Missa,  lempore  sacrificii,  est  quando  caie- 
ebomeni  foras  mittuntor,  ctamante  levita  :  Si  quis 
€4t§€kummu$  reimmsil,  exeai  faras^  et  iude  missa, 
quia  sacrtmenlis  aliaris  inuresse  non  pussoiit  qui 
nondom  regenerati  noscontor. 

880^*  ^'■^^^*'^  ^i  moltiludo  in  sacris  coilecU,  et 
dicttts  cborus,  qood  inilio  In  modum  ewromm  circom 
aras  s(arent,el  iu  ptalterent.  i  Alii  ehorum  dixerunt 
t  eaneardia^  qutt  in  cbariuieconsistit,  quia  si  cbariu- 
temnmi  habeat,  respondere  convenienter  noo  potest. 

3.  Gnm  aolem  oniia  canit »  Graece  monodia  , 

k  Ljitine  sincinniom  dicitor ;  cum  fero  duo  canunt, 

bicinlumappellatur:  cum  multi,  cborus.  Nam  cboret 

Q  iudicrumcanlilenae,  ^  vei  salutiones  classium  suut. 

7.  Antiphont  ex  Grttco  inurpreutur  vox  reci- 
proca,  duobus  scilieet  clioris  alternaiim  psallenii- 
bus  ordiiie  commuiato,  sive  de  uno  ad  unttin,  qood 
genos  psallendi  Graacl  inveuisse  iradontor. 

8.  ^  Besponaorioa  lult  tradiderunt,  quod  inde  re- 
sponsorioscantus  Tocant,  quod  alio  desinente,  id  aiter 
respondeat.  loUr  responsorios  autem  et  antiplionas 
boc  differt,  quod  in  responsoriis  onus  versum  dicit, 
in  antipbonia  aotem  versibus  alternant  chori. 

9«  Lectio  dicitor,  quia  non  canUiur,  utpsatmus, 
vet  hymnos,  sed  iegiiur  untum.  lHic  enim  modula- 
lio,  hic  sola  pronuntiatio  quasritur. 

10.  °  Ganticum  est  vox  canuntis  in  laerniam. 

0     1  AIH  choruvit  d  toticdtD.  Es  Aug.  In  ps.  lxxxtu. 

^  Latine  $ineinniam.  Pest.  :  Sintinnium  canlinnem 
eoUlariam,  Agellius,  lib.  xx,  cap.  2 :  Qtt  recUue  lo- 
cuti  4ttn(,  siMCtNNiSTiS  iittera  n  gemina  dixerunt.  Sin- 
cmnium  namque  genu$  veterie  cantionis  fuit,  Et  paiilo 
post :  Acdue  poeia  sitciNifiSTAS  appeilari  aii  nebuloeo 
nomjne,  quod  siNCiHiiitJM  cicr  diceretur  ei  ob$curum  ea- 
$et,  Se<i  quoniam  aM$am  voceiii  Asconiiis  ei  Nonius 
$olam  iiiterpretantur  a$$»eimumf  iii  auipdndium^  dic- 
tuin  suspicabaiur  Chacon.  Sicinnium  apiid  Habaiiuni. 

^  Yel  $altatione$  cla$$ium.  Iia  vcinhtiores  libri ;  al. 
M/la/tone«  p/att<«icrii.Neap.,Lu(/tcrum  caiitiii«/<e,  vel 
plau$uum  sine  voce  $altatione$. 

^  Re$pon$orios,  Vel  responsoria,  utroque  nani<|u«» 
modo  loquitur  iu  lib.  de  011.  et  iii  Regul.  luonach..  c 
deOff. 

^  Cantieum  eet  vox.  tx  Hilar.i  in  prolbg.  Ps» 


■TTIiOUIGlAMIil  LWi  Tl.  M 

li.  •  PsalaiiiA  «iitmdkitiiriiirieiiiuiiirad  pttUe-  A  hm  in  ApeMtyfii  fsferai  m,  Sfiiritii  milMie ^  ti- 

disse  et  MMtlviaae  veeem  ealeilis  esectitw  liDqiie« 


riam,  qiio  Ml  vsiun  esee  Dafid  pFopbeum  inmegiio 
mysterio  prodit  hiatoria.  Hacc  aiitem  duo  iii  ^oikMM- 
dam  paalmorum  tituiis  juxta  mosicam  arteM  altenia- 
lim  aibi  apponuntur. 

12.  ^  Nam  canticum  paalmi  est  cum  id  qiiod  or^num 
luoduiator  vox  poatea  carUantis  eloqeitur.  Psalmua 
vero  caatici  eum  quod  liumana  vox  praeloqoiiur  ara 
orgaoimodttlaDtis  imitatur,  Psalmus  aulein  apsaUerio 
didmr,  nnde  nec  moa  est  ex  alio  opere  eum  componi. 

13.  Tres  autcm  f  radoa  sont  in  cantando :  e  primua 
sureeatoris,  seeundus  incenioria ,  lertius  acceutoris. 

H.  ^  Diapsalma  Hebraeom  verbum  quidam  esae 
volunl,  quo  signifieatur  $empir,  id  est,  quod  illa  qul- 
bus  iioc  interponitur  sempiterna  esse  confirment. 


i5.«Quidam  veroGnecum  verbum  existimanl,  quo  fi  inum^  vel  lo/«in  mttndMm. 


vooem  aqoarom  muliariMH  ot  toDitrnum  validoruin 
diceationi  «me»  oi  MMu;  acper  boesic  oportot 
In  terria  ouraque  dici  sicut  iu  cmlo  resonant. 

^.  t  Osianna  iu  allerius  lingu.ne  interpretatlonem  in 
toto  iransire  2S3  non  potest.  0$i  eiw  $al»ifica  l|i- 
terpretatur ;  aRao  interieoiiQost,  inotum  animi  signi- 
ficans  sub  deproeaolis  alTeciu. 

25*  integre  aulem  dicitur  «liaRaai  quod  nos,  cor-  ' 
mpta  media  vocabuli  iittera  ,  et  elisa ,  dicimua 
o$anna ,  sicut  fit  in  versibus  cum  scandiraus.  Littera 
enini  prima  verbi  sequeutis  extremam  prioris  verbl 
veniens  excludit ,  et  dicitur  llebraice  Q$iaima ,  quod 
interpretatur  ^abifica^  aubaudiendo  vel    populum 


significatur  intervallum  psallendi,  ut  psalma  ait 
quod  p&allitur;  diapaalma  vero  interpoaiium  in 
psalleiido  silentium,  ui  qnemadmodum  sympsalma 
dicit«r  vocom  copiilatio  io  canundo,  ita  dia|)esima 
disjonctio  earum ,  ubi  qumdam  requies  diajunei» 
GODtlnuationis  ostenditur. 

i6«  Uode  illnd  probabile  est  non  coajongendaa 
sententias  in  psallendoi  ubi  diapsalnia  interpoaitum 
fuerit ,  qoia  ideo  inierponitDr ,  «t  UM  eonversio 
sensuuiii  vel  peraonarum  esee  noscatur. 

i7.  Hymnna  est '  canticum  landantiQm,  qood  de 
Graeco  in  Latinum  laus  interpretatur,  pro  eo  quod 
sii  carmen  laetiiis  et  laodis.  s  Proprie  autem  liymni 
SBRt  eantus  eontinentes  laudem  Dei.  Si  ergo  sit  laiis, 


2i.  Oaertoriuiu  lali  ex  causa  sumpsit  vocabulum» 
J  Fertum  enim  dicilur  oblaiio  quae  aliari  offeriur  et 
sacrificatur  a  poniificibus,  a  quo  offertorium  uomi- 
itatur,  quasi  propter  fertum. 

25.  Oblatio  vocatur,  quia  offerlur. 

26.^  Dona  proprie  di  vina  dicuntiir  munera  bominiim. 

27.  Mam  miinera  dicuntur  obsequia  qoae  pauperea 
divitibus  ioco  munerum  soivunt;  itaque  mumis  bo- 
minl  datur,  donurn  Deo;  unde  etiam  iu  templia  do- 
naria  dicimus,  Munera  autem  vocantur,  quia  manibu» 
vel  accipiuntur,  vel  dantur. 

28.  Duo  auiem  sunt  qu»  efferuntur  :  donum  et 
sacrificium. 

Donum  dicitur  quidquid  auro  argentoque,  aut 


et  non  sit  Dei,  non  est  bymnns ;  si  sit  et  laus,  et  Dei  C  qualibet  alia  specle,  efficitur. 


laus,  Ci  noii  canteiur,  non  est  bymnos.  Si  ergo  el  In 
iaudem,  et  Dei,  et  eantatur,  tnnc  eat  bymnus. 

i8.  Cui  contrariua  eat  ihrenaa ,  qaod  eat  lamentl 
esrraett  et  runeria 

i9.  ^  Alleluia  duorum  verborum  interpretatio  esi, 
boc  eat,  lau$  i>«t,  ei  est  Uebraeum.  iaenim  unum  estde 
deeem  nomlnibosqoibos  apod  Hebraeos  Deus  vocaiur. 

20.  Imen  significat  vere^  sive  fiiieliter^  qnod  et 
ipsum  nebraeum  eai.  Quse  duo  verba  amen  et  alleluia, 
nee  Grseeia ,  nec  Latinis,  nec  barbaris,  licei  iii  suaro 
lingoam  omnloo  transferre,  vel  alia  lingna  enuniiare. 
Nam  qoamvis  interpretari  possini,  propier  sanciio- 
rem  laroen  auctoritatem  servata  est  ab  apostolis  iii  iis 
proprise  iingu«  antiquitas. 

2i.  Tanto  enim  sacra  sunt  nomina,  ut  etiam  ioan- 

■  Piahnne  amlem.  Ex  Aug.,  in  pe..iv. 

k  Nam  caniicum  p$al.  Ex  eodein  Hilario,  vel  Riiff. 

«  Primu$  $uceenlori$.  Pcrmulari  volebat  h«c  C'ia- 
toti,  ut  ^ssl*t  prlmnli  tncentoHS  locus,  ex  Varr.  i  de 
Re  fWi^  cap.  2 :  Ut  dettra  tibia  alia  quam^imUrat  ita 
km€H  ut  »it  quodammodo  conjuncta^  quqd  eH  altera 
eiutdem  eormiMs  moiorum  incentiva^  atlerd  ^Ucccn' 
liva.  Et  fuidem  Uctt  adjieia$  (inquam)  pa$torum  vitam 
e$6e  incenUvam,  agricotarum  succentivam»  Sed  Eccie- 
amram  m(»rem  aecutum  isidorum,  iu  quibus  qui  can- 
tiim  incipit  succenU>r  dicitur,  verisimilius  est.  CoJ. 
Neap.,  infimu$  $uecentori*. 

<  Diapsalma  quidam  HebraBwm  e$$e  volunt.  Neaue 
boe  (Apinor)  quisquam  aiite  Uidoruin,  uecjue  laido 
rua  ipae  proifecio  dixiti  qui  loiies  apud  Hicronyiiium 
iegerat  quod  in  Hebrseo  est  irho  $elay  id  LXX^  Tbeo- 
doiionem  et  Aquilam  im^tc^t  quiutain  vero  Editio- 


30.  Sacriricliim  auiem  est  viciiroa,  et  quaecunque 
creraanlur  in  ara,  seu  ponuntur.  Omne  antem  quod 
Deo  datur,aut  dedicatur,  aut  coosecratur.  Qnoddedi« 
catur,  dicendo  (iatur,  unde  et  appellatur.  Unde  errant 
qui  dedicationem  consecrationem  putant  significare. 

284  *^^*  ^  Imniolatio  ab  antiquis  (iicia  eo  quod  in 
mole  aliaris  posiia  victima  caederetur,  undc  et  maciatio 
post  imtnolationem  est.  Nunc  autem  immolaiio  pani 
et  calici  conveiiil,  libatio  autem  tantummodo  calicis 
oblatio  est. 

5l   ttiiic  fet  itlud  :  ^  te\  libm  de  $anguine 

uvde ,  sic  ci  saciilariiirii  ^  quidafn  poetairuiti :  ffune 

patera$  iibate  /ot^f....  Ubdre  entm  |>rbpri^  /kndm 

est,  suinptiiiiique  iibmen  de  Llberd  quodant ,  qUi  in 

D  brsecia  u&um  reperit  vitis. 

nem  eemper  reddidissc.  Vid.  epist.  ad  Marcell.  158. 
^  Qaidam  vero.  Ex  Aiig.,  In  ps.  it. 
^  Cantieam  tdndantium, -^  Cantitm  tttadie,  Aug. 

pS.  XXXIX» 

s  Proprie  autem  hgmnu$.  Ex  eodem,  in  ps.  lxxii. 

^  Atteluia.,..  latt$  Dei.  E\  Afiib.,  Iti  pS.  ctviii. 
IVdin  Hiefoii^inus  tandate  D^^m  hUdfphBtatur;  ut 
vocis  ralio  exposcii,  epist.  157. 

i  0$ianna..V:x  Hier.,  epi;t.  ad  DaiAas.  i43. 

j  Pertum.  Fest.FERCTC«[a/.,fBRTtJil]Jf«iif  iibidie^ 
tum^quodcrebriuidd  $acra  rERBBAtUa.GlrtftSs^qusdam 
Laiinae  liiblioibeca!  Yaiibanx  *  Ftertarei  fetid  UhaMee. 

k  Dond  proprie  divind.  Sic  Qoh. '  :il..  Del. 

1  Inunolaiio....  qubd  tfi  iota.  A.  AOgOstlnOI,  in 
fnm. 

m  Et  libavit  de  $Qnguine  uvdf,  Eietlesiastici,  L. 

tt  Sicut  et  quidam  poetar*  Vlrg.,  ifin.  Vli. 


KS5  S.  ISIDOM  HISPALENSIS  EPISCOPI  SM 

55.  •  BmH»  iimd  Tetem  dioelnDUir  sftcririda,  A  qaod  secreum  et  recenditam  habeat  di8|M>siiioiiein. 


fw  flebant  ante4|tiam  ad  lioetero  pergerent. 

54.  Yiclim»  fer^  8acri6cia  qu»  post  vieloriaro , 
deTielis  hostibusy  immoiabantQr ;  et  erant  victimde 
kuajora  sacriflcia  quam  hosliae.  Alii  victimam  diciam 
putayeranf ,  qtiia  ictu  percussa  cadebat,  vel  quia  vineta 
ad  aras  dncebatur. 

55.  ^  Holocaiisium  illud  est  ubl  totum  igne  consn- 
niitur  quod  ofleriur.  Antiqui  enim  cnm  maiima 
sacrificia  administrarent,  solebant  totas  hosiias  in 
sacrorum  consnmere  flamma ,  et  ipsa  eranl  holo- 
caustomala. « ^Olov  enim  Graece  totum  dicitur,  xav<rcc 
hiceniio,  el  holocaustum  totum  ineensum. 

56.  '  Ceremoni»  apnd  Laiinos  dicuntur  sacra  om- 
nia  quse  apud  Graecos  orgta  Tocaniur.  Proprie  autem 


45.  '  Baptismua  Grsece,  Laiine  ftneito  interpreta- 
tm*,  qnae  tddrco  tinctio  di^itur,  quta  ibi  homospirilu 
graiiae  in  melius  immulaiur,^  et  longe  aliud  quam 
erat  erficitur. 

44.  Prius  enim  deformilate  peecatomm  foedl 
eramus,  in  ipsa  tinctione  reddimnr  pulchri  deal* 
batione  virtuium ,  unde  in  Caniicis  scribitnr  can- 
ticorum  :   s  Qwe  eu  itta  qum  oicendit   dealbata? 

4H.  Cojus  mysterium  non  aliter  nisi  sub  Trinitaiis 
designaiione,  id  est,  Patris,et  Filii,ei  Spfritus  sancti 
^  cognominatione  completur,  dicente  Doinino  ad 
apostolos  :  Ite,  docete  omnes  gentet ,  Ifaptizanten  eos 
in  nomine  Patrit ,  el  FilH ,  et  Spirilut  tancH, 

46.  Sicut  enim  in  tribus  tesiibus  stal  omne  ver- 


visnm  est  doctoribus  a  2S5  carendo  appellari  ce-  B  bum,  ita  hoc  sacramentum  confirniat  ternarius  nu« 
remonias,  quaai  carimomat^  eo  quod  iis  quae  in  sacris     merns  nominum  divinorum. 


divinls  ofllenintur,  in  suo  iisii  carerent  homines;  quod 
eilam  nomen  in  usu  est  liitcrarum  sanctarum. 

57.  Alii  ceremonias  proprie  in  observationibus  Ju-> 
daeorum  credunt :  abstinentiam  scilicet  quarumdaro 
eacarum  secnndum  veterem  legem,  eo  quod  obser- 
vantes  caieant  bis  rebus  quibus  se  ahsiinuerint. 

58«  Sacriflcium  dicium,  quasi  taerum  faclum^  quia 
prece  mysiica  consacratur  in  memoriam  pro  nobis 
dominicse  passionis;  iinde  hoc  eo  jul)enle  corpus 
Christi  et  saiigQinem  dicimus,  quod,  doin  sit  ex  Tru- 
ctibua  terrae»  ^ anctificatur,  et  flt  sacramentiim ,  ope- 
rante  visibiliter  Spiritu  Dei ,  cujiis  panis  et  calicis 
sacramentiim  Graeci  Eucharistiam  dlcuni,  quod  La- 


SST^^^^Qood  autem  pcr  aquam  baptismus  daiur, 
baec  raito  esi.  Voluit  enim  Dominus  ut  res  illa  invi- 
flibilis ,  per  congruens,  sed  profecto  conireciabile  e* 
visibile,  impenderettir  elementum,  supcr  quod  etiam 
in  principio  ferebatur  Spiritus  eanclus. 

48.  Nam  sicul  aqna  purgatur  exterins  corpus,  ita 
latenier  pjus  mysierio  per  Spirinim  sanctiim  puriQ- 
catur  et  animus.  Ciijus  sanctificaito  ita  est. 

49.  ^  Invocato  eniin  Deo  descendil  Spiritus  sancina 
de  ccelis,  et  medicatis  aquis,  saiiciifical  ess  de  sfr- 
metipso ;  et  accipiunt  vim  purgationis,  ut  in  eis,  u| 
car»,  et  anima  deliciis  inquinata  mundeiur. 

50. 1  Ghrisma  Graece ,  Latine  tmc^fo  nomlnatur. 


tine  bonagratia  interpretatur.  Et  quid  roelius  corpore  G  ex  cujusnomine,  ei  Christus  dicitur,  et  homo  posl 


et  sanguine  Chrisii  ? 

59.  ®  Sacrainentum  est  in  aliqua  celebratione, 
cum  res  gesta  ita  fit  ut  aliquid  significare  intelliga* 
tur,  quod  sancie  accipieiidum  est.  Sunl  auiem  s.icra- 
inenta  baptismus  et  chrisma,   corpus  et  sanguis. 

40.  Quse  ob  id  sacramenudicuntur,quia  snb  tegu- 
menlo  corporalium  rerum  virlus  divina  secretiussalu- 
tem  eorumdem  2S6s^<^<'^i^^'^loi'"'"  operatur,  unde  et 
a  tecretit  virlutibus,  vel  a  tacrit  sacramentadicuntur. 

4i.  Quae  ideo  fructuose  penes  Ecclesiam  fiunt, 
qiria  sanctus  in  ea  manens  Spiriius  eumdem  sacra- 
mentorum  latenter  operalur  effectum. 

42.  Unde  seu  per  bonos  seu  per  malos  mi- 
nistros  intra  Dei  Ecclesiam   dispenseniur ,  tamen 


lavacrum  sanctificatur. 

51.Namsicut  in  baptismo  peccatoruro  reroissio 
datur,  ita  per  unciionom  sanctiflcatio  spirilus  adhi^ 
betiir,  elhocde  prisiina  disciplina,  qoa  ungi  !n  sa-t 
cerdotium  el  in  regnum  solebant,  ex  quo  et  Aaron  a 
Moyse  unctus  esl. 

52.  Quae  duin  carnaliter  fit ,  spirUualiter  proficit ; 
quoniodo  et  in  ipsa  bapHsmi  gratia  visibiHs  actns  est 
quod  in  aqua  mergimur,  sed  spiritalis  eflbctus  quod 
delictis  mundnmur. 

55.  Hoc  signilicat  illud  unguentum  quod  peccatrix 
mulier  288  ^^P^^'  P^des,  et  ^  ea  quae  dicilur  non 
fuisse  peccatrix  super  caput  Jesu  fudisse  scribuntur. 

54.  Manus  imposiiio  ideo  fit,  ut  per  benedictio- 


qiiiaSpiritossanctusmysiiceillavividcat,  quiquon- ^nem  advocatus  invitetur  Spiriius  sanclus.  i  Tunc 


datu  aposlolico  in  lempore  visibilibus  apparebat  ope- 
ribus,  nee  bonorum  meritia  dispensatorum  amplifi- 
cantur  haec  dona,  nec  malorum  aitenuantur,  qiiia  ne- 
^tt€  qui  piantat  ett  aliquid^  neque  qui  rigat,  ted  qu\  incre- 
mentum  dat  Deut:  unde  et  Graece  mysterium  dicilur 

A  Hottiee  apud  vet.  R  Serv.,  Mn.  i. 
^  Holocanttum,  Rx  nieroii.,  in  Czech.  cap.  xlv. 
«  ''o^oy  enlm  Grrnc,  Ex  Aug.  in  ps.  lxiv. 
<*  Cmremanim  Scrv.,iE'i.  iv  :  Saue  nciendum  orgia 
apud  Grcecot  dici  omnia  tacra^  ticul  apud  Lalinoi  ctf- 
emanieB  dicuntur,  DeEiym.,vid.  Fesi. 

•  Sacramemum  ett  in  aliqua  celebrat.  Ex  Aug., 
(?pist.  It9,  iniirincipio. 

t  Baptitmut  Grtec.  Vid,  Terlull.,  lib.  de  Baptism. 

*  Quoe  atcendit  dealbala^   llal  L\X  hhMAOfy^i^uivn 


enim  ille  Paracletus,  post  mundaia  et  benedicia 
corpora,  libens  a  Patre  descendit,  et  quasl  super 
baptismi  aquam»  unquam  super  pristinam»  aedem 
recognoscens  ,  quiescit.  Nam  legitur  qood  in 
principio   aqnis    superferebatur    Spiritus  sanctos 

et  Amb.,  serm.  i\  In  ps.  cxviii.  \uig.,  qua  atcendii 
de  deterto  deliciit  afftuent. 

^  Cognominatione,  F..  connominatione ;  pejus  apud 
Rabannu).  cognitione, 

i  Invocato  c  Deo.  Ex  Tertull. 

i  Chritma.  Ex  eodem. 

^  Et  ea  quie  non  dicitur  fuitte  peeeatrix.  Sic 
nes  libri.  Sed  non  videtur  legisse  h.TC  Rabauns. 

^  Tunc  enim  Hle  Paracl.  \erba  sunt  Tertull. 


257 


ETtHOLOGiAtlUM  LIB.  VL 


«5« 


55.  Exorcismus  Gme,  Latine  eonjuratioj  siveA     64.  Priora  enim  liabenda  sont  spiritus  refrigeria» 


Bermo  increpalionis  esi  adversas  diaholiim,  ut  disce- 
Jat,  sicut  est  in  Zacharia  :  Et  ottendit  mt/it  Je$um 
tacerdotem  magnum  slanlem  coram  angelo  Domiui,  el 
Saian  $tabat  a  dextris  eju$,  ut  advei-$are(ur  a,  et 
iixit  Dominu$  ad  Satan  :  Increpet  Dominu$  in  ie^ 
yid  elegit  Jem$alem. 

56.  Uoc  esl  exorcismus,  increpare  etconjurare 
adversus  diabolum ;  unde  sciendum  quod  non  crea* 
tura  Dei  in  inrantibus  exorcizatur»  aut  exsufflatur, 
sed  ille  sub  quo  suni  omnes  qui  cum  peccaio  nascun- 
lur.  Est  enim  princeps  peccatorum. 

57.  «  Symbolum  per  liiiguam  Graeeam  $ignum\ 
vel  eoUatio  interpretatur.  Discessuri  enim  apostoli 


quia  prtora  ceelestia  quam  terrena*  Qui  aateui  vult  * 
orationem  sdain  volare  ad  Dominum,  faciat  illi  duas 
alas,  jejunium  et  eleemosynam,  et  ^  aaeendet  cele^ 
riter,  et  exaudietur. 

65.  Jejunium  est  parcimonia  victus,  abstineiitia* 
que  ciDorum,  cui  nomen  est  inditum  ex  quadamparte 
viscerum  tenui  semper  ei  vacua,  quod  vulgo jVJtiRttift 
vocaiur.  Undejejunii  nomen  creditur  derivatum, 
quod  sui  inedia  viscera  vacua  et  exinanita  existunt. 

66.*Jejttnium  aiitem  et  statio  diciiur.  'Sutioautem 
de  militari  exemplo  nomen  acceplt,  pro  eo  quod  nulla 
laeliiia,  sive  iristiiia,  obveniens  castris  siatioiiem  rui- 
lituiu  rescindat.  Nam  Istiiia  libentius,  trislitia  solli- 


ad  evangelizandum  in  gentibus,  boc  sibi  praedicatio-  '.  citius  adminislrat  disciplinam;  «unde  etmilites  nuu- 
uis  signum,  vel  indicium  posiierunt.  B  quamimmemoressacramentimagisstationibuspareiit. 


58.  Conlinet  auiem  confessionem  Triniiatis,  et 
unitatem  Ecclesis,  et  omne  Chrlstiani  dogmatis  sa- 
craujentum.  Quod  symbolum  fidei  et  spei  nostras  non 
scribitur  in  charia  el  atramento,  sed  in  tabulis 
cordis  c.irnalibus. 

289  59.0raiio  petitio  dicitur.  Nam  ^  orare  estpe« 
tere^  sicutsxoBARE  impetrare,  Gonstat  autem  oratio 
loco  et  tempore.  Loco,  quia  non  ubique,  cum  prohi- 
beamuraCbristoorarein  publico,  sed  ubiopitortunitas 
dederit,  aut  necessius  importa  verit.  Neque  enim  cootra 
praeceptum  repuiaiur  ab  apostolis  faciuin,  qui  in  car- 
cere  audieniibuscustodibusorabant,  etcanebant  Deo. 

60.  De  tempore  vero  dictum  est  :  Sine  intermi$^ 
stoneorate^  sed  boc  siiigularibus.  Nam  est  ohservaiio 


67.  Discernunt  autem  quidam  inter  jejunium  et  sta- 
tionem.  291  ^^^  jejunium  est  indififerenter  cujua- 
libet  diei  absiinentia,  non  secundum  legem,  sed  se- 
cundum  propriam  voluntatera,  statio  autem  est  ob- 
servatio  stalutorum  dieruro,  vel  temporum. 

68.  Dieruui,  ut  quart»  feris  et  sext»  jejunium  et 
▼oteri  lege  pracepium,  de  qua  atatioDe  io  Evaogelio 
dixit iile :  Jejuno  bi$  in Sabbato^  id  eat,  qoartaetaexU 
Sabbati. 

69.  Temporum  autem,  qu»  legalibui  ae  proplieti- 
cis  inatitutionibus  termlnatis  temporibus  statuu  sunt 
^  ut  jejunium  quarti,  quinti,  sepiimi  et  decimi ;  vel, 
aicutinEvaDgelio,dies  illiin  quibus  ablaius  est  spon« 
sus ;  vel  sicut  observatio  quadragesiin»,  qoae  m  ooit 


quarumdamborarumcommuoium.qusedieiinterspa- G  verso  orbe  instituiione  apostolica  observatur  circa 
tia  sigiiaut,  tertia,  sexu,  et  nona;  similiteret  noctis.      confinium  dominicse  passionis. 


61.  Sed  ideo  orandi  bae  horaedivisdesuntyUtsi  forte 
■liqoo  ftterimos  opere  detenti,  ipsum  nos  ad  onicium 
tempos  odoioaeat ,  quse  lempora  in  Scripturis  inve- 
niuntor. 

62.  Primum  enim  sanctos  Spiritus,  congregatis 
discipolis,  hora  tertia  infusus  est.  Petrus ,  qua  die 
Tisiooem  communicationis  in  illo  vasculo  expertus 
est,  sexU  hora  orandi  gratia  ascenderat.  Idem  eliam 
cafln  JoaDoe  hora  noiia  tempiom  adiit,  quaodo  para- 
lyticom  aaoiiati  reformavit. 

63.  Sed  et  Danielem  leglmus  hasc  teropora  io 
oratione  observasse,  et  uiique  ex  Israelis  disciplinai 
nt  ne  minus  quam  ter  290  die  adoremus.  Debitores 


70.  His  terlium  geniis  quidam  adjiciunt,  <  qoam 
xeropkagiam  dicuot,  abstinentiam  scilicet  bomeatium 
ciborum.  Unde,  et  nomen  hoc  daium,  eo  quod  deci$ 
quidam  escis  utantur. 

71.  Poenitcntiaappellaia,  J  quasi  pttKi<€n/ta,eoqood 
ipse  homo  in  se  piiniat  poenitendo  quod  male  admisit; 
nam  nihil  aliud  aguut,  quos  veraciter  poenitet,  nisiut 
id  quod  male  fecerunt  impunitum  esse  non  sinant.  Eo 
quippe  modo  sibi  non  parcentibus  ille  parcit,  ciijus 
altum  justumque  judicium  nullus  contempior  evadit« 

72.  PerfecU  estautem  poenitentia,  prseteriudeflere, 
etfutura  non  admittere.  Haec  secunda  In  similitudinem 
fontispurgatioest,  utsi  forte,  impugnantediabolo»  alh- 


eniiD  sumoatrium  persoiiarum,  Patris,  et  Filii,  etDquodpeccatumirrepserit^bujossatisfactionepurgetur. 

292  75.Saiisfaciio  autem  estcausas  peccatorum,  et 
suggestionesexcludere,et  oltra  peccaiuin  noniterare* 

74.  Reconciliatioveroesttiu»  post  complemeniom 
pcenitentia:  adbihetur ;  nam  sicut  conciliamur  Deo 

cepit  {nam  et  militia  Dei  mmtii),  utique  nuUa  iaHitia^ 
$ive  triit:tia  obveniene,  ca$tri$  $tatione$  militum  re$cin^ 
dit,  iVani  lastiiia  l\benliu$^  tri$iitia  $ollicitiu$  adminp- 
$lrabit  disciplinam. 

6  Vnde  ti  miliie$.  Ex  eodero ,  in  lib.  de  Jejoo. 

^  Ut  jejunium  quarii.  \erba  Zachariae,  cap.  viiu 
Vid.  HieiOii.,  ibid.,  ei  Isid.,  i  OIT.,  cap.  37. 

i  Quam  xerophag.  Qua  vm  sxpe  utuntur  Ter- 
tuH.,  Hieronym.  ct  tassian. 

i  Qutt$i  punitentia.  Al.,  ^iuut  pufdenHa.  Ideui,  i| 
de  Off.,  cap.  i6.  Pomtentia  nomen  $ump$it  a  rcBHA 


Sptritos  saiicti,  exceptis  utique  et  aliis  legilimis  ora- 
tionlbus,  qoae  sine  ulla  admoniiione  debeniur  in  in- 
gresso  lucia  ac  ooctis,  sive  vigiliarum ;  sed  et  cibum 
non    prius  tomere    quam  ^  iuterposiia  oratione. 

•  Symbolum,  Ex  Rnir.  Symbol. 

b  Orare  e$i  peiere,  Ex  Serv.,  i£n.  iii, 

•  MnUrposiia  orav,  —  Aniepo$iia  Cbaconis  Godex. 
d  Ascendel  celeriter,  Locus  ex  Aug.  in  Ps. 

•  Jejunium  aulem  et  etatio,  Sic  Cass.,  lib.  v  de 
Jiistii*  Ccenob.,  cap.  24  :  Per  jEgypti  mona$teria 
tania  eordi$  alacritate  suscipiebamur^  «l,  absque  legiti' 
mis  Jejuniis  auartee  et  $ext(e  ferioe ,  quocunque  perge" 
tamus,  quotidiana  etatio  $olveretur. 

t  Statio  de  miiitari  exemplo,  Tertuil.,  in  iib.  de 
Jrat.9  iu  (in. :  Si etaiio  de  militari  exemplo  nomen  ae- 


^moitePritiWWIti  ge«MUuiecoiifirllafiur,it«i  («cooei-  4    79.  ^  luqu^  exomoiogesis  prosternendi  ei  liMoiiiifi 
liimur«q«uii()o^l^  pewmm  pounie^doregretHini^r* 


75.  Exii|ipoiDge»i«  Gtj^co  vocahulo  dicitujr,  quo4 
Latioe  contmt^  ii4erpre^iur,  o^iui  uoiniuia  du|)ie| 
signiQcaiio  esi.  Aui  enim  in  laude  intelligiiu|r  ^- 
feaaio,  ficai  est :  Confiuorim,  PaUr ,  DoniiMe  cqiU^ 
el  urrtg.  Aui  dum  qui«que  eoufl^ieiur  ^u^  pec^^  al^ 
ep  iuUulgen^a,  «ujus  iQ^eAcleoa  e9i  ^pfiiiierifordia. 

76.  ^  koc  •  igiiur  Graeco  wabiulo  exprio^jiiur  ^ 
frequeoutujr  ^xoi9C^Pgeu|t4>  qua  (icHciuqi  >WtrWI 
Pomiuo  cc^ilenmr,  nou  qyidem  ui  iguaro,  ci)|uf  ^- 
goUioui  nihii  ^ccultum  es^l,  sed  confeaslQt  (Sfjt  r^ 
icilicei,  cgus  qu«  ignoraim^  prufess^  cogoiUo. 

77.  Uiile  ^ittk  sti^  a^  iucuudum  quij^v^  ewf 
OxisUmavera^  rapere,  adul^erari»  Curaii^  s«4  uiu  h^ 
aai^nae  dampa^ioui  oi)0osia  esfe  cogn^Tili  c^nliij|  f 
(is,co9^^^u^  efrorem. 

78.  Coufe^^  ^t^ii^  furr^ia  pr<?i{08||o  |»t  d.esh 
pendi;  desioicpduoi  ergo  at  peccaiif.,  dum  epnressio 
esu  Confessio  av^  ai^pedii.  r^^sio  seq^uitur; 
caeterum  t%\U  veuiam  ^f^  %m  ^fc^aium  cognoscii, 
UOC  c^g^i^im  CQjiifit^tur. 

^  Em  hne  erge  Qrmco  vouk.  Terlull. »  lib  de 
PosnU.  :  it  gflttH,  «yi  C.r^O  i^o^u^  mqtt  ea^n- 
tnf/itr,  €l  frequentatur,  exomologe$h  e$t,  qua  aelictum 
Domino  noitro  fo»/l«<mttr,  non  quidem  ul  ignaro^  sed 
quaienm  UKthfneiio  eotifemonkiiMponimrt  eonfestionts 
nmniteniiftDeuMmiiigmur, 

>  ItMu  exqftio^og.  ^oii^.  et  hwmltf.  n.  d.  eij. 
Verba  TertuU.  ibid. 


cay4i  hoiniuis  disciplina  est,  habiiu  ^tque  vicio, 
Sacpq^  e|  CMieri  incubare,  corpus  sordibus  obscurare, 
luii^ium  ^cpiOirlbus  dojicere,  Uia  qu»  peccavit  trisii 
^ct^tioue  muiare* 

8Q.  Liiauiaa  auiei](i  Grseco  npnj^nn  apj^Uantur,  qu^ 
Laiine  293  dicuntur  rogoitcnex.  In^er  liianlani  vero 
ei  ei(OW<^^^^  ^^  4^fferl,  quod  exomologeses  pro 
soia  c^feHione  peccatorum  aguntur;  lUaniasvero 
iadiiHiAMKr  Rroptej^  rcnaud.tMi'  ^fQinum^  et  impe- 
irau^v^u  in  i^liquo  «»i^^r<fiam  ejus. 

8ii  ("  Sed  nunc  j^  uinimque  vQcabuium  siib  uua 
d^s^a^^iouebabetur,  nccdisut  vulgoutrum  liuniae  ao 
^QmQiogeses  dicanlur.  Supplicationis  auleni  nomen 
quoiJiauHnpdo  i^unc  ^x  |eiitilitate  retinetur. 

82.  ^  Mamferi^,  aui  legitiniae  erani  apudeos»  aut 
iiidictae.  i»du:i«  aulem,  quia  pauperus  antiqua  Ro- 
luauorumex  collatipite  sacrificabat,  auicerte  de  bonis 
damm^torum.  I3i^de  sujpplicia  dicuniur  s.upplicati«nes, 
qvae  fiebant  de  ^nis  passorum  supplicia.  Sacr» 
enim  res  de  rebus  exsecrandorum  fielMni. 

•  Sed  niinfi  jqm  uifumim/i  r^ocob.  W  unde  MUm 
sit  ex  Cowcil.  Agaih.n.  consi.  Sic  In  Concil.  Twiet. 
17  cap.  6  cuni  Uiulus  sU  <le  diebus  Humanim  per 
toios  XII  men«es  eelebraudis  iu  cauoiie.  umw  dici- 

lur,  ul  exOii»ol^*'«M  vgii*  glUc^oiibua  ^«f*^^rt[!!J:ii 

*  Jiam  (encB.a^t  Uyittmee.  Verba  suni  bervil, 
Mn.  if  ail  vers.  Templis  indidt  konwem. 


TTrrrrrTT 


^AjPUT  PmHUM. 
De  Deo. 
\.  Bealj^siipu.s  Hieronyiuus,  vir  eruditisslmus  e^ 
lijiguurum  multarum  peritus,  Hebraiorum  noniinum 
iuierpretatioiieni  primusin  29i^I^^iii^"'  linguamcon- 
v^ri|t.  Ex  quibus,  pro  breviute,  praeiermissis  multis, 
quiKdam  huic  operi ,  adjeciis  interpreiaiionibus ,  in- 
terpooenda    studui. 

2.  \ocabuU)rum  enUa  ^ipoMf^o  ^^^*^  \^^\f»t  qtud 
veJui,t  iiiielligi.  Habeni  enim  quxdam  ex  propriis 
.iisusis  nopiiium^  ratioujen^.  (n  principio  autem  deceip 
iiomina  pQifioiuis,  quibi|s  apud  Hebr^^psDeus  vocattir., 

3.  ^  Primum  apud  Hebraeo?  lffi\  nomen  *n<  El  di- 
cifur,  quQd  alii  Deum»  aUi^iymplogiam  ejus  expri- 
mei^tesy  «rxvpiv,  id  esl,  (ortmj  iijierpreia^i  suni, 
uleo  qi|pd  nii|la  in()rmiute  ^  oppriiniiur,  sed  foriis  p 


LIBEI^  SEPTIMUS- 

MS  DIO,   ANGBLI&%  ET  FHUiLIDll  OaDIMIWS. 

C  diur ,  «  quasi  «foc,  14  esl,  toer;  iwdo  liMUH^ail 
nomen  Dens,  quod  enm  cole»libuitl*ii«ori. 

6.  ^  Deus  autem  proprie  nomen  est  Triniulia  porr 
Uoens  ad  Pairem^  ct  FUuimi  ^  »piriHttii  aancttirp. 
Ad  quam  TriniUiem  eilam  reUqut  qoae  iu  9ea  lokn 
^unt  posiia  vocabula  referuntur. 

7.  Quartum  nomen  Dei  dicllur  rnHS»  Maoik, 
quod  verliiur  Ui  Lailnum,  fscerciliium,  slve  »iriiiiiiw, 
de  quo  in  psalmo  ab  aiigeHs  dicliur  x  %ni»eU  i^e 
Rexglorics?  Dominus  virlttfttm. 

8.  Sunt  eiiim  in  hiijusmodl  ofdiaaiiene  lirittlM 
roullJP,  ui  angeli,  archangeli,  prlntipaHiselpoiesUlee, 
cuncilque  calesiis  mlUilas  onttnai,  qmiWMii  uaieu 
llle  Domlnus  esi.  Omnes  enhn  SHb  ipso  suiit>  «{ttsquo 
dominaiui  subjaceni. 

9.  •  Quintum  X^  Elion,  quodiiHerpreUUir  iaU 


esi,  et  sufficiens  ad  omnia  perpetranda. 

4.  Secundum  nomen  mh^  Eidim. 

8.  Terl||^|ii  irhii  E/oe,  quod  uirumque  In  La^ioum 
Deus  dicitur.  Esi  autem  nomen  in  Laiiouiif  ex  G^ca 
appeHalkme  Iranslatum.  Mam  Dnis  Graece  %tk  di- 

Gap.  L  —  '  Prlmom  apud  Heb*  Ex  Hlerou.  ^.  186. 

«.  l)i»rimUttr.  Al.,  pr«mUttr. 

•  Omo»  Hif*  E  Serv.,  JSn.  xu  ,  ad  ver^.  Dm 


Unum  fffc«f«ti«,  295q«'»<^  »»P"  ei»loa^^i,  si^i  aori. 
pturo  esi  de  eo  :  ExceUue  Dftnmne.  ««pro  ccp.'qb  glo^ 
ria  ejus.  Exceisus  autero  dldtts,  pro  tt^de  c^Mtts,  Em 
enim  pro  valde  ponHur,  sleut  ««mjtts,  «laai  valdn 
qminene. 

^  Dene  nutem  frap.  e.  n.  ?.  fix  Hier^iMM  tiM»(«  ^ 
Amaod.  ii7.  ^  «^       - 

•  Qtttnittm  Ublmni.  Onde  iHudam  Gr«co.s  n^^f^i  !e-< 

oissei 


Mi  ETYMOLOGIARDM  LIB.  YU.  Ml 

10.  Sextum  noroen  rprm  Eie,  id  esl,  qnl  esu  Deas  A  Venlenter  mortalitaB  dicitnr  ^  secandam  «pnm  et 


enim  solaft,  4al«  ^terniis  esi»  bocest,  ^901«  exordiiyn 
non  halMi ,  itoeniiie  Monie»  vere  tenet.  •  Hec  enim 
nonten  id  eancluNi  Moysen  per  angeliiin  est  delatum. 

II.Qottrenii  enim qnud esset  nomen  ejus  qui  eom 
pergere  «>ra»cff>ieiMit  ad  populoro  en  ^ytiie  4i^an- 
dum,  reapondit :  S90  uum^wmink^HdimlU^iimel: 
Qm  eH  mlsit  me  td  ^0% ;  tanquam  in  ejoa  eomparatione, 
qut  Tereeai,  qnia  ineommuiabllls  eai>  ea  qum  muu« 
bilia  facia  snnt  qaasl  non  alnl. 

IS.  I»  Qood  eftlm  dieliar  fnll,  non  eat  :  ei  quod 
dieitaf  erk,  nondam  eei.  «  Beot  antem  eeae  laMum 
novit«  fniste  ei  Ailorum  eaaeoon  novlt. 

13.  d  Sotos  enim  Pater  cum  Filio  et  Spiritu  sancto 
reraciter  eai,  cujus  essenti»  comparatum  esse  nosirum 


^niina  mori  dlcliur,  non  quia  in  («nrpus,  wel  in  ali- 
quam  altertm  substanliain  mutoior  et  fertitiir,  sed 
in  ipM  snn  solisianlia  quldquid  :i4io  modo  iiuue  esi 
aui  fuil,  aecnnduin  id  quod  dpstilii  esse  quod  eml, 
luortaUs  ntlqae  deprehendiinr ,  ac  per  hoe  s(»lus 
DeusdielturlmmorUiiB,  quia  solos  locommitiabiiis. 

tO.  itooorraptihills  appeHalur,  quia  corrumpi  et 
dissoivinon  posset,  nec  dividi.  Qoidquid  enlm  capil 
dlvisionem,  et  inierltum  eapll.  Uie  nee  dividi  potest, 
nec  inlerire;  inde  IncorruptibiKs  est. 

297  21  •  Incommuiabilis  est,.quia  sempermanet,  et 
miiurinescit;  nec  pro6cit,qata  perfectusest;  noc 
deficlt,  quia  aeternus  est. 

22.  JElemns  est,  quia  sine  tempore  esl.  !9on  enim 


Don  esse  esi.  €nde  et  in  communi  eloquio  dicimus :  B  babet  initium ,  neque  finem.  Hine  et  sempiienius, 


•  f  toii  Dms,  quia«e8setilia  tita  vlvit,  quam  mors  non 
habet. 

l4.  Septhnom  ^m»  Adonai,  quod  generaliter  Do- 
minus  inUvpreiatary  quod  dominetur  creatone  cun» 
cta»,  vel  qood  creatura  omnis  dominatui  ejus  deser* 
viat!  Dominus  ergo  et  Deos,  vel  quod  domineuir 
Mnoihtis,  vel  quod  ilmeatnr  a  cunciis. 

296  ^^*  '  Ociavum  W  lo  ,  quod  in  Deo  tantum 
ponitar,  quod  etiam  in  aUeinia  iii  novissima  syllaba 
sonat. 

16.  s  Nonum  Tetragrammaton,  hoc  est,  quatuer 
lUurafum^  qaod  proprie  apud  Hebrseos  in  Deo  poni- 
tur,  mrp  id  est,  doabns  rr  TV^Jo,  m,  quae  duplicata 
iueiEibtle  illud  etgloriosnm  nomen  Dei  efficiunt^di- 


eo  quod  sit  semper  «temus.  A  qoihusdam  autein 
i£icruus  ab  a^tliere  crediiur  dictus,  quoniam  coelum 
sedes  ejus  habetur :  unde  esi  illud :  CtBium  ccdi  D#- 
mtiio;  et  haec  isia  quaiuor  unum  signiflcant,  nain 
una  eadeinque  res  dldiur,  sive  dicatur  aeteruus 
Deas,  sive  immorlalls ,  sive  incorruptibilis,  sive  im« 
mutabitis, 

2S.  invisibilis,  qula  nunqnam  per  substantiam 
suam  apparuit  oculis  morialium  Triniias,  nlsi  per 
speclem  subject»  creaiuras,  ejusdemque  corporeae ; 
nam  nemo  poiesl  Ipsam  manifestationekn  esseotioe 
Dei  videre,  el  vivere,  sicut  et  dictuin  est  Moysi. 
Unde  et  Joannes  In  Epistola  sua  dicit :  Deum  nemo 
vidit  unquam  Res  est  enim  invisibilis,  ideoque  non 


eitur  autem  ineffabilis,  non  quia  dici  noh  poiesl,  sed  G  oculo,  sed  corde  quaerendus  est. 


quia  flniri  sensu  et  intelleclu  bnmano  nullatenus  po* 
lest,  et  Ideo  quia  de  eo  nihil  dlgne  dici  potest,  inef- 
fabilis  est. 

17.DecimamSaddai,  ^W  id  est,  Qmninotem.  Voca- 
tus  auiem  Omoipoiens  eo  quod  omnla  potesl,  sp(f  a  fa** 
ciendo  quod  vult,  non  a  patiendo  quod  non  vult. 
Quod  si  ei  accideret,  nequaquam  esset  Omnipotens ; 
facit  enim  quidquid  vult,  ei  inde  Omnipoiens. 

18.  Ilem  Omnipotens,  quiaipsius  sunt  omnia^uus 
irfiiqiie  sunl.  Solus  enim  totius  mundi  habet  impe- 
riuro.  Dicuntur  autem  et  alia  qusedain  in  Deum  sub- 
staniiaiiier  nomlna,  ut  /mmor/a/ts,  Ineorruj^tibitis  ^ 
Incommutabilis,  JBternus,  Unde  et  merito  (unctae 
pnBponitor  creaturae. 


24.  Impassibilis  est,  quia  nullis  perturbationi» 
bos  afficitur  quibus  fk^agllitas  bumana  suecunibii. 
Non  eniin  attingunt  euin  uliae  passiones»  ut  libido, 
iracnndia,  cupiditas,  tiinor,  mosror,  iovidia^  et  cae- 
lera  quibua  bumaiia  mens  turl>atur« 

25«  Sed  cum  dicilur  Deum  Irascl ,  aut  zelare,  aul 
dolere,  nostro  usu  dicltur.  Apud  Deum  enlm  pertur- 
batio  nulla  est,  apud  quem  tranquilllias  summa  est 

26.  Simplex  autemdicitur,slvenonamittendoquod 
habet,  seu  qul»  non  aliud  ^st  ipso,  et  aliud  quod  in  ipso 
ist  ^  sicutin  homine,  cujus  allud  est  esse,  allud  sapere. 

27.  Nam  et  esse  potesi,  et  saplens  non  esse ;  Deus 
autemhai)etesbentiam,  hal)et  et  frapienii.iin;  sed  qnod 
habet,  hoc  et   est,  et  omnia  unus  esi ;  ac  proiiidi 


19.  Immortalis,  sicut  de  eo  scriptum  est:(2ttiso/iu  D  slmplex  csl,  qula  non  in  eo  allquld  accldeniis  csi, 
kabet  immortalitatem,  quia  in  ejns  nalora  nulla  es^  '  aed  et  quod  cst,  el  quod  in  ipso  est,  essentialiier  esi, 
eommaUflo.  ^  Nam  omnis  muUbilitas  non  Incon-     ^  exceptoquodrelativead  quamcunque  personam  est. 


■  Hocnomenmors..,  non  Aa5tff.FaIsocilaturhiclocas 
1  Mngtsir.  Sent.,  lib.  1,  d.  8,  cap.  I,  ex  nicro.  epist. 
ad  L)oi9Kasum,  cuta  sit  poiius  conflatus  ex  Aogustini 
et  Greg..  variis  locis  :  prima  nars,  usque  ad  non  sinii 
ex  Aug*,  viii  de  Civlt.,  cap.  11. 

^  Qu&d  enim  didtur  foit.  Bx  eodem,  In  lib.  de 
Symtiol.,  cap.  i,  et  in  ps.  ci,ex  quo  to  dicitur  deleri 
bis  boc  loeo  siiie  Iraode  possei. 

c  Doui  asuem  etss  ionliim  noif'.  Bx  Greg.  iv  Moral.» 
eap.  «•  ai.  ». 

^  Solus  enim.  Kx  eod.,  ISMoraL,  cap.  27,  al.  S2. 

0  ¥mU  Aensi  ^  eismil.  St  eoden  llb,,  cap.  5» 
nl-t. 


t  Octavum  iT.  Ex  Hieron.,  epist.  136. 

s  Nomtm.  Ex  eadem  epist.,  et  142.  Ei  in  Quaest., 
IB  esp.  xvii  Oen. :  tieo  mirandum  (inquit)  auare  cum 
opud  Urmcqs,  et  no*  a  tittera  videatur  adaita,  nos  ;\ 
tUlejam  adaitam  dixerimus^  idioma  namque  Ungua 
illius  est  per  n  quidem  seribere,  seu  per  a  legere,  sicul 
e  eonlrario  a  liiteram  scepe  per  e  pronuntiant. 

^  Nmn  omnis  mutabH,  Ex  Greg.,  xn  Moral.,  cap.  17. 
E  quo  sunt  fere  hujus  cap.  reliqua. 

>  Sioiiiiit/ioimne^u/vsiiftad.Ex  xvmMor.,cap.27. 
al.54. 

I  Eaxepio  koc,  quod  reUiH.  Ex  Aagusi.,  it  ^Givit.j 
cap.  10. 


165  S.  ISIDQRI  HISPALBNSiS  EPiSCOPI  164 

18.  Samme  bobiu,  quii  iDCommutabilk  est.  Crea-  A  tur,  ci^us  duoc  tesUgta  eom|»relieD<lm  eoniilnrt 


Cun  vero  bonum,  sed  non  sttmmum  est,  qoia  muta- 
bilis  est.  Ei  dum  sit  qnidem  bonum^  non  umenesse 
potesl  et  summum. 

19.  Incorporeus  sutem»  vel  incorporalis  ideo  di« 
cilur  Dens»  ui  SSg^^ptritus  credatur,  vel  intelligaUir 
esse  non  eorpus.  Nam  dum  dicltur  spirllHS,  ejus  si- 
goificatur  subsiantis. 

30.  Immensus,  quia  cuncta  concludit,  ipse  a  nollo 
coiicluditur ,  sed  omnia  inlra  cjiis  omnipoteniiam 
eoarctantur. 

Si.  Perfectusdicitur»quia  nihil  ei  possit  adjici. 
Adameii  de  consummatione  alicujus  facti  perfectio 
dicitur.  Deus  autem ,  qui  non  est  factus»  quomodo 
est  perfectus  ?  Sed  hoc  Tocabulum  de  usu  nostro 


hocesly  qoem  videre  per  speculum  dicuntur. 

39.  Naffl,  et  sittts,  et  habitus »  ei  loeua,  el  ten- 
pus  in  Deum  non  proprie»  sed  per  simitiladiben 
Iransiate  dicunlur,  quippe  udire  gupir  eherubim  dici- 
lur,  qood  est  ad  silum ;  el  o^jfMiis,  lan^iuufi  veitimen» 
tum  ,  amktui  ejus^  quod  esl  ad  habitttm  ;  et,  Anni 
ftfi  non  deficient,  quod  ad  lempos  peclinel ;  el,  Si 
oicendero  m  ccslum^  tu  iH  «i,  quod  ad  iocum. 

40.«  Nam  et  in  propheta»  plaustri  poruntib  feoum  spe- 

eies  ad  Deumdlcitur.  Eihac  omniaperfiguram  Deus, 

quianibll  est  horum  ad  proprieutem  subsunllas  ejus. 

GAPUTIK 

De  Filio  Dm. 

i.  Multls  etiam  modis  Cbrislus  appelfari  in  Scrip- 


sumpsit  humana  inopia,  sicut  et  reliqua  verba  qua*  g  turis  invenitnr  divinis.  Nam  ipse  Dei  Pairls  Unigeni- 


tcnus  id  quod  ineffabtle  est  utcunque  dici  possil , 
quoniam  de  Deo  nibil  digne  hunianus  sermo  dicit , 
sicut  sunt  et  aiia. 

31.  Creator  dictus  pro  totius  mundi  rebus  ab  ipso 
ereaiis ;  nihil  enim  est  quod  non  originein  a  Deo 
traierit.  Ipse  et  unus,  quia  dividi  non  potest,  vel  quia 
nihil  esse  aliud  polest,  quod  tanlumdem  capiat  po- 
teslatis. 

35.  Haec  igiiur,  qux  de  Deo  dicta  sunt,  ad  toUm 
periinent  Triniuiem,  propier  unam  et  coslernam 
sulistaniiani,  sive  iii  Paire,  sive  iii  Filio  ejus  Uiiigenito 
in  forma  Dei,  sive  in  Spiritu  sancto,  qui  unus  esl  spi- 
ritus  Dei  Pairis,  et  Filii  ejus  Unigeiiiti. 

3i.  Sunt  et  quaednm  vocabula  ex  usu  nostro  ad 


lus  Filius,  dum  esset  aequalis  Pairi ,  propUr  salutem 
nostram  formam  servi  accepiL  Proinde  quftdam 
nomina  in  iHo  ex  diviniutis  substantia,  quaedamex 
dispensatioue  susceplaa  humaoiutis  assumpu  sunl. 

1.  Chriitui  namque  a  ehritmMte  est  appeilstos,  boc 
esi,  ttnciMs.  300^  PraHseptum  eoim  fueraiJudasisul 
sacrum  conficcrent  ungueiitum  quo  perongi  poesentii 
qui  vocabanlur  ad  sacerdotium,  vei  ad  regnum  ;  el 
•  sicut  nunc  regibus  indumenium  purpuraB  iusigne  esl 
regi»  digniuiis,  sic  illis  onclio  sacri  unguenii  nomen 
ac  poiestatem  regiam  conrerebat,  et  inde  ehriui  dicil 
a  ehrismate^  quod  est  unctio. 

3.  Nam  ehrisma  Graece,  Laline  unctio  nnncupaiur, 
quae  etiaiu  Domino  nomeii  accommodavit  facu  spii 


Deum  sumpta,  de  membris  nosiris,  sive  de  inferiori-  Q  ritualis,  quia  spiriiu  uncius  est  a  Deo  Patre,  sicul 

bus,  et  qula  in  propria  nalura  invisibilis,  et  incor- 

poreus  est,  pro  erficientiis  lamen  causarum  iii  ipso 

rerum  species  ascribuniur,  ut  more  locutionis  no- 

str»  facilius  seipsum  insinuet,  ut  quia  omnia  videt , 

dicaiur  oculut ;  propter  quod  audit  omnia,  dicatur 

ourti;  pro  eo  autem  ouod  avertitur,  ambulat ;  pro  eo 

quod  specUt,  stat. 
36.  Sic,  et  in  caeteris  horum  similibus  ^  ab  huma- 

nis  ineniibus  trahilur  similitudo  ad  Deum,  siciitel 

o6/trisi;ens  ,  et  memorani,  Hinc  est  quod  et  propheta 

dicit :  Juravil  Dominut  exereiluum  per  antmom  ittam ; 

non  quod  Deus  auimam  habeat,  sed  hoc  nostro  nar- 

rat  afTectu. 
\     37. 1»  Nam  et  fadee  Dei  iu  Scripturis  sanciis  non 

caro,  sed  divina  cogniiio  iutelligiinr  eadem  ratione  D 

qua  per  faciem  conspectain  299  quisque  cognoscilur. 
I  Hoc  enini  in  oraiione  dicilur  Deo :  Ostende  nobis  fa" 

ciem  tuam^  ac  si  dicitur  :  Da  nobi$  eognitionem  luam. 
38.  Sic  et  vesiigia  Dei  dlcuntur,  quia  nuncDeus  per 

speculum  agnoscitur ;  ad  perfeciom  vero  Oronipotens 

reperielur,  dum  in  fulurum  facie  ad  faciem  quibusqoe 

eleciis  praesenUbilur,  ut  ipsam  speciem  contemplen' 

•  Ab  humantM  mentibui.  Ex  Greg.  32,  cap.  5.  al  6. 
*    ^  flam  et  facies  Dei.  £i  lodera,  in  lib.l,  Ueg.x. 

*  Num  et  in  proph.  Amos,  ii. 
^  Cap.  II.  Prcecepium  enim  fuerat  Jud.   Ex  Lact., 

Iib.4,  cap.  7.  GoUior.  quoque  reges  a  pontilicib.  To« 
^Uuisinungi  solitos.tradunt  historioc. 
«  Et  ticut  nunc  regibue  indum,  ^uerp,  Hinc  ptir- 


dicitur  in  Actibus  aposiolorum  :  Coliecti  $uut  enim  in 
hac  civitate,  advereus  eanetum  Fitium  tuum,  queni 
uttxisti ;  non  utique  oleo  visibili  ^sed  gratiae  dooo, 
quod  visibiii  significalur  unguento. 

4.  '  Non  est  autem  Salvaioris  proprium  nomeu 
Christus,  sed  commuuis  nuncupaiio  potesUiis;  s  duoi 
enim  dicitur  Cbristus,  commune  digniiatis  nomen 
esl ;  durn  Jesus  Christus,  proprium  est  vocabulum 
Salvatoris. 

5.  Cbrisii  autem  noroen  nusquam  alibl  omnino,  uec 
In  aliqua  gente  fuit,  nisi  tantum  in  illo  regno  ubi 
Cbrisius  propheUbatur ,  et  unde  venturus  erai. 

6.  Messias  autem  Hebraice  dicitur,  Graece  Ckrittut^ 
Latliia  auteiu  locutione  tfncUi. 

7.  Jesus  Hebraice,  Graece  loynpf  ^  Latine  autein 
Salutaris,  sive  Salvator  interpreutur,  pro  eo  qood 
cunctis  geiitibos  salutifer  venit. 

8.  *■  Etymologiam  enim  nominis  bujus  etiam  evan* 
gelista  sigiiilicat,  dicens  :  Voeabis  nomen  ejus  Jeeum^ 
quia  ipte  salvum  faciel  popuium  suum.  Slcnt  enim  CArt- 
stus  signiAcat  Regem,  iU/esttssignificat  Sa/tialorfm. 

9.  Non  iiaque  nos  salvos  facit  quicunque  rex, 

pura  r^gem apudVirg.  eipurpurei  fyranm*  apud  Horat. 

'  iVoii  estautem  Saliaiorit.  Li«et.,  ibid.  :  Nam 
Chri^tus  non  proprium  nomen  ett^  ted  nuncupatio  fH»* 
testatis,  et  regui 

B  DumenimdiciturChristut.Et  Hieron.  InMatth.  16. 

^  Latine  autem  Salvat.  Ex  Lact.,  iv,  cap,  i2. 

i  Etymologiam.  Ex  Hieron.  in  Matth.  1. 


*65                                                    ETYMOLOGURUM  UB.  \IL  m 

teA  rex  Salvator.  301  *  Quod  verbum  Laiina  linfua  A  sunt,  Hinc  et  dextera^propter  effeetam  operia  totiua 
antea  non  habebai,  sed  habere  poterat,  sicut  potnit,     '     ' 


quando  voluit 

iO.  Emmanuel  ei  Hebraeo  in  Latinum  significat  no- 
bbeum  Deus^  scilicet  qoia  per  Virginem  natus  Deus 
bominihus  ia  came  mortali  apparuit,  ut  terrenisviam 
talutis  ad  colum  aperiret.  Ad  diviniutis  Bubstan* 
liam  qu»  pertinent  isu  sunt,  Deu$,  Domnui. 

li.  Deus  autem  dicius,  propler  unicam  .cum  Palre 
substantiam. 

I>omlous,  propter  servieniem  creatoram. 

12.  Deus  autem  et  homo»  quia  verhum  et  caro, 
Vnde,  et^^cfitiMs  dieitur,  sive  quia  Pater  eum 
genoit  sine  Matre  in  isterniute,  sive  quia  Hatcr  shie 
Paire  in  tempore 


creaturae,  quse  per  ipsum  formau  est. 

Brackium^  quia  ab  ipso  omnia  continentur. 

24.  Vvriuif  pro  eo  quod  omnem  potesutem  Patris 
in  semeiipso  Iiabeat;  et  oronem  cceli  terrsque  crea- 
turam  gubernet,  contineat  atque  regat. 

25r  Safneniia ,  pro  eo  quod  ipse  revelei  mysteria 
scieatiaeet  arcana  sapientiae.  SedUmencum  sit  Pater, 
et  Spiritus  sanctus  sapientia,  et  virius,  etlumen,  et 
lux,  proprie  umen  iis  nominibus  Filius  nuncupatur. 

26.  SpUndor  autem  appellatur ,  propter  quod  pa- 
nifesut.  Xtimtfti,  quia  iliuminat.  Lux ,  quia  ad  ve- 
riutem  contemplandam  contisoculos  reserat.  Sol, 
qoia  iliuminator. 

27.  Oriem,  quia  lomiiiis  fons,  et  illustrator  est  re- 


l3.{/at9€»i<i(f  autem  voeatorsecundnmdiviniutisex'  ^  "^»  ^  ^^  ^""  ^*  fiiciatad  vium  aeternam. 

cellentiam,  quia  sine  rratribus;  Prhnogeniius  secundum         *^*  ^*  **""*  """ ' '  ~    " 

sasceptionein  hominis,  in  qua  ;per  adoptionem  gratiae 
fralres  habere  dignatus  esi,  qulbos  esset  primogenitus' 

1 4.  ltomoum$  Patri  abnniutesubsuntiae  appellatur. 
Subtiantia  enim,  vel  eteentia  Grarae  owm  dicitur,  o^o^ 
tmtim.UtrumqueigiturconJunctttmsonatiuiasttfrsiimita. 
Hoc  enim  vocatur  Aomoiistofi,  quod  est :  Ego  et  Pater 
tmum  sttmicj,  bocesi,  ejosdem  cum  Patresubsuntia». 

15.  Quod  nomen,  etsi  scrlptnm  in  sanctis  Lltteris 
aon  inveniatur ,  iii  assertione  Umen  totins  Triniutis 
defenditur,  quia  daturratio,  unde  rectedici  osten- 
djtur ;  sicut  et  Pater  in  illis  libris  nusquam  Ingenitus 
legitur,  3QS  sed  Umen  dicendus  esse  atque  creden- 
des  non  dubiutur.  ■" '""• » •*'"••  ^*  "*=  ^  **•«*  *uauu«i : 

i6.  Ommuiioi  simiUs  sohstantias,  quia  qualis  Deus.  C  f  ^'^'^**,"*,  '^«*^««  ^l^  ^^rem  Uium  Chriuum 
ulis  est  et  imago  ejus.  Invisibilis  Deus,  et  imago  in-       "^?  V   T'  "'  ^^' 
visibilis.  ^*'  P^i^cl^l»*  autem  Grsecum  est  ,  quod  Latine 

i7.  Prindjdum  ,  eo  quod  ab  ipso  sint  omnhi    et     ^^^^  ^^ocaiue.  Quod  nomen  et  Filio ,  et  Spiritui 


S03  ^^-  ^^,  qtiia  rerum  origoest,velquodsatlat 
sillenies.  Ipse  qnoqoe  A,  eta;  alpha  enim  litteram 
nolla  prxcedit;  primaest  enimlitterarum,  sicuiec 
Fitius  Dei ;  ipse  enlm  se  principium  Judaeis  interro- 
gantibusesse  respondit.  Undeet  Joannes,  in  Apo- 
calypsi,  proprie  ipsam  litteram  ponensaii :  Ego  sum 
A  ,  «in , primue  et  novimmu»  (Apoc.  xxii,  i3).  Pri- 
rous ,  quia  ante  eum  niliil  est :  novissimus,  quia  judi« 
cium  novissimum  ipse  suseipiet. 

29.  «  Medialor,  quia  inter  Deum  et  hominem  me- 
dius  consUtutus  est ,  ui  hominem  ad  Deum  perduce- 
ret,  unde  et  illum  Graeci  faffcnTv  vocant. 

30.  Paracletut ,  id  est,  ad9ocatu$ ,  quia  pro  nobis 
intercedit  apud  Patrem ;  sicut  et  de  eo  dicU  Joannes : 


quia  ante  eom  nihil. 

18.  Fmif ,  vel  quia  dignatus  est  in  fine  temporum 
liomiliier  in  came  nasci,  et  mori,  et  judicium  novis- 
nmum  ipse  suscipere ,  vel  quia  quidquid  agiroos  ad 
illom  referimos ;  et  cum  ad  eom  pervenerimus,  ultra 
quod  qaaeramus  non  habemos. 

19.  Os  Dei  est,  quia  Verbum  ejos  est.  Nam  sicut 
proverbiSy  quae  per  linguam  llunt ,  saep^  dicimus » 
•«II,  et  ilia  ttngua,  Ua,  et  pro  Dei  verbo  o$  ponitur, 
qiiia  moft  est  ut  ore  verba  formentor. 

«0.  »>  Verbum  autem  Ideo  dlcitur ,  quia  per  eum 
Faler  omnia  condidit,  sive  jussit. 

U.Veritae^  quianon  fallit,  sed  tribuit,  quod  promlsit* 

VUa ,  quia  ereavii. 

Imago  dicitur  propter  parem  simlliiudinem  Patris. 

M.  Figura  est ,  quia  sosdpiens  formam  scrvi , 
openim  virtoinmque  similitudine  Patris  in  se  iroagi- 
Miii  ttque  immensam  magnitudinem  designavit. 

25.  jreniii  /Dei  est ,  quod  omnia  per  ipsum  facta 

•  Quod  verhtm  Lalina  ling.  ante  non  iuib.  Qui 
ewm  t^pa  $ervatori$  voce  satis  se  expressisse  cre- 
doDt,  valde  errani.  Cic.  act.  ii  in  Verr. :  Itaque  eum 
nm$  Mf «m  palroRttm  tititts  in$ulw,  $ed  etiam  SoTERi 
fHscrapfiim  vttft  5|fracttsti.  Hoc  quantum  est  ?  Iia  ma- 
ffHum^  ut  Lattne  uno  terbo  exprimi  non  poHit.  1$  e$t 
Pintot.  LXXXIL 


saocto  ascribilur,  juxu  quodetDominns  iuEvangelio 
ait :  Rogabo  Patrem,  et  alium  Paracletum  dabii  vobie 
(Joan.  XIV,  i6). 

32.  inlerceMor  autem  idemvocator,  quia  proculpa 
Bosira  removenda  curam  gerit ,  et  pro  abluendls  no- 
stris  criminibos  curam  impeodit. 

33.  Spon<«f,quia  descendens  ecQek>,adliaesit  iSccIe- 
Siae,  ut  pace  Novi  Tesumenti  essent  duo  tn  carneuna. 

34.  d  Angelue  dtcitur  propter  annontiationem  pa<- 
ternae,  ac  soae  volonuiis.  Unde,  et  apod  propheUm 
mn^nt  con$itii  angelus  legitur ,  dum  sit  Deus ,  et  Do- 
mious  angelorum. 

Zb.  Miuu$  dicitur ,  eo  quod  apparuii  huic  mundo 
Verbum  caro  factum ,  unde  et  idero  dicit  :  Ego  u 
Patre  exivi^et  veni  in  hunc  mundum  {Joan.  xvi,  i6}« 

36.  Homo  aiiiem  dicitur,  quia  natus  est. 

Propheia,  quia  fuiura  revelaviu 

Sacerdo$,  quia  pro  nobls  se  hostiam  obtulit. 

Pa$tor,  quia  custos. 

304  Maghter,  qoia  ostensor. 

mmirum  Sotbr  qui  $aiutem  dedit. 

*  Verbum  autem.  Vid.  iih.  de  Pairis  et  Filil  unitate 
inter  Hilarii  opera,  e  cujus  fine  istorum  qumdam  de- 
sumpta. 

^  Mediator.  Rx  LacL,  ibid. 

^'Angelu$.  Ez  Tertuil.,  lib.  de  TriniUt. 

9 


w 

Na%atmu$ ,  tero  a  loco. 

Mmammm  a  NMrllo,  kl  M,  5<mcfiit ,  ftive  nmmHu, 
quia  peccatuiB  m%M%. 

37.  Siq«MMi  «1 4e  aUfsiniMoribiM  robas  nomf  num 
tytdet  ad  io  Mhil  CMBtM ,  ut  (Mlim  inielligatur. 

98.  Dkitw  eniB  Fmk,  qnia 

Kt(u ,  quia 

fh(k,  qtiti  etocia^i 

YAB^qiiftperipMMaMl 

OrtiiMi ,  qiiia  per  IpeMa  a4  Beott  IpKredlttur. 

Mmu^  qoia  ferti». 

PeiM,,  q«ia  OmiiBaeai  eredeiHliin». 

39L  i<e|M<  amimlttrU ,  ¥el  q«Je  duea  parietea  e  dl- 
verso,  id  est,  de  eivewaciBieM  ei  pmpiitio  TefiifRfes 
in  unam  fabricam  Ecciesi»  jungit ;  fol  qaod  paeem 
In  se  angelia  et  liemiaibas  Iwil. 


40,  i«|M«iyeittiMiia,  «qniateiMenslNimitii,  effeiide- 
nm%  in  eomiDCvedwH  liomines;e|faetQB  eslpelMBan- 
daii»  sicnt  dicii  Apo^tolBs :  JtiMs^t^MamMcal. 

41.  l''iMMlMienlMma«ieBS  ideo^ealnr,  q«ia  ides 
In  00  firmissima  eat ,  toI  q«ia  super  eom  eatboHca 
Eedeaia  coostrneu  esl. 

4i.  Mam  et  GhrialnB  ^^mis  (M  innoeenfla. 

^Ws,  propler  p«ilenilam. 

Arie$^  propier  principatum. 

Hmdus ,  propter  simililodinem  eavnls  peeesti. 

43k,  ViImIiii  ,  pro  eo  qued  pro  nobis  esi  immoHKus. 

JU$t  pro  regno  et  foisitadine. 

^  Serpens,  pro  morte  el  sspleotia. 

I  Idem  el  Mrmif ,  qnia  resnrreiil. 

44.  AquUa ,  propier  qued  post  resorrectionem  sid  q 
«atra  raneavit.  Neemimm  sl  ▼iHbns  slgnificationibas 
figuretur ,  qui  usque  ad  nostraram  305  piisionum, 
ae«  earnie  oontumeiias  deBcendfsse  eognosdtar. 

4£^.  Qui;  cum  sii  cettiemus  Del  Patris  ante  Sdeeula 
Filiiis »  posiq«am  nnli  pteBitvde  temporls ,  propter 
«alulett  «ostiitti  fopmam  servt  aceepfc,  et  feetos  esi 
homfaiis  fiiius. 

46;.  Mie  quiedam  de  Hlo  indevlpiQris  secundnm  fbr- 
mam  M»  qusdam  seco«d«tttormattser?i  dicontnr. 
Quonim.exempli  gratia^diM  qo»datt  eottmemorantur, 
ui  ainiola  ad  si«g«l«  referanlur.  Seenndnm  fermam 
qnim  Dei  de  seipso  dixlt  iKgo  et  Patm-  nrmm  9umm ;  se- 
c«Ad«m  fennam  softi :  Oiie«f«m  PMsr  majar  meeti. 

47.  Homines  autem  mlnus  hiteliiKentes  quid  proquo 


&  ISmORl  HISPALENSIS  EPISGOPI  M 

A  ttun^ttem  Damlnum  gloruB  eruei  fimuni  (i  Cer .  ii,  g). 

niinm  ergo  De!  cruciftxnm  fatemur,  non  t\  ?irtuie 

diTtnitatts,  sed  ex  inflrroilate  bumanitatis ;  non  ex 

suae  naturm  permansione,  sed  ex  nostrae  suscepiione. 

CAPOt  ni. 

he  S^pkrUu  tanrfo. 

1.  Spiritus  sanctuf  ideo  phedicatur  Deu%^  quia  ex 
FHtre  Filioque  procedft,  W^  ^^  substaniiam  eoruoi 
babet.  NHque  enlm  alfud  de  Patre  procedere  potuit, 
q««m  qvod  Ipse  esl  faf er. 

2.  Spiritus  autem  dictus  secundum  id  quod  ad  ali- 
qoid  refeifor ;  cl  spirmis  utfque  splrito  inspirans  est, 
•I  exieo  appellBtus8piiil«B  est.  Proprlo  autem  modo 
qaiodntt  diciiBr  Dpiritno  Mnctos  secendum  qood  re- 
isrtur  ad  Patrem,  ei  Ffliom,  quod  eorum  Spiritus  sit. 

3.  Nam  et  boc  nomen,  quod  Spirltos  dicituri  non 


id  quotf  fefl»rtur  ad  altqurd ,  sed 
lOBundutt  idq««d  a1lq«am  naiunim  signiflcat. 

4.  Ottuis  enitt  Ineerporea  «atura  tp\rUu$  in  Scrip- 
inris  saeris  appeNntnr.  Ifnde  non  tantum  Pairi  etFilio 
ol  Spisitui  mneto,  sed  omni  rationsH  creaturae ,  et 
«lumtt  bee  «oeabulntt  cengmil. 

K.  Ideo  igitar  splrlius  Dei  umttue  vocatur »  quia  Pa- 
irie  ei  Fiiii  saneiilM  est.  Nam  eom  sft  et  Pater  Spiritus, 
et  FaiuB  spinios,  ei  Paier  sanefus  et  Filius  sanctus, 
pfo^rie  taoMu  ipse  «oeatnr  Sptritus  sanctus,  tanqoam 
saoclitae  eoBBsentialiB  et  eonsobstantlalis  amborum. 

iu  SpifituB  annelUB  ideo  «on  diefiur  ^niiiM,  ne  du« 
i«  Tf  uMlaie  FiKi  susploentor.  fdeo  non  praedicator 
InfsniftM ,  ne  d«o  Pati«B  in  Ipsa  Tritiitate  eredantur. 

7.  Proeedeue  antem  dicitur,  testimonlo  Domfaii  dicei^ 
tiSf  Jf«l|«  a4kuo  Meo»  fmookk  hquar,  sed n&n  po^ 
t#if is  Uh  ttodo  «Ndar<«  Venm  aiuom  Spiritus  veriiatis, 
qui  a  Patre  proeeditf  el  de  meo  aecipietf  ^ffJHhsvobis 
t«d|c«lil  onmie  {^n.  m^  l^,  13).  iHc  autem  non 
Bolum  naiura  procedit,  sed  semper  adlperagenda  Trl^ 
lltt^tis  ^i0r«  ipdeaioenter  ppocedbt. 

$«  \\iitfi  auiem  iiit#f«ai  i«ter  «aamtem  Ffllura  el 
|Uf09edoi^iett  SpiriMitt  mnciom,  q«od  Fillue  ei  uno 
paaoitur;Spirit«a  aaMMS  ox  utroqM  pweedii,  el 
ideo  dicit  Apostolus  :  (^oimiMi  AfiirifNm  CMmI  «mi 
Met,  Wr  nom  eif  e^'«s  {M  Rom^  vui,  9). 
.  9Li  Spiritos  saneM  e«  opere  ellam  el  oifgifM 
i«leHigitur ;  dieiom  est  emtt  d«  Hlo :  Bt  quee  vontura 
sunt  annuntiabit  B«4it{JoM.  S¥i^  ID);  «I  «tb|M  ange- 


dicator.ea  qottpropter  formamserTl  dlctasontvolnnt  D  Iv^  Grsce,  (jatine  «««itHi  i«terpi«i«t«r.  Unde  et  duu 
transferre  ad  formam  Dei :  et  rursus  ea  qu»  dicta  sont 
«I  ad  Be  Inyicem  personis  referantur ,  votunt  nominq 
eBiBMlortt  alque8ubstantiae,etfaclQnterrorem  in  Ade, 
4i.  Slc  Mtem  Dei  Filio  conjuncta  est  buinana 
natura,  ut  ex  doabus  sobstantiis  fleret  una  per 
Bona.  .Solus  igilur  hemo  pertullt  crucem,  sed 
propter  «niialeni  personae  et  Deus  dicHor  pertulisse. 
(   49.  Hinc  est  ouod  scribitur :  ;Sr  enim  cognovisseni^ 


•  Qttia^  veniens  humilis.  Nominativus  absolutus  , 
quem  (si  quid  Id  ad  MSAf a  Ium)  eti«m  apud  Gicero- 
nem  reperiri  noiavit  fiudttus»  in  comttom.  liog. 
Graecx. 

^  Serpens.  Vid.  Greg.  Nyss.,  in  Yita  Moys. 
« Idem  et  vermis.  Propior  vcrmem,  qoi «  eliieribuB 


angeli  apparuerunt  Lolli » in  quibus  DomlMH  sfaigii- 
lariter  appeilatur,  quosintelllginius  Filimpet  Splrilum 
sanctom;  nam  Pater  nunquam  l^iUir  ttittM. 
10.  SpiritM  sanctns,  qiiod  dieitnr  Pef«deiiis,a«Oii- 

solatione  dicitur ;  irciFfi^pQ^c  «iDim  Qr^oo,  M^neMn- 
solatiq  appellatur.  Cbristus  «iMtt  oiim  «p««t«Vs  hHlfm^ 
tibos  misit,  postquaro  ^li  eorumqcHlisipseiacaeliim 
ascendlu 

PbiBnicis  existit ;  de  ouo  Clem.  l^om.~«  1«  CfMisl^  lib. 
V,  cap.  6,  et  cafmen  Ouod  phosmcis  tiiulQ  eum  Lm» 
untli  operibui  circumfertur,  ct  Epipb.,  io  Ancboratu. 
Nam  qtiod  bonibvcero  imeiiexerit,  qusmvis  eo  lorme 
etnotlor  et  forlaBse  verior  re^rBctionis  specBM 
eonstet,  tamen  non  fit  veri^ile^ 


W  BTYIIOIOGIAIWM  t».  tll.  ,y 

hoc  idem  iia  <lif it  :  /«  5^i>fm  DW  ejMo  da^monia. 
IJnde  et  digito  Deiierlpte  M  eBt,  Aita  die  quinquage. 
Bimo  ab  occisione  wp^ ;  et  6h  qnfAquagesimo  a  i- 

wti^eoai  PftM  ec  Wm  sifiiftteMM^.  Vndt^  htim 
•j^iBmmiimomniaopimm  mit^a^teMimSimm, 
AHdoiMi^  (,  C,^.  „^  „,^  aeut  arttenl 

P€f  baptiaimMi  m  GMmo  Mrimur ,  ei  MMaseiinur. 

Spiriiue  ««j«e  ide«*  ii.  <MM  apecie  w- 

wae  KfiWHir,  4  ut  «inHel.i^p*  aTem  simpW^^^ 

d«lti«uf.  Brtde,  ee  Dominos 


lilam  ejiisitom  DonlBi  ieiitenliaii» :  JIm/I 
fiMfiiaai'  ipsi  tfMwo/afrimitir  (ifaM*.y,5),ipBeitiiiii 
dliit :  Tunc  /nfsteiH  /l/ii  «iMiisi,  dmt  aklatm  ah  <to 
fiienl  speitsus  Cirf.  ix,  i$}» 

12.  Item  Paradetal  pio  eo  quod  consolationem 
pNMtel  aniaMbiiftqM  gMdinB  lempmie  amiuanu 
Mh  Paraelemn  LatiM  mrmtnm,  tei  mivaeeOMi  i». 
lerpreiniar.  IpseoMa  Spiritss  saicUis  dMl^  ipae 
docel»pet  ipMn  daiar  aemo  sapieBltai,  ab  ipso 
SMieMiScriplura  iMpiiatt  eai. 

13.  Spiritus  sanctos  iim  teplkfmwh  nmmpiiar 
propter  doaa^  qmade  «  uoiis  ^  piemladltoe  par- 
licyiatin  qaiqiie^  ul  digai  smi,  eonseqos  prameM 
lur.  ipse  eMi  Spifilus  Sapienti»  et 


Spiriiiii  cansiii  el  fMriitndiiiia,  Spiritw  acientj^et  B  las  ei 


pietatiSy  Spirilus  iiMris  Domiu 

14.  Spirilus  autem  prindpalU  in  psalmo  qunqas- 
gesimo  iegitur,  ubi  quta  lertio  Spiriuu  repeUtur, 
nonnulli  Triniutem  imeliexeruni»  idef^quii  seriptM 
esl :  Deu»  Sfmmu  en.  Qnod  enm  im  asi  cerpw^ 
el  tamen  esl,  vidMur  reslave  ui  apiriM  sit.  Iniem- 
gunt  ergo  iIm  BonnuUi  TtinitaMn  signitearl  :  iii 
SpiritQ  priitdfMi/i  PalMi»  in  Spirito  nm  rilium, 
in  Spiritii  foii^o.SpirilM  sanetMw 

15.  Spiritus  sanctua  ideo  ^ohm  dieiimr,  e9  qood 
dolar.  A  doiMio  eaim  deiHim  esl  nuneupaiM.  No- 
lissimum  eat  enim  Dobmom  Jesum  GliriiiM,  emti 
poBi  reBUKreciioMii  a  mMrtuis  aeeeiidissei  iii  ceslum, 
dediBBe  Spiritum  saoctM»  quo  credeniea  implet}, 
Ijuguis  omotum  geatium  loqttelMiBlHr 


J»toli,,mprit,  simpMM  ^e^lHB{tmh.  x,  f6). 

ttec  CMi  irie  eerponliier  fpstt  Iblfe  caret,  babens 

laWMinwHMlMeiamorert. 

^^iriiuB  isiieimi  lade  imuihie  IffltU  appellatur 

Kopiar  quod  »  AeiibM  aposfelorom  per  dlrisioDem 

JWum^,  m  igitis  appipuit,  quf,  et  insedltsuper 


^m  de*t,  ui  Idonel  efflcerentur  lldelium^<S 


16.  In  untum  auiem  dooM  Dei  esi,  in  qmmtM 
dator  eisqui  per  om  diii^  Dmo»*  Apu4  se  amem 
Deu»  esw  apod  nos  auiM  dosM  es^  sei  mipiterne 
Spiritos  sanctus  donum  eal,  diairibms  Bingidfe  gnh 
tiarom  doaa»  prout  vull. 

17.  Nam  et  propbetiaB  quib«s  vuil  bnpenit,  el  pee- 
eau  qaibasvttH  diaHltiu  Nm  peecM  sfaie  Spirilu 
sancto  non  donantur. 

18.  SpiritoB  sanelus  inde  propiie  irAarilw  nuncupa- 
inr,  yel  quia  natoraiiter  m  a  qulbu9  proeedllcon- 
iungil,  et  so  ubm  cm  eis  eMoslendil,  vei  quia  Ikl 
Bobis  id  agii,  ut  in  Deo  matteamus ,  et  Ipse  bi  nobis. 

19. 1}ade»  ei  ia  doBis  Dei  mbtt  M}Oi  esc  cbaritaie) 
ei  nullum  majus  est  donM  DetqMn  Spiritus  sanctoi; 
20.  Ipse  est  et  srrsiM,  qum ,  qnii  non  meritls  nos-  ^ 


SS.QMdveroiuprti  sftigafosfedflle  niemoratur,id 
««•  «t,  at  intetl^tur  per  plures  non  (bisse  divisus, 

sedmaiiiimeiii  siagui}»  toius,  gfcui  fere  ignibus  mos  esl, 
910  •^.  HaiHB  euhnr  naturam  babet  ignis  ac 
€  census.  ut  qmmfi  ad  emil,  ^  quant!  ad  crinem  pur- 


PMrspiendoris  aspexerint,  taniis  vlsum  su»  iucis 
«petilai,  laiitfs  minlsierinm  sui  muneris  tribuat,  et 
»P»B  nibflMfaius  ia  sol  Integriuie  permaneat. 

•  27.Spiritus8anctusnomfnei47««appellaiurinEvao 
fclio,  Dmftto  clamaiite et dicenle  :  Siquis$Uit, veniat 
ad  m#,  et  bibat.  Qai  credit  in  me,  flumina  aqwB  viva 
^UMl  de  tenireejnt.  Bvangelisia  auiem  exposuit  unda 
merel.Seeuia9  enimah :  tJocautemdicebatdeSpirUu, 
fafem  •eeephni erant credenies  ineum  (Joan.  vii.  39)' 

%9.  Sedaiind  est  aqua  sacramenii,  aliud  aqua,'  qu« 
slgoifleat  Spiritota  Def.  Aqua  onlm  sacramenti  visi 
bilis  est;  aqua  Spirilus  invisibills  esl.  Ista  abluiicor- 
p«s>  ei  slgnificat  qudd  fit  In  anima ;  per  ilium  autM 
Spbpllumsanctum  ipsa  anfma  mundatur  etsagloatur, 

»•  Spirims  sanctus  Ideo  tinctiodiciiur,  Joanne  tes- 


^^L^  sMcui  auiM  nucM  Dei  ¥eri)M  pre-     perfertoromni  liquori,  iia  In  principio  suDerfereb.iiir 
pm  .0^  mtmiae  SttpienHt..  eu»  rii  unlve«aii.     Spiritus  sanctos  aqufs.  Unde  et  00^^«,^^^ 

S^itaBMneMproprlenuncupatirT^^^^  €Hmi.        50.  Sed  et  Joannes  apostolus  SpiSrsTIcti 

l«m  coMBitetPaler^eiF^^  ,,,,^,„  dlcens :  £i .os.  iiX^Sr 

^KSplnMMaciailH|tftiiDeie«einl«bris&r«n-     ^om acc^isii,  ol  .o,  permaaVai  i„ .o^J^T 

Cap.  IH.  —  a  Oe  tttiim  ejut  plenitud.  AI.,  ttnttolts, 

^  Cum  Mf m  «iitts  evangeUtta.  Lu<w  xk 

•  A/itt«.  Maiib.,  XII. 

^  Vt  natura...ipto  [elU  caret.  Verba  suni  Terlidl.  in 
lili.  de  Baptism,,  ei  iia  etiam  cum  plerisque  loquiiur 
divus  Tb.  ui  p.,  q.  39,  ariic.  6,  non  quod  felle  prop- 
Stts  careat,  sed  quia  fellis  quam  minimum  babeat,  ut 


ait  Arist.  lib.  iii  de  Part. 

•  CiMiifi  ad  efinem  pwrp.  eolorit.  Purjmreum  ca^ 
ptUum  et  purpttrAim  comam  Virgllfus  et  Tibullas 
dJiere,  el  Salom.,  cant.  7 :  CommeapUU  tui  lic^ 
piirpttra  regit  juncta  eanaiibut.  Sed  cor  hoc  loco  cri- 
nis  mentio  sil  injecti',  alf}  dixerintf 


171  S.  ISlDORi  HISPALENSIS  fiPISCOPI  m 

Mn  hMkeUif  «1  aliqitt»  douai  «oi,  9ed  ^cut  unaio  ejw  A     i2.  Nam  Latinius  proprie  non  didt  d«  Deo ,  nisi 

«MflUimi;  M^fimilMn»  substantiain  vero  non  proprie 
didt,  sed  abosiTe,  quonism  vere  sK^ilonfla  apud 
Graeos  persona  inteiligiior ,  non  natura. 
'CAPUT  V. 
De  ofi^e/tf. 
i.  AngeliGraeeeTOcantor,  Hebraice  dieuntor  me/o- 
eMmwJyQ:  3|3  LatlneTeronimitiinterpretantur,  ab 
eo  quod  I>omiui  ? olnntatem  populis  nuntient. 

2.  ^  Angelomm  auiem  vocaboluro  of Acii  nomen  est, 
non  natur»;  semper  enim  spiritus  sunt,  sed  evm 
miltunlnr,  vocantnr  angeli. 

5.  «  Quibus  ideo  pictorum  licentia  pennas  facit,  ot 

oelerem  eorum  in  cnncta  discursum  signiflcent,  sicut 

et  juxia  fabulas  poetarumyenti  pennas  habere  dicnn- 

eins;sed*«/ii«quidero,  nonn/tiu/,quiapariter8im-Btur.,  propter  teiodtatem,  sciiioet.  Unde  Scriptura 


de  amm  re  (I  Jomi.  u ,  27).  Ipse  < 
Spiritos  sanctus  ooetio  est  InTisibiiis. 
SllCAPUTlV. 
.    De  eadem  TrimtaU. 
1.  Trinitasappellala,  qood  flat  totum  unnm  ei  qoibus- 
dam  tribos,  quasi  Trtwiiiai,  utmemoria,  intelligentia 
•t  tduntas,  in  quibns  meiisbabet  in  sequamdaro  ima- 
f  inem  divin»  Triiuutis.  Nam  dum  tria  sini,  unum  sunl, 
fiia  et  singula  in  se  mnnent,  et  omnia  in  omnibos. 
%  Paier  igitor,  et  Filius,  et  Spirilus  sanctus,  Trini- 
laset  nnitas.  Mem  enim  unnm,  idem  et  tria.  In  nstura 
umm,  in  personis  tria.Unom  propterMajestatis  com* 
■wnionem,  trla  propter  persooamm  propriet^tem. 
f  5.  Nam  alius  Pater,  alius  Fiiius ,  alius  Spiritus  san- 


plex,  pariterque  incommutabilebonum  et  coxteroum, 
4«  Pater  solos,  non  est  do  alio,  ideo  solus  appellator 
ingenitui.  Filius  solns  de  Patre  est  natos,  ideo  solns 
diciiur  genitus.  Spirltus  sanelus  soiusdePatre  etFilio 
procedit,  ideo  solus  amborum  nnncupatur  Spiritus. 
5*  In  bac  Triniute,  alia  appellaiiva  nomina,  alia  pro- 
priasont.  Propria  suntessentialia,nl  D«iis,  OoMiinKi, 
OnmipoUns^ImmuiabUis^Immartalii.  Et  indepropria, 
qnla  ipsam  snbsuntiam  slgniflcant,  qga  unum  sunt. 

6.  Appellativa  vero  Pater^  etFt/tni,  et  SpbrituisaH' 
otaiy  Ingenitusj  et  Gentini,  et  Procedens.  Eadem  et  re- 
lativa,  quia  ad  se  inyicero  referonior.  Gum  entm  didtur 
Deus,  essentla  est,  quia  ad  seipsum  didiur.  Gum  vero 
didtnr  Pater ,  et  Fiiius»  et  Spiritus  sanctus  relative 
dlcuniur,  qula  ad  se  invicem  referuntur. 

7.  Nam  Paler  non  ad  seipsnm,  sed  ad  Filium  relatiye 
didtur,  quia  est  d  Filius;312  ^^^  ^^  FiWuB  relatite 
dldtur,  quia  esi  ei  Paier ;  sic  et  Spiritus  sanctus,  quia 
est  Palris  Filiique  Spiritus. 

8.Hif;  enim  appeliationibus  boc  significatur,  quod  ad 
80  invioemrereruntnr,  non  ipsa  substanlia,  qua  unum 
sont.  ProindeTrinitas  in  reiativis  personaram  nomini- 
busest;  deilas  non  triplicaiur,  sed  iii  singulariute  est; 
quia  61  triplicaiur,  deorum  inducimus  ploraliiatem. 

9.  Nomen  autero  deorum  in  angelis  et  sanctis  ho- 
minibus  ideo  pluraliter  dlcitnr,  propter  qnod  non 
slnl  nquales. 

10.  De  quibus  psalmus  i  Ego  diai  :  DH  eini.  De. 
Patre  autem,  et  Filio,  et  Spiritu  sancio,  propier 
«nam  et  squalem  diviniuiem  non  nomen  Deorum^  ]> 
aod  Dd  esse  ostenditur,  sicul  ait  Apostolus  :  iVo- 
In  tamen  unus  Deus^  vel  sicut  voce  divina  dicitur : 
Audi^  Israelf  Dominus  Deus  tuus,  Deus  unus  est^  sd- 
licet,  ut,  ei  TriniUs  sii,  et  nnus  Dominus  Deus  sit. 

i  \ .  Fides  apud  Graecos  de  Triniute  hoc  modo  est :  una 
tOffca,  at  si  dicatur  ima  nolnra ,  aui  una  esuniia;  tres 
hypostasis,  quod  reionat  in  Laiinum ,  vel  tres  perso^ 
nas ,  vel  Irii  substantias. 

Cap.  IV.— *  Sed  alius  quidem  non  aUud.  Ex  Aug.,  ti 
deCivit.,  cap.lO. 

Ckv.  V.  —  ^iiji^iforum  autem  vocab.  £x  Greg., 
liom.  54  in  Evang. 

«  Qmbus  ideo  pictorum.  Ex  Hieron.  Is.  vi. 

^  Nobemautem  ordines.  Ex  Greg.,  ead.  bom. 


sacra  dicit  :  Qui  ambutat  super  pennas  veniorum 
(Pi.  ciu,  5). 

4.  ^  Novem  aotem  ordines  esse  angelorum  sacr» 
Scriptur»  tesuniur»  id  esl,  angeli^  arehangeli,  ihto» 
m,  dominationes^  tHrtutes^  prineipatus^  poie$iatet, 
cherubim  et  seraphim  :  quorum  offlciorom  vocabula, 
eur  iu  dicta  sint  interpretando  exsequemur. 

5.  Angeli  vocanlur,  propter  quod  de  ccelis  ad  an- 
nnntiaiidum  hominlbus  mittuntur  ;  angelus  euim 
Gnece,  Latine  nimiini  diciiur. 

6.  Archangeli  Gr«ca  lingua,  Latina  sunmd  nuntH 
interpreiantur;qui  eniro  parva  vel  mtnima  annnn- 
tiant,  angeli;  qui  vero  summa,  archangeH  nuncupan- 
tur,  archangeli  dicti,  quod  primatuin  teneant  inter 

C  angelos ;  apxoc  enim  Gr»ce,  Latine  princeps  inter- 
protatur.  Sunt  enim  duces  e*t  principes,  sub  quorum 
ordine  unlculque  angelorum  officia  deputau  sunt. 

7.  •  Nam  quia  arohangeli  angelis  prssuni,  Zacha- 
rias  propheU  tesutur,  dicens  :  Et  ecee  angelu$,  gui 
loquebatur  in  me  egrediebatur,  el  angelus  aUut  egro^ 
diebatur  in  occursum  ejus,  et  dixit  ad  eum  :  Curre  et 
toquere  ad  puerum  iilnm,  dicens  :  Absque  muro  habi^ 
tabiiur  Jeru$aiem  {Zac.  ii,  5). 

8.  Si  enim  Inipsls  olQciisangelorum  nequaquam  pote- 
sutes  superiores  inferiores  disponerent ,  nnllo  modo 
hoCyquod  homioi  dicereiangelu8,abangelocognovisset. 

9. '  Qnidam  autem  archangelornm  privatls  nomiui- 
bus  appellantur,  (14  nt  por  vocabola  ipsa  io  opere 
SQO,  quid  valeant  designetur. 

10.  s  Gabriel  Hebraice  in  linguam  nostram  vertitur 
forUtudo  Dei.  Ubi  enim  polentia  divina  vel  fortiludo 
roanifestatur,  Gabriel  mittiiur. 

li.  Unde  et  00  tempore  qoo  eratDominus  nascitu- 
ms ,  et  triumphatums  de  mundo ,  Gabriel  venit  ad 
Mariam,  ut  illum  annuntiaret,  qui  ad  debellanda; 
aereas  potesUtes  huroilis  venire  dignatus  est. 

12.  Michael  interpreiatur  ^ttii  ut  Deus  ?  Quandc- 
eniro  aliquid  in  mundo  mir^  viriutis  fit,  liic  archan- 

•  Nam  qma  arch....  cognomset.  £x  iv  MocaUf  cap 
«7;al.,5l.  ' 

'  Quidam  autem  archang.  Ex  ead.  hom. 

sliabriet..,.  Michaei...  Ex  Greg.  et  Hieronym.,  iii 
Daniel.  vni. 


m  ETYM0L0GIARI3M  LIB.  VIL  »4 

gelus  mittiCar.  Et  ex  ipso  opere  oomen  est  ejns,  qoia  A  tur,  qoia  inter  eos  et  Deum  nulli  aofeli  eentifloM 


nemo  valet  facere  quod  facere  praeyalet  DeuA. 

i5.  Raphael  interpretatur  cwratio ,  ^el  mediema 
Dei;  ubicunqoe  enim  curandi  et  medendi  oput  necea- 
sariom  est»  hie  archaogelns  a  Deo  mittitury  et  inde 
medieina  Dei  vocatur. 

14.  Unde  et  ad  Tobiam  idem  archangelus  fflissna 
ocuUs  ejos  corationem  adhibuitt  et  cttcitate  detersa 
Tisom  restituit;  nominis  enim  interpreiatione  et  an- 
geli  officiam  designatur. 

15.  Uriel  interpretatur  IgtiisD^y  sicut  legimusap- 
paruisse  ignem  in  rubo.  Legimus  etlam  ignem  mis- 
suffl  desuper,  et  implesse  quod  prseceptum  esi. 

46.  Throni  autem,  et  dominaticnet^  et  prineipatui^ 
et  poteitate$,  et  viiiutei,  qoibos  uniyersam  ccslestem 


et  ideo  quanto  vicinios  eoram  eo  consisumt,  taolo 
magis  claritate  divini  lorainis  inflammantor. 

25.  Unde  ei  ipsi  velant  faciem  et  pedes  sedentis  ia 
tbronoDei,  e(  idcireo  eaetera  angelomm  tnrba  videro 
Dei  essentiam  pleoe  non  valet  quoniam  ieraptumtam 
tegit. 

26.  H«c  iglior  vocabnla  lagminum  angdorom  Hi 
sont  specialia  ordiimm  singuloronu  ut  tamen  sint  ex 
parte  communis  oninium.  Nam  dum  thrani  sedes  Dei 
in  quorumdam  angelorom  ordine  specialiter  S18 
designeniur,  tamen  per  Psalmistani ,  Qui  eedee  ntper 
cherubim  (P«.  lxxix,  2) ,  dicilur. 

27.  Sedideo  isii  ordines  angelorumprivattsnofflini«> 
bos  appellantur,  quia  hoc  ipsum  ufyiclum  in  proprio  or- 


societatem  Apostolus  complectitur,  ordines  angelo- Bdineplenius  aceeperunt.  Etcunisintomnibus 


rum  et'  dignitaies  inlelliguntur,  et  pro  hac  ipsa  dls- 
tribu^ione  olkieiorum  alii  lAront,  alii  dominatione$t 
alii  prtndpatui ,  alii  ro^^^^tUee  dicuntur ,  pro  certia 
dignitatihus  quibos  invicem  distingountur. 

17.  Yirtutei  angelica  quxdam  ministeria  perhiben- 
tnr,  per  quae  signa  et  miracula  in  mondo  flonty  prop- 
ter  qood  et  ttrlnt^t  dicunlor. 

48.  «  Poteetaue  sont  qoibos  virtotes  advers»  sob- 
fectae  sont,  et  inde  315  poteetatum  nomine  nunco- 
pantor,  qoia  maligni  spiritos  eorom  polestate  coer- 
centor,  ne.tantom  mondo  noeeant  qnantom  copiont. 

19*  Prineipaiue  sont  hi  qoi  angelorum  agminibus 
praesont.  Qoi  pro  eo  qood  subditos  angelos  ad  explen- 
duro  ministerium  divinum  disponunt,  prindpatue  vo- 


nia,  propria  tamen  haee  noinina  suis  ordinibot  depv* 
tantor. 

^8.  Unicoiqoe  enim,  sieut  praedictum  est,  proprla 
offlcia  suni  injuncia,  quae  promeruisse  eos  !n  mnndi 
conttat  exordio.  •:  Namqoia  angeli  et  lociset  homini- 
Iras  praesunt,  per  prophelam  testaiur  angelut  diceot : 
Princeps  regm  Persarum  reetitit  mihi  {Dan*  x,  13)* 

29.Undeapparet  nullum  esse  locum  coi  angellnon 
praesiiit.  ^  Praesunt  enim  etauspicils  opemmomniom.  r 

30.  Hic  est  ordo  vel  disilnctio  angelonAn ,  qoi  poer' 
lapsom  malorum  in  coelestivigoresteterunt.Nampeet,^ 
quam  aposutae  angeli  ceciderunt,  hi  in  perseverantia  ^ 
aeternae  beatitudinis  solidati  sunt.  Unde  et  post  etBll  , 
creaiionem  in  principio  repetitur  :  Fjnf  /imuniMNfifM»  ^ 


cabulum  acoeperunt  Nam  alii  sont  qoi  administrant,  Q  ^i  vocaJLum  e$t  firmamentum  eeBium{Gen.  i,  6el  ^. 


alii  qoi  astistont,  sicol  per  Danielem  dicitor  :  Mitiia 
mUtium  minietrabant  et,  et  dedee  ndlUee  centena  miUia 
otstslebani  ei(Dan*  vii,  iO). 

20.  Domtnoitones  sont  ii  qoietiam  virtutibue  etprin^ 
dpaiibus  pneeminent,  qui  pro  eo  quod  caeteris  ange- 
lorom  agminibus  dominaiaur,  dominationes  vocaniur. 

21.  Throni  sunt  agmina  angelorum  qui  laiino  elo- 
qulo  sedes  dicunlur;  et  vocati  throw^  quia  illis  con- 
ditor  pnetidet,  et  per  eot  jodicia  toa  disponit. 

22.  Cherubim  autem,  et  ipsae  sublimes  coelorum 
potettatet  et  angelica  ministeria  perhibentor:  qui 
ex  Hebraeo  in  lingoam  notlram  interpretantnr  sden" 
iies  multitudo.  Sunt  enim  sublimiora  aginina  angelo- 

D,  qui  pro  eo  quod  viciuius  positi  divina  scientia 


3i.Nimimmotiendens,quodpostroinamangelonMi. 
roaloruni»  hi  qui  permansernnt ,  flrmitalem  «lONm 
perseveranliae  consecnti  sont,  nollo  jtm  lapeo  averti, 
nolla  superbia  cadentet,  ted  flrmher  in  Del  amore 
et  contemplatione  manentet,  nihil  aiiod  dulce  habeDt,  [ 
niti  eum  a  quo  creati  tunt. 

32.  Quod  auiem  duo  seraphira  in  Itaia  legumv, 
flguraliter  •  veteris ,  et  novi  TetUmenti  tigniflcatio- 
nem  ottenduut.  Quod  vero  faciem  et  pedet  Dei  ope- 
riont,  quia  praetcriu  ante  mundom,  el  fmnra  poel 
mondnm  telre  non  pottnmut,  led  media  untoffl, 
'  eoruin  testifflonio  cooiemplamor. 

53.  Singuli  senas  aias  habent ,  s  qoia  de  rabriea 
Untnm  mundi,  qoae  in  sex  diebut  facta  tunt,  in  pras« 
caeterit  ampliut  pleoi  tunl.  cherubim,  hoc  esl,  pleni-  0  ^^^^  g^^^^i^  novlmos.  Quod  clamant  ter  Sancloe 
iiido  seientim  appellantur. 

23.  Ipsa  sontdoo  illa  animalia  super  propitiatorium 
arcae  ficU  ex  meullo ,  propter  signiQcandum  angelo- 
rum  praesentiam,  in  quoruin  medio  ostendilur  Deos. 

24.  Seraphim  quoque  similiter  multiludo  est  ange- 
loi  um  qui  ex  Bcbraeo  ^  in  Laiinum  ardentes^  vel  iu' 
cmdentes  interpreUntur,  qui  idcirco  ardentes  vocan- 

•  Potestates.  Bx  Gregor.,  ibid. 
b  In  Latinum  ard.  Iia  Gregorius,  comburentes  Hie- 
ronymus. 

*^'Nam  quia  angeti  et  locis.  Ex  Gregor.  iv  Hor., 

^  Prasunt  enim  et  auspidis  operum  omntum.  Ai. , 
hominum.  Neap.  Cod.,   tirirstini  ermn  ut  aspiciant 


alter  ad  alterum,  TriniUti)  in  una  diviniUle  ( 
sirant  mysierium. 

S17  CAPIJT  VI. 
De  hominibus^quiquodam  prcesagio  noinen  dcceperunt , 
1.  Plerique  ^  primorum  homiuum  ex  proprils  cau- 
tit  origiiiem  noininum  babent.  Quibus  ita  prophelica 

opera  haminum.  -; — 

«  Veterii  et  nov.  Testam.  flieron.,  kaL  ¥i,  0% 
Orig.,  hom.  i  in  Is. 

f  Eorum  testimomo.  Hts  vooet  rejlciebal  Chaeon, 
quod  apud  Hierouyni.  non  estent. 

s  Quia  de  (ab.  Hieron*,  ibid. 

Cap.  VI.  —  ^  Pierique.  Umnia  /ere  ea  Hiemf  aio« 


m  8.  aiDoiu 

W^  MiM  wmfcnltt  IH  aiii  Anwit,  m  piMid«nil* 
tms  i^nuamvii  ciwvMlaat 

2.  In  qttilw  iwmm  niDMile  ipirituli  iietinaDia, 
oiHic  UnUiin  idliueraniiiatelleciaoi  liiiioffiaiiieneqse- 
nuir.  UbiiuteiD  eiyiiieliigiv  ioierpretiiaoDem  noo  iUi- 
giuiii8,8pkiiii  ipiiw  eiyoioleiiam  in  Liiiouip  peiuinii* 

3.  Ouodauiein  unum  nomen  Hebriicum  aliieryitque 
iliter  iolerpreiauir,  boe  8ecuodun  icoeotuun  ei  lit- 
terarum  «veoit  diversiuten,  ut  in  miis  iiguiOcaUo* 
Qibo8  oomioi  commutentur, 

4.  Adum^  aicut  beatu8  lliemoymui  Uradidii,  Aomo, 
sive  ierrmius^  aiye  urra  rubrm  ioterpretitur.  Ei  terra 
enini  facia  eat  caro,  et  bunui  bominia  facieodi  oui- 
leriM  fuil. 

&  Mm  interpretttur eiio,  ilfeciiomtiof,  sifo,  pm: 
Viio ,  fttii  origo  fuit  oiiceodi ;  cokmiuii  et  m^  qoia 
per  pnBViricitioDem  oiuii  eiatitit  owrieadi.  *  k 
eadendo  enim  nomen  sumpsit  calamitaa. 

$.  AUi  autem  dicunt  ob  boc  etiam  Ue? em  vilem  et 
ndamiiatm  appeiiiUm,  quia  aspe  mulier  lira  cioio 
iilutii  fii|»  aaepe  calamitatia»  et  0Mirii8,  quod  eal  vm* 

7«  Caiv  poMefsio  ioierpreUtur ;  ^  undeetymolo- 
giam  ipaiua  eiprimens  paur  ejua  ait :  Caia,  id  eet, 
potMdt  howmm  per  Deum.  c  Idem  et  lameiUaiiOt  eo 
quod  pro  ipterfecui  Abei  ioterfecuii  sit»  et  pomm 
Mii  icelAris  dederit. 

SIS^  AiBLiu^iiM  iiiterpreutur,qaoBomioe  prm- 
^gurabitqr  occidendui.  Idem  et  iMmtUi,  quu  cito 
loliiuis  eit|  atque  iubtractoi. 

••  Seih  ioterpveutur  reeurreciio^  eo  quod  poit  fri« 
Uii  iBiarreciiOBem  oatui  sil»  quaii  reMirroeliaoeoi 
fMlrii  ea  loorlaii  «lieiUr^t.  Mem»  et  poiiito,  qnia 
peaail  eum  IkMa  pro  Abel» 

10.  £iiai  juiu  proprifo  liopim  varieuien,  Aamo, 
vel  ftur  dieitur.  Et  eooiriiaboc  vooilmlun  babuit.  Da 
eo  anin  ioripUMO  eat :  Tupc  mtijum  (mi  wvaMadi 
00010»  Domini.  Licet  pleriqua  Hebraarum  arbitreoiuv 
qoad  une  primun  In  oonioe  IKmiioi  ei  liaiilitudiDe 
qjoi  fabrieaia  8aot  idola. 

11«  fiooaa  dedieaiio*  lo  ipaiui  eoitt  noouoa  civiu- 
taro  poataa  aediflcavU  Caio. 

IS.  CAiNan  kiwmiaiio,  toI  poimfio  aonim;  iieul 
cnim  Gaiii  poues$io^  ila  dertvaton  000100«  quod  eit 
Catmmi,  facit  potietito  eorum. 

13.  JfoiAtiM^m  inUrpreUUir  marliiiia  ail.  Evideoi 
etymologia  oomioia. '  Quidam  eaim  eam  patre  traai- 
latnn  fbiiie,  ei  dllutian  prauriiise  puUverunt.  Ob 
boc  aignanter  tran8feriur  ffioriutti  «ii,  ut  oateodere- 
lur  non  viiisse  eum  poat  jllluviam,  8ed  in  eodem  ca- 
tadysmo  fuisse  defunctum.  Soli  enim  octo  hominea 
in  Area  diluvium  evaseruni. 

U.  Lam ECH  percutiem.  bie  enim  percusaii  et  in- 


inscopi  iM 

AUrfocii  Calo;  qood  «lian  ipaa  peatea  perpeiraiia 
uxoribua  aoBfllatttr. 

13.  MoE  refttJM  lntarpvaUtar,  pio  eo,  qood  aub 
iUo  omou  reiro  open  qaievoiwit  per  dUuvium.  Unde 
01  paier  ejua  vocanaaaman  cjui  S19  ^ee,  dixit :  hu 
requieuire  no$  fadei  ah  omnibui  oponbm  oa8im(C«i. 

16.  Sao  diciiar  nomtNauii»  qood  oaman  ai  prtfr- 
sigio  poaieriuiia  aoeapil.  Ei  ipea  enim  pairiarcbm 
et  propiietap,  et  apoitoli,  et  popofau  Dei,  ei  qioa  qoa- 
que  aUrpe  et  CbrisUii,  eujua  ab  orui  aolii ,  oiqua  ad 
occisum  nagoan  esi  nooMii  io  geolibaa. 

17.  CoAOf  aaitdof ,  etipae  ei  priMagio  Colari  eogoa- 
mioataiealJ^eiteriUieaim  ejuiaam  urra  paruun  por 
Mdit,  q«e  vicino  lole  ealeallor  eil.  Unde  el  iBgyplaa 

B  uiqua  bodU  •  iEgyptioram  liogua  Cham  didtar. 

18.  Javhotb  iaiUudo.  Bi  oo  enim  popolai  gentium 
naaduir,  el  quU  lau  ea  ei  geoUboa  moliiUMio  er^ 
dantium  ab  eadem  lailtudbie,  Japkeih  dietai  eit. 

19.  Chanaan^  iiioa  Cbim,  lolerpveutar  malof  aa- 
nmt.  Qttod  qnid  ail  aliud,  niil  opof  aartmi?  Pra  noia 
eoim  patrii,  id  eat,  pro  opere  ejui,  naledienii  eet* 

iO.  Arfaiat  faaonf  dapaptilaliottam. 

%i.  CAttf  llebraice  iSUtapi  loterpretaiar»  a  poile* 
riuu  loi  geneiia  nonen  Mrtitai.' Ab  ipio  anin  nnl 
pvogeoitl  Jitbiopai. 

%,%.  Nemkrod  imerpreUlor  fpraonHf  •  iMa  enim  pviov 
arripailmaueUminpapalaa  tyranniden,etipie  aggrcfr 
801  est  adfinai  ^m  impleUlii  mdiieaH  uirren. 

93.  Haooa  iivmilHf .  Etymoiogia  ejoa  nyMiea  eai, 
Q  qood  ab  ejui  iilrpe  iraoiirel  Deui,  nee  pevaevefaral 
io  eli  traoalau  in  geuHbos  gratfa.  Ei  ipia  enfan  aunl 
eieni  Hebrai. 

24.  Phalbg  divifto,  cui  paier  proplerea  iale  nomen 
impoauit,  qola  tune  nauii  est,  qoando  per  Hngaaa 
terra  divtoa  esi. 

<  Thaoa   Bxpiorath  aeeenmoi^g. 

n.  MiLCHiSBDBCH  tex  fuMiui.  Ilei,  qaia  Ipae  pos- 
tea  Imperavit  Salem;  jostus,  pro  eo  qaod  dlscer« 
oeos  Mcramenia  Legis  et  Evangdii,  non  peeudoBi 
f  iciimas,  sed  oblaUonem  paois  et  calicis  in  MCrifi- 
dum  obtulit. 

SSO^*  ^OTH  rfecltfumf.  Factis  enim  Sodomonini 

non  oonsensli ,  sed  eorom  illiciu  carnis  ineendia  de- 

dinafit. 

A    27.  MOAB  ex  patre,  el  totum  nomen  etymologiana 

liabet.  Concepit  enim  eum  primogenita  filia  de  patre. 

28.  Ammon,  cujus  causa  nominis  rcdditur  fUiu» 
popuU  meif  sic  derivatur,  ut  ex  parte  sensue  nomi- 
nis,  ei  parU  ipse  sit  sermo.  Ammt  enlm,  a  quo  di« 
cti  sunt  Ammoniiae,  focatur  popuhm  meu$» 

29.  Sorat  inUrpreutur  princeps  mea^  eo  qnod  ea« 


•  A  OADBNDO  entm  nom.  fumpf.  CALAnrr.  VfeUrln., 
Ilb.  de  Ori&og.  el  Ter»  Seaurus.  Calawtas  antea 
dicebaiur  cadanitas. 

k  f^nd^  rijrmola^.  Bx  Hieroo.  Qo9Sl.  iu  Gen.,  eap.  4. 

c  Idem  ei  lambntatio.  Hieroiiymus  :  Caih  pottef- 
mo^  vel  acquisiiio,  ,Cainav  lameniaiio,  fel  posseuio 
eorum.  1)1  mlram  non  dl  si  qoemadmodom  Cainah 


pofffffio ,  iu  e  eonvevio  Cam  iamenMio  dt  Iiidoro, 
<i  Qtttdamintm  lom  eum  paire*  Ex  QmaH,,  m  cap.  5. 
«  i^^t^pltoram  lingua  Cham.  Yel  Jbfam,  ex  OuMUi 

ad  cap.  9. 

'  Thara  exploratio  Aeeeneionii.  In  Nominibns  ai 

Gcn. :  Thaba  e»plomio  odoriif  me  umMMM  aa- 

CKNiiom,  uei  vAivia. 


S77  irriHOLOGIiRDM  LIB.  VIL  i78 

fcei  unliis  Untonmodo  ^omiis  «laUMrlmUitft.  PosM  A  ns ;  «ic  enim  ol  niNkl  dos  AiigMll  «finllaatiir  i^ges 


causa  nomiois  iiomatata,  ablaia  lia  iloo  i  Uiiom^,  di- 
ciiur  Sara,  id  es^  ffrmafiu  OoMmm  giujpii^  genlittm 
fuiura  princeps  erat»  sioiit  ol  Domuius  |KiUicilu6l«o» 
rat  Abraham :  Dabo  tibi  ex  Sara^filwm,,  ai  henMemm 
ei,  €t  erit  in  sente$;udelre§44  i^^pukm»  ermi^  eM  ^ 
(6>n.x?ii,l6). 

30.  Agar  advena,  vel  «snMrso.  FuH  enias  JSgy* 
ptia,  eomplexui  Abraba  advona  caiisa  geBetaadi 
daia,  quae  post  conton^tiimi  angftlo  incrapMito»  con-i 
irersa  est  ad  Saram. 

51.  *  Getoba  tkffmjimm^ 

32.  Itmael  interpreutiur  midUio  iki ;  sic  «iMm 
scriptam  est :  Ei  vocavit  mmm  ^m  imael^  ^a 
exaudhnt  eum  Deu%  IGen*  xn^  Ai)b 


ciMnpropriis  nomiMbiis  ssaoafitiiiv  ExpiMlur  auUm 
ia  Latiaufli  •  Pimo  idffHMlwM  «imi,  «tiifiio  DMnn^ 
sive  4tisiipolar  if^  papaU  emm  M  Mt  alHiesor. 

4i.  JAififES  marinuif  sive  ubi  e$t  nQnum.  Cessil 
01  defooit  signum  ^  coram  ai^Knia  ilo|rsi  :«nd^  et 
dixeram  magi :  JTm  diglm  Dd  mu 

l^.  I  lUimBS,  mare  peUiemmi  si?o  mmiii  orpisiw 

46.  Moytee  Interpretsftur  nmifrtm  «ptffwk  Inveiiil 
ouin  o«m  adripamiMBinis  eapositnaslUiaMsi^aoHis» 
^pMn€oUigeM3Sli^^^vi^s|U;"vocavl^iie  »o* 
men  ejus  Moy$es,  eo  quod  de  aqua  sumpsisset  euls. 

47.  Aaron  mon$  fortitudinie  inierpMaila»,  piO|Ner 
quod  tliuribiilin  aecipieM  in  Mdso  «upovallliiai  «i 
imoroiBpionim  «bviaas  aielil,  el   TOlDaM   mortis 


».* 


Mt.  M  01  ^Mprtii  oausis  va-  B  <«««  ^Hte«  "ons  lariis  McJMii. 


rie  nuncupotur.  Dlcitur  enim  E$au,  id  est,  rupte^  ob 
ioclionom  rote  ienlii  iu  af^eilatus,  ci^s  oAitio 
priffiogeniu  povtldil.  fiiom'attiett  ob  ruborem  i9or-> 
porii  dieiM  Ml,  ^iod  LMiM  imifiiiim  dicilor. 
Selr  TMO,  fsod  Cuiffft  bispidM  el  pilosM ;  quando 
enim  natMOil)  lOlM,  sieul  pellis,  pihms  «rai. 

54.  Atquo  idoo  tribus  nominlbM  appoUaiar ,  Esav, 
id  eaiL,rufut;  Edou,  id  est,  mmg$nmut ;  Sma,  M  Mt, 
pNoMS ,  qoia  n«n  liabait  loniiMen.     ^ 

Vk  Rmbocs  piHmiti,  tvvet  ^i^malirimi  aee^peiH. 
^56.  LiA  /a6onoi«,  uilqao  geneiando.  nurimM 
enim  dolores  qoam  RadMl  fecmidiWo  pariendi  ex< 

|IOiHI  CVI* 

SM  ^*  Ri<0M  inlerprouiur  oots,  pro  oa  onhn 
Jacob  pavit  oves  Labau.  ' 

58.  «  Zelpha  os  hiant, 

Bala  inveterata*  Dina  traftifeitnr  1n  emcsmiiy  )or|jli 
enim  in  Sichimis  causa  ffxsfthit. 

59.  Tbamar  omanlttiio  pre  wHs  marMs.  Sademt 
«I  MoimiifoM.  Ilaiavit  onim  m  4n  ImbllaiH  «lor^ri* 
cis,  q|M«d«  tam  ooeovo  s«o  tonoohMil. 

#•.  PmkmtiMelo,  A«o  qnod^itiierH  nmatbnt- 

imm  Bmmmanarany  untttwtntf  la  em ,  rmtret  wi* 
tiios  est  nomen.  Unde  et  Pbaris»i,  qul  se  qm^  )«- 
sCos  a  poprto  iOparilnMi,  Avisl  appmnibairtar* 

41.  Zara  frater  ejus,  in  cujus  fnano  erat  cocchiQm, 
interpreiator  arient :  sivo  quia  prhnus  apparull,  sive 
quod  plurimi  ex  eo  josti  naU  aooi,  ul  lo  Libro  Para- 
liimmMog  ootOinolmr^  Zona^  idMl«  iriMjh  «ppilia* 


t2.folint.atinum  vertltur  doUnt^  et  rocU,  propter 
percQssionem  carnisoi  pwiisiM  dolowim.  Coiimit»" 

10«  e«i^s  «o«i  vsmMHB  o^^BOVSgm  pr8BH^^n«  ni. 
45.  ^  PAiroo  nomen  est  non  bomlois^  sed  bono- 

^  €btijra  thynnama.  HierOn. :  CBTirRA  (kgmiama 
oferem^  to!  covolata,  iiit  vancrk. 

»  IfM  trhtmn.  Idi^m,  i«  Abd. 

<-'  Zelfba  ot  hian$.  Ifieron.,  o«  /fum. 

<i  Pharao  nomen  ett  nonhom.  ^  eodem, l9«i.  xxx. 

«  Pharao,  d«fi«daiis  emn.  In  Nominibos  ex  Act. : 
Pbabao  denudant  snm,  tive  dissipator  ejos.  Idem  in 
DOin*  Dpnl.  ad  lleb. 

e  IKfenMmofv  pelffenim.  ^tcomnes  libri,  et  apud 
Hieran.Vod  cum  idem  Weronymtis  Mabbrf.  p^spt- 
Cicirm  iotorDrotOtur.  jAMsnES  u.are  pelluddunh  recU 


48.  Glbazar,  M  m^oram, 

ftsLACt  prtfMxpjimm,  sivo  dsvoriHi. 

lALaAH*  oiHMpopiiiua. 

4$.  PnncES,  om'  piroMs,  «rsisixil 
Zsmbri,  cum  scorto  Madianitido,  etBomlni  fVirorem 
ploMail,  «I  p«rcor«l. 

M.  ZAHBiH  itu  laeottentj  vel  «mariMM.  Pvoprio 
enim  nomen  ab  amaritudine  praefiguratum ,  qvod 
peccando  amaricaverit  popobim. 

51.  Raab,  UaimdOf  vol  fmnoi,  iiM  imiisfM. 

JoMM  iaterpvoUtir  oahator»  IpM  ««in  in  figora 
Gbriili  popaiom  a  disorli  salvavii,  ol  aa  lerrmn  re- 
piMaiiiionis  induxii. 

59.  Galeb,  qua$i  cor^  ant  canit. 

i  Otmhkl,  ismpM  ^  Domt ,  vil  rsspoMsis  MeL 

^  A0TH9  gloriotut. 

Barach,  fulgwrant 

55.  Debbora,  api«,  vel  loguax.  Apis,  qcfla  Mx  ad 
bdlon  prompcissima,  dtmicans  adversus  Sisarani ; 
q«o  porompto,  cecinit  canticum,  fndo  Toijftta^. 

Iahcl  ,  «sir mifo. 

n.  OgOBOiy, expeiiiMCTrtBm  iniquitatit  eorum.  Frc- 
qooninHiB  enim  docmnBntis  inrormains  est  quati 
pnMagio  conira  liostes  Ibtoram  vicioriam  expediret, 
ex  qoo  futuro  experimento  etymologiam  nominra 
sumpsil. 

^.  Abihblgch  ,  poivr  meut  ret. 

'Tholah*  varmimi^iB  voi  Mcai«i«i» 

Jair,  Uiiamnmm, 
^     Jbphte,  apmientt  vd  apertut.   * 

^  ^BSEBOi^  cogitalMO^  iivi  viiOiiHm  HMroris. 

A«M,MrvM  iy«s» 

86.  Sam80«  tot  eorm^  tol  aefk  lorHlado.  FoH 
enim  virtute  cbrus ,  el  liberavit  Israel  de  bostibus. 

foriasso  scripiura  fuerTl,  ot  ot  mari$  et  pertpieui  ra- 
lio  constet  aliqua.  Nam  et  apudPauL,  11  tlmoiTi.  ni» 
Hafi^pia^  legitur;  et  fU  impellalur  a  Palladio  in  ViU 
Macarii  Alexand.,  ei  Cuseb.,Trb.  ix  de  Praep.  cap.  5. 
s  Othoniel.  Inriom.  ex  Jesu  Nav.  :  Otuonibl  re$^ 
ponno  Dei ,  vel  bbvblatio  t)£i,  vel  tehpus  mci  1)ei 
Vel  SIGIIDH  Dbi. 

'^  Aoth.  In  Nom.  ex  eodem. 
i    Heubon.  \n  Nom.  ex  ftuni.  :  cocitatio  ,  st>s 
cingulvh  hobeorjs. 


t79  S.  ISIDORI  H1SPALEN9IS  EPISCOPl  i80 

D4LIU ,  fHmpmula^  vel  liln/a.  A  qood  bellam  tdfersaf  iiaireiil  gettlnet,  lite  qvod  in 

Booi,  tii  fartitudine^  sive  in  quo  robnr.  ipsobelloDavid  pltcitu8324  ^oisse  legitnr  fitlo,  tdeo 

57.  «  iVoefiit  9  qotm  iBlerprelari  possomiis"  eem-     ut  etitm  magoo  cum  dolore  exstiDctom  plangeret. 


solatamf  eo  quod,  marito  et  liberts]  peregre  mor- 
tuis,  nnrum  Moabltidem  in  consolatioDem  siiam  le- 
nuit. 

58.  Ruih,  inlerpretaliir  fesftnmM.  Alienigena  enlm 
erat  ex  populo  gentili,  323  quse  relicta  patria  fes- 
tintTit  iransire  in  terrani  Israel ,  dicens  socrui  susb  : 
Quocunque  perrexeris ,  fferganu 

59.  Anna  graiia  ejui  interprelatur,  quia  dum  esset 
pritts  sterilis  natura ,  posiremo  Dei  gratia  fecuodata 
est. 

Heli,  Deus  meus* 

60.  Ophni  ,  diicaleiatue,  Filius  enim  foit  Heli  elee- 
tus   in  ministerium    sacerdotii ,  cujus  aroissionem  B 
fiuo  expressit  vocabulo.  Aposiolus  enim  ait :  Caldaii 
pedes  in  prieparalionem  Evangelii  pacis, 

61 .  Et  propheu  :  Otiam  speciosi  pedes  qui  miiiiiiKfaiit 
pacem.  Isie  ergo  discalciatus  interpreutur,  ut  ejus 
Domine  veieris  TesUiueoti  sacerdoUum  a  veteri  popalo 
aigniflcaretnr  ablatum. 

62.  Phinees,  fraterOphni,  otfmifttm  interpreUtur, 
quo  significatur  sacerdotii  veterls  et  doctrinx  silen- 
tium. 

Samuel,  nometi  ejus  Deus* 

Jessai  ,  insulcs  sacrificium ,  vel  tnceiuiim. 

63.  Saul  petiiio  interpreutur;   noium  est  enim 
quomodo  Hebraeorum  populus  eum  sibi  regem  petie-  * 
t\U  et  accepit  non  secundum  Deuro ,  sed  secundum 
8uam  voluniatem. 

6^.  David  ,  fortis  manu ,  utique ,  quia  fortisatmos 
.in  praeliis  fuit.  Ipse  et  desiderabUiSy  in  siirpe  scilicet 
aua,  dequa  praedixerat  propbeu  :  VenietDesideratus 
eunctis  gwtibus, 

65.  ^  Salomon  trinomius  fuisse  perbibeiur.  Primum 
vocabulum  ejus  Salomon  dicilur,  id  est,  pacificus^ 
eo  quod  In  regno  ejus  pax  fuerit.  Secundum  nomen 
Idida ,  eo  quod  fuerii  dileetus ,  et  amabilis  Domino. 
Tertium  vocabulum  ejus  Coheleth^  quod  Graece  ap- 
pellatur  ecctesiastes^  Latine  eoncionatorf  quod  ad  po« 
pulum  loquereiur. 

66.  JoNATHAS,  columbw  donum. 

67.  «  Absaloh,   patris  pax  per  antiphrasin ,  eo 


68.  RoaoAM ,  iatitndo  poputi ,  et  ipsum  per  aotl- 
phrasin,  qood  decem  tribubue  ab  eo  separatis ,  duae 
Untom  ei  relictae  sint. 

69.  Abia,  pater  dominus^  vel  paier  fuit. 
AsA,  tollens,  sive  sustollens. 
JosAPHiTi  Domtniyiiifidttm. 
JoBAM,  ^ttt  est  exeetsus. 
^  AcBAziASy  apprehendens Dominum.] 

70.  Athalia,  femptif  Domim. 
•  JoAS,  «ptraiu,  vel  Domini  robur» 
Amasias,  populum  toUens. 
OziAS,  fortitudo  Domiui. 
AzARiAS,  attxtiittm  Domim. 
7i.  f  Ostas,  autem  ipse  est  qbi  et  iMruw;  daplid 

nomine. 

s  Ipse  est  qui  illicltom  sibi  sacerdotiiim  vondieare 
conatus ,  iepra  in  fronte  pereossus  est. 

72.  Joathan  est  perfectus.  Pulcbram  elymologiam 
nominis  babet ;  fecit  eniin  rectiim  in  conspeclu  IKh 
mini,  et  porum  templi  aDdificavit  excelsam. 

75.  AcHAZ,  apprehendens, 

EzECHiAS,  forUs  Domintts. 

Manasses  ,  obthfiosus.  Per  mulu  enlm  seelera  et 
sacrilegia  reliquerat  et  oblitus  fuerat  Dei ,  sive  quod 
obiitus  est  Deus  peccatorum  illius. 

7i.  ^  Amoei,  fidelis  vel  onuetus. 

^  JosiAS ,  ttH  est  incensum  Oomtm,  propria  etymo» 
Q  logia  nomiuis.  Iste  est  enim  qui  aiinulacra  combuaaiu 

75.  JoACHAZ ,  rofrttsitts. 
JoACHiM,  ubi  est  prtgparaUo. 
EuACHiM,  Ddresurrectio, 
Jechohias,  prceparatio  Domim, 
J  Sedbchus,  jttsltts  Oeminl. 

76.  ^  Jeroboam,  judieatioy  sive  eausa  pof^H,  ve!»  ot 
quidam  aiunt,  3S8  dtviftointerpreutur,  pro  eo  quod 
In  regno  ejus  dlvisus  sit  populus  Israel ,  et  prmiftoi 
R  regno  stirpis  David.  Dlvisionis  enim  popuU 
iste  exstiilt. 

77.  Zambri  ,  PsalmuSf  vel  Ganliaim  mtum. 
OmrI,  crispani  metts. 
AcHAB,  ftaler  patris. 


•  Noemi.  Ex  epist.  ad  Fnriam,  non  longe  a  fine. 
^  Tribus  nominibus.  Ezcomm.  Eccles.  cap.  i. 

«  Absalon  patris  pax.  Non  ex  Hieronymo,  qui  pa- 
trem  pacis  interpreuttir,  sed  ex  Greg.  in  Prolog. 
psalm.  vti  poenit.  (si  modo  id  opusGregorii  esse  cre- 
dimus)  sic  iiamque :  Absalon  patris  pax  interpreia- 
fur,  non  quod  et  pax  uUa  cum  paire  fuerU ,  sed  ^uia 
quantiB  pacis  et  patienliiB  exstUit,  in  ejus  perversitate 
pater  ostendU. 

^  Ochoxias.  In  Nom.  ex  Matth. 

•  JoAs ,  sphrans.  Ita  Ms.  omnes.  Quod  vero  apud 
flieronymum  legitur  in  nom.  ex  lib.  Judic. :  Joas 
SPERANS ,  sive  TEMPORALis  vcl  DoMiNi  ROBUR.  Sptrans 
eo  loco  reponendum  putamus.  l]na  est  enim  eiymo- 
logia  spirans,  sive  temporatis  ducu  a  verbo  ^m^i  de- 
speravtt ,  quae  in  spiraniem  aut  temporalem  optime 
cadit.  Quod  vero  Domifii  robur  addiiur,  alia  ralio  est, 
70  cnim  Donunus ,  et  iy  fortis  ,  sive  VV  foriiludo.  is- 
que  inos  nomina  itebraea  confundendi ,  sive  quod 


p  aliter  olim  scripU ,  sive  qood  Latina  seriptora  et 
pronuntiatione  eadem  fiant ,  non  infrequens  Hioro- 
nymo:  cum  tamen  diversae  interpreUtionis  ratioBen 
nonnunquam  reddat ,  saspe  eiiam  reddere  negligal» 
i]uod  ipse  f»tetur  in  praef.  ad  lib.  de  Nom.  Heb.,  ot 
inilio  hujus  capitis  advertit  Isldorus. 

'  Odas  auiem  ipse  est  qui.  Verbt  HieroDymi  i^ 
Isa.  1. 

s  Ipseest  tpu  UUdt.  Idem,  in  Amoa  i,  apud  qoem, 
indebitum  sibi  sacerd. 

^  Amon.  In  Numinibuaex  Matth.  Amon»  piobus  ud 
NUTRiTius,  si  tamen  ab  H  lUtera  exordium  habei^  quod 
siexv  ^eribUur^  onostus  interpretatur. 

^  Josias.  In  Noininibus  ex  Maith. 

j  Sedechias.  lu  Nom.  ex  lib.  Ill  Reg.  et  iii 
Ezech.  II. 

^  Jeroboam.  In  Am.  i :  Jeroboam  ,  jubicatio*  siva 
CiUSA  PopuLi  Stxao^fio^  >oeov,  Ucet  quidam  per  x  ^^' 
cam  Utteram  legentes,  oivisionbm  4»opuli  suspiceulMr. 


881  BnMOLOGIARUM  UB.  VII.  m 

78.  •  JbzaBel  ,  fiuxus  Monpdm^  Tel  fiueM  mh-  A  diiit :  Juste  voeatum  ut  nomn  ejus  Jaeob^  tuffplauta- 
guiniM^  Bed  aielius ,  ubi  eU  iterquUinium.  Praficipiltla 


enim  deorsum  ,  comederunt  carnes  ejus  canes,  sicul 
praedixerai  Elias  :  Et  erunt,  inquit»  carne$  Jexabel  «'• 
tut  ttercus  tuper  faciem  terras. 

79.  OcHOziAS,  apprehendene  Deum. 
b  Jehu,  ipu ,  vel  ett. 
«  JoATHAi  rchcalus. 
ScLLA»  umbra  ejus^  vel  petitio 
Manahbh,  consolant* 
Pbaceas,  aperieni. 

80.  Nabocbodonosor,  prophetia  tagunculm  angu- 
f«r,  sive  prophelaDsisliosmodi  signnm,  per  somniiim 
Eciliclel  futurorum,  qnod  vidisse  narraiur»  ei  Daniel 
interpreialos  est;  sive,  s^sio  inagnitione angustim  pro 
lis  qui  in  capiiviuiem  ab  eo  ducli  sunt. 

81.^  Zorobabet^  apud  Hebrdeos  ex   Iribus  inle- 

gris  nominibus  imdilur  esse  composilus.  Zo,  i$te ; 

no,magi$ter;  Babel  proprie  Babytonium  sonal;  et 

efficilur  nomen  Zoaobabel»  i$te  magi$ter  de  Babytone^ 

in  Babylone  enini  ortus  est ,  ubi  et  princeps  gofilis 

luda;»  exslitit. 

CAPUT  VH. 

De  palriarchi$, 

1.  Quommdam  «  pairiarciiarum  elymologi»  no- 
tandaesunt,  ul  sciamus  quid  in  suo  vocabulo  re- 
sonent.  Mam  plerique  eorum  ex  causis  proprlis  no- 
mina  acceperunt.  Patriareha  interpretaiur  paCfttm 
prtnceps.  k^px^  ^^^^  Graece  prineepe  est. 

2.  t  Abram  primum  vocatus  est  pater  videne  popu» 
lum^  propier  326  Israel,  scilicet»  Ualum ;  s  poslea  G 
appeUatus  Abrahamy  quod  iransrerlur  pater  multa' 
rum  gentium^  quod  eral  adbuc  per  fldem  fulurum. 
Gentium  aulem  non  babetur  in  noroine,  sedsubaudilnr, 
juxla  illud  :  Erii  nomen  tuum  Abraham ,  ^ttta  patrem 
multamm  gentium  po$ui  te. 

5.  J$aae^  ex  ri$u  nomen  accepil.  Riserat  enim  paler 
quando  ei  promissus  esl,  admirans  in  gaudio.  Uisil 
ei  mater  y-quando  per  illos  tres  viros  promissus  esl, 
dubilans  in  gaudio.  Ex  hac  ergo  causa  nomen  acee- 
pit  Isaac,  inierpreiatur  euim  rtstts. 

•4.  ^  Sciendum  autemquod  quatuor  in  veteri  Testa- 
meoto  absque  ullo  velamine  nominibusj  suis,  ante- 
qoan  nascerenlar ,  vocatisunt ;  hmael^  J$Me^.Snto^ 
num^  et  Joftas.  Lege  Scripturas. 


vit  enim  me  ecce  $eeundo, 

6.  t  IsRABL,  vir  aii^efii  Deum.  Tunc  enim  boe  i 
accepii,  qoando  tota  nocle  ioetatos  vidl  in  certamine 
angelttm^  et  oriente  lucifero  benedictus  est.  Inde  pro- 
pter  visiouen  Hei  Jeraet  appellaiua  esi,  sicut  et  Ipso 
ait :  Vidi  DomtAum,  et  $atva  faeta  e$t  anima  mea. 

7.  i  JRu^en,  inlerpretaiur  viftofits  (iiiue.  Slc  enim 
quando  eum  peperit  Lia  vocavii  nomen  ejos  Aai6iii 
dicens  :  Quia  vidit  Deu$  humiUtatem  meam. 

S.  ^  &imeonf  inlerpretatur  audiHo.  Sic  enim  dixil 
Lia  quando  peperil  eum  :  Qttta  exaudivit  me  Jkut. 

9.  Levi,  addiiu$.  Dixii  enim  Lia  qoando  peperil 
ettm,non3S7  ambigensde  amoreviri :  fiunc  meeum 
ertl  vir  meuty  qwa  peperi  ei  tret  fliot, 
B  tO.  JoDAS  confetmo  dicitur.Quando  enim  pepenteum 
Lia ,  laudem  Domino  reiulit  dicens  :  Nune  $uper  hoc 
confitebor  Domino ;  el  ob  id  vocalus  esl  Juda$.  A 
confessione  iiaque  nomen  e]us  est  diclum ,  quod  est 
gratiarum  aclio. 

11.  ^  i$$aehar  inlerpreiatur ,  e$t  mercee,  Ie  quippe 
dlcilur  est,  Sachab  mmes.  Hoc  autem  ideo  ,  quia 
mandragoris  fllii  Ruben  introitum  viri,  qui  Racbeli 
debebatur,  ad  se  emerai  Lia.  Unde  et  dum  natus  est, 
dixit  Lia  :  Dedit  i)eu$  mercedem  meam. 

18.  Zabulon  iriterpretatur  habitacutum»  Sextum 
enim  hunc  filium  genuerat  Lia ;  propterea  jam  secura 
dixil :  Habitamt  mecum  vir  meu$.  Unde,  et  filius  ejui 
vocalus  esl  habitaculum. 

i5.>"  Nepbthalim  de  conversione,  sive  comparatiom 
eaosa  nominis  ejos  esL  Unde  ei  dixil  Racbel ,  cum 
eum  peperisset  ancilla  ejus  Bala  :  Habitare  me  fedi 
Deu$  habitalionetn  cum  $orore  mea. 

U.  Ban  interpreiatur  judieium.  Bala  enim  dum 
enm  peperissei,  dixii  Rachel  domina  ejus  :  Judicavit 
me  Jhminue ,  et  exaudiene  dedit  mihi  /fftiim.  Causam 
nominis  expressit,  ut  ab  eo  quod  jodicasset  se  Domio 
nus ,  filio  anciltaB  judicli  nomen  imponerel. 

1$.  Gad  ab  mnrv,  sive  procinctu  vocatus  esL 
Quando  enim  peperil  eum  Zelpba,  dixit  domina  ejus 
Lia  :  Jn  fortuna^  id  est  quod  dicilur,  in  procinctu^  vel 
etentu. 

Ifl.  AsER  beatut  dicilur,  dum  enim  peperisset  eum 
Zelplia,  dixit  Lla  :  Beata  ego^  et  beatificant  me  mutie* 
ret;  el  ab  eo  quod  beau  dicalur,  ex  elymologia  no- 


5.  Jagob,  tupptantator  inlerprelatur ,  sive  qnod  in  ^  minis  Beatum  vocavii. 
ortn  planum  nascentis  fratris  apprehenderit,  sive         47.  Jo$eph ,  ab  eo  quod  sibi  atium  addi  mater  op- 
quod  postea  fralrem  arle  deceperil.  Unde  et  Esau     uverat,  vocavit  augmentum.  Hunc  "  Pharao  Zapha' 


>  Jeaabd.  In  Nom.  ex  Apoc. 

^  Jehu.  in  Nom.  ex  iii  R^um, 

«  JoATHA  ro6tfsltts.  Rom.  God. :  Jathar,  ambutiut. 
Hleronymns,  Ethah  robu$tu$,  Joailjain  vero  «i  Joa- 
ebaz  (qoi  in  noniiullis  Codicibus  leguntur)  interpre- 
latiraes  pauto  anie  posit» ,  ut  tola  de  re  amplius 
qoaerendum  videaiur. 

^  lorobabet.  In  Ag{(.  i. 

Gaf.  VII.  —  ^  Quorumdam.  Omnia  fere  ex  quae- 
tttiODlbtts  in  Geit. 

t  Amah  iMirer  vid.  Bx  Nominibus  apud  Maitb. 

8  Po$tea  avf9etlatu$  e$t  Abrauah.  Ex  Quaest.,  ad 
cap.  17. 


^  Sciendum  autem.  Ad  cap.  i7.  Falso  aatem  pro 
Salohone  Samuelem  quidam  Sttbsiituunt.  Vide  Para- 
lip.  I,  XXII. 

.  1  IsRAEL,  vir  viden$  Deum.  lu  quidem  in  NominiboSy 
ei  in  Is.  1.  Sed  eain  inierpretalionetn  improbai  in 
Quaesi.,  cap.  52,  ubi  princep$  cum  Deo  interprelalur. 
Idenii)ue  rursus  in  coiiimeni.  iu  Joci,  ffvOvrartv  Aioiiy 
i(l  est,  RECTissiMUM  Dei.  . 

i  llubm.  Ad  cap.  29. 

^  Simeon.  Ibid.  , 

^  Jseachar.  Ad  cap.  50. 

V  Nephtitalim.  ioid. 

n  Hunc  Pharao*  Ad  cap.  AU 


M»  S.  lUIMill  iUSPALBNSiS  BPISGOPI  S84 

nath  PA«aii«:aappellaYii,3Mq«o4  Bebral«a*iwii.  A     '  liolfli  inlerpreUKar  «  Satvmor  DmM.  Et  me- 


'  ditomm  tapemnm  sonat,  pro  ee  quod  obaeiire  somnia 
roveUfii,  01  sioriiiiMoaa  prttdiiii. 

1«.  TaAen ,  ^k  hoe  nomon  ob  JEgyptio  ponitor , 
ifttiis  lingMB  delMi  haboro  rationett.  intorpretatnr 
ergo  Za^maik  Fhagmea  jfigypiio  sermone  Sa/twi- 
fof  muM,  eo  ^od  orbom  lerr»  nb  imminenle  famis 
oioidio  Uborerit. 

19.  •  benfcmm  MtorpMaiur  0Hui  ietorm,  ([nod  ost 
mmu.  ikxtra  onim  appellatiir  ianAn.  Maior  quippe 
ejusmarioM.vooATenHnomenejns  Benoni^  ld  e8l,;/Uiiif 
do^m«i«  PalorhocmnuiYit,  /ia«mdacif«nominans. 

Sa«  i>  IToiioiiM  diottti  ab  co  quod  sic  poier  ejos  oMi- 
tos  laborum  suorum.  lia  onim  liebraioo  vocaittr  ohMo. 

21.  (Iphraim^  eo  quod  auioril  eom  iloos,  oi  ei  boc 


rito;  Salvaiorem  enim  universarum  gentlum,  ejusque 
saeramenia  ampHus  quam  exteri  praedicau 

8.  Jbrehus  exceUue  BomM^  pro  eo  quod  dictum 
est  ei :  [Consiitui  ie  super  genus  et  tegna  (Jer  i,  !U). 

9.  EsECHiiL,  fortitudo  Dei. 

Daniel,  judicium  Dei^  sive  quiA  In  presbyter<:- 
rum  judicio  sententiam  divinas  examinaltonis  eihi- 
buit,dum,reperla  eorum  ralsicate  Susannam  ab  inte- 
rituiiberavit;  sivequodvisiones  etsomnia,  quibosper 
slgna  [forfe  eigla]  quttdam  et  xnigmata  futura  mon- 
strabantur,sagaci  mente  discernens  aperuit.  *  Hic,  et 
detidenorum  mr  appellatusest,  quia  panem  desideril 
non  manducavit,  et  vinum  concupisceniiae  non  bibit. 

iO.  OsBE,  sa/vaiof,  aut  salvans.  Dum  enlm  Irsim 


vocabuio  in  ^^i^^yo,lJu^  augmantum.  b  Del  in  populum  Israel  ob  crimen  idololairi»  prophe 


CAPUT  VIII. 
De  propketu. 
i.  Quosgentilius  oaies  appellat,  hosnostri  propka» 
tas  vocant ,  quasi  pnefatores,  quia  ponro  /antar ,  et 
de  futuris  vera  praedicunt.  Qoi  omem  j|  nobis  •  pro* 
plieUe ,  in  veteri  Testamonto  tidems  i^pollabanMir, 
quia  videbant  oa  quae  ctttorl  oon  videbant,  ei  pr^i^» 
eiebant  ea  qus  iu  mysterio  abspoQdila  orani. 

2.  Hino  ost  quod  scriptum  est  in  Samuoio  :  Eonitts 
adotdeniem.  Hinclsaias  :  Vtdi,  inquil,  iikMiuiinm  s#- 
denum  supersoliumexceUum^  et  elewUuuL  ClEnecbiel  i 
Ap^rli  sunt  cmli^  et  vidi  visionet  Deu 

3.  Quorumdam  aulem  propbetarom  «ominum  ely- 
mologi»  announdffi  suol.  Yocabula  ooim  oonimsoiio 


tasset ,  domoi  Judse  salutem  praenuntiaviu  Propter 
quod  Eiecfiias  rev  luda  ,  sublalis  idolis  qu»  pre- 
oedenies  reges  conBocraveranl,  templnmDominlpur- 
gosse  ac  purilicasse  monstrator. 

il.  ^  JoEL,  Domifttts  DsKs,  sive  indpiene  Deo^  vel 
fait  Dei.  Haec  enim  ejus  vocabulum  resonat  etymo- 
iogia  incerta. 

330  i^*  '  Amos,  popuius  avuliut.  Propbetia  enkn 
ejus  ad  populum  fuii  israel ,  quia  jam  avuUus  erat  a 
Domino,  et  aureis  vitulls  serviebat,  sive  avuimt  a 
regno  stirpls  David. 

15.  i^Nahuh,  gement^  slve  ^oniololor.  Increpat 
onlm  civitatem  sanguinum,  et  post  eversionem  illius 
consolatiir  Sion  dicens  :  Ecce  sMper  montet  pedet 


^,-„j„^-      -j  •    #  *     ,  —      ^      wiiDviBuir   oiuu  uicenb  :  ctcce  ewper  momet  pea 

u^^T    *  <l.c»il,He««  pp>-  c  eca,igauanfa  et  annuntiantU  pacm  (Ita.  XLn.T). 


nontiassent 

4.  Eliat  inferpreutur  X^omjnns  Dm.  Ei  Ailuri  Igi- 
tur  praBsagiosicvocatur.  Nam  domaltercarotur  insa- 
criricio  cum  qiiadrin(eotis333  sacordotibosBaai,  ki« 
vocato  nomioe  Domini,  desceiidii  do  omio  igois  snpor 
bolocausium.  Qttod  oumvidiHei  ommtp^pulut,  oeaM 
in  faciem  tuam^  U  oil;  i^ntti  ifiss  «ii  Daut  (111 
f(eg.  iviii,  30}. 

5.  Ei  bac  igiior  oaosa  laio  prius  nomon  accopit  poo 
eo  quod  per  eum  postoa  6ognoverii  pf>pulus  Dominiim 
Dcum.  ^  Idem  et  fortit  Domini  inlorproutor,  vol  pro- 
pur  quod  iQierfecil  eosdem  sacordolos,  voi  proptor 
quod  Achab  adversitatem  toioraviu 

6.  Elisjids   Domitti    taiut    iniorproUlur ,    «^ 


14.  I  Uabacijg  amplexant ,  quia,  vel  ei  eo  quod 
amabilis  Dominl  fuit,  vocatur  amjcf/eaMlio,  vel  quod 
incertamen  cum  Deocongreditur,  amp/«xan/is,  id 
esi ,  luetantU  soriitus  est  nomen.  Nullus.eoim  tam 
audaci  voce  ausus  est  Deuiii  ad  disceptationom  justi- 
ti«  provocare,  cur  inrebus  humanls,  etmundilstios 
iroXcTfia  lanUrerum  versatnr  inlquius. 

18.  "*  MiGHBAS,  quU  Mc,  vel  quU  Utef  Comminator 
enim  Samariae  ob  causam  simulacromm  lllo  modo, 
quo  de  filiu  dlcitur :  Qttti  ett  itte  involvem  tententiaa 
{Job,  iixviu,  2)f 

46.  n  SoPHONUs ,  epeeuia ,  vel  arcanum  Domini 
inierpreutur,  ntmmque  ad  propheum  convenit.  Ipsi 
enim  aeiunt  mysteria  Dei.  Unde  ad  Bzechlelem  di- 


««k>.Ih».   •  .        «j  .  r^-w-™. ,    ,^      «...oi  wiuu»  iHjroicna  i/ci.  unue  au  dzecnieiem  ai- 


Doniqoe  et  multas  viriutes  feoit,  ot  famom  poileos 
populum  a  morte  saivavit. 
7.  ^  NiTiikH»  dMtf,  sivo  doniii. 

•  Benjamin.  Ad  cap.  35. 

k  jraaosiei...  Epkraim.  Ad  cap.  41. 
BiWioib      *  ^  *  ^^^  in  Vet.  Teti.  Ei  prolog. 

^  Idem  et  roRT.  Ei  episi.  61,  ad  Pammach. 

•  Nathan.  In  Nom.  ei  Liic. 

'  IsAiis.  Salut  Domini  in  Noininibus  ei  Aet.  Sa- 
lutareDomini,  In  Nom.  ei  Epist.  ad  Rom.  Satvator 
Domini^  in  cap.  i  Isai.  ei  sua  gententia. 

s  Sa/»a/of  eil  enim.  Ex  privf.  in  eumd.  Isal.  * 

•  Htc,  et  dttider.  Ex  opist.  ad  Eusthoc.  de  custod. 
virg* 


17).  Et  allbl  :   ffon  fueUt  Dominut  quidquam,  nisl 
revelavent   tenU  tuU  propke&t  {Amot  ^    iii.    7). 
17.  ».  Abdus  ,  MfVtti  Domini.  Sieui  enim  lUyoes 

i  Joet.m  praef.  Malach. :  Josl,  foi  inHfpre/aiair 
DOHiNOs  Deos.  In  Noroinibus  :  Joil,  iHciriBHB ,  val 
■ST  Deds,  ve/  Dei.  In  praef.  in  Joelow :  Jaei  upxim^^^ 
td  ett^  iNciPiEHt- 

\  Amot...  quiajam  avuU.  £i  comm.  i»  cap.  i. 

^  Nabijh  pement.  lu  legondum  apud  Hieroii.  in 
riom.  ei  Epist.  Barnab.,  non  germen.  ei  God.  Tote* 
Un.,  nam  reliooi,  mendose»  ^irmin. 

'  Habacue.  £i  prolog.  ooromenUrior* 

»  Micheat...  quo  de  Eliu  dicitur.  Job.  iiiviif. 

^  Sophon.  In  cap.  i, 

^  Abdiat.  In  cap.  i. 


m  KTTH(«iOGIARUH  LIB.  Tn.  186 

tenMiliif  DemfnU  et  apattohii  lerros  ChrUil,  lu  Ista  A  rebus  traiiiMiQiUMis  •pem  poimM  lra»tilifH  m« 
leg Hns  td  gentM  nlisas  331  videl,  et  praedicat,  qua      oendo  isl0  qui  irocator  (rMil/im. 


prophetali  digna  snut  minlsterio»  et  senriluie,  inde 
i€Tfm»  Bomini,  « 

18.  >  Janm  interpretator  columba  ,  sive  dolens* 
Coiumba  pro  gemito ,  quando  in  ventre  ceti  triduo 
ruit.  Dolens  autem,  vel  propter  trfstiliam,  qoam  ha- 
bttit  de  salttte  Nintvitarom,  vel  propter  hederam 
siibiio  iMcenlen,  cojos  otnbracolo  tegebator  contra 
selis  ardorem. 

19.  Ipse  est,  et  Amatfii  Sareptanae  vido»  filius, 
ttt  Jodtti  afOnnantyqoem  resusciiavit  Blias,  matre 
|A>siea  ad  eom  dieenie:  Nune  eognovi  quoniam 
WT  M  es  m ,  er  verhum  Dei  in  ore  tuo  verum  est 
{4ii  R§§.  iviiy  i4).  Ob  banc  eaosam  ipsom  poerom 


29;  Ehan,  aecipien$,  vel  (ormido  eormm» 

BknkcmktbenedioiueDiMmnuifn^benedietuiDomini. 
^Olda,  (/iKrtfta,  si^t  dimtieukun.  Jijditii,  Umdanif 
vel  confiten$.  Estbbr  ,  abtcon*». 

5Q.  Z^GBARiAS,  mentorta  Domim^  eb  boc,  qula  a^ 
nlt :  ....  Memorari  testamenti  »ui  Smictt  (LuCf  i,  72). 

3i.  JoAMNES  Baptista,  Domtnt  ffratia,  eoqood  6i| 
limes  prophetiae,  prtenuniius  gratl»,  aive  initiuiii 
baptismatis,  per  qnod  graiia  ministrator. 

32.  Hi  sont  prophetas  Veteris»  Noviqoe  Test^mett* 
ti,  qoorum  flnis  Cbristos»  cui  dicitor  a  Patre :  Et  pro«i 
pketam  in  gentibus  poiui  U  {Jer.  i,  8). 

53.  Propbetiae  aoiem  genere  septem  iunl :  Primoii 


AnMfAtveckatam.  AtnalAt  enim  es  Hebrso  inLatinam  B  genos,  Ecstaeii^  qood  est  mentis  eicessos,  sieut  vi- 


linguam  veritas  dicitor,  et  ex  eo  qood  verum  Elias 
loettlasesly  ille,  qoi  soscitatos  esi,  fUiu»  nuncnpalos 
est  smntais. 

SO.  SACBARiASy  memoria  Ihmini.  Septoagesimo 
enim  aniio  desoiationis  templi  cumpleto,  Zacharia 
pradieaiMe,  memoratos  est  Bomimis  populi  soi; 
jttamHpse  DarK  reversas  est  Del  populos,  et  reaedifl- 
eaia  ett,  el  Urbsy  et  templom. 

91.  ^  Aggeu»  In  Latinum  fesifiws  et  latu»  resoiial. 

Oettniotom  eoia  lemplom  sediflcandom  prophetat,  et 

'  post  laetameapiivllaiis  regresiionis  leiltiam  praedicau 

tt.  MalaeMae  interpretator  angelu»  Domini ,  id 
esl,  mmiitie;  qaldqoid  enim  loqoebator,  quasi  a  Do- 
aaiao  essent  mandata,  ita  credebantur,  et  Inde  ita 
ejos  Septoaglnta  transtulerunt ,  dicentes 


lssiifli|Kid  1^er6i  Domini  tuper  Jtrael  in  manu  angeli 
i^(JPalof*i,i). 

25.  EsDRAS,  adjutor. 

Nebemias  »  coneotator  a  Domino.  Quodam  enim 
pneaaglo  roiororom  nomina  ista  sortiti  sont.  Foe- 
mnt  enim  in  adjotoriom  et  eensolatiQoem  omni  tlli 
populo  redeunli  ad  potriam.  Nam  et  templom  I>o- 
mlni  Idem  reaedificaveront,  et  mororom  ac  torrium 
opas  ipsi  restaoraverani. 

24.  «  Ananias,  ^oita  Dei.  Idem»  et  Stdroc  lingoa 
Cbaldaea,  qood  interpretator  decoru»  meuf. 

332^^*  AzARiAS,  atixt7tiim  Domtiii.  Idem  et  AbdC" 
nago^  qood  in  Latinom  vertitor  eervien»  taceo, 

26.  ^  lliSABL,  quas  palueDomini;  ipse,  et  •  Mi»achf 
qaod  InterpreUtur  rtsas,  vel  nfatidtttiiu  ^^ 

27.  Abu  ,  frater  ejus. 
Sbmeu,  audien»  Dominum. ' 
AsaPe  ,  congregan», 
f  EnAN ,  ro6tciitt«,  sive  accensus. 

28.  iDBiTDif,  tran»Uien»  eos,  sive  »a(ien»  «oi. 
r  Qaosdam  enira  inhmientet  baBM> ,  earraios  In 

lerram»  et  ea  qosB  in  Imo  suni  eogluntes,  etin 

•  Jamaa...  me  ea  Avatbi,'  etc.  Bx  praef.  in  Jon. 

k  Affom.  Ex  nrolog.  biblioth. 

c  iljriiftiai.  ;Ex  Noro.  ex  Jerem.  et  Daniele. 

^  Mmabl,  quw  PALus  DoBiNi.  Ex  Nom.  ex  Daniele. 
Mendrae  erfoGod.  omnes,  ^trt  popuh»  Domitn...  In 
Nottslit.  ex  Exod. :  lliSAEt',  tactos  Dbi,  9tve  qois  in- 

TKBttOCATlTT 


di(  Petrus  vas  illud  submissom  de  eooio  in  etiVMm 
mentis  com  variis  animaiibos. 

34.  Secondum  genus,  i»iio  sicot  apod  Isaiam  di« 
centem:  Vtd»  l^omuittm  »$deMtem»^per»aiiumeu$i^ 
»um  (i»a  VI»  I).  Tertiom  genos,  lowiNiim»  sicol 
Jacoh  sobnixam  in  ccslo  scalam  dormiens  vidiL 
Qoartum  genos,  per  nubem^  sicut  ad  MojFsen ,  ei  a4 
Job  post  piagam  loquilor  Deus» 

333  ^*  Qoinlam  genos ,  wm  de  ceelo « sicot  a4 
Abrabam  sonuit  dicens  :  Ne  iujicia»  mauMm  tuam  iii 
puarvm^  Gen  xxii,  19).  Et  ad  Saolom  in  vla :  SauU^ 
Saule,  quid  me  persequeri»  (A^  ii,  4)? 

36.  Sextum  geoos ,  auepta  paraboia ,  aicut  apod 
Salomoaan  ia  Preverhiis,  et  apod  Balaam,  com  evo« 
C  qireior  a  BeUc.  Septimom  geaos ,  repMo  eancA 


Spiritu»9  sicot  pene  apod  omnes  propbeus. 

37.  ^  Alii  tria  genera  visionom  esse  dixeront. 
Unom  aecundum  ocolos  eorporla,  sicot  vidii  Abra- 
ham  tres  vires  sob  lliee  Mambre,  et  Meyses  Igaeai 
in  robo,  et  discipoli  transfigoratom  Domlnomia 
monte  inter  Moysen ,  ei  Eliam ,  et  c«tera  hojasmadi* 

38.  AUeromsecuiidumspiritom,  quod  imagioamur 
eaquaeper  corpusseniiroos,sicot  viditPetros,  discam 
illum  submitti  de  coslo  cum  variie  aoimalibos ,  et  n- 
cot  Isaias  Dominom  in  sede  altissima  nou  corporaH- 
ter,  sed  spiritiialtter  vidit 

39.  NoB  enim  Dcum  forma  corporea  circomtor- 
minat ,  sed  quemadmodom  flgorate ,  non  proprie 
molta  dicontor,  ita  eiiam  flgorate  molu  moostrantttr. 

iO.  Tertiom  aotem  genos  visionis  est,  qood  neqoo 
corporeis  sensibus,  neqoe  illa  parie  aoim»»  qoe 
corporalium  reruro  imagines  capiuntor,  sed  per 
iiitoitom  mentis,  qoo  intellecta  eoospicitor  verltsiSt 
sicot  Daniel  hoc  praeditos  mente  vidit,  qnod  Ballhaser 
viderat  corpore ,  sine  qoo  genere.  iila  doo ,  vel 
infractoosasont,  vel  etiamlnerrorem  mittont.  Omnia 
umen   h«c  genera   Spiritas   sanctos  moderator.' 

•  JfiiacA.,  ibid.  .  „. 

f  Etban  rob.,  »iee  asgbnsijs.  lu  euam  epnd  ttie- 
ronym.  acoeiisus  malebat  A.  August. 

s  Qno»d.  enim  inhesrente».  Ex  Aug.  in  pe.  xxxviii. 

^  Olda.  Ex  Nom.  III  Reg. 

i  AtH  tria  gen...  moderatur.  Omnia  ex  Ao|^  eOBtra 
Adimant«9  cap.  oltim. 


m  S.  ISIDORI  HISPALENSIS  EPISCOP!  ^ 

41.  Ilabere  aDtem  Propbetiam,  non  solum  bonas,  A     9.  Eleclug .  sicut  in  Aciibus  apostolanim  Spiritus 

sanclus  dicil ;  Segregaie  mihi  Batnaham^  ef  Saulum 


sed  etiam  malos  potest ;  nam  inTenimus  Saulem  regem 

prophetasse.  Persequebatur  enim  sanctam  DaTid ,  et 

Impletus  Spiriio  prophetare  coeplt. 

334  €APUT  IX. 

Bt  apottolis. 

1.  Apostolitmui  inierpretantur :  hoe  enim  eomm 
Bomen  indtcat.  Nam  sicut  Grsece  «771X01,  Latine  nttit- 
/ff  vocaiitur,  iCa  Graece  aposioli ,  Latine  mhsi  appeU 
laniur.  Ipsos  enim  misii  Christus  evangelizare  per 
nniversttm  ihundum,  iia  ut  qoidam  Pei&as,  Indosque 
peneirarent,  docentes  gentes  ,  et  raeienies  in  nomine 
Gbristi  magna  el  incredibilia  ruiracula  ,  ut  ,  at- 
tesuniibus  signis  ei  prodigiis  cre.iereiur  illls  in  lis 
gu»  dicebani  et  viderani.  Habentauiem  plerique  ex 
iis  causas  suorum  vocabuloruni. 

2.  P«(riua  petra  nomen  accepit,  lioc  est,  a  Ghristo 
super  quem  est  fundau  Ecclesia.  Non  enim  a  Petro 
peira,  sed  Petrus  a  petra  nomen  soriitus  est,  sicui 
nonChristus  a  Gliristiano,  sed  CbristiaDus  a  Ghristo 
vocaiur,  ideoqueait  Dominus  :  Tu  et  Petrui ,  ei  tuper 
kanc  peiram,  etc.,quia  dixerat  Peirus  :  Tu  es  Chrittus 
Filiut  Dei  wni ;  deiiide  ei  Dominus  :  Super  hanc,  in- 
qiiit,.p6<r«m,  quam  confessus  es,eedifieabo  Ecclesiam 
meam.  Petra  enim  erat  Cliristus,  super  quod  funda- 
menium  etiam  ipse  aedificatus  est  Petrus. 

3.  ■  Cephat  dictus,  eo  quod  in  capite  sit  constitutus 
apostolorum ;  335  xt^X^  enim  Grace  eaput  dicilur, 
*»  ei  ipsum  noiiten  in  Petro  Syruni  est. 

*.  Simon  Barjona  iu  linguam  nostram  sonat  filiui 
tolumbo!^  ei  est  noiiicn  Syrum  pariter  et  flebraeum.  Q 
BARquippe  Syra  iingua  /l/itK,  Jona  columba,  utroque 
sermone,  dicitor 

K.  Alii  simpliciter  accipiunt,  quod  Simon,  td  esi, 
Pelrus  fllius  sit  Joanfiis ,  juxia  illam  interrogaiio- 
nem  :  SimonJoannit,  diligit  me?  et  voluni  Scripto* 
rum  vitio  depravatum,  ut  pro  Barjoanna,  hoc  est, 
filiut  Joannit,  Barjona  scripioin  sil,  una  detracta 
syllaba.  Joanna  auteni  inlerprelatur  Domini  gratia. 

6.  Et  fuisse  coustat  Pelrum  trinomiurn :  Peirum^ 
Cepham^  et  Simonem  Barfona ;  «  Simon  autem  (le- 
braiee  interpretatur  obediens. 

7.  Sautut  Hebraico  sermone  tentatio  dictus.eo  quod 
prius  In  tentatione  Ecclesiaj  sit  versatus.  Persecuior 
enim  erat ,  et  inde  nomen  habebat  Istud,  quando 
persequebatur  Ghristianos. 


8.  Postea,  mutato  nomlne,  de  Saulo  facius  est 
P«i/tt» ,  qnod  interpretatur  mirabilit ,  sive  electui. 
Mirabilis,  vel  quia  mulla   slgna  fccit,  vel  quia  ab 
Oriente  usque  ad  Occasum  Evangeliura  Christi  in  oin- ' 
nibus  gentibus  prsdicavit. 

Cap.  IX.--t  CepAaj...  quod  in  eapite.  GrdSicsim  eiy- 
rnologiam  Anacleii  III,  Dionysil  Areopag.  el  Oplati 
Milevitani  exemplo  rcddldit,  cum  Syrum  verbura  esse 
constet,  idque  staiim  idem  lesieiur.  Gujus  rei  exem- 
pla  alia  raiioiienique  non  inelegantem.  Vid.  apud 


Jurrian.,  Iib.  iiconlr.  Magdcburg.,  cap.  5. 
«  5^;.!'''"!1!"J'''*!" '"'f ^^'*^  ^y^'  Vid.llieron.,Matih. 

SiMOM  quippe  obb- 


VI,  et  in  Nomin.  ex  ediiem. 

«  5iH0N....  obedient,  Hieron 
Miuvs  dicUur, 


ad  opus,  ad  quod  elegi  eos  (Act.  xiii,  12).  Lalinoautem 
sermoiie  Paulut  a  modico  dictus;  unde  el  ipse  ait: 
Egotum  minimut  apottolorum  omnium  (/  Cor.  xv ,  9). 
Quaiido  eniiu  Saulus^  superbus,  elatus;  quanda  Paii- 
lus,  huroilis  et  modicus. 

10.  Ideo  sic  loquimur :  Paulo  post  videbo  te,  id  est, 
postmodieum.  Nain  quia  modicus  factus  esc,  ipse  didt: 
Ego  enim  sum  novissimus  apoitolorum;  et  :  IftAt 
minimo  omnium  Bunctorum  {Eph.  111,  8).  Cephas 
autem  et  Saulus  ideo  muiaio  iiomine  sunt  vopati ,  ut 
essent  etiaro  ipso  nomine  iu)vi,sicut  AbrabamejLSara« 

H.  Andrceas^  fraier  Pelri  carne,  et  coliaeres  gratlo!, 
secundum  Hebru^am  etymologiam,  inlerpretaturdecv- 
^rus,  sive  respondens,  sermone  <<  autem  Graeco  a  vi- 
ro  virilis  appellatur. 

33&1^*  Joannes,  quodam  vaticinio  ex  merito  no- 
men  accepit ;  interpretatur  enim  in  quo  e$t  gratia,  vel 
Domini  gratia.  Amplius  eiiiin  eum  ecteris  apostolis 
dilexii  Jesus. 

13.  «  Jacobus  ZebediBi  a  patrecognominaiur,  qnem 
relinquens  ,  cum  Joanoe  veruro  Patrem  secuiisunt. 
.  Hi  sunt  fllii  tonitrui,  qui  etiam  '  Boanergas  6x  fir- 
mitate  et  magnitudine  fldei  uominati  sunt.  Hic  est 
Jacobus  lilius  Zebedaei,  frater  Joannis,qui  postAseeu- 
sionein  Domiiii  ab  Herode  manifestatur  occisus. 

hk.Jacobus  Alphmi  ob  disiinctionemj>rioris  cogno- 
minatus  qui  dicitur  filtus  Zebedaei,  sicut  iste  fiiius  AN 
pliaei :  cognoroentum  igitur  ambo  a  patre  Mimpseront. 

1 5.  Iste  est  Jacobus  rai' nor,  qui  in  Evangelio  fralei 
Domini  nominaiur,  c  quia  Maria  uxor  Alpbsi,  soror 
fuit  Matris  Domini,  quam  Mariam  Gieophs  Joaanes 
evangelista  cognominat,  a  patre,  sive  a  gentilitate 
familiae,  aut  qoacunque  alia  causa  ei  uomen  impo* 
nens.  Alpheus  aiitem  HebrsRo  sermone  in  Laiinum 
exprimitnr,  millesimus,  sive  doctus. 

16.  >»  Philippus,  os  lampadarum  vel  os  manuum. 
Thoiias,  abyssus\  vel  geminus,  unde  Grsece  Didy^^ 

mu$  appellaiur. 

fiARTHOLOMiEus,  filiut  susptndentis  dquas ,  vej  fiiiut 
sutpendentis  me.  Syruin  esi,  non  llebrxum. 

47.  Malthmus^  in  Hebraeo  donariu  exprimitur.  Idem 

et  appellatus  Levi  ex  tribu  a  qua  ortus  fuit.  In  Laii- 

no  autem  ex  opere  Publicam  nomen  accepit,  qoia  ex 

D  Publicanis  fuit  electus,  et  in  apostolaium  translatus. 

18.  i  Sfmon  CanatuBUs,  ad  disiinctionem  Simonts 
Petri,  de  vico  Galila&»  Gana;  ubi  aquas  Dominui 
mutavit  in  vinum  :  ipse  est  qui  iii  alio  evangelista 
scribitur  Zelotes ,  Gana  quippe  xeltOf  inierpretatur. 

19.  Judas  Jacobi,  qui  alibi  appellatur  Lebbceus^  fi 

^  Sermimt  auttm  Grofc.  In  Nom.  ex  Act. 

«  Jacobus.  In  cap.  Matth.  x. 

^  Boanerges.  Ibid.  Sed  in  Dan.  1:  Fi7tt  Ztbedaei 
appellati  sunt  filii  tonitrui^  quod  non  {ut  pltrique  pu* 
tant)  BoANERGES,  sed  tnundatius  legitur  Benerahav, 
et  in  Is.  Lxii.  Ct  in  Nomi  ex  Jomn. 

s  Quia  Maria  uxor  Alph.  Ex  eodem  advers.  Elvid. 

^  Philipp.  os  lampadar.  Iii  ISom.  ex  Act.,  lampa^ 
dar.  In  Nom.  ex  Luc,  os  laupaois,  vel  os  hamcdh. 

^  Simon  Caii...  Judas  ....  In  Matth.  x. 


289  ETTMOLOGIARUM  LIB.  VIL  290 

Kantam  nomen  ^^hi}iti  ^eorde,  qnod  nos  diminu-  A  ore  suo,  ei  justificat,  et  condemnat,  more  mtUeatoris 
life  corcmlum  possumus  appellare  :  ipse  in  alio  evao-     utraque  ferit. 


gelista  ThaddcBut  scribitur,  *  quem  ecclesiastica  iradit 
Historia  missum  Edessam  ad  Abagarum  regem. 

SO.  Juda$  J$cariote$y  vel  a  vico,  in  quo  ortus  est, 
vel  ex  tribu  issachar  vocabulum  sumpsit,  quodam 
praesagio  futuri  in  eondemnationem  sui.  Is$achar 
eniffl  interpretatur  mercu^  ut  significaretur  pretium 
prodiioris,  quo  vendidit  Dominum,  sieut  scriptom 
est :  El  acceperuni  mercedem  meam^  triginta  argenteo$^ 
fretimm  quo  appretiatu$  $um  ab  ei$  (Math.  xxvii ,  9). 

i1.  MaUhia$,  qm  inter  apostolos  sine  cognomino 
fiolus  babetor,  interprelatur  donatu$,  ut  subaudiatur 
pro  Juda ;  iste  enim  in  locum  ejus  elcclus  est  ab 
apostolis,  cum  pro  duobus  sors  mittereiur. 


10.  Barraba,  filiu$  magi$triy  eorum  absque  dubio 
Judxorum  magisiri,  qui  est  diabolus,  bomicidiorum 
auctor,  qui  usque  hodie  regnat  in  eis. 
CAPUT  XI. 

De  martyribu$, 

1.  Martyr€$  Grxca  lingua  Laiine  t$$le$  dicuntur, 
uiide,  et  testimonia  Gnece  martyria  nuncupantur. 
Te$te»  autem  ideo  vocati  sunt,  quia  propter  testinio- 
nlom  Gbristi  passiones  sustinuerunt,  et  nsque  ad 
moriem  pro  veritate  certaverunt. 

2.  Quod  vero  non  te$te$  (quod  Latine  utique  posse- 
mus) ,  sed  Gr»ce  mmrtyre$  appellamas,  familiarius 


aa.  b  Marcus  excel$u$  mandaio  ,  uiique  propter  B  "^f  ?  •""t>"^hoc  Gr«cum  verbum  sonat,  sicut 


ETangelium  Altissimi,  quod  praedlcavii 

^.  LucAS,  ipse  con$urgen$  sive  ipse  elevan$,  eo 
qood  elevaverit  praedicatioiiem  Evangelii  post  alios. 

24.  Barnabas,  filiu$  Prophetoe^  vel  filiu$  coniola' 
tioiifs* 

GAPUT  X. 
De  reliqui$  in  Evangelio  nominibuz. 

1.  IIabia,  c  iiluminatrix^  sive  s/W/a  marrs ;  ge- 
nuit  enim  Lumen  mundi.  Sermone  autem  Syro 
Maria  l^otfriiia  noncufMiior,  et  pulchre,  quia  Domi- 
nvai  gennit. 

i.  Elisabbtb,  Dei  met  $aUirita$,  vel  Dei  mei  jura- 
menium. 

3.  MAGDALBiiAy  (ttrris.  Martba,  trrttans,  aut  proco- 


3.  Martyrum  primus  in  Novo  Testamento  Stepha* 
nu$  fuit  qui  sermone  Hebraeo  Interpretatur  iiorma, 
quod  prior  fuerit  in  martyrio  339  ad  imitationem 
fidelium  :  idem  autem  ez  Gr»co  sermone  in  Latinum 
Tertltur  corotialt»,  et  boc  proplietice,  ut  quod  sequo- 
retur  in  re,  vaticlnio  quodam  foturi  prius  in  voca- 
bulo  resonaret ;  passus  est  enim,  et  quod  voeabator 
aeeepit.  Siephanu$  enim  corona  dicitur,  hamililer 
lapidataSy  sed  subliraiter  coronaius. 

4.  «  Duo  autem  sunt  raartyril  genera,  unum  in 
Bperta  passione,  alterum  in  oceulta  aiifmi  virtuie. 
Nam  molti  hostis  insidias  tolerantes,  et  cunctis  car** 
nalibus  desideriis  resistentes,  per  hoc  qnod  se  Om- 


«»<;seraioneauiem  Syro  interpreialur  domiiiaiis.    c  "''^^^"*^  ^''  *"  ^'''^,^  macUverunt,  etiam  pacis 


338  "^*  Nathanael,  donimt  Dei^  quiadoius,id  est, 
slmulatio,  dono  Dei,  in  eo  non  fuit. 

5.  ZcBBDAOs,  donatu$t  sive  fiuen$  i$te* 
ZAccBiEOS,  jttsliis,   sive  ju$iificatus,  sive  ju^tifi- 

candue :  Syrum  est  nomeu,  non  Hebrseum. 

6.  Lazards,  adjutu$,  co  quod  sii  a  niorte  resusci- 
latus. 

Herodbs,  petUceu$,  glorio$u$,  clara  etymologia. 

7.  Caiphas,  inve$tigator  ^  aut  $agax^  aut  vqmen$ 
ore ;  Iniquo  eoim  ore  suo  justum  condemnBvit,  quam- 
vis  hoc  mysterio  prophetali  annuntiasset. 

8.  ^  PoiiTics,  decHnan$  eonulium^  utique  Judaeorum; 
accepta  enim  aqua  lavit  manus  suas,  dicens  :  Inno^ 
cen$  ejo  $um  a  $anguine  huju$  Jutti  (Matth.  zvii ,  24). 

9.  PiLATDS,    0$  malieatori$,  quia  dum  Ghristum  D 

«  Qwtem  eccle$ia$t.  Ibid.  Est  autem  historia  Euseb., 
lib.  1,  cap.  ultim. 

^  BlAhCus  excel$.  mand,  Saepe  hoc  repeiit  Hiero^ 
nymus.  Sed  in  Nom*  Epist.  ad  Coios.:  MARCdS,  su- 

BLIHB  MAKOATO,  sivc  AHARUS,  Vcl   CCrie    ATTBITUS,  Ot- 
que  LIHATOS. 

t^AP.  X.  —  c  Mabia  ,  iltumin.  In  Nom.  cz  Matib. : 
Mabiam  pierique  (Bstimant  inlerpretaji  illumin\nt  me 
isTi,  vel  iLLDHiVATBix,  vei  Shybna  Aaris.  Sed  mihi 
neq$uufitmm  videtur :  Melius  e$i  auicm^  ut  dicamut  so- 
uare  eam  stellam  habis,  sire  ahabum  mabe.  ScfenJurn 
qaoqMe  quod  Mabia  $ermone  Syro  domina  nunctt- 
patur. 

<i  PoHiitu  deelinan$  con$ilium,  Ita  Golh.  Cod.,  et 
apud  llierooym. ;  Conri/ttff|t,  Impressi.  l^liqua  hujus 
cap.  ez  <H)dem  llieron. 


tempore  mBriyres  facii  sunt,  qoi  etiam,  si  persecu- 

tioois  tempore  existerent,  mtrtyres  esse  potnoroBt. 

CAPGT  XH. 

De  clerici$, 

i,  Cleros  ^  etclericos  hinc  appellatos  (credimus) 

quia  Malihias  sorie  electus  est,  quem  primum  per 

aposiolos  legimus   ordinatum  ,  xXi}/»of  enim  Grsece, 

$orif  vel  hmrediias  diciiur. 

2.  Prnpterea  ergo  dicti  clerici,  quod  de  sarte  sunl  Do- 
mini,  s  vel  quia  Dominum  (lartem  habenl.  Generaliter 
autem  clerici  nuncupaiitur  onines  qui  in  Ecclesia  Chri'i 
sti  deserviunt,  quorum  gradus  et  nomina  hxc  sunt  : 

3.  08tiariu$t  ^  p$almi$ta,  lector^  «xorcMla,  acoly- 
lAuf ,  $ubdiaconu$^  diaconu$,  pre$byter  et  epi$copu$, 

340  ^*  ^  ^^^^  episcoporum  qoadripertitus  est,  id 

Cap.  XI.  —  «  Duo  $unt  autem  martyrii  gen,  E% 
Greg.  111  Dialog.,  cap.  26. 
Cap.  XIL  —  ^  Clero$  et  cUric,  Ex  Augnstin.»  iq 

PS.  LXVIl. 

6  Vel  quia  Dominum  partem,  AL,  Domini  partem» 
Utrumque  retnltt  in  lib.  Off. 

>>  Psatmiht,,  lect,  P$almi$fa,  $ive  tector,  Rab.,  lib.  l, 
cap.  4.  Non  esi  nutem  p$atmi$ta  ordinis  aut  gradus 
proprium  nomen.  Sed  ordinis  nomine  aliqoando  cen« 
seri  fateiur  D.  Tb.  in  AddiL,  q.  37,  art.  2. 

i  Ordo  epi$cop.  quadrip.  SicRabM  Grai.  et  vetereo 
libri,  sed  idem  Rab.,  lib.  1.  cap.  5:  Tn>«rli/««  esl, 
td  e$t,  in  PATBiABcnis,ARcniEPiscopis,^ui  $t  mftropo^ 
iitani  $unt^  ei  ivf  «piscopis* 


WL  8.  BIQORI  BISPALEMSIS  EPISGOPI  382 

est,  in  pairiiarckii^  arekkpUeapU^  mefropo/idi  alqve  A  regendo,  Ita  ioeerdot,  342  '  a  umciifieando  vocaiui 

est;  consecnit  enimyet  sanctiflcat. 


5.  PalrlortfAa  Graeca  lingua  pmnm  Poifum  incer- 
|>retatur,  •  quta  'fyrlteDin,  id  est,  apostolicuflD  retinet 
locum,  et  ideo  quia  summo  bonore  fungitur,  tali  no- 
mine  censeUiry  sicut  Romanus,  Antiochenus  et 
Alexandrinus. 

6.  Arehkpitcopui  Graeco  mabulo,  quod  sit  nm^ 
vm%  episcoporum^  tenet  enim  vicei9  aj^oiiolkami,  et 
prttsidety  um  metropolitanis  quamepiscopiscaterii. 
(^  MelropoUiani  autem  a  mnuwa  ehiiatoM  foctil.) 

7.  Singulis  enim  proTlnciia  prttemiBeBt,  qaorun 
auctoriuti  et  doctrins»  c«teri  sacerdoles  subjecti  suni, 
«ne  quibus  nibil  reliquosepiicopos  afere  licei,8ollici- 
tudo  eniffl  totius  provinci»  ipsis  commissa  est. 


S.Omnes  autem  superius  designati 


18.  Sacerdotes  aulemgen(ilium/7amtneidiQebanlur« 
Hi  in  capile  habcbant  pileum,  in  quo  erat  brcTis  virga 
desuper,  habcns  lanae  aliquid.  Quod  oum  per  aestuni 
ferrenon  possent,  lllo  Unium  capiu  reiigarecoeperunt 

19.  Nam  nudis  penitus  cos  eapitibui  iacedere 
nefas  erat :  unde  a  filo^  quo  utebanlttr,  s  fiamim 
dicii  sunt,  quasi  filaminee.  Yeruoi  festis  diebasfilode- 
posito.  pileum  imponebant  pro  sacerdotii  emineutia. 

20.  Presbyter  Grsece«  Latine  eenior  interpreUtur 
non  niodo  pro  aetate,  vel  decrepita  aeneclute,  sed 
propter  honorem  et  dlgniutem»  quam  accepeniot» 
preshyteri  nominantur :  ^  unde  et  apud  veteres  idem 
epiBcopi  ei  preibyieri  fuerunt,  quia  lllud  nomen  dignl- 


demque  vocabulo  episcopi  noniinantur»  aod  ideo  prl- 
Vato  nomine  quidamulunlurpropierdislHiciionempo- 
teautis,  quam  singulariter  acceperuoL 

9.  PATiUAaciia,  pairuM  prineepe ;  kpx,^  amok  prin* 
ieps. 

10.  AECHfipiscoFUS,  princepe  episcopormnf  aitul  mt- 
Irc^iilaniM  a  tiHfifiira  eHfilaium. 

^X  i^,  e  Epi$copaiu$  aulem  vocabulnm  indedne- 
Inm,  quod  ille  qui  supereffieitHr  tuperiniemiai^  euran 
scilicet  subditorumgereBS,9ic0ir«iy  eniflsGraece,  Laiiae 
iniendere  dicitur. 

i%.  Epiecopi  auKm  Gra»ce«  Utine  epeeniaiarm  Ib- 
terpreuntur ;  nam  speculaior  est  praspoeitus  in  Eoele- 
sia,  dicius,  eoquod  ipuuielur^  atqpe  proipiciai):po- 
pulorum  infra  se  positorum  mores  et  viuas. 

i3«  Pojff  VBi,  prineepe  aaeardotnm  m,  quasl  vfa 
iaqueiilium,  ipse  el  saNNmiu  aocenlif,  Ipso  el  pontifex 
maximuB  nuncupatur;  ipse  enim  efflcit  saoerdotea 
atque  levius,  ipse  omnes  ordines  ecclesiaslicos  dis- 
ponit,  ipse  quid  unusquisquo  facere  debe^t  ostendit. 

14.  Antea  autem  ponlifices  et  reges  erant;  ^  nam 
majorufu  haec  erat  coiisueiudoy  ot  rex  esset  etiam 
sacerdos  et  pontifex.  Unde  et  romani  imperatores 
pontiflces  dicebantur. 

15.  •  Vaies  a  vt  meniis  appellatus,  cujus  signifi- 
catio  multiplex  est ;  nam  modo  sacerdotem^  modo  pro* 
phelam  significat,  modo  poetam. 

16.  Antistes  sacerdos  dictus,  ab  eo  quod  ante 
stat ,  primus  esi  enim  in  ordine  Ecclesiae  ,  ei  stipra 
ee  nullum  habei. 

17.  Sacerdos  autem  oofiien  habet  composltum  ex 
Graeeo  et  irfitiBO,  quasi  sacrtim  dans,  sieut  enim  rex  a 

•  Oiiia  ortmirm,  id  est  apostot,  Slc  Rab.  et  vetus 
Gratiani  lib.  cum  Gothicls  hbris. 

^  Metrapaiitani  autem.  Haec  pareniiieai  iiiclttiimos, 
vel  ^uia  alieiia  fortasse  sunt,  ut  censebat  Chacon,  cam 
veriorem  iuUrpreUtionem  Rabanus  retineai^,  qiii 
omnia  baec  ex  Isuloro  suropsit«  vel  ut  quae  sequuntur : 
Singulis  e.  prorinciis^  etc,  arcbiepiscopis  apienturex 
setitcmia  Antonil  Augustini.  Cui  duo  veteres  libri  fa- 
vent,  in  quibus  post  n.TC  oinni<i  metropotitani  etyroon 
hoc  qoalecunqiie  esi  coHocauim.  Sic  eiiam  eril  epis- 
coporum  tripertitiis  ortio.  ' 

c  Episcop.  uooab,  Ex  Aug.,  xra  deCivK.y  eap.  19^ 

4  Nam  majorumf  £  Serv.,  ^n.  111,  ad  vers.  Ben 


ttioee-  B  utis  est,  bocaeutis. 


21.  Ideo  autero  et  rRESBTisRi  sacerdotet  vocantur 
quia  saerum  dant^  sicut  ei  episcojn;  ^  qul  licel  siiit 
sacerdotes  ,  umen  pontificatua  apicem  non  habent, 
quia  neccbrismate  frontem  sigoant,nec  Paracleinm 
Spirilum  dant,  quod  solis  debert  episcopis  leeiie 
Actuom  apostolorum  demoailrai. 

22.  Leriim  ex  nomine  aucloria  vocati ;  de  Leri  enim 
Levitm  exorti  sunt,  a  quibus  in  temploDei  myaiici  sa* 
cramenti  ministeria  explebantur.  Bi  Graece  diaeani^ 
LatineminMirtdicuntur,  quia  i  sicut  in  sacerdoie  co»* 
secratio,  iu  iii  diacono  mysterii  dispensalio  babeittr. 

25.  Hypodiaeoni  Graece,  qnoi  noi  sn^ilittfiiiM  dlci« 

mus,  qui  ideo  sic  appellantur,  quia  subjacent  praeeqh 

p  lis  elollleiislevharui».  S48^Mones  anim  in  iem« 

^'  pie  M  a  fldellbttiipii  stHcipiuiM»  et  lovilii  iuperp»* 

nendaa  aluribue  MSuimc:  bi  ^apttd  Hebraaoi  Nmki^ 

mri  Tocautur. 

24.  Leciores  a  Ugendo;  PSAunSTJK,  a  psalmis  ca« 
nendis  vocatt ;  llli  enim  praedieanl  popolis  quid  se« 
quantor;  isti  canunt  ui  exciient  ad  compunctionem 
ainimos  audientium,  licei  et  qnidam  lectores  ita  mi« 
seranter  pronuntient,  ut  quosdam  ad  luctum  lamen- 
utionemque  competlant 

25.  lidem  etiam  pronumiaiaree  vocantnr,  quod  porra 
annunHent;  unti  enim,  el  um  clara  eril  eoram  vox, 
ut  quamvis  longe  positoram  aures  adfropleant. 

26.  Canlor  autem  vocaius,  quia  vocem  modulalur 
In  eantu.  Hujus  '  duo  genera  dlcuntur  in  arte  musica, 

]>  sicut  ea  docti  boraines  Latine  dicere  poiuerunt,  prir* 
centor,  ei  succentor, 

27.  Prmenearj  qni  voeem  primdMk  m  cemHeu 

Anlus, 

•  ViTiss,  a  ri  meni,  — A  rnenditverrMnu^^Sm.  lib.  ▼!• 

t  Sanciifieando.  Eodem  modo,  lib.  ix,  eap.  5. 

K  Fiaminis,  E  Serv.,  Mn.  viii.  Vid.  Fcst.  et  Varr. 

k  Vnde  et  apud  vet,  idem  episeopi.  Cx  Hier.,  episl. 
SS,  nd  Ocean.  -% 

t  Qtti  licet  iin^acerd.  Cx  kinoc.  1,  epist.  I,  eap.  3. 

j  Sieut  in  sHmdote  eontec.  Ex  episl.  ad  Rusiic. 
Narb.,  de  sepl.  gradibus  Ecoiea.  quae  cum  Hieronymi 
operibus  circumfertur. 

k  Hi  apud  Beb.  NATHiiViEi.  Al.,  Nathamei.  Vid.  11 
Off.  Eccl.,  cap.  10,  et  Raban. 

1  Duo  genera.:.  respondii.  Ex  Aug.  m  ps.  LxxxTil* 


a.  4*6«  MMm  gyram  mmi^  sigMesi  ln  Ltt|. 
«m  iMlir,  4Md  Paolat  flMniit  fcribens  eiiMMMiit, 
immilm^ekmuumu:JM9^  patef^  I»  iimiiio. 
mUt  dMbot  qsnfr  HfignM.  Oiek  anltti  «M«  8yf9  i^ 
mine  iNifrem,  ei  rursiis  LatiDe  nominat  iUd^m  pi* 


«W  ETTMOLOGIARUM  L1B.  Tlll.  ^j^ 

Suceentor^^wiim  rqai  iukiequent»  emmuh  te^  A  tfpaleiifes.  Nam  ^Mwm  dlcitor  qaasi  rmoliim. 

28.  Concentn  aulem  diciiur,  qui«  coitMnei;  q«i 
auleo)  Don  consonaii  necconcinit,  necoonceotDr  eril» 

29.  Acolfftki  Graece,  i.eiJDe  ceroferani  dicinitur,  s 
deporiandU  cereU  ■  quundo  legKiiidim  Evnngelinp 
Ciit,  aut^crificiom  oQereiidom, 

30.  Tunc  enim  acceBduotur  linDinairi^  eb  eie,  et 
dcporuntur,  qon  ad  effi^aiidas  ieoebfa$ ,  dutt  sol 
eodem  lempore  rutilet»  ^ed  ad  siyoam  Isiitim  de» 
roonstrandum,  nl  sub  typa  lomiois  eorperalls  llla 
lax  ostepjfitor  de  qu^  in  Evaogelio  lef Hor  :  fim  tux 
Hfa ,  qumUlun^  mm  kmmem  tMJcniMi  m 
kunc  nwndum» 

31.  ExorcUtte  ex  Gnnco  in  I^ijotN»  nd^^mUtm, 


S4S  CAPUT  XLV. 
•  B$  ewterie  fideHHm. 
f  •  ehthHanu$f  quantum  interpreUtio  oslendlt,  de 
imci#on«deducitar,  sive  de  nomlne  Auctoris  et  Grea- 
toris.  A  Chrhto  enim  CAri<itant  sunt  cognominati,  sl- 
eut  a  JoDA  JudeBi.  De  Magisiri  quippe  uomiDe  cogno* 
men  seciatoribus  datom  est. 

«TO   incTfpoMte^   v«,ntap.   In,w  «»  su^;  B  „*' ^I;'''"'^'"'*"""™"'"''*^^^ 
»  e.em..^08.  *el  suJ^o.  ouV^nt  IJT»     *''*i;'«=*«'''"''!''  P™  ««  l^-^»  Dominusnower 

atque  Salvalor  a  vico  quodam  Galilae»  ffassarwue  8i( 


^  energomenos,  vei  super  eos  qui  babepi  spinMim 
immuodam,  oomen  Pomioi  Jeaui  a^iwroHta  per  eini 
01  egrediatur  ab  ela. 

3445^  OsitiirtHiIdemeiianf7aFSf«.qmin  veMiTes- 
umento  electi  s.uot  ad  custoijiism  iqwli,  at  non  wn^ 
grederetur  iUud  igimufidus  iu  omni  re  :  dicii  ainsm 
e^ieri^  quod  prssiot  oiHm  ^empU. « Ippi  e«im  tenen- 
tes  clavem»  emnia  intus  extraqne  ciMOdiuBiy,  aique 
inler  bonoset  maios  babentes  judicium,  fldeles  feen 
piunt,  respuunt  infideies. 

CAPUT  XIIL 
De  monaekii. 

i.Monackue  Grseca  etymologia  vocaiMS,eoquod  sii 
•tB^iflorts;  (M)fac  enim  Graece  mgulariiat  dicilur. 
Ergo  si  eoUiariue  interpreUtur  vocabuium  monaehit  Q 
quid  facit  in  turba  qui  soius  est?  ^  Plura  sunt  auiem 
genera  monacborum. 

2.  Coenobiue^  quos  nos  ia  ^ommiM^  vitwiiai  posai^ 
mus  appellare.  «  Goenobium  enii^  plurimorum  es|. 

3.  Anackoriue  suvt  qui  post^  c(ei)Oiiialem  vitaa 
deseru  petaot,  et  Silj  oabiiant  per  deserta;  el  ab  eo 
^uod  procul  ab  bomlnibq^  recesserMOt,  uli  Honuoe 
nancupaniur;  sed  anachori^EliamelJqafinem«  eoi-. 
nobita  apostolos  iimiaoiur. 

4.  Eremitqi  iisuoi  qui  et  q^ftckam^  sb  fcfminiiM 
oonsipecto  remoti,  qpeQiuiH  ei  deeetus  soltiodines 


appellatns. 

3.  Non  se  autem  |[Iorietur  GbrislianuJn,  quiiKWieii 
habet,  et  facu  noi^  habet.  (Jbl  autem  oomen  seeutam 
ftierit  opus,  ceriissime  ille  est  Gl)ristianqs«  qiua  ^ 
factis  osiendii  Ghristianum,  ambulans  sicut  ei  lUil 
ambulavit,  a  quoet  nomeo  traxU. 

4.  CiTooieicus  iMitiitfrse(t<r  slve  gmmHiM  iBterpre- 
Utur ;  oatn  Grsci  imiMrsels  wB^m  veeaoii 

5.  Onhodoxw  est  recte  eredem^  eliil  oreilil  vfMNs; 
o^6»c  eoim  Graece  recie  dicitur'  86$«  glorimi  Ikw  esl, 
«<r  rectai  glariatf  Quo  noioiae  oob  poUM  feeaif  qui 
aUter  vivii  qua^i  cre^it. 

65 NeQphytHi  ^raice,  Ulwe nevWluik einkijs»  /M#* 
/u^  vel  niip6f  rsBiiitts  ioicf  preUii  poieel. 

7.  Cateckumanm  dictos  pro  eo  qood  adkoe  docl»i«« 
nam  ildei  oi^,  iiec  d4)«  iaiiH»  tiaplUBiiim  pcieefsi, 
nain  x«Tioxovfifvo«  Gra^  ai^lor  dieiliif« 

8.  s  Compefens  vocaiur  qptpoit  instroctionem  fldei 
eompetit  346gTayamChri||ti,inde4ti^  petendo  eom- 
petentee  vocati, 

9.  Laicds,  popdami  ^  ^m  Giwce  |iepii<Ba 
diciiur, 

^O.  Proeelffitue^  14  est,  aieeti^  el>< 
mia^ebatur  populq  |iei|  (^nseun  ^ 


*  fiiutttdo  Evang,  Ex  Hieron.,  epist.  advers.  Vigi-  D  t»P»  *  et  seq 


lani. 

*  Super  energ.  Vid.  11  Oflf.  Eccl.,  c.  13,  ei  d.  23, 

c  /pst  emm  temnt  etk  fo  d.  episl.  ad^Rnst.  Narb. 
Ca».  XUI.  —  d  Ptura  autem  tun$  gen,  Monack.  Ex 
Bieimi.  ep.  ad  Eustoeli.  t». 

•  CmMok.  eRtm.  Ei  GassiaB.)  coUbL  18,  cap.  iO,  et 


Cap.  XIV.  —  '  DoxA,  gloria.  Opinio  potius,  ut  re- 
liqua  conveniani. 

s  Competens  voeatur.  Ex  Aug.,  serm,  ad  competeo- 
tes.  Iiieroii]rDiu8,  ad  Painraacb.,  epist.  61 :  An  non  tu 
potiue  $cindi$  Eeclesiam,  qui  prcecepisli  Bethle^  pree* 
byteris^  ne  competeniibus  nosim  in  Pascka  bapUsmum 
traderent?  ' 


LIBER  OCTAVUS.  f 

BE  fiGGLBSIA  R  SHGT»  DiVKMIS. 

GAPUT  PRIMCM.  teimn ;  noA  enina,  Bieni  coBvemieali  kmNlieoMi,  ln 

Be  Bceimia  el  Sgnagoge^  aKquibus  regionum  partibus  coarcUlur,  sed  per  t«i- 

I.  Bcekda  Graecum  est,  quod  in  Latinumvertttur  lem  orbem  terrarum  dllauu  diffunditur. 

Meeocolio,  propler  quod  oiones  ad  se  vocsi.  Gatho-  ft.  Q^od  eliem  Apeslolus  approbat  ad  RomBDum  di- 

UOA,  imtMlMlisM  tm^m^Skn^  id  BBi,  «somdiim  eeiis  :^eliaf  «^^  iMOproomiifhisrojbis.eidA/ii/rs 


w 


S.  ISIDORi  HISPALENSIS  fiPlSCOPI 


m 


mita  mmmitiatmrinunherio  mundo  {Epi$t.  adRom.  A  endum   Deuro  in  bominibus  perqniruntur,  id  est , 


i9  8) :  binc ,  et  umi$erdia$  ab  uno  cognominnta  Mt, 
propier  qood  in  unitaum  colligitur.  Unde  Dominns 
in  Efangelio :  Qm  nueum  non  coUigit^  tpargit  (Lue,, 
11,85). 

3.  Car  antem  Eoclesia  ,  cam  una  sit,  a  Joanne 
septem  scrlbuninr,  nisi  ut  una  catbolica  septiformi 
pleoa  Spiritu  designetur  T  Sicut  etde  Domino  nofimus 
dixisse  Salomonem  :  Sopientia  mdificavil  sibi  domum^ 
et  excidit  columna$  $eptem  (Prov,  ix,  i),  que  tamen 
septem  iina  esse  non  ambigitur,  dicente  Apostolo  : 
Eeele$ia  Dei  vivi,  quee  e$t  eolunma  et  firmamentum 
veritati$  (I  Tim,  ni,  15). 

347  ^'  Incboayit  autem  Ecclesia  a  ioco,  ubi  ?enit  de 
coelo  Spiriius  sanctus,  et  implevit  uno  laco  sedenies. 


/frfei,  tpei,  ehanta$.  in  flde  quid  credendum,  in  spe 
quid  sperandum,  in  charitate  qoid  sit  amandum. 

A.  ¥ide$  est,  qua  Teractier  credimus  id  quod  ne- 
quaquam  Tidere  valemus.  Nam  credere  jam  non  pos- 
sumus  quod  videmus.  Proprie  autem  nomen  fidd 
Inde  est  dictum,  '  sl  omnino  flat  quod  diciuro  est  aut 
promlssttm.  El  Inde  /Irfet  vocata  ab  eo  qood  slt  lllud 
quod  inter  uirosque  placitom  est ,  qoasi  inter  Deum 
el  liominem,  binc  et  foedus. 

6«  Spee  Yocala,  •  quod  sit  pee  progrediendi,  quasi 
e$i  pe$.  Unde  e  contrario  dbspebatio,  dee$t  enim  ibi 
pes,  nullaque  progrediendi  facoltas  esl,  quia  dum 
qulsque  peccatum  amat,  futuram  gloriam  non  sperai. 

6.  Charita$  Graece ,  Laline  dileetio  inlerpretator , 


S.  Pro  peregrinaiione  autem  prxsenii  Ecclesia 'B  <iuod  duos  In  se  t%e^  Nam  dileclio  a  duobus  inci- 


Ston  diciiur,  eo  quod  ab  hujus  peregrinationis  longi« 
ludine  promissionem  rerum  ccelestium  specHlatur|; 
el  Idcirco  Sion^  id  esi,  $peculatio  nomen  accepiL 

6.  Pro  futura  Tcro  patriae  pace  Jeru$alem  vocatur, 
nam  Jbecsalem  mio  paeie  interpreutur.  Ibi  enim 
nbsorpta  omui  adTcrsiiate,  pacem,  que  est  Christus, 
prssenti  possidebit  obtutu. 

7.  «  Synagoga  Graece  congregatio  dicitur,  quod 
proprium  nomen  Judeorum  populus  tenult.  Ipsorum 
enlm  proprie  Sgnagoga  dici  solet,  quamTis  et  Eeete^ 
aw  dicu  sil* 

8.  Ilosiram  Teroapostolinunquam  Synagogam  dixe- 
rant,  sed  semper  Ecc/emm  ;  siTediscernendi  causa, 
alTO  quod  inler  congregationem,  untle,  Synagoga^  et  eon' 


pit,  quod  est  amor  Deiet  proximi,  de  qua  Aposiolus : 
Pieniiudo ,  inquit,  legi$f  diieetio  {Ad  Rom,  xiii,  10). 

7.  Mijor  esl  autem  bsec  omnibos,  quia  qui  diligil, 
el  credit ,  et  sperai.  Qal  aniem  non  diligit,  qoamTis 
muila  bona  faciat ,  frustra  laborat.  '  Omnls  aolem 
dilecUo  camalis ,  non  dileclio  ,  sed  magis  amor  dicl 
solet.  Dileciionis  autem  nomen  lantom  in  melioribus 
rebos  accipi  soiel.  | 

348<^APUT  III. 
De  hagresi  et  Hhi$maie. 

i.  Haeresis  s  Graece  ab  electione  vocaiur,  quod^  &ci- 
iioei,  unusquisque  id  sibi  eligat  quod  melius  sibi  esso 
videlnr,  ut  philosopbi  Pertpaletici ,  Academici,  Epi-^ 
curei,  et  Stoici,  vel  slcut  aJii,  qui,  perversum  dogma 


tocationem ,  unde  Eeeleeia  nomen  accepil ,  disiet  ali«  G  eogitantes ,  arbitrio  suo  de  Ecclesia  recesserunt. 


quid,   quod  ,  scilicet ,  congregari  et  pecora  solent » 

qoorum  et  grege$  proprie  dicimus  :  conTocari  auiem 

nagls  est  utentium  ralione,  siciit  sant  bomines. 

CAPUT  lU 

De  reiigione  et  fide. 

1.  Dogma  ^  a  putando  pbilosophi  nominaTcruot , 
td  esi,  hoe  puio  e$$e  bonumy  hoe  puto  e$$e  verum, 

i.  •  Religio  appellaia,  quodpeream  uniDeo  religa- 
mu$  animas  noslras  84B  ^^  coituni  diTinum  Tinculo 
serviendi.  Qnod  verbiimcompositumest  a  reHgendo,  id 
osl,  eiigendo,  ul  Ita  L.atinum  videatur  re/i^o,  sicui  elige. 

3.  Tria  sunt  autem  quae  in  religionls  cuitu  ad  co- 

Caf.  !•  —  '^Synagoga.  Ex  Aug.  in  ps.  lxxxi. 

Cap.  11.—^  Dogma^putaudo.  Nempe&froToO  Soxciv. 

c  Religio.  Aug.,  lib.  i  Retract.,  cap.  13  :  Ad  unum 
Deum  tendenteSf  et  ei  uni  reiigante$  amma$  no$ira$, 
unde  RELiGio  dicta  eredilur.  In  hi$  verbi$  meis  ratio  , 
quo!  reddiia  eie,  undi  $U  dieta  religio^  plu$  mihi  pla- 
euit.  Nam  non  me  fugit  aliam  hujue  nominie  originem 
expo$ui$$e  Latini  $ermoni$  auctoren  ,  quod  inde  $it 
appeilata  religio,  quod  aELiGATi  r,  quod  verbum  eom- 
poeitum  e$t  a  legbnoo,  id  est  eligendo,  ut  ita  Latinum 
videatur  religo,  sfcnl  eligo.  Sed  po&irema  Auguslini 
jverba  reiicienda  puunius,ut  male  cobxrentia,  ei  ad- 
aecia  ab  aliquo  «tui  integrum  locum  descripeerit,  non 
qnimadvertens  id  elymon  secutum  fuisse  Isidorum 
qaod  maxime  probareiur  Aug.  et  L.aciantio  I.  iv,c«  28» 
dtii  etiam  adversus  Cic.  notationem  pluribus  verbis 
dispout,  quamvls  boc  altero  etiam  oiatar  Ang.,  iib. 
X  de  Civ.,  c.  A  ;  lp$e  namque  [on$  no$trw  beatitudi' 
m$,  ipie  omni$  appetitionis  e$t  /Ir»,  hunc  eligente$^  vel 
potiu$  re^genu$  (ami$eramu$  namque  ncgtiyente$);  hune 


2.  ^  Inde  ergo  hasrew  dicu  Graeca  voce,  ex  inter- 
prelatione  e(ec(tonts,  qua  quisque  arbilrio  soo  ad  Insti- 
tuenda,  stve  ad  suscipienda  quaelibet  Ipse  sibi  eligit. 
Nobis  Tcro  nibil  nostro  ex  arbitrio  inducere  licet,  sed 
nec  digere  quod  aliquis  de  arbitrio  suo  iiiduxerit. 

3.  Aposiolos  Dei  babemns  auctores,  qul  nec  ips| 
quidquam  ex  suo  arbitrio,  quod  Inducerent  ele- 
gerunt,  sed  acceptam  a  Christo  disctplinam  fideliter 
nailonibus  asslgnaTeronl.  Itaque  etiam  sl  angelus 
de  ccelis  allter  evangelixaTeril,  anatbema  vocabitur. 

«4.  Secla  a  eequendo^  et  tenendo  nomiuata.  Nam 
secus  dicimus  babitus  animorum  ae  instituu  cirea 


erao  religente$,  unde  reugio  dicia  perhibetur^  ad 

dilectione  iendamu$.  Re<tai  tortla  noutlo  ex  Cic,  ii, 
de  Nai.  Deor.  :  Qui  onmia  quee  ad  eulium  deorum 
peitinerent  diligetUer  pertraciarent^  ei  tasufuam  reiege» 
rent^  sunt  dieti  religiosi,  ex  relegendo,  nf  ELEGAmrBS 
O  ex  eligendo.  Ut  leligio  sit ,  velji  religandOt  Tel  reli* 
gendo^  vel  retegendo. 

^  Si  omnino  fiat^  quod  die.  Ex  Cic,  i  de  Oflic 

*  Quod  $it  pe$.  Recte  de  spe  ,  qua:  virtus  sil.  Nam 
spein  subdoiain  qui  respexere,  speh,  quasi  $ine  ptda 
imerpreuntur,  unde  in  nummis  vetcribus  non  fixa  ^ 
sed  in  altitudinem  erectis  pedibus  (ingitur.Aliisspea 
ilniQ  esl. 

t  Omni$  autem  diieei*  Aug.,  xtv  de  Crritat.,  cap.  7. 

Cap.  iil.  —  s  H(Kre$i$  GreBC.  £x  Uieron.,  ad  Gal. 
T,  et  ad  TiU  iit. 

^  Inde  ergo  her.,..vocabitur.EtTenu\\.^mPfm» 
scripi.,  apud  quem  pro  inoolgkrs,  indueeret  ex  boe 
loco  reponas  licet.  Nam  ea  Toce  paulo  post«  aiibiquQ 
Sftpius  utitur. 


«7  BTTH0L06IARUM  UB.  VUI.  29» 

discipliniiin,  fel  propotitmn,  quod  tenendo  ieqauD-  A  Babylonicls  mQlierilHif  adhMerant ;  qnidam  autem 
lur,  longe  alia  in  rellpools  ealtu  opinantes  quam  braeliiicis  tantum  conjugiis  contenti,  Tel  ex  eis  gt- 
csieri.  niiit  dum  reversi  essent  de  Babyfonia»  diviseront 

5.  Scfuma  a  sct«siirc  animorum  vocatum.  Eodem 
enim  culiu,  eodemque  riiu  credit,  ul  cxieri,  solo 
congregatloiiis  deleciatur  dissidio.  Fitautcm  schisma, 
cuin  diciint  liomiiies  :  Nds  justi  «iimici,  ttM  ianctifi" 
eamns  tmmundos^  et  c»tera  simnia. 

6.  ■  Superithh  dicla,  eo  quod  (sit  wperfiua^  aut 
tupennstHuia  observatio.  Alii  dicant  a  $embui  ,  qula 
multls  annis  tupentitu  per  aetatem  delirant,  et  errant 
wperuidone  qiiadam  »  nescientes  qu»  vetera  colant, 
am  qna  veierom  ignari  asciscant. 

350  "^*  I^ucretios  antem  stipersiflionem  dicit  $ar 
pemantium  rerum ,  id  est,  coelestium  et  divinarum, 
quae  zuper  nos  etant,  sed  male  dicit.  Hxreiicorum  au-  ^ 
tem  dogmaia,  ut  facile  possint  agnosci,  causas  eorum 
vel  nomina  demonsirare  oportuit. 
CAPl]T  IV. 
De  luBteeibue  Judagarum, 
f .  JvDJBi^  confeiioret  iiiierpretaniur.  Muitos  enim  ex 
iis  seqniiur  confeido,  quos  anlea  perfldia  possidebal. 

2.  nsBaiEi  traniitorei  dicuntur,  quo  nomine  admo- 
nentur  ut  de  pejoribus  ad  meliora  transeant,  et  pris- 
linos  errores  relinquanl. 

3.  c  Phariion,  et  Sadducm  inler  se  contrarii  sont; 
nam  Phariion  ex  Hebraeo  |n  Latinum  interpretantur 
dtaist,  eo  quod  iraditionum  et  observationum ,  quas 
iili  hyfxtpwntg  vocanl,  jusiitiam  praeferunt.  Unde  et 
tftsiit  vocantur  a  populo ,  quasi  per  justitiam. 

i.  Sadduceei  inierpretantur  yirsri;  vendieant  enim  q  stllulus  est  a  P^iro ;  qui  propter  polcbritodinem  re< 


se  ab  omni  populo,  et  assumpseruot  sibi  boc  i 
Jactaniiae. 

8.  '  Meriita^  appellatl ,  eo  quod  separant  scrlptu- 
ras,  non  credentes  omnibos  prophetis,  diccntes 
aliis  et  aliis  sipiritlbus  illos  prophetasse ;  ftipog  enim 
Gnece ,  Latine  pan  dicitur. 

9.  SamaritiB  dicti ,  qiu>d  legem  sobim  cnstodiunt , 
nam  prophetas  non  recipiunt. 

10.  s  EemeTohapixiUB^  eo  quod  qootidie  Testimenta 
sua  et  corpora  lavent. 

CAPOT  V. 
De  hmretiibue  Chrittianorum* 

I.  Quidam  ^  eiiam  haeretici  de  Ecclesia  recesse« 
ruiit,  et  ex  nomine  auctorum  suorum  nuncupantur ; 
quidam  vero  ex  causis  qiias  eligentes  institnerunt.  * 

352  '-  Simoniani  dictl  a  Simone  magicae  discipli- 
nae  perito,  cui  Petrus  in  AcUbus  apostolorum  maled1« 
xlt ,  pro  eo  quod  ab  apostolis  Spiritus  sancii  gra- 
tiam  pecunia  emere  voluisset :  hi  dicunt  creaturam 
non  a  Deo,  sed  a  virtute  quadam  superna  creatam. 

5.  itf enandriaift  a  Menandro  roago  discipulo  Simo- 
nis  nuncupati,  qui  mundum  non  a  Doo ,  sed  ab  an« 
gelis  factum  esse  asseroit. ' 

4.  Basilidiani  a  Baiilide  appellati ,  qui,  inler  reli- 
quas  blasphemias,  passum  Jesum  abnegavit. 

3.  '  Nieolaitee  dicti  a  Nicolao  diacono  Eccleslae 
Bierosolymorum,  qui  cum  Slepbano  et  caeteris  con* 


sibi  qnod  non  sunt,  cor(>orts  resorrectionem  ne- 
gant,  et  animam  interire  cuni  corpore  praedicant. 
Hi  quinque  tantum  libros  legis  recipiunt,  propheta« 
rom  valicinia  respuunt. 

S51  S-  ^  Esieni  dicunt  ipsum  esse  Christam  qui 
docuit  illos  omnem  abstineniiam. 

6.  «  Moibothan  dicunt  ipsum  esse  Christum  qui 
docuii  lllos  in  omni  re  sabbattzare. 

7,  Ceniiteei  dicti ,  eo  quod  de  genere  Abrahae  esse 
ae  gloriantur ;  nam  cum  in  Babyloniam  venisset 
populus  Dei,.'plerique,  relinquentes  uxores  suas» 

•  SuperitiL  Verba  Servii,  Mn.  viii,  ad  vers.  Vana 
amperstitio^  etc.;  est  vero  Lucretii  loeus  ad  quem 
rtnpesit,  lib.  I : 

Hnmaaa  ante  ocalos  foede  eom  vita  jaceret, 
la  terris  oppressa  gravi  aub  relligione, 
Ooae  capni  a  eoeU  regioalbns  oslendebat , 
Borribili  super  aapeetu  morialibus  inatans. 

Melios  Balbos  apnd  Cie.,  ii  de  Nal.  Deor. 

Cak  IV.  -^^Sudcn.  Euseb.,  lib.  iv  Hist.  Eecl., 
cap.  31,  ex  Hegesippo  sepiem  fuisse  referi  Hebraeo- 
ruin  seeias ,  quarom  nmntna  haecsunt  :  Eam ,  Ga- 
Hiafi,  Uemerobaptittmt  Maibothm  ^  Samariia,  Sud* 
duemi^  Pharitm.  Justin.,  eontra  Triph. :  'Siffi^sp  ou^c 
'lou^iovc  ccv  ric  o/^«i»ff  i$f T«oi7,  ofioXoyiBO'! cffv  ccvac  tov; 
Zac^douxaiftuc*  i  T«c  hpMBus  tdpiasiis  ycvcortiv,  xcc/  fw 
pt9r&9  %td  'ji%kdmm ,  fXXovcoxwv  i  xetl  fQipi/raiirj ,  jSa* 
drrtffTMv.  elc, 

e  Pharism...  Sadduecei.  Ex  Hieronym.,Maith.xxii9 
ei  Bid.,  XIX. 

-^  Eaeem.  Vel  Esitn^  ex  Euseb.  Convenit  auiem 
quod  liieronymus ,  lib.  u  advera,  Jovin.  ex  Josepho 

PATE0«.LXXXlf. 


linquens  nxorem,  ut  qui  vellet  ea  uteretur,  versa 
est  in  stopram  ulis  consuetudo,  ut  invicem  conju- 
gia  commuUreotur  :  quos  Joannes  in  Apocalypsi 
Improbat,  dicens:  Sed  hoc  habet^  quia  odittifaeta 
Nicolaitartm. 

6.  GHOidci  propter  excellentlam  scientise  se  iu  ap- 
peiUire  volaerunt.  Animam  naturam  Dei  esse  dicunt , 
bonum  et  malum  Deum  suls  dogmatibns  fingunt. 

7.  Carpocratiani  a  Carpocrate  quodam  vocanlur, 
qul  dixit  Christura  hominem  fuisse  lanlum,  etdt 
utroque  sexu  progenitum. 

de  his  refert,  quod  ab  uxoribus,  vino  et  carnibos 
abstinerent,  et  quolldianum  jejuniam  Terterent  iu 
naturam. 
B  «  Mashothm.  Hoc  eorum  nroprium  fuisse  nomen, 
praeter  Eusebii  verba  quae  indicavinms ,  hcresis  ipsa 
Sabbatixandi,  iis  praesertim  qui  Uebraeas  litteras  at- 
tigeruiit,  satis  ostendet. 

'  Meriitwi.  MeritUB,  Cod.  Rom.  Do  Essenis  Epiph. 
in  prolog.  ^xpMvro  ypaofotk  ixiptuc  fMT»  tov  yo/iov, 
xifig  di  ir^iovc  twv  fUTfirtcTee  irpo^rvv  «7rf€a».«vT0. 

s  Uemerobaptiit.  Epiph.,  lib....  Ciip.  17.  Reiinent 
bunc  morem  iiiieriorum  vestium  identidem  iavanda- 
rum  Fessani  Mauri. 

Cap.  V.  —  >"  Quidam,  Ex  Aug. ,  de  Haeres.,  a(| 
Quudvulid.i  et  Geiinadii  cataloto  pleraque.  Vid. 
Si,q.5. 

i  NicolaHtm.  Aug.  Qui  eum  de  %elo  puUherrimm 
eaujugii  cuiparetur^  velut  purgandi  te  cansa^  perm^ 
iitee  fertur  ut  ^ai  tellet  ea  uteretur,  quod  ejut  faetum 
in  teciam  turpndmam  vertum  eU^  qua  plaeei  utut  im 
different  feminar. 

10 


te9  S.  ISIDORI  mSPALENSIS  EPISCOPI  300 

8.  VerinUiiani  a  Cmntho  quodam  nuncupati.  Hi  A     %).  ^  Marcionistd  a  Mardone  siolco  pliilosopho 


nter  caetera  circuincisionem  observant,  mille  annos 
^osi  resurrectionem  in  voluplaie  carnis  futuros  prae- 
)icant :  unde  et  Grxce  ChitiasKii ,  Latlne  Millenarn 
)unt  appellati. 

9.  Nazaraei  dicii ,  qul  dum  Ghristum ,  qui  a  ?Jco 
Nazaraeus  est  appellatus,  Filium  Dei  conflteantur, 
oinnia  tamen  veteris  Legis  custodiunt. 

35310.  «  Ophitm  a  eolubro  nominati  sunt.  Cotuber 
enlm  Graece  of^i^  dicitur.  Golunt  enlm  serpentem ,  di- 
centes  ipsum  in  paradisum  induxisse  virtqtls  cogni- 
tionem. 

11.  b  Valentiniani  a  Yalentlno  quodam  PlatonicaB 
sectatore  vocati,  qui  octoava^»  id  est,  $€scuta  quaedam 
in  orlginem  Dei  Grealoris  induiit :  Chrlstam  quoque 
de  Virgine  nihll  corporis  assumpsisse ,  sed  per  eam  B 
quasi  per  flstulam  iransisse  asseruit. 

12.  «  ApellHfB^  quorum  Apeile$  prlnceps  ruit,  qui 
creatorem  nngelum  nescio  quem  gloriosum  superio- 
ris  Dei  faciens  Deum  legis  et  Israelis ,  illum  igneum 
aflQrmans ,  dixit  Cbristum  non  Deum  In  veritaie , 
'  sed  hominem  in  phantasia  apparulsse. 

15.  •  Archoniiaci  a  principibus  appcllantur ,  qui 
universitatem  quam  Deus  condidit  opera  esse  ar- 
cbangelorum  defendunt. 

14.  Adamiani  vocatl ,  quod  Adm  Imitentor  nudlta- 
tem  ;  unde  et  nudi  orant,  et  nudi  Inter  se  mares  fe- 
minaeque  conveniunt. 

15.  '  Cainani  proinde  sic  appellaii ,  quoniam  Cotit 
adorani. 


appellatl,  qui,  Cerdonis  dogma  secutus,  alterum 
bonum,  alterum  justum  Deum  asseruit,  lanquam  duQ 
{■rincipia  creationis  et  bonitatis. 

22.  Artoiyrita  ab  oblatione  vocali.  Panem  enim 
ei  caseum  oflerunt » dicentes  primls  bominibus  obla^ 
tionem  a  fruaibua  terrae  et  a  fructibQS  ovium  fuisse 
celebratam. 

25.  Aquarii  appellatl ,  eo  qnod  aqu^  solam  offe- 
runt  in  calice  sacramenti. 

21.  Severiani  a  Severo  exorti ,  vlnufii  non  bibunt, 
'Veius  Testamenium  et  resurrectionem  non  rcci- 
piuni. 

25.  t  Tatiani  a  Tatiano  quodam  vocati,  qul  et  £n- 
craiitcB  dicii ,  quia  carnes  abominaptur. 

26.  Alogii  vocantur  tanquam  $iae  Yerbo;  ^oyac 
enim  Graece  Yerbum  dicitur.  Deum  enim  Verbuoi 
non  credunt,  respuentes  Joanius  Evaiigelium  et  Apo« 
calypsim. 

27.  Cataphrygiis  nomen  provtncia  Phfyfia  dedily 
quia  ibi  exsiiterunt  auciores  eorum  Hontanus,  Prisca 
et  Maximllla  :  bl  adventum  Spiritus  sancti  non  in 
apostolis,  sed  In  se  traditum  asserunt. 

28.  1  Cathari  propter  mundltiam  ita  se  nominave- 
runt.  Gloriantes  enim  de  suis  meriiis,  negant  pobni* 
tentibus  veniam  peccatorum  :  viduas  si  oupserint» 
tanquam  adulieras  damnant ;  mundiores  se  caeterii 
praedlcant.  Qui  nomen  suum  si  cognoscere  velleQt, 
mnidanos  se  potins  quam  mundos  vocarent. 

29.  Pautiani  a  Pauto  Samosateno  exorti  sunt,  qut 


16;  Sethiani  nomen  acceperont  a  fiilo  Adam,  quiC  dlxltnon  semper  fuisse  Christum,  sed  a  Marla  sump^ 

slsse  initlum. 

355  ^^-  ^  Bermogeniani  ab  Bermogene  quodaoi 
vocati,  qui  materiam  non  natam  introducens,  Deo 
non  nato  eam  Gomparavit,  ma^remqoe  eiementorum 
et  deam  asseruit;  quos  ApostoUis  improbat,  elenen^ 
tis  servientes. 

31.  ^  Manichm  a  qoodam  Persa  exsliterunt,  qul 
vocatus  est  Manet.  HIc  duas  naluras  et  substaniias 
Introdoxit,  id  est,  bonam  etmalam,  et  animas  ex  Deo» 
quasi  ex  aliquo  fonte  manare  asseruit.  Tesiamenium, 
Vetus  respuunt,  Novum  ex  parte  recipiunt. 


▼ocatus  est  Seth,  dicentes  eumdem  esse  Christum. 

17.  Meichisedechiani  vocati  pro  eo  quod  Metehi' 
eedech  sacerdotem  Dei,  non  hominem  fuisse,  sed 
vlrtutem  Dei  esse  arbitrantur. 

18.  8  AngetiH  vocaii,  quia  angelos  colunt. 
354  i9.  Apostolid  hoc  sibl  nomen  ideo  prae- 

sumpserunt  ,  quod  nihll  possidentes  propriom  , 
nequaquam  recipiant  eos  qui  aliqold  in  hoc  mundo 
utuntur. 

20.  Cerdoniani  a  Cerdone  quodam  nominatl ,  qit 
duo  contraria  principia  asBeruit. 

a  Ophita.  Ex  Tertull.  Praescript. ,  a  quo  nonnihfl 
dlscrepat  tsidorus,  quod  ille  serpentem  alt  fuisse 
virtutem  quae  ^eneri  humano  scientiam  bonorum  et 
tnalorum  Contribuit;  quare  vocem  mtntii  rejiciebat  B 
Cbacon.  Vid.  Epiph.,  Philastr.,  August. 

^  yalentiniant . . .  Piatonicm  uctatcre.  Tta  God, 
Neap. ,  recie.  Tertull.  :  Vhi  nunc  Marcion  Stoicd 
ttufnotus?  Vbi  Yatentittui  Ptatonicm  sectatorf 

c  ApetlitcB,  fix  eodem.  Vid.  Eplph.  et  Irenae. 

A  Sed  hominem  in  phanta$ia  apparuim.  At  TerluH; 
ita  de  Apelle :  Chriitum  neque  in  phantatmate  dlcit 
fuisse ,  sicut  Marcion ,  neque  m  iubslantia  veri  cor^ 
porii  ut  Evangelium  docet,  Et  in  lib.  de  Carne  GUri- 
stl,  et  in  lib.  de  Resurr.  separatim  proAteiur  se 
disputare  adversus  Marcionenfi,  qui  veritalem  car- 
nts  (ibristo  tollebat .  vanitatem  phantasroatis  indu- 
eens;  et  contm  Apeiieoi,  qni  Bolidum  corpus  et 
camem  rectpiebnt ,  non  lamMi  natnm,  aed  de  tide- 
ribus  el  auMUntlis  saperioribos  iractam.  Iiaqnn 
n«gabai  hune  ioeum  Iniegrnn  eMe  CliaooRi  cui 
asseniimur. 


•  Archontiad.*.  operaarchangetorum,—Archonion 
tegebat  Cliacon.  Nam  el  Augustinus  principi^  inier- 
pretatur. 

r  Calnant.  Yid.  not.  in  Grat. 

s  AngeUm.  VUI.  Epiph. .  Aogotl.  •!  TlMod.,  ad 
Coloss.  II,  el  coneil.  Laodie.,  eap.  99. 

1"  Mardonislm...  a  quo  duo  pHndp.  Au|nstimiBi 
aeqoitur.  Nam  Bpiphaniuf  Iria  prlncipla  ab  his  in« 
ducta  referi. 

«  Tatiani qu$e$  EnertdiUB,  lUi  le^end. ex  Aof., 

epiph.  etveieribus  (Ib.,  non  Enereatitet.  Nam  quam'» 
vfs  hld.  earnlum  tantnm  meminerit,  eonslat  eos 
vino,  carne  el  nnptlis  abscinoisse. 

I  Cttthari...  mdua$  9$  nup.  VerlM  Ang.,  in  lib.  de 
Agon.  Chr.,  cap.  51. ' 

k  Hermog...  quo$  Apo$t.  improb.  Ex  TerUilI.  Pm- 
script.  ^    . 

1  Mameh...  atd  vocatu$  «al  Hajies.  AL,  Hmttii 
apiidADg.,lfmi^ 


9M  BT?lf«U)6IMIMI  LIl.  flH. 


tate  ruftiea,  DeuiQ  habere  humiAa  BMnhra  ^ma  in 
diTiiiJs  libria  aeripUi  »uol«  «TkHtraiitiir»  "Mpt^t^ 
eoim  GrMe»  Latioe  homQ  interpretatnr,  igneraates 
Toceai  Demini,  qui  ait ;  Sj^m  at  Jkm ;  iiicoriKH 
reus  eet  enimt  nee  Mmbrie  distiogiiiturt  nee  eerpe- 
rie  mole  censetor, 

33.  ^  Bier^MUf  9b  Bmafih^  euctore  eiorli :  me- 
oacbos  Uotum  recipioiil,  coojugia  reHHHiot»  Mgee 
eeeionia  {^oloe  liabeie  oon  cre4oot* 

34. « Naifatitm  e  Nmtaim^  Vomm  urWi  yreihf - 
tero  e^Mrti»  qni  advereus  GonieUiim  catJiadfem  ee- 
cerdoialem  coneius  ioradere»  b»resim  ioetitiiit,  o#- 
ieoa  epofttetee  sued^e,  ei  rehoflisans  ba^MMos. 

3S.  if  ontaiii  bseretiei  dieU«  quod  teoB^ero  i^erae- 


cuiionis  io  umiibni  laAuerooi»  qua  oose«ione  se  e  ee-  fi  •oDctiia. 


801 
isse,  et  Pmmi»  el  BpfrftQm  san* 
eiMi ;  liisam^  TrinttMMi  tn  oOcSomm  nominibtts 
non  in  personis  accipiuot.  Uode  ^t  PaUripaitlmd  vo- 
cantnr,  quia  Patrem  pessom  dieuiK. 

49.  SoMlimd  ah  eodem  Noeto  pullidisse  dtenn- 
tur,  cujus  discipulunrperhibetttfiiisse  SabitHum,  ex 
cf^  nomitte  maifme  f nnotttemnt ;  nnde,  et  Sabel- 
Uam  voeati  svtti.  Hi  OBom  persoBam  Patrfs,  el  niil, 
ei  Spiritos  sanoti  ostPttOBt. 

43.imRlah  ilrie  AieiendHmi  presbytelro  oni  sunt, 
ftti  eemterttom  357  ^i  PMimn  non  agnoscens, 
.  diiverses  ttt  Trinitate  sttbstatttf  as  assemtt,  contra  Itlod 
iqaod  ati  ^mitttti :  E§o  el  Fat»  nnutn  $umui. 

44«  JftteatfenieNii  IfttSMfottfo  QonsUntlnopolitano 
epiaeepo  dieti  otttti,  ttegotttes  Bettm  esse  Splriinm 


tbolip«  Ecdesi»  corpore  ditieerotti» 

36.  4  EtioaiUB  ab  Ekiom  dicti,  sive  e  paupertau  ; 
(SiriiUim  epimt  8i6  f^  Kifeetttm  sotum,  virum 

jflsium  poUtti  eSbctum»  Uode  eomnetnttler  EMmii- 
10  pro  pmperim  ittlelligaBliC  eempBliia  Sttat.  •  11 
ioojiiii4«i  suttt,  f  e<  ite  Ittttent  gtangeihim»  ut  Lcgem 
eamaiiteff  serveni,  s  odversttetiimi  Apotioitti  oA  Go- 
ietas  lecibeoi  iovebitur* 

37.  ^  PhaUmm  e  PMaa  fiillegrmeim  Sirmim 
episeopo  ttuoeopoli»  ioi  Ehiottitirom  hmresim  sosci- 
laos,  oeeemii  Chrisuwi  i  Merie  per  Joeepb  BopiiaU 
eoiitt  luiiio  coMttptom» 

i  38«  Aemm  eb  Amo,  ^oim  Dettoupeii  mml :  hi 
offeno  sicriilciofnpiOderutteiisiperoHttt* 

39.  i  jEtimii  ib  JSUo  mn  foceii»  iidmope  Ame-  C 
ttMm',  o^  fmtoaiio  quodem  dialMlieo  ^tii  dMpole, 
es  cujM  ttpDMM  m.igii  ioottioerimtt  disiiimilem  Fairi 
aimreoiei  Fiiittmt  01  Ciiio  Sfuritpm  iiPeittmt  Sietttti 
etiam  nttUum  imputari  peccatum  io  fide  maoMlittm» 

40.  J  Ori§imm  ib  Origm  auttittre  esttril  .rant, 
dic^fes «iiiod  non poiiii  Filioi  tidiee  Petrem,  nec 
Spidltti  iOMioe  jPilittm*  Aiiiems  4|Mqtte  in  mttttdl 
prittcipio  dittttpi  peecttSMt  cl,  pre dsvenllttttt  peeca* 
limwi»  0  cmlii  tts<pm  •i  umn  4if eese  corpmet 
foaii  viocolit  moroiiic,  00400  cmmtt  reeiaffl  fiiiiM 
roondum. 

4i.  NoHiani  e  quodam  Noeto  vocgtif  qui  dicebet 

^  Avthropomdfrph*  Ei  BierMOdven*  erMiM  JoMtt.  p 
flierosolymitan. 

>>  Eierofibita.  Eijttni  Hilaritti  Hiertffhem  e«etorem 
appelUtlih.  videTrw* 

«  fioTATiAHi  a  MovilTisoo.  iio  Ittfettdttm  m  Hier« 
catalogo,  non  Hopats,  qMmvii  htt  primM  ouctor 
sccim  uierU.  Hos  com  Cstbirii  ( de  qoihM  DMltt 
inie)  noo  esi  occeMtt  eoidem  liiiistt.  3ed  euqttid 
eoflunuAC  babMisse. 

A  Ebiomtm.  ISIiiicbmi,  lib.  111  Hisi.,  eap.  27,  a«f- 
fino  fjiterpreie  :  EhioHiei  iotum  em  kminma  puiam^ 
et  per  nrofectum^itiB  ftimrlutiiuirumjummelfmtum* 
E(  paalo  posl :  Vude  competeuter  Emmitji  pro  »au* 
peOT^Tje  %nieUi§futi($  oppeikH  muu»  Homm  meminit 
saspe  flleronym.,  ei  Tertull.  in  PraDscript. 

•  Ei  imiiudoAp  lia  opfwliai  fibiMcm  ad  Cai.  ni 
BicroDym. 

f  Ei  iia  temnt  Ema.  Ei  eodem,  io  Is.  i. 

s  Admetm  quoi  od  Ccl.  Ei  Tertoll.  PrMcripi.  ite 
l^aciMiom  vcrba  bib.  ei  locis  MolexU. 


45.  Apollinariitm  Sih  ApoUinaro  vocati8unt,dicentM 
Chriilttm  ttttvpM  tatttttmmodo  sfne  anf  ma  suscepisse. 

4g.  ^  AttiJdlMmttrfM  appeltali  sunt,  pro  eo  quod 
iiarlm  virglttitait  CMiradfmnt,  asserentes  eam  poet 
Cbristum  natum  viro  suo  fuisse  commistam. 

47.  JfelattflMiettllir,  Ideo  tale  nomen  accoperaBt, 
^ritt  Syyc  CneM  ves  dfeitttr.  Assemnt  enf m  sic  esM 
iu  Patre  Filium,  tanquamTas  minus^  intra  Tas  maJM. 

4g.  PttiriileNl  a  qttodem  PmHHo  nuncopeti  tunt, 
qui  substMiiam  httiMmm  ctrnfs  a  diabolo  conditam 
diittttU 

49.  CohtfMml  oqvttdim  CoMto  Bomfamtl, qoi  di- 
cunt  Deom  non  facere  mala,  contrt  niod  quod  icrip- 
snmeeiiE^oBemhittierettMmala.  •. 

l^lerlttMl  a  Fforfno,  qul  e  contrario  diCMi 
meli,  eontra  id  quod  icriptum  oit :  jPscif 


51.  1  Donati$teB  i  DomUo  quodam  Afro  nunCQpetl, 
qpiliie  Nttttrfdia  tmIms  totam  pene  Afrlcam  spi  per« 
ttttasioM4ecepil,a8serensmfnoremPatre  rilium,  el 
mlnorem  flKo  Bplrflam  MBClum ,  et  rebaptiians  Ca« 
ehttllcos. 

5t,  «  BoNetiasf  a  Bonoio  quodtm  episcopo  eiorti 
produntar,  qn!  Ghrlstum  358  FiMum  Doi  adopti- 
mm,  non  propriiim  asserunl. 

53.  ^  CircumceUi^nm  dieii,  M  qoad  «fftttim  ottM» 
quM  Ceieptmf  voeoot,  rapradidn  hsresfs  babentes 

\  k  PAofJttfotti.  Hfemn.y  de  Ylr.  Illost.^  et  Mcepb.t 
Hh.  II,  eap.  31 ;  mendose  apud  OemasceniUD  Smir- 
ttSttili  pro  Sfrmfen.  iegllur. 

t    i^ilciit dtcttiil  tt«//tt9t  itttpiilari  poecatum 

itt  fide  manentium.  Quomm  errorem  revocavlt  Lu« 


I  Orls<ftlatt{...  osque  ad  /flhim.  Eimeronyml  Apo« 
leg.  ReKoua  ei  Aug.,  11  de  Civit.,  cip.  83. 

«  AntidieomaritoB.  Qui  et  Afilidicooianattilii  ab 
Epiphanlo  et  Augustlno  dicunturf 

1   Doncftflir...  deeopit.  Verba  Hlcr»  itt  Catalogo. 

^  Bonoiiaci,  Hi  apud  Aiig.  noo  soot,  et  toftmo 
ob  efiquo  huc  Inducti ;  cuius  rel  magnnm  orgumett" 
mm,  qtiod  ante  Circumcefliones  leguniur,  eosque  4 
BoMtistis,  cotttra  Isidori  verba  meotemqM,  sepa* 
lant.  Nam  Circomceiliones  DonaHstas  ease.  non  Bo* 
nosiacos,  manifestum  est.  BottosiacMTeroFbotinia- 
■is  ednumerat  Innoc.  I,  In  epist.  ad  Leorenl.  Seoen. 

B  Ckcumeeiiionei.  fli  (ui  alt  Aug.  in  ps.  uiui^ 
Agonislrfos  se  nominabant,  quod  pro  Cliristo  cum 


S.  BIDORI  niSPALEMSIS  EPISGOPI  ?04 

doeinnam.  Hi  amore  nariyrii  semetipm  perimunt»  A  rum  arl>iirium  divin»  gntiae  iiiieponant,^  dfeentet 

suffleere  voluntAiem  ad  implenda  jossa  dlvina. 


01  violenter  de  hao  vita  diacedenles  martyrea  nomi- 
nentur, 

54.  PriitiUianittaf  a  Priuilliano  vocall »  qui  in 
ilispania  ex  errore  Gnofiiicorum  et  Manichaeomm 
pet  mistum  dogma  compasuir. 

55.  ■  Ludferiam  a  Lucifero  Sardini»  episcopo  orti^ 
qui  episcopos  cailiolicos  qui/CoiisUntii  persecutionOt 
perfldiae  Arianorom  contenlientes  erant,  et  postea  cor- 
recti  redire  in  catiiolicam  delegerunt,  damnantea  sive 
quod  crediderant,  alve  quod  se  credidisiae  slmulavo* 
raiit  t  quos  Ecclesia  catbolica  maierno  recepit  stna, 
lanquam  Petrum  post  fletam  negationis,  hanc  illi  Ma- 
tris  chariiatemsuperbo  accipientes,  eosqne  recipere 
nolenies,  ab  Ecx^lest»  commnnione  recessenint,  et 


64.  Westoriani  a  Se$iorio  Constaniiiiopolitano  ept- 
scopo  nuncupali,  qui  beaiam  vtrginem  Mariam,  non 
Dei,  sed  bominis  tantummodo  asseruit  Genitricem, 
Qt  aliam  personam  carnis,  aliam  faceret  Deiutis; 
neque  unum  Christum  in  verbo  Dei,  ei  carne  credidit, 
sed  separaiiin,  atque  sejunctim  alteram  Fiiium  Dei, 
alterum  hominis  praedicavit. 

65.  EuiyehiMi  dicti  ab  Eutyche  Gonsuntinopoll- 
taiio  abbate,  qui  Cbrialom  post  homanam  assumptio- 
nem  negsvit  exisiere  de  doabus  natoris,  sed  solam 
in  eo  divinam  asseroit  esse  naturam. 

SGO  ^'  ^"  Aeephati  dicti  ,\\d  est ,  smciiplle;  nnl- 
lusenimeoruin  reperitiiraocfor,  a  qoo  exorti  sinL  Hi 


cum  ipso  Lucifero  auciore  suo»  qui  maiie  oriebotur,  B  ^^^  Cbalcedonen^lum  capitulorum  impugnaiores. 


cadere  meruerunt. 

56.  Jovinianiiite  o  Joviaiano  ^  quodam  monaeho 
dicti,  asserentes  3g9  nullam  nuptiarom  et  vii|pnom 
esse  distantiam,  uullumque  inier  abstinenteset  sim- 
pliciier  epulantes  esse  discrimen. 

57.  Elvidiani  ab  Elvidio  nominatl^  qui  dieunt  post 
naium  Ghristum,  aiios  Mariam  filioo  &d  viro  iosepb 
peperisse. 

58.  Paremioiii  a  Paiarno  quodam  exorii;  iaferiores 
corporis  partes  a  diabolo  facUs  opinaotur. 

69.  ilra^ict  nuncupati ,  eo  quod  io  ilra^m  exorti 
sunt,  dicentes  animam  cum  corporo  mori ,  atque  io 
novissimo  uirumque  resurgere. 

60.  Tertulliamitce  dicti  a  TertulUano  presbyiero 


duarum  in  Christo  subsUniiarum  proprietatem  no- 
gant,  et  unam  in  ejus  persona  naturam  pnedicanL 

67.  1  Theodoeiani  et  Gaianitm  appeilatl ,  a  Thoo^ 
dotiotiGuiano^  qui,  temporibus  Jostiniani  prineipis, 
in  Aloxandria  popoti  perversi  electione  uno  die  sun* 
ordinaii  episeopi.  Hi,  errores  Emycbeils  et  Dioseor' 
seqoeuies,  Ghaicedonenseconcilium  respuunt,  ex  doa- 
bus  unam  in  Christo  naturam  asserunt,  qoam  Tbeodo^ 
sianieorroptam,  Gaianita  incomipiam  coniendonL 

68.  •  Agnoitof  et  Tritheitm  a  Theodosianis  exorll 
sunt,  ex  quibos  AynoHee  ab  iynorantia  dicii,  qoia  per* 
versiuti  a  qoa  exorti  sunt,  id  adiicium,  quod  Ghrislt 
divinius  ignoret  foturt  qu»  sunt  scripta  de  die  et 
bora  novissima,  non  recordantes  Gbristi  personam 


Africana  provlnci»,  dviutis  Cartbaginensis,  animam  C  iii  isaia  loqueniis :  Diu  juiUdi  tn  eordt  meo.  Tritbei 

Immorulein  esse,  sed  corpoream  praedicanleSt  et  aoi- 

mas  hominum  peccatorum  post  mortem  in  dsmonoo 

verti  puUnies. 

'    61.  Teetaru  Cmdeeatttce  dictiy  quod,  qoarU  dodmt 

luna,  I^ascha  cum  Judxis  observandum  conunduat ; 

nam  xiwapK  quatuor,  dfx«  decem  sigDiAcat. 

62.  ^  Nyetaget  a  tomno  Duncupati,  quod  vigillas 
noctis  respuant,  superstiiionem  esse  dicenies  jura  te- 
merari  divina,  qui  noctem  ad  requiem  tribuju 

63.  Pelagiani  a  Petagio  monacho  exorti :  hi  libo^ 


TJE  vero  vocaii,  quod  sicut  tros  personas  In  Triniuto« 
iu  qiioque  tret  astruunt  deoe  esse,  conUra  illod,  quod 
icrlptum  est :  Aiidi»  leroilf  DominuM  Deu$  fmcs,  Deui 
unut  ett. 

69.  Sunt  et  aliae  basreses  sine  aoctore  et  sine  no- 
minibus :  ei  quibus  ali»  triformem  poUnt  Deum 
esse,  '  aiiaB  Christi  diviniutem  passibilem  dicont , 
ali»  Christi  de  Patre  nativiuti  iniUum  lemporis  dant, 
301aliaes  liberationem  omniom  apud  inforos  facum 
Gbristi  descensione  credunt ,  alheanimam  imaginen 

baec  tria  capitula  Chalcedonensia  appellet,  cum  sint 
in  quiuu  synodo  tracUU ;  cur  ilcm  eonimdem  capi« 
lulorum  D.  Isidorns,  aut  debeat,  aut  non  debeat  de- 


demonioeerurenl«  Et  vere  cireumcelliones  dicti,  qol 
circum  cellas  vagarentur,  nulloque  in  loco  consisten- 

tes  sedes  quoiidie  mniarent.  In  Ovel.,  Goib.,  Tarrac.  .    .^.^. ^.  -.-^.„„,  „-.  «^-^.,  — .  «w»  «^^-. , 

eiKom.,Circi7tonM.  Eosdem  Aug.Jtfoji/eiiie»,  Pbilasi.  D  f«nsor  videri,  vide  Annou  Segobricen.  antistitis,  ad 
«raiilorM  :*ppell;it.  hed  pro  Cotopitte,  Coropitm^CatrO'      cap.  A  lih.  de  Vir.  Illustrib. 
pi/fl?,  tatolomtci  (Tot  namque  aut  pluribus  uiodis  lioc 
nonieii  in  libris  vet.  legilur),  Catoptm  A.  Aug.  prolia- 
baiur.  Illotuiii  eiiim  fuit,  iion  unium  se  ipdOs  vario 


genere  ifioriis  iiiterimere,  sed  aliis  quoque  in  deser 
tis  locis  insidiari,  ut  quos  possent  in  eumdem  furo- 
rem  iiiciiarent ,  sibi,  ut  morieui  aflrerreni.  Id  nt 
effectssenr,  ipsl  in  illos  saevieliaiU,  necatosque  pro 
manyribus  colebanl.  l^io/Aanali  dicuntur  a  Philasiro. 

■  Lucileriani.  Priina  verba  Aug.  siiut  in  lib.  de 
Haeresibus ,  retiqua  ex  lib.  de  Agoji.  Chr. ,  cap.  50. 
Sed  voces  iliae  auetore  tuo^  qiias  Augusl.  noii  sunt, 
rejici  poterant.  Fuit  autfm  LucirerCaraliUn.  cpi!»e.» 
Curalis  vero  Sardinise  tirbs  noliilis.  IJiijus  stat  adhiic 
liber.  Vid.  Uieron.,  lib.  de  Yir.  Illusi.,  et  Wceph., 
lib.  X,  cap.  17. 

b  Nyctaget,  Sive  Nyttaget^  vel  Nyttaxonlet  a 
dormitando.  Vid.  lib.  de  Off.,  c.  de  noctur.  Vig. 

•  Aceph....  B%  trium  Chalcedon,  capitulorum,  Gur 


cap. 

<t  Theodotiani  ei  GnMintlir.  Illi  corrupticoim  ^  hi 
phantanatiee  dicuntur  io  Breviario  Liberati,  quarutn 
appeiiationum  raiiones  explicat  D.  Tbom.  quodlib.  X. 
Vid.  nouu  in  Graiian.,  et  Evagr.,  et  Anasthasium 
Bibiiothecarium,  quoriim  dicu  suinpU  suiit  ex  Petri 
Tbeophani^  libro  qui  in  Vatican.  asservatur. 

•  AgnoiUs  et  Tritheitce.  Greg.,  lib.  Hegisl.  viii, 
epist.  55  ei  4i,  et  Miceph. ,  lib.  xviii,  cap.  -49,  qui 
Agnoiiarum  Tliemisiium  sub  Valente,  Tritbeiiarum 
Joann.  Philoponuni  sub  Phoca »  nobiles  Peripateii- 
cos  duces  exstilisse  refert. 

<  Aiim  Chritti  divinitatenu  Quos  Graeci  Biw^x^xti^ 
vocani. 

s  Atim  lilnrationem  omnium.  lu  omnino  legendum 
ex  tribus  Godicihus  Tolei.,  Salin.  et  Rom.,  et  ex 
Aug.  indice  praelixo  ad  lib.de  Hxresib.  et  opei^  ipso. 
Sic  en.m  in  iiidic. :  Liberaiionefn  omnium  apud  m/e- 
rot  factam  Chritti  detcentione  eredentet.  In  opert 


m  ETTHOLOGIARUM  UB.  ¥1U. 

M  negiol,  ilia  inimas  CMTerti  in  daenooes  et  in  A     7«  Ptitonid  a  PkttiM  pUlosopbo  dicti.  Hi 


8M 


qoaecuDqiie  animalia  exisUmant,  aliaede  miindi  sutu 
disseutiuiit,  siia  inniunersbiles  mundos  opinantur, 
alias  aquam  Deo  coAtemam  faciunt ,  ali»  •  nudis 
pediiNii  amlwlant,  alie  cuiu  bominibus  non  mandu* 
cant. 

70.  He  sunt  bsreses  ad?ersos  cstbolicam  fiilem 
exorts,  et  ab  aposiolis  et  sanctis  PatribuSt  vel  con- 
ciliis  praedaranais  :  qu»  dum  in  se»  muliis  erroribus 
divissB,  invicem  sibi  dissentinnt,  communi  tamen 
■omine  adversos  Ecclesiam  Dei  conspirant.  Sed  et 
quicnnque  aliter  Scripluram  sanctam  intelligit,  quam 
sensns  Splritus  sancti  flagiut,  a  quo  couscripta  est, 
ficet  de  Ecclesia  non  recesserit»  lamen  bsereticus  ap- 
pellari  potest. 

CAPUT  vr. 

De  philo9ophi9  gentium. 

i.  P/dl<mphi  Graeca  appeiiaiione  vocantor,  qui  La- 
tioe  amat<fre$  MpteniiiB  interpreUntur.  Est  enim  pbi- 
losopbus  qoi  divinanim  el  bumanarom  rerum  scien- 
tbm  liabely  et  omnem  bene  vivendi  iramitem  teneC. 

3.  ^  Nomon  philosophorum  primum  a  Pyihagora 
lertor  exortum.  Nam  dum  aniea  Grsci  veteres  so- 
paisias » id  est,  iaptentei^  ant  doet<nes  sapienliiB  se- 
metipsoo  jacumius  nominareni,  iste  interrogatuSy 
quid  proflieretur?  vcrecundo  nomine  philoiophumf 
id  ef  t,  amatorem  eaj^emtite  se  esse  respondit.  quoiiiam 
sapieniem  profiteri  arrog»nlissifnum  videbatur. 

5.  lu  deinceps  posteris  placuit  ut  quantalibet  de  re- 
bus  ad  sapieniiam  pertinenlibus  doctrina  quisque,  vel 


rnm  creatorem  esse  Deuro,  corpornm  angelos  asse-  , 
mnl,  post  mulios  aniiorum  circulos  in  diversa  eor- 
pora  redire  animas  dieunt.  ^ 

8.  Stoid  a  loco  dicii.  Porticns  enim  foit  Athonis» 
•quam  Pitianaetiam  et  Pcedlenstoam  appellabant,  in 
qua  pkta  eraiit  gesu  sapientium  atque  vlrorum  for- 
tium  bistorias.  In  bac  poriicu  sapieuies  pbilosopha- 
bsntor,ex  qua  et  Stoid  dicti  sunt.  Graece  enim  porU' 
eus  <n:oftdiciiur«  Uinc  secum  primus  Zeno  instituit. 

9.  Hi  negaut  sino  virtuie  effici  quemquam  beatum» 
Omne  peccatum  uniforme  esse  asaeront,  dieentea : 
Sie  Ule  noeem  eril  qm  paleoi  fwatue  fuarit^  quam  qm 
aurum;  qui  mergum  oceiderit  quam  qui  eqmm ;  non 
emm  atitmo/  crimtn^  eed  mriiniis  fadt^ 

B  iO.  Hi  etiam  animam  cum  eorporo  periro  diconU 
.  Amant  quoqoe  virtutem  eoniiuoniiSt  affecUnt  glo* 
riam  eternam,  cum  se  fateantur  non  esse  setomos.  i 
il.  Academid  appellati  a  villa  Platonis  Aeademia 
Aibenarum»  ubi  idem  Plato  docebat.  Hi  omnia  in** 
ceru  opinantor;  sed  sicut  faiendum  est  multa  in- 
ceru  et  occulu  esse  qu»  voluit  Deus  excedere  intel- 
ligentiam  bominis,  sic  Umen  plurima  esso  qu»  pos- 
smt  et  sensibus  capi,  et  ratione  comprehendi. 

12.  Hanc  seclam  '  Aicesilaus  Gyrenaicus  philos<H 
phus  reperit ;  3^3  s  cujus  secutor  fuit  Democritus » 
qui  dixit  Unquam  in  puieo  alio,  iu  ut  fondus  nolltts 
sit,  ita  io  occullojacereveriUUm. 

13.  Peripateiici  a  deambuiatione  dieti,  eo  qood 
Aristoleles  aucior  eorum  deambulans  dispuiare  soli- 


sibi»  vel  aliis  viderelur  excellero ,  non  nisi  phUoeo-  G  tus  esset.  Hi  dicunt  quamdam   particulain  animm 


phas  vocaretur.  « lidem  autem  pliilosopbi  triplice 
geiiere  dividuntur  :  nam  aut  physid  sunt,  aut.  ethid , 
aut  iogid. 

4.  Physid  dicti«  quia  de  natoris  tracUnt.  Natura 
qoippe  fu9tc  Graece  vocaior. 

362  ^*  ^thid^  quia  de  moribos  dispoUnU  ifos 
entiu  ifios  apud  Grecos  appellaior. 

6.  Lo^Jct  autem  quia  in  naturis  et  moribus  raiio- 
nem  adjonguiiU  Ratio  enim  Grsce  >o/oc  dicitur.  Di- 
▼isi  suDt  auiem  et  hi  in  haeresibus  suls*  ^  habentes 
quidam  nomina  ex  auctoribuSy  ut  Platonid^  Epieu* 
rn^  Pphagorid;  alii  a  locis  coiiTeniiculorum,  et 
suiioDom  suarum,  ut  Peripaiheiidt  Stoid^  Aca- 


esse  aeternam »  de  reliquo  magna  ex  parte  mor« 
Ulem. 

14.  i^  Cyntet  ab  immonditia  impodentiai  nuncupaU» 
Gontra  humanam  enim  verecundiain  in  propatolo 
coire  cum  conjugibus  ois  moserat :  censentes  ilcitom 
bonesiumque  esse  palam  cum  uxore  concumbere» 
quia  conjugium  jusium  est»  publice  id  praedicantea 
agendum,  ut  canes  in  vicis,  vel  plaieis.  Unde  et  a 
canibust  quorum  vium  imiubautor»  etiam  vocabulum 
nomenqiie  traxerunU 

15.  Epicurd  dicti  ab  Epicuro^  quodam  philosopho 
amatore  vaniutis,  non  sapientias,  qiiem  eiiam  ipsi 
philosophi  porcum  nomioaveront,  '  quia  se  voiuUns 
in  coeuo  carnali,  voluputem  corporis  summum  bo- 

vero:  ABat  deuendende  aalnferos  Christo,  eredidis^  D  tus,  velquod  Cyrenen  navigarit,  ibiqoe  Demoirian 


M  ineredulos^  et  omnesjnde  existimnt-  liberatos. 

«  AHee  nudis  pedibus.  Nou  quod  id  nefas  sit,  sed 
qoia  ipoi  nefas  aliier  ainbulare  puienu 

Cap.  VI. — ^  ffomen  phiiosoph.  Ex  Aug.,  viii  de  Gi- 
vit ,  cap.  2;  et  Cic,  Tuseul.  v. 

e  iidem  autem  phil,  tripi.  Aug.,  ibid. 

'  Habenles  quidam  nomina,,,.  Agadbiiici.  Verba 
Tertull.  inApologeu 

«  OiiaiM  Posalenstoan.  lu  veieres  libri;  Pj«tiinA> 
(iM,  liiipressi.  Et  quiJem  uiroqne  modo  constat  eam 
ponicain  appellauin.  Laeru  in  Zenon. : 'AvcaeajuirTwv 
lihtTn  irocxiX^  exfA^  xn  xol  fri to-tavaxrf tu  xatXoufMHQ, 
M  ^  tne  yp^}vs  rnc  noXiyvoTot»  iroexcA|j,  eic.  Ni'»i 
sWcarMcxT*!!^ ,  ex  Plot.,  in  Cinione,  inavis,  cujus 
vtrrba  SUliS  :  Kcd  ^ta  touto  Mro-cy  ht  ithieuemtntM  rorf 
3uuovttiy9«  ^rocxcXq  U  h  ertm^  elc. 

t  ArceaslMs  Cgrenaicu».  Vel  quod  voloputi  dedi* 


adolsscetitem  perdiie  adamariu  Nam  consut  Pryu- 
neuin  fuisse.  Vid.  Laeru 

s  Ciijui  sectaior  fuit  Ihmocriius.  Non  Areesiiaty 
quem  ciin^tat  nemocriio  longe  posieriorem  fuisse, 
sed  sect»,  vol  opinionis.  Ergo  ro  roiT»  fuerat  ioior- 
preiare. 

k  Cynid  ab  immunditia  impudentim.  Jmpudenti^ 
Anton.  Aogustinus. 

1  Qttta  se  volutans,  Ang.  in  Ps.  lxxiii.  In  excuHia 
Veneliis,  aiino  1493:  Et  forte  qui  dicit :  cou  horiuus 
FOERo,  NiHiL  ERO,  et  titleras  didicit^  ei  ab  Ep^curo  di» 
dicit^  hoc  nescio  quo  deiiro  philosopho^  vel  potiu*  oiiia- 
tore  vanitatis,  non  sapientiw^  quem  ipsi  etiam  pliHosO" 
phi  poreum  nominaverunt^  quia  votuptatem  corporis 
summum  bonum  dixit,  Hor;itius  : 

Cnm  ridaro  voleus  Epicori  do  grego  poceom. 


jn  '  s.  isiiMita  1I1&MLIM9I»  fipiSGOPi  m 

mnm  MieMli,  4ifl  «teii  ihdi  «iii  pfMiadiift  dU  A  tui',  K|>i<!iin«  cHMemdif ;  ec  irt  etnri*  mifciitio  ne- 

gBHiTf  do  fiift  ortiliratfi  pUkHWpbefuiii  sehola  SQsiftot ; 
et  oU  materii  com  Deo  squator,  tenonfs  dfsdiiliBt 
e«c ;  et  ubf  qniiT  de  Igneo  fteo  legltttr ,  Beradfftis  io- 
tervofift.  Eadetn  ifiaterli  apod  hsretlcds  et  pUiloio^ 
phoB  Tololalnr*  iidem  retractalus  impiicantur. 
CkWt  VH. 

1.  Poetflb  imdeslnt dicti,  gic  aft  Trai)(|afflas :  i  Com 
pri  mnm  liomineB,  exnia  fbrftate,  rationem  tftft  babero 
ocepissent,  seqne  ac  Deos  suos  ndsse,  cnttum  modf» 
coru  ac  sermonem  necessarfum  commemi  sibi  utrlus- 
qne  magnfficentiatn  ad  religlonCffl  deomm  inomm 
eieogitaternnt. 

2.  Igitur,   ut  templa  illis  domibns  pulchriora »  et 


Vllia  inSilVeRHn  ORO  «Ifl  ragl  1 

f  #.  Setf  &fit\tiMtmm  Mm,  Id  est,  fnsearUlibva 
ae  solidis  oorporibns  assignitil,  qnonnii  forttiltll 
eoiiciiftidnibos  «tlferM  naseaiiliir  el  nita  lYot.  Ai- 
aefUii  i«leM  Dentt  iitMligere,  omnia  coiisure  cof * 
poftbuii  ioheadi  tilfcli  aKod  eaae  qiiaiii  eorpus*  Undo 
et  dltit  i  tf9li  m  poMiptmmatiMm  fngfd. 

174  GflM9iOpkbim  BOdi  pef  ot»iCas  inditt  solittl* 
diiM  periilbeiiluf  pbHosopbirl,  idhibentes  linfam 
f eiHifllbii  legtiiNi ;  •  ^rgfiWBfiBm  eMM  eo  dleluiil  est, 
^ood  J«fiiMi  Miill  eiefMituf  io  cimpe,  obi  podeodi 
idlB  iMiMBi  opofiiMili  M  ei  i  gftiefaiido  ie  eohibent. 

i$.  Tlmh^  Bitiem  ideib  sentj  qoi  et  PhfM: 
dicli  iutem  TheHof/i,  qoooiaiB  Ib  Mflpili  snh  de 


Deo  ditefOBI;  qoemni  tiHi  eeiMtit  oplttio,  qnid  Biimulacra  corporibus  ampliora  factebant,  itaeloquio. 


Dooi  eoiet ,  dnn  ciosererent.  Qoldam  enim  corporeo 
I  bBBo  moodom  tisibllem  ei  qnatoor  elementis 
I  esse  dtxerant,  9(|4,  ut  Diooysias  StoicQs.  Atii 
▼em  iplHMallier  ibleitexemnt  mentem  esse  DeHffl,  ot 
Tbalei  Mliesnis. 

'  19«  Qoldam  ioimom  fo  omnfboi  eommeantem ,  et 
]>  iBeldom ,  01  Pythigoras.  Qoidam  Denm  sine  tem* 
pore  ioGomttOtibilem ,  ot  Plato.  Qoldam  mentem  80« 
lomm ,  iit  Gleem.  Quidim  ,  ei  spiritum»  et  mentem 
Bl  Mifo.  •  ittventum  enlm  solnmmedo  Deom  non» 
Bi  iBfBnemm,  ekposuefmit,  qola  efanoerant  in  co- 
gitationibos  suis ;  dleentei  eniffl  se  esse  sapientes, 
siBlil  lieil  smii. 

M»  Plitoiilci  qoldettiDeom  cnfatorem,  et  irbitrafAy 
ei  Jedieem  asserani.  Epieorel  otiosom  et  ^  Ineterclta-  C 
lum.   De  mondo  aHtem  Platonici  afflrmant  fncorpO* 
ralem,  Stoici  corporalem,  Epicuras  ex  atomis,  Pylhi- 
gomi  et  nBmeris,  Iferaelitos  et  Igne. 

il.  OBde  et  Varro  Ignem  mondi  iofmom  dicit, 
pmlAde  qood  fn  mundo  Ignis  omnia  gobefoet,  sfcat 
anJfflB^lli  hobis.  Qoam  tanissime  :  QIH  dim  eit ,  In- 
qiSt',  bi  noifs ,  \pii  stffRtri ;  twfn  ^sif ,  cvfiofimiN^.  Ergo, 
et  •  ignli  com  de  mundo  per  fblgnra  proficlscitBr» 
UBBdBs  emeriior. 

S2.  Hi '  philosophorum'errores  etlam  apnd  Ecde* 
iiam  iBtfBieruBi  bieresei;  hide  RfQw^,  et  fbrmis,  ne- 
scleqnft,  Inde  apBd  Ariam  Trinitai  nominis,  et  apod 
YileMlntHtt  t  Platonicoi  foror. 

1 25.  inde  Marclobii  Deds  metior  de  tranqollfl- 


etiam  quasi  aogastlore  honorandos  putaverunt ,  lau-i 
desque  eorom,  et  verbis  lilnstrioribos,  et  Jocundfo- 
ribos  numeris  extolerant.  i  td  genos ,  qaia  fbrma 
qoadam  efHciiur,  qnae  poeni  dicitor,  poemo  voclta- 
tum  esi,  ejnsque  flctores  poeKB. 

3M  3-  ^^^*  I  ^  mmis  appellatoi,  Varro  adctor 
est ;  ve!  a  Henifii  c»min\bu$^  fd  est,  pectindli,  hoc  est« 
modulmdfi;  et  proinde  poeta  L.atine  vates  olim,  et 
seffptaeorcim  «ificmla  dlcebantar,quod  vt  quadam  et 
qoasi  vesanla  in  scrlhendo  commoverentur,  vel  quod 
iDOdls  terba  connecierent ;  tUre  enim  antfquls  pro 
vmcire  ponebant.  Ettam  per  fororem  divlni  eodem 
erant  nomlne,  quia  et  fpsi  qaoqoe  plelraque  venl- 
bas  elferebant. 

I.  tyHcl  poeUe  afcQ  ToC  Xu^ctv,  td  eU  a  \)arUiaie 
earminum,  Unde,  et  Ifra  dicta. 

b.  Tfa^fd  dictl,  qood  ifiltio  canentlbos  pr»mium 
erai  hircui,  quem  Graed  rpvfw  vocant.  Uiidie  eiBo- 
raliuS : 

Garmine,  qui  tragieo  vilem  eerUyit  Ob  hircom. 
Jam  debinc  leqoentes  tragicl  mnltam  honorem  ade» 
pti  sunt,  excellenles  in  argnmentls  fabularam  ad  ve- 
ritalis  Imaglnem  flctil. 

6.  CMd  appeflatl,  sfve  a  loco ,  qula  drcum  pa- 
gos  agebant,  qnos  Grsct  x&>fMc  vocant,  sive  a  co- 
meisatlone.  Sotebant  entm  post  dbnm  homlnes  at) 
eos  andfendos  ventre.  Sed  comicl  privaiomm  boml- 
num  pradicant  acta,  traglci  vero  ms  pablicas,  et 
regum  bistorias;  item  tragicoram  argnmenta  et  re- 


UlBiiSlokii  eBifli  Venenl;  ol  ui  anima  inlBrire  dlc*'  D  bBi  loeliBsis  iUBl,  oomioorBm  ex  mbBi  lislli* 


•  Gffmnastum.  Idem,  inr.,  Ilb«  iviii,  oip.  17» 

^  CoMiBAmfiM  ei  liddiifB.  GIOm  i  de  Ntt.  deor. : 
l^BM  Pjff Ab^i,  f«i  «eBSBtl  Deum  am^MuiB  oim  pgr 
naiumm  rerum  OBBieBi  bitehfttm  «l  oomNieaniim.  E9I 
Minntius  in  Ociavio  :  Pythagorm  Deui  eei  animue  per 
Mmeeream  aaturam  rerum  commeane  et  mtentui.  JLu^ 
cituB  forlasse  appellavit «  quia  apud  Cicerouom  son 
tnlenlttm,  sed  fiifenfem  iegerat. 

•  Invehfttm  enfm  iotummoio.  Tenoll.,  iil  Apnlo- 
get. :  /ttemfttht  enfm  iolnmmodo  Deum,  nonuf  invene- 
ftthf,  dispuiaverunl,  Isid.,  expoiuermi.  Vutg.,  giori- 
ficaverunt^  ^^gft  enim  et  gloria  est  et  opliilo, 

^  flt  imexifcitatum.  TertuU.,  fnetercitum, 
«  ^gnU  cum  de  mndo.  Id  est,  ceeto,  nt  Sup.  tib.  iii. 
cap.65. 
f  m  phUmpkHmn  «forei.  OBHiit,  oiqBe  id  flflem, 


ex  Tertulh  Prsicript.  ex  quo  BHqBt  eorrexlfflBs , 
non  repugnantibos  librii  Mi. 

s  Pmonkue  fufor.  Nob  diieesslmni  a  veterttraa 
lib.  quorum  maffuos  hoc  Iocb  oonsensus.  Cbaeon  ItB 
ex  Tertull. :  /nie  JEam  c.  f.  m^  f .  el  iHnlrai  iomi- 
nii  apnd  Vnienlmam^  PtntonkuM  fuerat.  Mos  vertl 
nomims  retinuimus.  Nam  quamvia  BlrHmqoe  in  Va« 
lenanum  cadat,  qBii  tria  bominum  genera  iBdoxlt, 
mvttmtwhy  ^X^*  ^^  «Bpxmlv,  ut  est  in  lib.  con- 
tra  Valentifiianos,  lailien  si  Arium  eum  ValeMln» 
copnlsvii  laidorusi  jfionem'primnm  triBomiBm  fvlsse 
suspicemur.  Ita  namquo  eod%  ib  iibro  Prsseripi.  ? 
Sed  ei  c«m  geneatapae  indeterminatai  nommmf  Vm^ 
lenHnui  «fBOieflBr,  tfud  f«em  jEon  iiie  neieio  f m\ 
novi  et  non  uniui  nomuiii^  gtnerat  t  nw  ehetritale  *^^ 
ium  el  verOaeemf  dc. 


ETTMOLOGIAEUM  LIB.  Vlll.  ^O 

antem  genera  comicornm,  id  est,  A     3.  Decem  autem  SibyUa  a  doctisainto  aociorilNil 


m 

7.  •  Ono  sant 
veleres  et  iioTi.  307  Veteres^  qui  et  joco  ridiculares 
eaifttilemilt,  ilt  Pfaoms^  Actius,  Terentius.  Novij  qui  et 
Myriel  *  qnlb^  generaliter  vitia  i^arpuntur,  ut  Flac- 
m,  Ptershis»  lorenalis,  et  aHi;  bi  enim  universo- 
mm  dellcla  oorripitmt ;  iiec  vetalMtur  eis  pessimum 
qimn^M  deaeribere,  nec  imjuslibet  peccata  mores- 
qiw  reprebeiHfere.  Unde  et  nudi  pinguntur«  eo  quod 
per  «08  vltla  «Ingola  demidentur. 

8*  ^  teffrtd  auiem  dlcti,  alve  quod  pleni  sint 
oimii  Ibcttmllo,  site  a  tatwime,  et  eepta ,  de  piuri- 
boo  oakn  simiri  relms  hqmratur ;  seu  ab  illa  iance 
gMt  TOferta  diversls  frugum  vet  pomorum  generlbus 
ad  lempla  gentillm  solebat  defertf,  aut  a  Saiyris 
nomen  trootam,  qul  hiiiltt  babent  ea  quse  per  vino- 
lOBliam  diemitiir* 

d.  •  Q«idftm  oiitem  poet»  theatogl  dicti  sunt,  quo- 
iiiam  de  diis  eofmina  facfebanc. 

10.  A  oniicllim  aiitem  poet»  in  eo  est,  ut  ea  qua 
vsve  gesii  Sbnt  in  sfiaS  species  obliquis  figurationi* 
bns  cum  decore  aliquo  conversa  transducat.  «  Unde 
et  Lucanns  ideo  in  numero  poetarum  nou  pofiitur » 
quiavidetor  bfgtoriam  composuisse,  non  poema. 

i\J  Apud  poetas  autem  tres  cbaracteres  simt  dicen- 
di:  onns  In  qoo  tantum  poeta  loquiiar»  ut  esi  ia  libris 
Virgllii  Georgicorum.  AUus  draumticos^  in  qno  iiue«* 
qimm  poelfl  loquiiur,  ut  est  in  commdiis  et  tragoi- 
diis.  Tertins  mistns,  ut  est  in  ifioeide.  N«m  poeta 
URc  et  Introdoctae  personae  loquuntur. 
CAPUT  VIII. 
De  iibyllis, 

I.  Si^ttw  generatiter  dicuntor  omoes  lemiMi  va- 
tes  lingna  Grxca.  Nam  s  £coc  JSolioo  semMUM  Desi$^ 
Poxilbf  Graeci  mentem  nuncupant,  30B  ^u^  Detmm»» 
tem.  PrOinde  igitur,  quia  divinam  voliuilalom  bomrnH 
bos  interpreCari  solebant »  SibylUe  BOmiMlfls  saiil. 

3.  Sicnt  enim  omnis  vir  prophetaAS,  vel  vsises 
d'citur,  Vel  propheta  iu  omnis  SaBaka  proffaelnis 
Sf^//a  vocaior.  Qood  nomen  ex  olflsiOy  aon  espr»- 
prietate  vocabuti  esl. 

€ap.  VII. «—  ^BfNf  tmt  autem  genera  comicor.  Suc- 
eessisse  poetas  satyricos  in  iocui»  voterie  conke-' 
diae,  cojus  liceittla  lege  compressa  sit.  notmii  ei  Ho- 


traduniur  fuisse.  Qoarum  primo  de  Persis  IMi.  S«- 

cunda  Lybissa.  TerUa  Delpbiet  in  tenipio  Belpbid 

*   ApoHinis  genita,  ^  quae  ante  Trojoiio  Iwlla  vatieinati 

est,  cujusplurimosversos  operisuoHomems  liisemit. 

4.  Quaria  Gimmeria  iii  llalia.  Qointa  Brylbraed 
nomine  ^  Herophyla  in  Babyloiie  orta,  qnm  Graecis 
Ilium  petentibus  vaticinata  est  peritoram  esse  Tro^ 
jam,  et  iiomerum  mendaeio  scripionim.  Dicta  aulem 
Erytbraeat  quia  In  eadem  iosola  c}08  Inveota  sun< 
carmina.  i  Seita  Samia ,  qo»  PbemoDoe  dlcto  esx  a 
Samo  losQla,  iinde  (oit  eog oomliiala. 

5.  Septiraa  Cumana  nomine  AaMHb«a,qaae  novem 
fibros  auolit  TarqotniO  Prisco,  ^  in  qoibos  erant  de- 
creu  Roraana  cooscripu*  ipsa  osi  et  ComaMi ,  de 

B  qua  Virgilius  : 

Ultima  CutDsi  Yenitjam  carmiols  etas. 
309  Dicto  aotem  Comana  a  dvHate  Gumis,  quae  est 
io  Campanfa,  cujus  sepulcrum  ia  Sicilta  adboc  nHinet. 

6.  Oetava  Ueilespontia  in  agro  Trojano  nata,  quae 
scribitur  Soionis,  et  Gyri  fbisse  temporibus.  Nona 
gria,  qu£  vaticinata  eat  Aoeyrm.  Decima  Tybortina 
Pbynomlne  Albuoea. 

7.  Quarum  omniom  earmina  eflbniilor,  lo  qufbos 
de  Deo  etde  Cbrisle^et  geolibasiimlta  seripsisse  ma- 
nifesiissime  comptobaalur ,  oelebrior  aotem  Inter 
caeteras  ae  nobllior  Erytbnea  perblbetor. 

CAPOT  IX. 

De  magis. 

i.  Magorom  ^  primus  Zoroastesrex  Bactrianorumi 

£  quemNinirsrex  Assyriorum  prmlio  interiecit,de»quo 

Arisioteles  scrib  i  qood  vieies  eentum  mlHla  versuum 

ab  ipso  condiu  iiidtdis  volaminom  eAos  deelareotar. 

2.  Hanc  ariem  nmiia  post  s«eala  DeoMeriios  am* 

pliavit,  quando  et  Hippoeratei  medicinm  dlseipliaa 

effloruit.  Apud  Assyrlos  s 

sunt,  tesiante  Lueano  : 


«re  I 

Fata  queat*  quis  prodat  aves,  quis  biigura  esett 
Servet  et  Assyrla  scroteior  sldera  cora. 

S.  lUque  haec  vanius  magicarom  artiom  ■^ex  tradi« 

]  Samia  otia;  Phemonoe,  Samia  a  Saida,  ex  Cra< 
tostbene,  Pnyto  vocaiur.  Phemonoe  vero  Delpbica 
fuisse  videtur.  Pausan.,  in  Phocaie.,  de  Delphico 


ratio;  sed  aot  bos  novos  comicps,  aut  Plaotum  el     oraculo  :  MeviffTu  hvapii  iclaurruv  tW  *numi7ff  ^a 
Tereniiom  vclcfcs  dictos,  aut  Attiiimy  vel  Aellom  |%  io^l  (Ls  npojimnig  ytvott©  n  ♦ufwvoi?  tov  6»od,  trpftiru  t4 
comieom  futsse,  qdis  credat!  Ne^oe  mibi  daWoiii     ISa^sTpov  ^o-t.  Et  Strab. 
quio  aot  baec  aHena,  aut  valdo  depravaia  sint. 


b  Salyrici  aufem  dict.  Vid.  quaa  sop. ,  iib.  v^  #e 
Leg.  Saiyr. 

«  Qmdam  aulem  poeta.  Aiig.»  lib*  xviii  de  Clrit., 
cap.  i4. 

^  Ofidum  autem  poeUe.  Verba  Lact.,  lib.  i, 
eap.  11. 

*  IfiKfe  ei  Luean.  E  Serv.,  M%.  v,  ad  vera.  Mafre 
dem  m&ustr,  viam. 

f  Apud  poetas.  £x  eodem|  Eclog*  iik 

Ca».  VBI.  —  s  aoc.  Ex  Lact.,.iib.  i,  cap.  6^  ef 
Scrv.,  i£n.  iii. 

^  Quw  anse  TrOf.  B  Solhi.,  CAp.  8. 

<  Uerophfla,  Vel  tteripbire.  Sed  magiia  omoino  in 
Sibyllar.  nominibos  confosio.  Nam  Demopbilen« 
Amaltbeam,  Cumanamqoo  eosdem  cum  Heropbila 
facit,  ex  Varrono,  Lactaoiiud.  Vld.  Sutd.  ei  Viu. 
ad  lib.  de  Cirit. 


I  ^nfMVOQ  Tov  OlO'>,  trpcuTi} 
lib.  IX :  UfiiiTtr»  ^i  ^fiiptwmi^ 
fait  ytydtrBoLi  itMBiecit.  Lucanus  quoque  PhemoDoeR 
Delphis  facit  Appio  respoosa  dantem. 

^  In  ffnibus  eirasU  decreta.  E  Serv. ,  ^n.  vi,  ad  vers. 
Hieegonnmquetuas  smttes.  SedrmMMa,  non  decreta^ 
apud  Serv.  Secrela  volebai  Chacon. 

Cap.  IX.  —  ^  Mofor.  prtowa.  Atigosi.  i  deCirif., 
cap.  li. 

>"  De  quo  Afist.  Ex  Piin.,  lib.  xsx,  cap.  1.  Sed 
Plinius  Rermippum,  non  Aristotelem,  citare  ridetor. 
Lapsus  in  eo  quod  Plinii  verba  de  Artsiotele  non 
prscedentibos  (ut  debuit),  sed  sobsequeotibas,  at- 
texuit  bidorus. 

^  Ex  traditione  angelorum  medorum.  Ex  Lacl*«  lib.  n, 
cap.  46.  Et  TertuH.,  In  Apolog.  :  Eadem  officia  de- 
pendunt^  et  qui  astrologos^  et  auspiceSf  et  augures^  ei 
magos  de  Cffsarum  capite  consultant^  quas  artes^  uS  ab 
angelis  desertoribus  prodiiaSj  el  a  Deo  interdictasp  ne 
causis  quidem  suis  adhibent  Christiani. 


*"                                         S.  ISfDORI  BISPALENSB  fiPISCOPI  3,2 

jODe  «Rgeloraiii  maloram  in  tolo  lcmnim  orbe  A  *  eiiam  aangaine  atontor;  et  tietim,!.  ec  sweeoa- 
plarlroiasacallsvaiait,  perc|«amdtm»clentiamfa-     *'• ^- ^««wbm,  eis«pecon- 


larornni,  et  inremoram  evocationes.  Eonim  inyenta 
pont  afasplcla,  aagorationes,  et  Ipsa  qae  dicanlur 
oraeula,  ct  necromantia. 

4.  Nec  miram  de  magoram  praestigiis,  qaonim  in 
lantnm  prodiere  m%leflciorum  artes ,  ut  etiamMoysl 
simlllimls  sigols  rcsistcrent,  vertentes  virgas  in  dra- 
eones,  aqoas  in  sanguinem. 

870  5.  •  Fertur  et  qaa»dam  roaga  ramosissima 
Circo,  quae  socios  Ulyssis  motovrt  lii  bestias.  Legitur 
et  de  sacriflcio,  quod  Arcadcs  deo  sao  Lyc«o  Immo- 
hbani,  cx  qno  qoicunque  sumerent,  in  bestiamm 
ibrmas  cotiverlebantur. 

6.  Hinc  apparet,  non  esse  in  totnro  dabiom  quod 


"  nobilU  ille  poeu  scrlpsi.  de  qu.d«»  femin.  iZ  »  i*  ,"«r  «^"!  '«""«oni.  .  »  PmUdk 
magicU  .rtibure«cellel»i :  '      "  """"•  ^*"''  "'*"  ««''«•»«•»»  q«l««>r  m» 


magicU  .rtibus  excellelni 

Hto  se  canninilMS  pramilUt  solTcre  mantM 
Oujs  .ellt,  ast  alib  ^tub  imSe  iSSi'f  * 

Sub  pcdiUis  terram,  et  deiceSdere  uiooilbas  ornof. 
7. Quid  plura,  si  c  credcre rasest.de  Pyllionissi,  ut 
propheiae  Samuells  aniiDam  de  inrerni  abdltis  evo- 
carci,  et  vivorum  prxsentaret  conspectibus,  si  tamen 
animam  propbet»  ruisse  credamus,  et  non  allquam 
phantasmaticam  jllusionem  Satanae  follacia  ractamf 

8.  «i  Prudcntius  quoque  de  ifercurio  sic  ait : 
Tradilur  exstiDcus,  sumpts  moderamioe  vinne 
lii  lucem  revocasse  aiiiiujis!...    """'"*  ^^^> 
Ast  alias  danuiasse  neci.... 

£t  post  paululuin  adjecil : 

Murmare  nam  roagico  teoues  excire  fiffaras.  i 

Alque  sepulci  aies  scite  IneaDtare  ra villas. 
\UM  iudem  spoliare  alios  ars  noxia  uovit. 

9.  « ITo^t  sunt  qnl  valgo  maUfiei  ob  racinornm 
magnitudinem  nuncopantur.  Ili  et  elcmenta  concu- 
tluiit,  turbani  mentes  bomlnum,  ac  sine  ullo  veneni 
bansitt  violeotia  lantnm  carmlnis  Interimunc. 

10.  Unde  et  Lacanos  : 

Mens  haosti  nulla  sanle  pollaU  veneni 
'  locaniaia  perit. 

Damonibos  enim  accitis,  s  aadent  ventilare.  ot 
qui«que  suos  periniat  malis  ariibas  Inimlcos.  ffi 

\Feriur  ei  qwBd....  converteb.  Ei  Auffustin  Yvin 
de  Civit.,  cap.  47.  «"gusiin.,  iviii 

*  ^obilii  ilie  poela.  Ejiisdem. 


tingunt ,  corpora  mortuonim. 

371  ^l*  Necromaniti  sont,  quomm  praecanUiioni. 
bus  videnlur  resusciJati  mortui  divinare,  et  ad  interro- 
gatarespondere.  jnxpoc  enim  Graeee  mortuiu,  ftecntm 
diinnalio  niincupatur,  i  ad  quos  sciscliaiidos  cadareri 
sangnis  adjicilur;  nam  amare  dcraones  sanguiDem 
dicunt;  ideoque,  quoiies  necromanila  Ai,  cruoraqua 
miscetur,  utcolore  sangulnis  racilios  provocentar. 

12.  Hydromantii  ab  aqha  dicii.  j  Esi  enira  bydro- 
maniia  in  aqn»  inspectiane  umbras  damonaro  evo- 
carot  ct  imagines  vel  iudtficaUooes  eornm  videre» 
ibique  ab  eis  aliqua  audire,  ubi  adhibiio  saogalao 
*  etiam  inreros  perbibentur  scisciUrL. 

i3.Quodgenus  divlnaUonis  a  ^  Pcrsis  dieiiur  al- 


y,^....  „K  fweia.  E,j«saem.  ;,:_.  L  •— "••  nuBuninain,  non  veteres  liliros  mia 

1.  VI  de  Adnrat.?  Ai»     ..I  «:«._i:'  :._    .'  V  i'/""-f        .1.1.  hoc  de  V.rrnna  n«n  «..J„ *.,?/*"•""_  "^ 


inultiim  matiim.  Vid.  Hieix)i.,  Is.  Ti.rCv'ri?r 
Hb.  T.  de  Adorat.;  Aog.,  .d  Slmplici.n.  et  D.  'rtom  ' 
non  uno  m  loco.  «uom., 

^  Prudmiu$quoque.  Lib.  eonira  Symmach. 

•  Jffljli  «iml,  qui  nUgo  malef.  Verba  HieronVmi 

S  iib.'.:X'ir '^"" "'  '•  """••  -'  ^'  •« 
ti«juS;'r?'^*""^'^'"'>"^'^"»-  «•"•- 

g»  .W««  excMUU  voc.  TbeWl..  I,nn.mq„e 

s  ilMdMi  iMii»i»-«.  Etiam  Quintilianus  pragilii.. 
tores  veniilatores  voct.  i<rawigw- 

*  fli etiamiang      moriuorum.  Ex  Hieron.,  Dan.  ii. 
'  Ad  9 uet  «.Ki/oiirf.  E  Serv.,  .Eo.  vi.  J|  ver. 

1'rMerea  jaeet  exan.  *         •"• 

i£»<«iiim  /«,rfr«m.  Ei  Aog.  vii  deCivit.,can.uIllm 
k  Eimn  mfero*  perhib.  ecUeit.  Ex  eodem; 


terram,  .i|u.m,Mrem,  ignem.  Hinc  geovMiiuB, 
bydromantiun,  .erom.nli.m,  pjrom.nti«B.1 

U.  Dhini  dicii,  quasi  Deo  pleni;  diviniuie  eaim  M 
plenos  .s8imll.nt.  et  ututi.  qii.d.m  frMdulwU 
ooroinibus  lulura  conjecUnt. 

Duojunt  auiem  genera  divinaUonis,  ara  et  furor. 

iS.  ■  Ineantotortt  dicti  sunt  qni  urtem  verbis  p«r- 

«6.  Ario/i  TOcatl,proptei  qnod  circ  .ns  idolorum 
■«farlas  preees  emhluni ,  372  et  funesu  s.crinei. 
«fcruni,  luquecelebriuUbu.  diemouom  responsa  m. 
cipinnt. 

«7.  «  ^pto,  Bumwpaii,  quasi  bonrum  inspec. 
t»res  (dies  enim,  ei  borat  in  agendis  negotiis  operi. 
busque  custodlunt,  et  quid  per  slngula  tempora  ob. 
•ervare  debeat  bomo  inienduni).  Hi  etiam  eiu 
peeodnm  inspidunt,  et  ex  eis  fntura  pnedicunt. 

18.  iliv«r«ssuntqui  vol.ius  .vium  et  voces  in. 
«eDdont,  .li.qM  rigB.  renim  vel  observ.tlone.  im- 
|Mrovis.8  hominibns  occurrentes;  iidem  etaMpie«f 
•  Nan  auspicia  sunl,  qu»  iier  facienles  observanu 

19.  Dlcu  sunl  antem  au$pcia,  quasi  arimi  aeoiei,- 
el  m^iirM,  quasi  «rinm  garria,  hoc  est.  avium  voees 
e»  Uogme,  Item  p  tmgnrium,  quasi  «^«rinm,  quod 
*ve.gemni.  t  1    » 

20.  Dtto  snnt  aniem  genen  .aspiciorom  :  aaun 

<JL  ^  ^"^  »ttatum.  Yarro  dicU  dirinalionU  010 
Secut.  sumu,  Augostinum.  non  veleiSTKK 'auf: 
5ml.pcscr.piura  :  APersi*fe,luraUatV!i^'YV^, 


.u.,hicdTv;;?r;MnonauT.„u  MrPor; 

"  tneaniaiorei.  Ex  llieron.,  Dan.  .1. 
Aruipwe*.  Donai.  in  Pbwm. :  Arutmee»  W.. 
^«  in,putore,,M  est,  Ao^i.;.  ^^x,J^^^- 
mi^  ?""  '.'  ^"  iniendnnt,  e  margine*  asc^u  oid^I 
mus.  Cuin  Isidorus  scripsisset :  Ariepiee,  hant^um 

Ho^uT  ""'^  "^'  '••  ^  /■«*'«««  obeerv. 

Sed  exemplor.  plena  sunt  omnis. 
»  AoGowoB  q.  AV»6Muon,8ert.,"iEo,  ».; 


SI3 


ETTMOIOGURUlf  LIB.  TUI. 


W 


ad  ocdlor»  tlieninrad  ams  pertiDens.  Ad  oealos ,  A  eusse ,  qna  die  e(  norlaut  est  Quot  llbm  Ronaid 


Kilicel,  volatos ;  ad  aures»  vox  avium. 

24.  «  P^tkoHe»  a  PifiiUo  ApolliDedica,  quod  is 
auclor  luerit  dlvlnandi. 

22.  Aitrotogi  dicti,  eo  qiiod  in  astrls  augurantur. 

23.  ^  Genethliad  appeltati  propter  naiaiiHm  eond- 
deraUane»  dierum .  Genesea  enim  homlnum  per  duo- 
decim  coeli  signft  deseribunt,  siderumque  cursu  na- 
seenlium  morcs,  actus  et  venluspraedicereconanior, 
id  est,  quis  quali  sigqo  fuerit  naius,  aut  quem  effec- 
tum  habeat  vli»,  qui  nascliur. 

24.  Bi  sunt  qul  vulgo  nuUhemadei  vocanUir;  cujus 
superstiilonis  genus  373  contielUuionei  Latlni  vo- 
cant,  id  est,  noiatlones  siderum,  quomodo  se  habeant 

quisqoe  nascitur* 


ex  £tru8ca  lingua  in  propriam  mulavernnt. 
CAPUT  X. 
De  pagani». 

1.  Pagad  \  ex  pagie  Alhenlensium  dicli  ubi  exortl 
svnt.  Ibi  enlm  In  locls  agresiibus  375  ^^  P^8>* 
gentiles  lueos  idolaque  statuerunti  et  a  tali  inltlo  vo» 
cabttlum  pagani  sbrtiti  sunC. 

2.  GentiUe  sunt  quisiue  legesunt,  et  Aondomere* 
dlderunt,  Dictl  antem  gentUee,  quia  iu  sunt  ut  fuerunl 
genid,  id  est,  slcut  in  carnedescendeniQt  sub  peccaib, 
scilicel ,  Idolis  servienles ,  et  necdom  regenentl. 

3.  Proinde  gantilee  primitus  nuncupaBlur :  ipsi  di« 
contur  Grxee  ethnici;  bthhici  enim  ex  Grsco  in  La- 


^.  ^.  ••  j      .  II         t  .        .  .  Unom  interpretanlur  gentUee ,  IW  eoim  Gneee  ^eiis 

25.  Primum  autem  •  iidem  stellarum  Interpretes ^'l^  ^*  -^  \ 

4.  Posl  fidem  aulem  nondebenlvocari  gentee^  sive 


jfinuncupabantur,sicul  de  his  legilur  qui  In  Evangelio 
natum  Chrisiuni  annuntiaverunt ;  postea  hoc  noroine 
soli  nuUhematici, 

26.^Gujus  arlis  scieniia  nsque  ad  Evangelium  full 
concessa ,  ul  Chrislo  edito  nemo  exinde  nativitatem 
alicujus  de  coelo  interpreiaretur. 

27.  Horoicoffi  dicti,  quod  borag  naiivllails  boml- 
num  speculantur  dissimili,  el  divcrso  falo. 

28.  Scriilegi  sunt  qui  sub  nomine  flcls  reiigionls 
per  quasdam,  quas  sanciorum  sortes  vocanl ,  divl- 
nalioiils  scientiam  profilentur »  aul  quarumcunque 
serlplurarum  inspeclione  fulura  promluunt. 

29.  •  Saiiiatores  vocali  sunt,  quia  dum  els  mem- 
brorum  quapcunque  partes   salieriul,  ailquid  sibi 


gentitee^  bi  qul  ex  gentibus  credunt;  slcut  post  fldem 
dici  jam  non  potesi  Judaeus ,  lesuole  Paulo  apo8tolo« 
01.  dicenle  jam  CbrlsUauis :  Quonkun  cwn  gentes  etee* 
Itff,  boc  esty  Infldeles. 

5.  Apottaue  dicuntur  qui,  posl  baptismum  Chrlsii 
soscepium  ad  idolorum,  culium  elsacrificiorum  coo^ 
Uminalionqs  revenuntur.  Est  aolem  nomenGraecum. 

CAPUT  XI. 
De  dUe  gentimn, 

1.  Quos  paganl  deos  asserunt,  homines  olim  fuisse 

produntur,  el  pro  uniuscujusque  vila  vel  roeritis,  coli 

apod  suos  posi  morietn  cmperunt ,  376  i*^  ^  apiid 

exiiide  prosperum  seu  trisie  signiflcare  praBdicunt.  ^  ifigyptumlsi8,apudCretamJovis,  ^apudMaurosJuba, 

•  A   »  «  j  • . I ..... L.    ^  mw    .' » J   n «...  . 


50. '  Ad  baec  oroniaperiinenleiligalurss  exsecrabi* 
liom  remediorum  qu«  ars  medieorum  condemnat, 
s  sive  in  prascaniaiionibuSy  sive  in  cbaracleribus,  vel 
in  qnibiiscunque  rebus  suspendendis  atque  ligandis. 

374  ^L  Inquibus  omnibus  ars  daemonum  esl  ex 

qoadani  pestifera  societate  horoinum ,  ei  angelorum 

malorum  exorla.  CJnde  cuncu  viunda  sunt  a  Chri- 

fiilanot    el  omni  penitus  exsecratione  repudianda 

aique  daronanda. 

32.|Ao9«r»aautem  avium  Phryges  primi  invenerunt. 

33.  PriB$tiginm  vero  Mercurlus  primus  dicilur  in- 
venisse.  Dictum  autem  prteitigiwn ,  qood  prasetingat 
aeiem  oculorum. 

34.  Amffpidnu;  arlem  prlroos  Etruscis  tradidisse 
diciior  ^  quldam  Tages.  Hic  ex  ^  oris  aruspicinam 
dicuvil,  eipostea  non  apporuiu  ^ 

35.  Nam  dicitur  fabulose ,  arante  quodam  rusllco, 
•«bilo  bone  exglebis  exslluisse » el  aruspieinam  di- 

«  Pyihane».  AL,  Pgthom»»e. 

1»  GeneihHaci.  Aug.  ii  de  Ductr*  Chr.»  eap.  21 ,  ei 
Hier.,  Dan.  ii. 

c  iidem  eteltar,  inUrp,  Ex  TertuU.,  de  Idololat.J 

'  CtrjKff  oritff  ecwnt.  £x  eodem. 

*  Saii»aioru.  Al. ,  Salitore».  Gloss. ,  SalieaUo  , 
ir«>fMC.  Essiai  libellus  Melanioodts  ^yptii  irt/>i  ff«X- 
ttMv*  Vld.  Justin.Mariyr.,  inHespons.  adOrlhodox., 
iiiierrog.  IH.  Male  QbUus  el  Yives  SaUatore»  vocanl* 

'  Ad  hmc  omma  pertinM.  Ex  Augustio. ,  ii  de 
Doclr.  Christ,  cap.  20. 

o  Swe  in  prmcant» ,  fftM  tii  ehar.  Tid.  D«  Thom. , 
III  conl.  Geni.,  csip.  105. 

^  fiojdamTa^ffs.  ExCic.,ude-0ivio«ColHmel. ; 


apod  Lalinoi  Faunus ,  apud  Roroanos  Quirinus. 

2.  Eodem  quoque  modo,  apud  Atbenas  Minerva, 
apud  Sanium  Juno,  apud  Paphos  Venus,  apnd  Lem- 
nos  Vulcanus,  apud  Naxos  Liber,  apud  Delpbos 
Apollo ;  in  qoorum  etiam  laudibus  accesserunt  poetaB» 
el,coropositiscarroinibus,  in  ccelum  eos  sustulerunL 

S.  ^am  qnarumilam  adlnvenliones  artlum  cultum 
peperisse  dicunlur,  ut  iEsculapio  medicina,  Vulcano 
fabrica.  »  Ab  actlbus  autem  vocantur,  ul  If^rciirioff , 
quod  m«rd6tiff  pneest;  Liber  a  libenate. 

4.  Fueruntetiam  etquidaini  viri  forles,  aut  urblum 
eonditores,  quibus  morluis,  homines  qui  eos  dilexe- 
runt  ^  eimulacra  flnxemnt ,  ut  babereni  aliquod  ex 
imaginum  conieroplationesolatlom,  sedpaulatini  hunc 
errorem,  persuadenlibus  dcmonibui ,  lia  in  posterls 
eonsiai  irrepslsse,  ul  quos  illi  pro  sola  nominis  me- 
moria  bonoraverunl  suocessores  deos  existiinarent , 
aique  eolerenL 

Hloc  capoiArcadid  nodum  ente  fertur  aselli 
Tyrrtienos  flxisse  Tages  la  limlie  roris. 

t  Ex  ori».  Forie,  exaran»^  vel  ex  arvi». 

Cap.  X.  ^  i  Pagani  dicti.  Alhenas  in  psgos  divi- 
sas  ostendunt  pagorum  ipsor.  noniina  ,  Arenpagns , 
Cronapagus  el  alia.  Sed  ineliul  Festus  :  Pagam  dicA 
a  Pagis,  pagi  dicii  a  fontibijs,  qnod  eadem  aqua  ol«« 
rentur^  nam  irayai  Ungua  Doriea  fontes. 

Cap.  XI.—  k  Apud  jEggpt.  /s.Ex  Lact.y  i,  cap.  i5« 

1  Apnd  Mauro»  Juba,  Qui  iu  ciiptivilale  ex  Btr* 
baro  doclissimus  factus  scripsii  bisturiam.  Mioulius 
Fei..  in  Octav.,  Appion.  et  Plutarch. 

nA6  aciibu».  Serv.,^n.iv,advers.  SacruJouiSUgn 

"  Simuta$ra  finx.  JgjiUhCU 


5IS  S.  l^IDORI  tllSPALCNSIS  EPISCOPl  m 

S.  Simnlacrorum  usas  exorlns  est  cum  ex  deside-  A  sQm,  tngelica  reTelatlone,  hl  eorporum  aereorum 
rio  moriuorum  constiiuerentur  imagines,  vel  efngies,     natura  vigenl. 


tanquam  in  ccelum  receptis ,  pro  quibus  se  in  terris 
daemones  colendos  supposuerunt,  et  sibi  sacriflcari  a 
deeeptis,  et  perdMs  persiiaier«nt« 

6.  iiaftulicra  aniiiii  a  $kttUi$mdiHB  nmeapala ,  •« 
qmi  Mana  anlfieis  ei  lapld#  aiiife  materb  wrum 
TultttS  imiuniur  in  quoruA  bonoMm  flng«»tttr.  Erge 
aimttlaera,  ftl  )^  eo,  qMd  sum  iiiiilMi,  fil  pre  60, 
qaa<  stmii/iio,  aiqueoaniela,  wide  el  fatea  swit. 
.  7.  377  Et  notaiidiim  qood  «  LaikiQS  Bermo  sft  hi 
Belbraeis.  Apod  eos  onin  laOLeii,  slfo  SfnvL^oiitJM  s«- 
iem  dleilQr.  JudaidicMitt  ^fiiod  Ismael  primos  sfmula- 
cr«nn  luto  feeerft. 

8«  Oontllos  aotem  primiim  ^  Pfomeilioom  simota- 


cra  bominum  de  luto  fmiisse  perbibent,  abooquo  B  salor   frtUrum  tios(rorvm,    fnt  occuio^al  iUoi 
DMam  esso  arlem  ftfmolBCrt  et  slatuas  llngendl.  Un^     eompeetu  Deinouri  die^  ae  nocU. 


17.  i  Aitie  transgressionem  quidero  coelestia  corpo- 
ra  gerebant.  Lapsi  v ero  in  aeream  qualiuiem  conv or- 
si  sunt,  nec  aeris  illiusjpuriora  spatia ,  red  Isla  caligi- 
nosa  ienere  permissi  sQnt,  qul  eis  qussi  carcer  esi^ 
usque  ad  lempus  judicii.  Bi  sunt  prsYaricaiores  an« 
geli,  quorum  princeps  diabolus  est. 
'  18.  VDiabolut  Hebraice  dicitur  deoreum  fiuens^  quia 
qnietus  in  ccbH  culmioe  stare  contempsit,  sod  super- 
bias  pondere  deorsMro  corruens  cecidit.  Graeco  wo 
DUBOLus  eriminalof  vocatiir,  ^vel  quod  crimina  io 
qnae  ipse  inlioil  ad  Deuw  reTeral,  vel  qiiia  eleelorum 
innocentiam  criminibus  fictis  accuset;  unde  et  In 
Apocalypsi  voco  angelica  dicitur :  Projectus  eu  aeeu- 

tJi 


de,  ot  poete  ab  ed  homioes  primum  ftetoe  esso  cort* 
fingimt  flgiirate  propter  efflgfes. 

9.  Apiid  Grttcos  atitem  «  Cecrops  sub  quo  primom 
in  arce  oliva  orta  est,  et  Athenlenslam  urbs  '  61  lli« 
Dorf»  appollailone  nomon  oortfu  est. 

iO.  Hle  primus  omnittm  lovem  appellavft,  sfmula^ 
cra  reperit,  aras  staiuit ,  f iciimas  f mmelaff i,  heqaa<« 
quani  isiius  modi  rebus  tei  Grttda  unquam  visis. 

li.  Idololatria  idolormii  ssroJlMi,  sif e  cn/fifra  in- 
terpreiatur,  Nam  'kmpw  Grsoe,  Latino  i«rfi(i4f  di- 
citnr, « qux  qaanium  ad  feram  religionem  altiootp 
noo  nisi  uni  oi  aoll  Doo  debetur. 

i%,  Hanc  aicui  impia  superbia,  sife  hominum,  sifo  , 
daemonom,  sibi  exhiberi,  fel  jubet,  vel  cupli,  ita  pia  C 


bomilitas»  f el  bominum,  f el  angelarum  sanetonmi » 
sibi  oblaiam  recusat,  et  cul  debetur  oatendii. 

15.  Idolum  autero  est  simulaorum  quod  bumano  ef< 
fi(|[ie  factum  378  ^^  consecratuni  est,  juxla  vocabuli 
Interprelaiiouem , '  fi2o;  enim  Grssce  formm  sonat» 
ab  eo  per  diminutionero  idolum  deducturo,  asque  apud 
nos  formo/am  facit. 

U.  Igiluromnisforma velformula  idolurosodicies* 
poscit.  (ndo  idololalria  omnis  drca  idolum  famulalus 
etservitiis.  Quidamvero  LatiniignQranlesGraccoim- 
perile  dicunt  idolum  ex  doio  sumpsisse  noment  quod 
diabolus-crealurx  cultum  divini  nominis  invesit.  : 

15.  s  D<emona$  a  Gr»cisdic(os  aiunt,  quasiSa^fto- 
f0rc,  id  est,  periioi,  acremui  scioi.  Prasciunl  eniro  fu* 
tura  multa,  iinde  et  solent  responsa  aliqua  daro. 

46.  ^  inesi  enjm  illis  cognitio  reruro  plusquaro  inflr* 
Diitati  bumansc,  psriimsubtiliorisseDSusacuroioo»par- 
liroeiperioQiia  longisaimas  fitae,  partim  per  Dei  jos- 

•  Laritiiif  eermo  rit  in  Eeb.  Est  dn  zelem^  imago, 
f  el  simulacrum. 

^  Prometheue  simuL  Ei  Lacl.,  lib.  ii,  cap.  10. 
«  Cecropi  tub  quo.  Integer  locus  ei  Cuseb.  Cbron. 
^  E%  MinerwB  appeiL  flam  Minerfa,  AGvivi}. 

*  Qum  quiminm  ad  reHa.  iAHoqain  in  Wjoc^r  et 
>«r/»*vccy  latior  sorf  leodi  signiflcatio. 

t  eI^oc  emm  Greee.  Et  Tertull.,  de  Idol. 

9  ikemonee,  ^i  Lacl. ,  n,  cap.  14,  et  Senr. , 
ifin.  m. 

^  Ineti  enim  illie  eogmi.  £i  Aogasl.,  ii  de  Gen.  ad 
lill.,  cap.  17. 

>  4nte  traneg.  Ex  eodem  lib.  m ,  cap.  40. 


19.  Satanas  in  Latinum  sonat  advertariui^  sifo 
tramgretior ;  979  ^P^  ^un  esl  adf oraanos,  qoi  oat 
veritaHsinimioas,  etseropor  saoctorum  firtutibuacon- 
tratre  nititur ;  ipse  et  transgressor,  qoia  prasf ariealor 
effectua  in  voritate  qua  conditus  eat  Donsieiil ;  idom, 
ei  lentator ,  qm  tentandam  juatoruro  ipnoconiiaro 
poituUit,  sicut  ki  J<A  acribitu^ 

tO*  Anticiiriiiui  appeUatur,quia  cotttraCftmtum  voAi 
lurusesL  Noo  quoroodo  ^idam  simplicea  imelliioot» 
iliiiicArtiittm  idoo  diciDro,quod  aiKsC&ris/iim  footovoa 
sit,  idosi,  poat  ou»  veniotCbristoo;  non  sio,  aod  Ao< 
ticbrislos  Greco  dicitur«  qood  ost  Latino  eontrarfos 
Cbristo ;  M  onin  Grseee  io  Latiooroooolroaipiykat. 

94.  CMatoni  onlm  oo  monifolur,  dom  venerit ,  ei 


coatra  oum  dimfcabit,  oi  adforsabilnr  aaermiieniis 
Chrlsll ,  ot  foritotia  efos  Bf angef lum  aolfot. 

ti.  Ham  et  templom  Rlerosotjmls  reparare ,  ei 
omnes  f eterls  legis  cxremonlas  restaiirare  tenlabit ; 
^  sed  et  ille  Atitlchrlstus  est  qui  negat  esse  Deum 
Chrlstum,  contraHus  enim  Chrlsto  est;  omnes  eiiim 
qiil  eiciint  de  Ecclesla,  01  ab  unilate  fidei  prapcidun- 
tur,  et  ipsi  Antichristi  sunt.  *    - 

25.  Belt  idolum  Babyloniuro  est,  qiiod  inlerpretalor 
vettu;  fuil  enim  hic  Belus  pater  Nini  primus  rox 
Assyriorom ,  quem  quidam  Satumum  appellant , 
1  quod  nomen  et  apud  AssyrioSaOiapud  Afros  postea 
cultum  esl,>°  undeetlingua  Punica  Balwvs  dicitur. 
0  S80  ^pu^  Assyrios  autem  Bel  vocalur,  quadaro  aa< 
crorum  suorum  ratione,  el  5a(icrRvs,  el  SoL 

S4,  fi««ip6<^interpreialorsimolacramigooniini«; 
idolum  »  enim  fuil  Moab,  coiaooDeiito  Baal,  aopei 

i  DiaboL  Hebrai.  Kten^fiw.  Ei  Hieronym,,  ad 
Ephes.  VI. 

k  Sed  et  itle  AnHekrhL  Ex  Tertnll.  Prsscrlpl. 

1  Quod  nomen  apud  Attyr.  E  9erf.,  Mn.  t,  ad 
f ers.  Qua  Belut ,  et  omnet  a  Beh. 

n>  Vnde  et  Hn§.  Pun.  Ex  Rferonym.,  in  Baeeh. 
iiiii  :  Idolum  Baal,  tive  Bcl,  ei  nt  apertiui  dieam 
Belis.  Attyriorum  reiigioeit  conteeraHa  aNino,  BeS$ 
filio^  in  honorem  patht^  quem  emn  Saturno  emdem 
facit.  Is.  uvi. 

■  Idfftnm  fuit  MoaHtar,  Ex  eodem  llb.  de  raeia 
Hebr.,  In  f  oce  Fogpr.  et  Os.  ii ;  et  Senr .,  Goorg.  if , 
ad  vers.  HeHeepomaci  terw,  Ml.  P. 


m  BTTMOLOGIARUM  L1B.  m  518 

iMilAni  fMgor^  qttM  Lattal  Priffpom  Tocant,  deum  A     382  34.  /orti  fertnr  a  jttvimrfd  dictas,  et  Jupiur 

quasi  jttvinu  pa/^,  boc  est ,  omDibQS  praestans.  Hane 


bortonini. 

»5«  Fuii  eAiffl  do  LMiptieo  eifilale  HeUespoiiii,  de 
qaa  pilma  asl»  et  propler  YMia  meBDbri  maffnitndl- 
nem  ki  nmMron  deemm  aeormn  eam  Grmci  tranam- 
lermM,  et  in  neaNO  aaeraYermH  benerom »  unde  et 
diciHnr  prmeaae  feorHa  prepMr  earem  toemidiiaiem. 

26.  •  Beelzebub  idolom  fuit  Accaron,  quod  interpro- 
talmr  air  Miii£«r«m;  Sbbob  enlm  miuca  Tocatur.. 
Spordaaimmn  l|iler4dolQm  Meo  tir  mttseamm  vo- 
cator,  propier  aordoa  Idololalrhe »  aire  propier 
imroonditiam. 

vanai.i** 

yr.»  ManaMexHelirM  fi^celn  Latfnam  Iingaam 
atdnuU  aoiiat,  propler  quod  de  exeelaia  ad  terrena  ce- 


el  privato  titulo  Jwem  opUmum  diierunt,  dum  fuia- 
aet  Incestus  in  sais,  impudicug  in  exiraneis. 

55.  Quem  modo  taorumllngaDt  proplerEuropaerap- 
tom,  fait  enim  in  navi  cujas  inslgne  erat  taurus;  ^mo- 
doDanaes  per  imbremaureum  appetiisse  concubitum^ 
ubi  jDtelllgitur  pudicitiam  mulieris  ab  auro  fuissecor- 
ruptam ;  modo  in  similitadinem  aquilae,  propler  quod 
paerum  ad  stopram  rapuerit;  modo  serpentemi  qula 
reptaverit,  et  cygnam,  quia  canlaverit. 

56.  Et  ideonon  figur»  ist»  sunt,  sed  plane  de  ve- 
rltate  scelera,  unde  tarpe  erai  tales  deos  credi ,  qoa- 
les  bomines  esse  non  debeant. 

57.  <  Janttm  dicuni,  quasi  mundi,  vel  coelit  vel 


cidii,  el  pre  merllo  ano  nt  anfanal  brutnm  effBdos  alt.  B  mensiuro  januam :  duas  Janl  facies  faciunt,  propter 


Ipse  eal  et  Ueimhm,  Id  est,  serpena  de  aqnla,  qala 
in  bojtta  ameali  marf  volabilt  versatnr  aatmla. 

S8.  «  £.<viac*an  atttem  interpretalar  addhamentim 
aanmi,  qoennir,  acillcet,  301  nisi  bominam,  quibus 
in  paradiao  aemel  calpam  prsvaricationls  Intulle, 
ei  hane  ttaqee  ad  Memam  morlem  oaoHdie  per* 
soadeodo  adjicit,  vei  eitendil. 

29.  ^  Quxdam  autam  nou^  deorum  auerom  genti- 
les  per  vauas  fabalas  ad  ratlones  pbyslcas  conantor  tra-' 
dttcore,  eaqae  in  causis  elementorum  compoeiiaesse 
interpretantur,  sed  hoc  a  poetls  toium  fictumest,  nl 
deoaaoos  omarenl  aliquibus  figuris,  quos  perditos  ac 
decoria  infomia  prenos  folsse  bistorlui  confiienlur; 
emnioo  enim  fingendl  locua  vacal,  ubi  veriias  cessat. 

30.  Soittmtts  origo  deorum,  et  totius  posteritatis  a  d 
paganta  deslgnalor,  •  hanc  Latinl  a  safK  appellatum 
feranl,  qnaai  ad  ipaam  satlo  omnium  pertlneat  rerum, 
vel  a  lemporla  tongltodiiie ,  quod  ioturetur  annis. 

51.  *  Unde  enm  Graeci  K/>6./of  nomen  babere  dicunt, 
qoaai  x^c,  id  eai ,  Umpue,  qood  fillos  suoa  fertur 
devorasae ,  boe  est,  annos  quoa  tempaa  produxeril 
10  ae  revolvh ,  a  vel  eo  quod  semina  uode  orluntur 
lieram  redeunl. 

5S.  Hune  Gceli  patrlft  abscldisse  genitalia  dicont  quia 
nihll  In  coelo  de  seminibus  nascitar.  Falcem  tenet, 
Inquiani ,  propter  ogrlcaltaram  algnlflcandam ,  vel 
propter  annoa  et  tempora  quod  in  ae  redeanl,  velpro- 
paer  aaplenilam  quod  inius  acuta  stt. 

33.  In  aiiquibna  autem  eivllalibiia  SatnnD  iiberea 
aooagentila  Immolabanii  quod  Seimo 
beroa  aoos  devorasse  aolitom  iradiderunt 


Orientem  et  Occidentem.  Cum  vero  faciunt  eum  qua- 
drifrontem,  et  Janiim  geminum  appellant,  ad  quataor 
mundi  partes  boc  referunt,  vel  ad  quatuor  eiemeota, 
alve  tempora.  Sed  dum  hoc  fingnni,  moostrum  noo. 
d^um  faciunt. 

58.  I  ^eptunum  aquaa  mundi  praedicant,  et  dictus 
ab  eis  Neptunus,  quasi  nube  tonan$. 

59.  Vutcanum  Volunt  ignem,  et  ^  dictus  futcdniu, 
quasi  votan$  eandor,  vel  quasi  votteanu$,  quod  per 
aerem  volet,  ignis  enim  de  nnbibas  nascitur. 

40.  ^  Unde  etiam  Homerus  dicit  eum  praecipitatum 
deaere  in  terras,383<l'>^  ^^^^  fulmen  de  aereca* 
dit.  ^  Idcirco  autem  Yulcanus  de  femore  Junonls  fin** 
gitur  natus,  quod  fulmina  de  imo  aere  nascunlur. 

41.  Claudns  autem  dieiiur  Vulcanns,  quia  per  natn- 
ram  uunquameairectus  Ignis,  *  Sedqaasiclaudusejus- 
modi  speciem  molomque  babei.  Ideo  auiem  In  fabroram 
foroace  eumdem  Vulcanum  aoctorem  dicunt,  qula  sine 
igne  nollum  metalll  genus  fundl  eiieiidique  pote^t. 

i2. 0  Ptuton  Grsce,  Latine  Dieepiter,  p  vel  IHti$ 
pater^  q  quem  alii  Orcum  vocant,  quasl  receptorem 
mortiam.  Unde  et  t^rea  nancupatur  vas  quod  reclpil 
aquaa.  Ipse  et  Graece  Charon. 

45. '  Liherum  a  tiheramente  appeliatam  voIunl,quod 
qoasi  maresin  coeando  per  ejosbeneficlum  emiasisse- 
roinibus  libereniur.  Quod  IdemLlbermuIiebri  et  deli- 
cato  corpore  plngitur ;  dicunt  enlm  mulieres  ei  at- 
trlbutas,  el  vinom  propter  exeltandam  Ifbidlneni. 

44.  Uodo  el  freoa  eiua  pampiao  aiaiilur ;  aed  ideo 

peette  H-  h  coronam  viteam  ei  cormi  habei «  qola  oim  gnle  ei 

moderate  vlnum  blbitor,  Itttitiam  prvaui;  cnmullra 


•  Beetxehuh.  ttlerwi.»  Eeetea.  x,  etMatth.  x.  idem 
Grmeis  cnrofAucoc,  Ideaii  moaearnmif<p«iiQr,qttedmu8- 
caa  abOIyrapo  abegerii  trans  Alphmm,  sive  is  lappi- 
ler,  tii  Pmmttias  veNe  videittr,  aive  Here«lea  fuerli. 

^  Behemoth.  Verba  Greg.,  xixii  Nor.,  cap.  10« 

•  Leeiatk.  Bx  fireg.,  xxiiii,  eap.  46. 

^  (huedam  autem  nnmina  deor» Cie.,  deNaivra  deer. 

•  Bunc  iMtini  a  Satur,  Ex  Attg,,  vii  deGivit.y 
cap.  19. 

'  I7nifa  et  eum  Grtee.  E  Serv.,  JRn.  iit. 

a  Vei  eo ^uod eemen.  Cx Attg.»  vti de  Givii.,  eap.  19. 

^  Jfo^fo  Danae$  perimlh.  Ex  eod.,  xviii)  cap.  13. 

i  Janum  dicunt.  fix  vii  de  Givll. ,  eap.  0. 

t   iVepittii.  E  cap.  Ii(. 

k  Et  dict.  Vulc.  E  Serv.,  Mn.  vm,  ad  veri.  Haad 


$eeu$  igni  poiene. 

I  Onde  etiam  Homer.  1>  , «»  el  ibi  Eoalaeh. 

m  Jdcirco  autem.  Cx  eodem  Servii  ioco. 

»  Sed  quaei  elaudu^.  Aug.,  xx  eontra  fattst. 

0  Pluton  Latine  DiEamtn.  B  Laet.,  i,  cap.  14. 

p  Sive  Drna  PAm.  —  Ditie  reclo  eastt  eliam  ttlii 
uai.  Petron. : 

Has  inier  sedes  DiLis  pater  extnllt  ora. 

t  Quem  atH  Ottomi,  ^ttoai  reeapterem  umH.  Aug., 
vu  de  Givii.,  cap.  5  :  Qaid  da  eeritatef  Qaid  da  /ah- 
ciiate  ?  Quae  cum  dea$  habereat,  aMllmm  ei$  toeam  iater 
$eteeto$  deoe  dare  wotaerunt,  uhi  dederunt  Jfarlt,  et 
Oreo,  «Mt  ^€Otart  iMrftKm,  aUari  raeef^ori. 

'  Liaaaott  a  uasaAttsirre,  Ibid,,  cap.  i« 


519 


S.  ISIDORI  HISPALCNSIS  EPISGOPI 


m 


modtiiD,  exdUt  lites,  id  eftC,  quui  cornua  dal.  Idem  A  iolum ;  ipsum  Titan^  qiuigi  imttm  ex  Tktmk  J  ^ 
autemeiLy«u80e9roToOXiitcy,quodmuUoirinomembra     adversum  Jovem  non  fecit. 


solvaiitur.isteet  Gr»ce  Aeowffo^ a<^momelodiaeNy80« 
iibi  diciiuresae  nulriiua.CxteromestNysa  civita«9  in 
qua  eolitur  idem  Liber»   uode  et  Nysacus  dicius  est. 

384  ^*  aiBRCDBiuii  sermonem  interpretantur. 
^  Nam  ideo  MercurtM,  quasi  medius  £tirren<dicilurap« 
pellatus,  quodsermo  currat  iuier  boroines  medius. 
Ideo  et  l^fxQf  Graece,  quod  termo,  vel  inierpretttiio^ 
qua^  ad  sermonem  utique  periinet ,  i^\ar»tim,  dicilur. 

46.  Ideo  et  inercibus  pnresse,  quia  inter  vcndenles 
et  ementea  sermo  At  medius.  Qui  ideo  flngiicr  babere 
pennas.quia  ciiius  verbadiscurrunl.  cUnde  et  velox  et 
erransiiiducitur;  alas  enim  ejus  in  capite,  etiii  pedi- 
bus,significare  volucrem  fieri  per  aera  sermonem. 


54.  Ipsum  PAa^imi,  quasi£^as»Kiii,  tioc  est,  «Mt- 
cenum;  onde»  etSoi  puer  piogliiir,  eo  quod  qoolMiie 
oriatur»ei  nova  luee  Dascatur.  PyiMiiiii  quoque  eom- 
dem  Apoliinemvocariaiuni,  aPjfiAoN^  immensK  molis 
serpente,  cujus  noanagii  veaeM  qnam  magnitodo 
terrebat. 

55.  Hunc  Apolio  sagitUmm  ictibos  stemens,  ho< 
miuis  quoque  spolia  reporUvii,  ut  P^tlAu»  vocare- 
tur ;  uiide  et  ob  Insigoe  victori»  PytbU  sacra  cele- 
branda  consiituit. 

56.  1"  Diaoam  quoque  germanam  ejus  similiter 
Lmiam,  et  viarum  pr«&idem  aimit.  Unde  et  Tirgineni 
toiunt»  quod  via  nibll  pariat.   Et  ideo  ambo  sagitiu 


47.  Nuntium  dictum,  quoniam  persermonemomnia  B  babere  fiiiguntar,  quod  ipsa  duo  sidera  de  ccelo  ra 


eogiuueouQtiaotur.  Ideo  autem  hunc  furtimagistrum 
dicunl»  quia  sermo  anlmos  audientium  fallit.  Yirgam 
leoet,  qua  serpenles  dividit,  id  est,  venena. 

48.  Nam  bellantes  ac  dissidenies  inurpretum  ora- 
lione  sedanlur ;  unde  etsecundum  Livium  legati  pacis 
eaduceaiorei  dicuniur.  Sicut  euim  per  fdeciales  beiU 
Indicebantur,  iu  pax  per  caduceatores  fiebai. 

49.  Herme$  autem  Grxce  diciiur  M  rnf  c/}fU9vcutc, 
Latine  inierprei^  3g5  qul  ob  virtutem  multaruinque 
artlum  scientiam  ^  Tri$me^tu»,  id  est,  ter  maximui 
m>mlnatus  est.  Cum  autem  eum  capite  canino  fin- 
gunt,  bse  ratio  dicilur,  quod  inter  omnia  anlmalia 
canis  sagacissimum  genus  et  perspicax  iiabeaiur. 

50.  Martem  deum  beili  esse  dicunt,  et  Martem 


nppellaturo,  quia  per  viros  pugnatur,  •  ut  sit  Mars,  G  <"^'ior  ^^^  ^^^^* 


dios  usquead  terrasemiitant,  Dtomim  autemvocatam» 
quasi  Duaitam,  quod  luoa  die  ac  nocle  appareal. 

57.  Ipsam  et  Liidmim  asseveraot ,  eo  quod  iiiceat. 
Eamdem  et  Tritiam^  quod  tribus  fingalur  figoris.  De 
qua  Vlrgilius :....  rria  vtrijrinif  ora  DiaMB,  ^  quia ea* 
dem  Luna^  eadem  Diana^  eadem  Proterpima  vocaiur. 

58.  Sed  cum  Loiia  flngitur : 

*  .... SablQSU>i  spleodet  amlctu. 
Comsucciucujacit  cabmos,  loronia  virgo  esl : 
Cuin  subnuxa  sedet  solio,  Flutonia  conjux. 

Lfllonia  auum  Diana,  ee  quod  Latonue  fuerit  fllia. 

387  59. "  Cererem ,  id  est,  terram^  a  creandia 
frugibiis  asserunt  dicum  ,  appellantes  eam  nomini-* 
bus  plurifflis.  Dicunt  etiam  eam  et  opem ,  quod  opero 


marii  an^  licet  et  tria  sint  genera  consueiudinum, 
sicut  Scyibarum  ubi  et  feininae  et  viri  in  pugnam 
eunt;  Amazonum,  ubi  solas  femin»;  Romanorum 
aliarumque  gentium,  obi  soli  mares. 

51.  Item  t  Hari^  dicunt,  quasi  eiTectorem  morliirai. 
Nam  a  Marte  mon  nuncupatur.  s  Hunc,  etadn/ienim 
dicunt,  quia  belligeraniibus  incertus  est. 

52.  Quod  vero  nudo  pectore  sut,  ut  bello  se  quis- 
que  slne  formidine  cordisobjiciat.  ^  Mars  autem  apud 

.Tbracas  Gradivui  dicitur,  eo  quod  in  bello  gradum  in- 
ferant  qui  piignanl,  aut  quod  impigre  gradianlur. 

53.  i  ApoUinem  quamvis  divinatorem  ei  medlcum 
Tellent,  ipsuui  lamen  380  etiam  Solem  dixeruni,quasi 


60.  Proierpinam,  quod  ex  eo  prourpant  fruges. 

61.  0  Yeitam^  quod  berbis,  vel  variis  veitiia  sil 
rebus,  vel  a  vi  sua  sundo.  Eamdem  et  Tellurem,  et 
Matrem  magnam  fingunt  iurrium,  cum  lympano,  el 
gallis,  et  strepltu  cyrobalorum.  Matrem  vocaUm« 
quod  plurima  pariat;  magnamt  quod  cibum  gignat; 
almam^  quia  universa  animalia  fructibus  suis  alit. 
Est  enim  alimeniorum  nutrix  Urra. 

62.  r  Quod  simulacrum  ejuscum  clavi  fiogitur,  qnia 
tellus  hieme  clauditur,  vere  aperitor.  ot  frugesna- 
scantur.  ?  Quodtympanum  babet »  significari  volunl 
orbem  ierrae. 

63.  '  Quodcumi  vtb\  dicitur,  qula  Ipsa  eslterra; 


•  A  monte  Indim  Nge,  E  Serv,,  JEn.  vi,  ad  vers.  J)  tam,  quasi  bellatoris  el  Gradivi. 


Uber  agene  eeiio  NguB  d.  o.  I. 

>>  Nam  ideo  MBnccmos.  £x  eodem  lib.  Aug., 
cap.  14. 

c  Vnde  et  velox.  E  Serv.,  ^n.  iv,  et  Aug. 

^  Triimeg.  £x  Lacl.,  Ilb.  de  Ira,  cap.  ii«  et  ilb.  i, 
cap.  6. 

^^  Vt  fii  Mars,  marii  an,  Ut  sit  Mars. ma<,  God. 
omnes,  sed  non  fuit  difliGilis  coniectura. 
. '  ilem  Martem  dtcunl  e/fect.  hort.  Ex  Augiisi. 

s  IfuRc  el  aduU.^  eic.  Aug.,  xx  conlra  Faust., 
eap.  9 :  Yenerem  Yulcani  uxorem^  et  Marlii  aduUe" 
tam,  quia  betligerantibui  incongrua  eet, 

^  Man  autem  apud  Thrac.  Gradivcs.  Non  quod 
apnd  Ttiraces  Gradivi  nonien  sii,  sed  quia  idein  sit 
lllisOov/icoc  «fnclqui  Romanls  Gradhui.  Fuerunienim 
(ut  ait Sepv..»  ^n.  i  et  iii)  Romm  duo  Marlls  lempla, 
alierum  intra  Urbem  Qnirini,  quasi  custodis  et  tran- 
quilli ;  alierura  exlra  Urbem  via  Appia  prope  por* 


i   Apoltinem  quamvii.  Aug.,  cap.  16. 

I  Qui  ddvenui  Jovem  non  (ecit.  ilispanismus,  ha" 
cer  por  atguno^  b  contra  alguno^  neqne  fuii  cur  betlum 
adderent  iiiipressi  libri,  quiid  iii  Ms.  nou  esl. 

k  Dianam  quoque.  Ex  Aug.,  cap.  i6. 

1  Oiita  sad^m  Luna.  £  Serv.,  iCn.  nu  ad  Ters. 
Saera  mari  cotit.  Apud  quem  meiidose  Jmia  pro  Liiii« 
legitur. 

m  Subluilri  ipiendet  amict.  Carmen  Prodentii, 
I  conira  Syromach. 

n   Cererem.  Ex  Aog.,  cap.  24. 

0  Veiiam,  quod  herb.  £  Serv.,  Mn.  i  ad  vers. 
Cana  fidei  ei  YeHa. 

p  Quod  iimulacrum  ejui  cum  cU».  Ex  eodem» 
iEn.  X  ad  vers.  Alma  parem  Ideea* 

q  Quod  igmpana.  £x  Aug. 

r  Quod  curru  vehitur.  fi  Serv.  iEn.  iii,  ad  vers. 
Et  iuneti  currum^domineB  iub.  /. 


Zil  ETTMOLOGIARUM  LIB.  m  Slt 

qnm  pendei  Iii  aere.  Qood  ftntrmetur  rotis»  quia  mun-  A  Me  eam  artem  et  ratioHem  interpretantor,  qoit 


dttsrolaiur,el  irolubilisest.  QuodJeonesillisubjiciunl 
man&uetoa,  ut  ostendant  nullum  genus  esse  lerrx  tam 
lerum  quod  non  subigi  possit  aut  superari  ab  ea. 
6i.  Qiiod  in  capiietttrrium  gesui  coronamy  osten- 
dit  superposius  terrae  ciTitates,  quas  insignitaa  turri- 
Dus  consUt,Quodsedes  fingunturcireaeam,quia  cum 
omnia  moYeantor,  ipsam  non  moveri. 

65.  Qood  eorybantes  ejus  ministri  cnm  strictis 
.  gladiis  esse  flnguntur,  ni  significetur  omnes  pro  terra 

soa  debere  pngnare.  Quod  gallos,  huic  de«  ut  ser- 
Tirent  fecerunt,  BigHiflcaal  qui  seroine  Indigeant  ter* 
ram  sequi  oportere,  in  ea  qoippe  omnia  reperiri. 

66.  Quod  seapndeam  jaeUnl,  praecipiiuriinquiuol» 
Qt  qoi  terram  388  eolunt  ne  sedeant,  semper  enim 


slne  ratione  nihil  potesi  contineri. 

72.  Quae  ratio ,  quia  ei  solo  animo  naacitv»  anl- 
mumque  puunt  esse  in  capite  et  cerebro,  Ideo  eom 
dicunt  de  capite  Jovis  esse  natam,  qoia  aensos  sapieiH 
USf  qui  invenit  omnia  in  capiu  esl. 

75.  ^  In  cujuspeetore ideo capotGorgonis fingitor, 
qood  illic  est  omnis  prudeniia,  qus  conrnndit  alioSf 
ci  imperitosocsaxeoscomprobatyquod.et  in  aniiquls 
imperatorum  sutuis  eernimus  in  medio  pectore  lori- 
cae»  propter  insinuandam  sapientiametvlrtutem. 

74.  jflaec  Minma,  et7riioitiadicitur.  Triton  enim 
Afric»  palus  est,  circa  quam  fertur  virglnali  appo* 
ruisse  aeute«  propter  quod  TrtloKia  noocupau  est» 
Unde  ei  tanto  proclivius  dea  crediu,  quanto  minos 


esse  qood  agant.  Cymbalorum  autem  aereomni  soni-  B  ^^^^^  ^i"^  innotuit. 


tnsy  ferramentorum  crepitns  in  colendis  agris ;  ^  et 
ideo  aere,  quod  terram  antiqui  colebant  aere»  priua 
qoam  ferrum  esset  inventnro. 

67.  ^  Eamdem  Yesum  et  ignem  esse  perhil^entyquia 
lerram  ignem  habere  non  dubium  est  c  ut  ex  i£(na 
Tulcanoque  datur  intelligi.  Et^ideo  virginem  puunt, 
quiaignis  inviolabile  siielemenlum,  nihilque  nasci  pos- 
lit  CK  eOy  quippe  qoi  oinnia  quae  arripuerit  absumat. 

€8.  Ovidlus  in  Fastis  : 

Nec  tn  aliod  vestaRi,  quam  vivam  ialellige  fiammam; 
Nataque  de  flainma  corpora  Dolhi  vid^ ; 

propterea,  et  virgines  ei   servire  dicontur,  eo  qood 

sicot  de  virgine,  iia  nihii  ex  igne  nascaior. 

69.  JMmmim  dicunt»  quasi  janonemf  id  eat»  jo- 
miaM  •  pro  porgationibos  femioarum,  et  quod 
qoasi  porua  matrom  natia,  el  natoras  pandal  noben- 
liwn  maritis.  Sed  hoc  philoaophi.  Poetae  autem  Jo- 
nonem  Jovis  asseront  sororero  et  conjogem ;  <  ig- 
nem  enim  et  aerem  JoTem,  aquam  et  terram  Juno- 
nem  inlerpretantur,  quorum  duorom  permistioM 
«oiversa  gignoalor. 

70.  Et  aorirfm  dicont ,  quod  mondi  pars  eat ;  eoii* 
1«^ ,  qood  f  ommisu  concordiit,  onde  et  Virg. 

Tam  pater  oouiipolena  (ecundis  imbribos  »lher 
388  CoDJugis  in  gremiom  l«lae  desceadii... 

71.  s  ifiiima  apud  Graacos  advvv  dicitur»  id  est, 
frmiiia.  Apud  Lalinos  autem  Minervam  vocatam, 
quasi  Deam  et  munos  ariium  variarum.  Hanc  enim 
^  inventricem  multorum  ingeniorum  perhibent,  et 

*  Et  Ideo  tere ,  quod  terram  antiq,  Lueret.  t  lib.  v: 

Et  prior  «ris  erat,  qnam  ferri  cogaitus  U9usy 
Qoo  facilis  msgis  eat  naiura,  et  co|>ia  major. 
iEre  solimi  ief  r»  iraetatMni,  lereqoe  t>elli 
Miiicebaut  fluclus,  ei  vulnera  vasia  serebant. 

^  £amdem  Veetam  et  ign.,  August.,  iv  de  Civit, 
ei  Serv.  Mn.  i. 

«  Es  Aitna  YMleanoq.  Ita  apod  Serr. ;  alioqoin 
ytilcaniis  legereni,  coni  inf.,  lib.  xiv  de  <iEoliis  inso- 
lio,  esdem  ei  Ynleanke  ? ocaotur,  quod  et  ipsae  sicot 
i£laia  ardeant. 

'  Kt  ideo  vtrgfnm.  Lacl.  i,  cap.  12. 

•  Pro  purgationibue  feminar.  Ex  vu  de  Civit.y 
cap.  i  ei  5. 

'  iaaom  emm  gufnnntur*  Yerba  Servii,  Georg.  ii. 

s  JViiicrva..,  id  eit^  femina.  An  potius  $ine  (emina. 
OrU  namqoe  e  Jovis  oerebro,  unde  ei  ifuirtip.  Ergo 
aMvii,  quasl  efm  OqXvarv  ▼«!  eene  «GiiXq. 

^  imtentrioem  multorum  mgemorum.  Aug.»  XTiii 


75.  PalUu  autem  dicu,  Tel  ab  inaula  Pallene  ia 
Tbracia^  in  qua  nutrlU  est  ;^  tel  airo  toG  irccXXc»  ti 
d6/)v,  id  est,  ab  ha$tee  coneuuione^  vel»  quod  FaliaiH 
tem  giganiem  occiderit. 

390  "^ 6*  ^  V^nerm  ezindedicunt  nuncopaUm,qood 
sine  vi  femina  virgo  esse  non  desinal.  ilanc  Graeci 
«fipodtTigv  vocani»  proptcr  spomam  sangoinis  gene- 
rah*iem,  Sifpoc  enim  Graece  ipifma  vocaiur. 

77.  Quodautem  fingunt  Saturnum  Coelopatrigeai- 
Ulia  abscidisse,  et  sanguiiiem  fluxlsse  in  mare»  el 
quod  ex  spumamaris  conereta  Venus  uau  011»  illud» 
aiunt,  quod  per  coitum  salsi  bumoris  sobsUotia  eal ; 
et  inde  ■»  iffpo^im  Venerem  dici ,  quia  coito  spoma 
est  sanguinis»  quae  ex  succo  viscerum  liquido  aalso* 
Q  que  consUl. 

78«  Ideo  >  autem  Venerem  Vulcani  dieantozoremt 
quia  Venereum  oCflcium  noii  nisi  calore  consistiinrt 
Qiide  est :  Frigidm  in  Venerem  eenior. 

7^.  oMam,  qood  Saturnos  dicitur  patri  Goalo  Tirftia 
ampuusse,  quae  in  mare  cadentia  Venerem  creave- 
runl,  ideo  fingitur»  quia  nisi  humor  de  Geelo  in  ter« 
ram  descenderit,  niliil  ereator. 

80.  p  Cupidinem  toeatum  feruoi  propter  amorem : 
est  enim  daemon  fomicationls,  Qui  ideo  atotus  pingi- 
lur,  quia  nihilamantibus  ievius»  nihiimuubilios  iove* 
nitor.  Puer  pingiturv  quia  atoltoa  est  et  irratiooabiiii 
amor.  «  Sagittam  et  faeera  tenere  fingilor;  sagil- 
Um,  quia  amor  cor  rulnerat ;  facem»  quia  inflammat. 

I^  de  Giviu»  cap.  8 :  Jriiima  nmttorum  eane  opemm  in^ 
ventrix,. 

i  In  cujui  pect.  E  Serv.«  iEn.  viiiad  vers.  Con- 
nexoeque  anguee. 

J  Hac  Mtnerva...  innotuit.  Verba  Aog.,  ibid. 

^  Vel  dbro  Tov  irocXX...  occideritm  Vcrha  Sertii^ 
iEn.  1. 

i  Vmfrmesiitdadic.  EiAug.9ndeCivit.,cap.9« 

"  ' Af fuiiiw.  Serv.»  JSn.  v,  ad  vers.  Unde  genue 
Ducii. 

»  Ideo  antem  Venermn.  Ez  eod.,  Ma.  tui»  ad 
vers.  Accepit  $otitam  fammam. 

0  Nam  quod  Satur.....  ereatur.  Yerba  eiosdem, 
Georg.  11,  ad  vers.  llMiiciis,  et  cnrvo  Sat. 

p  Cupidinem.  Ex  eodem,  JEai.  i,  ad  vers.  Er§o 
/ui  aligerum.  Vid.  Propert.  eleg. 

Qoicunqne  ilie  fj^it  poerom  qui  pioxit  Amorem. 

51  Sagittam^  £z  Aug.,  zz  eontra  Faual.»  cap,  9. 


S.  ISIDORI  HISPALBNSIS  EPISCOPl 


m 


8f.  Pan  ■  dicunt  Graeci,  Laiini  Silvanum  .'deuoi  A  qtiidquid  Jupiier  fiilar :  3M  ^  *  /'"^  igitttr /aiMm 


mitcmmy  qaem  fn  natnras  simHitadtnem  formave-^ 
runt ;  unde  el  Pan  dieltis  est,  id  est,  omne,  Pin- 
gtmt'  enlm  eum  et  imiversali  elementoram  specie. 

S2.  Habet  enlm  cornna  in  siroilitudinem  radJorum 
'Solit  el  Lmise.  Distlnctam  macalls  babet  peUem» 
proptercoeli  sidera.  Rlriiet  ejtis  faciesad  slmilitudinem 
«iberls.  Flstulam  aeptem  cabmonim  gestat,  propier 
harmoniam  coell,  in  qua  septem  auntionl,  et  86- 
ptem  discrimlna  vocum. 

85.  ^  ViMosiiaesi,  quiateiiusest  convestiia,  et  agf- 
laia  Tenlis.  391  ^^^  ^i"^  inferior  foedaesty  propter 
arbores^etferas,  etpecudes.  Caprlnas  unguias  habel, 
bt  solldltatem  terrae  ostendat ,  quem  voiunt  rerum  ei 
totlus  natnr»  Deum;  onde  Pan,  quasi  mnia  dicunt. 


dicanty  Id  est,  a  loquendo.  1  Quod  nisi  boc  np- 
men  jam  In  alia  re  soleret  intelligi,  quo  corda  ho- 
minom  iioinmns  Inclinare,  ralionabiiiler  possemus  a 
fando  fkrnu  ippeliare. 

91.  Non  enim  abnoere  possumus  esse  scrlptum  ia 
litteris  sanctls  :  Semtt  locutm  eit  Deus^  duo  hxc  au" 
'divif  etc.  Quod  enim  dlcium  est,  eemel  locutut  e$t^ 
inteiiigilur  immobilHer^  boc  est,  ineommutabiliter  ett 
tocutui ,  slcut  novit  incommutabiliter  ^omnla ,  quae 
futura  sunt,  et  quae  ipse  facturus  est. 

^.  ^  Tria  autem  fata  flngunt  in  colo,  et  fuso» 
digitisqoe  flla  ex  tana  torqueniibus,  propter  tria 
teropora  :  prxteritum »  quod  In  fuso  jam  netum 
Bi(|uelnvolutttm  est;  prxsens,  quod  inter  digiios 


84.  •  Itii  lingua  iCgyptlorum  terra  appelfaitur,  B  ^  neentis  trajicitur ;  Aiturum,  in  lana,  qu«  coio  im- 


quam  isim  volunt  esse.  Fuii  autem  Isis  regina  iEgy p- 
tiorum,  Inachl  r^is  fina  »  quae  de  Graecia  veniens 
iEgyptios  litteras  docuii,  et  terras  colere  instituil, 
propier  quod  et  terram  ejus  nomine  appell.ivenint. 
S6.  d  Serapii  oronium  masimug  ^gypliorum 
deus.  Ipse  est  Apie  rex  Arglvorum,  qui  navibus 
transvecius  in  ^gyptum,  cum  ibidem  mortuus  fuis- 
set,  S^apti  appeliatus  esl;  propterea,  quia  arca  io 
qiia  morttius  ponitur,  quam  sarcopliagum  vocant, 
mpoc  dicitur  Graece,  et  ibi  eum  venerari  Hepullum 
toeperunt ,  priusquam  templum  ejus  esset  instruc- 
niin ;  velut  70/}6c  Apli :  Sorapis  priroo,  deindei  et 
Klera  comroutala,  Serapit  dictus  est. 

Apis  fuil  apud  iEgyptios  taurus  Serapl  conse- 


plicata  est,  et  quod  adhucper  digitos  neentis  ad  fa«* 
sum,  lanquam  pnesens  ad  prxteritum  trajideo- 
dum  est. 

95.  »  Parcat  dicunl  wx*  KrcifpMw  appeilatasr» 
quod  minime  parcant.  Quas  ires  esse  voiaerunt, 
unam,  quae  vitam  homiois  ordiatur :  alteram,  qu9 
contexat;  leriiam,  quae  rumpat.  Incipimus  anim 
cum  nascimur;  sumus,  cum  vivimus;  desioimuSi 
cum  iuterimas. 

94.  Fortunam  a  forimtit  nomen  habere  dicuiitt 
n  quasi  deam  quaiiidatt  las  kttmaiias  variis  casi- 
tais  m  forluiys  iUndeolam,  •  «iida  tl  emeam  ap* 
pellant,  eo  qaod  passioi  in  ^yoKbel  ioearrenB  stiM 
alio  (oamine  iniriurom,  et  ad  hoDOt,  u  ad  mlos 


ciratus,  et  ab  eo  ita  cognominatus,  quem  iEgyptus  G  ^«011«  Fatum  aiHi»  a  FeHma  lepiianl,  et  Firfii* 

instar  numinis  coiebat,  eo  quod  de  futuris  daret 

4|iiieda«  manifesia  signa ;  apparehat  enim  in  Mem- 

pM.  •  Quem  eentum   antistites   proseqadtMntar, 

et  repente  velal  lymphaiici  prsecinehaiit :  hujus  ca- 

pHls    Imaginem  <  slhi  IH  eremo  ladftl  fecerunt. 

67.  Fatmi  a  fando,  Telat  •  ian  tHg  f^c  di- 
cti,  qood  foce  non  signis  ostendere  vlderentar  U^ 
tura ;  In  lucis  eoim  cohsalebantur  a  paganis,  el  rea^ 
pMa  liliB  non  slgnls,  sed  voeihus  dahani. 

S8.  ^  Crenlimi  autem  dlcunl,  qaod  quasl  vim 
haheal  omnlum  reran  glgnendaram»  seu  a  gignendis 
Mhorls;  «nde  et  ^etdatat  leeti  dleebatttof  a  gentihas» 
qui  novo  matito  stemebantur. 

99.  Hftc  ei  alia  sonl  genttliom  Ihholosa  flgmenta, 


i  ^  qoasi  all  lo  his  qiM  iorloilu  w»»» . 
polam  oausa ;  FoIohi  voio  apfoaiioro  aiiigolis  oi 
aiaiQtiioi  aiuou 

9ft.  Aiant  et  Iras  Foriu  feaiioos  orioitas  sorpea* 
lihos*  proptet  Irea  affteliiSi  SM  qui  io  aoiniis  ho* 
roinum  multas  perturbationes  gigoooS,  el  iolerdooa 
eoconi  iu  dolinqoifiiy  ot  oao  lamtt,  ooo  perieull  sui 
respeelofti  iiaheie  fonoiilaol.  iro,  qam  fiodieloai 
cupit;  eopidilos,  qo»  deaidenil  opes;  ItbidOi  quas 
appetit  voluptates.  Qo»  Ideo  Furl»  appellootur, 
qaod  sihiiolis  sois  mentem  leriantf  qaielam  csso 
non  sinant. 

96.  Nymphat  deas  aqaarum  potant  dictas  n  nubl^ 
but;  nam  ex  nublbus  aqu«,  unde  derlvatum  est; 


qn»  iolorpnlola  aie  habooi,  oiea  non  iDtellecta  9  nymphas  aqoarumdeaa,  qoaai  oomioa  iympbarihn. 
damnabiliter  lamen  adoreniur*  p  Ipsas  autem  diennt  et  ifoMi,  qaas  et  nympbas, 

90.  Fatum  autem  dicunt  esse  quidquid  dii  faotor;     nec  iinroeriio »  naiB  aquio  notos  mu^m  efficiu 


sospeel^  ea  ha-         t  NaeniL 
poulo  posl 


,  «  Pio  dkunt.  B  Senr.,  Eclog.  S. 

>»  VUlotut  ettj  quia  tellut  convettita  eil,  et  a^ttatm 
umii».  Horom  oihil  apod  Servhioi  (o  qoo  sant  reli- 
qoa),  ei  vafie  ieguotur  in  lia.;  qnare  soipei 
l^bai  Gbacon. 

c  Isis,  linf.  jEfftfp.  E  Sorf «9  Mtu  ▼ui,  ad  vers. 
Regina  in  mediit  p.  v.  o.  s« 

A  Ssvop.  Verba  Aog.,  iviii  do  Civit.,  oap*  5. 

•  Quem  cenium  ooliil.  B  SoUn.,  35« 
^  fSibiin  ermna  Jud.  Laei.,  lib.  iv,  oap.  tO* 

s  Veiut  ecfro  x^  fMvtk*  ^  Sorv.,  Mn*  vh. 

^  Genium.  Ei  Aug.,  vii  de  Civii..  eao.  IS^ 

'  A  fando  igitur  fat.  Ei  eod.»  v  de  Civit,,  cap.  % 


elServM  Ec)of.4«  ^ 

i  Quod  niti  koc  nomen.  Ex  eodero  Auf . 
^  Tria  nnim  fai.  Ki  n  oooiro  Foust.«  caB«  9. 
i  i^oroHi.  lu  cooalaiilor  Goibici   lihri  hie;   o^ 

r— o)  posl,  sorvalo   ooologio,  ooo  omo^;  sivo 

seeunda  sit  conjugationis ,  sive  teriin*   ot 

Tibull.  : 

Slamiaa,  qase  ducunl ,  qttaeque  ftitura  neoot. 

•B  FofMi.  e  Serv.i  Eelog.  4. 

«  Qoosi  ifeaoi  ^oooid.  Bi  Loet. ,  lih.  lu ,  eop.  «7 

•  Vnde  m  evccm.  Ex  iv  de  Clvii. ,  eap.  IS. 

»  Iptat  auim  diami.  Mvs.  fi*orv.t  fioiog.  S. 


m  ETTMQLOCURQU  LIB.  \X.  520 

07.  Nfi9ip^9r«nA|)«i4fl(Mi(MnmsuatvQ^  Bomiaa  lioc  appeUaotur.  >  Apuleiut  au 

«  Iflfmphm  quippe  moaliuin  Clf#a4a  dic«nl«  silva-  lem  ait  eos  «ar'  oyTiff oatv  dici  ifaiies  (hoc  est,  t»tiei^ 
rnw  /^((«s,  ^campornm  Umadrff§d€$t  (dniium  ac  mdato^^  cum  sini  lierribiles,  ei  immanes),  u^ 
NaMu^  maria  Kareidm.  Parcas  ei  Kumeuides* 

l^  «  jlgrwf  iieuBl  •  Iumm  Uiaiise  nooMm»         ^^^*  Larvos  ex  liominibus  factos  daroones  aiunt, 

qui  merili  mali  (uerint.  ^  Quarum  natura  esse 
dicitur  terrere  parvulos,  et  iu  anguijs  garrire  tea^- 
brosis. 

102.  Lamias,quasfabulie  tradunt  Inranteseorripere^ 
ac  laniare  solitas,  a  laniaudo  specialiter  dictas. 

103*  ^  Piloii,  qui  Graece  Panitm^  Latine  Incubi 
appellanlur ;  sive  J  Invi  ab  ineundo  passim  cum 
anicnalibus :  undet  et  infuM  dicuntur  ab  incumbendo^ 
395  ^oc  ^stuprando.  ^  Sa^pe  enim  improbi  existunti 
eliam  mulieribus,  et  earuip  peragunt  concubitun, 
noiDi  cDieoani.  •  oi  penwei  uich,  qa»u  ^cm  .«  diwnones  Gaili  i)iisiQi  nuncopani»  quia  assidue 

,,fneffa«fNs,ide8t,ms«r6fls.Bidilqirfvocabantun»j;^^^  ^^^^^^  immuadiiiam. 

i04.  Quem  aulem  vulgo  Incubonem  vocant,  ^  bune 
Roroani  Faunum  Ficarium  dicun^  ad  quero  Horatiue 
dicit: 


Grmeeenim  Jwm  ;fllp«  appellalttr,  el  ideo  neaeie  qulft 
filius  efni,  iecandmn  GNscoram  fttelaB»  ^Bpt^  ML 
ntmcvpelMt  Hoe  videlleel,  vilnl  mjstiem  sigiifi- 
ca«ie  fabnia,  qood  aer  JuhobI  depaietar,  ubi  volunl 
HeroM  Miiim.  Qm  Mmfaie  appollMl  alicajas  meh 
rili  Mimas  deftuoloram,  quasl  ii»pAmt^  id  esi,  ntPM 
aenee,  at  emla  difaos  proptai  eapiealiam  al  forlilar 


99.  d  Penaiee  gentites  dfeebanl  omnes  deos  qDoi 
doml  eolebant.  •  Bt  penatet  dictf,  qued  essenl  in 


vel  qose  nomina  habuerint,  ignoraior. 

106. '  Manet  dlcont  deos  mortnoram,qnorQm  pote- 
nalem  mter  ianamSM  «tterramasserant :  aqalbos 
et  mane  dictum  existimant,  qaos  putam  ab  aefe,  q^ 
maNtis,  id  est  rarue  eat»  Jf ones  dictos,  sive  qula  laie 
manant  per  auras;  sive  qaia  miles  sunt  immanibos, 

~   Nymphas  quippe  monl,  Ex  eodem  j  ^n.   i  f 


FauM  Nynpbsrum  te|rientam  amator, 
Per  meos  lines,  et  sprica  rora 
Lenis  ioeedaa. 


I  PiLOsi  (pd  tirceee  PAHiTie,  Gregor.,  vii  Ifora]., 

ad  versl   tehe,  alfi!e  hinc  gtomttantur  Oreadie,  ik  Mp.  45  t  fiaiaaii  alH  pii^si  apff/iaiiaae  figvfaMmr, 

jgeloa.  i%  >t<<i  ^i  9^<>*  ^^  ¥hMK^,  LaUm  Imcubos  vocam?  h^ 

k  tfaamor.  HiHiDavAD,  Serv.  :  Qum  €um  nlvie  enim  emendaiiores  Gregorii  iibri,  uoii  Faunot,  cum 

na»aini«rHflmarfri/arfe«.  tamen  oirumque  slt  verum,  et  Pana$  el  Faunos  di- 

•  tteroas  defunetor.  Ex  log. ,  i    de  Qvii.  ,  ^tes.  8ed  Paiiliei  hoo  loeo  paiamas  legandam ,  uM 

eap.  2i.  Pwmua» 

d  PemU$...  caUbam.  fiServ.,  i£n.il«  1  lan  ak  iMiiimo.  E  8erv.»  Mau  vi*  ad  vera. 

«  Penates  dicti.'  Arnob.,  tib.  iii :  Varro  qtd  suiU  Pameiium  Castrumque  Invi. 

mtrorsus  atque  in  tntimis  penetratHfUS  (ieos  (Ptnates)  ^  «         ^.^^  imprpW.  Verba  AugusUu.,  xv  de 

r  M.^  E  ST...  A.  «.«I  f«.  51««  -«*«     ^7'-;,2'  ninnar^  F..»«  F.ca».™.  Hieron..  U. 

tin  :  PUo^,  vet  f ficaftOBet,  vef  Sarsfrei ,  Sytvestree, 
Mfedam  toataai,  f aos  noMalii  Faaaoi  Fiearios  «o- 
cant.  Item  Euirop.,  li^.  lu:  Sul^tres  Hamtnis.quos 
nonnutlt  FaunosFtearios  vocani.  Idero  Faluut  foJve- 
tis  videtur  eum  Fauno  Ffearfo,  quaniain  e  Bervh 
laeo  ciuio  om jieara  licei. 


oro?. 


s  Apuieius  auteM  ait.  Non  est  tnteger  locas.  Nam 
eom  cslera  ei  Apuleio  slal  (qai  etlam  ah  AugasUiio 
i^iaiur,  iK  de  Givii.»  cap.  i>»  io  iib.  de  Ika  Socral.)» 
umen  boc  ex  Servio  eet  poUns»  ut  llaues  xocr* 
avTtffowcv  dictos  scribat. 

»  Quarmm  mmrm.  £x  Mer.,  Hi  pr«f.  Heb«  QomI. 


LIBER 

Dt  LINGtJIS,  GE«tlB08,  ABGIIie» 

CAPUT  PRIMUU. 
Ik  linguis  gentiium. 

1.  Lin^ufrum  diversiias  exorla  est  in  adiflcaiione 
turris  post  diluvium ;  396oi^(o  prlui»  quam  soperbia 
larria  lUlos  In  diversoa  signoram  sonoa  hamanam  divi- 
deret  Socielatem ,  ^  una  omnium  nationum  lingaa 
fuis,  qa»  jBe^fM  vocaior,  qua  pstriarcke  et  prophe- 
1«  Qii  sunt,  non  solum  ia  sermauibas  suia,  veram 
etiam  ia  tllteris  sacris  :  initio  aatem  qaol  gentes, 
lot  liflgnas  fueioiu,  deiade  plurea  geniea  quam  lin- 
guae,  quia  ex  uoa  linguji  mult»  genles  sunt  exorim* 

2.  Lingttft  aatem  dittae  In  hoc  loeo  pro  verbfa  quae 
>tf  iinguaro  Ount,  genere  locutionls  Ulo  quo  Is  qoi 
effidt  per  id  quod  elfieiiur  MmiMlar :  sicut  oa  dici 
Mhl  pro  verhis,  aleal  maaoa  pro  iiiMis. 

Gar.  I.  —  *  Pm  amaiam  aaijaib..  ta  iiUiri$  $ams. 
Sa  Ai«.»  xvi  de  Givii.,  cap.  II . 


NONUS- 

MILITIA  ,   ClVIBUa  ,   AFFlNITATIBOi. 

3.  Tres  aotem  sunt  liogu»  sacrae :  Hebra*a,  Graeca, 
Latina,  quie  loto  orbe  maxime  excelluni-  His  nam- 
que  tribus  linguis  super  crucem  Doroini  a  Pilaio  fuit 

l>  causa  ejus  scripta.  Unde  et  propter  obscuriiateni 
aaneurom  Scrlptararam  harom  Iriiim  linguarum  eo- 
guitlo  necessaria  est,  ut  ad  alteram  recurraiur,  si 
qMm  dubiuiioMm  Mmmia*  vol  iaterpreuiionia 
aermo  aniua  Hngam  ailaMi. 

4.  Grieaa  aoum  lingM  inur  msteraa  gentium  cla;- 
rior  habelor.  Est  enimet  Lau^ais  el  omnibus  Hnguis 
sonantior,  culus  varieias  hi  qolnqoe  partibas  discer- 
nitur  :  quarum  prima  dicltur  xocv^ ,  id  cst,  misia» 
alve  eommunU,  qua  amn«  uumtur* 

5.  Secunda  AtUca,  vldeficet,  Athealeasis,  ^  qoaal 

1>  Qua  ttsi  sunt  omnesCrmcia  auetores.  Vel  cerje 
olegantiores,  vol  Gr»ciam  pro  Hellade  accepit ,  de 


te)  S.  ISIDORl  HISPALENSIS  EMSCOPI  1RS 

Qti  tunt  omne8  Grtfciie  aoetores.  S97  Tertia  •  Do-  A  nftxime  ad  primum  bominem  loqoeBS»  fel  ad  pro- 


riea,  quaro  liabent  iEgypiii ,  et  ^  Siculi.  Qoarta  loni 
ea.  Qointa  ifioliea»  quli  suntiEoles  locuii,  et  sunt  la 
obsenratione  Gr«c»  lingu»  ejosmodi  cerU  diicrimi- 
na ;  sermo  enim  eorum  i(a  est  dispertitus. 

6.  e  Latinas  auiem  linguas  qualuor  esse  quidam 
dixerunl,  id  est,  Priscam,  Latinam ,  Romanam, 
llistam.  Prisca  est,  qua  vetustissimi  Iiali»  sub  Jano 
et  Saiumo  sunt  usi,  incondiia  ut  se  babent  carmina 
Saliorum.  Lalina,  qnam  sob  Latinoetregibus  Tnsci» 
cseteri  in  Laiio  sunt  locuti,  '  ex  qua  fueruiit  duode- 
cim  labul»  seript». 

7.  Romana ,  qu»  post  reges  exacios  a  popalo 
Romano  ccspU  est»  •  qua  N«vlus,  Plautns,  En- 
Dius  9   Yirgilius  poetae;    ex  oratoribus,  Graccbos 


pbeias ,  vel  dum  corporaliter  sonuit  vox  dicentiB 
Dei  :  T»  M  FiUui  meu$  dUedut ,  obi  a  quibusdam 
creditur  illa  rmgoa  una  et  sola ,  qoaB  fuit  anteqiiam 
esset  ringuarum  dlterstUs ;  In  diversls  antem  genii- 
bus  crediturquod  eadem  illis  lingua  Deiis  lo|uatur 
qoa  ipsi  homines  utunturt  ut  ab  eis  intelligator. 

12.  Loqoiiur  aulem  Deiia  bominibus  non  per  aub- 
auntiam  invisibiicm/sed  390  P^  creaturam  corpo- 
ralem,  per  quam.et  bomiuibus  apparere  voluit  quando 
loeutus  esi.  Dicit  etiam  ApostolttS  :  Si  li»gmt  kam' 
muu  loquMT  et  M§elcrmm.  Ubi  quasritur:  Qua  liogua 
angeli  loqoautur,  nonquodangelonim  aliquae  siot  liii* 
goas,  sed  boc  per  exaggeratlonem  dicitur. 

13.  Iiem  quaeriturqua  lingua  in  fotttrum  hominoi 


et  Cato,  et  Cicero,  vel  csteri,  sua  scripta  effuderunu  B  loquantur,  nusquam  reperitur.  Nam  dicit  Apostolos ; 
Mista  ,  qoae  post  imperium  latius  promotom  simol     Sive  Hnffum  eeseakunL 


cum  ffloribua  et  bominibus  in  Romanam  civilaiem 
Irrupit,  integriiatem  veibi  per  solcecismos  et  barba- 
rismoscorrumpens. 

8.  Omnes  auiem  Orientis  gentes  in  gutture  lingoam 
et  verba  collidunt,  398  ^^^  HebraeietSyri.  Oiniies 
medilerraoeas  genles  in  palato  sern»ones  feriunl»  sicuC 
Graeci  et  Aslani.  Orones  Occidentia  gentea  verba  iii 
dent^bos  frangunt,  sicnt  luli  et  Bispani. 

9.  ^  Syrus  et  Cbaldaeus  vicinus  Hebraeo  est  in 
sermone»  consonans  in  plerisque,  et  litterarum  sono. 
s  Quidam  autem  arbitrantur  linguam  Hebraeam  ipsan 
esse  chaldaeam,  quia  Abrabam  de  Cbaldeis  fuit; 
quod  si  boc  recipitur,  quomodo*  in  Daniele  He- 


14.  Ideo  aotom  prius  de  linguis,ac  deinde  de  gen-' 
tibtts  posolmus »  qoia  ex  linguia  gentesy  non  ex  gen* 
libos  linguae  exorl»  sunt. 

CAPUT  U. 
De  geniium  9ecaMi$* 

1.  Gens  est  multitudo  ab  uoo  priRcipio  orU,  slvo 
abslia  oatione  secundom  propriam  collectionena 
distincu,  ut  Graeclae,  Asic;  binc  et  geniilitas  dici- 
tur.  Ceni  autem  appellau  propter  generationee  fa- 
miliarum,  id  est,  a  gignendo^  sicut  naiio  a  naectndo. 

2.  ^  Gentes  autem  a  qnibus  dif  isa  est  terra  lxsiii. 
Quindecim  deJapbet,  400  iriginta  etuna  de  Gbam» 
viginti  septem  de  Sem,  quae  Aunt  sepiuaginu  tres,  vel 


^ —  ^.  —  — ^ — ,   ^ ._  —       -.„  ^ ,, ^ — ^ ,  .„ 

braeipueri  linguam  quam  noverant  doceri  jubentur  ?  ^  potius,  ut  ratio  declarat ,  septoaginia  doae,  tuiiden* 


10.  Omnem  auiem  linguam  unusquisquebominum» 
aive  Graecam,  aive  LatinamySive  caeterarum  geiitittoi, 
aiat  audiendo  potest  tenere »  aol  legendo  ex  prm^ 
ceptore  accipere.  Com  autem  omniom  llnguarum 
iOieBlia  dlflficilis  cuiquam  sit,  nomo  umeo  um  de- 
aidiosus  est,  ut  in  sua  gente  positus  auae  gentis  li»- 
guam  nesciat.  Nam  quid  aiiud  puUndus  est  nisi 
^  animalibus  brutls  deterior?  Illa  enim  propriae  vo- 
cis  clamorem  exprimunt,  iste  deterior,  qui  proprise 
linguae  caret  notilia. 

11.  Cujusmodi  autem  lingua  locutus  est  Deus  in 
principio  mundi  cum  diceret  Fiai  lux  invenire  difH- 
clle  est ;  nondom  enim  erant  liuguae.  Iiem  qua  lin- 
gua  inbouoit  postea  exterioribus  bomiuom  auribua. 


que  lingoae  perterras  esse  ceBperunl ;  qoae  crescendo 
provincias  et  iasolaa  implevenint. 

3.  FiliiSemqujnqae>ingulariUr  gentes  siogttlaspro 
Qooruni  primus  Elam^  a  qiiof/amifor  principes  Persi- 
dis ;  secundus  Aeeur^  a  quo  Asi|fnorKm  pullulavit  impe* 
rium ;  Urtins  ArptoMl,a  quo  ChaldeBorum  genaexor- 
ta  est;  quartus  Ludi ,  a  quo  Lydii;  quintos  Armnt  o 
quo  Syrt,  quorum  metropolis  fuil  Damasciis. 

4.  Filii  Aram,  nepotes  Sem,  quaiuor :  Hus ,  et 
UI,etGetber,  et  lies.  I  Hui  Traconitidis  conditor, 
qoi  Inter  Palaeatinam  ei  CoBlesyriam  tenuit  principa- 
lum,  onde  fuit  Job  secundum  quod  acri|>tttro  eal : 
Ftr  erat  in  terra  Hu$  nomine  Job ;  secundus  17/ , 
a  quo  Armenii;  terttus  Geiher^  a  quo  ^  Acaritaiiit, 


Cttjtts  lerminis  vid.  Eustach.  *i\.,  ir,  ad  vers.  XSOamiof  B     •  Qoa...  fnn...  efuderuni.  Ex  Cod.  N. ,  sed  cimi 


«i>ov  vlov  ot  *E>Xdc9i  otxk  vaioiv.  Ilieronymiis  quoque 
lu  Quaest.  Heb.,  lones,  qui  Atiicis  sunt  afRnes,  ollm- 
que  iidem  fuertiiii  Graecus  airX&f  appellat :  De  ioiu- 
iu$  ( inqut ),  id  est^  de  Grmdi  naecunittr  Eli$mf  qtU 
uocaniur  JEole$. 

•  Oortca,  quem  hatent  JEg^piiu  Alexandrinl. 

k  Ei  SicuU.  Mendose  Sgri  iii  oninibus  libris* 

^Lalinae  aulem  Unguae  quatuor  e$$e,  In  quo  sl 
quid  f  itii  est,  id  Isidorus  praesiare  noii  debuit,  auctor 
magis  qu»?rendus. 

<i  Er  qua  fueruni  xu  tah.  Non  qood  sub  rrgibos 
scriptae,  sed  quod  illorum  fortasse  liugua,  quo  plus 
aoci4»ritat  s  liabereot  ainiquiora  verfaa;  qood  se  quo- 
que  leciase  pronielur,  Cicero ,  ii  de  Legibus  :  5iuil 
certa  verba  legum  ,  Quincie,  neque  iia  pri$ca^  ut  in 
vfterikue  /its  tacrati$que  Ugibu$9  etc. 


ecripim  $ua  absit  ab  omnibus  nosiris»  non  displicel 
lectio  a  Vulcan.   indicata  ex  vet.  Cod.»  effulserunU 

f  Syrtii,  et  Chaid.  vicin.  Ex  Ambros.»  l  Uexam.  , 
eap.  8,  et  Basil.,  bomii.  1. 

s  Quidam  autem  arb,  Verba  Hieronyn.  ad  Da^ 
uiel.  i. 

^  AiitJ}M/i6ics  Irniti  deterior  f  Ex  duabusTarr.  e* 
Rab. 

Ca».  II.  —  ^  Geniu  autem  a  quibue.  Aiig..  xvi  dm 
CiTitate,  cap.  6  :  Ex  tl/ts  f^iiar  tribu$  homittibu$,  Nam 
jilii$9  $eptuagmta  tre$^  vei  poltHt,  ttl  raiio  deelaraim 
eil,  elc.  Neiiipe  cap.  5  declararat. 

i  Hmi  Traeottiiid.  £x  Hier.,  in  Quacst.  Heb.,  e  qoa 
sunt  pleraque  liujus  cap.  , 

k  AcomoJiti,  livo  Ciin«.  Mendose  apud  Hieronym 
Carim^  pro  CnriiP.  Stepbanua  :  ^JkMf^m  x«*a« 


9I> 


£nM0L06lAIUlli  MB.  IX. 


530 


ieu  Cmim;qiuiMMm9  a  400  suni  ii  qui  voeaiitur  A  ha  per  d,  a  qao  appeltaiKur  Sabtei^  iiKerpretaiur  au- 


JfMMt. 

5.  Postaritas  Arphaxat,  Alii  Sem»  Heber  nepos 
Arpbaxaty  a  quo  Hebrtri.  Jbctam  filius  Heber,  a  quo 
ladonmi  gena  orta  est.  Sale  filius  Jeciam,  a  quo 
BactriaDi,  licet  eoa  alii  Scyibarum  exsules  suspi- 
centar. 

6.  Imael  flilus  Abrabam ,  a  quo  Ismaelitm ,  qui 
Dunc  eorrupio  nomine  Sarraeeni^  quasi  a  Sara,  et 
Af  arem,  ab  Agar. 

7.  Nakaiath  fliius  Ismael,  a  quo  Piabaihmf  •  qui 
ab  Eupbraie  in  mara  Rubrum  iiabiianl. 

8.  Maab^  et  Ammim  fliii  Lotb,  a  quibus  MoaHUB^ 
et  ^maiofMte. 


401  9-  ^  Edom  fiiiua  Ctau,  a  quo  Idmawi :  b»  B  caiur. 


tem  nunc  Saba  Arabia. 

19.  DadttH^  a  quo  geas  est  jethiapim  in  occidenuli 
plaga. 

402  *  P>l>'i  Mesraim  Labaim^  a  quo  Libyes^  qa 
quondam  Phutfuei  vocabantur. 

20.  Cathim,  a  quo  PhiUttiim,  quos  veteres  'kXko- 
fv>ou;,  no6  modo  corrupte  Palte$tinot  vocamus. 

2i.  G»terae  sex  gentes  ignot»  suni,  qoia  belio 
ifiibiopico  subversae,  usque  ad  oblivionem  praeler- 
itorum  nominnm  pervenerunt. 

92.  Filii  Cfaanaam  undecim;  ex  qoo  Ghananaeo- 
rum  decem  genie»,  quorum  terram,  iis  expulsis,  Ju- 
daei  possederuni.  Quorum  primogenitus  Stdon,  a  quo 
Sidonet ;  unde  et  urbs  eorum  in  Phoenice  Sidon  vo- 


aont  gentas  qo»  de  Sem  stirpe  descenduni,  possiden- 
tes  terran  Meridianam,  ab  ortu  solis»  usque  ad  Pbm- 


23.  Secnndus  Cheth,  a  quo  Chelm,  Tertlus  Jebut^ 
a  quo  Jebutmi^  quorum  fuit  Jerusalero.  Quartus 
Amorrhwutf  a  quo  Amorrhan,  Quintus  Gergetantt^  s 
qoo  Gergesan ;  Sextus  Hevceut,  a  qno  Bevai ;  ipsi 
sunt  Gabaonitas  a  civitate  eorum  Gabaon^  qui  suppli« 
ces  venernnt  ad  Jesum 

24.  Septimus  Aracmt,  qui  arcas  condidit  oppidom 
contra  Tripolim  in  radicibus  Libani  situm.  Octavos 
Sinauty  a  quo  Sineei.  Nonus  Atadiut^  a  quo  Aradu^ 
qui  Aradom  insuiam  possederunt  angusto  freto  a 
Phoenices  littore  separatam. 

25.  Decimus  Samarmut^ '  a  quo  Edessa  Syriae  nol>i' 
iis  civitas,  qo»  vocator  Cceles.  tJndecimus  Amcdhmua. 
Hse  sunt  genies  de  stirpe  Cham,  quae  a  Sidone  osqne 

^FIIiiGto,  Sa)»,  Hevila,  Sabalha,  Rhegms  So- C  ad  GadiUnum  fretom  omnem  meridianam  pariem 

tenent. 


iO.  Filii  Gham  qoaluor,  a  qoibos  orUe  sonl  gen^ 
teshc. 

CAof,  a  qoo  i£t^'opesprogenili. 

jr«tmm,  aqoo  jE^ptii  perhihenlor  exorti. 

II.  Ptel,  s  qoo  Lybii;  unde  et  Maurltaniaa  flovios 
ttifoe  in  prarsens  dicitor  Mol,  omnisqoe  cifca  eom 
regioPAaiiAsiMit. 

li.  •Ckanaam,  a  qoo  Afri,  ot  Pkemicm,  et  Cka- 
mmteorum  deeem  gentes. 

13.  Iiem  ex  nepoUbos  Gham  fllii  Gbos  nepotes 
I  sex. 


14.  Saba,  a  qoo  ptogenlti  et  appeilatf  5«toi|  de 
^abos  Vlrg. :  Solit  oH  tkurma  virga  S«Mit. 

16.  ITmte,  a  qoo  Gelii^t  in  parle  remoiioris  Afri« 
cae  eremo  cohaereotes. 

Ifl.  Sabatha,  a  quo  Sabathem,  qoi  nonc  AttabaH 


17.  Rhegma  vero  et  Sahathaca  paolaiim  antiqoa 
imabola  perdideront»  et  qoae  none  pro  veteribus  ha- 
beant  igooratar. 

48.  Fiiii  Rbegma,  Saba  et  Dadan.  Hic  Saba  per  QT 
littmm  scriUtur  in  Hebraco ;  ilie  auiem  superior  Sa- 


26.  Filii  Japhet  septem  nominantor :  Gom^,  ex 
qoo  GaiatiB,  id  eat,  Galti. 

27. 8  Magog,  a  quo  qoidam  arbitrantur  Scythat  el 
Gothot  traxisse  originem. 

403  ^*  Madai,  a  quo  ¥€«10«  existere  pulant. 

Javan^  a  quo  lonetf  qui  et  Grorct,  unde  et  mare 
lonium. 

29.  Thubalf  a  quo  Iberi,  qui  et  Hi$pani,  ^  licei  qui- 
dam  ex  eo  et  Italot  suspicentur. 

30.  Motoch ,  ex  quo  Cappadocet  sunt ;  unde  et 
urbs  apad  eos  usque  hodie  Ma%aca  dicitur. 


«tXM^ifffim  Twv  Xwpvrwv  w/}off  «YfXow.  Aco  xaXouvrat  D  ^MO. 


al  ph  Mi/BOfovoc  xwpwTf f ,  oi  W  «3cov/9fvTot  «xap«v«c. 
Quod  aotem  Hieronymus,  et  Isidorus  Guretas  cum 
Aearnanibus  confundunt»  idem  ab  aliis  quoque  (actum 
narrat  Straho. 

'^Huiab  Euphrate.  Idem,  inf.,  lib.  xiv»  cap.  15. 
Yid.  Uieron.,  quae^t.  in  xxv  Gen. 

^  £ifom  /E/Sics  Etau.  Qood  Gen.  xxxvi  legitur  :  Hce 
aamt  fienerationet  Etau  patrit  Edom,  idumaeorum 
ioteUige.  Ipse  enim  Esau  esi  i^dom,  ut  eo  loco  dici- 
lor,  lllium  ejos  nominis  nullum  habuit,  nisi  idu- 
maeos,  quos  semper  Edom^  nonquam  Idumeas  no- 
mine  nisi  in  Graeca  (ransiaiione  nuncupari.  ait  Hie- 
Tonymus  ad  Ezech.  xxv.  Et  quidem  in  aniliiuissimis 
Mbiioth.  Yaiicanae  Bibliis  :  Aurai  li  yMtruc  *Eaw 
«rocrpoc  t6v  I^oujmciuv,  hodie  legi  affirniaiKit  Gbacon. 
Eusebios  quoque  in  Ghronic.  ( Uiide  sunipta  haec 
VKleutur) :  Primut  (inquit)  Etau.qtu  el  Edom^  a  quo 
gemt  Idumaearunu  Ut  legi  hoc  loco  sine  fraude  pos- 
nil :  £doiir,  901  et  Etau,  vel  potios,  Edom  id  ett, 

Pataoi.  LXXXIL 


e  Chanaam  a  quo  Afr.  Hier.,  Gen.  x  :  De  Chauaam 
primut  natut  ett  Sidon,  a  guo  brbt  in  Photnioia  Sidon 
vocatur.  Deinde  Aracmus^  qui  Arcat  condidit  oppidunt 
contra  Tripoiim^  eic.  Ubi  de  Afris  meniio  nnlla.  Po- 
tuii  tamen  Isidorus  ad  Didoois  migraiionem  respi- 
cere. 

^i^i7itC/iicj.ExUier.,ibid. 

•  Filii  Metraim.  Yideotur  deesse  nomina  posiia 
apud  Hieronym. :  Mmraim  genmt  Ludim^  et  Aramimf 
et  Labaim,  et  Nephthuim,  et  Phetrosim,  et  Chatloim.  eie. 

^  Aqua  Edetta  Syriee....  Cceiet.  Verba  Uieronymi, 
e  quo  vocem  £deisa  supplevimus. 

s  Magog»  a  quo  quidam  arb.  Verba  sunt  Hierony 
mi,  qui  videiui  notare' Ambrosium  ;  qui,  lib.  11  de 
Fid.,  Gog.  Gothos  dixerat. 

^  Licet  qt{idam.  Hieron.,  in  Genes.  Idem,  Ezech. 
xxxviii.  Hebran  Ilalot  tutpieauturm  Ci  Isa*  lxvi  . 
Thu'bai,  sive  Tobel,  aut  Itaiia  inlerpreiatur^  aui  Iberiu 


11 


85«  S.  ISIDORI  HISMLINftlS  ■ntOOPI  SH 

51.  Thvra$^  ■  <|Uo  7AraiMi  quonim  non  saiis  iin-  A  a  sedilHtf  suis  ^Im  jnslft  B9tt$m  MMlt  inmm 


iiiaiaittin  vocabulum  eai  quasi  Ttftfrel. 

9S.  Filii  Gotfior  nopoM  Japhoi»  «  AiitoiiKiy  a  qoo 
.SamMtm^  quoa  Gr«ci  Reginoi  vocant. 

Z5..Hipk9$h,  aquo  awl  PQpiUti§mm. 

Thogwrma ,  a  quo  sodI  Phr^gu* 

3i.  b  Filii  Javaa  Eli$m^  a  quibua  Graol  £lts«f, 
qui.vocantur  yfioiidM»  ho^  oi  Uogua  quinla Grttci» 
jEolii  appellalur 

55.  ThaniSf  a  quo  Ckic^i,  ui  Joaepboa  Hrbiiralur  ; 
unde  melropolis  civiias  eoruoi  rAorffua  dieiiur. 

30.  Cffl/itm,  a  quo  CitUt  id  oslt  Cfff^^  a  quibos 
bodieque  urbs  Citium  aoniioalur. 

Dodanim^  a  quo  AAodtt. 

5).  Hw  Buni  genles  de  stirpe  Japbeli  que  a  Tau- 


consederuni.  ex  ciijus  vocabulo  et  nomen  sortili  awit  • 
Hujus  geniis  rtx  fuii  Zoroasies  invonior  mafieB  artis. 

44.  Panki  quoqoe»  ei  ipsi  a  Scylbis  originem  ira« 
butti. '  ('uorunt  eiiim  eorum  exsules,  qubd  eliam  eo- 
rum  vocabulo  manifeslaiur ;  nam  Scytbioo  senuono 
EXSULES  Parthi  dicunlur.  lli  aimillier»  ot  Baclriaui, 
domesiicis  seditioiiibus,  Scyihia  pulsi,  soliiudiiies 
juxU  Hyrcaiiiam  prillium  i\ifltttl  6eciipdVaront,  deiiH 
de  pleraque  fliiiom,  eiUtli  Virtute  ftbtioMrUrtl. 

45.  s  Attyrii  ab  Auur  filio  Sem  vOttlt,  gclli  p&> 
tentissliiia,  quse  ab  EupbfiM  uaqui  M  lirf^mn 
Aiies  omnom  in  medMl  MUttll  righHionf 

4INI  46.  Mfdi  a  rigo  suo  eognomlnill  ^nMiitr; 
namque^  Jabon,  Peliaciregis  fraier,  a  PelimiiiisTiies* 


ro  monie  ad   Aquiionem  mediani  parlem  Asi»  el  B  aaiia  polsM  est,  oum  Hodoa  uioro  ottl,  i  eiijus  fuii 


omnom  Europaiii,  «  iiaque  ad  Oceanum  BriUmii- 
eum  possideni,  nomina  ei  lociseigeniibusrelinquen- 
tos,  de  quibus  poslea  immuuia  sunl  plurimsi  o«lo- 
ra  pormanoMi  ut  fuerunt. 

58<i  Nam  miilUrum  gentium  vocabula  portim  maii- 
Mruni,  iia  ui  hodieque  appareat  unde  fuerani  derivii- 
10)  lieut  ex  Assur  Augrii,  txH^hwflthrm;^/l^pn' 
tiui  voro  iemporis  volusiaU  iu  niuiaU  suniy  ul  vix 
homiDOB  dociissimi  ontlquissimas  hisiorias  peraoru* 
tanios^  noc  omniumi  led  aliquanun  ox  istis  originea 
geiiiiuni  poiuerini  reperiro. 

39.  ^laiii  qiiod  ex  filio  Cbom,  q«i  voeabauir  Mesralm, 
.'  gyptii  luutexortiy  nuila  hoe  resonai  origo  voeabu* 
li,  eicui  nee  Aihiopumi  qui  dieoniur  ad  eom  Aiium 
Clmra  periinero  qui  Chua  appoUoHM  esii  Gl  ai  odlnio 
coiisiderentur,  plura  laroen  geniium  muUU  quam 
inanentio  vocabola  apparani  i  quibus  postoi  nomltta 
diversa,  diversa  dedii  raiio.  Nomque  Indi  ab  iiNfo  Au* 
mino  dloii  suot»  qoi  ab  OeoideniaU  pario  ooa  ilioittdU. 

40.  Ser$$  a  proprio  oppido  nomon  sortiii  sunt, 
geus  ad  Orieniem  slta»  apnd  quos  de  arboribw  lana 
eonlexitur,  de  quibus  eit  illud  : 

Ignoti  facie ,  sed  non  ei  vellere  Seres. 

41.  «  Gaft^orti^ie  popuii  sunt  inter  Assyrioa*  Indos- 
que  Inhabiiantes  circa  Gangfm  Auvium  ;  unde  eiiam 
Goit^m^tto  nuncupaii  suui. 

43.  Hyrcani  dicii  suiit  a  silva  Ugream^  ubi  sunt 
pluriime  tigres. 
45.  Bactriani  Scyih»  fueruni,  qui  luorum  factloue 


privignna  Modua  roa  Aihenienalttln  :  qui  pooi  tiiDr- 
tem  Jasonii  Orienlia  ^gam  pordomuiii  i  ibiquo 
Mediam  urbem  condidil,  gentemque  Medorum  nomi- 
ne  s«o  appoliovit*  ^  M  invenimos  in  GoiioM  quod 
Ifadot  aucior  geniis  Modorum  fuit,  a  quo  ot  oogno» 
minati»  utsuperius  didumoiii 

47.  I  l^ffMro  PdroM  regoaunt  vooali,  qnl|  o  Qlh^ 
cio  ln  Aaiim  irattaioM«  Ibl  borboroa  gemtti  gfivi 
dlHlormiquo  bolio  perdomuH  :  novlaaiow  violir  ••- 
men  subject»  genii  dediu  Persae  auieA  oliio  l^ruHi 
igoibilM  fuoKNili  eiBultiOi  iaiir  geMii  Ml  llill»- 
baniur.  Medi  semper  poientisaimi  fueruBl» 

4Ai  GAaadlm,  qul  nmio  liAoMnJ  vooaolnri  o6'Aiioa 
Alio  Nachor  fratris  Abrahc  cognomioali  sunlt 
C  4i.»fiilttftdioliM  t%«0<$iHM,qMd  iMiii^ 
pftcaro,  et  wncrarl,  quia  diviniuioiu  per  ipoiriMB 
lliiiri  fottorimor  t  ipii  smil  ol  ilroioii  qui  lo  muMi* 
bus  Arabim  sool,  q«'i  voooalttr  libimli  oi  Aiiiilite- 
Dttii  libi  Ihori  oolliiuolur. 

50.  Sffi  ib  Auttnm  vocati  porbibotur,  q«i  foil 
oopOi  Abrihim  oa  GolburOt  *  quoa  inMNii  veiires 
Aiiyrtoi,  nunc  nos  vocamus  Sgroi,  a  poffto  lOMi 
ippollootoit 

51.  ^  H$krwi  YOOiti  suiil  ob  H$$$r^  qui  pmotHii 
fuitSeiii. 

406 5ft»  leraeliUB  voro  ab  i$ta$l  Alio  loaae.  p  Mani 
patriarchom  Hebrttorom  cooitat  foiaio  /iroai^  o  quo 
duudeciui  trilMis  Jud»oruni  l$ratli$  vocabulum  sor< 
iiiae  suiit.  4  iuiai$   aulem  scissUra  decem  IribuOm 


•  ilicAanas,  a  quo  Sarmuios.  Supplends  videnuir  0     I  Iblqne  Medhm.  Iiistihus,  Mideam,  lib.  xtii ;  $ic 


apud  Hieronym.  voces,  a  guo  Samaam^  ol  leg<Hidum 
ex  Joseph. :  A  Chmtum  Aukana»,  fues  iir$M  AAe* 
gino$  uoeaniA 

^  Fitii  Javan.  Ilier.  quaest.  in  cap.  10  :  De  /oitf^., 
tif  eil,  de  Grmcie  natcuniftr  Eikmii  nui  nominAntur 
jEoHdee. 

•  U$qte  Mf  Qeummm  0rti«i.Qoott  Hieron.  «lotie  n4 
C^adtradixit» 

4  Nom  mtt/famm  fnlfi..  apjwrMil.  VofM  Aug.)  xvi 
de.Civii.,  cap.  il. 

•  Gmifiaridm.,k  Hgrcmmk  fi  Sorvi,  Goorg .  ill,  el 
Mu.  VII. 

f  Fueruni  emm  tm.  exiOf..i  o6cifirfirmil.  Jusiioi 
vorbOf  lib.  xli. 
s  Auigr^  eJb  Auur.  fix  Hior.,  is*  kix. 
h  Nmnqua  Jaun.  fix  luM..  lib.  xlii. 
I  Cu§u$  fnM  pritfign.  £x  eod. 


iiimqiie :  PoiMioditm  Jmonis  Medat  ttrmafifi  ^rtntie 
$ju$  in  honorem  matris  Medeam  urbem  edniidU. 

fc  Svd  invtnimnu  in  Irin.  Miutme  q\llfletn  \\\  Genesi, 
sed  apud^ieroiiym.,lhG«rt.,  eiprotiiiwiAimtHiciio^ 
Ntmjs  cum  Chacont)  letendom  trttdamos. 

i  Pente  autem.  Ex  Hleronym.,  nd  li.  xik. 

*  Sab(Bidicti.  fi  Serv.,  /£n.  i ,  ad  Veita  :  CentvMtm 
qut  Sakmo  Ihure.  M  kttpra,  i  Saba,  Klio  Cbos,  8a^ 
bmo$  deduxeral. 

^  Quos  antem  vttere$  Augr.  E  Hif r.  tn  ts.  xtx. 

•  ff e^rofi  voeati  ab  Meb&.  Ita  Hier..  Gen.  t.  kh 
Abf^ham  deduci  ^tt  coniendii  ad  bp.  3  tp\$%. 
ad  IHiilip.  AmbrosSuik 

p  Nam  patriarck.  Meb.  Bx  fiuleb.  Clironie. 
i  /wlieii  Qttiem  lelil.   Hieroh.,  JoH.  i,  el  iRl4  to 
loels. 


ttS  fetyilOL06i4llt)ll  Lm.  1&.  S94 

liwHHi  imiliBiiil.  IUim  VAm  Htibrtti,  MVe  IsriefUee  Adll,  S^iAii  cognorofnatos,  ft  quo  Ifiniie  Seiftkm  a 


nHtMMIHbftntMP. 

M.  Ei  f|U<^  bnim  Hl  #D0  r«gn«  Def  pdpulns  dlvlsns 
eti,  Hmediiil  tHbnft,  i)uftdd  sll^pe  Jnitoife|«i  habebant, 
Mmmm  Aoinen  •ertftae  snnt.Kelii|iii  parsde^  lH« 
bviiai)  q«n  In  Saniaria  aibi  regem  «ohiImii,  eD  pelHHI 
megulMiditMMi,  prfaillniiM  noroen  reilMili  llrad. 

ftd.  « Mmmrtmmm  gens  aMpsH  eiordinm  nb 
AssyrHa»  ^\  tffttiamigniU  habiUiveraM  In  Siimarfei 
i|ut  Uline  imirpremilittf  enafaifei»  eo  qyed,  espiii^eto 
i«raeU  imi  in  term  ffegienle  eorwn  ed  ettBmdlam 

611.  ^tenfof  €adml  Ihimri  de  Tbebla  i£K3fpiiomm 
in  Bjrnm  pioibema,  Mped  mdonem  regnnvli»  eoaqim 
pspnlna  ex  ane  tteaiine  l»^a!iiimai  eamque  Piof in'> 
innmmpifiu 


quibnMim  perhibentur  Tocati,  «  gens  antiquisslmn 
semper  babita.  Hi  Partbos  Bsctrianosque,  feinittm 
nttiem  eomin  Amaionnn  regna  eondideruttl. 

d5.  Mas90§Hm  ei  Scytbamm  ttriglne  annt.  Bl 
dicii  ilMog§Mi  quasl  ^rossi»  id  esti  fHiu  (Jsim. 
^Nam  si«  I^fiusargenium  grsfedlcii^ld  esl,  ttMsstt». 
Hi  Stintqui  Ibter  Scyibaa  Mqne  Aibattos  s^ienirkH  . 
natibus  jugis  inhabilanl. 

64*  AnMSOttsi  diem  snnl,  sett  qned  aimttl  tlteifbnt 
sine  f  irls,  qnaai  dlftn  (A#«i,  sive  qued  adusils  de&ltt* 
rioribtts  niammis  easttnt,  ne  sagiiiaran  Jaetua  imimdi* 
reiur»  quasi  ^tti  ^««00»  Nudabant  enin  quam  adusse* 
rahl  mammani.  >  Has  Titianus  ttittmammet  diell» 
Naui  hoc  est  Ama%on^  quasl  Amv  /uutCoGi  id  est^  litts 
B  nmmnm,  Has  Jam  non  esse  constat,  quod  eamm  par- 
lim  ab  Uercule,  parlim  ab  AciiiUe,  yei  ab  Aiexattditt 
ttsquead  Intemeclonem  deieta  sttiit. 

tt5.  1  In  parte  Asiaiicm  Scylbi»  feniea  qum 
pesieros  se  Jaaonia  credttnt  »ibo  crine  naacttnmr  ett 
aseidttls  ni? ibttl,  et  ipeltts  capitii  color  genii  nOmeo 
dedii,  el  inde  dicuntur  Aibani,  Horum  g leuca  octtlis» 
Mgidesi^pieia  iliealpupillai  adeonlnocteplosquam 
die  eemant«  Aibani  autem  vieinft  Amaionibus  fnemnu 

tttt«  U§n§t  nntea  llmiNei  vocaiosi  pesireoio  n 
rege  suo  A^ss  appetlaioa  dieuni,  ifui  priua  itt 
ultima  Maeoiide  inier  gtacialem  Tanaim  el  Maiaage* 
tanim  Imnmnes  populos  habiieterunt.  ^  Deinde 
peiYiielbns  eqnls  Gancnai  mpibtte,  ublferaagentea 
Aleaandri  elawira  eobibent,  erttperani,  eiOriMlem 


56.  Sidonei  autem  a  x;iviiate  qnm  fttenlor  Sidott 
iniisi#  itteabttlttm  perhibttnmr. 

57.  Sm^acem  dicti,  vel  qttls  ei  filttra  geniios  stt 
pmNUlttttll  fttl,  alcttl  gttttllles  ttiunl)  qttttd  ei  eri- 

It  tttnil  8frffM»«  Hl  ^  peram. 
.  ipsi  bufti  ei  Immim,  ui 
liber  Geneseosdocel)  quod  bittl  ex  limtii,  Ipsi  Ce* 
im  tt  ttOtt  limaetiii  Ipsi  AfttNMi  ab  Aifat.  quH  ut 
diilmttst  perfefto  ttomltte  ^ttraesttf  foueitmr,  quin 
ek  Sere  le  genitos  glnrianuih 

58.  •  PMItsf*!'  ipil  sttul  MMmil,  ^ttia  p  Utierim 
Nettrotte  noii  babei;  sedpro  eu  ^  araeo 

tttde  Fttffimtti  pro  Pekmiittli  dieuimir  a 
dfliaie  ttHqtte  aoa.  lidem  ei  -Ai/#p*yli,  Id  eei|  e/if 
mgenm,  ob  hoc,  quia  semper  IMunl  ininiei  li«  Q  viginli  aimia  lennerttnl  eaptlvnmi  m  ab  ifigypliis  al- 


nel,  et  longe  ab  eoram  genere  ei  aoeietme  eAparaii. 

407  tttt.  ClmneMri  Appelinti  deCtamem  mioGbeos« 
quorun  lerram  iedmi  pessederan  t.  Ex  ci^tts  origine  fuU 
Aner  paleff  SMiemi  n  qutt  AmorrfmH  %mi  nttneupali» 

60.  ^  ^gyptii  ab  JEgypto  quodani  suo  rege  voeati 
amU  Nem  anlett  ifirti  dieebenlur,  Inierpreuntiir 
anum  iingua  Hebraica  i£ovPTn  $ffii§eni€$f  eo  quod 
eaiierittl  ikl  popuiumi  prittsqttani  diviuo  aiixilio 
iiberarelttr. 

61»  •  Armeniae  ex  Tbessalia  ttnn^  de  iiumero  d(i- 
enn  Jaaonis  qui  ad  Colehos  pri^feeli  sum  :  recoiieeu 
mnliitudine,  quse  ainlsso  rege  Jasoiie  pasiiin  vaga- 
beuur,  ArttMmam  eondldii,  ttttntlque  ex  suo  vi»cabuio 
uomoii  dedit. 


€2.  f  Lirtibl  tet  t^erslm  qui  S^thas  ^b  ei^  divt-  0  TheuaU  sunl. 


que  ifiibiopibus  annuum  veciigei  eiegerem. 

67i  Trajanaimm  gens  antea  Dardmm  i  tt  Hnrddiio 
nomittam.  Nan  Dardanos  ei  Jaaius  rratree  e  Qrmem 
profecti  s  ei  iis  Jasitti  ad  Tbraciam,  ^  Dardanue  ad 
Pbrygiam  pervenii,  ibique  pritnes  regnafit»  Posl 
quen  ttiittsejus  firicthouius,  deinde  aeposejttsrral, 
a  quo  Trojani  nuncupati  sunt. 

68.  GxLATittCriii/iesBenoscunlttr,  qni,  In  attxillttm 
a  rege  Biibynim  evocaii ,  regnum  oum  ee  ^  pann 
vieteria  diviserunt ;  sicque  deindtt  Gnecis  admlail  | 
primum  GaUogrmei  i  nunc  ex  antiqno  Galtorum  no» 
mine  Gaiam  nunenpanlur. 

69«  Grmci  anm  fhessaU  a  TAiiMioi  poaiea  aGimeo 
rege  Gmci  sunt  nuncupati.  ^  Mam  Grad  proprie 


*  Sammritanorwn  gmu,..  Item  Phetmx  Cadm,  £x 
Euseb.  Cttron. 

^  Bi  peramplam  hab.  Hieron.,  ad  kai.  xxi. 
«  Philiuai  tpsi  tuni.  Ax  liiernR. ,  ad  fizech.  xxv, 
npud  quem  a  gente  sua,  qiioJ  hic  a  civitau  «««. 
i  jEgyptii  ab  JSgypl,  Ex  tiiseb  Chron. 
«  Armenitti  ejf  Tiietsal.  Juslin. ,  lib.  xlii. 

*  Umeteei  Pers,  Plin.  ei  Soiin.,  ca|).  52. 

s  Craiinlfattiii,  lix  Justin.,  lib.  ii,  in  princip. 

■  Ivom  itc  Livius  arg,  Serv. ,  Mn.  vi ,  ad  vers. 
E§remum  formajuvenem  :  Pro  quornre  grani  donatus 
eil,  id  eet,  fnauis.  Sam  tic  et  Ltviui  argentum  grane 
dicit,  td  ett^maBiot.  * 

*  Ha$  tUianui...  deletcs  sunL  E  Serv.,  iEn.  i,  ad 
f ers.  I^iil  AmnseNtdttm,  ele.  ei  J&ni  ii.ad  vers. 


i  /n  paru  Atiatiem.  Verba  ilie  ak  auUuie  nitfib, 
iiemque,  ti/ «t/,  ptXa,  aiiena  ducebai  Gbacon,  ne- 
que  enitn  .suut  apud  Sulio.,  e  qiio  sunl  reliqua. 

^  Deinde  percimbut  eq.  Yerba  sunl  Hieron. ,  epiet» 
oU« 

1  Dardanus  et  iaiittt..Serv.,  Ma.  v,  ad  vers.  Dar^ 
danut  Idwat.  EtEuseb.,  in  Cliron. 

»  Parta  metorta.  Al.,  feraeta*  £i  Josiltt.,  Ub.  xxv, 
et  Hieron. ,  in  Epist.  ad  Gai. ,  qnm  repetuntur  lib. 
xi\,  cap.  3. 

n  Tiam  Grceci  proprie  Theteaii.  E  Serv. ,  iEn.  ii , 
ad  vers.  Eruerint  Danm.  Plin.s  lib.  vii,  cap.  iv.  Hei- 
iat  eadem  Thettalia,  et  Dryopit  temper  a  regihut  co- 
Wiomisuta.  Ibi  genitut  rex  nwmne  Greeemt ;  a  qsm 
Gr<ecia;  ibi  Heiien,  a  ^uo  HtUenet^  M  (iiarUsse)  Tbes*' 
salua,  a  quo  Thessaiia,  ne  Isidori  idei  demgemus. 


ns  S.  1SU>0R1  HiSPALENSB  BHSGOPl  3M 

70.  LapiVWi^iiieingonieiu  ThesMliae  fuisseamiit  Asenios»  Teriti  ne  diolurniUle  pnelii  spem  prolia 


aaiitterent ,  prttceperont  ut  tirginee  eoruin  cuui  jo- 
venibns  donl  reliciis  concumbereot,  siG(|ue  ei  pip 
miscuo  virginum  etmaritorum  concttbituJuTeiies  de 
iocertis  parentibue  nati  »unt,  elex  nou  m«terni  pu- 
doris  Pwthemi  toeati  sonl.  Mam  ipsos  esseSpariaiios 
qoos  el  Laudmmonu.  J  5|Mrloito<  fero  propter 
repentioos  adversus  Gadmum  quasi  de  lerra  eontra* 
clus,  el  ex  omnia  parle  conflictus ,  iu  vocalos. 

82.  TkraceB  ei  ttlio Japhet,  qoi  foeatns  esl  Thif$^ 
et  orti  el  cognominaii ,  ut  su|#Brius  diciom  est,  per- 
hibentur,  licet  geutiles  eos  ez  moribus  iu  dictoo 
ezisiiment,  quod  sint  fni«€s.  SaeTissimi  enim  omnium 
geniium  fuerunt;  uode  el  multa  de  eis  fabolosa  i 
morantur  :  quod  captivosdiis  suis  liUrent,  et  I 


circa  Peneum  anineni  oiiiii  iiiUtbiianteai,  a  lApUha^ 
Apoliinis  fiiia,  nuuciipat'>s. 

71.  Siq^onti  Gmici  suiii  nuncupaii,  a  Sicfomo  rege« 
Ui  primum  MgkAmi  vocabaniur,  a  «  rege  jE^aUo^ 
qui  primus  Sieyoniis  impcravii,  a  quo,  et  jEpoUea 
nuncopaia  est ,  quae  nuiic  PdopouciUi  a  Pelope 
rege  suo  vocalur.  Ipsi  suiit  et  Arcadsi  ab  Areade 
rege,  Jovis  et  Calystonis  Glio,  dicti. 

44)9  72.  Danot  a  Danao  rege  vocaii.  lidem  et  Ar  jftvi 
ab  ilr<7oconditorecogaoniiiiali.  Postquam  autemGrs- 
curum  rez  Apis  mortuuj»  csi »  huic  filius  Argus  suc* 
cessit  in  regnuiu,  et  ci  eo.Ar^^itrt  appellali  suut»  qoi 
eiiam  abeis  posiobitum  utdeus  haberi  co;)pit,  tem- 
plo  et  sacrificio  honoratus. 

75.  Achwi ,  qui  et  Achiffi  ab  Achmo^  Jovis  fiiio ,  B  nom  sangoinem  in  ossibus  capitom  esseBl  soBti  po« 
dicii. 

74.  Peiasgt  nooiinaii  qoia  com  velis  passis  vemo 
lempore  advenisse  lialiain  ^  visi  sunt ,  ul  aves. 
«  Priinoseiiim  eos  Varru  luliam  appuiisse  commemo« 
rat.  Graici  vero  Pilasgoi  a  Peia$go ,  Juvis  ei  Lariss» 
filio»  perhibent  dicios. 

75.  <^  Jfffrmtdoitef  fuerunt  Acbiliis  socii;  Dolopoe 
Pyrrhi ,  dicti  auiem  Myrmidonei  propter  astutiamy 
quasi  ftupjuiqxcp ,  id  est,  formicag.  Eratosibeoes  aulem 
dtcii  dicios  Myrmidonei  a  Jiyrmidoiis  duee ,  Jovis  et 
Eurimedusse,  lilio 

76.  Gecropi  Aiheniensium  regi  •  soceessii  Gva« 
naos,  cujtts  hiia  AtlAts  nomen  et  regioni  el  genti  de- 
dil.  Et  ez  ea  Aitiei  cognominati,  qui  sunt  AiAeniafiiei. 


lare.  De  quibos  Viigilios : 

Heo  foge  crodeles  ierras,  loge  llllos  i 
qoasi  crodeliom  et  avarorom. 

83.  ^  hirorum  gens  ori^nem  a  Goldiis  doelt, 
qoi  missi  ad  Argonaulas  perseqoeodos;  ol  a  Poolo 
intraverunt  iitrum  fluvium»  a  Tooaboio  aaiois»  qoq  a 
mari  concesserant,  appeliati  sonu 

41 1 84. 1  Aomaiii  a  Ramuli  nomioe  nooeupali,  qoi 
orbem  llomam  cooJidit ,  gentiqoe  et  ciTiUii  nomea 
dedit.  Hi  ante  a  Soitimo  Satoiiiii  »  a  Latmo  Latim 
Tocaii  sunt.  Nam  Latinus  luiim  rei  foil,  qui  ez  suo 
ttomine  Lminoi  appellaTit,  qoi  postea  Aomonitton- 
eopaii  soot.  Ui  et  Qoiri^si  dicii,  qoU  Quirimui  dielos 
est  Romoios ,  quod  semper  hatia  ulebalor»  qo«  Sa* 


77.  '  ion,  Tir  forUs,  ez  suo  nomine  eosdem  Atbe*  G  bioorom  liogoa  Qoirts  dicitor. 


nienses  Tocavii  /onet. 

78.  Maeedones  a  nomine  £nMrMoifis  regis  aniea 
EmathH  ttoncopail  sunt ;  posiea  Maeedonee  dicti  a 
Maeeddne  rege,  Deucalionis  maierno  nepote. 

79.  s  EpiroteB  a  Pyrrho  Achillis  filio  prius  Pyr- 
rhidee^  posua  vero  a  Pyrrbo  rege  ad  lialiam  transire 
iwaesumpserunl. 

80.  Donis  Neplmii  et  ^  Ellqiis  filius  foit ,  unde 
1/ort  et  originem  et  nonien  ducunt.  Sunt  auiem  pars 
Grttci»  gentis,  ez  quibus  410  «^i>n>  cognominala  esl 
leriia  lingua  Graecorum,  qoae  Dortca  appellatur. 

81.  Lacedcemonei  a  Laeedeemone,  Semelse  flllo, 
dicti.  *  Hi  dio  perseverantes  in  bello  conira  Me»- 


85.  italuo  qooqoe,  ei  Saltnos,  el  Stoiiiits  fralres 
AMroDt,  et  qoibos  nomliia  popolis  iuiposiu  et  reglo- 
ttibos  soot.  Mam  ab  italo  Itau  ,  a  Sabino  Sabuii  •  a 
Sieano  Sicaki»  qoi  et  Sieuk  cogoominati  soni,  idem 
el  Stddsnses. 

80.  Thuid  lullc  gens  est  a  freqoentia  sacrorom 
et  tburis  voeata,  id  est»  «irhrw  Outcv. 

87.  »  Umbri  lialim  gens  est ,  sed  Gallorom  vete- 
rum  propago,  qoi  Apenninom  mootem  ineolooi.  Do 
qolbos  blstorite  perbibeol  qood  lempore  aqoosae  da- 
dis  imbribui  soperfoeriot,  et  ob  hoc  ofie/»covc  Gneoo 
nomioatos. 

88.  Jf orst  9  gens  IlailA  dieto  «  a  comile  Llberi 


*  A  Rege  jEgialeo.  Euseb.,  in  Ghron.  Dln  plerisqoe  Godicibos  Sparthim.  Propios  a  Tora 

^  Yiiiiunt,  ut  am.  Ergo  Pelasgi,  qoasi  mhfypai,      seripuira  Goth.  Ovet.  c<^leg.,  Sparthenii, 


Id  esl,  ciconim* 

c  Primoi  enim  eoi  Varro.  Serv.y  ^n.  tiii  :  Hi 
primi  Itatiam  tenuiao  perhiheniur. 

^  Myrmidonei  fuer.  E  SerT, ,  Ma.  ii ,  ad  ven. 
Myrmidonum,  Dolofmmee. 

«  Sttcceiiit  Cranaui.  Ei  Euseb.  Cbron. 

'  ion  vir  fortii.  Ez  eod. 

«  Epirota  a  Purrho.  Juslin.,  lib.  zvii  et  zvni. 

*"  EtEllepii  /S/lof,  Serv.,  Mn.  ii,  ad  illud  :  Doriea 
eaetra :  Sane  Dorui  Neptuni  filiui  fuit,  unde  Dori  ori^ 
ginem  duxerunt ,  neqiie  Ellipes  aui  Ellopis  meminil. 

»  Hi  diu  perteverantei  in  betlo.  Refert  hoc  ez 
Kphoro  Sirabo,  lib.  vi ,  ciijus  eiiam  meininit  Lactan- 
tius,  lib.  I ,  cap.  ^  :  Sic  juvenei  ante  dimiisiy  cum 
virginibui^  ex  quibui  iunl  Parthenii  nati.  Eusebius,  in 
Clironico,  ParthenUae.  Epborus,  Parthenias.  Serv., 
i£ii.  III»  ei  Geofg.  iv,  Pofthemam  vocat.  Mnle  crgo 


)  'Spar^noi  vero.  Euseb. ,  in  Ghron.  :  Ea  qum 
de  Spartha  memoranlur^  quoi  Palephatus  icribil^  cum 
proximarwn  eaent  regionum^  advereum  Cadmum  con- 
sltftMe,  €l,  jnopter  repentinoi  (fUttii  de  terra  contractue 
exomm  parte  eonfluentei ,  Sparthoi  vocatoi.  Vld. 
Ageli.,  Ilb.  zTii,  cap.  3,  et  Isid. ,  infra,  de  Phalanio 
Paitbenior.  duce. 

k  isiror...  ^ol  mieei.  Ab  Aretba  rege.  Jusiin.» 
lib.  zzzii. 

1  Aomottl...  Qotrifes...  Thued.  E  Servil  diversio 
locis. 

B  i/m6ri...  lejtipors  o^ooiff  dad.  Solin.,  cap.  8; 
Piin..  lib.  iii,  cap.  14. . 

^  Dicta  a  comite  Liberi  a  Manya.  Siltus»  llb.  tui • 

Sed  populus  nomen  posoit  roetuentior  bospes. 
r.um  fugeretPbrygios  tzonsieqttora,  Mtiraya  Greaos, 


SS7 


RYMOLOGIARVM  LIB.  IX. 


Mwrt^  (fA  asum  lliii  Yftiom  otlendlt»  et  db  hoe  flK  A  Ifarcomatit,  Brueteri^  Chmimit  Wintgme$,  Tubantee^ 


s'ttuam  fiMenmt,  qvam  postet  Romtoi  vfetit  Manis 
loleraiit.  *  Marsot  satem  GnRci  V$co$  vocant, 
qiiasi  ofciSxsv^»  Qu^  luvltos  serpentes  habeant^et 
Bftc  terpetu  dlcatur;  Ui»sos  aotem  esse  earmimim 
maleAciis;  inhabitant  antem  plagam  Apenninl  montts 
limol  cnm  Umbri^. 

418  ^*  Gotki  a  Magog  filio  laphet  nominati  po- 
^antur,  de  similitadine  oltims  syllab»,  quos  veteres 
niagis  Gettti  quam  Gotho$  ▼ocamont,  gens  rorlis  et 
poteuiissirna ,  rorporum  moleardoa,  armorom  ge* 
nerc  terribilis,  de  quibus  Locanns  : 

Illnc  Dacus  premat,  Inde  Getes  occorraulberis. 

00.  ^  Daci  antem  Geiarom  suboles  foerunt ,  et 
dicios  putant  Daco$,  qnasi  Dago$t  quia  de  Gothorum 


quoroin  immanitas  barbariae  etiam  in  Ipsis  vocabulis 
horroretn  quemdam  signiflcat. 

98.  iStMvt  pars  Germanorum  fueruni  iii  fiue  Sep* 
lentrionis,-  de  qoibus  Locanos  : 

Fundit  ab  extremo  flavos  Aquilone  Suevos 
Qoorom  fuisse  centom  pagos  et  populos  roolti  prodi- 
deront.  Dicti  aolem  Suevi  potantur  a  monte  Suevo^  qul 
ab  orto  initiomGermaniaefacit,  cujusloca  incoluerunt. 

99.  Burgundlonee  quondam,  a  Romanis  subacka 
interioreGermania,per  casirorum  limiies  positi  a  Ti- 
berio  Caesare»  in  magnam  coaluerunt  gentem,  414  at- 
qoe  ita  nomen  ex  locis  sumpserunt:  quia  crebra  per 
Umites  habitacula  consiituta  Btcr^oi  tulgo  vocant.  Hi 
postea  rebelles  Romanis  effecti ,  plusquam  octogiuta 


stirpe  creaii  sont.  De  qoibos  ilie :  /Ms  Aretooe  ftrocul^  B  millia  armatorum  ripae  Rheni  fliimlnis  insederont»  et 


»«7116  Daco$, 

91.  Be$$i  barbari  foeruni,  qol  a  moltitodlne  boum 
sic  Tocati  crediuuor.  De  •  qoibos  quidam  :  QiH 
eoHt  terra  mediOt  vel  Ule  divitie  multo  bove  pileatui 
aecota  ripa, 

92.  Gipedee  pedestri  praeito  magis,  quam  equestri 
sunt  nsi »  et  ex  bac  caosa  ita  Toeati. 

95.  Sarmatm  patentibus  campis  amiati  Inequita- 
bant »  prtosqoam  eos  Leniulus  Datiubio  probiberet, 
aique  inde  ob  stodium  armorum  Sarmatie  noncopati 
mdstiniantor. 

94.  LonKs  flnvios  ferlox  oltra  Danoblom,  a  qoo 
Alam  dicii  sunt,  ^  sicot  et  popoli  inhabitanles 
{uxia  Lffnafmum  fluvium  Aiemani  vocanlur.  De  qui« 
bus  Lucanus  : 

Deseruere  cavo  lentorla  fixaLemanno. 

95.  Longobardo$  vulgo  ferunt,  nomlnalos  a  prolixa 
barba  et  nonquam  tonsa. 

96.  Vinditieu$  amnis  ab  exlremis  Galtiae  erumpens, 
)uxta  queui  fluvium  habiiasse  et  ex  eo  traxisse  no- 
meo  Tandaii  perhibeDtur. 

413  ^7*  Germaniar  genles  dictae,  quod  sinl  imma- 
nia  eorpora,  immanesque  nationes  ssevissimis  duratae 
frigoribns,  qui  mores  ex  ipso  coeli  rigore  traxerunt, 
ferocls  aoimi  et  semper  indomiti,  rapiu  venaiuque 
▼iventes.  Horom  plurimae  gentes  variae  armis,  disco- 
lores  habito,  lingois  dlssonae,et  origine  vocabulorum 


nomen  gentis  ohMouerunt. 

190.  ^ftrotttcni  gens  in  Oceanl  littoribos  et  palodi- 
bos  invils  sita,  ▼irtote  atqoe  agiliute  babilis.  Unde 
et  appellata,  qood  sit  dorom  et  validissimum  genug 
hominum,  et  praestans  cacfteris  piraticis. 

iOi.  Franci  a  quodam  proprio  duce  vocail  putan- 
tor.  Alii  eos  a  feriiate  morom  nuncupalos  exisliiiiant. 
Sont  enim  in  illis  mores  incondiii ,  natoralis  feroci^ 
tas  animorom . 

102.  Britonee  quldam  Latlne  nominatos  snsplcan* 
tur,  eo  qood  ^rtfft  sint,  gens  inter  Oceanum,  iuterfuso 
mari,  quasi  extra  orbem  posita.  De  quibus  Virgilius : 
Tofo  dimo$  orbe  BrUanno$. 

i05.  Scoti  propria  lingua  nomen  babent  a  picte 
G  corpore ,  eo  quod  aculeis  ferreis  cum  airaroenlo  idi^ 
riarum  figurarum  siigmaie  annoienlui 

104.  f  Galli  a  candore  corporis  nuncupaiisuut,  7«/.« 
eniro  Grxce  lac  dtciiur.  Unde  et  Yirgillus  sic  eos  appei- 
lat»  cuin  ail  de  iis :  Tum  taetea  coUa  Auro  innectmniur. 

10.^.  Secundum  diversiiaiem  enim  cceli  et  facies 
bominnm ,  et  colores  9  ei  corporum  quaniiia(es,  et 
animorum  diversiiales  extstunt.  415'"^^  Roroanos 
graves,  Graecos  leves,  Afros  versipelles,  s  Gallos 
naiura  feroces  alque  acriores  ingenio  pervidemus , 
quod  natura  climatum  facii. 

i06.  Galli  auiem  Senone$  antiquitus  Xenonee  dice* 
l>aniur,  quod  Liberum  bospiiio  recepissent»  postea  x 


ineertae;  •  ut  Tolo$ate$ ,  Angrivari,  Quadi,  Tungrii^  '^  in  s  iilieram  commotaU  est. 
taroen,  lib.  vn,  cap.  2,  a  Marsa-Circes 


Plinios 
llia. 

*  Mar$o$  autem  Graci,  Serv.,  iEn.  ▼!!,  ad  vers. 
Oseornm^iie  mnfiits,  ita  scribit  :  Capuente^  dicit  qtd 
emtea  Oicim  appettati  lunf,  quod  iilic  pturitni  abunda' 
rent  $erpente$.  Sed,  cor  hos  cum  IJmbris  posiea  lia- 
biure  dicat  Isid.,  cuin  o  Capuensibus  longissiuie 
disient,  qoaerendimi. 

I»  Daci  autem  Goth.  Verba  sont  Jnstlni,  lib.  f  xxiii. 
Cnrroen  vero  sanctl  Paulini. 

«   De  quibu$  quidam.  Ideni  Paulin. 

d  Sicut  et  populi  hab.  /.  L^ni.  Serv.,  Georg.  it, 
od  verba ,  Prone  flumina  Metlte, 

•  Ut  Tolo$aie$.  Mira  varietas  in  libris ,  dnm  sin- 
«la  nomina  inoliimodis  scribuntor .  ut  Tolerates « 
Tolorates,  Dolerates,Olarates«Coloniates.ltem  \rosi- 
TorifSamsi,  Vari,  Amisi,  Vari  Anismani.  Itcro  Quadl, 

KdiTl.liemTongriiyTurlngii.UngarlyMungrii.ltem 
leri,  Broteni»  Brntei,  Brocteri.  liem  Gamasi,  Cla 


massi,  Chasuasi,  ChamaTi.  Iiem  Blsngiani,  Blanciani. 
Iiem  Tubanies,  Abantes.  Nobis  Tolosates ,  cuui  Rbe- 
nnn.,  lib.  i  Gerinan.  rer.  placeni.  Itemque  Angrivarl, 
Quadi ,  Tungrii ,  Marcomani ,  Brucieri ,  Chamavi , 
Wangioiies,  Tiibantes,  ex  Tacito.  Qiiamvis  pro  Cba* 
mavis  Clamosi,  in  pancgyricoNazaritadConstantin., 
Aug.  mendose  (ut  credo)  lcgantur.  Eadem  Anlonio 
Ang.  probat)antur,  nisi  quod  pro  Tolosatibus  Ten- 
cteros,  longius  a  scriptura  discedens,  ex  Tacito  sub- 
siitufbat. 

t  GatU  a  candore.  Rier. ,  in  prooero.  lib.  11,  in 
episi.  ad  Gal.,  ex  Lacuhtio,  e  cujus  verbis  Sibgllm 
pro  VirgilH  nomine  in  qoosdam  nostros  Codices  ir* 

s  Gatloe  natura  feroee$  atque  acnoree*  E  Serr. « 
^n.  VI,  ad  vers.  Principio  eetlum  ac  terrae^  quo  ta- 
ineii  loco  non  acrioris ,  sed  pigfioris  ingenii  legitur. 
Et  Julius  Pirmic,  lib.  1 ,  cap.  1,  el  Hila^  (ut  refert 
loco  citato  Hieronymos)  Gallo$  $iolido$  vocant* 


«9  s.  isiDoai  H1SPAUIWI8  Rrtflcopi  m 

107.  ^  Vacira  opptdiim  fuUjPYtil  Pyr^naeum,  a  qi|0  4  in  IMff^  QC«u|WTeniit ;  M  QUh  «  (ffMi  ▼e^imm^ 


dunt  cognomintti  Vaeccn^  de  qqibus  crediior  diKiss^ 
poeU  :  Lateque  vagantei  Yaccwi.  Hi  Pyrenaei  jugU 
pertinplam  monli^  habittnt  sollludinem.  Ideip  et 
Vascones ,  quasi  Yacconet^  c\fis  iilteram  deinulat^, 

108.  ^  Quos  Cn.  Pompeiu^,  edomiia  Ui^^pania,  et  ad 
iriuiiiphum  redire  res(inans  de  Pyrena^i  jugi§  depo^ 
snit,  ei  in  unum  oppidum  conjregavil,  Und^e^  (Jqii* 
tenarum  urbs  nomen  accepH, 

109.  Bispani  9ib  Ibero  ainn^  priinpn)  ifr^i  PPItoa 
«^  ab  Hiipato  HisPiKi  cognomin{|(i  mnh 

>  liO,  d  (;a//cci  acandore  dicii,  \ip(|ee(G^'//i,Reliqui| 
«>nim  416  Hispania^  popuUs  cs^ndjdiQr^l  §xi9lunfa 
lli  Graecam  sil»i  originem  asseruut.  Und^  0(  natUHli 
ingenio  calleni. 


d^rivito  nQmine  Q^fUi  (^QgDmiUpati  ftqpU  I3ude  c| 
opinio  ^t  tp94  CpiIios,  aili  guliqtti  cqf ni|iorio  M^ 

ro8  (^pneinguinitai^  propinqnQs  gibi  vocare, 

1)9. '  hkm^  aq(ism  ii)i(io  kabiier^  ybyea,  deinde 
Afrii  posi  hsd  Qm^u  9^mwm  M^uH  «t  Numida. 

120.  J/anrt  et  iVttmdie,  ut  Afri  put9Plf  iic  sum- 
psi^rwnl  PXftrdiqm  «t  TOcabulMro,  t<«<i  postqiam  in 
fl\mm  HercHlw  Ipieriit,  «i  ewrcUm  ^jii^  compo 
liius  ei  variis  geptibus,  anMSsp  (|uc«,  p^ssim  sibi 
s^de^  qu^rebani,  f^  ep  nunifim  liedi.  e|  Pers»,  e» 
Arroeni  iiavibus  iq  Mfiom  (rail^vecti  pro^imamaris 
loca  occnptverOi 

i21,  Sed  Pers?a,  im  m^tpriam  iq  agris  pro  eon- 
9lruei](ji^  dqipiciliis  noo  infi^qireqt,  ot  iguira  lingni 


111.  Siquideiii  pos^finem  Trojani  belli,  Tf^u^rvm  f  commcrpium  proMbQret,  p^r  paienles  tgros,  et 
morie  Ajtcis  fratris  invisuro  pa|ri  T§|amonia  puin  poq 
reciperetur  iii  R^gnum,  Uyprum  conce^sis^,  ibique 
urbem  Doroinc  »niiquae  plriae  Salaminarii  cpndii 
disse  (rerunt),  «  inde  ad  G:flieciam  profeclgn),  et  pq- 
silis  sedibus  ex  loco  genii  nomen  dedi^se. 

112.  Austurei^  gens  Kispaniac,  vocai)  eo  quod  circa 
4slHram  flumen  septi  monlibus  silYi^qiie  crebris  in- 
habitent. 

113.  '  Cantabri,  gens  Hispanix,  a  vocabuio  ur- 
bis  et  Iberi  amnis  cui  insidiiut  appellati.  Horimi 
anirnus  pertinax,  et  roagis  ad  latrocin^ndum  et  ad 
hellandum,  v^l  ad  perpetiendqm  verbera  semper 
parati. 

114.  Celfiberi  ex  Gallls  Celticis  fiierunt,  quornm 
ex  nomine  appellata  est  ref;io  Celtiberia.  Nam  ex  Q 
flumine  Hispaniae  /6ero,  ubi  coiisederant,  et  ex  Gai- 
lis,  qni  Celtici  dicebanlor,  misio  utroque  vocabulo 
C'*ltiberi  nuncnpa(i  sunt. 

115.  8  Afri  npppllati  ab  uno  ex  posleris  Abrahaei 
i|m  vocabatur  Afer  :  qm  dicitur  duxisse-adversus 
Libyam  exercitum,  et  ibi  victis  boslibus  consedisse, 
417  ejusque  posteros  ex  nomine  Atavi  ei  Afros  et 
Africam  nuncupasse. 

116.  b  Pceni  autem  Garthaginenses  sunt  a  f /bos- 
nicibui  nnncupati,  qui  com  Didone  profecti  sunt. 

117.  Tjfrii  vero  a  Tyria  url^e  Phoenicum  nomi- 
naii,  de  qiia  profecti  sunt^  et  in  Africae  littus  venor 
runt. 

,'     118.  Getdli  Geim  dicuntur  fuisse,  qui  ingenii  ag- 
intne  a  locis  suls  nivibus  eoMemdeiitos,  loca  Syrtium  d 

■  Yacca  oppidm  juxtn  Puren.  4.  Augiistinus 
Jacca  legendum  e^istimgb^t,  Hi^m  et  Slrabo,  lib.  111, 
de  Qeniibus  inlep  Pyreneuni  e|  Idubedaai  roonles 
Jacceianor  ^gens ,  Jaccetanam  nobilissimam  praedi-* 
eat,  ubi  nunc  Jacca  urbs.  l^qqe  delebai  idem  quae 
seqqun|ur  verha,  ut  aliena.  abesse  n^mque  a  duobucf 
Cod.  Cjirnien  verp  e  Virgiril  i£neid.,  lib.  iv,  Lateque 
vagantes  Vacecei ,  mendosum»  sed  eodem  mudo  legi- 
tur  apud  H<er.  in  cpist.  ad  Pardan. 

^  Qudi  Cn,  Pompei,.,.  nomen  uecep.  Ex  flierop., 
advers.  Vigilanl,  j  hodieque  Comabge  dicituri 

«  Ab  Hispalo  Hispam.  Ab  Hiipano  Hispani,  Jvh 
siin..  !ib.  xLiv,  e| G.  Ne^p. 

<  GallecL  Ex  eodem  Justln.  Sed  itla  apu(|  eom 
lion  suni  :  Vnde  (t  naiuraii  ingenio  callent. 

*  inde  Galleciam  profectue,  Afulu  omissra  sunt  non 
ib  Isidoio,  ui  Cbacon  quidem  pense^ai»  ^Ofl  i  Ijbra- 


diversas  solitudines  vagabanlur,  et  a  pabulaiioni* 
bus  Tag9ibuudi§  semeiipsos  proprii  iingui  Afumje^as 
ippellavrrunt,  id  OKt,  siqe  oppido  vago^  eterrautes. 

12^,  M^4i  ^Ml^m  ^m  Mbyis  se  iMlscueruut,  qui 
proxime  Hispaniam  inhabitabaiit,  quorum  uQUieo  paii- 
lllim  LibM0»  corroperuQt,  bip^kt^r^  iiugtui  Hmo§  pro 
Medii  appellantes ,  licet  Ifoiiri  ob  celprem  i  Gr»cii 
vooentnr-  ^r^pi  r.qim  tfifirum  |Afu/>ov  VQC^Pti  x.'st)fero 
qttippe  c^ipr^  fifP^^ti  atri  calQris  speciem  dupHiiL 

193,  I  Haiifiliq  ciYiiiS  Afric»  est,  poQ  (Qugp  ||i 
Allanie,  et  horiis  Hesperidum';  a  qui  civi^d^  M^f§r 
m  vocati  supt,  qufls  nos  ^orruptA  Jfqiitffef  v^a- 
ipqs,  de  qqibus  YirgiliMS  : 

qiQC  mibi  Massylie  geulis  mons^ratn  ^cerdo^ 

418  ^^^-  Gaulalum  gentes  sunt  i  meridif  iis^oq 
Oceanum  ffesperiiuii  pervagantfss.  ^  Hls  noiiien 
Gauloe  jnsuia  dedi|,  qu%  psi  juxl^  ^(biQpi|m,  ubi 
nec  serpens  nasciiur,  nec  vivit. 

^25t  Garanmnte^  populi  Africff^  propp  (Syfqn^  in- 
habiianles  i  Garamame  rege,  Apolliqii  QliQ,  nomi^ 
nati,  qui  ibi  ex  suo  nomine  Q§raniq  ppplflqm  con? 
didit.  Sunt  iiitem  proximi  gentibus  £ihiiipqii|,  de 
quibus  Yirgilius  extremi  Garaf^nlei.  ^  ^Xlrqml  %\¥ 
tem,  quis  saevi,  et  a  consortjo  human|mis  r^moii: 

196.  Heiperii  vero  sunlqui  circi  lii^piu^iy  Qaitlr 
morantur.  Nam  Hiipat\ia  Hksperia 

127.  ^thiopei  dicti  a  fiiio  Chain ,  qui  YPi^lu^  c§| 
Chui,  i  qiio  Qriginem  (rahunt.  ^  Chu^  cnjrq  fie- 
braica  Aithiopi  interpretauir. 

IftS.  Ui  M  qaoii((gm»  iblpdo  flumine  eoQSurgautes^ 

rio,  qu^  neles  e  Justino. 

f  Caniaoii,,.  a  vocabulq  urbis.  Giijqs  et  ann#||^ 
nostri  saepe  mcminere,  ei  ruinqp  hodie  visuutur. 

s  Afr\  appellati.  Omuia  e  Hieron.  qqas^t*  k\ 
Qen.  XXV. 

^  Paeni...  a  Phcenieibui.  Sery.,  JEn:  l  '  Pm4 
RVTifTtfcxoy  eitf  quaii  Ph($ni. 

i  Africam...  habuere  Libyei,  f.^  S9llu§(.,  in  ii|gqr(bf 

i  Maisyla.  Vitl.  Serv.,  ihidein. 

k  Uii  nonien  Ganloe.  K  Solin.  S^4  ^'ur  4£ib|opiae 
proxinia?  An  quia  Solinus  staiim  dc  ^hiopl^? 

1  Extremi^  quia  iotvi.  E  Serv.,  ad  eclng;  8,  fiiasi 
sa?t*t. 

"'  Chui  enim  liny.  Heb,  fl^  '{lierpn.,  In  lib.  1)^  pnpe 
n^inib.  fieh. 

"  HiqHQndam,  eic,  VerliaHier.,  4P  Nilf  d()  Ii9lb 
Hphrajc. 


911  ETYM0M)G(4nUM  UB.  |I.  m 

juxu  ifljypiqiQi  jnll^  mm  M  Qc^n«i>^i  ia  ilieridie,  ^     '^-  RegQum  «pifefMi  mKionai  ttt'»  4«aB<|)ie  Mmpo. 
si|b  i))$|i  solii  yi^jpiiata  iosed^upt,  qQprfim  (rw  «i|nt 


populi :  ges e^rit  Gnr^mantes  el  lodi :  Hesperii  luot 
^cideniMi  &ar90()?iotes  TripOli^,  Indi  Orientis. 

129.  *  Tf^gig4yUf  gen»  ^ihiopum;  ideo  nup- 
eopaii,  qood  (3nt:|  p<|lerjt|te  poUent,  m  fersf  CMrfu 
pediim  asseqoaninr» 

m.  ^  fqniftkagu  «t  bi  in  i^EthiQpia  iqfil:  floi- 
|)Qs  esca  est  qui(iqui(i  mandi  poies|,  e(  qnqpjs  (or* 
tuiiq  (jign^pti?»  on()e  §(  a))pel|aMi 

131.  « /f:*</Jvo);/*fii|i,  qttptj  yppando  iq  qjgp  Yi- 
leant,  et  piscibus  Untum  alantor.  418  Pi  P<^(  lo^^ 
ipontanas  regiones  fenent,  quo§  ^ubactos  ^^^^fio^®' 
Ifagnu^  pjsci]>u8  vesci  prohibuit 

15*2.  ^  Antkropophagi   gens    asperfin^a  fu^  ft- 


ribii^  habuore»  ut  Aisyrii,  Medi,  Pofsae,  iEgyptii, 
Grapci,  guarm  vioes  sors  temporuiii  ita  v^iluuvlt 
01  allerum  ab  iltero  aoivefetor.  loter  oiqnia  autem 
regna  terrarum  duo|regna  evteris  gloriosiora  traduo- 
|ur,  Assjriorum  primo,  480  deiode  Romaoorum,  ul 
temporibua  ot  locia  ioter  se  ordinata  atque  distinoli. 

3.  Nam  iicut  itlud  priua,  et  hoc  postarius,  iia  illud  iu 
Occideo(0  e«ortum  eit;  V  dooiqve  io  iliius  fino  bujus 
iul|i|io|  .cpofestim  fuii.  Rtgn.i  gtttera  psteriqiie  ROg^ 
v^Ul  appendicii  istorum  habentur. 

i.  \  ^eges  a  regenda  YQoati,  i  iicul  enim  so^f^os 
a  tanciilicandoy  i(a  et  rex  a  reg^^o ;  pon  auteip  regil, 
g^j  qpi)  eorrigii.  ^ec^  \^\i\ki  facicndo  regis  nomeii 
tenetur,  pecc§ndo  aioiui(ur.  IJndp  et  apud  veleres 


gione  Serum  sita.  Qui  quia  \^mm^ carnjljM^  ves-  fi  tole  erat  pfBvprhium.  ^  i$«x mt  ii  fect^  (^es.si  non 
£uniur,  idfp  Anii^opgjfl^gi  nop)ipa(iMir.  |taquo.  sl-     frfWt  wn  fns, 


cut  liis,  i\%  e\  c^teris  g^nriN§  m  «^^eppW,  aHl  a  fp- 
gibus,  aiit  a  locj^,  gpt  g  rporibui,  mi  e|  qyibttlli- 
bet  aliis  causjg  imnmM^^  voc^hHlil  ^und  ilD  u^ 
prima  origo  nominjs  eofqin  teH)ppr||ni  ygll|||aig  nQii 
paleat. 

153.  lam  vero  h\  qni  •  Anttpgd^  lliPHP(l>r|  go 
quod  cpotrarii  esse  vastigiis  qestrj^  pMaptuiB|  ul 
quasi  sub  terris  positi  adver«a  pediboi  nP^trif  c||- 
cent  vestigia ,  nnlla  ratione  crp(iend|im  es||  qiiia  nec 
soliditas  patitur,  nec  eentrum  terrse;  sed  U^glie  Ifqc 
ulla  histori»  fogpitipne  firmat^r,  9p4  ^  poetae, 
quasi  raiiocinandq^  cqnjectaiit  ' 

154.  f  Ttianos  autem  quosdam  in  (ffVoMi  d- 
root  fuisie  rot^qstQi  et  eicpllent^^  firitiHf  popglos  ,  ^  unas  rem  civilem,  alter  rem  mtlitarem  administrabtt. 


o.  I^egiap  ylrpjtes  pr^cipq?  duae,  justitia  et  pieus ; 
plqs  siuiemiii  regibq^  laudaiur  pietas;  nam  justilia 
per  ae  severa  eat. 

6.  €on«i4<M  appollati  a  60iisiilmdo,  gicut  r$get  a  fi- 
f^do,  tl  iicol  ^M  ^  Ugpndo ;  t  nam  cum  Romani 
iMgttm  superb^m  dominationem  non  ferreot,  autiua 
imperia  binosque  consules  sibi'  fecerunt ;  nam  failui 
regiui  Mtt  benevoliBlia  eoniulentli,  ied  iuperbia 
demioantii  orat :  blnc  igitur  eontul^s  appellati,  vel 
e  ^ooiiiliiid^  civibiii,  vel  a  regendp  cuneu  Mnttiio. 

7.  Quoi  tamen  ideo  muUndoi  per  annos  singotos 
instituerunt,  ut  nec  Insolens  diu  maneret,  et  modera- 
llov  cito  sttecorrerel.  Inde  aulem  duo  pares ,  quia 


sqiios  rerunt  fabulafi  i|h  irai4  fqglr^  dflftf  ^n  gd 
fjus  uirioneiK  pr^^fqg. 

155.  llncleetl^tofiMfdicti  6pn|  i^vo  vif  tm^h  M 
esi,  ab  ti/(tonf^  f|pq(]  qua^i  ^jfrj^p^dft  iyaKi#  l^l^ 
causa  in  deos  armaii  gxsliteriqt ;  flqos  fabulgi  a  4PY^ 
bello  fuisse  superato^  a|que  |^z|tioctqa  iinf|uol« 
propier  qnod  e  ccelu  jactis  fulminibus  interierunt. 
CAPUT  llf. 
De  TPgn^^  ^*  'mUitiw  vQeeAutis» 

I.  Regnum  a  regibus  dlcium ,  nam  iieiil  r»g«i  a  m- 
gendo  vocali,  ita  ridfnttm  a  r#sft*iii. 


»  Regnaveruni  autem  annis  cggglxiiii 

4Sf  8.  Proconsules  sobjecti  erani  consulibus,  et 
dicii  proeon<tt/es,  eo  quod  vicem  consulis  fungerentur, 
>»sicut  procurntbr  curaiorts,  id  est,  acloris. 

9.  Kxcgnsules  autem  dicti,  quod  jam  a  consulatu 
exierini,  sive  discesserint,  peracto  vicis  suie  anno. 

10.  ^  Dictotores  nono  anuQ  pos|  reges  expu)sQS  Ro- 
mani  aibi  creayeruql,  duin  gener  Tarquinii,  ad  inju- 
riam  ioceri  vindieandam,  ing^ntem  adversui  Romam 
eollegisiet  exercltnqi. 


•  TrogtwHlm  gens.  AVo  rnc  rpuyW,   id  Cit,  ca-         CiP.  111. —  ^  Denigue  in  Ulius  fine  hufus  inUium 
vertia,  quod- in  ipeluncis  habitent.^o|in.y  cap.  34.  Dfuif.  Nam  quo  lempore  Sardanapalus  uliimus  Assj^- 


Sed  isidori  notatio  magis  f  rogoc/t<ii  rOiPQOciel,  id 
est,  viaevoratoribus.  Plinius  quoqiie  lib.  v|,  c^p.  29  : 
Getilf^s  Trogloditarmi  idet^  Jubd  Jradit  Theroilioiu  a 
9enatu  dictos  mtro!  vefocitdtis.  Neque  tamen  propierea 
Trogodiias  ab  Isid.  itoiniiiaios  putariiu ,  pun^  ofae- 
seriim  TrOffiodit»  in  omnlbus  God.  legafur ;  <ed  (q* 
sisse  in  voce,  ut  solet,  liberius. 

^  Pampiag,  Verb:i  Solln.,  cap.  53. 

«  lehthyopkag,  Ex  eodl  (cap.  87.  * 

^  Antkropopliag.  E\  eod.  cap.  53. 

^  Antipodes.  Kx.  Auo.  xvi  de  Civll.,  cap.  Q*  ^^ti 
Lactaniiiiin  seculus  esi^  qunedam  eiiaiii  verba  e  S^r- 
vtt»,  ^n.  VI  ad  illud  :  Noctes  atque  diei  p,  q.  ].  D. 
Ho^  omnes  setas  nqsira  coarguit  :id  Amipodas  jusos 
peiietraiis.  Sed  Servius  noti  de  Aiilipodibus/seu  dc 
inrerl»  ac  terrm  c^iilro  loquitur. 

f  7t/a|iai.  £x  luietanliuiH,  iili.  v,  cap.  6. 

i  Quos  feruni  fabui.  £  Serv.,  £11.  vi  :  Hic  genus 
fHft^ttiim  TrofOf. 


riorum  rex  ab  Arbace  Medo  victus  igni  se  tradidii, 
Romulus  et  Remiis  nati  sunt,  quantum  ex  Eusebio 
cplli^ere  licet. 

*  keges  a  regendo,  Ex  Aog.,ad  ps.  xliv. 

i  Sicui  enitn  sacerdos  a  sanctiftcaudo,  Ex  eodem, 
ut  etiain  sup.',  lib.  vii,  cap.  IS; 

k  iiex  eris,  it  recie  (acies,  Horatius. 

i  Nam  cum  Homani  regum  superbam  dominattwem. 
Ex  Aug.,  XV  de  Civit.,  cap.  12.  Qui  liaic  ex  Sallust* 
Catilin.,  apuB  quem  etiam  sttperbam  dominationem 
(non  iit  vulgo  i^  superbiam  domoationemtfue)  iu  anti- 
quiss.  libro  fegi  aiebat  Chacon. 

»  jR^f^naneriiirl  attl«m  anat^  cccclxiv.  Jotldeni  iiq- 
merat  Hivronymus  in  praef.  ad  Aggaeurq,  et  Euseb. 
in  Chron.  Mendose  libri  iiostri  ccccLxvii,  faciii  11- 
brarlorum  lapso. 

^  Sicut  procurator  curatoris.  Vid.  cap.  seq. 

0  Dictatores  nono  anno,  £u$eb.  (sive  llieronymui" 
polios),  iii  Chron.  :  Nono  (inquit)  anno  post  exactg 


plas  enim  eranl  honore,  qiiam  consnles,  quia  ah- 
niias  potealates  tenebant.  ^  Et  dtcti  dktaiarei^  qaasi 
]>nndfief,  et  prmceptore$;  unde  el  magietri  pofmli  no- 
minabantur.  Unde  ei  dhta  dicimlur. 

12.  ^  Cwtarum  nomen  a  Juiio  coepit,  qui  bello  civiit 
commoto  primus  Rom.inorum  singularem  obtinuit 
principaluui.  Qeiar  autem  diclus,  ^  quod  eceio  roor- 
toae  matris  ulero  prolalus  ednctusque  ruerit;  Tel 
quod  cum  catarie  natus  sii,  a  quo  el  imperatores  se- 
quentes  422  Cwiorei  dicii  (eo  quod  comati  essent). 
«Qui  enim  ex.secto  utero  eximebantur,  CiBione$  et 
Cmarei  appellabantur. 

45.  Juliui  autein  dictus,  quia  ab  lulo  &ntst  fllio, 
origiiiem  duxit,  ut  confirmat  Virgilius  : 

Julius  a  magDO  demiasum  oomen  luio. 


M  S.  ISIDORl  inSPALENSlS  EPISGOPI  344 

H.  0  Hi  qQioqiienii  lemporis  imperio  ulebantur ;  A  ini  a  popnio  ut  vocaretur  et  J^ominMt.  staiimmaiiu 

vultuqoe  averso,  indecoras  idnlationes  repressii,  et 
Domini  appellalionetn,  ut  omen,  i  declinavil,  alqne 
Insequenli  die  omnem  populum  graviasimo  edieio 
corripntl,  Dominumque  se  post  baec  appeliari,  ne  a 
liberis  quidem  suis  permisil.  Fuit  enim  filiat  Atti»^ 
quae  nata  est  de  sorore  Jiilii  Caesaris. 

'423  ^^'  ^^9^*  autero  obiianccausamapadGraecoi 

^QLvCktU  vocaniur,  quod  tanquam  4asei  popolum  sua- 

tiiient ;  onde  et  bases  coronas  habenU  Quanlo  enim 

quisque  magis  praeponitor,  lanlo  ampliua  pondere 

'  laborum  gravatur 

19.  Tyrafim*  Graece  dtcuntnr,  iidem  Latine  el  regee; 
i  nam  apud  veteres  inter  regem  et  lyrannom  nuUa 
discretio  eral,  ot : 

])        Pan  milii  paeis  erit  deitram  tetigisse  tyranni. 
Fortes  enim  reges  tyranni  vocabantur ;  nam  tiro  [or" 
IM,  de  quibus  Domious  loqoitQr :  Per  me  reqa  reg^ 
nant^  et  lyronnt  per  me  teneiU  terram» 

20.  Jam  pofitea  iu  usum  accidii  tyraunos  voearipes* 
iimosalque  improbos  reges,  luxoriosae  dominaiio* 
ois  cupidiiatem,  el  crudelittimam  doroinaiiboem  m 
populis  exercentes. 

2t.  k  Prineepi  et  digniiatis  modo  significatur,  et 
ordlois,  iicut  est  illud  Yirgilianum  : 

Princeps  ardentem  conjecit  lampada  Tumus, 
pro  pHmtts. 

i  Dictus  autem  princepi  a  capiendi  significatieite» 
quodpnmttm  eapiaty  iloul  munt^e^i  ab  eo  quod  mii« 
nia  eapiat. 

it.  n  Difx  dietos,  eoquod  sll  ductor  exercitus; 
sed  non  sialim  quicunque  principes,  vel  duces  sunl, 
eliam  reges  dici  potstinu  In  bello  auteiu  mellui  da- 
cem  nominiri  quam  regem ;  nam  hoc  nomen  expri* 
mit  in  proBlio  ducenteiii ;  unde  Virg.  :  l>ttrti  Etm^ 
dri ,  Sallnst.  :  Quo  cupidiui  in  ore  Ducii  $eie  quiiqmi 
bonum,  Non  dixit  m  ore  Comutii. 

de  cauia  cteionei  appetlati»  Yid.  Fest.  Yerb:i  vero,  eo 
quod  comati  eitent^  aliena  cnm  Chacone  ducimus. 

t  Solet  enim  fieri,  E  Serv.,  Mn,  xii,  ad  vers.  Jfttf^ 
ramtm  hic  atavoi, 

s  AugttHui^.eo  quod  augerent,  SiietOQiits  ab  auetu^ 
vei  ab  avium  geetu^  guttuve.  Ovidius  ulrumqne  in- 
dicavit  Fasi.  iit : 

HQ|as  et  auguriiim  deneQdet  origine  verbi; 
Et  quodciimque  iroa  jupiter  auget  ope. 

^  Poitea  vero  dum  lud.  tpMr^Siietou.,  cap.  l.o, 

^  Ut  omen  declinavit,  Yerissime  restiiuit  liunt  lo- 

cum  A.  Covarruvias  cum  in  libris,  ut  homo  legcre- 

lur.  Neque  Isidoriano  Codici,  a  quo  liae  voces  :.!>• 

sunl,   tanlum  credo,  quantum   huic  emendatioui. 


14.  Imperatorum  aulem  nomen  apud  Romanos  eo- 
rum  tnniuin  fuil  prius  apud  quos  sunima  rei  miiilarii 
consisierel,  cl  ideo  imperatorei  dicii  ab  imperando 
exercilui ;  scd  dum  diu  duces  tilulis  imperatoriis  fuH- 
gerentur,  senaius  censuil  ut  Augusti  Gae&aris  boc 
tanium  nomen  esset,  eo  quod  is  disiinguerelur  a  c«* 
teiis  genlium  regibus,  quod  et  sequenles  CaBsarea 
liactenus  usurpaverunt. 

15.  '  Solet  enim  flerl  ut  prlmi  regli  noroen  etiim 
reliqui  possideant,  sicul  apud  Albanoi,  ex  SUmi  no- 
roine,  omnes  reges  Allnnorum  Silvii  appellati  iuot; 
sicut  et  apud  Persas  Anaddce;  apud  iEgypiioi  Pio- 
tomen ;  apud  Atlienienses  Cocrapidm, 

16.  6  Aii^ttiiui  ideo  apud  Romanos  nomen  imperii 
est,  eo  quod  olim  augerent  rempubiieam  amplifican-  q 
do.   Quod  nomen  primo  senatus  Octaviano  Cxsari 
tradidit,  ut  quia  auxerat  terras,  ipso  nomioe  et  titulo 
consecraretur. 

47.  Dum  autem  idem  Octavianus  jam  Casar  et 
imperator  appellaretur,  vel  Augustus,  ^  poslea 
vero  dum  ludos  spectarel,  et  pronuntialum  essel 

regei  nova  dignitai  eft  creata,  Dictatura^  tcHicet.  In 
quo  Livium  seculus  videtiir.  Cassiodorus  oclavo  anno 
potl  exactoi  regee^  de  qua  discordia  Fasti  inspicien- 
di ;  Ant.  August.  non  nisi  duodedmo,  Nostri  omnes 
iibri  m»gno  consensu  quinto  anno  retinent,  error 
fortnsse  naius  ex  nota  iix,  vel  xii. 

« lli  quinquennii...tenebant.  Haec  eensoribus  aptanda 
\idcntur,  de  qiiibuscap.  seq.  Nam  dictatura  semes» 
Iris  f«rn. 

*>  Fa  dicti  dictal,  Varr.,  lib.  v :  Hinc  in  manipulii 
nntrentibut  dicta  ducibui,  Hinc  dictala  tn  ludo.  ainc 
(ticiaior  magitter  pepuli.  Cic,  iii  de  Legibus  :  Att 
qifatida  dueltum  graviui  ditcordice  civmm  poicunt^ 
dicrat  r  etto^  ne  ompliHt  tex  mentet,  ti  tenatui  creve- 

rit ,  idemque  jurit,  quod  duo  comules  teneto,  Itque  flrt      «    ^         ^  ,,  -  .  .  ,. 

sJii/>lradictus  populi  magister  eiio.  Dictus  vero  dicfa-  D  ^^^}^' '  ^**^^  appellattonem,  ut  maledictum  et  up> 


tor^  quod  a  consute  dicerettir. 

^  Cwtarum  autem,  Imperntoruro,  alioqni  ante  Ca*- 
sarem  dictatorem  Caesar  Juliorum  cognomen  fuil. 
Euseb.  in  Chron. :  C.  Juliut  Cmar  PrimuM  apnd  Ro' 
manot  tingulare  obtinuit  imperium^  a  quo  Cxsares 
Romani  prindpee  appell-ti, 

^  Quod  cmo  matris,  G  Serv.,  JEn.  i,  vers.  Jituce- 
tur  p,  t,  0,  CcBtar.  Quam  verum  (cuin  vixcrit  AnreUa 
Cxsaris  mater  diu  vivo  Caesnre),  Servius  viderit. 

*  Qui  enim  ex  tecto.  Plin.Jib.  wwAutpicatiutenecta 
parente  gignuntur,  sicut  Scipio  Africauut  prior  natut^ 
primutqu^  Ccetarum  a  cceto  matrit  ntero  diclitt,  qiia 


probrium  umper  exhorruit.  Quod  autem  sequitur, 
quce  nata  ett  de  iorore  Julii  Qsiarii^  verba  sunt  Ser- 
vii,  inilio  iEneid. 

i.  Nam  apud  veteret,  E  Serv.,  Mn.  iv  et  vii,  cl 
Augiist.,  V  de  Civil.,  cap.  19  :  Sedne  tyranni  non 
petiimi  atque  improbi  regei^  eed  veteri  nomine  fwrtee 
dicti  esditimentur,  Unde  ait  Virgil. : 

Pars  mibi  pads  erit  dextram  tetigisse  tyranoi. 

^  Prineepi  et  dignitalii  mod,  Serv.,  iEn.  v,  advera 
Cumprincept  medioque  Gyai,  etc. 

i  Dictutautemprincept.  Cx  Aiig.,  lib.  de  Gramrnflt 

•n  Duxdictut.  Ex  xviii  de  Clvit.,  cap.  45« 


545 

f5.    Mmiarckm  soiit 


qui 


ETWOLOGIARUM  LIB.  iX.  m 

singolarem  posiident  A     37.  >>  Roimii»  aotem  mlHtUe  «M  Arit  puberot 


priucipatom»  qoalis  ruli  Alexander  apud  Graecos,  et 
Ittlias  apud  Romanos.  filnc  et  monarelHB  dicltor,  Hwag 
qulppe  iingutmtaiGrdieo  norotoe,  apxi  pweipalu$  est 

94.  Tttrarchm  lont  qiiarum  pari^m  regni  tenen< 
tes.  Nam  Ttrr«p«  qmuor  sont,  qoalis  fuit  apnd  lu- 
daeam  Philippns. 

424  25.  •  Pairtdi  inde  Tocaft  sunt,  pro  eo  cpiod 
sicot  patrei  filiis»  fta  provideant  reipublicis. 

S6.  ^  Prarfeciidicti,  qood  prseioria  potesiate  praesint. 

27.  •  Frtetaret  iidem  qui  et  praerecii,  qtiasi  pra- 
positoree, 

i8.  '  Prenldee  vero  dictl,  qnia  alicujus  locl  tute- 
lam  praeaidiaKter  tenent. 

99.  Tritum  Tocati,  quod  militibos,  slve  plebibos 
]nra  trilmunt. 

30.  •  ChiUarekeB  sunt  qoi  miUe  praesnnt,  quos  nos 
mtleneiriae  nuncupamus,  et  est  nomen  Graecum. 

31.  Centurianes  dicii,  eo  quod  cfiiAim  praesont  mi- 
littbus,  sicttt  ^niiiqtui^eftarltrqui  in  capite  sunt  ^titii- 
qua^ta  militum,  mni]decaid  abeo  qaod  militibus 
deeem  praeferuDlurt 

32.  '  Mile»  dictus,  quia  fmtle  erant  ante  in  nu- 
mero  uno,  tel  quia  iinus  est  ex  mlle  eiectus.  Ro- 
mulos  autem  >  primus  ei  populo  milites  sumpsit,  et 
appellant.  Liber  vero  primus  miiitiae  ordinem  docuil. 

33.  Miles,  aot  ordinarius  dicilur,  aut  eiiraordlna- 
rios.  Qrdinarins  est  425  qui  per  ordinem  militai, 
nec  adbiic  aliquem  consecutus  est  gradum  honoris; 
est  eiiim  gregarius,  id  est,  huinilis  miiitiae.  Rxtraor- 
dinarius  vero,  qui  ob  ?irtulem  promovetur  ex  orHine. 

34.  Emeriti  dicuntur  veterani  solutiqne  militia, 
^uijam  in  osupraeliinon  sunt ,  quia  herbei  mt/i- 
fore  dicitur,  a  slipendiis,  scilicet,  quae  merentur.  li- 
dem  et  eeterani  dicuntur  quia  jam  in  usu  praelii  noii 
sunt,  sed  post  muitos  mililiae  labores  quietis  suffra- 
giuro  consequuntur. 

35.  Equeeitee  milttes  dieti,  eoquod  equo  sedeaot 
Iten  miliiat  ilie  io  eqoestri  ordine. 

36.  TtrofMt  dicuntur  fortes  pueri,  qui  ad  militiam 
deliguntur,  atque  armis  gerendis  liabiles  exisiunt. 
Hi  enim  non  ex  sola  professione  nativitatis,  sed  ex 
aspeclu  et  valitudine  corporis  existimantur.  Unde  et 
faronet  dieti,  qui  antequam  sacramento  rogati  siot» 
iDilites   non  sunt. 

*  Patricn  inde  vocati.l>e  novo  patriciorum  genore, 
quod  erai  lusliniani  tempore,  A.  Auguslinus. 

^  Preefecti.  De  praBfeclis  praetorio. 

c  Prmtoree  iidem  qui  et  prcefeeti,  Yeleres  praelores 
inceliigo^  hoc  est  magistratus,  f\m  raliouc  prasiores 
eonsules  dicebantur,  et  praeiorium,  et  porta  praeio- 
rin.  Quod  vero  quasi  prapositoreif  melios  com  Var- 
rone,  qHosi  priritores  diiissel. 

^  Preesides.  Giossar.,  prmtu^  nytitwf. 

•  Cfttliarchof.  Ex  llieronym.,  Isai.  ii. 

f  J/ttet....  ^icta  milte  erat  ante  in  numero  uno* 
Coiiortes  nnmeros  appellari  solitas  a  Latinis  Iradit 
Soxofflcn.,  trifiarf.  Hiftt.  lib.  u  cap.  7.  Varro  lanien, 
ib.  IV.  Mitiies,  quod  iriwn  miHium  tegio  primo  fiebat^ 
se   mupdee  tribua  Tat.  Ramn.  Lucer.  milHa  $ingula 


primo«xerceri  armis.  Nam  decimo  sexio^imio  tironeo 
militabant,  quo  etiare  soio  sub  ciislodibos  agebant, 
dtt  quibns  Virgilius :  Et  primeeeo  Itore  juventus, 
•  38.  ^  Servos  sane  uunquam  milltasso  conslat, 
nlsi  servitttte  deposiia,  excepto  Annibills  teinpore» 
cum  post  Cannense  praelium  in  tanta  necessiiate 
fuissent  Romani,  ui  ne  liberandorum  qoidoffl  servo« 
rum  daretur  facultas. 

39. )  Desertores  vocati,  eo  quod,  desertts  miliu- 
ribus  officiis,  evagantur.  Hi  in  alios  numeros  roili* 
llae  nomen  dare  prohibentur,  sed  si  non  inagni  lem- 
poris  culpam  contraxerini,  caesi  nomeris  suis  resti- 
tuuniur.  Sed  et  qui  deserunt  exercilum  ad  hostos 
transeontes,  et  ipsi  desertoret  vocaniur. 
B  486  ^O*  Conseripti  milites  dicuntur,  quia  in  Ubttila 
oonreruntur  ab  eo  qui  eos  dticiurus  est;  sieut  tram^ 
scrtpit  vocantur,  cum  de  aiia  in  aliam  iegiouerolrans* 
eunt,  et  inde  trantcripti^  quia  nomina  danC  ut  tran* 
seribantur, 

4i.  k  Opiionet  dicti,  quod  siut  electi.  Nam  optari 
eligere  est,  sicut  est  iliud:  Optaeitque  loeum  regno^  id 
est  elegit. 

42.  Excubitora  dicunUir,  pro  eo  qnod  euubias 
semperaguni.Suntenimexnuroeromilitiim,et  in  por- 
lACibmexcubant  propter  regalem  custodiam.  ^  Excubim 
autem  diumae  sunt  vigiiiae  noctumae ,  undo  ei  ai« 
gilet. 

43.  f^efi/eterant  apod  Romanoo.jcenusmiiituet  a 
p  voliumdo  voeaU.  Leca  enim  agililaie  ioveiies,  cum 
.    armis  suis  posi  terga  equitum  considebant,  et  mox 

cum  ad  bosies  veutnm  esaet,  equis  desiliebaiit,  el 
coniinoo  pediies  ipsi  ex  alia  i^rto,  eqaiiibtts  per  qooa 
advecti  foerant  dimicantibus,  hostem  perturbabant. 
Ab  his  ergo  vcftit^ut  elepbanti  quondam  Annibalii 
retro  acii,  cum  regi  jam  a  suis  uon  possenl,  fabrili 
sealpro  inier  aures  adaclo,  necabantur. 

U.  Cotfra  sunt  ubi  miles  steterit;  "  dtcta  autem 
eatlro,  quasiroiia,  eoquod  illic  castrareiur  libido. 
Nain  nuiiquam  lis  intererai  niulier. 

45.  Militia  autem  a  milibut  dicu,  aul  a  multls^ 
qua8imii//ilia,quasinegotium  muliorum,  aut  a  mtit 
B  rerum,  quasi  moietia. 

46.  Uglo  sex  millium  armatorum  est  a  deteetu 
D  vocata »  quasi  ftctt,  427  id  est,  armis  eleeti.  Proprie 

8  Ex  populo,  Ex  plebe. 

k  Bomanw  aulem  militio!.  E  Serv.,  i€n.  VD»  ad 
vers.  Ante  Urbem  pum,  eic. 

i  Servos  tane  nunquamnntitatu.  Ei  eodem,  i£n.  ix, 
vers.  yetititque  ad  Trojam  miterat  armit. 

J  Desertores.  Vid.  I.  Desertorum,  §  3,  d.  de  Re 
miiit...  el  Quintil.,  lib.  vii,  cap.  7. 

k  Optionet....  nam  optare  elig,  E  Serv.  Pest. . 
Optio  qin  nunc  dicitur,  aniea  apppUabatur  acceusiis. 
it  adjutor  dabatur  ceuturioni  a  tribuno  mitit.^  ut  quem 
veltet  elijKeret,  unde  et  nomen  sortitut  est. 

1  Excubiee  autem  diurn.  Ex  e'»dejn.  iEn.  ii. 

»  Ditta  autem  castra.  Ex  eod.,  Mn.  iii«  »d  vers.  : 
Not  eattra  movemut.  .,       r        * 

n  Qiifisi  motetia.  Al.,  molestia^  mubns  favcl  Ci»ii- 
c}ien«  vernaculns)  la  moititia^  el  ilaban»^.  Fesus, 


UT 


IHIM 

9mtm  i^  dkiiiir* 

47.  ^  La«lAlial)«i  MiagmU  Mtttmlis ,  iMMp»^ 
los  irifi«ia«  ik«horM  dttodecim,  Uirinas  daoMUi. 

48*  Cenmin  mi  pHS  eimitus  in  eenMos  miliies 
iiifiSii.  Uiiil*  et  4Vi  iii  pv^sqel  ««iiisnMM  dieunl. 

4tt.  £ii0C6tiliim<i  suiii»  eon  qui  in  prima,  «ed  qui 
itt  «efuiida  cpnlurie  ftuni ,  qiieii  iub  priwa  ciMiuria, 
lamen  siricii  etiam  ipsi,  et  iii  speeuiis  posili  in  liello 
luni,  ul  si  pfima  defeceril,  isii,  quoi  sob  te  diiimus, 
Ulioranlikiuspriuiis4iili?eniani.Uiideeiadinsidiaiidum 
ponitor  suecenluriatus,  qnasi  arinis  dolosis  insiniclus. 

50.  IfaiitpalifS  dueenlorum  i^si  miliium  ;  fnant|»iiM 
ainen  dicti  suni  mililest  sive  quia  bellum  primo 
nionti  incipielmnlt  sive  quod  aniequam  sifua  esieni , 


S.  ISnOM  HtSPALBIMftW  BHSIIOPI  S4S 

i»  QnUosna  eaima ,  A  qua  hwpai  0t  •MHiua  ah  ipsis  Mbus  do  quHMis  |i»m* 
hiU  SMI  muloanlur. 

n.  Amu  ditu ,  qiiod  ferro  amitia  sii,  ei  Mh 
mjite  fisdionipi, 

M.  BofercUuB,  muUitudo  ei  up»  fiPafO,  ab  erer- 
diaftoifs  beili  voeau, 

59.  Cla$$ei  diclffi  propter  divlsipuom  OKi;f|slius, 
qui  poslea  iDanipuli  dieit  supi.  Undq  oi  VirgUioi : 

Clasiibu^  liie  lo«i|S,  bip  i^i  p^rur||  solebaoL 
im  posiea  et  cZofiif  nw^inm  dicu. 

60.  «  Nodui  proprie  es|  depf^  pe^itum  mui- 
tiliido,  siciit  lurina  equiium.  iVoduf  aulem  dictui, 
pro  diOlcuUale,  quo4  vi^  ppsait  fesolvi. 

Gl.  Cti?i«u  est  coliecta  in  unum  ipilituRl  uiiiUj^u- 
do.  Uiide  propur  qnnd  if^  iinpip  i^pit,  '  i||ia  coitio 


«Mnipuioisibi,  id  esi,  foiciculos  stipul»,  vel  lierbas  B  '''  """"^  ^^'^^^  nominaius  esl,  quasi  ^mW»  ^ 
aiici^os,  pro  signis  faciebant,  a  quo  signe  montp»-     quod  iti  imum  omoes  cog pnlur. 


Urif  miliiee  eognominaii  sunl.  De  quibiis  Lneanus  : 
GonYOGSk  srmitos  extemplo  ad  signi  aMniplm. 

51.  ^  Turma  triginta  equiies  sunt.  Romani  eiiim 
pqpiteji  in  una  tribu  treccnii  fperunt.  Qe  siitgulis 
piilq)  penmriia  dpc^n)  dsbaiUur,  et  flebal  turq^a. 

Cohors  qutngentos  niilites  babet 

4S9  '^^'  Tria  siini  miliiiae  genera,  sacramentom* 
evocalio,  conjuraiio. 

55.  Saeramenium ,  in  quo  pnst  clectlonem  jural 
pnusquiique  niiles  se  non  recedere  a  militia,  nisi 
P'>st  completa  siipendia ,  Id  est,  mfHtise  tempora ,  el 
bi  luot  qui  babent  plenam  miiitiam.  Nam  viglnli 
quliique  annis  tenenlor. 

54.  evoMiio,  dumadsubUumbelhimnonsolHmmlN*  £ 
Ui,  sed  et  ea>leri  evocanlur.  Uiido  eliam  oonsul  sof rbal 
dieere :  Qui  rempuhiicam  taivam  e$$evutt,  me iequatur. 

05.  Cen/tiref/o,  qum  fii  tomoltu,  quando  vbMcum 
urbii  perlculum  singuios  Jurare  non  pattlar,  sed  re» 
penle  coUigilur  muliitndo,  et  tumultiiosa  in  Ira  con- 
iiaior.  Haee  ei  tumuituaih  dieilur. 

56.  In  acie  autein  tstta  fere  formtt  soni :  Bierei- 
lua,  cUssis,  nqdus,  euneia,  ala,  eomoa»  Sfm^n  , 


418  C^'  4^  **>  oiercjtq  trjg|ntq  eqpites  (s$Kdi* 
eoniur  ;  I  Aim  autem  pquiies  qb  ^op  dj^^^,  quia  to- 
fliql  pedites  a/<iic|ini  vUe. 

QS«  Coriuii  Tomntur  e^irepQitas  e^ef^tn^ ,  qqpd 
iniorla  sii. 

64*  ^  Agnifn  diciiur  cum  exercitns  itfur  facit,  ab 
fd^ndo  Toraiiim ,  id  est ,  eundo.  Plantus :  Quo  u 
(igi^  ip%f?  Est  enini  exercitus  ambulans.  Plam  agmen 
dicilur  quo^  in  longitudine  directum  esl  *  quale  solel 
^Slfl  cu|p  exefciuii  portis  procedit;  quidquid  fiierli 
s||iud|  a)))i$ive  diciiiir. 

CAPCT  fV, 
De  civibui. 

\.  De  imperiis  mniiiae<|ue  vocabulisexparfe  dktuin 
est.  deinceps  civium  nomina  summaiim  subjungimus. 

2.  Civei  vocati ,  qnod  In  unnm  coeuntei  vivant ,  ot 
vita  communis  ei  ornatior  flat  et  lutfor. 

5.  Domtii  uniiis  familic  habitaculum  esl,  sicm 
urbs  uniiis  populi ,  sicut  orbts  domiciUnm  toiius  ge- 
neris  huniani.  Est  autem  domus  genus ,  familia ,  siro 
conjonctio  viri  el  uioris.  Incipit  auiem  a  duobus , 
eiesinomppGr»efm.  lllaml«ifiaT«fiBeciuclavocani^ 


quoque:  Miliiem  JieUut  a  mlliiif  P^  qftfp^roitn  dif^ 
tum  pntat^  eoquod  nihil  nwlle^  sed  asverum  (jmtCreddat, 

"^  Macedonum  phalanx.  E  Serv. ,  Miu  il.'  Et  jam 
Afuiva  pkalaus. 

^  Gallorum  caterva,  VegeL,  li|i«  ii,  cap.  2. 

c  tc^fo  autem  kabet  lx.  Serv.,iCfr.  xi,  qd  vers. 
Votfcor.  edice  maniplii.'  Signiferi,  Inqiill,  ^ta  w- 
euudum  antiquum  morem  in  iegione  erant  tHgiuta. 
Legio  autem  habebat  seplem  cohortes,  sexaginta  cen- 
tufias.  PitiKUkus  autem  apud  6erv.  viliose  vii  pro  xii 
scrJptum.  Nam  apud  Isidor.  omnia  constant,  qul 
paiiio  posl  coborlem  quiiigenlis  miliiibiii  oonil^re 
dicil.  Licet  ( ut  ail  ibidein  Serviiis  )  tn  his  rekui  ac- 
cessu  temporii  ducum  varieias  itmper  mutaverit  miiiti^ 
disciplinam.  AgelL,  lib.  xvi,  cap.  4 :  lu  tegiaue  suni 
ceniuricB  lx,  maniputi  ^ix  ,  cohorlei  %.  Vegriius 
qnoque ,  iib.  ii ,  «ap.  6 :  Sciendum  esl  autem  in  una 
tetjione  decem  cohories  eise  debere.  Sed  pvima  cohore 
retiqua^  ei  uumere  miiiium  et  dignitaii  prweedii. 

<t  7iirma  .  .  .  ei  fiebat  turma.  Giuu  iiinasse  yideiur 
liapc  ((jua;  nunc  inlegra  non  e«se  nemo  nou  videi)  e 
Servio  ei  Varroiie,  ila  ut  tiiriiisqut)  aliquid  rcsict. 
Ergu  scripiuram  qux  in  libris  omnibiis  erai  ri'|in- 
queiiies,  amborum  verba  proponeuius :  Serv.,  iEn. 
11 :  Jreceiilfmi  eeuiati  p«n#i.  Bomamp  ioquii,  eqmtee 


vrtmo  trecenti  fuerunt .  de  iingutii  enim  eufiis  d^nt 
udbahiur.quai  Irtgihia  fuiise  aiximue,  Varro,  lib.  iv : 
farma,  termm^  einu  uhHtf  quad  teriem  equiH$  e* 
)ribu§  iribubut  Ta<i>f|itfim,  Ra^i\eni.  et  Lucfr.  /ff- 
hant ;  ilaque  prlmi  singularum  decuriarum  Jecuriones 
l^  ^tcli.Cliacon,reHquis  rejeciis,  iixc  tanlum  ex  Servio 
retineri  volebat :  Homani  equitu  primo  ireeenii  fuenmt^ 
de  tinqutis  enim  curiis  decem  dalt^ni^r,  Cohort^  eic. 
*  iVodtti  proprie  est  dema,  E' Serv.,  ^n.  x,  ad 

iUnd : 

....  abiotem 
Opposltum  interimit  pogne  uodumqne  moramque. 

Quod  fttttem  sequitur,  Nodtci  autem  dietut  pro  difi- 
eultaie,  alia  verbi  apud  Servium  noiio  esi ,  non  ratic 
prioris ,  ui  videtur  exit^limasse  Isidorus ,  qui  Sorvii 
eommeniarla  stae  Virgilii  carmioibus  fortasse  inspi- 
ciebat. 

'  Et  ipta  eeiiia  in  unum»  Verba  Auf .  in  lib.  de 
Ordin.,  cap.  18« 

s  AtcB  auum  equitei.  Veget.,  lib.  ii,  eap.  1 ,  e* 
Agell. ,  XVI,  cap.  4.  * 

i*  A^men.  Serv.,  £n.  i;  et  ix  :  ^^ni#n  proprie  oit 
exereiiut  ambutani^  quidquid  fuerit  atiudp  abueitfe  di- 
cUur. 


349  «TVMOUMJIAIIIUI  Ull 


11. 


lU   Elt 


ctum ,  aat  a  definitione  cerioriim  prngiiaUNWiii »  |t 

^Wwm  f  wm  9r<)|Nriis  cogiMiUMiiM  tomiiim» , 

9t  '^  P9f»iu  Hl  lAlus  humao»  mnUitiHliiili ,  j«- 

fal  ailem  10  4is|ft(  a  l><^*KI«  <l(WNl  phMm  4tO  «1)1- 
Y(»si  fii^li  ftopli  ftoiifiiimerftiiii  iiwoiita^  oiviuiii ; 
P^iuHm  riliaMym  THlgwi  «ioisini#rii)iiftoiviuiiig. 
G.  Pofulut  ergo  tota  ciTiias;  viMiUft  ftftro  fM»  ett. 
P(«^s  iQi^  fli^U  »  phf^iiuue;  mm  «k\  mtim  mi- 
inerHf  miQorHm  Qu»m  ftBHiorqmt  ^  Pm^  vero 
«ux^  $n{(9C  ^lipiliir,  i<|  est,  Koiw  wolv^.  Unde  et 
i  P^^PHtol  dii^tnft  e^lt  ^  Gncee  eutem  pppUut  dicitnr 
>aof  I  tef/t^)^»i,  Vtl/ffVI  6^i  psftsim  ipbebiUQft  mtiiti- 
iiido ,  qna$i  quisqu^  qqo  Tult, 

7.  Tn^tti  (Jicuniur  iJipqoam  cpri»  ei  cQ)igreg<iti<^ 
nes  di8l)pct»  popploromi  «l  voratpp  trtiifi  eb  ea  qu<td  in 
principio,  Romani  trifarie  fiieriint  a  Rouiulo  disperlitl, 
<  in  |!|na|ori|iu|,  gii|i(ibll9  et  piebibiis,  «  Qu»  t:»rfieii 
tribus  nunp  ipiiliiplic^la  nomen  priatimipi  refinint. 

8.  Senattti  noin^n  xMia  dedit,  qyofl  f€i9?|r^f  (§7 
aent.  '  Alii  a  mendo  dictoa  accipiunt  tenatorfiSf  ipsi 
eidiii  agendi  facultatem  da^iant.  ' 

9«  5aiafiuconiii/liii  a  eofiiti/endo,  et  traciando  est 
diclaa,  quod'  aic  fit,  ut  comukUf  et  nocere  non  possit. 

10.  a  Pefrtf  aaten,  ut  dieit  Sallustiua,  a  eur»  si- 
■lilitiiillM  voeaii  sant.  Nani  rieiit  paiaes  ilies  soos, 
iia  illi  ^  MmpnMwam  habetant. 

II*  4  PelMS  «iMMrt^,  ^  49m  Remahia  deeem  C  ttrariis  inferunt. 


Ciamwi  apml  wusm  R^ 
enim  nomen  eim$9i$  dignilas  judieialia.€«MM  < 
jndi^e  eit,  Itmn  <:«pior«  mmt  patrimoaMiam  |i|di- 
ces,  a  eensu  aeris  appellati. 

14.  ^  Ju4ke$  dieii»  ^si  jue  4ieemtm  pepolo,  sive 
quod  i^r4  ^iseepieni.  Jure  autem  diseepiaiie  eat  juaie 
jildieiir«»  Non  est  i^utem  i«des,  ai  nmi  ineo  est  Ji|i(itia. 

(5.  Prm4et  miom  aunt  ppevinei»,  dieii  m 
quod  praeunt. 

16.  Pr0tom  autem»  «tiasi  |MFrc#|iieMs  eiiltaiie,  el 
principes.  lidein,  et  queettotet ,  quasi  ^uiEitferes,  eo 
quod  ^«Miiont^tti  praesunt,  consiiiam  enim  et  causa 
apud  eoa  est. 

17,  i  Prmree  ftunt  prioelpeaeivitaliSt  qoasl  pro- 
eedee,  quod  ante  emneft  bonpre  pripeedant.  Dnde  et 

P  paplta  irabium,  quae  eminent  eitm  pafieie&,  pro' 
eers»  dicuiitur,  eo  quod  primo  prpcsdeei.  Uinc  autem 
nd  primorea  fftcia  iranaiaiiQ  t  qMml  n  emievsi  muUI- 
(M(|in«  pr»Remi«ent* 

|8.  ■*  Trikm  *«ti»  quo4  plebi  jhpi,  vel  npem  ir|- 
fnutm.  Consdtuij  siini  aut^ni  ^^p  (I§€im9  f^l^^  ftHQ^ 
pusi  reges  exapliis.  Dqin  eniin  |)|<;t;|  g  ^Q|tiltQ  ll  coiir 
sulibus  premerctur ,  tunc  ipsa  si^i  tribt|n(}§  |  t|i)ftfti 
proprios  judices  et  defen8<>res  <;re|Yit  i  QHi  WW 
iibertatem  tuerenlur ,  et  eos  adversus  injuriam  p(ibi« 
litatis  <lefenderent,  uiide  et  defentore»  dicii,  eo  qnod 
sibi  plebem  conimissam  contra  inaolenltam  Imprq- 
borutn  defendant,  »  At  contra  nunc  quidam  eveiao» 
res,  iion  defensores  exiatunt. 
19.  •  Niim^fartt  ▼ocati  aaniqal  pablicum  nummuin 


^riiaaenftlorum  etegisaei^f  1  nemina  eerom,  prae- 
aaiite  iwpiifai,  in  labttiaa  aareaa  eeniaUi,  atque  inde 
PelTfff  Mniffipli  vieali. 

12.  i  Pmsi  opdinea  eenalMMi  dteuntur  i/loifrii, 
lieoiiili  ipMle^i^,  leitii  e/eriMiiiii.  Jam  inferius 
quaplim  aiiqnod  fenaa  omi  eal.  Qoamvis  antem  se- 
MlMMi  ^uia^  origine  Mset ,  osque  ad  legiiimes 
apM»  pqHM  Bemanoft  emt,  deiode  aceipiebat  bono- 
Mm  aeimtoNsB  dignitaiia 

Car.  IV.  —  •  Populut  eti  ceetut.  Aberat  a  llbris 
wc^ue^  qoam  vestiloimM  ei  Aiigusi.,  iix  de 

Ci^'>*'i  ^P*  ^*  f  I  U I  m  ^  vtMTba  p  libria  (^io,  do 
Rep.  citHt. 

^  Popntut  vfrp.  QuQt  hic  monsir^  e  (Jr?|i8  fSQi^T 
ncleribua  ?  Sed  proxime  jip^^dit  act  lectiqqepi  q^mw  t%  s^Ufi  placcrc 
posuimus,  Ovei.  cqlleg.  fioib.  Yjdp  nqqqPMl  ftd  Wii      bnjft^  ^*^''»*» 
jo  inMc  tryjfiiu^Thg  >  aifirQUyi|M|  Ha|Miffl  iii,  ^d         l  Primi  oi 


lllud  :  Bruehut  expantut  ett 

*  GreBce  autein  pop^tu^,  ^  ^^Hu 
Vnde  hominet  naii  durum  gen, 

*  In  tenatoribut  miL  $|  pkb^t  AlJ 


ltl*P  <u- 


•  0««  trnnen  tribut  nupc  m^ltfp,  Varrr ,  !i|i.  If . 
CetOuna  prtmo  q  cenium  juger\t^t  4i^ta ,  pQji/  dop/i* 
rirfa  reihmH  nomen^  ui  trifiiis  miimpticattf  i4em  tmenf 
ntmie».  Bad.  ex  leod.  Varroiie  ref^rt  Colt|mell:|,  lib. 
v,  cap.  I ,  a  quo  veritis  fort.isse  sit  Isidoruiri  slimp* 
ais«e.  Nam  Verreoia  llbrM  de  Ling.  Latin.  noii  pu- 
tadiAt  ab-lsi^oro  Ipctos  Gbaepp. 

r  A/rf  e  itn^ffdo.  Verlia  stmt  Servii,  Mui^  v,  ^d 

•bsecro,  lii  Ui^grp,  y<fi|  n^iit  4|  |q  gervio,  iMptr 
ctunt  ndem. 


20.  fom;!!,  ab  eo  Qood  fungantur  faonoreet  of|lcio 
aliquo  dlcti.  flinc  et  defunelot  morttios  dicimus,  qui 
compieverunt  vitas  ofRda,  nibil  enim  jam  faclunt. 

9i .  If «nlifpei  soot  io  eodem  municipio  naii ,  ab 
offlcio  munerum  dletl,  eo  qood  publica  munta  acci« 
piunt.  Ilunia  enim  ofScla  sunt ;  unde  et  immunee 
dlcuniur,  qoi  nollum  gerunl  offlcium. 

S3.  If ttnicipo/ei  origlnales  cives  ,  et  in  locom  offl- 
eium  gereniM* 

^  Remp,  habebant.  Ita  Gotb.  Cod. ;  alii ,  e/rlaol. 

t  Patr-ee  conteripii.  Hiee  unde  sint,  qna^rendnm. 
Dionys.  :  Oi  di  fuxix^*^  nvript^  iyyipwfot  npeanrjfaf 
/Dctj^qo-a» ,  x«i  fAcxp<C  ^ttov  ravrtie  irvyx'"'®*  ^^  ^/*®* 
a^yopu^;,  A]^«3Vtxm  If  ToOTa  Aqc  h'  Qpque  lameii  sic 

'"-'  ~*^ possuul,  neqn»?  si  eif  fiureis  »reas  tat 

.  adducemur,  ui  liQpc  nqp  aduitoripa  siui. 
orrfinii.  E  Placidi  g|<>ssiS|  o  quo  leogi^ 
rgtn  vocem  deiebat  Chacon.  * 

^  fudicet  dicti.  infra,  lib.  sviif ,  can.  lii,  pt  Grai», 
23,  q.  3»  cap.  1,  et  Greg.,  cap.  10  dfi  verl|.  gignift 

^  Pfocere* . . .  undCf  d  copih  irak^  %  ^flfi  ^Q*  it 
aj  vers.  Poti  atii  proceret. 

»>  "jribum . , .  dfcimo  tetio.  Mindilie  f^no%  libn  • 
tfxlo.  Ascon.,  in  Cornelianii :  fau/ii  fu  f//il  vir/OI 
fuU,  ul  anno  16  poit  reget  exactot.prfif^^  mmfam  f/ea 
miuationem  potentinm  tecederent^  Ugei  iftf f^ifti  wi  f^ 
ttiiuerffit,  duot  iribu^op  creareni.  gt  PtKiPQUit  c^Pr  9 
de  Origip.  Jiir.  :  Anno  fere  i?  JTflK  rWI  mffob 


pou.  Ram  trib^not  tibi  in  monl€  Sncro  crfdmU 

t"  Ai  contrq  u^t^c  wi/lant.  Qpprtet  ||pip  alicqJMft 
antiqui  S.ripioris  v^fb'  f||ia|i|  Him  hiitnrt  9M!tP 


contrq  um^e  tmf/lani.  Qpprtet 

Siripioris  — ^'  *' "  " 

tribqni  pon  erantf 
®  hlupterarii.  Ex 
Wf*-  ItV,  ubi  iiumefiirH 


lHmerarii.  Exstat  edictum  fv(^  Miil  » 

SI*T!Eaif  ■^WOBM  •BP 


Rl  8.  ISIDOM  HISPALENSIS  BPISGOPl  552 


dam  enliBoori»  adminbtrMl.  Unde  non  estdeeorto, 
•  qui  sumMm  non  inlnlil»  fol  cufiam  non  panicU 

IMTil. 

24.  CtcrM/Maolem  iidero  ei  Hewriamt.  El  dicli  curla' 
Im«  qoia  dviiia  munera  procarani  ot  eiseqnontur. 

4S3  ^*  PrineipaUi  magiHratut  el  </»iiiiivtni/«f 
eorialiom  oflfleiorum'ordtnis  aunt.  Pnnctpa/ef  dicli 
qiiod  jtrimi  sint  magisiratibus. 

26.  Mapttram  f  ero ,  qood  roaiores  slnt  rellqois 
o/fleiis. 

^  DuumtvraUt .... 

27.  TakeUio  vocatos,  eo  qood  sit  porlitor  tabel» 
iarum,  Idem  excaptarf  idem  et  fcn^a  publicus,  quia 
ea  tantum  qo»  gestis  poblicaniur  tcribtt. 


fonganlur,  ^  qnasi  propter  euratoret^  slcol  nuKSonsvL 
pro  contule, 

485  ^*  Coioni  sont  cultores  advenas  dleti  a  cul- 
lura  agri.  Sunt  enim  aliuiidc  venientes,  atque  alienum 
agnim  locoinm  colenies,  ac  debentes  conditionem 
gcniiali  solo  propter  agrieuUuram  sub  domitilo  pos- 
sessoris,  pro  eo  quod  iis  locatus  est  fundus.  Goloni 
aotero  qualnor  modis  dicuntur.  Nam  coloni,  aut  Ro- 
inani  sont,  aol  coloni  Latini,  aul*eoloni  aoxillares» 
ant  coloni  roris  privali. 

57.  /ii9iii/ffiivocati,quasitiieo/«fif^salt>Na,iion  enim 
babent  propriamsedem,sed  in  lerra  allena  inhsbltant. 

58.  DiflTert  autem  Inter  inquitiniim  ,  et  advenam. 
InquHini  enlni  sunt  ,  qiti  emigranl ,  et  non  perpctuo 


28.  BurgarH  a  burgit  dicti,  quia  crebra  per  11-  ^  permaneni.  Adtenm  autem,  vel  incolae  advemiiii  per- 


mifes  babitaeula  constltuta  burgot  vulgo  vocanl. 
Unde  el  Baifjfinu/iofmm  genti  nomen  inh»sit,  qoos 
qoondam,  subaeta  Germania,  Romani  per  caslra  dis- 
posoeruni,  atqoe  ita  ex  locls  nomen  sompsernnt. 

29.  e  Cotiegiaii  dicontur,  quod  ex  eorom  collegio 
coslodlisque  deputentur  434  nui  facinus  aliquod 
commlseruni.  Esi  enim  sordidissimum  genus  ho- 
minum  patre  ineerto  progenttum* 

30.  Privati  sont  exlranei  ab  offlciis  publieis.  Esl 
enlni  nomen  magistratum  habenti  cootrariom;  el 
dicti  privari ,  qood  sint  ab  o/flclis  ciirl»  absoloti. 

3i.  Mereenarii  sunt  qui  serviunt  aecepia  mer' 
eede ;  iidem  et  baronet  Gnr ca  nomlne ,  quod  sint 
fories  In  laboribus  ;  Btc^v^  enim  dicitur  gramt,  qiiod 
sit  fortit.  Gui  conirarius  est  ievit ,  id  est ,  inprmut»  C 

52.  Pubiicani  appeliantur  conductores  vectigalium 
flscl ,  vel  rerum  publicarum ,  sive  qui  vectigalia  pii* 
blica  exigunl,  vel  qui  per  negoiia  saMSoii  lucra  sec- 
tantur.  Unde  et  cognomiiiati  sunt. 

33.  ^  Vt7/taMproprien//a!gubertialoresU  Undeeta 
ffiila  viLLiCDS  nomen  accepit.  interdiim  autem  villicos 
nob  guhernaiionem  villac,  sed  dispenMtionem  imiver^ 
s:e  domus,  Tullio  interpretanie,  sij^ntncat,  quod  est 
oniversarum  possessionam  et  viliiirum  di^pensatorem. 

$4.  •  Actoret  iidem  et  curaioret  ab  agendo ,  ei 
cnrando  vocaii. 


hibentur,  sed  perinanentes ;  et  inde  incoltt^  quia  jam 
habitaiores  sunt,  ab  incolendo. 

30.  Indigena  sunt  inde  geniti^  et  In  eodem  loco 
nali,  ul)i  inliabiiani.    ' 

40./nco/aauiem  non  indigenam.sedadvenamindicat 

41.  Pa^e^i/ti dicti,eo  quod  ignorantur  eorumparen- 
tes,quibu8ortlexlstunt;suntenimde1onginquaregionfr 

42.  Vrbani  vocabantur»  qui  Romae  babitabant ,  qni 
vero  inceteris  locis  opjndani.  s  Nam  solanr^f  Roma, 
caetera  oppida. 

43.  Famuli  sunt  ex  propria  aervorum  familia  orli. 
^  Servi  aulem  436  voeabolum  inde  traxerunt,  qood  iii 
qui  jore  belli  possent  occidi  a  victoribos»  eomervaban^ 
lur,  eiservi  ilebam,  a  tereando^  scilieeiaerviappellati. 

UrAnciHeB  a  sostentacolo  vocat» ,  Ifyt^n  enim 
Grebce  cnMiim  diclUir»  unde»  el  ancettem  dicimos. 

45.  Mancipium  esl  qoidqoid  moini  capi^  sobdiqoe 
potesl,  01  bomo«  oqaos»ovis.  Haeeenim  animalia 
statim»  01  nau  sonl,  manGipiom  esse  potantor ;  nam 
et  ea  qoas  in  besiiarQm  nomero  aoot,  tone  videnlor 
mancipium  esse,  quando  capi,  sive  domari  coeperlnt. 

46.  Ingenui  dicti»  qui  in  genere  habenl  liberia- 
lem,  non  in  facio,  siciit  liberti.  Uode  et  eos  Gnecl 
fOycvcec  vocant,  quod  sinl  bom  generit, 

47.  Libertut  auiem  vocatos,  qoasi  Hberatnt,  Erat 
enim  prius  jngo  servitulis  addictus.  ^  Libertoruin 


•  Qui  tummam  non  intuiit ,  vel  curiam  non  particip» 
Qua  de  re  ita  Chacon  :  Qui  decurio  fiebat ,  i$  pro  tn- 
Iroiiii  prtestituiam  $ummam  inferebat^  neque^  ante* 
quam  eam  inferret  curiatis  erat;  ubi  vero  de  more 
nihH  inferebatur,  non  aniea  curiafis  dicebaiiir^  quam 
cum  aliit  curiam  ingretsus  de  rebns  publicis  coneui' 
taret.  Vid.  Plin. ,  lib.  x ,  iplst  353.  Anr.  Angiisii- 
Dus :  DupleeSf  aiebat ,  deciirionifm  genut  ostendi :  a/- 
terum  honoriariorum^  qui  pecunia  data  honorem  at^ 
tequuntur^  ted  munere  abstinent;  alterum  ordinario» 
mrn,  qui  deeurionum  munut  rxercent^  id  enim  ette 
ftiftam  par^fcieare, 

^  Duumviraiet,  Aogost.,  inlib.  de  Gram. :  Dttumvi- 
foiet ,  ^nofi  duorum  hominum  vir,  Malo  vero  cxplenc 
qiiidam  libri  lacunam  qnae  est  in  Gotliicis  omnibtis. 

•  CoUegiaH.  De  collegiis  dicuntnr  allqna  In  titul. 
de  Jiire  Imroon.  /  lib.  l  Digest. ,  sed  qus  aJ  hunc 
lacum  illitsirandum  non  sini  saiis. 

<i  Fi//ictif  •••ft^ni/lMi.  Hieronymi  verba ,  in  q.  6, 
ad  Algas.  linde  pro  oeeonomo  viilicnm  ei  dispensa- 
lorem  reddidiase  videlur  Cicero  in  (Dcoiiomic.  Xe- 


D  noph.  Nam  et  in  Hortens.  ( ut  refert  Non. )  dispen- 
satorls  voce  est  nsus  :  Quid  tu^  inquam^  tolet  cum 
rationem  a  dispentatore  accipit ,  si  a:ra  singula  pro- 
basti^  tummam  qua  ex  hi$  confecta  sit  nun  probarc? 

«  Actoret  . . .  procuratoret.  Juriscoiisulti  actoreni 
praesentisessedicunt,  procuratoiem  absenlis,  luion*in 
procuratorem  constitnere  n<iii  posse,  actorein  posse. 

'  0iiast  propter  curatoret,  liasc  aliena  exisiiin.iuius. 

8  Piam  toiaurb»  Roma^  ccetera  oppid.  Si  qiiando 
vero  Romani  historici  oppidi  meolionem  faciunt, 
nihil  prseterea  addentes,  oppidum  Paialinum  inieU 
Hgiini,  ubi  primum  fuit  Roina  condita,  quam  Ennius 
quadratam  vocavit  : 

El  quibos  exstiierat  Romae  regnare  quadral». 

^  Servi..,  quod  hi  qui,  Yerba  Augusiin.',  xix  de 
Civlt.,  cap.  15. 

^  Libertorum  fUH  apud  antiq,  Suel.»  in  Claud., 
cap.  24  :  Appium  Qecum  censorem  generis  tui  proaue* 
torem  libertinorum  fUiot  in  senaium  aliegisu  docuil , 
ignarus  temporibus  AppH^  et  deincept  aliquandiu  liber 


5&3  ETYM0L06IAR|}M  LIB.  IX.  B54 

&utefii  ftlii  tpod  amiquos  Uberiini  appelltbaBtur ,  A     5.  Pai^  est  aq«o  DaseiHir  iDiliam  geiiftris;  iuqiie 
juaside  libertis  nati,  nune  Tcro  iii>eriinus,  aul  a 
iberto  facias,  aut  possessus. 

i8.  Manumi$gu$  dicitur,  qossi  maim  €mi$iui.  Apud 
veieres  enim  437  q"oties  msna  mittebant,  ■  alapa 
percussos  circumafebant,  et  liberos  conftrmabaat; 
uiide  et  manwni$$i  dicii»  eo  quod  manu  emilterenlur. 

49.  DedititU  primum  a  deditione  sunt  nuncopati. 
Deditio  enlm  dicitur  quando  se  vincti  aut  viDeieodi 
hosies  victoribus  (radunt ,  quibus  b»c  origo  nominis 
fuit.  Dum  quondam  adver>us  popuium  Homanom 
servi  armis  somptis  dimicassent,  viiicii  se  dederont, 
comprehensique  varia  torpitudine  affecii  sont. 

50.  ^  £i  bis  quidam  posiea  a  dominis  manomissi  pro- 
pier  soppliciorom  noias,  qoas  manireste  perpessi  sont, 
ad  digDiuiem  civium  Roinanorum  non  pervenemnl. 

51.  «  Latini  liberti  (  ante  Romam  conditam  apud 
Laiinos  fiebant)  nunquam  per  tcslamentum,  sed  per  epi- 
siolam  liberuiem  somen(es.4381<>^®  Q"'^  P^^  xestii' 
luentnm  noD  fiebant,  nec  ex  lesiamenio  aliquid  cape- 
re»  oec  suos  baeredes  facere  poierani,  cives  Romani 
posiea  sob  consuilbus  per  lesumenta  in  urbe  Ro* 
mana   effectl  suui. 

52.  Dicii  aotem  cives  Romanl,  quia  teslamenio  11- 
beri  effeetf  in  Dumerum  RomaDorum  civium  redi- 
guntnr.  fiis  primum  aditus  erat  in  orbe  Roma  com- 
morari ,  ^  csieris  aotem  liberiis  prohibebaior,  ne 
vel  in  orbe  Roma»  vel  intra  seplimtin  ab  oriw  mii- 
Uariim  commaaereDi. 

CAPOT  y. 

De  affimkUibu$  et  ffrttdihu$.  ^  qoanos  sopra  avom.  Sed  triUvos  oilimom  cogoatio- 

I  •  Hftredis  oomeo  imposojtceosas  mris,  •  soi viieiiim     dis  nomen  est  Familia  eoim  orilttr  a  poire,  termioa- 

tribuiomaoctoris.  1d  hoe  enim  vocabiilo  prima  soeoes 


js  paterfnmHias  vociutor.  438  ^^  auiein  dietos» 
eo  quod  patratione  peracu,  filium  proeroeu  '  Pa-' 
traUo  enim  esi  rei  veoere»  coosommallo.  s  Lttcret.: 
£l  bene  parta  pairant, 

4.  Geniioree  auiem  a  gigmndo ,  et  parente$f  quasi 
parientee. 

5.  lidein  et  crealaree»  ^  Grementom  enim  est 
seiueu  roascoli ,  unde  animaltum  et  hominom  cor« 
pora  condpiuuiur.  Iliuc  creatoree  pareales  dicunlur, 

6.  Jf  a(er  diciiur,  quud  exinde  efficiatur  aliquid ; 
^  mster  eiiiiu  quasi  maUria^  nani  caosa  pater  esl. 

7.  Paterfamlliae  auiem  diclus  ,  qiiod  omnibus  in 
familia  sua  posiiis  servis,  lanquam  pater  fitlis,  pa* 
tria  dileciiooe  consulit »  servorumqee  coiiditionen 

g  a  fiiiorum  affeciu  non  discemit ,  sed  quasi  unum 
membrum  ampleciilur ;  bine  eoiui  exortadi  est  no« 
meii  Pairi$famma$.  Qui  aulem  iniqne  doiuinantur  in 
servis,  boc  se  nomine  iiequaquam  reputent  appellari* 

8.  i  MaterfamiliG$  inde  vocatur ,  quia  per  quam* 
dam  juris  solemnitaiem  in  familiam  Iransit  mariii, 
Tabulaeenim  malrimonlales  instrumenta  emptiooif 
suae  sunt  440  Alias  sicot  ^  matroDa  est  maier 
primi  poeri,  id  est  qoasi  maUr  Datl  ;  iu  materfah 
milias  illa  est  qoae  plures  eDiza  esi.  Nam  famllia 
ei  duobus  esse  iDcipit. 

9.  Am  pairis  paler  esi,  ab  eno  dielos  ,id  esl,  ab  ao* 
tiqaiuie.  Proavosavi  paleresl»quasipropeavimi.i*«* 
9U$  proavi  pater,  jam  longe  ak  avo.  Auanu  abavi  pater« 

10.  Trita»u$  auvi  paler,  quasi  tetravue,  id  esl, 


sio  esl  bserediiatis  et  generis,  ut  soDt  /i/tt  el  nepoiee. 

2.  Proheeru  est  qoi  loco  haeredis  fongitar,  qoasi 

yvo  Aag^ei^^esteDim,  aot  iiistiiolos,  aot  sobsUtalas. 

ftfies  diclos,  non  tp$o$  qut  mamumitterenturf  $ed  inge* 
nuo$exhi$  procreatoe* 

^  Alapa  percu$$o$  circumageb.  Nam  vindlcta  servi 
capoi  perculere,  raciemque  palma,  tergumve  fesluca 
verberare  mos  fult.  Veriebanior  qooque  ei  circuma- 
gebantur  a  domiois.  Hinc  Persius  : 

..  ..Heu  stpriles  veri,  quibus  una  Quiriiem 
Veriigo  facii. 

y  Ex  hi$  ^Htdom  pesfea  a  domime  manumi$$.  Aug. , 
10  Episl.  ad  Gal* :  Stigmata  dicuntur  noia  qumdam 
p^narum  $enfilium^  ut  si  quit^  verhi  gratia^  $ervu$  in  ]) 
cifmpedihue  fuerit  propter  nomam^  id  e$t^  propter  eui' 
pam,  vel  hujuemodi  aliquid  pa$$u$  fuerit  ,  etigmata 
habtre  dicatur,  et  ideo  in  jure  mammti$noni$  inferiorie 
tet  ordim$, 

c  jUtftiti  tiherti  {ante  Rom*  cond.  De  Latlnts  iiber- 
lii»  ei  legeiulia  Norbsina,  ex  IJIpiani  Tiiulis,  Gaiique 
et  Jusiiniani  insiituiiimibun  saiis  coiisut.  Gum  qui* 
bus  ha*e  nequaqoaro  congruont.  iiaqoe  negligebat  isu 
A.  AogQsiinus,  ei  aversabaiur.  Nam  quid  illud :  Ante 
Rom.  eond,  apud  Latinoe  ftebant  ?  Quid  poslremnm : 
Jlts  prtmiim  adiiue  erat  in  urhe  Rom*  commorari  f  etc. 
Sed  quia  veri  aliquid  inlerjiciiur ,  ul  quod  per  epis> 
luUni  flerenl,  qood  tesUinenti  faciionero  non  babo- 
reDS,  sospicari  se  dicebai  Gbacon  Laiinos  liberios  ab 
Isukifo  dietiM  qui  eo  jure  essenl  quo  libeni  r;ieii 
fjaofsdam  a  Latinis  populis  anie  Rom.  coodium. 
Qood  quidem  sd  LaiiDoroin  liberiorum  etyiuoo  aii- 
c|oid  cwiferre  neino  negarit.  Sed  quomodo  Um  looge 
isidorus  respeiil?  Ergo  ampllus  quaerendum. 


lurin  tritavo. 

If  •  1  Fitiueti  fUiaa  fomilia  dicti,  ipsi-enlm  priml 
in  ordine  nascentiom  eiistont ;  onde  ei  Goroolia  f»« 
milia  stirps  ipsa  omois  a  Gornelio  orU. 

^  Cefteri$  autem  lihertie  prohib.  Hoc  (inqoit)  A  An« 
gust.  nemo  ooquam  dixit.  Expellebanlur  tauien  urbe 
Donnunouam  Latini  cives,  si  comitia  impedireot. 

Gap.  Y.  —  •  Solvit  enin\tributum  auctorie,  Id  esl, 
ejus  qni  lllum  hsredem  instiiuit. 
.  t  PatraUo  emm  rd  ven.  coneumm*  Patrare  obsce- 
nom  verbum  fuisse  osundit.  Quiniil.,  lib.  viii,  eap.  5  : 
Duetare  ( inquit  )  ear«rctl«m,  et  patrare  helium^  apud 
Sattuetium  dicta  $aneU  et  antique  ,  rjd«tt(tir  a  nohie» 
El  Gloss.,  patrat.j  uaovrrm  xaxiufoTttr,  u^  if  ala- 
ypuc,  aique  hoe  tntum  aniiquis  Scriptorih.  Gatullo» 
Persioetaliis. 

s  Lucreiiue^  et  hene  parta  patrant.  Opiime  Testi-* 
luit  Lucretio  simul  el  isidoro  sua  verba  ex  paulu- 
lom  dofomiau  scriplura  nostroi  um  Codieom  Anto- 
nius  Covarroviu. 

k  Cr«m€NfMm  $em.  Idem  repetil  lib.  ii,  cap.  1« 
Placid.  glos.  :  Exerementum^  ^od  expuimus^  vs/es- 
creamue  liahetur.  Item  eemen  virite ,  unde  animatium 
et  hominum  corpora  eoncipimUur.  Mtne  creatoree  pa* 
renlee  dieuntur, 

t  If ofsr  enim  quati  nutteria.  Nod  voeis ,  qaam  Gra»* 
cam  esse  non  ignorahal ,  sed  avfmaoiUifw  noiatio. 

i  Materfam.  inde  voe.  E  Serv.,  ^u.  ii.  ad  vers. 
Tyrrhenaperoppida  mairee,  Vid.  Boe1h.»adTopic.Gie« 

^  Jfacrona...  tii«f€r  miit.  Yel  nascituri  ,  etiam  ex 
Agellio,  et  ex  ipso  Isidoro,  qul  infra ,  eap.  7 :  Qua$i 
wtaternati^vet  ^uiajam  mater  /feri  pofmf. 

i  Ft/ios...  Ftlia.  Qoasi  faaMeti^  m  kmc  quidem 
rejieienda. 


SBB 

i%,  Famikm  tmnm  A  /Mtrt « 
ot  iiirpt  oMtntfiivr.  Rtni  iMHlfit  pro  Mrvii  akiMiftti 
^non  proprii  liieiittf. 

iZ.  Si^  01  ioMga  geBorli  •Igaiachiioiio  foMtW. 
Cnatus  dicius,  qoia  generatos.  Uiido  et  pef  y  aoiHlitof. 
»  Svboiti,  00  quod  siilwlitQiio  all  gooerls. 

ii.  Uuadriperliius  eti  autem  ordo  filiorumi  lli  i  Om» 
genitHa,  i»riiMOgonltiiai  i&ediuo ,  noviiaiHius.  t/NJfmi- 
iM  poatquoni  iiuilos»  MmoftfiiifiM  anloquoni  milioa. 
Mitiiu$i  iiiiorodHies»  JVaoiMtMrM,  poaimmioa.  •  Idem 
Ll  miiifmMi  a  mPHadt.  Noviiaiiioi  aoiem  propMr  qttod 
;iorftf>  quia  eMri  pneeodundo  antiqnioros  ekiatrtlit. 

{&,  <  QoAtHoreiiiBi  niodis  mii  appellaniur,  luMic- 
ra«  mHoiiom^  adopdam^  dacfrnHi441  iVailvOytOllili 
euni  dicttniur  ilii  Atiraiua  lodmi^  laOiofiont,  ttt  ipaiua 


s.  iMMNii  mmLisNMA  m^cofi  m 

Wmon  OBifli  genas  4  ellam  plurea.  De  geminfl  antem,  tkM  anorto ,  altei 
qoi  legitime  naiua  ruferit  topiicus  nominatur. 

22. '  PoilAiimiM  Toeator,  M  quod  po»i  humaiionev 
pailla  naseilttr,  Id  est,  |mst  obUunl.  Iite  et  lUfkncu 
HOnieA  acciplt*  ilc  enlM  \n  voluit  ttiqul  de  defuHcto 
naadltof  deroneii  noniin^  appeltelur. 

441  tS.  a  Notkm  dielitif  qui  de  pitre  noblli  et 
ttiairg  igflobHl  gigtilitir,  licut  et  con^ublni.  Est  au- 
len  b«e  nomen  Grvciim,  et  li  L.aiinilate  defictl. 

U.  Holc  eontnrltti  Sit  t^riai,  (|ttl  de  matre  nn- 
Mtl,  et  paire  Igndblli  naseltur.  Item  apuriui  paireln- 
eMo»  matra  vidua  genitus,  velut  tiintum  iputU  fiUus, 
kqoiaiBttliobrMnaiiifiailrelero8»?ro^covvocabant,  re 
Ml  M  toO  oitApau,  lioe  eai,  amiuh^  non  pitrUnnmine. 

15.  '  BoadeiB  dl  fivoitloiappellabant,qnla  qitftdam 


imiUBiea  ei  geMilNia,  dieento  Evan^  g  anlMstfa,  favonlo  spMtn  hauiio,  eobcip^re  atstfman- 


Al>r»lix 

gelio:  Poimimi  Dmm  de  lapidikuo  fifii  Mudfora  fUlH 
Ahrahw,  Tei  ilcut  ooadom  JttdsK»  DoBlintta  ttlios  easo 
diciidiaboli^aqoohon  nttti,aod'i|iem  rueranllmitaii. 

16.  AdoprfoNa  qooquo,  qnod  littMana  c^nsueiu- 
tiine  nulli  lieei  tieseihs  tel  aicttt  noa  Doo  non  natura, 
aod  adopiiotto  diclmos :  FaiHt  noHet,  i^ttl  ei  in  CnUi. 
^hcifina^  siottt  Apostoloa  filios  suod  appeitat  eos 
qutbtts  l^vangellttm  praMlicavic  ^ 

17»  rilii  atttoM  ideo  in  legibtts  Iflfrt  appellantnr,  ot 
isto  vocabulo  secemantur  a  servia,  qttia  llaut  servui  id 
poieaiata  osi  dmnlnl,  ale  Mios  in  poiostate  eit  patris. 
Inde  oilam  llio  fii  emanei^ttllo,  IH  ail  liber  a  paifo , 
sicttt  llt  lervrmanomlaslii,  ttt  aii  llbertttos  a  domlno. 

18.  IteA  lihefi  dicil,  quis  oi  ilbero  aom  matrtnio- 
iiio  orti,  Mam  llll  et  libero  ei  anellta  aervllia  condU  q 
lionis  snnt.  Somper  oiilm  qol  niaaKttr  deieiforett  piN 
rentis  statum  somit. 

19.  Nmndm  aotem  dlotfntar  Ingetioamm  coiiCu- 
binai uni  ftiii,  qooa  aola  naittra  gonalt,  non  honestaa 
coi  jugii.  lidem  et  pMarl«  a  pnle. 

SO.  Adopiimu  filius  aat«  qui  attt  a  patro  josiOi  ani  aVo, 
a«t  {iroavoi  inottjtts  poteataieosl(  peromandpatlortem 
est  tratilttil  In  allenam  pr>l6Statcoi,  qui  utriusqu^ 
fert  nomen ,  «  ui  fabiui  JEmUiuh  val  5mpio  Paului, 

Sl«  6'MNfNi  Stint  I  non  duo  laniom  simol  nail,  sed 

•  femore  enim  $enm.  Silsn.  Goth.,  (emor  mhn^ 
baud  dubiuffi  qttin  e  com  alierttm  aeqnereittri  omla« 
sum  sit  a  librario.  L.egen(ium  orgo  f€m«rs,vel  ftmme^ 
quandn  utmquo  niodo  conslat  veleres  locnios. 


iur.  Uode  et  il  qoi  oon  sunt  de  legitlino  matrimoliio, 
matrem  poilus  quam  pairem  seqiinntor.  Latma  autem 
ipttHi,  quasl  ettra  purliatem,  Id  eit,  quasl  immuiidi. 

26.  iVepoi  est,  qnt  et  fllto  natui  est.  Dlctus  auiem 
napos,  quasl  iiaftts  poiL  Primum  entm  tillus  naidtor, 
deinde  nepoi.  Gradus  eiiim  lutnitlttitonli  e^l.  Hine 
et  posieritas,  quasi  poifera  <eiai.  i  Nepns  aUlem 
otrittsque  sexud  eii.  Nim ,  ut  n^pifi  dteanius  iit  Jum 
est  propier  diiereiloiiem  lueeosslonls  adinlssum. 

17.  Frdire;)Os  eat  qdt  ex  nepoid  eoiMOpius  nAtusA 
qoe  011.  Ei  dletttl  prtmrpos,  qussi  mtui  porro  pott. 
Et  boe  qooqite  gradu  Inelpii  vocari  et  ptogeniei, 
quasi  porro  poit  geniii.  Nam  fiiil  et  ne|)Ot^  44S  ^^ 
sunt  progenics,  quia  nOn  eit  In  eis  longa  posteritas. 

28.  Sicut  aUtem  inferidS  longa  odtll  progeMe»  di- 
Ottninr,  tta  auperlui  proavt ,  stavlittte  proi^^iorei 
aMMllantttr,  qoMl  p&fto  pmefmnm.  Paonapoi  dlciQa, 
qiiia  prafM  nepofami 

19.  Alttepei,qoli  sejttngttofa  nepoti.  Kit  ennn  mter 
lllttm  ei  nepolem  pronepoa.  Adnepei,  aboepotl<  tttins. 

$0.  Trintfpoi,  adoopoiia  fliiuii  qttia  posl  nopoioui 
quartus  in  ordine  esl,  qaasi  f«iraftrpoi. 

Sl.  ^  Jfiitoref  autem  tion  dicimus,  nisi  qOottos  gra- 
dttum  dtificit  nomoni  Qt  puta  fiiios,  nepoa«  pronepoa« 
abnepos,  adnepos,  irlnepOs.  Ubl  illl  gradns  delbce- 

t'  Eoid,  ef  Vmoidm*  fsrn,  ti  de  Re  msti  :  In  fe- 
iura  tii  inetediinHi  oii  in  AiijNittia,  led  e6f  vera.  Quod 
in  Luitiiama  md  Qcemmm^  ia  mrigiom  uH  en  opptdum 


^  Subotei,  eo  quod  iit  iubnit.  Ergo  i«Io/M(  non  0  0/yirppo,  in  mmUeTagrOi  qumdam  e  «eitto  eoNclphml 


iobolee.ei  Imc  quoquo iioiaiione  acrihendum  apporeu 
•  Idem  et  minimui^a  moNttdi.  Vid.  lib.  seq.,  iiii.M« 
^  Quoittor  modii.  E\  Aug.^  lib.  eoiiUra  Adimant.i 
cap.  5,  et  1  Reiract.,  cap.  12. 

^«  Vt  Fakiue  ^miitM .  val  Sctpm  Pottftti*  Vel  Fa- 
bius  ifimilianus,  Scipio  Pauiinttai 

i  PoHkumui^  eo  quod  poU  kmmat*  E  Serv^  i6n.  ti, 
ad  vari.  Ttto  jpofi^nmo  prof^i ;  lod  A»  AugttiL  oi  Ja» 
cob.  Cujacius  poff/iumiii  scribi  volunlt  ut  ait  sola 
prodttciio  vert)i  poii.^  ui  Ia  pasfraiNmi  qoorttm  son- 
teniiam  adjuvani  antiqoi  nummia 

s  Noikui.  Serv. ,  Mn.  vii ,  ad  vers.  Sappoafa  de 
matre  nothoi.  Nothoi^  inqttiti  mofarno  i^oMiof  fitta* 
ri.  £si  autem  iiomon  Grscttmf  nam  Laiine  qttOtoodo 
dicatttr  non  oii. 

^  Quia  mmliebrem  naturmm  vaiarm  cirop  Piotarch»  in 
Probieui.  :  AfKt^oy  li  wd  «w  Inaov  Xoyiv*  iof i  M  Ar 
onirnpoe,  tqO^  yap  itfStvwf  fmri  to  7uv«c»r 


ctrio  lempore  sfno?,  tti  kie  gmiHnw  pioque  eoimi,  quo- 
mm  ooa  liirifv^^tt  mppeUant^  Ui  igliur  ova  O^ifUK, 
ila  equos  favonios ,  niiin  favonio  flanie  coneioiebini 
eqttfi,  ui  aii  Plin« .  Ilb.  iv,  cap.  ti. 

i  iVipof  oiifein  nfrioi^iM  Mt...  Mfmitiiim.  B  3erv., 
J£n.  xif  ad  vers.  Pamperque  domui.^ 

^  Mimorei  mmimt***  vocmkUmm.  Bi  ood.,  ^«n.  vtn. 
Boo  loco  id|eoios  erat  in  qnlbosdam  libris  lilolua 
integer  do  gradibtts  cogniu  ox  Institttl.  4ttstlniani. 
Sed  quoniam  in  aniiqniorihua  libria  non  cmt,  ei  alid 
laidori  noinhio  oadem  do  re  a  Burchardo  rererimtttr, 
iib.  vii,  eap.  18,  01  ab  IvonOt  llb.  vn,  tit.  11,  Nnor* 
mim»  oi  parto  ix»  csp»  64»  I>eemt.,  et  a  Gralltttao,  K, 
q«  5,  cap.  d,  qit»  eHam  legttniur  In  fjegih.  OOtbor.  ei 
apttd  ittL  PaulM  lib.  iv  SonU,  tit.il  I,  deGradibsOtta  Uto 
itta^inionl  admlainMia«  oi  \mt  (aiqttidein  lai  hfibnimua 
dori  aaaa)  quibtta  oi  ioeia  poli  posaifit,  Ittlkeare  aa 
babuimtta. 


6S1  fettHOLOGlAneit  LlB.  li.  5(W 

riiii,  m6rito  jam  dicimus  minores,  sicul  ei  majores  A  tuos,  el  ffostorek  meos,  qMa  omnes  ffatrti  nos  sumki 

{Gen,  xui,  8).  Et  cerie  Lotli  non  ertt  fraler  Abrahse, 


dicimus   post  patris,  aYi«  proavi»  abavi,  atavi,  trita- 
viqae  vocabulum. 

CAPUT  yh 
De  agnait  et  cognaiis. 

I  •  Agnati  dic  ti,  eo  quod  accedaot  pro  natis,  dum  de- 
iuut  lllii.  Qui  ideo  prius  iii  gente  agnoscunlur  quia  ve* 
niuut  per  virilis  sexus  personas,  veluii  frater  eodem  pa- 
ire  natus,  vel  fratris  Gliut,  neposve  ek  eo»  hem  patruus. 

S.  Cogmii  dicti,  quia  sunt  et  ipsi  propinquitale 
eognationls  conjuncti. 'Qui  inde  post  agnaios  haben- 
tur,  quia  per  femlnini  sexus  persouas  veuiunt,  iiec 
sunt  agnali,  sed  alias  naturali  jure  cugnaii. 

5.  Pronmus  propter  proximitateiu  sanguints  ap- 
pellatus* 


sed  filius  fratris  ejus  Aram. 

tO.  Qdarto  tnodo  affectu  ft^Xm iXtW^  quitn  duO 
sciriduiitai' ;  splriule  et  cdmmune.  Spiritate»  quo 
oitmes  ChHsilanl  frnires  vdcaniu)^,  tit  \  Ectt  ^uarA 
honum^  H  quam  jucuAdum  habitafe  ftatfH  in  Uuum 
(Psoi.  titxxu  O-Corntnuii^  eum  omnes  homlnes  t% 
uno  patfe  hali  parl  inter  nosgermadUllte  bmtjiingl. 
mur,  Scriptura  loquente :  Didte  \U  q^  ddcYtU  ^oi  . 
Fralres  nostri  vos  Hlh 

i\.  termana  ita  irttdlllgttur,  ut  eermhHlffi,  tadetoi 
ggntlrlce  mdn.in$. 

t^.  «Sortjir  autem,  ut.fViiter;  AHfti  hmf  esi  px 
eodem  fiemine  dicta,  quod  Sola  tum  fratrlbus  trt 


444^-  Cmuanguinei  vocatl,  eo  quoJ  ei  uno  san-  fi  sttrt^  ftgntiiionis.  hnbeatur. 


guine,  id  est,  ex  uno  patris  semine  nati  sunt;  nam  semen 
viri  spuma  est  sanguinis,  ad  instar  aquae  in  schpulos 
«•UisaB,  qu«  spumam  candidam  facit,  vel  sicut  vi- 
iiaiu  oigrum,  quod  in  calice  agitatum  spumam  al- 
bentem  reddil. 

5.  »  Fratra  dicti^  «Q  ifM  MM  eft  Mm  frttOUif 
id  est,  ex  eodem  semine  naiL 

6.  t»  Germam  vero  de  eadem  genilrice  manantes  $ 
non,  ut  muhi  dicunl,  de  eodem  germine,  qui  tanium 
fratres  vocantur.  Ergo  fratres  ex  eodem  fruclt^  ger* 
mani  ex  eadem  genitrice  roanantes. 

7.  Vurini  vocati,  eo  quod  sint  ex^iversis  patrifous, 
ei  uno  utero  editi ; « iiam  uterus  unlum  olillieris  est. 

8.  *'  Quatuor  autem  modis  fratres  diMntur  in  di- 


13.  Fratres  palmtlet  dtetl,  eo  qtNMl  pkim  mm 
germani  fiatres  inter  se  hieruht. 

14.  ^  CMiubrim  vero:  vo<!Ati,  qul,  attt€t  fMrore,  e* 
fratre,  ihl  6t  du^bus  sororibtt»  kuiit  ntti,  qtttei  e^^ 


15.  Fratruiles  auieiu  materter»  aiii  svnu  Swtfrim 
•oilsubrinonNii  iliii  s  7AIm  QriMUM  wnMi  mu 

446  IG.Pairtitis  fraier  patris  est,  quasi  pateraiiu.s; 
hnd^,  et  decedenle  patre,  pupillupn  prior  patruus  sus- 
eipiH  «I  quasi  filium  It^ge  tueiur. 

17.  A\tunculus  est  matris  frater,  cujus  nomen  for- 
luain  diiAbutivi  babere  videtur ,  quia  ab  avo  venire 
motistraiiiri 

18*  ilmiUI  est  soror  patrls,  quasi  alla  mater.  Ma- 


vinis  Seripluris:  naftira,  gente,  cognati^  ufectu.  (^  terura  est  ^or  mairis,  quasi  altera  maier.  Socet 
Natura^  ut  Esau  et  Jacob.  Andreas  el  Petrus,  laco-      est,  qui  filiaili  dedit. 


bus  et  JoaDues.  GentOy  ul  omnes  Jud^J  fralres  inier 
se  vocanlur,  ut  in  Deuteronomio :  Si  autm  emeris 
patrem^  qm  esl  Hebresus(Deut,  xv,  It).  El  Aposiolus : 
Oplo^om,  inqult,  ego  anathema  esMi  a  Chfisto  pro  fra^ 
tnbus  mmSf  qui  sunt  cognati  mei  Ucundum  carnem  aui 
sunt  iwaelitcB  {Rom^  ix,  5). 

9.  Porro  eognatione  fratres  Vocantur  qui  sunt  de 
una  familia,  id  est,  pairia ,  quas  Lalini  paterhitaiei 
inlerpreuntur,  cumex  una  mdice  multa  445  goneris 
turba  diffundilur,  ut  in  Genesi  dixit  Abrabam  ad 
Loib  :  /Voff  S1I  rtOMi  inl^  me,  et  te,  et  inter  pa^tores 

Cap.  VI.  —  •  Fratres  dicti,  Fesl.  :  Frater  a  Crmco 
dicius  e$t  fpT^ttapt  vel  qnod  sit  (ere  alter, 

^Germani  d.  e.  g.  m.  non.  u/m.  d.,  de  eod.  ger- 
mine.  Vides  a  vtiris  veriloquio  significatioiiein  deer- 


19.  ^  G^ermi  qui  fiiiam  duxit;  gener  autem  dl- 
ctusy  quod  ascistliiur  ad  augendum  genos.  Soeer  au- 
tem  et  soeruiy  quod  generum  vel  nurum  sibi  associavil 

20.  Vitricus  autim  qui  uxorem  ex  alio  viro  filiuni 
ant  flliam  habentem  duxit;  et  dictus  vitricus,  quasi 
nortfrfciis,  quod  a  malre  superducatur  novus. 

^l.  '*■  Prhignuse&i  qui  ex  aliopaire  naius  est,  e* 
privignus  dtci  puiaiur»  quasi  privigenus^  vel  quasi 
prtti^  ^eiiiftti ;  unde  el  vUlgo  antenatus» 

2:2.  Vocabulaautem  agente  baec  videntur  declinata : 
genitor,  genitrix;  agnati,  agnatae;  cognati,  coguataB*; 

(1  Quatuorautem  modis  fratris.  Gx  Hier.  advers.Elvitl. 

«  Soror^  quod  sola,  cnm  frai,  Aniistins  Labeo  iipud 
Agellium  t  Soror^  quod  quasi  seorhim  natcitur,  sepa- 
rainrque  ub  ea  domo  in  qua  nota  estf  et  in  alimn  (a- 


rare  :  ul  aliod  fuerit  rov  an;ueeevoiAevou  ctvuov  coin-  iv  miii<m  tmnsfreditur 

minisci  ne<  esse.  Sattem,  nt  r^  niagis  paieAeret,  '  Gonsubrim,  El  lubrini  el  cdhidibrim  per  U  per- 


fraterque  a  geruMino  distiiiguerelur.  Sunt  autem 
Servii  verba,  iEn.  v,  ad  vers.  Hcec  germanus  Eryx. 
Cermanus  est  secundun  Varronom^  in  libris  de  Gradi^ 
bus,  de  eadem  genitriee  manans,  mon  («f  muiti  dieimi) 
de  eodem  germine,  quos  Hle  tifmum  frutres  nocat^  ee-^ 
eundum  quem  bene  nunc  Eryem  Buias  et  Vcneris  fi- 
Hum  ASneee  Seit  fuisse  germanum.  At  Corti.  f  ronto  : 
Frar€r  aut  enc  alia  maire,  aut  et  alio  patre  polest 
eese ;  germmtux  ex  iiml.  partntibus  tit  neeesse  est.  lu- 
aiioianiK  mo,  lib.  111  lnstit.,cap.  2  :  Itaque  eodem  p* 
ire  naii  frdros  agmii  sibi  «iint,ff«i  et  consanguinei  va^ 
eantur;  ipte  r^iiiritiif  im  eiiamoamdem  malrem  habue- 
fint.  Sed  hos  quoque  germMoa  vocari  advenil  Cuiac. 
•  Nm  utarus  taaium  mutieris.  E  Serv.  ^.  11,  ad 
fers.  mrmNfw  ••  m.  e^ 


petuo  leguniur  in  antiquissimis  Kbris. 

8  Thim.  Gloss* :  escoc  ^pop  iroctpoc  palmiff,  Ocmc 
itpoi  fitrpor  avuHeuiui»  Ctijus  nomlnis  non  itiel  gati- 
tein  niiionem  reddidil  Simplie»  in  fipictet.  quod  cuiii 
liberis  pareiile«,  quasi  Oiot,  id  est,  4ii  siiit,  eosqiie 
(leos  nominare  nttminis  metu  vereamiir,  ejus  lamen 
bonoris  et  pielatis  signum  aliquod  in  Ibiis  remanse- 
rit.  Vid.  Stob.,  cap.  4!2  et  77. 

i^C^iiar...  ad  augendum  genms.  E  Sefv.,  i£n.  xi, 
•d  vers»  Gemnsmque  asdverit  Vrbi. 

t  ynmgmm.  Du»  tiotationes»  vel  qiHNl  privo^  Ik«c 
est,  proprlo  patre,  vei  quod  prius  gmtkus^  de  poste 
riore  Paulus  apud  Feslum  :  iVtvijfniis  dicXUM^  quod 
antequam  mater  seeundo  nuberet  est  progeakuSp  vu 
enitii  mifi^wi  c^^  wum  flNP^MRV*  v wfo  ( 


tS9  S.  ISlDOtU  HISPALENSIS  EPiSCOPl  S6ft 

'  pniiciiillorei,  progeiiitrices ;  gerniani,  gemian».       A  avia  mibi  proamiu  eal»  ego  illi  iiepiia  fllius,  aui  llia. 


iUm  de  ftrtedietii  affinUatibut, 
83.  Aocior  nei  generis  paler  niilii  est,  rgo  illi  filius, 
aot  fiiia.  Patris  mei  pater  mihi  aTus  est,  ego  illi  nepos, 
aui  neptis.  Patris  niei  avus  mihi  proavus  est,  ego  illi 
pronepos,  aut  pronepUs.  Patris  mei  proavus  mibi 
abavus  est,  ego  Uii  abnepos,  aui  abneptis.  Patris  mei 
abavus  mihi  atavus  est,  ego  ille  adnepos,  aut  adne- 
piis.  Palris  mel  alavus  mihi  triUTus  esl,  ego  illi 
Iriuepos,  aul  Irineptis. 

447  ^^  ffolfuh. 

S4.  Patris  mei  frater  mibi  pairuus  esi,  ego  illi  fr»* 

Iris  filius,  aul  filia,  Patrui  mei  paier  mibi  paier  ma« 

gnus  est,  ego  illi  fiiii  frairis  fllius,  ant  filia.  Palroi  mei 

a?ii8  mihi  propairuus  esl,  ego  illi  fiiii,  aut  filiae  ne- 


Amiiae  meas  proavia  mihi  ab  amita  est,  ego  flli  ne- 
potis,  aut  neptis  filius,  aut  filia. 
De  avuneulii* 

86.  Malris  me«  frater  roihi  avoncnlus  esl,  ego  illi 
sororis  fiiius,  aut  filia,  Avuiiculi  mei  paier  mibi  avnu- 
culus  magnus  esi,  ego  illi  filii  sororis  filius,  aul  fiUa. 
Avoneuli  mei  aviis  mihi  proaTunculus  esl,  ego  illi  filii 
iiepos,  aut  neptis.  Avunculi  mei  proavus  milii  aba- 
vunculus  est ,  ego  illl  neptls  filius,  aut  filia. 

De  maierterit. 

87.  Hatris  messoror  mibi  maierlera  est,  ego  illi  so« 
roris  filius,  aiit  filia.  448  Materter»  mes  soror  mibi 
matertera  magna  est,egoilli  sororis  nepos,ant  nepUs. 
Aviae  roese  soror  mihi  abmaiertera  esl,  ego  ilU  prone- 


pos,  aul  nepiis.  Pairui  mci  proavus,  mibi  adpairuus  B  pos  sororis,  aul  pronepiis.  Proavic  me«  soror  mibt 


est,  ego  illi  nepoUs,  aut  nepUs  fiUus,  aul  filia. 
De  amiitf . 
SS.  Palris  mei  soror  mibi  amila  esl,  ego  illl  frairis 
filios,  aut  filit.  Amiue  me»  mater  mibl  amita  roagna 
ost,  ego  iUi  filise  fratris  filius»  aul  filia.  Amit»  mess 

•  Stemmuia  Heuntur,  —  L.  Stemmaia.  D.  de  oroiff- 
ku.  Saol  a«iem  io  aoliquissifflisquibiisque  Ubnsduo 


promaiertera  est,  ego  illi  nepiis  filius,  aul  filia. 

449^^*  *  Stemmata  dicuniur  ramusculi,  qoos  adf o« 
caU  faciunl  in  genere,  cum  gradus  cognaUonum  par* 
Uuntur,  ttt  puta  :  ille  filius,  ille  pater,  ille  avos,  illo 
agnatus,  etcognatus»  ei  o^teri,  quorora  Agunelimsuiit* 

bse  lantuffl  sieBfflaia  deseripta. 


ARBOR  JURIS. 


Patnius 

Araila 

Avnacultts 

Maieriera 


I  P  S  Ij 


II. 

Frater 
Soror 


Vsque 

ad  bunc 

laterculum 

iminuues 

persoouae 

sunt. 


Abavus 
Abavia 


IV. 

Patnis  magn. 

Amtu  magn. 

AvuncQlos 

magous 

Matenera 

magna 


Atavns 
AUvla 


Fatris, 

aut  Sororts 

Filius, 

Filta 


IV. 

Consubrint 
Cott8ubriD« 


Propalmus 

Proaroiu 

Proavuncolns 

Promatertera 


Trftaviis 
Trilavia 


Abpalraas 

Abamiia 

Abavoncntas 

Abmateriera 


Proplor 
subrinus 
Propior 
sobrina 


VI. 
Propairal 
Proamilae 
ProavoDculi 
Promaier- 
terae  Filii 
Fiii» 


VI. 

Propainil 

Proamil» 

Proavunculi 

Promaier- 

ler»  Nepos 

Neplis 


Fratris 

Sororisque 

Nepos 

Meptis 


V. 

Prairis,  el 
Sororis  pa- 
trueiis  consu- 
brini  consu- 
brin»,  Ami 
tini  Amiiinx 

Filius  Filia 


Usqoe 
ad  bunc 
Ulerculuin 
immunes 
persoune 
sunt 


Fralris 
Sororisque 
Prooepos 
Proneptis 


Subrinonim 

Subrinarum- 

Qoe  Filti 

Fillsqne 


Fratris 

Sororisque 

Abuepos 

Abnepife 


w 


Dt  GRADIBUS 


P»troe- 

Amiatl 
Ab&e- 
potes. 


Propft- 
troe- 
liuio, 
Proaini- 
tinorafli 
Prope* 


Patroe- 

lls. 
AmUlnl 
Pronep. 

VI, 


Prope- 

trai, 

proaodi- 

UB 

Prooe- 

poles. 

VII. 


Propa- 

ime- 

lluni, 

Proami- 

Unonm 

Nepo- 

tes. 

VI. 


Patme- 

Amitini 

Nep^ 

tei. 

V. 


Abpt- 
iml, 


in 

Nepo- 

tes. 

VII. 


Propa- 
trai, 

Prosmi- 
t» 

NepcH 
tes. 
VI. 


Propt- 

true- 

Uain. 

Prosmi- 

tinorami 

Fllii. 

V. 


Patme- 

jniUni 
FUIi. 

IV. 


traL 
AdanA- 

UB 

FUil 
VII. 


Abpa- 

tral, 

Absml- 

t» 

Fllii. 

VI. 


Propa- 

Pi%mi- 

t» 

FitU. 

V. 


Propa- 

traells. 

Proami- 

tinos. 

IV. 


Frater, 
Soror 
Patrae- 

118, 
Amitl 

III. 


Trlpa- 

traus. 

Triaml- 

u. 

VII. 


Adpih 

irtoui. 

Adaml- 

U. 

VI. 


Abpa- 

TOOS. 

Abami< 
ta. 


Propa- 

trutts. 

Pr(>aml« 

U. 


IV. 


Patraiis 

magnoa. 

Amiu 

mago». 

ni. 


Patraas 
AmiU, 

II. 


TriUvi 
Patcr. 
TriUTl 
Maur. 

vn. 


TriU- 

▼08. 
VI. 


AUvos. 
V. 


Abavus. 
IV. 


Proa- 

vos. 

III. 


Avas. 
II. 


PaUr. 


Triuvi» 
Pater. 

Tritavi» 
Mnter. 

VII. 


TriU- 
vta. 

VI. 


AUvU. 
V. 


Abavia 
JV. 


Proa- 
via. 

lU. 


Avia. 
II. 


Maier. 


IPSB. 


FUIus. 


Nepos. 


Prone- 
pos. 


»Amou  LXXXl. 


Abne- 
pos. 


FUia. 


NepUs. 


Pro- 
neptis. 


Abne^ 

ptis. 


Adne- 
pos. 


Trine* 
pos. 


Trine- 
potls 
PilU. 


6ENER1S  HUMANL 


30 


Tritn- 
vunca- 

lus. 
Trima- 
terlera. 

VII. 


Adavun 

CUlttS. 

Adma- 
tertera. 

VI. 


Abavun- 
culos. 
Abma- 
lertera. 


Proa- 

VUDCU- 

los. 
Proma- 
tertera. 

IV. 


Avun- 

coliis 

magnus. 

Mater- 

tera 


Avon- 

cdIus, 

Mateiw 

teri. 

II. 


Adavon. 

cuU, 
Adma- 
terier» 

FiUi. 

VII. 


Abt 

VUDCUli, 

Abma- 

terter» 

Filii. 

VI. 


Proa- 

TUDCUIi, 

Proma* 

terier» 

FiUi. 

V. 


Propior 
snbri 

nus. 
Propior 
siibrina. 

IV. 


Conso- 
brinos, 
GoDsa-, 
brina. 

in. 


Aba- 

vuncaU, 

Abma- 

lerler» 

Nepo- 

tes. 

VII. 


Proa- 

VUDCUli, 

Proma- 
terier» 
Nepo- 

tes. 

VI. 


Prop 
sobrini, 
Prop. 
subri- 

D» 

Filii. 
V. 


CODSU- 

brial, 

ronsii- 

brfn» 

Filli. 

IV. 


Proa- 
vunciili, 
Proma- 
lerter» 
Prouep. 
VII. 


Prop. 

subrioi, 

Prop. 

subri- 

n« 
Nepo- 

les. 

VI. 


CODsa- 

briui, 

CODSU- 

brin» 
Nepo- 


Prop. 
subrini, 

Prop. 

subri- 

n» 
Prooep. 

VII. 


Consn- 
liriDi, 
Consn- 
brin» 


Cottsn- 
brinly 
Conso- 
brin» 


Pronep.  Abnep. 
VI.        VH. 


Adne- 
pUs. 


Trine- 
pUs. 


Trine- 
pUs 

pmi. 


<a 


MS  S.  ISIDORl  HISPALENSIS  EPISGOPl  Wt 

8TBMIfAX4^  ^miS^  BXmAVM. 
451  29.  Hm  eoDSaiipfnitas  dam  8epattliyii/9\.(i«pi((;9ii|^ordinibiii  dirimeni,  Qsqiie  ad  oltimiim  grtdom 
sobinxerit,  ei  proplnqoitas  eise  desierit,  ean|  mmiis  les  hmc  matrimooii  vincalo  repetit,  et  qoodam  modo 
revocat  rugienlem  (Es  vr  de  Ctvti.,  cap.  16).  Id^  au|ei%«eq|ue  ad  aextum  generia  gradom  coDaangoinitaa 
conaiiluta  est  {fid.  Rahmi  efn$t.  ad  Humbe9f.  epuc),  ut  8i(^t  aez  «Utibna  mundi  generaiio,  el  bominia 
atatus  ilnllur,  ita  proplnqnitas  generls  tot  |ji;a<|ibos  iec|iiinarel|ir. 


458  CAPUT  Yll. 
De  conjugm^ 

1.  Vir  sexom  signincat,  non  conjugium,  nisi  ^d|^. 
ceris  vir  ejui. 

S.  if arifiM  Tcro  etiam  sine  adjectione  conjfga» 
aonai,  •  et  a  tnore  iiiritus,  quasi  tiu».  Est  enim  no- 
men  prima  positionis,  quod  lacit  in  diminufione 
ma$culM,  in  derivatione  maritut. 

3.  Sponnu  a  ipondendo  vocatus.  Nam  ante  nsum 
tabellarum  matrlmonll  cautiones  sibi  Invicero  emjt- 
tebaiii,  In  quibna  spondfibant  se  invicem  consepti|c<| 

Cap.  YII.— ■  Et  a  mare  maritus.^Et  a  marte  n^arp. 
Gotbici,  mendoae,  ut  videtur.  '  ' 


D  in  jura  niatrimonll ,  et  fldejossorea  dabant 

4.  ^de  et  admissum  est  ut  tponMtfn  dicamna 
iji^^^^spondendo  j  ei  «poniam  similiter.  ^  C«te- 

runa  projpriespoNDERB  velle  est.  Ergo  ipAnjiif  nonquia 

proiiMtMtur,  sed  quia  spoiidet  et  sponsores  dal. 

5.  Arfabo  dicta ,  quasi  anha  bona.  Quod  enim  da- 
tur  pro  conjugio,  bene  dator,  quia  conjuginm  bonum 
est.  Quod  vero  causa  fornicationis,  ant  adulterii  ma- 
luiQ^  est ,  idcirco  anaho  non  est. 

6.  Dicta  autem  arrha  a  re  pro  qua  traditur.  Eat 
autem  (^rrha^  non  solnm  sponsloconjugalls,  sed  etlam 
V^%  qu.ilibet  promissa  re  data,  ut  compleatur. 

^  Cmterum  tpondere  prop.  velle  est.  Unde  ipofae. 
Tijj^^Tarr.,  lib.  v,  et  Agell.,  Ilb.  iv,  cap.  4, 


65  «XTIIQLQGUAlUli  LW»  H. 


est,  pemndik  dielu. 

8.  ^  Pronii6a  dicta,  eo  quod  nubentibus  (neesf, 
quaeque  iraBenteni  viro  conjungtt  :  ipssr  est  et  para- 
nympha,  nam  njmpha  sponsa  inr  nuptiis,  et  nympba 
pro  lavitibiiis  oft^ciOjquod^ad  nomen  nubentis  afludit 

9;  «  Conju^esappeltairpropter  jugum  quodimponi|- 

tur  matrimonio^SS^^OdJU^S^i^^l^s-JuC^P^"'^  nuben- 
tes  suBjici  solent ,  propter  futoram  concordTam,  ne 
separentar.Coniuges  auieni  veriasapperiantura  yrima 
desponsatfonis  fide,  quamvis  adftuc  fnter  eos  igmrre- 
tnr  conjUgaUs  eoncubltus,  sicut  Maria  Jbsepli  conjux 
Tocatnr,  fnter  quos  nec  fuerat,  nec  fUttira  erat  car- 
nfs  uRa  commistio. 

f6.  ^  tfupioB^&iclsidt  quod^vunussuosvefent :  trans^- 
lalum  Domen  a  nubibus  quibus  tegitur  coefum.  Cnde,  B 
HJKMptim  dic9a<4ir,.qipadilM  primwni^  ■•llemiwuioa^  * 
ffiMP  vieflaRtiir.  (Jbnubere^  enim  cooperire  est. 

fi'.  Ctti  cQntraria  fnfiuba^  bo^  est,^  inniiuiita^  qi^ 
tikm  wllMniaMwau  mm  vdafe. 

12.  •  Uxore$  vocats ,  qvasi'  waom.  Mnris  enim 
erat  antiquitus  ut  nubentes  puell»  simul  venirent  ad 
Nnieir  nmttf,  et  postes  antequam  ingrederentur  or- 
narent  laneis  vittis,  el  oieo  ungerent.  EHiideiixor^n 
dictae,  qoasi  unxores ,  '  quae  ideo  vetabantur  limina 
calcare,  quod  illic  januae  et  coeant  elbfleyior^ 

45.  s  Mairona  est.  qfiae  jam  nupsit^  et  dicta  ma' 
trona^  quasf  maternati,  4.5/^  vel  q^uia  jam  mater  fteri 
potest,  unde  ei  matrimonium  diclum.  Disting^uitur  au- 
tem  inter  matronam  matrem,  et  matremramilias. 
Rara  matronce,  quia  jam   in  matrimonium  convene-  C  illuc  prxfigitnr 


m 

VpA  <^mi«lr«^4Mi  (mifMf 


necciBca  consorliQaikaJtoU»&iW-|Q«l^iiiti«Mi^«iimi 
conjugfs,  adbaesei:^.  Qla^fi  qjj^a^  alier^  pqsyi  m^ctem 
grioris  viri  niq^j&rin^  vldnj»  poi^  d^uol^  ^  U^ 
vidua  dictay,  qjuod.siQja/^  apc  cwc^opns^J^ip  yi^i 
coi^ngaUa  jura  cusj^dlat.. 

\7.  l  Eraiius.  umr  (raft^\^emr>.  Uiuitk  kmi 
\  l0vir  dicHui.  Puomm.  iMer,  sf  fiwtrM^iHMM^Mlih 
ti:u».vocaiilur,:qjia«i  eaaademjantMM  t«reMi»M5 
vel  per  eamdem  ianuam  iterhabentes.  Viri  SQror  ^/os 
appellalur. 

iS.  Sororis  vir  speciale  nomen  non  babei,.  Oi^e 
uitoris  frater. 

f^.  ^  Xtatrimonium  esl  nobiliun^  jjista  CiOnvei^^Q  f|t 
conditio. 

20.  Co»;uj;^'ttm  est  legitimarum  personarum  inter 
M^omiiidi  e«  empcriandii  mifHf«.  Conjngium  djctum^ 
qoia^con/UK^rf  stint,  vel  a  jugo^  qiio  iih  nivnUis.omii^ 
iinti^,  noo  iseMWJ,  aNHt  9t«iarafii  pMSiiiu 

Sk.€eiimiMKm  antem  no&<  a^imj^ ,  s»d  ir  nubertdd 
formatum.  Oiiciiur  autem  connubiumf^  cum  a&qpiales 
in  nuptias  coeunt,  ut  puta  cives  Romani,  pari  otique 
dlgnitate.  ComiuMam  autem  non  est,  cnm  civis  K6- 
mam  ciw  batina  jungitur.  Quoties  auiem  connO' 
bium  non  est,  filii  patrem  non  sequuntir. 

99^  Hymomm  dicitur  a  qoodam  Rymenceo,  qui 
primus  prospere  usus  est  nuptii^^m  vel,  Mro  td^  ^- 
voc,  qiiiod  membranaa  virginitaiis  ^t,  cJausiruJ^»       , 

2S.  Con/u6mtittm  est  ad  tempus  c<^undi  eoo.yen;- 
tio;  unde  et  tabemaculumf  qvod  01940,  buc,,  <WI^ 


runt;  malrei,  quia  genuerunt;  malresfomi/ta?,  quia 
jam  i^r  quamdam  juris  solemnitaiem  in  fanailiam 
mariti  transierunt. 

14.  Jfonagamtts  dictus,  quia  uni  tantum  nufi^it. 
Movov  enim  apud  Graecos  ttnum  dicitur^  yiyLoc,  nuptioi 
interpcetantur. 

15.  ^i^amtts  autem,  trigamm  a  numeroaxorum 
vocatos,  quasL  duabus^  vel  tribus  marilus. 

•  Broda  pr^cando»  £  Serv. 

^  Pronii^a  dieta,  quod  nubentibus  prmest,  E  Serv., 
ad  vers.  fronuba  Juno,  Mn.  iv.  Festus :  Pronubae 
adhibeMtO'  nuptis ,  ifucBf  wma/  mtpsmmt-  matfimomi 
perpeimitaiim  ampicantfis, 

c  Coiytt^es,  etc.  Omni^ex  Aug^»*lib.  i  ^  Nupt..€t( 
eoncup.,  cap.  11. 

«'iVtt^.  fiad.,  Kb.  ndHMr.,  cap.  19. 


24.  Repudium  est  qjiod  sub  Ijestimonio  tea^iuip.,.!^ 
praesenti,  vei  absenti  mittiiur. 

25.  Dtvorfittm  est  quoties ,  dissoluto  matrimonio» 
aiter  eorum  alteras  nuptias  sequitur* 

°  Divortium  aulem  dictum.  a  flexu  yiarumy  ^oc 
est,  viae.  in  diversa  tendentes, 

26«  ^  Frivolum  est  cum  eo  animo  separantur».  uf 
rursum  ad  se  invicem  rcvertaotur.  Nam  fjivolum  esj^ 
quo  videtur  respexisse  Horaiius  : 


,  Idtts  tibi  sunt  ageadae. 

1  Teneris^marija» 


Qui  dies  ndensem ' 

VindltAipvileiik 

i  Fratris  uxor  froiriiia.  ITestuii-:  Fratria  uxor  fMh 

iWs.Non. :  Fratrice  appetlaniur  frairuminter  se  uxores. 

^  Levif,.,  glos,,,  Janitrices.  Modestin.,  in  T.  x9oa 

-  ^wupw.  «««.,  uu.  II  ucx«..,  «ip.  M^.  -.  fi^i  ^  de Grafdibo^ :  Viri  /»*m»«IMI*j  i§ apud 6ra^ 

•  l(a»resi.9aaii  uaaperM.  Jrortt  enki^mii.  J^  SettKyV  cos  Ivh^  appeHMmf.    Firi  sorw  glos.  dicili»,  apn^ 


Msk.  IV»  ad  vers.  Cpnjugta,  atuiq^  m.  q.  lu  c. 

f  Quee  ideo  veiabantur  limina  eatcare.  Elegans  ra- 
tio.  Sar^iusi  vero'  ex  ViiriyMiia  :  Ueo-  ait  nnpitas.  timen 
non  task§0re^  nea  sia^rUogio  inchoarenf,  si^deposifujcat 
vipginitatonk  ca^canti  renh  V^tm  sot^oratam^  adr 
Celoc.  8\ 

u  Matrona.  Sup.,  cap.  5. 

^  ¥MM».vMMi»y  quodiem  viro,  dm  fiterint^  Quzsi 
dkai».niuic  tmo  stA;  ita  efdm.  videtur  neliiieri  posse 
iMstea*ttBa  itbiatfivn  sonlpturau  Qnidam  ex  iiUbano  ita^ 
legetKit :  ^tiod  cum  a,  viro  divisa  futrit^droa  consof' 
tism^akeriM  vm  hom.adheeserd^ 

'  Jiem  vidsta  (Ucta  quod  solant.  Quasi  sitie  duitale. 
ot  enim-  Labeo  aH  :  Vidiia^si'6  dietA  quasi  vecors,  ve^ 
amnus,  qui  sine  corde,  aut  sanitate  esti  Aut  verius  for* 
tasse  qnasi.  vaid«'  divisa  :  nam  ve  angere  soiet,  ut  in 
y^bemens,  vescus,  idttare  autem  dividere^  aut  findere^ 


Grcecos  ToXuf •  Duorum  fratrum  uxores  janitrioes  di- 
cuntur^  apud  Grcecos  thaxipsc.  GIoss.,  Janilrices  8u» 
iSsMp&v  Tyvecrxfc* 

^  iyafritnonittm  esl  nobiUum,  A.  August.  Gur  noU-^ 
Uum?  A'n  qula  civium  lai^^um  erat  fVomauorum?  Yel^ 
qui  i  auspicaio  fiebai,  ct  plebeiorum  nulla  erani  aot^ 
qpa  aus{MCia ,  ui  est  apud  Livium? 

»'  Vel  flbro  rou  Ofiivori  Diooat.  io  Ad^lpb.  ad  vers» 
Xissa  hxc  face^  aymewfiufn,^  eic.Atiiquod  ufAjiv  dicsk 
tur  membrana  quasdania.qua  e$t  munila  Yirginitat.' 

n  i^oritttm...  aflex^  tiimr'.  $erv.»  aq.  ix,  a4  vem : 
OblLciuofeequites^seae  ad  divoriia  ttola. 
Aieorfia^.lnquit»  diaeriisttia  vim  mUitariOk 

^  Frivolum  e§t.  yipian.»  io  i<.  Cum  kic  SteUmoh 
§  Divortium^  Ik.  de  Doo.  inter  vir.  et  ax«  :  Onod.ti 
<tii»oriiHm,  iuqojit^  non  iniereeuerii^  sei-  fnvueeulnwf 
profecio  valebit  donaiio^  tt  frivuscHium  quimiitH 


MY  S.  ISIDORl  UISPALCNSIS  EPISGOPI 

fditquaan)  mentls»  456  ^^  eflluxae,  nec  subilis.  A 
•  Proprie  Mtem  frMa  Yocantur  ficiilia  vasa  inDtilia. 
27.  Tres  amem  ob  caosas  ducitor  uxor  :  prima  est 
^aaa  prolis»  de  qoa  legitor  in  Genesi  :  Et  biMdixit 
«l9,  dUmu  :  CreictM,  et  niMltiplicamm  {Gen.  i ,  28); 
aecunda  causa  adjolorii»  de  qua  ibl  in  Genesi  dicitor : 
N0m  e$t  konmn  e$u  haminem  iolnm,  faeumui  ei  adjuto- 
fhtm  iimite  {Id.  n ,  18) ;  tertta  causa  incontinemiae ; 
unde  dicit  Apoetoliis  ut  qui  se  non  continet,  nubat. 

98.  ^  In  eligendo  marito  qoatuor  spectan  aoleni : 
Yirtus,  genus,  pulcbritodo,  aapientia.  Ex  his  sapien- 
tia  potientior  est  ad  amoria  sffectum.  Refcrt  baec  qua- 
toor  Virgiiios  de  ^nea.quod  his  Dido  impuisa  est  in 
amorem  ejus.  Pulchritudine  :  Quem  mm  ore  ferene 
Tirtute  :  Quam  forti  peetore^  et  armit.  Oratione  : 

•  Proprie  enim  frivola.  Fest.  :  Frivota  suni  proprie  B  /«  femims  tria  epectabantur,  n  genero$a,  n  bene  mo^ 
tasa  fictilia  auoisa,  wde  dicia  eunt  verba  frivola^  qum  rata  euet,  it  puUkra.  Et  Donal.,  in  Phorm.,  aclor.  i, 
mtiitis  stffif  fide  euMxa.  scen.  t  :  Quatuor  sunt  qum  in  iponsis  qu<gruntur  : 

\  In  etigendo  marito.  Cad.  iib.  u  deOrfic.,cap.  6.  forma,  probitas^  dos,  nobiiitas.  Sed  qoid  in  omciis 

riisi  quod  pro  sapientia  oratiooem  illic  posuit,  ut  secoius  sit,  cum  dotem  sive  dtvitias  omisit  (si  modo 

hic  quoque  in  enumeratione.  omisit),  non  est  obscurum. 

•  item  im  eligenda  uxore  quatuor.  In  Officiis  vero  : 


fleulquibnsill^ 

JacUUis  btiSy  qo»  befia  exhausu  canebat ! 
Genere : 

Credo  eqoidem,  nec  vana  fldes,  geoos  esse  deomn. 

29.  •  Item  in  eligenda  uxore ,  qoatuor  res  impel- 
lunt  hominem  ad  amorem  :  puichritudo,  genus,  divi- 
liae,  mores.  Melius  tamen  est,  si  in  ea  mores  quae  - 
ranlur  quam  pulchritudo.  Nunc  aulem  illae  quaerun- 
tur,  quas,  aut  divitiae,  aut  forma,  non  quas  probitas 
morom  commendal. 

457  30*  ^^^^  autem  feminae  sub  viri  polesiaie 
eonsisiunt,  quia  leviiate  animi  plerumque  decipiuntur. 
Unde  et  «quum  erat  eas  viri  auctoritate  repriini. 
Proinde  etveteresvoluerunt  feminas  innuptas,  quam- 
vis  perfeciae  aeUiis  essent,  propter  ipsam  aoimi  levi- 
utem  in  lutela  consisiere. 


LIBER  DECIMUS. 


TOGUII  GBRTARUM  ALPHABBTUM* 


1.  Licel^origo  nominum  unde  veniat  a  philosophis, 
I  leneat  rationem,  ui  hoiio  ab  humanitate^  sapiens 

a  Mipieiilta  nomineior,  quia  prins  sapieniia,  deinde 
tapiens  ,  Umen  claret  alia  specialis  in  origine  quo-* 
ruoMlam  nominum  causa,  sicut  homo  ab  humo^  unde 
proprie  homo  esi  appellatus.  Ex  quibus  exempli  gra-  G 
tia  qusedam  in  hoc  opere  posuimus. 
A 

2.  JBros,  vir  forlis  ei  sapiens.  * 
Auctor  ab  augettdo  dictus. 
^  Aiictorem  autem  feminlno  genere  dici  non  posse 

'exislimanl.  Nam  quxdam  458  ^""^  ^"^  >'>  ^^^^' 
ftino  flecii  non  possuot,  ut  cursor. 

Actor  t  9b  agendo. 

5.  «  Alumnust  ab  alendo  vocatus  :  licet  et  qui 
alit  et  qui  alitur,  alumnus  dici  potesi,  id  est,  et  qui 
mitrit,  et  qul  notritur,  sed  melius  lamen  qui  nutrit. 

4.  AmicNs  per  derivailonem  quasi  antmt  rniios ; 
dicins  autem  proprie  amicus  ab  /mmo,  id  est,  catena 
ehariiatls ;  unde  et  hami^  quod  leneant. 

5.  Amator  lurpitudtnis,  quia  amore  lorquentur  li-  D 

*  iAcet  origo.  Aiiie  haec  verba  in  omnibus  librts 
editis  legunlur  isu  :  Ortgo  quorumdam  nominum^  id 
est^  unde  veniant^  non  pene  omnibui  patet;  proinde 
qwedam  nouendi  gratia  operi  interjecimui ;  quae  in 
manuscriptis  quibusdam  non  sunl;  in  aliis  (ut  in 
Salm.  et  Sitien.  Goth.)  tum  diverso  charactere,  tum 
etlam  interjecto  hoc  titulo  {De  quibuidam  voeabuiis 
Aominum)  ab  hoc  initio  separaninr. 

^  Auctorem  feminino  genere  dici  non  potse.  Cbari- 
sius  :  Auctor  iiquidem  propterea  dicitur^  quod  auge^ 
ret,  ist  generarei ;  ei  auetrieem  dicemus,  quod  pariter 
augere  posstl,  cum  vero  ad  auctoritatem  referatur^  pro 
eommuni  accipiendum.  Eadem  Serv.  ^n.  xxxix  ad 
Ters.  Auctor  ego  audendi.  Sed  hic  locus  non  est  inte- 
gor.  Nam  in  cursore  alia  ratio  est. 


bidinis.  Amabilis  aulem,  quod  sit  amore  dignos. 
^  Amositts,  eo  quod  sit  pronus  ad  amorem. 

6.  Astutus  ab  astu  vocatus,  quod  est  callidi  et  cauli 
hominis,  qiii  possii  sine  periculo  fortiter  aliqiiid  facere. 

Ar^tt^us,  quia  argumenluin  cito  invenitinloqiiendo 
Am,  in  unamquamque  forniam  vegelus  ac  nimius. 
Alacer,  a  velocilale ,  et  cursu,  quasi  diceret  aliger, 
Amdgery  quod  arma  gerai. 
Alacris,  laetus,  alacriter  gestiens,  459  ^^  nullius 
rei  noviiaie  turbatus. 
Agilii^  ab  agendo  aliquid  celeriier,  sicut  dodlis. 

7.  «  jEmuluit  ejusdem  rei  stodiosus ,  quasi  imi- 
Ulor  el  amabilis ;  alias  inimicus  invenilur. 

jEquui^  esi  secundum  naturam  jusius  dicius,  ab 
eequalitate,  boc  est  ab  eo  quod  sil  aequalis ;  unde 
et '  ogquitai  appellaU  ab  mqualitate  quadaro  sdlicel. 

Mquavui ,  ab  eo  quod  sii  alleri  mquaiis  eevo  ,  id 
est ,  coaeianeuB.  Arrogans^  eo  quod  multum  roge^iir, 
et  ille  fastidiosus  sit.  Attdoa;,  proprie  pro  arrogsnte 
ponilur.  Ammosvs,  quod  sit  anlmis  et  viribus  plenu^. 
Anifiia/tt«,  quasi  atttino  auetuif  et  qnasi  aninio  firmaias. 

«  Atumnus...  sed  meliui  tamenf  qui  nutrit.  lU  veie- 
res  libri.  Et  iu  fortasse  visum  Nonio  consoeludine 
repugnanie ;  sic  namque  ille :  Aiumnoi,  quoi  alat  vet 
educes^  vel  eos,  qui  aluntur  consuetudo  dici  vult.  Quasi 
aliud  ratio  exposceret. 

^  Amai.  eo  quod  nt  jfronus  ad  amorem.  Julianus 
Rheior,  apud  Agellium,  lib.  ix,  cap.  9  :  Audiu^  ae 
disdte,  nostros  quoque  antiquiores^  quos  nominastie 
poetas^  amaiioi  ac  Venerioi  fuiae. 

•  jEmutui.  E  Serv.  A5n.  v,  6.  Quod  antem  elamahi^ 
tii  addilur  ab  l^iii.,  idem  dixeral  Hesiodus  :  oOx  a/>oc 
/AoOvov  Inv  e^iSuv  7fvoc«  iXX«  ini  ^atocv  — EeVi  5u«'  nr» 
/xcv  xiv  litwjiQotis  voiQTa;. 

f  jEquitoi  ab  euiuatitate.  Ex  August.,  de  Quaiiu 
anim.,  cap.  9. 


569  ^  ETTMOLOGIARUII  LIB.  X.  S70 

8.  ElatMi^  pvo  eo  ipiod  seipsnm  saper  mensuram  A     ^8.  Apparitor  nominatiM,  qaod  appwm,  et  vi- 

defttur,  et  praesto  sit  ad  obsequiuro. 
Muntiu,  ul  aliquid  sudiens  tenMat, 


1  elevet,  dum  roagnus  sibi  videtur  de  his  qosagit. 
Attollens^  quod  se  elevet  et  erigat. 
AmMtionu^  quod  honores  ambiat. 

9.  Avidw  dictus  ab  aoendo ,  avere  enim  cupere  est. 
fline  et  avarui.  Nam  quid  est  avarum  esse?  progredt 
ultra  qoam  sufficit.  «  Aifaru$  ez  eo  dictos ,  quod  sit 
amdu$  aurif  et  nunqnam  opibos  expleatur,  et  quantum 
plus  baboerit ,  tantum  plus  cupiat ,  Flacci  super  hoc 
concordante  senteoli'i,  qui  alt :  Semper  avarus  eget,,.^ 
et  Sallostii  :  Qaod  avaritia  neque  copia ,  neque  tnofmi 
minuilur. 

10.  Amarue^  a  sapore  translatom  nomen  habet. 
Est  enim  insoavis,  nec  novit^qaemquam  ad  conso^ 
tium  soum  aliqua  invitare  duleedine. 

AduUer^  violator  maritalis  pudoris,  eo  qood  aUe'  P 
rius  tliornmpolluat. 

li.  ^  Anceps,  buc  illucque  floctnans,  ac  dubius,  istud 
OR  illud  capiat^  et  in  quam  partem  declinet  aniius. 
Atros,  quod  sit  tetris  moribus.  Abstemius  ,  a  temeto^ 
id  est,  vfno,  quasi  abstinens  a  vino.  AbUtetatus^  quod 
sit  a  tacte  abUtius. 

i%.  JSgerj  quod  agatur  inflrmitate,  vel  tristitia  ad 
tempus.  JEgrotus^  quod  sit  ir^^r  frequentius,'sicnt 
iratus  et  hraeundus.  ^GO^^^v^^^x^^^  arumtne  dictus, 
quod  per  inopiam  miser  factus,  e&urit  et  sitiai. 

15.  Auspex ,  eo  quod  avtMm  auspida  intendat,  sicut 
aueepSf  quod  aves  capiat. 

•  Astrosus,  ab  astro  dictus,  qnasimalo  siderenatns. 

14.  £normM«  eo.quod  normam  etmensuraui  ezcedat. 


19.  t  AiiomitM, veluti  furoreqnodam instinetos,  at* 
questupefacius;  dictus  461autem  aStoMtusz  ionitrui 
strepitu  ,  quasi  Umiiruo  stupefaetus^  et  vicino  folgori, 
aut  taciii  proximus. 

20.  AUeeUu^  quod  sit  palam  electus.  ^  Ataetus,  quod 
sit  ab  aetu  remotus.  Abortivus^  eo  qood  non  oriatnr, 
sed  aboriaiur ,  et  excidat.  Adoptivus ,  quia  est  palam 
optalus  in  fllium. 

21.  Ambo  ab  eo  quod  est  afiftn,  nomende  Grasco 
Latinum  factum,  liitera  lertia  demutata.  ^  Aiius  de 
rooltis  dicitur,  alter  vero  de  duobiis.  iE^tNmaniu  ap* 
pellatus  qui  utraque  manu  gladio  iacunctanter  utitur. 

B 

22.  Beatus  i  dicius,  quasi  bene  auctus^  scilieet  ab 
habendo  quod  velit,  et  nihil  patiendo  quod  nolit. 
Ille  autem  vere  beatus  est,  qui  et  habet  omnia  qua 
vnit  bona,  ^  et  nibii  vult  male.  Ex  his  enim  duobus 
beatns  homo  efflcitur. 

:25.  Bont»  a  venustate  corporis  creditor  dictns,  po- 
stea  et  ad  animum  translaium  nomen.  Enm  antem 
dicimus  bonum,  cui  non  praevalet  malum;  ^  eumqua 
optimum,  qui  peccat  minimum. 

U.Benignus  est  vir  sponie  ad  benefaciendum  para- 
tus,  et  dulcis  alloquio;  non  autem  multum  distat  be- 
nignus  a  bono,  qoia»  et  ipse  ad  benefaciendum  vide* 
tur  expositus.  Sed  in  eo  diff^ert,  quia  potest  bonni 


p  esse,  et  tristior,  et  bene  quidem  facere,  et  pnesuro 
AbaeUfr ,  est  fur  jumeotorum  et  pecorum ,  quem  ^  qnod  poscitur,  non  Umen  snavis  esse  novil  consortio. 
vulgo  abigeum  vocant ,  ab  abigendo  sciliceu  Benignus  autem  sua  cunetos  novii  inviure  duleedlno. 

15.  <i  iliraftM,  et  albatus :  ille  a  veste  nigra,  iste 


ab  alba.  ^  Advena^  eo  qood  aliunde  ad  veniat.  Alienigena^ 
quiex  aliagente  genitus  est,  et  non  ex  ea  ubi  est.  Item 
aUetdgenaqaod  alientBregionis  sil,  et  non  ejos  ubi  esi. 

16.  Accola,  eo  quod  adveniens  terram  colai. 

AgrieoUtj  a  cotendo  agro^  sicut  sUvicota, 

Asteeta^  eo  quod  uquatur  aliquem  lucri  causa. 

17  f  AMidttttf  dicebalur  apud  antiquos ,  qui  ottt- 
bus  ad  serarii  expensain  confereodis  erat ,  et  in 
negutiis  quoque  publicis  frequens ;  unde,  et  per  s, 
noii  per  d  scribendus  est. 

>  Avarus,  Hieronymi  verba,  Eccles.  v. 

i>  Anceps,  Aug.,  lib.  de  Gramro. 

c   Astrostts.  Ketinet  vulgris  lingua  eamd.  vocem. 

^  Atratui.  —  Atamus,  vet.  Cod. 

«  Advena,  Ambros.,  in  psalm.  xxxviii :  Advena^qui 
aliunde  vcnit ;  accota,  qui  ad  iempu»  colil, 

'  Asiiduus.  (^h:iris.  :  Adsiduus  quidam  per  scn- 
bunt,  quasi  ^t  a  se<1endo  figuratum,  ied  errant,  Nam 
cum  a  Serv.  Tullio  poputus  euet  in  quinque  ctaaes 
diviius,  ut  tributim  proul  quisque  poaideret  inferret , 
ditiores  qui  asses  dabant,  assidui  dicti  sunt.  Et  quo- 
nitm  toli  negotiis  publicis  frequentes  aderant,  eos  qui 
frequenter  adiunt  assiduos  ab  assibui  dixerunt,  Hinc 
Agellius  assiduum,  iii  xii  lab.,  et  pro  locuplele  et  fa- 
cfie  munus  faciente,  diciiiin  ait  ab  assibus.  Gaper.  ab 
mdndendo  dediiciiur.  Legimus  autem  ad  cerarii  expen- 
aam  ex  Cod.  Roni.  Nani  reliqui  ad  cerarium  expen^ 
9um  nutlo  sensu,  nisi  aerariam  expensam  mavis. 

0  Altowktus^  Serv.  ^n.  iii :  Mtotdtus^  stopefactus. 
V.am  fraprie  attonitus  dieitur  cui  caeus  vidm  futmi' 


25.  Beneficus  a  benefadendo  alteri  dictos;  nnde  eC 
benefUentia  voeatur,  quae  proximo  prodest. 

462  ^^*  Benivotus^  quia  bene  vult.  Non  Umen  diei- 
mus  benevotus,  sicut  nec  tnatevotus,  Saepe  enim  ex 
duabus  partibus  eompositura  nomen,  aut  priorem« 
aot  sequentem  iitteram  corrumpii ;  ■  nam  benevoimt' 
tia  absurdum  sonat. 

27.  BUtndus,  dulcis  et  inviunsad  familiariUtemsui. 

28.  Brutus,  quasi  o^ultis,  quia  sensu  caret.  Est 
enim  sine  ratione,  sine  prudentia*  Unde  el  ille  iu- 
nius  Brutus  ex  sororeTarqninii  superbi  genitus,  ( 


nti  et  sonitiis  dant  stuporem. 
|v      b  ^6ac/us  q,  s,  a.a.  r.  Festus  :  Abacti  magistratua 
dicebantur  qui  eoacti  deposuerunt  itnperium. 

*■  Atius  de  muU.  E  Serv.,  jRn.  xu 

J  Beatus  quasl  beneauctus.  Cassiod.  in  Psalm.  i  : 
Beatus^  sicut  nobis  majoruni  tradidit  auctoritas^  dtd'* 
tur  quasi  beiie  aplu»,  cui  omnia  desiderata  suceeduntm 

^  Et  nihit  vult  male.  lu  Gotli.  libri,  el  August.» 
xni  de  Trini'.,  non  roale. 

i  Eumque  optimum ,  qui  peccal  mtninttm.  Hor.  : 

Nam  vitils  nemo  sine  oascitor,  eptimus  ille  eit 
Qui  mintmls  urgeiur. 

^  Nam  benevotentia  absurdum  sonat.  Et  qnii  mi* 
nus  coalescunt  partes  altera  manenie  integra*  et 
votentia  per  se  absurda  vox  Latiuis  auribus,  et  qula 
niinor  vox  t,  quam  «,  ut  ait  flallicarnasseos,  coi 
rei  in  componendis  dictionibus  stodemus,  ut  miouf 
ffravjs  sit  plurium  dictioiiom  conjunctio.  At  «tM 
naec  benevotenUam  usurpavit. 


8H 


liNMKt 


s.  isoou  HnmLBmis  cphcopi 

Aater  •iMUcrai,  ^nl  A    •CmlUm$,i^mti  «it  ta 


SKI 

Oide 


41.  Catiltts  a  c«MMio.'4iekm« 
Callidui,  f ramirirfiliift,  ^  <ckife  wiai^  ^Mi  «lale 
f«ri4«ft.  -^  GfliUMinR  «uMi  'WMrei  wa  ^  astuto 
M4  ^  A<*>"  l^  *B**^  <^*^  poaefcait, 
,  «t  MimfttiB,  ab  ee  qvai  mliraai  «iie  wiait. 
4a*  Cwf^iimi  41  ^M|M<iMi#  wHai,  id  M,  ^ieei- 
^amto  ¥ecatws,C/artaMia»  i^aai  MtemMM  -a  «aiaM, 
scilieel,qMd  8eoet.a  CalMmmau>r^4$M<snmmB9Mm' 
MrtM  a«aiMndo,id«ai,4ff«9UMMle«iMpieii4avdi^ 

45.  CalculaioTf  a  ca/ot/it,  id  est,  lapiilia  «iMilia, 
quM  amiquiiin  bmmu  teuentesAttmerosconiponelianU 
44.  ^  Comi^lator^  qui  aUeaa  dioia  suis  peraiiftGeK, 
G  sicut.  solent  pigoaentarii  in  pila  diversa  niata  co»- 

52.  Clarus  a  c(b/o,  quod  splendeat;  unde  et  elara^  UiQdeM.  iioc  sceieve  quoadan  aoeosalMtur  Mantoa- 


ob  divilias  et  prudaotian  «b  awDeuio  tarai  ooelsQay 
ulilein  temporis  «siMulaMt  aioiittiaai.  IMe  leliam 
Bculwetft-eegBOffiiMii»,  dom  'rocafeliir  ^nfua. 

S9^Aiti4M,aiaiaiuCa  poHnqMMi  loquende  dioMt; 
«eriia  eniM  neo  ei^ittt.  lade  «t^m,  «|uia  w&tlm 
rrangit. 

se.^AaMO.^garrakiay^MidcMmArieleqelMsilate, 
iHMi  aensUf  'enwpeiei. 

filiMM,  ^od  wBiifar  sit  nriatia,  «b  lnaiOM  nigrot 
|ui  bilis  vocatiir. 

21.  ^Bahmrm,  ateilns,  iaepltts. 

«  Bi#lAanoMf ,  quod  est  m  < 
GiMoaaenBeato  marsdlcitur. 


(Ims,  pro  splendore  CQsli.  O/msa  «oi/o  dictw,4ittod 
lit  sublimis,  et,allus,  quasi  cjr/si/ts.. 

468  55.  Cai/us,  primum  a  caslratiane  nuncnpaius.; 
postea  placult  veteribus  eiiam  eoa  sic  nominari  q\]x 
perpetuam  libidinis  abstinentiam  poUicebaniur. 

54.  '  QsUi  dictus,  quia  iter  sibi  facit  ad  cealum. 

•  Qelebi,  connubii  experSr  '  gualia  sunt  numioa 
In  ocelq,  xiuss  absque  conjqgiis  sunt.  Et  ewUbs  dici- 
tur,  s  quasi  cah  bealus, 

Cwlicoiaj  eoquod  caslum  colat^  est  enim  angelus. 

35.  'ContinenSf  non  solum  in  castitate  dicitur*  sed 
et  Ui  cibo  et  potu ;  in  ira  quoqne,  et  vexaiione  men- 
tis^  el  detrahendi  libidine.  Et  continens,  quod  se  a 
muliis  maiis  abstlneat. 


nus  ille  vates,  cum  quosdam  Yeraos  flooaeri  traosfa- 
vaas  sttia  permiscHiasa^  at  oom  oompilaior  veierum 
al>  cttulia  dieerelttr ,  ille  vevoodil :  Jfapdnim  aas« 
«iriam  #/attam  JlMM/t  amarfumre  de  mamh, 

45.  CeMaaNM,  abeo4|aad4wiiMMiat. 
CAromafiou,  quia  non  oonrundilMe*  «ee  odIomm 

«lotat^  Graoe  eaim  xffifMc  ^oUr  aaoatof^ 

46.  CeMWMi/ldiia,4liili  vKlefc  eM^  Mmei  Wt^m- 
Maininri». 

ConamtioiM,  tfl^^Miifl<me  mKlufe,  •^ill  notiMMite 
vNqiiid,  aed  aola  (WMlijil^lli  iri^indiM. 

47.  ContemptibiliSt  vel  qttla  doNllMi|rtlil  AfMAr, 
401 4|tthi  «oiiMiflw,  ^  eiHi,  f d  M,  ^lne  Wtim. 


W.  C/mmmi*  MiaeneaM  a^^ee  qiiad  aiimi^  id  ast^  tS  «ppillanti^er  tranfiflaflHnieifhi ,  ifpksT  im  ec«Ml,  nec 

esui  hablKfe;  eiit  elrifli  «sper  iet  (taras. 

4d.  ^  CantifBtt  %ftM  catftem  efllelM:. 

*  CrlNMrttti,  eo  t^^ttod  nt  tYnce  ui^ttOsi 

ijo(te§a,  a  tdffl^ofi^-soehrtd^Hetirmfettlls  «or*- 
flmdlcm.  CtM^/aattA,  iia^si^eompairMatis. 

465  50.  Cemple»,  tpA  Iril6  fetWo,  *tel  t^Hmiue 
alteri  est  apptkms  ad  rcMm )  ad  liomim  Vtiro  «on- 
quam  dfdmus  tompTleem. 

!H.  Gonioft,  00  quod  lid  tfom  f ats  ferthiet  bono- 
tum ;  nam  sorr«m  veteres  pro  porte  pimelRinl.  Cm" 
#>rs  ergo ,  quod  sh  commonis  Borte,  ^  ricut  dtnofi 
dissimilis  sortis. 

abeunt. 
^     i    Callidum....  pro  astnu  docto.  Hor. : 
^  CalUdus  tiotc  signo  pdtaebam  millia  eentoib. 

J  Calumnialw...  a  caiuendo,  Caius  cap.  2S5,  de 
Terb.  sign.  :  St  caluilur,  ei  moretur^  el  frustretur. 
Inde  ei  calumniatores  appellati,  quia  per  fraudem  et 
vexaiionem  alios  vexarent  tiUbus.  Inae  et  cavitiatia 
dicta  est. 

^  Compitalor.  Fest. :  Compilare  est  cogere  in  v mim^ 
et  condere  [f.  eontundere\.  Idein  umen  :  Pitare  et 
eompitaresunt,  qui  Grmca  originis...  Vrad  namque 
fures  net.parocf. 

1  Carnifex.  Donat  In  tlecyr. :  Caro  preprie  didUur 
mortuorumy  unde  carnifices  dtca',  quod  cames  ex  /to- 
mine  faciant. 

'^  Cruciarius,  Petronius  :  Itaque  crwdarii  ilBus  pa^ 
rentesy  ut  viderunt  cuiXodiam  laxatam^  detraxere  noctie 
pendentem. 

«  Sicui  dissors.  Aqg«,  lib.  de  Gramm* :  l>usm  m4- 
iur,  dissimilis  lor/tf  • 


paoHiatt  ^  MMBtttr»  aicttt  aoiat  patMWis  i 

5V*  Gomars  a  .oo^jaaaiiOBa  eoNlia  afipaUMtts ;  wim 
aicul  consom  4iieilor^ai  sonmb  jaagii^  ila  «Ito  cmi«- 
aam  dieitar^Hii  cecde  jaagiiar. 

5S.  Cmidomdor^  ttMiliiMdi«a  aUacator. 
^  £oaae/aiorft   ttakia  aUoo«lar;  al  iadtt  dictM  tosH 
salatioe'^  qoad  mU  aa  ^Heai  eai  4aqttilur^  'Ol  «eli- 
tudinem  leval  alloquio  sqo  :  hinc  M  M/aliMns. 

59.  ^  €otmkus  *ost  4)«i  aonsuUturj  omI  ^oottraiaos 
MlinMMM/tM,  4|ui  nan  aodfH  ooMsiliiMi^ 

40»  Cosutmss  dlcitts,  ^qaod  uadique  aui,  nec  in  aH^- 
-  quam  forlem  deeiittaffi  paiMU 

*  i?u^o.  Gloss.  :  Buceonettf  Trapao-cTat,  Souxxtovcc. 
HLpolel.,  Apolog.  2  :  Maeie  prorsus  ut  buccones  vide^ 
bnntur. 

^  Baburrui.  Gl08S.,JBa6tirra  S^ //(uv^ovovjtoc,  fiaraio^. 

*  Btothanat.  Serv.,  ^n.  iv,  ad  vers.  Omrubus 
wnbra  loeis  adero  :  Dicunt  physici  biothanatorutn  ant- 
mns  non  recipi  in  ortotnem  stiam.  Vox  frequens  JuIiO 
Firmico,  Cassiano,  Teriull. 

^  CcBles.  Aug.,  lib.  de  Gramm.  :  Prwses^  dim^ 
hcpres^  eoeies,  tetikts^  qui  iter  iffrl  faeiunt  ad  ccetum,  — 
C(E/t(6 quoquein  siogulari  usttsOvid.,Ub.  v^dePento: 
Qiiod  lamen  potul  de  coelite,  Brate,  reeeaii, 
Yosura  procol  positus  carmen  in  ora  dedi. 

"*  TiBlebs.  Quinlil.,  Hb.  i,  cap.  5.  Ingeniose  Caius 
m$s  est  dieere  catibes^  veluti  cmRtes^  quod  oneregra' 
pisAmocarent,  Et  Hieronyin.,  ii  conira  Jovin.  :  Ccr- 
tl^ei  ottod  eesto  digni  sunt^  inditum  nomen. 

*  Qtfoifta  sunt  numinain  cff/o.  Verba  Aug.,  loco  cit. 
e  QiMut  eeUo  beatus.  AL*  ms/o  aofNS. 
^  Coasutius.  E  Serr».  iEn.  lu,  ao  vers.  InconsuUt 


^.  teUr  apf>eilatu8  a  eeieriuue »  quia  quod  usus  A 
exigit  ^elocius  faciu 
Confinalis,  ab  eo  quod  sit  genere  yoI  locoaflQnis. 
Colomus  a  colonia^  yel  ab  atgro  colendo  dictos, 

53.  Ciiroldfp  quod  curam  ferat  pueris,  qui  adbuc 
«ju8  aeutis  aunt  ul  negotia  sua  aatis  administrare  non 
posaint. 

CotffuiOTf  a  cognoseendo  causam  dictus. 
•  GUaUei^  «prius  eolmnes  dicebantur,  a  coktAis  4KI- 
Ironis. 

54.  Captus 

Captims  dicilur  qmai  ^apUe  ^vmiuiiu^  iqge«ui- 

tatis  eoin  fortiuia  ab  eo  excidit»  unde^  et  a  ju- 
ri^perilis  <g^U  diminiUus  dicilur, 

55.  ^  ColomiSf  a  eotumna  vocatus,  eo  quod  ereetua 
et  finnissinus  sit. 


%^ 


56.  Compius,  a  eoma  diclus,  quod  sit  forfliosas  ca- 
piftis,  vel  quta  cOmam  n^tfit. 

57.  Calamistraius  a  c(tlams(ro^  i^  est,  acuterreotft 
cakWi  siniiliiuAineTactb,  in  quocnnel  obtorquentur» 
ut  crispi  sint,  quem  in  cinere  calefacere  sblenlt  qul 
capilloa  crispanl,  61  ca1aniisirat'i  sint. 

58.  Corpulenlus^  qboSi  sit  corpore  Taliffua^  elt^ifentis 
caniibus. 

Crauuk ,  a  sagiifsi  corports  ^  a  t^eandd  (^aVne^. 

Comessdr,  ^  cofkeiiendo  satis.  tJ^EIl  effim  (flftk 
ac  vteiftrVimtaibderate  ileflitus. 

«  Caupo  pessihius ,  (k  Vlno  ^i(uS!tti  htiaXSk'!^ 

"SB.  Cliriiidus :  cdnus  dittus  ^  canHifre,  et  miStldus 
iquasi  caniifr  ddlus ;  sttl9ib  W\ta  ttdtf^  diaftid^.  I^tttk 
alkum  vocari»  naturx  est. 

<b.  ^  tlfocfMi....  'Cmui...  trhpUs....^ 

Cmeus  appellatus/quod  careat  vTsU.^tlsfl^rfhih^ni- 
nibus^AiTssi^.Caecus  e^,  qui  inrotlue  bcuFo  tiOft  Vlttel. 

m.  6dtiicus'2L dattendb  didlus,  Tdem  mHtie^^Sy  eo 
quod  certo  lunx  tempore  patllilifr.  ''Confum ,  ^  adn' 
^fkfiffniB  IK^errs  lippeftatus,  In^e  et  "cbrifusw. 
,  62.  Coiivtt/tM  dicitur,  cui  sua,  Vi  ^tiqUa  atfTrti^ntti^. 
tlhlft  ell  ^oRvtAift  naxiXs,  t^\\A  eiliiineiitiai  Vj  TeAipedta- 
'tTfe  alHmtfn^ltir ;  uhjfii  e^  tifgflrtis  :  VXt  sHp^tem  '€on- 
>mt's^  undis ,  quasl  muiildl<B. 

65.  Contumptiis,  lolns  sumpius,  et  doVtfl^Aite. 

Concttiairix^  6t)  sbcietalem 'tlagUiosae  ConsenBtonis 
dicta,  eo  quod  iniercurral,  alienumque  i^undill^A 
corpus.  Hanc  etiam  et  ImdlH  *^o€^ni. 

64.  Ctrctcmforani^s,  quiaclvocatiouum  i^usa  diiraim  j) 


65.  Domtmis  per  derivationeib  %du8,  l^fiAifiltiA 
praesit. 

Disertusy  doctns,  a  iRsserehUb  IMdk ,  8b|i6iiM 
enim  Aisserit. 

66.  Doctus  a  docendo^  inde  et  doetor. 
*bocilis  y  ndn  quod  sit  <io6tus ,    secl  ifiiiSL  tbCen 

polest ;  eist  enim  tngeniosus,  dt  ad  discenAum  aptitt.  _ 

Disdpulus  a  disdplina  drctus ,  disciplina  auieA 
a  iUseenio  Vocaia. 

67.  Dispensator  vocJiatlur,  cuitsreilltur  adrtiWistlriilio 
pecuniarum.  4^6!'^  ^^  ^deo  dispensator^  qtf  a  "fxt^^  ^ui 
'dabant  pecuniam,  ndn  numetabant  eam /se&  ^Wj^en- 
debant. 

^     ^  f  Dkm^h  eers  vocalua.  s  Decorws,  peiieclus , 
B  a  deeem,  Duld^.*^.  Deeem^  eoinposilus,  a  numero 


fara  et  centmllus  «agalflr.  •  i^oH^imust^.  Ckrpen- 


^  ^CIwUes.^E  Serv,,  J£n.  vi,  ad  vers.  Pulsatusve 

'^CiMiids.  We  TAciWiMih,  -a  tc/tumrth.  V(4l  wftp- 
ntin«.  IterfSrt.JnL  rbtfrrti..:  tohififeh,  cutfnm,^  tdtu- 
min  'coluMnal  Ttlrnv..  'ttb.tv ,  xap.  *0  :  to/u^rn^  f* 
sioiimo  fasiijfio  cutmitils,  *Unielit  'coticmnib^rcfltnt^. 

e  Cdufh  pissmits,  flfeim.,  IB.  \  :  &rfr^iffii  "^(A^iie 
ammelieam  veritalem  corrumpunt  praxa  iuteUijfitiiA^ 
es'i(Sii  etdpifnes  pessimi  fhdeMs  ae  mo  ttqutm, 

^  Cifidus..,4^urvus...  Crtipiii.'  Aliqui  librf  rtica^- 
HdVea  1m)  IMitmaift  '^l^nt.  Sed  ita,  ut  tefen^e  hon 
nt  ODeraaipretiom. 

'*TtltUiidtHs.'mi  ecinegtitistltttlos  est  lib.  xi  Cod. 

'  Dhes  ab  mre.  Aiiqui  Gotb.,  ttt  tuihre. 


eheem  dicw.  Ilinc  et  decorus^  et  dedtnUs. 

^.  Mreasm^  eo  i^ood  in  ractMB  vadil. 

meemm  dlliy^itifc«me  0— l  enim  sigiia  «ligendi. 

7t.'i'«0MbiilMi,^  •Mo'lintluav  ulatbtotla^6iil, 
▼el  in  ceromale  tweri.  Mm  ,  «i^MihMimi  fmidla«  •id 
em,  peHusu»»  «ei  pleituttk 

DeUeatus,  quod  ak  Mttfiis  ifMfiiM  •  ^iveus  in 
epolis,  et  nitore  «cilpporta. 

7f.  Defessui,  semper  tftflHiM^  quasi  diu  fessus. 

^JkMis,  qood  ii0r  %lft»D  llfeiltrB  sft  fMfKiKs.  ftllis 
ffhim  tiwmor  ^i  afftd^rtn  torpiis. 

72.  Desperatus,  vu1((o  vocilftfr  ifililii^,  hc'p^<Atiis , 
C  nec  JaM  ufliu&  pyosperae  spei.Bicirar  aotem  per^iii- 

litudinem  aegrorum ,  qui  aiTecti  ei  sTne  spe  de'pcfh(ifi- 
tur.  Goh^ueludo  aulem  ertit  apud  VeTeres  tft  t  fcspe- 
YaU  iinte  januas  sDias  coffocarentiir,  vel  ut  extr^miim 
splriium  redderent  terrae,  vel  ut  possent  a  Tran'^itia- 
-ilbus  forte  ctirari,  qui  a1i(:fu5naoi^ittitti  labDYmrant 
'ttwrbiK 

73.  Degener,  ^tft  IgrftMRs,  m  ifxtA  iH  'M((M  fe- 
nere,  aut  si  dum^il'  tfl^ildtb  geft^Ve  if^l^,  i>ili<frfeste 
"ftirtlfth  ViVil. 

•»4.  Biftr)sfitsu,  'qtt«Jl»rtft)rli  ^ii&8fiot,  ti  4<fa!fi  ad 
mortis  tenebras  vertat,  tlV*6t  *efepn)icnXuih  Veinpus 
noclis.  2i1iificont^e(;repfmm,  n(Ai  qtA  (0|(  ^efkec- 
tttte  avulsus  est ,  d^tf^  Jim  'cr^ttre  d^i^ ,  id 
-eal,  tbqni  «eessaMit^ 

75.  I  Biiiretiatns,*ib%6^i(m'^\i  ^^Vt&eaftfVb 
liretio  dignus. 

^  DiruSf  praeparcoB,  et  teter,  qnasi'  divtiM  vrm  »hi 

^t^pedbrus...  h  tecem.^^i^.f  a  Hecendo. 
^'belibutus.^xvoa.  ib  Fborm*,  ad  illud:  Si  te  de- 
Wulufn  gaudio  fidlto. 

^  Desperati...  consuetudo  autem  erat.  Servii  sunt 
1i'a!'c,>0h  Despefdii^  set  Depositi  vocein  interpretan- 
ifs.  Ah.  11,  aA  vers.  7tle,  ui  deposili  p,  f.  p.  Ou;e  si 
Hbn  satis  apta  sQnt,  hiinus  nurHin.cum  (i^ifloj-us 
SerVii  corhmentariis  slne  VirgiHi  carmin'.biis  usus  sil, 
ut  Cbacon  optime  conjecit ,  et  ex  aliis  bi^us  Qperia 
locis  mahtfesleapparei.  .  ^ 

i  Depretiatus.  Utuntur  bac  voce  antiquus  Biblio- 
rum  ifftcfrptes,  TemiH.   et  ain  eccileslasirci  scrip- 

tOTCS. 

'^  IKfiitf^A^arm,  itnfr?r.1hud  abSCfrte",  <^po« 


tfS  S.  ISIDOiil  HISPALENSIS  BFISCOPl 

id  aetiii.  Nam  dinm  dicitur  <|uod  diviiMi  iDferUir  A    S5.   «  Em9uI,  qoia  eiM  tDlam 


876 


ira.  Alias  mos,  iiMi^fit». 

7i.  •  Dehiuens^  Talde  hiseens.  Hic  eDim  de  au 
gentis  est,  ut  i<€amare,  i^esidere. 

Deifndenif  eo  quod  deonum  aefnciatf  vel  con- 
tempiui  lia))eat. 

Dolonu^  insidiosus,  vel  malignos,ab  eo  quod 
deludau  Ut  enim  decipial,  occuUain  maliliam  blan- 
dis  sermoiiibus  ornat. 

77.  Dubiui,  incerius,  quasi  duarum  warum. 

Delaior,  dictus,  eo  qood  deugat  quod  laiebat. 

Dilator^  quia  differt  ad  proferendum.    ^ 

Dendiotut,  tardus,  piger,  a  desidendo  Yocatos» 
id  est ,  valde  sedendo  ( idem  et  retet,  a  retidendo ) ; 
de  enim  bic  augentis  est. 


M>q«asi 
trans  solom  missos,  ant  eitra  solom  vagui.  i  Nam 
eisolare  diconior  qol  eitra  solum  eunu 

86.  ^  Extorrit,  quia  eitra  terraro  soam  est,  qoasi 
ex  territ.  Sed  proprie  exloiTts,  cum  Ti  eipolsos,  et 
cum  terrore  soio  patrio  ejectus;  et  estorriif  ei  ter- 
ra  sua  polsos. 

87«  Exiorrii,  eitra  terran  :  aot  eiln  termlBOS 
soos,  qaia.€aB/errefMr. 

88.  ^  Exterminaior^  noii  ille,  qoi  Tolgo  dlcltor 
^cnnk  (Ivatt  sed  qol  dejldt  470  el  eipdlit  a  terminis 
civitatis. 

Exfermiiiafiw ,  ab  eo  qood  slt  eitra  ternioos 
soos  ejectos;  sic  eiexUmuif  eoqood  sitallense  terrae. 

89.  Kgem,  et  e^cmis,  siue  gente,  et  sme  geoere. 


78.  ^  Delirui  mente  defectos  per  a^iatero,  «fro  rtu  B  Indigens. 


yvptv»^  Tel  quod  a  recio  ordine  et  qoasi  a  llra  aberret. 
Lira  enlm  est  arationisgenoscomagricole  facUse- 
mente  dirigunt  solcos,  in  qoos  omnis  seges  decorrit. 

79.  Demem,  idem  qoi  ameos,  id  est,  sine  meote, 
Yol  qood  diminutionem  babeat  inentls.  Deitpieiu,  eo 
qood  miniissapereincipitqaamsolebat. 

80.  Damnaiui,  ei  damnabilii  ^  qoorom  prior  jam 
addictns  est,  sequens  poiest  addici. 

•  Degulator^  quod  gulse  sit  dedltus. 

M8E. 

81.  Elatui  pro  eo  quod  seipsum  supra  meosuram 
soanielevet,  dom  magnussibi  videtur  de  bis  qu»  agit. 

<i  Enormii,  eo  quod  norroam.etmensuram  eicedau 

82.  Etoquem^  profusus  eloquio. 


E^^guui,  muitum  egens.  Ex  enim  pro  valde  ponltor. 

i  Exilii ,  tenuis ,  qood  possit  qoamvis  per  an- 
gustum  eiire  (sive  sine  illis). 

90  Exeitis,  qoasi  pereom^siii.  Estenim  aridos,  le- 
DOis  et  eiilis. 

Exhauitui^  qoia  eoDSomptosest »  et  ioaDis  effectus. 

£«1011^,  quod  sit  eiira  saoguiDem. 

91.  >(  £«aiitimf,  estmortuus.  Exoiilmtf  aotem  el 
exanimui  dicimos,  sicut  unammui^  et  unammi,  iner» 
mui^  inermii^  et  boc  nosiro  arbiirio  sobjacet. 

9%.  Exuitui  diciiur»  de  quo  aibil  superest,  qoaai 
valde  uitui.  Ex  enim  pro  valde  ponitor. 

Exoiui  ab  odio  dictus;  ^  oam  anliqoi»  et  M<i 
dicebant,  et  oiiu  tum ;  liioc  est  «Eomi,  qoo  otimor. 


Exertut^  in  loqaendo  eipeditus.  Exirere  enim  pro-  C  ijcet  jaro  oitci  non  dicamus. 


ferre  vel  eipedire  est. 

<  Erudituif  quia  non  nidis,  sed  jam  doctus. 

83.  Expertut ,  multum  periius ;  ex  enlm  hic  pro 
volde  pqnitur. 

Expert  vero,  qui  est  eiira  periiiam  et  inteilectom. 

Exornatut^  valde  ornatus ;  exenim  pro  valde  pooi- 
tor,  sicut  exee/itii,  quasi  valde  ccltut, 
'    8i.   Eximiut^  quasi  valdee  minen». 

Eficax  dictus,  quia  nullam  dinicultatem  habet  in 
qualibel  re  facienda;  binc,  et  elficient  a  fadendo  dictus. 

Extpet ,  quod  sine  spe. 

Expert^  quia  eitra  partem,  caroit  enim  parte. 

Extort,  qoia  eitra  sortem  est. 

nitnr  enim  diro  eomti.  Cieero,  in  GatOD.  Mai :  Qomi- 1) 
ta  in  uno  eomitat,  in  altero  diritat  f  Reliqua  e  Serv., 
^n.  II,  Ti. 

*  Dehiteem*  Ei  eodem,  ^n.  i»  ad  lllud :  hit  unda 
dehiuem. 

^  Delirut.,.  dirigunt  tuleot  in  tjuoi  ommt  uget  de- 
eurrit.  —  Suleot  pro  porcis  posuit,  vel  lirls;  nam  In 
sulcos  non  seges  decurrit,  sed  aqua  ei  liris.  Vid. 
Varron.  ei  Coiamell. 

•  Degulaior.  Apulel.,apolog. i: Qwb tamenommaiH 
paucit  annit  ita  hic  degulator  ttudiou  in  ventrem  eondt- 
dtf.elc.  Idein  degti/odiciturabAug.^in  lib.  deGramm. 

^  Efiormti. —  Anormi»  quibusdam  placuerai,  quod 
In  Goih.  Morfitfi ;  in  aliquo  etiaro  anormti ;  sed 
non  convenit  inierpreiaiio.  Anormit  namque,  qui  si- 
ne  Dorm.  lior. : 

Busiicus  sDonnis  sapiens,  erassaque  Minerva. 
£normii,  exira  iiormnin.  llliid  absurdius,  quod  supra 
in  A:  Enormis,  et  Helatus»  et  Herus»  qoia  in  iibris 


93.  Effraetor^  quod  sit  eipugnator  claostroron. 
Exitiotm^  eo  qood  multis  eiitio  sit. 
Extecutor ,  ab  extequendo ;  idem  et  exaciar. 
Efferatm^  mente  ferina  effectos,  et  oltra  homa- 

num  modum  eioedens. 

Effrenatui,  ab  eo  qiiod  sit  praeceps,  et  prooos,  ml 
sine  freno  rationis. 

94.  Eunuchm^  Graecom  nomen  est»  quod  est  ipada. 
Horum  quidam  coeont,  sed  tamen  virtos  in  se- 
mine  nolla  est.  Liqoorem  enim  babent,  et  emiuoot» 
sed  ad  gignendiun  Inanem  atque  invalidum. 

95.  "  Effeta  ab  eo  quod  sit  freqoenti  feto  eihaosta  ; 
parlos  enim  eam  assidoos  debiiem  reddidit. 

iEros.  iEnormis,  iElatos. 

«  £nidt/iii.  Vid.  Gassiod.,  iii  ps.  n. 

'  ExtuL  E  Serv.  Mn.  iii. 

s  Namextulare  dicitur.  Ei  eod.,  JRn.  ii. 

^  Extorrii.  £i  eodem,  ^n.  iv,  ad  fors.  FintMo 
eaciorrti. 

i  £xfermtRafor.  Non  ona  hic  species  GnBeoram 
characterom;  sed  «SofiflrTov  Manuscripti  nihil  ha- 
bent,  aMcviflTou  aliqoid  orones.  Ergo  quod  prmferre 
libri  videbaniur,  ofwic  «w«c  scripsirous  :  neque 
«©«viffniff,  quod  A.  Aoguslino  probabatur,  rejicimus. 

i  £aafti...  iive  itiie  ilUi.  Vid.  FesU,  vel  Serviom 
potius.  „ 

k  £xaittmti.  E  Serv.,  Xn.  i,  ad  vers.  £a;imtmsim-> 

1  Nam  antiqui  diceb.  Ei  eodem,  Mn.  ▼,  ad  ver». 

Si  nondum  exosut  ad  unum.  ^ 

"  Effeta.  Ei  eodero,  iEn,  ▼,  ad  vers.  Frtgentqme 
effetcB  in  eorp.  viret. 


377  GTmLOGIARUM  LIB.  X.  SM 

.471   P-  Aappellatos,  quod  proter  modum  obstQperacti  sunl 

96.  Fttamdut  dicUis,  quia  f«eile  fftri  possil.  ▼aticinii»  illius,  usque  ad  amentiam. 


FitutuM^  qui  joeos  et  lusus  gestis  et  faetis  eom- 
mendat,  a  (adendo  dieius. 

FrugaHi^  a  frujjie  nominatus,  id  est,  a  froctOy  to 
pardmonia,  sive,  ul  alii  voliml,  a  modeslia  et  tem- 
perantia. 

97.  «  Fmeraiar  ,  qul  pecnniam  deponit  apod 
debiiorem ,  quasi  f$nari$  achr ;  nam  (enus  pecunia 
est.  Fenerator  aulem  Latine  dicitar  et  qui  dai  mo- 
luum,  el  qui  accipiu 

Ftamnetj  pontifices  idolorum. 

98.  ^  Feli»  dicitur  qui  felicitatem  dat ;  ielix  qui 
accipil;  eifelix,  per  qnem  datur  felicitas,  ut  fellx 
tempa»^  (elix  tocut. 


i05.  Fautor^  ab  eo  quod  faveat  el  consentiat. 

^Ffclor,  appellatus  a  fingendo,  et  componendo 
aliquid,  slcul  qoi  capillos  molierum  lenit  et  per- 
Iraclat,  ungit  et  nitidat. 

Fallax^  quod  (mide^  id  est,  loqoendo  decl|^t 

473^^6*  Fervidut,  iracundus,  ira  enimmflammat. 

Frendent ,  quod  minando  (rangai  dentet ,  et  eom- 
primat. 

Frement.,.. 

Ferox,  ab  eo  quod  feritatem  eierceai ,  ut  bestia. 

107.  i  Fur  a  (urvo  dictiis  est,  id  esl,  a  fusco ;  nam 
npctis  utiiur  tempore. 

J    Faetiotut^  inter  opprobria,  cuin    sedittosum 


99.  Fidetit,  pro  eoquod  flt  ab  eo  id  quod  dicit,  vel  B  ftccipi  volomus;  eum  vero  gratiosum,  ac  poientem. 


qnod  promiitit  bonom. 

FaeHit,  a  (adendoy  nec  tardos. 

Ftrmiis  •  unde  et  fomioiM* 

Fortitj  quia  fert  advema  ,  \e\  quaecunque  acci- 
deriiH ;  sive  a  ferro,  quod  sit  durus,  nec  mollialor. 

400.  ^Farmotut  a  (ormo  dictus.  Formtim  etiim  ve* 
teres  calidum  et  (ervent  dixerunt.  Fervur  enim  san- 
gninem  movel,  sanguis  pulcllritodinem. 

lOi.  ^  Fetdut  nomen  babet  ab  hirco,  et  htBdOt  f  lit- 
tera  addiia.  •  Huqc  veteres  in  gravi  signlfleatioBe 
ponebani,  ul : 

Sanguioe  flcjBdantem,  qoos  ipse  sacraverai  ignes.  ^TS 
Fragitit  dictus,  eo  quod  faciie  frangi  possit. 

102.  Fettut^  quasi  /isnis,  nee  jam  integer  salote  : 


qoasi  magnw  (actiomt, 

iOS.  Fadnorotut^  a  facti  commisso  nominalus; 
facil  enim  quod  alleri  noceai. 

k  Femetlariut ,  (eminit  dedilos ,  qoem  antiqoi 
mulierarium  appellabant. 

Ftagitiosut^t  eo  qood  freqoentius  flagitet  atqiie 
appetai  libidinem. 

109.  ^  Furci(er  dicebatnr  olim,  quiobleve  deiictum 
eogebator  a  dominis,  ignomini»  magis,  qoam  sup- 
plicii  causa,  faream  drca  viam  ferre,  praedicans  pec- 
eatum  suum,  el  monere  caeteros,  ne  quid  simile  pee* 
earenl. 

ilO.  Fti(t/ts,  vanus,  soperfluus»loqaax,  et  est  me- 
tapbora  a  vasis  fictiiibos»  qum  quassa  el  i 


est  auiem  generale.  Dicimus  enim  fessus  animo,  ut  G  tenent  quae  injeceris. 


ler  (ettut  valte  resedit ;  et  fessns  eorpore,  quod  magis 
esl  propriam;  et  fessos  rerum  a  casu  venienlium. 

FaUgaiuSy  qnasi  (atit  agitalut. 

105.  Fomiidotosiis  a  (ormo ,  id  est ,  sanguine 
dictus ,  cum  se  a  cule  ad  praeeordia  fugiens  contrabit 
sanguts;  nam  limor  sanguinem  gelat,  qui  coactus 
gignii  formidinem ,  onde  esl  illud  :  Gelidutque  emt 
femudine  tangmt. 

^  Formidototut  autem  cum  sH  tinUdut ,  el  timeu^ 
dum  signiflcat* 

104.  s  Fodiiit  ideo  exisUmator  dictus,  qoia  neque 
qood  fatur  ipse,  neque  quod  alil  dicont,  intelligit. 
Foittiis  originero  doeere  qoidam  puiant  a  miratoribus 
Fatum  Fauni  uxoris  fatidicae,  eosque  priroum  fatuat 


iil.  Fortdcariut 

Fornieairix  est  eujus  emrpus  publieum  et  voi- 
gare  est.  Hae  sob  arcualis  prosiabaitt,  qum  loca  for- 
nioes  dicuntur ;  unde  et  (omicaeim.  Virgilius  :  Aique 
adverto  (omiee, 

112  Fecunda ,  a  f<iii  diela,  qoan  (eiu  abundant : 
est  enim  panu  frequens. 

Feta 

Flent,  quasl  iaerymia  fluent, 

Fugitivut  nemo  recte  dicilur,  nisi  qui  domlnam 
fugit ;  nam  si  parvulus  poer  a  natrice,  vel  a  sehola 
discesserit,  fugltivus  non  est. 
G 

il5.  Gfortom  a  freqoentia  claritatis  diclus,irproe 


«  Ftneraior  auiem  LaHn,  Ex  Aug.,  in  ps.  xxxvi. 

^  Fdix.  Serv.,  ^n.  i  :  Felix  dicUur  ,  et  qui  habei 
(eticitatem ,  et  (acit  ette  (eticem, 

«  Formostts....  Formum  enim  veteret  eatidum,  Ita 
legendom.iiif.,  lib.  xix,  cap.  7,  in  Fordpet,  et  apud 
Serv.  (eujus  haM^  sunl  verba,  ifln.  viii),  non  (orvum^ 
ei  apud  Non.f  in  Fauno.  Vid.  Fest.,  in  Fordpet... 
Forma...  el  Formueatit,  et  Donat.,  in  Pborin.,  acl.r, 
sc.  %  ad  verba  Hmc  (ormam  exttinguereni. 

^  Fadut.  Fest. :  Fckddh  atKt^iit  dicebant  pto  hobdo, 

FOLUS  prO   HOLEaE,  FOSTBM   pTO  HOSTE,  roSTIAM  fTO 
lOSTIA. 

•  Eune  teteret  in  gravi  dgnif.  Serv.,  ifin.^i : 
FoBduni  tam  apud  Virgilium^  quam  ajjmd  SaUuttium 
non  liir|ie  tignificai,  ted  crudelu. 

'  Formidototutf  cumtit  timid.  E  Serv.,  A&n.  iv. 

s  Fainiis.  Ex  eod.,  ifin.  vii,  ad  vers.  ITimi;  Fatino» 


et  nimph,  At  iustin.,  Ilb.  xliii  :  Fottiio  futl  tixor  no- 
mine  Faiua,  quee,  atdduo  dimno  tpiritu  impleiat  velui 
per  (urorem  fntura  prmmonebat.  (Jnde  adbuc  quiintpi» 
rari  tolent  ratui  dicuntur.  Ipse  ouoque  Faunus,  ut 
supra  e  Servio  retuiimus,  Faitcttt  Fatuelit  dicebatur, 

*»  Fictor,..  tenit.  Al.,  /tntl. 

^  Fur.   Vid.  AgelL,  lib.  i,  cap.  8. 

J  FaeitoiiM...  cum  vero  gratiotum,  ac  pot.  Gloss.» 
factio,  xiyua.  Sueton.,  in  Nerone  :  Qutit^a^  miUia 
juvenum  etegit,  qui  diviti  in  factionet  plautuum  generm 
eonditcereni.  Et  Plaut.,  in  Aulul. :  Ittas  magnat  fae^ 
tionet^  doiet  dapsitet  niittl  moror,  lude  factioti,  po- 
tenles  et  gratioti  in  faciionibut. 

^  Femetliurius,  Aberat  baec  vox  a  plerisqae  Goth. 
Erat  In  Ovei. 

1  Furdfer.  Ex  Donat.  Vid.  Gloss. ,  In  Furdfer^ 

OTAV/DOMBfUffTOC»  010. 


379  S.  ISIDOHI  HISPALCNSIS  EPiSGOPI 

liitert  coamolau.  GloriMU  t  iaiirea  ^iicuii»  ^w  Averso,  «i 
(iator  Tictoribos, 

Gnatu^  fcieDS,  cui  eonlrariiMs  i^fmm^  «eRi^s. 

Grovis,  veiierabilis(iiQde474^^»*MipliUle6l^ 
te%  dicimuf .  Gravls  pro  consilie  oteoMiaAlla  <dielM» 
qma  iien  levi  molu  diffilii,  fed  faa  eonfUiiCile  tra- 
vilateeenfifiit. 

114  Gfaii4if,A..  Qrueil^^.  Omimm^  ^Mfd  sit 
grandU  mto.  GraiM,  gratiam  fervfns;  sed  graln  tlNi^ 
tom  animo,  graiissimos  et  animo  et  corpeve  dicHur. 

Gratifieuis  ab  «e  qued  fraUs  faoial  boftomw  •  ^ra- 
4iosu$^  qui  plue  UDlcuiqoe  quam  «ereia^  tribodl. 

115.  Garru/«f  proprie  dicitur,  qui  viilgo  Terbee«e 
appeHaus»  aceedente  Ittliiia,  neevaleess  nec  volens 
laeere.  Soraptum  «enien  a  fraenlis  avibae,  qoi  inr- 
portuna  loquacitate  semper 


^  Ganeo ,  luxuriosos ,  ^el  iwqiabi  in 
leeia,  eieobterraMfa,  4qu«  ^«iim  Gmsei  ¥eeaM 
c  GlutiOf  a  gula ,  id  est,  guieeot. 

H 
116.  Beros  ^  vir  sapiens,  et  fortio. 
Hwmilu^  •  ^uafi  bMM  «eeKftib. 
iroiier«Mtf«^si*Aeiieri-JlaMlifs4oe  eel<, 
IIT  f  ffeif«fM,  qMd  MMI  %aMII  imtHiitfiflte; 

^Sm  ^^pMI  INMWf HW|  "11191  nOwOT  ^pRfPStffR  ^    10   ftt^ 

quasi  AetiMti  tiatus? 

Vmtmm ,  t|«M  iMibttl  tlf«li  Hoftrinef  atfib^cm 
^n  MMMinikin  nNcffMI  \  iMide  vi  '"kUtfutiiHifif  ''^a 
nos  invicem  tuemur. 

475  ^^^*  ^a6t/if,  quod  sitad  lAblKMtrtn  cctoitao- 
te,  atqoe  «tnm.  ffewMfiif,  filiis  cA  '^mHn^W- 
^eJrMi,  «ieei  s c^eroin*»  qiiam  mttMm^ 

Minum,  «b  ee^qiiRfd  eft  bimfS^  et  ^b  iitorrid^l. 

119.  s  Bypocrita,  e  Graeco  sermoneM  iJMiiMM  #- 
iMrfMer  InieifreiMmr.  tM  ^Mn  iifllft  DMkift  ht, 
bonum  se  palam  ostendit;  ^Mlb  fHhtum,  ''Xfti&ig 
judieium   interpretatur. 

120.  Nomen  antemAyfNMltt  'MRHMI  m%  l^ie 
I  qiil  JnepeciaelMs  «eMetu  Mie  ffi!«MCmt, 

ceralee  wbrteqye  (eeleM  >  ^i 
caeteris  pigmeotis,  babentes  «lnnMM  %i1s  IMSi 
gypiau  f  el  vario  colow  distincia ,  nonnonquam, 
^<ooili^  MfiMMis  iMretti  yerirtgeMsa»  eli  ai  per- 


3S0 
4Ma  in  -Mie  at«nt. 

4ftl.  ttuie  epeeiM  avgwneMl  traasltu  «ei  U  iis 
qui  falso  vultu  incedunt,  etaimiilaiii^«od  «ont«Rt ; 
Mm  li^ffOeritae^iei  nonpoeMM  et^  forateaierint. 

Iftik  «MMM ,  qMdeit  bMM  teetM ,  idMl^  m- 
pultos. 

dlt/e»^4i;»fMNMiMl  «oim. 
l 

12S.  /nffniefMH  ^od  iBtes  vim  babeel  figbeiidi 
quamlibet  artem. 

Inventor  dlctus  qued  iii  m  1|ms  -quMil  ^Mi/ ; 
tiade  ei  ips a  qu«  «ppeils twr  tiiMiilie ,  «i  ^erbi  «ri- 
^iuera  retraelemM.»  >quid  eliod  resenal »  niii  i|uia 
tavmtrf  est  in  id  venire  quod  qusrHur  ? 

Ii4.  ^  Juurfroit  quod  iiil«r  perief  mediM  slt<dua* 
B  rum  linguarum  476  ^^^  tranelMK6ed  et  qui  iMer 
Denm,  qoem  interpreutor,  et  bouMMi »  quibM  di- 
vina  indicat  mysteria,  intorjires  voealM. 

125.  JuriiUcuti^  quia  iegum/wti  dicif. 

JudoUi,  proprie  est  Imago  ^umdam  fuHMM  viclMiai. 

/ufliudictMfiquia  j«ra  OMlodiiji  M  Mcoiidam 
l^em  vivit. 

196.  t  /nnMi  quod  ma  noeeau 

/nMMKf^  eoi  BoeitiiM  aoa  eH^  aed«pnA  Mftres 
«Iram^  IndiffereM  esl. 

Joeundus,  eo  quod  si  semper  jocie  «plua^MM- 
«lariiaii^ «  fneqoentia,  siMt  iMtfMdM^ 

Jocosns^jecif  mm. 

W-^  Jmoiytu^  GrMMim  MimM  «sl.  NMn  tAvroe 
,.  •Graecif/oriofiimvoeeot. 

G  lUmtris ,  «omM  «eiite  eel  t  ^«ed  ^reai  imii- 
tis,epleiidereige«eris>Mis«piemlm,  mI  wMtie» 
cui  contrarius  est  obHure  MM.  /ideM«f>  v  ^ . . 

428.  ino0lumi$ ,  a  eoilKmM  «MM  babeH<4Uasi 
MeeiM-«  fenis  et  ittMiSb 

/•mnialvefciMlfi^  i«Mrv«|plM,'^ 
Jit  BiM«M>c»e  U  llmiMre^ 

Inimoratus  ^    incorruptus  ,    ei 


129.  Jnfirmus,  quia  sine  formo,  Id  eei^  biMvalerb. 
lim^eiMliif  y  ^pHrti  snif  ^«laAoi  flnl^li^  *<9t  in^oaMlns» 
i«eiiif  9  ieviSw 

190.  iMonffoM^  q«i«  «nM«ei  bMbilie»  «ed  ^od 
fAsebt  «I  mrms  «diepiicei. 
Jactans^  vel  arroganf  Cfl,  qui  majorum  insti- 

viam 


sonae  colorem  pervenirent,  et  populum,  dum  in 

ludis  agerent^  iaHereut,  modo  in  specie  viri>  modo  ^  totie  Mn  «cq«ieaeil>  sM 
i«  *femilM>  eiedo  MMl ,  iM&6  tt^\i\ ,  anilf ,  ei     fi»\\im  el  saiMmtislAqlirit. 
^^tAan^  teieraqtiie  ^peiere,  ^u^ti^,  sexaque  di- 

«  GrefiofM.  A)|ell.^  lib.  »•,  elpw  12 1  Orathmis,  tt 
qui  adhibot  gratiam,  et  qin  udmMt. 

t»  Ganeo...  tamfuam  in  oecuk.  tt  Mierr.  f^sft.  : 
GenMm  loemn  «Mifimi  ae  velut  uub  tma  iMa^ranf. 
DDMt«v  in  Adelpb.  c  Vettres  gaweum  merBtnximn  uJbm^ 
uam  diMmfil;«nii4t^;ijrolr,  ¥iS^o^cV4C749&,^l( 
ifMa  fil  ifi  ierras  non  ui  fcomace^  "Mperitft ,  Mdi^  «l 
tabefna^  ^fuari  irabma  «  eb/iiiioHtas  dhta  iroM^, 
quibut  superiora  ftii p^and  mm. 

«  GiuU^.  Augs  i«  iib.  de  OrAnm. :  Hehn,1fiii  et 
gluUo.  Fesi.  :  Ingtuvies  a  gula  dicta;  /Um  kt  infkt^ 
^fioeu^^tfiutioymmilo^ 

<|  Beroi.  IJem sup.,  1.  i,cap.  39 ^  lifnferappvMealar 
sifti  ^HOii  aereif  et  dUo  digm^  propter  sapientiam  ei 


i  Iraeundus  dictuf/quVaccehsoeangfuineinfuroreiii 

foritHn/tiifa^.  VA.  Sei^.,  (Ahn^  V  ^  km.,  1«  de  Ci- 
vii.,  csp.  21,  n  qnibns  lill^  HHmit^  1t  Sorr^te^,  !h 
Crstffo.  iEros  iniAril  Vst.  m  \  ^aibifOr. 

•  HmnHii....  ^huMo  e^/|yii>;  ft%t?<nfiy  'OmMi. 
f  IfonfffMf....  fmoftsiftiniks.  M.,  ^.  %6nOt.  'HariB. 
s  Hfpoer^ii.  fet  Aiil^. ',  *mA.  4  M  fM*.  t)  post 

^iifqui^. 

^  Interpres.  Serv.,  JEn.  i,  ad  vers.  TerfitislVfS^. 
dftumilue  inmrp.  --^  ImerTll^v  ^eMM  ^)  t  ^int  «l 
0vof«Ni  fnisfifretator^  ei  ibaM^H^,  \)M  t/iMififffi  fmRcat 
mentes  interpres  vocatur. 

*  f  imoa.  GleBS.>  /MMt,  *5)»f5l^^        ^^^^ 
i  ifammms .:  (fi^ntMli  fiWknm.  MBpd  nMTBpauS* 

llebraice  TI»^  /i(«. 


m 


,  W  lAHMliniki^t.  A  '^Vl .  i tmmUfib,it^JtmmiRnetik,iiimiti proVerbio 
veteri  :  /mmttttem  cive*  otfm  liid.  ttto  ^tnnofDnts,  qoi 
non  facii  munla ,  id  est  officio  non  (ungitur ,  leltft  ehioi 
crtAmt>*f»^egioVa(im«5. 

142.  IndemniSy  eo  quod  sine  damno  vivat»  etsine 
ulla  culpa,  aique  periculo. 

Iners,  sine  arte,  et  ob  boc  neoperi  quidem  ulli  aptus. 

Jnermis,  yel  sine  armis ,  vel  sine  viribus.  Nam 
aemper  arnia  pro  vlribusl 

4i3.  IguMus ,  4g«arus  vise,  Id  <8t  TAtianls  et  vit.ne. 

l{ffUKrm,^inmpk^u%  id  «si,  inficiusi,  vel  sine  narr- 
btts.  i  i}i(eeii$e  eaiai  veMes,  4ca«sedM«baMiit. 

k  Ignarus  aulem  duo  signiflcat,  vel  qui  ignoNbl 
velqui  ignoratur» 


151.  fm&im,  «^eo  >i|iM«Mcid*i »  ^ift  W 
flAHinet. 

« liiMfiM»- ,  ^  ^Mm  siklgMNMb:  «i  IHii^  ^ 
aliomm  saccendit,  et  persuadendo  infla^Asfl. 

m.  fneai/>ulWI>,-»iofl  naHqiAlli  %^eliir,  %*n- 
quam  purgetur. 

S7<f « IftfAftAMIi,  Hdtk  qfi/h^Midltas  YrMi  "tit,  ied 
qnia  laudMl  ii9fl  MefMJffl. 

7rAlv)i,Mat<«. 

153.  /mpiiM,  qnia  Afle  p1(^  Vi&^nfs  est. 

Jttiquus  ffrtfpifte  dims,  qtifc  lioifk  eii  seqntrs,  ied 
imeqiiftfis.  <"  ttlter  tKUtAiifli  dtfniftfi  "^i  Inlquimi  toc 
^tare  nonnnnqtiftYn  *^oti^t,  qnift  t)ttn1s  tmptcrs  tni^ 

Ht  ^  pieute  TeTTifrortts  iilionus.  Iniquui  tero  Oki- 


imr,  pro  «oqtit^fl  non  'e&t  »qous,  %ed  pravls  'Op^Hbob 
macalattfr,  tel  ^  t2bri«lianitftth  nomine  censeatur. 

154.  TidMMi ,  qcitai  hon  amicus,  sed  adversarius. 
Daae  autefm  Th%  tnlmlcos  'f^tiunt :  Traiis  «t  terrer. 
Terror,  qaod  timent;  fraos,  mall  qood  p^ssl  sunt. 

n5.f»mrtftel,aictnsat)  intoen^  Hdicitanem  aYterius. 

d  /noidiottts  est,  quia  ab  iflo  pdtilnr  InVifiam. 

Ixvfitti,  ^odloitts,  ab  inViKA  et  zelo  Aictfls. 

156.  JuiesiMli^  ciqqs  testimoDium  non  valet »  et 
qnod  dixerit.irrltum  improbatnmane  ait. 

Jnfamis^  aon  bon»  Cuaa. 
/mpro^iudictnSyqaod  iD8tat«iiam  prohtbentl. 

157.  /mpor(imtts,4iM|Mltts«  •4aia«eii  diabat  ^r-;^ 
iKi.kl  est^^qoiecem.  il«da«t  imfiaHtmi,  qnia  in 
aaafragiom  cito  fenml«r. 

/nfraitiestqai  frenis  nofltegilur,  uiNumidainfrem. 

Itt.  Jnftmmiem,  prii^  «sc  iMer  «exMnpittnens 
doMa.  •  Nam  lot  fveuime  aigiiifieAi  dani^tti  ^MfM; 
m^mfmiee  Mwm^  iqui  nacdw  deMsAalMttS. 

JnyhivtaiMi, «  f;aia  «t  ^eraoitate  ^oMis^ 

459.  '  inyMM,  tpiod  fek  aitie  «terie ,  id  eat  Hinid 
tmmpbie.  item  «^oriat,  iamwmor  gMiae. 

inferaiii,  iageHB>  »011  iqaod  «m  «labeat  foriMm,  se^ 
fBodiillra  faiMMi  luagiHsdineai  habbau 

Vm^*  /iieelMioi%eoqfWNl«A  mm  tefeeriaqie 
osas  in  malitia. 

i^  /meMMH,  4«Ia  libfi  liOMife,  eefl  croieHs,  et 
lenibfHfe.  WnMAieiiiei  ^ifniAii  flftliei.  t}nde^ccv  Ai«  v 
xvfptfft^  ofi  IMfliefey  IftiiintM  Mkii. 

•  Jnceniw^  quSii  praoa.—^uecentor^  quiajprava^  ete», 
Neap.  Cod.,  cai  scripture  magis  conToait  interpre- 
Ulioi«^eiidi,«tittccMieiufi.  ^ 

i>  JfiaaiaHfii.  E  Serv.»  CeorjC.  ifi.  Sed  liaec  inter- 
prelaiio  non  Ukudabilem^  sed  nlaudatum  res^icit.  Id 
luiile  tam  Saepe  nascaiur,  antea  admonuimus. 

«  iaiarimpittw  wiUem  «l  ini^ttttm.  Hierofl.«  contra 
Pelag.  :  Vmtds  impius  iniquus  est,  et  peccator^  mc 
reciprocihur^  etc.  •    \k 

<i  imfidioittMiff.  Oi  a.  p.  i.  Agell.»  tib.  ix,  cap.  13. 

•  JJam^etfrendercFeit. 

'  Inglorius.  Serv.^Jln.x  :  Jnglorius  sine  triumpkis^ 
iuutsitmor  gleriee* 

a  ittMi«ra(or.  Ita  vet.  omnes.  DanieUs  tamen  xiii, 
Imeierate  dienm  malorum. 


moriatjfi. 

Jnscius,  quia  siimk^ciehtta^eist* 

Jdiota,  imperitus.  Graecdlm  est. 

Imperitus ,  iittt  pteriUSi. 

145. 1  /ttcon5u//tti,  ab  eo  quod  non  accipiat  consi- 
lium.  Item  ineonsultus^  quia  est  sine  consifio,  et  io- 
scius  rerum,  atque  ignarus. 

Jneptus,  apto  contrarius  est  quasi  Inapftti. 

M.  ^  Jmops^  qniaiiie  terra  esH  opem  enim  lerram 
inleliigimus,  qaia  opem  ferifractificando.  Alii  inopem 
intelligant,  iion  sepultam,  iabumaiiin,>Gui  Jiec  ioanis 
«beeati  «iiRiexit  tamiiltte. 

ill.  i^obUie^  eo  f  nod  sit  ignota&»  et  vilis,  et  obs- 
«■ritieMiiatiA^O^iyiB  ne  Bomeo  qoidem  sciuir* 

4;tatici^  qoia^eadore  eo«pons  fetido  puieu 

-Jffnams,  igliobiliB,  «el  ex  improviM)  veiiieos. 

Ii8.  Jmprovisus  diclus,  eo  quod  aobiio  sit,  et  noa 
^iorre  aoie  visuaii 

/iiii<«,  proditor ,  ab  indicfliido. 

^  Jndigena ,  vocalus,  quod  inde  genitas  8it«  id  est 
io  «odem  leoo  «atiie. 

14».  imptoim,  eo  iood  ab  eo  podor,  et  pudieitia 
fteooi  alieai. 

iiiifiiiiirMi ,  a  inBdire  vocataa.  Psdorem  enim 
ffeieran  dieoot. 

Jneeetm ,  pr«pfeer  HMfeiftn  teeaamlelioMMi  ?•- 
caius,  qtieii  *r«i»ofe,  «iobt  ^  ^indb  saeram  vel 
itffmflfeii  tttit  pf osiftnam  wopi«w4u 

m.  ♦  Jatemidlda  MtipA  felBmofefefettimentoln  facit 
et  ob  id  hominem  ocCfdlt. 


h  Imwanis.  teii^  tnaANife,  flrt^s  "^H  fj^^os. 

Closfe.,  immanh^iiiJyi^^^oi,  ctvfwc.Tid.  Setv.  W  won. 

i  /mmttmi.tloss.,  Tmmttn«,  «rfXtiff,  mn^^h  ^' 

^''HSSfecisse  enim  veleret.  Idem  ^W..  Hb.|xi,  tea^.  1 
^ereni. :  An  non  %e%  lotis  fnmitfus  )nits  otfteistm , 
qiiam  ille  quidquam  cdsperei'?         ^    .    ^ 
k  Jgnarus  ottiem  dud.S  Scrv.,  *ii.  !i,  ti. 
^*  iMcounJi.Mi.  Tid.»  sap,.  mmltu^.  ^^ 

mlnbps.E  SerV.,  Mtk.^h  a*  ^^^^-  *"^»  tn«W«- 
taque  turba  est^       ■.     \.     . 

o  tntermqda.  Pfesl.  in  /«(er^rdMH  mrAlnAihim,  6| 
Wneciio.  TTd.  tuja^C.  obserV. 


S83  S.  ISlDOKi  HlSPALENSiS  fiPiSCOPI  3^ 

Infkiator,  negator,  qaia  non  foteiur»  sed  contra  A     '  I.a6€iu«iQterdunifeioi,  ut:  lo^m  itympAa  po/o, 


veritalem  mendacio  innititor. 

Imposiar 

151.  IntereeptMf  proprie  dieitor,  qni  inter  duos  de 
medio  tolliiur. 

i52.  In$idiosu$9  quod  insideat;  nam  proprie  tiut- 
dere  esi  dolose  aliquem  eispectare.  Unde  ei  tniidto; 
nominalae  sunt. 

<^  Indncta,  id  est,  sine  cincto,  qoia  prxcingi  for- 
tiier  uterus  non  permittit. 

153.  ^  /nvMi»,  id  est,  sine  teste,  nondum  enim 
babet  stolam,  quod  est  signum  maritalis  dignitatis. 

heurra  ▼ocatur,  qula  causa  esc»  quemlibet  con* 
secutur. 

480    K 

154.  KathoUeus^  universalis,  Graecumest.  g 
JSTorKs,  Graicum  nomen  est;  sicut,  et   kariiae; 

unde  el  karittia^  karitmaia  gratiae. 
L 

15o.  LueuUnius  ab  eoquod  sit  lingua  danis,  et  ser* 
mone  splendidus. 

LectOTy  dicitur  a  legendo^  id  est,  percurrendo. 
(Jnde  ei  navis  diciiur  legere  quidquid  iransit.  Nam 

legit,  transit,  praeterit,  ut : Crebris  legimus  freta 

conciia  (erni.  Item   leetor ,  a  coUigendo  auimo  qu» 
legit ,  quasi  collector^  sicut  iilud :  Qui  legitis  flores. 

156.  LoquaXf  non  est  eloquens. 
•  Lmius,  a  latiiudine. 
^  LoeupUs  y  quasi  iocis  plenuSf  et  possessiomim 

plurimaruro  possessor ,  quemadmodum  doeet  Tallius 
n  iibro  n,  de  Repobliea  :>  Multaque  ditione  OTiom  q 
t  et  boum ,  quod  tnnc  res  erat  in  pecore,  et  in  loeo- 
c  rum  possessionibus ;  ex  qoo  peconiosi  et  loca« 
f  pleles  vocabantur.  > 

157.  LiberaUs  dictus  abeo  quod  Hlmtar  donet,  noe 
murmuret. 

Largus,... 

Longus  a  iinea  diclus,  propter  quod  ait  porrectas* 

Longwvus ,  qoasi   iongi  mi  et  longi  temporis. 

158.  Longanimis,  sive  ma^nimtmici ,  eo  quod  nuilis 
passionlbiis  periurbator,  sed  ad  universa  sustinenda 
patiens  est.  Cui  contrarius  481  est  •  ptiit//aRiiiiti, 
angustus,  et  iii  nolla  tribuiaiione  subsistens ,  de  quo 
scribitur  :  PusiUammU  vefusmenter  i»sipiMS, 

159.  Levti,obinconstanliam  vagationis  appellalur, 
quia  levi  motu  mentis  nonc  ista,  nunc  illa  desiderat. 

LubricuSf  ab  eo  quod  labitor. 


<«  Indneia,  Eamdem  vocem  noslri  usorpant. 

^  Jnvesiis^  id  est,  sine  veste.  Haclenos  recte,  boc 
esl,  iine  pube:  auctoribus  Serv.,  Macrob.,  Non.  Quod 
sequilur  iioii  admodum  cohaeret,  nondum  enim  habet 
siotam,  quod  estsignum  maritaiU  dignitatU.  Ilaquehoc 
addititium,  ejosqoe  qui  illud  sine  veste  non  inieile- 
xerat,  auxeraiquedainnointerpretationem,  accersens 
h»c  verba  e  lib.  xix,  cap.  29. 

«  Lmtus  a  latitudine.  Varr. ,  lib.  v  :  icetari  ab  eo 
quod  iaiius  gaudium  propter  magm  boni  opinionem 
di/fusum. 

^  Locuples.  Vid.  Non.  in  Pecnntoitii. 

*  Pttiti/ummii  vehementer  insip,  Ex  lix,  edilione, 
pro  quo  Volg. :  Qiit  autem  impatUns  exaitat  stuititiam 
suam.  Prov.  xiv. 


et  Ubere  pennU.  Corso  eoim  lapeus  eelerior  est. 

160.  s  Lairo^  insesaor  est  viarom,a  La/«iii/o  dictus. 
Mlm  autem  :  Latro  est^  inquit,  latero^  ah  Uuare , 
imidiator  via, 

LanUta,  gladiator,  id  est,  carnifex  Tosea  Ungna 
appeliatus ,  a  ianiando,  scilicet  corpora. 

16  i.  Laeessitor^  per  transiationdm  dictos  a  canibos, 
vel  a  feris,  qu»  solent  iacerando  provocare. 

Leno,  conciliator  stopri,  eo  quod  mentes  mlsero- 
rum  blandiat,  et  detiniendo  seducai, 

Lt^tdmoiMi,  ab  eo  quod  Tacit  quodlibet. 

Libidinosus^  a  Libero,  qui  puellari  corpore  pingitur. 

LuxuriosuSf  quasi  soluius  in  voIupUtes;  onde  et 
meAibra  loco  mota  iuxa  dicuntur. 

Lascivus,  quodsit  laxus,  id  est^solutus  etvanus. 

162.  Lymphatkus^  quodaquam  limeat^quem  Grxci 
vd/oof66ov  vocant.  Lymphaticus  proprie  dicitur  qui 
viiium  ex  aqua  contrahit,  cujus  vitium  est  fauc  atque 
illuc  currere,  a  fluore  aqu»  sumpto  vitio.  Sed  poet» 
jam  lioc  genus  nominis  pro  foriosis  usurpant. 

163.  Languidui,,,,, 
^  Luridus,  quod  sit  pallidus  a  loro  dictQft^  qood 

bujusmodi  habeat  cutero. 

LeprosuSf  a  prurtitt  nimio  ipsius  scabiei  diclus ; 
unde  per  p  scribi  debet. 

164.  Lttirtu  quod  lucem  ex  partesciat;  sicut  <  /ti- 
M;t/toitti,qui  vespereftg^nihilvidet.i  Luscos  coc/t/es 
dixerunt  aniiqui ;  unde  et  Gjclopas  cociites  legimus 
diclos,  qui  unum  oculum  habuisse  perhibentur. 

Loius ,  lavatus,  id  est,  mundus. 
Lupa,  meretrix,  a  rapacitate  vocata,  qood  nd 
se  rapiai  iniseros,  ei  apprehendat. 
M. 

165.  Miserieors  ^,  a  compatiendo  aliemc  miseriae 
voeabulom  sortitosest;  etbinc  appeiiau  misericorttiu^ 
qood  inti«rtim  cor  faciat^doleniis  alienam  miseriam. 
Non  aotem  occurrit  ubique  baec  etymologia;  nam  est 
in  Deo  misericonlia  sine  ulla  cordis  miseria. 

166.  1  Mactusj  magisauctus  gloria,  et  estnomea 
tractum  a  sacris.  Quoties  enim  thus  aot  vinum  super 
victimam  fundebatur,  dicebant:  Jfacliii  est  iamrma 
vino ,  vel  thure,  hoc  est,  eumuUta  est  hostia,  et  ma- 
gis  aucui. 
1^167.  MunifUus  dlctus,  vel  quia  alicui  munera  malta 

0  dat ,  vel  quia  munus  soum,  id  est,  offlcium  quod  de- 
betadimplet;  sic  ei  mumfeXy  quia  munerafert. 

^Labens,  inierdum  vdox,  E  Serv.,  ^n.  11  ad  vers. 
Tot  jam  iab,  ann. 

9  Lairo,  Vid  Varr.,  Iib,vi. 

^  Luridus,  a  loro,  Rccte  Varr. :  Loriea  aioris,  quod 
de  loro  crudo  pe  toraiia  fadebant,  Luridi  autem  hu- 
jusmodi  coioris  sunt,  Fesius  :  Luridi  supra  modum 
paiiidi. 

2  Lttidtiioitti,  ^ttt  vesp,  nihU  vid.  At  Festns  conira  : 
Luicitio  vitinm  oeuiorum ,  ^ttod  dor itfi  vesperi  quam 
mane  cernit,  Yid.  Fulg.  Plac. 

j  Luseos  eodites,  E  Serv.,  Mn,  vin. 

^  MUerieors.  Ex  Gregor.,  lUloral.  lib.  xx,  cap.  K. 
al.  24. 

i  MactusmaijU  auet.  E  Serv.,  ^n.  ix. 


58S 

168. 


ETYMOLOGIARUH  LIB.  X. 


386 


Vo^iiiif.. 


A  fA<l«y  dicuni,  uode,  ei  melaHeholici  appellantur  ho- 


Magnammus ,  ab  eo  quod  sit  magni  ammi  ,  et 
magn»  ▼irtulis.  Gui  conlrarius  pusillanimis. 

Magwficus^  a  magna  fa^endo  vocabulum  traxil. 

i69.  •  MantMtw,  mitis,  vel  domitus,  quasi  manti 
auaetn$. 

^  Modeeiuit  a  modo  dictus,  et  teroperie ,  nec  plus 
quidquam,  nec  minos  agens. 

Jfiijs,  lenis ,  et  mansuetus,  et  cedens  improbiu- 
tibns  ,  et  ad  sustineiidam  injuriam  tacens,  quasi 
imi/M. 

i70.  «  Mutm  ,  quia  vox  ejus  non  estsermo,  nisi 
mmgitus ;  vocalem^SS  ^i^ioispirltum  per  nares  quasi 
Dugiens  emittit. 

Memor^  vel  qui  merooriam  tenet,  vel  qui  memoria 
leoetur. 

17 i.  ^  Magiiier^  major  m  sl«/ioiie,  nam  frrtppw 
Graece  eiaUo  dteitur. 

Minieter ,  miRor  m  itoiioney  sive  quia  of&cium 
debltum  maiii^  exseqiiitur. 

172.  Major..... 

Minar 

Jfiiiimiw,  a  num«ro  monadis,  quod  post  eum 

Bon  sit  alier. 

Ifaanmiis,  abt  roeriiis,aut  atate,  aot  honore, 
aui  faciindia,  aut  virtute,  aut  omnibus  magis  exi- 
mios. 

173.  Modicus^  parvus,  sed  abusive,  Cttterum  ratio* 
nabilis. 

Moderaius ,  a  modo,  scilicet ,  et  temperamento. 

Mediocritt  qood  modicum  ilii  sufficiat. 

17i.  •  Iftser  proprie,  eo  quod  omnem  felieiiatem 
amherii.  Secundum  autero  Ciceronem,  proprie  mor* 
Hh»,  qoi  in  Tosculanis  miseroi  mortuos  vocat,  pro- 
pter  qood  jam  ainiserunt  vitam. 

MiierabiUs^  quod  sit  miserim  habilis. 

175.  '  Mmstus ,  naluraliter  tristis,  non  casii.  Est 
eniro  a  natura  menlis  et  animi;  s  unde,  et  mctitus, 

176.  Mendieus  dicius,  quia  minus  habet  unde 
viuro  degat ,  sive  quia  mos  erat  apud  antiquos  os 
daudere  egenum,  et  maaum  exteridere,  quasi  manu 
dieere. 

Meniax,  quod  meniem  allerius  fallat. 

177.  Maligmu ,  quia  maliiiae  voium,  vel  opus  per- 

Malus,    appeliatus   a    nigro  felie,  quod  Graecij) 

«  Maneueius.  Yid.  Cassiod.,  in  ps.  xxiv. 

^  Modestus.  Ex  Arobros.,  lib.  i  Off.,  cap.  18. 

«  If vlirs....  voeaiem  enim  sp.  Ex  Lact.,  iib.  de  Opif., 
cap. 11. 

^  Magiaer.,..  nam,  artppwGrme.  <f olto.  GIos<«., 
ZTfppoc,  ro6ttsliM,  gravis,  stabilis.  ZToff tc  n  xarcc/iov^ > 
sioisa.  Vid.  Fest.  in  Magisterare  ei  Magisieria. 

•  Miser...,  secundum  Cic.  E  Serv.,  i£u.  iv,  ad  vers. 
If i^ert  pofl  fala  Sichaei. 

'  MiBsius  naiuraliter  tristis.  E  Serv.,  ad  vers.  ifoi- 
aium  wdiiU  Ongten:  Mn.  xii,  Jfffslum,  aalttraitler 
Irisfem,  severum^  quem  Grceci  aytkottrrov  dieuni. 

a  Vndeeimmtius.  f.  metus.  Vid.  Serv.,  i£n.  i,  ad 
Meeaiumque  Umarem. 

b  Amieor.  eharor,  susnecti  nmi.  lu  libriomnes.  Go- 
tbi€i»roiis. 


miiies ,  qui  et  conversationem  humanam  rcfugiunt, 
^  et  amicorum  cliarorum  suspecli  sunl. 

Malitiosus ,  deterior  malo ,  484  Q^ia  rrequenler 
malus.  ^  A  malo  auiem  pejor,  dicitur,  a  bono  dete- 
rior. 

178.  Melior  diclus,  quia  moUior^  non  durus»  aut 
ferreus,  naro  melius^  quasi  mollius. 

Minax ,  a  racie  oculoruro ,  J  quando  furiose  ar- 
descunt,  ut  aropiius  videb^pertimesGat. 

Minator  esl  monitor ,  sed  moniior  diciiur  cuin 
praenuntial  bona »  minaior  curo  praenuniiat  ad- 
versa. 

179.  ^  Mulcaior ,  eo  quod  blandis  verbis  mulceai 
ad  declinandum  aniiiiuro  :  translatio  a  mulso^  id  esi, 

B  quod  accepiuin  lenire  solet  fauces  doleniiSi  aut  op- 
pletum  sordibus  stomacburo. 

180.  Metatores  appellantur,qui  castra  de$ignant|  a 
metiendo,  scilicet  Lucanus  : 

Hesperios  audax  veniat  meuior  in  agros. 

MoUis ,  quod  vigorem  sexus  enervaio  corpore 
dedecorety  el  quasi  rouller  eroolliaiur. 

181.  Macer  a  Macie;  el  macies  a  mmchiaf  eo  quod 
imrooderata  iibido  macros  faciat,  sive  a  maceraiione, 

1  MancuSf  nianu  ancus, 

182.  "  Moribundus,  morienti  siroilis,  sicut  vtto^ttii- 
dus,  viianli  similis.  Qiiando  eniro  dicimus,  moril«rtt< 
esit  vere  moriturus  esi ;  moribundus  aulem  non  vere, 
sed  verisinulis  morienlis  esl. 

C  185.  Meretrix  dicia,  eo  quod  prelium  libidiiii^  m€- 
reolttr.  Inde  et  meritorim  tabernm ;  nam  et  niiliies 
eum  stipendia  accipiunt,  mereri  dicuntur. 

184.  Mario  ,  a  morte  vocatus » co  quod  nou  vigea 
intelleciu. 

Iftt/io,  diotus  a  muiis ,  eo  quod  praesit  eisdem  ve- 
biculis. 
Mani[estum  diciiur,  quod  in  manH  est  promptum. 

4B5N. 

185.  JVo^titi,  3I0N  viLis,  cujus,  et  nomeo,  et  geaus 
Bcltor. 

J¥tt6iits ,  ad  nubendum  babilis. 
n  Nemo  ab  homine  iractum  est,  id  est,  ne  homo^ 
quod  esl  pro  nuUo. 

iVti//tts  auiem,  quasi  ne  uUus. 

i  A  malo  auiempejor,  a  bono  dei.  E  Serv.,  Georg.  iv, 
ad  vers.  Deierior  qui  visus. 

}  Quando  furiose.  Al.,  furore.   ^ 

k  Mulcator.  Donat.,  in  Hecy. ,  sc.  1 :  Nam  proprei 
Mulciber  dictus  esi ,  quod  omnia  muleeat,  id  est^  mol- 
liai ,  et  in  Adelpb. ,  sceii.  2  :  ipivm  dominum  alque 
omnem  familiam  mulcavii.  lu  enim  iegi  in  veieribus 
libris  adiBonuit  Gab.  Faernus.  Quae  autem  de  inulso, 
Piinii  videntur,  lib.  ii,  cap.  94. 

l  Maneus,*.  manu  aneus.  Fesius :  Aiictii  appeUatur, 

Su  aduncum  brachium  habei  ut  forrigi  non  pouit. 
loss.,  AncKi,  maMiis,  xuXXoc.  mpos. 
">  Moribundus...  morienti  similis.  E.  Serv.,  iEn.  i. 
B  Neaw,  id  eu  ,  114  homo.  Yel  nec  homo^  Serv.  et 
Fest. 


887  S.  ISIDORI  mSPAtGNSlS  EnSCOPI  S88 

186.  a  NlhUi^  coniposUnm  est  ex  ne  etM7d.Hi1uin  A  fasco  opertus  est.  Unde  et  nMlum  diem  Ufrfm  di«> 
nulem  Tarro  ait  signiflcare  medullam  ejus  ieriltae     clmus* 


quam  Graeci  asphod^elon  ▼ocant ;  et  sic  dici  apud  nos 
nihHum;  qnomodo  agud  Graecos  oO^I  ypH. 

187.  ^  Nequam  »  maTo  plerique  distingounl,  alium 
perniciosum,  aRum  nugam  exisifmantes,  ^  ut  ail  Ifo- 
nalius  :  Hie  adeiescens  nequam  ,  non  malui  „  id  est » 
mtga«»  non  perniciosos.  Alii  confundunt»  quasj 
utrumque  unum  id^emque  significet. 

188^.  Nequaquam^eo  quodnec  ^utif ^uam  sit,  fd  est, 
ex  eo  quod  nd^tl  slt ,  veferes  esse  dietum  voluerunt. 

NeuteTf  neque  iste,  neque  itfe,  qiiasl  dlcat ,  nec 
Qterqne. 

i89.  ^  Nefariuif  wm  dignus  farre^  quo  priroo  dfti 
genere  vita  hominum  sustitiebatur.  Alfas  nefarius, 

Nefandui,\d  est,  nenoroinandus  quid^em. 

Nutriior ,  quasi  nutu  eruditor. 

1 90 «  Nuntius  est  qui  nuntiat,  et  quod'  nuntiatur ,  id 
est,  o!77t>oc  xoci  «771)11«;  ^Qsed  nuntius  Ipse  bomo 
geiiere  masculino ;  id  vero,  quod  nuntiatgenere  neu- 
iro,  ut  hoc  mmiifm^Hikm  mnlMi 

191.  Nazarana,  id  est,  Mmctui  Du.  Nazaraeus  olim 
dkebatur  qui  sanctani  comam  nutriebat,  et  nlbil 
contaminatum  accipiebat,  abstinens  se  a  vino»  om- 
nique  sicera,  quae  meniem  ab  integra  sanitate  pei^ 
vertit. 

192.  '  Nuga$  antem  Hebrseum  nomen  eat.  Ita  eoim 
in  prophetis  est  expositum ,  ubi  dicit  Sophonias : 
iVtJjfas  ^ttt  a  leqe  repeuerunt ,  ut  nosse  possimus  ii|ir 
guam  Hebraicam  omnium  linguarum  esse  matrem. 

195.  Nugigerulus,  appcUatus  ab  eo  quod  sitturpis  Q 
trantius.  NegHgens,  quas!  nec  legent, 

194.  ^Nepos,  dictus  a  geoere  quodam  scorplonum, 
qui  natos  suos  consiiroil,  excepto  eo  qul  dorso  ejus 
insederlt ;  nam  rursas  ipse  qui  servatus  (tierit  con- 
iumit  patrem ;  unde  homines  qui  bona  parentum  per 
luxiiriam  consumont  nepotet  dfcuntur.  Hlnc  quoque 
nepotatio  pro  luxuria  ponitur,  qua  certe  quasque  res 
consomunlur. 

195.  Niger^  quasi  nubifferfjpif^  dod  serenus,  sed 


0. 
196.  Or/^orfo;Wf.Wl»|lod«^ 
Qrator,  ^  si^ore  vocMu«„'a.p«rQS49ite  BomiiDdis, 
id  est,  dicendo;  nam  orarb  dieere  est. 

rantem. 

Qfpet  ^  bciii^^aDorMia,,  ^  oma  |^mi«i,un(^.  ^ 
ospitdlit  bomo  dicitur. 

4^  199.  Om ,  ittimV^ » i^  o4i».<lieliis.;,8|cut 
WiUpr  ab.  aaor<;„  ei  m  feAew  Gtmflmte^ 
Odibilit ,  odio  habiJis. 

Qktim%  9immt  i4.  tfA*  lUNiiWflr  insMiMhWn- 
Y  vallatus. 

t9SLi  Qh^emii^imm^  liWdiiiM^  \vJti»oipe«ro 
dictus.  ^  Obtuneut^  hebetior ,  et  tMniii^  %u^gi 
aiH0i.imre«  tmtu/k„ 
Obnixut^  contra  nisus^^^oMhWidMV. 
Obnoxiut,  quia  obligatus  est  nexiltojSL  QHi^ 

200.  ^  Oblectatof,  quas^  cum  lacte,  elfraiidtv  ut 
l^lipentiiiyii:  Nmme.ktfiiMm  mmnm;,  umto-ltal/g- 
ctare  dicturo  est. 

^OkireMor^  milligiiiia,.Qti4«i  obaliiDgUlMido«IXI- 
CMWdMiMi  iv(m4iAfilqMnpiMi  piogMdi^eluuipDceMk 

201.  Or^Mt,  quod  liberoa  noa  htbeai,  qp^ 

4^^WIO  MfllOVl9. 

Opifex ,  quod  opus  faciat  aliqood. 

Oj^fM^,  oviam'  paMor,  onffo. 
P; 

209.  Fhidenr,  qmisi  porro  vidntnt^  perspicax  enin 
est ,  ei  inceiiomm  praevidet  casus. 

B  Pntimt ,  dicius  a  pavUndo^,  pmire  enim  ferire 
est;  percutitur  enim,  ettolerat. 

2U5.  •  Perfec£Bs,cui  jam  nihil  adjieipotest,  Hiiicno- 
miiii  apudgrammaticos  comparallo  non  adjlcitur,  quia 
si  dixeris :  lile  perfeetior  ett ,  iste  perfoctua.  noo  erit. 

204.  Pulchersi  specie  cutis  dictus,  quod  est  (rubens) 


*  Nihili,  Festus  :  Hiium  putmi  ette  qtwd  g/roHQ 
fabm  adkasret,  ex  quo  nihil  el  nihilum. 

^  Nequam...  4/*  neqmiekmu  ¥id.  Varr.  in  eslremo  ' 
]\\iTO  nqj^o,  et  .\gell. »  lib.  vu ,  csp,.  11« 

c  Ut  ait  XonSiut.  Fbrte  Munatiut^  vel  Matius  po- 
lius ,  cujns  Mimoiambi  laudantur  tf  Tlerenttano.  i^«-  «^ 
tmifius  in  Cod.  Tarraoou.  - 

^  Nefamut ,  non  dignut  farre.  Non. :  Nefarii  pro^ 
prietatem^  iib.  i  de  Vlta  pop.  Rom. ,  Varro  palefeeit , 
($  fami  (fMdadoreum4ttyqit04eel9^'uH4ion  deieant. 
Ascon. :  Nefarium  quod  tacrmpoliuit  fmtpio  ao/iMi 
eelebrari;  ergo  nefariiti  taorilsgi. 

•■  Nuntmt,  Serv% ,  4Biu  vi ,  aMl  vers.  ¥mru$-  nnhi 
nuniiut-  ergo :  •^Sanoqutnumk^  genereiantumdioitmr 
mqtcuUno;  quod-mutm  nmUialuiry  lUet  neutro  dtca/lnr, 
tainen  titvant(ajr  etiam  matcuUmh 

f  Nu§at  autmn^Heb.  Bx  Hierofii,  S^fkm.  iii.  Bel 
autem  vox  Hebrdea  U*D.  Charis.,  lill.  i*:  Nugat  lifiet 
indeeUua^Ue  t^  tammtconumme  iriumgenmmmj  hic, 
#t  /hk,  al  h$c  nuga$\  ol  paulo  post :  NeutraUa^  inde^ 
ctinabilia  tunt ,  ut  nmgat^  quod  ett  catwmune,  tfium 
generumm 

s  Nepot a gauera» quodamtearpiie Gless. : Ntpa^ o-xo/s- 
^cof •  Non. :  Nam  vere  nepa  tcorpiut  dicitur,  Alilef 


Festus  de  nepoH^  etymo,  et  hldoros  ipte,  lib.  ix. 

^  Orator.  At  Festus  :  Oratoret  ex  Graco  ,  17110« 
apa-nipti  dicti^.qititd.mmi'atk  vegau  MlMR^agnicw  deot 
tpterent  aDoitTBax  aparriptu  id  es^  tettarL 

^  Oipei.  Ilospes.  Recte  abest  a  quatuor  Tarr.  cod. 
haecvox. 

j  Obtam$e.  IteffH.,  liiii.vi ::  OiocMMii.,  (Nrptt  qued 
nisi  in  scena  palam  did  non  debet, 

k  Obtuntus.  L.  06fiiSHS...  obciu^or.  Al. ,  abdurior. 
Utroque  enim^Dodq  legi.adiiii  llunioharaotisreaFGOIhici . 

1  O^toc/ofor.  f«st.,  im  verfco  itfcti. 

n  Obtreotaton..  obttnugiHaudOiy^aiutrigiUandc  po  • 
tius,  ut  apud  Varr.,  de  Re  Rust.,  cap.  20. 

a  Pativntdicmvwpavimsdo.  FesHis :  Qtfuvktt^  ver- 
bevat^  a  paviaDdo.  id^  eH,  ptriend^.  Unde  puerr,  ^immI 
punienda  coereentwr^  unde  et  paviiibnta.  Nitniram , 
qood^raieiemiiccv  fopire  ei puiMre^  H^Metpmmenta 
pro  pavimenta  legi  in  antiqua  inseriptio^  aliraiai  vir 
er^iditlasimiift. 

^  Fvrfectut^  Semis,  Mn.  m,  aAvers.  0  fm^itt* 
gent  ingentiev  arm.^Ma  ilta  nomina  tunt ,  in^  (fui^ 
eti  dubitaiia.  uummeemparentnr^ut  Mltierfiftclus ;  qnod 
ti  velit  compartfre ,  incipit  perfeetuVneH-eete  ferfeetuv* 


589  ETYMOLOGIARUM  LIB.  X.  890 

P^;48S  postea  tnntiil  hoc  iioiiie»li^  gernMi*  A  ineedendam,  <|aod  nomen  per  nsam  trtnsilt  etad 
Nam  pulcbritttdo  bominiaw  enft  i»  ^ni^  esl,  mc  0<»         ' 


t>M  dACWi«n  «MHiMi; «nftiiftnculii^vl :  hmmocw^ 
lig  agkarat  konarei ;  aiit  in  <|pndore,  ut :  Quale  manu» 
addunf  ebori  deeui;M  in  llAeamentis,  nt :  Xe  nmlio 
pius  figufa  et  iineameni^i  hosfitis  delectabanti  aut  in 
prqeenl^ie»,  ut  Tiirpni : 

205.  Pellax  a  peiiiciendM^ 
An«|Hf  ofl^  gpltn4iiiMi  eo  < 


Perenniiy  ab  eo  qaod  ait  perpekuii  annii. 


P^rnodB,  pervigllans  noete.  P« 

i  Fettinaxt  impndnt^erleMiSt qm^ip^nkm». 

9fi.  J^MiiAatitv  nuoe^oidem  pvo^andaeeerknproll» 
poniiur ;  olim  aulem  aeerbi  ftigiftaftereo,  et  proprtjt 
arg^nlarioffMa  eoaclMrani  pueBi^  q«o#pff«tia  rerum 
cpolirius  eP  aaporiue  oai(febanl^  a  poraii^  pbtiiljui- 
rflovoeoti. 

M5»  y  Pmw,  proprle  lift»  ^d  paios.  Mamr 
procare  e&i  petere ;  ondo*  et  nupltarutt  peiitorea  prorf 
diemtlur. 

2t6k  AWA^»,  aoraptuoftoft,  atqoeconaumptw,  qui 
omnia  porro  agii\,  et  quaai  profidi. 


, >    .>  ^,  ^tik.  **  •"*  vagalur,  qnaei  porro  f^aimi 


^UMiit  a  poiri6««  dieiasttntt  9104  liujttsaaodi  aiB* 
ctnm  cliemitua  exfcibewftl,  «1  quaei  polreaiHosfeganu 

207.^  Pmdagogu»  est  qui  parruris  assignator.  Grae- 
eoni  nomen  est,  et  est  coropositum  ab  eo  q  uod  poeros 
agat,  id  est,  duclet,  et  lascivientem  refrenet  xtatem. 

208.  Pras^  dictiis,  quod  sit  pra  sensitms,  id  est, 
coram  oeulis,  qoi  scnsus  sunt  corporis. 

Prior,  qnod  primus  ait  ordi^e;  et  primus»  quasi 
prseminens. 

Ffimni 

Po$tremus,*.*m 

209.  PoUns^  rebus  late  pateni;  unde  et  potestas^ 
qood  pfiteat  illt  quaqua  velit»  et  nemo  intercludot,' 
nulius  obsister^  valeat. 

PrcBopmuSf  pr»  oeteris  opibus  copiosus. 

2H)..<^  Pecimto<o<  Tullius  primum  eos  dictosrefert, 
qui  gluiimam  babuisseqt  pecuni.am,  id  est,  pecora. 
Ita  eiMm  aAtiqni  eos  appellaWnt.  Paulatim  autem  per 
abusionem  nqmei^  iii  aliud  devolutum  est. 

211.^  Pervicax  proprie  dicitur  qui  in  proposjto  soo 
ad  victoriam  perseverat.  4Q9  *  Antiqui  enim  vtdani 
dicebant,  quam  nos  victoriam;  credo  quod  inde  dicatui^ 
berba  «im,  i^  eat^  victoriatis. 

212.  '  Pernix  a  pernitendo  tractum  est,  id  est,  inr 
Gonatibos  perseverando.  s  Alii  pernicem  velocem  in- 
lailiqiMi  MihNift;  ^ni^iHiNHOittft  pednm  eai»  ni:: 
P49tcih^  iim  vMfk;  awiM*  col«i!iia 


Piregrinuo  10090  a'  paftrin  posHuo,  sieut  aNenigemi. 

2ll7'.  Projeetuo,  quasif  long^eft  proew^^jaetatue^  SKut 
tl  preduxiiy  qoasir  porro  illoa»  duxiP,  el  pmvoewitf  • 
qnaai'  porn^  IMm»  i^oeovlf; 

ProjectuSf  quasi  pon*o  ejecimy  ao  proflwloiHs;  umle  > 
Brofeefaque  eaxa  Paekgni^^  id^est ,  porro  factata, 

2f 9.  Proirrjpfttt ,  eiijUs  bona  palam  et  aperte  acri^ 
bunlur. 

I  FrenMt^iifl',  H/g^  ordhiem  signifleat ,  aicnt  et 
praeoeriptiones  apud*  jOrisconsohoa. 

210.  *  ProeinetuSf  expedkusetarmatns;  onde :  Et 
in  prodnetu,  id  est,  cum  belH  causa  arma  somebant. 

^  Prcecinctuif  eo  quod  ante  se  ponat  aliquid, 
quo  prxcingitur.  Unde  et  do  Domino  diclum  est  :* 
G  Sttmnetui  Hnteo^  luviepedee  diedpulormn  suorum. 

920v  ^ProHioesi'  quipopolando  aHenam  invadfr 
provinciaro.  Pnedo  ab  abigendo  prsdas  dlctns,  eC 
presdo  qoi  pnedam  Miet. 

PVnrdoforest  eur  d^Qi  praeda  debeiw  attqnid. 

m%  Pto9falor,0MTo&7r>oe7(6u,  i^est,  obliqno,  qnod 
non  certa  via  gr:idiaiur«  sed  pellkiendo  dolis. 

«<  MmiIo,  aufti  pradones  marilimi  ab  incendio 
navium  transeuntium  quas  capiebanl  dlcti.  Nam  nHp 
ignis  est. 

•  '  22ii  JhuyiMilor,  qnft  dfr  nano  in  mamnniiummorum 
aliquid  subtrahit. 

Peculaior^  proeo  quod  sit  pecunBS  puMicae  dolhm- 
dalor. 

Proditor^  pro  eo  quod  detegit.  Item  proditor. 


SMk Bi^  qttm pedilm  09^^^  ^  omop tarte ad;i>  perdlUMs  ui^:  CMm  ob  iram  prodimur. 


•J^^...qfliftwresfif,eif>liMud^  ^l^  ^  Root  xh  : 
Qm  prceeit  in  ioiiidtudtne.  Oictiis,  autem  proiui  a 
prsit/^o  (ut  ait^  ?bop^  sIq  eoim.  iojier  S^ioa  pri- 
mus  appeIi;aj;K|tux,  qj^qd  tripudUin^.  ai^pioyo^r^  ind^ 


11,  ut  antraat ,  Ibde,  et  volgus  redantruat  olli. 
Hic  est  praesultor,  queoi  GLm^ri^ya  ^«is^xov.  iv.Toic 
Up^cTtfisofiXfi^lH/sw»  interpi^tiiiaiu^ 

^  Pt^Hagpg.  qm  pa/^v^tii.  oimgn^  GU  Hierqn»^  a4 
Gnl.  ui. 

^  PecumpiOi.  Ex  eo^M  EAcIes.  v. 

<^  Pervicax.  Donat.,  in  Hecyr. :  Penmm^  pereeW'^ 
rema  eum  quadmn  v^  e|;i|aul.  post :  Pervic»:^^  pfinvkn 

'  •  Antiqui.efm  tji/^m*.  OuU,  vicam^Sdium^  opinor.. 
f  Pemix  a  pemiUn4<h  fL  $0«Vm  Georg»  lu. 


«I  itiii  poraiMm  «olaooni.  Ex  eodA  JBm.  «v 

i^  Diraiii^poniioila^  fiorf*  Ereod.,  ifinv  iv. 

^  PertinaXf  0.  p^tinem^  Qmmi  pmtendeni^  ¥arrp, 
lib.iv. 

i  Ptvcmi.  B  Serv.,  Mn.  u 

^PrcBicripL  ordiRom  iignefk.  Prmaeriptiiine»  ap- 
poUant  jurisconaiilii  exceptiones,  Klas  prmMrtim  quAe 
iQHgi  tempofia  objecftMMio  aoliones  exoindmit.  Gvjus 
nominia  origo  fttrtaeao,  quod»  earum  AmHiIa  prae* 
acripta  essoii  ant  m  edtcics  pr»tor«m,  aor  in  actio- 
nmn  formulia.  Sie  milin  prMcnplJo  wHftii>  aeU^. 

1  Pimcflicitio.  VJd.  Fest. 

^  Prtedncius,  Ex  August.,  in  ps.  xcn. 

^  Prado.  E  Serv.,  ifin,  x. 

»  Piramp  ak  incendio»  Al  Gr«ci9  cmpffnoj^,  a0i| 
«TVjMmir  IMclK  :  tnt|9«r)ir»  xRxoup^^. " 


IM  S.  ISIDORI  UISPALENSIS  EPISGOPl  m 

225.  Perfduif  quia  rravdoleiitos  est,  et  sine  fide,  A     QumUMOiMi,  qoerimoniotos. 

235.  QuenUui^  qoia  qoarelan  iofert  Quietug,  qoed 
sit  ipse  sibi  anino  secunis 


qoasi  perdeu»  fdem. 

B  Periunu »  qoia  perpere  jurtu «  id  est ,  male 
jurat.  Perjuru»  aotem  in  Yerbo  r  noo  liabet»  Nam 
p^ero  ei  de/^ro  dicimos. 

234. 1»  PrmmkeAor^  mala  fidei  advocatos,  et  qoi, 
vel  in  accusaodo  iioeitura,  velin  defendendo  profotura 
praetereat,aut  inutiliter  481  dubiequeponat,  meroedis 
graiia,  scilicet  cormptos.  Cicero:  Quid  emm  tam 
prenarum?  id  est»  valde  varom. 

225.  PellaXf  dolosas,  et  fallai,  a  peHe^  id  est»  vuitu* 
Foris  enim  ut  fallat  arridet,  sed  nequiliaro  intosgerit. 

ProfanuB^  qoasi  porro  a  fano*  Sacris  enim  Uli  non 
licetlnteresse, 

226.  •  Parracti/ay  proprie  dicitor  iniesfector  pareo- 
lis»  quamvis  quidam  veteres  bunc  pareniUidam  dixe- 
rinl,  quoiiiam  parricidium  et  bomicidiom  in  quocunque 
intelligi  possit,  cum  sint  bomines  bominibus  pares. 

227.  Peruculor  non  semper  pro  malo  intelligilor» 
onde,  per$ecutu»,  perfecte  secotos. 

^  PtiMicafias  est  qoi  vectlgalia  poblica  exigit,. 
vel  qui  per  publica  negotia  saecuii  lucra  sectalor  ; 
unde,  et  cognominatus  est. 

228.  Peecator^  a  pe//Ms»  id  esi«  mereirice  vocatus, 
quasi  PeUicaior^  quod  nomen  apud  anliquos  tanlum 
flagitiosom  slgnificabat,  postea  transiil  hoc  focabu- 
lum  in  appellationem  omnium  iniquorum. 

229.  PronUuto!  meretrices*  a  prosedendo  in  meri- 
loriiSy  vel  in  fornicibus. 


B 


R 

254.  ReUgiofUif^  aitClcero,are(ejmu/oappellatur, 
qui  reiracut,  et  tanquam  relegit  ea  quae  ad  calium 
divinum  pertineant.  Hisunt  dicti  reUgion  ex  religendOf 
lanquam  ex  bliccndo  eligente»^  ex  DiuoBNDOdf^solsi 

ex  INTeLLiGENOO  tflls//t<|€ltfei. 

235.  *  Itaiiofwiar  dlctos,  i  virmagnus,  qoia  deomni* 
btts  rebos  quas  esse  mirabiles  coosut  posslt  reddera 
ratiooem. 

Betraetoior^  repetilor,  ^  nam  retraeimre^  est  r§- 
petere  qood  omiseras. 

256.  Re»ipi$cen»9  eo  qoed  menlem  qoasi  posi  iosa- 
iiiam  recipii,  aul  qoia  resipit  qoi  sapere  desleral. 
Casiigat  enim  seipsum  dementim»  et  conftrmat  aai- 
mom  suom  ad  rectius  viveudum,  cavens  ne  iterom 
corroaL 

237.  Repentinu»^  a  repenU.  ^  Repem  aotem  et  ad- 
verbium  et  noinen  potest  esse. 

Ao^mfifs ,  fortis ,  validus ,  a  rortitudlne  roborem 
arboris  appellaius. 

i2apidii«,  velox  pedibos. 

Raptor^  eo  quod  corruptor.  Inde  ei  rapta^  eo  quod 
eorrupta  est. 

238.  B  Reu»^  a  re  de  qoa  obnoxios  est,  eirMliis  a 
reo  esl  noncupatus. 

483  ^^  mqjestaii»,  primum  dictus  qul  adversus 


^ 


•  PeiUx^  apudGraecos,  propne  diciiur  a  Laii.,                        ,.,....  u   -• 

.  '    .  .        ,         /,,    .     ..  _..  „^*.„.:.  V.  rempublicam  aliquid  egisset ,  aut  quicunque  faosti- 
nis  concuba.  Dicta  auUm  a  fallacia,  id  est,  versolia»  C  ^,_  *^ -..«^*  n:^...«  «...^! 7 ^J?-..--    ^..:^ 

sub  dolosiiau  vel  mendacio. 


230.  Procttfvtis,  quasi,  per  longum  curvu». 

f  Paridiu  est  quem  vexat  trepidatio  meniis  (babei 
enim  cordis  pulsationem,  cordis  molum);  nam*PA vub 
ferire  est ,  unde  et  ^otmeiiltfm. 

251.  Petrm  autem  et  mpes  a  duritia  saxorum  nomi- 
naniur. 

492  Pusillanimi»,  pusillo  animo. 

s  Petutcu»f  dictus  ab  appetendo^  onde  etiam  ei 
meretrices  petulca»  vocamus. 

Piitntts  a  putione, 

Productm^  quasi  porro  duetu», 

Q 
232.  Quoeuor,  a  quwrendo  dictus, quasi  ^nsRitlor. 


bus  consensisset.  Dictus  autem  reu»  maje»tati»,  qoia 
majns  est  laedere  pairiam  quam  civem  unum.  Postea 
autem  et  hi  rei  maje^tati»  dicti  sunt  qui  adversus 
majestatem  principis  egisse  viderentur,  vel  qui  legea 
inutiles  reipublica  deiulerant,  vel  utiles  abrogaverant. 

239.  Rixoiuty  a  ricitt  canino  dictus.  Seniper  enim 
ad  coiiiradicendum  paratus  est,  ei  jurgio  delecUtur . 
el  provocat  contendentem. 

Attsiiaii,  dicius  quod  rus  opereturt  idesi»  lerram. 

S 
•  2M.  Sajnen»,  dictosa  iapor«,  qoia  sicot  gostos  aptoa 
est  ad  discretionem  laporis  ciborum,  sic  tapiens  ad« 
dinosceiitiam  rerom  atqoe  causarum ,  quod  onom 
qoodqoe  dignoecai,  atqoe  senso  veriutem  discemat. 


*  Perjuru»  in  verb.  r.  fton  kabH.  Imo  ei  nomen 
ipsum  in  velustiss.  Cod.  Salm.,  peiuru»^  bis  slne  r 
SCribitur.  Sunt  autem  bmc  Serv.,  Mn.  ii. 

^  PreBvaricator.  Plin.,  lib.  viii,  cap.  i9 :  Arator 
niit  Incttrvtti  prmaricatur.  Inde  trantlatum  hoccrimen 
in  forum.  Ibi  itaque  caveatur  ubi  imfentum  e»t.  Quod 
atitem  a  vario  deduxisse  Cicero  videtur  iu  Partitio«> 
nibus,  cum  dicit :  Pnetancaitonti  uomen  tignifieat^ 
eum  qui  in  contrarH»  caum^  quaei  varie  eiM  poitlHs 
f  jdeaiiir,  non  prorsus  diversa  notaiio  est;  nam,  el  va- 
rium  a  varo  forusse  descendii.  Quanquam  id  exigere 
iniffuum  esl,  cum  prxseniin  Qtttd  snim  tam  preeva- 
Wttm  iii  quibiisdam  libris  legaiur. 

« Parracida.  lia  Golbici  libr.,  non  Parrieida. 

<  Pubiicanu».  Caius,  cap.  16  de  verb.  Sign. :  Eum 
qui  vecUgal  pop.  Rom.  conduetum  habet  publicaiiom 
appdlamu». 


•  Pettex  apud  Grmc.  Vid.  Fesi.  Ageli.,  et  PauL, 
cai».  444,  d.  de  verb.  Sigu. 

<  Pavidu»...  habet  enim  cordi»  puU.  RespexiSSe  vi- 
deiur  ad  Virgilii  verba  :  Corda  pavor  puitan». 

s  Petuleu».  E  serv.,  Georg.  iv»  ad  vt* is.  Hmdiqua 
petuM. 


^  Religioeu»  ait  Cic.  ii  de  Nat.  deor. 
^  Rationator.  Sic  in  Goth. 


omnibus,  eaque  scrip' 
tura  Ghaconi  placebat.  Nam  ratiocinator  alius  est. 

i  Vtr  maofittti.  Magus  volebat  A.  Auguslinus. 

^  Nam  retractare.  E  Serv.,  Mn.  vii,  ad  vers.  Jf  os 
erat  He»perio  in  Latio» 

^  Repen»  auiem.  Ex  eod.,  Mn.  xti. 

»  Reu»,  a  re  de  qua  obnoxiti».  Cic,  ii  de  Orat.  : 
Reos  atfl^m  appelto  non  eo»  motlo  qui  argunntur,  s^ 
omites  ^ttomm  de  re  di»ceptatur. 


895  BTirMOLOGURDH  LiB.  X.  S9l 

eui  contmius  esltnti^ni,  qaod  sU  stne  Bapare,  nec  A     249.  Sutwrro^  de  soiio  loeufionis  ipiiellaias,  qait 


alicujos  discreiionis,  tcI  sensos. 

24K  StndtocM,  quasi  sfiKiti  ctinostii. 

^  Sanctui^  veteri  consuetadine  appellatus,  eo  quod 
bi  qai  purificari  Tolebant  sangaine  hostiae  tangeban- 
tar,  et  ex  lioc  sancii  nomen  acceperunt. 

242.  b  Stncertii,  quasi  $ine  corruptione^  cui  conira* 
rias  est  insincerui^  vitiatas,  corruptus. 

SKpremtci,  sainmus,  ab  eo  qaod  iuperenuneat. 
Unde  et  supreme  Paier  dicimas. 

Sublimii ,  ab  aliitudine  vocatus  bonoris ;  nain 
proprle  sabliroe  dicitor  quod  in  alto  est,  ui :  Subli^ 
memque  ferei  ad  iidera  cceli. 

243.  •  SpeeioiUif  a  ipecie^  vel  aspecia,  sieut  for' 
moiui  a  forma, 

^  Solen  ,  quod  sit  iOllidtui  in  arte ,  ei  utilis. 
Soiers  enim  apud  aniiquos  dicebaiur,  qui  erai  omni 
bona  arie  instroctus.  Terentius :  Adolescenlem  ioter* 
tem  dabo, 

244.  •  SupentitioiOi  ait  Gicero  appellatos  qui  totos 
dies  precabantor,  494  et  immolabant,  ui  sibi  sui 
liberl  luperiltUi  essent. 

SoUidtui,  quia  lo^eri,  et  citus,  atque  irrequietus. 
Sedutui^  familiare  verbum  Terentii»  boc  est  iine 
tfo/o,  allas  assiduas. 

245.  ^  Sodatei  dicantori  qul  ad  symbolum  conve- 
nire  eonsueverunt ,   qoasi  ina  edenteif  alias  qaas^ 
sedatei  ,  qood  simul  sedeant.  s  Socit  dicuntur  prop- 
ter  periculi  et  operis  societatero,  quasi  in  unam  cali-  ^ 
garo  et  uno  vestigio  manentes.  ^ 

246.  Stultui,  hebetiorcorde,  sicat  qoidam  ait :  Ego 
me  eue  siuttum  exiaimo^  fatuum  eae  non  ojtinor^  id 
est,  obiosis  quidem  sensibas,  non  tamen  nullis. 
^StuUns  est  qoi  per  stuporem  non  moveiur  injuria  : 
Mviiiam  enim  perfert,  nec  ulius  est,  nec  ullo  Igno- 
mini»  commovetur  dolore. 

247.  t  Segnii^  id  est,  ifne  igne,  ingenio  carens  (le 
autem  iine  significat,  ut  ledulus,  iine  doio,  Mcurus, 
qaasi  iine  cura),  id  est,  frigldus,  per  quod  inutiles  ae- 
dpimns. 

248.  Siupidui^  s»pias  stapens. 
Superbui  dicius ,    qoia  iuper  vult  videri  quam 

esi;  qui  enim  Tultsupergredl  quod  est,  superbus  est. 


non  in  Tacie  alicujus,  sed  in  aure  loqallor  dealiero 
detrahendo. 


250.  Seditiosusy  qui  dissensionem  aniraorum  racit, 
et  difcordias  gignit:quam  Grxci  diourrao-cy  dicunt. 

Severui  quasi  Mftwi  oertci^  tenet  enim  sine  pietate 
jusiiiiam. 

25f.  Simutator^  dici lur  a  itmu/ocro.  Gestat  enim 
similitudinem  ejus  485  Q^^^i  i>un  esi  ipse. 

J  Suasor ,  decipiens  ,  id  est »  in  iuam  iortem 
trabcns. 

Studiosui'.. 

252.  k  Scrttpti/oitci,  animi  minati,  et  asperi.  Son- 
ptii  enim  esi  arena  durior.  . 

^     1  Saeriteguif  diciiur  ab  eo  quod  ioera  tegit,  id  est, 
furatur. 

Sicariui  vocator,  qai  ad  perpetrandum  scelui 
ielis  armaitts  est.  Siea  enim  gladius  est  a  eeeamto  vo- 
catus. 

253.  m  Seamiy  sinister  atque  perversus,  &9ro  toO 
ffXAcou.  Est  enim  pessimi  eicradelis  aniini.  Scenicuif 
qni  in  tbeatro  agit.  Theatrum  enim  sceua  est. 

^  Seorta  ,  qus  a  Grxcis  quoque  ffxvrcoc  voca- 
baniur,  quo  defricantar  pelles  ,  quibas  corroptela  fii. 

254.  Sptirm,  quod  sit  imparus. 
o  Sceterosus  ,    sceleribus  plenas  ,    at  lapidosus 

locus,  et  arenosus.  Plus  est  autem  scelerosus  quam 
sceleratus. 

255.  Satorf  seminator,  vel  pater,  a  i^mtni. 
P  Scurra,  qui  seclari  solct  quempiam  cibi  gra- 

tla.  A  sequendo  igilur,  indc  icurra  ap|)ellaius.  Idem 
aaecta^  a  iequendo. 

Satettei ,  quod  adbaereat  alieri ,  sive  a  lateris 
cusiodia. 

256.  Sulfeetui^  in  loco  aiterjus  sapposiius,  quasi 
iuffactui.  Unde  et  comutem  euffeetum  dicimas  euna 
qui  pro  alio  substitoitur. 

257.  Secundui,  quia  leetii  pedee^  ei  iraclus  est 
sermo  a  sequenubus  servis  pedisequls.  Unde  et  le- 
ettndaforfttnadicitur,  quodsecundum  nosest,  idest, 
prope  nos.  Inde  ei  rei  ucundm,  id  est,  prosperie. 
Secundee  autem  a  iequendo  sunt  dict». 

258.  <i  Stiputatorf  promissor.  Stiputare  enim  pro* 


«  Sanctui.  Vid.  Serv.f  JEn.  xii,  ad  vers.  Qui  fcede'  D 
ra  futndne  eancit^  aut  ad  verba  Pauli  poiios  respexit : 
Ei  omma  pene  in  eanguine  iecundum  tegem  mundan' 
iur^  et  une  lonotitnii  effuiione  non  fit  remiiito. 

k  Stnrertii*  £  Serv.,  Georg.  iv. 

«  Speeioiui.  E  Serv.,  i£u.  i.  Qoamvis  alias  for- 
mo9Um  iion  a  format  sed  a  formo  ducat  Isidorus. 

'  Solen.  Donat.,  in  Eunuch. 

•  Snperiftitaioi  ait  Cic»  Lib.  ii  de  Nat.  deor. 

'  Sodatei.  Tres  etgmotogiw  indieaniur  a  Festo»  ot 
sodales  slnt,  vel  ex  iuo  edentei^  vel  tina  sedentee^ 
qaasi  iedalei ;  vel  iuadenleif  quarum  duas  priores 
posuii  Isidorus. 

f  Soeii.  Quasi  in  eod.  iocco  insistenies. 

^  Stultm  est^  qui  per  stupor.  E  Serv.,  i£n«  xi,  ad 
vrs.  Qmi  metui  ? 

»  Segmif  id  eet,  iine  igne.  E  Serv.  i£n.  i.  Uune 
Patrol.  LXXXII. 


locum  dispunctione  sola  restituimus. 

i  Snoior  d.  i.  1. 1. 1.  trahem.  Al.  :  Suaior,  a  inio 
dendo  quem  vult  decipere.  Uiraque  scripiura  Goihico« 
rum  librorum. 

k  Scrtipn/oiiii.  E  Serv.,  ^n.  vi. 

I  Sacritegus.  Ex  eod.,  Eclog.  8. 

B^  Sccevui.  Ex  eod.,  ^n.  iii,  ad  vers.  Sceneeque 
amptector  limina  portos.  Gloss.  ffxwoct  scatuif  et 
Scena^  itpmspci  x<(p ;  ^i  ^on.  in  ObscmcamL 

^  Scorta.  Vid.  l^est.  ei  Epiiom. 

0  Sceteroim...  Ptm  eit  autem  iceteroem.  Donat.  i 
in  Eunuch.  :  Scklbrosus  proprie  auctor  eet  icelerum't 
Sgblbratos  tn  quo  icetui  sit  eonstitutum,  vel  contmtiivm. 

p  Scurra.  Vid.  Fesl.  ei  Scalig. 

4  Stiputator. . .  stipular.  enim  promttere.  Becte,  Goth  • 
omnes  Gloss.  imp<ar&fua^  promtdo,  ipondeo^  $tipu^ 
tor.  Item  iiri/mTu  comuttOf  interrogo^  ittpulo,  sOM 

13 


|M  S.  ISIMM  HISMLKIIS»  ■H8C0P1  M 

9iiiier$  tst,  91  vet Us  486  imtpirUorw»  ^ui  miani  A     26».  i^  Totvi»,  ierrtlfeili«»  M  qui  t^i$$mPLHH,H 


ilipiiluM  ftrniKii  apfMlUTeriinU 

259.  5antt«»  a  sanguine,  quia  sine  pallore  eai. 

'    a  Sa/ttSf  a  iai6  uomen  accepisse  puutur. 
SubtitU^  ab  extenuatione  dictua.. 

260.  ^  Sequetter  dicitur,  qai  certantibua  medius  in- 
tervenit,  qui  apud  Graecoa  6  fAceroc  diciiur,  apud  quem 
pisnora  deponi  aolent.  Qaod  vocabuiiim  a  sequendo 
faetum  esi,  quod  ejus  qui  etoctos  bM  utraiiue  pars 
lldem  sequalur. 

261.  Seisi/M,  qood  non  videtor  stare,  aed  eedere. 
Surdui,  a  iordibus  humoris  aure  coocepiis;  et 

fDoavio  moltii  oasib«a  aeeidai,  nonon  Umen  aeger 
ex  prsedicto  vitio  reiinet. 
«6i.  Skeue,  ^uod  sii  eMoceafWy  aifo,  peranti-  9  ^^^ 


turbuienio  aspectu,  ut :  TarM  iMriNi ;  ei : 
Gerolmus  aslsalea  aeqoidquaiA  iiumo  MK^- 

270.  /  7ur6tdMS... 

Terribiiis,.. 

Teter,  ab  obscura  teoebrosaqiie  Tila«  Teterri* 
mus  pro  fero  nimium.  Tetruro  enim  veteres  pro  Fero 
dixerunt,  ul  Eniiios :  Tetrotque  elephantot, 

TrrriH/is,  qiiia  timorem  habet,  et  limeiur. 

27t.  Terjivenator  f  quod  animum  quasi  tergum 
wertal  buc  et  illoc ,  nec  facile  qualls  sit  intelii- 
gttur. 

Temutentus,  a  temeto^  id  est,  vino,  dictus. 

272.  i  TimiduSf  quod  ffffwol  ifhi,  idest,  a  saDgninO, 
iiMor  aaiime»  §obi,  q«i  ooooltta  figuii  limo- 


phrasin,  quod  sit  sine  succo, 

•  SepmUue  diciw,  eo  qiiod  ait  aiiie  patpatioDe, 
?oi  fte#  puieu,  id  eal,  aino  motti. 

205.  '  Sajo^  ab  exigendo  dictus. 

5ai4ir,  a  aiiaidit  peliiboa  Dominator. 

SuMeuef  poreotiMi  paalor,  aieui  Muleue  a  cm 
boum. 

T.  497 

2A4.  T«ter,fiy|wpiihimiMlMr,  boeeoi,  IntMtof, 
de  quo  in  con.suetudine  vulgari  dicitur  :  Qniif  me 
manes  ?  Ei  tuiorem^  et  peeda^o§,um  olim  obfui^ 

265.  «  TesUs  dicti«  quod  Ustamenio  adUiberi  so- 
(ent,  sicut  signatores,  quod  tesUimentum  si^ii^ul* 

2b6.  ^  TetricuM,  mons  in  Sabiiiis  asperrimua,  Unde 
et  tristes  homines  telricos  dicimos.  C 

Toctlantitf ,  in  lacendo  diuturnus. 

267.  Trutinator^  examinator,  ex  Judicii  Ilbra  per- 
pendens;  recta  traoalaUoQe  a  irtiAna»  qoae  eat  gemina 
ponderum  lanx. 

26S.  Trtstts... 

ffna»,  mMBmi  evpidior,  qvod  tetteat.  t  fnterdum*, 
ot  perHntti.  Trmuhntus... 

mavis  s(tpu/orttm.  Nam  stipulor  commune,  ut  ait  ' 
PriS€i:inu!>,  Bb.  v,  eilana  ad  id  Sueioiiliim,  lib.  viii 
PrailoriiM.  FesHsi^  io  Stipe :  Stipom  esu  ii«niwt«Bi  si- 
gnalum^  teslimonio  est  ei  id  quod  daiur  siifiettdium 
militi ;  et  cum  spondetur  ppcunia,  quod  stiputari  dici- 
lnr ;  vel  (ul  edidil  Ptel.  Ursiuus)  :  Stipem  dtcebant  pe- 
cuniam  signatam^  quod  sdpoeetur ;  idea  sHpuloMi  dkmr 
is  qui  inierroffatus  spondet,  Eigo  cuin  siipulari  com-  ]) 
mune  sii,  inierrOgaiionemque  et  sponsionein  conti- 
neat,  recie  qiioque  ead.  Gloss. :  ^EircpfttTno-ec,  inierro^ 
gatio,  stiputatio;  et  Stipuiatio,  liiocimoaia  ;  ilem(|He : 
lM»oSo9ia,  satisdatio.  Salt^datio  auiem  el  exeeyodoo-ca 
promitientis  suiii,  n  n  interroginiis.  Hsee  pruperea 
pluribus,  quia  A.  Aiigust.  stipolari  rogare  osse  vole- 
bai,  non  prumittfre,  et  slf>ii(u(arem  euin  qui  rogarei» 
nulio  ii>odo  qui  promitieret. 

«  Sahis,  a  sale.  Quod  corrnptionem  proiltbeftt. 

b  Sequester.  Serv.,  Mtu  xi,  ad  ver§.  ^ee  seq9»esem : 
Media  Onquil),  nanh  sequetter  es$  ntt^ius  imter  duoe 
altercantes  apud  quem  aliquid  ad  tempus  seponiiur. 
Gloss.,  tequeiiery  iiecivni^  tvTpiroc,  To^4n^toy%th^.y\d. 
Agetl.,  lilK  XX,  cap.  tO,  el  junsconsottor.  t.*n*<. 

c  Sepultus.  E  Serv.,  iEn.  vi,  ad  vers.  Cussodo  eo^ 
putto. 

^  Sujo.  G<»thorom  vox,  qoam  et  noa  roilnemus, 
ei  «9pa  tegiiur  in  Goihicia  iegihus  et  memitranit, 
01  apudCassiodorutti.  In  eoneilio  voiro  Emoritoiiai» 


fi5.  TuriM,  (|aod  ail  iaiarmis,  ol  HiTMtl. 

V  48a 

274.  Vtr,  *  a  mtuU. 

(Jtitis,  ab  uiendo  bene  aua,  vel  i^ood  be^e  qoid  oti 
possit,  sicut,  doeilis  quod  do^ert  pos.sit. 

275.  F^riis,  a  veritate^  hinc  et  veras.  Hajor  eat  vo* 
ritas  qoam  verus,  quia  non  veritas  a  vero^  aed  veroa 
a  veritate  deacendiL 

Feriiftciis,  quia  vtriim  tUeii,  et  veritatis  asserUir 
eat. 
VmmiMfiit,  qola  verum  iMtttm  erubescit. 
176.  )  VirMii,  vi  et  sueeo  plenoa,  quasi  tt  miffi; 
ymiisfMt,  j^leber,  a  ««lii,  id  eat,  sanguine. 

yitMi 

FlVtM 

271.  FoHm,  fMti  ttt»  imlaovl»,  tod  Incertm 
aiiaiinoe  sootootim. 

Ftrsmiit,  eo  ftod  t)oo  meno  iii  qooKbet  aelo 
ad  fMmlibel  fravdom  fheilo  vtrAiff,  unde  et  vtrtii- 
ito  dieimr  eooiorto  teoteiiiio.  Plaolot  :  yerwrtfor 
^tiam  rota  figutaris. 

c  8,  mendose  Satomouem,  pro  Sajonem  habent  aliqui 
O^dieet.  HNid  adnotandum,  t  consonans  eo  roodo 
prolatom  a  Gothis,  qt»  •  ■obio>  et  ot.  "<•■•  .»«i 
roodo  scriptura  ipsa  sagto,  qu»  in  quibusdam  librit 
csi,  et  Gennanus  sager  eadem  significatiooe,  aed  no- 
Ulio  quoque  l^idort  tatia  demtnnrai. 
e  Testes.  S^o,Jib,  Xm  cap.  21.  n  -  r.,  - 

t  Tetricus.  E  S^rv.^  -fiu.  vii^  ad  vers.  Qttt  Tetnc0 
horr.  cautes. 

9  Interdum,  et  pertinax.  Eleganler  utrumqiie  con- 
Juniit  Wauiaa  :  Quid  aie,  Umane  ejm  pa$ett  Po.  tmo« 

^*^ifCte?W««t.  E  Sorr..  Mn.  x,  ad  vert.  Um 

torvus  Abeu.  Eotilem  not  rttiwitttnto  dieimot. 

i  Turbidus.  E  Serv.,  ifin.  iv.  _  _^    __  ^   .  ^ 

i  Tfmfdoi...  «f  ts*«  songume.  Hoe  eat :  FH  pypter 

aangof nom ;  nom  timot  eanguk^  elc.  Qum  tooi  s^rvfl 

verb^,  Mn.  iii.  ,      ..         . 

k  Fif  m  vkHU$.  Physiea^  noa  graimoaiico,  hoc  wt, 
110»  vocis,  aed  roi  ipaios  otlgew  qiia  de  te  in  prafa- 
Itoiio  hoioa  librl.  Nam  vtrrtit  poiius  a  aifo.  tft  a  »», 
iHKKl  mMof  In  oo  vis  quam  io  temina,  BOTMoatHO,  oi 
ait  Ucliiniiu!!  in  lib.  de  Opif.,  cap.  4t.  E«mdemfOr 
tiunein  sequllor  paolo  posi  i»  ttrt  el  verkate. 

\  Vffidit,  ti,  ei  suoo,  pt.  q.  n  rudts.  VafTO»  FtrWit 
a  vi  quadam  humoris^  quee  ei  exaruit^  momw^. 


'^^  tTtMOLOGIARllM  UB.  XI.  j^l 

278.  ^  mu  a  W//«   nulllas  enim  urbanitaiig  esi.  A     »  Vexatus,  id  est»  ^ta/m,  tk  eo  qiio«  m  MMl 


tcrtal.  Itide,  ei  rmt</t(«,  et  callidu$. 

fioUniits,  quia  viin  infert. 

«79.  k  F<j(rm,  maH  cror(/i«,  et  tna!(e  cOnscieniia. 

Ka^tif,  qiiia  sine  via. 

FflHM,  a  Ftfiwf^  etymalociam  iraliU.  ftem  vanus 
Inanis,  falsos,  eo  qood  sfne  memoria eranescat. 

280.  Y$umn$,  non  probo  Miisf* 

Vmokniui^  qui  ei  aoiis  bibit,  ti  diffldielnebrioivf. 
nbJvii'"^^^*  •^«-  "«c  «on  legttntnrln  teiiMtlo- 

I  Xl''%*'  ^^'^"*  •  ^^^^^r^jwfrfl/i Mc  nuUicordii.  At 

e^^I*''"2  a"^  '"''^^^^  ^^'«'•«*  »'ne  sanitaie. 
'  «**•'•*•  «•  Senr.,  Eclog.  6. 

fuga.lT''  ***  **^''  ^"'  '^'  ^  ^^^*  ^^^^  '"* 

•  Oiroiarof  sunt  vmalarum   ofich.   ▼estiffalorum 

monus  voi  Ipsa  ostendil  SitisrAlla  duo  ?iS 

Vir^iJius  «no  vcrsu  :  f«^5n. 


asi.  Veneficui^  oo  quod  veneaum  mortls  Musa 
paravic,  aut  pr»siiiii,  uui  vendidil. 

d  Victor,  quasi  ve/uW.  Bai  amem  veeler  et  q«i 
vehit,  et  qui  vehitur. 

283.  Venator^  quasl  UMbuUHor^  a  MfMMoi  8eill<i> 
cet,  qoo  besiias  premii.  •  Queiuor  aulem  •mt  vena^ 
torum  oflicia :  vestifaiores,  iudecMOree^  alaioree, 
pressores. 

J>Bm  irepkiim  aM,  ssHOsqoe  iodagine  eiftgiiiiu 
Pressenira  ofaeiom  ei  el^antj  rerbi  pfefnendl  slMli» 
lical.oiie  consiabil.  Signilicat  eoim  inierdum  luaMn- 
lem  iiiseqiii,  aique  ita  urgere,  ut  prope  prendaii  nos 
tf  al  aleance  dictmus  i  -^    r  «^  t 

5        Hanc  fuger enl  GfaJI,  premefet  Trojana  Juvenluo, 
Mn.  I.  £l  2 : 

.....  Illdftl  Sfdens  fofesto  talnere  Pyfrfius 
iMiquiiBr,  JMDjaaqoe  maim  iam,  ei  (remk  baili. 


Hic  incipit  Editionis  Arevali  tomus  IV. 


LIBER  UNDECIMtJS^ 


1  CAPUT  PRIMUM. 

De  homme  et  pariibus  eju$, 

1.  Ratura  "  dirta  ab  eo  quod  nasQi  aliquid  faeiat. 
Gignendi  eniro  ei  faciendi  p<iiens  est.  ^  llanc  quidaro 
Bcum  esse  d  i  xeront,  a  quo  oronia  creala  aont  et  existum. 

2.  Genus  a  gignendo  diciom,  cui  derivalum  noitien 
a  terra,  ex  qua  omnia  gignuntur ,  t^q  enim  Graece 
teri^  dicitur. 


DE  HUMINE  ET  POIITEIfTB. 

prona  et  venlri  obedienlia  /iniit. 

6.  «  Duplex  est  autem  homo,  inlerior  et  eiterier* 
fnterior  homo,  anima;  exierior  homo,  corpiis. 

7.  i  Anima  aulem  geniilibus  aemei»  eceepit^  eo 
quod  ventus  siu  Ijnde  et  veniu$  Graee  «Mfitf  diel* 
tur,  quod  ore  irahemes  aerem  vivere  videattnr.  ged 
aperiissime  fJs«im  est»  quia  roiiiio  priue  gifniHir 


5.  fita  dicta  proprer  vtgorem,  vef  qnod  «fm  (eneal  p  *?'™''  ^"*™  ^^"^****  ^^  ^  PM^**  *»•  ja»  in  §0* 
nasceudf,  aique  crescendi.  (Jnde  et  arbores.vilam  ^  "'^"*'**  ""^^^  ^''''' 


babere  dieontur,  qnia  gignuntur  e(  crescunt. 

I.  Bomo  dictus,  qnia  ex  ftirmo  racius  esC,  sfcuC  di- 
citur  ia  Genesi  :  Et  creavit  Dcus  «  liominem  de  humo 
Hrret.  Ab«s9ve  snKem  pranuiiCtafDresOfrftqtfOiubsfaii- 
fie  lefoe  hofB#,  id  esl,  tft  soevetaicaiviafisf?  el  cerpfvris^ 

5.  d  >am  proprie  homo  ab  humo.  «  Grsci  aslera 
bominem  Mp^anty»  appellaverunl,  2  eo  qiiod  sursuin 
spectet,  sublevatus  ab  hutno  ad  contentpiationem  str* 
tilicis  sui.  Quod  Ovidius  peetai  designat,  cum  dicil : 

Pweaqwe  eum  spedem  aniiMlhi  caHera  terram, 
Ui  lioiitmi  siibiiiiie  dedik^  eadamqtn  videre 
JomHy  m  erecuiead  sld<  ra  leflere  vuIiimi. 

Qui  ideo  erecius  coBlum  aspicii,  nt  Deum  quaervt, 
Bon  ut  terrarm  iittendat,  '  veluii  pecora,  quie  nauir» 


8.  Non  est  igiiur  aer  anima,  qoodqMdem  putevermi, 
qui  Bon  poiueroiit  incorporeem  ejus  er.9ilereiiMoram. 

9.  SpirUum  idem  esse  quod  animaiir  ^  evan^elieta 
pronmiliai  dicens :  Potesiatem  habeo  pmtmdk  ardmam 
m-.am,  ei  rurius  potestaUm  habea ,  nmindi  irnn. 
De  hac  quoque  ipea  Domioi  anima  pisakuHe  le» 
pore  merooralus  evangelisia  iu  protulii,  dicens  : 
El  mclinata  capita  J  imistl  apiritum, 

10.  Quid  est  enim  cmitten»  spirilum,  nisi  aoimem 
f)onere  7  Sed  anfma  dicia  propter  qnodvivlt;  spiritus 
autem,  vel  pro  spiricueii  oalora,.  ^"  ve&  pre  ec^  qood 
ieepiret  in  eorpore» 

f  I .  fttm  1  aninnim  Idem  esse  qnod  eiViniaro."*  Sed 
anioia  viia^  est,  animus  consiiw.  Uode  dicum  pbile* 


'TS?riii^'2iJ::2i'T*ii''"^ 


w  Tcrbr ;  Ifttippit  sol&nafurtt  subest. 

l>  Uancquidenu  Ex  Lact.,  lifr.  if,  €$p.  f. 
^^*E(minem  dthrnnetertm.  fbr  v^itieCiBsiittf  qeiqoe 
'»"»  •cenfiisiiiHB  c!tf  (tit  sf)let)  LXX  Interp. 

<"  Ffain  proprie  honwah  hum,  Hieron.,  Jocf,  ii. 

•  ^asf  a»tem  SaSpwr.  Ex  eod.  Lacf.  loco. 

'  F«/ii<t  pecora,  E  Sallustio  in  Caiilin. 

0  Dnph::  ese  tmiemhome.  Ex  Ifieren.,  Esech.  xnr. 

^  ifenm  miMir  ffmHtbm.  lUt  Goib.  Cod.  f  id. 
Lact.,  de  Upif.,  cap.  17. 

^  EtmHgelisia  pronuntiat.  Joann.  x. 


9it.  Serf  ntki.  morfo  an<  for  ftbri  de  Sp.  ef  Aniro. 

*  fet  pro  €0  mod  spiret.  Farf.  in  lib.  de  Spirils 
el  Anlnr.,  c,  54.  Quod  opos  non  csse  Rugonis  de 
Saiicto  Vict.  haec  aique  alia  hi  Crydicibu^  nostris  Da- 
gone  antiqtiioribas  siTfs  ostendtritf. 

I  Afitmtnn  Hem  esse  quod  onimam.  Ex  Lact.»  de 
Upif^  cap.  f8.  ' 

"  Sed  anbna  vitw,  animus  consilii.  E  Sefv.,  Mn.  x, 
ad  vers.  iSangiifs^i  ontmaif Hi  «ff.  Sontque  in  eod. 
lib.  de  Spir.  et  Anim. 


m  S.  ISIDORI  HISt>ALENSIS  EPISGOPI  400 

sophl  «tiam  sine  animo  ▼itam  manere,  elsine  meute  A     >  Unde  ei  pra$eniia  nuncupankur,  quod  sint  pre 

sensibuB,  sicut  pr»  oculis,  quae  prxsto  sunt  ocolis. 

^O.  Vtfiis  est  qui  a  pbilosopliis  bumor  vilreus  ap- 
pellatur.  ^  Visum  autem  lieri  quidam  asseTerant , 
aut  externa  «therea  luce,  aut  interno  spirltu  iucido 
^  per  lenues  Yias  a  cerebro  ▼enientes ,  atque  pene* 
iraiis  tunicis  in  aerem  exeuntes  ,  et  tunc  commis- 
tione  similis  materiae  visum  daates* 

21.  j  Visus  dicttts  qood  vivacior  sit  esteris  sensi- 
hnSf  ac  prcslantior,  sive  veloeior,  ampliusque  vi- 
geat,  quantum  memoria  inter  cstera  mentis  ofllcia. 
Vicinior  est  enim  cerebro,  unde  omnia  manant,  ex 
quo  flt  ot  ea  quae  ad  alios  periinent  sensus  videre 
dicamus ,  veluti  cum  dicimus :  Vide  quomoiio  loiial^ 
vide  qnomodc  iiipil»  sic  et  cctera. 

22.  Auditut  appellatus,  ^  quod  voces  haoriat,  Jioc 
est  aeie  verberaio  suscipiat  sonos. 

Odoraiue ,  quasi  aeris  odore  attactut.  Tacto  cnlm 

aere  seniitury  sic  et  oifactus  ,  quod  odoribos  a!Ii- 
ciatur. 

Gu$tu$,  a  guHure  dictus* 

5  23.  Tactus,  eo  quod  perlraciet,  et  langat ,  et  per 
omnia  mcmbra  vigorem  sensus  aspergai.  ^  Nain 
tactu  probamus  quidquid  caeieris  seosibus  judicara 
non  possumus.  Duo  autem  tactus  genera  sunt :  nam 
aut  eiirinsectts  venit,  quod  feriat,  aut  inlus  in  ipso 
corpore  oritur. 

24.  Ufiicuique  autem  sensui  propria  natora  data 
..  ^  ^.  ,  ,„  est.  Nam  qood  videndum  est  oculis  capiiur,  quod  au- 
».  .  C«-o  >«em  el  carpm  d.ver»  sigmBcant.  c  ^^^^^  ,„ribu8.  mollia  et  d«ra  uetu  a»Un>aalur, 

lncarMiemp.reorposest..on  semper  m  «^re     „por  g„„„,  „d„,  „„ib„,  d„ciiur. 

25.  ^  Prima  pars  corporis  eapui,  datumqoe  illi 
hoc  nomen,  eo  qood  seosos  omnes  et  nervi  inde  ini- 
tium  capiant ,  ^  aiqoe  ex  eo  omnis  vigendi  caosa 
oriatur.  Ibi  enim  omnessensus  appareut.  Unde  ipsius 
aoimae,  quae  consolit  corpori,  quodammodo  per- 
sonam  gerit. 

26.  Vertex  est  ea  pars  qua  capilli  «apitis  colli- 
guntar,  eVjn  qua  cftsaries  vertitor,  onde  et  i 
pator. 


I  dorare;  unde  et  amentet;  nam  mentem  vo- 
cari,  ut  sciat ;  amMttiin,  ut  velii. 

12.  Ment  auiem  vocata ,  quod  emineat  in  anima» 
vel  quod  m^wtitfl,  3  unde  ct  immemores  amenies.  Qua- 
propter  non  anima,  sed  quod  excellit  in  anima  ment 
Voeaiort  lanqoam  capul  ejus  ,  vel  oculus.  Umie  et 
ipse  homo  secundttm  inentem  imago  Dei  dicitur.  Ita 
iotem  bttc  omnia  adjuncia  sunt  animae ,  ut  una  res 
sil.  Pro  efficienliis  eiiim  causarum  diversa  nomina 
sortitaestanima. 

iZ,  Nam  el  memoria  mens  est,  unde  et  immemores 
amentes;  *  dum  ergo  vivificat  corpus,  ontma  est; 
dum  volt,  antmtu  est ;  dom  scil,  ment  est ;  dom 
recolit,  memaria  est;  dom  rectum  judicat,  raiia  est; 
dum  spirat,  epiritut  est;  dumaliquid  sentit,  Mfutcs  B 
esi«  Nam  inde  animus  tentut  diciiur  pro  iis  qo» 
sentit»  unde  et  tententia  nomen  accepit. 

ii.  Corput  dictum,  eo  qood  corropium  peril.  So- 
lubile  enim  atque  mortale  est »  et  aliquando  sol* 
vendum. 

Cofo  aulem  a  creando  est  appellata. 

15.  ^  Crementum  enim  seinen  est  masculi,  oiide 
animaliom  et  hominom  corpora  concipiontor.  HinCi  el 
parentes  ereatoret  vocantor. 

16.  «  Caro  auiem  ex  quatoorelcmenliscompaeta 
est.  ^  Nam  terra  in  carne  esi,  aer  in  haliiu,  Atftiior 
In  sangoine,  igmt  iii  calore  vitali.  Habent  enim  in 
nobiselemeiiia  soam  quaeque  partem»  quibus  quid  de- 
belor  compage  resolota. 


caro ;  nam  caro  est  qote  vivil ,  idem  et  corpus.  Gor- 
pos,  quod  non  vivii,  idem  oon  caro.  4Nam  corpns  di- 
cilor,  aot  qood  post  viiam  roorlnum  est ,  aut  sine 
viia  esl  condilum.  Inierdom  el  com  vita  corpos»  el 
noo  earo,  oi  herba  et  lignom. 

18.  Sentut  eorporis  quinqoe  sont :  visos,  audiiuSy 
odoratos,  gostus  et  lactus.  Ex  quibus  duo  aperiun- 
lor,  ei  claoduntor,  doo  semperparentes  sont. 

19.  '  Sentut  dictt  qoia  per  eos  anima  sublilissime 
toiom  corpos  agiut  vigore  sentieiidi. 

^  Dum  ergo  mif..»  accep^  In  eod.  iib.  de  Sp., 
cap.  34. 

*  Crementum.  E  Placidi  glossis,  ol  sop, ,  lib.  ix 
cap.  5. 

«  Caro  autem  ex  quatuor  eiem.  Ita  Cod.  omnes.  Cor" 
put  scribebat  Chacon ,  ex  Lact.  el  Hieron.  ,  non 
recte,  nisi  corpora  nottra^  ex  Lact.,  vel  corpora  hu» 
mana^  ex  Hier. ,  scribas,  siquidem  carnis  nomine 
slatim  dieiurus  est  vitam  coniineri,  corporis  non 
item.  Neqoe  obsiat  quod  carnem  et  lotum  et  parlem 
videtur  Cacere,  dum  subdit ,  nam  ferra  tii  carne  ett ; 
id  enim  ita  dicitur,  ul  qua$i  mauifestum  et  evidens 
ponatur,  quo  caeieris  elemeuds  minus  aliquanio  no- 
tas  sedes  assignare  pergat. 

^  Nam  lerra  in  carn,  Lact.,  lib.  ii,  cap«  12. 

«  Caro  autem^  ei  corp.  Ex  Hierou.,  episi.  ad  Pam- 
macli.  adverii.  error.  Joann.  Hierosoiyinitan. 

'  Sentut  diet.  Eod.  lib.  de  Spirit. 

s  (Jndeet  prtetenti.  Sup.,  lib.  i.,  litt.  P. 

^  Visum  autem  fieri  quid.  Prioris  opinionis  auctor 
Arisioleies ;  alierius  Empedocles  et  Plaio,  quos  Ga- 


D  lenus  secuius  est. 

^  Per  tenuet  viat.  Al.,  venat. 

J  Vitut  dictut^  quod  vivacior.  Itaque  Graeci ,  CMin 
aliorum  sensuum  verbis  gignendi  casum  tribuant ,  vl« 
dendi  verbo,  quod  efficientiae  plus  habeat ,  accusn* 
livum  dedere ,  quo  Platonis  opinio  adjovari  puu- 
lor.         ^ 

k  Quod  vocet  kauriat.  Ex  Lact. ,  cap.  8  lib.  de 
Opif. 

1  Nam  tactu  probamut.  Ambros.,  vi  Hexam. , 
cap.  9 :  Plerumque  enim  tactu  proiHtmut  quce  ocuHm 
probare  non  pottumut, 

m  Prima  part  corp.  cap.  daltumq*  UU  hoe  nom. 
Lact.,  de  Opif.,  cap.  5:  Intummo  vero  eaput  coilo^ 
cavit ,  datumque  Hli  hoc  nomen^  ut  quidem  Varro  ad 
Ciceronem  tcribit^  quod  hine  capiant  imtium  un$vu 
ac  nervi. 

'^  Af^u^  ex  eo  oointi   vigendi  cauta  oriatur.  AlD- 
bros.,  ibid.  :  Vicinioret  ocuU  tunt  cerohrOf  unde  mm»  ' 
mt  manat  utut  vij^endi. 


Wl 


ETYMOLOCIAROH  L1B.  XI. 


m 


S7.  GoAMina,  ab  Mtibns  cahis  dicta,  *  per  derec-  A  tmnma  quod  ex  cis  Ittmen  manftty  tel  qiiod  initio  sul 


tioiieiny  ^  et  neulraliter  pronuntiatar. 

Ocd^lium ,  eapitts  pars  poaterior »  guaai  contra 
capiitainy  vel  qiiod  sit  capiti  reirorsum. 

28.  «  Cofnlli  Tocali,  qoaai  capitis  pili^  facii  ut  et 
derorem  pnratent,  et  cerebmm  adyersus  frigus  mu- 
niant,  atque  a  sole  defendanl. 

PUi  autem  dieti  a  pette^  e  qua  prodeunt,  ^  slcut 
61  pilmm  dicilnr  a  pUu^  ubi  pigmentum  contun* 
ditur. 

29.  •  Ctg$me$9  a  emdndo  Yocaia,  ideoque  tanlum 
virorum  esl. '  firum  enim  tonsum  decet,  mulierem 
non  deeet. 

0  30  s  Cmm  sunt  proprie  non  cxsi  capilli,  et  est 
Grccus  sermo.  ^  Nam  eomoi  Grxci  caimoi  a  $ecando 


dausam  leneant  lucem,  aut  extrinsecus  aceeptam 
Tisui  proponendam  refundant. 

57.  Pupitla  est  medius  punctus  oculi,  in  qno  Tis 
est  Tidendi,  ubi,  qnia  parvae  imagines  nobis  videntur, 
propierea  pupillae  appellantur.  Nam  parvuli  pupt/H 
dicuntur.  Hanc  plerique  pupulam  vocant ;  vocatur 
auiem  pttpt//a ,  quod  sit  pura,  atque  impolluta,  ut 
sunt  puellie.  "  Pbysici  dicunt  easdem  pupillas,  quas 
videmus  in  oculis ,  morituros  anle  triduum  non  ba« 
bere,  qnibus  non  visis  certa  est  desperaiio. 

58.  Circulus  vero  quo  a  pupilla  partes  albae  oculi 
separantur  discreia  nigredine,  eorona  dieitur,  quod 
rotundltate  sui  ornenl  ambiiuin  pupillae* 

Volvo$  autem  qnidam  appellant  ipsos  vertioei 


Dominani,  unde,  et  xsiptc»  tondere  dicunt.  Dndeet  cirri  R  oculorum  ex  similltudine  bolhorum. 


Toeantur,  quod  eiiam  iidem  ^  Gr»ct  /xce^ov  vocant. 

31.  Crfn^i,  proprie  mulierum  sunt.  Dicti  antem 
crines,  eo  qiiod  viitis  discernantur.  Unde  et  dtsmmt- 
iM/ia  dicuntur,  quibtis  divisi  religantur. 

52.  Tempora  sunl  quae  calvariae  dextra  laevaque 
subjacent  Quae  ideo  sic  nuncupantur,  quia  moven- 
tur,  ipsaque  roobilitate,  quasi  tempora,  quibusdam 
intervallis  mutantor. 

35.  i  Faeiee  dicta  ab  efligie.  Ibi  est  enim  tota  figu- 
ra  bominis,  et  uniuscnjusque  personae  cogniiio. 

34.yii/f«t  vero  dictus  ,  eo  quod  per  eum  animi  vo- 
lunias  ostenditur;  seeundum  voluntatem  enim  in  varios 
motns  mntatur.  Unde  et  difTerunt  sibi  utraque ; 
nam  faeiei  aimpliciter  accipitur  de  uniuscujusque  na- 


39.  »  Palpehrm  sunt  sinus  oculorum,  a  patpitatio^ 
ne  dictae,  quia  sempcr  moveniur.  Concurrunt  enim 
invicem,  ut  assiduo  motu  reQcianl  obtutum.  p  Mu* 
nltae  sunt  autem  vallo  capillornm,  ut  et  apertis  oculis 
si  quid  incideril  repellaiur^  et  somno  connivenlibus 
tanqiiam  Inveluti  quiescant   latentes. 

40.  In  summitate  autem  palpebrarum,  locis  qulbua 
se  utraeque  clausae  contingunt ,  exslant  adnati  ordine 
servato  pill,  tutelam  oculis  ministrantes,  ne  irruentes 
faciie  injurias  excipiant,  et  ex  eo  noceantur,  ut  pul< 
veris ,  vel  cujnscunque  crassioris  materiae  arceant 
conlactum,  aut  ipsum  quoque  aerem  concidendo  mt« 
tific^nt,  qno  tenuem  aique  serenum  faciant  visum. 

^i^^i.  Laerynuu  f  quidam  a  laceratione  mentis  pu« 


turali  aspeetu,  tniiw  aulem  animorum  qualitates  si-  C  ^^^^  ^^^^^^^  ^,»  existimant  ideo  quod  Gra>ci  a«x/)v« 


gnificat. 

35.  ^  Frone^  ab  oculorum  foraminilmi  nominata 
est.  Haec  imago  quaedam  animi,  meniis  motum  spe- 
eie  sna  exprimit,  dum,  vel  laeta,  vel  tristisest. 

36.  ^  Oeuli  Tocaii,  sive  quia  eos  ciliorum  tegmina 
occtttuntj  ne  qua  Incideniis  injuriae  offensione  laedan 
tnr,  sive  quia  occultum  lumen  habent,  id  est,  secre- 
tum,  vel  intus  positum.  Hi  inier  oranes  sensus  vici- 
niores  animae  existunt ;  in  oculis  enim  omne  mentis 
indicium  est,  unde  el  animi  perturbatio  velbilarrtas  in 
octtlis  apparet.7  Oculi  autem  iidemet  /ttmfna.  Etdicta 

•  Per  defeetionem.  Nempe  a  eatvendo^  ^t  calum  •  D 
nia  et  cavillatio,  leste  Gaio,  cap.  253,  de  Yerb.  si- 
gnif.  Gloss.,  Calvor  ISocjraTS. 

^  Et  neutraliter  prommtiaittr,  Id  est,  non  tantum 
feminino  genere.  Gloss. ,  Catvarium^  xpdnw.  Itein 
ealvaria,  xpovcov. 

^  Capitlt  q,  capiti$  pili,  Aug. ,  Dialect.,   cap.  6. 

^  Sicttt  et  pt/iim  d,  a,  pita.  Varroa  pimendo  ^ 
Servius  a  ;»/aimno  ducit. 

•  Cee$arie$,„  virorum  ett,  Yerba  Servii,  if!n.  viii, 
ad  vers.  Namque  ip$am  decoram  ca$ariem, 

t  Vhrttm  emm  toneum,  Ambros.,  de  Caesarie :  Atium 
sexum  mnifa,  a/tum  ton$a  decet. 

s  ConuB,  Verba  sunt  Servii,  Mn.  v,  ad  vers. 
Ton$a  coma  pre$$a  eorona, 

^  Nam  conuu  Grceci  eaimoe,  Ita  plerique  omnea 
Gothiei  libri.  Nam  eulmoe  Salmatieensis  eodem  re- 
ferri  potesi  ex  cbaracierum  afQnitate«  Aliorum  libro- 
niin  monsira ,  qualia  fere  occurrunl  quoties  e  ser- 
mone  Grseco  aliquid  petitur,  non  est  operae  pretium 
profenre. 


vocant* 

H.  Ciiia,  sunt  tegmina  quibus  cooperiuntur  oculi, 
et  dicta  eilia ,  8  ^^^^  ^^^^^  oculos,  teganique  lut) 
enstodia. 

4  Supercilia  dicia ,  qm  superposita  snni  ciliis , 
qnae  idcirco  pilis  vestiia  snnt,  ut  oculls  munimenta 
praetendant ,  ^  et  sudorem  a  capiie  defluentem  de« 
pellant. 

Inlercilittm  Tcro  est  roedlum  illud  inter  supercilia/ 
quod  sine  pilis  est. 

43.  Genm  sunt  inferiores  oculorum  partes ,  unde 

^  Graeci,  peXXov.  Gloss. :  M0(»oc,  cirra^  vi7/tfi. 

i  Faciei  ,  etc.  Ambro^. ,  ibid.  :  Qaid  $ine  capite 
e$t  homo  f  Cnm  totu$  in  capite  n7,  cum  capttt  viderie  » 
hominem  agno$ei$, 

^  Fron$.  Ex  Laci.,  eap.  8,  et  Ambros.,  loco  clt« 

i  Octtlivoc.  Ex  eod.  Lact. 

^  Phyiici  dicunt.  Verba  SerTii,  Mn,  iT,  ad  Tcrs. 
Dat  $omnoi  adimitqtte ,  eic. 

^  Volvoe  otttem  quidam.  Lib.  xtii,  cap,  iO :  Volvi 
appetlatiy  qaod  $int  votttt>Ue$,  et  ro/tmdi,  ab  atiie  |9o>- 
^oc,  et  6ti/H;ab1sidoro  perpetuo«o/ot,  consentien- 
tibus  omnibus  libris.  Al. ,  a  nmititudiHe  vatvar,  Ad- 
dit.  Tarr.  Cod.lFa/vu/t,  folUcttti  fabm, 

0  Patpebrce,  E  Serv.,  Ma,  iv,  ad  vers.  Sintim  la^ 
erymii  impt,  oborti$,  EtLact. ,  cap.  10  de Opif. 

p  MttnittB  $ttnt  autem,  Ex  Cic,  ii  de  Natur.  deor., 
velex  Ambros.,  loco  cit« 

<i  Supereitia,  Ambros.  :  Frontem  geminm  rnpee 
euperdtiorum  eeqmmur^  quee  oculi$  munimenta  prm' 
tendant, 

r  Et  $udor§m  a  e,  d,  depetl.  Ciceronis  sunt  verba. 


^05  S.  ISIDORI  HiSPiLEN8l8  EPISGOPl 

barteioelioapi;  nam  GraBOO  t^mv  Aiu-69.  Hi«celA     M.  Umfua  •  i 


lo« 


/if 0111(0  dk«n  piilit  f  arro  bo- 
men  iniposituip.  Alii  iftiod  per  aniculatos  aaiMt 
verba  ligau  J  Sicui  enin  pleetmm  cordla,  ica  Ihi- 
gua  illidiinr  deniibus,  et  Toealem  effielt  aonun. 

la.  Dmtm  Qrmck  •Unmr  ToeMi,  et  iade  Lati- 
nm  nonien  iraliore  videoMir,  Horun  primi  Prwdia- 
rtt  dicuniur,  quia  omno  qood  aeeiptluf  Ipsi  priua 
iocidunu  Soqueiitea  coaiiil  Tocanittr*  quoron  doo  io 
de^tra  maxiUa,  et  duo  in  siiilatra  8wit«  Et  dieii  ea* 
nini,  quia  ad  similitudinem  caniiiorum  exisiunt,  el 
-  eanisex  ipsisossa  frangit,  10  aicot  et  lieno,  ei  quod 
OQH  possunt  priorea  prmeldere,  iliis  iradvoi,  ul 
confringant.  ilos  vulgus,  pro  longitudine  etraiaodi» 
taie.  ^  €olmelioi  voesM*  yuiasi  aont  moimM^  qai 
Goncisa  a  priorilMis  atque  coofraeta  sabigool  et 


gene,  quod  inde  incipiani  gigni  barbx, 

A4.  Maiw  sunt  eminentes  sub  oculis  partes  ad  pfo» 
tectionem  eorum  suppdsitx,  Yocaias  aMtem  malae, 
sive  quod  iofrp  Qculns  promioeant  io  r>(oodilaten» 
qu9  Grvci  fM^appellao(,  sivo  quod  sioi  aoper  ast^ 
tilUs, 

45,  MmpUke^  por  dlipiaiitioiieio  a  maliat  ^  Imhi 
siUus  a  palo,  laiiUoa  a  talo, 

Mnn4ituim  vm\  ntasiUarom  pw^a»  oi^  qoo  et 
Doroen  facium. 

Bivrim  Yeieres  vocavoruoif  quod  viroruoi  ait» 
oon  mulierum. 

46.  Aurium  indilmn  Domen  a  vocibua  bsurieodis» 
Onde  et  Virg. :  Vocemque  liit  auribui  liauii.  Aui  quia 
voeem  Ipsam  Graeci  eevdriv  vucant »  ab  audilu,  Per  B  1uq|«  atque  immasaant,  uode  ot  asoUros  vocaii  aooL 


immuiationem  enlm  niier»  auret^  qua^i  audei,  nuo- 
eopat»  Bunt.  ^  Vox  enlin  repercussa  per  aufracius 
earum  sonum  facit«  quo  sensum  excipiant  audiendU 
k  Pinnuiaf  soinma  pars  auris,  ab  acumine  dicta* 
«  Pinnum  eiilm  antiqui  ociifttm  dlcebaiit  \  unde  et  U'* 
ponmt  ei  fnnna. 

47.  d  Naret  idclrco  QOminantur,  quia  per  eas.vel 
odor,  vel  spiritus  nare  non  desinit ;  sive  *  quia  nos 
odore  adiuonent,  ul  nonmtts  aliquid,  9  ^^  sciamus  ; 
undeecontra  inscii  ac  rudes  igiiari  dicumur.  0//e- 
dt$e  enim  ,  veteres  tcitte  dicebanl.  Tereniius  :  Ac 
non  totit  tex  mentibut  priut  oifecittem ,  quam  iiie 
quidquam  cceperet, 

48.  Nsrium  recla  pars,  propier  quod  «qualiler  sit 


55.  1  DeQiium  autom  oumorum  diaeorait  qoali» 
las  sexua*  Naiu  ia  viria  piurea»  io  faniiua  poiBciorea 
existonU 

54.  <°  Gingivm  a  gifnmt^  doDtibus  ooouoalm, 
FacUe  aotem  aunt«  etiam  ad  decorem  doatiom,  00 
oudi  borrori  potius  quam  ofoameoio  eiiaierei4, 

S5*  >>  Paiatum  nostruaa»  sicol  enlum,  oai  posi^ 
tum,  el  inde  paiatum  a  poio  per  detivaiiaoonu  Sad  ot 
G.r«ci  similiier  paiatum  «wftiM»  appollaol,  00  quod 
pro  sui  coocavitaie  cesU  ainUiiodioan  haboat. 

56.  Faucett  a/midaodis  voeibuo  oonioam,  vol 
qood  per  eas  fammr  vooao. 

«  Artmtim  Toeaim»  alvo  qoo4  per  eoa  a  polniooo 
aev,    Iwfi  esit    spkriioa  tsrior;  soo  qood  arcin 


in  longiiudine  et  rotuiidltaie  porrecla ,  coiumna  vo«  C  et  aogosiia  meaUbm  soirilooi  oitolam   Miooaot« 


calur ;  exlremitas  ejus  '  piruia ,  a  formula  pomi 
pyri.  Quae  vero  dexlra  laevaque  sunt ,  pinnuim ,  ab 
ahruin  simililudine,  medium  aulem,  interfinium, 

49.  Ot  diciuni.quod  pcr  ipsum,  quasl  per  ostium, 
el  cibos  intus  mitiimiis,  et  sputum  foras  projicimus ; 
s  vel  quia  iude  ingrediuntur  cibi,  iode  egrediun- 
tur  seraionesji 

50.  Labia  a  tambendo  nominau.  Quod  aulem 
superius  esi,  iabium  dicimus,  quod  inferius,  eo  quod 
grossius  sit,  tabrum.  ^  Alii  virorum.  iabra^  mulie- 
ruui  iabia  dicunt. 

<^  Vox  eni/n  repercutta,  AmbroOM  ibid. 

b  Pinnula,  «oouoa  por.t^  Gluss.,.  $ifmina  oort^^ 

«  Pinnum  emm,  Sie  lib.  xvii,  csp.  7,  et  Ub.  xuj^ 
capu  id. 

4  Naret..,  nare  non  detinlu,  Ita  Cod.  R.»  et  Laei.» 
cnp^  ii.  Nosiri,  nondose»  manmre^ 

^  Quia  not  odore  admun.  Ex  Don.,  ia  Adelpb.^ 

'  Pirula.  Ua<>c  trfaipur»  Gra^ci,  pjnnttlat  wrt" 
ptytAt  interfinium  Mfi  v  iippellaiit.  Itoc  idem  iutera- 
niiiin  imbricem  voitsb>t  Arnobiiis.  Sepliim  Toiuisse 
vidttt»r  liaeionUus,  cum  dUit :  Velut  pariete  per  me- 
dium  ducio  itaerteptii^  aique  divitit.  The<>pliil. ,  lib. 
hi .  Utpl  rn^  xaxafnu  Tiapot  xotg  laxptnf  ^iOfpofifiMety 
itupu  Bi  Toir  TsomtUs  ydosfu  ytni  aTulvTv. 

e  Vei  quia  iude  inyred.  Sic  in.  Evaag.  :  quia  ind^ 
erai  trantiiurut.  Sed  t//iic,  vel  Ulac  ex  lUiris  Tarr. 
legere  etiam  licet. 

^  Alil  ifiror.  iabra.  Quoa  roprehfiodii  Secv.  ia 
Corydone. 

*  A  Ugan40  cit.  piU*  Korro«  LiacU  :  Umiue  Varro- 


unde  tocis  sonos  emiitunt,  qui  soni  ono  modo  so« 
n^reot»  ojsi  Uogu»  tooiua  disuotiaa  vocia  offlceret. 

57.  P  ToUet  GalUca  UogttO  dicuotur,  quas  volgo 
per  diminutiooem  (iut7/ai  vacant,  ^u«  10  iaocUius 
turgescere  soleuU 

Mentwn  dieiuo^  qyfA  iode  moodibuly  oriaotor^ 
vei  quod  ibi  iuogaiiti]ur« 

58..  <i  Gurgulio^  a  gottufe  qosmo  Uabit,  cujua» 
roeaiQS  ad  os  et  oares  pcrteodit,  babeos  ^im^  ^ 
vox  ad  liogoam  traosmitUuir,  W  u4  poasU  verha 
collidereik  undo  et  g/^rrin  dmumn 


4  iigando  mbo  poMi  MnfKni 
D     i  Sicui  emm  ptecmnmL  £x  HJefeoyoMS  io  epiioph. 
Paiilae. 

t(  CoUmeiim.  Kl  Varr.«  do  fto  Rosl.,  rs^oiiidffti 
rtt  appelLMi  dicil. 

^  Dentium  autem  tium.  Solini  verba,  eopi..  4. 

™  GinqtviB.  Lacl.t  cap*  #0. 

^  Paiainm  nourum  tkui  ceeiunK  €10.,  do  WpU 
curo  :  Sed  dum  patalo  quid  sit  ontmumt  /mfttaf»  emi 
patatium^  ut  qJt  l^naine.  non  mtspetai^ 

**  Arterim.  Coidiundii  aAfieram  »aioriaot  eon^  re^ 
liqais»  qii»  per  corpus  diffuam  viiaion  spiatium  coo- 
litient,  aptaique  Grxcaavoci  LatiMOOs  nototionein 
jure  $00. 

p  Toiiet  Gatlica  ting.  Idem  aerilMt  Fefttoo.  Stosa., 
tot»»^  loiia,  fpopcoeftiac .  et  tmmlke  nmpi^tufa ;  totHHu, 
nou  tontillat  \*%i  m  Copo.  Coiai  ma  ui»criptis  libris, 
lib.  vL.  cap.  10,  aieboiCliacoiu  ei  iKmsiil»  Fosto  pa- 
ius  dolatiis  efiL 

<i  Qmrgulin^  a  foUons..  Uid^  lioei»  ei  9erv. « 
Georg.  I. 


nrifOUNHAAW  UB.  xu 

59.  *  Humen,  pmihmm  fwrgaKoii»  ^  Ans  A^tMm  M  tiitw#«. 
et  poUo  devoratii»»  Wne  iwsiift  qiKB  tlkuai  mo- 
caot  ao  remaDdunl»  r«mtftara  dicunlur. 

k  Sy^ftwfiiuii  I  ofMPcnlMi  s«ff90iioiiit «  quasi 
pam  lingua »  ^  iMMMa  liogM  raiudtt  ^^ 
riive. 

60.  Coihm  dictimi »  fiod  ait  •  rii^M  01  lore*» 
nt  £o/iimna  J^ulaua  caj^i «  ol  ao»totoiHt  *  qootl 
capiioUum,  ciyui  laiortor  ^m  folaioisatlr,  (^oaiierior 
«erm. 

61.  Cerais  aiteaii  veoaAai  ^«od  por  eifli  )>arloni 
eerebrun  ad  medullaai  spiiue  diricitur^  quasi  cert* 
kri  Mo.  Vetoroa  auioai  plurali  iaiilom  nuuiero  ofro^ 
C€s  dlcebant ;  •  f noiua  Horieniiaa  eervtootai  ainfjH* 
briler  dlxit.  Gerrix  auloin  nuoiero  dogtolaH  lO^iii- 


106 
Hal  ttMam  tti^A^Toi  ▼ocant, 
praiiier  quod  in  pleriique  Ikomitiibi»  hireorum  feto- 
rottiroddanu 

96*  ■  Jfoniii  dicUi,  quod  alt  totioa  corpoiris  mii^ 
iNMi.  fjpsa  cfiim  dbutli  oH  iuioiatrat,  tpia  operaiur 
omnia,  atque  dispensat,  per  eam  accipimu&  et  da- 
mioaw  AboafviB  aoioio  manai  otlam  ari,  tel  ertilbx, 
«  mdo  et  mantiffreHam  dicimoi. 

67.  Dextra  vocaiur  a  dmrdo^  Ipl^  OltlOi  pfgnus  pa^ 
cfi  ditur,  ^  f  WM  %m\%  otq^o  saluils  adbfbelur, 
et  boc  esi  illud  apud  TuHiom  t  fM^tii  puMreitm  juuu 
0000101  daii,  M  m^  HoftlHiln.  tlnde  et  Apostolua  : 
i^ecfmi  «MirNfif ,  oHM  H  Borno^d?,  todetaiis. 

66.  L<Btay  quod  aplior  afit  ad  l^taodnm.  Sinisira 
autom  vooola,  quaif  mm  dtSDhn,  4  slve  quod  rem 


brum  ipsum  oignilicat  (  ^  bhr  pioraliier  oantumo*  %  fwn  sinat.  A  «tn^ndo  enlm  tintura  cst  nunicupau. 


ciam  saepe  demousirai).  Cic.  in  Yerr.  :  PrMrem  ln 
acaues,  frange  cermeemk 

62.  Humeri  dicti,  qoasi  ormt  od  dtsliocliOBem 
Homftiiis  a  |iecudibua  mutis,  ul  Jii  AiMi?roi,  iili  ar* 
mos  hal>ero  4^000  tiir^  Aam  pro^ie  ormi  fuadrupo- 
dum  auiit.  - 

s  (iiot  aoaraii  iMuiiori  pars  poaiorior. 

63.  Brachia  a  roriiiudioo  nooMoali,  ^O  eaim 
Groxe  §ra»e  ei  fcm  aiguiiioai.  ^  la  boadiMa  enim 
tori  lacertorum  suat,  et  insjgne  wuaciiloroai  fiabar 
existiL  Ui  suni  lori,  id  eat«  oMiaouii^  ^  et  dieti 
Itrty  quod  iiUc  viscora  Itrta  videaaiar. 

64.  i  Ca^'ittt  dicluei  quo  od  oiboa  enaioadoa  ia 
ipso  cobamus. 

12  ^  Vlna^  tecundum  ^piotdom  mrioiqao  manaa  (S  qood  eo  irili  etliyila  a  niedicis  cottigontur.  Ouinius 


69.  Mmtt  est  maoos  elpansis  digitis,  sicut  con- 

IfOCtlS,  fW^flttl. 

Ptt^ntft  autem  a  pugilto  dictus,  sicut  polmO  ab 
oipanBit  pofOi^  ramis. 

76.  '  iHfiti  iNiacopail^  ifH  qood  deeem  lUTit, 
vel  qoia  deeeator  juncti  otfaHmt.  ffam  halient  !n 
60  ot  nomerom  por^oliim,  «I  erdin^m  decenlis- 
oimum.  PriaMis  poUm  veoiifia,  eo  qno6  Itrter  cxte- 
ros  poUeaft  «iioaie  et  tmioslaie.  ■  Secondn^  sofam- 
rtt,  aoa  donroaiMCtrial,  f3  qoia  eo  fero  salutamus, 
aiqfm  ostoudiaioi* 

71.  Tenioa  tmpat/fcfM,  qow9  plemmqne  i^r  etim 
probori  iMoelOlio  exprimHor.  Qtiartps  onnufoHi,  eo 
qood  In  ifieo  •miaNK  gorHar;  "^  idem  eJt  medidnatis. 


exteiisio  est ,  secundum  olioa  eobilyi»  qood  ! 
vonini  est,  quia  Groico  ^iMm  tnMiat  4ioilur. 

^d.  1  Alm  taWiraohii  ooDt  ippollaiiB ,  00  qood 
ei  eii  iu  modum  alarum  motus  brachiorum  inc^ioei, 
qaat  qoidam  aoeiiiit  voooiM^  qood  ox  bio  bradiii 
MUaaiiir^  id  ott,  aaoveftkip,  iinde,  et  '^  cseUU  di* 
eti  ab  eo  qood<oi^/aRittr,  id  eat,moTOiAlor,  ora.  Nom 

^  ItOnfen.  fit  t%n. 

^  Smblmffuinwu  Glooi^  miblinqaa,  M/yk^aW. 

e  Rigidum  et  teres,  Liiciantii  verbi. 

^  Quatt  capitormm,  P.  cafritulum,  vel  ( ut  IsidorUH 
loquUur)  capitellum.  tdem  namque  collo  caput  quod 
coluninie  capitulum. 

«  Primus  Bortens.  Ex  Ouintil..  Ilb.  viii,  cap.  3. 
Quamvis  et  Varro  idem  referai,  lib.  vii  ei  ix.  Quo 
allusit  Cic,  act.  S  in  Verr.  :  tamenne  putamut  pa- 
ironvm  tuum  in  hoc  crimine  eerviculam  jaciaturum  f     I> 

'  Jfam  pluratiter  conlum.  Iiiterimiictione  sola  fo- 
cMiim  esi,  oe  sibi  ipse  advorsareiur  hoc  loco  isi- 
dorus. 

I  Ola.  Al.,  auk. 

^  ^n  brdehiis  enim  Tori  hcent.  Ex  Laci.  Ambrosius 
quoqne  :  Succedunt  ffrachia,  et  vatidi  lacertor,  torh 

A  £t  dicti  tari.  OoU  lerOm  Servioi  a  tortis  ber- 
bis  ilictuui  scribit.  Isidorus  brachiorum  toros  a  torlis 
Tiacerilms  dictos  voluit. 

I  Co^itvt.  Horat. : 

Langttidus  in  cobiUtm  seso  coQviva  ropooat. 

«  €lna,  E  Serv.,  Georg.  fii. 
^  AieBj  nU^ructtia.  Nos  quoqoe  tabaeos  dicimiis. 
"  OsciUa..^  movert.  E  Serv.,  Georg.  11.  \1d.  Fest, 
llM9rt)b.,  Htf^n.^  Arati  inierp.,  OvM.  in  Fast. 
•  Ifanat.  £x  Aabros.,  loco  cit. 


attrtctt/artt,  pro  eo  quod  eo  aurem  scalpfmot. 

7i.  Cfa^ttiaex  Gneeo  vocamus-,11li  enimhas  owxocc 
dioaot. 

Trttmrtti,  medla  pars  corporisa  colload  inguina. 
tt  De  quo  {ligMias  :  Copul  coHo  tehHnr,  truncus  tu- 
tljae/ttr,  otatt,  of  genibuty  crurHmstfue» 

73.  ThoraXf  a  4nBCia  dttitor  anterior  pars  troncl 

<»  Vnde  manupretium.  Al.  mantti|»rt(ittm.  Ut  apod 
Ulp.,  cap.  15,  de  Tot^.  Signit 

p  Fidei  Mk.  Serr.  Mn.  in,  od  TOrs.  t^ixerat^ 
et  genua  amptexus»  Physiei  diam  esse  cmtseermm 
nttmtni^ut  singutas  partes  eorporiSj  aurem  Memriaif 
frontem  Genio,  dexteram  Fideu 

9  Sive  quodfierisinat.  E  Serv.,  ^a.  u.  Vid«  Foit., 
in  SinistrtB  aves^  et  Sinistrum. 

'  Digiti,  £x  Lact. 

*  Secwidas  salutaris*  Ila  vocatur  o  Soeton.  in 
Ang.,  hadieque  Kom»,  cum  se  niatronae  salutant, 
indioem  ori  admovont.  Idemque  laciuat  iu  publicis 
precihiis  viri,  cum  Christum  saJutaoC 

^  Idem  et  medicinalis.  M:icrob.  ot  Agoll.y  quotl 
ab  60  sinisti»  m»nus  digito  nervus  qiiidaiii  lenoissi^ 
mus  ad  cor  usque  pertiueai;  erso  is  erit  poiiua  mc- 
dicinalis,  quani  dexier. 

*  De  quo  Nigidius  :  caput  colio  vehitury  elc.  Noo., 
in  Cox€nc/t6ttt,  Comendicas  eoeun.  Lucit..  tapal  colh 
sutentatur^  truncussutiinetur  a  coxeudicibus.  Ooareto- 
tuin  hoc  coxis,  et  genibusque^  cruribusque^  ex  uiui  voco 
coxemUcibu»  non  iniellecia  Hictum-uspicamur.  Septe- 
narius  autem  sive  Lucii ,  Uve  Ntgidii  sic  siistentari 
posset  :  Capttt  a  coito  sustentatur^  truncus  a  eoxendi" 
cibus,  ai  in  coxendice  peuuliimain  produeas.  Aut,  ut 
seiiarius  ex  Isidoro  fiat ;  Caput  collo  vehitur,  trunmm 
coseadictt,  vei  coxendicibus. 


i07  S.  ISIDOtil  mSPALBMSiS  BPBCOPl 

A  collo,  U3qu6  id  slomacliuiii,  quam  nos  dicunas  or-  A     83.  Mmbra  sunt  pirtet  corporis. 


m 


€ttm^  60  quod  ibi  arcanum  iit,  id  est,  Becretum, 
quo  csteri  arcentur.  Uiide,  et  area^  et  ara  dictSt 
quasi  re$  ucreim^  cujus  eminentes  pulpae  tmimito. 
inter  quas  pars  ilia  ossea  pectui  dicilur,  dextra  au* 
tem  Isvaque  co^ias. 

li.  Picttu  vocatum,  quod  sit  fiswn  inter  eminen- 
tes  mamillarum  partes,  unde  et  pectiaem  dicimna, 
quod  pexos  capillos  faciat. 

Mamillm  ▼ocatae,  quia  rotnndft  sunt,  qoasl  maim^ 
per  diminutionem  scilicet. 

75.  Pafnllw  capiia  mammarum  sunt .  quas  sagen- 
tes  comprebendunt.  Et  dict»  pafnlloB^  quod  eas  in« 
fantes  qoasi  pappantt  dum  lac  sugunt*  ^  Proinde 
mamlila  est  oninis  eminentia  nberis ,  papiUa  ^vero 
breve  illud  unde  iac  trabiiur. 

70.  JUbera  dicfa,  vei  ^  quia  lacie  uberu,  vel 
quia  nvida,  humore  scilicet  lactis  in  morem  nvarum 
plena. 

77.  «  Lac  vim  nominis  a  colore  trabii,  quod  sit 
aibus  liquor,  ><vxoc  enim  Graece  eUbum  dicunt,  cujus 
nstura  ex  sanguine  commuiatur;  nam  post  partum  si 
quid  sangulnis  nondum  ftaerit  uieri  nutrimento  14 
consumptum,  naturali  meatu  fluit  in  mammas,  et 
earum  virtutealbescens  lactisaccipitqualitatem* 

78.  CMlts  est  quft  in  eorpore  prlma  est  appellata, 
quod  ipsa  corpori  superposita  incisionem  prima  pa- 
litur,  ^  novTQ  enim  Graece  incislo  didtur.  Eadem  et 
pellii,  quod  externas  injurias  corporis  tegendo  pellai, 
ploviasque  et  ventos  solisque  ardores  perferat. 


ArAci,  qQibus  coUlgantur  membra,  ab  arctando 
dicti. 

85.  Nervi^  Grasca  derivstione  appellati,  quos  illi 
ynvpa.  voeant.  Alli  Latine  vocatos  nervos  putant,  eo 
quodartoum  conjunctiones  invicem  bis  inbaereant; 
id  est,  ab  inhterendo.  Maxlmam  aotem  virium  sub- 
•tantiam  nervos  fticere  certlssimum  est  :nam  quanto 
fnerlnt  densiores,  Unto  propensius  augescere  flrmi- 
Utem. 

84.  Arftif  dicti,  quod  colllgati  Invicem  nervls  ar- 
ctentur,  id  est,  •stringantur,  quorum  dimlcutiva  sunt 
articulL  Nam  artus  dicimus  membra  majora,  ut  bra« 
cbla;  articutot  minora  membra,  ut  digitos.  ' 

15  85.  '  Compago^  capitasuntossium,  dicu,  eo 
Bquod  sibi  compacta  nervis,  velut  glutino   quodam 
adbaereant. 

86.  Otw  sunt  corporls  solidamenta.  In  bis  enim 
positio  omnls  roburque  subsistit.  Ot$a  autem  ab 
utto  dicta ,  propter  quod  cremarentur  ab  antiquis, 
sive,  ut  alii  puUnt,  ab  ore^  quod  ibi  pateant,  nam 
ubique  cute  visceribusque  obtecu  celantor. 

87.  Medullm  appellatae ,  qood  madefadant  ossa, 
irrigant  enim,  et  confortant. 

s  Yeriibula  sunt  summae  ossium  paries  nodis 
crassioribus  conglobatae ;  dlcu  lU,  eo  qood  ad  xn* 
flexionem  membromm  illa  veruntur. 

88.  CaxtHafinit,  ossa  mollia,  et  sine  medulla,  qood 
genos  anriculae,  et  nariom  discrimen,  et  costarum 
extreroitates  babent,  sive  opercula  ossium,  qu»  mo- 


79.  Peilis  aotem  mox  detracla,  subacta  jam  co*  G  ventur.  Et  dictae  eariilagiuu^  quod  leni  attritu  ea« 

rent  dolore,  dnm  flectuntur. 

89.  Cottat  appeilari  quidam  putant,  quod  ab  ipsis 
interiora  custodiantur,  ut  toU  roolllties  ventris  vaU 
lau  salvetur. 

90.  Laiut  quia  jacentibus  nobis  laUt.  ^  Est  enlm 
laeva  pars  corporis,  ^  dextro  autem  laterl  habilior 
motus  est ,  laevo  fortior,  et  oneri  ferendo  accom* 
modatior.  Unde  et  Ia?vanuncupaU,quod  aptior  sit  ad 
levandum  aliquid,  et  porUndum.  Ipea  enim  gesut 
cljpeum,  ensem,  10pbaretrani,  et  reliqua  onera, 
ut  expediu  sit  dextera  ad  agendum. 

^  Ett  enim  leeva  part  corp.  Ilinc  interior  sinistra  a 
D  Servio  diciiur.  Is  namque  An.  v,  ad  vers.  Dum  pro- 
ram  ad  taxa  tuburget  Interior. :  cInteriob,  id  est,  siiti- 
STERioR,  I  interprelaiur.  Item,  iEn.v,  advers.  Urbem 
detignat  aratro  :  i  Quem  Cato,  in  Originibut ,  morem 
dicit  fuitte.  Condituri  enim  civitatet  taurum  in  dextra^ 
vaecam  intrintecut  jungebant.t  AtqueiU  inlerpreiatur 
eiiam  Asconius  jocum  apud  Giceronem  de  Aspendio 
citliarisia  oninia  initis  canente.  Unde  illustratur 
eliam  Gatulti  locos : 

Mirrucine,  Asini  manu  siDistra 
Non  belle  uterls  In  joco  atqae  vin  , 
TolUs  lintea  negllgentioram. 
Ergo,  et  latus  tegere  sinistrum  ire  signiflcat.  ejug« 
que  est,  qui  iaevnm  possii  latus  fodere,  quod  de  no- 
menclatore  dixit  Horntlus.  Scimus  quid  loU  de  re 
viro  eruditissimo  placeat,  de  quo  iilod  dicam  :  Ser- 
vio  cur  h»c  de  re  Uniopere  saeviret,  non  foisse,  cum 
Gatoiii  ei  Asconio  eadem  opera  succensere  nosset   ^ 
i  Dexirolaierihabil,*.  occommodatAor^  Vqm  Soiiui 
exlramo  cap.  5, 


rtiim  dicitur. 

Corium  autem  per  derivationem  oiro  appella- 
vit,  quod  eo  tegatur;  sed  boc  in  bruUs  animalibns 
proprium  est. 

80.  Pori  corporis  Graeco  nomine  appellantur,  qui 
Latine  proprie  tpiramenta  dicuntur,  eo  quod  per  eos 
vivificus  spiritus  exierius  ministretur. 

81.  •  Arvina  est  pinguedo  cuti  adhaerens. 
Putpa  estcaro  sine  pinguedine,  dicU  quod  palpitet, 

resilit  enim  saLpe.  Hanc  plerique  et  vtiMm  vocant, 
propier  qood  glutinosa  slt. 

^  Proinde  mamiila  ett.  £  Serv,,  Mn.  xi.  EtFest., 
in  voce  Papilim. 

^  Quia  lacte  uberta.  Eadem  voce  usus  Agel!.,Iib. 
VIII,  rap.  il. 

«  Lnc  vim  nom,  a  coL  Ideni  repetit  lib.  xx , 
cap.  2. 

d  RoTmi  enim  Grmce.  Iin  A.  Aog.,  cum  in  omnibus 
libris  cutit  enimCrmce  nollo  sensu  legeretur.  At  Festo 
cuiis  est  ecfro  ToO  ffxinovg,  quomodo  libenter  hoc  loco 
legeremus,  nisi  incisionem  inlerpreiarelur  Isidorus. 

«  Arvtmi.  Serv.,  Mn»  vii  :  Secundum   Suetonium 
arvina  ett  durum  pingue^  quod  ett  inter  cutem   ei 
vitcut. 
'  ^  Compago.  lU  pleriqiie  Gotb.  Al.,  compagia, 

B  Vertibula,,.  cartHaginet,  Lact.,  cap.  f»,  de  Os- 
sib.  :  Summat  eorum  pafiet  crassioribut  nodit  con^ 
giobavit,  nt  et  tubfrinai  nervls  facilius^  et  verti  pot- 
tent,  unde  tunt  vertibula  nominata ;  eot  nodot  firmiier 
solidatos  icvi  quodam  opercvlo  texit,  quod  dicitur  car- 
titago,  seilicet^  ut  sine  attritu^  et  sensu  doloris  atiquo 
fieeterentur. 


IM 


ETYMOLOGIAROM  LIB.  XL 


4iu 


91.  •  D&rtum  est  a  cerviee   iisqiie  ad  renes ;  A  blB  proereator  et  gifpiitar.  Raee  et  pwUndM  pro  ?ere« 


dicioin  aiitem  dorttcm,  qood  sil  aoperficies  durior 
corporis,  in  moduiD  saxiy  fortiSy  et  ad  portaDduBi, 
et  ad  perpeiiendum. 

92.  ^  Terqii^  qoia  in  ea  snpinl  jaeemos  interra  : 
quod  sotus  lionio  polesi«  nam  muta  animalia  lan- 
Uim,  aot  in  veutre,  aot  in  latere  jaeent;  onde  in 
animalibw  lerga  abusiTO  dicontitr. 

93.  Seapuia 

«  InieneapUum^  spatiom  qood  inter  seapolai  est» 
onde  et  nominatum. 

94.  Pa/af,  sont  dorsi  dexira  ksfaque  eminentia 
membray  dicta  quod  in  loclando  eas  premimos,  qood 
Graeci  mtXaifcy  dicont. 

95.  Spina^  junctura  dorsi,  dlcla  eo  qood  habeal 


radioloB  acotos,  cujos  junctor»  $pondHia  appellantur,  g  mos  aspectom. 


eaadia«  sive  a  pube^  unde  et  indomento  operiontor. 
Dicanior  aotem  isia  et  wk<mi$ta^  qola  non  babenC 
eam  speeiem  deeoris,  sieot  membra,  qo»  in  prompto 
loeata  sont. 

i05.  Idem  et  verelrum^  qoia  wri  est  tanlom,  sive, 
qood  ex  eo  vtrt»  emiilitor ;  nam  vtn»  proprle  dieitor 
homor  fioens  a  natora  viri. 

104.  Tettkuli^  per  diminotionem  a  teeHlm  dicti» 
qoorora  nomeroa  ineipit  a  doobos.  Hi  semen  calamo 
minislrant  qood  a  spin»  medolla  et  renibos  et  lumbis 
soscipiontad  gratiam  procreandi. 

k  Vi9eu$  est  pellis  in  qoa  testieoli  sont. 
.  105.  P0$teriara  vero  vocala,  qood  retro  sont  et  a 
volto  aversa,  ne  dom  alvom  purgamos,  iiiqulnare- 


proptei  partem  cerebri,  quae  fertor  per  eos  loogo 
iracto  ad  csteras  corporis  partes. 

96.  ^  Saera  epina  est  ima  perpetoas  spin»«  qoam 
Graeci  Up^  ooroGv  vocant,  qooniam  primom  infanle 
concepto  nascitor*  *  Ideoque  ex  hostia  id  primum 
a  gentilibos  dils  sois  dabator,  onde  et  $acra  $pina 
diciiur. 

97.  '  Renee^  ait  YarrOy  dictos,  qood  rivi  ab  his 
obaceni  hmnoris  nascanlur.  Nam  venae  et  medollm 
lenoem  liqoorem  desudant  in  renibos,  qoi  iiqoor 
rorsos  a  renibos  calore  venereo  resolutos  decorriL 

98.  s  Lumbi^  ob  libidinis  lasciviam  dicti,  qoia  in 
viris  eaosa  corporeae  voluptatis  in  ipsis  est,  sicut  in 
ombiiico  feminis,  onde,  etad  Job  17  in  exordio  ser- 
monis  dietnm  est :  Acdnge  eieut  vir  lumbo$  tnos,  ot  Q 
in  iis  esset  resistendi  praeparatio»  in  quibus  libidinis 
est  nsitata  dominandi  occasio. 

99.  Vm(nlieu$  est  medius  locus  corporis,  diclus 
qood  sit  ifiR^o  iliorum ;  onde  el  umto  appellaiur  locoa 
in  niedio  clypei,  a  qoo  pendet.  ^  £x  eo  enim  in- 
fans  in  otero  pendet,  ex  eo  etlam  et  notritor. 

100.  Ilium  Graeco  sermone  appellalum,  quod  ibi 
nos  obvolvamos;  Graece  enim  ciXuccv  obvolvere  di- 
ciior. 

lOI.C/toief  voeatm,  quod  sint  joxta  colom,  ^  qood 
esi  longao. 

i  Aoies,  quod  In  ipsls  innitimor  dom  sedemos ; 
onde  et  conglobata  est  in  eis  earo,  ne  prementis 
corporis  mole  ossa  dolerent. 

102.   Genitalia  corporis  partes  (ot  nomen  ipsum  ]) 
docei),gignendae  sobolis  acceperunt  vocabulum,quod 

«  Donum.  Nempe  quasi  durum  $ur$um.  At  Fest.  : 
Doraum  dictum^  quoa  ea  par$  eorpori$  devexa  $it 
deor$um, 

b  Terga.  BxLaci.,  cap.  iO. 

«  Interuaplium,  Al.,  inter$capuium,  [not  intersca^ 
piHum»  Infereeapiium  apud  G«I.,  lib.  nl,  cap.  !2, 
atqao  lla  reponendum  in  gloss.,  ubi  legilur  iMereca- 
pulum,  fUT«7fcvoy. 

<i  Sacra  $p%na.  Hiaron.  in  Eccles.  xii  :  Fiorem 
emrggdaii^  quem  no$  pro  cani$  po$uimu$^  quidam  $aeram 
epinam  interpretantur^  quod  deere$centibu$  natium  car- 
nibue^  $pina  cre$cat  et  fioreat,  GaBJ.  4.  lard.  cap.  3  :' 
Spma  $atra  dicitur  o$  saerum^  quod  Grosd  quoque 
vocant  tcpov  o^lov. 

•  Ideoque  $x  Itoelki.  Menander :  Oi  U  rH^  ov^v 


Meatue^  inde  appeliatiis,  qoia  per  eom  meant,  id 
est,  egeronlor  stercora. 

106.  Femwra  dicta  sont,  qood  ea  parte  a  feroina 
sexosvirldiscrepet;  Ig  sont  aotem  ab  ingoinibos 
osqiie  ad  genoa. 

Femina  auiem,  per^erivationem  femorom»  partea 
soot,  quibus  in  eqoitandoiergisequorom  adbaeremus ; 
onde  et  praeliatores  olim  $ub  feuAnibue  equoe  admi^ 
m$$e  dicebantur. 

107.  Co^t  qoasiy  conjoncta!  axes ;  in  fpsis  enim 
femora  moventur,  qoorom  concava  vertebra  vocan* 
tor,  qoia  in  eis  capita  femornm  vertuntor. 

Sufra^ne$f  qiiia  subtus  frangiintiir,  id  est,  fle« 
ctonior,  non  sopra,  sicot  in  brachiis. 

iOS.  Genua,  sont  commissiones  femorom  et  cra* 
rom ;  et  dicta  genuoy  eo  qood  in  otero  sint  genis  op- 
posita.  Goiiaerent  enim  ibi  sibi,  et  cognata  sunt  oculii 
lacrymarura  ind^cibus  et  miserieordiae  :  ^  nam  a 
genls  ^entia  dieuntur. 

109.  Deniqoe  complicatnm  gigni  formarlqoe  ho* 
minem  (dicunt)  ita  ot  genoa  sursomsint,  qoibos 
ocoli  formantur,  ot  cavi,  ac  reeonditi  iant  Ennlos  : 
Atque  genua  comprimt  artagena:  Indeestqood  homi« 
nes,  dum  ad  genua  se  prostemunt,  sialim  iacry«* 
mantur.  Voliij|t  eiiim  eos  natura  oteram  roatemom 
rememorari,  obi  qoasi  in  tenebris  considebaat»  ante« 
qoam  venireni  ad  iocem. 

110.  Cricra  dicta,  qoia  iis  currimos,  et  gressom 
fadrous.  Sunt  autem  sob  genibos  osqoe  ad  soras. 

TibitB  vocatae,  quasi  tubog;  sunt  enim  et  longilo^ 
dlne  et  specie  similes. 

ofxjoav  Ovo^cevTCf . 

t  Rene$.  Ei  Laet.,  cap.  14. 

s  Licmdt.  Ex  Greg.  verb&,  homil.  13»  noiationem 
qoaiemconque  confecit. 

^  Exeo  enim  inf.  Ei  Lact.,  cap.  10. 

i  Quodesitongao,  Gloss. :  LoR§ao,  x&»).cvtc^ov.  ApuJ 
Ca^lium  tnni  longao  ,  tum  iongano;  apuit  Amobii 
ei  Varr.  'manuscriptos  libros,  longano;  apud  Vegei., 
lib.  1,  cap.  4i,  de  Veierinaria,  ionganon  inteetinum. 

j  Nau$.  Ex  Lact.,  cap.  15. 

^  Viscu$  e$t  peiii$,  Goth.  Fi$eu$^  per  Digam- 
mon. 

1  Nam  a  geni$  genua.  Ead.  repetit  in  libroDif^ 
fer.  et  In  Cantic  expositione. 


411  S.  IfllDORI  HlSf  AUNBU  BnSGOPl  ||« 

III.  TMim  iim%  •  IW» ;  mbi  lolus  M  emlneni  A     M  ^^*  PalfMYOcaiin,  qiodpalpitel,  etijus  ihdl- 


rotttndiias,.  iiade  «i  fasiigiM  tampli  roiundi  lofiii 
vocaiur.  Talus  aulem  aub  oi ura  esi»  aub  laio  gtUcmti^ 

112«  Pidu^  e%  Crarca  eljFmolQgia  nomea  ioriiii 
suiii ;  lios  eaini  Graci  froda;  diciint,  °^  qui  alieriiia 
motibiia  selo  fisi  ineeduni. 

ii3«  ^  PlQHimt  a  planitie  Duneupai»,  quia  non 
rotund»,  ut  in  quadrupedibus,  ne  atare  non  poaail 
bipea  bomo»  aed  plao»  aique  longiores  formatx  auat» 
Qi  siabiie  eorpua  efliGereiH.  Suai  autem  piaiitai  anle* 
riores-partest  qu»  etiam  es  rouiiia  ossibus  eonsianU 

19  ii4.  «  Calciif  prima  para  plantfle)  a  tatla  ilii 
Domeo  iinposituuii  quo  lerrem  eaieamua  i  biiiei  et 
tfUcannti. 

115«  ^  Solum^  inrerior  pars  pedis»  dieluDi  qum 


eio,  aui  infirmiiaiem  IntiHligimiit,  attl  saltttehi.  ttujns 
dup  lei  esl  moiusi  Simpiei  esi,  qui  «k  uno  saltu  cbu- 
sut.  Gomposiius  est,  qui  ex  pluribtts  motfbtis  Ihordi- 
nalua  ei  inttqualia  ejiiaiit.  Qul  iDi»tus  cafta  liabcnt 
apaUa  i  diciyliciim  percuisum ,  quandlu  ftine  yiiia 
sttnt;  al  quihdu  vere  eHatlUrei  auDl,  Ut  (d/}xitlaC«y- 
Tcr«  aut  leniores » ul  ft\»ptttCbvttr »  moHli  slgna  sunt« 

121.  F^iup  dict» ,  eo  quodTiaesini  niilatilis  Sita- 
SUinisy  *  uli|ue  Hfi  p^  cerfHI  uaM  dlfM,  itUibas 
universa  membra  irriganiur. 

iii.  t  Smipikt  ei  OfKa  it/imiIo(tlu  hom^n 
dukli  I  quod  tegeieiur ,  ei  auaientetur ,  ei  tlf  at.  teu- 
guis  autemesl,  dumiii  corporeesl.einisttl  fCfO  emof 
dlcittor.  Nam  cruor  foeatuai  ee  quod  elusui  d^urrit, 


eo  terrx  fesiigia  imprimimu»',  sed  et  se/iim  dicitur  §  fel  ab  ee  quod  iurreade  eurrual.  Alli  auiisiii  rfHoffiA 


umne  quod  aiiquid  sustiiiei^  quasi  toUdum^  unde  et 
terra  solum^  quod  cuncta  sustiiieali  et  fium  pedia, 
quod  totam  corporis  niolem  portal. 

iiO.  ^  Vttcera^  Don  tantum  inleaiina  dioimiiei 
acd  quidquid  sub  corio  est ,  '  a  viacoi  qued.eal 
inter  cutemi  ei  carnero.  Iietf  viicirei  fiialia,  id 
est,  ciicumrusa  cordis  locaf  qua4  iHHorMi  ee  quod 
ibi  f  iia,  id  esl,  anima  contiiieatun 

117.  item  fiscera,  capiu  nerforuro  ex  iaDguiae 
ei  neif is  oopuiaia.  Eadem  iaetrii^  aive  UHirM,  qula 
sic  in  siiigulia  membria  cordis  ioco  auaii  ul  sii  ia 
media  paiie  ioUus  corporiaoors  appellaatuniue  a 
nomine  similium  animalium  sub  teiTa  deiiteaceo* 
Uuiii.  Naiu  inde  mutcuU  a  murium  slmiliiudine.  liden 
etiam,  et  tori^  quod  iliic  f  ihcera  toria  videontur. 


ii8.  Cor^  a  Giaeca  appellauuue  deriviiium ,  quod 
Uii  x«/«3iav  dicuni,  sive  a  cura.  in  eo  euim  umnia  soi« 
licituuo  ct  scieauei  causa  maneu 

B  Quod  idco  pulmoni  viciiium  esi|  ut  curo  fart 
accendiUiTi  i^ulmooii  buaMri  lemperelttf.  Hujua 
dttm  arterim  aunl»  e  fuibua  ^  alnistra  plus  aan* 
guiuem  babei»  deiira  plui  apirilam ;  uodeei  iii  dixM 
bnckie  pulaum  ioepicimuii 

119.^  i^rarrerdfaifefoeuailoeiiordlviillia,  I  quf» 
bua  ienauf  perelpiiur;  ei  dieia  pr0ior4f|i ,  eo  quod 
ibi  aii  priucipiem  oerdia  ei  cegiuiioaii» 

•   Qiit    altemit  motib.   Lactantti  verba  DOnblhlt 
deloria. 
^  Plantw,  Lacl.|  ibid.  «^ 


inierpretiniur  iiit|UiieNi  eonupium,  qui  «niittltur. 
Alii  aiunt  vocaium  aangttlnem ,  quod  iuaf Is  att. 

ISS»  »>  ISanguli  iuiein  non  est  Integer,  ni$i  la 
jifenlbos.  Nam  dfcunl  physici  mlnUi  sangulnem  pef 
«tati*m,  unde  In  aenibus  treinor  eit.  Pfopfie  autem 
sanguis  anlmm  po6ses9ioisi;  ^  Inde  gfhss  laceraro 
in  iuctu  mulieres  solent»  unde  et  purpures  festci» 
el  flores  purpurel  mortuis  prttbeiitur. 

iUi  Puiwia^  01  Or«rco  irihil  foealnitttnl. «»  Ofaett 
enim  pu/aiotiem  iiQii\}^vii  f  ieant,  eo  qOod  P  eof dis  fla« 
bellum  ik,  IM  quo  itvtitMe,  idesl,  ipirltds  ineit, 
pif  quod,  ei  igitintttf ,  ei  mofentttr,  uitde  et  puf- 
tfionai  f ocail  sunu  Maffl  Qftece  itnHpm  ipifilui  dt^ 
ciiur»  qul  flando  el  agitaodo  aereffl  admHilt  il  rejlclt, 
Q  a  quo  niovoiiior  polmonea ,  ei  palpiiirtti  il  ipefiendO 


<  Calcit  prima  to,  planla. 
cis,  lib.  IX,  cap.  4;  i 


ferba,  ^n.  vii,  ad  fers. 


^  Cslcis  reclus,  ut  lao- 

sed  utfumque  Ilbrariortim  puta- 
mus  erraturo. 

«>  Sotum  diciiur.  Serv. 
Et  Ceriaie  lo/tim. 

«  Viicera.  Cx  eod.,  Md.  i. 

f  A  vitco  quod  ett  iiiier  cui.  et  tam.  Serf «|  Jtn. 
Ti,  ul)i  inler  oaa  et  carnem. 

i  Quod  ideo  puim.  Ex  AmbrOi. ,  f  i,  cap.  9. 

fc  Sfniilri  plut  tangvdnem.  lia  opUml  qtiiqne  libri, 
recte  opiiior,  qiiamvis  ptfnlo  insolenUor  constructio 
f  iderl  posslt. 

i  Prttcordia.  E  Sert.  An.  fii,  ad  ters.  fltcic  dea 
cmruteum. 

J  Qttifrtti  aeiriUi  p&cipUur.  Bt  Aristotelis  sen- 
tentia.  Nain  cerebro  id  iribuunt  medici. 

^  Atque  rivf.  Ex  Lact. ,  Cap.  7. 

1  Satifif uis.  Sup.  lib.  iv.  eap.  5. 

B  ^ati^ioi  non  ett  inuger.  E  Serf .  Mn.  u«  ad 


soi  ui  flitum  cupiMiii  ii  airiageadOi  ui  eJkiaM.  Esl 
enlin  organum  corporis. 

itfii  <i  Jeeuri  nomen  bibel  eo  qo^  Ignls  ibi 
hibee  iedimi  fl  ^til  li  eerebfo  iObfotit.  Inde  ad 
oculos  CKierosque  sensus  ei  membra  diffinditur ,  et 
calore  suo  ad  io  toecum  ot  dbo  Iractum  f  ertii  in  san« 
gulnem,  quem  ad  OiM  piaOiNdi  nuiriendiqui  iingulii 
membrls  prmbet.  lo  jeooro  iutem  coasiitii  folupus» 
et  concupiseenUa ,  juxia  eos  quide  physicis  disputant. 

«16.  '  FHfm^  Jecnrli  sont  etlfomilaleft  •  ificiii 
exiremai  partes  folioruro  in  intybis ,  sif  e  quiftl  lio» 

f ifft.  Voi  d  duihut  tnleget  dnt  tanguU. 

•  iuifi  genae  ktmwf.  Plenlora  hiMi  0|Mid  Sefv. 
iEn.  XII,  ad  fcrs.  lioteat  iamaim  genai^  eiiiva.fi,  id 
f  eri.  Purpureat  tup.  vett.  et  ad  f ers.  Purpureoi  tpar- 
gam  ftores.  Cautum  tameii  lege  xic  ub.  Mulier  faciem 
ne  earpito.  ^  , 

o  Gra^i  enfm  pulmonem  ftMfMim  voiant.  nAcutfuy 
est  Allicis,  ains^irviufMJv.  Alcaus,  apudPluuircb., 

TiTV»  liktxtuava:  otvw.  ..... 

VCordis  flabettum.  Veniilabrum  cordis  dixit  aoctof 
lib.  de  Spir.  et  anim.  cap.  55. 

q  Jecur...  eo  quod  ignit.  Ut  sU,  qnm  jacent  ur^ 
nam  ur  Isidoro  ignis  non  uno  in  loeo. 

r  Ft^rie  jecorii  tunt.  E  Serv. ,  JEn.  x,  ad  f  crs. 
Cui  pecudum  fibrce.  .     »    ^ 

■  Stcul  exirema  partet  {oiiorum  m  iMyb,  Serv^ 
Georg.  1,  ad  rcrs,  Amarti  inlgba  fibriii—Fibfii  auiem 
abume  quod  radices  intyborum  hac  tiique  illdc  decurruni 
ut  fibrcs  verjeeur^  id  eil,  venas  quasdam,  et  nervi.  IJudo 
hxc  male  afTecu  sunt.  Fitorum,  legebat  Ckacoa.  Sed 
quid  simiie  cum  Unguii  emiaeatibusf 


M  rfYMOLOOlARUli  LIB.  U  4i4 

gM  tfDinefttM.  !Nel«  auteni  IHMr»,  qilod  apud  gen«  A     457.  Vulwi  tocttai  qttasi  vtflva,  id  Mt,  J^hua  veii« 

trift,  Tel  quod  senien  recipiat,  vei  qaod  ex  ea  fetoi 


Islea  in  Mcris  ad  PlMBbi  araa  fereliantnr  ab  ariuli^ 
quibus  obiaiia  atque  auecenUa,  responea  acciperent. 

i  27.  S^  dicias  a  aupplenieoto  ex  contraria  parte 
jecoria ,  no  f  neua  exiaieroi,  qoem  qoidaai  etiam  riaui 
causa  fietiMB  ef isiim&ni ;  «  nam  aplene  ridemus, 
feile  iraaelmor ,  dorde  aapimna ,  ieeora  amamna. 
Qnibua  qnatnor  «leaaeniia  eonsiaiHiboa ,  Intefram  eat 
animai. 

i«g.  Fd  nppoliaiiwi  qood  diMliGOlmi  giaiana 
bumorom ,  q«i  voealiir  Mi$. 

Stmna§kui  9  Grweb  9$  vocalor,  eo  quod  oatium 
venirls  slt ,  et  cibum  oxdpiai,  atque  ioinieatina  urana* 

OHIUI. 

ii9*  infMftiHidieiinliir,  oo  qnod  corporis  inioriore 


procedat. 

Yetka  dieia,  qula  aicot  vaa  aqua,  iu  de  reni* 
bna  urina  eollecia  oompletttr,  et  butnofd  difttenditur, 
eujna  uaua  in  ▼olucriboa  bon  babelur. 

fSS.  Cfrtnoautem  didla,  slfequod  orat,  aiire  quod  ex 
tfonlbua  egeritor;  eujos  Hidieio,  et  aaiua,  et  egritudo 
AMQra  monaMtur.  Qui  bttmor  fulgo  toHum  dicitur, 
qood  eo  loia,  id  ttsl,  munda  festlmenta  efflciantor. 

2$  i39.  Smen  est  quod.Jactum  aumitur,  aut  a 
lerra,  aulab  utero  ad  gignendum,  t^I  fructus,  vei  feius. 
Ksl  eoim  iiquor  ex  cibi  et  corporis  decoctlone  factus, 
ae  diflbaus  per  ▼enas  atque  diedull^s,  qui  inde  de-> 
sudatus  In  modum  sentin»  coiicrescit  lo  renlbus, 


parte  eobibeolur,  qoa  ideireo  longis  nexibus  in  eir-  B  ejectusque  per  collum,  et  in  utero  mulleris  susce- 


culorumordinala  suntmodum,  tttsoseeptas  eseas  pau* 
laiim  oieronl ,  oi  auperadditis  cibis  non  impediantor. 

i50»  I»  Omniittm,  membfaiMm  qood  eoBtluet  in" 
tesiinonim  majorem  parlem,  quod  iirknlovf  Gmci 
vocant. 

DiMipiim  iaieatiAum ,  quod  diacernil  veoirem » 
ei  caeiora  ioiestina  a  pulmonibus  el  a  eorde. 

i5i.  Cffcum  uueslinum,  quod  sit  sino  foramino» 
*  et  exiiu  >  quod  Graaei ,  ^  tv^>4»  itnpm  dieiml. 

Jtjuuum^  touue  lutestiuuin»  unde  etjcjMiuull  dicitor. 

^  i3S«  «^  Feaier  autem,  et  ulvm$f  et  uunu  ioler 
se  differuat.  Yentor  eai «  q«i  aceoplo»  eiboa  digeril  ^ 
et  apparei  extriiiaocua«  periinolqtto  o  peoioto  a4 
inguioa.  Eidiclos  wntmt  qond  por  tolumeovpuo  fiim 
alimenta  traoamiitot. 


135«  iliaais  eat,  quae  eibum  racipil,  el  pmrKori  solol. 
Sailusiius:  S/mtt/attastXMiNMi  pttgpon'.  filvoeaiar 
«lnis«  quod  ablaoiur,  id  eat,  purf auir.  £&  ipao  eitim 
sordos  stoffcoriHtt  doflouiil. 

i34.  Uunm  solae  BMilierea  liabeAt ,  ift  q«o  eoiies- 
piiiot,  ad  sioailitiidiaom  ca(ieuU.  lame»  aoetoroo 
otorum  pro  uirioaiiba  atfuo  ironlie  pieromqoo  po^ 
BOiit,  oeo  pooue  laoiiimmodo,  se4  ol  caeiert. 

i3;L  Vacmua  muefli  Mlcros»  qood  dopAes  sit^  es 
« ob  «lcaque  ioilooo  aeditidaipanoOk  qom  m  dimr- 
sora  diffus»  ac  replexio  circumplieantur  m  moduna 
cornuom  arieiiay  fci  quod  ioaarioa  ioapieatur  fetu. 
Hinc  et  utcTf  qufid  aliqjuid  intcinsecus  babuerii»  ul 
menibra  et  viscera. 

iSML  i  J^ionins  aMm  propaio  posci  ooi,  binc  D 
od  raiiren  iranslalio. 

Jfolrts  dicitua»  quodEalu&in  ea  generolur,,  a  soraoa 
enim  receptum  conrovet ,  confotom  corporat^  cot^i^ 
poraAom  ba  membro  distfngoit 

« if  am  $pkm  rMbmos.  B^eod'.  iCn.  vni ,  OKf  vers. 
ExarM€ru$  ai^  {Mle  dehr, 

^  Ommuummemlfmnm,  €io«».  r9bvsnl«m,  Irrrir^ovc 

IB^ffl^iOttffNS,  OftiQV. 

«  Tu^H&v  «WijpOTu  FmiiAf/lmr  Towii  ¥arro,  et  jtju- 
nvift'  Afcttfif» 

«*  Kfttiei».  B  Serv.,  M\\,  n,  aif  ver^.  Htemmiiue 
a.  m.  c. 

•  A^^ttlraqfoe  ji»ir«os.  Ex  Laet.  i^. 

^  A^««iianllis  «««eHO  ftroprie'  porei  est,  h,  a.  v« 
tranU.  Referttniur  oadeqi  baec  verba  a  veteri  Porsii 


ptus,  caloro  qoodammodo  vfscerum  ei  menstfuali 
sangMlnis  irrigatione  formaiur  in  corpos. 

i40.  IfMiirmr,  aupervacous  rouflerom  ssngols. 
Bicta  amotn  m«nsfriitf  a  drcbito  lunarls  luminis,  quo 
solel  hoc  venire  profluvlum.  Lona  enlm  Graece  fiiiyq 
dicifur,  bs&cet  muJi(hria  nunddpantur;  nam  molier 
aolom  animal  menstroalo  eat. 

i4i«  Gujus  cruoris  comactu  fruges  non  gerroinant, 
acescunl  musta  morittntur  herbSB,  amitiunt  arbores 
f^tos,  ^  fernmi  roblgo  corripit,  nigfescunt  aera.  Si 
qoi  canes  Inde  ederlnt  In  rabiem  elferantnr.  Glutinum 
aipharti,  qoodnec  ferro,  nec  aqok  dlssoIviCur,  cruoro 
ipso  pollutum  sponte  dispon^ftur. 

i42.  f^ost  plorimos  autem  dies  m^nstruos 
G  doo  semen  non  est  t  germinabfle,  quia  jam  bon 


est  menstrualis  sanguis  a  quo  perfasifm  Irrigeiur. 
Tentte  somen  locfs  mofiefcfibos  non  adhaeret,  labitur 
eniro,  noc  babet  vfm  adbaerendi.  Sfmfnrer  et  cras- 
s«m  rmr  non  babet  gfgnendr,  quia  mufiebri  sangohii 
miscere  se  non  potesl  propter  nimfam  sul  splssliudi* 
nem.  Ififie  ef  steriie»  mares  etfemlnas  ((ficuni)  fleff» 
vol  per  ffinriam  semfnis,  vel  sangufnis  crassitudinem, 
vei  proptcf  niffliam  roritatem. 

fiS.  >  frimnm  aotem  afont  ctv  bominis  Angi» 
qsmf  iff  e«  air,  et  tit^  fiomhiiSy  et  saplontia ;  deindo 
qofldyagmfmo  die  totnm  opos  etpferf,  quod  cx  abor-< 
tionibus,  ut  feriur,  collectum  est.  ^  Aiii  feios  a 
capite  aumere  dicunt  OBordMim  ;  oodo  ei  i«  affium 
foiibos  priflBttm  oonfott  ingl  ii»  c^  vidennn. 

i44.  F«l«f  a«fem  nominatns,  qoodadboeiii  «tero 
fbvealur.  Cujus  ucundce  dicuntur  follicoloo  qni  ai^ 
moi>  cm»  infaiite  «oeeiifr  cootiootqoo  OHm;dfcttis 
ita,  quia  enm,  eomr  mfiiur,  oeqoitmr. 

145.   I  Nasci  auiem  patnbus  similos  aiunt »  si 

imerprete. 

s  Semen  receptum »  etc.  Verba  sunt  Hieronymi 
in  epist.  ad  Pammach.  cont.  errores  Joan.  lii«roso« 
lymit. 

^  Ferrum  rubigo,  E  Solim.,  cap.  4.  Plin.,  lib.  vu, 
cap.  15. 

^  Germiuabite.  Gmerabite  Gotli.  omnes  et  Kab. 

1  Primum  autem  aiunt  cor,  lilx  £*aa.^cop.  i% 

^  AUi  (etus.  Ex  eod.,  cap.  ii* 

i  noici  autem^  cap.  i2. 


415  S.  ISIDORI  IIISPALENSIS  EPBCOPI  4iC 

pateroumieiDmaIidia8  8U;S4°>^t"b>**»  ^'^'"^^('■^' A     7*  Sezla  »U8,  esl  seneciuB^  quae  nullo  annoma 


bae  Faiione  sioiilee  exprimi  vultus.  Qui  autem  uirios- 
q«A  parentia  flguram  reddunt,  aequaliter  mislo  pa- 
tenio  niaternoque  semine  concipiuntur ;  avoriim 
proavorumque  similes  fierly  quia  sicut  In  terre 
mulia  semiiia  occulta,  sic  et  in  nobis  semiiia  celan- 
tur,  figuras  parentum  redditura.  £x  paierno  aulem 
semine  puelias  nasci,  et  ex  materno  pneros,  quia 
omnis  parlus  constat  dupllci  semine,  cujus  pars  ma- 
jor  cum  invaluit,  occupat  similitudinem  sexus. 

146.  In  corpore  nostro  quaedam  tantum  otilitatis 
causa  facta  sunt,  ut  viscera;  quaedam,  ei  utilitatiSy 
et  decoris,  ut  sensus  in  facie,  et  In  corpore  manus, 
ac  pedes,  quonim  membrorum  et  utilitas  magna  est, 
et  species  decentissima. 


tempore  finitur,  sed  post  qulnque  illas  «lates  quan- 
tumcunque  vita  est»  senecluti  deputatur, 

8.  Senium  autem  pars  est  ultima  senectiKiSy  dieia 
quod  sit  terminus  sextx  aeUtis.  In  bis  igitur  sex  spa- 
tiis  philosopbi  viiam  descripsenini  bumanam,  iii 
quibus  muutnr»  et  currit,  ei  ad  roorUs  terminum 
pervenit,  Pergamus  erfo  brevlier  per  pnedicloa  gradus 
aeiaium  etymologias  earum  In  hominedemoiistrantes. 

9.  Infam  dicitur  bomo  primae  aetalis!;  dietos  autem 
tiifanf  quia  adtiuc  fari  nescity  id  est,  loqui  non  po- 
test ;  nondum  enim  bene  ordinatis  dentibus»  minor 
est  sermonis  expressio. 

iO.  '  Pver,  a  puriuue  Yocalos,  qoia  purus  est,  et 
needum  lanuginem  floremque  genarum  babens.  s  Hi 


147.  »  Quxdam  Untum  decoris,  ut  mamiliae  in  B  sunt  ephebi,  id  esi,  a  Pbcsbo  dicti,  needom  viri, 
viris»   ei  in  utroque  sexo  umbilicus.  Quaedam  dia-     ^  sed  adolescentuli  leyes* 


creUonis,  ut  in  viris  geniulia,  barba  promissa,  pe- 
ctus  ainpium;  in  mulieribus  leves  genae,  et  angustum 
pecius,  ad  concipiendos  autem  et  porlaudos  fetus 
renes,  et  iatera  dilalau.  Quod  ad  bominem.et  ad  par- 
les  attinet  corporis,  ex  parle  dictum  est,  nooc  aeutes 
ejus  subjunganu 

CAPUT  Jl. 
De  atatibus  hominii» 
i.  Grados  ^  aeutis  sex  sunt,  infantia»  pueritia,  ado- 
leseentia,  juveuiuSy  gravius»  atque  senectus.  r,    -3 

2.  Prima  aeUs,  infantia^  est  pueri  nascentis  ad  lu- 
eem,  quae  porrigiiur  in  ^eptem  annis. 

3.  Secunda  asUs,  pncnita,  id  est,  pvra,  et  necdum 


11.  Puer  auiem  iribiis  modis  dicitar,  pro  ■aUvi-' 
Ule,  ut  Esaias  :  Pii«r  naliis  eet  nobie,  Pro  »Ute,  ul 
octennis,  decennis.  Undeestillod  : 

20  Jam  puerile  jugom  tenera  cervfce  gerebat. 
Pro  obsequio  et  fldei  puriiate,  ot  Dominos  ad  pro« 
pbetam  :  Pti^r  meus  ee  tu^  no/i  timere^  dum  jam  Je« 
remias  longe  pueritiae  excessisset  annos. 

13.  ^  Piie//a  est  parrula,  qiiasi  *pulla^  unde  et  pa« 
fdllos^  non  pro  conditione,  sed  pro  aetate  poerili  vo- 
camos.  PupilH  aotem  dicti,  qoasi^  sine  oculis,  lioe 
est,  a  parentibus  orbi.  i  Hi  autem  vere  pupilli  ;dt- 
cunlur  qoorom  paires  ante  disoesserunl  quam  ab  eis 
nomen  aceiperenl.   Gaeleri  orbi  vocantor  orpham^ 


ad  generandom  apu»  lendens  usque  ad  deeimum  C  jidem  qui  et  pupilli ;  illiid  enim  nomen  Graecum  est, 


quarlum  annum. 

4.  Tertia,  adoUeeentia,  •  ad  gignendum  adulla,  quae 
porrigitur  usque  ad  vlgesimum  ocUTom  annom. 

25  ^*  Quaru,;icveniais,  firmissima  aeutum  omnium, 
flniens  in  quinquagesimo  anno. 

6.  d  Quinu  seus,  senioris,  id  esl,  gramtae,  qoae  esl 
declinatio  a  juventute  in  seneclutem,  nondum  se- 
nectus,  sed  jam  non  Juventus,  quia  senioris  aeias  esl 
"  quam  Graeci  icptc€\iTwt  vocant.  Nam  aenex  apod 
Graecos  non  preslfyter,  sed  yipw  dicitur.  Qoae  aetas 
quinquagesimo  anno  incipiens,  sepluagesimo  lermi- 
natur. 

•  QHcedam  deeorit^  cap.  iO.  ] 
Cap.  11. —I»  Gradut  atat,  Yid.  Serr.,  ^n.  v.;  Aro- 

bros.,  episl.  49.  Pbilon.,  de  mundi  Opiflc. 

^  Ad  gignendum  aduUa.  Non  sunt  haec  in  quibus- 
dam  Codicibus. 

^  Quinta  cetat^$eniori$,nondum$eneetut,  SerY.,iEu. 
Y.,  ad  vers.  Tum  tenior  taiet :  —  Secundum  yarronem, 
junioret  tinior  eomparaiivi  iunt  perdiminulionem,e\c. 
itemifCn.  \i,ad  vers.  Jam  senior. — Autpro  potitivopo' 
tuit^  aut  tenior  e$l  virmt  tenex^  ut  junior  intrajuvenem 
est,  quam  rem  a  Vnrrone  tractatam  confirmat  etiam 
Ptinius.  Ita  vero  distinguil  seniores  a  senibus  Varro 
apud  Censoriiium  de  die  naiali,  ut  scniores  vocari 
dicat  a  45  usqiie  ad  60  aniium,  qiiod  tum  primum 
senescere  incipiat  corpus,  posi  sexagesimuin  vero 
senio  jam  laboret. 

*  Qtiam  Graci  frpco-^vnov.  Ex  Aug.,  de  Gen.,  con- 
tra  Manich.,  lib.  1,  cap.  23. 

t  Puer  a  puriiate.  Varro  apud  Gensorin«  :  Pueri^ 
quod  sint  puri^  Id  esi^  impuberet* 


boc  Laiinum.  Nam  el  in  psalmo  ubi  legilor  PupiUa 
tu  eris  adjutar^  Graecus  babet  o/»f«vu. 

i3.  Puberes  a  pube^  id  esl,  a  podendis  corporis 
nuncupati,  quod  haec  loca  lunc  primum  lanuginem 
docont.  Quidam  aotem  ex  annis  pubertatem  existi- 
manl,  id  esi,  eom  puberem  esse  qui  qoatuordecim 
annos  expleverit,  quamvis  Urdtssime  pobescat.  Cer- 
tissimum  autem  puberem  esse,  qui  el  ex  habliu  cor- 
poris  poberuiem  ostendai,  et  generare  jam  possit. 

14.  Puerperee  synl  qoae  annis  poerilibos  pariuol. 
Unde  et  Uorat. : 

LattdantQrsimili  prole  puerperR. 

)     B  Hi  sunt  ephebi^  id  est,  a  Phmbo.  Imo  ab  Hebe. 

^  Adoleseeninii  teves,  Al.,  lenes, 

t  Puella  est  parvuta,  q.  puUa.  Fesl. :  PuUus  Jem$ 
dicebatur  Q.  Fabius,  eui  cognomen  Eburno  fuU^  pro- 
pter  candorem,  quod  ejus  natis  fulmine  icta  erat.  An- 
ftgui  autem  puerum  quem  amabant,  puUum  ejus  dice^ 
bant, 

i  Ei  autem  vere  pupiiH,...  quam  ab  eti  nomen  oeei- 
perent,  Praenomen  (inlellige)  quod  ante  puberutem 
non  accipiebatur.  Nam  gentis  vel  familiae  nomen  lus< 
irico  die  accipiebatur,  aucioribus  Pest.,  Macrob. 
ei  PluUrch.,  in  Problem.  Et  Jnllus  Paris  (seu  Pro« 
biis),  in  Epitom.  lib.  x  Val.  Max.  :  Puerti,  non 
priutquam  togam  tiritem  tumerent^vuellit^  non  ante- 
quam  nuberent,  prcenotnina  imponi^  Q.  Sctevota  auetar 
est.  Et  postea  :  Pii6/tt,  ^ut  priut  pufriUi  facti  erant^ 
quam  prcetiomina  haberent.  Alii  nominit  cauta  ex  pube. 
Vid.  A.  August.,  In  not.  1  Gollecl.  deereial.,  cap.  7, 
de  Pespons.  impub.,  et  cap.  3,  ao  lii.,  Greg.  ix. 


417  ETtMOLOGIAROH  LIB.  XI  418 

*  Et  dieltt  fwfftrm^  tel  qvod  prktto  ptrtu  graTan*  A  <S€nt>r,  ....  inier  juvenemqne^  ienemque,  Ter.:  Quo 


lur,  Tel  qvod  primum  pueros  pariunt. 

15.  Adelmeent  dicius;  eo  quod  Bit  ad  gignendum 
adultus,  sife  a  creacere  et  augerL 

16.  Juvenh  voeatos,  quod  jiivare  posse  inci|»at»  ot 
in  bobus  juvenei,  27  <^uai  a  vituHs  discesserinU  Est 
enim  juvenis  in  ipso  selaiis  incremenlo  positus,  et  ad 
auxilium  praeparatos.  Nam  juvare  liominis  est  opos 
aliquod  eoDfereolis*  Sicut  auiem  triginta  perfecue 
sbtaiis  est  annus  in  liominibus,  ita  in  pecudibus  ac 
juroeatis  tertius  robustissimus. 

17.^  Vtr  noneupatus,  qoodmajorin  eo  visesl» 
quam  in  femina.  Unde  etvirtus  nomen  accepil,  sive 
quod  vi  agal  feminam. 

18.  Mntxer  vero,  a  moiHtie,  tanquam  moUier,  de- 
Iracta  Iftiera,  vel  mutata,  appellata  est  muiier. 

19.  Ulrique  enim  fortitudine  et  imbecillitate  cor- 
porum  separantur.  Sed  ideo  virtus  maxima  viri,  mu- 
lieris  minor,  ut  paliens  viro  esset,  scilicel»  ne,  fe- 
minis  repugnanlibus,  libido  cogeret  viros  aliud  appe- 
lere,  aut  in  alium  sexum  proruere. 

SO.DieiturigiturmuIiersecundumfemineumsexum, 
boc  ex  noo  secundum  corruptiouem  integritatis,  ex  lin- 
gua  sacra  Scripturx*  Nam  Eva  f  tatim  iacta  de>  latere 
viri  sui,  nondum  contacta  a  viro,  mulier  appellataesi, 
dicente  ScriptUra  :  El  formavit  em  in  mulierem. 

21. «  Ftr^o  a  viridiore  xlate  dicla  est,  sicul 
ttr^  ei  vitula,  Alias  ab  incorruptione,  quasi  tnro^o, 
qood  ignoret  femlneam  passionem. 

22.  *  Yirago  vocata,  quia  virnm  agii,  hoc  est. 


jure  sum  u$us  adoUseeiitter, 

26.  Adoleteentior  non  utique  roagis  adolescens, 
sed  minus ;  ut  senior  minus  senex ;  ubi  compara- 
tivosgradus  '  minus  significat  a  positivo.  Ergo  senior 
non  [satis  senex,  sicut  junior  intra  juvenem,  sicut 
pauperior  intra  pauperem. 

27.  Senet  autem  dicios  quidam  putanl  a  sensus 
diminuiione,  eo  quod  jam  pne  vetustate  desipiant. 
s  Nam  pbyslci  dicunt  bomines  slultos  esse  frigidio- 
ris  sanguinis,  prudentes  calidi.  Unde  el  senes  in 
quibus  jam  frigel,  et  pueri  in  quibus  necdum  c^leiy 
niinus  sapiunt ;  inde  esl  quod  convenit  sibi  infantom 
aslas  et  senum. 

28.  Senes  enim  per  nimiam  «talem  delirani,  puerl 
B  perlasciviam  et  infantlam  igaorant  quid  ag^nt.Senex 

auiem  tanium  masculini  generis  est,  sicut  anos  femi  * 
nini;  nam  anus  dicitur  sola  mulier.  ilntM  autem  ap- 
pellata  a  nmitis  annis ,  quasi  annosa.  ^  Nam  si  com" 
mune  esset  nomen,  cur  diceret  Terentius  senem 
mulierem?  Hinc  et  vettda^  quia  vetusta.  Sicut  auiem 
a  sene  senectus,  iu  ab  anu  aniliias  uominaia  est. 

29  29.  Canitiet  autem  vocala  a  candore»  qoasi 
ftes.  Uude  esi  illud  : 

FlorLda  JayentuSy  lactea  caniHea, 
prout  dicerel,  candida. 

30.  i  Senectus  auiem  miilu  secum  et  bona  affen 
el  mala.  Bona,  quia  nos  ab  impotentissimis  domiuls 
liberat,  voloputibus  imponit  modom,  libidiuis  fran- 
git  impetus,  auget  sapientiam,  dat  maturiora  consi«« 


opera  virilia  faeii,  el  masculini  vigoris  est.  Antiqui  C  lia.  Mala  aulem,  quia  senium  miserrimum  est,  debi- 


euim  fortes  feminas  iia  vocabant.  Yirgo  autem  non 
recte  viro^o  dieitur,  si  non  viri  offlcio  fungatur.  Mu- 
iier  vero  si  virilia  opera  facit,  recte  vtra^o  dicitur, 
ut  Amazon. 

25.  Quse  vero  nune  femina,  antiquitus  vtra  voca* 
batur,  sicut  a  servo  una^  sicut  a  famulo  famulay  iU 
a  viro  vira.  Hinc  et  virginis  nomen  quidam  puiant. 

24.  Femina  vero  a  partibus  femorum  dicta,  ubi 
sexos  species  a  viro  distinguiiur.  28  ^^''^  *  Graeca 
etymologia  feminam  ab  ignea  vi  diclam  potant,  quia 
veliementer  concupiscii.  Libidinosiores  enim  viris 
feniin»  sunl,  lam  in  mulieribus  quam  in  animalibus. 
Uode  nimius  amor  apud  aiiliquos  fenuneus  vocabatur. 

25.  Senior  est  adhuc  viridior.  *  Ovidios  in  vi  lib. : 


litate  et  odio.  Subeunt  enim  morbi,  trislisque  sene* 
cius.  i  Nam  duo  sunt,  quibus  minuuntur  corporis 
vires  :  senecius  et  morbus. 

51.  Mor$  dicla,  quod  sil  amara,  vel  aMarte,  qui 
est  eifector  morlium. 

52.  Trla  sunt  aulem  genera  moriis :  acerba,  imma- 
tura,  naturalis.  30  Acerba  iiifanlium,  immatura  ju- 
venum,  matura»  id  est,  naturalis  senum. 

55.  Mortuus  autem  ex  qua  parte  orationis  decli- 
neiur  incertum  esl.  Nam,  sicul  ait  G»sar,  ab  eo  quod 
est  tttortor  in  participio  praeteriii  temporis  in  ftciexire 
debuit,  per  unuin,  scilicet,  u,  non  per  duo.  Nam  ubi 
geminata  081  liltera ,  nomen  est,.  non  particlpium, 
otfa(utii,  ofdwus.   Gonvenienier  itaque  faclum  ul 


?•  Hieronvm.,  in  Jerero.  iv  :  D  labal  aliena,  ejusque  cni  Isidori  senleniia  displiceretj 
,  quof  primos  parit  fetut.  Al  iuque  objiceret  :  Nisicommune  esset  nomen,  ete.  bed 
*:.l,.,^  !.^^:#  L.M^^^  .  n^Mm     frustra  laborat  Donalus  (quem  Isidorus  sequiiur)  nl 

senem  neget  nomen  esse  commune.  Papinius,  sive 
Pomponius,  tfpud  Varronem»  lib.  vi : 

RidicQlum  est,  eum  te  caacam  tua  dicil  amica* 
Fili  Potoni,  seaquisenex  puerum. 
Dic  tu  iUam  pusaai,  stc  flel  Motua  muli : 
Nam  vere  pusus  tu,  tua  amica  senex. 

EtTibullus: 

Hanc  animo  gaudente  vident  Juvenesqoe,sfnesqQe. 
Coraoiemorani  merito  tot  mala  ferre  seaem. 
I  SenectHs  auiem.  Ei  Hieron.,  pracf.  ad  lib.  ii  in 
Amos.  0 

i  Nam  dno  iwtl.  E  Serv.,  Georg.  u,  ad  vers.  S¥ 
beunt  morbi  trietisque  seneetm. 


*  Et  dietas  puerperee, 
Puerpera  interpretatur  ^ 

Donatus  in  And. :  Ofnnts  quce  peperit,  puerpera ;  qum 
primumj  TrpoToroxoc*  Paulus,  cap.  105yde  verb.  Sign.: 
Puerperas  appetlant  reeentes  ex  partu. 

h  Vir.  ExLaci.,cap.  14. 

<  Vtr^o  a  viridiore  cet,  E  Serv.  eclog.  5,  ad  vers. 
Bis  venit  ad  mulctram. 

<*  Yirago.  Ei  eod.»  iEn.  xii,  ad  vers.  Jutuma  «i- 
rago. 

•  AIUGresea  etffmologia.  An  quasi  ifuyLivnf 
f  Jf tnttf  eigmficat  a  poniivo.  Verba  sunl  Donati  in 

Prolog.  Hecyr. 

8  Namphgsici  dicunt.  E  Serv.,  Georg.  ii,  ad  vers. 
Frsgjidus  obstiterit  circum  preec,  s. 

k  Nam  si  commune  esset  nomen^  cur  Terentius  diee* 
ret  eenem  muUerem?  Assenlior  Cbaconi,  qui  baec  pu- 


4i»  8.  I8ID0R1  HlSPAUmia  EMSCOPI  4M 

qaemadinodam  id  qaod  signUlcal  noa  poiesitgeiido^  A  gwioi  porUodiU  AlomdM  ei  ■ivHtro  MMtnim 
lla  ei  ipsum  nomen  non  posfit  Koqiiendo  declioari. 


Dmnis  auiem  mortuus,  iut  fuous.est,  aol  cidaTer. 

54.  •  Fmnus  est,  si  &epeiiaiiir«  Et  dicium  fnfnii  n 
funibui  accepsia »  quos  anie  fereiruni  papjris  cora 
eircomdatis  fereUant. 

55.  ^  Cadaver  autem  est,  si  insepollom  jaeeL  Nam  ee« 
aaur  nominaium  a  cadendo^  qoia  jam  starenon  polesL 
<-  Quod  dum  porlalur»  exs^quiat  dicimus ;  cremalum» 
reiiquiai ;  condiium  jam,  $epultum.  Goapds  autemcoa- 
•uetudine  dicilur ,  ui  iilud :  7tuttc  crpora  lua  carsnf  «m. 

56.  De/unciui  vocatus,  quia  complevii  vilsofficiom* 
Nam  dicimus  defuuQlui  officio^  qui  officia  debiiacom* 
plevcrunl ,  unde  et  honoriiHis  functos.  Hine  ergo  d#* 
(unciui^  quod  ab  otUcio  aii  Til«  depo4luSt  stve  quod 
sil  diem  functus. 

57.  ^  SepuUui  autem  dictos,  eo  qvod  Jam  me 
pu/fu,  et  palpitaiione  est,  id  esi»  sine  motu,  Sepelire 
aulem  esl  coodere  corpus,  Nam  liumare  ohruere  di* 
cimus,  hoc  esl  bumum  kijicere. 

31  CAPUT  IIF. 
J)e  porientii. 

1.  Porknta  •  esse  aii  Varro,  quae  coDlrt  naluram 
nata  videntur;  sed  non  sunt  conlni  naUiram,  qyin 
divina  voluntale  fiunt»  cum  voiuntas  Creaioris  cujus- 
que  conditse  rei  natura  sit.  Onde  ei  ipsi  geoliles  fioott 
mudo  Naiuramt  mudo  Deum  appelUat. 

2.  Porientum  ergo  fiinon  contra  nataram.  sod 
conira  quam  est  nota  nalura.  PorUnim  auteoi,  eC 
oitenia,  momtra^  alque  pradi^ta,  ideo  nuocopanliiry 


creatom  est,  qtMNl  aoperiores  eorporis  partot  hoaii- 
nis»  sod  morluas  babueril»  InfeHorao  diversarom 
bestiarom,  sed  viveiitos,  gignyieassa  repeatinam  ra- 
gis  iaierfeellona»:saparviiera*t  aoifli  delariora  me- 
lieribua.  8ed  bae  iMmstra,  3S  <!"*  I"  signigcatio- 
aibus  danlur,  aaa  dia  vivaai,  sed  coatlauo,  nt  nala 
faerint,  oeeidaBt. 

fi.  laler  parteniam  et  portemaemii  dMfert.  Nam 
porleata  aant  qam  iranaAganncar,  sieot  ferltir  fai 
Umbria  mulierem  pepariaBa  serpemem.  Ilnde  Loca- 
nus  :  Matremquo  satfs  Mnlerrail  iafaat»  Forteafosa 
vero  levem  sumant  miiutiABe»* 

7.  Exempli  causa,  cum  ex  digilla  aaiL  Poriefita 
igitur»  vei  portenloaa»  axistunty  aUa  magaitadine 

]l  lotius  corporis  aitra  commaaem  bomiattai  modom, 
^  quanlua  fuil  Tiijon  in  aovena  )ageribtts  jacans« 
^  Homero  testanle ;  alia ,  parviiaie  toiioa  eorporis,  at 
nani,  vel  quos  Gncci  pygmaeoavocaot,  eo  quod  sial 
SUtura  cubiUles ;  alii  magnilodiaa  partium ,  velttli 
capiie  informi » aul  superfluia  membioram  partibus, 
ut  bicip  tes,  el  trimani^  i  v«l  Cfuadoulaat  qoibus 
gemini  proceduat  deniea. 

8.  Alii  a  defedu  par liun»'  ia  qaihna  aliera  paia  pia» 
rimum  deflcil  ab  aliera,  ut  maaoaa  aMM»  vel  pei  a 
pede.  Alii  a  discissione»  ul  sine  maao  aui  aapiia  ge* 
neraU,  quos  Graed  «lerettos  vocant  ^  AMa  privioieo 
ria^  quando  solum  capul,  aai  crus  aaseitor.  Alia  qua 
In  parle  trsnsilgurantur^  sicut  qui  leottia  babeitt  vui- 
tom  vel  caalSv  vel  Uurinum  capul,  aul  carptis,  ui  ea 


quod  poriendere,  aique  osiendere,  fflonstrarat  oiqiie  G  Poiipkae memoramgenUum  Hiuouucum, quod  Grasci 


prasdieere  aliqua  futura  videniur« 

5.  f  Nam  portenta  dicu  perbibentar  a  porieo'- 
dendo,  id  esl,  praeostendendo.  QiUnta  autem  quod 
ostendere  quidquam  futurum  videantur.  Pradigiaqaod 
porro  dicant,  id  est ,  futura  praedicant  MonMtra  vero 
a  montia  dicu,  quod  aliquid  significandum  denon- 
strent,  sive  quod  suiim  monsirenl  quid  appareat,  al 
boc  proprieiatis  est ;  abusione  lamen  scriptorum  plo- 
rumque  corrumpitur. 

4.  Qutedam  auiem  portentorum  creaiiones  lu  si* 
giiificaiiouibus  fuluris  GOn.sUtutai  videnlur.  Yult 
euini  Deus  inlerdum  veniura  sigoificare  per  aliqua 
nasceiitium  noxla ,  sicut  et  per  somnos »  ei  per 
oracula ,    quibus  prxmoneat  et  significel  quibus- 


ixifo^pfim»  vocaiiU 

9.  ALia«  qoas  ai  omni  parU  iraaallgnraatur  m 
aliena  creaiioois  pociotttum»  ul  ea  luniiere  vitu« 
lum  dicit  hisloria  generatom.  Alia,  quae  sioa  irana* 
figuraiioue  muutionem  habeai  lacocum,  «t  aeu* 
los  in  pectore,  vel  iu  ironta,  aures  aupra  tampor^g 
vel  sicut  Arisioleles  iradidiv  quamdam  ia  sinisira 
parte|ecur,^in  dexiera  aplenem  hahuisae* 

10.  Alia  secundum  caunatiirat&L«emy  ui  in  alia 
manu  digdi  plures  connalurati  cl  cohAxeuUa  repe- 
riuniur,  in  aiia  minus»  sive  i»  pedihus.  Alia  secun* 
dum  immaturam  et  intemperalam  creaiiouem»  sicul 
ii  qui  dentati  nascuntur»  sive  bjrbati»  vel  cani.  Alia 
complexu  33  l^lorunarum  diflerealiarum,  sicut  illud 


dam  vel  g^nllbus,  vel  bominlbus  futuram  cladem,  I^quodprsediximusin  Alexandromullilonneporienium. 
quad  plurimia  atia»  asiperiasattiia  prabatume»!.  «1.  ARa  commMofie  geaefh  r  ov  Jva/xyTuvoc  qui. 

5.  iXefxrquippeleposexequacreaUdissoIvire*     et  CjOfiot^oSiTm  vocaotur*   ^  Bcrmaphroditm  a^itcua 


•  Funui.  Ex  eod.»  iEn.  i,  ad  vera.  Noctemftammk 
funalia.  Videead.  lib.  xx,  cap.  iO. 
^  (Mmm.  Ei  aod^  Mtu  vi,  ad  ren.  Beihque  ea- 


duci. 

•  jjaod  daai  periMir.  Bx  ead.,  Mn.  n»  ad  vers,  Pa- 
Irtot  fcedagti  s.  9. 

^  Sepuliui.  Ex  eod.,  Mn.  lu,  ad  vers.  Paree  wepmtt^. 

Cap.  UI — '  Peflrafa.£aAui.«auda€iv.,eap.  8. 

'  ^am  pothenta.  Cie.,  h  do  Btwm.  :  Qmm  anim  oi- 
tendunt^  pastenduul,  mommaui^  prmdkm»;  otHnta, 
mouslra,  prodigia  dicuntwr. 

uXerxi  quippg  lepas.  LEwaacvipsiMMisai  llarodolo 
iu  Puiyhymnia,  et  Taier«  lbs.»daPsadig.tCuasiui* 


pei  inversis  litieria  ia  omaibua  God.  lagierelar. 

i^  Qiumlnf  fuit  Tityon.  Cm  le«a  iteseia  per  jugera 
corpas  Porn§Umf»  JLn^  vi» 

I  Homero  tenante.  *6^mv9. 

J  Vd  cfpnodonua.  E  S<»loii>i  iv« 

^  Alia  privimeria,  lia  Babanus,  neqne  compositia 
I^tinas  vocis  stk^pecu  esse  dabei^  qptand»  uai|ua  epi^ 
togmm  respuit  Quiatiliaau&^  Uoa  pmfikiponhi  voeat 
Agell.,  lib.  IX,  cap.  4. 

^  Hermapkrodim.  Biinun  lisfaia|itororftlia,nott  Hert 
maphroditi  \n  omnibus  llbris  la|i,  cum  dicat  Aug.t 
xvi  <Je  Civil.»  can.  fk^  GonsueUidiaem  loqacodi  prs- 
varutsse,  ut  a  menoea^  hoa  eat,  a  maaailiAo  aaxttap» 


m  ETTMOLOGIARUM  LIB.  II.  m 

«Qncnpatl»  66  qvod  eis  ulerqoe  sexus   apiKirea(.  j^     19.  PanorfeiapudSejthiamesfiefenint,  tam  diflust 

aurium  magnitQdine,  ut  omne  corpusex  eis coniegant ; 


'Epfin^  qiiippe  apud  Graecoa  Mercurjos  esl ;  ifpo^iTn 
Venus  nuncupalur  :  ^  hi  deitram  mamillam  virilem, 
sinistram  muliebrem  babeotes  vicissim  coeundo »  et 
gignunl,  et  pariunt. 

i%,  Sicut  aotem  in  singulis  gentibua  qoaedam  mon- 
sira  sunt  hominQm,iia  iu  universogenere  liumano 
quxdani  monsira  sunl  genlium»  ut  Giganies,  Cynoce- 
phall,  Cyclopes,  elc. 

K*  >  Gt^ttia  dicii  jui(ia  Graeci  aermonia  elymo- 
logiam,  qui  eoa  y^iyfuU  exisiiiaaui,  id  est,  i€m§eHa$, 
eo  ijuod  eos  fobuloae  pareps  lerra  immensa  mole  et 
siniiJea  sibi  genueril ;  7^  euim  terra  appeliaiur ;  yivof 
§€nM9^  iicei  et  icrr«  film  Yulgu&  v ocet,  quofuui  ge- 
piia  inceriuiu  eai. 


irov  enim  G  raeco  sermone  omne^  Sroc  atir^s  d icunlur.     j 

.20  <  ArlabatUce  in  iEihiopia,  proni,  ut  pecora,  am« 
bulsre  dicunlur,  Quadragesimdm  aevi  annum  nuilus 
supergrediiur. 

2f.  J  Satyri^  bomundones  sant  aduncls  naribus, 
cornua  in  frontibus  (liabent),  et  caprarum  pedibua 
similes,  qualem  in  solitudine  Anlonius  sanclus  vidit. 
Qoi  eliam  inlerrogatus,  Det  servo  respondisse  rerlur» 
dicens  :  Hortaih  ego  sum  unut  ex  accolh  eremi,  quo» 
variQ  deluta  errore  geniUitae  Faunos  Satyrosque  coiiU 

%^,  ^  Dicuniur  quidam  et  silvesires  homiiies,  quoa 
nonnulli  ^  Faunoi  ficanoe  vocanl. 

25.  Sciopodum  gens  ferlur  esse  in  ^lhiopia,  sin- 


U.  .  F.l«»  »um  •piM.lur  ««idtm  i.perili  de  »  8'"|«  "'"i»'"».. «'  «'«"'»««  «"'«Wi ;  -  quos  ind« 


Scriplurissanr tis,  prsvaricaiofea  angeloa  cum  fiiiabus 
bominum  ante  diluvium  eoncubuisse,  et  eiinde  nalos 
Gigantes,  idest,  nianiuan  grandaa  ei  fortes  viros,  de 
qiiibos  lerra  eomplela  eai. 

iS.  4  ClyiiMe|i*«liappellantuf  eoqnod  canina  eapila 
babeant,  quo<que  ipse  htraius  niagis  besiias  quam 
boflrinea  eonliieiur !  hi  in  India  nasounlur. 

I€v  Cyciope$  quoque  eadeitilntria  gtgnit,  et  dicti 
Cyciapes^  eo  quod  uiium  oculom  in  f^onte  roedta  ha- 
bere  pcrhibentnr.  *  Hl  et  k^pva^lzm,  dlcuntur, 
propier  quod  soYas  ferarum  carnes  edunt. 

34  ^7*  '  Biemmyae  in  Libya  credunt  Iruncos  sine 
pile  naaci ,  et  os  el  oculos  babere  iu  peclore.  s  Alioa 
sine  cervicibos  gigni»  oculos  babenies  in  bumeris.     q 

18«  ^  In  ultimo  autem  Oiientis  monstrosx  gentium 
iMiea  sciibuQiur.  Aliae  sioe  naribus,  aequali  totius 
oria  planiiie,  informes  habeotes  vultus.  Aliae  labro 
aubteriori  adeo  prominenti,  ul  in  solis  ardoribus  lo- 
lam  ex  eo  faciem  conteganl  dormienies.  Aliis  con- 
creia  ora  esse,  modico  lantum  foramine  calands 
avenanimpasiua  haurleQtes.  Nonnuliisine  Itnguisesse 
dlcunlQr,invicem  sennonis  utenles  nuiu,  sive  motu. 


pattarOAlQrw  Sam  NMia  (iaqiiit)  uafMaat  aut  Ardrotjy- 
MH,  «m  Betm^fhodkan  wnMupwii.  Equaa  lamen 
ttarasaplftrodius  disu  Plio^,  xi ,  cap,  49« 
^  Hi  Mxttam  «uiini/iam,  &  PIIq.»»  vui,  cap.  % 
^  Qigame$.,.  qui  eoe  urrtgenoi^  Sk  Cdlliuiacli.^  iu 
lavacro  Pallad.  El  GIoss. :  Terrigente,  yrr/tvue. 

•  Faieo  aulem  omnantur.  Sumpla.  sunt  hsec  ex  111 
4e  CiviiM  cap.  i.  Fuit  vera  opiaio,  quaa  iiic  expludi- 
lur,  gravissimorum  auctorum,  ClemeniisAIexandrini, 
Joaiini  Martyris,  Cypriani,  Ambroail,  l«aciaiil)i.  Au* 
f  aaiinus  quae&*iionem  proposuil,  quid  ipse  seniirel 
non  pronunliavit. 

^  Lynocepiiali.  Augusilni  verba  sunl,  xvi  de  Cif  it., 
capw  H.  Vid.  iEliaB«  ei  IHift. 

•Hiu  agrioplia^.  Plia,^  v^  eap«  3Q.  Solinua 
agiriopkagoe  vocal. 

*  BiemmnaM,  Plio.  v,  cap.  8.  Mln.»  eap,34. 

a  AHoo  stna  eaniiibmK  fix  Piim»  vii,  «6p<  %.  Vid. 
Aog.»  XVI  4e  Civiu,  cap  &.,  al  A(eU.,  lib.  u, 
cap.  4. 

^  in  uiiim.  auiem  Orient.  Ex  Solh>.,  cap.  8». 

^.Artabatitm,  lu  in  Plinii  emendalioribua  libris; 
a^ii^  Sotow,  ilHAnH^iM»» 

I  ;Saiyri.  Ejl  Uierooym.  lu  Vita  Pauli  fireinitaa» 


axcoTTodocc  Graeci  vocant,  eo  quod  per  aestnm  in  terra 
resupini  jacenies,  pedum  suorum  magnitudine  adum- 
breniur. 

35  ^*  *  Aniipodei^  \n  Libya  plantas  versu 
habent  posi  crura,  et  octenos  digitos  in  plantis. 

25.  Hippopodet  in  Scythia  sonl,  hiimanam  formam 
et  equinos  pedes  habenies. 
.  26.  In  India  ferunt  esse  gentem,  •  quae  Moxpo^iet 
nuncupantur,  octo  pedum  siaturam  habenies.  Est  61 
gens  ibi  statura  cubiialis,  P  quos  Graeci  a  cubito 
Pygnujno»  vocant,  de  qua  sopra  diximiis.  Hi  montana 
Indiae  tenent,  quibus  est  vicinus  Oceanus. 

27.  Perhibenl  et  in  eadem  India  esse  gentem  femi- 
narum,  qux  quinquennes  concipiunl,  et  oclavun 
vitas  annum  non  excedunt. 

28.  Dieunlur  autem  el  alia  bominum  fabulosa  por- 
tenla,  qoae  non  sunl,  sed  ficta ;  et  in  caosisrernm  iniert 
pretanlur,  ut  Geryonem  Bispani»  regem  \  Irjplici 
forma  proditum.  Fueruni  enim  Ires  fratre!^tanlae  con-« 
cordiae,  ut  in  tribusjcorporibusquasi  una  anima  easet; 

29.  '  Gorgonee  quoque  merelricea  crinitas  serpen* 
tibus  ferunt,  quae  aspicientes  convertebsnt  in  iapides, 
habeiites   unum  oculom  qoo  invicem    utebantur. 

^  DfCttnmr,  etquidam  nHeetres.  Yid.  Rb.  viri,  cap, 
ttltim. .  4 

1  Faunos  fcafios,  Fatuos  fiearios  Cod.  card.  Sir-« 
leii«  et  complur.  Gotb.  Et  Jerem.  l^  Hlerooymua, 
|\  cum  fatuit  /icariis. 

«  Quos  inde  Sciopodas.  Plin.,  iib.  vii,  cap.  S» 
Aug.,  XVI  de  Ctvlt.,  cap.  8.  Agell.,  rx,  cap.  4. 

o  Antipodes  in  iib, — Andropliagi  in  Scythia  legebal 
Chacun,  ex  Ptin.  vu,  cap.  2. 

«  Qwe  macro^it  iiiciicttpaRfar  octo  ped.  Opiime  reail- 
Init  hune  loettm  Chacon,  cum  xii  legatur  iu  om- 
uibua  libris,  deprehendit  librariorom  fuisse  erra« 
tum,  qui  xii  pro  iix  scripsissent:  Nam  iiorum  cor« 
pora  cubiiorumquinorum,  etbiuonim  palmorum  factl 
Plinius,  ex  Oiieaicriio.  Forro  fulaos  cubiios,  qui 
.  singuli  sesquipedflbus  conaient  »  el  binos  p:iImos, 
[)ui   semipedem  conftclant,   octo  essc  pedes,  non 


qui   semip 
«Hodeciai. 


p  Quos  pygmeeos.  Ex  xvi  de  Civil.^  cap.  S. 

4  Tripiici  forma  prikHtum.  Al.,  pnadtlvm.  Sedpr»- 
driitm  reiimiimua  oa  inaiia*,  iib»  iliv  :  P»rr#  (i^h 
rionem  ipsum  non  triplicis  naiurWf  ui  fabuiis  proditssr 


'  Gorgones  qu^gue.  E  Senn  ^*  t^ 


49S  S.  ISIDORl  BISPALENSIS  EPISCOPI    •  IM 

Fuerunt  tatem  tres  sorores  anios  pttiehritudinis,  A  eapream.  Quam  quidam  pliysiologl  non  animal,  sed 

Lycift  montem  esse  aiunt,  quiiiusdam  locis  leones 


qaasi  unius  oculi,  quae  it.i  spectatores  suos  stupescere 
ficiebant,  ut  veriere  eos  puiareniur  in  lapides. 

30.  <*  Sirena$  tres  flngunt  fuisse  ex  parle  vlrgineSf 
ex  parie  volucres,  habenles  alas,  et  ungulas ;  qua- 
rum  una  voce,  aliera  libiis,  icriia  lyra  canebai. 
Quas  illectos  navigantes  suo  cantu  in  naufragia 
irahebanu 

31.  Secundum  veritatem  autem  meretrices  fuerunt, 
quae  transeunlesquoniamadegestatenideducebant,  iis 
ficisesunt  inferre  naufragiJ.SQ  Alas  auiem  habuisse, 
ei  ungulas,  quia  amor  el  volat  et  vulnerai.  Quae  inde 
in  fluctibus  cominorasse  dicuntur,  quia  floctus  Yene- 
rem  creaveruni. 

32.  ^  Scyllam  qooque  ferunt  feminam  capiiibaa 


et  capreas  notrientem,  quibosdam  ardenlem,  qui- 
busdam  plenum  serpeniibus.  Hunc  Belierophonles 
habiiabtlem  fecit,  unde  Gbimcram  dicitur  occidisse. 

37.  Ceittourtiaaiem,  id  est,  hominibus  eqoo  mislis, 
species  vocabulum  dedit,  quos  quidam  fuisse  equiies 
Thessalorum  dicunt;  37  sed  quod  discurrenies  in 
bello,  velut  onum  corpus  equorum  ei  hoininum  vide- 
rentur,  Inde  Gentauros  fictos  asserueront. 

38.  Porro  Minoiaurum  nomen  sumpsisse  ex  taoro 
et  homine,  qualem  besiiam  dicunt  fabulose  in  Laby- 
riniho  inclusam  fuisse.  De  qua  Ovidlus : 

Semibovemqae  virom ,  semivlrumque  bovem. 
59.  f  Onocentaurui  auiem  vocatur,  eo  quod  media 


ftocciuclam  caninis,  cum  lairalibus  magnis,  propter  B  hominis  species,  media  asini  esse  dicatur,  sicul  et 


fretum  Siculi  maris,  in  quo  naviganles  verticibus  ia 
se  concurrenlium  undarum  exterriti,  latrare  exbti- 
mant  undas,  qoas  sorbentis  aestus  vorago  collidit. 

33.  Fingunt  et  inonaira  quaedam  irrationalium  ani- 
maniium,uiCfr6^i(m  inferorum  caneui  iria  capilaha- 
beniem,  significanles  per  eum  tres  aelaies  per  quas  mors 
hominem  devorat,  id  est,  infaniiam,  juvenuilem,  et 
seneclulem.  ^  Quem  quidam  ideo  dictum  Cerberum 
pulanl,  quasi  sit  xpco^opoc,  id  esl,  carnem  vorane. 

34.  Dicunt  et  Hydram  serpentem,  cum  novem  ca- 
piiibus,  ^  quae  Laiine  Exceira  dicitur,  qaod  uno 
cxso,  tria  capiia  excrescebant.  Sed  consiat  Hydram 
locum.fulsse  evomentem  aquas,  vasianiein  vicinam 
civitaiem,  in  quo  uno  ciauso  ineaiu,  multi  erumpe- 


Hippoeentauri^  quod  equorum  hominumque  In  eis 
naiura  eonjuncta  fuisse  putatur. 
GAPUT  IV. 
De  transformaiis, 

1.  Seribuntur  autem  et  qoaedam  monsirosae  homi- 
nom  transfonnationes  et  commotationes  In  bestiasy 
sicut  de  illa  maga  famosissima  Girce,  quae  socios 
quoqoe  Ulyasis  mutassa  fertor  in  beslias ,  et  de 
Arcadibus,  qoi,  sorie  ducii,  transnatabant  quoddam 
stagnum,  atque  ibl  converlebaniur  in  lupos. 

2«  Nam  et  Diomedis  sociosin  folttcres  fuisse  conver* 
808,  non  fabttloso  mendacio,  sed  historica  afGrmatioiM 
confirmant.  Sed  et  quidam  asserunt  strigas  ex  homini^ 
bus  fieri.  Ad  multaenim  latrocinia  flgurae  seeleratorum 


bant.  Quod  llercuies  videns,  loca  ipsa  cxussil,  et  sic  C  mutanlur,  ^  et  sive  magicis  cantibus,  sive  herbarum 


aquae  clausil  meatus. 

35,  Nam  hydra  ab  aqua  dicia  est.  ^  Hujus  men- 
Uonem  facit  Ambrosius  in  similitudinem  haercsium, 
dicens  :  Hterem  enim^  velut  qucedam  hydra  fabuiarum^ 
vulneribus  suis  crevit ;  et  dum  scepe  recidilur,  pullu- 
lat,  iyni  debiia^  incendioque  perilura, 

36.  '  Fingunt  et  Chiman^am  triformem  besliam : 
ore  leonem,  postremis  parlibus  draconem»  media 

^  Sirenet.  £x  eod.,  i£n.  v. 

^  Scyllam  quoque.  Locus  adumbratus  ex  Justini 
lib.  IV. 

<^  Quem  quidam  ideo  dictum  Cerber*  E  Serr., 
^n.  VI,  ad  vers.  Custodem  in  v,  p^ 

^  Quw  Laiine  excetra.  Ex  eod.  Mn,  vi,  ad  v., 
Bdlua  Lernte, 


•  Uujus  mentionem  facii  Ambroshss.  Lib.  i  de  Fid.,  D  libos 


beneficio,  tolls  corporibus  in  feras  transeunt. 

3.  Siquidem  et  per  naturam  pleraque  muiationem 

recipiunt,  et  corrupta  in  diyersas  species  transfor- 

mantttr,  sicut  de  vitulorom  carnibtts  puiridis  apes* 

iicut  de  equis  scarabei»  de'  mulia  locust»»  de  can- 

cris  scorpiones.  Ovidius : 

Coocava  littorei  si  demas  bracbia  eancri , 
Scorpius  exibit,  caodaque  minabilor  uuca. 

cap.  4. 

i  Finguni,  et  Chim.  Ex  eod.  Senril  loco. 

8 Oiio(rentaiir.Hier.,Is.  xiv:  Porro Cen<airn[Legen4. 
onoceniavri]  nomen  ex  asinis  centaurisqu£  compositum, 
Ad  Isidorus  hominis  pro  Certtauri  videlur  scripsisse. 

Cap.  IV.  —  ^  £(  live  magicis  artibus,  Omnia  fere 
ex  Aug.,   xviii  de  Civiiale,  cap.   16  ei  seqiien- 


LIBER  DUODECIMUS. 

DE  ANIMALIBUS. 


®< 


3S  CAPUT  PRIMUM. 

De  pecoribus  ei  jumentis. 

^Omnlbus  *  aiiimantibus  Adam  primuni  voci- 
twla  indidit,  appellans  unicuique  nomen  ex  prassenti 
iiistitttiione,  juxU  conditionem  nalurae  cui  serviret. 

Caf.  I.  —  ^  Ommbus  animaniibus  Adam,  £x  Ter- 
Ittll.,  lib.  de  Virg.  velaud. 


ri^Gentes  autemunicttiqtteanimalium  ex  propria 
lingua  dederunt  Yocabula.  Nonanlem  secundmii  Laii^ 
nam  iinguam,  atque  Graecam,  auiquarumlibet  gentiain 
barbararum  nomina  illa  imposuit  Adam,  ^  sed  illa  liiH 
gua  qux  anie  diluvium  omnium  una  fuit,  qu»  He« 
braea  nuncupatur. 

^  Sed  illa  tingua  qum  omU  diluv,  Sop.,  lib.  U^ 
cap.  L 


4S5 


ETTMOLOGIARUM  LIB.  XIL 


m 


Z.  Laiine  antem  ammalia,  sive  animantia  dicU»  A  ovibus  sitforiior,  vel  qaod  sit  wr^  id  est,  maseulus, 


quod  animenlur  vila,  et  moveantur  spiriiu 

4.  ^  QHadrupedia  vocala,  quia  quatuor  pedibus 
gradiuntur,  quae  dum  sint  similia  pecohbus,  tamen 
sul)  eura  humana  non  suni,  ut  cervi,  damae,  onagri, 
etc.  Sed  pegoe  bestiae  sunt ,  ut  leones ;  neque 
^umenta,  ui  usus  hominam  juvare  possint. 

5.  ^  Peeu$  dicimus  omne,  quod  humana  lingua  et 
effigie  caret.  «  Proprie  autem  peeorum  nomen  ils 
animalibus  aecomroodari  solet  qua  sunt,  aut  ad 
vesceHdum  apta,  ut  oves,  ei  aves,  aut  in  usu  homi- 
BWB  commoda,  ut  eqoi  et  boves. 

6«  Differt  autem  inier  pecora  et  pecudes ;  nam  ve- 
tereseommuniterin  signiQcaiione  omnium  animallum 
yeeora  dixerunt ;  pecudes  auiem  tanlum  illa  animalia, 


vei  quod  ffermem  in  capite  babeant ;  quorom  exei- 
tati  pruritu,  invicem  se  concutiunt,  et  pugnantes 
cum  magno  impeiu  feriunt. 
'  i  1  •  1  Aries^  vel  airo  tov  apsocf  id  esl,  a  Maru  vocatus, 
nnde  apud  nos  in  gregibus  masculi  mares  dicuntur  ; 
sive  quod  boc  pecus  a  geniilibus  primum  aris  est 
immolatum*  Ariest  quod  arit  imponeretur.  Unde  est 
iUud:  Anes  mactatur  ad  aram, 

40  ^^*  ^  Agnum ,  quanquam  et  Grseci  vocent  «tto 
ToO  ayvov,  quasi  ptum,  Latini  lamen  ideo  hoc  nomen 
habere  putant,  eo  quod  pr£  caeteris  animanlibiis 
mairem  agnoscat;  adeo  ^  ut  etiamsi  in  magno  grege 
erraverit,  statim  balaiu  recognoscat  vocem  pareniis. 


.     .  .      ^         1.    .     .      -^         *5.  n»  Hcedt  ab  edendo  vocali,  narvi  enim  pinguts* 

«uaceduntur,  quasi  pec»e</tfi.  Generaiiter  autem39  B  •    •       .     .  j.       ^     .    ^      •  ^     . 

^  .     ,  ,  .  iwy  j*  ginii  suni,  et  saporis  jucundi ;  unde  et  erfere,  inde  et 

"omne  anima]  pecus  a  paseendo  vocatur.  ^  «.       ' 


pecus  a  pascendo 

7.  Jumenia  nomina  inde  traxerunt,  quod  nostrum 
laborem,  vel  onus  suo  adjuiorio  subveciando,  vel 
arandOy  juvent.  ^  Nani  bos  carpenta  trahlt,  et  duris- 
simas  terrae  glebas  vomere  yertil.  Equos  ei  asinus 
portant  onera,  et  hominum  in  gradiendo  laborem 
lemperant.  Unde  et  jumenia  appeilautur  ab  eo  quod 
juwent  hofflines ,  sunt  enim  magnarum  virium  ani* 
malia. 

8.  Cadem  quoque  armentfl ,  vel  «  quoil  sint  apta  ar-- 
mt«,  id  esi,  bello,  vel  quod  his  in  armis  ulimur. '  Aiii 
«mien/a  Untum  boves  inlelligunl ,  ab  arani/o,  quasi 
oromenfa ,  vel  quod  sint  cornibus  armata.  Discretio 
cst  aiilem  inter  armenia  et  {^reges  ;  nam  armenta 


edulium  vocatur. 

44.  Hircus,  lascivum  animal,  et  pelulcuin,  c(  fer- 
vens  semper  ad  coitum,  cnjus  oculi  ob  libidincm  in 
iran&versuiu  aspiciuni,  uiide  et  nomen  traxit.  »  Nam 
Air^tfi  sunl  oculoruni  anguli  secundum  Suetonlum, 
cujus  natura  adeo  calidissima  est ,  ut  adamaniem 
lapidem,  quem  nec  ignis,  nec  ferri  domare  valet  raa- 
teria,  solus  hujus  cruor  dissolvaU  ^  Majorcs  birci 
Ciniphii  dicuntur  a  fluvio  Ciniphe  in  Libya,  ubi  gran- 
des  nascuntur. 

15.  Caprosy  et  eapras  a  carpendis  virgultis  quidam 
dixerunt.  41  Alil,  quod  caplent  asper:).  Nonnulli  a 
crepitu  cruriim,  p  unde  eas  crepas  vociiatas,  quse  sunl 


eajjioromet  boumsuni,  ^re^exverocaprarumetovium.  G  ^^Pi*^  agresies,4  quas  Grseci,  proeo  quod  aciilissirne 


(^  s  Ovti,  molle  pecus  lanls,  corpore  inerme,  ani- 
mo  ptacidum ,  ab  obtatione  dictum ,  eo  quod  apud 
veteres  in  iuitio  non  tauri,  sed  oves  in  sacrificlo 
macurentur.  ^  Ex  iis  quasdam  bidentes  vocant,  eo 
quod  inter  ocio  denies  doos  alliores  babent,  quas 
maxime  geniifes  in  sacrificium  offerebant. 

(^  ^  Vervex,  vel  a  viribus  dictus,  quod  caeteris 

«  Quadrupedia  vocata.  Ex  Aug.»  ui  de  Gen.  ad 
liL  cap.  li. 
^  Peeue»  E  Serv.,  ad  yers.  i^fiavum  fucos  pecus. 

«  Proprie  autem  pecorum,  etc.  Ex  August.,  iii  de 
Gen.  ad  lit. 
^  JVam  bos  earpenta.  Ex  Hieronjm.,  in  !s.  i 


videant,  «iro  tov  o^v  ^pxMat  dorcadas  appellavernnt. 
16.  Moraniur  enim  in  excelsis  montibus  ,  et 
quamvls  de  longinquo,  vident  tamen  omnes  qui 
veninnt.  Ekdem  aulem  ei  caprea;  eaedem  Ibices^ 
quasi  ai^ieet,  eo  quod  ad  instar  avium  ardua  et  eX" 
celsa  teneant,  et  in  subliml  Inhabitent,  ita  ui  de 
sublimllate  vix  humanis  obiutibus  pateant. 

Suos,  iradit  Festus ;  aiqul  digammon  pro  v,  et  contra 
lothos  consuevissc  scribere  ex  Isidori  Codlcibus  satis 
conslal.  Nam  et  pauloposi  Cynyvi  pro  Cynyphii,  et 
Tragelavipro  Tragelaphi  scribitur  in  omnibus  nostris. 
Erit  ergo  hasdus^  yeifiBdus,  quasi  vedus  vel  vescus  (llcet 
enim  nobis  his  de  rebus  cum  gravissimis  auctoribus 
iiiterdum  argutarl),  idque  seculuin  fui$se  Isidorum, 


*  Quod  mt  apta  armis.  E  Serv.,  ad  vers.  Bellum  w^  ratio  quam  subjicit  satis  videlur  ostendere;  ea  esi 
kesc  arm.  min.  i£n.  iii.  Itemque  Georg.  iii. . . .  Seu  ^  parvi  enim  pinguissimisunt,  et  saporis  jucundi,  Voees 


quis  Olympiacee, 

'  Aiti  armenta  tantum.  E  Serv.,  loco  proxime  cit. 

s  Oois  ab  obtatione.  Cur  non  ab  oi^  ?  Saspe  gaudet 
ad  rerum  vel  naiuras ,  vel  usus,  ma^is  quam  ad  vo- 
ces  respicere,  quod  non  semel  roonuimus. 

^  Ex  ii$  quatdam  bidentet,  Yid.  Serv.  ad  vers.  Ma^ 
ctant  tecuu  de  more  bidentes.  Mu,  iv.  Et  Agel.,  lib. 
XVI,  et  Fesu,  in  bidental. 

^  Vervex,  vel  a  viribus,  A  natura  verta,  Varro. 

i  Artes,  vel  ftiro  toO  Siptoi,  id  est^  a  Marle.  Varro : 
Aries,quod  eum  dicebant  ares  velereSy  nottri  arviga. 

^  Agn,  &Ts6  rduSyvov^quaeipium. — Purum  forlasse, 
es  Festo.  Giossar.  :  Agnut,  a^vicov,  sive  apvtto;,  el : 
'Atvoc,  xae9«poc,  el  casiiis.  Varro  tanien,  quod  pecori 
OTiii  agnatus  sit,  Laiina  origine  agnum  dictum  vuli. 

^  U(  11  in  magno  grege  erraver,  Ex  Ambros.,  Ue- 
zaro.  vi,  cap.  4« 

*  B(edi  abedendo.^Fcgdum  pro  hado  dixUse  anti- 

Patrol.  LXXXil. 


quoque  illas,  unde  et  edere,  quas  alii  expungendas 
ceiisuerant,  nos(cumin  oinnibus  libris  leganiur ) 
libenter  reiinemus  ,  scribimusque,  unde  et  ederm ; 
Feslus  namque  hederam ,  vel  quod  /ia;rea( ,  vel  quod 
edat,  vel  quod  edita  peiat,  dictam  exisiimat. 

°  Nam  hirqui  tunt  oculorum  angtili,  E  Serv.,  ad 
Eclog.  3.  tf  tr^ttos  aulem,  an  hircOs  pro  eodem  scri* 
bas,  nibil  referl,  ut  recie  monet  Pierius  Valerianus 

^  Majores.,.  afluvio  Cyniphe  in  Libya.  Unde  Theo* 
crit.,  id..  I.  5 :  Tov  Xc6uxov  xvox&ivk  f^davcto  pi^  ru  xo* 

p  Vndeeascrepas.  Fesius :  Caprce  diclcB,  iW  quod 
omne  virgulium  carpant^  sive  a  crepitu  crurum,  unde 
ei  crepas  eas  prisci  dixerunt. 

^  Quas  Graici  pro  eo,  quod  acutissime  vUeanL 
Origen.,  homil.  2  in  Cant.,  interprele  Hleroiijfii.? 
Caprea  (Inquii),  id  est^  dorcat,  acutit^me  vidit. 


4t7  S.  ISIDORI  IW::)PaLCNSIS  fiPlSGOPI  428 

M7/*  Unde  et  meridiana  pars  Jbices  aves  Tocai,  qnx  A     25.  ^  <S«t  dicta,  quod  pascua  tulngait^  id  ea^  t«m 
minivehtii  hihsibit^nt.  Hasc  iiaqQe  ahtmalia,  ut  dixi-      subacia,  escas  inquirat. 


jnos,  In  pelris  aftis^htois  commorantnr»  et  si  qnando 
*enirum  vel  hoiminuni  adversitatem  i^ersenserint,  de 
iltissimis  saxorum  cacutninibos  ftese  pra^ipilanies 
Mimid  ae  corAibiis  illaesa  susdpiunt. 

(l^.  ^  Cini  dieti  knh  rfiy  xt(>Arm,  id  est,  a  cct- 
«Ifrtrt.  %ipeevm  «nimGrttce  comuti  diiniiilrrr.  ^  Hi  scr- 
pentiuih  ihimid ,  Cttkvi  se  gravatos  in  tnOrmibke  per- 
senserint,  spiritu  narihm  eo^  exirahnnt  d^  cavernfd, 
et,  auperacta  pfcrnicie  venent,  eomm  pabolorepa- 
tuitur.  ^  Dietamnum  herfoam  ipsi  prodtdeninl.  Nam 
ea jMSti  excutiunt  aceepus  sagiuas. 

H^lihrantwr  autem.sibilum  flstalaMVM.  Ereetis  aori- 
iim  acute  audiunti  submissis  nihil.  •  Si  quando  ini* 
mensa  flumina,  vel  luaria  transnatant,  capita  clonibus  B 
prscedentium  superponunl,  sibique  invicem  suece- 
dentes  nullum  laborem  ponderis  sentiunt. 

20.  '  Tragelaphi  a  Graecis  nominati ,  qui  dum  ea- 
dem  specie  sint,  ut  cervi,  villosos  tamen  liabent  ar- 
mos,  ut,hirci,'et  menia  promissis  hirta  barbis,  qui 
non  alibi  sunt  quam  circa  Phasidem. 

21.  s  Innuli  filii  sunt  cervorum,  ab  tnnttm  dicti, 
quia  ad  nuium  mairis  absconduntur. 

42.^^-  Damula  vocau  ,  quod  de  manu  effugiat: 
tiniidum  aiiimal  et  imbelle ;  de  quo  Martiaiis  : 


Dente  limetor  aper,  defendont  corooa  cervon. 
Imbelles  dam»,  quid  oisi  pr«eda  sumus  ? 

25.  ^  LefnUf  quasi  levipe*^  quia  veiociter  eurrit. 
^  Unde  et  Grasce  pro  cursu  ^c!l»c  dicitor ;  vekix  eat 
eoim  aninial,  el  satis  timidum. 

24.  i  CuniaUi^  geous  agrestium  animalium»  dicti» 
qoasi  cmiculi^  eo  quod  canum  iodagine  capiantur, 
vei  excludanUir  a  speluncis. 

^  Vnde  et  meridiana  pars,  Ex  Gregor.,  xxx  Moral., 
cap.  9,  al.  46. 

>>  Certi  dicti.  BServ.,  ad  vers.  Tres  Httwre  cervot. 
i£n.  I. 

c  Hi  serpentum  immici,  Ex  Orig.,  homil.  2  in  Cant. 
fbX  Serv.,  ad  eciog.  8,  etPlin.,  lib.  vtii,  cap.  52. 

A  Diciimnum.  SiVe  tftcfatftirm  (ucra^ue  enhn  scri- 
ptura  suos  auctores  hab^i ) ,  e  S<f!in.,  cap.  22. 

•  Si  quando  immenta  flumna*  E  Gregor.,  xxt  Mo* 
ral.  10,  at.  9. 

t  Tragetapki.  Solin.,  eap.  f2,  et  PHh.,  lib.  viii, 
cap.  55. 

c  Innuli.  lu  scriptum  in  Gothicld,  et  in  Godfcibnd 
Horatianis,  Ifb.  t,  od.  25:  Vitin  inuleo  me  timilh 
CMoe.  Qoos  secuti  sont  Ganterus,  LaMibin.,  et  Har- 
lung.  Ergo  aliter  fonasse  ^scribenditis  liiniittfs  ve€/)6r, 
^uam  Hiiinnlus  6  i^  tTnrou,  xoti  ovou. 

^  Leputqitasi  tevip.  Varr.in  de  Re  msi.,  cap.  t2  : 
Luctu^  ^tiUs  putabul  itieiuth  teptifem  d  e^teritudme^ 
quod  LkvtPES  etsel ;  ego  arbitror  a  Gtieeo  vocabulo  an- 
tiifuo,  quod  eum  jEolet  Ba^tAit  listro/9cy  nFppelhibant. 
\id.  Ageil.,  etQuiiiiit.,  tib.  i,  cap.  6. 

*  €nde  et  Grosti  "pro  curtu  >k7&>c*  Ut  si  M  roO  >a 
i^iv» ;  eieifim Xa  inienslonis particula.  Alii  im  tou  Xav, 
id  est,  cernendo,  quod  palenlibus  ocuUs  dornii^.' 

i  Cunicuti...  qua»  canicuti.  Gnecis  id  magis  iu 
protnplu  f\fil  hch  t£v  xwojv  touc  «uvtxXo^r  ducere  ; 
ila  eniin  Polyb.,  lib.  xii,  et  idlinn.,  de  Hist.  Ani- 
mal.  lib.  Kiii,  cap.  {.,  eos  a)>pellant,  nKsi  qttod  uier- 
que,  Uispanam  vocem  e>se  dtcil.  At  Varro,  iib.  iii  de 
Re  rust.,  <^p.  12 :  Tertii  { inquit )  generit  eil,   quod 


43  y^tet ,  quod  grandes  habeat  vtres. 
^  Poreut,  quasi  tpurctts.  Ingurgitat  enim  se  coene, 

luto  immergity  limo  iliinit.  Horatius  :  Et  amiea  tuto 
tut;  hiiic  etiam  tpureitia,  vel  spurrtii,  nuncupalur. 

26.  Porcorum  pilos  tectoi  vocamua,*  et  tetut  a  tti« 
dictas,  a  quibus  e&  tiuioret  vocantur,  quod  ex  setis 
suaot,  id  est»  coasuaut  peiitt. 

27.  ^  Aper ,  a  ferHAte  voeatos ,  aUata  /  littera, 
et  sobrogata  p.  Unde,  et  apud  Grsoeoa  ovoypK. 
id  esi»  (erut  dicitur.  Oome  enim  quod  iemn  eat  et 
immite,  abusive  agreste  vocamos. 

28.  ^  Juvgncut  dktos»  eo  quod  juMure  iiicipiat 
hominum  usus  in  excolende  terra »  ^  vel  quia  apod 
gentiles  Jovi  semper  ubiqae  juvencus  inmoiabatur, 
Dunquam  uurua.  Mam  ia  vioimis  eliam  aatas  eeiisi- 
deralKitur. 

29.  Taurut ,  Graeom  nomen  esl,  aicui  et  bos. 
r  Indicis  tauris  color  fulvusesl,  voluoris  pemieius, 
piiis  in  contrarium  versts,  eaipai  dreomOeeivot  ilexi- 
Mlitate,  qua  voluiu,  lergi  toiia  omneielttm  resptmnt 
namiti  feritate. 

50.  Bovem  Graed  ^ovv  dicunt.  4  Uunc  Latini  Irio* 
nem  vocant ,  eo  quod  terram  terat  ^  quasi  terionem 
tyaevios  :  Trionum  hie  moderaior  rutticut.  Cujua  iati< 
tudopellium  a  mento  ad  crura,  po/earta  dicuntur,  a 
pelle  ipsa,  quasi  peltearia,  quod  cst  genero&itatis  in 
bove  sfgnrnn.  '  Boum  in  sociis  eximia  pfetas.  Nam 
G  HKer  atierum  inquirit  cum  quo  ducere  collo  aratr^ 
consuevit,  et  frequeniimugiinpiuiu  testatur  affectum, 
si  forie  defecerit. 

44  5i.  '  \acca  dicta ,  quasi  boaua*  Est  enim  ex 

in  "Bitparda  natciiur^  timite  nottro  tepori,  ted  humile^ 
quem  cuniculum  appetlant.  Cunieuli  dicfi  ab  eo  quod 
tub  terra  cuHieutat  tpti  faeere  toteant,  ubi  tattani  in 
aavit.  "^rronein  sequitui'  Plin. ,  lib.  vui,  op.  55. 
Yidere  licet  iii  Adriani  numismate  Hispaniam  ramum 
iWcis  manu  tenentem,  ad  cujos  pedes  emiiooiua. 

^  Sut...  quod  pascua  tubig.  Non  ineieganter,  si  rem 
spectes,  sed  Gr«ca  est  vox,  ^c. 

I  Porcutt  q.  tpurcut.  Nisi  Graecum  esse  mavis  com 
Varr6nc.  .... 

">  Aper  a  feritate.  Varro ;  Apri  a  toat  mperit,  nttl 
D  a  Grcecit ,  quod  hit  xawfac. 

»  Juveneut.  Ex  Varr.,  lib.  nr. 

0  Yelqua  apud  gentilet.  E  Serv.,  ad  vm.  €tt/te»- 
tum  regi  mactabam.  ^n.iii;  et  iEn.  ii,  ad  vers.  Sia- 
tumn  ante  arat.  Yid.  Macrob.,  de  Virgilli  wsu : 
f  ttttriifn  Nepiuno. 

p  Indicit  taurit.  Plin.,  vm,  cap.  21,  ei^otm. 

q  Hunc  Latini  trionm.  Vurft>,  fib.  vi,  et  AgelL, 
lib.  II,  cap.21.  .    ^      ,.       V  w 

»  Boum  in  tociit  eseHnra  pfetus.  Ambrosii  wba  iBoni 
in  Orai.  de  niorte  Syri  frairis  :  Bdt  bovem  requirit, 
teque  non  totum  putat,  et  freqveitti  mugitU  phim  l«te- 
tur  affectum,  si  forte  defeeerit  cum  ifuo  dueere  edlto 
aratMO  consueverat.  Basil.,  in  Orat.  in  manirr.  JulH.': 
X«£  TTOTi  eI5ov  iy^  ^oOv  ircl  yoTviQC  "JaicpvovTa  toO  oVtH 
wuou,  mi  o/xo?V70o  T«>tt»Tii(r«vToc.  Virg. : 

it  trisUs  arMor 

Moerentem  abjungens  fralerna  morie  juvencom. 

>  Vacca....  em  qualilaie  mobil.  njm.  Dooatua,  1n 


i^  ETTMOLaGIARUH  LIB.  XH. 

i|utliteie  mobllinm  noroinum,  sieut  leo  leans  ^  draoo  A  mogiMMiel  indoorilMttl  1 

dracsena.  Mem  feminariNn  fregilme  pr«a«H*  ^ 

52.  •  FtiM/ttfi  el  fiiii/a,  a  wridiiati  teeeu  simt»  id 
est«  steie  ▼iridi,  siciit  mrgo,  Vimto  ergo  ptrva  est 
nondum  enixa.  Nam  enixa,  iaYenea  est,  aut  vacca» 

33.  ^  Bukali  voeati  per  derivaiionem ,  qood  sint 
similes  boum ;  adeo  indomiti»  ui  pr»  feritale  jugon 
cervicibus  non  recipiant.  Hos  Africa  procreat. 

54.  f/ri,  agresies  boves  suot  in  Germania,  haben- 
tes  corttua  in  laBium  protensa»  ei  regiis  mensis  insi- 
gni  capaciute  •  ex  eis  gerulae  fiant,  dicti  wri  Airo  «6y 

35.  CemWtf  causa  nomen  dedit^  sive  qood  quando 
onerantor,  nt  breviores,  ei  humilea  fiant,  areubani, 
qnia  ^  Graeci  xnftiu  kumiUt  et  brtvi  dicimt;  sive  quia 
corvuB  est  dorso.  •  Camtif  enim  verbum  Graecum  B  3n>">alia  non  habent;  iiule  et  «piifpet  qnod  pedibos 
turwm  signifKuit.  Hos  licet  et  nlitt  r<^iones  mitunt,  souat. 
sed  Arabia  plurimos.  Difrerunt  autem  sibi.  '  Nam 
Arabici  btn»  tnbera  in  dorso  babent,  reliquarum  re- 
gionum  singola. 

36.  i  Drameda^  genns  est  camelorum,  minoris  qui/- 
dem  sutar»,  4S  ^  velocioris.  Unde  et  Domen 
habet.  Nam  l^ofio;  Grsce  cnrsus  velocitas  appellaiar. 
^  Centum  enim  et  amplius  millia  uno  die  pergere 
solei.  Qyod  animal,  sieat  bos,  el  ovis ,  et  eameius 
mminai. 

87.  '  JRiimimUio  aotem  dicU  est  a  rimM,  eroinente 
fnllBris  pirle»  per  qnam  dimissus  cibus  a  eertls  ani- 
maJibw  levocaliir* 

38.  AstntM  et  asellui  a  tedendo  dictos ,  quasi  a»e- 


roasciilis»  zi4bbi  ^  et  leaiicBUB  aornBi  i 

caBi»  qned  tanM»  eBveaiee  mBMa  ees  m  ioereits  iB- 

ei»  oeeulum^ 

4a.  iltfiiii  ArtMdia  dietf ,  qood  ab  AfcMA&  primmn 
teeti  fl«nt  magn»  H  nlti.  ^  Mfnor  anteni  «aerhis  agro 
pltts  neeetttfiifs  esi,  qnift  et  laborem  tolent,  ei  ne- 
gllf  0ttttam  prepemodmi»  non  recuset. 

4t.  t!qui  dicti,  eo  quod  quando  quadrigfs  jiingeban- 
lur,  aquabantur^  paresque  forma  et  similes  cursu 
eoputabantur. 

42.  °*  Caballus  a  cavando  dictus,  propier  qood  gra« 
dieiis  ungula  impressa  terram  concavet,  lyiod  reiiqoa 


^{^Yiv^dxzi  equornm  ntulU;  eisolunt  enim 
in  cninpis ,  odorantnr  belium »  exciUntur  sono  tulMS 
ed  praDlium,  "  voce  accensi  ad  cursum  provocanlur, 
dolent  cum  victi  fueriitt,  exsulunt  cuin  vicerint. 
Quidam  hostes  in  bello  sentiuot^i  adeo  ut  adveraariot 
morsu  peUnt.  ^  Aliqui  etiam  proprios  domiiios  re- 
oognoscunt,  obliti  mansueiudinis»8i  nmtenlur ;  aliqul 
praeter  dominum  nuUum  dorsoreclpiunt.  p  interfectis. 
vel  morientibus  dominis  mulii  lacrymas  effundunt* 
Soiius  equi  est  propter  bominem  lacrymari»  ei  dolo^ 
ris  affectum  sentire.  Unde  et  in  ceiitauris,  eqiiorum 
et  bominum  natura  permisu  esl. 

44.  HSoleiitetiam  ex  equorum  rooestiiia,  vel  alacri- 


d$i;  sed hocnomerr,  qtrod  magfs equis  convenriebat,  C  ^^^  eventnm  fnfetumdimrcaturi colfigere.  JStaslon 
ideo  hoc  animal  suropsit ,  quia  priusquam  equos  ca- 
pefeoi  immines ,  bnie  pnseideve  empervBt.  Animal 
qnippe  tardom,  et  nulTa  raffone  rcnltens,  sfitim  01 
volnil  sibi  ho'i:e  substravit. 

39.  Onager  iaUrpreiatBr  esimis  fsmt^  Svo»qnippe 
Cfsml  uibi^m  yoeenl,  Scfptw  ferum.  Hes  AfricSa  habet 

Aiie  seemNhr  l  Smt  { inqnil)  fimfm  nmitmm  fixo , 
MMl  motMM :  fKca  iunl  tfum  m  allerum  §fnm  ftecti 
nm  fmmnt^ui  poser,  mjiier,  soror.  MMlia  antem^ 
mrf  pfifriM  itiftl«  ei  du»  genera  e»  tefaciunt,  ut  :6aias, 
(4iiB,  IfciMSf  Mareia;  eni  appeiUiiva,  etiriagenera 
l^mmi^  ni  tMmus,  4ioaa,  bennm,  ete. 

«  Viiului,  E  Serv.,  Cclog.  ni. 

k  I^BMf  mMo  imhmit.  Ex  ttiepon.,  ad  Am.  vi,  et 
Soiiikr^  imy^  ^. 

«  £s  etr  geruki  fiani.  E  Soiin.,  i3.  Vid.  Gmsan,  vi 
de  BeH.  Gall.;  Piifk.  iib.  vim,  eaf.  15;  et  Serv.,  ad 
vers.  Sihmtm  wriasiid.  Georg.  ii. 

*  Grmei  x^l^  Etyinrolivgieuiu  Grneciim  :  KafoiXor 
TO  ^MOVf  jti  x^^  ti^uivn  oujpu  ro  ^ o^tiov.  &>9ce  x^' 
pofikiii»  iru|cco>oytha»  hi  ipapa  t6  xau«rTf£v  toOc  fjmp^v^ 
ki  Tu  luiBioBm  wpBV^of  ris  ouo-a.  8ed  iHeliiis  Varrfi, 
lib.  rv  :  CanMiMi  cum  tuo  nofnine  Sgriaco  in  Latium 
•eAtf»  Kei  namqiie  Syrie  genmi  ilebraBi«  gamai. 

*  Camur  enim,  E  Serv.,  Georg.  iii,  camuriiy  curvii; 
al  FeaU  ;  Camera ,  et  eammri  tfova  a  Gngco  xaf£ir7}. 

'  Nam  Arabiei,  E  Solii».»  eap.  52.  Sed  Daciriania 
boc  Iribuit  PIib.,  lib.  viB,  cap.  4ft. 

i  l>rom#da.  Vei  dromedarii.  Nsm  droroeda...  prm- 
cise  credo-scriptBm  in  Golhicis,  pro  dromedarn* 

^  Ccitliim  emm  ei  «mp/itts  mt/i.  Ex  Hier.«  in  isidior.» 
cap.  21. 

^  jR«mtnBlto  dicia  eU  a  riima.  E  Serv.,  ad  Eclog.  vi, 
vel  a  rtnttine,  ul  leguni  Edili  :  Humen  at  pari  colli 


gxva  equis  (^ersicis,  Hunnicis,  Epiroticis,  ac  Siculis « 
in  annis  ullra  quinquaginu ;  brevior  aulem  Hispanis» 
ae  Numidia ,  ei  Gallicis,  frequenB  oplni»  esi. 

45.  '  In  generosis  equis,  ut  aiunt  veteres,  quatuor 
specuntur  :  forma»  pulehriludo,  meriiitm ,  aifee  eo< 
lor.  Forma-,  nt  sit  validom  eorpoa,  eC  aolidiMn, 

qua  mea  devorefuf. Varroni,  Nonio  et  Glomar.,  Atimii 
eit  mamma, 

y  In  deierto  vagantei.  Solin.,  et  nin.,  IVb.  viil, 
cap.  5. 

^  Naiceniibut  maiculis  iebnt,  Eodem  modo  loqd- 
inr  OrosittS,  in  Hist.  Pr^fat. :  Non  eot  quoi  imeetan- 
mr  odernni,  ted  ln%  (^oi  amant  telant. 

i  If taof  efiiem  aseHui  agro.  Pessinffe  bi  BdiiiS  qirt- 
9  bosdKm,  onagro,  Bimi  enim  Palladif  verbfs,  lib.  iv, 
cap.  14.  Idtm  Columell.,  lib.  viii,  cap.  i. 

1  Cabattm.  Respexii  ad  Virgiiium  : 

Al  doplex  agitur  per  lombos  spiaa  caralSfue 
TeUurcm,  ei  solido  graviier  aonal  uogula  corno. 

*  Voee  accenii  ad  cunum  f^remieantw.  Verior  haee 
lectio,  (fnam  qoae  apiid  Solinum  est :  NonnwiH  etiem 
acefMit  facikut  ad  cunum  pnvoiummt, 

^  Aliqui  etiani  proffriot.  Solin. :  AiiigpM'  inv^nlt  iimi, 
qui  non  nisi  prtmn  dominot  reeagnoteerent ,  oMti 
majituetudinix ,  si  quando  mutmam  eommeia  mrtina. 

r  Inierfectit,  vet  mofientiku  domin.  NoiB  suiil 
Homeri  ei  VirgilH  de  AcbHiis  ei  l^iiBntia  ei|ucla  ear 
wina. 

4  Ment  eitam  evem.  Piin.,  lib.  vim  eap.  4i* 

r  iit  genrroi.  eq.  quatuar.  PaLlaid.,  iib»  iv,  Mip.  15 : 
In  admistario  qualumr  ipemmUuir  :  frnmm^  adkrf  mapii 
tum^  pulekriiud^ 


431  S.  1SID0R1  HISPALENSIS  EPISCOPI  452 

robori  eonfenlaoi  altiiado,  laiilado,  latiis  longuiD,  A  Nam  albus  cum  quodani  paliore  est,  eandidu$  tero, 
^  Yenier  Mibslrictus ,  maximae  et  rouindx  clunes,      niveus,  et  pura  luce  perfusus. 


pecttts  late  patena,  corpns  omne  muscnmrum  densi» 
laie  iiodosum,  pes  siccus,  et  cornu  concavo  solidatus. 

46.  Pulchritudo,  ut  sil  exiguum  capul,  et  siccum, 
peile  prope  ossibus  adhaerenie,aures  breves,  et  argutae, 
oculi  roagni,^nares  patuljr,ereciacervix,  coniadensa, 
et  cauda,  *  ungularum  soliditate  fixa  roiuiiditas. 

47  47.  Meriium,  ut  sit  animo  audax ,  pedibus  ala- 
cer,  trementibus  membris,  quod  esi  (ortitiidinis  indi- 
cium,  quique  ex  summa  quiete  f^cile  concitetur,  yt\ 
ex  ciiata  festinatione  non  dimcile  tcneatur.  ^  Moius 
autem  equi  in  auribus  intelligilur,  virtus  io  membris 
irememibus. 

48.  «  Golorhicpraecipue  spectandus  :  badius,  au- 


]  Canus  dictus,  quia  ex  candido  colore  et  nigro  est. 

Scutulatus  vocaius  propier  orbes,  quos  babet 
caiididos  inter  purpuras. 

4g  52.  Variui,  quod  vias  hal)eat  colorum  ;impa- 
riuni.  Qiii  autero  albos  tantum  pedes  liabent ,  ^  peiUi 
appellantur;  ^  qui  frontem  albam,  callidi. 

£i3.  CervinuH  est,  queiii  vulgo  ^  gauranem  dicunt. 

jEranem  idem  vulgus  vocat,  quod  in  modum  asrei 
sit  coloris. 
'  u  Myrteu»  autem  est  pressus  in  purpura. 

54.  »  Dosiinus  autem  dictus,  quod  sit  color  ejus 
de  asino ,  idem  ,  ei  cinereus.  Sunt  autem  hi  de 
agresii  genere  orti,  quos  equiferos  dicimus ,  et  proin- 


reus,  roseus,  myrteus,cervinus,  gilvus,  glaucus,  scu-  B  de  ad  urbanam  dignitatem  transire  non  possunt. 


tulatus ,  canus,  candidus,  albus,  gutialus,  niger.  Se- 
quenii  autemordine,  varius  ex  nigro,  badioquedis- 
tinctus;  reliqiiusvarins  color,  vel  ciuereusdeterrlmus. 

49.  Badium  auteni  antiqui  vadium  dicebant,  quod 
inter  cauera  animalia  foriiu's  vadat.  ^  Ipse  esi  et 
spadix^  quem  phomicatum  vocant,  ei  dictus  spadix  a 
colore  palmms  quam  Siculi  spidicam  vocant. 

50.  e  Glaucus  vero  esi,  veluii  picios  oculos  habens, 
ei  quodam  splendore  perfusos ;  ^  nam  glaucum  yti^ 
res  dicebant  album»  ' 

t  Gilvus  amem,  mellinus  color  est  subalbidus. 
Guttatus,  albusnigris  intervenieniibus  punciis. 

51.  Candidus  autem.et  atbus  invicem  sibi  difTeruut. 

A  Venter  subsirictus:  Vox  renter  nulia  erai  in  libris, 
sed  cum  consianler  sttfrKricf us ,  non  substrictum  in 
Gpthicis  omnibus  legeretur,  non  dubitavimus  quin 
hsec  e6set  vera  scriptura,  quam  indicavii  Giiacon,  ex 
GoIumclL,  iib.  vi,  cap.  29.  Palladii  vero  locum  men- 
dosum  cum  eod.  Chacone  credimus,  ei  ex  Isidoro 
aupplenduin. 

>»  yarespatulce,  Quse  si  angustas  sint,  disciiidi  so- 
lent  ne  loiigo  cursu  incalescentes  sulToceniur,  ui  ait 
Theophil.,  lib.  iv,  de  llninin.  fabrlc. 

c  VnguUr.  soliditale  fixa  rot.  Pallad.  :  Ungularum 
lolida  et  fixa  rotunditas. 

d  Motus  antem  equi  in  aurihus  intellig.  Solin.  cap. 
50  :  Moiusequi  in  auribus  intetligilur  ^  animos  leonum 
frons^  et  eauda  indicat. 

•  Color  hic  prcBcipne  spect,  Ex  Pallad.,  lib.  iv. 
Varro,  apud  Non.  :  Equi  colore  dispares^  ita  nati ;  hic 
badhn^  iste  gtittii,  iUe  murinus.  Vid.  Agell.,  lib.  ii, 
cap.  26,  et  tib.  iii,  cap.  9,  et  Alciat.,  lib.  ii  Parerg., 
cap. I. 

'  Ipse  e$t  spadix.  E  Serv.  Georg.  iii.  Quos  Bayos 
ei  datilados  Hispani  dicimus. 

6  Glaucus  est  veluti  pictos  ocul.  Serv.  ;  Glauci  feli- 
neis  ocutiSf  id  est,  splendore  perfusis. 

^  Piam  veieres  glaucum  alb.  ^am  glaucum  alb) 
ca^ruleum  diluil.  Unde  et  Virg.  Populus  et  glauca 
canentiafronde  salicta.  Sed  idem  de  glauco  paulo  ali- 
ter,  lib.  xix,  cap.  28.  Est  taii<en  in  tribus  Goihicis 
lacuna  .Namglaucum...,  veteresjiicunt. 

i  Gilvus  metlinus  cotor.  E  Serv. 

i  Canusdictus^  qw  ex  candido  et  nigro.  Tilesius,  in 
lib.  de  G(»loribus  :  Nasciturequus  nonnnnquam  canus, 
atque  atbineus^  non  idem  qui  et  candidus,  aut  atbus, 
Hd  hujus  non  expers,  hos  iiostri  tordittos  dicunt. 

^  PeUli  appeltantur.  Festus  :  Petitam  suram  ungu- 
Um  equi  atbam  dici  a$t  Saevola.  In  glossario  qnoque, 
abi  perfitis  fAaie/90(nct>iic  legitur,  peutis  /zix/ioerxeX^Qc 
puto  legenduia;  ciiatex  PiauioMonius  huncver&um, 


55.  Mauros  niger  est.  Nigrum  eoim  Graici  lufvpw 
vocant. 

Mannus  vero,  equiis  brevior  est,  pqaemvulgo 
Biirtcttm  vocant. 

q  Veredos  aniiqui  dixerunt,  quod  veherent  rhe- 
das,  id  esi,  ducerent,  vel  48  Q^od  vias  publicas  cur** 
rant,  per  quas  et  rhedas  ire  solitum  erat. 

56.  Equorum  iria  sunt  genera,  unum  generosum, 
*  pneliis,  et  oneribus  apiom ;  alterum  vulgare,  atque 
gregariumadvehendum,nonadequitandumaptum;ter« 
tium  ex  permistione  diversi  generis  ortum,  quod  etiam 
6ijf€nerMmdiciiur,  quia  ex  diversis  nasciiur,  ut  mulos. 

57.  >  Mutus  autem  a  Graeco  tractum  vocabulom 

G  in  Petilis^  ei  in  Fronte  :  Namcotoratamfrontemkabet 
petilis.  Aique  ipse  tenuem  et  exitem  ex  sua  libidiiie, 
ut  solet,  interpretauir. 

!  ^  Qui  frontem  albam  catidi,  Gloss.  :  Caltidus^  >cv 
xofZGTuiroff.  Habeni  tamen  plerique  llbri  calidi.  Sed 
cattidus  probaiiai  A.  August. , 

«•  Gauranem  dicunt.  Kelinent  eamdem  vocem  italiy 
una  liitera  muuta ,  nam  sauro  dicunt. 

u  Myrieui  est  pretsus  in  purpura.  Pressum  quoqae 
in  coloribiis  equoruui  numerat  PalUdius,  sed  quid 
apuJ  euin  pressus,  apud  Serv.  professus  murteum^  boc 
loco  pressus  in  purpura  valeai,  noiidum  saiis  consii- 
tui.  Opinor  tamen  prasi  vuce  signiflcari  densiorem 
(utila  dixeriin)colorein,  diicta  similiiudine  ab  uvis, 
quap  quo  magis  pedibus  vel  prelo  premuntur,  minus 
liquija,  et  vel  et  albis  rutila,  vel  ex  rubris  subuigra 
vina  reddani. 

o  Dossinus.  An  quia  Varro  dossuarios  vocat  asinos 
oneribus  ferendis  apios?  ei  Gloss.  doritiarui,  itbixo^opa. 
Uunc  colorcm  murinum  dicunt  Pallad.  et  Goluiiielia. 
^  r  Quem  vii/^o  6iirtcNm.  Hieronyni.,  in  Eccles.  x  : 
Dignitate  picelati  vias  pubticas  mannis  terunt,  quos 
vulgo  buricos  vocant ;  ei  aii  Paininachiuni  :  Ferventes 
buru;os  inaiinus.  rauliii. ,  ad  Senec.  :  Macro  et  vitiore 
asellis  biirico  sedentem.  Ki  Gloss. :  Mannis,  |3ovpt;^o(c. 
Ai  Porphyrio  :  Manni,  ail,  e^ut  dicuntur  pusiitiy  quoh 
vutgo  burdos  vocant;  el  Acro  :  Mannus,  burdo;  illi 
midores  equos,  nos  hodie  exiguos  aselios  burricos 
diciniiis. 

4  Veredos.  Verba  suni  Festi,  in  quo  ex  Isidoro  re- 
siituenda  vox  veredos.  Procop.,  Iib.  ii  de  B<;Ilo  Per- 
sic.  :  'O  Se  Ivnois  TOts-  ^Tifirxrioic  6;ir^ovfAcvoff,  oj^  di}  ^- 
piiovi  xaXstvvcvouixao-tv.  Juiian.  Antecessor.,  in  Epi- 
loiii.  No  eil.  JuhUniani,  novell.  13'),  quodGrx'cee>t, 
Twv  dy}fAoo-t&>v  tTTTrcav  dpofiov,  veredorum  cursum  red- 
didit. 

'  Prasliiset  onerib.  — Honoribus  qnlJam  libri. 

"  Mutus,  MvXov,  pistrinum;  et  fAuXq,  moto;  ergo 


«3  feTtMOLOGIARUM  LIB.  XII.  454 

ftabet ,  qnod  jugopistorum  subaclus,  urdas  molendo  A saeviuni,  exceptis  serpemibas. Be$iim tutem dioli  a  vl 

qua  saeviuni. 
2.  i  FeHS  appellat»,  eo  quod   natarali  utantur 

libertaie,  et  pro  desiderio  suo  ferantur.  Sunl  enim 


ducat  in  gyrum  molas.  *  Judaei  asseruiit  quod  Ana 
abnepos  Esau  equarum  greges  ab  asinis  in  deserto 
ipse  fecerit  primus  ascendi ,  ut  mulorum  inde  nova 
contra  naturam  animalia  nascereniur.  Onagros  quo- 
que  admissos  esseob  hoc  ad  asinas  ;  et  ipsum  istius- 
modi  reperisse  concubitum,  utvelocissimi  ex  his  asini 
nascerentur. 

58.  Industria  qaippe  humana  diversom  animal  in 
coitum  coegit ;  sicque  adulierina  commlstio  ne  genos 
aliud  reperit;  sicui,  et  Jacobconiranaturam  colornm 
simililudines  procuravit.  ^  Nam  lales  feius  oves  illius 
concipiebant ,  quales  umbras  arietum  desuper  ascen- 
dentium  in  aquarum  speculo  contemplabantor. 

59.  Denique  et  koc  ipsum  in  equarum  gregibus 
fieri  fertur,  ut  generosos  objiciant  equos  visibus  con- 
cipieniium,  qoo  eorum  similes  cencipere  et  creare 
possint.  Nam  et  columbarum  dilectores  depictas  po- 
Dont  pulcberrimas  colombas  eisdem  locis  guibus  illae 
¥er$antur ,  quo »  rapiente  visu,  similes  generenl. 

50^^*It^^^s(  quod  quidam  gravidas  mulieres  jo- 
bent  nullos  intoeri  turpissimos  animalium  vultus,  ut 
cynocephalos,  etsimios,  ne  visibus  occurrentes  similes 
feius  pariant.  c  Hanc  enim  feminarum  esse  naturaro, 
Qtquales  prospexerint,  sive  mente  conceperint  in  ex- 
tremo  voloptatis  aestu  dum  concipiunt,  lelem  et  sobo- 
lero  procreent.  Etenim  anima  in  usu  Venerio  formas 
extrinsecus  intus  transmittit,  eorumque  satiata  typis, 
rapit  species  eorum  in  propriam  qualiialem. 

01.  In  animantibus  bigenera  dicunlur,  qu»  ex  di- 


liberae  carum  voluntates,  et  buc  atque  illuc  vagantur, 
et  quo  animus  duxerit,  eo  feruniur. 

5.  Leonit  vocabulum  ex  Gracca  origine  inflexum 
est  in  Lalinum.  Gra^ce  enim  Xsuv  vocaiur,  et  est 
nomen  noihum,  quia  ex  parte  curnipium.  J  Leasna 
vero  lotum  Grxcum  est,  sicut,  et  dracosna,  ^  Ui  au- 
tem  leaena  Ita  dicalur  usurpatum  est  a  poetis.  ^  Leo 
autem  Grnece,  Laiine  rex  iiiterpretatur ,  eo  quod 
princeps  sit  omnium  besiiarum. 

4.  Cujus  genus  trifarium  dicitor.  E  qoibus  bre- 
^ves,  etjuba  crispa,  imbelles  sunt ;  longi,  et  conia 
simplici»  acres.  ^  Animos  eorum  frons  et  cauda 
indicat.  Virtus  eorum  in  pectore,  flrmitas  in  ca- 
pite.  Sepii  a  venatoribus  terram  contuentur,  quo 
minus  conspectis  venabulis  terreantur.  Rotaroni  ti- 
meni  strepitus,  sed  igoes  magis. 

.  |(5/Cum  dormierint,  vigilant  oculi ;  cum  arobulant, 
cauda  sua  cooperiunt  vestigia  sua,  ne  eos  venator 
inveniat.  ^  Gum  genoerint  catulum,  tribos  diebos 
et  tribus  noctibus  catulus  dormire  fertur;  tune 
deinde  patris  fremitu,  vel  rugitu  veluti  tremefaetiiB 
cobilis  locus,  suscitare  dicitur  catulum  dormientem. 
.  ^^  Girca  hominem  leonom  natura  est  benigna,  iit 
nisi  Ixsi  nequeant  irasci.  Patet  enim  eorom  miseri« 
cordia  exemplis  assidois.  Frostratis  enim  parount; 


Ycrsis  nascuniur,  ut  mulus  ex  eqiia  etasino;  d  burdo  C  p  capiivosobviosrepatriare  permittunt;  hominem  5S 


t\  eqiio  et  asina,  "  bybridae  ex  apris  et  porcis» 
'  tityrus  ei  ove  et  hirco,  s  musmo  ex  capra  et  arieie ; 
est  autem  dux  gregis. 

GAPUT  IL 

De  bestiis. 
1.  Beitiarum  ^  vocabulum  proprie  convenit  leoni- 
fins,  pardis,  tigribus,.lupis,  et  viilpibus  ,  canibusque 
et  simiis,  ac  caeleris,  quae  vel  ore,  51  ^^^  uiignibus 

Ediioriim  scripturani  retiiMiimiis  ;  n:im  mendose  Go- 
Ihici  omnes  :  ilulus  a.  a.  G.  t.  v.  h.  Gracum  enim 
hoc^  tel  quodjugo,  otc.  Nisi  Istdonis  mic/ii  n  vorem 
esse  Graecain  puiavii ,  molam  laniiim  Latinain.  Sed 
i)oa;reu(lus  :4iicior  non  inelegantis  senarii,  qnem  ne- 
mo  olfecil  :  Tardas  molendo  ducat  in  gtjrum  molas. 

"  Judm  asseruntf  quod  Ana  abnep.  Ex  llieron., 
Qu^i^sl.  in  Gen.,  cap.  56.  Id  Paphlagonibus  iribuil 
llumeriis,  *!>.,  ^. 

^  Piam  tales  feius.  Ex  eod.  lib.,  in  cap.   xxx  Gen.  ] 

*  tianc  enim  feminarum  dicunt  e$se  naturam.  Verba 
nieronymi,  ibid. 

*  Burdo  ex  eq.  el  at.  Varro»  ii  de  Re  rusl.,  ctp.  8  : 
Ex  equa  et  asino  fit  mulut;  contra^  ex  eque  et  a  ina^ 
hinnug.  Glossar.  :  ^^^iovog  «S  InnoM  O-nktwi  xae  ovou, 
muius.  Uurdo  liutovo;  e^  "iitizdM  xat  ovou  OqXstac 

*  Hybridof  exaprit  et  porci».  Pliii.,  lil».  viii,  c.tp. 
53.  Acron  tanien,  ad  Saiyr.  1  lih.  i  :  Tractum  ( iii- 
quil)  ab  aquHa^  qum  ex  aquHa  et  vnlture  na^ciiury  sive 
a  canibut^  qui  nascuntur  ex  venatico  et  greqario. 

f  Tityrus.  S«:rv.  E<'log.  1  :  Lnconum  Ungna^  tityrut 
dieiiur  urlet  major^  qui  gregem  antetre  contuevit. 

s  if  u«mo.  Ex  Golhicis;  et  musmones  di<unlur  a 
Slraboiie  ,  lib.  v.  Musomones  e  Serv.  ,  Geoig.  iii , 
Oii  vers.Uditque  aries  in  guigile  vill.  Nonius  :  3/u- 
tinumes  asini^  muli,  aut  eqai  breves. 


non  nisi  in  niagna  fame  interiinunt.  De  qoibos  Ln- 
cretios  :  Scymnique  leonum,  etc. 

7.  4  Tigris  vocata  propter  volocrem  fogam.  Ita 
enim  nominant  Persae  et  Medi  sagiltam.  Est  enim 
bestia  variis  distincta  maculis,  virtule  et  velocitate 
mirabilis,  ex  cujus  nomine  ilumen  Tigris  appellatur» 
quod  is  rapidissiinus  sit  omnium  floviorom.  Haa 
cretius  :  magis  Ilyrcania  gignit. 

Cap.  II.  —  ^  Bestiar. . .  terpentibut.  Ex  Aug.,  iii  de 
Gen.:id  lit.,  rap.  II.  • 

^  Feree  appellata.  EServ.,  ad  vers.  Piii^uis^iie  fe- 
rtniF.  ^ti.  I. 

J  Letena.  E\  eod.,  ad  Ters.  Catulw.  oblita  leeena. 
Georg.  III. 

^  (Jt  autem  lema  dieatur.  Ex  eod.,  ^n.  xii.  Lu^ 
crctius  : 

.    Irriuta  leae  JaciebaDt  oor(>ora  saltu. 

.  ^  Leo  autem  Greece,  Laiine  rex,  De  lioc  loco  Ante 
Augusi.  :  In  veteri  (iiiquii)  libro  Grceco  fotl  Orionit 
etymologicon  est  :  As^uv,  om  to  XcKtvtfv,  uyouv  vixoy. 

'"  Animos  eorum  frons,  et  cuuda.  Soim.,  lap.  30. 
.   "  Csum  genuerint.  Verba  suut  Origenis*  liomil.  17 
in  Gen. 

**  Circa  hominem  ttonum  naturam,  Serv. ,  ad  vers. 
Tum  demum  movet  arma  teo,  Mn.  xii  :  H<bc  cnim 
leonum  nutura  est,  ut  ntsi  lacessiti,  iratci  $iequeant. 

P  Caplivot  obvios  repairiare,  Si>Iin.  :  Cum  multi 
captivorum  aiiquot  leombus  obviit  intacti  repturimve' 
rint, 

4  Tigris.  Ex  Plin.,  lib.  viii,  cap.  18,  et  Solin. 
Etiani  apud  Armenios  tigrim  sagittam  sigiiilicare  ai< 
Varro. 


ttS  S.  ISIDOBl  BISPALENSIS  fiPlSGOPl  436 

8.  PMfA^dictas,  •slTequodomniuiD  aoiffiaUum  Apoflitart  qu»  veoieitti  cinum  aperil,  !■  qoo  llle^ 


amicns  sit,  eiceplo  dracoKie ;  siv#  quia  el  au^feneris 
locletate  g  audet,  eiad  earodem  simililudiDem  quidquid 
acclpit  reddit.  ^  nav  eoim  Graice  omne  diciiur.  fiesiia 
c  miouiis  orbiculis  superpicu»  iia  ut  oculaiis  ex 
fulvo  circuiis,  nigra ,  vel  alba  distinguaiur  vaneiaie. 
9.  Hxc  semel  omnlno  parturii ,  cuju$  causs  ratio 
manifesta  est.  Nam  cum  in  uiero  mairis  coaluere 
catufi,  maturlsque  ad  nascendum  viribus  poilent, 
odiunt  temporum  rooras.  Iiaque  oneratam  feti« 
bus  Tulvam  tanquam  obstanlein  partui  unguibus 
lacerant,  effundit  illa  parlum ,  seu  potius  dimittit, 
dolore  cogente.  I(a  postea  corruptis  et  cicatricosis 
aedibi»  genitale  seraen  tnfusum  nonbaeret  acceptum, 
aed  irrftuoi  miiit.  ^  Nam  Plinius  dicit  anlmalia  cum 


Offloi  ferooitaie  deposita,  eapul  ponii»  aiequa  sopo- 
latus,  velot  iaermis  capitur. 

14.  Elephantem  Gr«eiamafnitudtnd  earporis  voca- 
lura  putaot,  54quad  lormam  aio«tispraBferat.iGr0ce 
enim  moue  Uf^  dicitur.  Apiid  kdos  auiem  a  Yoce 
6ami«  vocaiur.  Unde,  et  voi  ejus  bammt  dicilttr, 
et  dentas  ebur.  i  Rostriiai  aulem  premnuk  dicllur, 
quo  iUe  pabulum  ori  adnoiet,  et  «sl  ^  angui  simi- 
lia,  Yallo  raunitus  abiimo. 

i5. 1  Hos  bovee  (iifMdiclos  ab  antiquia  Ronaaia  : 
bmm,  quia  iiuUum  aiiinial  grandius  i idebapl ;  teMs, 
quiain  Lucaniailloa  primns  PyrrlMis  inprsliool^iecil 
Romanis.  Nans  hoc  gemM  aairaatttis  ia  paboa  bellicis 
aptam  est.  In  eisenira  FemB,  tt  Indit  llgneis  trarribua 


aetnls  ungaibus  frequenter  parere  non  posse.  ▼!-  Bcilloeatis,  taoqeam  de  mto  jaealis  dimieaBt.  In- 
llanttir  «nkn  lntriifseeus  se  moveniibns  catuiis. 

iO.*  PariiK$,  secundnsposi  pantherem  est,  genua 
taitan,  ei  velooissirafim,  «i  praeceps  ad  sangoinem. 
Saltn  enim  ad  moriem  nrii 

il.  Leopardue  ti  adttllerioieaMsetai  pardiiiasdtur» 
al  lartian  origlnen  e(itlt«  sicul  el  Pliiiius  m  nalu- 
tali  hisiarla  dieii  leonem  ean  parda,  aut  pardom 
tam  loBaa  consunbara,  et  ei  «11011110  caiui  dege*- 
■ana  fafftasereari,  ^  m  raulua  at  bnpdo. 

5S  ^^  Ahmaeerae  a  Gneeis  «oealus,  Laiiae  lalai^ 
yreUlar  iti  mare  eamu.  i  idem  ei  mauacer^t ,  Id  est, 
mitfomts,  «a  qaai  innm  cmm  in  BMdia  fronle  ha- 
faaal  ^  pedun  qaatuor,  lia  acunn,  et  validun  ,  ul 
qaldqiiid  impetierlt,  aat  ventilet,  aut  perforet.  Nan 
al  cun  alephaBte  saspe  cerUmeB  ha 
▼uineratum  prosternii. 

i3..Tantae  autemest  forlitudinia,  ut  nulla  venan- 
liiim  virtttte  capiatttr;  sedt  sicul  asserunt  qui 
oalttraa  animalium  scripaerunt,  virgo  puella  pro- 

*  She  qu9d  amitiiim  «iitmaMvm  ainiAi^.  Huic  etyfno 
Ihfeni,  quse  Plin.  lib.  viii,  cap.  17;  et  ifilian.,  vi  de 
Hist.  aniroal. ,  referunt.  Vuigo  panihera ,  quod  tota 
fera  sit,  dicta  putatur. 

^  USn  mim  oiwb  didhw,  Aal  aliquid  deest  (quod 
Tisum  est  A.  Aug.),  aut  hoc  potiiis  Huperflunin  iiiepti 
aiiciuiis,  ^  id  soiura  nosset,  inierpreiis  glossema. 

«  iiinutts  orbieulh.  Solin.,  cap.  21  :  Minutis  erbi» 
auik  superpirtm^  iUi  ut  oeulatii  ex  fulve  circulist  vel 
ca?rti/a,  vel  alba  distinguatur  tergi  supellex. 

4  Nam  Plin.  didt.  £  Serv. ,  Georg.  ii,  ad  ters. 
S(gva  leonum  semina,  Locus  vero  Plin.,  lib.  viii, 
cap.  16. 

•  Pardus  seeundum  post  pantheram.  E  Solin.,  ibid. 
r  Ul  mulme  el burdo,  Ei  tribus  Ijodicibus  A .  August . 
s  idem  etmonoeeros,  Ex  Greg.,  lib.  ixxi  Moral., 

eap.  49,  al.  15.  Plinius  aiinm  a  monoceroie  rhino- 
cerotem  esse  vult.,  lib.  viii,  cap.  20  et  21.  Hunc 
Roma  axpe  visam,  illum  iiegoi  vivum  posse  capi. 
Idem  refert  Soliiius.  Vivus,  inquit,  non  venit  in  ho^ 
mtnnm  polestaiem,  el  in  Raldrieo  (lodice,  additur 
boe  loco  :  Fertur  iantam  habere  ferocitatem^  tU  capiut 


tiliaeto  aalera,  ei  nsraoria  UMriia  vigem. 

16.  »  Gregatim  iaeadQnl*  •  nAol«  quo  valeitt  salu- 
tant ,  muram  fugimt ,  aveiai  eaeant,  qnaodo  aotem 
partariom,  inaquis,  vel  Insiitts  dinitianl  fetus  prapler 
draconea,  quia  inimlci  aonl,el  ab  eia  inplicali  aeeaa* 
lur.  Riennio  auten  portant  fetus,  mo  ainpliaB ,  qoan 
aamel  gignunt,  nee  phms,aed  Uniom  umn. 

55  ^  ^ivtinl  annos  trecentos.  Apud  solam  Afri- 
caro  et  Indtam  elephanti  prius  nascebantur;  nune 
aola  eos  India  gignit. 

Ht)  f  Gryphee  vocanlur,  quod  sit  animal  pennatum, 
et  quadrupes.  Roc  genus  ferarum  in  Hyperboreis 
montibus  nascitur.  Omni  parte  corporis  leones  suni ; 
el  in  Ycntra  C  **^®  **  '•^*®  Aquilis  slroiles,  et  equis  vehementer  in- 
festi.  Nam  et  homines  visos  discerpunt. 

18.  <i  Cameleon  iion  habet  unum  colorem,  sed  dl- 
versa  varietate  conspersus,  ut  pardus.  Dictus  autem 
ita  (eo  quod  cameli  simititudinem  babet  et  leonis) 


k  Pedma  quaim^.  Sic  ellam  SoHn. ;  sed  Plin. ,  cii- 
Mtaema  duatum;  cuhiH  unimsj  Gtesiaa  in  Indicis  apud 
Photium;  «ef^tticti^tii,  iGlian.,  lib.  iv,  cap.  5^,  Re 
aainis  ladicia.  Eaietian  in  ejus  cornu  coloria  magiia 
Tarlelaa  apad  aoadem.  ¥idetur  auten  Plinius  eom- 
den  monocerotem  exiatimasse  cum  asino  Indico 
lib.  XI ,  cap.  46,  aliud  esse  animal  uni-^ 


eome  prster  asinum  Iiidicam  ei  orjrgen.  Sompait- 
gue  id  ex  Arisu,  Ub.  11,  cap.  1»  de  Hist.  animal. 
De  certamine  rbinof  erotis  cum  elephania,  vid.  Plin.', 
Solin.,  i£lian.,  Diodor.,  Strab. ,  Agatharcbid.,  fn 
lib.  de  Mari  Rubro. 

1  Grircti  enhn  mons  Xo^.  In  GolJiicis,  elepho,  nulta 
senlentia,  ot  fere  in  GrsBcis  vocibua  accidit.  A. 
Aiig.  secuti  stimus  coiijecturam  non  admodum  du- 
biam.  Alias  ex  aliisorigiiies  aut  noutiones  elephaa- 
tis  aflerre  nihii  attinel. 

J  Rostrum  autem  promuseii.  Ex  Ambros.i  ix,  Hea., 
1)  cap.  5. 

^  Et  esl  angui  similis.  Lucretius  : 

...  Angafmanos  elepfaaatoa  ladfa,  qaorun 
Millibas  e  multii  valiomttMtar  eboroo. 
i  Hos  boves  Lucas.  Yarr.,  lib.  vi,  etPlin.,  ▼■» 
cap.  6.  Lucret.,lib.  v: 

Inde  boves  lacaa  lunito  oorpore  tetroa... 
Angaimanos  helli  docueroai  vulaera  PqbbI 

Snfferre 

»  Gregatim  incedunt.  Ex  PJhi.,Tni,  cap.  5.  Salin.  : 
Oberrant  agminatim.  * 

>  Iforii  quo  valent  saMant.  Solin. :  Salii  otDaefm 
motib.,  guibus  postunt ,  tatutant. 

o  Ftvttnt  onn.  ccc.  —  Est  in  Graeco  dymologic.  ea 
de  re  hemisticliiuin. 

p  Gryphes  vocatur  quod  tit.  Non  etymon  reddll,  u| 
neque  Servius,  e  qun  sanl  hiec,  in  Eclog.  3. 

4  Cameleon.,.  dictus  autem.  Post  h«e  verba  I 
est  in  Gotbicis. 


457 


ETYHOLOGIARUM  LIB.  XII. 


iiojiit  cameleoois  con>usculoin  ad  colores  quos  videt  A  pacitatis  quaeque  invenerit  irucidet.  Alii  luposvoiQatos 


fitUIiflM  ooDversioiie  variatur,  quod  aliorum  anima- 
liiun  Don  eac  ila  ad  conversionem  facilis  corpulenlia. 

19. «  CtaneUopardut  dictaa,  quod  duiii  sit,  ut  par- 
(lus,  oUns  macuUs  superasperm,  eoUo  eqno  similis, 
pedibus  imbulis ,  capite  lamen  eamelo  est  similis. 
Htujc  iEtfaiopia  gignit. 

(^^  ^  Lynx  dictus,  qaia  in  luponim  genere  nume- 
ratiir :  beatia  macutis  terga  distincta,  ut  pardus,  sed 
limiiia  Inpo.  Unde  et  itte  >tSxoc,  iste  lynx.  Hujus  uri- 
nam  converti  in  duritiam  preciosi  lapidis  diconf,  qut 
9  lineMriu$  appellator,  qood  et  ipsos  lynces  sentire 
hoe  doeomenlo  probatur;  nam  egestom  Iiquorem 
areni8,in  quantuni  potaerini,contegHnt,  invidiaqoa- 
ian  nalur» ,  ne  lalts  egestio  56  transeat  in  usum 
bumanum.^iLyncesdicitPliniussecundusextraunum  B  quod  insonei,  unde  el  cawer^.  Nihil  autem  i^agaciug 


aiunt,  qnasi  Uepos ,  quod  quasi  leoni,  ita  sit  ilU  virtus 
in  i^dibus,  unde  quidquid  pede  presserit,  non  Vivit. 

^4jRapax  autem  bestia ,  et  cruoris  appetens,de 
tSjtlo  ruslici  aiunt  57  ^ocem  hominem  perdere  •  si 
eum  prior  lupus  vlderit.  Unde  et  subito  tacenti  dici- 
toT  :  Luput  est  in  (abula,  Certe  si  se  praevisum  seti- 
serit,  deponil  rerilatis  audaciam.  I  Lupi  tolp  auno 
non  amplius  quam  dies  duodecim  coeunt,  famem  diu 
ponant,  et  post  longa  jejunia  multum  devorant. 
'  Lopos  i£lbiopia  miuit  ccrvice  jubalos,  et  tantum 
vapios,  ut  niillum  coloiem  illis  dicant  abesse. 

(^  Canis  nomen  Latinum  Graecam  etymQlogiam 
videtiir  babere.  Graece  enim  xvuv  dicilur;  licet  eum 
^  quidam  a  canore  latratus  appellatum  sestiment,  eo 


Moadmittare. 

Q2^.  «  Castoret  a  easirando  dicti  sunt.  Nam  testiculi 
eorum  apti  sunt  medicaminibus,  propier  quod  cum 
praeseDserint  venatorem,  ipsi  se  castrant ,  et  morsi- 
bos  virea  soas  ampntant.  De  quibns  Cicero  iii  Scau- 
riana :  Redimunt  u  ea  pnrte  eorporis  propter  quam 
maxime  expetuntur,  luvenalis : 

qui  se 

fimaiMham  ^lMit  oqiena  endere  danno 
TesiicnU. 
Ipsi  supt  et  fibrig  qui  eliam  ponfici  eane$  vocantur. 

22.  '  Ursut  fertur  dLciua,  qupd  ore  suo  formet  fc- 
lus,  quasi  orsi».  Nam  aiunt  eos  informes  generare 
partos,  et  carnem  qtiamdam  nasci,  quam  maXer  lam- 
beudo  in  membra  componit.  s  Unde  est  illud  : 
Sic  fornat  liogua  foiam^  cum  proluill  ursa. 
Sed  boc  immaiuritas  partus  facii ;  denique  tricesimo 
die  generat.  Unde  evenit  ut  praecipiiata  fecundius 
itiformes  procreet.  Ursorum  caput  invalidum;  vis 
ma&fma  in  brachiis,  et  in  lumbis;  unde  inierdum 
Htm  insisHHit. 

25.  Lupue  Graica  derivatione  in  linguam  no&tram 
u^msfertor.  Lupos  enim  illi  ^wtoug  dicuAt^  ^Ki^oc 
asten  Gnaoe  a  inoraibas  an^latiir»  quod  rab&era' 

^  Cameio^dm,  —  CamelopardaUi  dkiuur  a  Pianio 
ei  SoHn.  Vid.  Varr.»  lib.  iv. 

)>  Lynx  dielut.  Goib.  /ynew,  IH  fiopra,  lib.  si,  Ooi- 
M  pro  eatx, 

«  Avy70u/)wy.  Diofioorid.,  Plio.,  Solin.,  ^iiaftus. 


canibus,  plus  enim  sensus  caeteris  animalibus  habent. 
^6)Namque  ■"  soli  soa  noinina  recognoscunt,  domi- 
nos  suos  diiigunt;  diminorum  tecia  defeodunt;  pro 
dominissuissemortiobjiciunt;  voluntariecum  domino 
suo  ad  praedaro  currunt ;  corpus  dominj  sul  etiam 
moriuum  non  relinquont.  Qoorum  postremo  nalura 
est,  exira  homines  esse  non  posse.  In  canitus  duo  sunt 
(spectanda)  aut  fortitudo,  aut  velocitas. 

27.  ^  Catuli  abuaive  dicunpir  quarumlibet  beBiia- 
rum  fllii ;  nam  cafuli  ^ropm  can^ui  suot,  pejr  dimir 
nulionem  dicli. 

28.  ^  Lycisd  autem  dicpntur^  ul  ail  Pliniui^,  ca^tea 
nati  ex  lupis  et  icaniUus,  cum  Jyator  se  forte  jpiscen- 
tur.  P  Soleni  et  Judae  /emlnae  capes  jiociu  in  silvis 

G  allig:)tae  admitii  ad  bestias  ligres,  a  quibus  insiiiri, 
"  eti&asci  ex  eo4^  feiu  eaaes  a4eo  aperrimoa,  58  ^^ 
forles,  ut  in  complexu  leones  prosternant. 

28,  *  Y^^Pf^  ^9^*  ^W^si  volupe^  ^sl  coi^  volubi- 
lis  pedibus,  et  ^  nunquain  rectis  itineribus,  sed  tor- 
luoi^is  atifractibus  currii,  fraudtilenlum  animal,  insi-* 
diisque  deeipiens.  JNam  duiu  nfui  habuerit  es^am, 
tesii  lOfirlMn,  ^ic^ue  descottdooios»  •quasi  ad  «ada- 
▼er ,  aves  rapit,  et  devorat. 

"^ml  Twn)«T«  Tfiv  Airrw  »e?  Ankn^  *5  nfir«p6o^»  ikBtU 
^M.  7ft<]rcv.''Tt»oodori  Gat^»  ifiierpretaiioconrtrmiitMr 
verbis  Atiligoni^  nMrtfbi^iom  NarrMKmom  €»p.  Gl  : 
♦uertv  yap  avroyp  a:?ravTac  iv  iS  ^ou  gvxavTOw  Ti/Ttiv. 
Sed  esl  qui  putet  xii  d.es  tantum  in  uiero  ferre,  cui 


d 


d  LtfSnM  diril  Plin.  E  Serv.,  ad  vera.  Degere  more  ^  opiniuni  occasionem  pr»bmt  vmhs  qujadam  Ami/rto- 
r|B.5Eft,  IV.  *>»«  xaT«  it^u  ifiterpretauo.  4^ge  Pier.   Valerian., 

•  f^ore. u  ^inmd.  E  Sert.,  ad  vers.  Virosaque      i*.  V.^[^^l±^  ^Ji'^f  ^r&^"'.  „?./«., 


Pentt  Caeiorea.  Georg. 

f  '(/rMia,  4.  orsus.  Vam  :  Vrti  Lucana  origo. 

s  €nde  ett  Ulmd :  S>ie  formai  Itiif .  Garanen  DracoB* 
ii,  de  qoo  fMiulo  posl. 

^  aOxoc  €rmee.  fist  «nin  >iu<rva,  raMai  el  liooomtf 
rabie  fnrere.  Vetos  Oriooia  liber  :  tMMe  ^w  ti  mKme 
)-m  XOcev  rnv  troi^nnni. 

'  De  quo  rustiei.  Idem  sopra,  lib.  i,  cap.  56.  Vid* 
PHn.,  vitt^  cap.i8;Solin.  in  cap.  deiial.;  iiiilNros., 
Ti  tteKtm.,  «ap.  i. 

J  LupL..  didlmt  m  ommi.  E  Solia.,  cap.  8,  tm 
ftin.,  4ib.  viti,«a^.  S&.  Arist.  non^soire,  sed  paRero 
omnes  dieboa  «niii  diio4eeim  refert,  qood  ipae  laJoM- 
lo&iim  puiaA,  Ub.  vi,  cap*  31^,  de  Hist.  aniraaL  Poo- 
foim  diea  parturire  iSlianos  ait,  lib.  iv,  cap.  4,  de 
AnkNafUboa,  bis  vonbii  :  OO  ^oSitag  oi  Xuxoi  tiov  aiStvK 
mXvovc-ev,  aXXa  fv  TnfUpMt  dbMkmc,  xaivvS-  TOffovTacc* 


k  Lupos  j^Aiop,  Sol.  God.  de  .«tltiop.  :  jE^kio- 
pia  mittit  Lycaonem  :  iupm  eit  eervke  jmbatus,  el  loi 
modis  varius,  «f  wUhmi  UHceiei-em  dicant  abetse. 

I  Qmdama  eanore4atrmus,  Varr,  Iih.  iv :  GafHljs 
o  sagaci  sensu,  et  acuto.  Hine  o*»i8,  fiisi  quo  l  lub^t  et 
eomu  signum  cum  dant,  canel  diriliir,  quod  liie  itr.n 
et  noctiOHiut  in  eustodioy  et  xenandi  sipnum  voce  ilat, 
canis  dietus.  Ubi  pro  noetieutmy  netetuc^Uus  qu.daiii 
legunt. 

w  SoH  nominatua  recognose.l^s  IHia.  ei  Soliii. 

»  Catuli  abusive.  E  Serv.,  Georg.  in. 
/    «  Lyeisci.  K  Serv. ,  fich)f[.  *. 

P  Sotent  et  Indee.  tCx  PKn.,  vin,  <•!>.*.  «^  ?«?"• 

q  Vulpes  dicta.  Vnrro  :  Volh»,  m  Mlius  Uscebai^ 
auod  volat  pedibut, 

»  Et  nunquam  reciis  ifinm*.  fe  Gregor.,  w  MO' 
ral.|  cap.  i. 


«9 


S.  ISIDORl  HiSPALENSiS  EPISGOPI 


m 


50.  *  Simiw  Graecuni  est  nomen.  id  est,  pressis  na-  A  ei  salubria  SQ  ciboriim  et  venenosa  prodantur.  ^  De 


ribus.  Uiide  el  Simiai  dicimus,  quod  suppressis  na- 
ribos  sini,  et  Tacle  fcBda,  ^  rugis  turpiter  folllcanli- 
buB,  licel  el  capellarum  sit  pressum  liabere  nasum. 
Alii  simias  Latiuo  arbiiraniur  sermone  vocalas,  «  eo 
quod  multa  in  eis  similitudo  rationis  humanae  sen- 
titur,  sed  falsum  est. 

31.  Hae  elemenirum  sagaces,  ^  nova  Luna  exsultant, 
media  et  cava  tristantur.  Felus  quos  amant  ante  se 
gestant,  neglecii  circa  matrem  hxrent.  Harum  genera 
quinque  sunt,  ex  quibus  cercopiiheci  caudas  habenl.  Si- 
miaenim  cumcauda  est  ^  quam  quidanfov/soevvocant. 

52.  f  Sphinges,  villosne  sutit  comis,  mammis  pro- 
minentibus ,  dociles  ad  feriiatis  oblivionem. 

Cynocephali^  ei  ipsi  similes  simiis,  sed  facie  ad 
modum  canis,  unde  el  nuncupati. 

53.  Satyri ,  facie  admodum  grata  ,  et  gesticulatis 
motibus  inquieti. 

CalUtriches ,  toto  pene  aspectu  a  eaeteris  distant ; 
sunt  enini  in  facie  producta  barba ,  et  lata  cauda. 

59  54.  Leontophonos,  beslia  modica,  et  ex  eo  iu 
vocata ,  quia  capta  exuritur  ;  ejusque  cinere  aspersae 
carnes ,  ei  positae  per  compita  semiiarum  leones  ne- 
cant,  si  quantulumcunque  ex  illis  sumpserint. 

55.  s  Histrix,  animal  in  Africa  crinacii  simiie, 
vocatum  a  stridore  spinarum,  quas  lergo  laxaus 
emittit ,  ut  canes  vulneret  insequentes. 

56.  ^  £n%dro<  bestiola  ex  eo  nuncupata,  quod  in 
aquis  versetur,  et  maxime  in  Nilo.  Quse  si  invenerit 
dormientem  Grocod.Ium,  voluutse  in  lumm  prlmum, 


quo  Draconlius  ait :  Pradieit  suiUus  wm  eujuseun^ 
que  veneni.  Suilius  autem  a  seiis  est  nuncupatua.  Hic 
etiam  serpentes  insequitur ,  qui  cum  >  adversus  as- 
pidem  pugnat,  caudam  erigit ,  quam  aspis  maxime 
incipit  observare  ,  quasi  minantem  ,  ad  quam  curo 
Tim.i«aam  transfert,  decepia  corripitur. 

^8^  Musio  appellatus ,  quod  muribus  infesius  sit. 
Uunc  vulgus  catum  a  captura  vocant.  ™  Alii  dicunt 
quod  caUt,  id  est  videt.  Nam  larilo  acuteceriiil ,  ut 
fulgore  Iiiminis  noctis  tenebras  superet.  >  Unde  et  a 
Graeco  venit  catus^  id  est,  iiigeniosus,  a?ro  toO  xats(r6cet. 

59.  ^  Furo  a  furvo  dictus,  unde  et  fwr,  Tenebrosoa 
enim  et  occalios  cuniculos  effodit ,  et  ejicit  pra^dam 
quam  invenerit. 
B     ^O.  P  Melo ,  quod  sit  rotundissimo  meiabro,  Tel 
qnod  favos  petat,  et  assidue  mella  captet. 
GAPUT  III. 
Ve  minutis  animantibusM 
Q)  Mus  pusillum  animal ,  Graecuin  ilii  nomen  est; 
^  quidquid  vero  Q\  ex  eo  irahitur  Latinum  fit.  AHi 
dicuiit  mures^  quod  ex  humore  lerr»  nascunlur.  ^  Nara 
Mos  terra ,  unde'  el  humus,  "  His  in  plenilunio  jecur 
crescit,  sicut  quacdam  maritima  augentur,  qu»  nir- 
sus  minuente  liina  deficiunt. 

2.  Sorex^  Latinum  est ,  eo  quod  rodat ,  etin  mo- 
dum  serriB  praecidat.  ^  Antiqui  autem  soricbii  taicrt- 
een  dicebant,  sicut  et  CLObUM  claudum. 
/f^  »  Mustelia  dicta  ,  quasi  mtd  longus;  nam  Ulum 
sriongitudine  dictum.  Haec  ingenio  subdola  ,  in  do- 


et  inirat  per  os  ejus  in  ventrem,  et  carpens  omnia  q  mibna,  ubi  nutrit  eatulos  suos  ,  transfert  mutatqae 

sedem.  Serpentes  eliam  et  mures  persequitur  :  duo 
autem  snnt  genera  mustellarum.  Alterum  eiiim  sil- 
vestre,  est  disUns  magnitudine,  quod  Graeci  IxriBai 


interanea  ejus,  t  exit  viva  de  visceribus  crocodili, 
ipso  moriuo. 
57.  J  yc^netcmonGraeceToeatus,  eo  quod  odore  suo 

•  Simia.  E  Serv.,EcIog.  \0. 

>>  Rugis  turpiter  foUicantib.  Usus  est  eadem  voce 
Apulei.,  lib.  ix  :  Quales  illi  muli  senis,  vel  caniherii 
debiles  drea  prmepium  eapita  demersi^  eonlruncabant 
moles  paiearum  eervice  cariosoy  vulnerum  putredine 
foUicantes  nares  languidulas.  Et  Hieron.,  in  epist.  ad 
Eusluch.,  de  Gustod.  Virgin. :  Si  pes  laxa  pelle  non 
foUeatt  et  paulo  post,  iaxce  maniae^  ealigm  foiiicantesw 

c  Quod  muita  in  eis  simiiilud.  Enn. : 

Simia  quam  similis  turpissima  bestia  nobis 

A  Nova  iuna.  E  Soiin.  vid.  Arist.  et  Plin. 

•  Quam  quidam  oupov.  Ghacoiiis  conjectura ,  ut  ad  ]) 
caudamy  non  ad  simianif  referatur.  Ad  lectionesVulca» 
nii  addas  licei  ex  nostris  alias  non  minus  ineptas  , 
cluram ,  cram,  diuram^  cuuram. 

'  Sphinges,...  caiiitriches:., leonlophonos.Ex SoVin. 

f  Ilistrix  animal  in  Africa.  Ita  Plin,  viii ,  cap.  55; 
ai  Solin.,  in  jEthiopia,  cap.  55. 

^  Enhydros.  Soiin. »  Plin.,  Amm.  Marcellin.,  lib. 
XXII  Hist.,  Diodor.  Sicul.,  el  PluUrch.,  in  lib.  Utrum 
terreslria  aquatilib.  prudentiora. 

•  Exil  viva  devisceribits  crocodiii^  ipso  mortuo.  Pro 
his  verbis  in  veleribus  libris  sola  haec  leguntur ,  et 
sic  moritur.  Vid.  Plin.  etSolin. 

J  lchneumon,  quod odore^lx^t^rii^t  boc  esl,  vestt- 
gatorem^  sive  inda^alorem  iuierpreUntur  Uerodot. , 
>licander  et  Hesychius. 

k  De  quo  Dracontius...  priBdicit.  AI.  prcadtt.  Ura- 
conliusopus  sex  dierum  carmine  cojiiposuil,  Aiha- 
nagildo  regiiante,  quod  poema  Eugenius  III,  To- 
let.  anlisles,  sub  Cindasuinlbo  el  Keccensuiiilho  ,  el 


emendavit ,  et  septimi  diei  versibus  auxit.  Hunc  li- 
brum  Gothicis  characteribus  scriptum  bibliotheca 
Hartini  Roderici  Azagrse  nunc  servat. 

^  Adversus  aspidem  pugnat.  Plin.,  vrif,  cap.  24. 

»  Alii  dicunt  quod  catat,  id  «I,  acute  videt.  Varro, 
lib.  Yi  :  Cata,  acuta  ;  hoc  enim  verbo  Sabini  dicunt ; 
quare  Catus  jElius  Sextus  non,  ut  aiunt,  sapiens,  sed 
acutus;  simulc\T\  dicta,  accipienda  acute  dicta. 

■  Unde  ,  et  a  Grescis  venii  catus.  E  Serv.,  ad  vers, 
Instant  ardentes  Tyrii.  JEn.  i. 

^  Furo  a  furvo.  Ilodie  a  nobii  huron  ,  idem  crnn 
Plinii  (iil  opinor  viverra). 

p  Melo.  Quem  Georg.  Agricola,  in  lib.  de  Sublcr- 
ran.  animalibiis ,  et  (nifi  fallor,  Plin.,  lib.  vm,  cap. 
58)  meiem  appellaiit.  Sive,  ut  scriptum  est  in  Varw 
rone,  cdiio  a  P.  Victorio ,  mmlem.  Georg.  Alexand. , 
in  Priscar.  vocum  enarratione,  qu«  in  libris  veteram 
de  Re  rustica  sunt :  Meles  (  iuquit ) ,  animat  awibus 
inimicum,  puto  esse  id  quod  vulgus  fovinum  et  matu- 
relum  appeiiant,  alii  uxum  dieunt. 

Gap.  III.— <i  Ottid^jfiiid  twroe*  «o  /roAi/itf.Voccs  qu« 
a  mure  diicuntur. 

'  Nam  mus  terra.  Idem  repelit  lib.  xx ,  cap.  5. 

■  His  Jn  yieuiiunio.  Gic. ,  in  Hb.  dc  Diyinat.  : 
Muscuiorum  jecuseuia  bruma  dieuntur  augeri.  Item 
Plin.,  lib.  XI  cap.  57  :  Murium  jeeuscuUs  fibraR  ad 
numerum  iunos  in  mense  congruere  dicuntur. 

*  Antiqui  sorieen.  E  Scrv.,  Georg.  ii,  ui. 

«  Musielia  dicta.  E  Serv.,  in  illud  :  ^Jnonnaa  1«. 
ium.  Mn.  IX.  Vide  Fcst.,  in  Arma  ct  leia.  El  Cau, 
cn{>.  2'>5  dc  verb.  SigniAc. 


M 


ETYMOLOGIARUM  LIB.  XIL 


m 


voosDt ;   <^  alteroin  in    domibus   obemns.  Falso  A  formicarum  leo,  vel  certe  Cormica  pariler  ^  et    1eo« 


autem  opinantor  qui  dicunl  mustellam  ^  ore  conci- 
pere ,  aure  effundere  partum. 

(aJ  c  Mu»araneu8 

Aranea 

'  Est  in  Sardinia  animal  perexiguiim,  araneae 
forma  ,  quae  tolifuga  dicitur,  qiiod  dtem  fugial.  In 
meiallis  argeniariis  plurima  est,  occulto  replaiis  ,  et 
per  imprudentiam  snpersedentibus  pesiem  facit. 

62  ^*  ®7a/pa  dicta,quod*sit  dnmnatacxcitale  per- 
pelua,  et  tenebris.  Estetenim  absqne  oculis,  semper 
terrain  fodit,  et  humum  egerit,  atque  radices  subler 
frugibus  comedit,  quam  Grxci  «(r^oXaxa  vocant. 

6.  Glires  dicli  sunt ,  quia  pingues  eos  erficit  som- 
iius.  '  Nain  gliscere  diciiims  crescere,  Hieme  enim 


Est  enim  animal  parvum,  formicis  satis  infestum  , 
quod  se  in  pulvere  abscondil ,  et  formicas  fruint>n(a 
portantes  Inierficil.  Promde  autem  leo  et  formica 
vocaiur,  quia  aliis  animalibus  ut  formica  est ,  for- 
micis  aotem  ut  leo  est. 

CAP13T  IV. 
De  terpenlibu», 
i.  Anguis  vocabulum  oinnium  'serpentium  genus» 
quod  plicari  et  cuntorqueri  potesl.  El  inde  angui$^ 
quod  angulosHs  sit,  et  nunquam  rectus.  Angues  au- 
tein  apiid  geniiles  »  pro  geiills  locoriun  erant  babili 
semper,  unde  et  Persius: 

Pinge  daos  aogues,  paeri,  sacer  est  locus... 
2.  Coluber,   ab   eo   dictus ,  quod  colat  umbrai  , 


tota  dorroiunt,  et  immobiles,  quasi  mortui  jacent  ^  B  ^  vel  quod  in  /»6ncoi  iraclus  flexibus  sinuosis  laba- 


tempore  xstivo  s  reviviscunt 

7.  ^  Hericins  animal  spinis  coopertum,  quod  exinde 
diciturnominatum,  eo  quoJ  subrlgit  se, quando^pi- 
nis  suis  dauditur,  quibus  undique  protecius  est  con- 
tra  insidias.  Nam  statirn  ut  aliquid  pra^senserit ,  pri- 
mum  se  subrigit  atqtie  in  globum  conversus  in  sua 
se  arma  recolligit.  Hujus  prudentia  qiiapdam  est.  Nam 
dum  absciderit  uvam  de  vi(e,  snplnus  sese  volniat 
SDMr  eam,  et  sic  eam  exhibet  natis  suis. 
[^  Grilius  nomen  a  sono  vocis  habet.  ^  Hic  retro 
ambolal,  lerram  lerebrat ,  stridel  nociibiis ;  venatur 
eoro  formica  circDroligatacapilloincavernamejiiscon- 
jecta,  afflato  prius  pulvere,  ne  seabscondal,  iia 
formicae  complexibus  irahitur, 


tur.  Nain  lubricum  dicilur  quidquid  labitur  duro  te- 
netur,  ut  piscis ,  et  serpens. 
rS^  Serpens  autein  nomen  accepit,  quia  occultis  ac- 
cessibus  serpit ;  non  enim  apertis  passibus  ,  sed 
squammarnm  niinutissimis  nisibus  repil.  Illa  autem 
quae  quatuor  pedibus  nituntur,  sicut  lacerti,  et  stel- 
liones,  non  serpentes,  seJ  reptilia  nominantur.  Ser- 
pentes  autem  reptilia  sunt,  quia  ventre,  et  pectore 
rep(an( ;  qiiorum  lot  p  venena,  quot  genera  ;  lot  per- 
nicies,  quotspecies;  tot  dolores,  quoicolores  haben- 

'  Qi(y  Draco  major  cunctorom  serpenlium,  sive 
omrimm  animantium  super  terram.  Hunc  GRecl 
d/saxovTa  vocant.   Unde  el  derivatum  est  in  Lati- 


(y.  i   Formica  dicla,  eo  quod  ferat  micas  farris/G  num  ut  diceretur  Draco;  *i  qui  saepe  a  speluncis  abs- 


CDJas  solertia  roulta.  Providet  enim  in  futiirum,  et 
prxparat  aesute  quod  hieme  comedat.  In  messe  ao- 
lem  elegit  triiicum,  bordeum  non  -fangit.  63  ^  Dum 
ploilei  saper  frnmentum  ,  totum  ejicit.  i  Dicuntur 
io  iEthiopia  esse  formicffi  ad  canis  formam,  quae 
irenas  anreas  pedibus  eruunl,  quascustodiunt  ne  quis 
aolmi,  captantesque  ad  necem  persequuntur. 
(j^  "  Formieoleon^  ob  hoc  vocatus,  quia  est,  vel 

^  Alterum  in  domib.  oberrans,  Quam  Grapci  aivX&c 
ToXnv.  illam  o^piav  yakiJDf  ('icunt. 

^  Ore  concipere.  aure  effund.  Gontra,  duo  Cod.  Tar- 
rac. :  Aure  concipere^  ore  effundere,  quod  magis  pro- 
bat  A.  Augiist. 

«  Musaraneus,  Du»  hic  laconie  in  Gothicis ,  uno  - 
Ovetensi  excepto,  iu  quo :  Musaraneus  cujus  m.  a.  p.; 
in  aliis,  vel  interimilur,  vel  moritur,  ut  siif^peola  pror* 
aiis  mihi  sit  interpreuiio.  MvoyotkH  dicilur  a  Diosco- 
ride.  Glossar.  :  MvoyoX^,  musaraneus.  Salm.  Cod.  , 
Musaraneus,  vet  musaranea, 

*  Esl  in  Sardin,  K  Solin.,  iO. 

«  Talpa..,  quam  Grceci,  Ex  Hier.,  in  Is.  ir.  Glossar. : 
Ta/pa,  aa^a?.  Golhiei  aa^oXaxa  (non  affTroXaxa,  ul 
Hieronymns)  habent. 

'  Glires  crescere,  Verba  Serv.,  JEn.  xii,  in  princip. 

i  Revitnscunt,  Post  haec  verba  ascriptum  est  in 
Balearico  :  De  quo  quidam  : 

Tota  rolhi  dormiiur  hiems,  et  pingoior  lllo 
Teropore  suin,  qao  me  nil  nlsi  somoQS  a'iL 
•^  Bericius,  Kx  Ambros. ,  Hexam.  vi. 

*  Hic  retro  ambutat.  Plin.,  Verb.  lib.  xix,  cnp.  nlt. 
I  Tormica  dicla.  E  Serv.,  JEn,  iv :  Sane  (iuqnii) 

Fomnca  dxcta  est  ab  eo  ,  quod  ore  ferat  micas,  Vox 


tracitis  reriur  in  aerem,  concitaturque  propter  eum 
aer.  Esi  aulem  cristatus,  ore  parvo ,  et  arctis  fistU'* 
lis,  per  quas  trahlt  spiritum  ,  '  el  linguam  exeriu 
Yim  autem  non  in  dentibus  ,  sed  in  cauda  habef ,  et 
verbere  polius  quam  riclu  nocet. 
^  Innoxius  auiem  esl  a  venenis,  sed  ideo  liuic  ad 
moriem  faciendam  venena  non  esse  necessaria,  qoia 
si  quem  ligaverlt,  occidit.  ■  A  quo  nec  elephas  lutua 

farris  nihil  ad  etymon,  sed  hallncinatus  est  Isidorus, 
qui  conuncntaria  Servii  sine  versibus  poeia^  habue-t 
ril.  Vid.Serv. 

k  Duni  ptuit  ei,  AI.,  Dum  pluit  super  ejus  frumen" 
tum,,,  totum  ejicit^  lioc  est,  exponit  soli. 
'      1  Dicunturin  jEthiopia,  Ex  Sol. ,  cap.  43. 

«  Formicoleon,  E  Greg.  v  Moral.,  cap.  16,  nlsl 
quod  apud  cum  myrmicoleon. 

Cap.  IV.  —  "  Pro  Ge7iiis  toeorum.  E  Serv.,  JEn,  v, 

0  Vet  (jUod  in  lubricos  I.  s,  Ex  Laci.,  cap.  8  de 
Gpif. 

p  Tot  venena  qvot  genera.  Verba  Tertull.  ,  in  lib. 
Advers.  Giioslic,  nisi  f)tiod  illic,  ingenia^  hic  genera, 

q  Qui  soepe  ab  speluncis,  Ex  Aug.,  in  ps.    cxlviii. 

r  Oreparv,.,  el  /in^iiam^m'(.  Vid.Solin.,  cap.  33, 
de  ^lhiop.  Diclus  autem  draco  airo  toO  dcpxitv,  id 
esl,  viden  'o,  Ceriiil  namque  aculissime.  Macrob» ,  i 
Salurn;  eiFe^l.,  in  Dracones. 

•  Nec  eiepUas  tutus  est,  Lucan.,  lib.  ix  :  'Nec  tutus 
spatio  est  elephas.  Sunt  namque  dracones  quoque 
Ipsi  iugenie^i.  Diodor.  ,  lib.  iv :  Tradunt  quidam  in 
desertis,  ac  feris  locis,  serpentes  ,  qui  iwni  elephaniis 
ptopteraqnas  pugnnnl ,  magnitudine  numeroque  admi* 
rabiles  esse,  etc.  £t  Plin.,  viii,  cap.  il. 


445  S.  ISIPORI  HISPAMINSIS  EPISGOPI  4U 

eitsui  corporismafmtuiline.  Namcirca  semltaftdeli- A     13«  >>  JHpsas^  geous  aspidia»  quaa  LaUue  «idiis 
tescens,  per  quas  eleplianii  solito  gradiuniur,  crura 
eorum  nodis  illigat,  ac  suffocaiosperimii.  Gisniiurau 


temiu  iOtliiopia,  et  hidia  in  ipso  iiicendiojugis  scstus 
6.  *  Basitiscu*  Grasce ,  Latine  inlerpretatur  re- 
^uifM,  eo  quod  rex  serpeDiium  sit,  adeo  ut  eum 
videntes  fugtant,  quia  olfactu  suo  eos  necat,  nam  et 
boiiilnem,  vel  si  aspiciat,  inierimil.  Siqnidem  ad  ejus 
aspectum  nuUa  avis  volans  illaesa  iransit,  sed  quam- 
vis  procul  sit,  ejusore  combusta  devoratnr. 

65  T*  A  mustellis  tamen  vincitur,  quas  illic  homi- 
nes  inrernnt  cnvernis  in  qoibusdelitescit.  Iiaque  ea  visa 
fugit,  quem  illa  persequUiir,  ei  occidit.  Nitii)  enim  pa- 
rens  ille  rerum  sine  remedio  conslituit.  Est  autem 
longiiudine  semipedalis,  albis  maculis  lineatu$ 


dicitur,  quia,  qiiem  momorderit ,  giti  perit. 

14.  t  Hypnalis,  genus  a«pidis  dicu ;  quod  soniDO 
necat :  hanc  sibi  Gleopatra  appo9u|it  ei  tta  morie 
quasi  somno  soluta  est* 

15.  J  Hamorrhoi$,  aspi^  nuncwpaUir ,  quod  san- 
guincm  sudet,  qui  ab  eo  morsus  fuerii,  ita  ut,  dis^ 
solutis  venis,  quidquid  viiae  est  per  sangoinem  evo- 
cet.  Graece  enim  $angui$  oSim  dicitur. 

16.  PrcBster,  aspis  semper  ore  patenli  et  vipo- 
rante  currit.  Cujus  poeia  sic  meminit : 

Oraque  disleodens  avidus  fumantia  praeslet. 
Hic  quem  percusserit  dislenditur ,  enormique  corpo- 
lentia  necatur  ^i^extuberatum  enim  putredo  sequitur. 
47.  1  Sep$,  tabiflcus  aspis,  qui  dum  momorderit 


8.  ^  Reguti  aulem,  sicut  scorpiones ,  arentia  quaa-  B  homineui,  siatim  eum  consumit,  iui  ut  liquefiat  totus 
que   seciantur ,    el    postquam  ad  aquas  venerint,      in  ore  serpeniis. 


udpo^o^ovc  et  lymphaiicos  faciunt. 

9.  c  Sibilu$  idem  est  qui  el  Regulus.  Sibilo  eoim 
occidit,  anlequam  inordeat,  vel  exurat. 

10.  ^  Yipera  dicta,  quod  vi  pariat.  Nam  cum  ven- 
ter  ejus  ad  partum  •  ingemuerit,  catoil  non  exspec- 
lantes  naturae  maturain  solutionem,  corrosis  ejus  la- 
teribos,  vierumpunt  cum  matris  interiiu.  Lucanus: 

Yiperei  coeant  abropto  oorpore  oodi. 
li.f  Fertur  auiemqood  mascuius,  oreinsertovipe- 
rae,  semenexspuat.  Illa  auiein,ex  voluptate  libidinis,  iu 
rabiem  versa,  capot  mafia  ore  receptuin  praecidat; 
fta  fii  utparens  uterqoe  pereat,  masculus  dum  coit, 
femina  dum^partorlt.  Ex  vipera  autem  pa$liUi  fiunt, 
q|d^/9caxol  vocantor  a  Graecis. 
I^  AMpi$  vocata,  quod  morsu  venena  immitut  et 
efMnrgat;  Uc  enimGraecl  ven^nttfii  dicunt,  et  inde 
aapis,  quod  morsu  venenato  interimai.  Ikijus  diversa 
feoera,  et  species,  etdispares  effectusad  nocendum ; 
t  fertur  autem  aspis  ,  eum  coeperit  pati  incantato- 
rem»  qui  eam  quibusdam  carminibuspropriis  evocat, 
oteam  de  caverna  G6®<l"<^^^«illactim  exirenoluerit, 
nnara  aurem  ad  terram  premit,  alternm  cauda  obtu- 
rat  et  operit ;  atque  ita  voces  illas  magicus  non 
audiens,  non  exit  ad  iocantaniem. 

«  Ba^H$eu$.  Ex  Illeron.,  in  Is.  xiv,  et  episi.  83^ , 
ad  Ocean.  Quaedam  lamen  ex  Plin.,  vni ,  etSolin. 

^  Reguli.,,  hgdropUobos  faciunt.  Verba  sunt  Hie- 
ron.,  epist.  cit.  ad  Ocean.  ] 

c  Sibilus  idem  qui  et  reguL  Idem  esse  anintal  sibi- 
tum  ,  regulum  et  basiliscura  suspicor.  De  regulo 
aperie  in  Glossario,  Bao-i^xoc  o  Of>ec,  regulu^,,,^  et 
postea:  BocffcXKrxoc,  regulu$.  De  sibilo  basilisci  Plinius, 
Solinns  et  Lucanun. 

^  Vipera.  E  Serv...ottl  malataciumvipera  deUtuit. 
Georg.,  ui.  tdem  Greg. ,  xv  Moral.  ,  cap.  ix.  Sed 

3uam  eommode  citetur  a  Servio  Lucani  cannen,  Isi- 
orus  non  examinavit.  Dicu  est  tamen  vipera^  quasi 
vtvfpara,  quodnon  ova ,  sed  animal  vivum  {lariat. 
Vid.  Arist.,  tib.  i  de  Hi<t.  animiU. 

•  Ingemuerit.  Ita  liabent  Goihici  ,  non  intumuerit.^ 

'  Fertur  autem  quod  mascuhis.  Herodot.,  Nicand.  ' 
rtln. 

s  Fertur  autem  aspis.  Ex  Aupr.,  in  ps.  lvii. 

^  Dip$as  quoB  Laiine  situta, — Suicula  malim.  Glos- 
sar.  :  Siticula^  ^L^kc»  De  dipsade  Soiin.,  cap.  50  ;  el 
^tian.,  Ilb.  m.  c.  50. 

A  Ugpnalis.  Vidc  Solin. 


18. »  Cerastes  scrpens  dictus,  eo  quod  iocafiileeoT- 
nua  habeat  67  Kimilia  arietum  ,  Tupaxa  enim  Graeci 
cornua  vocant :  sont  autem  illi  qoadrigemina  corni- 
cula,  quorum  ostentatione,  veluii  esca  illice,  sollici- 
taia  aiiimalia  perimit.  Totum  enim  corpus  aren  s 
tegit ,  nec  uUum  indicium  aui  prsebet ,  nisi  ex  ea 
parie ,  qua  invitatas  aves  vel  aninulia  capit.  F.sl 
auiem  flexuosus,  plus  quam  alii  serpeuies ,  iia  ul 
spinam  non  habere  videaiur. 

i9.  *>  Scytale  serpens  vocalus»  co  quod  laaU  pr;e- 
fulget  tergi  varietaie^  ut  noiarum  graija  aspicteutea 
retardel ,  et  quia  repiando  pigrior  est ,  quos  assequi 
non  valet,  miraculo  sui  stupentes  capit.  Tanii  auiem 
C  rervoria  est,  ut  etiam  hiemis  lempore  exuvias  cor- 
poris  ferventis  exponal.  De  quo  Lucanus : 

fit  scytale  aparais  etlaB  Auac  aola  pmiBis 
Exuvias  posilura  suas. 

20.  Amphi$bmna  dieta,  eo  quod  ^  eapUa  baheat, 
unum  io  loeo  suo ,  alierum  ia  cauda ,  currens  ex 
Htroque  capiie ,  tractu  corporis  circuIalA*  UaBC  soia 
serpeniium  liigori  £e  eommiuii,  priraaMniun  pro- 
«edena.  De  qua  idcm  Lucaiuis  ^  : 

"  Et  gravts  io  geminum  vergeas  caput  Amphisbama* 
Cujus  octtJi  luosAt  ^eiuii  iucernae. 

i  Hsmorrtiois.  Lucan.^  tii).  ix  : 

DentiboB  impressit  flsemor rtiois  aspera  TuUo 
MagDanimo  joveiii,  mii  aloric|Me  Caioais. 
>  L  tque  solet  pariler  lolls  se  effiiaclere  fligaia 

Corycii  (tressura  crt^,  sic  omiiia  membra 
Emisere  simul  ruiilum  pro  saoguine  virus. 

Yide  SoIiA.,  et  Dioscer. 

^  Extuberatum.  K  Solio.,  50.  Cx  quo  loco  (  qao- 
niam  iieque  ipse  es\  inieger  )  nifail  hie  nolanu». 

1  Seps  tabificus.  Respexit  ad  Lucani  carmen, 
iib.  IX : 

(^que  dissolveos  com  corpore  labincus  seps. 
Vid.  Nicaiid.,  SchoL,  et  Dioscorld.,  iib.  ii,  cap.  70. 

™  Cerastes»  E  Solin.,  30.  £quo  $oUiciUUaani9ialia 
AVES  inielligas  oportet. 

"  Scytnle.  Ex  eod.  c.  Videtur  auiem  Isidorns  un^ 
ToO  ora^jev  ducere,  rum  alii  uvcqxHs  ffxvxaXij;',  hoc 
csi ,  tereti  virga.  Nota  fuit  scyiale  Lacooica,  qiia 
Spart^e  utebiitur  re  p.,  ne  interceptae  Jiilera^  inielli- 
^ereiiiur.  D.oscorid.,  lib.  vii,  Amphi$bwttam  sc^lalens 
vocat,  inlerpres  Cceciliamm 

«  Et  gravis  in  geminum  vergens,    Eliam  legitur 


445  nTMOLOGIAIUUIf  1M.  XIL  446 

M.  «  £iiAyMi,eoliiiMriii  a^ta  viv eM.  Gntti  mIoi  4     ^*  ^  /m/m  serpeqs  voUbs,  4^  quo  Lucaniii : 

SSo»^  a^am  vocMH. 


n.  ^  Bydroi,  squatilis  serpeus ,  a  que  ieti  oi>tur- 
feseunt,  eojus  qaidani  niorbum  Bm»  dieunt»  «  ee 
^uod  iifiie  ^ewi  reinedietur. 

25.  BydfB ,  draco  nuliomni  eapiiiin ,  qnalis  imi 
In  ^  L.ema  palude  proTmci»  Arcsdia ;  b«c  Latine 
exctira  didturi  quod  uno  ciesoy  C8^"^  capita  eiere- 
scebant,  sed  hoc  fabulosum  est.  fiiam  eonsiat  k§drM 
locum  fnisse  effoineniem  aquas  yastanies  Tif^liam 
civiiaiem,  in  qoe,  nno  meatu  ciaoso,  multi  eruoipe- 
baot.  Uued  ilercnles  videns,  loca  ipsa  «luasii,  et  sat 
iqus  clausii  meatus.   Nam  hfdrm  ab  aqua  dida  eei. 

24.  •  Cheiffdro9  serpens ,  qui  et  cAsrif  dms  dicitari 
qnia  ei  in  aqnis  el  in  lerris  moratnr.  Nam  x^P^^ . 
dicunt  Gr»ci  lcmmi ,  i^^^  aqmm.  Hic  per  quam  S 
labiiur  lerram  fumare  faeit,  quem-sie  Maeerde- 
scril^il : 

8ea  terfa  eiplraai  spumattLia  firus; 
Seu  terra  famant,  qua  leter  labiiar  aoguis. 
Et  Locanus : 

Tractiqne  yla  fumante  cbelydri. 
S5.  '  NatriXf  serpens  aquam  yeneno  inflciens.  In 
qnocunque  enim  fonte  fuerit,  eum  Teneno  immiscely 
de  quo  Lucanns :  Et  Natrix  violatar  aquai. 

26.  s  CefUkrkj  serpeiis  inflexuosus,  qui  semper 
iier  reetmn  efikil.  De  quo  liucanns : 

£tsemper  reclo  lapsoras  limiie  cencfaris. 
SepHier  eniw  ^irecins  aml»ulat.  Nam  si  se  lorserlt 
dum  currit,  statim  crepau 

i7.  ^  Pariai,  serpees ,  qoi  semper  in  cauda  ani- 
bulai ,  et  suicum  faeere  ridetwr,  De  quo  idem  Luca-  ^ 
am : 

fit  eonienUis  iier  eauda  sakare  pariai» 

tt.  t  Boa$ ,  anfnis  llaiiiB  immensa  mole :  perse- 
qaimr  freges  armentonni ,  et  liubulos ;  et  plorinM) 
lacie  irriguis  ulieritoiis  se  inneciit»  et  sugens  iMerimit, 
aique  inde  a  baum  depopnlaiione  4oei  nomen  aeeej^l. 


nrgem  apud  Lucan.,  qnomodolegisse  TideturSolinns, 
qai  eeniar^ere  kt  ^emmum  cspiif  dixit.  Vid.  Nteand., 
mThmae, 

'  Enhvdris,  Ex  Plin.y  xxxi,  cap.  7. 

^  Btfdros  aqualU.  Verba  Festl,  ex  Boa. 

*Eoquod  fimo  how*  Plin.,  lib.  xxvin,  cap.  18. 
Beassanat  4imum  bubulum,  «iide  el  nouien  traxere. 

'  In  Lemapalude,  EServio,ad  vers.  Bellua  Lem(B. 
iEn.  VI. 

•  Ciid^rfroi.  Verba  smal  Serfii ,  ad  vers.  Galba^ 
ntoqtAc  a§iiara»  Georg.  S.  Qme  autem  in  omnilMis 
likis  seauebantur  post  iiaec  Lucani  verba :  Semper 
namque  direcius,  etc. ,  cencbri  ot  aptaremus,  auctor 
nobis  fnit  A.  Aug.  Id,  qoin  rectum  stt,  dubilaturam 
credo  neaunem. 

'  Natrix.  Maie  in  omnibus  libris  rinatrix,  etiam 
jA  i^KMii  versu.  Hunc,  <|UQd  anguillft  siiiiillimns  sit, 
edeniibns  eaiti08»f)e  fuisse  ferunt. 

*  Cen^krie,  Ita  dictus  ,  quod  ejus  macula  millo, 
quod  Gr«d  idyxfov  dicunt,  similes  sint. 

^  Pana$,  Ha/NC  ro  tcsmuauiyJwg  i^itv  xa^  KapetoLC 
(ait  Gciecpsctymologist.),boce6t,  ab  inflaiis  maxiUii. 
nunc  ifisculapii  aiiguem  vult  esse  ^lian.  >  iib.  ui, 
«ap.  U. 

I  Boas.  E  Solin.,  eap.  8. 

i/flMiiii^1fis«id.«cap.  30. 

^«irM«r.PI|iu,lAl».x««i».«9. 


JacuUque  volucr^.  Exsillunt  enim  in  arbpribus,  et  dum 

aiiqiicd  aaimal  obvium  fuerit,  09  Jtctant  se  stiper 

illud*  etperimmU;  unde  et  jacu/i  dicti  sunt.  In  Ara- 

bia  autem  serpentes  sunt  cum  alis ,  quae  ^  sirem 

vQcantury  qu»  plus  currunt  ab  equis  *  sed  eiiam  et 

valsKe  dienntur,  quoruiu  tantum  virus  est,  ut  mor- 

aem  ante  mers  iniequatur  quam  dplor. 

50.  ^  Ammodytes  dicta  ,  quod  colorem  areuje  lia- 

beat.  Dequa  ppeta : 

Quam  psrvis  pieias  maculis  Tbebanus  Optaltes 
Coiicolor  exusiis,  atque  ludiscrelus  arenis 
Anunodytes. 

5i.  ^  SepSf  exigua  serpenS|  quae  non  /^lum  cor- 
pns «  sed  ,  et  ossa  veueiio  ponfuiBitp  Ciyns  poeta  sie 
meminil ; 

Ossaque  dissolrens  cum  corpore  tsblQcus  seps. 

32.  iDipMi ,  scrpens  tant»  exiguitatis  fertur,  ut 

onm  caicj|iur   uon  videatur.   Cujus  venenum  anie 

«xstinguit,  quam  sentiatur,  ut  facies  praeventa  mor- 

lOy  nee  irisiitiau^  induat  moriturL  Pe  quo  poeta : 

Sigaiferum  juvenem  Tjprrlieni  ttQguiois  Auloni 
Torta  caput  retro  Dipsas  calcata  momordit. 
Yix  dolor ,  aut  seosus  dentis  foiU 

53.  B  Soipunga^  serpens  est  quai  non  videtur. 
»  Cacula^  dicta,  eo  quod  parva  sit,  et  non  habeat 

pculos. 
Centupeda,  a  muititndine  pedum  dicta. 

54.  Lacerius,  reptilis  genus  est,  vocaiusita,  qood 
tirachia  babeat.  7O  Genera  lacertoruip  plnra,  ut  iNh 
trax,  ^alapnandra,  saura,  stellio. 

55.  Botrax  dicta »  quod  ranae  habeat  bciem;  naill 
Gcj^  ranam  jSorpaxov  vocanl. 
^56/P  Saiamandra  Tocata ,  qnod  contra  incendia 
▼aleat ;  eujus  inter  oronia  venena  vis  maxima  esU 
Csetera  eniip  singulos  feriunt :  baec  plurtmos  pariter 
jAterimil ;  nam  si  arbori  irrepserit ,  omnia  poma 
inficit  veneno,  et  eos  qui  ederint  occidit,  quin  etiam 

i  Ammodyiei*  lu  procul  dnbio  legeodum ,  dietus- 
que  ammodiftes  ajth  toO  duicv  xw  Simiw.  Ut  aulem 
liic  ophites  pro  ammodyte  subiret,  carmen  Lucani 
fecit,  in  quo  vox  ulraque  corrupta  erat,  sed  ommo- 
dytes  magis ,  nam  in  ndinoliii  mnlalas ,  serpeiHis 
sfeciem  prorsns  exuerat.  Gloss.:  HaremuriMs,  ammo- 
dytes. 

m  Seps  engua.  Haec  cur  repetenda  fuerint,  non 
D  video. 

»  Solpunga,  Mira  varletas  in  hae  veee  tum  io  Co- 
dicibus  Isidori,  tum  apud  aiios  etiam  auctores.  Nain 
e&italpiga,  saipuga  ^  solipuga,  satpinga^  scalpiga^ 
scaipia ,  apud  Solin.  sotifuga  ,  in  eioss.  soHpaga  , 
iQXceMivrftc  fwuEff  ttioe.  Piin.,  iib.  xxix  :  £st  et§eims 
formicarum  venenatum  ^  non  [erein  italia;  solipugas 
Cicero  appetiai^  sdpugas  Bettiea,  Ut  #00  mirum  sit 
saipygee  nomen  reiinttisse  pierasq.  itbros  Golbicos. 
Fesws :  SoHpuuga  genm  heoliolm  malefices ,  quod 
acrius,  concitatiusque  fit  fervora  saiio »  «"^  <<Mm  m>- 
men  iraxit.  Lacauns  vero : 

Quis  calcare  luaa  metuat,  salpnga,  tenebras? 
AI.,  solpuaa  tatehrasm 

^Ceecuia.  Glossarium,  Cmca.  Coiumelia ,  tib.  vi, 
cap.  47,  Cascilia. 

p  Saiamandra  voeata^  quod  contra  iucandia.  -^  Id 
(Prmius)inquilii  verum  essetjam assH exparta Roma. 
Sed  jiun^am  ego  credam  |1#  etymologia  cOgilM»» 
Isidorum  in  bis  verbis* 


447 


S.  ISIDOBI  HISPALENSiS  EPISCOPI 


U8 


81  Te!  in  pateam  cadat,  tIs  veneni  ejus  potantes  A  tania  celeritate  linguam  motet  ut  aerpena,  adeo  ut 


interficit.  Ista  contra  incendia  repugnans ,  igiies 
sola  animalium  eastinguit.  Vivit  eniro  in  mediis 
flammis  sine  dolore  et  consumptione,  ei  non  solum, 
quia  non  uritur,  sed  exslinguil  incendium. 

37.  Saura,  iacertus,  qui  quando  senescit,  cscan- 
tur  oculi  ejas,  et  inlrat  in  foramen  parietis  aspicien- 
tis  contra  Orieniem,,  et  brto  sole  intendit,  et  illumi* 
natur. 

58.  StelliOt  de  colore  inditum  nomen  habet.  Est 
enim  tergore  picius  lucentibus  gutiis  in  modum  Hel- 
/ortim.  De  quo  Ovidius  : 

apturoqae  colori 

Nomen  habet,  variis  sleiUtus  corpora  guUis. 

*  Hic  autem  scorpionibus  adeo  conirarius  tradiiur, 
ut  viso  eo  pavorem  iis  afferat,  et  torporem. 

39.  ^  Sunt,  et  alia  serpentiiim  genera,  ut  ammodytm^ 
elephatnicB^ehanuBdraconles,  Postremo  quantus  nomi- 
iium,  lantusmortium  numerus.  Omnes  auiem  serpen- 
les  nntura  sua  frigids  sunt,  nec  piTCuliunt,  iiisi  quando 
calescnnt;  nam  quando  sunt  frigidac,  nullum  tangunt. 

7140.  Undeet  venena  eorum  plus  die  qnamnocte 
noceiit.  Torpenl  enim  noctis  algore,  et  roerito,  quia 
frigidi  sunt  nociurno  rore.  In  se  eniin  adducunt  vapo- 
rem  gelidae  pesies  et  nalura  frigidae.  Unde  et  bieme  in 
iiodos  torpent,  aeslate  solvuntur. 

41.  Inde  est  quod  dum  quicunque  serpeniiuro  ve- 
neno  percuiitur,  primumobsiwpescit;  et  postea  ubi 
in  illo  calefactum  ipsum  virus  exarserit ,  slatim  et 
hominem  exstiriguii. «  Yenenum  autem  dicturo,  eo 
quod  per  venas  vadit.  lnfusa  enim  pesiis  ejus  per  ^ 
venas  vegetatione  corporis  aucta  diricurrit ;  et  ^  ani- 
mam  exigit. 

4S!.  Unde  non  potest  venenum  nocere ,  nisi  homi- 
[  nis  teiigerit  sanguinem.  Lucanus  : 

Noiia  serpentum  esl  aclmislo  sanguine  pestls. 
Omne  autem  venenum  frigiduni  est,  etideo  aiiilma,  qn» 
ignea  est,  fugit  venenum  frigidum.  In  naturalibus  bonis, 
qusenobiset  irraiionabilibus  animantibus  viileinusehse 
communia,  vivacitatequadamsensusserpens  excellit. 

43.  Unde  et  !ei(itur  in  Geiiesi  :  Serpeiu  autem  erat 
sapienlior  omnibus  pecoribu$  terrce.  *  Dicit  autem  Pli- 
nius  (si  creditur)  quod  serpentis  capui,  eiiam  si  com 
duobus  evaserit  digitis,  nibilominus  vivii.  t  Unde  et 
tolum  corpus  objicit  pro  capite  ferienlibus. 

41.  s  Anguibus  univer^is  hebes  visus  est.  Raro  in 
adversum  coiituentur,  nec  frustra,  cum  ociilos  non 
in  fronie  babeant,  sed  in  lemporibus,  adeo  ut  ciiius 
audiant  quam  aspiciant.  ^  Niilluin  autem  aniinal  in 

*  Hicaulem  teorpionib.  E  Plin.  xxix,  cap.  4. 
^  Sunt  et  atia  genera,  E\  Solino.  Sed  ammodyles 

prffitermitii  poiuit,  nam  de  eo  jam  dixerat.  At  h;ec  in 
adversariis  ferri  possunt. 

«  Venenum  aulem,  E  Serv.  i£n.  i,  ad  vers.  Fa/- 
Uuq.  tmeno. 

^  Animam  exigit,  God.  4  Tarracon.  et  Raban. 

^  Dicit  auiemPlin.  Ex  eod., ad  vers.  Tumidum  ca- 
put  abdidit  alte.  Georg.  iii; 

'  Vnde  et  totum  corfjus,  Ex  Aiig.,  in  ps.  lvii. 

*  Anguib,  univerBis,  E  Solin.,  30. 
^  Nultum  autem  anim,  E  Serv.,.ad  vers.  Ltit^uJs 

fi^anli*.  ifin.  II. 


triplicein  linguam  habere  videatur,  cum  una  sit* 
45.  ^  Serpentium  uda  suntcorpora,  adeo,  ut  qoacun- 
que  eunt,viam  humore  designent.Vestigiaserpentiuni 
lalia  suntt  ut  cum  pedibus  carere  videautur,  costis 
tamen,et  squammarum  nisibus  repant,quas  a  summo 
gutture,  usque  ad  Imam  alvum  pa.rili  luodo  dispositas 
liabent.  Squammis  eoim,  quasi  ungulbus,  coslis,  qoasi 
eruribus  iniiituutur. 

78^6.  Unde  si  in  qualibet  corporis  parte ,  ab 
alvo  usque  ad  &iput,  ictu  caput  aliquo  collidatur, 
debilis  reddita  cursum  habere  non  possit ,  qoia 
«bicunque  ictus  ille  inciderit ,  spinam  solvit ,  per 
quam  costarum  pedes  ei  motus  corporis  agebantur. 
Serpentes  autem  diu  vivere  dicuntur,  adeo  ut, 
B  deposiia  vetere  tuoica,  senectutem  deponere  atque  iii 
juvenlam  redire  perhibeantur. 

47.  Tunicae  scrpenium  exumm  nuncopantnr,  eo 
quod  iis  quando  senescunt,  sese  exnunt,  quibus  exuti 
in  juvenlam  redeuni.  Dicuniur  autem  exuvim  et  indic- 
viWj  quia  exuuntur  et  induuntur. 

48.  i  Pytliagoras  dicit  de  medulla  hominis  morlui, 

qux  in  spina  est,  serpenlem  creari,  quod  eliam  Ovi- 

dius  in  Meiamorphosis  libris  commemoral,  dicens  : 

Sunt  qui  com  clauso  pulrefacta  est  sploa  sepuloro, 
Mutari  credanl  buraaaas  augue  medullas. 

Quod  si  creditor,  merito  evenit  ut  sicut  per  ser-« 
pentem  mors  homiiiis,  ita  per  hominis  mortem  ser* 
pens.  ^  Fertur  auiera  quod  serpens  hominem  nudum 
non  sit  ausos  contiugere. 

CAPUT  V. 
^^  De  vermibus. 

My  F^rmts  ^  est  animal,  qood  plerumque  de  car-^ 
ne,  vel  de  ligno,  vel  de  quacunque  re  lerrena  sine 
ollo  concubitu  gignitur»  licet,  nonnonquam  et  de  ovis 
nascantur,  ut  scorpio.  Sunt  autem  vermes,aut  terrae, 
aut  aqux,  aut  aeris,  aut  carnium,  aut  frondium,  aut 
lignorum,  aut  vestimentorum. 

2.  Aranea^  vermis  aeris,  ab  aeris  nutrimento  cogno- 
minata,  73  Q"-'^  exiguo  corpore  longa  fiia  dcducit,  el 
telx  semper  intenta  nunquam  deniiiii  laborare,  per- 
lieiuum  siisiinens  *"  in  sua  arte  siispendium. 
(sp  SanguiMuga^  vermis  aquatilis,  dicia,  qnia  san« 
guinem  sugii.  Potantibus  eiiim  insidiatur,  cumque 
iliabilur  faucibus,  vel  ibi  uspiam  adbaerescit,  sangul- 
nem  haurit;  et  cum  nimio  cruore  maduerit,  id  evo* 
mit  quod  hautit,  ut  reccntiorem  denuo  sugal. 

4.  *  Scorpio,  vermis  terrenus,  qui  potius  vermibos 
.  ascribitur,  non  serpeuHbus  :  uniiual  arniatum  acu- 

'  Serpenlum  uda.  E  Serv.,  ad  vers.  Vdo  sublapsa 
veneno,  JEn.  vii. 

t  Pythagorat  dicil.  Kx  eod.,  Mn.  v,  ad  vers.  Ge^ 
niumne  loci^  famulumne  p.  JEn.  v.  Vid.  Plin.,  x,  cap. 
66;  Plniarch.,  in  Clemeiit. ;  et  i£liam.,  lib.  i,  cap. 
53;  elOvid.,  xv  Milam. 

^  Ferlur  autem  quod  serpens  homin.  nud.  Ex  epist. 
ad  Pncsidiuin,  de  Cereo  paschali,  apud  Hieron., 
tom.  IX. 

Cap.  Y.  —  1  Vermis  esi  anim.  Aug.,  in  ps.  xxi : 
VernUs  de  carne  sine  concubiiu  nnseiiHr. 

^  In  sua  arie.  Ita  Gothici.  AL,  tn  iiio  tabore, 

^  Scorpio,,.  vermib.  non  serpentib.  E  Solio.,  30« 


D 


m  ET¥MOLOGIARU!^t  LIB.  Wl  450 

leo,  el  ex  eo  Graece  voca^Uim,  qiiod  cauda  ilgat,  ei  A     i^-  Pulices  vero  vocati  aunt,  qaod  ex  pulvere  ma- 
«arcualo  vulnore  veiiena  diffundat>  Propriuin  auteni      gis  nutriantur. 


est  acorpioni,  qnod  manus  palinam  n^m  feriat. 

5.  Cmniham^  verniis  terrenus,  qui  liumano  eorpori 
staiin  ut  fuerii  applicalus,  sui  aduslione  vesicas  effl- 
cit  plenas  huniore. 

6.  '  MuUipes^  vermis  terrenus,  ex  muliitudine  pe- 
durii  vocalus,  qui  contactus,  ingiobuium  complicatur. 
Nascitur  sub  petris  ex  bumore  et  terra. 

7.  Limax^  vermis  limi  dictus,  quod  in  limo,  vel  de 
Itmo  nascatur,  unde  et  sordidus  semper  et  immundus 
habeiur. 

8.  BombyXy  frondium  vermis,  ex  cujus  textura 
bombycinum  conQcitur.  Appellutur  autem  hoc  no- 
mine»  ab  eo  quod  evacuetur,  dum  llla  generat,  et  aer 
soIqs  in  eo  remaneat. 

9.  Ernca,  frondlum  vermis,  in  oleribus,  vel  pam- 
pino  involuta  ,  ab  erodendo  dicta  ,  de  qua  me- 
ininft  ^  PlauUis  :  Imitatu$  nequam  beiliam  et  matefi' 
cam  involutam  in  pamfnno,  Iniplicat  se  eadem»  *  nec 
adfolat,  ut  locuata,  ut  huc  illucque  discurreos,  semi- 
pasu  dimiitat;  sed  permanei  pertturis  frugibus,  et 
lardo  lapsu  pigriaque  morsibus  universa  consumit. 

7410.  Teredonat  Grxci  vocant  lignorum  vermes, 
qaod  terendo  edanl.  '  Hos  nos  termitet  dicimus.  Ita 
enim  apud  Latinos  llgiii  verroes  vocantur,  quos  tem- 
pore  importuno  cxsae  arbores  gignunt. 

11.  Ttnea,  vestimentorum  vermis,  dicta,  quod  te- 
neat,  et  eousque  insideat,  quoad  erodat.  Inde  perti- 
nax  eo  quod  iu  eamdem  rem  identidem  urgeat. 

12.  Vermoi  camium,  bemienrnea»,  lumbricus.  as- 
caridx,  costi,  pediculi,  pulices»  lendes,  lormusi  ri- 
einus,  usia,  cimex. 

13.  e  Hmicrauiu$,  vermls  capitis  vocalur. 
Lumbrieus^   vermis  intestinoriim ,  dictos ,  quasi 

lubrieus,  quia  labitur,  vel  quod  in  lumbis  sil. 
^  AxcaridiB.... 
i  Costi.,.. 

14.  Pediculi^  vermes  cutis,  a  pedibu$  dicti.  Unde 
et  pediculos  dicuutur,  qulbus  pediculi  in  corpore 
eifervescunl. 


Lende$..,. 

J  Turmus^  vermts  est  lardi. 
^  Atctfittf,  vermis  canis ,  vocaius  eo  qood  haret 
in  auribus  canum,  xuwv  enim  Graece  cani$  est. 

16.  ^  (J$ia,  vermis  e?t  porci,  appellata  quia  urt/. 
Nam  ubi  momorderit,  adeo  locus  ardet,  ut  staiim  ibi 
vesic»  liant. 

17.  Bi  CimeXy  de  similiiudine  cujusdam  berbae  vo- 
eatus ,  ciijus  feiorem  liabel. 

18.  Proprle  autem  vermis  in  carne  putri  nascitur, 
tinea  in  vesiimeniis,  75  eruca  in  olere,  teredo  in 
iigno ,  tarmus  in  lardo. 

19.  Vermis^  non,  ut  serpens,  apertis  passibus,  vel 
B  squamraarum  nisibus  repit,  quia  non  eat  illi  spinae 

rigor,  ot  colubro,  sed  in  directum  corpusculi  sui  par- 
tes  gradatim  porrigendo  contracus,  contrabendo 
porrectas  motum  explicat ,  sicque  agitalus  per- 
labitur. 

,CAPUT  VI. 

De  pi$cibu$» 

1.  Pi$ce$  dictl,  iinde  et  pecus,  a  pa$cendo,  scilicet. 

2.  ^  Reptilia  ideo  dicuntur  baec  quse  natant,  eo 
quod  i'eptandi  babeant  apeciem  et  naturaro ;  quamvis 
se  iii  profundum  immergant ,  tamen  in  natando 
repuni.  Unde  et  ait  David  :  Hoc  mare  magnum  et 
^  inmtiosum;  illic  reptilia^  quorum  non  e$t  numeru$, 

^  Amphibia  suiit  quaedam  genera  piscium,  dicta 

eo  qiiod  ambulandi  in  terris  usum  et  natandl  in  aquis 

Q  offlcium  liabeant.    ^Ayufi  etiam  Graece  utrumque  di- 

citur,  id  est,  quia  in  aquis,  et  In  terris  vivunt,  ut 

phocae,  crocodiH,  bippopotami,  lioc  est,  equi  flu« 

via^B. 

/QPPecoribus  autem  et  bostiis,  et  volaiiHbus  anie 

homines  uomina  imposuerunt,  quam  piscibus,  quia 

prius  visa  sunt  et  cogniu.  p  Piscium  vero  postea  pau- 

lalim,  cogniiis  generibus,  nomina  instiluU  sunt,  aul 

ex  similitudine  terrestrium  animalium,  aut  ex  specie 

propria,  sive  moribus,  seu  colore,  velfigura,  aut  sexu. 

5.  Ex  similitudine  terreatrium,  utranae,  leones, 


•  Arcuatovulnere.  Hieron.,  advers.  Vigilant.  :  Scri- 
p$it  TeTtuUianu$  $corpiacum  rectis$imo  nomine,  quia 
mcuato  vulnere  in  Eccle$iw  corpu$  venena  diffudiu 
hemque  in  prolog.  Josue. 

b  Proprium  autem,  Plin.,  xxix,  cap.  4. 

e  Muitipe$.  'ovio-xoff  vocatur  a  Graeeis.  Yid.  Galen., 
lib.  XI  de  Simp.  medicain.  facult. 

^  Plautu$.  lii  Cistellar.  :  imitatur  nequam  bestiam 
etdantnificam.Phi.  Quanmam^  amabo?  La.,.  InvolvO' 
lum,  qu(B  in  pajmpiui  foiio  imorta  implical  $e. 

•  ?iec  advolat,  ut  locusta.  E  Hierou.,  :»d  Am.  iv. 

f  Hos  iio$  termitae  dicimu$.  Serv.  ad  illud.  :  Aut 
tempesiitam  $ilvis  :  —  Nam  Umpore  importuno  ca:$<g 
arbores  terniiies  faciuntj  ita  enim  ligniyerinee  vocantur. 

«  lietnicranins.  Ciiacoii.  :  CumMarcelliiS  (\ni\ini), 
/16.  II  de  MeUicam.,itauribat:  1  U emicranium siatnn 
curant  vermes  terreni,  paii  numero  sini$lra  lecti,  t 
vereor  ne  hidorus  hemicrantum  vermeni  inde  eduxerit, 
quamvis  eod.  nomine  morbum  et  medicinam  vocari  nihil 
prohibet. 

^  A$caridig.'-Tiputas  reddit  proa<ca  idis  Ga?a.  ile- 
sychitts  :  *A9x«f>id<ff  il^o^  ax«)jrixa>v.  De  iiis  uiedicor. 


libri  consuiendi. 

^  Costi,  Vid.  Fest.  el  PJiii.,  de  Cossis. 
^      J  7armtt«*  Fest.  :  Tarmes  genus  vermicuU  carnem 
^  exeden$.  Sed  pro  termine  quoque  accipi  ostendunl 
exeiiipla  quai  ad  bunc  Fesli  locuin  iiiferl  Scalig. 

^  /iicmu$.  Glossar.  ;f{'9intt<,x/}6rwv,  et  postea  K/do- 
Tuv  ffBeipf  ricinus.  Utiiur  bac  voce  ColumeiJa  in  Mor- 
bis  caiiuin,  lib.  vii,  cap.  15. 

i  Usia.  Quoiiiam  <  ab  r  vlx  distinguitiir  in  Gotbic's 
cbaracterib.,  urtaiii  quam  ttsiam  magis  probabat  A« 
Aug. 

B>  Cimex  de  simiiitudine  cujusdam  herbce,  An  hype- 
rici,  quando  noineii  x6/)ic  comiuune  utriijue  ? 

Cap.VI.— "/«epli/ia.  ExAinbros.,  llexam.  v,cap.  1. 

o  Et  spatio$um.  Vox  manib.,  quas  est  iii  cditis, 
abesi  a  Goibicls,  utetiam  a  LXX,  qiios  Isidorus  pc- 
quitur,  ut  clubiuin  noii  sit  <]uiii  ex  llieroiiyino  ina^ 
njrit  in  ediiionem  Yulgaiam.  Nos  vocem  Hcbraara 
expriiiiimus,  cum  braM$  de  mar  dicimus.  LXX  satia 
babuerunt  iO/ivx"P°'^  dicere. 

p  Piwiiwn  vero  po$tea,  Auibros.,  v  Hexam.»  cap^  1 


4M 


S.  ISIDOBl  HISPALENSIS  EPISGOPI 


4X» 


ei  Titnli,  et  •  nigr]  merul»,  et  pavi  diverso  coiore,  A  istis,  nam  plernmque  silientes  nafes  Iranevolaat. 


feofto  et  doi-so  picfi,  et  ^  turdi  76  allwvirii»  et  cxtera 
|uaB  sibi  Juxta  species  terrestrium  animalium  nomini 
vindicarunt.  Ex  moribos  terreslriam,  nt  eanes  in 
narl  a  terrenis  eanibus  nuncupatl»  quod  mordeant. 
eUupi,  qtiod  Improba  voraciuie  alios  persequantur. 
fyi^  k  colore*  Qt  umbr«,  quta  colore  ombraa  sunt ; 
et  '  auratae,  qula  in  caplte  aurl  colorem  habent ;  et 
nrii  a  Variecate,  quos  Tulgo  trucus  vocat.  «  A  fi- 
gura,  ut  orbis,  qoia  rotundus  est,  totusque  7n  capite 
eonstat,  ut  solea,  quod  sit  instar  calclameniorum  so- 
liis.  A  sexu,  ut '  musculus,  quod  sit  balenae  mascu- 
lus,  ejos  enim  coltu  concipere  haec  beilua  perhibetur. 
•  IHnc,  et  mosculi  cochiearam,  quorum  iacte  conci- 
piunt  ostreae. 


Quando  autem  praeludunt  in  fluctibus,  et  undarum  se 
molibus  saltu  praecipiti  feriuiit,  tempesutes  fiigniii* 
care  videntttr  :  hi  proprie  5tmoR«t  nomiaantur. 
^  Est  01  Deli^inum  genus  in  Nilo  dorso  semto,  qoi 
crocodilos ,  lenera  venirium  secantes,  inlerimunt. 

12.  i  Porci  marinu  qui  vulgo  vocantor  tau//i\  qui 
dum  escam  quaeruni,  more  suls  terram  sub  aqnis  fo- 
diunt.  Girca  guiiur  enim  liabent  oris  officium,  et 
nisi  rosiruni  arenis  immergant,  pastum  non  coili- 
i«ni. 

13.  CofH,  a  cordii  voie  dicti ,  quia  grunnionl  pe- 
ctore,  sjnque  voce  prodili  capiuntur. 

78^"  Tb^  nomen  Grasenm  tiabent.  Rl  ingre< 
iliaotur  veris  lerrtpore :  intram  dextro  lateK,  laevo 


7.  BaUncB  auterH  bont  fimmensae  magniludiois  bes*  0  eieum.  Hoc  inde  credoniur  facore,  qo«d  »  dextris 
tiae,  ab  emittendo,  et  ftindendo  aquas  vocatae.  Caete-     oculis  acutios  videant,  quam  siniatris. 


ris  enlm  bestlts  maris  altios  jaciunt  undas  :  pitHit^ 
fcnlffl  Graece  miltere  dicitur. 
k^  ^  Cete  dlcta,  t6xQT«c>  xai  raxiSni,  hocest,  obim-* 
iiianiule/n.77Svn^^nin>  ingentiagenera  belluarum, 
et  aequalia  montium  corporai  qualis  cetus  excepit 
Jfonam,  cujus  alvus  Uniae  magnitudinis  fuit,  ut  insUr 
obtinerei  infemi,  dicenle  propheu  :  Exaudidi  me  de 
venlre  tnferni. 

9.  Bqui  moHnl,  qu6d  prima  parte  eq[ui  sunt,  pos- 
trema  solvnniur  in  piscem. 

I  FAoctff,  dfcont  esse  boves  marinoSy  quasi  boaeoi* 

10.  (^mrutei  a  cofore  appellail;  nam  caeruleum  est 
¥iride  cum  nigr6,  ui  est  mare. 


45.  «  GMimi  dicitor,  eo  qood  rosiro  mooronato 
stt,  et  ob  boc  naves  perfoasai  nergit. 

i6.  Serra  noocupau,  qoia  serratam  erisum  ka* 
bot,  et  soblerinuns  navem  secaf. 

17«  Seorph  dietus,  qoia  ladit,  dommano  tollitor. 
f  Tradont  deeem  cancris  eom  oclmi  manipulo  alii* 
gatla,  omoea  qol  ibi  soM  aeorpioiies  ad  oom  ioeoa 
congregarl. 

i8.  4  Armm,  gooos  piseis,  dictos  qood  oom  fe» 
riat,  habet  eoim  stimulos,  quibas  percotit. 

i9. '  Crocoditue^  a  :reoe$o  eoiore  diolos, gigirisar  ki 
Miio,  •  animal  qoadropes  in  tarra,  et  in  aqiiis  n- 
lens,  «  iongitodine  ploromqoe  viginti  eobiiorom , 
ii.  i  Delphinee  certum  habent  vocabulum,  quod  q  dentium  et  oogoiom  immaDiuie  armiKom«  tontoqoe 
¥oceshominom  sequantur,  vel  quod  ad  sympbo-  cuiis  duritio« «  ot  qoanif ia  fortiom  icloa  li|pidom 
gregatim  eonveniant  :  nihil  In  mari  veloclos      tergo  reporcussos  oon  aeotiat. 

IriotN  iubtematanUseeeant^etinlerimunL 

1  Pord  OMfinC  ^  tulgo  vdoamr  nrff f i.  Et  nos 
IO//OS  vulgo  4icimos^  Lobenterqiie  aaaentimor  iia  qoi 
eiluro»  eosdem  esse  eiistimant. 

■  Tkynni,..  fu  ingrediuntur.  Poiitum  intellige  ,  e 
Solin.,  cap.  i8,  apud  quem  tn^rei/tiiiifor  legilur  in 
Manusc.,  non  iUabuntur.'  Vid.  Arist.,  vui  de  ilist. 
anim.,  cap.  i3,  ei  Plin.,  iK,cap.  i5. 

n  Quod  dextris  oculi$  acutius,  ita  Aristot.,  Plinios, 
et  Solinus.  Gontra  PluUrch.,  in  Kbro  Utra  proden- 
tiora  animal.  terrest.  au  aquatiL,  acuUoa  tbynooo 
oculo  sinistro  cernere  exisliiiiai. 

•  Gtadhie,  E  Plin.  xxxii,  cap.  2. 
p  Tradum  deeem  eancrie.  £x  ood.  cap.  S. 
4  Aremea.  Piin.,  lib.  ix,  eap,  AS  i  Pesii/liroiN  ( in. 

quit)  in  aguis  animal  araneut^  ejfmee  to  doreo  aemtee 
noxiu$;  etymoiogia  o  re  olcunque  ¥oei  apiota,  nam 
do  feriendo  (qood  ad  vooom  auioot)  no  eogiusse 

H  quidem  Isidorum  credimuo. 

"  r  Crocoditue  a  croeeo  cotore.  Reeto,  si  voron  est , 
qood  P.  Mariyr,  io  lib.  lu  d%  L.egaiiooe  ad  Sttlunom 
narrat,  comperisse  so  e  naoiis  lavos  eose  erooodiios. 
Sed  Eosiacii.  et  etymologie^  GraM:om,  qood  croeum 
fiigiat ;  onJe  In  apiariis  eroeom  spargiuir  ;  sed  hoc 
de  lerrestri :  de  morino ,  qood  ra;  xpinRf ,  iMc  ess 
tiUora  titneat. 

•  Ammalquadrmpei.  E  Solio.,  cap.  35. 
^  Loo^iNu/tfie  pUrmnqrte  xx  embiim.  xvni»  PKo.  «0 

Berodot. 

•  Ut  quamme  forlmm  trtos  /op.  Solio* :  Vt  icfam 
auovttfomi€oioodocu<l«rforf  ropmoliot,f  14.  Ariat^ 
Herod.,  Pliu. 


•  Higiri  meruli,  Negat  Varro  oiatc/omdici,  sed  ler 
legitor  in  Giossar. 

^  Et  turdi  albovarii.  Alvovari  qiioque  legitur  in  ali- 

Xuib.  Isidori  et  Ambrosii  libris.  De  lurdorum  colorib. 
tistoteles,  Athenasos,  et  Massarios  in  lis  qoas  de 
Piacib.  ad  Pliii. 

«  A  colorCf  ttf  umbra,  Hujus  piscis  Varro  meminit 
lib.  IV,  etGrxci  (rxiouvov  vocant.  Plin.,  xxxn,cap.  11, 
et  Ovid.  in  iialieutioo.  Glossar.,  ^g  /x^Oc. 
^  Et  auratw,  —  C/Mry«o|iArya,  Ovidio« 

*  A Figura,ut  orbis.  —  Orchit^  apod  Plin.,  xxxii, 
cap.  %  cujus  hxc  suni :  utrum  verius,  alii  judicent. 

t  MueculuSj  quod  tif  baienoe  mascuhn,  itei  potlus 
quam  vocis  etymon,  magnum  namqiu  omkitieB  exem- 
p/om  balenat  el  mueculue,  Ait  Plin.,  lib.  ix,  cap.  ull. 

s  BinCt  et  muecuH  eoeklearum,  Pllo.,  ix*  cap.  d5. 

^  Cete  dieta,  To  xnroc,  vad  ra  x4ro.  fi  Serv.,  ^o.  v , 
sed  usum  Isidorom  Servli  eommenfariis  sioe  Virgilii 
verbis  hic  quoque  locus  indicat.  Nam  quod  sequitor, 
hoe  M/,  ob  immanitatem ,  e  Serv.  se  potavit  descri- 
bere,  quasi  illecBTX  inmmnia  iiiterpreutus  essei,  cum 
immama  eae  verba  sint  Virgilit.  Neque  in  hac  eeU 
eiymologia  defendenda  iaboraodum  censeo,  quamvis 
alias  quoque  res,  ut  naves,  propter  magnitodinem 
cete  dici  non  ignoro.  ReKqoa  suot  ex  Amb.,  v 
Heiam.,  eap.  9. 

i  Phoeae,  Quod  boeae  MoousoripU  qoidam  babeol» 
e  digammo  fluxii. 

i  Delplnne$.  Non  delMn^  sad  tkmon^  vel  (ot  io 
oliis  libris)  ttfiomoN,  ex  Soiin.,  cap.  iH. 

k  E$t  ei  Deiphin.  gem,  in  NHo,  Solio.,  cap.  35 ,  do 
iEgypto  :  Hi  belphines  crocodUoe  etudio  aliieiuHi  ad 
traaoodom»  demersUgue  aeiu  ftauduienm  ieuera  t «o- 


455  ETYMOLOGIAU 

20.  Nocle  in  aquis,  die  liuini  quiescit;  ova  in  terra  A 
ovel;   masculus  ei  femina   vices  servanl.   Hunc, 
pisces  qQidam  serratam  79  habentea,  crisiam  tencra 
ventrimn  desecantes,  interimant.  Solus  ex  anima- 
libus  Boperiofem  maxiltam  mot ere  dicitur. 

21.  ■  Hippopotamui  vocalus,  quod  sit  equo  simi- 
iis  dorsOy  juba  et  binnitu,  rostro  resupihato»  apri- 
ais  dentibus,  cauda  tortuosa  (ungulis  bitidis).  Die 
in  aquia  commoraiur ;  nocte  segetes  depascitur,  et 
bimc  I^us  gignk. 

22.  ^  Pagrum,  qnemGrxei  f«7/»ov  ideo  nttncupaAt, 
qood  daros  dente^  habeat,  ita  ut  ostreis  in  mari 
alaiur. 

25.  «  Demtlt,  pr0  muttitiidroe,  et  grandiute  deo» 
tiiim  dlcfM. 

^  Lepui,  a  sftnllitiidine  capiiis  nuncupatus.  B 

24.  Lttpum,  ut  dictum  est,  aviditas  appellavit, 
piscem  in  captura  ingenfosum ;  *  denique  reti  cir- 
ciimdatf»  fcrtar  arenas  arare  cauda,  aique  iu  con- 
<iM  tnnsire  rcte. 

^K  '  Mullu$  tocatus,  quod  motlls  sil,  alque  tener- 
rimos,  cnjus  cibo  iradunt  s  libidtnem  Inbiberi,  ^  ocu- 
lonim  am\eak  acienii  hebetarl;  botnines  vero,  aquibus 
6«pe  ptstaa  est,  ^  piseem  olent.  J  Muttus  in  vino 
M  necatus  iis  qui  inde  biberiiit  taedium  viiii  affert. 

26.  Mugitit  nomen  bal^el,  qnod  sit  muUum  agitis ; 
nam  Qbidisposltas  senserit  piscatorum  ltisidias,con- 
fesitm  ratrarkum  redteDS  ita  iransilit  rete,  nt  volare 
piseeiB  videas. 

27.  MekmtTw» ,  eo  quod  nigram  caudam  babeat, 

et  nigrms  iriMs,  et  in  eorpore  fineas  nigras;  filXay  q 
emm  Grmei  nigrmm  voeant. 

28»  Gtaucu»  a  colore  dictus ,  eo  quod  albua  sfl 
^Gneci  enim  Mum  >«ux^  dtcont.  Uic  seatate  raro 
apptrei,  Disi  tamum  in  nubilo. 

*  Hippopotam.  E  Solin.,  ibid. 

^  Pagrum»  Strabo  ,  lib.  xvii  :  ^Kypoptoc  fo  xoti 
•c/^y  xff^ouac.  Gloss.  :  ««ypof «  (x^c  aentattts» 

^  DttHix.  Sive  deatex,  Oentices  pisces.^  Golum., 
vm,  cap.  18. 

^  Lepusa  simititudine  eap.  i£iian.,  lib.  xvi,  cap.  49, 
Nagai  marls  ieporem  oinni  pai  te  ad  lerreni  similitodi- 
nem  accedere  prxter  piios,  ait.  Ai  Plin.,  ix,  eap.  48: 
Lepue  in  nostro  mari  offa  infomus,  cohre  tantum  le" 
pori  fimt/ir.  Qoare  a  sinulitudiue  eotorie  legebat  Gha- 

COD. 

*  Deniq,  rett  circmmdaiue,  Ex  PliD. 

'  MuUus  quod  mollie,  An  qnod  Piin.  ait  muilum , 
si  lepore  vescator,  lenerescere,  et  ittgratiorem  vilio- 
remque  ileri?  Non  derendo,  si  quidem  b«c  isidori 
sunt;  de  etjmolog.  vide  Pliu. ,  i&,  cap.  i  7,  et  inf.,  xix,  9 
cap.  uitim. 

B  LMdinem  inhibtat*  Quod  eefaiDeidi  tribuit  Plin., 
lib.  xxxii,  cap.  40. 

^  Ocuior»  auiem  aciem  kebeUtri.  Sic  Piin.»  eod. 
lib.  9  cap.  7. 

^  Piicem  oUm.  Guropl.  Goth.,  horrent ;  hoc  ai  at- 
tcDtius  iDspicias,  iepori,  non  mullo,  iribuit  Plinhie, 
lib.  xxxu,  cap.  i  ,  sed  aliler :  Homtnee  (inquit)  quib. 
impactus  es<,  piecem  olenl. 

j  Muttu»  tAfmo...  affert,  Cx  eod.  lib.  cap.  10. 

^  Creeci  enimatbum  Xivxov.  Secuti  aunius  Vulcan.  et 
Ant.  Aug. ,  quamvis  yXtuxov  pro  yAMuxov,  quod  in  Go- 
tbicis  eat«  non  rejiciainus.  Virg.  : 

B,  et  glaoca  caoeDiia  fronde  salicia 


:M  LIB.  111.  454 

29.  ^  Thymallus  ex  florenomen  aceepit.  Thymus 
qiiippe  flos  appellaiur,  nam  dum  sit  specie  gratus» 
et  sapore  jucundus,  tamen  gicut  floa  fragrat,  et  cor- 
pore  odores  aspirat. 

50.  °>  Scarus  dictus,  eo  quod  solus  escam  ruou* 
nare  perbibetur,  denique  alii  pisces  non  ruminant. 
Tradunt  autem  bunc  Ingeiiiosum  esse.  N^imque  id* 
clusum  nassis,  noii  fronte  erumpere,  nec  infestia  vi- 
minibus  capui  inserere,  ^  sed  tiversum  caudx  ictibus 
crebris  laxare  fores ,  atque  ita  relrorsum  redire ; 
quem  Inctaluin  ejus  si  forte  alius  scarus  extrinaecus 
videat,  apprehensa  mordicus  cauda,  adjuvare  nisus 
erumpentis. 

51.  iSparus  a  lancea  missili  traxlc  nomeD,  quod 
ejusdem  figurae  sit.  Terrestria  enim  prius  inventa 
suiit  quam  marina ;  ^  nam  sparus  est  telum  rustica* 
num  niissile,  a  spargendo  dictum. 

5i.  V  AustraLis  piseis ^  sive  qula  aquarum  undam 
suo  ore  suscipii,  sive  quia  tunc  hic  piscis  oriiur, 
quo  tempore  lendere  in  occasnm  pleiadea  ccepc- 
rint. 

Sl  55. 4  Hamio,  saxatilis,  dextra  sinistraque  late- 
ribus  virgis  puuiceisperpeiuis,  aliisque  discoloribus, 
desiguatur  :  dictus  hanno^  quia  non  capitur  nisi 
htmo. 

^^  ^  Echenels,  parvus  et  semipedaiis  piscieulu<i 
nomen  sumpsit ,  quod  navem  adhxrendo  retli 
neat.  Roaut  iicei  venti»  ei  sseviant  procellae,  navis 
tamen,  quasi  radicata  in  mari  stare  videtur,  uec 
moveri,  iion  retinen Jo,  sed  tantummodo  adhaerendo. 
Udoc  LatiDl  remoram  appellaverunt»  eo  quod  cogat 
ftta^  navigia. 

^5)  *  Vranoscopus  vocatnr  ab  oculo  quein  iu  ca- 
pite  habet,  a  quo  semper  supra  intendit. 

56.   ^  Mitvago    nominatiis»    quia  evolai    supef 

1  TAyma//Mf.  Amb.,  v  Hex.,  cap*  2,  uleganiisai- 

mus  lociis. 

>n  Scarus.  Ex  eodem  :  neque  necesse  est  e<eariifii  • 
scrrpsrsse  Isidornin ,  ut  etjrinon  couveniat;   fdud 
milHo  durius  quod  ait  Plinius,  adeo  Iilloribus  Italida 
ignotom,  ot  nec  nomeii  Latinuin  babeat ;  raros  certe 
aatls  indicat  lloratii  versus : 

NoD  me  Lucrlna  juverinl  coaclifKtat 
Magisve  rborobos,  aut  scari, 
Si  qoos  eois  intOData  flucllbus 
Uleins  ad  hoc  vertat  roare. 

^  Sed  aeersum  caudcs  ietik.  Plin..  xxxu,  cap.  2. 

^  Nam  sparus  tetum^  E  Serv.  ad  vers.  Agreyis  ar^ 
mat  eparui,  Mn,  xi. 

P  Ausiratis  piscu.  Sspe  monoimus  non  contulisse 
Isidorom  Servii  commentaHa  cum  Virgilii  verbia, 
ideoque  declinasse  interduiii  a  Servii  meute.  Hoc  igi- 
tur  loco,  cum  pisces  marinos  captaret^  ccelestes  in« 
scius  iii  eodem  rete  concluait.  Ergo  deleri  hasc  jnbe- 
bat  Chacoii.  Locus  IServil  ad  carmeu  Aut  eadtm  Ji- 
dtfs  fugiens,  Georg.  iv. 

4  Bamia.  Ita  scribendum  ex  Piataroh.,  Iib.  Uira 
prudeniior.  atiimai.,  qoi  ab  ipjx  dici  vult,  id  est,  «- 
mtt/,  qOod  gregaiim  bi  places  incedant. 

r  Eeheneii*  Plin.,  xxxii,  cap.  1. 

*  Vranoscopus.  Qui  anlhiaSy  callyonymosque  a 
quibiisdam  putatur.  Plin.,  xxxii,  cap.  7. 

^Hiioago,,.  tempeeiates  mutari.  Pljn.,  ibid,,  Imi- 
pestaies  mHt(iri,[cap.  7.  Trebius  Miger  auctor  esL  Est 
autein  in  libris  veierib.  milago^  non  mitm^go. 


S.  ISIDORI  HISPALGNSIS  EPISCOPI  456 

quoUes  auiem  cernitur  eilra  aquain  voli-  A  faciat,  si  eain  quisquam  viventem  langnL  J  Narrat 


185 

iquam ; 

tans,  lempesiaies  mutari  (designai). 

57.  •  Squatu»  diclus,  quod  sit  squammi»  acutis ; 
QDde  et  eJQS  cute  lignum  politur. 

38.  ^Civitas  Syriae,  qu»  niinc  Tyrua  dicitur, 
oHm  Sarra  Tocabatur  a  pisce  quodam,  qui  illic  abun- 
dat,  quem  lingua  sua  $ar  appellant ;  ei  quo  deriva- 
lum  est  huJQS  similitudinis  pisciculos  «  Mrdaa  sardi' 
Notque  vocarki 

39.  Halec^  pisciculus  ad  liquorem  Balaamentoram 
idoneus,  unde  et  nuncupatus. 

40.  ^  Aphorui,  pisciculus,  qui  propter  eiiguita- 
lem  bamo  capi  non  potesi. 

g2(^*  AnguHla  simililudo  anguis  dedit  nomen  , 
origo  ejus  ex  limo.  Unde  et  quando  capilur  adeo  le- 


nis  esty  ut  quanto  rortius  presseris,  lanto  citius  ela-  B  possinl. 


Piinius  Secundus ,  i  ex  Indico  mari  torpedo  etiam 
procul,  et  e  longinquo,  vel  si  hasta  virgaque  at« 
tingaiur,  quamvis  pr«Talido8  laeertos  torpescere» 
quamlibet  ad  cursum  veloces  pedea  alligari.  >  Tania 
enim  vis  ejua  est»  ut  etiam  aura  corporis  aai  aflkiat 
roembra. 

83  ^6'  Sepia  dicilur,  quia  ^  aepibus  inlerclusa  Ta- 
cilius  ( apitiir.  In  coeundo  obscenum  geous,  ore  enim 
eoncipit,  sicut  vipera.  Gujus  atramenti  tantt  Tis  est, 
ut  lucernae  addito  ^  iOibiopes  Tideri,  ahlaio  priori 
lumine,  quidam  tradant. 

47.  «n  Lulligo,  tradunt  in  Oceaiio  MMrilaniae  non 
procQl  a  Lixo  !flumine  taniam  maltitudiDem  lulligi- 
num  evolare  ex  aqua,  ut  etiam  naves  demergere 


batur.  •  Ferunt  autem  Orieniis  fluvium  Gangem  an- 
guillas  tricenis  pedibus  gignere.  ^  Anguilla  vino  ne- 
cata,  qui  ex  eo  hiberinl,  laedium  vini  babenl. 

42.  n  Draco  marinu»  sculeos  in  branchiis  babet  ad 
caudam  spectantes,  qui  dum  percusserit,  quaqua 
ferii  venenum  fundit,  unde  ei  vocatus. 
^4^  ^MurtBnam  Graeci  ifxtpouvoiv  Aocant,  eo  quod 
complicel  sein  circulos.  ^  Hancfeminini  tantum  sexus 
esse  tradunt,  el  concipere  a  serpente,  ob  id  a  pisca- 
tnribus  tanquam  a  serpente  sibilo  evocalur  et  capi- 
lur.  Ictu  autem  fuslis  difficulter  interimitur,  ferula 
protinus ;  animam  in  cauda  habere  certum  est.  Nam 
capite  percusso  vix  eam  interimi,  cauda  sutim 
exanimari. 

44.  Congru» 

Polypu»t  id  est,  maltipes;  plurimosenim  nexas 

habet.  Iste  ingenlosus  bamum  appeiens  braehiis 
eoropleciitur»  non  morsu  ;  nec  prius  dimiitit  qoam 
escam  circumroserit. 

45.  Torpedo  vocaU,  eo  quod  corpus  torpe»cere 

«  Squatu».  Plin.,  xxxii,  cap.  li  ;  et  cap.  ultim. : 
AAtria,  quem  sqnalum  vocamu»,  licel  lib.  ix  eumd. 
»guatinam  vocel.  Glossar. ,  tqualu»,  ptva  ifSo;  ix^voc* 
AngH  quoque  bodie  »cale  appeliant. 

i>  CivitM  SyriaSf  xiu(b  nunc  Tyr.  \L  Serv.,  ad  vers. 
SorraNP  dormiat  o»tro.  Georg.  ri.  Fesi. :  Sarra  Tyro» 
i/Ktt/a,  qua  nunc  Epiro»^  id  Cbt,  continens. 

•  Sarda»t  »ardina»,  Vetercs  Cod.  »arra»y  fortasse 
non  male ;  solel  naroque  ex  duplici  r  alterum  in  d 
non  raro  muUri ;  sed  »ardm  bodie  nomen  eliam  in 
vulgari  lingua  reiinent. 

^  Aphoru».  lu  scripsisse  Isidorum  etymologia  in-  i 
dicat,  sed  aphro»  recium  erat,  ex  Arist.,  lib.  iv  de 
Hist. ,  cap.  15.  Allienaeus  quoque,   lib.  vn  :  tov 
^aXoTTiov  70VOV,  ov  niuig  fiiv  «^vqv,  «XXoi  ^i  9L^f><tv» 
ovOjxsKC^vacv,  01  ^i  avpov. 

«  Ferunt  autem.  E  Plin.,  ix,  cap.  3. 

'  Aftg«t//a  vin,  Ex  eod.,  lib.  xixii,  cap.  iO« 

s  Draco  mari/iui.  Eumdem  buuc  videiur  cum  scor- 
pione  facere.  Vid.  Piin.,  lib.  11,  cap.  uUioi. 

^  Murma  eo  quod  complicai  se  in  circulo»,  Num  ad 
muraenulas  aureas,  quse  sunt  in  Saloaionis  caiiticis 
res|ieiit,  quas  priores  pisce  muraina  esse  voltiii,  ea- 
dem  ralione,  qua  sparum  lelum  piscc  quoque  »paro 
priOrem  antea  dixerai?  Porro  /xupoccvec,  sive  o-u/>acva 
^nam  ulroq.  modo  efleriur)  :i  verbo  fivpu,  id  est, 
/Kica,  dicu  esi,  ut  Eusiachius  puiat. 

i  Hanc  feminino  generc,  Ex  Plin..  xxxii,  cap.  2. 

i  Narrat  Plin.f  ex  Indico  mari,  Lib.  xxxi^cap.  1, 


48.  ^  Conchagf  et  eochUm  hac  ex  caosa  Tocatae, 
quia  deficiente  lunt  cavantar,  id  eat,  evacuaniur. 
^  OinniQm  enim  claasomm  maris  aninuiliQm  alque 
concliarum  incremento  lunc  memhra  lurgescanl, 
defeciQ  evacaaniQr.  Lana  euim  cum  in  augroenio 
fuerit,  auget  humorem ;  cum  vero  in  defectam  vene- 
rii,  buniores  minuuntar ;  boc  enim  pbysici  dicunu 
Conchm  auiem  primae  posiiionis  nomen  ,  cochlem 
vero  per  diminuiionem,  quasi  conchuim, 

49.  Conchofum  roulu  genera  sunt,  P  inter  qoas, 
et  margaritiferm,  ^  quae  Celoe  dieuntur, '  in  quarom 
carne  pretioaus  calculus  solidaiur.  De  qiiibus  tra- 
dunt  ii  qui  de  animantiuro  scripsere  naturis,  quod 
nocturno  tempore  iiilora  appeiant,  et  ex  ceelesti 

G  rore  84  ■^^^'f^rilum  concipiunt,  uiide^  Celoe  noroi- 
naniar. 

50.  •Murex,  cochlea  est  maris,  dicu  ab  acu- 
mine  et  asperiUle,  qus  alio  nomine  ^  conehylium 
nominatur,  propier  quod  circamcisa  ferro  lachry- 
mas  coloris  purpurei  emitui,  ex  quibus  purpura 

sed  AnticOf  sive  Antiaco  pro  Indico  legendum  credo  ; 
nam  de  eo  ioquiiur  illic  Piinius.  Misi  deieri  base  roa* 
vis,  de  Aiit.  AugU!>i.  senlenlia. 

^  Sepibu»  intercluea...  condpit,  Verha  Plin.,  lih* 
ii^  cap.  54. 

^  jEihiope»  videri.  Ex  Plin.,  xxiiii,  cap.  iO. 

«  LuUigo.,.  evoiare  ex  aqua.  Yarro  :  Lotigo^  quod 
»ubvolat,  tUtera^  eommutala^  primOy  voligo. 

^  Couchoe  et  conclex.  AI.,  coehieee. 

^  Omnium  enim  clausorum  man»  anima/.j VerbaPal- 
ladii,  lib.  uli.,  cap.  6. 

,      P  Inter  quas   margaritiferm*   Plin. ,  xxxii ,    cap. 
ultini. 

<i  Qumeeioe.».  et  inf.  tiii^^  et  celoe.  Eiiam  eeeioe^ 
oeceloe,  ocoete^  et  coclea  iegilur.  OcetU^  vel  oeeilati 
placebai  A.  Aug.  (sed  etymon  coeli  'rion-convenit). 
Varro  in  Marcipor.  apud  Monium  :  Aiiera  exorat  pa^ 
trem  lil^ram  oceltatorum,  attera  vlrum  eemodium  mar- 
^arilaniift.  Suet.  in  Aug. :  Ocetlati»  nucibueque  ludii, 
Etymoii  autem  ocellaioruro  ex  oculorum  simiiiui- 
dine.  Nam  ct  Ailienaeus,  lib.  lxxxiii,  cap.  8,  marga^ 
riias  bis  oculis  piscium  inagnis  cornparat. 

'  /n  Ifuar.  carne  pretio»us  calculu»  sotidatur.  Ani* 
bros.,  v  Hex.,  cap.  ii  :  Unde  eiiamostrei»  preiiosi»^ 
simam  margaritam  naiura  infixeriif  quomodo  eam  ma- 
ri»  aqua  in  lam  molU  carne  »otidaverit. 

"  Murex.  E  Serv.,  ad  vers.  Concu»»€e  Miil«t.iEn.  v 

^  Conchyl.  E  Vilruv.,  lib.  vii,  cap.  13,  Ead.  repe 
lunlur  iib.  xix,  cap.  28. 


w 


EttHOLOClAROM  LB.  XII. 


M 


lingUwr,  eC  iiide  oitrum  appeUatam ,  qaod  luec  A>^<^P^<^^^^^^'^^''^*°^^^Q^^^^^»^^^^^ 

inesty  mnimque  dtcitur  peloris. 

58.  Ranm^  a  garnilitate  vocattt,  eo  qttod  k  cirea 
genitales  strepunt  paliides,  ^  et  souos  vocis  importii- 
nis  clamoribus  redduni.  Ex  iis  quaedam  aqaaiiesB  di- 
euntttr,  quaedam  paluslres,  ^  quasdam  rubetas,  ob  id, 
quia  in  ▼epribus  ▼ivnnt  grandiores  cuncurum.  S  Alia 
caiamii»  Tocantur,  quoniam  inier  arundines,  fruti- 
cesque  Tivunt,  minimas  omniom,  et  Yiridissim» , 
^  mutx,  et  sine  voce  sunt. 

59.  1  A^redutm,  ranas  parw  in  siooovel  agris  mo- 
rantes,  unde  et  nuncupatas.  Negant  quidam  canea  la- 
trare,  quibus  in  oifa  rana  viva  fuerit  data. 

60.  "» Sfunyia^  a  fingere^  id  est,  nitidare  et  exter- 
gere  dicta.  Afranius  :86  Accedo  ad  le^  ut  tibi  eeniem 

B  (mgam  liuteo,  id  est,  exlergam.  Gicero :  Effingebatwr 
funffiis  tanguu,  id  est,  extergebaiur.  '^  Animai  anlem 
esse  docetur  crttore  inbaerente  petris.  Undey  et  dum 
abscinditury  sanguinem  remittit. 

61  Nam  alia  sunt  viventia  in  aquis,  et  discurrunt, 
ut  pisces,  <»  alia  stant  fixa ,  ut  ostreae ,  echini » sfun- 
giae.  Ex  his  alias  mares  dici,  eo  qnod  tenui  snnt  fis- 
tula,  spissioresque ;  alias  feminas,  quas  majoribus  fia- 
tulis  sunt,  ac  perpetttis  :  alias  duriores ,  quas  Grmci 
appellant  TpeTPw»  et  noa  bircosaa  dicere  possumui 
ob  asperitatem  sui. 

62.  P  Moliissimum  genns  earum  ponnieiUi  vocan- 

tur,  eo  quod  aptas  sint  ad  oculorum  tumores ,  et  ad 

exlergendas  lippitudines  ntiles.  Gandidaa  sfungias  cura 

fiont ;  per  aesUtem  enim  ad  solem  aternuatur,  et, 

C  sicut  cera  Punicay  candorem  bibunt. 


liiictara  ex  lestae  humore  elieitur. 

51.  Caitm  vocantury  quia  concfaae  sunt  erara  ha- 
benteSt  *  inimica  ostreis  animalia ;  eorum  enim  car- 
nibos  vivunt  miro  ingenio.  Nam  qaia  valida  tesU 
^os  aperiri  non  potest,  explorat  quando  ostrea 
daustra  lestarum  aperiat;  tunc  cancer  latenter  la- 
piilum  injldt,  atqoe  impedita  conclusione  ostreae 
carnea  erodit.  Tradunt  quidam  decem  cancris  cum 
ocimi  manipulo  ailigatis,  omnes  qoi  ibi  sunt  scor- 
piones  ad  eom  locum  coitttros»  Buo  aulem  sunt  ge- 
nera  cancrorum,  fluviatiles  et  manni. 

52.  Oitna,  dicta  est  a  lesOi,  quibus  mollities  in- 
lerior  carnis  munitur.  Graeci  enim  teetam  orcpwm 
vocant.  ^  Ostrea  autem  neutro,  cames  ejus  feminioo 
du^tor  genere. 

^^  Mu$€uH  sunt,  ot  praediximos,  cochlese,  a 
t  quorum  lacie  concipiont  ostreae,  et  dicti  mu$culi, 
qoasi  moscii/i. 

5i.  Pelorideit  a  Peloro  promontorio  SiciliaS,  obi 
abondant,  cognominatae  sont.  (Unde  Virgilius  dicit :) 
Ecce  aotem  Boreas  angosia  ab  sede  Pelorf. 
55.    ^  Vnguee^  a  simiiitudine  humanorum  ntt'> 

Sdicti. 
«  Tettudo  dietos ,  eo  qood  tegmine  testae  sit 
tus  in  camerae  modom.  85  Sunt  autero  qua* 
loor  genera,  terresAes,  marithnae,  iuuriae,  id  est,  in 
emno  et  paiudibos  viveoles.  Quartum  genus  fluviati- 
Jes,qoae  in  duici  aqua  vivont.  Tradonl  quidam,  quod 
iicredibile  eal,  Urdioa  ire  navigla  testudinis  pedem 
dexlroBS  veheQtia. 

57.  <  JEdlitiiMs,  a  tenestri  echino  nomen  traxit, 
qoem  volgoe  horicium  Yocat«  liojos  leaiola  duplex , 
spinis  aeoieau  in  modom  casiaiiearQm  ,  qoando  ad- 
hoc  operim  de  arboribos  cadont.  Caro  e}Qs  mollis,  et 
jninio  simiiis.  Et  is  trilma  modis  dicitor,  ol  leiliufo, 

^lnimiea  oetreit.  Piutarch.»  diclojamiib.,  et  Am- 
1>ros.,  V  Hes.,  cap.  8.  De  polypo  haec  eadem  Plin., 
11 9  cap»  30. 

^  Ottna  auiem  neutro.  Vide  Serv.,  ad  vers.  Ottri^ 
(eri  faucet  tentantw  Adydi,  Georg.  i,  et  Non.  Sed  ex 
lis  locis,  quos  citaiit  coiitra  potius  existimare  liceat 
proroiscue  utroque  genere  usurpasse  Latinos. 

c  Quorum  laeto  coneipiunt  ottreee.  iia  Goih.  omnes: 
Stttrea  lameu,  si  sibi  constare,  aut  Servium  sequi 
veliet,  dixisse  debuit.  Plin.,  ix,  cap.  5i  :  Nuper 
compertum  ett  in  ottreariit  humorem  in  iit  feUficum 
modo  taetit  effuere. 

^  Vnguet,  £  Plin. 

«  TeshMlo..,.»  Sunt  autem  quatuor  aen»  Ilem  e 
Plin. 

t  Ectunut.  Ambros.,  viHex.,  cap.  4  :  Eehmut  itto 
terrenut,  quem  vuigo  heridum  vocant.  GIoss.,  i^rtciiis, 
ix^yoct  ennadut,  • 

s  Grca  genitatet.  Ex  Ambros.,  v  Hex.,  cap.  10. 

^  Ettonottocitmportun.  ExOrigen.,  hom.  4  in 
Exod. 

A  Queedam  Bubelee.  PiiB.,  xxxii,  cap.  5. 

i  Alim  calamitee.  idem,  cap.  10. 

^  Mutee,  et  mnewce.  Plin.,  xxxii,  cap.  6. 

'   Agredutm*  Ex  Goth.  alii,  a^dutm. 

">  Sfungia^  a  fingere. — Sphingiam  pro  tpongia  8C.rip- 
SJSaealiqoos  iiidicat  Chariaius.  Spongia  (inquit)  dfia 
h  diaanda  ett,  Nam  Grmce  ^Omc  dicitur  oinyy(^.  Quin 
Graed ;  vd  knh  t«o  oirav  xu  ^pu  f  vei  «iro  tov 

Patrol.  LXXXil. 


63.  4  Animaliom  omniom  in  aqois  vivenUom  imh 
mina  cxuv,  Plinios  aii,  divisa  in  generibos  i>eIioa« 
rum,  serpentium  communium  terrae,  et  aqoae,  can« 
crorum,  concharum,  locusUrum,  peloriduin,  polypo* 
rum,  solearum,  lacertorom,  et  ]oligmom,et  hia 

ofrrftt*  xftTa  Tc^c  MOJkifite ,  hocest,  vel  ab  attraliendo 
vel  exprimendo  humore  deducunt.  Notum  illud  Sueu 
in  Vespas. ,  procuratoribus  illum  suis  pro  spongiia 
uil,  quod  quasi  siccos  roadefaceret  et  exprimerel 
humenies.  Ut  autem  ab  effingendo  traheret  fsidorua. 
Servius  fecit,  qui  piNGBaE  tergere  Interpreiatur.  JQn. 
viii,  adducto  ad  id  Ciceronis  loco  e  Sextian.  Qu»  de 
generib.  spongiarum  rereruntur,  ex  Arist.  sumpta 
videntur,  lib.  v  de  Uist.,  cap.  16,  et  Piin.  iv, 
cap.  45. 
!>  ^  Animal  autem  ette  doceimr.  Plio.,  xxxi,  cap. 
^  ultim. 

•  Aita,  ^iiar  ttant  fixa.  ArisU,  lib.  iv  de  Hislor.» 
cap.  6. 

p  Mottinimum  aenut  earum  penmcUU.  Verba  sunt 
Plinii.  SeU  iu  Codice  vetustissimo  Plinii  Eccles.  To- 
letanas  iion  penmcelli,  sed  pemieUUt  legitur  hoc  mo- 
do :  Mollittimum  genut  earum  pennicillit  oculorum  tu- 
moret  levat.  lu  fortasse  nullum  spongiarum  genus 
pennicettut  a  PHnio  dictum  fuerit ;  scio  tamen  Festum 
ita  scribere :  PennicuU  tuongiee  tonga^  propUr  timiU" 
tudinem  caudarum  appellatee. 

1  Animalium  onmium  in  aa.  viv.  nom.  gxliv.  Idem 
numerus  in  Codice  Plin.  Cccl.  Tolet. ;  in  vulgatia 
GLXxvi.  Hieronymus ,  io  Ezecb.  xlvu,  ex  Oppiauo  e| 
aliis,  qui  eOaiwm  scripsere,  refert  clih  esse  pisAium 

Jenera  ,  eaque  omria  capu  fuisae  vuit  ab  apostoiia 
oann.  xxi. 

15 


S.  ISIDORl  HISPAUENSIS  £PI8G0P1 


400 


flmiliav  ex  qnibng  mulu»  qnodam  naturao  JDlelleciai  A  quod  poUuti  sunt;  unde^et Testis  nigrt pirffa  dicu  eit 


tempornm  suorum  ordinem  sgnoscunt*  97  quaedam 
Tero  In  suis  locis  sine  muiationeTagantur. 

64.  In  piscibus  autem  feminis»  alis  commisiione 
masculiconcipiunt,  etpariuDtcaiulos;  aliae  ponuDloYa 
sine  *  mascuii  Gommislione  snsceptayi»  quao  idem  iu- 
sequens  sui  seminis  jacta  perfundit ;  et  qu»  hoe  mu- 
oere  fuerint  afOaia ,  fiunt  generabiiia;  qu»  vero  per- 
fttSD  DOD  foeriat»  steriiia  perseferaDt,  aut  potrescuDl. 
CAPUT  m 

i.  Unum  ^tiomen  avium,  sed  genus  di?ersum. 
Nam  sicut  specie  sibi  dilTerunt ,  iia  et  naturae  diver- 
sitate;  nam  anae  simplices  snnt ,  ut  columbae;  aliae 


S.AltB  sunt»  inquibus  pennas  per  ardine«i  iii« 
volandi  exhibent  usum.  Yocatas  auieiy  9lm%  quod  iis 
aves  complexos  alani  et  foveant  puiios* 

7.  Penna  a  penduido^  id  est,  a  Tolando»  dieta,  unda, 
et  pendere ;  Tolucres  enim  peonariiai  aaEilia  moTeli- 
tur,  quando  se  aeri  maudant. 

8.  Pluma^  quasi  piUma ;  nam  sicut  ptti  In  <padni- 
pedum  corpore,  ila  pluma  in  avibusi 

Ig^Ayium  Domina  multa  a  sodo  vocis  coosiat  esse 
compositdy  ut  grus,  corvus»  cygnus,  pavoy  roiiTtts» 
ululai  cuculus,  gracuius,  eic. ;  Tsrietas  eoim  Tocis 
eorum  docuit  homlues  quid  nominarentur* 

(^Q^Agui/a^ab  acuroine  oculorum  vocala»  *  Tanli 
enim  contuitus  esse  dicitur,  ut  cum  super  m  iria  im- 


^stutae ,  01  pcrdix ;  aliae  adT  manum  se  subjiciuni ,  ul  ^  ^^^^y^  ^^„„3  feraiur,  nec  bumanis  pateai  obt<iiii»us«  de 


acciptter;  aiiae  reformidant,  ^  ul  garamantes;  aliac 
bominum  conversallone  deleclaniur,  ut  birundo; 
alias  in  desenis  secretam  vitam  diiigunt,  ut  turtur: 
aliae  solo  semine  reperto  pascunlur,  ut  anser  ;  aliae 
cames  edunt,  et  rapinis  iniendunt ,  ut  milvus ;  •  aliae 
encboriae,  qu»  manent  in  locis  semper,  utsiruthio; 
aliae  advenlitise ,  quae  proprils  lemporibus  reveriun- 
tbr  ^  ut  ciconiae ,  et  birundines ;  ali^c  congregae ,  id 
est,  gregaiim  volanies,  utsturni,  et  coturnices;  aliae 
Bolivagae,  Id  est,  fcoliiarlae  propier  insidias  deprae- 
daudi,  ot  aquiia,  accipiter,  et  qiiaecunque  ita  sunt; 
alix  Tocibus  slrepunt,  ut  birundo;  aliae  cantus  eduat 
dulcissimos,  ul  cygnus,  et  merula ,  alia  verba  el  voces 
bominum  imitantur,  ut  psiltacus  et  pica 


tanta  sublimitate  piscicuios  oatare  videat,  80  aa  ti)r« 
meiiti  instar  desceodeos  raptam  praMUn  pe«iDis  ad 
liltus  perlrabat. 

H^  )  Nam  et  contra  radium  solis  fertor  obtoiam 
non  fleciere ,   unde  et  pollos  suos  uogue  suspett 
sos  radiis  solis  objicit,  et  quos  viderit  iiODiobllem  te« 
uere  aciem,  ut  digoos  geoere  conservat,  si  quos  Tero 
Inflectere  obtutum,  quasi  degeueres  abjieiL 

12.  Vtt/iur,  a  volaiu  tardo  oomioata  putator.  lla- 
gnitudine  quippe  corporis  pr«peies  volatos  itoa  ha* 
bet :  ^  barom  quasdam  dieoiit  Aneobitu  noo  roisee^ 
ri,  et  sioe  copula  eoodpero,  el  generare,  oatnoqao 
•arum  peoe  osqoe  ad  teolun  anoos  procedert». 
1  Yuliures  auteoi,  sieol  et  aqoiift,  eiiam  oltra  mario 


8S  2-  Sedetalia,8icut  genere.iiaet  moribusinnu-  q  cadavera  sentiunt ;  alUos  quippe  ToloMes  niolSa  qoro 


merabiiia.  Nam  volucrum  quot  genera  sint,  invenire 
quisquam  non  potest.  '  Neque  enim  omnis  Indiaey 
et  ^tbiopiae ,  am  Scy thiae,  deserta  quis  penetrare 
poluii,  qoi  eahii)a  genus  vel  differenilas  nosset. 

^  Aves  dictae,  eo  quod  vias  cerlas  ooo  babeant,  sed 
per  avia  quarque  discurrant. 

A/iies,  qood  alis  alta  ioleiidaDt ,  ei  od  sobKoiia 
reniiglo  alarum  cottscendant. 

4.  Votucrei  a  volando;  s  oam  unde  vo!are«  inde  et 
onvbolare  dieimus.  Vola  enim  didtur  media  pars  pe- 
diSfSive  manus,  et  In  avibus  vola  pars  media  ataium, 
quarum  niotu  pennae  agilaotur,  inde  ei  volucres. 

5.  Pwllif  dicuotur  omnium  aviom  nati,  sed,  et  ani- 
malium  quadrupedum  nati  pulli  dlcuniur,  ei  ^  homo 


nooiium  obseuriiaie  ceiamor  ei  olto  illroeoiispiciant. 

13»  »  Bradffpm  apod  fiffseeo  Tocoior,  «oft  ofOii 
Bos  mda^  eo  qoed  f  roTi  Tolotu  delento,  neiioaqooiiiy 
ot  caeter»  Toloeies,  oaeliitor  Tolodiale  pounoruai. 

14«  Cfueo  vero  nomeo  io  prepria  voee  sooipse» 
nini,  tali  eiiiin  sono  susurrant,  Hae  aulem  dum  pro- 
peiiint,  unam  sequuntur  *  ordine  litterato.  De  qul- 
bus  Lucanus  : 

Ki  lorbaU  porit  dtaperals  HUera  peoni& 
Excelsa  autem  peloni,  qoo  faeiiins  videanl  qoas  p^ 
lant  terras. 

15.  Castigat  autem  Toce  quis  eogit  agoieo.  At  ubi 
raoeescil,  soecedit  alia  ;  oocle  ootem  eicubias  dR- 
vMunt ,  €i  ordinem  viglliarum  peir  vlces  faciunt , 


parvus  p»//tt«.  Recentes  igitur  nati  puUi  dicuuiur,  eo  D  tenenles  lapillos  suspensis  digitis,  qoibus  somoes  ar- 


*  Kaicnli  eommistione  $u$cepta.  At. ,  susceptione 
coneepta. 

*  Qv(6idem  hgequem.  Arist.  vi  de  Ilist.  anim., 
cap.  15,  de  Ovis  pibcium,  G»za  intcrprete  :  Nec  vero 
h<ec  omnia  fecunda  %unt,  tedea  quibus  ediiii  mat  semen 
a»perierit  ffenitale.  Sub  partu  euim  mai  imequeni  i«- 
nien  ods  Oipergii ,  et  qaa  eo  afHantur^  iii  piicicuii 
enaicuntur. 

CkV.  VII.  —  •  Cfttttm  nom^tt  avium....  psiitacut, 
Omnia  ex  Ambros.,  v  llet.,  cap.  14.  Pr»ier  ckempia 
quae  ab  Isidoro  quoque  omissa  puiabat  Cbacon. 

*  Vt  Caramaiitet.  De  qujbiis  Nicephorus  lib.  ix. 

*  Alios  enchorice,  Ex  voce  encuriar ,  aut  encorim , 
fncolce  librarii ,  non  oiiinino  absurde  feceraiit.  Basi- 
Bus  ,  a  quo  Ambrosius  iyxiifna. 

'  i^e^H^  enim  omnit  Indiw.  £ Plin., zuiu,  cap.  11. 


K  Nam  undo  volare,  indo  et  ambularen  E  Serv.,  o4 
vers.  Patcentet  iUce  tantumm  Mn,  vi. 

^  Ei  homo  parvut,  puiiut.  Utsupra  ex  Festo  oslen^ 
dimus. 

^  Tanti  enim  eoniuitut,  Ex  Hier.,  io  Abd.  1. 

i  Namat  contruradiot»  Ex  Arobres»,  v  Uex..,  cap. 
18,  et  io  ps.  cxviif» 

^  Uarum  quaid.  dieunt.  Ambros.,  cap.  23. 

t  Vtt/i«reso«/«ni«ldem,ioorauoAsdeUbit«Theo- 

dos. 

B  Bradjfput  apud  Gracot.  Fadlis  folt  lapsoa  ex  lia^ 
Toce  in  qradipet,  qu»  in  plerisque  ('Od.  legitiir. 
Plio.  X,  cap.  9i  :  Proxima  tunt  qut  H^tpama  ooe 
tardat  appellat.  Crtecia  olidat. 

«  Ordine  liueralo.  £  Serv.»  iEn.  l,  ad  vers,  Uolo 
cittx^re  polum.  iieiiqua  e  Soiio*  God.|  de  liiiocift» 


m  EnHOLOGiAEUM  UB.  XIL  4« 

loahl,  quod  caTendum  eric  elamor  indicat.  i£iatem  A     ^*  ^  PfumiXf  Arabi»  aTis,  dicu,  fwd  coloreoa 


in  illia  cofor  prodit,  nam  senectute  nigrescunt. 

Itt.  CiconuB  vocaiae  a  sono  quo  crepitant,  quasi 
Hcanue^  *  quem  aonum  oris  potius  esse  (coustat) 
quam  vocit,  quia  eum  qualiente  90  rostro  faciuiit. 
ttae  Teris  nuntiae,  ^  societatis  comites,  serpeDtium  lios- 
tes,  maria  iransvolant,  in  Asiam  collecto  agmine 
pergunt.  Cornices  duces  eas  praecedunt,  et  ipsae, 
quasi  eiercitus»  prosequuntur. 

17.  EKimia  iltis  circa  fllios  pietas ;  nam  adeo  nidos 
impensius  foYent,  ut  assiduo  incubitu  pluroas  exuant. 
Quanium  autem  tempus  impenderint  in  fetibus  edu- 
eaiLdis,  Untum  et  ipsae  inTicem  a  pullis  suis  aluntur. 

n8yO/or,  avis  est  quam  Graeci  xvxvov  appellant. 
«  Olor  autem  dictus,  quod  sit  lotus  plumis  albus  ;  nuU 


lua  enim  memlnit  cygnnm  nigrum ;  oXov  enim  Graece  B  mercaiores  probent* 


Phoeniceum  habeat,  tcI  quod  sit  toio  orba  tingula* 
ris^  et  unica.  Nam  Arabes  singularem,  et  noicam 
Photnicem  vocant.  Haec  quingentis  et  ultra  auuit  wi-  - 
vens,  dum  se  viderit  senuisse*  collectit  aromatum 
virgulis,  rogum  sibi  instruit»  et  couversa  ad  radium 
solis  alarum  ptausu  votuntarium  sibi  iueendium  nii«t 
trit,  sicque  iterum  de  cineribus  tuis  returgiU 

25.  ™  Cinnamolgus,  et  ipta  Arabiae  avis^  proindt 
ita  vocata,  quod  in  excelsit  nemoribus  taxlt  nidot  ex 
fruticibuscinnami,  et  quoniam  non  pottunl  ibi  kMniBes 
conscendere  propter  ramorum  alUtudioam  et  tn^n 
litatem,  eosdem  nidot  plumbatis  appetuot  jacnlit,  ae 
tic  cinBama  illa  deponunt,  et  pretiis  amplioribui 
Tendunt,  eo  quod  cinoamum  iilud  magit  quam  alia 


tomM  dicitilf . 

d  Clf^nMs  aotem  a  canendo  est  appetlatna,  eo 
itiiod  carminls  ddlcedinem  modulatia  Viicibut  fundil. 
Ideoaotem  tuatiter  eum  canere  (dlconi),  qula  col- 
lum  longum  et  inflexum  babet,  et  necesse  est  eluc- 
lantem  vocem  per  longum  et  flexuosum  iter  variat 
re^r^  modulatlones. 

<Q9)  Fenmt  in  Hyperbdrelii  tMrllbut,  t>r^dnerttibut 
ejffiarcedW,  oloret  plurimot  tdvolar^,  apteque  admo- 
dum  Gonciiiere.  •  Olores  autem  Laiinum  nomen  est ; 
nam  GrttCe  cggni  dicuntur.  '  Nautae  yero  ^lbi  hunc 
bouam  prognosin  facere  dlcunt,  ticut  ait  s  ^miliut : 

GrgOHt  in  aoapleilt  temper  laetMmut  ales. 
Huuc  ouUnt  nautaB,  quia  se  non  mergii  in  i 


91,  M.  ^  StfutMo  Grxco  nomtne  dicltnr,  quod  ani- 
mal  in  sfmiliiudine  avis  pennas  habere  videtur,  umea 
de  terra  attius  non  elevtitur.  Ova  ^ua  fovere  negligit, 
ted  itt^oiecu  taniummodo,  fotti  potveris  anirtiantUr. 

Sl.  Ih/ea  VOcata,  quasi  ofdiia,  id  est,  propter  ahot 
Tolatot.  Locanus  :  *  ^odqueauta  volate  ArdeaA  For- 
midai  enim  imbres,  et  super  nnbes  evolat,  iit  procellat 
Bubiumseiitire  non  pottit;  cum  auiom  aliiut  volevcrit, 
tiguificat  tempesutein.  lianc  muiti  ^  lantaium  noniioant. 

«  Qiiam  tomim  ons  p^lkui.  E  Solin.i  85,  «i  Am- 
brot.,  v  liex->,  cap.  46. 

^  Stcteioift  ctmiUB,  Sie  |NiHio  polt  eolorobatn  cos- 
tktatis  comitem  dicet. 

«  0/or  mct^m  diciu%.  Oloreln  Latinam  ▼oeem  sta- 
tim  faclel,  ted  e  Grscii  doel^  iiibil  vetal,  Riti  alit^na 
haec  e^se  cum  Cliacone  mavis. 

A  CygmM.  Aliqa»iito  durior  noiatio. 

•  Ulore*  auum  Loiiiie.  fi  tterv»,  ad  vers*  Strymo' 
nuimqne  gruem,  ifiii.  ai. 

t  ^auKB  boHttm  prvgnothi.  fi  Serv.,  Ant  1,  ad 
irera«  Aspieebii  $eno$  lcet, 

t  Sicut  ^miliut  aiu  ^milius  Macer,  in  Ornitho- 
gonia ;  et  iia  iegendum  oensebat  Chacon«  apud  No- 
uiuiii,  in  Protecta,  iiou  Liciniut.  Nam  qnamvis  uiriut- 
que  Ftinius  meiiltnerU,  tainen  cum  de  ^Vibus  a^lt, 
i£milium  ciiat,  qui  cltiitur  etiam  a  Non.  in  Lutulen- 
flil.  lu  Se^t.,  ^n.  1,  ad  vers.  Ignavum  fucdt  pecut. 

k  Struihio.  luL  Gregor.,  xxxi  ttural.,  ad  Jub. 
ttxit. 

t  Quodqui  dttio  i^olare  ardea.  E  Lucan.  t.  Locut 
Oro  e  Serv.,  Geo^.  i«  et  Ain.  tii. 

f  FmMat.  £i  Ambros.,  Hexam.  t,  cap.  43. 

k  Tmiiokcm  uouuu.  Yidendum  ouffl  potius  TaMriiM; 


92  2&.  ^  Psiitacusjn  Indiae  littoribusgignitur,  eo« 

lore  viridi^  torque  puniceo»  grandi  linguOt  et  eaeterin 

avibus  latiore.  Uude,  et  articulata  yerlMi  exprimili 

ita  ut  ai  eam  non  videris»  bomiiiem  loqui  putet.  Ei 

natura  auiem  talutat  dicent»  ave^  vel  XMpc»  cmtera  no-> 

mina  iostitutione  disciL  Uinc  ett  illod    : 

Psillaciis  a  vobis  aliomm  nomioa  discam; 
Boc  dldici  per  me  dlcere :  Cssair  ave.       •■ 

%.  ^  Salcyony  pelagi  volucris  dicta«  qoati  ale% 
^anea^  eo  quod  bieme  In  ^t.ignis  Oceani  nidot  facit, 
pullosqne  educit.  Qua  excubante  fertur  extento 
afequore  pelagu:;  silentibus  ventis  continua  septeQ 
dierum  Iranqiiiltilale  miiescere,  et  ejus  fetibus  edo* 
candis  obsequium  ipsam  rerum  naturam  praet>ere. 
I  26.  ^  Peliicanut^  avis  iEgyptia,  babitans  in  soli«> 
tudine  fVili  numinis,  unde  et  nomen  sumpsit;  <i  nauQ 
Canopiit  ifegyptus  dicilur.  Fertiir,  si  verum  est» 
eam  occidere  natos  suos,  eosque  per  tridljum  lu-» 
ger^,  deiiide  seipsam  volnerarey  et  aspersione  tttl 
tangoinis  vivificare  lilios. 

27.  '  XlyifnphaVidce^  aves  a  Slympliadihut  insolif 
a()p€iilala&,  iibi  plurimum  abnndant,  93  Adversuf 
q«QS  Hercoles  sagittit  ett  otos;  sont  aoim  potefi  to-^, 
ludfes  in  Insulis  habitantes. 

nam  ardeam  stellarem  ita  appellat  Arlstoteles  :  qiiod 

bovis  niugitunl  voce  Imitetur,  cujus  Oienilhlt  eiiam 

Piin.,  lib.  X,  cap.  4i. 
1  Phcenix  avit  dUta,  Piin»«  llb.  Xiilt  eap.  4,  a  pheC' 

nice^  ui  M^palma. 

"  Cinnamulgut.  Plin.,  x,  cap.  3S,  Ot  M.,  cap«  46« 
D  Idem  est  curo  cinnainomo.  Sed  cinnamomum  ttfeieo  n 

tcribunt  Grsci,  atqoe  iu  scribi  praecipit  apod  Litinoi 

fiesior  antiquut  gramm. 

°  Ptittacut,  fi  Solin.,  cap.  55. 
0  Halcyon...  quati  mit  Oceanm.  Golhiei,  Cifknsa» 
p  Pelii£aatti..*  fluminit.  Verba  Aog.  in  pt.  ci« 
q  Nam  Canopu^  jEgyptut  dicitur.  —  Nam  PcUmuB 

Canoput  niallem,  ut  magis  etymou  retpooderoL  Vir« 

gil.  Georg.  iv : 

Nitt  qoa  Ptllst  geot  forMDala  Cadopli 
Et  tamen,  lib.  iix,  cap.  5  :  2Vam  Canopeea  ^gyphu 
eit. 

'  Siymphatidet  aut  «  Si§mpkadibiu  lotofit.  God. 
Gulb. ;  StromphaUdw  «fet  ah  Stropkttdibiu  imuUa. 
Yitiosum  utrumque.  Nam  neque  Stymphadet  iiitoim 
oll»(ut  (ipioor)  dicontor^  neqoe  tlrompbalidtt  avet« 
Est  aotem  Siymphalnt  Areadife  palot ,  iteiiiquo  io  Epiio 


m  S.  IStt>Oai  HlSf  ALENSIS  EPISCOPI  i6% 

28.  *  biomedeai  aves  n  &ociis  Diomedii  appelUtas,  A  invenit,  aQferl  ek  occuUal.  Cic.,  pro  Vaier.  Ftae. : 


quos  feinni  fabulae  in  easdero  volucres  fuisse  con- 
Tcraos,  forma  fulicae  similes,  magnitudine  cygno- 
rum,  colore  candido,  duris  etgrandibus  rostris.  Sunt 
auiem  circa  Apuliam  iii  insula  Diomedea  iivter  sco- 
pulos  litioram«  et  saxa  Tolitantes,  judicant  inter 
SQOS  et  adyenas. 

29.  Nam  si  Graecus  est  proprius  accedont,  et  blan- 
divntor ;  si  alienigena,  morsu  impugnant,  et  Tuliie- 
rant,  lacrymosis  quasi  vocibus  dolentes,  vel  suam 
mutalionem,  vel  regis  iiiteritum.  Nam  Diomedes  ab 
Illyris  interempius  est.  Hx  aves  diomedew  vocantur, 
Greci  eas  iptaiiws  dicunt. 

*  30.  >>  Memnomdei,  aves  iEgypiiae,  appellatx  a  ioco, 
>  ubi  Memnon  periit.  Nam  catervatim  advolare  dicun- 
tur  ex  iEgypio  ad  liium  juxta  Memnoniai  sepulcrum,  g 
et  proinde  eas  liienses  Memnonias  vocant.  Quinto 
auieni  atiiio  ad  Ilium  veniunty  et  cum  biduo  circum- 
volaverint,  tertia  die  ineuntes  pugnam  vicissim  se 
unguibus,  rostrisque  dilacerant. 

34.  c  Hercynt(B  aves  dictae  ab  Herqfnio  saltu  Ger- 
maniae  ubi  nascuntur,  quarum  pennas  adeo  per  ob- 
scurum  emicant,  ot  ^  quamvis  nox  obtenta  deosis 
tenebris  sit,  ad  praesidium  itineris  dirigendi  pr»ja- 
ctae  interluceant,  cursusque  viae  pateat  indicio  plu* 
marum  fulgentium. 

^  32.  •  Ottocrolalon  Graeci  vocant  rosiro  longa 
Quorum  duo  genera  sunt  :  aliud  aquatile,  aliud  soli- 
ludinis. 

35.  <  /6m,  avis  Nili  fluminis,   quae  semetipsam 
purgai,  rostro  in  anum  aqua  fundens.  s  Haec  serpen*  Q 
tiuin  ovis  TOscitur,  ex  eis  escam  gratissimam  nidis 
sttis  deporuns. 

34.  ^  Meropeit  eosdem,  et  Gauloi^  qui  parentet 
suoa  recoodere  atque  aiere  dicuntur. 

Coreduluif  genus  volatile,  quasi  cor  edem. 

35.  MonedutOy  quasi  monetula,  quse  cum  aumm 

Sirophadei  iosulae,  et  utrobiqne  aves,  quartim  ilias 
conflxisse  sagittis  Hercule«,  has  abegisse  Zethos  ei 
Gafais  Borese  filii  memorajutur;  de  ilJis  Lucret.,  v  : 

dncisqae  timendaB, 

Uogulbos  Arcadiae  volucres  Slymphala  oolentes. 

De  his  Virg.,  iii.  Miu  : 

...Stropfaades  Graio  stant  nomine  dict» 
losolae  lonio  in  magoo,  qoas  dira  Celeno, 
Harpyaeque 

*  Diomedeae  avee.  Locas  pluribiis  ex  auctoribus 
concinnatusy  e  Serv.,  ad  vers.  Nunc  etiam  horribiti 


Non  plui  aurum  tiOi^  ^  quam  motuduloi,  cammfUeU' 
</iim. 

56.  J  VesperiiliOf  pro  tempore  nomen  accepit;  eo 
quod,  lucem  fugiens,  crepusculo  vesperiino  circum- 
Tolat,  praecipiti  motu  acta,  ei  tenuissimis  brachio- 
tum  membranis  sospensa  :  ^  animal  murium  simile» 
non  tam  voce  resonans,  quam  stridore ;  specie  quo- 
que  volatilis,  slmul  et  quadrupes,  quod  in  aliis  avi- 
biis  reperiri  non  solet. 

37.  ^  Luicinia  avis  inde  nomen  tumpsit,  quod 
cantu  suo  significare  solet  diei  surgentis  eiortum, 
quasi  lucinia.  Eadem  et  acredula,  de  qua  Cicer.^  iii 
Prognosticis : 

"  £t  maloiiDOS  exereet  acredola  cantos. 

95  58.  »  Vlula  avis,  dnro  tov  6)A>i>Ci(Vf  id  CSt,  a 
planclu  et  luctu  nominala ;  ^  cum  enim  clamat,  aut 
fletu  mimiutor,  aut  gemitom ;  unde  et  apud  aogureSf 
si  lamentatur,  iristitiam;  tacens,  ostendere  feruir 
prosperitatem. 

59.  Bubo^  a  sono  vocis  compositum  nomen  babety 

avis  Teralis,  onusia  quldem  plumis,  sed  gravi  sem- 

per  detenta  pigritie ;  in  sepolcris  die  noctuque  Tersa« 

tur,  et  semper  commoraus  in  cavernis;  dequa  Ovi- 

dius : 

Foedaque  fit  volucris  veolori  BUDlia  loctus, 
Igoavos  bubo  dirom  morialibiisomeD. 

Deniqueapud  augures  malum  portendere  fertor ;  nafli 

cum  in  urbe  visa  fuerlt,  solitudinem  signifleari  di- 

CttBt. 

40.  Noctua  diciiur,  pro  eo  qood  nocte  circomvo- 
ht,  et  per  diem  non  possit  videre.  p  Nain  exorta 
spleiidore  solis  visos  illius  hebetatur»  Hanc  auteua  % 
insula  Gretensis  uon  babet,  et  si  veniat  aliuiide  sta- 
tim  moriiur.  '  Noctua  autem  non  estbubo,  nam  bubo 
major  est.  ^ 

41.  *  Nyclicorax^  ipsa  est  noctua,  *  quia  nocteoa 

'  Ibiiom  JVi/n  Phn.,  tiii,  cap.  27;  iElian.»  if, 
cap.  33. 

s  Hwe  ierpentium  oeii.  E  Solin.,  cap.  43, 

^  Meropii...  eoi  et  gauloi.  Sic  Toeant  Itali»  noa 
ttve  jarucoi, 

I  Quam  moueduUB  comnditend,-^  Commitlebant  le- 
gitor  apud  Gicer.  Vid.  Plin.,  lib.  x,  cap.  29. 

i  VeipertHio,  Ex  Ambros.,  Hexam.  v,  cap.  34. 

^  Animal  mttriom  limt/e.  Verba  Hieronym.,  in 
Is.  II. 

^  Lusctnia.  Ex  Ambros.,  Ileiam.  v,  cap.  li.  Dt- 


wao,  Mn.  xi ;  Aug.,  xviii  de  Civit.,  cap.  16;  Solin.,  n  ^«;»»  umen  origo  placuit  Vorroni.  Lu^iola,  aut  /«- 
cap.  9  Plin.  et  Ovidio.  '     r       '  ?  ^  ^^^i^  (inqnMjfjuod  luctuoie  cmere  exiittmatur^aiquie 


Memnotddee.  Piin.,  x,  cap.  26;  Solin.,  cap.  45; 
Albert.  Mag.,  xxui  de  Animal.  Ovid.,  xiii  Metam. : 

Terque  rogum  lusiraot,  et  coqsoqos  cxit  io  auras 
Ter  plaugor. 

c  Bercynim  avei.  E  Solin.,  xxxii. 
'  Quamsts  nox  obtenta   demii  tenebrie,    Virg., 
Georg.  1 : 

Sempcr,  et  obtenta  deosantur  nocte  teoebrae. 
*  Oitocrolaton...mionim  duo  genera,  Ex  Hieron.,  in 
Soph.  II.  Est  avis  naec  Toracissimay  propterea  Mar- 

^*^*  *  •  Nyciicorax  ipea  eet  noctua.  Hierouym.»  episC 

Torpe  Rav^naatto  gottor  OnocroUli.  §35^  ad  Sunniam. 

'Vid.  Nebriss.y  in  lib.  de  L«  Locis.  *  Quia  noclem  amaU  Aug.,  in  ps.  ci. 


uu  es  Attica  Progne  in  Ittau  (acta  avi$. 
»  Et  mat,  e,  a.  c, 

Et  mauiUnis  Acredula  vocflius  iostat, 
VocUmis  iosut,  et  asskioas  jacit  ore  qoereias. 

De  Divinatione,  ex  iisd.  Prognosl.  Quinctus  frater. 

n  Ulula  avii.  E  Serv.,  Eclog.  8. 

^  Cum  enim  ciamat.  Servius  b«c  de  bubone»  non 
de  ulula.  Mn.  iv. 

P  Nam  exorlo  tplendore.  Amhros.,  v  Hex.,  cap.  li. 

q  Hanc  autem  tmula  Creteni,  E  Solin.,  cap.  iO. 

'  iVoc^tta  autemnon  eit  bub.  EServ.,  Mn.  xii. 


403  ETTMOLOGIARUM  LIB.  XIL  4M 

jimat;  •  eH  eoini  afis  lueifoga»  ^  ei  6olem  videre  A  ^^  exddat  nbi  ea  inBederil.  J  Iste  est  pictit  Marivu^ 


non  [>atitur. 

42.  e  Strix^  nocturna  avis  habens  nomen  de  sono 
▼ocis:  quando  eoim  clamat,  stridet;  de  quo  Luca* 
nus: 

Qood  trepidus  bubo,  quod  Slrix  nocturna  queruntur. 

96  ^l^  ^^'>  ^>i^S^  amma  dicilur,  ab  nmando  par- 
fulos,  unde»  et  lac  prxbere  fertur  naacentibus. 

43.  ^  Corvus,  sive  corox  nomen  a  aono  gutturis 
babet,  quod  voce  coracinet.  Fertur  hsc  avis»  quod 
editis  pullis  escam  plene  non  praebeat,  priusquam  in 
tis  per  pennarum  nigredinem  sfmiiitudittem  proprii 
coloris  agnoscat.  Postquam  vero  eos  tetros  plumis 
aspexenty  in  toto  agniios  abundantius  pascit.  Hic 
pri^in  cadaveribus  •  oculum  petit. 
(l^Cornix,  annosa  avis,  apud  Latinoa  Grapco  no- 
mine  appellatur,  quam  aiunt  augures  liominum  curas 
'  signi&caiionibus  augere,  insidiarum  vias  mons- 
trare,  futura  prsdicere.  Magnum  nefas  hsc  credere, 
ut  Deus  consiiia  sua  cornicibus  mandet.  Huic  inier 
multa  auspicia  iribuunt  etiam  pluvias  portendere  vo- 
cibttSy  unde  est  illud  : 

Tnnc  cornix  pleoa  pluviam  voeat  improba  voce. 

45.  Graculn$,  a  garrulitaie  nunciipatus,  non,  ut 
quidnm  voluit,  pro  eo  qnod  gregatim  volent,  cum  sit 
manifeatum  ex  voee  eom  nuncupari.  Est  enim  loqua- 
cissimiim  geoos  et  voclbus  importunum. 

46.  s  Pi€4Bf  quasi  poeirica,  quod  verba  in  discri- 
mioe  vocia  exprimant,  ul  homo.  97  Per  ramos  enim 


uaro  alia  est  pica. 

48.  ^  Pavo^  nomen  desonovocis  habet,  cujos  caro 
tam  dora  est,  ut  putredinem  vix  sentiat,  nec  llacile 
coquaiur;  ^  de  quo  qnidam  sic  ait : 

Mirarls  quoties  gemmantes  expticat  alas, 
£t  poles  hunc  S9fo  tradere,  dnre,  ooco.  '  \ 

49.  Phasianui,  a  *  Pltaside  iosula  Graecias»  ooda 

primum  asportatus  e$t,  appellatur.  Testatur  id  vetas 

dislicbon  iilud  :  .  :  i 

Argiva  primo  sum  Uransportata  carina. 
Ante  mibi  notum,  nil  nisi  Phasis  erat.  « 

50.  Gallui  a  castratione  vocatus.  Inter  Cirteras 
enim  aves  huicsoliiesticuli  adimuntur.  Yeteres  enim 
absclsos  gallos  vocabant;  sicut  autem  a  leone  letena, 

l^  et  a  dracone  dracaena,  ita  a  gallo  gallina.  Cujus  mem- 
bra,  ferunt  quidam,  si  auro  liquescenli  misceantWf 
^  consumi. 

51.  AnaSf  ab  assiduitate  natandi  aptom  nomeo 
accepit.  Ex  quo  genere  quaedam  germanm  dicuuturt 
quod  plus  caeteris  nutriant. 

98 5i.  Ansertnomen  anas  dedit per  derivaiionemy 
vel  a  similitudine ,  vel  quod  et  ipse  naundi  fre* 
queniiam  habeat.  <>  Istevigilias  noctis  aasiduitata 
clangoris  tesiaiur.  p  Nullum  autem  animal  ita  odo-  , 
rem  hominis  seniit,  ut  anser,  unde  et  clangore  ejua 
Gallorum  ascensus  In  Gapitolio  depreliensus  est. 

53.  4  Ftt/f£a  dicta,  quod  caro  ejns  leporinam  sapiat. 
Lagos  enim  lepus  dlcitur,  unde  et  apud  Graecos  lagois 
dicitur.  '  Est  enim  avis  stagnensls,  habens  nidum  in 


arborum  pendulae  importuna  garrulitate  sonantes,  p  medio  aquae,  vel  In  petris,  quas  aquae  circumdaol. 


etsi  liogoas  in  sermone  nequeunt  explicare,  sonum 
tameo  bumanae  vocia  imitantur,  de  qua  congrue  qui- 
dun  ait : 

k  Pica  loquax  certa  domlnum  te  voce  saluto. 
Si  me  non  videas,  esse  negabis  avem. 

47.  Picust  ft  Pico  Salumi  filio  nomen  sump>it,  eo 
quod  ea  in  auspiciis  utebatur.  Nam  ferunt  banc  avem 
qiiiddam  babere  divinum,  illo  indicio,  quod  in  t  qua- 
CQuque  arbore  nidincaverit,  clavus,  vel  quidquid 
olind  Axum  fuerit,  diu  baerere  non  possit,  quin  sta- 

*  Est  emm  avis  lucifiiga.  E  Serv.,  Georg.  i,  ad  vers. 
Nequidquam  seros  exercet  noct. 

t>  Fa  solem  videre  non  pat.  De  vesperlilione  dixit 
liieronym.,  Is.  ii.  ^ 

«  Strix,  Vld.  Fest.  Sed  quod  vulgo  mttmns  dici 
refers,  blnc  quidam  nutrices  amai  a  nostris  vocari 
paiant.  Alii  vero  non  Latinam  voeem,  sed  e  Germa- 
nia  a  Gothis  advectam  ezistimanh  Sed,  qui  Hebraearo 
diserlt,  minus,  credo,  fallet. 

'  C&rvus..,  fertur  iuee  ovia.  E  Greg.,  xxx  Moral., 
cap.  9,  al.  15. 

«  Orulwn  petit.  CatoU.»  de  Gominio  : 

Non  eqoidem  dubito,  quln  prhnum  inimlca  bonorum 

Lingua  execta  avido  slt  data  vnUurlo, 
Eflbesort  oculos  voret  airo  gutiure  cor^s, 

lotestina  caues,  caetera  roembra  lupi. 

^  Siffnificaiionibus  augere.  Ita  solus  Yulcan.;  reli- 
qol  agere. 

8  PieeB^  q.  PoetrioB.  Yel  ad  Persiom  respexit... 
Ccr9a9  poetas  et  poeiridas  ptm...  aot  ad  fibulam  de 
Pi^ridibos  in  picas  mutatts. 

h  PJcA /o^ttox.  Garroeo  Martiilis. 


■  maritimoque  aemperdelectaturprofundo.  Qoaedtnn 
tempestatem  persenserlt,  fugiens  in  vadoludit. 

54.  ^  Mergis  ab  assiduitate  mergendi  nomeo  hoe 
batsit.  Sacpe  autem  demisso  io  profuodom  capito 
aurarum  signa  sub  fluciibus  colligunt»  et  praeviden- 
tes  aequoris  tempestatem  cum  elamore  ad  littora  tej« 
dunt.  Nam  in  pelngo  ]am  gravissimam  esse  tempest»- 
tem  (constai),  cum  ad  littora  roergi  confugerint. 

55.  Accipiterf  avis  animo  plus  armaU,  quam  ungu* 
lis,  virtuiem  majorem  in  minore  corpore  gestaos.  ftie 

^  In  quaeunque arbore nidificaoer,  Ex  Plio. x^ cap.  iSJ 

I  Iste  est  picus  Martius.  E  Serv.,  ad  vers.  Aurea  pet^ 
cus.  virga.  Mn.  vii. 

^  Pavo...  ut  putridem  vix  sentiat.  Ex  Aog.,  xxi  de 
Civit.,  cap.  4. 

^  De  quo  quidam.  Marlialis. 

»A  Phaside  insula  GrorctiB^  Fluvio  potiaSy  aiit 
orbe. 

^  Consumi.  Aurom  scilicet.  Plin.,  xxix,  eap.  4  : 
Si  auro  Itquescenti  gallinar.  membra  misceantur^  coii- 
fumttnl  id  in  s«,  ita  hoc  venenum  auri  est. 

0  Iste  vigilias  noctis.  Ex  Ambros.,  Hexam.  v,  cap« 
45. 

P  NuUum  ammal.  E  Serv.,  Mn.  viii. 

4  Futica  dicta^  eo  quod  caro  ejus  leporem  sapiat» 
Fuliginem,  credo,  aut  uliginem  sapit ;  sed  qooraom 
illnd  :  lagos  enim  lepus  diciturt  mirom,  oi  glossema 
est. 

'  Est  enim  avis  stagnens.  Ex  Aogost.»  io  ps.  ciii. 

*  Maritimoq.  s.  d.  p.  Ex  Ambros.t  cap.  15. 

^  Mergis  ab  assid.  Ita  est  in  Gotb.  et  apod  Ambroi^ 
Reliqua  ex  Virg.,  Georg.  i. 


4«  S.  ISIDORI  HI8PALGNSIS  EPfSGOPI  46S 

ab  (vcf|»nN(4t  M  Ml»  a  copiM^  nonen  sumpsiu  Est  A     64.  CofnrnlcM,  a  sono  Tocis  dicf»,  qw  Grvei 


enim  iTis  rapiendis  aliis  avitMis  avida,  fdeoqiio  voca- 
tm  aedpiiir^  lioc  eal,  rapior;  «nde  e(  Paulus  Apo- 
SHiini :  Suiiineiii  $nim  at  qui$  •  vot  accijrit^  ui  enin 
diceret  «t  ^m  rapii^  diiil «  ^'«  a6ct>fl. 

99  ^6.  ^*  Fertur  aatem  accipiires  eirca  pnllas  suos 
iinpios  essa*  Nan  daai  viderini  cas  posse  lentaro 
Toliins,  nullas  eis  prsbenl  escas,  sed  ?erl)erant  pen- 
itis,  el  a  nido  praecipiianl,  alque  a  cenero  compel- 
Innt  ad  pra?daro,  ne  forle  aduiti  pigrescant. 

57.  «  CapjfB  lula  iingua  dicilnr  a  capien4o.  Hunc 
DOSlri  fo/rofi«m\ocint,  eo  quod  incurvis  digitis  bit. 

08.  MHnu^  mollis  viribus  et  volat»,  quasi  mo//ts 
flSJi,  unde  et  iiuucupalur,  ^  rapacissimus  lamen,  el 
aeiniier  domesticis  avibus  iiisidtatur. 


opruTar  vocant,  eo  qiiod  primum  vis»  fiierint  in  Or- 
lygia  insnla.  Ilae  adveniendi  babent  tempora.  Maoi 
aestate  depulsa,  mariai  (ransmeanc. 

65. J  Oriygometra  dicitur,  quae  gregem  ducil,  eam 
terr»  propinquanlem  accipiier  videns  rapic,  ac  pro- 
ptereacura  esluuiversis  dueem  soilicitare  eilerni 
generis,  per  quam  caveant  prima  disciimina.  Cibos 
fraii^simos  babent  semina  venenorum ,  quam  ob 
oausam  iis  veleres  vesei  Interdiierunt.  Solum  enim 
I40C  animal,  sicul  el  booio,  cadiicuin  palitur  morbum» 
(^  ^  Upupam  Graeci  appellant ,  eo  quod  stercora 
bumana  eonaideret,  et  fetenii  pascatur  flmo,  avis 
spurcissima,  cristis  exstantlbus  gsleata,  semper  in  se- 
pulcris  et  bumano  siercore  commorans.  Cnjus  san- 


»U.  Ottkfiagiu  vulgo  appellaiuravls  quae  ossa  ab  g  guinequisquU  se  inunierit,  dormitum  pergeiis  dae- 

iBQnM  suffoeantes  se  videbii. 

^7)1  TtiMi,  qaoe  Hispani  cueulo$  vocant,  a  propria 
voce  eonslal  nominatos.  Hl  venieiidi  tempus  ba*Denc, 
miivorum  scipalls  suseeptl,  \Q\  propier  breves  et 
parvos  folalus,  ne  per  longa  aeris  spatia  faiigali  defi«i 
cisnt.  Horum  saliv»  cicadss  gignurit ,  ova  passeris 
nido  reperiA  comedit  ei  saa  objieil  qaa  ille  suscepta 
e^  fove;  ei  nqtrit. 

68,  Pauerci  vero  Bunt  minuca  volaiilia,  a  pnvfi-l 
laie  vocau,  onde,  ei  pu4illi  et  parvi. 

69. »  Merula  antiquitus  medula  vocabiUir,  ee  qnod 
moduleior.  Alii  merulam  vocaiam  aiunt,  qaia  sela 
voIai«  quasi  mera  vo/eni. »  U^c  om  io  onmibusloeie 
nigra  sic,  in  Achaia  ^ndida  est. 

70.  ^irundo  dictii,  quod  cibosnonsamaiiesldens. 


nltedimittit,  et  franglu  Unde  el  a  frangendo  oaa  no 
men  accepii. 

60.  •  7icrfMr  de  vocc  vocatur,  avis  pudica,  et  sem- 
perin  montlum  jugis,  et  in  deseriis  soliludinibus 
oonimorans.  Tecta  enim  bominum,  et  converRationem 
fugit,  et  commoraiur  in  silvis.  Qiiae  eliam  hieoie  de- 
plumata  in  truncis  arbonim  concavis  habiiare  perhi- 
beiur.  Ciijus  e  cnntrario  coluniba  bo^pilia  huinana 
dillgil  setnper  domorum  blanda  habilairii. 

6i.  Cotumba  dictae,  quod  earum  colla  ad  singolas 
couversiones  colores  muteni,  aves  mansuelie,  ei  in 
iiominom  multitudine  conversanies,  ac  '  sine  relle, 
quas  anliqui  teitenai  nuncupabant,  eo  quod  nidos 
Irequentenl,  et  osculo  amorem  concipiant. 

6S.  Patumbet^  eo  quod  sint  fartae  a  pabulo,  s  quas  Q 
Tulgus  titoi  vocant,   100  ^^^^  ^^^^  ^^  moribus 
eppellalur,  quod  comes  sit  castitatis.  Nam  dicitur 
quod  amisso  corporali  consoriio  solitaria  incedat,  nec 
eamaleni  copularo  ultra  requirat. 

•  65.  ^  Perdix,  de  voce  nomen  habet,  avis  doIost| 
ntque  immunda.  Nam  masculus  in  masculum  insurgii, 
ei  obliviscitur  seium  libido  praeceps.  '  AJeo  auiem 
fraudulenia ,  ut  alteri  ova  diripiens  foveat,  sed  fraus 
fructum  non  babet ;  denique  dum  pulli  propriap  vo- 
e&n  genitrlcis  audierint,  naturali  quodam  instinctu. 
hanc  qua>  fovit  relinquunt,  ei  ad  eapidem  quae  genuil 
fevertuntor. 


sed  in  aere  c^pial  escas,  et  edai,  garrula  avis,  et  per 
tortiiosos  orbes  et  flexuosos  circuitus  pervolans,  el 
in  nidis  conslruendis  educandisque  feiibus  lolerlissi- 
ma,  babens  etiam  quiddam  praescluni,  quod  iapsura 
deserat  nec  appetai  culmin^,  ^  a  diris  qooque  avibos 
non  impeiitur,  nec  ui^quam  praeda  esiy  maria  innsvo- 
lal,  ibique  liieine  comuioratar. 

7i.  Turdi  ^  tardiiale  dicti»  f  kiemis  enln  eoulnio 
se  referunt< 

Turdela^  quasi  major  tnrdus,  cnjus  stercore  viscom 
generari  puiatur.  U^de,  otproverbiam  apudaBliqoos 
erat :  Jf  oittm  it6t  aoem  cacare. 


«  Si  qnii  vo$  accipiu  Ei  Qr^.,  «iiiii  )(oral.,  c|ip. 
fi.al.  i6. 
k  Ferrtir  auiemaccipUer.  ^%  Am^bros.,  cap,  g. 

•  Capye,  Serv.,  atl  carmen.  Et  capyi  hinc  nomen. 
Comiai  (inqoti)  Captcam  a  Tuuit  condiiam^  vi$o  fatco' 
fm  augufio^  qui  Tusca  lingua  capys  Uiciiur,  Ct  Fest.y 
jn  Coptiam. 

*  Rapaci$vmu$t  elc.  Verba  Hieronymi«  ad  Zachar. 
cap.  V. 

'  Tftrrttr  ai^ti  pudica.  Hieron.,  1  contra  Jovinian.  : 
Ttirlvr  avis  pudici$nma,  Ct  Orig.,  bom.  S  in  Cant., 
flier.  interprtfie  :  Turtur  $emper  in  moniiumjugi$  ei 
arborum  terticibue  commoratur, 

i  Ac  iine  felte,  Ouod  niinimum  (eHis  habeat,  m 
dixiinus  sopra.  Vid.  Arist.,  11  de  liist.  anim., 
cap.  i5. 

s  Qua$  vutgo  Tffoi.  Serv.,  Eclog.  i  :  ColumbiBt  qua$ 
9Utgu$  teias  vocat. 

^  Perdix  de  voee  nomen  kabet,  Esl  enim  trcpSc^dai 
llagitiam  (ol  ait  Plaotus)  crepando  facere  hoiieste. 


D  Slatius  : 

Qoiqne  refertJuDgens  iterata  vocabnla  perdii, 

Hieron.  tamen  (pratcirie  oredo,  ui  eaus«  servirel)  n 
perdendo  perdicem  oominauni  di\it.  Cpisi.  48. 

I  Adeo  autem  fraudulenta,  Ci  Aiubros.,  vi,  eap.  9, 
et  Hierouym.,  aU  jerem.  ivu,  et  epist.  46« 

i  OriygomHra,  E  Solin. 

k  Vpupa,  Ex  Uier.,  in  Zacl|.  iiv,  nsqae  ad  rom- 
ffloroni. 

t  Turoi,  quos  Hi$pani  cueutoe,  Inverso  ordine  in 
libris  omiiibus  legerim  cum  Cliacone  :  Cucuto$f  quo$ 
Hitpani  cuco», 

^  Herula.,.  q.  mm  votane,  Stc  Varre  el  Feslos, 
sed  improttal  QninCilian.,  lih.  i,  cap.  5. 

>*  Hcfc  cum  in  omH*bu%  toci$  ni§,  E  Solin. 

•  A  dirii  qHoque  avibu$.  |la  esi  in  Gothids  reete. 
Soliii.  :  Minime  certe  a  diri$  eioibu$  impeiuntur,  nequi 
unquam  prasdaf  lurH,  «1  oaarm. 

p  Iftemti  emm  conpn.  Ambros.,  v  Uei.,  cap.  14. 


109  ETYHOLOGIiBUU  LIB.  XII.  470 

72.  «  f  «r/iin^maHu,  qvod  priut  (am  to  brinam  A  gent*  yel  pro  eo  quod  sine  pedibQS  naicantor.  ^  Nan 

posiea»  et  pedes,  et  pennas  accipiont.  Hae  soierles  in 
■  generandi  mellis  orScto,  assignaias  incolvnt  sedes, 
domicilia  inetiarrabili  arte  couiponunt,  ez  variis  iom 


I  redacto  pasceretur. 

I      102  "^^-  Ficedula  dict»,  qnod  ficos  m^igis  edant. 
Quoti  pandilur  versiculo  veteri  illo  : 

CuRi  iiie  fiCDS  abt,  cum  pascar  dulcibos  ovis : 
Cur  poCiua  DQwen  noo  dedlt  u?a  mibi  1 

74.  ^  Carduelii .  qqod  spiois,  et  carduis  pascitur, 
onde  eiiam  apud  Gnecos  wupAig  dicta  est  ab  «cMacf , 
id  est,  spinis  quibos  alitur. 

75.  Auqwrn  autem  dicunt,  et  m  gesto,  et  in  motu, 
et  in  volatu ,  et  in  voce  aviom  signa  esse  constituta, 

7G.  «  Oscines »  aves  vocanl,  qux  ore  cantuque  au- 
spicium  raciunl,  ot  corvus,  corniz,  picus. 

77.  AHlei ,  qo»  volatu  ostendere  foinra  videntur  : 
^  qux  si  adverss  sunl,  inebriB  dicontur»  quod  inhi- 
beant,  id  esi,  Teieot ;  si  prosper»,  •  pr<tpeie$ ;  et 
fdeo  preepae$t  qoia  oranes  avea  priora  petuntvolantes. 

78.  Teriiam  raciuiit  speciem  aogiiriornm  In  avibos, 
qaam  commtiRem  vocant,  ex  ulroque  permislam,  id 
esi,  cum  aves^ex  ore  et  volata  '  angttriantur,  s  sed 
fid^  non  habet. 

([Td)  ^  OfRnian  autem  § enera  volocrum  bis  nascoo- 
tor.  Primuro  enim  ova  gignoniur,  inde  calore  ma< 
temi  corporis  fonnantur  et  animantur. 

80.  Ova  autem  dictay  ab  eo,  quod  siiit  uviia,  ^  Unde 
et  iitHi  eo  quod  ininnsecus  humore  sit  plena.  Nam 
bumidiim  esi  qnod  exlerius  bumorem  babet,  UYiduin 
quod  interius.  Quldam  aulem  putant  X03  ^'^om  Grse- 
cam  babere  origlnem  nominis.  Isti  auiem  dlcunt  &e, 
V  liilera  ablaia. 


ribus  favum  condunt,  textisque  ceris  innumera  prolo 
castra  replent,  esercitum,  et  reges  balient»  pralia 
nmjent,  fumum  fugiunt,  tuinulto  eiasperantur. 
[2J Has  pleriqoe  ezperii  sont  nasci  de  boum  cada* 
Teribost  ^  Nam  pro  bis  creandis,  vitolorum  ooci- 
Qorum  carties  ▼erberantor ,  ut  et  putrefacto  croor« 
Tormes  creenior «  qoi  postea  efficianlnr  apes.  *  PrO" 
prie  aulem  apes  vocantur  ortae  de  bobus,  sicot  cra- 
brones  de  equis,  fuci  de  luulis,  vespae  de  asiuis. 

5.  P  Coitrot  Grxci  appeilani,  qui  in  extremis  por- 
tibus  favorum  majores  rreinlur,  quos  allqui  reges 
2  putant  (dicii  quod  eagtra  ducani).  104 

q  Fum  est  major  ape,  crabrone  mjnor,  Dictuf 
autem  fucus,  quod  alieuos  labores  edat,  qiiasi  fagoi. 
Depascitor  enim  quod  non  laboravlt ;  de  quo  Virgi- 
lius: 

Ignavum  fbeos  pecos  a  prasepibus  arcent.' 

4.  Vespm,.., 

Crqkrones  vocatl  a  eabo^  id  est,  eaballo^  qnod  ex 
bis  creentur,  sicut  aulein  crabrones  nascuntur  de 
equorum  earnibus  puiridis,  ita  ex  eis  iterum  sxpe 
nascuntur  8carab:cl,  unde  et  cognomiiiati  suni. 

5.  r  lauri  vocaniur  scarabsi  terrestres  riciuo  si- 
miles. 

•  Bupreitit^  animal  est  in|  Italia  parvumt  ^mlU^ 


limum  scarabaeo ,  longipedi.  Fallit  inter  hafbts  bfN 
81.  Ova  aolem  quaedam  inaoi  vento  concipiunior»  ^  ^em  maxime,  onde  et  nomen  inbet,  devoratumqaa 


sed  non  sunt  generabilia »  nisi  quae  fuerint  concubitu 
masculiiio  concepia,  et  seminali  spiritu  penetraia» 
j  Ovorum  vtoi  i^vi^am  dicuni,  ui  iignum  perfusum  ovo 
non  ardeat,  ac  ne  vestis  quidem  coniacia  aduraiur, 
Admistaquoqoecalce  glutinare  fertur  vitri  fragmenta. 

.^.uv    .  ^,.  ^cJaput  VIIL 

•w/  il^W     ^e  Mitniiiia  foiali/i^iis. 

Q)  Apei  ^  dictai ,  vel  qood  se  pedibus  invioeM  alln 

"  Furfurio.  Sive  farfario^  ulramqiie  eniin  lectionem 
admittiintci  Gcrihici  cliaracteres  et  ipsa  nolalio  Varr. 
111  lie  He  riist.  :  IHefmi  xx  eiila^fiiam  ^ttia  toHere  vuU 
turdos,  larg^ut  dat  eibumf  quod  p/M jMfiil,  «1  farre  iub- 
titiore  incipit  alere. 

^  Cardueiit.  £  Serv.«  Georg.  iii,  ad  vers.  Littora'  D 
gue  Hateyonem  resonant. 

«  Ouihes,  E\  Fest». 

^  Quof  *t  advers4B  sunt  in^rm»  Fest. :  Inebrm  avet 
qua  iii  auguriis  aliquid  fieriwohibent^  et  prortut  omnia. 
inebra  appellantnr  qurn  taraaut  vet  moranlur  agentem, 
Gloss.,  enibia^  ivflcvrift;  inebra^  a^ov  pcvTcxJVMov ;  fiii- 
ber  pifus,  S^vi^Ttovio^a;  eni^rMm,  npu^uatros  tffi€)ec€«c. 

«  Pmpetes.  Vid.  Serv.,  ad  ver».  Prmpeiis  omma 
peuwe.  A^u,  ni.  AueJI.,  lib.  vi,  cau.  6,  et  Fest. 

'  Augunantur.  Ua  Varr.»  eap.  1 ,  auguria  faciunt. 

B  Sed  fidem  non  hibet.  Ilnc  est,  ea  auguria  ceria  et 
rata  finti  Mint ;  mendose  omiKM  libri,  ted  /ides  koe, 
Vfl  hac  non  habet;  Ralianus,  sed  fidet  Chritli  hoc  uon 
liobet^  quast  iiiiiiiis  soperiora  lides  Cbrisii  dammit. 

i>  Omttiiuii  attiew  gemra  volucr.  £x  Laet.,  de  Opif., 
cap.  3. 

t  llnde  et  uva.  E  Serv.,  Eeleg.  40. 

t  Ovorum  vim.  Ex  Plin.,  xuk,  cap.  5* 

Cap.  Vlli.  — .<t  Apes  dictm.  £  Serv.,  Georg.  iv,  ad 


Uclo  felle  iia  inflammal,  tttrumpat 

6.  CiceudeUif  scarabeorum  gemw  eat,  et  qood 
gradieiis,  vel  volans,  iucet. 

7.  Blattm^  a  eolore  nancopata,  siqaldem  el  eem- 
preheosA  manam  lingont,  onde  et  btatteum  coloreni 
dieuttt*  Hoe  aalem  aniHsal  laeem  videre  im>b  patitar,' 
contrariom  muscae ;  oam  mosca  lueipela,  el  blatla  la 
cifoga  est,  per  ooelem  eaioi  tantum  ambulat 

carmeo  Aut  iUm  pedibut  connexm. 

1  Fiam  postea  et  ped.  Ex  eod.,  ad  vers.  7niiica  pe- 
dum  prinio. 

a  Genefan^  maiHi  afftdum.  Ex  Lact.,  lib.  nr,  eap. 
10. 

^  Nam  pro  hit  creandit.  Serv.»  ad  vers.  Cmnique 
juveneit. 

j>  Proprie  tamen  apei,  Ex  eodem,  ad  vers.  IgfMatum 
fueot*  i£u.  I. 

p  Cottrot  Crmei  appellant.  Catlroi  impressi  lilirl ; 
Chacoii  mttrot  li*gel)al ,  cum  contros  in  lihns  oinnibus 
sil,  alienasque  [polabatl  esso  illas  voces  dicti,  quad 
catira  ducant,Cur  eniin  Grapcae  voci  Laliniim  etyin'>n 
aptirel,  i^uod  perverstssimHm  esseServios  ett^hartiiius 
dicunt.  Soin|ila  eniin  eifse  h»c  e  i>alladi»,  lib.  vi, 
cap.  10  :  Uoc  mense  inripiunt  auqeri  examna^  et  in 
extremts  favorum  partibus  majores  ereantur  afrim/ia, 
^iiaa  aliqui  reqes  putant,  sed  Grmei  ohxfw^  appeltanl^ 
eiuecari  jubeni.  Eadem  prope  Cohim«ll«i,lib«  vi,  caj|>« 
iO.  Sed  eum  mrsiM  pauio  posi  deoesiris  sermo  sii, 
costros  boc  loeo  movere  religio  foit. 

q  Fucusape  maj.,crabr.  tnin.  Verba  iEmiiiiUacri 
apod  Serv.,  lococit. 

'  Tattri  vocanlttr  searab.  Ex  Plin.,  xu,  cq^  8b 

*  Buprestii.  Ex  eod.  tib.,  cap.  4« 


471 


S.  IStDORl  HISPALEN8B  EPISGOH 


m 


8.  PofiUdnHt  nvicttlae  svnl,  qm  maxime  abun- Agat;  babet  en!m  in  ore  flstolam  In  modum  sdoiul}. 


dant  florenlibus  mal?is,  quique  ▼ermiculos  sterooro 
suo  facioot  nasci. 

9.  LocuiUif  quod  pedibus  sit  longis,  Teluti  hasta, 
iinde  et  eam  Graeci,  105  tam  maritimam,  quam 
terrascrem,  mUicon  appeliant. 

10.  CicadcB^  ex  cucniorum  nascunlor  sputo*,  *  hft 
In  Ilalia  apud  Rheginos  muli»  sunt,  nec  usquam 
alibl. 

11.  Muico  ex  Gra^co  yenit,  sicut  et  mus  :  bae,  sl- 
eot  et  apes,  necatae  in  aqua,  aliquoties  post  unios  ho- 
rae  spalium  revlTiscuni. 

12.  Cffiioiiiyla  Graeee  Tocator,  id  est,  mmai  comna. 
Nam  xvwv  Graece  canii  vocatur. 

15.  ^  CuUx  ab  aculeo  diclus,  quod  sanguinem  sn* 


•  Ha  in  Jlalia  apud  Rhigin.  E  Soliu.,  cap. 
\Culixab  acuUo.  Non  dubito  qoin  ex 


.8. 
qoin  ex  Aug»,  in 
ps.  cxLviii :  Qui$  dedit  ocuUum  eulici^  ui  tanguincm 
ougattQuom  tenuit  fistuia  mI,  quo  corbet! 

•  Cjfniphei.  Aug.  iii  de  Triiiii.,  cap.  7  :  Cyniphei 
muioulaB  $unt  hremtimw^  aua  iertia  piogo  tuperbut  po- 
pulut  jEgyptunum  cmdAoiur.   A  Graecis  (rxvtrtc» 


qua  camen  lerebral,  ut  sanguinem  Mbat. 

U.  •  Cf  m>Aei,  muscae  minuiissimae  sunl,  sed  acu* 
leis  permolest»;  qua  lertia  plaga  superbus  populus 
iEgyptiorum  caesns  est. 

15.  d  (Etirut  9  animal  armeniis  aculeis  permole- 
stum.  OEflirum  autem  Graecum  est,  quod  Laline  aii« 
/ks»  Yulgo  tcdfonut  vocatur. 

16.  *  Bibionet  sunt  qui  in  vlno  nascuntur,  quoo 
Tulgo  muttionet  a  mutio  appellanty  unde  et  Afranius : 
Ad  me  cum  tpectot,  fabulorique  indpit^  exorein  ocu" 
lot  iuot  bibionet  involoni, 

17.  '  Gurgulio  dicitur,  quia  peae  oiliil  aliud  est, 
nisi  guUur* 

B  xv£w,  et  xv£ff f  tb  Aeilo  dicunlur.    ^     ,.     _ 

*  CEttrum  oHtem  Grmcum.  Verba  SerTli,  Oeoq;. 
III,  ad  Ters.  GEslmm  Gratt  verUre  vocantet. 

•  Bibionet.  Al.,  H6oiiet.  Aframi  senariis  nlhil  ele^ 
gantius. 

t  Gurgul.  ErSerr.  Georg.  i. 


LIBER  DECIMUS  TERTIUS* 

DB  MUNDO  ET  PARTIBU8 

106  ^mfai^0^ 


In  hoe  llbello,  quasl  in  quadam  brcTi  ubella,  quasdam  coeli  causas ,  situsque  terrarum ,  et  maris  spatio 
aimotaTimuSy  ut  in  modico  lector  ea  percurrat,  et  compendiosa  hroTiule  etymologias  eorum  causasquo 

C  4-  Orient,  ab  exorlu  solis  est  nnncupatus.  Ocddem^ 
quod  diem  faciat  occidere,  atque  inierire.  Abscon« 
dit  enlm  lumen  mundo,  et  tenebras  snperiudocit. 

5.  Septenirio  autem  a  septem  stellis  axis  Tocatur, 
quae  in  ipso  reToIotae  rotantnr.  Hic  proprie  et  verteM 
diciiur,  eo  quod  v^ltlMr,  sicut  poela  ait :  Yertitur 
interea  emlum. 

6. «  Meridietf  velquia  ibi  solfaciatmedium  diem» 
quasi  medidiit^  Tel  quia  toncpurius  micat  «ther. 
If  €ncm  enim  pttmm  dicilur. 

7.  Janum  cceli  duae  sunt,  Oriens  el  Occasus ;  nam 
una  porta  sol  procedil,  aiia  se  recipil. 

8.  t  Cardinet  autem  mundi  duo,  Septentrio  et  Me- 
rldiesi  in  ipsis  eoim  Tolviiur  coeluro. 

CAPUT II. 
De  atomit. 
I.  Momot  s  philosopbi  Tocani  qnasdam  in  mundo 
corporum  partes  tam  minutlssimas,  ut  nec  Tisui  pa- 

^  Quoiuor  outem  itto  contiat  clim.  Eod.  modo  lo« 

Jiiiliir  Hieronymus,  in  Nom.  Heb.,  ex  Exod< ,  et  in 
luaest.  in  Genes.,  cap.  13  :  Quatuor  (inquil)  dimata 
mundi  potuit^  Orieniem^  el  Ocddentem^  Septentrionem^ 
ei  Meridiem.  'Vid*  SerT.,  Georg.  i,  ad  TOrs.  Mundut, 
ut  ad  Scutkiam. 

•  Mertdiet.  Eodem  modo  supra,  lib.  iii,  cap.  41* 
eiIib.T,cap.  31. 
'  Cardinet  mundi,  Supra,  lib.  iii,  cap.  37. 
Cap.  li.  —  s  Atomot  philotophi.  Vid.  Pluurcb., 
de  Placii.  philos.,  cap.  3,  et  Siob.«  Eclog.  i,  Pfays.. 
cap.  17»  et  SerT.»  in  SUemk 


CAPUT  PRIMUM. 
De  mundo. 

1.  jrtmifiis  •  esl  emlum,  lerra,  mare,  el  quaein 
eis  opera  Dei,  de  quo  dicitur  :  Et  mtmdut  per  eum 
foctutoit.  Mmndut  Latine  a  philosophis  dicitur,  >>  quod 
lu  sempiteroo  moiu  sit,  ut  ccelum ,  sol,  luna,  aer, 
inaria.  Nulla  enim  requies  ejus  elementis  concesM 
esl,  ideoque  semper  ;in  moto  esl. 

2.  Unde  et  animalia  Varroni  Tidenlur  demenla, 
quoniam  per  semetipsa,  inquit,  moTontur.  Graeci  Toro 
iiomen  mundo  de  omamento  accommodaTerunt  pro- 
pter  diTersitalem  elementorum,  et  pulchritudlnera 
sidemm.  Appellatur  enim  apud  eos  tAopitg,  quod 
oigDillcat  omomentum.  « Nihil  enim  mundo  pulchrius 
oculis  camis  atpiclmus. 

107  3*  ^  Qoatuor  autem  esse  (constat)  climata  D 
nundiy  id  est,  plagas  :  Orlentem,  Oceidenlem,  Sep- 
tentrionem  et  Meridiem. 

CkP.  I.  —  «  Ifimdw  etl  ccelum  et  terra.  Ex  Aug., 
tract.  II  in  ioann. 

.  ^  Quod  in  tempitemo  motu.  Idem  etjmon  secuius 
Tidelur  Festus  cum  dixit :  Mondos  appeUatur  coAum^ 
ei  Urra^  mare^  ei  aer,  Mundut  eiiom  didtur  omotus 
nmliebritf  quia  non  ett  oliut  quam  quod  moveri  poiHim 
Varro  Toro  et  Plinius  ab  absoluu  perfecbique  ele- 
gtntia  muodum  ex  Grascor.  imiuiione  dictum  Teluot, 
ct  Gicer.,  de  Uuit.  :  V^  hunc  vorieUtte  dittmctum 
bene  Grmci  x69|utov,  fiot  lucenUm  mundum  nomino" 
remut. 

«  Nihil  enim  mundo  pulckriut  o.  c.  a.  Verba  Hier,, 
in  JoQ.  1.  >       .  -  * 


i75 


ErHIOLOGIARVM  LIB.  Xm. 


*u 


leani,  nee  rofuSv,  id  Mt,  iec^em  recipiant,  anda  ei  A  tnr,  aqim  in  ternm  crassescat.  mrsoKiue  terra  di- 


Srofioc  dicti  sunt.  Hi  per  inane  tolius  niundi  irre< 
quietis  motibos  volilare,  et  huc  atquc  illuc  ferri  di- 
eunlur,  sfcnt  tenuissimi  pulvereSi  qui  infasis  per  fe- 
neslras  radiis  solis  videntur»  ex  iis  arbores,  el  her- 
lias»  et  fruges  omnes  orirl,  et  ex  iis  ignem»  et  aquam, 
et  universa  gigni ,  atque  constare  quidam  philosopbi 
geniium  putaverunt* 

^2.  Suntautem  atomi,aut  incorpore,  autmtempore, 
tat  in  nuraero  (aut  in  littera).  In  corpore,  ut  lapis.  IH- 
vidis  enm  in  parles,  et  parles  ipsas  dividis  iii  grana, 
velnti  sunt  aren»,  rursumq.ue  ipsa  arenae  106  ^rana 
divide  in  minutlssimum  pulverem,  donec,  st  possis, 
pervenlas  ad  aliquam  minutiam,  qu«  jam  non  sii,  qu» 
dividl  vel  secari  possit.  H»c  est  atomus  in  corporibus. 


luaiur  in  aquami  aqua  rarescat  in  aerem»  aer  in 
ignem  extenuetur. 

3.  Quapropter  omnia  elemenla  omnibus  Inesse, 

sed  unumqoodque  eorum  ex  eo  quod  amplius  babet 

accepisse  vocabulum.  Suni  autem  divina  Providen* 

tla  propriis  animantibus  distributa,  nam  ccelum  an-^ 

gelis;  aerem  volucribos,  mare  piscibns,  terram  homi- 

nibus,  caeterisque  animaniibus  Greator  ipse  implevit, 

CAPUT  IV. 

De  cceh, 

.  calum  '  vocaturo,  eo  quod  tanquam  caelaium 

vas  impressa  lumina  habeai  stellarum  veluii  signa. 

Nam  caelatum  dicitur  vas  quod  signis  enitnentiorlbus 

refulget.  Distinxit  enim  coelum  Deus  claris  lumini  > 


3.  In  tenipore  vero,  sic  intelligitur  atomus  :  an-  B  bus,  et  implcvii,  solis  scilicet,  et  lun»  orbe  fulgentl» 


nom,  verbi  graiia,  dividis  in  menses,  menses  in  dies, 
dies  in  boras;  adhuc  partes  borarum  admitiunt  divisio- 
nem,  quonsque  venias  ad  tantum  temporis  pundum, 
ei  qoamdam  momenti  stillam ,  ut  per  nullam  moru^' 
lam  product.possit,  et  ideo  jam  dividl  non  potest. 
Haec  est  atoroos  temporis. 

4.  In  numeris,  ut  puta  octo  dividuntur  in  qua- 
tuor,  nirsom  quatoor  in  dno,  deinde  duo  in  unum. 
|}oos  antem  atoroos  est,  quia  insecabiiis  est.  *  Sic  ei 
itt  littera ;  nam  orationem  dividis  in  verba,  verba 
anlem  in  syilabas»  syllabam  autem  in  liUeras.  Llttera 
pars  minima  atomus  esf,  nec  divldi  potest.  Alomus 
eigo  est,  quod dividi  non  potest,  ut punctus  in  Geome* 
Iria.  Nam  raftQ  Grasee  eecth  dlcitor  «roftoc  indmsio. 
CAPUT  III. 
De  elementii, 

i.  Hyten  ^  Graeci  rerom  qnamdam  pnmam  mate* 
riam  dicunt,  nollo  prorsos  modo  formatam,  sed  om- 
niom  corporalium  formarom  capacem,  ex  qoa  visi- 
bilia  baec  eleroenia  formata  sunt;  onde,  et  c  ex  ejos 
derivatione  Toeabulom  acceperoni.  ^  Hanc  hylen  La- 
llni  nuiKrMm  appellaveront,  ideo  qoia  omne  informe, 
nnde  aliquid  faciendom  esl,  semper  materia  nonco- 
patar.  Proinde  et  eam  poetae  Hlvam  nominaveront. 
flec  incongrue,  qoia  materias  silvarom  sont. 

108^*  ^  Graect  aolem  eiementa  flrToixtt«nuncopant 
(eoqood  sibi  societatis  concordia  et  cominonione  qoa- 
dam  conveniant,  namsic  ea  inter  se  naturali  qoadam 
raiione  joncla  dicontor),  modo  originem  ab  igne  repe- 


ei  astrorom  micantioro  splendentibos  slgnis  adonuH 
vit.  s  Alias  autero  a  soperiora  celando. 

2.  *^  Hoc  aotem  Graece  ovpKvoc  enro  roC  ojDoeerOac,  id 
est,  a  videndOf  eo  quod  aer  perspicnus  sit,  et  ad  spo* 
enlandom  purior.  Coslum  autem  in  Scripturis  sanciis 
ideo  firmamentum  vocatur,  quod  sit  cursu  aiderum, 
et  ratis  legibus,  fixisque  firmatum. 

110^«  Interdom  etfccelom  pro  aere  accipiior, 
ubi  venti  et  nobes,  proeellas  et  torhiues  fiont.  ^  Lut 
cretios  :  C<bIo,  qui  diciiur  aer.  Et  psalmus  votucree 
cceli  appeliat,  com  manifesiom  sit  aves  in  aere  vo« 
lare ;  i  et  nos  in  consoeiodine  bonc  aerem  ccetum 
appellamos;  nam  cum  de  sereno  vel  nubilo  qnsri- 
mus,  aliqoando  dieimos  :  QuMiie  eetaorf  Aliqoaudo : 
C  Quale  e$t  ccetum  f 

CAPOT  V. 
De  partibue  ccdi. 

1.  Miher  ^  locus  est  in  quo  sidera  sunt,  et  slgni* 
flcat  eum  Ignem  qui  a  toto  mundo  in  altum  separatus 
est.  1  Sane  sBiher  est  ipsom  elementom ;  aethra  vero 
splendor  aetberis,  et  est  sermo  Graecos. 

2.  Sphwra  cobII  dicta ,  eo  quod^species  ejus  in  ro* 
tundum  formata  est,  sed  et  quidquid  tale  esi,  a  vo- 
lubllilate  sphaera  a  Graecis  dicitur,  sicul  et  pilae,  qui- 
bus  ludunt  infantes.  Nam  pbilosophi  diennt  ccsluni 
in  tphcera  figuram  ondiqoe  esse  convexum,  omnibus 
partibos  aequale,  condudens  lerram  in  uiedia  mundi 
mole  libratam.  Hoc  moveri  dicunt,  et  cum  uiora  ejos 
Eldera  in  eo  fixa  ab  Oriente  osqoe  ad  Occideutem 


icBies usqne  ad  terram,  modo  a  terraosqoe  ad  ignem,  D  cireoire,  Septentrionibos  breViores  gyros  joxta  car- 
Bt  igois  qoidem  inaera  desinat,  aer  in  aqoam  deuse-     dinem  peragentibos. 


«  Sie  et  im  littera.  E  Serg.,  in  Arl.  Donati. 

Cap.  IU.  —  ^  ffylen.  Ex  Ang.,  xx  contra  Faust., 
eap.U. 

«  Ex  ejue  derivatione  voeabulum  accep.  Nempe,  ut 
elementa  sint,  qoasi  hylementa, 

^  Hanc  htften  Grceci.  Serv.,  Mn.  vni,  ad  vers. 
Arvor,  peconeque  Deo. 

•  Grtgd  awtem  elem.  ffTocx(r«-  Ambros.,  Hex.  iii, 
cap.  4;  Unde,  et  Grcece  oxqixm  dieuntur^  quod  nbi 
conuemant^  et  concinant. 

Caf.  IV.  —  I  Cceium  voeatum.  Ex  Ambros.,  ii 
Ilex.,  cap.  4.  aliis  cmlum,,  quasi  xoi^ov,  id  est, 

i(  Aliat  autem  a  iuperiora  celando,  Absont  hasc  a 


Cod.  Rom. 

^  Hoc  autem  Grcece  ouptcvoc.  Ex  Ambros.,  v  Hex.» 
cap.  21.  Aoctor  vero  liDri  de  Nondo  ad  Alexand.y 
quod  super  tr  ovota,  id  est,  montoe  slt. 

i  Lucretiue.  Lib.  iv  :  Sunt  aiam^  quce  sponte  eua 
gi^untur ,  et  ipta  comtituuntur  in  hoc  ccdo ,  qui  dici' 
tur  aer, 

i  Et  noi  in  eoniuotudinem.  Ex  Aug.,  de  Agoue 
Christ.,cap.  3. 

Gap.  V.  —  k  j€ther.  Repetitur  hoccaput  ex  bb.  in» 
cap.  32,  56,  58  ei  45.  ,    . , 

1  Sane  tether  e$t.  Verba  Servii  ad  vers. :  Uddeim 
cUhta.  J£a.  i:. 


m  S.  ISIDORI  HISPALCNSIS  EPISCOPI  476 

S.  A3a$  esi  Septentrlonfs  Ilnea  recta,  qa«  per  me-  A     6.  Quinius  circolus  x»ft«/9(y9c  ^fwvi^^  qni  a  LatK 


diam  pilam  sphaer»  tendit,  et  dictus  axis,  quod   in 
.  ea  sphasra,  ut  roia  volviinr,  velquia  ibi  plauslrum  est. 

4.  Cardinei^  extrem»  partes  sunt  axls,  et  dicti 
cardines,  eo  quod  per  eos  vertilur  eoelum. 

111 S-  PoM  sant  clrcull  qul  carrunt  per  axem, 
■'florum  alter  est  septentrionalis,  qui  nunquaro  occi- 
dlt,  appellaturque  Boreui ;  alter  australls,  qul  nun<- 
qaam  videtur,  et  Auiironoim  dicitur.  Et  dicti  poli^ 
quod  slut  axium  cycli  ex  psu  plaustrorom,  a  poliendo^ 
aciHcet  nominati,  sed  polus  Boreos  semper  videtur, 
Austronotius  nnnquam,  quia  d^xtra  coqH  altiora  sunt, 
pressa  Austri. 

6.  Conwexa,  extrerpsi  cqbU  sunt,  a  eurvtlate  dlcta ; 
nam  convexum  eunum  est.  et  inclinatum,  et  In  mo- 
dum  clrculi  flexum, 

7.  Laeteui  eircului^  via  est  quai  in  sphaera  videtur, 
t  candore  dicia,  quia  alba  est,  quam  aliqui  dicqnt 
vlam  esse  qua  circuit  sol»  et  «x  splendoria  ipsius 
transitu  ita  lucere. 

CAPUT  VT. 
De  eireulii  eceU. 

<•  Hnbitatio  ist^  cceU  oirculorun  distincta  lonis, 
qoaatlam  partea  tempario  s«a  incolm  pfrmisit,  quaa« 
dim  negavit,  #normitai6  frigoriSt  am  caiaris.  Zonai 
aotem  ipas  qaiuqna  suQt  :qu»  ideo  aowir,  vel  dreuli 
•IkpollanUir,  qiiod  in  iireHmdoolioiia  aphasrie  axiiiimt, 

5,  Qooram  primua  oireulus  ideo  Ardieue  appel-i 
la{ur«  ^  00  ifood  intra  oam  Arfiamiii  aigaa  iaclusa 
perspiciuncur,  quae  a  nostrls,  in  uraarum  specloaa 
ficta,  Septentriones  appellaniiir. 

5.  Seenndns  circuloa  ex  oo  f^moc  Oc jocyof  diciiury 
qoui  in  00  cireulo  aoi  Aqoilonis  liaibua  ssatatem  Uh 
eiena,  nitra  oiim  cireiilaiii^non  transit,  aed  statim  roi 
tortiinr,  oi  indo  Tropiciw  appollator. 

4.  Teriius  cirenlui  {^«fM^iyK»  qui  a  Latinia  Idoo 
J^fiitiiocito/is  appollatar,  eo  quod  soleum  ad  eum 
orbeni  porvenorlt,  «^iiiiiofftMm  faeit,  \J%  imtfMn 

'  f  cvif  enim  Latino  diei  dioitnr  m^uom^  quo  ciroala 
dimidia  splimrm  para  oonstitnia  perapieilur. 

5.  Qoartaa  elffeaias  Aolorilioiii  vooalur,  oo  qiiod 
contrarius  alt  dreulo  quam  kte^vk  nominamtta.    * 

•  Horvm  alter  eel  ieptentrionau  Ex  commenlariis 
Aratl  tn  fiiie. 

€a».  VI.  <^  ^  fio  ^ooil  iiilra  jpitmi  Areronim  oigna* 
Haec  quoqoe  ex  lib.  iii,  cap.  45.  Arclari,  quo4  est  in 
Editift  non  displicet  (quamvis  Arciorttm  sit  in  (Tothi- 
cis);  sunt  namque  verba  llygini,  lib.  i  Asiroiiom.,  ut 
illic  notivimus. 

•  Zodiaeui  ehroulm  eei.  Laeqna  est  In  Gothieis  qui- 
busdam  post  hsc  verba,  et  hle,  et  In  III).  in,  quam 
impleri  nollm,  eom  uirobfqae  dissideant  imer  se  Gor 
diees  qni  eam  explont. 

Cap.  VIL  *»  '  QHom  eatera  elementa.  Assenlior 
Chaconi,  cui  adulierinae  videntur  hae  voces. 

•  Loff^iim  pif  inofio  saMiiiii.  Hon  sont  bsra  apud 
Maronem.  Ergo  legas  licebit,  vel  ex  Sileno  :  Jfo^iim 
per  inane  eoaelaf  vet  ex  %n  iEn.  !  Vociittm  per  inane 
volutui. 

<  ^om  eomniodca  venlos,  etc.  Terba  sant Aog.,  hi  de 
Geiies.  ad  lit«,  eap.  10. 

I  Nuhee  dictm.  £  Serv.,  pd  vera.  Artorof^iii  eomai 
o6fiii^ti  mnsciii. 


nis  Hiemalii^  sive  Bnimo/i<  appellatur,  ideo  quia  sol, 
cum  ad  eum  circulum  pervenit,  biemem  iis  qui  ad 
Aquilonem  sunt  facit,  aesta(em  autem  iis  qui  io  Au- 
stripartibus  commorantur. 

7.  •  Zodiacui  autem  circului  eat  (qol  duodecim 
eoniinet  signa,  «ro  twv  (wciv,  Id  est»  anlma/tdiiii  ita 
diclua). 

CAPUTVn. 
Deaereetnube. 
i.  Aer  estinanitas  plurimum  babena  admistam  rt« 
rltatis,  <t  quam  caBtera  elementa.  De  quo  Virgiliua  : 
« toit^iimper  inane  iecutui,Aer  dictos  «ira  tov  af^icvt 
ab  eo  quod  ferat  terr^im,  ve|  ab  eo  quod  feratur. 
Ilic  autem  partim  ad  cmlestfm,  pariim  ad-torronain 

B  tnatoriam  pertinet ;  nam  il|e  subtiiis,  ubi  ventoai  ae 
procellosi  mutua  non  possunt  existero,  ad  coBleateua 
peninet  partem ;  iste  vero  turbulentior»  qoi  oxliaia. 
tionibtts  bumidis  corporeacii.  ten»  dopaiatur, 
qqique  ex  se  mulua  apeciea  reddit :  f  nam  efiaimo-» 
tus  ventos  facit;  vehementioa  coQcitatua,  igaes  ol 

.  lonitrua;  coutractoa,  nubiU ;  conapisiatoa»  pluviam; 
conjobMHibua  nubilia»  nlvem;  turbalcniiuacongelan- 
tibu^  densioriboa  nubilis,  grandiuem ;  diaieotaa«  i 
n«m  eracit;  113  nam  aerem  densumnubow 
cgnaiaii  nubem  rarefactam  et  aoluiam  a«rom« 

%  I  Nttbei  dict«,  ab  obnubendQ^  id  ost,  oporioiMto 
cmlumt  unde»  et  iiiipf««  qaod  vultua  auoa  velent» 
^  undo  et  Neptunve^  quod  nubat»  M  esl,  roare  lorraitt 
tegat.  ^  Nubes  autem  aeria  denaitas  facit.  Ventieniia 

G  aerem  conglobant,  nubemquo  lacianiy  uode  est  iiiud  : 
Atque  io  nuliem  cogiiur  aer. 

CAPUT  VIIL 
De  tonitru». 
i4  7aminiiimdiclum,quodsoitiiieiaalarraai«l  naai 
TOMiia,  loiias.  Qui  ido»  iniordum  lam  graviier  coii* 
cqiitmmiiat  ita  ^  atcoriam  diaoidiaao  vidoatur,  qula 
cum  procella  vobementissimi  venti  nubibua  ae  r«* 
ponio  immiaoiit,  larblDO  invaloseenle,  oxitnmquo 
quaerente,  nubem  quam  oxeavavit  impotu  roagua 
peraeindit»  ao  aie  eum  horroiidA  fragore  deforlur  ad 
auroa. 

^  Vnde  ei  Neptunui.  Arnob.  iii  advers.  Cent«  Quad 

D  aqua  nubat  terram.  Putabat  Chacon  Isidorum  acrip- 

sisso  :  Unde  e$  Neptunui^  faojf  nubat  terram;  ot 

maraNoptunus  1^(^01  ;toO  natoglosftaa  fuisse  alieuas. 

t  Nubei  aulem  aerii  demiiai.  Ex  eod.,  iE».  v  : 
Atque  in  nubem  coaiiur  aer. 

Cap.  VIII.--i  Nam  lonut^  tonut.  Tonltraum  a  Cao- 
cina  tonum  diclum  rofen  Seneca,  lib.  n  N  «tural. 
Qa»3t. ;  et  a  priscis  quidem  loniirttMm,  aelate  sua  nom 
ni^l  /onilrttO  pluraliier  efferrf. 

^  Ita^  ul  ccelum  ditciditte.  —  Diieetwte  quoqaa  «a 
deddiite  legitor,  quaram  ego  scripinranim,  ul  millann 
prorsus  rejicio,  itadiKtdtsie  iibeniios  amplecur,  iit 
te  Htciditte  iHtettij^as,  ut  a^vpo  alias ;  nam  ot  diirin-» 
dilegilRmnaHusCodex,  et  dtKt«ieaiil  mendf>s<»,  ea 
prmteindit^  vel  pertdndU  poliiis,  quod  sequiiar,  ter 
usur(>avii  eadem  in  re  Lncretltis,  quem  imiiaiui 
.  hoc  loco  Isidorus,  et  esempliim  de  vosicula  dlsplas» 
mngis  ditciditse  videtur  posliilare.  Qudd  vero  w^ 
ditcetiitte  atiinet,  non  semel  In  UtNis  do  Di^naliMia 
diteetiui  ceili  legitur. 


m  ErmoLOGiAMH  lib.  m  m 

%.  •  Qoo4  mfrarl  <iniB  boii  debet,  eum  ▼esieola,  A     '•  Nimbu»  est  deiititas  irabis  intempesta,  et  o^ 

senin,  et  inde  ntm6iii  a  nube.  i  Sunt  autem  nimM 
repentinae  et  pnecipiies  pluviae;  nam  pluvias  vo- 
camus  lentas,  et  juges,  quasi  flovias,  vel  quasi 


qaamvis  parva,  raagnum  lamen  sonitom  dlsplosa 
eroittat.  Gum  toniiruo  auiem  slmul  el  folgura  eipri* 
mit,  sed  lllQd  celerius  videtur,  quia  elarum  est,  hoe 
aulem  ad  aures  tardius  pervenit.  Lui  autem  qoae 
apparel  anie  loBllruum,  ^  fuigetra  Tooator.  Qnae,  ut 
diiimus,  ideo  ante  videtur,  f  14  qula  clarum  est 
lumen,  lonitruum  au  tem  ad  aures  tardios  pervenit. 
CAPUT    IX. 

i.  fulpgf^  et  fuinMfi,  ietiia  ecaiestlB  jaenli,  a  f$* 
fiendo  dicii ;.  •  fuitfere  cnim  ferire  est,  ac  percptere. 
'  Fulmina  autem  collisa  nu|ula  (aclunt ;  *  fiaui  ^iil* 
niom  rerum  ^ollisio  ignem  Qr^at,  ut  ii^  |;i|udibu8 
cernimus,  vel  atiritu  ro^rum,  v^l  in  silvii  j|r|)oritQit  ^ 
Simili  modo  in  nobibus  ignis^  unde  ^t  (M^iuf  nublla 
'BDiit,  deinde  ignes. 

2.  £x  vento  autem  et  igne  'fulmina  (certum  ^t) 
in  nubibos  fieri,  et  impulsu  Teptorum  emitti ;  ideo 
aoiem  fuliuinis  Ignem  vim  liabefo  nujorem  ad 
peDeurandmn, '  qu|a  sub^lioribus  elemepiis  faetos 
est,  quain  poster,  i4  ost,  qui  pobis  in  uao  est*  Tria 
fiunt  auiem  ejus  nomiiia,  fulgur^  fnigwr,  el  fulfium^ 
Fulgur,  quia  (angii;  fulgor,  quia  iqcendit  et  «rit; 
fuliiieu,  quia  Qndit;  idep  ei  cuin  temis  ridiis  A^ 
guntur. 

CAPOT  X* 
Op  mn  #f  nuliuiii  ^a#iiliis. 

1.  Areue  ee$iesii$  dietos  a  simitliudlne  cnrTati  ar- 
eus.  iris  buic  proprium  nomen  esi.  Et  diciiiir  Irit^  G 


s  quasi  «ertf.  id  est,  quod  per  aerem  ad  terras  de- 
^^^i^  IIB  Hie  auiem  a  sole  resplendet,  dum  cavae 
Bobes  *^  ex  a^verso  radium  solis  aoeipinnt,  et  arcus 
speciem  ingnni,  cui  varios  coloree  illa  dat  res,  qnia 
aqoa  tenuis,  aer  lucidns,  et  nubes  callgans  irradiata, 
isia  varios  creant  colores. 

S.  Pfvslsi  dieia»9  quod  floant,  quasi  /luviof.  ^  Nas« 
cuniur  enim  de  terrm  et  marls  anhelltu,  qox  cum 
altios  eieYaim  foerfnt ,  aot  solis  calore  resolutae , 
aut  vi  venloram  eompressas  silllantur  in  terris. 

*  Quod  mtrart  ^tt  non  debet,  cum  ueieula.  Lucret., 
lib.  VI : 

Neo  mirom,  cnm  plena  anlnMs  vesteuia  parva* 
Saape,  lu  dal  paritcr  spnilum  displosa  repeoie. 

^Fvlgslra  «oceliir.  AL,  fuiaelrum.  8ed  fulgetra 
omnino  legendum  ex  Serv.,  ^n.  viii,  ad  fuigoree 
UM»e  tsrrifieoe.  Vuleanius,  fulgor  edidii. 

G4P.  IX.  ^  f  Fuigere  enim  fenre.'  Fest. ;  Fulger4 
pniei  pro  ferire  dicebout,  unde  fuigur  dieium  e$t. 

'  Fuimina  a$t$m.  £  Serr.i  ad  vers.  Jaeutata  $  mi* 
bibue  ianem.  JEn.  i. 

•  ham  MmiMm  forum  m/..«.  arbormm.  Verba  Ser- 
Tii,  ^n.  I,  ad  illud  :  Vnde  imber  ef  ignee, 

'  ifuia  BubiiHoribue  etemande.  Respexii  ad  Locretii 
eamiiiM,  lib.  ii : 

Qaare  folmiDCtt^  muUo  ppnetraUor  ignis 
Qaam  noster  float  e  taedis  terrestribus  ortus. 
Bicere  euiui  possis  ccelesiis  fuluiioii  ignem 
Sobilleu  uiagls  e  parvis  cuds  are  Dguris. 

Cap.  X.  —  s  Bictui  lri$  q.  aefi$.  Qraeci  ab  fTpfiv. 
Id  est,  di«inr«,  quod  ait  deor,  puiMia.  Secviu^  in»t 
4|ua8i    ^cy  interpreutur,  quod  ot  Mercurius  ad  con- 


fluentes. 

4.  imbree  autem,  et  ad  nubes,  et  ad  plovlas  pertS- 
neni,  ^  dictl  a  Graeco  vocabulo,  quod  terram  inm 
ebrient  ad  germinandum.  Ex  bis  enlm  cuncta  crean^ 
tur,  1  unde,  et  Lucreilus  : 

Ex  Igni  lerra,  atqoe  anima  nascttQtur  et  imbrl. 
Est  antem  nomen  Graecnm. 

6.  Grando  appellata,  quod  forma  ejus  granorum 
siniiliiudiiiem  habeat.  Haec  autem  ventorum  rigoro 
durantor  in  nube,  ac  solidanlur  in  nivem,  ruptoqo^ 
aere  solvuntur. 

6.  Nix^  a  ttube  upde  vfN|it« 

GlacieSf  a  gelu,  et  aqua^  quasi  geiaqmee^  id  est,  ^o» 
lata  aqua. 

7.  Gein  autem»  qnod  eo  stringalur  lell«s«  /| 
quippo  ierra  dicilm<.  Tunc  autem  inigori  gelu  strlnv 
giiur  lerra»  eom  (oerit  nox  serena. 

8.  ?vmna^  eat  matulini  leasporia  frigua;  quod 
iiide  pruinae  nomen  aceepit,  W^  quia  aimit  ignia 
urit;  irv/i  enim  ifms,  <n  urere  vero  et  ad  soleoi  et  ad 
frigtts  pertinet.  Nam  uno  sermone  duo  diversa  aignlo 
ficantur,  pre  eo  quod  unum  eflbetom  habent.  Simliia 
enim  vls  est  ealoria  et  frigoris»  uude  et  nifaqoe  sau 
rumpunU  Nam  calor  urit,  ut  esi  \  Vritur  infeHM  BHaim 
Item  fiigua  nrii,  ut  est  i  mii  Barem  pmteiirabiU  frigue 
adurtit. 

0.  Ro$y  Graaeum  est,  quod  lllid/B4«w»dlc«nl.  Alil 


ros  putanl  dictum,  .o«ia  ranis  eal» :  iion  qNSsasf  «t 
plovia. 

iO.  Nebuia  inde  dicta  m|de  el  nuMia,  ab  abnwi 
bendo  scilieel,  hoe  esl,  «periende  terram»  sive  qood 
nubes  volana  faciai.  Exhalani  enim  valles  humidm 
nebqlas,  el  fiunt  nubes,  lade  auH/um»  iiide  niam.  Na^ 
bulae  autem  iiaa  peiuni  eam  serenitaa  esi,  sumna 
cum  Bubiluna* 

I  i.  Coli^o,  «mbra  esi  de  apieHtndiae  aevis  affeeu. 
Bl  dieta  celr^o,  qood  maxime  aerls  calore  gignatur. 

cordiam,  ita  fris  ad  discordiam  plenimque  mittatur. 

^  £»  ai9er$o  radram  soii$  aeeip.  E  Serv.,  ad  Ters. 

-.  MU{e  iro^i^  v.  q.  i.  c,  iEn.  iv, 

H     *  yascuniur  enJm  de  terra  ei  marie  anbei.  Verba 

sunt.  Servii,  i£n.  i,  atj  vcrs.  Vnde  imber  ei  ignes. 

Lucrciii  vcro  locus,  qui  a  Scrvio  ciialur,  ex  Ub.  V| : 

Con$imiii  raiionc  $x  omMb^$  onmibui  fiumor^  etc. 

J  Sunt  aulem  nimbi.  E  Serv.,  ail  vcrs.  Nimbor  in 
palriom.  Mn,  i, 
^  Dicti  a  Grwco  vocabulo^  o|uiSjbo(. 
1  Vnde  et  Lucretm.  Eod.  modo  leglior  Liiereifl 
Ycrsus  apiid  Servinm,  e  qqp  S(|nt  lixc ,  paMlo  aliteir 
in  Lucreiianis  libris : 

Et  qui  qoatuor  ex  rebns  poese  omnia  rentur, 
Ex  Igni  lerra,  alque  aolma  procreiicere,  et  imbri. 

>n  Vrere  vero  et  ad  frigus,  Vid.  Serv.,  ad  penetrabiia 
frigue  adurat.  Georg.  i.  ftecie  advertlt  Chacuii,  Ser- 
viuui  ab  Isido^Q  sine  Virgilii  carminihns  lccium  boc 
loco,  ots^pe  alias,  ilU  fraudi  (uiase.  Nain  uno  ser- 
m(»ne  duo  (imiait  Serviu|)  div^rsa  conclusii,  quia 
verbuir\  qdurat  e|  ^d  )K>\^Utl%n  (oli^i  «^.  ^^  l^iKu^ 
Maro  rctulit. 


*79  S.  ISIOORI  HISPALGNSiS  EPISCOPI  ^^ 

18.  Teiubra  diciinlur.  qood  teneaiu  umbrw.  •  Ni-  \  aerein.  Nam  p«sUleuUam  qam  ei  cormpto  eere  nas. 


liil  aulenn  sudi  tenebra,  sed  ipsa  iDcis  abseiuia  lene' 
bra  dicumur ;  sicat  «ilentium  non  aliqoa  res  esK,  sed 
cibi  sonus  non  eslstlentium  dicitur;  sic  tencbrae  non 
aliquid  sunt,  sed  ubi  lux  non  est  tenibrw  dicunlur. 

13.  Umbra  est  aer  carens  sole,  dieia  autem,  qiiod 
fiat  cum  solis  objicimur  radiis.  Est  autem  mobilis» 
et  incerta,  et  ex  solis  circuiiu,  et*»  ex  motu  vento- 
rum.  Namque  quoties  movetur  in  sole,  nobiscum 
moYeri  videtur,  quia  •  ubi  quoquo  loco  a  radiis  solis 
obstitimus,  perinde  ilii  lumen  auferimus;  sicque 
ingredi  nobiseum  umbra,  ct  gestus  nostros  ▼idetur 
iuMiari. 

U.  Lux^  ipsa  substantia ;  lumen,  quod  a  luce 
fiianat,  id  est,  candor  lucis.  Sed  hoc  confundunt 
auctores. 

117  CAPUT  XI 
De  ventis. 

i.  Ventui  ^  est  aer  commotos  et  agiutus,  et  pro 
diversis  partibus  cceli  nomina  diversa  sortitur ;  dici- 
tur  autem  ventus  qood  sit  ?ebemens,  et  ▼iolentns. 
Yis  enim  ejus  tanu  est,  ut  non  solum  saxa  et  arbo- 
res  eveliat,  sed  etiam  ooslum  terrainque  eontorbet, 
naria  commo?eat. 

2.  Tentorom  qoatuor  prineipales  apiritus  sunt. 
Quorom  primos  ab  Oriente  Subiolanut,  a  Merldie 
Aueter,  ab  Occldente  F$»omus,  a  Septentrlone  ejus- 
dem  noroinis  ventus  aspirat,  babenies  geminoe  hinc 
iiide  Tentorum  spiritus. 

5.  Subsolanos  a  laiere  dexlro  VuUumum  habel, 
a  iavo  Eurum;  Auster  a  dextris  Euroauttrum,  a  si-  p 
nistris  Autiroafricum ;  Favonius  a  parte  dextra  Afri- 
cum,  a  I«?a  Corimi.  Porro  Septentrio  a  dextris  Ctr- 
eium,  a  sinistris  Aquilonem.  Hi  duodecim  ?enti  mnndi 
globum  flatibus  circumagunt. 

4.  Qoorum  nomina  propriis  ex  causis  stgnata 
aunl.  Nam  Subsottmug  Tocatus,  eo  quod  im6  ortu  $oii$ 
nascator.  Eurut^  eo  quod  ab  Eoo  ftat,  id  est,  »b 
Oriente.  Est  enim  conjunctns  Subsolano. 

5.  Vutturnut^  quod  alte  tonat ;  de  qoo  Locretius : 
AttltoaaBsyaliomus,  et  Auster  fulmine  pollens. 

6.  Autter,  ab  hauriendo  aquas  vocaius,  unde  ei 
crassum  aeremfacit,  118«^  nubila  nutrit.  Hic  Graece 
voror  appcllatur,  propter  quod  «  interdum  corrumpat 

•  Nihil  antem  tunt  tenebrm,..  dicuntur.  Verba  Au- 
gust.,  in  I  de  Genes.  cont.  Nanich..  cap.  4.    . 

»>  Ei  ex  motu  ventorum.  Serv.,  Eclog.  v,  ad  vers. 
Sive  $ub  ineertat. 

c  Ubi  quoquo  loco.  lu  Salm.  vetustissimus ;  ubique 
quo  loco,  Compliit. 

Cap.  XI.  — d  Yentue.  Oe  Tentorum  nominlbus. 
Agell.,  lib.  II,  cap.  22. 

•  Notu$  quod  inlerdum  corrumf&t.  Est  eitim  vo- 
Ojvtev  corrumpere,unde  Horatius,  de  illegitimis  flliis  : 

Fecanda  cnlpse  sscola  nuptlas 
Primam  inquinavere,  et  genus,  et  domos. 
'  Ipte  e$t  Libonotttt.  Seneca :  A  Meridiano  axe  Eu^ 
ronotut  ett^  deinde  Notu$^  Laline  Au$ter,  deinde  Libo* 
nolu$^  qui  apud  no$  $ine  nomine  e$t. 

s  Caicrifi,  quem  pterique  Argetten.  Idem,  iii  Nalor. 
Quaest. :  A  tolttitiati  Oecidente  Corut  venit^  qui  apud 
quotdam  Argestes  didtur,  Mihi  non  videtur^  quia  Cori 
viotenta  ws,  et  in  unam  partem  rapax.  Argetlet  vero 


citur,  Ausler  flans  iu  reliquas  regioiies  trahsinittit; 
sed  sicui  Auster  pesUlentiam  gignit,  sic  Aquilo  repeilii! 
Euroauster  dictos,  qood  ez  uoa  parte  babeatEurum 
ex  altera  Austruin. 

7.  Autlroafricut,  quod  Jonctus  sit  hinc  inde  Austro 
et  Africo.  ipse,  et '  Libonotus,  quod  sit  ei  i Jbs  binc» 
et  iiide  Notus. 

8.  Zephffrut ,  Graeco  nomloe  appellatus ,  eo  qiiod 
flores,  ei  germina  ejus  flato  viviOcentor.  Hic  Uttne 
Faoonjiis  dicitur,  propter  quod  foveat  quae  naseonlnr. 
Ausiro  auiem  flores  solvuntur,  Sepfayro  flunt. 

9.  Afrieut,  a  propria  regione  vocatos.  In  Africa 
enim  initium  flandi  somit. 

«0.  Coms  esi,  qui  ab  Occidente  «stivo  flat ,  et  vocains 
B  Corut,  qnod  ipse  ventorum  circulum  claodat,  et  quasi 
ehorom  faciat.  Hic  antea  s  Cairnfs  dictus,  qoem  plerique 
Argetten  dicunl,  non  ul  imprudens  vulgus  Agrettem. 

il.  Septentrio  dictus,  eo  quod  a  circulo  tepUm  stel- 
lanim  consurgit ,  quae  vertente  se  mundo  resupiuato 
capite  ferri  videnlur. 

i2.  k  Cireiut  dicius,  eo  quod  Coro  sit  junctus.  Hnnc 
Hispani  Gatleeum  vocant,  propier  quod  eis  a  parte 
Galieeio!  flai. 

119  i5.  Aquiio  dicius,  co  qood  aquat  stringat  et 
iiubes  dissipei.  Est  enim  gelidiis  ventus,  ct  siccus. 
idem  et  Boreat,  quia  ab  Hyperboreis  moiitibus  flat. 
Inde  enim  origo  ejusdem  venti  esi,  itndeet  frigidus  est. 
Natura  namque  omnium  septentrionaliom  veiitoruni 
frigida  et  sicca  est,  australium  biimida  ei  calida. 

i4.  Ex  omnibus  autem  ventis  duo  cardinales  sont: 
Septentrio,  et  Autter. 

i5.  I  Ete$ia  autem,  flabra  Aquiloois  sont,  quilMis 
nomen  inditum  est,  quod  eerto  anni  tempore  flatui 
agere  incipiunl,  j  imLvrig  enlm  Gnece,  oiinM  Latine 
dicitur.  H»  autem  cursum  rectum  a  Boreaiui£gypium 
ferunt,  quibus  Auster  contrarius  est. 

i6.  Duo  sunt  autem  extra  bos  ubique  apiritus  roa- 
gis  quam  venii,  Aura  et  Altanus. 

17.  Aura  ab  aere  dicta,  quasi  aerea,  quod  lenis  sit 
motus  aeris.  Agiutus  enim  aer  auram  facit,  unde  ei 
*  Liicrelius :  Aereat  aurat. 

18. 1  Altanut,  qui  in  pelago  esl  perderivaiionem  ab 

moUitetl,  et  tam  euntibut  communit,  quam  redeamibns. 
D     *•  Circiiis...  Attnc  impam  Gatlecum.  AI.,  Gallicum, 
et  a  parie  Gailiae,  sed  mendose,  nam  Gatteei  nomen 
nos  hodic  retinemus. 

*  Eletiwautem  flabra  Aqhitonit.  Lucret,,  lib.  vir 
Etena  fiabra  Aauilonum...  Nubild  eonjieinnt. 

i  'E>i«vToc.  IVopiMS  aberat  ft-oc,  et  Injo-iof,  »ed 
Hyginum  secutiis  est,  in  cujus  veieribus  libria  ivucu- 
Toff  legebatiir,  ut  .^pparet  ex  Joan.  BaptistaPio  ad  Lu- 
cretii  verba,  lib.  v:  Inde  loci  tequitur  eahr  aridus^ 
nunc  melius  cto^. 

k  Unde  et  Lucret. :  a<riai  aitraf .  Lib.  i:  Elaeriat  aii- 
ros,  roremque  liquorum^  et  llb.  iv : 

Aerlis  quoBiam  vicinum  Ungitor  aoris. 

1  Attanut.  Servius,  ad  CumvenU  potuere.  Fiatua 
mnnit  (inquit)  et  q^i  ripa  ett,  et  qui  pelagi,  qui  AUanut 
voeatur.  Et  Plin.,  lib.  ii,  cap.  45:  Namque  e  /fiimf- 
nibutf  ae  mmfttts,  el  e  moH  videmut^  §t  quidem  tran 


iSt 


BTYMOLOfilAROM  L1B.  XllL 


flii«»  id  cst  mwri,  Tocatt».  Nam  alter  eit  flalus  in  ri-  A  res  fruUces,  herlMSquc  producuirt,  sordes  deierguut, 

^  peccata  abluunt,  potutn  cunctis  animantibus  tribuuol. 

122  CAPUT  Xlll. 

De  dtvenitaie  aquarum, 

i.  Aqoaruni  natur»  mulia  est  diTeraiias ;  aliae  enim 

salis,  aliae  niiri,  all»  alumihls,  aliae  sulphuris,  ali» 

bituminis,  aliae  curam  morborum  adhibentes;  uam 

juxia  Romam  t  Albnlm  aquae  Tulneribns  medeutur. 

2.  J  In  lialia  fons  Cicerotti$  oculonim  Tulnera  curat. 
In  iKlthiopia  facus  est  quo  perfusa  corpora  ^  Tclut 
oleo  nitescunt.  *  Zamas  fons  in  Africa  canoras  Toces 
facit.  £x  CUlorio  lacu  Italise,  qoi  biberint ,  Tini  tm- 
dium  habent. 

3.  ^  In  Chio  insula  fontem  esse,  (dicunt)  quo 
hebetes  fiunt.  In  Boeotia  duo  fontet :  alier  memo* 


pis»  quem  dizimttS  Auram.  Nam  Aura  terme  est. 

19.  Tiir^  esi  Tolubiliias  ▼entoruin,  et  turbo  dicios 
u  icrra  quoties  Tentua  consurgit,  et  terram  in  oircui- 
luni  niiltit. 

20.  Tempestai  aulein  pro  tempore  dicitur,  sicut  ubi- 
qiie  liistoriographi  solent,  dom  dicunt  ea  tempeetate; 
sut  ab  suiii  coeiiV*  quia  inagniludine  sua  multis  diebos 
oriiur.  t>  Vemo  autemi  et  autumnali  tempore,  120 
qoaro  maiimae  fiunt  tempeslales,  qoando  nec  plena  est 
aistaa,  nec  plena  hicma,  undc  mcdiom  ci  confinc 
utriusqQC  lemporis  ex  conjunctione  acrum  conirario- 
rum  cCftciunt  tcmpcstales. 

Si. « Fragor^  a  (raetarum  rerum  nominalus  estaoni- 
lu,quemsiGea  quaequc  et  aridacum  franguntur  faciunt. 


i2.  <>  Proeelta^  ab  eo  quod  perceliat,  id  est,  percu*  B  riam,  alicr  oblivionem  affert.  C^uei  fons  amorem 
liat,  cl  evcllat.  E&l  cnim  Tis  Tenlorum  ciim  pluvla* 
•  Proceilae  cnim  aut  dc  fulminibas,a«t  de  Tcotis  fiunu 
Mihil  aotem  Tclocius  Tcntis,  unde  et  propicr  eeleri- 
tatem,  tam  ventos  quam  fuimina  alaia  fingunt  poetae, 
t  ut :  aUtis  Amlri, 


CAI>UT  XII 

De  aquii. 

1.  Aqua  dicia,  quod  snperficies  ejus  aqualii  sit. 
Ilii>c,ei  (f^fiiorappelialuin,  quia  cequaliter  sursum  esi* 

2.  Duo  autem  (sunt)  Talidissima  vitae  humaiiae  ele* 
tnenta,  ignis  el  aqua,  undegraviter  damnanlur,  qul- 
bus  ignis  el  aqua  inierdicitur. 

3.  s  Aquarumelcmentum  caeteris  omnibus  imperat. 


Veneris  tollit. 

4.  Boeotiae  lacus  furialis  esl,  deqnoqui  biberiC» 
ardore  libidinis  exardescit.  In  Campania  sunt  aquae^ 
quae  steriHtalem  feminarum,  et  Tironim  insaniam 
abolere  dicuniur.  In  ^lhiopiae  fonte  rubroy  qui  bi« 
berit,  lymphaticus  flt. 

5.  B  Ltnui ,  fons  Arcadiae  abortus  fieri  non  pati- 
lur.  <"  in  Sicilia  fonies  sunt  duo,  quorum  unus  sie- 
ri(em  fecundai ,  alter  fecundam  sterilem  facil.  p  In 
Thessalia  duo  suut  flumina  :  ex  uno  bibentes  OTca 
122  ^W^»  fiori  ferunt;  cx  allero  albas,  ex  utroqoc 
Tarias. 

6.  q  C/t<iimntis,  lacos  in'1Imbria,  maximos  boTcs 
gigniL  '  Aeflitms  paludibusjumentorumungulasiDdUi 


Aqux  enim  coelum  temperant,  lerram  fecundaul,  ae-  G  rari  dicunl.  *>  In  Asphaltide  lacu  ioddi»  nifail  mcigl 
rein  exhalationibus  suis  incorporani  ,  scanduiit  io     poteat,  quidquid  animam  liabct. 


sublime,  el  coelum  sibi  vendicant;  quid  enim  roira- 
bilius  aquis  in  ccelo  slanlibus  ? 

4.Paruro  sit  in  tantam  pcrvenissealiiludinem,  ra« 
piant  eo  secom  pisciom  examina ;  effusae,  omnium  in 
teri^  Daacentium  causa  fiunt.  Fruges  gignunt,  arbo- 

^/(o,  et  o/iot  quos  vocant  Altanos  e  terra  consurgere^ 
fnt  qmdem  cum  e  mari  redeunt^  Tropm  vocantur^  si 
pergunt^  Apo^m. 

'  Quiamagnitudineiuamultis  oritur  (/ie^iis.  Quomo- 
do  hatc  Tcrba,  qu»  sunt  e  SerT.,  ad  Ters.  Nimboiue 
Orion,  Mu.  i,  huic  loco  aplentur,  umpiius  quaercn* 
dttoi.  • 

^Verno  autem  ei  auiumno.  £x  eod»,  ad  i  Georg.: 
Qmd  tempestatee  autumni.  ] 

^Fraqorafractar,  £x  eod.,  ad  Artdtfs  fragor. 

*?rocelta.  £x  eoil.,  ^n.  i,  ad  illud:  Creberque  pro* 
celUi. 

*Pr&utl4B^  amt  de  fluminibui.  £x  cod.,  Miu  t,  ad 
Tcrba  Trei  Eriei  vituL 

'  A/tlis  Atislri.Yirg,,i£neid.  Tiii:  Rutuli  tres  ignes^ 
tl  aiiiie  Amtri, 

Cap.  XU.  —  s  A^itanim  elementum.  £x  Plin. , 
XXXI,  cap.  1.  Ex  quo  legendum  videlur.  Et  ceu  pa- 
rum  ttf  f .  I.  p,  a.  rapiuni  eoi. 

^  Peceata  abtuunt,  Ambros.,  iii  Hexani.,  cap.  5. 
Relit|oa  e  Ptin.,  Ilb.  xiv,  cap.  2:2. 

Caf.  Xlll.  —  i  Aibuim  aqua.  Pliii.,  \xxi,  cap.  2. 

i  ia  Italia  fom  Cicer.  Ibid. 

^  Yelut  oteo  m/etcAtit.  £  Solin.,  cap.  45. 

t  Zamee.  Vid.  VitruvM  lib.  viiip  cap.  3.  Item  dc 
Qitorio,  ex  qao  Areadice  pro  iM/tor  fortasselegendum. 

»iaGAto.EzPiiii.,ibid. 


7.  Mn  Indiis  Siden  Tocatur  siagnum,  in  qoo  nlbil 
innatat,  aed  omnia  mcrguniur.  At  conira  in  Africm 
lacu  V  Apuiddamo  onmia  flaitanl^nihii  mcrgitur.  Mor- 
MtB  fons  in  Phrygia  saxa  egeril.  In  Acbaia  aqua  pro- 
lluit  e  saxia,  Styx  appdlau,  quod  iiiico  pdata  intcrflciu 

^  Linui  fon$  Arcad.  —  Ltnut  scripsinius  ex  Piin, 
Nam  Codices  non  uno  modo,  sed  lechnus^  lecinus^  U 
Hhinus^  leihnus.  £liam  Plinii  veiusius  liber  £cciesitD 
Tolet.  Levius  habcl. 

o  /n  Sicilia  fontes  dum.  £  Solin.»  cap.  i|. 

P  iit  Thessalia.-^In  Bosotia^  Soliii..  cap.  12.  Ex  Var- 
rone.  Plin.,  in  Hesticeotide^  quise  pars  est  Thessalits. 

4  €/t«Kmntit..«  qui  ma^nmos  boves.  Virg.,Georg.  ii: 

Hinc  albi  CtituBme  greges,  et  maxima  taurus 
YlcUma 

Siliua,  lib.  viii : 

Et  Itvat  iogentem  perfundens  flumlne  sacro 
Clitumnus  tauram. 

£rgo,eialbos,etmaximosCIitumiius  tauros  general. 

'  Reatmit  patudibus.  Verba  Plinii,  lib.  xxxi,cap.2. 

■  In  Atphatiide.  Josepbus,  t  de  Bello  Judaic,  cap. 
5;  Uegesipp.,  lib.  4.  cap.  18  ;  Pliu.,  t,  cap.  ifi;  So-i 
lin.,  cap.  48,  Nihit  in  eo  mergi  posse^  quod»  ct  rlio* 
dixeral  lib.  ii,  cap.  103. 

^  In  Indiis  Siden.  —  Stderin  Codex  Tolet.  De  Silia 
id  prodidit.  Strab.,  lib.  xt  :  *Ev  8i  t^  hptcni  ttC^ 
norafAov  tlvoci ,  sv  ci»  ivn^h  circirXd.  Nunncnsius  SoXn 
legit  ex  Antigoni  Historia,  et  Epitome  Strabonls,  noa 
Siden  ex  Gottiicis  libris,  ct  Plin.  xxxi,  cap.  i. 

~  Apuscedamo....  Marsyee  fons  in  Achm.  Ex  codcnr 
PUn. 


4ts  S.  UIMBl  HISMLENUt  BHNOn  M4 

8  .  iMMiiMi  •iMMm  SWto  Ulro  odore  «bigil  A  occulu  qinedaai  lem»  MnmiM  »weMMir.  «t  «d  «i. 
pioiiiMDles.  ^  FoD«  «Bt  io  Africa  clrca  iMplom  Anir 
monio,  qui  homorit  noiibot  hamoM  ftUingii.  Favillas 
eilam  in  cespliam  aolidal.  Fona  Job  in  likimxa,  qua- 
lar  in  anno  eolorom  muiaro  didiurt  id  eat  pulToru- 
lentum ,  sanguinoum»  viridom,  ot  limpidum,  ternia 
monaibus  in  anno  ieneoa  ex  hia  unum  eolorem. 

9.  c  in  Troglodylia  lacus  eat,  fer  in  die  (it  ama- 
ruSy  el  deiiide  toiies  dulcia.  Fona  SUoa  ad  radieem 
moniia  Sion,  non  iugibus  aquis,  sed  in  certis  boris, 
diebusque  ebuliiu  in  Judaea  quondam  riTua  Sabbaiis 
ommbus  siccabaiur. 

10.  In  Sardinia  fonUs  calidi  ^  ocuUs  mt^dentur, 
fnres  arguuni,  nam  cxciute  detegitur  oorum  faciuus, 
^  \u  Epiru  esse  (feruiil)  fontem»  lii  quo  faces  exstin- 


put  amnium,  fontesque  teTolotom  reeurrfet< 

i.  J  liaris  autem  cerlum  non  esao  coloreii,  sed 
pro  quaUlato  veiitorum  mulari )  1^4  ^^  modo  fla« 
vum  eat,  modo  luculentum,  modo  airum. 
CAPUT  XV. 

I.  OMfMim,etGrsel,el  Laiiiil  M^  bominant, 
^ood  in  citotili  itiodo  imblil  orbein  :  ^  slte  a  ceieri- 
tote,  00  qood  oetoeiiriiit;  ItomqOla^  ulcerttiiti,  p«r* 
pureo  coloro  iiliM.  OtMOos,  quisi  t^9t  t  iste  est 
qul  oras  torramm  ampieetliofk  alt«hiisi|UO  «atibus 
accedit,  atque  recedit.  Reaptramlbos  eolm  m  lnroAin- 
dum  venlis»  aut  reHiovet  maria,  aot  resorbol. 

3«  Quique  a  proalnila  regioiilbos  dlversi  toeabola 


guuntur  accens®,  el  accenauiuur  eisiincte.  12S  '  swiipsit  i  ut  Gaiiiaii,  C^erMaitf^c,  £^l*Mf ,  Casptiu, 


t  Apud  Garainaiitas  roiitem  esse,  (aiuut)  iia  algtnieni 
die,  ui  uon  bibatur ;  iu  ardentom  nocte,  ot  non  un- 
gatur. 

ii.  Jam  vero  in  muliis  iocis  aquae  manant  perpo- 
iiro  ferveutes,  unta  vi,  ut  balnea  caleraciaot.Quaedam 
eniin  lerrae  sunt,  quae  niultum  sulpburis  et  aluiiiinia 
bal)ent ;  iUque  s  cum  per  venaa  calentea  aqua  frigida 
venil,  vicino  sulpliuris  calore  conUcu  eicandcscit ; 
iieculis  ab  origine  erfluit,sed  periuuUiur  dum  ve- 
idt.  Sulpliur  eiiim ,  aluinenque  secum  feruni  aqus, 
ulramque  maieriam  igue  pleoam>  minimisque 
Iws  iiicalescenlem. 

GAP6T  XIV. 

m  wnn.  ^^^  dislcrmlnans. 

ii  Mm$  esi  aqoarmn  goiieralia  collectio*  ^  Omnls  ^     liS  2.  Coius 
enim  congregaiio  aqnarum»  aivo  aala«  slat,  sivo  d«A- 
ooa»  abuaivo  MtarM  Bmioopaatiir»  joHa  iilud  :  Ei  toi^ 
frsyartonss  afnatlim  «osavll  moHt.  Proprio  aotem 
mare  appoUatum,  ooquod  aqMejoa  Muirts  aint. 

%.  jEqmof  aoiom  vooatomi  qula  miinaHi0  stirsom 
001«  01  qoamrvis  aqam  iooiuoMia  volai  moiiies  erigan- 
lur,  sedatis  rursus  tempestaiibus  adxquantur.  A1U« 
lodo  enim  marts  divefsa  esl,  Indiscreu  umen  dorsi 
Cjios  aqualiiOB. 

3.  ^  ideo  autem  mare  incrementom  hm  capere,  cum 
omnia  flumina,  oi  omnes  fontes  recipiat,  hjvc  causa 
esi :  parlim,  quod  influentea  undas  ipsa  magnitado 
qjus  uon  seiitiat;  deinde ,  qaod  amara  aqoa  dolce 


if yrdonMS,  Al/attftcasy  iiadHanui.  Hsm  tiadliaaimi  fro* 
ium  a  Gadikus  diotam,  ubl  prinio  ab  Oaeatio  marii 
Magai  limea  aperilur.  Uiide»  et  Hereules  com  Gadikai 
per vonissel»  eolamnaa  ibl  fooait ,  spermis  illie  esso 
orbis  terrarum  fliiem. 

GAPOT  XVI. 
De  Mediterraneo  mari. 

i.  liare  ^  Magnum  esi,  quod  ab  Occasu  ei  Oceano 
fluit,  ei  in  lieridiem  vergit,  deinde  ad  Sepientrionem 
tendil.  Qood  inde  Magnum  appellaiur,  quia  ca  tera 
maria  in  comparatione  ejus  niinora  suiit.  Istud  est, 
et  MediUrraneum  ,  quia  per  mediam  terram  usque  ad 
Orieniem  perfunditur,  Europam,  ei  Africam,  Asiam- 
ilnans. 

125  ^*  ^i^B  priin*  pairliS  suius,  ^  qui  in  Hispa-i 
fllis  perfunditur, /^«rtctti,  et  Ba/eartm  appellatur. 
Delnde  Ga//tcw,  qui  Narbonen^em  provuiciam  al- 
luit.  Moi  Liguetieui^  qui  juita  Gennam  urbem  est 
proilmus.  Posl  hxc  Tyrr/iifiai ,  qui  Itallam  altingit, 
quem  Grxci  lonittm  ,  Ituli  Inferum  Tocant.  Inde  Si- 
tuiui^  qui  I  Sieilla  usque  ad  Creiam  vadit.  Dciiide 
Creiteifit  qui  in  Pauipbyliam  ei  i£gypium  pertendit. 

5.  indo  HeiUeipantuM^  qot  in  SopienirioBela  rttoN 
quens,  anfraciibos  magnis  juiu  Gr»61SB,  et  Illjrricum 
In  angosiias  septem  sudiorum  stringitur,  quo  iLerxes, 
ponte  nsvibas  facto»  in  Grsciam  oommeavit,  ibi  es| 
Abydos.  liide  diffusus  aequore  patente  ,  rursus  strin* 
gitur,  et  facii  Propontidem  ,  qui  ifioi  in  quingentos 


flueniuin  consumat,  vel  quod  ipsm  nobes  multum  «|  passus  coarcuiur,  filque  Boephoru»  Thracme^  quo 

aquarum  ad  se  aitrahant,  sive  quod  illairi  partim  venti      l>arioa  eopios  tranaporUvii. 

anferant,  partim  sol  eisiccet,  postreifiou)y  quod  per         4.  Inde  Ponticue  sinus  amplissimus  a  tergo  Mxo* 


*  Gelonium  Stagnum,  £  Sol.,  cap.  il. 
l>  Fotti  eit  in  Afriea.  E  Solin.,  40. 

*  /n  Troglod.  Ei  Plin. 

^  OcuHi  medentur.  £i  Sol.,  it. 

«  In  Kflto.  Piin.,  n ,  eap.  103,  et  Solin.,  6ap.  il 

'  Ajmd  Garamant.  Plin.,  Ibtd.,  et  Solin.,  cap.  4S. 

s  Cttm  per  venai  ealentei.  Vid.  Vitruv.^  lib.  viii. 
tap.3. 

Cap.  XIV.  -*^  ^  Omnii  Mm  eongregatio.  Et  Aug.  i, 
dm  Genefi.  eontrO  ManieH.,  cap.  it. 

*  Ideo  dUiem  mare  incrementum  non  capete.  Totus 
ocus  espressu»  e  Lucrel.  f  i : 

KuOe  rtftlo  te^ehds,  aucfiiien  cor  nesclai  nquor. 


i  Jfarti  att/6m  certum  non  eae  coloremt  E  Servio 
ad  vers.  Fluciusque  atros  Aquilotie  iecqbat.  J^u.  v. 
JLttcv/enlttm  vero  ei  Servio,  et  uoo  Rom.  coilice, 
quam  luculentume  Oostrls  tiotkicis  maluimua,  tn  /k« 
cttlentum  a  luce  slt.  Vid.  Agell.»  lib.  ii,  cap.  uliim. 

C4P.  XV.  —  k  Sive  a  celeriMe*  fi  Soiia^  e«p.  26, 
de  Hispan. 

Cap.  XVI.  —  ^  If ars  Magnum,  Mon  O^Mioo  »  sed 
mare  Mediterraneuni,  ut  s»pe  hi  sacHs  l^bris »  ul  ia 
Nnni.,  a  cap.  iixiv,  et  In  lib.  losOOi 

»  Qui  in  Hiipanih  perfundim^  -^Hkpmdm  perfOM* 
de$^  ttoiiaaa. 


111  BTTMOLOGlARUi  L1B«  XHU  Mtf 

idis  palodii^  •  qwMl  lAara  ci  iiNiliitadiAe  flnniiDiioi  A     0«  Ab  ordine  fliienlit  Pf9pmiik  t  nn  iioMi  Pr%fm^ 


tiiilriiis  quain  capteiHy  ^  nel^iiletunqiie,  el  lireftveett, 
•  ttiide,  ei  PoHikwm  vocaittr,  qttod  ail  braYiui,  atque 
|ir»ter  |iliocaSt  et  Ibynoot,  atque  dolpliinoa  i  ^  alias 
oelliMiB  ntnjuris  non  paiitttr» 

5.  *  Sicut  attlem  t^rra  ,  dtim  ona  lit,  pro  diversls 
locts  varlis  appetlatnr  Tocabulis,  Ita  el  pro  regionibits 
lioc  mare  magntim  diversfs  nomlnibus  nuncopotttr  : 
'  niii)  IheHcwn  et  kdatieum  a  provinciis  dlcium :  Ifb 
iflsnlia ,  taleaiieum ,  Siculum ,  tretkum ,  Cyprium , 
JEgeum^  Catpathlum  :  l^Q  s  nam  inter  Ten^iim,  et 
Chiurti,  saiom  est  ih  marl  putlas  qoain  tnsula,  quod 
tisentibus  procul  enpras  simile  credttor,  quam  tuyu 
nuncupant,  unJe,  ei  Mgtum  mare  est  dictum»  ^  sic  et 
Cirpaf/^ttm  msfe  Inter  iCgy|iluin,  et  Rbodutn  ab  iii- 
Bttia  CarpgHho  illiC  posita. 

<!•  A  gentibtis,  iitdlkum ,  Attionlttm,  DedmaHeum^ 
Li^aitienm,  Ab  oppidis,  ArgoUcnm,  Corintkium^  Tg- 
rtam»  AdHatieam.  Nam  Adria  quxdam  clYitas  Ulyrico 
aiari  proxlma  fbit,  qti«  Adfiatico  mari  nomen  dedlt. 

7.  A  posiiioiie  coeli,  ut  Superum,  et  inferu%  quod 
sit  Oriens  sttpcr ior,  Occidetts  inlerior»  esl  Otttoin  Thu- 
eeum^  01  ^drteltcttm.  A  meoioria  rogli,  ttlioninm*  ^  Ioq 
qttippo  res  fuil  Gr«cim»nttde  ioaos  Atbsnieoses.  Uoc 
Bare,ol7||frAMttttidieittm;si?oqttodTbuaeian  alhiily 
id  est  Tyrrheniam^  sive  a  Tyrrhenii  iil|ttliS,  qtti  so  in  boc 
mare  praecipiiaveruat.  J  El  scteadttm  ioniiMi  sittum 
esfieimmeosum,  ab  ioNia  usquead  Sieiliam»  el  bujos 
parles  esse  ildrtiuiciimi  AchaUwn  el  Epkoikum.  ^  A 
moribos  accolaram  Euxinue^  Aiemos  aotoa  oppoUalus. 


iU^  quia  pontom  pr«voiiil.  Itetti  et  a  iransiio,  vel  mi- 
gustis  moalibus  bovm,  BoephoruB.  ^^  jEgyptium  iil- 
lom  polsgtts  Aiim  datur,  Gailieum  Buropi^,  127 
Afrieum  Libyas ;  bis,  iil  qttaquo  proiiinasHnl^  ■  vo- 
nerunt  io  p^ries  pariium. 

iO.  PoLuguo  attiem  eii  lalitttdo»  maro  sino  liimro , 
el  porlu.  Graeeo  uomino  «iro  roO  irXaylw «  boc  esl  a 
UkiUudino  diotuny  »  ttnde  et  p/afM,  eoqttodsittt 
Inponuosa* 

CAFUT  X¥IL 
9a  dMuemane^ 

1.  5iRtti  dicnntur  majores  recessus  mariSf  »1  ki 
mari  Uagtti)  iTttnitti » in  Oooaod ,  Gaipttti ,   indistti, 
Periictti*  Artt6lsiii,  qttiel  nars  Rabfom^  9  qui  OoeiH 
j^  no  ascribilor. 

i.  4  Ruhrum  tttlen  naro  toealttm ,  eo  quod  sit  ro^ 
seis  uodis  iMfociomi  nott  unon  lolem  oaittram  habet, 
qoalem  videtur  Mtettdero^  sed  vleiids  littoribus  vi^ 
tiaior  gurgesi  aiqoo  inficitttr »  q«ia  omnis  lerra  qnn 
'  circumsisi  petego,  rubri  osl,  et  songttlneo  eolori 
proxima;  Ideoqoe  lndo*Mtnitltt  ttcmiisimom  «t- 
cemitur»  elalii  eoloreSi  qttibttspleittrtt  vttriatur* 

5.  Krgo  cttm  terra  baiic  bttbMi  naioram ,  flucti- 
btis  sttbinde  dUallttr,  ei  quidqiild  i  adeium  est,  in  ed- 
lorem  eadil  \  ob  boe  etisiii  in  lls  liitoribui  gemmn 
fobffle  Inveoittiliur.  LspillttS  «nlm  hujoimodl  Inino 
Involotos,  cnm  loter  areass  ittrllai  esti  ei  termott^ 
lorem  bsbet  et  mftf  is. 

ISS^*  Hoc  msrd  Iri  doe*  siindiMP  sIinm  i  et  lli,^ 


8.  A  casibos  homiaum  qui    ceciderttnl  io  roaro ,  G  <|ui  ab  Oriente  est,  Permut  appellaiur,  qekiaram  Hlkm 


nl  HeUeiponlicum ,  Jcarium,  Myrioum  :  •  oan  Jff  r- 
lottm  maro  dictum  a  MffrtUi  iapsut  quod  Ulic  ab 
CEuottBoo  prmcipiuttts  sil.  icerKs  vero  CreteASis,  ul 
fabttls  ferunty  altiora  peteoSi  pennis  soUs  calore  so- 
iutisy  mari,  In  quo  cecidii,  nomeo  imposttit.  Phrixue 
quoque  cum  Helle  lorore  sua  fugieos  insidias  nover- 
cales ,  conscendit  navem  signum  arietis  babenlem  , 
qoa  liberatus  68t.  Bellee  auiem  soror  ejus  perpessa 
naof^giom  decldil  tnmarl,  ekmoriaa  UeUe$ponto 
mari  dedit  nomen. 

•  Qnod  ttmrs  e»  m«/itladtne  ftmimu  Referl  boc  a 
MlusUo,  Serv.,  Mn.  xu  Atqtteim  esse  facilocrede^ 
qui  ttpud  PliMom  leget  Daoubittm  70  amnibtts,  ^aiO' 
nin  dinidia  pars;iii  oavigabilis ,  roee|)tis  Uiyricom 
ttliuere,  deinde  itt  Ponium  inftuere,  adjttociis  soi 
aliis  vasiis  fluminibus,  quamvis  idem  Plin. ,  lib.  vi,  D 
ca».  17,  Caspio  mori  id  tribuaU 

^  iVc^tt/osnnif  tte,  ef  ^nttts.  E  Mela,  lib*  i,  cap.  19» 
c  Untle  ei  PonHeum.  Vei  a  Ponlone  brsvi  imvigio, 
vel  dnA  x^  ffivTov ,  id  est ,  anguiio  m$tu» 

•  AUas  beUuao  majorto  non  paiHar,  G  Soliao. 

•  Jkeai  ttttism  Istrtt  ,  dttm  una  eH.  £i  Ambros.  lu 
fles.,  eap.  S. 

t  liam  ilencttm,  et  A$iademm»  Solinos :  CanMi  ao- 
ttHiMim  00»  mnfanme  dodit  raiio ,  Rom  i^iittm ,  ei 
Astnitem,  eic« 

s  Piam  inur  Tenedmn  ei  Chmm.  Ei  Solin.»  e.4» 
17  ,  veft  ksendttm  oe  Piioii  emendaiioribtts  libris 
Tenem^  et  Cium^  lib.  iv,  cap.  11,  nam  bm  in  Gycla- 
dibas  imioerantiir  ab  ipio  et  Straboiie. 

•^  iSls  M  (iorpmAiw»....|Pof«f««  E  aoit. »  ad  vers. 


Parios  inbabitaDt.  Alier  v^ln  Arabkm  dicitur,  quod 
sil  circa  Arabiam* 

CAPUT  IVilf. 
Jh  «llf6ttl ,  81  ff^lk* 

t.  jEilui  ad  Oceanum  pertinet,  Fretum  ttd  Ulmm* 
qtte  mare ;  nom  Mi$m  m%  msrls  ftetessQS»  vel  reces* 
#08 ,  Id  est ,  inqdiaodi^,  mido  ei  asiluaria ,  per  qnm 
mam  vklislm  lam  necedit  qoam  reeedii. 

2.  tmum  Men  spfieUatttm,  qmHl  ibi  seittper  mate 

ferveal ;  nam  fretttm  esl  anguslum,  et  quasi  fervenf 

I 
CariMiAJtttti,  Libycumque  Serv.  JEn.  t« 

^  Jon  quippe  du»  fuit.  Euseb.  in  Gbron.  :  lon  uk 
fortit  ex  iuo  nomine  Alheniemei  lonm  eoeavit» 

i  £t  iciendum  lonicum  oiHtun.  J£  Serv.f  ad««.  Itt* 
iuliB  lonio  in  magno»  /Eu.  iii. 

^  A  moribm  accolmum,  E  Solin. 

1  Nam  Myri,  mare.  E  Serv.»  Goorg*  iii,  iu  prineip. 

»  JEgypiium  amem  peki§m  Aeiee  datw,  Ita  Soliiius 
et  Meiia ;  ai  Piolomdeus  do  Asia  i  Ea  (ioquit)  yEgypti 
pan,  qucB  ulira  Nilumeel^  adJMum  perlinere  omnee 
affirmant, 

"^  Venerunl  in  poft.  SoU,  SinerttKl  in  pmtei  partiam. 

o  ijnde  et  plagia  quod  iii  imporluma.  Servius  ad 
Statio  male,,,  Staiio  (iuquil)  eHquamplagfam  dieump 
eliios  playa  vocamos. 

Cap.  XVil.  ^  p  Qui  OMatto<-^  ad  Sbittn  fol»- 
lur ,  uoii  ad  mare* 

4  itu^rttm  otti^m  NMrs  vittalar.  Vid«  SoUn* 

'  Ciremmtut  petago,  Sie  f»mnes  librL 

*  JfiiiittiN  actiiiiiiijittm.  Forte»  agiiptliiimttmb 

*  jymn  ni»  iu  Goib* }  al.^  odAsittm  iii; 


M7  S.  ISIDORl  HI6PALENSIS  EMSCOPl  m 

iiiare,  tbnndafoiii  fenroreDominatum,  uiCaifitoiiiim,  A  flumiiia  iii  freta  diaciirmiit,  Laciis  stat  la  loco,  nec 


Tcl  Siculum;  nam  freta  dicia  Varro  ait,quasi  femda^ 
id  est,  fervenlia,  et  rootirai  fervoris  liabeoiia* 

3.  •  Fretum  Siciliae,  quod  Bhegmm  diciiar,  Sal- 
lustius  ei  tali  causa  vocari  scribit,  dicens  luiiae 
olim  SiciiiaiD  conjuDctam  fuisse,  et  dum  esset  una 
lellus,  medium  spatium,  aut  per  linmiliuiem  abru- 
ptom  esi  aquis,  aut  per  angusiiam  scissum.  Et  inde 
^fov  iiominatiim,  quia  Graece  abmptum  hoc  nomioe 
nuncupatur.  £si  autem  arctissimum,  trium  milliam 
spatio  Siciliam  ab  Italia  diTideiis,  fabolosis  infame 
monstris»  quibus  binc  iode  Scylia  et  Cbarybdis 
pstenditur. 

4.  ^  Sqfitai,  accolft  saxom  mari  imosinens  appel- 
lant  simile  celebrat»  fomue  procul  visentibas.  Unde 


profluit ;  et  dictus  laem,  quasi  aqam  lotaa» 

3.  ^  Lacas  AMphaUi  idem  et  mtare  Martmun  voca- 
toffl,  propter  quod  nibil  gignit  Tivum,  nihil  recipit 
ex  gencre  Tiveniium.  Nam  neque  pisces  habet,  ne- 
que  assuetas  aquis  et  laetas  mergendi  usu  paiitiir 
aves ;  sed  et  quaecunque  viventia  mergenda  teuUve- 
ris,  quacunque  190  <>rte  demersa  sUtim  resUiimt, 
et  quamvis  vebemeuter  iilisa  coofeslim  excutiuDtar; 
sed  ueque  vcniis  moveiur,  resisteule  turiiinibus  bi- 
tumine,  quo  aqua  omnis  siagnatur;  neque  naviga- 
tioiiis  patieus  est»  quia  omnia  vila  carentia  in  pio- 
fundum  merguntur,  uec  maleriam  uliam  sustinet, 
i  nisi  quae  bitumine  iliastcatur. . 

4.  k  Lucernam  accensam  feruac  saperoauret-ex- 


et  monstrosam  speciem  fabulas  iili  dederunt,  quasi  g  s^incio  luinine  demergi.  ^  Hoc  et  nMi-e  iSoii aaram  di- 

WMhmwitkAWtrk      I.An«aA«a    AnMSlSWaa»      ^m^^^i^^A^—      .^^■_f_       •_  — !. _■ (  .  «       t.«       ».  ..• 


forroam  bominis  capiiibos  sueeincUm  caninls,  quia 
.  collisi  ibi  fluctus  lalratua  videotur  exprimere. 

5.  Charybdi9  dicta  quod  gurgitibus  occultis  naves 
absorbeat.  Est  enim  mare  veriicosum»  «  ei  inde  ibi 
laniau  naofragia  profundo  emergunt.  129  '1*^1*  ^^ 
tem  in  die  ^  erigit  fluetus,  et  Ur  absorbet ;  nani 
accipit  aqiias,  ut  vomat;  vomit,  ut  rursos  accipiat. 

C.  ^  SyrteiMem  sunt  arcAOsa  in  mari  loca.  Syr- 
les  autem  <  Sailostios  a  tractu  vocari  dicit»  quod 
omnia  ad  se  irahant,  set  appropinquanti  vadoso 
mari  b»reant.  Has  autemad  mare  iEgyptium  vicin» 
.aunl,  et  pariier  admiscentur.  ^  Yada  vero  suot,  per 
qaae  in  mari,  vel  in  fluminibus  homines»  vel  anima- 
lia  pedibus  wdwU;  quae  Virgilius  brem  appeiiat, 
€raeci  ^x^'^* 

CAPUT  XIX. 
De  lacii  sl  slo^nti. 

I.  Sunt  et  quaedam  maria,  quae  non  miscentur 
Oceani  fluctibus,  aut  mari  Hagno,  et  dicantur  iacus 
et  sugna. 

.  2.  Lociii  est  receptaculam  in  quo  aqua  retinetur, 
nec  miscetur  fluctibus,  ut  lacus  Aspbalti,  iacus  Bo- 
nacus,  et  Larius,  et  caeteri  quos  Graeci  XcfaW»  id 
est,  $tagna  vocant.   Nam  fontes  labuntur  in  fluviis, 

Cap.  XYllI.  —  •  Fretum  SicUiat.  E  Serv.,  ifin.  tu ; 
Hmc  loca  vi  quondam  vasi.,  elc. 

^  Scyllam  accotof.  Citat  l)»c  e  Sailustio  Servius  ad 
vers.  :  />«jlrtem  Scylla  laius.  i£n.  iii. 

e  JUH  laniata naufragia,  p. e.  AOert  haec  eadem  verba 
Proiitio  antiquus  grammaticus  probans  emergere  u 
dixisse  Sallustium. 

(^  Erigit  fluciut.  Respexit  ad  Virgilii  verba,  iEn.  iii : 
Sorbet  in  abrupium  fluctus, 

•  Syrtetf  auum  $unt  arenoea.  E  Serv.,  ad  vers. 
Smisque  tfadit  immittite  Syrtis,  i£n.  x. 

f  Syrtes  autem  Salluet.  In  Jugurth. 

K  Et  appropinquanti  vadozo  mari  hcsreanl,'-  Omnia^ 
seiiicet.  Gothicos  secoti  sumos,  nam  Editi  appropin- 
quantee  habent,  appropinquantia  ^  foriasse  rectum 
erat. 

^  Fflda  vero.  E  Serv.,  iEn.  i,  in  brevia  et  Syrtee. 

Cap.  XIX.  ^  t  Lacus  AspkuUi.  Hege>ipp.,  lih.  iv, 
cap.  18,  et  iosepli.,  iv  de  Bell.  Jud. 

i  Nisi  qum  bitumine  iHustratur,  Justin.,  lib.  xxxvi : 
Neque  materia  uUam  suitinei^  nisi  tfuas  alumine  ti/j- 
Mtur,  Euseb.,  in  Cbron.,  irtfuiMiii^  iliiia,..  scl  cum 
i//iisiraiiMr  sit  iii  Gothicis  ouiuibus»  suspicor  Isidorum 
fiicriisiaivr  scripsisse. 


ciiur,  sive  iacus  Asphalti,  id  est,  6iiiwitiits;  el  est  In 
Judaea  iuler  Jericho  et  Zoaran.  »  Longitudo  ejus, 
usque  ad  Zoaras  Arabiae,  dirigitor  sudiia  quingeotis 
octogiuta ;  iatitudo  stadiis  ceotum  qoioquaginu»  usque 
ad  vieina  Sodomorum... 

5.  Lacos  Tiberiadis  ab  oppido  Tiberiade  vocatiiBi 
qood  quondam  Herodes  in  honorem  Tiberii  Cttsaris 
condidit.  Est  auUm  iu  JodsBa  omnibus  lacis  salu- 
brior,  et  ad  saniutem  corporom  qoodammodo  efllcih 
cior.  Circuit  stadia... 

6.'B  GMesar,  lacus  amplissimus  in  Judaea  longito* 
dine  centnm  quadraginu  extenditur  sudiis;  lajlita- 
dine  quadraginu  diffundilur,  crispantibos  aqitls, 
o  auram  non  ventis,  sed  de  seipso  sHii  excreans.  Unde 
G  et  Genasar  didtor  Grieeo  vocabulo,  qoasi  generam 
aibi  auraro ;  denique  per  diffusiora  spatia  lacus  fr&- 
quentibos  aaris  spiranabus  agiutnr ;  131  unde  et 
purior  haostus  ejus,  et  ad  potandum  dulcis  et  fiabilis. 

7.  P  BenacuSf  iacus  luliie  in  Veneiia,  de  quo  flu- 
vius  nascitur  Hinctus,  qui  lacus  luagiiitudine  sua 
tempesutes  imitatur  marinas. 

8.  Lttmnui,  et  Avernus  lacus  Campaniae  sunt.  Lu- 
crinus  autem  dictus,  quia  oiim  propter  copiam  pis- 

^  Luceruam  aecensam,  %erba  Uierooymi  in  epist. 
ad  Dardan. 

1  Uoc  et  mare  saUnarum.  Vere,  lib.  de  Locis  Heb. 

■B  Longitudo...  stadiis  quingentisoctogittta.  Uegesip- 

.   pom  potius  e  quo  sunt  hasc,  et  Josephum  secuti  su- 

^  mus,  uiide  bausit  Hegesippus,  q^am  Isidonauos  li- 

bros,  in    quibos  septingentie   octoginia  consUuter 

legiiur. 

'^  Genesar,  £x  Hegesipp.,  lib.  lU;  cap.  16.  Sed  uti 
trcs  lacus  in  Judaea  cooBiituerety  Soiinus  (ecit.  Nam 
reliqut  eumdeni  Genasar,  vel  Genesareih,  cuin  Tibe- 
riade  faciuut.  Hierou.  ad  Danlan.  :  Lacuni  Genesa^ 
reth,  qum  nunc  Tiberias  appellatur.  Beda,ad  iac,  cap. 
5  :  Stagnum  Genesareth  idem  dicunt  esse  quo^  mara 
GaliUiB^  vel  mare  Tiberiadis,  Neqiie  Josephus  nisi 
lacuuin  duoruni  ineminit. 

o  Auram  non  vent.  s.  d.  s.  i.  mr^ani.  Non  poUvf 
To  escreans  rvjiciendumf  quamvis  excUans  apud  Ue- 
gesippum  et  bed.  Itgaiur. 

p  ileiiacui...  tempestates  imitatur  marinas,  Virg. 
Georg.  11 : 

^  teque 

FlucUbos,  et  fremiu  assurgeos  Benace  uariao. 

Quo  loco  vid.  Serv. 


ETYMOLOGIARUII  LIB.  XIII. 


4M 


dam  Teetigialia  magna  pnesiabat. «  Avenm  aQtem  A  do  perpetiin  diclas.  Proprle  autem  fiumen  ipia  aqua^ 


laeaaTOcato8,qaia  aTes  ibi  supervolare  noii  possent. 
Kaoi  aniea  silYarum  densitate  sic  ambiebaiur,  ut 
exbalantis  lode  per  angustias  aqu»  sulphureae  Telor 
graTlsalmua  supervofantes  avea  lialilu  '  suo  necaret. 
Quam  lem  Avgostus  Cassar  intelligens,  dejectis 
filfii,  es  pestlleDtibus  amcena  reddidit  loca. 

9.  Laeua  autem,  idem  et  stagnam  ,  ubi  imroensa 
aqoa  eoovenit;  oam  dictum  est  tiagnum  ab  eo  quod 
ttUe  aqoa  ti$if  nec  decorrat. 

CAPUT  XX. 
DetA^$so, 

i.  iUywas,  ^  proftmditas  aquarom  impenetrabilia : 
rive  apeluHe»  aquamm  lateniiumy  e  quibus  fontea 
etilandiia  proeedunt;  velqux  occulte  subiereuot» 
inde  01  Ahyt$u$  dietua*  «  Nam  omnes  aqu»,  sive  B 
lorraitei  per  occaltaa  venas  ad  matricem  abyssom 
mveriaiitar. 

%.  Fluem  dicti ,  quod  flalibus  flant.  tentorum 
CBin  impalatt  agitatae  132  ^<I^®  fluctuant. 

Aqua  osi  ataiiva,  et  sioe  motu  «qualis. 

5.  £/Mfovero»  emioens  llquor,  qui  semper  in  roota 
ciL  Luereiioa  :  ^  Amui$  unda$^  id  est»  moius ,  et 
eorpas  lUod  qood  reaactuau  Nam  nee  aoda  per  se 
aqaa  eal,  aed  aqoa  in  molu  quodam  et  agitatione, 
qoaai  ab  eundo,  et  redeimdo  «iiifa  vocata. 

i.  •  Lafax,  proprie  liquor  loolis  eai.  £t  dictus 
lakx ,  quod  in  venis  terr»  lateai. 

5.  f  <;iili«  est  qoaa  stat,  $uUa ,  qom  cadil.  a  Hinc 
et  sit/iictduim,  qoasi  sii7/a  cad$n$;  Siiria  eolm  Grae- 


fluviu$  curstts  aqu».  Prius  aatem  flumeo  qnam  flo- 
vius,  id  est,  prior  aqua  quam  decur&us.  Duo  sout  flo- 
mlnam  genera  :  unum  torrens »  aUerom  virumi  de 
quo  Virgilius  :  Donec  me  flumne  mo^  abluero^ 

2. 1*  Torren$  est  aqua  veniens  cum  impetu,  DiclMf 
autem  torren$,  183  quia  pluvia  crescii,  sicciiale  tor^ 
reecit  id  est,  arescit.  >  De  quo  Pacuvius  :  Flammeo 
wpore  tarrene  terre  fetum  exu$$erit.  Cui  Graeei  ab 
biemeuomeo  dederuot,  nosab  aestate ;  illi  a  temporo 
qoo  succresait ,  nos  a  lempore  quo  siccatur. 

3.  Amiifs,  flttvios  eat  nemore  ac  frondibus  redimi« 
tos,  et  ex  ipsa  amoBnitate  amnis  vocator. 

4.  Decontis,  oroprie  /fitts  cMrsw,  sive  aquanim  sit, 
aea  quaramlibet  renim. 

JRtvi  dicti ,  quod  derivenliir  ad  irrigandom  ,  id  eat, 
inducendum  aquas  in  agros.  Nam  irrigare  inducero 
est. 

Gurge$9  proprie  loeua  altoa  io  flumioe. 

5.  Puuu$  est  loeoa  deloasoa ,  ex  quo  iiauritoea 
qaa,  a  potationa  dictua. 

FoiM ,  capui  aqo»  oat  Basceniis,  quasi  fundena 


6.  Quidam  aotem  fluvioram  propriis  ex  caasia  oo« 
mlna  acceperant »  ex  qoiboa  oooouili  ootaodi  sttQl » 
qui  in  biatoriis  celebrea  memoratttor. 

7.  Geon,  lluvius  de  paradiso  exiena,  aique  nniver* 
aam  ifitliiopiam  cingens,  vocatua  hoe  nomine^  quod 
iocremento  suae  inondationis  terrain  iEgypti  irriget : 
yn  eniin  Graece,  Latine  lerram  slgniflcat.  X34  ^c 

eat*  id  eat,  fiUla;  iode  fli  dimintttivam ,  ut  di-  C  apud  ifigyptios  Nilas  vocator  propter  limuin  qoen 

trabit,  qui  efQeit  fecunditatem.  f  (Jndc  et  Niiue  dic- 
tus  est,  quasi  v<av  ^v*  trabens.  ^  Mam  antea  Nilaa 
Latine  Melo  dicebator.  Apparet  aotem  In  Piilide  laco, 
1  de  qoo  In  Mertdiem  versos  excipliur  Agypio ,  obi 
Aqoilonis  flaiibos  repercussus  aqiiis  retroluctaoti- 
boa  Intomeacit,  ei  ioundationem  iEgypti  facit. 

'8.  Gangee  flovios,  qoera  ■>  Piiieon  Scriptura  sacn 
eogoomioat,  exiens  de  paradiso  pergit  ad  loditt  re- 
gionea.  Dictaa  aoiem  PMsoii ,  id  est,  eaterva , »  quia 


i  etilla];  dum  auiem  aiat»  aot  peodet  de  leetia , 
vel  arboribus,  quaai  glaiioosa»  gutta  esl ;  doro  eeci- 
deril,  etiUa  est. 

6.  Spuma  dieia ,  eo  qood  ^jmatur ,  sordes  eoim 
suot  midaram  ;  oode  et  mustum  et  ea  qott  coquuo- 
lar  apooM  porgantur.  Hinc  et  spaftim. 
CAPUT  XXI. 
Da/liMitiii6iis. 
§•  FiMOKseitperaonia  aqoarom  decorsos,  a/r«€ii- 

•  ilMnitia  ooffm  tem.  E  Serv.,  ad...  Diinno$que  la- 
€u$,  Mn*  iiB. 
Cap.  XX.— >»Afrysiiis,  profvtid.Ex  Aiig.,  in  ps.  xii. 
Flam  an$ni$_aquit,.,  ad  malricem  ttbyssum.  £x 


ftumine  torrene*  Mn.  ii. 

t  De  quo  Pacutin^.  Recte  Qbaeon  delet  Tocea  da 
auo;  000  enim  de  torrente  Pacovios,  sed  de  sole ;  co- 
joa  verstts  ideo  addocitor,  ot  osteodator  torrere  esoa 


Hieffwym.,  io  Ecclea.  i.  Hanc  marricem  abyssum  n  idem,  quod  areeeere.  Inieger  Pacovii  versus  legitur 
"^  —       .    ^.     .  V        .  pn.(|.|||  in  .f)Ae  Torren$ :  Hammeo  vanore  tar* 


Taruarum  Tocat  Plalo  in  Pfaardone. 

4  Aeriae  undae^  td  asl,  moiu$.  Ne  minimom  quidem 
dttbitandum  de  bac  leciione;  eleganiissime  undae  ra* 
tloMtt  explieat  Isidorua.  Vlrg.  :  Qua  plurimu$  mi- 
dam  fkmu$  agit.  JEu.  viii.  £l  alio  loco  : 

St  JttYat  ondaotem  buxo  exspectare  Qytborom. 
^JLolex»  proarie  liquor.  E  Serv.,  ad  vers.  Laticem- 
gue  LmjBtum.  Mn.  i.  SeJ  vox  foalis  apud  illum  non  eai. 
f  G«iloesl^i((e  $tat,  llleron.,  iii  Cbron.,  ann. 
Domini  IK) :  Palwmon  ^inquil)  insi^ftis  grammalicue 
quondaminterrogatu$  gmd  iutergutlam  et  $tillam  in* 
iereaset  :  GuUa  (inquit)  $tat ,  ili/te  cadit. 

a  Htiic  et  $Hlheidium^  E.Serv.,  ad...  Sliriaque  tm- 
mia  lad.  korr.  b.  Sed  Sftriom  Grascam  esse  vocem 
erviiia  non  dicit.  Quare  to  Grarcam  eil  expungi  ju« 
belmt  Cbacon.  Glos<arium  :  Stiria^  o  t«v  {;8«to(  x^c- 

Cat.  xXI.  «—  ^  Torrene.  E  Serv.  ad...  Montano 

PL.AOMT  LXXXIL 


apud  Fcsiom  in  voce  Torren$  :  ftammeo  vapore  ter* 
ren$  terne  feUun  eaueeerit^  qood  de  sole  dleittm  easo 
eonaUi  ex  Varrone,  i  de  Re  rosu  Sed  aive  Varro 
Pacttvii  verba  refcrre  volott,  slve  seosom  Uotam , 
plaeet  nobia  Cliacon,  cui  adjeet»  videotor  io  Var-. 
rone  voeea  illx,  oiu  iiox,  oul  frigore. 

J  Unde  et  Nilue  dieiue.  E  Serv.,  ad  vera.  Pingui 
flumine  NUu$.  i£ii.  ii. 

^  Nam  «ttiaa  NUu$  Mele.  Ex  eod.  Mn.  iv.ad  vers. 


Nubila^  jamque  volan$  apicem. 
1  De  quo  in  Meridiem  ver$u, 


I  quo  m  Meridiem  ver$u$.  E  Solm,,  cap.  de 
JSgypto ;  ex  quo  pro  jEggpio^  iEovpTio  ukuu  et  pro 
retro  luctamibu$^  im  ascto  uicTAsmaus»  videri  poaait 
in  laidoro  reponeodam. 

"  Pkieon,  id  e$Ucaurva. Ex  Bieroo., de Locia  Hob. 

B  Qu\a  quindecim  /tuminibue.  Totidem  Dumeranlur 
ab  Arian.,  lib.  v,  de  Alexaiid.,  undeviginti  vero  a 
Plinio,  lib.  vu  cap.  18.  Ubri  omuea,  qaia  deeem. 
aed  plaue  rcpeiiiasayllabae  simiiiiudo  iibrarioa  dccepitf 

16 


S.  ISIDORI  HISPALENSIS  £PISCOPI 


«9 


quindeeimflraiiiiibiig  magDisjibi  adjuuciis  impletur,  a  «ibi  cx  eo  poeula  ▼endiearint.  Ex  hoe  amne  quidam 
^  .-.  ^^  _      ^- _  «        .  Cjfrfnum  CiliciaB  fluvium  deri¥arl  eiisiimant. 

16.  Araxis  amnis  Armeniae,  qui  ab  uno  monte  ^jfw 
Euphrate  diversa  specie  oritur»  dictus  quod  rapa^ 
ciiate  cuncu  prosternat.  *  Unde  et  cqm  Alexander 
eum  transgredi  vellei ,  ponte  fabricato ,  taute  vi 
inundavit,  ut  pontem  dirueret.  J  Hic  brevibiM  imer- 
vallis  ab  Eupbratis  ortu  capnt  toUit ,  ae  deinde 
Gaspium  fertur  in*  mare. 

i7.  Fluvins  Syris,  ^  qui  Toeatur  Oron$e$^  juOa 
Antiocfaiae  muros  decurrens»qui  a  tolis  oriu  oriens  non 
longe  ab  urbe  mari  condiiur,  quem  de  originis  su£ 
Iractu  Oronlem  veleres  Latine  appeMaveruai^  cejus 
fluentis  ex  ipso  impetu  frigidioribus,  et  Zepbj^ 
assidue  137  'hi  spirautibus,  tota  civius  i 


491  efleitttr  umis.  C^am^ei  autem  vocatus  a  Gange  ^  rege 
Ihdiae.  Pertiir  antem  NiH  modo  ^  exaltari »  et  super 
OrieiHis  terras  emmpere. 

9i  Ti^  flovfosMeiopotamiaB,  de  paradlso  exsur- 
gens,  el  pergens  contra  AssyYios^  et  post  mnlios  cir- 
Cttilm  inmarel^ouminfluens.  l3S^<^3tur  autem 
boe  noniine  propter  velocitatem,  inalar  bestiae  nimia 
pemiciute  currentis; 

10.  Eupbraiei  flovius  Mesopotamiae »  de  paradlso 
exorienSy  copiosissimns  gemniis  ,  qui  per  mediam 
Babylonnm  inflnit ;  hic  a  f^gihu$\  vel  ali  ubertate 
nomen  accepit.  •  Nam  Hebralce  EpffRATi  feriilita$ 
interpreutur;  Mesopotamiam  enim  inqtaibusdam  lods 
iia  irrigat,  sicut  Nitu^  Aletandriam.  ^^S^llustlus  au- 


tem  auclor  certissimus  asseril  Ti|(Vim  et  Euphratein  ^  prope  omnibus  refrigerator. 

ufiO  ibnte  manare  in  A^menia,  qui  per  dlversa  euntes 

tbngfos  dtvidontor ,  spatlo  medio  relicto  multorum 

iniliium  ,  quae  umen  terra ,  quae  ab  ipsis  ambitur, 

MesopoUmia  diciiur.  Bz  quo  liieronymos  animad- 

wtit  aiiter  de  paradiri  flofflinilma  inteiiigendum. 

ii.  Induif  fluvius  Orientis,  qoi  Rubromari  acci» 
I^itor. 

12.  Hyda$pe$  fuit  Medorum  rex  antiquissimos,  ex 
qoo  amnis  Orientis  nomen  aobepic»  qtti  nonc  SydOi' 
fee  dicitor,  de  qoo  Lucanui  : 

YasUs  Indus  aqoli  nlstma  flon  aenlit  Hydtspen. 

q«a  Medtts  Hydaspes 
136  Accedit  FeUgo,  Pboebi  surgemis  ab  ligne. 


i8.  1  Jordanis  Judae  fluvius,  a  duoboa  foBtibos 
nominatus/quorum  alter  vocatur  Jor,  al^er  Dm. 
His  igitur  procui  a  ae  distaniibus  ia  omimalveum 
fcederatisy  Jordanie  deincepa  appeilalur.  Naseilur 
autem  sub  Llbano  monte,  et  dividit  Judeam  et  Ara- 
biam,  qui  per  muitos  circuitus  juxu  Jericbo  in  mare 
Mortuum  influit. 

i9.  B  PAasta  Gaueaaeis  montibos  fosos,  ciim  pluri- 
bos  aiiis  in  fiuxinum  ae  pnacipiut  anre. »  Unde  ec 
nuncupator. 

iO.  o  Cydnm  atainis  Gilidte,  a  T^uro  lAoAie  ph>- 
gredienSy  miram  aquarum  haberir  siiavitatbm;  et 
qoidqoid  candidmn  e^t  cydhum  geiflilMiflgua  Syri 


•^ftyi  dum  sit  fluvius  Persarum.  dicilur  umen  contra  c  dioont.  Unde  amni  hoie  nomen  datum,  tpHd  ibme/ 

matafte  qoando  nivet  sohrontor;  reliqnia  attbi  tempd. 
ribos  lennis  est,  et  quiecas.' 

21.  i^ifsf/asfluTiusAsiae: 

Paetolus  fluvius   Asiae ,  arenas  aureas  traheas. 


Orienlem  decurrere. 

13.  '  Araris  fluvius  Germauiae.  De  qno^Virgiiius  : 
Ant  Ararim  Parlhus  bibet»  aut  GermaDia  Tigrim. 

i4.Bactnis  fluvius  Orientis,  a  rege  s  Bactro  voca- 
tos  fertur,  a  quo  et  Bactriani^.  et  urbs  eorum. 

i5.  Choasjins  Persarum  fluvius,  vocatus  eorum 
lingua,qttod  miram  aquae  duicedinem  babeat,  ^  adeo 
ut  Persici  regeSy  quanditt  inler  ripas  Persidisfluit, 

«^Areye  Ganyii.  Gangem  quOque  regem'appe)laflt 
Snidas  et  Piutarch.,  in  lib»  de  Flominibof.  Male  libri 
omnes,  RegeGangaro. 

^  Exaltari.  Etiam  in  Manoscriplo  Soiino  extdtari^ 
nOtt  eaMiit<ar€,  utin  fixcuso  legitor. 

«  Nam  Bebrmee  Ephrata  fertiUtas.  lU  scribo  ex 
HierM  imn  £u|iArala,' qu»  vox  apud  Hebrasos  nuila  ]> 
esi.  Sed  mS)  |ieraili ,  i4  eat,  Bupbratee.  >*iS)peri,  hoc 
eal,  fructu* 

d  SaUueUus  ttutem».»  eertissimus.  Hieronym.,  in  lib.- 
de  Lociaheb.  :  Porro  SaUusiius  auetor  certissimus 
asserit^  tam  Tigris  quam  Euphratis^  in  Armenia  fomee- 
demonstrari.  Ergo  aiiierlegit  Isidorus  eum  Hierooy- 
mi  locum.  Yid.  Vibit  Sequesti  libriim  de  Flom.,  et' 
qoidem  diversos  utnoaque  fontes  prodidlt  StrabOb 

•  Qui  c(um  fit /luvitu  Persarum,  dkitur  tmHeneon^ 
tra  Or.  Uoo  de  Gafege,'iionde  HydaapeeeeinitLoca- 
nus,  lib.  111 : 

I  Movet  et  £oos  beKorum  ftma  recessos, 

Qiia  colitur  Gaoges,  qoi  teto  ««lus  in  orbe, 
Ostia  naseeoU  contraria  solvere  PboetM) 

^  Aadet,  et  adversum  fluctus  inipeilil  ia  fiarum. 

Qoie  leguntor  In  impressls  libKs  Lucani  carraina,  in 
Goibicis  nutla  suni. 

.    '  Araris  fiuviueGerman.  E  Ser<v. ^  Eclog.  i .  Quod  au* 
fW  in  Editis,  ei  quibusd.  Maiiusc.  est :  Currit  nam- 


i>e  quo  Yirgilius  :  Paciolusque  irrigat  auro :  qoem 
pro  aurato  fluore  alii  Chrysorhoam  Tocant. 
22.  q  Hermus  fluvius  Asiae ,  qui  Smyrneos  secal 

ru  per  Parthiamt  et  Aeeyriam^  expungi  maluimus 
deerant  enim  in  pJerisque  Manii6criplis»>»t^iiMii  Ti- 
gri  aplare,  quod  fecil  Vulcanius. 

s  A  Re^e  Bactre.  Joseplios  noii  Baclnimitaed  Ge- 
trum,  filium  Aram»  ;Bactrianorum  primun  aiielorem 
facit. 

^  Adeo  ut  reges.  E  Solin.,  cap.  de  Ciiieia. 

i  Vnde  et  cwn  AUxander.  Meminit  pmitia-Ganiof ; 
lib.  V,  inniidationis  non  meaiinlt.  idem  tenutum  m 
Xerxe  refert  Servius,  ad  :  Pontetn  indignaiue  Arlms. 
JLn.  V11I. 

J  Hic  brevibus  intervallis mare.  E  6oifci«. 

cap.  25. 

^  Qui  vocatur  Orontes.  Sic  est  in  Gothicis  Uege* 
slpp.,  lib.  III,  cap.  5. 

t  Jordnnis  Juiiem  flhv.  rtier.,  in  lil).  de  Locis  lieb. 

"  Phaiis,  Verba  sunt  AiijbrosiL  ii  lifexani.,  cap. 
5.  Erat  autem  iii  omnibujilibris  Eusis^  nrrestituisset 
Cbacon,  indicatb  Ambrosti  loco. 

n  ISnde  et  nuncupmur.  Delemii^  liacc  cum  Cbacone. 

0  Cydnus.  E  SoHn. 

V  Hylas  fluvius  AsiKi  Vid.  Solth.,  cap.  de  fiiihy- 
nia,  etPllii.,lib.  V,  cap.52. 

1  Hermus.  Plln.,  Ifb.  v,  cap.  ^ft:  A  Smyrna  Hermus 
annus  campos  facit,  ei  nomini  suo  adoptal.  Sed  baeq 
e  Soiino  potius. 


m 


.BTYIiOLOGIARUftl  LIB.  Xllfi 


campos,  et  ipse  fld^tlbw Mreit  el' arenls  pleniM,  A  ^ <|u>  rapMo ceneilucnWy-l^lffrfaeni  «^aoria^fi^ 


^  a  quo  Smyma  Tocala  est. 

25.  Maander  amms  Ari»  fl6ilia8«i§,  qul,  reciirren- 
iib«rsriplsl38lnterCariani  etloniam,  praedpliatur 
iu  sinom  qui  MiletumxlivicNft  et  PrieneB.Jfieaniiar 
auiem  vocatos,  quod  g|tfletuoaoseiimiiN|aara  cvrrat 
rectus.  De  quo  Oviditfs  : 

Quique  rRcurvatus  liidit  Ma^od^r  iu  undis. 

24.  Tanus  fuit  rex  Scyliiarum  primus  »  a  quo 
Tanais  fertur  fluvlus  nuncvpaUiS,.  qi4  e.<  Ripbfleis 
silvis  veniens ,  dirimit  Europam  ab  Asla  ,  inier 
duas  mundi  partes  medius  currens,  atque  in  Pon- 
tiiin  fluens. 

^^.^lnachui  Acbaix  amnis,  Argolicos  irrigans 
campos,  quem  rex  Inachus  a  sc  nOminavit,  qiii  exor- 


sclndens,  non  modlcaiii  saepe  navigaMlum  facit  p^» 
riciilum,  dun  interseiMria^ihielw^ei  Mnnis  lloeBla 
decertant. 

50.  Rhenus  a  Rhodmi  seeietate  fiertnr  veeatna^ 
quoniam  cuin  eodera  ex  una  proviaeia  oritiir.  Bat 
antem  GeriDaiii»  fluvius,  inter  tres  EnroiMa  maiiam 
fluvios  compuiaius,  J  qui  a  jugo  Alpium  usque  in 
Oceani  profunda  cursus  suos  dirigit. 

51.  Iberui  amniSi  qtii  quondam  toti  Hispanias  no- 
men  dedit. 

52.  Jlftnittsfluvius  Galiiciaenomen  acoloreplgmentl 
sompsit,  qui  ineo  pliirimus  invenltur. 

55.  k  DMrJua  a  GrxclS;  (fussi  Doricus, 

1  Tagtm  fliivlutrf  Cartlfttgo  Hlspaaf»  nunoilpa- 


dliim  Argivoc  genii  primus  dedit.  Ibi  esi  et  Erman-  B  v^t,ex  quaortos  procedlt,  flefvius  ateniraMferiSM 


thus  ab  Erhmntho  inoiite  demissus. 

26:  Padu6\Mx  fluvlus,  a  jwgis  Alpium  fusus,  ex 
trlbos  fontibus  oritur,  et  quibus  uni  vocabulum  est 
PAdus;  qt/i  difTDSus  in  ntodum  stagnl,  «  amnem  sinu 
dirigii,  a  quo  et  Padus  est  nuncupaiiis.  Ilic  a  Gr;£- 
cis  £rtdaniii  cognoniinaiur,  ab  Eridano  Solis  filio, 
quem  Pbaetontem  dicuui,  qni  fulmine  percussus  ,  in 
eodem  fluvio  dejectus  est»  et  exsiiactus.  ^  Augetur . 
aotem  exorta  Ganis^.liquescentibus  nivibus,  et  cum 
acceeaione  iriginta  fluminum  circa  Ravenuam  in 
Adfiatieum  mare  defertur. 

27*  Tikms  ItaliiB  fluvius»  a  Tiberino  rege  Aibano* 
rom  dieitor  appellatus,  qui  in  bunc  fiuviura  cccidity 
et  de  exitu  suo  nomen  dedit.  Nara  antea  Aibula  anti- 
quiim  nomen  a  colore  babuit,  •  quod  nivibus  albu$  G 
ait.  ^  Ipse  est  autem  Tibris,  qui  et  Tiberis,  sed  Tibe- 
rig  in  quotidiano  sermone,  7t6ris  in  versu  dicitur.* 

28.  s  Danubius  Germania;  fluvius,  vocari  fertur  a 
nivium  copia,  |38  qoibus  magisjaugelur.  Jsteest,  qui 
in  Europa  plus  umnibus  babet  fainaiu.  Ideni  eihter^ 
quia  dum  per  innunieras  vadit  gentes,  mutat  et  no* 
men,  et  roajores  sibi  ambiendo  colligit  vires.  Oriiur 
a  Germanicis  jugis,et  ^  occidentalibus  pariibus  Bar- 
Larorum,  pergens  contra  Orientem,  sexaginta  in  se 
fluvios  recipit,  septem  osliis  in  Pontum  influit. 

29.  Rhodanus  GUlliau  fluvius  ab  oppido  Rhodo  co- 
gnominatus,  quem  coloni  Rbodiorum  locaveruiil. 


p^osus,  et  obiioc  caeteris  fluvlis  HisfMHyiaram  pra^ 
latus. 

54.  Batis  fluvius,  qul  et  natica  provlbMte  nomeii 
dedll,  de  quo  Marllalis  :  140' 

Bstisolivlf^ra  crlnem redlmHe eoroas- 
Aurea^  q«i  mti^is  vellera  ling«s  aquis 

m  eo  quod  ibi  ianae  poicbro  colore  tinguniur.  Bwiif 

autem  dlcius,  eo  quod  humili  solo  decurrat«  |}a6u 

^  enim  Graoci  humilef  vel  mer^um  vocanl. 

55.  Ouaedam  autem  flumina  in  diluvio  solutai  nole 
terrarum  praeclusa  sunt;  quaedam  vero,  qu^  non 
erant,  abyssi  tiwc  ruptis  meatibus  eruperont. 

CAPUT  XXII. 
De  diluviis. 

i. />t/iimiim  dictum,  quod  aquarum  clade  omnia 
quae  inupdaverit  deleat. 

2«  Primum  diluvium  exstitit  sub  Noe»  qoando  lioi- 
minum  sceleribus  ofiensus  Omnipotens,  ^  toto  orlie 
coniecto,  deleiis  cunctis,  unum  spatium  cceli  fiiit,  ae 
pelagi;  cugus  hacienus  iiidicium  videinus  in  lapidibusi 
quos,  in  rcmotis  montibiis,  cOncbis  et  ostreisrconr 
creios,  s.i^pe  eiiatn  cavatos  aquis,  visere  solemos. 

5.  4  Secunduin  diluvium  fuit  iii  Acliaia,  Jacob  pa- 
triarcli»  cl  Ogygi  temporibus,  qui  Eleusin»  condl- 
tor  et  rex  fnit ,  nomenque  loeo  ei  lenpofi  dedit. 

4.  ^  Tertium diluvlum in  Thesealia> Mojisi,  ynkhm 
pbictyonls  temporibus,  qoi  tertiua-  •  paet  Ceciopeni 


«  A  quo  Smyrna  vocata  esi.  An  quia  Plinlus  :  Et  no-  D  poffulos,  donec  Ponto  ipse  condalur 


fnliii(inqnit)«uoa(iop/a(.'  At  idem  Pliuius,  ex  Hero- 
doto ,  a  Smyrna  Ainazone  Smyrnam  urbein  appella- 
taiu  dicit. 

1'  htaehui. . .  dedit,  Verba'  sunt  Solinil,  oap.  de 
Gr;BCia. 

e  Amnem  ssnu  dirigit.  DigmL  veU  Cod.Unus  Rom. 
Ariuem  stntim. 

«J  ANjifetiir  autem deferlur,  E  Solin.  Cod.  de 

Italia. 

«  Quodniuibusalbuisit.  AUena  videntur  Cbaconi. 

f  Ipse  autem  est  Tibris.  E  Serv. ,  ad  vers.  Tuque^,  o 
TibtL  Ma.  viii. 

B  Danubiusa  nubium  copia.  De  Danubii  etymovid. 
Steptu  qui  prius  /Aaroficy,  boc  esl,  «tiortov,  fclicena, 
deiiide  Sovov^tv  aut  d«vov<riv  ab  adversa  fortuna  ap- 
pellatnin  a  Scytbis  refeN. 

^  Ei  occidentalibus  partibus  Barbar.  Paulo  aliter 
Anibros.,  ii  Hexam.,  cap.  5  :  Danubius  de  occidenta- 
^ue  pmtibus  Barbaronmy  aique  Romanos  inlersecans 


'i  Qui  rapido  concit.  curs.  Kx  Ambros.,  nlsl  quoif 
apud  illum  non  medioere  fertur  nmngantiutm  perieu" 

lum.  ^.  ,       _       j 

j  Qui  a  jugo  Alptum.  Ex  eoa. 

k  Durius.  —  Durius,  quidam  libri. 

1  Tagum. . .  Carthago  Hisp.  nuncup,  Quod  a  Tago 
rege  ex  ficto  l5eroso  dlctus  fertur ,  nlhilo  oertius 

duco. 

m  Eo  quod  ibi  tance.  Plln.,  Ilb.  viif ,  cap.  48. 

n  Grceci  enim  j3a8-j.  Vel  jBudov  Gotliic.  bytm. 

Cap.  XXII.  —  •  Totb  orbe  contecto.  Pleraque  bojna 
capiiis  ex  Orosii  lib.  i.  Haec  ex  cap.  5. 

p  Concretos  swpe^  et  eav.  Oros.  :  Scabros  smpe,  ef 
cavatos. 

q  Secundum  diluv.  Oros.,  cap.  7. 

r  Tertium.  Ideni,  cap.  9,  qul  et  JuAln.,  Iillk  liy 

desumpsit.  .,  *  *    .     >-...  ^^- 

"  Qui,,.  poit  cecropem  regfiaml.  Aiflmtsadal(Ul0$« 


m 


S.  ISIOORI  HISPALENSIS  BPISCOPl 


m 


oefnaTit.Gajo8  teropOTibw  aqturum  Inglavieft  majo-  a  tiiiiireruiit,propter  bdmiDumineitamcordiftdarttiam. 


rem  parlem  populoram  Thessaliae  absumpsit,  paueis 
per  refugiu  moniiom  iiberaiiB,  maxime  in  monie  Par- 
naso,  10  cujus  drcuiiuDeucalion  luiicregno  poiieba- 
tor;  qui  tuoc  141  *^  ^®  raiibus  confugienies  susceptos 
per  gemina  Parnasi  juga  foTii  ei  aloii.  A  qoo  propterea 
geiiasbonmoom  Graecorum  fabulieex  lapidibns  repara- 


5.  Sed  ei  flomina  cum  insolitis  aueta  imbribus  u^ 
tra  consueludinem,  vel  diuiurnilateui,Tel  magniiudi- 
neni  redundant,  muitaque  prosternunt,  et  ip&a  dilu- 
yium  dicujitur.  Sciendom  auiein  flttmina,cum  supra- 
modum  crescuot,  noo  lantum  ad  ijrxseiis  inferre 
damna,  sed  etiaro  et  aliqua  signlQcare  futura.. 


LIBER  DECIMUS  QUARTUS, 


CAPUT  PlilMUM. 
De  terra, 
I.  Terra  •  est  in  media  mundi  regione  posiia,  om- 
nibus  partibus  cadi  in  modum  ceiitri  aequali  ioier- 
valio  consistens;  ^  quas  singulari  numerolotum  or- 
bemsigniflcat;  plurali  vero  siiigulas  partes ;  cojiis 
nomina  diversa  dat  rttio :  uam  lerra  dicta  a  superiori 
parte»  qua  terUur ;  humu$  ab  iuleriore,  velut  hum-da, 
otsub  mm;uUtt$  auiem,  qoia  Truclus  ejus  loUimus  : 
baec,  et  op$  dicia,  eo  qood  opem  fert  frugibus.  «  £a* 
dem  el  arva ,  ab  arando^  ei  colendo  vocala. 

,8.  '  Proprie  auiein  lerra,  ad  distinciionein  aquae, 
mida  nuncupalur,  sicut  14S  Scriptura  ait  quod  voca- 
Terit  0eus  terram  aHdam.  Naiuralis  enim  proprietas 
•fccitas  est  lerrae ;  nam  oi  liomida  sit ,  boc  aqoarum 


DE  TRRRA  ET  PARTIBCS 

B  trioiie  osqoe  ad  Occideotem, atque  inde  Africa  ab  Oc- 
cidenle  usque  ad  Meridieiu. 

3.  Uiide  evidenler  orbem  dimidium.dnx  lenent  Eu- 
ropa  ei  Africa,  143  ^'>um  vero  dimidium  soia  Asia. 
Sed  ideo  istse  dux  panes  lactae  suni,  ^  quia  ioter 
uiramque  ab  Oeeano  mare  Magnum  Ingreditor,  qood 
eas  iniersecai.  Quapropier,  Jii  in  duas  paries  Orientis 
ei  Occideuiis  orbem  dividas  ,  Asia  erit  io  una ,  in 
altera  vero  Europa  el  Africa. 

GAPUT III.  ' 

Dt  Asia. 

I.  Asia  ex  nomine  cuju^am  mulieris  est  appella« 

U,  qux  apod  antiquos  imperiom  lenuit  Orientis.  HflBC 

in  tertia  orbis  parte  disposita,  ab  Orienie  ortu  aolis, 

a  Meridie  Oceano,  ab  occiduo  nostro  roari  fiiiltar,  a 


afflnitate  soriitur.  •  Cujus  rncrfhm  allj  dicunt  venium  C  Seplenirioms  M»oiide  lacu  et  Tanai  flovio  teiiDioa* 


)ln  concavis  ^us,qui  motuseam  movei.  Sallus 
tlus  :  Venli  per  eata  terra  pradpitaU  rupU  aliquot 
montes  tumuUque  sedere, 

3.  Alii  aquamdicuni  geniiaiem  in  tcrrismoveri,  et 
f  eas  stmal  concutere,  stcul  vas,  ut  dicit  Lucreiius. 
Alii  v^Tyoii^q  terram  volunt,  cojos  plerumque  la- 
tentes  ruinae  superposita  cuncta  concutiunt.  s  Terrae 
quoque  biaius,  aut  moiu  aquae  inferioris  flt,  aut  crebris 
tOBitruis,  aut  de  concavis  terrae  erumpentibus  ventis. 

CAPUT  II. 

De  orbe, 

I.  ikbis  a  rotumiilitu  cireuli  dictus,  quia  sicul  rota 
eat;  ande  brevis  etiam  rotella  orbiculus  appeliatur. 


tur.  Habet  autem  provincias  multas  et  regiooes,  qua- 
rum  breviter  nomina,  et  situs  evpediaro,  sumpto  inltio 
a  Paradiso. 

2.  Parndisus  est  locus  in  Orientis  partiboa  cooati- 
luius,  cujus  vocabulum  ex  Graeco  in  Laiinnm  vertitui 
hortus;  porro  HebraicejEi^en  dicitur,  qood  in  iiostra  110" 
guade/iciVeinterpretatur.Quod  utrumqiiejunctum  facit 
hortum  deticiarum;  est  enim  oinni  genere  ligoiet  pomi* 
leraruui  arborum  consiius,  iiabens  etiam  lignum  vitae : 
noii  ibi  friiius,  non  aeslti8,sedperpetua  veris  temperies. 

3.  E  Gujus  mediofous  prorumpens  totum  nemus  irri- 
gat,  dividiturque  in  quatuor  nascentia  flumina,  cujus 
loci  postpeccatum  bomini  adiiusinierclusus  esi.  Sep- 


Uodiqae  enim  Oceanos  circomfloens  ejus  in  circulo  D  ^"^  «»'  ^""^  ondtqoe  rompliaea  flamma,  id  est,  rouro 


ambit  fiues.  Divisus  esiautem  urifarie:  ex  quibus  una 
para  Asia,  aiiera  Europa,  terlia  Arrica  nuncupatur. 
2.  Quas  ires  parles  orbis  veteres  uon  aequaliler 
diviserunt;  nam  Asia  a  Merldie  per  Orieniem  usque 
ad  Septenirionem  pervenii.  Europa  vero  a  Sepien* 

Cap.  I.  —  •  r^rra  est  in  medio.  Hygiuus,  lib.  i  do 
Astron.,  rap.  utim.  :  Terra  media  mundi  regione 
cotlocaia,  otnnibus  pariibus  etquaU  disadens  intervallo, 
eentrum  obtinet  spkcerm. 

^  QwB  sinqulari  numero  totum  orb,  E  Serv. ,  iOu. 
VI,  ad  vers.  Medioque  ex  hoste  recepr,  Itemque  ad 
vers.  Tol  maria  intravi, 

*  Eadem  et  arua.  Yarr.  lib.  4  :  Aroum  et  arationes 
ab  arando, 

^  Proprie  autem  Urra.  Ex  Ambros.,lib.  iii  Hexam., 
cap.  i,  apud  quem  vox  aqua  non  legiiur. 

*  Ctjjus  motum  o/it  dicuni^  etc,  usque  ad  eonew 
iunt.  E  Serv.,  Georg.  ii,  ad  vers.  Qua  vi  maria  alta 
umeseant,  Sedqood^ailustius  blc  a  Servio  eiiam  ci- 


igneo accinctus, ita  utejuseum  ccel)  ^  penejungatur 
incendium. 

144i.Cberubin  quoque,  idest,  angelorum  praesi- 
dium  arcendis  spiritibus  malissuperrompbacie  flagraii- 
liam  ordinaium  est,ut  boroines  llammae,  angelos  vero 

latur,  mibi  non  fit  verisimile  bemistlcbium  cum  in->. 
legro  bexametro  a  Salluslio  scripium.  luque  Aucior 
alius  quxrendus  eorum  verborum.  Pro  gemtalem  vero 
generalem  babebani  Isidoriani  onines  libri. 

f  Et  eas  concutere  sicut  vas ,  ut  dieit  Lueretius,  lib. 
VI : 

Ul  vas  in  terra  non  quil  constare,  nisi  bumor, 

Deslitit  in  dubio  flucto  jaclarier  ialas. 

«  Terree  quoaue  hiatus,  usque  ad  fin.  E  Serv.  ^n« 
viif,  ad  vers.  vion  secus,  ac  tt  qua  penitus  vi  terra. 

Gap.  II.  —  ^  Quia  inter  utramque  ab  Oeeana  Mara 
magnum  ingrediiur,  Aperle  bic  Mare   magum   Me 
diterraneum  dicilur. 

Cap.  |il.  —  *  Pene  jungatur,  —  Jmigat,  Golhici. 


»97  RTYMOLOGIARUM  LIB.  XIV.  '         49| 

iialos  aiig«*li  (boni)  sobmovesnt,  ne  cui  carni,  tcI  A     il.  MMa,  el  Penis,  a  regibiis  Medo  el  Perso  cef* 


ipirlcui  tratisgressionis  adiliis  ParAdisi  pareaL 

S.  7iidfa  vocaia  ab  Indo  flnmine,  qao  ex  parle  oc- 
cidenlali  claoditur :  *  hxe  a  Meridiano  mari  porrec- 
la  usqiie  ad  orlum  solis,  et  a  Sepientrione  usque  ad 
iiiontem  Caucasum  perYenit»  babens  gentes  multas, 
ci  orq>ida,  insulam  qiioque  Taprobanam  elephantis 
referum»  Chry$en  et  Argtfram  auro,  argentoque  fecun- 
tlas,  ^  TyfMquoquearborum  foliisnunquam  carentemv 

0.  e  Habet  et  fliivioB  Gangen,  et  /n</i(m,  et  ffypa- 
ifn  illiislranles  Indos.  Terra  Indi»  Favonli  spiritu 
snUi1>errima  ,  in  armo  bis  meiit  fniges  ;  vice  htemis 
'  Eiesiis  politur.  Glgnit  autem  lincli  coloris  bomines, 
elepbanies  ingentes,  rnonoceron  bestiam,  psiitacum 
avem,  ebenum  quoque  Ilgnoro,  ei  cinnamum,  et  pi- 
per,  et  calamum  aromaiicum. 

7.  Mittlt  ei  ebur ,  lapides  quoque  pretiosos,  ber- 
rlllos,  cbrysoprasos  y  el  adamantem,  carbunculos, 
lychnites,  margaritas,  et  uniones ,  quibus  nobilium 
feminarum  ardel  ambiilo.  Ibi  sunt  et  niontes  aurei, 
qoos  adire  propter  dracones,  et  grypbas,  et  immen- 
soram  bonninum  monstra  impossibile  esi. 

8«  Pattlm  ab  Indix  Qnibus  usque  ad  Mesopota- 
miftro  feneraliier  nominatar.145  I^ropter  invictam 
enioi  vlriQiem  Parihorum  ei  Assyria  et  reiiqoaB  pro- 
lim»  regiones  in  ejus  nomen  transieront.  •  Sunt 
enim  in  ea  Araehotia^  Parthia ,  Aayria ,  Media  et 
Penia:  qu«  regiones  invieem  sibi  conjunctje  iniiium 
;  ab  Indo  flomlne  somnnt ,  Tigri  claoduntur ,  locis 
moniiiosis  ei   asperioribos  sils ,  babentes  fluvios 


nominatae,  qui  easdem  provincias  bellando  aggm^i 
sont.  s  Ek  quibus  Media  ab  Occasu  iransversa  Par- 
tbia  regna  aropIecUtor;  a  sepleutrione  ArmenU  cir- 
cumdatur,  ab  Ortu  Gaspios  videt » a  Meridie  Per- 
siam.  Hujos  lerra  modicam  arborem  gignit ,  quam 
alia  regio  minime  parturit.  Sunt  autem  Media  duae 
niajor  et  minor. 

14GI^^*  Persii  tendensabOrlu  usque  ad  Indos ;  ab 
Occasu  Rubriim|mare  habet,  ab  Aquilone  vero  Mediam 
langit,  ab  Austro  Carmaniam  ,  qu»  Persidi  annecti- 
tor,  quibus  est  Susa  oppidum  nobilissiinum.  In  Per- 
sia  primum  orta  est  ars  inagica,  ad  qunm  Nemrotii 
Gigas  post  confusionem  linguarum  abiit,  ibique  Per- 
sas  ignein  colero  docuii;  nam  omnes  inlHis  partibos 
B  Solem  colont,  ^  qui  ipsonim  lingua  El  dicitur. 

13.  Mesopotamia  Gr.TCnm  etymologiam  possideC, 
qood  duobus  flovlis  ambiatur.  Nam  ab  Oriente  TU 
grim  habet,  ab  Occiduo  Euphraiem  ;  '*■  .incipll  auieoi 
a  Septenirione  inter  montem  Taurnm  et  Gaucasom, 
cojos  a  Meridie  sequitur  Babjlonia,  deinde  Chaldea» 
novisslme  Arabia  Maifiwt. 

14.  BabytonitB  regionls  caput  Babylon  urhB  esl,  0 
qoa  nuneopau,  tam  nobili8,ut  Chaldaea,  et  Assyria, 
et  Mesopoiarola  in  ejus  nomen  aliquando  transierinl* 

15.  Arabia  appellaia  ,  id  est ,  taera.  i  Hoe  enim 
significare  inserpretdtor,  eo  quod  sil  regio  ihorifera, 
odores  creans.  Hinc  eam  Grxci  cOdatfAova,  noatrl 
beaiam  nominaveruiit ,  in  cujus  saliibos  et  myrrha 
etcynnamum  provenit;  ibi  nasciiur  avis  phoenix  ; 


ffjftfaspeit,  etilr6m;sunt  enim  intersefiiiibussuisGsardonix  gemroa,  irls,  malochites,  et  paederotaa 


discreiae,  noinina  a  propriis  aucloribus  iia  trabenles. 

9.  Araehosia  ab  oppido  suo  nuncupata. 

Pari/dam  Parthi  a  Scylhia  venieiiies  occopave- 
ront,  eamqoe  ex  soo  nomine  vocaverunl.  '  Uujus 
t  Meridie  Robrom  mare  est,  a  Septentrione  Hyrca- 
mim  salum,  aboccidua  solis  plaga  Media.  Regna  In 
ea  ociodecim  sunt ,  porrecta  a  Gaspio  littore  usque 
ad  terras  Scytbarum. 

iO  Assyria  vocata  ab  Assur  filio  Sem,  qoi  eam  re- 
gioneiii  post  diluvium  prirous  incolull :  hxc  ab  Orto 
liidiani ,  a  Meridie  Mediam  tangit ,  ;ib  Occiduo  Ti- 
grim ,  a  Sepientrione  montem  Caocasum ,  ubi  porte 
Caspiac  suni.  In  hac  regione  primus  invenlus  est 
usus  purpurae ,  inde  primum  crinium  ,  et  corporum 


Ibi  inveniuntor.  ^  Ipea  est ,  et  Saba  appelhita,  t 
flllo  Clius ,  qui  noncopatos  esi  Saba.  ^  Haec  aoten 
angoslo  terrae  iracto  ad  Orientem  versos  Persieam 
sinuu  exienditor,  cojos  Septentrionalla  (Uuidaet 
claodii,  Occasum  tinus  Arabicus. 

147  i6.5yrtamSyruB  quidamperhibetor  indigeiitt 
800  vocabulo  iiuncupasse.  ">  ilaec  ab  Orlenle ,  fluvio 
Eupbrate;  ab  Occ:isu,  mari  nostro  et  ifigyplo  termi* 
natur :  tangens  a  septentrione  Armeniamet  Capptdo- 
ciaiii,  a  Meridie  sinumArabicum.Situsejusporrectus 
in  ininiensain  longiludinem,  iii  iato  angustior. 

17.  Habel  autem  in  se  provincias  Comtnagenam^ 
Phmniciam^  el  Palwslinam,  cujus  pars  est  Judaet 
ab^quc  Sarracenis,  cl  Nabatliaeis.  Commagena  priint 


unguenia  venerunt,  ac  odores  qiiibus  Roroanorum  ^  provincia  Syriac  ^  a  vocabulo  Commagence  urbis  nun- 

cupata,  quae  quondam  ibi   meiropoiis  habebator. 


atque  Grxcorum  effloxil  luxuria. 

Meridiano  mari  porrecla 


Ex    Solin., 
cap«  0.  Vid.  Tbeo« 


^Hoec  a 
cap.  55. 

Tylen  quoque.  De  qoa  inf., 
phrast..  Plin.,  Solin. 

•  Habet  et  fiuvio^  Ex  eod.  Sol.,  e  quo  Indum  pro 
Hidnm^  et  Hypasyn  pro  Hypanim  posuimus. 

'  Etesiis  potitur.  Solini  verba. 

•  Sunt  in  ea  Arachos.,.  Arbem,  Ex  Orosii  lib.  i,  c. 2. 
'  A  Sejifentrione  Hircan.  salum.  Rx  Solin.,  cap, 

89,  de  Pahhia.  Ira  namque  leglt  Camertes ;  el  ita 
esi  1n  Manuscripiis.  Eccl.  Toletan. ,  nlsi  Hkcanii 
mltus  ma^s,  cujus  noii  semel  meminit  Solinus.  Hir- 
cania!  syWae  meminit  Isid.,  sup.,  lib.  ix,  cap.  2. 

s  Ex  quibus  Media.  Ex  Solin.,  ibid. 

h  Qui  ipsorum  Hngua  El  dic.  E  Senr.,  Mtk.  U  «d 


vers.  Per  tol  ducta  viros ,  etc. 

t  Incipii  u  Septent.  £x  Oros.,  lib.  i,  cap.  2. 

i  Hoc  e  significare  inierp.  £x  Solin.,  cap.  56. 

^  Ipsa  esi,  et  Sabb.  Josepii.,  lib.  i,  Auliq. 

^  Hasc  autem  angusta....  Arabicus.  Ex  Oroi.» lib»  i» 
cap.  2. 

»  Hwe  ab  Orient.  riabathans.  Ex  eod.  eap. 

^  A  vocabuto  Commagenm  iir6ii.  Yi^tusGpd.  Rofflan«9 
a  vocabulo^  quo  urbs  nuncupata,  quas  quondam^  eic. 
Ergo  Commagena  ea  urbs,  non  Commage  vocabatur. 
In  Ctbici  quoque  cosmographia  inter  fatnosa  (i^lc 
namque  appellat  ipse)  Orieiiulis  Oceani  Oi^piUa 
Commagena  uumeraiur. 


.%• 


199  S.  ISIDORl  HISPALENSIS  EPISCOPI  500 

hujus  est  a  •  Septentrione  Armenia,  ab  ortu  Meso-  A  orim  a  Hierosolymis  ^  uberrima,  Donc  autem  deseru 


[totamia»  a  Meridie  Syria,.ab  Occasu  mare  Magiuun. 

48.  ^Pboenix  Ca.dmirraierduTbebis^ypUorum^i 
Syriam  prof^ctus,  apud  Sidonem  reguavit,  eamque  pro- 
vinciam  ex  nomine  suo  Pboeniciam  appellavit.  Ipsa 
f  st  ubi  Tyrus  est,  ad  quam  Isaias  loquitur.  Habet 
autem  ad  Orieniem  Arabiam,  a  Meridie  mare  Ru- 
brum. 

19.  Falasitma  provincia  Pbilisiin  urbem  meiropo- 
lim  babuit,  qus  nunc  dicitur  Ascalou,  ex  qua  civi* 
late  omnis  circa  eam  regio  Palmlina  est  nuncupata* 
Hujus  ab  Oriente  mare  Rubrum  occurrit,  aMeridiazkO 
latere  Jodsa  exclpitur,  a  septentrionali  plaga  Tyrio- 
rum  finibus  clauditur,  ab  Occasu  JSgyptio  limite 
lerminatur. 


atque  exusta.  J^  Nam  pro  scelere  iocolariim  decoelo 
desceudit  ignis,  qui  regionem  ijlam  m  cineres  aeter' 
Dos  dissolvit. 

25.  Cujus  umbra  quaedaro,  et  species  in  faviilis, 
et  arboribus  ipsis  etiam  adlmc  videtur.  Nascuntur 
enim  ibi  ponia  virenlia  sub  tanta  specie  malur 
rilaiis,  ui  edendi  des^dcrium  gigofnt.  Si  carpas, 
fatiscunty  ac  resolvuntur  in  cinerem,  fiunumque 
exbalant,  quasi  adbuc  ardeant. 

S6.  J  Nabathwa  regio,  a  Nabath  fiiio  Ismael  nuih 
cupaia.  Jacet  autem  inter  Judxam  et  Arabiam,.et 
surgens  ab  Eupbrate  in  mare  Rubrum  porrigitur,  et 
est  pars  Arabiae. 

27.  k  jEgypius,  quae  prius  i£ria  dicebjitiir,  ab 


.30.  JudiKa  regio  Palaestinae  ez  nomine  Judae  B  iCigypto  Danai  fratre,  postea  ibi  refnante,.nomen 
appellata^»  ex  ^pjus  tribu  reges  babuit.  Hax  prLus 
Chatum  dicta ,  a  filio  Cbam ,  sive  a  decep»  Gbana- 
na^orum.gentibus,  quibus  expulsis»  eamdem  terram 
Judaei  possederunt.  *  hiitium  longitudinis  e|us  a  vico 
Arfa  usque  ad  vlcum  Juliadem  porrigiRir,  in  q,up 
Judaeo^m  pariter,  et  Tyriorum  communis  habitaiio 
e8l..Latitudo  autem  ejus  a  monte  Libapi  148  usgjue 
ad  Tiberiadis  lacum  extenditur. 

il.  \fk  medlo  ajiitem  Judxae  civitasH|erosolyma  est, 
quasi  umbilicus  regiopis  toiius.  Terra  variar^mnpum 
4ive8,  frugibus  fertilis,aquis  ilJustriB,  oplfl^  (^lsamis. 
^.Unde  aecundum  elem^niorum  gratiam  existimave- 
tnnt  ^ujdaei  .^m  promisqam  patribus,  terram  Ouen*- 
t^mlacte.eipielle,  i;um  binc  illis  Deus.resurrectipnis 
praerog^iivam  polliceretur. 


j|2.  •^Samfiria  regio  Palaestinae  ab  oppido  quo(|am 
pqn^n.^cc^pit,  quod  vqcabatur.iSamana»  civitaa 
quQ^d^  reg^li^  in.lfrael,  q}m  nupc  ab  Augusii  np« 
mine  Seba$iia  nuncapatiir*  Haec  regjio  {nter  Judae^^m, 
et  Galijaeam  media  jacet,  incipiens  '  a  vico,  cni  no- 
men  est  EUas^  deficiens  in  terra  Agrabat.  Situs  ejus 
natura  consimih',  nec  ullo  alifTerens  aJudaea. 

25.  R  GalUasa  regio  Palaestinae  vocata,  quod  gignat 
candidiores  bomines  quam  Palaestina.  ^  Haec  autem 
duplex  est,  superior  et  inferior,  sibi  tamen  connexae, 
Syrise  et  Phoeniciae  adbaerentes.  Terra  earumopima, 
et  ferax,  et  fruciibus  satis  fecunda. 

U.  PentapoUs  regio  in  eonfinio  Arabiae  et  Pa- 
laestinae  siia.  Dicla  a  quinque  civii^iibus  impiorum. 


accepit.  ^  Hxc  ab  Oriente  Syriae,  ac  Bubro  mari 
coujuncu,  ab  Occasu  Libyam  habet,  a  Septentrione 
marc  Magnum,  ^  a  Meridie  vero  inirorsus  recedit , 
pertendens  iisque  ad  i£thiopes ;  regio  coeli  imbribus 
insueta,  et  pluviarum  ignara. 

28.  Nijps  solus  eam  circumfluens  irrigat,  et  inun- 
dalione  sua  fecundat,  **  unjde  ei  ferax  frugibus,  mul« 
lam  partem  lerrarum  frumeuto  .alit ,  caeterorum 
quoque  negotiorum  adeo  copiosa,,piimpleat  neces« 
sariis  mercibus  eUam  orbem  terrarmn.  Finis  iEgypti 
Canopaa  a  Canope  jUenelai  ^ubernatore  sepiilto  in 
ea  insuUy  quae  Libyae  priocjpium  et  Oftiom  Nili 
facit. 

150^^*  Seres  oppidum  Orientis,  a  qoo,  et  genua 
G  Sericum ,  et  regio  nuncupau  est.  <>  Haec  a  Scytbico 
Oceano,  et  niari  Caspio  ad  Oceauum  Orientalem  in- 
flectiiur ;  nobilibus  fertilis  frondibus,  a  quibus  veliera 
decerpuntur,  quae  caeierarum  gentium  commercia 
abnuenles  Seres,  ad  usupi  vestium  vendunt. 

50.  BaciricB  regioni  pro()rius  apinis  fia^trus  voca- 
bulum  dedit.  p  Partes  e]us  quae  pone  sunt,  Paropa- 
misi  jugis  ambiuntur ;  quae  advcrsae  suot,  Indi  fluvii 
fontibus  terminaniur.  Reiiqua  includit  Ocbus  fiuvius. 
Mittii  Bactria  fortissimos  Camelos  nunquam  atte- 
rentes  pedes. 

31.  Scylhia  sicut  et  Gothiasi  Magog  filio  Japhet 
fertur  cognominata;  cujus  terra  olim  ingens  fuit, 
nani  ab  Oriente  India,  a  Septentrione  per  paludes 
Moeotides  iuter  Danubiuni,  et  Oceanum,  usque  ad 


quae  coelesti  igne  consumpiae  sunt :  terra  ampliug  D  Germaniae  fines  porrigcbatur.  Postea  vero  minor 

i  Uberrima  nunc  autetn  dei.  Ex  Hegesipp. 
p.  18;  Solin.,  cap.  55,  et  August.,  lib. 


*  A  Septentrione  Armenia,  8lc  veteres  lib.,  non 
Cappadocia,  idque  et  Ptolomaens,  tabul.  6,  As  ae  con- 
firmat,  et  Juvenal.  saiyr.  6,  Armenios  et  Comma- 
genos  aruspices  conjungens. 

*  PhemixCadmi  frater.  Sup.,  Ilb.  ix,  cap.  2,  ex 
Boseb.  Chron. 

«  Imtium  longitudinis..,.  Regiones  totius.  Ex  He^ 
gesipp.,  lib.  m,cap.  6.  Atptis  illmtris.  Ex  Sollo., 
cap.55. 

«  Vnde  seaundum  elem..,.  polliceretur.  Haec  Hege- 
sipp.  dicto  cap.  6,  de  Samaria. 

*  Samaria,  Ex  Hieron.  in  Os.  cap.  xiv. 

'  A  vico  cui  nomen  est  Eleas.  Hegesipp.,  ibid. 
s  GaUima,,,   quod   gignunl  eandidiores,  Etymoa 
Graecam,  cum  vox  sit  Uebraea. 
^  Bt^  autm  dup, .. .  fecunda.  Ibid.»  Hegesipp. 


•»  lib.  IV, 
cap.  18;  Soiin.,  cap.  55,  et  August.,  iiD.  xxi  de 
Civit.,  cap.  5. 

i  NabathcBa.  Sup.,  lib.  ix,  cap.  2,  el  Hieron.  in 
Qusest.  Heb.  ad  Genes.,  cap.  25. 

^  jEgypiui...  accepit.  Sop.,  lib.  ix.,  cap.  %  •! 
Euseb.  in  Chron. 

1  H(Bc  ak  Oriente.  Ex  Oros.,  lib.  i,  cap.  2.        i 

^  A  nwidie,  Solin.,  cap.  53. 

B  Unde  el  ferax...  lerrarom.  Ex  Heg.,  lib.  iv,e.27. 

^  Hwc  a  Scythico  Oc,  Totus  locus  ex  Solin. , 
cap.  55,  e  quo  voces  duas  comnxerciaabnuentes  sup^ 
ptevimus,  cum  cmierarum  gentium  legatur  in  vet,- 
Cod*  non  eceteris  geniibus^  ut  quidam  edidere. 

p  Partes  ejus^  qum  pone.  Al.,  pronee.  Al.>  platige, 
Tid.  Solin.  et  Plin.,  lib.  vi,  cap.  16. 


m  i»mQL06IMUill  LIB.  XIV.  WS 

cAntot^ii  deiM  <MMiti8«p«ile,<|aarOOMim  fieri*  A    '^.CajifptidMiam  «iH»  proprla  nmDiMifit.  ^  Hae 


qiB  tendii^iiisfiie  ^d  imrfrGiepiaei»  qued  ett  ad 
QiMyiswi.;  debipe  atfarldie  nsqve  ad  Gaiicaei Jugooi 
deilucta  eet;  eoi  .evlijecet  Hyreairia  ,  ei^  Oooi^i 
lntana  peilter  geMi  aoltas  propt«r  toimQB  in- 
feciiiuliteteBiiaie  ▼afanlea. 

52.  Gs  ^ibos  cyoiedoni  afi[m  ineolonty  qundam 
portenlMie  oe  •iroees  oamiltos  liuiiiaiifie  et  eorum 
langoioo  vimil^^  ^eytbia  plores  'terrse  aitnt  loco- 
pieiea;  iolMbilalNlas.uinen  plores,  i»»ni  dum  in 
pkrisiioe  iods  «aro  ,ei  femniis  oMoant ,  gryplio* 
rom  iinniaBitoie  aeeeesus  1*91  bominum  rafos  est. 
SoMragdis  anlem  opiimis  li»c  patria  est.  Cyaneue 
quo^oe  lapis  et  ciysialfuB  purlssimus  Scythiso  est. 
Uabet  et  'flwnina  magna'  Mcsekarwn,  «  PAesiifen, 
attpio  iliuMi. 

53.  d  Hyrcimki  dkla  a  silra  Hirrana^  qnae  Scy- 
ibimealijacei,'hebens  ab  Orienle  mare  Caspiiim,  a 
MerirtieAroiieniamy  a  Septeiitrlone  Albnniam,  ab  Oc- 
oaso  iboriam.  ^^i  sfmem  silvis  aspera,  copiosa  im- 
manibus  fsris,  tigrfbns,  pantherisque,  ac  pardis ;  de 
qaa  ¥«fH.  i^Mfnanmque  eaimorunt  ubera  tigret. 

H.'^  ^^taiteo eelore populi  nuncopata,  eo  quod 
s<l0'0tine  naioanlur  :  4r  toc  ab  Orienle  sub  mare 
GiipiiMi  ioi9oni,*per  oram  loeeanlSeptenCriooails 
^isqiiMd  Ifootides-pilodieper  deserta  et  incuha  ei- 
tendUflr.«fi«ic^iorrtt  eanes  ingentes  sunt ,  (anisequo 
leriiaii8»«A^t  laoros^pfemoat,  leones  perimant. 

't&*  'i  iirmsniononeopoia  ib'^rmato,  Jasonls  Tbes- 
sali  comite,  qni  amisso  rege  Jasone,  collecta  mdlti- 

todine  efos, qOsspfissim  vagsbatur,  Armeniam  con-  C  l>ordaKfcra  Durdano  Jofis  llUo  dleta.  De 
didit,  «I  SK^Boo  nomine  ntmcupaTit.  Sita  est  inter  merus  ait 
Itarumfot  Gaocasmn,  a  'Gappadocia  nsque  ad  Cas- 
pioii»mirf»proienia/bebens  a  SeptentrioneCeraunios 
Motes,  Of  cojosf eombos  19)  ftgri$  fluvius  nasci- 
ior;-^(in'OOj^BM)ntlbusar»t  post  dilutium  sedisse 
porbibeior.^ftople^r^raoibm  Vlrmenia,  superior  et 
Inferior,  sicul  du»  Pannonix. 

juucta ;  in  hac  berb»  tincturse  utiles  nascuntur.     > 


in  capite  Syrim  sita  :  ab  Oiiente  AnnoDiam  taiigit, 
ab  Occasu  Asiam  minorem,  ab  Aqoilooo  mare  Gim- 
mericnm,  ot  Thoniscirios  oompos,  qttoi  liairaere 
AflMHmo0i,'a  -dteidie  ;Tero  Xaoriim  montem,  cui 
anbiiieet  GMiciaetikaorii^  «ique  ad.Cilieum  slnum, 
qai  opeolat  «Milra  insuian  Gyprom.'^  Terra  ejus 
amo^as  nilrix  oqoorum.  lUdigg  annis  per  eam 
floit,  quiifuoodam  LydiiB  regna  dii)uniit  a  Persis. 

-86.  ^  Ama  mkm  abOl^ieBteCappadocia  attingitnr, 
ab  aliis  parttbus,  uaRdiqoe  mari  oiroikndatur.  Nam  a 
Sepientrione  -Ponlum  Eoxinom  babei,  ab  Occasa 
Proponliden ,  a  «Iferidie  ^gypliom  mare.  Habet 
pforiiwlas  BilAymim,  -PkrygiamiOahHam:,  Lgdiam^ 
Goriom',  Pem^i^ ,  'hauriam  ,  Lyeiam  ,  atqoe 
B  CiUdam, 

99.  Prima  Asi»  miiioris  JlffAi^ntoin  Ponti  exordio 
ailsolisorientis  partem,  adversaThraciae  jacet,  mul« 
tis  antea  nominibus  appellata.  '^Nam  prius  Be^rycio 
dicia,  deiode  Mggdmia,  mox  a  Bithyno  vegeBithy- 
nia  nuncupaia,  ipsaest  et  wojor  Phrygia.  «  Nicome- 
dia  urbs  in  ea  est,  ISS^^i  ^  Annibal  fiigiens  Teneni 
Iiaustu  animam  evpiravlt. 

40.  <i  Golalia  dicla  a  priscis  Ga//orttm  genlibus,  a 
qoibos  exstitii  oceupata.  '  Nam  Galli  in  auxUium  a 
vegeBilbynimeToeatl,  regnumeum  eo,  pacia.Tictoria, 
diviseruut;  sicqoe  demderirmcis  admisti,  primum 
Galh-freeei,  nunc  e%  anliquo  Galt&rum  nomftie  Ga* 
liriedieontur,  et  eorum  regio^Ga/afta  nnncupatur. 

•41.  •  *Fhrygia  dicta  a  P^trygia  Ms9p\  fitta.  *  HaHS 

quo^Ho^ 

Qnem  primum  geaQit  cffileitUJiplter  arce. 
V  Hic  enim  profectus  de  Corito  civiiate  primus  venit 
io  Pbrygiam.  fiitootemregio  *  Trooiiooperjeeu  ab 
AquiionispaKeGalatim,  asMeridianaTicina  est  Ly^ 
eaooifle,  ab  Orieme  Lydlie  «dbisret,  ab  Oeeidento 
Helle^ponlo^mari  terminatur.  J  Hujus  regio  Troja 
esi,  quam  ex  suo'  nomine  appCllaVh  Troi,  Troja- 
norupi  rex,  Ganyme#i  .«ater.  ,P«^   8«#l,^oiem 


Isidorianis  lib.  ^ 

»  Nam  prftii  Bf6ri^da.^oHn.,  cap.  H. 
o  Ipta  e$t  et  major  -Fhrygia.  Ex  Serv.,  j£n.  v,  ad 

Tcrs.  Bebryeia  ««n.,  apuii  quem  Saltust. :  Jgftlttr  in- 


^A  ^exlra  Orient..».  vagantes,  Ex  Oros.  I.  ^.^.,2. 
^  Siythiine  plures,..,  rarus  eit.  Ex  Solin.,  cap.  20. 
«  Moschorum^  Phasiden  Arax.,»  Solin :  Henio^horHm 

montes  Arasen,  Moschorum,  Phasidcn  fundunt,  Isjd.      »-.— ^-    ,  .    -„.•.  . . 

lib.  bmnes  Oscorum.  *      n  '''Wtt»  pri^wfl  AttteBmfynia  est.mttltts  anlea  nommt 

d  Jftrrania  dicta  a^^iiv.  Hyr.  I4em,  Sop. ,  lib.  ^  ,      *««  appellala,  ipsaest,  et  majorPhrygut. 
cap.2,  ex§erT...ffn.vn.  P>tnnt6a/,.,.animflme«£rr^^^^^^ 

*   *-    '  '  ^"  -•  44;««Aa/aDi/,  Margarin.  Yirgil.,  Hb.  XI.  * 

'  q  Cal^tia.  E  Sofiu.,  cap.  45,  aul  ex  Hieron.,  in 
Joc.  Ileb.,  ex  Actib.  ..  ..v    .   -     . 

ir  JSam  Galti.  Ex  Jns^o. » Iib.  xxv,  et  lib.  de  Locis 
HQb.,  cx  Act.  aposi.,  inier  Hieron.  Opera. 

•  Phrugia...'.  Esopi  {.  Sic  veteres  lib.  et  Messalla 
Corvin.Tln  lib.  de  Progenie  August. 
I  Hae  et  Dardanies.l^ Serv.,  jEn.  ii. 
«  De  quo  Uomerus  ait ,  etc.  Verba  Eosebii,  iu 

Oironic.  ^    .     „..         >:.  j 

▼  Jlic  euim  profectus de  Cortto. ESerr., iEn.ni, ad 

vecsum  i70  :*Cont«m,  terrasqne  re^.  Bt  Viig.,  vEn. 

vn,  deDardano:-f/mct«ttmCirtli.  *  ■    «• 

X  Troadi  superjeifta,  E  Solio.,  cap.  i®,  de  Asia  Hi» 

7  Hujuk  regiaTroia.  JE  Scrv./Gcorg.  Ui,'  »J  Troi- 


E^t  av^tem  syiv,  asp,  Solin.,  cap.  21. 

*  Aiiffiyi,acQlorejp.QpHli.  Fotie  capiili» 

^Hjifc  ab  Orient.  E^  Otp$.,  li)).  i,  ^.  2. 

^  yf^ue  ad .MeeQlidesrpamei.  Qr(^„  Vtquea^Xfi' 
iflim  ffftviufnet  Mmiides. 

t  m  Jmrot  :premnt , ,  leones  per,  SQlip.  ^  c^p.  25 : 
Apud  Afb^nQt  jnati  cqnes  (eris  omnjbus  anteponuntur ; 
frangmt^MHro^^leontt^perimunt;  ex  qim  fra^^ant  ma- 
lebal  Cfiacon. 

]  ,Ar^ma  umtfiHpata*  Supr^f  lib*  ix,  cap.  2;  et  Jos* 
liuus,  yii,  ^i 


3.01 


,     ..  Cyprufn.  E,x  Qros.,  Ub.  i,  cap. 
i^t^.o,  guwncii4l.Serv.,  Mo.  xi^^d. 
vers.  Qtiali^ifJVfJim^* 

,   ■»  A«ia  minor....  mare.  Kx  Oros,,  Iio.  i,  cap.   x, 
apod  quem  Cappadocia  uitingitur  non  cingitur  ut  in 


aw 


S.  ISIDORI  HISPALENSIS  EPISCOPI 


m 


mrei  ib  'B«ro  CraticwD,  a  Meridie  loniiini:  ab  A  et  signiflcas  ItaWam:  antaddis  uUlmam^  et  sjgmficas 


Afrieo «t Ocoasu  ^GeiMiatoniain,  et Casslopam  insu 
las,  a  sola  Scplentrionali  parte  MacedoniaB,   vel  At- 
tice  toprae  adjungltur,  hujus  eaput  est  urbs  CoTin\hu$ 
Gra^ci»  decus.  Inaehus  est  Acbaiai  fluTius. 

161  ^^-  ^  Arcadia  siniis  Acbaix  est,  ut  plalani 
rolium  ,  inter  lonlum  et  iEgxum  mare  exposiia  , 
«  qnantArm  Jovis  et  Calislae  flliiis,  Pelasgis  in  ditio« 
nem  redactis,  ex  suo  nomine  Arcadiam  nuncupavit. 
Ipsa  est  et  Sicyonia  a  Sicyone  rege,  a  quo  et  regnuni 
Sicyoniorum  est  dicium.  Habet  aulem  Arcadia  flu- 
vium  niagnum  Erimanthum ;  ahbeston  quoque  lapi- 
dem,  qui  scinel  accensus  nunquam  exslinguilur. 
Candidissirooc  etiam  merulae  ibi  nascuniur. 

i6.  Lacedemonia 

^  Paniwnia  ab  Alpibus  Pctninis  est  nuncupalffi, 
^nibwB  ab  lulia  8«oeniiiqr :  teglo  «  viro  foriis,  ei 
80I0  lacta,  duobus  saiis  acribus  fluviis  I^o^o,  Sabo-^ 
fihe  «y^UaUi.  Coojangitur  auiem  cum  Norico  et  Rlie- 
tia,  babeBS  abOrionte  MeBtlatn,  '  ab  Kuro  Istriam, 
ab  Afraoo  fero  Alpos  Appenninas,  ab  Oooatu  GtlKam 
Bolf icam,  a  Septontrione  Danvbii  fontem,  vel  limi- 
tom, ^Gofmaniam,  Galliamqoe aocornit. 

-47.  htriam  Ister  amnis  Tocavit,  qni  ejus  terram 
Inflnit,  \\m  est  Danubius.  Habet  autem  Istria  a 
Sepientrione  Pannoniam. 

"18.  Italia  olim  a  Grxcis  populis  oecupata ,  b  magna 
Graeia  appellara  esl;  deindea  regis  nomine  Saturnia^ 
mox  eiLaltum  dicla,  eo  qitod,  idcm  Salurnus,  a  Jove 


Bispaniam^  quia  in  Oocidentis  esi  flne. 

20.  Tuscia  pars  Italiae,  ^  Vmbria  vern  j)ars  T|isci«. 
Tuscia  auiem  a  frequentia  sacrorum  et  thuris  vocata, 

«Tro  TOV  Outiv. 

21.  Vmbriam  vero  bi«^torix  narrant,  eo  quod  leni- 
pore  aquosas  ctadis  inibribus  superfuerit,  ob  hoc 
VmbrianhGt3^4ie  cognominaiara.  Esl  eni/n  in  ji^is 
Appennini  niontis  siia,  in  parte  Ilali^;  juxla  Meri- 
diem. 

22.  1  Etruria  pars  Itali»  dicla,  quod  ejus  flnes 
tendebanlur  usque  ad  rlpam  Tiberis,  quasi  irtpQc 
o/90f •  f^am  fTi/90k  alter^  opoc  finis  vocatur.  163  ^Mioae 
enim  fines  aniea  unam  tantum  Tiberis  ripani  tene- 
bant.  Alii  Eiruriam  ab    Etrusco   principe  puiant. 

S  Item  et  Tyrrheyiia  a  Tyrrtieno  Lydii  fraire,  qui  ex 
aorte  cum  populi  parte  de  Maeonia  venit  ad  lu- 
liam.  Haec  est  ct  Tuscia ,  sed  Tusciam  dicere  non 
debemus ,  qnia  nusquam  iegimus.  Tuhcia  auiem, 
a  froqnentia  sacriflcH  et  ihuris,  dicta  est  airo  tov 
9uE£v :  illic  ct  aruspicinam  dicunt  esse  repertam.  > 
25.  ^  Aputia,  ubi  Bruudisium  situm  est ,  quam 
iEtoli  secuti  Dioniedem  duccm  condiderunt. 

24.  Campania  habet  tcrras  hyeme  alque  xslate 
vernantes.  Sol  ibi  mitis,  gr^ta  tetmperies,  aer  porua 
el  blandus. 

25.  Gallia  a  candore  populi  nu;i<^up9|a  ,e$U  •yaX« 
emm  Graece  lac  diciiur.  Moniea  en\in  el  rigor  cgeli  ib 
ea  parle  solis  ardorem  excludunt,  quo  flt  ui  caudor 
corporum  non  coloreiur.  Ilanc  ab  Qcienie  Alpium 


sedib»  SDis  pulsus ,  ibi  hinerit ;  p««remo  ab  Itatc,  (. ,       ^^  ^^  q^^^^  y^,„^  .„^,„ji    ^  ^^,.^^ 


102  Sioolorom  rege,  ibi  regnante,  ito/ta  nuncupata 
eai.  ^  Gajus  aitua  longitudine  amplius  quam  laiiiudine 
'  o  Girdo  In  Eurum  extenditur ,  a  Meridie  Tyrrheno 
Riari,  ab  Aqoilone  Adriatieo  claudltur,  abOcciduo 
Alpiwnjugiaflnitur:  terra  in  rebus  omnibus  pulcher* 
ritti,  80II  fertllitate,  paboli  ubertate  gratissima. 
49.  Uabei  laens  Brniaeum^  Aftemum ,  atque  Lnm- 
Rnm;  Ihivios  Etidamm,  et  Tiberim,  ei  lepetHes 
fontibua  Baku*  Gignit  gemroas  syrtitem,  lyneuriom, 
et  eoraliium  ;  boam  quoque  serpeniem,  lyncem  fe- 
ram,  et.Dioinedeas  aves.  iio/ta  autem  et  Hispm^a 
idolrco  fiMperi«.dietse,  quod  Graei  lf«sp<ro  stetla 
itttigetit,  ei  in  Italia  el  in  Hispania,  i  quae  hae  ra- 
lione  discemuntur;  aut  enim  Hesperiam  solam  dicis, 

•  Cassiopam  Cephaloniam  et  insutas.  Oros.,  ib., 
cap.  2  :  AoAfrko  et  Occasu  Cephatoniam  et  Cassiopam 
Insulas,  a  Septenttione  .sinum  Corinthium,  ab  Aqui' 
lone  anguslum  terra  dorsum^  quo  Macedomce  conjun^ 
gUur^  vel  politfs  Atticoe^  qui  locus  Isthmos  vocatnr,  ubi 
est  Corinthus, 

^  Areadia  sinus»  •  •  ut  platani  (oUum,  Conru<(a  sunt 
liaec.  Arcadia  in.sinu  est  Peloponnesi,  id  esi,  in  me- 
dio  ipsius.  P^oj)pnn.e$us  vero,  ut  plataoi  folium  «x- 
tenditur. 

c  Quam.Arc0$  Jov.,  etc.  Ex  Ghroo.  Euseb. 

^  Pofinonia,  Ex  Qros.,  ibid. 

«  Viro  fortis,  Ita  veier.  lib*  el  Solin.,  cap«  4e 
GAlii^. 
'  '  Ab  Euro  Istriam,  —  A  Ueridxe  mallemus. 

s  Italia,  . .  m^gm  GrmM»  Serv.,  ^n.  i,  ad  vcrs. 
Seu  vos  Hesperiam  maynam,  elC.  Meyai^v)  ^E^Iols  av 


prxrupta  Pyrentei,  a  Septentrione  Rbeni  fluoota, 
atque  Germania,  ciijus  inillMm  Delgica,  fipia.Aquita- 
nia  est ;  regio  gleba  uberi,  ac  pabulosa  ad  usum  aui- 
luantium  apta^  fluminibi^  quoque,  et  footibus  irri- 
giia,  perfusa  duobua  magnis  .Rhenq,  et  .Aliodano 
fluviis. 

.26.  "  Belgis  i^tem  civitas  efit  Galliia,  a  i|iu  Baigiem 
pcovincia  dJuM  eat. 

•CMd/piMi,  qnia  cilra  Alpea. 

Transaipina^  id  eal  irana  Alpes,  conlra  Seplen* 
irkraem. 

'Rhetia  foro,  quod  sini  {oxta  Rhenum. 

27.  »  Aquitania  antem  ab  obliqnis  aquis  JLt^yri 

D  pellata  es(,  quia  a  Tarcnto  usque  ad  Cumas  oin^^ts 
eivttales  Grceci  condiderunl.  Yid.Juslin.,  lib.  ^x. 

b  Cujus  situs  longitudine  ampl,  E  Snlin.,  cap.  de 
Itaiia  :  Proceritate  ampltor,  quani  latitudine. 

i  A  Circio  t/i  Eurum»  • .  (initnr,  Lx  Oros. 

1  Qtue  hac  ratione  discernuntur^  etc.  E  Serv.,'i£Q. 
I,  ad  vers.  Esi  tocus  Uesperiani,  Et  lib.  iii  :  Ab  Hes- 
pero  (inquit)  Hispanios  rege^  vel  a  He/Za,  ^tiom  intuen' 
tur  pelentes  Italiam, 

^  Vmbria  vero  pars  Tuscix.  Elx  eod,,  iEn  Xii* 
VmJbrui  vero  dtciinrt  ut  Ats|.  E  Solii).,  cap.  8. 

1  Etruria  pars  Italias.  E  Serv.  i£n.  xi.  Etrnscique 
duces  ;  et  11 :  Ad  terram  Hesp.  lenies, 

°>  Apulia  ubi  Brundus..»,.  qnam  jEoU.  Verl>a  sunl 
Justin.,  iib.  xii. 

"  Betgis.  Reigium  dicitur  a  Q«sare. 

0  Ajuitania.  Ex  Ords. 


509 


ETYMOLOGIARUM  LIB.  XIV. 


m 


flumiiiiflappe|l4U«.<luia  ax  plupma  parle  ^rmhwxs  j^^  Bizacium^  Cartkaginem^  Numidiam^  <  MaurHaniam 

Sitifensm,  Mauriianiam  Tingitanamf  et  circa  solls 
ardorem  jElhiopiam. 

4.  j  Lybia  Cirenen$it  in  partc  Arricae  prima  est,  a 
Cyrene  urbe  meiropoli,  quae  est  iii  ejus  flnibus, 
nuncupala.  Huic  ab  Orienle  iflgyptus  esi,  abOccasu 
Synes  majores,  el  Troglodylae,  a  Seplenlrione  mare 
Libycuni :  a  Meridie  iCibiopia,  el  barbaromm  varias 
iiaiiones,  et  soliludines  inaccessibiles,  quae  etiam  ba- 
siiiscos  serpenles  creant. 

5.  Pentapolis  Groeca  Iingu:i  a  quinque  urhibus 
nuncupata,  id  est,  Cyrene,  Berenice^  ^  Theuchira, 
ApoUonia,  Plolemaide.  Ex  qiilbus  Plolemais  ei  Bere- 
nice  a  regibus  nominatas  sunt.  Esl  autem  Penlapolis 
Libyae  Girenensi  adjuncla,  et  in  ejus  nnibusdepuiala. 

6.  Tripoiitanam  quoque  proTinciam  Graeci  lingua 


ejus  est,  eamfilRepene  in  orbcni  cingit, 

28.  ^  Hi$pania  prius  ab  Ibero  amne  Iberia  iiuncu- 
paia.  .Poslea  ab  Hiipalo  hispanu  cognoininaU  est. 
^  Ipsa  est,  et  .vere  Hesperia ,  ab  Hespero  ]|^  stella 
Occidentali  dicia.  Sita  est  autem  inter  Arricam  ,  et 
Galiiam,  a  Septenlrione  Pyrenxis  montibus  clausa,  a 
r^liquis  panibus  undique  mari  conclusa,  salubritale 
coeli  a^qualis»  omnium  frugum  generibus  fecunda, 
gepam^rum,  melallorumque  copiis  diiissima. 

29.  lutcrtluunteam  flumina  niagna,  Bier/s,  Jftniui, 
i6friiset7a^usai|rumtrabens,  uiPactolus.  llabelpro- 
viucias  sex  ijarraconensem,  Carihaginensem,  Lust/a- 
niom»  6>/iena;?t,,  i^iS/K^mA  et  transfret;!  in  regione  Afri- 
cx  Tingitanianu 

50»  ^  Duae  ^unl  jaut^^i  ilispaniae,  Citerier^  quac  ^ 
in  Septentrioois  plaga  a  Pyreuaeo  usque  ad  C^r- 
tliagiiiem,porrigitur  :  Ulterior,  qua:  in  Meridiem  a 
Celtiberls  usque  ad  Gaditanum  fretum  exienditur. 
Citerior  aummj^t  Utterior  (jicta,  quasi  citra  el  tUtra; 
sed  citra,qii9^i^circa  Ijdrras,  el  ultra,  vel  quod  uitima^ 
Hl  q^od  Aop  sii  pc^t  iiauc  ulla,  lioc  est»  alia  teri^a. 
CAPUT  Y. 

De  Lffbia. 

I.  lihfa  dieta,  ^  qwA  inde  Mi  tflat,  hM  est^ 
Afrieiu.  ^  Alii  aiunC  Epaphnm  Jovis  fliliani,  qui  Mem- 
pbim  Hi  ifigypto  condidit,  ex  Cassiopa  uxore  pro» 
creasse-flliam  Lybiam,  qfia>  posiea  io  Africa  regnnm 
possedtt,  cu]us  ex  nomiiie  terra  Lybia  est  appellaui. 

9.  Africam  antem  nominatam  'quidam  inde  exieti- 


sua  signant  de  numero  trium  magnaruin  urbium  : 
^  Oea ,  Sabrata  ,  Leptis  magnm ;  hxc  babet  ab 
OrienteSyrtes  majores,  etTroglodytas,  a  Septeu- 
trione  \SQ  mare  Adriaticum,  ab  Occasu  Bizaniium,  a 
Meridie  Getulos  et  Garamantes^lisque  ad  Oces^nuia 
^lhiopicum  pertendentes. 

7.  ^Bjzacena  regio  qx  duqb^s  nobUi^simis  qppidis 
^omeii  sprtita  es(,  e^  quibps  unum  Adrup^tu»  vocM" 
tMr,(aIldrui}i  Bymdfim).  Haec  sub.Tripoli  est,  >"  pateos 
pai|S]uam  ducenta,  ji^I.^PUms  millia,  f^unda  oleAS» 
et  glebis  ita  pra^pjjo^ul^,  qi  jacia  ibi  ^emina,  \nw^ 
mento  p^ne  Qeniesimo.friigis.rQia^^cantur. 

8.  }^Zeugis,  ubi  Carthago  magoa,  ip$a  esLi^t  vora 
AfrieaiiHer  Byx^um,  et  Nimidiaiii  sita,  a  Septen- 

mani,  qaasi  aprieam,  quod  stt  aperta  ccelo,  vel  soli,  C  uione  mariiSieuiojuiieta,  et  aHeridie  usque  ad  Ge<- 


et  sine  horrore  frigoris.  165'  AUi  i)i6unt  A/n^^am 
appeliari  ab  ono  ex  posteris  Abrahx  de  Gethora,  qui 
vocaius  est  Afer,  f  de  quo  supra  meminimus. 

3.  Incipit  autem  a  finibus  iCgypti,  pergens  juxta  Me- 
ridiem  per  .£ihiopiam  usque  ad  Atlantem  montem.  A 
Sepientrionali  vcro  parie ,  Mediterraneo  mari  con- 
{uncia  clauditur^  et  in  Gaditano  freto  finitur,'haben8 
proTincias  Libyam  Cyrenensem,  Pentapolim,  Tripoiim, 

^  Bi$patiia.Ex  Jvstin.,  lib.xuv. 

^  Ipsa  est,  «i  v^a  ,Ueq>eria..B  &ery,9  .^n.  i.,a4 
vers.  Est  locus  Uesp. 

c  DwB  sunt  Hispan.  Ei  Oro0. 

Cap.  V.  —  <»  Libya,  quod  inde  Libs  fiai.  E  Serv., 
£i\,  I,  ad  Yenturum  excid,  Libya. 

•  Atti  aiuni  Epaphum,  Hyginusin  Fabulis,  cap.  149, 
et  PlaeidaB  ad  /yiiebaid.  iv. 

'  Aiit.iti^i»fi(  Africam*Miwonym.t  iQ^Quaest.  in  G^- 
nes.,  ad  cap.  25. 

8  i)efifo  supra.  Lib.  ix,  cap.  2. 

^  Byxadum.  —  Byzaneium  lepitur  in  antiqufssimis 
libris,  et  marmoribus,  etapud  StephanHm.  Veram 
lamen  seripluram  Bytatium  existlmabat  Chaeon  ex 
vetastis  Yarronis  Godicibos,  lib.  i,  de  ile  rost.i  cap. 
44,  et  PriD.,  lib.  v,^p.  4,  et  lib.  xvii,  cap.  5,  et4ib. 
XVIII,  cap.  iO,  el  Aug.  in  Ps,  xxxvi,  concione  2.  Quam 
etiam  vutgati  istdori  libri,  et  plerique  ex  Goihicis 
relinent. 

^  Hauriiamaui  ^itifensem  Mauritan.  Ting.  Qood 
Cwtariensemi  addunt  quidam  libri^,  tresque  Maiiriia^ 
nias  videotur  ex  Orosio  facere ,  nihil  est  quod  more'* 
Kor,  quaodo  ex  eodem  et  Isidoro  paulopost  Ca^sa'* 
riemem  et  Sitifeoaem»  vei  #tiam  Siiifeosem  ot  Tia- 


tuloroin  regionem  porreeu,  .cujus  proxima  qusque 
rrugifera  sunt,  ulteriora  autem  besiiis  et  serpeoiibus 
plena,  atque  ooagfisimagnis  in  deseriovagantibus. 

Getutia  aqtem  AfricaB  pars  mediterranea  eit. 

•9.  ^  -NiMHidia  ab  JdcoUs  passim  vagaolibus  sic 
.Yocala,  quod  ouIUm  ceriam  iiaberent  sedem.  Naii» 
iiiigua^oram  iaeeriaB  sedes  et  vagae  NumidiM  dmor 
<tur.  intipit  aulem  aiflumine  Amfiia^a^.iaZeugiiauttm 

jljt^am  ex  Concil.  Carihag.  vii.  Qonstai.ease  con- 
junctas,  ut  Caesariensis  aiierutrius,  quasi  appendix 
sii;  i(a  tamen  ut  pro  Tingiiana  in  Conciliis  sspe  po- 
uatur. 
D  i  Lylfus  .Ci^ren.^.  pertend^ntes.  Ex  Qros.,  bb.  i, 
cap.  2. 

^  Theuchira.  Mendose  olim  legebatur  Ceutria.  Vid. 
BiolvMMei  ubul.  4. 

^  Oea,  Sabtattef  Uptismqg.  Solio.,  cap.  30.  Acfm 
tripoiim  lingua  sua  signanl  de  trium  Urbium  numero 
Taphr<e,  Abrolani,  Leptis  magnee.  Nostri  Codiees  p:«r- 
lim  Oetabraie,  pariim  Oeo  Ta6roctf,  partim  Oea  Sa- 
brele.  Sil.,  lib.  iii : 

^brau,;tuo)  Xyrioffkvolgos,  .Svranique  Leptis 
iEaque  Trinacrios  Afris  permisla  eolonos. 

Ubi  Oeaqne  ex  It!doro  libentius  legerim. 

"^  Patenspassuum  due.E  Solin.,cap.  50. 

'^  Zeugis  ubi  Carthago  magna.  Yerba  sunt  Oros. 

«  Numidia  ab  ineotn  passint  va§.  Sallus».  m  Ju- 
gurlh  :  Et  quia  smpe  tentantes  agros,  alia,  deindeaiia 
loea  peti»erant,  semet  fp«tNuinidas  appeltavare.  ideui 
Piin.y  lib.  v,  eap.  3;  paulo  tamen  aiiter  Featus. 


511 


S.  iSIDORl  HISPALENSIS  KPISGOPI 


M 


tliniteiii  detinil,  *  habens  ab  Ortu  Syrles  mioores,  a  A  soprasus  ibi  reperiunlur.  Cinnamomnni  ibi  colligilor. 


Beptenlrione  mare  quod  intendii  Sardiniam,  ab  Oc- 
casu  Mauritanlam  Siiifensem,  a  Meridie  iGiIiiopum 
feniea,  regiocampispraepinguls.  Ubl  auiem  sylvestris 
est,  feras  educat;  ubi  jugis  ardua,  equos  et  onagros 
procreat;  \ff]  exlmio  etiam  marmore  praerlicatur, 
quod  Numidicum  dicitur.  Habei  autem  urbes  praeci- 
puas  ^  Hipponem^  Rhegium^  et  Runeadam» 

10.  Mauriiania  vocaia  a  colore  populorum.  GraH^i 
enim  nigrum  (i&vpw  vocant.  Sicut  enim  Gallta  a  can- 
ddre  populi,  ita  Mauriiania  a  nigredine  nomen  sor- 
tila  est.  Gujus  prima  provincia  Mauritama  Sittfenm 
est,  quas  Sitifi  babei  oppidum,  a  quo  et  vocabulum 
traxisse  regio  perhibetur. 

H.  Mauritania  yero  Ca!tarien$i$  CohniOy  Casaria 


16.  Duae  sunt  autem  /Ethiopimt  una  circa  solis 
Orlnm,  altera  circa  Oceasum  in  Mauriunia. 

17.  Exlra  tres  autem  partes  orbis,  quaru  pars 
trans  Oceanum  interlor  est  in  Meridie,  qu»  soltt  ar- 
dore  nobis  incogniu  est,  in  cujus  flnibos  ^  Antipo- 
des  fabulose  iuhabilare  produntur.  Proxima  autem 
Hispanix  Mauritania  est,  deinde  Numidia,  inde  re* 
glo  Carthafinensi$t  post  quae  Geluliam  aceepiinus, 
postea  jEthiopiam^  Inde  loca  exusta  solis  ardoribus. 

iS.  Sciendum  sane,  qiiod  qusedam  provinclae  pri- 
mum  de  nomine  auctoris  appellatae  sunl,  postea  a 
provincia  geutis  nomen  est  factum ;  nam  ab  Itah 
ITALU,  et  rursus  ab  Italia  rrALcs,  et  sic  atimor  ipso 
nomine  geniis,  quomodo  fuit  ipsum  nomen  auctoris , 


civitasfuit,  el  iioinen  provinciae  ex  ea  datum.  e  Utrx-  B  unde  derivatom  est  nomen  provineiae.  Ex  qoo  accl- 


que  igitur  sibi  eonjuiictae  ab  Orienie  Nuinidiam  h.i- 
bent,  a  septentrioue  mare  Magiium,  ab  Occasu  flu- 
men  Malvam,  a  Meridie  roontem  Asrrtxim,  ^  qui 
discernit  inier  fecundam  terram,  et  arenas  jacentes 
usque  ad  Oceanum. 

12.  Mauritania  Tingitana  a  Tingi  metropolitana 
hujiis  provinciae  civiiate  vucata.  •  Haec  ultima  Africae 
exsurgii  a  montibus  septem,  habans  ab  Oriente  flo- 
roen  Malvam : '  a  Septentrione  freiuro  Gaditanuni,  ab 
Occiduo  oceanum  Atlanticum,  a  s  Meridie  Gaulalum 
genles  usque  ad  oceanum  Hesperium  pererranles. 
Kegiogignens  feras,  simias,  dracones,  etistrttthiones, 
olim  etiam,  et  elepbantls  plena  foit,  quos  sola  nunc 
iiidia  parturit. 


dit  ex  uno  bomlne  109  nominari,  et  eiviutein,  et 
regionem,  et  gentem. 

\  19.  Provinclae  autem  ex  causa  vocabulnm  accepe- 
runt.  Prlncipatus  natnque  gent.um ,  qui  ad  reges 
alios  pertinebant,  cum  iii  jus  suum  Romani  vincendo 
redigerent,  procol  positas  regioiies  pravincia$  appei- 
laverunl.  Patria  autem  vocaU ,  quod  conimunis  ait 
omiiium  qui  in  ea  nati  sunt. 

'90.  ■*  Terram  autem  signiBeare  praediximas  elemen- 
tom;  Mrfa<vecosingulaspaneStUtA^riM,i<4iiM;eaileaa 
el  leM..Naufi  loca,  et  terrae  apatla  iu  orbe  ierRaraiB« 
rottitas  in  ae  eoBtinentprovincias,  sicotineorpore  lo- 
eusesi,  paranna  mulia  Insecoiitiiiensmerobra,  aicMl 
et  dorouB  mulia  in  se  haiiens  eubicula ;  sic  terreg  et 


108*3.  >»Gar«m«iiilsregionisc*pulG«r«iiiiiaop-C^<^  **»«»"*"' ^*'^"*^""'  **»!>».  quoruin  parlea  sunt 


pidum  foit.  Esl  auiem  imer  Cyrcnensem  et  JBxhio- 
piam,  ttbi  est  fons  ^  qui  riget  calore  diei,  et  calet 
frigore  noctis. 

14.  jEthiofua  dicU  a  colore  populorum,  qoos  aolis 
vicinitas  torret.  J  Denique  viro  sideris  prodit  homi- 
Dum  color ,  est  enim  Ibi  jogis  xstos.  ^  Naro  qoidquid 
ejos  esi,  sub  Meridiano  cardine  est.  Circa  Occidaon 
itttem  montoosa  esi,  arenosa  in  medio,  ad  Orienia- 
lem  vero  plagaro  deseria ;  cujus  siius  ab  Ooeiduo 
Atlanti$  moiiiis  ad  Orienlem  usque  in  iEgyplii  (Ines 
porrigitur ;  a  Meridie  Oceano,  a  Septentrione  Nilo 
flumine  clauditur,  plurimas  habens  genles ,  diverso 
Tultu,  et  roonslrosa  specie  horribiles. 

15.  Perarum  quoque,  etserpentium  referta  est  nnil- 
tudine.  lllic  quippe  Rbinoceros  bestla,  et  camelopar-  ^ 
dalis,  basiliscus,  dracones  ingenteSyex  quoruro  cere- 
bro  geromae  exirahuntur,  hiacynthus  quoque,  et  crj- 

*  Haben$  ab  Ortu  Syrt.  min,  Oros.,  ibid. 

^  Hipponem^  Rheg,  et  Ru$icem.  idem ,  Oroa. 

c  Vlrffque  igitur,  Oros. 

^  Qui  di$cernit  inter  fecund.  terram.  Oros. :  Qui 
ditidil  inter  vivam  terraniy  eljacentee  arena$  u$gue  ad 
Oceanum, 

•  Hac  ultima  A^riaje..,  pererrantee,  Ex  Orosio,  Ula 
tamen :  Exiurgit  a  montibue  $eptem,  Solini  sunt  ca|i. 
de  Mauriunta. 

'  A  Seplentrione  fretum  Gaditanum.  Orosius  :  A 
uptentrione  tnore  noetrum^  et  fretum  Gadiianum. 

s  A  Meridie  Gaulalum  gentee.  Orosius:  A  Meridie^ 
Autololum  gentee^  qua$  nunc  Gautales  vocant. 

^  Garam.  Req.  E  Solin. 


provinci»  ;  sicui  in  Asia,  Ptwygia^  in  Gallia  Rhetiaf 
in  ilispana,  BaticM. 

21.  Nain  Asia  locus  est,  provincia  Asias  Phnfgiei^ 
Troja  regio  Phrygiw  ,  Ilium  civitas  Trojas.  Uem 
regiones  partes  suiit  provinciarum  quas  ▼oigas 
eoHventui  vocat;  sicut  iu  Phrygia  Trqja,  okat 
in  GaUicia  Cantabria^  Aitnria.  A  rcctoribus  aii- 
tero  regio  nuneupata  esi,  cijus  partea  lerritoria 
sunt. 

2i.  ^  Terrt^ortiimauUm  vocaturo,  qoasi  faortfortam, 
irituro  bobos,  et  arotro.  Antiqui  enim  suleo  dacto,  el 
possessionum ,  et  territoriomm  iimites  designabnnt. 

170CAPUT  VI. 

De  in$uU$. 

1.  Iniula  dlctae,  quod  in  $alo  sint,  id  est,  in  mori. 

Ex  iis  qooque  notissimae  et  roaximae,  quas  plarimi 

Teterom  solerti  studio  indagaverunt,  noUndae  sanu 

t  Qtit  riget  eal.  Iia  Gotbici,  friget  Solinus. 
i  Deniqne  vim  $ideri$  prodil  hominum  coUr^  Yerbt 
sunt  Solini.  cap.  de  India. 
k  Nam  quidquid  eju$  e$t  wb  Merid.  card.E  Solin., 


Sequitur  LaeUniittm  et  Aogus- 
Sup.,  eap. 


cap.  de  jEthiop 

^.Antipode$  fab, 
tinum. 

»  Terram  autem  $ignificar$  prcsdisam. 
1,  ex  Serv.,  JEn.  vi. 

'^  Territorium  vocatum.  Serv.,  JBn.  v.  ad   Urbem 

deiignat  aratro. :  Vnde  et  territorium  dictum^  quatk 

terribovium,  trilum  bobue^  et  aratro.  Sed  lavriforttiai 

,retiiiuimu8ex  Gotb.  iib.,  nisi  territorinm  auvia  es 

ValcaBi  editioaei  aot  tmitaurium^ 


)13 


ETYMOLOGIAROM  LIB.  XIV, 


514 


3.  «  Britamua^  Oceanl  insula,  interfuso  nari  toto  A  sit  mari.  Nascitur  in  ea  arbor  similis  palm»,  cujns 


orbe  divisa,  a  vocabulo  suae  gentis  cognominaia«  ^  Haec 
sH  aversa  GaUiarom  parte  ad  prospectum  Hispaniae 
tita  est ;  ^  circuitus  ejus  quadragies  octies  septua  • 
pnta  quinque  millia  ;  mulla  et  magna  flumina  in  ea, 
fonies  calidi,  mctallomm  larga  et  varia  eopia.  Gaga- 
les  lapis  ibi  plurirous,  et  margaritae. 

5.  ^  TkanatM ,  Insula  Oceani ,  freto  Gallico  «  a 
Britannia  aestuario  tenul  separata,  frumentariis 
eampis,  et  gleba  uberi.  Dieta  autem  Thanatot  a  mor- 
te  serpentum,  quos  dum  ipsa  nesciat,  asportata  inde 
lerra  quoquo  gentium  vecta  sit,  angues  illico  per- 
imit. 

4.  '  7%fe  vlliiDa  ittsula  Oceani  interseptentriona- 
lem,  et  occideDlalem  piagam  uitra  Britanniam,  a  sole 


gummi  infectum  vitrum  Geraunium  gemmam  reddit. 
8.  "*  Fortunatic  insulae  vocabulo  siio  significant  om* 
nia  ferre  bona,  quasi  felices,  etbeaiae  fructuum  uber« 
tate.  Suapte  enim  natura  preiiosarum  poma  silvarum 
parturiunt.  Fortuitis  vitibus  juga  collium  vestiuntury 
ad  herbarum  vicem  messis  et  oliis  viilgo  est;  unde 
gentllium  error,  et  saecularium  carmina  poetarum  » 
propier  soli  foecundiiatem ,  easdem  esse  Paradisum 
putaverunt.  ^  Sitoe  sunt  autem  in  Oceano  contra  lav 
vam  Mauritaniae,  Occiduo  proximae,et  inter  se  inter- 
jecto  mari  discretae 

9.^Gorgad€i,  insula!  Oceani,  obversae  promoiilorio 
quod  vocatur  BesperuceraSf  quas  incoluerunt  Gorgo» 
nes  feminae  aliti  pernicitate,  birsuto  et  aspero  corpo- 
babeiis ,  quta  in  ea  aestivttro  171  solstHium  B  re ;  ex  iis  insula;  cognominatae ;  distant  autem  a  con- 
sol  faeli,et  nullosultraeam  dlesest;  unde  et  pigrum»      tinenii  lerra  bidui  navigatione. 


ei  conereturo  est  qus  roarOi 

5.  OrcAadef,insulaeOeeani,ultra  Brltanniam  posi- 
lae  Domero  triginta  tres »  s  qaarum  vlginti  desertae 
sunt,  tredecim  coluntur.  ' 

6.  ^  ScoHa^  eadem  et  Hikemia  proiima  Brlitnnlc 
Insola,  spatio  tarraroro  angustior,  sed  sito  feeondior : 
baec  ab  Africo  In  Boream  porrigltur,  cujus  parles 
priores  Iberlaro,  et  Gantabricom  oceaDum  iQionduiit. 
Unde  et  UiUrma  dieta.  Seeiui  aotem,  qood  a  Seato* 
rvm  goniibos  coliinr,  appdlata.  ^  liiic  nullus  aogols» 
a?is  rara »  apis  oolla ;  adeo  ot  adveetos  inde  polve- 
res,  seo  lapiUos»  si  qots  alibi  sparserit  inler  alvearia, 
examiDa  favos  deaeraol. 


10«  Heiperidum  insul»  vocatae  a  civiiate  Ifespe- 
ride^  qoae  fuit  in  fine  Maoritanlae;  sunt  enim  ultra 
Gorgadas  sitae  sob  Atlanteum  littus  in  intimls  maris 
slnibus,  in  quarom  horiis  fingunt  fabulae  draconem 
pervigilem  aurea  mala  servantem.  Fertur  ibi  esse 
niarls  aestuariuml73  adeo  siiiuosis  laieribus  tortuo^ 
som,  ul  visentibus  procul  lapsus  angueos  imitetur. 

11.  p  Chryso  et  Argyre  insulae  in  Indico  Oceano 
sitae ,  adeo  fecundae  copia  metallorum ,  ut  plerique 
oas  auream  superficiem  et  argenteam  babere  prodi* 
derint»  unde  et  vocabula  sorUta  sunt. 

12.  Taprobana  insula  Indiae  subjacens  ad  Eurum  • 
Ox  qua  oceanus  Indicus  incipit ,  pateiis  in  longitu- 


7.  Go4(ei,iASota  iDfineBaetieaeprovincliBsita,qttaeG  dine  octingeniis  septoaginia  quinque  millibus  pas- 


dirimlt  Europam  ab  Africa,  i  In  qua  Herculis  colum- 
nae  visUDlur,  et  onde  Tyrrbeni  maris  faucibus  Ocea- 
ni  aestoa  Immltiitur.  Est  autem  ^  a  coniinenii  terra 
eeotum  viginli  passibus  divisa.  Quam  Tyrli  a  rubro 
profecti  mare  occupantes,  ^  lingua  sua  Gadir,  id  est, 
Bepem^  norainaverunt,  172  Pro  ^  Quod  circumsepta 

Csp.  yU  —  *  Britannia  Oceani  mfM/a,  etc.  Hege* 
sipp.,  lib.  V,  cap.  15  :  Qmd  attexam  Britanniag  iMer'' 
luM  mari^  toto  orbedititae  f  £l  Oros.,  lib.  i,  cap.  3: 
Britanma  Oceani  insula, 

^  Beec  in  aver$a  Gail.  Oros.,  ibid.  :  Et  quoniam 
Oceanus  habet  insulae^  quat  Britanniam^  et  Hiberniam 
Mcam,  qum  in  adtena  GatHarwn  parte  ad  proepeetum 
Hiepanim  $iUB  samf . 

c  Circiiilos  ejui..,  piurimus.  Ex  Solin.,  cap.  de 
Britannia. 

«t  Thanatos.  Solln.,  Athanatis. 

•  A  Britannia  {estuario  tenui  sep.  E  Solin.,  ibid., 
e  quo  restitutus  est  hic  locus,  mendosos  In  omnibus 
libria. 

'  Tkyte  nltima  insula  Oceani.  Locus  e  Serv. , 
Georg.  I,  ad  vers.  Tibi  serviat  ult.  rWe,  et  eSoIin., 
cap.  de  Briiannia,  sumptus.  Horum  verba  apponemus» 
ex  his,  qui  volet,  medicinam  faciet.  Thute  (ait  Serv.) 
intuta  est  Oceani  inter  septentrionatem  et  ocddentalem 
plagam  ultra  Britanniam ,  et  Hiberniam  el  Orchadas. 
Esl  aulem  insula  in  Oceano  ultima^  in  qua,  eum  sol  in 
Canero  esl ,  perpetui  dies  sine  noctibus  esse  dicuntur. 
Solioos :  Mutta,  et  alia!  drcum  Britanniam  imula,  e 

eus  Thule  ultima ,  in  qua  astivo  sotstitio  ,  sole  de 
:risidere  fadente  transitum,  nox  penenulla;  bru- 
fliali  aolstitio ,  perinde  nuitus  dics,  ut  ortus  junetus  sit 
Oecaam.  Vltra  Thulem  accepimus  pigrum  este,  et  con- 
eretum  mare.  Chacon  ita  legebat  ;  Inter  sep,  et  occ, ' 


suum,  in  latitudine  4  sexcenlis  vigtnti  quinque  milii- 
bus.  Scindilur  amne  interfluo,  lota  margaritis  repleta 
et  gemmis.  Pars  ejus  bestiis  et  Elephantis  repletaest, 
pariem  vero  homines  tenent.  In  hac  insula  dicunl 
in  uno  anno  duas  esse  aesiates,  et  duas  hiemes,  et 
bis  locum  vernare  floribos. 

piagam;  in  qua  cum  brttmale  soistitium  sot  facit^  nuilus 
dies  est,  unde  pigmm  et  coneretum  e$t  ultra  mare.  Sed 
a  sole  Tbulen  nomen  habere  dictt ,  non  ut  Thule 
(opiitor) ,  sed  ui  uttima  ,  propter  causam  a  Serrio  et 
Sollno  relalsm,  dicatur. 

s  Quarum  vig.  des.  Ei  Oros.,  Ibid. 

^  Scotia  eadem ,  et  Hibem.  E%  eod.,  qoamvis  non 
prorsus  eadem. 
fv      ^  Iltic  nuiiuM  angms.  Ex  Solln.  Vid.  Bed.,  in  Angl. 
^  Hlsi. 

i  In  qua  Hercutis  eoium»....  immittitur.  Ex  Oros. 

^  A  Continenti  terra  cxx  passus.  gxl  emendaral 
Gbacoii,  ex  Solini  manuscriptis  libris,  ubi  septingen" 
tis  pedibns  legitur,  non  passibus ,  ut  in  Vulgatis.  Sed 
vetanl  Godices,  resque  ipsa  Isidoro  Gadlbos  ipsis  vi- 
cino,  ul  par  fuit,  satis  exploraia. 

1  In  iingua  sua  Gadit.  Est  qiioqoe  nrta  ghadar  He- 
braeis  sepire,  ex  Solin.,  cap.  de  Hispania. 

»  Fortunatm..,  easd.  esse  Paradisum.  Serv.,  ifin. 
V,  ad  Elytiumque  coio.  Seeundum  phiiosophos  Eiysium 
eet  insuta:  Fortunatce. 

>>  Sitte  sunt  autem.  B  Solin.,  eap.  ult. 

•  Gorgades.  Iia  vet.  libri,  et  Piinii  ei  Solini  Manu 
scripii. 

P  Chryse  et  Argyr.  Solln.,  Plin.  et  Mela. 

4  Sexcentis  viqinti  quhtqne  miHibus.  Vocem  stadio 
rum  «X  Soliqo»  Pllnio  et  Chacone  auctoribos  expoii 
limus. 


515  S.  ISIDORI  HISPAjLGNSiS  EPISGOPi  516 

13.  •  fylo$  insula  est  Indi»,  ferens  omDi  lempore  A     175  ^^*  ^  Cycladesmn]^^  aniiqmius  Grapci»  foe- 


foiia ;  hucusque  insulae  Oceani. 

U.  Item  insulae,  quae  uh  Hellesponto  usque  ad 
Gaiies  iii  mari  magiio  sunt  consiitul». 

Cyprus  insula  a  civitate  Cypro ,  quae  in  ea  est, 
nomen  .iccepiL  Ipsa  ^  est  et  Paphos  Veneri  conse- 
craia  in  Carpatliio  mari,  vicina  Austro,  famosa  quon- 
(lam  divitiiSy  et  maxime  aeris ;  ^  ibi  enim  prima  bujus 
mclalli  inventio  et  utililas  fuit. 

15.  Creta  Grxcise  pars  est  ingens  contra  Pelopon- 
nesuni :  ^  hxc  primum  a  temperiecoeli  Macaronesum 
appellatacst,  deinde  Creta  dicta a  Cr«/6  quodam  indi- 
gena,quemaiunt  unum  CureLum  fuisse,  a  l74Qui^"^ 
Jupiter  ibi  abscondituscst,  etenulrilus.  Clst  auiem 
insula  Graeciae  inier  Ortum ,  el  Occasum  longissimo 


runt,  (|uas  inde  Cycladas  autumant  diclas,  quod  licet 
sp.Uiis  longioribus  a  Delo  projectx,  ia  orbem  tamen 
circa  Delum  siine  sint.  Nam  orbem  xux>ov  Graii  1o- 
quuntur.  t  Quidam  vero  non  quod  in  orbeiu  diges- 
tae,  sed  propler  sropulos  qui  circa  eamdem  sunt,  di- 
ctas  putant  Cyclades, 

20.  Hae  in  llellesponto  inter  JEgaeum ,  et  Maieum 
mare  constiiula:  circumdaniur  etiam  pelago  Myrtoo. 
n  Sunt  autem  oinnes  numero  quinquaginta  tres, 
^  tenenles  a  Sepiontrione  in  Meridiein  niillia  quiii- 
genia  :  ab  Orientc  in  Occobum  millia  ducenla  : 
melropolis  earuiu  Rhodus, 

21.  D^oi   insuUrio  medio  CytUidmn  s\Ul.  £i 


insuia  uraicia  inier  urium,  ci  ^.ca.u.i.  ,u»gi^»...iu  j,^^^  ^,^^^  ^^^^^  ^^^^  ^^  dilMfium  <|00d  Ogf^ 
iractu  porrecta,  a  Sepienirione  Grxciae  (esubus.  ab  B  j^^j^^iMis  notaliir,  cum  orben  mnllM  meMibu6 
Auslro  iEgypliis  undis  pcrrusa.  Fuil  autem  qnondam 
cenlum  urbibos  nobilis,  u  ndcetff  ^ca/ompo/is  dicta  est. 
IG.  •  Priina  eliani  remis  et  sagillis  claruit,  prima 


rittcris  '  jura  fixit,  equestres  turinas  prima  docuit. 
Siudium  inusicuin  ab  Idoeis  dactylis  in  ^a  coepthm ; 
capris  copiosa,  scervi^eget,  lupos  el'viilpes,  aliaqtle 
rerarum  noxia,  nusquam  gignit',  serpens  ibi  niitliis  , 
noctua  nulla,  et  si  invehatur,  staiim  morilur.  targa 
est  aulem  vitibus  et  nrborlbus.  Dictamnus  herba  in 
Creta  nascitur,  et  alimus,  quae  admorsa  diurnam 
famem  prohibet;  ^  Plialangos  aulem  venenalos  gi- 
gnit,  et  lapidem,  qui  IdiBus  dactylut  diciiiir. 

47.  ^  Ahydoi  insula  in  Europa  super  Hellespon- 
tum  posita,  angusto  et  periculoso  mari  separala,  et 


oouilnua  nox  inumbraasel,  ante  emnes  terrae  ndiia 
soli»  illuminata  est,  soriitaque  ei  eo  Qomen,  quod 
prima  miBifesuita  ruissel  viaibue.  »  Nam  Hkv  Graeci 
maMifeaium  dieunt.  p  f pst  est  ec  Qrty§\Q^  eo  quod  pri- 
mum  ibi  visae  sunt  cotum%ce$  aves,  quae  176  Grmd 
opTVTRc  voceot.  4  1h  bae  ineula  LmM  eoixa  esi 
Apo//tn<m,  el  Dionam.*  Ueio^  autem,-  ei>  dfitaa  did- 
tur,  etinsuia. 

Si,  r  HhodifO  Ci^c/Mhrm  prima  ab  Oriente,  in  (flm 
•  roMe  cepitulum  dicttur  esM  iifv«ttHiifi,  dum  ibi 
drita»  coiideretur,  eirquo  e«<uite,  et  IflMla  Rhod^ 
eftappeliaia.  in  bae  Urbe  solisooloNws  fuitflereae 
septuiiginla  eitblMnm  ^Uudiiftr;   Fiterttnt  ct  alii 


SeuJojr  Grtec?  dlcta,  quod  sii  introitus  Hellespourf  C  c^^n^"'"  vi\im^tQ  iu  eadem  insula  cdtossimlftorea. 


maris,  in  quo  Xerxes  pontem  ex  navibu^  fecit,  et  in 
Grxciam  iransiitl 

48.  i  Coot  insula  adjacens  provinciae  Atticae,  in 
qua  Hippocrates  medicus  natus  est,  quae,  ut  Varro 
testis  est,  arte  laniflcii  [irima  in  ornamentum  feini- 
narum  inclaruit. 


^,  *  Tcnedos  una  ex  Cycladibus  ad  Septenlrionem 
sila,  in  qua  orim  ctvilasa  ren^qoodam  condita  est. 
Dnde  nomeniirbis  illius,  vel  potius  insuloe  Aiit.^Nam 
Tenes  iste  infamatus ,  quod  cum  noverca  sui 
concubuissei,  fugiens  hanc  insulam  vacuam  cuUori- 
bus  obtinuit;   unde  ct  Tenedos  insula  dlcta   est'; 


«  Tytos.»..feren$  omnitimporofol.  M*^pirans  (Kt.  f. 

^  Ipsa  esl  el  Paphos,  Uoc  non  rererri  ad  Gyprura 
insularo»  sed  ad  urbein  in  ea,  qu»  olim  Cypros  dice- 
balur,  et  Paphos  aiebat  Cbacon. 

c  Ibi  enim  prima  hujus  melalL  inv*  Piin.i  lib.  Viii| 
cap.  56,  et  lib.  xxxiv,  cap.  2. 

<t  Hasc  ftrimum  a  tennerie  cM.  £  Solin.»  cap.  17. 

e  Prima  eliam  rem,  Ex  eo<l.  . 

'  Jura  fixU»  Solinua ,  jura  junxit.  Tid^  Pialon.  in  ' 
Minoe.  * 

s  Cert^  eget.  Ex  Solin.»  riin.,  iib.  viiit  cap.  i^vui: 
¥ira6i7ttt«  in  ead,  insula  (Creta)  cervoip  praterquam  in 
Cydoniatarum  Regione^  noa  esse,  . 

^  Phalangos  auiem,  Sic  vero  legit  Sulinus :  Pha^ 
langium  aranei  genus  est ,  si  ni$um  qucsras^  nuiia  iMi 
est^  si  potestaum,  ictum  konunem  veneno  interlicit, 

i  Abydos  ineula.  Abydos  neque  insula,  neqoe  in 
Eiiropa  est,  sed  ut  ait  Solinus ,  de  Heilesponio  io« 
quens  :  Abydos  Asiw  est^  et  Seslos  Europw.  Serv.  ad 
Tcrs.  Fauce*  Uutantur  Abydi.  Georg.  i.  Se^os  ei 
Abydos  civitates  sunt  HeUesfonti^  qua  angueto  ei  pe- 
ri4;ii/ojio  mari  ugregantur.  No^liaec  aiiis  coiicinnauda 
relinauimus. 

J  ooof .  Solinus  :  Multat  quidem  insulce  objacent  A4* 
tiecs  conUnenti^  sed  suburbanw  (erme  sunt  Satamis^ 
Sttnittfn,  Coi,  C^of,  etc.,  qua  ut  Varro  Uslis  est^ 
^ubtilioris  vestis  amicula  arU  lanificm  scientim  frima 


in  omatum  feminarum  dedit,  In  Solin.  Ms.  Eeeiesiae 
Tolet.  iibro,  Ceos^  Coe  legitnr,  et  quidem  jaiu|M*i* 
dem  questus  esi  liermolaeus  B.irb.  barum  vocum 
affinitate  siepe  peccatum  a  tibrariis  in  bonia  aucio- 
r4bu$«  Ita  ut  jam  prope  usucapta  sini  a  Coo,  qiiue 
Geos  erant  fortaase  propHa  ;  aed  ianificium  iuerit, 
Plinto  auetore,  utrique  eommune.  liippocraies  u- 
nien  communis  esse  non  potuit,  (|uera  ruisse  con- 
siai  Goum.  Sed  Coos  ilippocratis  petria  non  objacet 
Atlicas  in  mari  ^eo,  sed  ithodo  in  lcario  pelago. 

^  Cyclades,.,  quas  inde  Cyil.  aut.  E  Solin. 

t  Quidam  t«ro  non^d  tn  or6.  Vidk  Serv.,.^n. 
III  ad  Cycladas^  et  oreb.,,, 

^  Sunt  autem  omnes  num.  Ex  Oros. 

a  Tenentest  itft  Golb^  omnea»  Tetuimtet  nondispli- 
cei,  ex  Vulc. 

<>  Nam  ^tikw  Grofei.  Verba  sunl  Serv.,  Aln,  iii- 

P  Ipsa  est  et  Oriygia,    E  Soiin.,  cap.  i7. 

4  Jn  hac  tnsn/a  Latona.  Verba  Serv.,  ^n.  iii,  ad 
vers.  Sacra  mari  coiitut. 

'  Hodos  Cycladum  primt  Ex  Oros. 

*  Rosm  eapitulum,  Ai.  capiiolium,  al.  ctpulum, 
al.  capuinm,  forte  oohivum,  vel  coivuini  Glosa.  cm^ 
vum  xrXu^  po^v  /tffivxoTor. 

i  Tenedos.    Ex  Oros. 

"  yain  Tenes  ts(e....dicU  esl.  E  Ser¥*i  An«  IK,  ad 
vers^  Tenedos  notiuima  fama^ 


•slc  Cicero: 


ETTMOLOGIARUU  LIB.  XIV. 


m 


Tenen  Iptum »  evjus  ex  nomine  Tene^  A  ^i^cria  dicia  propler  tria  ax/sa,  Id  est«  proniontoriay 


dos  noimnatur, 

21.  ^  Carpaihos  nnaex  Cycladibus  a  Meridieposiu 
<*  coiilra  if^gyptum,  a  177  4"^  Carpathium  niare  ap- 
pellatum  est,  vocata  propter  celerem  fructuum  matu- 
rilatem.  ^  Est  enim  inier  iEgyptum  et  Rhoduro.  £x 
hac  insula  dicuntur  el  Carpasioe  naves  magnae  e( 
sp.il  iosse. 

2a.  •  Cyihera  insola  una  ex  Cycladibus  a  parte  Oc- 
cidua  sita,  cujus  Porphyris  anlea  nomen  fuit.  Cjii- 
fftera  autem  vocaia,  quod  ibi  Yenus  sil  orta. 

26.  ^  /caria  insula  una  de  Cycladibiis,  qu»  Icarie 
niari  nomen  dedit.  Hxc  inter  Samum»  ei  Myconura- 
procurrentibus  saxis  inhospiialii  est,  et  nullis  sini* 
bos  portttosa.  Dicitur  autem  Jcarum  Gretenseai  ibi 


Pelorum,  Pachynum^  el  LUybffum,  ^  Triiiacria  euim 
Grsecum  est ,  quod  Latine  triquelra  dicitur,  quaslin 
Ires  quadras  divisa.  ^  Ilacc  ab  Italia  exiguo  freto 
discreta,  Africum  mare  prospeclans,  terris  frugi- 
fera,  auro  abundans,  cavernis  tameB,t:t  fistulis  pe- 
netrabills,  ventisque,  et  sulphure  plena.  Unde  et  ibi 
iCltnac  montis  exsiant  incendia :  in  cujus  freio  Scylla 
est,  et  Charybdis^  quibus  navigia  aut  absorbeutur, 
aut  colliduniur. 

139  ^^*  ^^'  aulem  ^  quondam  palria  Cyclo- 
pum^  et  posiea  nuirix  tyrannoruro,  frugum  fertilis, 
ac  primum  lerris  omnibus  commissis  seminibus  ara^ 
tro  prosclssa.  Principem  urbium  Syracuta^  babet ; 
fonlem  Arethusam,  el  Alphceum  fluvium  magnoruro 


uaufragio  interiisse,  et  de  exitu  boroinis  imposiluro  B  generatorem  equorum.  In  ea  insula  »  priwtuu  esi  iii* 


Domen  loco. 

27.  s  Naxos  instila  anie  Dionysias  dicta,  quasi 
Dionaxos^  quod  ferlilitale  vitium  vincat  cseteras ;  est 
aulem  a  Delo  x\in'mlllia  passuum  separala,  ex  qua 
olim  Jovls  ferlur  adversus  Titanas  fuisse  profectus. 

2S.  ^  itfe/os.ex  numero  Cycladum,  una  omniHin 
bisularum  rotuodissima,  unde  et  nuncupata. 

178^^*  Disloria  dicit  ex  Jasone  natumfuisse  Pbi-' 
lomelumet  I^Iulum;  ex  Philoiuelo  Parean/umgenitum, 
qui  de  suo  nomiqe  Paron  insulam  et  oppidum  a|^l- 
lavii,  prius  aulem  i/inota,  deinde  Paros  dicta.  t  d^ 
qoa  Yirgilius :  iVtveanmue  {'aron.  Gignit  eniminarmor 
candidissimum,  quod  Parium  dicuni.  MUiit  et  aar- 
dan  lapidem,  marmoribus  quidem  prae&tantioreaiv 
sei  Inter  gemmas  vilissimum. 

50.  Chios  insula  Syra  lingua  appellatur ,  eo  qood 
ibi  raa&iix  gigniiur.  i  Syri  enim  jf oitic^m  Cbio  vocant. 

Sl*.  Skmos  insula  est  mari  iEgxo,  ubi  nata  est 
Juiio  ;  ex  qua  fuit  sibvlla  Samia,  et  Pytbagoras  Sa- 
mius,  a  quo  philosophiae  nomen  inventudi  csl.  In 
hic  insufa  reperta  prius  ficlilia  vasa  traduntur.  Unde 
et  vasa' Samta  appellata  suiit. 

32.  Stci7ia  a  liicano  rege  Sicania  cognominata  est« 
deinde  a  Siculo  Itali  fratre  SiciUa.  Prius  aulem  Tri- 

■  Sk  €itero.  YaiT.  iir. 
^  Carpalhos.  Ex  Oros. 

«  Contrti  JBgyptum^  aquu  earpathium  mare,  Acro  in 
Uor. 
^  Bm  aifm  iMefjEgyptuni,  et  Rhod.  E  Serv.,iEn.  uu 

•  C^mi.  ExOros.  et  Sulin.,  licebit  etiam  Cy- 
tkeream  appellare.  Siepbanns,  ^sygTat  xat  n  vf^w , 
Mri  i5  yovii  K-uOrpaia.  Serv.,  JKrt.  I,  ad  illud.  :  Al  Cy- 
iherea  novas  aries,  Cytherea  at  insula,  inquit,  quce 
pluralrtaniumnumerodicitur^  ut  sunt  alta  Cythera^ 
i£o.  X. 

'  Icaria  una  de  Cycladibtis.  Solinus :  Dt  Sforadibus 
esilearcs,  Sed€ycladas  quoque  Sporadas  lecisse  vide- 
Uir\ir%^liutitenmd\X}i:Sparsasquepei](equorCyciadas, 

»  Naxos  insula  anie  Dionvsias  dicta,  Solinus.  Na- 
xos  Monysias  priw,  quam  Naxos  dicta ;  vel  quod  hos- 
pUa  HberofPiOri^vll  quod  ferlHitate  vitium  vincatccB- 
leras.  Qoare  autem  Naxos  dicta  sit|,  Diod.  Sicul.  lib. 
VI.  Nhid  vero,  miosf  Dionaxon^  adulteriiium  duco.) 

^JMof.  B  SOlin. 

*  De  qua  Virg,  Niveamque  Paron,  iEn.  iii. 

i  5i^i  eh*m  Jrairtc^CTi.  Ead.  legunlur  in  libell.  de 
|x)cis  lleb;exAct.  apost.,  inter  Hierouymi  Opera. 


venta  comcedia. 

34.  Achaten  lapidem  ipsa  primum  ex  Achate  flu«* 
miue  dedit.  Pai^turii  et  mare  ejus  coralium ;  <>  gig^K 
et  sales  Agrigeniinos  iu  igne  solubiies;,  crepitantes 
ia  aquis.  Omiils  ambitus  ejus  clauditur  stadiorum 
tnbus  inillibus.  Sallustius  autemdicit  Italiie  coo^ 
junctam  fuisse  Siciliam ,  sed  medium  spatiuui  im« 
peiu  niaris  divisum,  et  p  per  angustiamseissum. 

55.  Tapsus  insuU  stadiis  decem  a  Sicilia  remota 
jacensy  et  planior,  unde  et  nuncupata.  De  qua  Yir- 
gilius  :  4  Tapsumque  jacenlem. 

30.  jEoli<B  jnsulae  Sicijise  appellatje  ab  '  JEoia 
Hippoiae  filio,  quem  poeta  finxeriiat  regem  fuiasa 
veutorum^  sed,  ut  Yarro  dicit,  reetor  fuU  isiaruia 
Q  iosularum,  et  quia  ex  earum  nebulis  ei  fumo  futuro» 
prsilicebat  flatus  ventorum,  ab  imperitis  visus  eal 
venios  sua  potestate  retinuisse^  ^iedeai  insulfle  et 
ytt/cantiPVOGamuri  quodet  ips»,;s»€ut  iBtna  ardeanl. 

37.  Sunt  aulem  uovem  babentes  propria  noaiina, 
quarum  primain  Lyparus  quidam  Lyparm  vocavit, 
qui eam  ante  i£oIum  rexit*  Aliera*  Miens  vocator, 
quod  sit  collibus  eminentissimi»;^  reliquse  yero,  id 
est ,  Strongyle  Didyme  Ericusa ,  ^  Hephmtias , 
Phasrticum^  Evonimoi,  Erieodes\  Pheenieodei ;  quas 

^  Trinacria,.,.  quod  Latine  Triqnetra.  Plinius  etSo- 
lin.,  triquetra ;  sed  iriquadtam  scripaisse  Isidorum 
verisiroile  esi  ex  elymologia,  et  ex  Quinttliano  qui 
0  iib.  I,  cap.  5.  Eiymologia  inqiHt-noiifiiin^am  ^ar6ara 
ab emendatis  eonatur  discernere^ut  eum  Triqueirttmdici 
Siciliamf  anTriquadram  o|iorleal,e lc. 

^  H(ec  ab  liaiim  exig,  frei.  Et  iaetrn,  lib.  I7,  la 
princip. 

^Fuiiauttm  guondamPairia.  ErOroe.,  lib.  ii,cat).4. 

^  Primum  esi  inventa  Comeedia,  Ex  Soliri. 

0  Gignit  H  saies  Agreg*  £x  eOd.  kkeoi,-  inf.,  Hb. 
XVI,  cap.  2. 

p  Et  per  angustiam  scissum.  Id.,  sup.,  I.  xiii,  d  48. 

1  Virg, :  Tapsumque  jacentem.iM  Serv. :  Insuia 
non  iauge  a  Syracusis  fluctibus  pene  par»* 

'  j£oto  Hippoiee  (ii.  E  Serv  ,  Mn,  r,  ad  versi  i£o- 
/tar?i  venii. 

"  jtftera  quod  siteoUibuM  emin,  Sive  quod  ifpiy,  hoc 
est,  sacrum  pro  mogno  osurpant,  iia  uti  nos  OraH;! , 
sive,  utait  Solinus,  quod  sitVulcano  prnKcipucmra. 

^  Hepheestias,  Hiftc  in  Ediiione  Hai^arihi  non  egt,- 
et  quidem  sine  ea  iiuineras  consiat.  Soliuus  efPli* 
niui  sepiem  tantuin  csse  dieuRr« 


819 


S.  ISIDORI  HISPALEMSIS  EPISCOPI 


520 


qaoniam  nocte  ardent  jEoIub,  180  *>v«  ynleanim  A  Uum  freto»  dncu  LigiiBtici  x«mom  sino  ad  firos[)e- 

cittm  Italiae.  Est  auiem  miiliia  promontoriis  angu^ 
loea,  gignens  laetiasima  ptbala,  et  Upidetn  quem 
eaikockiien  Gneci  vocant. 

45.  ^  Ebonu  insula  Hispaniae  dicta,  quod  a  ZamV 
mNi  procol  sit,  quasi  eboMOi.  Nam  lix  sladiis  ab  ea 
dlsiat,  C0JU8  terram  serpentes  fogiont.  Huic  contra- 
ria  eat  Colubraria,  quae  rererla  eat  angttibos. 

ii.  t  Bateares  insulae  Hispaniae,  duae  sunt,  Aphro- 
siade  et  Gymnasie,  ct  major  et  minor.  (Jode  et  eas 
fulgus  majoricam  et  mJiiortVmN  nuncupant.  JSH  In 
ils  prlmom  insalis  Inventa  est  funda,  qua  lapides  emlt« 
tontnr»  ande  oiBalearee  dictae :  I  jS^cv  enim  Graece 
mitlere  dicitur ;  ^unde  et  baltUta^  quasi  mit$a  et  /vit- 
dibaiam.  Virgilltts  :  Baharie  verbere  fundm. 

CAPUT  vn. 

De  promonldrttf. 

i.Commune  est  insulis,  ut  promln^ani ;  inde  et 
loca  earum  ffromontoria  dicuntur.  Sic  ^  Sallustius 
de  Sardinia  :  /n  OrienUm  Uuior  ftrominet  quam  in 
Oceidentem, 

9.  ■  Sigeeum  promontoriom  Asiae,  obl  Hellespon- 
tus  apertliis  dilaiatur.  Dictom  autem  Sigaeum  proptor 
Hercults  taciturnitalem,  quia  probibitos  liospitio  a 
Laomedonte  Trojanorum  rege,  simolaTitabseessom, 
et  inde  conura  Trojam  cum  silentio  Tenlt,  quod  di- 
oitttrviTii. 

3.  Maleum  promoniorittm  Graeeiae,  quod  intrat 
mare,  et  per  millia  quinquaginU  protendltor»  nbi 


dicuntor,  ei  iis  qoaedam  ab  inltio  non  foeruot«  postea 
mari  editae  usque  nunc  permanent. 

38.  StcBchadee  insulae  Massiliensiom  seiagloti  mil- 
liom  spatio  a  Continenti  in  fronte  *  Marbonensis 
provineixt  qua  Rbodanus  fluyius  in  mare  eiit.  Dictae 
autem  Graece  Stachadee^  quasi  opere  in  ordinem 
sint  positae. 

39.  Sordni,  Hercole  procreatos,  eom  magna  nol- 
titudine  a  Libya  profectus  Sardimam  oecopavit,  et 
ei  soo  vocaboio  insulae  nomen  dedii.  Haee  io  Africo 
mari  facie  Testigii  bomani,  ^  in  Orientem  quam  iii 
Oceidentem  latior  prominet,  ferme  partbus  laieribus, 
qoae  in  Merldiem  ei  Septentriooem  Tortunt,  ei  quo 
ante  coromercium  a  na?igantibos  Graecorum  Ixtoc 
appellau  esL  B 

40.  Terra  patet  in  longitudine  millia  cil,  laato- 
dine  il.  In  ea  neqoe  serpens  gtgnltor ,  neqoe  lo« 
pus,  sed  •  solifoga  untum  animal  eiiguom  bomi- 
nibos  perniciosom.  Venenom  qooqoe  ibl  non  nasci- 
Vat^  ^  nisi  berba  per  scriptores  plorimos,  et  poeus 
nemoraUy  apiasiro  similis,  qoae  bominibos  rlctus 
eonlrabii,  et  quasi  ridentes  interimit.  •  Fontes  babet 
Sardlnla  calidos,  inllrmismedelam  praebentes,  furibus 
caecluiemySi  sacramento  daio  ocolos  aquis  tetigerint, 

41.  Corncm  insolae  eiordiom  incolae  Ligores  de- 
denint,  appellantes  181  eam  ei  nomioe  docis.  Nam 
qoxdam  Cona  nomine  '  Ligur  mulier ,  cum  Tau- 
mm  ei  grege,  qoem  prope  littora  regebat  transna- 
Ure  soiitum»  atqne  per  intenralla  eorpore  attcto 


ooda  ita  saeva  esi»  ■  ot  persbqui  navigantes  Tidean 


femeare  Tideret,  copiens  scire  incogniu  sibi  pabola,  q  tor.  Hoc  aotem  promontorium  a  MaUo  rege  ArgiTO* 
Uunim  a  caelerisdigredientem  osque  ad  insolam  naTi-     rom  nomen  accepit. 


gio  prosecoU  est.  Ci^s  regresso  insulae  feriilitatem 
cofjnoseentesLigures,  ratibosibi  profecti  sont,  earoqoe 
nominemolierisauetoris,  et  docis  appeliaTeroni. 

42.  Hsec  aoum  insola  Graece  'tAfrm  dicitor ,  a 
Gymo  Hercolis  flllo  babiUU.  De  qua  Virgillns  : 
CymiMi  taxoe.  s  DiTiditor  aoum  a  Sardinia  ii  mil- 

in  fironls  fiarbon.  Pro9.  Oros.»  lib.  i,  caf .  S. 
^  in  Orientem^  ^uam  in  Ocadentem  iatior.  Locos 
6St  ei  lib.  11  Histor.  Sallustii  citatus  ab  Agel!..  lib. 
iii»  cap.  i8.  Cui  ei  Isidoro  addi  baec  possutit :  Ferme 
paribue  tateribue^  qum  in  MeriiHem,  et  Septentrionem 
«sriiiai.Corrigendns  idem  apud  Noii.  in  Faciee.  Voces 
attUm  ante  coemercmm  Cliaconi  suspeclm  erant. 

•  Sed  solifug,  Sop.,  lib.  xii,  cap.  3. 

^  Nisi  herba.  Ei  Isidoro  emeiidandus  SerTiilocuSy 
Edog.  8,  Uiide  sani  baec. 

•  Fonlei  habet.  Ei  Solin. 

f  Idfur  nmlier.  Cltat  bxc  Priscian.,  lib.  ti,  ei 
Saliustii  lib.  u  llistor.  :  Sed  tpst  jfsrlcssi,  Faainim  ex 
greae,  quem  prope  Uttora  regebat  Corsa  nonune  Ligur 
miilt<r,  ei  qoo  intelligiiur  totum  bunc  iocum  esse 
SaUdsUi. 

f  Dtmdtmr  aiutem  a  Sardin,  Oros.,  Ibid. 

^  Ebotui.  Oros.,  ibtd.  Ceterani  do  Etymol.  Quod 
nan  proeul  a  Zanio,  ampUos  quaerendom,  Sive  Zamo, 
siTe  Dianio  legas. 

i  Bateares  insula  dum.  Aoro$iade$,  et  Gymuaei' 
de$.  Forte,  Aphrodi$iadm,s\iC  dlctae  qood(ot  aii  Arist. 
lib.  nufi  dKUfM(9.  &xou9jyi«Te«v )  apod  bos  majori  in 
preiio  leminae  sinl  quaiu  viri.  De  Gymiiasiis,  Flin., 
Ilb.  III,  cap.  5 :  Batearee  funda  beHico$a$  Grmd  Gym* 
nesiiis  dtaDsre.  Diodor.  Siculus,  lib.  ti,  cap.  l,  Gyio- 


188^-  ^  ^^orum  promontoriumSiciliae  respieiens 
ad  Aqullonem,  seeondom  Sallostiom  dlctoma  gober- 
natore  Annibalis  illic  sepolto. 

5.  P  Paehgnwn  promontorlom  Siciliae,  Aasinim 
specUns»  ab  aeris  crassitodine  dictom.  Nam  wx^^ 
est  pingois,  et  erassus,  Austro  eiiim  perflatar 

nasias  dletasait»  qood  aesuu  nodi»  quasl  patostritae 
lucedant. 

i  poX^ccv  fm*m  Grcrr.  Eod.  mod.,  inf.,  lib.  itui» 
cap.  10. 

"  Vnde  bailista^  qvost  mtu.  et  (undibaiunL  Ita  to* 
teres  lib.,  blc  el  lib.  iviii,  icap.  40,  et  apiid  4ug.,  In 
D  ps.  Liv.  Et  Vegel.,  lib.  i,  cap.  16 :  7«r€let  lapideede 
funda^  wl  de  fustibaio;  et  lib.  ii,  cap.  15 :  Funditoree, 
^vt  ad  fundas,  vel  fuMatoi ;  et  lib.  iii,  cap.  4 :  Fu$' 
tibatus  fuHi$  e$t  tongu$,  Quare  fundibalum  omnino  ie- 
gendum,  noii  fundibutum. 

Cap.  VII — 1  Sic  Satlustme  deSardin.  Qoi  ciutur 
(ot  soperiori  capite  diiimos)  ab  Ageilio,  et  Non.» 
ei  lib.  II  Hist. 

^  Si^mum  prom..,.  vm.  E  SerT.,  Mn.  ii»  ad  illud: 
Sigwa  tgni  freta  lata  reluc.  Cbi  codei  Servi  tatica- 
nus  :  q.  d.  9vfh* 

"  Vi  persequi  navig.  SerTius,  i£n.  5,  ad  illnd  : 
Malemque  $equacibu$  undis :  sequacee^  inqolt,  id  est^ 
perseeutricee. 

<»  Vetorum  prom.  Ei  eod.,  £n.  ni,  ad  illud  :  An- 
rescent  ctaustra  Pelori.  Illud  tanien,  re$piden$Aiqmlo* 
ncm,  Oros.  est,  iib.  i,  cap.  2. 

p  Pachynum.  Iiem  e  Serv..  Mn.  iu,  ad  Tors.  Pro- 
jectaque  $axa  l^achini,  et  voces  jfinquh  el  alieu»  Ti« 
debaiitur  Chaconi,  neque  iminento. 


m 


EtTMOLOGIARDH  LIB.  XiV. 


$i3 


6.  •  lAhfbaim  proniOAloriuiii  Siciliae»  solis  Oc-  A  ^»^  exeeitU  Olympui).  DicCiis  autem  ^  O/ffniyNMj,     ^ 


eaiam  iDlendens,  vocatum  ab  ejusdem  nominis  cl 
▼ilate»  quae  ibi  eat  sita. 

7.  ^  Banon  promontorium  Numidi»  vocatum »  eo 
quod  AquiioDom  inteodat.  Hoc  Hippimem  Rhegium 
postea  dicUuDt  pro  eo  quod  sit  »quore  interruptum. 

S.  Caipe  Hispaiii»  promontorium. 
184  GAPUT  VUl. 
De  motitihit,  cmterieque  terras  vocabulis. 

I.  llontes  suDt  lumores  terraruin  aliissim|  dictiy 
quod  siDt  eminentes.  Quidam  autem  propriis  ex  cau- 
sis  vocali  sunt,  ex  quibus  notandi  sunt,  qui  opinione 
maximi  celebraoiur. 

l.  Mons  Caucasus  ab  India  usque  ad  Taurum  por- 
rectus,  pro  gentium  ac  lingiiarum  varielate»  quoquo- 
versum  vadit,  diversis  Dominibus  nuncupatur.  Ubi  B 
auiem  ad  Orientem  in  excelsiorem  consurgit  sublimi- 
t:iiem,  propter  nivium  caDdorem  Caucatus  nuncupa- 
tur.  Nam  Orientali  lingiia  Caueasum  signiflcat  candhm 
dum ,  id  esl ,  nivibus  denslssimis  candicaniem.  Uiide 
ei  eumScytb»»  qui  eidem  monti  junguntur,  « Croaca' 
»n  vocaveronl.  Cathn  eam  apud  eos  candor^  sive  nix 
dicitur. 

5.  Moos  rmims  a  plerisque  idem  vocatur  qui  et 


quasi  0/a/ampKi(ide8t,  J  quasi  coiium).  Hicmoos 
Macedoniam  dividil  a  Thracia. 

iO.  ^  Athoe  moos  Macedooi»,  et  ipse  altior  nuU- 
bus,  tantoque  sublimis »  ut  in  Lemnnm  umlira  ejos 
pertendat,  qua  ab  eo  lxxvi  miliibus  separatur. 

4i.  ^  PartMtsiis  mons  est  Tliessali»  joxta  Boeo- 
tiam »  qui  gemino  vertice  esl  erectus  in  coBlum.  Hic 
10  duo  flodiiur  joga,  Cyrrham  IgQ  et  NUeam^  unde  el 
nuncupatos ,  eo  qood  in  singulis  jogis  eolebantur 
Apollo,  et  Liber.  Hsc  juga  a  duobus  rratribos  Cithe- 
ron^  el  Helicon  appellaiitur.  Nam  Heticon  dictos  ab 
Helieone  fratre  Citheronii. 

12.  Item  Ceraunii  sont  montes  Epiri»  a  crebris  dicti 
fulminibus.  Graece  enim  fulmen  xt^avvoc  dicitor. 

15.  Apenninue  mons  appellaios ,  quasi  Alpee  Pmni^ 
ftof,  quia  Hannibal  veniens  ad  Italiam  easdem  Alpes 
aperuit,  unde  et  Virgilius  :  Alpee  immittet  apertat, 
Has  enim  flannibal  »  post  bella  Hispaiii»  aceto  rupil. 
Juvenaiis  :  Et  montem  Yupit  aeeto.  Et  inde  loca  ipsa 
quae  rupit  Pemnm  Alpes  vocantur. 

14.  MonSi^lita  exigne,  et  sulpliure]dictus ;  ■  oode 
et  Gelmna,  Gonstai  autem  hunc  ab  ea  parte  qoa 
Eurus»  el  Africus  flai,  habere  speluncas  plenas  sul- 
phuris,  et  usque  ad  mare  deductas ;  quse  spelunc» 
recipientes  in  se  fluctus  ventum  creant,  qui  agitatus 
ignem  gignit  ex  sulphure ,  unde  fit  quod  videtur  in- 
cendium.  • 

15.  Pyrenmus  et  ipse  a  crebris  fulminum  ignibus 
nuncupatus.  Graece  eoim  ignis  tru^  vocatiir«  Isie  est, 

5.  •Araraih  mons  Araienitt,  ia  qoo  arcam  bistori»  G  qui  inler  Galliam  atqoe  Hispanlamy  qoasi  de  indu- 
post  diinviom  resedisse  tesuntur.  Unde  et  usque  ho-     stria,  munimentum  interjaceu 


4.  ^LibanmmoiM  Phcenicom  altissimus,  cujos  me- 
mineronl  propbel»  :  diclus  a  thure^  quia  ibi  coRigi- 
lor;  cujos  ea  pars,  qoae  est  super  eum  ad  Orientaiem 
plagam  respiciens,  Anlilihanut  appillalori  id  esl, 
eontra  lAhanum,         «* 


die  ibidem  ligoorom  ejos  videnlur  vesligia 

185  ^* '  AcroearaunH  montes  propter  altitudinem, 
et  fulminum  jactos  vocaii  sont.  Graece  eoim  fulineo 
nifiuwioc  dicilur.  Suol  aole»  inter  Armeniam  et  Ibe- 
riam,  incipieotes  a  porlis  Caspiis  usque  ad  fontem  Ti- 
gridis  flovii. 

7.  Hyperborei  montes  Scythiae  dicti,  quod  supra,  id 
est,  ultra  eos  flat  Boreae. 

8.  s  Biphai  montes  io  capite  Germaoioe  suol  a 
perpeiuo  venlorum  flatu  nominati.  Nam  p4»ii  Gnece 
iuipelos  el  o^fi^  dicitur,  M  roO  peirrccy. 

9.  Oiympui  mons  Macedonlae  niroium  praecelsos, 
ita  ot  sub  illo  nubes  esse  dicantur  (^  De  quo  VirgUius : 

•  Lihfbasum»  Ex  Oros.,  ibid. 

^  jBorfon  prom.  Solin.,  cap.  30  :  Borion  promon- 
torium,  quod  Aquilone  cwditur^  Grteci  advena  iic  vo- 
cdverunt,  Qoae  vero  sequuntur  de  Hippone,  Rbegio 
piiotea  dicto,  snnt  quidem  ex  eod.  Solino,  sed  non 
eram  hujus  loci,  laiitum  abest,  ot  superioribus  fu» 
rini  annectenda. 

Gap.  Vlll.  —  «  CroA;oain.  AI.,  Graucaium.  Vid. 
Plin..  lib.  VI,  cap.  18,  et  Solln.,cap.  52. 

^  Libanui...  dictui  a  thwre.  Est  enim  Hebraels 
runSlebona,  Ihus. 

*  AroraiA*  Ex  Hieron.,  de  Locis  Hebralc.  Gen., 
cop.  8. 

'  Acroceraimti.  E  Serv.,  ifin.  ii,  ad  vera.  :  Vidna 
Cermmaiuxia;  etGeorg.  i»  ad  vers« :  A/ia CeraicfiM 
eio  dejieu. 

s  Ripkm  mmtei.  E  Serv.  Goorg.  ui,  ad  iiiod :  Gem 

Pataol.  LXXXII. 


i6.  0  Sohriui  a  singularitale  dlcilur»  qood  omni« 
bus  Hispaniae  montibus  solus  altior  videatur,  sive 
quod,  oriente  sole ,  ante  radios  ejus  io  eo  quam  ipse 
cernatur. 

17.  Catpe  mons  in  oltimis  fioibus  Oceani,  qui  diri< 
mii  Europaro  ab  Africa ,  qoem  Allanlis  fioem  esse 
dicunt.  P  De  quo  Lucanus : 

Hesperiam  Calpeo,  summomqae  implevit  Atlantem. 
AtlasPrometiiei  187^rater  fuilt  el  rex  Afrie»,aquo 
astrologiae  artcm  prius  dicuol  excogilaUm,  ideoque 
dictus  esl  sustinuisse  ccelum.  Ob  erodiiionem  igitur 
ejus  disciplioaeet  scientiam  coslit  Domen  ejos  in  mon- 
tem  Africie  derivatnm  est,  qoi  oooc  AUae  cogaomi- 

D  e/frena  virum  Riphmo* 

^  De  quo  Virgiliui  :  Nubei  exciuU  Oiympui»  Apud 
Maronem  bsec  misquam  soot. 

^  Oiympui,  quaii  oioiamp.  Ex  eod.,  ^Ed.  iv,  ad  11- 
lud  :  Ipse  Deum  tibi. 

i  Quoii  cmium,  Hoc  fsidori  profecto  ooo  est. 

^  Aihoi,,.  qui  ab  ee  lxxvk  miil,  Ita  S»lio.y  cap.  21. 

t  Pnrmifstts.  Serv.,  JEiu  x.  Pantassaa  nio»i  €Sl 
Theisatim  juxta  Bceotiam^  qui  in  duo  fiiuiituriuga^  Ci'- 
theronem  Liberi^  tt  Heliconem  Apoliinii^  et  muiarum» 
Itenique  lib.  vii ;  Cyrra  autem^  et  Nyta  urbee  tuni  tub 
eiidem  jugit  titm. 

n  Poit  belia  Hiipanim.  E  Serv.,  ifio.  x,  ad  vers. : 
Exitium  magn. 

"  Vnde  et  gehenna»  Hoc  qoam  vim  habeal  oescio. 


«So/oriiia.Vid.  Plin.,  lib. 
p  De  quo  Lucanui.  Lib.  i. 


lu,  cap.  1. 
17 


523  S.  ISIDORI  HISPAiL^NSlS  |i:piSCOPI  8|| 

rialur,  qui  prypier  aUiludinem  suaro,  qu^si  coeli  ma-  A  cubilia  ^unt,  unde  ei  lupanaria  luslra  dicuuiprf  pef 


cbinam  alque  nslrn  sustentare  videiur. 

48.  Alpes  autom  proprie  montes  Galliae  sunt,  de 
quibus  Virgiiius  :  ^mas  Alpes,  El  dicendo  ama«; 
verbuni  evpressit  a  verho.  Nam  «  Gallorum  lingua 
Alpes  montcs  alti  vocaniur.  Hae  sunt  enim  qux  Ita- 
li:e  murorum  exhibent  vicem. 

10.  CoUes  sunl  praeminenliora  jugamoniium,  quasi 
coUa. 

^20.  Juga  .iMiein  montium  ex  eo  appellaia  sun',  qnod 
propinquilnlc  sui  jungantur. 

21.  Tnniulus  C!>t  nions  brevis,  quasi  lumens  ieUns, 
liem^iuniulus,  lerracongesta,  ubi  nulla  memoria  esi. 

22.  VaHe%  sunt  humilia  loca  quusi  mlsa,  Hinc  et 
convatles,  depressa  loca  terrarum  inter  inonles. 


contrarium  videlicet ,  quia  parum  illustraniur. 

30.  ^  Lucus  est  locus  densis  arboribus  septus, 
solo  luoem  deirahen».  potest  et  a  coUueendQ  cr^brls 
luminibus  dici,  qu^  ibi  propter  reliffion^m  ceiiti- 
lium  cuhumqu:^  flebant.. 

189  ^  1  •  t>eserta  yocata,  quia  non  aeroptur,  e(  ideo 
quasi  deseruntur,  ut  suutloca  sUvarum  ei  moniium, 
contraria  uberrimarum  lerrarum  ,  aiue  iant  |iberri- 
m»  gleb:n. 

52.  devia  sunt  loca  sccrela  et  abiiita^  quasi  eitra 
viam  ;  ipsa  sunt  ct  Invia.  Iiide  et  I  Aviaria  secreta 
loca  el  a  via  rcmoia,  aut  tnnium  adibilia  avibua; 
unde  est  illud  :  Ineulia  rubent  aviaria  baccis. 

33.  k  Amoena  loca  Verrius  Flaccus  dlcta  alt ,  eo 


188  ^3.  Campus  est  terrarum  planiiies.  Dicius  B  q'»od  solum  amorem  pr.Tsienl,  et  ad  se  amanda  al 


ailleni  campus^  quod  brevis  sit  pedihus,  nec  crcctus  ut 
monies,  sed  p:ilens,  et  spali  r  suo  porrcctus,  etja- 
cens;  unde  et  Graece  frcSiov  diciiur.  SumpslLaulem 
nomeu  ex  Gr.ica  etymoloi^ia;  <  x^f^^  ^^^^^^  Graeci 
breve  dicunl. 

2i.  ^  Solum  esl  omne,  quod  suslinet,  a  solidi- 
tate  (lictuni  scilicoi,  unde  et  de  mari  Yirgilius  ail : 
Subtrahiturqtte  sofum. 

S.>.  Sa'/i4s  5unt  vi)sta  et  silvestria  loca,  ubi  ar- 
bores  exsiliunt  iu  altum. 

26.  «  Fauces  sunt  augustorum  locorum  aditus  in- 
ter  duos  monles,  loca  angusta,  et  pervia»  dicta  a 
faucium  similitudine ,  quasi  foces. 

27«  '  Confrages ,  loca  in  quae  undique  venti  cur- 
rurit ,  ac  sese  frangunt ,  ut  Nsevius  ait :  /n  montes  Q 
ubi  venti  frangebant  loeum. 

i8.  s  Scabra  sunt  loca  siiu  aspera ,  iinde  et  sca^ 
bies  dicitur,  a  corporis  asperitaie. 

29.  ^  Lustra  obscura  tatibula  Terarum  et  laporum 

«  NamGaUorum  iingua  Alpes  m.  a.  E  Serv.,  i£n. 

iv,  ad  illud  :  Al^niBorece.  AtFestug Albumquod 

nosdicimus,aGr(eco,  quod  est  a).^ov,esfappe//amm... 
Sabini  Unnen  Alpmn  dixervnt.  Vnde  credi  potest  no^ 
men  Alpium  a  candore  nivium  voc.tatum, 

^  Jtem  tumulus  terra  congesta.  Deesse  videiur  ali- 
quid.  Serv.  JEu.  iii.  ad  vcr-i.  :  forte  fuit  juxia  tU" 
miitos,  cLC.  Boc  sermone^  (iiiquil)  et  collem^  el  sepul' 
erum  fnisse  signifieai* 

e  xayMi  ^m.Vid.  sup.,  lib.  xii,  invoce  GameL^ 
inf.  Iib.  XX  9  cap.  11,  in  Cama,  I 

*  Solum  est...  quod  iusiinet.  K  Serv.,  JRn.  vn,ad 
vers.  Cetoale  solum,  Luctis  vero  ah  Isidoro  cit:ttus , 
JEw.  V. 

•  Fauces  sunl.  C  Serv.  Ut  biviai  armato  obsidam. 
Mn.  xi. 

'  Confragps.  Festus  :  Gonflages  loca  dicuntur  m 
qua;  wndique  conlluunt  i^f^Ui.  Nonius  :  Confluges  loca, 
in  qucB  diversi  confluunt  rivi, 

8  Scabra  sunt  toca  s.  a.  E  Serv.  atl  vers.  Scabra 
ru%fM,  Georg.  i.  8e<l  vox  (oca  »pnd  enm  non  legitur. 

^  liwfra.  hiein,  /£u.  i,  ad  vors.  Lustr^jbunt  con- 
vesa»  -~  Ltiftra,  et  ferarum  cnbilin ,  ei  tttpanaria  per 
conirahum  dtdmns  ,  quia  parum  iiluntrantur. 

i  Lucus,  Ideni ,  ad  vers.  Lucus  ttt  Urb.t  fuit  summ. 
J£n.  1  :  Lucus  autem  diciturf  quod  non  luceat ,  iiofi 
quod  «tfit  iHiumina  causa  reUgionis. 

i  Aviaria.  Idem ,  Georg.  ii  :  Aviaria  SicrMa  nemo- 
m,  fiMi  oMt  frogiMtiiaia. 

k  Ammm  loca  Varro.  Hic  Verrius  et  Varro  alter 


liciant.  VarrOy  quod  sine  ntunere  sunt,  nec  quidquam 
in  his  olficil,  quasi  amunia,  hoc  esi,  6ine  fructu , 
unde  et  nullus  fructus  exsolvitur.  inde  etiam  nihil 
praestantes  immunes  vocsntur. 

54.  1  Aprica  loca,  quae  sole  gaudenty  quf^i  ecvcv 
ffiiai^t  Id  est,  sine  (rigore^  sivf»  q^od  j^jut  apfrto 
ccelo. 

35.  Opacet  vero  foca^  q^^  qperl^  ^l^,  iprto) 
contraha. 

3t;.  »  Lukricum  d\ci  (cooalaijl  io^ufn ,  #li  fip  quod 
ibi  quit  labiiur ;  et  lubrjcttn  dicjtur,  wni  ^uih}  I^M- 
tiir,  sed  in  quo  labiiur. 

57.  "  Sstiva  suiit  |oc|  unibros^,  in  ^nibtM  pnt 
a^statem  vitant  pecora  solis  ardorem.  Stiiiitll : 
it  umbrMi  paluer«  Mtiva  Lyoef. 

$6.  *  ffavalia  suni  loca  ubl  nam  ftibrftaiittir.  HtC 
et  P  lextrinum  vocain;*. 

190  39*  ^  Statiff  est  nbi  nd  tempua  stant  Mivts. 

alteriue  audeiii  otcuHy^Mii»  ut.noiHtai  •(  ITeM,  ei 
Serv.,  iEn.  vi,  ad  vers.  Am^na  vireift,  e^  JBxi.  v^ 
ad  Tartara  habent. 

1  iiprica  loca.  E  Serr.  ^n.  vi :  Traits  iwilltim 
f^ai. 

^  Et  lubrieum  dicitur  non  quod  iabitwr,  Qiioil  qui- 
dem  ad  locum  ntlinet ;  alioqui  luhricum  diiitiir  et 
qnod  labituK^  et  in  quo  labimur.  Serv.,  Mn.  ii :  Lt<- 
6r/ciim  dicitur  quod  iahitw^  dum  l^iMUir^  til  pttet*» 
et  in  quo  iabimur^  ut  : 

I  ...  Sese  opposait  Ssilio  per  lebrica  surgens. 

E(  Isidorus  ip^e ,  lib.  x  :  Lubrictis^  ab  eo  quod  labi^ 
tur.  Quare  nihil  hic  opiis  ulla  correoiione,  consen- 
tientihus  pnust^nim  liliris  oinnibus,  Unium  qu:i  de 
re  sit  sermo  aitendi<se  oporniit. 

n  JEstiva.  E  Serv.  Georj.  3. 

0  Naiuilia.  Ex  eodein,  ^n.  xu 

p  Hoc  et  textrinum,  Serv.,  Mn.  ii,  ad  vers.  yEdi^ 
ficant,  sectaque  intex. — Translatio  (inquit)  a  navibui  , 
ut  Cicero:  liavem  tibi  (Bdificatam  esse  Mes$aua.  Iiem 
int^ntl^ttt : 

Bisdenas  Italo  texsmus  robore  oaves. 
Ad  hanc  videtur  texirini  notionem  respexisse  C|- 
cero,  lib.  iv,  act.  i,  in  Verrem  dlcens  :  Insuta  ,  /u- 
dicfSf  MeUta  est  satis  lalo  a  Sicilia  mari  ferieuloa€0  fu« 
disjuncta ,  lit  qua  esi  eodem  nomine  oppwum ,  ifua  iaie 
nunquam  accessit ,  quod  tamen  isti  textrinun^  pet 
triennium  ad  muliebrem  nestem  conficiendam  fuitm 
Liidens,  8cHiCi!et,-in  Toce  anibigua. 

<i  Statio  at.  E  Senr. ,  Mn.  n. 


feiS  ETYMOLOGIAftUN  LIB.  XIV.  m 

Partus  ubi  biemant ;  ^  importmmm  autem  ubi  nul-  A     S.  "^  Barathrum  nimiae  aliitudinis  nomen  est,  al 
him  refugium,  quMi  duUqs  portOB* 

40.  ^  Portui  autem  loeus  est  ab  aceeasu  vento- 
rura  remotus,  ubi  bii^erna  opponere  soleni.  Et  par- 
4m  iicm  a  49pmMdi$  oommercils ;  hune  veierea 


a  <  A^^fltoiiii  «eralhiii  M«a  i^eibatl»  iNa  4edl- 
nalioi^  ^  ^i^f  j^iri^ ,  p(  ^  fmi/w  AHVtiMWt 

41.  ^  LtiitM  est  terra  aqu»  et  mari  yi^ina.  Et 
dicium  tittuSy  *  quia  fluelu  eliditur^  t  yei  quod 
aqua  alluitur,  H  Cicere  in  Top. :  Liltu^  est  qua  fluetut 
eiudit. 

43.  Cireumlumumy  loctts  quem  aqua  circumluit. 
AUutium  consumptio  riparnm  ex  aquis. 

Margo  est  pars  cujuslibel  loci,  ut  puta  maris,  unde 
et  nomen  aecepit. 

Maritima ,  qnasl  maris  intima. 

43. 
mari. 


Ostia  ab  ingressu  et  ex)tu  fluminis  dicta  in 


Continens^  perpetua  terra,  nec  ullo  mari  discre- 
Iftt  4IIMi'6NBei  innfw  ?oeant. 

J^l  CAPUT  IX. 
Ih  inferiorUfus  tenm 

i«  SfMiM  eai  fosea  aub  lerra ,  ^  qu«  persplci  ft/h 
IM ;  I  <rfcAm*v  Grtsee  spelunea  Latine. 

2.  Spiracuta  appellata  omnia  looa  fMWtiferi  apirl- 
(us,  I  qna^  Graeci  xfitf^mi^  appellant»  vel  Afitwron" 
tfia.  ^iiaiQ  \arro  spiracuium  dicit  bujttscemodi  lo- 
cnm,  et  spiracula  ex  eo  dicunlur  loca  qua  terra 
spiritum  edit. 


dietuf)  ^tffttfAram  f  «fuaai  Torago  atra,  Bcilicet»  a 
profunditate. 

6.  *  Erebui,  inferorum  profunditas  atque  recessas. 
^  Styx  aitb  ro9  frtrrftpwi,  Id  oalt  M  tristitia  dicta» 

eo  quod   tristes   iHefat ,    ^   quod  tristitiani  gi- 
piat. 

7.  p  Ceeytus^  loeus  infeit.  Cocytua  aiKem  neiiMn 
aecepit,  Orfeca  InlerpMiatiene,  a  Iveifi  ei  gemliii. 

8.  <i  Tartarus ,  ¥ei  q«la  emnia  iHie  itivbata  Sunr, 
Airo  t%  'r»|»«x^Ct  vet,qued  eai  veriM,  Airl  f«6  ret/nc- 
/>iCfcv,  idesi,  a  iremore  frigoHs,  IM ^^"^  ^  aigere, 
et  rigere,  scHleet»  qula  l«ee,  aoleque  carei.  Nam  ne- 
que  illic  Tapores  sunt,  qui  ex  solis  luce  gtgnonUir, 
neqne  flatos,  qttl  ejusdem  molibus  ineitaniuir,  aed 

£  perpetnus  stcrpor  :  raproiplitn  entm  horrerey  et  tre« 
mere  apud  Ortteos  legllor.  ffic  enim  ftetus  H  stri' 
dmr  ueiMtum» 

9. '  Qekenna  eai  locut  ignis,  et  sulpliuria,  quem 
appellari  pulant  a  vafle  Molis  conaecrata,  qn»  eai 
Juxla  murum  Hierusalem,  repleta  olrm  cadayeribua 
mortuorum.  HH  enlm  flebnei  fllios  suos  fmmolabant 
daemonibus,  et  appellabaiur  locus  ipse  Gehennefiii 
PuMrl  ergo  suppiicii  lociw  ubi  peecatores  cructandl 
suBt,  bojtts  loei  voeabnlo  designatflr.  Oapticeni  aa- 
tem  esse  gebennam»  et  ignto,  ei  frigoria  jitt  lob  la- 
glmua). 

4d.  •  Infmii  appeHalttv,  ee  quod  tnftu  stt.  Slcot 
atttem,  aecoedttm  corptts,  ri  ponderis  anl  ordlnem  te- 
Aeatti,  inferlora  snnt  omnia  gravlora,  ila,  aecundum 


5.  Biatus  praeruptio  terne  profunda ,  quasi  itus  ;  q  apiritum,  inferiora  sttnt  omnia  tristiora.  *  Unde  et  in 

Grsca  lingua  origo  nominla,  qoo  appeilalnr  inferus^ 
ex  eo  qttod  niliil  svave  faabest,  resonare  perfaibeiur. 
'  4 1 .  i^  Sfcnt  autem  cor  aDimalis  In  medio  est,  ^  ita  et 
infernus  in  medto  terrm  esse  perfaibeittr.  Unde  et  itt 
(Sxangetto  legimtts  *.  In  corde  lerrm.  Pliilosopht  auteni 
tlieoni  quod  inferi  pro  eo  dieiintQr,  qnod  animx  faine 
Ibi  f«r«iil«r. 


proprie  antem  hiaios  est  omnis  oris  aperiio ,  trans- 
lata  tt  laviay  qnarum  aviditas  oris  adapertfone  mon- 
atraMr. 

4.  k  Prafumdum  proprie,  qnasi  eojus  porro  slt 
AMtts ;  aboeive  auiem  proftmdum ,  vel  sursum  vei 
iAeersiMa  diciuir,  ut : 

t . .  «IfaHa  ae  temis,  CfBiumqite  profandom. 

■  Jrnportunum  est^  Scrv. ,  /Eii  xi :  linptjrtunum 
mutem  est ,  quodearet  porlu ,  id  est ,  quiete ,  ubi  nul- 
fiiiai  puriM. 

^  Porius  autem  locus  ab  acc.  v.  r.  Ilaec  ex  margiiie 
aasumpia  credo.  Sunl  aulem  Virgilii  verb.,  JEii,  iii : 

Portus  ab  accessu  veDtnrum  immotus... 
Mee  rninttB  ifta  quae  sequnniur,  qnse  snnt  ex  iii  Georg.; 
El  stabula  a  ventis  hiberno  opponere  soli. 


jus  nomiuts,  vide  Serv.  ad  reiba  Yirg»  i£n*  vi ;  Uie 
specus  horrendum^  et  Pri^ciaii.,  lib.  vi. 

I  imfkKtw  Grcse.  spefunc.  lat.  B  Sert.,  Eclog.  It. 

i  Qua  Gresei  rupmila  Gaksms  :  iteUliextc  U  &«o 
Tow  Tcvzvfwtw  f*ovov  xaxi  Tiiv  uaTTVojvv  i  ^6|p  yimxii», 
xa9«7rap  £V  TOtf  x«^"*^'**'^  wvofxaafx€vo£ff  y(/apioiq* 

k  FreftuM^  prbpria.  fi  fterv.,  Mn.  ». 

1  HtfrJa  ac  terras,  cosiumque  profuml.  Verba  Virg,, 

^n.  I.  «/>... 

™  Barathrum  nim.  a.  «,  tl  Serv. ,  MUf  m  ;  Oasi- 


«  A  haiutandis  mercibus  Baias,^BaiarumJiero  qu^e 
prope  Cuttias  alia  e&t  ratio,  dicla  namqiie  a  ^io  j.  det  ^  atque  imo  Baraihri  ^  elc 
•    Uly&sis  aocio  illic  sepuhu«  ui  ail  Strv»,  ^n.  iii,  ad  ^     o  Erebus.  Cx  eod.,  &n,  iv. 


verf..  i^l^  ^<  deiatus  Qumeeam.  Siliua  : 

.....  docet  ille  tepontes 
Unde  ferant  Mnen  Rate,  camiteiaqiie  de<Ji8se 
JPaiiiafaie  puiipit  siagno  sua  noouna  noosirai. 
d  LiMniati  lerf.  a.  c,  m.  t^.  Et  qniiiem  Servins  medo 
uleHiiil  lerram  aqu»  vicinam,  modo  terram 
mari  viehaaiN  ,  quod  ntrumqne  inelnsit  Isidorns. 
•  Qma  (tuctu  elidimr.  Al. ,  etuStur. 
f  Yei  fuetd  omm  a/J«il<ir.  AU,  attiditur. 
«  Ck...  mM  jiuaus  eludU.  Al., elidU,  de  quolib. ii, 
Cft^.  M.  iou  eat  anlem  Ckeroois  deaniiio,  sU 
Aquitii. 

Cap.  IX.  -r-  ^  Speeus  . . .  ^oi  perspici  p.  Nempe 
«U  asriffendo  dieiMir.  De  genere  et  deeliuatione  hu- 


»  Sf|Mc.  «TTo  Tou  flTTvyjpov-  li*  Serv,,  ^n,  vi. 

V  Cocylm,  Serv.»  iEii.  vi.  Cocytus  fluvius  iufero^ 
rttiw  dicius  «bro  tqv  xc^xvscv,  id  eil,  iugere. 

1  Tarti^rus.  V»x  eodein  iEn.  vi,  ^o  illud  :  Tum 
Tartarus  ipse  ^  Bis  patet,  elc. 

f  Gehenua.  Ex  Uitron.  in  MaiihM  cap.  tO, 

«  Infernus...  perhibetW'  Rx  4ug.,  iiii.  XJli,  de  G^- 
nes.  ad  litt.,  c.»p.  34.  .     ,  . 

t  Unde  et  f»  Gr/eca  /in^...  eng.*,  quQd  mdpuave. 
Ncmpe  53««»  quasi  «i§«c.     .    ^     ,,.  .     . 

^  Sioil  a^tem  cot  ammi^  Ex  ituiroo.  ui  i4»n., 
cap.  2.  Qui  locus  resiituepdus  ex  l|oc  loco. 

▼  ii^  iii/crttM  itt  flW^«<>  terrm.  Serv.  ad  vei.s...  Tw- 
turis  petrat  subire.  JEn.  vi. 


LIBER  DECIMUS  QUINTUS. 

D£  iEDIFIClIS  £T  AGRIS. 
CAPUT  PaiMUM.  A.Mnictaftit,etdeloiig6V6iMenliacoAlettpleliir.lltM* 


i.  De  •  aiicioribus  condiurum  urbiam  plerumque 
diittwtlff  iuveoiluTt  adeo  ui  ue  urbie  quidem  Roma 
origo  poisit  diligeater  agnoMi*  Nam  SaUustius  di- 
cit :  Vrbm  Bomam^  tkuti  ego  aeeept^  ewMdtte^  ai^ 
9M  kabMire  imth  TrejMt,  ei  cum  m  Aborisina,  AEi 
dicunt  ab  Evandro,  secuudum  quod  Virgilius  : 
Tune  tei  Kvandrus  RoaMW  eooditof  trcis. 
Aiii  A  Romolo,  ut : 

En  bnjus,  nate,  anspidls  iUa  indrU  Roma 

2.  Si  igitur  Unue  civiutia  cerU  ratio  non  apparet, 
non  mirum  ai  in  aliarum  opinione  dubiutur.  Unde  nec 
bistoricos»  uec  commenUtorea  varia  dicentea  impe- 
ritiae  condemnare  debemuay  quia  antiqditas  ipsa 
creavit  errorem.  Sane  quasdam»  de  quibus  aut  sao-  j^ 
c|»  Scrlpturae,  aut  biatoriae  gentium  certam  origi- 
nem  refernnt,  paucis  admodum  forbia  reteiere 
oporui. 

3.  Primus  antediluyium  Cain  civiutem  Enock  ex 
nomine  £Ui  sui  in  ^  Naid  condidit ;  quam  urbem  sola 
multitudine  suae  poateritaiis  impievit. 

i.  <  Primna  poat  dUuvium  Nemrod  gigas  Babylonem 
orbem  Mesopotamim  184  f^i'^^^^-  Hanc  Semiramia 
regioa  Assyriorum  ampliavit,  murumque  urbia  biUh 
mine,  et  cocto  laUrefecit.  Vocabulum  autem  sump- 
sll  a  eonfusione«  eo  quod  U>i  confttss  siol  atque 
permisUe  linguae  sedificantium  lurrim. 

5.  <t  Judaei  asserunt  Sem  filium  Noe,  quem  dicunt 
Melcbisedecb»  primum,  poat  diiuvium,  In  Sjria  con- 


s«/am  aulem  pacifiea  in  noslro  sennone  iransfarlur. 
Oppida  nobUiM  qmt  vei ^  eomiilMenmi. 

6.  8  Dionysius  qui  et  Liberpater,  cum  Indiam  vie- 
tor  perambulasset,  iV|^iam  jurbem  ex  suo  nomuie 
juxta  Indam  fluvium  condidil,  el  quinquaginU  mil- 
Ubus  hominum  adiniplevil. 

7.  t>  Medw  autem  JEgzbi  fiUus  Jfedtom  construxit, 
unde  et  regio  ejas  kediw  noroen  soriiia  eat. 

8.  Persepolim  urbem  caput  Persici  regni  ^  Persene 
Danaes  195  filius  condidit  famosissimam,  oonfertis- 
simamque  opUMis»  j  a  qoo  el  Permdo  dieu  eal. 

9.  ■"  Ctesiphontem  quoque  Portki  apud  ParlAiafli 
eondiderunt»  in  aemulationem  Babyloniae  urbla. 

10. 1  5iiMs  oppidom  Persidae  aiunl  J 


Irem  constituisse.  Dictum  autem  Siwf»  quod  ]iiimW 
neal  Smes  fluvio.  Ibi  est  regia  Cyri  lapide  candldo  eC 
▼ario  cum  columnis  avreis,  el  laconaribua  geoMnia- 
que  disHncu,  eontinefls  eliam  abMUacmm  essOt 
atellis  mlcantibna  prsesignatum,  ei  eaeUni  hnmniii 
mentibos  ineredibiUa. 

Ifl.  BoOrum  oppidumBaelHanicondlderQnl,  expro- 
prio  arone  eum  cognoroinantes,  qul  Baetrui  vocatur. 

1%.  ^  Carra  civiias  MesopoUmiae  trans  Edessam 
condiia  a  Parlbis,  ubi  quondam  Romanus  eal  caeaos 
exercitus,  et  Crassus  dux  caplus. 

13.  Edeaam  urbem  MesopoUmi»  eoiididit  Meoa* 

brolb,  filius  Cbus,  196  posiquamde  Dabylone  mi- 

didisse  urbem  Salem^  \n  qua  regnum  fuil  ejusdem  Q  ^^^^*  ^  qua^etregnavit,  quae  anle  AracA  cognomi 


Melcbisedecb.  Hanc  pos^ea  lenuerunt  Jehiaan,  ex 
quibus,  el  sortiu  est  vocabolom  /ehis,  sicque  doo- 
bos  DomioUNis  copolatls,  Jebm  et  Salem,  vocau  est 
Hierueaiemt  *  qom  poslea  a  SaiOmone  Hierosolyma^ 
qoaai  HioroeoiomoidM  dicla  est.  Haec  et  corruple  a 
poeiU  Soiyma  nuncupau  est,  el  poslmodum  ab  i£lio 
Adriano  ^tia  voduu  esl.  Ipsa  esi  5ton, '  qnae  He« 
biaice  ipecMlaiio  interpreuiur,  eoquodinBobUmi  con- 

Gap.  I.  •—  *  De  mietoribus*..  errorem.  E  Serv., 
Ma.  Yii,  ad  iUud  : 

Nec  pnenesUniB  ftmdator  defiiU  orbis 

^  In  Naid  condidit.  In  omnibus  libris,  perroutatis 
Utteris  ,  ex  Naid  mDU  evaserat.  LXX  :  ^Ei^lBs  ^l 
KwbtieKQ  Tov  itpoo^n^M  tou  6cou,  xoI  ^xdo-cv  Iv  yri  N«{9 
xMTCvavTt  ToO  l^cfi.  Ct  Joseph.  lib.  i  ADiiq-,  cap. 
•4  :  no>XiW  xeet  jttcXO^v  yiSv  i^pxnroi  furoi  xns  tvvmixoc 
KoZv  N«3a  T^ov  ovTft»  xaAovficvov.  Quod  autem  eo  ioco 
HieronymusY  non  aliier  interpreietur.  nibil  ad  Isido- 
rum,  qui  LXX,  ut  solet,  secuins  esl.  Adde  quod  idem 
Hieronymus  in  lib.  de  Locis  Heb. :  Naid,  terra  (in- 
ouii)  in  qua  habitamt  Goin.  Nisi  Edem  pro  India  com 
Ciliacfaone  mavia. 

•  JPrimiis  posl  dii.  Ex  Oros.,  lib.  n,  cap.  6. 
^^odiri  Asier.  £x  Hieron.,  Ub.  de  Loeis  Heb. 

*  Qum  voftea  a  SaUmone  Hierosoiym.  Idem  dixit 
Eoaeb.,  Iib.  ix,  de  Praep.  £vang« 

<  Ques  Heb.  epeeuiaao.  Slc  omnea  Ubri.  Spioi/ffm, 
Uieronyrous. 
s  Dton^s....  condidU.  Ex  Eoaobu  CbroiL 


nau  esl.  °  Ipse  construxii,  et  Chaianmn,  quae  poaiea 
verso  nomiiie  a  Seieuco  rege  dicuesl  Seleueia.  «PAti 
ladeipitiam  urbem  Arabiae  condidit  Rapbaimt  gena 
antiquissima,  quaro  inierrecerunt  fiUi  Lolb. 

14.  Seleucos  onus  ex  pueris  Alexandri,  posl  monen 
ejusdem  Alexandri,occupaloregnoOrienUs,  orbem  ia 
Syria  condidit,  eamque  ex  Antiochi  palris  sui  nomioe 
AiiitocAiam  nuncupavit,  et  Syri»  caput  insiituiL  p  Ipae 

^  Medus  autem  Egeti  /f/tus.  —£1  Medeee,  ut  ait  Di». 
l'  dor.,  lib.  ▼. 

^  Peruus  Danaes.  Cum  libri  Athet^  AthSf  Audias^ 
et  Andia,  baberent,  cur  ipse  sibi  Isidoru^t  non  auii- 
liaretur,  qui  paulopost  Tarsum  Ciiiciae  a  Perseo  Da- 
naes  prole  asdifif-aUm  dicitf  Yid.  Uygin.,  Pabul.  275. 

i  A  quo  ei  Persida,  Ruffinus  in  transiatione  Jose- 
pbi  Susan  Peri>id«  metrupoUm  vocat. 

^  Ciesiphontem.  Plin.,  lib.  vi,  cap.  26, 

^  Sttata  Oppidum,  Haec  orbs,  et  Snsis,  et  Sosn,  et 
Sus«  a  liieroiiynio  dicitur,  Dauiel,  cap.  tiii  el  ix,  de 
qua  Plin.  lib.  vi,  cap.  27.  —  Menonis  Patrem  habeaH 
Golhici  quos  vidirous,  non  fratrem^  ut  lmpresai« 

^  Carra.  Ex  Uicr.  de  Locis  Heb« 

^  Ipse  construxit  et  Chaiannen.  Quam  eamdem  etoe» 
curo  Ctedpkonie  ait  Hieronym.  in  Quaesi  in  Geoen,, 
et  in  Am.t  cap.  6.  Vidend.  idem  in  Loeia  Hebralcia. 

o  Phiiadet^.  Ex  eod.  lib. 

p  ipse  quoque  iAiodiciam.  Buseb.  in  Chron.  :  So* 
ieucus  Antiochianit  Se/eifdam,  Loo^idam,  Apmtdam^ 
Edissamt  Berceam^  ei  Peliam  urbes  condidii. 


m  ETTMOLOGIARUM  LIB.  XV. 

quoque  laodkmmt  el  Meuriam^  ipM  A|MmiiM,  et  A  sunt,  yocaia  est  Bakmm^  id  eit» 

Edeuam  urbes  constnixit.  antea  vocabatar  dorous  Del. 


Uoiit  qmi 


15.  •  DeaNMoif  Syri»,  condita  ei  miMiyala  a  De- 
«oico  diapensatorit  Abralue  Hlio.  ifoc  aoiea  in  oai9i 
Syria  teBali  princlpalaHU  Needom  eBim  florebaiit  Ibi 
Antlocliia,  Laodida,  et  ApaiDia,  qiias  orbea  poH 
Aleiaiidnim  eomlnieiaft  esse  cogMadimis.  Hie  esl 
i^emiMctif,  qoem  Abraham  /otnnim  sibi  h«iedem 
dizerat,  aoteqoam  essei  illl  promiasos  Isaac. 

16.  ^  CeMmoppidam  Pai«stlom  coodideroni  0e- 
▼aei,  in  qoa  babltaveroDtGappadoees  pristiois  collo* 
ribos  interfBClis.  Yocato  aolem  Gtua^  eo  qood  ibf 
€ombyses  rez  ^srsorom  ihesaoros  soos  poeoii,  cum 
bellom  ^gyptiis  intoilssel.  Perttnim  enlm  Uofaa 
tbesaoras  ^aaa  oomioator. 

197  ^7.  PMfiifbo  orbem  coodlderoot  Allopbyli ; 
Ipsa  esi  AMcaUmy  de  qoa  soperios  memoraylmas,  nun- 
copau  ez  nomlae  Gesloim,  qid  fali  nepos  Gbaro,  el 
Uios  Mesralm. 

18.  •Dor  orbs  fiillqooodam  polentissiroa,  et,  Yerss 
f  ice»  SitaiawU  forris»  posteaab  Herode  rege  Jodaae  in 
lionorem  Cmiom  Aogosll  Cwiorea  nuncapata.  In  qua 
Comelll  doroom  Gbrbli  ridlt  Ecclesia ,  ei  Philippi 
cdicolas»  elcobicnlom  qoatoor  rirglnom  propbeta- 
rum. 

49.  Joppe  oppidum  Palaestlnae  maritimum,  iidem 
Palssiini  «diflcayeronl »  '  obi  saxum  ostenditur, 
qood  ▼incalorum  Androroed;B  adbuc  vesiigla  retinet, 
cujos  liello»  forroa  eminentior  elephaniis  fuii. 

29.  *  Jmeko  a  Jebusaels  condita  tradituft  a  quibus  Q 
el  nomeo  Iraiisse  perhlbctur  ;  hanc  subyertit  Jesus. 
Pro  qoa  exsaruxil  allam  Oiam  de  Bethel  ez  tribu 
Ephraim«  Sed  el  haec  ep  tempore,  qoo  Hierusslem 
eppagnabamr  a  Romanis,  propter  perfldiaro  cWium 
capio  atqoe  deslrueia  est,  pro  qoa  tertia  «dificau  esl 
orbt,  q«m  liodie  osqoe  permanet. 

Sl.  Sidnm  Saroaritt  orbem,  qaae  Latine  el  Grttce 
Sicidam  Tocalor,  «dificaf  il  Emor,  appelhirilqoo  eam 
oomioe  Siekem  filii  soi.  *  19B  Ips^  M  nooc  Nea- 
potts,  cifiiasSamariUnoroffl. 

12.  Betkel  orbem  Samari»  eoDdidefuot  lebosttl, 
qom  prios  toeabalor  Ltua ;  sed  postqoam  dormieDS 
M  Joeob  fidil  scalam  ionltenum  cmlo ,  et  diiit : 
Yera  Ua  dsmos  DH  eei^  et  poria  eeeii;  hac  ex  causa 


25.  ^  Bethlehem  Juda ,  drius  Darid ,  qom  moodi 
genuit  SsWatorem,  a  Jebosmis  condlu  fertor^  el  Vh 
cata  prirooro  Ephraia.  Qoaodo  aotem  Jaeob  ibi  pe^ 
cora  sua  pavit,  eidem  loco  BMehem  nomeo,  qoodam 
faticinlo  futuri,  imposuil,qood  deoiais|NDitsfaiterpro^. 
latur,  propler  eum  panem  qui  Ibi  de  cmlo  desceodit 

24.  ^  Chebron  civ ius  JudaNS,  quas  qooodam  foca* 
baiur  Arbe ,  condiu  est  a  gigaDtlbos  aote  sepiem 
annos  qoaro  ab  els  Tooia  urbs  iEgypU  cooderelur. 
Ipsa  est  Arbe  a  numero  iu  focaia,  qood  ibi  tres  po- 
triarchae  sepolti  suDl,  d  qoartos  Adam.  Ipsa  esi  J  el 
Marohre  focaU  ex  ono  amico  Ahrahae. 

25.  ^  Somortam,  a  qua  omnis  regio  quae  cirea  eam 
B  fait  nomen  accepit,  Sennacherib  rex  Assyrioruro  con- 

slroxilffocarilqoe  199  Samariam^  id  esl,cosiodiaro, 
quiaquaodo  Israel  traostolil,  Medos  ibi  costodes  con* 
stltuil.  Hanc  obsldionecaplam  Antioehos  solocoaeqoo- 
f  li.  Quam  postea  Herodes  a  fuDdamenlis  insuurans» 
in  honorem  Aogosti ,  Ao^om » id  esl,  Sehauim 
Graeco  sermone  focafit.  Ibisitl  sont  ElisaBos  et  AJ>- 
dias  prophetaB,  el  quo  major  Inter  nalos  roulierom 
oon  fuit,  BaptlsU  Joannes. 

26.Ti^sruid6m  fero  Herodes  aUos  io  Jodaea,  lo  no- 
mine  Ti^mt  GaBsaris  condidit. 

27.  1  Tyros  orhs  Pbeeiiicam  condiu  a  Phceoiclbos 
fuit.  Haee  est  cif  itas  ex  qua  aorum  regi  Salomonl  de* 
ferebalor,  in  qna  optlma  purpura  tlngilnr.  Unde  el 
Tyria  dicllor  nobiUs  purpwra. 

28.  »  Phmnlces a  Robro  profeeii  mari,  Sidoosm 
urbem  opolentisaimam  condideroot;  *  qoam ,  a  pls* 
ciom  eopla,  Sidon  appellaverunt.  Nam  piscem  Phoo- 
nlces  aidon  f ocaoL  Ipsi  eilam  Tyrom  io  Syria ;  Ipal 
VHeam  An  Africa,  Bipponem^  Lepitm,  aliasque  urbefi 
in  ora  maritima  coodlderoot* 

29.  Ipai  TAe6aiin  Boeoila»duceGadmo ;  ipsl  postremo 
in  ultima  orbis  tendentos,  urbem  In  Oceano  conslruxe- 
root,  eamque  lingoa  soa  Godss  ooauoaferom.  Nam 
moseratantiquus  Phcenlcam  geoiis,  moltos  siowl, 
mereandi  caosa,  a  domo  proficisci,  elcam  faicolarum 
auimos,  coounereio  leram  ils  aoleloeogniUrom,  sibt 
conciliassent,  ioea^  qom  condendls  urbibos  Idoneo 
f  idebantur,  capere. 

30.  Ex  iis  proCecU  el  Dklo  In  lltlos  Africae  urbem 


loeus  accepll  s  Beihel,  Id  est,  domns  Dei.  f)  eondidlt»  et  •  Corlhodom  nomloafli,  qood  Phoenicia 
Ibi  ab  Jeroboam  ritoli  aorei  fabrlcatl     rmgua  exprimit  eivUaiem  neaam ;  IQO  bm>x  sermooe 

domva  pooii,  io  ^  oolos  sif  iUa  poois,  qm  de  emla 
deseenait,  .. .  „. 

&  Chebron.  QooSmodo  eUam  seribit  Hierooym.|AL, 
Jfs^on. 

\  Ipeaeeiei  jraoi^s.ExQoaesLhiGeo.,  eop.  ML 

k  Samariam,  etc.  Vid.  Hierooym.  io  IsaL,  cap.  3^ 

i  Tarue.  Idem,  io  cap.  55. 

«  Fheemee,  Ex  Jualm.,  Ilb.  xfni. 

1"  Quam  a  pUdum  eopia.  Yidi  ego  nommos  Gadi« 
bos.  quae  Plioenicam  colonia  folt,  reperlos,  quorom 
una  In  pane  Herculla  Sldoolonim  deos,  hi  olteni  doo 
pisccs  iDcranL  .^  •  ^,_ 

o  Carikadam  nomiooidf.  E  Solm.,  cop.  40.  EtOar- 
thaginem  a  CoriAo  dicum  aU  etlam  Serf.,  Mu.  if , 
a^d  inod  X  CaHha§o,  oof  ooii^  Tyros. 


•  Domotnii.  Ex  Hieron.,  in  Qoaest.  in  Genes. 
k  Cooom.  Ex  eodem  io  Locis  Heb.,  et  Ui  Exeeh., 

cop.  iO. 

•  Dlsr.  Ex  Hieronym.  io  EpiUph.  Paulae.  Sed  lo- 
eom  flierooyml  Id  Pallmpsesto  relictnm  ab  isid.  Brao- 
Ho  aon  expollf  lu 

A  Vbi  eamm  ottendiiur.  Ex  Solin.,  cap.  47.  Ex  qoo 
roMitotos  est  bic  locus. 

•  lerieho.  Ex  Hier.  deLocis-Heb. 
'  Siehem,  hea  eet  nunc  Neap.  Hier. ,  ibid. ,  et  In 

Bpltoph.  Paufae. 

otfsift.  Exllb.^LoelsHeh. 

k  DsfAMknn,  etc.  Hier.  in  Prol.  Id  Am. :  Sex  mU^ 
ilao  oloil  o  soocfo  Beihlekem^  qum  mundi  genuH  Sol- 
ioiiPtiHi  Bl  1«  Bpiuphi  PattUR  i  iaiee^  BeihUhem, 


!iSf  S.  ISIDORI  fllSPALtNSIS  fcf>^toPI 

^eHlo  tartkdgd  M  (ftctt :  htknt  Scipio  delevil.  Quse  A     ''•  SiltUeidiH  Iif Mlab  tdHMH  StkueUi,  qh\  « 

aotein  nanc  est,  postea  a  ttomanis  condita  est.  **  tAt-     Asuiachiam. 


(^^6  iiiiiitA  ^ri(e'a  6yr$A;  p6&i  tyrUi  dicta  eat, 
defnd^  Cc&ifth§o, 

9i.  i>  MefripMrh  kUi^m  itigyptt  aedlflcaTit  Epa- 
({liilS  iMi  fllius,  curti  (ii  secunda  ifigypto  regnaret. 
Ilaec  esr  dfB^  M  (^liartd  ndscltur,  ubi  etiam  optimt 
ffiaitfi^matid  fbefifni.  « (Vait)  hanc  urbem  maglcis  ar- 
ttt)us  dedilam'  pristinl  usqiie  ad  praesens  tempus  ve- 
s(i(;ia  ^rfori^  ostenduiiC. 

Zi,  ^  Tdn^s  metfopolis  it!gypti,  ubi  Ptiarao  fuit, 
ct  Movses  cunct^  signa  fecit  quae  in  Exodo  scribun- 
fur.  Ilanc  cohstruxisse  pertiibenlur  Titanes^  id  est» 
GiganteSy  et  ex  suo  nomine  nuncupaverunt« 

55.  ^  Beltopolis  urhs  iCgypli,  quae  Latlne  inter- 


pretatur  solis  civitas,  ^  sicut  LXX  inlerpretes  arbi-  jl  Mariandyna  Y0cabatlir« 


l/ftj  mm  HpmMi  HM  li  Pwrjpi  ilhms  een- 

(IMit. 
^  Amateiiei  EpHHwm  in  iM*  0(Mis(#Uf «fmiCi 
18.  11«es#iii  ^ef0  Stfis^fiMi  eOfMirttili«  «|M  Bd^ 

mero  ^oet»  pHtffi  etstriN ,  ei «  SvkyrHa  fMMtf^  i|«Ni 

i4«rt  <Mipos  HomM  fltiviu  aoeal. 

40.  IHoMMBiif  GOleftdnirir  «fbom  •  A«»^)rMa  « 
TitcbinB  anrifa  Gaalofis  et  PolliMift  fabrlcflveront, 
01  oomm  Mmioe  oom  eognomiMHieai  Nom  Caofcor 
€t  Poiioi  Gr^MO  dioviwvpoe  op|ioUautiir« 

41.  ^NkamadiaitkNmmadff^BiAyakmmM^ 
oatoest« 

202  "^  Bithynia  condita  0  PbONiieo»  qm  jfinmm 


(rantur.  ifldiflcatsi  ^st  autem  a  flliis  Israet ;  in  qiia 
s  ^etephres  sacerdos  fuit,  cujus  meminit  Ezecliiel. 

54.  ^Urbem  Alexandriam  condidit  Alexander 
tfaguus,  cujus  el  nomen  detinet.  (lanc  enim  idem  in 
ierminis  Africa}  ei  itlgypti  cohslitult,  et  caput  esse 
regionis  ifegypti  jussit.  Inlerjacet  anieni  |201  '"^^r 
^gyptum  et  mare,  quasi  ctaustrum,  importuosa.  *  Fljnc 
esl  urbs  ^^gypti  Nao,  posiea  versa  in  Aiexandriam. 

5$.  thebas  ifegyplias  condidit  Ctidmus,  )  qu»  in- 
ter  i€gyptias  urbes  numero  portarum  nobiliores  iia- 
t^entur,  ad  quas  commercia  Arabes  andique  subve* 
bunl.  tlinc  regio  i£gypti  thebats  dicta  est.  tbebae 
autcni  ei  BoeOtise  sunt  et  il!gypti£y  uno  (amen  au- 
ctore  CQndiiae. 


42.  '  CvnstantinopoUm  urbeiQ  Tbrfci»  Cohstdnth 
nM  ex  nomine  suo  jiHiituit,  solam  Rom»  meritis  ot 
potentia  adaequaiam.  Haec  '  condita  primum  «  Pao- 
sania  rege  Spartanoruin,  et  vocata  Biiantium,  ^  vel 
quod  tautum  paieal  inter  Adriaiicum  mare  et  Pro- 
pontidem,  vel  ^  quod  lit  receptaculum  terrse  ma- 
risque  copiii.  Undo  el  eam  Constaniinus  aptissimam 
condere  judicaviti  ut  receptaculuin  sibi  terra  mari- 
que  fleret.  Unde  et  nunc  Romani  imperit  sedes,  el 
totius  caput  est  Oricntis,  si^t  Roma  Occidoniis. 

43.  Epiru9  Tbracis  condiia  est  a  Pyrrho  et  co- 
inomioata. 

44.  Athenoi  in  Hellade  Ceerop^  condidit,  ot  ex 
suo  nomine  Cecropiam  nominavit.  ▼  Hanc  Amphy- 


S6.  Ptoleniqis^  et  Betenice  ai  regifjus  ifigyptii^  no-  (*  clion,  qiii  in  Graecia  teftius  {^oSt  Cecfofi^ib  regnavit. 


minatae,  a  quiljds  el  sRdificatae  fuerunt. 

57.  ^  Osar^am  Cappadocia^.... 

tarsum  CiUci(B  llanaes  prote9  Perseiis  aedinca- 
vii.  be  qua  civitalc  fiiit  Paiilus  ^postotus:  A*a/us, 
inquii,  Tharso  Ci(ici(e.  <  Oui^^in  eiiam  tocus  Indiae 
Tharsis  vocatur. 

*  CormAfO  auimis  anku  B§Ma,  B  Sorv^  Jihid.  Vir^ 
|ili«i«  iSo.  i<  Merpatiqi{$iQimfi 

^  Memphim*.,*  r^gnareL  Verba  sunt  Eusebii,  in 
Cbronico. 

«  Ifani  hitneu¥bm.  E«  llonm»^te  M.  xix^ 

^  Tanmt  fiH  004««  iil  ls<  nv 

«  Heliopoiis,  Ex  eod.  in  iib.  de  tocis  Hel).  in  On. 

'  Sieut  LXX  IntffrpreUs.  Sic  nAmqn<*  iMi  Exod.  t : 

fwns  Dic6clr,  «ot  'Fft^ifmi»  nmi  *Qa%  n  ianv  'liXi«uffoWf 
fiOil  verbO  b9Q  mi  V^v,^  i[  «^pv  *UUoxtno)tg^  nequo 
in  Hebraeis,  neqtf^  iri  Laimis  Iibris  legunUfr. 

nPiUphxes^  ^O^iam  Hierpynius^  Yiiljifat.,  Pu- 
thiphares,  Quam  vaneialem  ilebralca  stripiufa  vo- 
i:iliolia<k>»iiiiita«»»<§creat.    ^.. 

^  UrSem  Aiexan.  Ex  Hegesipp.,  tib.  iv,  cap.  27. 
.W.*liabfrlfc«xvii5.  .     i*  .     . 

.  ^mmc^.HH  Ufbti  ifgyplii  otc#  Hieronym.,  in  Epi- 
tapli.  Paulae  :  Et  urbem  SvOp  qunp  postea  versd  est  in 
Aiexandriam. 

^Mumm^j^miptkim  viim  UMai,  porl,  Ex  Solin., 
Mp^do4iiyRU.5&. 

•  h  ^mmtramn  C##p(uia^^„  Vo^i  liaBc  verba  faciina 
08t  in  melioribus  lib.  ineplissime  a  reoenuoribus  ex- 


^  ttHidani  laeim'  HfUimXharsU  Vfcpur,  Ita.  (krocul 
dubio  legendiia^^  oqi^  tafsuj^  Hiet9Rr%  U-  ^^V  • 
l^karsis  iingua  Hebrofa  mare  appetldtur^  et  ul  diunt. 


Hinervae  sacravit,  et  nomefi  Ci^it^tl  ilhihlU  d6dM. 
((am  Minerva  Gr:rce  'kBnw  iltMhr ;  tiAtfg  et  tf inertalb 
6raeci  invenrricem  niull^rdltt  Shititfi  liii^^NiMt, 
>  quia  et  liuerafe,  ti  aftei  dl^«tmirfD  iMrffoHNH,  ^ 
Ipsa  pbilosopliia  vetdii  i<*mp1(i(h  AtH^s  Stftfhlhitrt. 
45.  CormtAimi    fti  Acb^fa  ^  toiltftdft  ClfrHttMk 

i«dJ#  rq^  Itl^  tic^  Sme^u^  imera  coitwte<o.7ar- 
«umpt4/«i  n«;ico|jori  nro  tharsis,urbem  Ci/icicp,  ad 
cuam  Jonas  de  Joppi  fn^ieni  m  eUf^tibdt:  ftuff^sqite 
epist.  133,  reprehendil  JdftOtfMtt^j  4|(idilT«nu«l  oi 
Tliariiii  exmdi  Oioo  piitol». 
»  Am^zones  Epimm.  E  ^Vm^  . ,,  ^  ^ 
"  Smtirna  vbcaia,  Idehi  sup.,  Im.  xtn,  Wp.^Tf: 

*  Amphytui  it  THrhm.  PIM.;  m.  ^tf  ea|f.  ».'  Afh. 
])  Mion.,  hb.  ixin  h  A«»tni  Crretoi  TOIO^IJ  i^vPWr>f- 

quo  libris  osuey  Tt/cttfi,  <|UQd  eii^m  in  Codice  Pli- 
nii  Ecclesi.T  Tulelanafe  I>>gilur.  linxit. 

fMicomedin  rt  IffTrofnerf^.  Ef«*eb/,  WGliWI*.  yJfl 
comedes  re^  Bithynice  Asracum  urbetn  ampliam  Nico- 
mediJim  niintupavlt,  ' 

q  Bithpild  eond.  id^Ht  EtfseV.  t  Bilhil^fa  mnMa  a 
Phaenice.  QUte  prins  Mturumdyna  vocabalur, " 

/  C6ns'auilnopdHijl,   ti  OWi.,  Hb.  f»,  isif.  28, 
(Btideifi  fere  verbis;  ".   '  *    ' 

■  Condt<a  primnm  a  Pausania,  Eit  l#N»lir«,illl.  li, 

*  Velquod  tdntUm  pat^at.  tW.  Mij»;,-  ♦tfc.H)  faip. 
11 ;  Sohn.  ct  c:a|ipel.  Neque  taitf^n  ^boe  do  Oljwii- 
lo^ia  liqneliit. 

"Ve/  quod  sU  rAre^arOfMn-  010.  St  Mbdo., 
lib.  IX.  /' 

"^  Hmic  AmphyctioH tfVtflC  Kx^CbOi,  m  iU 

*  OMfa  e(  mierfr hnbUetUnt.  Ex  OOll.- 

f  Condidii  CorintHuB  Ortstii  Aiiaki  «rOb»l1WiliMiii 
i\i i\  Sysfpho,  et  Coreyram  pTiW vftlMiirf 


8ft 


BTtMOLOGIARUM  Llll.  IT. 


S^ 


•MiTi  MMI.  IfMR  9r0i  VMAiffeam  voMikt,  bclc  A.  qui  dicjint  a  capadtau  eam  Capuam  dictam,  quod 


6M|  MMfllRslnndlflilin  foipublfese, 

46.  Tkeboi  Boeoii»  Cadmus  veniens  a  Phoenicibus 
mtUMH;  TR^HM  JIkTP^^  l^i^^  ^^  ^  constractis. 

203  "^"^-  Mtftenat,.,. 

LaciiMiMil  cdndita  a  Lacedemone  Semeles  filio. 

Sparta  ft  Spafto  fllio  Pbofone?  vocata,  qui  fult 
ItTm  Inacbl.  *  Ipiam  antem  c^se  Spariam  qiMm  et 
LaeettwmoHhm  civftafem,  atqde  inde  Lacedxmontos 
SpartanonWtU 

48.  ^  Aehaia  ab  Aehe^a  tfonftiracta. 

e  Pelopt,  qui  apud  Argos  regnavtt,  Peloponnen- 
iem  Krliem  cbndidit. 

^  Cecrops  In  insuta  tthodo  rhodcic  asdifleavit. 

«  Carpathm  Coum. 

y£os  Typhonls  flliiis  Paphum. 

Angaeiis  Lycurgi  llliiis  Samum. 

^  DardaHui  autem  cobdldit  Dardaniam, 

s  Theualonleam  Theiiatut.  Grseci  flllus,  «diflcavit, 
tn  qiisi  edaih  rr^gnavrt. 

49.  ^  Bnmdhium  cdnstnixeruni  Grxci.  Brundi- 
$ium  autem  dictum  cst  Graece,  quod  brunda  caput 
cervi  dicatur  :  slc  esi  eniin,  ul  et  cornna  videaniur, 
el  caput,  et  liugija  in  posilione  ipsius  civilaiis. 

50  ^  In  Italia  autem  a  Jano  Janiculum,  a  Saiuruo 
Satumia,  atque  Latium  conditum,  et  quod  ibi  fugicns 
laiuisset,  cognominatum. 

20451.  i  Ab  Hercule  in  Cumpania  Pompeia^  qul 
victor  ex  llispania  pompam  bouro  duxerat. 


B 


ejns  lerra  omnem  vit»  fructum  capiat;  alii  a  locls 
Campestrlbus  Ni  qulbus  slla  est.  Est  autem  caput  ur- 
bium  Campaoiae,  inter  tre>  roaxinias  Romam,  Car- 
thagtnerfique  nunierata,  ex  qda  et  provincia  tfali» 
Campania  dicta  est. 

55.  Romntus  eum  interfecto  apud  Albam  AmoTio, 
avnm  Numitorem  In  regnum  restituisset,  in  enm  lo- 
cum,  iibl  nunc  Roma  esi,  devenit,  ibique  sedes  po- 
suit,  moenia  construxil ,  nrbemque  ex  nointne  sdo 
Romam  vocavit.  Itanc  autein  ante  Evander  diclinr 
coi)di<lisse,  unde  est  illiid  : 

TuDC  pater  Evandrus  Romanae  conditor  arcis. 

56.  Ancus  Martiua  ex  filia  Nurox  Pompilii  natus 
hlc  urbeiQ  in  exitu  Tiberis  condidit,  qu»  et  peregri- 
nas  roerces  exciperet,  et  hostem  rooraretur,  quaro  s|b 
ipso  situ  Ottiam  appellavit. 

57.  ^  Galli  quidam  iniestlna  diseordia,  et  aasiduis 
dissensionibits  20B  SBorum  permoti,  sedes  novas 
quaerentes  iialiam  profocti  sunt»  aedibQsque  pra^riis 
Tuscis  eipiiisia,  if6d/o/anwii,atque  aliasurbes  ooivM- 
derunt.  ^  Voc atum  aniem  Mediolanum^  ab  eo  quod 
ibi  SHs  flMflfto  iaiiM  perhibetor  Inventa. 

58.  Historiis  placet  a  Me$tappo  Gr^co  Meit&piHK 
dainm  orlginem  Versil  |)ostmodQm  in  homen  Cala- 
brifl>,  quam  in  exordio  Oenotrl  frater  Peucetiut  Pe«- 
tetiam  nomlnaverat. 

59.  »  Manto  Tiresite  fllla  post  inferitum  Thebano- 
rum  dicitur  delala  in  Italiam   MonttUim  condidlsa^. 


fti«  ^iieas  autem  p«a4  eiekrmitt  Tri^ie  in  eanNteiN  ^  Kst  aaiem  hi  VenetM^  qa«  CatHa  Citalpina  dici- 


luliaro  veniens,  aj^  uxoiria  eoiuiue  Lavfiuiim  coadidit. 

5».  Aacanioa  vero  ralicio  Laviiii»  novercao  sua  re- 
gno,  Albam  Longam  aediiicavit.  Alba  aoiem  vocala 
propcer  eolorem  suis  :  Loaga^  fuia  iongum  oppidum 
ost  jaxia  proiiiiiatcro  coliia  in  quo  sita  est.  £x  bac 
etiam  nrbt  reges  Ai^oiiarttiii  appeilari  coperoot. 

54.  k  Qapuam  Gapus  Syivius  rex  Albanorum  con- 
•truzit,  appollatam  BomiM  eonditoria,  lieet  ei  alni 

tphyren,  ab  ^pWe  Oceani  filia,  postremo  eversam, 
et  Iifotauratam  a  Conntiio  Oresiisfllfo. 

« Ip^m  aahm  itoe  Spmam,  m.  ExOros.,  Hb.  f, 
cap.  ultim. 

b  4^Aata  ab  Aehwo.  Ei  Enseb.  Chronic. 

«  Petopt  qui  d.  A,  r,  Peloponnentem.  Enseb. :  Pe- 


tmr.  "^  Ei  MaiUiia  AMta,  quotf  inanes  laeltff. 

60.  Parthenopia  a  Parthenope  vlfgine  qaadaOi  lllic 
aepalia,  Parthen&pm  apipcllata,  qood  oppidQm  pos- 
lea  Aagustfis  NeaptUim  ease  malult. 

hU  Ad  pfomontoriuii/  Leueat^,  ffr  qQo  AeHi 
Apollinis  t<!mi>liim  fuii,  betlum  Aogus^tus  contr^  An- 
tonium  gessii.  Quo  victo,  urbem  in  Actiaeo  sinu  con- 
didit,  qdam  avlcierla  Nk&polirh  appetlafil. 

Solin.,  il)i(l.  Pompeia  apud  Slrabon.,  Ub,  v. 
^  Capnam  Capys,  Servius,  i£n.  x,  ad  illud  : 

Et  Capys,  tiinc  oomen  Campaos  ducitar  Urbi. 
Itte  quidem  dicit  a  Capy  dictam  esta  Campaniam,  ted 
Livtus  vuit  a  locis  campestfibus  dictdm^  in  quibut  sita 


lopt  apud  Araoi  regnavit  annot  liii,  a  quo  Peiopon-  d  ttt.  .         ,.     „    , .  ..  ... 

neiris  vocala,  ^      r  Calli  qindam  intestmn  dticordta.  Ex  Livii  hh 


neiri^  voaUa 

^  Cecropt.  Sic  omnes  libri.  Sed  Cercaput  matim, 
cujua  filii  Lijsdum,  Taly.-on  et  Camiron  cniididere. 
AivSo^  aiilem  (ail  Sieplian.)  ithhg  iv  fJdSw  xipxcy>oji 

ToO   ^Xiow,  wi  xvoiyrnc  Trie    op/^iitOM  Ouy«T/)6f.  Vid. 

Sirab.Jil^.  XIV,  et  Diodor.,  lib.  xi. 

^  Carpathut  Coum.  Ilaec  integra  noq  sunl,  sup- 
pleri  auieni  ex  Diodoro  et  Stephano  posSenl  i(a  - 
CarpMhum  Jocltu,  Meropt  Coum. 

t  pardanut ...  Dardaniam.  Ex  Euseb.  Chron. 

tffietsatonicam  Thetsatut.  The.<saliam  velim,  nain 
Tbessalonicam  a  C:<ssandrrl  condiiam  ait  Sieplianus. 

^  Brunditiuni4  6p«v5qv,  t>.aLfov,  lioc  esl,  cervuni,  si-         '  ^i'  ^^ani 
gnlBcare  anclor  «esyctiius.  et 'Y)£ri5tov,  nt  aii  St^^^      lib.  et  recle  a      .       .     ..    . 

phanus.  sive  5pevTi<rwv.  ui  e>i  ;.pnd  Sirabonem,  ca'     ab  Inaniiaie  dictamdixil,  qunm  Craci  /zovisiv  vocanL 
^   .       \.     ..•  r_    .._  j:-  1 eitdane,  qiiasi  fxavov,  id  e»t,  rarnm,  oi  vacuum.  Id 


v. 
>>  Vocatum  autom  Mediol...  ak  eotfuad  ihi  ttu.  Glau- 
dianus  do  Nupliis  ilonorii : 

Um  l^igurum  terris  spumanli  pectofe  iriton 
Appulerat,  lassosque  freiis  exteoderai  orl>e8, 
ConiiQuo  subiiQie  volans  :id  maMiia  Gallis 
Coodiia,  lauiger»  suU  ostentantia  pellem 
PervcDit : 
Yisiior  eiiam  ntfnc  siis  marAnorea  In  Hediolanensi 
curta.  At.,  media  lanea, 

"  Manto  Tiretiee  filia.  t  Serv.,  i(!n.  i,  ad  illud  : 
Fatidica  Mantut. 
•  Et  Mantua  dicta,  auod  inanes  tiiettir.  Slc  veteres 
fortasse.  NaiTi  Ifh.  iv,  Mantani   inorbum 


ptfl  eervi  a  Messapiis  dicebatui* 

*  In  Italia  autem  a  Jano  Janicul.  E  SoVn.,  cap. 
deliaUa.  . 

J  Ab  Hercule  in  CampaniaPompeia,-^  Pompeii  apud 


aulem  putcbre  convenii  cum  bistoriu  do  Manlone  fa- 
iidica  eo  conTugiente.  Manet  si  qnis  nialil,  luolesii 
oonerimua. 


<5:>  S.  ISIDOHI  HISPALENSIS  £P1SC0P1 

6i. »  Phahnius  Pafthemrum  dux  Parihenh$  eon-  A  est,  eo  qaod  in  sola  fmlaifrl  nfHsit  ln 


836 


ttiluU. 

Tara$  Nepiuni  filius  foit,  t  qao  Tmrentm  df  Itai, 
Ot  condlia  et  appellala  ost* 

1109  65.  I»  Cum  Cyrus  marilimu  urbes  Graecl» 
occuparet,  ei  Phoeenses  ab  eo  expugnatl  omnibus  an- 
gostlis  premerenlur,  juraverunt,  ut  profugerenl  quam 
longissime  ab  imperio  Persarum,  obi  ne  nomen  qui- 
dem  eorum  andirenl,  «atqueita  in  uliimos  Galliae  sinus 
navibus  profecti,  armisque  se  adversus  Gallicam  fe- 
rilatem  luentes,  MassiUam  condiderunt,  et  ex  nomi- 
ne  ducis  nuncupaverunt.  Hos  ^  Varro  trilingues  esse 
ait»  quod  et  Grxce  loquantur,  et  Latiney  et  Gallice. 

64.  Narbanam ,  et  Arelatum,  et  Pictavium  colonl 
proprii  condideront. 


/m  locata  sii,  no  lubrlco  atqoe  ^lQStabiH 
eederel. 

72.  Gades  oppidam  a  Pmnls  conditon »  qai  dlam 
Carihaginem  Spartariam  condideruQt. 

73  1  Septa  oppldum  a  montibus  eeptem^  qai,  a  si- 
roiliUidiiie,  Fralres  vocali,  Gadilano  Imminent  frelo. 

208  ^^'  Tinffis  civitatis  ^  el  Lixis  Aniheos  aucior 
est,  quem  Hercules  fertur  luct«  certamine  superatum 
interfecisse.  Lix  auiem  a  Lixo  flumine  Maoriunis 
nuncupaia,  ubi  Antbcl  regia  fuit »  el  Sala  quod  im- 
miiieat  Salw  flumini. 

75.  C^Mreom  Mauritaniae  oppidum  Jaba  rex  Mao- 
rorum  in  honorem  C«Mfis  Augusti  oondidit ,  quara 
ex  ejus  nomine  Cmeaream  appeliavit ,  sicut  Herodes 


Burdegalim  appellauin  ferunt,  quod  Bttr^oi  Gallos  B  ^^^^^  Caesaream  in  Paiiestloa,  quas  nuae  urbs  est 
prlmum  colonos  haboerit,  quibus  antea  cultoribus     clarlssima. 


adimpleia  est. 

65.  Tarracanam  in  Hispania  Scipiones  constraxe- 
runt;  ideo  caput  est  Tarracanentis  provindac. 

66.  *  Ca$araugu$la  Tarraeanen$i$  Hispaniae  oppi- 
dom  a  Caasare  Auguslo  et  situm  -et  nominalum,  loci 
imcaniiate,  et  deliciis  praestantius  civitatibus  Hiapa« 
iiiae  cuiictis,  alque  llliislrius,  florens  sanetorum  mar- 
tyrom  sepulturis. 

67.  Afrl  sub  Hannibale  maritima  Hispaniae  oecu* 
pantes,  Cartkat/inm  207  Spartonam  construxerunl, 
quae  roox  a  Romanis  capta,  et  colonia  facta,  nomen 
etiam  provinciae  dedil.  Nunc  aolem  a  Goihis  sub- 
vorsa,  atqae  in  desolationem  redacia  esl. 


76. 1  /<:oitiim  Cmsariensls  MaariUniae  oppidom , 
Hercule  illic  transeonte ,  vigiotl  a  comiuta  ejus  dis- 
cedentes  constroxerunt ,  ac  ne  quis  imposito  a  se 
nomine  privatim  gloriarelur,  de  condentium  numero 
urbi  Ico$ia  oomen  est  datuni. 

77.  >>  Cyrene  regina  fuit  Libyae ,  quae  ex  suo  no- 
mine  civiutem  Cfrenem  condidit ,  a  qoa  et  Lilnfam 
Cyrenen$em  vocavit 

CAPUT  H. 

Da  wdilieii$  fmbiid$. 

i.  C$9ita$  ■  est  bominam  moltltudo  iodeUtli  vln- 

calo  adunaU,  dleu  a  eieibue^  id  est ,  ib  ipsli  ineolis 

urbis ,  pro  oo  quod  plarimorum  consciicit,  et  eoDii- 


68.  ^  Sagunium  Graeci  ex  insolaZacyntho  profecii  C  neit  vius.  Nam  wrbe  Ipsa  meenii  iont,  etoites  iotem 


in  Hispaniam  condiderontt  qoim  Afri  postea  bello 
impotlum  deleverunt. 

69.  8  Emeritam  Caesir  Aagastus  aedifleavlt,  posl- 
quam  Lusiuniam,  et  quudam  Oeeini  insolis  cepit, 
dans  ei  nomen  ab  eo  quod  Ibl  milites  veleranos  con- 
stltoisset.  Nam  emerUi  dleunt  veterini,  solutiqoe 
militii. 

70.  Oly$$ipana^  ib  Vly$$e  est  eondiu ,  et  nuncu- 
pau  :  ^  quo  loco,  sicot  hlstoriographi  dicunt,  coe- 
lum  i  tem,  et  maria  distinguontur  a  terris. 

71.  fltipa/im  Caesar  Julius  condidit,  quam  ex  suo 
Domine,  ei  Ronue  arbis  vocabulo  Juliam  Romulam 
noncupavit.  ^   Hiepaiit  auUm  a  situ  cognominata 

•  Phalantu$,..  Tarae.  Yid.  Serv.,  iCn.  iii. 

Hic  genui  Herculel  si  veri  est  (ama  Tarenii. 

^  Cum  Cyru$,  Radem  Amniian.  Marcell.  lib.    xv. 
c  ^i^ttein  ultimo$  condid...  Ex  Jnstin.  lib.  xuii* 
«*  Ho$  Varro  triling,  e.  o.  Ex  Hier.  Prolog.  iib.  ik 
in  Epist.  ad  Galat. 

•  Ca$araugu$ta.,.  upnltum,  Abest  lotum  iioc  a 
libro  Card.  Sirleti,  et  uno  ex  ToleUnis. 

'  Sa^unlttm.  ExHieronym.  lib.  ii   in  Ep.ad  Galat. 

s  Emeritam  Cai$ar  Augu$i,  Dion.,  lib.  liii. 

^  Quo  toeo  $ieut  hi$tariog,  Plin.,  lib.  iv,  cap.  2i  : 
Excurrit  deinde  inaitum  vasto  comu  promoniorium^ 
quod  alii  Artabrum  appellavere^  alii  Magnum^  muUi 
Otyssiponense^  ab  oppido  terras,  maria^  ccelum  ditter* 
minans,  Eadem  prope  Solinus,  et  Capella,  qua  nimls 
lirciavit  Isidorus. 

^  Ui$palit„,  eo  quod  in  $oio  pdlust.  Nihilo  certiora 
lirolerunt  alii; 


non  saxa,  aed  bibiutorei  vociatar. 

%•  Tres  iutem  tont  iocieuiei  :  finillinmi,  or- 
bium,  gentium. 

5.  l}rb$  vociU  ib  arbe^  qaod  anilqaltai  civiutes 
in  orbem  flebint,  *  vel  ib  urho  pirteiratri,  qoo 
muri  designabantar,  onde  ^OB  ^^  ^^  '• 

OpUvilque  locom  regoo,  et  eoDdadere  soleo. 
Locos  enim  futurae  civlutis  sulco  designabator »  Id 
est,  arairo.  4  Cato  :  Qttt  urbem ,  tn^ial ,  nomn  cmi- 
detf  tauro  et  vacca  uret^  ubi  araverit^  murum  faeiat , 
ttfrt  portam  vult  e$$e ,  arolrttm  $u$ioHot ,  et  partet ,  et 
portam  voeet. 

4.  Ideo  iuiem  urbs  aratro  circomdabatur  dlspari 

D  J  Septa  Oppid...  Seplem  montiom  Fratram  me- 
minere  Plin..  lib.,  v,cap.  2,otCapella....Plolemaeo8 
quoque  sTrTaSfXvovc  eos  vocit. 

y  Et  Lixi$,  Haec  a  Solino  quoque  Lix ,  a  Plinio 
Lixo$ ,  ab  aliis  Lixa  dicitur. 

t  Icosium.  E  Solin.,  cap.  de  MaoriUnia. 

"■  Cyrene  regina  f.  iJb,  Serv.,  i£n.  iv  :  Cffrene «  et 
Barce  Teginm  {uerunt,  qucf  $inguli$  dederunt  eivitatibu^ 
nomina. 

Cap.  H.—  ^  Civita$  est,  Aiig.  xv  de  Civit.,  cap.  8  : 
Civiias  nihil  oliud  est ,  quam  hominum  muitituda  aii* 
quo  $ocielati$  vincuio  cotligata. 

^  Vel  ab  urbo,  Varr.,  lib.  iv, 

p  Opiavitque  locum.  Virg.,  JEn,  i :  Par$  optare  iacmm 
tecto»  Idem ,  lib.  iii :  Optavitque  toeum  regno,  Haec 
conjunxii  Iftid. 

4  Cato^  qui  urbem.  Hnnc  locnm  iniiuere  videtur  Ser 
vius  ,  lib.  V  i£n.  Ad  illud  :  Urbem  disignat  erair^ 
Videod.  Varr.^  lib.  iv  Je  Ling.  Lat^ 


«7  ETTMOLOGIARUM  UB.  IV.  638 

KXQ  joTeneoram  proptar  commrslionem  familia- A^^^^^^^i^i^li^A^i^tii^il^i  iMi^^^tfvi^^tiMiMi'^^^^ 
mm,  et  imaginem  serentis,  nructumque  redden-      hosii  paieret. 


ti8«  *  Vrlis  tntem  aratro  conditur,  aratro  evertitur. 
Unde  Horatius  : 

Imprimeretqne  mvris  hostUe  aratnmk 

5.  Of^dMM  qvidam  ab  opposHton^  muronimdise* 
nmt :  alii  ab  oidhu  reeondendis,  eo  quod  sii  moni- 
inm,  alii  qood  sibi  in  eo  eonventns  habitantium 
spM  del  moioam  eonira  hostem.  Nam  primnm  bo« 
mines  unqoam  nodi  el  inermes,  nee  eontra  belloas 
prmsidia  babebani,  nee  reoepiacola  frigoriset  eaioris, 
nec  ipai  inier  se  bomlnes  ab  hoimnibos  satts  erant  loti. 

6.  Tandem  Mlorali  solertia  speltincis,  silTestri- 
bosqoe  legomentis  togoria  sibi  et  casas  ▼irgultis 


14.  Pagi  sont  apta  «dificiis  loea ,  inter  agros  ha« 
bitantibus.  Haec  et  eonct/tafric/a  dicta  a  eonyento  ot 
societate  muhorum  in  onom. 

15.  Compita  sont  obi  usus  est  conventns  fieri  ro«- 
licorum  ,  ei  dicta  eomfnta^  quia  multa  loca  in  agri$ 
eodem  competunt^  ei  quo  convenitur  a  rusticis. 

16.  Stt^ur^ana  Bont  circumjecta  civitaiis  a;dificia^ 
quasi  sub  urbe. 

17.  Jffintta  sont  muri  clTltatis,  dicla  ab  eo  qood 
muniant  civitatem,  quasi  munimenta  civitatis,  id  est, 
tutamenta, 

18.  Munium  autem  dicium,  quasi  manu  lactum ;  sic 
et  muri  a  munitione  dlcti ,  quasi  muniti,  qiiod  muniant 


arondinibosque  conteiuerunt ,  quo  essel  Tita  tu  ......  ^    ..       . 

llor,  neiisqoinoeerepossent,  adiioses^t.  n^^^B^^^^^^^^Umienor^ufbi^.M^^^^^^ 

origo  oppldorom ,  qoa  qood  opem  darent ,  idcireo     benl8»gnificationem.  Nam  211  inlerdum  ti«rnia  aba 


oppida  nominata  diieronl.  Oppidum  auiem  magni- 
tndine  ot  mmnibos  diserepat  a  Tico,  et  castelio ,  et 
pago. 

7.  Cifitates  aotem ,  aui  coloni» ,  aut  moniclpia , 
aot  Tici,  aol  caslella,  aot  pagi  appellanlur. 

8.  CimtoM  proprie  dicitur  quam  non  adTenae,  sed 
eodem  innati  solo  condiderunt.  Ideoque  urbes  a  pro- 
priis  ciTibus  conditas  ctvitateSf  non  coloniae,  nonco- 
psnior. 

9.  Coloma  vero  est  qux  derectu  indigenarum  no- 
vis  coltonbus  adimpletur.  Unde  et  colonia  a  cuUu 
agri  est  dicta. 


910  ^O.  Munieipium  est  quod,  manenie  statu  ci-  n  ei  his  propugnatur 


sive  dici  (solent)  omnia  sdidcia  publica  civitatis,  ut : 

Dividimus  maros ,  et  moeoia  paodimus  urbis. 
Proprie  autem  moftnia  sunt  tanlum  muri. 

19.  Murus  autem  turribus ,  propugnacolisqoe  or- 
notor. 

Turres  vocatae,  qood  lereta  sint,  et  longae. 

Terei  enim  est  aliquid  «  rptundum  cum  proceri- 
late,  ut  columna.  ^  Nam  quamvia  quadratse,  aut 
laue  construanior,  procol  tamen  videniH>us  rolundaa 
eiistimantur ;  ideo  qoia  omnc  cujusque  anguli  simu- 
lacrum  per  longom  aeris  spatium  evanescit,  atque 
consumiiur,  ei  rotundum  yidetnr. 

20.  Propugnacula  pinnse  murorum  sont,  dlcta  qoia 


vilatis,  jusnliquod  minorisaut  majorisorficiia  principe 
impeirat.  Dictom  auiem  munkipium  a  muniit,  id  est, 
oflieiii  ,  quod  tantum  mutijo ,  id  est,  tributa  debita , 
vel  munera  reddant.  Nam  liberales  et  famosissimss 
eaoaae ,  et  qu»  ei  prtncipe  proficiscontur ,  ibi  non 
aguntnr.  H«c  enim  ad  dignitatem  civitaium  perti* 
netti. 

il.  Tid,  et  caeuUM^  el  pagi^  ii  snnt  qu»  nulla  di- 
gnitale  ciyitatia  ornantur,  sed  volgari  bominum 
eonTentu  incoluntur ,  et  propler  parviiatem  sui  ma« 
joribos  civitatibos  attribuontur. 

12.  ^  Vtcvsantem  dictiis  a  vtctnti  tantom  habitatori- 
bns,  Tcl  qood  vias  habeat  laniom  sine  rouris.  Est  aulem 
sine  monitione  mororom  ;  licel  et  rici  dicantur  ips» 


habitationes  orbis.  Dictus  autem  vicut ,  eo  quod  sit  «^  ut  quoiiens  pluviarom  inundatlo  eiisterel,  per 

mS^A  jkinSfikf.A      vtAl    «(■«•v<l    a.^Ma  Ik.kl-vAnf    <nMt«.n%    «!■«<&    »«•••>!<«  . _.        •>..  .^^         ••t..!>^.^a»        abm.AI a«a.»I..M  HA      m«hVI 


vtee  civitatis,  vel  quod  vtas  habeat  tanlum  sine  muris. 

i3.  Castmm  antiqui  dicebani  oppidom  loco  altis- 

almo  aitom,  qoasi  eatam  altam,  cojus  pluralis  nume- 

ms  cosira,  dlminotivum  casl«//«m  est,  sive  quod 

*  Vrb$  autem  wratro  eond.  aratro  evert.  Acron  ad 
lacom  Hor. :  Condendit^atque  evertendit  civiiatibushtee 
emmiaudo  fkit ,  tit  arairo  fierent.  El  Gtius  ,  tit.  de 
€aofmet.  :  Carthagini  eversa  aratrum  imprcitum  ait. 

^  Yieut  a  vieinit  t.  A.  Ua  Imp.  Ab  iptit  lantum  ha- 
bUaiiombut.  Goitli.  Placuit  editorum  scriptura,  quia 
pftalo  post,  ipsas  habitationes  rico^dlci  affirmat. 

•  Teret  ett  atiquid  rotund.  Serv.,  Mn.  vi.  Terei  ett 
roiundum  aliquid  eum  proceritate.  EtEclog,  viii.  Te« 
raa  eat  okianpim^  et  rotundum ,  ut  eolumna. 

^  IfaatqmawtiritqiUuiratai  Lk>cus  ei  Lucret.,  lib.  iv: 


21.  Protnurale  vero,  eo  quod  sit  pro  munitlone 
muri.  Est  enim  muro  proiimum,  id  est,  ante  muram. 

22.  e  Por/a  dicilur,quapotest  vel  importari  velci- 
portari  aliquid.Proprieautem  porla,  autarbis,autca- 
strorum  vocator,sicut  soperius  dictum  est.  Yicos,  ot 
prxdiclum  est,  ipsxhabitationes  urbis  sont,  onde  etf  i- 
eini  dictl.Vix.ipsaspatia  angusu,quae  iniervicossunt. 

23.  f  PlateeSf  perpetu»  ac  laiiores  civitatum  vi» 
sont,  joita  proprietaiem  lingnae  GnecsH  a  laiitudine 
nuiicupatsc ;  ttUtoc  enim  Grxci  latum  dicutit. 

24.  Quiniana  pars  plate»  quinia  esl ,  qua  carpen- 
toni  progredi   potest. 

25.  Cloaca  dictse ,  quod  iis  percolantur  aquae.  Has 
primom  Rom»  fecisse  dicont  Tarquiniom  Priscnm, 

eas 

aqum  exira   civitaiem   omitterentur,  ne  maiimis, 

perpetuisque  lempestatibus  planiliem,  vel   funda- 

menia  urbium  strages  aqnarum  subverieret. 

112  ^^'  ^  Imboli^  vel  qoia  subvolamina  sont,  vel 

Quidraiasque  procol  turres  cum  cernimus  Urbis, 
Propterea  flt  uli  videotnr  s»pe  rotunds 
Augulus  obiosus,  ete. 

•  Porta  didtur.  qua  potett^  etc.  Senr.,  Aa.  i.  ^ham 
nit  exiiut  porta  dieitur^  quati  qua  potett^  vel  tmporfari 
vel  cxportari  aliquid. 

t  Platea.  Aug.  in  Ps.  GCiviii,  serm.  10. 

s  Imboli.  Sic  Vet.  libri;  puto  legendom  emiHdi^  a 
tubvotanuua...  aignifiearique  llla ,  quae  Asconius  iM 
divinat.,  provolantia  tahUata  diiit.  NotOm  4oid  fy- 
Gs^v  sit  apud  Grsecol. 


639  S.  ISIDORI  lliSPALENSlS  fePISCOPI  5M 

qoia.sdb  iis  amUuIanl  :  suni  enim  porticus  hinc  i  de  A  dirersas  transltus  innumeri  per  tenebr^s,  ei  estera' 
platearum 


27.  ^  torui  est  exercendanim  lUium  locns,  a  fan- 
do  dictus,  sive  a  Phoroneo  rege,  qui  primus  Giraecis 
legesdedic.  Haec  loca,  e(  ^  proroslris  vocaniur,  ideo 
quod  ex  bello  Punico,  caiitis  navibus  Carthaginen- 
sIuiDy  rosira  ablala  sunt,et  io  foro  ttomano  prteGxa, 
Qt  essel  huJMS  insigne  victoriae. 

28.  Curia  dicilur,  eo  quod  ib!  cura  per  senalum  de 
cuncti:;  administrelur. 

29.  Prceiorium,  co  quod  ibi  prator  ^  sedeai  ad  di« 
icutiendum. 

ZO,  Gymnaiium  generalis  est  exercitiorum  locus; 
tamen  apud  Atbeiias  iocuserai  ubi  discebatur  philo- 
sophia,et  sapienliseexercebaiur  studium.  Nam  yvyL* 


ad  errorem  ingredieniinm  facta,  iia  ot  de  tenebrte 
ejtts  ad  locera  ren^re  fmpossibile  vfdeatur.  Quatuor 
siint  autem  labyrinUii  :  Primus  iEgyptltis ,  secundns 
GreticQs,  MrHua  Ih  UHmio,  qoarM  Nf  tlfttM,  omnes 
iu  eonaif«€ti,  ut  disiohereeoa  n^  mtn^  ^iidem 
posaint. 

37.  k  Pharu$  terna  eat  maxinaj  <|iiafn  <>rasei^  et  La* 
tini  in eamfnuQe2l4^i  ipeio*  rei  usit  phmrum%j^^* 
bveroni»  eo  quod  Aammwum  iiiAteio  lonfa  TidMtur 
a  naviganitbus»  qttakun  PkilevHeM  juaia  Ailexan* 
drtam  consiruxisse  oeiiogentia  laleAlia  traditur.  Usoa 
ejttt  eat  iioetttroo  Mvium  cursai  igiMB  oatendere,  ad 
prdenufHiaiida  vada,  pOrtasque  introKoa,  oe  4eeepci 
tenebria  navigaiitea  in  aeopulos  ioeidaDt;  *  nafli 


V0((rcov  Grsece  vocaiur,  quod  Latine  exercitlum  diciiur,  j^  Alexandria  faiUicibua  vadis  insidioaoa  aeceasua  kabet 


Jll3  boc  est  medii.itio.  Sed  et  balnea,  et  loca  cur- 
aoruro,  etathleianim  gymnasia  sunt»  eo  quod  iltlc 
omnes  in  sutne  arils  studio  exerCitentur. 

31.  Capilolium  Komae  vocatum,  eo  quod  fuerit  Ro- 
manae  iirbis,et  religionis  caput  summum.  Alii  aiunt : 
cum  Tarquiiiius  Priscus  Gapitolii  fundamenla  Rom£ 
aperiret,  in  locofundamenticaputbominis  lilteristus- 
cis  notatum  invenit,  et  proinde  Capitolium  appellavit. 

3i.  Arcei  atintpartesurbisexcelsae,  atque  munitae  : 
*  nam  quaecunque  tutissima  urbinni  sunt,  ab  arcendo 
hostem  arces  vocantur ;  unde  eC  arcus,  et  arca. 

35.  ^  Circuin  Romani  diclum  putant  a  circuitu 
eqiioraro,  eo  quod  ibi  circuni  metas  equi   cnrrant. 

34. '  7/^earr um  aiilem  aspeciacuIononiinatum^ctTro 


Hiiic  igitur  in  portibtts  macbiaaa  ad  prstoeeiidi  mi* 
oialerium  rabricataa,  pharw  dieunl;  nam  ^  Itx 
est,  Qpmffts  viaio  dicilar ;  nnde  et  Lneifer  4>rffce  fnte' 
fopo^  appeiiatur. 

38.  Cochlece  sunt  alttt,  el  rolundae  lurres,  et  dictx 
cochlea^  quasi  cyclete^  quud  iii  eis  tanquaoi  per  cir- 
culuin  orbemque  conaceiidaiur,  qualis  ^t  i  Romae 
CLxxv  ped. 

59.  Therma  appellatie ,  quod  caleant ,  Graed  enim 
Btpfiw  calorem  vocant. 

40.  ^  Balndi  vero  nomen  inditum  a  levatione  mce« 
roris :  nam  Graeci  ^Xfltviiov  dixeruol,  quod  anxie- 
(atem  aninii  lollat.  Haec  et  gymnasia  dicuniur,  quia 
ibi  Atblet:i!  uncto'  corpore,  ei  perfricaio   maiiii)ns 


tiig  Osoikpiac,  quod  in  eo  populus  stans  desuper,  ai-  Q  exercitaniur ;  nam  T^i/Avaaiov  Graece,  Latine  eserct^fum 


que  speclans,  ludos  scenicos  ^onieniplareiur. 

35.  Amphiiheatrum  vero  yocalum,  qtiod  ex  duolms 
sil  theairis  compositum  ;  nam  amphiiheatrum  roluii- 
duin  esi,  theatrum  vero  ex  medio  ampliitheatri  est, 
semicirculi  figuram  habens. 

36.  s  Labyrinthuiesl  perplexis  parietlbus  .Tdinciuni*, 
qualis  est  apud  Greiam  a  Dxdalo  facius ,  ubl  fiiit  mi- 
notaunis  inclusus,  in  quo  si  quis  introierit  sine  glo- 
mere  lini,  exilum  iovenire  non  valei ;  cnjns  aedincll 
talis  est  siius,  ut  aperientibiis  fores  tonitruum  intus 
terribile  audiaiur.  Descendilu^  centonis  tilira  gradi- 
bus,  inlus  simulacra  et  monsirificae  efngies,  in  partes 


dicitur,  tv/iavoc  enini  nudui, 

4i.  Apodyterium ,  ubi  lavantium  vestimenta  ponun- 
lur,  ab  exuendo  dicium;  aTro^uccv  eoim  Graece  exucT^ 
dicitur. 

215  42.  Popina  Grscus  sermo  est,  qui  apud  nos 
corrupto  pro/>ina  dicilur.  (^staulem  locusjuxla  balnea 
publica,  ubi  post  lavacrum  a  fame,  et  siti  reficluii- 
tur,  iinde  et  propina  ^  et  propinare  diciiur;  Trefva 
enim  Graece  fameni  signiiicat,  eo  quo^  hlc  locus  fa- 
mem  i(illat. 

43.  Taberm  olim  Voca()aniur  ,  aediciilflb  plebeiorum 
parvsfe,  et  simplices  in  vlcis,  '  asserlbu>  ct   (jlbulis 


•  Foftif  eil  eaereendafumHtium  laeus.  Qoi  Isidonim  J)  eap.  15  ;  Judex  diaue^  quod  jurf  dUceptet, 

de  genere  bujus  nominis  audarter  accusarunt ,  ipsi         ^  ' 


se  derideiidos  pr«buerunt.  Charisiiis  lib.  i  :  Forum 

neiitro  genete  dkimnt  locunt  rebUi  agendii  destinatumy 

auteum  eommercium  signi^amui  :  LufiL^  eum  ilhi 

fora  ilanl.  Matculineaulem  iabulatanavium,et  seniper 

plurulUer^  quamvisGellius  forauaviuni  ueulraliler  di- 

xerit,  ei  Lucilius  negot iormW  fernin  mascutine  exiklerit ; 

lib.  tu.  E^orus  olim  ornaius  luceruis.  Ei  Yictorin.,  in  .  , 

lib.  de  Orihog.  Forus  siatus^  tam  in  (oro^  quam  in  *   xxxvi,  cap.  t3, 

natsi,  et  lorcn/on.  Quod  vero  ad  elymol.  ailinet,  quo-  *»  Ptuirus.  Kx  iJegesipp,  lib.  iv,  ^p.  */,  et   Pflh 

ninm  seinel  toto  boc  de  g^^nere  diximus,  innium  mo-     xxxvi,  cnp.  \%  ei  Sotin.  cap.  15. 


^am  qucecunque  tulissima.  Varro  lib.  iv.  Arx  oJb 
arcendo,  quod  istocus  munitissimus  uriis,  aquo  facH- 
lime  possei  hdstis  prohiberi, 

^Ctrcum  H^man*  Uepetuntur  haec  lib.  xvni^cap.  :^8. 

'  Theatrnm,  oath  raq  Qttapiag.  £  Serv.  Miu  v.  Ad 
iilud  :  Mediuque  in  valle  iheairi. 

s  Ltibyrinthus.  E  Serv.,  JErt.  t.  Ad  iliiHf :  Vt  quon- 
dam  Creta  (erlur  tabyrinthus  in  atta,  Vid.  Pliii, ,  lib. 


iiebo.  ne  has  quideni  chnteinnendns  videti ;  nam  cur 
noii  forum  a  fan^o,  ^lve  ano  foO  yo,  Ctiiri  «yopa  «tto 
Tou  ieyopsyHcf  ?  In  Phoronei  strd  /rieniione  (tiligriis 
quaeilaiji  ijegligeiiiia  ^ii  bornmdnis  Isidoro  cum  aliis 
gravissiuu^  auciorlbus.  . 

^»  fiostra  vocaniur.  |ia  eliam  lib.  xvin,  cap.  <S, 
e  Sedeat  dd  diseuiiertduHi.   Al.,  Ad  dispntdndunt. 
tut\Afld  diiceptandum.  Uliib.  ix  cap.  A,  et  llii.  tviif. 


i  ISam  Atcxmidriu  (alL  ctc.  6  Smiri.  ^:Id.  5J9,  al.  5$. 

J  Romcb  CLXxv.  Apparet  Ininc  eS>'tS  CmiilAilahi  Au- 
loriini ,  qwani  cLXWi  pedes  nitam  affirmit  Phlltihder 
ad  Vitriv. .  lib.  ix.  cap.  2. 

^  Batneis lotlal.  Kx  AtfguSf.  flb.   it  C^iife^s., 

cap.  i±, 

1  Asseribns,  ei  tad,  A|.,  iii^tt:*. 


Mf 


iTTMOUNMAftl»  Ui.  1?. 


i«iiMc(  klhnmH0,  fMi  iU 


912 


«iiier»} 


tMmnt  4Ml  es  lalMlfei  ttftvi»» 


•M*  A     ■17  »•  i^aW«m  I  MantB  prlndpe  Aitadm 


dfofom,  In  cnjoi  bonm  AreMles  Psltenieiiw  «ffMm 
eonMmeninl,  etrefiflm  Mipeiw  noiMiie  emdiMi 
rMeiiimi  ^ocifefiini. 

pyj?SSr,mt'dr?  **  "^••"^         (T.  ««/««««  hac  et  ca««.  voc«,.a.  fch..... .  C«h 

runi    emolumenia   reddunUir.     bi   aoidi   «eetiaalit     „„  ,^1,...  ,   . .  V,.!.    .,  '*"""'""'  "^  ""P 

j  .  .      .        .  """V'»     (|2  rdioier  ce$seran<,  Iritt  (fa(u)tt  e«t  hi  in  «mnibus 

:"ru.tJ;rtr      "•"^*""'*'"*''  ««P.ii.«W«««non.e„'l(ere(„r.^,,(,i;':;X^ 

xi.  w  /-            .                 ...                           „  wa  loca tn  quihiis  fiiibentes   sticCediJnt  ^i  inoubaiit 

4b.  !>  Carcerest  a  quo  probibemur  ex  re«  el  «li»-  4,  ,                ,      ,                     vc«uiu  ci   iutuDdiii 

j    n      «.           rr         ''•'^»  «^  <//a/e»ittm  noinlnant. 

lus  rivfler  a<*fr4WM^.  il«e  FronM:  Ui  ^ff«MlH  fK»- 

iia«mH4emei(»eif.fiim^(«rtceivmwi<er«nliir.  ]'  ^^"^«'"^»  <*'clum  a  comnninione  vescendi . 

216  CAPUT  UL  •  "       ^^  cmobtum  congregaiio.  Aiiii.nii  eiiim  puMice, 

ft<r  IWHleni/ii.  *'  in  commime  vescebantur,  nec  iillins  convivlnm 

I.    HaHMo^  eb  Afl^«N<«  voeaia ,  iH  haUtaM  •'"«"^*^^  ^'•^''  neinocculio  deiiciae  luxuriam  gigne- 

casas.                                                                .  "^^"^- 

Oomtii  ei  Graea  -  appelteitiooe  vocaia,  ^  nam  Im-  ^-  '  Tricltmum  est  coenaculttm   a*  irtAiii  Uctulis 

fMT«  Gr«€i  Iii<;i4  4wi»nt<  E&i  aotem  domua  oaioi  discumbeniium  dictum)  npud  veteres  enim  in  loco 

fiimiiifli  babitaiiOf  ilcoi  urbt  onioa  popolif  «ooi  orbie  "^*  convivii  apparatus  exponebatur»  218  ^res  lectuli 

domiciiiom totiu&  generis  bumani.  itratlerant,  in  quibus  discumbentes  eputabantur; 

S.  Omne  «diOciiNn  anti^i  mdm  appellaferotit.  xlivnenim  Grece  leeius  ^  vel  accubitui  didtur,  ex 

Alii  adm  ab  $dMdo  ^uideni  sumpsiiie  oomen  eiiiti*»  ^^^  confectum  esi  nt  triclinium  diceretnr. 

maoi|  dantea  exemplum  de  Plaulo :  9.  ^  CBlkt  dtota«  qood  ooa  oeeHltel  el  c$k». 

Siioiamemvoi  ia»dem  adprandium  CftWWam  tiro,  qued  ««  ^u^iM^t,  Mqov  tfOf. 

aine  ei  lidi/Saum ,  eo  quod  foerit  priui  ad  eden^  ^^^^^  rfequieaeamoi. 

dom  tactum 

3.  •  Aula  domns  eat  r^jia.  iive  apatioimn  babi^  ^**''"  ''^"^®'"  ^"'^*"^'»  '.^^"«  ^^- 

lacolom  porticibui  quatuor  conduium,  q     Secetsu,  quod  ait  locui  secretiii,  Id  est,  eine  ae- 

4.  f  Airkum  magna  «dei  eii»  sive  amidior  et  apar     ceistu 


liosa  domoi.  Et  dictum  eai  oiriumt  s  eo  quod  addan- 
lur  ei  irii  porticiii  exuiuiecus.  ^  Aiii  atrium  quaii 
ab  igne  et  lycbno  airiim  dixerunt,  atrum  eoim  fit  ei 
foina 

*  C/6t  miTfei  navtnm.  RespexisseadAmbrosii  verba 
in  Luc.   V ;  bstendunt  illa  verba  noiilariim  efnoltii 

>>  Carcer  «  ^  preAi^miir  '#»>#•  Servloi,  iCn.  1  { 
Carcer  ett  undecunque  frQhibemur  exire  ,  diclus  quasi 
arcer  dt  arcendd.  Sea  Ifbro'  til  Geortf.  ,  ad  Iniid  f 
liuunlque  effusi  carcere  currus^  ubi  in  Vulgatis  legi« 
tnr,  9111  o^  areaada  di$fi  $»ni ,  vaHeaBUi  Godiii  ba- 
bet,  qui  m  $%grBpndo  dt  4»  Ut  emendandus  viileator 


iO.  OiiiriQfiMm  4iotom,  eo  qoed  ei  di?eriii?ui 
ibi  conveniatur. 

1  Ifotpiliiim  iermo  Grmus  eet  ubi  quii  ad  lem- 
poi  hoipiuU  jora  iobabiut,  et  iteriim  inde  trans- 

^  i/t'i  airum  quasi  ab  igne^  elc.  E  Serr.,  JEo.  1,  ad 
IffM  i  foeemfue  pet  ampla  volutont  airla.  Lichno 
aaian  aetlpiimoi  en  Geit;   liem.  Al. ,  119110 ,  al., 

^  Cum  enimraptcB  fuissent  a Rom,  $a6.\id.  Liv,,  lib,  i, 
ft  Fefrf;,  \H  falairia,  t«d  roib  tdthhioni  lii  nostris  libris 
legeretor,  Talasuom  e  Seivio  reposuimui,  nam  et 
TnUMpiain  et  Talasiionem  ilinm  vuOit^ 
i  Trii^inium  est  canaculum.  Iteeie  liidoroa.   Non 


Serv.  ex  IsM*  Varro  quoquetf  lib.  iv :  Cerair  a  Boar*  D  rect(',  ^m.  i,  ad  ilJud  :  Aurea  composuit  sponda^  Ser- 


^eiido,  ^tiod  exire,prokib$ntur4 

Cap.  ill  — «  HabHiiSio  ab  hab.  E  Serv.,  Eelog.  2« 
nisi  quod  more  siio  aliquid  Huiiavit* 

^  Idam  b^fmfn  iirwd  tectd  d.  Verlia  iunt(Hieronym1 
in  cap.  vi  Daiiiel.  Vid.  et  epist.  ad  Sun.  et  Fret. 

«  Anlfl  donfu$  reafo*  Aw*»  io  Qu%^.t.  aup.  Exod., 
prope  fin.  :  Quam  uraci  vocant  oOX^v,  nostri  aidam 
voamerMJil.  S^  jam  neo  airiMm  iMo  nondne .  aeif  do» 
mus  regia  $igmfi$aiur  in  lingu^  Latina  :  ei  in  Gr«!ca«  01 
ait  A tbeuiiUi, lib.  v «  Menandrom ,  et  Dipbilum  citans^ 

f  A<riiim  nuigua  ctd*  sive  amplior. ,  et  spaHosa  dom* 
Aug.,  iii  ps.  oxxxiii  :  Atriot  ampliora  Bpalia  domu$ 
intaltigfnatur»  . 

i  Afrittm...  <o  quod  addantur  ii  tres  porticus*  Aug., 
in  Quaesl.  in  Cxod.:  Ibierat  illa  tanquam  tsiporiicup^ 
4luo  iioneludeto  i|raltttio  alrit^  Gi  in  ps.  cxnui : 
uaPebat  atrinm  ^  decm  CQlunmas ,  non  tamen  reoto 
mdino  disposUai^  O0d  tieaU  osmdimmi  mnqttom  trU 
variicum. 


Yioif  qui  errare  eoi  dieat  qui  tf.ciinium  vocant  ip- 
sum  bai»ilicam  ant  coioatioueiii»  Cic«*ro  ,  11  de  Urai. 
Serv.  :  Galba ,  cum  judici  JL,  Scribomo  LHboni  tri- 
buno  pLeb.  ferret  lamilians  suos  »  ei  dinfiMi  Liko  : 
Quando  taademy  (iaiba^  de  triclinio  (uo  esMsf€umtu 
i  tnquit }  de  c«6t<:ic/o4^ieno.  £l  aU.Atl.  lib.  xiif^  epiat, 
SO :  Com  leeiindii  Sainrnabbus  ad  FltHippum  oespori 
y^miief»  riiia  ifa  compteia  miliiibuo  en,  ut  vi£  jtrieli^ 
nium,  ubi  casnaturus  ipse  Cmsar  eseel,  vacarn»  Et  Vi- 
truviost  Ui).  vt»  cap-  5.  7n'c/tfiioram  ^netua  Uttitudo 

(tcerii,  bi»  tania  longitudv  fieri  debet.  Ei  Sueton.,  in 
Nberio :  Ae    Hiseni  cinis  e  favilia  »  ei  eor^ni^oi  ad 
iolefoiciendum  tnclinium  iltatus. 

^  Cella  dicta  q.  n.  0.  Serv.  iti;.  1,  ad  illud  l  Ui$* 
tendunt  nectare  cellas  :  Yel  a  ceUndo  { inqoit )  lUMie 
ceUa|iippc//averttiii. 

^  Hofpitium  sermo  Grceeus  est.  An  qoia  oiriAi  prt 
doniM  iiiiurpani  ?  Uude  illud  :  KoM  iiibfuoh  O0M 
xofinapw  ^i$u  (Sic.) 


.SI3 


S.  UWOBl  mSPALKMSIS  BnSGOPI 
'  inde  6t wtaHMi^qiiiimiiMiirr.  Usde  A  UJ^int  hoslia  BiumpaCiiiii;  tm 
H  lagkBr,  M  eutra  m^aU  tum  ,   pro  imtaȤnmL 
Non  eAim  illie  penMiieiexercitM,  aed  perlnaiil. 

II.  ^  Manias  eollegi  Grassi  in  roro  projeeii  nMt^ 
riet,  otessent  loca  in  quibus  spectsnies  iniidierent, 
qu»  ex  nomine  ejus  Mteniaua  appellati.  H«c  et 
tolana  qula  pateni  $oli :  posi  h»c  alii  iapide  » alli 
miterii  aedUlcavere  portibos  llaeniina ,  et  foribos  et 
domibus  idjeceront/ 

219  iS.  TaMaia  olim  li|ne»domns  fiebant,  inde 
nomen  permsnet  TabMltMrwm. 

Bypogcmm  est  constructum  sub  terris  lediriciumt 
quod  1108  ONlricm  yek  speluncam  dicimus. 

So/eriitm,  qood  so/t,  et  irarts  paiest,  qoalis  fult 
locus  in  quo  David  Betbsabee  laYan(em  aspeiit,  et 
adamavit. 

•  15.  Gnm  Ulerosolymam  Antiocbus  obsideret» 
Hyrcanus  princeps  Judttornm,  rescralo  Davtd  se- 
pulcro»  iria  millii  aori  talenta  Inde  abstraiit,  ex 
quibns  ccc  Antiocbo  dedit,  ui  obsidionem  relin- 
qnerety  atque  nt  factl  InYidiam  demeret,  fertur  ex 
reliqui  pecunii  insiituisse  primus  xenodochi:i,  qui- 
bos  adventum  susciperet  pauperum  peregrinorum, 
unde  et  Tocabolum  sumpsii.  Nsm  ex  Graeco  in  LaiN 
num  SfvoSoxc^ov  peregrinoruro  suscepiio  nuncupa- 
tur.  ^  Ubi  autem  aegrotantes  de  plateis  eolligoniur, 
vMMOfaio»  Grmce  didtur  ,  in  quo  eonsampta 
languoribus,  atque  inedia  miseronim  membri  fo» 
▼eoior. 

IGAPUT  IV. 
Da  (Bdifi€m  socris* 

1.  Sacra  sunt  loci  dlvlnis  eoltibos  Inetitnti,  nt* 
pote  ci  in  quibus  iltirii  lliialibM  do  more  pontift- 
cibus  consecrintur. 

Saneta  juxii  ▼eteres  exlerion  tempH  iunt. 

2.  Sancta  ioiem  ianetammt  loeos  lenpU  secre* 
tior,  ad  qiiem  nuili  erat  aceessns,  nisi  untum  sacer- 
doti.  Dicia  autem  Sancta  sanctorumt  qula  exieriori 
oraculo  sanctiora  suiit,  yei  •  quia  siaeioram  con- 
liaratione  sanctiora  sont»  sicot  Ganiica  canticorom, 
qoia  cantica  universa  prasceiluat.  Sanctum  aulem  n 


m 


apud  veteres  dieebitnr,  S90  ^  < 

ne  esset  consecritQm»  iut  eonspersom.  iiem  i 

qnod  exitat  esse  saneilom.  Snneiro  ioaem  est  tmt* 

Armire,  ei  irrogitione  pcnwi  ib  iigvli  difendere, 

<  slc  ei  leges  sincias,  et  mnri  sinetl  cise  dienMmr. 

3.  ProftUiaUifmm  f  qoasi  pfOpUitiitionia  wraiwium , 
propiiiitio  enlm  pincitie  est. 

Oracuia  dicii,  eo  qued  inde  fMpoBia  viddwMr,' 
et  araeuio  ib  ow. 

4.  8  JPetisircf ja  seereti  svntonenlomn»  el  pene- 
iraiia  dicta,  ab  eo  qood  est  pMifnSy  hoe  esc«  pene 

^  Oraioftwn  orationi  lanlam  est  eoMeenlim ,  in 
quo  nemo  aliqnld  igere  debet,  niii  id  qimd  esl  fno- 
§  tum »  unde  nomen  iceepit. 

5.  MoniSteriom,  nnins  moBiehi  hnhititfe.  Jronos 
'  namque  apod  GraBCoo  solns,  sf^rinm,  stalio,  id  est 

soliurii  liablutlo. 

6.  CmoHmn  ex  GraMO,  et  LnthM»  irilelnr  esse 
eompositnm.  Estenim  habiiieohmi  plurimonim  in 
eommnne  tlTentiom;  xocvov  enim  GnMC  comiiraiie 
diciiur. 

7.  TempU  nomen  genenle,  pro  lods  enim  qni- 
busconque  mignis  intiqui  lempli  dieehint.  Et  tem- 
pta  dicU,  quaal  fscta  ampfa.  i  Sed  et  locns  designn* 
ins  id  Orientem  i  contempliiione  templnm  diceln- 
tor.  Gojos  piries  quatuor  erant,  antica  ad  Orturo, 
posiiea  ad  Occasom,  sinisin  ad  Sepientrionem , 
dexln  ad  Heridiem  specUns.  i  Unde  et  quando 

0  templom  constmebant,  Orlentem  specubant  iEqui- 
noctialem ,  291  ^  ^^  l>'^^  *^  ^^  ^^  Occideniem 
missae,  fieient  partes  ccell  dexln,  atque  slnistra  aBqun- 
les«  nt  qui  consulerei,  ac  depreeaninr,  roctura  aspi* 
eeret  Orieniem. 

8.  Fana  dieu  a  Fminii^  quibostempla  errorgen* 
tilium  eonstruebat,  unde  ooopolonles  daemoiiom  res« 
ponsa  andirent. 

9.  ^  Delnbra  TOUrei  dicebnnt  templi  fonles  ha- 
bentia,  qolbusinte  ingressnm  dHnebiniar,  et  appel- 
lantur  deinkra  a  diinendOf  Ipsa  nnnc  sunt  aedes  cum 


•  Inde  et  metatum.  Vegetios,  lib.  n»  eap.  7,  MeU- 
tores  ait  dictosqui  divenoriorum  ethospitiomm  desi- 
gnant  loca. 

^  Mmmne  eelieg,  Cratei,  Festiis  :  Mmnianm  adiH" 
daa  Meeno$nHtappeilata.  Is  enim  primus  uUracolum^ 
noi  extendittigna^  quo  amptitareniur  iHperiora,  Et  As- 
conios  in  Divinai.  de  Golumna  Neoia :  Meniui  cum 
demum  tuam  vendirei  Catoni  et  Ftacco  centoribui^  ut 
iti  batHica  mdificareiurf  exeeperat  jut  tibi  uniut  eotunh' 
nm^  iuperquam  uetum  projieeret  ex  provolamibue 
iaMatit.  Crgo  vocem  tabulata  hoc  loco  superioribus 
anneclendam  censebat  Ghacon. 

«  Cum  Hierotolymam..,.  peregrinorum.  ex  Hege- 
tipp.,  lib.  I,  cap.  6.  Vid.  Joseph.»  i  de  Bell.  iud.» 
cap.  2,  el  lib.  xiii  Antiq.,  cap.  15. 

^lJbi  auiem  tByroiantet ,  eic.  Hieron.  in  ep.  ad 
Oceanom,  de  Fabioia.  Prima  (inquit)  omninm  voo^o- 
iofctioy  insfifutf ,  in  quo  tegrolantet  coiligeret  de  ptateit^ 
et  contumpta  langueribut  et  media  nmerieord.  mem" 
kra  foveret, 

Gm>..1V.  •  -^  Onia  ianetor.  compar.,.  praceiiunu 
Gx  Hier.,  In  Ep«  ad  Galat.,  cap.  1; 


I  Sie  ieget  mmetm  et  nmri.  Sle  Golhiei  libri,  rectc ; 
cap.  1.  D.  de  Rer.  dlvisione :  Sancim  quoque  ret  vr^ 
tnti  muri,  et  porue^  et  in  c.  Sancium  eodem  lit.  /n 
Hmufdcipiitquoque  muroieae  tanetoi,  Sabinnm  recte 
retponditte  Caaiui  refert.  Et  Zonar.  toin.  ii,  0-^7x7« 
^a^  wtpa  *PMfi«iOcr  T0C  Tttyv. 

«  Penetratia.  Serv.,  Mn*  Ti  1  PenetraUa  tecreia 
templorum, 

^  Oraterium...  accepit.  Bx  Aug.«  ep  409,  ad  lio- 
nach. 

'  8ed  ef  toeut  deripiatut  ad  (hientem.  Sic  omnes 
Ilbri.  Derignafut  augurio,  vel  ad  augurium  lefebai 
Gbacon.  Fescus:7eiM  toeaaugurio  deiignata.  Varro, 
lib.  Ti :  In  territ  dictum  templum  locut  augurii^  mut 
autmdi  eauta  guibutdam  verbi»  finitut^  etc.  Vid. 
Serv. ,  Eclog.  ▼111,  et  Liv.  1  de  Numae  Inauguniione. 

i  Cnde  H  auando  Temptum  comtrueb.  Ex  Vitrov. 
lib.  IV,  cap,  5. 

k  Detubra  veteret  dic.  Serv. ,  iEn.  n  :  AIU  diemnt 
delubrum  efte  focnm  anfe  Tempfnm,  uH  aqua  eurrit^ 
a  diluende  et  lib  iv.  Detubmm  ittetum^  prepter  iacmm}* 
in  quQ  manut  abiuuntur. 


05  BtTMOLOtilARUM  UB.  Xt.  5M 

ncris  tMXtm,  \n  quUN»  Adeles  regeneraii  poriil-  A.    5.  jErarium  Toeatnn,  quU  privs  «8  sigoaiani  ibi 
ctniiir,  61  twne  qoectm  pr«8»gio  delttk>ri  siint  ap*     fecowlebainr.  Hoc  onifli  oliui  in  oau  eral  aoro  ar- 

gentoqoe  nondain  iignato,  ex  qoorttm  meullii» 
^Qaintli  poslea  facta  Msset  pecttnia»  nomen  tameo 
terarii  permansll  ab  eo  metailo  unde  peconia  ioitium 
lompslt. 

4.  Armarium  locns  est  ubi  quaromcunqoe  artlum 
insirumenla  ponuntur.  Armamentmum  vero  nbi 
tautum  tela  armorum.  Unde  Jovenalis  : 

Qoidqaid  habent  telorum  armamealaria  coeli. 
Dicta  autem  ntraque  ab  armis,  id  est,  bracblis  qoi- 
btts  exercentttr. 

224  9-  Biblieikeca  est  locus  ubi  reponnmar  Hbrit 
^MXoc  enim  Graeee  liher,  Hxn  repoitforiam  dicitnr. 
6.  FrompiiMrlNm  dietum,  eo  qood  inde  necessaria 


peUau;  ioiit  OMm  in  aMnltonem  peecatorum. 

10.  •  Foiii  amem  in  delubrii  locQi  regeneratorom 
iil  in  qiio  iepteoi  gradua  In  Sptritui  sancU  mysterlo 
rormaniury  tres  In  deicensu,  et  Ires  in  ascensa. 
SapliBns  vero  fs  est,  qai  et  b-qaarlas,  similis  Filio 
honinls  :  exsiinguens  fomaeem  ignis,  stabiltmentttm 
pednm,  fttndamentam  aquae,  iu  quoomnis  plenitudo 
Dif  initaiis  habiut  corporallter. 

5122  ^  ^  •  Bamliea  prins  mabantur  regam  hablta- 
cola,  ttode  et  nomen  habent;  nam  ^iMg  rex,  et 
baiiUem  regi»  babitationes.  Nune  autem  ideo  dlvfni 
lempla  MOees  nominantur,  qula  Ibl  Regl  omnium 
Deo  ciriios,  el  saerificia  offerantttr. 

tt.  Jrm^yrtnm  locus  martyrnm  Graeca  deritatlone,  B  ▼^ctoi  ^omMntur,  id  est  prorerantur 


co  qiiod  in  memoriam  martyris  sit  constructum,  tcl 
quod  sepalcra  sanciorum  ibi  sint  martyrom. 

15.  Aram  quidam  vocatam  dixerunt,  quod  ibi  in- 
eenim  Ticilmm  ardeani.  «  Alli  ara$  dicunt  a  preca- 
tiODibas »  id  esl ,  quas  Graeei  &/>«;  vocant,  onde 
eoiitra  Imprecatlo  Karapa,  didiur.  Alii  yolunl  ab 
aliiiadine  oros,  sedmale. 

14.  AUare  aniem  ab  aUitudine  constat  esse  noml* 
namm,  qvasi  alia  ara. 

15*  Pu^mm^  qood  fn  eo  lector,  vel  psalmista 
ponlni  In  poblieo  conspicl  a  popuio  possit,  quo  libe- 
rios  andiatur. 

16.  TritaM/,  eo  qnod  Inde  a  sacerdote  tribnan- 
lor  prmcepta  f  Ivendi.  Esl  enim  loeos  in  subtimi 


7.  Cellttrium,  qood  in  eo  Gfilligantar  ministeria 
mensarum ,  fel  qoae  necessaria  victol  snpersunl. 

s  litter  promptoarhim  aotem  et  ceflarium  boe  In- 
teresi,  quod  cetlarium  est  paucorom  dierum»  prooi- 
ptuariom  vero  temporis  longi. 

8.  Apotkeca  aulem,  vel  korrea^  a  Graeeo,  ▼erbum 
ex  verbo»  repositoria  fel  reconditoria  diei  possunl, 
eo  qood  in  lis  homines  elaboraus  fmges  reponuni. 
^  Unde  et  enikeeam  Cneco  sermone  repoiitam  rei 
eopioaam  substantiam  appeUamnih 

CAPUT  VI. 
De  'operarOi. 
1.  Ergoiterium  ^  locus  est,  ubi  opos  aliquod  fiL 
Graeeo  enim  serroone  erga  opera  $terion  statio,  id 


eoDStiittttts,  onde  universi  exaudire  possint.  AllasC^^^^^^'^^'^^ 


trlhuud  a  fri6ii6iii  denominatum,  quod  ad  iliom  iri- 
km  eonvocentur. 

223  ^'7*  ^  Anaiogium  dietom,  qttod  iomio  inde 
praedicetur ;  nam  ^070;  Gnece  aermo  dicitttr,  qaod  el 
loMim  ahitts  sitttm  esl. 

CAPUT  y. 
De  repoeUorik. 

1.  Socrarticm  •  proprie  esl  loeus  templi,  in  quo 
locra  repoDimlur,  sicut  donariom  esl  In  qoo  coUo- 
canlur  oblata,  sient  teetiitemia  dlcantar,  abi  ho- 
mines  sedere  consoeverunt;  ab  inferendis  igilur  el 
deporundis  tacrii^  iacrarium  nuneapaiar. 

2.  <  Danaria  vero,  eo  quod  ibl  dona  leponantur,  quc 
m  lemplis  oiferri  consuererant. 

•  Fotis  autem  m  delub..*  eorpofaUter»  Omnia  re- 
pelantur  lib.  Offic.  n,  eap.  24. 

^  Quartui  eimilii  PiUo  komimi.  Tertull.,  Iib.  iv 
eonlra  Martionem  :  Bic  erit  vitui  Babytonio  Regi  m 
famaee  cum  martgribui  iuii  quartui,  tanquam  Fitiui 
^imnts.  Et  rursus  :  Proipice  igitur^  et  lu  cum  Reae 
JUb^taidoJwn^cem  ejui  ardentem^  et  invemei  iltic 
tamquam  Fitium  kommli :  Ut  suspicari  liceat,  totum 
locum  e  Tertall.  libro  aliquo,  qui  non  exstei,  de- 


•  AHi  artti  dieunl  a  foreeat.  ServiuSt  JSn.  ii,  ad  ii- 
iQd  :  Neqmdquam  edtaria  drciim. 

A  Anafooiiim.  In  regala  sancti  Benedicti,  cap.  9 : 
Smper  analogiam  leyaninr  trei  tectionee» 

•  Gar.  V.  —  Samrtnm...   eaneuwerunt.  Yerba 
Servii,  iEn.  xii  ad  iitad  :  Et  diri  eaeraria  ditie. 

<  ihaaria.  Ex  eod.,  Georg.m»  ad  iUod ;...  AUa  ad 


2.  Ergaituta  quoque  el  ipsa  Graeco  vocabulo  nun- 
Cttpantur,  ubi  depuUntur  noxii  ad  aliquod  opus  fa- 
eiendum,  ut  soleni  gladiatnres  225  ^^  oxsules»  qoi 
marmora  Secant,  el  Umen  vinculorum  custodiis  alli* 
gati  sunl. 

5.  Gt^teeeum  Grttce  dictum,  eo  qood  ibi  conven- 
Ins  feminaram  ad  opus  laniflcii  exercendttm  conve* 
niat.  Jrti/ierenim  Grmtaf^vn  nonenpatttr. 

A.  Piurinum^  quasi  piintrinum^  qnla  pf7o  antea 
tundebant  granum.  i  Unde  et  apud  veteres  noa 
mo/iforif,  sed  piitora  dicti  sunt,  quasi  pimorei,  ^  n 
piniaidij  granis  frttmettli,  mol»  enim  nondum  osoi 
erat,  sed  granum  pilo  pimebant.  Unde  Yirgilius : 
Nonc  torrete  Igni  Ihiges,  mine  frangite  saxo 

D  donorta  ^rriu. 

s  Inter  promptuar...  tonge.  Ex  eodem»  iEn.  i,  ad«.« 
citra  penum  itruere. 

^  Vnde  entkecam.  Utuntur  hac  f  oce  sxpe  Scripto^ 
res  ecclesiastiei.  Cassiau.,  lib.  de  Instit.  monacb., 
cap.  4  :  Cumque  totam  entkecam  eamobH  iuam  eae  cre* 
dat  iubitantiam.  Gelas.,  xii  quass^,  2  cap.:  Fa6ti 
enim  ii  quii  forte  iub  annua  remanebit  expema^  electo 
idoneo  ab  utraque  parte  cuitode  credatur  entkecu, 

Cap.  YI.— i  Ergaituta...  afri  deputanlur  neaM.  Yid. 
Lips.,  Elect.  cap.  i5. 

J  Vnde  et  apud  vetera...  iaxo.  E  SerT.,  JBo.  i,  ad 
illoJ..*  Et  torrere. 

^  A  pimendii  granit.  A  (indendii  granii.  Gotib. 
omncs.  £t  mox  findebant  pro  ptnie^aiil »  sed  Ser^ 
vium  et  Edltionem  vetercm  sumus  secoti. 


«47  8.  «MMMU  HMf^4liE«iS|B  RM»GOn  9^ 


claustra  «Hia ;  I  M  /4«rii|  diMoliir  «IP  /imi,  iaiv» 
(1119  iHW  r<9a/9iHiltir«  it  itupliw  owiiMUhiJifque 
MHiu  Sid  g^mnHim  m^  vQiibiiift  iiu  ^mMiii^ 
5.  C^iMira,  a|>  M>  9IMHi  cfcHMfog^WtdicVU 
t.  k  f*4msir#  iiiit  qnilim  piii  i^lirior  NHWjiH, 
IK  Miurior  diffiM  e«i,  nnii^f  ia  iMMrrMB  vidiiBin, 
^\mf  f»  «v^  M«Pn  /«liiriM*  it«f  Wii  (SMoe 
f&c  dieiiur,  vel  quia  p«r  W  ipluf  iMliilui  h«|i|0  f#- 
rjM  videu  Alii  fep«»lfm  piMapi  tfi^ip  90  fi^od 
doa^ui  \\k^m  miui^trit,  iU»ii|pp|iiK|m  mifiie^  m 
Craopo  Utinoqa^  lirHMMip,  ^  f^m  Qj^fi»  /W  M* 

7.  1  Cirda  iit  )pcMs  if|  qwQ  i^iim  VtriiH^  #t 
seinper  mofeiur»  dictpi  icaEa  v)b(  mp^t  4M#4 

§  qmii  cpr  (lominefli  lotqm,  iU  iiie  9>4|pMf  jaAi|UD 
jfe^Hf  ac  iDOTi^t.  U944  et  F<^Y(NrlH»te  f^  -  h  f«r- 
dine  rem  ^ii. 

8.  lAauna  ostiorom  dicU,  Cf)  qiwd  mvv^rs»  «in^ 
lil  /ii|ief ;  ($1  per  ef  licut  in  ^tUp  ant  ipirAM«Ff  W^ 
(Qfa^  eaiur. 

9. "  Poilii.  el  Am^  quaii  ppi^  p(  «|(^  (t  iiM^t 
quia  anu  stant,  Tel  quia  ffUi^  f d  «11  MPI^WVii 
priuaqqaiii  4oo)Mm  iAgriifiiaqiurr  f  PfMf»  M  W<4  F^ 
ositum  ttenL 

jl9f  CAi>uT  yiii- 

De  partibu$  n^dificif^rtmkf 
1.  Fttndam«n/um  dictum,  quod  fundu4  fi|  dpqM|i# 
Idem  ^t  °  c(sme/}<ttm  a  ^q^dind^  diciuipi  q^ofl  q|f  sso 
lapide  surf;at. 
a  2.  Var\e$  nuncupalus,  quia  semper  dyo  sim(  P9f#»t 
vel  a  fr^ntCi  vel  a  latere.  Sive  eniiq  Oiragq|)|||||| 
8ive  hexagoniim  sit,  qui  se  conspiciuut,  ei  W\  ff  mM» 
Aliter  enipi  ^tructura  facu  dj^rormis  t^U 

S.  Par\etim$  dicimus,  qqasi  porie/i^ii»  ndnau,  S|i|ll 
enim  par\eie$  stantes  sioe  tecuv  sine  babitaatilMii* 

K  Vnde  Lucanui.  Li4>.  1. 

^Cailera  intrajatiwm*^^**^^*  i»Sd  illnd  :  Foribtu 
cardo  $tridebat ahenis.Janua  (inqult)e«l primvj  domiia 
ingrestiUSt  dicta^  quia  Jnno  consecratuni  ett  omne  prtit- 
ii|it)fm.  Cirieffl  mira  Jdfiicam  o§'iatocantur  generahter^ 
Mive  vaivo!  n>|»  litfl  /of M*  ^namirii  «mm  iMta  emrmperH* 

>  Ottium^.,.  i^bQhMta^e^  ^  ServM  Ma>  yi%  ad  iilud , 
Q\ko  lali  dacunf  adit, 

j  Sed/breidJirimKff.Sert.,  iCln.  f  loco  ctiato.  Fo- 
st  vtct/fttm  ^il  mare»  o^ui  nianna^  tit^  vunut^  dulcij^t^^  (inqMil)  pMprM  WtaHlHr,  ^  ^os  apcrirrnltrr. 


lii  coUectps.  «  C/iimii  aoim  ascMsun  disiosiM, 
sive  flesuotum* 

6.  »>  eurnut  pcr  deriya|iai|aiD  a  /«rpi  ^f|, 
4;uouiam  paujs  e;  eo  factMs  ibi  ii^qpi^ur. 

7.  Torcular  dicturo,  eo  quod  ibi  uv»  calceiMiiff  a^ 
(jne  eytoriie  psprimanUir, 

8.  c  Forf^t  c»t  locqs,  ubi  uya  caicauir,  4ipi||8  quofl 
ibi  [eratur  uva,  yel  propier  quod  ibi  pedibus  fen^lur* 
Uiide  e|  calcqtoriuffi  dicimr,  se(|  bo(c  nomei|  mulia 
signific^i.  Priiqa  sp^cips  for|  locus  est  ia  civiUie  ni 

'  eiercendas  nundinas  relictus  ;  secunda,  pili  magir 
straius  ju^iicar^  solet ;  l^rti^,  qiiini  aupra  dMi<l^u*9 
qoam  caicqforlfm  999  uominaniiis ;  quiria,  spatia 
plana  iu  r^yibus.  Pe  quibqs  Yirgilius :  ta«al^foroi. 
Lactti  dictus,  quia  itii  de^i|rril  frugum  liquaVi^ 

«APUT  Vll, 

D^  Ofiiiihtu 

1.  A^iitti  ^  ^b  a4eun4P  Hmh  V^  b?^  iMT^i- 
mur  ei  adnaiiiim^ir. 

2.  «  Vettibulum  esi,  Vi^l  ^(ps  dpwqiprivam,  V«i 
spaiium  adjaceps  aedibus  publicis.  £t  v^ilt^ttffi^  4i<^- 
ium  ,  eo  ^uod  viiiiun<ttr  fqr^s ,  iu(  Quo^  adJitiiD 
ieclo  vettiat^  aui  a  ttando 

3.  Pmicusy  (jiiod  iransitu^  sii  m||;ls  quap)  mI4 
staiidum  slt,  quasi  pori^,  e(  porlictii,  qp  ^upd  Sif 
apena. 

4.  /  Janua  a  Jano  quodam  appellaiur,  cul  genliles 
omnem  iniroitumy  vel  exlium  *  sficrayerunt.  Ui^de 
8  Lucanus : 

Perrea  belligeri  compeicai  limina  Jani.  ( 

Est  autem  primus  domus  ingressus,  ^  c»ten^  lolra 
januam  ottia  vocaniur  generaliier.  ^  Oi(tttm  est,  per 
quod  ab  aliquo  arcemur  ingressu,  ab  obttando  di- 
ciom,  sive  oirt«m,  quia  ottendit  aliquid  jntus.  Alii 
aiuni  oifittm   appellarl   quia  hottem  moraiur.   Ibi 

«  Clivum  emm  atcentum  dicim,  Festui  :  Ciitia 
auspicia  dicebant,  quce  aliquid  (ien  prohibebant^  Wtim 
namque  dlf/ld/la  clivia  vocabant,  unde  et  clivi  loca 
ardua, 

^  Fumut  a  farre.  A  fwtto^  Porpliyr. 

s  Forut  ett  iocut^  ubi  uva.  Victorious  in  Aoe  lib, 
de  Orlhograpb. :  Forut  autem  statut^  tam  in  foro^ 
tfuam  in  navi,  ei  torcutart,  Goluinen.,  lib.  xn,  cap.  18 : 
Ttfifi  lacu»  «tuatit»  ei  totcuiaria,  el  fora,  atnniaqm  1 


eiuenda  tunt,  De  reiiquis  fori  signiiicaiionibus,  Vid 
Fest. 

Cap.  VII.  ^  —  Aditut  ab  aaeund.  Serv.,  Mu.  vi, 
ad  illud  :  Qttod  lati  dicunt  adit^t. — Cumab  qi/qyo  or« 
cimur  ingrettu .  id  osiium  dtcimr  ab  obslando ;  cum 
ingredimw^  adhut  ab  adeundo, 

«  Keiitbtt/um.Serv.,i£n.  vi,  ad  :...  Vesiibulum  anie 
fptum.  Vestibulum  (inquli),  ut  Vnrxo  diclt^  etffmolo- 
aUB  non  habei  propnetatt^m^  ted  fit  pro  capiu  mgenii. 
nam  vestibufum^  ut  supra  diximus,  diclum  ab  co,  quod 
januam  vestiat.  Aiti  dicuut  aVesia  dictum  pei  imminu' 
tionem.  Nam  Vestce  limen  ett  consecratum.  Alii  di- 
cunt  ab  eo  quod  nullut  iUic  ttel.  In  limine  cfitm  ioitti 
ett  trantitusj  quomodo  vetanut  dicitur  non  ta^ut^tic 
vetiibutum^  quati  non  stabulum. 

^  A  Jdno  cui  Gettlilci  omMcm  introit.  Ips»,  apud 
Ovid.,  iib.iFast.: 

Pr»si430  foriboi}  (mbII  cum  BiUbui  borii. 
Et  redU  officlo  Jupplter  ipse  meo. 


stcul   apud  veieret    fu^,  Vp/v4;p  avliii  muUf  ul  4icit 
Varro  quee  revolvuntur^  et  te  velant. 

^  FenettroR.  E  Serv.,  Georg.  iv,  ad  illud  : 
QQaluor  a  v^niis  oliliqaa  luce  fenestrai. 
Sed  Servius  non  fene$trat  t^n|um',  iid  06/iatta  hce 
fenettratf  inierpr^iaius  cst,  <}uod  uon  adveriU  Uido- 
rus,  qui  commeniaria  Servii  sine  Virgilii  versibus, 
ui  saepe  diximus,  tegebai. 

^  Cardo  Strv.,  JEn.  t,  loco  cii. :  Corde  di^u^ 
^uati  cor  januce,  quo  movetur,,,  Ei  eodem  Ub*,  ad 
illud:...tf(tu(/ fatt(octfisa6f(cdrdtni.  1/1  ftf|  inquji;,  4^ 
proverbio  tractum :  Het  in  cardine  etl. 

^Pottet,  e|  AnKy,  Festin :  4i^a  ittiil  ^lrci^i  ordi- 
nit  vinearum,  unie  etfam  nomen  trahunt  ant4li\  qtue 
tunt  latera  ottiorun^  Vid,  Serv,,  Georg,  u, :  ad^Iuu  : 
Jam  canit  exiremo^  iifoiMlS  ^tif  aoiii. 

B  Gap.  VilU  C«iiiiii/ttm...  fwl  iraiie  iap.  Bii  oqi  • 
Dcs  libii  Quad  €em  km-  Maliiik 


4.  ^yii^i,  quod  duQs  p^rietfis  in  unum  cop- A  menio  coosurjqni,  e*  i^MpiH-iKi^  fth^  l,|8|^> 


}imgai. 

•  Culmina  dicta  sunt  quia  apud  antiquo^  tecta 
culmo  tegebantur,ui  punc rusiica.  Hinc  lecti  sumniiUs 
rtt/inra  dicilur. 

5.  CameriB  suni  volumina  introrsum  respicioniia  , 
appeflal»  a  curYO,  itofiiniW  enim  Grxce  curvum 
esL 

6.  ^  Laquearia  sunt,  qu»  cameram  subiegunt ,  et 

ornant,  qua  el  lactmiara  dicunlur.  «  Princlnaliter  «u- 

teuk  tqcut  diciiur,  ul  Lucilius  :  re$uUant  cedesque,  ia- 

nuque.  Cujus  diniinulio  tacunar  facii ,  ut  Horatius  : 

.  ;  .  .  .  Neque  aureuiD 
fUk  raiiWM  in  dono  lacwisr. 

Indeflt  alia  tfiminaifo  Aianfarltim,  eiper  ocnlmxov 
taquearium.  ^ 

7.  AhMa  6r»eo  semone,  Latfne  iBterpretatiir  lu- 
Ma,  eequod  Htl^lnmine  aeeepto  pef  arcum  resplen* 
deal.  8ed  Mrmii  aktktam,  an  ubMem  dicere  debea» 
m«8,  km  wrM  g«nos  aaMgiram  qirfdaii  doetor um 
etiailiiiaiii^ 

t.  4  Teuuda  m  eamera  lempli  ^bHqoa.  Mam  in 
B^dimi  miadinh  velam  templomm  leeia  raeiebant^ 
9HI  idM  aic  iebMit,  «I  cmli  imagluam  redderet, 
^^«iMMttioaapooftvaco».  A\n  ts»tudinem  voluiit 
esse  locum  in  paritoi  airii  ad?ers«m  venioniibiia. 

9.  Areus  dicii,  quod  sint  arcta  conclusione  cur- 
vati,  •  ipsi  ei  fomices. 

iO  '   Patimenta  oHginem  apud  Graecos  babent 
elaboma  arlt  pieiiira  (iiilMsirou  parvslia  cnistis, 
aft  lesaeUia  ti^Dtis  ia  farios  aSft  ^bMPaaK  «  Vacai^ 
auiem  pmdmMa,  eo  quml  pamuiwr,  H  m^  casdaniur.  ^ 
Uad«  ei  iMvar,  Qiiia  cirdii  cwr. 

ii.  Oeteaeue  aat  paTimenUNB  lasiacaiim,  ao  quod 
fraeiis  tesiia  «alca  admiata  lartaiur.  Te$tam  euim 
GffSBei  trr/McxM  dicuot. 

i%  Cempiumum  diclum»  qaia  a^»  partes,  qun 
circa  soni  eo  con?aiiiaii|. 

Te$9eltm  sttnl,  a  quibua  dMicJlia  sternuntur, 
a  Tesserie  nominata«  id  aat,  qsadralts  lapiilis  per 
diniiHutionem. 

15.  Bam  fuUuira  aunt  atdiiiiBanim.  qu»  a  (anda- 


•  Culmiua.  E  Serv.,  Cclog.  u 

^  L<fi9M«anaiuf/(.  Ilepetiiurtolushicloous;  aactior  , 

eli.tm  aljquanto  quam  tiic,  in  oplimis  iibris  legitur,  D  aut  Baia^iUrs,  N»m  Pliit.,  lih.  xxxvi,  cap.  I.  In»em4 
infra  l»b.  xix  cap.  ii. 


pondus.  ^  Base$  autem  nomeo  peira  ^  fpr^iiiiii^ 
Syro  sermone. 

14.  i  Columncs  prp  longitudine,  e)  |rQti||idiiiM  ^Qr 
Mtae,  io  quibus  tolfqs  fi^brjc*  pondus  engilur,  Anr 
tiqua  ratio  columnaru|fl  erai  i^lii^ini^^  j  ief(j§ 
pars  latitudinis  (deiubri).  Genera  rQtupclsfdpi  q^/i, 
tuor :  Doricqp,  lonicac,  Tqscaqicae,  Cpriq^iie*,  man- 
sura  crassitudinis  p^  :)|ii|Miiinis  jntef  ^  |ijs!i)f)|i^9« 
Quinium  genus  est  earum,  quae  vocaniur  Aiiip^^ 
quatern}#  aipgulis,  *  ^^^  ^jp^pjjj,^^  ^^j^^^  ,^^^ 
intervalli^. 

•icui  «upar  eQikm  HP^*^ 

Efriuyiia  sunt,  quo)  «iipaff  aafffleUa  CQlttimia* 
'  ruai  PMHMiMir,  U  fisi  Qnpmh  ii  mk  mm  «•»- 

M. 

Tegnlm,  qMOd  tegaaf  4M«9,  et  ii^Mw,  fliiod  ac- 
cpiant  im^rtfs. 

16.  Later^,  nf  /^i^rqiAf  qnpd  W  (l»iB$M|r»  «*^ 
cumactis  undique  quat)|or  (f  iiviis. 

Canaiii^  ab  eo  quod  «9¥fi  lit  in  luodum  eannw. 
381  "^  Sstta  ^nvliafii  f^u^  ^^f^  («ffuoipo, 
quam  maaculiiip  proipriniia. 

17.  Fistpim  aquarmn  sqni  ||ict«,  quod  iiqua^  fqiit 
dant»  01  mituoi.  liiani  rr£U««i  Gr^(^  iRiiiero  est» 
Formx  earum  pco  magjiiitudioii  «^M4}  ^  fiJMIiiilltHi 
aMo  fiiiiii. 

I.^ITiinKimi,  ?6l  mttnlmfnriim  dfctum,  qnfa  fnanif  esl 
faclum. 

Cors  vocata,  vet  qood  coarctet  cuncia,  quae  in- 
terius  sunt,  id.  est^  concludat :  vel  quod'  coeroeat 
objectu  suo  extraneos,  et  adire  prohibeat. 

2.  Va//iMii  est,  quod  mole  aerrse  erigituri  ut  cufto- 
dia  prxteodatiif  :  dictum  autem  vallum  a  valiis, 
^  Nam  valli  fustes  sunt,  qui|)us  valium  munitur.  Et 
vaili  dicij,  quod  liganturet  vellantur.  Interv&lla  spa- 
tia  suq^  inter  capiu  yaliorum,  id  esi,  stipituip^  quibiif^ 

petitur  tolos  hic  lociis  inf.  lib.  xix,  cap.  10. 
>^  Batfi  autem  nomen  petrd  a«l  f.  f  one  Baeaites  ^ 


Priniipaliter  autem /o^tteaWum.  Yerba  sunt 

Servli  ad  vers.  Pendent  iyclmi  laquearibui  aureU. 
i^Eii.i. 

'  Tetiuito  eit  eamera,..  convexum.  E  Senr.,  iEn.  i. 
ad  vers.  Mediaqne  lestudine  Tempii. 

« Jpsi  et  (omkes.  Ideiii,  JEn.  vi,  ad  illnd.  Aiifneed* 
vertofonAceporias.Fornice  (inquit)  arcu.  Glcero  :  Fi- 
dit  ad  tpsum  fornicem  Fabianum, 

^  Pavimenia  originem.,.  eolores.  Plln.,  lib.  xxtvi, 
CJp.  %d.  Pavimenta  originem  apud  GrOfcos  iuibent  eia^ 
borata  nrte  picturoB  rntione,  donec  iitliottrota  exputere 
aam.  Ceieberrimnt  ftdtin  hoc  genere  Soi«t,  ^tii  Pergami 
etravit^  quam  voeant  AsarotonoBCon  ^  ^oriNim  purga»' 
menta  c^a  in  paxiimmto ,  quee^ue  eterri  tetent^  vehti 
relicta  (ecerat  parmt  e  tettutis  tinetit  in  wariet  eolerte^ 
'  8  feeata  autem  pavim...  au^pavimitur^id  aet,  emd. 
YideUir  reapicere  ad  Yiiigim  v^ba,  eorda  pawn  put^ 
50«!.  ifiii.  V,  Vid.  suo.,  lib.  x,  in  voce  FoImns.  ft»> 


eadem  M  yptut  in  /BtitiepjUy  qnem  eeeaut  Basuitem 
ferrei  coiorit,  atque  durilim.  Quem  inaum  auroens 
Isidorus,  li>>.  XVI,  cap.  5,  fiasofifl^soribii,  non  Ba- 
taltem.  Plinius  quoMiie  eodem  tib.,  cap*  ii.  Medtei 
(inquit)  ad  mortaria  prmtutere  Batamtem,  hic  •mia^ 
iapit  nihil  ex  sese  remittit. 
i  CoiuiHnm,  Ead.  inf.,  iib.  xiv,  cap.  10. 
i  Terrta  pars  altifudinit.  kd\i%  tempH^  vai  d^aM 
ex  Vitrav.,  iib.  iv.  cap.  7,  et  Plin.,  lib.  ixxvi,  cap, 
^25. 

^  Autampiins.  Haud  quidem  Piinio  atictOM..  Prop-* 
terea  deleri  has  voces  voiebat  GbacoM. 
1  CapiteUa.  Utitur  hac  vaoe  divrn  Augiiai.,  ot  atii. 
^  Sane  cmtaiem  malius  genere  femiu.  V«rlia  avnC 
Servii  Georg.  iii,  qii»  etiam  repetuntarinf.,  lib.iii« 
cap.  10.  y*d.  iNoo.  MaieeU. 

B  Gap.  I3L.  Nam  vaUi  f.  s.  q.  u.  m.  V«rte  Seffvil 
sont  ad  vera.  Ferrp  qjuis  seimden  uaUmau  Mm.^  ix. 


m  S.  ISIDORI  HfSPALBNSIS  EPISOOIi  Ste 

watkm  tHf  imda  ti  esetera  quoque  $patia  dicuntur,  a  A.  «nlin  non  videris  roonumentnni,  illud  ett  quod  ftcrii^ 

•ijptlthci  idtkiL 

3.  •  A^^  eet  cojuklibet  rel  aeerraiio,  unde  tossx. 


tttt  valles  poMUot  repleri  ab  aggregando.  ^  Agger 
proprie  diciior  terra  aggeeta^  quae  ?al1o  facto  pro- 
pio8jK>nitor.  Sed  abosif  e  et  muros ,  et  muuimenia 
ooinia  aggerm  dicimus. 

4.  Maeeriee  iont  parietes  longi,  •  qoibus  tineae 
ollaque  daoduotur*  Langwn  enim  Graici  fAocxoov  di* 

Cttllt. 

232  ^*  '  Formadmi,  sif e  fornuilf«m  in  Africa,  vel 
Hispaoia  parietes  de  lerra  appellaot,  'quoniam  in  forma 
eircnmdatia  duibot  oirlDqoe  ubulis  inferciuntnr  v e- 
rios  quam  slniUDtur.  Jlf is  doraol  incorropti,  f entis, 
isnibos,  omni  caemento  fortiores.  . 

6.  Smpee  mooimenta  satorom  sunt»  Unde  et  appel*  B 
latae. 

«  Caulee  monimenta  o? ium ,  vel  sepimenla  ofi* 
lium.  Est  aotem  Grftcum  nomen,  «  delracta.  Nam 
Grmei  «OSiac  focant  animalium  receptacula. 
GAPUT  X. 
De  lentorHe. 

1.  TabemaeuUi  tentoria  sunt  militaro,  qoibus  in 
ilinere  solis  irdores  lempestatesque  imlirium,  frigo- 
risque  injuriu  fitant.  Dlcia  aulero  tabernaeula,  quod 
eortinae  distentae  fonibus,  labulis  iniersuntibus  ap- 
penderentor,  quae  tentoria  susiinerent. 

2»  7efUort«m  f ocatum  quod  tendatur  funibus  atqoe 
palis.  Unde  et  bodle  prattendere  dicitur. 

3.  Pept/ieiiei  Tocantor  a  simitiiudine  parfuli  ani- 


tum  est :  Exeidil  tanquam  mortuu»  a  eorde,  Gum  au- 
lem  videris,  monet  mentem,  et  ad  inemoriam  te  re- 
docii,  ut  mortuum  recorderis.  ^Uonumenla  itaqueet 
memori»  pro  mentis  adroonitione  dict».  f 

2.  7ttmii/iM  dicius,  quasl  Ittm^ns  tellui. 
Sarcophagus  Graecuro  nomen   est,  eo  quod  ibi 

corpora  absumantur,  aapli  eDim  Grsce  «oro,  yoc/cw 
eomedere  dicitur. 

3.  Mautoleea  sunt  sepulcra,  seu  monuroenta  regum, 
a  Maueolmo  rege  Cariae  dicla.  Nam  eo  defuncto  ^  uxor 
ejus  mirae  magitiiudinis  et  .pulcbriiudinis  sepuU 
crum  exslruxit,  iii  tantum,  ut  usqoe  hodie  omoia  mo- 
Dumeau  pretiosa  ex  nomine  cjos  Mamalm  wmea- 
peniur. 

234  4.  i  Pyramii  geoos  sepolcrorom  qoodroiinDt 
et  fastigiatum  olira  omoem  excolsiiatem  qiua  fleri 
manu  possit,  unde  et  oieHSuram  umbrarom  egressm 
nuUsm  habere  umbram  dicontur.  ^  Tali  aotem  «diil- 
cio  surgunt,  ut  a  lato  Incipiant,  et  in  ao|ostora  i- 
nlaator,  sicut-igQis.  nOp  enim  dleitor  igm$.  liif 
iEgyptus  babet.  ^  Apod  magores  ealm  poteotes,  aot 
sub  niontibos,  lut  in  domibus  sepetiebanlur.  Iiido 
traeium  est,  ut  soper  cadavera*  aut  pyramidee  ieroBl» 
aut  ingeutes  colomnoe  colloeareoiar* 

CAPUT  XU. 
De  egdificiii  rueticis. 

i.  Ca$a  est  agreste  babiiaculom  palis  atqoe  vir* 
gultis  aruadinibusque  cootextum,  "  qoibus  poseint 


maiis  volaotis  ,  qood   maxime  abuodat  florentibus  G  bomines  toeri  a  v i  frigoris,  vel  calorls  injo 


malvis.  H«  sunt  aviculm  quse  lomine  aecenso  con- 
veulunt^  et  circa  volitantes  ab  igne  proximo  iuierire 
coguntur. 

233  GAPUT  XI 
De  eeputerie, 
1.  Seputcrum  a  eepulto  dictnm.  '  Prius  autem 
quisque  in  domo  sua  sepeliebatur.  <  Postea  vetitum 
est  legibus,  ne  fetore  ipso  corpora  viventium  con- 
tacia  iDflcerentur,  ^  JfoiittmeiiCttm  ideo  nuncupatur, 
eo  quod  mentem  moneat  ad  defuocti  memoriam.  Guin 

•  Agger  eet.  Ejqsdem  ad  vers.  Fo$»a$  aggere  eom* 
plent.  JEu.  IX. 

^  Agger  prop....  dicimus«  Ejusdem,  ^o.  x.  ad  D 
vers.  itj^gerl^tts  mttrorttm» 

•  QuMbue  vineee  aliquee  clauduntur.  Idem,  Georg.ii, 
ad  vers.  Jam  eanit  extremot  effelus  tnniior,  Anies 
(inquit)  alH  extremoe  vinearum  ordinee  aecipiunt^  alii 
maceriae,  quibu$  vineta  clauduntur, 

'  Formaium^eive  [ormatium,  E  lib.  xxxv,  cap.  14. 
Plinii,  qui  emendaodus  eitt  ex  hoc  loco  Isidori.  Re- 
tioemos  oos  hodie  idem  nuuien,  nam  fomiaiium  iiis- 
pani  Bormigon  dicimus. 

•  Cott/a,  etc.  E  Servio,  ^n.  ix,  ad  illud  vers.  : 
Omfremit  ad  caulat» 

■  <  Gap.  XI  —  Pritti  ^ttis^ue  in  dom.  i.  i.  Yerba 
snnt  Serv.,  ad  vers.  SQdibu$  hunc  refert  ante  ittii. 
iEn.  VI. 

8  Poetea  vetitum  eitiegibue.  Idem,  iEn.  xi,  ad  11- 
lud :  (Jrbique  remittuni.  Anie,  inqait,  hominee  in  ctvt- 
UUe  eepeliebaiUur^  qued  postea^  DuUlio  coneule,  $ena- 
tm  prokibuitt  et  lege  eavit  ue  quih  in  Vrbe  sepeliretur. 

h  JfeiuMMftlom.  £x  eodem,  to  exiremolib.  xu. 


2.  Ttt^ttrittm  citsula  est,  quam  faeiunt  slM  costo^ 
des  vinearum  ad  legimen  siii,  ^oasi  l^^onttm,  sife 
propter  ardorero  solis  ei  radios  declinandos,  sive^ut 
inde,  vel  horoines,  vel  bestiolas,  qu«  ioskliari  so- 
lent  naiis  frugibus,  abigani,  *  Hanc  nisiici  eapiniiiM 
vocant,  quod  unum  tanluro  capiat, 

235  ^*  ^  Tei^o  quidaro  putam  esse  toguria, 
P  quidam  loca  prserupta  et  aspera. 

4.  <i  Magalia  «dilicia  Numidarum  agrestium  oblon- 
ga,  incurvis  laieriboe  teeta»  qoasi  naviom  carina 

'  IJxor  eju$,  etc.  Locus  expressus  ex  Hierooyai., 
lib.  I.  advers,  Jovin. 

i  Pyrami$,  E  Solin.,  cap.  5S,  al.,  4S.  Noo  ergo 
isidoro  obesse  deUenl  oua  de  umbris  dicuntur. 

^  Tali  aulem  tedif,  Vid.  Arom.  Marceil.,  Itb.  xxii. 

^  Apud  majore$  enim  potent,  S  'rvius,  ^n.  xi,  ad 
illud  :  Fuit  ingene  monie  $ub  alto ;  Apud  maioree 
(in^uil)  Hobile$f  aut  $ub  montibu$^  aut  in  domibu*  $€' 
peliebatur,  Unde  natum  e$t  ut  super  cadaoera,  aut  py^ 
ramidee  fierent ,  aut  ingentee  locarentur  columnes. 

Cap  XI (.  —  »  Quibue  possint  homines  tueri.^Tueri. 
dixit  passive,  ul  Viiruvius  tl  alii. 

^  ttanc  ruetid  capannam.  lla  hodie  Iiali,  et  nostri 
cabana. 

^  Teequa  quidam  putant  e$$e  tuguria»  Ste  omnes  li- 
brl  SHbinum  verburo  ait  esse  Acron. 

P  Qtti^am  loca  presruptay  etc.  Glossar.,  teaqua^  st«e 
teeca^  xocrcexpiQfAyoc  xai  pce^i^iai  xai  lonfMi  TOiroc. 

4  Magatia  eedif.  JSum,j  elc.  Verba  suut  SallQStlt 
in  Jugurih.  de  wapalib.  qu»  idem  sunt^  quod  roagaliOi 
ut  ait  Servius. 


^  ETTM0L061ARDM  LIB.  XV.  S&i 

linl,  sWe  rotunda  in  modam  furnorttm.  Et  ^  Maga-  a     ^*  Compoieuus  ager  dicto8*»qai  a  ditiioribaB  agro- 

rum  relicttts  est  ad  paseendum  eomoNmlter  vldBif. 
10.  Ailums  agtr  est^  quem  paulfttim  fluyiiie  ia 

agrum  reddit. 


lia  dicta,  quasi  mo^aria,  quia  Magar  Punici  $mam 
|j//am  dicontj  uaa  littera  commutata  l  pro  r,  maga- 
tia»  tuguria. 

GAPUT  XIU. 
D$agriii 

t.  ^  Agtr  Latine  appellari  dlcitur,  eo  quod  in  eo 
agaiwr  aliqoid.  Alii  agrum  ex  Graaeo  nominari  mani- 
featitts  eredont.  Unde  et  vilia  Grttce  «ibarajrro»  dicitar. 

3.  ViUa  a  valh^  id  est,  aggere  terr»  nuDCopata, 
qood  pro  limite  conatitui  solet. 

5.  •  PMtmtofiet  8unt  agri  late  paientes  puMici» 
privatiqttey  qttos  initio  non  mancipatione,  sed  qttia- 
que,  ttt  potttit,  oocupavit,  atque  posaedii,  uode  et 
misciipali. 

S36  A-  ^  Fundu»  dlcttts,  qood  eo  fundaiur^  Tel  B 
slabiliatur  patrimonium.  Fundua  autem  et  urbanum 
aedificiam  et  roaticttm  Intelligendttm  eat. 

5.  Frtedmm^  quod  ex  omnibtts  patrifamiliaa  maai- 
me  prmfidetur,  id  eac,  apparet,  qoa&i  ftrmvidium^ 
tel  qooil  antiqui  agroi,  qooa  beUoceperant,  ut  prm- 
dm  oomiae  habebanu 

6.  •  Omnla  autem  ager»  nt  Yarro  docety  quadrlfa- 
riam  diTidltor.  Aul  euim  «iwf  eat  ager,  id  eat»  aatio- 
nalia ;  aot  caniifiM,  id  est ,  aptos  arboriboa ;  aut 
paaaiM,  qtti  berbia  Untum  et  animallbus  Tacat; 
ant  fiareui^  In  quo  Bunt  bort!  apU)us  congruenies  et 
fioribus.  Quod  etiam  Yii^ilius  In  if  Ub.  Georg.  seco- 
tusest. 

7.  Rura  teteres  ineoltoe  agros  dicebant»  id  est. 


ii.  i  Arn/ifttM  ager  dtctos  est,  qala  certis  linea- 
mm  roensoris  non  contioetor,  sed  areeQtur  fines  ejus 
objeetu  fluminum,  montium,  arboram,  undeet  in  iia 
agris  niliit  subseclTorum  intervenlt. 

li.  ^  Nwalis  agtr  est,  primom  proscissos,  8iTe 
qoi  alieriiis  annis  S37  ^aeat,  iwvaiMlariim  sUii 
firiumcaosa.  JVaM/taeoim  semel  com  flraetu  eranl. 
et  semel  ▼acua. 

13.  Squalidui  ager^  qaasi  exeoUdui^  eo  qood  jam 
a  culiura  exierit,  sicut  ezcoosul,  quod  a  eonsttlattt  di»> 
eesserit. 

14.  '  UUgiimuM  qger  est  semper  «vu^iis.  Nam  bttmi* 
dua  dicltur,  qui  aliqoando  siccaiur.  UUgo  enim  bu- 
mor  terrae  naturaUs  esi,  ab  ea  nunquam  recedena. 

15.  <Stt6ieiiiMi  suni  proprie,  qu»  de  materia  pne- 
eldens  sotor,  quasi  supenracua  abjicit.  i  lade  el  iu^- 
ieeivi  agri,  quos  in  pertica  divisos  recttsant,  quasl 
steriles,  yel  palustres.  Item  sii^Mdva  qn»  in  divisura 
agri  non  efGciuiit  centuriam,  id  est,  jugera  cc. 

16.  Area  dicitur  tabularttm  aM|Qalitas.  Dicia  attlem 
aroaaplaniiie,  S38  atqtteaeqoalitate,  unde  etara.  Alii 
aream  vocatam  dicunt,  quod  pro  triturandis  frugibos 
eradaiur^  yel  quod  non  triturentur  in  ea,  nisi  arida, 

17..  ^  Praium  est  eujus  fmni  copla  armenta  tueutur, 
cui  veteres  Romani  nomen  indideruni  ab  eo  quod 
protiaus  sitparatttm,  nec  nwgnum  laborem  cultttim 


lylvas  et  pascua,  agrum  yero  qtti  colebatnr.  Nam  nis  C  ^^^^^^  ^raia  aoiem  suni,  qu»  secari  possunu 


esi»  qoo  mel,  qoo  lac,  qoo  pecos  baberi  potest.  Unde 
et  rosticos  nominator-  bscagrestiom  primaet  oiiosa 
feticitas. 

8.  f  Segti  ager  est  In  quo  eeritur,  onde  et  Virgi- 
Gtts: 


HUiseges 
Agriooue. 


votis  respondet  avari 


•  El  maqalia  dieia^  q.  magaria^  etc.  E  Senr.,  ^n.  l, 
ad  Ulud  :  Miraiur...  magaUa  quondam.  Hovam  addidlt 
Isidortts,  fortasse  Uogua  Puolc»'  magis  sciens. 

Cap.  XUI,  —  >»  Ager  Latine,  etc.  lu  Varro,  Ub.  ti. 
8ed  reprebeoditur  a  Qoiniiliano. 

•  Possesiiaiies,  eic.  Omnta  e  Fest.  In  PosMiiiotisf . 

•  Ftm^c  dieiui.  Serv.,  Georg.  ii :  Fimdiii  dicHii 
ek  eoquod  di  rerum  omnium  fundameniMm. 

•  Omnii  ager.  Serv.,  in  princip.  Georg»,  ex  Varron. 
'  Segn  eil.  Servius  ibidem. 

s  Ardfiniui  ager^  etc.  Frontlnus  de  agrorom  qoa- 
litate.  Ager  esl  ard/inttis,  qmnutla  memura  eoniinetur: 
$miur  ieeundum  anliquam  obiervationem  fluminibui^ 
fM^if  montibui^  vOiy  arboribui^  aittnmiiii  aquarum 
dmriuit  etc.  Ergo  pro  voce  «iu^,  fiartim  foriasse  le- 
gendttm  boc  loco. 

•  Novalii  ager.  Verba  sont  Servu,  Geor^;.  i. 

>  UUginoiUi.  Eiosdem  ad  iUud :  Duiaque  uUgine 
imta.  Georg.  l 

1  Inde  et  eubieeivi...  et  item  iubaciva*  Vidend.  Si* 
«olus  Flacc.  et  Prontinos  cap.  de  Qu^i^to  «^rorom ; 
4«oA  Teru  attlnet  ad  ciiitartDP  nomen,  melius  omiiino 
varro,  ^i  a  ciiiiiim  jii^irihii  dictam  ait,  quam  Flac- 
CttS,qDi  a  eemMm  hommbui;  utriusque  verba  appo* 
Aemus,  sed  Varroois  lu  uii  emendaia  sunt  a  Chacoae: 

PATaa.  LXXXII. 


18.  ^  Paludei  dictae  a  Pale  pastorali  dea,  quod  |Mh 
leamf  id  est|  pabuia  nutriat  jumenlonun. 
CAPUT  XIV. 
De  finibui  agrorum. 
I.  Finei "»  dicti»  eo  quod  agri  fttniettUs  sunt  divlai. 
Ifensurarum  enim  lineae  in  terrarum  partiUone  teo* 
duntur,  ut  dimensionls  aequitas  tenealar. 

Sglvii  igitur  eum  Aomani  (Inquit)  agrum  ex  hoiteeafh 
ttm  vietori  pojmlo  per  bina  jugera  partiti  iiiiii,  eento^ 
nii  hominihai  ducenta  jugera^dederunt^  et  ex  hec  facto 
eenturiajuneappellata.  Varr.  i  de  Re  Rust.,  cap.  iO : 
Jii^eri  pan  minima  dieitur  icrtipWam,  id  at,  deeem 
D  pedei  in  longitudinem^  et  tatiiudinem  quadratum.  Ab 
hoc  principio  memorei  nonnunquam  dicunt^  imubieei^ 
vum  eae  uneiam  agri,  aut  iextantem^  aut  quid  aliud^ 
cum  ad  jugerum  pervenerunt  ^  id  habet  icrupula 
ccLXXsmquantum  oi  antiquui  notter  anu  bellum  Pu- 
nicumpendebat.  Binajugera^  qwB  a  Romulo  primum 
diviia  dieebantHr  viritim,  quod  haredem  Mequerentur^ 
henredium  appedarunt^  hcee  poitea  a  cehtoh  citiiiiria 
dicta.  Ac  ne  quid  in  ratione  voeis  requiras.  Idem, 
lib.  V,  deLing.  Latin. :  C^nitiria  primo  a  ckntum  jucb- 
BiBus  dicta,  poit  dupUcata  retintdt  nomen^  ut  tribui 
mulUpUeatee  idem  tenent  nomen.  Festus  oooque :  Cen- 
turia  in  aqrii  ducena  iugeraiigmficat.  Vid.  Not.  ad 
Varr.  a  ^ulv,  Ursin.  editas. 

^  Pratum...  ab  eo  quod  lil  proltniii  parat,  Ita  Varro: 
Prata  dicta  ab  eo  quod  iine  opere  parata. 

1  Paludei  dicta  a  Pale.  Varr. :  Paiiii,  pauiulum  aqum 
in  altitudinem^  et  palam  latiui  diffuid* 

Cap.  XIV.  —  ■»  Finci  dicti  eo  q.  a.  funieuHi.  Dixi<« 
mtts  smpe  de  hoc  genere  notationum. 


555  S.  ISIDORl  HISPALENSIS  EPISCOPl  5Sb 

2.«  lAmUii  appellati  antiquo  verbo  transvereU  A  sus  pedes  qainque,  periica  paisiis  dooft  id  est,  ilcceie 
ffam  tranfversa  onmfia  antlqui  llma  dicebant,  a  quo     pedes. 

5.  Fertka  autem  a  portando  dleta,  qnasl  pnrtlca. 
Omnes  enim  praecedentea  mcnmirs  !n  eorpore  stmt, 
ut  palmus,  pes,  passus,  et  reliqua,  sola  pmica  por 
tatur.  Est  euim  decem  pedum,  ad  instar  cilauii  iu 
Ezechiele  templum  monsiirantis. 

4.  itons  oiinimus  eat,  laiitadiiie  pedum  fiuatiiDr , 
longitadine  ceotujii  vigiuti, 

Gimata  qm^He  «odiHttefeiftom  tabeot  pedea  aeu- 


ei  ImkM  Mioniio  per  quse  fmras,  ei  iniro  itur :  tt 
^nUiii,  quodpereesleras  in  ogroseator.  M9Hiuc 
et  limui  voeabulum  accepit,  cingulum,  quo  «eivi 
pobltci  CNigebaotur  ebttqua  porpura. 

5.  r«rmin<  dieci,  qood  terraoieoittraa  dlsilnKoont, 
otqoe  dedarooc  Hii  ooim  teaiimoola  Aniom  imelff-  . 
guntur,  et  ^  agrorooi  tDteotio,  el  ceriamen  anfertor. 

4.  Lmkm  maiioii  io  agris  sool  due  t  eardo,  et  de- 
eomanos.  Carde  •  qoio  Seploolrio  directus  a  cardioe 
cmll  esi,  nam  elee  #oMo  ceelom  vertitor  fn  Septea- 
trionali  orbe.  I>ecumanus  esi,  qui  ab  Orlente  in  Oe- 
eidcntem  per  transversum  dirigitor,  qof  pro  eo  quod 
formam  X  ftictat,  deeomanos  cst  appelUtun.  Ager 
enim  bis  divisus  flguram  denarii  numeri  enidt.  B 

5.  '  Area  ab  arcendo  veeau*  Fioei  enim  agri  cus* 
todit,  eosqoe  adire  prohibet. 

Triflmum  dlctom,  eo  qood  trlom  possessionom 
llnes  astringil.  Hiuc  et  Qoad^t/iRliim,  quod  qualuor. 
Reliqoi  timites  angostiores,  ot  lnter  se  distant  impa- 
ribos  ifitervaliia,  ct  nomiiiibus  designatis. 

CAPUT  VI. 
Dammmim  a§r§nmu 
1.  Jfaiioro  •  est  qoldqold  poodere,  capacHale, 
longiiodlne,  altitudfne,  aoimoqoe  finitttr.  Maieres 
itaque  '  orbem  in  parles,  tiartes  in  provincias,  pro- 
vindas  In  regiones,  reglones  in  loca,  loca  In  terri- 
loria,  terrltoria  in  agros,  agros  In  centnrias,  cenlo- 


Aeiui  quadratos  oodiqoo  lioilor  imdlboa  cootom 
vigioii.  ^  iiooeBaUciinapoMom  dioooi*  oli  ofOJitfo 


141  6*  Aetos  doplicaios  joffrom  bctl«  ab  eo 
quod  cst ;«nci«m,;«i^en  iiomen  accepit. 

Jofro^Mm  autem  eonslol  loogiiodifie  pedooi  do- 
oaoiorom  quodragiola.  latiiudiae  oeoiom  vigiaci. 

Aaum  fffoviocim  BmiioiB  nwiiei  ^  A#no«i  vo- 
eanl. 

C  PMT^iidemBmtieilrifinto  pedooi  loiitodioa, 
oeotnm  octoginta  loDgitodioe  deiioiuol.  Sod  poraa 
est,  quod  in  arando  eisUt.  Quud  doToasom  esi  lin. 
£iiii  candoam  appellooi  io  arais  orbooia  apaitum 
ceotum  pedum,  qoaai  Minaiooi*  ■*  io  agroeiiboa  ao- 
lem  pedum  ci.  qoadratorom  eandolom  vocoou  Porro 
lUdiails  ager  babei  pasaos  eiov,  id  esi,  podes 
PGXxv,  eujus  meosura  ociiea  computata  mUHmrmm 
faeit,  quod  eoostat  qQioqoe  miiiibos  podum. 

7.   CeiUuria  autem  ager  est  ducentorum  jugerum. 


rlasinJogera,JugeraiuS40clirnata,deindeclimatain  G  Qui  *pud  aotiquoe  a  ceolum  Jugoriboa  voeabatur; 

aed  posiea  dopiicau  eat ,  nomeoque  pristinom  reti- 
nuit.  In  numero  enim  ceoturi»  multipiicaim  sunt, 
ooweo  muUre  ooo  potueruni. 

CAPUT  XVI, 
Di  ilimribui. 
i.Mensurasviaruiu  ^  qqs  milliaria  dicimos,  Cnaci 

integer,  nam  prapoavlt  omnea,  qoas  lo  bominis  cor* 
pore  reperiuniur,  meosuras:  palroos,  pedei,  cubltos, 
gradiis,  passus,  neqiie  tsmen  omnes  eiplicat.  Gxpleri 
licti  it»  poaseiil :  Palmui  aatem  f iiaftMr  aigliiti  habet^ 
pei  mxdieim,  cubiiui  mt^lpa^im^  gradui  duai  pedei^ 
ei  amipidim^  paMos  pedn  quimfuen 

j  Aciui  mfRimas,  eic.  Quie  re«iant  omnift,  osque  ad 
flnem  capiiis,  e  Coiumelltt  suat  lib.  v,  cap.i  . 

T^  k  Bune  Bmtid  Arapennem.  Sie  forusse  le^it  fsi« 
dorus,  qui  «b  arando  nomen  deducit :  aed  apud  Co- 
lumellam,  etiAm  in  maooscripiis  libris,  Arepennem  ; 
in  legil)us  Gotbieis,  lib.  viii,  oap.  i»  1. 15,  el  lib.  111, 
1.:  Si  inier  Aripennem»  Gloasariuiii  vero,  Arpendia^ 
itki^pft.  Arwipendium,  flrxswor  yi^fiitpuAc» 

t  it^mim*MiMNi.  AcoMomse  reperis^e  In  veteribos 
Columellm  et  Varroois  iibria  tesuiur  Victoritis  ad 
Varr.,  lib.  1  de  Be  rost.,  cap.  I#,  et  Colom.,  lib.  v, 

'  csp.i.  Aenam  oirobiqoe  eiiam  in  fOl.  Cod.  iegttCba- 
coa.  g  \nc  «px^^»  muiato,  quare  o^nom  ex  Cod. 
Goib.  reinere  visum  est. 

^ltt  a§reiUbuia,  p.  cl  ^ooJrolanMi  mmdmnm  vocant, 
Coiumeila  :  In  agratibui  autim  pedum  CL,  tptod  ara» 
torei  eadefum  nominant.  Sed  eandeium  habeut  laido- 
rianl  omnea  Codices. 

Cai».  XVI.  -^  B  JVof  miiHaria ,  Galli  ieaea*,  elc» 
Aicron.,  in  Joel.  iii :  Nee  ndrum^  ii  unofmaiiue  gent 
eerla  jjfarum  ipatia  iuis  app^t^i  mominibu^^  eum  U 
Lmim  miUe  pamui  9oeeni,  et  GatH  Uucas^  ei  Fenta 


actus,  perticas,  passus,  gradus,  cnbitos,  pedea,  pal- 
mos ,  oncias  et  digitos  divlserunt :  UnU  eoim  foit 
eorum  solertla. 

"i.  s  Digitui  est  pars  miolma  agrestinm  meusura- 
ruin.  lode  ^  unciahabens  digitum,  et  trientem.  ^  Pal- 
mus  autem  quatoor  habet  digitos,  pes  sedecim,  pas- 

«  Umitei  apfiellaU  a.  v.  tramversi,  llygious  de  Li- 
mitibiis  constiluenii.  Limitei  appellad  a  limo,  id  eil, 
anliauo  verbo  iraMverii.  Nam  el  limum  dictum,  eo 
quoa  purpuram  traniver$am  Unbet,  Itein  limiiia  oatio- 
ruiii,  Serv.,  i£n.  xii,  ail  ilhnJ  :  Velaii  limo  (sicoiiam 
legit  co  toco  Serviits)  et  verbena  tempora  vmcti  t-Limui 
vaiis  est  qua  ab  nmbilico  uique  ad  pedti  tegunlur  pU' 
denda  poparum,  Hmc  autem  vetiii  habet  in  extremo  $ui 
purpuram  llnam,  id  est,  (iexuotam,  Unde  e%  nemen 
accepit.  Nam  /mium,  obliquum  dicimui, 

^  Et  agr,  intenlio,  Sic  vers.cc.  Intentio,  productio. 

e  Qmio  Sepientrio,  Ita  Salmant.  velusiissimus. 

^  Arca.,.  Trilinium,  Vid.  Mygin.  de  Liinitibns 
agror.  Bi  Sicul.  Flacc.  de  Condit.  agr.  Glossar.  Ar- 
cai,  iu^a  xr^aTMv. 

Gai'.  XV.  -—  e  Memura,,,  ftnitur.  Yerba  sunt  Doe- 
Ihii  iii  Geoinetricis  cap.  1. 

'  Orbem  in  parte$,  Gotb.  cc.  In  parUbut,  ut  apud 
Boeiliiuin. 

s  Digitui  eitpan  minim,  agmt.  meut,  Ex  Prontino. 

^  Inde  uncia  habeni  digitum,  et  trientem,  Ita  emen- 
davit  Chacoo  optime,  cuui  in  omnibiis  llbris  esset, 
uncia  habeut  digitoi  tret,  Fronliniis  iib.  1,  de  Aquae 
ductibiis.  £i(,  iiiqnit,  diaiiui,  ut  convenit,  uxla  deeima 
part  pedii^  uncia  duodecima^  et  paulopost:  uncim 
ergo  modului  habet  dianutri  digitum  unum,  et  trientem 
digiti, 

1  Palmua  auiam  quatuar  dig.  Men  vMetur  hle  locos 


$57  ETTMOLOGIARIJM  LIB.  XV. 

ktaditt^  €alli  tntcoM ,  S42  ^(TP^H  letonoi ,  Perss  A         ^^^^^  ^P^  ^  tfeiraBiisiB  iBsm  BCfpeu. 


5M 


wawngas.  Sunt  autein  pi  oprio  fwi qao  ipilio» 

2*  MiUiarxM  mille  pasiibus  terininaluri  et  diciuih 
riij//ianiim9  quasi  iiis//«  adium^  habens  pe4«m  i|ul» 
que  millia. 
5.  L<«ra  finttur  passibos  mille  qoingeniia. 
Siadium  octava  pars  milliarii  est  constani  pas- 
iibuscxxv.  Hocprimum  Herculem  siatuisse  dicant» 
2umque  eo  spaiio  deierroinasse,  quod  ipse  sub  iuio 
ipiriiu  confecisset»  ac  proinde  siadium  appellaisOy 
quod  in  fiiie  respirasset,  simulque  iteii$set. 

4.  Tia  est  qua  potest  ire  Tehiculum,  et  via  dicta 
a  *  Tehlculorum  incursu.  ^  Nam  dnos  actus  capit 
propter  euotium  et  yenientium  vehiculorum  occur- 
sum. 

5.  *  Omnis  aotem  via,  aut  publica  esi,  aut  pri^ata.  B 
Publica    est  qu»    in  solo   publico  est«  qua  iter 
actus  populo  paiet.  Hxc  aut  ad  mare,  aui  ad  op- 
pida  periiiiet.  Prifata  est»  quae  vlcino  munidpio  data 
est. 

6.  Strata  dicta,  qoasi  vulgi  pedibiis  trila.  Lucre^ 
tiui  : 

Strauque  Jam  Vulgt  pedlbus  delrita  viirum. 
Ipea  est  et  delapidaia,  1d  est,  lapidibus  strata.  Primi 
lotem  Pceni  dlcuntur  lapidibus  vias  stratisse,  243 
postea  Rnniani  eas  per  onmem  pene  orbem  dispo- 
merunt  propier  rectiludinem  Itinerum,  et  ne  plebs 
esset  otiosa. 

7.  <  Agger  est  medla  stratie  eminentia  coaggeratls 
lipidibtis  strata ,  ab  iggere,  !d  eit,  coaeervatlone 


S.  f  iter^  vel  km  «st  via  qua  uri  ab  homioe  qoaqoa 
versom  potest* 

i$er  MtM  et  Uiner  dlversam  signillcaiionem 
babent.  Iter  enim  iocus  est  transitu  facilis,  unde 
appellamus  et  frmii.  li^ntr  WBXtm  «et  Itus  longae  vi«, 
et  ipse  labor  ambntanli,  utqno  tetls  pervenias. 

9«  «  SemfHi  itineris  dimkLiimi  est,  i  laiii  Um 
^lteta.  Setnita  Mtem  homfmim  esl,  ealilfe  wirmn  M 
pecudiiin. 

10.  ^  CallU  est  iter  pecudum  inter  moMes  ai* 
gustuin  et  tritmA,a  tfdh  pedmn  toratum,  sive  eallo 
pecudum  praeduratum. 

Tramiie$  mmi  iratisversa  tti  ifria  ttitiera,  sive 
ftscta  tia,  Hcti  qnod  fiuntoiiltiifit* 

ii.  Z)tvor<ia  sunt  flexus  viarum,  hoc  esi,  vinta 
fHrersa  tmdefites.  ^  Cadem  tfflnriitft/a  siffit,  hoc  est^ 
diversiB  ac  dit^  titt,  2M  *^«  semiim  transteiu 
sae,  qua:  sunt  a  laiere  vue. 

f ».  jBftfMft,  qwa  mtpwt  est  Tfa* 

i  Comptia,  quia  plures  in  ea  etrnipeumt  tte,'^ 
l|MiS{  trWim ,  qiiairitfie. 

^  AmHiiii  inter  vfelHOfnin  leMlela  locts,  dud-* 
vtmi  pediim  rt  semipr^is,  ad  dreameundi  facultaiem 
relictus,  et  ab  am^alSRi/o  dieias. 

i5.  Or6i7a  te^litiuffl  eatri,  ab  tnrhi  rotae  Aeta. 

Pofvo  mfvi  quo  peeM  ii^  aolet. 

C/tvoium,  iter  flexuosum. 

i  Veiti^  stmt  pednm  slgna  ^itimls  ptatttlg  ex- 
pfessa,    voeaia   quod   ib  vlie  praecurrentiom  U^ 


dicu,  •  qnam  bistofici  Tiam  mllitarem  dicnni,  ut :  Q  te^genUir,  Id  est,  eognoscimur. 


parwiaa^  e$  rmU$  wmtna  Gerwumia^  amm  m  Min- 
guti$  Hominibui  divena  meniura  sit,  Et  pauJo  post : 
^ggptii  o-xoewwc. 

«  A  nMcnhr^imtm^^lmpti^Comf^^  Gotb. 

^  Nam  diioi  aetus  capit.-Duo^  ad  vehicula  rtSerem" 
dnm.  S«rvius,  i£n.  iv»  ad  iltud  :  Convectaut  catle 
mgustot-fia  eet^nctus  dimidium,  qun  potesl  ire  veiii* 
cntefli.  ^am  actffi  iftto  earpafila  tapk  propmr  euntium 
€i  mnieHtimm  vehicutorum  oecmnunu 

^  Omnii  autem  via,  aut  pub,  Cx  Ulp.,  c.  Pmtor, 
%  via,  d.  Nequid  in  loco  pubtico. 

'  Agger  esi  media.  £  Serv.,  i£n.  t,  od  Hlod  :  Quatii 
amp.  Mor. 

*  Oaiim  hiitoriciviam  militarem  dicunt.  Ex  eod., 
iEn.  XII,  ad  iliud  :  Vidit  ab  adveno  venientes, 

^  Iter  e$l  via.  Vid.  cap.  i»  d.  de  Servii.  ruslic. 
pr»d. 

s  ^Snoiia  ilinerii  dimM,  Serviui,  Ma.  iv,  ad  iilii(l  : 


p^ctcduiH  prwdurata. 

^  Eadem  diverticula. . .  latere  tiw.  ^rv.,  JEa«,  ix, 
«d  itM  t  Mjicittfii  nfii  lese  ad  dhcftitt:  IHverticuta 
iunt  semiicB  tranivenaif,  ^me  mni  mimere  oi0  miWmi#. 
liale  ergo  liiiri  omnes,  atterm  vim. 

1  Compita.  Mem,  Gporg.  ii ,  ad  :  Pagoi  et  compita 
etrcnm :  Id  nf ,  per  quadrivra,  qua  eompiia  appettan* 
tur  ab  eo  quod  multas  vt>  in  unam  conftammt. 

k  Amkitut  i.9.aB./.Fe!4i  suut  verl4u  Viirro,  lib.  iv  : 
Ambiiui  circumitui  ab  eoque  \a  tabularutu  imterprelei 
ambitum  parietii  circumitum  este  describunt.  Puto 
auiem  teqefn  his  verbta  ftiisse  foneepiain.  Amliitus 
parietii  sestertius  pe%  esl«i«  Vol«si«s  MelniDO»,  lih. 
de  PoiiderilMis  :  Lex  etiam  (iiiquit)  xu  labuL  ar^u- 
mento  est,  in  qua  duo  pedei,  ei  iemii  ieetertius  pee 
vocaiu'. 

^  Vestigia.  Serv.,  i£n.  xi»  ad  illud  :  VestigiM  pfoii- 
iis  inUJerat :  Signa  pedum  primii  piantU  exfiresierat ; 


tonvectant  caite  angmto  :  Semita  eit  iemis  via^  unde  ^  uam  tuec  iunt  vutigia^  imaginu  pedMm.  Uliid  aiUem 
9i  m^miia  ditt^  •  ai  v*i*»a  liK  ■»  .  n,M»  ik»*^t  ^k  Uu  ^  prtmii  iion  advrilit  Isidorus  ViijgiJii  esse,  iion  Ser« 


ffl  mmita  dicia;  et  Vnrro,  Jib.  iv  :  Qua  ibaut^  ab  itu 
Ur  appeltarunt;  qua  anguste  semiia^  ut  semi  iier 
Hctum, 
^  CatBi,  Serv««  ibid.:CaUti  eenuta  eet  tenMiorcaito 


vii. 


Deievtsset  pia«eb  uihii  milm  a4  mM  iiMerprau- 


UBER  DECIMUS  SEXTUS. 


DB  LAPIDIBU8   ET  MBTALLI8. 


245  GAPUT  PRIMUM. 

De  pulveribuSf  et  glebU  terrce. 

I.  Puim  ^  (lictus,  quod  vi  venii  peilalur.  ToUiiur 
euim  eju8  flaiu ,  nec  resistii,  nec  stare  novit»  8fcut 
ftit  PropheU  :  Tanqmm  pulvU » quem  projicil  ventui  a 
faeie  terrm. 

3.  ^  Lhnui  vocatua,  quod  ienia  sit. 

Cmum  e8t  vorago  luti. 

2ini»  ez  incendio  dicitur;  ab  eo  enim  ttc 

Favitla,  quod  per  ignem  effecia  ait.  Mam  ^  ignis 
est. 

3.  Gteba ,  quod  gUnm  ftit.  Pulveris  enim  colleciioae 
compingiiur,  et  in  uoo  glomere  adunatur.  Terra  au- 
teui  ligata »  gleba  eataoluia,  pulvis. 

4.  Labinaf  eo  quod  ambttlantibus  lapeum  inferat, 
dicla  per  derivaiionem  a  tabe. 

Lutum  vocatum  quidam  per  antiphrasin  putajit, 
.quod  non  sit  mundum,  nam  omne  lotum  mundum  eat* 

5.  Vo/iua^raappellau,  quod  ibi  apri  volutentur. 

•  Vligo  sordes  246  l>>nt»  ▼el  aquaasunl. 
Sabulum  levissimum  terra^  genus. 

6.  ^  Argitta  ab  Ar^tf  Tocau,  apud  qooi  primom 
ex  ea  vasa  eonfecu  sunU 

.    Creta  ab  insula  Creia^  ubi   melior  est. 

•  Creta  cimolia  candida  est,  a  Cimma  lulia  in- 
■ula  dicu ,  quarum  aliera  testimentorum  pretiosos 
eoloresemollit,  et  conirisutos  sulphore  quodam  ni- 
tore  exhilarai ,  aitera  gemmis  nitorem  prsstat. 

Crela  argentaria ,  et  ipsa  candida  appeiiau  »  eo 
quod  oilorem  argento  reddai. 


A  U.  Suipnur  vocatum ,  quia  igne  accendi,tor :  <  Cr 
enim  ignis  est.  Nam  vis  ejus  in  aquis  fenrentibos 
seuiilur,  nec  alia  res  facilius  accenditur.  Nasciiurin 
insulis  iOoIits  inier  Siciliam  et  lufiam ,  quas  ardere 
dicuut.  Inveniiur  eiln  aliis  locis  effossnm.  j  Hojus  247 
genera  qaatuor.  Yivum  quod  fodilur,  translucetque  et 
yirel,  quo  solo  ex  omnibus  generibus  medici  otuotur. 
Alierum  quod  appellant  glebam,  osibus  Unlom  fol- 
lonum  familiare.  Tertium  liquor  est ,  usus  ejos  ad 
ianas  sufliendaSy  quia  candorem,  mollitiemque  prae- 
siat.  Quarturo  ad  elychnia  conficienda  maxime  ap- 
tum.  Sulphuris  tanla  vis  est,  ut  morbos  comitiales 
deprehendat  nidore  suo  impositus  ignibus.  Anaxilaus 
calicem  viqi ,  prunaque  subdiu  circumferens  exir« 
descenlis  repercussu  pallorem  dirom  •  velut  defan« 

£  ctorom  convivis  offudiL 

GAPUTII. 
De  glebU  ex  aqua. 

1.  Bitumen  ^  in  Jud««  lacu  AsphaliiU  emergit, 
cujus  glebas  supernaUnies  nauue  scaphis  appropin- 
qaantes  colligunt.  ^  In  Syria  autem  limos  est  passim 
a  terra  exaestuans.  Spissanlur  aulem  utraque,  el 
densiUle  coeunt,  ei  uiraque  ^  Graeci  mvaiurfakxw 
appellant.  "  Nalura  ejus  ardens »  etigni  cogoau ,  el 
^  nequaquam  ferro  nimpitur,  nisi  solis  muliebriboa 
inquinamentis ,  utilis  ad  compages  navium. 

2.  Alumen  vocatum  a /umin^,  quod  lumen  coloribos 
prtesUt  tinguendis.  Esl  autem  f  salsogo  terrae,  effid- 
turquehyeme  ex  aqua,  248  etlimo^etaestivissoli* 
bos  maiorauir*  Hcjos  species  do»  sont ,  liqoidom  el 


7<  7€rra  Snmtaa  Samo  insula  dicU,  candida,  G  »P»^uid- 


ei  levis,  et  liiiguae  glutinosa»  medicameoiis  ei  vas- 
culis  necessaria. 

8.  8  Pulvii  PuUotanui  in  Puteolame  luliae  colli- 
gilur  collibus,  opponilurqoe  ad  susiinenda  mariay 
fluctusquefrangendos.  Nam  mersus  aquis  protiuus  la- 
pis  fit,  undisque  quolidie  foriior  effeclus  in  saxum 
motatur,  ^  sicut  argUia  igne  in  lapidem   vertilur. 

Cap.  I.  —•  Piiiws...  quod  v.  v.  peltatur.  Al.  pu/w- 
»ttr.  Sedvidendum,  quid  voluerit  Plinins ,  cam  lib. 
XXXV,  cap.  15,  dixit :  Quit  namque  satis  meretur  pee* 
timam  {lerrce)  partem^  ideoque  pulverem  appetlatum^ 

^  Limue  vocatue,  quod  tevie  nl.  Mirum  rugisse  Isido* 
rum  verba  Tertulliani  in  iib.  de  Anima  :  Quid  aliud 


5.  Sat  quidam  dictum  poUnt,  qood  in  igne  exsi- 
liat. «Fogit  enim  ignem,  dum  sit  igneus,  sednaioram 
sequitur,  quia  ignis  et  aqua  semper  inter  se  inimica 
sunt.  Alii  tal  a  lo/o,  et  $ole  vocatum  existimanl» 
'nam  ex  aquismarls  sponie  gignitur,  spomaio  exire- 
mis  litioribus ,  vel  scopulis  derelicU ,  eiBoledecoelo. 
Sunt  el  lacus ,  et  flumiua ,  el  putei ,  e  quibus  hauri* 

i  Hujus  generaquatuor.E  Plin.,  lib.  xxxv,  cap.  15. 
£x  quo  qusedam  suut  a  nobls  resiiluia. 

^  Gap.  II.  Bitumen  in  Judaa.  Locus  ex  Hegesipp* 
lib.  IV,  cap.  18. 

1  /n  Syria  auiem  limusest,  Ptlnius:E/M/afntms  tri- 
cina  natura  est,  alibi  limus,  atibi  terra ;  limus  e  Ju- 


/intttf,  quam  liquor  opimusf  Illud  vero  magis  miruHt,  D  d<Bm  tacu,  ut  diximus  emergenSf  terra  in  Sgria  cirea 

cum  lam  mulia  hujusmodl  apud  gravissimos  aiicto-      "'^ '^ " ''-^ — ' '" 

res  legantur,  qoosdam,  qui  stbi  yidentur  caii,  in  so- 
ium  hidorom  saevire. 

«  Uti^o.  Vid.  prxced.  lib.,  cap.  13. 

d  Arpllaab  Argis.  Hesyeb.  et  Suid.,  &py01w,  ynv  >««. 
x:qv,  x«i  xo(da/90cv  interpretanlur. 

*  Crpla  amntin^   P.r  PlSn       li 


'  Creta  ctmo/ta.  Ex  Plin., 
Strab.  lib.  X. 


lib.xxxyycap.l?.  Vld* 


*  Terra  Samia.  Ex  eodem  iib.,  cap.  I§,  el  cap.  S». 

8  Putvis  Puteotan.  Ex  eod.  cap.  13. 

^Sicutargiltaigneintap.vert.  RespexitadHisioriam 
de  Dibuiade  Sicyonio  apud  Plio. 

^  Vr  enim  ignu  est.  lu  Hieronym.  iu  Quaest.  in  Ge- 
nes.  cap.  il.  Pr  Oundeni,  id  est,  in  igtieaaldoforumt 


Sidonem  oppidum  maritimum.  Spissantur  utraque^  et 
in  densilatem  coeunt, 

»  Grceci  Pissasphalton,  vel  Asphaltopissam ;  ul  qui- 
dem  legiiur  apud  LXX,  Exod.  ii,  inmanusc.  Vaii-*.: 

"  Natura  ejus  ardens^  e,  i.  «.'Haec  non  de  bitomi* 
ne«  sed  de  naphiha  Piinius»  et  forUsse  aliena  suiiu 

^  Et  nequaquam  ferro  rump.  Hegesipp.  Hmrere  siOi 
fertur  bilumen^  vt  ferro  haudquaquamf  vei  aUqvim 
prceacuta  metalli  specie  recidatur ,  elc. 

P  Est  autem  salsugo  terrce,  Plin. ,  xxxv,  cap.  IS» 

q  Fugit  n.  ignem.  Ex  eod.,  lib.  xuUp  cap.  9. 

*  Nam  exaq.  mar,  £x  cajp.  7. 


»1 


&.  ISIDORI  HISPALENSIS  EP.  ETYMOLOGIARUM  LIB.  XYL 


tm 


lor.  Dehinc  in  saliniB  ingesius  sole  siccaiar,  sed  el  A  8i<^caturso1e.Optimampufatur,siminimefueritpoiide- 


flumina,  aensanHir  in  saiem,  amne  reliqoo  sub  gelu 
fluenle.  Alibi  qawfat  detractis  arenis  colligiiur, 
creseens  com  lona  noctibus  :  nam  in  Cyrcnxa  am* 
moniaeus  sub  arenis  invenitur.  •  Sunt  et  montes  na- 
tiyi  aalis,  in  quibua  ferro  caedicur,  ut  lapis  reuas- 
eens ,  lant»  alieubi  dnriii» ,  nl  muros  domosque  luas- 
sis  miis  fscianl ,  sicut  in  Arabia. 

4.  In  nalnra  qnoque  salis  diflierenli»  snnf.  Nam 
alibi  saavis,alibisalslssimus;  commune  salinigne 
crepital.  Tragasnom  nec  crepitat  igne  nec  exsiliu 
Agrif enlinum  Sidilae  flammas  patiens  in  aqua  exsiiit, 
in  igne  fluil  eonlra  naturam. 

5*  Suol  el  eolorum  difl^erenti».  Hempbiticus  rofus 
est,  in  |Mrte  quadam  Sicili»  ^  porpureos,  ubi  ifitna 


rosum»  et  maxime  friabile ,  colore  pene  purpureo. 

9.ChaUanlum  dictum,  quia  ChaldtidU  est  iliy- 
mnm,  id  est,  flos ,  unde  el  apud  Latinos  am$  fiog 
appeilalur.  Fit  autem  nunc  multls  in  regioiiibus; 
X  olim  in  Hispanis  puteis,  vel  stagnis  id  geuus  aquae 
babentibus,  quam  decoquebant,  ei  in  piscinas  ligueas 
fundebant,  appendeutes  super  eas  restes,  lapillis  ex- 
tentas,  quibus  limus  in  simintudinem  ^  vitrei  acin 
adbaerebat,  sicque  ejectum  siccabatur  diebus  xxx. 

S50  l^*  ^i^  auiem  ntinc  alibi  in  speluiicis,  quod 
liqnide  collectum,  debinc  diffusum  In  quosdam  bo- 
tros  solidalur  :  fit  et  In  scrobibus  cavatis,  quarum 
de  lateribus  decidenles  guttae  coalescunt ;  fit  et  salla 
modo  ex  flagrantlssimo  sole.  Adeo  aulein  conslri- 


moDt  esU  Ilen  in  eadem  Sicilia  io  Pachyno  adeo  B  ctae  virtuiis  est,  ut  in  leonum  et  ursorum  ora  spar« 


splendidus  el  Incidua,  ut  imagines  reddat.  In  Gappa- 
doeia  croeinus  eflbditur. 

6.  Saiis  nalora  necessarla  esl  ad  omnem  eseam. 
Pulmentis  enim  aaporem  dai,  excitataviditatem, 

et  nppeiitum  inomnibos  cibis  facit.  Ex  eoquippe 
omnia  victos  deiecuiio  et  somma  hilaritas.  Hinc 
et .  9alui  nomeo  accepisse  putatur.  «  Nihil  enim 
utillos  aale  eC  sole.  Denique  cornea  videmns  corpora 
iianlieorom.  Quin  etiam  pecudes,  arroenta  et  jumenu 
sale  maxime  provocantor  ad  paslum,  '  multo  lar- 
giorea  lacte,  moltoque  gratiores  casei  dote.  Gorpora 
etiam  j|49  sal  asiringity  siccat  el  alligat.  Defoneta 
etiam  a  putrescendT  labe  vindicat,  ut  durent» 

7.  •  NUrum  a  loco  sumpsil  vocabulum.  Nascitnr 


enim  in  oppido,  vel  regione  iEgypii  Niiriaj  ex  quo  G  pis  cavau. 


aum  ^  tanUm  vim  babeat  ad  stringendum »  ut  non 

valeanl  mordere.  . 

CAPUT  III. 
De  lapidibus  vulgaribus, 

I.  LafHi  a  terra  Uuquam  densior,  eliam  vulgo  dis« 
cerniiur.  Lapk  autem  dictiis,  quod  Uedai  pedm. 
J  Lapis  mobilis  est,  et  sparsus. 

Saxa  haerenl  et  a  montibos  exciduntur. 

Petra  Grsecum  est^' 

SiUx  est  dorus  lapis,  eo  quod  exsiliat  ignis,  ak 
eo  dictus. 

3.  ^  Sc<ffmlu$  a  saxo  eminentl»  quasi  a  speeuUmda 
dictus,  sive  a  tegumento  navium  &7rd  roO  ffxlirccy. 

SpeUea  GraH:e,  ^  epelwnca  L^tine.  Est  aotem  ra« 


et  medieinae  fiunt,  ei  sordes  corporum  vestiumque 
lavantur.  Hujus  natura  non  multum  a  sale  disiat. 
Babet  enim  virtutem  salis,  el  slmiliter  oritur  ^- 
nescenlibus  sicciute  liltoribns. 

8*.  Aphranitrum  Graece,  Latine  spuma  nilri  est, '  de 
quo  quidam  ait : 

Ruatlcas  es,  nescis  qoid  Gneco  nomine  dicar. 
Spoma  vooor  nitri  Grsecus  es  aphroDitrQm. 

Colligilur  autem  in  Asia,  In  speluncis  distillans,  dehinc 

•  Sunt  et  montei  naihL  Ex  eooem  cap.  Sustuli*     legendum,repugnantibusomnibus  libris»  ttonmoUie; 
mus  hinc  vocem  maius^  quac  sola  ex  integra  Plinii     sequilur  enim  Saxa  hosremi. 
aententia  de  vectigalibus ,  vel  remanserat,  vel  irrep-        ^  Scopulus  a  $axo  enim^  etc.  Verba  sunl  Servif» 
seral.  i£n.  i,  ad  iilud  :  Seopuloque  infixit  aeuio, 

^  Purpwreus.  Solin.,  cap.  de  Sicil. :  Purpwriumsa"  ^     i  Spelunea  Latine^  est  autem  rupis  ca».  Idein,  ad 

illod  :  Sub  rupe  catmta  :  Periphrasis  esi  ( inquit)  sjm* 


5.  n  Crepido  extremiUs  saxi  abrupli ,  nnde  et  cre* 
pido  vocata,  quod  sit  abropti  saxi  altitudo» 

Cautes  aspera  aaxa  in  mari,  dlcts  a  caoetido^ 
quasi  cttutai. 

Muriees  petne  in  liltore,  ^  similes  moricibus  vi« 
vis  aculissimae,  el  navibns  pemiciosaB. 

251  ^*  *^  ^^^<^  saxum  est  quod ,  humanae  vocis 
sonum  capians ,  eiiam  verba  loqueniium  imiutur. 
Echo  P  autem  Graece,  Laline  tmo^o  vocatnr,  eo  ouod 


lem  Mina  mtlitf. 

e  Nihit  e.  uliiius,  etc.  Ex  cap.  9. 

^  Mutto  larg,  L  nMltoque  grat.  Ex  cap,  7,  Virgil.^ 
Georg.  III : 

Hinc  et  amant  floTios,  magis  eiroagis  ubera  tendunt: 
£i  saiis  oocultum  referunt  in  lacte  saporem. 

•  Nitrum.  E  cap.  10  Sozomen.,  lib.  vi  Ecdes. 
Hisl.  cap.  50 ,  de  Scylhi  regione  iEgypti :  /f(am  /o- 
cm  appellanl  Nltriam,  propterea  quod  est  pagus  /!nt- 
limiM,  tn  quo  nitrum  coUigunt.  Meminit  quoque  Ni- 
triae  Gassian.yCollai.  6,  cap.  1,  et  Hicron.,  Prov.  xxv. 

I  De  quo  quidam,  Martial.,  apud  quem  :  Dtcor  et 
sphr. 

i  OHm  in  Hispania  e  put.  Ex  Plin.,  Ilb.  xxxiv, 
ap.  IS. 

^  In  simHiludinem  vitrei  acini.  Ex  eod. 

i  Tantam  autem  vim.  Yerba  sunt  Plinli,  ibid. 

Cap.IIL  ---i  La^i  mobHis  eH.  lu  procul  dubio 


Huncte. 

B  Crepido...  quod  sit  abrupti  saxiatUtudo.  Yerba 
suiitServii,  iEn.  x,  ad  iUud  :  Forto  ralit  cel»  eon* 
juncta  crepUine.  Qna  praeterea  sequnnlur  in  Editis» 
non  Isidori  sunt,  sed  ejus  qui  plura  quam  oporierei« 
e  Servio  descripsit. 

^  Similis  muricibus  vivis.  Serv.,  JEn.  v,  ad  vers.: 
Acuto  murice  remi  :  Murex  saxi  acumen  eminens  per 
tranquillitatem.  Et  Nonfus. 

^  Echo  saxum  est.  Fit  quidem  In  saxis  saepius  echo, 
sed  saxuin  ipsam  dicUm  nollem. 

p  Eeho  autem  Greeee^  Latine  imago.  Non  qnod 
^X^  Graeca  vox,  Latine  sit  imago,  si  verbum  verbo 
reddas,  sed  quia  Latini  imaginem  vocis  appellaul, 
quam  Graeci  vocaul  lix^.  Virg.,  Georg.  lu  : 

Aut  ubi  cottcava  pulsn 
SaxasonanttVOdsqneoflEsnsaresulUi  imago» 


B(a  Sw  ISIDORI  IIISPALENSIS  EPlSCOPt  S64 

ad  voeem  re»prmdeiu  ^ieni  •fftclior  um^o  Mrmonis»  A  s^^^^^  >C?i^**  accesdL  Usua  ejus   HmeUHis  Mtic« 
licei  boc  imideni»  ei  Loconiia  Miura  e?eaui»  ac  pi€K 


ruwque  convalliuia. 

S.  ^  Calcuttu  esi  lapillos  tenr»  adnM$iiig,  roiu». 
dus»  aiqiie  durisaiaus,  ei  ^  omQi  puriute  leoissi- 
ipus.  DicCus  MUem  €a/c«/a»,  <|vod  si«e  moiesiia  bre* 
Tiiate  Buxcdcilur;  •  eui  coairarluaestKric|NM,l»- 
pillos  minytiis,  ei  asper»  qui  si  ineiUerii  in  e^ilei^ 
mentum,  ooeei,  ei  moiesiia  esi  anlmo;  uude  et  aniaai 
oiolesiiam  diciiuua  scmpulauii»  binc  ei  icrupM  ioxm^ 
Id  est,  aspera, 

6.^^  Cos  9omeii  aceepil,  qiiodfemim  ad  incideiu 
duio  acnai;  (oifs  enim  Grmco  sermote  titctsio  nomi- 
nMur.  Gx  •  bis  ati»  aqoariae  soai,  ali»  oleo  iodiieii4 
in  acnendo,  sod  oleom  leaem»  aqum  acien  acercH 
mam  redduolr  ] 

7.  '  Piim«x  Yocaimr,  eo  quod  spumm  densitalei 
concretus  fiai,  ei  esi  aridus,  candore  panros»  ianiam^ 
4ue  naioram  refrigersuiili  knbens,  ui  in  Tsse  roissus, 
luosla  ferTcre  desinanl. 

tL  s  AMtos  uMiaeeo  anMlt»!»  lapidos  eoftlnsos, 
ei  enlfii  admistoi»  S5S¥Me  i»  paTimeaiis  Ueim^ 
dis  soperfondunt,  unde  ei  rtidero  dieiiniMr. 

9.  Gypsum  e(«g^iHm  ealci  esi,  ei  esl  Greeom 
nomen;  piura  ejus  genera.  ^  Omaium  auieia  opli- 
uuuA  li^  apaiularis.  SstenimaigaiamdilleioruiB, 
et  coronis  gr^tissimus. 

iO.  i  Ceiff  vifa  dicla»  qala  dma  sii  iaciu  frigida, 
ntus  occulima  coaiiaei  ifaem*  Uado  ei  perfuea  aqua 
sialun  laleas  iiais  erampiu  Naiara  ejua  miram  aii- 
quid  facii.  Postquam  enim  arserit,  aquis  inceadimr»  £  magis  eftruteus. 


necessarius.  i  tUm  lapis  lapidi  aoa  peimi  adbm* 
rere  Coriius,  nisi  calce  eoajunetas,  ^  Gsln  e  lapida 
albo,  ei  duro  meliot  sirueiuim,  ai  meiii»  aiilie 
tecioriis, 

11,  i  ilreaa  ab  eridflafe  dlela,  aaa  abadbMwmfa 
iu  fabricia,  al  loluai  qaidaea.  ^  UufNS  prebaiio,  as 
manu  impressa  stridat,  aai  si  ia ' 
spavaa,  aibil  aerdie  laMnqaai. 

253  CAPUT  lY. 
De  bpiditui  imagiHMkm^ 
I.  Magnet  ^  lapis  Indieae  ab  iv 
Fail  aulem  bi  Mia  ila 
crepldarum,  baealiqaa  cuapidi 
\  ide»  Mufmoi  pasceret,*  posiea  et  pa: 


;^fie 


inueolas. 


Esi  aulem  coleie  fiarrugiaeas,  aed  prebelur  eam  fierro 
adjuncius  ejus  fecerii  raptom.  •  Nam  adea  appeo- 
headii  ferrwa,  ul  caleiiam  iMiai  aaaalafuaa.  Ibide 
et  eam  Talgus  femim  nfum  appaliai.— i.  Lkfuoaem 
qao^oa  Titri,  ui  fsrruai,  irabere  crediiar»  earus 
taala  tIs  esl  (t  al  referi  beaiissiaMM  Aufasiiaaa) 
qaed  quidom  euBMJIem  iiteyasiem  lapi^  temierii 
sub  Taie  argenleo,  ferruniqae  super  argeniam  po- 
suerit,  deinde  subiermofenae  maaa  <am  lepid»  fe^- 
rum  caraim  desuper  nmTebatuT.  e  Unde  Ibcium  esc, 
ul  ia  ipmdam  254  ^mplo  smMileeram  es  larf^  pen- 
der»  la  aere  viderAur.  '  Est  qaippe  aHus  hi  JMdopia 
niagnes,  qal  Ibrmm  omiie  ablgh ,  respoitque. 
a  Omaii  autem  me^nes  cantp  melior  est,  quanlo 


qilibua<oleiwni«  mtiQiui;.  elM  O^llilipiilW»  quu 

Iloratius  t 

AaMeeet  ImiM  Ubl  IhtllmBt  manlli  Imago. 
Et  alibi : 

CeioareelaUJoessaamen  bnagp. 

Ergo  Don  recte  qaida»  sM*  oMeraw 

•  CaUului  alu  Serv.,  ad  vers>  ;  Oumoiis  eaUului 
cnni,  Georg.  ii  i^CalculHS  ett  lapit  brem  rerrag  ad- 
tmsfas.  McltfS  eaUutm,  quodOnemaltUia  sui  brevitate 

b  £f  omni  puritate  Uniaimut.  F.  Et  omnt  parte  /ir- 
eissimim.  tden^  mL,  Uh.  aTHi,  eap.  iS^  :  CaUutk 
vocat\  quod  levet  tint,  ei  roluadf 

«  GmI  eeaawrias  serttjml.  Swk.  Seia^  ad  t  Serapea 
tula  lacu^  Miu  m. 

i  Coe.  Vid.  siip. 

•  £i  Aia  airsraf .,  ala.  b  Pfia^  Kk  Bizn^  eap.  1. 
'  Pumex.  Cx  eod.,  cap.  21.  | 

«  Kaifos.  EmI.,  IsbLXiB, eap.  i^.WdL  YiMiu,  Bb.  . 
Tiu  eapw  i^  ei  Pailad^  lib.  t,  cap^  &  l 

^  Uamium  aamm  epl.  Uip.  ^etui.  B  ¥^  lib. 
xi(iii«  eap«  ii. 

I  Caix  viva.  Ilaec  et  qu»  resiant  oamia  repeluniur 
lib.  II,  cap.  iO. 

I  ^^om  ia^e  /opidi  aoa  polrsi  adhwrora  eomjumlm. 
£x  Aug.,  lih.  T,  de  Civit.,  cap.  ^7. 

^  Caix  e  iofride  atbo.  Piiii^,  iib.  xxxti,  eap.  %&;  Pai- 
lad.,  iib.  1,  cap.  10;  Viirav.,  lib.  h,  cap.  5. 

i  ilrenae4arii.Serv.,  ^n.  i,  ad  Ter*.  :  Potiuutur 
Troee  areua:  —  OtMrrrfur,  ifiquii,  kabeaiuekoc  uomefk 
atpirattomm,  ei  Varto  tie  defimt:Si  ak  ariditate  di- 
cifur,  nofi  habot;  $i  ak  kcprendo,  uk  in  fakrieitvidemuMt 
habet  ;  melior  lamm  est  tuperior  eiymologia.  Gotilra 
Charisius;  Harma  dtcifur,  quod  hmreat;  et  arena, 
quod  mail,  ^raiias  tametk  emm  aipiraiiaae  seadl. 


Ik.  I  l^afofes  hpfe  prlfmim  fnTeala»  eat  fit  Cillela, 

">  Rttjut  probatio ,  ii  manu  comp.  E  Pallad,,  lib.  i^ 
cap;  10. 

Cap.  1¥.— » lfo9nes/a|MslndMws.l1m.,  iib.  BBXTf, 
cap.  16  :  JfagRss  appellMtte  4$t  abinveuUue^  uL  amtoe 
est  NicandeTf  in  Ida  repertusy  elc.  Quae  leclio  si  Tcra 
esi,  el  Tox  Indicns  expuugenda  erit,  et  /da,  non 
India^  deiade  aecibere  opariebiU  Sed  qnoaiaia  illa 
de  magnele  Nieaadai  eaeminanea  exalaal,  al  farietas 
eiiam  in  Plinii  Codicibua  est^  ui  Hermotaus  »dveriit^ 
nihH  mntandiim  duximus  :  non  ({uin  ida  niagis  prn- 
l)enms  (nam  ei  fabut^e  pastorali  apiior  esi  if^aJi,  ued 
quia  liidia  legisse  Isidoruin  apud  Pliniuin  credia^iia. 
Quod  Tero  Serapion  Aralis,  ei  Uarbodieus  pueu 
Gallus  Indicum  lapldem  magnelem  Toceni,  iiaud 
magnl  referi.  Lucretia  eiiani«  quam  NicaacU^  ilo 
Itymologia  magis  assentior  ita  scribenii ; 

Magncta  rocMit  pairio  de  aemiaa  (iraii; 
VagneMun,  qeia  sii  pairiis  iu  floibus  oriua, 
I     0  Namaaeo  apprehendit  ferrum^  ut  caieuam*  £b 
Aug.  x\i,  de Civit., cap. 4, el  Plin. , lib.  xxxiv,  cap.  14. 
P  Vt  refert  beatiss.  Aug.  Ildd. 
q  Unde  facium  es',  ut  in  tempto  q.  ld)em,  csp.  6,  el 
Ruflin.,  Hceles.  iiisi.  iib.  uk  oi  Ptin^  ibid.,  ei  Soid. 

r£«i  fttipMi  elwe  m  A&iktop.  £x  Pba.  xxxti, 
cap.  16. 

"  Oofttts  a«/em  megnee.  Ex  Dioscorid.^  lib.  t, 
cap.448. 

t  Giigates...  in  Cilicia.  Diosc,  lib.  v,  cap.  146 : 
rmicnKt  5i  «V  RiXtnia  z«Ta  tcmc  trara^O  iltrpivon  sle 
^oLkotffOV*  in}C'oyJvQM.'  *E<rri  5«  7r>»<xtov  tH^  Xff^o/Asvw 
vlwoM  TToXfOff.  KaXctroi  U  6  xonQ^ .  no  woxflcf*©? 
rdpyaff.  PUniu*  tamen  lib.  xxxvi,  eap.  1».  Gopaies 
lapik  aemea  lui^«t  Asci,  «i  amnts  Gepis  tpcio;. 


m  jETTMOLOGlARmr  LIB.  XVL  KC 

Gtigm$  fim\nU  floofef^jeetim.  Vnde  etBomina^is,  a  rursas  dutci  viAtf  eidtrntnffm'»  trinfs  tIcQhis  tingeii- 
licet  in  Britanitfai  sft  pTuriffras.  Est  aotem  •  niger»      dis  lantnm  vesClbus  ntifis. 

10.  1  Syrius  Tapis  a  Syria,  ubi  reperitur,  appelh- 
tor;  liic  integer  flociuari  traditur,  coiiuuiootus 
mergi. 

256  ^^*  ^  Arabhus  similis  est  ebori  sine  a11« 
roacula.  Ilic  defricatus  ad  cotem »  succum  diiuittrt 
croco  similem. 

<2.  '  Judaicus  lapisalbus  est,  atque  in  scbemate 
gfaniiis  scripturis  sub  iiivfcem  modulatos,  quasGra^d 
yp(x.liiiag  appeUant. 

13.  ^  Samius  a  Samo  iosulai  ubi  reperitor»  tocitus 
et  esi  gravis,  et  candidus,  pofiendo  utilis» 

14.  ^  Memphitis  vocaius  a  loco  ^gypti,  et  est 
gemmansls  naturae.  flic  frilus,  atque  in  iis«  quae 


planus,  lenfs,  el  ardens  Ignf  ^dmotus.  ^  f  ictilia  ex 
eo  oerf|fta  ii<m  ilelenMr,  fncensus  serpentes  fugai, 
d»nioni;«cos  prodit,  virgtnitatemdeprehendft :  mimnf 
q^\m  aceendfdn'  ifqoa,  oleo  restinguftor. 

4.  c  Asbestos  Arcadiae  iapis,  ferrei  coloris,  ab  igne 
nomen  iTorrittfs,  trt  qnod  accensas  semel  nunquam 
exsliiiguitnf»  f>e  quo  fapide  mechanicimi  aiiqiiid  ars 
bwnana  molita  est,  quod  gentiles  capti  sncrilegio 
iijirDreiitur.  Deniqne  in  tempio  quod;im  fuisse  Ye- 
neris  fanum  (dicunt ),  ibique  candelabrnni »  et  in  eo 
lucernadi  sub  dio  sic  ardentem,  ut  eam  nulla  Cem- 
pesias  nullus  irober  exsiingueret 

5.  ^  Pffriies  Persicus  lapis,  fulvus»  aeris  simulans 


qiiaiiiateni,    cujus  plurimus  ignis  :  siquidem  facile  ^  urenda,  et  secaoda  sunt  ex  aceio  illilns,  iia  obstu« 


sciniiilasemitiit;  hic  teneiiiis  inanum,255  ^^  ^^^^ 
nieniius  prematur»  adurit,  propter(|uod  ab  igne  no- 
nien  accepit.  •  Est  aiius  fnfriies  vulgaris»  quem  vivum 
lapideiu  appellaiit,  qni  ferro,  vei  lapide  percussus 
scinlilUs  emittit ,  quae  excipiuntur  sulphure»  vel 
aridis  fungis,  vei  loliia,  el  dicto  celerius  pnebet 
ignem.  liunc   vulgus  focarem  petram  voeau 

§•  t  Seiemm  Lmm  hmmm  HHerpfeiaiMr,  m  quod 
iuieritren  ejv»  caH4orem  e«a  Iwia  ereiteM^  atqn* 
deieere  wmk,  Gigniivr  in  TeiiMe. 

7.  •  JMiiiytiai  Itpii  tai«i,  «i  raliiiaei  mefm 
ipfstii.  Yecatnr  amero  ii»,  ^^uia  ai  »tm  miim 
comenlar,  i\mm  iifrat,  «1  ^oedl  m  Hle»  aidorei 
miruui  esi,  ebrietati  resistit. 


pescere  fa'cit  corpus ,  ut  non  seniiat  cruciaturo. 

15.  ^  Sareophagus  lapis  dictus,  eo  quod  corpora 
defunctoruui  condita  in  eo  infra  quadraginta  dies 
absuinuntur,  aafi  enim  Graece  coro  dicilur,  ^tiv 
eomedere.  P  fiascitur  atitem  in  Troade,  fissiiique  ven« 
scinditur.  Sunt  et  ejnsdem  generis  in  Oriente  saxa^^ 
qn;e  eiiam  viventibus  alligata  erorfunt  corpora. 

237  ^^*  4  Ha?ma<tie<  appetlatus,  eo  qiiod  cote  re- 
sofuius,  in  colorem  veiiiai  sanguinis.  Cst  autero  ad^ 
modum  lividus.  Cst  et  ferrugineufs.  Nascitor  in  ollima 
iEgypto,  Babylonia  et  flispania. 

17.  '  Androdamas  coloreniger,  pondere,  et  duritia 
insignis,  unde  et  nomen  iraxit,  praecipous  reperiiur 
in  Africa.  Trahere  antem  in  se  argentum,  vel  aes  di* 


Q  ciiur,  quique  attriiuSi,  ot  H»malbiie&  in  colorem  r<e 
8.  *  Thraeivs  nfger,-  et  ionofns,  nascitur  in  ffu-      di^iiur  sanffninis. 


niine,  cujos  nomen  est  Pontus  In  Eqoitfa. 

9.  <  Phrygius  lapis,  cx  loco  traxlt  vocabulum. 
Na^ciuir  eniui  iu  Phrygia,  colore  pallidus,  mediocri< 
ler  gravis.  Cst  aulem  gleba  pumicosa.  Urilur  aniea 
viuo  peifusus,  flatusque  follibus  donec  rubescat,  ac 


•  Niger  plama».  lC^xuSv^  videtur  legisse  Pnmus 
apwl  Diu6euridem»nuneirWw3ic  (li^)  legiUMi»  td  esl» 
cruNlacciis. 

^  Ficlilia^  etc.  Ex  PliQ.,  ibid. 

«  Asiwos.  Es  Ang.  lib*  xxi»  cap.  S  et  6. 

^  Pf^rius.  Gx  eud.,  cap.  5. 

«  E*t  et  alius  pyriies  iniH§au  £i  Pli»«  xxxvii^ 
ap.  16. 

i  SsUmies^  Cx  Aufusl.,  ibid. 

s  DwAyfMu.  EanLinf.  «ap,  ii;ejiSoIio.  cap.  ^; 
et  Pbo.  ikxxvu»  cap.  9. 

^  Thradus.,,  in  Equilia.  Sic  omnes  libri,  sed 
Sefftiiia  ere^  li|6ed«iu :  ibi  Mini^ue  de  eo  Uiusco'* 
rides,  lib.  v  :  Ttw&xat  fuh  h  ^xtjBicc  jv  froTafi^» 
V/oitcv6i  u6vra>.  Kaitt  qnod  Cquittt  cirTrd^oTo^  sit^  de 
qui  Su'»t»*,  Ulk  XI,  usni  saiis  placet. 

^  Pkr^§m  lapis.  Ex  Piin»,  xxxvi,  cap.  19. 

1  Syriiu  lapU.  C  liui,  xxxvi,  cap.  17.  Sed  quod 
apiid  eoiu  e  Se^o  insula  vulgo  legitur,  adverieo^lum» 
Sgro  quoqMO  iu  Miaiuiscript.  PiiuiaAi&  Codicibus  le-* 
perirL 

^  JroMiiia  ssmHiis  est  ebori  stii.  ulL  mae,  C  Diosco^ 
rid..  lib.  V,  149.  Sed  verba  suosplji  suni  e  Piio.,  ^ui 
hb.  xixvi,  cap.  91  :  ilra^iis  (iM|iiit) /opii  ebori  it* 
fflt/is.  El  cap.  20^  de  H;ematiiet:  Tfritiim  genus 
Arabiei  facit^  simUi  dmiiia  vis  reddesUis  suiccum  ad 
cotem  aquariam  atiquando  croco  similem,  Ct  posierior 
baec  pars  addita  ex  margine  videbatur  Ghacooi,  tam 


18.  •  ScUistot  invenitur  in  uliima  Hispania,  croeo 
similis,  cum  levi  fulgore,  facile  friabilis. 

19.  ^  Amtanfoi  appellatus  a  veteribus,  eo  (pod  *  si 
ex  Ipso  te^fis  fuerit  contexta  contra  ignem  resisiat, 
et  igni  iutposiu  non  ardeat.  sed  splendore  accepto 

hoc  looo,  qnaro  seqoenii  capite, 

t  Jttdaicus  lapis,  Oioscorides,  flb.  t»  cap.  15$  : 
'0  3(  loulaLxoc  )(0oc  ^cwaTai  /xiv  h  tf  *Iov^auc  tu 
a-^nfiKxi  j3a^o(i$iQf ,  Xcvxoc«  iZpitOpLoc  cxavuc*  tvxc)» 
xai  ypaii{iic  fcapa^l^Aovc  «c  aTro  t6/»vov«  Verba  auieui 
Isidori  e  veieri  illius  inierprete  sunl,  :»pnd  queui  pre 
scripturis,  scriptulis  legebat  Ch:icon»sieenini  ifm^MQn 
^  interprelaha»Hir  antiqni,  quod  vero  »iddic/aitj  ijem 
-^  vertiio^  airo  Tovou  legisse  videtur. 

■°  Samius.  Ex  Plin.  xxxvi^cap.  21,  et  Dioscorid*  T,, 
cap.  173. 

n  MmphiiisH  Cx  PUo.»  Cb.  ixxti,  cap.  \  es 
DiosG.  cap.  158. 

^  Sareophagus.  Plin.,  xxxvi.  eap.  17. 

P  Nascitur  autem  tn  Troa^.  Ex  KliB.^  ihid«  Qutt 
autem  p«)Si  votem  corpora  ia  pleris<|ue  oronibuslibris 
sequunuir,  vdtiores  autem  servandu  corporibus^  nee 
absumendit^  recie  expuiixil  Vuic4iuius,  suiti  iiauique 
Piinii  verba  non  jain  de  aarcoph;ig,o«  seU  de  cJbefMte 
loqut*ntis. 

q  UaimuthUes.  Cxeodem  cap.  20,  ei  Dioscorid.Vi- 
dend.  etianiGeorg.  Agricoi. ,  lib.  v,»  de  Maiura  idssi* 
lium. 

r  Androdamas.  Cx  Plin.»  xxxvi,  cap.  20. 

•  Schistos.  C  Diosrorid.,  lib.  T,  cap.  145. 

^  AmtaMiof.  Cx  eod.,  cap.  156. 

«  Si  vestis  ex  eo  fkerit  contexta.  A^  coutoit^  :  sed 
caniasta  legeodom  ex  Dioscorid.»  lib.  t,  cep^  iS. 


8»  S.  BIDOM  iOSPALEmiS  BPiscon  m 

DlteMiC,  «t  est  sdgtf  klanlivHM  riomif,  WMfidig  ro-  A    M.  »  TkpUi  nasdtnr  in  iEililoRla  veldl  HnMM. 

scid  lactais,  cum  retoltitar  remonlens  Tehenmtor. 

31.  •  Coromia  slbos  esi«  flarionine  Pario. 

32.  p  Moloimt  Telati  viridis,  et  gfindis  infenitar 
in  iEgypto. 

55.  4  raien/afitis  a  loeo  luli»  dietas,  dissiltre  igne 
traditar. 

54.  r  5«6tiiiif  foseos,  addito  oleo»  eiiam  laeere  fer^ 
tjttr.  •  Est  ei  qaidto  viridls  lapis  Tehemeoter  ignl 
resisiens. 

55.  5t>Atmiif  molliSy  et  candidas,  excalefactus  oleo 
nif  rescii,  aique  durescit. 

56.  ^  Lapides,  qaoque  medlelnalium  mortariorom 
et  pigmeiiiorum  260  Qsibas  apli.  Epkemu  pneci-i 
puos,  et  inde  CA4i(<istM<. 

Thibakut  qaoque,  et  basanites  lapides  nihil  ez 


sistens  omnibus,  speeialiier 

SO.  •  Otir§eUe$  similis  est  testa  laminosas  sdssl- 
biKs. 

k  GdUicAu»  colore  dnereos,  gasta  sasTis,  sed 
ideo  sic  TocatuSt  quod  qaidam  de  m  lacteam  atUritoi 
dimfttat. 

21.  «  O^sidttii  lapisniger,  transladdqs»  et  vitri 
liabens  simililudinem.  Ponilur  in  specolis  parielum 
propter  imaginum  umbras  258  ^ ^d^^^^^ss.  Gemmas 
multi  ex  eo  faciimt»  nasdtor  in  India,  et  iu  Samnlo 
luliae. 

^  MUridax  lapis  Euphratis ,  sole  repercassas  eo- 
loribus  mical  Tariis. 

23..  •  jEthUce  lapides  reperlantnr  in  nidis  aquila- 
rum ;  aiunt  binos  inveniri,  marem  et  foeminam,  nec  B 


sine  iis  parere  arqoila8.Honim  masculus,  duros,similis 
gallae,  subrutilas :  feminens  Tcro  pusillus,  ac  mollis. 
'  Alligaii  partus  cderiutem  faciunt ,  eUam  allqaid 
Tolvae  cxcidunt,  nisi  dto  partnrientibos  aaferantor. 
25.  s  PhengUa  Gappadoci»  lapis,  duritia  marmoris 
candidus ,  atque  translucens,  ex  quo  quondam  tem- 
pluni  constructum  est  a  quodam  rege  foribos  aords, 
qaibas  clausls  dariias  inlas  diama  eral^ 

24.  ^  ChernUee  eborls  dmilis,  in  quo  Darium  eon- 
dilum  ferttnt,Parioque  dmilis  candore ,  et  dnritla. 
minos  Umen jMnderosus,  qoi  pmt$  vocatur. 

25.  ^  Otiradiee  voeaios,  quod  similitudinem  test» 
habeai  asus  ejus  est  pro  pumice. 

26.  i  MtlUUet  lapls  dictos ,  eo  qood  melUum^  et 
dulcem  siiccum  emitut.  ' 

27.  k  Smifrit  lapis  asper,  et  indomitus,  et  omnla 
atterens,  ex  quo  gemm»  lerantur. 

258  ^-  ^  ChrytUet  colore  sfanllis  ochrae  inveni- 
tor  IniEgypio. 

29.  ■  Hammiiet  simills  nitro,  sed  dnrior,  gignitnr 
in  iEgypto  et  Arabia. 

*  OttraeUet  a.  e.  I.  L  s.  Verba  sunt  Dloscorides, 
lib.  V,  cap.  1 56 :  ^O^^Itk  ojunic  emv  oorpccxu,  irXa- 
«Mi9c,  xal  cvo-xcrroc.  Quoa  autem  panto  post  de 
ostracile  agit  ex  Plinio ,  mirum  ni  mendoso  Diosco- 
rides  Godice  usns  BairaehUet  hoc  ioco  legit ;  qui  aa- 
tem  BoitrychUem  bic  legi  volunt,  nugaf  agunl. 

^  GaUaciUet,  E  Dioscorid.,  cap.  60. 

«  Obtidiut.  E  Plin.  xxxvi,  cap.  26. 

^  MUfidax.  E  Soiin.,  cap.  50.  Idem  a  Plinio  mitrax  ]) 
dicitur  lib.  xxxvii,  cap.  10.  Collocaiur  antem  ab  Isi- 
doro  inf.  cap.  10.  inter  gemmas. 

•  jEtlHut.  Ex  Plin.,  xxxn.  cap.  21. 
'  AUigaU  partut  ceieritaiem.  Plinii  verba  referemus, 

sl  quis  baec  forie  ex  illo  sarciat ;  ea  suAi :  Mtldim 
gravidit  adaUigaii  mulierilmt ,  vei  guadrupedtbut  in 
peUieulit  taerijtcatarum  anjma/tnm,  conltiftfni  ^orltij  ; 
non  ntat  parturlani^  removendi.  aiioqui  tuitee  exddunt, 
Sed  niti  parturientibut  auferaMwr^  omnino  non  parium* 
Nos  Goth.  Codicom  scriptaram  repraesentavimus. 

s  Phengitet.  Ex  eod. ,  cap.  22. 

J^  Chernitet.  Kx  eod.,  cap.  17.  Vid.  Theopb.,  Ilb. 
de  Lapidibus. 

^  Ottradut.  Ex  eod.,  cap.  19. 

f  MeUtiUt.  Ex  eod.,  cap.  19,  ei  Diosc.,  cap.  151. 

^  Smyrit....  gemma  teruntur.  TundUuimGM. 

^  Chrysitet  eolore  timUit  ochrte.  lu  legendnm  eliam 
npod  Plin.,  xxxvii,  cap.  10.  Porro  ochrae  Atlieas  — 
minit  Dioscorides,  lib.  t,  cap.  62. 


iose  remlttenies. 

.  57.  SpeeuUnrit  lapis  Toeaios  est,  qood  Titri  mora 
iranslueeat,  repertus  prlmum  in  Hispania  dteriore, 
et  circa  Segobricam  arbem.  InTeniior  enim  siib 
terra,  et  effossos  exdditar,  atqae  finditar  in  qoamli- 
bet  leiiues  crustas. 

CAPDT  V. 
De  marmoribut. 

1.  Posl  lapidam  «  genera  Teoiamas  ad  marmora. 
Nam  Inier  iapides  et  marmora  differentia  est.  Nam 
marmora  dicontur  eximii  iapides,  qoi  maculis  el  eo- 
loribos  eommendantor.  Marmor  aermo  Graeeas  esi  a 
Tiridiuie  Toeatos,  et  qoamTis  postea,  ei  alii  colores 
inTeniantor  *  nomen  Umen  prislinam  a  Tiridiute  re* 

C  tinuerunt. 

2.  ▼  Marmorom  colores«  el  genera  innamerahllin 
Non  umeo  omnia  e  raplbos  excidantar,  sed 

molu  sub  terra  sparsa  sunt,  et  pretiosissimi  generis: 
slcut  Lacedaemoniam  Tirlde,  cunctis  hilarios,  reper- 
tam  prios  apod  Lacedaemones ,  ande  el  Tocabolom 
traxit. 

»  UamnUiet.  Ex  eod.  Plin.,  lib.  xxtii,  cap.  10. 

^  Thyitet  gigniturin  ^thiop.  Praeclare  lionc  locnm 
restiinit  Chacon  ex  Diose.-  lib.  t,  cap.  154 ;  cajos 
Tcrba  apposuisse  saflidei :  Aidoc  o  wcXo^fuvof  Ovmc 
yiwccTac  JtiTth  rn  AtOcorria'  cori  ii  fleirox^wpoc',  eaoTri- 
Cmv,  cv  m  tw  &y^96ac  TsOaxTwfcc  facvofuvoc,  ayotdox. 
Toiv  <rf9ip&€.  Gothicorum  aulem  librorom  scripiora 
haec  est :  Vi  gignUur  in  JEth. 

•  Coranut  albus  ett^  duriorqae  ParU.  Plin.,  lib. 
XXXVI,  cap.  18 :  £  dvferm  atbot  Coranot,  durioretque 
Pario.  Iia  namqoe  legendom  Piiniliocam,  et  meliores. 
Codices  ostendnnt,  el  haec  Isidori  verba  satis  confir- 
manl.    •  . 

p  MoUUut.  lu  vet.  Cod.  Sed  Jf orocAf^as  puto 
scribendum  ex  Diosc. 

q  7iiscii(atttfs.  E  Plin.  xxxti,  eap.  18. 

r  Sabhmt.  Ex  Plin.,  Ibld.  Neqoe  est  eor  eorreetor 
quisqoam  Gabinum  hic  pro  Sabino  e  TacitO  sabslitual, 

gropter  sequentia  Terba ,  qoae  sompUqooque  sont  o 
linio,  neqoedeGabino,aQi  etiam  Sabino  lapide  dicia. 
■  Ett  ei  qmdam  virid.  Up.  Ex  eod.  eap.  22, 
^  LapUltt  4fuoque  medi^nal.  morlorior.  JETpA^s.  Chm» 
Utwtut..,.  Tbebaicas....  Basaniles...;  Specaiaris.  Oohi 
nia  ex  eod.  cap.  carptun  sampu. 

Gap.  V.  —  «  Posl  iaindum  eoL  Ex  PMi  lib.  xxxn,^ 
a  cap.  5  asque  ad  8. 
•    ▼  Jf  armonMi  eoUrett  ei  jfsn.  Ex  eap»  % 


WS»  CnilOLOGIARUM  UB.  XVL 

5.  Opltttm  ierpMtiim  miCQllt  slniile  est,  viide  el  A  rieiate  diverMNrttin 
vocibuluui  surapsit;  duo  ejus  genera»  moUe  eandi- 
dum,  Bigrum  durum. 

A.  AuouMUntm^  et  Tiherkm  in  iEgyplo  iUiyifslf»  et 
Tikerii  primom  priDeipnlu  repertn  sunt.  Diferentin 
eoram  esl  sb  ophite,  eum  iJlod»  m  pradiiimQS,  ser- 
pentlum  mseniis  sit  simile.  Hmt  mtculis  dlverso  modo 
colllgtttti;namAu^MsiMM  ondstim  est  crispom  in 
veriices»  ri^ertiim  spsrsSy  non  convoluts  csnitie. 

261  ^*  Pwrpkyrius  ex  iEgypto  esl ,  rabens 
cmididlsintervettientibos  punctis.Nominis  ejuscaasa» 
^ttod  rabeai,  ut  purpura. 

6.  •  BoMaUea  ferrei  coloris ,  sive  duritia.  Unde  el 
Domen  ei  dstum  est,  inventus  in  iEgypto  eiiEthiopia. 

7.  ^  Alakttitriut  Ispis  candidus»  interstinctas  variis 
coloribus,  ex  qiio  evangelici  iliius  unguenli  vasculum  B 


fqlL  Cavant  eoim  hunc  ad  vssa  unguentaris ,  qoo» 
uiam  optime  servare  incorrupu  dicitttr.  Masdtur 
circa  Tbebss  iGgyptias  et  Damsscum  Syri»  csteris 
caudidior»  probatissimus  vero  in  Indla. 

8.  <^PanifscaDdori8exlmii»Iydbii(eieognomenlo: 
bic  apod  Psron  insulam  nascitur,  uade  el  fmu$ 
nnncopatus.  ^  L^gdmm  magnltttdlae  qu»  lanees  era- 
terasque  iion  exeedat,  unguentis  ei  ipse  aptns. 

9.  •  CoroMcm  In  Asia  repertuSy  mensura  non  oI« 
tra  eubitos  binos ,  candore  proximo  ebori  quadam 
simiUtudlne.  E  diverso  niger  Mahandieu%  terr»  sua 
nomiue  nuncupatus,  purpurar  sspectu  sunilis.  Iste  io 
Oriente  igni  liquatur,  atqoe  ad  usum  vitri  fundiiur. 

10.  '  TkebaicH$  iiilerstinctus  aureisgultisiuvenitur 


57» 
,  Gorlntho  prlmitm  ro« 
pertns  :  ex  eo  cohunns  ingenles,  iiminaqae  liuttl, 
acirabes. 

15.  CorysfiiMi  viride,  opiimam  nomen  ab  aspaeiii 
00  quod  gralum  sit  iis  qui  geaunas  scai- 

puol;  €jus  enim  vtriditas  reflcit  oculof. 

16,  t  Ifmmdieiim  marmor  Nomidiamiltil ,  ad  co» 
tem  soccttm  dimkUl,  MS  croeo  simiiem,  unde  el 
nomen  accepit,  i  aon  crustis»  sed  in  massam  et 
Ihttinum  usom  iplnm. 

17*  k  LMeallmam  marmor  nasdtar  in  Chio  insttla » 
eui  LttCttllus  consul  nomen  dedit,  qoi  delectatus  iilo 
primom  Romam  invexit,  soittmqoe  pene  boe  marmor 
ab  amatore  nomen  accepil. 

18.  ^  Est  et  Limmsit.;.. 

Tepkria  appellalur  a  colore    eioeris,  eojus  la- 


pidis  alligatio  contra  serpentes  laudatur. 

i9.ȣ6ttf  a  barro^  id  est,  elepbante  dictum. 
Horalins : 

Qttid  tibi  vis,  muHer,  nigris  dignisrima  barris? 
CAPUT  Yl. 
Be  gemmii. 

1.  Post  marmorum  genera  gemmae  sequuniur, 
quas  multum  suro  decorem  tribuunt  venustate  colo- 
rum.  B  Priiuordia  earum  a  rape  Gaucasi.  Fabuls 
ferant  Proiiietlieuiu  primum  fragmentum  saxi  ejus 
inclusisse  ferro ,  ac  digilo  circumdedisse  iisque  cos- 
plsse  annulum  atque  geroroas. 

2.  Geuera  gemmarum  innumerabilia  esse  tradun- 
lur,  e  quibus  264  ^^^  ^  tantum  quae  pridcipalis 


inparie  Africae  2GS  iEgypto  ascrlpta,  coticolisad  G  *u°^«  <i^^  notissima,  annotabimus. 


terenda  collyria  qusdam  utilitate  naturali  convenieus» 

II.  Syenilee  circa  Syenem^  vel  Tliebas  nascitor ; 
tnbes  ex  eo  fecere  reges. 

It.  Marmora  autem,  quas  io  orficinis  suut,  rupi-' 
bQS  gignuntar ,  s  ex  quibus  Thaeiut  diversis  coloris 
maculis  distinctusest,  cujusprimum  usum  insulas 
Cyclades  dederunt. 

15.  ^  heibius  lividior  est  paulo  boc ,  sed  et  ipse 
diversi  coloris  macolas  babens. 

14.  CoriitlAffMf,  Amrooniacas  guttae  similis  curo  va- 


3.  Gemmai  vocatae,  quod  instar  gwni  transluceant . 

4.  Pretiosi  lapides  ideo  dicti  sunt ,  quia  cbare  va- 
lent,  sive  ut  a  vilibus  diKCerni  possint,  seu  quod  rari 
sint.  «  Omne  enim  qood  rsram  est,  magiium  etpreiio« 
sum  vocatur,  aicut  et  io  Samoelis  volumine  legitur :  £: 
germo  Demini  preliosus  eral  in  Israel ,  hoe  eal,  rorNS, 

CAPUT  VII. 
De  viridioribus  gemmts. 
I .  Omnium  r  gemmarum  virentium  Smara^diia 
principaium  babet,  4  cui  veteres  tertiam  post  uiar- 


•  Bataltes.'Basanies iibri omnes ;  sed  Basaltes  apud  i  /Von«rtt«lti(laNtinn),ieJiiimfisam,eciim.«sttmapl. 
Plin.,  ctt|ussunt  haec  verba,  De  basanite  su(^iori  D^oxraniMm,quaedesiderabatttrexPtinio,inepUmsen* 
eapiieegit. 

k  Alabastrites.  E  cap.  8. 

c  Parftfs  c.  e.  Lyehnites  eognom,  E  cap.  5. 

'  Lygdinus,  E  cap.  8.  Nec  male  hunc  locuni  a  no- 
bis  rt^sitiuiuin  potamus.  Similiuido  vocum  lyehnit  et 
iygdin  suspectam  utramque  reddiderat.  lia  aUerutra 
tantom  in  Isidorianis  librii  remanserat ,  cum  ambae 
slnt  necessariae. 

•  Coraliiieus.  Ex  eod.  cap. 
'  TBebaic,  Ex  eod.  yocem  Afriem  addlmos  prorsus 

neeessariam. 

s  Es  quihus  Thasius»  Hanc  leciionem  veteres  qoo- 
qoe  libri  confirmant ,  nam  in  plerisqtte  liasius  ,  in 
aliis  aperte  legitur  Thasius.  Yid.  Piin.,  cap.  6  ,  qui 
locus  medicina  quoque  egei. 

^  Lesbius  /frid.  pauj,  Philostratus,  in  lib.  de  Yitis 
Sopbist ,  de  Lesbio  lapfde  :  K«r«)Nic  (inquil)  4  >iOo^, 
med  AiW* 

A  iVMnildtcKm...  ad  eotem  suee,  dknUt.  eroc,  Ex- 
puDgebai  hasc  Chaeon ,  item  ni  capite  soperiori. 


tentiam  leddebat,  aptatum  eiiam  qoam  opliim  malim. 

*  LucuL,.  nasdtur  in  Chio  insula.»ln  NHi  huuia^ 
Plinius. 

1  Est  et  Lmtensis;.  Laeuna  esi  in  melioribos  lib. 
deiiide  Thephria  diversom  geutts  marmoris» 

»  Ebur  a  barro»  E  Serv.  JRn.  i,  vers.  QuaUmauus 
addunt  ebori  deeus. 

CAr.  VI.— ■  Prtniord.  eor.  a  rup.  Caueae.  Ex  prae* 
fatione  Plinii,  in  lib.  xxxvii. 

•  Omneemm  quodrar,, eic. Ex  Hieroiiym. in  Is.  xiii. 
Cap.  VII.— p  Omnium  gemmar,  Pieran|tte  es  Plin., 

ZXXVII. 

<i  Ctti  veteres  tertiam^tribuunt  digiutaUm,  Quin  verba 
illa ,  quae  in  omnib.  tibris  leguntur  post  margaritas  ei 
mniones  aliena  sint,  nemo  dubiiabil ,  qui  ouarlum  el 
quinluiii  caput  Plinii  inspexerit ,  unde  naec  sunt ; 
qold  autem  illum  quisqttis  luit ,  in  errorem  impnle- 
rit,  hattd  obscuram  esi.  Legeral  videlicet  oap.  35 
lib.  IX ,  apod  Plinittm ,  haec  verba  :  Fruuipium  euii 
menque  omniiMi  rerum  pretti  margariue  tenmu.  In  qni^ 


iTI 


S.  I5ID0RI  HISPALKNnS  tnCCOM 


m 


larftes  el  imfiiies  frlbtfunt  tflfnffiitefii.  9msr«gdiH  a  A  lerpretttor.  ^  Ni  (fiiippe  ffri#«;  fhm  feflMM  diei- 


oinhi  ?}ri<late  ▼«'eainr.  Onrine  enlrn  •  saifs  vlrfde 
auiarum  dicitur.  ^  Nullis  enirn  gemmis ,  ye\  lierbia 
niajor  qoain  li^fe  aoaterftat  est.  ^am  httk^n  ¥iren- 
les  froiidea<fife  eisoperat,  Inftelena  clrea  seriridlfate 
repercussum  aere».  SealpenlllMa  quoqoe  fammaa 
imlta  gratior  eeiilomm  refeciio  eel.  Gujoa  eorpaa  sf 
exientom  2M  ^llf  Bfeut  apocDhim,  Ita  fmagfnea 
reddii.  Qolppe  Mero  Csaar  gladfateram  pognaa  fn 
amaragdo  epectabat.  Genera  ejoa  doodedm,  eed 
flobiliofos  Smftkki^  ifof  hiSeyilifeageote  reperfunfiir. 
Secondum  loeom  leoeni  INutrhnL  •  Golligontur 
enlm  In  eonmiaftoria  aaiorom  ffante  Aqoilone,  tune 
enim  felluredeoperia  intermtcanf,  Quiafis  ▼enllsarenae 
maxiuie  moventur.  Tertium  jEgyptH  habeni.  Rellqui 


tur.  Eat  aoiem  amaragdo  aobafnilia,  aed  craaaf  eelo* 
ris.  Species  ejua  xtii. 

^Voloiii  aoiem  qoldom  hapidedi  gemmaai,  et 
gnlfio,  01  loiel»  esae  gostaoUtmay  qootf  eratfare  Mi 
fidel«  aod  aoporalNiORia  0M« 

•.  ropoafoii  ei  ?frenif  genoM  eai|  omnlqio  eo^ 
lore  raaplendens,  hmnia  prhoomlii  AnlMm  lotola, 
in  qoa  Trogiodyts  praedonea  ftime,  et  tennpestate 
feaal,  eom  berbarum  radfeea  elMereni,  erooroat 
Qo»  Inaofa  post  ea  qoaesita»  oebolfa  eoopena,  taii^ 
dem  a  naTigantibua  Invenu  esf.  Sed  ob  boe  iocos,  ei 
gemma  nomefi  ex  cauaa  aceepif.  Nam  rore^in  Tro- 
glodyiamm  Ihigoa  afgnfftcaifonem  habet  qoirrendf. 
Esf  aofem  ampllaafma  gemmarom,  eadem  aola  nobf- 


in  meialiis  aprarils  fnveniuntor,  sed  vitiosf.  Nam  aut  ^  lium  fimam  sentil.  Qenera  e}ua  doo. 


aere«  autplumbo,  aot  capflfamentis ,  Tel  aalis  similes 
botas  babenl. 

2«  Smaragdi  autero  roero  et  tiridi  proficiunt  oleo, 
A  qoamvis  natora  hnboantnr, 

5.  Chalchoimaragdui  dicta ,  quod  viridis  ait ,  et 
turblda  «ris  veois.  Haec  in  .^gypto,  vel  Cypro  insula 
Dascitur. 

4.  Proiitu  pro  viridanti  colore  dlctus,  fiod  vills. 
Cujus  alterum  genus  •  sanguineis  punciis  obhor- 
rei.  TfTiium  disUnctum  virgnlis  iribus  candidis. 

5.  Berillui  in  India  gignilur,  gentis  su»  liiigua 
iiomen  liadeus,  virldiiate  siinilissinaragJo,  sed  cuui 
pallore.  Poliiur  auiero  ab  (ndis  in  sexangulas  for- 
inas,  ut  hebeludo  coloris  repercussu  anguiorum  ex- 


tO.  1  CttlMca  colore  virldia,  aed  palleifa,  H  ni* 
mls  crassa,  ^  nibil  |aeondlna  207  aorom  decet,  > 
unde  et  appeHala.  Ifasdtur  in  IndKa,  vel  ■  Germa- 
iiia,  in  rupibus  gelidis,  ocufi  modo  extoberans. 

ft.  *  MolocMtei  spiaalus  virens,  et  craaslos 
quani  sroaragdns,  a  colore  roafv»  nomen  alccepfty  la 
reddendis  faudaia  ^lgnis.  Naacitur  hv  Arabia. 

12.  0  Betiotropium  vtrhfi  colore  et  nobffo»  atenis 
puniceis  supersparsa  cnm  saogoinefs  tenia.  Causa 
nomliils  de  effecttf  ftipidis  est.  Nam  dejecta  fn  la- 
bris  aeneis  radios  sofls  motat  sanguineo  repercusso. 
Extra  aquaro  auiem  apeculi  modo  solem  accfplf,  de- 
prehendliqoe  defectus  ejus,  subeuniem  lunam  oster.- 
dens.  Magorom  impudentiae  maniresllssimuro  in  hoc 


citetur.  Aiiier  pQJitus  noo  liabet  fulgorem.  Gcoera  p  quoque  exempliim  est,  qood  admista  berha  neflo- 


ejus  tioveui 

6.  CJiryioberyllui  diclus,  eo  quod  pallida  ejus  vl- 
riditas  iu  aureuui  colQrem  respleudeat,,  et  buuc  In- 
dia  roiitit. 

7.  '  Chryiopratiui  Indicua  est»  colore  porri  suc- 
curo  referens,  aureis  2^  iatervenleutibus  guiiis, 
uude  et  nomen  acc^{)it,  s  qi^ep  ouidaro  bcryllorum 
generi  dicaverui^. 

8^  laipli  de  Gr;^co  (o  (i.aiioam.  viridia  gemma  in* 


bua  imiooea  iiumeaooAiNr ,  locuni  imde  iiaee  bidorus 
bauaiA  » iHe  non  eottaideraiM ;  Um  enim  Pliniua,  eap. 
A :  if  aaciiRiiM  in  rek^  kumumi^^  mm  soium  inier  gem' 
mqa»  pMittMi  4a^l  JUfanma;  et  i#  fiAO :  Proximum  d 
aptid  noi  Indieii  Arabiciique  margarilii  pretium  etl^el 
inilm^  eap.  5 :  f «riia  «leioriiaa  &*maraad«  perhiketun. 

^"  Satii  viM^  mmnm^  ta  Golbieft  lihri ;  al.,  Sma- 
ragdum^ 

^  Nullii  enim  gemmit^  vel  herbit  mapor-  quam  huic 
aiMterifas.-CiaMMNa,  ueiherlua^  abeaiab  omnibus  Ko«ia<- 
nis  librtii.  Porro  sumi  a  cotAnbua  etsaporibua  nHiiua 
nomina  aaais  eonalaa,  et  Pliu.,  lib.  uxjii,  cap.  6,  io 
floridoa  ei  anaaaaoa  coteaea  dividii,  nos  qiioqoe  no» 
stroro  amarillo  ab  amaro,  non  alia  ratione,  duxifius.. 

c  CaUiguttiii» enimuk  eomtttuturi»  saaconiMf.  i»>co#ti- 
mfaatiBaff  tirgao  oportot ,  ai  Piinium  deCauaum  vis , 
-qul  ea  llieopliaasti  iibi  de  Lapiclibus  bosc  vertit,  zu» 
uoLltko  tff  XietxoX Wpoc  xf^m^^Quid  aulem  XidoxoXW» 
aiiil,  U4III  esfr  obaauruiiu  Sed  commtsMaeia  logit  plau* 
Solitiua,  qur  :  Aln  (inquri)  minm  nohUei  in  commii* 
aurt»  arrtfonaa^  vei  in  metallii  CBrarUi  apparenL 

^  tjbamai»  nvliiMi  amliHanttir^  ¥orba  auaii  SoUa»  ^ 
cap.  25.  Eadem  apertiua  Plin.  :  Qut  non  omnino  vU 


tropio  quibusdam  additis  precalionlbus,  gcrentero 
coiispici  negent.  Gignitur  in  Cypro  er  Africa,  sed 
Diplior  in  iElhiopia. 

13.  p  Sagda  geroma  prasinl  colorla  apod  Cha!- 
dxos.  Cujus  unta  vis  est,  ut  permeantesr  nafea  e 
prorundo  petat,  et  carinis  fta  tenaciter  adhaereat, 
u(  nisi  abrasa  parte  ligni,  Tix  separetur. 

14.  q  Myrrhiiet  dicta  est,  quod  in  eo  niyrrhae  co- 
lor  est.  Compressus  aulero  usque  ad  caloreiu,  uardi 

rtdas  itasoiitliir,  atna  el  oU»  metiarn  fMUt.  Eat  ilaque 
iiikbui  infid  Apud  Uor.  : 

Qno  semel  est  imbuta  recens  aervabit  odova» 
Tesu  diu. 

£t  Virgiliiia : 

HHUtf  aram 
Stepe  lener  noatrfe  ab  ovHibos  faDboei  agwia. 

*  SaagticMieif  jfuactit  obhorret,  Cx  Plto*,  eap.  9*. 

'  Chrytoprattut,  Cx  eod.,  cap. 

8  Quem  quidam  berytlor.  ^  d.  Ex  cap.  S. 

^  liu  qjiiioe  virider,  pina  gemma  didtur.  ITaec  Vul- 
canius  noii  habuil;  nobis  relinuisse  salis  est.  Scio 
fruun»  &*ascis  esso  goromanou  De  lat  (^uaereiidum. 

i  Volutu  auiem  quidam.  Yid.  Pliu.„  ca|^.  9. 

i  CaUaica*  Cailme.  PUiu  et  Solio. 

^  Nihil  jucundiui  aurum  decet.  C  SoUli.  3S« 

i  Uiide  ei  q;ppellala.  ^Mia  NR).oy  pulcbrum. 

0)  Germania.  Ita  Soliu.  Carmania^  Pliniiis. 

n  Motochiies,  Kx  Plin.,  cap.  8,  ei  Solin,,  cap.  35 

^HeUotrop.  Cx  cap.  1(L 

p  Sag4a.  Ci^  eod.  cap,«.  ei  Solln.  5CL 

q  Myrrhitee.  Ex  Solin.,  cap.  40,  el  Plin.,  ibid. 


m 


aa4*«ln*> 


BTraoLoeiAinTii  li».  ivi.  sti 

plurimi  poeia>  dixenint.  GonsUi  aulem  emn  non 
eMMMem  popiiii.setfplMe»  arborUi.  Nm  •cceusos 
tete  nWoM  rngral.  —  7.  Eftteitiir  aatem  fn  insuHf 
Ooeani  Sepientrionalis,  sicnl  giimmr,  deneaturque  uf 
crystaHM  &  rigore,  ▼el  lepore.  Ei  ea  ftvnt  decoris 
gratia  agrestium  feminarmit  monilia,  vocari  auiem  a 
quibusdain  harpagay  t&  qiiod  atlritu  digitorum,  ac- 
cepla  eatorlf  anima,  foNa,  pa^easque,  el  reslium 
flmbriaa  rapiai,  sicnt  magnes  fernim.  «  Quocunqvo 
auiem  mo4o  Kbeat,  tinguitiir.  Plam  anchusae  radlee 
conebyKoqne  inAellor. 

S70  ^*  "^  tffmmrku  ▼•eatuf,  qnod  ftat  ex  mina 
/SfMAi  beati»  tempore  indoraia.  Bst  aniem,  sieut  et 
auceimmi,  folf  a,altniliens  sphriio  folia  propinquamia* 

CAPUT  IX. 


ifNrat  avavilateafi.  • 

uk  JEgfp^f^  Bi^hm  eoloviiv  ot 

OQen  Itafcet. 

.iMit.yiM9Mdorm,   Moolir  «x  ima  p«i  fi- 

ridis,  01  alier»  BMlli  almiiif. 

IC  »  Cfcif ipian  •  flMin»  »ffianwi  diola  ofl  ea 
Viridl  foigoria  aorei. 

CAfm  vitt. 

De  rnMf  frMwnis. 

t.  Cor«//tigm  ^  gigniiur  in  roari»  forqsa  ramosnfs, 
eolore  vinde,  et  niaxUne  rubens;  <*  ?en»  ejos  candi- 
ds  !<;«ib  aqua  et  moUes^  detract»  confestim  durantur 
et  riibescuni,  taciuque  protious  laptdescunt.  Itaque 
occupari^  evellique  reiibus  solet^  aut  acri  ferra- 
niei  10  praecidi,  qua  de  causa  corallium  vociiaiur. 
Quaotum  autem  apud  nos  margaritum  Indicum  pre-  B 
tlosnm  est.  tanium  apud  Indos  corallium.  'Hunc 
uiagi  fulminibus  resisiere  anirmant,  si  creditur. 

2.  f  Sardha  dlcta,  eo  quod  primum  reperu  sit  a 
Sardibus;  baec  rubrum  babet  colorem  marmoribua 
praestans^  aed  inter  giemmas  rilissima.  Genera  ^jus 
quinque. 

5-  ^  Onyx  apperiata,  quod  baKet  in  se  permisium 
candorem  in  similitudinem  unguis  humani.  Graeci 
enim  unguem  ow^k  dicunt.  Hanc  India,  yel  Arabia 
gignit;  disiant  autem  invlcem  :  namlndica  igniculos 
babel  albis  cingentlbua  zonis;  Arabica  autem  ni^fa 
est  cum  candidis  zonis  :  genera  ejoa  quinque. 

269^* Sardonyxe\  duorum  nominum socielate yo« 
cata  eat.  Esi  enim  ex  onychh  candore,  et  Sardo.  Gon- 
stai  auiem  tribos  coloribus,  sublerius  nigro,  roedio  C  •Aihi<N^  i»vfDitiii,  caemleua  eokirom  habeno.  Ojp-i' 


l^ltner 
ttiia  liidieua  lOHei. 


fh  pwputmh, 

geBMnat  prinolpaiom  Amfffrsr- 
•  ABBoihyslfs  purpwwM  eti  per^ 
uuoi*  fiolaceo  coloro»  ol  quifip  rott»  aiffre,  leniier 
qmMi»  flamMlaa  fuAdOBtb  Aiiirm ^a ginof  4^ 
sceud.t  9d  HyoiittifcMoa.  CMaoBonQflflmf  ejfif  aiormit, 
quia  siA  qujiiam  m  pvrpnm  ililitSMii  ox  loioigiiovm^y 
seA  lim  ooioreBa  habooo>  Esiamom  fcolpiiirlf  faeilit , 
fSfnara  ojus  quiAqwo*. 

2.  S^irufk  oatmloiih  est  om  piirpmoy  hobont 
puivoKoa  aiireof  apmfot»  apud  Modoo  ipimiiiit  noa- 
quam  tanMtn  perlo«idof« 

3.  B  flar^tiiAtit  oxnomiMiaolflorefOiilv».  Weii» 


mndWi»  tvpertas  mlneo.  Ihec  sohr  in  sfgnando  nihii 
eerae  •foMi.  ItepcrHor  auiem  apiid  IiMlot  et  Ara- 
he$,  detecta  torreiitibus.  Genera  ejus  quinqne. 

5.  iJJUpiMltat  iohofo  8Mi(|^«iu&,  00  ptopleroi 
Ami4itlit  looMor»  «ufwi  ^oiipor  toftiiio  ool.  €;ifpii«r 
lo  ^thiopia  quidom  principalisy  sod  el  ia  Afohio,  ol^ 
iu  ACrioft  imiemliit^  D«  qua  promiltuoi  iKi§t  qitHU 
daro  ad  coarguendas  iMirbarorum  insidias. 

6.  i  Suecinut,  quef(i  a^^poUf at  Graeci  €/ec(rum, 
fulvi  cereique  coloris,  ferlur  arboris  tuccus  esse,et 
ob  id  iiicdnifm  appellariw  flrtlrttm  auiem  vocari  fa** 
buioin.  iigufmyuUA  dodit.  Miwkiuo  PbAoiQoi.o  fuK 
nrinis  iciu  inierempio,  sororea  oju&  luclu  RHitaioo  iii 
arhores  popMloSy  lacryqUt  f/fc/riun  omiMbua  annif 


tioMia  qiui  noe  rafoo  otl»  nte  donsiloio  ohlotefi  fe4 
ex  utf oquo  lemperafienlo  looe  poffputaquofefiilgoiMw 
nic  auiem  non  ruiilai  aequtliter»  toieee  oeim  pofsp^ 
cuuB  mt  ftqoe  gralefy  euiMle  ooram  oeuiie  ofoiiOBcil 
al^pe  amrcoaeil,  ie  ot  nMtsei  fricidm  oti,  in 
piuris  duris8imus,nec  lamen  itttioiuf  'oe 
fcfiiiitur,  et  tigeamr. 

4.  KyodmAiaf  e  bidif ua  etl  Byaclothom  prope  le» 
foFoeA, «  Quidam  Miiom  oenim  orytAaUit  timiloe»  ca- 
pUlomoalit  intereerreelihuf  ehfettraniiirY  oi  qwi 
etiam  v ktie  oomoo  ilionim  etU 

271  5.  Am«%i/tMR  appellater,  felaejoe  emfOi^ 
muf  ipiiolet  in  Amolhytti  v iolaro  oiit; 

(» T  CMidoela  Wi  hirvedinem  eolore  fooale»  oi 


fundere  juxla  Eridanum  amnem,  oi  eUetrum  afpob«  D^duoruiu  est  genereat^ qootom  uee  ee  aiieie porle pet  ■ 


•  AromeAft  rep^  £x  eid«  Pllo^  cig. 

I»  MelkhUro$^  Ex  cap.  11. 

«  Chmipiieu  C3(  cap.  \Qk 

Caf.  VIIL  -^  ^  Coraliium,^  %oeitalur.'^  Curuiium 
perpetuo  apii4Plioium,  ot  otiaio  apuU  Tboopli..Sunt 
aoioai  btec  ex  iib.  xi^xn.  cap.  i. 

«  YenmiiuM  canduim*  Siaveteres  Ubri«  aU  Baeemt 
nt  Plin. 

'  HitNC  mf^t  /'ii/iniiit6u<.  Repetuotar  haec  cap.  14; 
Plin-t  xxxviii^  cap.  iO.  Carf^nie  nihH  aliud  e§t^ 
quam  curalium^  nominit  causa,  quod  in  duritiam  la- 
pidis  mui49iur^  emoUit  mriq  [fi^iimbu^t  el  Tuphonit 
resisf^e  afprmant, 

e  Sardiut  dict»  Ex  xxxvu^  cap*  X 

t  HiEmatita,  Ez  cap.  10- 


J  SnMtnit.  Ex  ca^»  3. 

H  (tuoniam  to/  vociiatut  mt  EUaiof.  lomeruf  ik,  a. 

*Clc  vcoc  nptdtfAOto  IlRpt;  xara  UtpyiLfiov  axpiK 
Tru^^cci  TTK/xfaivuv,  Shtt  i9Xextu|9,  IMwtu 
^  Rigarej  vd  tepore,  Pliniiitt*  l^^porvaulumnolJ.  Eo* 
dein  mo>lo  legeiiduin   apud   Solitium»  non  Itmpfrf 
oummiia/t  coniendit  Hermolaus  Biirbarua. 

■n  QuQcuwi^  auiem  modo  liheai^  tinguHmr,  olc«  Ex. 
cap.  3, 

n  Lyttcurrtif.  Ex  cap.  2,  el  Solin.,  cap.  B. 

Cap.  IX.  —  ^  Amelhyetue.  Ex  Plin.|XXXfU,Ctp,A, 

P  HyacinlhuB  Solin.,  cap.  53. 

<i  Quidam  auim  eorum,  Ez  cap,  53^ 

r  Cheiidonia*  £x  PlMi»,iapkiO» 


I 


m  8.  ISIDORl  HI9PALENSIS  EPISGOPl  Sli 

puM  |>qri,  6t  «itm  pnrpiirea  nigris  interreDieDU-  A     9.  BeHocuiui  albieem  pupilltn  eiii|ii  aigram  na» 


biu  mtculis. 

7.  *  Cyoiiea  Scyilii».  geniina,  csruleo  eoniscans 
nitore,  pora  interdum,  et  pnnctulis  iotermieantibus 
auratis  pulviscnlis  Tarians. 

8.  RhodiUi  rosea  esi,  et  ex  eo  nomen  aecepil* 

CAPCT  X. 
De  candidi$. 
i»  Margmta,  ^  prima  candtdaroin  gemmammy 
quam    inde  margaritam  aiunt  vocaum ,  qood  in 
eoncbulis    maris    boc  genus  lapidum  in?eoiatBr. 
inest  enlm  in  carne  cochleae  calculus  natus,  sicut  in 
cerebro  plscis  lapillus.  Gignitor  autem  de  CQelesti 
rore,  qoem  cerio  aoni  tempore  cocbleas  bauriont. 
Ex  quibus  margariiis  quaedam  uniones  vocantur  : 
aptum  nomen  babentes,qood  tanlom  nnus,  nunquam  B 
duo,  Tcl  plores  simul  reperiantur,  Meiiores  autem 
candidae  margarit»  qoam  qo».  flavescont.  Illas  enim 
aut  joTentos  aotmatoiini  rorisconcepiioreddltcandi'' 
das,  bas  senecios,  Tel  Tespertinos  aer  gignit  obscuras. 

2.  Ptederoi,  seconda  posl  margaritam  csndidarom 
gemroanim,de  qoa  qoaeritor  in  qoo  coiore  numerari 
debeat,totles  jaeiaii  per  alienas  polcbritudines  no- 
minis,  adeo  ot  decorisprsrogatiTa  Tocabulo  fscu  sit. 

3.  ili/m>scandidaest,  inclosam  locem  conliiiens, 
Teloii  siellam  272  iDtos  ambolantem,  reddiiqoo 
solis  candicaniis  radios,  onde  et  noroen  inTenit. 

A.  GaketiUi  laciea  esl,  qoae  attrita  reddit  soccom 
albom  ad  lactis  saporero,  feminis  nutrientibos  illiga- 
la  fecnndai  nbera.  lafantiom  qooque  collo  suspensa 
saliTam  facere  fertor,  in  ore  autem  liqoescere,  et  G 
memoriam  adimere.  Miuonl  eam  Nilos,  et  Acbeloos 
amnes.  Sonl  qoi  smaragdom  aibis  Tenis  eircomliga- 
luffl  galaetiten  Tocant. 

5.  ChaloMias  grandinis  et  candorem  prasfert  et  fl- 
gvram,  duritie  qooqoe  InTicia,  ot  adamas ;  etiam  in 
igoe  positae  manel  souni  fr^os. 

6.  So/if  gemma  candida  est,  traxitqoenomen,  qood 
ad  speciem  solis  in  orbero  fulgeotes  spargit  radios. 

7.  Seienitet  translucet  candido  melleoque  fulgore» 
eontlnens  lon»  imaginem,  quam  joxta  corsum  astrl 
Ipsius  perbibent  In  dies  singulos  minui,  aiaue  augeri. 
•  Nascitur  in  Perside. 

8.  Cynasdia  ioTenltur  in  cercbro  piscis  ejusdem  no- 
minis»  candida  et  oblonga.  Praesagire  iis  feront  magi 
slgna  tranquillitatls  Tci  tempestatis. 


dio  anreo  folgore  lucentem.  U«c  propter  speeieitt 
Assyrlorom  regi  Belo  dicaU,  onde  et  appellaia. 

273  10.  Ej^meiae  didtor,  com  In  candlda  (en« 
ma  sopeme  nigrlcat  color,  oade  et  nmien  habel. 

II.  Eeskebetm  speeiosa  el  candida,  qn  airifloea 
aorom  polioni. 

CAPUT  XI. 

M/e  tnfn$m 

ImAchatei  ^  reperU  primom  in  Sidlia  joxu  flo- 
men  ejusdem  nominis,  postea  *  plorirols  in  lerris. 
Est  aotem  nigra,  babens  in  medio  circolos  nigros, 
etalbos  junctos,  elTariatos,  similis  baeroatiU.  Magl 
sofflto  earoro,  $1  creditor,  teropestates  STertont,  flo- 
mina  sistunt. 

2.  Apsyetot  nigra,  el  ponderosa,  distincU  Tcnis  to« 
bentibus.  Haec  excalefacu  igni  septem  dielms  calorem 
tenet. 

3.  f  jEgyptilla  nlgra  esi  radice,  caerulea  fadOtlix 
iEgypto,  ubi  inTcnitur  Tocata. 

274  *'  Medea  nigra  est,  a  Medea  illa  fabulosa  in* 
TcnU.  s  Habet  Tcnas  aerli  coloris  ,  sodorem  reddlii 
croci,  saporem  Tini. 

5.  Veietttana  Italica  gemroa  est  a  Ketii  reperU,  ni- 
gra  facie,  albis  inlerroicanlibus  nolls. 

Barootis  nigra  est  com  sangoineis  et  aibis  nolia. 

6.  Mesomelat  nigra,  Tena  quemlibet  colorem  se- 
cante  per  mediuro. 

Ver^s  crhtts,  nigerrimi  nitorls »  eontinens  in  so 
speciem  rufi  crinis. 

7.  7rfc/incsex  Africa  nigra  est^sed  Ires  SMceoe 
reddit,  a  radice  nigrum»  medio  sangoineom  ,  ^  « 
sommo  ochrae. 

8.  ^  Dionytiao  nlgra  mistis  robenlibos  noUs  » ex 
aqua  tiita  Tinom  flagrat,  ei  odore  soo  ebrieuii  raaio- 
lere  potator. 

Pyritee  nigra  qoidem»  sed  allritn  digiieo  ndo- 
rit. 


CAPUT  xn. 

De  «ariif  • 

I.  Panchrui  Tarios  ex  omnibos  pene  eoloribot 
consuns,  onde  et  nominatnr. 
i  Orca  barbari  nominis  ex  fulTO  ei  nigro,  Tirt- 
D  dif  oe  et  caudido  est. 


•  Cyanea,  K\  Solin.,  cap.  20,  et  Plin.,  cap.  9. 

Cap.  X.--I»  Margarila,  Ex  Plinio,  lib.  ix,  cap. 
55,  eilib.  xxxth,  cap.  9,  iO,  II ,  et  Solln.,  cap.  50. 

c  Nasciiur  in  Perside,  Plin.  vero  cap,  10.  Nasci- 
qoe  poutor  in  Arabia. 

Cap.  XI.  — «lileAa/es.  ExPlin.,  xxxvii.  cap.  10, 
U,  et  SoUn.,  cap.  50. 

0  PturinUi  in  tods.  Qnammolta  hidoro  accesserinl 
01  posteris  vel  praeposieris  pottos  aucionbus  hic  lo- 
cos  satis  ostendit.  Cum  enim  ea  qnae  in  omnibus  11- 
bris  post  haec  verba  sequunlur  :  Est  auiem  nigra^ 
kabens  inmedio  cireutos  nigros^  et  albosj  junclos.et 
variatos  similis  hiBmatiti,  neque  apud  Piininm,  neque 
apud  Solinom  reperiremos,  neque  achati  plane  con- 
Tcnirent,  incidit  undem  Cbacon  in  veteres  quasdam 
l^lossas  mm  admodom  sano  bellas,  iu  «{oU>ns  ita  erat ; 


Achateij  dicit  liidorus  elymoiog.  xti  ,  gemma  eU  re^ 
perta  primum  in  Sidiia  juxta  (iumen  ejusdem  nomhus^ 
posiea  plurimis  in  terris.  Et  Pappias  addit^  quod  habel 
in  medio  circuios  nigros  et  atbos  junctos^  et  variaioim 
Et  Hugutio  didt  guod  reddit  hominei  gratiosos. 

t  jKgyptilla  nig.  rad.  cwrul.  fae,  Plin.  :  jEgyptH^ 
iam  Jachus  inteiligit  per  albam  sarda  nigraque  vena 
transeunte^  vulgus  autem  in  nigra  radice  cesruieam 
fadt.  Considerandom  oter  ex  altero  restituendus. 

s  Habet  venas  aerii  eoior,  Mrei  Goth.  omnes  ;  emrei 
kgitur  apud  Plin. 

^  E  sumvM  oehree,  Al.,  sttmmo  cereum.  Al.»  tum^ 
mo  croccum. 

i  Dionysias,  Ex  Solin:,  50. 

CAP.Xil.  —  I  OrcorOrca,  Tel  0/f«  Gothlci  IfbrC 


^T7  ETTllOlJOGlARVlf  LIB.  XVL  Blt 

2.  MUrydax,  sote  percusn»  eolorlbu  micat  Ttriis.  k    3.  <  Hic  autem  disrtdet  emii  migDeie  lipide  in 


GigBilur  In  Perside. 

S75  Droul^iu  tarlvs,  nomlnls  tkmL,  qoia  6l  ad 
;gnein  appiicetar,  velnt  sudorem  mittit. 

3.  Opidii$  distinetns  diversarmn  ooloregemmamm. 
Est  enim  tn  eo  carlmDcali  tennior  ignis,  ametbyslifui- 
geus  purpora,  smaragdi  nitens  Tiriditaa ,  et  eunela 
pariter  sub  quadam  varietale  lucentia.  •  Momen  habel 
ex  patria.  Solam  enim  eum  parturit  India. 

'i.  PQntioB  a  Ponto  dicuniur,  genere  diforso  ^ 
uuuc  auratis  guitts  micanles »  alix  babebtes  siellaiy 
aiue  iougis  colorum  ductibus  lineate. 

5.  HiX€c<muUiihM9  In  parva  magnitudi&e  muitlco- 
lor,  unde  et  boc  nomen  sibi  adopiavit.  Tam  dlver- 
sis  eubn  notis  sparsus  est » ut  sexaginta  gemmarnm 
culores  in  parvo  ejus  orbiculo  deprebendantur.  Nas» 
citur  auiem  in  Ubya  apud  Troglodytas. 

6.  Murrina  apud  Parihos  gignltur  ,  sed  prttcipua 
in  «  Germania,  bumorem  sub  terra  puianl  calure 
deusaium  ^  unde  ei  nomen  sumpsit.  Yarietas  ejus  in 
purpuram  candoremque  et  ignem  eum  quodam  colo- 
rum  repereussuy  qualis  in  cQsiesti  arcu  specuntur. 
Cujus  conuraria  Ofusa  crysialium  facit  gela  vehoo 
mentiore  coucrelo. 

S76  CAPUT  XIII. 
De  eryitallii. 
I.  CryiUUlut  respiendens»  et  sqoosns  coiore  tradi- 
tur,  •  quod  nix  sit  glacie  durau  per  annos.  Unde 
et  Domeu  el  Graeci  dederunl.  Gignitur  aoiem  in  Asia 
et  GyprOyinaxime  in  sepleotrionam  Alpibus,  nbl 
nec  Mtaie  sol  ferventlssimus  inveuitur.  Ideo  ipsa 


B 


uninmy  ut  juxta  posilus  ferrom  non  pallalor  %b^ 
trahl,  magneil  autem  si  admotoi,  magnes  ^Ul 
compreheoderit,  rapiat  atque  auferat.  Ferimr  qooqoe 
in  electri  similitodine  venena  deprehendere,  meloi 
vanoi  expelleret  maleflcis  reoiilere  arlibas.Genera 
ejus  sex. 

4.  CkoloMiM  grandinumt  et  candorem,  el  figoram 
adamanlin»  doriiiae.  Eiiam  in  igne  positm  manei 
ioum  frigus. 

5.  Csr«iNiiorttm  duo  genera  sont :  s  Unum  qood  Ger- 
manla  miliitcrysulii  iimllem,  ipiendet  Umen  c»ra- 
leo;  et  ii  iob  divo  positoi  foerit ,  folgorem  rapit  si- 
deruui.  ^  Ceraumum  alternm  llispaDia  in  Laslunli 
litloribos  gignil,  cui  color  e  pyropo  rubenii»  et  qoa- 
iius  ot  ignis.  lime  adversos  vim  fuigaram  o|dinlari 
fertur,  si  credimus.  Dicu  autem  Cemonia  ,  qooniam 
alibi  non  inveniontor  qoam  In  .loco  fatmlnii  ictoi 
proiimo*  Grmee  enim  fidmm  uipu»^  dieitnr. 

6*  ^  irts  apod  Arabiam  in  mari  Rnbro  Daaatnr 
coloriieryiUlllni^iesangalau,  dleu  ex  arguinenlo 
Jriis  Nam  sub  tecto  percusia  aole  ipeeiei  el  colo« 
rei  areui  coeleatii  I  in  proirimoi  pnrietei  emlitlL 

7.  ilsirtos  exlnduest»  cryslallo  propinqua,  in  eojoi 
eentrosulla  lueet  fulgore  lonsspleme»  sompsit  aatem 
nomen  qood,  nslWs  opposiu,  folgorem  rapit  ac  regerit. 

8.  k  Aleefria ,  quasi  aUetma.  In  ventrieolis  enim 
galllnacels  InvenHor,  crysullina  apecie,  magnitddine 
fab».  Hac  IncerUminiboiinvicios  fieri  magi  volunl, 
si  eredimos. 

9.  278  Euhyirot   ab   nqoa    voeaU.   Exsodal 


. — .«.y   «•  <.„..v^  «.w»..».  .w««..  «..«  .i^«.w«     naim  aquam,  lu  ut  claasam  ln  ea  putes  foDUoeam 
qom  eryslaUos  didtur.  Hic  opposiius  radtis  solis     scaturlginem. 

CAPUT  XIV. 
De  igni^t* 
f .  Omnium  ^  ardentiom  gemmarom  prindpata&i 
earbwMuhit  habei.  Car^immto  aotem  dictos,  qood 
sit  igniitts,  ui  earbo^  cujus  fulgor  nee  nocievin- 
dtur.  Lucet  enim  in  tenebrls,  adeo  ut  flammas  ad 
oculosvibreL  Genera  ejusxu;  sed  prmsuntlorei , 
qui  yidentur  fulgere,  et  velut  Ignem  effundere.  Gar- 
bunculns  auiem  Gr«ce  Mpai  dicitur.  Glgnilor  in 
Libyaapud  TroglodyUs. 

2.  Aftl/inrMiUs  vocaios,  qaod  dt  et  Ipse  eolorii 
ignei,  ut  carbuneulus;  sed  candlda  vena  prmdneini» 
cujus  proprium  esi,  quod,  jacuius  in  ignem,  vdut 


ideo  rapit  flammam,  ot  arldis  fongis  »  vd  foliis  Ig* 
nem  pnBbeat.  Usos  ^os  etiam  ad  poeaia  destinainr» 
Nihil  aotem  alind  quam  frigidom  pati  polosL 

2.  Adamat  Indicus  lapis  parvuSy  et  Indecorui,  fer« 
rogioenm  habeni  coiorem,  et  eplendorem  crysialii. 
Nunquam  auiem  ultra  luagnitudinem  nodd  avellani 
repertos.  Hic  nuUi  eedit  maUriae,  ne  ferro  quidem, 
Deeignl»  nec  unqoam  incalescit,  unde  et  nomen 
inlerpreuilone  Graeca  indomiu  vis  accepiL  Sed  dum 
dt  invictus  ferri,  Ignisque  conlempior,  hircino  rumpi' 
tor  sanguine  receoti  et  caiido  maceratus,  sicque  mnltii 
letiiMii  ferri  perrringilur.  Cnjns  fragmeniis  scalpiores 
pro  gemmii  iniigniendis  perforandisque  uimiiur. 

«  Namen  hahet  ex  pairia,  AdiecU  h«e  puUmos 

^  Nune  auratit.^^Atrit,  Plln. 

«  /n  Germavda.-CarmaiUa,  Plin. 

^  Unde  et  nomen  tumptit,  H»c  quoque  aliena  pula- 
bat  Ghacon. 

Cjkr.  Xlil.— •  Quod  titnixglaeie  durata.  iu  Plin., 
csp.  2,  el  Augoit.,  in  ps.  cxlvn.  Solinns  vero,  cip. 
25:  PnUnl  ( inquit )  glaeiem  rojr»,  et  m  cryttaUum 
corpererlf  ted  fruttra ;  nanLtiUa  faretj  neifue  Atakan- 
da  Aeite,  neque  Cufnrut  iiuula  hane  materiam  preerea- 
ret^  fuilmt  re^ambut  indUUittUnut  ealor  ett.  Sed  iio- 
suiim  noD  est  has  f ites  compoiiere. 

f  Hk  autem  dittUUt  eum  magn.  E  Solin.y  cap.  de 
India. 

s  Omnn  ^MOdGanwmtamtlflr,  Al.,  CarmanUt.  Vid. 
Plm.|  llb.  uiviu  <»P*  9.  el  Sdin.,  csp.  5S ,,  de  Seaii- 


B  dinavia.  Uirum  horum  secntus  sitlsidorus,  Don  11- 
quet. 

k  Ceraunttim  atterum  BUp.  Solhi.,  cap.  de  Hisp. : 
Luntanum  Uttut  pollet  gemma  eeraunio  pturimum^ 
quod  eiiam  Indiat  prte{erunt  ;  hujut  eolor  ett  e  pgro^ 
po,  quatitat  igni  probatur,  quem  ti  tine  detrimento  sni 
perferat,  advertut  vim  fulgurum  ereditur  opituUtri.  Ex 
qoo  toco  quidam  legebat  quatiiat  vtdetur  igni^  ut  si- 
ilert  sit  (|uod  Solinus  dixit,  probari. 

^  Irit.  Hec  partim  e  Solino ,  partim  e  Plln.  (iuod 
in  Arabia  et  uxanguiato,  e  Solino*;  reiiqua  ex  l^tinlo. 

i  In  proximot  parietet  Unmittit.  Mendose  libri  OOH 
nes  tmmtllaltir.  Piinius,  ejaeulatur.    - 

^  Aiearia.  Ex  Plin.,  xxxvu,  csp.  10: 

Cap.  XIV.  -*-  ^  Ommm.  Ex  Plinio ,  xxzvu  ,  et 
Solin. 


iitenMftiMii 


8.  ISnNNU  HKFAIJailS  BPItQOH 

«qiNt  perfiisusA 


m 


ft»  Smdmkui  MMte  te  Mk  lo»  cfuiden  m- 
miif .  6p«cie8  «1«»«  ^ftoi  ^f^  iii  iiMMk«Mo  igae  • 
•miM  firifMil  aiir6«  g«Utt*  Conatat  Mtem  ittier  obi- 
iws  •  qiMMiem  •«Mre  siUlanini  eccedit,  tenuiai  et 
pretio  accedere« 

4.  ^  Lydtate  ei  eeden  feaere  ertaiiiam  esl, 
eppellem  e  ieceraaren  flagranlia.  Gignitur  ia  maltia 
locis,  sed  probatissiina  apud  Indos.  Quidam  «am  re- 
aMesforein  «arlNinculam  ease  dixermit.  Haias  dup lez 
Ibciefi  t  ana  ^  ^para  radial;  attera  <|aia  eocei 
riito«.979A«oleeKealetecta,a«ldigilerum  aUrtUi 
|Miea«  et  chanaram  ito  ad  se  rapara  dieilur.  Scal- 
piuris  resisiiif  a«  «i  fuaade  acalpu  faaril,  dam  aigna 


axi|iltfe«i»- 


ala. 


€4P0T  IV. 
De  aureii, 
i*  8«al  «amdam  femmarai 
lalloruni,   Yel  iapidamaogna 
i.  s  CAryMfpii  aans 
^  Ckrii$H§thmi  auro  aimitia  «a  «am   ttaiial  e«- 
Joris  siaMiiiudlne,  huae  ^liiiepia  gigtiiu 

&  iMryseiMirai  simiKs  aure»  sed  in  eolerem  de- 
ctri  TergeuSy  maiaUae  laaiamaepeeia  jacirodus,  r*« 
fmeissimus  ignimu,  el  si  Ju&la  Aieril  iMerriuie  ar- 
ileaemis* 

4.  i  ChrysoUm^  ai  aure  «i  igne  voeaia*.  Avrea 

«al  eaini  die,  ei  aociu  ignea  :  banc  A!iiepia  gignil. 

ft.  i  AmaiecArsfti»  arenis  aaro  interniisls,  nunc 

paifecislmbet^tioilralts.  Giguiiur 


Imprtniit^  ^piasi  quedam  aaimaii  BMrau  partem  «ene  B  »  Peraide. 
reteaiat.  Geaera  rjas  qaataor. 

5.  Cmrck4d(mm  liec  quod  ei  Lyelmitas  faeere  diei- 
lur,  qoamittau*  ONilla  viiMr  praedicUa.  Naseilar  ap«d 
fiaaanionas  itniKa,  ul  ierttat,  divia*.  Inteiiiiur  ad 
repercussum  iua«  pleosB.  Owaia  aalett  geaera  acal'- 
plurM  resistunl. 

6»  Aiabmdim  dieu  ab  AJbbamdm  Asia  regieae, 
«ujus  color  ad  carcfaadaaiaiQ  fadii»  aed  rartts. 

7.  Dr4iMnlUu  ex  eorsbre  dracaais  eraiuiri  ^ae 
iiisi  vaveiiti  ai»sei«a  fuerU,  noa  «  iafamamscil ;  uttde 
«I  eam  magi  dorniieaUbus  draeonibas  aiiipalant. 
Audaces  enim  viri  eipleraai  dracoaum  «p«c«S|  et 
sparguut  il^i  gramina  med  cata  ad  iocitandum  dreco- 
iiuui  soporem,  atque  ita  soinno  sopitis  capila  deae- 


eaui«  et  §enmas  detrabunt.  SttiU  autem  caiidore  G  Gigaiiar  in  mari  Rubre. 


6.  Leueockriim$  aelore  aareo,  iirterveniente  caii- 
dida  vena« 

SSl  ^  MeHdmiMfU  dieia,  qned  felnti  per  au- 
ram  siaeeratn  iMl,  sk  hme  gemina  tfansluceat. 

7.  CknftMUm  gifttilur  fn  Indiai  ubi  formkie  erraiit 
aarttm.  £st  avlem  attro  similis,  el  babel  naturatu 
iiiagiieiis,  ^  aisi  qaed  attgereaunim  ifaditur,  utMle  el 
uuncupatur; 

"  Argyrita  «Unllis  «gentt,  habeos  stiginata 
aurea . 

H.  il»dr«d«nMi  affeMi  nlMrem  liaMt  ei  pene 
adamae,  •  q«adrau  semper  tesser^.  Ifagi  putant 
H«meii  impasiiuin  ab  e»  qued  animomm  impelns  tel 
iracandias  dooMre  ei  relhinare  <lfeatuf ,  si  crediinQs. 


Iraasiucido.  Usu  earun  Oriealis  regas  pnecipueiio- 
riauiur. 

8.  ^  Chrytopra^ue  ^tbi«pieQS  est,  quem  lapidem 
lui  celat,  prodit  obscuhtas.  Nocte  enim  igneus  esi, 
die  «ureus. 

8. «  PklmyUu  ex  Perslda  esi,  «sieaUns  ialra  se 
4|ttasi  Aauimes  «suiaiites»  quae  aen  eieaai. 

2M  l^- '  Syrtiae  vocau,  quoniam  in  iiilore 
Slfrlium  iaveuU  priuium  est  in  iiarte  LueaniM.  €0- 
lor  eiuscrooeus,  inius  stelias.cimtiBettS  elaoguidas, 
aul»  ttuJlNlo  retiitemes. 

il.  Hormeiion  iuier  gralisaifiUM  aspicitur,  el  igaeo 
eelore  radians  auro  poruaitt  secum  in  eiiremiuti- 
iue 


*  Quantum  numero  ittuarum.  Stellarum  apud  Plin. 

b  Luchmiti.  E  Soliu.,  caj».  65. 

«  Non  ingemmesciL  Sic  vel.  ijod,  Piinius,  gem- 
maeit. 

^  Chrytopram.  Li  Solini  manuscript.  eiemplar., 
cap.  de  iEUiiop.,  sic  lcgiUir  :  Vhi  hyaciuthus^  ibi  et 
chrytoprasui  apparet^  qucm  lapidem  lux  celat^  produnt 
tenebrm ;  hetc  cnim  iu  eo  diversitas^  ut  noete  ignms 
sit^  die  pallidus*  Qme  onnia  chrysolainpi  idlNiunt 
Piin.  et  Isidorus,  cap.  ieti.f  ei  Soliui  ediU  exempla- 
ria.  £rgo  deleri  ha^c  tuto  poierant. 

«  Phlogites.  lu  dicilur  a  Soliiio,  a  Plinio  phiegontis, 

'  ^yrtiisi.  £1  Plitt,9  eap.  10,  aut  poiiui»  ei  Solin., 
cap.  8. 

Cap.  XV.«*  s  Chrysa^i.  Sic  etian  dicitur  ab  aliis. 
Chrysoiikis  a  Piiiiio. 

^  Lhryioliihus  cum  marini  coloris  similitudine*  Non 


9.  Chatdtas  serei  coleris  est. 

CkaUophsn^s  nigra  esl,  sed  lapldi  nnsa  asris  110« 
niittm  teddii. 

40.  Balmim  doo  sttftl  genera  :  MibviMdes  et  Co- 
rinihU  SNis  «Inilitttdiae,  mediinl  secante  llammea 
vena. 

li.  *  SHferlfft  a  coniemplatlone  ferri  nlhil  disso-« 
aai;  vertMi  maleflctts,  quoqtto  iuferatur,  discordias 

ttttiUI. 

IS.  Umm  4aclyhts,  ex  insula  GreU,  esl  fferrd  co-i 
iorii ;  cawa  nominis  cjtis,  quia  polltcem  buuianaui 
aiprimH. 

13.  ^ikiapkm  ferrei  eelerls  est,  qul  dutt  terilor, 
oigrttm  soecum  emiliil. 

D  dubiio  quiu  ad  Hieronym.  Isidorus  respexerit ;  ille 
euim,  Daniei.  x  :  Pro  chrysaiitko  (ia^uii)»  ^t  uiittj 
est  ex  XII  lapidibus  qui  fonmtur  m  ligio  pintificiSp 
LXX  Interpreies  matre  mpaUmermU, 

i  Ckrysoiampio,  Ai.,  CArpsWampsis* 

i  Ammeehrysus.  £1  Soliii. 

k  Meiiekryms.  PUii.,  eap.  9  t  Sttwt  at  ttflBf ftryw^ 
oeluti  per  amruM  simero  mdie  iramkteento^ 

^  Nioi  ^aod  asi§ere  asunm  traditur.^A§ere  am-um 
kgelNii  A.  Gefarrttvuii^  al  aqere  sil  quod  Plinius 
diiii  irakere^  vel  imgere* 

■•  ArgyrUes  kaions  sUgmaOa*  nueamaU  GoiMci. 

i>  Quadrata  semi^  ineeris*  Plui.>  qmadNOa  oemper 
iesseiis  simitio. 

^  Sideriiis.  E  Solin.  Plinius  quoqiie,  cap.  !•  :  St«- 
^eriMi  ^arr»  Siuiilii».  iksgio  iHam  4iocoo4im  fmii» 


581  ETTMOLOGIARUM  LIB.  XVL  S8i 

il.  •  Zmilac$$  in  Euphraiis  alveo  legitQrProeone-  A     6ed  et  maUim  lempettati  et  grandloi  resistetf 

aie  mfiiMri    BimliSs.  medfio 


▼eluii  oo«ll  fNipitta  inieraiiene. 

ArMcM  et  patvia  diela,  atpeetv  eburneaeat. 

i8.  Bephauhtn  speculi  naturani  habet,  In  red- 
dendfs  Imagiiilbus,  quan(|«iam  rutilet :  experlmentum 
ejiM,  si  fer?enli  aquae  adiiita  siaiim  refrigerei,  aut  si 
soti  opposlta  aridam  materiam  accendai.  Masciior  in 
Goryco» 

V>,  Osiradle$  lapidosus,  colore  teslaceo,  durior. 
Altera  acball  similis,  nisi  qaod  achates  poliiura  pin- 
guescil.  Duriori  laiiia  inesl  vis,  ul  ali»  gemmae  scal- 
paniur  Aragmentis  e]us. 

17.  t>  Cloi8opeira  similis  esi  linguae  bumansa,  unde 


9d.  ^  PmHkM  mgamtna  qvSBdaM  Uwe  peHueida» 
habena  alellaa  rubeaa,  uiierdaM  et  avreas.  ^  UieuiiC 
per  ean  interreg ari  dmneaes,  el  tegari. 

27.  i  in  q«ib««dam  gemmarva  generibua  teraa 
a  falsls  difteemere  aiiagita  diffieulias  eit,  quippe  cuoi 
in?enlttm  sit  ei  tere  gsMre  alleri«B  in  aiia  falsa 
Iffamdocere,  ai  uideaices,  ^  qo»  terals  glutiasntur 
femmis,  ila  oi  deprehendi  nen  posaiut.  Fiogvnl 
enim  eas  ex  di?erso  geaere,  algre»  eandido  OMnio- 
que  cnlore.  Nam  et  pfo  lapide  prellosissiaMi  smarsgdo 
quidsitt  titrum  arie  InOelant,  el  fallit  ecalos  sulidole 
qa«dam  llitea  TlrfdHas,  (aeadasqtfe  nen  ei»t  qul  pro- 
bel  simulaiom  et  argoat ;  sic  el  alla  etlo  alqoe  aMo 


lir^LT''"''- *""'"'  '"'.*"'•  ''"''"*"'*  'r*  '  B  aM»od«.N«,aee.t.<nerr,ade.ll.viumor<.ll««, 
ccBlo  cadere,   cui  non   modicam    magi  tribuunl 

polestaiem.   Nam  ex  eo  lunares    motus  excitari 
puunU 

iS«  Suyt  et  qumdam  (eoMBanui  genera  eegaami- 
oaia  ab  aaimalibas. 
EddU$  f  iporaas  mocolas  asprimit. 
CarcJntas  marini  eaneri  eolens  osl» 
i2p  Scarpiii*  s€iNrpi4>oem  et  eolore  el  eCBgie  refert.  * 
MwnmcUee  iormic»  fopiaatis  sOigiemiaiilalar. 
7aaf  pafoni  asi  simiiis. 
Uieratkm  accipiiris  ealoria. 
«  ^tim  aqoiltt. 

J^gapthaimae  caprioo  ocolo  siouUs. 
SO.  ^  Lneaptbalmua  qualuor  colorum,  aa  raiUo 


oaaguimm,  ia  medio  nigram  aodido  eiogilt  u4  iupo-  q  dibus  elountur. 


28.  Omnes  aotem  non  translocidas  gemmas  emms 
•ppellant,  eo  qood  densiuie  soa  obseureniur. 
GAPDTXYI. 
De  ffitra. 

I.  Yitrom  ^  dlctum ,  qood  tlsol  perspicaitate 
transloeeat.  hi  aliis  enlm  meullls  quMquid  Intrinse- 
tos  eontineiur  abseondHor ;  In  tfiro  Tero  qal- 
llbet  liquor,  tel  spedes,  qoalls  est  Inierius,  ulis 
eiierios  declsrator,  et  qoodamorado  claosos  patet. 
Cojos  origo  hM  ftiit.  In  parte  Syrf»,  qu«  Phcnilce 
tocaior,  flnitittia  JadM,  efarca  radleem  monils  €ar- 
meli,  palus  est  ex  qoa  nasdtor  Belos  anmts,  quin- 
que  milliom  passoom  spatio  hi  mare  fliiens  }oxu 
Ptolemaidem»  ■*  cujus  aren»  de  torrente  flacttt  sor- 


tuni  oculus. 

MofimiUm  popavor  exprioHt. 

II.  Soai  ei  qa»dam  gomaua  qoibas  geniilos  In 
soparaiiilonibas  qaibaadam  «laBtar. 

II.  iAparia  aMla  omnes  besiias  etoeari  tradaot. 

M9  •  AmiHsAblds  in  hydromanlia  dmmonum  Ima- 
gines  cYOcari  dicunt. 

SynocUide  umbras  Inl^rorom  e? oeaus  tenerl  akint. 

tS.  t  Ckelenltm  oeulos  eH  iHdicse  testudinis,  va- 
rias,  el  porpareos.  Per  hanc  magi  imposHam  lia- 
gom  fotura  pnenuntiari  fingont. 

14.  f  BronHa  a  eapite  leslodinara  cam  loainais 
cadere  puuiur,  et  restinguere  fulminis  iclus. 

25.  Hyc^a  lapls  in  ocutis  Hyxns  bestlae  inteni 


2.  Hic  fama  est,  appalsa  nare  merca  lorain  ni- 
tri,  cum  sparsim  per  llttus  epolaa  parareni,  nec 
essent  pro  atioliendis  tssis  lapides,  glebas  nitri 
exnatesobdidime,  qulbasaeeenaia,  permisU  arena 
lltiorls,  tronslucentes  »  noti  liqoorls  floxisse  ritos, 
et  lianc  fbisse  originem  ritrL 

5.  Mox,  ut  est  ingeniosa  solertla,  non  foit  eon- 
tenia  solo  nitro,  •  sed  et  alils  raisloris  banc  ar- 
tem  sioduit.  Letibus  enim  aridisque  lignis  coqai- 
tur,  adjecio  cjrpHo  ac  nitro,  eoutinoisque  forna- 
cibus,  ot  »s  liquator,  massaeque  fiunl.  Postea 
ea  mas^  rarsos  fuodilar  in  oHGinis»  et  aliud  flaiu 
figuraiur,  aliud  lorno  leritur,  aliud  argenti  modo 
cxlaiur.  Tingiiitor  etiam  moliis  modis,  iu  at  hya- 


tor,i  qui  si  sob  llogua  homiois  subdilus  fuerii»  fulura  ^  cinihos,  sapphirosque,  et  ? irides  imiietur  et  onyches» 


eam  {wmeinera  dieani. 

•  Zmlacm.  Ex  Plinio  et  Solin. 

^  Claeeapat.  Dbersa  ab  bis  trodk  Piiaios.  Veram 
hmo  o  Soiino  sunU 

<  JStime  atpulm.  Piioius  e  JStUm  m  colaea  a^fmht 
candicanie  cauda, 

4  Lyeophimlmue.  Es  Piin.t  cap.  M. 

•  Ananchitide.  Pliii. :  AiiaRsAffads  ta  kydromamlm 
dtfmiar  eaaeari  imaginm  deoruwe. 

f  ChaUmime.  De  Ghcloaia  b«c  poodtt  Piinios. 

s  Branha.  PlioittS,  oap.  40 :  Branila  ea^tihae  im- 
tndimum  emUUi  at  som  (paiirati  codeos,  ol  paloiil, 
fulmine  icta  reUinguU.  Idem  volait  isidoros. 

^  Pontica...  ttillae  merea$.'Stallm  awrea$f  Soiiuus ; 
MtalUm  mros,  Plio. 

&  X^ioMi  per  aa$imaraa§ari4.  a#  ol  /hv*  Hmc  ando 


tel  aliaram  gemmaram  ooioras;  neqaa  est  alia 

sint,  non  consUl. 

i  ia  ^Nidam  gfemmoram  gioar.  wa$  a  fattts 
iti$e.  Cx  Piin«,  cap.  13. 

k  Quw  temie  gluiiuoHtar  gemaeU»  Ex  Plin.«  ibid. 

€4P.  KVi.  —  1  yilnMi.  Vid*  PIiOm  l^^-  wvi, 
cap.  28. 

»  Ca;ai  aroMS  ds  Ufrmua  fluMu  $ardiht$  ahtuntur. 
▲poru  senteniia.  Hoe  est  ea}us  oreais  torrens 
flocttts  sordibtts  elull.  Nec  est  cur  in  ea  ioganio^i 
videamur,  qoamfk  paalo  atilor  eadom  eniiiiUaterit 
Pliiiias. 

»  Naei  Itf  HOris.  AK,  tto6i7is  li^uarU. 

*»  Sadei  atiie  mieturii  hanc  art.  ilod.  Assaalior 
Gbaconi,  qoi  adaiioriua  isla  aeosobal. 


^as  S.  ISIDORI  HISPALENLIS  EPISCOPI  SS4 

'  •  speculis  apiior  materia,  tcI  piclura  accomroodiitior.  A  qw>d  reperciiaso  aere  ploi  falgeau  Uode  el  Virgilitia : 
4.1laxlmiittaiiienboiior  lii  eandidoTltro,  proiimo-  "     '       ^       *  "*** 


quejlSS  "1  crystaUi  aimiliiudincr.  Undeet  ad  poian- 
dum  argenii  metalla  et  auri  pepulit  vitrum.  Olini  fiebat 
et  In  Italia  ;  et  per  Galiias  et  Hispaniam  arena  albt 
mollisaima  pila  molaque  terebaiur.  Dcbinc  misce- 
batur  iriboa  partibua  nitri  pondere,  tcI  mensara,  ac 
liquau  ia  aliaa  fomaces  tranafuQdebatur,  qu«  maasa 
focabatur  «nimoniinim,  atque  bxo  recocta  fiebat 
Tttrum  pumm  etcandidum. 

5.  IngenereTitri  et  o^stdrajins  lapis  annumeralur. 
Eat  autem  urona  interdum,  et  niger  aUquando,  et 
translucidus  crassiore  tisu,  el  speculis  parietum  pro 
imagine  umbras  reddente  :  gemmas  ei  eo  multi  fa- 
ciunt.  Hunc  lapldem  et  India  et  in  Italia,  el  ad 
Ocaauum  in  Hispania  nasci  traduni. 

6.  ^  Ferunt  auiem  sub  Tiberio  Casare  quom- 
dam  artlficem  excogltasae  Titri  temperamentom, 
ut  fleiibile  osaet,  et  ductilo,  qoi  dum  admiasos 
fuisael  ad  GKsarom,  porreiit  phialam  Cnsari,  qoam 
iUe  indignatoa  In  pa? imentom  prc^ecit.  Artiloi  aatem 
sustulit  pbialam  de  paTiniento,  quae  coroplicaTeral 
ae  unquam  Taa  ttnoum ;  « deinde  raarculum  de  aino 
protulil,  el  phialam  correiit«  Hoc  facto,  Ciesar  dizil 
arliaci :  Nonqokl  aUus  scit  banc  condtturam  Tltro- 
rum  T  Poatquam  ille  jurans  negaTitalierum  boc  scire, 
iossll  iUom  Cftsar  docoliari ,  ne  dom  hoc  cogniium 
fieret)  aomm  pro  loto  haberetur,  et  omniuni  meul- 
lorum  proUa  abstraherentur.  Et  re  vora,  quia  si  vasa 
Tiirea  non  frangerentur,  melioraesaent,  quam  aurom 
f  I  argeoium. 

CAPOTXVil. 
De  metallu. 
i.  MtUUlum  dictom  Grace  Jbro  toG  fmieXXiy  quod 
uatura  ejus  ea  aU,  ul  ubi  una  Tena  apparuerit,  ibi 
apes  sit  allerios  inquirendi.  Seplem  aulem  sonl 
genera  meuUoram  :  aorom  ,  argenlom ,  aes,  elo- 
ctram,  sugnom,  plombom,  et  qood  domat  oowia» 
ferram. 

aS6  CAPUT  XVUL 
De  auro. 
i.  Aurum  ^  ab  Mifa  diclom»  id  oat,  a  aplendorOy 

«  SpecuUe  uptwr.  Plinios,  se^iMidor. 

^  Ferunt  autem  sub  Tib.  Vid.  Pliii.  et  Dio.,  IU>.  ltii. 

c  Deinde  marculum,  At.  martutum, 

Cap.  XVlll.— d  Aurum  ab  aura.  E  Senr.,  J&n.  ti  ad 
illud :  Ditcolor  unde  auri.  Inde  lamen  habeiit  con- 
stainer  Goth.  iii  verso  Maronis. 

•  Einc  et  aurarii  dicti,  q.  f,  ep.  f .  Verba  sont  Ser- 
Tii  ibideni,  nisi  quod  apud  iliiim  aurati  et  ftnor  legi- 
lur,  sed  idem  Servius,  eodem  lib.,  ad  Ulud  :  Gaudem 
popularibut  aurit^-Aurit  (inqufl)  faieofibut^  undo  et 
aurarii  dicuntur  fauiores, 

i  Obrytnm  aurum  dictum  quod  obrad.  De  hoc  no- 
laUonum  geiiere  semel  monuisse  fuit  satis.  Sed  occa- 
sionem  forusse  sunipsitei  verbia  llieron.  ad  Jer.  i : 
Septem  (  inquit  )  nominibui  apud  Uebrmot  appelia" 
tur  auram.  Quorum  uuum  opha%  dicilur^  quod  not  di- 
cere  vo$Mumu$  obrpiumf  ut  splendeat  i»  auperficie 
idoloruin.  Rt  in  episi.  ad  Principiam  :  Ophir  genui 
auri  a  loco  hidim^  vel  a  eolore^  tMmine  indito, 

s  Grtpa  xc/Spov«  Utde  hac  scripiura  minus  dobiUri 


Discolor  inde  aori  per  ramos  ania  reMslt, 
hoc  est,  splendor  aori.  NaUirale  enlm  esi  ol  meullo* 
rom  splendor  plus  fulgeat  luce  alia  reperciiasus* 
•  Hinc  tiaurarii  dicU,  quorum  fulgor  apleiididoe 
reddit. 

2.  f  O^fysnm  aunim  dlclum,  quod  obradiet  splen* 
dore ;  est  enim  coloris  opUmi,  quod  Hebr»!  opkas , 
s  Gr«ci  xi/3pov  fOcanL 

5.  >^Bfacltfodicitur  tenulssima  lamina,  airo  roO  |3/>«- 
XiWf  quod  est  «x»"»»  *<*  ^^l,  a  crepiiando, 

4.  Pecunia  prius  de  pecudibue  et  proprieUlem  ha- 
bebat  el  uomen»  ^  De  corio  enim  pecudom  nomml 
incidebanlur  et  signabanUir.  Poslea  a  Salorao  S87 
«reus  uttinmus  UiTcntus;  ipse  enim  signari  nummos 
B  01  inscribi  conaUluit;  proptereael  «rarium  Satorno  a 
gentilibos  consecratom  est.  Alii,  utsoperiuspeettNtam 
a  peeudikui  appellaTeraot,  sicot  a  jumtdo  jumenm 
dicla  aont.  I  Omne  enlm  patrimontom  apod  anilqooa 
peeulium  dlcebaUir  a  pecudibut,  In  quibus  eorum  eon- 
aubal  uniTorsa  sobsuntla,  onde  et  peeuariue  Tocaba- 
tor,  qoi  erai  divos ,  ^  modo  Tera  peeumoeuu 

6.  Antiqolaalmit  nondum  aoro  argeiitoqoe  ioTonlo» 
«ro  oiebantor.  Nam  prios%erea'peconia  in  oao  foH,poal 
argentea,  delnde  aorea  aobsecuu,  sod  ab  ea  qoa  coo- 
plt  nomen  ratinoil.  Unde  el  ffronam  dictom,  qoia 
prioa  ffi  Uniom  in  oao  foit ,  et  ipsom  aoiom  reooft- 
debator,  aoro  arfonloqoe  nondom  signaio,  ez  qoo- 
ram  moullia,  qoamvis  postoaiidasel  fscu  pecmiia, 
nomeii  unsen  mrH  permanail  ab  oo  meulio  uido 

G  Inilioro  sompail. 

6.  Theeamrue  jozU  Gnecam  proprioUlem  Axo  r^ 
HfruK  wpoMoue,  boc  eai,  «  repoeito,  nominalor. 
Nam  $iw  pomtio  dkllur,  ol  esi  uomoo  ez  Grmco  Ln- 
linoqoo  aermone  composilom.  Nam  ^  Grmci  f<fN»- 
stmm  dicont,  Latini  a«f iim,  quod  jooclom  aonat  ro- 


Auraria  nomen  habel  ab  aoro. 

7.  1  Tributa  vero,  eo  qood  anUa  per  tribos  aing» 
las  oaigebantur,  aicul  nunc  per  singoU  lerrltorio. 
d  Sic  autem  in  trea  parlea  divisum  fulsse  Uonanum 
popolom  conaut,  ol   qol    pr«erani   in  atngolia 

D  poasil.  Ciflfon  Lalinis  liiteris  scriptum  est  in  Goth. 
Ovet.  colleg,  el  in  Silien.  Est  autem  xtoptv,  futvum. 
fc  Bractea...  dbro  toO  PpiyiMO^t.qum  eit,6vof»mxotcfim. 
erepitandi ;  i  aTro  toO  (3/»a<rww  quod  e$t  ijyya».  No  de 
bac  qoidem  lectione,  quantomvis  iu  Godicibus  defor- 
mau  dubiure  licet.  „    . 

i  ascorMSNimp<aid.R.i.Caa8iod.,lib.TiiVanar.: 

Pecunia  enim  a  peeudii  tergo  nominata,  GatHt  ottdo- 
Tibui,  mne  ali^fuo  adhuc  eignOfad  metaUu  trmulaia  eU. 
Vid.  Suid.,  lu  'A(jo«f)i«.  ,    ^  ,       ^ 

i  Omne  e  patrimon,  ap.  mUiq.  L  SerT.«  oelog.  fl» 
ad  illud  :  Nec  cura  peeuU. 

^  Modo  ueropecuniomm.  Hieron.,  Ecciesiast. :  Porrm 
Tultiui  pecuttiotot  primlue  dUtot  refert,  qui  plmrm 
habmtte  peeuUa.  id  ett,  pecora  detignantur,  tfo  jmm 
que  antiqwiat  appeUabant ;  pauiaUm  autem  pmr  aOuaoo 
nem  nomen  ad  aiiud  devotutum  ett. 

1  TW611I0.  lu  Yarro,  lib.  IT.  ^     ..     - 

«  Sic  auiem...  nominarunl.  Yerba  Senru,  wi.  ▼, 
ad  illod  ;  rrei  e^nilttm  nummro  tmrmm,  m. 


Nk 


ETlrMOLOGIAROIl  Llli.  XVI. 


m 


inriilNii  tfihad  dieereiitur.  Oiide  etiam  sumptus  A  ioveoiiiir  specialiler  in  meUllis,  sive  In  argenuriis 


quoft  dabiDt  popali  Irthila  nomioftverant 

8.  ViCli§tUm  sunt  tribula,  a  welmdo  dicu. 

Sf^piiufiimi  ft  alipe  peiu/€iida  nominatom.  Antiqoi 
enim  appeiidere  pecnniam  soiiii  erant  magifl  quam 
annomeniro. 

Ifoiiefa  appeUaU  est  quia  mofter,  ne  qua  lrau8  in 
meiallo  vei  pondere  llat. 

9gg  9.  NmmuM  est  soUdus  aureus,  vel  argenteo^ 
sive  mreuSy  qul  ideo  nomisma  dicitnr  «  quia  nom' 
mto  prineipum  effigiisque  slgnabatur.  Primus  num- 
mos  upY^po^  nnncopaliatur,  quia  quam  plurimum  ex 
argento  perentiebatur. 

le.  ^  i^inmni  aulem  a  jWnma  Romanorom  rege 
vocati  sunt,  qui  eos  primum  apod  Latinos  imaginibus 
noiftvit ,  ei  titolo  nominis  soi  prmscripsit.  B 

11.  FolUi  diconior  a  saocolo  quo  condontnr»  a 
contineoie  id  quod  continetur  app^atura. 

i^  In  nomismate  tria  quasruntor :  metallum,  fignra 
et  poodus.  Si  ex  iis  aliquid  defuerit,  nomisma  non 
erit. 

l3.TriaaQlem  sontgenera  argenti,  et  auri»  et 
cris  :  signatwn ,  racium ,  infeetum.  Signatum  est 
quod  in  nnmmis  est;  lacuun  est,  quod  in  vasis  et  si- 
gnis ;  infeetnm » qood  in  massis» « quod  et  grave  di- 
dtor,  id  est,  massa.  In  noaUam  aulem  formarum 
meialla  iu  venerunt.  ^Dom  eolm  quacunque  ex  causa 
ardenies  silv»  excoqoerent  lerram»  excalefactis  venis 
fudit  rivos « cujQScunqueslriclar».  288  t4.Sive  igi- 
tur  cs  illnd  fuerai,  slve  aunim,  eum  in  loca  lerrm  de- 


fomacibus  guiurum  concreUone  teciis  inhserens; 
saepe  etiam  et  in  stercore  veiustisslmo  cloaoarum» 
vel  puleorum  Umo.  Fit  eiiam  et  ex  minlo  imposiCo 
conchulc  ferreie,  paiiuea  testea  superposlu;  lum 
circumlito  vasculo  circumdantur  carbones,  slcque 
argentum  vivum  ex  ininio  distillat :  s  sine  hoc  neque 
argentum,  neque  ass  Inaorari  potest. 

5.  Tantft  autem  virlutis  est,  ut  si  super  sexUrimii 
argenii  vlvl  cenienarium  saxum  superpoaas,  oneri 
sutim  resisut.  Sln  vero  aori  scrupulum ,  leviUUm 
cjus  raptimsinurecipity  ex  quo  inteliigitnr»  non  pon- 
dns,  sed  naturam  essecui  cedit.  Servatur  autem  m^ 
lius  In  vilreis  vasculis,  nam  caeteras  malerias  perfo- 
rat.  ^  Poiui  autem  datum ,  interficit  ponderis  causi. 

4.  Argenti  purgamenta>c9«/7v/}o;,qoamuosspumam 
a^enti  appeUamus.  Fit  enim  ex  argento  et  plombo. 
288  GAPUT  XX. 
Deare. 

i.i£sa  splendore  aerU  vocalum,  slcutaorumet 
argentum*  ^  Apud  antlquos  autem  prius  «ris  quam 
ferri  cognitos  usus.  J£re  qulppe  prius  proscinddl>ant 
terram,  »re  cerumina  belii  gerebaut»  eratque  in 
pretio  magis  aes  ;  aurum.vero  et  argenlum  propter 
inutUiUtem  rejiciebanlur*  Nunc  versa  vice  jacet  »s,* 
aurum  in  summum  cessit  hooorem;  sic  volveoda 
mtas  commout  tempora  rerum.  Etquod  fuit  in  preiio, 
fit  nullo  deniqoe  honore.  i  Usos  mris  poslea  transiit 
in  simulacris,  In  vasls,  In  cdificiorom  structuris,  ma- 
xime  et  ad  perpetuiUtem  monimenlorum  eiiam  pu- 


presuora  deeorreret,  snmpsit  figuram,  hi  qoam  Ulud,  G  Uic»  in  eis  consiltuliones  scriptas  soni. 


vel  profluens  rivost  vel  exclplens  laeuoa  formaveraU 
Quanim  rerum  splendore  eapa  homines,.eum  Ugalu 
.itioUerent  massas,  viderunt  in  eis  terr»  vesligia  II- 
guraia,  bineqoe  excogiuverant  Uqoebctas  «d  omBom 
formam  posse  dedod* 

GAPUT  UI. 

De  argenUf. 

1 .  ArgeniMm  non  longe  a  Grmca  appeUalione  distat* 
Hoc  enim  UU  «pyupov  vocant. '  Cui  miram  In  modum 
iUud  inest»  ui,  dum  candidum  slt,  impressum  corpori 
lineas  nlgras  reddal. 

2.  Ar§entum  vhnm  dictum »  qood  excidat  nuUrlas 
In  quU)us  injlcitur  :  hoc  etUquldum,  quia  percurrit. 

•  Qnja  nommbm  prtndp.  RepetmiUir  hme  Inf., 
cap.  21. 

^  iYtttnmi  anlsm  a  l^Ttmia.  Ex  Eplphan.,  Ub.  de 
PonderibuSt  Idem  refert  SoM.  in  voee  *A99a/ii«,  ex 
TraDqoillo. 

c  Qnod  et  fgrave  dtcilar  id  eU  mmea.  Mu.  vi,  ad 
lUod  :  Eqrepam  {erma  jweenem^  eic 

d  Dtim  emm  qaacunqne  ex  eauea  ardenl  nbm^ 
eic,  Qsq|tie  ad  finem  cap.  Toiuslocosaduiidiratosex 
LocreiU  Jib.  v  :  QMqmd,  id  en,  ^uacim^iie  e»  eauia 
flammeui  ardor  korriMi  ion.,  elc. 

«  Cujuieunque  itriciura.  Sic.  Virg.,  i£n.  vn,  iSlrt- 
rlicras  chalykum  dlxit.  Est  auUm  strictora ,  ut  ait  eo 
loco  Servios,  lerraferri  in  maaam  eoacia. 

Cap.  IIX.  —  '  ottt  iNtrnm  in  modum  iltud  tnetf. 
Hujus  rei  memioere  Plioius  et  Augustioos,  lib.  xxi 
de  Civit.«  cap.  7. 

s  Sine  hoc  neque  argentum,  neque.  Viiruvios,  lib. 

PATnoL.  LXXXU. 


2.  k  Cyjnrium  wi  la  Cypro  Insula  prius  repertom, 
unde  *et  vocatum :  factum  ex  lapide  eroso,  quara 
Cmfmiam  vocant,  et  est  doctUe ;  buic  si  addatur  plum* 
bum,  colore  purpureo  flu 

S.  t  Amichalcum  dktum,  quod  et  splendorem  au- 
li  et  duritum  mris  poasideat.  Esi  autem  nomen  eom- 
pooitom  ex  lingua  Latina  et  Grmca.  ^s  enim  ser- 
moneGrmeorum  xo^oc  voeatur.  ^  Fit  auiem  ex  mre 
et  igne  multo,  ac  medlcaminibus  perducitur  ad  au- 
reum  colorem» 

4.  CoriniAftfm  est  commisdo  omnium  meUUorumi 
^QOd  casus  primum  miscuit  C<MrtitiAo,  cnm  cspererar 
ineensa.  >^  Nam  dmn  hanc  civiuiem  Anuibal  cepls* 

D  ni.  cap.  8. 

^  Pomi  aulem  daium  inierf.^p,  c.  E  Dioscorid. 

Csp.  XI.  —  t  ^iul  anii^iios  anlim  prior  mris.  Ltt- 
cretius,  lib.  v : 

£t  prior  aeris  erat  quam  ferri  cognlms  nsns. 
Ex  quo  sunt  omnia  usque  ad :  JVnilo  dmque  AoNors. 
Reliqua  hiyus  eapiUs  e  PUnU  Ub.  ui. 

i  fJiui  CBrii.  E  Plin.,  cap.  3  et  seqq..  nsque  ad 
9,  e  quo  extremo  suot  pleraque  bujus  loa  verba. 

^  Cgpnam  tn.  Ex  cap.  2,  4, 10. 

^  AMrichaleum^  quod  ei  ^tendorem  aur.  ei  dur,  eer. 
nois.  Verba  sunt  Servii,  i£n«  xu»  ad  Ulud :  ipse  de- 
ntnoaicro.  De  etymoiog.  vid.  Fest. 

^  Fit  auUm  ex  iSre,  etc.  Qonrendos  hiyus  medica^ 
minis  attclor.  neque  enim  hiec  ex  Plin. 

^  Nam  dum  hMC  dvitatem  AnmkU,   MvofMynsv 

SioLp-mvM,  Non  enim  Corinthum  Annlbol,  sed  C. 
ummiQs  consul  cepit,  ann.  ab  Urb.  cond.  608. 

10 


587 

lei»  poNM  stiiMS  »rm«  891  ^  ^Mfei^  ei  ^^e^  X 
im  itt  nouiii  ragiH9  fPffgissUf  el  etf  uic^dit.  lu  et 
ai€  mmiiiiii^pia  bbi:!  wiuienial,  /ei  f^per^nf  i»^ 

UMMPi,  oec  Iv^  iiec  iilud..  Unde  ^t  |!S^u|^ Jn  Mler- 
a««p  41^1  «l^d  ei^  i^»  tivf  es  iio^ta^ope  ejiis^  ai 
ConfiiAiiim,?ei  CortfiMia  v«ia dicuDiur.  Hujus  inif  g<^- 
iiera  i  .iHNUB  Aa^diduBi^  ^  arflfeoii  niiorem  acci- 
dtap#  i  all|Mr«iD|  10  quo$l  ipsiiu  auri  fulva  naiura  eii ; 
teqiim»  10  qup  ffi4}ua^s  cvocioro^  jfMmperJ^^^^ 

5.  •  Gvri^norf^iii  ex  duciili  «re  tfenwiaitt)r  In  iaii^pw, 
lanronioque  follie  tificiiini  specieoi  auri  in  c^ronti  his- 
iri^i^praeiiel,  undeoi^ppeiiaiuiii, ^ 

f,  Plfrtfifum  j^ueos  jcoior  vocavit.  NjMO^que  ii^  sii^- 
gttUy  jinc^«  friSf  a(ld|iis  auri  sfijny^uUs  senis^prap 


s.  isiDORi  HisPAil^Sl^  klpi^cdft  »rt 

CiM  ill; 

i.  Ferrum  HtxM,  \\m  f^trii ;  Id  f>M ;  Mihhta 
friiguro ,  teir»  iohiii.  \im  bi  Mllf|frl  S  CM^ 
fluinine,  bDi  lerr^di  ok>Ukila  ibt^  ISMpeflMH  ^  Uftd^ 
ei  abusivedicitur  cbaiybs  ipsa  materies,  ot  i  fWif^ 
eudque  cliatyhs. 

2.  s  Ferri  usus  posi  alia  roebHi  rttNHhi  d^i:  ISll^ 
Ju^  bosleli  Verla  lU  op|5fbbrium  Ipeen^l:  f^am  ttiide 
pniis  ielltti  Iracubstof ,  fhde  S9S  il^<^  ^rver  W\sth 
diiur.  NUIIbtai  SQieM  M>r0iil  ism  dtoifft  liter  Oe  «tt- 
h&reiilibb^  6i  imptldlls  tilemeiitt»  t|Oilill  fl^rrm ;  ttnde 
inest  illi  duritia  cum  fri|[ore.  ^  f  eHi  MMm  «Mai- 
Ifim  ^i)l&  ttbh)\)^  feperildr,  sed  ei  oitnillNiil  generi- 
bilS  \A\^i  Sl^Hctt  felrr^  datur.  Serei  ettfm  Iwc  cvm 


leoui  bnciea  iguescity  flamioastue  imiiaiur»  unaie  ei  B  ^estibus  suis  p^lilHl8()ue  mlttuttt.  SeeUttda  Paitlii 
pyropum  dicitur.     .  ^.  .       .  ..^.-- 

:7.  RepUare  <g$  diciiur,  qood  aS  aliis  duelUe  appel- 
t&tar»  quale  omnt(fffpriumM> 

S.  Ibuctite  auiem  diciiur»  eo  quod  oialleo  proiiM- 


e^ff  £icut  eoiiira  Ifttfi/e^  'duod  iantum  fuhdituK 
Boc  ei  caldarium  »  <tuo^  ubtum  Tuhditur.  NaOk  inJii- 
leb  fragtle  eat.  Srqui^l^m  omne  aes,  (iiligehiiui  pur- 
piit  igne  YJiits  axcoctisque,  r^ularb  eflicltur. 

9.  Campantim  ijuoqiie  inler  genera  iaeiris  vocitur  i 
Campania  prorihcia,  qux  esl  in  ItiliaB  j[>arl)bii§,  \iten- 
ritibus  et  Vasis  omolbus  probati&sihium; 

It.  ^  jS&  otfine  tngote  m^gn^  m^tiUi  jrun^ftur. 
«  Ab  Irublgifhem  '€ete'rius  tirabU,  hist  bliio  jliie^hgilur ; 
seirhuri  autem  tli  oplime  ib  Kauicia  ptce  badunt. 


cb,ne4il(l  altlkeneraflblTi  ei  mefl  iMsltt  temiMnlur. 
i  Caeteris  enim  idmlsifiieihr  mbllior  cMpleittSw 

S;  tHfllbrenHa  feM  piorima  jutu  leM  geotts. 
Mltti  aiiud  molle ,  plumb(n)tte  ridndm ;  romnim  ei 
claTomm  usibus  aptum;  aliud  fragile ,  et  aerosum^ 
i  eulthlrse  tfen^  eiiMiTeitfehs;  afiud  tMriiail  sola 
plifeet,  tellti^ue  eil^riis ;  ttUtid  hMgHmm  ceterios 
sehiit.  StKbmr(^t(^tilrMi>mnes,qiittd  Otto  Inaliis 
metallil,  a  ^  sMnffeMe  ifHe  voealittltt  impttliil.  Aqott- 
rom  Tiefb  summa  dilibtttntitt  elt  qoitaB  Isrrom  con*^ 
dfios  immetfltur,  qutt  tttHiul  Aat^  i  m«I  BHbili  in 
Hli^inla  el  Tfraimie,  CoOil  in  imlitt; 

I.  In  icttertde  ferre  «"  oteo  dttleemiittr  fii  ttdei » 
^ ,   j&itie  et  t^iimora  ftmmettm  olott  resiiagul  mos  ttit , 

mll.  Inler  o^nfemeia^a  »3  Vbcalissim«m  est,  €  "«  »i^  «  fhiglHlHlA  dttrottittr.  •  ▲  ferfo  sttli«ttis 
rt»J|^bistatr$ ;  ideo  bi  knea  1imna\  \xn6J6  et 
Tlrgihus :  Titrigui  ^rdo  "^nkMi  alM$.  I^urgiimeha 

aerisflos. 

It.  t(»tfm{ft|lihito1rlhihfetttllbriihllbrii  Hiqaelr- 
geh»  f^hiaeibtik,  ihsfdem'4  hltftMfe.  Ihm<)d]K  ttl  fpA 
laiill  ex  qbd  m  rii  t^dfaili  Vbcaidr;  Mc  ruMu^  IhftMr^ 
iMi^b^  feilildt,  m  boilHlilil  Ibi  drij^bm  tei^il. 

13.  JTHk  /foi  ht.  leh  ^iKHitdr,  bboliaiietaibttd,  Ye&^ 
luto  aluue  reliquaioare,  superfusa  friglfltt:  fil6^ntttKl 
•HHII  tKfhMttdWi;  ttKt|dlhl  Hh  H^vHjb,  hipartttMr  flok. 

m^msmiiu^  «i^ito^M  bHMIt;  ilam  liiMhm 
Wm  ^H^  f ii  ieMl  MJ^fHmt  llrittttttirs  soperp^ 
litm,  •  atque  iu  distillantibus ,  qood  ex  eo  cecidit 
In  ipi^  ff^S^%  terilor  tX  cribrator. 

*  OMvhdnvm  nfj^vulh^.^..  P^ojittiii*;..  imflipdiltdR. 
E  cap.  8. 

*  ^$  mil|iB  Wj^Hj  min.  u  eap^t  9. 
s  iA  rttip^  dsleilis  trdtfr.  PHttlos:  M^aA- 

terea  rubiginem  dMerfii  irttli«iic  ^m  iHffltmv  Niit 
o/iN)  fNsHltt^ii^i  «ie.  Brgo  deesib  hle  tidetifr  ali- 
quid. 

'  JSruqinem  quop^  ere$M.  Nam  AmHMimhmr.  Hoc 
de  cemisi  Pim..  eip.  it 

«  A^uk  iti  iiilifl/attlf^tti.  Al.,  lUMtttttei. 

Cap.  XXI.  —  f  Ifttdfc  hi  aiuikm^  eie.  E  aerf.^ 
Qm^.\  li  li  illud :  Jll  iM§be$ ttttdi  f^NVimi. 

s  Ferri  u$u$  foiu  oHa  mimU^  ttf,  LttcrttliQS; 


ittdtt  mllialatiniitttteestlt 

yefsaqiM  in  oHMirittm  tttedes  est 


hQlitiirihi  seM  ifleiselmr.  bmUtttum  ttttmqottettlttritttt 
riHUglhem  Ihtllll.  Gttm  Ibrirtt  «M|iittl  fttpii  eotteordittia 
Mbet  8M  mm  Mc  mdlerltt  iflm  «b  te  topidtt  ac- 
dtiK',  l>btlhe«|lm  Ittttgo  OMSpoftt.  Ei  ttttdem  kiRide 
architectus  qoidam  Aleiandria  lemplttm  eoncttOM- 
ravit,  ui  in  eo  simuliierhriii  UM  in  a^re  pendere  vi- 
deretur.  •  Ferrum  aceenstta  igii,  nisi  dnrelur  irii- 
y»\  iM>rr«mpMttr.  ii«bttBl  otttt  eit  ^abiie  ad  i4Midcn- 
dOlii;  neque  ttmequam  albttseere  ioeipiat.  Aceio,  vei 
ilttmlne  UHittm  ferrum  it  (ktia  simile. 

5.  294  Purgamenta  ferri  rubig o  eiscoria. 

Ilalife  eii  Tiiilim  rodeos  forrom  ipMuo,  Tci  se- 
getee,  qoasi  rc|i<i^o  ibUlttitt  ona  litier^a^  Jb«c  et  ^erugo 
ab  erodendo.  Nani  aerugo  fitiuin  esi  ferri,  ab  erodendo 
0  diklii,  Abh  »  ftltmettib. 

^  Fbrri  auHm  metod.  p.  $tbiifuere^.  E  PHn.  xxiiv, 
ei^.  44i  a  <|uo  ttttttt  fere  quie  roMaiil.  _ 

i  CcBteris  enim  adnuscetur  mollior  compUxue»  Sie 
iHam  inteh>unfttttdusioe«is.PlittiJ.  ..       .    ., 

)  CuUurcB  terrof  eotf»emn$.  tfmc^uirum  Pllnio  loi- 
dertts^  att  Isidorttttiius  jidjecerit»  tton  .diieriai.. 
^  ^illirittfiiidoiifiielioatt^tt/o  vttpostio.  Sicpmoes  libri. 
jl^alriiifettdtt  am  v.  imp.,.P^ius»  Utqr  e|^  aliero 
restituendus ,  alii  videruil»  Mitij  lailiorjaAOriiw  C^d. 
lieUb  tttttt  Ai^pljeeii  SeiT.»,i^r  m  ;  Siricucf»  esl 
ittrm  fem iumaemmcmta,  Mibit.de aqji.       .  ^ 

i  Stctti  Bii^.  AJiquiAideeise  v^d^^  y^.  Plin. 
.  #»  Ot^  delaaaiiar,  ^ie  omoes  libri.  Detkatsor  aiaiad 
Win.  .      . 

>  A  ferro  eanguis  hum.  $.  u.  Verba  suni  Plioii. 

o  Ferrum  aceeneum.  £i  «i^  15. 


58D  l^ttkdLdGlAftiJM  Llb.  XVt.  590 

k.  ^  Sfofui  veird  purgiiinenUi  el  sbrdi^  iun\,  quae  A  eo  temperantuf:  G^rbssi  qaoque  ex  eb,  $\Hi  et  ex 
igne  excoquanior.  £1  iiicla  scori^,  quia  H  ferrd  ex-     plumbd,  borihctluh 


eulitur, 

7.  i  K'u&i|ine  autem  carel  ferrunt,  'sl  certtssa  et 
gypko  et  liqiiiila  pice  perungiiuf.  \tm  Irttbtko  ftrri^ 
menu  hon  viiiat,  si  eadem  mellttUI  liKrviiia  ^et  tie- 
russt  mikia  M^'cei>  M^mit. 

CAPUT  ixn. 

he  ^iimfto. 
1.  Plumimm  dictum,  quod  ex  eo  )[)Hlhittt)  piUB  fiic- 
tis  biirift  itliiikld6  ienlata  esl. «  Hujtas  veh)  getiera 
duo  sudt,  rktjiHm  ti  ^ndtdum;  sed  taieliuS  candidum, 
quod  pHttS  iil  hisulM  Atliihtid  marts  inVehtum  ^est; 
Sfqiiidem  el  )h  Lttsitaittia,  ei  itt  Gallecia  gignttuf 
summa  terra  arenosa,  et  eoloris  nigH,  et  pdliderll 


CAPUTXXIV. 

f^e  eUctrd. 
1.  tAatYOii  Veeattkin,  quod  ad  radittA  ftons  tbrius 
iiird  aiigettttkiUe  ^gHi  reluee&t.  i  Sei  enim  a  poetii 
eleeiar  Tocatur.  ^  Defsecalios  est  enim  tioe  inet^llum 
omnibbsttt^lilhi'.  i:  t  hii)te  trili  t^tsueni.  Unum;iiaod 
ex  pini  artM>ribusflu!t;  titibd  stimiiiiin  dicltaf ;  alierum 
metsliuitt;  iladd  Mtttraliti»^  Ittveuilur;  et  lii  |[>retlo 
ttSilMBtut';  lerliliai,  quott  fll  de  trittus  |NifattQS  auri 
6i  ftrgbtiti  ttmi.  Qttlb  (klftl^»  etlam  i\  ttatortile  solvas, 
iiiilftiiiel.  Uttdi^  iiibii  ittttsrtet  natum  sit,  aii  faetttm ; 
ottuttii|«^  feiiltti  «jiiMem  natortt  esL  3. 1  eieetrutai» 
quod  est  naturale*  ejustaiodi  nattar^  est,  ttt  in  ewiilTio, 


gttvfit  fMmeMtnt  01  minuii  ealeoli»  ihtxlaie  lor-  i  el  ad  iiimlii^  dMyi  eilttetid  meul)i<  lUlgeOt;  et  to- 


t«MfMll  sfOMfs,  latant  eM  areiias,  et  quotl  SabsidH» 
coqaont  in  fomaeibus.  Inveniuntur  ol  in  aWrariiS 
meiilNiaqoa  misso  caleuH  nigri  ol  grttfos,  ot  dom 
krlMil  «Ota%itOr  ettM  eo  lomanent,  posteo  separaa 
eoOiMilr,  01  hl  pMOiMlnii  olOOm  resolvootur.  Me  oi 
eMOm  tHttHOO  plOOlM  qdft  auri. 

t*  Ififm  f^umm  elrea  Gsniabriam  aboodot^ 
coioi  iMt|0  OtipHlx  esli  Aut  enim  tolum  ex  auo  vooa 
prodit,  autcam  295  ^rgento  nasokar»  oNsiisqao  vents 
eoaflolan  iiujas  prittoi  in  Ismacibot  Uqoor  sUnOom 
eu ;  oooowiai»  aifonium ;  qood  romanot  saperoddlio 
VOM,  rorsoiqae  oonflota,  flt  oigrom  plombum. 

5.  d  lodla  «loqii  plombom  neqoo  ms  hftbet,  gem- 
101  naorgaritis  bm  permout*  Mig  ro  piombo 


n^tari)  prddilt.  Ihitt  M  bO  iaftindas  vettfenttm,  stri- 
dorom  edit,  et  bdibi^gs  ttlritas  ita  modudi  Orott  tm" 
leltis  omittit* 

00  plHiaOrtNlt* 
I.  Ponderunfy  ^  ac  mensurarum  javkt  Mgnbicero 
mtkittm:  Mtn  omnia  cortwi-afBi,  t  trt^  scripldm 
e^t;  0  summlS  'tAqwb  00  ima,  in  itienSttrs,  ei  ttttniero, 
Ot  tKHidero  disposlta  sttbi,  atitttO  formatai.  »  COilMs 
enim  corporeis  rebus  pondus  natura  dedit.  Sttiim 
qooque  regit  bmnia  pondos. 

297  fl.  I^mttft  Mttysel,  tiol  omnes  anleeodit  geoH^ 
lium  pbilosophos  tempore,  ttttbis  ei  mettsuro^^  et  nta- 
meros,  et  pondus,  diversis  in  Scripluro!  suslods  nofw 
ad  flstolM  lamiMiqaO  utimor.  LoborioiiuS  in  His-  G  ravii.  »  Primos  Pbidon  Aigivus  poodemm  rOUonom 


panio  01  CoUio  oraliar  Olombom.  Nom  ki  Wtodtiia 
sammo  toM  oorlo. 

€APUTXXiU«  > 

De  $tanfio, 

i.  Simni  •  eijfmologia,  «iraxMpituv,  ii  est,  scpa- 
roNO',  et  mcemens.  Misu  enim  et  adultoraia  fotdr  so 
per  l^nem  meialiO  dissoclat,  et  ab  ^uro  el  arg^hti} 
9B  planibumque  secernit;aUa  quoque  meialla  aB 
igno  defeBdit^  ct  cam  ait  nOtora  «ris  ferriqOO  doris* 
sima^  si  Obsque  stanno  luerity  uritol'  et  crematnr. 

2.  '  l^nuum  illitum  aereis  vasis  saporem  facitgra- 
liorem,  Otcoropescitviros  «rogioii.  Specalaoiiamoi 

•  SroHO;  £x  Hieironym.,  hi  llioeb.  xiil.  4 
>>  ftoMAke  ^em  ean  f.  Bx  Piih.-,  fbld; 

Cap.  XXII.  —  c  ^ujuM  genbm  lisniiifiie  fiHl.  54i 
tap.ie.  '     "^ 

*  Indh  nedue  p/MHiOlcm;  fi  cap.  17. 

€aK  IKni.  -^  ^  Sfcfmt  ktf^iotbnia..,  ennmfar. 
Totiis  focds  cbneiniintos  ex  verbil  tiferonymf  io  £a- 
char.  It,  01  qiHbO^,  qo*$  ad  etymologlnm  attinet  ro- 
luUsse  Wffblel:  Li^  (fii(jdn),f«(  eli,  imlvsa^  qtd  dpoH 

^"^KJfffta*}  *^  ^''i  ^^po^^'^  ^  kkceynen$f  vt  q^diriodo 

^TuuWlh  mum...  eonj^UY.  tCit^titt.,  Ixxiv^ 
enp.  17. 

Cat.  tVY.  -^  0  Sof  viiho  0  ponlt*  Wtuif.  fe  Plinio, 
xxxvii,  b.  fl. 

^  DeOiicaiius  eet  enim  hoc  metaU.  K  St^v.^  I^porg. 
III,  ad  lUttd:  Piirtore/dc/ro. 

&  Hujue  /rta  ^enerii.  Ex  eod.,  An.  vii,  ad  carmen : 


io  Graeelo  eoniiitak,  et  lieot  olif  aatitioiorei  exstfto- 
rioi,  lod  fste  hoc  orto  miporientior  lOit. 

fl.  Pondne  dioittm,  oo  qood  lo  lUliro  Mbioiam 
pendeatf  hinc  tipeneum.  Abusive  autem  pondus  libra 
ttna  est.  UnUe  etiam  i^ipoNdiiim  diciuin,  quasl  iuo  * 
pon4em\  qnod  nomen  adhuc  in  oso  relimiar. 

4.  Trftttiid  est  gemlna  ponderum  lancos  mquali 
examine  pendens,  iacu  propleir  talciiu  ^  ei  cen- 
,  tenaria  appendends,  «ctit  momeRUnii  pro  parva  mo< 
aicoqtiu  pecunla.  H^  et  moneta  Vocau.  Bidem 
etsio/era  nomen  ex  numero  habens,  quod  duabus 
lincibtts  et  uao  in  modio  styio  iibnu  «qualiur  eui. 

)  eood  flfH.  Et  Sorvii  verba  exominanda  aliii  reiin- 
quimns. 

i  Electrum,  quod  e«i  aafarole,  eie.  Cx  Plin»,  xxxui, 
eop.  4. 

Gap.  XXV.  —  ^  PoiM^enmi  oe  miwSKranim  jiii^a^. 
Hhemm.  Pslenioa: 

Poodera  PfeottHs  veteram  memorati  HbelKs 
nbtoejovai. 

t  Slt^t  ieripttan  etff .  Sapfent.  xn 
n  Cunciii  corporm  reOot  poHrf.  {^feihon  : 
Fondus  rebes  natOrl  locarit 
Gorporeis,  elemeDU  suum  regit  omols  pbhdns. 

■  PrtfnOi  PAfrfon.  Bi  EuSeb.;  Ghron;  SltOfM  quo- 
que  a  PMoneiigoari  oosptoro  arfeaiom  ex  Bphoro 
^eferts  K. , 

«  fil  emilettoria  ooji^o.  Uiuutor  hac  voce  Viiruv., 
lil).  VII ,  eap.  8- :  Si  iuper  id  lapidii  centenari^  pondm 
imponatur;  et  Ptiii.»  k^.  vii ,  C9p.  2fi:  F;iaui  S  /• 
viui  duo  centenaria  pouderu  pedibi^  lotidem  manibus 


m  S.  ISIDORI  HISPALENSIS  EPISCOPI  5tt 

5,  ■  Exatim  est  (ilum  medlUiD,  qoo  truiiiiae  sU-  A  Uo  vero  unum  nomisma  unot  argenteus  ent.  Bee 

enim  ab  Asayriis  coepit.  Dicant  enim  Judaei  quod 


tera  regiiur,  et  lances  aequantur.  Unde  et  in  lanceis 
amentum  dicitur. 

'  6.  ^  Campana  a  regione  Itaii»  nomen  accepit ,  nbi 
primum  ejos  usus  repertus  est.  Haec  duas  Itnces  non 
babet ;  sed  firga  esi  signata  libris  et  unciis,  et  vsgo 
pondere  mensuraia. 

286  "^*  Unicuique  autem  ponderi  certus  est  mo- 
dus ,  nominibus  pro(riis  designatus. 

8.  «  Chalcus  minima  pars  ponderis,  quaru  pars 
oboli  est»  consuns  ientis  geminis  granis.  Appeliatur 
autemc/^s/ciM»quodsit  parrulus,  sicutetbipis  calcu- 
lus,  qui  adeo  minimus  est  ut  sine  molestia  sui  calcelur. 

9.  SUiqua  Tigesima  quarta  pers  solidi  est,  ab  ar* 
boris  semine  vocabulum  tenens, 

iO,  Ceratnm  oboli  pars  media  est  sUiquam  babens  3 
unam,  et  semis.  Hunc  latinitas  mmiobolum  Tocat. 
Ceratwn  autem  Graece,  Latlne  eomincm,  interpreutur. 

11.  OboUu  sillquis  tribus  appenditur,  babens  ce- 
ratia  duo » cbalcos  quatuor.  Fiebat  enim  olim  ei  »re 
ad  instar  sagitue.  Unde  el  nomen  a  Graecis  accepit, 
boc  est ,  iagUta. 

12.  d  ;ScrtptUiii  sex  sUiquarum  pondere  consUt. 
Hic  apad  Graecos  Qramma  Tocator.  iScn>ii/iis  autem 
dictus  per  diminutionem  a  lapiilo  brcYi ,  qni  icrufm$ 
vocatur. 

r  15.  •  Draehma  ocUva  pars  unciae  est,  et  denarii, 
ponduft  arg6nti299  tribus  consuns  serlpuiis,  id 
esty  XVIII  siliquis.  Denariai  auUm  a  dando  dictus,  quia 
pro  decem  nummis  impuUtur. 


Abraham  in  terram  Cbanaan  primus  banc  advexit 
formam.  Soiidus  apud  LAiinus  alio  notnine  "  Soxtula 
dicitur,  quod  iis  »ex  uncia  compleatur.  Hunc,  ut 
diximus ,  ^  vuigus  anreiim  loitdiim  vocat,  cigus  ter- 
liam  partem  ideo  dixerunt  fremissem,  eo  qood  soli- 
dum  facial  ter  miuus. 

15.  A  Sexiula  bis  assumpU  dueUam  lacit,  ler  po- 
siu  itaterem  reddit. 

16.  Stater  autem  medieUs  unciae  est,  appen- 
dens  aureos  tres,  unde  et  vocatur  etater^  qnod 
tribus  solidis  itet.  Hic  et  iemiunda ,  quia  iemis  babet 
de  vada.  Hic  et  iemhiii,  quia  ponderis  semis  e&t, 
quasi  amii  auii. 

17.  Quadranum  Hebraei  i  similiter  eodrantem  vo- 
cant,  et  ^  vocatur  quadranif  qudd  uncia  qumrtam 
pariem  appendat. 

18.  ^  Sieelf  qui  Latino  sermooe  iicluo  comipte 
appellatur,  Hebraeum  MOnomen  est,  babens  apml 
eos  unciae  pondus.  ■  Apud  Latum  aulem  et  Graeoss 
qusrU  pars  unciae  est,  et  suteris  medieus,  dra- 
chmas  appendens  duas.  Unde  cnm  ui  iitiaris  diviois 
legitur  iiclui,  uneia  est;  cum  vero  in  gentilittm, 
quaru  pars  unclse  est. 

19.  Uncia  dicu  quod  universiUlem  minonim  pon- 
derum  sua  uniute  vinciat,  id  est,  compleclator. 
■Consut  aulem  dracbmls  vio,  id  est,  scripttlis 
XXIV.  Quod  proinde  legitimum  pondns  babetur,  quia 
numerus  scripulorum  ejiis  boras  diei  noclisque  : 


14.  Solidui  nuncupatur,  quia  nlbil  ilii  deesse  vi-  C  titur,  vel  quia  libram  efficii  duodeeies  oomputatus. 


detur.  Solidum  enim  veures  integrum  dicebanl  et 
foltim.  Ipse  quoque  nondema  vocatur»  pro  eo  qnod 
nomiiii^tis  principum  efftglisque  signetur.  '  Ab  ini- 

^  dacertana  duo  humerie  contra  icaUu  ferebat»  Ex» 
sUnt  Romae  centenarii  bcyusmodi  lapides  molti  e 
durissima  siiice,  nonnulii  etiam  autiquissunis  litle- 
ris  inscripti.  Id  centumpondium  vocat  de  Re  rust., 
cap.  15,  nis  verbis  :  Centumpondium  incertum  unum, 
et  pondera  certa ,  uisi  incretum  et  creta  cum  Chacone 
mavis  legere,  ut  incretum  sii  ex  Festo  indiviium. 

*  Examen  eit  /!/am.  E  Serv. ,  ilSn.  xii :  Jupiter 
ipie  duoi  tequato  exanune, 

b  Campana.  Eadem  apud  nos  Uomana  dicitur. 

c  Chateui  minimapan  ponderii.  OcUva  pars  oboll 
Polluci ,  lib.  IX ,  et  Cleopatra  in  fragmento  quod  ex< 


SO.  Libra  xu  unciis  perficitort  et  lude  habelur 
perfecti  ponderis  genus,  quia  tot  consUt  uiiciis 
quot  mensibus  annus.  Dicia  antem  libra^  quod  sit  /i- 

j  QiMdfafilem  itmiUtor  Hebrmi  codrantem.  lU  ad- 
dem  velle  videiiir  Hieronymus  in  nominibus  Helmic., 
ex  Mattb. ;  sed  Hieronymus  ssepe,  quod  scit  neseit 
in  eo  libro,  ut  etiam  Isidorus  in  boc.  Nam  Graecas  et 
Latinas  voces  qoasi  tiebraeae  essent  interpretatus  esu 

^  Et  vocata  quadrani,  tmod  unda  quart,  p.  Epiph.» 
lib.  de  Pond.  et  Mens. :  Siclui^  aui  et  quadranM  iffd- 
tUTf  quarta  par$  eet  undm ,  (Hnddium  itaterii  habem 
drachum  dua$.  Sed  dece|>tus  est  in  Latiiia  voce  Grae- 
cus  bomo ,  Isidorumque  ibidem  labi  fecit.  Non  enim 
quadrans  unci»,  sed  assis  est  quaru  pars.  Neque  eo 
confugere  potest  Isidorus  ul  dicat  asses  unciales  fa- 


sut ;  deelma ,  Plinio ,  lib.  xxi ,  cap.  oltim.  Diodoro  ]>  ctos.  Nam  Plinio  teste  seniunciales  facti ,  deuiceps  in 


apud  Suidam  sexU ;  Dioscoridi  tertia  ;  ut  fuisse  ap 
pareat  diversi  ponderis  cbalcos. 

^  Scripului,  Sic  meliores  libri ;  icripulum ,  eeriptw* 
tem,  et  icribidum  legitor  in.aliorum  auctorum  vetu- 
stisslmis  cod.,  ut  a  scribendo  ducta  vox  videatur  ad 
stanilitudinem  Graeci  nominis  ypayLfia, 

•  Drachma , . .  irt^Ki  comtam  scripulii*  Fannius : 

In  scrlpnlis  tribos  drachmam ,  quo  pondere  doctls 
Argenti  CieiUs  signilur  nummns  Aiheois. 

'  Ab  initio  vero  formam.  Ex  Epiphan.,  lib.  de 
Pood.  et  Mens. 

SeatuUt . . .  quod  lUi  tex  a.  c.  Fannius  : 
SextuU  qu»  feruir,  nam  sex  his  uncia  constat. 
b  fulgm  aureum  iolidum.  Non  solum  vulgus ,  sed 
Apuleius  etUm,  lib.  x:Centumque  iolidoi  aufeoi  ojfe- 
tem  preAum. 
^  SextvXa  bis  aMtumpta  dueilam.  Fannius  : 
Sextula  cum  dupU  est,  veleres  dixere  dueliam. 


eo  sutu  manserunt,  ut  etiam  in  iis  qui  nunc  inlinito 
Bomero  exstant  videmus. 

1  Sicel...  undee  pondm.  Verba  ooidem  sunt  llie- 
ronyml  in  Quaest.  in  Genes»,  eap.  23.  Veruai  praeter 
Josephum  (qoi  iib.  111  Antiq.,  cap.  9,  tradit  siclom 
pendere  qoatoor  drachmas  Attlcas,  hoc  est»  semon- 
ciam)  ipse  Hieronymos,-  sul  obiitus,  In  EsechieL  iv : 
Siclm  (inquit) ,  id  eettitatery  quatuor  drackmm  Aa- 
belf  drachmm  autem  octo  Latinam  tmciam  foctttnt. 
Hoc  Isldorum  non  vidisse  mirum  est. 

n  Apud  Latinoi  autem  et  Grascoi.  Ex  Epiphaiiio. 

^  Comtat  au$$m  draehmii  viu.  •  •  menslbus  auintis. 
Fannlus : 

Uncia  fit  dracbmis  bis  quatuor.  onde  pQtaodooi 
Grammau  dieU,  quod  haec  viginti  quattoor  10  se 
Uncia  habet,  tot  enim  formis  vox  nostra  nouiur, 
Hons  qnot  mundiis  peragii  aocteiDque  dieinque 
Unctaque  la  libra  pars  est,qo»  mensis  U  anno. 


m  ETTIIOLOGURDM  LIB.  XVI.  894 

b€ra  f  6t  emeta  iolra  M  poQdera  pnedieu  ooncladat.  A     Omfbapku$  flt|  si  ▼  drachnis  addantar  ad  i. 

-5.  i^  A<;etehi/tim  quarta  pars   heminae  est,  xii 
.  drachmas  appendens. 

303  ^  C^t»^  hemlna  est  hahens  cyalhos  sex ;  qa» 
ideirco  eotula  Tocatar,  qaia  Graeco  sermone  eeU 
ineim  dicitar,  et  I  hemina  sextarii  in  dao  aeqoa  in« 
ciditar,  et  cotolam  facit. 

Hemina  autem  appendit  libram  anaro,  qo«  gemi- 
naia  sextariam  facit. 

6.  SixUmut  daarom  librarum  est,  qni  bis  as- 
samptus  nominatur  Mihrh;  assumptus  quater,  fit 
Grseco  nomine  ehiBmx;  ^  quinquies  complicatus  qui- 
narem,  sive  gomor  facit.  Adjice  sextum,  congium 
reddit.  304  ^  Nam  congies  sex  metitur  sexk^iis, 
a  "  quo,  et  textario  nomen  dederunt. 
B  7.  Congiui  aotem  a  congiendo,  id  est,  per  augmen- 
tum  crescendo  matur.  Unde  postea  peconia  bene- 
flcii  graiia  dari  cospia  eongiarium  appellatam  est. 
Unusquisque  enim  sui  temporis  imperator  fatorem 
populi  captans  adjiciebat,  ot  largior  videretor  in  doiiis. 

8.  ^  Congiarium  autem  specialiter  mensora  est 
liquidoram,  cujus  et  rem  simul  et  nomen  a  Romanis 
impositum  invenimtts. 

p.  Melreta  est  roensara  liquidorom.  Hxc  a  men" 
gwra  accepit  nomen,  fUrpw  enim  memuram  dicont 
Graeci,  et  inde  appellata  metreta :  licet  et  orna,  et 
ampliora,  et  reliqoa  hojusmodi  nomina  mensorarom 
slut,  tamen  ista  hoc  nomen  a  denarii  nomeri  perfc' 
ctione  accepit. 


St.  irn«  inponderiboaeentum  drachmia  appen* 
diiur,  et  eat  nomen  Gneeum,  *  qu»  sont  alliqu»  S 
iDCGc,  tremiases  ccxxt,  soUdi  lxxt,  staterea  xxt. 

22.  ^  TaUmum  autem  summnm  eise  pondus  perhi- 
betur  in  Graecis;  301  ^^  "ihil  estchalco  minus,  ni- 
hil  Ulento  roajas. « Cujus  varium  apud  dlTersas  gen- 
les  pondushabetor.  ApudRomanos  enim  talentam  est 
Lxxii  librarnm ,.  sicut  Plautns  ostendit,  qui  ait  duo 
tatenta  esse  cxliv  libras.  Est  aotem  triplex ,  id  est, 
minos,  mediom,  sommoro.  MinosL, '  mediom  lxxii 
libris ,  *  sommum  cxx  constat. 

25.  Centenarium  numeri  nomen  est»  eo  quod  cen- 
lom  librarum  ponderis  sit.  Quod  pondus  propter  per- 
fectionem  centenarii  numeri  Romani  institoeroni. 
302CAPUT  XXYl. 
De  'menittfii. 

1.  Meneura  estresaliqua  modo  suo,  vel  temporecir- 
enmacripta.  Raec  auteorporis  est,  aut  lemporis.  Gorpo- 
ris  est,  ot  homlnom,  llgnorom,  el  colomnarum  longi- 
tudo,  et  breTitaa.  Sed  et  solem  istum  propriam  soi  orbis 
ba1)ere  mensoram,  quod  geometrici  perscruUri  audenU 
Temporis,  ot  horarum,  dierom  et  annoram.  ^  Unde 
ei  nietiri  pedea  horanmi  dicimus,  hoc  est,  mensurare. 

2.  Proprle  autem  mensura  Tbcala,  qnod  ea  frugea 
metiuntur,  atque  fromentum,  id  est,  humida  et 
sicca,  ut  modius,  artabo,  urna  et  ampbora. 

5»  Mensorarom  pars  minima  cochtear^  qood  est 
dfmidia  pars  drachmae,  appendens  siliquas  noTom, 
qood  triplieatom  chonculam  facit. 

Choncula  drachma  ona,  et  dimidia  adimpletor. 

4.  Cgathi  pondos  decem  drachmis  appenditur , 
s  qni  etiam  a  quibusdam  euatus  dicitor. 

.  utta- 


•  Qnod  mt  tiliqutB,  etc.  Ita  plerique  Golb 
roen  a  quibusdam  absit  baec  summa. 

*>  TaUntum  eummum  esie  pond.  perh,  Idem  in  Ta- 
lento: 

Qood  soBmiQm  dodis  perbibetar  pandus  Athenis; 
Nam  nibil  bis  obolove  miDOS,  m^osve  talenlo. 

«  Cuju$  varium  apud  divertas  gentes.  Senrios,  iEn. 
Tadillud:  Ir^^nff,  aurique  tatenta.  Talentum  (in- 
qoit)  seciindiim  taWos  gentes,  varium  pondus  est^ 
sed  apud  Romanos  taientum  est  lxx  liifros ,  sicut 
Ptauius  ostendit  in  Mostellaria^  qui  ait  duo  talenta 
etsetxL  libras.  Sed  recte  meo  jadicio  Ghacon :  t  Si  ta- 
lentum,  ait,  sex  millia  drachmarom  continet ,  ut  D 
F.inniusaffirmat,  libra  Tcro  drachmas  xcvi,  efftcitor 
profecto  ut  ulentom  libras  Romanas  lxii  tantum 
appendat,  non  lxx,  ot  apud  Servium  legltur,  neque 
Piauti  locus  aliud  supdct.  i  Quare  cum  Isidori  Godi- 
ces  Lxn  lihres  et  csliv  libras  constanter  habeant,  non 
dnbito  quin  lxii  et  cxxiv  de  dociissimi  viri  sententia 
hoc  loco  legendum  sit,  alque  ita  Servium  scripsisse, 
cura  eodem  existimamus,  ut  pro  lx  et  xx,  librario- 
rum  Titlo ,  Lxx  et  xl  irrepserint. 

<>  Medium  lxxii.  Scribo  lxii. 

e  Sttmmiim  cxx.  De  quo  Vitruvins  loquilur,  lib.  x, 
cap.  21,  cum  ait :  Habentem  pondus  talentum  qw^ 
iuor  milHum  quod  fit  quadringenla  octoginta  nultia 
pondo. 

Cap.  XXVI.  — '  Vnde  et  methri  pedes  harar.  Vldo 
Pallad.,  in  line  singulor.  mensium. 

s  Qui  etiam  quibusdam  euatus,  Al.,  casatus ;  al.^ 
cattiocKs;  al.,  causatus.  Goatum  quidem  Arabes  hanc 
meiisnram  vocani.  Sed  non  nlacet  Ghacon.  aoi  cua- 


Mitrum  ad  omnem  mensuram  pertinet,  lUrpw 

C  enim  Grace,  LaUne  rnensttra  dicitor.  Nam  et  cya- 

tlius  meosura  e»t,  et  amphora  mensora  est,  et  quid- 

quid  plus  minusve  capit,  mensura  est.  Sed  ideo  hoc 

tom  probat,  sed  ex  margioe  hJBC  asciuexiatimat; 
Rabanum  nihil  moror.  .  ,    ™.  .      » . 

k  Acetabulum  ..wdraehmas  appaia.  Ita Plinius.  m- 
doriani  libri  :  xii  drach.  app.  Error  ex  similitudine 
noiarum  M  c^  "•  Rhemn.,  de  cyalo : 


Bis  quioque  hunc  facionldrachm»,  si  appendere  tentes, 
Oxybaphus  flet ,  sl  quinque  addaniur  ad  illas. 
*»  Coiyla...  habens  cyalhos  «««.RbeTTin.: 

Al  colyle  cyalhos  bis  lernos  una  recepUt. 
)  Et  hendna  sextarii.  Idem. 

At  coiylis,  quas  si  placet,  dixisse  llcebit 
Ueminas,  redpit  gemiuas  sextarias  unos : 
Qoi  qualer  assumptas  fit  Graio  nomine  cbGsnix. 
Et  Epiphaneus :  Cotyla  dimidium  sexlarii  e$t,appella(a 
esi  Cotyta  ab  eo  quod  sextwrius  in  duas  partes  secetur. 
k  Quinquies  comptieatus  quinarem^  sinegomor  facit. 
Gum  paulo  post  Gomor  dicalur  esse  modionim  xv, 
modiusverosexiariosxvi,  aut  secundum  Isidorum, 
hoc  capiie,  xxii  contineat,  quomodosibi  Isidorus  con- 
siet  non  video.  Sed  abfulsse  hislibris  summam  ma- 
num  scimus,  et  aliena  illis  infinita  prope  accessisse, 
leriio  qooque  verbo  cernimus.  .,    ^.    ,  • 

t  Nam  congius  sex  metUur  sextams.  Sic  mrr. :  eo 
auod  quinque  modiismetiatur,  passive  dixit  el  Juriscon- 
solt.,  cap.  55,  g  penult.,  d.  de  Gontrah.  empt..  el 
cap.  56  /.  locati.  .  ^  „. 

m  A  quo  et  sexUtrii  nomen  ded.  Roemn« : 
A  qoo  sexUfil  nomen  fectose  priorts 
Crediderim. 
«  Congkrtttm  autem  9pec.  Ex  BplphM  apod  ipiwn 
mendose  leiritur  opNif  Hekrmas. 


S^  S.  ISIPOM  illSPAI«PW9  BH9C0PI 


10.  •"  M oc/tus  dicius  ab  eo  qu^  ^i  «Ml  niodo  ^ 
feclnt.  B»t  W^W  mw^«  lilffWW  ^Li^.  "<*  •»'. 
iexun(^niw  ?xh.  Coiut  f^^peq  (ama  i^^^  K»fi»*  ««» 
^()|  flttod  ip  prlneipiq  pi^u^  i(^ii  o|H»ra  fe^it.  Ci%|9 
prima  die  septem  opera  fe^^,  i(|  ^^  i^a|eri|(^  in- 
fQrm^ «1,  ?in({fi|o!^,  l«9^ai,  p\y]ft§  §Mft^iore§,  t^iam» 
aquam  atque  aerem.  305  Secun(j|2)  dif;  (ir(pameqtq^ 
soluni*  Tcirtia  4ie  ^uam^f  -  (P^f l^»  s^i^^i*  ^^tio^es, 
alque  pi?|plin^-  Q".VU\  ^l^  tri^ ;  fi^iil^nDij  el  lun^m» 
et  8iellji|!i ;  (^ipiJi  die  Ki»  5  pi§iJe?,  f^  X^0^^  5^qua- 
rum»  ^t  ToUitilw.  Se^iJi  dle  ^mm  '^  ^fiV^  V^^ 
d(98,  f^p^\\i  ^rr^e»  et  li,9m|pera.  Et  faci^  mnt  omnif 

XIII  genera  in  (^efeu.9  §ex.  Ei  xxH  {^^J^erjtiones  §ani  ^ ^     r.-,-,,^^  .^._ 

ab  /^(la)A  ^sqo^  s^d  to^ofe,  fx  cuju^,  lemine  naadlor  9  errorem  I^enlibHrffci«t  oJapwtw 
omiiiia  t^^n  ^ml  ?i  l^i  libri  Ve^eifis  Tesij^menU     ^„^  ^^  characteres,  y\  a  i[C\f  qhus  signa 
qsqu^i  9(K  ^JH-  E^i^lUiilWWWntelementa, 
guibijjs  cqq^^i    i^W^.  ^^^*  doctriiia.    His  igiliv 


w^erua  a  perfeeto  dtnario. 

16.  Jbfiakm  nMnsara  est  apnd  Jigyptlus  sexlari^ 
rum  Lxxu  :  eompositas  ninMmSt  prepier  lxxh 
fsiims,  vel  lingaas,  qua  orben  ioiplevevwii. 

^7.  Qammr  xv  modioniM  onm  ippeiidit. 

Gonrs  xxx  ttmdtis  impletfir.  Hic  ex  Hebraico  ser- 
mone  descendH»  qui  Tocatur  eera  a  simiiitndlne  e&t^ 
Hi,  Cora  enim  Rebraloe  tfo/f«r  appeHantar.  Goacervati 
enim  modii  xxx  instar  collis  ▼identnr,  et  onns  camefi 
effieiimt. 


exempli^  mi\^  W\  s^^tariorvm  i\  ^lotsej  secuii. 
dum  ^craj^  Iqgi^  fn^psfiram  effeclus  est.  E\  quaii^vis 
diveifsai?  g^nies  (luic  mensurae  pondus,  vel  adjicia^t 
Ignoranier,  vel  detrahant,  apud  llebracos  cpnsiiiu- 
lione  divina  tali  ratione  servatur.  Modiu$  enim  a 
modo  dictns.  fiinc  et  modica,  id  est,  moderaia.  ilfo- 
dlcis  enim  modius  nomen  imposuit.  Nam  mddiea  pro 
parvis  abiisive,  non  proprie,  dicimus. 

11.  ^  Satum  |enos  j^st  ^nepsiir^e  jifxia  p)0|rem 
provinci»  Paleslin»  unum  et  dimidiun|i  modiuni  c^- 
piens.  «  Gujus  nomen  ex  Hebraeo  sermone  tractum 
iot.  Sa(icm'  enim  apud  eos  nomlnaiur  fiimpffb,  sive  (f 
f Awlio,  eo  qnod  qui  metltur  eamdem  mensnram  su- 
matacleye^.  Estetaliud  satum  mensura  sextario- 
rum  xxh  capax,  quasi  ihodias. 

19.  JMns  voctmr  Hebraica  linguat  A  olearit 
roola,  qq^^  bjo^tt^  apud  eos,  vel  baika  nofninator,  fih 
piei\9*qu|qqu2^ia^  ^^xis^rios,  i^se  mwsur^  un^  910^ 
vice  proteritur. 

15.  Amp/li^a  ^f^f^^»  ^^ed  bine  el  Inde  levetar. 
Haec  Grxce  30Q  9  figura  s^j  dicta  dicitur,  quod  ejns 
ansae  gei|p|i^^ta|t  yj^eanl^r  gures  imjtari.  flecipit 
autem  vini,  vel  aqaae  p$(lem  qva^^f^^ti^»  (raipenii' 
vero  modip^.  i(a|if of  ^res. 

Cadtts  fiissea  amphora  est  eentineu  nrnas  tres. 


^  GAPUT  xxyii^ 

be  siants. 

Pondeds  ^  signa  pleciaque  ifiQOta  syni  et  ivide 

formas  eo- 
signata  sant,  suIh 
jiciamus. 

2.  Z  littera  fii^niflcat  4mfditf^  4{(¥«t* 

-  Virffula  apquaViief  5ac$R|^f^i|i|pf|«Jrtfii(|^^ 
}er,  si^nincat  o6o/ttm. 

Si  Geminata  virfjula,  dup^  f^^gl^  ^f^ 

T  IiSlinum.  signjficat  obQlo$  (ref. 

F  Latinun^  ^isnii^^at  obol^^^u4^i(ifij(. 

E  ^iinum  deinons\rat  obolfjf  ^wtf^jf^^ 

5.  Oboli  vero  s^x  propferea  c^arac(;req|  ifm  |^%» 
bent,  quod  in  una  drachma  |e|  ve|[^ij^f|^|  ^^o^  f# 
nondus  denarji  argentei. 

H  littera  s^nificat  stliquai  yiii,  l^  e;^^  Ireq^lf^ 

N  Laiinnm  sigiiiO^t  nomiiHm  («nmWBW  HlM,  ^ 
Udufti^. 

\^.  iQta  ^djuncta^  heta  siiPifleal  4iiiiidtiiii|  ipdi^^ 

4.  <  Virgulae  d^ae  ex  mh^  aw^  %  Um  ^  if^ 
tram  se  dividentes  signiflcant  draekmam^  quam  etiam 
haleen  appellanl. 

^  r.  iV  LatiQu^  «iUuoc\uat  »J$m  ftwo  ^-' 
gnificat  stfmJttnciam. 

r%  JP  «  Gamma  aviem  Grasem  IHlena  0  LitfDom 
in  fine  adjunctum  slgnifical  unciam. 

j^  Lam^da  Grapcum  per  mediun^  folr  fmin^ 
a4iec\a,  signi(i(^t  tibra^* 

*  ^.  Ku.  Kappa  Gnecam  cirea  finem  eornMWS  mI> 
}ancto  u  Graeco  Blgniflcat  e^athm. 

SJQB  K"".  Si  0  UUnum  habqerit  ^djaoctum  kem-^ 


14.  (/rnji  ^^^^\  Wt,  qu^Bi  quida.w  ^ar^tttoi  ])  mmi  demonsirat,  qnain  Graeci  cai^lin  voeanL 


dicunl.  Propsie  auiem  uroa  vas  esi  quod  pro  con.- 
dendis  defunelorom  einerlbus  adhiberi  solef ,  de  quo 
poeU: 

C<riQ  t^lur,  qui  u^  Mbet  urnaqi. 
ti.  lisdiiniwa  est  mensora  qainque  mediorum.  Me- 
dimiia  aotem  Latina  ling:ua  vocatbr,  id  est,  dhnidia^ 

•  Modfi^...  ^fii/i^r.  Q^v^\  %n  PriP^^n. 

.  L  %^V  V^^^  ^^^  W»<-  mm-  Es  Bieropym., 
In  Nattti.  XIII. 

c  Cttjtti  nofnfn  f^  fl«J.,  ejf.  fUe;^  el  quae  resunt 
nsque  ad  finem  can.  'q\  Lpinhanid  sunt,  lO  qoibus 
si  quld  viiii  )Slf,  M  Wosf  0ait'|ir^stillikif8,  sod  (Bidorum 
saiis  lectum  tanto  auciore  dudmus. '   ' 

Ck9,  KXVII.-^  V^Ai^Ml  i^iM*..  M  •  mmb. 


^E.  X'  GraBCum  si  accepertt  |unclam  e  Lathiom 
sjgqificat  iexias^im. 

6.  t  q  «.  Si  0  Laiinum  adjulftlam,  Indieel  au- 
le^/nm;  qood  Gra^ei  oxybaphoh  voeanl. 

JUi  Gr«(^uin,  superpositQ  n  Lat^oo,  figoift»! 


Fennias: 

H»cdemensoris,5u?ruin  sl  sips  reg^^ 
Ex  ipsis  veterum  pbtens  bognoflbere  cninu. 

m  Galen.  Diesoofid.,  Pmol. 

«  Gammos  autem.  Noodisplioel  |M»ta  Neapelitaiu  Uft- 
dieis* 

f  Si 0 laiimMi.  P»olus,  noo^  sed  v, edimiiit* 


M7  KTTIiOLpC^RUll  LIB.  XTD,  898 

.  I,  T  UWnu^  in  (is$  |^  \u^  ^r^eaii,  4  /  Xo  ^,^^^  ,„  ^e^y»  |int;|,ip  „pcrlori  9  Ht- 


9igoiAea(  14^191. 


Cera  conjuncta,  ehcmix  est. 


•  T  Utmum  in  fine  iambd.  kab.  Hujnf  mim  flgm         fc  I««  Gtme.  9&ai  Mlh»  !▼  Gmeitm.  9le  ftite 
M  MUulio  fHif «( HnpiiK  MMW  ««^  «1«  N  N^epol.  «  ehMii  Mtaii  lolai.  * 


LIB£E  DEGIMnS  fiBPTIMUg. 

D^APUSRUSTICIS. 

bore  qi^Mrqntnr,  ab  ineotmido  ▼oct|a.  Di?iti9  enlin 
amtiqaorqu)  iri  iis  duobns  erant,  bene  pescere  et  (Mne 
iirare.  1  CdUura  agri,  clnis,  antio,  intermissio,  In- 
censio  stjpqlarun),  siercoratio^  occatio,  rnDcatib. 

2.  €m$  est  imMUMliun»  f  pec  qiiod  afer  inntilen 
IramoreiB  eiandaii 

4ralto  dicta,  <|nia  de  ofre  prias  terr»  eultniam 
exercebant,  anteqnam  ftirri  fulsset  nsns  repertns. 
n  Dnplex  est  autem  araiio  :  Ternaiis  et  antumnalis. 

Intermii^o  est  qua  alternis  annls  muiis  ager  vi- 
re^  recipit. 

tem  vocatuih  irel  quia  s^enitittr  in  a^ris ,  velquia 
extergi  oporteat  qui^qul(f  sordium  in  cJYitate  redun* 
^t,  siye,  ^n(k|'veriu8  est^  a  Steree^  (|ui  et  Siercalnt 
^icfps.  Idem  et  ^ks  esi,  qui  per  agros  Jaciior.  «  Et 
dictns  fimus  quod  fiat  mtti,  Id  es(,  stereue^  quod 
vijlgo  ketamef^  T^^t)^»  ?S  %^^  ^^  nutrimepto  Imta 
facia^  gecmiqa^,  re(|d{ftque  pinguia  arya  et  fecnndi. 
4.  Qeeatii^  ^  cm  fMlWi,  Wim  ^WMU  bubiil  *- 
ii)is«it,  Slll^Smctefgl^^lf  Q^dMnUacliimibw  Ccan- 
gunt;  et  dicta  oeeatio,  quasi  obemeqfig^  Qqpd  opefiqt. 
Ofcore  igitqr  es(  e^Bfi^^  t^  HfKMnn,  ^(^a,  vd  ap- 
bores. 

IL  Jtmiiaiie  «t  a  Iotm  hedm  evaHeeei  Nam  rm 
lirraest. 

Sateaa  aaeto  vQeqini,  qpnd  Wfonrioni  tn(fp  iwi<ei. 

Feroacfam  dicitur,  qua#i  oire  mHur,  14  eil»  nme 
oralttm. 


GAPVT  PRmUll. 
#i  a«f lenfrtti  rinim  msrfcarwii. 
I.  Rerum  •  rmiilcamm  seribendl  soteriiam  apnd 
Graecos  primns  ffiHeilttS  B«oli»i  bnmanis  iindiis 
contulit ;  deinde  Demoeritufj  ^  Ma§o  qnoque  GarliMi- 
ginensls  in  xivin  voluminlbns  slndium  agrioolatio* 
fiis  eootferffelt^  Ap«4  Remanoe  antem  de  agvieul- 
tura  primus  Cato  instituit,  quam  deinde  JfaMot  Ti- 
renihu  expeHvit,  MOn  V9rflli«i  iaade  earminum  ex-' 
tolil.  •  Mec  minne  sMdlnm  habueruni  posimodum  B 
ComeHue  Mmi,  ei«  ^oMis  iiflitti^  •  ^IMtfiiiiif , 
'  mve  S09  Columella  insignis  oralor,  qni  leMm  cor- 
pns  ejnsdem  discipllnm  oempleEns  «st« 

q«eilHl«W  nnv^lui»  iiogiiiimet  {qlfnipatnnif  pomipe 
Eomoprum.  ^  Quidam  autem  Onrm  dicmit  fm^  nriis 

quaeslip  es|  (lupmpdo  prinia  Cere$  ferro  in  tiraepia 
vertcre  lerpm  instituii ;  sed  ferro  qualicun(iue,  non 
apecialiter  vomere,  aut  aratro. 

5.  Sterc()irap(ii  ^^ri  ntionem  primus  ipdifxit  1  <|tf  idam 
nomine  Stereutiue^  in  italla.  ^  Cujos  ara  a  Pico  dedi- 
eata  est.  Ille  plnra  Insnrum^nta  ngrienlinrse  reperit, 
primnsqne  agh»  llmavil«  ritimdem  quldam  SoMT- 
II  vm  pulaveruni,  nl  maforem  illlnoMIHaiemraeerent  C 
Itocnomlne,  qno  splendl4i  annaret»  eldignliaiem 
litnli  eompararel« 

816  CAFDT  11. 
De  cultura  agrorum. 

I.  gtt/ittra  est  qoa  frumenta  vel  vina  magno  la- 


Cap.  L  *  — '  Mimm  milJiirKm...  iimpkBtti  iil. 
Hxc  fere  ex  Columell.,  lib.  i,  cap.  i. 

^'  Jfifi  fn^i^  flartAMutens.  kk  xxfiii.  lUi  Varr., 
lib.  I  de  Ri  fuil.,  cap.  I.     ' 

•  Nec  mifitts  i (uilium  kabuer.  Celnmell.  1  l^ii  mi- 
fiorim  lamlim  mirttirttnl. 

'  JuHus  Auieui.  Qol  de  i liibns  untnm  seripsil,  De 
quo  Plin.,  in  lndii,Mib.  xv  el  xvu. 

•  jEmilianui.  Palladius  Rutilius  Taurna  ^ili<i- 
s,  vir  iliostris. 


^  Gi^,  II.—»  Cirfjnra  qfrf,  cii*«m'*}fn(irm.^,id 
fieorg.  Iniuum  :  Pinjittii  auiem  |^(  («r<^  eudi^  jn- 
termissio  arandi,  iniiHiia  stjpalqrilllli  i4irc<iralia,  wi4e 
eimm  te^qs  «ii.  Ifam  fiemqui  w  §gmi9(fiM  mio 
l(Btamen  voeatuir. 

»  Perquo4  aqee  tmil^iniiHim.  icsnff.  Ytfg. :  Alime 
ripvwvii(  pan*iv**  ^ifwfi^* 

^  Duplex  aulem  e$i  aratio.  E  Sen^i  ed  vera.  Y§re 

po.  dqfttt.  1, 

o  Et  dieJii  fimue.  quod  f.  mtti,  id  iil,  iNri||i*  Hui 


I  Siye  CoiumeUa.  Disjnnetionem  pro  conjunciione  j)  terran^  i|iierpretatM  eat  ^qpr^ ,  lib.  u,  cap.  S.  Sed 


more  siio  posuit* 

n  Primum  ad  arair.  b.  jmnamie  fr«  Ex  AugPft(<  t 
KT11I  de  Civiu,  eap.  8« 

t>  Qtttdam  auiem  Osirtm.  q.  Tript.  JE  Setv.,  GqtfJ^^  \ : 
Vndque  fmee  mamlralor  aratri. 

t  £1  Im^  fumoUo  oii,  £x  emlQm  a4  iilud ;  Prima 
C^es  ferr. 

j  Otttilam  nimjni  £iirmili|ii.  fix  Lec|.,  Ii(>.  1,  eap. 
90.  *ldem  iSlff-iis,  04  Slir«|iliUi  vocatur  apud  4oSm 
zTiii  de  Givit.  eap.  iS.  Sier^ulies  ipud  Hacrob-  lib.  |. 
Saiom. 

^  CttjHiam  a  Ftea^  lliGnnhiu^  n  imp  l^<fi  IH^ri. 


bmc  alieha  puiab  U  Gbacon,  et  recte ;  naiq  et  verba 
Servii,  qm  f^)pliqitu(>  ^  lljdorQ  ^deliter  deseripU 
credo,  el  qmi  Mp(iQ)ogiae  miuianfi  noa  mciinini(,  dl- 
isitiir  e^iam  bodif)  ib  lialia  siAT^\^  ditam' 

p  Grandes  gteboM.  Festus  :  Oeeareei  oecaiorem  Ver^ 
ritti  pa<al  diiHim  a^  y^eceedendg.  qfod  (jfftlat  araudee 
glqbost»r^^  cum  Cieero  venmissnne  dkoi  q)  occm- 
cando  frugee  satas.  Ubi  glebas^  uop  y/odof ,  est  boc 
\m  l««3<tlK»»  W4  prior  ettmpl()gi?^  usus  esi  Varro, 
fib.  1  de  Re  rust.,  cap.  3i  :  Fiiieas  noveilae  fodere, 
V*  Vff^JS^  *W«w  ^^  ^  ^*»  comminttiri,  ne 
^H  s£t»q.  GTtfl*»  <^t»P»^»mt 


99  8.  tSlDORI  HISPALBNSIS  BPISGOPl 

Protdwo  est  aratio  prima »  eum  adbiic  dums  est  A     9.  ^  Alka^  GrMim  nmiieii  «at. 


600 


ager. 

6.  Salio  dicu»  qaa«i  fmuiuf  aetio,  vel  ({iiasi  sofo* 
rtim  aclh.  Senre  autf m  Tocatum,  quia  boc  cobIo  •«- 
rmo  facienduiD  est,  non  per  imbres.  Hinc  est  et  II- 
lud  YirgHianum  :  Nndui  ara^  $ere  nudut.  Mewt  a 
meiendo^  id  eat»  recidendo^  dicu. 

7.  Segii  autem  de  MwtiM  diela ,  qiiod  jacimiia, 

Bi?e  a  sectione. 

CAPUT  III. 

De  frununtit» 

!.  Prima  •  Ceres  coepit  uii  fnigibua  in  Grtecia,  et 

liabere  segcies,  tranalatia  aliunde  aeminibtts.  Hujua 

ineminit  0? idius  dicena : 

Priira  Ceres  udco  glebam  dlmovtt  aratro; 
Prima  dedilfruges,  alimenlaque  roilia  terria. 
S.  ^  Frumema  aiint  proprie  qua  amias  habenl;  B 
«  Fric^es  autem  reliqua.  Frumenta  autem,  ▼el/nr- 
ges,  a  frumende,  boc  eat,  31S  *  vetcendo^  dicts. 
p  Nam  frumen  dicitur  summa  pars  gul». 

5.  PrimitiiB  proprie  auntquae  de  fnigibua  praecer* 
pnntur. 

4.  Triticum^  tei  a  IHIiira  dictum,  quod  purlaai- 
mum  borreo  condatur,  Tol  quia  granum  cjos  eoro- 
fno)itor  et  teritur. 

5.  Far  dicitur,  eo  quod  inltio  frangeretur. 
^  Apud  antiquos  enim  molarum  osua  nondom  erat, 

sed  rrumenlum  in  pila  mlsaom  frangebant»  et  boc 
erat  genus  molendi. 

G.  '  Adoreum  tritici  genua,  a  qnod  idem  vulgo  temen 
dicilur.  Arior  quondam  appellatum  ab  edendo ,  quia 


I  Aiieattrum  aimHe  est  alicm,  pondere  el  bonluie 
pnBcipoom. 

10. 313  florrfeiMidietom,  qood  prm  eftteria  geae- 
ribua  frumenti  aridum  ante  fiat,  ?el  quod  spicaejos  oiw 
dinea  babeat.  ^  Horum  Iria  genera.  Primom  AfxanVwii 
vocator,  eo  qood  spica  ejos  eex  ordines  liabeat,  qood 
qoidam  cantheriuuM  appellant,  quoniam  animalia 
melius  quam  triticum  pascit,  et  homines  aalubrioa 
qoam  malum  iriticom.  Alierom  (fiallcAaii,  eo  quod 
duoa  ordines  habet  boc  plerique  galaticum  to- 
cant.  Tertiom  trimettre^  qoia  dum  coglt  necessius, 
▼emo  f  emtnator,  el  eeleriter  eoiiigilar. 

11.  1  ScaiMl«/a,  a  di?iaione  Tocata.  Doplex  eniia 
eatt  teandUurque^  id  eat»  diMitur. 

12.  n  Centenum  appeilatom,  eo  qood  in  pleriaqtte 
locis  jactos  aemhiia  cjoa  in  inerementom  firogla  cen» 
teumum  renaaeator. 

fline  el  mitfnnii  a  noliilodlne  fraetoa  Tocatnm.' 

13.  PmiidMm  dietom,  qood  mollla  in  regionibua  ei 
60  psnisTice  bominea  aoatentaotor,  qoaai  pamfUium. 

Pieium  a  potlo. 

Setautum^  Grmcam  nomen  eal. 

14.  Farrago  dicu  a  farre.  Eal  enlm  herba  hordet- 
cea  adboe  viridia,  necdom  granls  ad  maloriiftieoa 
lorgenliboa. 

15.  B  Sfdcam  de  matoria  rroglboa  abositedldmoi» 
Nam  proprie  spica  est  eum  per  eolml  follicttlum, 
id  est,  extremum  tomorem  arist» ,  adboc  tenoes  in 


primo  eo  usi  sunt  homines,  ai?e  qoia  in  sacriflcio  C  "^j*"  ?_f!^^^™*\?^^ 
ipsios  generis  panls  ad  araa  offerebatur.  Unde  adorea 
aacrificia  dicuntur. 

7.  Siligo  geniis'  tritici  a  teleelo  diclum.  ^lam  In 
pane  specles  ejus  praecipua  est. 

8.  Trimettre  tritieum  ideo  nuncopatom ,  qoia  aa- 
lum  post  tret  tfemes  colligitur;  ^  nam  ubi  propter 
aquam,  a1iam?e  eausam ,  matura  saiio  omissa  est, 
prnsiiinm  ab  hoc  peiitor. 


16.  •  Aritla  appellata,  qood  prios  Ipaa  areteai, 

p  Cukttut  eat  ipee  calamut  apica^  qoi  a  radicibitt 
naaeitor.  El  dictoa  colmiii,  qoaai  caiamut* 

17.  FoUieukiM  est  tbeca  fromenti,  in  qoa  granom 
aenratur  interiua.  314  «  Hase  aoper  aplcam  ?allo 
instrucia  munimen  praetendit,  ne  a?inm  minorom 
moraibos  apica  aoia  frocHbaa  exoator,  aol  ▼eaiigila 
proieratur. 


Cap.  III.  —  *  Prima  Ceret  ctepU  uti  frugibut  in 
Graeia,.  Ang.,  x?iii  de  Ci?it.,  cap.  6  :  Regnante  au- 
tem  Argo,  suit  uti  ccspit  frugibnt  Craicia,  et  habere  le- 
getes  m  agricultwra  aelaiis  aliunrie  teminibut, 

J>  Fmmenta  tunt  prop,  q.  ariH.  hab.  E  Serv., 
Georg.  I,  ad  ?ers.  Siliqua  quass.  legumen, 

«  Frnget  autem  reliqua.  At  Ser?.,  ^n.  i,  ad  ?ers. 
Frugesquerecept, — Errant  (inquil)  ^tii  <litcmiiinl  fni- 
ment&  a  frugibus, 

^  Nai*i  frumen  dicitur  tumma  part  gulee.  Ser?itts 
ntrobique. 

c  Apud  anHq.».  moiendi,  E  Ser?.»  /En.  n,  ad  llliid  : 
Et  tonere. 

t  Adoreum  tritici  genut.  Festus  :  Ador  farrit  genut^ 
edor  quonriam  appeilatum,  ab  edendo ;  vei  quok  adu^ 
ratur,  ut  /iat  $ottum,  uruie  in  taerifido  mola  talta 
rfficitur. 

s  Quod  idem  vulgo  temen  riicitttr,  Plinius,  de  Zea, 
lib.  \?rii,  cap.  8  :  Ett  el  hcec  Italice  in  Campania 
maximeque  semen  appeliatur. 

h  Nam  nbi  propier  aqu(e,  atiamve  eaut,  E  Golo- 
moll  ,  lib.  II,  cap.  6. 

>  Atica  Grascum  nomen  est.  Latinnm  poUt  Featos  : 
Alicn  ( inquiU  riicitur^  quod  atit  eorput:  Cbnrisioa 
?efo,  iib.  1  :  Alicam  tine  aspiratione  diciam  Verriut 


trariit^  et  rie  mutti  dixerunl ;  LudUut^  XT  :  Nemo  eei 
haiicariut  potterior  te ,  ciim  oj|riralione  ifcKil.  Ergo 
sub  Judice  iis  esi. 

J  Alieattrum  dmile  eti  aiicee.  Colomell.,  ibid.  : 
Semen  trimettre,  quod  dicilur  aticattrum ,  idque  pon* 
dere  et  bofiitate  ett  preeeipunm. 
D     ^  Horum  tria  gener.  Ex  eod.,  cap.  9,  nisi  qood  ad 
duo  gener.1  speciea  omnes  hordel  reiuilt. 

i  Scandula,  Al.,  tcandalia.  F.,  tcMudia,  Sic  enim 
apud  noa  appeilaiur. 

n  Centenum.  Quod  a  Plinio  tecale  diciUirlib.  x?iii, 
eap.  16. 

'  Spicam  rie  mat...  eminent.  E  Serr.,  Georg.  ii, 
ad  lllud  :  Spieea  jam  emnjnt,  cic. 

«  Aritta  appel.  Ex  eod.,  iEn.  ?ii,  ad  illttd :  Cfma 
leerittei  arittat, 

P  Cutmus.  Idem^  Genrg.  i,  ad  ?ers*  Cai/mirai^tie  lev. 
ttipuiatque :  CulmHS  dieitur  ipte  oatemaif ,  tApulte  uero 
foMquiB  ambiunt  eutmum. 

<t  Hofc  tuper  tpicam,  ete.  Ambroa.,  lib.  Hexam. 
in,  cap.  8  :  tiim  tuper  iptam  tpicam  vatlum  tiruitur^ 
ut  quttti  quttdam  in  arce  preetenriat^  ne  avium  minorum 
morsibut  tpica  suit  exuatur  fruetibut^  aut  vettifHt  prO" 
teratur.  Expreasil  aniem  Ambros.  locttm  Cioer.  ex 
lib;  de  Senecl. 


Ml  ETTMOLOGIARIIM  LIB.  JNU.  m 

18.  •  SapUm  8QBt  Mia,  se*  vagiM,  qoilNis  eol-  A     6.  •  Fa$Hm  mm,  et  ekir  Gniea  nMiiift  iniit, 

mns  Mnbimr,  al^ie  foleiiar,  ne  pondere  fragis  eorfe- 

lur^-qoae  ambioni  eulmam.  Etdicta  «ft|m/a,  qoafti 


«fla,  et  qoaal  airtpato.  Stijmla  dicla  ab  uUo ;  collecla 
enim  messe  aritor  propler  eultoram  agri.  Item  Ut- 
pula,  vel  qaia  pars  ejas  oritar»  para  inierdum  pro 
palea  praeciditor. 

iO.  Palea  a  qoibosdam  Toeari  dieitor,  qood  po/a 
fentiletur,  ot  fromenu  porgentor.  Gentiles  aotem 
paUam  a  qoadam  Pale  frogom  in?entriee  nominafe- 
ront,  qoam  Cererem  esse  folaot.  De  qoa  Yirgilios : 

Te  qooqoe,  magaa  Pales»  et  le  memorande,  eanemos. 
Item  alli  a  paMo  naneopatam  dicont  paleam^  qood 
ea  primom  sola  in  pascendis  animallbos  pnebebator. 
^  Cujtis  natora  ex  eontrario  tantom  est  frigida,  ot 


^  sed  faselos  file  genos  legnmlnis»  qoia  omne  qaod 
abondat  file  est,  boc  aatem  semen  abundanter  infe- 
nitor. 

7.  <  Lnpinni  Graecnm  et  ipsam  nomen  est.  De  quo 
Yirgilios :  Tmlkque  /«pffit,  qola  foltum  gnstantis  ama* 
ritodine  contristat ;  onde  eos  pr»  amaritodine,  nee 
TermiSy  nec  uUum  animal  eomedil. 

S.  Mediea^  vtcta,  ervum^  pabnlorom  opUma  sont. 

9.  Mediea  dicta,  quia  Medis  translata  est  in  Grae- 
eiam,  tempore  i  qao  eam  lerxes  rex  Pecsarom  ln« 
▼asit. 

^  Haee  semel  seritor ,  et  deeem  annis  perma- 
nel,  ila  nt  qoater  vel  sexies  possit  per  annom  reeldl. 

10.  1  Vida  dicta»  qnod  vtx  ad  triplicem  perreniat 


obrvtas  nives  floere  non  sinat ;  adeo  ealida,  at  mato-  B  fructum,  316  cum  alia  legumina  proventum  babeant 


reseere  poma  eompellat. 

CAPOT  IV. 
De  U§wmnihu. 

1.  L^^itmlna  «  a  Ugendo  dicta,  qnasl  electa.  Veto- 
res  enim  meliora  quaeqne  legebant, '  sive  quodmanu 
legantnr»  neque  seetionem  requirant. 

2.  Legaminum  plurima  genera ,  ex  quibus  faba, 
lentieala,  pisum,  faselus,  eicer,  lopinus  gratlora  in 
osum  hominum  fideniur. 

5.  Faba  Graeci  etymologia  a  veseendo  vocabntom 
sampsit,  315  Q*^'*^^^  f^9^'  fh^'^  ^^^^  Graece  comedere 
dicitur.  *  Primum  eniro  homines  hoc  legnmine  usi 
sunt.  Ilujus  species  duap,  quarum  aliera  communis, 
altera  iOgyptia.  . 

4.  Faba  freia  dicta,  eo  quod   eam  liomines  /yen-  ^ 
dantf  id  est,  frangant,  et  molendo  comminunnt. 

5.  Lem  yocata,  quod  humida  et  Unta  est,  '  Ycl 
qood  adbseret  humi. 

•  Stipulce  tunt  folia.  E  serv .  et  Ambros.,  ibid. 

^  Ctijifs  naturaex  contrar.  tantum  eit  frigid.,  ete. 
Aug.,1ib.  XXI  deCivit.,  cap,7  :  De  paiea  $ic  frigente^ 
ut  fiuetcere  nivem  non  «tnal ;  i tc  calente,  ut  matureicera 
poma  compelUt. 

Cap.  fV»  «  —  L^icmtiia  a  legendo. . .  veteree  enim 
meliora  qumq,  leg.  Serv.,  Georg.  ],ad  illnd  :  JfadnnM 
(fWpqHi  manu  legeret :  Hinc ,  inquil,  ^uidtfm  toluni 
dictum  legumen. 

A  Sive  quod  mJeg.nn.r.Ex  eod.,  ad  vers.  Siliqum 
quattante  legumen.  Varro,  Hb.  i,  de  Re  rust.,  cap. 


ferlilem.  Unde  et  Virgilius  :  Aut  tenuee  fetui  viciof. 

11.  Ptsa,  quod  ea  pensabatar  aliqnid  auri  minu- 
tmn.  «Nam  pii  aurum  dicitur. 

12.  Ervum  a  Graeco  trabit  Tocabulum.  Hoc  enim 
IHi  opoSov  dicunt»  quoddumsit  quibusdam  pecoribos 
infestam»  >  Uuros  tamen  pingues  efflcit, 

CAPUT  V. 

De  viiihti. 

i.  Vitis  planUdonem  Noe  primus  Institult  rudl 

adhttc  smculo.  Apad  Grxcos  autem  inventorem  titls 

Liberum  appellant.  Unde  et  eum  gentiles  post  mor^ 

tem  deom  esse  Toluerunt. 

2.  0  VJtts  dicU,  quod  vim  habeat  eltios  radicandi, 

,  Alii  pnunt  vitee  dicus,  quod  invicem  se  vit^i  ln« 

'  neciant,  vicinisque  arboribus  reptando  religentar« 

p  Est  enim  earum  natura  flexilis,  qoia,  quasi  brachiis 

quibosdam ,  quidquid  compreh^nderint  stringunu 

5.  4  Labruica  est  vitis  agrestls ,  qum  in  tema 

quo  tempore  eam  invaieruni.  Plin.,  fib.  xtiii,  eap* 
16  :  A  Medii  ad/eeeta  per  betta  Penarum^  quoe  Dariui 
tnfu/tl.  Sed  cor  Xenem  pro  Dario  sul)Stiiuerit  Isi- 
dorus,  id  anxie  perTOStigandnm  non  pnuvimus. 

k  Heee  iemet  ieritur...  reddi.  Ex  Colomell.,  lib.  ii, 
cap.  11. 

^  Vkta  dicta.  SerTius,  ad  Terba  Virgilii  nb  Isidoro 
eitaU  :  ilftre  TSifiiRS  atf.  Nam  vieia  vix  ad  tnplicem 
pervenit  fruetum,  eum  atii  leg.  p.  h.  fdiduimum  et 
fertitem.  Ex  his  Tcrbis  Isidorus  notsttonem  qualem- 
ennque  confecit.  Sed  placet  Varronis  nobis  etymolo*^ 


^3,  de  eicero  ?  Hoc  enim  quoque  tegumen^  ut  coftm  ^gia/lib.  i,  cap.  51  :  Vtcta  dieta  a  vinciendo,  quod 
qwe  veituntur  e  terra^  non  tubtecantur,  qwe  quod  ita  *^  iteti 


teguntur,  Ugumina  dicta, 

«  Primum  e.  /icmm.  koc  Ug.  ud  iunt.  Plin.,  lib. 
Tiii,  cap.  H  :  Seq^ntur  natura  leguminum^  inUr  qwB 
maximui  konor  fabte^  quippe  ex  qua  tentatui  iit  etiam 
pnnis. 

f  Vel  quod  adbeeret  humi.  Al.,  Humida...  Alii 
lentem,  quasi  leriem  dicUm  volunt,  ex  Terbis  Pii- 
nli :  fnvenio  apud  auctorei  tequanimitatem  fieri  rescen- 
tibui  ea. 

s  Sed  faeelui  et  eicer  Greec.  Cur  cieer  Graecum  no- 
mcp  dixeril,  qaaerendum, 

^  Sed  fatelui  vHe  genut.  Vitemque  faeelum  dizil 
Virg.  Reliqiia  Serv.,  ibidem. 

^  i.ifptniM,  Grcecum  et  ip$um.  'Airo  rik  ^vtnoc  dictas 
liipinus,  eoquc  etiam  videtur  respexis<:e  Virgilius. 

i  Quo  eam  Xerxe$  rex  Pen.  Serv.,  Georg.  i,  ad  11- 
lud  :  Ttmc  te  quoque^  medica^  putre$  acdpiunt  iulci : 
Heec  auiem  herba  a  MedU  iranilata  eit  in  iiraciam, 


item  capreoioi  kabet^  ut  vtrrs,  ^w^icieifm  «ttrsnm  vor'» 
ium  ierpit  ad  uapum  /«ptttr,  aHumve  quem^  ut  htereaif 
id  ioiet  vincire^ 

"  Nam  pi$  aurum  didtur.  F.  :  Nam  inde  Pisaurum 
didlur,  Serv.,  ^n.  vi,  ad  illud.  Aepice  Torq.  et  re- 
fereniem : —  Nam  Piioumm  (inqoil)  didtwr  quod  illic 
aurjum  pensatum  eet.  Sed  rejiciebat  h«c  Chacon,  ut 
adnlierina. 

»  Tau/roi  tamm  pinguee  eff.  Virg.,  eclog.  3  : 

Eheu  l  quam  plogul  macer  est  mlht  uuras  io  ervo ! 

Gap.  V.  —  •  Vtlts  d*  q.  wm  kabeat  eitiui  radieandi, 
A  Tiu  scillcet,  toI  ti. 

p  Eit  emm  earum  natura  fiex...  itring.  Ambros., 
Ueiam.  eap.  42,  de  Viie  :  Dmde  quia  natura  fiexi* 
biUi  (sive,  ut  est  in  veteri  libro,  fiuxiHi)  et  caduea 
eii^  quaii  bracMu  tfuibuidam,  ita  eUmculii  quidquii 
comprehenderit^  itringit. 

4  Labruica, . .  terrm.  E  SerT.»  eclst*  5. 


m 

el  extremmtibMs  wttsih 

res  ciodKm  pro  elaudo  dicebaoU 

k  *(a(^a(^f  W  PQv«Iltt#  piil»e»  iBnaiw»  ffi^m 
^ni  f^g^tw  aP8Poaiip»(u«iu«  ob  »li»iUludioeiii  rei : 
quod  in  ea  parie  qi&«  d^^iditur  ex  Tetevi  ^mieiilo 
PfQmiuc.ufi,  virioaw  W^^^  epeciein  pr«li#t. 
'  Ci.  f  S)f(i(i99e«  »uiii  »ur<suli  fcMge  c^reAie««^x  ip»a 
jippemUc^ldfif  W  Itnt  inl^tiile»  (rnctuit  e^  9^' 
taie  affecit. 


8.  ISHMItl  mSPALBNSIS  KPISGOn  604 

dtel»  a  /«frrta  A  et  ^  aine  lapau  perienlorain  froeins  svos  sustineani, 
ae  »e»e  vaga  proeeriule  difftindanl. 

12.  1  €wymbi  sont  annuli  qni  proxima  qoaMpie  11- 
ganl ,  el  eomprehendnnt,  ne  longius  laxaii  palmites 
venter  um  llalllNM  diasipentor. 

IS.  VMSdietflS,  qood  intrinseco»  homere  sontple- 
naCi  ^  soccique  et  pinguedlnis.  ^  Nam  homldnm  est 
qopd  eiierlos  bomorem  habet,  «vidam  qiiod  ia- 


9  gMim^  eat  bolrboia  para«  et  belrio  «rmem  esi. 
^5.  P  ^^buxhpm  0Y«  qnsdani  (('ipUBtttr,  qoia  fra- 
Cln»  ^riun  »4^^  velHt  Powum  in  urbibu»  vondi- 


7.  d  Stt^ta^  T\Kiici  vQ($»m  neYi»»imaw  pariem 
»m[puli,  j\x^  flui^  jqM|in»  r.fip»»»it  9^  w»tre,  e(  gaasi 
prosilii,  se^  q^i^  VM^^^MS  tCMUiUte  ^M  »i»e»iem     ^ur.  CpniiK^datt  enim  eas  et  specie»  ei  &aporU  ja 
praferl.     '  ^  W»dilVt  e^  quibo»  simi  pr»coquja,  docaeiM.  por 


prserert. 

8.  ^  S^inmiuites  vitium  et  frniicHpii  fi^gfi^ia  pvnce- 
pantur,  ep  quod  flatu  ^gUen{y;r. 

9.  '  Palme9  viiis  ma^ria  i0\\h  ^Hi  PPr  n<)iieUa 
brachi»  emis^u^  frpclun^  affer|.  Na\pi  ideo  n|»tici 

Kiriem  viji^  palmit^i^  dicuQ|.  l^alm^  «nim  derlfa- 
urn  nom^n  esi,  quod  nom.eu  pnragoguip  diciiur» 
quod  a  palma  derivfstur.  Palma  enim  babet  nomen 
s  prototypom,  quod  diciiur  principale,  ab  eo  quod 
6z  se  derlvalum  faeioi. 

10.  ^  P^OifNiiiui  e»i  faBum,  eu)na  aobeidio  vilis  a 
(irigOKe*  vel  ardove  defendiiur,  a|qne  adversoa  om- 
pein  ii^uriam  niunilur.  Qoi  Ideo  alieobi  intercisns 
est,  ut  et  Bolem  ad  maturilaien  iipoetoa  admitiat,  et 
«mbra»  (»ci»t.  fil  dietua  |NWi;^niis,  qood  de  pahniie 


1: 


11.  \  C#pr4Q(i  dicli,  qood  eapianlarbores,  sontenim 
^Cinni,  319  ^^^^  uncinoii,  quibua  se  inneciere  vi- 
^es  ct  aospeo^fKC  soleyt  arJboribos,  quo  adminlcnlo 
frcti  palmite»  i  v^ioftac  lorbines  eoolemnereqoeani, 

f  C^ie^i*  f  .caiHi«fp.  S«rv.,  Geeng.  ft:  Qum  ei  eau- 
dicikut  ^cti^ ;  C4ua(C|»|ia  pafMi^  pro  cooicibus,  sim 
CAULEU  pxQ  CQLEH,  SAURiCEo  pro  sORica  dtdmMi. 

^  3IalUolu$...  pr(E^<a(.  B  (iuiumeil.,  lib.  111,  ean.  g. 

«  Spa4qne$.  Bz  eodet^o  lib*,  eap.  iO.  '  ^ 

^Sagittam,,,  prjBfert.  E  cap.  17. 

SummiuiU%  ^tium.   Ita   ^f . ,  Georg^  11«  ad 


NeveHagellqi  st^n^m  V^^*  £(  Varre,  iib.  V,  cap/31. 
Pa'      .  2    /  ... 

!  quwdam  yerHa^  quie  napmy^ 


'  Pdlme{f  f  lc.  OM^d 
b.  iu:  Suut  q\ 


,     uamen  irgkpar^wfw  Uidmr, 
Charisius,  lib.  iii:  Suut  quwdam  verba^  qum  na 
appeUatjit^Xf  atug  a  primiiivi  verbk  declkHUimie  H  mi- 
UUionettK  fi  a4i^t\o)Kemi  cafmni. 
s  Jp(:o(o/|^pt4ii^^  quqd  (iicUux  pri^vipaU,  Idem,  lib.  1, 
p.  de  Analoj;ia  ;  Noif^naiquwdm  wu  pruneipalia^ 


)5?P'  _  .  .        .       , 

quw  Plinius  secundus^  eodem  libro,  faciendi  appellat^ 
Mt  aqua;  ex  qtuLus  posses^i»Q  msfiUHlMr^  qum  PkTiENDi 
i^oeat,  ul  aqualis. 

^  ('(z^ipjiiim  eiifo/Hiffit  etc  Ek  Ambroa.,  lib.  ni 
peMOji.,  <;aD.  12. 

>  tapreoit  quod  eapianl  arbores.  Varr.,  liii.  l,  eap. 
51  :  Ex  aUera  partq  c^pr^  ((ic(«,  gMOd  periA  €apreo- 
lum.  Is  est  coliculus  viteus ,  inloxtus ,  ut  cincinnuji ;  is 
enim  viies  ul  l^nral,  se^pU  ait  lobuni  capkndum.  Ex 
QUQ  a  coi^i^u^o^^opreadM  dicM*  ^ibs  umch  eapreo- 
iiini  .'«  nobis  propter  teneriiudinen  dlclum,  itauli  a 
Grae^cis  fxoo-xoi,  id  es^t,  vHuli,  dieuntur  rami  no\elli. 

i  Venloi  ac  turbine^  cottkmaera.  Iia  omnino  lcgen- 
diim  ex  vei^ribus  iibki.  Reapeiiiqoe  ad  Virgilii  verba» 
pGo^.  II,  (j\mpQdi  de  re; 

Yiribus  eniii  qoarura,  et  CQptemnere  ventos 

Abbii******"* 

"  '^"ii' 


pure»,  daciyli,  Rhodiae,  Lybic«,  cer^wii»»  ftleplia 
nitae,  tripedanix,  unciari»,  cidQuiiae.  Durabiles  autem 
per  totam  hiemen  \eQUC^l<|i  et  Mumisian». 

^6.  «t  Prmcoquce  voca|tae,  quod  cUo  maiurescani,  et 
anle  omnes  sole  coquantqr.  Has  ^  la^eos  dicuni,  qqod 
carranl  ad  maturiiatein  velociier,  ul  le^us. 

319  ^^*  Purpure»!  a  colore  dicuntur. 

•  Dactyli ,  a  longitudioe. 

Bhodiae  ,    el  Lybicae,  a    re|iQQibo»  nwciipeta 
pnt. 
Cerauni»  yerp,  guod  rubeaqt,  yel\it  igni». 

*  Slepbaniue,  a  rotundiiale. 
fjndarice^  a  magnitudine. 
48.  Genera  autem  uvarum  quae  yino  deserviunt 

plurima.  Ex  quibus  ^  aminea  d|cta,  quasi  sine  minio, 
id  est,  sine  ruhore.   Album  enim  vinum  reddit, 

3nag  cum  &it  unins  npminis,  non  unam  spcciem  red- 
it.  Amineae  duae  gemiii»,  ab  eo  diciae  quod  dupli- 
ces  uva»  mittant. 

^  Et  sine  iapsu  perieutor.-^f^apsu  periculorum  libb, 
qmnes;  pediculorum  quidain  reponuul,  quod  pedicyli 
ct  rructuuru  et  foliorunit  dic^^uiur.  Quibvs  Pliuius  re- 
t)iignat  lib.  xv ,  cap.  28  :  Dependent  (inquil)  a/(«  pe- 
diculis  m  pira ,  a<ia  X(tcemi%  m  uvm,  et  palma,  aiia  el 
fediciklik,  et  xacemis  tK<  ed^as ,  «am^lici.  Qunl  &i  hj^ 
hericulor^in,  dixit  (sidorus  (iii  (Isilullus  casus  alios  pe- 
flcu\or!Jl  Sine  tapius  periculo  volebal  Ch^con. 

\  Cort^mbi  sunt  onnuli.  lieni  inf.,  cap.  9  :  Corymbis, 

oHos  annnlos  vocan^us,,  iiisi  furie  cprynnt  legendum. 

Hesych.  :  ko^v/xvoc  xoTptoc  Ttf  vwaixifoc  tri|}tTpaxfl^«>C- 

^  f(a(n  quod  niascuiino  gcnerc  enuntiavit  IsKioruSy  tiaud 

maghi  'iheferre  arbilror. 

m  Succiquc  et  p\u(juedlnis.  Al.,  sucdqne  piimuedine. 

^  Nam  liumid^n^  e%t^  qii,od  extrinsecus.  E  Senr., 
cclog.  40. 

'  ^  Racemus  est  bolrionis  pars.  Ex  eod. ,  Georg.  ii , 
9|d  iliud  :  Et  t^rpes  avUfu^  pra^dam  fert  m  racemos. 

9  Suburbanoe  uvw.  \j,  ColuuitTilM  lib*  1||,  cap.  2.  Vid. 
ciiaiit  Prm.,  lib.  xiv,  cs|U.  5. 
'   «  Prmcoijuce.  Serv. :  Prcecice,  quasi  prmcoq\{m,  quoA 
ante  alias  so,le  coqmmiur. 

'  Lageos.  Serv.,  ad  7enttiique  l^eos  :  Lagcos  esl 
(JW  Latine  leporaria  dicityir. 
""*  DaciyU.  uaciyddes» 

«  Siephanitm.  lit^iii  :  Et  coronatio  nMturmi  /m»i  tU^ 
phanifesdiitio}  fotus  intercursantibus. 
^  ^  Amiuea  q.  sine  mjuiQ.  tt  tjcrv.,  ^d  illttd :  Smni  ei 
Amineiie  vit. ,  Georg.  11,' uh»  fljullj  fl^^rius  ^p  vocfi  ^l 
Je  ffiii  ffenere. 


nugine. 
hjibetu^a  dicta,  quia  ejua  in9)teri;(  PM^ 
19.  Faeinia  minuti  acini  e(  durae  cutis  ii:^9,g  |>>^^ 

^  nobilitate  ^miqe^ni  sefuilur,  feciinditat§  praefedil. 

Quam  prqinde  /(lirctiiu^m  yoca^/ipuod  pfus  Jiu^in  ^xi^ 

hd  fmm  afferat. 

fegasj  pYuviis»  et  veniis^  et  nniaxj|ne  ajM}fJi  infesl^n- 
tor,  qnarum  deprsdaiiohe  Apianas  cognomfnat^  junt. 

320  ^^'  BaianikB  a  m9|[niludine  nom^  f^p^- 
runt ,  j3«)icvov  enirn  Graeci  ^/ani/er^' vocinV.* 

22«  Biiwriea  a  regrone  nomeir  sortita^esi,  turbines, 
et  pluviasy  et  calores  fortissime  sustinen^,  ne^  i&ma- 
era  terrf  kficfens,  hujds  niepiti  et  baiiiiica  est. 

29*  ^  Ar^tti  Graecufa  vitis ,  generis  albi ,  fertltis. 

yinta  nyateriam  et  brevem,  et  latom  foliuni  mil- 
tena,  cujus  fructum  nisi  primo  lempore  colligas,  aut 
t4  temnff  deeidety  aut  ^iimore  putrescet. 

24.  «  Inerticula  nigra  est,'  qu^  Graecl  ameUi^t&n 
vecant,  bon}  vini,  etTenis,  a  quoettam  nomen  traxit, 
qnod  iiMTi  m  lentondis  nervis  babealur,  qoamvls  go- 
Mi  Don  sit  hebea. 

K.  <  MirMfiM»  a  Mgieiie  iSgypti  Mare^Hs  diet», 
mide  prius  veneraiit ;  siAit  eniHi  ei  albae  et  nfgre. 

§6«  i  B^kotmt  qtm  quidam  varia»  appeliani,  neque 
paP|i«ieaB,  Ml  neque  nigm}  ab  h^ko  colere  ila 
4icitt,  •ttbalbi  latten  musll.  Bekmm  enim  est  nigrttn 
eandidumque  colore*  Nam  helvam,  iiee  albma ,'  nee 


27.  ^  f eMlQe  leeva  vlHom  qw  sela  feeundiiaie  G 
commeedaetur,  abiiedaiitia  cepUisa,  mollmque  vini 


2S»  %  YMkmwi  «vaa  grandea  magis  qaem  mvilas 
habel;  Mvaen  •ttleai  iade  iioe  suiiieM,  qoed  mqlUMi 
vioi  fliial. 

I  Sfsieca,  vet  qoia  de  %rfa  alleta,  vel  quia  oigra 


29.  Multa  autem  genera  vitium  sunt,  qu» 
\  ieei  ei  qaaiiiatem  el  naaiea  ^htuat. 


•  Afimiea  fatialg.  Ita^  dicdur  a  GQlumelfa  et  Plinio. 

k  Nillf)UilitfriMbi€«(m^e7i)ltiif.  flaec  d'<('iboiftefftani8 
Golumelia,  quas  lamoii  iam  nibailiuis  ei 
ipse  et  Pltn.  coiijungunt. 

c  Afianm^  etc.  E  Gohimelt. 

^  4m(H-M  FfMl^a  ffMttfrwm  kStmi^ 


D  nullus  esl.  Itaque  expungendum  ceiiseo. 
^  ,  B  C^^WRella,  ^     i  VitiMwnia.  ^lc,  'ViiiMiaiiia$  wm^  i 
e  qno  9i(V449  ^P]IW  ip  ioQ^in  r^tUuit^ua«  flM«^  |iH4      spionia  Goiumella  :  At  ijnonia  dapsUu  moj 
nul^ei^t.  Nm  fii  fivis.  \ulga|am  lecMQnem  ^uius 


cednifL  ii)  |uuU  mq^mim  brofeni  seqqere|ur,  l\bf airii 

fieoidq  mtm^  «iw  ftftmins  ipfo  yismI»  q«^utjrej<j, 

It^p^HC  foi^m^s^  UKiiJs  inl«^  I^epdHs :  ^r^t/i^ 
•  ra?cii/a  n/ii  ^^nerts  af6i,  fermt<  vottu  tfi(^fer\ii^et  vvu 


-^.  .^^  HT-  rei^^imus  invilis  oinnious  iiDi 
Voceni  amaracion,  quae  bic  vulgo  tegitur,  ^x  (lely^ifa^^^U 
2**'  !lR  .%»i^"A!ii^  9*»»*"  Coluniella,  ft«fi  j^i^- 
irv.,  ad  vers.  Sunt  ^f  l^ofeofuf^ ' 


i^Uqvte^ilo,  mtatiq,  mrwiaaUa,  fosaie. 

31.  k  Oblaqueara  eit  circa  cqdiOM  lenami  HMl- 
m% »  n^Vt  la«M  «ffNNW  Uae  %lM|ui  ssfioiiefrs  ap- 

32.  Putare  est  virgam  ex  viie  supervacttajn  i0^ 
f^ipe,  pi^n^  flai^ms  l|ii»a»t«  ^^4  Wm  ^ilitur 
purgare^  id  est,  ampatore. 

53.  HAqpcER?,  (ra||{4m««  P*P^»4W  «rf  fla- 
lejluip  Yiii^  l^ryjp  ^Hbtpwmn  ^terj[««;e,  ^  qmi  ptnf 

protender,^,  dic^(\(|if. 
Foder^  Ye.CO  ^^  (CIV^W  fte^Wt  qP^I  ft«« 
G4P11T  Yl, 
^e  qfllf rii^a«. 
B     t«  Ar^oram  nomen,  sive  herbarum,  a|)  f^qiis  ii^ 
'  flexum  preflitpr,  eo  quq^  ^rri^  ftf tf  «;a*Mfc«?f  «d. 
h^reql.  Ulrqqu^  sqtfi^n  i(t^q  «i))|  WAA  fiinril^  «^ip^ 
quia  ex  uno  alterum  gignitur.  Nam  ^mn  MllifiHieHi  ki 
\i^m\  i«W»  fcerhH  nf  ii^  pi:iUir»'(lfAi|Ki€W(pti|  lor- 
gii  in  arborem,  et  infra  parvum  tempiis,  qnai^  iiafr 

\m  itos»  «jrt«s«mft  smpicis. 

2.  ir6tt<^um  arbor  novell^,  ^|.  \^vm%  IR  <»»  Hlr 
sertio  (ifrijptjllegjj  ^\  jJiQiaflriraita,  fi\i^|i  «^.(^rii^aftto. 
Alii  ?.  firbu|lmil  ipfnp,  jq  qiu)  arliq^fi3  SuwV  vpiunt 
accipere,  sicul  saliciijq^.  §ic  $t  xifftpimp,  ^^  Yiwn. 
lae,  et  y\x%JfiS^; 

5.  Ar6or  ^utem  et  fr^^ctifera,  ei  (|(irili$ ;  «rft((i  ^o- 

^?!"  R2"  V»H^  (rH^I*/^'?-.  ^.?P«fft  SW?"'  f^ffllPWfl  <wf- 
6orei  dicimus,  pama  vero  neutro. 

4.  Fmt^xbrevis  ^tappellatu^,  auod  |err9n|i  fropde 
tegat,  cu^^s  pturale  nomen  [ruteia ;  arbor  alta  e8|. 

b.  *5t7va  vero  Spissuro  nemus,  ^X  breve.  ^  Silva 
dicta,  qua^i  xifva^  quod  ibi  tlgna  c^d^qtqr.  (Kam 
braeci ^u^ov/iVntifn *dlc(|nt. M\itla enim La|ina  i^omipii 
Graecafti  pferumque  etymolo^am  recipiunt. 

6.  Nemus  a  ti«mtat6«s  nuncupatum ,  quii^  pagani 
Ibi  fdola  'coiislitbebant.  ^23  ^^nt  enim  femora 
arbores  majores,  umbrosm  frondibus. 

7.  Lttcos  est  densitas  *arb6rum  solo  lo^ni  detra- 

y  TMius  ia«as*..  /fcisns.  Ilnie  tertio  loee  leeas  hle 

igOQllHD-  De 

MiMMiaiaaiirfir 
t¥iiinem^**Hm¥^wmm¥K^(pi^^*    .„   . 
1  Swrimf  PN- ;  *«*  f*  w»-ft  «»»up«i  «»  *»fww 

nom^  tmponanl. 

^  (j|^tt^r«Mt  m^J^  ^^  P>iM'«^'.^'  ^^*  (^P-  ^- 

yi^eo  qtWi»^"»»»»*  Aw«i<^W  ds  Rf  ijist.  passim 
scribi.  Sed  cui;  (llptl).  litiro^  fcriptura  d^igi^c^iat,  ia 
quibus  omnibus  ofrto^a^arst  sl  oblaqueare  es\  hfius 
dxcum  [(\c^,e^ 
'  t  Propmm  a  mmata,,  H  ^(  ^1/^%.  S^?" 

iK(i.  IV,  ad  i\M  ;«€«««  <^i^  ^  «iWW  H»^'^*  • 

-Pr4T«<,  »((((«  (•«ftwO  J^oWid^^,  \i  es$  pr^ 

^*!cVp.VI.--«  At:k«(!HI|  (afH%r  «iP^tW-  "Va^te 
K.5. 

filra 


suni  Servii,  eclog 
?,  Stfvft*^»  ^-  ^"^Ia*  ^*^»  *£l*  ?*^*^''^ 


Bd7 


&  ISIDORI  HfSPALENSIS  EPISCOPl 


6M 


aens,  tro|id  aniiplirasl,  eo  qiiod  noD  loceac,  »iYe  a  A  Utur.  El  hine  dicium  virguUum,  quia  ex  ^irga  toili- 

tur.  Ytrgu,  vel  ft  wrim«  dicitur,  qnod  vim  w  se  mol- 
tam  habeat,  Tel  a  viriditale,  vel  quia  pacis  indidum 
ofit,  quod  vim  regat.  Unde  liac  utuntor  magi  ad  pla* 
candos  inter  se  aerpentes,  ^  ei  idcirco  in  ea  hos  soa- 
tinent  illigatos.  Hac  etiam  philosophi ,  et  i  reges»  ae 
maglstri,  et  nnniii,  et  legati  utuntor. 

19.  ^FUufeUa  dicnntur,  ut  praadiximos,  snmm» 
arborom  partes,  ab  eo  quod  crebros  ventorum  sosti- 
nent/faHit. 

20.  1  Cgmoi  ToeaUs  (dicunt)  quasl  cotmM. 
Fo(ia  Grmoe  fu»«  dicunlor,  inde  est  ad  nos  hoc 

nomen  per  derlTatlonem  transiatom. 

21.  Flwe»  nominati,  quod  cito  defluanl  de  arbori- 
bus,  quasi  fluores^  quod  cito  sdNanlor.  In  his  duplez 

B  gratia :  coloris  et  odoris.  Anstro  enim  flores  solvun* 


iueej  quod  in  eo  lucebant  fonalia,  tcI  cerei,  propter 
nemomm  tenebras. 

8.  Suitui  est  denslias  arborom  aha,  ▼oeata  boe  no- 
mine,  eo  qitod  ezOiat  in  altom ,  et  hi  sublime  con- 
sorgat. 

t.  •  Avkiria  stereta  nemora  dlcta »  qnod  ea  ave» 
frequentanl. 

10.  ^  RedHna  arbomm  sont  qo»,  aliis  sectis,  re- 
pullulant.  Alli  recldiTa  a  cadendo  dicunt ,  quia  post 
easom  nascontor.  Alii  a  reefdendo ,  et  repullulando 
dixemnt ;  ergo  recidi?nm',  ubi  mors,  aot  casus. 

11.  «  InsUio  dicitur,  cum  flsso  tranco  sorciilus  fe* 
cundss  arboris  sierili  mseritur;  aut  oculorum  impou- 
fio,  cum,  Inciso  cortice,  libro  alienae  arboris  germen 
immlttitor. 

12.  ^  PUmUB  sunt  de  arboribos ;  Planlaria  vero  quaa 
ex  seminibtts  nata  sunt  cum  radicibus,  et  a  terra  pro- 
pria  transferantur. 

13.  Cesfritee  flrutices  sunt,  quasi  cutiriu»^  vel  quasi 
^ekea  pedee. 

Fronde»y  quod  ferant  Ttrgulta,  tcI  umbras,  sunl 
auiem  causa  umbrarum. 
Oeuii  nodi  sunt,  ex  qiiibus  frondes  exeunt. 

14.  Radix  appellatur,  qood  qwlradU»  quibosdam 
flxa  lerris,  in  profunda  dimergitur. 

^  Nam  physici  dicunt  parem  esse  altiludinem  ra- 
dicum  et  arborum.  Alii  radicem  a  similitudine  ra» 
diorum  dictam  puiant ,  ?el  quia  si  eradator,  non  re- 
pullulat. 

15.  Ti-uncu»  est  statura  arboris  insistens  radici. 

f  Cortieem  Teteres  eorucem  TOcabant«  Dictus  an- 
lem  corteXy  quod  corio  lignum  tegat. 

324 1^*  '  ^^^  «st  corticis  pars  interior,  dietus  a 
tiberato  cortlce,  id  est,  ablato.  Esienim  medium  quod* 
dam  inier  lignum  et  corticem. 

17.  Rami  sunt  qui  de  trunco  manant,  sicul  a  ra* 
muscttlis  caetera. 

6'ttrcru/t  a  pnecisione  »errm  nuncupail. 

i%,^  Virgutum  estquodde  radice  pullulat;  romiis, 
qui  de  ipso  robore  arboris  ^vlr^a,  qoae  de  ramis. 
Proprle  autem  trirguitum  appellatur,  quod  ad  radicem 
arboris  nasdtur,  el  qoasi  inotile  ab  agricolis  ampu- 

^Auiwria.  E  SerT.,  Georg.  2,  ad  illud  :  Rubent 
aeiaria  baed». 

b  Recidiva.  E  duob«  SerTii  locls,  ^n.  ir,  ad...  H^ 
ddiva  manu;  et  -^n.  x,  ad  itlud  :  Dum  Laiium 
Teucri» 

e  tnmtio  d.cumfiuo  trunco,,,  mmitiitur.  Ex  eod., 
Georg.  n,  ad  illud  :  Arbutu»  horrida.  Ubi  fi»»Oy  non 
infixo^  ex  boc  loco  et  Manuscript.  SerTii  lib.,  legen- 
.  dum  esi. 

^  Ptantee...  Piantaria...  tran»fer.  Ex  eod.,  ibid. 

•  Nam  pkyiici  dicunt,  etc.  Ex  eod.,  Mn.  it. 

'  Corticem  vetere»  corueem*  —  Corium  lubenf er  le- 
gerim  ex  Testigiis,  quaniumTis  lubricis,  Tarraco- 
nens.  Godicis  :  Truncu»  «cr  »tatura  arbori»  in»i»ten» 
radice^  vHere»  quormm  voce  vocabatur. 

B  Uber.  E  Senr. ,  eclog.  10. 

^  Yiraultum^  gma  ex  virga.  Al.,  quia  keee  virga. 

<  Et  tdciro  tn  ea  Ito»  »u»tinant  Utigato».  Ul  in  Mer- 
eorli  cadttceo  Tidemos. 


tur,  Zepbyro  fiunt. 

22.  Germen  dicimns  snrculum  prsgnanlemt  a  g^ 
rendo;  unde  et  genmnatio. 

23.  Fructu»  nomen  accepit  ■  a  frttimw,  Id  est, 
eminenie  gntturis  parte,  qua  Tesclmur.  Indeet  frugea. 
Fmctus  autem  proprie  dicuntur  agroram,  et  arbo« 
ram  ,  qoibos  uliqiie  uUmur.  In  animallbus  Toro  oInh 
siTe  et  translatiTO  Tocamas  fructttm. 

24.  Poma  dicta  ab  opimo^  id  est,  a  copim  ubertate. 
Jfaiara  385  dieuntur,  quia  apia  snn\  ad  mandet^ 
dum;  sic  et  immamra,  quia  priusqoam  matura  flanl, 
dura  sunt  ad  mandendum. 

25.  Ltjrna  dicta ,  qoia  incensa  conTertontur  In  iti* 
men..^  Unde  et  iyehnum  diciinr,  quod  lumen  deu 

C  26.  Haetula  a  tollendo  nuncupata,  quasi  abtt»' 
to«  0  Fome»  est  bastuia  quas  ab  arboribus  exco- 
tilor  recisione,  aut  haslulae  ambusiae »  aul  ligua  c»> 
Tau»  a  fungis  nomine  aecepto,  qnod  ita  capial  ignem. 
De  quo  Yirgilius  :  Rapuitque  in  fonUte  fiammmn. 

27.  p  Torri»  lignum  adustum,  qoem  Tolgos  li- 
Itonem  appellat,  extractum  ex  foco,  semiustum  c^ 
exsiinclum. 

28. 4  QuiequUiBep  stipulae  immislae  aurculis  aCMiia 
aridis.  Suntantem  purgamenta  terrarum. 

Can«i  putredo  lignorum ;  dicta  hoc  nomine,  qood 
eTentai  lignis  Tirtute  carentibus. 


])     I  Rege»  ac  magietri.  Magistri  Tcl  pueroram,  Tel 
magistratus ;  sfc  namque  alibi  Isidoras  usurpai. 

k  Ftagelia  dicvnlur.  E  Serv.,  ubi  snp.,  cap.  5. 

1  Cymas,..  9.coma«.lteminf.,cap.  iO,egma^quam 
coma. 

n  A  frumine,  i.  eminent.  g.  p.  E  SerT.,  JSn.  i,  ad 
Tcrs.  Frugesquc  recepta». 

n  Vndeet  tucinium.  F.,  lyehnu»,  Tel  e%cAiinim. 

0  Fomes  est  ha»tuia,  Dicitur  a  nobis  hodie  Tulgo 
astilla.  Sed  Feslus  :  Fomites  sunt  hastutw  ex  arbori'- 
bus  dum  cteduntur  excussm.  OpUius  adustas  jam  vitea 
vocari  existimat  fomiles, 

p  Torris  lignum  adustum.  Hieronym.,  In  Zacliar. 
111  :  Cifr  quasi  torrem^  quem  vuigo  titianem  vocant^ 
Jesum  eonaris  obruer.',  qui  de  Babylonica  captimtate^ 
guasi  semiustu»  evasit  ? 

<l  Quisquitics.  Festus  :  QuisquUim^  putani  diei^ 
quidquid  ex  arboribus  mmiilts  surcn/ortim  cadU,  vdue 
quidqwd  cadit. 


609  ETYMOLOGIARUir  LIB.  XVII.    . 

326  CAPUT  VII.  A  pomo  ^  cydonituin  conQcilur, 

De  frropriii  nominibus  arbarum, 
i .  Palma  *  dicta,  quia  manuft  viclricis  orDalus  est, 
vel  quod  oppansis  «st  ramis,  in  modnm  palmae  bo- 
minis.  Est  enim  arbor  insigne  Tictori»,  proceroque 
ac  decoro  virgulto,  diuiurnisqoe  frondibus  Tesiiu» 
ei  folia  sua  sine  ulia  suceessione  conservans*  Hanc 
Grsci  Phcenicem  dicunt»  quod  diu  duret,  ^  ez  no* 
mine  avis  illios  Arabi»,  quae  mttltisaDnis  vivere 
perhibetur.  Qujs  dum  in  muliis  lods  nascatur,  non 
ia  oronibus  fructus  perGcit  maturitatem.  Frequen- 
ter  auiem  in  J£gypto  et  Syria.  Fructus  autem  ejus 
daetifU^  a  digitorum  similitudine  DDOCupati  sunt, 
qaorum  eiiam  ei  nomina  variantor.  Nam  alii  appel- 

iantor  nalmul(e  similes  myrobelani.  Alii  Tkebmcif  ...  .        . 

.  qmHNicolai.  Alii  ^  «ucafc*,  quos  Gr«ci  caryolof  B  l!'.^'!!^^*!^""^'^^^^^ 
Tocant. 


.610 

i  Fit  qaoqne  ex  ea  et 
vinum,  quo  languentium  deslderia  fallttntur.  Nam 
specie»  el  gustu,  et  odore  cujusUbet  vini  Teteris  Ima- 
ginem  repraesentat. 

5.  ^  MeUmelum  a  dulcedine  appellatum ,    quod 

fructus  ejus  meUi$  saporem  babeat»  vel  quod  in 

melle  serveiur,  ^  unde  et  quidam  : 

Si  tibi  Cecropio  satorau  Cydonia  melie 
Ponentur  dicas :  baec  meiimela  placent. 

6.  Malum  Punicum  dicitur,  eo  qttod  ex  Ponica 
regione  sit  genus  ejus  328  iranslatum.  «  Idem  et 
mabgranatum  eo  ^  quod  iuter  coriicis  rotunditatem 
granorumcoutineat  muUitudinem.  Arboraotemmalo- 
granata  est  generls  feminini,  pomum  vero  generis 
neutri.  *  Flores  malorum  a  Grscis  appellati  sont 


2.  Laurui  a  verbo  laudii  dicu.  Hac  euim  cum  lau- 
dibus  tictorum  capiia  eoronabautur.  Apttd  antiqttos 
aatem  laudea  nominabatur,  postea  d  littera  Sttblata, 
ei  snbrogata  r,  dicU  est  iaiirNs,  ut  in  auriculii^  qu» 
iniiio  audiculie  diciae  sunt,  et  medidici^  qui  nunc 
meridiee  dicitur.  •  Hancarborem  Graeci  9«rvi9v  vocant, 
327  quod  nunquam  deponat  vlriditatem  ,  inde  illa 
potius  victoies  coronaniur.  '  Sola  quoque  arbor  baec 
vulgo  fttiminari  miirime  creditur. 

5.  s  Malum  a  Graecis  dictum,  qood  sit  frocttts  ejtts 
pomorom  omnittm  rotundissimtts.  Unde  et  hsec  sunt 
Tera  mala  qott  yebementer  rotttnda  sunt.  ^  Malum 
Maiittttum  a  loeo  vocatum  unde  prins  advectum  est. 
Nam  muitae  arbores  nomina  ex  provinciis  et  civiuti-  Q 
bus  de  qulbtts  allatae  sttut  acceperttnt.  Yirgilitts 
amftatibtts  quid  ex  malo  quseri  soleat  osteudit. 

4.  Mala  Ctfdonia  nomen  sumpserttnt  ex  oppido, 
quod  est  in  insnU  Greta,  de  qua  dicere  solent  Graecl 
urbiam  Cretensium  mairem  Gydoniam ,  el  cojus 


malorom  flores  Graeci  PoO^trrM  appell$yenint,  quo- 
rnm  alii  albi,  alii  purpureiy  alii  rosei  reperiuntttr, 
slmiles  Ouribus  mali  Punici.  '  Negant  medici  maU 
Puniciclbo  corpora  nostra  nutriri;  sedeosicopi- 
nautur  utendttm,  at  medicari  potius,  non  alere,  vi- 
deatur. 

7.  Malum  Perticum,  cui  breyis  admodum  yita  con<* 
cessa  est,  >  trium  generum  esse  fertur  :  Duracinumi 
Armenieum,  et  Persicum.  Diiradfttcm  nuncupatur, 
eo  quod  pomum  ejos  in  gastu  acorem  referat.  Arme' 
niacum  dicitur,  quod  primum  genus  ab  Armenia  sit 
advectum.  Peritciim  voeatumy  *  qnod  eam  arborem 
primns  in  ^ilgypto  seyerit  Peneue,  a  quo  se  oriuodos 
Piolemxi  ferebaut.  Haec  in  Perside  frttctam  geuerat 
interrectorium ,  apud  nos  aaiem  jucttndamt  ae 
suavem.  ^  Horum  aliad  pnecox,  aliad  vocator  aesti- 
yum. 

B.  ▼  Medica  arbor  ei^as  uomen  etiam  in  camiini- 
bis  Mantnanis  inclarait,  asporUU  primum  a  Meditt 
andeetvoGabttlum  SttmpsU. '  HaacGrecixi^/iofmW» 


Cap.  VII.  —  *  Pulma  dicta^  quia  man.  wcl.  Am- 
bros.,  III Hexam.,  cap.  i3 :  LaHnii  el  palma  ad  httigne 
meiorke;  lauro  viclorum  capita  coronaniur^  patma 
manui  vietricii  ornatui  eH. 

^  Ex  nomine  avii  iUiui»  Contra  Plinius,  hb.  xiu, 
cap.  3.  Ex  arbore  nomen  avl  indiiom  puUri  aii. 

e  Qui  et  Nicolai.  A  Nicolao  Peripateuco,  cujug 
consuetodine  delectabaiur  Augustus,  sed  causam 
oon  uno  modo  referuut  Plinias,  Piuurcbus,  Aibe- 
;eiSuidas.  ^      .  _     ^„ 

Sic  Plm. 


d  Aln  nucalee,  (fuoi  Grceci  earyotat 
K«/>i^i86Cff  vocai  Diosc.,  lib.  i,  cap.  149. 

•  Hoiic  arborem  dcbpviiv  G.  v.  q.  n.  o.  vinotlalim. 
Respexisse  quidam  puiabat  ad  Hegcsippum  ,  qui 
lib*  lU,  cap.  5,  prope  Antiocbiam  locum  esse  ait»  qui, 
quod  semper  vireat,  Ihipbiie  sit  appeilatos. 

f  Sola  quoque  hae  arbot  fuim.  Plin.,  lib.  xiy,  cap. 
oiliai. :  FuUnine  $oUi  non  icUur. 

s  Jfaiiim  a  Grmeii  dicium.  Sic  sop.,  lib.  xu, 
cap.  1 :  Melo.  quod  eU  rotundiaimo  membro. 

(  Malum  Maiumum  a  loco.  Aiiter  Plin.,  lib.  xy, 
caa.  U.  Sed  idem  Piinios  Matii  quoqae  oppidi  me- 
ininit  lib.  vi»  cap.  4.  .        ^     .. 

i  C^domliim  «on/idltir.  Yid.  Paltad..  in  Octob. 

j  FU  quoque  ex  ea  vmwn.  De  qao  Diosc,  lib.  y, 

k  JfeitiiMUcm.  Plin.,  lib.  xy,  cap.  14  :  jriulM  « 
celerUate  rmieeceHdi,  qum  niM  m$limik  dknuwr  a 
eapare  meUeOn 


i  Vnde  et  quidam.  Martial.,  lib.  xiu,  epig.  S4. 

«^ldem  ei  nudogranatum.  Plin.  xui,  cap.  19: 
Aliqui  granaium  apfeUant. 

^Quod  intra  eorttdi  rotuudtUUem  granorum  contt' 
neat  mult.  Ex  Hieronjm.  Agg.,  «Il- 

o  Florci  mahrum  a  Gnec.  app.  xutcvoi.  E  Diosco* 
rid.,  lib.  i,  cap.  155.  ,.,.«.  « 

p  Laitfii  caducum.  Aorelian.«  lib.  y.  Tard.,  cap.  2 : 
Mali  Punici  caduco^  quod  Latini  ampuUadum  vocant. 
n  Sic  namqne  legendttm  existimo  apud  Aurelianttm  a 
forma  ampullae.  Nam  idem,  lib.  iv,  cap.  5,  ampaiU- 
Kium  yocari  scribit.  Ego  utroblque  ampullacium  cttm 
Chaeone  roalo.  Mallem  quoque  dixisset  kidorus  mali 
Ponici  caducum  ampullacium  a  Latinis  vocaru 

t  iltfrMiitim  autem  malorum  Jtoree  GnBci  6a(ai»- 
rtum,  etc.  E  Dioscorid.,  cap.  155  ,  iwaI  paWriwv, 
Balaosiil  meminit  Plin.  xivi,  cap.  5|  et  Amob., 
lib.yiAdvers.gent. 

r  Neaant  Medid.  Id  uno  verbo  eomplexaa  esl 
Dioseorides  &rpvfw  dicens. ,    ..^     . .  ^ 

*  •  Tnum  §Menm.  PaUad.,  lib.  uUim.,  eap.  6  : 
G«fiera  ewrum  kmc  :  Duradna,  preteoqua^  PeNtemf 
JUrmenica.  .     __      ^      .     vu ' 

I  Quod  eam  arberem  primue  m  ^m^  ^  ^W. 
Plitt.,  Ub.  xv,  cap.  15.  w      n. 

«  iforiwi  oliifii  pr9C09t.  Qaod  a  uobu  aiberfeque, 
yoeenonprorsasimmatota,dicllur.  , 

▼  MediM,  etciYerba  sunt  Sobn.,  eap.  deMedia. 

^Bmte  i^md  mip^f^  lu  dieitur  a  Mk., 


611  S.  ISIDORI  HISPALENSIS  fiflSCOPl  «ti 

Latini  ciiriam  Tocant,  quod  pomoni  ejas  ac  folia  ce-  A  pi^  ot  in  angastam  Anhy  aicut  iguis.  Pyros  aatem 


M  odoherri  ireleilinl.  Malum  ejus  inimicumTeneniSy  et 
^^  •  Ii6c  est^  qiiod  ideni  poela  intelligi  TOluit  cum 
tridHt  tk  illa  foveri  aniiHam.  ^  ttaec  arbor  omiii  pede 
tempore  plena  est  pomis,  90«  in  ea  partiot  acerba, 
pkt^iia  tdaiuiria  ^  t>arti'm  adhiic  in  Itore  siiot  posiia, 
^od  tt^  cftlerls  irboribus  raFum  est. 


arbor,  fructus  ejiis  fnfrum  est  t  cttjus  multss  species, 
ei  quibas  ^  t^ruitumia  suhi  pyira  ex  parie  robentia, 
iib  oppido  'Crttiluinio  nominata.*  Pbiha  pyrl  jumeii- 
i)s  iiiiposita,  vel  il  pabca,  Vehementeif  onero^  di- 
iuhlni  essb. 

16.  ^  teraisui  a  ti\ras6  ufte  t^bhtl   Vocala.  t^aio 


9.  Jre//a,  quam  Glraeci  7af(iii  appdlaiiiy  ^  quie  viilgo  LuciilTus,  cum  Cerasuih  civiUleni  t^bhii  lielesset, 
propter  (omadi  el  cblorem  faka  kiftiata  dicitar.  hoc  jg^eiius  pbmt  thde  avekfl,  el  a  civitaie  Cerasum 
Ajb.Qr  est^  enLuQ  magnay  fructum  ferens  ^comestibi- 


lem» «  majorem  pipere,  guslu  soavem»  unde  et  meUe 
vocauest.^ 

10.  tpccimeia^  qoam  Latini  ob  coloren  pnunm  v^ 
cimt,  aiii  ^  a  maltiiudiiie  mxi  inictus  KtMm  ajNMlr 
laut.  Gujas  generis  Damasceua  melior»  a  ihmaaca 
oppido,  unde  prjius  asportaia  est,  dicta;  cojus  soium  ^ 
pomum  stomaclio  mederi  probator»  nam  c£tera 
noj^ia  perhibeAtur. «  Uapc  soia  arbor  gommi  gloli* 
nosum,  et^ompactivum  disiillai,  '  quo  el  medid  el 
scriptores  utoBtujr. 

il.  s  ElasQmeUimjputf  io  Palmyra  Sfri«  dvitate, 
ex  eb  ita  appellata,  330  Q"od  ^^  truoco  oleum  de* 
fluat  in  i^sUudiDe  indlis,  saporis  suavfs. 

ii.  *^  Ejrimeii  sorbo  sioiiiis,  mediocrts  ari^or,  et 
ilore  candidulo,  dicu,  quod  dolcedioe  ait  ejus  fru- 
ctus,  et  acuto  sapore  cunMuis^ua.  Ua^  arbor  «iato 
durat  exigua. 

13.  ^  Mdopoi  arber  io  Alriea  Poeiea  lingoa  voea- 
ta,  ex  qua  profluitleotos  suceos,  qoia  0  ioco  Am* 
moniacos  Aomioaior. 


appeiiavil.  Arbbf  bule'i&  Cerasus,  pbmuui  teroium 
'dicitur.  Uoc  eiiaiii  el  anle  Lucullum  igrat  ih  Italid, 
secl  auiruni,  uhJe  el  tbriittm  appcUaium  est.  Est  aii- 
tem  arbor  apta  liasliljbQs,  iinde  et  yirgilius  :  Bona 
iello  cornUs, 

3!$^  l7>  ttcui  Lalihe  a  fecunittate  vbcatuir.  t^erdK 
cior  enihi  est  arbbribus  cibieris.  mm  ler  auaiirqiie  per 
slhgUlbs  annbs  geherHi  rrucium,  atque  alierb  oiatu- 
rescente,  alter  oboriiur.  <>  Hinc  et  carioB  a  copia 
hbminaiae.  ticus  i£gyi/tia  fecuhdioi^  fertur,  cujus  li- 
gnum  in  aqua  missum  illicb  ihergilur,  el  cum  in  iimo 
aliqnandiu  jacuerit ,  deinde  in  superdciem  susloi- 
)iior,  versa  vice  haturae,  quando  hiadefactom  de- 
buit  humoris  pondere  residere.  inte^  aibietae  (icis 
alebantur,  i  priusquam  eos  t^yihagbras  exerciuior 
ad  carnjs  usum,  qgi  roriior  .cibijis  est,  irans;u!lssel. 
A  senibus  in  ctbb  saspius  suiuptae  ficu3,  rugais  eQruih 
feruntur  di^tende^.  ^  |^auroii  ^qupaue  ierocisslmos 
ad  lici  ^rborenti  cdlligatos  fepepte  mansuescere  di- 
.cunt. 

i&.  CaprtJ^chs  aDpellaia,  eo  quod  pai^ietes  quibua 


14.  i  MupiUi  arbor  spinosa,  liract,u  sioiiiis  malo-  g  Innasciiiir  carpn.  Rum^li  'eiiiiii,  et  prodit  eii  lateri- 
m»  sed  paulo  breviore^  uode  el  appellaUftqood     ''""  --'—'- —'    ^•"  -•— •  ^^—•« —  ^^- 


piluiae  formam  habeant  ejus  poma. 

i^  ^  P^ui  vocau  videturi  quod  In  igoia  speciom 
deformau  esii  oam  hoc  goous  poflu  ab  amplo  Inci- 

V^  H  eap»  4fT.  QoMOvis  scio  sospeeum  qoibosdam 
banc  vocein,  qui  xcTpcofmXov  malunl.  Iliud  veroscien- 
dom  a  Nicaiidri  ttiterprete  UpknKw  did|  ^uod  a 
nobis  narunja» 

'^Eac  arbor  omni  fer...  pomia.  ^  Serv.^  fieorg.  11^ 

^  QueBmkfo.,.  faim  S^riaea.  £  S^v.  Scd  iolos 
a  Pliiiio  faba  Graeco^  ab  AibeottO  fAba  JEgypliiica 
vocaiur.  De  lletia  jiibii  eoOiperiu* 

c  Majorem  pipere.  Ita  Dioscorides. 

^  Aih  a  mH6iiudine  eitm  fmcl*  ommio.  In  inargine 
Cudic.  Hom.  saneti  Peiri  hieeaddiu  reperisse  se,  sed 
eadein  mana  aiebat  Gbaoon  :  Bauc  arborem  Homatii  ^  alii,  formaia. 
pocmu  prunum^  Hispani  itidWMi  FandaM,  el  Gothi,  et  ^  Cruftumia 

Suew^  «I  CHtiberi  ceruUam.  Relioeoi  bodio  vesiigia  Georg.  11. 
btijtifi  vocis  Lositaoi  ei  <iMebi,  qol  pruoa  oinoia, 
ainexas,  aivo  uneixas^  diciMt ;  et  apud  Aureiiau.| 
iib.  IV  Tard.t  cap.  8  :  Pro  decoctione,  nimrum,  aut 
9%drrMs^.  Aixaruii  ego  iegerim ;  quod  autein  my:i^ 
nro  oixa  icgebdiim  quidam  clHiteiidoHt,  ex  raulo 
/£gin.,  iib.  vii :  Mv^oc  dcv^pov  xopirK  ^orc  fiaipirti^c 
(ib  tdv  «kanftiiXtt»^  IwdiytR  U  ir«f«cirXii<rMc«  t>[)ntir- 
inat,  quod  de  Gaiecis  diximua.  Nain  m  iu  iocuio  9 
aul  eite  ^oflM  iii  liuifis  vociboa  edccessi^se»  pas* 
sinnAfpoa» 

•  Hetc  arboreola  gummi.  Ex  Diosc,  lib.  i,  c«p.  17^. 
.  f  ^Qaeietmt^M\et  eeripieref. Mt«.,.iib.x|i^ c»p.  ii  : 
C/ltlisstmom  ptclort6tt#  et  mfdtcll,  Sfid  oibil  muto. 

s£lMlne/iilHM.  VertNi  aooi  UMc*,  iib.i  eap. 
57.  Sed  de  oleo,  Jion.  de  arbmro*  Piioioi;^  iib.  xvi* 
cap.  7  :  SpeeiU  nosdior  in  SfpHm  merftHmt,  qued 
"^"     jMilitts»  «rosstos 


bus  qulbus  concepia  est.  Alii  putant  caprificujn  dic- 
tam  quo^  iicus  arbor  ejiis  reihedio  fecundetur. 

19.  ifortis  a  Grxcis  vbcala ,  quam  Laiini  ruHuii 
appeilant,  eb  qubd  ^  Ifructus  ejus  velut  virgulti  ro- 


meUf.  resina  iefimt^i  sttppre  4uU^.  £l,lij».  xxui,  pao. 
4  :  ElaomeUt  qupa  in  Syria  ex  ipat  olett  manare  tU- 
ximut;  etnrbor  foriasse  eodep  uoinioe  app^ lla^  est. 

'^  Evtmelif.  uemis  ihespili,  ui  ait  blUsc,  fib.  1, 
cao.  171.  Vid.  MitcrQb.,  lib.  iii,  cap.  19. 

^  Melosoi.  Solin.,  cap.  4Q  :  i£t  anor  e€i  melopt 
(Al.,  welopos)  fx  qua  proffuit  lentut  humor^  ^ftem 
ammontacum  nominamus,  A  f^Iiniu  melopiuA  ulcitur; 
a  Diosc,  lib.  v,  cap.  98,  agasvUis. 

]  Mespila...  quoa  pjluiw.  Ai.,  piroH^. 

I  Pt/rta  jf.  iii  i^n.  «p.  deformata.  Sic  Gbtt.jbod. ; 

soo^   ppr...    aomviala.   fe  'SAn.  , 

^Poma  pipri  iumenl.  Ex  Plin.,   lib.  ixilL  1£l^.  7. 

n  Cesurui...  cppe/llaittm,«i.E5erv..G&r«.  f 

"  Hiuc  ht  car^cas  acopxa  nomen.  Esi  yaxk  1 
feitilUsimaj,  auciore  Sirabone;  sed  h^c  %lQe)c 
,:tb  fkliquo  bui  corica  sarcinaip  si^nificar^l^  qtl 
paiii  eK  ea  voce  cargd^  Itaii  caricp  fecissen^ 

p  Pnj^squameos  Pythagoraseiereii.%i^^ 
kxiii,  "cap.  J,  Ded  bb^c  Dromiof^iudaj^  jriKi|_.      „- 
idas  iii  lieli^iac  posteriojripus.  cu{  Pywlor^  t^fl^ 

omlssum,  qui  Fytnagorae  pugiiis  meoimil»  yaaf^Jft^ 


ror,  mi  l^li^.  de^fipius  vid^ri 


lib. 


auros  quom  )^^fmK^*:M  ^ 

XI9  9vifAiro<ru(x.  la  Bou  nisi  cle  capriirco  raen.PDnius. 

r^o^iici  gpuvilmt  ,ft>jMiit.  ^  Qqi4.  J^m  sed 


arbusii,  quaw  Wi 


6iB  enrimLOGlMHNl  LMb  Hm  6IA 

bM*  "^  Bkt  i«iM  «01«  BilfVsirU  froelvs  afferees»  A  (»>»  iMMBiiies  priauun  ad  tIciw  «jJW  elegeiviil,  luid^ 
qalbus  in  deaerto  [Mistorum  fames  ac  peuuria  confe-     peeta : . 

Mertsies  priinl  rucUbsnt  gQitore  gf»o4fm. 

Prios,  eBUD  quam  friiDieiiti  usus  essei,  aniiqini  hoflM- 
nesgl^nde  ▼iierunt. 

^7.  \  Submei  «rbor,  ez  qoa  validisiiimus  cbrtox 
naiatorius  extrabitur.  Ei  ideo  appellaia  jtt^ertei,  & 
quod  frucitts  ejus  iti^i  edunt ;  porcorum  .epim  sunl 
alMBenia,  ftou  bomiaum»  etdicta  iubmes^  ^qua^ 
Mubedi£$. 

2S»  FofUi  el  mtcuUu  vbores  glandlfera  ijleo  ^o- 
eat«  crediiotur,  quod  barum  fructibus  6li/u  ^ifines 
yixeriii^  «^umqflie  aumpseriiit,  esdimque  Ipt^ue- 
rlnt.  Maro  7  iuculue  9f>  eua  dlda,  ^  [agvi  verQ  a 
Graico  vocabulum  trazii;  f^ytcv  enim  Gneoecom^ 


b  H^|tn  Mii  top^i^eli  serpena  feruntur  in- 
teridMTt  «mn. 

3§2  M*  SyMNienM^  aieat  e»  monks  Grttca  noniaa 
swMw  INela  antem  syeOmonw)  qupd  ailfoliis  simitis 
moMK  HaotLalim  csUem  appellem  ai»altii«dioe« 
quia  Don  eat  brevas,  m  meras. 

%\.  Mm  appellMa,  quod  wdka  ^el  s(illieidiiim  ft>- 
liormB  ^us  proiimiB  arboribtis  iioMfli.  Haiie  alio  no- 
muM  Latini  •  ^nffkiufnN  voeaBU  fuaai  Jet ti  g/andcm. 
Ftail  •um  bmc  arbor  eonaecraia  Jovi,  eujus  pomum 
i  vim  liaJbat,  al  mtssa  iater  suspeeios  lierba- 
I  val  faogoram  eibos,  quidquid  in  eis  viruleolura 
eai»  isiiidatv  rapiai  alque  eisliBgoal. 
9SL  ^  Nm$$  aatem  geBendiierdieuBtar  omnia.teeia  a  dere  diciiur 


earia  dariori,  ut,  piae»»  avaHaqiii  joglandes,  casu^ 
Dem»  BBiigiia^i  Uinc  el  nueUi  dieti»  quod  siot.diiro 
eoria  leoli.  Ateoolra  poma,  omBia  moUia,  maii  dieta, 
sid  com  adiaclioni  iMrarum  ia  quibua  auiea  oaia 
SBBt,  «I  Parsiea,  Paoica^  MatlaBa,  Gjfdooia,  ai^. 

23.  Amygdala  nqflsoB  Gimom  .esl»  «  qiise  Latina 
UMS  Umga  vocalur.  'Uaue  alii.  juucielam  voeant,  qua- 
si  niAorem  nocem.  De  qua  Vir^lius  :  Cum  $e^  nus 
ptortma  $ilm  iuduet  t«  fiortm.  Gunciis  eoiia  arbori- 
bos  prior  se  flore  yesiily  et  ad  forenda  poma  arbu$u 
seqoentia  praevenlt. 

S*.  s  Apellanm  ab  AveUano.G^ipaoi»  oi^^o,  ubi 
abundaDl,  eognominatfesuqt.i'  H»  a  Gr^  Pontic^ 
appellaBlur,  eo  quodcircaPoniicum  mareabundeot. 

25.  CflsjAmyiijLatipi  a  Gneco  appeilant  vocabulo.  n 
flaoc  eninii  Graeci  xfforocyov  vocant,  propter  ^  qyod 
fruclns  ejus  gemini  in  modiim  tesiiculorum  intra  fol« 
Iktitnm /ecodMUa  sunt,  qui  dum  ejiciuntur,  333 
quasi  uuUjrfuUur,  H»c  arbor,  I  simul  ot  excisa 
ftaerit,  unquam  siivam  ex  sese  expullulare  consuevit. 

26.  ilexfbelfiefQ  vocat^.  Hujus  enim  arboris  fruc- 


29.  ^Xyliglyconf  quamLatini  corrupteii^ttom  vo- 
cant,  icteo  a  Grxcis  tale  nnrnen  accepil,  eo  quod  li- 
gni  ejiik  rriictus  dulcis,  t\f\ov  quippe  dicbnt  {tijihiiitt 
yXuxu  dulee.  b  Huju^  arboris  podio  sUcbU^  teit^t-esStt^ 
itcatid  a  Grxcis  diciliir. 

30.  q  PUtadd^  qiiod  dorVel  0btttl  ^JUk  nillrdi  pUtfd 
odorem  refelrai: 

il345!.  )>MkI  artdt' t»fc6li  abatbthihlemiiniia tb- 
(Ai^.  ^  Pinum  ehit^i  «ntiqtit  '&tmum  nbtniit^blht.  Pinoiti 
autbhi  alisim  ptr!;t,  aliatti  •  Gr^d  nhM  vi^rti»  qusm 
no^  pteeaj^  6k\m^,  e«  <tuod  desadet  pic^ui;  Blam  i\ 
flpacii  sibi  Mhn-aat.  In  Germanlft  aoim  Inkilis  ihi- 
jol  atbMs  laeryma  deeirum  gignii.  Gtoiia  enlm  di» 
Aaelis  rigora  vel  tepore  io  solidltal^m  dotissclii  ei 
faoK  de  qoalitute  sui  nomeo  aedpieas,  id 


e^,  safldmiN^  ««  qood  lacms  sil  arbaris.  <  Pinus 
creditur  prodesse  cunciis  quas  sob  aa  aeruatur,  sleal 
aiix  nocere  oidoUmui. 

32.  Abie$  dicUy  quod  prm  oateris  arboribos  looga 
eat»  el  io  eicelsqm  promioeau  «  Ciips  natora  expers 
est  terreoi  Lumoris,  ac  proinde  babiiis  atque  levli 

k  Sulfefiu.  LejKitnr  bsec  rox  apud  Flsst.  in  Stura. 
^  Quaei  tubedies,  F.,  $uedie$. 

in  4S9fiulu$  ab  esea,  Serv.,  ad.«.  ^$culu$  tmpnmtL 
Georg.  II  :  Msculu$  arbor  est  glandifera^  qurn  licet  ab 
¥$ti  inetA  tit,  tamen  per  ae  ecriMtur.  Sicut  ewiatum^  /t- 
cet  a  coeio  ccelas  habeat  derioationem. 

"  Fdgus.  Ex  eod.,  eclog.  1. 

o  Xyliglycon.  Eamdem  alU  vel  liMxtpacy  vel  V:ii- 
9;  /olris  gfaMt.  C  Serv.,  a  potrm  vocant. 

^  p  Hujuk  arboris  pomo  suu.  exp,  acaiia.  0e  acatia, 
Diosc.  lib.  I,  cao.  424.  Sed  ipud  lllum  arbor  est» 
siVe  spina  potius  instar  arbori^,  e  ciijos  ^fllquis  suc* 
cus  exprimitur.  Et  apud  Piinium  nihil  commune  sHi* 
qiiiscum  acatia.  Ergodeesse  faiccredo  aliquid. 


•M^MfBlWiHiiiNwitrit/yiieiiiiifmyti.HKeroDf^^ 
I^.VIL  H..iU^i..',.yelMm*  9yiomoro$,  etc.  :  No- 
InsjuUsmM  gm(k  solUudo  iu  qua  morabalur  Afno$  fiui' 

mEjUciSm  }tgm  irb'mi\  m§is  mi^uv  yisbo$ 

Heerey  qkl  affhimt  mofH,  ae  ^emmtm  fmim  «f  pniB» 
fiam  cojuo/aiUiir.        ^  ^^  ^  .  , 

b  nj&^  pHihUperjaita  Hrtp.  VeMHlSUnt  Altt1)1ros., 
lib^  vjrejtiiii.;  cip.  S. 

c   Jftgtandeih  Vo^anl,     '    *    *      -    -    *i  «  ^ 
eclog.  B. 

**  ^uces  aulem  generatiter  Hiclint.  E  Seirv.,  ecT\)g.2. 

^•ik&  :  fiurima  (inQmi),  id  eil,  ionga. 
ncilSri  iiUciclam.  M\^nUcettam^  nucedamfHU' 
culdm. 

R  AV^Ifatid?,  ttb  Atettano,  Vainp.  bpp...'.  to^no>7i.  fi 
Serv.,  Georg.  11,  ad  illud  :  Planiis  et  durae  cory- 

'*  nifcnCrteft  J^o>irtift.  Sic  Macroh.,  Hft 
18.  Sed  AilieiiffiUii,  iib.  u  :  Cobtaneam  mtem 

I  fiSt^dttttijii  pm}n.\  \nt.  Cum  6t^\fiMi  ^o- 
cemiliusseL  tuium  puuvit  in  etyinoloffia  ludere. 

niin  llimHHUne  \qooa  quniam  creatait)  e{0  mmime 
Itriii  nmMiMiy  Hikain*  lib;  niy^Ca)!.  M^ 


» 


4  Pisidcia.  T\6.  Dioscorid.y  tib.  1,  cap.  178,  \)l 
Plin.,  ixv.  cap.  2i. 

r  Pmtim  enim  antiqui  acutum  nom.  Mem.,  sup.,  Ifii* 
11,  Cap.  i,  etnb.  t)t,  cap.  19. 

•  Cra?ct  irfixQv.  E\  Ambros.,  kf^irairt.  Ui,  cap.  5. 

*  Pfnffi  creditVT  jkode$$e  eunet^  )dtt.  fik  P^lfid.  in 
r^ovemb.  Vid.  Theopli.,  lib.  iit,  UbGatt;  PlaUh,'ca'^. 
15,  tm  Plihiik  eohtrk  lextstiitnasse  tidtoltor  tib.  f  vu, 
cap.  1«. 

«  Cm;iIi  nntura  eitper$  mfirreht  ^Morti.  fnruv., 
lib.  ii,*cap.  9  :  Abie$  plurimum  habene  aeri$,  k  rgiitth^ 
mwimumitue  kumori$,  Vf  ffrr^ati  li^fiirn^lii  Aajurm 
porii^i  comparata^  non  e$i  peiiderdSk. 


m  S.  ISlDORi  HISPALBNSIS  EPISCOPI.  616 

kabetur.  De  qtn  VirgHios  :  Et  caiu$  abk$  vUura  ma-  A  crepundiU  illigttur,  ul  iQbntM  fini  Bigra  atii  ter- 
rnef,  qoia  ex  ea  oavei  fluiit.  Uanc  quidam  Gat^am 


▼ocanl  propter  candorem.  Esi  aotem  sioe  nodo. 

S5.  Cedrui,  qoam  Graeci  xtSpov  Tocant:  qoasi 
•  xwojK^w  ^iBvof  V7f)^,  id  est,  arbinis  humar  arden* 
itf ,  ciyos  folia  ad  cypressi  simiiitudinem  respondent. 
Ugnom  Toro  jucundl  odoris  est,  et  diu  durans,  nec 
a  (inea  unqoam  exterminatur.  De  qua  Peratus :  Et  ce- 
dro  dipia  laeutui.  Scilioet  propter  durabilem  perpe- 
luilatem.  ^  Unde  ei  in  Templis  propter  diutumlu- . 
lem  ex  lioc  ligno  lacunaria  fiuni. «  Hujus  iigni  reslna 
cedrea  dicilur,  qu»  lo  conservandis  libris  adeo  esl  oli- 
lis»  S3S  ui  perlili  ex  ea,  nec  tineas  patiantor,  nec 
tempore  eonsenescant.  Mascilur  in  Greta,  Africa, 
atque  Syria. 


reant. 

57.  PUdanMi^  a  latilidino  faUonmidietat  vcl  qiod 
ipaa  arbor  patula  sit,  el  anpla.  Nam  nlmm  Qntd 
lakm  TOcaDl.  Expresiit  Indaa  arboris  Scripiiira  ei 
noment  ei  fommm»  dieeM :  Qimi  pUdanue  dikaaia 
$umjusUtaquttmmpUdau.^auim  leDenimia  Ak 
liis,  ac  mollibus,  el  filion  ainulia. 

38.  Qii«rais,  si?e  fiMnuii  dicta,  quod  ea  aolili  enmi 
dii  gentium  quamntibua  prmeinefe;  arbor  BMltum 
amioaa,  ">  siottt  iegiliir  de  qoereu  Mambre,  sub  qua 
babiUTii  Abrabam,  qu«  ferlur  «sqne  ad  GonaUntis 
regis  imperium  per  mulu  saecula  perduraase.  >  fiu- 
JQS  rructus  §aUa  appeilaUir.  E  quibos  ona  agreatis 
ofAyaxtTQf  dicu,  parva  forma,  aed  finno  corpore,  ai« 


^  B  4^  nodoso,  qum  medieaminlbos  ei  in  eaostis  adbi- 


34.  d  Cyportifiis  Graece  dicilur,  quod  caput  ejus  i 
rc>iundUatc  in  acumen  erigiiur,  undeet  xuvoic34f  ▼o- 
calur,  id  esl»  alta  roiunditae.  Hinc  et  frucius  ejus  eo* 
nu$t  quia  rolundius  ejus  talis  esl,  ui  conuiu  imitetur. 
Unde  et  coDifer»  cyparissi  dicuotur.  flujus  lignum 
cedro  pene  proximam  babel  ▼irtutem.  Templorum 
quoque  trabibus  aptum,  impenelrabiii  soiidiute 
nunquam  onert  ceditt  sed  ea  qua  in  principio  fueril 
firmiute  perseverat.  •  Antiqui  cypressi  ramos  prope 
rogum  constituere  solebanl,  ul  odorem  cadaverum, 
dom  orerentur»  opprimerenl  jocondiute  odoris  soi. 

35. '  Jumpenu  Graece  dicU»  siTO  qood  ab  ampio 
in  angoatam  finiat,  ot  Ignis  sive  quod  conceplam  dia 

leneal  ignem  ;  s  adeo  ut  si  pmnae  ex  ejus  cinere  fuo- 

rlBl  operi.,  u«q«  «d  .onum  peryeoiaat ;  *«p  «im  ^  ^j^-  ~«, '^"m"'  B;i7.crte""exua"";iBtoi  »1^ 

Hmc  et  tenera,  et  moliis,  quia  in  bomeclo  loco  no- 

tritur. 


belor.  Altera  ^oXccyoc  leris,  ac  leniSy  ac  nimiam  per^ 
forau»  ^  lacemarum  tantom  osibos  necesaaria. 

39.  l^faanRiif  Tocari  fertur»  quod  magb  in  asferis 
locia  monUnlsque  pragii  nascatur.  Hinc  per  deri- 
vationem  fraxinm^  aicul  a  moKfe  monkuiae.  De  qoo 
Of  idius :  Et  frasnnui  uHHi  ka$ti$, 

40.  p  Taxu$  venenau  arbor  onde  el  (oxica  Tenena 
exprimontur.  Ex  bac  arcos  Parthi  et  aliae  gemea 
ficiont.  Unde  el  poeU  :  Ityreoe  tasd  tarqutntur  m  or- 
eu$.  « Ityreos  auUm  dicit  Partbicos. 

3S7  ^^*  ^^>  coioribus  impar. 
'  Robur  aotem  generaliter  dicitor  ex  omni  ma- 
leria  quidquid  est  firmissimum. 
43.  AiMiia  vocatur,  quod  alatur  amne.  Proxima 


^  Jupineroa  aotem  alia 


apud  Graecos  igni$  dicitur. 
parva,  alia  magna  esl. 

36.  ^  Ebenue  in  India  et  ^thiopia  nascllur,  qoae 
c«sa  dorescit  in  iapidem.  Cujus  lignum  nigrum  esl» 
et  coriex  levis,  ul  laurl,  sed  J  Indicum  macolosom 
esl  in  panrulis  distinetionlbus  albia  ac  fuivis.  iEthio- 
picum  vero,  quod  praesUntius  accipitur,  in  nullo  est 
336  maculatum,  sed  est  nigruro,  leve  et  comeam.  ^ 
£st  autemMareotica  palus  lu  India,  undee6cnotvenit. 
^  Lucanus  :  Ebenue  Mareotica,  inquit.  Ebenus  aulem 


43.  Vtmue  nomen  accapit,  qood  oUginoaia  locis 
et  bomidis  meiius  proficit.  Nam  in  monUnls  ei 
asperis  minos  lasu  est. 

44.  ■  Larit,  coi  hoc  nomen  a  Caatello  LarUUto 
inditom  eat.  ^  ex  qoa  ubolas  Ugaila  afllxaa  flamnMitii 
repeilunt,  neqoe  ex  se  Ciirbooem  amboaua  efficiuBi. 

45.  Popo/iM  dicUy  qood  ex  ojoa  ealee  mnlilliMlo 
naacatiir.  Ciyoa  genos  doplex  esi.  Nam  altera  eal 


*  Qua$i  xaiofifvi};  ipMog  vypov,  eic  :  E  Serv.,  ad 
vers.  Procumbunt  pcem^  AL\u  vi,  ex  quo  haec  co- 
driae  meilus  apUrentur,  de  qua  suiim. 

^  tJnde  in  lemplU  propter  diut.  Ex 
Hexam.,  cap.  13,  el  in  fin.  ps.  cxviii. 

c  Uuju$  ligni  reeina  cedrea.  Vid.  Vitruv.,  lib.  u  , 
cap.  9. 

<  Ciiparu$u$Gr<BC.  dicitur^  quod  cap,  eju$.  Serv., 
iEn.  ui ,  ad  vers.  Aerm  quercue  :  —  Conue  diciiur 
fiructu$cupre$nf  el  ip$a  iKmottinf  e$t.  Nam  a  rotundi' 
taie  in  acumen  Uvatur. 

•  Antiqui  cgpree»  ramo$.  Ex  eod.,  i£n«  vi,  ad  vers. 
Feratee  ante  eupre$$a$. 

t  JtimpcnisGrirc^.-- JaiiiperMsLatinaesivox«Nam 
Graece  «/»xtv9op  dicitur. 

8  Adeo  ut  $i  prunee  ejue^  etc  Ex  Hier.,  epist.  ad 
Fabiolam  426»  mansione  16. 

^  JttRtpenia  autem  alia  parv.,etc.  Ila  Diosc,  iib.  i. 


cap.  i04. 

A  £6<niia  tn  Ind.  et  jEihiop.  E  Serv.,  ad  vers.  Sola 
ttutia  nigriim  fert  ebe/iumf  Georg.  ii. 

i  Mlndkicmmaculoi...  fuivie.  E  Dioscorid..  lib.  1, 
»130. 


k  E$t  autem  Mareotica  paUu  in  India.  Serv.»  ad 

vers.  Jfaraaltil.  alb.,  Georg.  ii :  A£gup6m  (inquit)  Jfo- 

r^olti  enini^gyptipar$ e$t;  etad... Sota  India  mgntm 

Ambros.,  iii  D  fert  ebenum :  Ataui  in  jEgypU^  naecUurf  $$d  ImUam 

ommm  pUigam  Mthiapim  aecepinme. 

^  Lucanut.  Lib.  x. 

B  Sieut  Umiur  de  querc.  Mamb.  eie.  Hieron.,  In 
Loc.  Hebraic.  QiMrciis  Akraham^  yum  e$t  Mambre^ 
ueque  ad  Con$tantii  (AI.,  Con$tantU)  regie  imperimm 
monetrabatur,  et  mauioleum  ejui  in  preaenUarum  cor- 
nUur.  X 

n  Hujui  frueUugaUa.  B  Dioacorid.,lib.i,  cap.  127. 

o  Lucernarum  tmOum  unbui  neceaarm.  Bx  Ptiii.9 
lib.  xviy  cap.  7. 

p  2*asiii  venenata  arb.  E  Serv.,  eelog.  9. 

4  Itgreoi  autem  Mt  Pmtldeoe.  Verba  aonl  Senrli 
eo  ioco. 

'  Robur  autem  general.  Servioa,  Mn.  xii,  ad  ren* 
In  medwque  focoe :  -—  Jlo6icr ,  onuie  li^man,  eum  aU^  oi 
$pecie$. 

*  Lttrix  cui  hoc  cognem.  Ex  Vilrov.»  Itb.  n,  enp.  •« 

*  ix  qua  labuUe  Ugulii  affUt.  Ex  Pallad.,  lA  Skn 
vemb.i  lit.  15. 


•17  KTVMOLOGlAllUll  Llb.  XVII.  01» 

a1l»a«  alien  nigra*  KM  tvlem  popiiliit  dicta,  qoia  A  tpieMMs  apia.  UfHki  et  Scriptora  :  Seri^  in  ku». 

Mia  cj»  ana  parle  aaac  alte,  aUera  viri4ia«  H»c  S4.  ^  Rkododendrcn,  qaod  eorrapte  ▼olgo  iiaran- 

1 4|iiaal  Mdla  et  diei  notaa,  qii»  dntm  vocatHr,  qnod  sit  foliis  ianri  sifnillbcis,  flore  uC 

orla   aolls  occaaoqve  eoiiatanl.  •  Generac  rosa.  Arbor  venenaia,  339  inierficit  euiin  aiiiinalia, 

I  resinain  circa  Eridanaai  flnviani,  vel»  nt  aiii  et  medelnr  serpentium  vexaiiones. 

Bseinerantt  in  Anibiia  Syri«.  55.  Uirbilum  vocaveront  paslores,  eo  quod  vica 

46.  7ilM«  dicanC  vocaiaai,  ea  qnod  nlilis  sii  ad  herb»  prnbeator  pecoribiis,  obi  desont  pascoa. 
imM  fefaram  nllove  el  levilale  jamilandi*  fiat  enim  56.  «  7«r4JsffifS,  qood  de  nno  ccspite  ejos  molta 
gtmm  maierlm  lerisaimm.  ? irgulu  sorgant,  qaasl  turba. 

47.  ^Sa<i«dieu,qiMdeelerllerinlial»bocesl,  ve-  S^  vocata  propter  quod  ex  eo  itipeniur  tecta. 
Mdler  creseac,  «  arbor  lenla,  vilibns  habilis  via-  Hinc  el  BClpola  per  diminotionem. 

eimidis.  Cijoa  aemiuls  banc  dicont  esse  natoraiin,  57.  Anmtfodicla^quoddtoartfjcai.llancvelerescan- 
<!  ot  al  qols  illnd  in  pocolo  baoseritt  Uberis  careac,  nmn  vocavernnt,  aruitdiii^m  rero  posiea  Varro  dixii . 
•  ced  el  remiims  infeeundas  eHlcil.  Sane  sciendom,  qtiod  Latinum  canna  de  lingua  llebraea 

'  PopniMi  aoiem,  et  aslix,  ec  lUia,  mollis  au-     somptom  est.  Apod  eos  enlm  calatnus  canno  dicilor. 
lerim  sonc,  ec  ad  seolpiaram  apcm.  H     r  Cicnla  autem  esi,  qnod  est  iiiier  cannarum  no- 

48.  s  Ftmf N  vocatur,  en  qood  aim  babeaC  wuUtam     dos»  4  dieu»  qood  lateat. 


vmria.  ^  Maiara  enim  SM  ^  ^^^  ^  ^  ^^^  ^ 
arelaeu  ailoatur,  vireacai ;  deinde  exeisa,  aiqoe  iu 
bomo  liiat  radicibtts  sese  ipea  deaMrgaL 

46.  Jfyrtcar,  qoam  Latini  iamarieom  vocant^  ex 
amaritodine  noniinata.  Gustus  enim  cjos  nimis  ama- 
rus  est.  i  ilaec  arbor  in  soliuidine  et  saxnsa  bumo 
nascliury  ex  qua  etiam  arbore  maleOcis  artibus 
ftwa^/M,  Id  estt  odia  concitari  dicmilor. 

50.  Jf yriai  a  mari  dicUt  00  qood  m»gis  liuorea 
arborail.  Uade  ei  Virgilios  :  Liuora  myrtefis  /«lii- 
•fma  ;  eC  :  ilmanlm  iiUora  myrios.  liinc  est,  qood  a 
GrMis  pLvpitn  didtttr.  i  Medicorom  aolem  libri  baac 
arborcm  aptam  scribont  nmlierom  aecessiutibos 
piurifliU. 

51.  LailJfeBi,  qood  cospls  ipsios  leiila  sil,  et  mol- 
Ib.  Nam  lenCom  dicimos  quldquki  flexibile  esi,  unde 
ct  leninm  vimen,  et  viles,  Ylrgllios :  Bt  iontm  viuo^ 
pro  fmMto.  k  Hojus  rroctos  oieom  diesodaC,  cor- 
lex  resiiiami  qmc  ma»ti»  appeliatar»  cujos  plorlma 
et  melior  in  Gliio  insola  glgnitor. 

52.  1  TerMnikw  arbor  Graecom  nomen,  gcncrans 
resinam  omnium  resinarom  praesianiiorem. 

53.  Bnsn$  Grmcum  est  nomen  a  Latlnis  ex  parlc 
corroptom,  ?rvSof  enim  appeliatur  apud  eos,  arbor 
scmper  virens, »  ei  Imvluie  OMieriffi  elemenurom 

•  Genorai  sftam  rmimmi.  *•  Eieetrum  vocat  Diosco- 
rid.,  lib.  i.cap.  il4. 

^  SaUs  dietu.  E  Serv.,  edog.  I. 

«  ilr4or  tent.  nt.  kab.  v.  Ex  Ambros.,  lib.  Ilexam. 
111«  cap.  13. 

^  iJt  »  f  atc  illnd  in  poeuto  /laiismi,  /t6.  earoat.  Ex 
llicr»n.«  Isai.  v.  Vid.  Piiu.,  xri,  cap.  i(>. 

•  Sed  otfemin.  infec.  facit.  Ex  Diosc,  lib.  i,  cap. 
437.  At  Plinius  suriliutis  medicameo  remiois 
tss«  ali. 

t  Popuius  autem,  ialix  ei  it/.  Ex  Vitruv.,  lib.  11, 
cai>.  0,  et  Pallad.,  in  Movmnbri,  tit.  15. 
|£  Vimen...  quod  vim  ImboaU  laso  qoasi  sincimeii. 
^  Natura  enim  ejus  talii  o$t...  demorgat.  Ex  iiUario 

lA  p9.  «XXXVU 

>  ttmc  arbor...  odia  eonciiari.  Ex  Uieronjni.,  is» 
XVII.  Oicuiicor  aoiem  bmc  de  silYCSiri  m jrica,  non  de 
Miilva ;  nam  diio  smit  leaera.  Yid.  Plin.,  'I  beopb., 
Ambrus. 

t  Mcdicorum  autem  Ubri^  clo.  E  Scrv.,  Gcorg.  11, 

Vateol.  LXXXUr 


58.  in  indicis  sUgnis  nasci  arondines  catamiqae 

dicontur,  ex  quoroni  radicibos  espressum  suavissi** 

mom  soccom  blbunt,  onde  ct  Yarro  ait : 

Indlcs  non  magoum  in  arbore  erescil  arando. 
imus  et  leniis  |irefliiiur  raditrlbos  biun.  r : 
Dulcla  eui  Dequtranl  socoo  oouoirdcris  oitUa. 

59.  '  Sambucus  mollls  et  pervia  arbor. 
JlAamnas  genus  esi  rubi,  340nuain  vulgo  unlteem 

uninam  appellanl»  asperum  niinis,  ci  spinosnm. 

60.  '  Sentix  dicu  a  siis,  quod  est  lerra  inculia, 
la  qua  seniices  spinxque  nascuntur.  M^ijores  auiem 
nostri  omnem  arborem  spinosani  veprem  dicebaut 
quod  vi  prendat. 

61.  Olaaster  dictus,  quod  sit  roliis  olivx  6imiii« 
C  bos,  scd  latioribus  :  arbor  inculU,  aiqiie  silveslris, 

amara  atque  infmctuosa,  cui  insertus  olivae  rainui 
vim  roout  radicis,  et  vertit  eam  iu  propriam  quaU* 
Utem.  I  Lacryma  oleastri  arboris  doplex  est.  Alia 
enim  gummi  simulat  sine  ullo  qualitatis  morsu,  alia 
amrooniaci  gutum  ex  siillationo  coUectam  ac  re« 
mordeniem. 

6t.  Olita  Grasce  cTaeo^  dicitur,  ex  qno  in  Laltr 
nom  iraelum  est,  ut  o/ioa  dicitur. »  Olea  auum  ipsa 
arbor  esi,  rructus  o/ira,  succus  olemn.  Est  autem 
arbor  pacis  insignc,  cujus  rrucius  diversis  nomioibos 
appellator. 

ad  vers.  Soiido  Paph.  de  robore  tnprtus. 
0     ^  Hujus  fruetus...  pgmtur,  Ex  DioscoridM  lib.  f, 
cap.  90  et  Ul. 

1  Terebiuihus.  Ex  eod.  csp.  iieqocntL 

^  Etltnitatfmateri(e...Seribeinbuxo,  Et  Anibros. ,  I. 
Hexani.  111,  c.  i.Locusaulem  Scripiurae  Isai.,  c.  xx\. 

i^  Httododendron.  Diosc.,  lih.  iv,  cap.  8  :  Neriiun 
aiiqm  rkododaphnom;  aiii  rhododendron  voeant.  Yid. 
Piin.,  lib.  xvt,  cap.  2.  A  iiobis  Adetfa  dicitur. 

">  Turbiuuo.  Gr«ci  Thywetea. 

P  Cicula  autem  est...  nodos,  6  Serv.,  eclog.  S. 

4  D':cta  quod  tateal.  Inf.,  cap.  9 :  Cfeirra  propler 
quod  in  Thyrso  genieulaio  nodos  habeat  oeeuitos^  ut 
eama^  situt  didtur  fossa  acea^  qum  oecuita  mr« 

'  Satabucus.  Goth.  libri,  sabucus. 

»  Sentix  dieta  a  situ.  Luslt  verbis  Virgilil :  Per 
loca  senia  siiu,  /Rn.  vi. 

^  Laerifma  oleastri.  Ex  D  oscorld. 

■  Oiea  maem  ipsa  orb.  fruct.  oftf .,  ctc.  E  Scrv. ; 
Sed  irundsoiem  meiinSy  Georg.  11. 

iO 


Mft  8.  mou  UWiUUm  IMMOM 

.  9t.  •  OHMe$f  rii w  Qmtu  •tynDloiia  t  •inilte-  A  fMir oaniM  prasltBiior.  AAMir  aiiiM  M  AnUi 


4bM  tMitiilarM  TOMAi^im  GrMi  t^x^f  TMnt. 

M»  I»  /iMlMi,  jftQ  «0  ^«1  thlMifa  «ifti  iA  m#- 
dwiir«ifitnim. 

Pa|i/kt«  a  Pdjitha  iimilA  diMi  imdo  priut  lUayB 

•ilPl. 

6S.  •  £(y«jttte,  00  ^uod  opiimim  dem  luineo.  fim 
}»X^  Ivmm  o»U  Uodo  ei  If^knm  iio«on  acoepiif 
qoia  apium  esi  flammia  oi  luoiiiulHit, 

W.  f  aaiio,  qoam  corruplo  roMici  paiiom  fooaiit, 
tiridi  oleo  ei  soa? i  apla.  ^  fil  dicu  pmiik,  qood  pn- 
vio^or,  id  osl»  ittNdafor,  ondo  ol  povtmMiiwi. 

g4l  V*  ^y"4  dicis,  pro  00  qood  do  5j^J»oslal-* 
laUi  sivo  quia  nigra  esl. 

•  Cnmiimia  eadsm  el  vo/imii  dicla,  oo  quod  voton 
comploat  magoiludijio,  lioc  ost,  modism  mauumg^B 
unde  ot  tnvo/ori  dicimus.  Quidam  auiom  Tolomma 
Galiica  Ungoa  Irofiiim  ol  ma^Mam  iiiioUi|UBt« 

f  Co/ym^odct  oppeiiatas 

68.  OUum  aoiem  ab  otea  Bomiaalur.  Nam»  ul  diai- 
nus,  i  oiea  ost  arlibr,  uwio  doriTatum  ii  o/eam. 
^  Sed  qood  ok  aHbis  foerll  flilfls  eipreHom  focalur 
ITiipaaiimy  a  Gr«cls  o^^mv  appellatum.  Quod  autem 
d  folTis  et  noodum  mitibus  fueril  expressomy  fUride 
appetlator.  Quod  vero  ex  nimlum  maiuriSt  conmu^g 
4kitur.  Ex  iis  ad  usum  yrim  primum  est  Uispaiimuy  : 
socondum  viride,  lertium  commune. 

69. 1  Amurcd  olei  pars  aquoss»  ab  emergendo  dicta»  id 
est,qoodaboleoseemergat,eifsxejus  sit.  llancGrsci 
omorjf€iiYOcantexLatitta*liDgoa  trabenies  YOcabuluOi. 

34S  *^*  Gumen  Graecum  nomeo  est,  boc  eoim  ilU  C 
leifAftt  dicunt. 

7t.  Jteilnam  Gr«cl  prMw  Tocant,  piov  enim  Cracce 
dldcar  quidqoid  manai.  lCit  enim  lacrynia  sudore 
exbafiita  tignonim»  ot  oerasi,  lentisci,  balsanii,  ? el  re- 
llquanim  arbonrai,  ilTO  Tirgultorum,  qus  sudare 
p^rfunlur,  sicnt  et  odorata  Urientls  Tigna,  sicut  gutta 
balsami,  ac  ferularum,  Tel  succinorum,  cujus  lacry* 
ma  doresck  iit  gemmam.  f  f  rtma  est  resioa  terebin- 

^  Orckadee.  Orcbades  eiiam  legl  in  vetuslis  VirfLUi 
llbrls,  noa  m  voigo,  arckUetf  Sifmonuit  Pierius. 
^AodMr*¥ii|;.: 

Orcbites  et  radli,  et  amara  paosia  bacca. 

Radiokim  oooiS  Gobim.,  libu  air,  tip.  47»  ot  dio- 


liMiiol 


tria 
^omoKStiHl- 


Pmrmo^  olquododapa»  ot  Sffio,  Cypro»  oi  AMoi«  mc 
iMulio  quoqoo  CyolidMo.  SoomMla  oil  /oiissiNi, 
qum  masii«  vooolw:  Imo  oi  Gbio  iasoki  depoHolur. 
Terliapiiia/li«Q«oriMialiairmbo»  aliaim«ii%  alii 
liqoida,  alia  arida,  et  aisrmaor  oi  TyrriMMi  Golo- 
pbooia.  Umio  oiiamflommi  Ciisp^nfci  losina  smipslu 

7i.  PiM  Grmcom  Moofl  ool,  q«om  Hli  niioini  vfl- 
cant.  Alii  volunt  ex  pino  pssM  vooari;  ^  iwo  a 
ttrmois  appoilalnr  olWa; 
,  os^  I  probridils 

75.« 
;mil 

nibus  fortuittt  JaMtibflO  Sflfgflfll^  M  oi  imlloibu 
yflllflfcMii.  Jiom  Mieia  um  iovoiii«  favoM  iatura. 

74.  »  Omnia  poflm  Lalifli  flootrl  goflorfo  om  di- 
I  orfcflM  OflM  fofliiiklni  mi  gooorio,  oacopiis 
01  Ais  oioiHir,  los  ^Urt  fll  Vifillifls  t  ifoilf 
it/ir«  liM  Aof  kmmf  Itoei  ei  hee(s  #«001  dioMr. 
NamsuperftttMqflidMtoloot  facM  diocffOtloBflm, 
flt  Imc  #MM  do  orbM  dieaflM »  Nflam  vm  do 
Ngflo  omflpooltorf 

tM  GiPOT  VHI. 
Be  enrt4ribu§  mmaMe. 

I.  •  ilromM  ittfli  qttmqflo  Iriiraftlis  odofii»  fM 
Mifli  vol  Arabia  miltii,  sifo  alte  rogionco.  Mofliofl 
OflM  oroMa  ifflxlsso  vldofltor,  sivo  qood  arls  lifl« 
pooHa  dlvinlo  imrMlloflibtts  spu  vidoofllor^  M  qflod 
OM  iofi  fcnorM  io  orisMO  prsfcofltor.  Mom  qufcl 
iil  fldir»  flisi  M  oiflMtoof 

3.  7Ami  arbor  Arabi»,  immensa  atqtio  rflflMO, 
iOBlBsimi  oorticis»  9  rMis  ad  acoris  qualitaiem; 
amigdalm  flmdo  soMm  aromilkM  fofldeno  allKim, 
oluMatifioiioQe  volfll  ifl  pulvorem  resokium^  01  ^cvm 
Craugiuir,  iutus  piaf uo  osl,  ot  igBi  appooi^ttiH  faciio 
ardosceos. '  El  appoilaiur  apud  m  mneedmm,  00 
quod  sit  uatora  rolundum  in  modM  tosiicfllorum. 
Reliquom  planum,  et  pene  acabrosum,  minus  opti- 
tnum.  *   Adulteratur  autem  adnii&ta  resioj.  sira 

oam.  ;  Si  o/eflm  (ioqyil)  paiiafam  i/ricii  fviMam 
praffetat^  frigidum  cenutur^  quale  e$t  quod  ab  iberia 
advehimft  i^uod  Sfmnum,  koc  at^  niepankum^  nomi' 

mmvMW  ^l^^^W  ^HP^a^^v  tMwl  iMWimnW  HlPWbf 


_  (Oiodo>aradlQmsjflio*  Dflqflfl€aio,eip.6i  f. 
iii  agro  craao  et  caldo  oUam  cond/Ooam,  raitfiaii.  m#-  ^ 
jorem,  ealentimmif  eackieem. 

«  Ueiuim.  IMmm  ■wminil  nifl.,  libt.  ar,  cap.  S. 

^  Ei  dkta  poitiia.  £  Sorv« 

•  Crueumm  ium^  m  fo/emo.  Pyiorim  gOKM  b»e 
sunt  pffopioroa  fcM  oIm  posil*»  qood  Isidorug  (us 
diximus)  Soivii  cMmMariis  sioe  VHrgilii  canutuifcQO 
esl  usus,  id  illi  fraudi  smpefaiu  Qtti  8ervii  locum  in- 
spexerli»  id  Ua  om  iactlo  compooiei. 

f  CaijfmkadeeuppeUatw.  E.Plbi.^GokNfloiL,Aaieo., 
bcttMUtt  laciio  ttaploas. 

s  O/oa  M  oitar  aado  denoofio^  iss  aleam.  Verba 
i  Servii. 


ttt  lib.  111  Tard.,  cap.  2. 

*  Ammtm..4  ak  emergtm^  9&tf^t  Amureu  per  c 
eeribitur^  et  per  g  pronuntiatur, 

J  Prima  e$t  re^inu  tarekiHUt»,  efCw  E  DloscorKf.,  lib. 
a,tap.  9i,  9i«  oiM. 

^  Uwc  a  Grwcie appeliatur ctonia,  Hendostf eifo apflfl 
IMo8C0rriilem«  cap.  ^ :  nf^tfa  i  piv  ^pK,  Jhr  rttoc  x£vGy 
xoXovfft,  cum  lofoiidwn  ail  xXAvof^      * 

^  Prokabilh  opimtdene,  tenio,  ei  mumlef,  Moseorid» : 
*illaT«  ^  mM  d  oviMouattf  mii  >ifa,  xkI  xo^oc/i^.. 

"  Creandarum  arborum...nalura.  fcl  Scrv.,  Georf.liy 
ad  Yora>  Prmdp^  urboribusl 

n  Oiimiapoflte..^  /ifoogampjiilo.gicoJem,  iSn,ir. 
ad  verv.  FoM  «Msur  amm^fOi  in  00  qualhm  eBten 
'  ex  ■  " 


Cap. 


Vlli.^  •  Aromata  suntquieque  f.  od.f.  Indkt. 

^  Sedquod  «s  o/k  ^  0.  e.  9.  Hiipoflflm  a  Grefcit  "^Qumquef  iiVesl,  ^Mrmiitfife. 

•fifccjctoy,  etc.  Plin.,  lib.  sii,  cnp.  7 :  Ooipfcacivii  oi  1»  ilami»  ad  aeerte  qualimtemf  olf •  E  Soffit,  eap.  4f. 

o/ea  adhuc  atba  eaipreiia ,  ileiertii»  eu  drupa^  tia  veva*  <i  isum  framfiiur^  intue  pm^us*  K Diior.,lib.  1, «ap.^ 

l«r  priuofuam  ciba  maiuru  sit^  jam  tum  cuiomm  m«-  '  Et  appellatur  apud  no$  manul.  Ex  Piiu.,  lib.  xir» 

loai ;  dt/ereutiOf  quod  kaa.mride  «H,  Otmi  emuHdUmu  cop.  U. 

rorro do  Uispono  Galeous,  fib.  vi  de  Simpl.  lieJi-  *  Aduiteratur autem  mMil# I niHlMM^ifr-tt 


ttl  ETYHOLOCUARiiu  L1B«  XVlf.  621 

lunmu»  fl«d  dignoBdliir  wi  pr^prtouie.  Nmu  thu«  A  momis  Caucasi,  qimd  mIi  obfersuffl  e»t,  foliis  ad 

iutt»P«ri  •imililudjnom,  Chiub  silvM  sonieotes  eusto* 


igoi  impooitum  ardescit,  reoiiia  fumeseit,  gummi  Toro 
liqoescil  eakelaetum. 

3.  •  Thui  aulem  a  tundend^  didtor»  f)oia  dum  giMi<* 
mi  guttae  ex  arbore  cadunt  in  glebis  misceiitur ;  dum 
vero  gleb»  in  polverem  rediguniiir,  thus  carpltur»  et 
▼irgttlis  iuikdiiur»  ei  aic  inde  maoibus  lollitun  iioc  el 
Lftoiam  Yoca  tum  a  niooloArabi^e»  ubi  ^bscisiint.  Nam 
motts  eorum  Lt^oitm  diciiur»  ubi  tbura  eoiijgttniur. 

4  ^  Jfpvifl  AnUai  orbor  oHkodiiiis  ^ttiAque  «obi>» 
tomm,  •  sinilU  M^  spioii  qoom  Amv^ov  diouot»  eo* 
ittsgviu  tiddloaifooaoion»d  OAdootnomod  accapii 
mjfrrho.  •  Guiio  ^oo  opoolo  manaos  >roliosior  eol| 
eiiciio  ionicis  TulnofOTlliorlodteoior.  BaroMola  ejoi 
Araboi  igoibos  fovenl,  qoorom  fumooalioBOsiOt  ulsi 


diuttt,  sed  incolaB  regiouis  iliius*  eum  malurse  fue- 
riniy  incendunU  Et  serpeiites  igoo  rugatnur,  ei  iudo 
ez  flamma  ntgrum  piper  efficitur.  Nam  iiatura  pipe« 
ris  aiba  est^  <>  eujus  quidem  dlversos  est  fruclos. 
Nam  quod  immaturum  esi,  piper  (onfitm  vocaior; 
quod  ineorruplum  ab  igne»  ptperef^iMi;  quod  voro 
&ute  rugosa  el  borrida  fuerit,  ox  calore  igois  Irabii 
^colorem  et  iiomoo.  Piper  si  ievoost,  vetusium; 
si  grave,  novelium  :  vitanda  osl  aulem  mercatorum 
fraus.  Soient  enim  votustissimo  pipori  bumoeio  ar- 
genii  apumam  asporgere»  aut  pluttibttm»  ui  poDdaro- 
suuibt. 

9i  Aloa  itt  In«a  atqoo  Arobto  gigttitor,  arbor  odor 


ododorcttaiorooiooeoorniaiplaMM9raittsanabiiesBris  BaaTinhni^  oo  aomail.  Denhfoo  lignom  ipsius; 
morboo  eoBinbonti  '  Myrilia  ooiem  Tkoglodliioo       -  • 


ab  iMiio  Arabim  dicU,  ubi  moUor  oolUgiiNr,  oi 
porior» 

5.  B  5rorox  arbor  Arabisr,  ^  MHk  marto  «^dooloi 
aijtto  firfttlm  ittlor  Conkolm  onom  eofomatlto  tt^ 
errmon  Ihittttl.  DiotUlallo  s|oa  in  lerram  eodooo 
mundo  non  est,  sed  cum  proprii  eortloii  scrobo  00^« 
TOlor»  ilhi  oolom  qom  f  irgis  ol  ealaoiia  inbsibserlt, 
mttttitt  Oi^  01  alblda}  dofeiiiie  iolva  fit  solhi  (Msa«  ol 
ipui  otoni  eoiomiios  plngolSi  reahiosa,  odorls  jo* 
naidft^  httmeelOi  ol  voloa  moUosom  liqiiorem  enHl* 
lens.  Siarax  autero  dktOf  qood  sil  giitta  arborio 
pnatteoo,  01  oongohiia.  Nam  Grteci  niriam  gmtam 
diemil,  Grxce  autein  orupecS  Laiine  storax  diciiur. 


vice  tbymiamatum  altariboa  odoietur,  •  unde  et  no- 
men  traiisse  creditur. 


M.  CimMmomttm  dieliim,  qood  coriOx  ijiis  in  mo- 
dom  oaotta  sii  rotandus,  ol  groeilis.  Gfgnitor  auteol 
in  hidlm  ei  iStbiopiis  rogioBibos,  frotice  brevi  doo^ 
rum  tonlum  c ubitorum,  eoloro  aubnigro^  vel  dnereOf 
teuuissiiuarum  virgarum.  Nam  r  quod  in  crassiUidi* 
nem  34S,eileoditur,  despedui  ost;  quod  vero  gracl- 
lios  provenoril,  oiimiuin.  Quod  com  frangilor,  visibile 
splrameutom  oniiiiit  ad  imaginem  neboio,  seu  pui- 
veris. 

II.  Amamum  vocotum,  qood  veluU  odOrem  dnhi- 
momi  rereral.  Nasciiur  in  Syria  el  Armeiria  :  <i  frii- 
tex  ^us  botrosum  semeii  reddens  sibi  eoimexttm^ 


6.  1  BdeiHum  Lidi»  eft  Arabiae  arbor»  cujus  la-  G  flore  albo  vehHi  vioias,  foliis  siuUibos  brioma;,  odoro 
errraa  melior  Arabica.  Esl  eoim  lucida,  subalbidat     otiam  bono,  lomnos  suavificat. 


Ievis>  pinguls,  f  aequaliter  cerea,  345  ^^  Qute  facile 
iDolliatur,  neque  (ignOy  vd  terrae  commisla,  amara, 
odorii  honi.  Nam  ex  ludia  sordida  est,  et  nigra,  et 
luajori  gfeba.  Adulieraiur  auteiu  adwisto  gumini,  qui 
non  iu  amarificat  gustom. 

7.  ^  Mauix  arboris  lentisci  gutU  est.  Haec  ^^rmio- 
moiii»  dicta  est,  quia  in  modum  ^anorum  est.  Mo- 
Uor  Ottlem  in  Cfifo  in&ula  gignilur,  odoris  booi,  ' 
candoris  certe  Punicae.  Unde  et  splendorem  cutis 
ptttehrificat.  Adulterahir  aoUm  interdum  resinay  vol 
UMtt« 

8v  ">  Pfperts  arbor  nasdtor  in  Indla,  et  in  latere 

«  rXh  mtfH  ^ne  6ip.  t  S^.,  ad  vefs.  Jro//ei 
stta  lAttfa  Sa6.  Gdorg.  if. 
^  Mifrrfia  Arad.  drb.  alt,  ^.  e.  K  Solfn, 

•  Simlis  spinw  qnam  «mcvOov  vocant,  Serv.,  Georg. 
n :  Aeanlkus  arbor  ett  in  Mgypto  setnpef  (fonderu, 
"Sxay^og  d^eta,  (juiU  spinit  plena  ett. 

<*  Vnde  a  nomen  acCepU.  Nam  niyrrba  e  vbce  He- 
braca  fTuilt,  m  iteiA  dnnamomuro,  nardusacrocus; 
agani>chus,  stve  aloc,  auciore  llicronymo. 

•  Gmta  em  tponle  man.  E  Soliu. 

•  MpffA  aarAfi  Trogloditica.  S  DinscoriJ.  lib.» 
eop,  loO;  sed  ismi  foriaisc  l^endum  pro  intuta. 

'  «  StMa  arb&r  Arab.  Donatus,  in  Addph.,  sc.  I  :. 
8$ara»  (ittqoit)  ab  odore.  Eadem  vox  legliur  apud' 
SommOi.  St^rax  apud  Ptirt.  ef  atios. 

v  MUIb  malo  €$donio.  B  Dioscorid.,  cap.  8d; 
niaittt  i%  cop.  %S  r  eotoneo  mato  timilem, 

I  MeUium.  Vid.  Dfoic.Gip.  81. 


li. '  Caiio  nascitur  in  Arabia,  virga  robusU  cor* 
Ucis»  et  purpureii  roliis»  ut  piperis.  Est  aulero  virtu- 
tis  ciunaniomi  siinilis,  sed  potentia  inferior ;  unde  pro 
cinnamomi  vice  dupiex  eius  pondus  in  medicamonlis 
admlsceiur. 

13.  '  Calamus  aromalicut  a  similiiudiiie  calami 
usualis  vocatur.  Gigiiiiur  in  Itidia  moliis  uodis  goni- 
euiaius  fulvus,  fragrans  apiritus  sttavliate.  Qui  cum 
frangltur,  in  multas  fit  partes  scissilis,  simulans  gustu 
casiom  eum  levi  oerimonia  remordenle. 

li.  ^  Baltami  arbor  in  Judaea  Intra  termiuos  Can- 
tom  XX  Jogerum  erat.  Posteaquam  eamdem  regionem 

^  \  ^qualiter  cerea.  fd  est,  undique  ceroa,  Plitiius  : 
^  EtH  auiem  debet  trantlucidum  timUe  cerm* 

^  Mattix.  E  Dioscorid.,  cap.  91. 

V  Candorit  ceree  Pmicfe.  —  Tyrrhena  eeret^  Diose., 
Sed  hoc  fortasse  o  Piiaio,  qui  oeram  Puiueom  candi- 
dissimam  fieri  dicit. 

^  Piperis...  simililudinem.  £.  Soliu..  cap.  deludia. 

B  Ctijm  qmdem  divertut  ett  (ruetus,  Ex  eod. 

^  Cnde  et  nomea  traxitte  credilur.  An  qda,  cuia 
Graecis  oOuc  lit  area^  ara  pro  area  in  giossis  legit  sivo 
kidorus,  st\e,  quod  magis  credo,  qui  baec  iUi  adjedt. 

P  Nam  quod  in  eratt...  eximium.  C  Solia.,  cap.  43« 
Vid.  Tbeophr.,  lib.  ix  de  Hist.  PlanU,  cap.  5. 

4  Frutex  ejut  boirotum  tem.  E  Diosc.,  Ub.  i,eap.  14 

'  Casia.  Ex  eod.,  cap.  12. 

■  Calamui  aromalic.  E  cap.  17. 

I  BaUami  arbor,  E  Solin»,  cap.  48 


6i5  S.  ISIDORI  HiSPALENSIS  EPISCOPi  6il 

i^omani  potiii  sunt,  etiam  laiisslmis  colllbus  propa-  A     ^-  *  Coiium  ridix  bertm  est  nascentis  in  iQrlia,  Ara 


fata  ^t,  siirpe  simllis  viti,  347  "  ^^^^^  similis  rutae, 
fled  albidiorlbus,  semperque  manentibus.  ^  Arbor  au* 
teni  ba^wmum^  lignnm  ejus  xytobaltamum  dieiiur ;  fnH 
eins,  sive  semen,  car|K>^affirmiiiii ;  suceus  «  opobal$a' 
mum.  Qaod  ideo  cum  adjecttone  significatnr,  ^  eo 
quod  percussus  ferreis  ungulis  eortex  Ugni  per  ca« 
vernas  eximit  odoris  gutiam  distillat;  cav^na  cnim 
Graeco  sermone  oTnj  dtcitur.  Cujusguttani  adnlteranl 
.idmisto  Cyprino  oleo,  vel  melle.  Sed  siiicera  proba* 
Uir  a  melle,  si  cum  lacte  coagolaverii;  ab  oleo,  si 
instilbta  aqua,  aui  admista,  facile  ftiertt  resoluta, 
praeierea  si  lane»  vestes  ex  Ipsa  pollut»  non  macii- 
laniur.  Adulteraium  quidem,  neque  lacte  coagulat, 
ei  ut  oleum  in  aqua  supernalat,  ei  vesiem  maculat. 


bia»  et  Syria,  sed  meliits  Arablcum ;  est  enim  attium, 
ei  leve,  suave,  Jitcundi  odoris;  Indieiim  colore  acro, 
et  leve,  ut  remla  ;  Syriaciim  vero  pomlere  grave,  co- 
lore  boxco,  odore  acri,  aumnmm  tamen  albnm,  leve» 
arldom,  gnsimii  incendens. 

5.  J  Croearm  dicium  ab  oppido  Cllidas  qood  voca« 
tor  Corjeiiim  ,  quanqoam  ei  alibi  nascator,  sed  noa 
tanlum,  vel  tale,  quale  in  Cilicia.  Unde  et  a  potiore 
parte  nomen  aecepit.  Nam  molt«  res  noiniua  somp* 
seruni  a  locia  ubi  plua  provenli  ei  mellits  aliqoid. 
k  Opilmum  esi  aotem ,  qned  ruerit  recens ,  odoris 
bovil,  albedine  fiirva,  porrectae  kmgifodinls»  Inte- 
gram,  et  neqoe  In  fragmenta  comminutnm,  hispira- 
iione  bona ,  ^  el  enm  earpiiar,  manos  hifldens. 


•  Balsama  anteni  si  pura  fuerint,  taniam  vim  liabeni  B  ei  levlier  aere.  Qnod  si  ejosmodi  non  ftierit,  ani  ve- 


nl,  si  sol  excanduerii ,  aosiineri  iiiano  non  posaint* 

CAPUT  IX. 

De  herbii  aromaiicU^  sive  commnnibus. 

1.  Exsiant  ei  qiiarurodam  berbarum  nomina,  qoae 
ex  aliqua  sui  causa  reaonani,  habenles  nominum  ex« 
planaiionem.  Non  iainen  oiiinium  berbarum  etymo* 
logiam  invenies  :  uam  pro  locis  mutantur  eiiani  no- 
roina. 

9.  '  Folium  dictnm,  quod  sine  ulla  radlcc  inna* 
tana  iu  Indi»  littoribos  colligltur.  Quod  lino  perfo- 
ratiim,  siccant  Indi,  aiqoe  reponuni.  Fertur  auteiu 
Paradisi  esse  berha  gustu  nardum  rererens. 

348  ^*  *  ^arrfnj  berba  est  spicosa,  omleeta  Grae- 
cia  vccpdo^dcxvf  appellaia,  quarum  alia  Inttica,  alia 


tnsiom,  n  aui  liirusoin  agnoaeitor.  Adnlierator  aatein 
admisio  erocomagmate*  Augendi  quoqoe  pond*!ris 
causa  spoma  argentl  conlrita  adjlcitor,  et  prodifur, 
si  pnlverulentum  reperitor ,  >  atque  decoetum  ab  odore 
proprio  foeril  lapsam. 

348  ^*  ^  Crocoma^a^  expressis  aromaiibas  croeinl 
nngtienli,  aiqae  i^irormato  sedimine  in  panAaacaloa  111« 
ei  ideo  sic  apptHator. 

7.  p  Aitram  nascitur  in  umbresis  moniibos,  «  fMiig 
casi?e  similibas,  inter  qo»  llos  jaxta  radleein  porpa* 
reos,  in  qno  semen  contioetur  avarnro  siniile,  nidi« 
eihus  plaribus,  atque  lennissimis,  et  bene  redolaiil« 
Inis,  ei  est  virtnte  similis  nardo. 

'  Phu  nascitur  in  Ponto,  folHs  oleastro  aiini* 


Syriaca  voealur,  non  quod  iu  Syria  nascatnr,  sed  quod  G  libas. 


roons  in  quo  inveniiur  alio  latere  liidiatti  spectaf, 
alio  Syriam.  Est  aotem  Indica  muftifomiis,  sed 
iueliorSyriaca,levis,fulva^coniosa,sptca  parva,  odo- 
ratissima,  cyperom  simulans.  Qtiod  si  mtiltnm  in  orc 
tardaverlt,  Itnguam  siccat.  Nardus  Celtica  a  reg'one 
Gailim  nomen  iraxit.  Nascitur  entm  sxpius  in  L>go« 
rlae  Alpibus,  ^  et  in  Syria,  rnilice  parvo,  radicibus 
iii  inanipulo  collecils  ligamenlis.  Flos  ejus  tantum 
pnipier  odorem  bonus.  Thyrsi  ejus  aiqiie  radiculas 
utlles  probaniur  iisibus  nosiHs. 

"  Foliii  similis  rulas  s,  a,  s.  9«  ot.  E  Dioseorid., 
cap.  18. 

D  Arbor  autem  balsamum,  E  Serv.,  Georg.  ii. 

^  Opobat$a*mm.  Quod  ideo  cum  adjeclione  signif,^ 
cic.  Ex  flegesipp.,  lib.  4,  cap.  17. 

^  Eo  q»od  pncussus  ferreis  unq,  lla  qutdem  Diosc. 
et  Thoophrasius.  M«iiu<  Piinitjs  :  Ferro  Imdi  viiatia 
odii.  Et  Tacil.  v  ilist.  :  Si  vini  ferri  adhibeas,  paveut 
tena.  Hegesipp.,  lih.  1  :  Virgulvsfjne  innascitur^  qum 
aculis  lapidibus  incidunt  pueiri  agriclar. 

•  Batiama  autem,  si  pura  fuerint.  E  Serv.,  Georg. 
11,  ad  illud  :  Quid  libi  odorato  referam  ? 

Cap.  IX.  —  '  Fotium  drcfKiir,  eic.  E  Dioscorid.f 
lib.  I,  rap.  il. 

s  Nardus.  Ex  eod.,  cnp.  6. 

^  Et in  5>>ria,— /f irio legerim,  ex  Dioscorid.,  cap.  7. 

I  Costum.  Ex  cap,  15.    . 

i  Cro<;ttin  dfdtitn  ab  oppid.  E  Serv.,  Georg.  1,  ad 
vers.  Croceos  vt  Tmolns  odores, 

k  Oplimum  aulem^  elc.  E  Dioscorid. 

^  Ei  cum  carpUur  mnnusinficiens.  Dioscorid., :  Ba- 
iTTwv  h  Tri-dii  T«f  yjlr.n^,  lioc  cst ,  tlngcns  humecia» 


8.  Cyperus  a  Griecis  vocator,  qnod  habeat  virtnleui 
rervenlem. "  Radix  ejusesi  junci  irianguli,  foliispor* 
ri  i^imilibus,  radicibus  \\\^rU,  i^ive  coniiguis,  in  simi* 
litudinem  olivanim  odoratissimis ,  atqne  acerriniis* 
Nascitur  in  paludibus.  *  atque  vaeuis  locis.  Traditur 
eliam  alia  species  cyperi  qu»  In  India  oascitar.  ei 
appellatur  tingua  eorum  gingiber. 

9.  *  Iris  lllyrica  a  similitudine  Iris  eflRtestia  no- 
men  accepit.  Unde  ei  Litinis  areumen  dieiior,  q^aod 
flos  ejns  coloris  varietate  enmdem  arcum  coalesleio 

iione  manus. 

n  Aae  ittfusum.  Dioseerid.,  ^sSpsyfiiv^c,  id  eai,  sU' 
lutum, 

^  Atque  decoctum,  Id  est,  dofrutum,  Dioseorid.  :  Kal 
D  To  Tviy  oo-fAiW  i^aMT&in  niy;^«yf ».  Qui  decactum  bic 
suhsiituuni,  quid  decoquere  sil  non  satls  vidpni. 

^  Crocomagma.  Dioscorid.,  cap.  ^,  etPiiu.»  lib. 
XXI,  cap.  20. 

p  Asarum.  E  Dioscorid.,  cap.  9. 

9  Fotiis  casicB  simHibus.  tmo  liederas  similibus» 
Dioscor.  «v»of^x»v  Tttvo^  ofi<M«.  EiPiiniiis.  lib.  xii, 
cap.  13,  hedero!  fotiis,  Ei]go  xaa^ia  pro  m99&  leitisse 
videtur  veius  Dioscoridis  inierpfes ,  quo  esl  usas 
Isldoros. 

'  Phu.  E  Dioieor.9  cap.  10.  Pliaius  lib.  111»  caD, 
«. 

•  Radix  eujunci  Irianguti.  Hoc  caulitribuii  Dioac: 

Kauloy  yuvKuSq. 

^  Atque  vacuis  locis.  Gonira  Dioscor.  :  'Ev  roiraic 
ipyouTiiAOK.  id  csi,  cultis;  errorergo  luierprotis»  qud 

i,pyoU  foriassc  legit,  aul  a/syoo-tfiocr. 
»  Irislllyrica.E  Uioscor.,  cap.  I 


m  ETYMOLOGIARUII  LIB.  XVII.  ^  5» 

tmileUir.  Illjrka  aalem  diciCur,  quia  in  illyrico  pinri-  A     16.  ^  NarM$ui  lierb»  fabuioie  impositnro  Boma 

babel,  a  qHodam  puero  cujas  membra  lo  baoc  floreni 


wa»  et  violantissiniaesi:  fpecies  ejus  foliis  gladioii  si- 
milibus,  radice  aroniaiica,  odoris  boni. 

10.  *  Acorum  foliis  Iridis  slmilibus,  radicibus  sapo- 
rtt  ^  acerrinil ,  scd  odoris  Jucuudi,  propier  quod  et 
aromaiica  est. 

<  Meu,m.. 

^CarifmiiMWim..,. 

350 1^  •  *  Si^nliiaiii,  melius  quod  in  Ettphrate  nascl- 
tur  quam  quod  in  Arabia»  fulYuiiiy  muUiflorom,  pur- 
pureom,  tenue  odoris  rosei,  cum  roanu  rricatur,  gusiu 
multum  incendii  lingiiam,  alque  mnrdei.  Hujus '  flos 
rx^vovOo^  dicitur.  "AvSoc  enim  Gnece  /lu«  nuncupaiur. 

12«  Ti^jfimim  apiiellatum,  quod  flos  ejus  odorem 
refert.  Deqne  \irfilios:  RedoleHtpm  thffm  (ragnm^ 


transierunt,  qui  et  nomen  Narcissi  iu  appelintioiie  cu- 
stodit,  et  decus  pulchriludinis  ">  io  candore  relinai 
foliorum 

17.  Rosa  a  specle  floris  nuncopata,  qood  mtiUnte 
oolore  rubeai. 

i^.LHia  laclei  floris  berba,  onde  et  nuncupata, 
»  quasi  iictia^  «  cigus,  dum  candor  sit  in  foliis,  aiiri 
tamen  species  iutus  effulgel. 

19.  P  Vioia  propter  vim  odoris  nomen  accepil. 
4  Hujus  genera  suol  Irta ,  puTuwroum « album .  meli* 
mm* 

SO. '  Acaniim  berba  ^yptia  semper  lrondens« 
apinis  pleua,  fieuli  virguUo. 
b     21.  incujus  imitaiioiie  arte  Yestis  ornatur»  qum 
aeahthina  dicitur,  el  acantkis  dlcta.  ' 

22.  ■  Hedera  dlcu ,  quod  arboribos  reptando  ad'» 
hmreat.  De  qua  Yirgilius : 

later  victrices  bederam  lihi  serpere  liuros. 
Alli  bederaiu  352  ^i""^  vocatam»  ^  quod  hmdi$  supn 
laciis  abundantiam  in  escam  a  veieribtts  praebebatur. 

23.  <^  Hederas  frigida  terrx  indices  sttnl  secundum 
pbysi6<»s.  Naro  antipbarmacum  ebrietatis  est,  si  quif 
potiis  bedera  coronetur. 

24.  Eilehorum  niemorant  in  Graecia  circa  Eilebo* 
rum  quemdam  fluviuni  pluriinum  fiigni»  alque  inde  a 
Graecis  appellari.  Hoc  Roinaui  alio  nomine  vcratrum 
dicont,  pro  eo  quod  suuiptuin,  motam  meniem  iii 
sauilateoi  reducit.  Duo  sunl  autem  genera,  ▼  albug 


13.  s  Epithymum  Gnecvm  Bomen ,  qood  Latlnc  dl- 
dittr  fioe  f Aymi.  N»m  flos  Graece  «Aymfim  vocatur.  Esc 
tuiemflus  lymbrm  simiUs. 

14.  k  Samp$Mhu$  est,  quem  Latini  anMraciMiTO- 

cani.  €ojos  aomiois  ttsum  ¥irgiiitts  etiam  ad  Vena- 

fiem  reCiBreos  ail : 

UblsMUIsamaraoosiUam 
Floribo«y  et  dulci  aspirans  complecUtor  umbra. 

Apla  eat  autero  haec  herba  ungueotis.  '  Unde  ei  no- 
men  iraiil  amaracus  a  puero  cujusdam  regis»  qui  ca- 
su  lapsiis  dum  ferrel  unguenta ,  novum  et  gratissi- 
mum  ex  confusione  odorem  ereavit. 

i5.  J  HpacittthMi  lierba  esl  babens  florem  porpu* 
reum.  Traxit  autem  nomen  a  paero  quodam  nobiii 
qui  in  saitibos  Inler  purpureos  flores  repertQS  est  in-  G  et  nigroui. 
terfectu6«deditquenomenberbs35lPU^"l'*^<tneri8  25.  '  Acone  porlus  e^t  Bitbyiii»,  quiprovent^ 
tasus.  ^  Est  autem  radice  et  flore  bulbi  limilis,  pue*  malorum  graroinum  usquc  adei)  cclebris  csi ,  ol 
ros  a  pnbertaie  retinens.  noxias  herbas  acomta  iUinc  nominemus.  y  Nain(o«ioi 


•  Acorwm.  Ex  cap.  2. 

^  ^errtmtfapoHs,feifodortsjiiniiidl.  Vox  $apori$ 
deerat  in  omnibos  libris ,  qiiani  e  Diosror.  reposoi- 
uios;  lllc  cnim  :  A^vfAiecc  tji  ytvffcc,  xs(ct^  o<riJiv  ovx 
Mvc.  Plinios  qooque :  <r'tiilic  aere^^  odore  nou  tii- 
gratae. 

«  Jftftt....  Vid.  Dioicorid.,  cap.  3. 

*  Cordamomirm....  Idem ,  csp.  5,  et  lib.  ii»  cap. 
185. 

«  ScheBuu$  meiior.  Vid.  Dioscorid.,  cap.  6.  Qul 
prtmam  laudem  Nabathteo  Schmno,  secundam  Ara- 
bico  Iribuit,  Libycum  inulilem  esse  aii.  Captera 
ConTeniuni. 

'  Flo$  $chmnanio$.  ^  S/7w'Noitioi,  apod  Pallad.,  in 
Octob  ,  lii.  i4«  Apud  Aurelianum  iioii  seinel,  mcn- 
ilose ,  sed  iia  roriasse  tuoc  el  proferebanl  el  seri- 
bebaiit. 

s  fpjfAjfmiim.  Dloscorid.,  lib.  iv,  cap.  179,  firi- 
^uw  SvfAoy  Vrcy  KvSof.  Vld.  Plin.,  lib.  xxvi,  cap.  8. 

^  Samp$uchu$.  Ifa  qtioque  ab  Aureliano  et  Hcsy- 
eliio ;  trt»  aliis  $amp$uchum  efliinor. 

'  Vnde  et  nomen  amaraeu$.  E  Serv. ,  iEn.  i,  Vh$ 
mol/ts  amonictw  ilium, 

i  Htfoanth.  Si-rv.,  eclog.  3,  ot  Ovid.  lib.  x. 

^  £»t  autem  radicef  et  fore  huiin.  Vid.  Dioscorld., 
lib.  IV,  cap*  65. 

i^orriM.Ovid.,  Ub.iii. 

■*  Ih  eandore  reiinet  foHor,  —  Florum  poiios,  nisi 
foiia  fhrum  inti*liigasy  ul  mox  de  liliis,  ea  Aiubros., 
€uju$  dum  candor  $itin  {oiii$.  Dtosc.,  «vOoc  Xcvxoy. 

■  Oiiatt Uciia.  Al., ^iuuj  iiaiia. 

•  Cujue  dum  candor  $ii  m  [oi,*.  e/fuiget.  Verba 


sont  Ambros.,  Hexaro.  iii.  cap.  8. 

p  YMa  propier  vtm  odofie.  —  Dd/oWi  libri  omnes« 
prftter  Bom.,  roendose,  ot  apparei,  Ambros. :  In 
quibu$  nesciat,  ipecie$tte  ampiiH$  fiorum^  an  vii  odora 
deieetet. 

4  fftc;tii  genera  $unt  iria.  Quaiuor retulit  D  o«corid. : 
>tvxov,  fUQ)icyoy,  xvavovy,  irop^vpovv.  Tria  Piinius : 
Purpureas^  lulect,  atbce. 

'  Acanihu$.  Locus  conflatos  ex  tribus  Servii  lociSt 
Georfi:.,  II»  i£n.  i,  ci  eclog.  4. 

•  Hedera.  Fe  ius  :  Hedera  dicta,  quod  hareai^  itvs 
^itod  edita  petat^  vei  quia  id  cui  adhmerit  edal. 

t  Quod  hwdi$$upra  iactisabund.^  etc.  Columoll»,  lib. 
0  vil.  cap.  0,  de  H«dis  :  Qifi  ubi  ediii  $unt  eodem  modo, 
quo  agni ,  educantur ,  fuii  quod  matii$  hador,  launia 
compe$cendaf  et  arcliui  cohibenda  ut;  tnm  euper  lactii 
ahundantiam  Mmera,  vei  qfi/itiMi ,  aut  itedera  prat- 
tenda. 

«  Hederce  (rigidas  terrte  ittdice$.  C  Servio,  Georg.  n: 
Hederm  pandunl  ve$iigia  niqrce. 

V  Aibum  ei  nigrum.  Qii«  ptist  baec  leguntnr  in  (|iii- 
bttsdam  Ediusab^ttnt  abmunibtts  Manu^c.  Stroi  vero 
Ambrosii  verb»,  lib.  iii  HHxnm. ,  cap.  9.  Qu«  pro- 
pterea  htc  ascribM^mtts :  c  llaiic  auteni  perlti  lor|uuntur 
escam  essc  et  aliuiooiaiu  coturnifttiu,  e<i  quml  natu- 
rali  quodam  tempermnento  sui  corpiiris  vim  pabull 
nocentls  eviiaiii...,  i  etc.,  ttsqott  ad  $aiutem. 

^  Acone  portue  eH  Bi/Ayiiiar,  ftii  proe,  niu  malor.  gr, 
E  Soliii.,  cip.  55. 

7  Nam  tosuca  venena  ex  eo  dict.  Plin.,  lib.  xvi,  cap. 
10  :  Suitl  et  qui  taxica  hmc  appeiiata  dicant  vettena « 
qum  nune  toxica  dic'tmu$. 


8t7  S.  I3ID0RI  IIISPALENSIS  EriSCOn 

veiiena  ex  eo  dicUi ,  qood  ex  arboribus  taxei$  espri-  /i     52.  Colocffnihii  cucurbiU  s^greitis»  tj^ 


Mtnfur,  mnime  •imd  Cantabrlam. 

26.  •  Euph^Hnm  drct«m  ,  quod  ejus  MCcas  ocu- 
)oruni  acuat  visuin.  Ciijns  vis  lanta  est,  ul  dnris  car- 
mbus  siiperardjecta  clths  coqn!  compelTat.  Nascitur 
in  muliis  locis ,  sed  plnrima  In  MauriCnnia. 

t1,  ^  Ltmr  herbti  nssciiur  in  monce  Oscobag!,  ubi 
etCanges  fluTiusoritur,  «  cujus  succus  dlctot  prl- 
mHm/ffffir,  quon1*mmanat  In  roodum  lactis,  deinde, 
xm  deriYante,  luer  nominatum  est.  Hoc  353  ^^  ^ 
(|uibiisdam  opmm  Cyrentiam  appenaium,  quonhm  et 
yptid  Cyrenas  nascitur. 

28.  ^  Atoe  herba  amftriasiml  sucd. 

*  Panace  herba  fragraniis  odoris,  tliyrso  fefoltt 
iimitf !i ,  ex  qua  profluil  sucevt ,  qui  op^panaei  dici* 


amara,  qox*  simiiiier ,  ul  cucurbiia  ftagnlla  per  tar- 
ram  tendit.  *  Dicta  autem  colocyntbis «  qnodaii  fir«- 
Clu  rotundo,  atque  foliis»  uteueMiiis  ueuaUs. 

55«  0  Ceniaunam  Gnaci  vocai)t»qiK)iium  a  CU- 
rone  Cen(aitro  fertur  reperla.  Eadem  el  hfu^nHf 
quia  locis  bumectis  nascitar.  Eadem  el  M  Urtm 
propter  amaritudinem. 

'34«  G(y€ffrr/ita<  Gr«ca  ex  00  dicta,  qued  iMeem 
radicem  habeat»  yXuxO  enim  duiu  GrsM^i  dicuni.  Ea- 
dem  j[3i|oc«  quia  siiientibua  siiim  sedat. 

3S.  P  Dfttconten  vocata »  quod  baata  cjui  varia  sit 
in  modnm  colubri,  similitudineinque  draeonii  imiio- 
lur,  vel  quod  eain  berbatu  vipera  limeat^ 


.     ,  .             .     ^       ^  «.     36.  «iCAftftfoikideodiciuir,  velqoadadkeBiakl- 

tur,  croceus  et  pinguis,  edore  gravis,  elamaTii-B      ^-        ^tgm    a  .                      i       ■     •..  i^ 

*                   1*  *«     >  ^   .    *                  ^rundiiiuni3S5vi<ioturerumpere,velquodpiillbli^ 

ifmus* 

Galhanum  succos  esl  f<*ruhe. 

29.  Dyeta  esi  mons  Cret» ,  ex  qno  i^^lamnaiis 
berba  nomen  accepit»  propter  quam  apud  l^lrgilfnm 
cerva  vnlnerata  saltus  peragrat  Dyctaeos.  Tant»  enim 
potend.e  est,  ut  ferrum  a  corpore  expellal ,  sagiitas 
•xculiat ;  unde  el  ejus  pabulo  ferae  percussie  sagtt- 
lasa  corpore  inha*rentes  rjlclunt.  ^  Hanc  quidam 
Laihioram  poMum  Mmh  dicuot  propter  belli  lela 
excutienda« 

30.  •  Mmidra§ortt  dicia ,  quod  habeat  mala  snave 
olentia,  in  magnitudinem  mali  Hatianl.  ^  Unde  et 
Min  Latini  mttium  tmm  vocanl.  ^  Hanc  poeiae 
MfvmhyL^piffi'»  appeilant ,  qnod  babeat  radicero  for- 
mam  honiinis  simulantem.  I  Ciijos  conex  vino  rolslua  G  ^^'^  ^^ 


nmdiiuinai  ocuii  aylorattliir.  iMlfta  oitiMi  illla  ex 
bac  borba  moderi  dlettniar. 

37. '  BiHotropium  momm  aoeopll  prliiM» ,  qood 
«iiiva  aolilltlo  llafeati  tiel  qood  aeilli  moiibut  folia 
cifcoaaeia  eonvinat  Unda  ei  t  Lailole  aeliaiyirli 
noneupator.  Nam  et  sole  oriento  flotoi  iooo  aperk; 
idein  iore6Mli,  eim  aol  oecoboeril.  Ipsa  esl  qoam 
Lalini  intuhum  $Uvaticum  vocant.  '  Ifaee  el  verrMea- 
Ha,  quod  exiingiiai  ffmuca$  ex  aqoa  poti,  vel  in  ea< 
laplftmale  posiia  absiergai. 

38.  t  Pentaphiftlon  a  nuroero  follorom  dlcta ,  «ude 
eaiu  Latini  qmnqut  fdlium  vocanl :  herba  adeo  mun- 
da ,  01  pnriflcationi  et  lempUs  aMiberl  a  genlilfbog 


354  ^^  bibendum  dalur  iis  quorum  corpus  propter 
euram  secandum  est»  ot  soporati  dolorem  non  seo- 
tiant.  Hojus  species  duae  :  femlna,  foliis  lactucas  sl- 
mirrtitts,  ^  mala  generans  In  slmllitudinem  pruno- 
rum.  Masculus  vero,  foliis  betae  similibus, 

31. 1  Ptfpovir  herba  somBifera*  De  qoa  firgiiios : 
Lethceo  perfu$a  papavera  $omnOt  Soporem  enlm  lan- 
guenilbus  faclt.  EJus  alla  est  usualis,  alia  agrestis , 
ex  qua  fluli  ">  succas«  qoem  opiiim  appeilaoU 

«  Euphorhium  diet.  EiyroologlaR  ,  opinor ,  roemf- 
nisse  Isidonis  nolnit,  ei  hic,  ut  s.'epe  alias,  aliquid  a 
Braulione,  vel  potius  a  posierls  addtium.  rliuius  ab 
Eupiiorbo,  Jiib»*  regis  medico,  nomen  dnxlsse  pntat. 

b  Laierherh.n.  in,  monte  0$eohttgi,  Al. ,  Otahagi, 
QuIh  vero  hic  mons ,  nos  ad  coiijecturam  evadere 
nunquflm  quivimus.  ] 

«  Cuju»  $uccu$  diclu$  ^mum  lac$ir.  SoUn.,  cap. 
40  :  Dictum  primum  tac  $trpicum  ,  quoniam  mnnat  in 
modum  tacti^uih ;  deinde,  n$n  dert9ante ,  ia$er  nomina^ 
mm.  Coliimelhi  vero ,  iib.  6  :  Hadix^  quam  $itphion 
Greeci  vocnnt,  vulgw  no$irtt  con$ue(udine  tuierpitium 
Apt)etlunt.  Et  diversum  fiiisse  laserpiiium,  a  slrpe  vi- 
detur.  Plautiis  in  Rudent«* : 

Teque  oro,  et  quasso.  sl  speras 
Tlbi  hoc  anne  multum  folorom  slrpe,  eilMerpiliom. 
Vid.  t^lin.,  lib.  xix,  eap.  3. 

^  Atoe  Iterh.  a.  «.  Dio»cor.,  lib.  iii,  eap.  iS. 

«  Panores.  E  Diosoor.,  lib.  tii«  eap.  55t 

'  iianc  quidam  iHiinorum  pulegium»  Piin.,  lib*  II, 
cap.  11. 

s  Mandagortt  dicitt^  quod^  No  hic  quideoi  do  verl« 
lomiio  cogiiavil. 

K  Vnde  #1  eam  Lalini  mttium  terrm,  Dioaeor.  t  *fu- 


39.  *  Hy$$opu$  berlM  purgandis  pulmonibns  apt^. 
Unde  el  in  Yeteri  Testameuto  per  byssopi  fasciculos 
aapergebatur  agni  saiiguine ,  qui  mundari  voiebau 
Nascitur  iii  petris  baerens  saxo  radicibus. 

40.  ▼  lteii6ar^arMm,  sive  reaipmiriaNii :  iliud,  quod 
Irana  Danalnom  in  solo  barhak-ico;  islod ,  qmd  drea 
Pontuni  eolligitur,  nomlnatum  eat .  Beu  aoteiii  radix 
dicitiir.  Aenfrar^ariim  ergo,  qoaai  radiji  hurhtti^ 
Reuponticumy  qoasi  radix  pontica. 

i  Hanc  poitm  ttnthropomorphou.  Quoi  imitaloa  esi 
Coloroella  : 

Ooamvis  semibomiils  vesano  gramioa  iliU 

Msodragorae  pariaifloresi 


I  CajKf  cories  vino  mlsf.  E  INoseor.,  lib.  tv,  eap.  76. 
I  ^  Mttta  generan$  iri  $imitiiudinem  prunorum.  010- 
icor.  :  Wilkai  oOoif  ififtp^,  id  est,  sorftoriim. 

i  Papaver*  Dloseor. ,  lib.  iv,  eap.  68. 

■  Sueeu$  quem  epium  vdeaut^  Sic  Plinius,  lib.  Sf , 
cap.  18.  Dioscor.,  tov  ottqv. 

"  Dicitt  autem  eottocyinihi$  quod  «.  f.  r.  Nef(oe  hit 
eai,  (pimHn  eiym«ilogia  moreris.  Dio>eor  t  Kft^oc 
mptftpf^ft  SfAotoc  ofuipK  f4<0T),  irixjDof  lox^p&^. 

•  Centaurenm.  E.  Dioseor.,  in,  cap.  U,  etPlin.  tS^ 
eap.  6> 

p  Draeontea.  Ex  eod.,  lib.  ii,  ea|>.  196. 
q  Chelidonia.  Ex  eod.,  Ilb.  n,  cap.  iil. 
r  Heiimrop,  Vid.  Diescor.,  Ilb.  iV,  cap.  f93,  el 
Plin..  lib.  XXII,  cip.  21. 

•  Hmcei  f.rniraria.  Vid.  Plln. 

t  PintaphgHon.  E  Dioseor.,  Ilb.  iv,  eap.  4t, 
«  Ug$$opu$  herha  purgand.  pulm.f  etc,  Bx  AagoiC.^ 
i»  pi.  u  ^ 

▼  Heubarharum.  Vld.  DiOiCOT. ,  flb.  fir,  euf.  %. 


m  STTMOLQGlMllilt  tiB.  3^V||«  «10 

41.  Hyotqnamoi  9  Gr«ci«i|  a  LaUnis  herba  calicu*  4  reat  terr«.  Ilac  mutti  pra  olere  Teacuntar.  , 

51.  *  Herptjllui^  qu^  apucl  nos  9^Hw  voeatur,' 


larta^  quod  calculi  ejus  in  figuram  cantharorum  n^s 
caniur,  ut  est  roaii  Punici,  «  quorum  ora  serata  sunt,, 
babentta  intriqsecus  semioa  papaTeris  356  similia. 
B^c  berba  et  insana  vocatur,  quia  ejus  usus  peri- 
eulotus  est.  Deuique  si  bibalur,  vel  edatur,  insaniam 
facit,  Tcl  somn)  imaglnem  torpidam.  Hanc  viilgus 
mUtmmdnim  dicit,  propter  quod  alienationem  men- 
tis  induci|. 

42.  Saxifraga  vocata,  quod  seroen  ejus  petras  iii 
veslea  frangat,  atque  comminuati 

Gtntiana  noroen  sumpsit,  ut  medld  merooranti  >b 
invenlore,  radiclbus  aristolocbia  similibus.  Nascitur 
sub  Alpibtts,  atque  Galatia  Aaiae. 

Satureia  ealida  ,  et  prope  Ignita.  Vnde  iill  et 
IHiniea  inditum  credunt,  quod  pronoa  fj|icU  in  Ve- 
nerem. 

45.  5ar|frten  dlcta  a  Satyria»  propter  incendium  11* 
bidinia,  ^  quam  vulgus  iHn^v»  vocat,  Venerem  enim. 
auscitat.  Eadem  ^t  orchig^  quod  radix  ejus  in  modum 
lesilcolorum  sit,  quo$  Grxci  opxjftc  vocant.  Iten^  et 
Uporina^  propter  quod  caulem  mollem  emitCBit. 

44.  Vrtica  vocala»  quod  tacius  ejns  corpug  adu- 
rau  Est  enim  Igne®  omnlno  naturse,  et  tactu  peruril, 
unde  et  pruriginem  facit. 

45.  *  Artem$ia  berba  Oianx  a  gentiHbus  conse- 
crata  est,  unde  el  nuncupata.  Graece  entm  Diana 
iffttjtt^  dtcliw. 

46.  d  Chamwmetos  Graece  dlcla,  qnod  maU  Ma- 
tiani  odorem  babeat,  sitque  brevi$|  terraeque  vlcina, 


47.  Chamasdnjs  a  Graecis  appellalur»  quod  alt  bra*  Q  aawia  itqvi*  tnitif* 


pro  eo  quod  radices  ejus  longe  eerpani.  Eadcm  e^ 
matriwnimala,  propter  quod  mensu*u:\  moveat. 

S2.  >  Aristofochia  dicitur,  quod  mullerlbua  fHis 
opiima  slt.  Nam  aupersessa  post  partum,  nroicrtcf^fn 
beneflcio  vaporls  efporgat.  Hujus  herb»  ^enera 
annt  duo  :  quarum  una  mristotocMa  rotunda  dlcliur, 
propter  quod  roiundam.  radlcem  habeal;  aliera 
arlstotoehia  tonga,  quia  longam  radleem  habeti  <!URi 
ramis  ei  foliis  longioribos ,  qoam  etiaro  et  cfa* 
ctyiiiem  vocanl,  qnod  slt  radlce  tobore  dlgitali,  et 
longa. 

55.  >  J^aroit  nomen  a  Oraeela  dithttr,  qnod  mH 
priroo  senescal.  Unde  et  eam  Latinl  senaelDffM  v<h 
l|Cant.  Nascitur  per  maecriat. 

94.  *  ?fyll/oi  dlcia,  qnod  aeffien  poHcla  almilo 
tabeat.  Vnde  eam  Latlni  hetbaim  pufkafm  voeant* 

55.  1  HiefahoUma^  Meo  a  Grseels  hoe  nomeit  ot» 
oepit»  qood  "  remodiia  ao  Hgauionila  iMailoum,  oc 
porlflcaiionibas  aaeerdotoM,  398  *  l^nMlhoa  proho« 
roittr  tpia.  Unde  el  eam  potitllcea  sofOMii  appoSo- 
boni,  qttaai  smt^man^  baee  var^aio,  quia  pora. 

56.  ■  Paimus  berba  asperrima,  elspinoao. 

t  HnMm^  mim  mkim  boiliitt  ioMiiiom  ^ 
eant,  eo  quod  pioriquo  laiM  M  i|  biviilt  WtHitit 
III  Imii  ^nltig, 

57.  Cimteia  pfopMHP  fti«iiilll4iiW  MMMt  Uote 
tiemCimci  oi^  viMHioit.  I^Miitif  ii  Ifdi 


via,  01  por  lermi  sliiiii  o(  miAntA  ^^  |M»fi<- 


M,  •  PMi  iiidim  modiieis  iiiil^  %  qui  Pcfola 
koiki  perblbeior  invinia,  ui  HomerMa  lUcit.  Vmk 
quidaiu  giycyudem  vocoil»  quid  dui^s  aopiria  ^il^ 
Tcl  pentorobon  a  numero  granorum,  vel,  ut  alii, 
dkct^tosam  a  digitorum  almllilidiQi.  llasoHttr  in 
ailvls. 

48«  i^if{^iiaCr«iisdlc(»,eo4npdrofoaf»perfi«a 
o4  oiodum  f  §7  iia^ov  heins  baboal. '  Qtt»  mirttiii 
in  modum  oii  sapientlam  nutriendam  vrno  inftiiiden^i 
i  veteribua  memoralur.  Convivii  qiioque  |>ilar|(al^ii| 
yrmbnfo  forior.  Pro  oleia  eiiamaomiluF« 

|M).  •  4nioi^fosres,  M  esl,  aqni  lingua,  quie  a  llo- 


58.  tf arru6tiitti|  q oid  Gnaoi  pMsnNN  diiiil«  vi^  • 
cilim  proilir  inaivilidiioaa.  Noao|iir  ii  iimplfu 

8t.  B  Putegium  ipid  IfHlia  piporo  poaiioaiiia  m^ 
"1  Vihii  tuiam  vim  thinniitioim,  oiMiiil,  il  iM»t 
cii,  oitcittii,  01  poifii,  il  diiorii. 

60.  '  A6smi/itiim  Graecum  nonien,  cqiua  probabi«« 
llia  esl  qood  in  Ponll  oigloii  iiaao|{or,  iodt  01  oi* 
«liirAlHm  PoiiileonritOffllffalur. 

9t.  *  S|IM*tf«»Ami4feW«i«l  904  m^ 
in  radice  virtuiem  habeal ,  il  froato  oofoio  aapeiao 
in  cacibo  coaguIi|t. 

i%.  \  PolupQ4imt  bcibi  otijm  nih  WrU,  atqun 
crioiu,  it  oal  iNiJyiia,  ei  qio  dorivaiin,  ol  |MI%« 
po4ioi|  dlperetur.  «  Naseltor  In  teiierls  peiraroii  ter« 


naoil  ptdntagq  dicitdr»  qnod  pianU  ejqi  cito  ^HIm'  Xi  ^\h  fi>v<)  4»^fiV>>M«  vjcinia, 

•  Ommm  oro  i^roli.  Dioacor.  Vid,  alli. 

•  ||wiHiMi/oif<ili»oNm.P.»srindaim.V|d.Dio|Morr, 
li^  Ui,  eai.  m.  it  Plii,»  lib.  iiviii.  eip.  S«t 

«  irifmtiti.  Plin.,  lib*  »v,  capt  7. 
^  aanmHtoh  Diiacir,  ii,  oap.  154. 

•  Pteon.  idem,  cap.  157,  et  Plin.,  xxv»  eap.  A. 
'  flwi  iMrvoi  in  mtdhm  #>  mp*f  iic  Qh  Imitiam : 

iU  iibi  TqMA\k  Pliiiui  (sifp^aYrtf*)  qfm  ^  npuA 
lioaapr, 

i  Imogtossos.  Dioscor.,  n,  eap,  159* 

^  MermUps,  Si^  ierv.,  oelog.  %. 

i  ifislo/o«*t  ^lti..  f  9Vt  iip.  h  ii  DiiiCQr.  Wt 
ca[f.iet5. 

JWW«.lS»Dlow,it.«in. 


Ciii,  tt«  il  Diiai. 

«» |lemii<iMiiliioliai|i»i<.^>l^ioi0i<iitbrIi 
male.  Piin.,  It|}.  Bxu,  oap.  %  i  Qumiam  non  (f^n!^ 

otloa  mr^mm. 

n  Ppiinrit*  E  Sirv,,  eilQi.  I. 

e  SiroiAioi.  fi  Diiae(iri4*  M  Piii. 

i  JRii(#iiooiofNid  M.  pt  praiiiiiiti.  VeriM^  ioil 
Biorooyii.t  ipiii»  13,  a4  Evairinm. 

«1  ITolii  ioiooi  oirioiiii  lAiroi.,  eto.  Kt  Diosiir., 
lib.  m»  iip.  as.  M  abaonl  b«i  a  vilif ibua  iib, 

f  4*iiif*iiit.  K  Dioaoirid. 

«  Strmplilii.  Ex  oid. 

I  Pat^podium^  £x  ood. 

»  Nasdmrin  teneris  petrarum  tonfio,  Idiil,  If 
\  pomia.  Si  iii  liiit  iMoriroUri  vorba  Dioii. 


63r  ft.  ISIDORI  HISPALBNSIS  EMSCdPl 

65.  •  Pi^lion  a  Gittci»,  a  Lallnis  omnimorbia,  qaod  A  ^'^^^^  •  «*Mtto  tollU  qttem  dlra  clcat». 


m 


muliis  morbis  subreniat.  Nascitur  in  inootibus  ei  du« 
ris  locis. 

359  61.  ^  5MmmMia,  qoam  Latiiii  a«nifttim 
vocani,  berba  succi  plena,  qua»  colligiiur  aub  caYaia 
radice,  Deoique  tcrram  roiuoda  cavitate  fodinni ; 
lam  suppo&ilis,  autcocbleis,  aut  nucis  foliis  excipiiur 
suecus,  atque  siccatus  auferiur.  Venii  autem  soepiua 
I  Tobabilior  ex  Mysia  A^i».  Huic  contrarius»  alque  fal- 
cits  ex  Syria»  aique  Judaea« 

63.  «  Daucus  foiiis  fenicuH  similis,  tbyrso  bi« 
palmis. 

Citocaita  dicta,  quod  ventrem  cito  depurget,  quan 
>rulgus  corrupte  dtocotiam  vocat. 

60.  '  Lappa  dicla,  quod  babeat  canlem  logeotem 
per  terram  disposita.  Hasc  berba  a  Graecis  fCkMpt»'  B 
iroc  vocaiur^  quod  vestibus  hominum  inbsreat  ob 
asperitatem  sui.  Nascitur  juxu  muro^.^ 

67.  CapiUiu  Ytn&rlt  vocatns,  aive  qaod  delapsoa 
poat  alopeeiam  capiUoa  recreat,  vei  quod  capillonun 
llttdres  coercet,  vel  quod  sit  virguiis  nigris  lenibai 
com  splendore,  quaai  capilli.  Nascitor  in  aquoaia 
locis. 

^.  •  JiMaie  diete,  qued  radix  ejoa  ail  m^,  onde 
el  eolerare  l«naa  perblbeior. 

300  ^^* '  ^n^^Aaia,  cbjus  radix  contrila  dlgiiea  in- 
licit.  Esi  enim  colore  sangolneo»  onde  eiiam  pietori- 
bus  ad  porparam  effingendam  uaoi  eal. 

70.  ChamaitQn^  qu»  Latioe  Viicere^o  voeator,  eo 
quod  mcum  gignal,  in  quo  hicrent  aves,  qua  pro-  1 
pria  vohintate  deaeendant  ad  eacam. 

71.  Cictaa  propter  quod  in  ibyrao  genleulaio  nodos 
liabeai  oeeoltos,  ot  canna ;  ale  didtur  fowi  cmca^ 
400  occulia  esu  Haee  potui  daU  interficU.  Haoc  io 
carcere  Socraies  bibit,  et  expiravit.  Perslos  : 


4vtTai  h  nitpQuc  fipu«  ixwcmc*  Sed  malim  ego  cam 
€bacone  iegere :  aaiciturin  teneri$  patar.^  $m  mter* 
H»  quercub,  vicini$. 

•  Potion.  E  Dioscor.  Molta  bicin  Edftls,  qo»  ab- 
ftont  a  Manuscr.  Goibicis. 

^  Scammouia.  ?.i  eod. 

6  Daueus  f.  f.  s.  tkyno  bipatmi$.  Dioscor.t  lib.  iit^ 
cap.  7o,  To  ^i  finxor  amBKfi^hC'  Quod  autem  oirc9a|ci«cov 
bipalmem  verterlt  velos  ejos  inierprea,  mirari  deaioer, 
qui  ideui  fHrisse  Plinium  aiiimadverlerit,  lib.  xxvii» 
cap.  i.  Nam  quod  Dloscorides  de  agerato  dixii : 
6a/Avoc  i9xi  fpvyflevudvf ,  «rireOapiudiic,  ipsc  reddidit : 
Ageruton  (ermacea  e$i  duorum  pulnMrum  altUudine. 
Scio  eaiiidem  Plimum  aircdafiijv  varie  interpreiari» 
aiiqoando  paimiim,  oi  lib.  xii,  cap.  19.  et  iib.  xxii, 
cap.  2i,  ei  Kb.  xxvi»cap.  7  et^»  ex  Dioscorid.  et 
Titeopbrasio;  noonomioam  eliam  nemipedem^  ui  iib. 
XXXIV,  cap.  4,  ex  Theopbrasto,  lib.  de  Uiat.  Planf. 
11,  cap.  8,  et  lib.  xx,  cap.  8,  et  llb.  xxvii,  eap.  ul- 
lim.  Interdum  ver«»  cubitum.  ot  lib.  xxii,  cap.  8,  et 
lib.  xxvi,  cap.  8,  de  hyperico  oleraceo  frutice,  lenul» 
cubiiali.  Aliis  autem  locis  rOcle  vertit  dodraniem, 
otltb.  VII,  cap.  9.  Aui  rf«e</edm  digtioi,  ot  iib.  viii, 
tap.  21.  Nisi  forte  bi  omnes  loci  corrupii  apod  Pil« 
nium»  notis  haud  multum  distaiitibus ,  et  pro  bipat- 
fn<*m  TRiPALOEN,  pro  iv  di^m  xii  dioitos,  pro 
Unui  cubiiali  SEOiGi  bitali,  et  ^ro$en»pede  sEOiciin- 
TUN,  apud  illom  legas. 

«I  Lappa  dicla  quod  kebeai  camdem  tngeMem.  Aii 
4M  vov  >0tfrc(ccv,  quod  cst,  insoicntor  segerereT  Vid. 


Hsec  dum  hoiuinibus  venenum  sit,  capellaa  ellielC 
pingues. 

72.  8  Trifolium  esl,  quod  Graci  rplf\ji)Xonf  vocanl, 
qtiitd  sil  foliii  trinie  per  singulas  adiiaiioiiea. 

73.  Phiomo$,  quam  LNiiiiii  herbam  lucernakm  vo« 
canl,  ab  eo  quod  ad  lycbnia  proficiat.  Eadem  ei  tu" 
cubroi^  quod  iucem  pRebeai  umliris. 

74.  Pyretron,  Gra:ce  dicla,  quod  babe»t  radieen 
incendiosam»  attjue  coacervantem. 

75.  ^  Althea.  malva  agreslis,  sive  malvx  viacoi^ 
aed  althea^  quod  in  altum  surgit,  et  viscas,.quia  glii« 
liiiosa  est. 

76.  '  Oryganum^  quod  Lattne  cotena  Intcrpretatnr» 
propter  quod  infusum  coloret  vinum. 

391 77.  i  7ii/iyma//Km  Tt^cabulum  sumpsii,  quod 
foiioruiu  comam  ad  radium  solis  circomacla  coiivertau 
Nam  Gr«ci  $otem  Tcrav«  vocani,  fAo^^ov  comam,  ex 
quo  conrectum  est,  ul  7trfr2fii)a//iim  diceretur.  Ilujoa 
apecies  septcm  diversis  locis  nasceutes* 

78.  ^  Stryckno$^  qnx  Ljline  herba  $alutari$  voca* 
lur,  propter  qood  dolorem  capitis  et  stomacbl  In* 
cendiom  miiigat.  Eadem  et  uva  tupina  propter  semeu 
ejus  uv»  simile. 

79.  ^  Poiygonu$9  quam  Laiini  herbam  $an§uimHriam 
vocaot,  quod  misaa  iu  naribua  saogoinem  nmh 
veau 

80.  Ambro$ia^  qoam  Lalini  Apium  eytvaUcum  Ta« 

cani.  De  qoa  Virgiiius  : 

AmbrosiiBque  comai  divlnum  veriice  odoren 
Spiravere 

Apiago^  qood  floreaejoa  apea  maxlme  appeioot 

Porlutaca.... 

8i.  »  Aoi  morln«s,^m  Latlni  ab  eiBClo  kerbmn 
eatutarem  vocaot»  cnjoa  folia  feoicoli  auot  aimiliaf 
alqoe  aspera,  et  routim  terra  prostraia 

Piin.,  iib.  xxvii,  eap.  5. 

•  Ruhia.  ip\j$p6iQnw.  Diosc.,  iib.  111,  cap.  160. 

f  Anchu$a.  lOem,  lib.  iv,  cap.  25. 

a  Trifotiumper iingnlae  adnttiione$. '-^Adnaia  TOCal 
Plintoa,  iib.  xxvn,  eap.  ii.  Qoaa  Dioscorid.  iri^ 
tfvHUg.  Al.,  adfutdtuione». 

^  Aithea.  Dioscorid.,  lib.  111,  cap.  185  :  *AX9atea 
ffvtm  ^i  c6eaxov  xecXovac,  fiaXRy«;'  ivxh  ieypimc  ic<}oc* 
Pallad.,  in  Oetob.,  til.  U  :  AtiheeB^  hee  esi,  bpbied 
fo^a*  Diciiur  bodie  a  nostrls  mahBaviuo. 

'  Origanum  quod  Latine  colina.  AI.,  colerina ;  al., 

j^eoiena,  fortasae  conyla  (quse,  aoriore  IHoacoride, 

origani  syheslris  est  species)  scribettdum  folt;  sed 

neque  vox  est  Latina,  neqoe  etyoiologia  ceieraQdi 

cenventi,  sed  mendis  ei  addiiameolis  scaleni  onoia. 

)  7iMymafiim.  Hoc  qaartom  genus  litfaymali  aiKid 
Plin.,  lib.  XXVI,  cap.  8.  Ouod  heiio$copon  appellari 
ait.  Etyniologiam  aplavil  oedoseopl  sigttiflcaiionl  aoo 
more  laidorus. 

^  Sirychne$  qum  LaHne  herba  $aiuiari$.  PHo., 
iib.  XXII,  cap.  51  :  Ei  nlhil  e$*e  cerpene  mahrum, 
cui  non  $atutare  $ii  $irychno$^  Xenocraie$  preedkai* 
Yid.  Diosc,  Itb.  IV,  cap.  t^. 

1  Potygonot.  Dtosc,  llb.  iv,  cap.  4,  Plio.,  xxn» 
eap.  uli. :  Polygonu$  pefe  meoses  naf*  Alil  vero  aan* 
gaineni  sisiere  iradidere. 

■>  lto$  marinu$.  t  DiesCArid*,  lib.  in,  rap.  87.  Sod 
quod  aspera  dixit  folia  xpuxmffu  leglue  videtur  m* 
lerpresi  uoo  tmxwfm^  ot  vulgo  legiiar. 


€53 


82.  MenUia  afrislk^  •  ^am  Gneei  m^^aful^.  uos- 
iri  Vttlgo  mpeUim^  ^ocKfemU  majoris  ? irtutit,  et 
Tabemens  io  calore. 

3C9  83.  ^  GemeuMi  herba  sebsieroiiur  ob  scor- 
piODomviui  repelieodam. 

CUutiokh  ^ttod  sU  foliis  gladii  similibus,  ibyrso 
cubiiali,  floribiw  porpurds* 

S4.  Vcr^osmi...* 

c  il^arkiim  radli  ftlis  albas. 

CodimiVef.... 

lfll|l|NI«««« 


ETYMOLOGIARUM  LIB.  lYII  QM 

A     90.  "  Ampeloi  leocc,  sive  bnfmtla,  qoam  LaUni 


LepeiUu. 


OreiheUi.... 
Mnohaiemm*:' 

85.  ^  JUpkQieiuif  Vmm  Laiiol  a  eoiore  i/tuiiiim 
vocanL 

•  Srf/la,  quod  nocens  sit»  '  dequa  sopersiiiio 
geniilium  dicit«  qood  si  iniegra  ad  llmen.suspen* 
daiur,  omnia  mala  fugal. 

86.  ChameBpil^i  a  Graecis  dteU,  qnod  lerrae  adha- 
te>t,  et  cdorcm  pini  babeat.  Ilsnc  Laiiui  curiirftfiii/a* 
tem  v(»eiinl,  qnod  ex  parie  odorem  ciiciir6to  referau 

87.  s  Sl<i|iA|ri«|^ia  nucitur  in  locis  amcsnis. 
^  Aeplenot  dicla,  quod  tplenem  aufvrsit.  stve  sco/o» 

pendriog^  eo  quod  foiia  ipsius  uolopendro  animaP  * 
sunt  similia.  ^  Nasciiur  in  bumidis  pelris. 

88. 1  Yohue  appellalos»  quod  radii  ejus  volnbilis 
sit,  H  rotonda.  C 

363  k  Stmchoi  in  Insulis  Sieschndihm  naKitur, 
uode  et  nuncnpatur.  « 

89.  Cyc/emiiiiis  Grmce  dicU  a  quodam,  qui  KvxXsr 
vocatos  esl,«qui  primns  virtutem  bujus  berbae  Inve* 
nit.  slve  qnod  babeat  radicem  rotondam.  Grxei  enim 
roxkev  rotundnm  vocanL  ^  Ciijns  radix»  aut  succus, 
sl  vino  fiierit  admislni,  ebrios  beil.  Nascilor  in  sll- 
Toass  locis»  et  agris. 


vitemalh  m  voiant»  vel  a  qualii.ae  coloris,  vel  quod 
ejos  radis  coiitrtia»  el  corpori  inrricala  tenerioreiu  ot 
candiJiorem  culcin  reddai.  Nam  ei  succus  baoca* 
rum  ejus  lac  uberibus  siccis  reddit. 

91.  ■  Ampelo»  melcsnQ,  id  est,  viiisnigra^  eadem- 
queia^riMce,  bal)ens  roliahedericsimilia,  inomnibiis 
major  quam  vitis  alba,  ba^^cas  similiier  babeits,  qum 
in  malnritale  nlgrescunt»  unde  et  vocabulum  sum« 
peit 

92.  Ymcella  berba  a  Laliois  appellata,  qnod  siciit 
mti$  quldquid  proximum  babneril,  apprebeodat  co« 
lymbis,  quos  annulos  appeliamos.  * 

93.  •  Buphihalmoi  florem  babet  croceom  ocuio 
similem.  Unde  a  Graeeis  nomcn  accepit.  Esi  auiem 

B  caule  nioile,  f  roliis  coriaodri  similibus.  Nascitur 
juxia  muroi  civilaium. 

94.  4  Phlomoi  9  qnam  Lallni  oerAascaim  Toeaut, 
quamm  allera  est  maacnlus,  albUioribus  roUls,  aiqiio 
angustioribus :  aitera  femina  foliis  lalioribus,  asqoo 
nigris. 

98.  '  Ferula  vocau  a  modnila.  Nam  Uiam  Varm 
tradlt  esse  ferute  medullam,  quam  «iro^c/w  Gra^i 
vocanl.  Nonnnlli  a  feriendo  M4  ferolflm  dicunt.  Uae 
eulm  puerl  et  puellmvapularesolent :  •  bujus  snacua 
galbanum  esl. 

96.  •  Papffnu  diaus »  qood  igni  ei  careis  esl 
aptom,  irCp  enlm  Graed  i^tiem  dicunt. 

Jdncns  dlciiur«  eo  quod  junede  radicibus  hia* 
reau 

97.  «  Sdrpus^  a  qoo  lcgeies  texuntur  sine  nodo^ 
de  qoo  Ennius : 

Ou«nmi  fai  sdrpo  soliU  quod  dloere  nodom. 
Et  in  proverbio  :  Qnt  inimicitf  eU^  eiiam  in  $€irp$ 
nodum  quceril. 

98.  ▼  fueui  genus  berbas  esl »  de  qua  tingitur 
vesiis  :  *  dicU  quia  meniiiur  alienum  colorem  ; 
unde  et  Tirgilms ;  Dieeet  mentiri  lana  cohreg^ 


•  Otfom  Grteci  calaui^tkam.  Vid.  Dioseorid., 
Hb.  lu,  eap.  4ft  et  45. 

^  CeuicHlarii  h,  u  oh  icorpion.  Id  menUslro  irihuit 
Plin.«  lib.  XX,  C4p«  14,  lisdem  vcrbis«  nequede  po*- 
ifgoiialo  (quod  sriam)  qnlsquam  id  prodidit,  Ae 
oeqiie  Isidoius  qu^dem,  ni«>i  valde  fallor. 

•  Asaricttm  rodix.  l<a  quidein  Galcuus  atque  alil 
e&istimnvere,  Kcd  comperiuni  esi  truocis  adnasci 
fiiiigi  inaur.  Dic  v;tsU  lacuna  in  Gothicis. 

^  Asphodeloi  alhucum.  Al.,  alhutium.  Gioas.,  a/4jc-. 
einmM^  DiiJS^^orid.  :  Acvxov  «9y6ds^ov  Wuvco^at  xonrii 

'  Sejfllaquod  uocen$  sil.  Est  namr|tie9xu}i>rryreMre, 
qiio  resp<*xii  fortnsse  Virgilius,  cutn  dis  Scyllo  dixtt 
eclujr.  6  :  Dulichtae  vexa$te  ratee. 

^  Deifua  $Mper$iiiio  gintilium.  Ex  Dioseor.,  Ilb.  ii, 
ei  Pliu.«  sxi.  eap.  17. 

a  Staphg$agrifi. . .  in  loei$  ammnie,  H«c  Untum  verba 
iegiititor  In  Goihieis Col.  Qu»  praMerea  leguninr,  In 
Edltio  nddiia  sunt  ati  allqim  iesculapii  fillo,  ex  Dlos* 
eorid..  .4viceniia,  et  Averroe. 

^  A$pleno$.  Viil.  Dioscorid.,  m,  cap.  151»  et 
Plin..  xxvu,  cap.  5. 

2  yaeeiiur  in  humidi$  p>jari$.  Qu»  post  hax  legun* 
lnr  in  fidiiis  nou  suut  in  Mauu^  ;  addtia  uuien 


sunl  e  Diose.  et  Plio. 

i  Ve/vtti.  Apta  scrlptmrm  etymologia.  Plbilus  el 
aKi  4«/0Km«  Graeei  ^^ov  dicunt. 

^  Stcechae.  Ei  Dioseorid.,  iit,  cap.  31. 

t  Cuju$  radix.  aut  $ueeu$  $i  vino^  etc.  E  Dioscorid., 
II,  cap.  I9i;  Pliii.,  XXV,  cap.  9  :  Narrant  etrietalem 
reprcMntari  addita  in  vinum. 
]>     "  Ampelo$  leuce^  $ive  hrgouia.  Ex  eod.,  iib.  IV» 
cap.  154. 

^  Ampelo$  melma,  £x  ecd.,  cap.  185. 

o  Buphthalmo$.  Cx  eoil.,  lih.  tii,  cap.  156. 

P  Folii$  coriandri.  FenieuU^  Plinlus  et  DtDscoriJes. 

4  Phlomo$.  De  qua  paulo  aute.  Vid.  Diosc.,  iv, 
cap.  104. 

V  Feruia  tocaia  a  meduiia.  Nempe  quatfi  (erene 
AJ/um. 

*  Oujue  $uecH$  golvanum  e$t.  Non  e^inslibet,  aed 
Wc/i9«xef  iv  Zv^if  yivopilyov,  ut  ait  DiiMicurides,  id  esl« 
ferulce  eujutdam^  quce  in  Sgria  naecilur, 

<  Pap$fru$.  Vid.  IHiii.  et  Diosc<ir. 

0  Scirpu$  a  quo  tegete$  texuntur.  IMin.,  xsi»  eap. 
18,  el  Festus  in  Scir'pu$. 

^  Fueu$.  E  Sei  V.,  Georg.  iv. 

>  Dictat  qmu  menlitur  aiieuum  colorem.  Mof  0  fud 
iliius  qui  apem  aimuiaL 


€85  S.  ISIDORI  HISPALENSIS  EPISCOPI  838 

99,  Alga  nascitar  in  aqois  stantibus.  'Ita  denique  A     5.  Caulk   est  feneraliier  herbaram  vel  olerum 


pomen  sumpsit  »b  algore  aqua',  tel  qood  attiget 
pede8,  qiiia  crassa  est  foliis  aquam  ex  partc  supcrao- 
tibus. 

100.  Vha,  el  typtu  herbae  qnx  circa  fontes  et  pn- 
ludes  stagnaque  nascuntur.  Ex  quibos  «/vp,  Id  est, 
atga  mottis,  et  quodammodo  fungut^  dlcta  ab  uUgiHe. 

lOt.  Typhe  Yero  quac  se  ab  aqua  tnflat.  Unde 
etlani  arobitiosoram  et  sibi  placentium  bomlnnm 
lumor  typhui  dlcitur. 

402.  •  Carex  acuta  lieiba  et  durissimay  sparto  sf- 
mitis,  de  qna  Ylrgilius :  Et  earite  pattut  aenta, 

403.  ^  Spartue,  ftratex  tlrgosus,  slne  Ibllis,  ab 
asperitate  TOcaius.  ¥oiomina  enim  ftinlum  qnae  et 
eo  ftnnt  aspera  snnt. 

i04.  iiramen  a  slta  pottus  dlctum,  qnod  plurlmo-  ^ 
rutn  agrorom  sit.  385  *  ^^^^  ^^^^^  Graecl  SypbiTfv» 
▼ocaverunt ;  ^  licet  omnis  herba  gramen  vocetnry 
ab  eo  quod  gfrmineiur;  sietit  robnr  omne  lignnm, 
lleet  slt  et  specles,  ab  eo  quod  (Irmisslma. 

i05.  •  FlHx,  a  singutaritate  fotH  dicta.  Denlqoe  cx 
una  virgulaaltiiudine  ciibilali  nna  scissa  folia  glgni- 
inf  replleata,  velut  plniM. 

Aref/a... 

Lo/ltim..» 

106.  Bixama^  qnod  poetae  semper  infettx  loliuni 
dieunt,  quod  sit  inutile,  ct  infecundum. 

Femm  dktiun,  qoofl  eo  iaaimt  iiotritur,  f&c 
enim  ftamma  eal. 

•    Ifiii^MlKM  diolaios  fiaaem  fani.  Bt  Aicloa  fliani-  ^ 
polua  quod  nianom  Impleai. 

CAPOT  \. 
De  oleribue, 

1.  '  ff orlus  nominatur»  quod  aemper  ihl  atiquid 
orfohif.  s  Nam  eum  aita  lerra  semet  lii  anno  atlqnid 
creec,  hortus  nunquam  sine  fructu  esi. 

9.  Oltti  ab  alendo  dictom,  eo  qood  prlmuni  horoi- 
nes  ab  oleriboa  alerentor,  antequam  froges  ei  earnes 
ederent.  Tiiniom  enim  pomta  arberoai  eteterlbtfl 
alebantor»  sicot  animatia  herbis 

•  Carex.  E  Senr.,  eclog.  5. 

^  Spartum,.,   ab  asperitate, 
niornr. 

«  Vnde   itlad  Grasci  ay/tftivrev. 
ofy/suerrcv  Hieronym.  epi$l.  19.  m^ 

^  Licet  omm$  herba  gramen,.,  cum  siit  et  tpeeiet,  ^ 
Terbn  Servtl,  Mn.  xir. 

«  Fi7r>....  una  teista  folia  gignitur.  Diosc,,  |ib. 
jv,  oap.  I8i,  ci  l»lin.,  xxvii,  cap.  9.  Notamliij  fero 
Gut|itci<tti(is,  nniii  folia  sinpul.iri  nnmero  tKin  feiiiel 
fllitor.  Sed  hapc  librtiriorumTitio  magis  putanin^  acei- 
•disse  qti:im  Isidori. 

Ch^.  X.  — '  Hortut  nom.  q.  t.  i.  a,  o.  Feslns  Hor^ 
tvt  apud  OMtiiiuot  ommt  viiia  dieebalur,  quod  ibi  gui 
arma  eapere  pottei\t,  orirentnr.  Vel  Longus  :  /forlni 
qttoqve  non  detiderabat  atpiratlonemt  guod  ibi  herbm 
otiantur,  id  ett,  nateantur,  ted  tamen  a  contnetudine 
aceepit. 

s  Nam  cum  aHa  terra^  etc.  E  SerTio,  Georg.  tv» 
adrorb.  Ileilespontlacl* 

^  Quoddam  genut  oierum  eaulit.  —  Brattiea  Pallad. , 
In  Febr.»  iit.  '24. 

>  Gyma  d.  guati  eoma.  Imo  ((uasi  xv^uer,  \mO  est, 


Etymoluglam    nlbii 
Ita  Interpretatur 


medius  frotex,  qoi  rulgo  tltyrtut  diciiur,qood  a  tem 
aorsum  conscendat;  ex  qoe  deri?aiam  esf,  ot  speda- 
liter  ^  quoddam  geniis  olerum  eautit  dlceretor,  qola 
thyrsus  Ipsios  amplioscxterisolerfbiis  coileSelt,  ^Q^ 
id  esi,  cresclt.  Est  aotem  generafe  nomen.  Oinnia 
eniinfrotex  caulit, 

4.  >  Cyma  dlcltur,  qoasl  coma.  EsC  enhn  aommliat 
eleram,  yel  arboruin»  in  qoa  Tigem  virtos  natoralia  est. 

5.  1  Matva  ex  parte  Gneco  Toeabole  airpellaiiir 
^Q  Tov  fiMffotn^  eo  qood  uiolllendl  alrain  sotTen- 
diqoe  naturani  habeat.  ^  Gujus  aucco  si  qula  se  oleo 
misio  perunxerit,  ab  apibua  negator  ferirl.  f olla  ejua 
ex  oleo  trila  et  iiiiposita  scoraionibos,  >  credonlur 
alTerre  torporem 

6.  Pattinaca  Tocata,  qood  radix  ejoa  praMfpous 
pattut  sit  hominis.  Est  enim  odoratu  Jocouda,  eibo 
delectahilis. 

7.  »  Hapa  dlcta  a  raj^endoM  eil,  eomprelieodeodo. 
Est  autein  radice  amplior  napo^  aapore  dulekir,  ef 
follo  tenui. 

8.  iVapuj  aslmilitodlne  rapaetoeatoSy  nM  qoo4 
foliis  latior,  et  radicia  gustd  sobacrlor  est.  Noniiili 
auteni  atnniias  in  utrisque  inde  pene  commonls,  quia 
ulruiuqiie  scmen  In  alierum  vicisslm  mutatur.  ■  Mam 
rapa  in  alio  solo,  ut  iCmllianus  ait,  per  biennioiii 
muiatur  in  napum,  alio  vero  napoa  transit  lii  rapaui. 

0.  Najfocaulit  ex  dooboa  oleribos  cempoaKam  uo- 
men  habet,  quia  d^m  slt  sapore  napo  shnilia,  iion  hi 
radice,  sed  in  thyrsum  conscendit,  ut  caolls. 

Stnapfs  appettafuf,  quod  folll  sii  aimitis  napis. 

10.  Ilaphanum  Gracci,  nos  radieem  Tocamos,  *  eo 
quod  367  deorsum  tolus  nititur,  dom  reliqoa  elera 
in  summa  magis  proailiant;  r  cujus  sembie  iiiaceralo 
quisquls  stias  maniis  tnfecerit,  serpentea  iiupone 
traciabit.  i  Sfqoldem  ex  ipslus  radie^  ellaui  ebtir 
albescit.  In  cibo  quoque  venenis  obsistii.  *  Nam 
coutra  venena  hujus  radices,  nuces,  lupinl,  eiirlom, 
apiuin  prosont,  aed  contra  fBtoram,  non  eonlrt 
acceptuui  venenum.  Unde  etapod  velerea  anfe  aUas 
epulas  has^  SQlo|)ant  mensis  apponi. 

fetut,  anciorihus  Tlieophr.,  lib.  vii  de  Hist.  Planl.y  ei 
ialeno,  ii  de  Facult.  Elem.,  cap.  58.  Dtuutor  hap 
voee  Celsos,  Columell.  et  nin. 

j  Malva..„eo  qnod  mottiendi.  Piln.,  lib.  xx^eap.  11. 

^  Cujut  tucco.  Ex  eod.,  et  Dioac.,  lib.  n. 

1  Scorpionibut  creduntur  alferre  U  E  Plin.,  Ilil.  tx, 
eap.  l. 

n  Rapa  d,  a  rapiendQ,  Imo  a  Graeca  voce  pawct  ^▼^ 
/^cqrv^,  rapum  neutro  genere  enuniiat  Golumella. 

°  Nam  rapa  in  alio  tolo.  Ut  Palladios  inquit  lib.  vui| 
cap.  2;  et  ColiimelL,  iib.  ii,  cap.  lu. 

•  Eo  quod  deoitum  totut  nititur.  E|  eodem  Paila- 
dio,  in  Janoario,  til.l4. 

p  Cujmoemine  nmeer.^  eu.  Ex  Plin.,  xx,  cap«  4. 

q  Siquidem  ex  iptivt  radice  etiani  ebur  a|^#svil. 


llMsi  loiiAa,  Hielioa  Ottbierebonl  capiera»  sed  alkiuid 
deesae  eredo.  Plitiiua,  ix,  cap.  5,  dc  Uapiiania  ;  Vti* 
liteimi  in  cihit  htbtrno  tmpore  exitlimfitur,  iideMtifuo 
dentibut  temper  iuimici^  quoniam  attefant^  tbora  ferli 
|i«/tfitil. 

r  Nam  eontra  venena  radices,..  appom,  E  Bor^ 
Oeorg.  •!,  ad  ilkid  :  Ajuxilium  reitil,  e^iit«m^ris.M 


«7  BTTUOLOGUMIll  UB^  KVH.  m 

ii.^Laciuea  dicU  est,  qnod  ibondamia  laeii$\    19.  Ju^^a  tomor  terraa  prodlt»  e^qae  dumiKH 
exuberel,  ^  sen  quU  lacle  nutrientea  remioas  implel.     inen  illi  dedil. 


•  B^e  et  iii  \iri8  V^eris  usumy  cpercet, 

•otivod  dovioi»  fjtts  itt  mAm  lerfia  est^ 
13. «  Jntalm  finMMi  nMos  eat,  Bl  iwNitiHi  qtot 

MfKS  slt  f  opAns. 
Cepa  Tocttor,  qola  non  allud  eat,  nlsi  tanlum 


15.  t  AicaMa  noneo|Mta  ex  ona  orblom  Pal^- 
stinse,  qu»  A$ealon  dieitor,  unde  prios  adveeti  «u 
14.  s  AUium  dictum  quod  oleaL 

^  Ulvwm  appellatum,  quod  alKI  odorem  babeatf 
t  Pha$iilut  Tocarl  aiunt,  a  fAassio  imiillk  Grih 
eltt,  uM  noM  piMil  MnsOlyaipiM  esi. 

ICf  Pfftm»  mim  doiigeiierA  smii,  ca^tom  et 
aeeille.  Oapiiaann  aiajaa»  aeetile  panrulom. 

Mg  .fiitt  apttd  noi  oleris  genus»  spod  Grmos  m- 
leni  eeu 

BUtum  genos  oleriSi  saporis  evanidl,  quasi  Tilis 
bela 

U.  Cueumere$,  quod  slnl  tnterdum  amarl,  I  qirf 
dulces  nascf  perblbentor,  sl  hcle  metUco  eorom  se- 
ineu  tnfundatur. 

17.  Cti^iir6fttt 

Apoporee 

Fepo.:.. 

Melipepo....» 

Cr0|f1lliMI«.«.«^  %  I 

ClfUS  M#ile«»«»* 

Mietpust.*0.» 


CNlselrwii*  •  •  •  • 

I  tfffiiorfjiimsnpor  eppelliiltf  «ao4  terimouiii  sul 


Builn  appeHali,  quod  sint  volubiles »  et  rotundL 

A9para§u9 ,  quod  sit  sp^nosus  ,  et  «spes  fn^\H 
ejus,  ex  quo  gignitur. 

20.  Capparie  a  Gnecis  nonien  sumpsiiae  videtor, 
quod  babeat  rotunda  In  summitatibus  seminpm  ^<i- 
m$eUa. 
'    m  Armmm%  ^  mu  topienq* 

lai^u$^.^.t 

Lapalhum.  Hm  in  cibo  sump(a  ntom^ebom  e^ 
loriai,  VenerQin  reprimlt* 

^  Carduu$,.... 

V.  Efuea,  quasf  «nrM,  qood  Ignll»  %H  vtatstfs,  et 

iocibo^^sxpe  svmptaTenerisSnceodlQm  movo^t* 

B  Hujos  apeeios  dosQ  i  quarom  a\\im  oauaUs»  alltre 

agresiis  acrioris  virtutii,  utraque  laaiea  Voiieiie 

commovens  psume 

CiPIIT  U. 

Pe  ^erafls  oleribue. 

I.  Af^um  dieittm,  quod  ex  eo  apex^  id  est,  MpiH 
antiqoomm  iriQmpliMtiom  eerooakitur.  Herculea 
autem  hane  berbam  primos  gapiii  circumtulit.  Nara 
ttuiie  popolom  capito  prisferebai,  auoe  oiepatr«m, 
iittiie  apiiim»  •  Cujua  radioes  enieaailer  pognant  coii» 
iroiHsiilias  venonorttm.  f^jus  geMoris  suot  p«frm/i« 
Mii»liiqiese(tfteii»  ei  ofeess/uimi- 

t.  P«ireseliii0ii  voesUHH»  qiHid  ail  aimile  epio,  ei 
Moeetttr  ir  petris  mentibusque  prarnptis.  quod  n^ 
l^lroptom  dicera  poasumiiSft  s£Um  enim  Grvcq 
ppjom  diciiiif  •  sed  est  sofnmum,  ae  probabilo  Haee- 
doAiettm,  goitu  attovei  «i  odoio  arqmiticif. 

5.  Hlppoeelinon,  quod  slt  dorom  et  misterom. 
i  Oleo$eUnofif  oood  molllos  ftiHo ,  ei  oiole  littO- 


IS.  Fiiif^,  qood  iridl  Ignem  iceepium  eonelplinl, 
fAc  enim  igrn  est«  t  «ido  et  esci  ▼ulgo  dieitor,  q«ed 
slt  fsmes  Ignis  ei  notriOMOtum.  Aill  dleuol  Ainfos 
veciioi,  qood  stot  et  eorom  genere  qttldim  inler^ 
eoiptortiy  unde  et  iefkneti. 


4.  q  Feniculum  Laiini  vocant,  quod  e}us  tliyrsl  seu 
radicis  soccus  acuat  visuro, '  cujus  vlriui  iraditur, 
ui  serpetitessuiiuani  seneclutemejusgustu  depouant. 
IIoc  olus  Grae^i  fidi/iaOjoov  vocant. 

5. «  Ll^uiffctfm  a  regione  noipen  accepU.  Nasctlur 


•  Laeiuea...  esmberei.  f  erba  sont  Pollad.,  in  Jin., 
lit.  14* 

^  Seu  quia  laele  nuirieuU  fm*  Vid.  Diosc,  lih.  ii. 

*  Baie  fit  rlrii  Ven.  us.  l(a  quoddani  liclnc»  genos 
eonncblum  dietom  rerert  fHlnius,  lib.  xix,  cep.  8. 

'  4  Qm$m  earraiiamu  Noi  eerraia  dicimua. 

«  luiuhue  Gracum  nomen  e$t.  Romanum  esse  (e- 
siininr  Dioscorides  et  Galenus. 

'  ilsMi/oiili  ttoiiiiip,  ex  uua  urk.  Pai.  Ita  Plltt«,  xiXy 
cap.g. 

e  AUiuuk  dicium  quod  oUai.  Vel  quod  balei,  ot  alil 
volunc. 

^  Vlpieum.  VM.  Coldin.;  Ilb.  xi,  ei  Plin«,  xix, 
cap.  6.  De  etymologia  non  liquel. 

'  Pha$elu$.  Gicero,  in  Verr. :  Pha$eU$  Uia^  quam 
eepit  F.  SerfHios,  oott  fnerat  urk$  aniea  CtUeHm^ 
aique  prird0ttttm.  i^eH  iliam  Gfwei  kamhiee  ineale* 
kani. 

i  Qoi  dulcee  m$ci  nerhibeniur  $i  lacte  meUiia.  -^  M 
iacie  ei  muteo^  FalM.»  ttb.  tv,  eep^  9. 


^  Naaiuriium  $apQr.  app^f  etc.  Plin.  xix,  cap.  8 ; 
Naslurtium  nomen  accepU  a  narium  tormento. 

^  dnde  ei  esca  vutgo  diciiur.  A  nobis  ffe$ea. 
V  »  A^maraea.  Pallsid.«  ilb.  ii,  eap.  11 :  4roieMMrm 
S^^lNiis,  n<im  heec  agrulie  «I  raphanu$.  Non  e^l  vero 
arnioracia  e^dem  cum  lapsana ;  de  iila  Diuscorid., 
lib.  11,  cap.  158;  de  bac,  c*p.  IIS;  foliis  tamen  si'^ 
milei  fflio  aif. 

n  Carduui^  $uccu9  ^'tts  alopecia$  eurai.  Plin.,  ixi, 
cap.  23  :  Antequam  fioreai  contu$u$ ,  alque  expre$su^ 
iiltio  $ucco  alopeclas  replei. 

Cap.  XI.  —  •  Cujut  fadieae.  H  Dioseorid.,  lib.  ifi, 

r  0/iois/ioett«  r^  OremUuau  malim  ex  Piinie,  aui 
etiam  helioselinon ,  quod  paluslre  est,  aut  cerle 
s/aMsolftiott. 

4  Faukulum  quad  aeuat  iis.  Quasi  p/<«n9i;ii/iim  q 
Graaea  ei  Laiina  voee. 

■-  Cuju$  virlu$  trad.  E  Plin.»  xi,  cap.  9S, 

•  Lf^Nsikirm.  Ex  eudem,  Ubt  iix,  pap.  S»  e* 
Dioscor.,  Nb.  ni* 


<S»  S.  ISmOM  RISPALENSIS  BPISCOPl 

iiiliii  pluriaivB  ia  Ll^iirii,  odore  tromaitco,  et  gntitt  A    Abrotanum 

tere. 

6.  Atieion,  ut  Grxcidicttiit,  tiTe,  utLatioi»  aii«rani, 
lierbi  970  omnibus  cogolia,  acerriaie  ferteas  mic- 
luilis« 

ilii«/Airm 

CmNiiiiiiii 

7.  Coriandrum  ex  Gr»eo  oottiae  saaiptttiii,  quod 
llli  Ttofiw  TOCint,  •  cu]U8  eeoieo  la  dttlci  f ino  datom 
prouiorei  reddit  io  Veoereoi ;  si  wpri  modttm  dedo- 
ris,  ameiitiam  ootrit. 

^  Caoos  etiam  ei  eoriiodro  loflcl  inditom  esu 

* Cujus $imsn...nutriL E  Dioscor.»  lib. iii,  Cip.  71. 

^  Canoi  miam  ex  coriandro  iii/lct.  Id  non  nisi  de 
byperico  pnNlidii  Pliiiius,  lib.  ziyi,  caiu  45.  Quod 
eiiam  corleii  (ot  ipse  ait)  ▼oealur»  sed  Dioicorides  Id 
byiierlci  aeuus  xi/>cy  n*ininat« 

•  Rulu  dieta  quod  sit  fm,  An  a  ruendo,  an  poiius  

a  sono,  quem  lerfens  bumor  reddere  soletf  Noo  B  relineiuus;  de  ioula  Tid.  Plia.,  lib.  ux,  eap.  5. 


6M 


CermfoUnm 

8.  •  Ruta  dicii,  quod  sU  renrentls^mi.  Cujai 
ilieri  igrestis,  aiqoe  virtute  aerlor,  ied  utraqM  fer- 
veutiisitiii  eooiprobatttr.  <  Hiiic  ▼eaeoii  repataira 
OMiiiolm  doceot,  qasB  dom  catt  serpeoto  dioiiciTo* 
riut,  cibo  ejus  irioiotttr. 

9.  Saima 

•  Inulm^  quam  mticl  aiam  vociol,  ridiee  if 

tici,  odorin  sttmmi  cum  let i  icriaiooli. 
IfMii.  Hujtts  geoeri  sex. 


opiiior,  ne<|ue  de  etymologii  coiitavit,  sed  ad  Pllnloa 
et  Dioscorideni  respexii,  quorum  aterqoe  torventmo 
rot«  naittracn  tribnit. 

^  Hanc  v§nm$  nptt^mira  wmokUm*  E  PIIOm  xx, 
cap.  13. 

•  inula,  quam  ruHiel  alam.  Qood  oamen  IHipaiii 


LIBER  DEGIMUS  OCTAVUS. 

IDBBGLLOET  LCMS. 


S71  CAPUT  PMIIUtf. 
D€  hllh. 

1.  •  Primus  Mla  lolultt  Nioos  Assyriorom  rtx. 
Ipse  enfm  inibos  suls  neqoaqoam  oooieotas»  boioiam 
societiils  foidMS  irrumpeos,  exerdias  dttcero,  slieoi 
Vistsre ,  liberos  pof»ttlos  hoI  trueldare  ,  aot  sobjieertt 
ccBpit ,  universamque  Asiam  osque  ad  Llby»  floes 
ooYa  serviiuie  perdomuli.  Hinc  Jam  stadoit  orbls  io 
aitttuo  sanguine  aiceroa  grassari  cade. 

2.  Qoatuor  iutein  sont  generi  bcllomm ,  Id  est , 
ittsium,  liijostom,  civile,  et  pliisquim  civile.  Justum 
belhim  est ,  quod  ex  pr»dicto  geritur  de  rebus  repe- 
titis ,  iut  propuisiodorum  bosiiun  ciusa.  lojttstom  q 
bellum  est ,  qiiod  de  furore ,  noii  de  legitinis  ratione 
iiiitur.  De  quo  in  Republica  dfcit  Cicero :  lUa  injusta 
Mla  iunt\  quos  sunl  sine  causa  suscipta. 

5.Nam  ex  ira  utcisf  endi,  aut  propulsandorum  hostium 
eausam,  kellttm  Jnsium  geri  oulluni  potesi.  Et  lioc  idem 
Tttllios  paucis  ioierjeclis  subdidit  :  NuUum  bellum 
justum  habeturf  ni^dinuntiatum^nisi  indictum^  wsidt 
fepelilisrebus.  Cifilebellum  estinter  ctvcs  ortaseditio» 
et  condtatio  tumultns,  sicut  luier  Syllam  ei  Marlum, 
qui  lellomcivilc  invicem  iu  una  genle  gesserunt. 

4.  Pltfsquain  civile  bellttm  esl,  obi  noo  solom  cives 
certant,  sed  et  cogoati :  qnale  actum  est  ioter  Csesarem 
01  Pompeium,  quaodo  gener  et  socer  invicem  dimi- 
caveruol.  Siquidem  io  liac  pogna  frater  cum  rratro 
dlnileavit ,  et  pater  adversus  ftlium  arma  portavit. 


iocialia,  plritica.  Nam  piratici  bolli  sool  iparai  lium 
tronom  maons  per  maria  myoparonibtts  levlbos ,  il 
rogacibos »  ^  ooo  solum  oavium  commoitus  Imorci* 
pleotibos ,  sed  eliaio  iosolas  proviociisqQC  viiliaii« 
bus,  qoos  primum  Cocns  Pompeios  post  mttltim  vai* 
litlooem,  quam  terra  miriqoe  egerint,  miri  celeri* 
lite  compresslt,  ic  soperivit. 

6.  Sicot  iuiam  bellttio  vocitur,  quod  Goolra  hoilai 
igiuir,  lU  tumultus  qol  civili  seditiooe  eooeittlur. 
«  Niioi  seditio  esi  dbsensio  civiuui,  dicia  quod  uarsiMi 
alii  ad  allos  eant.  Alii  aestimaot  dissensionem  ioimo* 
rom  uditionem  vocari,  quam  Graed  ita^rman  vocinL 

7.  Qiio  iotem  diftsrat  olmiaque,  ^  Cicero  docoi :  Pa- 
lest  enim^  inquit,  esse  M/min,  ut  tumultue  non  mt.  •  Ttt« 
taultus  autem  esse  Moe  htllo  non  potesi.  Quid  est  euiia 
luinttlitts,oisi  pertorbatlo  liota.  ut  uiajor  tiuior  orii« 
tttr?  Uode  etiam  diclos  tumultuSf  quasi  thnor  moliai. 
Gravior  iolem  eit  tttmuittts  qttita  beflttm.  Nim  io 
bello  vicaiiones  valeni,  in  lomnlto  ooo  valeot. 

8.  Differt  auiem  bellum,  pugoa  et  prttlium.  Naia 
bellmo  universam  dicitor,  nt  Puaieom.  HuJus  panes 
suiit  pugn»,  '  iit  Ciniieosis,  Trebieosii.  Rursafti  ia 
uua  pugn»  fruot  mulia  praatia.  Aliod  eoim  io  comi* 
bus,  aliuJ  10  media ,  iliod  io  extreott  icie  geritor. 
Belluiii  igitur  est  totom ,  pogoi  ooios  diei ,  pndioaa 
pars  pugnx  est. 

9.  Bellum  iotea  duatkun  voeitom .  eo  qood  dmm 


S72  LttCiutts :  In  fralrem  ceciderunt  prwnua  fratris.      siot  pirtes  dimicintiom ,  vel  quod  ilteram  iaelai  vi- 


liem  :  Cm  cenrix  cmsa  parentis  eederet. 
5.  Ilelhi  itaque  dicuntur  interaa,  exierna,  servilia, 

Cap.  I.  —  •  PrtmiM  bella  intulit  Ninus.  Bx  Justino, 
iul  forUs^e  eiiani  e  Trogo,  aliquauio  euim  bac  am- 

Biora,  quaui  apud  Jiisiinum,  neque  ejusiuodi ,  utab 
idoro  aucta  vfdeantur. 

k  Non  solumnavium  commeatus...*vastantibus.  Ver« 
bi  siint  Orosii,  lib.  vi,  cap.  4. 
•  Namseditio,  Eadenii  sup.,  lib.  x^  in  S* 


etorein,  alieruin  victuni.  Postea ,  mttliU  el  deiracin 
littera,  dietom  eet  beilum.  AIH  t  per  ioiipbraain  po- 

<i  Cieero  docet.  Pliilipplci  8. 

•  Tumultus,  qnasi  timor  multus.  E  Serv.,  Mn.  u» 
id  vers.  Gemitu  miseroque  tumultu. 

t  UtCannensis,  Trebiensis,  r^rmeRsii,  God.  omoeft 
meodose. 

s  Atii  per  antiphrudn.  E  Serv.,  Uttd. 


SH.  ETYMOLOGIAftUll  LIB.  IVliL  Ml 

Uiit  dicltim,  373  quod  sit  horridum,  unde  ilhid,  kor»  A  ingrederetur  trlperHti  jvdicio    liOQonr«tor.  'Nain 


Htfa  beUa,  cum  liellnm  contra  sil  pcgslmnm. 

10.  l^ralia  diiunior  a  premeudo^  hosiis  liostem* 
•  Uiide  ei  preta  ligua  quibus  uva  premiiur. 

Pugna  vocati ,  e»  quud  initio  nsus  ruiysel  in  bello 
pMgnii  coiitiniterc ,  vel  quia  prinio  bellum  pugnia 
t  cijicbanl.  Uudceiiam  pugna  duorom  esi  aliquando 
i  iiit  ferro. 

1 1 .  Quaiuor  aulem  in  tiello  geniniur :  pogna»  Toga, 
vxtori»»  p:ix.  Paci$  vocabulum  videtur  a  pacta  ium- 
pium.  Posteriua  autem  pax  accipitur,  foedus  priiiiuni 
iii.ttir.  Fosdui  cA  pax,  qu»  fit  inter  dimicantes,  vel  a 
(ide ,  vel  a  [ircialibut ,  id  csi,  sacerdoiibus  dictum. 
l*er  ipsos  eiiiiu  liebant  fcedcra ,  sicut  pcr  saccularea 
beila.  ^  Alii  foedera  dicta  putaut  a  porca  foede  ctcnt- 


primum  de  iriumplio  duci  concedendo  oierciiom  Jodl» 
caresotiiuro  erat;  ^eeundo  senatom,  iertio  popoluoi* 

4.  Eral  autem  aptid  Romanos  roos  ui  irimnpban» 
tes  quadrigis  veberentor,  ex  ino  quod  sol.ii  siBt 
priores  ducos  boc  babitu  betla  inire.  Quicooque 
aulem  in  confllcio  vlcisset,  |ialma  aurea  coronaba* 
'ur,  quta  palma  siimulos  babet.  Qui  vero  sine  eoB*  . 
(iictn  fugientem  prostrasset,  laurea,  eo  quod  baee 
arbor  sine  spinis  esi. 

5.  '  Namqne  ei  purpuream  ei  palmalam  logam 
iriumphaiitesin(iucbantur,etscipionem  cum  scepiiroio 
maiiugerebantiid  iniitationem  victoriae  Scipl»nisy  ticeC 
ei  sci|No  bacuittssit,  qiio  iiomines  innituninr.  Uiide 
et  ille  primus  Cornelius  Scipio  appeliatus  esi,  quia 


deliter  occisa ,  cujus  mors  optabainr  et  qui  a  pace  g  fn  foro  pater  ejuscircus  innixus  eo  ambulabat.  37S 


resitissel.  Virgiliuii :  Ei  caaa  jungebatU  fwdera  porca. 
Foederis  partcs  iodMci».  Ci  dictse  indmte ,  quasi  In 
tffei  ocia, 

CAPUT  11. 
De  iriuniphis, 
I.  Omne  regnum  sxcuti  biijus  bellis  quarritor,  vi- 
eluriis  pn>pg:itur.  VicConaaicla,  quod  vi,  id  esi, 
Vittuie,  a(ii|»iscatur.  Il«»c  esi  enim  ju»  gentium ,  viU: 
vi  repellere.  Niini  turpis  e.Nt  dolu  qiiaebita  vicioria. 
Certa  autero  victoria  est»  vel  o^^^ctsio  bostis »  vel  ex- 
spoliaiio ,  vel  ulr  uiuque.  *  Nou  Cbi  autem  jucunda 
vieloria,  374*1^  l^i*  nninensa  deu  imenla  coutiogit. 
Eoi  iiocest,  quiid  laudat  SaUustius  Uuccs^ictoriiiin 
in  crueitio  eieicitu  reporiabse. 


Soper  scipioiiein  auteiu  aquila  soiiebat,  ob  indiciuui 
qu(Kl  per  vicioriam  quaai  ad  superoam  magniiudineui 
accedtreiii 

6.  s  lude  ei  colore  rufo  perliniebaoinr,  quasi  imita'* 
reniur  divini  ignis  efftgiero.  ^  Quod  vero  a  carnillco 
coniingebaninr,  id  erai  indicio,  ui  ad  Untum  fasii- 
gium  evecti  niediocritails  bumanas  eommoiieroDtor. 

7.  Dnobus  auiero  generibus  deletor  eierciios,  aul 
internecione,  .aui  disporsione.  Soilusiioi:  tfoflcs, 
iBqiiii,  eiif  •pprMtt,  oirf  dU&pti  forem.  8ie  ei  olnMtt- 
que  Vlrgilius :  internecione,  ui :  Submeremqm  okftu 
puppee  ;  dispersiune,  ui : 

Aui  age  diversos ,  et  difliitco  corpora  ponto. 
0.  bpoiia  bosiitim :   prteda,   manubiae,    exuvii'. 


2.  Pompa  di'  la  est  i^ra  ca  signiacatione  »  M  Q  ?•''«••  ^^^^**  •  prmdando  vocaia.  Ifeiiufriar,  eo 


rov  TrofAfffvfcv,  lioc  est ,  publice  onenlari.  ^  Preee- 
dii  autetu  vicluria  ponipam,  ideo  quod  ituris  ad  boc 
eoriamen  primum  cst  victori»  votum. 

5.  *  Tropha^um  dicium  «tto  tq;  npoinct  id  esl, 
conreruone  bostium  ei  fuga.  Mam  ab  eo  qiiod  bosiem 
quis  lugassei,  merebatur  iropiiaum ;  qui  occidissei» 
triumpbnni :  qui  dictus  est  airo  xr^g  T/Bta/i^iif ,  id  esf, 
ab  euuitalione.  Plensp  enim  vicioriae  triuinplius  de» 
beiur  \  semi|>lena!  tropbaeuui,  quia  noiiduni  plcnam 
estviciorlam  conseculus.  Noii  enim  obtinuit,  sedfuga- 
vil  exercitutn.  Ha:c  iameo  nomiiia  Scriptore^  coiiluo- 
dunl.  Tranquillus  autem  triumphum  Laiine  dicit  po- 
iins  apfellatumy  quod  is  qui  trinmphans  urbesu 

*  Vnde  ei  prela.,,»  premtur.  Ex  eodem,  Georf ,  ik 
^  A/it  feedara,. .  imtoi.  i£x  eod..  ^u.  ix. 

Cap.  II.  —  *  Non  «11  a»Uem  jueunda  tifcl«rta....  re» 
foirtaeu.  C  Serv.,  i£o.  xi«  ad  illud  :  5fii  et  Trojani» 
eum  multo  gloiria^  nisi  qood  apod  illu»  judkanda  vf- 
gform  li>giuir. 

*  ProfeedH  autem  tietmia.  id  est,  Vicioriic  aiaiuo 
ciirru  invecta. 

*  Tropkeewm.  •  •  •#  eutdtathne^  fi  Serv.^  JCo«  x : 
ijMUNi  Ir,  Laute^  tropkeeum. 

'  Nmu^e  et  purfmream^  et  patmatam  togam,  Di- 
▼efsa  iNirparee  a  pelmaia.  Fesios  :  Ptcra,  ^ «<r  naue 
iojfa  dieiiur,  purpurea  antea  vodtmta  eu,  eratque  »tue 
paaiara;  ei  tbdem  :  ruiiiro  autem  patmata  a  tniitw 
efuu  ctaearum  dicebalur^  quee  nunc  a  geuere  pieturm 
eq^peUaiur.  Livius^  lib.  xxx  :  Ma»im»»a  toga  pcta^  et 
pcumt^tMuka  dauatu»;  eiiib.  xxxi :  Uamnk»9ei  donu 
inrmi  mio  mrea^  ioga  pwpurea. 


qiiod  maiiffrfif  dotrahuniur.  Ha;  et  exuvim  ab  exuendo 
dicta:,  quia  exuuntur.  Hx  et  parie»  a  pari  divisiooe 
(*  pr«)  personarom  qnalitate,  ei  taborum  jusia  divi^ 
sioiic}.  I  Spolia  auteiii  a  |>alliis,  qitasi  ex  patiia^ 
victis  cniiM  deiraliuniur. 

376CAPUTliL 
De  eitjni». 

!•  Signa  belturum  dicuutur,  quod  et  iii  exerciius^ 
et  pugiiaiidi,  ct  vicioriae,  el  receptus  accipti  symbo- 
luin.  Naui  aut  |)er  vi>ctm  tubu*,  aut  |»er  synibulaii 
admoiietur  exercitus.  Liegionum  priiici|>alia  sigiia 
oquilae,  dracones,  ci  pil». 

2.  Aqmtc»  Ideo,  qood  oadem  avis  Jovio  in  aruiit 

0  s  Inde  H  eolore  rufo  pertin.  Serv.,  eclog.  10  :  Puu 
faeie  rubea  ptngitur  fropter  ettheri»  tiuMtudiuom. 
jEther  amtem  e»i  JupUer^  unde  etiam  iriumpitameo 
kabent  omnia  Jovi»  ineiguia^  »eepirum^  palmatam  to* 
gam^  faciem  quoque  de  ruMca  itUnmU  imtar  coloria 
eetherei, 

^  Quod  vera  a  carmfice  contingebantur.  Non  lemoro 
cam;ilcera  dixii,  quem  aiii  servum  poblicom*  Mam 
oodeitt  resp.txisse  i^iiutum  potu,  lib.  xxvni«  cap«  4 :  • 
Simib»  nutiiciua  Unguee^  ut  eii  eaorata  a  ter^  fortuua^ 
ghfitecarnifex^  Abeo  servo suggerebalur  iriumpbaoti 
(ul  ait  TeriultiaMus  in  Apologeiico,  cap.  iS)  :  Af 
epice  pou  /c,  homnem  e»u  te  memenlo, 

^  1^0  per»onafum  qualit.^  eic,  Sttp.«  tib*  ?•  cap.  7. 
Sed  iioc  loco  ab  aniiquioribus  G»ibic.s  abeunt  iiBC. 

i  SpoUa  amem  d  palUi»,  U\  qutbuidam  Goihicfs 
perpeiuo  logiiur  extpoUa^  ita  melfus  procedti  noialiOt  * 
iu  velusiioiTbus  wattvepolicu 


14»  8.  ISIDORl  HISPAL£NSI8  IPBCQH 

•MpMo  AMriU  «^  Hui  dum  iden  Jofis  «4veriui  Tiu-  A  bant.  i  g^gNamUoriBiitMHiH  lollicitudiiioiu  td 

nai  proltciicerelttr»  aqttilam  ei  in  auipicio  appa       '  "  *  "^  *  «.—«.- ^- .^-—- 


niiaM  ieraot,  quam  iiie  pro  indicio  victoriae  acc^plam 
IttteiM  aua  auspicalui  eam  legioni  aigoure  dedit,  quo 
factum  eat  ut  deinceps  miiitum  aifna  oomitarctur. 
C^jus  meminit  Lucanua  dicena : 

Sigoa  pires  aquUu*,  et  i>Ui  minantii  pilii 
5.  Draeonum  iigna  ab  Apolliue  morte  Pytbonia 
lerpentis  inchoaia  iunt.  Debinc  a  Gra:cii  ei  Romania 
in  bello  geiUri  emperunt 

4.  Pilam  in  iigno  conitituisie  fertur  Auguitoi» 
{^ropier  naiiunei  sibi  in  cunclo  orbe  iubjectaa,  ui 
meliui  figurim  orbii  oitenderet. 

5.  ^  Vemllum^  et  ipium  iignum  bellicum  traclum 
nomen  babenaa  377  ^^i^  dimiuutione,  quasi  tMUum. 
*  Sdb  Romulo  autem  fasciculoi  feiii»  pro  fexillil,  g 
militei  babuerunt.  Hinc  et  mai^puU  appellanittr.  Jf  a- 
HSpulOk  enim  dicimus  rascei  fenl,  qnod  manum  lu^^ 
pleant.  Cstera  iigna  diveriii  prselaU  imaginibui 
secundum  mllitarem  tonsuetttdlnem  existunt,  per 
fttle  %6  exdrcitus  tn  permiitlone  pralierum  agnoscll. 

CAPUT  IV. 

De  bucdnii* 

U  9B€$imeH  qoa  sifB«m  daUir  ia  boslom»  dioia  a 

Mii»%ttMi  MitiNk  NampagMi  agreslesqtto  adomAom 

ttittm  bMOoiMi  ad  compiu  contocabantttr.  Proprie 

orgo  boc  agreslibtts  signom  fttU.  Do  qoa  Propenios  ; 

BoioUa  i«B  priseoiOigebit  ad  aroia  Qairkoi. 

^fli^oi  ciatt|or  kuccmum  diciuir. 

2.  •  Tub0M  Tjrrbeai  primum  ittTOttonml,  ottdo 
Tirfiliui: 

TTcrbottUiqtte  Uba  mttgiro  per  «tbera  dangor. 
Uaoc  enim  a  Tyrrbenis  prsdooiboi  excog iuum 
(diottnt)»  Cttm  diipersi  circa  maritiom  oru  non  fociio 
ad  quamqoe  praedae  occasiooem  toce  aut  bucdna 
cODvocarentttr,  f eaio  plorttmquo  obstrepeute. 

3.  Binc  poslea  bellicis  certaainibuaadbibiu  es(  ad 
denuniianda  sifna  bellorum»  ut  ubi  exaudlri  pr«oo  pr» 
Ittmultu  non  poterat,  soniius  lubae  clangentis  attin- 
gerel.  '  Tuha  antem  dlcu,  quasi  iofa,  id  est»  eava. 
Item  luba ,  quasl  tiMa. 

I.  tnter  tubam  autem  et  buccinam  Tcteres  discerne- 

CiP.  III.  —  ^  Nam  dum  idem  /ovff ..«  comUarelur. 
B.  Serv.  i£n.  tx,  ad  illud  :  Pedibu»  Jom  armiger 
uncii, 

'.  ^  VesiUum* . .  dMmilJoOi.  £t  eod.,  inkid  lib.  vili.  ^ 
.  «  Smb  RmuU  ottftm.  Idem^  ifio.  ii«  ad  ▼.  Di$^  D 
;iill^,  *••  motttpfi  ;  Manipii  mdem  dicii  omu  st^ttH 
JM,  fuia eub  Hommh  pautir edkuc  Rmanuetxeteiiue 
hMu  feui  maMimloe  aiU§abani^  et  Am  pro  stpttii 
gerebanl.  Unde  hoc  nomen  remanhit. 

Gap.  IV.  —  ^  Uuiue  dangor  buecinum  dicilur,  Est 
ferUSMbttCaliqttid{iic).PImittitdoApil.,  lib^  xi»  cap* 
10 :  iVoclH  ^KMf  in  matminum^  demae  una  es^iM  ga* 
mtiio*  ttOi  tr^ci  bombQ^  m  buccino  o/fftto.  Uierotty- 
laus  qttoqtto  Ittcdna  arts  sttl*  eodem  souitt  dixisM 
Tbleri  possit.  Uuamtis  ^ttodttttm  pro  Itttfciwi  eiiam 
ttSttrpfltelur. 

*  r«*am  Tgrrheni  p.  inecn.  E  Sert.,  lib.  vui,  ad 
loettm  ab  lild.  duittm, 

^  Tuba  tmUm  dicia  f.  lo^  AL,  loaa.  Ittdo  nos 
fttRM  (|ttoddam  lapidla  lofOi»  oi  qood  loofosttm  eas 
fofo  dicirous.  Digamma  nafl^tto  mqttOtts  ia  Qolbioitt 
Ur»  I  01  V. 


bella  deoontUbal.  YirgiliM :  Qtto  Ittcdtta  sifttKM  Dka 
dediu  Tuba  aotem  prKlium  indicabai»  tti ; 
At  tubi  lerribilem  aouitom  dedit  ere  eattOfo. 

Cujoi  ^  ionitus  varius  Mt.  Nam  interdum  cattit» 
ttt  bella  commituiitur ;  ihUrdum  ot  inse4|yautur 
oos  qui  fugiunt,  Interdom  rocepttti.  ^  Nam  re« 
ceplMdiciiur,  quo  se  exerdtus  recipilt  node  el 
dgna  recetuoi  canere  dtcunlur. 

5.  I  C/asiica  sunt  corntta»  que  contocandi  cauM 
erant  facta,  et  a  calando  classica  dicebanlor.  De  quH 
bus  Virgilius :  CUunca  jamquo  sonOttl.  ^  Apod  Ansa- 
xonai  auum  non  luba  aicut  a  regibM,  aod  a  refitto 
sbtro  Tocabatur  femittarom  exerdlM. 
CAPUT  V. 
Daarmii* 

1.  1  Arma  feneraliier  omniom  rerum  inalrumettU 
aunt,  unde  et  ubi  reponuntor  wrmaria  dicU  suttl.  Itea 
arma  et  tela  omoittm  f  ooerum,  aed  arma  MiDt  qulbtto 
ipii  loeniur  lela  qoe  emittlmtti.  Nam  armadtti^ldtt 
ittnt,id  eil,  vel  qoibui  perctttimui,vdquibM  lefimor. 

2.  ■*  Arma  auiem  proprie  dicU  iunl  eo  quod  armoi 
lefunt«  Nam  arma,  vel  ab  arum  dicuntur.  Id  Ml» 
Attmirii»  ul :  laloi  huic  hoita  per  ormoi  acia  tfemii ; 
▼ei  «iri  ToO  a/»coc,  Id  est,  a  Jf  ario. 

379  CAPUT  Yt. 
De  gladiii. 

1.  C/a4jtti  fcneraliter  dicitur  ensis  tn  pradio,  sed 
ensis  ferrum  laniuro ,  f ladius  vero  lotus.  Proprie 
auUm  appellalM  gladiue,  quod  gulam  dividit,  id  eot, 
(2  cervic^  secal.  Ad  boc  enim  primom  est  fadoa ; 
naro  caBtera  membra  secttribos  maf  is  cssduntttry  col« 
Ittm  gladio  Utttttm. 

t,Acieiwavom  gladliab  a^mine  dicU.  CapKfvi  to-' 
calur,  vel  quU  capui  eat  g Udii,  vd  quia  Ibi  capiittr, 
ut  teneatur.  Nam  aliaa  aclM  ferri  non  ainit.  » If  kito 
non  lantuffl  gladil  esl,  ied  el  cujuslibet  teii  acoaen ; 
dicitts  a  tongUudiiu.  Nam  fwx^  Gr«d  iongum 
dicunt,  hinc  ei  machma. 

^  Machxra  autem  eal  gladius  longMi  ab  uaa  pttrto 
acnlus, 

S.  Ftamea  vero  gtidiui  et  utraque  parU  i^calvtt^ 

i  Nam  buccknu  iniomni.  •  •  iOttii»m.  ,E  Serv.,  Mmm 
xt :  BeUo  dai  tig.  •  •  buc^a, 

^  Cujui  ioniiui  variui...  receptui.  Ex  eod.  JKo.  ir^ 
ad  vers.  Signu  iifttOtt*ftm« 

i  Nam  reeepiui..,  dmMtm.  Ei  eod.r  Mm,  m^  ai 


vers.  PiaMei^. 

i  Uaiiicia  i«MI  cornm.  idem,  Jbi.  Tfi  t 
didfiiM »  et  tttlttm ipiimi  oi iottmw y  el  aoA. 
Horiino!  claaei :  Horiini  equiieit  gm  ei  i 
iur^  unde  ei  eotum  iubui  chmhu  diekmWf  OM»  VM. 
Ascoii.  in  Divinat. 

k  Apud  Anmmmiif  ole.  I  %un.r  Mm.  tm,  tti... 
H§gim  in  usiro. 

Cap.  V.  -^  ^  Armu  gemraUUf  oU<  Serv. ^^  dh«  U  Ml 
Tori.  Armu  fftmm,  iabuimfue  :  Artm  Me 

■  M^^  0*0  ••MOM  vn#tttt  ^^m^^^VfMtt 

^  Armu  auiem  propric  diceu  i. 
eod«,  ifiii.  IV  :  £not  ot  araMi  virit  Ae. 

Caf.  Vi.  -—  *  Jfttiio  noii  ittttiHm  fiodfi  mt^-  B 
Serv.,  Mu.  ai,  od  Tor».  ilio  iloi  — ittori  ttlttttroi 

«  Machma...  frumm.**  opulku*  Aof.^lvpa^-tttts 


Ml  lETyilOLOCUROH  LIB.  IVIIi. 

^Mfli  ▼«ig»  t{pmktm  fM»l«  Ipsa  eil  el  fmpkmu  A  CoiUim  aotem,  quasi  MnffMi  Bil  «iitai 

.fy«M  a«lm  dicia  qiiia  f^«  »1.  Nam  sievl  Asrr»- 


6M 


iMiifiiA  lio  fhMie«  dMiar,  ac  proiiido  omoif  gladioi 

frameo. 

4.  Sp^tha  a  paiiiofiediciiQr  Tdrt)o€rxco.  (|iionlam 
traesnTGrsece  3gO  diciiiir  parf,  unde  et  pnttor,  et  pd- 
iiinr  dicifnos.  Alli  $p&ihm  LJtitie  autnmant  dictam 
eo  quod  ipoiioM  ail,  id  ost«  lalii  et  ampia.  (Jnde  ei 
$patula  iu  pectoribua. 

5.  Simtipaekfftifi  gladl!»  Oat  a  medfa  tongltadino 
ipatba  appellatas,  non  ut  iniprudeAS  vutgus  dlclt', 
lirto  ipaih,  dum  SSgitU  felodor  Sit. 

6.  jP^a  a  ptni^Miid  et  transdgcndO  toeatdr.  Git 
eolm  gladias  paryus»  biS  scutos,  iaieri  adha:rens. 


roiimdliaSi 

5.  Traifei  liastft  lunt  eiini  luAalo  feno ,  qox  Qm 
cls  oplaKfta  dieuniur.  Ttndei  aotem  dicantur  ab  e6 
quod  rfMdttnri  et  detmdM.  Tifgillas  :  Ferrntaique 
frarfei. 

4.  e  Y^nitbttla  dlcta,  quasi  sen&fal  Aoliffa ;  tel  qnfl 
tenlmteiH  exefpioiti,  quasl  rrcipfaMfta.  Eici|nunl 
enim  apros,  eispectantqoe  f^nei,  intrattt  nrsotf 
ait  lantom  flrma  titanttS. 

9.  ^  Lancia  est  hasta  ameittuftt  hAbens  in  medlo '; 
dicu  aotem  8S2  iancia ,  quia  aH|aa  lancCf  Id  est, 
«qoall  amento  pondefata  VibrAtor. 

6.  *  Amentnm  vincbiom  est  |acatofum  bastllldm, 
quod  medils  hastiS  aptatur.  tt  inde  amenrabi,  quO 


•  nom  et  efofiafraftrm  dlctQm,  quodreligetur  ad  c/tt-  ^  ^^^  ^^^^^  ftflgator  et  Jacltor. 

7.  •  Oova  esl,  qualls  fuU  Hercolls  dicta,  quoJ  Ut 
e/avii  ferreis  inTicem  religala,  k  et  est  cubliii  semlS 
facu  in  longitodine.  ^  Usc  el  eaieja,  qoam  Luciliosi 
aaliM  dlfiil;  EH  onim  genos  Gallld  teli  ex  materia 
qoam  maiime  ienta,  qo»  ja6U  qtrtdeOi  non  longe 
ffOKMetr  ftofltateili  Otolai;  led  itvo  pemnit,  tl  ni- 
iila  porrrlngit  t  qood  ai  ab>  arilftee  mliiatiir,  tmnHk 
nHH  ad  OOA  qol  SHHt  Hiijdl  moailiii  Vlrglttlis,  di« 
cena: 

Teutooico  ritd  SoDtl  torquere  catejai 
Unde  et  eos  ^  Hispahl  Ot  Galli  f  ettronoi  Tocanl. 

8* )  Mafarteaest  l«lom  ftigeni  tortto  factuln,  hatteni 

forrmn  SftS  «tiMtaio»  ti  rotnndllateni  de  pluiubo  Ih 

modum  spbftrfi  in  Ipsa  snmmfUtc.  Dicltur  etiain  41 

Quai  01  Bte-  Q  igiiem  habere  afflium.  Hoc  auicm  lelo  piignatuf  de 

.^  i»_-^...       iu^^niQi.  qnas  plhilat  dlct  manirestum  esi.  JuVenatii : 

Coosaiit  aate  pbalas,  delpbinorouique  oolrimaas. 

A  pAolra  Igimr  dicu  tst  p/ialMAt«  aieul  a  tHaro 

muralii.  Sane  pbalaricam  Locanoa  dloil  nervls  ntllli 

tonilibMi  01  ifaadoai  aiaeMmi,  Ol : 

go>e  oot  uiimims  viUaU  phahalm  oervli. 
Vlrgdioi  vai%  ill  Totnmi  maao  ybalaHoam  Jm»- 
larl  poioisse. 

9.  ^  FUa  oottl  anmi  Joeaiofum  aiqin  leloiPofO»  o 
torqooado*  vei  omitieiuio  Toeala*  De  qoilwi  Lu« 
tanoi 


7.  awMfRfcieai  gladios  ferrom  est  laiom,  ctijoi 
dopiex  ffiocro»  ac  biforciii  io  modom  caode  bLron- 
diuem  Ibrmator»  ondo  ol  cMidottiaeiii  dicilur. 

S;  Slfo  0  «camfo  dtfta  oii.  Eai  OMlm  glodioa 
bfovio,  qoo  nosliM  oimimr  qol  opod  iMioi  U- 
iroeiaU  oaoroaiii,  a  q«0  oi  ilearil  dlcll  Mmi.  TraiH 
ipiillmi  auiom  dioil :  Hom  eajoidaM  flodlalariim  lo- 
d«n  ooiian  fiamM  earaofw  /Wiiel  ot  ocie  raetat  fta» 
ad  eooi  eofrifmdam,  lam^  0  p«- 
mi ;  5ie  *ia  pM^nabo*  Indo  ifena 

9«  Coeoiai  Mgoa  ooM  qom  onlo  oeiiattloi  lerebOD- 
mr«  BO  om  mm  pordorom  beill»  aol  vocantes  oUo 
oa^uB  anitiorool  gladloniuw  | 
pMl  a^  ua«  FfOMorum  per  dorivaiKmem  Froacii- 
eat  vocanu 

Mmm 

Ih  ha$H94 
i.  Hoila  eit  coiltas  com  fefrO,  cujns  dimiuotivom 
facit  tofile.  Momed  aoiem  Aaifa  ab  anu  sompsit, 
uMo  01  Oifuffa. 

i.  Conftti  rerriim  non  babet,  led  Utttum  cospido 
Sicuta  ^L  t jrgilius : 

PefraUsqiae  i»  trudeSp  et  acoU  cuspide  contos 


Framea  appelUtur^  quam  lu/fo  ipaf/iom  dtettiif.  SaNf 
tnim  aladii  ex  una  parte  orttit,  ipei  euM  matheras^ 
ivm  frameee  etiam  epathee  appeitaainr*  fted  leoeniium 
liirUbie  apud  Auguatiiuia  eo  olroioe  parta  f  noA  oo 
ttJia. 

'  tiem  et  elundbnlum,  Cestus  :  Clunaelum  cultrum 
saafOinartttm  dieiam,  ve/  quia  elunei  hauimum  divi' 
tffffy  vdf  gttia  ad  dunet  dependeai. 

Ck9»  ViL  —  ^  Virai/. /^irrafai9Mefrtt4/ei.Sicomne3 
librL  Itude»  etiam  (egi  jn  aniiquia  quibusdam  Cod. 
Iipod  Yirgiliom  admonoit  Pierios. 

•yenahuia  diefa  ^ttoii.. .  exeipiahma.  Serv.,  M(t.  iv : 
Iketta...  aena6tt/a  :  Porsan  tenabula  ob  koc  dicta^ 
qmod  eisu  apta,  tenatui^  quaai  expktbuia.  Puio  U* 
flSen  SO^iom  i;a  scrlpsis&e :  Veiia6tt/a  ob  hoc  diala 
qnod  efOI  apla  venalui^  vei  quia  venienlem  escipiUnlf 
nnde  il  exeipia  (vel  excipula\  quaei  exeipiabilim^  aul 
etdpidbuia^  attf  excipere  habilia.  f>iois.,  exdpuiumf 
IxSoxCiovw  iteiA  Ix^xi^iov  exceptorium.  Excipulam^ 
3^s«cy^.l(|i2n|^^e«emj»/ttm(ieg.,  emcipulum)farpago^ 

^Lanceei.  BHpaoiensia  voxt  auct 


.    •  imeumm»  fi  ServM  Ai.  ii,  ad  voiO«  ^0010900 
iorvtteui. 
'  Clava  eil  qmlie  fuU  UercnlU.  Fostos  I  Giata  foN 


•INid  AgolLi  10«  If  •  cap.  30. 


aucioio   Narruoo, 


^  feoiiit  foo  Ihreuiae  meebatut. 
^  I  £f  eH  euHlo  eemia  faaa  M  /ouaiiudM.  8or& 
vius,  ^n.  vut  ad  vera«  Tereiee  eattl  oefMmfifis  iilu  / 
—  ^eiioei  ittni  le/o  f ttOMiom  omifaa  odeo  oi  Oe^  tte- 
fttam  coaHuemorealar  in  4a//a.  Lmj^w  Ummt  foatf 
eini  eiavm  eukUo  oemie  faour,  amiueofiNsiimac,  4f  *iue 
aeumiiii^tti,  ctc. 

h  Meee  el  eatoier^  ftam  Luoiiltte  eifam.  Pre  EmMo 
llooATioa  erai  iu  omuibua  libria^  meiiOoseti  9erviu»« 
iuiiio  VI  iEneid» :  ValUem  oufam  diceiuai  oafoi.*^  Ste 
£iiei/itte  :  Sciudo  ca/aifi,  oi  fafeoi^  id  esl :  Ofuiri 
franqe  fuetee.  ef  fae  /oettm* 

t  jtftipaiii  ei  Cloffi  Teufouoi.  ii  forUoio  qOOs  vulg^ 
eAttaotteadieifliui» 

J  Phalarica  telum  ingent..  ,iaculari  yaf aiiif t  Bfleaf*! 
Miu  IX,  ad  vefOtfCVoiorfopMiurfoa. 

k  Pila.  Servios,ifin,  vii,  ad-votOk  Ptfa  umuumHipilb  e 
FUum  proprio  eii  ^Niela  AimoNOt  m  f  nio  fiaffliilm . 
lorieeai  Macedonum, 


C4Y  S.  ISIDORI  HISPALBNSIS  EPISCOPI  6U 

Stgna  pwM  «qullas,  et  pik  miotoiii  pilis,  A  pugio  siib  bnctili  ipMle.  D^hH€$  laCem  a  Mo  6kk 


wmU  qttod  rillanl.  el  decipiani  Isffre» ' 
imferaAi  ligni.  Ilei  f nl(Qi  iinteo  nomine  exM  fo» 
eal,  kl  esl,  ani/ot.  Dnde  ei  apnd  Mdieoi  ^  aenMf 
morbus  oScm  vocaiur. 

&  ArciM  Tocaiur,  eo  quod  «tm{  adteriariuiii. 
Inde  ei  arcea  dtcniiiar,  a  qniboe  meiiinrboiien. 
liem  arctti  ob  ipeciem»  quod  ainl  curraii  arciiui. 
GAPUT    X. 
D$  fnndU. 

i.  Fwtt/e  dicla»  co  qnod  ex  ea  /nnAwmr  lapidei* 
id  eii,  i  emiiiantnr. 

S.  BaHut0  genns  lormenli,  ab  imjif^ni^o  Jacnln 
dicia.  /5al>(cv  eiiim  Gr«ce  mtll^i  dicilur.  Torqneiiir 
eiiiui  verbere  ncrvorttm,  386  ^^  magna  vi  Jacil,  am 


Gujm  iingnlare  pHum  didltir. 

10.  *  Telwm  vociiur  lecnndttm  Grscam  elymolo- 
Kiam,  cbro  w  tnAoOty,  quidqttid  longe  Jacl  p«>ieil, 
^  qoaiiquau  abutive  dkuUir  ei  gladiui,  ni  eil  ilind  : 

Al  noii  huc  lelnm  mea  quod  vl  deslera  vermL 
Proprie  aulem  leluin  a  longiludine  dicitor.  Unde  el 
mttitela  dtciiur,  quod  longior  lii  quam  niui. 

11.  Cnijrii  banile  ameiilaluniy  a  ce$piu  dicia,  qnod 
eil  virguliiiin.  Virgiliui : 

Et  pmloraieni  prxUia  cospide  ni|riam. 

•  Proprie  auiem  cmpii,  posierior  pan  baitae  eiu 

384  CAPUT    Ylll. 
De  tagiitis. 
U  Sugina  a  lagaci  jaclu,  id  esl,  veloci  icUi  vo* 
caia.   Penni^  eiiltii  ferlur.  quaii  avii»  nl  ceieriler     ,  . ,  ^     .- 

»i  s«.!a.  quibu.  penn.  iUe..  ul  diximu..  .gKluU»».     **  •"""'"•  '  «^»'"  •»'»•"»  ^*^"  ""^  Serie. 
lur^  ut  levei  liiil  cl  pervulenl. 

2.  Scttpios.,,. 

3.  S|»icti/a  lunl  ttgilt»»  vel  lance»  brevei»  a  ipfca- 
nm  ipecie  nutieiipai». 

4«  '  Seorpio  en  lagilta  venenala  arcu,  vel  lor- 
meniii  cscttma.  Q«»  dttm  ad    bominein   venerii, 

•  viruiy  qua  figiiy  uifttndii;  ttode  cl  $eorpio  nomon 

aecepil. 

CAPUT  IX. 
D$  pharetri$* 

I.  '  Pharetra  lagittarnm  Ibecas,  a  (erendo  jaeula 
dicia»  sicnl  ei  /'mfmM,  3gB  nbi  fttnai  deferinr,  qum 
ideo  eiymologiani  commiinem  babem,  quia  pb«reira 
morleniy  rereimm  iiioriuum  poriat. 

i.  Coriii  proprie  lunl  arcunm  tbeeai  liciil  lagiua- 
rutti  pliarelne. 

Yofina  appeilainr,  eo  qnod  In  ea  mncro »  vel 
gtaditti  bajuleinr. 

3.  Theca,  ab  eo  qnod  aliqoid  reoepinm  legal » 
liliera  pro  g  poiiii.  Alii  Grseo  nomlne  Ibocam  vo- 
eari  aiiemiii,  qnod  ibi  repooainr  aliqnld.  Inde  el  H* 
blhtheca  librorum  repo$itio  dicitnr* 

I»  i  Dolotte$  innl  vagin»  lignem,  intra  qnas  Jatel 

•  rWnm...  petett.  E  Serv.,  ^lSn.  viii,  ad  vere. 
Dfin^  Alcide$  lelti  prentit. 

^  Quanqmam  abumve  dicatur  et  giadiue.  Serv.,  JEn. 
II :  Ai  nOM  hoc  tehun :  —  lloc  loeo  teiumgleidium  diml 
a  lonftudine^  untie  et  mueleUa  dieitur^  ^ua$i  mu$  ioH" 
fu$*  vid.  I.  8t  calwtur^  de  Verb.  Signif. 

«  Proprie  autem  cu$pi$,  poUerior  war$  haotcB.  Ser* 
viui,  iEn.  I,  ad  vers.  Mbran^  ciup{$  me^m  :  Sniii 
cu$Mem  abutiee  pro  haetta  muerone  poeuit» 

Cap.  VIII.  —  ^  Scorpio  Vegeiius,  lib.  iv,  c»p.  Si  : 
Scorfriomea  dtcebanlur^  qua$  nunc  manubatli$ta$  veeont^ 
ideo  m  muncupa^  pukl  pareie  $i^ilibu$que  epicufk 
iuferani  moriem, 

•  Virue^  qua  (i^t.  infundit.  Tenoll.,  advers.  Gno- 
ilic. :  Onde  et  bdiicam  maehinam  retractu  tela  oego^ 
tantem  de  ecorpio  nominant,  td  opkulam  et  f^tula  e$t^ 
IMlnla  (enn^ie  in  en/nni,  et  viru$  aua  figit  efundit. 

Ckf.  IX.  — '  Pharetra  oofUar.  tnec.  et  Cortti  proff. 
terv.,  ifin.  i,  ad  ven.  Coriitfve  teoee :  Coriti  proprie 
tunt  arcuum  thecm^  dicuntur  etiam  eagittarmn^  qua$  et 
phar$tra$  vocamue. 

i  Dotonee..,  pregferani  frfnl.  Bx  ood.,  Mn.  vii,  ad 
vers.  SoaMque...  dotmm. 

^  Ae$ttu$  morbu$  offcn.  Sk  inpn,  lib.  it,  C9\u  (l. 


euiui  fii  armomm  nmboniboi  inler  le  oeiligaiii. 

CAPUT  11. 

De  arieta. 

f . '  Afifii  nomen  apedei  dediu  oo  qnod  cnm  un* 

peitt  wiplngil  mnmm  )n  flmdnm  ararfnm  pngnaMlaai. 

Valid»  cnim  ac  nodeia:  arboris  cn^  ferro  veiiiiiir, 

eiqno  inipenia  funibui  mnltoram  mann  ad  ttttrMi 

impelliittr;  deinde  relrofMm  dnela  majoro  impcia 

desiioaiur*  iieqne  crebiii  iclibtti  cmieoiinm  mwj 

latoi  cedii,  cavainmqne  irmpinrii  feneiinm  liaeiu 

2.  Contra  impulsttm  arieiii  remedinm  esl  \ 
paleii  plenni,  ot  in  eom  iocnm  dembiHi  q 
percttiii.  Laxo  etinn  siceomm  linn  idns  arielii  i 

C  moliiiur.  Duriora  enim  mollioribai  Ibcilini  i 

3.  Plutei  mni  emlei  corio  emdo  inloci»,  qnm  ia 
opere  ficieodo  liosii  objicittiilQr. 

4.  n  Mueeuiu»  cviilevlo  ilmilii  fil,  quo  mmmi  per« 
Mliinr»  ex  qno  el  appellalnr,  qnaii  mnmim/ai. 

CAPUT  Xli. 

D$  cippeie. 

1,  aypeu$  n  esl  ienlttm  nu^m  dielni  ab  eo  qood 

dipet^  id  387  ^  ^^  corpui,  pericttliiqne  mbdncal 

*  Airo  ToO  Ttkivrtn.  Opposlitti  enim  iua  defcnsione  ab 

Cap.  X.  —  ^  l^miilmirar.  Qnae  poil  hve  verba  in 
Edilii  <piibaidam  legantar,  asqae  ad  balli$tam^  In 
Maiittscripiii  nulbi  auni;  ittnl  tamen  inp.,  lib.  xiv, 
eap.  6.  E.  Serv.,  Georg.  i. 
p     I  Inde  et  fundibaiue»  Tid.  cap.  H  lib.  nr. 

^  Contra  balli$tam  teetudo  ridet^  $erie$  e.  fit  arm. 
Serv.,  lib.  ix,  ad  vers.  Accderaut  acta...  teetudine : 
—  Te$iudo  e$t  $cutorum  conmstto  curvata  in  tea$$tiini$ 
modwn. 

Cap.  XI.  —  i  Ariefl...  fadie  ceduni.  Ex  Hegealpp.» 
lib.  ni,  cap.  II. 

"  If  irica/iri...  ^oij  muru$culu$.  Mttscttioi  a  mari' 
nis  bellnis,  qiim  balenta  auiilio  inniy  dictoi  pniai  Ye« 
geiiiii,  lib.  IV,  cap.  15. 

Cap.  XII.  — -  ■  Clppeu$  e$i  $cutum  maju$.  Serv.» 
non  «emel. 

« 'AiroTov  xXiirTfiv,  Ex  eod  .  Xn.  vii,  ad  vera.  Nce 
clgpei  curru$ve  $onant.  Sed  verins  ^o  rov  yXvfgcy,  li 
eil,  a  ecuipendo  diclum.  Causam  reddil  Plin.,  iixv« 
cap  5 :  5miii  enSm  tiuatibfu  ad  Trojam  pugnatum  e$t^ 
eontindfantur  imaginee.  Unde  ei  nomom  habuere  chf^ 
peomm^  uon  ut  perver$a  grammatieormn  $ubtUita$  «o- 
/nti  a  cluendo.  Origo  ^ena  virtutie^  fadom  rtdH  fo 
fCtffo,  cujueque  qui  fueril  u$u$  t//o^^ 


«9  ,  EtTMOLOGlARDH  LIB.  XVIIT. 

tasiisetjaculis  corpus  munit.  •  Clypeus  autem  pedi-  A 
lum  est,  scutum  equitnm. 

2.  Seutum  appellatam,  eo  qnod  a  se  excutiat  telo« 
rum  ictum.  Ut  euim  telis  resistatur,  clypeus  ante- 
ferlur. 

Umbo  scuti  pars  media  est,  quasi  umbilieus. 

5.  ^  Ancile  vocatur  scalum  breve  et  roiundum. 
De  quo  Yirgilios  :  Lwvaque  andte  gerebat.  Et  Ancite 
dktum  ab  aneiMiene,  quod  sii  ab  omoi  parte  veloti 
incisum  et  rotundum.  0?idius : 


6tfO 


Idqae  aocile  vocant,  qaod  tb  onmi  parte  reeisam. 
Quaque  notesocoUs,  sngulasomnlsabest. 

4.  e  Pdta  scutum  brevissimum  in  modum  lun» 
«ledi»,  Cojus  meminit  liber  Regum  :  Fecit  rex  Sa- 
Umon  ducenta  teuta  de  auro  puro,  et  trecentae  peltae 
t»  anro  frohato, 

5.  '  Celra  scutnm  loreum  slne  ligno»  quo  utuotur 
Afri,  et  Mauri,  de  quo  poeta  :  Lavae  cetra  tegit. 

6. «  Parma^  levia  arma,  quasi  parva ,  non  clypeus. 
Dicitur  autem  eUettudo  scutum.  Nam  in  modum  testu- 
dinis  fit  dypeus.  Sgg  '  Est  et  testudo  scutorum 
CMNieKio  cnnrata  in  testudinis  modum.  Naroque  in 
armomra  generibus,  railites  etiam  ab  animalibus 
aomina  aamunt,  ut  aries.  EtSallustius :  /n  modum, 
ittqiiit,  herien  militarit. 

CAPUT  XOL 
De  loricii. 

I.  Uriea  »  tocatur,  eo  qaod  hrit  careat,  soUs 
«nim  ciKulia  ferreis  contexta  est. 

%  ^  Squamd  est  lorica  ferrea  ex  lanunls  ferrels. 


CAPUT  XY. 

De  foro. 
i.Forut^  exercendarum  liiiumlocot,  a  fando 
dictus.  Qai  locus  et  prorottra  Tocatur,  ideo  qood 
ex  bello^Punico  captis  navibns  Cartbaginensium  ropti  a 
ablaia  sunt,  el  in  foro  Romano  praefixa,  ut  essent  bu- 
jus  insigne  victori».  Coostat  autem  Forus  causa, 
lege,  etjudice. 

2.  Canta  vocatur  a  eatu,  quo  evenit.  Est  enim  ma- 
leria  eiorigo  negotii,  necdom  discussionls  examine 
patefacta,  quaedum  praeponitur  r«»aest,dum  disctt- 
litur  judicium  est ,  dum  flnitur  jutHtia  :  vocatum 
auiem  judicium^  quasi  juritdiclio,  et  juttitia^  quasi 
jvrit  iteiui.  Judicium  auiem  prius  tn^titdo  vocaha- 
tnr.  Unde  el  aetoret  judiciorum,  et  prtepotitot,  qum- 

B  tioret,  vei  quostitoret  vocamus. 

3.  Negotium  multa  significat,  modo  actum  rei  ali- 
cujus,  cui  contrarium  est  otium;  modo  aciionem 
causae,  quod  est  jurgium  litis.  Et  dictum  ft^^oaum, 
quasi  neeoiium,  id  est,  sine  oiio.  Negotium  autem  in 
causis,  negotiaiio  in  commerciis  dicitur;  ubi  aliquid 
datur,  ut  majora  lucrentur. 

4.  Jurgium  dictum,  quasi  jttrii  garrium,  eo  qood  il 
qui  causam  dicunt  390  jure  disceptent. 

Lit  a  conteniione  limitis  prius  nomen  sampail. 
Dequo  Yirgilios: 

Limes  eratpositus,  litem  ut  1  discerneret  agri. 

5.  Causa  aut  argumento»  aut  probatione  constaU 
Argumentum  nunquam  testibus,  nunquam  ttbu- 


tat  «reis  ooncatenata  in  modamsquamae  piscis,  elC  ^**  ^^^P"^*^"^*'*®"®™»  sed  sola  invesiigaUone  iuvenic 


ei  ipso  splendore  squamarum,  et  similitudine  nuncu- 
pata  est.  ^  De  ciiiciis  auiem  et  poliuntur,  el  tegun- 
tur  loricae. 

CAPDT  XIV. 
De  galeit. 

i.  Catdt  de  laroina  esi ,  galea  de  corio.  Nam  ga(e- 
rvs  coriKmdidtur.  Cassidem  autem  a  Thusds  nomi- 
natam  (dicont).  Uii  enim  galeam  ^sstm  nominani, 
eredo  a  (aptie. 

388  2*  i  ^P^  est»  quod  in  summa  galea  eminet, 
quo  figiiur  cristt,  quam  Graeci  xfivov  vocant.  Nam 
eonus  est  cur^tum  quae  in  galea  prominet  et  supra 
quaiO  eristae  sont. 

ceMum 


veritatem,  unde  et  dictum  arjfttm«ii/«m,  id  eat,  or- 
guium  inventum. 

Probatio  autem  testibus  el  Me  labttlarum 
constat. 

G.Inomni  autem  jodicio  aex  personas  quasrantar 
Judex,  accusaior,  reus,  et  tres  testes. 

>B  Judex  dictos ,  quasi  jut  dieeut  populo,  sive 
quod  jure  diteeptet,  Jure  aulem  diaceptare  est  joste 
judicare.  Non  est  autem  judex ,  sl  non  est  in  eo 
juatitia. 

7.  Aceutaior  vocatos »  quasi  adeautaior^  quia  ad 
causam  vocat  eom  quem  appeilat. 
Heut  a  re  quam  petitur  naneupatus ,  quia  quamvis 


•  Clypeut  aulem  peditum.  E  Serv.,  ad  vers.  Ter-  ^  A«i«m  #r  ««««/«  fprr^n^  luni^nnt 
«ttw  tcuUiti  omna.  JEii.  ix.  1>  **?«  .  fcrreaai  tumcam. 

^  Ancite...  ab  omm parle redtum.  luetiam  Varro:      ^il^^/w  .^«r/^n^^^ 
li  aumi  A««'^..\««  Uaau  c*—     w V    -^  .  /      ^^^  auplta  tquuma  lonca  :  bquai 


Autquati  ofx^x*^  (addit  Serv.,  iEn.  viii),  id  e$i, 
undtque  labrum  habent.  Vid.  Plutarch.,  in  Num. 

*  Pelta^  E  Serv.«  Mn.  i,  ad  Lunatit  agnuna  peUit. 

*  Ceira...  Hitpam.  Ex  eod.,  JEn.  vu. 

*  Parma,  tevia  arma.  Serviiis,  Mn.  x,  ad  illud  : 
iroiMtit  et  parmammucro :  Parmam,  id  ett.  tevia 
orma,  non  ctypeum. 

l  ^*'  ^  <<«'«rfa  scuiorttm  eonnex.  Vid.  sop.,cap.  40. 

Up.  XIII.  —  s  Lorica...  quod  lorit  careat^  tolit 
^imevrculit  ferrdt.  Non  dubito  quin  Isidorus  apud 
ocrvium  legerit  Ma.  lib.  x,  loricam  etse  proprie 
tegmen  de  loro  factum,  quo  majoret  in  belto  uti  con- 
aueverant.  Sed  loricis  posterioribus  notationem  aptavii, 
quas  couseru  sunt  hamis,  ul  aii  Virgilius.  Varro  lib. 
IV  :  ijortca  a  torit,  quod  de  corio  erudo  pectoratia  fa- 
aebaui  •  pottea  euceuderunt  Gaiti  e  ferro  $ub  id  voea- 

Patml.  Lxxm 


.  elc.  Serv.,  ^n.  ix : 
duplid  tquama  torica  :  Squama  tunt  toricarum 
eatewBj  tn  tNodttm  tquamai  compdtita!.  Sane  et  tquama 
tptendorem  tignificatf  ti  a  pUdbut  veaiai,  et  tordee  ti 
a  tquatore. 

^  De  dliditauiem  poUuntur  toriccB.  B  Serv.,Georg. 
III ,  ad  illud  : 

Usum  in  ctstrorum  et  miseris  velamina  nantis. 

Cap.  XIV.  —  i  Ap^  ^*t  q.  in  tum.  gat..  etc.  Ser- 
vins,  i£n.  xii,  ad  vers.  Apieem  lamen  :  Gatece  em- 
nentiam,  quam  Gr<sd  conum  vocant,  in  qua  emineui 
crittce;  eUib.  x  :  ApeXf  coni  aUiiudo. 

Cap.  XV.  ~-  k  Fortts.  Poterat-duci  coeua  sine  istis, 
sed  Braulioni   aliier  visum.  Vid. ;  sup. ,  lib.  xv, 

^  Ditcerneret  agri.  —  Arvit  vulgo  apud  Virgil. 
^  Judex  dictut.  Ead.  sud.   lib.  ix,  cap.  4. 

31 


851  S.  ISIDORi  HISPALENSIS  EPISCOPI 

sceleris  consciusnon  sby  reoi  Umen  dicitur,  qusndiu  A  Gujus  locus  gymnasium  diciMir»  Hbi  MflcentQr  albl»- 


|<)  jitdicio  mrq  fe  aliqiia  peiilur. 

8,  A  7^/^  anUqiudis  $upmtit$i  diceb^nlor ,  eo 
qiiod  fkupw  suiumcaus9  proferebaniur.  Nuncpane 
;tblsu  nominis,  mies  ¥Ocau|«r, 

9.  Tesiis  auiem  consideratur:condiiione,  naiura 
ei  viia.  Gnnditione,  si  liber,  non  servus.  Nam  saepe 
servus  metu  dominantis  tesiimouiuro  supprimii  ve- 
rilatis.  Natura,  si  vir,  non  feinina.  Nam  Tarium  et 
|qf)utabile  semper  femina.  Yita,  &i  innDcens«  ei  iuie- 
|;er  actu,  Nam  si  yita  bon^  deru^rit^  Ode  earebil. 
Non  euiin  poiestjustitiaciim  scelerato  babere  spcie- 
i^tein« 

391  10.  Duo  sunt  aut^m  genera  iestium  :  aut 
dicendo  id  qiiod  viderunt,  aut  |proferendo  id  quod 


U^  et  cursorpia  velociias  CQmprob^itur.  Pino  acckiic 
ut  omniuip  prope  ariiuiii  eiercitia  §ytiMS(iif<i  dt^niu** 
2.  Anlea  enini  in  jocis  certantes  cincli  eraut,  ae 
nudareniur :  post,  relaxaiu  cingHlo,r«poi^(e  pro&iraiits 
eie&apimaius  d>t  quid%in  cursqr.  Quare  <  es  consilii 
decreip  tuvic  ^Fcikon  Hippomep^  ut  nudi  deincogs 
omnes  exerc|iareQtur  perntifit^  Ex  Ulo  gymua^mwt 
dicitim,  qiiod  juveiies  nudi  exercenlwc  in  ca||i||o,  ubi 
sota  tantum  yerend»  operiuntur. 
CAPUT  XVIII. 

1.  Genern  gymniciirmii  qi^nqMo  :  saUu^  Ofvnif, 
}Ktu8,  virtu^,  atque  luct^^.  lJ«do  foriiut  ^uomd^ya 
regem  iot  fiiios  adolescente^  habentoiQy  mtidew  §9' 


audieruni.  Duobns  aulem  modis  lesies  delinqunnt,  B  neribus  de  regpo  jusiisse  coatendovo. 


cum  aut  falsa  promunt,  aut  vera  silentio  obiegunt. 
CAPUT  XVI- 
Di  spectacuUt^ 

1.  SpeetarnUi,  ut  opinor,  generaNter  noninanlur 
volupiales,  k  qutt  non  per  semeflpsa  Inquinant,  sed 
per  ea  qus  illic  geruntur.  Dicia  ^ntem  speetacuta,  eo 
quod  hommlbos  publiea  ibi  prsebeatur  intpeello.  Haec 
et  ludiera  Hunevpaia,  qwHi  lo  ludrs  gerantor,  aui  in 
so«n)s. 

2.  Ludornm  origo  sle  tradiiqr :  •  Lfdii  ei  Asia  trotts- 
ven«  in  ^^fMrjisi  coosederunt,  duce  Tyrrbeno,  qui 
fratri  suo  cesserat  regni  conientione.  Igiiuriu  Elruria 
iiiter  cxteros  rilus  supersiilionnm  suarum,  specia- 
cufa  qnoqno  religionis  nomine  instituerunt.  Inde  Ro« 
mani  accersitos  arliOces  muluali  siint,  et  inde  ludi  a  g 
Lydis  vocatisunt.Varroaulem  dicit  ludo»  a  lusu  voca- 
tos,(iuod  juv^nes  per  dicf  festos  solebant  ludi  exfulta- 
tione  deleclare  populnm.  Undeeleum  lusumjpvenupo, 

ei  diebus  festis,  et  iemplis»  et  religionibus  repuiat. 

8.  Nihil  fam  de  causa  ▼ocabuli,  dum  rei  causa 
idololalria  sit.  Unde  et  promlscne  tudi  Liberaiia  vo- 
eabantqr/  ob  honore»  Libm  Patris.  Ob  hoe  respi- 
elenda  est  ^  originioiMicula,  ne  bomim  sesthnes  992 
quod  lnitiiHn  a  malo  accepit.  Ludss  aulem  gymnkus 
est,  aut  circeosis,  aui  gladiatorius,  aut  scenicus. 
GAPUT  XVIL 

1«  Cywnjnn  liidus  eat  veloeUaiis  ae  virium  glpria. 


1*  S4<(tu  dictuSt  qMi^si  ei^ilfr^  m  iHnn)*  ^  < 
salius  a^lUos  exsilire,  vel  loi^iui»' 

393  GAPUT  XX, 
p.e  curi u. 
\.Cur4ui  a  Yeiociuie  croruiH  yi^loft^ 
cursos  celeritas  pednm. 

CAP^JJ  \J,\. 

i.Jaciui  dictp^  a  jaci^do,.  Uo<t^  et  ni^tqrium 
rete  jaculum  diciiur.  Huic  arii  y^s  f^t» '  ^rro^ 
lapide  procul  ferirc,  ba^ias  pqudere  libr^t^  j^cere, 
sagiitas  arcu  emiiiere. 

CAPUT  xxir, 

De  virlute, 
I.  flftui  est  immensitas  virtum  in  labore  et  mot^ 
dere  eorporis, 

CAPUT  XXIII. 

D^  Uctatione. 

i.Luetatip  a  lalerum  complexu  vocatur^  qu^f^tts 

s  cominus  certantes  innitent,  quj  Graeca  appeliaiiope 

athteim  vocantur.  Locus  auiem  luctationis  paleestra 

dicitur. 

39i^  CAPUT  XXIV. 
De  pakesira. 
i.  Palaatram  ^  auteih,  vel  «iroT^c  ffilijff,  id  csl, 
a  iuctalione,  vel  airo  toO  ira>Xf(v,  id  est,  a  motu  ruinae 


•  Tatei  anliquitui  superstites  dicebantur.  Melius 
omnino  Isidorns  auam  Serviiis,  qui,  JEiu  iii,  ad  il- 
Ind  :  Superatne,  et  vesciiur  aura  ? — Supertta  (inqiiii) 
prce^entem  siqnipcat,  Fesius  :  Supetstites  testes  prcB- 
sentes  signi/lcat^  cujus  rei  lehtimonium  est,  quoa  su" 
perttitibus  prtBsentibui  ii  inter  quos  controversia  est 
vindidoii  sumere  jubeniur,  Plauius  in  Artemone  : 

Nuoc  milii  licet  qaldvis  loqui,  nemo  hic  ade  sl  sup^rstes. 
Qiiem  locum  iia  legebat  Chacon  :  Superstites  prce^ 
fetites  ^estei  prcesentes  significat,  Quam  lectionem,  et 
IMauti  verba,  et  hic  Isidori  locus  saiis  confiriiiani ; 
Ciceroiiis  vero  verba  in  Muren.  ita  emendabai  : 
Carmen  compositum  ett^  eum  caneris  rebus  'absurdnm, 
tum vero  nullo  utu  utrisque  superstiibus  prcesentibus 
{  sumite  tfindicias )  ite  viam.  Et  utritque ,  actore  et 
REO  inierpretabaiur;  tumile  vindicias  e  Festo  sup- 
piebai, 

Cap.  XVI.  —  J>  Qua  non  per  iemetipta  tttgmnant. 


D  TeriuUianus,  lib.  de  SpocUeiriio,  ea|».  «If. :  Retulxmm 
iupra  daloeormi  emdniom,  ^uoM  hoh  per  temetipsa 
Mf  tiiiyiiiaeni,  le^  per  ea  qum  tUie  ferwntur. 

e  Lydtt  ex  Am  Irmittvfiis...  Li^  palrta.  E  Ter« 
inli.,  ibtd.  cap.i.  ^ 

d  Oriqinih  macnln...  oioepiL  Cx  eo4.  loco. 

Cap.  aYU.  r-*  «  B»  con$iiis  decreto  iunc  arenon 
Hipj^omenoi,  Aoctor  quapremhis. 

iIap.  XXI.  -*  '  Arreptolapide  pfoeni  ftrire,  i^Y.,  ar 
riptpi  lapjidei  pooaU  ferre. 

Cab.  XXIll.  •—  s  Comiiwf  eertantn  huriiemi.  Ita 
Vet.  Cod.  t^oili.  Unus  Rom.  Innttunlmr. 

Cap.  XXIV.  —  k  PojUestrdm  ontem..,  ioritt.  Serv., 
ad  vers.  Corporatfise,,.,  prmdura  puteesirafGi^fitk-  u :  — 
Paioitra auUm  sHetu  eit^  vei  eeno Tociroikiig,  id  eei^  a  tuC' 
iolione^  vel  «iri  tdO  ircc^^cv,  koc  es/,  amof ii  urnee ,  naiu 
d^ti  ioru  /««te^Nfur.  Ific  Ineus  pessime  alfecius 
effot  Hi  ooHMhiia  Isidorianis  liJ^is» 


^83  ETTMOLOGliRUII  LlB.  XVUL  GM 

fortis  nommaum  dieiiiit,  MiHcet  quod  in  luctand»  A  circa  p6ricol«  lonfiMHi.  |i|4a  9I  #€«||f#|  (}jf(i  p«« 
cum  medios  arripiant,  fere  quatiunt,  idque  apud     laBtQr,  ^umi  eirnm  maea. 

GAPUT  IXYUl, 

I.  Cnrciis  «  8oli  prineip^liiec  oftRli^lQl  ffl  a 
paganis,  cnjas  aefles  if^dio  |pa(io  et  erfigies  de  fas- 
tigio  sdis  eroicat ,  qqqd  nof^  putaverint  snb  lecto 
CQo^ecniiidiim ,  quom  iq  ^p^rtq  hfb^nf*  Psi  aptem 
circu9  omqo  il|q4  spaiiiim  quo4  cirftuif^  f^quo  solent. 

888  9.  ^  UURC  Romani  d>ctqm  pmaijl  ^  qrcttitn 
0«uQrMiq«  eo  qupd  ibi  ^ifCUfil  pipta?  equi  f  tiff  ant.  Graect 
«  vero  a  Qree  Solis  filia,  quae  Patri  suo  boc  j^nus 
certaminis  insiiiqHy  asieraql  piyicupatam ,  etab  ea 
eirci  appellationem  ^rgqfpeqiantur.  Fuit  autem  ma- 
ga,  oi  ▼epoflP^t  ^^  f^P^rtfpq  4^rooq|f(n,  yn  pujua 
9  looi  babi^^  fit  oper0  magip^  arlf^,  ^t  (;mUii9  i4plp* 
Uiriie  ri^gnqifuiur. 

I)e  oraoiji^iini, 
|.  Ormiiiiei||fi.pjrci :  pva,  m^ia ,  p!)q|J9Ci)8,  e^tcp- 

jTOS.  ' Qva,  l^pnnfi  Castori»  et  PoUiicis  ;i&cribuqt,<}ui 

illos  0  vo  ofli(x)f^  crpd^do  de  cygpo  ^oyp  qpq  ^mbf  scund 
2.  Fingunt  auicm  circensia  Romani  s  ad  causaa 

mundi  referri,  ut  sub  hac  specie  superstitiones  taoi'* 

latum  suaruin  excusont. 

S87  <2^ra7  UK. 

De  metU. 
1.  MeiammquippeappellaiionepropMleiilimi 
ac  finon  moiidi  doaignari  volnnt,  ab  OA  qvod  alicui 
emensus  flnis  est,  slve  ad  teslimooiam  orlentia  oc« 


Graeeos  frei>ltcv  vocaiur.  Qutdam  opinaniur  artem  luc- 
faiidi  ursoruro  contentione  monstratam.  Maroque  Hi- 
tep  cffleras  feras  oos  sohM,  et  erigi  coofressos,  et 
iubsiJere  eeleriter,  ae  reverti,  et  modo  manibus  ten- 
tare  invicera,  modo  comploKa  abigere  aese  more  loc- 
tantium. 

CAPOT  XX?. 
De  a§one, 
1.  Qofa  Latinl  eeriamina,  Oraecf  ky&vocc  vocanl,  a 
frequentia  qna  eelebrabantur.  Siquidem  et  omnem 
coelon  aiqoe  eonventum  a^^ofia  dicl ;  alii  quod  in  cir- 
eulis,  et  ^uafi  agoms,  id  esl,  ime  angulo  locis,  ede- 
renfor,  noncopatos  agonae  puiant. 

CApirr  xxvL 

Pe  feneribui  agQnum* 

I.  A^ontim  genera  fuere,  immeniilaa  virturot  cur- 
siis  celprHas,  aagitundi  perilia,  atandi  pailentia ;  ad 
citharam  qooque,  lol  tibias  incedendi  gef;tus;  de 
nioribusquoque,do  lorma,  do  caniandi  moduladone, 
lerrealris  quoqae  belii,  ot  navalis  praaiii,  perpeiien- 
doHMMiae  sappliciorom  certamina. 
38S€APUTXXyiL 
De  ludis  eircenMibue» 

i.  Ludi  eheenm  sacrorom  causa,  ac  deoram  gen« 
tilium  celebralionlbas  instituli  sonl.  Unde  et  qui  eos 
specUnt  daemonum  cohibas  iniervire  vldenlur.  •  Nam 
Nsef|ueslrisaniea  simplex  agebatur,eia(iqtiecommu- 
nis  usm  reatos  non  erat,  sed  cum  ad  ludos  conctus  est  0  oldttHlsque  Soiii. 
nataraIi8asos,addaeiiioniorum  cnlium  translatiis  eit. 

9.  lUffoe  et  Oaiiorl  et  PoUaci  deputantnr  h«  spe^ 
cies,  quibus  equos  a  Mercurio  distriboios  Scesiehorui 
docel;  sed  et  Nofilonos  eqoestris  est,  quem  Gr»ci 
Ilippion  appellanl  *  sed  et  Marti  et  Jovi  in  ludis  equi 
soRt  eonseerati,  ot  ipsi  qoadrigls  pmsant. 

5.»»  €treM9is  autem  ludi  ideo  dictl,  vef  a  eireumeundo, 
vel  quod  uhi  nunc  metae  suni;  olim  ghidli  ponebantur, 
guos  quadrigai  cireuibant,  et  inde  dicii  circemes^  ab 
ensibus  circa  quos  carrehant. 'Siquidem  in  littore 
eirca  ripas  flaminum  currus  agiiantes,  gladios  in  or- 
dine  in  ripai  liiiore  ponebant,  et  erat  artis  eqoum 

,  ([ippiQn  VO' 


6AP13T  IXXL 
De  obeH$ce, 

i*  OkeHemm  b  Heaprei  roa  MgfpA  \ 
fertur  tali  ex  causa.  Gum  quodam  tempoao  Miloa  «lo^ 
lenta  inundatioiie  iigypto  nocoiaailv  indignatui  rex 
tanquam  poenas  a  flumlno  exigeret,  sagittam  lu  ondas 
ailiit.  Non  mutto  posi  gravi  valotadine  eorreptus , 
lomen  amisii»  qui  p<»8t  caBcliatem  viio  recopto 
duoi  obeiiicoi  Soli  sacravlt.  Obeliiciia  enim  sagitu 
dicitur,  qui  Ideo  in  medio  dno  ponitur,  i|«ia  pev 
medium  mundum  lol  currit* 

2.  Medio  aotem  spailo  ab  vlraqoo  »eta  coniUto- 


^^'^^11--''  f^qrn  r^s  eque$lri$. 
eant.  E  TeriuIL,  cap.  (I,  de  Circo. 

^  Circen$e$  autem  ludi ,  elc. 
Georg. ,  et  ^iq,  v"|,  ad  Fors*. 
actu. 


Cap.  XXVIIL  — «  Cireus  So/t, ..  iii  (ipertQ  hebeHt. 
E  Tenull.,  cap.  v,  de  Loco. 

^  Huncnomani  (fictum  put.  Sup.,  lib.  ]^v,  cap.  2. 

*  i,ripri  npm     ati*     IT  T.^nintl       ihidem 


•  Grced  vero^  etc.  E  Tt  rUiH     ihi 

Cap.  XXIX.  —  ?  Ova  koi\m  Ce$torie  . . ,  erube- 
seunt,  Teriull. ,  ibidem. 

8  Ad  causas  mundi  referri.  Servius ,  ad  vers.  C«i- 
ium  quadrijugos...  eurrus :  —  Jd  e$t,  uniu$  ( inqiiii ) 
rftei  exhibebo  ekeensee.  Quia,  ut  Varre  dicit  in  hbrl$ 
da  Qeni.  pop,  Romani,  oiim  axv  tiitM»f  ^ebant,  quo* 
rum  quatuor  ei  viginti  pro  numero  horaruni  erant, 
9ad  vigesimus  guintii$  mrarius  diC(bHiur,  eo  quod  de 
€otiatione  populi  etshibebatur.  Adde  duodecim   ho- 


ordine :  Quadrigae,  bigae,  aut  Irigae,  quatuor  sorto 
duciac  e  (fuaiuor  faclionibus,  priisina,  rnsea,  alba 
Sery.,  inilio  111  Q  ci  veneia,  in  carceribus  c*)nsiitiiebantur.  Peinde 
fignis  circensibus  mappa,amaKistraiuqui  ludis  pr^^idpbat,  mi#sa,  boc 
est,  signo  daio,  quadrigae  carceribu$  ^missae  septem 
spaiiii,  sive  curricula  circa  metas  conlicieb;ini ,  vi« 
cioreque  coronato,  missus  onus  peractus  efat.  IJem 
i|i  reliquis  viginii  quatuor  roissibus  liebat ;  cpin  au- 
tem  in  singulis  quadrigae  quatuor  currerent^  r^le 
Vjrgiliiis : 

Cenlum  quadrijugos  agiubo  ad  flumina  oqrmt. 
Vid.  Suetoiu,  in  DoHrit.»  Senec.,  lib.  epiit.  iv» 
ef)i!^l.  zxx  ;  Ovid.,  iu  ftalioatic. ;  Amob.,  vii  conira 
gentes.  Agell.,  lib.  111,  cap.  i. 

Cap.  XXXI.  —  ^  Obetiseum  Me^nfes.  Messeres  e| 
Mefferee  habent  Matiuscripi.  Biinii  Mawisc.  libri. 
Mesires ,  el  Mesliret.  Excusi,  Me$pheem.  Euseb. 


aiuft     A»  «■■  m^.  oi*.  •    ^i  -^*. .  Cliionicb,  Mephtee.  Josephiis,  Mephes.  De  JHierone 

•isas,  qym  ui  cobIi  signa,  el  septem  meUs,  qose      Seaostridig  filio  narrai  imm  "  ■ 

pUfieUa  um  lifarelNmt.  Fiebant  autom  circenseilioc      ^*®"""**  ""^  ""'^'^*^  ^ 


t  iib.  H. 


e  i5  S.  ISIDORI  HISPALENSIS  EPISGOPl 

tus  obeUtcm,  fastigiam  summlutemqoe  coftii  signifl-  A  CAPUT  XXXVI. 

cai,  cum  sol  ab  utroqoe  apailo  mcdio  horarum  diicri-  I>e  equi$  quibui  currmi 


65a 


IDlDe  tranacendiU  Sun)nio  obeliaco  superposiium  ett 

quoddam   aoralum  iii  modum   flamroae  formatum, 

quoniamsoiplorimuro  in  se  caloris  aique  ignlshabet. 

CAPUT  XXXU. 

De  careeribut. 

I.  In  <^  clrco  onde  emitluntar  equi corcerea  diierunt 

ab  ea  re  398  qu^  «t  ille  carcer  qui  est  in  civitate , 

quod  ut  ibi  hominea  damnati ,  atque  incluai ,  iu  hic 

equi  coercentur,  ne  ezeant ,  antequam  aigoum  mit- 

utur. 

GAPUT  XXXIU. 
D$  aurigie. 
i.  Ara  circl  auriga  et  currua ,  eqolles ,  aite  pedi- 


1.  Uuadrigs  et  big»«  irigae  el  sejugift  ab  eqoorum 
iiumero  400  ^t  jugo  diclae.  Ei  qoibns  quadrigas  soli» 
bigas  lunae,  et  trigas  inferis,  sejugas  JovL,  deaultores 
Lucifero,  ^  et  llespero  sacraverunt.  Quadrigaa  iiieo 
soli  juBgunt,  quia  per  quatuor  tempora  annus  verti- 
tur,  ver  et  aestatem,  auiumnum  et  byemem. 

2.  Bigas  lunae»  quoniam  gemino  curso  com  aole 
contendit,  sive  quia  et  nocte  videtur»  et  die.  Jungunt 
enim  unum  equum  nigrum,  alterum  caodidaa.  Trlgas 
diis  inferiSy  quia  bi  per  tres  seUiea  homines  ad  ae  ra- 
piunt^  id  est,  per  Infaniiaro,  juventotem,  atqoe  se* 
nectam.  Sejuga  maximus  currus  corrit  Jovi,  propler 
quod  maxlmum  deorom  suorum  esae  eum  credunt. 


168.  AMriga  proprie  dietus.  qood  eom»  i«at.  «  B     «•  "«>  «utem  roiii  q<t>driga.  correre  dieaal. 


regat,  slve  quod  feriat  junctos  cquoe.  ^  Mam  ^ortl, 
rniT,  ut :  Lalut  hauril  aperlum. 

%  Ipse  est,  et  •  agitator^  id  est,  verberator  ab  ageudo 
dictoe.  Aurigaeautem  duobus  coioribos  auot,  qoiboa 
speclem  Idololatriae  vesiiunt.  ^  Nam  prasinoa  terrae, 
venetus  coalo  et  mari  a  paganis  dicatoa  est. 
CAPUT  XXXIV. 

De  quadrigie* 

i.  •ErlcthoDias  auten»  qoi  regnavit  Atheoia,  pri- 

iDoft  qoatoor  equos  juoxisse  fertur,  slcul  Yirgillur 

tttcior  eai  dieeBS : 

Frimos  Erlcibootos  carros,  el  «luaioor  aosoa  . 
Joogere  equos»  rapidisque  roiis  iosistere  vicior. 


sive  qoia  mundus  Iste  circuli  sui  celeriUte  transcor- 
rit,  sive  propter  solem,  quia  volubill  ambim  roui, 
sicut  ait  Eonios : 

i  Inde  patefeeit  radlis  rou  caodida  ecriom. 
CAPUT  XXXVII. 
De  eepiem  $paUi$. 
1.  Septem  epatia  qaadrigae  cummt,   refereoies 
lioc  ad  cursum  aeptem  atellarum,  qoibos  mandom 
regi  dicont,  sive  ad  curaum  sepiem  dierum  praeseO' 
tium,  quibus  peractia  vitae  terminos  consummator, 
^  quorum  flnis  est  creta,  Id  est,  judiciom*     • 
401CAPUTXXXV1II. 
De  equitibw. 


1.  Porro  equiu$  singolares  ideo  currere  dicttot, 
2.FttitauUmHinervaeet,Vulcanifiliusdecadacain(2  quia  singulariter  unusqulsque^cursum  viue  hojus 


terram  Ubidine,  ot  fabolaa  femnt,  procrealoa,  por- 
lentnm  daemonlcttm,  imo  diabolua»  qoi  prlmo  Ju- 
nenl  cumim  dedicavit.  Tali  aoetore  quadrigm  pro- 
docueaunl. 

M9  CAPUT  XXXV. 

De  CIMTM. 

1.  Ciifrtis  a  cur$u  dictus»  vel  qoia  roua  videtor 
habere,  unde  el '  carrum ,  quasl  ciirviMN.  Quadriga- 
rum  vero  corrus  doplici  Uroone  olim  eraol,  perpe- 
tooqoe,  ei  qoi  omnibos  eqois  injicerelur  jogo. 

2.  t  Primus  Clysibenea  Sieyoniua  tantum  medios 
jagavlt,  eosqoesingulos  ex  ulraque  parU  simplici  vin- 
culoapplicuit,  qaos  Graeci  ctipKfopovg  ^  Latini  funario$ 
vocant,  a  genere  viuculi  quo  prius  alligabantur. 

Serv.,  ^n.  i, 


Cap.  XXXII.  —  •  Jn  circo.  E 
vers.  Vinctis  et  carcere  frenat, 

Cap.  XXXIII.^^  Nam  huurit^  ferit^  ui  Lat,  h.  a. 
Verba  sunt  Serv.,  Georg.  tiuad  vers.  ExiuUantia- 
que  haurit  corda  pavor  pulsans. 

«  Afjitator.i,  v,  a.  agmdo.  Ex  eod.,  ad  vers.  Tarrft 
co$la$  agitalor  a$ell. ,  Georg.  i. 

d  Nam  prasinus  terrx^  etc.  E  TerluII.,  cap.  6  de 
Arte  circi. 

Cap.  XXXIV.  —  e  Gz  eod.  Tertull.  loco. 

Cap.  XXX V.  —  '  Carrum^  quati  curvum  ;  al.,  q. 
eursum,  al.,  ^.  ciiinim. 

s  Primus  Cig$thene$,  Sicuon.  Pausan.,  inPbocaicis. 

^  iMini  funario$.  Funalea  vocat  Suetonius  In  Ti- 
berto. 

Gaf.  XXXVI.  -.  i  Et  Hapero.  Absunt  bae  duaa 
Yoces  ab  antiquioribos  Goth. 

i  Inde  paufecit  r.  r.  e.  c.  CiUtor  hic  veraoa  a 


peragit,  aique  iranslt,  alius  alio  lempore  aeqoens 
aliom,  per  unam  Umen  vlam  mortaliutis  uaqtte  ad 
propriam  meum  mortls. 

CAPUT  XXXIX. 
De  de$ultofibu$. 
i.  De$ultore$  ^  oominati,  quod  olim  proot  qoii- 
qoe  ad  flnem  earsus  veneral,  de^iiiehai^  aive  quod 
de  equo  in  eqoom  Iransiliebat. 
CAPUT  XL. 
De  pedilibue. 
i.  Peditee  aotem  aiunt  propterea  pede  correrey 
quia  pedibua  curritur  *roortaliuti.  Ob  hoc  a  sope- 
riore  parte  curraot  ad  inferiora,  Id  est,  ab  OrienU 
|v  ad  Occidentem,  quia  morUles  oriuntur,  et  occidunu 

ad     quibusdam  ex  Sidonio. 

Cap.  XXXVII.  ^  fc  Qiioriim  /inis  e$t  creta.  Sie  esi 
in  optiinis  libris  Neap.  ei  Gotbicis  quibusdain.  Re- 
Clissitne  Seneca,  lib.  19,  epist.  109  :  Deinde  iran$'t 
ad  ea  quos  contuetudo  sceeuti  muiavit^  tanquam^  quod 
ait  Cicero,  quoniam  $umu$  ab  ip$a  calce  eju$  interpel- 
iatione  revocati;  hanc^  quam  nune  in  cireo  creiam  ru- 
camtff,  caicem  aniiqui  dicebant.  Glosa.  Creiay  Xiu.:Q. 
Condidfa  calcis  dixit  Lucretius  : 

Tn  mibl  carrenli  praescripU  ad  candida  calcis. 

Cap.  XXXIX.  —  1  Dctultoret.  Hygin.^  fabul.  80  : 
fJnde  et  Homani  tervaut  inttUuiumt  cum  deauttore»i 
miitunt^  unus  duot  equos  habet^  piieum  in  capite* 
equo  in  eguum  tratuiUi^  quod  iile  tua  et  fralris  tfice 
fungaltur.  Cassiod.,  lib.  iii  Var. :  Equi  ditullaiofii^ 
per  quot  eircentium  )nini$tri  nd$tu$  dknumiumt  e9ii$h» 
ro$f  luciferi  profcurtorit  veiocitai4$  imiiauiur* 


<e7  EnriioLOGiARUH  LiB.  xm  m 

Nudi  cumiot,  qnla  et  bofflini  in  sseolo  nolt»  reli-  A  brio  liabereotor  tam  ii  401  ffteenol  qQain  qoiB  pola- 
quiae  sont.  Recto  spatio  corruni,  qoia  inter  vitam     rentur. 


el  nortem  nibil  disiat.  Sed  b«c  propterea  fingont» 
at  Tanitates  auas  et  sacrilegia  excusare  conentor. 
CAPUT  XLI. 
De  eolmbus  equarum. 

i.  Girca^caosas  quoqoe  elementorum  iidem  gen- 
Ules  etiam  colores  equorum  402  Jonzerunt»  roseos 
ftoli,  id  est,  igni ;  albos  aeri,  prasinos  terr»;  venetos 
mari  asatmiiantes.  Item  roseos  aestaii  currere  Tolue- 
ninl,  qood  ignel  coloris  sint,  et  concta  tonc  flave« 
scant.  Albos  bieml,  quod  sit  glacialis,  et  frigoribos 
anitersacanescant;  veri  prasinos  vlridlcoiore,  quia 
tuuc  pampinus  densator. 

2.|Iiem  roseos  Marti  sacraveront,  a  qooRomani 


GAPUT  lUIL 
De  Bcena, 
1.  Seena  aotem  erai  locos  infra  tbeatram  in  rao« 
dum  domus  instrueia  com  puipito,  ^  qood  pulpilom 
orckestra  vocabator,  obi  caniabant  comici ,  tragici, 
atqoe  saltabant  hlstriones  et  mlnii.  ^  Dicta  aotem 
uena  Grs&ca  appellatione,  eo  qood  in  speciem  domus 
erat  insiructa.  Uude  et  apud  Hebraeos  tabernaculo* 
rum  dedicatio  a  simiiitudine  domiciiiorum  Sceiip* 
pegia  appellabatur. 

44)4GAPUT  XLIV. 
De  orcheura 
i.  Orcheetra  autem  pulpitum  eratscen»,  obi  sal« 


exoriuniur,  et  quia  vezilla  Romanorom  cocco  deco-  B  tator  agere  posset»  aot  duo  inter  se  diapotare.  Ibi 

euim  poetae  comQBdi  et  tragoedi  ad  eertamen  eonscen- 
debant,  iisque  canentibas,  alii  gestus  edebant.  OfH- 
cia  s^nica :  tragoedi,  comcediy  tbymelici»  bistriones^ 
miml,  et  saltatorea. 

GAPUT  XLY. 
De  tra^ii. 
1.  Tragosdi  sont  qol  antlqoa  gesta  atqoe  faciooni 
sceleratorum  regum  iuctuoso  carmine,  spectaate' 
populo,  concinebant. 

GAPUT  XLYL 
,De  anmdii. 
i.  Comadi  sont  qul  privatorora  borainom  aeta  di- 
etis  atqoe  gestu  cantabant,  atqoe  stupra  vlrglnura  et 
^  araores  meretricom  in  suis  fabolis  exprlmebanL 


ranlur,  sive  qood  Mars  gaodet  sangoine.  Albos  zepbyris 
ei  serenis  tempestatibos,  prasinos  flori  et  terrx,  veue- 
tus  aquis,  vel  aeri.quia  ceruleo  sunt  colore ;  luieos,  id 
est,  croeeos,  igni  et  soli;  purpureoslrl  sacravcrunt, 
qnera  arcum  dlclmus,  quod  Iris  plurimoscolores  habeau 
5.  Sicquedum  hac  spectaiione  deorum  culiibus  at- 
quc  elementls  mundialibos  profanantur,  eosdem  deos 
alqueeadem  elementa  procuidubio  colerenoscuntor. 
Unde  animadvertere  debes ,  GhVistlanei  quot  circom 
noralna  imraunda  possldeanl.  Quapropter  alienus  erlt 
tibi  I0COS9  quem  plurimi  Saianae  spiritus  occupove- 
runt.  ^  Totum  enim  illom  diabolus  et  angeli  ejus  re- 
pleverunt. 

GAPUT  XLIl. 
De  ikeatro. 


1.  Tkeatrum  c  est  quo  scena  includitor»  semlcir- 
coli  figoram  babens,  in  quo  stantes  omnes  inspi- 
danl.  Gujus  forma  primum  rotunda  erai,  sicut  et 
aEnpbitbeatri»  postea  ez  medio  ampbitbeatro  thea- 
trom  facium  est.  Tkeairum  autem  a  speetaculo  nomi- 
natom  403  '  Atto  tqc  Otttpucc ,  quod  in  eo  populus 
stans  desuper  aique  spectans  ludos  contemplareiur. 

2.  Idem  vero  ikeatrumf  « idem  et  protiibulum,  eo 
quod  postludos  ezactos  meretrices  ibi  prostareni. 
f  Idera  etittpanar  vocatum,  ab  eisdem  roeretricibus, 
qn^  s  propier  7ul§!tti  corporis  vilitatem  lupas  nun- 
copabantur.  riatn  lupae  meretrices  sunt  a  rapacitate 
vocatae,  qood  ad  se  rapiant  miseros^  et  apprehen- 
dant.  Lupanaria  enim  a  paganis  constituta  sunt  ut 
piKlor  muiieruro  infelicium  ibi  publicaretur,  et  ludi-  J) 

Cap.  XLI.  —  •  Ctrca  cau$.  Tid.  TertulL,  cap.  6  de 
Arte  clrci. 

t»  7o/ttm  emm  ill.  diab.  et  angeli  em$  repleverunl. 
Tertull.,  cap.  de  Loco :  Totum  scecuTum  Satanae  et 
angeii  ejut  repleverunt, 

Cap.  XLli.  -~  «  Theatrum.  De  Theatro,  sup.,  lib. 
XV,  cap.  2. 

d  'Atto  w  Ofwpw.  E  Serv.,  iEn.  1,  ad  vers.  Jfecfia- 
que  in  valle  tkeatri. 

*  tdem  ei  prottibulum.  \id.  Tertull. ,  cap.  de 
Tbeatro. 

f  Idem  et  lupanar.  Ez  Aug.,  zviii  de  Girit.,  cap. 
21,etLact. 

a  Propter,  tulgati  corports  mlitatem.  Lact.»  lib.  i, 
cap.  ^O  :  Fnti  enim  Faustuti' uxor,  et  propter  vulgati 
eorparis  vititatem  lupa  inter  pastores,  id  est^  meretri» 


GAPUT  XLVII. 

De  tkgmelidi. 

t .  Tkymetid  autera  erant  musici  scenlei,  qui  In 

orgauis,  et  lyris,  et  citharis,  pnecinebant.  El  dictl 

tkymeiiei^  quod  olim  In  orchestra  stantes  cantabnnt 

super  pulpiium  quod  fAjfm^if  vocabatur* 

408  <^APUT  XLVilL 
De  kistrionibus. 
1.  Histriones  sunt  qui  muliebri  indumenlo  gestiia 
Impudicarum  feminarum  ezpriinebant :  ii  autem  sal- 
tando  etiam  historias  et  rcs  geslas  -  demonstrabant. 
Dicti  autem  kistrioneSf  sive  quod  ab  Istria  Id  geuus 
sit  adduclnm,  sive  quod  perplezas  historiis  fabulaa 
ezprimerent,  quasi  kistoriones. 


nuneupata  est,  unae  ettam  tupanat  didtur. 

Gap.  \L\\\.^^Quod  pulpitum  orckeetra  vocaba-' 
tur.  Improprie.  Nam  nperte  distinguit  orchestram  a 
pulpiio  Vitruvius,  lib.  v«  cap.  6,  el  scena  pulpilo, 
pulpitum  aliius  erat  orchestra;  et  apud  Romauos  se- 
natoribus  et  honoratioribus  viris  loca  erant  iii  or- 
chestra  designata,  in  pulpiio  non  itero.  Sed  orcbe- 
strse  nomine  pulpitum  quoque  conlinetur,  non  con- 
tra.  Graeci  autem  pulpitum  Ov/aAqv  dlcebant,  de  qua 
moz  Isidorus. 

i  Dicta  autemseena.  Servius,  ad  vers.  Sylrisseena 
coruscis  :  Scena^  inumbraiio;  dicta  scena  airo  twc 
VKioift  id  est,  umbra.  Nam  apud  anltq[ttoi  tkeatraiis 
scena  parietem  non  kabuit,  sed  de  frondtbus  umbracuta 
quoBrebant ;  postea  tabutata  eompanere  ceeperunt  if\ 
modum  parietiSs 


659  &  isibbiit  itisk^ALkNsls  Et>iscon  6m 

iikV%n  XlHlt  A  lado  conm  aUeram  pufiianicni  omlie  ^  ferebai 

/>«  mtmM.  rete  (quod  jaculum  appellatiir),  al  adTonarluui  •  co» 

I.   jitmt  sunt  dicti  fcneca  aj[^))tila(ione,  quod  re-     spida  iDsequente  operiret,  implidtumqiie  firibi»  m- 


runi  bumanarum  sini  imltAtoreii.  ^  Nam  liabebant 
«uiiu^  ai^leidrerti;  ))tti  artteqtiam  mlhtum  agereni,  fa- 
Lubm  ph>n()tai»k>^k.  Nam  fabalsfe  iti  e6mpoiielMiiil«r 
A  pbeils,  ut  a)^tl«l(lmie  elseht  molol  KorpiiHs. 

CAPOT  L. 

De  $aliatoribus. 
i.  Saltatorei  ^  aulcm   nominatos  Xirr^  diclt  ab 
Arcade  Salio,  quem  jEnei^s  in  luliam  secunk  addu- 
sii,  quique  primo  docuit  Romanos  adotescentes  ilk^ 
ibiles  saliare. 

406  ^^^'^  ^^^ 

I.  Est  «^ViAn^  th  aHlttus  fttreH^^is  Llblelri  el  Teneris  B 
palroclhlum.  t^oa  \)t\HX^  et  pWi^ria  sbnl  «eettaedlftgestll 
et  cbrporis  lieku.  Wahi  motmietai  Libero  *i  Venerr Im^ 
motabant.ltti  per  seidth»  111!  t^ier  fleknm ,  dissolotis» 

3.  Quae  Tcro  ibi  vocibns,  et  modfs,  et  erganii', 
et  lyris  transiguntur ,  Ipditth^  et  Husas,  el 
MinerTas»  el  Mercurityft  pilrdnbs  babeni.  Quod 
gp^fetiAMnkok  VtM  tMeft,  eMrlMul^i  quMmi  tl^M 
ounelx»* 

CAPUT  LII. 
DeampkMhMOi^ 

1.  AmpiktlAMiriim  locol  eeiepedacuUobi  pognant 
gladllliMM  (01  inde  ludoa  giadiatprioi  dietos^  qood 
tn%6|ll¥eie8^  «iom  anNbrum  diyerso  motueoodi- 
Rcant,  et  «iMo>  imer  iw  aht  gladris  tol  pogois  eeiw 
tantes,  modo  contra  liesltas  ineedentes,  ubi 
odio,  sed  prsemio  illecti  sobeunt  ferale  cerUmeu. 
2.  ilnipdbil/Mnim  d«ctu»,  quod  ei  doobus  theatris  sit 
fadott.  Nam  ampbUbeairum  retundum  est,  tbeairum 
vei«ex  uedie  tmpbiibeatro  esi,  semicirculi  figoram 

habeos.  ...    . 

407  CAPUT  Llll. 

l)e  ludo  equeilri. 
i.  Genera  gladiatorum  plura,  qubrom  primum  lu- 
dos  equeitrium.  buo  enim  equiies,  priscedentlbos 
prius  signis  roiliiaribus,  unus  a  poria  OriQiitis,  allet* 
ab  Occldentis.  procedebant  in  equis  Mbls  cnih  &i!irelS 
galeis,  minoriDus  ei  babiiioribus  armis,  sicqoe  '^trbci 
perseverantla  pro  viriule  suA  ii^ibinl  pugnam,  dlrnl* 
cautei,  quousque  aller  in  alierlus  mortein  prosiliyet, 
ol  baberel  qui  caderet  casum,  gloriam  qui  peritiie-  O 
vel.  Qu»  armatora  pngoabal  Marii  4oeUi  causa. 
CAPOt  LlV. 
De  reiutriis. 
I.  Be^ttffta  A  afrmatons  genere»  io  gladlaiorio 


perarel.  Qom  armaturi  pogoabai  Nepiooo  irMeoiit 
causa. 

CAPOT  LV. 
09  sec«mrfiM« 
1.  SeeuM  ib  iosafttimdo  retiariom  dietoi.  Geelo* 
bal  enim  40B  cospideni,  et  massam  plombeami 
qua  idveri.irii  jieolom  tmpedirei,  ul  aoteqoaos  iile 
feriret  retit  isie  exsoperaret.  Hee  armatura  saeraia 
erat  Volcaito.  Ignia  enlm  semper  aqooni  iosoqoitof » 
ideoqoe  oum  retiario  eompooebatort  qoia  igoia  e1 
aqua  semper  inier  se  inimica  snou  - 

CAPlT  LvL 

De  laqueariis, 
i.  La^uenriorom  pugna  erat  fugientes  in  ludotio- 
mines  injecto  laqueo  impedltos,  consecutosque  pro- 
iternere  amicios  umbone  peliiceo. 

CAPUT  LVIL 
De  velitibui* 
i.  VelituM  pugoa  erat»  ui  oltro  ciiroqoo  lela 
obiectareot.  Erat  aolem  eorum  varia  pogna»  eC 
spectantibui  gratior  qtam  raliqui. '  Vetitee  autem 
uuoeopati,  aive  a  ao^'ioitoo€,  s  sive  o  civitaio  Eiro- 
iconuii  qom  Vel4$  vocabator. 

CAPUT  LVIIL 
De  ferali  eertanune» 
i.  Ferarum  pugna  erai  ^mi&sos  bestias  juvenes  ex- 
non  G  ^P^**^»  ^^  pugnare  adverseaois^hllroneo  funere  cer- 
tare^  lioii  trimMv  aed  fhrore. 

4bd  <^M  Ltt. 

De  horum  exeecrationeB 
i*  Hce  ^oifjpe  apoctaeola  eradeiitalisi  ot  Inspettii 
vaRimtom  non  oohim  hominott  viiiis»  oed  do  daemo- 
uiim  Jussfs  insiitoia  toot.  Pramde  niliH  ease  debel 
Clirieiiono  eom  cireeiisi  ihsanfo,  tenm  impodiciiia 
theairi^  cum  nmphiteairi  oradelitate,  com  airoeitate 
aream^  com  loxoria  ludi.  I^oom  enim  oejpi ,  tqui 
laija  praesomit,  idei  Cliristiaott  prievaricator  ellexius, 
qui  id  denoo  appetit  qood  in  lavacra  {am  pridem 
renonifavm  ideaii  iliabolo,  pompia  et  oporihns  cjos. 

CAl^tJT  LI. 

De  aUa. 

ik  Atm^  id  esl,  twdus  (abulii,  iomu  a  Grscis  io 

oiioTrojani  belli,  a  ^  qoodaro  milite  nomine  Al€0,  a 

quo  ei  ars  noroen  accepit.  Tabula  lo^io^  pyrgo,  cat 

culis,  tesserisoue. 


Cap.  XLIX.  —  »  Nmn  kabeham  smtm  auctonmr. 
Fm  actorerh. 

(^j^p.  L.  —  ^  Sattatores.  E  Festo  m  SaHog,  niw  quod 
ille  iion  Varronem,  sed  Polemonem  cilai  auciorera. 

Ca?.  LL  —  «  Est  pinne,  Oinnia  e  Tenolt.,  cap.  de 
Artibus  scentcis;  t^ed  fywreiinoiwiusex  nosirisCo- 
dicibus,  ubi  apod  Tcrlrm.  /t7f^t«  legtiur. 

Cap.  LlV.— *  Terebai  fete^  quod  jaeulum  appektaha- 
lur .  El  uno  verbo  tiH>^keuium ;  scnI  de  retifiirio,  secn- 
tore  ei  aiiis  gladiatorum  generibus  scripiil  uoper 


erudilissimus  vir.  Vid.  Fest.,  in  hetiArio. 

«  Cuepide  insequeute.  iia  Manusc.  omnea,  tnsequen- 
tem  voleltai  Chacon,  insisientem  alii. 

Cap.  LVII.  —  f  Velitet  autem».»  sive  a  volitalkme. 
Fest.,  in  Advolitaiio  :  Velites  dicuntur  expediH  mt/i-i 
tes,  quasi  volites,  id  est,  volantes, 

s  Sive  a  civiiale  Etruscor.  qum  Vdes.  Sic.  Goib 
Cod.,  alii  Veletes,  , 

Cap.  LX.  —  b  1  quodmn  milUe  nomine  AUm.  Auctoc 
qumroudus. 


681 


ETtltOLO(ilARfIH  LIB.  llX. 

A 


M. 


GtfOTLXI. 

1.  Pffrp»  *  llicltts,  qdod  per  Him  tesser»  per^ 
jfonc,  sive  qaod  turrto  speciefki  hAbMlt.  Nain  Graect 
lumm  irupToy  foeaftt. 

410  CAPOT  Llll; 
Ife  ialculU. 
1.  Ca/ctt/i  Tocati,  qaod  leves  sint  et  roiandi.  Unde 
el  eMHflii^  ditlttlt  l^pis  brevis  ^  qui  sine  molestia  sui 
lirevitate  cftlcaktui'.  Itetn  calculi,  quod  per  Vias  ordi- 
ualel,  quail  per  calculas  eant. 

CAPUT  LXUL 
0$  liif  iHs; 
i.  Taser^e  Tocatae,  quia  quadrao  siml  %t  partibds 
omoibus*  Uat  alii  /«jptwrttiof  tohmii  w  qttod  exflf- 
lieudo  disettmint.  Oiim  suitem  tttsini  fUMd  ttpfeU 
laiMintur  a  jaeiendo, 

411GAPUTLX1T. 
De  figuris  alea, 

!•  Oui^^ni  ^  auten)  aleaiores  sibi  videnlur  pbysio* 
logice  per  allegoriam  banc  artem'  exerceret  et  sub 
quadam  rerum  siroiiltudine  flngere,  Nam  tribns  tes-* 
seris  ludere  perbibent  propter  tria  saecuU  temporai  ^ 
prxterita,  praesentia  et  futura,  quia  oon  stant,  sed 
decurrmit.  Sed  et  ipsas  vias  senariis  locis  dislinctas 
propter  aetates  hominum  ternariis  lineis  propter  tem' 
pora  argumentantur.  Inde  et  tabuiam  ternis  descrip* 
tam  dicuut  lioeis. 

CAPUT  LXV. 
De  vocabulii  tewrarum, 

1.  Jactus  quisque  apud  lusores  veteres  a  numero 
vocabalur ,  ut  «iiio  »  binio  ,  irio  ,  quatrio  ^  quinio , 
ienio.  Postea  appeilatio  singulorum  4l9  mvtata  esl^ 
et  unionmtkV^Ui  ^  irioneiH  sopptfn,  «  quatH6nem 
rLAKDtt  Tocabanf. 


fcAPUT  LXYL 

De  jaetu  teuerarum, 

i.  Jaetas  tesserarum  iu  a  perhistleatoribus  com- 

yttoitur»  «t  afferat  qaod  voluerU^  '  ut  pula  ftebioriem, 

qui  «s  jacitt  booum  affert»  Titaat  auiom  canem,  quia 

dttiHiOMli  ttsl»  ttnum  etitm  slgnificatt 

CAPUT  LXYM. 
De  catculorum  moiUm 

4.  Ca/e»/i  partim  ordioe  looveotQr^  pariim  Tagtt. 
Ideo  aiios  ordinarioe^  alios  vagot  appeliant.  Al  vero 
B  qui  moveri  omnino  non  possunt  413  tnctioi  dieunt. 
a  Unde  et  egentes  bomines  incUi  vocantttr,  quibtts 
spes  uitra  procedendi  nulla  restau 
CAPUT  Lxm 
De  inierdietione  aleee. 

1.  Ab  bac  arle  firaus,  el  meodaeiiiro » atqoe  per|»- 
rium,  Dttoquam  abest,  postlremo  d  odt«m/et  damni 
rerum»  unde  et  aiiqnaodo,  oroptor  biec  oeeittrtti  fn- 
lerdieu  legibas  fuit. 

GAPUT  LXIX. 

Dt  pila, 

i,  PUa  proprie  dicitur  quod  sit  pi/ti  plena.  ttaec  cl 

epkcfra  a  fermdo^  vel  feriendo  dicta,  de  qiiaruui  ge- 

nero  ot  |i(ondere  Dorcatitlg  iiiii  tradit : 

Neo  tu  parce  pdos  vlvscls  eondere  cervly 
Uncia  dooec  erit  gemttt»  •operaddita  lilinB* 

2.  Inter  species  pilaram  sunt  trlgonarltt  et  M- 
nau.  ^Trigonntria  esl»  qua  inter  tres  Ittditur.  Arenaia^ 
qua  in  grege  dum  ex  ctreultt  asiantium  speetaniinm- 
que  emissa,  ultra  justum  spatium  piiam  excfpere  Iti- 
sumque  inire  consueverunt.  Cubilalem  lusum  appel- 
lant«  com  duo  eominus  ex  protimo;  ab  penb  ton- 
juneiis  cnbitis,  pilam  feriunt.  ^  ^ttram  dicitur  daro, 
qui  pilaiUy  crure  prolato,  ferieodam  eoiittsoribus 

D  praebeu 


Cap.  LXI.  —  •  Pyrgut.  Yascolunl  in  tU^rlculaB  (1- 
giiram  conformatom,  ei  quo  lall  in  alveum  conjicie- 
baniur,  be  qois  dolits  in  jariendis  iUaba  subOsse  pos- 
BCU  TurricHtam  voCtft  Martialis. 

Cap.  LXlt.  —  ^  Qula  $ine  ihoteHtia  $ul  brevitate 
calcetvt^  Sof).»  lib.  xvf^  cap.  6,  eBefy.,  Geofg.  n. 

Cap.  LXIV.  »•-  e  Qu\dam  autefn..^  ptiysiotogice  per 
o/Zf^or.  Vid.  Eiistacb.^tliad.  a,  ad  iliad  :  Utirooivi 
Itpvnap6i^t  0TJ/i&Qav  Ouftov  fTf/)trov. 

Cap.  LXY.  —  ^  Trioneni  snppum,  Grasce  v;rTioy. 
Vid.  Fest.  '  ^  ,  , 

•  0ttd(rion€m  ptatium,  lino  pronum  opinor,  qui  et 
Arisioieti  izpnvri^,  Supino  eiiiin  pronus  oppouitur, 
iioii  planus. 

Cap.  LXVf.  —  '  Vi  puta  senionem,  Qui  et  Tenus^ 
et  Coue,  di^ebalur,quoties  ita  qualuor  late  cadebaut, 


nt  noUus  cum  alio congrueret.  Arist.,  iib.  ii,  de CmL : 
^'EaTi  di  xocTopGovv  ^^alU frov  v  to  iro>Xa ,  i  to  iraX^Laxcc» 
ocov  iToXkoxts  ao-T^ayAXov;  x^ovf  fia^vt  afMix^vw , 
aXXa  iva^  q  duc<),  paov. 


AAa  £va,  1}  duc<),  paov. 

Cap.  LXVII.  •—  s  bnde  ei  egenies  Aomtfiei  ineiti  di 
cuntur,  Noiiius  :  Inciias  egesias  dicilur, 

Cap.  LXIX.  —  ^  Trigonaria,  MartiaUs,  lib 
pig.  46  :  Pita  trigonalis  : 


epig. 


trigonalie  : 

Si  me  Dobilibus  scis  expulflttre  ftihlstris, 
Sum  lua;  sl  nescis^  rastice  redde  pUani. 


llVi 


t  Surm  didtur  dare.  Plniarcb.,  irt  CloeH^e;  de 
Cornel.  Leniulo,  Caiiliiiae  toeio ;  cOgnomeiHo  Stir^  : 
IloofXOcay  pXrv(u/»fli;  irow,  ml  itaTa^poyYjrcx&c ,  Xdyov  fik'» 
oOx  i^n  dtSovat,  7raps;^ccv  di  ttjV  xviq/uiviv,  &9iTtp  ttoW 
fcwdfft9ttv  ol  frotSfc,  ot«v  fv  xm  vfatpi^tv»  kpL&pt^cit* 


LIBER  DECIMUS  NONUS 

•     DE  NAVIflUS,  iEDIFICIIS  ET  VfiSTIBUS. 
414CAPUT  PRIMUM.  /abricattir,  vel  instruuieuia  artificom ,  vel  qusa  miui- 


De  navibus. 
f  •  Ariiom  quarumdai|^  vocabula  ^  ouibos  ttiiquid 


sterium  exhil^ent,  atque  aliqnid  bujuseemodi ,  deln 
cepB  ttff  paritt  botanda  studid. 


m  S.  fSJDORI  HISPALENSIS  El^fiCOPI  M4 

^.  B  ilrflf«d;generaliier  vocatus ,  qood  artem  Liciat,  A     11.  Carpoiia  naTis  a  Carpatho  inmla  nominata,  si- 

cut  a  Rhodo  Rhodia^  sicut  ab  Akxandria  Alesumdrinai 


sicut  aurifex  ^qoi  aurum.  Faxo  enim  antiqui  pro  fa- 
cio  dicelMint. 

'  3.  ^  Nauelerui^  dominus  navia  est  appellatoa ,  ita 
quod  naTis  in  sorte  ejus  sit,  xk^po^  enim  Graece  tore 
dicitur.  Csteri  autemin  navi  in  « contribulione  sont. 

4.  ^  Gubernio^  qui  et  gubernator,  quaai  eohibemaiort 
quod  cohibeat  415  prudentia  sua  At^ema,  id  est, 
tempestates  maris 

5.  Nauta  a  nav<  dicius  per  derivationem.  •  Navita 
auiem  pro  naiito  poeiice  dicitnr,  sicut  Mavors  pro 
Jiorf.  Nam  rectum  esi  nauta. 

6.  Remex  vocalur,  quod  r^mum  gerit »  sic  autem 
remeXf  '  quomodo  la^ex  dicilur  nominativo  caso. 

7.  t  £|ii^aia  Graeco  sermone  appellalur  qul  Latine 
dicitur  supervemens,  Hic  nihil  habct  negotii ,  sed  £ 
naulo  dato»  in  alias  terras  transire  disponit. 

8.  Natim  quidam  perhibent  dictain  ,  eo  ^  quod 
gnavum  rectorem  qnaerat,  id  est,  periium,  sapientem, 
streuuamt  qul  coniinere  et  guberoare  novit  propter 
marilima  pericola ,  et  casus,  nnde  est  iliud  Salomo* 
ttia  :  Inteliigens  gubernaeula  possidebit^  '  Lydii  aotem 
priinum  navim  fabricaverunt ,  pelagique  incerta  pe- 
lentes  pervium  mare  usibus  humanis  fecenint* 

9.  1  Rates  primum  et  antiquissimum  genns 
navigii,  e  rudihus  tignis  asserlbusque  consertum.  Ad 
cojua  similiindinem  416  fabricat»  navea  ^  rataria 
dict«.  Nonc  jam  ^  rates  abusive  naves.  Nam  proprie 
ratea  sont  connexae  invicem  trabes. 

iO.  Triarti  navis  raagoa,  quam  Graeci "  durconem 
vocantf  de  qua  in  bala  dicitur  :  Non  transivit  per  Q 
eam  iriarii  ma^na. 


li.  B  Liburnm  dict»  a  Libyis ;  naves  enim  sunt  ne- 
gotiatorum.  De  qoiboa  Horatius : 

Ibis  liburnlt  inter  alu  nanom. 

15.  Roslratm  navea  diet»  ab  eo  qnod  in  fronte  rea- 
tra  «rea  babeant  ^  propter  acopoloa»  ne  feriantor  ei 
coiiidantur. 

14.  Longm  naves  sont  qoaa  dromonet  voca^Mis  ; 
dict;e  eo  qood  longiores  sint  caeteria»  qoibus  conira- 
rios  museuluSf  curtom  navigiom.  Dromo  aotem  a  de* 
currendo  dicitor.  Cunum  enim  Graeci  9/>ofMv  vocant. 

15.  P  Classis  dicta  est  a  Graeco  vocabolo  cM  t^ 
xccXftiv»  id  est»  %nif,  4|7  unde  et  ealonos^  qui  ligna 
militibus  porlant. 

16.  Ancyromagui  dictoa,  pro  eo  quod  celerilate  sui 
anchoris  el  inatromeniia  rdiqoia  naviora  vebendis  slt 
aptos. 

17.  Phaselui  est  navigium  qood  nos  corropte  ft«- 
seium  dicimus.  De  qoo  Yirgilios  :  Putisque  phatetiu. 

18.  4  SeaphUf  qutt  x«T«vxoiroc,'navigium  qood  La- 
tine  speeulatorium  dicllur,  oxoirtiv  enim  Latine  tn/en« 
dore  dicitur. 

49.  Barea  est ,  quaecnncta  navis  commercia  ad  li^ 
tns  portat.  Hanc  navis  in  pelago  propier  nimiaa  nndaa 
auo  snscipit  gremio.  Ubi  autem  appropinqoaverii 
portoi,  reddit  viceni  barca  navi  quam  accepit  in  pe- 
lago. 

20.  '  Paro  navigium  prralnrMm  aptom,  et  ex  Us  ita 
Tocatumy  Cicero  : 

Tonc  se  fluctigero  tradit,  mandatque  paronl, 
Et  alibi :  Parunculis  ad  iiltus  iudit  celeribus» 


Cap.  I.  —  *  Artifex  gener.  nem.  Ut  Gmcis  dxrwv. 

^  Nauclerus.  Qui  et  naviculariua  et  magister  navia 
a  jureconsultis  dicitur,  qui  navem  habet  propriam , 
vel  condttciam,  cujos  obvenliones  et  redditus  omnes 
accipit.  At  Isidoro,  inf. ,  cap.  19  ,  navicularius  na- 
vium  est  rabricalor,  sicut  carpentarius  carpenii. 

c  In  contributione  sunt.  Contributionis  vos  apud 
jureconsulios  frequens,  ul  lit.  de  Leg.  Rhod.  de  Jact. 

'i  GuberniOf  qui  et  gubemat.  Gloss.,  Guber.  (mulila 
credo  voce),  xu6f|BV)^i3c.  Gubernium  pro  gubernatore 
dixisse  Laberium  in  Ana  Peranna  ail  Agellius  ,  lib. 
XXI,  cap.  7.  Legitur  quoque  archigubernius,  sive  etiam 
ardhigiibernus,  lib.  xxxvi.  Dig.,  lii.  1,  cap.  46.  Item 
guberna  pro  gubernaculis  dixit  Lucreiius  : 

Diajecure  solet  magnum  mare,  translra,  guberna; 
et  Lncllius,  apud  Non.  : 

ProrasdespoUate,  etdeiondite  guberna. 
^ «  i^avt^n  pro  naut.  E  Serv. ,  Georg.  i ,  et  JEn.  vi. 
Sic  Grsci  vauTnv  et  wvam». 

f  Quomodo  tubex.  F. ,  giiomodo  et  obeXy  de  cojos 
genere  vid.  Serv. 

8  Ejtibata.  Inde  im^KTnyoi,  naves  vectoriae.  Dicun- 
tur  etiam  epibaiaB,  qui  toielae  causa  assumuntur.  Vid. 
Poll. 

^  Eo  quod  gnavum  rect.  Ita  libri  Gotb.,  recte.  AS"- 
signat  autem  navo  suam  etiam  etymologiam  (ut  navua 
sit  qui  novit)  quam  probam  ,  ninil  moror.  interpre- 
lantur  quidem  Glossaria  eodem  modo  navum :  Navus^ 
cidqfAuv ;  nat>iM ,  fyitpotxxoet  fvorpa^c»  cvxivqtoc* 

1  Lgdii  primum  mivem.  Sumptum  videtur  ex  His- 
tro  Grasco  scriptore ,  quem  Laiinum  ab  Uieronymo 
factum  quLdam  esistimant. 

i  Rates  prim.  Plin.y  lib.  vii,  cap.  5S :  Naoi  primus 


in  Grmdam  ex  ^gffpto  Danaus  advenit ,  anta  rsMna 
navigabalur  tnvenlts  m  mart  Rubro. 

^  RataricB.  De  qulbuB  AgelL  meminit,  Ub.  z»  eap. 
25.  Sed  Ratiarias  appellarf  qoidam  malunt. 

1  Rates  abusiv...  invicem  trab.  EServ.,iEn.  i,  ad 
illod  :  Disjecitque  rat. 

»  Qtiam  Gro^t  durcon,  Al.|  durchonem,  Reete  for< 
tasse  h»c  absont  a  Segunt.  libro.  Sed  amplioa  qtiae- 
reiidum.  Estnamque  is  Codex  saepe  alias  nmtilns. 

°  Liburnas,  Tidentor  baec  ^uoque  ex  Histro.  Sed 
ul  apud  illum  Lt^Mrnia  pro  Libya ,  ita  hic  iAbumm 
pro  Libyis  substiluerim.  Yid.  Appian.,  inBelMUyr.» 
Lucian.,  iv  xoU  cpcaffc,  et  Veget.,  lib.  iv. 

^  Propter  scopulos  ne  feriantur.  Hister. :  Nam  ip«e 
rostratm  in  altum  erectm^  quasi  cacumen  syrteum  aiait- 
nentiorem  a  puppi ,  in  fronte  rostra  habent  prapter 
scopuloSf  ne  forte  ,  cum  tantam  vlm  discurreutium  ei 
properantium  habeant^  aut  feriantur,  aut  colUdaHlur. 
^  p  Classis  dicta...  portant,  £  Serv.,  An.  i«  PaUaand 
^  exurere  class. 

q  Scapha ,  qum  et  catascop.  Vid.  Yeget. .  iib.  iv, 
cap.  37,  et  Agell. ,  lib.  x,  cap.  25  ,  apud  quem  cnu- 
acopium  forma  dlminuUonis.  Catascopus  apud  Hiiw 
tium,  lib.  de  Bell.  Afric. 

^  Paro  navigium  piratar.  aptum.  Id  est,  inslroctum, 
et  quasiparatom,captaienim  faujusmodi  notatioiies. 
Nisi  mavis  aplvm  Golhico  compendio  pro  aperium 
scriptum  foisse.  Id  enim  ,  et  fluetigeri  mOi^Lov  in  Ci- 
ceronis  versu  comproba4;  et  aperta,  quae  a  Gra-cis 
ifpoiTtxK  dicuntur,  navigia  teciis  opponuntur.  Livlus, 
lib.  XXXVI :  C.  Ltviuf  prmfectu»  Romanm  classis  cum 
quinquaginta  naribus  tectis  profectus  a  Roma  Neapu- 
jim,  ^tto  asociis  eius  orm  convenire  jusserat ,  apcrtok 
naives,  qum  ex  fmderedib^ntug^  etc. 


6C5  ETTHOLOGIARIJM  LIB.  XUL  m 

41S  21.  Jff^Mn*0,  qvasi  mmmtu  Paro.  fist  enim  A  GAPUT  II 

.  De  parlibui  nmnum^  «I  ormmMnHi. 
i.Puppis  posterior  pars  Davis  est^  quasi  pMC 


Beapba  ex  viminefaeta,  qu»  coniexta  crudo^coriogenQS 
navigii  prsebec,  qnalibua  uiiintor  Gennanonim  pirats 
in  Oceani  littoribus»  vel.paludil>iis,  obagilitalem.  De 
qaibos  Historia  :  Gem^  inquit,  Saxonum  m^oparomm 
kuif  noii  mribui  niiwUur^  fugm  potiui^  quam  bello  pa^ 
raii. 

22.  Celoeii^  '^  quas  Grsci  Ttikaxuc  vocant',  id  est, 
veloces  biremes »  vel  iriremes  agiles,  et  ad  ministe- 
rium  classis  aptae.  Ennius  : 

Labitur  nnela  cariaa  per  «quora  cana  celocis. 

23.  Biremes  auiem  naves  sunt  habentes  remorum 
ordinem  geminum. 

Triremeiy  et  ^(rir«mtff ,  trium  et  quatuor  ordi- 
num ;  sic  et  penterei  et  hexeres ,  quinos  vel  senos  or- 
dines  babentes. 

24*  ^  Ae/vana;  naves  sunt,  quae  velis  simul  et  re* 

rais  aguntur. 

«  BippagoguSf^in  quo  equos  traiisvehere  soliium 
est. 

'  Pontonium^  nsvigium  fluminale,  tardum  et  grave, 

quod  non  nlsi  remigio  progredi  potest. 

•  Hinc  et  irajeclui^  id  esi,  extenius.  Est  enim 
lataSy  unde  et  tranienna  dicitur  extentus  funis. 

25.  Lembui  navicuta  brevis,  qu»  alia  appellatione 
dicltur  et  cymba^  419  ^^  '  Caupilui ,  sicut  et  Unter^ 
id  est,  carabui^  quo  in  Pado,  paludibusque  utuntur. 

26.  Carabui^  parva  scapba  ez  vimine  facta,  quae 
contecta  crudo  corlo  genns  navigii  praebet. 

sPorr^mta,  navicula  Syriaci  generis»  lata»  et 
uoe  carina,  a  portando  yocata.  lUuntur  iis  in  Pan- 
uoiiia. 

27.  ^  Trabarimlf  amnicae  naves,  quae  ex  singulis 
trabibiis  cavantur,  quac  alio  nomine  litiorarim  dicun- 
tnr.  i  flae  et  caudicw  ex  uno  ligno  cavaio  factae,  et 
inde  eaudicm^  quia  a  qualuor  usqiie  ad  decem  bomi- 
nes  capiant. 

•  Qiias  Graci  eeletei»  Siiid. :  iLthf^  o  (lovoc  Iinroc 
ml' 0  M  TovTOii  ffjBOfuvoc  :  et  paulo  post,  KcXvc 
flSb;  ir>o(Kpcov  fAcx/DoC :  eiThucydidis  interpres,  Mex/}6y 
irXocapeov  uf *  fvoc  s/Brrroeuvoy,  icico  iitXKfopoic  toO  xiXqroff 
'  nrw ,  ^  f Fff  Qc^p  intMvTM» 

^  Actuarim  dictw^  quod  cito  agi  poisint^  ait  Nonius. 

«  Hippagogui.  Bippaginem  Latiue  appellari  tradit 
Festus. 

^  Pontonium,  Vex  diminulionis.  Nam  pontones 
principaliier  dieuntur. 

•  Hinc  et  trajectui,  Serv»,  Mn,  v.  Trajecto  in  fune 
coiumbam  :  Trajecio  (inquit)  exieniOt  unde  transenna 
diditur  extentus  fimts.  Qoae,  <|uomodo  huic  loco  apia- 
ri  possint,  non  queo  satis  dispicere. 

'  Et  caupiiui.  Al. ,  caupolui.  Agellio,  lib.  z,  cap. 
25,  eapulica,  • 

K  Portemia.  Sic  omnes  libri  et  ita  Isidorum  scrip- 
sisse  arguii  etymologia.  Est  lamen  vox  Graeca,  ea- 
demque  Diodoro  Siculo  nunc  7ro/>6fAf?a,  nunc  nopsiK 
dicuuiur. 

'^  Trabario!,  Festus  :  Trabica  navii^  quod  sif  trabi' 
btts  confixa, 

^  HoB et  caudica,  EicaudietHce,  vel  codicarim,  Non., 
Fest.,  Agelt.  Nam  ul  trabs  proprie  duoligna  compac- 
ta,  teste  Fesio.  ita  caudex  plurium  (abularum  con- 
lexius,  ut  aii  Seiiec,  lib.  de  Brevitat.  vit. 

Cap.  IL  —  i  Cttm6a.  Vulgo  gomba. 

^  Fort.  Haec  otcunque  coniexta  e  Serv.  nomiihil 


Prora  anterior,  quasi  priora. 
*  Cumba  locus  iiims  navis,  quod  aquis  incumbaU 
Cortiia  a  currendo  dicu,  quasi  cttrrina. 
420^-  ^  P<»^*  navium  latera  concava  a  ferend^ 

onere  dicta,  sive  tabulaia  navium,  quae  sternoiitur. 

Dicu,  ab  eo  quod  incessus  ferant^  vel  forii  emineant. 

De  quibos  Yirgilius  :  Laxatque  foros. 

3.  ^  Columbariay  in  summis  lateribus  naviuui  loca 
eoncava,  per  qone  eininent  remit  dicla,  credo,  quod 
slnt  similia  latibulis  columbarum»  in  quibus  nidifi- 
eaut. 

4.  »  Agea^  vlae  sunt,  vel  loca,  in  navi,  per  qo»  ad 
B  remiges  bortator  accedlt.  De  qua  Ennius  : 

Multa  foro  pooet,  et  Agea  tooga  replelnr. 

5.  Tranitra  sunt  tabulae  ubi  sedent  remiges,  quod 
in  Iransversosint,  dicta,'*  quae  Virgiliosjtt^a  appellat. 

$•  ^  7ons«remi  a  remoTendis  et  deeotiendis  flue- 
tibas  dicli,  sicut  iomorei  a  iondendii  et  decutiendis 
capiliis. 

7.  p  Palmula  est  extrema  laiitndo  remi,  a  |NiiiiM 
dicta,  qiia  mare  impellitur. 

<i  AntenwB  autem  dictae,  quod  anU  anmem  aiut 
positae.  421  Praeterflait  enim  eas  amnis. '  CorHKa 
extremae  partes  aniennarum  sunt,  dicta  pertropum. 

8.  ■  Maiui  est  arbor  navis,  qua  vela  sustiiientar* 
Malui  autem  dictus,  quia  babet  instar  mali  in  sum- 
mitate,  vel  quia,  qaasi  quibusdam  malleolii  ligneifl 

G  elngitur,  quorum  volubilitate  vela  facilius  elevantur. 

9.  Modiui  est  cui  arbor  insistit,  ob  similitudlnam 
niensuralis  vasis  dictus. 

Carcheiia  sunt  in  acumine  arboris.  *  Cinna ;; 

Lucida  confulgent  alti  careheaia  mali. 
10. »  Trochlem,  quasi  f  littera,   per  quas  funea 

etiam  aucu.  At  Cbans.  Fori  stmt  in  navibus,  qui« 
bus  nautae  sedenles  remiganl,  idMXue. 

i  Columbaria.  Vid.  Pbiland.,  in  Vitruv. ,  lib.  iv» 
cap.  2. 

"'  Agea  vim  iunt.  Fest* :  Agea  via  in  navi  €«i,  dicta 
quod  in  ea  maxima  qumque  res  agi  soleat. 

^  QwB  Virgiliusjuga  app.  i£ii.  vi  : 
Inde  alias  aDimas,  que  per  juga  longa  sedebant. 
D  Ubi  Serv.  :  Juga  Grmce  dixit^  VtyoL  enim  dicuni  qum 
transtra  nominamus. 

^  Tonsm  ranu,  E  Serv.,  iEn.  vii : 

lo  lento  luaantur  mannore  tonse. 

rPa/m»/a.  Vid.  Fesi.  et  Serv,,  iEn.  v.  Eadem 
ratione  Graeci  Toepffov,  et  palmam  manus,  et  remorum 
latitudinem  dixere,utait  i£iius  Dionysius,  apud 
Eustacb.,  *odu9o-.  i,  ad  illud  :  Tapaol  fih  Tvpwv,  eic. 

4  ilnf^iina;  auiem  dictm,  etc.  E  Serv.,  ^n.  vii. 
Idem  prope  Festus  in  voce  Amnemes.  Sed  illi  non  de 
naviuni  parte,  sed  de  urbibus  prope  ainnem  sitis  lo- 
quuntur. 

'  Corntta.  Ex  eod.,  iEn.  iii,  ad  illod  :  Comuavelar 
iarum  obv.  antenn. 

>  Malus  arb.  Ex  eod.,  iEn.  v,  nisi  quod  malis  apud 
illum,  non  ma/feofii  legiliir. 

t  Cmmi ;  Ludda.  Quod  Catullo  hic  versua  iribal- 
lur  ex  Nonio  potuit  esse  communis. 

«  Trochlemf  quaii  «  iittera.  —  Quan  6  littera  le«i« 


9» 


eeV  S.  ISIMRl  USPALENSIS  BPISCSOPI 

trahunlur.  Trocble«  auleni  ifffmXK,  quod  rolulas  ha-  A     «  Artemon  dirigwite  j^olte  Ufif  ^ 

Ulum,  qjuaai  celeiiuiitA 

4S3  4»  8ip0nm  gmi«s  teli,  «■uoi  petei  iiebefis, 

que  juvtri  MTigUi  ioimit  in  iiiviguiimet  <|ueiiM  vis 

veaU  ieaf «eieitk  Oe  ^  Luetttus : 

Snwaqie  teodees 
Sipara,  velorum  perUuras  colligit  auras, 

«|uod  ex  separaiione  eiistimant  nominatum.  ^  Pa 

ezlremus  angulus  veti,  quem  sic  nauufe  loquunlur. 

CAPOT  iV. 

Defunibus, 

i.  Fttiiei  ^  dicli,  quod  antea  in  usnm  tuminis  foe- 
rint  circuiDdati  cera,  unde  et  funalia. 

Re$teiy  sive  quod  rates  contineant,  seu  quod  ia 
iis  retes  tendantur. 

j  Rudentee  sunt  funes  naviom  ex  nimio  stridore 
ita  dicti. 

2.  SpiriB  funes,  quibus  lU  tempestatibus  ulun- 
tur,  quas  naulici  suo  more  ^  eueurbae  vocanL  ^  Spvrm 
auiem  a  spario  vocatas. 

424  ^*  t^ropes  funis  quo  pes  veli  alligatar,  qoasi 
prope  pedes.  De  quo  Turpiiius :  Quasi  cum  venius  ftrt 
navtm  in  mare  secundus^  si  quis  propedem  nusU^  u 
veli  ^  sinistrum. 

A»  Tormentum  funis  in  navibus  longus ,  quo^4)rora 
ad  puppim  extenditur ,  quo  roagis  constringantor; 
tormenla  autem  a  tortu  dicia ,  resles  ,  fuiiesque. 

5«  Saphon ,  funis  in  prora  positos.  De  quo  Caeci* 
lius: 

Veoerio  curtu  veni  prolalo  pede  usque  ad  saphonem. 

6.  Opisphora^  funes,  qui  cornibus  anteiiu»  dextra 
moventur.  Apud  Latinos  auiem  veta  a  volaiu  dicta.  C  gioistraque  tenduntur,  et  retroverso. 


beanl,  rpoyk  «w«  G«Ke  ril*  dicitur. 

11  i  PmrmtaUB  ^ilfAiM  suet  pares  •Unies,  qulbue 
arbor  sustiuetur.  Calo :  Maimm  4<e%«itiW|  parmmtm 
vinetiik, 

n. «  Clavue  etl  qoe  regilor  giitwaeiiloa*  Ai 
qwi  Emiius  : 

Ut  davoB  reetom  teoeam,  ■aviBRioe  gobenem. 

15.  ^  Pcriieulue  maUeus  in  mann  portatus,  qoo 
niodus  signumque  dator  remigaBtibus.  De  qoo  Plau- 

lus  c 

Ad  loqueBdom»  atque  ad  taceiMloffl  tate  babeas  porti* 

c*jhim.] 

A  portando  igilur  portkulus. 

422  ^^*  TonsiUa  uncinus  ferreus,  vel  ligneus,  ad 
quem  in  littorle  defiium  funes  navium  IHigantnr.  De 
quo  Cnnius 

TdDsillss  rapiuM,  eoHOgunt  littus  •ddUeas. 

15«  Anekmm,  deos  ferreos ,  ex  Gnaea  etymolegla 
nomen  dueit,  qood  quasl  hominis  maiius  eom^re- 
bendat,  rei  scofMilos,  vel  areoes.  Nam  «mnim  Gros^e 
xsip  dieitor.  «  Apod  GraBCOS  aotem  aspiratioaeia 
non  habet.  Nam  clyx\)p9c  diciiur ,  unde  et  apud  majo- 
res  sine  aspiniiione  proferebatur. 

16.  Pulvini  sunt  macliinae  qoibiia  aavea  deiooiui* 
tur  «i  subdiMuotor  in  ^tom* 

«  Pnm  scaia  oovionu 

CAPUT1II; 
be  velis. 
t.  Yeia  *  Grteci  a/9^va  dieunti  proinde  quod  aere 


UiMle  est  illud  :  Velorum  pandimus  alas, 

2.  '  Genera  velorom  Acaiion»  Epldromoe,  Doloo« 
Ariemon,  Sifiarum,  Mendtcom.  Ei  quibus  Ataiim 
velum  maximumi  et  in  media  navi  constilutum. 

3.  Epidromos  secunds  amplitudinis,  sed  ad  pup- 
pim. 

Doton  mioimum  vekim ,  el  od  proram  de* 
fixum. 

Philander  apud  Vitruv.  Trocbleas  etiam  Aihenar^us 
in  navium  arm.imenti8  nnmeravlt  in  Rieroni^  nave. 
Gioss.,  tfochlece,  iizt^phpLi^tC' 

'^  Clavus.  Cl:ivum,  fosieni  gubemacctll  interprota- 
turServius,  iCn.  v. 

k  Pof aciifi».  Sic  etiam  Fest.  el  Non.,  nisi  quod 
apud  hos  portisculus  dicitur.  Isidoro  favent  Gloss.  io 
quibus :  Porticulus^  xi^ivmlc* 

«  Apud  Gnecos  aspirationem  non  habel.  E  Serv., 
iGo*  I,  ad  illud. 

• .  • .  •  Udco  non  sXWqI  aDchora  morsu. 

4  Poni  scal,  Ex  eod.,  Mn.  x  :  Poniibus   exponit. 

Cap.  III.  —  *  Yela  GrcBci  ipfuw^  llomerum  (ul  ait 
Eustachius)  secuti,  nam  vox  ipsa  niulio  est  lai{or| 
itaut  iiistrumenta  omuia,  neque  nautica  so!um,  ^ed 
qn.Tvis  alia  complectaiur  dicia  (ut  ait  Etymologistes) 
napa  to  «/}«,  to  oepfAotM,  dc/Mt/auf*ivov ,  xai  xaT«  ffvyxo- 
miy,  apiavov. 

'  Genera  lelor.  Vid.,  P(»ll.,  Hesych.  Suid.,  qul  U- 
lueu  artemonis  non  meminece. 

s  Artemon  dirig.  poL  navis.  Recte.  Yld,  Chrysos- 
tom.,  Act.  xxvii. 

^  Pes  extremus  angnius  velji.  At  Servius,  Mu.  v, 
ad  iilud :  Una  omnes  fecere  pedem :  -*  Podiam  ^nquit^ 


Prymnestum,  funis  quo  navis  in  litiore  religalur 
ad  patum. 
Jlt(ra  funis  quo  navis  media  vincitur. 

7.  yin^utna ,  quod  ad  maluui  antenna  constrtngf- 
tur.  Dc  qua  Cinna : 

Atque  aoquiDa  regat  stabilem  fortissima  corsum. 

8.  "  iiemutcum ,   funis  quo  deligata  navis  tralii- 
tur  vlce  renii.  De  quo  Yalgius : 

t</ tsf,  fattMi.^iie  lcmdifor  vdum.  loterpres  quoque 
Apollonii,  lib.  ii,  funes,  quibo»  vel»  ,  aut  verluulur, 
aut  laxantur  itoJnf  vocai.  Uiide  apud  Luean.^  Iih.  v : 
Obiiifuat  tma  pedeearbasa,  id  est,  siitislro  fune.  Porre 
de  niendico  FeKtus :  ilendicum  did  putant  «diiiN« 
quod  in  ptora  ponitur. 
«I  Cap.  IV.  —  '  Funes  dictiq.  a.  in  u$um  ium.  Ergo 
^  afro  rov  f  aivirt  ducloin  fonem  volt  1  Noit  opinor ,  seii 
locrim  Servii,  onde  hoec  sunt»  iion  satis  animadver* 
sum. 

j  Rudentes.  Serv.,  iEi».  i :  smdarque  rudentum.  — 
Proprie  ( inquit ),  nawi  striA&r  in  funibus  at. 

k  Qucurbas.  Sic  plerique  Gotli.  ;   al.,   cureubas, 
Vid.  Fest. ,  in  Spira. 

i  SpircB  ttutem  a  eparta.  Mirom  ni  ootationi  rau- 
satnpr»buii  Pacuvit  versus : 

Quid  cessatis  socii  eiicere  spiras  sparteis, 
cum  potius  S|)ira  ab  fntttpaoyiKt ,  hoc  est ,  in  orbetn 
convolvo,  ducatur.         ^ 

«  Si  veli  siniitrum.-^InveU  sinistrum  legil  Lilitis 
Giraid. 

n  Remulcum.  Vid.  Fest.  in  Remuleo ,    et  Ff- 
muUo, 


<ito 


Hlc  *M  m  toiigo  weMens  ph)ra  r^iiiiilco, 
LsiauUm  graiii  swtit  io  hofijpilUt. 

^.  ^Siruppi^  Tincula  loro  vol  Uno  facla.  quibui 
T  reiui  ad  acalmoa  ^UigapUirfc  Da  quibua  Litius :  Tuac» 
que  remosjusiU  deligare  slruppit. 

10?  ^  Caiapiruie$  \mak  cum  roaasa  plumbea ,  qua 
niaria  aUiiudo  tentatur.  4S8  Lociliua  i 

Hanc  cataptratem  pMr  eodem  doferat  unctum 
Plumbi  paaiillum  rodas,  linique  nlauxam. 

CAPlJt  V. 

De  retibui, 

I.  Retee «  Tocatm,  aive  a  retinendh  piscibaa ,  sive 
a  \resiibu$  quibus  tenduntur. 

Hinus  autem  rete  simptagium  didtur  a  plagis. 
^  Nam  plagas  proprie  dicimus  funes  ilios  quibos  retia 
tenduniur  circa  imam  et  summam  pariem 


i^kOtOGiAkUM  ub.  tiit.  m 

A  %•  Mn  fabrorum  iulem  fomac^  glMitltes  Yulea- 
num  auctorem  dicuat  flguralltelr  ,  per  Vulcattum 
ignerti  slgnlficaiiies ,  sine  quo  tiullum  Metalll  ge« 
nus  Amdi,  ektendique  potest.  Nihil  est  enim  pene, 
qUod  igile  nou  erftciatur.  Altbi  enfm  vflrum  ,  atiM 
argentum,  alibl  plumbom ,  alibi  iMtnium,  Mfbl  pt^* 
menta ,  allbi  tsedlcimenta  ehtcfi.  Ign^  lapides  Iti 
aefa  soltuntut ,  igne  ferrutu  gtgnliur ,  &(  doniaitir, 
igne  aurum  perlTciiur,  igtie  cremato  lapide  caementa 
et  parietes  iigautur. 

3.  ^  Lapides  nigros  ignistoquendocandificat»  ligna 
candida  uredido  ofTbscat ,  carbdnes  ex  pruna  fulgida 
ntgroB  facit;  de  tignls  durisiragiles,  de  pulrilibus 
imputribiles  reddit,  stricili  ftolvit,  soluiSi  restringit, 
dura  molllt,  mollia  dura  treddlt.  Habet  et  medlcaminfs 


t.  #"«mr«  g«»ds  est  ptecMoria  reiis ,  dlcu  Ib  e«  B  •»«•».'«»-»«?•  arl  prodest.  PestileDti»  quoqne 


quod  In  fHndHm  initiatui*.  *  Kadem  eifam  a  Jiictando 
fsttulum  dicitur.  Ptautttft : 

Probes  qakieiil  atatea  f aicQlitor  eras. 

S.  '  Ttugm  deiibs  l-etis  ab  eo  quod  trabttuft',  tiun- 
cnpatum,  IpftUMi  «sl  6i  f  erHetiftm.  f  erreit  enlm  Ira- 
hereest. 

Naua,,... 

Cirt«i%gehtts  Ven«tt>rfft  Hetfl,  qnod  vUpiett. 
8  Hinc tesi  ttutMI el  ineas^m  dlciilias,  id est,  sine  causa, 
qnael  sfne  msffiu  ,  slne  quHyos  venatlo  in^nis  est. 

4.  Conopeum^  retes  qua  culices  excluduntur  iu  mo- 
duiM  tetiioHf,  tt^  ma(j^^  Att^kindrfni  muntur ,  quia 
ibi  ex  Nilo  culices  copiosi  428  nikscuhlur ;  uude  et 
comfnm  dftitltlri  tt^m  tunoped  JBgypih)  est. 

CAJ^Ut  V». 
De  fabrorum  fomacibus. 

I.  Faber  h  a  fa^do  terro  impositom  noneu  bft- 
bet  Htnc  derivatum  est  aomen  ad  aiias  artium  ma- 
terlM  fabros  vel  fatricas  dieere,  sed  ciun  adjecii^Bei 
ut  faber  lignarim ,  et  reltf  ua  i  proplar  operisi  sili* 
ctt,  firmiutem. 

*  Struppi  «tamit,..  fri$us  rmi  ad  acahnm  offi* 
gantur.  Yitruv.,  iib.  x :  Eiiam  remi  circa  scalmos 
strofkk  tetigmi,  «bi  sHrnppf^  itfam  ereditiores ;  scd 
mtiltc  per««rsiue  stupfSk  Mie  ffrtppfs  apnd  Ageil., 
iih.  X,  5v  l<^it^^.  V^alMntur  etiam  ifrtfppt ,  leste 
FcsKv,  im  pt&inarHbus  fascicuii  de  werhekis  faeti ,  gui 
pro  deorttn  capitibus  pimebantut* 


quft  427  obscUratione  solis  contriihitur,  huiiliari 
certum  est.  lA  opere  quo(|ue  ttlud  gignitnr  prlmis 
ignibus,  aiiud  secundis,  aliud  teriiis. 

4.  ^  llabet  quoque  el  altam  in  ae  diyersitatem 
ignis.  Nam  aiius  est  igais  qui  usui  iiumauo,  aiius  qai 
judicio  paxei  divino,  sive  qui  de  Gc^lo  liiimeo  asiria- 
git,  sive  qui  de  lerra  per  vertices  montiom  eroctat. 

5*  i^ntf  &utem  dictus^  quod  nibil  gigni  poteat  ex 
eo.  Eijt  enim  inviolabile  eiementum,  absuaMos  ouic^ 
ta  qu£  rapit* 

Fabriea  dualMM  rdws  gmmM  c  Ttttlia «  el 
ilamma. 

6.  Fianma  veft>  pfbprfe  roraacls  est  dfcth ,  qnod 
Hatu  folium  excltetur. 

^      Fornax  vero    ab   igne  vocita:  ^c  eiiim  f^nii 
eftl. 

aCamtitiu  esl  fornax,  el  est  Graecum  derivMum 
a  cauma, 
Fatnlla  est  deserta  igne  scimilia. 

7.  *"  Pruna  est  quaudiu  ardel ;  eum  autem  exs- 
tincta  fuertt»  carbo  nominatur.  Pruna  autem  a  per- 

€jip.  Vi.  —  ^  Faber  a  faciendo  feirum.  IffMC  fdem 
secutus  in  regula  roonacborum,  fabrum  ferrarium 
dixit  fuisse  Joseph  ,  ad  sensus  fortasse  Leandro 
fratri,  in  lib.  de  Iustilut.  Virgin.,  cap.  53.  Nec  mi- 
rem  cum  Ifiiarius  et  Beda  idem  exisiimariui.  Am< 
brosius  vero,  et  ferrarium«  et  Itgnariumfahnim  iflum 
feclsse  videtur ;  sic  enfm  scribH  iib.  iii  In  Luc. 


h  Catap9rates,  Sie  fego  ei  CodicMiuS  vetustissfmis  0  Paler  Chrisii  igne  operatur^  ei  spiritu,  el  tanquam  bo^ 


litMM.,Co^ttpl.,  ftafm.  ei  On.  Ita  etiam  posiulanie 
leMaAdi  imetpreiaM^ne.  Alios,  qui  eataproraten  to* 
limt^  flDsgM  tudiendes  ^  quam  tes^Kulundos  censeo. 
Vid.  Fesl.  in  Rodus, 

CiLK  V.  ^  «  Reits  toetrike.  Sic  omn.  manus.  Gha- 
riMs  ipHMfatt  retee  vMit,  «t  €lossar.  retes  eugnra- 
iee. 

A  x^Vami  prtfprie  phgae...  partem.,.fR  Setv.,  i£n. 
IT,  ad  iHud  :  IMa  rara  piagm, 

•  Eadem  -^  jaeuHtm^  tAefacuhim.  Sery.  Et  ita  lioc 
loro  leglt  Tirttiebue,  Advei^M'.  lih.  xVnf,  cap.  %6.  Sed 
Dihil  niuto.  Nam  Isidorus  ,  sup.  ,  lib.  xviii,  cap. 
54 :  ff e<f«f^  ( ini^  )  ab  armafi/rtB  genere  in  gta- 
diatorio  ludo  conira  atterum  pugnaniem  occutte  ferc" 
bat  rete^  quod  jaeulum  dicitetr. 

t  Tragum,  ftic  evnnes  libri.  Trahum  maltin  ,  ut 
elvfnologia  peetelat,  ei  fraka  plaustri  genus  est  apud 
Virgil. 

f  Mktctmt  tfstttd  in  -caseum.  C  Seirv.,  Geerg.  iu. 


nui  aninUBfaber  viHa  nohtra  cireumdolat.eito  iecurim 
admoveru  arboribus  infecundiSf  eic.  Rigida  menflKUI 
spiritus  igne  niotlire, 

^  ^  Propter  operis  sdtieet  firmitatem.  Ferrarfus  faliri 
sibi  aeneraie  nomen  proprium  fecit» 

f  /R  fabrorum  auXemforn,  Eademaupn,  Ifb»  mi^ 
cap.  if.' 

^  Lapides  nig.„  candif.  Ex  Aug. ,  Ifb.  de  CiVttat., 
cap.  7. 

^  S(Bpe  uri  prodest.  Ex  IMin.,  lib.  xxxvi,  cap.  nh, 

»  Habet  quoque  et  aliam  in  se  dnersitatem  ignis 
eructai.  Terloil..  Apolog.,  cap.  48  :  iVovemnt  e 
Phitosophi  diversitatem  arcani^  et  pubiiei  ignis ;  ita 
tonge  alius  est  qui  usui  humano,  alius  qui  judicio  Dei 
apparet,  me  de  cceto  fntmina  stringens,  uoe  de  lerra 
per  vertices  montium  eructans, 

«  CamtnNf  est  fomax,  E  Serv.,  Xa,  m, 

«  Pruna,  Ex  eod,,  JEn.  xi. 


m  s 

wrendo  dicu  esl,  carbo  vero,  quod 
«  Q«i  dum  iQteriissecreditur,  majoris  fiC  virtulis.  Nam 
Herum  incenius  fortiore  luce  calesciu  Gujus  lanta  vis 
est  etiam,  et  &ine  igne  firmitas,  ui  nullo  bumore  cor- 
rumpatur,  nuUa  Yetustate  vincalur.  Exstinclus  enim 
lanlum  iocorrnpiibiliter  durat,  428  ^^ "  Q^^  limites 
figunt,  eo8  infossos  terra  substernant,  et  lapides 
desuper  figant»  ad  couvincendum  litigatorem,  ui  post 
4|uanlalibet  saecula  fixumque  lapidem  Ijniitemease 
cognoscant. 

CAPUT  VII. 
De  intlrumend$  (ttbrorum, 

1.  Jncui  est,  in  quo  ferrum  lunditur,  a  ^  cudetido 
dicttts,  eo  quod  illic  aliquid  cudamus,  id  est,  feriendo 
producamus.  Cudere  enim  cmdere  et  ferire  est.  Ve- 
teres  autem  non  incudem  vocabant,  sed  inludem,  eo  B 
quod  in  ea  metallum  tundatur,  hoc  esty  tendatur, 
•  unde  et  tudei  malleus,  a  tundendo^  Id  est,  tendendo 
dictus. 

2.  Maileui  vocatur,  qoia  dum  quid  calet  et  moUe 
est,  caedit  et  producit. 

Marcue  malleus  major,  et  dictus  mareut ,  quod 
major  sit  ad  caedendum,  et  fortior.  ^  Martellue,  me- 
diocris  Mareutus^  malleus  pusillus.  Lucitius  :  Et  vekU 
in  fabricam  fervens  eum  mareulus  ferrum  muitonm 
magnis  ietibus  tundit, 

3.  Forcipes^  quasi  ferricipes,  eo  quod  ferrum  csn« 
dens  capiant,  teneanlque,  sive  qood  ab  iis  aliquid 
fonum  capimus,  «t  lenemus,  quasi  forvicapes.  *  Nam 
forvum  est  calidum ,  unde  et  fenidum^  unde  et  for- 
mosos  dicimns  quibus  calor  sanguinis  ei  rubore  pul-  ( 
cbriludinem  creat. 


ISIDORl  HISPALEN8IS  EPISGOPI  m 

flamma  caret.  A  eisse  fabricam  a  Minerva  dicitur.  Fabres  aatem  aive 


4.  Lima  dicta,  co  quod  lene  faciat.  Nam  Umum  tene 
est. 

428  '  ^«'xm  est  uode  operantur  arfcnUrii, 
a  quo  et  cwlata  vasa  dicuntur, 

CAPUT  VIII. 
De  fabricis  porietum. 
1.  In  fabricis  parielum  atque  tectorum  Graeci  in- 
ventorem  Dxdalum  asserunt.  Isie  enim  primus  didi- 

«  Qui  dum  interiisse  cred.  E  Plin«,  lib.  xx^vi,  cap. 
ult.,  etlib.  xxxiii,  cap.  5. 

^  Gap.  VII.  —  Acudendo  dict,  Sic  Serv.,  M\\,  vi,  et 
Non.  in  Stricluris. 

c  Unde  et  tudes.,.  dictus,  Non  suut  hnc  in  Rom. 
Cod. 

^  Martellus.  Recenliores  libri  Marcelius.  Yid.  Capr. 
GrammaL 

•  Nam  forvum...  creat.  E  Serv.,  i£n.  viii,  ad  illud  , 
Versantque  tenad  forcipe  massam.  Vid.,  supr.,lib.  x. 
lu  formoHus. 

'  Coelum,  Serv.,  iEn.  i :  Caialaque  inauro:„-'Calata 
(inquit)  insculpta.  Piam  Coslum  dicitur  ferrum  ipsum , 
unde  oferantur  argentarii.  Et  Isidorus,  inf.,  Ilb.  xx, 
cap.  4 :  Coilata  vasa  a  coslo  vocata,  quod  esl  genus 
ferramenti,  quod  vuigo  cilionem  appeiiant.  Er|;o  cilum 
ex  cilione  vulgari  voce  in  iiosiros  Codlces  irrepsit. 
Idem  fcrramentum  celte  dicitur  Job  xix.  £1  in  per- 
vetusta  et  faceiissima  Sertii  parasiii,  apud  Salonem 
Dalmatis  urbem  inscriptione»quani  non  pigebil  ascri« 
bere  :  Juvat  vobiscum  loqui,  ac  ore  meo  pendulos  de- 
tinere.  Satum  koc  vos  vocat.  .Quid  inquam  ?  Vivus  a$- 
suevi  prudens^  imprudens^  mortuus  iiem  vos  fallo, 
Ifam  non  vos  voeat^  quod  vaeat  ore ;  verum  is  cujus 
cims  hic  iatet.  Otim  quum  potuit^  nunc  huc  vos  vocari 


artifices  Graeci  rixvnac  vocant,  id  est,  siruciores.  At- 
ekiteeti  autem  cflementarii  sont  qul  diaponunt  in  fun- 
damentis.  Unde  et  Apostolns  de  semetipso :  Quad 
sapiens^  inqi|it,  architectus  fkndamentum  posui. 

2.  s  Machiones  dicti  a  machimSf  in  qoitms  laststuot 
propter  altiiudinem  parietum. 

430  CAPUTIX. 
De  dispositione. 
1.  iEdificiorum  partes  sunt  tres  :  dispositio»  coii- 
structio,  venostas. 

Disposiiio  esi  areae,  vel  soliet  fundameotonim 
descriplio. 

GAPUT  X. 

De  coMtructione* 

1.  Constructio  est  lalerum  et  altltodinis  «dificttio. 
Constructio  autem,  vel  structio  vocata,  eo  qood  in- 
slringai  etcohaerere  faciat,at  lapides  loto,  etligna  e( 
lapides  invlcem  sibi.  ^  Nam'et  intinctio  ferri  in  aquo 
striciora  esi.'  Nisi  euim  caudena  tingator,  stringi  el 
cobaerere  non  potest  ferrum.  Iiem  eonstnictio  a  raol- 
titudine  lapidum  et  lignorum  dicta,  unde  et  strmee. 
Aliud  est  enim  aedificatio,  aliud  .  instauratio.  Nam 
tedificatio  nova  constrociio  est.  instattrali^t  vero 
quod  reparatur  ad  iosur  prioris.  Nam  tfucorYeierai 
pro  similiiudine  ponebanL  Inde  et  tiii/atcrare  dio^ 
bant. 

2.  Constat  auiem  constmctio  fundamento,  lapidi' 
bus,  ealce,  arena,  et  lignii. 

Fundamenhun  dictum »  qood  fundus  sit  «dificii. 
Idem  et  ctemenium^  a  cedeudo  dictumi  quod  cssm 
crasso  lapide  surgat. 

3«  J  Lapides  in  structuris  apti :  albus,  tiburtinug» 
columbinus,  fluviatilis,  sfongia,  rubrus;  et  reliqoi. 

4.  Atbus  lapis,  alius  durus,  alius  mollis.  Mollio 
denuta  serra  secator.  431  Tracubilis  in  opere  esr, 
ita  ul  in  eo,  quasi  in  ligno,  litterae  scribantur. 

5.  Ti^iiritnifs,  a  loco  luliae  dictus,  qui  dum  sic  ad 
fabricam  fortis,  ^  vapore  Umen  dissilit. 

votuit,  valuitque  hoc.  Hnee  oUm  sua  voiumas  valentea 
vos  legere  hoc  scriptum,  Vak  /  Quid  loquor?  imo  icii/p- 
tum,  Quam  cRgre  veritasadkuc  se  mecum  conciliati 
Nam  neque  hie  atramentum^  vei  pap^rus,  aut  memifm- 
na  uila  adhuc^  ted  malteolo  et  celte  luteratus  siiex. 

Cap.  Vlli.  —  s  Mackiones  a  mackinis.  Maehinae  di- 

cunlur  huc  loco  Ubulata  quibus  insisiunt  qui  opus  fa- 

D  ciunt.  Plin.,  lib.  xxxv,cap.  x  de  Amulio  Pictore :  Pam^ 

cis  lioris  pingebat,  idque  cum  gravitate^  quod  semper 

togalus,quanquam  in  machinis. 

Cap.  a.  —  ^  Nam  intinctio  ferri  in  aqua  strictmrm 
est.  Mendose  vet.  Cod.,  iiutruciara.  Mosenimfrequena 
librarior.  Goibicorumin  iis  ^uaeab  s,  incipiunt,  tcI  ad* 
dere,  vel  detrahere  etiam  i,  ut  instoria  pro  hissarta^ 
Spania  pro  Hispania.  Haec  vero  eo  perlineol  omnia,  ut 
constructJo  sit  ^uasi  constrictio,  el  msimedo,  «|iiasi 
instrictio,  seu  potius  structura,  quasi  strietura,  de  qua 
supra,  lib.  xvi,  cap.  21. 

'*■  histauratio  vero  quod  rep.  E  Serv.,  Mn,  ii  ad  vers. 

Instar  mont.  eq, 

J  Lapides  in  structurie  apti.   E  Pallad.,  Hb.  i,  cap. 

as-     X.  Quo  de  genere  iapidum  Plin.,  lib.  xxxvi,  cap.  2^. 

Sed  videndum  an  Isidoro  cum  illo  satis  conveniau 

^  Vapore  tamen  dissilit.  Ex  Plin.  Plinius  ex    cod . 

VitruTio,  quly  llb.  u,  cap.  7 :  Tiburtina  (tnqoil)  ou^ 


8)5  KTYMOLOGIARUM  Llft.  XIX.  094 

6.  *  tophui  tMMi»  inatilis  est  (ruodaraeniit  ap-  A     Laleres  aoiem  criidi  suat,  qvi  et  ipsi  inde  no« 


tus)  mortiritate,  et  nollilie.  Ex  aestii  enim  et  halim 
maris  ^  feriiur,  et  yerberaior  imbribus. 

7.  itrmaliiif,  lapis  concretus  maris  arenis,  bic 
et  Hbulus  dicilur.  Senrat  enim  bumorem  accep- 
loni.  idero  et  in  B«lica  GuditanHi,  ab  insula  Oceani 
obi  plurimus  exciditur. 

8.  «^  Pipmnns,  subalbidos  cum  poncus  nigris,  dn- 
rus,  aique  fortissimos. 

ConcJk/ealJM.;  coclileis,  lapillisque  et  arena  con- 
cretus,asperrimus,  ei  interdom  flslolosos. 

9.  Colum^tniu  a  colore  ayis  noncupaius,  naiora 
ricinos  gypso,  et  mollitie  simillimos. 

iO.  ^  Jrojaris,  in  parieiibos  olilis,  qola  esi  qoae- 
dam  nalora  ejos  pingoior,  doraqoe  et  aspera,  ex  qiio 


minaii,  qood  laU  ligneis  formis  eflicionlor. 

i7,Quorum  eratei  dicontor,  in  qoibus  lotom  pro 
eisdem  laleribos  crudis  portare  solent.  Sont  euim 
connexiones  cannarum«  dicti  hn  xw  xfaTtcis  id  est, 
quod  se  invicem  teneant. 

18.  Lutwn  autem  vocalom  qoidam  per  antipbra- 
sin  potani ,  qood  non  sit  mondom.  Nam  omne  htum 
mundum  est. 

433  ^^«  ^  ^^^*  ^*^^  ^^^^ »  <iuia  dom  sit  lacto 
frigida,  intus  oocuUum  coiitinei  igneni ;  onde  perfusa 
aqua  statini  lalens  ignis  erumpit.  Nalura  ejus  mirom 
aliqoid  facit.  Poslqoam  enim  arserit,  aqois  incenditort 
<|oibu8Solel  ignis  exsiingui;  oleo  exsiingoilor,  quo 
solet  ignis  accendi.  Usos  ejos  in  siroctoris  fabrica 


etiam  el  mol»  flont,  onde  et  nomen  traxit.  Hojos  B  ««^^esurius.  Nam  lapis  lapidi  non  polest  adb»rere 
quatuor  genera : albos,  niger,  permistos,  ac  flslolosos.     forlios,  nisi  calce  conjonctus. 


11.  •  Sphungia  '  lapis  creaios  ex  aqua,  ievis,  ac 
llstolosas,  et  eameris  aptos. 

432  ^^*  ^^^*  ^uftis  lapis,  ex  cojus  genere  nigri 
Biltce8opllmi,qoibosdam  in  locis  ei  rubentes.  * . 

s  iliH  silices  contra  vetosiatem  iiicorropti.  lidem 
et  in  monomentis  scalpti,  et  incorropti  permaneot, 
qoibua  nec  ignis  quidem  nocet*  Nam  ^  ex  iis  etiam 
foniHB  fiunty  in  quibos  ^  asra  fundunlur . 

ymdii  silex,  vehemenler  et  ipse  igni  rcsislens»  sed 
BUBiluam  copiosus,  et  ubi  invenilur,  lapis,  non  saxom 
est. 

PMHdm  in  csemeiito  raro  otilis. 

15.  i  GM«s  contra  injorias  fortis,  et  iu  stroctora 
infidoa,  nisi  foerit  multa  suffrenaiione  devinctus. 

14.  FluviatiUt  silex  semper  veloii  madens  est. 
k  Huoc  «state  exhiberi  oportei,  nec  anie  bieiinium 
inserere  in  siructuris  domorum.  *  ^  Fictilium  operum 
ad  parieies,  et  fundamenta  coctilibus  laierculis  ad 
lecu  imbricibos  legulisque  aptaoiur. 

15.  Tegulm  vocaise,  quod  tegant  aedes,  et  fmfrrieef. 
qood  aedpiant  imbrti.  Tegoi»  autem  primae  positio 
uii  noniea,  cujas  diminoiivam  rt^i//iim. 

16.  iM§r€iUi  vero  vocaii,  qood  Utti  formentur  cir- 
cuiiiactis  ondiqoe  qoatuor  tabolis. 

nia  gufferunl^  ud  ab  igne  non  pouunt  eue  tuta^  timul' 
qme  tunt  ab  eo  taeta  dittiliunt, 

"  Topkut  eedi/ieiit  inutUit.  Haec  qooquc  deicripsit 
Pltnios  es  eod.  Vitrovii  loco.  Sed  is  locus  in  vulga- 
tis  Pliiiii  libris  valde  de  pravaius  est ;  iii  ficilesix  Tu- 
lel.  Codice  sic  legitur  :  In  reliqua  multitudine  lapidum 
topkut  mft/ictii  inuUlit  etL  Quod  vero  sequitiir  in  eo, 
mtfrtatitatet  mollitiet  inalo,  ex  Isid.,  morialiiaie  et  mol- 
litie.  Poslremo  pro  exereeiur  UslWiu  iiiaris,  exettur  ma- 
vult  A.  Govarr.  Sed  ex  astiu  ferri  potest  ex  Isidoro. 

^  Ferilwr.  Plin.,  fricatur  venio  et  verberatur  imbri. 
Sjlom.,  On.,  Compl.  vetuiiss.  feritur.  Yaieniioos, 
friaiur  coosentitqoe  cum  Yilruvio. 

e  Pi^crifiui...  durut^  alque  fortittimut.  liaud  ita 
duros  Romse.  Sed  durissiinus,  aique  foriissimus  To- 
)cti,  ubi  moiiae  ex  qp  colomnae,  alque  arcus  in  arce 
ct  aliis  aediflciis  visuntur. 

^  Molarit  parietibut  utilit.  Plin.,  lib.  xxxvi,  cap. 
23«  de  Calce  ;  27/fltor  molarif  quia  ett  quasdam  ptn- 
guior  natura  ejut, 

•  Sphungia,  De  bac  voce  vid.  sop.,  lib.  I2,.cap.  G. 

f  Lapit  creatut;  Al;»  concreiut.  Concrescit  nuoc 


iO.  ^  Ggptum  cognatom  calci  esi,  et  est  GrsBCUfla 
nomen.  Plura  ejus  genera.  Omnium  auieni  optimum 
e  lapide  speculari.  *  Est  enim  in  signis  aediflciorum 
ei  coronis  gratissimus. 

21.  p  Arena  ab  ariditate  dicu,  non  al>  adbsereudo 
in  fabricls,  ut  quidam  voluot.  «  Hujus  probotio  ai 
maiiu  impressa  siridel,  aot  si  in  vesiem  caodidam 
sparsa,  uibil  sordis  relinqoat. 

22.  ColunmtB  pro  longitodine  et  rolonditate  vocat». 
in  qoibos  totios  Isibric»  pondus  erigiior.  r  Aniiqoa 
ratio  erat  colomnarum  altitodiais  teriia  pars  latito- 
dinom.  Genera  rotundarom  qoatoor :  DoriciB^  lonicee^ 
Tutcaniem^  Corinthiw^  mensora  crassilodinis  et  aitilui 

Q  dinis  ioter  se  dislantes.  Qointom  genos  est  earuoi 
qu«  vocantor  Atticee^  quatemis  aogolis,  aot  amplius, 
paribos  laterom  intervallis. 

i5.  ■  Boiet,  foltor»  sont  colomoarom»  qoae  a  fan«> 
dainento  consorguiit,  et  soperposita  fabric»  sosti- 
nent  pondos.  Boses  autem  nomen  petns  est  foriissl^i 
mae  Syro  sermone. 

24.  ^  Capifa(/a,dictaqoodsintcolomnarom<ra;)ilaf 
quasi  super  collum  capul. 

Epittytia  sunt,  qus  soper  capilcila  columBaruia 
poouutur,  et  eat  Graecum. 

Tibiiri  ex  Anieois  aqua. 

s  Albi  contra  vetutt.  E  Plin. 

i^  E»  iit  formm  fiunt  in  quibut  m.  f.  Ex  Plin.  et  Yi'- 
truv. 
H     ^  JSra  funduntur.  £x  Yiiruv.,  lib.  ii,  cap.  7.  MeiH 
*^  doseGoih.,  arena  funduntur: 

i  Globut.  Globosus  legerim  ex  Piin. 

^  Hunc  mttau  eahiberi.  Sic  iibri  nosiri  constanler 
leguni,  eximi  ex  PUnioet  Yitruvio  oialim. 
*   i  Fictilium  oper.  pariet.  etc.  H«c  adotiibraU  ei 
Plin.»  lib.  XXXV,  cap.  12.  Sed  qoomodo  io  boiic  io- 
cum  venerint  alius  conjeceril. 

»  Calx  tiv.  Ead.  sop;,  lib.  xvi,  cap.  5. 

B  Gyptum  cognatum  catci,  E  Plin.,  xxxvi,  cap.  S; 

o  Eti  euim  uiri^nis..;  ^«(tMimiis.  Ex  eod.,  cap.  24. 

P  Arena,  Yid.  sup.,  lib;  'Xvi,  cap.  5. 

%  Hujut  probatio.  E  Pallad.,  lib.  i,  cap.  10. 

'  AHtiqua  ratio  erat  cotunm,  Toius  iocus  e  i'iio.  01 
Yitrov. 

*  Batet.  Yid.  sop.  iib.  xv,  cap.  8. 

«  Capitella.-^Capitula,  Yiiruvius.  Utramqoe  vocem 
usorpat  Plinius. 


vocata  aulem  ptnmenm.e»  qiM^  pavianiwr^  id  o«t, 
•%:(i«iUur,  undo  ei  pavtw^  quia  e»dil  cor. 

26.  »  CU/ro^  €91  paviifieiitum  toatacouiu,  oo  quod 
fractis  tottif  ooko  adiniM^  foriatiir.  Toatam  onim 
Grxci  oerT/9fl(xee  dicuiil. 

434  %V  ^  Budot  ortlftcof  appollant  kfudes  con- 
tmos,  ci  oalco  admkloo,  quos  in  pavimeDtis  ficieiidis 
superfundunt,  unde  et  rudera  dieuntur. 

28.  GomiIm,  ah  ea  quod  caia  sit  hi  modum  c^unce. 
•  &aqe  cowtlo»  lyieliuo  gooero,  fomlnino  quam  mos- 
ouiino  proforimus. 

29*  Fi$tui€^  aqutmm  amrt  dUim,  «fuod  aquas  fun- 
dant  ot  piitiant.  Biain  Graeeo  ralOifiv  mkten  est. 
Formao  oaroo»  pro  mofniiiidine  aqua  ei  capaaiiate 


Hm  auieni  n  tossoris  npiyiinatit  14  o>^  flNHdnt^H  i^* 
pillis  per  diiqinuiioiiem. 

CAPLT  X^ 
De  p/qslis. 
I.  P(a$tice  ost  parietum  ex  gjpso  efQgies  signaquo 
exprimere,  piDgere<|ue  coloribqsi  vlmTM  auieni  di- 
otum  Qrxce,  quod  Latino  est  piugerc  terra,  vel  gyp- 
so,  similiiudiiies.  Nam  impres^a  ?rgiUa  fonnam  ali- 
quam  facere  p'a^tas  osi.  Undo  oi  pro^fijnlaMu$  eoi  di- 
cius  homo,  qui  ox  limo  pr'uiii|S  est  CMiMitus. 
436  CAPUT  ^VI, 
De  pictura* 
I.  Pielura  auteiu  o^t  iiqago  expriq|p||s  spopiem 
alieiijus  roi,  q«ai  diun  visq  fuerit,  a4  reo(^rf)ationom 


iiwii,  per  qiiaa  aqiua  per  oerios  moduio»  dii iduntur«  B  a»eiitem  reducit.  Piclura  aqtem  dicta,  quasi  ficmra. 


^  E  quibus  est  uncia,  at  quiniiria,  digitua  quadratus, 

digiluo  rolunduSy  et «  e«lori  modi  quiquo. 

GAPUT  XI. 

De  unm9a$e, 

1.  Hucusque  partes  construolionia«  aoquilur  de  «e- 

Mtslato  edificiorum.  Veoustas  ost  quidquid  illud  or- 

namoiKi,  et  docons  cauaa  sdificiis  addilur,  ut  teoto- 

rom  aoro  iislincta  laquaaria,  et  praliosi  marmoris 

crust»,  et  colorum  pictvr». 

CAPUT  XU. 

De  laqueofHs. 

i.  Lofncoria  *  suBt  qu»  camoiafla  aubtegmil  oi  or- 

nantt  qu«  ot  lacuuatia  dioiMilur,  quod  lcciu  quosdain 

quadraios,  ¥cl  rotuudoc»  lignq,  vel  gypso,  vol  eolori- 

buSi  liobeant  pictoa»  cum,  sigoia  inioamicanlihus.  Prio- 

cipaliier  auiem  lacua  diGituf,ii4Luci)iua  :  Beeul^uit 

mde$que,  lacusque.  Cujua  dimiMHio  laauMar  fiMil,  ut 

Uoratitts : 

Neqne  sqre\im 
Mea  renidet  in  domo  Ucunar. 

hide  fil  alia  dhntnntio  tacunarium^  et  per  antlstlefion 

/aaif€ortiim. 

436  GAPUT  m 

De  ermtis* 
I*  Gcoclo;  auHt  lahulm  marmoris.  llBdo  oi  marmo- 
rati  parietes  cruttati  dicuBlur.  Quia  s  aotoin  mar- 
mora  secandi  in  crustas  rationem  excogitaverit,  non 
constat.  Fiunt  autem  arena,  et  ferro,  serraque  in 
firaienui  V\a/^^  prcmonie  arenai|,  traciuque  ipso  se- 
canie,  sed  crassior  arena  plus  erodet  marrooris.  Nam 
tonuis  fhbriofs  et  poYKoris  aeeommodata  est. 
CAPUT  XIV. 
De  iilAoflaplis. 
i .  Liiheetraia  suiA  ^  elaborala  arie  pfclortt  parvu- 

•  Ustraeue,  Uclraeeom  maHnl  ox  Pliii.,  eap.  25,  et 

Vilruv,,  lib.  VI,  cap.  4. 

^  lludoi,  Sap.,  lib:  xvi,  cap.  S. 

«  Sane  canalem.  Sop.,  hb.  xv,  cap.  8. 

^  Qniku»  est  uHcia,  et  qmuarta.  Vid.  Plin.,  xxxi, 
cap.  6,  et  Viuuv.  9,  cap.  6,  et  Froniiu.,  de  Aquae 
diiciilnis. 

a  Ei  ceeteri  mo4k  quiqm.  Al.,  euju§que,  Al.,  et  cfe- 
teri  modi  cuique  cauMS.  Chacoii,  et  cwteri  quique  mo^ 
duli^  vel  et  cmierl  miadi  ueque  ad  centum.  I^rsequiiur 
cnini  Proitiiiius  modulos  a  quiiraria,  usque  ad 
cecienariam. 


Cst  otiitti  iiiiago  ficta,  noq  veritas,  l)inc  et  fufata,  id 
est,  ftcto  quodam  coloro  illila,  nihil  Q4oi  et  veriiatis 
habeniia.  Unde  el  sunt  qu«dain  piotur»  qut^  corpo- 
ra  voritatis  ctodio  coloria  oxeodupt,  el  fldeni  dum 
augero  eontendonl,  ad  mendaoium  provobunt,  aicui 
qui  Cbimaeram  iricipileiii  pinguiil,  vel  Seyliam  h(H 
minom  sursum,  canlnis  autem  oapitibiia  ciqctam 
doorsom. 

S.  ^  Picinram  attlcm  iEgyplii  oxoogiloMrHai  pn- 
mum  umbra  homiois  linoia  eireiimducta.  Itoqiio  ini-* 
lio  lalia,  sccunda  singulis  cotoribuc,  pociet  difonsB ; 
sicque  panlaiim  sese  ars  ipsa  distlnxit,  et  invenit  hi- 
men,  atque  umbraa»  di^roiiliacque  oolormii,  undo 
01  Ruoc  pictorcs  priua  umbras  quasdam  et  linoas  hi- 
G  tur»  isiagiBis  daea»t,  doiado  coloribaa  cooaploat, 
lonooles  ordioom  invoalm  artls. 
GAPUTXTU. 
De  eaiaribue* 

1,  Cclorci  i  aulcm  dicti  soalt  qood  cdcinc  Igaisy 
vel  sole  perficiuatttr,  sive  quod  ia  hiitio  eaiaktmmr^ 
«I  aomme  sobliliuUs  oxislereat* 

%.  Gotores  autem,  aut  nascantuc,  aat  ftufit.  Nas- 
cuniur,  ut  siaopiq,  rubriea,  parotopium,  MMlinnm, 
eretria,  auripigoioaloro.  Gmlerl  fingoalaf.  aal  arie, 
aut  permislione. 

3.  Stnopts  inventa  primum  in  Ponto  est.  Inde  no- 
men  a  Sinope  nrbe  accepit.  Species  ejos  tres  :  m- 
bra,  et  roinus  rubens,  et  inler  hqs  m^dia. 

4.  Rubrica  vooata,  quod  ait  rtidra,  el  saogiiiiieo 
D  proxinia.  Haec  plurimis  locls  ^ignitur,  sed  optima 

Ponto,  onde  et  Pontica  dicilur. 

437^.  Syricum  rubri  colorls  pigmeotaai,  ex  quo 
et  librorum  capita  scribantur.  Ipsum  est  et  PAa?iif- 

Cap.  XII.  — '  Lc^necfta.  Legltur  iniegrum  cap., 
sup.,  lib.  Li,  eap.  ft. 

Cap.  XIII.  —  R  Qure  autem  mormcrc  eecand.  C 
Plin.,  Hh.  XXXVI.  At  nunc  serra  non  e  ferro,  sed  ex 
asre  fit.  Laadaturqae  in  priinis  ad  id  opos  Toletana 
arena. 

Cap.  XIV.  —  ^  Elaborata  arte  piet.  Ead.  snp.,  iib. 
XV,  cap,  8. 

Cap.  XVI.  —  i  Pie$uram  auUm  jEg^pt.  E  Pliii., 
xxw,  cap.  6. 

Gap.  XVII.  ~  I  Cahra  aui  na9C.  fix  eod. 


«77  ETTMOLOGIARUM  LIB.  XIX.  m 

i,iippeUatumtt9,  eo^piodinSyrii  coUigaiur  \n  \  viqmentnr^  vprai\(,  CQlligi(^r  ifi  Ponto  ex  aur^vria 

n»aieria,  ^\  eiiam  MM^r^ch^,  Qptimum  est  ^qpd 
\n  auri  colorero  trapsit,  puruqi|,  ei  lissile,  gracili  yet 
naruoi  cljscurs^.  Qaod  y^ro  pallidius,  aut  sandarai 
chae  simile  est,  det^rius  judicalur*  ^\  ^^  leriiiim 
geniis  squamosuro,  quo  miscelur  aureua  color.  Yii 
eoruip»  ut  89n4ar:|^hap,  ^ed  aorior. 

i3.  i  Of^ra  f t  ip$«  ia  iiHuIa  paris  (iHtiiri  Topaso 
gigiMMtSf  uUi  ei  saad^ba.  ^  Fii  «uoque  et  ocbra, 
^xu^  ipubtica,  in  al|i<  iu>yi^  luui  ^rcumiitis,  an» 
(lUMIil  Hiagig  ia  ^wiuo  ac|er4t,  taintp  qieUor.  (it. 
Venettm..,, 

i4.  1  torw iBMii  tenperareptiflMMD  Ateiandria  re« 
perh.  "*  lii  Italia  ex  arenae  pulvere  et  nitri  flore  tde m 
fsKijUDt,  S^  %\  Cypi^ilim  iq  l^nsic^  adustum  liuic 


UiKiribiia  Rubri  marts,  ubii  Phdiuici-a  iubabitan^. 

6.  Aliud  est.  auiem  ^ricum^  ^liud  Sjricu»'!*  Nam 
SericHm  Is|na  est,  quaiu  Seres  initiunt;  Syricum 
vcro  pigmentnui^  quod  l^yri  Pbonices  in  Rubri  ma- 
rU  liiluribus  colliguut.  Esi  i^ntem  et  inter  factiiios. 
Nam  sxpe  (it«  aut  ^  sianp.ide,  aut  saiidjce  mistuiii 

7.  ^  Minimn  primi  Gra»ci  in  Cpheiiorum  splo  In- 
▼enisse  iradunmc. « Cujui  pigmenli  llispania  caeieris 
ritgiomluii^  ptmat^uudal,  n^^fi  eliann  noipeii  proprio 
flttmini  dedit.  ^  Hujus  distilialio  argentiim  iiquidiim 
gigttit  Miuittlll  ^Utem  t|(\c  quidam  dicuat  i^aMi  ctniia- 
barioL 

8« «  Ciiifmliaris  a  dvacqne  et  t^^rfo,  id  ^U  o(e- 
ptiaoio  cognominatum*  Aiupi  enim  draconum  esis^ 

saoguiaero,  dum  impiicapt  elepbantos.  RuMut  eujm  B  ^^^,^^1^,^  ajj^jp^  n  Vestorjani  simi|i(pdo  erit 
belluic,  et  dracones  obruunlur,  quorum  fusus  cruor 
ternim  inficit,  fitque  pigmeotum  quidquid  solo  tin- 
ferit.  E|i  aut^  pulvis  colqris  rubri. 

9.  Pra$ina,  id  est,  creta  liridi^^  etsi  in  aliquibus 
terris  promlscue  generetur,  '  optim^  laniea  in  Li- 
bya  Cyrenensi. 

49S  ^Oi?  Ctrifs#coii4^repfgiitK|  est,  dioia,  quod 
teoa  eju^  ^uruip  babere  traditur;  Uxp  et  in  Armenia 
uqacituir»  sed  ex  Hacedonia  prohabiiis  venit.  Fodi- 
tur  autem  ex  me^lljs  ^ris,  cajus  inventio  argeiitum 
alque  indicum  prodit«  Nam  venae  ejuscum  iis  babent 
naiurae  societatem. 

f^pria  ab  insula  Cypro,  i|i|l  pluriip^  veperitur. 

%%.  ^  Sa^dari^ckfi  in  iosuiai  Ri|bri  mafis  Topazo 
iilll^tm:,  cqtfico  cinnabari,  odqv«  «ulpiiureo.  Ipycr  C  ^^^^^  ^»  P«c»HW,  ^\  quoii^i^np  iisui  nepesiaria  est. 


4S8  ^^  ^  ^wpumHmn  %t  erota  argeiitari»  eim 
purpurispariter  tingitur,bibitque  euro  coloffom  celerius 
ianis.  Pr^(|ipimm  est  tamen  quod  ?  ad|)uc  vate  rut 
dibus.  medicaiiienti^  inebriaiur.  Proxiinum  est, 
egesio  eo,  addiu  creia  ia  jua  idcm,  et  quoiies  id 
factum  est,  elevaiur  bonius  preliosissimae  purpure. 
Causa  est  quod  hys^ino  maxime  inficitur  rubeaque. 

i6.  <i  Jn^icum  in  Indicis  invenitur  calamis,  spuma 
adhaerente  limo.  Est  aulem  coloris  cyanei,  misluram 
purpurasi  caerulique  mirabilem  reddens.  Est  allerum 
genus  in  purpurariis  ofncinis,  spuma  in  aereir  corli* 
pis  iunatans.  quam  iufectores  delrahentes  siccant. 

17,  4/r(w^tHip  dicium,  qiio4  ait  ^trui^,  c«ios 


nitur  aatem  in  aur^ciif  ^t  argf|oti|fii|  met^llif,  ine- 
}m^^  mm  ^^^^  m<>m  ^i^U  W^^  redolet: 
Quanqum  el  o«f u^ga,  li  VOficeatiir  Ul  fom««>  Mn- 
4psjK^ip  faeit»  iia4i|  e|  f^^loi:  m  fl^nimefii.  Q«od  si 
lonreatur,  aequa  parte  rubrica  adroista,  sandycem 
reddlt.  ' 

%%,  »  4ria^ifiis  quQd  Mtini  p|)  cqlqKen»  otirt- 


ctipiieVVid' 


(^m  miu^*  Piuunctio  pi:<|  coiiiMn- 
Iin« 
^  Mmim^  ppnd.  Plip.,  ifxiu,  qip.  7,  et  Vitruv., 
VII,  cap.  B. 

f  CHitu  ipam«ntt  IT^paa.  Just.,  lib.  xmi  :  GaUecim 
perlio  4'HP^^^<'^^  dicuntur^  vefffQ  cum  csris  et  plun^bi 
uberrima^  IttlH  mjtniQ^  (^UQd  eita%  vicmo  fumini  no^  D  Ve?iefKm  habent  sine  inlerpretalione. 


iafud  ipter  CiuiUtiai  e||.  Fi|  ei|im,  et  fuliginp  plipri- 
mis  modis  super  ardentes  tsdas  resina  ^cjject^,  ' 
lacusculo  aedificau,  qoae  f^mum  retineai.  *  Huic 
pietores  cum  aqua  admiscent  gluten,  ut  itlustrius 
resplendeat. 

48.  Ad  feMiaatiooem  aulem  operts  eiiam  sar- 
mentorum  veterum  carbones  cum  glulino  tiii(  in- 

litl.  de  Lapidibuf  :  rwToec  ex  xnc  ox^o(C>  «^^«  x^'^PPf^ 
apud  quem  mendose  paulo  post  \$vde  pro  Kafvc«f,  ec 
TToXuv  proTT^^ov  legilur. 

t  Coirulenm  imp^are,  h\  Cod.  Seg.  cunliii^iiter 
legiluf  :  F«ii6£Hin  cwr^leo  ^emperare,  quod  ferri  pote- 
rat  ex  Yjlruv.,  lib.  vu,  cap.  11.  Sed  meijores  libri 


men  4^(fi|. 

^  Hujus  dislillatio  argent,  liq.  yign,  E  Plin.,  xxxiiiy 
cap.  8. 

«  Cinnabaris  a  drac.  etbarr.  Sup.,  Hb.viii,cap.  li; 
PliH.,  siiiiiy  «9p.  7.  S^lin.,  cap.  58. 

f  ()p4im  auiem  in  |.i|i.  Cirena^,  At  Vitrqv.,  vji, 
i:ai>*  "4  :  QceUi  vtridis  p^^u^  ia  locis  uauiiur^  $ed 
opiima  Smyrna,  Ergo  quasrendumt  undo  hapc  feint. 

«  Ct^moUa.!^  lHii|*,iil|.  xx^m,  cap«  ^,  et  Dios- 
oocid.,  fib.  V,  eap.  4* 

^  Sandaracha,  E  Plin.,xx|y>  oap.  5. 

I  4rsMt«K«i.  Ibx  eod.,  ^^i|i»  eap«  4  «t  9;  ^  Dios- 
corld.,  lib.  V,  c:)p.  ^. 

J  Ochra  el  ipio.  Qronia  e  Plin.,  xssv,  cap.  6. 

¥  Fti  infi^  p  Oclm  ea^sia  rub,  Sic  legilur  Plinii 
locm  iu  tolet.  Cod. :  ^'ascHHr  autem  in  /ierrarits  qM- 
iaiiit  Ochra ;  exeafit  exu$ta  rubrica,  Uuam  leciionem 
cciuficmal  bio  Isidpri  iopus,  ei  Dioscorid.,  de  Fabrili 
Autirifa :  V^wm  w  w^^  xMojfiwiff.  Cl  Tbeopbr., 


«•  In  Ual\c^  fdp  afeaa.  Puleolis»  ut  Vitruv.  e|  Plin. 
iradidere. 

°  y^Kortam.  Sie  Vilsiiv,,  lib.  vi|,  eap.  \i-  Mal^  viilgo 
apud  Piiu.  Se^lQriaui.  Nain  et  iu  Codice  Piiiu  Tolc- 
tano  Ve$i,or\ani  diserte  seriptufn  est. 

^  ^urp^xmum.  \^x  Piip.,  Iil>.  xxxv,  cap.  6,  e  qoo, 
si  quid  4^^sse  videaitir»  suppiendum  est. 

fi  4di^uc  ti|  we,  —  AhaiLQ^  iu  faie  le|;ebat  A.  Co^ 
vsirruif'»  es  Plin. 

4  Indicum,  Ex  eod.,  lib.  iii,  pap.  S. 

r  LacuHulo  tpdificai^.  Plin. :  Propter  auod  ojficinat 
Hiam  CMli/icapere.  Viiruv.,  lib.  yi,  c^p.  lu  :  ^di/ica* 
i^r  loctit^  ^ii  Lacfiiif um,  ei  eju^  pr(e[uniinm  magna 
diligentia  comprimilur^  ne  fiamma  ej^ira  dissipelur» 
Porro  bicmculivpceetiamColpmella  ea^ii^s,  iib.xii, 
cap.  50. 

9  ^utc  pt<;iores.  jtsi  PIlDiug.  Teptqfpp  VjffuvipSa 
lib.  vii,  cap.  \0," 


<79  8.  ISIDORI  fllSPALENSfS  EPISCOPI 

Jucendis  parietibos  atramenti  speciem  reddani.  •  A  441  CAPUT  XYIII. 

Sunt  et  qui  vint  focem  siceaiam  excoquant,  aftir-  De  in$trumenti$  mdifieUmm. 


m 


menlque,  si  ei  bono  vino  fxx  ruerit,  indici  speciem 
Id  atramenium  praebere.  Sed  ^  et  sarmenium  uy» 
nigr»,  Yino  opliroo  linctum,  posleaquam  siccitate 
aruerit,  si  exuras,  et  conteras,  adjecio  glutino,  ni- 
torem  indici  reddet. 

49. «  V$m^  quas  plurimum  necessaria  est,  nullo  ne- 
gotio  proYenit.  'Nam  sl  glebamsilis  boni  igne  exco- 
qnas,  et  aeelo  acerrimo440  ^vp^i^fusam  exttinguas, 
madefacta  sfungia  eolorem  purpureum  reddit.  Eam 
ubi  conlriveris,  usta  erit.  Omne  autem  atramentum 
sole  perficitur. 

iO.  Omnes  oolores  caleis  admutione  corroffl'- 
puiitur. 


1.  Instructuram  autem  parietum  ad  normam  fieri, 
et  ad  perpendiculum  respondere  oportet 

^  Norma  dlcta  Graeco  Yocabulo ,  extra  quam 
nihil  rectum  fieri  polest.  Componitur  i  autem  ex  tri- 
bus  reguiis,  ita  ut  dua  sint  binum  pedum,  leriia 
babeat  pedes  duos,  uncias  deeem,  quasaequali  crassi- 
tudine  polius  exlremls  ■  acuminibus  sibi  jungtt,  ut 
sehema  trigoni  fociant.  Id  erit  norma. 

2.  Regnla  dicia,  quod  sit  reeU,  quasi  reania,  el 
impedimentum  non  habeat. 

■  Perpendicuium  est,  quod  semper  appenditur. 
*  Denique  in  fabrica  nisi  bmnia  ad  perpendicnlum,  el 
certam  regulam  fiant»  necesse  est,  ut  cnncia  mendosa 


^l.  •  Metinum  diclum,  quod  ejus  metalli  ferax  B  Ins^roaniur,  ut  aliqua  praYa  sint,  aliqua  cubantia. 


sit  una  ex  C jcladibus  insula  MeiQ$  nomine.  Est  enim 
eandidum,  nec  utuntur  eo  pictoret  propler  nimiam 
)>inguedinem. 

22.  '  Annulmre,  quod  voeant  candldnm,  est  qno 
Inuliebres  pictur»  illuminantur.  Fit  et  ipsum  ex 
creu  admistis  vitreis  gemmis. 

S5.  s  Ceru$$a  fit  hoc  modo  :  In  vase  enim  aceto 
aterrimo  impleto  satmenia  aminea  in  eodem  va- 
Bculo  collocabis,  ac  super  sarmenU  tabulas  plumbi 
tenuissimas  pones,  deinde  vu  dillgentissinie  clau- 
des,  iliinesque,  ne  aliquid  inde  spiraminis^exeau 
^  Post  dies  auiem  xxx  vas  aperitur,  et  ex  distillaiione 
Ubularum  innaU  cerussa  invenilur.  Ouod  ablatum 
et  arefactum  teritur,  aique  itemm  aceto  admisto  in 
pastilis  dividiiur,  et  in  soie  siccalur.  ^  Hac  obser' 
Yantia,  ai  laminas  aereas  samienlis  superponast  mtn* 
ginem  creant. 

i  CAa/can/Aiim... 


«  Suni  qui  vini  fteem.  E  Plin.,  xxxv,  cap.  5« 

^  Sedet$afmentum,  E  Vitruv. 

«  V$ia.  E  Plin.,  xxxv,  cap.  6. 

'  Nam  et  $i  gLsbam  $ili$  boni.  E  Plin.  mendose 
namaue  in  librls  omnibus  $Hiei$  boni  hoc  loco  legitur. 

«  Melinum  dietum.  E  VilruY.,  vii,  cap.  7»  et  Pliu. 
uxv,  cap.  6t 

'  Annuiare,,.  Vitrei$gemmi$.  Exvutgi  (addit  Plinius) 
ann«7fi,  unde  et  anmuiare  dietum.  Quae  verba  nun- 
quam  profeclo  Isidorus  omisisset,  etymologias  ira- 
cuns,  nisi  huic  operi  summa  abfuisset  manus.  ] 

s  Ceru$$a.  Ex  eod.,  xxxiv,  cap.  uitim.,  et  Vitniv., 
Yu,  cap.  42. 

^  Po$t  die$  autm  xxx.  ^Per  dia.  x,  Plinius. 

t  H<ec  ob$ervantia.  E  VitruY.,  yu,  cap.  12.  Vid. 
Piin.,  xxxiY,  cap.  11,  et  Dioscorid.,  y,  cap.  47. 

I  Chdtcanthum,  Nulla  est  inierpretatio  in  optima^ 
notx  libris.  In  uno  tantum  Ovei.  Colleg.  Goihico 
legontur  eadem  fere  verba  quae  in  Editis,  quae  (sioui 
ian\i  fuerini)  chalcu$  pro  calci$^  sive,  ut  esi  in  Gouiico, 
chaiciti$^  et  antho$  pro  thymum  legat ;  quamvis  tiiy- 
mum  florem  etiam  interprcteiur  uid.  sup.  lib.  xvn, 
cap.  9.  Sed  quid  chalcanlho  cum  tbymoT  Sed  neque 
cum  aerugine,  nisi  sola  apud  Grxcos  (ut  ait  Plio.) 
cognaiio  iiominis. 

Cap.  XV 111.  —  ^  Norma  a  Greeco  voeab.  y¥&fm'». 

i  Componitur  autem...  id  erit  norma.  SumpU  vi 


prona  nonnuMa,  alia  supina,  et  propter  hoc  universa 
ruunt  constructa 

5.  Linea  genere  suo  appellau,  quia  ex  lino  flt. 

Truil4B  nomen  factum,  eo  quod  trudit^  id  est,  in- 
clodit  calce  vel  luto  lapides. 

p  Martetiue..,. 

Machina.,.. 

4.  Scaite  a  eeandendo  Yocatae^  4  hvrent  enim  pnrie* 

libus.  Sealae  autem  dlcuntur,  quae  aut  unae  sunt,  aut 

plures,  r  quia  numeri  Untum  pluralis  est  nomen,  ul 

lilter»,  quae  epistolam  significant. 

CAPUT  XIX. 

De  Ugnaru$: 

1.  Uffnarim$  generaliter  ligni  opifex  appellaior. 

2.  Carpentariu$  speciale  nomen  est.  Carpeiituoi 
Q  enim  solum  fadt ,  sicut  navicutariMe  quia  Untnm 

naYinm  est  fabricator  et  artifex. 

3.  •  Sareiteeter  dietus,  quod  ex  mnltls  hinc  inde 
conjunetis  tabulis  unom  tecti  sarciat  corpos. 

4.  Idem  et  ligmirtitt,  qoia  teetoria  Ilgnis  indodu 

easque  quadres,  efficient  oncias  dlxxyi.  Rursusque 
aliero  simili  addito,  conficient  ambo  undas  qua- 
dratas  mcui.  Quadraium  vero  lertil  iaieris,  quod  eal 
duorum  pedum,  etdexUniis,  hocesi,  undarum  xxxiy» 
continebit  uncias  quadraus  mclyi.  Superabii  ergo 
duo  quadrau  reliquorum  iaterum  onciis  quatoor. 

»  Cactimint^tts.  lu  Onien.  Valent.  cum  ViiniYio. 
Reliqoi  acKmfm'6us. 

°  Perpendiculum.  Perpendieuium  (ail  Asc.)iJiiei  ior 
ierumeequatitatemaeummoadimum  latitudine  probans 
I     ^  Denique  in  fab...  munt  con$t,  Toius  locus  expres- 
sus  ex  elegantissimis  Lucreiii  versibus,  lib.  iv : 

Deoique  ni  in  fabrlca  si  prava  est  regula  prima 
Normaqae 

p  MarUtiu$.  Sic  Goth.  omnes.  Gloss.  :  Marieliue , 
fffvoa;$\.,  tnarceliu$.  Item GIoss., marcM/nm,  9^pcoi 
ci^ipw  ;  el  marcuiu$,  maHeoiui^  et  mai/eMS,  £fv^ 
cihp&  xftl  xoiravov. 

q  Hcerent  namgue  parietibm  ecaia.  VeiiM  sunlVir- 
gilii,  aslruendae  etymologi»  non  satis  apia»  sed  ira- 
migrasse  puto  e  margiue. 

'  Quia  ttumerj  iani.  plur:  E  serv.,  Mn,  ii.  At  Joris* 
consullus  singulari  est  usus,  cap.  Sit  priu$^  d.  de 
Furt.,  et  Hieron.  in  Qussi.  in  Genes. 

Cap.  XIX.  —  *  Sarcitector.  Sic  pleriqoe  omnes  li- 
bri,  et  congruuere  videtur  eiyroologia,  neque  eatii  yo- 


dentur.e  Vilruv.,  lib.  ix,  cap.  2.  At  exemplum  hic  •  cem  non  probat  vir  gravissimus  Jacobus  Cojacios 


uon  perindc  exactum,  qoamvis  non  longe  distet.  Nam 
li  xtcdes  duos,  hoc  est,  latos  unum  iu  oncias  redigas« 


Unus  Unium  Godex  Salmanlic,  inpriinis  YeiusioSg 
arcitector  habel,  sed  de  arckitecto  dixerat  cap.  S 


^ensiim  id  Inmtti  oeaT«HiUir,  el  in  flammam.  Undc 
n  iMfchnhm  dieitvr»  qnod  Inmen  dek 

4.  Materm  inde  dicitnr  omne  lignum»  quod  ex  et 
iliqnid  eflkjnHir;  vel  ii  ad  jannam  referaa,  vel  ad 
BUtuam,  maierta  erit.  Ad  aliquid  enim  semper  ma- 
leria  aceipienda  esl,  sicnt  elemenu  materiam  rerum 
eflie  dicimna»  qnia  inde  ea  quae  sunt  bcia  VidQpiuSy 
et  malmaj  qnaai  maiir,  dicia. 

5.  Tr§k€i  fecata),  qnod  in  Iranaverao  poaiis  utros* 
qoe  pnrielea  eonlineant. 

Alind  anlem  anni  lignat  alkid  brabea .  ^  Tigna  enim 
443  i^^  trabem  faeinnt.  •  Tftbes  anlem  sunt, 


181  ETYMOLOGIAROM  UB.  XlX.  682 

5.  «  iApkum  toeatnr  Gneea  elymologia,  quia  in-  A     444  Seetio  anlem  dicla  a  tequendo  ia  quae  cmpe- 

ril.  i  Nam  ucore,  $eetari  ei  segui  est. 

9.  Serra  antem  ndmen  de  sono  factum  esi,  id 
esi,  a  stridore. 

Serrae,  drdmqoe  usum  ^  Perdices  quidam  ado- 
lescens  iovenit ,  quem^pnerum  Dasdalns  frater  ma- 
tris  8u« ,  studiis  perdocendum  acceperat.  Gujos 
pueri  lanturo  ingenimn  fertur,  ut  dum  materiaa  divi- 
deudde  compendium  qnareret,  spinam  piscis  imitalus 
de  ferro  laminam  eiasperans  deniium  murdacitate 
armaveril,  qnam  s«Tam  artifices  nnncupanC  Pro 
cujus  artis  inventione  Daedalus  magister  ejus,  invidiae 
livore  permotus,  pr»cipitem  poerum  ei  arce  dejeciL 
Debinc  ^  exsulatus  Creum  abiit,  ibique  aliquandiu 
fuit,  ut  labulaB  ferunt.  Ei  Crela  pennis  voiavit,  et  in 
B  Giliciam  veniu 

10.  ">  Cireinue  dictus»  quod  vergendo  -efflciat  eV- 
eulum,  Httjus  modos  dopiicala  iinea  flt»  quas  simplei 
per  latitudinem  extensa  fueraU  Punctus  aniem  in 
medio  cirdni,  centmm  a  Graocis  didtnr,  in  cujus 
medinm  cnncia  convergunl. 

II  .  S^cnrii  voeaturl  eo  quod  ea  arliores  snccidan* 
Inr,  qnasi  iuceurii.  ^  Item  securis»  qnasi  semtonii. 
Ex  «u  enim  parte  acula  est»  ei  aitera  fos8eria.Iiiec 
el  apnd  veieres  psnna. vocabatnr,  ntramque  aniem 
babmm  adem»  *  bipenmi.  Mam  bipennie  didtur»  quod 
es  utraqne  parte  babeai  acutam  adem,  qnasi  duM 
pcMMt.  PeMinm  aulem*  antiqoi  eoilnm  dicebanl. 
»  Unde  el  avinm  pennae,  quia  acnias.  y  El  ecce  nomen 
qnod  roservavit  anliqniutem,  qnia  veteres  dicebaiil 
G  445  P^^t  MNi  ptiMMs.  HiBC  el  doiabra^  qnod  ba« 
beat  duo  iakru :  nam  seenris  simplei  esl. 


6.  ^  TMttf  proprie  esl  Telttti  scntnm  bseve,  qnod 
io  medio  leete  est,  in  quo  irabes  coeunl. 

•  Cvpto  vocatae,  qnod  copolenl  inseluciantes. 
iMetantei  dicuniur,  auod  erecti  invioera  se  teneanl 

more  Inctantium, 
'  Agraniei,,. 

7.  s  Aaerei^  ab  aae  dictiy  qnia  soli  ponnnturi  ne« 
que  conjnncii. 

^  Sdnduimf  eo  quod  sciodantnr,  id  est»  dtvidan- 
lor. 

i  Ejpigri  clavi  sunl,  qnibns  lignnm  ligno  ad- 
teret. 

Clavi  aulem  dicii»  qnasi  eAii/961»  quia  ex  chalybe 
ftunt ,  id  est,  ferro.  Chalybi  enim  ferrum  esl. 

S.  Tabuim  a  veteribus  tagulm  vocabanlnr»  a  la- 
^endot  sdiicel,  unde  et  teguim. 
Gemmtisnre  dicitnr  tabnlamm  coiynnelio. 

•  Lignum  Grmea  elgmolog.  At  Yarro :  Jib  lbcihdo 

iioquil)  ligtia,  quod  ea  caduca  iegcboHtur  in  agro^  ^ 
m  iti  focnm  ii(er#Nliir. 

^  Tigna  mmif m  juncta*  Festns :  Tra^i  projfrie  di- 
dtUT^  duo  kgna  compaeta. 

•  Trn^ei  aniim  eunt  cum  emU  doiatm.  E  Serv., 
iEn.  II,  ad  vers.  :  Hoi  ego  Dard,  i—Sanc  noUmdum 
trabeif  niii  jam  cmem  iini  et  compoiitmp  non  dici. 

<  TMni.  £1  eod.»  JEn.  ilem  ix,  niipinifitfe  thoio; 
Gioss.,  thotui,  xpnfvip. 

•  Cupim.  Ai.,  eopim.  Copolam  vocanl  hodie  Itali 
dimidiam  tesludinis  pariem»  Yitruvius  hemisphae- 
riom. 

'  Agrantei.v..*  Al.,  agenieit  Al.,  eonamei^  sed  iia» 
nl  hae  voees  soperiori  senteniia  annectantur,  luctan' 
tium  more  agentei,  vel  conantei.  Ailanta  esse  legen- 
dnm,  ddnde  lacnnam  rdinquendam,  eiistimabat 
Chaeon.  Titruvius  enim,  lib.  vi,  cap.  iO  :  5f  ^iia 
(inquil)  otn(t  A^iira  ii^a  mutuioif  aut  coronae  tuiti-  ^ 
n^iii,  noifrt  fiMmonei  appeiiant^  eujui  rationii^  qaid  ^ 
iia  aut  qware^  es  liieiorui  non  iwiemunllur^  Grmd  vero 
eoi  Aiiantei  ooca$U.  Atlai  namque  hiitoriee  formatur 
mitineui  mundum.  H»c  ille,  ejus  vero  rei  rationem 
ita  reddit  Serviui,  i£n.  i :  Enniui  dicU  Nilum  lielo' 
uem  vocari^  AUatUem  vero  Teiamonem.  Prtscos  enim 
illos  Romanos,  qui  Graeca  verba  emendaie  euuntiare 
non  possent,  pro  AtUu  mom  proferre  soliios  Teta- 
mo«.  Nam  in  gtossar.  sic  legitur»  «yWro  opo^,  ubi 
iorle  scribendom  irW  ri  oaoc* 

•  iUieres  ab  aae  dict.^Ab  aao  legerim,  est  nan^ 
^  Nooio  aisa  vox  soia  voi  humana,  nulio  prttierea 
ndnaaaio  sono.  Festns  aliter  :  Auerei  guod  aaideanl 
parieU^  trabibuiaue.  AUi  aiierei  quasi  aaerei  dicios 
puuot  antiqna  dedinatione  ajcer  asceriif  ut  puiver  pui' 
teris. 


^  Sdaduim.  lu  qnoqoe  apud  Rabannm.  Easdem 
apnd  alios  auctores  scandulas  videmus  nominari. 
lianserii  fortasse  ineorm|ita  apud  Iddorum  voi. 

I  Epigri  clavi  iwil.  Epiri  dicuniur  apnd  Augnsi., 
lib.  XV  de  Gvil:,  cap.  %1.  Unde  haec  sumpla  puto. 
jViit  forfe  (iuquit),  elc,  iignum  vero  ligno  per  iubicu^ 
dtitci,  epiroi^  ctava^  et  gluten  bituminii  non  poteU  ad- 
hesrere^  ut  fabricaretur  arca;  ei  fortasse  voi  clavoi 
glossa  estroO  epfroi,  sive  epigroi  malis  legere. 

i  Nam  iecare  icetari  et  eequi.  Serv.»  JSn.  x :  Qimm 
^mi^Me  iscai  ipeni  :^Secat  (inquit),  ioquitur. 

^  Perdica  quidam,  E  Serv.,  Georg.  i.  Vid.  Ovid., 
Metam.  vni. 

1  £xiNlaitti  tAiit.  ^fidem  modo  Victor.,  lib.  11  de 
Persec.  Vandal.  :  Fratremvero  Theodoricum  nndwni 
atque  denituium  iimiiiter  eatuiavit, 

»  Ctrciatts  dtcitti.  Elegantissime  descripsil  Ovidins 
cirdnum : 

Primus  el  ei  uno  duo  fenrea  bradda  nodfl^ 
Janxit,  ut  aequaU  spatio  dlstanUbns  lUis, 
Altera  pirs  siaret,  pars  altera  dnceret  orbem. 


Pateol.  LXXXIL 


n  Item  tecurii  q.  tenUcurii.  E  Serv.,  JSn.  1,  ad  iN 
Ind,  Remo  cum  f.  Quir. 

•  BipeKide  didlur^  quod  e»  uiraque  part»  Ita  Non., 
in  Binenni. 

p  Cnde  et  avium  psmuR,  quia  aeut.  Qointil.,  lib.  1, 
cap.  6  :  Ne  miretur  cwr  ex  icamno  fiat  teabeUum^  aut 
a  peniutf  quod  at  aeulum  tuurit^  acurit  utrinque  Aa- 
^eiii  actem  Hpeitnti;  iliorum  tequaiur  errorem^  qui^ 
quia  a  pennk  ( Al.,  pinnii)  duabui  hoc  eae  nomep 
exiMtinmt^  pinnat  (Al.,  peaiiai)  aviHm  did  voiunt* 

4  El  eeu  nomen  quod  iervavil  anliq*  Serv.,  i£n.  11 
Corropla  dura  bipmU  :  UO0  (inqoil)  nomcn  tereavi 
amiqmlaiem^  qma  veara  pehhas  diceoant^  non  piHNis 

2» 


(0  S.  ISIDOftl  HISPALENSIS  EPlsdoPI  el4 

«  l$<x<ra/w,  dexters  habilis.  A     447  ^.  *  MtoflM  M  6t  liylftO  MUMNil.  quagi 

12.  Atda  ab  /lai/tt/is  dicta,  qnas  a  Ugno  eiimit« 


eujus  diminutivum  nomen  est  tueiola.  lEsi  auiem  ma- 
Dubrlo  brevi  ^  ex  aversa  parte  rerereni,  vel  slmplic»*m 
maileum,  aut  cavatum,  vei  bicorne  fastrum. 

li,  Scalprui  dictum»  quod  $calpiuri$  el  foraniini- 
bus  sit  aptus,  quasi  icalforus.  Cujus  diminutivum 
icalpeUui. 

14.  Terebra  vocaU  a  ferme  ^  ligni  qul  niincupatur 
UrelMra,  quem  Grxci  rc/miiva  vocant.  Hinc  terebra 
dicta,  quod  ul  verrois  terendo  torai,  quasi  terefora^ 
vel  quasi  tramforani. 

)S.  '  Taracrtim,  quasi  teralrnm;  s<^o/tnadtcta,  quod 
baerendo  icophen  fadaU 

*  Caniherium,,.. 

t  Gaila.... 

sGttvta.... 

4MCAP0T  XX. 

De  intentione  lanilkH. 

i.  MftterVftiti  ^  quamdam  gentile»  mitht^  i)igemil 
prdedicani.  ^  Hanc  enim  primaqt  iairffldt  ttsum  moA« 
siirias^,  hafte  ^ttain  lelam  ordissift  ei  lR>I<^rtilsfe  bna^ 
pisttilbeti). 

1.  i  Wf»  quoque  hlnc  dictmt  inVenlricem ,  «t  r«« 
liticifi,  nn)1l9rvufm)ue  ^ititim  fepertiicefh.  Id^o^v^  !li) 
Wrtg^  opMci^s  sKlpptic^Yit.  Sed  et  hoc  poetkft  Hnjiftirr, 
k  Mott  enltt  Min^rva  fistavum  iirthmi  ptifltsep»  est,  %ei 
qa«si  Mpi^ntfl  )li  trai^e  «sse  dfeitmr  ftnWrfiiis ,  «t  fK<* 
nemiletipiUilovis  tiMs  ftttgitnf,  lioe  ^t,  fnfe- 
nlum ,  Ideoqne  s^nsus  sdiplentil ,  qtii  iAVenHoniiiia. 
intdplttts4.  tdeo  ei  dea  anfuw  HfliefVl  flidliir)  G  ^MlKiReniHm. 


spbxrii  media,  eipUt  Utm  IM^liMtfc ,  (k  Iti  dccipl- 
tio  vitia  constrieiuai,  Ifod  6Mel,«t  IHlKrt  iImm,  ird 
•  pa/eflam  VMiflt. 

I.  IfaAft,  qUOd  MttllliiclliAlrfl.lMlllyidlitbllll, 
habetis  ad  p«d«l  LilH  itiitblllbllli ,  iMttaDI^  ia- 
iermista  ic  ddpendMiai  t^ubtei  itoill. 

5.  Ephod ,  quod  Laiiiie  itHorprMlW  r  njMteAi- 
fftMium.  Eratenim  paUium  luplrillllilMll  *,  tt  'l)ua- 
tiy«r  eoloribMt,  «tMi^  comettmii  I 
bumero  lapidei  duoi  smaragdlMii 
In  quibtts  iCttlpli  Miil  moiIi 

tt*  4  Ikttfi^n»  ^■•i  UteiHilflr  \ 
duplex ,  auro ,  et  qaituor  textos  < 
oliigiiiMdlMlii  vttM  pttT  ^ttttdrani ,  ttai  taiflftU  erani 
B  xii  preUosissiai  Ittpidttttk  Hitt  yiitti  lifttitiMattrttli 
conirtt  fMCMii  poniificii  ttnnetttobttlttr» 

7. '  Peia/Mm,  anrtti  Umintt  in  fironltt  pomiAcis, 
qusB  nomen  Dei  Tetrttgnmmaion  Httbrttide  itUttrii 
babebat  scriptum. 

8.  •  Badm.  ttiTe  ^mittttlitt,  id  ttM,  bncm  lineae 
usqoe  ad  genua  periingente8,qttiba6  verecaodtt  sncer^ 
doUi  vttUbantor. 

CAPUT  XXil. 
Denoaiifiiltts  «oltttm  MrleittrKtti. 

1.  Diversius  vestimenlorum,  iegmen,  teguineB» 
iudttmttnium,  vesiimenium,  ei  reliqiM. 

Tegmen  dicium^  eo  quod  legtti  mttttibrtt»  aicui  le- 
gumen,  tecia,  quae  tegunt  corpora. 

Iiu/ttmenlttm,  quod  Intus  ad  corpos  tndailttr,  qaasi 


quia  nihil  eicMtentllto  «st  ftigeitio,  1^6  fifegttiiitifiml* 
fttrstt. 

€APUT  XX!. 

Be  tesie  iUterdoXali  fn  Uge. 

1.  Ocio  i  sttnt  iri  lege  genera  saoerdotalium  vttsti» 
mtttttoram. 

•  Ptderh  ttst  ^ltcerdotalls  linea,  corpr^ri  isirlcla 
usque  ad  pedes  descendens,  unde  etnunciipaiur.  V\ma 
vttiftt  tamm  Vocatiir» 

2.  AbtiMith  chigttlum  ttacerdotale  rotunduiti  poly- 
initl  irie  ek  cocco  ,  purpura,  hyaciiilhoque  conlex-* 
ium,  iia  tti  flores^  tttque  gemm«  in  eo  vidermHuf  csse 
dialiiicttt. 

•  ^E^mlM.  Uiitur  bac  Toce  Victor.,  Ilb.  i  de  Per-  i 
sec.  Yandal.  :  Vbi  forte  venerabilii  aula  claueai  rept^ 
rerant  portas,  certatim  ictibui  dexlralium  aditmn  re- 
ierabant. 

^  Ex  avenn  pflti.  fii  PaHad.,  lib.  i,  cap.  niitm. 
«  A  "berme  ligui,  qui  vocaiur  lerebra.  termilem  vo- 
Cttvi\  siipra  hli.  xtf^^p»  tt. 
«  Taratrum.  Vulgu  taladro, 

•  CttniAerwttK  Qi»m.  omilJbmu ,  mtMhn 

'  C«//«w*.  A  plerifqiitt  Mris  nbefli.  finem  #iirt»sie 
terebra  Galiictt,  qwe  M^efiti  ^ittitttr* 
s  C^M«M.w.  fteiiftet  itiom  nttmon  hmlje«fiidiiei. 
Cap.  XX.  — »»  ifiMrvomiviittiti/.  Al.,  ^tVtetti. 

•  Manc  ptimam  Umif.  Sen ,,  ifiti.  vn  :  MAiirfs 
ftoii....irMmw  :--Ji;i  armerwn  (itttuil^^tai  mu^  |#. 
tdfUii. 

^  I  auvaquoque.  Virf .^ attttrg. 1 1  Oiem^M  jrfn^ 
•itteiMiiHP. 


f«tt%«- 


44S  2.  ynHmentum  ntt  est,  quod  mqM  id  ird- 
tigittm  proMttdiior»  qntttti  ittiii|imaiifttm,  tti  eM  tidiictt 
tl^is.  %ed  et  hitt  c^nitteitQdo  serflionli  ttQctonim 
confandii. 

Amtcltts.... 

5.  DiscettiHnr  atneta  iresiiWl  a  ttfltt,  qiioiiiflm 
lauiiof  inlelligUur  cullus.  Item  CuUus  abbablitt.  Mattl 
bttbiitts  ttd  naiunm  periinei»  caliHi  ttd  bomitttttt. 

4.  Pleraeque  autem  vestium  ,  ttit  tt  MifNlre  qoo 
mtixime  in  usu  sunt  appeHaninr,  lot  t  locti  tibi  vel 
primum  confecias ,  vel  roaxime  venditantur,  aui  a 
generettoloiis,  aut  a  ttomitttt  tvpenoraaa* 

5.  Vesiis  itttiqtttsBimi  bombiam  fedl  ^  fVrlMma , 

I     k  Nm  eidm  Minma  i$Htr wnhena.  fi  6err«» 

ecMg.  4. 

Cif.  XXI.  ^  «  OHa.  Toten  bot  ttiiMit  ttttttttptnm 
et  tiieronymi  eptet.  ad  Fabfobim  m,  4e  ?mc  sa* 
cttHlotan.  Oeto  quidem  vestimentt  sai^rdttMiA  vitt- 
in«rinittr  bis  in  fixodtt;  at  In  Levit.  Hptetti  (otiifi-> 
tovtiur  namqoe  femorltia^,  cujes  rel  ^etttisttn  teMtl 
Uiefonym.         ^     _  ^^^ 

^  Poderfe»  UelNlriCtt  nd\9  GftilAttttiltt-» 

•  n/etim.  mb.  nsm  MfmephHk. 
^  voiifvttm  vife.  nwrtttt.  *,  ^aMrttiii. 

r  tsp^^(i%ti\  mipenfNMmeiiRim  I  ifvi  mm»  nliviffilt 
baec  ab  Ovei.  colleg.  Gttllliett. 
%  f^M^iOft»  INr^  TVn  CTHJtten. 

•  l^eiitkm.  Ileb.'am  V^  Httttittl. 

•  Mlm.  tam  ift  ittflRli  pfeprlo  n^mltte  MMM| 
mMttesi. 

Ck>.  KXH.  ^  «  f^tffisdttttt,  tf  m,  stt^iKttivfanni.  M 
quale  luerit  vid.  apud  AugusU  ,  lib.  v  conira  iatilai 


ETVHOLOGIARtlM  LIB.  XIX. 


m 


id  esiy  succincloriuin,  quo  Uintum  geniulia  contegun-  Agissiraa  ex  se  fiia  generat,  quorum  lextura  bomby* 


tur.  Hoc  primum  prfnd  moriale»  e  fbliis  arbonint 
sibi  fecerunt ,  quando  post  pra^varicationem  erabe- 
s^eentes  fmd^nda  tefattmt.  Cujus  usum  quacdam  bar 
barse  geoies ,  dum  sini  nudoe  usque  hodie  teneiit. 
<^  HM  ei  eftmpestria  nuncupantur,  pro  eo  qiiod 
eisdem  juvenes  qui  nudi  exercentur  in  canipo ,  pti- 
dendaoperiunt 

6.  TiiiitoteitiswitiqwMmi  •pfitlliit)  quia  in 
moHi  inGOdeBlis  $mm  feeit.  Totm  mi^m  mma  est. 
Prtoqm  Mem  fMM  peltieeaB  tnmetc ,  qiiibus  poai 
offenMm  «I  ifecttoiictn  do  ptradioo  Mam  «I  Eva  lift- 
duti  sunt. 

7.  i>  fMkrk  «nfM  dicta»  eo  qvod «d  irIoi  otque 
desconint»  «i  ad  yAtoi  defloat,  •  alevl  pictvraiii  ifwm 
«fiil  Miifm  MrtTiB  4nK ,  ui  untam  pectm  «peri-  B 
fvii|  iioel  WMC  ffioAiiior  sH. 

8«  ^  IfMMiM  iuiiRa,  id  esi,  mm^cm^  eo  qvod 
habcat  manicas, «  qoaei  xti^t^mt^  Gr»ct  voeant. 

440^-  JOvimatka  veslis  prfmom  Hi  OalMUa  pr<i- 
vincia  Graeci»  texla  est,  tunica  '  sacerdotalia  canrH- 
dida  cum  clavie^x  p«rp«N. 

lOv  •  AiiMM^  q«am  Gnpci  ptuBwhem  toelfiti  nos 
•miiwMR,  i  Mfierni  a  LaeedmoniiB  ad  ednidiiiA 
eolom  oiiallituiiM  •mguiiiem,  quolies  qols  ia  aci^ 
r>  M  eoiiieiiipiaml  adtersoHo  aiilmus 
fiM  mH  ComttHbiie  Rolnanl  osi  sihiI 
nnlilii ,  «lie  iMam  rvssatf  focabamot.  t  Mebant 
etiain  pridie  quam  dimicaninm  essel  tnie  priiicipla 
pniP^Biv  f  iNMi  odimHiitio  ot  indielum  ArtMI  pugna;. 

11.  imntima  eM  qw  lacasqvadrttosqooad»!  ciia  ^ 
pidiiniliabel  iniexioB»  am  addKos  «c«. 

i  Hfadmkim  vostls  osl,  aerio  colore 

i%.^  MakMma^  quft  molfartim  slai 
t«r,  quam  «lii  m^km^m^  alii  iMMimn  fMini. 


13.  Bamhffdm  «st  a  *«Nidlc«  fer«[iio«l«|  qii  lo»»     moltorum  colorum  est. 


elfiiim  dicltur,  coAflchurque  in  insiila  l'0(>. 

Apocalama,., 

450  ^^^  Seritasiieneo  dicla,  vel  quoJ eam Scrsi 
prlmi  niiserunl. 

Hotoserica^  tola  serica,  okw  eniin  Mliiin. 

fram<fieried  slaminO  lineo,  irama  ex  serico. 

1  Holoporp/iffra  tota  ex  purpura. 

15.  ^  Bys$ina  caiidida  confecla  ex  quttdam  genere 
Hni  grossiori*^.  Siint  elquigenusquoddam  lini  byssuui 
esse  existiment. 

16.  Fibrina  (ramam  d^  fibri  laiia  habens. 
^prifio... 

Ifostfctna... 

■  Mena... 

Linea,  quae  cx  sotolmo  fll. 

17.  Linostema  vestiS  est  ex  laOh  linOque  coiitexla. 
Kt  dicia  iinosteiiid,  qQla  tn  siamine  Itftum,  In  irama 
laiiam  habel. 

18.  ^  Recla  dicltiii'  Vesiis,  quain  siirsum  versum 
stantesque  tcxunt. 

P  Segmentata  ibnlH  qtiibusdam  et  quasi  praecisa-i 
mentis  ornata.  Nam  et  particulAs  Cuiciinque  (iiate< 
riae  abscissas  pr(v$egmim  vocant. 

19.4  Leviden$i$,  quod  raro  fllosii,  leviiorquedfensata. 

Pavtl^nsM  contraria  levidensi  dicia,  quod  graviter 
pressa  atque  catcata  sit. 

4U  20.  r  Citro$a,  quasi  coocrispa  ad  siiniliuidi- 
iiem  ciiri,  *  Naevius : 

. . .  Pulchramque  ex  auro,  vesteinqiie  citrossBi. 

11.  t  VekneiM  lunle««ot  qmsalfertnr  ex  insuila. 

«  EMtiea  Teill»  eftt  poMgnna  d«  fbris  vonieino,  iil  lii 
Hispaniam  a  Gr«cis. 

▼  Potymhm,  moHi  eol«ti«.  PolyeMtua  entni  Miua 


•  Ha!c  et  eampeet...  operiunt.  Verba  siinl  Aogost., 
xif  de  Civii.,  cap.  17.  Horalius : 

P««ula  soiflUtlo ,  esmp««tr«  Bif«Ubus  ««ris 

»  Talarie  tunic.  £  HierOn.,  ad  Czech.  ix. 

«  5iciii  peetoratii.  Gr«ceE;(u;uilc,quod  (ut  ail  Agell., 
IFI).  xn)  sabsiricla  et  brevis  esset,  ac  ciira  humeruDd 
^esineret. 

*  Manicleata.  Sic  omnes  libri.  Rabanuft,  manu* 
cleaia.  Ego  manuteata  lego,  sic  enim  dicitor  apud 
Plaoi.  in  Psend.  ei  Suetdn.,  in  Calig^i.  Memcati$ 
iunici$  dixlt  Cicer.  in  ii  Catilin.  Gloes.,  mmntiea , 

«  0iimii  €hirodotmt.  Ita  Agelt.,  lib.  fii ,  cap.  12. 
4}iio4  Z«/>«^»  hoc  e«i,  mnnicas  longas  habeat. 
Kasdem  raaer«ehere«8  festee  a  Lamprldio  In  Alexan- 
dro  «fftpellari  puio. 

'  D«/mafica  iunka.  E«Ai  Romanis  in  nsa  fulsse 
eoBOlai  «X  Lsmprid.  in  HeHogabalo  ,  qaem  ait  dat^ 
iimticatum  in  poblieo  posl  emoani  ««pefisnm;  iH 
aiiieDi  diacoiioram  iMer  8«erific«adum  feaiis  esset, 
insiiiuit  Syhroster. 

«  Rmmm.  Rmmm  sl  Tbjleslo  eredimii»,  Laiina 
qnldeaa  foi,  sed  «ratorom  matls  qnam  or«torum. 

^  Jleportofli  a  Laced.  lu  Phllosfrai.,  fn  ofi^tolis. 

>  Solebma  cnim  prid.  Plotarcti.,  In  Psiblo,  €r«lo  «l 
Pompeio. 

J  Hyadmhim  $mi.  mt.  cai.  flioron.,  «d  Fabiol.: 

Huaemthu^  acri  irikmlw  prcptcr  eoicm  timkiiiu^em. 

^  MQlocltinia,  qmc  maic.  eUmm.  Moiitts»  credo. 


Nonius :  Jfo/oc/iiniim  a  Grwco^  color  e$t  flori  $imiiiM 
matvee. 

t  Hbtoporpkyr.  PHmum  frabeft  genns  ex  tribua» 
de  quibus  Serv.,  i£n.  vii:  lp$i  Quirinali  traib. 

»  Byi^a  $x  qnodam  generis  lini.  Al.,  tigni.  Male, 
quamfts  non  dem  qnl  eam  lectlonem,  veram  esse 
contendat,  ex  verbis  Pkilostrati,  lib.  it  de  Vit.  Apol. 
'  Bjfisum  autem  Ot  arbore  na$ci  fcrunt^  qws  altitudinc 
poputoimqtfei,  foHi$  autm  satiei  timitii  e$t:  nam  id« 
drco  verum  m  e  ligno  grossiori  festes  conflci?  Rur- 
sus  de  bysso  Ibf^a,  enp.  27. 

■  Mena,..  Masticina..,  Vid.  inf.,  cap.  88. 
D     *  Recfa.  Ex  Fesio,  In  Betta.ei  Bcgiitie. 

p  S^mentafii.  Vid.  8erv.,  Jtn.  i,  ad  fen. :  CoUoa. 
tnontfe. 

4  Lecidenme.  NiMH  ftioroi*  yarlas  «lldrtim  apnd  Cl- 
cer.,  episf.  i2,lib.ix,sivescripluras,siveconjecturas. 

r  Cfrrdlo.  Pestiis  :  CHro$a  ve$li$  a  iimititudine  citri. 

'  Nceviuhputchramquc  ex  a,  v.  q.e.  Vid.  Macfrob., 
SaiQm.  in,  cap.  19. 

^  ycicn9i$.  AL,  Vetenen^e,  Quld  li  Heten$i$  a  ttktHh 
im  ex  CychidfbQs?  «ni  MeTitcn$i$  cu]us  meminit 
Cicer.  Kb.Ti  In  Verr.  :  Dico  te  mrn^um  pondU$  curi, 
ixrgenti,  eb6ii$.  purpum  pturimmh  veaim,MiUtmim 
pfurimam^  $traautam,  elc. 

«  Exotictt.  Nonius  :  Exo^m  adm$MhMh.  PlWlb 
llolleH* ! 

NoB  omn«s  pooivoi  olero 

^  Potymita  multlcoi.  Plin. 

teUCre  aum  mQitamimM  mmm^Umt 


Pturtmi$  9cr0  Udia 


M7  S.  ISIDOIU  HISPALENSIS  EPISOOPI  Wg 

92.  Acupicta  vesiis»  acu  texlilis,  ye\  aca  ornalA.  A  et  brachte^  qaod  slnt  breves,  ei  ferecuoda  corporis 
•  Eadeni  et  Phrygiu.  Hiijus  eoim  artis  periti  Plirygii     iis  velenlur. 


oiunes  dicuotur;  sive  quia  iii  Pnryqia  invema  esl. 
Uode  et  artificesy  qui  id  Taciunt,  Phrygionei  dicunlur. 
Tirgilius :  Phrygiam  Ascanio  chlamydem. 

23.  ^  Trilicis  a  tribus  /ictti,  quiaest  simplei,  c  ei 
bilex. 

A  RuUa^  quae  vulgo  raiUii  dicitur. 
« Inierpola  vesiis  illa  vocatur  quKdum  sit  vetus  ad 
iiovam  speeiem  recuratur. 

24.  t  Pannutia  nuiicupala/  quod  sit  diversis  panois 
obsita. 

i  Colobium  dictum,  quia  loogamest»  et  sine  maui- 
cis.  Antiqui  enim  magis  hoe  utebiotur. 

452  ^  Lebiionarium  est  eolobiom  sine  manicis» 
quali  monachi  i£gyptii  utuotor. 

25.  i  Lumbare  vocatur»  quod  lumbii  rellgetur,  vel 
quod  luuibls  hxreat.  Hoc  in  ^ypto  et  in  Syria  oon 
tantum  femin»,  sed  el  viri  otuotor.  Uode  et  Jeremias 
iraos  Euphratem  iulit  luiobare  soumy  ibique  illud  io 
foramioe  petr»  abscondii,  ei  postea  scissum  reperit. 
IIoc  a  quibusdam  et  renale  djcitur«  quia  renibus  alli- 
galur. 

26.  i  Limicf  est  veslis  quae  ab  unibilico  usque  ad 
pedes  produciiur.  Haec  auiem  vesiis  habet  in  exiremo 
sui  purpuram  iimam*  id  est,  flexuosam.  Unde  et  iio- 
men  accepit.  Nam  limum  obUquum  dicimus. 

27.  Ueinum  vocatum»  quod  textura  ejus  ligau  slt 
lu  totum,  qoasi  diceret  Uginumf  c  pro  g  llttera  com- 
uiutata. 


30.  1  Ttt^rucoi  vocatos  (dicani)  quod  titiias  br&« 
cbasque  teganu 

■  Tubracif  quod  a  brachis  ad  tibias  usqoe  per- 
venianL 

453  CAPUT  xxni. 

De  praj^^uaruuUUm  gmuium  hahitu. 

1.  Quibusdam  autara  uaiionibos  sua  coique  propria 
vesiis  esi,  >  ot  Parihis  sarabara,  •  Gallis  looc, 
f  Germauis  rkenooes.  Hispauis  sirioges.  Sardis  maa- 
trucae. 

2.  Sarahara  suot  Auxa  ac  sioooaa  vesUmeou,  de 
qoibus  iegiiur  io  Daniele:  EtuBrahara  earum  nan  emU 
iamuiala.  Ei  Publius :  IJt  quid  ergo  ttt  venir^  iuo  Par* 

B  thi  Mrabara  euspenfierunl  t  Apod  qooadam  aoiem  sara- 
bara  quaniam  capitum  legmiia  ouiiCQpaAtory  qualia 
Yidemus  io  capite  magorum  pieU. 

5.  Lenmp  saga  qoadra  et  mdita  soni.  De  qoibos 
Plauttts  : 

Lena  oooperU  est  uxtrioa  Gallia. 

4«  Rkenone$  suoi  velamina  huoserenim  et  pedoris 
ttsque4S4  3^  umbiiicom,  aiqoe  ioioriia  viliis  adeo 
bispida»  ui  imbres  respoani,  qoos  vidgo  rapm  voeant, 
eo  qaod  loogiiudo  villorom,  qoasi  reptaL  Da  qoibtts 
Sallusiius :  GcrMMmi  iniectum  rhmmibui  eorpme  tagunU 
Dicii  autem  4  rAMionet  a  Rheoo  Germaoim  flttmioe, 
obi  iis  freqoenter  utuniur 

ft.  r  Jfaiincca,  vestis  Sarda  ex  pellienlis  Israrom, 
de  qoa  Cicero  pro  Scauro :  Q««ni  purpurarogaUs  non 


28. 1"  AmMma  vulgo  voeaU,  qood  aoU  ei  reiro  q  commaoit^  eum  Sardarum  maetruca  mutami.  Mastroca 
divisa  alque  aperuest,  io  armos  Uoiom  claosa,  quasi 
armiclauM'^  e  littera  ablaU. 

29.  Camieai  vocamus,  quod  io  his  dormimoa  in  ca- 
miif  id  est,  io  itratii  oostris. 

Femaralia  appellaU,  eo  quod  femara  tegaot.  Ipsa 

«  Eadem  et  Phryg.  E  Serv.,  i£n.  iii,  vei  Plio.,  lib. 
tiii,  cap.  48. 

1»  Trilicii.  Sic  omnes  libri.  Trt/«c,  aul  Trilix  malim. 
Sed  frequens  in  hoc  opere  hujusmodi  obliquus  pro 
reeto,  ut  cateii  pro  calx. 

«  Et  bilex.  Virgil.,i£n.  xii :  Rumpitque  in/isa  bili' 
cetn  loricam,  Gloss,,  bilex^  ^iimmw  difUTov  (sic). 

^  Ralla^  qum  vutgo  rasU,  At  Nonius:  Ralla  veetii^ 
die(a  araritate.  Plaut.»  Epid.:  TttiitMm  raUam^  tUM' 
cam  ijnaam,  D 

•  interpola.  Mariianus,  cap,  45,  d.  de  Cooirah. 
eropi.  :  Labto^  libro  Poiteriarum  ecribit  :  st  vetti' 
menta  inlerpola  quii  pro  nom  emerit^  TrebaUo  placere^ 
ita  emptori  preeitandumquod  intereUf  $i  tgnoram  ittter- 
pola  emerit. 

'  Pannutia.  Sic  aoum  Baucidem  Persius  ;Mmiiiiltam 
dixit. 

s  Colobium,.,  uubantur.  E  Serv.,  Mn.  ix:  Et  /u- 
nkm  manic.  \id.  Annot.  in  Cassian. 

i^  Lebitonarium.  Hieron.,  in  praefai.  ad  Regul.  s^u* 
cti  Pachomii :  Nihil  habent  monachi  in  celluUi^  prcster 
feuUldum^  et  duo  lebitonaria,  quod  JEgyptiii  monachii 
genui  at  vestimenU  sine  manicis .  Suid.,  lt^v,xo\ap  r 
}^ew*  fiovaxc^' 

i  Lumbare.  Tid.  Hleron.r  •<!  Jerem.  xiiiy  ei  m 
Prooem. ,  comm.  in  Ose. 

I  LimiM  est  vestis.  E  Serv.»  /Exk$  xii  ;  Ve/a<l  /tno 
al., /tmo)  etverb.  t.c. 

^  Ameluuia.  Utiiur  bac  voee  PaulinMSt 


i  dicU,  quasi  roonsiruosa,  eo  qood  qui  ea  in- 

duuoior,  qoasi  io  ferarom  babitoffl  iraosiermeotor. 

%.  •  Dtgooaeooior  et  gentes  iu  habitu  sicut  ei  lin- 

goa  disGordes.  Persas  *  brachia  ei  erora  lioamentis, 

eapui    tiara  ieguot.  Emioeoi   apicibus  fasiigiatis 

1  Tubrucos.h\.,tubricos;  al., /ic^ratcos» 
o*  Tulnraci...  pertemaui.  Absuoi  hase  a  Valeot.  e* 
omitti  sine  fraode  poierani. 

Cap.  XXIII.  —  n  f//  Parthissarabara.  Sic  commonis 
Ediiio  Grscorum  ((|uam  sequi  soiel  Isid.),  Dao.  iii : 
Koct  T«  cafM^pu  «uTuv  oux  ijXXotwOv.  Aquila  vero, 
Theodos.  et  Hieroo.,  sarabaUa^  melius.  Syriaceeoim 

jiXiD  iarbaL 

«  Ga//ts  lenm.  lu  Strab.,  lib.  iv,  de  Ileheiior.  el 

Arvernor.  vesiitu. 

p  Germanii  rhenonee.  Gssar»,  lib.  iv  de  Bell.  Gall. 

<i  Rhenonee  a  Rheno  G.  f.  Alii  ebro  xwt  povoiv ,  id 

esl,  ovibus.  Serv.,  Georg.  iii :  (Jt  SaitusUus  dieit  to 

Idstoriis^  vestet  de  pelUbus  Rhenonee  vocantur.  ^ 

r  Mastruca,  vestii  Sarda.  lu  Tarrac»  Simaiir., 
Uispal.,  Ifejorad.  Plures  tamen  e  Goihicis :  Maitrnga 
vesUi  Germanica ;  quie  iecilo  /nisi  obsurei  locus  e 
Cicerune  ciutus)  ferri  poterat.  Prudeiitius ; 
TeaUvit  Geiicus  naper  delere  lyraonos 
Italiain  palrio  venieus  juratus  ab  Istro, 
Has  aroesequare  solo,  lecta  aorea  Qammis 
Solvere.  maslrucis  proceres  vestire  ugatos. 

*  Dignosctmfnr  gentee  ita  habit.  et  Ung.  Reapeiiss^ 
videtor  ad  Virgilii  verba  : 

. .  .  loceduut  vtcUe  lonxo  ordiue  geiites. 
Quam  variis  lioguis,  hshiu  tsm  vesiis,  ei  arniis. 

*  Brach.etcrur.  linament.  AI.,*'fnmmeN</f.  Usurpat 
eam  vocem  Piioios. 


68»  ETT1I0L061ARUM  Llfi.  XIX.  «M 

Aiani ;  ■  borrent  et  mito  tecii  com  latittiNrilmf  lin-  4  cujus  similUudlnem  in  operimeiitit  simolacrorom,  ¥6l 

picturarumatpidmas,  easquestatoaa  togatasTOcamos. 

4.  Toga  aatem  Romanl  in  paee  otel»antnr,  beU> 
aotetn  lempore  palodamentis.  •  Mensora  togae  josta» 
si  sex  olnas  babeat. 

5.  '  Toga  palmata  dicebaiur  qoam  merebantor  li 
qoi  reportabant  de  bostibos  palmas.  s  Ipsa  vocabator 
ei  toga  peta^  eo  quod  victorias  com  paimis  intexlu 
baberet. 

6.  Toga  candida^  eademqoe  cretata^  \n  qoa  candi-* 
dati,  id  est,  magisiratom  petebtes  ambiebant,  addiu 
creta,  qoo  candidior,  insigniorqoe  esset.  Gicero 
orationem,  quam  babuit  contra  competitores  in  toga 
candida  inscripsit. 

7.  ^  Cin€tu$  Gabinut  est»  com  ita  imponitur  toga» 

attraiiitur 


gois  Seoti ;  sagatl  smt  Atomanni ;  linteati  Indi ;  j 
maU  Persm;  serlcati  Seras ;  pbaretrati  Armemi. 

7.  Nonnoite  etiam  gentes  non  solom  in  YestibM« 
sed  et  in  corpore  ^  aliqoa  sibi  propria  qoasi  insignia 
viudicantfUt  fidemos  455  cirrosGermanorom»gra«i 
Doset  cinnabar  Gothorom,  stigmata  Britonum.Gircum- 
cidunt  Judsi  prasputia;  pertundunt  Arabesaures; 
fla?ent  capUibos  intectis  Get»,  nitent  Albani  alben- 
tibos  crinibus.  Mauros  habet  telra  nox  corporum» 
Gailos  candida  cotis,  sine  equis  inertes  exstant  Alani, 
nee  abest  genti  Pictorom  nomen  a  corpore,  qood  mi- 
nutisopifex  aeus  punctis,  et  expressus  natiTigraminis 
soccos  illodit,  ot  bas  ad  sui  specimen  cicatrices 
ferat,  pictis  artobus  maculosa  nobilitas. 


8.  Habet  et  sexus  instiiutam  speciem  babitus,  ot  »  ul  tog»  laeinia,  qu«  postsecos  rejidtur, 


« in  viris  tonsl  capllii ,  in  mulieribos  redondantia 
crinium :  qood  maxime  virginibus  insigne  est,  quarum 
et  ornaius  ipse  proprie  sic  estp  ut  eoncumulatus  in 
Tcrticem  Ipsam  caoitis  sui  arcem  ambitus  crinium 
contegat. 

CARUT  XXIV. 
De  palliis  viroruml 

!•  Pallium  est  quo  ministrantium  scapol»  conte- 

gontor ,  ut  dum  ministraut  expediti  discurrant. 

Piaotus: 

Si  quid  factorus  es,  appende  in  homeris  palliom, 
£t  pergat,  qusQtum  yatet,  toomm  pedum  pernicitss. 

Dictum  autem  paUium  a  poUibui^  qoia  prins  super 

iudumenta  peUicia  Teteres  otebantor,  qoasi  pellea, 

siTe  a  palla  per  derivationem. 

450  2.  Chlamys  est  qoae  ex  ona  parte  induitor, 
ueque  consoitor,  sed  fibola  infrenator.  Hinc  et  Graeee 
iionien  accepit. 

5.  Toga  dicta,  qood  Teiamenlo  sui  corpus  tegat, 
atque  operiat.  ^  fisi  autem  pailium  porom  forma  ro- 
tnnda  efhisiore,  et  quasi  inondante  sino,  et  sob 
dextro  Teoiens  sopra  bomerum  sinistrum  ponitor, 

<"  Horrent  et  male  Ucti.^Heteromalii  tecti  legit  qoi* 
dain,  lib.  iRer.  Gennan.,  id  est,  Testimentis  altera 
parie  Ttllosis;  recte,  opinor. 

^  AUqua  M  propria  q.  in$lg.  vend.  Tertoil.,  libro 
de  Veland.  Virg. :  Debebant  et  ipti  aUqua  nbi  imignia 
defendere;  aut  pennoM  Garamantum,  aut  etrobuloi  6ar- 
barorum,  aut  cicadas  Athemensium,  aut  cirroi  Germa- 
norum^  aut  etigmata  Britonum 


ad  pectos,  iu  ot  ex  otroqoe  laiere  ex  humeris  pie* 
turae  pendeant,  ut  sacerdotes  gentiiiom  fadebaut, 
<  aot  cingebantor  praetores. 

8.  J  Trabea  erat  togae  species  ex  porpora  et  coeeo^ 
qoa  operti  457  Romanorom  reges  initlo  piocedebaiit. 
k  Hanc  primom  Romulos  adinTcnisse  perhibetor,  ad 
discretionem  regil  habitos.  Trabea  aotem  dieta,  qood 
In  majori  gloria  hominem  ^  transbearet,  boc  est» 
ullra  et  in  posterum  ampiiori  digniUte  bonoris 
beatum  faceret. 

9.  Paitf(/am^/ttm  erat  insignepamum  imperatorum 
cocco,  purporaque  et  aoro  distinctom.  Dfe  qoo  Sal- 
lusiios:  Togam,  inqoit,  paliidam«nlo  miitawl.  Erat 
entm  pallium  beilicum,  dictum,  ot  qoibosdam  Tide- 
tor,  quod  eo  indotus  palam  faceret  Imperatorbettom 
foiorom. 

10.  Ctrciimt««tttm  est  quod  Grace  xwxXac  didtort 
de  qoo  Virgilios 

■  Et  drcomiextnm  croeeo  Yelamen  acaotboc 
Gircomiextom  aotem  dictom,  quia  est  rotondom 
palliom. 
il.  «  Diptoii,  Gr£Com  nomen,  ab  eo  quod  sltdu- 

t  Aut  cingebantufpratores.  Gonsuies  Toiuit  dicere* 

J  Trabeaerat  tog.  tp.,  etc.  SerT.,  Mn.  tii  :  Trabea 
toga  e$t  augurum  de  coceo  et  purpura. 

k  Ifanc  prtmttm  Romut.  Plinios,  iib.  ix,  eap.  59  : 
Purpura  usum  Romm  semper  fmse  ddeo,  sed  Romulo 
tn  trabea.  * 

^  Transbearet.  luGotb:Cod.;  aiii,  tranweheret. 

n  Et  dreumtextum.  Serv ius  :   Yelamen  (drcuin- 


«  /ft  vtris  tonst  captUt.^Vtr  st  camam  nutnat  tgno-  V  lexlum  Intellige)  cycladem stgnificat. Non  ot  Tclamen 
inia  est  iUL  1  Cor.  appositio  sit  tow  circumtesUum  (quod  potavit  qoidam), 

Gap.  XXIV.  — d  Est  autem  palUum  purum.  Toga     ged  ut  Telamen  sit  circumtextum  croceo  acantho. 


miina 

Cai 

para  dicebatur,  qu»  sine  purpura  erat^  pttrumpa//tum 
qoi  dixerit  non  Tideo.  Itaque  t6  purum  delebal  Cha- 
eoD.  Mam  pura  vestimenia  alio  sensu  dicunlur  a 
Festo,  et  a  Senr.  in  Fragmentis. 

•  Jf^Mttra  tog.  just.  si  sex  utn.  Horat.  in  Epod. 

Tidesne  sacram  metiente  te  viam 
Com  bis  ter  olnarum  loga, 
Utora  verUt  huc  et  hoc 

t  Toga  aulem  palm.  SerT.,  edog.  10  :  Sanguineis 
ekuli  bau.  :  Patmata  toga^  qua  utebantur  ilH  qtd 
paknam  merebantur. 

9  Ipsavocatur  et  toga  pict.  Tid.  Fest«,^in  Pieta. 

^  Cintttu  Gabiun  Yid.  Senr.,  JEn.  tii  : 
IpaeQolrinsii  urabea,  dnctoqoe  Gabiao; 
t^QOd  aiilem  postHcus  dixit,  sic  in  Gloss.  Poslsfciiif 
;irud9H,  et  ifMco^e^  atttisecttsi 


Nam  cireumtextum  participiom  esi  nihilo  minus  quam 
ptcittm,  cum  idem  Tcrsus  paulo  post  apud  Maronem 
nonnihii  rouutus  repetitur : 

Pallamqoe  et  plctom  croceo  velsmea  acaotfao. 

QoamTis  etiam  ^umtextum  sobsUntiTC,  vel  Testls 
genos  sit,  tcI  potios  Testimenii  pars.  Varro,  lib.  it: 
Amictue  est  dictum  omjeclttm,  id  est,  ciretimjectum^  a 
quo  etiam  quod  tteetes  $e  invotmmt,  arcumjectum 
appeltant,  et  quod  amicttu  hatent  purpuram  ctreum^ 
vocant  drcumtextum. 

a  Diptois.  SerT.,  iEn.  t  :  Htec  fatus  dupltcem.... : 
Id  est^  aboUam^  qum  duptex  est.  sicut  chlamy$. 
Hori  : 

Gontra  qoeni  doplici  psnno  mpieniis  velati 


]^mBX  SIImCIQS*  liOfftllttfl  '< 


s.  isijMWi  nsPALniBia  vm^:m 


QMlrt  qMB  «nplM  ptM»  piUMMii  felM. 

II.  »  Bil  •«Mm  vemisnililMit»  cuim  nfiuft  GiUkis 
pHnm  ispeiitlMiibiii  «oph  e  pmdi  KMtili.  te 
quo  TOi  llli  ienalui  :  ^  799»  ift^FiMlti,  fliflrifei, 

^ftO/  ftfiiyi. 

45S15.  Ai^MMiiSittieMiiiiMMiiilidiiii' 
Mm  imen  mgn  ^dro»,  ••  ^Md  ^4  eee  pimm^ 

qiiidritus,Tel«qoadruplex  easet. 

14.  «  Pmiiitf  eei  peHivtt  «mi  fimlinii  loagil. 

d  tMema  pilKiin  ftflihriiliin,  quo  olioi  afili  mi« 
Ikei  ulebiiitvr.  Upde  et  In  diitiagMndi  oastreMi 
«rbinique  lupta  hoi  Ii0iie8«  illee  Ueern^  Toear 
bent.*  Inde  autem  lacern»,quisi  iiiipatiti^  capilibai 
fliiMarum,  ne^oe  iu  la^li,  ul  iim  paumM^rum. 

i5.  t  Jfaiiiiuu  lliipMii  voe^i,  qii^  UViiiUi  Higi( 
luMlim.  Eu  eaioi  i^reve  imi«Mini. 

M.  •  FriBiMiA  puerile  palUm  ii|t,  qno  ufiqu<i  «4 
icdecim  annos  pueri  iiobiles  iiib  diseiplioai  cullu  utor 
biDtur.  Uodiil  prarl^iliU  puori  ippellati  iuni.  Dicta 
iulin  prMjrM,  quie  YmiMek^wt  ei  |itior  purport, 

7.  (kmkk  m\  ▼e>iU  cueulli^,  dicm  per  dimimi« 
lioiietu  iiifa.  qued  telum  bomipeqi  teg^t,  quasi  oit< 
m»r  ««M.  CMii  il  Hcull^  quisi  miuc^r  cell^  \  sic  «| 
Gneci  ^  Plinetis  dicios  irQlHUt,  q^a  oris  459  ^"^^- 
tibus  evigsntur.  Unde  el  stell»  planetcBt  id  ^t,  s^gx^ 
M  quod  f ifo  lui  errpro  ip^uq^tp  4t«currvnt. 

ii.  Htmii  9i  Grvco  TQOfVbulupi  trabit  ^  iUi  enio^ 
buprom  tiAmiui  diOMP|. 

III.  MeiolM,  quaa  etiam  para  Yociiuf,  pellis  est  ea- 
pviM,  i  oiilo  pMdeos,  prscioc^  i|iq^c  sid  lumbo^, 
Esi  aoiem  babitus  proprte  necessarius  ad  c^ri| 
esofpiliuni.  f\^hxk\  aqtepi  prius,  u|  quld^fq  ^sMrn^oi, 


aw  Mslimeninium,  boe  ett,  (mK  m  fiNMi  M" 
CibulMi  trilwAtii.  finici 


CAPUT  DLH. 
De  fm$  femkmnm 
t.  Reqillum  J  es|  pnelautuiq  r^^nartttn  amlcnfnm^ 
uiide  et  appellatum.  4QQ  ^  Peplum  m^^lronale  pa^ 
lium  cx  purpura  signatuni*  <;uju8  fin^riae  aHrei  sliii\i- 
nis  sumniitate  resplendent. 

2.  ^  Paila  est  quadrum  pallium  routtebrls  Yestls 
dediictuin  qsqoe  ad  vestigln,  afQxis  in  ordinem  gem- 
mis.  ^  El  palia  dicta,  M  tou  iraSOUiVf  Id  est  i 
mobilitate  quas  est  circa  flnem  bujosmodl  indumenii, 
iiYe  quod  rugis  vibraniibus  stnuata  crispetur. 
\  3.  Siotat  matronale  operimentum,  quod  cooperlo 
capite  et  scapula  a  dextro  latere  In  l»Yum  bonierum 
mittitur.  StoKa  iiitem  Gr«ee  vociior,  quod  iupermit- 
latur. 

4.  "  Eadem  etricimttmLatino  nomine  app^iiatuni, 
eo  qood  dimidia  ejos  p%r#  ro||ro  ^icitur,  quod  vulgo 
mavartem  dicunt.  Vocatum  i|ptem  dicunt  mav&rtem, 
quasi  Mariem,  Signum  enim  maritalis  dignitaiis  et  po- 
testatis  lii  eo  est.  Gapot  enfm  mullerls  vlr  est.  inde 
et  super  caput  molieris  est. 

5.  Amhulum  est  meretricum  palliom  lineoin.  Roe 
apu^  ve(erea  4|||  tneirou^  in  idul|fi|ia  defrelieniaB 
buiu^b^aiur,  Hi  if\  i^li  iuiicula  po|ius  qu^pi  in  ito|f 
(H)llvpreqt  pudicitiam.  Eraioniip  **  boc  pgpd  Y^t^roisiK 
gnum  mereiriciae  vestis,  nupc  ip  liispquia  tt^eititi, 

6.  p  Thermnm%  9^\\i^<Aw  Ottilipbret  dic|o|p,  ^m<h1 
i^  (Upi«,  id  ifi,  iu  tpiMi  01  <^mi»ite  carpari  piuUeruui 


de  >  pelliculis  melonum,  Unde  ei  meloi»  vooatse  siia|,  G  proiegaty  quo  usque  bodie  Arabiae  et  Hefqpotiuu^ 


«  Ett  autem  vesih  milHaHs.  Perverse  haee  diploidl 
In  omnibus  Mbri.s  iribui,  quis  non  YidealY 

i>  Togii  depositit^  Quiriut^  ad  taga.  Ad^itur  ia  q^- 
buqdiip  i9erttH(  ;  in  aliis,  vel  ftt^runl,  vel  [ugerunl^ 
vel  converti  fuerunt,  Nempe  adulierina  omnia.  isrgo 
ioleiiinia  Yerba  illi  fuere  lu  MNOUiltt  1  loifM  4epoat- 
Hi,  0<ttriiM«  od  iapa.  Vei  iliiiii  Topis  iipaniU^  Qui- 
ritet,  iie  ad  taga^  qpo4  |K)>liM  rMf.  GHiW  iHpd  i|« 
quod  posi,  Quirii^i  iaquebitiii  |  li|ifariis»  eapiidem 
syllabiln  (ut  it)imfipetintiKipi«a(ai9^P(n-  Frequen| 
apud  Ciceronem  ire  el  rediread  taga,  Iteinque  t^iga  iif- 
««,  et  HiiNis  ffepoikw.  Vi(J.  Pbilipp.  R ,  6,  8,  i4- 

«  Pasnulq  m  patlum  cum  amb,  tgnq.  Satis  id  coii- 


ihn,  Qund  auiem  tn  omnibus  libris  legitur,  bimtm 
MriM  dieunt,  nendnm  puto.  Nam  pip)—  apod  8ui« 
4qm  dicitur,  ei  ia  (iia«i.  Ww»  ^^^^ 

»  Depelliculit  mHomM\  liuo  ^^W»  id  ejj.  mttn|, 
quamvis  inelonis  aiiimalis  supra  meminerrt,  lib.  xii, 

%f.  XXV,  -  I  Jiiaitfttiti.  Via.  Fe^.  el  N«p 
k  Peplum.  Serv.,  iEq.  1 :  Peph^m  prepm  mt  ^^Ua 
picta  f«mi»M  Mktepn^  emt$ecrm^  Bfdit^  loem  abu- 
lnmiur  lio4^  nmme' 

1  Pattaeuquadt^m  palL  FoftiiiOi  Te^mUi-MiH, 

qui  qiiadrangulum  deicribit  piHium.  Nisi  aiioi^  h  vf 

^  „.    ,,.  .  .    -  ^  .  ...  «.. -  .  ;r  a   'A  ■  -  "  '.  ■  n  ^^  dicamus.  Nam  SerYius  e  quo  sunt  rQ^iqt^t -*^n- 

flrmanl  Ciperpu.   yerba  m  ^i{oniapa  :  0«fd  mmus  ||xi ;  PaUa  (inquit)  propr<«  eu  mHebrit  «^Kif  4^ucta 

itttm  ad  pugnam^  cufn  p<Bnula  nreiitut^  rheda     uigue  ad  vettigia,  Tiburi.  : 


mpeditutj  uxqre  pfne  constricius  esset  1  Quin  et  p» 
nulaqooque  ipsa  stVicta.ot  angiista  flilt/et  gramm^- 
licorura  el  rhelorun^,  Tacil.,  de  CaVisis  Corrupt. 
eloq.  :  Qttatifnm  hunnlitatis  putmixus  etoquentim  atfu^ 
iitse  fCBnulat  istat^  quibut  attricti  et  velul  inclnti  eum 
iudictbut  (aht^amr  ? 

^  Lacema,,.  quo  otim  toli  miUt,  Propert.  : 
Texitor  haec  casiris  qnarU  iMiTM  tuii, 

« lude  autem  tacerum,  qsmH  MHPa.  ^.  f  egt.,  (u 
iAeerare  :  Laeema  quitd  mm  Mpiiii  itl* 

f  Jfonfnm  Htipau.  I^llux  :  Ifvvfvnf  qtffT4il  'rt  ^ 
luAmyutm  ficnoXp  ofMtra.  Ergn  fusiorem  agnqvil  l)9nc 
Yestem  Poilux,  quum  Isidorus,  ii  HpMtionepi  rpci- 
pimw. 

i  Prmtexia  puerUe  paU.  Recii,  sed  fpi(  itiaf||  pryr 
lexta  iiiagislratuum.  Vid.  FesL  et  Bayf. 

f  Planeta.,,  birrus,,,.  Metgtes.  Vid.  Aniiot.  in  CSas- 


Fosa  sed  ad  leneros  lutca  palia  pec|e8. 

»  £1  palla  ditta  M  tou  9ra»^(v.  I(lem|  J!^^  \ :  F^- 
re  i^betpattan\„.  Sigmficat  iun\cQ?  Pffpmj  f^orf  f^- 
cundum  Varronem  paitq  dicta  esi  a{i  fiffyiHl^ot^^  y 
mobilitate,  qum  ett  circa  fipeqi  ^HJKainm  l$(l(iip«  At 
Idem  Varro  in  libris  de  tin{[.  Latin.  :  Palfa  (niquii) 
quodpatam  sit;  quemadmodUvi\  piVvaiiftit'  guod  intue. 

B  Eadem  et  ridnium.  Serv,,  ^i|.  1,  ^q  |i|iid  :  Gen- 
Uimque  tog.  :  Jticinius  dicitui[  nb  eo  qnod  oost  (frqwm 
fWtctlur,  quod  vutgo  Mavorte  dic\tur,  Qii  Mivorie  vid. 
Moii.  In  Ricinio.  Isidor',  11  ornc,  ei  Anqol.  in  Ca&sian. 

®  fioc  apud  Yeter.  ^piid  Roin^nos  toga  nierei^fcum 
el  deprehmsiirrum  Yestis'fiiii.'Yld.  IK*"'^!*  iniftrfr*  t 
sermon.,  satyr.  2.  ue  Amiculo  anipliiis  auxreuuuin. 

r  TArrlHrttm.  Totus  loetis  ex  HierM]mt.\  b.  lu.  Qui 
pHiliiM  esi  Iq  Gotbicii* 


uiubraculo.  P^  qup  in  l$aia. 

7.  »  Ana^odkiiHm  amiclori^m  lin^um  feipiniC^iD» 
quo  humeri  Qperiunliir,  qyofl  (Ir^sci  et  I^ntini  fm^o- 
fi«m  ▼9^nt, 

€AWT  KVl. 

D«  «/ram  e<  reliquis  qwe  in  t^u  habent^Tt 
i .  Stragulum  ^  Testis  est  di.s(U)lor,  quod  iqann  ar- 
tinds  diversa  varietate  disiiqgpitur.  Dictum  aptem, 
quod  in  slratu  et  in  ami(;tu  aptum  sil.  De  qup  &|!o- 
nion  :  Siragulatam  vestem  (eeit  sibi, 

3.  e  Ludices  a  ludis,  id  e^t,  iheatris,  vocatas  qiiidam 
e%ifitjmanl.  469  ^""*  ^"""  e^rediebanlur  de  fodi 
prosiibulo  juvenes  Imrum  velamento  legebant  caput 


4^  ^,  ^  ManieUa  nun^  pr9  operiendis  ui«|6lt 
sunt,  qu»,  ut  nomen  ip^um  iodicat,  ali||i  l^eiidia 
nmQito  pneb^ntur, 

i  Mappce  convivii  et  epulanim  appoaiii^rum  m^t, 
quasi  m«nuii0,  tiiqu^  nb  itf  npminaUEi*  c«iua  ^imi- 
nutiYum  mapella  ^su 

Toralia  loiig^  perp^usnquo  mappap,  a  fora  die|»« 

7.  J  §abmum  Gr^eeum  OM- 

Facitergium^  et  mantter^tnm  a  tirgendo  f^^/Kfit* 
vel  ma«iM  vacatnrt 

VWadicta^qpod  obipcm  shq  inieriora  diimorqni 
velent, 

8.  ^  Aii/«a,  vela  picta,  et  grandia ,  qu9  i  ideo 
auloea  dlcia  lunt,  quod  priinum  in  aula  Altali  resis 


el  fociem,  quj^  solet  erubescere  qui  lupanaf  intr%i  *  Asla?,  cui  successil  populus  Romanus,  invenia  §unu 

9.  ^  CartimB  stmt  aulxa,  id  est,  vela  de  pellibqs» 
qualia  4Q4  i"  Exodo  leguntur,  a  quibns  tabarq^cu- 
lum  extrlnsecus  tegebatur.  Diciae  auiem  cortinm  a 


verii. 

'i  Galnapm,.y. 

5.  *  Fulcra  sunt  orn^inenla  lectonim,  dicta  quod 
iii  iis  rulciqiot*,  id  est,  susUnemur,  yel  qupd  toroa 
fulciai,  sive  caput,  quas  reclinatoria  vulgus  appellat. 

4.  Cervieatia  aulem,  eo  qood  ponantur  sub  cervice, 
vel  cubilo. 

Puhiitus  dicli|9  %  imlvimri»  ^  est  divitum  lec- 

t!t8. 

t  Cuicitra  vocalae,  quod  caleentur,  id  est,  farcian- 
tar  plnma,  slve  tomenio,  quo  molliores  calidior^sque 
sint. 

5.  Tapeta  dlcta,  quod  pedibus  pnmnm  sterneren- 
tur,  qiiasi  tapedia. 


coriiSy  eo  quod  prius  ex  pelllbus  fuisseiil  facl^.  Uride 
et  in  eodem  labernaculo  legis  jubeturcortinas  (ieri  px 
pellibus  arietum  rubris,  et  ex  petlibus  hyaci^thinis. 
10.  ^  Cilicia  Arabes  nuncnpanl,  velamenta  pilis  ca- 
prarum  contexia.  ex  (iuibiis  sibi  [tentoria  faciuiit. 

D$  Ismis. 
i.  Lana  a  laniendo,  id  est,  vellendo  dicta.  Hlnc  et 
velhs  dlctnm,  quod  prius  lanae  vellerenturt  non  ton- 
derentur. 


K  Sipla,  tapcia  ex  una  pane  vlllosa.  qnasl  simpla,  ^     ^i^ww  ««  ^^^  oriiur,  deflexumque  nomen  ijus 


Ampkitapay  ex  utraqiie  parte  villosa  tapeta.  Lucl- 
ius: 

•  Anaboladium.  K^  eodem  ;  Ambros.  quoque  jibro 
de  Hened.  i^alriarcb.,  cap.  4.  'i  quod,  Geti.  xlix, 
Afnid  LXX,  est  nsp^€o\jli,  anaboladium  legit  i  Et  san- 
guinem  uvm  anaboindium  suum. 

Cap.  XXVI.  —  *»  Stragulam  vest.  Sic  Goihici  om- 
ncs,  non  stragulatam. 

c  Ludsees.  —  Lodices  apud  Martial.,  in  Apophoret. 
Vld.  sup.,  lib.  XVIII,  cap.  42,  de  Prostihulis  iheatri. 

^  Galnapis....  Isidorus  in  Rcgnl..  cap.  de  Stratu 
moBach.  ;  Monaeki  stratus  erit  storia.  et  storagulum, 
peUee  daUmatw,  gainapis  quoquej  et  facistergium^  ^e- 
miiiii<^<  ad  eapsu  puhriUut.  ¥idendum  etiatfi,  num 
Varronlf  (^nttnflcniiia,  8ive(ut»lii  vetunt)  ^iinece,  hnc 
pertln(»t.  Mam  yawtbniv  in  yaXviKw  abiiBso,  non  ad- 


a  Grseco.  Nam  tinum  *  Graeel  \tv6Lptw  dlcnnt,  siv« 
quod  rU  molle,  et  lene. 

ex  aliis,  manupiat.  Rabanus,  manv^t^.  Quam  Sdi*- 
pturam  doctissimt  quidam  viri  iia  amplectebantnr,  ul 
quovis  pignore  veram  esse  contenderent.  Respexisse 
enim  in  notatiune  Isidorum  a^  S^pctrw  iu»i!ubias 
( sic  enim  ab  eo  appellari  volunt ),  sordidas  illas  « 
conviviis  pr:edas ,  quas  ridet  foceto  carmine  Mar- 
lialis : 

Dalci  plaeenia  aordidam  Upgit  fWppnn. 
lUic  e(  uvae  collocantur  oU^r^... 

Mihi  quidem  ob  multa  non  Ut  verisimlie.  Alqul  Ipsis 
commentum  ptacebat. 

]   Safrantim.  Uiitur  taac  voce  aapius  Theodorua 
Priseianos  roedlcus ,  et  Vietnr.,  Ilb.  iii :  £4  sabana 


modum  mirer.  8ont  putein  yau^Kouu  (ot  ait  tlesyohius)  D  b<ijutabat    quibus  eum  dudum  suscipiens  de  fonte 

«  Fulcrasunt :  Pulcrn,  spondm  teitorum^  quH^us  ful- 
eimur^  ali  Serv.,  i£n.  vi. 

'  Cutcito!....  quod  calcentur.  Ita  Varr.,  iib.  it« 

R  Sipia  tapeta.  ftic  omnes  libri ;  alque  ut  ita  lega- 
mus,  suadet  notatio,  aua^  simpia ;  8ed  ^i</a  ifialim» 
ei  quln  amphitapia  psHa  opponuntury  el  qoia  apud 
Non.  LuciUi  versus  ita  legilur  : 


PsH» ,  atque  amphitap»  vUlis  ingeniibqs  (Po|||9. 

Iliti  ii  ^uis  aibi  naraoadeai  Lneitium  quoqoe  permu- 
tasse  liMsras,  dim  HMnapls  auribus  laniisper  servit 
quod  nihil  ^pm^  e^>? 

I»  Mantella...  olm  terg.  mau.  Serv.,  Georg.  iv  : 
Hanteliaquibusmanus  terguniir.  Varro  :  Mantelium, 
qua^  manuterium.  Festus  :  Mantelia^  quod  manu  tra- 
cieniur. 

1  MetpptB  quaei  manuppm.  Sic  Ootliicl  Ubrf.  Up|QS 


tezerut. 

^  Autma  veta  pict.  Serv.,  Mn.  1 :  Giim  venit  au^ 
Ims...  —  Autms  (inquit),  veHs  pietis. 

i  Ideo...  antoia...  inventa  sunt.  Ex  eod.,  Georg.  iii : 
Purpicr^a...  auUBa.*, 

n  Cortinee  sunt  auiwade  peilibus.  Mlnim  discessisse 
a  Servio,  qiii  /^n.  iii :  Cortina  ( inquit )  iocus  unde 
oraculum  eait^  vet  qma  Apoiiinis  tripus  e^rio  Pgtho- 
nis  lextus  est,  vet  quia  ibi  sunt  eeria  vespensa ,  ^ttsst 
eertina;  vet  quod  est  veriue  quia  Hbi  cor  vatis  tenetur. 
Addiique  lib.  vi :  Aifi  certe  secundum  Griecam  ely- 
mologiam  ^inlv  loprin  Ticvti,  ete.  Sed  illa  ex  alio  ge- 
nere. 

P  Ciiicia.  Solin.,  cap.  46  :  ipsa  autem  tsntoria  d^ 
Uda  sunt :  ita  nuncupant  velamenta  de  eaprarum  pt- 
lis  texta. 

Cap.  XXVJL  —  »  Greed  XcvApiov.  Inio  Xtvov  potius 
h^pm,  retia  inPiinphilia,  Custach.,  sft..  €. 


m  S.  ISIMWI  HlSPALeNSIS  EPISCOn  69 

2.  Siuppa  vero  tnmM  «§t  sive  linl.  •  H«c  seeiui*  A  «piMllaniiii  dicmit,  gnod  ex  tMm  himiore  elidtDr. 


dum  antiqiiam  ortbograpbiam  tHppa  dicitary  qaod  ex 
ea  rimtt  natiom  sHppenttir. 

^  €nde  et  $HpptUorei  dieontur,  «qoi  in  nafibas  eam 
eomponunt. 

5.  ^  Tomentum  appellatum  quod  ant  in  6lo,  aol 
in  tela  iumeat,  nee  snbtilitatem  babeat. 

Cannabum  a  aimiKtodine  canns  Yoeatnm»  6i?e 
t  Grsea  eiymologia.  Nam  lili  eannabam  wKy«$cv  vo- 
cant. 

4.  «  Byfitcm,  genuaeatqaoddam  lini  506n^<"t>Hit 
candidi  et  mollissimi,  '  quod  Grxcl  papatem  Yocant. 

a  Fibrinum  lana  est  animaliam,  qaae  fibros  Tocaut, 
ipmet  castores  esisiimant,  qoosdum  Tenatores  465 
leqauntar,  ipsi  sibi  testiculos  adimunt. 

^  Aranea  Tocata,  eo  quod  aerls  infusione  in  frondi- 
bu8  nutriatur. 

5.  t  Sericum  dictum,  qola  Id  Sere$  primi  miae- 
rant.  Yermiculi  enim  ibi  nasci  perhibentur,  a  qoibus 
bttc  drcum  arbores  fila  ducuniur.  Yermes  autem 
ipsl  Graece  ^[i^mw  nominantur. 

i  Pladum  est  stapa ,  ei  quasi  ^  crassedo  ae- 
f ici,  et  eal  Graecum  nomen. 

CAPUT  xxvin 

De  colmku  vesftnm, 

f  •  Tiii£tiira  Tocau ,  quia  tingiiurf  et  In  aliam  fu« 

catam  speclem  niioris  gratia  coioratur.    ^  k^xmv 

Graeci,  nos  ru^rtim,  seu  v«rmtctt/imi  dicimus.  Est 

enim  Termiculusev  silvestrlbus  frondibus. 


5.  ■  Pnrpifni  apud  Laiinos  a  poritate  lucis  vocala. 
Apod  Graecos  aolem  7ro/>^pfli  dicitur  cam  aspira- 
llone ;  apud  nos  pMrpnra  sine  aspiratione. 

6.  ^  Ferrugo  est  color  purpurae  subnigras,  quae  fil 
in  Hispania,  ut :  Ferrugine  ctarui  Ihera.  Dicla  autem 
ferrugOf  quod  omnis  purpura  prima  linciora  bujos- 
modi  coloris  exisut. 

7.  p  Glaueut  colorest  ferrngineus,  subniger. 

1  Elbidum  ab  elbo  colore  vocatum.  Clbum  enim 
est  medius  cofor  inter  album  et  nigrum ,  et  elbum 
ab  albo  derivatom. 

8.  '  Luieut  coior  rubicundos',  qood  est  croeeus  ; 
nam  crocos  lutel  coloris  eai,  ut :  Croeeo  mutelbit  ve^ 
tera  tute. 

'     •  Menum^  quod  sit  colore  nigro.  GraRd  enim  ju(>«» 
ttigrum  dicunt. 
Jfasftdnam,  quod  colorem  maslida  babeai. 
Btatteum,,.  Btavum..,  Metticum,.. 

9.  OsUdMm^  quia  ex  uslo  est.  Fil  enim  ex  depen« 
denli  ruligioe  tectorum  egesU  asaidois  ignibos,  unde 
el  color  ejusdem  tincturae  flamoietts  est. 

487  CAPUT  XXIX. 

De  inttrumentit  vettium, 

1.  Tda  *  pro  longiludine  auminum  dicU,  cojus 
derivatlvum  est  tetaria. 

*  Imubuti^  quia  iurra  supra  sont,  vel  qoia  tnm- 
^ttlanftir. 


2. ""  Conchglium  dictum  eo  quod  ex  eenchutit  ma-  g^     KatUi  dicti,  quia  radendo  fioiit. 


riiiis  color  ejus  colligiior.  Idem  et  oHrtim  voeatur. 

5.  Oi/rtim,  qnod  pro  colore  purpurae  temperatur, 
plurimis  quidem  in  locis,  sed  optimum  iu  insula  Gy- 
pro  gignitur,  sive  in  iis  quos  propius  solis  cursos 
illnminat. 

4.Condk|f/iaauUm  suntmaris,  quae  circumcisa  ferro 
lacrymas  purporei  coloris  emittont.  Ilis  eolleciis  co- 
lor  purpureus  temperatur;  466  et  ostnim  exinde 

•  HmcteeunduM  antiq.  orthog.  C  Serv..  ^n.  v. 

^  Unde  ttippatoret»..  componunt.  Exeod.,  i£n.  iii : 
Stippantque  coriiiix. 

•  Qtti  tn  naeibut,  AI.,  valiibwt;  P.,  navatibut. 
^  Tomentum.  AI.,  tumenium. 

•  Buttum...  papatem  vucant.  Absunt  baec  a  Go- 
thico  Toleian. 

'  Quod  Grced  papatem.  Csi  namque  frcc^nroc  kxMnc 
Xiuxov  i^Mnim ,  ut  ait  Eostach.  Festas  quooiie  : 
Pappi^  carduorum  floret. 

s  Fibrinum.  Sup.,  cap.  93. 

^  Aranea.  Sup.,  lib.  xii,  oap.  a. 

^  Sericum.  C  Serv.,  Georg.  ii,  ad  vers.  Velleraque 
utfoiiit...  Seret. 

1  Pladum.  Vel  plathium  potius,  ut  sit  iiro  toO 
frXiiOft),  quod  esl  impteo^  et  ttippo. 

^  Et  quad  crattedo.  Vulgo,  teda  cadarca. 

Cap.  XXVlll.—  ^  Coccum  Gneei.  Freqtientlus 
apud  LXX  xoxxivov  ^uam  xoxxoc,  ubi  UieronvmMS 
nnnc  v«rmicti/iim  reddit,  uunc  coccum,  vel  coccmum 
relinquit ;  yocyucouy  vero  rubrum  iiilerprelari  soiet. 

"*  ConehgHum...  eUdtur.  Ex  Vilruv.,  lib.  vn , 
tap. i3. 

>  Pttrfmra...  a  purilate  luc.  Respexit  roriasse  ad 
Virgilii  Verb^,  Mn,  i ;  Lumenque  juventm  Purpureunu 
c^ain  porpura  frtp^pa  qilin  sii  ^  iie  ipse  qiildem  vi« 


PecHnet^  qaod  pexa  fila  reddant,  et  Imprimanl. 
S.  Co/iM,  qiiod  sit  in  lonj^iludJDe.  el  rotunJiiale, 
quasi  eolmnna. 
Fututt  quod  per  ipsum  Jfundatur  quod  netum  est. 

▼  AHbrum^  quod  in  eo  Ubrantur  Ala,  id  est^  vol- 
vuiilur. 

S.  Calathut,  leve  gesUmen  ex  ligno,  vel  catina, 
aui  ex  junco  factum,  in  ouo  vel  nensa  oonumur,  vel 

deiur  ambigere. 

o  Ferrugo  ett  colar...  in  Hitpau,  Serv.,  Georg.  i : 
Cum  caput...  Ferruginei-^Ferrugo  ett  purpurm  nigriifr 
Hiepana;  alibi^  c  Ei  ferrugine  etarus  Ibera;  i  ubi  J7fs- 
pana  gloss.  roilvocis  Ibera.  Ipse  namque  SerTius  in 
looo  a  se  ex  Mn.  u  citato  Hiberam  ferrugtnem,  non 
D  Hispanam,  sed  Ponticam  inielltgi  volt.  Fueruiit  ergo 
Isidori  aelate  quaedam  (ul  nuncsonl  omnla)  Servii 
exemplaria  corrupu. 

p  Giaucut  est  color  ferrug.  Sup.,  in  equor.  eolort- 
bos,  lib«  XII,  cap.i. 

4  Eihum.  Sop.,  lib.  xii,  cap*  5. 

'  Lt»/eiif.  E  Serv.,  eclog.  4. 

•  Menum.  AI.,  mdum.  AlL,  me/ffcm;  forle  wdi- 
ttum,  de  quo  alibi. 

Cap.  XXIX.  —  ^  Tda  pro  longitudine ,  &iri  m 
tq>60(v,  scilicet. 

n  Ineuta.  Gloss.,  ftttu^tila  «vrtov,  wi  imu^  el  ailbi 
Rvriov  ^v6a  vrafvouffcv  «t  fvvo&ttc.  Locrelius«  lib.  ▼  : 

iDSflia,  ae  fbsi,  radii,  scaplqne  sooantes, 
ubi  iutubuta  quidam  legunt^  nec  syllabs  produciio- 
nem  curaut.  Hieronymua  /iiiaioritim  vocat ,  Para- 
lip.  I. 

▼  Alibrum  q.  L  e.  Ukrantun  Goibici  ft^rattticr,  id 
esi,  totvunturi 


e»7  BTTHOLtWfAftllM  UB.  XIX.  M3 

legiHitar  ftores,  >  i»kw  enin  Graece  it^Mim  esc ,  a  A  oriin  linei,  et  iMiei  generie  eorooa  Mt :  c  licut  ent 
quo  deriritiift^eftt  cahHn».  ^  Nan  Litme  quMnllnm     In  sacerdetibos  gentiliiim. 

2.  i^  Noinen  coron»  bac  ei  GeoM  metnm ,  <|ihm1 
initio  circum  aras  curreretur,  atque  ad  imagineia 
circuitus  vel  chori  est  formata ,  et  nominata  co« 
rona* 

488  ^*  ^  Imperatores  Romani  et  reges  quidam  geu* 
tiuin  aureiscoronisotoniur.Pers»  tiarasgeront,  i  sed 
reges  rectas,  satrapae  incurras.  Reperta  auiem  tiara  a 
Semiramide  Aasyriorumregina.  Qoodgeous  omamenti 
eiinde  osqoe  liodle  geos  ipsa  retinet.  ^  Atiieniensea 
autem  cicadas  aoreas  gerebant,  partim  in  verticeiiiv 
nonnoili  in  fronte.  Non  enim  eadem  sunt  iusiguia 
omninm  regnorum.  Geniilium  vates  infola,  apice» 
pileo,  sire  galero  utebanior. 
4.  1  tnfuia  est  fasciola  sacerdolalis  capitis,  aiba. 


dicitjir.  Giceroin  Philippicis :  At  vero  kujm  domi  mler 
tfuaMa  pendebatur  avrum. 

4.  Pemum  multerum,  a  pendeudo  dietom,  onde 
ftma  et  impema. 

Neium 

5.  FUa  dicia,  tei  qoia  ei  pilllB  animaliom  soni» 
fel  qola  lanificiom  fltis  tenuibus  constat  in  modooi 
pilemm»  id  est»  qoasi  filorom. 

6.  •  JfofnHi,  qoasi  mmichm»  a  circuiio,  seilicet, 
fiiorom.Nam  MS  >oeu  circoltus  diciUir,  vel  qood 
traosferator. 

^  Guhellum^  corropte  a  §lobo  dictum  per  dimi- 
ntttienem,  qoasi  f/ioMlum. 

7.  •  Pmmttm  (veipanocte),  quod  ei  eis  patinl  B 
lexaDtur.  Ipsm  enim  dtscurrunt  per  telam. 

Statuen  dictom«  quia  rectom  stat. 
Treiiui,  quod  via  recta  transmittator  per  telam. 
Est  enim  filom  intra  stamen  correns. 
Lioia  sont  qoibos  stamloa  iigantur,  quasi  ligia^ 

Ordvri 

Teeme 

CAPUT  XXX. 
De  ormmientii» 
i.  Hactenus  de  yeste,  dehinc  ad  c«terum  eoltom 


Omemenia  dicta,  qood  eorom  culto  ora  toI- 
tosqoe  decorentur.  Priroom  ornamentom  eorona  in- 
signe  ▼ictori»,  slYe  regii  honoris  slgnom,  qom  InC 
eapite  regom  ponitor»  ad  signiflcandom  circomfo- 
soein  orbe  populos,  qoibos  accinctos,  qoasi  capot 
suum  coronatur.  H»c  a  Lacilio  corolla,  ab  Horoero 
oTffdbn  dicta  est.  '  Hujus  priiicipium  a  Libero  quo- 
dani  Gentiles  existimant,  quod  is  in  potando  mota 
rino  capita  vlncire    fasciolis    institoerit,    idclrco 


In  modum  diadematis«  a  qoa  viti»  ab  utraque  parle 
dependent ,  qote  infolam  vinciunt,  Unde  et  yittm 
sunt,  quod  vinciant,  infula  auiem  plerumque  tortUis 
de  albo  et  cocco. 

5.  ^  Apex  est  pileum  sulile»  quo  sacerdotes  gen« 
tiles  otebantur,  appeilatos  ab  apiendo^  id  est»  a  11- 
gando.  ^  Nam  virgula  qu»  In  pileo  erat,  conneete-. 
batur  filo»  quod  fiebat  ex  lana  bostite.  ^  Gaterum^  pt- 
leutu  ex  pelle  cxsm  hosti»  factum.  Pt7eiim  aotem 
dictom  a  peUe  bostiaB,  onde  flebant. 

t>.  P  Cydari»  et  ipsa  sacerdoium  erat,  qii»  a  ple- 
risque  miira  vocator. 

478  CAPUT  xxxi. 

De  ornamenlis  eapiii$  fendnarum. 

1.  Ornamenta  capitls  femioarum  diadema.nlm- 
bus,  capitulum  et  mitra. 

q  Diadema  est  oriiamentum  capitls  maironarum 
ex  auro  et  gemrois  contextum,  qood  in  se  circomactia 
extremiutibus  retro  astringltur,  et  exinde  dictum 
Graece.quod  prsligetur. 

2.  Nimbus  est  fasciola  transveru  ex  auro  assuta 


•CaUmemm  Grmd  Hgn.  Ita  Serv.*  non  semel. 
Yid.  i£n.  vi  iniliom.  Et  Festos  :  Calone»  calcei  e» 
l\§no  faclL 

^  Nam  Laiine  qua»UL..  aurum.  Terba  sont  Senr., 
eclog.  4. 

«  Malaxa.  Tulgo  madexa.  Gloss.,  mataxa ,  ctipKf 
et  maiaxa  nvia.  Ulilur  ea  voce  Vitruvius,  lib.  vii, 
cap.  3,  el  Martianus,  lib.  xxxiXt  dd.  de  Pign.  et  Hy- 
potbec.  Unde  meloxarit  apudJustin.,  iib.  viii  G.« 
eod.  tii. 

^  Gubellum.  Al.,  lubellum.  AL,  jubeUum.  kL.glo- 
bieUum.  Hispane  ovitlo^  atqoe  etiam  apud  quosdam 
JoviUo. 

«  Pamife,  vel  vanueUe.  Absunt  a  Gothicis  duo 
posierlora  verba.  Vid.  Enidilorum|virorum  noias  ad 
Varronis  verba  iib.  iv  :  Pannu$  Grmcumf  panuclum 
dietum  apanno^  et  volvetido  fUo. 

Cap.  XXX.  —  '  Hujui  principium  a  Libero.  Vid. 
Atben.,  lib.  xv,  cap.  5. ' 

e  Sieut  erat  in  tacerd,  gentiUbu».  Ut  in  flaminibos. 
Nam  flaminei  dicti  quasi  filamiuei^  ul  ail  Festos.  Et 
in  legatis.  Livios,  lib.  i :  Legatu»,  ubi  ad  fineg  eorum 
eenit  unde  re»  repetuntur^  eapite  velato  ( fUum  tanm 
telamin  esl) :  Aiidi,  JupUer^  etc.  Quod  autem  lineas 
etiam  coroou  alt  fuisse  ex  Virgilii  versu ,  Mu.  xii : 

Yelatl  llno  ei  verbeaa  tempora  vinctl, 
iiivltia  id  Servio^  Caoro  et  Hyginio  Cacil,  qoi  Itmelegi 


eo  loco  malunU 

^  Nomen  coronet.  Fest. :  Corondf  eum  videatur  a 
ehoro  dici^  caret  tameti  eepiratione. 

^  Jmperatore»  RonMni^  etreg.  Vid.  Plin.,  Agell., 
et  Tertoll.  de  Goron.  MillU 

J  Sed  rege»  recta».  Xenoph. ,  lib.  viu  llflud. :  *0 
Kuooc  i^  &piufxoe  o/dOiqv  Ixmv  vipt  Tcapcev.  El  Hesycb.  : 
TtapoL  n  Xcyoficvn  xvp^oterca,  xa.\frri  di  oi  UipvcLt  jSafftXcif 
D  fMVfi  ixP^^^  opBm,  01  ^inpaxiyol  viroxcxXifAtvp. 

^  Alhenien»e»  ctcada».  Dicii  propterea  tcttcto^ooou 

1  Infuia.  e  Serv.,  ^n.  x.  Vid.  FesU 

w  Apex,  Kx  Fest. 

"  Nam  virgut,  Serv.,  Mn.  u  :  Fundere  lumen  apex. 

^  Galerum.  Idem,  ^n.  vii :  Galeru»  genut  ssl  pi/W, 
quod  Fronto  genere  neutro  dieit :  hoc  galebdii.  AI.« 
galerium.  Al.,  gaUarium.  Fest. :  Gaiearia  a  galearum 
eindUtndiiie  dicla. 

p  Cydari»,  Ex  Hieron.,  ad  Zachar.  iii,  et  Ezecb.  xii. . 

Gap.  XXXI.  —  <i  Diadema.  Citan)ar  a  Fesio  ex 
Catone  bsc  verba  in  Rosco  :  MuUere»  operta»  auro^ 
purpuraque  ars  *  inhesret  diadema^  eorona»  aurea»,  elc 
Sedqoia  Hieronymos,  adExech.  xii,  eialiudiadema 
non  matronarom,  sed  regii  capitis  insigne  esse  di- 
cont,  anadema  bic  legebat  vir  doctlssimos,  ex  Lu- 
creUo,  lib.  v  :  Fiimi  anademeia^  ndtrm;  cojos  poeta 
persiiidiosuni  fuisse  Isldorom  consiit  ex  ploribua 
hojue  ooeris  loeis; 


m  s.  isiMMi  mBPALHii»  ■HHtn 

m  ttnteo»  quo4  est  In  Aronte  femlflanMi 

Qao  magls  eam  aspicio,  tam  magii 
«  Nam  01  liimeo  fuod  olroa  anioloram  oft^iii  pingi- 
Mr  nimbas  vooil«r«  Uoot  ot  nimbos  iil  doasiM 

BObli. 

5.  ^  Capitulutn  est  quod  vulgo  ca^tuUarc  di^ 
oiini.  Idom  ol  «o^)m,  tol  qnoi  aimi  apieoi,  ui 
ooppa  Utiara  luiboii»  voi  qnia  oipiiio  oroamoB' 
Himest. 

4V1  ^-  *  ^^  ^^  P^^^M  Piirygmm  oapnl  proio- 
gOBS,  qnalo  est  ornamenUim  oapilii  dovolarum.  ^  M 
piloom  virorom  eit,  mitr»  a«tem  iominarom. 

tt.  Redimieula  autem  suni  quibua  mitra  alligalur. 
Plloum  antom,  ut  prmdiximus,  a  poHg  or»t.  Nam 
mitra  ex  lana  est. 

•  Atctilo  eat  mitra  virginalia  oapUis. 

d.  Yitta  suni  qusa  orinibua  ionootuntur,  qnibut 
iuontot  roligantur  eapilll,  ol  «iM^  dictar,  quod  »10- 


f  T^ta  autem  est  vitiarum  extremila^  d^pondoqs 
divoraorum  ooioruin. 

Item  vHta  oaiquaoprmMi  viuciiur}  m^\%  vero 
oiifoma  para  vittmt  dv®  de  «ud^i  corQRm. 

7« «  Rnkium  #st  quQd  P9  .'gil  (^^4,  di^MHi  tf) 
00  quo4  rolipet  criooi,  «p  ( uniKtap(nr. 

472  ^-  ^  DiMrJniina/io  ^  liu^  |pu|iemtp  «uot  vp« 
oatfl\,  ex  eo  q^pd  capul  aiiirQ  ^isGoriiapt.  ^  Iian\  ^u- 
crtmtnare  dhidere  dicitur. 

i  iiniiafsuiilcinoinni  dopfiii  iqmpropo  aorlculas, 
Giaeco  YOp;^bu)q  ab  auribus. 


m 

noutos  :  A  ^  qoihus  pootloia  gwmn  lopMum  dHMiidatt. »  Barai) 
«ius  in  firmoia,  puoUm  otraquo  aur«,  "  pviri  uuluui 
doilra  gorobful. 

II.  Tor^nef  snnl  cireuli  ouroi  iCoUo  adpeelos 
uoquo  pondontoo.  Torquos  autom  ol  builm  n  viris 
geruntnr,  a  feminis  vero  moniiia  e|  gatoll».  Dicim 
antem  torqnes,  quod  sint  tort» :  et  bull»,  qnod  sint 
simileo  rotundiuto  Imilis,  %u»  in  oqua  vonto  iu- 
ianmv. 

473 12. 0  Monih  orMmMluui  Mgwiii^  cOi  ovod 
solot  ox  fMBinaram  pomioro  colio^l^tm  t  umnirti 
i  iioe  otiam  ol  ior|MNlu#i  dioitqf ^  qpin  oonsut  qx 
ampborulis  quibusdam  aureis,  gemmisquf  varii^  in 
modum  (aoluns  serooilia*  <>  Nonnuili  boo  qt  Kfmoii- 
(Nm  dicunt,  ut  JuvGnaiis  :  Sr^m^o,  ot  longa^  AqM- 
B  ms;  lioot  ot  sogiiepiaias  voitos  diosmuit  ut  ipso  : 
Et  sosmqniaMs  donnis^e^  pirvnlaconis. 

13.  '  Plerumquo  aut^i  et  per  n^onilo  pmiii  OfiMH 
UHmiS  mairon^rMm  signiQcan|ur,  quidqqi^  iUif  mu- 
nere  datur. 

I|e  *  Jfvramo  vulgo  vpptur,  qqpd  sciluQpl  auri 
wetallo  in  virgulas  leniescente  quaedaiq  pfdinis 
flexuoxi  catena  contexitur,  in  similitudinem  ipnpienm 
serpentis,  quae  ad  coilum  ornandum  iptitur.  ^  Hce 
interdnm  auri  atque  argentt  lexitur  virgulls.  Unde  el 
dicitur  in  Ganticis  oantioorum  :  Jf nr^ritn/as  oMfoai 
ffUkmm  liM  s^rmi^lgM  irg^iOa. 

15.  CaulUe  sunt  calenulae  coiU  invieeni  g^  gpip- 
ppehondenios  in  modum  oiKpnae,  unde  gl  giippHotae. 

i$^lie9ir^  Cimpipqil  pm  Yirprw  H  Ciipiii- 


9.  k  ilriii  sunt  quibus  in  frn  lis  orpandoripm  crl-  q  foin,  474qi|ia  ptriuaquo  |0|us  dixtiipauiM* 


niiim  conipago  retinetur,  ne  |.  ;.i)is  fluantt  c|  sparsi 
iljssipeiitur  c^p^Ui. 
iU.  InwWt  ^b  guriuin  rar^,  liiiibns  uun<;upa)ip, 

*  Nam  et  lumen  t/uad  eirea  att  elorum  caplta,  6er- 
viiis,  i£n.  X  :  HiBc  ubi  dtcu...  i/iiil  a^siii  kkmam 
^im^omcmfta.f.irrrNmbotuocin^  'a; ftti6{>uf  (inijnii), 
quia  pra*mint  agens  hiemem,  quod  niii  esset ,  splendo' 
rem  aeciperemtt$  qui  e$t  circa  corpu$  deorum. 

b  Capiiulum, —  Cap^tal  le<^Q.  Varto,  liliro  ly :  Item 
texta  fasciola,  qua  captUum  in  capite  cotHqarent ;  di^ 
ctum  c»pitai  a  capite,  quod  sacerdotulw  etiam  nunc  in 
eapite  solent  hahere,  Ei  Pfssiu^  :  Capitaf  ^  li^teum 
quoddam,  quo  t^  \$acriAciit  utebantur. 

«  Jf  ilra  ett  pt/eum.  Scrv.,  ^ii.  iv  :  Mitfq  ificurvifm 


T  Mmiiim  ftuiom  proprie  vmyif^  mh  cpII^iib 

Vlctprim  causJl  tpiiilibus  ph  ^rmQrppi  virlMpqi. 
llHde  et  ouQudtim  vplgo  ^  viripltp  dh^ffynmt  4b  iP- 

Isai.  m. 

I  Quikui  proftoio  frqna  lupidum  deftmufmi.  Sic 
Tcriu».,  lil).  de  CullH  feminar. :  P(  «5  i/ifi  a^  (ar- 
rum  nati  corporis  grana  nescio  qua  penderent. 

n  Inqnrium  us\u  iq  Gnncia.  ^i.,  Barum  usug, 
plriimqne  (ut  pi^lo)  e  margine. 

"'  riicrt   tamum  dextra.  TertuM. ,  In  Pqliio,  de 
Achjlc  :  Aurem  guo(jue  foratu  effeminatus. 
^^^'  Monileornatum  etc    gemmis.  Ex  llieronymo, 
Execl).  XVI, 

p  Hoc  etlam  serpentum.  Sic  Gotb.  et  Polhix,  lib. 
VI,  o^ctf  iuter  oriiamenia  feaiinarum  numerat.  Al. 


pileum,  de  ay^o  fendebat  et  iaccqrum  teamen 
^  Sed  pileum  vir...  fem.  K  8erv^  ^n.  ix.  ])  ^&rpetum;  ei  Gr^eci  quoque  Ipirffrdy ;  et  Pestus.  8or- 


•  Ricula  est  mitra  Ytrgi  c^p.  vld,  ¥arr.,  Pest., 
Non. 

^Tcenia  vlttarum  extrem.  E  Serv.,  ^n.  yii:Fjl 
longcs  tienia  vittm. 

I  Retiolum...retineat  crines.  ReticulumdicitVarro, 
jil).  IV. 

^  Discriminalia,  Discr  ininaie  dicit  Hioronym. , 
Isai.  lu,  qucl  Varront  et  >i»hio  est  dtirertt<«uiiim,  id 
est,  acus  oux  capillos  a  iiiedia  fronte  (ut  ait  Nonius) 
disseparat.  Qood  in  gliissariis  discrhnen  dict  exisiimo, 
estenim  intor  ornamonUi  ;  4fi«rtmin,  loiscpcfA*, 

t  iVaoi  discriminarp  diDtdm  H$*  Virgil.,  i£n,  xi : 
Et  latt  discriminat  agroi' 

i  ^iKtor  iunt  cincinni.  Foslus  ;  Autim  muHekres  oa- 
pilli  demiHi  in  frontem  Ofpellati  ea:  Gro^co  videntar^ 
^od  enim  uoi  couTai,  iili  ibiTi  diouiil.  i*ur  Ob  SHrlb. 
Jucat  Isidoriis,  uoi|  vidoo.  Utilur  bac  vpco  TprMill. 
u  lib.  do  Pali. 

^ilaii    dtritpeniur    Mpt//j.   Yinrba   9iprci|iyii|i , 


pula  serpserit  /ait  idem),  Messalla  serpens  irrepeerit, 
<i  NonnuUi  }ioc  et  seijment.  E  Serv..  iGti.  1 :  Col/o- 

(ptemonile  baccatum. 

'  Plerumque  autem   et  per  monile  omn»   omam» 

IJx  Hierpn.,  Isai.  iii. 

*  Jiura?tia...  eontexifur.  Ex  eod.,  episl.  15»  ad 
Marcell.,  de  Laud.  Asell». 

^  Ha!cinterd..^virgulis.  Ex  eod.,  Isai.  111. 

» Dextra:  communes.  Legp  de»tratiq  fommmnhu 
Quod  eniin  LXl  mpthSiiQif  HieroiiVinu^  desciralia 
vertit,  quae  Ambro^ius,  ilemque  iuf.  dapitotin.  In 
Msximino,  dextrocheria  vocaiit.' 

^  Armiltce  autemnrop.  viror.  Vid. 

*  ViriotiB  diceb.  LeKiintur  in  Pandeciij  sape  virio- 
I»;  et  in  Gloss.  Virto/ff,  y^ikha.  Kst  aoiotN  viriola 
diroinutivuin  a  viria,  qua  voce  iitilur  Ambresiiis , 
lib.de  Abrah.  patriarcb.,  eap.  6 :  Moi  (ifKftiU)  tr 
aures  habebat^  tfues  uen  ipmareut  uusoi ;  kas  uirias 


lelleetu  «Qleip  cjrcvli  amilU  non  di^rejp^,  quia  ^  tini  arg^meo,  ^crvif^ifeo,  |y^letiiviiUi||M6«iil9^ 
Ipsa  qnoque  hoc  ubl  ponitar  ambiendo  conslringi^      9»nulo  ferreo  uiebaQtiiir* 


Scd  arroilla  latius  eitenditur,  circulns  rotun^u^  fit. 

17.  <  FHnilte  sunt  quibus  pectus  feminaruQ)  o^a- 
tur,  Tel  patlium  tenetur  a  yiris  in  humeri^,  seu  cin- 
gulum  In  lumbls. 

^  Lunuke  suni  omamenta  mulierum,  in  ilmilitudi- 
nem  lume  bttiluls  aurex  dependentes. 

18.  •  Specula  dicuntur,  in  quibns  fentlnae  vultus 
sQOs  intuentur.  Diclum  auteni  speculum,  vel  quod 
exsplendore  reddatur,  vel  quod  ibi  feminae  intuentes 
cousiderent  speciem  sui  vultus,  et  qnldquid  orna- 
menti  deesse  viderint  adjielant. 

19.  PeriueHde»  apnd  feminas,  cruram  orna- 
iiicnta,  qnibtts  gresstis  earum  ornantor. 

Olfaeioriola  vaseola  sunt  mulrebrla,  (|nibtts  odora- 
menta  gestantur. 

475  GAPUT  XXXIl. 

I.  Mmus  ^  Fromelhatta  refHiir  olMiitam  Ibrrairai, 
hiclaso  lapitfe,  digllo  «  eiredmdodiase. 

r  Qoa  eonsuetudino  hMahies  nal,  annttloa  ka- 
bae  coeperunt.  s  Annic/t  aatem  per  dininuiiORom 
dicti  a  ciroQlis  elMiii  q«l  •nnl  eirca  hraehla,  eteir- 
com  crura.  Unde  et  $I§m  eeram  per  diminutioneiu 
ifSfi/to.  Nam  slgM  maiora  sonlt  sigilla  vero  quasi 
minora  slgna* 

a.  Annuioa  primttm  homines  gesUre  eespermil 
qoartoa  poUice  dlgito»  quod  eo  vena  qusdam  osqtte 
ad  cor  pertingat,  quam  noiandam,  omandamquo 
aiiqoo  Insigni  veleres  pttiavoronl. 

3.  ^  Apod  Romauos  annuli  de  pubiico  dahantur,  ai 
aon  sino  tffS  diserlmlne.  ^  Nam  digniuto  pmeipttis 
^iris  gemmati  dabantor,  caeteris  solidi.  Annulum  au- 
reum  neque  servus,  neque  llbertinus  gestabat  in 
publico,  sed  i  annulo  aur«^  liberi  utebantur,  iiber- 

•ctu  letarent.  Bt  Tertull.,  de  Pall. :  Oiique  ticut  ve- 
uigia  -ecestuum  viria  occunavit. 

•  Fibuia.  P0  bis  inf.,  cap.  9^. 

^Liiiittto.  I^x  HierohviH.,  Is^i.  ih-  Vox  etiai^ 
Wauto  nqt^. 

e  Specufa...  P^itceHaes,  pji  eod. 

Cap.  XXUi.  —  «  Pripius  Prometh.  Plln.,  In  prom- 
mio  lib.  XXXVII.  Sed  idem,  lib.  xxxiii,  cap.  I,*fabu- 
iosa  bac  indieaverat. 

•  Chcumdediue.  Vet.  Cod.,  dreumdasee, 

'  Qua  cmuuetu^  hominet.  Ex  Hygln.,  Jib.  ii,  e. 
deSagitt. 

6  AmmH  auiem  ner  dim.  Y^rr.,  lih.  v  :  Temftut  a 
huma  ad  hrumam  aum  tol  redii,  liocaiur  amue,  quod 
«I  parvuH  circut\  annuU,  tic  magni  dreiiet  dicehantur 
omij.  Sum  ^lem  circitet  (ut  ait  Fesius)  drcu/t  ex 
mre  facti. 

^  Apud  Romanot  annuH  de  pubf.  iis  tantnm  qui 
legati  ad  exteras  ff^nles  iiurl  esseni,  ait  Plin.,  lYb. 
xxtin,  cap.  1.     *  ' 

i  Nam  diffmiate  pr^df?!  H^c  nnde  sint,  oasren* 

Hbert.  tervi  fetreo 


dnm 

i   Amuio  aureo  Hb.  uteb,  arg 
Aoreo  tamen  non  (opinor)  liberi  oiniies,  nisi  senato< 
res,  fiQt  equites  neaue  ferreo  servi  sOli,  sed  etiam 


luillUis. 

k  Ai  mme  vrm  auro...  keve  e$t  membrum.  Verba 
tout  Tertoll.,  m  Apologetico. 

I  ^ngulu»  ett  getnmai.  Piin. :  Quam^uam  et  if<  no« 


4,  Apu(j  veiero?  yl(ni  ttpqw  ^pnwimil  hA  i»J- 
fame  habitum  viro.  Gracchus  in  Haaoi^Q) ;  QQUsir 
derate,  Quirilet^  vmi^rim  ejtif ,  CHilH  amc^fiiaiem 
tequimini,  qui  propier  muUerum  ^ftfifiitafiiemt  m  W 
lier  eti  omatus,  Gra^fqs,  qi|i  apqd  P|rt||i0|  p^rUl*  in 
senectute  duos  habuit  a|inulo|,  9Siqs%n|  praBffiri^Qif , 
quod  pecunia  ei  immeq^^  crevis^t*  M.Mlti  ^ijam  ^- 
maiiorum  pro  gravitate  annulum  gestare  iq  d)jju> 
abstinuerunt.  Femin»  non  usx  annulis,  nisi  quos 
virgini  sponsus  iniserat,  neque  amplius  qufigi  binos 
annu)«>s  aureos  in  digitis  habere  solebant.  ^  A(  nunc 
prae  auro  nullom  femiqi|  l^ve  est  atqup  imn\une 
membrum. 
n  5.  Inier  genf^ra  annulorom  sunt :  un|[ulp8,  ^atpo- 
tbraclus,  thynnius. 

^  Ungulut  esl  gemmatu^,  vocatusqtte  hoc  nopiine, 
quia  sicut  ungttla  carni^  ita  |emma  afin^li  ^uro  pc 
clDgitur. 

"^  Samoikraciu»  aureua  est  quidem,  sed  capitulo 
ferreo,  a  loco  Ita  vocatos. 

9.  Thynnhu  purus  est,  prlmum  in  Blthynia  fabrica- 

tos,  *  quain  477  ^^^  Thynnam  vocabant. <>  Flaccus  : 

Lugente  niea  vita^  nec  smaragdos^  berillosfiue  mihi^ 

Ftacce,  nec  niienies  percandida  margarlta  quasro.  Vec 

quos  Thynnica  Hma  perpotivit  annutosj  neque  jaspios 

lapiHos. 

QAPW  XXXUi. 

Bd  mguHi. 

1.  ittMitti  B  esi  laia  lona,  el  wnus  iala  somiein- 
Q  filiom,  v\  ulriiqn^  4VS  »^in>  ainguium.  Nam  a  eith 

eiu  por  diminntiooM  «tti^iilicm  nominalur.  Cincln  <i 
aoteiu  juvenes  in  exercilatione  campesirl  «erecunda 
velabant,  unde  et  campestre  dicebatur. 

2.  '  ^alieuf  ^ingulum  miliiafe  est,  4ipiu{|,  )>r<^p|er 
qupi}  e|  00  aigpi  dependenlt  «d  defHQiislrandam  le? 

mtit^  ipto  ambigi  video,  Greeci  a  digiiis  apfeflfivere. 
Apud  nos  prisci  ungulum  vocabant. 

n  Samoihraeius  aut.  ted  c.  (err,  Plinius  :  Ne^  non 
et  tervitiajam  ferrum  auro  cingufit,  aiia  persese  mero 
auro  decorant  ^  eufut  ticeniim  origo  r^omine  ipso  tq 
Samotlwace  id  miltittfttm  dedarai. 

^  Quam  oHm  Thynnam  vocabant.  Ita  Acron.,  od.  5, 
ftb.  III. 

^  Ftaceut  tuaente.  Versus  Flacci,  ut  erant  in  Qoth. 
D  iibrls,  inemendatOB  reliquimus,  quos  iicebit,  vel  ex 
Aldato  ita  legere :  Lucentes  mea  vita^  nec  stkaragdus 
beritlot  mihi  nec.«.  nHentet,  nec  preecand.,  etc.  Vel 
inlegros  potius  minimo  periculo,  commodissimo 
sensu,  Ani.  Covarr.  aqclorc,  it^  :  liHgetMu  WW  w/«» 
nee  smaragdot^  herillos  mihi  mttte  nee  nitenles.  Non 
mi  candida^  etc.  Nam  post  vocem  mihi^  omlsisstt  li« 
brarios  intlie,  propier  simtlitudlnem',  qo»  ainiuanio 
eiiam  est  ma|or  In  Gothicis  charactenbos,  inthi  sano 
fit  valde  verisimiie.  Et  t6  Flacce  alienum  esHC  quis 
non  videat?  Y«ut  ant«m  sibi  pretiOBOs  lapides  lu- 
fenti  miiii,  quod  eorum  (iit  alterFlaocus  ai|)  usus 
dotentem  non  queat  delinire. 

Cap.  XXXIII.  ^  P  Cmcmi  Ml  tata  Mfrii.  ¥am : 
Cinctut  ei  eingulum  a  cingendo,  alt»um  «irjf ,  ail^m 
m/uHeribus  aitribtaum. 

«  Qincio  autam  iuvanet.  etc.  lad.  aup.,  dt  Boris«>" 
mate,  cap.  S:il.  ^  . 

r  Balteus.  Varro :  Balieum,  quad  dnfuium  a  M|l 
iM^^mil  bulkfum  balUum  dUtm. 


gkWf  nMftiris 
«eoioniiu,  ei  quo  namero  et  ipsi  eoDgisiunt.  '^  Unde 
et  bftlteos  dicitur  non  taDtom  oood  dngilur»  sed  etiani 
•  qiio  erma  dependent. 

5.  Zofio  Graecuro  est,  quam  illi  ^oin&pm^  nos  ctn- 
^icliim  nuncupamus. 

Stroptnum  est  eingulam  soreom  cum  gemrois^ 
de  ^  quo  ait  Cinna :  Strophio  « lactentes  eineta  papiV/ai. 
'  Et  Prodentins  :  Nomen  hoe  gemnue  ttrophio  illiga 

lllfR  tflls 

4.  •  JUmiis  est  cinctus  quem  poblicl  babebant 
senri.  Et  dictus  liroos,  qois  transversas  babet  purpu- 
ras,  id  est,  liroas, 

f  Ca/m/iiffi»  dngulV479  f^u*  *  coacto  loro  di* 
cturo. 


&  HHDORI  HISPALENSIS  BP1800P1  7M 

id  esl,  ses  rolllinm  sex-  A     7.  VitH  dicu  qood  ea  pectns  iwiddir  inslar  vit$ 


Ugantis. 
1.  Lhnbue  est  qoero  nos  ornatwram  diciiiHis* 
8.  Faseiota  est  quae  ambil  eitreroilatem  Yostiuni, 
aut  ei  ilis»  aot  ex  auro  contexta,  assutaqoe  extrin- 
secos  in  extrema  parte  vestimenti,  vol  chlanydio. 
De  qna  Yirgilios : 

Sidonlsm  pido  chlamjdem  drenmdala  limbo. 
CAPUT  XXXIV, 
De  eatceamentit^ 
I.  Stttoret  nnnenpati  snnt,  qood  insertis  filo  por* 
coruro  setis  suantt  id  est,  consaant,  quui  ssfores. 

2«  CaUgariut  voro»  oon  a  callo  pedomt  sod  a  ealo^ 
id  est»  lignOy  Tocatos»  sine  qoo  cousui  calceameuu 
nou  possuiit,  ■>  quas  Grasci  nmkomUt/e  dicunt.   Fie- 


s  Fihuta  Gr«cum  est,qttam  iili  ^6Xiqv  dicont,  quud  B  bant  autem  prios  ex  saiice  Untom ;  hinc  et  ealcea- 


ligat. 
^  Sttffibutum^  snbllgaculum. 

5.  ^  i}ediffiiai/iim  est  quod  tueetnctorium  ^  sive 
haehite  nuncupamos,  quod  descendens  per  cervicem, 
et  a  lateribos  colli  difisum,  utraruroqoe  alarum  si* 
uus  ambit,  atque  binc  inde  succiogit,  ut  constrin- 
gens  latitudinem,  vestes  ad  corpus  eontrabat,  aiquo 
eonjungendo  componai. .  Iloc  vulgo  braehite^  quasi 
braehiate  dicuoi,  i  quamvis  nunc  non  brachiorum, 
$ed  renum  sit  cingulum.  Sueeinctorium  aotem  voca- 
tum,  quod,  ut  dictum  est,  sub  brachiis  duclom  ala- 
rom  sinom  ambit,  alque  bine  inde  sK^dn^. 

6.  k  Fatcia  esi  qua  tegiiur  pectus  et  papills 
comprironntnr,  480  >^|tie  crispanie  cingolo  angns- 
tios  pectos  arcutor.  Et  dieu  faeeh^  quod  in  modum  G 
fatdculi  corpus  alllgal.  Hinc  et  faedakR^  qnibus  tuI- 
nera  coitigantur. 


menta  dlcu»  quod  in  co/o,  id  estt  in  ligno«  fiaut,  vel 
qood  eaieentwr. 

3. 1»  Qrepidat  Qrmd  ante  ropertas  osi  sunt.  Est 
aniem  genus  singulari  forma,  et  idem  utrique  ap« 
tum  pedi,  vel  dextro,  vel  sinisuro.  Crepidee  autem 
diet«9  qood  cum  sono  stringantur,  dve  a  pedum  cre- 
pitu  in  ambnlando. 

4.  •  Caleeit  reges  utebantur,  et  e»sares. 

Forma  eorum. 
4S1  Pofriifss  calceos  Romulus  roperit  quatuoi 
corrigiarum,  assuUque  luna.  lis  soii  patritii  uleban- 
tur.  Luna  auiem  io  eis  non  sideris  formaro,  sed  iioUro 
cenuuarii  noroeri  signiOcabat,  quod  initio  pairiiii 
senatores  eeninm  foerioi. 

5.  p  Oereee^  tibialia  caleeamenu  snnt,  dicU  quod 
crura  tegani. 

«Co/Anrm  suAt,  quibos  caldabaotttr  tragosdi,  qui 


•'Vnde  et  batteut...  dependent.  E  Senr:,  iEn.  y. 

^  Dequoait  Ctnna.Sic  omnes  libri.  Id  bemistichium 
apud  Caluilum  iegimus  in  Nuptiis  Pelei,  sed  fai&se 
illi  commune  cum  GinnSt  ut  sunt  nonnulla  Maroni 
Guui  Gatollo  et  LucreUOy  quid  veut?  luque  nibii 
mulo. 

«  Laetentet.  Al.,  tuctantet. 

^  Et  Prudentiut :  Nomen  hoc  gemm.  ilipl  arffavoM 
hyron.  4.  EtTerlull.  sirophiuni  pro  capitis  orna- 
menio  posuit  in  extremo  lib.  de  Coron.  milit. :  Qiitd 
eaput  ttrophiolo  aut  draconlario  damnas  diadenuai 
dettinatU\/n, 

<*  LiffiiM.  Sop.  cap.  2i. 

t  Caltulum,  lia  omnes  Goibici,  praBier  nnum  Sal- 
manticens.  in  quo  catuium,  Neulrum  rejicimus.  Plao- 
tus  in  Epidic. : 

lodasisUro,  psUglatam  caHQtsro,  lut  crocoturam. 

QuaB  verba  eadem  ciUntur  a  Yarr.,  lib.  iv.  At  de 
catulo  Feslus  :  Caiutut  genut  quoddam  tineuli^  qm 
inierdum  canit  appetlalur.  Et  Plautus  :  Catuto  ul  ae- 
eubet  ferreo. 

s  Fibula  Graeum.  Pro  0Xt6cev  iEoles  fkl^tn  dicebant. 

^  Suf/ibulum.  Subligabulum.  Haec  separatim  sine 
interpreUtione  legi  maiim,  ut  in  quibusdam  libris 
uonuntur,  quam  ui  alierum  alurius  sit  glosss,  quod 
Mri  potuisse  audent  quidam  suspicari  ex  verbis  Yar- 
ronts,  lib.  ▼ :  Ea  prmier  eirginet  vettatet^  et  tacerdo^ 
tem  iubUeum^  introeat  nemo.  it  eum  eat^  tuffibulum 
haud  habeat.  Scriptum  id  dicitur^  ut  a  tuffiendo,  tub' 
Hg^eulum:  Yid.  Fest. 

<  Aedimtoi/iun.  Totus  locns  expressu^  est  ex 
ioann.  Cassian.,  iib.  do  Institi  mooacb.,  cap.  6i 


J  Quamvit  nune  non  braeh.  ted  ren.  Gestant  hodie 
has  duplices  resliCQlas  laneas  monachi,  qut  sanai 
Bernanii  itistituU  sectantor. 

k  Faicia  est..,  areiatur.  Ex  Hieron.,  episL  47,  de 
Yltaiid.  susp.  conlub. 

1  Limbtts.  E  Serv.,  ^n.  iv. 

Gap.  XXXiY.—  «  Qiiaf  Grcsd  mkfnMm.  AL,  ^os 
Crcpd  calopodion.  (Jirumque  recie.  Latini  format. 
Horat.  Si  scalpra,  et  format  non  tutor.  Ubi  Acron 
eiiam  format  Graeco  vocabulo  xaXoiro^ca  InlerpreUiur. 

n  Crepidas\Gr(Bci.  Et  vox  ipsa  Grsca.  Ageli.,  iib. 
xiii,  cap.  ti  :  Omniaferme  id  genut ,  qmbut  plania^ 
rum  calcet  lantum  infime  teguntur,  castera  prope  av- 
da,  et  tereiibut  habenit  juncta  sim/,  toleat  dixeruns^ 
nonnttnquam  voce  Grceca  ciepidulas. 

o  Calceit  reget  uiebantur.  Deest  fortasse  auralis, 
vel  gemmaiis.  Nam  bujusmodi  calceis  et  Gothonini 
reges ,  el  imperatorum  quosdam  usos  scimus.  Pli^ 
-.  nius ,  lib.  xxxvii.  cap.  2,  d^e  Galigula  :  Super  omuia 
*'  mutiebria  toccot  induebat  e  margaritit.  Et  Lamprid., 
de  lieiiogab.  :  Habuit  in  ealceamentit  gemmat,  et  qui. 
dem  tcalptat ,  quod  ritum  ommbut  mootl,  quati  pot-^ 
unt  teatpturw  nobHium  artifieum  videri  in  gemmit  qu4e 
pedibut  adhmrebani. 

p  Ocreag  quod  cmr.  Yarro :  Ocrea  quod  opponebatur 
obcrut.  Lougfe  aliter  Festus  ex  Ateio  Pbiiologo. 
Ocrim  monUm  confnigosum  a  veieribiis  dicium» 
iude  ocreas  dicus,  quod  sint  insequaltter  tuberaue. 

4  Cothurnttt.  Est  etiam  colhurnus  (ot  ait  Serv», 
J£n.  i)  calcei  speciea  venatorii,  qoo  eiiam  sura  vin- 
ciiur,  et  aptus  utrlque  pedi,  propierea  singulari  nu- 
roero  dixisse  Maronem : 

Purpureoque  alte  suiras  vindre  cotharnoi 


705  mHOLOGlABOlt  LIB.  XX.  10S 

in  Uieatro  dieCari  erant,  et  ^lta,  intooantique  voee  j^  colore  rubro»  qualii  est  mutU  piscis. . 

11.  <  Solem  sunt,  qttibos  tantum  pedttm  planta 


carmina  cantaturi.  Cst  enim  calceamentum  io  modum 
crepidarum,  quo  Heroes  uiebautur,  sedtaleest,  ut 
deitroet  Isevoconveniat  peJi. 

6.  «  ^otfttB  calceamenium  comcBdorum  erat^sicot 
tragoedorum  colhurni.  Quos  quidam  etiam  calone$ 
appeilaot,  eo  quod  ex  salice  fierent.  Mam  Greci»  nt 
diiiffius,  lignum  nS^w  vocabant. 

7.  TaUire$  caleei  socci  sunt»  qui  inde  oomioati  vi- 
dentur^quod  ea  figurasint,  ut  contiogant  talumf  sicttl 
^  iubioUires^  quod  $ub  talo  sunt,  quasi  9abtaiari$. 

$•  •  Ob$trigiUi  sunt  qui  Iper  ptantas  consnti  sunt, 
et  ei  snperiore  parte  482  corrigia  trahitur,  otoon- 
stringantur,  oode  et  nominantur. 

9.  0$$ai  puto  ab  o$$e  primum  factas ,  et  qoaaTis 
oone  ex  alio  genere,  tamen  nomen  pristtnam  reti-  m 
nent« 

10.  ^  MuUei  similes  suot  cotbttrnorum  solo  alio ; 
saperiore  aatem  parte  cum  osseis,  yei  a»neis  maileo- 
lis,  ad  qoos  lora  deligabantur.  «  Dicti  autem  sunt  a 

•  Bassem  ealdamenta  eommd,  Tertull.  :  Si  pAi/oso- 
pkui  m  Tfmpum^  ew  non  et  in  baxea  (kh ,  baxa)  Tv • 
rta  calciare ,  nist  Ottrum  minime  Grmcaioi  deeet.  £t 
Apnleios,  lib.  ii  de  Asln. :  Palmeii  baxeie  indulum. 

^  SicuH  $ubiotare$  q.  s.  t.  $.  Sic  Onien. ,  Ovet., 
Saim.,  Silien.  Gothici.  AL,  $ubtulare$. 

c  Ob$trigUU.  Ob$tragula  focat  Plinius  calceonim 
tincula,  lib.  ix,  cap.  55,  de  Margariiis  :  Quin  et  pe* 
^u$ ,  nee  erepidarum  tantum  ob$traguli$f  sed  et  totii 


d  Mullei.  Vid.  Fest. 

*  Dicti  aulem  a  colore  rubro,  quaUi  e$t  muUi  piMtt. 
Nisi  potius  pisces  de  calceis  nominati.  Plin.,  lib.  u, 
cap.  17  :  Nomen  hii  FeneeteUa  a  eolore  muUeorum 


catceamentarum  datum  putat. 

<  Soiem.  Yld.  Agellii  verba 
eHata. 

s  Soieaf  malerialeiM —  Jfoltriflrtiis  dixisset  Plinius, 
tttlib.  VII,  cap.  56. 


teguniur,  dictae  a  tolo  pedum.  Item  s  «o/mt  materia^ 
Ui  ex  materia  corio  intecta. 

12.  Socei  f  cttjtts  diminutivttm  soeelU ,  appellati 
iude,  qttod  sa^iun  habeant»  in  qoo  pars  plantiB  in- 
jidtur. 

Caliculm,: 

^  Caligm ,  vel  a  eaUo  pedttm  diGtSB,  vel  qoia  /1- 
gantur.  Nam  socci  oon  iigantnr,  sed  tanUUB  iutro- 
mittttntttr. 

15.  ^  Cermi  socci  saat  sino  soio. 

LinguiaU  i  quos  nos  foUatOi  vocamiis. 

C/anott,  quasi  ehatgbati^  eo  quod  mioutis  clavis» 
id  est,  acutis  ^  sola  caligis  vinciantur. 

1  Peroncif  et  °>  $eutponem  rustica  calceameuta 
sonu 

Baxemy  calceamenla  muliernm  sunt 

Corrigim  a  corttsvocantur,  voi  a  coUngaiiane^  quasi 
eotUgim. 

*>  Caligulm..,  Al.,  GaUgulm, 

'  Cerntti.  Festus  :  Cernuu$  eatciamenii  genu$.  Ct 
tortasso  hoe  referri  posi^  versus  Luciiii  a  Nonio 
citalus ; 

Cernuas  exiemplo  plantas  eonvestit  honestas 
Qoanquam  et  pro  inciinato  intelligi  possit ,  ut  vult 
Nonius. 

i  Qiios  nos  foUeatoi.  Hieronym.  in  eprst.  ad  Eu- 
such. :  Apud  hoi  affectata  iunt  omnia.  Laxm  moiitcc, 
caligm  (ollicanteit  ve$ii$  cra$$ior.  Et  paulo  ante  :  Om- 
ni$  hi$  cura  de  ve8tibu$ ,  $i  bene  oteanl ,  $i  pe$  taxa 
petle  non  foUeat. 

^  Sola  caligis.  Sic  Maiiusc.  o.  lleminit  clavomm 
caligarium.  Plin.,  Iib.  ix,  cap.  17. 

dudum  ad  Crepidai  C     '  ''*!;^"'^*\;?f  V  f  "u"//  ^"^^^"  '"*"'"'"  '"^ 
uuuuui  «u  urvpiMH  VI  ceamentwn,  Vid.  Fest.,  MuUeo$. 

B  Sculponem.  Gato  de  Re  liust.  :  Seidponaai  bonui 
aliernii  anui$  dare  oportet.  Yid.  etiam  Non. 


LIBER  VIGESIMUS* 


DE  PEMU  ET  INSTRUMENTIS 

48S  CAPUT  PRiMUM. 
Domemii. 

1.  iPrimus  Daedalus  mensam  et  sellam  fecit.  •  Go- 
qainae  apparatum  Apicius  quidam  primus  composoit, 
qoi  in  eo  aiNiamptis  bonis  mortevolontaria  periit,  at 
merito,  quia  is  qui  guias  atque  edacitatiservit,  et  aii- 
mam  et  corpos  ioierfieit.  Ab  esa  et  comesu  men&« 
foctum  vocabulum.  Nulluni  enim  alium  habet  usoii) » 

2.  ^  7orM  dicitur  a  tortii  herbis,  qii»  accumbeG 
tium  humeris  sopponuntur.  D 

484  ®  Stibadium  a  itipitibui  dietum,  quasi  itipa 
dium;  sie  enim  prius  coeptum  est.  Accubitum  a  dbc 
vocatum,  ^  quasi  ad  dbaium  epolarum. 

5.  «  Gonviwttm  npud  Graecos  a  compotaUone  o\)ii.it6' 
rtov.  Apud  nos  vero  a  convicttt  rectios  appellatttry 

Cap.  1.  —  *  Coquinm  apparatum  Apidui.  De  quo 
Seiiec.  ad  Alblnam  roairem,  cap.  10. 

^  Torui  a  torti$  herb.  E  Serv.,  Mn.  ii. 

«  Siibadium  a  Hipitibui  dictum.  Quibus  adclinati 
idebaut.  Stipibui  umeo  babent  iDbri  de  meiiore 


DOMESTiaS  BT  RUSTICIS. 

vel  quia  viue  collocutionem  habet.  Item  eonvivium 
a  niultitudine  coneacentium ;  nam  privata  mensa 
victus  est ,  conviviom  uon  est.  Goivivii  tripiex  est 
modus :  discumbendi ,  edendi ,  et  bibendi.  Discum* 
bendi ,  ut :  Torii  ju$ii  diicumbere  pcUi.  Edeiidi  et 
bibendi,  ut:, 

Postquam  prima  qoies  epulis,  mensaeqoe  reiaot», 
Cratens  magaos  sumoQt,  et  vtea  eoronant. 

GAPUT  II. 
Di  eidi. 
i.  Cibui  dictns,  qnia  oa|filiir  ore;  sicttti  eeea^  qttia 
eam  oi  capit. 

Vietui  proprie  voeaUir,  qoia  filmii  reiinett  undo 
et  ad  cibam  vocare,  imrluro  dicitar. 
2.  AUmonia  dicitmr,  eo  qoed  ejas  sttmpta  eorptti 


<i  Qttost  ad  dbitum.  Al.,  od  eubifum»  Chacont  orf 
ejtonm. 
•  Conwvtam  apud  Grmcoi.  E  Hieioaym.»  ia  Isiij  t^ 


*^^  8.  BlbORi  HBPALENSR  tHsCOPl  703 

alatwr.  H^nc  javeAi^  «cdplQnt  ad  lOeremeniam ,  ge-  i  lur,  quasi  pott  mmdiem  M  edekdM.  el  Droximi 
hes  ad  perfceVurantlam.  Nequ^  enltt  snbsisiere  poie-  ^" 

?ft  caro,  Msl  eoufbrieiol-  Blfmenib.  AHmenim  enim 
est  quo  aliinury  «  aitmoRMMi  Htendi  cura. 


t.  AflhmiHi  «fineiipsita,  tfiM  M  nimlntt  eiube- 
Hnifis^MsldytltriitiAmMis  est,  fnodnsqne  non  tsiL 

4.  Opuleniia  ab  ope  dicla  esl,  quam  si  disctnbSi 
invenies  eam  lenere  modum.  Nam  quouMMio  opilula- 
itnr  ifM  ninAofn  eei«  enm  lneonimodius  Mi  saepe 
qfiMn  param  t 

5.  Epulce  ab  opuleniia  rerum  dictae.  Epnfae  amtem 
siinplices  in  duo  necessafia  ^NTtdtimifr,  pafieiA  el  vi- 
num,  el  in  dno  soperfloa^  tp»  terra  m  mM  tMendi 
catisa  eiqnirontfir. 

4S5  6.  >>  Dapet  auiem  rekum  sonl,  efm  iMifito^ 
nim.  .    ^ 

/>e/taVe  nuncupaue,  quod  iis  deiectemwr  bomiiieS) 
easque  suaviier  appeCant. 

7.  PmimemMm  voeator  •  puke,  alve  «niin  sola 
puliis,  sive  quid  aliud  ejus  permistione  sumatar»  puU 
menlum  proprie  dicilur. 

8.  SaUem  attiem  et  «  Mnriiei  aibi  diierunt. 
Mam  «Nt#M»  %t  000  cibdiriioi  poiosi,  pro  eo  quod 
salts  sit;  eaturiias  auiem  a  tatura  nomen  accepit, 
qood  est  vario  allmeniorum  Ipparatu  eonipositum. 

9.  Ctapula  est  immod^rata  VoraclCas,  quasi  crudk 
epn^  cujis  orudiUia  crivaiiir  oor,  oi  sioMchus 
indlgmiia  effieluir.  liiMMHlcima  enim  toneiiss  vl- 
flum  esi,  sed  tanturti  id  salutis  est,  quantum  sasten- 
uiioui  naturaeque  sufficiat. 

tO.  d  Jummmtum  esl  primus  cibus  qno  jefuntum  q 
solvitur,  unde  et  nttHcQpainm.  Nigidius :  No$  ^je- 
iunia  jantaculi»  levibut  polMmui. 

II-  Pemudium  ab  apparalu  edemli  dieUitt;  proprie 
aoiem  veieres  prandium  vocabain  omniom  militum 
cibum  anle  pognam,  •  unde  est  iliud  ducis  aiioquiom : 
i^rondMmtM,  tanquam  ad  infeiros  ecsnaturi. 

12. '  Merenda  est  cibus  qui  deciinante  die 


Cap:  II.  —  •  iiimontttm  alendi  eura.  Varro,  i  de  Re 
Rust.,  cap.  8  :  (Jbi  nalura  humida  ibi  attiue  mtie  aUei" 
fenda  quod  in  partu  et  (dimonio  vinum  non  ut  in  catice 
qutBfit  aquam,  tedsoiem. 

^Oapet  ru9um  mmu  «  florr.,  jft,. ,,  ^d  fert.  (M 
dapibut*  ^^ 

c  Saiurilas  a  tatura.  Vid*  Fesi.  in  Satura. 

^Jantaeutum.  lu  melrores  llbrl,  et  apud  Fnstum  in 
;Si/a/icm.  Iteinque  in  Abbreviatoris  Pauii  manuscrinto 
tibro.  ww  ut  in  vttl^iis>ettia4;iiiiim. 

•Ondeem  iUmd  dudt.  LeonMa  l^Mruiiionimdycis, 
apud  Jusiin.  et  Cicer.,  TuscuL  i. 

'  Merenda  cib.  q.  d.  tum.  Noii.  :  Merenda  eibnt 
qut  pott  meridtem  dalur. Gioss.,  merenda,  5p«ffTov  |«. 
>cNv.  GoiiNiniitta  :  Sorte  eum  veuerU  kora  merendm. 

s  item  merendare,  quasi  meridie  edere.  Ne  Ijoc  ijui- 
dem  aiiciore  caret.  Fest.  :  Merendam  antiqui  dice^ 
bientpr9fru^iu,iiUod ,  srf^,  n^diu  die  caperetur. 
Tamen  adliuc  eadMtt  4$  tuMim  eap.  seqttettC.  isiiio. 

^  JlnndKll  fftfcmm,e!fc.1!lihilotnfelius  Suiil.  in  voce 
Novvai :  Aoxov^i  x«i  nap*  avT«f  ytvia^t.  «t  «vvovai    ««f 

^  ApuMTeteret  in\m  iotUum  eral  hi  propatulo.  Valer.. 

hb.  fc  caii.  I.  vi  Maci^<»U.,  UU.  ,  i.  ^pj,  n,  ^ 

I  giMili  tetpHUam  antiqni  dheham.  Fett.  :  Coena 


cmnx.  Onde  el  untecctma  a  quibusdam  vocantur. 
t  item  merendare^  qoasl  fueridie  edere. 

15.  ^  Annona^  tractum  est  a  tempore  quo  Romani 
V^teres  ad  cibos  Mvocabanttlf ,  k\t  Hartialil : 

Impefat  excisisos  frangere  fi6aa  lorosy 
qood  et  nsqne  faodte  Pertife  ficiatit. 

14.  Cmna  vocalur  a  eommnDlofte  tofleoblhwi,  innh^ 
qnippe  Grftd  comniMii  liiMlll.  UMe  «I  tMmni. 
iiiettiii^i,  qiiod  «wMNMtfer,  id  eal,  pariier  coNiefiiM. 
*  Apod  vMMa  eillti  •offinm  ertl  in  propaiiilo  vesci, 
«H  oonMMnilier  epttlari,  ie  «i&eiilariUie  tatifrinm  gi- 
CMTei.  Bai  aoiem  eMa  vtsperteoi  elbati,  qnam 
i  veipsrnom  antiqoi  dieeftttM.  ^  h  nau  eftim  lion  erM 
ptattQia. 

l  15.  Pfliii  dfetin,  qnod  enm  cflM  iptNmatifr ,  vd 
quod  omne  animal  eum  appeut :  ir«y  enim  Grse6 
bmne  dlciiur.  GMum  est  qo!  nd  cflmm  sertia  dtitur, 
nee  delleMtta.  ^  Fermentaihit  fermeiMB  eoafec»! 
Am/miut  «on  fermenuttts.  Nam  BCr^iiog  esi  due  fer* 
mento^  sittcertts.  Amroaifutue,  ioviter  femMiltts, 
qolsi  «Mosyntti.  «•  SUi^inmm  pnnif  tt  llwemi  f^ 
nere  mincapator.  SiHgo  enim  genus  est  irilid ;  ■  itii- 
bidut.  recodua,  et  rubelactua.  SttMnmlitts,  cioeie 
coctus,  487  el  reveraatua.  » Ipitt  eai  «  iacmlae. 
CUbmtiHut  in  tOsU  coctus. 

16.  0  Spongia,  panis  aqua  diu  malnxaiuay  aimilam 
modicaui  accipil,  et  fermentum  modicttm,  oi  kttbol 
humectationis  plusquam  omnis  paHia.  Ondo  tl  $pou' 
gim  liomen  accepit 

17.  Ptacentm  iiuil  qttm  Ittfll  do  laii%  tiaa  m  Mbu 
dicunt,  00  quod  libeant^  ol  i^ceaot 

LaganutH  est  latus  et  tenuis  oania,  qui  prittuun 
in  aqtttt»  poaiea  in  oioo  liigitttr. 

18.  p  Dutcia  suni  genera  pislorii  opeils,  a  aapom 
dicu.  Melle  euim  asperso  attm«nl«r. 

«  Crutta  M  superficies  panis.  Ipsa  et  fragmenia, 
quia  divlditdr,  nt  fracu. 

apud  antiquot  dicebaiur,  quod  nunc  etl  prandium  ■ 
V^jpema,  i^uom  Rttttc  camam  ttppf /iiim.  Itcm  in  vl 
eperna  :  Vetperna  apud  PlmUum  cmna  iniettigUur. 

*  In  utu  euim  non  erant  praiidia.  E  Serv.,  J^d.  iv, 
aid  ters. 

ffnnc  eadem  libente  dle  convlvis  (\Mtfiu 

D     '  Ftrmentmiut.  lU  plerique  Gotb.,  tft  cUbunftiuM 
04  foomiut.  * 

"^midut^  recoetut.  et  rubefactm.  Fesius  :  amkidua 
apud  Plautum  panit  vocatur  parum  coctut^  sed  iocus 
e  Casin:i  ab  eo  ciuius  Isldorft  potius  favel. 

»  ^  Mi  M  ficctfiKi.  Vttlgo,  hogaai. 

<"  Spongia  pmiit  aqua  dimiue  muiuniue.  ku  Meiio- 
res  libri,  et  maluxaiidi  vihc  duturn  Zaticii.  ex  Var- 
rone. 

^Ouiciu.  A!.,  iuiemanu, haiid  male.  RfeY onyma^. 
in  Vila  «ancii  PadroaMi.t  Qtti  «tttt  f«^ii  emteiuitumre- 
dtenttbut  fratribue  erogai  duiciamiua^  ia  iribmemeto 
nuditeturaliqmdde  ScripturU.  Uinc  duiciaru.  G  ossar. 
yhjmpmffik^f,  d^durits.  Et  nhatwvraptoc  piaceU' 
tartut,  duleiariut. 

^  Crntta  ett  eupetf.  j.  l^  cruslo  et  crusltt,  vid 
Serv.,  Georg.  iii.  ei  /En.  vu,  ei  Varro,  llb.  iv.  lltK- 
autem  loco  Utitinii  t^nwxx  .ms  qme   in  vetostivribui 
libris  invenituus. 


Shmia.*.  A  ^lf'^  Uiranthun^  qma  si  iii  Of  oanlg  {acitair»  Mtialiia 

49.  Amolum  flos  tariiue  tefluissiroum  pr»  ■eviiai«     iilico  compescitur,  el  silescil. 


de  moU  egegtum,  unde  el  appellatum,  quasi  «  mola» 

Farina  et  fwrfura  a  farre  dicta^,  cvjus  suiii  pur- 
gamenta. 

Pollii... 

Fermenium  a  fervore  niincDpatum,  quod  plua  ima 
hora  non  poiest  conlinerl.  Grescendo  enim  ex- 
eedit. 

^d.  Carnet  dicix,  qiiia  charm  sunt,  sive  a  creando^ 
utid^  et  ii88  ^  Grxcis  x/»to(c  vocatur. 

Crudum,  quod  sit  cruentttm,  est  enim  cum  san- 
guiiie* 

21.  Coctum^  quasi  eoactum,  id  esi  ab  igne  ei  aqua 
vlot^ftii  modoactum,  usulquft  comestionis  aptiim. 
^  Sed  el  mulli  temporis  aliquid  coctum  vocatur. 

t2.  <  Aiiiim,  quod  ardeat,  ^uasi  arsKm.- 

<i  EUxum^  eo  quod  in  aqua  sola  decoquitur.  Lixa 
eifltfi  tfmi  dieiltr,  ab  eo  «^  ait  lolutl,  ufide 
et  solntio  libidinis  luxue,  et  membra  loco  HMMa  kaa 


468  ^"^*  ^^Mivm  vocatum»  quod  capiatur  a  fhi- 
mine.  Est  eoim  frumen  sunma  pars  guJae. 

^  Pulpa  dicia,  quod  cum  pti/(e  olim  miata  ve> 
acebaluri^  unde  et  ptt/me»<ttm ,  et  ptt/meniarJMN  dici- 
tur.  J  Pulpa  aulem  est  caro  sine  pinguedine ,  dicta , 
quiaiMlpitel»  reaiiit  enim  snpe»  llaBc  pierique  «isciim 
vocaot,  eo  quod  glutinosa  slu 

28.  lucamcm  dicbe,  quod  priua  ia  Lucama  lactai 
sunt. 

Farcimen ,  caro  conclsa,  el  minuta,  quod  eo  iii* 
testinum  Circiaturi  hoc  est|  impleatnr,  cum  «iiamin 
rerum  eommistioue* 

29.  ^  Mittutal  vocatum ,  quod  fiat  de  piscibus » €l 
g  isiciis ,  oleribusque  minutatim  concisia. 

1  Afratum^  quod  Laiine  jpttmmim  vocator,  Sffe 
enim  Graece  epuma  dicitur. 

>"  Ifaritita  iu  mortario  ex  piace  lluBt ,  imde  ^t 
noniiriata. 

30.  B  ieocmi  piscem  quemdam  vocaot^  ei  quc 
primum  iitda  facla  sunt,  et  quamvia  ex  alio  gemre 
pisciiim  fiaut,  initlum  tamen  piscis  vocabnlum  dedit* 

?A.  Galatkes  a  coloi«  laetaa  iiominats.  Gneci  enim 
yaka  lac  dicunt. 

480  SphiBra  a  rotuuditaie  Grseco  v^ealmloappel- 
latur.  Quidquid  enim  iu  rotundum  foriimiur  i 
a  Grxcis  diciluf . 

« JLarifiim,  eo  quod  in  domo  reposiium  eoftaer*         ^^»  ^^  coquins  magistri  a  jure  nuDeo|iaveruot, 

vttCur.  MflB  flliti^oi  doiwa  ime$  dicetMoU  «uia  ea  lei  condimenti  ^us.  Hoc  Gr»ci  Cuywv  vocanU 

'  Taxea  lardum  est  fallioe  tileMim»  IMe  Aftt«C     ^^*  Ca$eui  vocatur,  quod  careat  eero^  quasi  m- 

reiim*  Nam  serum  ei  omne  deducitur,  ^  ut  pouderi' 
bus  arguatur. 

p  Coloetrum^  lac  novum,  quod  neutri  geueris 
est. 

54.  Lae  a  Grxco  sermone  derivatum  est  pro  can* 
dore.  Graeci  enim  album  Xivxov  dicunt,  iac  vero  et 
aanguis  quoil  nutrk  et  quod  nutritur.  Nam  iacie 
<i  nuirimur,  viviraus  sanguiue. 

dem,  sup.,  iib.  xi»  eap.  i. 


,  qoando  iii  o1e6  ardet. 
asperittm,   dempiis  e  me* 


ttk  Frimum  a  lono 

Saieum^  quaai  lo/e 
dio  eyHoMa  tritas. 

Rancidum^  ez  vitlo  nuneuoaioifi ,   quod  vtacoi 
elleiat. 

24.  Sucddiat  canea  io  neom  repoait»,  a  itecitfelii 


Gallum  sagatom,  pingoi  paitum  taxea* 

25.  Axuugia^  aJb  Mfi«liaM  veeam» 
Sebum^  a  eue  dictuai,  qooii  aiMhim,  qued  ploi 

pioguedinis  boc  animai  habeat. 

26.  f  Offa  esl  proprie  frusiom  denilum,  eiyua 
diminuiivum  ofellam  facit.  Unde  et  o/farii  coci^ 
quia  parUculatim ,  id  est,  offatim  excoquuot.  ^  Nunc 

a  Crudutn  quod  $it  cruent.  Serv.»  Ma.  x  i  Hmdem 
per  costas  exigat  eMem  :  —  CrudeUniy  cruentum. 

b  Sed  et  mtt/ti  tempofis  eoctum.  E  $erv.,£n.  xi, 
ad  vers.  Solilum  nodii,  at  robore  cocto. 

c  itasttm,  ^.  armim.  Reeie^  quMivia  Varreoi  ^  li- 
lom,  quod ab  igni aesudescat^dicinm  placeat. 


^  klia;um...  lixaenim  s^tta.^onius:  E^tfttm  ^ut^ttfd  D  poTlis, 


'^  Minutal.  Juven.,  satyr.  14 : 

Hesteraam  sofilus  medk>  lervarfe  minotal 
SeptembH. 
i  Afratum.  Al. ,  Afrotum.  Afrida  eliom  0|piid  Ar* 
nob.,  iib.  VII.  Genos  iibi  esse  videtur,  aut  certe 


ex  aqui  mollitur,  nam  lisum  dfMNO  vetira  ^fceeniitf» 
«  Lardum ,  eo  quod  in  dom.  rep.  Al  Macrofe. ,  iib. 

VII,  cap.  8.  Lardum^  qua^  longe  aridum^  opinor, 

9ocamu$. 
f  Taxet.  Hiuc  forusse  apod  oos  locmat  otque 

etiaro  tauaio, 
s  Offa . . .  cujm  ^miuuUv.  ofeUa.  Sorv.,  jEo.  vi ; 

leHe  soporatam,  et  medlcatislnigfboselta 

Ifiiic  «il  ditmnoito  ofeUa,  icdimoes  gmimt^  tn  ^i- 

^  A*oiic  ofo  e$i  Uaraueeum.  in  Flacidi  fioesia  i  0#b 
lolroiiiittm  e$t ;  iiminutivum  oifeAim  faetl^  guee  $$  im 
of  ceud  iadeuaar^  eaikm  iUiea  eompaid/or»  el  ailoiail. 

i  i^»4|Hdi«ki  fMiocom  imlia,  A4Mi|PH/le<aiini- 
Diuo»  lib.  XVII,  eap.  S ),  noii  paua  mmae  iamga  iamp 

fMNiorio  AodiiOiM  airiiiiiMr- 


»  Ifaitiiio.  Ex  tioo  loeo,  «piliori  fforit/HOm  reto* 
lit  io  lexicon  aoum  Alplioosoa  i|iiidam  Paieotiooi 
(cui  quantum  tribuendum  sit,  alli  viderint).  illud 
cooatat,  molu  eom  i*x  ieidera  deecripyioe.  ia  ^  : 
Martifrium  genue  ( inquit )  condimetui  ex  piedbm^  tt 
videri  oiicui  poseet  lf«ny|iAri«m  Craoo  vot « tet 
enim  afp^v  piMiculue^  de  qoo  Atlioomosi  iib.  tii. 

A  ieacen^..  ieida.  AroeiK,  iib.  vii  t  QkideHdheec 
volum ,  apexabo ,  iiimo,  li/ioiniiom ,  ioii^aiie  t  to# 
ittnl  oomioo,  et  fmrcimimmm  ammm^  Mrfmnv  aiia  de 
emguine^  comofialii  aOa  inmmata  pjkmombma* 

•  IH  pmdaribme  offooior.  Sifi  nibii  nMna 


f  Coi6$trum  lac  ncmm.  Serv..  eclog.  2  :  Hac  i 
lamdabiU  aH,  mod  qui$  katmu  lac  namm^  id  esi, 
eoloiirttm,  quoi  neutri  generU  ^.    ^  ^ 

t  tatte  niitnmttr,  mimM$  $ang.  Mem ,  Mn.  ui ; 
Aoimomqoi  Mop^Ucro  amdimme  :  LacU  corpu$  miritmt 
po$t  onimm  cONfflM^oiMm,  al  oiiioio  liOi  lanfvioe 
iiif 


m 


S.  ISIDORI  HISl>ALEN8iS  EPlSGOPl 


719 


35.  QMctum,  qoitt  eoaetum,  ei  quMi  coa^u/a- A  rei  inislam.  Ilinc  et  merenda,  qaod  aniiqultiii  id 


fiim.  Accepta  enini  secimi  alla  specte  coagnlat. 

56.  Mel  Gnecft  appeUationis  est ,  qood  ab  ajn6u$ 
Domen  habere  probaiur.  Nam  api$  Graece  inihfftm 
dicitur.  •  Antea  autem  mella  de  rore  erant,  invenie* 
baniurque  in  arundinom  foliis,  onde  Virgiliu«  : 

Protinos  aerii  mellis  coelestta  dona. 
>  Siquidem  hucosque  481  i^  lo^i^  ^^  Arabia  coliiga- 
lum  reperitur,  ramis  inhaerens  in  similitudinem  salis. 
Omne  autem  mel  dolce  dicltur.  «  Sardum,  amarum 
est  absinthii  causa,  cujus  copia  cjus  regionis  apes 
notriunior. 

37.  Fa9u$  vocatur,  qoia  comeditur  magis  quam 
bibitur  :  foyirv  enim  Graeei  eomedere  appellant. 
'  Atunt  aotem  medici,  et  qoi  de  homanorom  cor- 
porom  scripsere  natoris,  praeeipueque  Galenos,  in  B 


temporis  pueris  operariis  cibos  panis  merus  daba- 
lur,  aut  quod  roeridieni  eodem  tempore,  id  esit 
soli,  ac  separatim ,  non  ol  in  prandlo,  aut  iu  cqmi» 
ad  unam  mensam.  Inde  credimos  etiam  illud  teiii- 
pus,  quod  post  medium  diem  est,  i  mmdtem  a|i> 
pellariy  qiiod  puriim  sii* 

4.  JfiMdim  est  vinum  e  lacu  sutim  sublatnra.  Di« 
ctum  autem  creditur  musdoii,  quod  iii  se  limom  et 
terram  habeat  mistam.  ^  Nam  miM  terra ,  oude  et 
Aimitfs.  Giijns  tanta  vis  fervoris  est,  ul  vasa,  quamvis 
grandia,  ex  eo  plena,  absque  spiramine  relicu,  illico 
disrumpat. 

5.  i  no$eum  vinum «  id  esl,  com  robore.  Rosn 
enim  rubet. 

i  Amineum  vero,  qoasi  sine  minio,  id  eat,  siM 


rubore,  nam  albom  cst. 

Suceinatium  iocda»  gemme  iiraile  esi,ideit» 
folvi  colorii. 

%.  Limpt^m  vinom ,  id  est,  perspicoQro,  ab  aquM 
ipecie  dictuffl»  aoaii  /ymvAtiriim.  l§mpka  enim  aguu 
M. 

Turbidum,  qoasi  lerHdmii,  id  em,  lemconi- 
miitom,  quod  est  laece. 

Falernum  vinom  vocatum  a  Faletna  regioDe  Cmn- 
pani»,  obl  opiima  vina  nsiciiDiQr. 

493  ?•  ^  Cotaium^  vii  proprium  uuncopint  ia  quo 
deporUlur. 

i  Gautum  vero  a  regione,  uiide  deferlar.  Comi 


Rbris  quorum  tltulos  est  Ktpl  xtylac ,  puerorum  et 
JQveniim ,  ac  perfectae  aeutis  virorum  mulieromqoe 
corpora  insito  calore  fervere ,  et  noxios  esse  iis  aeta- 
tibui  ciboi  qni  calorem  augeant,  saniutique  condu- 
cere  frigida  quasque  io  eium  iumere ,  iicut  contrario 
aenibus,  qui  piiuiu  laborant  et  frigore,  calidos  ci- 
boi  et  vina  vetera  prodesse. 

CAPUT  III, 
De  potu. 

I.  PoUo  a  Graeca  derivatione  vocatur.  Hane  enim 
UU  norov  dicont. 

•  Aqua  generaliter  vocau,  qood  superflcies  ejui 
asquatu  ui,  hinc  et  asquara;  qoam  inde  receniem  di- 

cimui,  qula  non  est  utilis  vetosu,  ot  vmum,  sed  •—  -  -v..^ 

iUtim  iublaU  de  flumine,  fonte,  vel  poteo  :  feteidl  r  ^^^  oppidum  est  Palaesiinae. 
ftnini  vetUSU.  *"  Jnferlum  vinnm  diciinr.  i 

t.  Vifiiim  inde  diclum,  quod  ejoi  potos  vetm 
iaogoine  cito  rcpleai.  Uoc  alii,  quod  nos  cora  iolvat, 
Lymum  appellant.  Veieres  vinum  venenum  vocabant. 
Sed  posiquam  inventum  est  virui  lethiferi  Micci, 
hoc  «tnttm  vocatum ,  illud  venenum.  Unde  et  flie- 
ronymui  in  libro  quem  de  YirginiUU  coniervanda 
icripsit,  adolescentolai  dixit  ita  vinom  debere  fu- 
gere,  ot  venenom,  ne  pro  aeutis  calore  ferventi 
4M  bibant,  et  pereant.  Inde  est,  quod  f  apud  veie- 
res  Komanos  feroin»  non  utebantur  vino,  nisi  sacro- 
rom  caoia  cenis  diebos. 

3.  Jf^rvm  diclfflos ,  com  vinum  pttram  significa- 
mog.  Nam  merum  dicimus  qoidquid  ptirttm  atque 


Infertum  vinum  dicitor,  qood  alurio  iibatar,  ac< 
qoe  offeriur. 

"  SpuTcum^  quod  olTerri  non  licet,  aot  cui  aqua 
adffliiU  est,  qoaii  efmrium^  hoc  cit,  immonduin 

8  •  iioftorartttm  vinoffly  quod  regiboi  et  poteoii- 
boi  hoDorii  gratia  offertor.  Gato,  de  inoocentia  sua : 
Cttm  e$em  m  provinda  tegatue^  compture$  ad  proitoru 
et  con$ute$  vinum  konorariunt  dabant^  nunquatn  accepi^ 
na  prtMlMi  quidem, 

9.  f  Cncdttm  vinom  est  hisuave,  qood  aervi  po« 
Unu 

Acetum  ,  vei  qnia  aeutum ,  vel  qoia  aquatum, 
Yinnm  enim  aqoa  mistom  citolin  honc  saporera  redi« 
gilor.  linde  et  <i  addum^  qoasi  o^ttiVfttm. 


fitcerum  est,  sicot  et  aquam  meram,  nulli  uUqueD     CandUmn  vocatum,  quod  non  sit  simplex,  sed 

•  Anfaa  metla  de  rore  erant.  £x  eod.,  initio 
More.  IV» 

fc  Siquidem  AttCtti^ifi  Ind.  E  Woscor.,  lib.  ii. 

«  Sardum  autem  amar.  Ex  eod. 

^Aiuni  Medici... prode$$e.  Ex  flieron.,  episi.  x. 
Ad  Furiam ,  de  Viduitate servanda.  '   f    .*. 

/w.luVarrp:A^tta,9«orfar^«imn,fl.    ^       ^ 


'  itpttil  Vetere$  Ram....diebu$.  £  Serv.,  JEo.  i, 

Prlmaque,  libato,  sommo  tenoi  atligii  ore. 

»  Meridiem  appellaH...  qupd  purum.  Idem,sop., 

Bb.  III.  cap.  44,  et  v.  cap.  So,  et  xiii,  cap.  1.'    ^  ' 

»  ffam  mu$  lerra  e$t.  lu  etiam  lib.  xn,  cap.  3. 

*"-*•-"-•- Wvpcamnostri.      '     **  ^      - 

i...aii«meil,  £  Serv.^Georg.  ii,  ad  vcrs. : 


5ttiil  et  Amkuw  vitee. 

k  Colaium  va$  prop.  Serv.,  Georg.  ii,  ad  vers. : 
Tu  $pi$$o  mmine  qualo$,  Cotaq.  pretor. :  ^  Qnalo$  per 
quo$  vinum  de/tuil,  qui  et  ip$i  a  coiando  dicti  $unt. 

1  Gazetum.  Sidon.  Apollinar.  :  Vinamilu  nan  svni 
Gaxetica,  Chia^  Faiema. 

«>  Infertum.  Sic  omnes  librl.  S^  infermm  tegebaf 
vir  dociissimus,  cujus  meniinere  Festos,  ei  Ariiol>., 
Bb.  vii,  et  Cato,  cap.  34.  0e  fercto^  vel  ferto,  vld. 
iup.,  lib.  VI,  cap.  19. 

»  Spurcum  quod  offerri  non  tieet.  E  Fest. 

«  honorarium.  Frumenti  quoque  honorarii  meminii 
Cieero  in  Pisoniana. 

■  P  Cnrrtttm  «JKttm.  Feitoi  :  GrKCtttm ,  quod  crudae  , 
unde  LudtiM  vinum  in$uaiH  erudum  disH. 

1  Et  aeidum^  q.  aquidum.  Qo»  poit  hasc  legonlur  tc 


7iS  (TYMOLOGIARUM  L1U.  XI.  11 

coinmisiione  pigmentoruiii  composituin.  A  ei  sacco  trUici  per  arlem  eonfecta^  Suscitatnr  euiin 


iO.  «  Lacuaum^  est  potio  e  lacle, 

Muimm  ex  melle  mistura.  Est  enim  potio  ex  aqua 
et  melle,  qood  Grsci  fu^ix/Bocrov  ? ocant. 

li.  ^  aSnomelum^  mustum  melle  admistum,  veko- 
inenterque  agitatum  atque  commotum. 

B^rmelumt  qaod  fiai  ex  aqua  et  malis  484  ^^' 
tianis. 

«  Saccatum ,  liquor  est  aqaie  tocl  vini  admistasy  et 
■aeeo  eipreflaoa. 

^  Lorea 

12.  OxiimeU  appeUatam,  quod  aeetl  et  mellis  per- 
mista  conficitur  materia ,  onde  et  duIcediDem  retioel 
et  acorera. 

Rhodomeli  dieitury  eo  quod  in  succo  ros«  mel  ad- 
misceatar. 

MeUeralum^  Ylnum  melle  mistuni. 

15.  Ifttlifs,  qoasl  mdue^  quia  ei  melle  fit»  sieut 
talamiiae  pro  eadamku, 

«  Fcecttlay  u^a  pingaia » decocta  usquead  erasalttt- 
dinem  mellis»  ac  reflrigerata  utilta  atomacho. 

i4.  '  Pasfimi,  quidquid  ex  uva  passa  compressum 
efOuxerit.  Dicitor  autem  pafsiim  a  paiiendo,  Nam  per- 
cutitur  uva  siccior,  et  deeoquitur,  etinde  fitpassum. 

a  Defrutum  dictum  est,  quod  defraudelur,  et  quasl 
fraudem  patiatur. 

15.  Carenum^  eo  quod  fervendo  parte  careat.  Ter- 
tia  enim  485  l^rle  musti  amissa,  quod  remauserit 
carenum  est«  cui  contraria  sope  est,  qu«  fervendo 
ad  tertiam  redacu  deacenderit. 


ignea  illa  vis  germinls  madefact»  frugis,  ae  delndo 
fiiccatur,  et  post  in  farinam  redacta  molli  succo  ad- 
misceiur,  quo  fermeniato,  sapor  austerltatis  et  calor 
ebrietatis  adjicilur.  Quffi  fit  in  iis  partibus  Hjspan\Ty 
cujus  ferax  viui  locus  non  est. 
F(Fx  dicta ,  quod  sese  vasis  emergendo  affigat» 

19.  Garum  est  liquor  piscium  salsus,  qui  olim  con- 
ficiebator  ei  pisce  quem  Graeci  yapw  vocabant,  et 
quamvis  nunc  ex  infinito  486  genere  pi^cium  fiat, 
nomen  tamen  pristinum  retinet,a  quo  initium  sump- 
ait. 

20.  Lt^ttamen  dlctum,  eo  quod  solotl  in  salaamento 
plsciculi  euindem  bumorem  llquanty  cojus  liquor  ap- 

•  pellatur  saUugo^  ? el  mttria. 
B     Proprie   autem  muria  dicitur  aqua  sale  commi' 
sta»  efl(eciaque  gustu  in  modum  maris. 

2i.  Sttcci  dicti,  quod  sacco  exprimontur,  ot  pti- 
sanae. 
Pdtanm^  xema^  opoxema^  Graeca  vocabula  sunt. 

GAPI3T  IV. 
De  «osjf  eeeariii* 

i.  Voi  dictum  a  vescendo^  quod  in  eo  escae  appo- 
naniur.  Gujus  dimlnutivum  vofCMittm,  qoasi  teecu^ 
lum. 

2.  Fictitia  dicta,  quod  /foiif ,  et  fingantur  ex  terra. 
Fm j|r^«  eoim  est  facere,  ti  formarey  et  ptasmare ; 
unde  et  figuU  dicuntur.  Et  vae  fietile  dicilur,  non  fi- 
ctom  illod  quod  mendacium  est ,  sed  quod  formatar 


i6«  ^  Sieera  eat  omnis  potio  quae  extra  Tinum  ine-  q  ot  ail ,  et  babeat  aliqosim  formam ,  unde  et  Aposto- 

lus  didt :  Nunquid  dicit  figmenium  ei  qui  ee  fingit  : 
Quare  me  iic  (ecitUt 

3.  ^  Fictilia  vasa  in  Samo  insola  prius  iuventa  tra- 
duntur,  facta  ei  creta,  et  indurata  igne,  oiide  et  Sa- 
mm  Tasa.  ^  Postea  inventum  est  robricam  addere,  et 
ex  rubra  creta  fingere.  «  Antiquiorem  auiem  fuisse 
(dicunt)usum  fictiliimi  tasorum,  quam  fandendi  aeris, 
487  ^u^  argenti.  ^  Apud  Veteres  enim,  nec  aorea, 
necargentea,  sed  fictilia  vasa  bal)ebantur,  sicutad  vina 
doliis  excogiutia,  ad  '  aquas  ampboris,  hydriisad 

^  Sicera  esl  ommt  pot,  Ex  Hieron.,'epist.  2,  ad  Ne- 
potian.  Itaqiie  non  inscite  apud  Tertullianom  pra  lOQ^ 
ebriamen^legitur. 
p      t  ^giia  pinguior,  qwui  euceue  cobtur.  Bieronym. : 
^  Agua  pin^uior  coloratur, 

j  Cerwfta...  Ca?/ta.  Hispaniensis  vox.  Plinius»  lib. 
XXII,  cap.  ull.  :  Ex  iitdem  fiunt  ei  potus  %elhum  in 
jEgypto,  cmUa^  et  ceria  in  Hispaniaf  eervi^Op  et  plura 
genera  in  GalUa, 

Cap.  IV.  —  ^  FictiUa  vasa  in  Samoinsula.  £x  PJin.» 
lib.  xixv,  cap.  iS. 

1  Pof^^a  inventum  el  rubricam  mUere.  Pllnius  :  Dt- 
butadis  invenlum  est  rvhricam  addere^oM  ex  rubrica 
eretam  fingere, 

'^  AnUauiorem  autem  fuisse.  Ex  eoJ. 

B  Apud  Yeteres,,,  sicut  ad  vina.  Plin. :  Etiam  fietUu' 
bus  vasis  ad  vina  excogitatis^  et  ad  aquas. 

*  Ad  miuas  amphoris,  lia  Pollui,  lib.  i ,  cap.  5,  e* 
Hesych. ;  unde  eiiam  loterpres  volgat.  Edit. ,  «i/»afMov, 
amphorain  aqoae  reddidit.  Amphoris  vioa  qooqoe  ser* 
vari,  nihilnotios.  Horat : 

Parcis  dertpere  borreo 
Gessantem  Aibuli  consolia  amphoram. 

23 


briare  potest.  Gojos  licet  nomen  Hebrscum  sit»  ta- 
men  Latinum  sonat  pro  eo  quod  ei  succo  frumenti 
vel  pomorum  conficiatur,  aot  palmarum  fructos  in 
iiquorem  exprimantur,  coctlsque  frugibus  t  aqua 
piiigoior,  qoasi  soccos  colatur,  et  ipsa  potio  slcera 
nuDCopatur. 

i7.  i  C^rvtfia  a  Cerere  ,  Id  est ,  froge  vocata.  Est 
enim  potio  ei  seminibus  fromentl  vario  modo  con- 
fecu. 

IS.  CteUoj  a  caiefaeiendo  appellata.  Est  enlm  potio 

Editis ,  interpretaiionem  loreae|  qoae  paolo  post  noda 
relicta  est,  putabat  Gbacon,  cui  assensi  sumus. 

•  Lactatum  esi  potio  e  lacte,  Plin.,  lib.  iixiu,  cap. 
2,  Murxnas  lactatu  pingueacere  dixit. 

^  OEnomelum,  Vid.  PallaJ.  in  Octob. 

«  Saecatum  Ug,  est  aq.  f,  v.  a.  saceo  expressuu  Non 
(|eest  qui  duo  vuii  genera  boc  loco  confusa  puiet,  ita- 
que  legal :  Saecatum  saeco  expressum.  Facatum^  U- 
quor  est  aquWt  f^ci  vini  adndstut,  Nam  saccaio  negant 
a^uam  admlsceri ,  et  faecati  meminere  Gato  et  Pli- 
nius. 

^  Lorea.  Est  vilis  potus  servis  aptus,  quia  aqua  la- 
vaiitur  uvae  bi  torcolaH  post  expressom  vinuui.  His 
eiiim  verbts  aliunde  evocatis  expleri  banc  lacunam 
placebat  Chaeonl. 

•  Feeeuia...  uUUs  stmnaeha.  Hmral.,  Ufo.  ii ,  satir.  8 : 

QnaUabnsura 
Pervdlont  atomachom,  siser,  halec,  fecuh  Goa... 

'  Poffttm.  Ex  Pallad.»  in  Octob.,  cap.  19.      . 

s  DefrUtum^  earemtmt  sapa,  Ex  eodem,  cap.  i8. 
Apud  qoem  a  defraudmido^  non  a  defervendo  legisae 
Yidetur  l^doroa. 

Patrol.  LXXXU. 


7IS  S.  ISIDORI  BISPALENSIS  EPISCOPI  746 

daliiea,  ac  reUquis,  qnse  in  osibus  hominum  aut  rou  ^     i3.  Cocldear,  ab  asu  prius  e$€kUmtm  dictttin.  HiBe 
fluot»  aut  manu  apuniur. 


4.  Argilla  auiem  eicocu  ieHm  ▼ocabulum  suscipU, 
quia  dum  meiiis  esset»  efficitur  tesu,  nec  communi- 
eat  com  focabulo  prisiioi  generis,  quia  quod  fuit  non 
«t. 

6.  *■  ilreltnavasa,  ex  Aretio  monicipio  Halise  dicun- 
lor»  oIm  fiuttl ;  sunt  enim  rubra.  De  quibus  Seduiios ; 

Bldm  «■od  tppoiltam  taau ;  miaiatrat  ohia« 

6.  Samk  yasa  quidam  putant  ao  oppido  Samo  GrflB- 
ci»  habere  nomen.  Alii  dicunt  crebm  esse  luiise, 
qu»  non  longe  a  Roma  naacituri  ^  quae  lomta  appel- 
latur. 

7.  Cmiata  vasa  argentea,  vel  aurea  suni|  signts 


est  illod  ^  yeterum  distlchon  : 

Sum  cochleis  habilis,  et  nee  minus  ntflls  ovis. 
NiniqttitJ  scis»  polios  cur  oochlare  Tocor? 

U.  1  rrisMici,  Grvee,  iMint  Uripedu»  Qmi  i 

qaatoor  pedibos  ioaistotti,  abosivodieMotttf. 

15.  In  vasculigaotooB  triaqttfleniDWqoa  piaoooBlp 

fliantts  artiieia»  poodlaa  argaotl«  apleoior  melalli* 

499  GAPUT  V. 

Ho  ooiif  |ioiarJM« 

1.  Poctdum  a  poiando  nomioatum»  Goi  ooim  oosM 
vas  10  quo  bibendi  est  consuotudo. 

Pk§aim  dicli^,   qood  oi  viiro  iant  Viinim  ensm 
firaoe  imk»  dioilur. 

2.  Paiertej  pbyal»  sunt  dictm,  vel  quod  in  ipaio  po« 


.    .^     .  f         »  ^^  aoloouif ,  vol  qood  patootes  soat  diapaoalsque 

emineniioribus  intus ,  eitrave  expressa  :  a  calo  vo-  B  labris 

cau,  quod  est  genua  ferrameiiti,  quem  vulgo  •  ct/to- 

am  vocant. 


8«  ^  Chrysendeta  vasa  deaarau,  Graecum  est. 

•  Anaglyyha ,  quod  superius  sint  sculpla ,  Gr»ci 
eiiim  cvuiurittm»  ^Xv^  utdpturam  dicuiit,  id  est, 
iureum  uulpta, 

9.  Diicus,  antea  iiow  voeabatur  a  specie  icult; 
'  unde  et  scuteUa.  Posiea  dticoi  vocatus,  qiiod  det 
escas,  id  est,  apponat.  A  quo  el  discumbiuiee  dicti, 
sive  oTro  ToO  dutftv,  id  est,  quod  jaciant. 

10.  s  Jf mortttiii  vocatum  a  men$a  per  derivationem 
quasl  taeniortttm. 

499  Parapsis^  quadrangulum,  ot  quadrilalerom 
vas,  id  est,  paribus  absidis. 


3.  Cratgra,  calixoal  doas hobeoo  aosaa »  ot  eM  Grae- 
oott  iioroeo ;  dedioaior  attteni  apod  eos ,  kk  aatar. 
■»  Nam  Latine  hac  cratera  dkifttrb  Uode  PeraJua  :  Si 
^ki  €9aura$  ar§mti...  Vlrgilitts  i 

Craieraa  magaot  sutaoot»  et  viaa  conmaoi. 
"  Fiebant  autemprimuin  a  eounexionUiQSvirgoito* 
rum,  ttude  et  dictio  cralera  M  tw  x/ncn&y  id  eat, 
quod  invlcem  so  teoeant. 

4.  CyaUU  quoqqo,  et  scypJd^  ^  «ymka  ot  ipsa  pocu« 
lorum  sunt  genera.  Ex  quibus  cymbia  pocula  4ieia 
suoi  ot  simiiiiudjoo  cyasbm  navis.   * 

p  Amyiiii  species poculi »  qua  doGiim,  Id  oal,  mio 
spiritu,  bibitur. 
4  Baceea  primum  ^accho,  quod  eat  vio«m  ,  n^ 


Palina,  quod    dispansia  patentibusqoe  oris  sit  (}  minau«  posiea  In  usibus  aqoariis  transiiu 


lancia. 

i\.  ^  Gabata,  quasi  eavala^  §  pro  c  Huera  posiu. 
Dioc  et  cancha^  sed  ilU  cavau,  isu  coocavo)  sic  et 
Gneci  bsc  nuncupant. 

Scuulla^A  scuto  per  diminutionom :  esl  enim  ejus- 
dem  similis. 

J2.  '  Apophoreia  a  Graecis  a  ferondo  poma,  vei  ali- 
quid,  nominata,  est  eoim  plana. 

Salinum ,  vas  aptum  uiibua.  i  Idem  et  sulMcOt 
quasi  la/stca. 

Acetabuium,  quasi  acetaferum^  qnod  acetum  ferat. 

£t: 

Amphorae  fumum  bibere  instltutA, 
Consule  TuUo. 

^  Aretina  vasa.  De  quibiis  Martial.,  lib.  xiv,  epig. 
98. 

^  Quce  stkmia  appetlatur,  Quoiilam  de  Samils  paulo 
ftiite  dixerat,  Samnia  hic  quidain  reponebai.  Samni- 
tes  enim  nou  tonge  a  Koiua. 

c  Quem  vulgo  cilionem,  Al.,  dlicionem,  —  Sinul  a 
nobls  dicltur. 

<^  CArusende/a.  Vasa  argentea  aureis  crustis  illigau, 
ait  Bayflus. 

•  Anaglypha.  Serv.,  ^n.  v  :  Aique  aspera  slgnts  : 
—  id  estt  seulpla  (inquit)  anaglypha, 

^  Unde  et  sculelta.  El  scututa  Mariialla  : 
Gt  leves  scululas,  cavasque  laaces. 

s  JfeMorjum.  Misearium,  God,  Ovol.  eoUoa» 

i>  6o^au.  Mariiai.  - 

Traoseurrooi  tabatc,  volaotqoo  laooes. 

1  Apophoreia,  Ut  videantur  non  Untum  monera, 
aut  reliquiae,  qua  o  eoovivils  toiloreniury  sed  vasa 


5.  t  Caiicest  et  calathi,  et  ■  icate  pocttiorum  goooro 
anlea  ex  iigoo  facu,  iode  ol  vocaia«  Gr«ci  ottitu 
omiie  lignum  xoXiv  dicobanu 

gOO  Ampuila,  qoasi  ampia  buUa ;  aimiiia  oai  onim 
rotundiute  buUis,  qua  ax  spttOHa  aqHanim  littol,  alt 
que  iu  inflantur  vento. 

CAPOT  \U 
Da  ooiii  vtnoriti  el  atiuams. 
1.  (Enopliorus^  vas  ferens  vinum ;  olvoc  enimoioow 
ost,  de  quo  illud  osl : 

^  Vertitur  oenophoris  fuodus,  leotentia  nobis. 
quoqiie  apophoreu  nominata 
\  Idemei  i u /;uca.  Cujus  vocis  vestigiom  alibi  nullum 


D  vidimus. 

k  Veierum  distlchon.  Mart.,  lib.  m,  eplg.  lil. 

1  Triiceles,  TptffTitltU, 

Cap.  V.  —  «b  f^am  iMtine  h<ee  eratera...  argenii,  E 
Serv..  M\u  i. 

"  Fiebant  uulem  a  primum  connesicnibus  virgvitor. 
Que  forUsse  craterde  dicet)anlur,  de  quibus  Koiuiius. 

«  Cymbia...  natis.  E  Serv.,  Mn.  v. 

P  Amystis.  liide  aftuari  irivccv  dicuiii  Graeci  uno 
hausiu  labris  non  clausis  bibere.  Horat.  : 

Neo  muUi  Damalis  mori 
Bassum  Threicia  vincal  ainyslideu 

4  Baceaa.  AU.  Ba$chia.  Voifo  kmaa, 
'  Calathi.  Yirgil.,  eclog.  v  : 

Vjna  novum  foodam  calatjis  Arvisia  aeciar. 

■  Scaiw.  Quibiis  (credo)  quasi  per  gradua  aqua 
crepiuns  desllirety  quatia  muiu  hodie  fietilia ,  et  vi« 
trea  vas^i  flurit. 

41iK  Tt.--i  VeriUureBnophet.  fiind.  Diai«iis.Uk. 


/17 


STTllOLOGIAVtlHI  LIA.  U. 


2.  •  PkUum  a  Gneco  «oc»Mo  aidtt.  H»  j^-  A  am  m^  et  nifHt^pini  « 
wliomlM  t  «c    fecoiMlaadig  pbiftHa  priniim  bcHe 
lunl,  unde  ec  nuncopatae  Mini.  PoMoa  lo  uwn  vijei 
iraomniiUy  MMoie  Graco  vocibiilo,  un^oolsum- 
fiseruiit  iniiiuro. 

3.  La^ia  et  ^  iiai(a,  Gr^o  nomioa  suni»  inllexa 
ex  parte,  ut  fierent  Latina.  llli  eniin  "Xis^mos  oos 
la{fenam,  iUi  ttri(«p  nqs  mulam  dipmus. 

CanllMriM.  •  •  • 

4.  Bydria  vasis  geniis  aquatilig  per  dorivaiioBem 
▼ocata,  v^w^  enim  Graeci  o^ loint  dicunl. 

•  Situla  I  qu(»d  strienit^iii  apia  sit  ad  bikemluro, 
quod  vas  '  Grxci  cadum  vocant. 

5.  •  Catiuum  yas  (ictile^  quod  mellus  neutro  f  enero 
diciiur  501  ^"^'"^  masculinOy  aicot  et  «aimiim  dicj- 
tur  vas  aptum  ^alibu^. 

f  Orca  est  arophora  species ,  cujus  min^re  vooa- 
buio  urceiis,  dimiiiutivo  orceolus  est. 
s  Sqfpkus  in  quo  manua  lavamua. 

6.  Seriola  est  orcarum  ordo  directus ,  vel  vas 
llctile  vfnt,  apod  Syriara  primum  excogiiatum,  sicot 
^  dltdtet  a  Ciiffia  nuncupais,  unde  priroum  advecte 

-Mlllt. 

Bolim. . .  • 

7.  CitpM ,  el  ciipaf ,  a  capieiid#«  id  ett,  ocefpi<ndo 
•qBM,  Y^  vlmim»  tocataa  tohmt,  «ida  eC  «wpoiiai. 

0lr«i  ab  Mlero. 

i  Mnlgarmm «  via ,  fn  qnod  mQtgentnr  pecora. 
Idem  et  muUirumt  quod  In  eo  mulgaatmr  lac. 
t.  £«^yii  Tecatum ,  eo  tpod  in  eo  lavationem 


m 

•tti^AMPIiraf. 
expressis  ad  superiora  aquis  emondanl. 
OPUTm 
De  vam  ideariU* 

1.  1  ffemtcadiiim,  vos  oleariom. 
»  Scortea ,  vas  oloariwu ,  «o  f  ood  sit  toL  coHa^ 

4iciuagu 

S«  4/a^fiiyrimt ,  vaa  oogiunntsriura  a  lapido  aoi 
geaer^  cq^MMiaaiuaii,  que»  aiofcaifriMii  toc^» 
qui  iucorropta  unguenta  conservat. 

2.  P|MPi4<i,  vaacula  4ui|uooUria  ^  Iwo  facta 
Nam  quod  iios  6iuniin,  Gratci  9^4$««  vocam* 

i.  B  l4Biieula  vaaculuDi  oleariooi  oi  «re  aut 
argeoto  C^twm  a  lioieodo  dictfupi*  Ui^  o^i*  se^  p 
sacerdotes  iiniobaotur. 
B  CAPUT  YUL 

De  vatis  eoquinariis. 

1.  timoia  va^a  oo%oondi  caoao  pacat»  ^  ^^ocala 
dlouotur.  Plautos : 

iEoeis  oculis  milu  oxcocta  eit  omois  misericordla. 

2.  OUa  dicta,  pro  eo  qood  ebuiiiat  in  o^i  a^oa,  igne 
subjedo*  503  uia^ilius  vapor  emitutur«  |Jnde  et  ttuUa 
dicitur,  qu»  iu  aqua  venti  intus  spiritu  sustontator. 

Paiella^  quasi  fotula.  ^ii'  cnim  oUa  oria  paiea* 
tioribus. 

5.  Caca^iUy  ot  Ciicimm  a  aono  fervoria  cogoomi- 
nantur.  Uxc  io  Gnecis  et  Laiinia  commonia  nomioo 
liabent,  sod  otrum  pitini  a  Gnecia»  au  Gr%ci  a  Laui 
nis  b»c  vocabula  mutuarint,  iiicerium  est. 

4.  p  f^betes  «nei  suQt  jljr^co  lerQ^oc  yocati,  sunl 


solitum  esi  Aert  infanlum,  cujua  diminoiivnm  Ia6ei-  Q  eiiim  oU»  minores  in  usum  coquendi  paratm. 

^  Sartaio  a  itic\pUu  sooi  yocata,  qiiando  ia  oa 
ardet  oieum. 

Triptiee  appellataeb  quod  tiibua  petfilHia  cqosteot, 
bas  Grxci  tripo4a$  vocaat. 

6.  q  Molu  a  rotnndiute  sui  vocau»  ut  mala  pomo« 
rum,  alc  et  Gra&ci. 


lum.  Meni  el  alNmit,  q«o4  iii  oo  oMMiooom  fierl 

«Olitiim  sii. 
i  Peiuee  vooatm,  qood  jui^  iki  lat eol«r* 
9^  5tpAon  vas  appellatum ,  quod  aquas  anAaodo 

fundat,  oluntur  502  ®'"'"  ^^  OrienUies.  Nam  ubi 

aonaerint  domum  ardere»  curxuoi  cum  biphonibuaple- 

t,  ckarl  hunc  t orawn  a  Nooio  ia  Sinfinila,  ez  Loell. 
Ub.  «i  fioltr. 

«  Pklaum  a  iiemeo  voeab,  4n  qoan  ^Xuv  «me, 
lioc  e?>l,  phialarum  culei.  Noa  vulgo  fraioai  dicimiis. 

^  Sieula.  Mira  Iric  in  tibria  varieias,  ma/a,  idcnia, 
ain^uia^  Mfiila.  Itetu  paulo  poai,  iili  eidle^  ilti  $a£ik. 
Sieula  tamoN  ei  skUe  in  plerioqoe  libris. 

«  SiUda.  Peslua  :  Nanum  Grmci  va$  aquarium 
dUuml  kumile^  H  eemueum,  qmod  eulge  vocaM  situlum 
Stukatmm.  Uude  tmm  pumUioun  appeUamur^  eic. 

^  iMTt  eadum.  Noo  onim  catius  iMius  gonoris  vas. 

*  Caiitmm  vu$  fkHU.  Vid.  Vanr.,  Jib.  iv  ot  lib.  i 
4q  Ro  KiMi^  cap.  43. 

*  Orea  oM  umpkor.  Vooem  aato  fiispanienaom  in- 
Huil  Vorro^  i,  do  iie  lUmt.,  eap.  13 :  ifrem  tv  f/tipa- 
«'«  farvoru  mtmii  rmpsm^  necuou  H  dolia  in  Itaiia. 

uScfipkue  tw  foo  NMmii  Umauiut,  PluUrcli.,  iii 
AfliM.  liMta^M  «i  I  Jc  lEpTv^v  eneSffw  vlttp  ifn€ii)ier9Vt 
mmfdmm.^  «lc.  Poiomm  fooqoo  Iuia»«  vat,  nemo 
igtjorau 

^  Skut  eilkim.  Ai.  it/tctisii,  at/koRioi,  cHiees^ 
€Hicim$$e$* 

*  MuUftmmm  uas.  Qood  imilciray  ot  inoklraii ,  vel 
maedclTmre,  Sed  Geoi  g.  lu  : 

More  pa.rum  oivea  impiebuoiaMilgaria  vaoci^ 
III  Codicibus  aniiquissimis  legi  admoouil  Pioriuai  et 
cadem  voce  usum  anto  Valgium : 


I  iopMi  mrigaria  lodis» 

IV  :  Faloif  o  pedum  immiwna^' 


Sediiaaaafeeoftsai 

i  PeMs.  Varr^  tib. 
«1  pedelvi$. 

i  Ei  eumara$  expre$m  ad  $upmrioru  mquk  emmHdami. 
Erant  eiHro  caroera:  signis  albario  oporo  aKqtmntom 
eminentibos  ornai»,  aot  laeonaribus  distinctc,  es 
cum  sordidatx  erant,  aiplionibus  emund.ibantur,qula 
propter  aHitudiiiein  adtri  aiio  paelo  non  polerant. 
D     Cap.  Vil.  —  ^  Hemicadium.  Poilux,  lib.  x,  cap.M. 

"  Seortea.  Feslus,  sive  Pauius  in  voce  Scorta. 
Omnia  namifue  ex  peliihue  faeSa  $corta  avpHimitur. 

"  Lenticula.  Uieron.,  Habacuc.  ln  :  Leftltctila  voa 
fctile  $ic  vocaturp  id  e$t,  ^oxpV  ;  et  lenticulam  a  lentia 
I6rma  dklam  iudicat  Apuleiiis,  Kb«  ii,  Florid^  :  Am- 
puUam  oleariam^  quam  ge$tabat  lenHeuiari  foriita, 
foreii  an^itUf  prmuim  reeunditaie.  Aqoarium  quooue 
vas  utrumque  fuiaae  iMelor.  Nam  lieg.  i,  cap.  id, 
ubi  David  e  Saulis  Ubemacuio  hasiain,  et  mxov 
CdocToc  antiqoa  traiMlatio  (qoam  eitat  Locifer  Cara- 
litanus,  lib.  i  Pro  AihsHiasio)  IfiirMt  aqua  roddit. 

Cap.  Vlil.  i—  •  Coeula.  Fest.  :  Coai<a  vom  iBfrfa 
«»ciiof)i6iii  apta.  Aiii  dieum  Hgnu  minmm^  quUtuefadU 
decoquantur  obsonia, 

p  Leheie$  mrei  $unt.  Serv.,  Mn.  m,  ad.  fers.  Dodo* 
nmo$que  lebetes :  Oiims  eerea$  dtsM. 

<t  Mola  ut  maU  pousor.  Nempe  pAay  et  ^w  ooQ- 
fondit. 


^19 


S.  lSltK)M  &iSPALt;NSIS  BPISGOPl 


7to 


Cfiknm ,  qaod  ibi  carral  froiiieDlum ,  quasi  e«r-  j^  miuntit  debitum  pttblicmn«  quod  redditur  regibus. 


fifmm. 

•  Aoto6if/«m  dictom  a  promendo  stercora ,  sive 
ignem,  panis  coquendi  graiia. 
CAPUT  IX. 
De  vasis  repontoriU. 

i.GoMpkytacium  ^  arca  est  ubi  colligniitnr  in 
templo  ea  qu«  ad  indigentiam  pauperum  mitiuntur. 
CkimpoiUum  eat  autem  nomen  ex  lingua  Peraica  et 
Gneca. 

«  Gaza  enim  lingua  Persaruni  iketauriu ,  ^Wv 
Graece  cuitodia  interpretatur. 

2.  d  Area  dicia,  quod  arceat  visum,  atqae  prohi- 
beat.  •  Hinc  et  504  Avctvttm  :  hinc  et  arcatittm,  id 
est,  Hcretum,  unde  et  caleri  arcenlttr. 


Fiscu$  aulem  prim»  positionis  est»  derivativQm  /!i- 
cina,  diminuliTum  fiicella, 

8.  ^  Canisirum  6scis  canls  contexitur,  ande  et 
nuncupatur,  aiii  Graecum  asserunl. 

Cistelia,  a  co5£ts  ex  canna»  vel  ligno,  quibus  con- 
texitur,  nominata. 

9.  ^  Cophitms^  vas  ex  firgulis  aptum  mundarc  ster- 
cora,et  terrani  portare.  505  Dequodicit  Psalmisia 
pro  Israel  :  Manus  ejus  in  copkino  servierunt.  i  Di- 
ctus  autem  cophinus,  quasi  covus,  quasi  cavu». 

10.  ^  Corbes  diciae,  quia  curvatis  virgis  conteiuM* 
tur. 

1  Sporta^  vel  quod  ex  sparta  fieri  solet ,  Yel  quod 
exportet  aliquid.  {Sporta  a  sparto  dicta,    non  ali 


9.  CitnUum^  Graecum  nomen  esi,  quod  nos  arcam  ^  exportando  sicut  quidam  volunt.  Prius  enim  de  sparto 
dicimus.  flebant.) 

Loculus  ad  aliquid  ponendum  in  lerra  factos  lo- 


eus,  seu  ad  vestes,  vel  pecuniam  custodiendam, 
unde  ei  per  diminutionem  dicitur. 

4.  Moxkia ,  quasi  modicia ;  unde  et  modicum^ 
%  pro  dy  sicut  solent  Itali  dicere  oxie  pro  kodie. 

ocnitid...* 

5.  Saccus  a  saggo  dictns,  quod  eo  consuto  efflcia- 
lur  quasi  sagus. 

Marsupium  ,  sacculus  nummornm ;  quem  Graeei 
IMLptTvitw  appellant.  Quaedam  enim  Graeca  nomina  ia 
Latinum  paulo  inflectuntur  propter  Romanum  eio- 
quiuni.] 

6.  f  Sitarcim  nautarum  sunt ,  ab  oo  quod  sutm 
•«nt. 

Involucrum  dictum,  quod  aliquid  in  se  teneat  in- 
Tolutum. 

7.  s  Fiicvs,  sacculusestpublicus,  undeet/{sa//ar, 
€t  fiscina  dicuntur  :  hunC  habent  exactores,  et  in  eo 

«  Rotabulum.  sic  omnes  iibri.  Festus :  Rutabulum  «<(, 
^tto  rustid  in  proruetido  igne  panis  coquendi  graiia 
utuntur.  Sed  quod  ad  etymologiam  ailinet,  nihii  refert 
roto6ti/ttm,anrttiaMttmscribas,cam  inf.,  cap.  42,  ro- 
lam  a  ruendo  trahat.Glos8.,i{oto6tt/Mm,  hfonvhK  (sic.) 

CiP.  IX.  —  ^  Gaiophylacium...  nntluntnr.  Yerba 
Augusl.,in  ps.  Lxui. 

<  Gata  entm  tingua  Pers.  £  Serv.,  iEo.  i  et  v. 

^  Arca  ab  arcend.  Varro  :  Arca  quod  ar^anlur  fures 
ab  ea  clausa* 

*  Hinc  et  arcivum.  *Apxuov  vocant  Graeci,  Vid. 
Suid. 

'  Sitarciw  nautar.  sunt.  Apuleius,  lib.  ii  de  ^sln.  : 
Hac  enim  sitarda  navigium  Veneris  indiuet  sola.  Sed 
exlenditur  ad  aiios,  ut  Heg.  i,  cap.  9  :  Panes  defece- 
runt  de  sitarciis  noslris. 

s  Fiscus  saccuius..,  dicuntur.  £jc  Augustin.  io 
psalm.  GXLVi. 

^  Cant«(rttm...  atii  Grascumasserunt.  Non  male.Nam 
KcyftffTpov,  aul  etiam  xccvcoTpov,  auciore  Poiluce,  di- 
citur. 

>  Cophinus  vas  ex  virgulit.  AL,  virgultis. 

1  Diclum  autem  cophinus^  q.  covus.  Notatio  nata  ex 
icriptura  Covinus  per  digammon. 

k  Corbes...  quia  curvalis  virg.  Nisi  octto  toO  itapiJuQ^ 
mnvis,  de  quo  Pollux  lib.  x,  cap.  24. 

1  Sparta^  vet  mod  ex  sparto,  Secunda  interpretatio, 
quae  priorem  reiormat,  abesi  a  quibusdam  veleribus 
Ubris.  Alia  vero,  qtm  iii  Editis  leguntur  de  fructice 
sparlo,  allata  huc  sunt,  e  lib.  xvii,  cap.  9. 

Gap.  X.  —  ™  A6  igni  cotendo  cutinam  atuiq.  appel» 


CAPUT  X. 
De  vasis  /ttmiiianomm. 

i.  B  Ab  Igne  colendo  culinam  antiqui  appellave- 
runi  focum.  Focus,  quia  ^c  Grxce,  LAtine  ^iiti  est, 
unde  juxia  phiiosophos  quosdam  cuncta  procr«ant«r. 
Ei  revera  sine  calore  nihil  itascitur,  adeo,  ut  de 
Septentrione  poeta  dicai  »  sterili  non  quidquam  tfu 
goregigni.  506  Varro  <»,autem  /Mosaitdictos,  quod 
foveant  ignes,  natti  ignis  ipsa  flamma  eat;  quidqnld 
autem  ignem  fovet,  focus  vocatur»  sen  ara  ait,  sive 
quid  aliud,  in  qno  ignis  foveior. 

2.  p  Lucerna  a  iyckno  dicta  esi,  undo  et  breTls  ost 
/tt,  ut  Juvenaiis  : 
G        Disposit»  pingliem  nebulam  vomuere  lueeni». 

Si  enim  a  ince  diceretur,  non  slaret  versus.  £y« 
chnus  autem,  quasi  iucimus.  Est  enim  cicendeia  lu- 
cernae. 

focum*  Meudose  Codices  omnes  :  Ab  tani  coiendo^  et 
iigna.  Varro,  apud  Nonium,  lib.  i  de  Viia  pop.  Rom.: 
Qtta  fine  sit  antica^  et  postica  :  in  postica  parte  erat 
«tt/tna,  dicta  ab  eo  quod  ibi  coiebant  ignem.  Neque  dn- 
biuin  quin  Nonii  verba  haec  sint :  Coiinam  veteres  c^ 
qmnam  dixerunt^  non  ut  nunc  vuigus  putat^  cuiinam^ 
scilicel.  NiUil  enim  aliud  propositum  illi  quam  ot  l»m 
timoniis  evincat  coiinam  dixisse  veteres,  non  cH/i- 
nam.  Erat  item  euiigna  (ut  ait  Festus)  vas  potarium. 
Sed  cur  per  gn  culigna  vas  potorium  poiins  quam  eu- 
lina  focus  scribltur,  si  Varronis  eiymologiae  credi- 
-.mus?  Ego  iia  existimo  c«/inamverum  priscumqiie 
^  nomen  exstiiisse,  dicumque  culinam  eamdem  domns 
partem  (quia,  ui  ait  Vsrro,  posiica  esset)  a  posieriore 
parte  animalis,  sed  mutasse  priorem  vocaiem  veieres 
honestati  servientes ;  idque  Varronem  ipsum  vidisse, 
serioque  dissimulas8e,texisse  etiam  eleganti  notatione . 
eam  foeditatem,  quae  verecundiores  aures  posset  of- 
fendere,  alioqne  inentes  abduxisse,  funetum  ea  in  re 
magis  philosophi  quam  grammatici  offlcio.  Quod  Isi- 
dorus  quoque  persaepe  facii«Ita  verumquoque  reperie- 
tur,  quod  voiuit  Nouius,  coiinam  dixisse  vuereo.  Illud 
magis  recondiium  quod  culinam  vocari  (ait  Festus) 
locum ,  in  quo  epulae  in  funere  comburuntur. 
^  Sterili  non  quidquam  frigore  gigni.  >G  Lucan.,  !▼• 
^  Varro  autem...  quod  foveant.  £t  Festus  ei  Ofi- 
dius,  Fast.  vi : 

At  Foeus  a  flammis,  et  qood  foivl  omnia,  dietus. 

P  Lucerna  a  iytkno...  non  starel  versus.  E  Serf*, 
^n.  I,  ad  vers.  bependent  iickni  laq.  aur. 


m  ETTAIOLOGIARDH  LIB.  XX.  78» 

3.  CmuUUihrum  a  eandelii  dictam,  qiiasi  candelafe-  A  ialentis  iraditur.  Dsni  ejos  esl,  noelumo  Atftai 

cursui  ignes  ostendere  ad  pronuntianda  vada,  poi- 


mm,  quod  candeiam  ferat 

ikreus  per  derivaiionem  a  cera  nomen  babet  ei 

qua  formatur,  »  de  quo  quidam  : 

Hjc  tibi  nocturnos  prsstabo  cereus  ignes. 
Subdocla  loce  aliera  lux  tibi  sum. 

4.  ^  Candela  a  eandendo  dicitur,  eo  quod  candendo 
delealwr, 

Laeunaria  pendentia  snnt  lumina ,  quasi  lueanariaf 
id  est,  in  aere  iuceniia. 

5.«  FnnaHasmt^  qoae  intra  eeram  sunt,  dica  a  fu~ 
Nttea.qaos  507'nieu8um  papyri  cera  circumdatos 
habuere  majdres,unde  el  funera  dicuntur.  Funalia  au- 
lemGraeei  $colaee$  d^tunl^  ^  quod  sint  seolia!^  hoc  est, 
imorti.  Hos  Romani  funeeti  fnnaHa  nominabant.  •  Fu* 
nalia  candelabra  apud  yeteres  ,  quibus  funiculi  cesa  ^ 
vel  httjo«rnodialimento  tumlnis  obliti  flgebantur.  Idem 
iiaqac  et  stimuli  prajacuti  funalia  dicebantur. 

6.  f  Lampaa  flamnta  esl  in  vertice  lucens,  dicta, 
quod  lambentii  mo^um  ostendere  Tideatur. 

Fax  dicta,  quod  foeeo$  faciat,  ciyus  diminativum 
facula, 

7.  Laterna  inde  vocata »  quod  lucem  interius  ba- 
beat  clausam.  Fit  enim  e^  viiro,  intus  recluso  lu- 
minc,  ut  venii  flatus  adire  non  possit,  et  ad  praeben- 
dum  lumen  facife  ubique  circumferatur. 

S.  Lueubrum  vocatum,  quod  luceat  in  umbra.  fist 
eniro  modicus  ignis,  qui  solet  ex  tenni  slupa  ceraque 
fonnarl. 

9.  s  Pyra  est  quae  in  modum  arae  ex  lignis  con- . 
strui  solei,  ut  ardeat,  irvp  enim  ignis  dicitur.  ^  Sed 
ptfra  est  ipsa  lignorum  congeries,  cum  nondum  ar-  ^ 
del;  rogu$  esl  cum  ardere  coeperit ;  buitum  verojam 
exustum  vocatur. 

10.  ^  Pharu$  est  torris  maiima,  qoaro  Graeci  el 
Latini  in  commune  ex  ipsius  rei  usu  pharum  appel- 
laTeranl,  eo  quod  flammarum  indicio  longe  videaiur 
a  iiaTigantibns,  sieut  supra  diximus,  qualem  Ptolo- 
m%tts  juxta   Alexandriam    construxisse  oclingentis 

>  De  quo  quidam.  Martial.,  xu,  epig.  4i  : 

Hic  tibi  DOCtarDOS  praesubil  cereas  igoes : 
Subducia  est  poero  namqoe  lucerna  lao. 

Neqoe  lamen  Isidorianorum  Gudicum  eonseusio  mu- 
Lire  nos  quidquam  siiiit,  cum  h»c  quoque  ferri  pos- 
ftint. 

b  Candela*..  lacunaria»  Leguntur  lisc  in  aliquibos  d 
Gothicis,  sed  absunt  a  melioribus. 

e  Funaiia,*.  funera  dieuntur.  E.  Serv.,  ibid. 

^  Quod  sint  «rxoXcai,  hoc  eit»  inlorii.  IJnde  vuigo» 
aniorchai, 

«  Funalia  c,  a,  v.  Funui  (ait  Don.  in  And.)  a  fU" 
nalibus  dictum  mI,  et  cttnis,  vei  cuneis  candelabrorum^ 
quibus  detibuii  funes^  aut  cerei  fomites  infigmUur, 

^  Lampas.,.  quod  lamben^s  motum.  Respexit(credo} 
ad  Yirgilii  verba  tambere  ftamma  comas^  cuffl  alioqui 
Tocein  esse  Graecam  consiaret. 

8  Pgra.,»  solet,  £  SerT.,  ifin.  ti  :  Armn^iie  $$- 
puicri. 

^  Sed  pifra  est  ipsa  lignorumeang,»»  exuetum  voeant, 
Ex  eod.,  Mn,  xi,  ad  vers.  Constituere  jtgras. 

i  Pharus  est  lurriSf  etc.  Ead.,  sup.,  lib.  xv,  cap.  3, 
ex  Hegesipp.f  Plin.  et  Solin. 

J  *Opof  visio.  ^opofftc  poiius. 

iU».  II.  —  ^  Leeiiew  a  teetis  herb.  LeeUea  quod 
iegebinU,  undeeam  faeerent  slramentayatquehert>ae,aH 


lasque  introitus,  ne  deeepti  tenebris.naTigantes  iii 
scopulos  incidant;  nam  Alexandria  rallaeibOs  tadls 
insidiosos  accessos  babet.  Hine  igitor  ia  poriibus 
machinas  ad  prslucendi  SQg  ministeriam  fabriea- 
tas  pharos  dicnnu  Nam  ^&e  iux  est )  l^  vUio  dici« 
tur»  unde  et  iu€ifer  Graece  fcMTfopof  appellatnr. 
CAPCT  XL 
Deteetketseiiis, 

1.  ^  Lectiew  a  iectis  herbls  vocaix: 
Stratus  a  sternendo  dictus  ,  quasi  $(orialu$.  In  iis 

solis  antiqui  ad  dormiendum  accubabant,  nondam  la« 
neis  stramentis  repertis. 
Storia^  quod  sit  lerra  strata, 

2.  Cama  est  brevis,  et  circa  terram.  i  Grxci  enim 
XafA«2  breve  dieunt. 

Cubile  est  cubandi  lociis. 

^  Grabatum  Graecum  est. 

Bajonoia  est  lectus ,  qui  in  ilinere  bajulatur  a 
bajuiandOf  id  est,  deporlando. 

5.  Puivinar  lectus  divitum  esl,  inde  et  puiviiius^ 

^  Spingas  sunt,  in  quibus  sunt  spingatm  erGgies, 
quos  nos  gryphos  dicimus. 

^  Punicani  lecti ,  parvi  et  bumiles  ,  primum  a 
Cartliagine  ailveeti,  et  inde  nominaii. 

509  ^*  LecticcBy  sive  plutei ,  lecti ,  de  quibus  Ru- 
tilius  P  Rufus,  de  Tila  Scipionis  :  Primum  ,  inquit, 
contra  consueludinem  imperatorum  ipse  pro  iectis 
leclicis  utebantur» 

5.  q  Sponda  autem  exterior  pars  lecli ,  piuteue 
interior. 

'  Geniaies  \ecii  propriesunt,  qui  sternunturpueU, 
lis  nubentibus»  dicti  a  generandis  liberis.  ; 

6.  ■  Cunabula  sunt  lectuli ,  In  quibus  infantes  jn- 
cere  consueverunt,  dicta  quod  partui  adbibeanturt 
quasi  cynabuia;  nam  xvftv  est  Gracce  eniti. 

7.  ^  Pheretrum  dicitur ,   quod  in  eo  mortui  defe*' 

Varro.  Festus  :  Leeius  dictus^  veia  eoUeetie  foiiis.  Ad 
cubitandum^  elc,  ]• 

^  Grteci  enim  x«f«l  f>r^  dicunt.  Idem,  lib.  xii,  e. 
t  :  Cameiie  causa  nomen  dedit,  seu  quod  quando  one^ 
rantur^  ut  breviores  ,  et  humiiiores  fiant ,  aeeubant , 
quia  Greeci  x^f^a^  humiie  et  breve  dicunt. 

«  Grabaium  Greecum,  Kpa€6oeTOv. 

°  Spmgm  tn  quibus  sunt  spingatof.  -^  Spingm  «ptii- 
gatm  legobat  Chacon.  Videndum  an  a  spbingis,  de 
quibus  lib.  xii  cap.  2  :  Sphingee  viHa$m  sunt  eomrs. 

®  Punicani  iecti.  De  quibus  Gie. ,  pro  Muraen.  et 
Valer,  lib.  ix,  cap.  3,  ei  Senec,  epist.  90. 

p  Rutilius  Rufus  de  YitaScip^  Cujus  Applanus  me- 
minit  in  lib.  de  BelL  Hisp.  :  'o  ii  *Povt^cov  *PoOf  ty 
CTiiyypoLfia  x&vis  rfiv  Cjpyuv  totc  x^^PX^^^^*  ^'^*  » 
ii)  bruio :  Memoria  tetuo  SmgrntB  es  P.  Rutiiio  Rufo 
audivisse^  eum  diceret  adoiescentuio  se  aecidisse^  ut  ex 
s,  e.  P»  Scipio  et  D.  Brutus  {ut  opinor)  cos.  de  re 
atroei  magnaque  qwereretit^  etc. 

9  Sponda  autem  exterior  pars  ieeH,  Reete.  Nam 
quod  Caesar  a  Dolabella  (ut  ait  Siieton.  in  Julio)  in«* 
terior  sponda  regi»  iecticas  dictus  sit ,  maledietuni 
vebementius  facit. 

'  Geniales  leeli.  Cad.  sup.«  lib.  Tiii.  cap.  ultim. 

"  Cunabuia.,.  eniti.  E  Senr.,  eelog.  4. 

*  Pheretrum,.»  viauus  eapulo.  Ex  eo4*»  ifin*  lu 


m  S.  ISfDORl  BiSPALCNSIS  EPiSCOPI.  7i4 

wmHm^  H  M  Gra^inn  Mmeil.  Nnii  fiptxpf»  dici-  A     2.  IT/i^a ,  genus  vehiculi  quatuor  rotaruni.  Has 


m,  Mt«0  fifn,  M  eet,  a  f&$ni9;  n«m  Laiine  ea- 
fwte  dMivr ,  (|«oi  supeff  eap/itii  honrtniim  feratuf « 
•li  FlMNai:  €€pmimi9  imux^  W  est,  vieinus  capvTo. 

•••  4<;mm»  MmifMalUernmf  heliftspponiintuf, 
«lU  •  MiNftml*.  51#  9ine  et  Mofen?,  qtif  fectis 
pdrtpis  ?el  teHis  e^  •seenMm  •ppoBumaf ,  tcofrsflfiiiil' 
•utem  MmpfHUmm Mtiir.  fiiidl  iriio<l  Gr«ci  A* 
Guni  virofr6^cov ,  dlxemnl  liSliiH  tcabellum ,  et  slii 
diierunt  sMppei^aiitniis  quoi  mh  fedibui  sit. 

k  Scensi/ia,  gradus  sttnl ,  ubi  honorati  ia  sedibus 
bcrent. 

9.  Sedes  dict» ,  quod  «pud  feteres  Romanos  noa 
enil  usus  sccubendiy  unde  et  considere  dicebantur. 


antiqui  reias  dicebtnt  propterea  qnod  bal)ereut  rotas. 

3.  •  Carpentum,  poropaticum  vebiculi  genus»  qaasi 
earrum  pampatieum. 

^PlauiiruM^  Yehicaliun  dnarius  rt»laffiMit  qui« 
b«s  onera  deferantur.  £t  ^t«tttas  plaiMfS ,  qnia 
Yoivilur,  quasi  diceres  plaetrum. 

S12  ^  Caracutiumf  vebiaiiuia  oUssiMttwi  loti- 
rutn ,  quasi  carr«iii  a^lKm. 

i  Capsais,  carrucattodiqtt6Coatecia,quasi<«|»ia. 

4.  ^  PiTsftfttm,  vel  jpeiertinm,  eooteiti  qttoiMr  i»* 
tsruro  vcbicuU,  qttibtts  aairon»oli«s  «lebnMttr. 
\irgilius:  Pilentie  mMUee  tn  m^iibm»  Henilitts: 
Plura  eaUmet  atq/ue  eakoHi  PaeemUie^  dttstadi  pHttr- 
nia.  Erant  aoteia  aatea  pileols  veoeti  cotorio ,  ihni 

(ttH 


ol0s/sru 
•■i« 


Postes,  ut  Varro  ait  de  Vita  populi  Komsni :  •  Ftrt 

^ii^m^ere  eceperunt^  mulieres  sedere^  ^  turpit  oi-  B  ul  noiie  suut  rossati,  qaibtt»  nioi 

sus  est  in  muliere  accubitus.  Sedes  singuiari  numera  nou  poteraat»  sicttl  nee  visiia. 

proprie  regni  est,  qui  Graece  $pime  dicitur.  5.  ^  Basteraa,  vobicolom  itiaeris , 

Subsellia  vero  cxterorum^  ^  catkedree  doctorum.  nax,  moilibus  stromeaiia  eottspeaila»  a 

10.  •  5o<tiim,  in  quo  rex  sedet  propter  tutelsm  malibas  deporuu» 

corporis  sui,  secundum  quosdam  s  solidiute  die-  GAPUT  Xlii. 

lu«.  qa..i  MM«m ,  .ecundum  .lio.  per  .DlUtieho..  ^                   ^  u,uhabentur. 

quasi  soainm,  a  udendo.  Unde  et  uila ,  quasi  eeda  .^      ^ 

dlcu  est.  et  ia6*W/ia.  quasi  iti6«trfia.  '•  *«^'«*»  *  ^^'^^  rcpcrtore  viiis  fertur  inYen- 

il.  Sellm  curules  erant  in  quibus  roagisirstus  se-  *"*•  ^"^  bomines  moti  vino  innitcreiitur.  Sicat  aotem 

dentes  jura  reddebanl.  Dict»  autero  curules,  quia  *  ^^^  baculus.  iua  baeulo  6adii»s  per  dimiuu- 

•pod  reteres  prstores  et  consules  propter  iiineris  ^on^i^- 

longinquiutem  curru  ad  foruro  proveiiebsntur;  sellm  *•  "  ^«««*<»  ^"«^  P'«^*'  ^"  ^^™»"  •'«"^  <!"<* 

•btem  qu«  post  eos  vebebantur ,  quibus  sedenUs  ^^^^'  ^«'^«  ^^»»*  •  '^'''^'  i'»^*»^»  ««  criaiiDaHm 

dicere  jura  sotebaiit,  a  carrti  curules  sellm  sont  do-  wriunlur.        ^ 
^lii^j^^                                                               Q     B  Vectes  dicti,  qood  manibus  vscfeiitar,  onde  ostia 

». '  Tftporfes .  scamnelli  sunt ,  babentes  tres  pe-  Mx«q"«  velluniur. 


des,  sed  et  candelabra  tripoda  sunt ,  quia  simiiiter 
habent  tres  pedes. 

511  CAPIIT  XIL 

De  veMcutis. 

1.  Carrum  a  eardine  rotarum  diclum,  unde  et  mr- 
fMS  dictl,  quod  rotas  babere  videntur. 

JloU  aileaidiett»  ifuodraoi,  et  rotMfirfam  a  r oM 
▼ocaium. 


5.  *  FcrficeSy  secundum  etymologiam  si  a  flla  4i« 
euntor  f  ponitur ,  ut  §13  for/Ues ,  qu»  sonl  sario* 
rum;  si  a  piloper  p,  ut  forpicepSf  qum  soni  toasorum; 
si  ab  accipiendo,  per  c,  ut  forcipes^  eo  qood  forasani 
capiani,  quaa  sunt  falirorum.  Formiim  enim  dixerual 
aiitiqni  catidum ;  unde  ei  formosus. 

i,  Novacula ,  eo  quod  innovat  faciem. 

Pecien  dictus ,  eo  quod  pexos  cspillos  faciat ,  at- 
que  compositos. 


Qoare  illud  ptod  snper  caplta  homimum  feeatur,  aliehs      Ut  sit  earpentsmf  qmsi  eamentum^  a  Cormtfifto  Eyan. 
ducebai  Gbacon,  neque  id  mlhi  dubium  ,  cum  pr«-      dri  maire. 

seriiin  addat  Servius  :  Et  ^elus  eaputus^  quod  eerpus         ^  Plaustmm,  q,  pitastrum,  Vsrro  :  Plaustrum  quod 
eapiai,  Festus  quoque  :  Ca|MiiMm  o  eapiefido.  ])  e%  •moi  porre  ^fbm  rsf  vW  pet^s  a  paiando,  hoe  eu^ 

•  SemM;^  scabeil,  Vafro«  lib.  iv  :  Qiio  simptici      extendendo. 


scansione  uandebmi  in  ieehm  non  akum,  seabellum  ; 
in  altiorem^  uanmum* 

^  Scmmiia...  in  sedibus  henenL  AL.  In  esdibm  hee- 
rmt. 

e  Vtri  diseumbere  eeeperm».  mulieres  udere*  Vafef. 
Mav.,  lib.  II,  cap.  i  :  Feminm  eum  tirie  cuhantibue 
UdeiUes  cmnitabaul. 

^  Qathedrm  dociorum.  Cassiod.t  in  ps.  i ;  Caihedra 
proprie  deetmrihus  datur» 

•  Solium.*.  dieta  mI«  E  duob.  Serrii  locis.  ifin.  i 
et  VII. 

<  7n>at<«s  scamneili,  Sic  apiid  Vitruv. ,  lib.  iii , 
cap*  5,  et  lib.  v,  csp*  i^.  In  vn'gatis  lamen  exempla** 
ribus  scnmiiit,  qoi  in  aiiis  uabeiUf  et  itamniiii. 

Cap.  XII.  —  s  Carpentum,».  q,  carrum  pempatie* 
Ovid. : 

esrpema  frehebsnt 
dMa  parenU  reor. 


Nam  prius 
Itee.^isoquo  ab 


1  Cararaftum.  Goth.  Of .  eolteg.,  earrueium  ,  idem 
a  nostrlsMrrtfoWb«dieitof. 

i  Cajirstim.  Uiitnr  hsc  voce  Festos  in  Ploxemo. 
Glos^.,  eapsunu  TrXMcoy. 

k  P;itfilKm.  E  SerT.,  ^n.  vin. 

1  fias/fma.Miffflinii  hnjiisettam  Hieronym.,  is.  lxyi; 

Osr.  Xlli.  — B  Fusies  dkH.  q.  stent,  Sap.,  Ilb.  t, 
cap.  tl  :  Fttiiet  qM  prmfixi  infonsii  stent, 

n  Ve$tes,  Eadcm  lib.  v,.  cap.  z7. 

^Forfim  ueandum  Hffmotoq,  Vel.-  f.ongfis  ,  1«  li- 
bro  de  Orthograpb.  :  Sed  qHoittio  est  in  loquendo^  nt 
fortipet^  et  farp^eet ;  «  ar&etfo ,  et  a^eertO,  BH  tmm 
minimum  erit  diqnoieere  quomodo  dicantnr,  Prainde 
aefSxeie^  scribes  mihi^  qmbut  famen  adnofavimike  ve^ 
teret  per  trantmutatienem  s;lta'}m  forcipet  dixitee. 
Nam  et  Virgilius  :  ViTsanl^  tenaei  forcipe  maonanu 
Foreipes  4ieimus  o*  eo  qued  femmm  eafdaat ,  id  eat 


vfB 


emioLOGiARvy  lib.  xx. 


m 


•  Ctlm^tirufn  e%\  «eiH  qn»  ealefacCa  et  adbiblu  A  bus  habealur,  nomen  ttiinen  ex  caudiee  reiinet.  Hanc 


eaiefacil,  ei  ininrquet  capiHns.  Und^  et  eaiamistrati 
•ippeilantur  qui  coaiamHorquent. 

5.  UavU  dicia  quod  daudat^  etapenat.  ^  Cannor 
tum^  quod  eaplendo  leneai. 

Hofoloyium ,  quod  ibl  hwa*  Imfamn ,  Nl  esC ,  col- 
ligamM.  Est  enitt  in  «ofariH  posHum,  ubl  a  davo 
pcr  lineascurrit  umbra  ,  ut  quamcunque  diel  horam 
OiiMidaU 

CAPOT  mv, 

ih  hmtftminlU  m^ich. 
I.  •  KMcr  dictus,  qmi  vi  littmnmerual,  seu  ah 
evomendo  terram.  De  quo  Lucretius  i 

Unaui  «niri 
Ferreus,  occulto  decreacll  vomer  io  ar? is* 

^  Sumitque  per  detriiuenia  fulgorem. 

i«  Aratrum  zharando  terram  vocatum»quasi  «r» 
terrium,     - 

514*^''''''  est  curvameutum  aratri,  dictum  quasi 
pot^e  oifpif  quod  (it  in  similitudinem  caud;e  bovis. 

'  />eNta/ee8taratri  pars  prima,  inquo  vomer  lodtt- 
citor,quasi  dens. 

3.  Cuhellij  a  eultura  dicti,  eo  quod  ex  ipsis  putaiiona 
veteres  in  arbore  ulebantur*  ei  vite»  priusquam  ialces 
essent  repertae. 

4.  s  Falx  csi  qua  arbores  putantur  et  vites.  Dicta^ 

aulem  sunt  fa/cei  ^  quod  his  primum  miiites  berbafli 

filicem  solebani  abscindere.  ^  Unde  e$t  iliud : 

Pax  me  certa  dacis  placidos  carvavit  In  usus. 
Agf icoltt  nune  sum,  miHiis  ante  ftii. 

%,  Falcasirumt  a  Bimftiiodlne  fo/m  vocatum.  Est 
auleiu  ferramentum  curvum  cum  manuhrio  iongo,  C 
ad  densiiatem  veprium  succidendam.  i  Hi  et  runeo* 
na  dicti,  quibus  voprei  secantur,  a  fUiuiaHda  dicti. 

j§.  Sarruia  eot  prntenuls  lanina  ferri ,  dcntium 
mordacitate  resecans  arboros,  seu  ramos, 

^  Roitra  quoque  aut  a  rad^d^  mrw »  aut  a  ra^ 
rilate  deniium  dioia. 

Ligones^  quod  terram  levent,  quasi  tevones, 

7.  I  Seudlcia  dicta,  eo  quod  circa^Qdicam  ler» 
ram  aperiat»  ei  i|Mmvii  ejua  usus  in  relfqtis  operi« 

•  Ca/amiflrttm.  E$erv.,iEn.  xiu  ad  ver8»CrifMsW- 
braioi  ealida  ferro^ 

b  Caienatum.  Quod  noa  «mWo. 

Cap.  XIV.— «  Vom«r...  i«ia6if»omen</oi«rr.  Varro : 
^ocmm,  ^tiod  aravit  terram,  iju$  ferrum  vomer^  quod  n  cap.  18. 


alii  generallter  fosiorium  vocant,  quod  foveam  faciat, 
quasi  /bveMorium. 

515  ^*  ""  SarcuU  sunt ,  vel  simplices  vel  hicor- 
nes. 

■  PatHnum  vocant  agricolae  ferramentum  bifur- 
Gum ,  quo  semina  panguntur.  I3nde  etiam  repastinari 
dict»  snnt  vlne»  veteres,  quae  refodluntur. 

9.  *  CytindruSf  lapis  est  teres  in  modom  columnse» 

qui  a  volobltitate  noinen  accepit,  de  qiio  Virgilius : 

Area  cum  primis  iogenii  «quauda  cytindro, 
Et  vertenda  manu. 

10.  p  7ri6a/a,  genus  vehiculit  unda  teruntur  fru- 


roeiiia ,  et  ob  boc  ita  vocatur. 

4  Paia^  quae  veiitilabruffl  vulgo  dicitur,  a  veotilan* 
dispaleis  nominaia. 
''  11. '  FureHiai  dictiP,  eo  qood  iii  frumenta  cillunlur 
idest,  movenlur.  Unde  el  o<r{//adicta  ab  eo  quod 
dllantur^  boc  esl»  inoveaiituf  era.  Mamct//«reegtmo« 
uere, 

12.  ■  Tesseree  suDt  quibus  frumentonim  Bamorua 
designatur, 

'  Trapetum,  mola  olivaria* 

tt  Prelum^  trabes  quo  uva  oalcau  frenltor,  a  prom 
mendo  vocatum,  quaii  pressorium^ 

Prelmmf  qud  pramiiur  ofouaa* 

Lacus,   quo  liquatum  profluit,  et  qoo  ah  «via  ve| 
oUvis  torqueado  oloum  viMn^iie  oxigltar. 

15.  Verennes  a  UfAcra,  id  est,  exportare  nomlnatc. 

516  ^  Qtta/iii  f  per  «|iMai  muslMii  lluil,  a  coianda 
dictus. 

^  Fisetum  quasi  fiscutum^  a  coiando  oleum  dictom, 
vel  quasi  fiscelta  olei. 

CAPUT  XV. 
De  insUrumintU  Aorfanim. 

1.  Rota  7  dicUi,  quod  quasi  ruat^  Est  enim  nmehi-i 
na  de  qua  a  llumine  aqua  aitrahilar.  Lucrailus  i 
Ut  fluvlM  veraare  roias,  atque  hausira  vldemns. 

•  flavtira  autem,  id  est^  roia^  ab  hawriendo  aquaf 
dieta. 

^  Rastra.  E  Serv.,  Georg.  U 
&  Scudieia.  Quam  nos  fortasse  eseoda  vocamijlr 
■^  Sareuii  vel  simpt,  vel  bicornf  Bz  Pailad. » i|>id« 
^  Paiimicm...  refodiuntur»  E  Columell.,  ilh.  i 


111. 


vonnt  eo  ptus  terram, 

^  Sumiique  per  detrimenta  fuigorem.  Forte  uitorem. 
Re^ipexit  foriasse  ad  Virgilii  verba  :  Et  sulco  atiritui 
sptendescere  vomer.  • 

'    «  Buris...  cauda  bovis,  E  Serv.,  Iicorg.  i. 

t  Dentate,  Ex  eod.,  nisi  quod  illic  indMcilur,  non 
includitur. 

9  Falxest.  Pallad.,  lib.  i,  cap«  ult. :  f^utot  pvfo» 
tarias  qutbus  in  arbore  ttliinfiir  et  vite, 

^  Qliod  hac  primum  mMies,  Vocem  miltes  rejicie- 
bai  Ch  icon  lanquam  e  Marlialis  versu  acceptain,  ciim 
Palladius,  cujus  haecsunt,  milituni  non  meminerit. 
Ule  naiiique  :  Item  (inquii)  falciculat  brevisiimas^  qui' 
vus  fiticem  solemus  absciudere,  F.tlcis  vero  vocein  e 
Syriaca  Patca  fluiisse  erudiiissimus  vir  existiniat. 

I  tJnde  est  iltud  :  Pax  me  certa,  Marlial.,  in  apo- 
phor. 

i  Hi  et  runconet.  Pallad.,  ibid. :  Runeanes  quibus 
vepreia  perseqmmur. 


^  Cytindrus  tap.  E  Serv. 
P  Tribuia.  Ex  eodem. 

q  Pata,  Utuiitur  hac  voce  TerluIL»  Gypr.,  HieroB. 
et  August. 
»  FurciUa.  E  Serv.,  Georg.  ii. 

>  TessercB  sunt  quibut  frum.  num.  design*  Serv., 
Geora.  1  :  Aut  numeros  impressii  aeervis,  idest^  auk 
tharacleres  /act/,  quibus  pecora  signantur^  aui  tetserat 
quH>us  frumentorum  numerus  designatur,  Pfam  nume- 
ros  pro  thteris  posuit^  quibus  numeri  eontinentur. 

^  Trapetum,  mola  olear.  Ex  eod.,  Georg.  ii. 
»  Prelum.  Kx  eod. 
▼  Quaius.  Ex  eod. 

>  Fiscium.  Aut  hic  fiueiium,  aut  apud  Columeli.,. 
lib.  xii,  cap.  58,  fiuium^  lcgas. 

Cap.  XV.  —  7  Rota.  Vid.  Vitruv.,  lib.  x,  cap.  11 
*  Haustra.  Non.  :  Haustra  proprie  rotarum  dicun* 
Itir,  MCKli  Grwee  wnkvuMTaL. 


m  8.  ISIDORl  HISPALENSIS  EPISCOPl  ETYMOLOGIAROH  LIB.  XX.  7« 

2.  GirgiUiu,  quod  in  gyrum  verlatttr.  Est  eniB  11-  A     5.  Uabenm^  ab  kakindo  dicttt,  qiiod  11$  ]tq^  ba^ 


gnuni  in  ^  trani^ersa  pertica  mobile,  ex  quo  funii 
tum  situla  tel  utre  in  puieum  demitlitur  bauriend» 
aqu»  cauaa. 

5.  ^  Tilonem  bortulant  vocant  lignnm  longum,  quo 
nauriunt,  aquas.  Et  diclus  telon  a  longiiudhMf  xtkn 
enim  Grxce  dicilur  quidquid  longum  est* «  Undeet 
mustela  T0cata,,qua8i  mu$  longui»  Hoc  Instrumentom 
Hitpani  'eiconiam  dlcunt,  quod  Imitetnr  ejusdem 
517  nominis  avem,  levanlom  ac  deponentem  ro- 
strum,  dum  clangit* 

^  Hama.... 

4.  Lufnu  qui  et  c«ittai/a,  ferreus  barpax,  quia  sl 
quid  in  puteum  decldlt,  rapit  et  exlrabit,  unde  et 
nomen  accepit;  Harpax  enim  diclns  quia  arriffit,  «/»- 
ir«(f  cv  enim  Grftce  rapore  est. 

C4PDT  XVI. 
Do  imtrumenHi  equorum. 

1.  Pkalerm^  •  omameQta  eauorum  sunt,  et  est 
sermo  Gr»cus. 

Frena  dicta,  quod  equos  fremere  cogant,  tcI 
quod  haec  equi  frendant^  id  est,  imprlmant  dentibus, 
el  obraordeant.  Unde  et  nefrendei  dicli,  adbuc  lac- 
tentes  porculi,  quod  nondmn  aliquid  frendant,  id 
est,  comroinuant  demibas* '  Huic  ot  faba  freea  quae 
nolita  est. 

2.  K  Lupaia  sunt  frenl  asperrimi.  Dicti  aotem  /v- 
pata  a  lupinie  dentibos,  qol  inaqnales  sunt;  unde 
eilam  eorum  morsos  Tebementer  obesi. 

Chamui,,.. 

*  in  tramvena  pertica,  Al.,  parte. 

^  Telonem  hortuUud  vocant,  ha  scripslsse  Isidornm 
argoit  eiymologia,  sed  Tollenonem  dixissc  debuii. 
Festus  :  Tolleno  genui  machina^  (fua  trahUur  aqua^ 
alteram  partem  prmgracante  pondere^  dictui  a  lol' 
lendo.  Utuntur  hac  voce  Livius,  Plin.  Vegetius. 

«  Vnde  et  muitetla^  q,  mus  tongui,  Verba  sunt  Serv. 

^  Hama,...  Ferramentum  aduncum  ad  coercenda 
incendi».  Plin,,  epist.  !£50  :  Et  atioqui  nultui  uiquam 
in  publico  sipo,  nulta  hama,  nultum  denique  imtnh 
mentum  ad  ineendia  compeicenda,  El  Paul.,  cap.  5, 
d.  de  Off.  praef.  vig. :  Sciendum  eet  autem  prafectum 
vigilum  per  totam  noctem  vigilare  debere,  et  coerrare 
calciatum  cum  handi  ef  dolabrii.  £t  Ulp.,  cap.  12,  d. 
de  Fund.  Inst. 

G4».  XVI.  —  •  Phider.  Grmeui  ierm.  E  Serv., 


beamos,  boc  est,  teoeamus,  undeet  eqoi  Ao^tfet.dicU. 
^  H£C  et  retinaeuta  a  rotinendo. 
Lora,... 

4.  Caputrvm^  a  eapUe  Jumentorom  dicium. 
Sella  a  sadendo,  518  4^^^  eedda. 
^  Anielta^   qoasl   atue  eeltamt  aicut  eC  poetetta, 

qoasl  poil  ietlam. 

j  Ctn^¥m  bominom  generis  neoirl  est,  oam 
animalium  genere  feminlno  diclmos  hae  eingulai. 

5.  Sagma^  qom  conropte  volgo  dicitur  iaima^  a 
suratn  sagorom  vocator.  Uode  et  ^  caballos  Mipna- 
riiM,  mula  iogmma. 

Caputum^  funis,  a  capiendOp  quod  eo  indomlta 
jomenta  eomprebendantor. 
B  6.  Calcaria  dicta,  quia  in  ealce  bominis  ligantur, 
id  est,  in  pedis  posleriore  parte,  ad  silmulandos 
equos,  qoibus  aot  pognandom  est,  aut  curreiidum» 
propier  pigritlam  animalium,  aot  timorem.  Nam  e& 
limore  itimuti  noncopail ,  licet  slnt  et  libidinis 
sllmoli. 

7.  Strigitee  nnncopali  a  tergendo^  qood  iis  equl 
terganlur. 

Chewaeter  esi  ferrum  caloralom,  qoo  nolm  pe- 
codibos  inorontur.  xupmKrip\  aotem  Gr»ce ,  Latine 
forma  dicitor. 

8.  Cauterium  dlctom,  qnasi  caoAirttim » qood  orat, 
et  provida  sit  in  eum  severaqoe  cautio,  ut  dom  vi« 
detor  eojos  sit,  avaritia  refreoetur.  Qood  iolerdom 
pro  signo,  interdom  pro  cora  adbibetor,  ot  vis  morbi 

G  ignis  ardore  aieeeUir. 

JEn.  IX. 

I  Bine  et  faba  freaa.  Feat. :  Freudereeet  frangere^ 
unde  atfaha  fireaa,  unde  et  dentibui  dieimui  ftendere. 
Gloss  9  Fabajrema. 

8  Lupata.  E  Serv.,  Georg.  iii. 

^  Hme  et  retinaeuta.  Respexit  ad  Maronis  verba  : 
Et  frunra  retinaeuta  tendem^  Georg.  i. 

i  Antetta...  PoileHa.  Lege  antiltenOf  ei  poititlena, 
invitis  librls  omnibus.  Nam  vilium  procul  dubio  na- 
tom  ex  notationibus.  Gloss.,  antillena,  wrdrnp  (Sie). 
PoitiUena  vero  etiam  Ie|;iior  in  Gasina  Plaoti. 

i  Cinguium  hom...,  cmgulii.  E  Serv.,  ^n.  ix. 

^  CabaUm  eagwuttim,^..  mula  iagmaria.  Eod.  modo 
legendum  apud  Serv.,  iKn.  i,  ad  illud  :  Sertteque  re- 
cenUbm  halantf  non  eaginarim.  Vid.  Suid.t  In  Uefym» 


iB  8.  ISIDOM  mNOlOfiURll  HBROS  APPENDICES. 


^m  ptlm^ 


AD  DECEM  PRIMOS  LIBR03  IN  AaEVALI  YOLUMINE  TERTIO  CONTENTOS. 


500APPENDIX  PRIMA.  A 

Ad  Etymohgiarum  prclogum. 

▼CRSOS    PRJtHlSdl    ETTMOLOGIIS  , 

JnCodiee  Regiovalicano  1955. 
SancU  Dei  geDitrix,  post  partam  Tirgo  perenDis, 
SleUa  iDsriSf  nati  imperio  mundi  deminairix, 
Mum  10(08  si  rite  loquax  serroooibus  orbis 
Ederet  inDomeris  sob  conditionibus  aptas 
S.Natura  poiiore  ^  nitens  bumano  more  loquelas» 
Te,  smnmis  quam  noh  penetrant  in  sedibus  astra, 
Igneua  et  rapidis  sudans  soi  ipse  qoadrigis 
Quam  spectare  nequit,  submiitens  ora  decora, 
Yel  minimos  digne  poterit  tibi  ponere  cultus , 

10.  Aot  aliquo  fari  perceptas  ordine  palmas, 
Quaa  tulit  omnipotens  factor,  mox  Filius  ipse, 
Dignam  te  matrem  sublimans  iure  perenni, 
Teque  vehens  liodie  co&lestes  Patris  ad  arces. 
Angelicas  inter  decrevit  scandere  turmas  : 

15.  Assurgit  Istata  poiis,  comiiantor  et  asira  ,  j. 

Reginamqoe  aol  divina  laude  tueotur*  " 

0  qus  porta  manes,  nostrte  quoque  causa  salniis, 
If irgineum  deeos,  et  matrum  castlsslma  virtus  , 
Piena  omnis,  qoae  semper  adest  tibi  gratia  nati , 

20.  Jam  nimiora  protende  reis  pia  dona  soiutis, 
Ct  miserum  benedictadolentem  compede  vinctum. 
Ac  feiens  cura  miserans  de  pectore  vutnus, 
Liventes  totum  plagae  ne  serpere  corpus 
Commaculatite  queant  letro  putredinis  baustu. 

25.  Tedominam,domiiiamfateor;  miseraris  alumno: 
Quam  magiia  es,  fer  opem  poiius,  landemque 

[remotis 
501  Roscida,  te  gradiente»  sequi  per  gramina 

[vinciis 
Prscipe,  longa  nlmis  qoanquam  vestigia  ducam. 
Splendida  nempe  velut  surgens  aarora  tenebras 

30.  Effugat,  immensom  toa  dat  sic  semiu  lumeii. 
Hinc  proprium  nibil  esse  ferunt  sol,  luna  nitorem; 
HlUe  per  eflfosos  vincis  qoos  luminis  orbes. 

Vto.  i.  Codlcem  RegiovDiicanum,  in  quo  hi  ver-  ^ 
sieuli   Elymologiis  prsponuntor,  qoi  signatus  est 
nom.  i953,  deacripsi  in  Isidorianis,  cap.  52,  n.  101. 
Goniedora  nonmiila  esl,  hujasmodi  carmen  saneti 
Uderoftsl  esse.  , .   ... 

5.  Gorrupius  esl  hie  versoSt  vt  muUi  alii ,  et  uno 
pede  longior  esu 

9.  Reposui  potent  pro  poterU,  qood  erat  in  Ms. 

II.  In  Codiee  erat  fiM  pro  qtm,  et  dignata  malrt 
pro  dtgnam  te  nuurem. 

15.  Erat  poln$;  fortasse  legendom  :  AMMr^ni  /«- 
tata  polii^  eomiUmtur  et  aiira. 
«     17.  In  Ms.  ;  0  viUe  qum  porta  manei^  no$tret  qit^ 
que  eaoMa  ealutie.  Sunt  septem  pedes. 

18.  Fortaase»  Ca^tisfma  mgo. 

19.  Foriasse,  Piena  omni. 
27.  Eral  Aoiea  pro  Roecida. 

Arr.  n^n^U  laidoro  hoc  oposeulum  iriboitor  in 


APPENDIX  II. 
Ad  Ub.  i  Etymologiarum^  eap,  17* 

mVBNTICDLA  DE  PEDIBOS. 

i.  Gompositio  est  pedoro,  de  quibus  aliquam  Jara 
mentionem  fecimus.  Sunt  igitur  alii  pedes  disyllabi, 
alii  trisyllabi,  alii  tetrasyllabi ,  quorum  unde  et  no- 
mina  dedocta  sunt,  docebimus,  et  quot  habent  sche- 
mata.Ex  disyllabis  geminatis  pedes  tetrasyllabi  sunt, 
quorum  et  noniina  et  schemata  subjungemos.  Sunt 
ex  disyllabis  et  triom  syllabaram  pedibus  copulati 
pedes  8]jrliabarum  qoinqoe;  suntque  ex  dupricatis 
trisyllabis  pedesaenarum  ayilabaram,de  quibus  nune 
arbitror  esse  necessarlam  diligenter  laborare. 

2.  Disyllabi  ergo  pedes  sant  quaiuor,  trisyllabi 
oeto,  duplices  sedecim,  quoniam  una  syllaba  duo 
i^chemata  babet,  aoi  longa  est,  aol  brevis.  Doie  syU 
labae  quatuor  schemata  babent;  nam  aul  ambaa  bre* 
ve88unt,aut  amb«  iong«,excepta  una  syllaba  brevi, 
et  una  longa,  aut  una  longa,  et  una  brevi.  Pedibus 
aecidoni  arsis,  et  thesis,  id  est,  elevaiio  ,  et  positio 
gravi  sono  syllabarom,  ut  oieerimui^  du»  long»,  dua 
Ereves  ponuntur,  Tempus,  quo  prodocuntur  ei  cor- 
ripiunlor.  Resolutio  a  pede  in  syllabam,  a  syllaba 
in  liiteram.  Littera  enim  atomos  est,  id  esi,  indivisi* 
bilis,  vel  inseciio.  Secundum  pedum  cuuctoruin  men- 
suram  docebimus. 

5.  Pyrrblchiom  dictum  esse  alii  dicunt  a  Pyrrho » 
Achillis  fllio,  quem  primum  aiunt  in  tumulo  patris 
sui  armatum  honoris  gratia  saltavlsse.  502  Aristo- 
lelesautemAcliillemaithujusludi  Inventorem  fuisse. 
Qoibosdam  placet  ab  ardore,  id  est,  ab  ipsa  velocitaie 
sui  soni  nomen  accepisse  hunc  pedem,«iro  roO  inipTCt 
id  est,  ab  bac  flammae  velociiate.  Cogoatio  eniin  ar- 
doris  et  velocitatis  esl ;  unde  Imtant  ardentes  TyrH^ 
id  esi,  (estinantii.  Pyrrhichius  a  Pyrrbicbe,  ludi  ge- 
nere ,  noraen  aecepit ,  quia  lioc  sono  mililes  usi  aab 
armis  praeludunl.  ipsa  tamen  a  pyrrhiacha  dieia  p 
id  e8t«  liisione,  vel  Pyrrhichia  filia,  vel  a  Pyrrhiclio» 


Codiee  Regiovaticano  412,  quem  in  Isidorianis,  cap. 
99,  n.  9 ,  recensui.  Initium  iodicai  fragmenium  eaae 
ex  uberiori  aliquo  opere  excerpioffl. 

2.  In  ofierimiM  prima  est  longa,  doaa  sequenles 
breves ,  ultima  lon|[a,  si  vox  seqoens  e  consonanli 
incipiat,  et  brevis,  si  a  vocali. 

5.  Erat  in  Ms.  Exiiuaia  ardentee;  rescripsi  Imtani 
ardenteiy  ex  \irgilio,  lib.  i  ^n.,v.  427.  El  in  Ms.  qui- 
dem  pro  TyrU  potlua  videbaior  Troei  positom.  De 
pyrrkiekio^  et  pgrrhieha^  ejasque  origine,  vide  Quin* 
titianum,  lib.  ix,  cap.  4 ;  Uiomedem,  lib.  in,  p.  471, 
Putschii;  Plinium,  iib.  vn,  cap.  57  ;Solinum,  cap. 
11,  al.  16,  DeCreta.  In  Codice  erat  primM  lefeiuiinii 
pro  primui  Cretensium^  aut,  ot  edidi,  prnHM  Crefen- 
ees.  Spondeus  in  libatiooibus  adhibebatur;  ind^ 
ipandeui  dicius  a  Graeco  ffirovdii,  UMio.  Confer  Dio 
medero,  lib.  ni,  pag.  47!^,  Putschil. 


751 


AD  S.  ISIDORl  ETTMOLOGIAS  APPENDICES: 


C|H  pflfMM  WMMIMS   Mo  ftfMM  OTifMPO   IR    RHjOT 

|>edi8  sonuin  consiiiuit.  Spondeus  lamen  noropn  ac- 
cepit  a  sacrificio,  quia  ippndeon  Graece  i^acriflcinm 
nuncupatur ,  quo  sono  hymnos,  id  esl,  laudes  diis 
immorulilmi  decantilmm;  unde  uc  Hi>meru$  oi| : 
Sponda  ina  Cnle» 

A.  larobus  a  lamba,  Celei  fllia,  nunciipatusesi,  qua 
caTillationes  jocosas  hujns  pedissonodicens/amorem 
sibi  mtissimum  comroovebat,  unde  dicitur  efunii 
(quod)  bujus  pedis  metrum  comoedis  ,  hoc  est ,  rei 
laetissim»  commodaYerit. 

5.  Trocbaeus  dictus  est  a  ▼elocitate  rotse.^Mili 
suo  sono  imitatur.  Alii  chorium  appellant,  quia  ciio- 
rus  aptnm  modnlationis  conlinet  raiionem;  unde 
eiiam  pes,  qui  ex  hoc  tpocbieo  et  lambo  comtat , 
choriambua  nominatur. 

6.  Tribrachys  suarum  syllabarum  qualilate  nun« 
cupaiur  ,  quia  tribui  breribus  constai,  aue  Graece 
brachya  nunc«paaiur{n«m  in«osenra«it  Asc^linam, 
et  in  tribus  syllabis  co^pit. 

7.  Molossus  dictus^quia  a  Molossis  om  Gretensium 
reperius  est;  hunc  quidam  et  Creiicum  dixerunt , 
imer  qiios  et  Aristophanes  fult.  Anapaeslus  dictut 
est  dactyio  contrarius ;  ideo  nomen  accepit»  quod  ei 
rejiciatur,  id  est,  repercuiialur,  quod  Grieci  aiM- 
pmtin  diconl. 

8.  Dactylus  dicius  est  a  digito»  eujiit  arHcuiit  fl- 
guraiur,  iocipiens  •  longa,  dosinoM  io  diiM  brevM; 
digitut  enim  Gra>ce  d4i$i§lm  nuneupatur.  Anpbi* 
bracliys  dicitur,  qwa  ex  utreque  |Mrie  brevitaieitt 
acclpiiit,  quaoi  Grasci  6re«Ay«i  dicunu 

9.  Ampbimcnis  dieitur ,  Eiciil  antipaetus;  nomen 
aocepit,  quiaex  ilraque  parle  longam,  quam  Gr»c{ 
m&eron  diconi ,  accipiaf.  Dinits  l;imen  esi  hic  pes 
Cntieui,  quia  inGretira  insuhi  Gerybantes,  utvsgl- 
tuui  lovis  Satunio  celereiit,  sic  sonuemiii  graviter  , 
bpeviter,  graviterque. 

10.  Bacchiiis  dictus  est,  quia  a  BAccho,  id  est,  Li- 
bero  Patre  accepta  modulitio  hiijus  pedis  pro  sono 
componebatur.  Antibacchius  »  vel  palimbacchius  di- 
cilur,  quia  Itacchio  contrarius  esi,  Procetcumaiicus 
est,  quia  503  Goryhantes  choros  concitantes,  ut 
ceierius  saliationem  celebrarent,  inter  se  hortubau  * 
lur,  quia  Graece  hortatlo  proceteoili  nnncupatur. 

11.  Dtspondeus  dicius  est,  quia  ei  duobiis  spon- 
deis  constau  Diiauibus  dictus  est,  quia  ex  duobue 
iauibis  coropfinilur.  Ditfocliifcus,  quia  ex  duol^us  iro- 
chacis  liguraiur.  Antipastus  dictus  est,  eo  quod  et 
utra^ne  parte  releveturtquodGrjjece.eMfMiipnl  dici» 
tur,  id  est,  relevatio, 

Ift.  CborianibiiB  dicKvr,  quia  ef  cborio  et  lambo 
consiat.  k)ni(  i  dicti  suni  duo,  id  etl,  mijor  ei  ininor, 
ah  IonIo  ioveniore,  qui  iiis  pedibus  metra  lyriea 
louiea  feeit. 

4.  lainbe,  quae  iambum  reperit,  ab  aliis  dicitur  Ce- 
lei  famula,  m  diverso  modorei  ip^  uerraMir.  Pro 
jocosoi  erat  io  Codice  lico$a$^ 

6.  Oi»scurum  est  iu  eo, 

7.  Quo4  Grascl  anAfouin^  rescri)ii  poterit  «v«ir«uiy. 
Isidorus  in  Ktymologiis  diversas.fere  sequitiir  de  |»e- 
dibus  explicatlones,  cum  his  oonferendaa» 

40.  De  pede  proceieuiiiatico  9  jusu  proceieusuiatico 
diversa  originaiio  exponiturin  £iyuioiogus  ei  uotis, 
Ptoeetomf  el  hii}Ui»iuo(ii  verba  Graecaf  qw  proferri 
solent,  oiunino  corrupia  suuL  Qu«  wagis  oeces^ia 
videri  possunt,  jani  iiU  i  Eiymoi^giariim  ex|4kaa 
aum. 

jkn.  111,  n.  1.  De  Codice  bibUotlieeae  exAellepiissl- 
mm  Familia»  Alhani  dixi  in  IsidoriaAi»,  cap*  i07 , 
uWt  nnm.  ^7»  4e  boc  additameuio  a4  fitjmoiogiai 
vcEba  fat^  Deinsoiiiiaquibusdam  wib^idiratiouibus» 
quae  exponuniur,  non  valde  iaborandum  asi;  ea^  a«- 
tem  prap  ocutis  haibere  oportet,  ut  (ju.i^nam  fuerit 
roedio  aevo  hoc  in  genere  iicentia,  lutelligatur,  et 


75i 

A  f  9.  Pgwiea  t  taoae  fMVta  «emeii  hnttmn  pmi^. 
derunt.  Epitriti  quatiior  boC  nomine  nuncupati  sunt, 
quia  ex  tribus  iongis  et  una  brevi  pariiibua  vocibos 
coniinentur. 


APFBNDIXIO. 
Ad  Hb.  1  Etymotogiarumt  cap.  27. 

mGiPlT  8ECUND4  OHTHOGRAniU. 

Ex  Codice  Albamo. 

1.  Ara  per  a  solam  scribitur,  barena  per  A,  et  e. 
AurJI  per  a  et  u,  id  est^  aquam  levat;  havrire  aotem, 
qnod  esl  videre,  per  h  scribltnr.  ^eea»  (forte  aMoM) 
pcr  a  et  e  scribitur.  jErat^  asquitaif  mdei^  jEneat^ 
jEiculapiui  per  diphthongum.  il/i/6  per  a  solam.  Ua- 
iiiui  per  A.  At^  quod  i«rum  slge^flcat,  ptr  a,  et  f;  od 
prxpositio  per  e  et  d,  ut  ad  amiciuii  vado, 

B  2.  Aiiiduui^  aaectttui  per  duo  m.  Ac£«mtt/a/iis  per 
duo  cc.  Agg^uui  (forte  aggeratui)  per  duo  gg,  Appa- 
ret  per  duu  pp;  adponit  vere  per  d  scnbitur;  ad 
praepoeilio  verboceniniieiaesl.  ileMNeatfiis  per  doo 
mm.  Amndi^  mmmmUai  ^r  4«o  iiii.  iidMfiiiif  per  m 
eip. 

54^  3.  Apud  per  yi  et  4.  Avscat  (forte  eifrfat)  per 
diplittiongom,  anfffd  {(imeth)  vere,  (|InhI  est  venditio 
(forte  deest  aliquid).  BlrfMi,  botuntoi^  biia,  vei  his 
siinilla,  qua»  Afrl  scrlbendo  vHianl,  emnino  r^lctenda 
sunt,  et  non  per  ^,  sed  per  v  scrlbenda. 

4.  Cedo  per  c  scribitur»  quod  valet  (obscure)  con 
ientio;  ceedu  vero  per  a  et  e^  ccsiariei^  cadum  nbrle 
caariei,  celum)^  cenlenariui^  ceierum^  cere,  quod  ovs 
diciniu>,  ceteriias  per  e.  Commeniariui  per  duo  fmn. 
Competii  (rorle  dce^it  allquid).  Ctangor  |>er  c,  uoii  per 
ijf.  Crnlebi  per  b  acribitur ;  inde  caHbem  dicinm^.  Coira 
iine  h  6cribiiur«  Cymbalum  per  y  scribilur.  Corojc  per 
^  c,  non  per  g. 

^  5.  CemmeMaiia  per  e.  Cmiui^  id  eai«  «Hilliludo  per 
dipbtboiiguiii  a  iforie  ee)*  Ceu  vero»  quod  eei  tBariua 
bellua,  per  e.  Cimmeremm^  ^uod  eet  aegoliuiii.  per 
dito  mm.  Cianeuium  per  duo  ce.  Cum  pra^peailio  per 
c,  si  auteui  adverbium  fueril«  9V  q;  dicuuua  etiim 
quum  lego. 

6.  Deui  per  e  solaro.  Damon  pef  dlphthongum. 
Dilabitur,  diiterminatt  per  i.  Dogmaperg^  non  per  c, 
Detubra  per  6,  non  per  f.  iHctatui  |^r  I,  non  per  e. 
Erw;  quod  est  douiinus,  per  e  solain.  Exteraa^  quod 
est  extranea^  per  «  eta^;  t>i  de  die  loquatiir,  ^ier  /r. 
E/fecta,  ei  effigi  (forte  efingi)^  effudit,  effieitf  eifiuit 
per  duo  ff.  Erebui  per  e. 

7.  Fabor  per  b.  Flagra  duo  (foria  quod)  suoi  ver- 
bera*  per  /"  et  / ;  nam  ira|fra,  quod  est  odor^  per  fei 
r.  Fero,  quod  M  ialero^  i^er  e  sulain.  Geroiu*  (forte 

J).ad  veram  scripturam  in  membranis  antiqois  dignos* 
eendain  faciiius  deveniri  pessii* 

2*  Nuiiaratio  eai,  uiappargt  per  duo  pp  acrt^iur, 
ndflomt  vero  per  d  et  p.  Uirumque  uirolibei  modo 
scribi  poiesi»  An  auiein  paran  sibi  cooateut»  qui 
modo  adparet  scribunt,  modo  apparet  ,  ia  dublum 
reaeeari  poiasu  Miuiiue.egodaniuareausim  eosi|ui 
hanc  libertaiem  sibi  perniitiunt,  ui  vcrba,  qu».>  a 
probatia  auctoribus  varie  proleruntur,  ut  seeulum  , 
iai(Mi/aui»  iUera,  lUtera^  uliquando  i>er  unam,  ali<iuaiida 
per  aliim  scribeudi  raiiunem  usui^it,  i>oii  aiiicrac 
quia  uiroliiiet  modo  (Hci  poteat  umarunt  ,  ct  aofave» 
runf,  non  peccat,  si  quis  modo  atnarunl  dicai,  iuodi> 
anmarmu. 

3.  Yiiium  scribendi 6  per  t>,  uti  etiam  coiitra  v  pcr 
bf  medio  aevo  apud  nuilias  oationes  invaluii«ei  eliaui 
.  num  noiinuliis  Hispanis  commune  esly  ut  promi^CH<!i 
6  et  V  usurpent  el  proreranl»  quamvis  io  arte  Uisj« 
iia^tinii  A^ionii  Nebriaseaaia  di«criaieA  adlubenduui 
opportune  praescribatur. 


APPENDIX  Iir. 


7U 


^emroiui)  per  «.  GmmHrei  per  a  et «.  CiMnw,  quod  A 
est  ficiens  pe^  9  ^^  "«  (pMiltif  ftimiliiar.  GrMMter, 
f|uo(l  est  serTWiCfone  i^rviu)  per  f .  G^^«  ^nod  esl 
leiilft  facie,  per  #. 

8.  Httc  pronomen  per  A  et  dipbthongam  «,  ec 
mnttia  pronomhia  per  *»  eitepii«  posBessNi,  enb- 
jMMiiviky  ei  relMhis;  nam  qoeiieB  eoifjonettvam 
lylUiNim  ponimiiii  m,  per  «  •erlbimve,  nt  eoii|imeiio 
«  praposiiioM  differre  poetH.  Bie  vero  prenomen,  nt 
AilTerbHni  loel,  fchbiisr ;  sed  ee  ro  eb  int ieem  di« 
Btant,  quod  adverbium  loci,  producift  (ecribitur  pro- 
diiciMR)  tyllabe  pronsiitlaflMit,  pronomen  eorrepla. 
Aiei,  Aoiier  per  A«  oimi  per  o.  Iletirf,  qood  e«t  fioR, 
per  A  el  d,  imf  eonjttnctio  per  l  mnum.  HtmH,  qnod 
esi  M6tl,  per  k.  Htuo^  qnod  ett  orlt  ap^rtio,  per  k. 
HeremM^  kupMtm^  *ir«oft  (forte  Affroi)  per  h  Bcribmi- 
Ivr,  et  ai^iimilia  Hnit,  qu«  aaplratione  indigent. 

9.  Impe^t  impfuSy  tmmanitus^  immemor^  impera» 
t&r  per  duo  mni  (forte  dn(|ii!d  dt^est) ;  idem  mmacu" 
taiui^  mnorialis  per  t  et  n,  qola  in  prxposilione  ad-  B 
dim,  attt  eonnplel,  am  tacmit.  Irritum  per  duo  rr. 
luquH  t  in  ioe  poBenda  eai ,  nam  si  d  habuerlt,  in- 
terrofatio  eat,  laiH|uam  si  dieaa  i  In  quid  mittit  f 
Id  pronomen  per  d  •erlbltor. 

905  ^^*  ioritai^  Katendce^  et  8i  qua  nomina  si« 
milia  o  et  c  (sic)  sequuntnr,  per  k  scribeiida  sunt. 
LieiM  per  <a  dipblhonpim  ;  UjHkahs  vero,  quod 
morialla  dieitur,  per  ee .  Levare,  qood  est  «idjuvare, 
p«r  c.  lifl»,  qnod  eat  vllis,  vel  loxurfosns,  per  i  et 
»  Bcribiior.  Jfeciim,  id  eai,  t^  ettu,  per  e  solam, 
hmbtAimi  virvm,  qvod  OBI  adotterum,  et  nuenia,  per 
0  ei  «*  Ifasttioi  per  duo  si.  Jfos  et  mors  siiniliter 
scribmida  anBl.  Ififsfirmm  per  y  Qraecum  scribi^ 
tor. 

14.  Nexei^  Id  est,  eoilatce  (lege  cottigatce)  per  s 
BCribittir,  qunndo  vero  dicitnus  nec  fecerit^  per  c 
scribitur.  IfanctuB  per  n  et  c  In  medio  scribilur. 
NiFnia  per  a  el  s.  Nomeneutator^  quod  est  itominis 
vocafor»  per  s  et  ••  JVoiai  per  t  solam,  notkut,  quod  C 
eH  aoaler,  |ier  k  seribiiiir. 

li.  Ostium,  qnod  aperilur  et  clauditur,  per  o,  Aoi- 
lia  vero  per  A.  Ocnpiimm,  quod  est  capitls  pars 
poslerior,  (ler  doo  ee.  OecHinm  (forle  oeeulunt)  quod 
esl  ceenttum^  per  ee.  Obffiiat  per  b  et  p.  Olfendit, 
ofuisiif  oficiat^  ofieium  per  duo  jf.  Oeeursa  per  ec. 
OppuHt^  ipperief  p<*r  duo  pp,  Osores,  id  est,  odlam 
eaeroenieS)  per  o.  Oiffmpum  per  y  Graecum. 

15.  Pmis  per  m  diphthongum,  peem^  et  psiniludo 
per  oei  e,  Peeutaius^  quod  est  furtnm  pecuiii,  per  e 
soUim.  Penwn^  quod  est  cellaria,  per  s*  Preeator^ 
presum^  quod  est  comes,  pretestant  per  e.  PrtecipuuSt 
preevius  per  a  et  e .  i2«am  per  q,  quia  nou  praepo- 


9.  Non  desuni  qui  adhuc  probent  hanc  scribeodi 
rationem^  inmacutatus,  inmortatis^  etc. 

11.  Etiam  norKs,qnod  est  austcTy  sjue  h  scribttur  ; 
notknt  Tcro,  id  est,  spurius  per  k  • 

15.  Neaeio,  miid  lateai  iu  verbfs  presum^  prestant. 
Coofer  imm.  ir. 

44.  Pro  siMlii  lcKendmn  istud.  Vide  num .  50.  Alia 
pasBiin  oceuitmit,  qum  correctione  indigent. 

16.  lo  Isidorianis,  cap.  5d,  num.  i.i.  de  hoc  ope- 
re  dii>stTtti,  ubi  docui  videri  legendum  Agrceeius  per 
0*  ei  E,  noii  pfr  Y,  ut  quidam  puiant.  Illa  eiiam  roea 
conjeeiura  erai  mMfi*  A,  sermoi»cm  esse  de  Agroico 
comcedia  Plauli :  ex  quo  voeahnlo  Ibriasse  natuin, 
quod  ilfrsMiBi»  sive  AgfeeShii  aliquis  conflctus  fueril 
aue4(>r  hujiia  operis. 

47.  iVond  if  B,  sfd,  ele.  Fortasse  legendnm  non  o 
ei  a.  sod^  ete.  CiidexeN  Vaticsnus  6018,  non  Regio- 
v:)ticanu8,  nt  in  noi.,  adnnm.  2J,  cap.  27,  Eiymnl., 
ediivm  hierat.  Perlinet  ad  Baecntum  x,  circiter.  Ini- 
lio  est  gtossarium,  qood  aliquis  credidlt  Isidorfa- 
nuoi^l«B«d  Lueas  Holslenlos  noial  esse  plane  diver- 
Buoi  ab  Isidpriano,  Incipit  :  Abstrusay  abuondila^ 


sitio  casiiB  ablativi,  sed  adverbium.  Quee  pnBpost- 
tiva,  vel  pronomen  feneris  feminei  per  dipbtliouguui 
scribitur  ;  que  vero  conjnoetivs,  ut  est,  feei^fne,  per 
i  snlam.  Qo«itl  ptr  te  diphthongttm  ;  quaqise  vero 
ex  priori  dtphiboogo,  et  novisslma  per  e  solam»  Quod 
pronooieo  neotrum  per  d  Beribkor,  nam  si  ad  nomo* 
rom»  per  i ;  dieimos  ootm,  ^i  pmies,  tel  fuoi  pi«« 
cii.  Qonsail  per  ss.  RevekH  per  k, 

14.  licMs  per  o  soiam,  r«Nlo  tero  per  o  et «  serU 
biior,  senilRiii  vera  per  o  Bolom.  Similta  y  csrent . 
Slodct  per  i  el  s  scribiiur,  Suppotii  per  po,  sicoti  su^ 
eodk  per  ee.  JSssymo  {sopktfsma)  per  y  Crrtpcum.  Sea* 
pkam  per  p  01 A.  ScropuUm  per  p»  boo  per  4.  Sugge^ 
rit  per  doa  gg.  Sueeumldt  per  u.  Syrtes  per  y .  Sug-' 
gestus  per  doo  09,  sieol  iO«ceii«i  per  01;.  &eoeritae 
per  «  Bolam.  fudet  per  «  et «  scriliitur.  Tkema^ 
quod  est  maieria,  per  t  et  4  Bcribitur.  Vb  monosyU 
labom  per  dipbthongom  scriMtor,  nt  est  m  misero 
miki.  Sulfjiincilva  per  «  solain  scrlbltor.  Vehtmptae 
per  10  et  p  acribitnr. 

46.  Isrroi,  ir«Rip4onl«B,  Xenium  per  o  seribenda 
sont.  yiion,  Ydros^  Yierius,  etc,  per  f  Beribuntur 
(vol  oeribenda) .  B  littera  propter  peregrhia  nomlna 
admissa  est,  pier  quam  scrlbendum  est,  Zetans^  Za^ 
buion,  Eotieus^  Zenon,  et  reli(|ua. 

B06  OtOSSBOATi  tiU  DISTAIITIS  VBlUMHMUIi 

Em  Codice  Vatioano  6948. 

46.  Aeroeius  per  c  et  0,  non  per  y,  ut  quldam  pn- 
iBBt.  Ad  iftum  vadoj  ad  me  vsnii,  per  d  scribenduio 
est.  AMldtiui,  assecutus  per  duas  s  scripsit  (fone 
scribitur)^  iie  praeposilione  nomiiil  conjungalur  (rorte 
ne  praipositio  nomini  conjungatur).  Aceommodus  per 
dois  e.  Aggestus  per  duas  d  scripsit.  Sic  et  similia. 
Ammoniius  per  duas  m.  Annuit  per  duas  n.  Atque 
per  t ,  non  per  d.Ademtas  sine  p  ,  qaia  m  litteram 
peiant  posse  surHcere.  Sic  et  reliqua.  jEquus^  s»i  do 
aeqniiite,  pcr  0^  equus^  si  de  auimalibus,  siue  a 
scripsit. 

17.  Apoiiolus  si  necesseest  syllabam  diyidi,  non  d 
et  i,  sed  f  et  I  conjuiictum  esse  debt  t.  Sic  et  cons- 
tans,  et  relitiua,  (juando  »nte  t  lilteMm  venit  (forie 
tittera  s  vemt) .  Apui  per  d  scripsii.  Aras  per  a  scrip- 
sK.  Barena^  haun  de  a<|ua  levandum  (foite  levanda) 
kaiituSy  haec  oinnia  per  4 .  Aures  de  auditu  siue  4  • 
Armm  (forte  ara)^  nescas  (forie  wstas)^  eequor,  ePtas^ 
ofsus  (rorie  crilsi),  osdis^  jEneas^  haec  omnia  per  a 
et  «  scribslt. 

507  '^-  ^^  quod  vero  signiftcat ,  per  a  et  1  scri- 
psil.  Ad  praepositio  casus  accusaiivi,  oa  amicum  vado^ 
Atiter  (rorie  atitusp  vel  atitur)  per  a  solaiii.  Acconmi- 
loftts  per  daas  c.  Apparet  per  diias  p.  Adpomo  vero 
(forte  odpono  vero)  per  d,  qiiia  ad  prsposilio  verbo 
conjuncta  esi.  Ammonuit,  ammoniius  per  duas  m  scri- 

eic.  Sequitur  allud  opus  de  re  grammatlca  :  Audivi* 
mus  muttos,  etc.  A  tittera^  etc.  Tum  />«  iittera  ex 
H  fi4ro  Bomni  Donati :  Littera  est  etementorum  eocis^ 
^  etc.  Post  alia  globsaria  et  epactam  cuin  flguris  suc- 
cedft  opus  qilO(|  nunc  cdo.  In  prima  pagina  pingiiur 
cnix  magna,  apposita  hac  Inscriptione  ex  uiropie 
iaiere  :  /n  nomvie  Dei  sunmi  incipit  tiber  glosseinaie 
(sic  pro  Qtos^einata)  stmcti  liisidori  episcopi  Oe  dis^ 
tantia  verhorum.  lioc  vexiltum  cructs  in  cceto  fulgit 
(sic)  ;  nttn«  autem  nos  satvat  per  stipitem  erectum. 
Incipit ;  Acrodus  per  c«  ete.  Sequiliir  ailod  o|»Osouliim 
Inscripiuiu  :  lucipit  diVealia  s«r4oro«  s^nongusa 
Ciceronis :  Tenebo,  possidebo,  obtinebo,  eie»  i^esinit : 
Emissarius.  preedo,  Kxpiicii  syttonymu  (Aeermiis,  ameu 
feliciter.  Et  illico :  Incipii  Hber  Ckrauieorum  sunets 
Hisidori  episcopi:  Brevem  temporum,  ete.  Ul  ego 
puto,  haDC  quoqoe  disiantia  verborunt*  qoosi  ex  €ico- 
roiiis  operibus  cidlecta,  a  scriba  Istdori»  ooHifO  iri- 
bu<*baiiir.  In  codem  Codiee  auiil  aiia  fragnienu,  ei 
opuscule  iaoctocum  Oamosi»  UierooTmi  el  AopHK 
tini. 


733 


AD  S.  ISIDORl  ETYHOLOGIAS  APPENDICES. 


736 


fsii.  iliitftif(,  ff»ffia/ra(Bi€)  per  duas  n  scripsil.  Adem- 
ptui  per  m  et  p  scripsit.  Auctio  vero,  qood  est  yen- 
lUtio ,  e  adiiibendum  est.  Aggettui  per  diias  g^  quod 
est  (furte  deest  ■liquid)  andm. 

19.  Cedo^  quod  est  coDcessio,  eementariue^  celerum^ 
eme^  eeieriias ,  celebs  per  k  (forte  per  e  scriiNintur). 
Cmearieo^  ealum,  emiue ,  id  est»  muliitudo,  isu  per  a 
01  e  scrilHintor.  CeU  vero,  quod  est  marins  bellus, 
bsc  omnia  per  a  et  e  scribiu  Ceftii  siroililer  de  ca- 
pieDdo  per  e ,  ceepU  de  iiicipieDdo  per  o  (forte  per  o 
et  e)  seribitur.  Commentarium  per  duss  m.  Commeslio 

£irte  <;ommerctiim)»  quod  negotiom,  per  duas  m  scri- 
ndoBi.  Clangor  per  c.  Compelent^  per  m.  Cohre  sine 
A.  Cym^4/Km,  cymbahf  per  g  seribitorGraeeum.  Com^ 
mertium  et  caput  per  c  scripsit.  Clanculus  per  duas 
c.  Cum  prspQsiiio  ablattvi  casos  per  c  scripsii  (vel 
scripserunt);  si  aotero  adverbium  fuerit,  per  f ;  dici- 
rous  enim  Quum  lego»  quod  est  negotium. 

20.  Deut  per  e  solam  seribilor,  damon  per  a  et  a 
scribitur.  Dogma  per  g »  non  per  c  scribitor.  Dilabi* 
tur^  duterminai  per  f  scribtiur.  Delubra  per  e  noii  per 
i  scribitur.  Dixistu  per  tres  t.  Enis,  qui  est  dominos, 
pers  solam  scribitur.  £xlsma,  quoJ  esi,  qo»  est 
extranea»  per  eel  x;  si  de  die  loquamor,  kesierna 
pcr  h  (forte  per  h  ct  s)  scribitur.  Effettus  per  duos 
f.  Exemptus  per  m  et  p  scribitur.  Essentia  per  duas 
f.  £if0M,  effecii,  effodit^  «/f«ff*>  «/'/'ui^  per  duas  f. 
.    21.  /"«lifM,  qiiod  esi  deforme,  per  e  solam,  fadus, 

vero ,  quod  esi  pacis  jodicioni ,  per  o  et  «  scripsit. 
Fo^or  per  /'scripstt;  unde  el  faber  Deus.  Fa6t<  (sic) 
per  9»  id  est»  poroa.  Ftagra,  quae  suiit  verbera,  per  /, 
et  l,  fragra,  quaa  sunt  odora,  per  f  etr  scripsit.  FerOt 
ipiod  est  iolerOf  per  f  solain. 

22.  Gerolus  per  e  solam  scripsit.  Gnartis,  quod  est 
sclens ,  per  ^  et  n  scripsit.  Gnatus ,  quod  esi  filius , 
per  9  et  n  scripsit.  Grassator^  quod  est  latro,  per  g 
scripsit,  Glaber,  quod  esi  lenis  facie,  per  b.  GrypheSf 
non  gryphi,  Hcee  praenoroen  per  /i ,  a  et  «  scribitor, 
nam  ad  omnia  prsnomina  h  scribilor,  eiceptis  pos- 
sesstvis,  subjonctivis ,  et  relstivis.  Nam  quoties'con- 
junctivam  syllabam  ponimusy  quod  est  ac^  pera  solsm 
scribitur,  ut  conjunctio  a  prxposiiione  (forte  a  prx- 
nomlne)  differre  possit.  Hte  vero  prxnomen ,  ut  ad- 
verbium  ioci  scribitor;  scd  ea  re  ab  invicem  distani, 
quia  adverbium  loci,  producia  syllaba,  pronuntiamus» 
praenomen  correpia.  Hiat,  honos  per  A,  onuSf  per  o, 
Haud.  quod  est  non,  per  /i  ei  d,  muia  novissime  po- 
siu.  Hausit^  quod  est  bibil^  per  /i  scribitur.  Hisco^ 
uuod  esl  os  aperio ,  pcr  /i  scribitur.  Heremus  per  /u 
Hispidus  50B  P^r  ^-  Heroes  per  h  scribitur.  £t  si 
qua  similia  sunt,  qux  aspiratione  indigeni.  Hactenus 
per  h  ei  e  scribiior. 

23.  Impedit,  impius,  immemor,  imperator^  impendit^ 
hnvlet^  immanitat ,  haec  oiiinia  per  m  scripsii.  Inma* 
culatutf  inmortaiis^  innocens,  baec  per  n  scripsit.  /ii- 
^iiil  f  in  fine  ponenda  est;  nam  si  d  habuerit,  inter- 
rogatio  ebt,  tanquam  si  dicas»  In  quid  mittit?  Id  prae- 
nomen  est ,  per  d  scripsit.  //  verbum  est,  per  t 
seripslt.  Ideo  (deest  aliquid) ,  Irriium  per  duas  r. 
Karitast  Kapui^  Kalendoi^  et  si  qua  noroina  a  et  c 
(forie  a  post  c)  sequuntur  (forte  se^itidir),  per  k  scri- 
Duntur. 

24.  L<r(tcs,  Uesus^  UBiiiia,  Imva ,  quod  est  sinistrat 
h«c  oronia  per  a  et  e  scribuniur.  Lethalis  vero,  quod 
el  mortalisdicitur,  per  e  solam  scribiiur.  Lewre^  quod 


A  est  adjovare,  per  e  solsm ;  quod  esl  vilis  (deesi  no- 
men  aliquod,  nempe  lixa) ,  vel  luxoriosus,  per  i  et  s 
scribitur.  Mecum  per  eeie  scribitur.  Mctchum^  quod 
est  adulteriom)(fone  adolter)  per  o  et  e  scribitor.  Jf os 
et  mori  simpliciler  scribenda  sont.  MgsUriium  per  y 
Gr«cam. 

25.  Nexee^  id  est ,  ooUigatSB  per  x  scribilor.  If  an- 
etus  per  n  et  c.  Nwuia  per  a  el  e  seribitor.  JVomefi- 
eulator ,  qood  (deest  aliquid).  iVtt^o,  uubii^  per  K 
iVupfft  per  p.  Nominls  «ocaitvtis  per  e  ei  «.  riotust 
quod  est  cognitos ,  per  t  scribitor ,  uotkus  qoed  esl 
aoster,  per  t  el  h. 

26.  Osifitm  vero,  qood  aperilor  el  claoditor,  per  • 
solaro  scribilur ;  Aosiium  de  adverssntibos  per  *  el  o 
scribitnr ,  Aoiita  vero  de  sscrificio,  per  A  ei  o  scribi- 
lur.  Oecipitium^  qood  capitis  pars  posterior,  per  doas 
e.  Olympus  per  «  Graecaoi.  Obfnlat  per  ^  et  p.  Ojfeii- 
dit,  officium^  offulsit,  cfficit  per  doasfseribiiof.  Oe^ 
eultum  per  duas  c.  Opplei  per  duas  p.  Oceurrat  per 

^  duas  c,  Opperior  per  duas  p.  Oiores ,  id  esl ,  odiun 
''  exercentes,  per  o  puraro  scripsil. 

27.  Pitues,  petniiudo  per  a  ets  scribilnr.  Pema^ 
per  0  el  e,  Peeuiatus^  qood  est  fortom  pecolii,  per  e. 
Penum^  quod  esl  eeilariom,  per  e  porain.  Prefcipuus^ 
pnrmtii,  prffmiiim,  baec  omnia  per  a  et  e  scriliontnr. 
Preeatur^  pretum,  qood  est  coroesom,  presiat,  preo' 
byier,  et  ista  omnia  siiie  a  scribuntur. 

28.  Qtir  per  q  scrlpsit.  Qoiim  per  q  scripsit ,  qoia 
non  est  praepositio  casus  ablativi,  sed  adverblutti. 
Qtia;  praepositiva,  vel  prxiiomen  generis  feminini  per 
diphlhonguin  scnbitur.  Quasque  vero  per  a  et  e,  no- 
vissima  sola  e  scribitur.  Quod  prasnomen  geoeris 
iieutrius  per  d  scripsit,  nam  si  ad  numerom  neulrios 
generis  (forte  referatur),  per  i  baecsyllaba  per  e  solaoi 
jioric  abiindant  baec  verba  hac  syllaba  per  e  sotam)» 
Dicimos  enim  Qtiod  icrtiitMm,  quod  nomen,  per  d  scri- 
psit.  Quot  petenst  509  ui  quot  pisees,  Ista  enim  ad 
nuinerom,  illa  ad  genus  periiiient  neulruro  ,  illa  per 

Q  d,  ista  per  f .  Quassai  per  duas  s. 

29.  Reiigio  dtcitur  eo  qood  reUgit  (forte  religat) 
nnimas  ad  culinm  divinom.  Reus  per  e  solam  scribi- 
lor.  Reda{(orie  rhwda)  vero  per  a  et  e  scripsit. 

50.  ScBvit^  MTpe,  seeries,  isU  per  a  et  s  scribontor. 
Semei,  semina,  severitas^  haec  per  e  solam  &cribonlur. 
Spissa,  scenoy  stimutust  et  caetera  siuiilia  y  carent. 
hiud  vero  per  i  ei  s  scribitur,  el  in  fioe  d. 
Suppeiii  per  duas  p.  Succedit ,  succubuii^  successus 
per  duas  c  scribitur.  Sophysma ,  Sophysia  per  y 
Grapcuin  scribitur.  Suggerii  per  duas  g,  Scapha  per 
p  ei  h,  Stupulum  per  p,  non  per  b.  Syrtes  per  y 
scripsit.  Suffeetus  per  duas  f,  Successus  per  duas  c, 
Severitas  (forie  Hrenitas}  per  e  solam.  Scerites  per  a 
eie. 

31.  Tmdet  per  a  et  e.  Thema  quod  est  roaieria,  per 
i  et  h.  Yee  de  dolore,  ut  Yw  misero  mihi^  per  a  et  e. 
Subjunctivum  per  e  solam,  Casusve^deusve.  Vafrum 
scribe,  non  fabrum  (  forte  bafrum  ).  Vtii(tK  per  diias 
D  V,  Voiuni  per  v,  non  per  u.  Volumptas  per  m  et  p. 
52.  XerxeSf  Xenophontes^  Xenium  per  x  scrlbitur. 
Z  propter  obscura  pere^rina  nomina  (scribilur  pe- 
r^grtniM  nominidtts)  adinissa  esl,  per  quain  scrilien- 
domestsona,  m/im,  etsimilia;  esl  enim  a  Gneca 
liitera  duplex. 


49.  VideAir  alieno  loco  esse  quod  est  negotium  post 
^ttinn  iego ;  neqoe  satis  tamen  claroro  esi  an  legen- 
duro  sil  qnod  esi  negotium, 

25.  In  hoc  oposculo  ei  in  prsfcedenti  multa  sunt 
commonia,  etiam  ipsi  errores,  ot  qood  de  noio  et 
noiho  diciior,  de  qoo  sopra  nom.  il. 

26.  Scriptom  erai  in  membranis  de  adversaniium... 
da  saeri/i^m, 

27.  Legi  posset  preMifm  pro  presum  :  sed  explica- 
Uo  atcod  eu  eomesum  innoit  presum  esse  pro  peresumf 


veluli  per  syncopen.  Pro  prssliu  jovecii  legere  preji- 
sAt^  vel  prester^  vel  pressat.        • 

30.  Pro  icena  foriasse  aoclor  iiujos  oposeoli  scri- 
psit  scina;  nam  e  in  i  olim  facile  convertebator.  Nob 
video  taroen  cur  fiiiii^  Jioc  loco  roferalor^  coni .  ini- 
tium  vocis  sil  i,  non  s;  nisi  foriasse  aliqoi  lunc  scri- 
bebant  stud  pro  istud.  A  sophismau  ei  sophista  reji- 
ciendum  y  Graecum,  quod  io  hoc  oposcoto,iili  io  prm» 
cedenii  praescribitor.  ProilNpii/iiminpracedeniiopa- 
sculo  esl  icroptilam.  ac  forlasseiegeiidom  serupuista» 


7S7 


APPENDIX  VI. 


Y3S 


Ex  Codiee  Alhamo  fragmenttm* 


Sh  Somnio  dicendafn,  non  somnior^  ei  sommmn , 
aon  «MMit«tM  Miiii.  JUud  seawnum  diceodum,  nec 
ijnud,  sed  ipntm,  Pauper  vir,  et  mulier  pauper^  nop 
paupera ;  hacuium  koc,  non  kune,  Balnea^  ec  Balneae, 
OOii  baiueum,  (Uunee  hm^  non  At. 

54.  Ficidulm^  noii  ^eedmUBy  id  est  (rorle  tiuitf) 
qooil  ficus  edant;  sic  el  gu€r9»edu/«3  a  quercu  (forle 
a  ^u^ri^Keriu).  Colturnicee^  non  cofMmtcM.  iriror 
oinne  lignum  dicitur,  ar6o<  non  nisi  friiciirera. 

55.  i7or<i  dierom  est,  ora  flniuin.  Pignera  rerun 
8unt,  piqnora  ftliorum.  Coiumbm^qwB  maiisuetie fierl 
pofisunt,  ec  domiiNis  assuescere ;  palumbes  feras,  et 
saxis  silTisque  inhabiuntos*  Rubor  eoloris  est ,  ro-- 
bur  virtulis.  510  V^i^^  quasi  vendunt,  veiiettiii, 
quasi  sendimittr  ( obscure  utromque  qwuk^  et  pro 
veneunl  exaratum  est  «etittinl  )•  DUeclum  a  dilisendo^ 
tlectum  ab  eliaendo^  deliclum  a  peccando  ( fortasso  a 


A  hominii  natura  ad  pereipiendam  doclrinam  tU  apta. 
\\tmqualem  oportebal  esse ditcipulum  medidnm.  Itoin 
de  ingressu  medici  ad  infirmum.  Item  qualHer  medicui 
ihfirmum  vintet.  Item  de  nonUnibus  phitosophorum 
qm  libros  medicinales  scripserunt, 

5.  Sequitur  de  libris  medlcinaiibus,  seu,  caput  10 
ex  Ediiis.  Sequitur  :  Quare  medicina  non  eontineatur 
inter  artes  tiberalesj  seu  caput  i3.  ' 

4.  Sequitur  epistola  Gaiieni  de  naiura  bumani 
corporis.  Episloia  2  Galieni  de  effeclibos  pigmento- 
runi,  et  de  esinauiidiis  eorumdcm.  Seqoitor  :  Quod 
omnis  qualitas  el  polentia  elementorum  quatuor  modis 
probatur.  Sequitur  de  odoribus  et  unguentis,  seu  ca- 
put  12,  tuni  de  ferramentis  medicorum,  seu  capat 
II.  Sequitur  :  Vnde  dictus  nt  Criticus.  Didtur  Cri/t- 
cus  dies,  elc.  Sequilur  caput  9. 

5.  Sequitur  caput  5»  sed  plane  immutatum,  tum 
de  qualuor  temporibus  anni,  de  quadrifaria  divisiono 
buroani  corporis,  de  selatibus,  de  quatuor  angulis 


rf^/Mi^endo,  hoc  est,  peccando ).  _  . ,  .        ..  ...      ..    ^ 

5G.  Pmiias  muroruin.  pennas  aTlum  dicimus.  Om-  b  ^^?.»  «^  ^*  ^P»">"s  corporis  bumani,  de  compo- 
tauimal  pem.  exceolo  homine  rSefluunlur  sex  "  "®"^»*>"?  oculuui,  de  lufirmiUtibus  oco^orum ,  do 


iie  auimal  pecux,  excepto  homine  (Sequuntur  sex 
terba  corrupta )  modo  dixerunt.  Hic  culteus^  hie  ptu- 
tem^  latens  ( forie  lacus ),  cuneuSf  laqueus^  postis^ 
margoy  veper ,  vel  vepris  roasculina  sunt. 

37.  Hic  carbo^  hic  axis^  modiusp  sexlarius^  hie  com* 
giuSf  hic  orbis^  hic  gladiuSy  sanguii,  venter^  aqualict^ 
/tf s,  hic  rei/tf,  hic  fios^  pons  ( Sequuntur  quaedam 
verba  corrupu ),  hic  radius^  non  hoc  radium, 

APPENDIXIV. 

Ad  lib.  III,  cap.  9,  Etgmologiarum ,  ex  Codice 

Ottoboniano  6. 

ITBM  Dlt  NCIf  EAO  ISIDORI. 

1.  Cardinales  sunt  nomeri,  ut  icnHf,  d»o,  tres^  qua* 
tuor^  qumque^  seXj  Mp(«m,  et  caeierl  in  ordine.  2« 
Ordinales  vero,  ut  prtmtM,  f6cimdif«,  feritus,  ^iMrrltts. 
3.  Adverbiales,  ul  semet^  bis^  ter^  quater^  qsdnquies^ 
sesnes,  4.  Dispartivi  (obscure)  ut  itni;rKft,  Mnt,  lemi, 
quaterm,  quini^  seni^  septeni.  5.  Pooderales»  ut  lim-  n 
ptum^  duptumy  triplum,  quadruplum.  6.  Denuntiativi,  ^ 
ut  fo/iit,  atter^  vel  atius.  7.  Item  sunt  numeri  multi- 
plicativi,  ot  nmptex,  duplex,  triplex^  etc. ;  sed  baec 
nomina  triom  generum  esse  noscuntur.  8.  Sunt  item 
adverbaiia  ex  hls  nascentia,  ut  <fmp/ici(er,dttp/tctiery 
triptidter. 

APPENDIX  V. 
Ad  lib.  IV  Eiymolog.^  cap*  4. 

SPECIHBN     INTERPOLATIONIS 

Ex  Codice  Chisiano, 

1.  Loi^'ct  rationem  prmdicti  et  eausas  particulares 
adjun^unt.  Epistola  de  Atclepio.  Asclepius ,  seu  JSs* 
cutaptus  puer  factus  Apollinis  (ilius  ex  Coronia^  filia 
FtavuBf  Ceroni  Centauro  traditus  est  ad  medicinalem 
scieHliam  511  eomprehendendam^  etc.  Sequilur  ept- 
stota  de  Hippocrate»  Hippocratis  genus  ex  Asclepio,  ex 
patre  autem  natus  Heraelide,  etc. 

2.  Sequitur  caput  iiiscriptum  :  Quod  non  omnis 

33.  Hoc  quoque  fragmentum,  qood  in  laudalo  Go-  D 
diceAlbanio  reperitar,  ad  idem  argumentum  ortho- 
grapiiicom  referri  potest,  qoamvis  magna  ex  parte 
grammaticas  aliaa  eontroversias  comprehendat,  in 
qoilws  Umen  auctoris  senteutiatn  oon  temere  sequi 
debemua. 

54.  Forusse  legendom  ficedutm^  non  fidduUe,  et 
roox  cotmrnices,  mn  eotiumices.  Et  prima  quidem  in 
coiumix  saepius  corripitur.  Querquedula  gelido  et 
hiberiio  temporo  maxime  apparet ;  idcirco  a  quer- 
quero^  hoc  esl,  frij^ido,  dicum  nonnulli  opiiiantur. 

57.  Qo»dam  alia  adduntur  de  discrimine  inter  hoc 
eol,  kme  sates^  hot  sales,  sed  iU  corrupta,  ut  ea  om- 
aino  omitienda  esse  censoerim. 

Arp.  IV,  n.  1.  Codicem  Otlobonian.  6,  ex  qoo 
pauca  haec  de  numaris  Isidoro  tribuuntur,  descri|iBi 
10  IsiUorianis,  cap«  105,  num.  2  e  3.  Nihil  pr»- 


caiaraciis,  de  sauitale  et  roorbo,  ei  ex  quibus  fluant, 
nempe  caput  5  ab  illis  verbis,  saniteu,  usque  phU- 
gmate,  quibos  baec  adduntur,  el  ex  his  reguntur  sam^ 
el  ex  ipsis  redduntur  in/Srmt ;  regunlur  sani,  u  secun" 
dum  cursum  naturm  permanserint ;  dum  amplius  extru 
eursum  nalurm  evenerit,  mgritudines  fadunt. 

6«  Sequitur  dequatuor  humoribos  etcaosis  deoo- 
minationure  ipsoruin,  seo  idem  caput  5,  ab  illis  ver- 
bis,  sive  autem  quaiuor^  usque  ad  capilis  flnem.  Se- 
quitur  caput  6,  tum  caput  7  et  8,  sub  uno  titulo : 
De  chronicis  morbis.  Sequitur  episiola  Vindieiani 
PenUdio  nepoti  suo  de  naiura  uniuscujusqoe  corpo« 
ris.  Item  ejpistola  de  ratione  ventris  el  Tiscerum, 
liber  Galieni  de  pulsibus  ;  ejusdem  liber  de  urinia. 
Liber  signorum  Hippocratii»  et  epistola  Galleni  do 
rhlebotomia. 

APPENDIX  YI. 

Ad  Ub*  V,  eap.  36,  £%iiiofojrMniiii. 

DE  INDICTIONE. 

Ex  Codice  Aibanio. 

i.  Indiclio  dicla  est,  quasi  valdedictio.  OcUvia- 
Dus  enim  Augustus,  postquam  519  ^otum  orbem 
terrarum  subjugavii,  divisil  in  partes  tres,  id  est, 
Europam,  Asiam  et  Africam.  Tunc  praecepil  ut  oinuis 
horoo  per  toluin  orbem  terras,  et  per  (res  plagas 
mundi  reddereiit  censum  ad  supplemenlum  reipu<- 
blicae. 

2.  Uaec  dietio  prima  facia  est,  ut  omne  capul  ex** 
soiveret  tribulQmi  G^esari ;  ab  infante  vii  annorum^ 
usque  ad  senein  canum  omnecaput  nummum  Caesart 
iu  honorem  reipublic»  exsolvebat,  qus  diciio  frima 
in  Europa  quinque  annis  praccepla  esl,  el  quinquo 
annis  tiibuluro  ducebatur  in  Roma  {forU  Romam),  et 
urbs  Roma  illiisirabalur  lampadibus. 

terea  occurrit  quod  magnopere  nolandum  videalur. 

App.  V,  n.  1.  !nspecimen«interpolalionis  Codicis 
Chisiani  haec  qu^e  de  medicina  peculiari  modo  ex« 
ponuntur  indicare  voluii.  In  eo  Codice  posl  uliima 
verba  capiiis  4  lib.  iv  Eiyinologiarom  sequiiur  :  Lo- 
giei  ratioHem,  elc. 

4.  De  esinamdiis.  Mendosus  locus  hic  videtur.  Pro 
cretieus  reposui  eriliciif. 

6.  Epistola  Yindiciani  ad  PenUdium  lu  aliis  quo- 
que  veteribus  Codicibus  mss.  occorrit. 

App.  VI,  u.  1.  Quamvis  in  Godice  Albanio  lioe 
fragmenlum  de  indiciione  posl  cap.  54  iib.  i  insera- 
lur,  locus  Umcn  proprlus  est  ad  lib.  v,  cap,  36.  H*c 
exarala  sunl  cliaraciere  ejusdcin  manus  ac  libn  Lly- 
mologiarum,  aul  eliam  paulo  aniiquiori.  De  Indiciioni 
alii  diverso  modo  seniiunt,  qui  lantam  anliquiuiem 
iiii  non  tribuunl.  Confer  Ducangium,  verb..  indicttj 


lii 


|AD  S.  ISIDORl  ETtHOLOGIAS  APPfiNDICC». 


940 


5.  E(  nie  annuft  luitrum  dicebator,  de  quo  Isidorus  A  cumexerciiucopiosopropeniTit  inGnBdam.ttt  jus  ob- 


dicit :  Luitrum  quinqui  annoTum  tempui  dicitur  apud 
Bomanos,  quia  centum  per  quinquennium  reipubtictB 
reddehat  (rorte  reddebatur).  Cnde  pott  peractum  cen- 
sum  urbt  Roma  illuttrabatur.  Sexto  vero  exigebaiur 
census  de  Africa,  per  spaiium  sclllcet  quinque  anno- 
rum,  et  iternm  quinio  anno  trihutom  in  Boma  red- 
debainr,  et  tutirum  pominabaiur  itle  annus. 

4.  Undecimo  anno  ibat  edictio  in  Asiam,  et  per 
quinque  annorum  spaiia  exi|(ebatiir  ceiisos  Caesariy 
et  conipteiis  quinque  annls,  ilerum  qnindecimo  itino 
efTundebaiur  censiis  in  arca  custodix  Uapilolii,  et 
dicebjiiur  llle  annus  indiclio,  quia  per  ter  quihque 
annos  ex  tribiis  pariibus  mundi  census  exigebaiur. 
Ob  banc  causam  snper  quindeciro  annis  iudiciio  non 
gradiiur,  et  com)<leiis  qiiindecim  annis,  alia  indictio 
jucipit,  de  quo  llacrobius  dicit :  Indictio  dicta  etl 
reipubtic(e  exactio ;  1d  esl,  census  toiius  orbis  terrt' 
rum  in  urbe  Roma  complebatur,  et  tunc  septenis 
dlebus,  coropleiis  quiudeciai  anniSp  urbs  Roma  illu- 
Mrabatur, 

APPENDIX  Yll. 
M  libfwm  V  £iy«i«/09iar««i,  iiap.  39. 

CONTrKflATlO  OinOIIICI  ISIDOftUNI, 

ex  Codice  Ctthiano. 

i.  Theodoaioi,  aiui.  !▼•  Tbeoionia  gratiam  baptiaini 
ftDae^pil*  teo,  ai^n.  xvi.  S13  '^^"^  tempore  corona 
.Cr»eu;e  cadit  in  iialia.  Laugobardi  eam  tenebant. 
Carolus  MarUsllus  Callos  expugnavit.  Filiua  ejus 
Pipiiius  aedebat  com  patra ;  qui  ad  peiitioaem  pape 
Sicpliani  venit  in  lialiam,  et  liberando  Ecclesiam,  et 
Roiuanos  a  jugu  Aisiulpiu  regis  Lingobardoruiqv 
facuis  est  patriciua  Roatanorum. 

2.  Caroius  lliigaus ,  ann.  ki.yi.  Hic  ad  petitioaen 
p^}/^  Adriaai  yeiiit  in  ^iaiiam,  et  expugnavit  Laogo- 
oardos,  et  cepit  Desiderium  regem  eurum,  at  rece- 
pii  coronam  imperii  super  altare  sancti  Petri.  Deinde 


B 


lineret  cornn»;  lunc  ConstanlinopoHianus  imperaiiir 
timena  ^um,,  paeUiM  cum  eo  mkmt^  lat  focii  iit  «ter- 
q«e  ▼oearetiir  rraler»  ai  MiBiiMiar  iiahiift  im- 
liariimi. 

S.  LndoYieiit  i ,  aiNi.  xxivii.  Uic  nnlim  lioiioiai- 
Tit  Ecclesiam.  LotarMia«  ann.  !«•  Tooc  HomMus  Dft- 
iMinim  res  bapiiana  aoanepii.  Gallia  atiM  regeui  oon- 
atitoit.  Liidovicua  ii ,  aoa.  xvn.  Hio  lemm  tpntiit 
oaque  514  Tlianmi.  Carolua  it,  ann.  ii.  Caroios  lli» 
aiin.  IV.  Carolus  lY,  aoiu  ii.  Isii  Iraa  oiiiil  «enKtritt 
4igitoro  gaaaerunt. 

i.  AiiiobooB,  aiin.  n.  ArmiJpiioa  rs|oavlt  aon.  vn. 
Dtiinde  CeudelMibout,  flitoa  Aniolpiii»  ooo  legitmMta, 
reguavii  aaii.  i ;  aed  imparii  eMPOoa>ii  ooo  loiit.  Hfc 
legiior  pereuMi^se  prvsolOM  agrimiiooot*  «M  <>olo- 
niensem  ,  fnste.  Lodovicos  poar,  aim«  m «  frater  4b 
p«tra  ipsius  Coodabuiioi ,  ol  isia  loil  oiiionM  do  ftf- 
mioe  CaroloruM. 

5.  Conrailus  1  re|(navfi  aiifi.  xvi .  Hic  mire  ntyrl 
com  et  ftalicos  subjnsatit.  Henricosl,  ann.  xni.  liic 
voiuit  ferre  cononam  Imperii.  Otho  I,  ann.  xivi.  Ric 
cum  in  die  sand»  Pasctiae  judicasset  qoemdam  mi* 
liteni  debere  inierfici  sine  praevia  raiioae,  miles  coii- 
demnatus  insiluit  super  enm,  et  prosterneodo  ad  ter« 
Mm  ,  suffocasset  ipsom  ,  nisi  mitites  regem  recolie- 
gissenl,  qui  postea  miltti  ilit  iodolsit,  et  confessus  csi, 
qxiod  quia  justiilam  ei  negaverat ,  joile  a  Domino 
bujusmodt  contemptionem  snscepit. 

6.  Oibo  II ,  ann.  xxvi.  Hic ,  dum  Italici  pacem  » 
quam  ais  ioiposuerat,  (riuigarettt,  oiad  inviceM  beila 
movereivt,  reversus  esl  in  lialiam  cum  furore,  et  con« 
vocaiis  apud  Romam  roagnatibus  et  comitibus  luli.-ey 
capiia  eorum  ioMr  fafoola aibi  iosailoxponi.  Otho  ili, 
imperalor,  aon*  xix.  Ueoricoa  11»  aoo.  xw.  HiG  di- 
^iur  f ir§o  maasiasOv  oi  quod  milie  cooalfttxit  ecdo- 


7.  CfMradoa  U^  aon.  vin.  Uei^icQa  lU,  aoo»  xva. 


5.  Itidorut  dicit*  Scilicet,  cap.  6  libri  De  naiura  ^ 
rerum,  sai  noo  iie^agi  varlHS.  c  Lastrom,  ait  Isido- 
f  uSy  quinquennii  tempus  est  apiid  Romauos.  Dictuiy 
autem  iustrum,  quia  census  per  quinquennium  in 
repnbiica  agebatHt»  Doioda  posi  peracium  censum, 
sscrilicio  facto ,  urbt  Roma  luttrabatur,  > 

4.  In  Ms.  erat  per  loi  ^uin^iie  oNOfs ;  foposui  per 
aer  quinqut  aniias.  Nec  semei  in  boc  iragmento  ntos 
ablativi  pro  accusativo  obaervaior.  Qoo  loco  Macro- 
bitis  de  indtclione  verba  qott  ilU  trihiiimtur  protoie- 
tit,  mihl  non  occurrit.  Anliqoiores  Laiini,  ut  vide- 
tur,  indicHonem  vocaliant,  cum  quidpl»m  extra 
ordinem  ac  Ue  novo  solvendum  publice  indiceUaiMr. 

Apf.  VII,  n.  i.  Cbroiiic<n  isidori,  llb.  \i  Eiyino- 
logiarom  inscrtum,  nonnunqoam  in  mss.  GodiciiNia 
reperitnr  continuatum  post  iliivs  tempora,  ut  in 
spedmine  apparet  qood  ex  Codice  Chi&iaiio  profero; 
In  Codice  Oitoboiiiano  iiiierpolatum  est  Ciironioon 
versus  finem.  EracHue  xiv  tmperti  tm  unno  mbegit 
Judasam.  Hitpani  Chrittiam  efficiuntur^  eic.  Piura 
adduiiiur  de  resiiiuiione  crucis  lemporc  Eraciii.  D 
Coiilinuaiur  ei  desinit :  Aneutatiutf  fitt  et  Arihemiue, 
ann,  ii.  Ttieodotiut  announo.  Hesiduum  uxub  eHaiit 
temput  toli  Deo  cognttum  ett.  Explicit  septimut  (liber|. 
Incipil  octamt  de  Veteri  et  JSovo  Tettamenio,  Sciii- 
cet  aiius  ordo  librormn  servatur,  abEditis  diversus. 
Itt  Codice  Oitob.  477  inierpolatum  qnoqoe  est  Chro* 
iiicon,  ul :  Dioctetianu$  anno  xx.  /sfe...  facit ;  et 
primui  gemmat  vettibus  misit,  Huju$  tempore  legio 
Thebaaintertmpta  ett,,,.  Christianot  iit  lofo  arhe  per- 
iequitur  ;  jonmia  ttanpla  eccletiarum  ad  tolum  desfmt 
prmipit.  Pustea,  Benedictus  doctor  monachorum  cia- 
Tuit..^  Eractiui  ann,  xvii  agit.  Hujue  (quinto)  aC 
quarto  retigiotitsimi  principit  Siiebuti  Jndan  in  Ift- 
ipania  Chmiiani  efpciuntvr^  et  Pence  a  Aomanis  vtV 
cuntur.  V.  dccclxvi.  Item  Eractiut  cum  matn  tMo, 
eic.  Contiauamr  usqoe  ad :  Leutrandui  rex  imngQ* 


bardorum  oaa  soncii  Auaustim  b  Sgrdima  Iramtmlit 
to  7u;mo,  M  cum  magno  Mnore  condidii  v.  dccocxux. 
Retiduum  texitB  matii  tempuM  Deo  tcH  cagmium  tu. 
Cbronicon  RegiovaUc.  112  de^^nU:  o«  mxciv.  Fo- 
tat^  «ng.  7.  Romam  cfzduutut  4  PeTsU.  v,  oiiccxxxi. 
Eracliui^  ann.  xxvii....  Hujus  tuinto^  et  quario  re/i- 
^toitssimt  principii  Sitabmi  iodo  in  Hiepama  Chri- 
iliaHi  efliciui^ur,  Retiduum  tea^  eptatit  tempue^  etc. » 
ad  prcetentem  ^foriost  fteeeetoicMt  priitorpts  annum  x, 
qui  ett  cera  dolsvi,  (aooi)  v.  lccclvu.  Coilex  Regio- 
vai.  1953,  in  quo  litteris  Romaniii  maju^culis  exaia- 
tum  est  Cbronicim,  ita  liabet :  Foias,  vii.  v.  dcccvii. 
Komaol  Cffdantifr  o  Penii,  Erattiui ,  vii.  Aoctoiiini 
agit  annum  v.  occcxxiiit.  /iid«rt  iii  Hiipanim,  ete. 
Aecresomlfti  mitiiis  x,  ^i  eaf  eera  dclxvi,  oitiii  v. 
DCCCLVii.  Cod.  Vat.  624  :  v.  dcccv.  Focae,  ann,  vin. 
hemam  eofduMur  o  Ptrei».,,  EracUui,  ann.  xxvi. 
If«;ict  qmntOt  eie.,  ta  prtneniem  dedmum  anMHn  gio- 
rioti  Reccetuittihi  principii,  pti  ett  eera  ocxcvi,  «ffot 
V  Dcccxxxn.  PalHiious  i8t :  fom,  oiiR.  viii  Ro^ 
mani  cceduntur  a  Pertit  v.  dcccvi....  Eracliui^  ann, 
XXXII.  Hujui  quiniOf  eie.  fiitHl  attod  liabet  pe«?uiiare. 
falat.  28x  :  ErmcUut^  ann.  ixvh,  etc.,  os^  to  mm- 
num  decimum  gioriom  Receenamhi,  qmmit  mra  ocxlvi, 
omri  V.  DCCCL1.  Pai^-it.  i^,  m  fteg.  lit,  aed  loni 
DCLxvi,  aniti  ii.hut  v.  dgcogi.viii«  UvlNoaa  IW :  fome, 
ami.  VII.  Romani  ca^duntur  a  Penit  Dccn  (o:o).  Gro^ 
goriuM  Rommm  mirk  pomifem,  ougmi  fmmm  futgor  to- 
itcPM  tenmrumorbmH  pmummky  etc.  Iloil»  ioia^so- 
runtur  de  Britaunennn  ooovorsiooa:  De^lok  :  A 
paganee  pranialii  cotmriio  OQCCitii  (sicl.  SrmeHmM, 
aan.  xxvii....  vdgccxxii.  |}rt>ioaa  4T4  :  FaoM,  omu 
viii....  V.  DGCCviii.  Erueimm,  ooit.  xxvii  o^.  iudcei^ 
etc,  V.  OC0CXX0II1....  in  pmnonwm  ooooim,  efui  «ai 
mra  dcxcvi,  anni  v.  oocCLVii.  Ita  lego.  lo  oodiM  ; 
{2«i  esl  nera  anm  WSn%n. 


741 


APPEMDIX  Vm. 


74« 


'flenriciis  IV,  ann.  L.  Natustiiloco  qui  dieitur  Gu^fr^- 
ttgner,  #t  eii  eof^nomen  omnittin  lloiiHcoram.  Hi«, 
liiim  Itelffcos  ei  Gennanos  nhnin  fer.tale  ttrgeroBt,  et 
eccteslna  8pottafem,et  vemlefent,  a  Gfegorio  im|ni  Vl} 
an:iilieinetiiatiie  f si,  eootra  qui^n  espugnandum  Ro- 
dnlphns  Slaxoniciis  eonstititius  est  imperaior,  corona 
imperii  sibi  iransimlatft  *  m  qoa  iiic  verstts  fuil  ifr- 
soHpliis ; 

Petra  dedit  Fetro»  Tetrtts  diadeina  Bodulpho, 

qtti  in  giiorf»  q«am  mvil  occisis  «sl,  e(  sic  victar 
dictus  lleiirktis  «aoaHHiMtfiieaiHe  remansiu 

8.  Heuricus  V^  iilUis  siip.  dicti ,  aiiu.  xvui.  l|ic, 
duHi  geslaret  in  fjrbc  coronam,  Ruberlus  Viscsrdus, 
qui  tempore  turbaiionis  factae  imperio  conira  lleiiri- 
cuiu  patreui  istius  cum  suis  riatribus  regnum  Sicili^ 
occupaveraX ,  aiisus  est  incendere  portain  Laterani. 
Isie  Henriciis  c^pit  Paschaleni  papain  ,  qui  poslea 
rerecit  ecclesiam  sanctoium  qualuor  a  Ruberio  Yis- 
cardo  desiructam. 

9.  Lmarius  degente  Saxonum,  qiti  non  tak  de  pro- 
genie  €Arolorum,  hnperat  ann.  xn.  Tunc  fuit  sclHsma- 
in  Eceiesla  ei  Imperio ;  facii  sunt  dno  papft,  Innoeen- 
lins  «I  Anadetus,  el  Gonradus  de  semine  imperatorls 
pugnabal  conlra  Lotarium.  Rez  Roger ius  tune  fult 
corttnaiua*  Gouradas  111 »  4o  seoaiuo  Garoioniia ,  pa- 
inNis  Federici  imperaloris,  atto.  xii. 

10.  Federicus  l;  impefator,  ano.  xxxvi »  qui  de- 
Birttxil  iledioiwiiMii,  ^lg  et  discordiam  babuit  cum 
Aiexandro  papa  ,  d  iiioriuus  est  ulira  raare,  HeiMi- 
cua  VI ,  aoo*  xit  Uic  reeuperavit  fegnwa  Siciii«. 
Olbo  IV,  amu  vu.  Hie  deito&iius  fult  per  iAaooeutium, 
et  asauiapittS  esi^Fmierictts  It,  qui  imiic  impeiat* 

APPi^DIX  VIU4 

Ad  Hb.  vi,  cap.  17,  EtymoU 

8YRODUS  GfSAAlKllSlS  Dlt  PASCIIJLXS. 

I.  Pottl  ResorfectioMm  vel  AsottMiOBeoi  Domini 
Sttlvttloria  apoaioli,  quooaodo  Paaoha  debeat  obser- 
vari,  nihil  ordinare  potueruot»  quia  dispersi  per  uni- 
versiMi  mttBdttm  ftteraat  oocupali.  Gum  omnes  apo' 
stoli  ex  Imc  WNMitt  tvattaiasttnt,  per  Qiiitersttm  or- 
bem  4iversa  ttranl  }ejunia«  ei  ottsnis  GttlUa  uattm 
«littm  anai^  id  ttst,  viii  Kai.  Aprilia  Paseha  loaebaat, 
dicentes  :  Quid  nobh  e$t  ad  luntB*compuluni  cum  Jk- 
dm  foeef  PmckMl 

S.  Sttii  aicat  Bottaioi  ttaiala  qttoeaaqttO  4io  ittaertt, 
vui  Kal.  Januarii,  ka  ei  vni  Kal.  Apnlis,  aaattdo  re- 
•urractao  iraditttr  Gbriitj,  debebipa  Paaciitt  laiittne. 
Orieiiules  vero,  aicut  historia  Eusebii  Giesariensis 
Qarrat,  qttoeuaqtte  4ia  iBttiMW  littrlil  xiv  lUAa  venis  • 
aei,  Pttsclitt  celebrabaiiL 

5.  In  Italia  autem  alii  pleoott  ti.  dies  fejttttafattttt, 
ttlal  XX  (divoraa  aeriptura  mafginis  xxx),  alii  dice- 
baai  v«u  diaims,  itt  qoibtta  mttnte  aoodilua  4icilttr, 

10.  Frederhnis  I!  electos  ftrit  imperator  anno  121*2. 
Vide  apiid  Petavinm  in  Rntionaf.  tempor.  variaui 
rortunam  successionis  imperii  occMentalis. 

An».  vm,  n.*  1.  Ann.  Ghristi  198,  aut  circiier,  con- 
ciHiim  Palarstinum  ,  sen  Gaesariense  liabitum  fult, 
qtiod  attctorttaie  Victoris  Rom»nt  pontillcis  Theophi- 
lus  Caesariensis  metro|)otitanns  coegit.  Ejas  fragmen* 
tum  vere  aureum^  ot  ait  Labbeiis,  exsiat  apU'1  Bedani 
de  apquinoctio  Ternali,  et  Inde  apud  Baroniuin,  el 
bndalum  Labbeum.  tnra.  I  ConciHor.,  cot.  596.  Acla 
efuadem  condiH  noa  parum.diversa  ab  lis  qu»  Beda 
exhlbel,  foaservata  $iinl  hi  muttis  antiquissimis 
exemirfaribos  Etymolngiarom,  forusse  ab  Ipso  fst- 
cloro  iirsena,  seHlcel  in  Codiee  Albanio,  in  Mu- 
ItttettSio  reoeoliori,  in  Godiee  1  archtvli  VatiCiini, 
et  iu  Ottoboniano  129.  Muraiorius  quot^ue,  lom.  III 
Aiieedolor.  opos  de  compulo  edidil,  in  quo  eadem 
ttcitt  reperiuiitttr»  hi  Godtce  1  arcliivii  Vaticani  omlt- 
lllttr  prolegus.  Godex  receatior  Malatestius,  cuiti  Atb, 
iiicifill  1  Po$t  rtemteeiionem^  etc.  Godex  Ottobonla' 
iHitt  ladpil  a  ^ttriWa  f Gufli  omne^  Bposloli:  lo  Alb. 


A  sii)i  sulTicerd  jejunare.  Alii,  qaia  Dominus  xl  dies 
ittjiinasset,  iili  xl  boras  ftlKiinere  debereai.. 

4.  Curtt  h's  laiea  observattonea  per  siagulas^prft» 
vinciaa  tenerentur,  id  (obacuro)  KemK)  mosror  «ral 
sacevdoiihiis,  nt  ubi  «ral  oBa  ftdes,  510  dia^eoarentt 
jejuiiia.  TuRC  pnpa  Vicior  Romanai  urbis  episcoims 
direxit,  nt  daret  attciorltatem,  ad  Tbeopiiiliim  (}»• 
ttaree  Palflpsilttai  epiaropom,  quia  tuac  io  ierose- 
Ijrma  Gmsarea  mdrttpolis  dieebaior,  ui  iade  pasctitt- 
lis  ordinatio  proveniret»  ubi  Gbrisius  in  corpore  fula* 
•et  veraattts. 

&.  AccepU  iUqiitt  aueiofilttU  Tfaeopiultta  laalttm 
•ibieptts  fuisse  mfttnciom,  qooii  in  moodi  eliBerv»» 
liooe  transmitterativ»  oaii  salom  aoa  pairiaB,  aed 
et  de  vieinis  provincii»emoea  epiaeopoa  et  aapieotett 
viros  ad  oottciHum  evoottvlt.  Gumqutt  grandis  illp 
aiultitttdo  sttcerdotoaa  vei  sapieHiom  virorum  in 
ooiiiite  Seriptitris  erodiu,  lu  ooum  fuisset  colleelo, 
tuiie  protulit  Theophtiua  episcopus  aucteriuten  od 
■tt  direoum  pttpa  VidiiHs,  el  qui^sibi  eperis  easel 

B  ittjooctmo  pateiecii. 

,6.  Tunc  pariteremnesdiaerooi  episeopi :  PrtHHim 
ott^ts  la^mrttAifuHi  est  quom»do  to  priactpio  oymdM 
fmri^  coiuft/tts,  ot  eum  koe  dili§$mm$  fuotii  iwoootiM' 
tum^  tunc  polerit  ex  00  pmohaih  ordimaUo  emiubruor 
prwemro.  Dixorool  erge  episcopi :  Qettm  d&em  pri- 
mumoredimuo  aroaimm  m  wMndof  i£iiicool :  l>oioi- 


7.  Theepbllus  episeopaa  dixit :  Qmmodo  pcuotu 
probore  fuod  priu»  Bominicui  dm  fuerit  foetut  ?  Re- 
aponderuBi  ttpiacttpi :  Seemntium  auotoriialtm  dioinee 
Scripturas :  £t  factum  bst  vbsperb,  et  Uk^iu  oiss 
Mtiios.  ^iiodtt  mcmulmf  dmdo  tertim^  doinde  quar* 
lof ,  omntui^  oewlm^  eepiiimUf  iu  quo  toqmeoit  Dom  ab 
omubut  aperibm  smi,  qmm  diom  Sttbbutum  appeiiemt, 
Cum  «r{|o  ttootioiwnu  atl  Sabbaimn^  qmo  potott  ome 
prior^  nisi  Donunicui?  Dicunl :  Sic  utfOt  alUer  otto 
mt. 

8.  Tbeaphiiiis  ttpiaoopoa  diiil :  Kmo  do  dio  Dio«o- 
Q  tmBOf  quad  primm  silf  protmtti».  Do  tmipwe  quid  «•- 

tottiottlorJ^fioaiNer  aolem  mmtfU  lf»iper»  ta  aaao 
accipittolur.  Fer,  <e$tat^  aoHHaoi»,  et  kiemt.  ^md 
ot^  lempm  credimut  primum  fmtttunf  Epikcopl  re- 
gpoiulttruot :  VttroKm. 

ii.  Tbeepiiilua  epiaeopos  dixil»  Pfokuto  qtiod  dki' 
tit.  Ei  iiii  respoiideruut ;  Dicente  Scripluro  t  Gttoilio 
OGt  twuuk  aaatti^M  rotti  aKceottttH  ttBKus  suuo,  bt 
xioaijtt  FttDGiiFattvii,  fAOiENsiii  lo  Fttocftto.  Mmc 
ommmmo  mmpoto  videmm  fkrL  IMxarttai:  Vorumott. 

10.  Tbeophilus  episcopus  dixit :  Cum  tribut  men- 
siAtts  aerttOtti  iMpos  aceipiiur  ^orte  acMpMlttr),  quo 
tooo  muiidi  capm  eme  creditm  f  in  pnntipiOf  uu  in 
mmiio  iocOf  oa  in  fiuof  Epiacopi  rttf|»oudttruiit :  In 
mquiuoctiOf  id  ett  fOotmoo  Kai.  AprHtt*  Tiieopiiiltts 
dixit :  ProbaU  quod  dieit»*  El  iW  rttspoodoniat : 

erat  tiuod  bene  ettet.  In  Malat..  quodbeneett. 

^     t,  \n  Alb.,  tieut^  oniisso  tea.  Ottob.  omittlt  venit- 

^  set  post  xiv  luna. 

Z.  In  klb.eriiieetebrabant  prn  jejunabant.  In  Otiob. 
concluditur  pro  eonditus  dicitur,  quaiiquam  hoc  ipsum 
obscurum  est  iu  Alb.  Cum  Ottol).  fere  facU  M.ilat. 

4.  Oltob. :  Cum  ergo  tatis  e\  tam  diversa  esset  obter- 
tatio^  mtBTor  erat  tacerdotumy  ut  tiM,  etc.  Mox  jejunia, 
Eoc  etegit  tunc  Victor  Romanm  urbit  epitcoput,  ut. 

5.  OtU  addit  spiriiuulibus  post  Seripturis. 

6.  Ottob..  respottdcrttnl,  pro  edicunt. 

7.  Pro  Theopmiut  episeoput  dimi  Ottob.  :  At  Hli 
dixerunt. 

8.  Ottob. :  De  tomporibm  quid  diciiur?  Et  postea  ; 
QttOff  remptti  ereditit  primum  factum. 

9.  Ottob.  :  At  Uii  retponderunt  :  Seriptnm  est. 
Verh.*!  Scrlpturas  sic  refert  idem  Ottob. :  Cerminel 
terra  herbam  pabuli  tecundum  genm  tuum,  et  (if^num 
f^metiferum  secundum  genus  ferens  fructum. 

10.  Ottob. :  Seriptum  estf  pro  :  l^ifettis  Scripturtt 
Ha  fere  alibl. 


m 


AD  S.  ISIDORl  ETTHOLOGIAS  APPENDICES. 


7tt 


licenU  SmfHuf :  Et  fecit  DBOft  lucbh,  et  lugbii  A  Doiimi  fwwcABoauiEtt.  Cibcohdbdbboiit  me^.  sicut 

VOCJLVIT  WEM.ETfECITDBOSTENEBRAS,  517eT  TE-  ' 

MBBBiS  TOCAViT  MOGTKH.  Et  DIVISIT  DeOS  IMTER  LUCEH, 

BT  TE1IERII4S  JSQUAS  P4BTBS.  DicuiK  i  Stc  eU  verum. 

11.  Tlieopliilus  episcopus  diiit :  Eece  de  die^  vel 
Umpofe  frroba$lii.  De  Imna  quid  vebU  tideturf  Quando 
dieimus  (ui$$e  creaimu?  Creiceniem  a  principio ,  an 
plenamy  aje  tmnueniem?  Episcopi  responderunt  : 
Plaiam, 

1S.  At  ille  (liiit :  Probate  quod  didti$.  Cpiscopi 
responderunt  :  Scripiura  dieina  dieente »  Et  fbcit 

DeUSDOO  LUHINARIA  HAGNA,  RT  POSOIT  B4  l!f  FIRHAHENTO 

COELI  OT  LUGEANT  suPBR  TBRRAH.  Ergo  ab  inchoatiMe 
Nocfff  qum  iota  nocte  tueet  $uper  Herram,  nou  potuit 
fuieee  aliter^  m$i  plena  dicatur.  Sie  e$t  verum. 

13.  Ergo  modo  quomodo  mundum  ereatmm  fuieu 
invenimu$f  Responderunt  :  Die  Dominico  vemi  Kn»- 
iports  ff^Htiioclmm  v  quod  eU  oetavo  KaL  Aprilte ,  et 
pienam  lunam.  Diierunt  :  Sicut  in  fmncipio  mundu$ 


APBS,  BT   BXARSBBONT,  SICUT  IGNIS  IN  SPWI8.  £t  ittidT^ 

jeeiie  ver$ibu$  :  Lapidbh  qubh  beprobavebuht  jbbipi- 

GANTES  y    BIG   FAGTUS   BST    IN  CAPUT  A>GUL1.    HetC    dc 

pa$$ionet  de  returrectione  vero  dicit  :  HiCC  est  dies 

QUAH  FECIT  DOHINOS,  BISOLTBHUS,  BT  JUCUHDBMOR    l.N 

BA.  Et  interjeciie  ver$ibu$  :  Constitoite  dieh  festoh 

IN  CONFRBQUENTATIONE  OSQUB   AD  CORNO  ALTARIS. 

19.  Sexia  iili  benedictio  esf,  quodin  ip$a  Dominu$ 
reeurremi.  Videe  ergo^  quiadiee  reeurreciiemi  Donu- 
nicu$  nngulariter  inPaeckm  teneri  preedfntur, 

20.  Theophilus  diilt :  Poteet  diee  ei  tempue  iniel' 
iigif  liespoiiderout  episcopi  dicenies  :  Poterat  de 
tempore  intelligi  ,  $i  non  alibi  de  tempore  dieina 
Scripiura  pr^vAiitml,  dicente  Moy$e :  Hic  hensis  tobis 
ERrr  INITIOHHBNSIOM,  Pascua  facite  im  eo.  Non  dint 

1n  PRIHJL  DIB   HENSIS,  AUT  DECIHA,  AOT  AUA,  $ed   tOiOe 

XXX  die$  tn  paecha  eanctilicavit, 

21.  Theophiltts  dicat :  QntfttHi  At  ixx  die$f  Epi- 


^^"il^^V^r^LTr^^ilrC^^rlr"  B  «opi.re.po!:deru«  :  /mn  ^u  *««« ,  prl„«^. 


ilomtiitcam  redemptu$  e$t  a  peeeato.  Surrexit  itaque 
Dominue  no$ter  Je$u$  Ckri$tu$  die  Dominieo  verno 
tempore  in  aufuinmctiOt  luna  pletia;  per  ip$um  tttntum- 
modo  iemfnu  elementa  con$urgunt. 

14.  Dixerunt :  £c£«  invei itaavtmus  qt$omodo  facftu 
e$t  nttmdu$ ,  vd  a  peccato  reaemptue  e$t.  Nunc  et  de 
obeervatione  Pa$cneB  agendum  e$t.  De  die  Dominieo 
quid  vobie  videtttrf  Episcopi  dicunt :  JVuii^td  pofesl 
die$  Dominicu$  ffrcBteriri ,  kI  tn  eo  Paeclta  minime 
cdebretur^  qtd  lot  et  talibue  benedietionibtu  $it  eancti' 
ficatu$f 

15.  Titeophiltts  episcopus  dixil :  Quibtu  aut  qttanli$ 
beiudictionibtUf  af)ertiu$  didtCj  $anctilicationibu$  ejtu^ 
a$$eriti$^  tU  $cire  po$dmu$,  Episcopi  diierant :  Pritna 
iiH  benedielio  e$t  quod  in  ip$o  tenebree  remotee  iiml, 
ei  lux  appartdit,^ 

.  16.  Sectinda  iUi  e$t  beneiUciio ,  quod  populu$  l$rad 
e»  ^gupto  tenebrarum  vdut  per  bapti$mum  fonti$  per 
marenubrtim  de  dwro  eervitio  liberattu  e$t,  Teriia 
benedietio  e$t  illif  qtda  in  eodem  die  e  ce$ledi  dbo  Q 
manna  hominibtu  datum  e$t, 

818  ^7*  fivm^^A  ^edtflio  e$t ,  ^Htii  mandat 
Moy$a  ad  popH/Hm,  et  didt :  Obsbevatos  vobis  sit 
rRiHus  ET  MOvissiHOS  DiES,  hoc  fsl,  Dominictu ,  H 
Sabbalum. 

18.  Qnfnla  iUi  benedictio  e$t  quia  citii  piOimiM  de 
reeurreetione  cantatur »  et  de  fKudone,  Dicit  antm  ; 

ClBCUHDANTBS  GIRGOHDBDBBOMT  HB  ,  BT  IN  MOMINB 


mKttdt  esu  (tqtiinoetium  viii  Kat,  Aprilie.  Er§o  a  viu 
Ed,  Apriiie  tii^  ad  viii  Kai,"Maii  hi  $unt  ixi  dm 
in  Pa$cha  ^aneti/ieati, 

22.  Theophiltts  episcopus  diiit :  Et  imfnum  non  stl 
ttl  ilU  tre$  die$  pa$doni$  dominices  forae  terminum 
exdudanturf  undecimo  enim  Kai,  Aprilts,  feria  5« 
^ttod  Ceenam  Domini  vocamtu,  dum  cum  di$dfmlie  suia 
di$cubt»i$Htf  qtumdo  et  Judrn  prcBdixit  quod  ab  ipso 
e$$et  iraditurtu  (pro  iradeni/tii),  quod  etiam  consfal 
ftu$$e  imfUetum,  Quomodo  ergo  hi  tre$  die$  fotae  ter-' 
rwnum  excludunturf  (Prius  erst  exeiudantur.) 

25.  Episcopi  diierunt :  Nuila  ratione  fieri  debet  mt 
tantum  $aeranuntum  fora$  limiiem  pauionie  mittatur^ 
eed  introducaniur  hi  tre$  dies  in  ordine  519  pascAa/i, 
et  de  noviedmo  redtuanlur.  Et  ita  staiutuiu  est  iii  illo 
concilio,  ut  nec  anie  ii  KaJ.  Aprilis,  nec  post  vn 
Kal.  Maii  lieri  debeat  Pasclia.  De  die » Tel  tOBpore 
statuUim  est. 

24.  De  lutm  quid  vobie  videttu  f  Respondermit  si- 
militer  :  Et  de  luna  preeceptum  ditnnum  eerveiur ,  d»- 
eente  Moyse  :  Sit  vobis  ob!»ervatoh  a  xiv  u$que  ad 
iii.  Ha$  ergo  eeptem  lunae  in  Paecha  fui$$e  eoneacra* 
ia$. 

25«  iiuando  ergo  intra  illum  terudnum  etatutum  diee 
Dominieue  ex  una  luna^  d  Ats  $eptem  eonvenerit ,  Pa- 
uha  nobie'vi$um  e$i  edebrare  ab  ii  KaL  Aprilie^  ueque 
ad  VII  Km.  MaU,  In  ido$  die$  xxiiv  stc  debett 


11.  Otlob. :  Vtrum  ere$cen$^  an  plena^  aut  (forteati) 
imminnla  ftitssel  ereataf  Episcopi  dixerunt,  Plena, 

12.  Verba  Scripturas  in  Oitob.  h«c  sunt  :  Fedt 
Deu$  Uminare  majtu  in  Hluminationedid^  luminare 
minue  in  inchoatione  nocti$,  In  Malat.  :  Ei  feeit  Deue 
dtw  itiminaria  magna^  et  po$tut  ea  in  lirmamente  ceeli^ 
ut  lueeani  $uper  terram^  tumittare  majtu  in  inchoa^ 
tiotie  did,  et  Imninare  mintu  in  inchoaiione  noctie^  ut 
luceant  $uper  terram. 

13.  Ergo  modo^  etc.  Pro  his  Oltob.  :  A'knc  ergo 
inveeiigabimiu  quomodo  in  principio  faciut  fuerit 
tnundu$,'id  e$i^  die  Domiwco,  verno  iempore  inwqtd' 
noctio,  quod  ett  octavo  Kal,  Aprili$,  plena  Ittna,  Ergo 
nunc  eonUat  quomodo  factumjtui$$e  in  fnindpio  mun-' 
dum^  $ic  per  re$urreciionem  Domini  a  peccato  redemp- 
tum, 

14.  Dixerunt^  elc.  Otiob.,  brevius  :  Theophiiue 
dixit :  Pfunc  agendum  e$t  de  ordinatione ,  quomodo 
debeamu$  Pa$cha  tenere,  Epi$copi  dixerttnt  :  Nun» 
quid,  etc. 

15.  Oit.  :  Di^t  :  Didie  ergo  quibtu  et  tfualUfue 
befiedictiofiibue  eum  fui$$e  lanclf/ica/um,  ui  edre  po$* 
$imu$,  Et  moi  Prtma  illa^  el  ila  deinceps  pro  iUi, 

i6.  Oltob.  :  Qttod  de  tcrra  jEgypii  lelut  de  tefie- 
brie  peceatorum  per  fonUm  bapti$mati$  per  mare  Ru' 
brum  ftufit  poptUui  Lberaiu$.  Tertia^  elc. 

17.  Ott.  :  Moy$e$  tnandavit  ad  populum  :  Sit  vobi$ 
ob$ervattu  diee  frtmHSy  elnovtsstmMi. 


18.  Oilob.  :  P$almtu  totue  de  paedane  didt  :  Cir" 
eutndederunt  me,.*.  $icut  apee  favum^  etc.  Alia  etiam 
e  sacris  litteris  addit  Ottob. 

26.  Sed  toto$  xxx  Ottob.  :  Omne$  er^o  iii  die»  a 
Domino  in  Paecha  tenenda  eouetat  futeee  eoneecrati 
{coiuecrato$).  Reeffottderunt  epiecopi  :  Jam  snpertns 
dedimuf  rei|Nmf tun  prindpium  tnundi ,  etc. 

21.  Ergo  ab  viu.  Ouob.  :  Inde  u$que  viu  Kal.  Mmi 
omnee  diee  Paedue  legimtu  con$ecrato$, 
'^  22.  Ottob. :  Vt  pa$do  dominica  et  tanti  myeterium 
$acramenii  foraeUmum  excltidaturf  Pa$$ue  euim  e$t 
Dominu$  no$ter  ab  xi  Kai,  Aprilie^  qua  tufcte  a  Juda 
e$t  traditu$^  et  viii  reeurrexit,  Quomodo  ergo^  elc. 

25.  Otlob.  :  Omnef  epiecopi,.,,  pauionie  excluda" 
tur;  $ed  hi  treediee  inducuntur  inira  l^rminnm,  et  de- 
$uper,  ei  de  eubtue  retrahantur,  Con&titutuiii  ergo  est 
in  ilia  synodo,  ut  ab  ii  Kal.  Aprilis  usque  in  vii  Kal. 
Maii  Pascba  deberet  observari,  et  necanie,  nec  postea 
cuicuuque  Itmitem  transgredieiidi  sit  facultas. 

24.  Fniffe  confecralaf .  Suppiendum  cotutatf  aui  si- 
mile  aliouid,  ut  in  aliis  aniiiiuis  Hnonuinetttis  passim 
accidiu  lu  Malat.  eipressiim  est  couetat. 

25.  Ott.  :  Intra  illum  Hmitem  ab  xi  KeA,  Ayriiie 
ueque  vii  Kat,  Maii  die$  Dominicue ,  et  tuia  /utM  ex 
hi$  VIII  $anctificaii$  convenerit,  Paecha  noin$  jtueum 
e$t  obeervare  in  Chrieto  Jeeu  Domino  noeiro^  qui  vidt 
et  reanat  in  necuia  emcuiorum*  .,JM»9  Hacteoun  Go- 
dei  Ottobottiensis  eihibec« 


745 


APPENDIX  XI. 


746 


Vn$cna  reaHirere,'et  invenire  a  quarto  Nonas  MariH  ,  A  cotBlernum^  et  comqualem^et  cooperatorem*  Quiaeerfm 


in  qnario  rionae  Aprilis. 

i6.  In  i$to»  die$  xxviii /una  natei^  in  qua  lunatione 
sifitiliim  Pascha  celebretur  a  xii  luna  usque  xxi.  De 
iita  tunatione  debet  iuMnire  (obsctire),  quod%n$ancto 
Pa$cha  primo  die  comfulelur. 

APPENDIX  IX. 
Ad  lih,  VI,  cap.  19. 

DE   VARIIS   VOGABOLtS. 

1.  Ailelttia  in  Latinum  son^^i  laudate Dominum;  la 
eniin  unuiii  est  de  decein  nominibus  Dei,  quae  apud 
llehrap.os  habentur.  Amen ,  vere,  sive  fideliter.  Dia- 
psalma^  semper^  id  esl,  quod  illa  quibus  adneciitur 
scmpiierna  eomprimet ,  adeo  non  cnmmulationero 
liietri  significat,  ut  quidam  existimant ,  vel  spiritus 
prophetici  refectiortem.  Sunt  eiiam  qui  diapsalma 
ideo  inseri  putanl,  ut  ex  hoc  sive  personaruin,  sive 
seimuum  inielligatur  esse  conversio.  Osaitna,  salvi 


plum  eu  :  Et  spiritu  oris  ejus  ommis  virtus  eorum. 
El  allbi :  Emitte  spiritum  tuum,  et  creabuntur,  kt 
RENOVABis  FACiEM  TERRiC.  Ideoque  iu  nomiue  Pairts  ^ 
et  Filii ,  et  Spirilut  sancti  unum  confiiemur  Deum, 
Quia  nomen  esipotestali»  Deus^  non  proprietatis.  Pro- 
prium  nomen  enl  Patri  Paier,  et  proprium  nomen  est 
Filio  Filius^  e'  proprium  nomen  est  Spiritui  Spiritus 
sanctus*  Et  in  hac  Trimiate  unum  Deum  credimus,  Qui 
exuno  Pairey  eo  quod  est  unins  cum  Patre  naturm  , 
esi  uniusque  substantias,  ei  unius  poteslatis,  Pater  ge^ 
nuit  Fiiium^  non  voluniate  ,  nec  necessiiate  ,  sed  na» 
lura»  Fiiius  uUimo  lempore  ad  nos  salvandos,  et  im» 
plendas  Scripluras  descendil  a  Patre.  Et  conceptus 
est  de  Spiriiu  mncio,  et  nalus  ex  Maria  virgine  carne^ 
auima^  et  sensu;  hocest,  perfectum  suscepil  hominem* 
yon  amisil  quod  erat ,  sed  ccepit  esse  quod  non  erat, 
Non  Deum  mutabilem  ,  sed  Ueum  permanentem^  ita 
tamen  ut  perfecius  in  suis  sily  et  verus  in  hominis.  Nam 


i:^«    o:-- .  .«/...».  /■--   n..--  ^«;...  .«/..:<:..«  :..ia..x»o*»        9^od  Deus  eral,  homo  naius  operalur  ui  Deus,  ut  homo 
fica^  sive  satvum  fae*  Osta  enim  salvtnca  mierpreta-  «.  ;„««;,....   „,  n'      .......^;,   A..:    j^..;^#«  ;«.L»i«  ^;- 

{«r.:  anna^  i.Herjiaio  e.1  depreca.ais";  «rgo  "We  »  ^,  ru^^ea'' "„;?^^^^^^^^^^ 

ilii*iliip  n—nnnn     9.»A  Hiinn    nArriniliip     rAi-i*iinliiin  Rn-         «'«'••»  vmw.    %,^»  t««fr»  ifHw   f*M»M«  oo»,  ^»  pm««m«  ,  c^»  ii.vi 


diciiur  owmna^  sed  dum  corripilur,  corruptum  so- 
nat.  Osanna  esl  sensus  salvum  fae,  ut  subaudiatur, 
vel  populum  Israel ,  vel  loium  munduiii. 

2.  Rama ,  excelsa.  In  Evangelio  :  Vox  in  Rama 
audita  esi^  id  est,  tti  520  cxeelsis  ;  est  tamen  et  ci- 
vilas  quae  Rama  appeilatur.  Hacha  vanus^  autfnafttj. 
Rabbi^  magister  meus  ,  quod  est,  Abha  Pater,  ei  hoc 
Syrum  est.  J/an ,  ^iftd ;  manna^  qnidest  hoc  ?  Anu' 
thema  f  proditio,  Maranatha^  Dominui  noster  venit; 
Syniin  esi.  Anathema  maranalha  ,  sicui  quidam  di- 
f-uiity  proditio  m  adventum  Domini.  Mammona ,  di- 
vitim. 

3.  Theraphim,  figurce^  vel  imagines^  ineiius  quam 
iii«efta'ta.  S^apAim,  vel  Ceruphim^  ardentes  ,  vel  in- 
eendentes^  juxta  illud  :  Qui  facit  angetos  suos  spirilus, 
ei  ministros  suos  ignem  urentem,  Ergo  seraphim  vii-- 
tules  in  cielis  esse  confirinant ,  qua  Doininum  lau- 
dant,  et  iii  ministeiia  diversa  niiituntur.  therubimt 


tuusfueratyetresurrexitf  ascendit  ad  Patrem^  sedetque 
ad  dexteram  ejus  in  gloriam.  Qui  semper  habuit  quod 
habel,  In  cujus  morte  et  sanguine  credimus  emundatos 
nos  ab  eo,  resuscilandosque  die  novissima  in  hac  carne 
qua  nunc  vivimus  et  habemus ;  eonsecuturos  ab  ipso 
aut  vilam  wtemam,  pr(emium  boni  meriti^  aut  pcenani 
pro  peccalis  (Blerni  supplicii  recepiuros,  Hcee  teae^ 
h(BC  retine  ,  huic  fidei  unimam  subjuga  ,  Christo  Do^ 
mino ;  et  vitam  consequeris ,  et  prcemium, 

APPKNDIX  XI. 
Ad  lib,  IX,  cap,  5. 

FRAGMRNrUM  EX  VETERl  EDITIONE. 

i.  Hoc  loco  necessarinm  estexponerequemadmo- 
dum  gradus  co^naiionis  nuinereniur.  Qua  in  re  in  pri- 
mis  admoiiendi  suinus  quse  cognationuni  aliae  supra 
nuroerantnr ,  alix  infra,  aliae  ex  transverso ,  quas 


KienticB   multiiudo;  caeienim  ,  ch|:riibini  ipsum  iu  C  eiiam   a  latere  dicuntur.  Superior  cognationes  pa- 


sancta  sanciorum  duo  lantuni  sijgniricantur  animaiia 
Aiiia  verolocis,  ubi  hoc  iiomt;n  legiiur,  aut  picturam 
aliauaiii  indicat,  aut  varielatem. 

APPENDIX  X. 

Ad  lib,  viii,  cap.  5 

In  hac  Appendice  oonlioebatur  ladiculus  haeresom,  cui 
aeqaentem  fidei  proressionem  subjunxil  Arevalus.  Huic 
lodiculo  locum  opportuDiorem  ioier  Isidoriana,  cap.  86, 
nuin.  19  assignavimiis,  siquidem  ibi  Muccioli  aique  Hugo- 
ois  Menardi  praeiuoniiiooibuH  attexitur.  Vide  falrotogice 
lorii.  IXIXI,  col  636. 

^  PROFESSIO  FIDEI. 

Cred'*mus  in  unum  Deum  ,  Patrem  omnipotentem » 
el  tn  unum  Dominum  535  nostrum  Jisum  Christumj 
Filium  Deiy  ei  in  Spiritum  sanctum  Deum.  Non  tres 
deos  ,  sed  Pairem,  ei  Filium  ,  et  Spiriium  sanctum 
unum  Deum  eolimus ,  et  eonfitemur ;  non  sie  unum 
Deum^  quasi  solitarium,  nec  eumdem  qui  ipse  sibi  Pa 


rentum,  inrerior  liberorum.  Ex  transverso  fratrura , 
sororunive,  eorumque  qui  ex  hi&  progenerantur, 
536  ^^  consequenter  patrui,  amitas,  avunculi,  ma- 
icritrae,  et  superior  quidem,  el  inferior  cognatio  a 
priuio  gradu  incipii,  ai  ea  quae  ex  traiisverso  nume- 
raniur,  a  secundo;  primo  gradu  esl  supra  pater; 
infra,  filius,  filia. 

2.  Secundo  supra  avus,  avia;  infra  nepos,  neptis; 
ex  transverso  trater  et  soror.  Tertio  supra  proavus» 
proavia;  inlra,  proncpos,  proneptis;  ex  transverso 
Tratris  surorisque  filius,  fiiia;  et  cnnseqiienttir  pa- 
truus,  aoiita,  avunculus,  matertera.  Pairuus  est  pa- 
iris  Irater,  quod  Gra>xe  UaT/otuc  vocaiur.  Avuncuius 
est  matris.fiater,  quod  apud  Griecos  proprie  {inxptae 
appellaiur,  et  promiscne  O-io;  diciiur.  Aniiia  esi  pa- 
tris  soror,  matenera  veroest  mairis  soror;  uiraque 
Gctec,  vei  apud  quosdam  tdOic  appellatur. 

5.  Quarlo  gradu  supra  abavus,  abavia;  infra,  ab- 
nepos,  abneplis;  ex  iransverso  frairis  sororisque 


ter  sit^  ipse  et  Filius,  Sed  Palrem  esse  qui  genuit  ^  D  nepos,  neptis;  et  consequenier  patruus  magitus, 
Filium  essequi  genilus  est,  Spiriium  vero  sancttm  non  amiia  inagna,  id  est,  avi  Irater  et  soror ;  itein  avun- 
genHum,  neque  ingeniium^  non  creatum,  neque  factum,  culus  magnus,  et  niateriera  magna,  id  est,  aviae  fra- 
$ed  de  Patre  et'  Fitio  procedeniem  ^  JPa/rt,  et  Filio      ter  et  soror.  Gonsobrinus,  consobrina,  id  est,  qui. 


26.  Post  verba  primo  die  compuietur  sequitur  in 
Codicibus  Etymologiarum :  Pascha  autem  vocabuiumf 
etc»9  ut  in  Excusis. 

App.  iXy  n.  i.  Hoc  fragmentum  Bignaeus  initio  su» 
Editionis  Isiderianae  ex  Godice  ms.  bibliothecae  san- 
cti  Dionysii  Francorum  proiulit,  quod^  ut  ait,  ad  ii- 
bros  Etymologiarnm  Isidori  videiur  pertinere.  Op- 
poriunior  auiem  lociisilli  assignari  non  potest,  quam 
caput  19  libri  vi.  De  acclamalione  Hosanna  exstat 
disseriatio  Gallica  in  Trivultianorum  Ephemeridibus, 
anno  1706,  inense  Februario. 

A«x.— ^  In  professione  fidci,  quam  cataiogo  hasre^ 

Patrul.  LXXXII. 


sum  adjungo,  nonnolla  forUsse  correclsone  indigent» 
ut,  eo  quod  est  unius  cum  Patre  naiureBj  est  uniutque 
substantice ;  ei  infra :  Ut  perfectus  in  suis  sii^  et  verus  in 
hominii,]^TO  secuiuros  ,  quod  Ms.  exhibebat,  reposui 
coniectt/iiro<.  Post  verba  ultima  et  prcBmium  in  Ms. 
addiiur  :  Explicit  tiber  viii.  Incipiunt  eapituta  /J6riix. 

App.xi,  n.  1.  In  veteri Ediiione,  sine  locoet  anno, 
post  verba,  a<aiit,  trtiavt^iftte  «oca6i(ittt»,  additur  frag* 
mentura»  Hoc  loco,  etc,  quodin  plerisque  aliisdeest. 
Exstat  etiam  iii  Godice  Ottobon.  556,  ubi  animadver- 
litur  sutnptum  id  essoex  libro  Inslitutionum  Justiniani. 

2.  Moinina  Griecacorrupu  erant,  quae  propterea  ad 

24 


ni 


AD  S.  ISIDORI  MtYMOlOGIAg  APPCNDIGES. 


7« 


quxve.  ex  fratribiis  aut  sorbribus  propfenerantur»  secf  A  inscribi,  quaienus  possint  537  ^^  ^i  aoribusv  ei  ei 
quidam  rccte  consobrinos  eos  propri<3  putant  dici ,  oculorum  inspectfone .  adoTescentes  perfecClssimaiK. 
_.-_.-...-  zt...  :   -.„       graduum  docirinam  idipiscK 

APPENDiX  XII. 
Ad  lib.  II  Elyntobgiarum,  cap,  9, 

VERSUS  ^E  KrPINlTATE  XXI. 

Ex  Godke  Pala^no  282. 
Sunt  fratres  prim»;  mii  ^oifmti^ue  secondo. 
S3ft  Tertius  agnati  gradus  est,  st  jure  eolati. 
Fatorum  naii  sant  iii  quario  repuiatt. 
.    Mater  cognaios,  pater  agfiatos  tibi  moitstrat. 
8.  A  patre  sit  proavus«  sit  avuneiilus  a  fpenilriee. 
Amita  sit  patris,  soror  est  materiera  mairis. 
Hi  consobriiii  sttnt,  quos  geiiuere  sorores. 
Hi  sufit  cognati»  quos  fraires  progenuere. 
llle  aororius  esi,  euicufl<)ue  soror  mea  noirit. 
lO.llle  tibi  gener  est,  cui  fiiit  nutisH,  st  ille, 

Gujus  habet  iiataiii,  socer  est»  fraier^e  msrili 
(  Levir;  nam  levir  se  notal  esse  viruin. 

Sponsa ,  tuus  genitor  meus  est  socer,  et  ioa  malet 
Socrus,  suni  gener  hiSt  Ittffue  uiibt  irariis  es. 
15.  Sum  socer,  ille  gener,  citjus  mea  fihs  cenfox. 
Giijus  habes  flliam,  tibi  scitfi  socnim  esse  voeatam. 
Gui  socialus  eril  fraler  lutfs,  haic  tits  glos  est 
'Maier  ail  nsto  r  Ntfrus  esl  mthi  itim«  ins  conjox. 
Sponss  viro  dixil :  Frster  luits  est  mihr  levif. 
20.  Estavus,  est  proavusjahaviis,  atavut,  irttavosqiie. 
Et  fiic  meus  nepos  PRO,  AB,  AT,r  TRi  siueipii 
bttc  vox. 

ALII   VBRSe». 

Ex  Codice  Pahtino  285 ,  el  Ottoboniano  4^ 
Qui  fraier  palris  esi  dlctus,  pciihius  tmis  i\c  esu 
yui  mairis  fratcr,  dlcendus  aviinciilus  bic  esl. 
UuiB  patris  sororest,  aiiiitu  noineii  liquetbaecest. 
liic  socer  est,  nalaiu  duxisti  guJhs  babendam. 

C  fotnVam  Crucls  ttitn  ^liulo  :  (fuorum  figura  htee.  (•'i- 
gurae  subjicTOntur  verba  :  Hcec  cansanguinitas,..  gra^ 
dibus  lerminaretur, 

\h  Cod.  f^alal.  28i  :  Germani,  gerfnana,  rubrica  : 
De  pradictis  afpnitatibus,  Aitctor  inei  generis.,,  avt  fi- 
lia.  Sequuniur  21  versle<ifi,  qufrs  i.i  bac  appendicc 
profero,  et  subinde  MtMnma,  in  forniam  crucis,  sub- 
Jeciis  verbis  :  Slemmnta  dicuutur,,,  ille  agnatus  ei 
ccBteri,  quorum  ficjurx  hx  siuii.  Succedfit  aliud  slein- 
nia  alia  forina,  cl  verba  :  Uiiec  consangumHa$4  elc. 
Gnd.  Palal.  283  :  Germani^  germanar^tit.  V<raed«m 
diverso  ordine  collocsl,  et  «esinit :  Ego  Uli  tdtorit 
trinepo^  aut  trinepiis,  Ulico  slertmi,  ti  png.  seq. 
verba  :  Stemmata  dicunlur^,,  agnatus^  el  cceteri^  quo» 
rum  figuroB  ha:  sunt,  Adduniur  in  contexiu  versus 
lidcin,  alque  in  Oltob.  4^7,  in  bac  appendice  produ- 
di'  quibussucccduntverbii:  Hcec  eonsanguinitas^elt. 

iti  Urb.  10 J  :  Germani,  germance.  Ucec  eonsangui^ 
tiiiah,,,  gradibus  ternimaretur,  Auctor  mei  generis.^, 
|v  aut  filia,  Stemmata  dicuntur,..  tlle  awus,  iHe  atmm$  ^ 
€t  twtera,  quoritm  figum  lia  esse  debenl,  Desunt  h- 
gOrafe.  In  Urb.  479  :  Germani,  germanas.De  pradictis 
dfphitaiibus  :  Auclor  mei  generis.,,aut  filia,A.r\jQTCion- 
s^ngiiinitatis.  Aliud  sieinma,  subjeciis  verbis  :  Ha^ 
cohsanguinitas,  etc.  Sed  noiatur  lixc  vcrba  peitiiiere 
adterlium  siemina,  quodadditurin  formam  eircuii. 

2.  Menduiii  forl4sse  eSt  cotdii, 

\),  Deerat  est. 

15.  Addidi  et^  oiiod  desiderabatur  post  socer. 

21.  tJl  fex  avui  ht  ubavns^  proavus,  e(c.,  Sic  cx  ne- 
pdi  flt  pronepos^  abnepos,  elc.  Sed  quo  pacto  versus 
sit  M(/r(fjanddS,  non  video. 

ALfi  vfcRsus.  !.  Drt  Godice  ral.itino  28S,  dixi  in 
ISIflOfiabis,  caj).  !d2,  n.  43,  el  de  Otioboniano,  cao. 
105,  uuiii.  50'. 

t,  Irt  lilroque  Codice  erat  est  pro  (rater^  quod  cx- 
puli,  u(  metio  consulerein. 

1.  iri  Mss.  erat.  Uic  sacrum. 


qui  ex  duabus  sororibus  progeneraniur,  quasi  con- 
iororinos.  I^os  vero  qui  ex  duobus  fratribus  proge- 
nersniur,  proprie  patrueles  vocari.  &i  autem  ex  duo- 
bus  fratribus  sorores  naseantur,  sorores  patrueles 
yocantur.  At  eos  qui  ex  Iratre  el  sorore  progeneran- 
iiir,  amiiinos  proprie  dici.  Amitx  tuae  (ilii  consobri* 
num  te  appellanl,  tu  illos  amitinos. 

4.  Quinto  gradu  suprs  siavus,  atavia ;  infra,  stne- 
pos,  stneptis  ;  ex  transverso  fralris  sororisque  pro- 
nepos ,  proneplis ;  et  consequenter  propairuus  ^ 
proamiia,  id  esl,  proavi  frater  et  sorar ;  proavun* 
culus,  promaterters,  id  est,  proaviae  frater  et  soror ; 
item  frairis  patruelis  sororis  patruelis,  consobrini 
ei  consobrinae,  amilini  et  amiiinoe  firuis,  (ilia  ;  pro- 
pior  sobrinus,  sobrina.  Hi  sunl  palrui  ma{,ni,  amiiafi 
inagnae,  avunculi  inagni,  inalerterx  maguscTilius,  liiia. 

5.  Sexto  gradu  sunt  suprs  trilavus ,  trilavia  ;  in- 
fra,  Irinepos,  Irineplis;  ex  transverso  fralris  soro- 
risque  abnepos,  abneptis ;  et  consequenter  abpairuus, 
abamita,  id  est,  abavi  rraier  et  soror;  abavuncuIuSt 
Sbmaierlera,  id  est/abaviae  fraier  el  soror.  ilein  so- 
brini  sobrinaeque,  id  est,  qui,  qu%ve«  ex  fratribus, 
vel  sororibus,  pairueiibus,  vel  consobrinis,  vei  ami- 
tiiiis  progenerantur. 

C,  Hactenus  ostendisse  sufliciat  quemadmodam 
grsdus  cognationis  numerantur;  namque  cx  his  pa- 
lam  est  intelligere  quemadmodum  ulterius  quosqne 
gradus  nuinerare  debemus.  Quippe  semper  narrsta 
quaeque  persona  gradum  adjiciat,  vel  loiige  facilius 
isit  respondere  quoto  qnisque  gradu  sit,  quam  pro- 
pria  cognationis  appeilatione  qaemque  denotare. 
Agnaiionis  gradus  eodem  modo  numerantur;  sed 
cuin  magis  veriias  oculala  fide  quam  per  aures  ani- 
mis  hominom  infigaiur ,  fdeo  necessarium  dOximus 
post  •narrationem  graduum  ei  e6^  in  pra&Seoti  libro 

tersm  lectlonem  redegl.  Ex  0f roc  nohnulfi  Lstine  ef- 
.feront  Thios;  inde  Hispahi  dicnnl  Tiiid, 

6.  ift  Edito  eral  denotari,  et  numercritui',  et  infirfittir, 
kvp,  XII,  n.  1.  De  Codlce  Palatino  282,  ki  cjuo  hi 
v^rsiculi  producti  sant,  Cohfer  Igldorlaha,  cat>.  102, 
*ufW.  45  et  14.  Yariani  exemplarla  ross.  Etymolo- 
(;iarum  rn  cap.  6  Ifbri  ix  referendo,  6t  I7g6ris,  siie 
siemmacibtts  consanguiniiati^  collocandis.  Godex  Re- 
giovalic.  112,  cap.  0,  omittil  verba  :  Hcee  consan- 
§ttinitas,,.  qradibus  terminaretur,  Mox  profert :  Stem- 
nta  dicUntuT  ramuscuU,  etc.  Et  post  locuhi  flgaTls  de- 
iStinatnm  (ns(m  ligurafe  praetermissae  sunt),  inserit 
Terba  :  Hcet  consanguinitas,..  gradibus  ierminaretur, 
lllico  rubrica:£)econ;tt^iM.Cod.Regiovat.  !t)o3,  post 
Hhem  cap.  6 ,  quod  est  50  in  hoc  Godic^,  scilicet 
ttosi  «erba  germani^  germance,  est  pagioa  vaicUa,  his 
solum  versicuiis  ascriptr^  : 

£sse  doum  voces  rerom  siM  edntrahit  omnes, 
Ex  qnibos  est  primom  substantia  nonrine  sdtum^ 
Cujus  morie  suom  mox  occidit  esse  secaodum. 
Quod  sl  forte  cadit,  suhjecli  formula  stabit. 

fee^drior  rubrics  :  Ittm  de  pradictis  ii$nitaiibiis  : 
Auetor  mei  generii,  etc,  cuni  figuris  qiiadfitl^.  Se- 
«Itfhur  :  Sttmmata  dicitniiir  i^amusculi,  otc,  SDbjecld 
figara,  cui  succedunt  verba  :  Ucec  consanguinitas,,.. 
gradibiss  termnaretur,  Be  conjugHg,  etC. 

Ifj  Cod.  Val.  «24,  p08t  verba,  fferniani,  gemiante, 
oontinustur  :  Attctor  mei  generis,.,  fitius,  aut  fiUa, 
Siemmata  dieuntmr,  elc,  itle  agnatus,  eic  ScqtiittFi' 
arbor  consangainitsiis  per  circnlos  disiincta,  ei  atWrt 
slemma  rasgno  drciilo  cdmprehensum.  Deinde :  Hifc 
loco  neee$$ttrium  e$t  exponere,  eic,  ui  in  append.  xi. 
Inde  caput  vii  :  Vir  semm  signfficat,  eic  Ih  Cotf. 
Pal.  281.  po9t  verba  germani,  gtrmanoi^  tilitinli :  JieHi 
de  pra:dictis  :  Hcec  consanguinitas,.,  gmdibus  terini- 
wsretur.  Sed  indicsiur  id  delendum.  Sequilup  :  Au- 
€ior  mei  generis,  elc,  fillusi  aui  fitid.  Stemmata  di- 
cuntur...  agnatus,  et  caeiera.  Subjungitur  stemms  in 


i 


Ciijus  Aa5l$s  n^isrAi,  s6efiirh  Mf  sditd  yd^atam. 
ffic  gener  huic,  liatan^  cuf  ^ponsaYu  iriiSii  bat)^ 

dara. 
Mater  ait  nMp  :  I^urbs  6sl  ril^ell,  ((uab  (ua  cohjux. 
i\i^  (uos  cst  levir,  in'a  cni  rtii6U  snroi' :  Aens  vi^. 
C\i\  ^ociaius  ndest  frtfter  (rm^,  l'iaec  tua  glos  esC. 
iO.  Est  til>i  fratruelis,  peperit  nnem  r«mina  fratris. 
Queni  vero  g^nuit  pairuus  uius,  66i  (kaifuelis, 

Ad  lib.  H,  tfymtdif.,  edp.  *. 

lAobRUS  DE  Vil    GRAblBDS  CONSANGeiNITATIS. 


mmit  Xtl  7M 

J(  £.  Sexto  gra(^a  ▼eniuni  snj^r^^tritam,  tf  iltwi"» ; 
infra,  trinepos,  trineptis  ;  ex  obliqno  rratris  ot  8oro< 
risabnepos,  abiVctnlF^,  MtVlsr  pa^rtireris,  etsororis  ma- 
irMlto'  (^fife)i«  miiM,'  ^fthMif  dbilgmril»,  e»iMbri- 
nae,  patrui  magni,  aniiitt  mnf m  ^  avuncnii  magni,mR- 
terterae  m»gnae  nepos.  neptis,  propi9r\&  cnnsoiirini  A- 
mju  v6T  (jflia,qorc6nsoDrrninliys,  vel  filiaappeUaniur. 
9.  Quibu^  ex  latere  aecrescunl  pr6pairuiy.  proamit», 
ftrdavurt(5u1i,  promal^rterse  Hlius,  vel  fina;  ad^airuus, 
Sdamita :  ht  suiit  av!  paterni  fratcr  e(  sor«r.  Abavuii;- 
^tilus»  a6materCera:  hisuniabaviae  paierhaematerna- 
que  irater  et  soror,  abavique  h)»(erni.E]i  quoque  ^p»|- 
nat^iaiiipiius  nonpossunt  quain  ipse  au^tor  (ii^s«rui(. 


\  qiiam  ei  matre  accipiuntqr ;  quae  per-  B  propinquilatum  nominacontmeiitiir^uitraquos 
(ibns  quoque  gradibiis  simiirter  prd  sub-      tasinvenirinoupoteslynecsuccessioainpuusproi 

APPENDfX  XVV. 


\,  f^rimo  grad^u  superiori  iinea  cohilnehlujr  paler, 
maier;  ihferiOri  filius,  fifia,  quibus  hull^  aliae  per- 
son:eJuhgunlur.  ^ 

2!  Secuhdp  ^rad»  contihentiir  superidri  linea  avus, 
fllvia  ;  fiiferidi  i  nepos,  neptls  ;  in  tjraBSvefsa  frater, 
sorof  ;  qusc  personae  d^uplicantur.  Avus  ehiih,  et  avia 
lam  ex  patre 

sonafe  sequenf  _  ^     ,  _^ 

stantfa  earuhi  q'uad  ffl  ^ecundo  gradfii  subsistunt  ipso 
ordine  duplicantur. 

5.  fstae  personae  in  sccundd  ^i^adu  ideo  dnplices 
appellahtur,  quia  duo  avi  et  palerni,  el  malerni  sunt* 
Ilem  duo  genera  nepo(uih  sunt,  sive  ex  filio,  sive  ex 
filia  procreati.  Praier,  soror  ex  (ransverso  veniuiit, 
id  esl,  aut  fraler  patri<«,  aut'  rratei'  matris,  qui  aut 
avunculu^,  aut  palruus  nominatur.  Qui  et  ipsi  hoc 
ordine  dupUcaniur. 

4.  Tertio  gradu  venkmft  suita^a  proavus,  proavia  ; 
infra,  pronepos,  proneptis.  Ex  ohiiquo  fratris  soro- 
ri^qtfii  fHiils,  tef  ffiia,  patffrtfs,  amira,  id  e^c,  pairis 
firaf^r  e(  mfSt.  Avrinediti^,  imtefteVaf,  fd  est,  Aiatris 
If  ater  et  serbi». 

P.  Qrtayio  gtadii  venltfni  sw()fa  aAi4vas ,  abavl»  ; 
infira,  Mi^pO^,  ibnepti^;  et  obliquo  ffafris  et  sororis 
itepoil;  n^l^,  frater  pnlfrtr^lr^,  sofor  |yt)(rOe1Vs,  id  cst, 
patrui  filius,  vel  hlia. 

6.  GfMtobrinus  ee  coA'i$obftn!l,  i\!  esf,  ^VHncnfi  et  ^ 
lA^t^yterfA  filiti!c,  aut  fllia.  Amitii^u^,  aibitina,  idest, 
atnltae  fllttts,  v(il  ftti^.  Avtnficnlns  magnus,  maiertera 
ift^n^,  irf  es(,  aviaefam  paternafe,  qdam  Aiar^tnaefr^ 
ter  et  lidM.  Itiinique  ctnisobfini,  qntex  diiabassoro^ 
riftt!B  iWsCimftfr,  qtithus  accrcscuui  patrous  hiagnus, 
ititHaMiAgdd, fdesf, aViaetam  paternscquaro materni». 

7.  Qufnib'  giradu  veniunt  supra  qufdem  ataVus,  ata- 
yf^,  infra  .-fdnepoSy  srdneptis ;  ex  ouliquo  fratris  et  so- 
roris  pronepos,  proneptis,  fratres  patrueles,  sorores 
Mtruefes,  atViftlni,  amltinae,  con8obrint,Consobrinae  fi- 
Jtos  540  ^^  ^l'^*  proconsobrinas,  protonsohrina,  id 
esty  patroi  magni,  amii^  inagnae,  avuncali  magnf, 
materterae  magnae  filins,  vet  filia,  qulbas  ^ccfescunt 
propatruus,  proamita,  proaimiirui  (obS(iure)  maiernf- 
que  frater  et  soror,  proavunculus,  promatertera  :  hi 
SftnC  pk^o^vise  paternae  niaternaeque  fra(er  et  snror. 
Haec  species  ncc  aliis  gradibus  quam  scMpta  eA,  nec 
Rtiis  vocafbtills  declarafi  po(es(. 

i.  Verba  butus  versus  male  coIfecaU  erartC. 

App.  XIII,  n.l.  ApudGratianum,  caus.SS,  quaesf.  Sf, 
can.  O^  liaec  relaia  sunt  ex  Isidoro.  Irt  notls  observa- 
lur  (fesuihpla  esse  ex  lib.  ix,  eap.  S,  Etymolog.,  ex 
Senteniiis  JuUi  FaiiU,  lib.  iv,  tit.  11,  de  gfradib.  ;  ex 
Hugone  de  sancio  Victore,  p.  It,  Ub.  ii,  cap.  i| ;  ex 
burchardo,  lib.  vii,c.  28 ;  ex  Ivone,  p.  9,  cap.  64  •  Pa- 
norm.,  Ii5.  vii,  cap.  8ft  ;  etex  Aniaiio  inrerprele  Pau- 
li.  Pleraque  cerle  sunt  apud  Isidorurn,  loc.  cit. 

5.  Apud  Gratianum  :  Quia  duo  avi  suHt^  patemuB^ 
ei  maiernus,  Item,  etc. 

6.  Avuneutus  magnus,  maierteraf  etc.  Transposiia 
baec  sunt  apud  Graiianum. 

7.  In  Decreto  Gratiani  propior  consobritiuSj  pro- 
pior  consobrina^  pro  proconsobrinus,  proconsobrina* 
£t  inox  :  propatruus^  proamila,  Hi  suni  proavi  pater» 
*i,  frater  ei  soror^  etc. 


1(1.  Sehtimo'  gradii  cfuT  sunt  cognati  recta  ^Aea, 
(^iij^ira  Inrraque,  prdpriis  ndhninifius  noii  appeirantiir  ; 
sed  ex  traus^crsa  nnea  confiiiehlur  frairis  soVorls 


sup 

sed 

adnepos,   adneptis,  consobrini  filii  flliaeqoe.  Sucees* 

^ionfs  idcTrcdgradtis  vii  cdnstltiiir  suht,  quia  tilteriiM 

per  reriim  naturiim  hec  nomina jnvenirf,  njc  vil»suc- 

cecfeiitibus  prorogarl  potest.  In  ni^  vii  gradibus  omiMi 

—--~"'*-^ — : .^ . —  ^uosaffini- 

propagaVi. 


Ffagmem  eJt  tomdbHiit  ^mt^  TokmMsr,  ifatm. 
mmm  ftAGi^ftiiim, 
Mx  Gtfmcfi  Tdleteenit  C^dtcfbHif,  et  vi/lefmi^  EHim^- 
hns,  Hb.  ir  Kfyfnotoghfrm,  eap.  f9  d  ik&rt^H  etntMe 
dtffertiJtm. 

t,  Decifna  species  ip«;iusdefiniiionis  es(  quara  Grae- 
ci  xaT  I^XcCTrec  'rknpoMg  ofiotou  yivwg ,  Latini  per  IN- 
digentiam  pleni  exeudem  genere  dicunt,  ut  si  quaera- 
tur  :  541  0^^^  sit  ihesls  ?  respqndeatur  :  Cui  vis 
deest  utsii  ar«i«.tJndecimaspeciesdennitionihesM|uam 
Griuci  xaT*  «v«V/iav  Liiini  juxla  rationem  f  AK^  pro- 
powiionem]  diciiiit,  ut  >!  qiiseratur  :  Quid  sii  amm^tf 
respondeaiiir  :  ut  homo,  Reih  cnim  quaesiuin  prsBdic- 
ium  declaravit  exemplum.  IToeest  auteni  prmNriuHi 
definiiionis,  quid  sit  illud  quod  qiiaerituc  declarare. 

2.  Duodecima  speeie»  delifillioiHS  e.n  quam  Grseci 
^  xaf  iiratvov  vocant,  id  est,  per  iaudem^  ut  TuJIius  pro 
ChientiO  :  Lex  est  men^s^  et  comiliuiti^  el  dnmus,  et 
senieniia  civitatis.  El  alter :  Pa»  eit  tranguilla  iibertas, 
Fit  ei  per  vituperalionem,  quam  gritd  ^679»  vooant» 
At  servitus  est  postremum  omnium  malorum^  non  modo 
bettOf  led  nwrte  quoque  repeltenda.  Tertla  decima 
specieS  deliriitionis  est,  quani  Gr;tcl  xara  t6  itpog  W, 
Latini  dd  aliquid  vdcanl,  ut  est  illud  :  Pater  esl  cui 
est  fitius.  Dominus  est  cut  est  servus.  Quarta  decima 
SpeCies  deflnitionis  est  xara  t6v  Spw^  Latine  genera- 
lis.  Cicero  in  Bhetoricis  :  (ienus  esl  auod  ptures  oM' 
ptectitur  partes.  Item  pars  est  qua  suoest  generu 

5.  Quiiita  decima  species  deOnitidnls  est  quafii 
Grscci  xaT*  atTto^Loyiav,  Latini  seeundum  r<t  ralionem 
VOCaiit :  Dies  est  sol  supftt  terraSf  nox  est  sol  sub  ter' 
ris.  Scire  autem  debeionus  praBdictas  species  deflni- 
tionum  topicis  meriio  esse  sociatss,  quoniam  inier 
qu:Bdain  argumenia  sunt  positae,  et  nomullis  l^cis 
commemorantur  in  topiois.  Nuuc  aut^  ad  Topica 

D  9.  Ibid. :  tJoss  quoque  eeDpianofiamptiuenen  poiHtf 
quam  ui  auctor  {Anianus)  tpse  diiseruii^ 

10.  Gratianus  addidit:  De  gradibtu  cimiaitguinHm' 
tis,  vel  a[finitatisp  quei  siui^  quomodo  compuiaidi^  oiit- 
bus  eiiam  appelieniur  nominibus^  aucieriiale  Isidori 
atque  Gregoriiy  ei  Alexandriy  sufficienier  moiutfaswm 
est. 

App.  xiV|  n.  1.  Haec  deeima  qiiapta  Appendix  ex 
addiiiombus  polissimumconsiat,  qoe  ia  Toletanis  av- 
liqnis  exemflanbus  immista^  siva  iiiMfpolaiae  suni ; 
nisi  credera  malis  ejusmodi  qiMdam  frafmeata  ev 
isiduri  manii  essa,  qui  plurimos  EiymolojiparuHi  ls< 
lulos  seorsura  edidit,  ac  fortass»  noniwiii  di^eraoa  ali 
ois  qui  in  plerisque  £tyiiialo|iaruHi  »iam^larib«B 
reperiuutur.  Primum  frafHientumexiiibeiur  ut  d*fer- 
sus  ordo  definitiouum  ab  eo  quem  Grialius  praetulic 
prae  oculis  haberi  possit.    ^ 


751 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOGIAS  APPENDIGES. 


75t 


feniamus,  qu»  sunt  argumentornoi  sedes,  fonies 
MnBtturo,  el  ortgines  dietionum. 

8ECCNDUII  FRAGMENTOII 

Ex  vetu»li9simo  Codice  ToietauQ^  cap.  6  Hbri  iii 
Etymologiarum, 

4.  Omnis  nnmerus  primus,  aut  o,  secundum  se 
consideratur.  Seeundus  aut  ad  allquid  i.  Isie  divtdi« 
tur  i^h  1.  Alii  sunt;Bquales,alii  inaBqualesiil.  Seddivi- 
dilur  8ic.  A  quatuor  quater,  a  quinque  quinquies,  et 
ab  aliis...  Et  alium  unum,  qui  qiiana  pars  esse  dici- 
lor  quaternarii  numeri,  et  caeteri  tales.  Subsaperpar- 
ticularis  numerus  est  minor,  qui  continetiir  in  for- 
tiori  numero  cum  alia  una  parie  sua,  aut  media,  aut 
lertia,  aut  quarta,  aut  quinia,  ut.  verbi  gratia,  il  ad 
iil,  iil  ad  iiil,  ad  luil,  et  cseteri.  Superpartiens  niime- 
rus. 

5.  Et  alias  partes  ejus  quatuor.  Superpariiens  nu- 
merus  e8t,  qui...  Mnltiplex  superparlicularis...  ul, 
verbi  gratia,  quinque  ad  ires,  dum  comparati  fuerinl, 
continent  in  se  bis  b:ni  quatuor,  et  unam  pariem 
ejus...  bis  quaterni  octo.  et  un:ini  partPin  ejus.  Sub- 
niuliiplei  subsuperparticularis  nunieru^  est,  qui  dum 
■d  fortiorem  sibi  nuiiienini  rompantus  fuerit,  con- 
tinet  eum  542  niultipliciter  ciim  aiia  una  parte  sua, 
iit,  verbi  gralia,  duo  ad  quinqiie  duin  comparaii  fiie- 
rint,  contineiiiur  ab  eo  bis  cuin  una  pnrte  sui.  Mul- 
tiplex  superpanionalis  numeriis  eht...  duabus  parti- 
biis  ejus,  iini  ad  xvi,  duui  comparni  fuerinl...  se- 
decim  ad  quatuur,  duiii  coinparati  luerint,  couiinent 
eum  bis  cum  aliis  duabus  panibus  ejus.  xxii  ad  vii, 
duin  compnrati  fuerini,  inira  se  bis  octo  cum  aliis 
iribus  pariibus. 

6.  Tribus  pariibus  ejus  submuliiplex  subsuperpar- 
tionalis  numerus  est,  qui  diim  ad  lortiorem  sibi  com- 
paratus  fuerii,  coniinetiir  ab  eo  multtpliciier  ^nm 
aliqulbus  partihus  suis  ;  u(«  verbi gnitia,  tres  ad  oitr 
contincntur  his  cuin  duabus  parlibus  suis,  quatnoi 
ad  xt  Gontinentur  biscuin  tribus  panibus  suis. 

TERTIUM   FRAGUBNTUM 

Ex  eecundo  Codice  Cothico  Totetano,  cap,  7  lit,  :ii 
Eiymohgiarum, 

7.  Superficiaiis  numerus  est  qui  non  solnm  longi- 
tndine,  sed  et  latiiudine  continetur,  ui  irigoitiis,  qua- 
dratus,  quinqueangularis,  vel  circulatiis  numeri,  et 
caeieri,  qui  semper  in  plano  pede,  id  csi,  superticie 
continenlur.  Trigonius  numerus  ita.  Quadraius  nu- 
Dicrus  ita.  Quinqueangularis  ila.  Circularis  numerus 
est  iia,  qui  dum  simili  muliiplicatus  fuerit  a  se  in* 
choans,  ad  se  convertitur,  ut,  verbi  gratia,  quinquies, 
quini^  texies^  quinquiesy  ct  ita;  el  ila. 

8.  Solidus  numerus  est  qui  longitudlne  et  allilu- 
dine  coiitinetur,  ut  sunt  pyratnides,  qui  in  inodum 

4.  Magna  est  variet»s  in  divisionc  numeri  repra;- 
santenda,  cum  alia  exemphria  alio  modo  rcrerant. 
Speciinen  hujus  discrepautiae  ex  primo  Codice  Tole- 
tano,  qui  anliquissimus  e4,  si^to;  eidem  fermecon- 
cinit  aiter  Codex.  Toletanus  Gotbicusciiam,  quainvis 
non  ita  aniiquus.  Uierque Godex  eodem  inoio  babei, 
aul  0  secuiidum  se,  etc,  quod  non  facilo  est  assequt. 
Ubi  aulem  Codices  cum  Editione  Grialiana  ac  nostra 
consentiunt,  seriesserinonis  non  coniinualur.  Neque 
in  nieodis,  aut  locis  obscuris  conigendis  immorari 
iracat. 

7.  FiguroB  numerorum  paulo  aliier  in  Codice  se- 
Gundo  Toletano  explicatae  suni,  aciii  nostra  Kditione. 
Figur»  ipsse  ex  Codice  in  aere  incisae  exbtbeniur  ad 
pag.  iSO.  Trigoniu»  nuinerus  esl  lig.  i.  Quadratus 
flg.  2.  Quinqueangularis  flg.5  ;  sed  n  m  videiur  recie 
in  Ms.  expressus.  Circularis  numeri  flgura  praiter- 
missa  est  in  Ms. ;  sed  in  explicaiione  addiiur  alia 
ligura  diY^raa  notaia  num.  5.  Solidus  iiumerus  flg.  5. 
(ihu,  qui  in  Ms.  <licitur  cibui,  fig.  6.  Svhara  lig.  7. 


A  flammae  consurgunt,  iu.  Gubus,  nt  sunt  lesserse,  ita. 
Spbierae,  quibus  est  aequalis  undique  rotunditas,  ita. 
Spliaericas  autem  numerus  est,  qui,  a  circolato  no- 
mero  muliiplicatua,  a  se  inchoat,  et  in  8e  coiivertltur. 
Quinquies  quini^  bisquinquies.  Hic  circulus,  dum  in  se 
ipsum  muitiplicatus  fuerit,  facit  sphaeraro,  id  est» 
quinqules  xxv,  cxxv. 

0.  Inter  arithmeticam  autem  et  geometricam,  et 
inusicam,  hoc  interest.  Ut  medium  invenias  in  arith- 
meiicam,  primo  sic  quaeris  :  conjungis  exirema,  et 
dividis,  et  facis  medium,  ut  puta,  fac  extrema  esse 
VI  et  XII ;  siuiul  jungis,  et  faciunt  x  et  viii ;  partiris 
media,  et  facis  ix,  quod  est  analogicum  aritlimeiicp, 
ut  medium  quot  monadibus  superat  primum,  his  su- 
peretur  ab  extremo.  Superaut  enim  novem  Bex  tri- 
bus  monadibus,  his  superalur  a  duodecim.  Secundiim 
geomeiriam  vero  ita  quaeris,  extrema  muliiplicata 
lanium  faciunt  quantum  et  inedia  duplicata,  ut  poia 
sex  et  duodecim  muliiplicatn  faciuiit  septuagies  di- 
g  pondios,  media  yiii  et  ix  inultiplicata  tautuiudem  fa^ 
ciunt. 

iO.  Secundum  musicam  ita :  quot  partes  superat 
medium  primum,eadem  parte54o^uperaturm^ium 
ah  extremo,  ut  puta,  vi  et  viit  diiabus  piinibus  su« 
peranl,  qu»  duae  partes  tertia  media  ociiis  (sic)  sa« 
peraiur  ab  uliima  nona  figuras  solidas.  Planae  flgurae 
sunt,  qu:c  longiiudine  et  laiitudine  continentur.  Oitao 
sunt  juxia  Plaioiiem  numero  quinque.  Nuiix^rabilis 
magnitiido  esl  quae  numeris  arithmeiicae  dividi  po- 
test.  Magnitudines  rationales  sunt  quoruiu  ineusurae 
quantitas  cognita  iiou  habelur. 

De  figuris* 

41.  Figurae  solida^  sunt  qux  longitndine,  latitu- 
dine  et  allitudine  continentiir,  ut  est  cubus.  Hiijtts 
species  quinque  in  idaiio,  quarum  priina  circulus  est 
flgnra  plaiia,  qiiae  vocalur  circumducta,  ciijus  in  ine^ 
dio  punctns  est,  quo  cuncta  coovergnnt,  qood  cen* 
Q  trum  gcoinelriae  vocatur.  Laiini  circuli  punctuni  nou^ 
Gupant. 

12.  Quadrilatera  figura  est  in  plano,  quadrati  fl- 
gura  est  in  plano  quadrata,  quae  8ubier  quatuor  re- 
ctislineis jacei  plano  pede.  Danatheton  grammon  fi- 
gura  plana  plano  pede.  Orthogonium,  \d  esi,  reclian- 
guli  liguia  plana,  est  enim  iriangulum  rectum. 

15.  hopleros  figura  plana  rccia,  et  subter  con- 
stiluta  plano  pede.  Sphcera  est  flgiira  in  rotundum 
formaia,  partibus  ( uiictis  abi]ualis  in  solidum.  Cn^iff 
est  flgura  snlida  quae  longiiudine  et  laiitudine  conti- 
netur  iii  soliduin. 

14.  Cytindrus  est  flgura  quadrata  habens  superius 
semicirculuin.  Conon  ligura  quae  abainplo  in  angu- 
stuin  flnil,  sicut  oribogotiiutii.  Pyramis  est  figura 
qu;u  iu  inodum  ignis  ab  aiiiplo  in  iicumen  suro^.t. 
Ignls  enim  apud  Graecos  pyr  appellalur. 

D  9.  Ilaec  periiuenl  ad  caput  8  ejusdem  libri  iii  Eiy- 
mologiarum. 

11.  Haec  respondent  capiti  12  libri  iii,  quod  est  de 
flgoris  geometri;!*.  Circulus^  ut  in  Codice  pingilur, 
in  tabul.i  est  num.  8,  in  cujiis  roedio  Gudex  notat, 
id  est  circuluSt  quod  siinili  quoque  inodo  tabula  re- 
pra^seniat,  iit  in  sequentibus  flguris. 

12.  Quadrilatera  fiyura  nuin.  9.  Danaiheton  gram- 
mon,  sive,  ut  alii  scribunU  Dianalheton  nuni.  10. 
Orthogonium  n.  11.  lu  Ms.  erat  rectianguU  figura 
plena, 

13.  Isopieros^  sive,  ut  alii  habent,  Isopleuros 
num.  12.  Sphara  num.  13.  Cnbus  nuin.  14.  In  Co- 
dice  lejtitur,  contineiur  in  solibum  in  soliifum ;  sed 
fortasse  in  solidum  correciio  est  praecedenlis  in  soli- 
bum.  In  Excusis  in  solidum  tribuitur  eylindro ;  de 
Gojus  dennitioiie  dubitabat  Grialiiis.  Goiifer  notani. 

14.  Cylindrum  n.  15.  Conon.  n.  16.  Pipramis 
n.  17. 


755 


APPRNblX  XIV. 


rtt 


15.  Sicut  aiitem  infra  decem  omnis  est  niimerus,  A  ros,  non  invenies,  qaod  proposito  conveniens  sit  in* 
^^  :-*-^  u.       -:      1       ^     :      n  j^j.  p,.in„,„„  ordinem,  id  esi,  x.  Quapropler.  primum 

perrectuni  numerum  cum  primo  versu  mHltiplicaiii 
sexies  ix,  liv,  u,  novies  seni  liv.  Facltque  materia, 
tot  paries  hahutsse  cognoscitnr,  non  immerito  duo- 
bus,  quibus  haliet  unum  in  tali  ordine  :  i,  ii,  iii  iv 
iiy  IX,  viii,  atius  simul  xxii.  *     ' 


ita  et  inlra  hunc  circulum  omoium  figurarum  con 
cludilur  ambitus. 

46.  Prima  autem  figura  hujus  artis  puncm  est, 
cujus  pars  nulla  esl.  Secunda  linea  praeler  latiludi- 
nem  longiludo.  Reeia  Hnea  est  quae  per  ex  aequo  in 
8uis  punctis  jacet.  Superficiet  vero  quod  longiludi- 
nes  et  latitiidines  solas  habet.  Superficies  vero  fines 
lineas  sont.  Qiiorum  formae  ideo  in  superioribus  de- 
cem  figuris  posita^  nou  sunt,  quia  inier  eas  inve- 
niantur. 

544  47.  Numeros  autem  secundum  geometriam 
itaquaeris.  Extrema  quippe  ejus  multiplicata  lantum 
faciunt  quantum  et  media  duplicata,  ut  puta  vi  et 
XII  inultiplicata  septuagies  faciunl  dipondios;  media 
oclo  et  novem  multiplicaia  lantumdem  faciunt. 
ExpodliQ  figurarum»  Ex  duobui  Codicibue  Toleianis, 

48.  Alia  ralio  in  molu  siellarum  similiter  oclo  A- 


QUARTUM   FRAGIIENTUII 

Ex  Codice  velusiiore  Ccetenate  ad  lib.  ▼  Matymologia- 
rum,  eap,  6. 

^.  Lib.  XV  Constilutionum,  til.  2,  cap.  42.  Imperalo- 
res  Valens  etMartianus  Aiigusii  Palladio  P.  P.priviifr. 
gia,  quae  gentilibus  constituiionibiis  universis  sacro- 
sanctis  ecclesiis  orlhoduxae  religionis ,  quae  Pelro 
principes  profileiitur,  firina  el  illibata  in  perpetiium 
dcrerniinus  cuslodiri.  Daio  pridie  Idus  novembris. 

23.  Lib.  II  ejusdem  conslituiionis  45,  cap.  42«  Im- 


gnrit  coUigilur;  aut  quod  diametra  Mur,  aut  qii;i-      peralores  Honorius,  et  Theodosms  Augustiretc.  Co- 
.^^\^:  *"'  ingona,^  aut  hexagona,  aut  asyndela,  aut  »  lonos  nunquam  fiscalium  noinlne  debilonim  ttllias 


simul,  aut  circuniferens,  id  est,  suffereiis,  aut  cir- 
cuinferiur. 

49.  Diametra  sunt  ouando  quinque  signa  inier- 
snnt.  Tetragona,  quando  duo.  Hexagona^  quando 
unuin.  A$gndeton^  quando  nullum ;  timul^  quando  in 
eadein  particula  siiiii.  Superferens,  quando  superve- 
nit,  aol  actum  facit.  Superfertur,  quando  antecedit. 
Trigona,  quaiido  tria  media,  Item  seciindom  ratio- 
iiem  aliam  sunt  oclo  differeiitiae,  id  esl,  signum,  par- 
tee,  fines,  conventu,  retrogradus^  an  reelo  itinerey  ta- 
titudo  et  longitudo, 

Raiio  interioris  formce, 

20.  Posset  hujus  loci  talis  quaestio  nasci,  cum  in 
ordine  numeri  prius  viii  sint,  hinc  prius  novem  po- 
suil,  cum  iii  ratione  arithmeticae,  vel  geomelriae, 
plus  sunt  VIII  quain  ix  ;  viii  enim  vicibus  est,  vel  so« 
iiduin,  id  est,  corpus,  quod  (al.  quo)  plus  invenire 
iion  polesl.  IX  vero  superficies  sunt,  id  est,  res  quae 


exactoris  pulsel  intentio;   quos  ita  glebis  inhaerere 
percipiinus ,  ut  ne  puncto  quidem  temporis  debeani 


amoveri. 


Ad  caput  44  ejusdem  libri. 


2i.  Omnes  tam  roasculi,  quam  feminaB  decedentes, 
si  unuiii  habearit  (llium ;  tertiam  partem  ei  reliiiqoaiU 
falcidiae  nominc.  Eodein  jure  tenente  ,  si  diios ,  lei 
tres,  vel  quatuor  habeant. 

Ad  caput  24  ejusdem  libri, 

25.  Praejiidicium  possessioni  inviio  vel  inscio  do< 
mino  imponi  non  posse,  et  jure,  et  legum  auctorila* 
libus  decantaiur.  Si  coloni ,  quos  bona  Ade  quisque 
possederit,  ad  alios  fugae  viiio  transeuntes  ,  necessi- 
taleiii  conditionis  propriam  declioare  teniaverint , 
boniB  fidei  possessori '  priinum  oportet  celeri  refor- 
matione  succurri ,  et  lunc  causa  originis  et  proprie- 


pleiia  non  esl,  sed  indigeat  perfeciiooe.  Hlc  duo  ^  ^^^i^  agit»ri ;  originarios  colonos  nullis  privilegiis, 
eubl,  id  est,  duae  soliditaies,  hoc  modo  inveniunlur.  null^  dignitaie,  null»  546  censits  auctoriiate  excu- 
24.  Seoarius  primus  perfectus  est,  dividitur  eniai  s^n  praecipimus,  sed  ampuutis  omnibusmiae  aliquo- 
paribus  numeris  sic.  5^5  Sexta  |ier  has  in  terlia  ^i^^  P^r  gratiam  sunt  eiiciia,  doniiuo,  vel  fuiido,  esse 
per  dipondios  ter  bini  sex.  In  dimidium,  id  est,  bis  reddenilos. 
lertiis  sex.  Aliud  quod  ila  dividas  per  pares  nume- 


15.  J7imc  circutum^  scilicet  qui  n.  48  exprimitur; 
sed  verba,  ambitus  omnium  figurarum^  in  figura  Go- 
dicis  non  sont. 

16.  Confer  caput  45,  cil.  lib.  m.  fn  Editis  est  in 
supcrioribus  figuris^  omisso  decem,  Superiores  deceiu 
figorae  sunl  circulus,  et  seqoentes.  Ambilus  omnium 
ligiirarum  coroprehendit  has  decem,  sed  extra  ea- 
ruin  nuinerum  est. 

47.  Pro  sepluagies  dipondios  in  Editis  esl  i.xxii. 

48.  Haec  omniiio  absunt  ab  Bditis.  Inscriptio  in 
Mss.  esl :  Expositio  figurarum  infrascripiarumy  ^t\ 
fiiendose  infrasctipturarum»  Fprtasse  legendum,  id 
est^  aut  super  ferens,  aut  circumfertur. 

4  9.  Pro  particula  alia  leclio  est  partiimcu(ii.  In  Go- 
dice  iia  coMocaiae  sunt  figure,  ut  primo  loco  sit  te- 
tragona^  secundo  hexagona^  teriio  asyndeion,  quarlo 
iripona,  quinlo  diametra.  in  labula  aerea  hae  figuras 
SUI8  nominibus  distinctae  sunt,  ut  in  Cod.  ms.,  sciii- 
cel  n.  49,  20,  24,  22,  25.  Sequuntur  aliae  septem 
figiirap  sine  certis  nominibus,  quae  expressae  suni  in 
Uhiila  num.  24,  25,  26,  27,  28, 29,  50.  Posi  figuram 
n.  27  hapc  est  nou  :  Secundum  Porphyrium  et  Pia- 
tonem  ita  hcec  formula  exponitur ;  et  subjicitur  ff- 
gura,  in  noslra  tabula  num.  50  distincta.  Post  hanc 
lignram  30  alia  subjongiiur  nota  :  /n  plano  pede 
sic  medium,  et  extrema  jungantur  ad  numerum  xxvii. 
S«d  iti  figura  expressus  esi  numerus  xxvi,  ut  in  no- 
gira  labula  ;  sed  verior  videtiir  nuni,  xxvii. 

20.  Posl  quinque  figuitis  modo  dictas,  scilicet, 
U,  25,  26,  27.  50  (nain  hoc  ordiiie  Bunt  in  Godice), 


sequitur  litulus  :  Ratio  interioris  formm»  Pouet^  ele. 
Pro  hinc  prius^  al.  hic  prius.  Pro  vieibusj  al.  cuhus^ 
forte  bicnbus. 

21.  In  Ms.,  bis  ternis  sexis;  forte,  sexies.  Ibid.,  non 
in»emes;  al.  omilt.  non.  Ibid.,  quod  a  proposito;  prae- 
termisi  a.  Pro  fadtgue  coiijeclura  Burrielii,  seo 
Bayeri,  est  faciiaque.  lliid.,  duobus,  elc.  Al.,  duos^ 
quibus  unum  ordine  primum,  Post  verba,  aUus  simul 
XXVII,  sunt  duae  figurae,  quas  tabula  noslra  exhibel 
n.  28  et  29.  Sequitur  iu  Godice  Toleuno  «niiquiorl 
Q  /.  C.  figura,  quae  paginam  Implei,  et  ad  capol  se< 
quens  45  de  musica  pertinet.  Inilio  paglnae  legunlur 
haec  verb»  :  Secundum  aliquos,  qui  hanc  rationem  pef 
(abdo  idem  expontmt,  Exhibuirous  hanc  figuram  pag. 
455.  In  Godice  recentiori  Toletauo,  qoi  caeteras  fi- 
guras  simili  fere  modo  refert,  praeiermissa  fuit  hace 
magna  figura  de  re  mnsica,  sed  locus  vacuiis  pro  ea 
relictus  fuit;  et  nota  haec  apponitur,  ad  idem  argu« 
nienlum  speclans  :  Per  rationem  musicam  ita  fii^  ui 
aut  sepietn  men$uum  natif  aut  novem  vieere  possint^ 
VIII  nunquam^  quoniam  in  vii,  vei  ix,  omnes  tnv«niiin- 
tur  symphoniiB,  quibus  integris  firmce  stabiUtatis  re§ 
sunl.  Quinquies  cum  senArio  multipUeatus  et  septima* 
num  facit,  et  novem  mensuum.  Ita  quiuquii»  seni  xxz. 
Hoc  septies  ducens  facis  septimanum,  ei  noties  facis 
novem  mensium, 

Num.  25.  Haec  adjuncia  sunt  veiustissiiiiv  Godloi 
Gaesenati  ad  cit.  loc.  Ciyinologiaroin.  Sed  multa  aut 
legi  in  Codice  noii  poterant,  aut  ab  amauueosi  iuUA* 
iecta  non  suut. 


nn  AD  s.  isiDORi  |;tyim|4P$;)4$  appendices. 

ffi  vef€H  le^e  i$H  sunt. 


750 


96.  Eeatisslmus  HieroiMaii»  in  connenlarus  Za^ 
rliari»  ita  aic  dicit :  Festt  autem  dm  in  veieri  iege 
iiti  sunt :  Dies  A%ym6rum  pkase  quarla  :  decima  die 
mam  m^  /<^»  <?»««^  Im»  plemmma  ab  ejesio  fi^r 
mento  a^us  immoiaiur, 

27.  Dtes  Penleeosten  est,  inquo  verticem  moniis  Sina 
htt  iaia  est  Mojjfai  ^ei  in  qua  de  frupbus  primis  panes 
^srakmi  propomtionis. 

%%,  Biea  Sabbaiorum  etit,  in  quo  oiium  calebraiwr  in 
U§a^  et  ks  quo  mama  in  deserto  noti  tkebat  eoltigere. 

•IM.  Bm  Noomeniarum  cetebratione  novcBiunw,  5em- 
ptf  emim  iiUmi  in  mennum  principio,  hoe  est,  prima 
Mma  ^  diom  feetum  agebanl ,  sed  idcirco  in 
mantit  hoe  fofiiebant ,  qma  ,  deficiente  luna 
^tdlatr^  at4terum  nateenie  incipHur. 

Ai.  JNet  fmbarmm  ^  teptimii  menns  princifrium  esi , 
^unde  iadmi  talemmtaiem  agentet ,  ad  ^uam  iuba 
aanebani ,  et  piurima  offerebani  tacrifieia  ,  qwm  per 
tingulot  tnentq/i, 


A     31 .  Diet  Sceaopeaia  eti  fnen^  tej^o  qmn^ode^ma 
'    die  mensisj  in  quo  fabemacutorutn  toiemfntalmn  teU- 
ret  ceiebraoant.  Seenopegia  emn  iabemacpta  inierpre- 
tantur, 

32.  Diet  i^uniorum  quoHo  mente  fuHa  eti^  tepU- 
mo  decimo  ejusdem  mentisdie,  quandp  Motfses^  descen- 
dens  de  monte  y  tdbuias  iems  confregn ,  ei  in  eo  etwm 
die  ei  NabucMonosor  uAit  ier^salem  muros  primus 
destruxit. 

35.  Dies  iejuniorum  quinia  in  mense  AupMo  eH  , 

quimdo  propier  (sic)  specuiatoribus  ad  ierram  aauctam 

missis  sediiio  in  castns  Hebreeorum  exortq  eti,  Fae- 

tum  m  ui  per  deseriweif  quadraginta  an^s  tabariote 

discurrereni ,  ei  in  eremo  omnes  perireni.  Siquidem  H 

in  eo  mense  a  Nqbuchodonoior,  et  muUo  pott  tempare 

a  Ceesare  Ti^io  temptum  eeersum  cst,  atque  euceensum^ 

ei  in  opprobrium  geniis  perditee  exoriHum. 

54.  Bies  iajuniamm  aeptimi  in  «icm  ofiiaaa  aai*  ^ aii 

'.  **^  F\"\^     OfpeUmr  Oapber.  tv  ^o  occkue  e$t  Qodoiifli*  ei  re- 

tn  prinapto  •  ^,^j^,.^  ^^  ^^^^  ,-^  Jjermlm  hifirfefiti  finni.  j^a^uoi 

iiia,  i^pttt  0  ^QquHwr  fefepdat*  Om  ij^»niofuv^  Aficin^i  ^  uums^ 

iifiimf  9^1  ^d  not  J^uariutf(ofiajtW\  qunindo  £0- 

gnoverunt  cuncti  in  Bab^ione  capti ,  in  qui/Uo  nf/W4 

tem^ffium  fm^tt  asertm,  ^  fecerm  pUmti'» «  <*^'«^ 

uimm-  ibU^  It^^m»  )}iQrAM)fAius  .w  .c^wii€niarMS> 

i^acliMrjfVe* 


<iiwi.  M.  4iili^isalaiui  Codex  Toletaqiis  Iikc  ad- 
miSibaamftpat  a  noirisoiiHiiao  omitti  non  debuempt. 


Mum.  32.  lo  S|s.  quturti  n^n§e. 
Num.  J^.  h)  iHs.  J^ejuniftm  f uiniM'- 


4B  «Tmiummm  mtm  posvwidus  uiros  is  a«£FAM  jQinyim  QVMexi)  c^wnx^s. 


A4  tib,  XI  Ettimologiarum,  eap.  1.  E^  Cgiice  fii^O' 
vati^ano  185Q. 

^a  situ  at  tsabitu  smutotit  Jttmttusi' 

i.  Mn^e,  liONilnea  1n  4de  consistere  fiigirifleai,  oC 
in  Apostolo  :  State  in  fide  (ICor.  xvi,  15).  Ambulare^ 
ad  Domlnum  lendere,  ut  in  Psalmis  :  Ei  ambulabam 
in  latitudine  {Ptaim,  cxyiii,  45).  Sedere^  in  Deo  tiU" 
MJMiVir  iw^^mmm,  miuEmi^o  :  ¥o$  .au/am  ae^ 
Jmiit(mtifi0  tJLm.  wy.  M^),  M  4n  (Uiins)  JRefvm 
de  Davide  :  Seditque  eoram  Domino  (II  iU§.  «i,  A^. 
J0ier$  MilMu  vUUa  a^  ANiialJMitaa  MMMnbm; 
iiMi^iligter  'm  rijMigctt» :  JEi«fui#Mi  em  jntmmm 
mdecjtfi  (JfnMu  HM.  iMi).  Cunmt,  in^rihus  itoom 
tmiWH ;  ••  AfMMAoAo  :  jBie  ciMrtte,  «i  camprabem' 
«Mi  (/  C0r,  «,  «4^  Ct  m  makam  mrtm  :  Padaa 
pamiaMm^ktm^emewuiPr.oimb.  i,  i<»). 

.ft.  Jbaoemm^  fMfaoMs  iii  JDomiiiiUD ;  iii  Psalnis  : 
4«;eii«i0  tn  oirdf  «Mii.disiMiifff^Paaln.  I/xmiu,  6). 
iit  m  SAoAtt  £  M  mare  m/mdemHL  (ilU  Itraal  da 
dimi^  4fim^  xan,  4^.  Hen  ia  nalam  parieo, 
mmem^  amwrlnp  ^Bneunptk) ;  m  £«Qan|^lo  :  %A 
uan  mamt  pa$  Mtmm  in  oaile  a^ium^  eed  aacettdit 
admuda,  iMa  fmaai^at  Imra  (loau.  x,  A ).  i>eefieutm^ 
Aaiaaim  a  fteo  •:  ia  ^fivaogetio  :  Ueena  quidam  deaceur 
Melmt  M  JmmtftUmmyfrieka  (Lmc.  x«  3#).  Ec  m 
wia  jtms  ^ueeudittm  ^euas  ^U  MM^cesd^^^  sm. 
iiUai.mmL,^ 


.  cv^  «1. 4.  Do  «odice  Jfcagjofjnieata  i^^ 
laawBt^iitt  <dixi  iii  ^aidenaois,  «ap.  MML, 
jnn.  W.  im  «ptoinon  «tUiforieanin  otpoakioMMii 
ai/tm^  aiibilitiilo  giynoiogiwiin  sanQii  Isidori  in  ,eo 
codice  continentur,  liaec  duo  capiia  OByiMO,4|iue 
yoacjafaid  iHM  ei,  m  oo  Godioe  IMiri  vi,  coiloean- 
lar.  iii  ¥irigata  *:  immmi  pudlam   jacentem  at^M 


2.  In  Yttlgata  :  Fiiii  Israel  de  iarm  MgtfptL 


AiUHttMi  liuat0tta  nmaibtta  .atenbtttiim  diabola. 

5.  ^eiendiMH  «roro  eac  quod  mefniira  4iomlBis  ei 
4iiMnaoi  adM  diabelo  aserilHinKH*,  non  secundiin 
4ilaionam,  aed  aecundun  tNeforiara  aeripieiHJa  ount, 
«fim  in  nHtHis  locis  saer»  Scripium  IniJBaitiodi  ape- 
^ies  inveniunlur.  Nam  capnt  otmiiHin  maiorBni  dio- 
iNiiiia  eat;  irnde  legifur  in  41abacuc  :  Pa^entsTtit  rff^Mi 
4e  domo  tmpti  (Habac.m,  i^.  €or  vercdiaboH  reprobi 
liomines;  unde  de  Behemoili  lesitnr  in  libro  beaii 
M  i ike.aim  simntituta  luaiHa {M.  xu,  4^.  DaBtes 
4111»  .lol  dene^iM  .li«ne(^iei««MMit  pi»id  MniMa  4ooia- 
reSy  521  "^  >>)  praidiclo  libro  scripiiMH  «at  c  i^Mii 
lOfiu»  i^Uut  pntpebjm  dilueuii.  Par  §ifrmn  dautium  ajut 
{amida^IMd.,  b.  ^. 

A.  JManea  dialnli,  inapiraiioiiei^  aliMi$:praiM  :  E*  m 
uaribm  ejm  (umm  itramdU  (IM. ,  iii*  Oa  «iiidioli 
seriiiones  ejus,  quibus  corda  bonuiMim  iMMiitia  eogi- 
.talioniiMis  olio^tHiur,  mi  ost  jd  iob  :  De  ore  ejut 
l>fiaumm  prmedit  (Jbid.,  M^^.  lingua^dioboiioapieiitla 
iMijua  saiouii,  «el  lifeaoiicQcun  d^ma.iH  eal  id  M  : 
iCi  fum  Hgabit  iinfuam  ejm  (iob.  ]u«,-2ll). 

5.  Ossa  diaholi  poiootea  f^^uiaeiiiimim  im  jnali- 
4ia,  «icnC  ii«»eti«i .  «li  oi»t  id  iub  •:  ihm  ejm  fiUuta 
a^us{Ibid.^  43).  Cariijaiio  .ejusMinMS  poiontM  <|iiaBi 
4h  j%im  QeM.aoiniAMilMr,jat  oat  id  iu  iob  LCatitilafo 
jtjut  ttaui  iatuitui  iferrm  (ibid.l.  iiuJdim  dioMi  iM3pi' 
•rBtio  ^jua  OMiilia  perMMcda  BMnMwn»  wl  jnccM»- 
cttn  BOMwe  carBoii  lOandem  Ueiat, 

§.  .FaBiM  .diaholi  ABijolMiati  adyoiiliis ,  mI  «p<M4a 

-Gianisaia;  jK^.  .^iNi^iiMaiti^M^  diiCMrfatfr  4« 
JEm^itmt. 

d.  V^ba  VMlgalaB  am  :  CorpM  Hfims^  ^«4i 
diNii^o,  Mpifis«i|iMi  MfMMBii  u  pRamaii#M*  Ki^|Mi#  : 
Jk  jtre  je$m  lumpadm  peim4¥ni,. 

.5.  Vnlgala .:  jO«Mi  m^  Jueiut  fitbultt  ttHt^  cafHiagu 
iiliut,  ticm  iammtt  ifeifrm*  A>bsc4Mmgi  c«t  m  iVa.,  ei 
larlBsae  jaettdosun  «iiini4rii>  /toox.. 

6.  {LinM  5.J  In  Vuigaia  :  .cohenentA^  tibi^ 


757 


APPENDIX  IXVm. 


m 


^in^  malitia,  at  est  id  io  lob  :  fiaeiem  $fiu  pfwcedti 
egestM{Job,  xli,  13).  G^rnes  diaboli  inlirroi  quique 
in  conle  ejiis,  et  minus  yalenies  peccatis,  ut  e^^i  id 
m  Job  :  Membra  eamvm  ejus  cohe^entia  sunt  {fbid,. 
14).  Testiculi  diaboli  vel  nseretici,  vel  pravae  cbgiia- 
tiofies  subiHiter  vincutis  peccatorum  obliganles,  uf 
est  id  in  lob  :  Nervi  testkulorum  perplexi  (Job  xl, 
\%).  Cauda  diabnli  Antichrisius  est,  vel  consuetudo 
peecandi,  ut  est  id  :  Siringit  caudam  suam ,  quasi 
cedrum  {Ibid.).  Dormire  diuboii  est  in  corde  repro- 
borum  reqniescere ,  ut.  est  id  in  Job  :  Sub  umbra 
dormil  in  secreto  ca(ami  (Ibid, ,  i6),  Pascere  diaboli 
esi  in  peccaiis  impiorum  delectari,  ul  est  id  in  Job  : 
tiuic  montesherbat  ferunt  (Ibid,,  15). 

APPEiNDIX  XVf. 

Additio  CiHiicii  vetmlit^mi  Talitam  ad  eap.  t  Ub.  xii 
Etymolpgy^npfi^  nuifi,  i  f^  teqq, 

I.  Leo  enini  Gr^ce,  Latii^  xero  rex  dicitur.  Tres 
naturas  babety  id  est,  cum  ambuiat,  et  iier  facit  per 
arenain  odor  venantium.el  cauda  sua  o^^it  vestigia^ 
Qt  non  possint  eum  venatords  seoui. 

%.  Ila  et  Salvator  nostcr  de  Irihu  Juda,  missus  a 
Patre  operit  vestigia  sua,  id  esi^  deitalem,  ut  appa- 
reret  omnibus  dum . . .  cum  Patre  descendens  iu  ule- 
nim  Vir«inis,  ul  salvaret^  qiiod  perieial,  ei  Yerbuui 
caro  factiim  est,  et  habiiayit  in  nobis.  £t  boc  igno- 
rantes  homines,  diTm  descenderet  de  coelo,  el  a^cen- 
deret,  dicebHnt  :  Quis  esl  iste  rex  glorice  ? 

92S  3-  Secuiida  nntura ;  dum  dormierit,  ocjij^ 
diis^igilant,  aperti  enim  sunt.  In  Caniica  CanUcgi- 
nim  de  eo  dicilur  :  Ego  dormio ,  et  cor  meum  vjtgil^ 
(Cantic,  v.^).Mon  enim  dorrait',  ^eque  oW^rnvit^t, 
qiri  custodit  Israel. 

4.  Tertia;  cum  geiyierit  calulum  suum  ,  mortuum 
eum  generat,  et  leaei^a  fiiinm  c^tO||(;l.ii,  dQn^c  ve^m^ 
pater  cjus  teriia  die,  et  insofQai  in  faciem  ejus  cviip 
ingenti  rugitu,  et  su^iit^t  eugn. 

5.  Sic  qmnipoiens  Pater  susc^iavj^  f/eriia  ^ie  Uoi* 
genitum  suuro  ;  und.e  per  Jacob  A^c^u/^tuliip  JUe^-  * 
his  lada. 

Additio  ejutdem  Codicit  Toletani  ad  capul  7  tibri  XH 
Etymologiarum, 

6.  Charadrius  najura  sua  ioius  aJluis  Jiajsciiur, 
nullaro  liabens  nigredinem  ;  et  in  Deuteronomio  de 
eo  scriptam  est,  et  aiMj^iora  ejys  InfiriiM  pura/hi^ 
ouorum  oculi  c^gant. 

7.  L)  g^i^  mum  MvQiuOw,  •(  fii  qiiis  inlkinag 
est,  ab  eo  cc^noscitur  si  vivat  aat  morjaiur.  Si  fiftt 
ad  mortem,  avertit  faciem  soam,  si  ad  vitam,  aspi- 
f^t  a^  iii^rqiui^^,  ^  inGrimus  ^  illun^. 

9.  Ej,  qpi  vul^i  sursuiii  coatrji  ndiM  jsoiis,  ei 
comburit  inflrmiiatem,  et  spargii,  et  infiNnus  saiva- 
j^itqr  .:  J>ersonani|;:^n«.ti|;f^ri;Qs,qiu  lotus  estoivens, 
et  ^un4us,  imim  biftl^s  «igredJAeai,  desttcsuaiA 
raire  'ye^ijeas^  ^t^^i  4%u>n  909  r/efiiepeniBi. 

9.  Ct  a  Judaeis  avi^tU  bciem  ftuam,  gentes  Meic 

i 

A9fff>  JEVii, ».  I.  -itoe  aMitio,  sm  fiota  cbaractere 
^iftfim  Qi9tlHC0  eiarata  e»t,^<l  nona  prima  mnnu. 
WJ^JMT  <tn«iuifii0bsoiira  smu  141  Ms.,  ac  fonasse 
iMei^lQliU  ifaaeiliica  sequuntur,  odor  miantium. 

9.  iQliK^EUiB  M  ia  Ifs.  n^tier,  ae  rortnsse  praesti- 
^it  JIHMre^  lia  et  S^aUMr  Uq  de  tribu  Juda. 

3.  M^Hm^mei  iu  Cau4icit  Canticorum;  sed  for- 
tM^  JMCtor  additionis  scrifsit  ut  est  in  .i^s. ;  nam 
ilieAio  Mo^priQeedeoie  ^  fere  modo  litirft  librorum 

fi.  fitoQ  iivlifiaiMriu  Godioe,  ^uen  ad  locum  faaec 
i^UiliQio  marf^ae  in  tfimsversum  eiarata  periineat, 
sed  44)jMe  ^apite,  «ui  «djaoet,  non  eet  semovenda. 
l'^^£Mim!^^H>#<4ia(:fMiri9  o^enMo  tttcap.  i4,v. 
f  .S  Qj^  %  4.e  ^  9Xe  ti»rrjMKMir,  ati^uateous  coni' 


A  Mo*deitate  ospeatit,  tollens  iarirroitalem  peccaioniniv 
et  languores  nosfros  ip^ji^  porlavjt,  uf  exaltaretur  su- 
per  lignura  :  ascendcns  in  alium,  captivain  dimc 
eaptivimem. 

10.  Sed  dicis:€haradrius  immundus  est  ad  escam« 
Quomodo  poteslportarefiguram  Gbrisii?  Et  scrpens 
iuinidjujMfi  es^.  iUidi  Joannein  ievangelisUm :  Sicut 
e^aUamt  Mf^m  terpentem  in  deterto,  ita  oporut 
es^lari  FiHm  iominit  (Joan,  111,  U),  Nara  et  fiiii 
Israel,  (igiaiiido  ai^picieUnt  aeaeoa  aerpeuteui ,  sani 
tffideb^iHur. 

Ad  Ub.  XII  EUfmologiarum,  cap.  V,  ex  Cod.  Palat. 
«81. 


pE  SPNUO  AVimf  • 

Aquilas  dangere.  Accipitres  pli^iare.  Vi^ltures 
ptilpare.  Corvos  crocitare.  Milvos  lupire,  vel  luffere. 
B  Olores  densare.  Grues  gruuere.  Ciconias  protoliare* 
Aiiseres  gliccire,  vel  sclingire.  Pavones  paupolare^ 
Gallos  cucurrire,  vel  cantare,  Anaies  tegunnitare. 
Turtures  gcmere.  Palumbes  paucilare.  Leones  fre- 
mere.  jUgres  rancare.  Pardos  felire.  Pantheras  chau- 
rire.  Ursos  uncare,  vel  sevire.  Apros  freitderc.  Lyn- 
ces  urcare.  Lupos  ululare.  Serpenles  sibilare.  £le- 

?bantes  barrire.  Onagros  mugliare.  Cervos  rugire. 
auros  mi^irie*  fiquos  binoire.  Perdices  eaccabare. 
Graculos  frincolire.  Noctuas  cubire.  Merulas  fren-i 
dere,  vel  zinziare.  Turdos  trucilare.  Sturdos  parda- 
re.  Hirundines  minurrire.  Passeres  tiziare.  Ape? 
bovire»  vel  bombilare.  Cicadas  fritinnire. 

AmNDfX  3LVIII. 

Ad  lUt.  KVi ,  cap.  2,  »um.  7. 

fragmenl^ffi  deuilro. 

I  Ett  €od.  ms.  apud  Vulcanium. 

^m  ftk^  salei^  iiuore  Aiaris  fervor  conficit 
aplis»  .diAr^dp  m  peiiram  aquas  marinaB,  quas  ma-^ 
jor  .vis  V£uitorum,  vel  ipsios  «oaris  fervor  in  ytior:i 
ulleriora  projeccrit ;  iia  in  Nitria,  ubi  a^state  pluvise 
prolixiores  teliurem  infunduiu,  adurit  sideris '  ardor 
Untus,  jqui  ipj^as  pluviaies  ^r  l^^titudiuem  arena- 
rum  «aucQiiuat  in  petram*  sali  qHidein  vel  glaciei 
aspectu  simillimam,  sed  nibil  rjj^idi  rigcun>,  uil  salsi 
saporis  habenlem,  (\\kr  lainen  )uxta  naiuraiii  salis 
in  oaumaie  durare,  atque  nubiloso  aere  fluere  ac 
liquelieri  solet.  Hanc  indigenae  sumentes  serVanl,  et 
ubi  opus  fuerit,  pro  lumento  utunlur.  Uiide  jmlaoo; 
peccanii  dicit  propheta  :  Si  laverjit  te  niiro.  et  niuUivU' 
cav^rit  Ubi  hkrbam  borith,  macutaia  es  in  imqmijate 
Ittfl,  dicit  Dominus  Jierem.  n,  22).  Crepitai  aulenl 
in  aqiia,  quomodo  caix  viva,  et  ipsa  quidem  disperi.l, 
sed  aquaA)  lavatioui  aptain  reddit. 

D  ut  effp  magis  ppio,  Caradriut.  f^orlasse  ^egendp^i, 
infirmot  curant,  quorum^  eic. 

App.'  ivii.  De  Codice  JI'al^tino  281,  .ex  quo  bae^ 
excerpsi,  vide  Isidoriana^  cap.  102,  num.  40^'  ^eq. 
Post  librum  vigesinimD  et  idtimum  baec  de  souiiu 
avium,  imo  animalium,  addita  fueraut :  ^u^a  tHM,ius 
ad  caput  7  hbri  xii  jperiinent,  Co^rerenda  l)»c  sunjt 
cum  iis  qu.-e' de  vario  sonitu  fmimalium  Isidbrus  ex- 
plicat  in  lib.  i  Diflerei^t.^  (it.  V,  usMp.  607,  ^  cum 
Becmano,  yetp.  Murifiur^  JK*^^^  uqtum  car,mea 
de  Pbilomela.  Pe  ti^rii^^us  aui  ,#cuqi  /jfincare,  .^t 
raucare. 

App.  xvjii.  1p  Yulqi^y  /Iditipne  ad  flipieii|i  fig^Ui» 
II  lib.  XVI  notalur  ,^uod  ^  podic^  gue^ann  iw§.,  mue 
vocabulum  A|Puronitruh  IffiJbentj^  hmc\:  N^a^  ticul 
tatem^  eic.  Ou£  a  nobis  praelermittenda  uoa  (iie 
runt. 


759  AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOGIAS  LECTIONES  VARIANTES. 

524  APPENDIX  XIX. 
A4  Hb.   XVI    Etymologiarum,   cap,   20»  fwm.  9  tx 
Codice  Vaticttno  4345. 

DE  CAUPANIS  ET  N0L18, 

De  vasis  fusilibus,  vel  etiani  perduclilibus,  quae 
giinpHciter  signa  vocantur,  quia  eoruin  sonoritate 
qnibusdain  pulsibus  excitata  significantur  horae,  qui- 


m 


A  mae  duae  ;  unde  mitia,  quomodo  in  iibro  Hebraieamn 
qaxsiionum  semuncia  scribitur.  Siater  entm,  iii 
quidam  aflinnant,  unciam  uiiam,  id  esi,  aoreos  aex, 
ut  alii  putaiit,  tres.  In  Evaiigelio  nomen  diioruui 
didrachmae  siater  daiur.  Secel,  cum  Laiina  liiigua 
cornipte  sicliis  dicitur,  ut  in  Qusslionibus  supra- 
dictis  iiidicatur,  unciae  poiidus  habet,  ut  alibi  scrip- 
tum  reperi,  scrupula  sex,  quod  et  ipse  arbitror : 
nam  siclus  ipse  de  secie  de  propinquitate  ponderis, 
quasi  sicilicus  son»t.  Obolus  enim  ficrupiiJuin  diiiii- 
dium,  quod  Tacit  siiiquas  tres.  In  Ezechiele  siclua 

*  XX  obolos  habet. 

525  APPENDIX  XX(. 
Ad  lilfr.  XVI  Etymologiarum^  cap.  26,  fiiim.  17. 

FRAGHENTUH  DE  HENSDRIS 

Ex  mt,  Codice  apud  Bignceum. 

Gorus  inodii  xxx.  Baius  amphora  una,  id  esi,  mo- 
dii  tres.  Cadus  Graeca  amphora  est.  Ephi  id  meusu- 


l)us  in  doino  Dei  statula  celebraniur  officia,  de  bis, 
inqtiam,  lioc  dicendum  videtur,  quod  eorum  usus 
non  adeo  apud  aiitiquos  habitus  producilur,  quia  nec 
tam  mulliplex  :ipud  eos  conventuum  assidiiitas,  ut 
modo  est,  habebatur.  Apud  aliosetiam  devotio  sola 
cogebat  ad  slaiulas  horas  conciirrere  :  alii  pronun-v 
tiaiionibus  publicis  invitabantur,  et  in  una  solem- 
nitate  proxime  Tuiuras  discebaiii.  Apiid  quosdam  ta- 
bulis,  apud  nonnullos  cornibus  horsR  prodebantur. 
\asonini  auiem  de  quibus  sermo  est  iisuni  primum 
apud  lialos  arfmnnnt  inveiitotu.   IJnde  et  a  Cam* 

pania,  qi)«  est  Iialiie  pmvincia,  eadein  vasa  luajora      ^  ^ 

quideni  campance  «Jicutitur,  tninora  vero,  quae  a  souo  B  rae  bahelin  aridis,quod  in  liquidis   batus  ;  meireU 


tintinnabula  \ocantur,  nolas  appellant  ab  ejusdem 

Campaniae    civitaie,   ubi   eadeni   vasa  primo    sunt 

comiiiutata.  ^ 

APPENDIX  XX. 

Ad  lib,  XVI  Eiymologiarum^  cap,  25,  n.  11. 

FRACUKNTUU  SANCTl  ISIDORI  DB  P0NDERIBU8 

Ex,  m$,  Codice  upud  Bignaum. 

Talentum   esi   pondo    lxiii,   quod  faciunt  lxxx 

librae  Attica*.  Mina  esi  libra  una,  et  semiuncia.  Ta- 

lentum  ininas  habet  lx.  Mina  Graece,   Latine  mna 

di^itur.  Drachma  habet  scrupula  ni,  didtachma  dracli- 

App.  XIX.  Ilsec,  quae  de  campanis  in  Codice  Vati- 
caiio  4545  reperi,  adjicieiida  hic  censui,  ut  de  ra- 
lione  coiivocnndi  oliin  fldeles  ad  ecciesiam  nonnulla 
hinc  noiilia  eniaiur  ;  (|uo  in  argumento  explicando 
recenliores  inulti  versati  sunt. 

App.  XX.  Iloc  tragmenium  Bignaeus  prolulit  inilio 
Ediiionis  su;»  ex  ms.  Godice  inoiiatierii  sancti  Dio- 
jysii,  uti  etiani  fragmentum  appendicis   sequentis  * 


una,  utquidam  dicunt,  habetscxtarioftcentum.  Men- 
sura  Gra*ce  metron  dicitur,  unde  et  metreta  appella- 
tur.  Notindum  vero,  quod  mensura  Hebraeum  nomeii 
est.  In  Isaia  iOgyptiorum  mensura:,  quae  Ires  faeiunl 
inodios,  X  sata  idein  sunt  quod  eplii,  id  est,  niodii 
tres.  Gonior  mensura  est  Atiica,  habens,  ut  quidant 
opinaiiiur,  concios  iies  id  est,  sextarios  xii,  xiiu 
Gomor  dicuni  paulo  iniiius  a  sextariis  v,  qiiod  eilani 
ipse  sequor,  eo  quod  sit  decima  pars  epbi.  Goiii«r 
quidani  putant  modio.s  iii  in  sexlarios  esl  liquide  in- 
spiei.  Cotyla  iniiia  est  in  Ezecbiele  :  Deeem^  inquit» 
cotyUe  $unt  gomo* 

quae  tamen  Isidori  esse,  ^ui  liiuius  indicat.  non  cre« 

App.  XXI.   Corrupta  sunt  ba^c  duo  fragmenia,  e( 

omnino  reformanda  ex  Isidori  doctriua  cit.  lib.  xvi, 

ut  de  meiisuris  et  ponderibus  ver:i  •ententia  possii 

colligi.  Bignaeus  ita  ea  produxtl  ut  a  nobis   ed.la 

Q  sont. 


AD  ETYMOLOGIAS  VARIiE  LECTIONES^ 

intormistis  brevioribus  nonnuAts 


Ex  multis  veteribus  exemplaribus  mss.   et  editis  selecta , 

fragmentis  nondum  edilis. 


Ingentem  varianiium  lectiouum  silvam  cuin  ex  an- 
tiquissiinis  Codicihus  mss.  prope  innumeris  et  vete- 
ribus  primis  cdiiionibus  collectam  jam  in  promptu 
baberem,  saiis  visuin  fiiit ;  ne  opus  in  immensum 
crescerei,  eas  tantuin  seligere  quae  majori  iii  pretio 
haberi  possint,  cifteris  prapiennissis,  quae  aliqiiando 
fortasse  uiiles  siiit  futune  iis  qiii,  earum  exemplar 
nacti,  Etyiiiologias  sancti  Isidori  seorsum  a  reliquis 
ejus  operibus  plenius  illustrare  voluerinl.  In  iis  vero  ' 
variis  lectionibus  indicmdis euin  ordinein  tenebo,  ut 
textnm  meae  Editionis  ,  quae  cum  Grialana  fere  con- 
senlit,  prasmittam  ;  tnnc  discrepantiam  ex  aliis ,  ta- 
ciio  plerumque  nomine,  annotabo.  Inter  exemplaria 
auiem  qiiae  collata  sunt  peculiarem  locum  obtinenl 
Editio  princeps  Etymoiogiaruni  sine  loco,  et  anno, 
Edilio  Veneu  anni  4485 ,  Editio  Yulcanii,  cui  Edi^ 
tiones  Bignaei,  Brenlii  et  Gothofredi  conciiiiint,  duo 
Codices  mss.  archivii  Vaiicani,  Codex  Exceileniissi- 
mas  familiae  Albaniae,  doo  Codices  Caesenates  Mala- 
lestii,  Codex  Lucanus,  Codex  Florentinus  sancli 
Marci,  Codex  Muliiiensis  a  libro  tertio,  duo  Codices 
Golhici  Toletani,  plures  alii  Vaticani,  ut  Vat.  G24, 
Palat.  281,  282,  285,  Oltob.  556,  545,  545,  552, 
404,  427,  477,  Urb.  100,  479  Hegiovat.  102, 
1955,  etc. 

LIDER  I. 

Cap»  I.  Num.  1,  qui  disciL  al„  quod  discii;  al., 


i^ttt  didicit.  N.  2,  consistat.  Al.,  constaL  N.  3,  voIae« 
ruiit.  Al.,  dixerunl,  Ibid.,  discipiinam  Yeroesae.  Al., 
diiciplina  vero  esf, 

Cap.  II.  Num.  2,  cau$as  el  divisiones.  Al.,  casus  d 
divi$ione$,  Ibid.,  mensuras  dimeii8ione8que.AI.,  mai- 
suras  lerrce  dimentionesque.  Atqiie  ita  legitur  ex  cor- 
rectione  veteri  in  Cod.  Palat.  281. 

Cap.  111.  N.  1,  sequuttlur;  quorum,  Al.,  secuti  tiuil; 
^  ^narum.  Ibid.,  verba....  introducunt.  Alii  omlttant 
htec.  Num.  2,  coiHineri.  Al.,  retineri.  N.  5,  quod  in 
legendo.  Al.  om.,  in,  N.  4,  inde  apud.  AL,  idem  apud, 
N.  5,  sacerdotes  dicunt.  Alii  on>iiiunt  dicunL  N.  6, 
hinc  esL  Alii  praemitlunt,  Phemius  dictiarukro 
mari  quod  proAuil  in  Syriamf  qui  Sidonem  wrbem  M 
condiderunt,  ninc  esl.  Ibid.,  capiia  scribuntur.  AL, 
c.  de$cribuntur,  N.  8,  monem  signiOcai.  Af.  om., 
mortem,  Ibid.,  quidam  sic  ait.  Al.  onu,  sieail,  N.  9, 
angelo.  AL,  per  angeium,  Jbid.,  p^^r  mediam.  Al.  per 
mediuin.  Ibid.,  in  Irontes.  \I.,  tii  ftontey  al.  in  fran* 
tibu$.  N.  10,  apud  eos.  AL,  afud  Grcecos.  Ibid.,  Muri- 
buiit.  Ai.,  $cribiiur,  Ibid.,  vocantur.  Al.,  vocatta-^ 

Cap.  IV.  N.  1,  proprie.  AL,  proprio  cognomine»  N, 
2,  multi  eis  utuniur,  etc.  AU,  mutti  eAs  in  cammunA 
iMimittr,  ut  est  $cribere^  et  legere,  Ibid.,  rationem  no« 
verunt.  AL,  r.  eciunt,  Ita  Cod.  Taurln.  in  Gatalogo 
i;odd.  mss.,  1. 11,  pag.  12.  N.  5,  v»rie.  AL,  voeia  N. 
4,  sonum.  Muiae.  AL,  $onum^  ut  f,  1,  in«  a  aeUr^ 


/(Vl  AD  S.  ESIDORI  ETYMOLOGIAS  VARIANTES  LEGTIONES. 

sonaibii.  Vocales.  Al 


m 


Mutcg.  Ibitl 

d,  et  caterfB.  Et  mataB,  etc.  Al.,  et  miKM  a  veteribus 
ionas,  ei  $emu(ma$t  et  ini&na$  (Hctas,  Ita  s»pe  occor- 
rit  Jn  Mss.  Isidori  infinitiTUS  sine  verbo  a  quo  regatnr. 
M.  5,  Autemapud.  Al.,  aulem  i,  et  y,  apud,  N.  6,  modo 
Yocales.  Al.,  vocates  tunt^  modo.  Ibid.,  Jnno,  vanns. 
Al.,  Juno,  vates;  al.,  Janus  vates,  N.  7,  quoliescun- 
que  inter.  Al.,  quotiescunque  in  metro  inler,  N.  8, 
alicubi  necconsonans  est.  Al.,  aUculnnu  vocali^f  nec 
consonans  est,  Ibid.,  digamma.  Al.,  digammon,  Ibid.^ 
duplex  gamma.  Al.,  duptieem  gammam,  N.  9,  dicuu< 


tur  quia.  AL,  d.  ftropterea quia,  N.  iO,  ut  sunt  semi- 
Tocales.  Al.,  «I  itinl  cotuonantes.  Ibid.,  ut  sunt  mu- 
tae.  Al.,  nt  sunt  consonantes.  Alii  adJuiit,  ui  sunt  mu-^ 
tff.  Et  sunt  abcdelgilmnoprsi,  etv.  N.  11, 
elaius  cui.  Al.,  eleoatus,  cujus,  N.  43,  resonani.  Al., 
sonant.  Ibid.,  sopervacua.  Al.,  superflua»  Num.  i4, 
lempus.  AL,  tempora.  Ibid.,  Tocatur.  Al.,  est  vocata, 
N.  15,  V  scribebant.  Al.,  i  scribebant.  At.,  h,  et  n  scri 
bebant,  N.  16,  nomen  quomodo.  Al.,  >i. 
Iiatieatur.  A  quibusdam.  AL,  habeatur, 
autem  natura  dedit^  voluntas  ordinem.  A  quibusdam, 
Ibid.,  ordo  adjlcitor.  AL,  ordo  diciiur.  Ibid.,  prima 
est  litterarum.  Al.,  prior  est  iittera,  N.  17,  quaruni 
uni.  AL,  q.  unius,  Ibid.,  teniiis  virgula.  Al.,  lenuis 
figura.  Ibid.,  ordmem  dedit.  AL,  dedit  ordinem ,  et 
apicem.  N.  18,  pro  eo  quod.  AL,  propler  quod.  Ibid., 
figura...  schbilur.  Alii  haec  omitiuni. 

Cap.  y.  Num.  1,  loquendi.  Al.,  loquendi  scribendi' 
que,  Ibid.,  liiterarum.  Al.,  artium.  Ibid.,  inventa  est. 
AL,  inventa  primum  ett,  ibid.,  didiceront.  Al.,  didi- 
cerant.  N.  4,  iriginta  diiiunieranior.  AL,  f.  partes  d.\ 
al.«  xxTiii ;  al.,  viginti  septem;  aL,  xxix.  partes  d. 
Ibid.,  noix.  Al.,  om.  Ibid.,  viiia.  Al.,  cateravilia, 

CkP,  Yi.  Num.  i,  nomen.  W.^idesty  nomen,  Ibid., 
reYertonior.  AL,  referuntur.  N.  2,  in  complexom. 
Goibici  et  alii,  in  complexu, 

Cap.  Yii.  N.  1,  dictnm  quasi.  AL,  dictum  esi  quau, 
Atque  ita  saepe  verbuin  subsiantivuin  in  nonnullis 


sonabit,  ut  h,  c,  A  aL,  sicque  varietas.  Ibid.,  omalom.  AL,  omcfam  ««r- 
monem.  Ibid.,  inducil.  AL,  produdi.  N.  2,  aolinft* 
nita.  Al.  add.  niit  mintii,  quam  finita.  N.  5,  demon* 
strantis.  AL,  demonstrationis.  N.  4,  arclantur.  Al. 
tfoarc/flfiittr.  Ibld.,  juiigilur.  AL,  conjungilur,  N.  5, 
primigcnia.  AL,  primogenia. 

Cap.  IX.  N.  1,  nsm  scribo,  elc.  AL,  mim  seriboper* 
sonte  factum  est.  Item  scribo  personm  factum  indieai 
sed  ejus  a  quo  patitur.  N.  2,  praBieriium ,  praesens. 
Al.,  prteteriium  instans,  Ibid.,  et  genera.  AL,  el  leiii- 
pora.  N.  3,  agamus.  Alii  adduiit :  Perfecta  forma  di^ 
ciiur  a  perficiendo ,  ut  lego ;  tunc  enim  dicendum  eil, 
quando  m  prwsenti  tempore  legimu».  Ibid.  volo.  AL, 
cogiio.  Ibid.,  incboaniis  indicio.  AL,  i.  judicio.  N.  4, 
signiflcalionem  indicaniif.  Al.,i.tn<itfan(/i.  Ibid.,im- 
purantis.  Al.,  imperandi.  M.  5,  in  Goihicis,  indigeo, 
et  egeo  cum  accusaiivo  eget  personam,  elc.  N.  7,  pa- 
rit  aclivuin.  AL,  paritur  activum.  Ibid.,  non  sonant 
Latiiie.  Al.,  n.  s.  Lathia.  Iii  iionnullis  adjiciuntur 
quo.  lliiiL,  n  quidam  tiiuli.  De  generibus.  Genera  verborum^  ctc.  De 
Potestaum  communibus.  Communia,  etc.  De  deponentibus.  Depo 
nentia,  etc. 

Cap.  XI.  N.  i^capiat  partes.  AL,  c,  partem.  Ibld», 
ab  uiroqiie.  AL,  afr  ulritque. 

Cap.  XII.  N.  1,  copulalionc  sermonum.  AL,  copu» 
latione  verborum.  N.  2,  que  hotninL  Alii  addunt  que 
Deo.  N.  3,  sallein  iilud.  Antiquissiinus  gothicus 
Toletanus,  vel  iliUd ;  quod  roriasse  verom  esi.  Ibid., 
Vonunlur.  Ai.,  pnrpo/iuff/Nr.  Ibid.,  et  subjunguntur. 
Alii  omiltunt.  N.  4,  causa  est.  Alii  omilUint.  Ibid. , 
an  ferro?  aL,  niil  ferro ;  itaque  veneno  occidam. 

Cap.  XIV.  N.  1,  ab  exsuliante.  AL,  ab  exsultatione. 
Ibid.,  vah.  Al. .  eya ;  aL,  va.  Ibid. ,  hem.  Al. ,  ke, 
Post  lioc  cap.  in  doihicis  est  aliud.  De  iitteris  apud 
grammaticos.  Quod  sint  articulatte  vocii.  Et  dicta  Ut' 
tera...  iteretur.  IJt  supra,  cap.  3,  n.  5,  nisi  quod  ibi 
sermo  est  in  plurali  de  liiteris,  et  dicitur  preeueni 
pro  prwbeant ,  uut  profbeai. 

Cap.  XVI.  lN.  1,  coriiplexio.  AL, comprei^mto. Ibid., 


exemplaribus  oinitliiiiry  in  aliis  exprimitur.  Ibid.,  C  ^^icimus.  AL,  d/cLN.  2,  quia  nunquam.  AL ,  ^vui 


qtied.  AL,  eo  quod,  \\».c  quoque  varietas  similiter 
passim  occurrit.  N.  2,  quasi  accidens.  AL,  quasi  acce- 
dens.  Ibid.,  superadjiciatur.  AL,  superaddttur,  N.  4, 
quia.  AL,  gtior,  et  sic  io  sei|q.  N.  6,  species...  hooio. 
.AL,  omittunt  li»c.  N.  9,  iiiinuiinl  seiisum.  AL,  nu^ 
nuuntur  sentu.  Ibid. ,  scliolasticulus.  AL,  addunt  a 
scholastica,  N.  11,  Callisto.  AL,  Calypso.  N.  13, 
Menandros.  AL,  oifi.  Ibid.,  apud  nos  ;  at.,  apud  laii-^ 
nos,  N.  14,  plurinomina.  AL,  plurinomia*  N.  15,  uni- 
nomina.  AL,  uninomia.  Ibid.,  sii...  signiQcatio.  Alii 
oiniituiit  haec;  al.,  sint  significaiionet  plurimce.  N.  17, 
aliqtialiler.  AL,  qualiter ;  al.,  aliter;  al.,  csqualiter, 
N.  !20,  ^neades.  Al.,  JEneiut.  N.  21,  a  possessione. 
AL,  o  postestionedicuntur,  N.  22,  adiicis.  Al.,  ad- 
jice.  N.i3,  ab  aclu  descendunt.  Al.,  oin.  Ibid.,  dux, 
rex.  AL  om.  Ibid.,geiilis.  Al.,  'gentilia.  N.  24,  patria. 
AL,  palrtar.  Ibid.,  snburbaiius.  Cod.  Albanius  add.  : 
Temporis^  quas  tempus  otlendunt^  ut  diet,  mensis,  an- 
ftm,  diurnus^  nocturnus,  N.  25,  particip:ilia.  Al.,  par* 
iicipiaUa.  Ibid.,  prudeiis.  Al.  oni.  N.  26,  verbissimi- 
Jia.  AL,  verbi  similia.  Ibid.,  quia  casum.  AL,  quia 
comparationem;  al.,  ^ttia  declinationem.  N.  27,alte- 
rum  prxfert.  AL,  alterum  alteri  prwfert.  Ibid.,  plns 
enim  novit.  AL,  p.  e.  n,  hic;  Al.,  plus  enim  doctior 
novit.  Ltita  varia  lectio,  seu  correctiu  iu  Palal.  281. 
Ibid.,  plus  eniin  scit.  Al.,  plus  enim  novit,  N.  2d, 
castera  iion  sunt.  Al.,  cietera  nomina  non  sunt,  Ibid., 
coinrounii!at.  Al.,  significat,  N.  29,  cui,  AL,  cujus, 
Ibid.,  inccriisexus.  Al.,  incerli  generit;  al.,  ifirerltti 
aexus.  Ibid.,  sensus  taiiluin.  AL,  sensus  tamen.  Ibid., 
ei  omni.  AL,  oin.  N.  ^O,  siiigularia,  vel  pluralia. 
AL,  singula^  vel  plura.  N.  31,  quia  per  euni  genus. 
Al.,  ^ttta  pergenuteum.  Ibid.,  veiquod  rem.  AU.vel 
guam  rem.  N.  32,  daie  denioiisiramus.  AL,  d.  alicui 
d.  N.  35,  quia  pcr.  AL,  eo  qnvd  per.  Ibid.,  diptota. 
AL,  biptota. 

Cap.  viH.  Num.  1,  sic  varieias.  AL,  ncque  veritas; 


semper  producuntur^  et  nunquam.  Ibid.,  binae  vocales. 
Al.,  bino!  voees.  N.  3,  esse  scimus.  In  Cothicis  deest 
verbuiii  inmtti,  ut  saepealias.  Ibid.,  aptissimas.  AL, 
aperiissimas, 

Cap.  XVII.  N.  1,  insistunl.  AL,  constslttn/.  Ibid., 
relii|uae.  AL,  reliqui,  N.  2,  Irequenubator.  Alii  ad- 
duiit :  Sive  ab  igne  appetlatur^  qui  Graiee  irO/»  dieitmr^ 
quia  veluti  ignis  celeriier  labitur,  Ibid.,  tibiis  cane- 
bant.  AL,  tubis,  Gothici,  tibias  canebani.  N.  4,  inve- 
ciiones.  Al.,  inventiones;  al. ,  tnlcnlionei.  Ibid. ,  aut 
livoris.  AL,  aliquo  modo  languoris.  N.  7,  pes  dicatus. 
AL,  pe^s  magis  dicatus.  Alii  pro  verbis  anapcesius..» 
dicalus  est ,  sic  rererunt  :  Anapcesius  Grasce  dicitur 
repercutsus.  Greeci  enim  anapaesiiii  repercusnonem 
dicunt;  qui  ideo  dicitur  repercussus^  eo  quod  repereu" 
tiatur  a  daelylo.  Est  enim  itli  contrarius,  AL ,  ami- 
pafilKi  diciiii  a  repercussione^  a  contrarietate  appella" 
tus,  quia  remitsionibus ^  eic,  N.  10  ,  habent.  Al. , 
0  habeant,  N.  11,  Bacchica.  AL,  Bacehia,  quod  fortasse 
nielius  est ,  atque  iu  Julianus  Toleuniis  excripsit. 
Ibid.,  celebrabantur.  AL«  celebrabant,  N.  12,  quia 
contrarius,  \el  iteratus.  AJ.,  om.,  contrarius  vei;  aL 
om.,  vel  iieratus;  al.  ,  tractus  pro  ilcrafiti.  N.  14, 
diiambus  dictus.  Mulli ,  d,  dicti,  N.  17,  correptas. 
Al.,  breves.  N.  18,  ab  inventore.  AL,  a  Peene  poeta 
suo.  Ibid.,  constant...  constiluU.  Alii  h^  oinittuni« 
N.  19,  alii  addunt:  Quatuor  ex  divisione  sua  nomina 
acceperuni,  ei  ideo  epitriti.  N.  20,  pedes.  Et  dict». 
AL,  pedes;  dicii,  Ibid.,  quaedam  declinatioDes.  AL, 

?uadam  conjugationes.  N.  21,  posltio.  AL,  depositio. 
bid  ,  ponaiilur.  AL,  deponantur.  Ibid.,  colligunlur. 
Alii  addunt :  Vt  duo  a  duo.  Ibid.,  casduntur.  Alii  ad- 
dunt :  fji  quatuor  a  quatuor,  N«  22,  ex  his4inus.  AL, 
ex  his  unum.  Ibld. ,  superat.  Al.  add.  :  Dimidieiaii 
numeri^  ut  iria  ad  duo.  Ibid.,  unom  minos.  AL,  ttntti 
mitttti.  Ibid. ,  sescuin.  AL  ,  sescuplum.  Ibid. ,  diiili 
dium  dicitor.  Al. ,  dupli  dicitur,  Ibid. ,  et  ejus.  Al 


7(3 


AD  S,  JSIPPBI  mWQUOGIAg  VARUISTJ5S  L^fTIQNELS, 


704 


om.,  et,  Ibid.,  vel  epUrituni.  AL,  vel  per  epitriium ;  ^  legibus  lilleras.  Al.,  m  apicibus  litterarum.  Ibid.,  de- 


al.  addJ  :  Vef  epitritum  ionga  eit  syliabq  lemporum 
non  minu$  decem.  Brem  non  mmut  uno  longa  tola  sic 
e$t  brevis.  N.  ^,  jn  aequa.  Al.,  in  (Bquales.  Ihid., 
leslas.  fionnulli  uddunt  asqua ;  ei  sic  posl  fuga ,  el 
deinceps  ;  et  infra  post  meta  dupla  ,  etc.  Iri  atiis  pro 
exemplis  suni  figur^e  brevium  ,  el  loiit^anim  ;  figura 
long:ir  esi  auli  jacens,  aul  i  recluni.  N.  25,  unus... 
Brtesl.  LucanusOodex  id  omitiii.  N.  27,  iriplus  unus. 
Alii  add>iiit  :  Vnus  vero  (autum  est ,  quia  tripln  parli- 
tione  (tividitur.  lUd.  ,  epilriti  quatuor.  Goinici  add. 
quaiuor.  Vnus  vero  tantum  ett ,  qui  tripla  partitione 
dividitur^  quce  est  maxima ,  alque  ideo  minimis  (Forte 
niinime)  metrisadest.  Caesenns  Codcx  anliquissimus  : 
Epitriti  iiu.  Fitmt  xxvui.  N.  2S,  prolendilur...  pro- 
cedit.  Al.  ,  proienduntur,..  procedunt.  Ibid.,  breves 
iit.  AL,  b.  ponuntur^  ut.  Ibld.  ,  synalocpliHm.  Al.  , 
episynaloepham.  N.  29  ,  gemlnnm  jacens.  AL,  gemi- 
natum  j . ;  al.,  geniinam  jaeentem.  • 

Cap.  XVIII.  N.  i  ,  ex  GrcTco  nomen  accepit.  AI. , 
omiiiunt  Jki o.  N.  4,  ut  ars.  In  Pat.  281  vaiia  iecilo, 
ni  ret.  fbid.,  ut  Homanus.  AI.,  ui  Metellus.  Ibid.,  et 
ultjmam  brevem.  Ai. ,  et  obliqunm  brepem.  N.  5, 
irisyllaborum  relineniur.Al.,tiisyllabaruin  relinetui*. 
fbid.,  est,  ut  armipotens  ,  oiniiiiiotens.  Al.,  est ,  ul 
maiesanus;  at.,  etl,  ut  tnalesanus,  ut  armipotens.  N.  6, 
jproducia  me.  A\.,producia.  Ibid.,  conjunciioesl.  AL, 
coyunotionem  tignificat;  AL,  in  conjmclionem  transiU 

Cap.xix.  N.  2\  a  summo  sinislrx  in  dexieram.  AL, 
a  tummo  dexerce  in  sinistram.  N.  6,  conneciit.  AI. , 
conjungit.  Ibid.^  versui.  Al.  ,  verui;  aL,  verbi.  N.  7, 
versui.  AL,  verui.  W.  8,  ultima  vocalis.  AL,  ultima$ 
vocalet.  N.  11  si  conjungas  bas,  facis.  AL,  si  junga$ 
i»as,  fecisti. 

Gap.  XX.  N.2^  prima  positura.  AL,  prima  posi^u- 
ris.  N.  3,  enim  in  iuitio.  AL,  enim  imtio.  Ibid.,  pars 
sensus  (Sl.  ,  ^L,  pars  sensui  est.  Ibid. ,  respirare 
oporiet.  AL,  respiramus.  Ibid.  ,  ad  iinani.  AL  ,  qd 
ufiam.  N.  4,  puncto  noiamus.  Al. ,  puncium  n.  ;  al 
mnetum.  Ibid.,  fit  colon.  AL,  fit  cola.  N  ' 
ravit.  Al. ,  sepqrat.  N.  6,  quia....  fucta  est.  Al.  oin. 

Cap.  XXI.  N.  1,  scripiurarum  nolae.  AL,  sententia- 
rnm  nota.  Ibid.,  ad  denionslranduni.  AL,  ad  demon- 
ttrandam.  N.  2,  omlbsa  sunt.  .AL,  amissa  sunt.  Ibid. 
asterjscus  csl.  Al.  .  asteriscus  ( st^ll^la  )  est.  N.  4 , 
anpuiicius.  'A\,'punctus;  al.,  punctatus;  al.,  appun^ 
etatus.  Ibid.  iiecne.  Al.,  necneapponi.  Toletanus  an- 
tiqulssimus  ':  piecne  apponi  (alsitate  notalum  est.  IJf. 
S,  sed  diyersis.  AL,  et  diversis.  ilji.  7,  bac  proprie. 
tf otbici  tanc^  vel  Iiunc,  ui  alibi  utor  cum  accusaiivb. 
N.  9  f  sicut  ille.  Al.  ,  sicut  iila.  N.  10  ,  (juaisiio 
dura.  AL^  quo^tio dubia.  Ibjd.,  solvi  non  polest.  AL, 
solyi  non  ppiuit ;  '4\.^  sotvi  non  poterit ;  af.,  solvi  pg- 
tuii.  fi.  11,  sic  et  in.  AI. ,  sicut  et  in.  N.  14,  appo- 
sjrii.  AL,  posuit.  N.  15,  aut  permutaverat..  Al.  oiu. 
N,  17,  aversa  qMolies.  AL^  versa  obelismene  quoties. 
N.  18,  aversa  c^uni  obelo.  Al.,  adversa  cumobelo.  N. 
20,  quoque  esse.  i\.  om.  N.  25,  Piii  et  Ulio,  id  esl, 
*oovTtc.  AL,  Phieiro,  id  esl  fortts,  vel  frotues.  N.  2i, 
omnino  est.  AL,  omnino  non  est.  N.  26,  nola.  Al. 
om.  N.  27,  noia  ^d.  AL,  Nota,  quosad.  N.  28,  (iuut 
.et  aliae  librorum  nolulae.  AL,  fueyunt  et  a.  l.  notce. 

,Cap.  XXII.  N.  1,  pro  coacioue.  AL,  pro  contentio- 
ne.A\.^  percontfintiouem.\\.Q{\\.,procoucione.  Ibid., 
in  judieii^.  ^l. ,  apud  judices.  N.  2  ,  Vipsaniu.s.  AL, 
Yipranmus;  aL, /«r(i«s  Persanius.  Ibid.,  Philarjiiu^. 
AL^  Philargyrus.  IbitJ.  Mauce^iaiis ,  alius  alias.  AI.  , 
Moicenqlis  alias ,  oinisso  alius. 

Cap.  XXIII.  N.  i,  .celeris,  breviorque.  AL,  celeris, 
breihime ;  ^,^  ceiebris  brevior.  Ibi.d.,'  per  d  et  /'.  AL, 
perb.  et  per  f,  ,el  ita  Infra.  Ibid.  ,  per  supinam  tii 
lillerain.  .lUtijri.que  per  ^upitiam  m  iiueram.  Alier  e 
dMobys  .9o.ibicis  Tole.ianis,,  yer  supinam  e  ItUeram. 
Viiof}.  4^7,  we  litteram^  sed  supra,  eadem  mauu, 
III  iitteram  ,  satJ3  cLre.  Ibid. ,  verso  capile.  AL  » 
uverso  ^pite.  N.  ?.jplurima...  inveniuniur.  X\.,piu- 
ir^mg^..^  ifjvenipm.  i^er  Uas.  AL ,  per  fiwc.  Ibid.,  \a 


monstrent.  AL,  demdnstrarunt. 

Cap.  xxiv.  N.  1,  bello  ceeidissenl.  AL,  inbello  OC" 
citi  sunt,  aut  essent.  4brd.  I  notd.  AL,  tau  nofa.ilrid., 
in  capite  versiciili.  AI.  ,  incipiente  versiculo.  Ibid.  , 
po^iia.  AL  om.  Ibi.d*  ,  6  vero.  AL,  theta  vero.  N.  2, 
imptiriliam.  AL,  in  pueritia  ;  ^L,  impueritiam;  al., 
puerttiam,  al.,  periiias ;  al.,  imperitiam.  Ibid.  ,*lam- 
bdi  iitiera.  Al.  pm.,  iittera. 

CiP.  XXV.  N.  1,  Scriptura.  AL,  in  scripiuris.  4bid., 
miiiuo.  AL,  miuue.  Ibid. ,  usus  iis  lilteris.  AL  ,  in 
his  litteris,  oniisso  usus.  Nl  %  ,  incidunt.  AL  ,  aeci- 
dunt.  Ibid.,  scribi  ad  alteriitrum  oportel.  AL,  scribi 
allerutrum  oporteat.  i\)[d.,  ergo.  AL,  oro.  l4)id.^  scri- 
bebant.  Al.  ,  scribunt. 

C\p.  xxvi.  N.  1,  conscntiat.  Multi  oprimi,  consen^ 
tit.  N.  2,  quasi  in  ciioro,  etc.  Fere  omnqs  €odd.  in 
his  versihus  referendis  disscnliunt.  Adveririum  data" 
tim  in  mnltis  roperitur,  in  nonnullis  ex  correctione. 
Ibid.,  quasi.  AL  quo!.  Ibid.,  alii  adnutat.  Al.  aiii 
nulal.  AL,  atium  admittit ;  al.,  atn  imiuit ;  al.  aUi 
annfitf  ;'aL,  aiii  adnotat ;  al.,  alii  adniclal.  Ibid., 
alibi  manus.  AL,  alibi  manibus,  seu  manu.  Ibid., 
annulum  speciandum.  AL,  annuium  exspectandum  ; 
nL,  aspectandum.  Ibid.,  et  a  larbris  Al.  om.  et.  4bid., 
Salomon.  AL  Saiomon  ait. 

Cap.  XXVII.  N.  1,  cst  conjunctio.  AL,  ctt  conjun- 
ctiva.  N.  2,  aspiraiurin  capile.  AL,  aspirationem  ha- 
bet  in  capite.  N.  5,  sicnt.  ad.  AL  om.  fbid.,  apnd  pro 
ad.  AL,  ad  pro  apud.  N.  4,  pro  Pirrbo  dicimns  Bir- 
rhum.  lia  legilnr  in  nonnuliis  exempIarilMis  Grialii ; 
in  a l iis  :  Pro  Birro  dicimus  Pirriim. 'Scribendum  vi- 
^etnr :  P.o  Pyrrlio  dicimus  Birrhum.  vel,  ut  edi- 
di,  pro  pirrho  dirimus  birrhum.  Vidc  Facciola- 
tum,  V.  B.rrus,  Bi/rrliusei  Burrus,  qitod  est  a  Grxco 
nvppo^.  Alii  corrigunl :  Pro  burro  dicimu$  jmrrum. 
Ibidf.  porro  inler  c,  et  q.  Al.  om.,  inter.  N.  o,  per  e. 
AL,  per  e  solam.  jbid.  cst  scribcndu^.AI.  om.  M.  6, 
guia  non.  .  .  esl  f.icium.  AL,  quia  ab  aqua  e$t  nomen 
5 ,  sepa-  C  factum.  Quoil  inendosum  videiur  .  N.  9,  quia  a  for- 
ina  vocaiur.  Ita  Grinlius  in  nonnullis  exemplaribu; 
cum  Vulcanio.  In  aliis,  qyia  a  formo,  id  est,  caiido; 
caiojr  enim  sanguini$  efficit  putchritudinem.  Mss.  va- 
riaot  :  AL,  quod  a  [orma  vocatur ;  al.,  quia  forma 
vocatur ,  sive  etiam  a  formo,  id  est,  eaiido;  coiot 
enim,  etc.  Ibid.  facit  generatus.  AL,  facit  agnalue. 
t^umj  10.  noia.  AL  iiitera.  ibid.,  hunius.  AL  «dd. 
hufnus,  numHttan.  N.  11,  Troiia,  Matla.  In  iionnullis 
Mss.  soribitur  unum  tantum  i  majus,  iil  Tro/a,  Mala, 
Ibid  pro  dupla.  AL,  pro  ((uplici.  N.  45,  omnia.  .  . 
syiii  scribenda.  AI.  om.  N.  14,  cui  conlraria.  Cloifa., 
cujus  econtrario.  Ibid.,  nomen  as«umpsit.  AL,  SNmil 
nomen,  N.  15,  tradidit,  Caesarem.  Cod.  Lucanus, 
iradidii  ad  Cijesarem ;  quod  iiotandum.  N.  16,  per 
unuin.  AL.  per  unam  I.  Per  duo  tl.  AL,  per  duas  IL 
N.  17,  aulossum.  AL,  aut  ossa.  N.  10,  per  e.  AL, 
peresoiam.  N.  20,  pra*poni lu r.  AL,  ponifur.  ibid., 
seqoilur.  Al.,  subsequitur.  N.  21,  cum  a.  AL  per  ae. 
I>  Ibidem,  slne  a,  .\L,  pere.  N.  25,  communionem.  AL, 
^  communem.  N.  24,  sedum.  AL,  sed  sedum.  N.  25, 
tninlub.  In  medio  m.  AL,  tantus.  • .  in  medio  n.  Sed 
repugnal  subjuncta  ratio.  N.  26,  cam  a.  AL,  per  ae. 
Ibid.,  siixe  a.  AL,  per  e.  N.  28,  sieut  militia.  AL, 
sic  miiit.a.  N.  20,  supra  sicilicos.  Ai.,  supra  siei^ 
iicum. 

Cap.  xxviii.  N,  1,  ut  incerta.  Gothici,  qall>as  Lu- 
caiius,  ut  alibi  s:epe  concinit,  etincerta.  N.  2,  st  qiii- 
lem.  Lucanus  Coil.,  si  quid,  quod  verum  vidciur. 
tbid.,  casu.  AL,  casus.  N.  4,  id  esse.  AL,  idem  e$$e. 
Pislrilla.  AL,  pislreiia.  Apml  Grialium  menduin  erat 
pristitium  pro  pislrinum.  Ibid.,  ex  positione. . .  coN 
ligere.  AL,  Kxpositione,  id  est,  primitiva  declinaiione^ 
ei  ex  diminulione  genus  coiligere ;  al. :  id  esi^  primiti'* 
vo  declinationem,  et,  elc. 

Cap.  xxiv.  N.  1.  ,  exemplo  proposito.  Grialiua 
ita  iii  quibusdam  exemplaribus  edidit,  in  aliis  omisil 
exmjpig  proposito,  Al.  •Iiabeiu  posito  pro  propotito. 


m 


AD  S.  ISIDORl  ETYMOLOGIAS  VARIANTES  LEGTIONeS. 


766 


lbid.«  quia  fluendp  crevit.  Al.,  quod  (luit^  erevit,  X 
H,  %  T^&is  i  reeie  agendo.  fllc  quoque  vaiiant  exem- 
Haria  Griftlii ;  nani' alia  ila  {labent,  alia  adduoi< 
Hef$9aregendet  id  e$t^  a  recte  agendo,  Mss.  non- 
iHilti  :  Re^es  a  reaendB  ^  et  re€te  agendo ;  alii  ^ 
B€ga$  recle  agenao,  Ibid.  ,  a  lavando  Itttimi. 
AL,  a  hvando  iohis.  N.  4,  gractriiis.  M,,  garraim, 
ibid..  in  iialinum.  AL,  intaiino,  Ibid.,  Gr»€e,  Al., 
om.  N.  ^,  ex  diversarum.  Al.,  de  if.  4bid.,  nomina 
ineognita.  A4.  n.  tt  incognUa» 

Cap.  XXX.  N.  \,  ad  verbuin.  Al.,  adverkium.  Ibid., 
de  qua  reqniritur.  Al.,  de  enjus  requiriiur;  a1.,  de 
cujuB  re  qwBritur;  al.,  de  cujus  qaoHiqte  requiritur, 
N.  i,  itecn  :  Lnlus.  A4.^  iiem  ¥irgilius  Latus. 

Cap;  XXXI.  N.  i.  Inier  regem  sii.  Al,  inter  regem 
intersil.  Ibid.,  sit  utrumque.  Al.,  sit  inter  utrumque» 
ibid.,  sicet  caslera.  Al.  om. 

Caf.  xxxn.  N.  1,  vel  sono.  Al.,  vdnumero,  llrid., 
faeta  Rom^norum  euni  suis  opii)us.  AL,  facia  Roma^ 
ms  subdita  cum  opibus  suis,  Nomiulli,  cum  suis  operi^  ^ 
Hm.  N.  i,  fiem  quando.  AL,  iterum  q»  N.  i^,  aapira-  ^ 
lionibus.  AL,  a(<ftun(ia(tont6tt<.  N.  4,  in  aJiam  syHa- 
bam.  AL,  in  alia  ^yUaba.  H.  ^*  oteMjieismos.  AL,  mo- 
tadsmos;  al.  mioiacismos.  N.  6^  sed  et  hoc.  AL, 
sed  hoc.  N.  7,  dup.licatur  soous,  lut  TroHa,  'Maiia. 
A\.^fiupticaiury  ut  troia,  Maia.^,'%,  si . .  .  pronun- 
tientur.  AL,  auoties.  .  .pronuntiantur.  Ibid.,  quod 
eontra  est.  AL,  quod  contrarium  est,  N.  9,  mater 
terra.  AL,  ma/6r  terra  est ;  al.  matertera. 

Cap.  xxxih.  N.  j,  fiare  vejiiam.  AL,  date  vemam. 
N.  %  a  cilicibiis.  AL,  acivihus  ciUcibus.  ibid.,  apkid 
alios.  AL,  apud  ilalos.  Ibid.,  inconsequenter.  AL, 
tnconvtfnient^gite.  N.  4,  aut  per  partes.  In  Grialio 
mendum,  autpfir  jper  partes.  Ibid.,  per  accideuiia. 
Al.  add.  f».  a^partium  orationis.  4b'id.,  oraiionis  fit. 
Ai.  om.,  fit.  H)id.,  accidunt.  €oiliici,  acddunlwr, 
Ibid.,  part^bus  ut.  AL,  p.  orationis,  u/,  Ibid.,  (igiiras. 
Ai.,  figuram.  N.  "5,  Lbdlius.  Ai.  iMcius.  Ibid.^  de- 
bet. .  .  si^idet.  A"!.,  debent. . .  student. 
.  €ap.  xxxiv.  N.  i,  cacepbaion.  aL,  cacephaton,  Q 
pieonasihos.,  N.  fi^  ui  ^i. . .  in  ignoscere.  Al  om. 
haec.  N.  ^  ut  si. . .  iaier  iiomirves.  AL,  om.  h»c. 
N.  5  iforica  ci^stra.  AL,  Doricd  castra  vldere. 
yirmL  fbid.;  Itt.  MJuU.  Ibid.,  finierat^  Al.  add.: 
f.  Se4  et  si  aiio  modo  qualibet  incontposita  di- 
etio  proferatur,  cacephaton  dicitur.  N.6,  util^ctenus. 
AL,  ut  tn  y.irpHio  :  Hactenus.  N.  T,  dum  non  sit.  AL, 
eum  non  lil.  Sic  aNbi  (fum  et  quum  in  Hss.  variant', 
Ibid.,  ;)oy  mori.  Alii  addunt :  c  n.  m.  Ki  in  Isnia, 
Aure  audistis  £t  apud  ioannem  :  Quod  vidimus  ocwlis 
nostris.  f)pm  |ion  ari^er  \idemus,  uisi  oculis.  fcit  Lo- 
cutus  sum  tinguamea.  *  Num.  0,  idem  ioquium.  AL^ 
idem  eloquiiim  itera^^m.  N.  iO,  erat.  Lucanus  addit : 
erat.  His  adjiciuntuT  hypallage^  onesis,  auacolaton^  id 
estf  incomparabilis^  pathos,  idesty  pa^siOf  eepUonesif 
primq  ex^lamatio;  fm^rgia^  id  est,  exctamatio  erat. 
Cod.  Florent^  sancti  Marci  om.  pathos,  id  est^  passio, 
et  add.  explamatio  secunda  erat.  IN.  i1,  iiumiliias.  e(c. 
Al.,  humiiitas,  rei  magnte  enuntiatw  vilis,  ut.  Ibid., 
vasto.  Al.  add.  Virgilius,  Iia  eliain  in  aliis  exeniplis.  P 
N.'  i5^  amphibolia.  AL,  amphibologia.  tbid.,  fit  aut 
per  casumi  ,AL  ojgn.  ant  Ibid.,  in  ipso.  AL,  tn  Hlo. 
N.  14,  fit  el  j^  •  AL,  fit  et  amphibologia  per.  Ibid., 
distinGtipnero.  AL^  defiuitioinm'  N.  15,  verbum.  De> 
precatur.  Ai.,  verbum^  ut  Deprecntur;  al.,  verbumt 
fil  it  ^uts  dtcal,  Criminatur.  loid.y  caluroniatur  Ci- 
ceno.  AL^  vqdatur  (^icerp.  Ibid.,  nec  o.stendiiur. . . 
caluuii\iaiL  AL  :  ctSec  addal  «jucni^  vel  a  quo.  CatQ 
cniin  philoso^hus  iilioruip  crimina  reprehendebat. 
Cicero  defensor  causaruin  erat ;  vad.es  enim  dicun- 
tur,  qiyi  iegaliter  causas  a^unt.  Sed  in  hac  ambigui- 
laie  non  os.tendit  quem  crimiiieiur  Cato,  pro  quo 
ja|[at  Cicerb.  Vadat  eniin,  idesl^  causam  agit,  etnon 
didt  cujus.  >  Alii  nobiscum  f:u:iuni,  sed  pauio  aliter: 
fJtirum  tpsialios,  anipsi  ab  aliis  deprecaii  sint,  etc.N. 
i6.it^rnoinoinjmia,  quandp*  k\.^perhomonyma,quo. 

Lap.  XW.  N.  i,  Latine.  AL,  Latina.  Ibid.^  (][ui  (it. 


AL,  qws  fit.  N.  %  verbi.  AL  add.  v  dtclionis,  lilte^ 
ree^  autagltabm.lM  ,[^^iUl  proAwljt.  AJ.  wv-^bid., 
ut  reti4uias.  .  mi^Hof.  M*  am.;  al.  ^dd.  :  Ei 
maneanl  in  reiigiot^e  uspQ^es,  pro  reiigicnae.  N.  3,  u^ 
magis  ^o  mage.  AL,  utfimitlier  pro  admiiti.  M.  4« 
productio.  aL,  pr^inAcU^.  Ibid.,  ut. . .  4ebeat.  ai. 
add.  facta  prQfu^us.  ¥irgiliu$,  Et :  Exercel  Diatfa 
ehoros.  Und.,  ai|ua&us  Qrion..  AL  ,  ut  cum  (Ucmus 
Orion;  al.  om.  aquosus  Orion;  3l\.  didd.  urbemqfie 
Fideuam,  Ibiid.,  lurttducte  dicL  A^.,  pr^duci.  ibid., 
diaeissio  uiiius.  Al.  pm.  ums>  IJiidf  Aibai,  longai. 
Alii  exejijipla  afferunt  m  piciaii  ^  af^(»'  N.  $>  iU 
PhaeUM).  610.  Ia  AiUifi  exenihpj.  suol  jaw«  pr^janua, 
geava  progenua,  parjele  pro  parieU^  IbiiJ.,  adjuucta- 
rwB.  AJ.  adjuneta;  aL,  juHO».  N.  ^,  ^pud  Q^riiUiuui 
mendum  ejrat  coltisio  vacaliyw,  Jbid.  ei  l^ii^.  Alii 
add.  foeta^uset  alio,  lUid.,  canlr.tposiiio.  Al.,  pri^fi^ 
posiUo.  iiMd.,4yoa4^  liHer.a.  Ai^  om.Sic  «i^inalii 
omiuiuii  exenpJa  (MUt  Evaudre,  eic.  N.  7,  ioxiv.  AJ.» 
figuras.  iUkd.t  HHHap^afiUMiS  eai.  AL,  metaplmtiuiH 
eeee;  aL  Meiapiasmum  esse  dicmt.  ibid<,  riUjiane  fii. 
AL  «roliiM^  /b.  iUid.,  idirasiii.  A^.,  sc/iema.  ibid., 
raAione  vitioaa.  AJi.,  or/iiisme^f. 

Cap.  x^xvi.  N.i,«r0a4uAM.  Al.,  arHaineriliMM.Ibiiil., 
dum  muka^iia.  AL,  ctit»  m.  smi^  ;U.,  d^m  m.  sunt. 
Alii :  SeaiiHiiis  fsr  utriusque  dktiouis  formae  ei  (asiir 
dium  auferuM^  et  ela/quiuin  oraam.  Stml  autem  apud 
grammaiico^  ietce  s^Hes,  N.  2,  $equi  .deJimt.  AL,  se^ 
qui  dieuHi.  Ibid.t  orAaneato»  AL,  (trHamenia  carmi' 
nis.  Ibid.,  m  j^ofiiea.  AL,  et  poet.  Jb.,  inde.  Al.,  e.i 
deinde.  N.  8  ,  eanophoris.  AJ.,  mmpkori.  N.  5,  exr 
pieta.  AL,  expietm;  aL,  /imia.  |bid.,€a8ianeiie  mol« 
las.  AL,  am.  Ibid.,  «uiNra...  iaciia.  AL,  osa.  N.  0, 
paniibna.  Ai.,  pardbm  arjuiom.  N.  i3,  quodani 
aiiii>ii«.  iJ.,  «Mtt.  Uud.,  nubila.  AL,  aebaU^.  ^.  U. 
Sed  boc  bene.  JHuki  Msa.,  sed  bene  hoc ;  al.,  led  he- 
nehofe.  4bid.,  Jiunc  in  medie...  duniia.  Multi  bific 
iunittuiit.  N.  45,  ioMeoiamve  inanu.  AL,  toiUntemque 
inanu«.Sicaliiapttd  YirgiHumiaguiii.  N.  i7,;ad  «liiiiiuu}. 
AL,  f/i  euh^um.  N.  4^,  illud.  Ai.,  iliud:  Desuper. 

CkP.  Kxxvii.  N.  i,  Latine  luodi.  Al.,  Latine  vel 
maree^  vd  modi.  Ibid.,  tradeuda.  Ai.,  tradeudo  ,"aL, 
tradeudae.  N.  2,  sicui  cuni.  AL  om.  caoi.  Ibid.,  po-' 
siia.  Al.  om.  ti.  5,  petivorit.  Ai.,  petiek.  N.  6,  hec 
eo  a.  A4.,  krne  et  a.ibid.,  iaivitur.  AL,  UngUur  aliudi 
ibid.,  ei:  JXonc.  Al.,  et  :  Geiiinurua.  ^une.  4bid., 
taaium.  GotliUa,  iauiumdem.  N.  7,  a  prttcedciite  iu* 
dieans,  quod  sequitttr.  loque.  AL,  a  prmaedent^  quod 
sequitur,  ut  i  Inque.  N.  8,  proiuinitaiem.  Al.,  froxi- 
Viitate.  N.  #,  ooiHmisiaffi,  eic.  Priuia«d4io  ;  misiam 
Yuicanue  comsmttU  ad  aeira  famUam,  N.  i2,  nooieu  : 
prteponiUH*.  AL,  esomen  poeiium :  propanitur.  Ibid., 
vei  oaiendimus.  AL,i;elo/fcndimiu;  ai.  oui.  N.  i3, 
aed  apedea  para  est ,  geiius  auteui  totam.  .AL,  sed 
species  esi  geinis  snum  lotum:  al.,  ow.  N.  45,  per 
uiemlNra  soporero.  Gotbici  oinitiont.  itiid.,  evitat.  AL, 
devkm.  N.  i6,  ordine.  Al.  oin.  Ibid.,  synciiesis.  Jia 
('rialiaget  pieri(|ue.  AL,  eynthesis;  ai.,  «yncidri^ii. 
8ed  meliuSiest  eynehisis,  ut  n.  2o  reposui.  N.  i7,  liy- 
steron  proieron.  AL,  proteron,  vel  hgsieroiogia.  N.  i^, 
senteniiain.  Ai.,  sententiam  ROiiram.lbid.,esi  enin... 
Acftiaiam.  AL,  oin.  N.  20,  dii ,  qoibus  imperium  ho« 
sieierat.  Uiide.  AL,  dH.  Unde ,  omissis  aliis.  N.  !21, 
quibus  iiidicaiur.  AL,  quee  indicantur.  N.  22,  Punici, 
vel  tria  bella  Punica  aignificantur.  AL,  Putifd  signi" 
ficaniur,  vei  tria  bella  Punica.  N.  25,  enuniiatur.  AL . 
aiceadum.  N.  24,  per  nimiam.  AL,  propter  ttt"* 
miani.  Ibid.,  et  Hanes  ,  elc.  AL,  et  Manes ,  id  e$t , 
nntes^  eum  $int  immites;  ei  mode$ti^  cum  sint  terribi- 
iee  et  irnmanesi.  N.  25,  signilicat.  AL,  voeat.  N.  2G, 
allegoria'  vis  geniina  Cbt.  AL,  atiegoria  bis  gemiruHe 
esi.  Ibid.,  sufo  reaiia.  AL,  iii6  res  aiias,  Ibid.,  seiisus 
ofoscu.rus...  adumbratus.  AL,  <e»<tt  o^sc»mm...  ad- 
umbrat.  Alii  posi  aditmfrr^ltia  addunt  :  (Jt  :  Queedam 
filia  mater  matris,  et  mater  fitiarum  fiiia  sm.  N.  27, 
uii  cum  interropautibus  respondetur.  AL,  veiuli  c.  i 
ngbis  r.  MA,,  £)^uBa.  Ai.  omrN.  28^  priur  lupus 


767 


AD  S.  JSIDORl  ETYMOLOGIAS  VARIANtGS  LGCtlONGS. 


708 


Al.,  tujms  priu^.  Ibid.,  istnd.  Al.,  iHud.  N.  30,  ut  il- 
liid.  Al.,  ut  id,  N.  51,  rei  per  ftimililudinem  ejus.  Al ., 
rei  siniHUudo  e;i».  Ibid.,  psnditur.AI.,  pontfur.  N.  35, 
subsedit.  Golbici  cum  antiqni^  Rditionibus  eantedii, 
uii  etiaro  legiiur  in  Arie  sancti  Juliani  Toletsni.lbid., 
ex  alieno  gf^nere  similitodiiieni.  Al.,  ex  nUo  genere 
eomparationem,  N.  54  ,  eonv^nlens  ei.  Gothici ,  con^' 
tenifni  ejut, 

GaP:   xxitiii.  N.  i  ,  signiflcare.   Al.,  signi/icari. 
Ibid.,  proruat.  AJ.,  prodeat.  N.  %  praeierca  tim.  Al., 
propterea  teiendum  tam.  Ibid.,  Syrius.  Al.,  Syrue. 
Ibid..  soliita  oratione  scripsii.  K\.^  totwam  orationem 
teripsit.  Ibid.,  exbinc  et  caeleri  pro«3e  eloquentia  con- 
tenderunt.  Al.,  exhineprotam  orationem  condiderunt. 
Cap.  xxxix.  N.  1,  qiiia.  Al.,  qiia.  Ibid.,  consiiiii- 
tam.  AL,  conttituta,  N.  2 ,  disposilis.  Al.,  ditpositi. 
Ibid.,  qiil...  nominandir.   AL,  qnot  nominant.  Ibid., 
posset.  AL,  poMtf.Ibid.,  reverterentur.  AL.  rerertere' 
tur.  Ibid.,  ipso,  etc.  AL,  jpsum  vertum  vocatum,  quod 
revertitur,  oniisso  dieunt.  N.  5,  sed  lanien.  Al.,  ted 
tantum,  N.  4,  eiistimant,  seu  quod.  AL,  exittimant^ 
quod.  Ibid.,  pronuntiareliir.  AL,  pronunliatur.  Ibid., 
discerpunt.    k\.,  ditcernunt.  fi.^,    a  niimerovero. 
AL,  a  numero  ul.  Ibld.,  quia  gemlnos  feriuni.   AL, 
qui  geminot  ferunt ;  aL,  q.  g.  faciunt.   Ibid.,  aotem 
Latinos  prinnim.   AL,  autem  anud  Latinot  primus. 
N.  7  ,  appellata.  AL,  vocato.  Ibld.,  Anacreon.  AL, 
Anacreon  Teius.   Ibid.,  Arcbilocbia...  Colophonia. 
AL,  .4reAt7oc/itum...  Colophonium.  N.  8,  Yooata  suni, 
quod  eis.  Al.,  voeata ,  quodea  .  scilicel  Nlorcum  ac- 
cusativo,  iit  alibi.  Ibi^*  Idem  rrequeiitissime  ei.  AL, 
om.  N.  9,  iiarrentiir.  AL,  narrantur.  N.  10,  heroum 
res.  AL,  eorum  ret;  n\.,  heroum  ret^  hocett,  fortium. 
Ibid.,  teinperantius  fll.  AL,  temperatittima  tit;  aL, 
temperatittime  tii ;  al.,  temperaniissime  fuil;  al., 
temperatitnmut  fit»   N.  14,prius  est.  KK^priorett. 
Ihid.,  Deuteronomii.  AL,   Deuteronomium.  N.   \% 
Hecatxus.  AL,  Achatetiut;  al.,    Anaeatetiut;  aL, 
Aeatet;  al.,  Achatet.  Ibid.,  Milesius.  AL,  Mileut.  Ibid., 
Syriiis.  Al.  Syrut.  Nuin.  13,  votunt.  AL,  voluit;  al. 
om.  Ibid.,  eo  quod.  AL,  vel  quod.  Ibid.,  sint  edita. 
Al.  e.  tunt.  Ibid.,  monie.  Al.  om.  Ihid.,  in  vindictam. 
AL,  in  vicioriam.  Ibid.,  sunt,  ut  .nit.  AL,  tunt  dicen* 
let,  ut  ait.  N.  14,  elegiacum  autem  dictum.  AL,  elc' 
giaeut  a.  dictut.  N.  45,  hoc...  invenium...  eo,  AL, 
hic...  invenlut..»  eum.  Ibid.,  lis^rammaticorum  peu- 
det.  AL,  grammaticorum  iitet  pendeni.  Ibid.,  relicta. 
A\,^  reiegata ;  al.,  religala.  Nuro.  iO ,  in  Gneoiam. 
AL,  tti  Thraciam.  Ibid.,de  more.  AL,  pro  more.  Ibid., 
exercerent.  AL,  exercere  potsent.  Ibid.,  auderenl. 
AL,  ora.  Ibid.,  chorumque.  Al.y^Kortimacn^tc^.  Ibid., 
praeieriret.  AL,  periret.  Ibid.,  ettindem.  AL,  ideuu 
Ibid.,  a  bubus.  Al.  om.  N.  17,  prophetain.  Plerique 
Mss.,  propheta.  Ibid.,  Miiemia   Tiroothoe.  AL,  Em- 
mia  Timolo  ,  vcl  Timothe.  N.  48,  qu»  decantantiir. 
AL,  quw  caniantur.  Ibid.,  assumptum  est.  AL,  a.  haS' 
tit.  Ibid.,  vocatur.  AL,  vocatum,  Ibid.,  decantetnr. 
Al.,  cantetur.  N.  49,  versu.  Al.  om.  Ibid.,  etpopulus 
Israel  captivus.  AL,  el  populum,  quando  captivut.  AL, 
<t  populus  htael  tubvertut;  et  captivut.  Ibid.,  adhi* 
bebantiir.  AL,  adhibebant.  Num.  20,  supra.  AL,  nc- 
per.  Ibid.,  scribuntur.  AL,  tcribitur.  Ibid.,  cl  mores. 
AL,  et  mort.  IJiid.,  eorum.  Al.  om.  N.  22  ,  iii  Lati- 
niim.  AL,  Laiina  lingua»  Ibid.,  diciiur.  AL,  nomina- 
tur.  N.  25, accinalur.  \\.,attimHatur.  AL,  attimilat; 
al.,  adunatur;  »).,  adjiciutur.  ibid.,  iia.  Al.  oin.  N.25, 
sarciunt.  AL,  tarciuntnr.  Ihid,,  inateris.  Al.,maat- 
tterii.  N.  26,  sic  quoqiie.  AL,  ticquasi.  Ibid.,  ex  eo- 
dem  poeia.  W.^  ex  eo  demum  poemate.   Ihid.,  et  de 
iEneide.  AL,  el  /Eneidot. 

Cap.  xl.  Num.  4,  loqiiendo.  Al  ,  fando.  Ibid.,  ut 
fioln.  AL,  ut  Rctorum.  Ibid.,  apiid  Phryga.s.  AL,  apud 
Phrygiam.  Ibid..  polluit.  AL,  poHebat.  N.  5,  ad 
naturain.  AL,  ad  naturat;  aL,  ex  natura.  Ibid.,  flct;i>. 
Ai:  oin.;  al.,  fictat.  Ibid.,  ut  eaB.  AL,  ut  eat.  Ibid., 
ouas  viilgo.  AL,  qualet  vulgo.  N.  4,  fabulas  fingunt. 
Mf  fabulw  finguntur.  Ibid.,  tum  fit,  AL,  tum  tit. 


A  N.  6,  ad  oleam.  AL,  adolivam.  Ibid.,  ficu  quidem 
narratione.  AL,  /ifta  quadam  raiione;  al.,  f.  quidem 
ratione.  N.  7,  et  discederet.  AL,  ut  discederei;  quod 
plausibile  esi.  Ibid.,  si  canes.  AL,  utcoMs;  al.,  %t  si 
eanet.  Ibid.,  formidine.  AL,  fortitudine.  Ibid.,  quo- 
que.  AL,  hoequoque.  Ibid.,  posset.  AL,  pottil, 

Cap.  xli.  N.  4.  In  prxterito.  AL,  in  prateritmm. 
Ibid.,  conscribeuda  essenl.  AL,  scribenda  erant.  N.  2, 
historix  auicm.  Al.,  historia  autem.  Ibid.,  tribuunt. 
AL,  irt^ifimi. 

Cip.  XLii.  N.  2  ,  historiciis.  AL,  historiographus. 
Ibid.,  scripsit.  AL,  conscripsii. 

CaP.  xliii.  N.  4  ,  legentes.  AL,  legeniibus.  Ibid., 
bistoriis.  AL,  m  hisloriis.  Ibid.,  iiididerunl.  AL,  tra- 
diderunt. 

Cap.  xliv.  N.  4,  Lntini  di-trium.  MiiUi,  Laltitt  diur" 

num.  N.  4,  inter.  AL,  iieminter.  Ibid.,  inierest.  AL, 

intereste ,  sine  alio  verbo.   Ihid.,  novil.  AL,  vidit. 

Ibid.,  histona  constant.  AL,  hisioriam  condunl.  N.  5, 

|.  inleresl.  AL,  intereste.  Ibid.,  iiec  facta  sunt.  AL,  nee 

"  faeke  sunt. 

LIBER  SECUNDUS. 

Capct  I.  Num.  4,  eloquentia:  copia.  AL  omilt.; 
al.,  eioquent  a  copia.  IbiiL,  et  bona.  Al.  add.  tn 
r«rttm  personarunu^ue  negotio,  et  causa  ,  atque.  N.  2, 
proferamus.  AL,  proferemus.  Ita  etiaui  Palat.  284, 
ad  marg. 

Cap.  II.  N.  4,  el  translala,eic.  AL,  quin  translala 
VI  Latinum  a  Tullio^  videlicet^  et  Tidano,  et  Quintiliuno. 
Ibid.,  ita  varie,  ut  cam.  AL,  ita  varie  vel  pro  scieatia^ 
vel  pro  toquaciiate  verborum,  ut  eam.  N.  2,  adbaerescit. 
AL.  aecrescit. 

Cap.  III.  N.  4,  rooribus,  artibiis.  AL,  m.,  vita,  a. 
N.  2,  speclantur.  AL,  esspeciantur.  Ibid.,  erflciai. 
AL,  efficiant. 

Cap.  IV.  N.  4,  genera  causarum  tna.  AL,  modi  e. 
tres.  N.  2,  reus.  AL,  om.,  aL,  reus  sit.  Ibid.,  libera- 
rii|ue  suppticio.  AL,  liberarive  suppUcio  debeat.  AL, 
G  deliberarique  >upDlieio.  N.  5,  de  expetendu.  AL,  de 
extpeeiando.  Ibid.,  et  fugiendu,  de  Taciendo.  AL,  ei 
fugiendOt  id  est,  de  faci^-ndo.  AL,  de  fngiendo^  ei  nom 
faciendo.  N.  4,  altera  persotia.  Golhici,  alteram  per^ 
senam.  N.  7,  post  hominem.  Al.  add.  :  Locus  com- 
munis  locus  rhetorieut  nuttus  est  alius ,  nin  argumenti 
sedes.  Hmc  vero  communitas  ad  inquisitionem  prtinet^ 
ttl|:  Nunquam  manducavi  commune,  eliam  immundum. 
Locus  eommunis  ad  demonstrativum.  eic.  Ibid.,  in 
certam.  AL,  ad  eertam;  al.,  ad  incertam.  N.  8,  cn- 
mine.  AL,  mmeit.  Ibid.,  tam...  quam.  AL.  lotUttm... 
oritfitlttm...  Ibid.,  In  plurimis.  AL,  in  ptwribus,  et  ita 
Pal.  281,admarg. 

Cip.  V.  Nuin.  2,  caiisarum.  Al.  oro.  Ibid.,  juridi- 
cialis.  W.^  judiciatis;  el  ita  mox.  Ibid.,  coroparalio. 
AL,  <;«imp£nMlio.  N.  5,  cum  id...  contenditur.  AL, 
eum  id  objicitur  non hoc  este  quod  dicilur.  Ibid.,  et  quia 
de.  AL,  ei  quas  de.  N.  4,  quod  aut  non.  AL,  quod  non 
aut.  Ihid.,  consiiiutio  dicitur.  AL,  e.  est.  N.  5,  foris 
H  a.  a.  d.  assumit.  AL  oro.  N.  0,  reus  non.  AL,  reus 
omnis  non.  Ibid.,  probavimus.  Al,,  pro6amttf.  N.  7, 
qiiod  aliiis.  AL,  quod  aliquis.  Ibid.,  lacessierit.  AL, 
lacesnitus  sit^  vel  lacesntus  est»  N.  8,  peccasse  se.  AL 
om.  se.  liiid.,  consulto.  AL,  eonsutta.  N.  9,  noscun- 
tur.  AL,  videntur.  N.  10,  vis  verbi.  AL  oni.  verbi. 
Ihid.,  in  quo.  AL,  in  qua.  N.  44,  rhetorieos.  AL, 
rheioricos  tibros.  Ibld.,  applicavit.  AL,  appticuit. 

Cap.  VI.  Num.  4,  conjuncia.  Et,  si  conjnncta.  AL, 
juncia.  Et,  sijuncta.  Ibid.,  indicamus.  AL,  indicimus. 
N.  2,  coiijiincta.  A\.,juncta.  Ibid.,  ex  coinparaiione, 
in  qua  per  contentionein.  AI.  om.  iii  qua;  aL  ain.  tii 
qua  per  conientionem.  Ibid.,  quam  maxiine.  Al.  oin. 
^iiom.  Ibid.,  copiae  sint.  Al.,  iwsitas  copice  sint. 

Cap.  vn.  N.  1,  sunt  :  Kxordiuin.  AL,  lunl,  id  est : 
Km  N.  2,  beiievoliim.  AL,  benivotum.  Ibid.,  precaado. 
AL,  pradicando.  Ibld.,  ita   ul.   AL,  ita  quod.  Ibid. 
argumentanduin  iin.  AL,  a.  est  iia.  Ibid.,  aniiDuiu 
AL,  animos. 


7«  AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOGIAS  VARIANFES  LEGTiONES.  7711 

Ca».  VIII.  N.  !,  quinque,  honeslum.  Al.,  q.^  %d  ett^  A  teritam,  nic  inut  in  aliqua.  Ibid.,  unde  quasi  |Mn. 


k.  Ibid.,  a  quo.  AL,  ^osine  a.  Ibid.,  esl  alienalHS. 
A(.,  q.  attentu$  fit.  Ibid.,  ab  nuditore.  Al.,  ab  au 
ditorihu.  Al.  add.  :  Et  non  magiiopere  attendendum 
fidetur.  N.  2,  ut  et  benevoleiitiam  pariat ,  et  oOeu- 
lionem.  AI.,  ut  benevoletitia  pariat  ofeniionem.  Pro 
pfenmnem  alii  habent  offeneam.  ibid.,  in  quo  aul. 
AL,  aut  in  quo»  Ibid.,  dinicilioribus  ad  cognoscen- 
dum  negoliis.  k\.,  d.ade.  negotium;  al.,  d.  quaistio- 
nibus  ad  c,  negotium, 

Cap.  II.  N.  i,  argoUe  roentis  oratio.  Al.,  argumenn 
ralio.  N.  ^,  consentit.  Al.,  contensii.  Ibid.,  assuniit. 
Al.,  as$ump$it.  N.  5,  syllogismis,  golhici,  $yltogi$mo$. 
N.  4,  principalia.  Al.,  principaliter.  Ibid.,  propositio. 
Al.,  poeitio.  N.  5,  cui.  Al.,  cum  quo.  Ibid.,  plurium. 
Al.,  ptwrimorum;  al.,  unam  indueU^  aut  plurimae, 
N.  6,  confieiatur.  Al..  con/iciiur.  N.  7,  quem.  Al., 
quam.  ibid.,  quando  eo  quod.  Al.,  quando  id  quo; 
aL,  qttando  inid  quo;  Al.,  quoniam  idem  quod.  Ibid., 


Al.,  undti^  $i  pars. 

Cap.  XVI.  N.  I,  illa  uti.  Al.,  tV/tic/  uti;  al.,  t//o  tilt. 
Ibid.,  rellgiosis.  Al.,  religioni.  N«  2 ,  huic  non  sit« 
Al.y  hine^  etc.  Ibid.,  quid  dicat.  Al.,  quod  dieat. 
Ibid.,  tantum,  nisi.  AL,  tantum  dicere^  ni$i.  Ibid., 
quod  dicai.  AL,  quod  didt,  Ibld.,  et  facete  dlcat.  AL, 
et  fucere  sine  dicat;  al.,  etfaeere;  al.,  et  fei*enl. 

Cap.  XVII.  N.  i,  parva.  AL  add.  parea  dicimms, 
N.  5,  dicere  debei.  AL,  docere  debet.  Ibid.,  Jaudat. 
Al.,  re/  laudat.  Ibid.,  ad  conversionem.  AL,  lu/  eon" 
ver$ationem.  Ibid.,  aversos  animos  provocat.  AL, 
adver$o$  a.  p.;  al.,  animas  p.,  omisso  ovefMu. 

Cap.  xviii.  N.  i,  insiniitur.  AL,  i$truitur.  Ibid., 
oralio  commate.  AL,  o.  ver6M,  «ommiile.  N.  2,  esse 
non  debet.  AL  om.  non, 

Cap.  XIX.  N.  2,  qu»  slruclura.  AL,  giMBtiMlni^icra; 
aL,  qute  istructura.  Ibid.,  applicaulur.  AL,  apptieen' 
tur.  Ibid.,  iriunique.  AL,  Irtiim  quoque,  Ibid.,  quae  in 


ad  lideni.  AL,  ad  finem.  N.  8,   in  rheloricis  latior.  |.  se.  AL,  quas  $e,  omisso  in.  Ibid.,  ul  venim  enim.  Al« 


Al.,  inrAeloriciis  el   Latinut.  N.  10,  convincit.  Al 
towtincitur.  Ibid  ,  puiaretis...  nollelis.  AL,  ptilelis... 
uo/tlfs.  N.  11,  addicit.  AL,  ad]i(i%,\ 

Nuiii.  15,  argunientata  itasunt.  AL,  quisargumen^ 
taxi  siinl;  al.,  qwB  argumenta  ila  sunt.  Ct  ita  Grialius 
habet  in  textu ;  sed  in  iiola  videttir  prapferre  ar<;t<ine/i- 
tata ;  diibium  aiuem  reliquit  an  voluerit  argumentata 
iia^  an  solum  orgtimeNlala.  Hoc  melius  censeo,  ibid., 
periculo.  AL,  piicuio.  N.  14,  praeterea.  AL,  propter^ 
ea.  lbid.,ein.  15,  suntautem...  el  assumpiione.  Al. 
oin.  N.  16,  rhetoricus  syliogismus.  AL,  rhetoricis 
sgltogismis.  Ibid.,  Iriperlitus.  AL,  lripartitu$;  ct  sic 
infra.  N.  17,  qnaru.  AL  om.  N.  18,  tenia.  Al.  add. 
teriia  et.  Ibid.,  alii.  AL,  a/iii.  Ibid.,  pars  noii.  AL, 
pars  e$$enon.  Ibid.,  etcaitera.  AL,  vel  ceetera.  Ibid., 
elaudantur.  AL,  c/aaufiinittr* 

Cap.  X.  N.  1,  quod...  edicit.  AL,  quid...  edicunt. 
Ibid.,  quia  scripia.  AL,  quee  ecripta.  N.  2,  iracta 
tantunidem.  AL,  traetan$  tantum;  al.,  traetan$  unde, 


ndd.  :  Prwterea  carere  debet  oratio  omnibut  vitiie,  awe 
inter  prima  grammaiicorum  etudia  eogno$cuntur.  Vida 
cap.  seq.,  n.  3. 

Cap.  XX.  N.  1,  ut  non.  AL,  el  non.  Ibid.f  ut  ali- 
qu;indo,  eic.  ul  non  aliquando  p,  h.  $ordidi$^  mU 
$purci$  vocabutis.  Ibid.,  cogiiata.  AL,  eogniia.  N.  2, 
jactaiione.  AL,  f'aelanita.  Ibid.,  vocibus.  AL,  verbis» 
N.  5.  vitium.  AL,  crimitm  vitium.  Ibid.,  rurari.  AL, 
furare.  Ibid.,  qua:  inter....  cognoscunlur.  Al.  otn. ; 
al.,  verbis  ita  et  in  $ententii$  vtlia,  quee  tnler....  eo- 
f^noscunittr.  CfMl.  1  Vat.  Arch.,  vitanda  fro  vitia. 
N. 4,  tuin  emphasis.  AL, ctti»  empAaii.  Ibid.,  plus  quid" 
dam.  AL,  piu$  qnidem,  ibid.,  dixeril.  AL,  dixerat. 
Ibid.,  aliiiudinem.  Plerique  addunl,  attitjtidinem  ima^ 
gini$.  Cod.  1  Vat.  Arch.  dicit  lap$i  per  funem  imagi" 
ni$  $uggerit. 

Cap.  XXI.  N.  l,augetnr.  Al.  add. :  5ttni  autem  el 
aueedam  figurm  verborum  in  preeceptie  eloquenticB^  quu 
bu$  augetur,  et  ornatur^  elc.  N.  %  libere.  AL,  /t6ere 


Ibid.,  qiiando  ei.  AL,  ottomamel,  N.  3,  lex  consut.  G  fiunt  ;  al.,  ttbera  fiant.  N.  3,  ab  eo  verbo.  AL 


Ai.,  tex  conMial.  N.  4,  ut  vir.  AL,  ut  e$t  iilud  :  vir 
N.  6,  maiiifesU  quoque.  AL,  manife$laque. 

Cap.  XI.  N.  1,  buic.  AL,  hlnc.  Ibid.,  fuerit.  AL, 
/tteral.  lbid.,ad]ect:i.AL  add.a(l/eeia,tdeil,;iii/ietttmy 
chria  erit.  £t  pro  chria^  aL,  cristi. 

Cap.  XII.  N.  1,  catasceve...  propositx...  anasceve. 
AL,  eata$ceva...  posiicB...  anaeceva.  N.  2,  iiiter  has. 
AI.,  tnler  hac,  Ibid.,  parteni,  taiiicn.  AL,  partem 
$cHicet  negandiy  et  confirmandiy  tamen.  Ibid.,  coarc- 
tatio.  AL,  cohortatio.  Il)id.,  proponuiitiir.  AL,  po- 
nttnittr.  N.  3,  juventutem  ad  nequitiam  ei  luxuriam 
cohurlalum.  aL,  jubentemitlum  ad  n.  ei  /.  eoarctatum; 
al.,  juventutem  ttlam  et  n.  et  l.  coareiutum;  al.,  ;tt- 
venliiiet//a  ad  n.  el  /•  cohortatuiti.  Ai.  add.  eise  CO' 
hortatum.  N.  A,  adulescenteiii  de  Siculo  liitore,  etc. 
AL,  ad.  qui  de...  ingredientee  Africam  ctassee  videret , 
ftut  tfiderit.  N.  5,  in  coiilrarium  retorinaia.  Al.  add. 


verbo.  N.  4,  propierea  quo<L  AL,  propter  quod.  Ibid., 
in  contexlione.  AL,  in  eoniextu  ;  al.,  tii  contexione. 
N.  5,  ingraiiis.'AL,  gratie.  N.  6.  senteniias  pulcbri- 
tudinem  raciuiiL  Al.  oin.  N.  7.,  hujusmodi  locutio« 
nis.  AL,  hujusmodi  rertamine^  ac  jrmUo  hujuamodi 
loeutionis.  Al.,  tn  huju$modi  certamtne^  dc.  ;  al.,  in 
hoc  ceriattiine,  ae  pubiico  hujusmodi  toeutionie. 

Niim.  8,  synonyinia.  AL,  synonyma.  N.  12,  cur 
moitem.  AL,  aiwi  mortem.  N.  15,  est.  AL,  itl.  N. 
18.  nt  si  vinco.  AL,  »1  esl,  it  vineo»  Simiiis  varietas 
in  exemplis  passim  occurriu  N.  20,  qa«  curo  impul- 
ftioiie.  AL,  ^tto;  tniptt/sione.  Ibid.,  qu:e  veianl.  AL, 
qucB  vetent.  N.  !2ll,  derogaliv».  AL,  negativee.  Ibid., 
aliae,  quae.  AL,  om.  ^iia;.  N.  26«  mirativ».  Gothici, 
nneeraiivet*  N.  i8,  arophidox;e.  AL,  amphidoxof.  N. 
3U,  convenit...  fuisseiis.  AL,  convenerit...  fueriiis, 
N.  32y  aliqua  ipsis.  AL,  aliquid  ipsis.  N.  35,  raiio* 
nem.  Goihici ,  factionem.  N.  35,  stalum,  qui  luturus 


/k  contratiuiu,  tii  tlodius  iiiudias  fedi  Milotn  ^  el  |v  eKSti,  si.  Goihici,  ilalum, /^ttluriii  eii  efiam  st.  N.  30^ 


occidit^  confirmaiio  e$t  reformala.  Ibid.,  pioderit.  Uuo 
Golhici  Toietaiii  adduni  :  Ui  gradus  omne$^  etc,  ut 
apud  Grialiuin  iii  noia.  Ibid.,  ordinare.  AL,  ordinari. 
N.  6,  ad  id  postreinuro.  AL  oin.  id.  Ibld.,  recurra- 
nius.  AL,  re^tttramui.  Ibid.,  ut  si.  AL  oro.  it.lbid.,  ra- 
paccm.  AL,  $eeeram. 

Cap.  xiii.  N.  1,  inanimalium.  AL,  animatium  re- 
mm;  aL,  inaNti}i(i/t«m  rerum.  Ibid.,  fingitur.  Cicero. 
AL,  f.  ifcttl  Ctcero.  N.  2,  el  in  tragoediis.  AL,  ei  ira- 
gcediis;  al.,  e<  tragcedie. 

Cap.  XIV.  N.  1,  adolesceniis.  AL,  a.  improvida. 
Ibid.,  ei  senis.  AL,  el  lenti  debilis.  loid.,  el  mililis. 
AL,  etm.  forti$.  Ibid.,  et  iinperatoris.  AL,  ei  t.  gravi$. 
Ibid.,  et  parasiti.  AL,  el  parasiti  suasibilis.  lia  el 
milfV;!  incuUa^  et  phiio^ophi  peromata.  Ibid.,  diversa 
ratio  ducenda  est.  AL,  divena  oratio  dicenda  est;  aL, 
diversa  est  ratio  dicendi. 

Cap.  xt.  N.  91,  cerum,  nec  inest  ei  aliqoa.  AL, 


Inlercipiinus.AL,  add.  i.  ita.  N,4i,  iminorftmur.AL, 
remoramur.  N.  46,  inanimalium  el  persona.  Al.  om. 
ei.  N.  49,  ul.  AL  om.  Ibid.,  iios  permitUnl.  Al., 
noi  non  p.  Ibid.,  dicere.  Al.  add.  dicere  iuter  fi- 
gurae  $enientiarum ;  quod  nihil  ad  rem.  Cod.  Tau- 
rineiisis  addit ;  Sic  quoqtte,»^  pervenire  non  pouttni, 
ul,  cap.  20  iibri.  n  conlra  Jud%os,  quod  inde  huc 
translaium  auctores  Catalogi  Cod.  uisa.  Tfturin..  uon 
observarunl. 

Cap.  xxii.  N.  1,  ad  di^cernendas.  AL,  ad  di^^e- 
renda$  ;  al.,  aii  ilticerne»ii/um.  Ibid.,  disserendi.  AL, 
iljicerne»i(/t.  N.  2,  prinii.  AL,  pHuitim.  Ibid.,  habue- 
ruiil.  AL,  Aa^tterinl.  Ibid.,  bujus.  Al.  om.  Ibid., 
perduxit.  AL,  produxit.  Ibid.,  quod  in  ea.  AL,  quod 
eadem.  Ibid.,  nam...  dicitur.  Al.  om.  Ibid.,  utrique. 
Al.,  utraque. 

Cap.  xxiii.  N.  1,  in  ix  disciplinarum  lib.  AL,  m 
iioftem  diuipUnar^m  Hbris*  Ibid.,  illft  verba...»  dift» 


m 


AB  S.  IsrOdRl  ETYMOLOGfA*  tA*MNTEg  LftctlONfeS. 


772 


teMefil*  kh  m.  N.  %  ^^uldem.  Al.,  qhfdem.  IbTrf.,  A  tis.  M.,  $uni,  sctttcei,  g.  ti.  U,  em  SQbieciis,  A\.,  «e 

|u6<f<m<it>.  Ibld.,  homini.  Al.^  fiomnii*  A.  18,  inienie 
Jeg^ftdQtii  Ht^  quoniam.  Al.^  inUllii§evdum  M#/9if«fi- 
do,  vel  sic  quavdo,  Ibid.,  deoem.  Al.,  deeem  iM. 
Ib!<f.,  applitnntur.  AI.,  tifponunlur. 

CX^.  xxvir.  ft.  1,  ileraiioi  f sqre  CMilissifinift. 
Af.,  raiidnesque  acutissinius ,  ibid.^,  scriptilniuii.  AK, 
scrfpiiteviL  n>i<f.,  tingebai.  Af.,  tene^ai,  U»id.,  pparfo- 
Co  (eriftethicAianim.  Al.  om.  .N.  ^,  uno  8igiii4iea« 
tur.  Al.,  ntio  sipiipcat.  Ibid. ,  wlerpretanHir  lcmim. 
Al.,  ii/iterpretantur^  his  emm  uiUur^toium.  IbM..  meiH 
lls  inK  rpn  s.  Al.,  wente  interfrftpt».  N.  3«  el  focieii- 
dls  sermonnjus.  Al.  om.  Ibid.,  berBteHiam...  afppel- 
Ir.iiius.  Ar. ,  facumlhsiwo  sermone  monstratk.  A)., 
pmhermcnwm  pro  hernieuiam.  Ibid.,-  prekHis.  AK, 
prdaiis.  Ilmi,,  cat.ipliasin  ,  et  apopliM)».  AI.,cafK- 
pl.rasuf^  it  apophrasin,  IN.  ^,  eoruni ,  quflp...  cofilal. 
Al.,  eorum  aiiquid  ,  quof  de  altero  dicuntur  fMHara,  «1 
(ogiiat.  Al.,  dicuvtur,  ut  noiat^  cofitat.  Ibid. ,-  aig iiii-i 


aciitior.  Al.,  argutior,  Ibid.,  doceAtfa.  Al.,  difeendo. 
N.  5,  philosophf.  Al.,  p^fi/owpA^^t.      - 

Cap.  xm.  N.  4,  bene  titendi.  A!.,  om.  N.  J,  ffr- 
nm.  AK,  firmata.  Ibi^.,  qvaVe.  Af.,  iTva.  Hiid., 
oonttat;  Al.,  fo^tm.  N.  5,  fioiften  Lntine.  Al.,  n. 
pMastfpkiee  L.  rbid.,  Ripb^nti^.  Al.,  tciendc^.  Ib?d^., 
aniorem.  Al*.,  tfittMin.  iMd.,  in  r^rum  catisi^.  Al., 
ffi  nalurali^  cdntsis.  N.  ^,  illis*  A4.  om.  IbM.,  re- 
rnm.  Al.  om.  Ibhl.,  coifiemplata  miione.  Al.,  con- 
tempiatione.  Ibid.-,  i<t  e«f.  AF.,  ie^/irtf{.  N.  !>,  anima'. 
AK  om.  N.  6,  rernm.  Al.  om.  ibftf.,  coiqne  distri- 
buuntur.  AK,  qnieque  dktrilhrit.  H.  7,  ihorfimqiie. 
AK,  nwfifm^e  otntttllfii.  N.  8,  ibcfyricani.  Af.,  fheo- 
to§icam  ;  al.,  tfmtogiam^  N.  9,  NoATitrlH  hoc  loco 
capui  aliud  disiiiiguuHt  sub  tHulo  :  Qnid  sit  phUofO- 
fhitt.  N.  I<^,  Ali?  deftnteriint.  rn  aliis  pf«mrliiiur : 
Phiioicphh  dimdilur  m  duas  parfes,  prima  fhspectiva, 
teemtda  aetuaHtj  AtH  definierunu  Al.,  pitrtes,  in  inspe 


ctivami  et&etuatem;u\.,  petrtes:  pxima  in  if^pectivami  nCitliv».  Al.  v>dd.  ad  ptaciium.  N.  7  «  H?eooninia. 


teiunda  ineKtuatem»  Ibid.,  qi)aturh  print.  Al.,  ^tfortfm 
^ffim.  Ibid.,>  aecnnda.  AK,  tdtera.  tbld.  .  inspecli^^o. 
Al.,  tnipecfaftvo  ;  cl  sic  alibi.  Iliid.,  dtvidiiur  in,  eie. 
A4.,  ^itridiMr  m  Hibus  ifiodiSt  id  est,  pimh  in  nafura' 
kwi,  teeunda  in  doetfintdemt  tertia  in  ditinatem  (al., 
rn  dhinam).  Doetrinatit  dimditur  iit  qiiatuc/r,  id  est 
prima  in ,  ete.  lia  aecunda,  tertia^  quarta. 

Niim.  11,  in  moraiem.  Al.,  in  tres  parfet ;  al.,  in 
trihut,  prima  m  nmatem^  etc.;  seemida,  teriid,  ul 
stipra,  ibiii.  H>id.r,  fisibilfa.  A).,  titia.  N.  f^,  confta 
naittrftm^  Al.  om.  ;  st|.,sfit«  rotisa.  Ihid.,  gene^aitir. 
AK,  a^ftSr.  Mbld.,  in  vita.  Al.  adtt  itftUa  confvsum. 
Hiid.,  aliqtiod  mTracaluln.  AL,  «Hqurd  iniraculotttm. 
Und.f  nonatraiur.  Ai.,  monsfretut,  N.  U,  vef  ail  a 
hvjvscemodi.  At.,  ftiab  hujdseemodt.  Ibid.,  quitoor. 
Al.,  add.  tcilicet.  N.  15,  iiiiuobiiis  et  formamm. 
AI.^  immo#r/fs<]ftt^  et  formarum ;  al.,  ftnmo^ifiifmi/tig 
formarirm.  it^id.,  st^efumqoe.  /Sl.,  iWet^iim,  [ar^tr^. 
Wv  16,  expheat.  Al.^  erflieare  conundftut ;  forie, 
tontendit.  Ibid.,  uiillla».  Al.,  cura  ntilHer. 

Oap.  »it.  Nlim.  4,  posifo.  Al.,  piwpotito.  rbid., 
cemmvnionibus.  Al.,  rof^tmimf^M.  Ibid.,  ejtrs.  Al.,  o)ii. 
IM.,  risns.  Al.,  ritusque.  N.  5,  genos  animal  cuin 
diottrm  Oat.  Al.,  em.  tum ;  al.,  gentt  quod  diftum 
tmimnt ;  al  ^OfWJ  euiH  dicturh  est  anintdi.  H)id.,  fiu- 
RiidmnrT.  Al.,  add.  est,  a).,  mp)cab(ttur.  Ibtd.,  igriit. 
Al.,  egeaut.  Ibitf. ^  afrgelns  non  est.  Al.,  om.  esi ;  al., 
fton  ofi^ftia  M;  N.  4,  discrelis.  Al.,  add.  omni^tts. 
H)id.,  s^dusit.  A).,  diselvtit ;  nL,  exclutis.  Ibid., 
€Oiminnnlonibbs.  A).,  em.  Ibid.,  pnstfem6.  Al.,  ndd. 
fitutetpux*  Ihid.,  edftni.  Al.,  Oftinis.  Ibid.,  exisii- 
inaruni.  Al.,  existimaverunt.  N.  6,  (Sl  enim,  eic.  Al., 
est  enim  animat  comfftune,  et  generale  omtiium.  N.  7, 
muliB.  AL,  et  muiis.  Ibid.,  cunl  meriulc  Al.,  cim 
dicitur  mortttk.  N.  8,  icci^oiyt.  Al.,  accednnt.  fbid., 
plena  aenienik*.  A).,  piena  sefttmia.  Ibld.,  61  difle- 
remias.  Al.,  ei  doartnas.  Ibid.,  qoit  Itoc  Idefn.  Al. ,  qu(e 
eommuniu.  N.  t,  conimeniulftqUe  Al.,  commcntaque. 
Cm^.  litf.  N.  i,  id  est.  Al.,  tcilicet,  N.  3,  plurium. 
AK,  ffai^HMrtmi.  Ibrd.^  dal.  Al.,  ddnt.  N.  4,  dcno-  l^ 
mtnaliva.  Al.,  add.  id  est,  derHfativa  ;  AL,  et  deriia' 
!!>«.  N.  9f,  itfesL  A\.y  sciticet.  N.  6,  principMiicr. 
AL^add.  iftMare.  Ibid.,  specicbtis.  Al.  cru.N.  7, 
tot..ani.  AL,an..an.]bid.,nec  scfvtis.  AL,  add.  ^nor. 
l^fdt.^  «liornm.  AL,  alter.  N.  8,  p<  rro....  jaceal.  iiax 
onl.  IMd.^  in  foro.  AL,  irrtfi  fofo.  Ibid.,  duo  huLeut. 
AL.  fldd.  :  Diro  habeht^  sitnm^  et  tempus.  Siium,  ut 
ionge^  et  prope.  Tempus,  ut  hodie,  ct  Iteri.  Porro 
titut^  eie.,  jfoc^a^  ni  iuitio  nunieri  hujus.  AI.,porro 
liltii  a  positiofte  dicius,  ut  quid  agit  iste  ?  Aut  sedet^ 
amtiacti. 

Niim.  9,  attquid.  AL,  aliunde.  N.  10,  quoiilam... 
^jvoniam.  AL,  ctim...  oim.  N.  11,  oraior.  AL,  ^rtr- 
dicaiot.  Ibid.,  di^spufando.  AL,  prwdicando.  Ihid., 
usia^..  cieleris.  AL,  usia  autem  substanlia  esi,  idest 
proprium.  quod  cieteris ;  i\\.^idesi,  iubitautio!  pro^ 
»1  f.  &.  N.  15,  trf*.  Al.  ot)).  fbid.,  tunt,  quanii- 


eiipiaiiniio  icprritur.  AL  (>m.  Ihid.  ufiliias  perilier* 
nieniaruni  hapc  est.  AL ,  perihermenittrum  raffo  hiBC 
ei^i ;  al.,  mfenlfo  pro  ratio. 

Cap.  xxviif,  N.  \f  ejus  ariia*  AL « «ftafeefJMr  orirs. 
Ihid.,  plurinuini.  Al.,  primum.  Ibid.,ab§il  ille.  A1., 
absii  illi.  N.  2,  id  esl.  41.  oni.  ka  alibi  alir  addom, 
alii  oniitlunl  id  est.  N.  5 ,.  direclHn.  Al.«  direetum^  et 
iin  infra.  N.  4,  dedicaiivis.  AL,  deikativa^  et  oMirc^ 
tivo.  Ibid.,  nulliiin  igUur.  AL ,  erfo  tmllum;  aiiiitlis 
iiifia  varieias.  N.  (L  dedicaiWOf  et  nitiversali  abdien- 
liva  ahdif  ativum.  AL,  dedicativo,  et  ufthertaii  ubdiett- 
tivodedicaiivum.  Infracliam  dedictttiva  prcr  dedieuhuu, 
aut  couira.  N.  9,  dedicativis.  kl.^dtdicaiito.  Ersinn-. 
liler  iilibi.  N.  13,  foriiiuln  sectindai  modt /  Ail.,  f, 
secundi  m.  N.  {-'^ ,  abdiraiiMim.  Ai.,  dedi^iutnm.  N. 
10,  forniula;  lertix.  Al.,  formulce  r#rfft.  N.  i^^  ex 
uftiTefs.i)ihirs.  AL,  ex  universali.  I^.  ii^  plene  posse. 
AL,  pfanenone.  Ihid.,  cl  qux  siihirfins  sunt  trapiain. 
Cegiiostet.  AL,  sutiiliusque  tractata  cognotcet.  N.  i6| 
Q  trt  possint ,  etc.  AL  tt  possint  indidorum  aparte  mo- 
ftiffttationiS,  et  quwdam  indicia  dictionum  otlendere ; 
al.,  jvdicTbritm  pro  indiciorum,  - 

(AP.  tiix.  N.  I,  lion  qual?!i.  AK  om.  ^oft.  It^id., 
rei  miMrMfi^  AL  om.  rei.  ibi<l.,  in  partes  qtfift^d^erFin. 
AL,  in  portes  11  v.  N.  %  risns.  AL,  sensus.  N  .  3,  coii* 
ccptiune,  cl.  AL  oin.  e'.  Ibid.,  non  bic  dixll.  Al.,  itoti 
enim  dixit.  lliid.,  dieendo.AL  om.  lbi<l.,de¥MauA4^., 
devotato.  Ihid.,  in  isio  emm,  el  in  reliquiSv  AL,  ftfo 
ofitiii,  et  reliquit.  Ibid,,  quin.  AL,  et  quia;  aL^  setf  ^trftr. 
lhid.,£ub8iaiiiiQlis.Al.add.  cil.N.  4,  quaiilmivn .M, 
qvalilat.  lbid.,quodi)iiai6  tU.M.^qmdquale  tiK  Iftixr., 
id  quod  sit.  Al.y  id  qvod  qua^iiur.  ibid.,  debeiat.  A)., 
debet.  N.  5,  iiuncttt*aliir.  AL,  fromtnalttr.  Hrfd.,  qxAd 
quaeqiic  res  sit.  AL,  rem  qum  tit.  Ibid. ,  ftttlvcfr<.a. 
Al.,  universi.  Ibid.,  elofierost.  AL,  et  honorit.  RM., 
iii  iii'idinem  proniis.  AL^  in  tibidine  promptut.  Ibid., 
liac,  el  alia.  AL,  /tar,  et  taiia;  aL,  htrc  ftffttf.  Ibld., 
laliiiidiftts.  AL,  /aifriiWtiifm.  Ibid.,  simtti  rftodrr.  AL, 
i.th./tki^o.  ^.  I»,  ad  yerbumi  AL,  a4tifr4fium.  II^M. , 
dc  cujus  ro.  A\.  vw.  re  ;  al. ,  de  qva ;  t\.\  de  tUjus 
ratiove.  Ibid. ,  qtivrrlur.  Al. ,  requirituf.  IfoM.  «  alro 
deeJaiai.  AL  t  afi^d  dectarat.  N.  8,  en  qua  ihicttia 
ehidu.  A^  ,  Oit  qnia  (.  eliiHt.  Ibid. ,  m  iftoiieai.  AL  , 
ut  moveat.  ihid.,  ac  vituperet.  AL,  oWf  v.  Ibitl.,  vir- 
lus.  A4  ,  viriutibut ;  al.  1  virfMeis.  Ibid.,  majm utti.  AL, 
niodorum.  Ibid. ,  caput  efii.  Al. ,  apet  ett.  N.  f  1 , 
Giaci  ^i  Twoff,  Laiiui  exemplum,  eCc.  Al.,  Gra^^ci 
xcV  c/).it7:i;,  ctc,  ui  iiuni.  seq. ;  nain  ea,  qnafe  n»- 
bis  undctima  species,  aiiia  est  decima.  N.  12,  Lntini 
pcr.  AL,  Lortni  jttafa  raifonem  dktmt^  id  ast^  per  ifi« 
iijiemiam ,  eic.  Ib.d. ,  cui  bes  deesi.  Cod.  Alb. ,  etit 
dodruns  deest.  N.  14,  juxia  raiionem  dieunl.  AK,  od 
aliquid  vocant.  Ibid. ,  sed  hoe  cohtingil,  otc.  Itie  aiii 
(:(»llocant  seqoeniem  apeciem  ad  aliqHii;  etc.  Sre 
hxc  ( u(iii:i  intcr  se  cotilusa  aiinl.  N.  Id,  sub  lerrls^ 
AL,  tuiftHt  terris, 
ikw  XXX.  N.  1,  dicuntur  afiecla,  quae.  AL,  d.  a^ 


773^ 


M  ».  I9H)0Rr  CTTITOLOGIAS  YARTANTE»  LRCf lONtf^; 


fit 


fecta.  ttitop,,  Al. ,  om.  qnep.  N.  4,  eMciior.  AK  ,  e/igi-  A  omfew  «tffi ;  Jl!.,  gemtm  fttti  seiiHtei^;  i!.,  Afl/|  iro 


tur;  Sih  diritur,  UhcI.,  mquil.  Al.^  in^uam.  N.  5»  af- 
feci.1.  Al.,  elfecta,  Ibid.  ,•  in  }»}ianfr  vwis  d«c1inatio- 
nem.  Al. ,  tn  alia  voci»  decihtalione.  N.  7,  &tigficre. 
Al. ,  ut  tuggerer^,  N.  8,  dtieilitr.  Al. ,  dkitur.  N.  9< 
a|i«»rire.  Al. ,  vel  aperire,  N.  ii^  »  eonjtinclis.  AK,  a 
covjugatii,  H)id.,  cum  probabililer.  Al.,  eum  eontra  p. 
N.  i5.  impulaiione.  Al.,  impugnaiione,  N.  i4,  Grvci. 
Al.,  Grerca.  Ibid.  (eslinioiuum  omne . . .  qninque  m«~ 
dis.  Ai.,  teslimonium  vera  censtat  re,  et  dhiditur  quin- 
que  nwdi$,  N.  15«  ex  lormenlia.  Persona.  AK,  add. : 
I  ex  (ormenlis.  Terlius  crgo  wperhr  modu9^  qui 
est  ex  temporibui ,  in  oclo  species  derivalur :  i ,  inge- 
nio;  H,  o|>ibus;ifi,  aeiate  ;  iv,  forluna;  v^  arle;  vi, 
usn  ;  VII,  aeceasiiate ;  viii,  C0BCttrst«n«  (al.  concus- 
$ione)  forluitorum.  Tesiimoniitrfi  omne  esi  quod  «b* 
aliqua  exierna  re  sumikiir  ad  feeiendam  fidefin.  Per- 
iona^  etc.  >  }ia  golhici,  et  veteres  ediiiones.  N.  iO, 
maxime  in  virluie.  Al. ,  maxinrn  mtuie,  \Wh\,  ,  lem- 
poribus.  Al.,  lealimonia ;  at. ,  ^estimonia  ex  tfmpori- 
bus.  Ibid.,  afferunt.  Al.,  afferant,  N.  i7,  iu  lemporc. 
Al.,  cnm  I.  Ibid.  pertinei.  Al.,  peritiieiK.  Ibid.  atti- 
nere.  Al.,  pertinere,  N.  i8,  mobilitas.  A'. ,  nolrititas, 
)f>id. ,  conetiisnm.  Al. ,  cenclitstt.  lliid. ,  cadat.  AK , 
ut  cadal. 

Cap.  XXXI.  N.  i,  propterea  quod.  Al.,  propterqnod, 
Jljid.,  quie  6ibi.  Al.  om.  $ibi,  Ibid.,  omnra  contraria. 
Ai.,  omnia  a  eontrario.  Ibid, ,'  adversum.  Al. ,  diver- 
sum;  al.,  dhenim.  lUid.,  tafttum  eontrarre.  Al.,  tan- 
tum  fontrmria.  N.  ^,  qnttdam  3x  eis.  Al. ,  queedam 
ejus ;  al.,  queedmi  ejuimodi;  al.  om.  qvmdam ;  al. 
om.  ex  eisi  aut  ejuSj  aul  ejusmodi.  Ibid.,  uiruinque. 
Al.  add.  ntrumque  conirariorum,  Ibid.  creet.  AL,  cre» 
dit;  al.,  eredat;  al„  tradai;  al.,  eareat.  Ibitl.,  candi- 
dus,  et  niger.  Al. ,  cancftdtim,  el  nfgrmn,  Ibid.,  ha- 
bent.  Al.,  kitbet,  N.  5,  habent  nou  felix.  6ecundum. 
AL,  hokeni ,  videiket,  neque  a  toto  feliXi  neque  in  toio 
infetix,  Seeundum.  N.  *,  Iwe  soliiin.  AI. ,  horum  so- 
ium.  Ibid. 
raiur.  AI. ,     , 

e;M,  cui  opponitur.  Ibid.,  relaiivo.  Al.,  ipsi  relativo ; 
al. ,  vel  reiativo.  Ibid. ,  quod  opponilur.  Al. ,  quod 
opponilur,  quocunque  modo  op^atur.  Hiid.,  ml  ejus 
sil,  ctti  oppoinlar.  Al.,  om.  N.  5,  ul  eoram  non 

i,int Siquidem.  AL,  t<(  ^oriim  uon  tint^  qme  op- 

ponunlwr.  Siquidem;  al.  :  ilerifm  non  sint,  quibus 
opponuniur.  Siquidem.  N.  6,  qaia  ostendil.  Al. ,  qua 
osiendit.  Ibid.  visio.  Iii  loco.  Al. ,  visio  in  oculis.  In 
leeo.  N.  7,  ideo  dilfefuirt.  Golhici ,  id  differi;  pro 
r|UO  malim  id  differunt;  nain  id  j^ro  in  eo  cum  differre 
proprium  est  Isidorisni  sevi.  Ibid. ,  singuUtim.  Al., 
sigiflatim.  N.  8^  lerlium  ejus.  Al.  om.  ejus. 

LIBER  T£RT1US. 

PRyfeFiTio.  Sftparanteft.  Al.,  separamUs,  Ibid.,  geo- 
ifietria,  musica.  Gothicl,  et  velerds  Editidnes,  mu- 
«icfl,  ei  geometria;  dt  hioi  prlu^  rnusicam  e.xplicant, 
qi:ani  gfeometrinrti.  Ibid.,  ntimerabitfs.  AI.,  nimera- 


,  est  majiis.  AL ,  inest  majus,  Ibid. ,  refe- 


noti.  R»M.,  possunt.  Al.,  ptssjtmus,  ifM,,  ex  niPgna. 
AK,  ets  atiqua.  Ibid. ,  mensfnm  cnfricar.i  supputa- 
m«s.  Al. ,  de  tffenstmn  currienio  diiputafnns,  N.  4 , 
rek^.  A1.,  irttebvs,  Ibid.,  adime.  Ar.,  odirriis,  Ibid.. 
secnlo.  Al.,  cmnpnto;  flL,  coMjWlitaln;  al.,  calcul) 
eemputwn,  Ibftf.,  qnl  calcfili  vet^tii,  Al.,  ifum  ealcitlf 
nesciunt. 

Ckp.  v.  N.  i ,  p#f  niimcrul .  .  .  tettifnrn  rtedlo- 
erem.  Al.,  par,  tftc,  pariter  imptir^  tt  impariter  par. 
Impar  nmerus  diriditur  in  hii  hYimum  «fmp/tmi,  se- 
eundnm  eompositum^  tertiurh,  fefc;  dl.,  mtdiocre^ra 
mediocrem,  Ibid.,  incompositus.  Al.,  compositus,  N 
%  *t  relrffur  Al.,  et  &k  de  alHs.  N.  3,  meinei,nein. 
k}.i  ftte^im.  N.  4,  indlssHati?l6^.  A!.,  insitabilei. 
H)id.,  vi,  X,  xviii.  Al.  omf.  x  ;  al.  ofn.  vi,  x  ;  alli 
alio  modo.  N.  5,  in  medietafem.  Af.,  in  viedietate. 
N.  7,  urtilaie  mcfrii^hfiir.  Al.,  unftatem  mentiuntur; 
al.  ,  vnitalem  sentinnf.  Ibid.,  dlicno  ndrtiero;  al.  ,  ab 
-M  <WM  tnimrro.  Ibid.,  cl  xxr,  rlr.  Al.,  et  viginti  ei  uno. 
Dfeimus  cnim  ter  terni ,  et  ieplies  tertti ;  ter  quini ,  e{ 
qHinquit.s  quini.  Mediocres,  elc  N.  9,  modo  secunm 
*ei.  Al.  onft.  secundi  et.  N.  9 ,  nlif  dmiFni^ti.  Al.,  dlHii' 
nutivt.  Ibid.,  <|Uod  dno.  Al.,  quod  est  duo.  Et  similiter 
ivifra.  N.  fO,  simul  ducisc  Al. ,  s\mul  juncttB ;  al., 
simut  ditcta.  fbid.,  iii  partes  redacfi  infra  consistunf. 
Al. ,  minore  in  sumnm  coiisistnnt.  N.  ii,  tertiam  ,  et 
dimidiim.  Al. ,  tettiam  dimidiaitt,  Ibld.,  tria  simuf. 
Al. ,  et  tres  simui.  Ibid.  inlra  denafrum.  Al. ,  intef 
deimrium,  Ei  t\t  infra  inter  prO  itltta. 

Cap.  yi.  N.  i  et  seqq.,  magna  varietas  scriptUrail 
in  lioc ,  ct  serfq.  capp.  occurfit ,  qiiae  observari 
polerit  in  fragmehlii  Coilictin»  GotmCOium  rnler 
appendices.  Sed  tn  hoc  primo  ntrinero  id  not.indun), 
quod  alii  legunt,  aut  ad  aliqui:i  refertur,  JstCf  qui  est 
secundum  se,  dividitvr  sie...  Iste,  qui  refertnr  ad  a/i- 
quid,  dividiiurslc;  aiii  simt  majores,  etc. 

Cap.  tfi.  N.  i,  seperflciatfs  iti.  AJ.,  super/iciosi, 
ttl  tres.  Sotidi,  Ibid.  solidus.  Discretti^.  Al.  iiiierse- 


referlur.  Ibid. ,  ad  doplnm.  Al.  add.  aui  C  runt  sohdus,  Tirnarius  enim  primus  tafitudinem  pnn^ 

dit :  soHdi,  ut  octo.  Is  enim  est  primus  cnbus,  Dhcre- 
tns.  N.  !i,  si  in.  Al.  ttm.  in.  H)id.,  inteingainr,  Imea, 
srat  spatio,  aul  solido.  Al.,  intettigitur,  id  est,  liuea 
(ant  in  linea),  aut  spatium,  ant  soluium,  tbid.,  simili- 
lcr.  AL,  similiter  nt.  N.  5,  usqne  nd.  AL  om.  «8/;«^. 
Ibid.,-  pfo  designiltknTe.  AL,  pro  slgmdane.  Ibid., 
apud  Grjpcos.  AL  add.  apud  Grceeos;  ista  est  figura 
Uneali»,  \x\X\  N.  4,  sed  el.  AL  om.  et,  Ibid.,  conti- 

ncntiir.  Al.  nd.  'Trigonus  numerus  est  iia^  elc,  fere» 
ut  iii  Codice  Tolelano  T  A,  cujus  fragmeirtnm  ioter 


appendiccsrel.ilum  fuit.  N.  i\  dum  &ibi'mel.  AL, 
similiter,  Ibid.,  quinque.  Soiidiis.  AL,  quinquies,  /itf», 
Solidus,  J(a  iiidicalur  addendam  esse  figurain,  quam 
plerique  omitlunt. 

(^Ai>.  vm.  N.  i,  audlogicum.  AL^  nnatogium.  N.  S, 

et  media  muUipIicala.  Al,  el  media  dupiicata^  Ibid., 

fiiciant  Lxxii.  Al.,  facianl  septuagies  dipondius,  N.  I^, 

lia.  Al.  add.  :  Partes  superat  mMius.  Primum  eadem 

lis.  Ibid.,  magnitudinisformarum.  Al.,  magnitudinis^  j.  parte  superatur  medius  ab  exiremo,  utputa^  sex  el  viii, 

et  formarum,  Ibid.,   ihdicabimas.   AL,  indicamns.      duabus  partibus  $uptrani;  qucs  dum  par$  $uni  tertta, 


Ibfd. ,  caasae . . .  possint.  AL,  cauiU .  i .  po$sit.  Ibid., 
osiendi.  AL,  agno$ci, 

Cap.  t.  Num.  i,  4^oiiiam  ipsa,  ut  6it.  AL,  quia 
ipsa ,  ut  $ic:  AL,  quo  ipsa  ut  sit. 

Cai».  II.  N.  i,  numeri.  AL,  numerts,  vei  numeri. 
Aatufnant.  AL,  nuncupani;  al.,  aucupanl,  Ibid.,  dis- 
po5itam.  AL,  compositam, 

Cap.  in.  N.  i  ,  non  numerum.  Al.  add.  'volunt, 
Vnde  nunteri  dictif  Numero  numus,  elc.  N.  5,  in 
DlulCis.  AL ,  mu/lts,  ouiissO  iti.  N.  5,  inde  el  railia 
quae.  AL,  inde  et  Int/ra,  quasi  milaiia,  Ibid. ,  quie 
Grserf.  AL,  om.  quce.  Ibid.,  lilter.i  iiyjpU,  AL,  littera^ 
sciticei  T  pro  I  myriade$  vocanl,  Nota  n^s.  iu  veteri 
Ki\i  ione  Bignaenn  httc  es( :  Veriu$  fuerit  ;^e^iav ;  nam 
fjLvpicc^K ,  dena  milia  significare  certum  est, 

Cap.  IV.  M.  I,  ^aticta^um.  AL,  $acrarum,  N.  5, 
noii  liiijos  artis  scienter.  AL ,  hujus  artis  scieniia , 


Ibid.,  ulputa,  etc.AL,  utputa$eXf  octo,  xii.  Primus 
enim,  id  est,  $ex  teriia  hui  pari^,  id  e$l^  vbi  $uperaiur 
a  medio,  id  ett,  viii,  quem  midiu$  %nextrenn  teriia$ui 
partCy  id  e$t^  qualernario  vinctmt,  Ibid*,  ah  ullima. 
AL  add.  decima  secunda :  Arithmetica  medieias  vi, 
IX,  xit.  Musica  medicta$  v,  viii,  xi.  GeomHrka  medie^ 
ta$  VI,  VIII,  IX,  xii. 

Cap.  IX.  N.  i,  idcm  ipi^e  nondice.  AI.,i(/  esi,  posse 
non  dico.  AK,  id  esi,  ipse  non  dico.  Ibid.  qiiamlibei 
sit  magnus.  AL  om.  lbid.,numerorum.  AL,  nMmeriu. 

Cap.  X.  N.  I,  Geonietriai  disciplina.  AL,  g^omeiria 
d.  Ibid.,  quia  inundante.  Al.,  quod  undanie.  Ibid.,  el 
oninium  posses>sionibus  liino.  AL,  4i  omnibus  poseee* 
sionibus  ejus  iimo.  Ibid.,  sapientttm  provecta.  AL, 
sapunlitim  profecta ;.  nl.,  $,  producta ;  aL,  s.  perfecta^ 
N.  2,  sludiosi.  AL,  $tudio$ir.  Ibid..  difttenderet.  Al*f 
distenderit.  N.  %,  nuncupaia  est.  AL,  nttnctipolifr. 


m 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOGIAS.  VARIANTES  LEGTIONKS. 


T76 


Gap.  XI.  N.  It  in  figuras  planas.  Al.,  in  ptanum*  A  Ibtd.,  peciides.  A1.,  peetmes.  N.  4,  vel  fidem.  Al.,  vet 


Ibid.,  numerabilem.  Al.,  numeralem.  Ibid.,  in  magiii 
Ittdinem  raUonalem.  Al.,  om.,  aL,  m  iii.  raiionabv 
lem.  N.  2,  8unl  quse.  AL,  mcnI  geomelrcs  (al.,  geome- 
trxci)  vocant^  quat,  Jbid.,  coniinenlur.  Al.,  add. :  Qtue 
sunt  juxta  Platonem  numero  quinque.  Trigonus,  utra* 
0onu$ ,  pentagonut^  hexagonus^  heptagonut.  Jam  qcto^ 
narius  in  cubumf  id  est,  in  solidam  pergit  figuram,  Nu  • 
merabilis.  N.  4,  figurae...  quiiu|ue.  At.  om. 
Gap.  XII.  N.  i,  In  plano,  eic.  Al.,  figuree  solidcs 


fidicem.  lbid.,coiiveniunl.  Al.,  couvemt.  N.  5,  sonum 
reddai.  Al.,  vocem  reddat.  Ibid.,  vel  quia.  Al.,  guia ; 
al.,  ei  quia.  N.  0,  nervoR  in  sonum  strinxit.  Al.,  m 
nervos  (vei  tit  nervis)  sonum  instiiuit.  N.  7,  conc^vi- 
taieni.  Ai.,  e  contra  concavitatem.  Ibid.  Psalierio,  eic. 
Al.,  Psalterium...  dec^hordon  tiit  sunt.  Ibtd.,  deca- 
logum.  Al.,  deealogi.  N.  8,  inlra  corium.  Al.»  tiif^r 
corium.  N.  9,  aBStiinalur.  Ai.,  tfonsitmaitir.  IbuJ.,  alli- 
cuisse.  Al.,  applicuiste.  N.  iO,  extentuin.  Al.,  exun- 


sunt^  elc,  ut  in  Godice  Toietano,  cui  in  hoc  capile  sum.  N.  il,  ita  eniin.  Gotliiei,  <;iimentfn;  neacio  quid 

Albanius,  et  rouhi  alii  consenliuut,  expressis  eliam  aibi  velint.  N.  i^,  mulier.  Al.,  mulier  exstitil.  N.  i4, 

figuris.  extenta.  Al.,  extensa. 

Cap.  xiii.  N.  i,  principia  biijus  arlis.  Al.,  prima  Gap.  xxiii.  N.  i,  qucris.  Al.,  queeres.  ibid.,  etxii. 

autem  fi^ra  hujus  artis»  Ibid.,  line:).  Al.,  seeundaest  Al.,  etdedesdipottdiui.M.^  et  decas  dipondius*  Ibid., 

/tiiea.  Ibid.,  jacet.  Al.,  f'ac€l...  N.  2,  formae.AI.,  for-  ducis.  Al.,  «IticlM.  Ibid.,  conjungis.  Al.,  conjunges. 

mulce,    Ibid.,  figuris.  Al.,  decem  fignris.  Ibid.  xxxvi.  Ai.,  tricies  sexies.  Ibid.,  eriicilur.  Ai., 

Cap.  XIV.  N.  i,  media  multipiicata.  Al.,  m.  dupli'  efficit.  Ibid.,scilicet  vi.  Al.,  id  est^  sexies.  lu  aiibi 

cala.  Ibid.  lxxii.  Al.,  septuagies  dipondius.  sexies  pro  sex,  et  similia  adverbia  pro  nominibus  nu- 

Cap.  XV.  N.  2,  est.  Ai.,  est^  ct.  Ibld.,  in  prsDteritum  n  meralibus.  N.  2,  nonconsislat.  AU,  n»neonsiet.  Ibid., 

tempus.  Al.,  praierito-tempore.  Ibid.,  Memoriae.  Al.,  cunsistunt.  Al,  eonstaut. 

Minervas;  ai.,  Junonis.  Cap.  xxv.  i,  auctor.  Al.  om.  Ibid.,  asseverat.  Al., 

Gap.  xvi.  N.  i,  Jubal.  Al.,  7ti6a/.  Ibid.,  extensione  •  edisserit.  N.  2,  animae.  AI.,  animi.  Ibid.,  ratos.  Al., 


percussa.  Al.,  extensarum  pereussura* 

Cap.  XVII.  N.  i,  revolvitur.  Al.,  rm/vi  sine  alio 
▼erbo,  ul  alibi.  N.  2,  soiaiur.  Al.,  soUdat.  {N.  3, 
excitos.  Al.,  excitatos.  Ibid.,  delphinas...  musica 
provocat.  Al.;  delphinos.,.  musica  provocavil.  Ibid., 
coromovefnar.  A4.,  commevemus. 

Cap.  xviii,  partes  AL  oiu.  Ibid.,  discernit.  AL,  de- 
carnit. 

Cap.  XIX.  N.  i,  sonum.  AL,  musiciB  sonum,  Ibid., 
pulsu.  AL,  impulsu.  N.  2,  per  tubam.  AL,  per  tubuta. 
Ibid.,  pulsu.  AL,  impulsu*  Ibid.,  canorum.  AL,  so- 
itortim. 

Gap.  XX.  N.  i,  barmonica.  AK,  harmonia.  N.  2, 
spirito.  AL,  per  spiritum.  Ibid.,  proprie,  elc.  AL, 
frroprie  autem  voees  hominum  sunt  rationabiiittm^  vel 


rotatus.  Ibid.,  quae  definiendo.  Al.j  et  definiendo. 

Gap.  XXVI.  N.  i,  Ploleiiueus.  Al.  add.  rex  Alexan- 
driee.  Ibid.,  inveniantur.  AL,  tnveiiialiir. 

Cap.  XXVII.  N.  2,  stellarum,  certnsque  lemporuin. 
AL,  «ie//arttm  cer/oi,  temporumque.  Ibid.,  signa.  Al., 
cceli  signa.  Ibid.,  prafdicere.  AL,  prcedicare.       ^ 

Cap.  XXVIII.  N.  i,  axis  cosli.  AL,  axe^  aeii. 

Cap.  XXIX.  N.  i,  est  is  qui.  AL,  e$t  qui.  Ibid.,  el 
terra,  ei  mari.  AL,  terra^  mari ;  aL,  ex  terra,  ex  mari. 
Jbid.,  idcirco.  Al.,  ideo* 

Cap.  XXX.  N.  i,  rormatio.  AL,  fonha.  Ibid.,-  de* 
moiistratur.  Al.  monttratur. 

CkP.  XXXI.  N.  i,  volubile,  atque  ardens.  Goihici 
volubilem,  atque  ardentem ;  et  sic  niim.  seq.  eiim  pro 
id.  Ibid.,  iiupressa  habet  signa.  AL,  impressag  habeat 


animaiium.  Ibid.,  sonilus  vox  vocatur.  AL,  soniim      figuras.  N.  2,  id.  AL,  ipsum ;  aL,  etim.  Jbid.,  soiis. 
vovem  vocari^  siiie  alio  verbo.  Jbid.,  harinonia.  AL,  G  aL,  sole.  Ibid.,  bicautem.  AL,  hoe  autem» 
harmonica.  Iloc  loco  Codices.  mss.  alios  titulos  ad-         Cap.  x&xii.  N.  i,  coniprebendiiur.  AL,  compretien-' 
dunl,  uiDe  secunda  divisione  musiccey  quce  harmoniea      datur.  N.  2,  quoruin  orliibus.  AL,  q.  otdinibus.  Ibid., 
dicitur;  aut,  Voeis  species  muticB.  N.  3,  seusuin  aii-      cerlis  moiibus.  AL,  cceteris  motibus  snis. 
dilus.  AL,  sensum  auditoris.  N.  6,  vergeiidi  de  uno         Cap.  xxxiii.  N.  i,  boreus.  AL,  boreas ;  al.,  borea" 


in  alteruin  sonuin.  AL,  vergentes  de  uno  in  attero 
sono.  N.  7,  ex  quibus.  AL,  ex  quibus  primus.  N.  8, 
soiiiis  caniiim.  AL,  s.  eanticum.  N.  9,  positio.  AL, 
depositio.  N.  iO,  continuum.  AL,  conttnuo.  N.  12, 
quando.  AL,  eum.  ibid.,  emlttit  sonos.  AL,  e.  sonum 


tis.  Ibid.,  austrouotius.  AL,  ausironotus. 

Cap.  xxxiv.  N.  i,  in  occideniem.  AL,  t»  ccddente. 
ibid.,  cursuin  suuro.  AL,  oro.sutim.  Ibid.,  subternu 
AL,  tub  ttrras. 

Cap.  xxxv.  N.  !,  currere.  AL,  votui.  Ibid.,  quse 


Ibid.,  lercutilur.  AL,  pereutit.  N.  i3,  aspera  vox  est      eam.  AL,  quce eum.  ibid.,  remorarenlur.  AL,  remo- 
raiica,  Golhici,  a.  v.  e.  pauca.  Ibid.,  vinnola.  AL,  vin"     rarenu  Ibid.,  lacereot.  AL,  faceret. 


notata.  Ibid.,  vox  est  niollls.  AL,  vox  est^  voxtevis, 
vox  mottis.  N.  U,  impleat.  AL,  adimpleat.  Ibid.,  ani- 
rois...  blandiatur.  AL,a?itmos...  btandiat. 

Cap.  XXI.  N.  i,  reflanie.  AL,  fiante.  lbid.,pnndura. 
AL,  pandoria.  N.  2,  est  cunsuetndo.  AL,  esl  grceco- 
rum  consuetudo.  N.  3,  iaudes.  AL,  taudis.  Ibid.,  in- 
signi.  AL,  tnttgnts.  Ibid.,  initio.  AL,  in  iniiio.  N.  4, 


deinde  per.  AL,  unde  per.  Ibid.,  canior.  AL,  canlus  J)  fiexum. 


Cap.  XXXVI.  N.  i,  dictus  axis,  quod  ia  eo.  AL, 
dicta  axis,  quod  in  ea. 

Cap.  xxxvii.  N.  2,  axmm  cycli.  AL,  a.  co^i. 

Cap.  xxxviii.  N.  1,  sicui  cor,  AL,  sicutcardo. 

Cap,  xxxix.  N.  i,  unde  est.  AL,  til  esl.  Ibid.,  ciir« 
vum  esl,  seu  iiiclinalum.  AL,  curvtim  es(,  quasicon- 
vexum^  seu  t.  Ibid.,  circuii  ilexuiu.  AL,  ctrcbnt* 


est.  N.  5,  a  calendo.  Gotbici,  a  canendo.  ibid.,  vo- 
calus.  AL,  voeatum.  N.  6,  ab  Idi.  AL,  ab  Ide.  God. 
Pal.  28i,  ad  marg.,  ab  uno.  Ibid.,  plios  vox.  AL, 
fiAoi,  Latine  vox.  N.  8,  Pandura,  etc.  AL,  Pando- 
rius...  vocatus^  de  quo.  ibid.,  priinus.  AL,  primum. 

Cap.  xxii.  N.  i,  et pulsum.  AL,  etputstu.  Ibid.,  per- 
cussa.  AL,  reperctfsia.  Ibid.,  bujiisinodi.  AL,  hujusce- 
modi.  N.  2,  Jubal.  AL,  Tubal  Ibid.,  traditur.  AL,  cre- 
ditnr.  Cod.  Muiinensis  addit :  c  Creditur.  Sedetgenti- 
liimi  Plato,  Aristoieles,  atque  alii  rerum  veritate  com- 
inoii  concordi  senteniia  dainnaveruut,  dicentes,  con- 
fusionein  rerum  potius  detali  persuasione  generari. 
Niiiu  sicut  genus  humanum  ad  varios  actus  nascendi 
necessiiate  premeretur,cum  autlaudem  mereantur  boni 
aut  roali  iegum  percipiant  uliionem,  elquamvis  liesi  noa 
fuerint  coelestisapientiadedili,  veritatis  tamen  tesiimo- 
uioerrores  eorummerito  perculerunt.  i  Quaeab  hoc  lo- 
coalieoa  sunt.  N.  3,  barbili.  AL,  barbitas ;  at.,  barbita; 


Cap.  xlii.  N.  2,  vocatur.  AI.  vocatus.  N.  3,  vel 
quod.  At.y  vet  quia.  N.  4,  Meroe,  etc.  De  bis,  vide 
iiotas. 

Cap.  XLiii.  N.  i,bemispliaerium.  AL,  hemisphcerion. 
Ibid.,  sub  lerra,  AL,  hubtus  lerra. 

Cap.  xliv.  N.  2,  arctorum  signa.  .AL,  arcturi signon 
Ibid,,  perspiciunlur.  AL,  prospiciuntur.  ibid.,  ex  eo. 
AL,  qui  et.  Ibid.,  in  eo  circuio.  AL,  tit  eo  drcuiens^ 
N.  3,  a;quinox.  AL,  alque  nox.  llud.,  perspiciiur. 
AL,  prospicitur.  ibid,,  vocaiur.  AL,  vocatus.  N.  4, 
qui  a  Laiiiiis.  AL,  ^tii  Latinis. 

Cap.  XLVi.  Qua  circuil.  AI.  quam  circuit. 

Cap.  XLvii.  N.  i,  lortior  est  terra.  AL,  forti^r  esl 
terrw.  ibid.,  nobis.  Al.,  a  nobis. 

Cap.  xlviii.  N.  i,  sol  terra,  eic  AL,  sot  terrce,  iia 
terra  fortior  tunce. 

Cap.  xLit.  N.  i,  aqua  nulriri.  AL,  a^iuim  uuirire 
Ibid.,  videmus.  AL,  i/ictmiM. 


rii 


AD  S.  ISlbOlll  fiTlmOLOGIAS  YAtltANtES  LECTIONGB. 


1T8 


Cap.  l.  Ndm,  I,  Terti  dicont.  Goihici  ooi.  diciaU. 
lUd.»  sed  quoiiiaiD.  AK,  ted  eum.  Ibid,,  videmtti. 
AL,  quidem.  Ibid.,  muialionei.  Al.  add. :  OriiM 
diem  fadi^  oeeiden$  lUfeiem  indudi.  N.  %  Bam  Tadeiis 
longius.  Al.,  nam  vadendo  longe.  Ibid. ,  nnilescaDL 
Al.,  muituTeeeant :  qu»  Tidetur  glosaa. 

CUp.  lu  M.  1,  suD  terris.  Al.,  sub  terra ;  al.  iub 
terra$.  N.  2,  quando  vero.  Al.,  cum  vero.  Ibid. :  Gui 
hleo  Dens....  hiberni  frigoris  derelinquii.  Gothici 
om.  Ibtd.,  eiidem.  AL,  tn  iiidem.  Ibid.,  uaiversa 
consumerenlur.  Al.,  tarra  eomumeretur  ;  al.,  con$ur 
meret  onmia.  Ibtd.,  sicul.  Al.,  eed  «i.  Ibid;,  aecipiL 
AL.  mceepiin  Ibid.,  qnibus  aeris.  AL,  eujut  aerit. 
Ibid.,  dlspoDsatur.  AL,  ditpemeiur;  aL,  ditpen$alor. 
Ibid.,  permuutionumqiie  servatur.  AL  p.  teroe/ur; 
al.  muiaiionum  motue  aceipii;  al.,  aceepii.  Ibid., 
anmroum  coeli.  AL  om.  eetli.  Ibid.,  descendeDS.  AL, 
deudem.  Ibid.,  autumno.  Al.  om.  Ibid.,  redit; 
nendose  in  GrialiiBditiono,  reddtf.  In  libro  deNatura 
rer.t  cap.  17»  est  redimi*  Ibid.»  bibemi  frigons.  Ai., 
hiemio»  ti  /Hoorif  • 

Cap.  ur.  N.  1,  tinxerit.  Al.>  titlliiMrti ;  aLyJmuM- 
fint. 

Cap.  Liil.  N.  %  se  iDlerpooat*  AL,  intervet^. 
Sol  enim  longe  ipsa  supenor  est.  flinc  evenitut 
qaaBdo  sub  lllo  est,  parte  snperiore  luceat,  inferiore 
vero,  qoam  habet  ad  terras,  parte  obscnra  sii. 

Cap.  liv.  N.  If  seclllis.  AL,  Mxft/ii.  Et  iia  rnrsus. 
N.  %  10  suo  orbe.  Al.,  in  iuo  ordine.  Ibid.,  propur- 
Uonales.  AL,  portionaUi. 

Cap.  lt.  N.  1,  tricesima  dies.  AL,  Inpeitmiii  die$. 
lUd.t  qua  iuna.  ALt^iio  L  Ibid.,  ideo  tunc.  AL  oui.  Ivnc. 

CUp.  lti.  H.  i»  menstrua.  Al.  add.  m.  incentroe. 
Ibid.9  qu2  ideo  obliquo,  ete.  AL»  qua  ideo  obUquo 
ineedii  cicnii,  et  non  reeto,  ui  uilicet  $ol  iie.  N.  %  spe- 
doi.  Al.«  reevectat. 

Cap.  lvii.  N.  1,  in  diebus  cgclxv.  Gothici.,  iii  dio- 
bu$  irecenUe  $exaqinia. 

Cap.  lviu.  N.  1»  solem  obscural.  AL  om,  tolem. 

Cap.  lu.N.  1,  sed  a  sole  illuaunari.  Al.  om.  N. 
2,  eottsoue,  qnaDdio.  AL,  et  ^nandia.  lbid«»  umbram. 
Al.»  umora. 

Cap.  Liii.  N.  1»  sed  soUs.  AL,  leii  a  $oli$» 

Cap.  Ltiii.  N.  1,  etcuin  cobIo.  AL  oin.  eam. 

Cap.  lxiv.  N.  !,  stella  pro  eo.  AL,  $teUm  dieuniur 
nro  eom  Ibid.»  orbes.  AL,  ordtnei.  Ibid.,  serius.  AL, 
f«rdiw. 

CiP.Livi.  N.  i,  cognosci  diciiur.  AL,  cognouitur* 
Ibid.»  per  laiiiudineoi.  Al.  add. :  laiiiudo  cognoeci^ 
tur  per  ^gniferum^  tongiiudo  per  proprium  excurtum. 

Cap.  lxvii.  M.  1 ,  reirogradae  dicuniur.  Gothici, 
refrpffCM/oii/iir. 

Caf.  lxviii.  N.  §9  prftcedil.  AL»  procedit. 

Cap.  LXix*  N.  1»  quando.  AL,  inquo.  Ibid.,  dum* 
AL  om.  Ibid.,  pgit.  Al.,  agat.  Ibid. ,  videlur.  Al. 
add. :  l$ta  omma  in  abudio  coUiguniur. 

Cap.  lxx.  N.  i,  quia.  Al.  om.  ibid.,  movetur.  AL 
moveri  videtur. 

Cap.  lxxi.  N.  S,  de  coelo.  ALy  e  cce/o.  Ibid.,  ut 
praedictum.  AL,  ul  tupradictwn.  N.  4,  diriguiit,  cic. 
AL •  iler  dirfgunf  iu(  ouritti  con$ilium.  Ibid.,  alio.  M^ 
alibi.  Ibld.,  fulgoreinque  earuiu.  Al.,  iulgoremque 
eorum.  N.  5,  ad  prx*videndas.  Al.,  nd  prfBvideidnm. 
N.  6,  qum  quia.  AL,  qum  quod.  N.  7,  quasi  lerrio- 
nes.  Al.«  a.  terionee.  Ibid.,  in  eo  suni.  AL,  in  eo 
fixee  $unt.  N.  8,  eumdem.  AL,  iiti<fe.  Ibid.,  dixerunt. 
Al.y  dixerant.  N.  U,  Arcturus  esi.  Al.  oin.  Ibid.,  col- 
locala.  Al.f  $9cia  coUocata.  Num.  lO,  Orion.  Al., 
IFrioic.  Ibid.,  asiruro.  AL»  ad  attifrum.  Num.  iltUt 

![ladio.  AL,  Hf  0/adiiii.  ibid.,  si  effolgent.  AL,  li  hwc 
ulgeant»  Ibiil.,  bts  acies.  AL«  Akjui  aciei.  N.  li» 
nam  pluvia...  dicitor*  Ai.,  nam  pluviW:.  dicuntur^ 
Ibid.»  quia  quando.  Al.,  quia  cum,  Ibid.»  Hyailas. 
^l.  Al.,  /f yodoi,  geminoeque  triones.  Sunt.  rl.  15, 

2oia...  aDpeliant.  Al.  om. Ibid.»  quod  est  ver.  quando. 
J.,  9ttodrer« ;  aL,  quod  eif  ver,  caiii.  N.  11*  canicu* 
larcs  dicuutor.  A).  ooi.  canicuUtree,  N.  15,  alliciat ; 
Patrol.  LXXXll. 


A  Sirius.  Al.,  f^taf ,  liie ;  aL,  o.  mil.  N*  i(^  qoando. 
LucensiSy  sive  Lucanus  Codex  fere  seroper  ^Mttm  pro 
quando ;  et  in  Mss.  nexus  lilterarum  pro  ^tfttm  nt 
quando  ambiffuus  esse  solet.  N.  il^  coinei».  AL,  eo^ 
mefn.  lbid.,Tatine...  quia.  AL,  LaliMi  crimio$  appd' 
lani^  quod.  H»c  eiiam  varietas  satls  communis  quod 
pro  ^ttta,  aut  contra.  Nom.  i8,  feral :  est.  AL,  ferat. 
Lucifer  enim  eif.  Ibid.,  unus  ex.  Al.y  una  ex.  Ibid., 
hic  proprie.  Al.,  hoc  proprie.  Ibid.,  jubas  lucis.  AL,  | 
j'tf6ar  fttrii.  Ibid.,  effundat.  AL,  ex  le  ftfndaf.  Ibid., 
in  modum  Jubae.  Gothici,  t»  moilttm  j«6ar;  al.,  in 
modttm  jubarum.  Ibld. ,  extendantur.  Ai.»  exfeitdiM- 
fttr.  N.  19,  Hesperus...  Uespero.  ■  Al.,  Veipertti... 
Veepero.  Ibid.,  deperditur  iinus.  AL»  dependttur  Ak- 
mor.  N.  20.  Quarum..,  Slilbon.  AL  om. ;  alii,  quo" 
rum  pro  ^Marttm.  Ipsa  Grsca  nomina  depravata  in 
pierisque  exemplaribus  inveniuntur.  N.  2i«  hosro^ 
roani.  AL,  ha$  R.  Ibid.,  Jovii,  etc.  AL»  Safttml, 
Luna,  Jovi$^  Jfarfii  ef  Iferettrii.  Ibid.,  adulaiionem» 

H  qul  sibi  aliquid.  Al.,  adulatione^  quiin  atiquid.  Ibid., 

^  smculi.  AL  om.  Num.  22.  conformantes.  AL,  confif- 
mante$^  N.  23,  Jovem  Ideo.  Al.,td  eii,  Jovem;  aL, 
Jovi$  ideo.  Ibid.,  in  cujus  capiie.  AL,  ^uta  in  eju$ 
capiu.  Ibid.»  flgunt.  AL,  finguni.  N.  24,  cursumMere. 
Al.,  ettrittm  luttm  peragere.  N.  27,  flatos  etesias  facit. 
Al.,  Flaiue  et  a$iu$  facit  majoree  quam  in  ioio  ro'» 
Uquo  anno.  N.  28,  intra  astra.  Al.,^  tnler  aetra.  llaec 
quoqiie  discrepantia  passim  occnrrit  iiifra  pro  titfer. 
N.  31,  ideo  formaverunl.  AL,  t.  finxerunt.  Ibid., 
ejusdem  temporis.  AL,  ejuedem  meniti.  N.  52,  eC 
pisces.  AL,  ei  piecem.  Ibid.,  in  coeium.  AL  om.  N. 
o4,  inier  codU  astra.  AL,  tn  cceli  astra ;  al.,  in  aeira^ 
Ibid. ,  quadrigas.  AL,  quadrigam,  Nnm.  55,  regis.. 
Al.  om.  Ibid.»  versa.  Ai.«  converea.  lbid.«  arclopliv* 
laca.  AL,  arciophylax.  N.  56,  incoelum.  AL»  in  eouo. 
Ibid.»  nuirierit.  Al.,  nttfneraf.  N.  37«  superstiiiouit 
hxc.  AL,  ittperififtonei  to,  qood  plausibiie  est.  N. 
58,  et  fldeL  AL,  qum  fidei.  fk  39,  in  iapsus.  AL»  iii 
/a;;itt.  lbid.«  praescire  posse :  Al.  om.  poiie.  lbld.« 

Q  rerom,  veritate.  AL  om.  rerttm.  Ibid.,  persuasiono. 
AL,  ittaiione.  N.  40,  utdieunt.-AL  oro.  Ibid.,  pro- 
mitur.  AL  premereiur.^  N.  ii,  abduceret.  AL,  «ddtt^ 
ceret.  In  Cod.  Alb.  et  aliis  sequitur  liber  De  legibue. 

LIBER  QUARTUS. 

Cap.  i.  N.  2.  potus  et  legumen.  AL,  poftti,  te^mm 
ei  tegumen;  al.,  poiue^  iegmen  et  tegumen;  al.,  pofHs 
regtmen  el  fegmen ;  aL,  pofui  tegmen  et  regimen.  Ibid., 
qua  corpus.  AL,  qua  tanum  corpue.  Ibid.»  ictns.  AL» 
dttcftti. 

Cap.  II.  N.  i.  temperamenlo.  AL,  lemperomeniii. 
Ibid.,  mstiroatur.  AL,  emtimatur.  Ibid.9  mediocri» 
AL,  mediocriter*  Ibid.  oronis.  AL  om. 

Cap.  III.  N.  i,  hanc.  AL,  ac.  Ibid.,  vel  ooere.  AL| 
ef  opere.  N.  2,  pene.  AL  om. ;  al.,  fere.  Ibid.»  ml 
tempus.  AL,  ad  umpora;  al.»  ad  annoe.  Ibid.»  in  lii* 
cero.  AL,  ad  tucem. 

Cap.  IV.  N.  i,  IIL  Al.  om.  lbid.«  raiionaiis.  AI.4 

^  rationabilii.  N.  2,  perscruiatus  est.  Kmpirici.  ALf 

^  pericrttfaftti  eif;  infirmiiktum  perquam  cau$a$  rationa 

adliibita  pertcrutetur^  curam  ratUfnabiliter  pertcru» 

taiut  ett.  Empirici.  Ibid..  £mpirici  enim.  AL,  E.  ergo 

Ibid.,  iiec  causas.  Al.  oni. 

Cap.  V.  N.  2,  ex  eo.  AL»  ex  ea.  Ibid.,  demonstra* 
reat.  AL,  demonifrenf.  ibid.,  perducit.  AL,  produ* 
cit.  N.  3,  siciitauiero  qoatuor  elemenia»  sic  et.  AL, 
I.  a.  q.  tunt  0.,  ite  quaiuor.  Alii  praemittunt :  phia* 
gmate.  Ex  ip$it  euim  regunlur  lanty  ex  tpiii  imduntur 
infirmi.  Dum  enim  amptiue  extra  cureum  mturm  creve* 
nnf,  (pgrtlttdinei  factttnl.  Sicui  autem  quaiuw  $unt 
eiemenia,  eic.  N.  4,  quod  vegetot  et  susteniel.  AL^ 
^Kod  vegeietur  el  $u$tenutur;  aL,  quod  §x  eo  eorpua 
vegetetur  ei  eutUntetur.  N.  6,  vocatus.  AL,  vocalHr» 
N.  7,  sit  frigidum.  AL,  itl  frigida.  Ibid.,  rigorem* 
AL,  frigut;  ai.  0^.,  Gresci...  appe/fanl.  Ibld. :  Ex  bis 
quatuor...  inflrmi.  Al.  om*  Ibid.,  ex  his  Imduntnrj 
AL,  ex  iptU  /.  lUd.  extraeorsum.  Al.,  Mcurtum^  i 

25 


«M  4ft  8.  ISBMI  BTYIIOLOOIAS  TAMAMB^  LMneNtt.  ^W 

gtnnresls.  KM..  remoratar.  Af.,  ^^fimoramr.  IbHI.»  N<  fi^0f ftt  a6ttiii(aHHa, /ii^fff«  etc.  Ruai.  26,  mftlo  ba- 
eicftOT.  Golliietett^ucensia  interferuni  :  t  Phlftmoii  Wu.  Al.,  l/ijyriff;  9l.>  mafo  haHtu.  vei  in]nr(a;  aL, 
II  moutetam  cum  ruppre,  el  dolore,  ct  tensionc,     injuria,  vei a  la\f^biiu.  I^id.,'  ex.^Af.  om.  Ihid.,  hnala 


fti 


et  donlta' el  Tasrnate.  Nam  cum  coeptr»t  fteri  phhj-  medicafitis.  Al.,  mfa  me(Bcamim$;  nl.,  iii<r/t  mfdtci^ 
unbne  et  inquletudo  fe^ris  consequhuf.  Uiule  et  dl-  mim^;  al.  oip,  muita.  Lbld.,  fesngiptiQne*  Al.,  fentm- 
aafst  plilejmoi^e  «tro  xoO  ©llfvBw, '  Id  eiBi,  luflaio-  p^o.  N.  M,  saricia.  AU,  «ar«att;al.,  ^Hna^^i.^ 
mare.  819  ei^.m  s^n^tur.  ei  inde  nomen  accepil.  Ft^     iarcouta.  Ibld.,  mu>.  Al.,  ^itoi^.  N.  ^,  Ihscfil^a.  Af.'« 

birH  a  fervpre,  etc.  t  Ri  Codicfs  omiunnt  Qtc(rfl[om      '"*'-- — •     -*— *-  •''-^     ■--- *•    — ^ 

mtfem...  acc(^^inf.  Be  phleffmone  kdilt  infra,  nufu. 
7.  Lnc'  proeil  tnquietum  exhibet  eit  morbus  fnfit/e- 
mt.  N.  %  inrrehdant.  Al.,  frendant;  al..  (feiidenl. 
Ifoid.,  perturlpaiio.  Al.  ndd.  perturbatio  mcrfft4.  N.  '|, 
cafdHice.  Al.,  cari^ia.  Grialius,  lii  texlu,  car^ct;  in 


noi.,  cardiaca;  auod  qula  (pendyno  videtur,  in  cor- 
/liace  piu(avl,  'IKd.,  affrcilur.  Al.,  ejpct^ur.  Num.  5, 
lelhariia.  Af..  kihargu$.  N.  7.  pnlegnione.  Al., 
phkgmon,  lbH|.,  ei  duiore.  Nam  €U(U  ccrpcrii.  Al 
idd.';£f'(<o7orc.^si(^e  plHeamon  esl  inauietiido  eiim 


itKfuietiido  ciim      bjys  quoqi 


wcAf a^is ;  al..  icni5f9.  iVid.,  yertebrorum.  Ai..rcrfl- 
bulorunu  Ibid..  ouorum.  Al.^  au/i.  Ibid.,  illorum.  AI., 
l//ortctii.  Ibkl'.,  nt  antem,  de  njileginate.  Al.  oin.  de 
phlegmaie :  al.,  iiii  Yrtife  phlema.  \h\it.,  descende^lt. 
M.^descendkJ'K^i,  afthrilTr^.  Al.,  arfM^ti.  K. 
S^.petra  esl.  \kllapls  est.^H.  53,  sifin^ai.  Al.,  dh 
itrhtgai.  fbhi.,  mfficultate.  Af.,  iHlficuitktem.  Nii^i. 
34,  a  Saljrh.  Goihifi  uddunt :  <  Atexahdcr  hisio- 
nographus  a^it*:  Vtilsc9s'(At.  'yt(lsos],quidam  appcf- 
laios  aivfit  ^  Vt^sco  Antipharele  Slrigonis  ftflo.  Fa- 
jys  quoqtie  SIcn|tcfs  (Al:,  iic  coiicit)  (u^olectos 


tos  cor- 


rubore^  et  dolore,  ei  extlniionfi,  ef  duritia,  et  vaititate;  ^  rupio  horome  Vulscos  ait  dictos.  Diatrh^a,  eic.  • 


Seriuo  \ideiur  essfi  de  tuUiS;,  aut  volsis^  qui'  ^iiut 
convukiex  iiiofbo,'de  quibus  Hlhius,  lib.xiV,  ^p. 


ques  cum  agperit  Al. :  Atr^c  dotore;  q/H^i  eum  coepe- 
rii  fieri/ febrii  ^bmequitnr,  N,  9,  frbr^,  ele.  Al(. 
€od.,  ctifti  frbre^  el  tune,  e$  ipuh  ianguinofentq^  et 
iunifio.  Be  hii  wro  itQnit  M  tiifttiii  debierii,  pleuriUca 
dki  non  noieit.  N.  9,  unde  eti  Al.^^rncfe  ef.  N.  \\^ 
▼ebementl.  AK,  nimiV.  N.  !i,  majoHinpi^  Al.,  ituiror. 
N.  U,  ab  ihtesllnorum  tormcnto.  Al.,  ob  inieikiio- 
rum  tormenta.  N.  1:5,  unde  et...  vocant.  Al.  om.  Iblt^., 
•ei  eiiis.  A).;  exaerii.  N.  IT,  l^afc  etsi,  Al.,  hoeetii. 
I^.  1%,  quemf|ue.  Al.,  ^uem;  al..  avareuit^ue.  N.  Itf, 
liiffoin^ria.  AF.,  (ngiiiniaf  lbi«|.,  ipiis  mHlo.  Al.,  q^9 
hntoper^ 

i'AP.  VII.  N.  1,  chronhi.  AK,  ehronica.  Ibid.,  fc- 
iQofaiMr.  AK,  Vfiforisfttr.  Ibitl.,  YihUiisis.  Al.,  litMft^ 
ftie,  ei  infra,'  pro  pffthiifi.  N.  2;  cx  causaJ  Al.,  ^ 
copffe.  Ibid.,  Orasci  chim.  A».,  ct  Grceei.  N.  3,  ab 
itecid^ml.  Al.,  ab  acdiendo.md.,  i|icers)|.  Al.;iit- 
j^rii.  Ibid.,  ih  circiiiltfm  mitiii.  Al.,  m  elfciiirfii  wot- 

•ei.  N.  5,  lipp^eliendens.  Al.,  appetideni.  Ibid.,ap-     gfossa.  H.  8,  rcdfitlJetur.  Al.^^reddffu^.  N.  9,*  saiy- 

f^eril.  Al.,  a*ifi|-€  "*sls- Al.,  (i/i^AtriasJe.   Ibld.,  slnguialiin.   Al^  siit- 


19^  et  lib«  xxMI,  cap.  1.  Nuui.  36^  au(  emm  diTU 
esl.  Af.'i'  Av/eii^m  dificultatem  iignifiai,  "ibjd., 
ouii^m.;  Al.,  quam.  N.  ^,  perlttviii  iutesllim.  Al., 
per  lenia  ititeitinl;  al.,  per  Itneam  intestitd.  lld.,  fa* 
cial.  Al.,  facU.'  N.^'  81,  ragades.  Al.»  ritgadia^  aiil 
fhaaadineb;  aJ.,  ragadia.  lUid.,  Itssurae!  Al.,  icineurec. 
Ibid.,  baBetnxmofrhoides.  Al.,Aa?(^el/i<niiorrA(itdir. 
Cap.  vjii.  N.  I,  circumscriptis  pi^s.  Al.,  eircifm« 
sep^re  pltii  fuM.  N.  2,  parotidds.  Al.,  paroAdasl  Ibld., 
diiritifl^.  Al.,  duritiei.  Ibid.,  vel  a^(|im.  AL,  aut  e% 
aliquo.  Ibjd.,  vicihitj^te.  Al.,  rtctn^afeA  Ibfd.,  Gric.c 
flurtcula!  dfcuutur.  Al.,  Vra^  aunculam  d^cum ;  al., 
Groree  aurieuta  iicittitr.  ^.  4,  ruborc  flainnico  cutis 
rubescit.  A^  ricfror  /fommeuf,  cufn  rUfj/eicutit.  Ibid., 
91010  mbore.  Al.,  hiufiio  rvbore.  ai.,  mu/co  rkfrore.  N- 
7.    ardendo.   Al.,  pru^ieru/o  pro  cprrectione,  vel 


pelhint.  Al.,  voeanf.  Ibid.,  exub^raxerii. 
Maiterit.  Ibid.,  convefsu^.  A^*«  ^tivenui.  llivf.,  tpa- 
imos.  Al.,  s(iaimiim;  Al.,  ijpumas,  quaisl  piro;  corfe- 
^lone.  N.  S,  pro  lohae  cursu.  Al.,  per  huhe  cununi. 
Ibid.,  comilelur  eof  i|isania.  Al*,  comit^ntur  eoi  tnsi- 
di(e  d^onum;  al.j  comiletur  eot  inia^ia  damonum. 
Jdemet  tahatio.  tbid'.,  hlem  niajor,  ei  dWihiis.  Al., 
frf  e^i,  mif/or,  e/  i/fu/fnti».  ft)id.,  cii)»is.  Al,*,'  cui;  N. 
7.  III  Kal.  ian.  Al.,  in  Kaiendii  Jdnuariii;'  AK,  ih 
Kakndiu  Jnnuariai.  Num.  I^,  ab  {naniiaie.  Al.,  ab 
iniquitaie  ;  al.,  fi6  anft^uifafe.  Ibid..  vyc^verunti  Al., 
«ocAhf;  al.  661..  iheaiHnanitate...  focaweru*!.  N.  \% 
febres.  Al.  tidd.,  qw  dhusive^  eic. ;  miae  a  Grialio  ih 
iiota  allala  suni/  et  rejecia,  lanqiiani  imlto  consil  0 
hii4  xddiicta.  Sed  hoh  lia  \ic\ie  ego  afseram  ab  l.>i- 
<lnro  ifiso  adducia  non  Itilsse.  iii  Cndkibus  ccrio  an- 
tk|ii45&imis  ea  Ipst  vesba  exstiHit.  Ibki.,  vel  reces- 
sionum.  Al.oro.  N.  11,  qiix  dum.  Al.,  ^  'dum.  N. 
ii,  iuftaxio.  Al.,  iMf^Mo.  Ibidf.,  provocaiiom^m.  Al., 
pr^MMfiMiem ;  «kl.,  peffocaltonfcsm.  N.  'l5,  a  fftg ido. 


^f/oifm.  Ibid.,  una  fortior.  Al.,  atia  fortior.  ibid., 

Slures  inveniuDlur.  Af.,  pruritui  fx  c^uammafioife. 
um.  40,  scahies,  eilepra,  etc.  Al.,  eed  icnbiei^  ei  /e- 
pra  tenuii  (fsperitdi,  et  ijudnunatio  ist.  Ibld.,  quae  ita. 
Al.,  quodvelecHfr.  Mumi  II,  lepid\  slmilis.  Al.,  a/e- 
pidiB  herbcB  ami/ie;al.,'  aiajridi  herbm  mtUii;  af., 
iepidm  Uerbm  umHis.  Ibid.,  in  uigredinem.  Al.,  tn 
nigrHudinem.  tti'^d.,  In  aftdrem,  aunc  ih  roborem* 
Al.,  iu  aiboref  tutnc  in  tubore.  Ibld.,  aduiterini. 
Al.  ,  adulteri.ti.  \i,  elephai^thi.  Al...  iepkofai. 
Nnn/.  45,  felHs.  Al. ,  feM;  al.,  letlei.ideit^nigri. 
Ibid.,  Laiini.  Al.,  tafi>e.  Ibid.,  appetlant.  Al.,  di» 
cunt.  Ibid.,'  ad  simAiludrneni.  Al. ,  a  iimiliilndine. 
•Ibld.,f«i(ifiru.  Al.fCiitut.  Nuiu.  f  i,  sictil  it^ici.  Al., 
eie  medici.  fbid.^  aui.'Ar.,  oui.  Hiid.,  aliqiiaiito.  Al., 
aliquaiiiulum ;  al.,  aiHfUitiftum.  Ibid.,  diutius.  Af. 
om.  N.  15,  furnueulus,  eie.  Alil  pra^miiluut  liordeo' 
/ue,  eic.»  Mt  num.  heq.  Ibiii.,  ignitus.  Af. ,  igrteS' 
N.  IG,  hi  capili^.   Al.,tn  pHs.  Ibid.,  pnlpeliRirtiin. 


Al.,  cum  pfigiifb.  Ibrd.,  ^ma  quod.  Al.,  (^ea  euem.  ^  Al.,  palvibribus.  Fal.  t8l,  pro  var.  leci.  palpebrium. 
Itttd.,  bralicliias.  Al.,  btemchia;  al.,  (rafiefai.  N.  14,      Ibid.,  graiiuiii  similans.  Al.,  .gfatio  sitniUs.  Num.  17, 
nb  anesiarum  ifijurisl.  Al.  om.;  al.,  a6  a.  miurin.      ""     "'     ' — '    "   '^  ~*  '^*  "' —    ^'     ^'       ' 
Jbid.,  prschicaiioiiem.  Al.,  suffecatfonem.  Nuni.  15, 


II  puUuUnikue.  Ak,  u  pkimoke.  N.  40,  sumpsit.  Al.. 
«eM(.N.  17,  qul  Juvenibus.,  A1.,  ftd  Im/.  Ibid., 
^euire.  AL,  venire.  Ibid.,  ee«isumpilo.  Al.,  ceftfntM* 
iMli^.  N.  m,  iiva  diUiliai.  Al.,i(va  it(///al.  Retineii- 
tAuai  «ft  dktiHat.  Ilanidl»,  lib.  x  epigr.  56 : 

K«u^4f cat  G^  vpim  ^Ufnieio  F^ioi  OVP I 
kae  eel,  ««NMam  in  io0  paletl,  civca  fauces  p^ideii- 
lem,  1^^  dum  hpmo  liiai,  oonspicitur.  N.  19,  apo« 
siettttia.  Al.,  ei|idetemae.  N.  20;  spulis,  et  purulcn- 
tm.  Al.,  siwmie,  el  fttfrii(eiilfc.  N.  2ft,  vaciiiit.  Ai:,  (//- 
•«•«•N.  »,  by^pe.  Al.,  Aydrii^.  «hid.,  eum  in- 
HMlMe.  Ak,  isum  i»IUmmuuiome.  N.  H,  uepbrtiis. 
M.iiiq/Ms.  Ml.,  afOAum^  Al., «   rvnlNm.  N.  U, 


qua.   Ai. ,  in  ^ua.  N.  19,  vt.  fA  ulcus.  Al.,  vi^  tc/. 
eus.  £f  n/ct(s.  Ibid.,  qiiod  olel,  qussi  olcus.  Al.,  quod 


doiet^  quass-  uftus.  fbld. ,  Quasi  olcus.  Al. ,  add. 
Unde  el  ulcera.  N.  20,  l^gida.  Al.,  turgens.  N.  11', 
qua.^i  pupnla.  Al.,  quoii  pupiiia.  Ibfd.,  sirimpio.  Af., 
um.  N.  25,  (ibcorcet.  AL,  obcmcal. 

tkf.  IX.  N.  2,  eenerilius.  Al.  om.  Ifoid.,  ^uam  La- 
llni^  Al.,  qtim  Lattni»  ibid-,  mediiaminn.  Al.,  uteWJ- 
eamcfi.HihJ.,  imncupant.  Al., vocan f.lbid.,  legts.  Al., 
morffi  pro  ci»rreetioHe.  N.  5,  omnium  eUrationym. 
Al.,  em.ms  rnrariom'< ;  al.,  omm  cttialioiii.  Ibid.,  ex- 
eiduninf ...  inedicinam.  Al.,  exciditnr^  quod  nott  seneerin 
m^dicinam.  N.  4,  aniiqulor^  Al.,  anlifittorum ;  ai.,G'(- 
tiqti.oium.  N.  C, appouitur.  A^. ,  oppentiur.fi.  7, anildo- 
tutu  GriBce,  tlatine.  A|.,  an//(fo/tihi  i<pi^;ai.,oufttfo^ 
fum,  ^ffod  Loftne.  Ibid.,  quod.  Af.,  ^tu».  BW.,  fnoriii 


mb: 


mnmuGiis  mmima  LecnoiiBd. 


W2 


kU  Mik  lliMl. #,  lii«M...  divMM.  41.,  finsra  adm  H-A.^  AV*»  con§reiii^;  Ibid.,  piiffn».  A1,  om.  N.  9,  da- 
€l^y(yMtlilJlinur.  IM.',  S€!lrpeiiliiiuiii.  Al.,  i€rp«»itMm.  oftio.  A4.,  dNiio.  Ibid.y^cJI  faborttas.  Af.,  ei  fo^o- 
Ibid.,  fMorgaioria  dicnfHQfl  Ai.,  fmr^i#rHNii  dicimi.       *    *"'"    ..        -. 


N.  40,  etectarioni;  Al.,  ekctuarhmr.  Ibkf.,  eolyria , 
pMifee  acribohl  coHfria.  k\*\colwr\M;  »1.,  comw. 


II.  II,  maiarii.  A1.,  ^MMna.  M.  li,  cbinjrgua  feiC. 
Ai.,  cmrw^kui  fmt  appelUuu$.  Ai.,  ckkwraut  faim 
dickari  «nd*  a^pcllatuc ;  ai^  dUriifgMt  ^f,  ct  idcm 


uc  «|i}MrilMiur,  vel  apjMllaiiif.  N.  1$ ,  ImpealuliD  eal. 
Al.,  Impoit/iciiimtf. 

Ca».  1[.  N.  S,  peceaua.  Al.,  peiamia.  ftid. ,  Id  esi, 
v«.  Al.,  elaif.  N.  4,  hoiefiior.  Al.,  ttofo?  tliii. 

Oap.  II.  tl.  i,  iKGistb  6r»ee.  Al.,  inchia  Latinc, 
C^M:N.i,alB9ile.Ai.,iiiiii<i>r<a;a|.^iti^t/nirfVi.Ndm.4, 
oiiva.  Al.a  iu\fk;  aL,  auna.  IWd.,evoeal.  Al.,  eeeel. 
rbid.,elyMr,..Cod.  AR>.,edMaKg.:C%ffarMftiisini- 
ivaniiMi;  fer  auod  cnma  imjkficau  N.  S,  Pila,  etc. 
AL,  INftt  a  pmffdif  fewiwihif,  el  tereadk;  al.,  *«- 
nmfif  proi0rfndit.ibid.,oilagmeiRla.Ai.,  «Iii{iiifitia, 


Ilini.,  kerl.  Al.,  ffHH;  ai.  em.  Jitfic  ct  '^nSnta  e§-  »  aopjrent.  Al.,  foptreMlMr. 


fif.  IM.,  ilem.  Al.,  ac, 

edip.  muti.  l/ei  Bacerdottk»  hU  ct  iit  r: 

€ap.  u.  N.  I.Qniritium.  AL.Qttiriiicmi  Ibid.,  quo 
mMI  leiieiilar.  Al.,  ^od  nuH\  tenent.  Ibid.,  ianqiiam 
dB.  Ai.,  ^MOd  de;  al.,  tn  omo  ^gitur  dc.  ibid.  de 
uancapioftibttt.  Al.,  de  wHcapione,  Ibid^,  in  eosdem 
aolo8.AI.,etfdfmfo(if.N.2,8eData9consaIti8.AI.  om. 

£kp.  XI.  N.  I,  seila.  Al,  p<f6ifd/a  conslituiinc ; 
al.y  coiiaiiiMm.  Ibid.,  Tocaiaaeita.  Al.,  vocdfa  ftini 
im.  ibid.,  setseil.  Al.,  fcffrfiolar;  al.,  seiicitat;  al., 
«MifAlai.  Ibid.,  oli  rogaia  fait.  Al.,  el  rogat,  ut  fiat: 
Al.,  01  fogat  ut  fUmt;  al.,  el  fogat,  ut  fadat. 

Cap.  XII.  Popiills  consttlendp  decernunt.  A).,  po- 
puH  eonsutendo  dediearunt. 

Cap.  iiu.  N.  I,  edfcit.  AK,  cdU. 

Gap.  xir.  N.  3,  aequiiatis.  Al.,  veritatis.  GiTiils. 
Al.,  ekiici.  Ibid.,  contenitoiiesqoe.  A).  om.  ibid.. 


qfue  iid  con^di  idUut.  N.  •,  Pileninam.  Al.,  Ptiviii- 
NiMMi.  IM.,  pinsendia  praefdit  arrts.  Lve.  €ed.,  pro 
rorrciiiepe,  piiifnufi  pr«6ajf  arieiit,'  quoil  exbtbel 
osImii  Flf>feni.  eodl  saneil  liarci,  eiim  Lacano  sa^ 
cimgemieiw.  Ibid.,  pinaiUir.  Al.,  piiifilHr.  ibid.|  ap- 
poNaia.  Ai.,  appcklctm.  ibid.,  in  pilam.  Al.,  in  pHtt, 
N.  S^  cotkttla.  Al.,  ckkulu.  -■  '  ^ 

€ap.  xfi.  N.  I,  Tocaliit.  Al..  voraliir.  N.  5,oaod 
em  maiiare.  Al.,  faiod  e$t  opfiimim  waiare.  A1.,  a 
^rmrff  iiAPA  t8  mzEHf  stakan  (AI.,  stakth),  id 
eci^  oHcUum,  HfcoMauum.  Jti  CkNMoes  Goibici. 
N.  6,  oleum....  admistum.  Al«,  om.  N.  7,  lelino.  Al., 

fcMai  ^  m  mk  Hnifiwm  mm^  ieMc. 

Delo.  lbid.,^stpii«.  i^i.»  P».  iin/}.  N.  8l,  ulu,  AU 


m 


^mx 


proind^^  ejl  ffMe ;  Jl . ,  Cjfpif ;  mde  ^  ©ro^if    _ 
uode  et...  adoratum.  At.",  om.  lb(({.,  fucUut.  Af.,ta 
ducunt*  N.  II,  chalasticum,  catca$ticum ;  a1..,  ca/e- 


Cap.  xt.  Qaardam  etiam  leges.  41.,  guoedam  e$$c 
i^fff.ibid.,  tulerant.  Al.,  contulerunt.  Ibid.,  patrum.' 
Al.,  primum.  H.  %  plus  testamento  legaret.  Al., 
pi«f  ift  ejclnmfif  Ifffamenlo  legaret;  al.,  ptu$  exlTa- 
nck  iu  te$tamento  tcgaret.  ibid.,  nuncupata  est.  Al., 
HMHCMpalKr.  IbM.,  mincepaiur.  Al.,  vocatur.  Ibid. 
Aiiuilliuf...  noncupaiur.  Ai.  om. 

Cap.  XVI.  N.  I ,  elofiaitar.  Al.,  iotftttiMr.  Ibid.,  a 
a  aaiurilate.  Al.,  a  $atietate.  Ibid.,  et  aatvram  scri- 
bere.  Al.,  ^  tatvrami.  Ibid.,  Persii.  Go|liici  el  Ca- 
aeaaa  ?etusiior  addani  LexnopcUa. 

Cap.  XIX.  Ejfis  enlm.  Ediiiones  veteres,  aut  enim^ 
qaod  clartorem  aensum  reddit;  al.,  e/ttf  enim  prce- 
mh  et  peena. 

Cap.  XX.  Coerceator.  ^l.,  coerceretur. 

Gap.  XXI.  N.  i,  secuiidum  patriae  consaetudinem. 
Al.,  per  coniuetudinem  patrice.  Ibid.,  in  capltonem. 
Ai.,  hi  captiouc.  Ibid.,  contineal.  Al.  ohtineat. 

GAPi  XXII.  H.  i,  pragmata.  K\.fpragmat\ca.  Ibid., 


fifnim.'foid.,  marltatttm'.  Al.t  niarciaeum;  al.,  mar-  G  elaeior.  Ak,  ei  ottclor. 

Cap.  ixiii.  N.  i,  Testes.  Al.  fioi ;al.,  Tfflc?f  «imi, 
a*  tfuikui  varitas  quttritvr  ir\  judido ;  quot  quisquc. 
Ibld.,  aat  dtssimalare.  Al..  aut  imiinulare.  N.  2, 
quod  tesiamenta.  Al.,  qui  temmenia ;  al.,  quia  teitO'» 
mentum.  •  ^' 

Cap.  xxiv.  N.  2,  nec  confirmari.  Al.,  tief  firmari. 
Ibid.,  qood  in  eo.  Al.,  quid  in  eo.  N.  5,  Tocabant. 
Al.,  vocatur.  Ibid.^lecerout.  Al.,  di«pofiier«nl.  Ibid.y 
jefitar.  Al.  om.  lbid.,adYersum.  Al.,  adver$u$.  N.  4, 
ideo.  Ai.  rnde.  Ibid.,  testamenlom.  Al.,  testamenta. 
Ibid.,  ajloqiiU.  Al.,  eloquia.  Ibid.',  tabellarii.  Al., 
foMant.  Ibid.,  Vocanlur.  Al.  vocabantur.  n.  5,  snb« 
aoriptione.  Al.,  fi^ntf  fHbfcrivltone '  al.,  sr^nif  tigna' 
liuff,  stt^scriptioit^/ffmalnm.  N.  6,signatuin.  AI.,  pr- 
mmum.  Ibid.,  quod  scriptufD  e^^l*  Al.  quiaprtesciptum 
ect.  N.  7,  atqUe  subscriptum.  Ai.  om.  Al.,  atque 
icriptum.  Num.  iO.  neque  exlixredato.  Ai.,  nequa 
eakeereditato,  Al. ,  neque  ex  Ita^ediiate.  N.  li  , 
Ibid.,  oxposaefoni.  Al!,  afidb^ni.N.  4.  ^pplus,  etc.  j^  fraodem.  Al.,  fraude.  N.  19,  cum,  Al.,  quam.  Ibid., 
Ai.    omI.  pr»niiiinina,el8ext'olocoreferunt  Sfxlinm,  "ita  do,  iu  lego.  Al. ,  tVa  videtur,  ita 


C^.  xw.  N.  I,  yberales  dlsdpitnas.  AK,  orfef  ii« 
Iffivlef.  Ibid.,  cofiiineatur.  Al.',  teneatur.  N.  i,  pro- 
pur  MooMirafm  boraruiii.  Al.,  Knmerorum,  omfssls 
prqHerJ..  korarum.  N.  3,  |fropter  qoaltlaies.  AL, 
propier  n«mfrttm  ^aiilalff ;  al.^,  proprer  quaHtatem. 
Ibid.,  qu\d  quis.  Al.,  qttid  quiique;  al.,  outd  guem' 
que  abitrvariiojforteat.  Ibid.,  In  ^aris.  Af.,  in  Gm- 
ck.  iMd.,  de  David  le^itur.  Ai.,  naliel^r  de  DmM. 
Ibid.,  qvla  a.  al..,  ^id  a.  N.  4,  mataiionem.  Al.  mti- 
loiioMef:  Ibid.,  nami^out.^.  ip^oTura.  Ai.,  om. 

\ifm  QUlNm 

Oap.  I.  IHim.  i,  oentl  iiebraic».  Ai.,  gffnftf  {Fe- 
krtcm.  HMd.,  sacrls  nlleria.  Al.,'  iaeroi  Htterai;  ai., 
fiPipftf  Hneiff.  N.  9,  jora.  Al.,  }ura  icgum.  N.  S,  in 
rtg»aiii.  Al.,  itt  rcgJh.  Ibid.,  cteavil.  Al.,  decrevH. 
Ibid. ,  JSoloAli.  lnGoliiicis  mendum  esl  Salomonii. 


qoi  noMam  in  |ertto  loco.  N.  B,  mslitaere.  Al-t^ 
umuere.  N.  7^o?x.  k\.\  iegec  noVcs.  ibi(|.f  eran^ue.* 
Ai.,  crant  qu^^e. 

Cap.  II.  N.'  i»  bfle.  Al.,  Heec.  ff.  2,  p^f  aHei\um. 
Al.«  per  agrum  e^emm ;  ■!,,  per  aHcna. 

yCkP.  iH.  N^  if  tracta  lantumdem.  Al.,  fanfvm- 
modo  tra^ciq ;  al. ,  fracfa  lanlum.  Isidorianam  pulo 
taniumuiem  pro  tantum ;  simiiiter  ifanftfmde^t  asur- 
patit  aiil  ejufl  aeqaaies.  ibid.,  quando  et  legem.  A)., 
quando  vet  eiiai^  lc^e.  N.  4,  omne  jam,  ^uod|  al,  o. 
id,  <y. 

Cap.  IV.  N.  i,  babealor.  Al.,  Me{iir.  Ibid.,  susce* 
pifO  Al.,  fttcrefffo. 

Cap.  ▼.  N.  i,  vel  civitas.  Al..  vel  quafquc  civitai. 

€ap.  Ti.  N.  i,  aervHules.  Ai.  oin.  ibid.,  foedera. 


At-'.  oni  Imd.,  violandorum.  Al.|  vto/cn/orirm. 
Cap.  yii.  W,  I,  ti|(no  dato.  Al.  om.  Ibid. ,  cg 


cgres- 


lego.  Ibtd.,  prxbitote.  AI.,  per/itWc.  Ibid.,  palanu 
Al.,  inpalam.  N.  13,  toro.  AL,  pro  loeo.  N.  14, 
instituil.  Al. ,  constituit.  Ibid. ,  ut  qut  tnulum 
scribil.  Al.,  tia  et.t.  scribet.  Ibid.,  Scriptur».  Al.  ora. 
N.  i5,adft.  Al. ,  aecipit.  Ibid. ,  excluiKtnr.  Al.  , 
ieeludhur.  Ibid.,  caplends^  ha^rcditatis.  Al., captendi 
hmreditates.  N.  16,  mibi.  AI.  bui.  ibid.,  intra  dies. 
Al.,  infradiei.  Ibid.,essei.  Al.,efl.  Ibid.,  addlta.  Al., 
adjecla.  Nam.  i7,  non  directis.  AI*  >  ^on  tn  dircriif . 
N.  18,  p»go.  Al.,  pango:  al.,  paco.Ibid.,  pepigit.  Al. 
add.  pepioil /iafdttf •  N.  10,  qood  placet.  AL,  quod 
phceat.  ibid.,  paclum  esse.  ^L,  factum  eise.  Ibid., 
qoisque  facit.  A).|  ^uif  fadl.lbid.,  ad  j^lacitum.  Al. 
om.  ad.  Ibid.,etiam  noleiis.  AL,  quo  qwiquamnolem^ 
omisso  eftam.  N.  21i  ratum  esse.al., raium  me  esse. 
ib.  non  recte.  Al.,nonccric.N.'24,  chirograpbuip.- 
cauiio...  Al.  add.  chiro^rijiphum^  c^ttliOi  vef  fcrfpiio 


16^ 


AD  S.  ISIDORI  ETUIOUIGfAS  nMARTGS  UCrHMBai 


Ttk 


^uanm  in$Uar  eharlamm.  Grmee  $mm  fMiiiiiarljMMii  AlOySint.  Al.,  Miitf.N.  II.  neraM...  Mi*  Al.  atU* 

LttUne  dicUur  etut^o.  Pro  tcriptio ;  al.  perteriptio,  Mi      '~    ^ 

eoiuerigUo.  N.  24,  Tenandinatio.  Al.,   venwidMlio. 

Num.  x6,  soquhur.  Al.,  ee^uetur.  N.  27,  utnrruelna- 

ria.  Al.,  ueufruciifera;  ai.,  miis  fnuiuaria.  IbNt.,  do- 

oatuD.  Ai.,  donatee.  N.  29«  proprio.  Al.  om.  llwl. 

conTenlal.  Al.,  convenU.  N.  50,  promissio.  Al.,  tfuaei 

vrmniiuo.  ibid.  sponsiotiea  8oa8.Ai.,  spomjenim  fWMi. 

Ibid.,  sive  quod...  appellaverunt.  Al.  om. 

Cap.  XXV.  N.  I,  nec  lcgata  tesumeoto,  nee  poasei* 
iionerelenta.  KL.vellegatOt  testamento^  vet  poeeewona 
retenta ;  al.,  redempta  pro  retenta.  N,  3,  quod  Juste ;  lioc 
jttsie,  quod  bene.  Al.,  quod  recte ;  hoc  recu^  quod  bena* 
A\.<,quodreete^vet  iueU;  hoc  jusu^vetreeU^quod  beno. 
Ibid.  irretitur.  Al.,  tm'lafttr;al.,  f€iiiiciKf.  N.  4,  nl 
non.  Al.,  ^nianott.  N.  5,  pro  suo.  Al.,  pro  euo  jure* 
N.  0,  cenoque  liiulo.  AL,  certoque  tempore^  et  tkuie. 
N.  7,  adita.  Al.,  ediia.  N.  9.,  dicuniur.  Al.,  didtur. 
Ibid.  Iixredes  ceciderunt.  Al.,  hwreditae  ceeiderii. 
Num.  0,  familiaberclscunda.  AL,  fomt/iiB  hitreiuundm. 


N.  9 ,  acctpleodo  teneanl.  Al. ,  eamendo 
N.  Ignominittm.  Al., tfnomlmiMi.  N.  7,dictc.  Al.,iacfi. 
nffwis  e$t  ferreum  vineulum ,  quo  pedee^  vd  elkam  mt- 
tkee  imnediumwr.  N.  12.  jiigtfm  in  bove.  Ai.,  j«fmn 
homm.  N.  15,  qood  eo.  Al.,  ^inea.  ibid.,  qiiial 
arcer.  Al.,  q/uau  areem.  N.  14,  per  dimimHloMai. 
Al. ,  per  derivationem.  Nnm.  I(S ,  prmfixi.  hL  » 
fn/fm*.  ibld.  sieni.  Al. ,  slmil.  N.  17 ,  vedmMar. 
Al.,  re^lmiliir.  Ibid.,  velluotur.  Al. ,  eveHanim. 
N.  18,  virides  Sttnt.  A.I,  t.  sini.  Ibid.,  ai  eevle 
nodosa.  Al.,  li  heee  nodoea.  Ibid.  nomino,  qnia* 
AL,  nomnm  vocalnr,  quia.  N.  21,  exlendni.  Al., 
ejBtendmiif.  N.  25,  laiomia.  Al.,  fimimmmm:  aL» 
lautumnm.  N.  25,  diclum.  Al.  om.  N.  2S,  qola  fmMlo^ 
id  esi,  loquendo.  Al.,  911«  fando^  ei  lomtmda.  IbM.» 
quo  noo  aliod.  Ai.,  qua  nan  atiud.  N.  27,  cerli.  Al*» 
«frlMm.  Ibid.,  probntur.  Ai.,  pro4al.  lUd.,  pfokifo 
ris.  Ai.  vrobabili».  ibid*,  esse  eessal.  AL,  «sse  fnmm 
eeteat.  N.  28,  nnde  post  liminium.  t^leriqoe  ooniri. 


N.  10,  communi  dividundo.  Al. ,  communit  divitia;  B  eiiam  Gotbici,  mid^  jmsi/imiiito.  ibid.,  c^ecli  li^orio 

al.,coinmttiii  divfdem/a.  ibid.,  dividatiir.  AL,  ili«i(/mi- 

/tff.  N.  II,  regundoruin.   AL,  regendorum.  ibid., 

utrique.  Al.,.iiiniiJ9iie.  N.   14,  obligationem.  Al., 

obligatione.  Ibid.,  ex  lempore.  Al.,  ex  onmitemuore. 

Ibid.,  quo.  AL,  ^mo  rei.  Ibid.,  eam.  Al.,Mi.  Ibid.  de- 

l>eri.  AL,  de^ierrt ;  al.,  differre.  N.  16,  ad  alterom* 

AL ,  ad  atiot.  Ibid.,  cuin  mtido.  Al.,  eommode.  N.  17, 

ex  eo.  AL,  ex  ea.  Ibid.,  commutau.  AL,  commodata.. 

N.  20»  est,  qux  primum.  AI.,m{  pHmNm,9ttod.  Ibid., 

conlractu.  AL,  contracta.  N.  23,  ceUltur.  Al. ,  ere^ 

ittr.  Num.  24,  ms.  Al.,  ret  ahqua.  Uiid.,  pigooris. 

•L,  pecMniie,  vel  pignorit.  Ibid. ,   pactione.  Al. , 

pacto.  N.  25,  utquain  cito.  AL,  nl  tamdto.  Ibld.,  snl- 

vo  n^otio.  Al.,  tolo  negotio.  N.  26,  ul  culter.  Al. 

oin.  N.  28,  eo.  AL,  ex  eo.  N.  29,  voeatos.  Al.,  00- 

catur.  Num.  50,  adeptlo.  Al.,  ademptio.  N.  51,  qoi 

iiiancipio.  AL,  qui  mancifnum.  Ibid.,  qood  ei.  AJ., 

quod  de.  N.  52,  nam  aKena.  Al.,  nom  li  utiena.  Ibid., 

alieri.   Al.,  a/icnt.  N.  55,  est,  qnod.  AL,  ^11,901«.  ,  w  

Ibid.,  scd  pro  reforinando.  Pid.  281  pro  var.  lect.,  C  IbiJ.,  ostendil.  AL,  osfanilJrMf.,  Ibid.  mesooicUao  nl> 


cxtra.  Ai.,  ejeeti  in  infuria^  id  ett^  eedtra.  N.SO, 
porro  scriplio.  Gmbici  om.  N.  51,  ad  er — ^^ 
ntm.  AL,  aderuenda  nuenia.  N.  52,  scrvi  \ 
Al.  om.  Nom.  54,  ex  eo  exanlmat.  Al.,  htee 
mat.  N.  55,  torqoente.  Al.,  lor^oenlei.  Al.,  Unrfuatt^ 
Ht.  Ibid.,  canibus  el  bestiis  opponi.  Al.  em.  Md.t 
gladitts.  Ai.  hic  add.  rani^KS  sl  6«sliis  opwoui.  Ibsd.» 
nsajori.  AL,  graviori.  N.  56,  cttlleus  esi.  Al.,  miiaeum 
ett.  Ibid.,  cum  simia.  AL,  eum  timio.  N.  57,  adv^r- 
lere.  Al.,  vertere.  N.  58,  aqtta,  ei  Igol.  Al.,  afOii,  ol 

Cap.  xxvui.  Io  nonooltii Codiclbus  hoc loco  hobO' 
tur  liber  de  Medictna,  qoem  cooseqollor  libor  vn. 
De  lemporibttSf  qoi  nobis  esl  pars  Itbri  v. 

Gap.  XXIX.  N.  I,  tempus,  a  moto.  Al.,  l«mpas,^iMd 
a  motu.  N.  2,  com  aliqoid.  Al.  aim  sol  ali^oM  z  ti 
lu  Pal.  281  ad  marg. 

Gap.  XXX.  N.  4,  id  esl,  gallorom  caoioi.  Al.  mm. 


natas  sii.  Al»,  mssonifeiios,  id  osl, 
IMS  /!l.  N.  5,  dierom.  Al.  om.  N.  6,  Pyrois.  Al.,  oos- 
psf.  Ibid.,  quem  quidam.  AL,  ( 
dieuiit. 


Stilbonla  dieuiit.  AL,  eandidum  dreutum 
sic  eliam  Gotbici,  et  cod.  1,  Vailc.  ArchiriL  N.  7« 
qoam  Pbaelonlem.  AL,  quam  quidrnn  PhaHoneemt^ 
Ibid.,  quae  Inier.  Al.,  quia  inter.  Ibid.,  septimoeorio 
Al.,  testo  cmlo.  N.  8.  dedemnu  AL,  edidefmtf.  Ibid., 
per  easdem.  Al.,  per  eotdeuL  Ibid.,  exiailmireiil.  Ai.» 
irslimaffnl.  Ibid.,  fiiixeruiil.  Al.,  /tmBSfanl.  N«  9,  i 


ant  corr.,  led  proprie  formando.  N.  54,  vocaittm, 
AL  om.  N.  55,  coBtus.  Al.,  coitut;  al.,  900  Uut.  Ibld. 
vel  emere.  AL,  et  emere. 

Cap.  XXVI.  N.  1,  nominatnr.  AL,  nomen  hahH; 
al.,  nomen  aeeepit.  N.  6,  aul  torseril.  Al.  om.  N.  7, 
existimai.  AL,  iriitmaf.  N.  10,  hincesi  apud  coml- 
cos  injuriu»,  qui.  AL,  t.ine  at  illud  YirgUH  :  eum 
Turni  injuria  mairem^^Admonwt.  Injuria  ett,  qum. 
N.  ll,eiiiiL  AL,Mri>ttini.  N.  12,  in  idolorum  cullo. 
AL,  idolorum  cuUui.  N.  13,  illusio.  AL,  060110  : 
forte,  invatio.  Ibid. ,  alier.  Al.  om.  N.  14,  slo- 
pruiu...  AL,  ilMprMtn...  lenociniMin...  ropfMs;  Al.» 
stuproin  raptus  proprie  ;  al. ,  sfMprMm ,  id  esl , 
fopiMi  proprie.  N.  15.  Untle  Virgilius ,  etc.  AL,  HNde 
e^  qm  rapto  politur^tlupro  fruitur.  Nuin.  17,  pareuUs 
N.  caedes.  AL,  parentit  caidium;  al.,  parentit  cidium. 
48,  internecivi.  Al.,  intemuiei;  al.,  intemetium. 
)bi(|.,  tesumentum.  Al.,lesltmomMm.lbid.,bonornm 
Al.,  fronorMmopsTMm.  Ibid.,  enecatio.  AL,  nfcalio;|| 

N.      mittMm  cauta  insl/Colof,  ferialot  disjoornm 

lU  Gotbid,  et  God.  Gmsenas  1.  N.  15,  did.  Al.,  ilso- 


aL,  lAttecafio.  Ibid.,  poiiebaiit.  AL,  pmponebant, 
19,  contreciatio.Al.,  eoitttaciiO.  N.20,  pervasio.AL, 


apod.  AL,  901  apod.  Ibid.,  dicaveronL  Al.,  deiiem^ 
veruni.  Ibid.,  a  paganls.  AL,  apod  pmjrmtoi.  Nook  10, 
ferio  esi.  Al.,  forta  liirilMf.  ibid.,  qni  apod.  Al.»  ^imb 
apud.  Ibid.,  dicaveront.  Al.,  dsdicosisroNl.  Ihid.»  ol 
Saturni  nomioaveruoi.  AL  omo.  ;  al.  m  Solonssnn 
nommatfsfMtti.  N.  11,  morUlia.  AL,  morla/iom.  IlNd.» 
eminocruol.  Al.,  «•anHSfMnl.  Al.,  imMnsrooi.  llMd.t 
sed  prius  Al,,  ud  primum.  Ibid.,  appeliniL  Al.« 
;  n  ttttncMpolf.  N.  12,  fesU  dies,  elc.  Al.,  fosfos  dias  A»- 


persHasio  Ibid.,  earum.  Al.,  saromi/i?di.  Ibid.,  im^ 
mobiies.  AL,  immobilia.  N.  22,  qui  largiiione  ho- 
iiorum.  AL,  ^mi  largiorem  honorem.  N.  l5,  peaila- 
lus  est  diclus.  AL,  peculatwn  diitum  ea  judidum. 
AL,  peeulatumett  dicium.  N.  25,  vel  propimiuas.  Al., 
sioc;  t»  propm^ttai.  N.  26,  m;ijeskiiem  lcseruni.  AL, 
potettatem  deteruerunt.  Ibid.,  prodiderunt.  AL,  per^ 
diderunt.  N.  27,  quod.  AL,  pro  eo  quod. 

Cap.  xxvii.  N.  1,  appellatur.  Al.,  appellatum  etl. 
Ibid. ,  iinpendei.  Ai.  impendit.  Al. ,  imp^fif ,  e$ 
impendet.  N.  2,  oeGessariuro  nostri  Codd.  no^ 
men.  Ibid. ,  poena  niortis.  AI. ,  panam  mortit.  N. 
5 ,  dicitur.   AL ,  dicfMm.  Ib.,  quo  quis.  Al.  om. 

SHii.  Ibid.,  sed  cum.  Al.   oro.  cnm.  AL,  ted  qui. 
^,  in  publico.  AL,  in  publieum.  Ib.,  Deo.  AL,  Uo- 
wi«o.  Al.,deeo,  N.  4,  scribil.  Al.,  uripsU.  Il.id., 


fHm.  Nnro.  14,  nMuea mano.  Al.,mans#maoo.lbsd.» 
dicebaot.  AL,  dixemnt.  Ibid.,  0  ounihus.  Al.,  m  dm 
Manibut.  AL,  o  Mambiu.  idett^a  dOt.  Ihid.,  ranw 
esi.  AL,  i;iar«i  eif.  N.  15,  dictus.  Al.,  dicla.  liiid.» 
e  niedio.  AL,  in  medio.  Ibid.,  orbem.  AL,  lirmom. 
N.  22,  per  ante  diem.  AL,  pro  ante  dieni.  Al.«  per 
ante  diu  Ibld.,  anieoessum.  Al.,  anteeettu.  Ibtd.»  id 
est.  prius.  Al.,  ef  priut.  Gap.  xxxi.Nom.  I,  ne  iiido* 
cora  esset.  Al.,  ne  inde  eontra  eteei.  Ibid.,  eooiola- 
rettir,  AL,  eontotarentur ;  ai.,  soiarmlMf  :  seilieoi 
passive,  qood  ex  Isidori  omnu  esse  lacilecredideriai. 
Ibid.,  ooines.  Al.  AomiNSs.  N.  2,  temperarel.  Al.^ 


temperet.  N.  5,  Hofi.  Al.,  fieri  dioml.  AL,  /Isrt 
mtt«.  ibid.,  peiveiiit.  AL,  perveneriL  lbid.«  ihl 
ctos.  Al.,  taiefaetot;  al.,  tabefaetut.  Ihid.,  cogilur. 
Al.,  co^f.  lUd.,  super  lerras  peroilil.  Al.,  so*  larroo 


m 


»3b  8.  BIDORI  ETyyOLOGIAS  VARUNTES  LECTIOIfES. 


78< 


ffmm.  N.  4«  dilMdmn.  Hlc  alli  imerMra&t,  Cre^ 
|Mi<^tiliNii...  el  MM^Mt  01  paulo  post.  N.  5,  yesper... 
fMfttur.  AIm  vaperMm...  vocaUum.  lu  eodex  Tole- 
iftMM  veiwtior  ,  cuiii  liis  iioiifl  elianciere  Go- 
Uileo  euroiTO.  c  Yeiptr  diclut,  duiii  sol,  aut  luna 
ferrvgteiknii  qoacoo^ue  diei,  aui  noctls  bora  cegl- 
lor,  «I  hoc  oomeii  facit  vmfiefu  Ve$peru  vero 
ab  bora  oona  sole  deacensuio  incboante;  sed  boc 
nonien  doclinatiooem  non  babct*  Feipenit  est,  doo 
lole  occideoiOt  diea  dellcit,  el  sic  declinabitor, 
MsiMnia,  Miperi,  vmpere,  el  reliq»a.  Fai|Mr»  (iii  oii. 
veepere)  eat,  cuia  lucla  orieoie  aurora  nox  Gnitor,  el 
sic  dedinabiior  vespfra,  veeperm^  veeperm.  i  Mun.  6, 
lenebrs  aoieoi  diciA.  Al,,  tenekru  wtem  dUtat. 
N.  8,  omnia.  AL,  omo^s.  N.  1S,  boc  lempore  In- 
cboanie.  AL,  kae  tempue  inekomiU.  AL,  kee  tempue 
imekeanue.  N.  13,  b«c  et  aurora.  AL,  kete  eH  mrora. 
N.  U,  qoaai  eororam.  AL»  aueei  eureram  ;  AL  qtmi 
aorera^  id  ssl,  parM  lux.  Ibid.,  et  Eoasque.  Al.*  cc 
jismm;£MS9ice.  Cap.  xxxii.N.  i,diconl«  Al.«  ifinm- 
for.  Ibid.,  idem  primoa.  AL»  tdcsl»  pninais.  Al.  om. 
Idem  M  id  e$t.  Ibid.,  reditur.  ALt  redditur.  GiP. 
xxxm.  N.  i»  de  iunsB  numine  iracuim.  Al.  om.  Ibid.» 
oui  eal.  AL»  quod  e$t.  N.  2»  facilioa.  AL,  (adtie.  N.  9» 
Smen.  AL.  itmes.  N.  i,  a  ITebruu.  AL  a  februa.  Ibid., 
noouiiaitts.  Al.,  nomiJMior.  N.  5,  a|[aniur.  AL,  o^wi- 
mr.  N.  6,  Tiridantibua.  AL,  vhreecentikue  ;  aL,  mride- 
icaitfftiu.  N.  iO«  de  boiioribus.  Al.  de  nomtfitfras : 
iia  eiiam  Pal.  281.  ad  marg.  n.  ii.  prscedenies  nu- 
laeroa.  Al.  om.  pmtedemm.  Alii  exbibeniy  pireBce^ 
dentem  nMmerum.  N.  iS,  conTCnieiialur.  AL,  eonjunr 
gekmUur.  N.  i5,  dictas.  AL,  difiicm.  N.  i4,  nonas  a 
nuntfinls  tocatc.  AL^  nomis  auiem  a  immfims  «o- 
eatoi. 

Caf.  xxxir.  Niim.  i,  solia  suiio.  AL,  so(ts  slnifKm. 
lbld.«  «quali,  AL,  mquaiet.  N.  2,ocUto  Kalendarum 
ioiiarum.  AL,  ectavo  Kalendat  Juiiat :  et  sic  infra. 
Cak  xxxt.  N.  i,  a  eoromunioiiis.  AL,  a  commtun. 
N.  3,  sic  et  aulumoua  uovus,  adulius,  et  praceps. 
AL  om.  Ibid.,  Cbt  iliud.  AU  add.  ett  illud  Virgiln. 
Ibid.,  qiiod  virei.  AL,  ^ood  vireat*  Ibid.,  ruuipuotur. 
AL»  prommpttnl;  aL,  prorumpuniur.  N.  4,  calore. 
AL,  a  ealore.  Ibid.,  id  esi,  cxusu.  AL  uni.  N*  5,  yo- 
eatur.  AL,  vocatut.  N.  6.,tolritur.  AL,  so/otiur. 
ibld.  brevis,  ▼el.  AL,  krevit  diet,  vel.  Ibid.  imbro- 
mari.  AL,  imbmmali.  N.  8,  pars  ejus.  Al.,  pors  sjos 
rstoiii.  Ibid.,  lorpeat.  Al.,  torpet.  Ibid.,  babet.  AL, 
kakeai.  ibid.,  tunc  folia.  Al,  iicnc  amRfO  folia.  AL« 
lofic  oniiii  folta,et  mux  defimt  pro  defuunt^  ut  sil 
foRa^  foUm.  Ibid.  inter  se  conirariorum  aeruiiu  AL, 
iNiCT^ss  coturaria  etemema;  aL,  inter  $e  elementorum 
§enera.  AL,  post  arrtim  add.  kieaw  tepteniriom  lor- 
peoi :  qood  jam  in  aliis  prscessit.  Cap.  xixtu  N.  3, 
genera.  AL.  lemporo.  N.  4,  censum  excgil,  ac  lioma- 
nom.  Al.,  ceutu  exco^toio  homanum.  Cap.  xxxvu. 
N.  i,  Tacanlibus.  AL,  aoMnft^ui.  N.  2,  noodum 
erani.  AL,noni(icmsral.  Ibid.,  vocalur.  AL,  vocatum. 
N.  3,  clangebatur  lubis.  Guibici,  el  Ca*a.  i,  clanqe^ 
banimr  tubm  :  iu  eliam  Cod.  i  Arcb.  Vaiic.  Cap. 
xsxTiu.  N.  I,  qiiod  i^cqoaniur.  M.^quod  te  tequantur. 
AL,  quad  temper  tequantur.  N.  2,  amans.  AL,  amat. 
Ibid.,  aore  pertosa.  AL,  awre  perforata.  Ibid.,  subjo- 
gator.  Al.,  snl^JM^oi.N.  4,  exiremum.  AL  extreme-' 
tat.  AL,  /ints  sa^rsmos.  Ibid.,  noscitur.  AL,  natcitur» 
N.  5,lodae.  M^Juda.  Ibid.,  Oabyloniaiu.^l.,  Babjf 
lonem.  Ibid.,  osque  ad.  AL,oro.  oi^ics.  ibid.,  In  car- 
ne.  aL,  a  eame.  AL,  tn  camem.  N.  6,  et  regna.  AL, 
eiregna  itamtpiciiur  :  el  om.  Primut  ex  noiirti... 
nrciilicosrNOSfalor.  ibid.,  Joliua.  Al.  Julianut.  Ibid., 
caoooum.  AL,  canonem.  N.8,praelerlii.  AL,  pr<p(enla, 
Ibld.,  eogooscaior.  AL  add.»  Qttarom  decur$ut  per 
^enerationett  et  regna  Haintpicitur.  Ci^,  xxxix.  Nnin. 
i,iB  locis.  AL  oin.  t'n.  Num.  2,  Adam  anno.  AL  om. 
onMo.  AL,  annii :  et  iu  deinde.  ibid.,  Seib...  205. 
Al.  202.  Ibid..  qui  coepit.  Al.,  qui  primut  cmpit. 
Ibid.,  Uommi  43S.  AL,  Domini  452...  Ibid.,  Mala- 
itel...  715.  AL  HoMaeL..  8|5;  al.  795.  Isidoroa  fe- 


A  ve  soqoliur  LXXinierpreies.  TolgaUmbiorem  nuiiie- 
nim  eibibet.  N.  3,  lared...  i72.  Al.  i62,  al.  iCG. 
Num.  5.  Sein...  aecondo  anno.  AL,  anno  i(i2.  I|)id., 
Arpbaxad...i35.  AL,225.  Ibid.,  aqdo  SamariUe,  ei 
ludi  fuerunt.  AL,  a  quo  antiqui  Samarittr^  et  Indi^ 
omisso  fuerunt,  N.  6,  regiiom  iiichoai  ScTibarum. 
AL,  oin.  ibid.,  turris.  AL,  Imoc  turrit.  Cod.  Mulin. 
€  Hoc  lempore  divism  aunl  lingux,  et  per  orbem 
lerrarom  facta  esl  dispersio  in  »diflcalioiie  turris.  i 
Num.  7,  Serucb...  79.  AL,  89.  Ibid.,  magicam.  AL, 
moficamarfem.Ibid.,  oi84.AI.3i83.  Nuro.  3,  Isaac. 
Nam  prios  ct  IsniabeL  AL,  /laac,  et  Itmaet^  a  quo. 
AL,  Jtaac  es  Sara  libera.  Nant  priutet  Itmael.  Ibid., 
Jacob...  91.  AL,  40.  ibid.,  Pboroneus...  3435.  AL, 
3434.  N.  9,  Josepb....  iiO.  AL,  i05.  Ibid.,  liebraso- 
rom  servitua  In  ifigrpto.  Al.  om.  in  jEgypto.  Ibid., 
invenit  5689.  Al.  5758;  al.,  koe  tempore  inventa  eti 
attrohgia.  Ibid.,  rexit  popolum  in  eremo.  Al.  oin. 
Ibid.,  cosperunt  3729.  Al.,   3728,  et  sic  deincepe. 

^  Num.  iU,  in  Grmcla.   AL,  tn  Troja.  ibid.,  primus. 

^  AL,  om.  ibid.,  medidom  ariem  iiiTooit.  Al.  om. 
Ibid.,  reperii.  39i6.  Al.  3923.  Num.  ii,  lyramcon- 
didit.  AL,  iuram  reperit^  et  Orpkeo  tradidil.  Et  pio 
3955,  al.  3906,  al.  3933,  al.  3955,  el  boc  fere  or« 
dine  discrepantia  esl  io  annia.  Num.  i2,  c:ipu  eat. 
AL ,  add .  el  i£nsas  10  ilaltam  v«nti :  pro  anno  40^.  Al. 
4024.  ibid.  condidit.  AL,  eondhiH  doiuuem,  a  qua 
JUbmii.  Ibid.  Heli  sac^rdos,  Al.  om.  taeerdos.  Ibid., 
Samoel.  Al.,  Samuet^  et  SauL  ibid.,  puiatur.  AL, 
repuum  :  et  pro  aono  4i25,  al.  4128.  Num.  i5. 
Gad...  propbeUTeruni.  AL  om.  N.  U,  Aaa... 
Acbias,  Amos,  Jebo,  Jobel,  et  Azarias  propfaeUTe* 
ront.AL  Ata.».  Etaiat^  Amos,  iVaom,  JoMpropke* 
iauemnt.  ibid.,  tiias,  Abdias.  AL,  £/tai,  et  Helieeut. 
Jkbdiat.  N.  i5,  Atbalia,  AL,  Gotkotiat.  Ibid.,  Jona- 
dab  aacerdos.  AL,  Jonadab  filiut  Reckab  tacerdot^ 
Ibid.,  claruit.  AL,  c(aniil,  et  ioiaila  ponii/^ex.  Num. 
i6,  Eliseus.  AL,  prfleiiiittunt :  Zacbariat  propketa  oc^ 
eidkur  inter  templum^  ei  altare.  Eliteut.  Ibid.,  Car- 

Q  Ibago  coiidiU.  Ai.,  CarlAogtnem  quidam  koc  tempore 
attemnteondilam^aliinontUt  tupra.  ibid.,  insUtui- 
lor.  Al.  add.,  AsiyrioniiN^os  regnum  in  liedot  trant'" 
fertur.  Ibid.,  Hoinuliis  nascilur.  AL,  Remut  et  Jto- 
molMi  turscMnlnr.  Num.  i7,  Roma  couditur.  AL,  So^ 
natut  Rommfit.  Ibid.,  census  primum  agitur  itodlti. 
Pro  hoc  aoiio  alii  babent  4553;  al.,  4552.  N.  i8, 
Sapbo...  claruit.  AL  om.  Num.  i9,  scribitur.  AL, 
conteribitur,  lbid.,aolTiiur.  AL,  retolvitur.  ibid.  cele- 
branlur.  AL,  celebrantur  intignet.  N.  20,  renoTal, 
AL,  revocat.   Ibid.,  qui  el  Notbus.  Al.  om.  Ibid.', 

.  Flaionem,  ctGorgiam  priroum  rbetorem.  AL  omitt., 
sl  Gorgfom  prtmom  rketorem;  alii  eihibent,  P/aio- 
nem  pnmttm  rketorem;  al»,  Plaionem^  ei  Gorgiam^ 
omisao  primum  rkeurem.  ibid.  expletur.  AL;  teri^ 
bUur.  Num*  22,  Alexander  Macedo.  Al.  om.  liacoda; 
01  pro  anno  4874,  al.  4873,  al.  4884.  In  Cod.  i  To- 
leUiio  nou  additur  :  Uekinc  Alaxandrim  reaet  tn- 
siptunl.  Ibid.,  agnoscuntur.  AL,   Aa#rnior.  N.  23. 

^  MacbalMeorum  secundiiibri  bi$toriacomponitor(Al., 

v  tcribitur).  Al.  om.  b«c  verba,  ct  eoruin  loco  refe- 
runl,  ab  itto  Juden^  pr/tlio  wctt^  xl  mUHa  eorroo- 
roni  armatomm.  iieiode  verba  lila,  Mackabemum,». 
eomponitur^  referootor  ante  Romani  Grmeot^  dc. 
ibid.,  Ticit :  Al.,  viuai.  Num.  24.  aubegil.  AL,  so^ 
jectl.  N.  25,  capit.  AL,  eepii.  ibid.  Cmsar.,  aL  om. 
lind., primos.  Al.,  prtor ;  et  pro  anno  5155, al.  5i54, 
aL  5064,  .nl.  5160.  Nuiu.  26,  nascitur  vmccxi.  Alii 
nonom  exbibenl  5210,  aL  5220,  al.  5215.  Similia 
exindeTarieUs.  N.  28,  inTrajano  pro  annia  xix,  aL 
xiv,  al.  xviii.  Ibid.,  requiesclil.  AL,  requieeii.  N.  29, 
Anloninus  Piusann.  Al.,  AnloiitnMS  Veros  Pioi.  ibid., 
Antoninua.  Al.,  Aaloittnui  Pioi.  N.  30,  Tboodoiiun 
loterpres.  AL,  Tk.  terttut  t.  ibid.,  Symmaciios  inier- 
pres.  AJ.,  S.  i  quartut.  Nom.  3i,  Caracalia.  AL  om, 
Ibld.,  gesturuin  babei.  Al.,  g»  kebetur»  Al.,  Ao^sl  hit^ 
iorim.  ibid.,  Aureliua  Antoninua.  Al.  om.  Atuoninut, 
lbid.,Sabeilii  bxreais.  AL,  Sokeiitos.  N,  »2,  Ori^e* 


787 


AD  S.  ISIDORI  eTTUOLOGIAS  tAAlANTES  LBGTf&lMB. 


ns 


fiM.  Al.,  OHMiHff  JlMoiidHir.N.  55,  GttM.  AI.,G«I- A  tlM.,  DsyM  m  rmm.  Al.  «h.  M  n^  IMtt.  II, 
.    .     „»..    r   -,  ..    _  _u...-  m.^_.  •.  u.^..u_       M6hicWfii.  AL,  MtladHm  (tlvr.  MfM^  diiMt.  iM., 

^kferit.  lliid.  Lathwltfvm.  Al.,  Mffner^i^.  Md., 
per  tliigiilMin.  Al.,  Mfr  it«9tAB«i  ff.  15,  ipir Hmlis 
«nsaa.  Gritl,  1^(016  ««Mm?;  sdd  OM;  I  OfRbic. 
Tol.,  et  Lucftfl.,  dmi  MrMMl?  illl  Mil.  HCHiti  in 
wmpMdio  litMnriM  iMlciiit  ttlthi  fpH^Rt.  N. 
14,  frosi  ortttbiie  ooiitetti.  hlfrdMeh  o.  uxm; 

Ntni.  I9;i  nael.  Al.|  fMlttil;  Al.;  IraMti;  ot  td 
flMrg.  ewHHt  I  Totet.,  SVtManifk  (VMn!;  Sfpfter 
f«Aflliti),  Mtetrt  ffMr  liittfdm.  Af.  oMi.  ITfifaire  Hti^/. 
Ibid.i  fdUtm  At.,  MMt^.  imv  PstltlirorifM.  Al., 
lf»erp«oMiorttl».  im.,etfieiiieirA.  Al.  otn.  kd.  Aid., 
t^sMndmt,  Af.,  Vupi^^dO^.  Ibid.,  lleb«rtfettt.  Al., 
lieinifrft.  N.  I(h  iimi.  Al.  om.  IbW.,  pbnntltar.  Al., 
JimomitMr.  IbM.,  Hi  (itiklit.  Al.,  tIi  «Mo.  Ibld. 
Birtiikx*.  Al.  biif.  fttd.;  relfqtioraiil.  At,,  fili^tf. 
Nurti.  I7>  omnes  Itt^  pstlihos,  eic.  ffihhkL  W  tni. 


leriut.  Ibid.,  condlt.  Al.,  eondxdiu  Nom.  34,  hu)u»bre- 
fius  vltaiproeiiotatione  Gtret.  Al.,  k.  b.v.  nikil  kabet 
HUtmim;  al.,  idhU  mmorabUe  egit;  tL  om.  N.  W, 
orta  est.  Al.«  exmia  eit.  ibid.,  hnjui...  cODtnlit.  Al. 
oro.;  ah,  nikU  HgHum  ki$tarugtontulU^  omhsH  tHfe. 
N.  87,  Vtleniinitnos  tnn.  fni.  Al.,  onii.  ix;  M., 
wn.  XII*  N.  58,  hseresitrcht.  Al.,  htBre^arcket.  N. 
50,ortt  esf.  Al.  add.  GorpM  lltniaidr  opilfolt, 
ei  Evan§eHum  Mattken  repertum  eti.  It,  40, 
oxstinguontur.  Al.  i  a  Belitario  lantifi^ttttfvr. 
Nant.  41,  effecil  simt.  AL,  «f^tttHir.  Ibid.,  a  Per- 
fts.  Codex  Lhctnos  addit :  c  GroKortns  ROman» 
urbis  poniilex,  cojtts  hmtt  fblfor  totuib  terrtrmn 
orbem  peneiraTii,  Anilorimi  gentem,  id  eil,  Bato- 
num,  per  dtodenis  (sic)  t  ae  misso  ad  DrltimihMn 
miris  (iic)  tfoam  nlHic  ipsi  Stxohes  Sectli  (sle)de 
llhi  msula  imo  et  ferhn  dictm,  de  mlnoro  id  rtit- 
jorem  orbem  divisio  Brittotibos  penb  eonelis  sub  sia 


))Otestate  redaettim  redhunt  ad  Ohristi  fidem  *  ps-  a  M*i^s  tmieki  pidlrki  rof^  eiteicfmpotM.  iMd.,  in 
eansB  divortlo.  >  Cod:  OtfOb.  S45.  Htoriditt  ann.  **  «?f«to-  AL ,  1«  ^fMAt.  Ibid.,  llcalcW.  Ali»,  in^aeo. 


IXT.  Grc^orhis  PP.  exsiitit.  Angdi  convertanttirtd 
lldem.  Golhl  cttholiii  oruchmMr.  Fbcts*,  etc.  > 
Nrnn.  4t,  EricHtis  xvn.  Al.  xi[vii;  al.,  Iffrfffrftm. 
ihid.,  nnnc  aglt,  etc.  Al.,  Atftti  tttittfo,  iff  4fkarto  r^ 
Ufiiomnimi  ^indms  iSfselttf i,  fil  frtapthm  lHidtfJ  bapH- 
tofiittr,  CAiisftani  efJldimfNr.  Ibid.,  residiom  texis 
astatis,  etc.  Al., residunm  sext»  «tatis  tempfoi  fJfto 
soUestcognitum.  Yolcamns  addh  :Colligitur  omhe 
iempos  ab  exordio  mundl  osque  Ih  praesent^  tn- 
Dom  decimnm  ghwiosissimi  principis,  qni  est  Bri- 
eliol,  VMDCGcLVii.  Sed,  ut  bx  hoc  tnnordm  mimelo 
Of^nsttt,  sermo  esse  noH  poieAt  de  Krtclio;  sed  Id 
intelligendum  de  Reccesulntd  rege  ilispanlae,  l|ol  hi 
innhit  anttquis  Codicibos  hoc  loco  iiominattr:  A8- 
ditum  td  certe  poit  Itidorl  obiiuin  tb  IHleron^o^  Ht 
poto,  qui  doeimo  inno  lie^hsuinti  sedoM  Tdlett- 
fism  obtinebtt.  in  God.  Oltt^b.  562^  poBt«odhff«hi  m 


IbW.»  p^i^tttt.  Af:,  ^om«rt  metrd.  N.  !f,  rcx 
fertel.  AL;  rMb  itriMt.  IbW..  crohtjJtAtlVi.  AL, 
eompmrati^,  N.  «,  r^rtatit.  AL,  rtt&atn.  Ibid., 
dirlgatur.  AL,  dfHgHn^.  ibid.,  ieHilmus.  AL,  iiittf. 
f|Him.  M,  hi  Litihtm  Rngham.  Al.,  ik  Latina  tntgua. 
ftid.,  ctntiiinm:  AL.  canrfctf.  Ibld.,  binthroruut,  ^o. 
AL,  eaktrd,  to  N.  «.  bmnls  tektiis  eibqderttll.  Af. 
m.  teitnm  eloqn^ntiaei  tt.,  Utnem  mium  \:el  e/o- 
1|fk^Mi«.  Nhfrt.  23,  eiim  Itihehlk  ^hl.  Al.,  hiM  fftreiiit 
miii.  Ibid.  qutdhbj^iex.  AL,  quaHrupUceM.  Ibiil.,  con- 
thidlt:  ALi  cortchKfjlnf.  N,  24,  fecriplilifl.  At.,coii«- 
Wp^mi  mTd.,  Hsdem.  Ai.,  id  m.  ibld.,  itmiie  pri- 
mo.  AL.  umiii  modo.  N.  25,  et  lities.  AL,  tt  ilmt. 
Ibid.,  orbis.  AL^  mnMi';  Al.  6Yietdue.n.  27,  iiiti- 
eem.  AL,  pariter.  Ibrd.,  duoHirti  nbmirtl  iiint  ^L 
om.  N.  tdj  tpdcryphbs.  AL,  d/)od:i^p»A.  Nu».  19, 
Aman.  AL,  hottt  Amah.  tbid.  IniqdiUl.  A]..  Hetiiilia. 
Nt  50^,  stilns.  AL,  rtintrtl.  N.  $1,  d*  qilo.  AL  ciinct. 


tddiiiir.  Colligitnr  omne  lempus  ab  exdrdio  iUondi     «,  ....... ....,  .......««.  ^^.  „.,  u^  <|uv.  xmi.  «^imb». 

in  prtwentem  Reeeesumti  prihdpis  ann.  x,  qui  eil  C  N.  52,  hie  et  aprtd.  AL,  Me  lib^  apm.  N.  5^.  bo- 
im  666  vDGCGLVI.  ItaCod.  Ottohon.  404,  sed  kd^      hilho,  nt;  AL,  SomFnf  el  XettOkk,  tit.  N.  37,  ihitians. 
dit  «stttt  in  preetentem  generationem^ ti  mOx  dnni      **      '^^ — «-^^-«.i-.    *.-/^     .-^.„     «■      .    . 
ttrtiul  vDCCCCLyil.   Cod.  011.  536,  trrt  665  tnni 
^DCCCLVil.    Cod;  Ottob.    545»   ftM    646,  «nhi 


fDCGGL¥UI. 


LIBER  !SB1TI)S. 


AL,  mfftons  Etangeliuhi.  Ibid.,  Judd^sc.  Al.,  Jiid^. 
Ibid.,  quidam.  AL  om.  Ibid.,  ChHsiurti.  AL,  CArt«. 
Mmicntm.  N.  41,  bfopter  itnimikfl.  Al.«  jL  $mmnm. 
IbM.,  praedicatiir.  AL,  p^  i6t  iirirdicarir.  Ibid. 


per- 


Videht.  qudi  dtctt.  Al.,  ptabldenm  ea  eikitgeRa,  'quoB 
dietn.  Ibtd.,  prortlllsi  Mnt  impleiri.  AL,  promite 


Cap.  I.  N.  I^  omnit.  AL  om.  N.  5,  Veieri^  Tl^tt- 
jnenti...  viginti  duct.  AL,  Veitt  Trtlamcn/ttm  it  «I- 
ginti  duotf  tul  iji  vff mtt  duobut^  aut  vi^'nlf  dHobut^ 
omisso  m.  N.  4,  qtod  est  NomerL  AL,  ^«od  ett  tik- 
merut.  N.  5,  lex  appellttmr.  AL,  ieaem  cfpfHtim.  N. 
6,  sectndhs  est.  AL,  c^rtndtt  orifo  ett.  IbM.,  ii)hfa 
tibi.  AL.  quam.  Al.,  «fttfa,  omisso  ti^i.  tbid.^  ^y6  bHS- 
^fitate.  Al.,  pro  bremtai^B.  Num.  7,  Psalteriuin.  Al. 
tdiL  ^uod  4nif?^t  indMW6ht  dhftdifttr.  tbld.,  Phrl- 
lipomenon.  Ocuvus.  AL,  Parilipomenon,  qimd  est 

«rlsumicmi,  qoi  ih  duos  libroi  dividltur  tmid  tSri^cOs  ,      , ,  _^^^ 

et  Latino^.  Octdvns.  Id  alii  addont  post  Octatm  Et- 1  Htinetur.  Al.,  cmine\ur.  N.  4^',  scripsiL  lU.,  co#i 
dm.  Pro  ^od  eil  mtKmiVon  alii  hibent  i|ttf  et  cftro-  D  tcrt);t!l.  Ibid.,  iraditur.  AL,  crtdiiEttl'.  lbid«,  Apoct- 
ntcon.  Ibidv,  fitnt  xxn.  Al.wi^cinhlkxiL  N.  6,ebnl-     lypsisi  AL,  A^oca/^pitn 


tantin  jh-tori  tempdre;  Al.,  ^prdmiieram  tn  p.j.;  AL, 
nreemiterft  irt  prtdH,  tjmisso  tmpore.  Nhrii.  W,  reve- 
iata.  AL,  vetara.  NUin.  4^,  ert  bene.  M.,  tii  bonum. 
IbH;,  ihterprBt^lttr.  AL^  dtd/«r.  N.  H,  suas.  Al. 
bm. ;  AL,  tttl  re^qjkatipittbtdt;  XL,  rtfwiiok.  omit&o 
hrdl  epittolat.  IbiiJ.,  SeDlfcm.  Al.  om.  N.  45,  scrip- 
tsttl.  AU  bthsiTip/aifi.  Ibid..  suspicaqtur.  AL,  fet- 
ihi?rhr.  N;  46,  cathollcai.  At.,  canonicce;  Al.  o«. 
«ptsrofdt,  f tfrtf...  tcriptd  sunt  iquoi  addUur  mox  post 
Mpserum  eplstotat  h.  seq.J.  N.  i8L.consiaL  AL 
om.;al:ho^wiis;  al.;  conJija6a)^;  ai.,i^^t4t(l.  Ibid., 


peetam  DobiinL  AL,  cohtpetmm  Od.  Num.  9,  H^- 
brtico;  AL|  HebrONirum.  ibid.,  qh\M  liceL  Al.;  '^hdt 
aeiiicet,  lind.,  Jtid«i.  AL;  Hebrieii  Ibfd.,  sepaircnt. 
AL,  teparant;  AL.  reptmitl.  N;  il,  Vtii  hominibh^. 
AL,  vel  ab  homimffUt;  AL  guid  %b  Ibomftii^ttt*  ibhl., 
frftmmilttnirt.  AL,  nunthKKm. 

Uai».  II.  N.  i,  tradilionehi.  AL,  frytrfrlrfl^n^l.  N.  2, 
I^nUietchum.  Al.>  Ptniateuekns\H  3,  contuteitbh 
Al ,  rontinMttr.  N.  6,  de  iCgypto.  AL,  ex  ^ggpto. 
Ibid.v  dnarum  htantlonom;  cre.  Al.,  dnat  matiioi^et 
in  eo  d^riptot  continet.  N.  7-,  repetitio.  AL,  r^pttYa- 
ffo.  ibid.,  iqutt  priori..Al.,  qute  ifropria.  N.  8,  asse- 
vettaiit.  ALv  ntnefnht.  rbid.,popo10.  AL,  triirrort  popntb. 
N.  9,  hurtc  libmm...  Samuel.  AL  bm.  AL,  Attrtc  imnm 
ediMitte  ctvdfMV  «tmMv  omis^o  «  Ndt/i.  N.  10,  ati 
Samd^l.  Al.  om.nN.i  in  rtgh^m.  Ai.,  ih  n^. 


CXp.  Iii.  N.  I ,  t  Grncco.  At..>  LVorco  tchnaiie. 
tbid.,  librortim.  AL  .  iSbrum.  ibid. ,  ccdosUio.  Al.  , 
r^polilfoti'<em.  N.  2 ,  Hlerusalem.  AL,  ihe^ototgmeun. 
Ibid.  i  ftfer:tiil.  A{. ,  fuerunt.  N.  \  deinceps*  Ai. , 
addUiit  deinceps  bemotthenei^  qilod  bon  cpliacret. 
Ibid.,  avexU.  At. ,  evexit.  N.  5,  genUum.  AK  om. 
ibid.,  iepiuaginta  millia.  AL,  ifplttaatnla  duokUllia. 

Cxp.  IV.Niim.  1,  hic  eiiim.  ^t. »  ntnc  etiam.  Ibid. 
llebraica.  AL,  Hebrafa.  Ibid.|  irausierre.  AL,  refer' 
fe;  at. ,  ferre.  Ibid. «  curavit.  Al. ,  ifrocttrarti.  ibid. , 
in  XieXuhJViiia.  Al.tn  Afcja/idria.  N.  %  iiin^uli«  Al., 
rth).  Ibid.,  sep:»rali.  Al.,  teparatim.  ll^id.i  in  co^le- 
Hl.  AL,  t/i  i^ererti.  Ibid.»  discreparet.  Om).  I  Tolei. 
hotat,  ^'eUdHit:  i  Sanctisiimus  HferDnynms  de  i»XX 
hiierprelibus  dicil  (foneifitltniL  m  oot  miste  tiegai 
divtso^,  ^t  hmfu  addidissey  vol  tdooussiB  referi.  » 


1f» 


Al.,  pA  FitHm.  Ibid.v 


m 


A.  9»  Hl  ISrttiiin.  A!.-,  tH  t;rftc«lfl.  Nm.  4,  it]»eril.  JA  StMn 
A1.,fNttilk%mTef)6Hi.thid.,t6dlth>tiiWii^.  M,.^,  N.  ^, 
t^ritQs.  At.\  ptfHktfHmt^k.  1M.  ,^  tiMHSltdfin  Inl^- 

ftllKle.  Al.',    IjmliffllllU  ItlttfpTftttM  *  fti.,  A  CnrtflfttlKl 

Ca^,  V.  !t.  1 ,  Romam.  AK  IWhi«f ;  ihi  ISW^hfd. 
Mdiftne.  Al.»,  n.  ««fia  IfMHdM ;  t^.\  H,  fttni  ^aftiti 
€iifi^  ^«1.  Af,  M^  €»«MI.  IbM.)  )de  n  ^^ls. 

Ai.  Strff'.  fV  Mf|  vC  W9tln» 

€m\  Vh,  N.  «,  Clt^leeAlcrt».  Al  ,Wli(ftfhtt.  IWd.» 
«dldH^t»  A^.v  wrfirfff.  <Wd.  4  nbsiVtfni ,  ett.  Al.  ,  it&' 
4Mfffl«rfi>Mi  t  «  mfbm'.  Pro  iltfvHte,  M.  nftt^ffffhfr». 
N.  2;  &M)'i(n6.  Al.\  </e)'n(f«.  Il>id.  s«.  A1.  M.  9^;  alf! 
WM^imittt  t>eK(^e, . .  fM^tir.  If.  S.  «lecterrtti.  Al.  ,^sff. 

Ua»».  ^*ii.  ft.  IvVfertj*-.  Al.  ,  verifitm,  fWd.  ,  qnaW 
teflnL  Al.;  ^Him  £.  If .  9',  vei^onifai^i  «tMrtt«Mando 
«(ecum^.  Al.|  tmfnldt  mkrfM&nd^  tecm ;  ^.,  ^- 
«f^m/o  €.  r.  N.  9,  cbmmenta  fDvaifrg^^lii.  A1.  add.  Nittn 
^fitid^iM  1i¥e99nft  t^wpofrift^  -,  icvfNtff6?tf(irtnnt  dfdtut; 
fflco4 1^  «ft»9Mft6r«stp^l»n9 mnhH^.  ff .  ^,  aieiM*- 
santibwi.  Af.,  €att^ni»nt.  ti.  7,  lacfnieltnn.  GmMcI, 
€a^.  t  <^  tel.  Ed.,  ftitfftitomtnfl,  «firod  nnn  d9$]V!ic<!r- 
T^i.  N.  «,  rtjrMmmnr.  Al.,  ^etH^rtmtmr.  fb**.,  *iel> 
td  iibri.  Af.,  #c  ^ifi  /tfrn,  qi»V!yd  non  !ta  aljffolrre^. 
finm.9,  «d  hiMrttelidM.  Al.\  MHtttruemdknit,  N.  !•, 
'DeiiiR.  Al. ,  Ovmi/fifm;  M.  f^etim  ^dimniml.  N.  12 , 
-vnies  ^imns.  kt  em.  prknnt,  tk  1S,  niilus  ^.  A!., 
«niffiit«e.  IMd .,  peft^.  A1.  ^  pr«  s^.  ffefd. ,  f^aWi. 
AKv  ]Mir  m»m.  Ibid.',  comfmfMfin^.  AK , <<^KrrAnl. 
N.  I^,  ^fritio.  Af.  om.  N.  4€ ,  i(im\  an^oKn ,  vei 
f|uasl  iiiveninfN.  Al.>  q^i^rgit(iifk  fnvmi^ltm»  Tl^.  17, 
irtflssav  GonlMiri  et  afiii  ad.t.  «fo/A  «fttitr,  Iv^  «Mf.  Mt- 
M,  «tf/  mini ;  N.  1« ,  tM#lMl».  Atv^ «Mlir.  tlH*. , 
«Hofnlfti  Al.,  tf^Wki ;  M.,  ^tf//<^iff«. 

€a<k  iii  7(v  3,  «I  eerami  e^sib^.  Al. ,  i^  in  tera 
mmhtik^  Md.  serlptitra  ts%\  Al^.,  ».  tffcviflrr. 

Gaih  iv  Nn  1  ,  fleMliMt'tain.  Al.>  A^pFAniea^.  £ 


Md.,  <fi)[il.  At.,  dixerm.  N.  S*,  Ocia^.  Ai:,  Ocfa- 
f«fa/ti.  N%  l^,  SailtdK..Stf^  A!.^  SftfltVw...  S«^.  N.  S« 
tfti-ifVtiiiis«  Ai,  $eriffk>rk 

Caw  1».  Num.  H  <Mm  Mliei^.  Al.,  VkaHnm 
t.  Mdv  ,  meiitbrs^s  ^rmii.  Al. ,  Vnem^rMrs  prifi4. 
4lM.ii  ^eFHtHHitvidfl  vitn .  Af«<>  fMf^iAnefiorflon.  ivid'.,  -^- 
Mv  Al.  tmi.n.  2  V  Mielet*.  Al.v*e^l«»*.  N.  S,  «t  tji^ 
%orein...  reereent.  A1.  om.  N«  4,  croebfififr.  A1%,  m*- 
imnir.  Hnd.,  N.  Ss  liuem^  Al.',ffi  Mrieif»; 

€ivp.  KiK  N«  I  i  fewem).  Al^. ,  nonMHff.  A!d.  \  fh 
«nieniis  «feplMmtinil^  ^dili  veverei-,  in  mofkeHth 
^ttfii^n^;  sed  VillCBniils  jam  '«iMloeei1it>  fn^nMfff^, 
«fliflfl  in  Oflnnibns  «remt^lsribns  re|Ki%sei  fHinnentflt. 
N.  2 ,  ArateiS.  Al. \  Arekk.  Hnd.j  x^i^  l^^s.  Af. «^ 
qHmiqnm ;  al^  ^irssgiiits.  1t»id.  PresiM».  AK,  l^et- 
mcn^  AU  IVuawaB.  N»  Svlnerebuil.  Ai.  >  iiMWpiifr^ 

OT.^  fJllAl^^lffll. 

Ca^  xih V  N.  f ,  41  cavdlelltts.  Al.,  n  «oHif2#iis.  fl. 
.t  4  vs^imon  legls.  Af. ,  f^m^i.  N.  4(^  «eftxi^. 
<A«b  sidd.  tn  fm  Mt^f  s^iMttniw  Ibid.,  ttfemftysfW- 
mm.  Al.^  nwfjfl^fwnaftink^ 

X^\».  nv.  Librariss.  Al.^  «cri^M^t^rOTlim.  HMv, 
scHslslk  Al.  OM.  N.  ft^  «dribis.  AI.n  nnH  scr#Mr. 
Ibid^..»  iii  ^;  €oidd.  ▼eteres  ftiHiiidfli.  Ibid*.  >  sim»* 
jvsufb  Al.,  si9ni/fmnsffl;r.  H.  4  ,  ponat.  Al.'^  '4kp&n». 
IHd.  <pMiere«  A4.^d^iim.  N.  6s  oein^in(^nli4. 
Ai.v  itroflHNfljrfmHtfflu'.  T<).  7«  rnimtanUHfr  ad  MeriOI^I*. 
AU  «.  nkinftriori;  al.^  r.«rf  twflrtorsnfl.  md.^  vcfh- 
IHi»  «Dcant.  Jki^  oomn  f^. 

Ca».  it%  N.  1  s  eptooepvs  prldsss.  A1. ,  frimum , 
iHniflSo  ^coynis.  4M. ,  (lossirofln.  Al.  >  ^ioiliemflfl. 
fittfls.  4v  «>^  Al.,  wrea;  nU  nM.  {1«  %  ^tfot ,  M  qln 
^xernil.  Ak^  qui,  €t^uid4ixeinmt, 

Gai*.  avi.M.  1,  ^uid  «orrigau  Al.  «Ni.  firt</.  fl.  S, 
4setfttu8b  A4%  «10.  Ibid.,  ^tiior  oi«nffeii#,  Al»',  ifrn^ 
'$mf  ammalin.  Ntim.  <>,  ftlma  NIcmSv  AI.n  pHor  2f . 
Ibid.,  daiuiutdw  ^.  ^  cumismiiim.  HM^ v  «Mi  ^* 


.  ^ — , -^.  Al.',' Hte.  W.  1F, 

Constttfitnc^.  €od.  Alb.  -,  el  1  Tnt.  Arcli.,  Cm- 
-^an^opottn-yfai necusatiyn^ fth yn>nilfHbnii  nrbMl 
'Mmffi  vnmio  nlibi  ^ccQnit.  vl. « ,  efdsco)>onfm.  A1.  k 
Mi.  eoiiern  eo^^MlfentfO.  ibM.,  fH)^fn1.  A1.,  DomM 
Hosnrt'.  N.  e ,  ^mdans.  kl. ,  ipmdtm.  Ibfd.  ,  €iin>k 
•Setkn  &tm\itntn.  Al-.*,  I%ri«hifn  Mrr^.  N.  I^,  nrinVl^ 
fHes.  A^.  \  prhififPpaetlt.  IM^  Iplftnisstnfe.  A1.  •,  #^ 
<»isitme.  €q>d.  '^«^**-. f*4jo*^  ^uMu&r... 
^Hhntnettnfr .  oeu  in  vdc  OW.  in^MI  ^ima  xlosent.  fMd  •  ^ 
1hftoc'€or(yo¥^.  A1.,¥*  AWbpere.W.  11.  SyiMjdifB, 
tJIc-.  A1.  ,  Syn&SHfk  ffflitrtn  efe  jxr^6c&  nii^t^  ^^itfif I  iw- 
^namiW^miAtti^  ^tfim^  okemt^rln-,  nnb- 
sntelieete  ttfh^ ,  ant«iinfl1  i^uofiHnn  verbo.  N.  M, 
l^aWta^.  A1.,  ^df^franlter.  Md.v  ^uos!  €elft#mAlnf ^ 
«wm.  A1.,  tym.  ^  ai.  ^^tuiff  ^o^^t^ftflim  j  M.  ^  '^ffltnirf  \rtWf- 
"infnmi  ibfd.,  ipAAIMfitm  eonsiliiiin.  AK  ,  coMldhmi  ^ 
id  ^t  c^mHtfiM.  N.  19,  tf^t  eotavenlns;  A1.,  sfetii « 
rom^nm.  Ibltf.',  v^ «^itinA.  Al.,  iia  ^  ^itemm. 

&  Cap.  xvii.  N.  4.  Viciorius.  %^^  Vkfvrimis.  Muos.. 
2,  calciilans.  Al.,  ca/cttiAiis..N.  5 » iBorbein.  Al. ,  1« 
^r/re.  Iblfl. ,  *colb|>1«tetsttiK  X!. .  eot/ij»/^dff/inr.  tbtd., 
ilte^  varfeftti  Al.j  fh  Y^ertiafl.  fl.  i^  hnie  rtTateTdd*- 
lum  d!ibniin.  Xl. ,  litiu;  et  thiM  c^ctufa  (^clam;al.^ 
iitiiic  a  Loilne  drenfnm  ^e/iVrum ;  al. «  ftift^yt  teie  dU" 
dfum  tffcMim.  tbld.,  oydhiem.  Al.,  ordJfte.  Ibrd.,  liS- 
bi^at.  Al.,  'UheaHi,  Nom.  S  ^eqcjf. .  in  nrtm6  cVet^ 
idecdiitanoV^^An  t(M  e^t  t.iiri6lai  Ihlet*  A^stram  Sdl- 
Vioncm,  e\  veYustlswmil^M  Godicem  tol^liihlD^m,  tdt- 
4o,  li.  crdm.  ^rtA.,  lildtis  Aj>K1.  ,  xt  (tiOlDe).  C6d.  1 
€(^.,  I11  9f/  A^^.,  i,  tx.  I&  lAsreriiul*  1  iitomol^. 
ftd.,  6\,  ^  Jra/,  A)}rf?..  xti.  Cbd.^  B.  (Tdm. ,  ^  ICtft. 
jlb,,  kn.  i&jl.,  Bbiy  u  Kaf.  A|i.«  1V«  t^.,  B.  rom.» 

X  K/w.Aji.,  ivt.Ed.,  nc^  V  ia.A^  ,  iv.toi).v 

II.  rom., VI  l(L.e\t.  M.,  Jtu,  \K^  Af>., ; 
B.  ^pm.,  VI.  trd.,  fi., i^  «i.  wan^  t\tii.  ^ 
WliTfl/.  *Aff,  mrEd..C.,  it  Kal.  A}».,  JVh.  v««.» 
«. ,  U  iraf  A]^..  tViiV.  »d.  BR ,  li  W.  to'. ,  Ivii. 
"   tdin.,  i.  |d.  A^.  Wi.  Bd^^t;.  JV^».  Affr^ 

"  ^  lAflL 


Uod.»  irbin  ,  ti  Tfcm.  A\ 


:r-»  ^* 


fii.,k. 


virtl 


jroflr,  xxt.  Cod. ,  E.,  Vlii  kdt.  Apr. ,  Vli.  S^^mnifiil 
eydus  tunce.  tXrt^nfa  consentiunt »  eicem6  qvM  \ik 
liiditibnb  bsi,  £  iV  M.  Apr^  xV,  «i  iii  €oTOe  t;.,  IV, 
e\c.  r^fflsi  1fyclu%  m^.  EdiiTo,  C.  iV,  Won.  Xpt^ 

t%.  Ood.  C,  iii  N4n.,  ixc.  ngti^oa  mks^oum 

QmtNm  tfftlue  Hmit*  fidllloC. ,  ni  id.  -Apr.  m% 
fiod.  €^.t  ir  f#*  A|ns  ^  eie.  Nnlin  nllft  VarieiiB  ne^ 
kt  boe,  ne^tn  iefMMf  «feK  ftimflesKiM  Mcrk'^ 
fantfos  liioer  tdfHwNim  nbsiMl .  enAib  mmnfdirfln 
mtsu  amedHt  aiMoufe  «iMI  |uvMt.  Sod  woswdflWfl^ 
4ksod  In  IMtobi  ^iSs  MiMUs  Ofdus  Moipit :  Cmni*ni* 
ni$  antius  11  Id,  Afns,s9nmm  ^wkk  sMiim  xtt |n^ 
forendufi  aUqui  |Miiani :  eLeoas^ntinnialU  Godiees, 
l^alat.  2g,  Regloyau  \\\  UrV  47ft,  Wuhi.  10.  Poa 
<fifujus.  Xui,  'i^^aeniVuiMU ;  AicottaSiime  muiidi  u$que  ai 
Hutic  n(hn$simum  cyct  auHum  c6inputatt(ur  anii 
Vilocciccxt.  ^A.^ueansiiaiiiotii  mtuiii^  eUt/dum  piA 
I  t^cfi  amAiln.  Wd.,  aAtiduitas  Ecctesia.  AU,  antTqt^- 
tas  Ec0lesuc.  Ibid.^jceleDraDat.^/^,  crf^raJoii^^J*. 


y>ervtfiWa  .  ,  ^. 

^)WB.  Xl. ,  bni.  ibid. ,  ^esurreltit.  Al. ,  restifreai^ni. 
utn.  I^  expurgaut£i.  AU  ejafurgemSik  fbid.,  vit|L 
1.  (>in.  HHUMJu4fl^  ^-.f^  >hmai  tnt^A 

itbVdriim.  «.  .10.  X,  -^--•-  ^—  — ^    -   ***     -  x.:..m 


ad  sopiernsci^fiiEcoi^sft.  AtJ 


i)ui.  Al.,  9tiiF.Mi&., .       ,  .*  *,    A 

seplemacrfta  Eccfcwii;  at,,  scriwA  pro  «;*i/.  W-  l^t 
1n  terliom  INbhas.  AU  lii  len/o  ZVonos.  ibia.^quarmi 
^ecTma.  aIj.  autV/a ^ecrfea.  ItTd.)  proV&er^ ^K ^ 
ihcUrrent,  fcm.,  bhjtrahiinL  M^jffirlrahuhuTi.  Sft^ 
fciriit^  d(R^Y5.  Ai.,  aecima  gttaria.lt.  ^l,  TunVs.  Al. ' 


I 


m 


AD  S.  ISiDORI  ETYMOLOGIAS  VAMARTGS  LnTMMIt. 


m 


ImMmtn.  Ibkl.,  UDlam.  Al.  on.  Ibid.,  ita.  Al.  om 
Ibid.,  seinper.  Al.  om.  N.  Si,  Innares.  Al.,  om.  Ibid. 
cccLXiiiv.  Al.,  CGCLZiT.  Et  lia  infra.  Ibid.»  fatbUa* 
bant.  Al.,  habUanl.  N.  ^,  sequeniis.  Al.,  iemuniem, 
Ibid.,  embolismtlit.  Al.,  emboHimui.  N.  i5,  pott 
aniios.  Al. ,  per  annos.  Ibid. ,  pars  assis.  Al.  add.  id 
M ,  dttM/eeim  Aorof.  Ibid. ,  quario  aniio.  Al. ,  quM^ 
4riennio.  Ibid.,  bisaextum  unum,  Al.,  bissextilem  rni- 
tilim.N.  36,  sexiaes.  Al.,  om.  al.,  sex  dies.  Ibid. ,  in 
anno.'  Al. ,  in  annum.  Ibid. ,  Kal.  Mart.  Al. ,  NomiM 
'Martias^  et  iia  infra.  Ibid.,  coinputaverts.  Al.,  com' 
puiabis.  ibid.  9  iieraveris.  Al.,  Uerabis;  al.  om.  N. 
S7,  Kal.  Mart.  Al.,  Nonas  Martias.  Ibid.,  pridle.  Al., 
•m.  Ibid. ,  in  lunaQ  cursn.  Ai.,  lunmeursui.  lbid.« 
apponitur«  Al.,  apponHwr,  N.  39,  revolvunlar.  Al., 
resoieuniur.  Ibid.,  ut  lunaris.  Al.,  quod  lunaris.  Ibid., 
«quetur.  Al.,  eequaiur.  N«  50,  iunarem.  Al.,  lunares. 
fi.  32,  pervenerit.  Al.,  penmianu  Ibid.,  circoliis  do« 
eemnovenaiis.  Ai.,  cyelus  dedmsu  nonus.  Ibid.»  vi« 
Kinti  novem.  Ai. ,  vi^nii  quaiuor,  Ibid. ,  ut  decem. 
Al.,  «1  vtginri  noMm. 

Cap.  XVIII.  N.  I9  a  sollo.  Al.,  a  sotido;  al.,  a  10- 
lulo;  al.«  absoluto;  al.,  06  absoluto.  Ibid.,  nominau. 
AK  add.M/  ex  eo  gnod  soleat  fieri  in  aiuio.lta  Gotbid. 
M.l^nominatiir.  AI.,«ocar«r.  N.  4»erat.Al.,ei/.lbid., 
celebratnr.  Al.,  eolebaiur.  N.  5,  quas  nuiic.  Al  .  qui 
nunc.  Ibid.,  per  flKuram.  Al.,  per  fuiuram;  al.,pro/k<ii- 
ram  obscure.  Ibid.,  praefigurat.  Ai.,  prasfiguralur.  N. 
6,  sive  manifestatio.  Al.,  om.  N.  8,  oaiiis  Cbrisius 
pastoribus.  Al.,  natus  est  ChrisluSt  et  paslaribus. 
Ibid.,  popuiis.  AI.,  populo.  Ibid.,  magis  adoraiuris. 
Al.,  magos  adoraturos;  al..  mo^tf  adoraiurus;  quod 
1  sequiori  tempore  non  abiiorret,  ut  futurum  In  rus 
pro  passivo  in  diu  adhibeaiur.  N.  9»  celebrabatnr. 
AI.,  celebratur^  et  Ita  paulo  post.  Ibid,,  Grai^ce.  Al. 
ndd.  Creecet  Latine.  N.  11,  in  psalmo.  Al.,  tii  Psalu* 
rto.  Ibid.,  canile.  Al.,  cantate.  Ibid.,  iniiio.  Al.,  m 
intlto.  Ibid.,  Insigni.  Al.,  insigms.  N.  12.  dedicatio« 
AI.»  adificaiio;  iia  Gothici.  Ibid.,  colebant.  Al.,  u- 
tebrabant.  N.  15,  liierusalem.  Al. ,  Hierosolymam. 
Ibid.,  aselium.  Al.»  asello.  N.  li,  vocant.  Al.,  vocat. 
Ibid.,  quia  tunc  moris  est.  Al.,  ^utatn  eo  tuue  mos 
ist;  al.,  qula  in  eo  mos  ei(.  Ibid.,  observaiione.  Al.« 
ab  observationem,  Nom.  15,  competenlibus.  Al.,  con^ 
pentibus.  Ibid..  confiteantur.  Ai.,  confitentur.  N. 
46,  quod  et  boaie.  Al.,  quod  hodieque;  al.,  quod  et 
ueque  hadie.  Ibid.,  atque  initium. . .  declaratur.  Al. 
om.  Num.  17,  Sabbalum.  Al., sanelnm^ve  Sabbatum. 
N.  IS»  rnturi.  M.Juturi  iemporis.  N.  19,  nostri.  Al., 
stostri  lesu  Ghfisti.  Ibid.,  in  reaurrectionem.  Al.,  tn 
resurrectiane.  N.  20,  quia  erat.  Al.,  qui  erat.  Ibid., 
nulllus.  AU,  t//tttf.  Ibid.f  non.  Al., ;am  non.  N.  21, 
iperaret  in  flne.  Al.,  speraret  finem. 

Cap.  XIX.  N.  %  orlente.  Al.,  oceurrente.  N.  «*$,  eoU 
lecta.  Al.,  coUectis;  al.,  coliectus,  lbid.,,circum  aras. 
Al.  cifca  aras^  N.  6,  sincinium.  Al.,  sinfiium;  al.,nu;« 
amum.  Ibid.,  classium.AI.,  piausuum.  N.  8,responso« 
rioa.  Al.,  reiponiona.  Ibid.,  quod  inde.  Al.,  ^tioi  inde; 
ul.tquod carmen.fi.  10,  in  isptitiam.  Al.,in Ueiitia.  N. 
12,  est,  cum  id.  Al.  om.  cum.  Ibid.,  quod  organuai. 
AI.9  ottoif  cum  erganum^  Ibid.,  com  guod.  Al.  om. 
«nm.  ibid.,  a  psalterio.  Ai.  om.  n.  Ibid.,  nec  mos. 
Al.  om.  ned.  N.  13,  primus.  Ai.,|in/SmtM.  Conjectu* 
ram  Cbaconis,  de  qua  in  not.,  contirmat  Cod.  Mu- 
tin.,  ubi  legitur*  primus  incentaris^  secundus  succen' 
loris.N.  14,  confirmenu  Al.,  confirmet.  N  .15,  vo- 
cnm.  Al.,  vocti.  Ibid.^  cantando.  Al.  om.  Ibid.,  et- 
rum*  Ai. ,  earum.  Ibid. ,  disjunct»  continuatlools* 
Al.,  diitin^a  conltnttoltomi ;  al.,  dtiijncla  cantinua- 
tl^ne;  al.t  diiHnctm  ceniinuationis.  N.  16,  conjungen- 
das.  Al.,  conltnigrindai.  Ibid.,  interpositom.  Ai.,  tn- 
terposita.  Num.  17,  lau8.AI.  om.  Ibid.,  sunt  canius. 
Al.  om.  canltti.  Ibid.,  ti  ergo  et  in  laodem,  et  Del, 
et  cantatur,tnne.  Al.,  liir^o  ei  iniaudem  Deidiatur^ 
el  eantatur.  N.  19,  dttomm.  A|. ,  duam.  Ibid.,  et 
Hobrmm.  Al.,  eivenHm  H^brwum.  M.  20,  enuatit- 


A  re.  Al.,  anmmiiare.  M.  21.  ttcra.  At:,  ttMln.  R. 
23,  voetbuli  liitert.  Gotbici  el  tlii,  ueeaB  Huera^ 
quod  prieferendom  eenserem.  N.  24,  nlltri.  Al.,  «1 
niitrt;  al.,  atlario;  tl.,  al^ari.  Ibid.,  MMninniur.  Al.^ 
nomtnalMm.  N.  26,  divint.  Al.,  Dei.  Ibid«,  n.  27, 
mnnemin.  Al.,  muneris.  N.  30,  dedicaiionem.  Al. 
oiii.  Ibid.,  signiflctre.  Al.,  signifieari;  tl.,  eeasecr^ 
tionem  dedieatione  sufnificari.  N.  31,  ptni  el  €tliei. 
Al.,  paiiji eteaiicis;  itt  Golhiei.  N.  32,  nunc  ptlarat. 
Al.,  nunc,  inqmt,  paierae.  Nom.  34,  immoltbtiKnr. 
Al.,  immoiabant.  N.  3(1,  ctrerent.  Al.,  Ati  carerenu 
Leetio  commonis  tosiinetnr,  qnit  careo  in  Htt.  repe- 
ritur  com  tccnsttivo.  N.  37,  abslinuerii.  Al.,  «i«il« 
Ntfirnnf.  N.  38,  dmn  sit.  Al.,  dum  fii.  Md.,  taMtifi. 
cttor.  Al.,  sacrificatur.  Ibid.,  opertnte.  In  Ptl.  2$t^ 
tuprt,  ett  cegwminative.  N.  39«  btplismnt,  61 
cbrisma.  Al.,  baptisma^  dirisma;  tl.,  ^apiisMm, 
rAriimo.  Cod.  Vtt.  023  interpolttut  :  ceammwia^ 
baptismust  chrisma^  corpni,  ei  cestera^  quee  ab  sdwO' 
^cramenta  dicuntur^  eic.  fbid.,  ttnguit.  Qtt».  Ai., 
^  lan^Mii  Christi.  Qinr.  N.  40,  sub  legttmento.  Al.,  eak 
tefumentum.  N.  il,  euindem.  Al.,  eommdmi.  N.  42, 
dispeiisentttr.  Al.,  diipensetur.  Ibid.,  qtti  qooodtm.  Al«, 
qumquondam.  Ibid.,  visibiiibttt.  Al.,  visibiiiler.  Ibid.« 
dispositloiiem.  Ai.,  diipmiolHmim.  N.  43,  in  mdiiit. 
Al.oin.lbid.,longe  tliud.AI., /oM^alllir.  N.  44,  liiH 
ciione.  AI.,tN(incltoiM.  N. 45, oognoniinalione.  Al.,m- 
anatione.  N.  47,  baptismus  datur.  Al.,  6i^ltimtim  ilafnr. 
lbid.,percoiignieii8...  eontrectabiie,  etvi!»ibile...  sn* 
per  quod.  Al.,  percengruetuem...  conireetabitem^  d  rt* 
it^iiim...  super  quem;  al.,  contrectabiiem  rim  riii- 
biie.  Num.  48,  ttnetoro.  Al.  om.  Ibid.,  et  tnimos. 
Al.,  amma,  omitso  et.  N.  49,  ett.  Ai.,  tof.  ibid., 
01  ctro.  Ai.,  et  care.  N.  51,  in  bapiitino.  Al.,  tn 
4ap/timMm.  Ibid.,  per  unctionem  tanetificniio  tpiri« 
lut.  Al.,  ptr  tinciienemt  sanelific0ie  epiriiuaUs.  Ibid., 
de  pristina  disciplina.  Al.,  ad  mrisUnam  ^sdp^um. 
N.  52,  spiritoaliier.  Al.,  spiritaiiier.  Ibid.,  in  ipsn 
baptismi.  Al.,  in  baptismo.  Ibid.,  tctus  esl.  Al.  om. 
Q  Ibid.,  mergimur.  AL,  mer^nninr.  N.  53,  tcribttnlur. 
Al.,  describitur.  N.  54,  tuper.  Al.,  per.  Ibid.,  reeo* 
gfioscens.  AL,  le  cognoseens.  Ibid.,  qoiesdi.  Al., 
requiemt.  N.  55,  mibi.  Al.,  mtAt  DamiMus.  N.  56« 
exorcismus.  Al.,  mixormmnm.  Ibid.,  enm  pecctlo. 
Al.,  itt^  p.;  al. ,  in  p.  N.  57,  Coiiatio.  Ai.,  cogniiUa. 
N.  58,  Triniutis,  et  uniutem  Eeciesi».  Ai.,  TrixUa^ 
tis^  et  unitaiis^  ei  uniiaiem  Ecdeeics.  N.  59,  In  po* 
blico.  Al.,  tn  puhiicum,  Ibid.,  repulalnr.  Al.,  camr 
putatur.  ibid.,  qui  in  carcere.  Al.,  quia  in  e. ;  tl., 
eum  in  c.  Num.  60,  sed  boe  tingultribus.  Al.,  eed  im 
hoe  I. ;  tl.,  sed  hoc  in  s.  N.  62 ,  Idem  eiitm.  Al.,  ita 
oliam.  Ibid.,  ptralytieum.  Al.,  claudam.  Ibid.,  tani* 
uti.  Al.,  Miiiiai^.N.  63,  et  utiqiie  ei  Israelit  ditcl- 
plint.  Ut  uti^ue  Israeiis  disdplinam.  Ibid.,  ler  die. 
Al.,  ter  in  die.  Ibid.,  persontmm.  Ai.,  om.  Ibid., 
oratione.  Al.  tdd.  oratione  debemut.  N.  65,  ptrci* 
monia.  Al.,  parcimonice.  Ibld.,  Jejunnm.  AI.,;V;«Matt} 
Ibid.,  exisiuni.  Ai. ,  esiii^nr.  N.  66,  sive  trittitja. 
^  Al.  oro.  Ibid. ,  retcindal.  Ai. ,  resdndU.  N.  67, 
^  tutuloram.  AL,  iilorttm.  Poru  iiolomm.  N.  69,  do* 
cimi.  Al.,  «fectmi  mensis.  N.  71.  punitenlit.  Al.,  {Mh 
nientia.  Ibid.,  pttiiiai.  Al.,  pMnn.  Ibtd.,  evtdil.  AI., 
evadd.  Num.  72,  in  similitudinem.  Al.,  in  iimtliltt- 
i^ne.  Ibid.,  purgttio.  Al.  om.  N.  74,  ntm  ticttl... 
regredimur.  Al.  om.  N.  75,  interpreittur.  Al.  onu 
N.  77,  sibl.  Al.  om.  N.  79,  bumitifictndi.  Al.« 
humUiandi.  Ibid. ,  ineubtre.  Al.,  incurbare.  Ibid., 
mmroribnt.  Al.,  errenbus.  N.  80,  esomologeset... 
peccaiorum  aguntur.  AL,  exomoiogesis  p...  agiiar. 
Ibid.,  indicontor.  Al.,  dieuntur;  Al.,  tnde  dtainf»r; 
tl.,  ^Me  tndioiiiinr.  Ibid.,  Dominum.  Al.,  I^Nni. 
N.  M,  iiunc  jain  titramque.  Al.,  nnn«  jam  disiai 
vulgo  utrumque.  AL,  iu,  omisto  jam.  Ibid.,  dctignn- 
tione.  Al.,  mgnificaiione.  Ibid.,  dieantur.  Al.,  itii/t- 
caniur.  Ibid.,  nunc.  Ai.,  om.  N.~  82,  flebtnt.  Anll» 
qoissimut  Codei  Toleunut  tlit  tddit,  qm  imwt 
iragmenU  io  tppeodice  oAbibiu  snnt. 


«>  S.  IBHMRI  ETYliHjOGli^S  VABUNTES  LECTKMIBS. 


IH 


SEPTIMVS. 

Ga».  I.  Num.  i,  velinl.  Al.,  velUtU.  N.  3,  oppri- 
mitur.  Al.,  iNr^fiifCiir.  Nuro.  5,  in  Laiinuin.  Ai.»  om. 
Ibid.,  quasiSioc,  liinor.  Al.^^aft  f>o^o(,  tlmor.  Ibi(l.« 
sil  timori.  Al.,  tU  timer.  N.  7,  in  p^almo.  At.,  in 
puUmii.  N.  8«  ordinalioue.  A!.,  ordine.  N.  9«  quin- 
luni.  Ai.«  ^jiriiiM  naifteii.  Ibid.,  supra  omlos*  Al.» 
iuiiia  omiMf  cce/oi.  N.  iO,  qui  esi.  Deus.  Al.,  ^ut  e$t 
Deut,  Deui.  Ibid.,  esi,  boe  esl.  Al.,  ett,  et  ob  hoe 
0fl.  Ibid.,  essentiffi  iiomen.  Al.,  e$$etuiale  nomen* 
N.  il,  umlabilia.  Al.,  commutabiUa.  Al.,  iitcommii- 
l«#i/ifr.  N*  13,  io  coiiimiini  eloquio.  AL  in  eontoquio, 
aul  in  eoUoquio.  Ibid.,  esseiilia.  AL,  eisentite.  N^  16, 
poiiiiur,  et€.  AL,  ponitur  lod  He,  id  Cfi,  diia6iif  la^ 

Jute  duplicata  proaualitate  ine/fabilet  etc.  Ibid.,  ideo. 
J.  om.  Num.  18,  iiem  oini:ipoteiif...  imperium. 
AL  om.  N.  19,  iueommulabilis,  aeteruus.  Al.,  iii- 
«OKfumma^iijf,  aternkt.  N.  19,  moriatilas.  Al.,  mor- 
iaUs.  N.  25,  manirestaiionem.  Al.,  majeitatem.  Ibid. 


A  Filio.  Al.  om.l^«i.  N.  49,  hme  est,  qnod  seribilur. 
Al.»  hine  Scriptura.  Ibid.«  nosiras.  aL,  noflra. 

Cap.  111.  N.  I,  eorum.  Al.,  eju$.  N.  2,  Spiritus. 
Al.,  Spiritue  $anetu$,  Ibid.,  id.  Al.,  om.  Ibid.,  rcfer« 
tur,  et  gpirans  utique.  Al.,  refertur^  spjranf  «lifiie; 
al.,  r^/fr/iir  fpiranf,  el$piratt$  utuiue;  al.,  refertur 
si»ra/ttf,ef  tpiruM  utique.  Ibid.,  spirilus  est.  Al  om. 
Ibid.,  proprio.  Al.,  proprie.  ibid.,  dicitur.  Al.  om. 
N.  3,  non  semper  secundum  id,  quod.  Al.,  non  se- 
eundum  quod.  Ibid.,  refertur  ad  aliquid ,  sed  secuu- 
duni  Id,  quttd  aliqutm.  AL,  refertur  aliquid  eecun" 
dum  id  quod  atiquam;  al.,  refertur  ad  aliquid^  $ed 
$ecundum  id^  quod  ad  aliquam.  Ibid.,  signiOcat.  Ai. 
add.  $igmlicat^  imelligitur.  N.  7,  Triiiitalis.  AL, 
Diviniiatie.  Ibid.,  indesiiieoter.  Al.,  indeficienter. 
N.  9,  quos.  Al.,  quod,  N.  iO,  Grasce.  AL  om.  la 
Codice  velusiissimo  Toieuno  nota  est  ad  buos  lo- 
cum  :  iVoit  naturaliter  apparuerunt^  $ed  per  euhjeetaM 
creaturam  figuraie.  Num.  iO,  Grsce.  AL  oin.  N.  13» 
uiilu.  AL,  «ntlalif.  ibid.,  guique.  AL,  recimei 


tau$.  N.  25,  maniresuiionem.  Ai.,  majeitaiem.  loia.  -  uuiu.  AU,  iintiaiif.  imd.,  guique.  AL,  rsdDi«ii/ef  ^tii- 
Joannes  in  Episiola  sua  dicil.  AL,  Dominiif  in  Evan"  ^  que.  N.  U,  ideo.  AL,  iii  Deo.  Ibid.,  intelligum.  Ai., 


aeiio  dixit,  Al.,  Domiuui  in  Evangelio,  et  Joanne$  in 
Epiiiola  $ua  dicit.  N.  24,  tlmor,  roceror.  AL,  dolor^ 
moeror.  AL»  timor,  memoria.  N.  25,  zelare.  AL, 
ulari.  Ibid.,  nostro  usu.  AL,  de  no$tro  usu.  N.  27, 
esse  polesi.  AL,  e.  qui$  pote$t.  ibid.,  sed  quod  ba- 
bei«  AL,  ud  qum  habet.  Ibid.,  onmia  uuus  esU  AL, 
mmiia  nttttiii  Mte.  Num.  28,  quidem  bonum.  Al.,  ^ttt- 
dam  b.,  forie  qmddam.  Ibid.,  suinmum.  Al.,  fttmiNttm 
bonnm.  Num.  33,  a  Deo.  Al.,  ab  eo.  Num.  33,  pro 
efllcieoiiis.  Al.,  pro  efficiendie.  ibid.,  eausarum.  Al., 
cou$i$.  Ibid.,  speclai.  AL,  exspectal.  N.  36,  el  obii- 
viscens.  Al.-,  est  obliviueM.  N.  38,  reperieiur.  AL, 
reperitur.  ibid.,  in  futnrum.  AL,  in  futuro.  N.  39,  iu 
Ueuiir.  AL,  in  Deo.  Ibid.,  traiislate.  AL,  ttanelative; 
oL,  iroiifiaia.  ibid»,  aoiicius  eju$.  AL  oiu.  eju$.  Ibid., 
fMl  lociim.  AL  add.  od  loeum  manet^ 

Cap.  II.  Num.  3,  spiritualis.  AL,  $piritali$;  ei  sie 
^libi.  ibid.,  sicut  dicilur  in  Actibus  apostolorum 


ita  agunt.  N.  10,  sempiterne.  AL,  $empiternm  $aluti$. 
N.  17,  impertiu  Al.,  impartit.  N.  20,  sanienlia.  AL, 
mipientUB.  N.  21,  ETangeiii.  AL,  £iMiii^/iorMm.  Ibid., 
boc  Idein  ita.  AL,  hoe  identidem.  Ibid.,  iesu  Gbristi« 
AL,  om.  N.  22,  deciaretur,  elc.  AL,  declararetur. 
Unde  et  Dominut :  Eetote^  inquit  prudentee^  eicut  $er' 
pentet,  et  fimp/icef ,  eic.  N.  15,  iffnibus  mos  esi.  AL, 
iqnii  mo$  e$t.  N.  28,  Spiritus,  AL,  Spiritu$  $aneti^ 
N.  30,  ab  eo.  AL,  a  Deo.  ibid.,  ot  oecesso  oou  bi- 
lieiis.  AL,  «f  non  nece$$e  habetie. 

Gap.  IV.  N.  I,  appellaia«  AL,  appetiatur.  N.  4,  ap* 
pellalur  Ingenilus,  etc.  AL,  appeHatur.  (JnigenituM 
Pi/tttf  so/ttf  de  Patreest  natue.  Spiritue  $anctus  de  Patre. 

Gap.  V.  Num.  i,  dicuniur.  AL,  oin.;  aL.  dieitur. 
Ibid.,  Helacbim.  AL,  Mataoth.  lbid.,jiuuiieuU  AL, 
nttnlianu  N.  3,  significent.  AL,  $ignificet.  Ibid.,  sacra« 
AL,  om.  N.  4,  iuUrprelanJo  exsequemur.  AL,  inier'^ 
pretatione  exuqmmur.  N.  6,  Latina.  Al.  om.  Ibid., 


collecii.  AL,  ncut  in  Actibue  coUecti;  aL,  ficttliii  n  qui  vero«  Al.  idd.,  qui  vero  annuntiant.  Ibid.,  priu- 
AcGbue  apo$tohrum  ascribiiur  collecti.  N.  4,  dum      ceps.  AL,  ..  •  .    . 


Jesus.  Ai.,  dum  dicUur  Jesus.  N.  8,  vocabis  uomen 

cjtts  iesum.  AL,  voca6if  n.  e.  Salvator;  al,  vocabitur 

n.  e.  Jes ttf ,  id  est ,  Salvator.  Ibid.,   populum  suum. 

AL  add.,  a  peccatie  eorum.  N«  10,  Deus  Dominus.  AL, 

l>ominttf,  et  Deus.  N.  il,  unicam.  AL,  unitam. 

N*  13,  vocatur.  Al.,  vocatus,  Ibid.,  adoplionem  gia- 

tise.  Al.,  per  adoptionis  gratiam.  N.   14,  omoosios. 

AL,  omottfioii.   Ibid.,    appelialur.  Al.,   appeUatue. 

M.  15,  inveiiiaiur.  AL,  inveniittr.  ibid.,  iu  assertione. 

AL,  in  $etmone.  N.  16,  et  imago  ejus.  AL,  et  imago^ 

fiine#|ttf.  Num.  18,  babemus.  AL,  habebimue.  N.  19, 

Terbom  ejus.  Ai.,  verbum  Dei.  N.  20,  Paier.  AL  om. 

N.  21,  promisit.  AL,  promittit.  Ibid.,  iiuago  dicitur. 

Al.,  iwa^o  IM,  omisso  dicitur.  N.  22,  siinililudiiie. 

AL,  simi/ilNdifitfm.  N.  25,  revelet.  Al.,  roveiau  Ibid., 

P^ter,  et  Spirllus.  Al.,  Pater^  et  Fiiiu$ ,  et  Spiriiue. 

Ibid.,  el  lumen.  AL  om.  N.  26,  spleudor  auteiii.  AL, 

eptendor  Deu$.  ibid.,  reserat.  Al.,  referat,  Ibid.,  jliu-  ^  . 

minalor.  Oriens.  AL,  i//ttmina/  omne$.  Oriene.  N.  27,  DN.  25,  quoniain  Serapblm.  AL,  q*  Cherubim,  N.  2(1, 


— ^ ,  principaiue.  Ibld.,  iiiterpretaiur.  AL,  nttn- 

oipalttr.  N.  7,  testaiur.  AL,  teUatue  e$t.  Ibld.,  el 
ecce.  AL,  om.,  et;  aL,  om.,  ecce.  Ibid.,  curre,  e>.  AL, 
om.,  et.  ibid.,  babiubiiur.  AL,  habitatur.  N.  8,  bo- 
mini  diceret.  AL,  homini  dicerent.  N.9,  privatis.  AL, 
ftt^  privolif.  Num.  10,  Gabriel,  etc.  Alli  primum 
exhibent,  Miehaei  interpretatur^  elc.  Ibid.,  mjnifo- 
sutur.  AL,  manifestabitur.  N.  11,  venit  ad  Mariaro* 
AL,  mittitur  ad  Mariam.  N.  i2,  inierpreiaiur.  AL, 
tfrlifttr.  ibid.,  valel  facere,  ouod.  AL,  ra/ef,  q^od. 
Ibid.,  prxvalet.  AL,  potesl.  N«  14,  \isum  resiituil. 
AL,  visum  ei  r,;  AL,  v.  eju$  r.  N.  16,  ordines.  AL, 
ordinationee.  Num.  17,  angelica.  AL,  angelicee.  Ibid., 

Eir  quae.  AL,  per  quos.  N.  18,  mallgni.  AL,  magni. 
id.,  mnndo.  AL,  modo.  N.  10,  eidecies  millies.  Al. 
om.,mi//i«f.  N.  21,  dispoitiu  AL,  decemit^  vei  diepo^ 
nit.  N.  i2,et  IpsL  AL,  etipect,  Ibid.,  sublimiora.  AL, 
ftt^/imionim.  ibid.,  bocest.  AL  om.  N.  24,  nulll. 
AL,  Ntt//i  alii.  Ib.d.,   cuiam  eo.  AL,  eoram  Deo. 


fons.  Al.,  orfttm  fert.  Ibid.,  nos.  Al.  om.  N.  28,  re- 
mou  AL,  rerttiii  omnittm.  Ibid.,  sitientes.  AL,  filieji- 
fem.  Ibid.,  suscipiet.  AL,  fttfcepif.  N.  30,  sicui  et  de 
eo.  AL,  ficttf  ipfefttoatte  de  eo.  Num.  .52,  idem.  AL, 
bdeo.  N.  34,  legitur.  AL,  dicifttr.  Ibtd.,  uiagni  con- 
siiiL  AL  om.  N.  36,  obtulit.  Al.,  tutit.  N.  37,  intel- 

aalur.  Al.,  intetUgat.  N.  38,  ad  Deuiu.  AL.  ad  Do- 
niim,  Ibid.,  iiigredlmur.  Al.,  ingredimue.  N.  39,  id 
ctl.  AL  om.  N.  42,  ovis.  AJ.,  ef  ovis.  lu  infra  ef 
mies,  elc.  N.  43,  idem  et.  Al.  om.  N.  44,  propter 
qood.  AL,  quod^  omisso  propfer.  Ibid.,  resurrectiouem. 
AL,  reeurrectionem  euam.  ibid.,  nec  miruin.  AL,  ui- 
iNirttm,  Ibid.,  descendisse.  Al.,  descendtre,  N.  43 , 
eiim  siu  AL,  dum  ^t.  Ibrd.,  boininis  Fiiius.  AL, 
FUiue  Det,  henunis  Filiu$.  N.  46,  Scripluiis.  AL, 
Scripturi$  $ancliu  Ibid.,  Deis.  AL  om.  Ibid.,  de 
teipso.  Al.  de  ip¥f.  Ibid.,  diiiU  Ai.,  dieU.  N.  48,  Oei 


ordiuc.  AL,  ordinee.  N.  28,  qoas  promeruisse  co<, 
AL,  quia  merui$$e  eos.  N.  29,  prae.*i(iU  AL,  prorfnnf. 
N.  30,  in  perseveranlia.  Al.  om.  tn.  Ibid.,  et  posl 
CQpii  crcalioiiem.  AL  om.  N.  31,  ostcndens.  AL,  o$* 
tendentes.  Ibid.,  in  Dei  amore.  AL,  mundi  amore; 
lorte,  mttitdo  omore.  N.  32,  quod  vero  faciem.  Al*, 
laciem  vero^  omisso^ttod.  Ibid.,  pedes  Dei.  AL  om« 
/)ei«  ibid.,  tcsiimoaio.  AL,  Ustimonia.  N.  33,  do  fa« 
brica.  AL,  fabricam.  Ibid.,  facu  suni.  Al.,  facta  eet. 
Ibid.,  ciamaitt.  AL,  etamat.  Ibid,,  Triniiaiis  in  unn 
diviniiaie  domoostrttnt.  AL,  Trinitai  unum  dioinilofis 
moneirat. 

Cap.  VI.  N.  2,  spirilualL  AL,  $peciati»  ibid.,  per- 
sequeniur.  AL,  perte^ttimttr.  Ibid.,  altiginius.,  AL, 
affinstmttf.  Ibid.,  posoimus.  AL,  poNiiiittf.  N.  3,  coio* 
moieniur.  AL,  compttfeiifMr.  N.  6,  E^'ahi  vitam,  el 
coUmiUitem  appolUium.  AL,  Cta  vtio,  et  eMtttmitne 


V»5 


Xb  %  iSHKAI  ETYMOLOGIAS  VARIANI ES  LlntTfMBS. 


m 


eppeHhtb,  ^l.  on).  WfM,  eir.  N.  9,  ^x  monvig.  Al. , 
a  mormfs.  Itiid.,  svscitAret.  W^.teiHicUaret.  M.  If), 
fitVorandi.  At. ,  vtcahdi,  fbiA. ,  6t  fifniilUtfdlne.  Al. » 
«r  fn  shmmdiffem.  N.  15 ,  derivainVft.  A|l. ,  thrmH' 
rvm.  N.  )5,  ebiin  enWi.  A1.,  <nTm  cum.  lb;a.,  l^raeYe- 
yifsse.  Al.y  perrMffnit<k(?.  N.  li^,  (^dod.  A1.,  eo  qnod. 
Ibfd. ,  el  prophctae.  At.  om.  ibld.,  ei  fojidlaft.  A1., 
h  paptdi.  Ib!d.,  Cbristns.  A1.  add.  Chrims  ueun- 
dnm  tomein.  Ibid. ,  nomftn.  Al. ,  no^mien  ejus.  N.  17, 
ralidfis.  A1. ,  ctdMuM.  Ibid. ,  '61 1))86.  A1.,  ^fa  xpth. 
N.  tt,  ex  eo.  ^l,  e«  <?a.  N.  tj,  ^rog^ntti.  A1.,  pf<ft- 
pA^n*.  N.  25,  ipse.  Al.  om.  rl.  2S,  nominTs.  A1. , 
iromen.  N.  29^  fmmutdllk.  A1.,  tmmtiAiri.  Ibtd.»  Abra- 
ham.  A). ,  ah  Abfahm.  )bld.,  tt  ea.  Al;,  vx  eo.  N. 
30,  iEgyptt)».  At.  onfr.  Ibid.,  cbhtnTexul...  9i<1  Saranik. 
Al.  om,'  N.  5t ,  tbymtamd,  A1.^  rhylhUma  Inr^rprela 


lur.  N.  55,  r^Ufas.  Ai.,  scUicet  rujd:,  ft)id.,  qiiando 
enfm.  Al.,  Vi/dyinrm  ^¥ifm.  Tf.  31,  atque  Meo.  Al., 
afque  iderh.  N.  35,  acceberit.  XI.,  accepii.  N.  58,  os 


moia.  N.  4d,  sefcondinirum ,  dlv1ftio*nTs.  Al.,  tecun- 
dnrum ,  drtettdrii  ;  al. ,  sifciiyicfaiviil ,  <frt<is&fr'« ,  inde 
Phares';  a1.,  memhrdnutd  secundatUM^  dhis\dnih.  Irf 
«I,  Phnres,  N.  42,  recte.  aI.  ,  recte  doUns.  iN.  *S, 
nomeh  esl.  A1.,  ridmen  esl  digiiithVis  ^  non  hbhms. 
tbid.,  sic  ^nlm.  Xl.,  stctitenim.  tbid.,'dem>itnn§.  A1,, 
ienegans,  N.  4),  signum .  A1.,  signum  ejus^  tessit  enhfi^ 
ei  defecit.  N.  45,  t>el)iceum.  AU  petficwrum.  Ibld., 
in  capitd.  At.,  tn  cApite  dehique.  N.  46,  idOplaVit^  Xl., 
ddop.doit  fitium,  N.  50,  prdcfiguratu^n.  XI. ,  \ocatuifii. 
N.  51,  in  Hgun^.  AL,  figurdm.  N.  52,  OlbonTe!.  XI., 
€othonUt»  N.  54,  ^nali  prscsa^io.  X\.,  iiudki  prd^^sa- 
aio.  tUd.,  noitiinls.  A1.  om.  N.  5^^  lidstibus.  Xl., 
hOstihiis  earum ;  al.,  h,  eorum,  N.  57,  Tn  CoiVsolaiid- 
neni  6na'n).  Al. ,  fn  consdlatioue  sua.  N.  51^,  cssei. 
Al. ,  esseni.  ibid.,  postremo,  elc.  A1.,  pOstea  gfratia 
1)6  Jctcunda,  omisso  est.  N.  tO,  's^cerd6ui.  Al. ,  sd- 
cerdotts.  N.  el,  popiilo.  A1.,  'testdnienW.  N.  Ci,  lYiti- 
tnm.  A1.,  muiuum.  Ml.,  iits'ul;c.  Xi.,  in  sdte.  N.  65, 
actepll.  A1. ,  accepit  nomcn.  N.  61,  TolrlT&Yni^nu  tAi- 
4ue  qufa.  Al.  /'or/tsstmt(m  titiq  eqitia;  at.,  fdr/t  il^antt 
uiique  quia;  al.,  mdttti  /brrti  mterpreiMur  MqUe  i(u\a; 
Bl. ,  om.,  Mque.\\i\li.y  de  qua  praedlxerat.  A1..  de 
ifao  dixerat.  N.  65,  trrnomius.  At.,  lrrf&v$  noDifnJktfi. 
N.  67 ,  plitatus.  Xl. »  plfflCflirMm.  N.  75 ,  l>ei.  Xl. , 
Deum;  :i!.,  Dotmm.  N.  74,  onuslus,  Al..  /t'6ncsf«s.  N. 
76,  judicatio.  Al.,  judtcdCio  DovnTni.  N.  'iT,  meum.  Al., 
ynecwn  ,  »c/  humnHm;  aU,  «oruitt  pVo  mtt/m.  N.  78, 
vangulnem.  Al. ,  sdnguine.  Ibid. »  prxcl^itala.  A1. , 
wriecipitatas.  N.  79 ,  ipse  vel  est.  Al. ,  iple  vtfo  cst, 
Ibid. ,  co1is6tan$.  Al. ,  consutf^s.  N.  SO ,  lagnncnhe 
anguside,  sive.  Al.,  nabunculas  angas(ie,  tive  sanctte  ^ 
sive.  Ibld.,  per  somniuni.  A1.,  pro  somnio.  Ibid.,  ^es- 
Mo.  Al.,  ceisf&.  IVd.,  agniiione.  At. ,  cdgnUione.  N. 
81,  ro,  magisier.  Al.,  robur  magiil&r. 

CAt>.  VII.  N.  1,  quid.  A1.,  quontodo.  lt)ld.,  *^4  eatisls 
Tropfiis.  AI.,  ex  causa  propria.  4b1d.,  prin'ceps.  Xl., 
tortnctporMi.  N.  2,  propter  Israel.  A1. ,  prdpter  /ii'«- 
vtas.  N.  5,  rlserat.  Al.,  risit.  Ibid.,  admirans.  Al., 
admirattts.  N.  4^  ct  JosTas.  Al.,  et  Oiias.  N.  5,  de6e- 
perit.  W.^dereph* N.  6, Dominun).  Al.,  Doininvmfacie 
ad  faciem.  N.  7,  FiUus.  Al.,  Ft/i«i,  sive  iidens  FHium. 
N.  8,  audilio.  A1.,  auditio  Dei.  N.  19 ,  dixii  enilti.  A!., 
sic  enim  dixil.  Ibid. ,  ambigeifS.  A1. ,  flmW<?t/s.  Ibril. , 
Vir  m^us.  A1.,  >»iflrf/ui  meus.  N.lt),  Jiidas.  W.yJudd. 
N.M,  /equippe...mer(es.  A1.. oilh. Ibid..  mandrajo- 
Tis.  A1.,mfltKifrfl^orfli.N.12,liM)itavH.  A1.,  habitapH. 
tS,  \i ,  de  convcrsione.  Al.  ^  de  conversatiohe.  N.  14, 
;(Tum  eum.  Al.,  ciim  eum.  D)id.«  &e.  A1.  om.  N.  16,  ex 
'iftiymologia.  Al.  oni.  ea?.N.  t7,  alidin.  A1.,  fl/iKtn  /I/irrtn. 
Ibid., Phanneca.  A1.  oin. Ibid., absconditbVum rcpettO- 
rem.  Al.,  abscondiior  repertorum;  al.|  a6icon(ffU(m  rt- 
pertorum.  N.18,  debel.  Al.,  dc&eM.1bW.,Pbaa'neca. 
Al. ,  om.  tbid. ,  liberarit.  Al.,  tibmtet;  a1.,  ipse  tl- 
5erflre(.  N.  19,  deitrae.  Al. ,  dexlef/» ,  Ct  BlC  Infrt. 
Ibid.,  appellaVur.  AJ.,  interpreiatur. 

CAt>.  vni.  tt.  1,  ietarillias  Vateii  ^WkV  A).,  'jn»l- 


A  aVm  vates  appeltM.  UM. ,  pMliMebant.  Al. ,  fr«- 
iptne6ani;  al.,  priBuiepant.  Ibid.,  mysterio.  Al. «mi- 
nisterio.  N.  2,  super  solium.  Al.,  ittper  Ifti^nsm.  N. 

'  3, 1n  futurum.  A1. ,  1n  fnrtfrti.  N.  5,  fortls  Bomirfi. 

,  Al. ,  Tortis  Dominuk  If.  6,  aciceplt.  A1.,  sutcepit.  N. 
7,  Saivatorem  enim.  Af. ,  Satvatdr  est  enlm.  Ibid. , 
phedicaf.  AI.,  py/rrficotii*  a1.,  pr/rt^CTnr.  N.  S.  ron- 
feiiiai.  Ai.,  wcf  conirfint.  N.  9,  vlsVones.  A1.,  I>«  ri- 
^iofiei.  Ibfd.,  signa  ijfuaedam.  A1.,  singutaet  iuKdam. 
K\.^singttla  quadam,\en  leclio  videiih' tt^/a ,  qiue 
lerhnt  noift  &In$;ulari^  et  eftmpendlarise ,  dlctd^  prl- 
toiuiti  singufa ,  inde  sfHgtd ,  ^stremo  iHgta.  fiifd.,  pf^- 
bem.  Xl.,  pfltfei.  N.  10»  «aiv:ins,  dnrti.  Al.,  sttltims 
fnierpretdlur^  dum.  N.  11,  l^esonn.  At.,  resbnntur.  N. 
15,  gemens.'  Xl.,  getmen,  Ibld.,  ^vangcllkanif^ ,  eic. 
A\.  ^  evangitixantis  pacem,  et  annuniiantis  ifonii.  N. 
14,  Domfnl.  A1.,  9ofy)t/20.  Ibid.,  TTdWsta.  Al.  oVn. 
n.  15 .  q^r6  de.  XI. ,  de  itHd.  Ibid.,  quis  t%i . .  ,  $eh- 

'  fentia^?  A1.  6t».  N.  16,  specnfa.  Xl.,  'specalHm,  IbTd.. 

k^  protohetam.  A1.,  ad  prdphetas;  nl.,  flrf  ptofectum. 
md. ,  doVnuf  Isrftel.  A1. ,  om.  N.  17,  famunas.  A1. , 
«entfs.  Ibid  ,  viJet.  A1.,  tfrfelicr.  Ibid.,  mihisterio. 
Al.,  \npterio.  N.  19,  f)[)se  est  et  Ainattii.  Al. ,  tpii^ni 
«niierifm  kmathi;  jit.,  tpnim  AtimrM.  Ibiiil.  /  verbum 
Dei.  AI. ,  t;er6'um  ^onrfm'.  Ibid.,  Vemita  est.  Al. ,  «^- 
ffrfli  est;  Al.,  tferiiatis  ett.  roid.,  ipsnm  puerum  Anm- 
tlii  VOcitattim.  A1. ,  ipwm  Xmdihi  tocatm.  N.  iO. , 
memoria.  A1.,  meytior.  tbld.,  pOpuii  ftuf.  Al.,  populum 
suum;  a1. ,bdpu/o  iiuo.  N.  21,  jpegressionis.  Al. ,  ri- 
^onfi.  N.  zS,  Tt^tai^or^m.  A1. ,  fumrt.  Ibfd. .  ith  po- 
pAlo  redeuftti.  AI. ,  ifliui  popirto  redeunii.  Xl. ,  t/fius 
populi  rtdeunds.  tbid. ,  lad  paClriam.  A1-.  dd  paXriebH 
mm^  N.  24,  gratia  Del,  Xl.  idd.  fnrei)>r^fflriir.  N. 
26,Jfin£  palus  Domint.  A1.,  qui  popufus  Dominl.  N. 
17,1Vaier  cjus.  AI.,  frflfer  meui.  Ibfd.,  EihVi...  3&cen- 
8tis.At.oro.;  a1.,  a(rcenmproai^ttilfti.N.z9,e<miib. 
AI.,add./LWmroi^uirix^;^f.,£r9k&nro6u>rtoi.|b1d2,eoh- 
Acn^.  Al.,  con/idens;  ^X.fCan/item  Domino^v^.  5tt,  aie- 
VnoV^Vi  AU,  ritemdtiTn/e*  a|.,  memordte;  tf.  6Aafli«,  ok 
^ltoc... lut  lo/ieri.  N.  51,  Dapiisia.  A1.  otti.  IladM  V«r 
'qnod  gr^tia  it)infsiratttr.  Xl.  oi^.  N.  54,  fn  ccelo. 
Al..  1«  coaum,  N.  55,  fn  ipldehim.  At.,  iitpra  puerum, 
ibfd.,  Sanftim.  A1.  'apt/rf  Sdu/um.  N.  5!$,  Dominum, 
Al.,  DeuOt.  N.  50,  Deaiti.  A1.,  Domin\tm.  N.  49,  ne- 
•tene  ttja.  A1.,  ri^qne  Mt.ib\A.,  Danie\  liofe  pf-a^dilBg. 
Al. ,  vmiei  priedictus.  N.  41 ,  rnvenimus.  Xl.,  lef  i- 
Vnni.  IbM. ,  Spiritd.  Xl. ,  Kdncto  Sphiw,  Ibid. .  fff»' 
bbeiare  cofepii.  I^odest  Antiqulssimus  ToletaYiu&  ad- 
'dli :  f  InVenilur  siquldem  Kpiritt^  propbctfite  th  Antta 
^Bacerdoie  t^frO  Cbristo  dixisie  :  Etpedit  unMm  Viiorf, 
'quaiii  )ft  ma  gtns  pereat.  fei  f A  nxor^  ti1:Ai :  ffKlta 
pana  suiti  hac  riocte  pro  iHro.  Lfcei  ib  alia  coiiapare- 
tur  pnrte,  fd  itst,  in  dfutiOli  i!ksitnf!i$,  «i  Christuui 
^uljtralierei  &  mortis  b^itbulo.  i 

Ca^.  tx.  N.  2,  peii^iti ,  'etC.  A1.  «dd.  paTrdite  wdi- 
ficdbo  Ecciesiam  meam.  N,  4,  SVra.  Al.,  fA  Sirra. 
Ibid.,  Jonn.  Al.,  ioiia  t.fSbraice.  Ibid. ,  dicTlbi'.  Al., 
•dieirur  Burjona.  N.  5,  filins  JoanWs.  A1.,  /nip  Jfonk" 
^nis.  N.  6.  cousiat.  AI.  6m.  Ibid.,  Shttoneto.  Al.;  Si- 
^'inow.  Ibid. ,  obcdjens.  Al.,  aurfirHi.  N.  7,  Vebraioo. 
XI. ,  f/eh-tffo.  Ibfd. ,  fsiud.  XI. ,  tlfiftd.  ?i.  %  ei  S.iu- 
Itim.  A1.,  er  PautUin.  N.  1t),  S^tictoruin.  Al.  add.  daia 
est  gratid.  Ibfd.,  ibw.  A1.-,  t"W/.  N.  11,  graiia^.  A1. , 
gratia.  Ibid. ,  llebriram.  XI.,  HihrnTeMt.  Tl.  15, 
ascensionem.  A1.,  poi^on^.  M.  15.  exbtimiiuy. 
Xl.,  piinE>ohit«y-.  N.  16,  ralttp^dftrum.  Xt.,  taifiipado' 
rtrm.  N.  17,  ^t  pldbffcai|is.  A1.,  et  '^.  t1. 18,  Ei^n- 
feefr«ia.  Al.,  f!>:dirgetiio.  N.  1*,  Jppi^Hattrt'.  A!.,  rdcA- 
iur.  Ibtd..  £>1i1i^eitst!&.  At.,  Fvflii^^.  ?!.  «O^  In 
c6ndem«^ioiTefA.  Ai..  fn  idtii^intmont.  md.^  brc  - 
\\m  qa6 . . .  ab  efs.  Xl,  '6Ai.  *  %\..  prdthim ,  ^'tfiMf. 
•K.  25,  p^.edfcatrmiefli  EvattJ^elfl.  Xl.,  pi^  )tVMfif*. 
IfoneAi  Evdngetiufh;  nt.  prn.,^o  qUiid  . .  .yto^t  ^rf^s. 
N.  24,  \di  flliUB  consobttonlk.  At.,  vel  i^nl^taHoHis. 
Cai^.  i.  N.  2,  m  liiei.  Xi.,  f^on^  t^ic^;  a1.,  Des 
Potrm  md.  N.  4,j^  dnte^^.  f>f6rt  Iti.t.  A1.  4>lB>, 
II.  t(,  tlolittttta.  Al«i  tfotilfAMVM.  {1.  ^i  fi6  ^6d   ni  *  ^ 


797  ,  Afif  t.  ISIDORI  ETYMOLOGIAS 

faibrtS  r^8criaWs4  Xl^  om.  Ibid.,  pelliceus  gWiosiis.  A 
A}.,.p£/nceitf,  vtl  gloriosut.  Ibid; ,  clara  eiymologm. 
Ai.  biri.  N.  7»  IbYesligalor.  Al».  tmtfififraiut.  Ibid.> 
IhnuntiiisseL  AI.,  minunliaret.  N.  8,  consHii^m.  Ai., 
conctttum,  ibia.,  }usti.  A1.  add^,  va$  videritif.  N.  9, 
diiia  dum...  jerii.  Ai.  6m.  Ibfd.,  malleaiorisi  Al.» 
mtf/^(orio.  Ibld.,  uiraque«  Al..  ulrinaue. 

Gap.  xi.  N.  8,  qtioa  vexo.  Al.,  ^iita  v$ro.  Ibid., 
^5h  teaids.  Al.,  no<  hon  toff«s.  Ibid.»  poasemus.  AL, 
f)055iimM  dicere,  Ibid.,  duaB  pro.  AL,  quibu$  pro.i^.  4, 
lempore  oxisterent.  AL ,  iempni  e^nifmf»  IbML, 
t)otue1runt,  Aj.,  MfartWni. 

Cap.  XII.  N.  1 9  Cleros,  et  dericos  binc  •pellatos 
Iredimiis.  AL  om.  eredimug ;  alii  ^iliibent,  Cleroe 
Ipro  clMt)  et  clericuehinc  m^latur.  Ibid.,  dioiti|f. 
AL,  Ldtirm  dicitur.  N.  2,  Dominom  partem..  AL, 
pof»[iQ,partem.ti.  4,  metropoliiif.  Al.ftm«lrapo/t<oiu«. 
N.  5,  Gl-wca  liogua.  AL|  Laiimi  (tii^Ma.  il)id.,  sum- 

Kus  palhim.  AL,  ittmmiii  pafer.  N,  6«  Grttco  voca- 
ilo,  «^ood  |itaommus.  AL^  Grate  dkUur  iKmmnft  n 


vocati.  AL,  vocmtur;  AL,  em.A  m€iropo(iiaiti  a 
ili^iiira  ctrilalum  voca/t.Cod.  Alb.  Jtfelr^iyo/iraiiflli.. 
vocaVur,  Num^  7,  et  doclrin».  AL,  ,it  docirinmi  ei 
pote$iaMj.  Ibid.,  toiiiis  provinci»,  AL«  in  tom  prt- 
ttneiJDL  ll)id.,  ipsis.  AIo  H!f<i  Bpiwopii.  N.  S,  potosla- 
lis.  AL,  pofeiiaitti».  N.  di  patrum  priiieeps«  AU, 
pnitcepi  pafrtmi»  N.  itt,  <^  meosiira  civiiatam.  AL, 

Stt.  N.  1  l,ductum.  AL^  i<idtfi9ulbid.,Gr«ei^  AL  om. 
•  \\j  sacerdoset  poniifex.  AL  ia€«r«ioi,  vel  ponit/mp. 
.  15«  vaies...  appelialus.  AL|  tnii^s.*.  apfN^/aim. 
N.  IJiasanclilicando.  Al. .  (i  lam/kondo»  N.   18, 

8r  ateuim.  AL,  pro  oriiii.  N.  20,000  modo  pro  aaiale. 
.,  ndnautem  procrtate,  Ibid,»  prosb|rieri.  AL,  fNt- 
1%/erei.  ibiu.,  nominaniur.  AL^  vornmnrk  lbid.4  di- 
aniiaiis  gii,  bocaHaiis.  AL^  digmtaihe$t^  ttfnaffafil, 
Alii  id  aireriinl  nUm.  soq.  poat  doittONiira;.  Nttm.  21, 
(^uod  solis.  AL^  quoi  lo/y^i.  r).  22,  imnititorta.  Alt, 
ynysteria,  Ibid.,  diac^nL  AL,  di^eone^;  uli  Aypftffa- 
'cZnt*.  Jbid..  mysterii.  AL^  piiR/iferit.  N.  29»  tiypo*^ 
aiaconik  Al.»  m^podtaeonei.  Ibid.,  lovilarum.  AL  adO.C 
firt  tit  E$dra  aathincei  (AL»  Aaf^amvi,  aiii  Natem^) 
mwe^/anfWr.  i(/  eif,  in  humitilata  ^owmo  i^rvtenlm. 
Do/af|onei.  N.  25,  annutieal.  AU%  anffttKftaiif*  Ibid., 
erit.  x\L»  eraU  N.  23,  nec  oonoanior.  ALittoe  .imiifir, 
fiecconcettfbr;al.,nec  confor,  nec  Mfceottfofi  N.  50, 
dmnein,..  mundum.  AL,  om.  Num.  ii^  Exoreistao 
ix  G*n£co.  Gmsenas  1,  foorctiftf ,  f«i  in  itdra  ottefo- 
fesiemfii  dicuntur  $ervorum  Salomonjie  jUHiex  Greeco. 
Ibhi.»  adjuranles.  AL,  aifjitra^onei.  Ibid.,  ei^ergume- 
Bos.  AL.  cafecAumenoi.  N.  32,  janitores.  AL  add. 
jfiit  In  K$aracu$tode$  lemp/i  dicM|ilar  fervoriim  Sah" 
fRonii  /f/tl.  Sed  nQtal  Vulcanius  iiac  in  m§.  Godtte 
m  r^periK.  N.  85,  habeaies.  AL » fenenlei. 


non 


Cap.  xui.  H.  $«  iiidem.  Al  _     . 

Cap.  XIV.  N.  1,  deducitur.  AIh  liicifttr.  N.  t,  «jjh 
prob^io.  Ah^oi  opprotmum.  N.  4,  universaie  catbott- 
coh  vi>c^t.  AL|  «nit*eria/e|tt  ^alholicon  vocami.  N.  $, 

Jivens.  Al.,  recfe  Mtyeni*  N.  7,  percopit.  AL.  rfoepif. 
bid.^  dicitur.  AL»  interpretatur,  N.  8,  qni  posi.  AL«  u 
^Mia  poif.  Ibidn  competeataa  vocati.  AL,  com|iefetti  "^ 

tlNMifttl\ 

LmEti  ocTAVtis, 

CUr.  I.  Ni  l|  voeeti  AL,  eottvfcef.  Nw  9-,  mHDdo. 
Al.  ttdii;  I  iSiff  ^ttoi/  tn  «tttrafe  ctrncloi  eoiljaM^  mi. 
ffrnfes.  N.  i«  CttMioliea.  AL^  in  cttlAoltemN.fi.  li,  tott- 
f htulirtei  Aii,  Ottfiftt<»ti  poffw.  Nnm.  7^  tDHgregs- 
Ji'*.  AL^  /afitle  cfwyrffSf if >  ltliid\)  tt  fiodfesiab  Al.  ^  ff 
4l4  le^cftmta. 

Cnr!  n.  N.  I^  a  pnlando.  A(.,  a  tltipttfattifo.  Ni  9, 
vi«leatur.  AL,  videtaiur,  Ibid.,  religOisicul  eligo.  AL, 
fWir^tffettC  e/iofo^  Ni  4|  valAnns.  k\.\  rolMmKi. 
IM.i  iat,  ^odf.  Al-  Mi(^  ^*»d.  Ibid.*,  Iiide  est  di* 
etdiii»  Al^  tttHe  ffi  tlMttm.  Num.  5,  ecmitrarioi  Ali| 
rMfroHttm.  U>id.>  («i«raite  gloriam.  A(.,  fttiHfa  fan^ 
olMi.  UM^  non  sfertti  Al.,  ttOttMperaf.  N.  HidttOtti 
^Ln^dm'  U.f.  mk.  mk^  Ml«Ot,  Ah  Hjm;  tKf 
ligam. 


VARiANTbS  LECtlONtl  798 

CAP..m.  N^  1,  meliussiVu  ^h,  melius  iiru  N.  ^« 
sive  ad  si^cipieh^a*  AL  om.  Miid.»  a^iquiSi  Al.,  ati- 
fiii,  Ibid.,  induKerit.  Ai.i  tndnxcfrtnf.  N.  %,  eliamfu 
AL,,ii  eiiam.  N.  4,a  sequendo»  Al.^aiecfattdo.  Ibi^.* 
guod  tenenc)o.  AL,  foem  ffn^udo.  N.  5,  animorum 
vocatum.  AU  animorttrn.  fucafri;  .al.»  animoniJ^  n^- 
met?  accep/f.  ll)id.,dissidio.  AL,  discir/fo.  N.  b,  su- 
nerinsiitHta,  ALiivpmfofufa;  al.,  jniuper  f»ift>ttfD, 
lt)id.«  asciscant.  AL,  fiseiicunf.  N.  7,  supersianlittui. 
AL,  i«pen(^ttf tam.  Ibiii.i  oportuiiv  AL,  oporfef. 

Cap.  IV.  N.  I  ei  2«  Jud«i  eenfesiores...  errores  re- 
linqmnt»  Alii  hnec  bmiltiint»  N»  ^  observalioiium. 
AL  add.  niartmii»  num.  i\  libras  I(*gi<;.  AL|  Ukros 
Jfoyii-.lW  toco  in  maliii  Codicibns  inaerjittr  :  Inil^i' 
euiue  Hiertmym  de  heeresibui  Judmrumk  Prifna  :  £['- 
ttet  dicii'tf I  etCk ,  ef  lupe/^fiieni  /a«atif •  ErpHeH  inm- 
ffi/tti  Ifieroftitml;  ifem  NH«if  itipra  Jiidari»  N«m,  f), 
fimni»  Al.i  fi/nei,  Ita  paieim  ejusmodi  nomioa  aiip, 
•ique  aiie  modo  effieruniurt  qued  semei  notasse  snr- 
AetaU  N»  7^  gloriaHiUf.  Al.v  ^ienmr.  (bidti  conje- 
f  iis.  AL|  emya^i^ni.  N.  8^  separant^  AK»  feparfnf. 
IMd.t  parsv  AL,  tepaiiaftek  N»  9»  «ustodtanu  AL, 
miiMfattf» 

Cap..  V»  Ni  2«  voHitffei»  LoeanAs  Codex  addii : 
«  Hle  in.  iempera  Neronis  fnii,  et  io  atiuo  23  posi 
erucem  Chrisii  m/>fteOs  esi.  i  Hi  dictmti  lind.,  eed 
n  viriuie.  AK|  eed  so/it  wl^fttif  f  aL  t  if t  crooltifittm 
non  tt  Dooi  ffd  ab  angoHe  fnotam  Offf rtmr.  Ak  Godex 
(Episcof^ii  (Hstorienam,  in  qito  easiai  coKeeiio  caMO- 
nttmi  ei  in  fiim  c^lakigos  Hmreiicemm  ex  laidorei,a 
V.  e»  Zt^eeariaeollaUia.  N»  o,  m«ito.  Al»  omn  ai, 
ina|n#.  Ibidi,  Ossoi  AU  om.  (btdi,  aaseniii.  Al.«  ofae- 
ntnfi  N.  4i  appollaii.  Ali|  «ovaff^  Ibid&i  alm^avli. 
Al»,  aMffrmf.  Nilm*  6,  .cum  6leflMnt«.  AK|  cmN 
oattcff  iSfapAottOv  lidti^i  a  Peito.  AL,  a  reiro  diitef- 
ttniv  IbiJi^  nxoramv  Al.  add.  lifMraf,  ibid.i  (Mim«- 
inrenittr*  M^  nmiamtuH  Ibidv^  kabesi  AU,  Mei 
^Ottttm^  Ibidi,  ^a  Mdtstii  AUi  i|fttf4  oAffti  Ni  (K  at»- 
imUara»  Aln  oppe/Afm  (htd^»  volueninl,  AU,  oftefrttnf : 
fttf.  (bidii  ^ettlm  AU,  JOeHM  ftreafffw  N%  8,  observiilll. 
A(.,  otanwttiff*  in  volupiate  carnis.  AU|  ramti  im 
«o/iipfaiew  Ibid.i  MilienartU  Al.,  IfMraifn*  aUi  MiUu' 
Mh  Nnm.  11 1  Plaionie«.  AL,  Plaeonki  aiu  Mifo- 
tttcoi  lliidii  «saemit.  Al.>  aifer«ttL  fil  sic  «iibi  in  phi- 
rali.  N.  12,  Apellitwiiiuerum  Apeiles.  Mis  A|ipo//t«ff , 
Ottcfor  Apetfes.  Ibld.«  logts,  et  Israelts.  AL»  <e^'i 
ifr«e/w  Ibidii  afiirmans  dixii.  AU  o||fmiifnl  a«cffr 
Apf/iff,  fKt  dttnf.  Ibid.i  sed  hominem*  AL«  om. 
Num.  IIK  ^tti-  ALfvtow  N%  14«  quod  Adm  imiteninr. 
AL|  fttftt  Ade$  fmJfttHlnr.  Kiidii  orAnU  AL|  oronf. 
N»  l^vqtmniamGaihi.  AUifnia  Gofn.  Nw  2(K  aaaemli, 
AL,  aiierttnf.  N.  21,  creationis.  AI„  GmfforiSi  N.  29. 
^pp^llMi.  AL|  «ocofli  Nw  27|  MaxlmiHa.  AL|  INld. 
dfmmnt/ia  fttfrttNfv  IM»i  adveninm  Spiriios.  AL|m/- 
iMtifttm  M|  «f  Spirttttf .  N^  90|  oam  ceoiperavti.  AU, 
ffeom  ^omiMrarif,  lbid«i  ei  doam.  M.  ft8li  pro  vnr. 
leei.videmtt.N.3(,Hited«a9%  AL,  Aie  Jfotteidnoi.  Ibidi, 
manare.  AUi  ettmMre.  Ihid.,  respuUnU  AL|  mptttl. 
lbid.,r6cipi«ni.AI.,recepif;aUrectptf;  aL|  add.Atto^ 
ttitant,  td  fff  Loffnefitte  /e  ^  dm«»fln-.  N.  33,  Hieracftitfe 
nb  ((ieraeba  «nctorei  kU  Hefaeiiom  Hetaclko  «ttrfo • 
re;  aL»  HtraeUtm  Meradm  aOcfore.  Num.  34^  a  No- 
vmiano.  Al.»a  Hoceito.  Ibid.«  foeerdoialom.  AU,  pon- 
tificnhm.  Ibidw,  snacipere.  AU,  recipelf.  N.  3«,  profe- 
Ciom.  AL,  prf«ecf«m;  AL,  propketmn.  Hitd.»  vimni. 
AL.  verum.  Ibid.,  compellaii.  AL,  appeUati.  Ibidv«  ln«> 
vcliiitti^  AL,  invnottttr.  N.  99,  ifdrittim  aaMimn.  AL 
om.faRcfam.N.  4&^nbOrigene.  Ai*i  Moenfiomiaoa 
«6.  Ibidviad  tenraadiversa. Al.vodlerrvw  ffioffa;  aUiOd 
irrrai  lapoem  dimea.  N«  4I|  NoeiianU  AU,  SheiamL 
Ibid.,  Noeio,  al.  Noetio.  Ibid.,  dicebaiv  AU|  dioft- 
^aaf.  NNd.,  dicOnU  Al.,  aimif.  N»  45,  lk)miMiSv  AL, 
i^itttti  diceni,  N.  46,  contradiconu  AL«  eottftwfliali 
Ittni.  Ibid.i  fnissev  AU  om«  N*  47,  Crscf^  AU  onh 
Ibid.|  sie»  AU  om.  N.  49|  mala.  AL,  «Mtam;  aJt| 
o«f(f.  ^^  $li  nttnenimti^  Al»«  npjte/M.  Nmo.  £Aaunii 
Al./ftnf,  N.  55,  Sardini».  Al.t  Syvme;  au,  SyrtinV 


m 


Kd  S*  ISIDORI  ETYfllOLOGlAS  VAMANTeS  LBCTIONE& 


»L,  Sfnui.  %M.f  mh  Al.,  «sorft.  Ibid.,  CoDftUniii 
pertecutioM.  Al.,  C&nHantw  pinequetUe.  Ibiil.,  eor- 
reclL  AL,  eoneotu  Ibid.,  delegerunl.  AK,  elegerunL 
Ibid.,  reeepit.  AK,  recipH.  Ibid.,  post  fletum  negaiio- 
Bii.  AL»  fienUtH  po$t  nMotimtem.  Ibid.»  ab  Eed««itt 
coniiDUoioiie.  Al.  om.  KecleM.  Num.  56.  Jotinie* 
niftUe  •  Joviniauo.  Al.,  Jovianuim  a  lomano»  Ibid., 
epolanles  esse.  Al.  om.  e$$e,  N.  57,  niios.  Al.  om. 
N.  58,  eiorti.  AL,  «xorfi,  quL  Ibid.,  opinanlur.  AL, 
arblirantnr.  N.  59,  aique  In  novissimo.  AL,  aique  in 
nomnmnm,  Al.  atqne  in  notiuimo  die.  N.  61,  dieli 
miod.  Al.  om.  dtrri;  al.  om.  anod,  Ibid.,  obterran- 
oum.  AL,  citebrandum,  N.  64,  sejunciim.  AL,  m- 
jwifiiim.  N.  65,  nc^avit.  AL,  negabat.  Ibid.,  esisiere. 
AL,  aimaere.  N.  66,  sine  capite.  Al.  add.  $ine  capite^ 
quem  $effuunlur  heeretki.  Ibid.,  reperitur.  AL»  ineeni" 
lur.  N.  67,  naiuram  asseninu  &L,  dictml  iioliiram* 
N.  68,  loqoonlia.  AL»  toquentem.  Ibid.,  astruunt.  Al. 
OMerMftl.  N.  69«  ez  quibus  ali«,  A\.  ex  quibus  alti;et 
ftie  iofra  alii  pro  atiw.  Ibld..  Cbristi  de  Patre  iiativl- 
lati  initlum.  AL,  Citri$ti  divinilati  de  Patre  imiium, 
Ibid.,  liberailonom  omnium.  AL,  /•  Aoinmtcm.  Ibid.» 
descensione.  AL,  deuen^onem.  Ibid.,  credunt.  AL» 
Non  credunt,  Ibid.,  aliae  aiiimam  imaginem  Dei  no- 
gant.  AL  om.  N.  70,  cooscripta.  AL,  $cripta, 

Cap.  VI.  N.  5,  mos  enim.  Gotbici,  morm  «lim.  N.  8, 
01  Pmcilen  Stoam.  AL  om.  Ibid.,  ex  qua*  AL,  quo^ 
omisso  ex.  N.  9,  foratua  fuerit.  Gothia  et  alii  furm* 
uerit,  N.  10,  amant  quoqoe.  AL,  am*iiMm  ^ogtie. 
Al.y  ofilmtim  ^ti^iie.  Ibid.,  affeclant.  Al.,  «sse  «ifo- 
olmil;  al.,  «sie  tic^aiii,  afeetmu.  N.  il,  academia.  AL, 
€f  aeademia.  Ibid«,  tic  umon.  AL,  eic  tam.  Ibid.,  el 
aoBslbos  capi,  et  ratione  eomprehendi.  Goihici  Tole- 
laoL  ei  aoim^iM  pie  traditione  comprehendi;  al.,  ei 
fMtnf  penalrailoiia  comurekendL  N.  15,  esae.;.  Mor- 
lalem.  .Al.  om,  eue.  Num.  14,  cum  uiore.  AL,  ctim 
flumri#iif.lbid.,ageodatii.  AL,  a^eiidimi  eue.  Nain.15, 

ei  ao.  AL,  quaii.  Ibid.,  volutao.  AL,  ve/almilaai. 
.,  asaeruil.  AL,  a$$erent.  N.  16,  asaeruii.  AL, 
«smmiil.  N.  17,  gymnaaium  enim.  AL,  ^ymiio  entm, 
Nam.  18,  lo  seriptts.  AL,  in  Scripiuri$.  Ibid.,  ut  Dio- 
nyslos  Stoicos.  Ai.  om.  N.  19»  comineantem.  AL, 
«onmiaiMNlfm.  Ibid.,  ut  Maro.  AL,  ut  Varro.  N.  ^, 
Jadieem  asserunt.  Al.,  i.  dtxortml.  Ibid.»  ez  atomii. 
Al.  om.  ex*  N.  21,  gubernet.  AL,  ^M^emal.  Ibid.,  qoi 
cnm  eat.  AL,  ^i^icii^iif  e$i,  Ibid.,  cum  exit,  einori- 
mur.  AL,  oim  emit,  et  moritur.  N.  22,  triiiitdt  bomi* 
nii.  AL,  trinitae  Nomtms,  til  e$tt  paradisui,  et  terra^ 
ef  in(emu$;  et  apud  Faleniiniim,  eic,  Vide  nolas  ad 
huoc  locum.  N.  23,  restiiuiio.  ALt  regurrtciio.  Ibid., 
de  ttoa.  AL,  de  tana.  Ibid.,  Idem  retractatus  impli- 
caotor.  AL,  tilfm  retractatui  impUcatnr.  Alii  mendosi 
hocloeoouBt. 

Cap.  viu  N.  1,  undo  slut  dlcti,  sic  alL  AL,  iiide 
simi  dicti^  sictci  ait.  Ibid.,  commeuti  sibi  utriiisque. 
AIm  commentii  tibi  utrieque.  N.3,  cooneciereni.  AL, 
cowierifrfnlnr.  Ibid.,  poiiebant.  AL,poReMli6tis.  N.  5, 
iragid.  AL,  tragadi.  N.  6,  comlci.  AL,  comeedi.  ibid., 
blatorias.  AL,  hisioriam.  N;  7,  vetabatur.  AL,  vlrn- 
batur.  Ibid.,  nec  ctijualibei.  AL,  nee  cniUbet.  Si,  8, 
referia.  Al.  om.;  aL,  plena  pro  referta.  Ibid.,  nomeo 
Iraclum.  AL,  noiNe»  dictum.  Ibid.,  per  vinoleniiam. 
AL,  priBvinolentia;  aL»  prie  violeniia.  It)id.,dicuniur. 
AL,  ditlri^iiere  dicMnliir.  N.  10,  transducat.  AL, 
traneducant.  Nom.  11,  suiit  dicendi,  unuSy  eic.  AL» 
«ste  dicendi^  imiim...  alium  dramaticum..»  Urtkum 


Cap.  viii.  N.  I,  Dens.  AL,  Dttim;  aL,  diciiur.  N.  5, 
cujua.  AL,  eju$que.  N.  5,  conscripu.  AL,  $eripia. 
Ibid.,  a  civitate  Cumis.  AL,  a  civtlate  Cunm;  vido 
BOt.  N.  7,  oniniuni.  AL,  oiiiiiia.  Ibid.,  comprobantur* 
Al^  comprobalur. 

CkP.  iK.  N.  1,  Zoroasies.  AL,  Zoroa$ire$.  AL, 
oxetilit  Zoroa$ie$.  Ibid-t  Uactriauoruni.  Ai.,  Baclria» 
uorum  exeiUit'.  N.  5,  evocaiiones.  AL,  ei  in»ocatione$» 
M.  6,  seriosiu  AL,  $cribit.  N.  7,  do  iuferui  abditis. 
<Ly  4$  inferrd  adj^tie.  Ibid.,  prmsoutaret.  AL,  pre$» 


A  ^^t*  ibid.,  pbantasmaikam  lllnf loaoai  Sotoim  Uk^ 
lacia  faelam.  AL,  pAaniafmaiJM  i//Mfioiif  Satemm  fmi^ 
ladamfactam.  N.  9,  violentla.  AL,  wmlfiiiia.  N.  If» 
nocromantiL  AL,  tterronMnlid.  IbkL,  praeanlatmfr- 
bus.  AL,  |»frraiiiaitom'hif.  Ibid.,  suscitandoa.  AL^* 
$ci$citando$.  Ibid.,  amare  dmmones  songainem»  Al.t 
animare  dmnoue$  $anquineum.  ibid.,  dicaoL  AL,  41- 
fimr.  Ibid.,  aqua  miscetur.  AL,  aqum  nueeetur.  N»  12, 
ibique  ab  eis  aliqua  audiro,  AL  om.  N.  13,  a  Foroia. 
AL,  a  Per$i$  didiur.  Goihicl,  o  Perfif  ferlar. Vide  not. 
ad  btine  locum.  Ibid.,  pyrooiamiam.  AL,  add.  difloai 
eon$tat.  N.  14,a6simulant.  AL,  nmulam*  N  15,  arleaa 
verbis.  AL,  rem  verbi$.  Num.  17«  borarum.  AL«  or4i« 
rum;  al.,  aromm.  Ibid.,  inspeetores.  AL,  infjMeloio- 
rff .  Ibid.,  pnedicunt.  AL,  prmdicttnt.  N.  18,  bomiiiv- 
bus.  AL,  Aomtnff.  Ibid.,  et  anspices.  AL,  ff  amf^*  ( 
fff.  N.  19,  et  lingu».  Ai.,  el  lingnaf.  N.  21,  dicU. 
AL,  dictcs.  N.  23,  boininam.  Al.  om.  lbid«,ot  eveii- 
tus.  AL,  fl  fMRia.  Ibid.,  praedicere.  AL,  prmilMarv. 
N.  24,  se  liabeanl.  AL,  sf  Aa6fo/.  N.  25,  qui  Erum^ 

M  getlo.  AL,  ^iin  Evangetio.  N.  96.  Cbriaio  edlto.  Go- 
Ibici,  Chriiio  edita,  foriasse  orltf  fcieniia.  N.  27,  di« 
verso  faio.  Al.,  diveno  faeto;  al.,  divfno  fatu.  AL, 
iliffrfo  faelum.  N.  29,  prmdicunt.  AL,  prmdiemai. 
N.  50,  coiidemnat,  sive.  AL,  condemnat^  et  refutea^ 
me.  Ibid.,  ligandis.  Al.,  aUigandit.  N.  31«  repodijn- 
da.  Al.,  rfipafMila.  N.  52,  pnmL  AL,  primKm,  N.  33, 
pra;siringai.  AL.pfrflriM^oi.  N.  54,  Tages.  AL,  Saf«f« 
aoi  alio  moJo,  sod  mendose.  Ibid.,  ez  oris.  Al.,  os 
Aorif;  ai.,  exortn$;  al.,  ex  ari$;  aL,  f«orif.  Noai.  So» 
Hetrasca.  AL,  Tiiffa. 

Caf.  II.  Nttiii.  5,  nuaeupantor.  AL,  nuncupetbeM* 
tur.  N.  4,  non  debent.  AL,  non  debere.  Ibid.,  bi.  AL» 
foi.  N.  5,  conUminaiiones.  AL,  eonlaminollofifm. 

Cap.  111.  N.  2,  iipud  Paplioa.  AL,  apud  PapAsuB. 
Ibid.,  opml  Delphoe.  Gotbici  et  alii,  aptd  Deto$.  N.  3, 
quarumdam  adiuventionea  artium  culium.  AL,  ^sio* 
mmdam  et  imienlionee  urtium  cultu.  N.  4,  penHUuleiH 
tdius  daimonibtts.  AU,  perenadentee  homimbne  ;  aU 

12  PfTf nadfNiidiif   Aominidnf.  Ibid.,  consui.   AL   om. 

^  N.  5,  recepiis.  AL,  recf^oi;  aL,  reeeptm.  Ibld.,  ce« 
iondos.  AL,  colendi ;  al.,  colemlif ,  quod  pro  rulvre 
in  rni,  falmnf,  ab  Isidoro  silienum  non  mbiUer. 
Cod.  1  Tolet.,  eotendie  exbibel.  Num.  6,  booerefla. 
AL,  Aonorf.  N.  7,  sermo  sit  in  Hebrm.s.  AL,  oerme 
fii  fi  tton  UebreBut;  al.,  efi  pro  fii.  Ibid.,  Selem.  Al., 
^fmel;  al.,  ifwafl.  N.  9,  iii  aroe.  Goibid,  iis  «re; 
lorte,  in  area.  N.  12,  oblaiain.  Al.,  o4ialiim.  N,  13, 
mque  apud  nos.  AL,  quod  apud  no$;  al.,  ea  qnm  e^nut 
no$.  N.  14,  circa  idoiuin.  AL;  circa  omne  idoiune;  al., 
omnem  pro  owNf.  Ibid.,  Ijitifii.  Al.,  Laliof.  N«  13, 
dxmonas.  Al.,  dmmone$.  Ibid.,  scios.  AL,  prmacjoo. 
N.  17,  permissi  sunt.  AL,  perpe$$i  tunt;  al.,  Mrft« 
fitini.  Ibid.,  bi  suni...  diabolua  est.  AL  om.  N.  18, 
vel  quod.  AL,  fuod  uel.  Ibid.,  cilmina,  in  qnm.  AL 
om.  iii;  al.  oiiiiituiii  a  veruis  quia  quietne  usqae  ad 
dif,  ac  noete,  N.  19,  in  Latiiium.  Al.,  Latine.  Ibid., 
coutraire  niiitur.  Al.,  contrarie  nititur.  Num.  21,  di- 
micatnt.  Gotbiei,  dimicabitur.  N.  21,  Deuin  Ctiri»iuai. 

0  AL,  DomrnHitt  C4nf mm.  N.  25,  pritnus  rex.  Al.  om. 
primne.  N.  24.  luit  Moab  cognoinenlo  BaaL  AL,  fuit 
dictum  acognomenio  iiaatt  oiiiisso  Moab.  N.  i&,  1« 
numen.  Al.,  in  nomine,  N.  2i>,  musca  vocatur.  AI.  m. 
inlerprf (oittr.  Ibid.,  Belial.  AL  add.  Bfliol  fiof  jm^^ 
Belial  Uebruce  Bet  difilnr,  idoinm  iVtMimlamm.  L.o« 
canua  codex,  oui  plura  iii  boc  cap.  omiitil,  alia  ad^ii, 
sic  supplet  :  Beliat  inttrpretatur  eema  anguuia^  osoa 
caxum  /ifwfM,  vf /  /ilins  pratarioalioNif .  lu  otuuB  Cod« 
Alb.  Num.  22i,  aUjicli.  Al.,  oddMfii.  Num.  29,  dede- 
eoris.  Grial,  decori$;  sod  alii  £diti  dfdfcorfs,  ei  ito 
reperitur  m  Gottoicis. 

Nuiu.  50,  a  satu.  AL,a  fiaiM.  Ibid.,  sailo.  AL,  •!•• 
IJo.  N.  51,  revolvii,  vei  eo  quud.  AL,  re ^olvil«  oel  ^«rnI 
fo.  N.  ^if  (Jicuiil.  AL,  qenlilee  dieunt.  N.  55,  in  «li. 
quibiis.  AL»  iii  alifuol,  lbid«,  gentiiea.  Gmbid,  mpud 
aeniHe$.  N.  54,  a  juvaudo  dictua.  Ai.,  ajummtto;  «s 
Crfia  fuit  ineula^  omiaso  diflttf.  Ibid.y  Jupiier  qmasi. 


m 


AD  8.  tSIDOBl  ferrtllOL(H;iAS  VARUfltES  UCtiONES. 


Ml 


Af.»  Jupiter  dietut  oiurit.  fbtd.,  incesios.  Al.,  Inre-  A  AK,  eotehant,  Ibid.,  in  Memplil.  Al.,  m  JVempAlt. 


sior.  N.  35,  aqulis  propierqiind  paerum.  Al ,  aqttitiB^ 
Ganymeiem  quod  merum,  Ibid.,  quia...  quia...  Al.» 
^od,,^  quod...  N.  36,  s<*d  p1:tne.  Al.,'  sedplana,.*  N. 
57,  Td  cceli,  vpI  inensium.  Al.,  vel  coeti  meitiium. 
N.  38,  aqitas  mnndi  prapdicant.  Al.,  ag«amm  mundi 
praitUeunt  Deum,  Num.  40,  llomenis.  Al.,  poeta  Ho- 
merus.  N.  4i,  sed  quasi...  c&lendique polest.  Liiconus 
Godei,  bis  omissis,  lanium  lia})et :  ei  apud  Lemnot 
fmeoe  deue  teeiatur.  N.  42,  Plulon.  Al.,  Vluto.  Ibid.. 
Tcl  Diiis  pater.  At.,  vel  Dis  pater.  Ibid.,  receptorem 
uiorihim.  Al.,  receptorem  orceum.  N.  43,  pingitur. 
D:cunt«  Al.,  ptngitur,  et  apud  Nexso  (sic)  fuisse  tt' 
statur.  DieuHt.  Ntim.  44,  viteam.  Al,  vitteam,  Ibid., 
dat.  Al.,  daus.  Ibid.,  >uny,  quod.  Al.  add.:  id  est^  ab 
kae  dissolutione.  N.  45,  Mercurium  St  rmonem  inter- 
nretantur.  Al.,  Mercurius  sermo  inlerpretatur.  Cod.  I 
Val.  Arch.,  Mereurium  sermonem  interpretaverunt, 
Ibid.,  quasi  medius.  Al.,  quasi  medicus,  Num.  47, 
bunc  rurti.  Al.  om.  Iiunc.  N.  48,  iiidicebantur.  Al., 


Ibid.,  Imjus  capilis.  Al.,  hujus  Apidis-  Ibid.,  Jud«L 
Al.,  videri.  Nuin.  87,  velnt.  Al.,  veL  Ibid.,  quod  Toce. 
Al.,  quod  a  voee.  Ibid.,  dabani.  Lucanus  tlodd.add.: 
Hi  apui  Latinos  (wsse  dicuntur.  Apud  Mauros  iuha 
deus  fuit^  apud  Romanos  Quirinus  adorabatur.  N.  88, 
gentales  lecii.  M.^genitates  lecti.  Nuro.  89,  gentiliuro. 
Al.,  gentium.  Ibld.,  sic  babenl.  Al.,  sie  kabenlur. 
Ibid.,  adorentur.  AL,  adorent.  N.  90,  nolumus.  Al., 
vofttmtii.  Ibid.  possemus.  Al.,  poMnmiis.  N.  01,locu« 
tus  esi.  Al.,  tocutus  est  Deus.  Ibid.,  Iioc  est...  om«. 
nia.  AI.9  om*  Num.  92,  neentia  trajicitur.  Al.,  neen- 
iti  traltitur.  Num.  93,  dicuut.  Al.  om.  N.  94,  in 
quoslibet  incurrens.  Iia  Gotbici,  et  veteres  Ediii. 
Grialius  eJiderat,  ifi  quotibet  ineurrens.  Ibid.,  se- 
parani.  Al.,  separatur.  ^uin.  95,  affecttis.  Al.,  ef- 
fecius.  N.96,numiiia.  Al.^RomtRa.lbid.,  quasciNyiu- 
phas.  Al.,  quasi  el  Nymphas.  N.  97,  camporum  ila- 
madryadcs,  rontium  Naiades,  maris  Nereides.  AL, 
fontium  Hamadriades^  eamporum  Naiades,  etc.  Go- 


inducebantur.  N.  43,  Trisinegislus,  id  est,  ler  maxi-  B  thici,  camporum  Maides^  maris  Naides.  N.  98,  qtiod 


aer  juuoiii  deputeltir.  AL,  quod  aerium  deputetur. 
Ibid.,  quasi  etnp&ag ;  al.,  quos  heroas.  Ibid.,  aerios. 
AL,  aereos.  N.  99,  dicebaiii.  AL,  dixerunt^  IbiJ.,  in 

Eenetralilms.  Al.,  in  penetrabitibus.  Ihid.,  qui  voea- 
aiitur.  AL,  quomodo  voiabanlur.  Num.  100,  vtppeN 
lantur.  AL,  appetlatos.  N.  103,  sive  IiivL  AL,  sive 
Inivi»  Ibid.,  ab  incumbendn.  AL.  abincvbandom  Ibid., 
qoos  dxmoiies.  AL,  quat  dmnones.  N.  104,  incedaa. 
Monnulli  addunt :  Hunc  alii  saturnm  vocanl.  Iq  Oese- 
nate  2 :  Expticit  tiber  x.  Jnciptt  iiber  xi. 

L1BER  NONOS. 

Cap.  I.  Nam.  1,  exoria.  AL,  crta.  Ibid.,  qiue  He^ 
braea.  At.  quee  Hebraica.  IbidM  vocaiur.  AL»  voeakt' 
tur,  N.  2,  qua$  per  lingttam.  AL,  quod  per  /iii^tUHH. 
N.  5,  llebr»a.  AL,  liebrttiea,  Ibid.,  si  quam.  AL,  dum 
st  </iiiim«  N.  5»  Atiica,  videlicet  Atbeiiiensif,  qut  ini 
suuU  AL,  Attica^  qua  videltcet  AlheHienaes  usi  swst. 
58,  Latonix  ruerit.  A'L,  LatomsfuerU;  al.»  Latonm  r%  ibid.,  et  SiguIL  AL,  et  Syri;  al.,  et  Siri;  aL,  et  Per^ 
fuerit.  N.  60,  Pniscrpinam.  AL,  Dicunt  et  Vroserpi'  ^  w.  Ibid.,  qua  tiuut  iEoles  locuii.  AL,  9ua  se  MotkA 


miis.  AL,  7rimejrufiii.,  ter  maximus;  al.,  Trismegi 
etus  I.  m.  Num.  50,  ut  sit  Nars  maris  ars.  AL,  ut^sit 
Mare^quasi  mas;  al.,  ui  vt  Mars  mas.  Ibid.»  sini. 
Al.,  siml.  N.  51,  bunc  et  adulterum.  AL,  unde  et  adul* 
termm.  N.  52,  aiiud  Tliracis.  AL,  apud  Gra^cos;  sed 
male,  et  Vulcaniiis  supt-rvacua  bxc  verba  puiabat. 
N.  53,  non  recit.  AL,  beltum  nonfecit.  N.  54,  oria* 
tur.  Al.,  oritur.  N.  54,  nascalur.  P>thiuin.  AL,  na^ 
sritur.  Apotto  auteni  apud  Detos  esse  dicitur,  Pythium, 
N.  55,  ob  insigne.  AL,  ob  hoc  iusigne.  N.  50,  germa- 
nani.  AL,  sororem.  ll>id.,  virginem  volunt.  AL,  vrr^t- 
nem  eam  volunt.  Ibid.,  anibo  sagittas  babere  fiiigun- 
tnr.  AL,  ambos  sagittas  habere  fingunt.  Ibid.,  quod 
ipsa.  Al-  ^-  ^P*^'  ll>id.,  emitiaut.  AK»  emittunt. 
Ibid.,  Dianam  aulem  vocatam  quasi  Duauam.  AL, 
DinmE  autetn  voeata  quasi  Duana.  N.  57,  asseveranU 
Al.,  asserunl.  Ibid.,  Tiiviam  qiiod  tr>bu8  lingatur  li- 
;nri^.  AL,  Triviam  eo  quod  tribus  fungatur  Rguris. 


^ 


nam.  N.  61,  et  Gallis.  Al,  et  Galto.  Num.  02,  vere 
apentur.  AL,  vertio  a^ertliir.  Ibid.,  significari.  Al., 
signifieare.  N.  63,  vebi  dicitur.  AL,  vehilur  dicitur. 
Ibid.,  iu  aere.  AL,  in  aera.  Ibid.,  volubiii^.  Al.,  mo» 
bitis.  Ibid.,  esse  terrs.  AL,  om.  terras.  N.  G4.  osteii- 
dit.  AL,  ostendunt;  al.,  osl^Ni/iliir.  Ibid.,quas  in^igni- 
U5,AI.,  ^iMii  mii^mtoi. Ibd.,  coii6tai..AI.,  coii<i4ir«. 
N.  65,  in  eo.  AL,  in  ea.  Ibid.,  reperiri.  AL,  reperire. 
N.  66,  prxcipitur.  ALt  prasapitantur.  Ibid.,  iu  co* 
leudift  agris.  AL,  in  colendo  agros.  N.  67,  absuinal. 
AL,  asiiiiMal.  N.  68,  nulla  vides.  AL*,  nuda  vides. 
N.  69,  et  quod.  AL»  eoquod.  Ibid.,  porUs  mairuro 
natis,  et  naluras  paiMlat  nubentium  maritis.  AL,  por- 
tas  matrum  natorum  pandat  u.  m. ;  al.,  p.  mairum 
natura*  p.  ii.  m. ;  aL,  porlai  matronarum  pandat^  et 
naturoi  nubentium  maritis ;  al.,  portas  malrum  nato^ 
rumpandat^  idesl^uubentiummaritis.  Isidorusrortasse 
scripsil :  Portas  naturarum  nalis  pandat,  et  nubenlium 


loculos  dixerunl;  al.»  qua  ujEotos  (vel  Molistas)  loess* 
tos  dixeruHt.  N.  6,  veiustissimi.  AL,  veiusii.  ilMd.,  ei 
regibus  Tusc:ie  caeieri  iu  Latio  AL,  et  regibms  Tum^ 
et  ecgteri  in  Latino.  N.  7,  coepta  esl.  AL,  getia  or. 
Ibid.»  et  Caio.  AL,  om.  Itiid^,  cieieri  sua  seripu  ctf^- 
rudcrunl.  AL,  cwteri  effuderuut ;  al.,  eatteri  efuls§* 
riujl.  Num.  8,  in  nalalo.  AL,  iri  |m/«iiim.  N.  9»  He* 
braeam.  Al.  oni.  ibid.,  non  noveram.  Grialiaa  cqoi 
nonnullis  Mss.  oui.  non;  vide  noiam.  Nuiu.  10,  le*. 
gendo  ex  priifceptore.  AL,  legendo  ant  e»  pfaseepiete, 
Ibid.,  auimalibus  brutis  delerior.  AL,  animatium  bm* 
torum  deteriorf  qiiod  euni.  Hss.  Goiliicis  et  aotiqolt 
Edilioiiibus  luio  quis  amplccii  potest.  N*  II,  somiiu 
AL,  iinonttil.  Ibid.,  una.  Al.  om.  Ibid.,  qua  ipfti  ho* 
iniues  utuutur.  Al.  om.  N.  li,  loquar.  AL,  iofuereem 
Ibid.,  aiiqus  stnt.  AL,  aii^iue  sunt. 

Cap.  II.  N.  1,  propter  generaiiones.  AL»  profl» 
generaiionem.  N.  2,  terra,  lxiiii,  quindedm  de.  Al., 


matitis.  N.  70,  quod  coiumisU  cuncordat;  uiide.  Go-  j)  terra,  quindecim  sunt  de.  Ibid.,  quindecim  de  Japhet» 


ibici,  eordai  pro  coneordat ;  al., lyuod mitta eoncordaU 
Vnde  ;  aL»  quod  eonumiua  corda  tundit.  Vnde.  Ibid^ 
«U^sceiidit.  AL  add.,  ques  apud  Janum  fuiu  Nuni.  71, 
Miiienram  Tocaum,  quasi  deam.  AL,  Uinerva  rocau, 
tim^si  dea.  N.  73,  comprobat.  AL,  tmpro^of.  N.  76, 
siiie  vi.  AL,  itatf  viro.  N.  77,  liuguiit  Saturnum.  AL, 
fiugunt  Jovem  Saturno.  Ibid.,  Cmlo.  Al.,  QbHo.  Ibid., 
iu  iiiare.  AL,  m  mart.  Ibid.,  et  qiiod.  AL,  atque;  aL, 
0ifiie  eo.  Ibid.,  ex  spoma.  AL,6a  ipuiiia.  Ibid.»roaris. 
AL,  oin.  ibid.»  quia  coitiis.  AL,  quod  coitus.  N.  79, 
nam  qood.  Al.  om.  quod.  Ibid.,  creatur.  Lucanus 
Cod.  add.,  heee  apud  pavos  (sic)  fniiie  dicitur.  N.  80» 
voeaiiim.  Al.,  vocatam.  N.  8j,  ez  universall.  AL,  ex 
unioersa.  N«  85,  et  agitaU.  AL,  et  agiiur;  oierque 
CodeK  Tolei.  lu :  eil  a<;ii  venii6iii.  N.  S5,  el  iiuera» 
AL,  tuM  ili/era.N.  86,  i£gyptus.  AL,  jEfuptius;ii.^ 
MauptU.  ibid..  iiisur.  AL,  ad  instor.  IbiUM  c^^i/itni 


trigittU,  etc.  AL,  quindecim  eunt:  de  iaphes  triginsm 
et  una^  de  Cham  vigiuti  et  seplem  (Al.,  viginti  les)» 
de  Sem  quinque^  quee  fiunt  per  septmaginta  tres...  le* 
tidemque  lingua:,  qum  per  terras...  tiumqsu  eresamdo^ 
N.  3,  quinquo.  AL,  om.  Ibtd.,  proerearunt.  Al.,  pro* 
ereaverunt.  Ibid.,  pullulavit.  Al.,  appellavit.  N.  4,io 
terra Husnon»neJob.A\.tIn terraVs etfetiaua;  aL, hs 
terra  (7i,  ouiissisaliis.  N.  5,  Heber  nepos.  At.,  Heber  fi* 
lius^  N.  6,  nomiiic.  AL,  sermone»  Num  7,  InmareRo* 
brum  habiuuu  Al.,  tn  mari  ilubro  inkabiiani.  Num.  8» 
a  quibus.  Gothiei,  a  quo.  N.  9,  descendunt.  AL,  des- 
eenderunt.  N.  13,  lilii  Chus  nepotes  Charo  sex.  Fitii  .. 
Chos  Saba  lievila...  Itegma  Sabaihaca.  AL ,  fiiH  ^ 
Chus  Saba,  et  Evila...  Hegma  Saba,  Cnxa.  N.  14, 
Sab«is  Ilevila.  AL,  Sabens.  Hi  »ini  et  araibes  Be^ 
viia.  N.  15,  eremo.  AL  om.  N.  16,  Asiabari  nomi*. 
f,,^.  Al.  CaiiafraitNimciio/inrttr.  N.  17    Sabatlti* 


m 


Aft  j^  mm\  mm^m  T4«wf « im^ 


m 


tetefih^,i.  N.  19^  a  «yio  tibyes.  Al.,  a  ^uibii^  tt/iul,      nato«.  At.,  lanqoHfioti,  vel  tan(7u«%<fos  vu/^a  rtt*- 
M*.  SO.Tocanias.  Al.,  appe//a/Utf«,  N.  21.  cmi^m.  a1.,      ftfr  itommass«.  Ibid.,  a  prolixa.  Al.»  pro/ua,  omlssa 


lie  AHoffhuju  cceleras.  Ibid. ,  qgia  l)ell^.  M.,  9u<^ 
6e//p.  M.  n|  iinde^iin.  ^(./((^c^n».  Num.  ^X  Gabao- 
nitsa.  Grialiud^  Caioant/cr,  (oriassp  orrore  lypo^^rar 
phico.  N.^5,  ^qiio  CdcssaSyriap...  qu^  vocalqrCoe- 
les.  Al.,  a  quo  ^urias,..  qtue  vocatur  Cc^/u,  uniisso 
Ed^^sa.  N.  ihj  im  J^pliei.  OoiliiQi  Ql  alil  pru^mit- 
tiinl :  Itew  {rnui  filiorum  iaphet^  Fihi  iqitnr  J^a-: 
phet,  eic.  N.  47,  qnidam.  (k\.  oin.  N.  2'J,  Iberi,  quj 
rrlfispaai.  Al.,  Ifr^ri  ^l  fiiipflDt,  fbid.,  lt;ilo«.  Ai.\ 
ItnlicQs.  I^  50  .<iimt.  JVI.  bm.  Ibid.,  Mazaca.  Al| 
Mnleca.  N.  54,  Gr.TciaB.  At.,  Crjce.  N.  35,  melropo- 
1.8  civilas  eonim  Tharsiis.  AI.,  nietropolit  eorum  ci- 
titat  Tarsis.  Niim.  56,Ciilum.  AI.,  CHiiium;%\.,  Sci- 
thia.  N.  38,  hodieque.  Al.,  hodie.  Ibid.,  n«c  oim- 
nlu  II.   Al.,  ROfi  omnium.  Ibid.,  s^d  aliquarum.   Al.^ 


a.  N.  96,  \indilicu8  amnii.  Al. ,  tandelicui^  tel 
V^iub/fcus  amni^.  Ibid.,  I^^bjitasse,  Al.,  tiiAa^aua. 
N.  97.  Germaniie  ffente^.  Ai.»  Germamcai  ^eiies. 
Ibid.,  durai».  Al..  tfacrarfr.  ]|bid«,  ferocis  i^niiypi.  Al., 
(eroces  animi.  Ibiq.»  horroren^  Al.,  errorem.  N.  03, 
prodiilecuot.  AL,  Iradiier t<if(.  N.  99.  coalueruut. 
A).,  cofivaluauHt;  al..  crep^riiiU ;  al.,  cotu^^if.  Ib  d., 
borgos.  Al.,  pmoi.  r(um.  100,  Oceani,  Al.,  oc4aul 
maris.  Ibid.,  Inviis  siia.  Al.,  inuskata.  li)id.,  ?irtu(e. 
Al..  a  virittt«.  Ibid.»  (^ae^ris  ptraiicis.  lo  margin^  Lu- 
cam  Godicis  character^  saiis  aniiquo  acldilur  «  c  Qiii 
prins  Sicambri  dicti  a  pivitaie  Sic^mbria,  auaui 
GOiididerunt  juxta  Msotides  paludes  ;  f)ierimt  ^iiiip 
d^  Tr<4a  exstttes  post  excidinra  ejus.  >  N.  102.  Qri- 
tones.  Al.,  Britannos.  Ibid.,  iiiter  Oceaoutn.  Al.,  t»- 
tri  Oceanum.  N.  104,  Virffitius.  Al.,  Sf6y//a.  N.  100. 


sednic  aliauaruni.  Nuin.  3D,  mm  r^iiod  ex  fllio.  Al.,  ,  -    , 

nam  et  exfilio.  Ibii^.,  vocabatur.  Al.,  vocatur.  |bid.,  ^  Senones.  Al.,  Zononei.  Itnd.,  x  in  i  litieram.  Al.,  ^ 
sunt  exorii.  At.,  sivtexorii.  Ibid.,  |[dura  Umen*  Al.,  '^inslHtera.  N.  107,  soiitudinem.  Ad  nurgiQeojiCon- 
ima  tamen.  Ibid.,  diversa,  diversa  aeJii  ratiOr      ^i**  \  Toleiaoi  notalur  s  Vaccceos  invictoi,  a  nulla 


plurima 

Al.,  dfu^sa,  dedit  rqtio,  omisso  seciindo  diversq. 
N.  40,  sed  non  etveiiere.  Ila  Grialius  cilidit;  Go- 
Ihtct  ct  vcieres  Excn&i,  sed  noti  veilere.  N.  41,  uun- 
cnpall  sunt.  Al.^  dicnntur.  Nnm.  4i,  llyrcana.  Al., 
Uyrcania^.  N.  43,  Zoroasles.  Al.,  Zaro^^slcr ;  al.  ^o- 
Toanres.  N.  44,  iit  Bactrlnni.  Al**  ^  Bactriani. 
Ibid.,  solitudines.  A1.,  soittudinem.  N.  4^  IQ  Asiam.' 
Al.  oin.  in.  Ibd.,  perdomuil.  Al.,  d^ihuit.  N.  4S, 
fntris  Abrahac.  At.  om.  Num.  5i,  conu^t.  aI  om. 
Ibid.,  noinen.  Al.,  nomina.  Ibld.,  sive  Israelit;c.  Al., 
•ive  lirael.  N.  53,  lia^Unt*  Al.,  Habnerunt.  N.  57, 
vel  sicut...  solitudinem.  Al.  om.  Ibid.,  ut  liber... 
liinaele.  AL  tm.  Ihid.,  a  fllto  IsmaeiU.  A!.,  a(:erfar. 
fiHa  hmaetii.  Ihid.,  glartantur.  Al.  hlc  add. :  Gen- 
ftJiM  aismt  quod  e»  origine  S^frorum  ititf ,  ^uaii  Syrr« 
^iMr.  N.  5i,  Hcbraus.  Al.,  ifefrraicvi.  Ibtd.,  niaii- 
tnr.  Al,,  «lifur.  N.  GO,  suo.  Al.  om.  Ibi^.,  afflixe 


genle  vic/Qi.  Ibid.,  Iitter%m.  Al. ,  /t(/era.  N.  i^S, 
Quos  Cneus  Pompeius.  Al.,  Quod  genus  fompeiyLs. 
Ibid.,  redire.  Al.,  vetiire.  N.  f09,  ab  llispalo.  Al*«  ob 
Hispano.  Cod.  1  Vat.  Arch.,  ab  Spania^  et  ttx  cor- 
reet.  rec.  ab  Hiipali.  N.  1 10,  Gallaed.  AL,  G^Ueci ; 
al. ,  GaWci.  N.  111,  reriint.  Al. ,  traditur;  al. 
om.  Ibid.,  ad  Gallaseiam.  Al.,  a4  GatUcian^;  zL 
om.  ad.  Ibid.,  profectum,  et  positis.  At  ,  profectm 
expoiitii.  Num.  112,  gens.  Al.,^  y^iKei.  Ibld.,  sepii 
montibus.  Al.,  ieptem  montibui.  N.  114,  consede- 
r.inl.  Al ,  eomederunt.  Num.  117,  Tyri...  iiQini- 
nati.  Al.,  Tyrtoi...  nomitiafot,  tel  eo^nominiafos ,  ve| 
mineiiparoi.  N.  ill,  venerant.  Al.,  veniunt.  (bid.,  to- 
caVe.  AL,  voeori.  N.  119,  et  Numi.t.-c.  Al.,  ei  iVKivi- 
dti.  N.  iiO,  quaerehint.  Al.,  9uafre6af;al.,  qumreret. 
Ibid.,  proxiina  maris.  At.,  proxtfna  mari.  N.  lil, 
probiberet.  Al.,  perhiberet.  Ifoid.,  semetipsos  propria 


ritti.  At.,  affhxermik  N.  69,  Scytba  cognominatus.  G  lingua  Mumidas  aiipellavernnt.  Al.,  vocabulum  dedis 

AL,  Scgihia  coqnominata.  Ihld. ,  a  quolimiie.  Al.,  a  qic  o-      «^,  ef  ipeoi  papria  Ungua  Medoi  appeliaverunf.  N.  122, 

dm  Umiu.  Ihid..  8  quibvsdam.  Al.,  a  quo.  Num.  64,      sc  miscuerunt.  Al.,  le  miiciierani.  Ibid.,  prosioae  Hi- 


coiistat.  Al.  •m.lbid.~earum  parthn.  Al.',  earum  gentei 
partim.  N.Oft,  Asiatiea).  Al.  om.  Ihid.,  posteros.  Al., 
yUMirai.lhMl.,inesi.  Al.om.N.06,  vocatos.  Al.,  voca- 
mus.  Ii»id.»  dicunt.  AI.  om.  Ibid.,ubi.  Al.om.  Ibid.,  cohi- 
bM.  Al,  coAt4efilei;  at.,  eoAt^enlia;  al.,  eohibente ; 
foflasfe,  ilaMHro  roAf^iile,  oinisso  ttR  lhid..:capti- 
luida.  Al.  om.  N.  67,  a  Dardane.  Al.,  a  Bardano 
r«0«.  Utid.,  fralres.  Al.,  fl^afer  ejui.  N.  08,  paria. 
AU,  peracta;  aL,  paeta.  N.  09,  stiiit.  AK,  dieft  iirfil. 
N.  71,  iSgialaa.  AL,  MgiaUea  cmtai.  Alii  scribunt 
Agialea^  el  rogeni  voeant  AgiaUum,  aut  j€giahtm. 
Ihiii,,  MopoAneau».  AL,  Petoponneniii.  N.  72,  ap- 
|«s&lali  simL  AL,  «oeali  iiinf.  N.  74,  passis.  Al.,  pan- 
im;  al.t  sporiti;  aL,  petaqi.  Ihid.,  Jialiam  appulisse. 
A^.»  k^eapukoi  oise.  Ibtd.,  a  Pelasgo  Jovis.  AL, 
a  Jovis^  omisso  Peiaego.  N.  T^  a  Macedone...  ma- 


spaniam  itihabilabant.  AL,  proxima  tiiipanuB  haHta" 
bunt.  H>id.,  qiioruin.  AL,  loca  quorum.  lUd.,  corru- 
perunL  At.,  corrupere.  Ibid.,  pro  Hedis.  Al.,  propier 
Medos.  Ihid.,  vocentnr.  AL,  oocan^iifttr ;  a).,  neini- 
itenfiir.  Num.  i23,  vocati  tunt.  Al.,  e«orfi  «iiiii. 
N.  Ii4,  Masils  gentis.  AL,  Maailia!  gentu.  It>id., 
usqiie.  AL,  mque  ad.  ihid.,  Gantoe.  Al.  Gauioneat ; 
aL,  Gautotem;  al.,  Gauloen;  at.,  Gauleon;  Volcanliis 
rectius  puiat  Gauto.  N.  ii5,  condidit.  Al.,  dedil. 


braioa  Hngua.  AL,  Hebraice.  N.  128,insedeniuL  Al„ 
roniM/erufn.  Ibid.,  et  Indi...  Garamanlcs.  AL,  om, 
Num.  f29,  gens.  At.,  gentee.  Mum.  )31,  tantum.  Al. 
om.  N.  iSi,  Serum.  AL  Syrfiiint ;  al.,  Sfricu/ii.lUi/l . , 


tocna  nepple.  AL  om.  Nnm.  91,  Semelas  Olio.  Al.»  ^  aftis  causis.  AL,  talibui  camii.  N.  155,  aotipodes. 
Sf,eml»f  00  iow/i/io.  Ihid.,  araillerent.-AL,perrfe-'*'AL,   antipodee.  N.  i35,  diclL  Ati,  a  Cras^  dicii. 
renL  Uud.,  ei  iMrUqruro.  Al.  om.  Ibid.,  PartbeuiL     Ibi^.,  exstiierlnt.  Al.,  extiterent.  Ibid.,  interlcruui. 
llllM  llss.  f^nanL  Ihid.,  oontractus.  Al.,  eonfra-      A4.,  tnfenere. 
c{^  Ibiil.,  eouflictua.  Al.,  eonfketos  ;  al.  om.  Spar-         €ap.  iii.  Num.%,  Gr^scL  qnorum.  AL,  Grmci ,  vei 

ia«vf  t^0ro...iia|Mcaie5.  N.S),  eioogiiomiiiatL  AL,      ^ '* ^^'-^    ii- -i^-i-fir —   ^.     __ 

«(fOfPONMiala  iuai  Thraeei,  omiSBls  M*]q.,  ut  iupe» 
rim...  m/  ifiiKtfs.  IbhL,  poiare.  Uterqiie  €od.  To- 
\flfy  et  aJii>,  poi^f are,  aed  reaipletidum  id  non  esL 

\?'  •'^F*"'""*-  AL,  el  barbararum.  N.  85,  aCot-      Al.,  faeiaj^e^.,  facii.  N.  5,  severa.  AL,  ieieri^as.  N 


ci)is.  AL.A  tocts.  (bid.,  ut  a  Ponto.  Al.,  iil  ad Pontum, 
lhl4i.  f  quaainAricoacesseraiit.  AL,fuaniari  conceae' 
rqtft ;  aL ,  aiio  a  mari  reee$terant ;  al. ,  quo  a mari  leceiie- 
ranf.  N.  )i4,  ki  aute.  Al.,  qui  ante.  N.  83,  qui  ei  Sicuti. 
AUom,AJ. .ea^nomtnaU  «iiifl;fui  elStcu/i,  id  eif,St- 
cilteif«fi.  Num.  67,  gens  est.  AL,  genui  eu.  \\m\., 
q^l Apeniuniim.  AL,  quaApenninam.  Ibid. ,  perhibent 
qiuid.  AL,per/it4atileo^iioiL  Nuru.  80.  .TM.igog.AL, 
m^  a  Magaq.  N.  96,  Geumm  sobolos.  .\i.,  5o/A#- 


Romam,  (juorum.  fbid.,  casiens  £iorid.$iora.  AL,  cee- 
terii  glorioia ;  iu  uterque  Cod.  ToleL  Ihid. »  disiin- 
cia.  AL» diiiineia  itml.  N.  5,  denique...  fuiL  AL  ooi. 
N.  4,  e  re^endo  vocati.  Al.  o^.  vocaR.  Ibid,,  facies. 
Al.,  faeia;  al.,  facii.  N.  5,  severa.  AL,  letieri^o^.  N. 
6^  sioul  leffes.  Al. ,  licttf  lex.  N.  T,  insJntferunl.  ^L, 
ele^eruiK.  Ibid. ,  et  inoderatior.  AL  ,  ef  moderdiio, 
Ihid.anmsccccLXir.  AL,  annii  quadrigentii  iexaginta 
ieptem.  N.  8,  suhjecii.  k\.,iufecii.  Ibid.,  yicem.  AL, 
vtee.  Num.  iO,  iiono  anno.  Al.,  ^ufnfo  anf^p.Tf.  il, 
lionore.  Al.,  in  honore.  Ibid. ,  tenebani.  Al. ,  kabe- 
bant.  IWd.,  etdicia.  AL;  ef  edicia.  N.  It,  ^atris. 
A».^  matrh  m^.lbid.,  cxsecio.  AL,ejceclo.  Num.  14, 
imperatomn.  AL,  imverator.  Hiid.,  exerdtii^.^JU, 


CM  AfimrjM. V  «• ,  iirifiio.  AL,  prtnidtf.  N.  II,     «eDl.  Ai..  iM^^^iU.  ((.4$.  ' 


Al.y  maitcipta  «41«  i^kmiiiiMr.  N.  4<it »  W  i9  ge^erf^ 
Al.,  quia  gem4'^.  ii,  libATloru.Qi.  Al«i  UbsrBrum. 
^um.  M  t  4V<Hiei  inaii«vaii(e^ai\^  AU »  «tm^<^  tp^ 
mnuemiueren^ur'  Af.,  <fe  aiaii^  «MO^ii^tiiifr.  ^uiq. 
i%  dieiiur.  Al.,  #/.  Muflpi*  5i,  quU  (e«iaineiilo.  Al*. 
«lua  p$r  teMmeutum.  Ui^..  a4iiws  erat.  Al.,  (Milu^ 
eraL  U>id.,  coiDi/QOirari.  Al.«  cog^oMr^i^i. 
.  Ca?«  t.  Nuiu.  7,  repvient.  AU  puUf^.  N.  ^,  ma« 
terfamiiiaR  mde  Toeaiur.  Al.»  Yiiair^fMmi//a«  in<ie 
VO<:ari.  N.  10«  supraavmu.  Al.,  «i^ira  qhavum.  N.  il^ 
dicU.  Ai.,  difiii  iiij?!.  N.  i.2,  feinore  ejum.  AU,  («iiiur 
gu«.  Ibid. ,  genu^  ei  siirp^.  Ai. ,  ^niiiem  turpit. 
N.  15,  Aicius.  Ai.,  djcimr.  Ibid.,  quiageneraiua.  Al., 
fuosi  imii^ra/iM.  N.  14  •  «uadripef iiiWt  AU  »  gifoi/ri- 
^  nariitffi.  iVid. ,  unig^uiMia. ,  poU  qveiii  nuliug.  AU 
esuou  ,  ^* ;  «L ,  quod  iii  Hufcu$ ,  n$c  anle ,  n<«  goir  uUu^ 
.,  «fi-  J  ^- 1>  >  «vm dicuaipc.  Ai*  om.  cwn-  U»id..  n<^  u^. 
(le^at.  *  Ai.,  ^0)1  itoiiiiia/i  vW  ti^«  naii.  N.  16 ,  bumana^  caun 
'  "*  ^uetudloe.  At|  4^anam  romi^itiiiinfii?^.  fitluiu.  17 1^ 
Mid^  eiiaiii  ^i.  Ai. ,  ti?(«r  cliaai  filios.  N-  ^S.  naj^ 
^'^M-  AU  f  liflm  6'4«r^ini.  Ibid. »  «ervitia  cond,Uioni| 
fM  \\u  ^frvUee  condUiwe^nL  N.  9ift,  eujua.  Al.| 
iH  ckjujk.  l^d.»  per  ewncipa^ioo^  Al.,  per  ma^^, 
^im^oneai^l  al.,  |i«r  maiicfpaiioii^.  Ibid.,  uiriusqua. 
A|. .  ^  uiriti«9uc.||iid.,  FaliiMS.  Al*.  f  totlM*  ibid., 
fmi^.  Plerique  M$«.  ariiiqvi,  PaHUnus.  N.  24,  imq 
aborip»  AU»  uuo  m^iieo.  N.  9^,  acdnit.  Ai«»  ^cipi/. 
Ibid.,  de  deruq^io.  Al-,  po4|  |l4/«9fiuup.  i^id..  apMJk 
letur.  Al. ,  appeltalur;  al. ,  appellaretur,  Num.  20« 
stcut  ex  concubiua.  AJ.,  ili^e  e«  fieiicttHna.  Num.  24, 
paire  incerio.  Al.,  el  de  paire  incetio.  N.  2$,  hausio. 
i>li«)  arai  auii»o^  aul  Aaufif» ;  Vuldanlna  f^ljKMlUit 
kauMio.  Ihid,,  exia^nuuklur.  AU,  «xitliflMl^iilur.l^t 
l^jilipe  auiem.  Al. ,  LaiM  ouK».  N.  ifi ,  ui  neplia 
dicaioua.  Al. ,  ui  a«paiif  dicanuM.  Wid.,  aduriaauiai 
AL,  admium.  N.  17,  ei  uepoie.  Al. ,  «u  nep^.  Nf 

aiavf  9Ht  «I  pra9«»t 


indeeofua.  Al. ,  Mi  ilaeMf ;  in  I  CuJ.  Tulev ,  mI 
mang.,  Boia  «aii  3  /lM«f  bkmSeUmee.  Ibid.,  ui  Qma. 
AL,  uiAAua.  Ibid.,  ediolo.  Al.,  c/iflo.  Ibid.,  fuili(nW 
leaa.  ha  fiaiMei  el  aKi.  Gflallus  edidil  fuit  «uim.  }L 
IS,  iauiiuani  haaaa;  poia  mi  Codice  Toiei.  eai  s 
6afef  fulturee  sunt  eolumimum.  Ibid. ,  popolum.  AL , 

CpnlorM*  Ihid. ,  coronaa  iiahoni.  Al.,  corona^aai , 
Itt,  do 4|uibos  Dominna  hNivilur.  Per  me.  Al.,  dp 
qualihue  Dominus  kaquilur  cMfeiia:  Per  ««.  N.  SO, 
lux^ioa»,  eie.  AL,  Iwmrtatof  daouna^ieiim  cicpiifi- 
tau  erudaiimmM  eaterceaiee.  Nnm.  21 ,  prineopa  el 
digailaiia.  Al.,  prtocapt  eidigniiaM.  Iliid, ,  dictua  au^ 
iooi.  AL,  oui  diciiif.  Ihid.,  guo  priaMim.  Al.,  ^od 

Ciuf.  N.2i,  noyainari.  AL,  NMnjpaci «onveuil.  Ibid», 
praQKo.  Ak,  tuprqMiuni.  Ihid. ,  se«e.  AL,  «sie.  N^ 
ill*  ^\ii%  alici^us.  Al.,  ^ofi  alicu;ttf .  N.  ^%  prfesunl. 
AK,  pwsma  mUiieh^  Ibid.,  uuucupamus. 'Al. 
pdiomuM.  IH.  Sft,  dicti.  AL,  dicuui^r,  Ibid.,  sade^ni. 
AU  «  ijifidaaul.  Ihhl.,  n^iUlai  ilie.  AL  ,  miliiaui  Ulk 
N.  i(g,  do  ipuniur.  AL,  d«i«§f«N4ur ;  ai. ,  d«it>attiiur« 
ihid.,  dieli  qiil.  AL  ,  dcrii  90190«.  Ihid. ,  fegati  siuc. 
AL,  prabmi  fiai ,  vel  vuii ,  vel  fuenuL  N.  aH,  oon*- 
.iraxeriui.  AL,  coafifimrif^  N.  44,  milea  sieieriC 
AL,  ttiltl«f  «le/«rinkli^  45,  a  maihua.  AL,  0  nnUiiku^. 
Ihid. ,  a  mokiia.  AL ,  aw»leaiia.  N.  4a;  i  dolectil. 
AL,  ok  ekct:  ibid. ,  llaeeilanum.  AL ,  Hagm  Uae^ 
d^nawL  N.  41L  slriatL  AL,  flra«li  Ibid.,  sub  se.  AL» 
juA  faeuudo.  C(.  51 ,  Irigiiila  e(|uiies«  AL,  i«r  cculw^ 
fl9utl«« ,  IhuL,  et  (tetaL  Al,  «I  Mnul.  N-  ^a,  fii  tu* 
uiiiltii.  AL,  /|l  itt  lufliu/ltt  Ibid.,  ei  lumuliuosa  ki  iu. 
AL,  «t  luuiu^lUftta miidt^  N.  16,  muuioiiluc  AL,  fNiir 


Aaofur.  N.  5ft,  vocau.  AL ,  tocaioiu  Hic  mulil 
voiflfoa  ioaarunl  t  Cumiiu  «u  «oi4««ia,  atc ,  ui 
41,  uiln.  N.  gO,  oiela^aia.  AL,  «l^fica.  Nom.  64, 
4u  kaigiiudioo.  AL,  i»  bqgUuilinMi. 

4Uo«  iff.  Mtiu  i,  vkauL  AL,  vimmL  H,  5}  geuuf  ^ 

JiHMlia.  AL,  ^fuiu  /aotiiim,  quod  odidii  Vulcaaius ,  a  ^  a^viquo  progeiiiiores.  Ai 
.a«d  in  OOL  od  loarg.  adveriil,  oiagia  sihi  prohari  ge^     ler^a. 


00«,  faittiiia;  oam  dot|uif  ei  pro  geoero,  el  pao  Aimi 
lio  aecipiiur.  Ihid.,  viii,  es  niiuris.  AL,  v/ri'ctmt|li«« 
•la»  Ihul.,  omu  f^TU  Gcfiei  ifcta  voeanu  Al.  om. ; 
al.,  ilictttil  pro  vocant.  N.  4,  gehiu  aolom.  AL,  geuu^ 
#04.  Ihid.,  a  doApiiuuie.  AL,adii;tiOi<i«u«.  Ibid.,  oer- 
iPfttoa.  AL,  emkromm*  Ibid.,  ui  naiiouea.  AL,  au| 
aoilafl^f*  N.  ft ,  amius.  AL  om.  IhuL ,  aiviiaiis.  Al. , 
om.  N.  6,  popuhia  vero,  eic.  Vulcaniuaox  coujo* 
eiuca :  pufMiiKa  ma  aQreeco.dieitw  iroXitov  iSfourfjiJ^^ 
id  «al,  «laium  c«g^  Num.  7,  disp^riui.  AL  ,  difpaf^ 
fiii.  N.  M,  hahehaot.  Ai. ,  uletanL  N.  15,  n^mon 
^euaoria  d^igQiias  jttdieialia.  AL  ,  centar  nameu  digui^ 
lolif  judicioif.  N«  14 ,  diaceplare.  AL,  ditputare.  N. 
47,  ifflocipoa  «iaHalia.  AL,  ptrincipes  cimuu,,  vel  dmm 
mU*  IMd.,  ■imffOiUnL  AL,  proeiedml.  thhJ.,  porioioa 
jm«eroa*  AL,  p9ri«l«f  fHcaaas.  Ibid.,  a  eaeiora  oiuUi^ 
iudlioo  pr9MMiooL  AL;  «  cmiera  vitt/liiudiA«  proittf* 
tseni^  aL,  od ar|erooiiu«//t(udiu«fli  pronniaoil.  Num 


U,  aoeilidohi  iur^.  AL,  90«/  ae/  pieldjura:  al. 
^ft4maei  ;ura.|bid..  uihuuoU  AL,  /ri6^o/.  Ibid., 
luoo  ipaa  «iUlriUuuogf  Al*.  iHun  ipek  trikuuo^.  N.  i2, 
01  ia  iueivo.  Al# ,  «i  i«  (peo.  Nuoi.  15,  ordinia  sooi. 
AL,  orrfiu«4  «uM.  IbiyL ,  quod  priiol  Siul.  AL ,  ima4 
IMfUioi.  N.  2li.  oiagiMraiiia.  AL  ,  ouipifirali.  ihui. , 
i^uamxirflfta...  AJi.  «dd.  Aiuuovicaief  aulam,  qui  supe» 
dim  rkfijs  Aoheni.  pateelfit^m.  N.  1/ ,  pnrtiivr.  AL  ^ 
portator.  Ibid.,  quia  ea.  AL,  qui  ea,  N.  ^.  ganUoo- 
IMi.  AL,  gpaif  nmtrt.  fi  Sil,  id e^,  iogrmus.  AL,  ei 
M^UMHh  QU2i,qiOM. q^ AI.3  0«»«—  quia^  3o, gu^ 
heruftiiQorai.  Ai*. ,  fi/dtejmeMevL  ibiiL,  dispeosatio* 
aqm.  Al.*  difPftua/oreiM.  Ibid.,  vill2^m  dispeosalo* 
rcm»  AL ,  «•  dkptmsatar;  aL  ,  v.  dupemaiarum.  N. 

1*5,  vicem*  AL  ^  «ice.  N^  36 ,  colemes.  Al.,  teaenies, 
bid.,  doh^ules.  AL  ,  defeudenjies.  ihid*,  aiuriiari». 
Akt  ONMlialocea.  Num.  5$,  coiigraoi.  AL,  mgrajsi. 
M.  40,iu4ififtl.  Alti  vMtm*  N*  4),  vocahaotur.  AL, 


Cdir.  VI.  Nam.  I ,  painiaa.  Gogoatl.  AL ,  pair^ 
pvopiiifutiaie  ceijfoalianif.  CqgnatL  N.  4,  ad  iosiar. 
AL,  ai^ae  insieui.  N.  fi,  sqnL  AL,  fiuL  N.  #,  manan* 
tos.  AL,  iwicenda  mooaiiiea.  N.  7,  et  uno  uiero.  AL, 
«oon«  ttlera.  N.  6,  tralrom*  AL,  feaUram  tuum.  N.  ^ 
qoaa  Latini.  AL,  900«  Lmine.  Uad. ,  uitar  pas|orog 
luos,  et  paalores  meoa.  AL ,  inier  paiieref  flmof,  «« 
|Nifior«f  l«05.  Ihui.,  qi^a  oomea  fratrea  ooa  aumua. 
AL,  9iU(^/iralr9f  uuuttf ,  omiaso  ootoef  nos.,  Ji.  itl. 
apirilale.  AL,  spectaie,.  quod  cemmtttti  hio  qppooituc. 
vocaotor.  AL,  voflanioc  Ihid.,  oomesoue,  ouaa 
AL,  iaeopimooc,  ^uodei  ooums;  aL,  ioeaoH 
0100«,  eifm  «I  omaes ;  aL,  iieai  commoo«f  olo.  ML^ 
gennaoiiats.  AL,  c««ip«rmaRiiol«.  Nuq.  IS,  (raifOft 
palrueiea  die|i.  AL ,  frofcom  (M  pairueks  dkti*  N« 
14,  oxsof ore  ei  frairo.  Ai. ,  «0  forora  oul  fraiae.  Num. 
ig,  Ifiiua  Grmcuio.  Yukaoioa  aenhit  liof,  at  ad  marg« 
oooo^t  t  Mitr  «nim  polruom  Mpui/ical.  N.ig»  ei  docd^ 
0  dooto  patre.  AL,  el  diseendenUpeire;  aL,  «|iu<friefU« 
futre.  N.  ^ ,  oovJtcicus.  Ai».  uoBiirMKi.  lo  l  tioA, 
ToloL  hflse  eat  oola  ;  )ikrieue  e$i  fiiiui  preprim  OfBga 
icit,  non  aUui.  N.  21,  privigeoua,  voi  quaaL  Al.^  pri^ 
mgeives  quieu  Po^  bsc  vecha,  aul  paittlu  poat  io  ood« 
TokL  Cod.  061  hau:  annQiatio,  ^ivo  additm  s  O^tpiez 
ieres^  id  esi,  ^19^1«  a»o  viveole,  po/re  omrloo»  mmrti 
lur.  N.  22,  geruiaui,  germanfe.  lu  noopuMU  OieiUi 
plaribus  aiftvcitMr :  lime  coNfqii(^uuiiiat...  Ipf  flfoi^itu^ 
lettTiiiuireur,  ui  infra,  0.  2i  ot  511.  NuQi-  91,  poiyrio 
mei otavua...  eui irineptia.  AL  oWiNl, atf»  bmc  poo^ 

Snguiiiiuui,  ate. ;  ahi  h4:c  verba  alfQruiit  post  omi 
;,  hue  fere  modA :  iii^c  eft  conafloguiuihu ;  dnm  ee  • 
oifi.,  diri^iejii,  ed  Wiiotum,  e|p.  Griaiiiia ,  <|tii  duag 
lODtum  tabolas  pinoduxil,  prnoaNS,  qo»  ioiv^nbiaiB 
Arbor  junf ,  alteram  De  gradibui  generie  Aotnaoi,  ifli 
l^oe  secunda  a4  mreriorem  crucia  partem  eoA»uU 
verba  :  ttm  coofaueuiatiflf  ,010.  lo  £odt  iklob*  oSfi» 


^f  Aft  S.  l«bOiU  EtTllOLOClAS  YAMAtltE»  LKTMHa.  Mf 

ei  «  f«c<«.   ForusM,  fiiWi,  €f  fMlm.  N.  20,  csi  pa- 


rflptlNfo  MSBlo  :  De  gmdihu  eaanaiioms.  Hoc  ioeo  no- 
eumimn  ««...  §rM»um  doetnnam  adipkid  :  qvod  ex 
fei«ri  Editione  iDter  appendices  rebtum  rull. 

Gap.  ▼».  Num.  5,  dalur,  quia  conjugium.  Al.,  da* 
mr  «f  eonjugiMM.  N.  7,  a  procsndo,  id  est,  petendo. 
Al.,  a  frecmndo  ei  prmendendo;  sl.  a  preeando  cf  po- 
Hndo ;  al.  a  fffoeando  ei  petendo.  N.  8,  qiiod  sd  no- 
men  nubenli $  slludit.  Ai.,  quod  #f  ad  nomen  nubentie 
a//ttfftmr.  N.  iS»  qussi  unxores.  Al.,  quoii  unxioree; 
sl.,  quan  junxiorei.  \\M.,  uncerent.  Al.,  ungerentur. 
N.  13 »  qnla  jam.  Al.  oin.  jam.  Ibid.,  transieruni; 
Al.,  franii^runr.  Jutunum  dicitur.  N.  14,  uni  dno 
M«8.  Tolet,  Niuttt.  N.  15,  bigamus.  AU,  digamue. 
Ibid.,  duabus,  rel  iribus.  Al.,  duemm,  tei  trinm ; 
al.,  0  tfNff^M,  tei  trihue  muUeribue^  omisso  martfus. 
N.  16,  eum  viro  duo  roerini.  AU,  cam  viro  duo  non 
fuerint ;  al.,  cum  viro  uno  (uerit ;  al.,  cum  viro  eecuu-^ 
do  non  fuerit.  Cod.  Alb.,  tfNm  riro  dudum  fuerit.  Ibid. 


lam  opiaios.  Al.,  eif  palm  adopnm;  aL,  esl  «ror- 
foiiif ;  al.,6ff  orfafnf,  slne  paiam;  sed  moiidoiii  vtro- 
bique  in  «rorfofiis,  et  orfofm.  N.  M,  demulaia«  Al,, 
tmmtifefff.  Ibid.,  de  duobus.  Al.,  e  dvo^M  uoMmr. 
ai.,  ffdiMiis  ooaif«r«  Ibid.,  appeUaius.  AL,  mppelim» 
fnr.  Ibid.,  uiiiur.  Al.,  Hfomr. 

B.  N.  ii,  oibil  ¥011  male.  Al.,  n.  v.  mofi.  N.  28, 
quem  fraier.  AI.,  in  quMn  fraUr.  Ibid.,  Jvniiis.  Cod. 
1  Tol.  add«  Btfrms  m^,  ef  mgot. 

C.  Nunu  54,  numina.  Al.,  nomtwi.  Ibid.,  eoiiiiifiis. 
Al.,  conjff^^iis.  Ibid.,  dieitur.  Ai.,  ifofMs  esf.  N.  3S, 
et  eoniineiis,  quod.  Al.,  Of  coRftneM  diofiir,  f«od* 
Ibid.,  malis  abstineai.  Ai.,  male  aksimeat.  N.  3<, 
qood  cluat.  Al.,  ^ttod  eluat.  N.  37,  eoneors  a  eoii« 
juuciione.  Al.,  eoneon  a  conjugaiione*  Ibfd.,  qri 
corde  jungitur.  Ai.,  ^nio  corde  iungkm;  sL,  oai  osr 

N.  o8,  applicaU  AL.  oppfissf.  N.  40,  diclss. 


consorttom  ▼irl.  AL,  eoniortium  aiteriue  »tn.N.  «0,  ||iW«5!  .?•  ^?»  •PPv^V  '*.'*Vr"7^*"*.'Ti!s!rTr 
Al.,  quo  nupnii.  N.  i2,  qui  primos«  *  AL,  diafur.  Ibid.,  declman.AlM^iA^^iNoref,  Ibid.,  ka- 


qiio  in  nupliis. 

AL,  qui  priu$;  al.,  quia  primue.  Ibid.,  quod  membra« 
nae.  AL,  9««;  niem^rffRa.  N.  25,  qiioiies.  AL  quo- 
tieMcumiue.  Ibid.,  boc  esl,  y\x.  AL,  hoc  ssf,  fios;  aL, 
koc  €tf,  sia.  N.  26,  iriYolum.  AL,  fHbolum.  Ibid., 
efllui».  AL,  nuxee.  N.  27,  b«nedixit  els.  AL,  bene* 
dkdt  00$.  Ibid.,  simile.  AL,  simtfd  sibi;  aL,  iimile 
$ui.  N.  28,  sffectum.  AL,  effectum.  N,  29,  meltus  la- 
nen  est,  et<;.  AL,  tneiiu»  iamen^  u  in  ea  nwree» 
quam  pulckriiudo  qumrainr.  N.  30,  ideo  auiem...  In 
taiela  consisiere.  Nounulli  id  omitioni. 

LIBER  DECIMUS. 

A.  Nom.  I.  Titulos  In  oonnullis  exemplaribos  est : 
loctirff  de  quibuidam  n#mint6«s  per  aiphakeium  dir 
sfNMfis.  Molti  Codices  TCteres  prxmiuunt :  i  Origo 
qooromdam  oominom,  id  esi,  oiide  YOtiiant,  non 
pene  ( Forfs  beoe }  omoikus  palet;  proinde  qumdam 


Jbes.  AL,  adhibene.  N.  44^  permisculsset.  Al.,  pet- 
miecmt.  Ibid.,  ei  com  eompilaior.  Al.,  ei  cempilmtee. 
N.  46,  lomel  in  Torbis.  AL,  fomsc  verku,  WAd^ 
aliquid.  AL,  aiiqaa.  N.  47»  tel  qota.  AL,  «ef  o»- 
N.  49,  effidaU  AL,  af/Sdaf.  N.  30,  qui  ttoo.  AL, 
^ttia  «no.  N.  51,  soriis.  AL,  sorfs.  N.  32,  eoiiinalis. 
AL,  cott/lttiafti.  N.  33»  eurator...  cogoitor,  eic.  lo 
nonaullis  Mss.  biee,  el  qussdam  alia  transpooila 
sani.  N.  54,  ab  eo  excidii.  AL,  om.  a6  so.  Ibid.,  a 
juris  peritis.  AL,  a  virie  weriiii.  N.  57,  sioi.  Al.» 
ffiMf.  N.  58,  a  sagina  corporis.  AL,  a  iignaio  eorpare. 
M.  59,  eandidus,  etc.  AL,  MNdidtts,  4o«nst  coa- 
dem.  CanuM  dictue  a  candido^  et  eandiduif  quad  can' 
dor.  N.  60,  dodos...  AL,  ciodue,  id  esf,  ciopue.  Cuh 
«tts,  id  esf,  gibberomu.  Ibid.,  crispos...  AL,  ssrispos» 
acffiamisfroftts  capiiioi  lottoi  habme.  Ibid.,  appella- 
lus.  AL,  appeiiatur.  N.  61,  a  oonfosione.  AL,  ocon-' 
/oMiotts;  qood  ad  rem  videtoresso.  N.  bi^canvol- 
iMseebdi  gratia  huic  operi  interjecimos.  4>e  quibos*  q  sa  navia.  AL,  convui»ef  narss.  Ibid.,  csjos  emlnenrm. 


dam  vocabttlis  nominom  ( AL,  hominum  )•  Lioei 
or%o,  eic.  »  Ibid.,  unde  ▼eutat.  AL,  nitds  vsmimf ; 
aL,  uude  venium.  Ibid.,  ut  bomo*  AL,  «f  per  deno* 
miuatiemem  homa.  ibid.,  proprie  bomo.  AL  ont. 
Aomo.  N.  2,  non  posse  exlstimauU  AL,  om.  csisfi« 
mffnf;  al.,  nion  poua-y  pro  non  pome  extsftmanf* 
Ihid.,  In  feminioo.  AL,  in  fmmmno  aenere.  lbid.,actor 
ab  afeodo.  AI.,om.  N.  3,  vocatus.  AL,  vocafttr.  Ibid., 
tamen  qui  nutrit.  AL»  tamen  qui  muritur.  N.  4,  aiii- 
mi.  AL,  amict7to?;  aL,  aatmir.  Ibid.,  proprle  amicus 
ab  httiiio,  oic.  Cod.  I,  Toiet.  iU  digeril :  propria 
omaf or  Ittrpifttditiis ,  ^aia  amore  torquelur  iibidmii* 
Amieue  ab  hamo ,  id  ssf »  a  cafena ,  ete.  N.  5,  aoM* 
aios...  ad  amorem.  Al.,  um.  lu  in  lioc  lihro  quaedam 
Bomioom  origioationes  a  nonnoliis  Mss.  ahsont» 
alias  alto  loco  Inieraeruntor.  N.  6»  quod  esu  AL» 
qttiiff.  Ibid.,  bominis.  AL,  nomiuii.  N.  v,  aequalitale. 
AL,  or^ttilafe.  ibid.,  faaiidiostts.  AL,  mttiiNm  fa«fi« 
diostts.  Ibid.,animooos  quod.  AL,  antmoftts»  eo  quod. 


AL,  rtti  eoiinettfta.  Ibid.,  adimootor.  AL,  odiaiilor. 
Ibid.»  unde  et  Yirgilius.  AL,  of  VirpUui.  N.  63, 
corpus.  Al.  oni.  Ibid.,  leoam.  AL,  /ffnonenu  N.  64, 
coilegiaius.  AL,  coiUgatui;  aL,  conjungoni  :  CoUe^ 
^alttf ,  rar^forittf . 

D.  Num.  65,  prawiu  Al.  add.»  priMf,  er  eaoess 
famiiiie  domineiur.  N.  66,  doctos  a  docendo,  iode  01 
doclor.  AL,  doefof  a  docendo  Hciui^  omisao  imde  et 
doclor;  al.,  doefor  a  dicfttilo,  inde  etdiceot*  iliid., 
a  discendo  vocata.  AL,  a  dawendo  focafor.  N.  67» 
dispeusaior  qoia  prius  qui.  AL,  diepeneator  peeumm» 
rum  priui  qui.  N.  68,  ab  aere.  AL,  a44a4ere.  ibid., 
vocatus.  AL,  add.,  rocaiHf  vei  diu  oesoenf.  Ibid.,  a 
deceai.  AL,  a  deeem  didmr.  IbiiL,  diclos.  AU,dioi- 
far.  lu  Cod.  1  Tol..hxc  est  m  inreriori  nur|ioe 
additio  :  Dapiiiii  vei  mumfieusf  nec  aon  el  eyre^iiis, 
anf  generoittf .  N.  70,  ceromato.  AL,  cerfomine.  Ibid., 
perluaum.  AL,  sttperfttsttm.  N.73,  degeoer,  aul  igoo- 
iNlis«  AL,  degener  ottfem,  quod  sif  i<^4iiif.  N.  74, 


M.  8,elains.  Noonulli  scribunt  ieiaf«f,  ut  ratione  D  quod  morii.  Al.,  qttodmorfii.  Ibid.,  verUl.  AU,  crs- 


diphthongi  hoc  luco  eiso  possit;  Vuleaoius  ad  inarg. 
advertil  poUus  referendum  esse  e/afffs  ad  lltietram  £. 
Ihid.|  seipaum  super.  AL,  tpfs  fc  faprff.  Ibld.,  men- 
saram  soam.  AL,  omiltit  iuam.  N.9,  dictus.  AU,  ipo- 
caftts.  Ibid.,  nam  quid  est  avarum  essoT  AL,  nam 
quidamavarum  eue  dixerunt.  ibid.,  avaritia  neque  co- 
pia.  Al.«  neqne  mvari^a  copia;  aL»  neque  avariiim  co- 
M.  Ibid.,  minoilur.  AL|  minuatur.  N.  f  0,  poliuau  Al.« 
odfftttUN.  ll^hnc  illucque.  AL,  hue  et  iUuc.  ibid.,  iii 
quam  partem.AI«»in  ^parie. N.  14, onormls,AL,ff» 
Normts,  olsupra  ar/ffi«f.N.  IS.atratuseialbaius.AL, 
fffnmiusef  ai4fffNS.t>uo  ToleU  Mss.,aframiffe  aibaiui. 
Ihld. ,  iteinalienigena...  ubi  esi.  Ai.,  om.;  aU,  tlem  ff/iC' 
iii^a,i|«odalieniiienerif  ftf,  ef  ftoni^^ttf  ,«frirf  f ;  ol.,t.  a^ 
eo  fttod aliemsreaionifsil,  el  nou  e/ns,  ttdiesl.  Num.  16, 
aliqoem.  kl.^mluiua.  N.  17,  erau  AL,  prweret;  al., 
aderaf.  Ihid.t  scriheodua  esu  Ai.»  icribendum  cit. 


pai.  N.  73,  in  id.AL,  inductui  in  id.  Num.  76,  do- 
histcens,  valdo  hiscens.  Duo  Tolei.  Mss.,  descieos, 
oafde  KicNf.  Ibid.,  d«amare,  desidere.  AL«  demmme^ 
deeiderare.  N.  17,  det^ai.  AL,  deteget.  Ihid.,  resco. 
AL,  reiidee;  al.,  rnideni,  N.  78.  hi  quos  oranis  sofOO 
decurriu  Al.,  in  quoi  ommi  iuteo  iegee  deemrrit;  aU,  lo 
quo  iuico  omnii  f  •  d.  N.  79,  qoam  solehaU  AU,  < 
^ttod  fole^of. 

E.N.  81,82.  Elatus...  Roormis.  AL,  o 
dictum  jani  in  iitiera  A,  scilicet  in  ffiafaf, 
Nuin.  85,  qnasi  irans  solom.  AL,  quia  trmue  soteoi. 
N.  86,  espulsus,  et  cum  lerrore.  AL,  ejpttisns  eH^ 
et  ierrore.  ibid.,  ex  lerra  sua  piilsus.  AL,  em  terrm 
iua  expuiiui;  aL,  rxiro  terram  iuam  puieue.  N.  88,  a 
termiuif.  AL,  exira  terminoi.  N.  89,  indigeos.  AU, 
indigem^  et  egenm.  N.  90,  ^uasi  petcomosoa.  AUp 
quia  percomeimt  N.  95,  reddidiU  ALi  reddiu 


lOf  AD  S.  I8ID01II  ErtHOLOGUS  VARIANTES  LEGtlONBS.  m 

F.  N«to.  96,  i  nodeslia  et  temperanlit.   Al.,  «  A     K.  Nura,  154,  unde  et  karisUa,  karismau  graiuc 


modeiiue  UmperantiM.  N.  97,  post  Fenerator^  etc. ; 
in  Cod.  I  Goib.  Tolet.  est  li«c  additio  ad  imam  |m- 
ginaro:  Femetlarius  femitih  dedilui^  quem  imft^ia 
mulierariuM  appellabanL  N.  98,  qui  felicilatem.  Al., 
quo!  felieitaUm,  N.  99,  facilis.  Al.,  faeibilii.  N.  100, 
aformo.  Al.,  a  forma.  N.  101,  frangi  posslt.  Al., 
(rangi  pote$t,  N.  102,  resedit.  Al.,  reeeteit.  N.  103., 
ad  praeoordia.  AL,  vel  a  prtecordio.  Al.,  vel  a  prceeor" 
dia^  forlasse,  a  eute^  vel  a  prmcordiis.  Num.  105,  ie- 
nit.  Al.,  linit.  Num.  106,  fremens.  Al.,  fremens,  per- 
$trtpen$^  iraeeent;  al.,  fremene,  id  es/,  eum  furore  vo- 
eiferane.  N.  107,  fur  a  furvo.  Al.  furafurendo  ,  vel 
furvo.  Ibid.,  noctis.  Al.,  noclurno.  Ibid.»  facliosus* 
A\,^mfaetioeum.  Ihid.,  cum  seditiosum.  Al.,  eumudu^ 
lioso.  Ibid.,  gratiosum,  ac  polentem,  quasi.  Al.,  ^o- 
liostim,  poieniem^  ei  (fuasu  N.  109,  a  dominis,  igiio- 
minia^.  k\.yadnominis  ignondniam.  N.  111,  forniea- 
rius...  fomlcatriz.  Al.,  fomicariu*^  el  fomieairix. 


A1.,  undeelEueharistiay  sacrt/Sctttm,  idest^  bonagratia. 
L.  Num.  166,  laetus.  Al.,  locus.  Ibid.,  muliaque 
dilione.  Al.,  muUaque  editione;  al.,  muUa  quce  edir 
tione.  N.  157,  largus...  Al.,  largus,  muni/ictts,  Atf- 
mantts ;  a1.,  largus^  abundans^  affluens.  Ibld.,  et  loi);^! 
temporis.  Al.  om.  hngi.  N.  158,  roagnanimus.  AI.» 
magnanimis.  N.  160,  JSiios  autem,  latro  esl,  inquit, 
latero.  Al.,  meUus  autem^  iairo  est  quasi  latero;  al., 
alii  att/^m,  etc.  Ibid.,  insidiator.  Al.,  tncttftalur. 
Ibid.,  laniando.  Al.,  laniendo.  Num.  151,  concilialor, 
Al.,  consi/talor.Ibid.,  blandiat.  Al.,6/antfialttr.  Ibid., 
faciu  Al.,  fadaL  Ibid.,  puellari.  AK,  fueUarumm 
Ibid.,  luxuriosus  quasi.  Al.  om.  gttast.  Ibid.,  lasci- 
Tus,  quod.  Al.,  /asctvtts  dicius^  quod.  Ibid.,  lazus. 
A).,  luxus.  N.  162,  currere.  Al.,  cureus.  Ibid.,  a 
fluore.  Al.,  attl  afurore.  N.  165,*habeaU  AI.,Aa- 
beant.  Ibid.,  debet.  Al.,  dtctlKr.  N.  164,  Inscitiosus. 
AL,  luuiosus;  al.,  /ttsctlos»«;  al.,  lusciliosus*  ibid.» 


Ibid.,  hx  sub  arcuatis  prosiabant.  Al.,  Hcbc  subareua-  n  qui  unum.  Al.,  owod  nnttm 

lis  p^oslrafran/ttr;  al.,  prosieni^ftan/ttr.  N.  112,  qiiasi         M.  Num.  165,  binc  appeUata  misencordia.  AL. 


felu  abundans.  Gotbici  et  alii,  quasi  fetunda.  JSt  in 
1  Tolel.  Cod.  h«c  est  nota  ad  marg.  :  reia  aliquoiies 
plena,  aliquoties  tiberatrix,  Ibid.,  feta...  flens.  AL,  /ela, 
prosgnans;  /lens.  ibid.,  lacrymis.  Al.  kcrymas.  Ibid., 
▼el  a  schoia.  Al.,  auia  schotis.  Ibid.,  djscesserit.  AL« 
iltscesstl.G. Niiro.  113,  sed  lixa.  AL,  sed (ida.  N.  114, 
gracilis...  Al.  om.  Cod«  1  Tolet.,  gracilis,  fragitis^  l#- 
tiats;  AI.  omninoomillunt  verba,  ^randis,  graeilis. 
Ibid.,  quod  sit.  AL,  ^ttost  ^»  Ibid.,  qui  plus.  AL, 
quad  pius.  N.  115,  appeliaius.  Al.,  appellAiur.  Ibid., 
nec  Talens,  nec  volens.  AL,  nec  valsnlss,  tiec  voienies* 
Ibid.,  et  unquam.  AL,  el  quanquam. 

H.  Num.  116,  heros...  fortis.  AL  om.  Ibid.,  ae- 
elinis.  AL ,  aeeHvis.^  Ibid. ,  honori.  AL,  honore. 
N.  417,  humaniias,  qua.  AL,  Attmanllas  dicia^  quee. 
N.  118,  bonorosus  plus  est  quam  honoraius.  Gothici 
ei  alii  Aonerostts  plus  eil  ^ttom  honeraiuSf  scilicet  pro 


hinc  appellaiam  misericordiam.  N.  167,  dictus.  AL, 
dtcilttr.  N.  168,  magnanimus.'  Al.,  magnanimis.  N. 
169,  dicius.  AL  oro.  Ibid.,  et  ad  sustiiiendam.  AJ., 
sed  ad  s.  N.  170,  qui  memoriam  tenet.  AL,  ^nt  me^ 
moria  lenet;  al.,  quia  memoria  tenei,  N.  171,  Graece 
stalio.  AL,  Grtece^  Latine  statio.  N.  172,  magis  exi- 
mius.  Al.,  majtts  extmttts ;  aL,  magiSy  ei  maximus. 
N.  176,  roanu  dicere.  Al.,  manum  dore.  N.  177» 
conTersstionem.  Al.,  ad  conversationem,  Ibid.,  a 
bono  deterior.  Al.,  a  bono  melior.  N.  178,  quia  mol- 
iior.  AL,  auaft  moUior,  Ibid.,  est  monitor.  AL,  el 
monilor.  Ibid.,  bona.  AL,  peenam.  Num.  179,  mul- 
cator.  Al.,  mulelator.  N.  180,  Lucanus.  AL,  kI  Lv- 
cantts.  Ibid.,  veniat.  AL,  veniam.  Ibid.,  enerTato  cor- 
pore  dedecoret.  AL,  enervati  corporis  dedecore.  N. 
181,  amo^chia.  AL.  a  macia.  Ibid.,  sive  a  macera- 
tione*  Al.  om.  Ibid.,  manu  ancus.  AL,  mantt  anctts, 
vel  manu  cassus.  N.  182,  vitabundus,  viiantl  siiniiia. 


onarostts  ei  oneraitts,  addiio  A,  ut  illo  avo  fierl  sole-  ^  ^^  wia»ttn(itts,*wsen/t  similis.  Ibid.,  verlsimilis  mo- 

bauN.  119,  eGraeco.AL,  Grsrco sine  e.N.  120,  si-       .     .      ..       » '^.    .«. 

molaera.  AL,  stmu/aerttin.  Ibld.,  oris.  Al.,/bns.  Ibid., 
et  cotta.  Ai.,  el  coilum.  N.  121,  argomenti.  AL,  ab 
mrgwnentis. 

I.  Num.  123,  ingeniosQS.  AL,  ingeniosus  diclus. 
N«  124,  vocatur.  AL  addunt  ^ta'tnier  eam,  quam 
transfert,  judicai.  N.  125,  indoles.  AL,  indoiis.  N. 
126,  cui  nocitnm.  AL,  cui  nocivum.  N.  127,  vocanl. 
AL,  dicttnl.  Ibid.,  illustrls.  AL,  ilittsier.  Ibid.,  con- 
tfarius.  AL,  conlrarfnm.  Ibid.,  idoneiis.  Al.  add.  ido- 
neuSf  quasi  duplum  habens  donum.  N.  128,  sine  mar- 
core.  AL,  line  maceratione.  N.  129,  sine  formo,  id 
est,  sine  calore.  AL,  stne  forma^  id  est,  sine  colore. 
N.  150,  elira.  AL,  et  in  ira.  N.  154,  fraus  mali.  AL, 
fraudis  meUum;  al.,  fraudis  maH.  Num.  155,  ab  in- 
Itteiido.  AL.  ab  invidendo.  N«  156,  sit.  AL,  quwrit* 
N.  138,  nefrendes.  AL,  frendes.  N.  159,  inglorius. 
AL,  ingloriosus,  N.  140,  inveteraior.  Al.,  tnveiera- 
ftts.  N.  142,  ne  operi  quidom  ulli  apius.  AL,  ne  ope' 


rientis.  AL,  vere  similis  morienti.  N.  184,  morio. 
AL,  morior;  aL,  morrto;  al.,  murrio.  Ibid.,  praeail. 
Ai.,  prmsidei. 

N.  Num.  185,  quasi  ne  ullus.  Al.,  ^faast  stne  t«^tts. 
N.  186,  nihlli.  AL,  nihil.  Ibid.,  ex  ne,  et  hiio.  Al., 
ex  nil^  et  Jiilo.  N.  187,  nugam.  AL,  nugas;  al.,  nn- 
jracem.  Ibid.,  id  esl,  nugas  non  perniciosus.  AL,  id 
es/,  nttaaa;,  perntcioftts;  al.,  id  esl^  fugaXt  pernidO' 
sus;  aL,  id  est^  fugax^  non  pemiciosus,  N,  188,  ne- 
quaquain.  AL,  nequiiiam;  al.,  nequidquam;  aL,  tie- 
^ttam.  Ibid.,  quasi  dicat.  AL,  quasi  dieerei.  N.  189  , 
alias  nefarius...  AL,  alias  nefarius^  nee  dicendue. 
Ibid.,  ue  noininandus  quidem.  Al.  add.  ne  dtcendtts* 
Num.  190,  qui   nuntiat.  Al.,   et  qui  nunliat.  Ibid., 

2uod  nunliatur.  AL,  quod  nnnltal.  N.  lUl,  accipie- 
at.  AL,  conspiciebat.  N.  192,  recesseruni.  AL,  re- 
cesserata.  N.  195,  sil  turpis.  Al.,  sii  garruius  turpis. 
Ibid.,  nec  iegens.  Golbici,  nec  eligenSt  deleto  nee  /e- 
gens.  In  1  tod.  Tolet.,  n.  194,  cunsumit.  AL,  cou' 


ris  quidem  uUius,  omisso  apitts.  Ibid.,  pro  viribus.  J'  ittmttnl.  Ibid.,  excepto  eo,  Goihici,  exeepto  eum.  N 
AL,  pro/trt6i|s  aecipmniur.  N.  145,  vel  sine  naribus.      11)5,  opertus.  Al.,cooperitts. 


AL,  hoc  esi,  nnenaribus.  N.  144,  perdidit.  AL,  per- 
dii,  N.  146»  cui  nec  inanis  absenli  surrexit  tumulus. 
AL,  cttj  neeanimam  mane  habenti  surrexit  tumulus; 
aL,  ciit  nec  absenti  surreaii  tumutus.  Vulcanius  arbt- 
Iralur  legendum,  ent  nec  animam  debenti  suppetU  tu» 
wtt/tts.  N.  148,  subilo  sit.  AL,  sttfriio  fii.  Ibid.,  indi- 

Sena  vocatus.  AL,  indiaens  vocaius.  N.  149,  a  pae- 
ore.  AL,  a  pudice;  aL,  a  putore;  al.,  a  podice. 
Ibid.,  paedorem.  AL,  feiorem;  aL,  puiorem;  al.,  pu- 
dorem.  Ibid.,  dicuut.  Al.,  dictl.  N.  150,  iuternecida. 
AL,  iniendeida.  Ibid.,  mendacio  inniiitur.  AL,  men- 
daeium  inniiitur.  Ibid.,  impostor...  Al.,  impostor^ 
nendax,  commentalor.  N.  152,  insideaL  AL,  tnst- 
dtatur.  Ibid.,  ihsidere.  Al.,  insidire.  ibid.,  non  per- 
miiUt.  AL  om.  non^  sed  male.  N«  155»  dignilatis. 
AL,  vtr^intlaits. 

Patbol.  LXXXIL 


0.  Num.  196,  rectx  gloriae.  Al.,  reetee  glories  Gree* 
eum  est.  N.  197,  oslio  pedem.  AL,  ostiis  pedes.  Ibid., 
apertus.  AL,  aptus.  N.  198,  habilis.  AL,  habiius.  N. 
199,  dicius.  AL,  victus.  Ibid.,  obtuusus.  AL,  obtusus» 
Ibid.,  obclusior.  AL,  obiusior;  al.,  o4scttnor.  Ibid., 
conabundus.  AL,  conafrttndtts  tficilttr.  Ibid.,  ol)- 
noxius.  AL,  obnixus*  N.  200,  oblcctaior.  AL,  oMa- 
ctator.  N.  201,  ouod  liberos.  Al.,  qui  tiberos.  Ibid., 
habeat.  AL,  heibei.  Ibid.,  ovium  pastor  ovilio.  AL, 
orittm  paslor^  quasi  ovt/to;  al.,  cttslos  ovtiim,  qu/ots 
oviUo. 

P.  Num.  202,  incertorum.  AL,  ineerios.  Ibid.,  a 
paviendo;  pavire  euim.  AL,  a  povendo;  patera 
enim.  N.  207,  qui  parvulis  assignatur.  AL»  euijHtr» 
vuti  auignamur.  Ibid.,  ductei.  Ai.,  doeeai.  N.  208» 
prifflus...  postremus.  AI.,  prtmtts...  posterior...  po* 

96 


M 


Ab  §.  idlDOM  enMOLOQIAS  ¥AII1A!ITB»  Lwoftmak 


m 


nretHUi.  If.llO,  iiom^fi  \n  alhid.  Al.,  <n  nomen  tUM;  A  ^ni.  Num«  tli9,  Mtfiet...  Al.,  IM|»«,  MlttlNi  ktnftet. 

Jil.,  fiom^n  0rf  fl/liirf;  al.,  nomeii  (t<lti<f,  oniisso  fn,  ei      "*  ''"" 

divutgatum  ett  pro  dnolutum  ett.  N.  213,  perseve- 

rijfis....  Al.  ad(i.  perteverans^  ardent,  tlrenuut,  labo- 

fioitti.  Mnm.  215,  nani  procare.  Al.,  nam  proeari. 

N.  217,  el  procul  Jncuius.  Al.,  e(  proculjaeiut;  al., 

«^proiiur/ami:  «l..  el  proierialvi.  Nuin.  218,  scrl- 

butilur.  Al.y  aeicri^ttrifacr,  (onitaue  fitei  aggtomeran'' 

tur,  N.  2iU,  [)r%cinciu8  linieoUvil.  Al.,  jtrceeinetut 

ttt  tlnteo,  ei  tatit.  N.  220,  et  praedo.  Al.,  ei  prafrfto. 

N.  221,  Id  esl.    Al.,  hoc  ett.  Ibid.,  canietianl.  A|., 

eiiple6anl.  Nu(o.  225,  quasi  perdens.  \\.,  qnia  per- 

dent.  Ibid.,  ei  dejtiro.   Al.  oin.  N.  224,  adtocatus. 

At..  advQcator,  Ibid.,  mercedis.  Al.,  ttterce.ie.  Ibid., 

fclllcet,  Al.,  iieet.  Ibld.,  valde.  At.,  vaftde.  N.  225. 

hlial.  Ai.,  lattax.  Ibid.,   geril.  Al.,  ieait.  N.  226, 

parriclda..,   parrlcidiuin.  Al..  parraeida.,.  parraci*^ 

dium;  al.,  Mrreculum,  eihomleidum.  Ibid.,  dixerini, 

quonlam.  Al.,  dixerhit,  qui  hominem  ecciderat,  quo- 

niam.  N,  227,  persecutus,  perfecie  secuiiis.  Al.,  per-  ||  N.  260 ,  veMiius  noD  probe  tMiut.  Al. ,  veMNHs 


N.  260,  a  seMueiidn.  K\.^  ohequmidQ;  «1«,  ah  o^ie* 
fiieiido.  N.  261,  aeetdai.  AL,  uoeQdoi.  N.  20i,  ei* 
au6C»iu9.  Al.,  eMteetfiui.  Ibid.,  quod  ait.  Al.  um.  «ti, 
01  posl  putiu  add.  e§i.  N.  2t)3,  Mio.  Al.,  Mfia.  Ibid.« 
aaiiendis.  Al.,  oh  otueudit ;  0^1,^  alf  tiruetuUi. 

T.  Num.  264,  luetur.  Al..  liiMliir.  ibid.,  innnes. 
AL,  fiionlei.  N.  266,  dlolunius.  Al.,  iltiiriiiu.  N. 
i07,  laiii.  Al.,  loRcei;  al.,  /afieii!  N.  26H,  iruenleii* 
liis...  Cod.  ITolel.t  trueuientut^  eriti/elii,  fnuMNii, 
10*0111.  N.  269,  lorio  vultu.  Al.,  toruQ  vuitu.  N.  270, 
liniorom  babet.  Al.,  lerronm  hoket.  N.  2V2,  iliu,  id 
oat.  Al.  offl,  id  «il.  Ibid.,  qui  coaclutf.  Al.,  ^iim  ««o^ 
etue. 

V.  NuiD.  274,  vii  poasit.  GoUiici,  «lere  pomt. 
Ibid.,  quod  doceri.  AL,  fMi  doeeri.  N.  276,  tiridM... 
vi  rudia.  Al.  om.  N.  279,  qula  aino  fia.  Ai.,  ^uoii 
•iiie  vi«.  Ibid.,  aino  nicmoria  oYanescai.  Ai.«  tim 
moru  omtetemt ;  al«,  meiiiorta  evaneieal,  uini&s^  tuu. 


tecutor,  perfeete  tecutor ;  al.  om.  pertecutor  non  tem* 
per...  perfeete  secutut.  N.  ^28,  boc  vocabulum.  Al., 
hoe  nomen.  Ibid.,  omnium  iniquorum.  Al.,  Aomi- 
nuhi  iniquorum.  Ibld.,  pott  iniquorum  alit  addunl : 
JPercator  ftem  a  pectoris  eaterva  (An  caverna?)  eo^ 
gnominatus  fro  eo  quod  inihi  occulta  deiictorum  eon- 
duniur.  N,  229,  a  prpsedendo.  AI.,  a  protiliendo. 
Ibid.,  coiicuba.  Al.,  eoncuba,  vel  coneubina.  N.  250, 
nam  pavire.  Al.  nam  pavere.  N.  231.  peirac.  Al.^ 
tteiro.  l|)id.,  pusillo.  Al,,  4  pwil//o.  Ibid.,  a  pUMione. 
Al.  add.  a  ptuione  dictut.  Pelicanus,  vir  tanctut  toli- 
tudihi  deditus, 

R.  Nutii,  234,  r^lIgloBus...  appellatur.  Al.,  retigiO' 
lot...  appellatoi,  tt  mox  retractant...  retegunt.  Xu, 
retigiotnt...,  apfettatus.  Ibid.,  ei  reltgeiido.  Al.,  ex 
fetegendo.  N.  z35,  rationator.  Al.,  raiioanator.  N. 
256,  lecipii.  Al.,  reciptol.  Ibid.,  resipii.  Al.,  retapit; 
al.9  tecipii.  Iblj. ,  desierai.  AL,  deitderal.  ibid., 
aniniMin  suum.  AI.;  cot  tuum,  N.  257,  repens  au- 


'  mQrro  laiiui.  N.  2ii,  ■  venabulo.  Ai.,  a  uonatioue. 
in  Cod.  Tolei.  i,  posl  preuarei  sulijungitur :  Expiieit 
iibQr  K  partit  prtmee  feiieitQr.  Uher  ii  £/«molofiaiitM 
partit  tecundte.  Simili  modo  God.  I  Tulei.  i  itom 
part  tocuHda  Uber  xi.  Mlioet  veteres,  ui  jam  iii  Isi- 
dorianis,  oap.  48,  uum.  46,  adverii,  ttymoiogiaa  in 
liuas  parlai  dittribuolMnt,  qoarum  pima  prtorea  de- 
oem  libroi,  aliera  pobtenorM  decem  cuiupiecteba- 
lur.  ttocuiMlara  igliur  etymoloiiariitt  paneiu  ad  m- 
quena  .vpiufnoa  reservamua. 

UeeR  UNPECIMUS. 
Gap.  I.  Num.  I,  dieU  ab  eo.  Al.,  dkta  eoi  at  qq. 
Ibid.,  beoc  quidam.  Ai.»  hane  quidemf  N.  :i,  deriva- 
lum,  Al-,  i^eriualiviijit.  N.  4|  de  bumo  terra^.  Al.,  de 
limo  ierr0,  N.  7,  geutilibu».  AU»  a  ventit,  N.  8,  quod 
quid«iin,  eic.  AI.|  quod  puiaveiuat  incorpoream,  eic. , 
a),,  pomcratu  pro  poiueruut.  N.  10,  uisi  anioiau]. 

_ ^,.. .,..,.,,  --.  — — ,,  -^^ Gothici  ei  alli,  mii  ^tiod  o»<maff|.  ibid..   propler 

tem.,  Al.,  repettte  autem.  Ibid.,  roboreae.  Al. ,  ro^orie.  tS  quud.  Al.|  pro  eo  quod*  Ibid.,  iuipirei.  Al.,  ipirel. 
•^  -—  Kuin.  ii ,  vooari  ut.  M,  vocari  votunt  ut.  N.  12, 


N.  238,  el  reatus  a  leo  nuncupatus.  Al.,  tt  reatum  a 
teo  tittnciipAium. 

8,  ^uiii.  240,  qiiod  unuinquodoiie.  Al.,  ^ttottitiim- 
quodqne.  Ibid.,  sensu  veritatem.  A1.,  leitiu  veritatis; 
ei„  leniMi  veniatit.  N.ili;  quasi  siudiis.  Ai.,9«oiitii 
siudUt.  Ib)d.,saftctusveleri.  Al.  ,ianci«iave(en.  Ibid., 
punficarl.  AL,  puW/lcore.  ibid..iangeiiantur.  Al.,  im- 
gebanlnr.  Ibid.,  sancti  nomen.  AI.,  loncrtonem.  N.  242, 
supreme paier.  Al. ,  tupremat  partes ;  ai. ,  ittpremcF por- 
les.  N.  243,  sicut  formosus.  Al.,iic  formotut.  Ibid., 
Terentlus...  dabo.  Al.  oiu.  N.  244  ,  siip#;r8iitio- 
sus,  etc.  Al.  ittpmltltoitti...  appetlatut...  vrecaba' 
tur^  et  immotabal.  tbid.,  superiit.tes  essenU  Ai.,  ib- 
perntiti&sem.  Ibid.,  auia  ioli  rs.  Al.,  ^aast  tolers.  N. 
245,  sua  edentes.  Ai.,  kttodenlef.  luid.,  ati.^s  sedales, 
quod  simul  sedeant.  Socii.  Al.,  atiaksodalet.  Socii; 
al.,  o/ioi  juasi tedatet,  ipsi  et  socii;  ai.  om.  aliai... 
tedeant.   iuid«,   peiiculi.  AI.,  peiiculum.   Ibid.,  in 


aineiites,  Al.,  amentes  dicuntur,  ibid.,  Mon  auim^. 
Al.,  Non  omnia.  N.  13,  duiu  vuii,  etc.  Al.,  dum  scit^ 
mens  Cd/,  dum  vult,  animus  e$t ;  al.,  dum  sit^  mens 
eii,  eic.  Ibiil.,  unde  et  sentenila.  Al.,  «mfe  essentia, 
N.  16,  ouatuur  eieineiitis coinpucta  esl.  kl.^quatuor, 
id  eit,  terra,  aere^  humorCf  igne ;  nam  terra,  eic.  ibid  » 
quibus  quid  det)etur.  Al.,  ^ui^ui  c»;«i  debetur  ;  al., 
r«;ui  ^tttd  debetur.  N.  17.  caro  esl,  qux  vivil.  Al., 
caro  est  semper,  qui  vivit.  Ibid.,  idein  non  cru.  .\I. , 
id  estf  non  caro.  Ibid.,  curpus  dicitur.  Al. ,  corpus 
diii  siue  alio  veiLo.  Nuni.  18,  sunt,  viiiiis.  AL, 
suntf  tit  viiut.  N.  20,  aut  eiterna  xuiierea  luce.  A|., 
ttf  eperna osheria tuce; al. ,  aut ext^nu, et cttherea iuu. 
Ibid.fperienuesvias.  Al.,  f)(?r /eiiuei  venai.  N.2i,  quod 
vivaciur.  Al.,  quodviator.  Ibid.,  pr<e5iair|iur, sive  re- 
tocior.  AI.|pra?i/a/«/ior,  i*e/onor.  ibid.,  seiibus,  \idcre 
dicaiiius.  Al.,  sensui  dedicamus;  ai.,  ie)?iut  URde  dica^ 


u<>am  caliguin.   Al,,  in  una  caliga.  Nutn,  246,  mo  ^ '><t<i*  ^•^^^odure.  Golbici,  odoHi.  ibid.,  aliactus.  Ai., 
esse.  Al.,  meipsum  esse.  Ibid.,  nec  oito  ignomiitiae  ^  o'/raciui.  Nuni.  23 ,  et  per  uiuuia...  asperi^at.  Al. 


commovetur  doiure-  Al.,  nec  utta  ignominia  commo^ 
vetur  ad  dotorem.  N.  tAi^  Trig.ilus.  Ai.,  frigus.  Ibid., 
per  quod.  At  ,  pcr  quos.  N.  148,  super  vult  videri. 
At.,  vuit  supervideri;  al.,  luper  vuti  viiiere.  N.  249, 
detratiendo.  Goiliici,  d^trahendum.  N.  250,  quasi 
sdevus.  Al.,  ^ttosiialti.  N.  25i,  quod  iion.  W.^qum 
non.  Ibid.,  suasor...  iratiens.  Ai.,  ittoior  o  suadendo^ 
quemvutidecipere;a\.t  suasor  decifjiens^  id  ed,  in  suam 
soriem  trafiens.  Suaiorasuadendo,  quem  vuti  decipere; 
Torte,  qui  vutt.  H.  22)2,  icrupqs  cuim.  Al..  icrttpo 
enim.  N.  255,  axaeoO.  Ai.,  add.  id  eii,  a  perversiiaie. 
Ibid.,  bcoria  qua:.  41.,  scortuquod.  Posi  scorta,  etc, 
God.  1  Totet.  inseroit:  Scurra,  (jftti  lec^ari,  eic. ;  quod 
dlh  afl^runt  in  1  scilicet  iscurra,  alii  inlra  post  la/or. 

Niin[i,25S,scurra  appellaius.  Aj.,  Kttrroiapoei/uioi;      ^^. .,.,,.      .  .^    . 

'•>l.«  scurras  conttat  appettatos.  N.  258,  iurisperito*      tis  memm.  Al. ,  meutisque  ihotum .  N.  96  .  occutuuu 
tum.  Al.  om.  Mqueuiia:  ^  eiiant.  1.  f.  appeUaOQ*     Al. ,  occiUtant.  Ibi^^. ,  m  iiiis  iudicium.  Au,  mmtsis 


oinitt»  Ibid. ,  geiiera  suot.   Al. .   genera  esse,  &ipe 
verbo.  ihid.,oritur.  Al.  add.  orlrur^uod  lenfiaiur. 

Nuiii.  2i,  propria  natura  data  est.  Al.,  propriam 
naturam  datam  esse.  Ib.,  audieiiduin.  Al.,  avilieJtdain 
est.  N.  25,  vigeiidi  causa.  Al.,  vivendi  causa.  N.  16» 
Vertoi  est  ea  p^rs.  Al. ,  trercix  est  pars.  N.  27,  occi- 
pittum,  Al ,  occipiiittm.  Ibid.,  capiii  reirorsum.  Al., 
capiiis  retrorhum.  N.  28 ,  piti  auteiu  dtcli.  Ai. ,  ptios 
auttm  dtctos.  {bid.,  a  pelie,  e  qua.  Al.,  a  peite,  qoa; 
al.,  0  oe/Ze,  de  qua.  ibid.,  pMum  dicilur  u  pila.  At., 
'  r  a  Piiu.  N.  sii, 

ioiisum  decet.AI.,  tonsumesse  deceU  N.  oU,  londerc*. 


ai.,  avetie,  ne  qua.  tmd.,  pMum  (lidlur  u  piia.  Ai., 
pxio  dtcitur  et  pila;  al, ,  pifo  dicitur  a  'P|tu.  N.  &i» 
loiisum  decet.  Al.,  tonsumesse  deceU  N.  oU,  londerc- 
Al.,  tonderi;  aU,  iundtre.  N.  51,  uoibus.  Al.,  0  qus 
bus.  N,  35,  tota.   At.,  focfa  tota.  N.  &4  ,  quuliuies 
i|igu|licat.  A>*>  (^'udtitatcm  tignipcat.  Nuiu.  oa ,  men- 


M 


A»  &  iBIDORi  ETYllOLaeUS  VARIAMTeS  LEGTKHUS. 


iU 


/ifdifHm.  fbMi.t  initi».  At,  esUtUU.  Ibid.,  scGej^tam.  ^  eraruin.  Al.,  #1  ^iinMm.  N.  IM,  dimmi,  Al.  ma. 


Ibid.,  Eniiiiis.  Ai.,  EmiiuimU  Ibid.,  voiuii.  Al.,  c«fj|. 
Ibid.,  VMir«ni.  Ai,,  pmimremt.  N.  |1U,  quiii  ili. 
Al.,  quia  in  lu$.  N.  Ilt,  roiundi.  Al.,  rcMuiii^iifli,  M. 
115,  bUbiia.  Al.,  MubtUius.  N.  116,  «ubcorio  eit. 
Ai.  oiu.  Ibid.,  circuiuiuia.  Al.,  circuinflua.  Ibid.» 
conliiiealur.  Ai.,  «oii<iii«liir.  N.  117,  eadein  Ucorti. 
Ai.,  iim  hctrii;  al.,  tdi-m  laceru.  Ibid.,  ut  tiu  IJ., 
om«  <il.  N.  Ilit,  plus  Miiiguiaem.  Ai.,  p/iia  Mii^atiw 
liiid.,  plua  «piriiuip.  Al.,  plu$  $piritu$.  N.  119,  cordi 
viciiia.  Ai.«  cordi$  vicina.  N.  130,  nioius.  Siiuploi. 
Ai.,  motui  uut  ffmpl«i,  fiiil  compo$itu$.  UimpUx. 
Ibid.»  Miliu.  Ai.,  mam.  ibid.,  loniuron.  Al.,  isnoru. 
A.  1-^2,  aiunt.  Al.,  um.  N.  123,  undi»  oi.  Ai*,  in4e 
fitf  N.  124,  agiiaiido.  Ai.,  exagitamiQ^  Ibid.,  adiniuU 
ei  r^icit,  Al.,  einittit.et  redpu.  Ibid.,  aporitindtf. 
Al.»  adaperietida.  Num.  ISo,  in  oerebia  sul>%olat, 
AU»  ceieirum  subuolai,  ibid.,  ei  dbo  tractum.  O.^ 
et  ctbos  tracloi.  ibiu.,  consisUl.  Al.,  permtit.  N.  li^ 


M.,*0ccepta,  IbidM  proponeado.  Al.»)iriP)Mm«iiiio.N 

57,  uobis.  Al.,  uuohit.  Ibid.,  plerique  pupulam.  Ai.» 

plerique  pupilkm.  Ai.,  propterea  papuhm.  N.  38,  or* 

Pfiit.  Al. ,ornrl.  Ibid.,  volvos...  bolborum.  Al.,  oui.; 

af.,  vatparum  pro  bolborum.  N.  -39,  ut...  reficiani.  Al.» 

aut...ripciuni.  lbid.,cotmiveiitibii8.  Al.,  roAi^omi^at. 

N.iO»  utrseque  clausse.  Al.,iiira9ii€  clnu$a.  Ib4d.,aaiiati. 

Al.,  admoti.  Ibid.»  pili.  AL,  capilli'  Ibid.,  neirruen- 

les.  Al.  f  ne  irrucnte  etfrde.  Ibid. ,  facil^.  Ai. ,  facie. 

ibid.,cujuscunque.  Al.,ci^ujfiuim.  Ibid.,  coiitacium* 

Al.,  tactum.  ibid. ,  quo  lenuem.  Al. ,  quotitenuem^ 

Num.  42,  tuta.  Al.  om.  N.  44,  promiiieaut.  Al.,  pro" 

minent.  |bid.  •  in  rotuodilaiem.  Al.  im  rotundiiate. 

Ibid.9  qu»  Crasci.  Al. ,  ^uam  Gra?ci.  N.  44»,  auriuui. 

Ai..  miri^M.  Ibid.,  iaditum  iiomeii.  Ai.,  inde  nomen. 

Ibid.,  piimulji.  41.,  pennula  ;  et  sie  mox  |itiiniim,  et 

f€>ina  pro  piimtmi,  et  piiimi.  N.  47,  Bare.  Ai.,  manare. 

Ibid.,  ui  porimua.  A|.,  ui  nenfriiitus ;  al.,  «lodor^- 

nttti.  Ibid.,  ac  oon  totis.  Al.,  uc  noit  no<is.  Ibid.,  C4«-  ^  dict»o  auiem  iibre.   Ai.,  dktae  aulem  fibra$,  lbld.| 

peret.  Ai.,  cfeperit.  N.  49«  et  spittum.  AU«  et  spiri"  ^  ai^cipeiont.  Ai.,  aeceperuni.  N.  I:i&7,  diclus  a  anppl^ 

/nm.  ||[ild., /orof.  Al.y  luris.  Ibid.,  projidmns.  Ai.,  -■     ••- 

milltmtci.  Ibid.,  quia  inde.  Al.,  ^iiia  ibi.  Ibid.,  cibi 

Inde.  Ai.,  (161  et  inii^  ;  ai.,  ^bi  unde.  *N.  51,  a  iigaii- 

do.  Ai.,  a  Unaendo.  N.  52,  iude  Laiinum.  Al.,  imfe 

in  Latinum.  Ibid.,  eoiomeiios  uicaut.  Ai.,  eoiomelloe 

vccat.  Ibid.,  qui  cpncii»a.  AU,  ^liia  coneciota.  Ibid., 

atque  confract^.  AJ.,  im  fracta.  Num.  54,  a  gignen- 

dis  deuUbus.  Al.,  a  cingen4i$  dentibu$.  N.  55,  cuslum 

esi.  AL,  coelum  luriumiK.  N.  56,  ni»i  iiogua;  molus, 

Otc.  Al..  »tii  tingu0  di$tantia$  uocis  efficeetmt.  N.  59, 

quae  cibuni.  Al.,  qum  cibos.  Itiid.,  qqm  foramen.  Al., 

quod  forofnen.  |bid.«  operilve.  Al.,  operiique.  N.  bO, 

et  leres.  AU»  etrotundum.  N.  61,  pnmus.  Al.,  priu$\ 

Ibid.,  tu  j^ciiiises  fiaoge  cervicem.  Al.,  $u  aeeu$a$ 

franaere   cervicee.    N.      62,     quadrupeduro.    Al., 

quQdruf:edi,  Ibid.,  ola.  Al.,  a(a.  N.tiS,  uomiHata.  Al., 

nommata  sunt.  Ibid.»  bl  siint.  Ai.,  in  hi$  $unt.  Ibid., 

quod  iilic.  Ai.,  quod  ilH.  N.  64,  cubitua  dietus.  Al., 

cubitum  dicium.  N.  05,  sunt  appeilaias.  Al.,  lani  sic  Q  ibid.,  veidro^  Ai.,  ettemfe.  Nuoi.  l4i|  (et«is«  Al*» 


meiilo.  Aif, i<i<;iiM supplementum ;  al., dic^usduplen 
^m.^f  i28,lollicuiu».AI.,/oiii«ii/utii,  Ibid.  etcibum. 
Al.,^  ipi«cilruiti*N.  l29,egeraot.  Ai.,  di^erani.  N.  130, 
meiiibranum.  Ai.  memlrami,  quee  membranum.  Itiid., 
p  puliuonibua  etr  Ai.,  a  pulmone  «e/.  N.  ISI,  jeju* 
niuin.  Ai*,  jeiuna.  N.  132,  ad  iuguina.  AU,  usqie  ad 
inguinem.  N.  133,  e&  ipaa.  Al.«  ex  ippe.  Num.  194, 
calyculi.  AU,  cauUcuU.  Ibid.»  utriuaiibei.  Al.,  «iriiif. 
que.  N.  I0.5,  ab  lilrsique.  AU,  ub  uiraque*  Ibid.,divi« 
dat.  AU,  dwidit.  Ibid.,  repieiik  AU,  tef^eam.  Ibid., 
cornuuuu  AU,  ceimii»  Ibid.,  iouittiecos.  AU,  exkrk^ 
secus.  N.  i3tf,  geueretyf*  AU,  gen^alur.  N.  Ii7. 
Yulva,  eiCt  Aip,  valva  venirti,  i4  e»t,  janua,  uet.  Ibid.j 
dici^  quia.  AU,  dicia  qua$i  va$  ofum  quin.  N.  4311, 
egeriiurt  AU,  egredUur.  ibid.,  futura.  AU  oin*  Ibld.; 
dicitur.  AU»  vo^oiiir.  N.  139,  jacium.  AU,  iaet^'. 
Ibid.,  irrigaiiOue,  AU,  wfusione.  Ibid.,  ia  corpua.  AU^ 
iii  corpofo.  N-  14U,  a  eircuitu.  AU,  frout$r  duuUum. 


appeiLitee.  Ibid.,  %scilUs.  AU,  aseella$.  Ibid.,  et  oa- 
u\U  dicia.  AU,  #1  a^la  dicta;  aU,  et  $eilladicta. 
Ibid.,  ciilantur.  AU|  ciUentur ;  $l\.^  cilluntur ;  al., 
ceUutUnri  al-,  ecillantur ;  iiU,  ri//«aii<ttr  ;  aU,  a$cU' 
Untuf.  ibid.,  nioveautur.  AU,  moveatur ;  aU,  mi««ii- 
lar.  Ibid*.  bas  quidam.  AU,  ho$  qmdam.  Ibid.,  bir- 
corupi.  AU,  hirfiosunt.  Num.  66,  manupreuum.  AU, 
maimi  pretium  ;  aU,  ei  minMi  pretium  damue.  N.  b7, 
Apoetulus  :  Deitras.  AU,  Aponioiai  dicU :  Jaeabus  et 
Joanneedexiras;  aU  om.  dicit.  N.  68,  quod  rem  (serL 
Ai.,  quod  fitiri,  oinisM)  rem^  N.  70,  eiibtunt.  AU,  exi- 
elant.  ibiU.,  secundus  halutaris.  AU,  stcundus  index, 
€l  itf/ttlarti ;  aU,  secundus  salulatorius.  Ibid.,  alque 
osteiuluiius.  AU,  vel  aliquid  demonstramus.  N.  71, 
prubri.  AU,  probra,  N.  72,  ad  ioguina,  de  quo.  AU, 
ad  iuguinemt  dequa.lWiil.,  su^linetur.  AU,  suhten- 
Uuur.  N.  73,  a  colio  usque  ad.  AU,  a  coUo  ad.  Ibid., 
iiiaiiiillm  ioter.   AU,  mamUltB  dicuniur  inter.  N.  74, 


frucius^  ibid.,  cprripit.  /lU,  corrumpit.  Ibid.,  aera. 
AU»  aeramml^»  lbid.,eferaiiiur.  AU e^irunliir.  Ibid., 
uec  aquisp  Ai*»  uec  aliquQ.  N.  142 ,  win  e»t.  AU,  noii 
0$se.  iut^.,  nnu  adbaffet.  AU,  noitairrsrel/ aUyitoii 
poiest  adhfetcre.  ibid.,  miseere  se.  AU,  mi»ceri. 
Ibid.,  biiiceu  AU,  (tineeeiel.  N.  143,  toium  opos. 
AU,  U^iun^  eofpu$.  N.  144,  /oilicuios...  uascitor.  AU, 
foUiculi...  niiscutttur.  ibid.,eontiuoiqao.  AU,  tonii- 
nentque.  Ibid.,  dicius  iu  quia.  Al.,  dicltti  autem  fot^ 
/icu/tti  ^ttio.  Ibid.,  quiaeum  cum.  AU,  quia  ei  lum. 
|bid.,  edaur.  AL,  egreditur,  A.  145,  sic  cl  1«  uobis. 
AU,  sic  ei  inhominibus,  Ibid.*  iiivaluit.  AU,  ima/tte- 
fi/,  N.  147,  proiiiis>a.  AU,  proiijLa.  ibid.,  §uii|juiigam. 
AU,*u6;tt«4(jraintii. 

Cap.  11,  Num.  2,  aoois.  AU,  mpnei.  M.  4,  adutta. 
Ai.,  apta.  luid.,  ad  vigeaiiuum  octa? um  anmim.  AU, 
Hd  vigiqU  octo  annos.  N.  6,  decUiiauo.  AU,  inelina-' 
Uo.  Ibid.,  seoiori».  AU,  senitis.  N.  8,  mtaUim.  AU, 


dicimus.  AU,  dici.  N.  75.  quas  siigeutes.  AU,  ^tioi  ^fglulis.  N.  10,  ievea.  AU,  ienes.  iN.  11,  g«relMit«  AU, 
ve  illud.  AU,  prabet  iUud.  ^  r^gebatM  N.  it,  quasi  puiUi.  AU,  ^fttaii  pupiUa.  Ibid., 


iHfaH$c$  $ugente$*  Ibid.,  hr^^Q 
Nuiu.  77,  mi:a<M.  Al.,  molM.  N.  79,  appellavit.  AU, 
appellatur.  £V.  bl,8ii.  AU,  /i<.N.  83.  quod  artuuiu.  AU, 
omoei  per  artuufn-  ibid.«  id  ifst  ab  iiibaerendo.  AU,  oui. 
U.  H4f  |i^digi^4»s.  Al.,  ui  digiii.  N.  85,  eompago.  AU, 
fiompagia.  N.  97,  me^uHaeappeU^lse.  Ai.,  medulUs  ap» 
pellaia.  ibfd»  verubula.  AU,  vertibulie.  Ibui.,  con- 

iloi^atae,  dicta*  Al»,  conglabaia^  dicue.  N.  lig,  attriui. 
J.,  uuU^.  ibi(l.t  ll^iumiir.  Ai„  pUctuntur.  Ibid., 
salvetur.  AU,  servetur.  N.  89,  ut  u>(a.  Ai.,  ei  tota. 
M.  9Q9  dextro  autem  laterU  AU,  dexlraautem  UUeri$. 
Ii>id.,  ia;vo.  AU,  /orva.  N.  U3,  bcapula...  AU  add. 
acapulQ  q  hcqndendo  dicitur.  N.  ii6,  sacra  spiua.  AU, 
cpirui  9et9icta.  N.  98,  femii*!^*  AU^  mulieribm.  N.  i>9» 
&it  uiiilio.  AU,  liii^i  uru^o;  aU,  $tt  umlus»  N.  101, 
preiiieiili:»»  A|.,  prfoienti.  Nuui.  lO^i,  paites.  AU, 
pareea  ntnt^  |bid.,  gigii|ind«  i»oiK>l<s.  AU,  4  gignenda 
§uJfQi§^  IM.,  ttuod  iiis.  Al.»4fuad  in  bk.  N.  Iu8,  ei 


siuo  oculis.  Ootb.ci  in  oculii.  Ibid.,  paires.  AU,  pa- 
r^ni€i.  {bid.,  quain  ab...  aciiperent.  AU,  om.  Ibid., 
uomen*  AU,  oui.  N.  13,  oaieMlat.  Al.  ostendst.  N.  14, 
pariuui.  AU,  puriant.  N.  |6,  incipiaU  Al.,  ineipt. 
ibid.,  prafparatut».  Al.,  fMraliii.  Ibid.  9  tftcesimus» 
i^oihici  et  alii  iU  pro  triginut  apud  Grialium.  ibul., 
pecudibus.  AU,  pecoHbps.  N.  17,  vie.  AU,  firitti. 
Ibid.»  \H  fcmina.  AU,  in  fem,m$.  N.  19,  eorporum. 
AU,  animorum,  vei  corporum.  Ibid.,  aiiud.  Ai. »  oii* 
quid.  ibid.,  aui  m  alium.  Ai.,  aiil  animaiiMm.  N.  20, 
corrupiioiieiii.  AU,  eorreptiemem.  Ibid.,  aacr».  AU» 
eaiicicB.  N.  ^^2,  virum  agii.  AU,  ul  vtrajfil.  ibid., 
fuugaUir*  AU.  fungitur.  Ibid.,  virilia  operalacit.  aU, 
vinlia  (aciat.  ibid. ,  ut  Ain«izon.  AU,  ui  Amatonee. 
N.  24,  seiiis  boecies»  AU  om-  §peci$$»  ibid.,  leini- 
iiae  suni.  AU,  feminas  e$$e.  M.  26,  minua  senez.  AU, 
^il  ecas.  Ibid.,  aioiit  jimkNr  iuit  )iiveiiem« 


.815 


AD  S.  ISIDORI  ETTMOLOGIAS  VARIANTES  LEGTIONES. 


8(6 


jkUf  tktUjuvemrinterjwenemettentm.  Ibid.,  inira  A  tionem.  Al.,  constitutionem.  Cm,  f  •m.- jnxta  eondi- 
IMiuperem.  \\,^inUrditem  etpauperem.  N.  27,  prae  lionem.  Ibid.  serviret.  M^  imerviret.  N.  4,  gndiun- 
yie\u%iskte.  A\.t  per  veluitatem.  Ibid. ,  calet  minus.  iur.  M.^gradiantur.  ^,  5,  autio  osu.  Al.,  anl  lUKi. 
Al.f  caletinminus.  N.  28,  feniinini.  Al.,  (eminei,  N.  6.  significalione.  Al.,sf pi/!calfon<m.  Ibid.,  anima- 
Ibid.,  cur  dicerei.  Al.,  cur  non  diceret.  Ibid.,  senem  ^lium.  Al.,  animantium.  Ibid.,  ?ocatur.  Ai.,  vocaium. 
niuiierem.  Al..  nnttm  mu/tmm.  N.  50,  impolentissi-      N.  7,  nomina.  Al.,  nomen.  Ibid.,  nostrum  laborem. 


mis.  Al.,  potentitsimis,  Ibid.,  liberal.  Al.,  liberet. 
Num.  31,  Hiorlium.  Al.,  add.  :  i  Sive  mors  a  morsu 
prinii  hominis,  qui  vetiue  arboris  pomum  mordens 
nioriem  ineurrii ,  quo  ille  esu  poml  mortem  me- 
ruit.i  Duo  Golh.  ToL  om.  quo  ille...  meruit.  N.  35, 
Caesar.  al.  add. :  i  Non  potesl  mortuus  aliqnid  fa- 
cere  posl  mortem  suam ,  ita  bomo  non  potest  scire 
ejus  originem,  id  est,  mortuus  ab  eo,  quod ,  eic.  i 
K.  35»  nominatum.  Al. ,  nomtnafur.  N.  56,  vocaius. 
Al.,  vocaitir.  Ibid.,  defunetGs.  Al.,  functos;  al.,  de- 
functo.  Ibid.,  unde  et  bonohbus  functos.  Al. ,  unde 
estet  honoribus  [unctus.  Ibid.,  diem  functus.  Al.,  die 
functu». 


Al.,  nos  in  tabore.  Ibid.^subvectMudo.  A1.,  subjectando. 
Ibid.,  vomere.  Al.,  suo  vomere.  Ibid.,  lemperani.  AI., 
portant.  Num.  8,  vel  quod....  armaia.  Al.,  om.  N.9, 
eoquod.  k\.^easqu€e.  lbid.«babent.Al.,vo<;aiil.  IbLI., 
in  sacriAcium.  Al .,  sacrt/Scio.  N.  10,  vir.  Al.,  vin/rs. 
Ibid.y  habeant.  Al.,  habeat.  N.ll,  a  Harle.  Al.,  a  mare. 
Ibid.,  aries  quod.  Al.,aii(  aries  quod.  Ibid.,  imponere- 
tur.  Al.,  ponerelur.  N.  12,  vocent.  Al.,  voconf.  Ibid., 
animantibus.  Al.,  antma/ti^tts«  N.  U,  ob  libidinem. 
Al.,  ad  libidinem.  N.  15,  crepas.  Al.,  ereas  ;  al.,  ca- 
preas.  Ibid,,  dorcadas.  AI.,  dorcas.  N.  16,  eaedem 
autem.  M.,idem  aufem.  Ibid.,  quod  ad  instar.'Al., 
quod  instar.  Ibid.,  In  subiimi  inhabitent.  AL,  in  subti- 


Oaf.  iii.  Num.  1,  gentiles  Deom  modo  naturam.  w.nUbus  inhabitent.  N.  17  floentis.  Al.,  fluenta.  Ibid., 
Al.,  gentites  qui  dicuniur^  modo  naturam,  N«2,  pr»-  '^  et  si.  Al.,  ut  si.  Ibid.,  illssa  susctpiunu  AL,  ttosa, 
dicere.  Al.,  pro^dtcare.  N.  3.  perhiben tur.  Al.,  per-  suscipiant;  quod  eodem  modo  retineri  poiest,  ac 
hibent.  Ibid.,  quidquam.  Al.,  ^uri^^ttiif.  Ibid.,  prc-  pra;ctptlanlM.  Num.  18,  in  iufirmiute.  AI.,  tn /Emii- 
dicant.  Al.,  prcedicenu  Ibid.,  demon$ilreiit.  Al.,  dt-  taU;  al.,  tn/Srmi/aie,  omissa  praeposiiione  in.  Ibid., 
monslraiil.N.  4,  creationes.  Al.  crealioft^.  Ibid»,  con-  persenserint.  AL,  perspexerint.  Ibid.,  nam  ea.  AL, 
stitut».  AL,  consiituta.  Ibid.,  probatum  est.  Xerxi  nameo.  N.  19,  erectis.  Al.,recifs«  N.  20,  proniissis. 
quippe.  AL,  ffrobatum  est^  ut  in  Umporibus  Xerms  AL,  porlenlis.  N.  3S,  imbelle.  M^imbecille.  N.^, 
re^.  Tune  quippe.  N.  5,  lepus  ex  equa.  AL,  vulpes  ex  quasi  spurcus.  AL,  ^uast  sporcus.  Ibid.,  hinc  eiiam, 
eytta.  Ibid.,  dissolvi.  AL,  so(vt.  Ibid.,  hominis,  sed     etc.  AL, /linc  eiiam  spttreiifam,  ve/ spHrtos  niinettpaloj. 


mortuas.  AL,  hcmini»  emorittas.  Num.  6,  portento- 
sum.  Ai.,  portentuosum.  Ibid.,  sumunt.  AL,  consu* 
mmu.  N.  7,  cynodontes.  Yulcauius,  ex  conjeciura, 
mvdiMnmc.  Ibid.,  procedunt.  Al.,  ordtne  procedunt, 
1(78,  deficit.,  AL,  defecit.  ibid.,  generata.  AL  om. 


N.  28,  in  eicolenda  terra.  AL,  in  colendo  terram.  N. 
30,  Irionum.  AL,  trionem.  N.  32,  vocata.  Al.,  vorafi. 
lbid.,viiuia  ergo  parva  est  nonduin  enixa.  Nam.  AL, 
vitulam  ergo  parvam  esse^  et  nondum  enixam.  Nam. 
N.  35,  quod  sint.  AL,  quod  sunt.  N.  34,  gerulae.  AL, 


lbid.9Sieresios.  Vulcanius,exconjectura,(mf>«iTcxouf,  re^nto.  Num.  55,  huiniles.  Aliter  Attmi/tores.  Ibid.» 
N.  9»  spieDem.  AL,  spUn.  N.  10,  reperiuntur.  AL,  accubanu  AL,  accttm^ani.  Ibid.,  verbumgraecum.  AL, 
reperiaHtur.  N.  11.  Mercurius.  Al.,  maseulus.  Ibid.,  v^^o  grteco.  N.  36,  velocioris.  AL,  velocioru  cursus. 
\euu8.  Ai.»  femina.  N.  15,  diclL  AL,  dieios. ibid*,  pa-  Ibid.,  cursus  velocitas.  AL,  cursus  et  vetociiae.  IbiJ., 
reos.  AL,  pariens.  ibid.  vocet.  AL,  vocai.  N.  14,  millia.Al.,mt//iarta.N.57,aruma.Al.,arttmine.Ibid., 
lalso.  AL,  fa/sa.  Ibid.,  sancUs.  AL,  sacris.  N.  15,  G  eminenie.  Al.,  eminentue.  N.  58,  dicius.  AL,  dieitur. 
ipse.  Ai.  om.  N.  16,  et  dicti.  AL,  el  dic/os.  Ibid.»  ibid.,  hoc  sumpsit.  AL,  Aocaft  antiquis 
edum.  AI.,  eomei/unl.  N.  18,  monsirosae.  AL   mon'     ""''  "^"^  '  ^^ 

urucsee.  Ibid.  subteriori.  Al.,  sn^ieriore.  ibid.,  ave- 
narum  pastus.  AL,  venarum  potum.  Ibid.  in  vicem 
sermoiiis.  AL,  invicem  pro  sermot^.  Num.  19,  Pano- 
tlos...  ferunt.  AI.,  Panotiosi...  feruntur.  N.  20,  xvi. 
Al.  enim.  N.  21,  Dei  servo.  AL,  a  Dei  servo.  Ibid.  sa- 

t^ros.Ai.  saiyrosque  ineubos.  N.  22,  Faunos.  AL,  ,  _    , 

i^alttos.  N.  25,  fertur.  Al.  om.  N.  26,  octo  pedum.      effundunt.  AL,  fundunt.  Ibid.,  solius  enim  equi  est 


psil.  ibid.,  CQsperunt.  AL,  eceperani.  N.  59,  magnos, 
et  indomitos.  AL,  magnos,  id  est,  indomitos.  Ibid., 
zelant.  AL,  cetani.  ibid.,  morsu.  AL,  morsibus.  IbiJ., 
quod  tamen...  occultant.  Al.  om.  N.  40,  uini,  etc 
AL,  aeinos  Arcadicos  dictos^  quod.  Ibid.,  agro.  AL, 
ona^o.  N.  41,  quando.  AL,  CHm.  N.  45,  sono.  AL, 
sonitu.  Ibid.,  vel  morientibus.  AL,  vel  mortuis.  Ibid., 


Ai.,  duodedm  pedum.  Ibid.,  statura.  AL,  staiurm.  Ibid 
Indi».  AL,  tn  die.  N.  29,  ferunt.  AL,  fertur;2\.  om 
Ibid.,  aapicjentes.  AL»  aspidentes  se.  Ibid.,  quo  invi 
eem  utebantur«  Luc  Cod.,  quem,  et  iu  semper  in 
verbo  utor  accusativum  pro  ablativo  adhibei.  ibid., 
ipeciatores.  AL,  inspectores.  Ibid.stupescerefaciebant. 
AL,  stupefaciebant.  N.  50,  tibits.  AL,  tibia,  ibid.,  suo 


propier.  AL, so/um  enim  equum  propter.  Quae  loquendi 
ratio  s«pe  iii  Mss.  isidori,  noonunquam  eilam  et  in 
Impressis  occurrit.  Num.  45,  specUntur.  AL,  exsps- 
ctantur.  Ibid.  robiiri.  AL,  rodore.  Ibid.,  solidaius.  AL, 
consoUdatus.  N.  46,  et  argutae.  AL,  el  aeutce.  Ibid., 
soiidiute.  AL,  solidilalis.  N.  47»  ex  citau.  AL,  exct* 
tata.  ibid.,  in  auribus.  AL,  in  naribus.  N.  48,spccUQ- 


Gantu.AL,stt^canlu.N.51,naiifragia.Al.,  Aau/ra^ium.  dus.  AL,  exspectandus.  Ibid. cinereus.  AL,  ctnertci«i. 

Nnm.  52,  vorticibus.  AL,verlict6us.  Ibid.,exislimant.  N.  51,  purpuras.  AL,  purpureos;   al.,  pttras.  N.  52, 
AL,extslifnenl.N.55.Irratiooalium.Al.irra(ionadi7tttm.  t)  Petili.  AL,  petuti;  al.,  petelli,  Ibid.,  callidi.  AL,  ea- 

N.  54,  serpentem.  AL,  esse  serpentem.  ibid.,  cum  no«  ^'^*  /  ^l-*  candidi.  N.  55,  vulgo.  AL  vuigus.  Ibid.,  bu- 

veu).  AL,  cum  octo ,  Gsesen»  Cod.  i,  cttm  quinquaginta,  ricum.  Al.,  brunicium.  Caes.  1,om.  Jfannus...  poconl. 

Ibid.  evomeotem.  Al.  vomentem.  N.  55,  in  similltu-  N.  57.  habet.  Quod.  AL,  habei  eo  scilicet  quod.  AL, 

dinem  baeresium.  AL,  tn  stmi/ilHi/tne  Aon-esttm.  Ibid. ,  ^^d^  Grwce  est  enim  hoe  velut  quod ;   al.,  habet^ 

pullulat    igni  debiu.  AL,  pullulavit  igni  debito.  N.  (^riscttmesienim  Aoc  oe/^/uoifb  N.  58,  in  coitam.  Al., 

36,  ieonem...  draeoDem...capream.  AL,  leo...draco...  tn  coitu.  N.  59,  gregibus.  AL,  grege.  N.  66,  et  simios. 


caprea.  Ibid.,  physioiogi.  Al.  phitosophi.  N.  57,  de 
diL  Ai.,  indidit.  ibid.,  sed  quod.  AL,  sed  pro  eoquod. 
N.  59,  onocenUurus  autem  vocatur.  AL  onocentau- 
rum  autem  vocari. 

Cap.  IV.  Num.  2,  non  fabuloso  mendacio,  sed  ht- 
storica.  AL  non  in  fabulosomendaeiOrSed  in  historiea. 


AL,  et  simias.  Ibid.,  ulem  et  sobolem.  AL,  talem  so- 
bolem.  Ibid.,etenim  anima.  AL,  etenim  anknal.  Ibid., 
extrinsecus.  AL,  extrinsecae.  N.  61.,  ex  apris*  Al., 
excapris. 

ChP.  II.  Num.  1,  dlcti.  AL»  dfctcB.  Ibid.,  avi  qua. 
AL,  a  vi  quia.  N.  2,  et  pro  desiderio.  AL  om.  pro. 


lbid.,rigur»8celeratorum.AL,/i9»r(?  fo/s<Bsce/eraio-     Jbid.  voluntates.  AL,  voluplates.  N.  4.  acres.  AL, 

rum.  N.  5,  Caes.  1,  pOBt  unea  addit :  Expliciunt  capitula     acriores.  Ibid.,  sed  ignes.  Al;,  sed  ignis.  N.  6,  bentgna. 

libri  undedmi.  AL  om.  N.  7,   volocrem.  Al.,  vetocem;  al.,  celerem 

LIBER  DUODECIMUS.  **  veiocem.  N.  8,  aocipit.  AL,  aceepit.  ibid.,  Graece; 

Al.  om.  N.  9,  resilit.  AL,  insitit.  N.  10,  secundus. 
Up.  I,  Num.  1,  primum.  AL  prinms.  Jbid.»  condW     AL,  secundum.  M.  11»  ut  mulus  et.  Ai.,  tif  muluo  ox 


«47 


AD  S.  ISIDORI  ETTMOLOGIAS  VARUMTES  LECTIONES. 


818 


egua  et  atmo^  d.  N.  42,  elephante.  AK,  elephantU.  A  dequa.^.  27,  qui  semper.  Al.,  ^  temper.  N.  28.'    . 

N.  43,  proponiiur.  A1.,  proeponUur.  N.  44,  barnis.      irrigois.  Al.,  riguie.  Ibid.,  depopulalione.  Al.,  popM- 

Al.f^iirro.  Ibid.,  quo  iHe.  Al.,  quoniam  iUo.  Ibid.,      laUone.  N.  29,  qua  plus.  Al.,  qute  non  eolum  pfue. 

eburoo  .  Al.  ebumeo,  N.  45,  Lucas.  Al.,  Lueanot.     N.  32,  induai.  AL,  inducat.  N.  35,  eo  qnod.  AI., 

propf€r>iio(<.  Ibid.,  pedttm  dicta.  Al.  add.  BrucAttf 
eil,  cupu  pene  totum  corput  m  tentre  colligitur.  N.  34» 


Ibid.,  dlctos  ab  anliquis  Romanis.  AL,  vocabant  antiqui 
iiomam.  Nuni.  46.  SaluUnl.  Al.,  hominet  talutant. 
Ibid.,  vel  insulis.  Al.,  vet  infntutis.  N.  47,  aquiiis. 
M.^aquiles,  Ibid.,  visos.  Al.»  vtm.  N.  18,  chaoiae- 
leonis.  Al.,  chameeleontit.  N.  20,  lynx.  Al.,  iyndt, 
Ibld.yin  duriliam.Al.,!»  duritiem.  ih1d.,Pliiiius  se- 
Ciindus  exira  onum  non  admillere.  AL,  Piiniut  extra 
feiuni  unum  non  admittere;  al.,  Ptiniut  iecundut  ex^ 
tra  unum  non  admitiere  fetum.  N.  21,  pnesenserinl. 
AL,  pertenterint.  N.  22,  informes  procreet.  Ursorum. 
AL»  informit  procreetur  ursorum;  AL,  infomtet  pro^ 
creet  partut  urtorum.  N.  23,  derivaiione.  AL,  deier- 
minatione»  Ibid.,  a  morsibus.  AL,  a  moribut.  Ibid., 
invenerit.  AL,fn«emrel.  N.  24,  lupus  esl.  AL,  om. 
ett.  Ibid.,  se  praevisum.  AL,   te  priut  vitum.  Ibid., 


repUIis  genus.  AL,  repii/e  genut.  Num.  36,  quiede- 
rint.  AL,  ^Mt  eot  edennt.  Ibid.,  consumptiope.  Al«, 
eontummatione.  N.  39,  frigidae.  Ai,,  fngidi.  Et  sic 
infra.  N.  40,  frigidi  sunl.  Al.,  frigidaf»unt;9\.,  fn- 
gidescunt.  Ibid.,  vaporem.  AL,  vaporem  corporit. 
Ibid.,  nainra  frigidae.  AL,  naturm  frigidm.  Ibid.,  tor- 
penl.  AL,  lor^nenlttr.  N.  44,  qutconqne.  A].,9titf- 
quam.  Ibid.,  corporis.  AL  om.  Ibid.,  exigit.  AL,  est- 
mti;  al.,  exiitnjftiti.  N.  42,  non  potest.  AL,  non  pom. 
Ibid.,  serpentum.  AL,  serpenitum.  N.  45,  uda.  AL, 
/rttmida;aL,iit»'da.  Ibid.,  quacunque.  AL,  quaque. 
N.  46,  ad  caput  iciu  aliquo  collidatur.  In  Edttione 
Grialiana  el  aliis,  ad  xaput  ictu  caput  aliquo  eotiida' 


dies  duodecim.  AL,  dte6tt<  dttodectm.  Ibid.,iongaje- n  ivr.  Delevi  secundum  capttl.  Ibid.,  Juveniam.  AL» 
junia.  AL,  ion^a  itia  jejuma.  Ibid.,  tanlum  varios.  ^juventutem.  N.  47,  juventam.  AL,  /«i»enlulem.  N.  48, 
AL,  lanfo  vanqt.  N.  15,  aestiment.  AL,  exitliment.      per  hominis  morlein.  AL,  tn  Aomimi  morti. 

Cap.  V.  Num.  2,  in  sua  arte.  AL,  in  tuo  tabore/ 
N.  3,  vel  ibi  uspiam  adh«rescit.  AL,  vei  ubi  utpiam 
adhaterit^  quod  foriasse  melius  esu  N.  4,  cauda  flgaf . 
AL,  eottdam  figat.  Ibid.,  scorpioni.  AL,  teorpionit» 
N.  5,  qui  humano  corpori  statim  ut  fuerit.  AL,  qui 
dum  humano  corpori  taclu  fueril.  N.  6,  qui  oontactus. 
AJ.,  ^ttt  contra  ictum  eontraciut.  Ibid.,  in  slobulum. 
AL,  in  giobnm.  N.  9,  tn  oleribus.  Al.,  iit  oltts.  Ibid., 
vel  pampino.  AL,  ve/;Mmpfntf.  Ibid.,  de  qua.  AL, 
cujut,  N.  40,  importuno.  AL,  inopportuno.  N.  44, 
pertinax.  AL,  pertinax  didtur.  N.  4o,  costi.  AL,  eo- 
ttes.  N.  48,  putri.  AL,  putrefaela.  N.  49,  nt  colubro. 
Al.,  ut  coiubri. 

Gap.  VI.  Num.  2,  spatiosum.  AL,  «paltoittm  mani" 

but.  M.  3,  ellam.  AL,  emm,  quod  melius  videtur. 

N.  4,  prius  visa  sunt  eicogniu.  AL,  priiM  et  cognita 

^unt  vita.  Ibid.,  paulaiim.  Al.  om.  N.  5,  inerulae.  AL, 

pr^eidttnlttr  tecta,  qum.  Ibid.,  araneae  forma.   AL,  G  «iMru^L  Ibid.,   albovarii.  AL,  albo  variin  N.  6,  ut 


Ibid.,  tanlum  varios. 
liment.  AL,  extiltmeiil. 
Ibid.,  sensus.  Golhici,  lenitti.  Num.  26,  pro  dominis 
suis.  AL,  pro  ifomtno  itto.  Ibid.,  specianda.  AL,  ex- 
ipeclonda.  N.  27.  dicti.  AL,  dittincii.  N.  29,  aves. 
AL,  volueret.  N.  34,  harum.  AL,  Aomm.  N.  35,  ut 
caues  vnlneret.  AL,  el  canet  vuinerat.  N.  36,  carpens. 
AL,  carpit.  Ibid.,  interanea.  AL,  interiora,  ibid., 
exit...  morluo.  AL,  om.  N.  37,  incipit  ohservare.  AL, 
obtervat.  Ibid.,  corripitur.  AL,  corrumpitur.  N.  38, 
catum.  AL,  eaplttm^  al.,ea/lMm.  Ibid.,  vocant.  AL, 
vocai.  Ibid.,  caiat.  AL,  captat.  Ibid.,  a  Gneco,  Al.,  a 
GrcBcit, 

Cap.  III.  Num.  4,  Irabitur.  AL,  trahit.  Ibid.,  na- 
scuntur.  AL,  natcanlur.  Ibid.,  minuente.  AL,  decret- 
cente.  N.  2,  rodai.  AL,  rodant.  Ibid.,  pr»cidat.  AL, 
pnecidant,  N.  4,  mus  araneus...  Ai.,  mutaraneum, 
cujut  mortu  aranea  moritur.  Ibid.,  aranea...  AL, 
aranem  forma^  quce;  al.,  aranern  forma^  cujut  mortu 


araneiforma.  Ibld.,  occullo.  AL,  occuita,  N.  5,  dicta. 
AL,  eo  dicta  •  Ibid.,  radices  subier  frugibus.  AL, 
radicet  frugum  tubter,  N.  7,  protectus.  AL,  prcetectut, 
N.  8,  alflaio.  AI„  afflata.  Ibid.,  trahitur.  AL,  trahii. 
N.  9,  super.  AL,  tuperejut.  Ibid.,  lotum  ejicit.  AL, 
lolttm  forit  ad  siccandum  ejiciunt.  N.  10,  portantes. 
AL,  geilanlei. 

Cap.  IV.  Num.  4,  gentiles.  AL,  antiqttot.  N.  2, 
coluber  ab  eo  diclus.  AL,  eoiubrum  ab  eo  dictum. 
Ibid.,  labaiur.  AL,  iabiiur,  N.  3,  lacerti.  AL,  lacer- 
tcB.  N.  4,  in  Laiinum.  AL,  in  Latino.  Ibid.,  exerit. 
AL,  exerat,  Ibld.,  vim.  AL,  morittm.  Ibid.,  ei  ver- 
bere  poiius,  quam  rictu  nocet.  AL,  et  verberat,  et 
fiatUt  tractuque  nocet,  N.  5,  Soliio.  AL,  solili,  N.  6, 
aspicial.  AL,  aipexeril.  Ibid.,  ad  ejus.  AL,  elejui. 
N.  7,  delilesclt.  AL,  deiiletcunt,  N.  8,  venerint.  Al. 
add.  venerint^  ibique  aiiquem  momorderint,  N.  40, 
ingemueriL  AL,  tnlttmuertl.  Ibid.,  corpori  nodi.  AL, 


umbrae.  AL,  ut  untbri.  ibid.,  colore.  AL,  eoloraUB. 
Ibid.,  ul  musculus.  AL,  ul  masettluf.  Ibid.»  et  inu- 
sculi.  AL,  el  matcuti,  N*  7,dicitur.  Al.  om.  N.  8,  ob 
iromaniuiem.  AL,  ab  immanitate.  N.  9,  esse.  AL, 
eiiam.  N.  41,  salienies.  AL,  taiiendo.  Ibid.,  iransvo- 
lant.  AL,  Iraniiltttnl.  Ibid.,  molibus.  AL,  moii^tti. 
Ibid.,  feriuni.  AL,  feruniur;  al.,  ferunt.  Ibid.,  serra- 
to.  AL,  terratum.  Nuin.  45,  mucronato  siL  Al.,  nta- 
jori  nata  lil.  N.  48,  qiiibus.  AL,  de  quibut.  N.  19, 
icliis  lapidum.  Al.  add.  repercutiat  tergore.  Ibid.,  re* 
percussus.  AL,  repercutsut  tii.  N.  20,  humi.  AL,  tfi 
y^ttmo.  Ibid.,  masculus.  AL,  mascuia.  N.  24,  blfidis. 
AL,  binis.  N.  23,  diclus.  AL,  dicitur.  Ibid.,  nuncu- 
paius.  AL,  nuncupatur.  N.  2i,  reti.  AL,  rele.  N.  25» 
inhiberi.  AL,  mintti.  Ibid.,  a  quibus  saepe  pastoaest. 
AL,  qui  his  smpe  patti  tunt ;  al.,  a  quibus  teepe  patti 
tunt.  Ibld.,  afferi.  AL,  habeut.  N.  29,  Ibymus.  AL, 
thgmum.  N.  50,  ingeniosum  esse.  AL»  ingeniotum 


corpore  nali,  N.  44,  prscidal.  AL,  prmcidit,  Num.  42,  etiam.  Ibid.,  nassis.  AL,  vaiii.  Ibid.,  viminibus.  AL, 
vocau.  AL,  «ocaittr.  Ibid.,  venena.  AL,  venenum.  ^  fumint6tti.  Ibid.,  aversuro.  AL,  ailverfttm.  N.  34» 
Ibid.,  spargftt.   AL,   atpergat.  Ibid. ,  fertur  autem      traxit.  AL,  aeeepil.  Num.  32,  suo.  AL  om.  Num.  33, 


aspis.  AL,  ferturautem  genut  atpidit.  Ibid.,  ediicat 
AL,  prodtteal.  Ibid.,  ad  terram.  AL,  in  terram.  Ibid., 
ad  incantantem.  AL,  incantatorem.  N.  45,  genus  as- 
pidis.  AL,  ^entti  aipidttm.  Ibid.,  quae  Latine.  AL, 
^ui  iatine.  N.  45,  nuncupalur.  AL,  nttnenpaitti.  Ibid., 
sudei.  AL,  itfdaf.  N.  46,  patenti.  AL,  paleni.  Ibid., 
ciiuberatum.  AL,  eami/neraittm.  N.  48,  esca  iliice. 
A I.,  eieam  il/teiens;  aL,  eieailitcieni.  Ibid.,  sollici- 
t.iia.  AL,  sotiicita.  Ibid.,  tolum  enim  corpus.  AL, 
totumque  ejus  corpus.  Ibid.,  non  habere  videatur. 
AL,  habere  non  videatur.  N.  49,  vocliius.  AL,  vocata, 
Ibid.,  pigrior  est.  AL,  tardior  est.  Ibid.,  capii.  AL, 
exeweat,  Ibid.,  exponal.  AL,  deponat.  Num.  25,  lo- 
cum  fuisae.  AL,  iacum  fuisse.  Ibid.,  vastantes.  AL, 
taifanlem.  N.  24,  in  lerris.  AL,  tn  tena,  N.  26,  In- 
flemosQS  q«L  AL,  inftexuota  qwe,  ibid.,  de  quo.  AL, 


virgis.  AL,  virguiis.  N.  34,  echeneis.  AL,  eeAtnm. 
Ibid.,  ventiet.  Al.,  venlt  iicet.  Ibid.,  remoram.  AL, 
moram.  N.  56,  nominatus.  AL,  nominatur.  N.  37, 
squatus  diclus.  AL,  «^ttamaltti  die/tti.  N.  38,  sardi- 
nasque.  AL.,  sardiasque.  N.  44,  elabatur.  AL,  etabi- 
tur,  Ibid.,  anguiila  vino  necata,  qui.  AL,  anguiHm 
vino  necatas  qui.  Scilicet  nominativus  pro  abialivo 
absoluto.  N.  44,  congrus.  Al.  add.  :  c  Congruft  an- 
guillae  similis,  sed  grandis,  moraiur  in  cavernis  pe- 
trarnm  subaqua.  i  Ibid.,  bracliiis.  AL,  frraneAiii.  N. 
45,  alligari.  AL,  alligare.  N.  46,  atramenli.  AL, 
atramento.  Ibid.,  addilo.  AL,  addilttm.  Ibid. ifilhiopas. 
AL,  jEihiopum.  Ibid.,  iradani.  AL,  Iradttnl.  Num. 
47,  tradunl.  AL,  tradunt  quidam,  Ibid.,  evolare.  AL, 
evolari,  Ibid.,  demergere.  AL,  dimergefe.  N.  50, 
appellatum.  AL,  appetlatwt.  Ibid.»  eji  leslae*  AL»  t» 


119 


AD  B.  IHDOftl  1TYIML0GIA8  VAMANTBd  LMTIOma. 


m 


tntto.  N«  51,  «aneri  Toraiitar.  AK«  cantrm  vocMri.  A  blanda  habitatrii.  AL,  umper  bknda  inkMiMiHM^ 


Ibid.f  flufiaMies.  AJ.,  flwndti.  N.  53,  a  qiioriHn. 
XU.uqtuurum.  IbidM  coiicipiiinU  Al.«  rcninpmnfiir. 
N.  55,  bMBMioruU.  Al.,  /bniiMnffrttiii.  N.  50«  diclU!;... 
adoperius.  Ai.«  dicM...  ad^perm.  lUd..  flnviaiitoa^ 
Ai.,  /liina^M.  N.  57^  Minla.  Al.,  isst^.  Ibid.,  ae  pa* 
ioris.  Al.,  «f  Mteus.  Iia  moi  fMforiu.  Ibid.,  rocblea. 
A).«  <;«iicAilM.  N.  58,  red«lunt.  At.,  rcddanC  Ibid., 
diciinliir.  Al.,  v&canimt.  N.  60,  craore.  Al.,  crmrg. 
Ihid.,  remiuit.  Al.,  mittii.  N.  «I,  tenul  aiint  fls  ula. 
Al.,  lainef  cnnl  fUiulm»  N.  <)2,  apta.  Al.,  aperim. 
N.  65,  afnoMiml.  Al.,  co^nof ciritl ;  al.,  t§n^$cmi. 
ibid.«  sine.  Ah  om.  N.  64,  flli»  comniiaiiofie.  Al.| 
ali4B  commMoHem,  Ibid.  maaculi  commisiione  aus- 
cepi3.  Al.,  mautUi  iuicepiiom  coneepia.  ibid.,  iden 
insequens.  Al.,  item  in  eoneequent ;  al.,  tdam  in  $e» 
quenti.  Ibid.,  perfnndit.  Al.,  iiirrttndMi;  al.,  perfuif 


N.  61,  veneriaa.  Al.,  venereae.  N.  55,  inanrglt.  Al  , 
comurgft;  al.,  turpt.  Ibid..  qu»  fovii.  Al.,  quee  eo'$ 
foeit.  Num.  6i,  fiici».  Al.,  dtelai.  N.  65,  dieiUir.  Al., 
diciViir  avif.  Ibid.,  semina  venenomm.  Al.,  iemina 
venenaia.  Ibid.,  iia  veierea.  Al.,  eae  veieres.  N.  66 , 
apupam.  At.,  opopam.  Ibid.,censideret.  AL,  eansidH. 
Ibid.,  qm>q«iisae.  Al.,  fifi  ^ntf^ifam.  N.  67,  eon« 
siat.  Al.  om.  N.  69,  mernla.  Al.,  nMmra.  Ibid.,  mo- 
dttletur.  Al.,  modutet.  N»  70,  a  diris.  Al.,  a/fif .  N.  7i, 
lurdi  a  lardtUte  dicii.  Al.,  luindof  a  iardiiale  dietat., 
Ibid.,  quaai  majfir.  Al.,  foiift  mrnor.  Nem.  77, 
inebi».  Al.,  inhibm,  N.  78,  ooinaranem.  Al.,  rommn- 
nionem.  ibid.,  pifrmisiam.  AL,  eommtflam.  Ibid., 
aiigurianiur.  AL,  on^iina/frtttNi.  Ibid.,  aed  fldein. 
AL,  ted  fide$.  Golb.  Mss.  lolet.,  on^nal,  $ed  /ide$ 
inhabitat,  H.  81,  ovo.  AL,  «n  eo;  al.  eo.  Ibid.,  eon- 
tacia.  AL,  conlra. 

Ca».  VII.  Num.  I,  relbrmidaat.    AL,  formidtmi.         Cap.  viii.  N.  I,  nayeantur.  AL,  nateuntur.  Ibid.,  et 
Ibid.,  enchoriie.  AL,  ineatm;  uL^iueurim.  Ibid.,et  ^  pennas  accipiuni.  AL,  H  pennm  nuecuntur,  Ibid., 
pmra.  N.  %  aicul  genere.  In  Edf»  *  soi«ries.  AL,  toierter.  N.  ^,  verlieraiiiur.  AL,  verbe- 


merula.  AL,  ei  rnurura 

tione  Gri;«iii  e«l  ticnf  qenera^  quod  tort^sse  nnendnm 
est.  Ibid.,  quiaquam  non  poieat.  AL,  quemqnam  non 
peeee.  Ibid.,  poluit.  AL,  fotmeeet,  Ibid.,  veldifferen* 
tiaa.  AL,  veidocWirm.  N.  5,  aiia  inlendant.  AL,  ad 
atta  tendunt.  N.  4,  para  luedia  alaram.  Al.,  par$ 
medim  aiarum;  quQd  in  Grialii  Editioiie  erat,  sed 
non  plaeel.  N.  5»  el  beme.  AL,  ui  homo.  Ibid.,  di« 
cuninr  od  qund.  AL  om.  dtaiRMr.  N.  9,  cnnsiat.  AL« 
eonfimtl.  Ibid.,  qnld.  AL,  aumitoda.  N.  ii,  iuieciere. 
k\.,fieeien.  N.  tf,  corpona^  Al.  om.  Ibid.,  ei  alto 
ilie.  AL,  em  aUa  iUi.  N.  15,  cogit  agmen.  AL,  co^ 
ad  agmeu.  Ibid.,  arguani.  Aii,  arMoirf,  quod  Ibrlaase 
magis  prebandnm.  N.  16,  cioniiUi.  AL  om.  N.  19«  sibi 
buiic.  AL,  tibi  hot;  aL,  fi6t  Aonc;  aL  om.  minliv 
«aro...  faeere  dieunt.  Nura.  31,  1  anialimi.  AL,  Tflila- 
liim.  N.  "^2,  sk  lom.  AL,  eki  in  ieto,  Ibid»,  irirgulia» 
AL,  tPtr^itf.  Ibid.,  volaniarinm.  AL,  voiuntarie. 
N.  t^,  ei  frurtidlius.  AL,  em  frucHbm.  lbid.«  ciniiami. 


ranl.  Ibid.,  creeiilur.  AL,  tiafcafiiNr;  al.,  nafemnlMr. 
N.  5,  ciiatros.  AL.  coffrof :  »L,  coflraf.  N.  5,  tong'<^ 
pedi.  Ai.,  longipedum.  N.  10,  mult»  anni.  AL,  micrar 
fnnl.  N.  15,  quod  sang uinem  sug-it.  AL,  quo  mi ^Mt- 
n^mftt^il.  N.  14,  qua.  AL,  ^atirttf  N.  15,  ee^trum 
auiem.  AL,«ffrttf  aveam.  Ibid.,  vocttnr.  AL,  voeatue. 
N.  10,  l)tbion«»s.  AL4  6t6anef.  Ibid.,  mnstionea.  Al., 
mttacranef.  Ibid.,  ad  me  cum  apcetas,  fabularique  in- 
cjpis.  AL,  cam  ad  me  fpeemf ,  etc.;  aL,  cMm  me 
extpectaret  fabulare  ineipie.  Ibid.,  in  oculoa  Uios. 
AL,  in  oeuik  iuie.  Ibid.,  blbiones  iiivoinnu  AL,  bi* 
bone$  votant. 

LIDER  DECIHU8  TERTIDS. 

PftiEPAT.,  in  hoc  libello.  AL,  in  hae  verobrevi  ttbelio^ 
Ibid.,  labelia.  AL,  (a6tt/a. 

tUp.  I.N.  1,  dicitur.  Al.,  dicittf.  N.  %,  eniamen- 
lum.  AL,  arnameuta.  N.  5,  constat.  AL  om.  N.  5» 


Al.,  cinnamomi.  N.  ft5,ipsam  rernm  iiaturani.  AL,  ipm  C  dicitur.  Al.  om.  N.  7,  porU.  AL,  parfn;  al.  om.  Nmm 
rerum  uaiura.  N.  tM,  esL  AL,  $it.  ibid.,  iilioa.  AL,  /i-      nna...  $e  reeipit 


lio$$um.  N.  ii,  Styinpiiadibns.  AL,  alrop  r«di6af .  N. 
28,  Dhimedeaa.  AL.  Diomedtat,  Ct  sic  infira.  N.  29. 
vooaoiur.  AL,  dirunittr.  M.  56,  advoUre.  AL.  ronna* 
lare.  N.  51 ,  Hercyniae.  Ai ,  Uercfinm.  Ibid.,  per 
obacurum.  AL,  per  obtcura.  Ibid.,  |inrjacue.  AL, 
jfacla;;  al.,  proiecior.  Ibid.,  inierluceani.  AL,  ImU 
inieriuceaut.  N.  55,  ovis.  AL,  ova.  N.  54,  Meropes, 
eoidein  et  Gaulos.  Forte  Meropm  iidem  et  iiauli.  Vel 
supplendnm  dicttnr.  Itiid  ,  genus  voliitile,  AL,  fenaf 
vofali/tf  efl.  Num.  55,  Mooedula.  AL,  Monedutuum. 
Ihid.,  invdnit.  AL,  invenerii.  Num.  56,  niendiranis. 
AL,  nwm^m.  N.  57,  avis.  AL,  om.  N.  5H,  lanaeMa- 
lur.  AL,  lammuteiur,  N.  59,  i^ravi.  AL,  graaif .  PigriHe. 
ALt  pi^iita.  Ibtd.)  veraatnr  et  aemper  commorana. 
Al.^  tvrfocnr  «f  aemper  comuiomfttr;  al.,  6ommora;ur 
el  eeiiiper  mriani.  lbid.,aigtMiiCJirL  Ai.,  ttgmfimre. 
Ni  46.  vtdere.  AL,  videri.  N.  4i,ieriur.  AL,  dictittr. 
N.  45,  oeulnm  peiit.  AL,  oeulorum  petitioca.  N.  44,  ^ 
augere.  AL;  u^ete.  Ibid.,  vjaa.  A4.,  vicee.  Ibid.,  bwe  ^ 
iiaer.  Al.,  tinjut  inter.  N.  45^  Graciiius  a  garmlitaie 
nuticupaius.  AL,  Graeuio$  a  garntUtme  nuneupatot. 
Ibid.,  vobiit.  AL,  votunt.  Ibid. ,  voleni.  AL,  volet.  Ibid., 
eum.  AL,  eof.  N.  46,  quaal  poetricm.  AL,  ^naai 
poefiear.  Nnm.  47,  indicio.  AL,  judicio.  Ibid.,  clavus. 
AL,  ciavum.  Iliid.,  fnerit.  Al.  om.  Ibid.,  batrer;.  AL, 
Aolvre.  ibid.,  possit.  AL,  polesf.  N.  50.  ferunl.  AL, 
ni  feruui.  Ibid.,  consumL  AL,  eonfumii.  N.  52,  an* 
seri.  AL,  amerit,  Ibid.,  ipse.  AL,  ipta.  N.  55,  dici- 
tur.  AL^  vonifttr.  Ilud.,  niduin.  AL,  nidos.  Ibd., 
persenserit;  furt.,  prffisentierit.  N.  54,  Mergis... 
nonien  boe  b»>ail.  AL,  Mergu$„.  nomen  habei.,. 
AL,  Mergm...  nomeu  hoe  esl.  Ibid.,  coosiai.  Al.  om. 
N.  55,  h:e.  AL,A£ee;  aL,  l^ne.  Ibid.,  rapiendis.  AL, 
tn  raprendas.  Ibid.,  Apoaiolus.  AL,  add.  dieit;  al., 
nit.  N.  56»  peaae.  AL,  poii  se  potsi.  N.  57,  Capys. 
AL,  Copnf .  N.  56»  oaalfi«gnft.  AL,  oasifran^.  N.  66, 


Cap.m.  Nnm.  I,  nec  visuL  AL,  nre  ueuL  Ibid.» 
irreqoietis.  AL,  bti^Kieltf.  N.  %  dividis.  AL,  diftdei. 
Siciiifra.  N.  5,  metises  in  dles.  AL,  menfee  tn  heb- 
domada$,  hebdmmada$  in  d\e$.  IbiiL,  venias.  AL,  per- 
vewae.  Ibid.,  fatpc  esi  alomus.  AL,  koc  e$i  olomicf. 
N.  4,  :>tomus  indivisio.  AL,  atomut  quod  $eeari  nefuti. 
1.  id.  Gr«eeseelio.  AL,  Grecm  divitio. 

Cap.  ni.  Nuin.  l,formata.  Ai.  om.N.  2,  in  aquam. 
AL,  in  aquu,  llnd.,  in  terraro.  AL,  in  lerru.  Ibid.,  in 
aerem.  AU,  in  aera,  N.  5,  tneHse.  AL,  eonsiai  inesse. 

C4P.  IV.  Niiin.  1,  coslum  Deus.  AL,  enm  Oeue. 
Ibid.,  aoiis.  AL,  wote.  Ibid.,  .1  soperiora.  AL,  a  e«. 
pericri.  C«s«  i  om.  atiae...  celando.  N.  i,  Hoc  auiem 
GraK^e  oupovoc.  AL,  kic  auiem  Greeee  o<tp«ame  didtur. 

Cap.  V.  N.  1,  a>tiier  loous.  kL^mtkera  ieeut.  Ibid., 
«ihi-a.  AL,  offAera.  N.  8,  est*  AL,  ait.  Ibid.,  a.*qiiale 
coneliidens.  AL,  mtiualem^  concludenieoi.  Ibid.,  boc 
niovcri.  AL,  eum  moveri.  Ibtd.,  et  cum  motu.  Al.,  ei 
niolK.  N.  «^,  ausironotius.  AL,  a«eirmiolKf.  ibid., 
axiiim  cyeli.  AL,  asium  circuti.  N.  6,  circuJi  llexum. 
AL,  circumflexum.  N.  7,  ex  splendoria  ipsius  transitn. 
AL,  eds  $piendore  Htiu$  trunUiu. 

CkP.  VI.  Num.  2,  inlr;i  eum.  AL,  inler  eum.  Ibid., 
arcionim.  AL,  arciuri.  Ibid»,  perbpi'iu<  tur.  AL, 
eoiMpieiiinfKr.  Ibid.,  a  noatris.  AL,  a  nodit.  ibid., 
spiciein.  AL,  $pecie.  N.  4,  Laiine  dies.  AL,  Grmee^ 
Laiine  diet.  iiiiti.,  perspicitur.  AL,  proepiciimr.  N.  5, 
anicum.  AL,  ar/ia»n. 

Cap.  VII.  N.  1,  ad  coelesiem  perluienl  parlem.  Iii 
EditioneGrinliaHa  sicerai,  sed  legeiKtainadeaileffem 
peninei  purtem.  Ibid.,  nubilis.  AL  nubbuo. 

Cap.  vitt.NuiH.  i.  Oiscidisse.  AL,  dif^^refiffe.  lUid.^ 
excavavit.  AL,  eoneavavH,  Ibid.,  persciiidil.  Al., 
prmtcindit;  oi.^  proednSit. 

Cap.  IX.  Nuni.  1,  fulmiaa  auiem.  AL,  fulatem  ati- 
fem.  Ibid.,  deiode  ignea.  Al.^  dainde  igme.  N»  ft>  eer^ 


itl 


AD  •.  BIMm  imilOLDaUkB  TiRIANTBB  tRnONM. 


imii  M.  At.,  «m.  nnd.,  Mg^)  ei«»  Al.|  futffU » 

tNMitdil,  e(c.  Ibi(t4«  ttomis,  AL,  iHnff.  llMil.»  ttftgttiH 
tur.  Al.,  pinp^niHf, 

Ckp.  «k  nttm»  I,  «I  dfdciii^  Irlfi.  Al.,  «I  dietut  M$. 
Ibid.,  fier  tmnit  Ali,  peraert.  IbidM  des«endii.  Al., 
deuemkdat,  IMd.,  «i  adVerftA.  Al.,  em  ihiftOi  ibid., 
nnbet  catif^aiii.  Al.|  n^e$  tnligemies;  •!.,  etffffiMHlM. 
N.  ft,  »111161110.  AI.|A8/tm.  N.  A,  lntMrt|Mw4a.  Al.,  tii 
lf«p«  or».  M.  4,  •  Gr»ce.  Al.  om.  N.  5,.  •ppetftM 
i|dod.  Al.,  Mppelhiai  m  Uutem  nomen  Grmeumi  ^itaflf. 
N.  6.  geiaqnies.  Al.»  yWffdat.  N.8,  qnod  iiide.  Al.^ 
etinie,  N.  40,  Beillrai.  Al.  om.  Ni  I5|  dlcia  •metn. 
Al.,  iftn«m<wiN.  lbid.,oiineerCii.  Al.,  etcerta.  Ibtd.. 
▼entoriiin»  Al*»  /^rvmm.  Ibidi,  ilbi  qiMNiuo.  Al.,  itM* 
emnque»  IbidM  obslitioHis.  Al.,  •ftisltm»i.  N.  14,  sed 
boe.  kU.eedheee. 

Cap.  XI.  N.  I.  didltir.  AI.,  dktus,  N.  2,  habentes. 
Al.,  habens.  N.  5,  qiiod  atie.  Al.,  quod  ab  aito.  N.  7» 
qiiod  junctus.  Al.,  quod  conjunctui,  N.  8,  nascMnlur. 
Af.  add.  naii^tinrar  unde  eitUlud  : 

^.•.  et  seplifio  pniris  se  gtebe  resol? it. 
N.  42,  Gftyram.  Al.^  iMUeum.  Ibid.  Qsllfteitt.  AL. 
G«/li/Mr.  AJ.,  Gnl/MSv  M.  15,  qnia  •b.  Al.,  qaii  ahi 
N.  18,  alter  «st*  AU,  o/lics  eai.  Ibid.,  Miffa  terr»  esi^ 
Al.,  owm  ferm  ial.  tf.  tO^  ellicittni.  Al.,  ef/lcjwiftif» 
N.  9f,  qiieiB.,.  &cittnt.  Al.,  fute  eieea  qiuBque  ,  ei 
anda  fmeiie  frmugiu  N.  ii»  vis  foni(»ruin.  At.,  tfa 
Bfnci. 

Cap.  xm*  Nm.  9,  timis.  Ai.«  l>«rAii«i;  •!.,  LefA- 
ttiu.  Ii>id«,  •borUM.  Al.  ifboreme.  Ibid.,  ferunt.  At, 
om.  N.  6,  iioaiiiiis  palndUNi<ik  A4.,  Aaalin»  ftaludie 
lifttii.  Ibid.,  dieiml.  Al.ofn.N.t,in  Indiia.AI.,  In  lu'^ 
dia ;  al.,  in  5Miii.  Ibid.,  voealur.  Al.,  voenri,  fbid. 
eg«'r»i.  Ai.,  gemt&t;  al.|  f)farti,*al.,  lenei.  ll»id.,  quod 
itlico.  Al.,  qu<K  iliico,  N.  8,  circa  templnm.  Al., 
jttxia  lemplum.  Ibid,,  qui  hnmoris  nexibus  humnin. 
Al..  f«t  lbiNoreiiio«ros  in  hunmm.  Und.,  strin^^ii.  Al., 
ebingit,  et  fwngit.  4bid.,  tomia.  Al.,  irtitli.  N.  10, 
oeolis.  Al.,  MNlof.  Hnd.  aium.  Al.  om.  N.  H»  ex- 
eandeacii  Al.,  oandaidl.  ibid.,  fted  peimuiatnr,  dum 
veiiil.  Al.,  dtun  ftermutatur,  uenit^  oniisao  eed.  fbid., 
luifdnuaqiie.  A4.,  oiiricfNi. 

Cat.  xit.  Nom.  I,  n«Mie«|iaiiiHr.  A1.,  miftcNpoittf. 
Ibid..  vocavit.  Ai.,  appeUmH.  N.  9,  percolsitnr.  Af., 
pertaimtue.  Wd.,  ad  caimi  amniniH.  At.,  ad  caput 
ommnm.  N.  4,«oniim  noNOsao.  AI.,fi'lNiNfMi.  Ibid., 
iBcnleninm.  Al.,  i«lii/inittm4 

C4P«  XT.  Noro.  1,  porporoo.  Al»,  pttrptiri«m.  N.  f^ 
prlmo.  Al.,  prittittm. 

Cap.  XVI.  NiM».  i,allttit.  AL,  «Mm'i.  Ibid.,  Geniiaio. 
Al.,  iflNiiMi.  Ibid.,  iitde  Al.,  diiftde.  N.  o,  sepiein 
slodiornm.  At.,  aaptiili  ildi^f^.  Ibid.,  diffusus  jcqunre. 
Al.,  difueu»  ab  eeqmare.  N.  4,  vocaiur.  Al.,  tiocalum. 
N.  5, 4uiB  iioa.  At.,  iiim  una,  Ibid.,  visentibus.  Ai.^ 
mileniifrNi.  Ibid.,  qoam  mya.  Al.,  qmmm  Grwci  oIjcl. 
N.  b,  Daimaiicuin.  Al.,  uatmmtiumii.  Ihid.,  Ligiistii» 
cnju.  Al.,  Ly^iemm.  N.  7,  rvgi^.  Al.,  dicris.  Ibtd.^ 
lon.  Ai.,  imme:  luid.,  diotnm;  At.,  dUitut.  Ibid.,  rex. 
AJ.,  dux.  Ibid^,  ia  lioe  inare.  Al.,  Iii  hoe  mari.  tb\6., 
aocolaniin  EnBlnus.  Al.,  meeottumm  ahbi  Emxinue, 
N.  8,  eecidenini.  Al.,  decidmunt,  ibld.,  in  niftre^ 
AJ.,  tB  mari»  N.  9,  ioenti  Proponlls.  Af.,  fluenta 
Prapmmeidi».  lbid.«  dicta  l^ropomis.  Af.,  dictnm  Pro- 
ponifdim;  al.,  dtclttm  Propontum^  Ibid.,  iiem  et.  Af., 
riiem  ai.  ibid.,  vol  aBgnstia.  Al.,  perangu$ii$.  Itiid., 
iEgyplkim...  OailicttBi...  Africttm.  Al.  jEgyptius  .. 
GaHieme*^.  Africme»  lbid>,  ut  qu»qne.  A1.,  niique  qnte. 
Ibid.i  pariium.  Al.  om.  N.  10,  taiitudo,  niare.  Al.^ 
Uiiitmda  mari$,  Ibid.  dietuin.,  Al.,  Wtcl«i. 

Cap.  xvn.  Num.  2,  excernltur.  Al.,  exeerpitur» 
M.  «,  boc  inare  io.  Al.,  hoe  in,  omisso  mare.  Ibid., 
oram.  Al.,  orB. 

€ap.  xviii.  Nnm.  f,  Varro.  Al.,  «I  yarro,  N.  5, 
scribit.  Al.,  Siflpiil.  Ibid. ,  humililatem.  Al.,  A«in^- 
.  AI.,o6rttpf«m ;  ttl.,  o^«m. 


k  IMd. ,  qolbas  Mnc.  Al. ,  uujkm  Mbt.  II.  4,  iMBstro- 
sam.  Al.,  moBi^NOiBm.  N.  8.  «bl  iMitetB.  AU»  iH 
laniata.  ibtd.,ab6orbei.  Al.,  wearhet.  IMd*,  nt  rursus. 
Al. ,  mrisi  «{.  N.  8 ,  trahaBi  oi  appropiuq«aBti.  A)„ 
ItbAbbI  BppropiNf BB»rfia. 

€ap.  xit.  Nnm.  I,  aupiia  fOcam.  Al.»  iiB^nbi 
BPioni.  N.  8,  laeus  Aspbalif.  Af;^  iBitti  BspAo/iilei. 
Ibid.,  demersa»  Af.,  tUmer^a.  N.  4,  quingemis  oGio- 
glBla.  Af.|itpllB^lii  oilo^fBM.  IMd.,  Bd  vieina.  At., 
Bil  efilBtB.  N.7,  mBgniiBdlne  B«f.  Al.,  BUtgrnilBdlni^ 
«i.  N.  8,  sBpervolen  non  poasent.  Al.,  eupervalitmru 
nam  poeeini.  ibid.,  feior.  AlMOdar.  ibid»,  BaimiiB  tmi- 
didit  ioca.  Al.|  mmefnmm  reddidit  imemm. 

Cap.  ixi  Num.  6,  aoriBS.  AL,  oiroBi.  ft.  •,  81 
dieafnHS.  Al.^  «i  dletmtti. 

Gai».  xxi.  N.  2,  SBoeresclt»  Al.,  «reiol.  N.  4.  Ib 
•fros.  Al.,  in  a§ri$.  Ibid.,  locus •llns.  Al., iBeBiBiiBl* 
N.  8,  noiBndi.  Al.,  nomiimndi.  N.  7,  intindaiionis. 
Al.,  ianrndalfOBii.  N.  8,  ^riptttra  aflcra&  Al.,  lartclB 

g.  Scriptura.  lbld«,  eognomln)it.  Al.,  nominat.  Itdd. , 

*  quio  qolndeeim.  M.,  quim  decem.  Ibid.,  a  Gange  rege« 
Al.,  a  GuHgaro  rege.  N.  8,  exsurgeos.  Al. ,  ijtortini. 
Ibid. ,  in  ibare  Rubmm.  A.t.,in  BiBre  lforlti«nf.  Ibid., 
liOG  nomine.  Al.,  7iffrti.  Ibid. ,  bestift.  Al.,  beitim 
tifridii.  N.  10,  exofiens.  Al.,  exiBrjfeni.  Ibid. ,  reti* 
eto.  Al.,  deri/iclo.  Ibid.,  miliium.  Al. ,  mf///Brf«m. 
N.  12,  abigne.  Qtti.  Al.,  nii  igne  jam  prapiar  eum 
Peteie  eram,  Qul.  N.  15,  Gernianiie.  Al.,  Orieniis. 
Ibid.,  Tigrim.  Al. ,  7i^nis  Gnrrtl  enim  per  Parthian^ 
ei  A$9tfrtam.  Nnm.  1S,  flntt.  At.,ftimmi;  at.,  fuerint. 
N.  17,  Orontem.  Al.,  Orientem.  fbid.,appellaTernnt. 
Al. ,  appeUame.  N.  18.  nomiiiaitis.  AL, nomiRBfralun 
iliid.,vocatdr.  Al.,  vocB^ainr.  N.  19,  Pliasis.  Al., 
£«iti.  N.  9U,  et  qnidqnid.  Al.,  ei  f«m.  Ibid.,  qiiia 
iHmet,  eie.  AI.,ftitaatt/«ftmo,  ei  et$iatey  quandonieee 
e^ieuntur^  Ittmiieti.  N.  21,  fiKI.  At.,  aiiter.  N.  23, 
iHi€rG»riameil(miam.  Al.,inlir  Aiiam  et  ionium. 
N.  2j,  Argitrae  genti.  A^.,  arghis  geniibue;  Al.,  Ar- 
gijfte  geiHie.  Iliitl.,  deniissus.  Al. ,  dtmtittti.  N.  2'i^ 

0  dirtgk.  Al.,  digerit.  ibtd.,  fliivio.  Al.,  ftunvine.  N.  27, 
altms  sit.  Al.,  aibue  fit.  H.  28,  aiiibiendo.  At.,  am' 
bigendo.  Ibid.,  Fontum  itifluii.  Al.,ttt  Potttum  fluit. 
N.  i8,  locaverunl.  Al.,  vocaverttril.  N.  51,  Kitl.  A^., 
iotine,  N.  55,  qnnsi  Ooricus.  Al.,  fttari  Doricui  co- 
^Romtnaftti.  Ibid.,  flnvtus.  Al.,f«laii.  lbid.,Biinferis. 
Al.,  aureis,  N.  35,  ruptis.  Al.,  nrmrunti$. 

Cap.  xxii.  Num.  2,  visere.  Al.,  iBtferi.  Nom.  4, 
iMmanmn.  Al.,  Aonfln«m.  Ibid. ,  ferunt.  At. ,  (ernni 
aP^eo.  Ei  sic  doo  Mss.  Gutb.  Totct. 

UAER  DECUiUft  QUAATUg. 

€ap.  1.  Num.  1,  cujas  nomina.  At.,  cnf  nomina. 
HM.,  vettti  humida  ut.  Ai.,  tfel  humida  tttra  ui. 
N.  2,  niincupaiur.  Ai.,  nuneupaia.  Ibid.,  vncavcri). 
Al.,  «ocaifii.  Ibid.,  sicciias.  Al.,  ifcciialii.  Ibid.,  esjt 
torrft.  aI.,  eiiierHi.  Ilnd.,  Tenti  percava  lerrjc.  Ai.. 
renii  pt  eoncava  terrw;  •!.,  ventfi  per  cam  terrte  eh 
iBlti.  Ibiil.,  tiimulique.  Al.,lttmt'(/J7tti.  N.  S,  goniti- 
m^  lem.  Al.,  genermtem.  Ibid.,  vidtmt.  Al.,  uocant.  ibid.^ 
plernmque.  kl.^piera^que.  Ibid.^erunipenUbusventia. 
Al.,  ifttmpenit^iii  venti. 

€ap.  ti.  Nuin.  1,  Africa  nnncupBtur.  Al.,  AfHea^ 
qnm  et  Ltbga  nuneupatur.  N.  t^  non  «qoatiter.  Al., 
no^  asguaUter.  N.  5,  istc  due.  Al.,  itc  duee. 

Cap.  III.  Norn.  2«  nott  aestus.  Al.,  non  eeetas.  fbid., 
verts.  Al.,  aeni.  N.  5,  boinini.  Al.,  Aomittti.  Ibid., 
flamma.  A). ,  ftammea.  N.  4,  flagramiam.  At.,  /7b- 
grmntia.  Ibid.,  bomines  flamm«.  Al.,  homine$  fiam- 
ma.  N.  5,  elepliautis.  Al.,^cmmiifiofipAattli<.  Ibid., 
folils.  Al.,  folia,  femin.  geu.,  utaltbi.  N.  0,  bis  metit. 
Al.,  bis  mittit.  fbid.,  vict?  hiemis  Clesiis  piiUlur.  Al., 
viee  hiemis  et  eesiatie  Etesius  patiiur.  N.  7»  ei  adaman- 
tem.  At.,eladamaR/^i.  Ibid.,  ibi  sunt.  Ai.»  tt^t  ittnl; 
al.,  ibiqueeunt.  N.8,  et  Assyria.  Al.,  et  A$ia.  Ibid., 
in  ejus  noinen  traosierunl.  Al.^i/ttinominlraaBinmi* 
Ibid.,  suntenim  oa.  Al.,  ihri  ettmi  in  eo.  Num.  9, 
HyircattHm  nlum.  Al.,  if|yfCBii«m  eaiimm.  N.  14,  ot 


ns 


AD  S.  ISIDORI  ETTUOLOGUS  YAMAIITES  1J9CT10NBS. 


m 


Penig.  A!..  et  P«rifcto,et  «iMllbi  Ptruda  pro  Ptrm.  A  ««tttar.  Al.,  «riMiiMl;  al.,  perUbtkir.H.  10,  Hell*- 


Ibki.,  easdem  proTincias.  Al.,  eoi  wamcm;  al 
«1/«««  «Mi^eiii.  Ibid.,  Pttrsiain.  Al.,  Perndmn.  N.  12, 
tendens.  Al.  €slMiid«Ri.lbid.,  Mediam  UBgit.  Al., 
Meridiem  Umgil.  Ibid«,  Garmaniam.  Al. ,  ArmenUm. 
Num.  13,  quod  duobus.  Al. ,  el  duobuH  Ibid.,  ambia- 
tur.  Al.,  am^ftur.  Ibid.,  cujua,  Al.,  cui.  N.  14,  a  qua. 
Al.,  a  quo.  Ibid.,  transierint.  Al.,  trunnerunL  N.  15, 
hinc  eam.  Al.,  kanc  enim.  Ibid.,  et  cinnamum.  Al. , 
£i  dnnamomum,  Ibid.,  inTeninntur.  Al.,  tnueRtfHr. 
Ibid.,  terr».  AL,  oiii.  N.  16,  tangens.  AL,  habem. 
N.  17,  abaque  Sarraceni^  et  Nabathaeia.  Al..  atqne 
Saraeenos  ei  Nabathaoe.  Ibid.  Armenia.  Al. ,  Cappa- 
docia.  Num.  19,  rbilisUn  urbem.  Al.,  Philuiinam 
urbem.  lbid.,quas  nuncdicitur.  Al.  om.nimc.  Ibid., 
hujus.  Al.,  huie.  N.  20,  gentibus.  Al.,  regibus. 
N.  21,  lacte  et  melle.  Al.,  lac  ei  meL  Ibid.,  cum 
hinc.  Al. ,  cum  hie.  N.  23,  Fb<Biiici».  AL,  Phcadci. 
Ibid.,  opima.  AL,  opiima.  N.  25,  fatiscunt.  AL,  /a- 


ne.  AL,  ii<//tn«;  aL,  AW/eMv.  Ihid.,  Cranaus.  AL, 
Granui;  aL,  Groiiis.  Ibid.,  seplentrlonali.  AL,  Sep^ 
Untrionie.  Ibid.,  Atbenss  civitas.  AL,  Alhenienns  d- 
«iloi;  a1.,  Athenoi  eintas.  Ut  Athenae  sil  indeclina- 
hili  modo  positum.  N.  11,  uhi  illa  recuhuerat.  AL, 
ubi  reeubaoerat^  omssoUia.  Ibid.,  Aonia.  AL,  lonia, 
N.  12,  domuerint.  AL,  domii«nM/.  Num.  13.  Mace- 
donia.  AL,  Maeedonia.  Ibid.,  noroen  erat.  AI.,Romi- 
nata  est.  Ibid.,  et  regio.  Al.,  ^regia.  Ibid.,  argenteis- 

Xie.  AL,  argentique;  at.,  ar^snfoatitf.  Ibid.,  tantos. 
L,  lontam.  N*  U,  Myneum.  Al.  Jfyrloiim.  Ihid., 
Creiicum.  AL,  Greecum.  N.  16,  et  solo  l«(a.  Al.,  et, 
solida.  Ibid.,  Alpes  Apenninas.  Al. ,  Alpes  Apenninos.' 
N.  18,  dicta.  AL,  dietam.  N.  19,  Lyncurium.  AL,  £ft- 
aurium.  Ibid.,  Diomedeas.  AL,  Diomedias.  N.  21, 
Umbriam  vero  historiae.  AL,  Umbria  vero  didtur, 
ut  historim.  Ibid.,  Umbriam  .Graece  eognominatam. 
Al.,  Umbria  Grmee  coguominata.  Num.  22,  lrf/>oc. 


tescunt.  N.  27,aeria.  Al.,  aerea.  Ibid.,  ad  iEtbiopes.  »  Alier.AL,iTipoc,«i^Ri/l«ilatt«r.Ibid.,6nesautea.  AL, 

AL,  fld  iClAiopimw.  N.  28,  alit.  AL,  alit  «ec«Mflrii« '•*""—'-'• '"^"^   •a«-k««i  4i    fiH.«&«i  Thi.i    Rir..i.;^m 

mimertfrttf .  Ibid.,  necessariis  mercibus  etiaro  orbem. 

Al. ,   necessariis    muneribus    omnem    etiam    orbem. 

Num.  29,  et  genus.  AL,  et  gens.  Ibid..  cseterarum 

genlium  abnuentes  commercia.  Al.,  ceeteris  gentibue^ 

abnuenles  commercia.  N.  30,  qus  pone  sunt,  Paro- 

pamisi  jugis  ambiuntur.  k\.,quapUneB  eunt  propa- 

fltnts  jugis  ambiuntur;  aL,  qum  plenm  suni ,  propanm 

tgnis  amifiunlur.  N.  31,  Sericus.   AL,  5|frtctu;  al., 

^iritts.  Ibid.,  Iiabens.  Al. ,  habet.  N.  32,  portentos». 

AL,  portentuoste.  Ibid. ,  saiiguine  vi?unt.  AL,  sait- 

auinem  bibunt^  Ibld.,  Moschorum.   AL,  Oschorum. 

N.  33,  silva  llYrcana.  Al.,  silva  Ugrcania.  Ibid.  sil- 

vis.  AL,  siioa.  N.  3i,  nascantur.  Al. ,  na«cttnl«r.  Ibid., 

sub  mare  Caspium.  ALySu6  mari  Caspio.  Ibid. ,  huic 

terrae.  AL,  hujus  terrce.  lb\d.^  feritatis.  Al.,  ferodiais. 

Num.  35,  Arnieno.  AL,Arni«o.lbld. ,  condidit.  AL, 

eatpit.  Ibid.,  Tigrls  fluvius.  Al.  om.  fluvius.  Ibld.,  se- 

disse.  Al.,  resedisse.  N.  36,in  liac  herbas.  Al. ,  in  hae 


finisanua.  Ibid.,tenebanl.  AL,leRe6al.Ibid.,  Eiruriam. 
Al.,  ttruriam  dietam.  Ibid»,  liem  et.  Al.,  eadem  et. 
Ibid.,  illic et.  AL,  sdlicei  ei.  Ibid. ,  baruspicinam  dicunt 
esse  repertam.  Ki.^hamspiciadienntufeeureperta. 
N«  23,  Brundisium.  AL,  BrunduMiim.  Nonnulli  Mss. 
omittunt.  Num.  23  et  24,  indicatis  solnm  nominibu«, 
Apttiia,  Campama.  N.  24,  hleme.  AL,  ideme  aniti.  N. 
25,  ad  usuro.  AL,  et  ad  usum.  N.  26,  quia  citra.  Al., 
qum  eitra.  N.  27,  In  orbem.  AL,  tRor6e.  N.  28,  Hi- 
spalo.  AL,  Hispimo;  al.,  Uispanio.  Ibid.,ab  Hespero. 
AL,  ab  Uespetia.  Ibid.,  clausa  a  reliquis.  AL,  clausa 
reliquis.  Ibid.,  conclusa.  AL,  eiausa.  Ibid.,  fecunda. 
AL,  opulenta^  ei  (ecunda.  N.  29,  Gall»ciam.  AL, 
GaUeeiam;  aL,  GaUidam;  al. ,  Galieiiam.  N.  30,  iB 
Septentrionis.  AL,  in  sepUntrionaU.  Ibid.,  circa  ler- 
ras.  AL,  drca  terram.  ihid.,  quod  ultima.  Al.,  qnod  »t 
ultima. 

Caf.  V.  Num.  2,  aperta.  AL,  aperU.  Ihid.,  vel 
soli.  AL,  vel  sole.  Ibid.,  frigoris.  Luc.  God.  addii : 


ttiberia.  N.  57,  Armeniam  Ungit.  AL ,  Armenia  lan-  C  AIH  ab  Afro  uno  de  nepolibus  Cham;  atH  dieunt^  eic. 


gitur.  Ibid.,  Asiam  minorem.  AL,  Asta  minore.  Ibid., 
Gilicinm.  AL,  Cilicianum.  N.  38,  atlingitur.  AL, 
dRf^ilttr.  Ibid.,  Lydiain*  AL,  Lyeaoniam.  N.  39,antea. 
Al.',  ante.  Ibid.,  fiebrycia.  AL,  Berilia;,  al.,  Li6ricia. 
Ibid.,  expiravit.  AL,  «x/ia/avtl.  N.  40,  pacta.  AL, 
parata;  al.,  parta.  N.  41,^sopi.  Al. ,  Cecropis  ;aL, 
EuropiSs  Ibid.,  primum  genuit.  Al. ,  primus  aenuit. 
Ibid.,  de  Corlto.  AL ,  de  Coriiitho.  Ibid.,  Troadi.  AL, 
Trotadis.  Ibid.,  superjecta.  AL,stt6;Vcla.  Ibid.,  a  roe- 
ridiana.  Al.,  a  meridiano.  Nuro.  42,  Lycaonia...  Ga- 
riam.  AL,  LycaoniamjCariam.  N.  43,  aniiqua  regum. 
AL,  onltftta  rc^aorttm.  Ibid  posset  ex.  Al.,»OMel  Atnc 
ex.  Ibid.,  ex  sorie.  AL,  exortcB  diseordiw.  Ibid.,  loca 
luli».  Al. , /oca  GaUue;  aL,  loca  GallieieB.  Ibid., 
nuncupavit.  AL,  nominavit.  Ibid.,  Meles.  AL,  Melas; 
aL,  llc/icf.  N.  45,  asserunt.  AL,  dicttnl.  Mare  Issi- 
cum.  AL,  mare  Perslcum.  Ibid.,  Cydnus.  AL^  Cygnus. 
lbid.,Corycu8.  AL,  Coriscos.  Ibid.,  rragrantius.  M.^fla' 


N.  3,  a  septentrionaii.  AL,  a  SepUntrioms,  Ibid.,  Si- 
tifensem.  AL,  Ceesariensem.  N.  4,  in  parte.  Al.,  tn 
parii6tt«.  Ibid.,  buic.  AL,  hine.  N*  6,  aignant.  AL, 
dfsi^nanl.  N.  7,  ex  duobus  nobilissimis  oppidis.  AL, 
ex  duabus  nobilusimU  ttrMm.Ibid.,  oleis.  AL,  olert- 
4ifs.  Ibid.,  jacu  ibi  semina.  AL,  jaelo  ibi  semine* 
Ibid.,  centesimo.  Ai.,  eentesimcB.  Isidonis  forlasse 
scripsit,  uljacta  ibi  semina^  i.  p. centesimo  fruges  rmi- 
scanlur;  scilicet  ut  nominativus  absolulus  sit  pro 
ablailvo.  N.  9,  Numidia  dicuntur.  AL,  NumidioB  di- 
euntur.  Ibid.,  desiniL  A).,  deficii.  N.  10,  babet  oppi- 
dum.  AL,  habuil  oppidum.  ti.  11,  l^ssaria  ciTiias. 
Al..  CcBsaria  civitas;  aL,  CeBsaretB  eivitaiis.  Ibid., 
utrmque  igitur.  AL,  utroBque  igitur  provincim.  Et  sic 
Goth.  Tolet.  Mss.  Num.  12,  ab  occiduo.  AL  oecaenm. 
Ibid.,  usquead.  AL,  ad.  N.  15,  qvi  rigeu  AL,  qui 
friyci.N.  14,  monstrosa.  AL,  moRsinfoia.  N.  15«  iiiie 
quippe.  AL,  ibi  quippe.  Ibid.,  estrabuntur.  AL,  era" 


pranlior.lbid.,plus.AL,ptt/cAri«s;aL,ptt/cArior.N.46,  ])^'unittr.  N.  17,  extra  tres  autem  partes  orbis.   AL, 
sit.  AL,esl.  Ihid.,  Vesiivius.  Ai. ,  yeuvus; al.,  Vesulus.      ex  tribue  eaam  pariibus or4is.  Ibid.,  antipodes.   AL, 


Cap.  iy.  Num.  l,siyluro  vertiinus.  AL,  slylusver- 
tendus  est.  Ibid.,  rapum  Creu  advexit.  AL,  rapiam 
Crelam  advexit;  al.,  rapttil,  Creta  advexit.  N.  2,  flu- 
mine  Tanai.  AL,  fiumine  Tanais.  Ihid. ,  ad  occasuro. 
AL,  ab  occfls».  Ibid.,  insula  Gadibus.  AL,  insuiis  Ga- 
dibus ;  al.,  insula  Gades.  (Yide  n.  10.)  N.  3.  Barba- 
ria»  AI.,Barfrarica.  Ibid.,  Maeotidis.  AL,  Masoiibus. 
N.  4,  dives  virorum.  AL,  divei  virtttm.  Ibid.,et  uros. 
AL,  et  ursos.  Ibid.,  atoue  alces.  AL,  aique  alkes. 
Ibid.,  callaicum.  AL,  eolUinum;  al. ,  callacmm.  Ibid., 
ceraunium.  AL,  eeraunum»  Ibid.,  circa  Rhenum. 
AL,  jttjda  Rhenum.  N.  5,  Provinciarum  autem.  AL, 
Provincias  auUm.  Ibid. ,  seclusit.  AL,  ucludU» 
l!)id.,  Moesia.  AL,  Jfysia.  Ibid.,  pobt  quse.  AL,  post 
quem;  al.,  post  quam.  Num.  6,  obtendilur.  AL,  obUn' 
dU.  Ibid.,  plurimas.  AL,  plures.  N.  7,  lllyricuro.  AL, 
lUyricus.  N.  8,  Dalmatiam.  AL,  DaknaUa.  Ibid.,  exiS- 


anUpoda».  Ibid.,  post  quas.  AL,  poil  quam.  Ibid., 
accepimus.  AL,  aeeipimuM.  N.  18,  nomen  est.  Ai. , 
nomen  sU.  Ibid.,  homine.  Al.,  nomine.  N.  20,  signi- 
ficare  praediximus.  Al.,  sigmlicari,  «i  preediximuss. 
Ibid.,  habens.  AL,  eontinens.  N.  22,  Uurltoriuni. 
Al^'  quasi  tauriierium. 

Ckf.  VI.  Num.  l,ex  iis  quoque.  AL,ex  Usqumque: 
quae  forusse  genuina  esi  lectio.  N.  2,  bcc  in  avenn. 
AL,  hdBC  adversa.  Ibid.,  quinque  miliia.  AL,  ^iitfi^Ke 
mi//iarittm.N.  4,  occidenulem.  AL,  occi^nlcm.  Ibid^ 
nomen  habens,  quia.  AL,  nomen  habens  Saloniehil^ 
Ottia.  N.  5,  ultra  firiianniam.  AL,  iRira  Briianniam. 
Ibid.,  triginu  tres.  AL,  oetopinta  tres.  Ibid. ,  quanim 
viginli.  AL,  ^narifm  duodecim.  N.  6,  gentibua.  AL^ 
genu.  Ibid.,  avis  rara.  AL,  avis  raro.  N.'  7,  a  coiiti. 
nenti  terra  centum  viginti.  AL,  a  continentibus  terram 
gentibus  eentum  viginU.  Ibld.,  liafua  sua  Gadir.  AL, 


AB  S.  ISIDORI  ETTMOLOGIAS  \ABIANTES  LBCTIONSS. 


8M 


liapm  itM  Gada.  Ibid«,  sepem.  Al.,  $epiam.  N.  8, 
ForliiDat».  Al.«  Fprdmalar»»!.  Ibid.Jerre.  Al.,  fere. 
Ibld.,  siiapte  eniin.  AL,  sna  emm  apie.  Ibid.,  saecu- 
larium.  Al.,  «r^aiiarfa.  Nam.  9,  aliti.  KL^atUe.  N.  iO, 
Id  iine.  Ai.,  tn  fmUnu.  Ibid.,  in  inlimis  maris  sinibus. 
AI.9  tnlimos  nMrts  srnM.  Ibid.,  lapsus  ang ueos.  Al.« 
itffisos  att^tiet.  N.  i^,  ex  qua.  Al.,  ex  quo.  Ibid., 
sexeenlis  viginli  quinque  miilibus  scinditur  Ai., 
sexeenla  wigfnii  quinque  ndliMa  Oadiorum  seindiiur; 
al.,  DG.  mitlia  •taditfrum.  N.  i3,  ferens.  Al.,  bina  fe- 
ren$.  N.  15,  Greu.  Al.  9  Creta  insuta.  ibid.,  Mscaro- 
nesniD.  Al.,  Macaroneium^  eive  Petoponnetum.  Ibid., 
Curetuin  fuisse.  AL,  Cretarum.  N.  16,  etiam  remis. 
AL,  eftam  luec  insuta  remis,  Ibid.,  fixil.  AL,  /inxji. 
Ibid.,  prima.  Al.  om.  Ibid.,  inveliaiur.  AL,  invenia' 
mr.  Ibid.,  morkur.  AL,  emoritur.  Ibid.,  ei  Alimus. 
AL ,  ei  AUmos.  N.  i7,  anguslo.  AL,  anffustior.  N.  iS, 
in  ornamentum.  Al.,  tii  omamenlo.  N.  i9,  sit:e  sinL 
AL»  siia  eunt.  N.  20,  Myrtoo.  AL,  Myrteo.  Ibid., 
tenenleb.  AL,  tendenles.  Ibid.,  mtllta...  mittia.  AL, 
milltona...  wdltiaria.  Ibid.,  millia  quingenta.  AL» 
Du7/ta  avtn^aa^iNla.  ibid.,  earum.  Al.,  de  eadem. 
Kuin.  21,  fuisset  visibus.  AL  ,  stl  visilfus  humanis. 
N.  22,  capiliilum.  AL,  capilo/ittm.  N.  23,  hanc.  AL, 
in  hanc.  N.  25,  Cjihera.  AL, CyiAerea.  N.  26,  sinibus. 
AL,  fimbus.  N.  27,  ante  Dionysias  dicia.  AL ,  a  bio^ 
nysio  dieta.  Ibid.,  xyiu  millia  passuum.  AL,  noeem' 
decim  miltia  fmsuum.  N.  29,  et  Sardam.  AL,  et  Sar- 
dmm.  N.  30,  insula  Syra.  AL,  tRittla^KiF  Syra.  Ibid., 
Chio  vocant.  AL,  Chion  vocant.  N.  51,  est  mari.  AL, 
est  in  mari,  N.  52,  iriquetra.  AL,  triquadra.  N.  54, 
dedil.  AL,  edt^il.  Ibid.,  tribus  millibus.  AL  ,  Inttm 
mil/tttiii.  N.  57,  Lyparus.  AL,  Lyparis.  Ibid.,  qu» 
OQoaiau.  AL,  queequod.  Ibid.,  fuerunt  postea.  AL, 
fiieruHt  quosdam  posua.  Num.  58,  millium  spatio.  AL, 
mi//tartttm  spaiio.  N.  59,  Sardns  Hercule.  AL,  Sardis 
Hercule.  Ibid.,  in  Orieniem,  quam  in  Occidentem* 
Al.,  in  Oriente,  quam  in  Oecidenle;  aL,  Ortenie,  ^ttom 
Occidente,  ouii^so  in.  N.  40,  miliia  cxl.  AL,  fm//tarta 
cenlttm.  Ibid.,  aquis.  AL,  a^ttti  ejtts.  N.  41,  Ligur 
mulier.  AL,  Ligus  mutier.  Ibid.,  per  interfalla.  AL, 
per  tmeria/liim.  N.  42,  niillium.  AL,  miltiarium. 
N.  44,  niiiiere.  AL,  emiilere.  Ibid.,  fuiidibalnm.  AL, 
fttndiMttm.  Ibid.,  verbera.  Vulgaii,  verbere. 

Cap.  Yii.  Nuin.  i,  in  Orientein...  In  Occideniem. 
AL,  tn  Ortenle...  in  Oecidente.  Al.  om.  dao  in.  N.  3, 
niilla.  AL,  mitliaria.  £t  sic  aiibi.  N.  4,  respiciens 
od  aquiionem.  AL  om.  ad.  N.  7,  eo  qaod.  AL,  ita 
quod.  Ibid.,  Uipponem  Hhegiom.  AL,  Hipponere-' 
yium,  N.  8,  Calpe.  AL,  Catpis. 

'  Cap.  vuu  Num.  i,  maximi.  Al. ,  maxima,  N.  2, 
nivium.  AL ,  Rimtum.  ibid. ,  propier  nivium  can- 
dorem.  Al« ,  pro  nivtttm  eandore.  Ibid.  ,  candi- 
cantem.  Al. ,  candidantem.  N.  5,  bisiori^.  Al. , 
hietoricL  Ibid.,  resedisse.  AL,  sedisse.  N.  6,  propter 
alliiudinem.  Ai«,  propter  tatiiudinem.  N.  iO,  pertendat« 
AL,  periendatur.  Ibid.,  lxxvi  niiliibus.  AL,  lxxxvi 
mi7liari6«s.  N.  i3,  paeninae.  AL,  Penicw.  N.  i4,  unde 
lil.  AL,  unde  esi.  N.  46,  in  eo.  AL,  in  eo  sii.  N.  i7, 
Calpe.  AL,  Calpes.  Ibid.,  prius.  AL,  primum.  N.  i8, 
oerias.  AL»  oereai.  N.  25,  erectus.  AL,  rectus.  Ibid., 
Grxci  breve  dicunt.  AL,  Grace  breve  dicitur;  al., 
Grasci  humi  dieunl.  N.  26,  duos.  AL,  ordttos.  Ibid., 
et  pertia.  Al.,  ei  brevia.  Num.  27,  ac  sese  frangunt. 
Al.,  aceaxa  fraugunt.  N.  50,  solo.  AL,  soli.  N.  51 , 
non  seruniur.  Al.,  non  servenlur.  N.  55,  Verrius 
Flaccut  dicta.  AL,  Varrodicta.  Ibld.,  Varro,  quod. 
Al.,  Verritts  Fiaccus^  quod,  Ibid.,  sunt.  Al.,  sint.  N. 
36,  coDSUi.  AL  om.  N.  4i,  est  qna.  AL,  esi  quod;  aL, 
ett  n^a^tta.  Ibid.,   eludii.  AL ,  etidii;  skU,  attidit. 

Gap.  IX.  Num.  i,  terra  quae.  Grialius  in  nota  edi- 
defat  qua^  nescio  an  de  indusiria.  Ibid.  perspici.  AL, 
prosyici.  N.  5,iius.  AL,  jaclus.  ibid.,omnisoris.  AL, 
hotmnia  arie.  N.  6,  recessus.  AL,  proceittts. '  N.  7,  lo- 
CDS  inferi.  AL  add.  De  quoiob  ita  loquiiur :  Dulcis  fwt 
gtareu  Coeylt.  N.  8,  tremore.  AL,  timore.  Ibid. ,  illic 
«nim,AetM#.  Al^  *^i^  srii/leiii«,  N.  9,  quem  appeilarl 


A  patanl  a  Yalle,  AL,  ^ttem  puiant  tto  nominatum  a 
valle.  Ibid.,  etfrigoris.  AL,  el  mlpAttrts.  N.  iO,  ihfe- 
rus.  AL,  infemus.  ibid. ,  ieneani.  AL,  leaeol.  ibid. , 
appellaiur.  AL,  appetlabalur.  Ibid.,  suave  habeat. 
AL,  sttave  a6 eo.  N.  il,  in  medioest.  AL,  inmedio 
e^us  esl.  Ibid.,  btnc  ibi  ferantiir.  AL,  hine  ibi  inferan" 
Ittf;  al.,  hie  ibi  inferaniur. 

LIBCR  DECIMUS  QUINTUS. 
Cap.  i.  Num.i,  habuere.  AL,Aadila9ere.  Ibld.,ini^ 
lio.  AL,  tR  iniiio.  N.2,  creayiL  AL,  creat.  N.  5,Cain. 
AL,  CAam.  Ibid.,  in  Naid.  AL,tn  India.  N.  4,  aelift- 
cantium  iurrim.  Al.  add. :  c  Hujus  turris  altiiudo 
qainquemilliumcenium  septuaginia  quatuor passnum 
fttit.  >  N.  5,  Solyma.  AL,  modo  Sclyma.  Ibid.,  et 
postmodum.  AL,  ei  posrea.  Ibid.,  ip^ia  esi.  AL,  tn  ipsa> 
est.  N.  6,  quinquihgtnta  millibus.  AL.^ttiRaeala  mt//ia.^ 
Ibid.,  adimplevit.  AL,  implevit.  N.  8,  Danaes.  AL, 
Afidt«;aL,  Adic.  Ibid.,  Persida.  AL,  Perstdia.  N.  iO, 

^  patrem.  AL,  fratrem.  N.  i2,  Ldevsam.  AL,  Edissam. 

^  Nom.  i3,  ante  Aracb.  AL,  aniea  lare.  Ibid. ,  Cha- 
lannem.  AL,  Catamie;  al.,  Calamos.  N.  i4,  nuncupa- 
vit.  AL,  nominacit.  N.  i5,  Syri».  AL,  urbsSyria. 
Ibid.,  dixerat.  AL,  prcedixerat.  N.  i8,  Jud»».  AL, 
Judmorum.  Ibid.,  domum  Christi  vidit  ficelesia.  AL, 
domui  Chrisii  esi  Ecclena.  Ibid.,  ledlculas.  AL,  aidicu" ' 
tm.  N.  20,  pro  qua  exsiruxit.  AL,  posl^ttam  insiruxit. 
Ibid.,  Hierasalem.  AL,  Hierosolyma,  Ibid.,  pro  qua 
tertia.  Al. ,  poslquam iertia ;  al. ,  propier  teriiam.  N.  22, 
vere  bic.  AL,  vtrehm.  Ibid.,  a  Jeroboam.  AL,  arefs 
Jeroboam.  Num.  25.  Bethlehem  Juda.  AL,  Bethtehem 
Judce.  Ibid.,  vocala.  AL,  voea6alttr.  N.  24,  sepolti 
sunt.  AL,  seputti  sini.  N.  25,  siti  sunt.  AL,  Hputti 
suni.  N.  28,msri.  AL,  mare.  N.  29^  mos  erat  antiquus. 
AL,  mos  erat  antiqucB ;  al.,  moris  erat  antiquos.  Ibid., 
naltossimul.  AL,  eum  multis  simut.  Ibid.,  capere. 
AL,  cepere.  N.  50,  in  lilius.  AL,  tn  titiore.  Ibid.| 
Phoenicia.  AL,  Phmicea  ;  al.,  Phatnica.  N.  '5i,  ubi 
charu.  AL,  ta  qua  charia.   Ibid.,  ubi  etiam.  AL,  ibi 

C  eltam.  N.  54,  Alexandriam.  AL,  Atexandrinam.  Ibid., 
detiaet;  fort.,  reiitiel.  Ibid.,  Afric».  AL,  regxonU 
Africm.  Ibid.;  qaasi  claustrum.  AL,  ^iiast  clausira^ 
Num.  55,  Thebais.  AL,  Thebaica ;  aL,  Thebaida.  N. 
57,  Cappadociae.  AL  add. :  Phiiippus  in  honorens 
Caisaris  cedificaviiTarsum.  Ibid.,Tharsis.  AL,  Torstts. 
N.  42,  HttccondiU  primum.  AL,  hanc  conditam  pri- 
mum.  Ibid.,  et  vocaU.  AL,  el  voeaiam.  N.  45,  Thra-; 
ci».  AL,  civHa$Thraci(B.  N.4i,dediL  AL,dixil.Num« 
45,  Coriniheam.  AL,  Corinihiam.  N.  47,  Mycen.is... 
Cod.  i.  Goih.  ToleL,  Mycenas  eivitaies  Grcecim.  Ibid., 
SparU.  Ltic.  Cod.,  Spariaavis,  Nescio  quid  id  csse 
possit.  N.  49,  Brundisium.  AL,  Brttndttsittm.  Ibid.^ 
cornua  Yideanlur.  AL,  eerra  oideoltfr.  Num.  .50,  et 
quod  ibi.  AL,  eo  quod  ibi.  N.  51,  qui  Yictor.  AL, 
^ta  vicior.  N.  52,  Lavinium.  AL,  Laviniam.  N.  55,  . 
in  quo  siia  est.  AL,  in  quoposiium  esi.  N.  54,  appel- 
latain.  AL,  appelata.  N.  55,  resiiluisset.  AL,  eoruti' 
iuisset.  N.  57,  permoti.  AL,  promoli,  Ibid.,  Italiam. 

j^  AL,  tn  lialiam.  Ibid.,  medio.  AL,  inmedio;  al.,  me- 

^  dta.  N.  59,  tuetur.  AL,  itteaiur.  N.  60,  Parthenopea, 
AL,  Parihenope ;  aL,  Parthenopia.  N.  65,  nuncupa- 
veruni.  AL,nuncttparttni.lbid.,  irilingues  esse  ait.  AL, 
iritingties  dicii.  N.  64,  adimpleta.  AL,  impteta.  N.66» 
CaesaraiigusU,  etc.  Cxs.  i  om.  toium  n.  66,  ut  non- 
nulli  alii  Codices.  Num.  68,  in  Hispaniam,  AL,  la 
Hispania.  Num.  70,  distinguuntur.  AL,  dtfjttn^ttRlttr. 
N.  7i,  cederet.  AL,  caderet.  N.  75,  sepu  oppidum. 
AL,  septem  oppida.  N.  74,etLixis.  AL,  el  Lixis  civi.- 
iads.  N.  76,  illic.  AL,  iltuc.  Ihid.,  Icosio  nomen.  Al., 
icosium  nomen.  N.  77,  a  qua.  AL,  ex  qua. 

Cap.  11.  Num.  i,  incolis  urbis...  contineat  vitas* 
Caes.  i  om.  N.  5,  in  orbem.  AL,  in  orbe.  Ibid.,  con- 
det.  AL,  eondil. N.  4,  everliiur.  AL,  verltlttr.  N.  5, quod 
sibi  in  eo  conventus  habiianUam  opem.  AL,  quod  sit 
eonventus  in  eo  habitaniium^  et  opem.  Ibid.,  beiiuai 
praesidia.  AL,  betta  heec  prcuidia.  N.  6»  discrepat. 
Ai.^dtserepare.  N.  8,  eodemlnaati.  AL|  ineorfemnaii» 


m 


AD  6.  ISIDOKU  miiOLOGIAS  YARIAflTEB  LnTRXI». 


811 


N.  iO«  quod  maaenldiftala.  kUtquomanenle  Hatuvm, 
\\M.f  impeiral.AU  impetranU  N.  ll,qo;e  nttlli.  Al.» 
guimdia,^.  IS,  a  vicinis.  Al.,  abipsii  9ieinU.  Iliid.» 
h^bli^iorWm.  M. 9 kabiiaiiambut.  Num.13,  vaga  liosii 
liiiieral.  Al.,  vaganUM  kotii  potennL  Caes.  1  om.  sive 
9Koi^..i  |Mttcr€(*  N.  l6,«omp(tA.AI.,  cempeim*  Ibid., 
compeiunt.  AL,  eompetanl.  N.  17»  ctflutit.  AI.,to'6f<. 
N.  19,  murus...  ornatur.  Al.,  muri,,*  ornantur,  Ibid., 
aliquld.  kU.aUai. lbiii.,omiio. Al«, oMnl» ;al., uniut. 
N«  SO,  propvgBOtyr.  Al.»  prepuffHanmr.  N»  21,  moro 
proximum»  id  ooU  ante  lourma.  AU,  «m  prosimu$ 
anie  murum.  N»  32,  vocatur.  AK,  rodloinr.  N.  24, 
quintana^  Ai.»  ^iiiii/aiatf.  N»  25»  dicuni.  Ai.  om.  Ibid., 
subverterel.  Al.»  tubuerterent»  N.  26,  iniboli.  Ai.,  im-- 
bulia.  Ibid.»  suhvoiamiaa.  Al.,  su^vo/icmtRa;  al.,  tub^ 
velamiua.  Ihid.»  suat  enim  porticus.  Al.,  tuni  enim 
partici*  N»  27»  sive...  dedit.  Al.  om*  Ibid.,  pro  ro« 
sirii.  Al.»  prorotfra.  Ibid.,  prsetixa.  Al.»  afixa^  Num. 
29»  sedoau  Ai.,  retideat.  N.  50,  illicomnes.  Al.,  Ao« 
minet  U:ic.  Ibid.»  sitidio.  Al.,  ttudia.  N.  33»  circum 
metas.  Al.,  eircumeuu.  N.  56»  ubi  fuit»  AL»  ubi  fuerit* 
Ibi  iiiclusui  in  quo.  Al.,  indutut  quo.  Ibid.,  si  qtiis 
iniroieril.  Ai.»  m  qui  iniroiiel.  ibid.,  moHSiriiico?» 
AU  mantlriferaf.  Ibid.»  ad  errorein.  AL»  ad  lerrorem* 
Ibid.»  vidoaiur.  Ai.»esM  eideatur*  Ibid.»  nee  sscula 
quidem.  Ah»iMii/(a<a?cti/a  fiud«m.N.  57»  iu  cominu» 
iio.  Al.»  «ooMiaiiiMr.  Ibid.»  ex  ipsius.  AL»  ab  iptiut^ 
li»id.,  appellaverout.  Ai.,  appellaverint.  liiid*»  coii« 
siruxiose.  Ai.»  couttruxit.  Il»id.»  ndvitiio  cursui.  Ai.» 
navi^ofi/ium  curtui.  ibid.  |Hraeniiutiaoda.  AL»  pronan" 
tianda.  ibid.»  in  portibus.Ai.»tN  portubuh;  al.»  in  por" 
tictbut.  liiid.,  visiodiciiur.  Xi.tVidere,  oiuisso  d  c^ior» 
Namr  59»Tberm.'eappellaise.  AL»  thermat  appellaiat^ 
N,  40»  a  levaiiooo.  AL,  alavatane.  N.  45»as8eiibuf« 
AL»  aa;(i^ia,  Ibid.,  quod  ibi  solebaut  consiiiere.   AL, 

r\U  toUantcontidere»  Ibid.»taUornae.  Al.»la6<rnarur, 
4£»,  ielonium.  Al.»  teloneum.  N.  46,  viiloreniur. 
AJ.,  videreiur.  C»a.  1  om.  Ihne  fromo...  videreniur. 

€ap.  iu.  Num.  1,  ab  liabeodo.  AL»a^  habitando* 
N.  4»  ei  iycbno.  AL»  el  Ugno.  N.  6»  Talassioni.  AL» 
Tkalamont.  ibid.»  TaUssii  iiomen.  AL»  Tkalami  nemen  ; 
aL»  IkaUuio  nomen,  Ibid.»  ei  iiicubaitt.  AL»  et  incum'* 
bant.  N.  8»  f;r»cc  lcctua.  AL,  Grace  lectulut.  N.  9; 
occoltei  eicelet.  AL»  ocuUot  etcelat.  Ibid.,  quod  eo 
cubemiis.  AL,  quod  in  eo  cuhamut.  ibid.»  requicsca- 
mus.  Al.»r£9ai«<cimti«.  N.  11,  Masiiitts.  AL  pracmit« 
lunt :  Mmniana  dicta,  quod  numeamut»  Hamiut^  etc« 
Ibid.,  pr^jecit.  AL»  projicu.  ibid.»  malerie:».  AL» 
maceriot.  N.  13,  pauperum  peregriHoruui.  AL.  pau^ 
perum  ei  peregrindrum.  Ibid.,  aique  inedia.  AL,  atque 
inediit^ 

Cap.  IV.  N.  1,  insiittia.  AL,  toslracla.  N.  2»  s^acar* 
doii.  AL,  faoer(/o(ilriM.  Ibid.,  vel  quia...  sanctiora  sunu 
Caes.  1  oui.  Ibid.,  saiictttm »  quod  exsial.  Al.,  san" 
4ilum,  quia  extlat.  Ibid.,  iiiuri  sancli.  AL,  moret  tancli, 
*N.  3,  propiiiaioriuin  quasi.  AL»  proptltaloriici»  oracum 
lum  inter  duocherubim^  eidictumpropittaloriumquani» 
16id.»  propitiaiionis  oraiorium.  AL»  propkiaftoitia 
slralonam.N.4»penelraIia.  Al.»  dicla  pjenelra/iib  Ibid» 
dicia  ab  eo«  AL,  diaa  tuni  abeo.  Ibid.,  aiiqoid  agere. 
AL,  aiiud  agere.  N.  6»  ei  Laiino.  AL,  om.  N.  9» appel- 
lantur.  Al.,  appeUari.  Num.  10»  myslerio.  AL,  mini- 
eierio.  N.  12»  uiartyrum.  Al.»  martyrit.  N.  13,  id  est. 
AL»  om.  N.  15»  conspici.  AL»  til  contpici.  N.  10»  uni- 
versi  eiaudire.  AL»  timversa  exaudiri»  Ibid.»  convo* 
ceniur.  AL»  convocetur.  N.  17»  siiuin  esi.  AL  add. : 
Siium  ett^  ut  in  co  ptalmista  positus  contpici  a  populo 
Pottit^  quo  liberius  audiatur. 

Cap.  V.  Num.  2»  cou»uev6roni.  AL,  contuevernai. 
N.  4,  qu:<rumcuiiqae.  AL»9iiarum<]rtt«.  N.7»ccllnniim 
Quod.  AL»C€//artiim^kiiim  ^ttod.  Ibid.»  colligaiuur. 
AL^  co//ij|Mmttr.  N.  8»  a  Grxoo  verbum.AL»  Orcecum 
fterbum;  al.,  aGrosco  per  verbum, 

Cap.  VI.  Num.  L  operaria.  AL»  operarii.  N.  2,  Grx- 
co.  AL»  a  GrCKo.  N.  4,  quaai  pinsores.  AL»  ^uast  pen^ 
toret;  al.»  quasi  /inforas.  ibid.»  pinsendis.  AL,  puUen- 
4s.  ibiiL,  piusebanu  Ai,  laiMMfni^  aL»  findehant^ 


A  N.  5  »  Clibantti  a  elivo.  kU  dlHnut  feirtam  m  eHm. 
N.  8,  feratur...  feriatur.  AL,  feriaimr^..  tmndaiar. 

Cap.  vji.  Num»  1,  ab  ademtdo.  AL»  ab  emndo.  N.  I» 
eoquod  vesttunlttr.  AL,  eo  qmod  ro  wflf«RiMr.  ibid., 
a  siando.  AL»  ab  tiande.  N.  3 »  porlieus  qiiod.  Al.| 
porticut  dicia  qmad%  Ibid.^  qnam  ubi.  AL|  f«am  ibi. 
Ibid.»  standttm  aitf  AL,  ttandum  tita  tit.  N.  4,  eat  aa« 
lem  primua»  AIm  ml  amtem  janmm  primmt.  Ibid.,  iiitra 
janttam,  AL»  inter  jwnmam*  lb<d.i  oorrttpit»  AL»  eor* 
rttmpii.  N.  5»  fenereoi.  AL»  /infartiiittr.  Ibid«»  mini- 
slrat.  Al.,  minlttret*  N.  7»  roras.  AL»  foHt.  N.  6, 
postes  ,  et  ant».  AL,  jiosiei »  ei  aniet^  Ibid.»  pooA  ei 
anle.  AL,  post,  ei  ante  tianietk 

Cap.  VIII.  Num.  1,  fiit  d«»mtti.  AL,  til  dommti  Ibid.» 
crassio.  AL,  ^roiso.  N.  6»  dicuntur.  AL  add.  s  i  Quod 
lacus  quosdain  quadratos  »  vel  roiundoa  ligno  ,  vel 
gypso»  vel  coloribus  h^ibeani  depiet  >s  cum  alKuis  ia« 
iermicautibus.  >  ib.,  laquearium.  AL,  laqmaarimm  fa^ 
cii.  N.  8,  in  narte.  AL,  tn  pariem.  N.  9,  afcua  dicii. 
H  AL,  arcmt  eeaificiorum  dicti»  N.  10»  iofselliS.  AL,  <«- 
"  f(e//ts.  N.  11  •  admista.  AL,  oifrtifsia.  N»  12»  eonve* 
niant.  AL«  conveitfttnl.  N»  13,  siiperposil.T.  AL,  ftt|H 
pofii40.  N.  14 »  latiiiidinis.  AL»  /aiilttdlnttm.  Ibid.» 
Coriiitbia>*  AL»  CortniAfoP.  ibid.,  crasaiiudinis.  AL» 
grottitudmit ;  al.»  ma^ttiltt^/iRif.  N.  13,~capiielia.  AL» 
capitoUa.  N.  iU»  canaii»  ab  eo«  Al.»  canalit  dieta  ab 
eo.  N.  17»  miitani.  AL»  emittani. 

Cap.  IX.  Niim.  1,  eors.  AL,  cokart*  Ibid.»  eoaretet* 
AL»  eoerceat.  N.  2,  vellantur*  Al.»  euellauiur,  N.  5 » 
propiut,  Grialiiis»  proprimt^  meBdos.%  ut  pttio.  N.  4» 
Grxci.  Al.,  Gretce.  Ibid.»  diouni.  AL»  didtur*  N.  5» 
iurerciuniur  verius  quam  struuntttr.  AL»  rn/arKMliir 
moaif  quam  intiruunlftr.  Ibi>l.»  sevis,  AL»  <;;ttfmodi. 

Cap.  X.  Num.  1»  iniersianlibu*^.  AL,  in  lerra  slon* 
tihmt;  aL»  tn  l«rrtf  ttantibut.  N*  5,  ab  igiie  proximo. 
AL,  ab  ignt  proaime. 

Cap*  XI.  ^ium.  1,  monumantum  iUud  esL  Al*«  mo- 
uttttiaitliim»  obliviseerit  moriuumt  hoe  est.  N.  5|  Cariao 
(Ucta.  AL,  /Egypiiorum  dicta.  N.  4.,  pyrauiis  genui. 
(^  AL»  pyramidet  en  genut;  al.,  pyra  €f|  ^«nvf.  Ibid., 
excelsilaieui.  AL,  ceUiiudinem.  Ibid.,  tali  antem  «di- 
ficio.  AL,  iolia  autem  mdificia.  ibid.»  in  angustiun. 
AL.  j»  an0tts/o.  Ibid.»  in  doiuibus.   AL,  tn  woRli^tif. 

Cap.  xui.  Num.  3,  nuncnpalL  AL»  MMnrttpaiio. 
N.  5»  prxdium  quod.  AL»  prmdium  dictum  quod-  Ibid., 
prsvidelur.  AL,  providetur.  N.  ii»  floreus  io  quo  suni. 
AL»  floret  quod  suni.  N.  10,  reddit.  A).,  reddidit, 
N.  11 »  lluminum.  AL,  fiuminit.  N.  12,  orant.  AL» 
erunt.  N.  14 ,  bumidiis.  AL,  uvidut.  N.  lo,  abjicit. 
Al.abjectt.  N.  18»  auod  pale»m.  AL ,  ^ttod  pa/eas. 
Ibid.,  il  est,  pabuU.  AL»  in  pabula. 

Cap.  XIV.  Num.  1,  suntdivisi.  AL^ftnl  dmsu  Ibid., 
.'equitas.  AL,  mqualilas,  N.  3»  intintio.  AL,  eontentio. 
N.  4  ,  cardo  quia.  AL,  cardo  qui.  ibid.,  Septeuirio. 
AL,  a  Septcuirione.  Ibid.,  ap|>eliatu$.  AL,  tocatut. 
Ibid.»  efiicii.  AL,  efficiai. 

Cap.  XV.  Num.  1,  longitndine ,  dlllludine,  animo- 
que.  AL,  longitudine,  altitudine,  latitudine.  animoque, 
^  Ibid.,  iu  parles.  AL,  in  partibus.  \hu\.,  |n  pjoviii. 
^  cias.  AL,  itt  provinciis.  El  iia  quae  sequHOtiir.  Ibid., 
passus  gradus.  AL,  paffuf  grestus.  N.  2«  diaiUim  e| 
irieulem.  AL,  digitos  tres*  N.  3,  pednm  ad  iusiar. 
AL,  pedum  instar,  ll)id.,inensuraniis.  AL,  menturan^ 
tis  ita.  £l  addilur  figura  ,  ac  siinlli  modo  in  sequen- 
iibus.  N.  4,  lungitudine  ceuluui  viginti.  Al.,  tongilU" 
dine  centum  quadraginta.  AL,  longiiHdine  cenlum  texa* 
ginta.  N.O.  ccnium  octoginia.  AL,«I  ocioginta,  omisso 
centum.  Ibid.,  cAndeiuui  vocaiit.AL,Jwiumfande/ttm 
vocauU  Ibid.,  mUliarium.  AL»  milHare.  Ibid.,  qumqae 
roillibus  pedum.  AL,  quinque  miftia  pedum.  N.  7» 
dupiicaia  esi,  nomcnque  prisiinuin.  AL,  dupiicata  est 
mensura  ,  notneiique  pnmum.  Il)icL,  nomen  miitare 
non  poiuerunl.  Al,,  nom«n  tamen  non  perdiderurU.  ^ 

Cap.  XVI.  N.  1,  proprio  qua>que  spatio.  AL,  propria 
quaque tpatia.  N.  5,  paleL  AL,  patent.  fl.  6,  deln- 
pidata.  AL»  dilapidfaa.  Ibid.,  primi.  AL  primum. 
N.  7,  coaggera|is.  Al.»  coorereoitf.  ibid.,  coacenra- 


Rv 


AD  9.  I8ID0W  ETtMOLOGIAS  VARIANtBS  LKCTIONES. 


ttone.  Al.,  rotf^^dliime.  N.  8  locos  est  transitiu 
Ai..  i^cuM  irtmitiuM.  Ibid.,  appeilamus  et  itum.  AI., 
ei  itpptUttiim  aditnm»  f9.  10 ,  pedum.  Al.,  pecudum, 
]bi(i.,  pnctluralum.  AK,  petduratum,  N.  11 ,  eadem 
dtverdOttla.  hl,  ^dem  diverticula,  Ibict.,  a  latere  viae. 
Al.,  fflf€r«vto.  N.  1i,  trl?i;e  ,  quatriviae.  A1.,  tritite 
qtmdrtma.  N.  IS,  <!arfl.  AL,  eurrue.  Ibid.,  investi- 
gentor.  Al.,  int^gentur.  Ibid.,  cogooscantur.  Al.p 
n^asefffilttf. 

UBER  DeClMUS  SEKTU& 

Cai».  I.  M.  1,  VI  venti  pellatur.  Al.«  vi  puleetur 
venti.  N.  6,  contristalos.  Al.,  confricato;  ai.,  contrito. 
N.  7,  candida  el  levla  ei  linjcu»  glutinosa.  Al.,  gluti' 
Nosa,  candidUf  et  linguas  lentt*  N.  9,  fervetitibiis.  Al., 
fnentitfui,  N.  10,  surtiendas.  A\.^  euf/iciendae;  al., 
iuffundendau  Caes.  1  et  Goib.  i  Tulet.|  eulphurandae. 
Ibrd. ,  nidore.  AL,  niJortf.  Ibid.,  ioipositus»  Al.|  im^ 
positie.  tl)id.,  exardescentis  repercussu.  AU,  exarde- 
icentitmi  repercuuo.  Ibid.,  convivis.  Ai.  ora. 

Caf.  n.  Num.  1,  spissmlur.  A\.^9pi»sntura,  Ibid., 
et  igrii.  Ai.,  et  ignium,  Ibid..  cognaia*  Al.,  cognila, 
Ibid.y  et  nequaquam  Terro.  AJ.,  ei  neqae  aqua,  neque 
ferro.  N.  5.  in  salem.  Al.,  m  iule,  Ibid.,  cum  luiui 
noetibus.  Al.,  cum  lw\m  noctibui,  ll)id.,  renascons, 
tamx.  Al.,  fenascem  maju$  tantas.  N.  4 ,  differenUao 
stiut.  Al.,  differentia  est,  Ibid.,  crepitat  igne.  Al., 
crepitatinigne.  Ibid.,  flamrox  paiiens..  Al.,  flammu 
patiem,  N.  7;  vittutem  salis.  Ah,  virtutei  ialis.  N.  8, 
jfriabile.  Al.,  fricabite.  N.  9,  in  Hispania  e  puteis.  Al., 
m  Hitpania  de  puteii.  In  textu  Griaiii  erat  in  Wiipa- 
niee  puteit;  sed  in  nola  in  Bitpania  e  puteii^  quod  ex 
Piinii  texili  praelerenduin,  Ibid.,  vitrei  acini.  Al.»  vi- 
teii  acinii.  ll)id,,  ejeclum.  Al.,  elecium}  al.,  ejectui. 

Cap.  III.  Num.  1 «  mobilis.  Al.,  mo//».  N.  3,  ab* 
rupii.  Al»,  abrupta.  Ibkl.,  aitiludo.  Al.  add.  :  Sicut 
hmct  pede  pes  demui,  demusquej  undeel  vacatur.  lu 
Goili.  Inl.,  sed  omisso  demusque,  Ibid.,  a  cavendo. 
AI.,  a  cavando.  Ibid.,  quasi  caulSB.  Al.,  ^uaei  cavalce» 
Ibid.,  muricibus.  Al.,  muricis.  N.  6,  cotis  enim.  Al., 
cos  enim,  Ibid.,  lenem  aqn».  Al.,  /en^m  aquariiB.  N.  7, 
in  vnse.  Al.,  in  va%  Ibid..  ferverc.  Al.,  defervere, 
N.  9,  e  lapide  speculari.  Ai.,  iapis  ipecularii,  N.  iO, 
calx  viva.  AL,  calcii  viva.  Ibid»,  coniineU  A\,^gerat. 
Ibid  ,  calx  e  lapide.  Al.,  talcii  e  lapide.  Ibid.,  stru- 
cturae.  Al.,  HricturiB,  N- 11,  ab  adUacrendo.  Al.,  ab 
hierLndo,  Ibid.,  stridat.  Al.,  stridet. 

Cap.  IV.  N.  2,  super  argenlum.  Al.,  iuper  araento. 
Ibid.,  rerruittomne  abigit ,  respuitque.  Ai.,  ferrum 
non  ambit ,  ted  reepuit;  al.»  qui  ferrum  non  ambigit^ 
reipuitque.  N«  5,  iu  Cilici:i.  Al.,  m  SicHia,  Ibid..  re- 
jecms.  At.,  retictui.  Ibid.,  ienia.  Al.,  leiis.  loid., 
s^^ripta.  Ah,  iculpta,  Ibid.,  prodit.  Ai.,  perdit,  Ibid., 
roiruni  quia  accendilur.  Al.,  purum  cum  accend'tur: 
al.,  verum  cum  accenditur.  N.  4,  sub  div».  Al.,  lui 
dio,  N.  5,  simulans  qualiiatem,  cujus  pluiimus  ignis. 
Al.,  itmtlaHi  qualnaiem^  ita  est  dictui  ,  quoniam  plu* 
rimui  iili  iit  ignii.  Ibid.,  vel  ariiiis.  Al.,  vel  aiiii.  N.  6, 
Latine.  Al.^^tit  Latine.  N.  7,  diony  ias  lauis.  Al., 
dion^iitu  lapii.  Ibid.,  flagrat,  Ai.,  fragrat.  fbid.,  ar- 
dore.  At.  om.  N.  'j  ^  ekstinguiiur.  Al.,  iniinQMtwr* 
Ibid.,  trinis.  A1..  terme,  N.  10,  appeiiaiur.  Ai.,  ap- 
petlatue.  Ibid.,  iradilur.  Al.,  creditur.  N.  11,  ad  co- 
tem.  Al.,  ad cuiem.  N.  15,  poliendt»  uiilis.  M.,poliendo 
aurum  utitii.  N.  U,  illitns.  Ai.,  illinitui.  N.  15,  eru- 
duiit  corpora.  Al.  aiid. :  Mitiores  autem  urvandis  cor- 
ponbuey  nec  abiumendis.  N.  liS,  friabiiis.  Al.,  fricabi'» 
iis.  N.  19,  cofUexta.  Al.,  contracta,  N.  20,  siiuilis. 
Al.,  laptB  himilih.  Ibid.,  laminosus.  K\.,tamnosm;  al.« 
luminosce.  Ibid.,  scu»sil)ilis.  Al.,  sed  icissibilii.  Ibid., 
lacteuin.  Al.y  lacte,  N.  2jl,  liorum  masculus.  AI.,  ha- 
rnm  tnascuiui.  Ibid.,  eliain  aliquid.  AI.,  etiamatiqui' 
btu;  al.,  etiam  a  quilms.  N.  i5,diurua.  Al«,  diuturr^a. 
N.  ^4,  eboris  simiiis.  Ai.,  lapis  eboris  iimitii,  Ibid., 
feruni.  Al., /er<Kr.  Ibid.,  porus  vocalur.  M.^  vurui 
tocatuT.  N.z7,  ex  quo  geram».  Al.,  ex  quo  lapide 
gemmw;  ^L^  ex  quo  lapidei  getnmas,  N.  5^,  fascus. 


A  Al.,  tapii  fuicui.  N.  55,  candidus  excalefacti».  Al., 
eandidui  sed  catefactui.  N.  56,  remillenles.  AL«  r€tii- 
fentes.  N.  57,  in  auamllbet.  Al.,  in  quastihet. 

Cap.  V.  Num.  1,  veniamus.  Al.,  veniemus.  N.  % 
repertum  prius.  Al.,  repertum  primum.  Ibid.,  apiid 
Lacedaeuiones.  Al.,  apud  Lacedasmonios.  N.  4,  in 
vertices.  Al.,  m  vertiu.  N.  S,  porpbyrites.  Al.,  pur- 
fmritei.  N.  6,  balsates.  Al.,  hasatiitei.  N.  7,  iiiter- 
atinclus.  A!.,  intertinctue;  %\. ^  interdiitinctui ;  »1., 
interexitinctus.  NuiA.  8,  et  parius  nuncupatus.  Ljgdi- 
nus  in:ignitudine  quae.  Al.,  et  pariusnuncupatui.  Ma- 
anitudo  ejui  quw,  N.  9,  cubitos  binos.  Al.,  cubitabina. 
Ibid.  ,  elH>ri  quadam  similitudiiie.  Al.,  eborii  ad 
quamdam  dmiliiudinem.  Ibid.,  aspectu  similis.  Al., 
aspectui  iimilis.  Num.  10,  interstinclus.  Al.,  inter* 
tinctui.  Ibid.,  in  parte  Africae  i£gypio  ascripta  coti- 
culis.  A).,  in  parte  jEgyptia  icripta  coticulii ;  al.,  tii 
parte  JEgypti  icriptui  concotii.  N.  It,  fecere.  Ai., 
feciue.  Ibid.,  reges.  AL,  regei  perhibentur.  N.  H, 

^  uiarmora,  etc.  Al.,  marmora  autem  in  oficlnii  iunt, 
rupibuique  aignuntur.  N.  15,  Garystium.  Al.,  cAaiti- 
teum.  N.  16,  ad  colem.  AK,  ad  cutem;  al.  om.  ad 
colenu,.  similem.  N.  17,  in  Chio.  Ai.,  in  Choo.  N.  18, 
luneiisis.  Al.,  timemii;  ol.,  /tfntensif.  Ibtd.,  appel- 
latur.  AI.,  appetlatui.  Num.  19«  elephanie.  AI., 
etephanto. 

Cap.  VI.  Nuffl.  i,  auh)  decorem.  Al.,  aureo  decore. 
Ibid.,  fragmenlum.  AI.,  fragmenta.  Ibld.,  s^vxi  ejus. 
Al.,  iaxieiuidem.  Ibid.,  circuindedisse.  A1.,  circum^ 
dasse.  Ibid.,  aiquegemmis.  Al.,  utaue  gemmam. 

Cap.  VII.  Num.  1,  vocaiur.  Al.,  dtcitur.  Ibid.,  ma- 
Jor  quam  buic.  AL.  major  hoc.  Ibid.,  scalpentibus. 
AL,  iculpentihui,  Ibid.,  exteiitum.  AL,  extemum» 
Ibld.,  speculum.  AL,  epecula.  N.  2,  capillamentis. 
AL,  tapiliamentis.  Post  eapiitamentii  videtur  aliquid 
deesse.N.  5,  aeiis  veiiis,  AL,  areis  t^enfs^al.,  /i(r- 
rens  venii.  N»  4,  dictus.  AL,  dicitur,  Ibld.,  obliorret. 
AL,  abhorret.  N.  5,  repercussu»  AL,  repercusiione. 
N.  7,  accepiu   AL,  habet^  IbiJ.,  generi  dicaverunt. 

Q  M.tjenerujudicaveruAt.  N.  8,  pina.  AL,  pt/mastn. 
Ibid.,  sed  craiisi.  AL,  et  crassi,  Num.  V,  quaerendi. 
AL,  quanrentis,  N.  10,  c»llaica.  AL,  callarica.  Ibid., 
sed  patleus.  AL,  et  paltens,  Ibid..  decet.  AL,  decem, 
Ibil.  Germanla.  AL,  CarmaNta.  N.  |1,  el  crassiu^. 
AL,  etcrassior.  N.  l^.  lieliotropium.  AL,  hetiotropia. 
Ibld.,  accipiL  AL,  excipit.  Ibid.,  precaiionibus.  AL, 
prcecantationibui.  Jbid.,  negeiit.  AL.  negant.  N.  14, 
ad  calorem.  AJ.,  ad  odorem.  Ibid.,  Iiabel.  AL,  accepit. 
N.  10,  ex  viridi.  AL,  ex  viriditate. 

Cap.  viii.  Num.  1,  corallium.  AL,  cdraltiui.  Ibid., 
in  mari  forma»  AL,  in  mari  Rubro  form  .  Ibid.,  ra- 
mosum  colore  viride.  AL,  ramotui  cotore  viridii. 
Ibid.,  veoae  ejus  candidJi.  AL,  baccee  ejui^  vel  vitt 
candidcB ;  aL,  baccce  ejm^  vel  uvat  candidee.  N.  2, 
sardius  dicla.  AL,  eardui  dietui.  Ibid.,  a  Sardibus. 
AL,  a  Sardii.  N.  5  ,  candorem.  AL.  colarem.  Ibid., 
unguis  bumani,  AL,  im^uis  hunumte.  Ibid.,  iuvicem. 
AL.  ad  invicem,  N.  4,  ex  diinrum.  AL,  ex  duum.  Ibid., 

i^  medio  candida.  AL,   media  candido.  Ibid.,  mineo, 

^'AL,  mmio.  Ibid.,  evellii.  AL,  4i»W/i"L  N.  5,  princl' 
palis  sed  el  ln  Arabia.  AL,  ted  prindpalii  inArabia. 
N.  6,  Graeci  elecirum.  AL,  Grmci  electron.  IbiJ.,  ce- 
retque,  AL,  certique^  Ibi<L,  muiatas.  AL,  commutatai» 
Ibid.,  dixerunt.  AL,  dixere.  N.  8,  tempore.  AL, 
tepore.  Ibld.,  spiritu.  AL,  attritu. 

Cap.  IX.  N.  1,  nitore  leniter.  AL,  nitor  el  ieniter. 
lUid.,  ad  liy^cinlhos.  AL,  ab  hyacinlhii,  C«s.  1,  ad 
tacum  intui.  Ibid.,  afleruiit.  Ai.,  asserunt;  sU.^  causa 
nominis  ejui  affertur,  Ibid.,  qnia  sit.  AL,  quaii  «i/. 
Ibiil..  scalpluris.  AL,  ictUpturii,  N.  3,  outustis.  AL, 
obtumui.  Ibid.,  Iiice.  AL,  lucem.  Ibid.  aequaliter, 
sereiiD.  AL,  cequaliter^  ud  cum  facie  cceli  mutatur. 
iereno.  Ibid.^scaipturis.  AL,  ecul^turii.  N.  6,  eiduo- 
runi.  AL,  et  duum,  Iliid.«  qnarum  una.  AL,  quarum 
unum.  Ibid.,  ailera  purpurea.  Al.,  atia  purpurea.  N. 
7,  Dura.  AL,  puruura. 
Cap.  X.  Num.  1,  maris.  Al.,  mortiiis.  Ibld.,  naius 


851  AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOGIAS  VARIANTES  LEGTIONBS.  832 

gicut.  A1.  add. :  Natu$  sicul  m  came  o$trew  }>refiosif-  A  Ai.,  $it  ex  vem  ^emmts  rn  aUerhu  gemis  faUa$  <ra- 
iima  margarlta  reperiri  dicatur,  vel  ticut  in  cerebro^      ducert,   Ibid.,   iransducere.  Al.,  iraiitiiie«r«.  Ibid., 


eic.  Ibid.,  cocble».  AK,  conchulw.  Ibid.,  nunquam 
Al.,  nusquam.  N.  %  post  margarilam.  Al.,  po$t  mar- 
garitum»  Ibid.,  vocabulo.  Al,,  in  vocabulo,  N.  3, 
candida.  AL,  gemma  candida,  Ibid.,  o^iMlicanlis.  Al., 
eandican(e$.  Ibid.,  invenit.  Al..  accepit.  N.  4,  ad 
lacti^.  k\.,ad  lacteum,  N.  5,  durilie.  Al.,  duritia. 
Ibid.,  posil».  Al.,  pouita.  N.  6,  Perside.  Al.,  Persida. 
N.  9,  medio.  Al.,  e  medio.  N.  iO,  superne  nigricai. 
Al.,  $upernigricat, 

Cap.  xl  Nuro.  4,  nerei.  Al.,  a«rit.  N.  5,  lialica. 
Al.,  Italice.  Ibid.,  Veiis.  Al.,  a  Veientibu$.  N.  6,  ae- 
canie.  Al.,  $ecan$.  N.  7,  ochre».  Al.,  croceum.  N.  8, 
nigra.  Al.,  niqris;  al.,  nigro.  Ibid.,  flagrat.  Al.,  fra- 
^«{.  Ibid.,  sed  attrilu.  K\.^$ed  attrita. 

Cap.  xii.  Num.  1,  Panchros.  Al.,  Pangru$;  ah, 
Sangrus.  Ibid.,  orca.  Al.,  otca;  al.,  o/m.  N.  2,  roi- 
try(nx.  Al.,  mifraj;.  Ibid.,  Perside.  Al.,  Per$ida,  nt 
alibi  etiam  Persida  pro  Pcrside.  N.  6,  in  Germania.  . 
Al.,  in  Carmania.  Ibid.,  cum  qiiodam  colorum  reper-  ^ 
cussu.  Al.,  cum  qwbu$dam  cotorum  repercu$dombu$. 
lbid.,veliemenliore  concreto.  Al.,  vehementiori  con- 
cretum. 

Cap.  xiii.  N.  2,  avellani.  Al. ,  aveltana:.  Ibid., 
scalptores.  Al.,  uulptores.  N.  3,  abstrahi,  magneii. 
Al.,  abstrahere  magnetem.  Ibid.,  autem  si.  Al.,  aut$i. 
N.  4,  positJB.  Al. ,  positus;  al.,  postfi.  Ibid.,  manet 
suum  frigus.  Al.,  manere  suum  frigus;  al.,  manere 
frigus  perhibelur.  N.  5,  quod  Germania.  Al.,  quem 
CcrfMflnta.  Ibid.,  crystalli.  Al.,  cryslalto;  al.,  cry- 
t/a//mi.  Ibid.,  simiie.  Al.,  simitem.  Aique  ita  Grialms 
habet,  sed  reciius  est simi/e,  si  prff ce<1at  ^tioJ.  Ibid.» 
sub  divo.  Al.,  $ub  dio.  Ibid.,  sideruro.  AI.,  $idereum, 
lUid.,  cui  color  e  pyropo  rubenti.  Grialius  edidit, 
cttt  eotore  pyropo  rubenti.  Fortasse  scriberc  voiuit 
eui  eolor  e  pyropo  rubenti.  N.  6,  coloris.  Al.,  $imili$ 
cotoris.  Ibid.,  emittil.  Al.,tmifarttr;al.,«/aa(/al.  N.  7« 
astrios.  Al.,  astrion.  Ibid.,  regerii.  Al.,  egerit;  al.. 


ternis.  Al., /nnti;  al.,  «  lrt<ts.  Ibid.»  subdde.  AU 
$ub  doto.  N.  28,  appellant.  Al.,  appellari. 

Cap.  XVI.  N.  1,  palus  est.  Al.,  parlem.  Ibid.,  de 
torrente  fluctu.  Al.,  decurrente  fluctu;  al.,  dectaren' 
ti$  fluctu;  al.,  decurrentee  fluetue.  Ibid.,  cluimtar. 
AI.,  effluuntur.  N.  2,  appulsa*  AL,  puUa.  Ibid.«  sob* 
didisse.  Al.,  subdiderunt.  N.  3,  banc  artero  siuduit. 
Yulcauii  conjectura  est  deesse  perfleere^  aat  aliquid 
hiijusmodi ;  quod  minime  est  necesse.  Ibid.,  coqui- 
tur.  AI.,  percoquitur;  ai.,  coR^ittrtiur.  Ibid.,  Cyprlo. 
Al.,  Cupro.  Ibid.,  alia  speculis.  AL,  aUa  $equacior 
$peculi$,  N.  4,  proximoque.  Al.,  proximo;  al.,  quam 
fnoxima.  Ibid.  pepulit.  Al.,  repuUt.  Ibid.,  alba  moU 
lissima.  Al.,  alba,  et  moHi$$ima.  Ibld.,  vel  roensura. 
Al.,  etmen$ura.  N.  5,  obsidianus.  Al.,  o6ifaniu.  Ibid.. 
et  speculis.  Al.,  et  in  $peculi$.  N.  6,  feruDt.  Al., 
fertur.  Ibid.,  marculam.  M.  malleum.  Ibid.,  meliora. 
Al.,  metiu$. 

Cap.  XVII.  Num.  I ,  apud  Griallum  erat  ffa^nicm 
pro  $tannum. 

Cap.  xvm.  Nnm.  3.  a  crepitando  peconia.  Al.,  a 
erepitando  tamina  pecufua.  N.  4,  vocabaiur.  Al.,  di^ 
eebatur.  N.  5,  in  usu  fuit.  Al..  tii  luii  Aominaim  fuii, 
Ibid.,  post.  Al.,  posiea.  Ibid.,  in  usu  fuii.  AL,  itfiifii 
fuit.  N.  7,  Dominaveruiit.  Al.,  nominarunt.  N.  8,  no- 
minatum.  Al. ,  nominatur,  Ibid.,  vel  pondere.  AL,' 
vet  inpondere:  N.  9,  nomisma.  AL,  nttmifma.  Ibid., 
elligiisque.  Al. ,  effigiebu$.  Ibid.,  primas.  AL^  priue^ 
N.  ii,  foiles.  AL,  $olidi.  N.  i3,  quacunque  e&  causa. 
Al.  quocun:fue  ca$u.  Ibid.,  ardentes.  Al.,  ordeiiitf. 
Ibid. ,  excalefaciis.  AL,  qua^  excafefaeti$.  Ibid.,  sl,ri- 
ciuras.  A\.,$truelura.  N.14,decurreret.  AL,i/€Cttrrfrii. 

Cap.  XIX.  N.  i,  cui  roirum.  Al. ,  CMm  mimm.  Ibid., 
illud  ineat  ut  dum.  Al.  oro.  Ibid.,  reddat.  AL,  reddit. 
N.  2,  excidal.  AL,  exdndal.  Vulcanius  conjicit  exe- 
dat,  qoia  Piinius  ail  exe$i,  et  perrumpit  va$a.  Ibid.« 
patina.  Al.,  patena.  Ibid.,  tum.  AL  eum.  Ibid.,  disiil- 


regit.  N.  8,  aleclria,  quasi  alectoria.  AL, e/fclria,  quasi  C  1^1*  AL,  stiltat;  Grialius,  de$tillat^  aed  alibi  di$tillat  « 

-i-._f___    m  n  .-..j^.    .1    ^^.  iu;.i     f^-..^       quod  perinde  est.  N.  3,  scrupuluro.  AL,  icrtpit/itnu 

Ibfd.,   vasculis.  AL,  «ofif.  M.  4,  et  plumbo.  Al.  ei 
plumbo  mi$ta;  Lac,  et  plumbo  ita. 

Cap.  XX.  N.  f,  prius.  AL,  prtmi:  Ibid.,  proscinde- 
bant.  AL,  $cindebanl.  Ibid.,  rejiciebantur.  Al.,  reji" 
ciebatur.  Ibid.,  iu  summum  cesslt  honorem.  AL, 
sYimmo  fcffit  honore;  al.,  fummo  ceffit  honori.  Ibld., 
monimentoruni.  AL,  monumeniorum.  N.  2,  quam. 
AL,  ^ttem.  N.  4.  Corinthium.  AL,  Corintheum.  ICl  sic 
infra.  N.  6,  scrupulis.  AL,  $criputi$.  N.  8,  lioc  et 
caidarium.  AL,  nam  et  caldareum.  Ibid.,  nam  malleis. 
Al.,9ttamma//m.  Nuro.  ix,  inier  genera.  AL,  tiiter 
omnia  genera.  Ibid.,  Campania  provincia.  AL  ,  Cam^ 
panifi  $ciiicet  provineia.  N.  iO,  optime  inliquida.  AL, 
optime  eliam  in  liquida.  N.  it,  vocalissimum.  Al., 
vilissimum.  N.  12,  insidenle.  AL,  e/efinen/a.  Ibid., 
nidore,  AL,  nitore.  N.  15,  reliquato.  Al.»  liquato. 
Ibid.,  frigida.   AL,  frigida  aqua.  Ibid.,  densalione. 


electriora.  N.  9,  exudat.  AL,  exundat.  Ibid.,  fonta- 
neani  scaturigiiiem.  AL,  fontaneam  scaiurire. 

Cap.  XIV.  Num.  2,  vocatus.  A1.,  vocatur,  Ibid.,  in- 
termortuus.  Al.,.tnffr  mor/ttOf.  N.  3,  in  India.  AL, 
in  Indiis.  Ibid.,  in  transliicido  igiie.  AL,  intra  /«ct- 
dttm  if^nfni.  Ibid.,  quanto  numero  stellarum.  AL, 
9tta)i/ttf  f/ttmert(f  eiitlarum.  Ibid.,  tantum  et  pretio 
accedere.  AL,  tanto  etpretium  accedere.  N.  4,  scalp- 
turis.  AL,  fctt/p/urif ;  al.^  fca/;)(ttrie.  Ibid.,  quando 
scalpta.  AL,  quando  sculpta.  Ibid.,  retentat.  AL, 
tentat.  Num.  5,  genera  scalpturae.  AL,  genera  $ua 
$culptur(B.  N.  6,  Alabandjna.  AL,  Atabandica.  N.  7, 
draconliies.  AL,  dracontide$ ;  al.,  draconite$,  Ibid., 
ingcmmescit.  AL,  igiiefriL  N.  9,  non  exeant.  AL, 
non  eant.  N.  1 1,  gratissimas.  AL,  gratissimas  gemmar. 
Ibid.,  ei  igneocoiore.  AL,  etexigneo  cotore,  Ibid.» 
porlante.  AL,  porfanf. 

Cap.  XV.  Num.  3,  jucundus.  AL,  jucundior.  Ibld., 


et  si  juxta  fueril.  Al.«  et  sijuxta  $e  atiquid  habuerit.  ^  AL,  deneitate.  Ibtd.,  de  sputo.  AU,  de  eucco.  N.  14, 
N.  4,  et  noctu.  AL,  et  nocte.  N.   5,  quadrulas.  AL,  '^  asperrimi.  AL,  aeerrimi. 


quatruta$  N.  6,  mel.  Al.  om.  met;  al.  om.  $incerum 
met.  N.  9,  aerei.  AL,  aerii.  N.  il,  verum  maleficus. 
AL,  tn  malefi€ii$.  Ibid. ,  quoquo  inferatur.  AL,  quo- 
quo  modo  si  iuferatur.  -Ibid.  excitat.  AL,  general.  N. 
13,  nigrum.  Al.  om.  N.  15,  rutilet.  AL,  rulita.  Ibid., 
si  ferventi  aqux.  AL,  st  ferventem  aquam.  Num.  16, 
scalpantur.  AL,  eculpantur.  N.  18,  carcinias.  AL, 
carcinias;  al.,  carcinee.  N.20,  sanguinea.  AL,  fan^ttt- 
Ncum;  al.,  fan^ttineo.  Ibid.,  candido.  AL,  candidu$. 
Ibid.,  cingit.  AL,  cingitur.  N.  22,  evocari.  AL,  m- 
care.  Ibid.,  in  liydromantia.  AL,  in  neeromantia. 
lbi(L,  evocari  dicunt.  AL,  evocor^,  dicttnlttr.  Ibid., 
aiunU  AL,  pagani  atunt.  N.  23,  per  hunc...  praenun- 
tiari.  AL,  hunc  pr<enuntiare.  N.  24,  cum  toniiruis. 
AL,  e  toniiruie.  Ibid.,  cadere.  AL,  cadi.  N.  26, 
Btellas.  AL,  ffi//af.  Ibid.,  interrojarL  AL,  interrogare. 
Ibid.,  fugari.  AL,  effugare.  ^.  27,  sit  ex  vero,  etc. 


Cap.  XXI.  Nuro.  2,  prius  tellus.  AL,  per  idem  fe/- 
lu$.  Ibid.,  suis.  AL  om.  N.  3,  omnes  quod.  AL,  om- 
ne$  a  $iringenda  aeie  quodi  Ibid.,  vocabulo  imposilo. 
AL,  voeabutum  impo$Uum.  N.  4,  deletutior.  AL,  de- 
iicatior.  Ibid.,  restingui.  AL,  refrrin^.  ibid.,  conca- 
meravit.  Ai.,  concameraverat.  N.  7,  perungitur.  Al., 
ptfnini^atttr.  Ibid.,  ferramenU.  AL,  ferramentum, 
Ibid.,  ungalur.  Al.,  un^ifttr. 

Cap.  xxn.  Num.  4,  Galhecia.  AL  Gatleda;  aiL, 
GatUcia.  Ibid.,  samma  terra.  Al.,  fumpfa  lerra. 
Ibid.,  nigri  et  ponderis  gravia.  AL,  mgra^  et  pon- 
(/erc  jrrarif.' Ibid.,  torrentibus.  AL,  de  torreniibue, 
Ibid.,  subsidit.  AL  $ub$edit.  Ibid.,  separati.  AL,  ae^ 
paraiim.  N.  2,  mistisqiie  venis.  Al.,  rm$tmque  vence, 
N.  3,  ad  lisiulas  laminasque.  AL,  fi$iuti$  laminieque. 

Cap.  xxiii.  Num.  I,  separans  et.  AL,  $eparans  di^ 
citur  et.  N.  2,  vasia.  AL,  vofi^ttf. 


«^s 


Ab  S.  ISIDORI  ETYMOLOGIAS  VARlANTES  LECT10NE3. 


m 


Cap.  XXIV.  Nuitt.  2,  argenli  unii.  AI.,  argentl  etcB'  A  AL,  aiunt.  Ibid.,  praebebatur.  AL,  pOBtUi  prtrbebaiur 


rum.  Ibid.,  nalurale.  Al.,  naturam;  al.,  natura,  Ibid., 
solvas.  Al.«  retolvai.  N.  3^  si  eo.  Al.»  st  ei.  Ibid.» 
edil.  Al.,  reddit. 

Cap.  XXV.  Num.  2,  primus  Moyses...  narraviu  Al., 
primw  M&yset  in  eremo  filiit  hrael  pondera  et  mensu' 
ra$  dedit.  Ibid.,  primus  Pbidon.  Al.,  tecundui  Phi- 
don.  N.  3,  pendeat.  Al.,  pendet.  Ibid.,  et  pensum. 
Al.,  et  appensum.  N.  5,  unde...  dicilur.  Al.,  om.  N. 
8,  chalcus.  Al.,  eaUulus.  Ibid.,  parvulus.  Al.,  par- 
vus.  N.  9,  ab  arboris  semine.  Al.,  ab  arboref  cujue 
temen  est;  al.,  asemine  arboriSf  eujus  semen  est.  N.  iO, 
cornuum.  AI. ,  eorvum;  forle,  curvum.  Num.  il,  cera- 
tia  duo.  Al.,  cerates  duos.  N.  12,  scrupulus.  Al., 
scripulus.  N.  13»  constans.  Al.,  constat.  Ibid.,  a  dan- 
do.  AL,  om.  N.  14,  solidus  nuncupatur.  Al.,  solidum 
autem  nuncupatum.  Ibid.,  nomlsma.  Al.,  numisma^ 
Ibid.,  efGgiisque.  AL,  efligiebusque.  Ibid.,  advexit. 
AL,  advexerit.  Ibid.,  quod  iis.  AL,  quod  de  his,  N. 


Cap.  IV.  Num.  2,  lenticula.  Al.  lens.  Ibid.,  lapinus; 
AL  lupnum.  Ibid.,  in  usum.  AL,  tn  usu.  N.  3,  hoe 
legumine.  AL,  his  leguminibus.  N.  4,  et  molendo. 
AL,  tii  est  molendo.  N.  5,  lens.  AL,  lentis.  Ibid.,  ad- 
hxret.  AL,  adhmreai.  N.  6,  faseius.  AL,  faseium.  £t 
sic  alibi.  Ibid.,  omne  quod  abundal.  AL,  omne  abun^ 
dans.  Ibid.,  abundanier  invenitur.  AL,  abundans  iii- 
venitur.  N.  7,  contristat.  AL,  conerMloiK.  Ibid.,  unde 
eos.  AL,  unde  et  Hlud.  Num.  8,  hsec  semel.  Al.,  hwc 
simuL  Ibld.,  serilur.  AI.,  inseriturf  N.  10,  pisa  quod 
ea.  AL,  ptsum  quod  eo. 

Cap.  V.  Num.  1,  Libenim.  AL,  Liberum  patrem. 
Ibid.  appellant.  AL,  appellari.  Ibid,,  esse.  Al.  om. 
N.  2,  quia  quasi.  AL,  qua  quasi.  Ibid.,  stringunt. 
AL,  stringant.  N.  5,  serimentum.  AL,  seramenlum. 
Ibid.,  uirinque.  AL,  utrumque.  Ibid.,  prxbet.  AL, 
pratbeat.  N.  6,  fruciuL  AL,  fruetu.  N.  7,  et  quasi. 
AL,  «ajfltto.lbid.,  prosilit.  AL,pro«7Ml;al.,  prosilivU. 


17,  quadrans.  AL,  quadra.  Ibid.,   appendat.  AL,  ^  N.  9,  dicunl.  AL,  vocant.  Ibid.,  derivativum.  AL, 

AL,  scripu/M,  et  sic '^  t^^atum;  pL,  dtmtnu/tvttm.  Ibid.,  derivetur.  AL, 


apmendant.  Num.  19,  scrupulis 
alibi.  Num.  20,  tjitra  se.  AL,  inter  se.  Num.  22,  esse 
cxLiv.  AL,  esu  ceutum  quadraginta.  Ibid.,  minus,  me- 
dium,  summum.  AL,  mtnor,  medius ,  sttmmifs.  Ibid., 
minus  quiuquaginta.  AL,  minus  quadraginta. 

Cap.  XXVI.  Num.  1,  et  breviias.  AL,  vel  brevitas. 
Ibid.,  ut  borarum.  AL,  utmensura  hofarum,  N.  2,  ut 
modius ,  artabo,  urna ,  et  amphora.  AL,  ut  modios, 
artabanes,  urnas,  et  amphoras.  N.  3,  quod  triplicatum. 
AL,  ^ttt  Iriplicatus.  Ibid.,  adimpletur.  AL,  facit. 
Nnm.  4,  cuatus.  AL,  causatus;  al.,  caulacus.  Ibid., 
dicifur.  ALfnominatur.  N.  5,  acelabulum.  AL,  od- 
tabutui.  Ibid.,  sextarium  facil.  AL,  sextarium  reddit. 
N.  6.  aextario  nomen.  AL,  sextarii  nomen.  N.  7, 
congius  autem.  AL,  congium  autem.  ibid.,  acongien- 
do.  AL  a  coaendo.  Num.  9,  metreta  est.  Al ,  me- 
trum  est.  Ibid.,  appellaia.  AL,  appellatur.  Ibid.,  hu* 
jusmodi.  AL,  hujuscemodi.  Ibid.,  et  cyalhus.  AL,  et 
cyathum.  Ibid.,  plus  minusve.  AL,  nitntts  plusve.  N 


delibetur.  Ibid.,  protoiypum.  AL,  proprium.  Ibid.,  de- 
rivatum.  AL,  derivaiivum.  Niim.  11,  capreoIL  AL, 
caprioli;  aL,  cflprn?o/t.Ibid.,conlemnere.  AU^eoniinere. 
Ibid.,  pericuiorum.  AL  p«(/tc«/orttm.  Ibid.,  susti- 
neanf.  AL,  teneant.  N.  16,  duracinse.  AL,  duradm. 
Ibid.,  tripedaneae...  cydonitae.  Sic  Columella.  Gria- 
lius,  tripedanicB...  cidonitce.  N.  16,  has  lageos.  AL, 
has  GrcBci  lageos:  Ibid.,  ut  lepos.  AL  add.  hocloco  : 
Durabilesy  etc,  ut  num.  prsec.  N.  17,  hic  etiam  va- 
riant  Codd.  in  ordine  generum  uvarum.  N.  19,  faecia 
afferal.  AL,  f<eces  afferat.  N.  20,  legas.  AL,  eoUigas. 
N.  21,  Grxci  clahdem  vocant.  AL,  Grace  glandem 
significat;a\.^  Grmceglande  (forte,  glandis  pro  glans) 
voeatur.  N.  22,  basilica.  AL,  basilisea.  Num.  23,  vi- 
sula  maieriam  brevem.  AL,  vastam  materiam  ei  bre- 
vem.  Ibid.,  decidet.  Al,  decidit.  Ibid.,  putrescet.  AL, 
putrescit.  N.  24,  amethyston.  AL,  amoracion.  Ibid., 
et  Jeuis.  AL,  c(  /mi.  Ibid.,  gustuL  AL,  gustu;  al., 


10,  diclus.  AL,  didtur.  Ibid.,  septem  opera.  AL,  sex  G  9^^^^-  N.  26,  subalbi.  AL,   subaibidi,  ibid.,  caudl- 


Stera.  Ibid.,  id  est,  moderata.  Ai.,  suni  moderata» 
•  II,  satum.  AL,  Uatum.  Et  sic  infra.  ibid.,  leva- 
tib.  Ai.,  elevatio.  N.  12,  quinqua^inla  sextarios.  AL, 
quinquaginta  sexlaria.  N.  13,  llahcos.  AL,  llalos.  N. 
16.  Artaba.  Al.,  artabo.  Ibid.  compositus  numerus. 
AL  ,  compo^ta  ex  numero.  N.  17,  xxx  modiis  imple- 
iu^.  AL,  xsx  modiofttm  mensura  completur.  Ibid.,  ex 
Uebraico.  Al.,  ab  Hebrtnco. 

Cap.  xxvii.  Num.  1,  ut.  AL,  ita  ut.  N.  2,  demon* 
strat.  AL,  siamfieat.  N.  3,  nomisma.  AL,  numisma, 
£l  sic  alibi.  N.  4,  Latiuo  adjecio.  AL,  Latinum  ad- 
iunclum.  N.  5,  adjuncto  v  Grseco.  AL,  fit  Latinum  y. 
N.  6,  sl  0  Lalinum  habuerit.  AL,  si  tero  o  Lalinum 
habuerit  adjunctum.  Ibid.,  chi  Grxcum.  AL,  aipha 
Grescum.  Ibid.,  clioenix  est.  AL,  chanix  figura  est. 

LI6ER  DECIMUS  SEPTIMUS. 
Cap.  I.  N.  1,  iu  xxvni.  AL,  in  xxiii,  aL,  tn  xvii. 
Ibid.,  agricolationis.  AI.,a^rrco/attont.  ibid.,  orator. 


dumque  coiore.  AL,  candidumque  colorem.  N.  28, 
grandes.  AL,  magnas.  N.  29,  mutatione.  AL,  tnmu- 
tatione.  N.  32,  supervacuam.  AL,  superfluam.  ibid., 
luxuriat.  AL,  luxuriant.  N,.  3S.  traducere,  transdu- 
cere.  AL,  traducare^  transducere;  aL,  redueere^  trans- 
ducere.  ibid.,  hinc  propaginesa  propagare.  AL,  hie 
propagines  ac  propagare.  Foriasse,  hinc  propagina^ 
ae  propagare. 

Cap.  VI.  Num.  i,  arbustum.  AL,  arbustam*  Et  sic 
infra.  N.  2,  et  dicia  arbusta.  AL,  et  dictam  arbustam. 
Ibid.,  virectum.  AL,  virecta.  Ibid.,  virgulae.  AL,  tnr- 
gulce  novellce.  Ibid.,  et  virenies.  AL,  et  virentes  sunt. 
N.  7,  antiphrasi.  kl.tdntiphrasin;  al.,  per  antiphra- 
sin.  N.  9.  quod  ea.  AL,  quod  ibi.  N.  10,  a  cadendo. 
AL,  a  cmdendo.  N.  12,  sunt  de.  AL,  sunt  raptce  de. 
Num.  18,  virga  vel  a  virtule.  AL,  virga  autem  vel  a 
»i,  vel  a  virtute.  N.  23,  vocamus  frucium.  AL,  vocari 
fructum.  N.  24,  ad  maudeudum.  A\.^  ad  manducan- 
dum.  Et  sic  postea.  N.  25,  uode  ellycbnum.  AL,  unde 


AL,  aralor.  N«  2,  prima.  AL,  primo.  N.  3,  Stercutius.  ^  licmtum;  ai.,  unde  ludnium.  N.  26,  aut  hasiul».  AL, 


AL,  Sterctaus.  Ibid.,  dedicata  est.  AL,  dedicata  est 
Romas. 

Cap.  II.  Num.  1,  cuitura.  AL,  Agricultura.  N.  3,  vel 
quod  exlergi.  AL  vel  exlergi;  aL,  vel  quia  extergi.  N. 
3,  fiat  rous.  aL,  fiat  imus.  N.  4,  bubus.  AL,  bobus;  al., 
bovibus.  Ibid.,  operiat.  AL,  operiat  semina.  Ibid.,  vel 
arbores*  Al.,  el  arbores.  N.  5,  evellere.  AL,  vellere. 
N.  6,  seminis  actio.  AL,  seminatio. 

Cap.  III,  num.  8,  trimestre.  Al. ,  trimense.  Num.  9, 
praeeipoum.  AL,  praciptta.  N.  10,  Irimestre.  AL, 
trimense.  N.  11,  scandula.  AL,  sdndula;  al.,  scan' 
dela.  N.  i2,  jactus,  ctc.  AL,  jactis  sennnibus  ^us  in- 
crementum  frugibus  centesimum  renascatur.  N*  13, 
qoasi  paniiicium.  AL,  quasi  panivicium,  quod  verum 
videtur.  N.  15,  per  culmi.  Al  pro  culmo.  N.  17,  ves- 
ligiis.  Al.,6e«!ltif.  N.  18,  curvelur.  AL,  eurventur. 
N.  19,  nomioaverunt.  AL  voca^erunt.  Ibid.,  volunt. 


aut  abstulm;  aL,  ut  hastutce.  Ibid.,  aut  ligna.  AL,  aut 
ligno.  N.  27,  extractum  ex  foco.  AL,  extractum  foco. 
N.  28,  immistat.  AL,  immissce. 

Cap.  VII.  Nura.  1,  appellantur  palmulx,  AL,  a^ 
pellant  palmulas.  Ibid.,  nucaies.  AL,  mucales.  N.  2, 
qui  nunc.  AL,  qum  nunc.  N.  3,  malum  fflaiianura. 
AL,  malamatiana.  Ibid.,  advectum  est.  AL,  advec/a 
suni.  N.  4,  sumpserunt.  AL,  sumpsii.  Ibid.  ex  oppido. 
AL,  ab  oppido.  N.  5,  ponentur.  AL,  pononlttr,  N.  6, 
ut  medicari.  AL,  ei  medicare.  N.  7,  cui  brevis.  AL, 
cujus  brevis.  Ibid.,  duracinum.  AL,  duracenum.  Ibid., 
Armeniacum.  AL,  .4rmentcttm.  Ibid.  eo  quod.  AL, 
pro  eoquod.  Ibid.,  geous  ab  Armenia.  AL,  genus  ejus 
ab  Armenia.  N.  8,  in  carminlbus.  Ai.;  carminibuM^ 
omisso  tn.  Ibid.,  referant.  AL,  referat:  Qoasi  folia  sii 
in  singulari,  ut  alibi  in  mss.  Ibid.,  ex  ilia;  Al.,  exiUo^ 
Num.  10,  siomacho  mederi.  AL,  •tmachum  mmieri. 


4D  S,  tttPOt»  EnMOlOGIiS  VARUNTES  L£CTiONES« 


m 


N.  il,  (i»pori4  MiavU,  AK,  Mpire  iva»;.  N.  i^»  <^b-  A  '"<''><•  Num.  5,  crociiin  dictttm.  Al.«  ^om  dtcivs. 

diduiQ^  AL,  ««fK^iVi).  Ibi4-i  fjUQd  dnlcediiM.  Al.,  9*(0^     ^Mm  l^ocator  corycin.  Al.,  vaMiif  eorydiifii.  Ibki.» 

sumpserunt.  Al.,  sumiifir.  IkMd.»  profemt.  Al.«  prop*.* 
RfK»!.  N.  6,  sedimine.  Al.,  ^onMfno;  •!.,  Mimin$. 
Itdd.,  appelbitur.  AI.,  tipplicatur,  N.  7,  MiU  caM«, 


Meedof  al.,  ^tio/i  du/cis.  N.  14,  mespilus,  Al.,  nuT 
api/a,  Ibid.,  siuiiiis.  Al*t  9imHUudiHe.  Ibid.  ronnam. 
iU.,  fgrmulam.  N.  15,  derirniaia  est,  n^n).  Al«.  /br- 
ma^t  iMini*  Ibid.,  pyrum  est,  AI.,  pyra  esi.  N.  17,  ia 
cibo.  Ai.,  in  alimenlum.  N,  i8,  carpii.  A(.,  carpitur. 
Ibid.,  dictam.  Al.,  diclum'  N.  19,  quodfroctus,  ete. 
Ai.,  ^uod  fructus,  vel  virgulu  ejus  rubenL  Ibid.,  sur 
perjacta.  Al.,  superjactata;  al.,  superposila,  N.  2|, 


AL,  poribus  casue.  N.  8,  odoratissimis.  Al.,  oi<or/Mt- 
mis.  Ibid.,  vacuis  locis.  Al.,  PorHf  locis.  Ibid.,  giBgi» 
ber.  Al.,  xingiber;  al.,  Mnxiher;  al.,  dngiber,  N.  9« 
et  Laiinis  arcumen.  Al.,  ei  a  LaftAM  ar^imieii.  Ibid., 
oiiod  flos.  Al.,  iris  (fuod  fios.  Ibid.,  in  iilyrieo.  Al.,  tii 


exudet.  AL,  exc  udat.  N.  22,  omnia  tecta.  AL,  oiiiiita  Utyria.  Ibid.,  gladio|i.  AL,  gladiotm.  N.  10,  iridis. 

voma  tecta.  ibid.,  ut  pine.-o,  AL,  ul  pinece  nuces.  AL,  v/ridl^iie.  Ibid.,  sapoiis.  AL,  om.;  al.,  ra^4>f^Mi 

Ibid.,  juglandes.   A|.,  gUmdes.  N.  %,  quaa  Laiine.  aeernmi  odoris,  sed  jucundi.  Il>ld.,  tneu.  Al.  add.  ; 

AL,  fiuod  Latine.  Ibid.,   iiuciclam.  AL,  nuclieam,  Meu  foiiis  pastinacee  simitibus.  IbiJ.,  CirdaiiionHinu 

Ibid.  loduet.  AL,  tfi^niL  Ibid.,  vesiit.  AL,  convestit.  AL,  add.  :  Vardamomum  kerha^  quamvuigus  fuutur* 

Ibid,,  ^i  ferenda.  Al«,  ^fi  ferenaa,  Nuni.  24.  avellanai.  S^m  vocal.  Num.  il,  fricalur.  AL,  conflricaiur.  N.  ia, 

AL,  aveilana.  Ibid.,  b«.  AL,  hmc.  N.  3^,  sunl  AL,  bulbl.  AL,  volvi;  al.,  violee.  N.  itf,  odoris.  AL,  dolo- 

sJiiL  Ibid.,  sirnui  yt.  AL,  wnel  ut.  Ibld.,  consuevit.  ris.  N.  10.  flexili.  AL,  flexikiU.  N.  Si,  lactit.  Al.,  /a* 

AL,coii»e/ii/;  aL,  convestit.  N.  28,  viserint.  AL,  vixe-  ctantis.  N.  24,  in  Gra*cia.  AL,Gried.  NMd.,  a  Gnccis. 

rtiiil.  Ibld.,  sunuiSerint.  Al.»  sumpserunt,  Ibid.,  jia*  n  AL,  o  Gro^cti  fiomen.  Ibid.,  boe  Romaiil.  AL,  nmie 

bueriqt.  AL,  Aaiuertiiif.  N>  3i,  Geruiaiiix.  AL,  Car-  ^  Homani.  Ibid.,  sumpium  motam  mentem.  AL,  sum* 

mafiiis.  |bid.,  seruntur.   AL,  scrvaniur.  Ibid.,  sicut  P'«">  ^o/aifi  mentem;  al.,  «umpla  pota  menfem.  Ibld., 

nux.  AL»  $icut  ficus.  N.  3i,  Gallicam.  AL,  galiicunu  et  nigrum.  AL  add. :  c  llanc  autem  |)«riti  lo(|uuiitur 

N.  33,  perliti.  AL,  perliniii.  Ibjd.,  p.iuaiitur.  AL,  pa-  escaiii  esse,  et  alirooniam  eolurnieum,  eoquod  na- 

tiebantur.  N.  34,  opprioieronL   AL.  comprimerent,  turali  quodam  temperameiuo  sui  eorporis  vlni  pabuli 

Nuni.  56, 10  parvulii.  AL,  fit  oervis.Ibid.,  disiinctio-  noceuiis  evitani;  etenini   n...,    mediciiias  plerum- 

nibus.  Al.,   dii/nettofti^af.   Ibid.,   leve.  AL,  lene.  que  ad  salubriutem  bumani  quoque  corporis  lem- 

N.  57,  jusia  aquam.  AL,oui.  |bid.,  tenerriuiis.  AL,  peratur,  ciii  videltcet  est  propriuni,  quanio  magis 

tenerrimus.  N.  38,  praecioere.  AL,  responsa  dare;  proprietate  natiirae  ad  cibmu  proficit,  quod  medici- 

AL,  pmcanere;  AL,  responsa  prmcinere.  Ibid.,  Con-  D^Ii  mano  coilvertilur  adsalulemri  Nuro.  25,  ut  no- 

atantis.  AL,  Cofis/anftni.  ibid.,  galla.  AL,  glandula^  xia^  berhas.  AL,  til  fiojctam  herham.   IM.,  eipri- 

N.  42,  prusiroa.  AL,  proxime.  N.  44»  amhusiae.  Al. ,  oiantur.  AL,  exprimitur.  N.  26,  sed  plariraa.  AL,  sed 

combustcB.  M.  46,  t  liaiu  dicuni  vocaiim.  AL,  tiiium  fnaxime.  N.  28,  gaibanuni  succus  est  feral«fi.  AL, 

dicunt  vocatum.  Ibid.t  levitate,  AL,  lenitate.  N.  47,  et  ^dd.  :  <  Gatbanus  est  geiius  pigmenti  albi  crescens 

tiii.i.  AL,  et  lilium.  N.  48,  vocatur.  AL,  vocari.  Ibid.,  iu  inonte  Aiiiomo  Syrias ;  alias  suceus  eat  ferutac*  • 

aUuatur.  Xl.fUbluatur.^.hU  leuta.  AI.,/eiitus.N.  55,  N.  20,  a  corpore.  AL,  corpoii.  N.  30,  simulaiiiem. 

acribe  iiibusu.  AL,  scnfre  buxo.  Nuin.  Li,  loMndrum,  AL,  smilaniem ;  al.,  add. :  Stiftu/aftfam ;  antkropos 

AL,  iorandeum.  N.  56,  surgant.  AL,  suraunl,  Ibid.,  ^ni"!  Grcece  Latine  dieiiur  homo.  Ibid.,  fuliis  l>eise 

ex  eo.  AL,  $x  ea.  N.  57,  sumptuiu.  AL,  lumpsil.  siiuilibus,  k\.^  Jolia  betce  smHta  habet.  N.  51,  facit. 

N.  58,  e  lentis.  AL,  et  lentis.  N.  S9,  arbor.  AL,  ar^  C  ^''>   prmstat.  ibid.,  appellanl.   Al.,  Meaiif.   N.  S3, 

4oi.  N.  01,  siinul^i.    ALt  simulatur;  aL,   similai.  propier  amaritudinero.  AL,  oropler  amarJlmfiiiem  i/i- 

N.  62,  appeltatur.  AL,  appetlantur.  N.  63,  lycbnuin.  cimus.  Num.  5ti,  adventu.  Al ,  ad  adventum.  N.  57, 

AL,  iignuiHf  M.  66,  pusiam.  AL,  pausiam.  N.  67,  ea-  nuucupatur.  AL,  nttftcupanftir.  Ibid.,  iderose  recludit. 

dero  tiif  AL,  tdem  et.  N.  68,  fit  oieum.  AL,  sit  oleum.  AL,  item  sero  ctaudit.  Ibid.,  pttta.  AL,  potata.  N.  58, 

Ibid.,  mjtibMS.  AI«,  ma^uriSf  N.  69,  amoriien.  AL,  geniilibus.  AL,  gentibus.  N.  39,  aspergebatur.  AL, 

amurcen.  N.  71,  ex  Arabia  Peiraea.  AL,  ea;  Arabiai  Oi^pergebantur.  Ibid.    volebat.  Al.,  vol^ant.   N.  40, 

farit^u^.  N.  72,  clonia.  AL,  (/onia.  Vuic,  ad  roarg.,  Pomum.  AL,  PoRiicum.  Ibid.,  rheu  autem  radix 

ro/ofita,  et  ex  coiijecluia,  cladunia^   aut  clodonia.  dicitur,  reubarbarum,  AL,  reum  autem  dietum,  quod 

Ibid.,  cui  probabitis.  AL,  Ctf/ui  natura  vrobabilis.  AL,  *i<  radiXj  reubarbarum.  ibid.,  barfoara.  AL,  barbunctt. 

cujus  mrabatio,  Ibid.,  levis.  AL,  Itnis.  N.  74,  feroinini  N.  4i,  calycolaris  quod.  A|..  ealyeuiaris  dicHur  quod. 

l^iini.jki.,  feminini  feresunt.  Ibid.,  in  iiguram.  AL,  m  /S ^ura.  Ibid.,   papaveris. 

Cav.  vni.  Num.  2,  aceris.  AL,  aerti.  Ibid.,  in  pul-  AL,  papaveri.  Num.  42,  saxiirag.i.   AL,  soMifragia. 

verem..  AL,  inpuivere.  Ibid.,  masculum.  AL,  maicn-  Ibid.,  sub  Alpibus,  aique  Galaiia  Asiae.  AL,  sub  Al- 

/ni.  N.  3,  tus  auiein  a  tuiidendo.  AL,  tus  autem  sine  Fi^ui  iialatioB  aique  Asioi.  Quod  fortasse  veratn  est ; 

ospirutiono  a  tundendo,  Ibid.,  dicitur.  AL,  dictum^  uani  aipes  pro  quibusvis  in<miibus  arduis  somi  solet 

oiui^sis  seqq.,  auialdum...  toliitur.  N.  4,  occuriaiit.  N.   43,  stiuguin.  AL,  stincum.  N.  44,  facii.    AL, 

AL,  accurrant.  N.  5,  inter.  Al.,  intra,  N.  6.  bdeliium.  adJ. :  Facit,  et  utUis  valde  ad  sanguinem  sUtgnandum, 

AL,  bdellia.  N.  8,  loliis  ad  juiiiperi.  AL,  (olia  eiusad  N.  45,  dicitur.  AL,  add.  :  IHcitur^  est  autem  apta 
junipeii,  Nuni.  9,  preditur.  Al.,n;ide/tfr.  N.  iO,  cin-  *.  tnedicis,  et  potu  sumpta  aufert  doiorem  cordis.  N.  47, 
nainonium.  AJ.,  ctniiamum.  Ibid-,  virgaruui.  AL,  i;/r-  ^  appellaiur.   AL,   oppellata.  Nuin.  50,  quas  a  Rema- 

gularum.  Ibid.,in  cr^s^iiudiiiero.  AL,  in  crassitudine.  n\<.  AL,  qua:  Bomanis.  N.  53,  senectonein.  Al.  ker 

N-  ii,  botroium.  AL,  botruosunu  N.  12,  purpnreis.  ^^f»  senectionem.  N.  54,  pulicarem.  AL,  puiicariam 


AL,  purpurei.  N.  13,  siiuu/ans.  AL,  simiians.  N.  14, 
eaiiidepi  regiooem.  AL,ea^effi  regione.  Ibid.,  viii. 
ALf  vitis.  |bid.,sincer4,  etc.  AL,  liitcerui...  iasiilla' 
tus...  admittui***^  resoiutus.  ibid.,  iusiiilata  aqua. 
AL,  insMiata  a^w.  Ibid.,  manu.  AL«pitt.ialM  in 


Ckp.  ik.  Nnm.  1,  eg  aiii^na  sui  caas9«  Ai*,  ex  #/i- 
tiua  eausa;  aL,  ex  a/i/i  cam^$.  Ibid.,  nomiaa.  Ai.,  no- 
mnibui.  Bl.  2,  coiiigitur.  Al.,  folligmr.  U)id.,  liuo. 
AL,  ii§no;  al.,  linum»  U»id.,  esse  be>ba.  AL,  esse 
herbam.  N.  o,  od<frati#siiua.  AL,  odorisbima.  ibid*, 
»imtllaii6.  AL,  simiioMi.  Ibid.,  odorem  bpnus.  AL, 
^r^m  bom$m,  Ibid.,  nosieis.  AL,  »oa  stfii.  N.  4, 
*Lro.  AL,  niaro.  Ibid.,  aoii.  Ai-»  charo.  Und.,  inceo 


N.  55,  ac  iegationibus.  AL,  ac  ligQmentis.  ibid.,  pn- 
riiicaliouibus.  AL,  thurifieationibus.  ibid..  geptitibiis. 
AL,  £fef{/i6iis.  tbid.,puia.  A L,  add.  :'Pro/icit  friiio- 
licis  si  bibalur.  N.  56,  el  i;pinusa.  AL,  add. :  c  Fun- 
geiis,  et  reiineiis,  vulnerans  appropinquaniem  siiH, 
ei  aduifco  denle  comprebendens.  >  M.  57,  cimicis. 
AL,  cimtcts  dicta.  Ibid.,  atque  cultis.  AL,  at^tte  fncui- 
tii.  N.  59,  liabet  autem...  digerit.  Ai.  otti.  digerit; 
al.,  digeritur.  Nnm.  00,  nominatur.  Ai.  add.  :  c  Esi 
.'luieiii  amaruin  gustu,  suave  odure,  (emperapientuin 
oorpori  pr^sians,  cujus  conlusa  folia  auferendis  do- 
lOTibus,  vei  coniusluni  corpornm  utilissima  compro- 
l)uniur.  »  N.  61,  .symphyion  Gr.Tce  dictum.  Al.» 
sympMtos  Grcece  aictus ;  al.,  symfhyium  inore  Laiino, 


4cu««  Ai.  am. ;  incendms^  ei  esi  virifm  ignew  ^mic--     u^  in  ^iiif  <eadein  vafieijKS  occurftt.  N.  02,  birta.  ▲!.» 


ttf 


A»  S.  ISIDORI  BTVMOLOAiAB  VARIAMTBt  UGTIONHS. 


831 


khfnda.  IftiM.  6S,  Mlidfi.  A1.,  poti0$  hif^.  IbidM  A  ciim  accto  Mrpemium  talnen  eonil.  >  Nttm*  iO, 

.^...-    A.    ^ja  .  .  *v- j. venenl»,  Al.,  00110110.  Ibiii.^oiirium.  Ah,  #tiri«;al., 

eitrum.  Ibiti.,  apium  proiuiit.  Al.,  tipium  ruia  progump 
Ibid.,  haesolebaat.  Al.,  hoe  toiebanL  Ibid.,  appom, 
A).,  apponara.  N.  U,  phaselum.  Al.,  pha»eb$.  N.  15, 
niajus.  Al„  m«/iit<.  Ibid.,  mirvuium.  Al.,  parvum, 
N.  17,  ocymniii.  Al.  add.  i  Grteoa  nomna  iunt,  origo 
eorum  ineerta.  Ibid.,  brassica...  AL  add*  ;  liroisica^ 
id  e$t,  aeanthi,  id  e$t,  viti$  alba.  Oli$alrum  §enh$  her^ 
bulm  LaUnm.  N.  iS,  el  e$ea.  Al.,  et  eetea.  Ibid.,  volno 
dicitur,  AL,  naminatur.  omiaso  vuIqo.  N.  10,  spino- 
atii,  et  asper.  Al.,  $pino$a  et  a^^per^,  N.  20,  capiiella. 
AJ.,  eapUula.  Ibid.,  carduua.  Al.  add.  :  c  Cardus 
genua  herbaa  apfm>s».  lltijtts  natura  mordax,  et  «ub- 
auatera,  frigidua,  et  indlgesius  siiccusjejus,  »N.  21, 
uruca.  Al.,  urica.  Ibid.,  sumpt^.  AK,  $umpto. 

Gap.  i|.  N.  f ,  quod  ei  eo.  AL,  quod  #o.  N.  5,  bip- 
poselinoii  quod.  AL,  hippo$elinaH  ttietum  quod.  N.  4, 
aeneciuiem.  Al.,  $§noetam.  N.  5,  acre.  AL,  ocri.  N,  6, 


locis.  AL  idd.  :  c  De  iina  radlee  mulias  et  ttnuoa 
fibras  mitt  t  seminls  pleiias,  in  siiminitaie  habfiia 
\  qiiosdam  corymbos  eanesceiiies  odore  gravi,  et  tub« 
dutcl.  i^uccus  ejus  in  aqua  coeta  a  serpentibus  per- 
cusaos  sanat;  sparsa  in  domo,  vel  tiioensa,  omnes 
serpenies  fogat.  »  N.  64,  rotund.i.  AL,  toiundam, 
Ibid.,  atqueJudaea.  Al.,  ve/ iltrf/M.Num.6.),  dauons. 
Al.,  dacm$  herba.  Ibid.,  bipalmi.  AL,  hipaimie.  Ibid., 
citocatia  diela.  AL,  dlodnfiam  dietam;  al.,  dtoeatia 
vocata.  Ibld.,  YocaiiL  AL,  voeat.  N.  67,  eapilius  Ve* 
neiis  vocatus.  AL^  capiUum  Venerio  woeatum»  lbid.« 
dirlapsos.  AL,  etap$o$.  Ibid.,  eoercet.  AL,  eooreeat. 
N.  68,  rubra.  AL.  rubea.  Ibid.,  perhibisiur.  Al.  udd. : 
c  Kst  et  utilis  pulvis  ex  ejos  radice  Aictus,  sive  in 
cibiiro  sumptuB,  sive  polul  datns  sd  eos  qui  rablem 
paiiuniur.  1  N.  69,  eflingeuflam.  AL,  effieiendam. 
N.  70,  descendunt.  AL,  deseenderunt.  Num.  7i,  ge- 
ntciiLKo.  AL,  genieutatoi.  Ibid.,  sicdicltur.  AL,sttfttl 


diciiur.  Ihid.,   homiiiibus.  AL,  in  omnibue.  N.  72,  n  Laiini  aniaum.  AL,  LaiiRi  nfi^sum.  Ibid.,  anethum. 
aduaiinncs.    AL,    adnotati&nes ;    al.,   adnodaiionee.  ^  AL, 


N.  73,  lucernitlem.  AL,  lucernarem.  Ibid.,  ad  lycbnia. 
AL,  ad  lucinium.  IbiiL,  prollciat.  AL,  fecuit.  N.  76, 
sttrgit.  AL,  eurgat.  N.  76,  colena.  AL,  eolora.  IblL, 
inrusum.  AL,  infnea*  Ibld.,  vinum.  Al.  add. :  c  Haec 
autein  herba  cal.da  est,  deducit  eiiam  phle|ma,  et 
niini^iiur.  >  N.  77,  diversi^  locis.  AL,  dieer$i§  tn  tocis. 
N.  78,  eadem  et.  AL,  idem  el.  N.  79,  vocant  quud. 
AL,  ifocant  propterquod.  Num.  80,  splravero.  AL, 
aspiraeere.  Ibid.,  Rpiaconquod.  AL,  apiago  dicta  quod; 
al.,  apiaeum  quod.  N.  81,  colocasia...  AL,  cahcaeia 
nomen  herbm,  N.  82,  nosiH.  Al.  oin.  Ibid.,  majoris 
Tirtutis.  AL,  tiiajor  urfids.  N.  85,  gladii  slmiiibtts. 
AL,  giadio  similiuus.  Ibid.,  thyrso  cuiiitali.  Al.,  m- 
6t/a/ii,  omisso  thyrso.  N.  64,  iappa...  AL,  lappagenus 
herbee.  N.  87,  staphys^tgria.  AI.  add.  :  c  Btapbysa» 
gria,  hoc  esi,  herba  quinque  digitorum  :  bujus  semen 
commasticattim  bumorem    niminm  capitis  deductt 

gusiu  amarum;  nascitur,  elc.  >  Ibid.,  in  loeis.  AL,      ,  ^ ^  ^^^ ,  _,^,^  _ 

/ons.omisso  in.  Ibid.,  sunt  simllla.  Al.,  «ni  ^ndlia.  C  cationes.  Al^^^^vocaiionairNuin.  •'bellura  anlM^^ 


fffteiAum  herba  hartulona  odarifera.  N.  8,  sed 
iitrui|ue  ferven!is<>ima  ct»mprohatur.  AL,  seduircequo 
ferventiuimiv  comprobantur.  N.  0,  levL  AL,  leni.  ibid., 
mifnta,  iiujas.  AL,  meiiia  genu$  herba  odonferep^ 
huju$. 

LIBER  DCCIMUS  0CTAVU8. 

Cap.  I.  Nuin.  i.  Bella  intuilt.  AL,  bellum  intuiiu 
Ibid.,  hinc  jam.  Al.,  hine  eiiam.  Ibid.,  orbis.  AL, 
«r6af.  N.  i,  ex  pradicto.  AL.  em  edicto;  al.,  espii- 
blice  adieia.  Ibid.,  non  de  legitiina.  AL,  non  Isgitima. 
N.  3,  paucis.  AL,  parvis.  Ibid.,  habetur.  AL,  haberi 
videtur.  Ibid.,  indieium.  AL,  dictum.  Ibid.,  concita- 
tio.  AL,  eoncitoti.  N.  4,  eerUnt.  AL,  eoncertant.  Ihid., 
poriavit.  AL,  poiiiriavii.  N.  0,  navium.  AL,  navibue. 
Ibid.^  eiEeraiii.  AL,  diu  egerant.  N.  6,  ttstimaut.  AL, 
axistmant.  N.  7,  quid  est  enim  tumulius.  AL,  quid 
e$i  enim  aUud  tumuttus,  Ibid.,  gravior  autem  est  tu- 
mulius.  AL,  gravius  autem  e$$e  tumultum.  ibid.,  va- 


fbld.,  petris.  AL  add.  :  c  Neceaulem,  nee  florem, 
iiec  seusen  habet  1  folia  Ipi^ius  in  superficie  viridia 
sunt,  subter  rnfa,  et  daumoaa,  spleuero  curat.  > 

Num.89,  quod  babeat.  Al.,  quod  (a/t>  herba  habeat. 
Ibid.,  ebrios.  AL,  ebrio$os.  Ibid.,  agrls.  AL,  agreoti- 
bu$.  N.  91,  quam  vitis.  AL,  ^tiom  ipsa  eitis.  Ibid., 
qusc.  AL,  qum  baecm.  N.  96,  tradit.  AL,  Iradidit. 
Ibid.,  galhanum  est.  AL,  galbanum  voeani.  N.  96, 
papyrus  dhtus.  AL,  popyrtim  dietum,  N.  97,  texuii- 
tiir.  AL,  lc^ttuiiir.  N.  90,  stantibus.  AL,  $egeti$  simi- 
tis.  Ibid.,  crassacst.  AL,  qro$$ae$t.  N.  10 J,  stagna- 
que.  AL,  $iagnisque.  N.  fOI,  ab  aqua.  AL,  ab  aqui$. 
N.  i04,  robur  omne  lignnm,  licet  sit  et  spedes.  AL, 
robwr  omni$  tigni^  eutit,  el  speeies.  N.  103,  utia  seissa 
fulia.  AL,  «ntfm  seissum  foltum.  Ibid.,  repHcata.  AL, 
riff  imptieata.  Ibid.,  pinna.  AL,  p#iina.  Ibid.,  avena. 
Al.  add. :  c  Avena  per  v  liiteram  herba  est,  per  b 
verum  lorum,  quo  equi  retlneniur.  Avena  berba  se- 
niinaiis  segeil  simiiis.  Virgiiius  : 

Urit  enim  liai  campum  seges,  urit  aveo«. 
roniiur  et  pro  caiamo  aliquoties.  >  Ibid.,  lolium... 
AL,  tolium  herba  amarissimi  $emini$.  N.  106,  flamma 
est.  Al.  add. :  •  Fenum^  (juod  est  palea,  per  e  solam 
scribendnui ;  foenum,  quod  est  Ipcrum,  per  o  et  e 
scribitur.  > 

Cap.  1.  Nuro.  2,  ab  oleribus.  A|.,  Qleribue,  omlsso 
ab.  N,  5,  vel  otcrum.  AL,  et  oterum.  Ibid»,  frutex 
caulis.  Al.  add.  :  f  Frutex  caulis  dlcitur.  Gaulium 
autem  aunt  genera  quinque,  \i  est,  Guroanum,  Pom- 
peianum,  Arcioum.  Sabellicum,  Brutium  >  N.  9, 
mulva  ex  pafie.  AL,  maiva  genu$  herbce  ttortutanm, 
queeexparte.  li>id.,  afferre,  AL,  auferre.  N.  7,  tenuL 
AL,  ienuior,  N.  8,  a|io  vero.  AL,  in  fitio  vero.  N.  9, 
in  ihyrsom.  AL,  in  thgree.  Ibid.,  napis.  Al.  add.  : 
c  H»c,  ut  auetores  alunt,  calidam  virtutera  babet,  et 
egehtur,  sed  stringit  uriuam  :  crtidupa  in  cibo  sum- 
ptum  stomacho  eoDtrarium,  semeii  autem  ejus  irltttm 


bettumauiem.  Ibid.,  slnt.  AL,  $unt.  Ibid.,  postea  et. 
AL,  posUa  detraeta  tiitera  d,  §t  mutaia  ^inb  dictum 
9$lbeltum.  N.  41,  geruntur.  AL,  oounlttr.  Ibid.,  fcede. 
AL,  fmda.  Ibid.,  junaebanL  AL,  hngebant. 
^Gap.  11.  Nura.  4,  adipiscatur.  AL,  odtptictiur.  Ibid., 
repellere.  kU^  empetlere.  Ibid.,  reportassc.  AL,  de- 
porta$$e.  N.  2,  ostentari.  AL,  oetentare.  N.  K.  conver- 
aione.  AL,  a  eanvereione.  Ibid.,  obtiuuit,  sed  fugavit 
exercitum.  AL,  o^ltVittil  «Mrctittm,  $ed  fugavit.  Ibid., 
liiperiitojudicio  bonoraretur.  AL.  tripartito  judieio 
oneraretur^  Ibid.,  nam  prlmum.  AL,  nam  primo.  N. 
4,  apud  Romanos  nio>.  AL,  Romanorum  mo$.  Ibid., 
vieisset...  eoroiiabatur,  Al.,  vtcisieal...  eoronabaniur, 
N.  6,  purpuream,  etpalmaum  togam.  AL,  purpurea, 
ei  patmata  toga.  Ibid. ,  sedebat.  AL,  $uper$edebat ;  aL, 
enpersederat.  N.  6.  rufo.  AL,  rtt4fO.  N.  8,  et  laborum 
jusla  divisione,  Al.,  et  tabore  justa  deei$ione. 

Cap.  111.  Nom.  l,^t  reeeptus.  AL,  et  reeeplui.  N.  - 
]v  2,  aquilam  ei  apparuisse  ferunt.  AL,  aquita  ei  appc^' 
ruisse  fertur.  Ibid.,  signa  coroitarentur.  AL,  stgnie 
eommiiieretur.  N.  5,  inoboata.  AL,  invaeata.  N.  4,  in 
cuiicio.  A L,  cttnclo,  omisso  tn.  Ibid.,  ut  inelius.  AL, 
ut  magis;  aL,  «I  majue.  N.5,  imaginibus.  AL,  agnU' 
nibus.  Ibid.,  perqum.  AL,  par  qua$.  Ibld.,  agaoacic 
AL,  agimeere. 

Ca».  IV.  Niim.  l,iB  bosiifli.  Al.,  inheete.  Ibid., 
convocabanlur.  Al.,  vocaAoiiittr.  Ibid.,  de  qoa.  AL, 
de  que»  It»id.,  PrepavtittS.  AL,  Penius.  N.  2,  quamque, 
AL^  quameunqua.fi.  3,  pr»  tttmttltu.  AL,  prm  eopia» 
rum  iNm Witt ;  aL,  pre  tmmnttu;  al.,  p.r  iumvtlum, 
Ibid.,  non  poierat.  Al.,  non  poierani.  Ibld.,  tuba  aa- 
tein  dicta,  etc.  AL,  tubam...  dictam...  tofam,..  ca« 
vam.  N.  4,  pneliam.  AL,  prmtia,  Ibld.,  ettjui  Bonitoa. 
AL,  eujue  $oau$.  Ibid.,  canit.  AL,  eanitmt. 

Ga».  V.  Nttm.  1,  arma,  et  tela.  AL,  arma  eum  teieu 
Ibid.,  (lereutiinus.  AL,  per^Hiimur. 

Gaf.  VI.  Num.  1,  aeeai.  AL,  deseem.  N.  2,  aliai. 


SS9 


AD  S.  ISIDORI  BTtMOLOGlAS  VARIANTES  LECTIONES. 


810 


AI.,  atibt.  Ibid.,  dicant.  AL,  vocoHt.  Ibid.,  ab  una. 
M.,  ex  una.  N.  4,  dlclaro.  Al.,  dktum.  Ibid.,  peelo* 
ribttfi.  Al.,  pecanbui,  N.  6,  yocalur.  Al.,  voealm.  N; 
8,  Tranquilliis.  Al.,  TranquUlinui.  Ibid.,  procucurrit. 
AL,  prcBCurriL  Ibid.,  ductum.  Al.,  datum  e$t,  N.  9, 
m  aut...  gladionim.  AI.,om.  Ibid.,  vocant;  aL  add. : 
Yocani^  et  ea  signa  portari,  ne  aut  utum  perderel  belti^ 
aut  vacam  aipectum  amitteret  gtadierum;  aL,  emine" 
ret  prt>  amitteret, 

Ca».  VII.  Num.  1,  bastile.  AL,  haitiiia.  Ibid.,  snm- 
psil.  AL,  iubiumpiit.  N.  2,  acula.  AL,  acuto.  Ibid., 
esi  enitn  cnnus.  AL,  eit  enim  conitiis;  aL,  est  enim 
contui.  N.  5,  hastae  sunt.  AL,  amitei  tunt.  Ibid.,  lu- 
nnto.  AL,  Umato,  Ibid.,  Grsecis  apluslria  dicuntur. 
AL,  GriBci  aheitria  dictmt.  Yiilcanius  conjicit  &iro- 
X^ffTocec.  N.  6f  qno  media  hasta  religatur.  AL,  qno  in 
medio  haitcereUgatur.  Ibid.,  et  jacitur.  K\.,jaeutetur; 
al.,  ti/  icilicel  jacutetur;  aL,f<  jaeulatur.  Num.  7,  in 
longitudine.  AL,  t*i  longitudinem.  Ibid.,  nuse  jacta 
quidem  non  longe.  AL,  qute  jaetu  non  quidem  tonge. 
N.  8,  jaculari  potuisse.  AL,  jaiuloiie^  omisso  potuii- 
sf.  N.  10,  mustela.  AL,  muiteium.  N.  11,  hastile 
amentatum.  AL,/ra<(i/fs  amentata. 

Cap.  VIII.  Num.  I  et  2,  pervolent.  Scapios.  AL, 
prmotent  haitai.  N.  5,  qua  figit.  AL,  quo  figit;  al., 
quod  figil,  Ibid.,  infundit.  AL,  effundit, 

Cap.  IX.  Num.  1,  tbcc;)e.  A\.,theca.  N.  4,  intra 
qoas.  AL,  inter  quai,  Ibid.,  Yocat.  AL,  vocant, 

Cap.  I.  Nuin.  i,  emittanlur.  AL.  add. :  c  Harum 
11SUS  primum  in  insulis  quae  Baleares  dicuntor  inven- 
tos  est.  Virgilius  :  Balearis  verbera  fund».  i  N.  2, 
coliigatis.  AL,  coUeciii, 

Cap.  XI.  N.if  roanu.  AL,  manibui.  Ibid.,  irrupturis 
fenesiram.  Al.«  irrumpit  ae  fenearam,  N.  2,  deniissiis. 
AL,  iftmtiiiij.  Ibid.,  ietus.  AL,  ;m/im.  N.4,  similis 
.flt.  AL,  itmiit«itl. 

Cap.  XII.  Num.  4,  cujuB.  AL,  de  quibui,  N.  6, 
quasi  panra  non  clypeus.  AL,  ^uait  panui  ctypeue; 
al.,  quoii  parva^  hinc  non  ctypeui,  Ibid.,  in  testudinis 
niodum.  AL,  intenudiniimodo, 

Cap.  XIII.  Num.  i,  Tocatur.  AL,  voeata*  N.  S, 
sqiiamx  piscis.  AL,  i^aiamariim  pticii. 

Cap.  XIV.  Nuro.  i,  dicuDt.  AL,  om.  N.  2,  corvatura. 
AL,  curvata, 

Cap.  XV.  Num.  i,  forus.  AL,  forum,  Ibld.,  dictus. 
AL  add.  :  Vel  a  Phoroneo  rege^  qui  primui  Grmcii 
legei  dedit.  Ibid.,  ct  prorostra.  AL,  et  roitra,  N.  2, 
\ocaiur.  AL,  voca/a.  Ibid.,  praepoiiitur.  AL,  propo* 
nitur,  N.  4,  de  quo.  AL,  de  qua,  N.  6,  qiiasriintur. 
AL,  re^uirtinfttr.  N.  7,  qua  petitur.  AL,  ^iiam  petitur; 
9i\,^quapetitur,  N.  8,  vocantnr.  AL,  vocari,  N.  10, 
obtegunt.  AL,  opprimunt. 

Cap.  XVI.  Num.  S,  Lydii.  AL,  Lydi;  al.,  Lydioi.,. 
tranirenai,,,  comediiie,  Ibid.,  iransveii».  AL,  trani" 
euntei.  Ibid.,  cesserat  regni.  AL,  cenirat  regnum; 
al.,  sticcmiraf  tn  regno.  Ibid.,  a  Lydis.  AL,  a  Ly- 
diii.  Ibid.,  reputat.  AL,  reputanl ;  al ,  deputant;  aL, 
deputabant.  N.  3,  respicienda.  AL,  dapicienda, 

Cap.  XVII.  Num.  2,  in  jocis..Al.,tii  toeii,  lbid.,ve- 
renda.  AL,  pudenda;  aL,  verecunda, 

Cap.  XVIII.  N.  1,  quinque;  salius.  AL,  ^icm^iie,  td 
eM^  ialtui, 

Cap.  XXI.  N.  i ,  jaculom.  Al. ,  jaeulatum, 

Cap.  XXIII.  N.  i,  yocatur.  AL,  vocata,  Ibid.,  inni- 
tuniur.  AL,  innitent;  al.,  titvj(en(. 

Cap.  XXIV.  N.  1,  abigere.  Al.,  ambigere.  Ibid.,  loc* 
tantium.  AL  add.  dtciiui. 

Cap.  XXV.  N.  i,celebrabaotor»  AL,  ce^^rotilor. 

Cap.  zxvii.  N.  1,  gentilium.  AL,  aMliHm.  Ibid., 
usus  reatos.  AL,  tmii  Attjftii  r«aitti.  N.  2,  depoian- 
tur.  AL,  d^poia^anlttr.  Ibid.,  Stesicboros  docet«  Al., 
hiitoria  docent,  ibid.,  sed  et  Neptunus.  Al.,  ud  et 
NeptuHo.  lbid.,equeslris  est.  AL,  egHeilrti  iuduiett; 
al.,  equeBtrii  ludi  eit,  N.  5,  circuibanL  AL,  circum' 
ibanl,  Ibid.,  cnrros  agitanies.  Al.,  curitti  agitante», 

Cap.  XX  VIII.  N.  i,  quod  non  putaverint.  AL,  quod 
Non  pKlavirifnl;  aJ.,  quad  nonnuiii  putaveriml,  Ibid., 


Aequosolent.  AL.  e^ut  lo/eitl.  N.  %  eipcom  metas. 
AL,  eirca  metai,  Ibid.,  currant.  AL,  ciirri6aiiL  Ibad», 
opere  magic»  artis.  AL,  opera  nuigiem  artiM.  Ibid», 
recognoscitur.  Al. ,  reeognoieuntur, 

Cap.  XXIX.  N.  l,carceres.  AL, corcer.  Ibid.,  ascri- 
bimt.  AL,  airrl^vnlttf. 

Cap.  XXX.  N.  i,  designarL  AL,  dniguare^  Ibid.» 
quod  aliquL  W.^quod  aliquii. 

Cap.  XXXI.  Num.  I,  violenta.  AL,  vtolefili.  Ibid., 
^gypto  nocoisset.  Al.,  jEayptum  noemaet,  Ihid., 
sacravii.  AL,  eoiiMeravti.  N.  2,  siiperpositum.  AL, 
ittperfmineiu.lbid.,  atque  ignis  .  AL,  atqueignem, 

Cap.  XXXII.  N.  I.  coercentur.  AL,  eoereerentur, 
Ibid.,  mittatur.  AL,  emittant, 

Cap.  xxxiii.  N.  i,  dictos.  AL,  dicitur,  Ibid.,  agatt 
et  regat.  AL,  agat,  uve  regat.  Jbid.,  ferit  ut.  AL,  fe- 
rit  dedmu»  ut,  N.  2,  dicaios  est.  AL,  dictm  eit. 

Cap.  xxxiv.  N.  2,  dasmonicuin.  AL,  dafmoiiiaciriii. 
Ibid.,  primo  JunooL  AL,  primum  Junoni, 
»     Cap.  XXXV.  N.  i,  habere.  AL,  habere  multai.  N.  S, 
applicuiL  AL,  appticavit. 

Cap.  xxxvi.  Num.  i,  sacravernnl.  AL,  eamecraue^ 
runt.  N.  2,  senectam.  AL,  ecnectutem, 

Cap.  xxxvii.  N.  1,  pr«seniium.  AL,  poleniittflt. 
lbid.,est  creta.  Al.,  eii  ardtti;  ai.,  e»l  ocitti;  aL, 
eil  eerta  nuta, 

Cap.  xxxviii.  N.  i,  dicunt.  AL,  iftcutilttr.  Ibid., 
usqiie  ad.  AL,  videticet  ad, 

Cap.  x\xix.  N.  1,  desiliebat  sive.  AL,  dedliebai^ 
et  eurrebatiive.  Ibid.,  transiliebat.  AL,  riorirm  Iroiu- 
iiiebat, 

Cap.  XL.  N.  i,  curritur.  AL,  carrilttr  iier.  Ibid., 
parte  corrunt.  AL,  parte  eurritur.  Ibid.,  et  horoinL 
AL,  el  hominii, 

Cap.  xli.  N.  2,  roseos  MartL  AL,  roieoe  currere 
Jf arli.  Ibid.,gaudet.  AL,  gaudeal,  Ibid.,  Iri  aacro^' 
▼erunt.  AL,  Iri  iacrificaverunt,  N.  3,  speciatione» 
AL,  exipcciaiiono.  Ibld,,  noroina  iroroonda.  AL,  fw- 
mtna  immttnda. 
G  Cap.  xlu.  N.  2,  prostarent.  AL,  proiternerent ;  aL, 
proUernerentur;  aL,  proitrarentur,  Ibid.,  vilitatem. 
AL,  levitateM,  Ibid.,  rapiant.  AL,  recipiant, 

Gap.  xliii.  N.  i,  quod  pulpitum.    AL,  qtu  putpitu». 

Cap.  XLiv.  N.  I,  corooidi  et  tragosdi.  AL,  comici  et 
tragici. 

Cap.  xlvi.  N.  i,  atque  gestu.  AL,  aut  geitu ;  at., 
aui  geitii.  Ibid.,  canubaot.  AL,  eanebant. 

Cap.  xlix.  N.  i,  pronuntiaret.  AL,  proNHnltato. 

Cap.  l.  N.  iy  quique  priroo.  AL,  ^tttM^ttC  prtmoi. 

Gap.  li.  N.  i,  corporis  floxu.  AL,  fluiu  corporie; 
bL,  luxu  eorporii.  Ibid.,  immolabant.  AL,  immoiave- 
runt,  Ibid.,  illi  per  fleKiim.  AL,  iili  peituxum.  Ibid., 
dissolutis.  AL,  diaoluti.  N.  2 ,  et  inodis.  AL,  et  mo- 
dulii,  Ibid.,  odisse.  AL,  odire,  Ibid.,  qiiornm.  AL,ch;ki. 

Cap.  lii.  N.  1,  condiscant.  AL,  addiuant. 

Cap.  lhi.  N.  I,  ab  Occidentis.  AL,  de  Oecidentis. 
Ibid.,  babilioribus.  AL,  levioribui,  Ibid.,  inibant  po-. 
gnam.  AL,  inibant  pugnai.  Ibid.,  alierius  morteio. 
jv  AL,  atteriui  morte,  Ibtd.,  perimerct.  AL,  perderel. 

Cap.  liv.  N.  i,  insequentc.  AL,  imiitente. 

Cap.  lv.  N.  1,  ferirei  reti.  AL,  feriret  rete,  Ibid., 
exsuperaret.  AL,  iuperaret, 

Gap.  lvi.  N.  i,  laqueariorum.  AL,  taqueatorum. 
Ibld.,  prosternere.  AL,  proitrare, 

Cap.  LVii.  N.  i,  quam  reliqua.  AL,  quam  reliqua. 
Ibid.,  nuncupati.  AL,  vo^aii  inni. 

Cap.  lviii.  N.  i,  emissas.  AL,  miaai. 

Cap.  lix.  N.  i,  sed  de  d»monom.  Al.,  led  et  dcp- 
monum.  Quod  elegantius  esu  Ibid.,  esse  debet.  AL, 
eiic  habet, 

Cap.  lx.  N.  i,  10  otio.  AL,  initio, 

Cap.  lxii.  N.  i,  calcatur.  AL,  eateetur.  Ibld.,  per 
calculas.  AL,  per  caitei, 

Cap.  lxiv.  N.  t,  ternariis.  AL,  trinariie, 

Cap.  lxy.  N.  i,  trio.  AL,  irtino.  Ibid.,  TOcabanL 
AL,  voeant. 

Cap.  ulyj.  N*  i,  els  Jactu.  AL,  eii  in  aetu;  al.,  m 


841 


AD  S.  IS1D0R1  ETTMOLOGIAS  YARIANTBS  LEGTIONES. 


m 


jMelum;A\,^  m  m  jadu.  Ibid.,  bonuro.  Al.,  bonU 
Cap.  isjiu  N.  1,  rooventur.  Al;»  movelnmiwr, 
Cap.  LXTiit.  N.  i,  legibus.  Al.,  a  tegibus. 
Gap.  liix.  N.  I»  iradit.  Al.,  tradidu.  Ibid.,  vimis. 
Al.,  mtaees.  Ibid.,  geniiii»  superaddita  iibne.  Al., 
geminam  suppraddita  libram,  N.  2,  arenala.  Al.,  are' 
naria.  Ibid.,  in  grege.  Al.,  m  Grteeia.  Ibid.,  lusuro* 
que  Inire.  Al.,  /u«ii  tmre.  Ibid.,  pilam  feriunt.  Al., 
palam  feriunt.  Ibid.,  qoi  pila.  Al.,  qui  pilam* 

LIBER  DEGIMUS  NONUS. 

Gap.  1.  N.  1,  bujuscemodi.  AL,  hujusmodi,  N.  2, 
generaliter  vocatus.  AL,  generale  nomen  voeatur,  N«  4^ 
vo<^tor.  AL,  voeatui.  Ibid.,  tubex.  AL,  vibex.  N.  7, 
Graeco  serroone.  AL,  Gr<Bco  nomine.  N.  8,  naviro. 
AI.  navm,  Ibid.,  gnavum.  AL,  gnarum,  N.  iO,  dtir- 
conem.  AL,  dueonam;  aL,  dulconem,  Ibid.,  dicitur. 
Al.  oro.  Ibid.,  transibit.  AL,  traneivit.  N.  12  ,  Hora- 
tius.  AL»  Horatius  ait.  N.  iS,  dictae  abeo.  AL,  voca- 
taabeo.  Ibid.,  collidaniur.  AL,  «itdamur.  N.  44, 
droroo.  AL,  dromon;  aL,  droma.  Ibid.,  decurrendo 
dicitur.  AL,  deeurrendo  diciui.  Ibid.,  vocaut.  Luc, 
voconl,  «tve  a  dromelts.  N.  i5,  calones  qui.  AL,  ca- 
lone$  wnicutasqum.  N.  20,  ex  iis.  AL,  ab  hi$.  N.  21, 
contecta.  AL,  cpiilexla.  Ibid.^  de  quibuS.  AL,  de  quor- 
libu$.  Ibid.,  gens  ,  inqoit,  AL,  genu$  ,  tii^vti.  N.  22, 
eeloces.  AL,  eeloneu  N.  23,  et  penieres,  ct  liexeres. 
AL,  el  penltremes,  et  hexireme$;  al.,  el  penteremee,  et 
hexireme$.  N.  24,  est  eniro  lalus.  Al.,  efl  enim  funi$ 
latu$.  N.  25,  caupilus.  AL,  caupillu$;  al.,  eaupotu$; 
al.,  eaupului.  Ibia.,  linter.  AL,  /tiilnf.  Ibid.,  quo  in 
Pado.  AL,  qua  in  Pado.  N.  26,  conlecia.  Ai  ,  coniexta. 
N.t7,cavato.AL,  cavattB.  Ibid.,  capiant.  K\.,capiunt. 

Cap.  II.  Num.  i  ,  cumba.  AL,  egmbo^,  Ibid.,  quod 
aquis.  Al  ,  quo  aqui$,  N.  4  ,  de  qiia.  AL,  de  quibus. 
N.  5,  remiges  quod.  AL,  remt^ee,  dieta  quod^  omisso 
dicta  post  $int.  N.  6,  et  decutieiKiis.  AL,  el  discuiien- 
di$.  N.  7,  per  tropom.  AL,  per  tropum  ab  animatiad 
anhnaL  N.  9  ,  arbor.  AL,  arW  navit.  N.  9,  Giiina... 
mali.  Aiii  bxc  verba  referuntnum.  seq.  post  irahun- 
tur,  Ibid.,  babeant.  AL, Aaftenl.  N.ii,arbor.  AL,ar^or 
iiaots,  Ibid.,  deligaium.  AL,  dieligaium.  Ibid.,vinci». 
AJ.y  junelas;  al.,  junctumest.  N.  iZ,  in  maiiu.  AL,  in 
nave.  Ibid.,  bal)eas.  AL,  habe$.  N.  i4,  aduiiras.  AL, 
adunca$,  N.  i5,  apud  Graecos.  AL,  apud  Hebr<Bo$, 
N.  iGySubdocuntur.  M.^reducuntur;^\.^$educunlur. 

Cap.  III.  Num.  5,  coinmentatum.  AL,  commenda^ 
tum^  N*  4,  siopparum.  AL,  itpartcm. 

Cap.  IV.  Num.  i,  retes  tendantiir.  AL,  relia  len^ 
dautur^  N.  5»  si  veli.  AL,  $i  velis.  N.  4,  a  lortu.  AL, 
a  tortura,  N.  6,  qui  cort.ibus.  AL,  ^iio  cornibus;  al., 

r?  eorjit^ns.  Ibid.,  et  retroverso.  AL,  retro  et  ver$o. 
7,  anquina  quo.  AL,  an^tctita  funi$  navis  e$t  quo. 
N.  8 ,  qoo  deligata.  AL,  ^tca  deiigala,  Ibid.,  de  quo 
Yalgtua.  AL,  de  quo  YirgiUu$,  N.  9,  deligare.  AL, 
retigare,  N.  iO,  catapirales.  AL,  cataporates;  al.,  ca" 
taparate.  Ibid.,  iinea.  Vulcanius  censet  legendum 
lina.  Ibid.,  tentatur.  AL,  probatur,  Ibid.,  honc  cata- 
piratero.  AL,  Attiic  cataporatem.  Ibid«,  deferai.  AL, 
defert.  Ibid.,  rodiss.  AL,  rtiilte. 

Cap.  V.  Num.  i ,  retes  vocal».  AL,  reiia  voedta, 
Ibid.,  dicimus  foncs.  AL,  dici  fune$.  N.2,  piscatoriae 
retis.  AL,  pi$eatorii  retis.  N.  o ,  nassa  cassis.  AL, 
na$$a  es  viminibue  tflnquam  rete  contextwn  cassis,  N.  4, 
coitopeoro  retes ,  qua  culices  excliiduntur  iii  inoduro 
tentorii  quo.  AL,  conopeum  e$t  rete  in  Sthnilitudinem 
tentorU  eontextum  propter  mu$ca$,  et  cutices  excludeu' 
doe^  quo,  Ibid.,  copiosi.  AL,  eojnoee,  IbiJ.,  conopeum 
dicitur.  AL,  conopea  dieitur.  Ibid.,  nam  Canopea.  AL, 
iiam  Coiiopea. 

Gap.  VI.  Num.  i,  farJendo  ferro.  AL,  faciendo  fer- 
rum,  N.  2,  auctorem.  AL,  duetorem.  Ibid.,  cremato. 
AL,  erematur,  N«  4,  jtidicio  paret.  AL.  iniudicio  ap' 
porel.  N.  5 ,  el  flaroma.  AL,  ei  flammis.  N.  6  ,  Grs- 
cuiD.  AL,  Grcscum  nomen.  Ibid.,  a  cauro.i.  Al.,  a  cau- 
m/tie,  id  est^  a  ealore,  N.  7,  ad  convincendum  litiga- 
torem,  ot  poitt  quaiit:)libet  saecula  lixumque  lapidero 
liinitem  esse  cognoscant.  AL,  ad  convincendum  /tlt« 

Patrol.  LXXXII. 


gatorem  ,  icl  fixum  lapidem  po$t  quanlatibet  eascula  /t- 
imlem  e$se  agnwcant;  aL,  ad  eonvincendum  litigato- 
rem  po$t  quantaUbet  $<iecuta,  ut  fixum  tapidem  limitem 
e$§e  agnoscant, 

Cap.  VII.  Num.  i,  a  cudendo.  AL,  a  coedendo,  Ibid., 
tendatur.  AL,  tundatur.  N.  2 ,  marcus  roalleus.  AL, 
mareitltis  maileus.  Ibid.,  martellus  mediocris.  AL, 
marcaltus  mediocris.  N.  3,  forvuro.  Al.,  formum,  N.  4, 
oiBlum.  AL,  citium, 

Cap.  viii.  N.  i,  quasi  sapiens.  Al.,  ulsapfetis.  N.^, 
maebioiies.  AL^  maitonei. 

Cap.  IX.  N.  i,  descriptio.  AL,  diecretio. 

Cap.  X.  N.  i,  vel  structio.  AL,  vet  instruetio.  Ibid., 
ctcohaerere.  AL,  vel  cohcerere,  Ibid.,  et  intinctio. 
AL,  ec  tnsltnclio.  Ibid.,  inaqua.  AL,  tn  agtiam.  Ibid., 
striciura.  AL,  instructurd;  al.,  in$tructa.  N.  5,  fluvia- 
tilis.  AL,  fiu»iati$,  N.  4,  in  ligno.  AL,  in  tigno.  N.  6, 
luortalilaie.  AL,  mordacitate.  Ibid. ,  et  moUitie,  AL, 
el  moititia.  Ibid.,  feritur.  AL,  frieatur.  N.  8 ,  con- 
cbleatius.  AL,  coehleatiue.  N.  9,  a  colore  avis.  AL, 
a  cotoreavium.  N.  i2,  incorrnpti.  AL,  tncorruplt  per» 
manenl.  Ibid.,  scalpii.  AL,  leu/plu  N.  i5 ,  gfobus. 
\\,,gilbu$.  Ibid.,  struciura.  AL,  slricelttrM.  N.  i4, 
butic  afstate.  AL,  hie  osetate,  Ibid.,  domorum  ,  ficti- 
iiom.  AL,  domorum  potesi,  fictiiium,  Ibid.,  coclilibus. 
AL,  coeiti.  Ibid.,  imbricibus.  AL,  tmfrrtcttlii.  N.  i9, 
calx  viva.  AL,  caicie  viva.  N.  20 «  cognatum.  AL» 
a^naittm.  Ibid.,  e  lapide  speculari.  AL,  lapi$  est  epe- 
culari$.  N.  21,  adhasrendo  in  fabricis.  AL,  adhmendo 
fabricie.  Ibid.,  relinqual.  AL,  relinquetur,  N.  22,  ra- 
lio.  AL,  ilrucito.  Ibid.,  genera  rotundarum.  AL,  ge* 
nera  cotumnarum.  Ibid.,  Corinlblae.  AL,  Corintnicm. 
Ibid.,  crassiludinis.  AL,  jfroiitittdinii.  N.  23,  fol- 
turae  sunt  columnarum.  AL,  fulturce  suarum  eolumna- 
rum.  ibid.,  ^uas  a  fuudamentoconsurgunt.  AL,  quibus 
a  fundamentts  surgunt.  N.  24  ,  est  Graecum,  AL,  eil 
Grcecum,  id  esi,  $upermis$a.  N.  26,  calce  admista.  AL, 
catce  admisto,  N.  27,  quos  in  iiavimentis.  AL,  ^jrMOi 
pa&tmeniti.  N.  29 ,  mittere  est.  AL,  mittere  dicunt. 
Ibid.,  modi  quique.  AL,  modt  ctti^ue  ca«i(r.  Hucusque 
parte$  construclionis  sunt, 

Cap.  XI.  Num.  i ,  bqc  usque...  venustate  xdificio- 
rum.  AL  om.  Ibid.,  iliud.  Al.  om.  Ibid.,  tectorum 
aoro.  AL,  lec<orttm  cau$q  auro,  Ibid.,  et  coloruin  pi«- 
cturae.  AL,  ei  colorum  pietura, 

Cap.  XII.  Num.  i,  ut  Lucilius.  AL,  ttlLttcttti.  Ibid.» 
-iaqueariuni.  Al.,  laquearium  famt, 

Cap.  xiii.  Num.  i,  quls  auiein...  excogiiaverit.  Al., 
^ut  attlem...  excogitaverunt.  Ibid.,  erodei.  AL,  erodit, 

Cap.  XIV.  N.  1,  tesselli  autem  a  tesseris  nominati. 
AL,  tessella  autema  tesseris  nominata. 

C.\p.  XV.  Num.  i,  Latine  est  pingere.  AL,  JLatine 
effingere.  Ibid.,  plasta^  est.  AL;  ptastis  est, 

Cap.  XVI.  Num.  i,  babeniia.  AL,  per  $e  habentia.  N. 
2,  uinbra  bominis  lineis  circumducta.  AL,  ttm6ram  /jo- 
minxeiineis  circumductam.  Ibid. ,  complent.  AL ,  imptent. 

Cap.  XVII.  Nuni*  1,  coloresauiem  dicii  suiil,  quod. 
AL,  colores  autem  dietoe,  quoi.  Ibid.,  quod  in  iniiio. 
A L, (^ttod  tntlio,  N.  1,  primi  Grxci.  AL,  prinmm  Grce^ 
ci.  luid.,  traduntur.  AL,  ereduntur.  Ib.d.,  proprio. 
AI.,  proprtttm.  N.  8,  eleplianlos.  AL,  elephantes.  Ibid., 
obruuniur.  AL,  o^ruttnl.  N.  ii,  in  aurariis.  AL,  in 
aureis.  N.  12,  in  auii  colorem.  AL,  tn  attrettni  colo- 
rem,  N.  i5,  in  jus  idein.  AL,  in  va$  idem,  N.  iG,  c;e- 
rulique.  AL,  casruteique,  Ibid.,  mirabilem.  Al.,  mira- 
biie,  Ibid.,  spuina.  AL,  epumee.  N.  i7,  pluriniis.  AL, 
pliiribu$,  Ibid.,  aedificata.  AL,  cedificato.  ibid.,  quaa 
ruiMura.  AL,  auod  fumum,  Ibid.,  admiscent.  AL, 
mi$cent,  Nuiii.  i9,  nam  sL  Ai.,  nam  it  et,  Ibid.,  silis 
boni.  AL,  $Hi$  bonce;  al.,  siiieis  bonw;  aL,  it/icii  bene. 
N.  22.  illuminantur.  AL,  tuminantur,  N.  23,  inde 
spiraminis.  AL,  in$piranuni$.  Ibid.,  aceto  adiiDisto. 
AL,  aceto  admi$tum, 

Cap.  xviii.  Num.  i,  instructuraro.  Al.,  tnnrttclttra* 
Ibid.,  binum  pedum.  AL,  ^tnomm  pedttm.  Ibid^, 
acuiiiinibus.  AL,  cacttmini^Ki.  N.  2,  ruunt.  AL,  ittnl. 
N.  3,  geiiere.  AL,  a  genere,  Ibid.,  triidit,  id  est, 
includit.  AL,  trudit^  et  detrudit,  id  eil,  incltidit.  Ibid., 

27 


S45 


AD  S.  ISIDORI  ETTMOLOGIAS  YARTANTES  LECTIONBS. 


S44 


martellas.*.  «machinsi...  Al.  :  t  Mart^fhis  medlocris 
mslteut  dtdds  ftr  dlmhiatioimfi.  MaehSiies  diell  a 
■meiiinis,  io  (nnbvs  insistMt  pr^fHm  aKHudiiiem 
psrietum. »  N. «,  e  enndende.  AL,a  ifewdmJe»  idesr, 
ateendendo  voeaim.  Ibid.»  significat.  Al.,  tlpifiemi* 

Cap.  iix.  N«m.  4,  eicai  6lemei»ie»  AV.,  $im  tU' 
wimiimn,  N.  ^,  eoemit.  AI.«  emtjwfmuo',  vd  i9mm. 
N.  8|  eommietiim  dieitor.  Al.|  ^oiMiJiiMoni!  dtVWNiiff* 
N.  9,  Perdix  quidam.  AI.9  Perdieet  quktam.  IbM.,  de 
ferro.  Al.»  e  ferro.  Ibid.,  armarerii.  Al.»  ormeflf. 
Ibid.,  eieolatos.  Af.,  f»uiaiim.  ibid.,  ei  In  GHkhim 
venit.  Al.,  et  inde  Cilidam  vmU,  N.  10,  IwfeB  medi». 
Al.,  hujumodi.  Ibid.,  cireinl.  AL,  ^^i.  Ildd.,  in 
cujtts  medim».  Al.,  in  cuju»  «edrt.  Num.  II,  #(oasi 
suecorris.  AL,  fuasi  niemri»,  Ibid.,  pemmm.  AK, 
ffktnum.  N.  12,  dtcebeol  pennas,  nen  pinnas.  Al., 
pimas  dlcebanl,  non  ftemae.  N.  tS,  nomen.  Al.  om» 
Ibid.,  ex  erersa.  AI.,  es adverta»  N.  15,  sealpms.  Al., 
sealprum;  al.,  tcalpirui.  Ibid.,  eit  aptus.  Al.,  eit 
apium.  Ibid.,  dlminulivum.  Al.,  diMlmflifiii.  N.  45, 
scobina.  Al.,  icofina.  Ibid«»  lerendo.  Al.,  keertndo. 
Ibid.,  faciat.  Al.,  faiM,  Ibid.,  galla.  Al.,  GaHia;  al., 
om.  ibid.,  guvia.  Al.,  qulvia;  al.,  ^a^ie. 

Gap.  XX.  Nom.  1,  ordisse.  Al.>  ordmoifff.  N.  2, 
inYenit  oronia.  AL,  im^^tl  9mc  omnia, 

Cap.  XXI.  Num*  1«  eet  sacerdotatts  lloea.  AL,  eif 
tunica  sacerdotaH$  linea,  Ibld.,  nuncupalur.  AL  add. : 
Poda$  enim  Grwei  fede$  dieml :  hwc  vuigo^  etc;  aL, 
et  nuncupalat  quam  vuigo.  Ibid.,  camisia  Yocatur. 
AL,  eamitiam  voemt,  N.  2,  videreniur.  AL,  videan' 
itcr.  N.  5,  est  ex  bisso.  Al.,  e$tf  ^od  Grteci  imam^ 
Latini  galeam  teeani,  ex  bi$$o.  Ibid»,  spbttra  medta 
/Cepui.  Al.,  $ph(gra  mediKm  eaput,  fbid.,  galeriam. 
AL,  galeam.  N.  7,  Uel  teirapmmaton.  AL,  Dei  illud 
inejfabHe  letragrammatm.  N.  8,  feminalia.  AL,  fe- 
moratia,  Ibid.,  velabantur.  AL  add.  :  veiabantnt; 
badin  enim  Hekraice  limm  dicitur. 

Cap.  XXII.  Num.  I,  stcut  tegumen.  AL,  ^icefi  tegu»' 
menta,  Ibid. ,  qnn^i  intumeniuin.  Al. ,  quaei  intu* 
mmtum  amietm.  N.  2,  sed  et  haee.  AL,  $ed  et  hoe, 
Ibid.,  sermonis.  AL,  lermones.  N.  5,  lauiior.  AL, 
lautiue.  N.  4,  venditantur.  AL,  eend/emilttr.  N.  5,  pe- 
risoma.  AL,  pensomeiom.  Ibid.,  e  foliie.  AL,  de  fo- 
^$.  Ibid.,  velaronL  AL,  velabanl;  ^L,  veiavemnt, 
N.  6,  ejectionem.  Ai.,  dejeeiionem,  N.  7,  profusior 
sit.  AL,  profu$ior  e$t,  Nunt.  8,  manuleata.  AL,  me- 
mcleaio,  N.  9,  davie  ex  purpura.  AL,  clavh  ei  pur^ 
pura.  N.  10,  aiiimus  augesceret.  AL,  enimos  augeret, 
Ibid.,  proponi.  AL,  vonL  N.  41,  laculau  est.  AL, 
loctma  e$t.  Ibid.,  aeno.  AL,  eer^.  N.  4*2,  qo»  mal- 
varum.  AL,  gneB  e  malvarum,  Ibid.  malvcllam.  AL, 
maloelam.  N.  44,  ex  purpiira.  AL,  ex  purpura;  hoto 
mim  loium  dicHur^  omissis  supra  Bimiiibos  verbis. 
N.  45,  byseum  esse.  AL,  4^sstn«m  e$$e,  Ibid.,  exi- 
elimeiit.  AL,  exi$timttnt.  N.  10,  aprina.  AL,  caprind. 
Ibid.,  mastieina...  mena...  AL,  mena,  tfuod  $it  colare 
nigro;  Graci  enhn  metum  nigrum  voemt.  Maeiidna^ 
quod  coiorem  ma$tici$  habeat,  AL,  masrictea...  Mela  e 
eolore  nigro;  Grted  enim  ftAocv  niofrom  voemt.  Num .  18, 
eegmeniata.  AL,  $egmenta,  Ibid.,  abseissas.  AL,  ab" 
$d8$te.  Ibid.,  prsBsegmiiia.  AL,  prie$egmina$,  N.  2t, 
vetensls.  AL,  9eienensi$.  Ibid.,  ut  In  Hispsjiiam.  AL, 
vl  in  Hiipania.  N.  25,  et  bilex.  AL,  el  biplex.  N.  24, 
sine  manicls.  AL,  lineum  sine  manicit,  Ibid.,  utontur. 
AL,  ii/e^N(itr.  N.  25,  renibus.  AL,  in  renibu$.  N.  26, 
produeitor.  AL,  rftcctlur.lbid.,  flexuosam.  AI.,/fMXtta- 
eam,  N.  29,  camisas.  AL,  tfamt«ia«.  Ibid.,  vocamu^. 
AL,  voeari,  N.  50,  tubrucos  vocatos  dicont,  quod. 
AL,  tubraiieo$  vecafos  quod,  orotsso  dioinl.  ibid., 
tubraci  quod.  AL,  lu^rttei  quod. 

Cap.  xmii.  Nom.  1,  sarmra.  AL,  $arttbam.  Ibid., 
tenae.  AL,  Unnm.  fbid.,  siringes.  AL,  $trige$.  Ibid., 
masiroeaB.  AL,  omsirM^A*.  N.  2,  sarabara...  immnta- 
la.  AL,  $arabarcB...  immutatce.  Ibid.,  sarabara  su- 
vpendcruni.  AL,  $arabatum  $tt$pendervnt.  Ibid.,  non- 
enpantor.  AL,  ttoncttpcidanltir.  Ibid.,  in  capiie.  AL, 
in  captlt6tis.  N.  5,  saffa  quadnb  AL,  sagrn  quadra;. 
N.  5,  veelis.  Sards.    Al.,  ve$ti$  germanica,  Ibid.,  in* 


dootttor.  AL,  indmntHr.  fbid.»  tmnalbraientar.  irf.« 
Inms/Vrmaoittr.  N.  O^  inamomie.  AL,  faioomiiifi. 
Ibid^  ei  OMle  tecli  enm  lairolopiboe.  Al.,  rs  maiie 
tecii  eum  imrmiibue;  al.,  e$  mo/e  le^  emii  AMrein- 
eikm.  ibid.,  sagetL  AL,  $aermL  ibid.,  liMeeti.  AL, 
(ineol*.  N.  7,  expreaeim.  AL»  eopreaeee.  ibid.,  eoeei». 
A*.,  fMiceae.  Ibid.,  itiiidii.  AL,  tiii^iHlil.  IMd.,  epeei- 
HMO.  AL,  epedem.  tbid.,  ferai.  AL,  ^ereiil.  N.  8,  «l  con- 
cmnuleeos.  Al.,ttrc»nMdaiKs.  lbM.,anbiiae.  AI.,ooiMCfu 

Cap.  xxiv.  Nom.  1,  eeiqim.  AL,  esi^fii^ifo.  Ibid.» 
ministrantium.  AL,  admioisiraalittok  Ibid.,  expediti. 
Al.y  expediiiue.  Ibid.,  petncia.  Al.,  peltieea.  Ibid., 
otebenlor.  AL,  indeeiaiimr.  N.  5,  eioaiore.  AL,  ei 
futflore,  N.  5,  iniexus.  AL,  intexiie.  N.  6,  oralie»eaii. 
AL,  tii  orolioiie.  Ibid.,  inscripeit.  AL,  $enp$it.  M.  7, 
imponilur  toga.  AL,  impoftiliir  (o^«.  N.  8,  traoelieo- 
Pet.  AL,  trmtveheret.  N.  40,  dicilur  de  qno.  Al., 
eideior  de^vo.  Num  42,  vox  illa  eenatos.  Al.,  ewpHte 
«enoltti.  Ibid.,  Qoiriies,  iie  ed  saga.  AL,  Qtttrfcet  ad 
$aga  emver$i  fuermnt;  aL,  ^uirilee  &d  rnga  eonverei 
fueranl;  al.,  Qiclri/ef  ad  eaga  fugerun$.  N.  14,  eapi- 
tibiis.  AL,  capitiii.  N.  47,  lirxei.  AL,  Greeu.  fbid.» 
planetai  dictes.  AL,  pfooefas  Metae.  Ibid.,  vago  eol 
errore.  AL,  vage$  $uo  errore.  N.  49,  «slimaot.  Al.» 
esdeiintmi;  al.,  ceafimei.  Ibid.,  et  meloim.  AL,  et 
melou$.  N.  20,  er«.  AL,  ora.  Ibid.,  voctbolom  ira- 
hentes.  AL,  voeabnium  irakmi;  al.,  voeab$do  iraAoiti. 

Cap.  XXV.  N.  4,  prjplautuffl.  AL,  prmiaf«m.  N.  % 
niobilitate.  AL,  nobiiitate.  N.  5,  cooperlo.  AL,  oper' 
fo.  It>id.,  voeaiur.  AL,  voeoia.  Ibid.,  sopermUUtiir. 
AL,  ittperemillalttr.  N.  4,  ejtcitor.  AL,  rejidtur,  IM., 
▼ulgo.  AL,  vuigia.  N.  0,  patliolum.  Al.,  paitimm. 
Ibid.,  in  Isaia.  AL,  in  i$aia  tegilur. 

Cap.  XXVI.  Nuiii.  1,  stragulatam.  AL,  sfr«a«/aoc. 
Ibid.,  vestero  feeit.  AL,  reilem  $ibi  fedu  N.  2,  quio 
eolet.  AL,  quia  $oiei>ant.  Ibid.,  imraveriL  AL,  in- 
iroi$$ent;  oL,  inlroierfl.  N.  5,  futciaiil,  In  Editfone 
Grialii  videbatur  esse  futdat.  N.  4,  colcits.  AU 
euldirm.  N.  5,  tapeu  dicu...  psiia  lapeu.  Al.,lapeAi 
attfem  aut  p$ila  $mtf  ottl  amphitapa.  P$Ha  tapeia^  etc 
N.  0,  manulia.  AL,  mmtitia.  Ibid.,  ipeom.  AL, 
isittd.  Ibid.,  prflebebantur.  Mappa*.  AL,  prce^(r4miittr« 
siVe  mnndetia  a  mandendo.  Mappoi.  Ibid.,  quisi  ma- 
nup».  AL,  qmti  mampm.  N.  7,  Grsecum  est.  AL, 
(irweum  nomen  e$t.  Ibid.,  maniiergiom.  AL,  maott- 
ler^iimi.  Ibid»,  vocator.  AL,  eoc:ofa;aL,  diolttm  eei. 
N.  9,  legonlur.  AL,  diottnlttr. 

Cap.  xxvii.  Nom.  4,  vellendo.  AL,  a«etoicfo;aL, 
a  veliendo. Ibid.t  et  terra  oritor.  AL  e%  lerra  $pem 
mienii  oritur.  Ibid.,  a  Grseeo.  AL,  ex  Qreteo.  N.  2, 
dleitur.  AL,  c^ic^m.  Ibid.,  stipatores.  Al.,  sitioafores. 
Ibid.,  oui  in  navibus.  AL,  qui  m  eaili>«f.  11.  5,  in 
lela.  Al.,  ifi  iWif.  N.  4,  qoae  fibroe.  AL,  ((uo$  fibrm^ 
Ibid.  ,aranea  vocata.  Al.,  armeag  eecanittr.  Ibid.,  nu« 
iriator.  AL,  nuiriooittr.  N.  5,  nominontur.  AL,  00- 
eantur.  ibid.,  craneedo.  AL,  crasfiittcio. 

(Up.  xxvm.  N.  5,  propios.  .AL,  prepior.  Al. , 
wroprie.  N.  4,  emiiiunt.  AL,  immtirMnl;  al.,milfom. 
Ibid.,  leau».  Al*,  lesfeo.  N.  5,  vocata,  AL,  voeatHr. 
N.  6,  bo^oemodi  coleris.  AL,  ejufmodt  eolorie.  N.  8, 
est,  ui,  AL,  efl,  poela  inquitj  et. 

Cap,  xvix.  Nuin.l,  slaminom.  ALfflfaminif.  Ibid., 
derivoiivum^  AL,  derivatum.  Ibid.,  insuboH  quia.  Atr^ 
ineubuti  dioti  qma.  N.  2,  coius  qood.  AL,  eolMm  quod. 
lbid.,fususqood.  AL  ,faf  Nm  ^Hod.  Ibid.,  per  ipsom.  Al., 
per eum.  N'.  5,  catathtis.  AL,  eatathum. EtsiC iurum. 

Cap.  XXX.  Num.  1,  dicta  qood.  AL,  diefoeo  ^«od. 
ibid.,  qu;c  in  capitc.  AL,  ^uce  tdeo  in  eapite.  ibid.,  od 
eignilicanduin.  AL,  ed  $ignificmdo$.  tbid.,  oorono 
fuH.  AL,  coronof  f«fffe.  N.  2,  vocatnm  qood.  AI., 
vocaium  eo  quod.  Ibid.,  est  formaU,  et  nominata  co- 
rona.  AL,  ei  formatam,  et  nominatam  eoronam.  N.  3, 
eieodof,  ideriqtie  mate  egciadae.  Ibid.,  infuta,  api- 
ee,  etc.  AL,  infuta$^  apiee$ ,  pi/eoi ,  $ive  guteria.  N.  4, 
vilUe  sunt.  AL,  vitim  dieiee  $mt.  Ibid.,  pierumqoc 
tortilis.  AL,  p/erum<jr«e  lata  erut^  plerumque  tortitii. 
ibid.,  de  albo.  AL,  ex  albo.  N.  5,  sutrle.  AL,  $ubiiie. 
ibid.>  appellaius;  al.,  appe//aricr.    Ibid.,  a  ligaiido. 


S45 


AB  8.  I8I0DRI  ETYIIOLOGIAS  VAIUANTES  LECTIONES. 


816 


Al.,  atHgmda^  U>id.,  connectebatar.  AKy  cmttxeba- 
tur,  Ikid.,  galerum.  Af.,  04i/^friKm.  Ibid.,  fiebaiiLAl.y 
fiebai^  N.  6>  cidaris  et  ipsa  Bacerdotiim.  At.,  eidari$ 
iniigne  sacerdcium;  al.,  ddarim  et  tpMMi  tacerdotum» 
Ibid.»  qoae  a  plerie^oe.  Al.,  (mod  a  pUritque, 

Cap*  XXXI.  Num-  f,  nirobtts.  AI. ,  sim^Min.  N.  5, 
raitra  aUigatur.  AI..  ndtrte  alliganiur,  Ibid.  ricula.  Al.t 
riifuta,  N.  6»  qaae  dependet.  Ai.»  ^ua  dependet,  N.  7, 
reiiolum.  Al.»reicai/Km.  N.  8,  ab  auribus.  Al.,  a>  aa- 
n^Nf  i/ic/dB.  N.  9,ei  sparsi  dlssipeuiur  capiUI.  Al.,  et 
svartos  dissfpont  capillos,  N.  10,  grana.  Al.,  genera, 
ibid.,  dependenl.  Ai.t  <f^en(i«nmr;  al.,  deritantur. 
Num.  11,  nsqoe  pendenies.  Al.,  ttn^ue  devendenies, 
Ibid.,  a  vlris  gerunlor.  Al.,  ab  universis  vtris  gerun' 
tur.  Ibid.,  caiellae.  AI.,  eaietla;  al.,  cfrcettee.  N.  12, 
serpentum.  AL,  serpentiwn.  N.  14,  in  Yirgulas.  AL, 
in  virguUt,  Ibid. ,  racieffios.  AF.,  [ecimus»  N.  16,  dex- 
tras  communes  esse.  Al.,  dextree  communes  sunt. 
Ibid.,  ac  feminarum.  Al.,  ormttlienim.  Ibid.ob  al*- 
iitomm  virlutem.  AI, .  ab  armorum  tirtuie.  Ibid.,  vi- 
riolji.  AL,  viriticB.  Ibid.,  armilia  non  disereDat.  AI., 
armiita  nomen  diecrepat,  N.  17,  teneinir  a  viris.  AL, 
teneiur  viris.  Ibid.,  iu  simiffiodinem.  Af.,  iu  simititU' 
dine,  N.  18,  dicuntar.  AL.  sttn(.  Ibtd.,  inioenior. 
AL,  eonsptcitttti.  Ibid.,  ex  spiendore.  AL,  ex  ee.  Ibid., 
deesse  vfderint,  adjicianl.  AL,  reietuxnderint^  obji^ 
eiant,  N.  19,  apud  feminas  cruram  omanienta  qui- 
btis.  AL»  sunt  ornamenta  crurum  mMtierum^  sive  ar- 
milUe  pedum^  a  qukbus,  Ibid.,  quibus  odorameiita. 
AL,  in  quibui  omamenta, 

CUr.  xxxn.  N.  1,  circa  brachia.  AL,  dreum  bra- 
ehia,  N.  4,  in  Mvniom.  Al.,  in  Meevium.  ibid.»  ge- 
slnre.  Al.,  vortare.  Ibld.,  miserat.  AL,  mittebai;  al  , 
miitere  preeferebat,  N.  5,  annoli  auro.  AL,  annuk  au- 
reo.  N.  6,  Locentes,  etc.  Ita  mendose  in  Mss.  ei  fidr- 
tts  hi  vers  culi  descrlptl  sunt,  ut  longissimom  foret 
iteaue  otile  varlas  omnes  lectiooes  apponere. 

Cap.  XXXIII.  N.  f ,  nam  a  cinctu.  Al. ,  nant  a  dnctOn 
ibid.,  nominatur.  AL,  nomfnatnm.  Ibid.,  cincto  aii- 
«  leni.  AL»  dnclD  autem,  Ibid.,  el  campestre.  Al. ,  et 
eermpeetris,  N.  3,  lactantea.  AL,  iactentes.  Ibid. ,  et 
Prudentius.  AL,Md  Pnnfenittti.  Ibid.,  Hligatum.  AL, 
ilMgatee*  N.  4,  linus.  AL,  ittnns.  Ibid.,  publici  habe- 
bont*  AL,  pubtice  habent.  Ibid.,  id  est,  limas.  AL,  id 
fsl,  ittRoi.  Ibid.,  callulum.  AL,  calcutum.  Ibid., 
qoani  9H.  AL,  i^ttia  r//t.  N.  5,  nuticupapius.  AL, 
ttttRc«|Ni/ttr.  Ibid.,  descendeiis.  AL,  dividem,  Ibid., 
alarutn  sinost  AL,  alarum  \inum,  ffoid.,  vesies  ad 
corpis  eontiahat.  AL.  vestiat  corpue^  centrahat,  AL, 
vestinm  corpttt  contrahat,  Ibid.,  dicunt.  Al.,  voeant, 
K.  6,  alligat.  M.^aiHget.  N.  7,  vincitur.  AL^  vincia' 
tur.  N.  8,  Yirgitius.  AL,  yirgilius  dicil» 

Cap.  XXXIV.  N.  ly  nuneupaii  sont.  Ai.,  nttncttpan- 
mr;  al.,  nuncupatos.  Ibid.,  insertis  fllo.  AL,  incertis 
fUi$.  N.  2,  callgarios  vero  non  a  callo.  AL,  ca/tV^a- 
rio$  viros  nonacalce,  Ibid.,  vocatus.  AL,  voeatos. 
Ibld.,  qoas  Graed.  Al.,  quod  Grmci,  Ibtd.,  cakea- 
menta.  Al.,  eaieiamenta;  et  sicedidH  Grialius.N.  3, 
erepid»  aotem  dictae.  AL.  crepidas  autem  dictas. 
Ibid.,  in  ambolando.  AL ,  M  ambulandum,  N.  4,  iis 
soli.  Al»,  quos  sofi.  Ibid.,  centom  roerint.  AL,  cen- 
r«m  fuerunt^  N.  5,  cantaturt.  AL,  canturi.  Ibid. ,  ut 
d#iiro.  Al.,  ut  in  dextro.  Ibid.,  pedi.  AL,  in  pede, 
N.  6,  baxeas.  AL,  baxea.  Ibid  ,  fterenl.  AL,  fuerunt. 
NaiD.  7,  sicot  subiolares.  AL,  eicut  subtalares.  Ibtd., 
qoaai  aabialares.  AL,  quaei  subca'ares.  N.  8,  consotiy 
ALy  aonlttii.  N.  9,  oesas  puto  abosse.  AL,  osasputo 
ab  oto.  N.  10,  vei  »neis.  AL,  vel  cereis,  N.  12,  (|uod 
saccmn  habeant.  AL,q^odsi;cnim  habeant.  Ibid:,  in- 
jicitar.  Al.,  injiciatur.  (bid.,  liganlur.  AL,  iigentur. 
N.  f3,  linguhitt.  AL,  tinguMii.  Ibid.  folleatos.  AL, 
foHatot*  AL,  foieatos.  Ibid.,  chalybati.  Al.,  caiviati; 
aL,  eoBivati;  al.,  caHvati,  Ibid.,  sola  caligis  ifindan- 
tur.  AL,  solea  cnligit  tnnriofitr.-aL,  soiea  caHgis  vin* 
ckaUwr;  aL,  sola  catcis  vindantur,  Ibid.,  scolpone» 
Al.,  ctdpond ;  aL , cutponicB.  Ibid. ,  braxe;^.  Al. ,  braxea. 
LIBfclR  VIGGSIMUS. 
Cap.  I.  Nuffl.  1.  inensam  etseilam  fecit.  AL,  nieu' 


sas  et  sellas  fedt.  Ibid.,  factoro  yoeabolom.  AL»  fo- 
ctum  didtur  voeabutum.  N.  2,  qoasi  ad  eibatanh  AK| 
quasi  ad  cubatum.  N.  5,  coiLViviom  a  mQllitiidJiie* 
AL,  convivium  didtur  a  muttitudine.  fbld.,  DOfli  pri* 
vatu  mensa  victos  est,  conviviom  oob  est.  AL»  nani 
privatee  mensee  vic/ai  coni^tttifm  non  est. 

Cap.  II.  Nom.  1,  vocatiir.  AL,  vocotKt.  N.  %  B«b« 
sistere.  AL,  substinere.  Ibid.,  artmentia.  Al.on;  N.4| 
parum.  AL,  pari^ttm.  N.  8,  a  satora.  Al.,  a  tatgrti  * 
al.„a  sa/ttro.  N.  9,  efHcitiir.  AL,  ajfldlttr.  N.  10. 
poHuJam.  AL,  soMmutk  N.  l^,  prMima.  Al.»pras>* 
mo.  Ibid.,  anieeoBnia.  AL,  anteceentu  HMi,  vooa» 
lor.  AL,  voeabatur.  AL,  vocabantur.  III.  15»  sieMar- 
tialis.  AL,  stett<  MoMiaUt.  Ibfd.,  qood  et  osqoa.  A^ 
qwo4ad  utque.  N.  14»  easiia  vocator.  AL»  aiaiiamva- 
cari.  Ibid.,  vespernam.  AL,  vespertinam.  Norn*  15, 
cora  cibo.  Al.»  cum  omnk  eiko.  Ibid.»  Cimentaiios. 
AL,  /crm£n/ariiu.  N.  16,  spongia.  Al.»  ifttngia.  Ihid.^ 
diu  inalaxaius.  AL,  diutissime  laxatut.  AL,  dittiiui 
malaxatut;  al.,  ditt  iaxalur.  Ibid.,  bumecUtionis. 
AL,,  Aumeclaiionii.  N.  17»  de  farre.  AU,  ex  farre. 
N.  t8,  aa^rso.  AL,  aifMria.  Ibid.,  sumuntur.  Ai.» 
add.  :  €  Cruslula  diminuLivum  est  a  crusia,  panis 
oleo  conspessus»  in  medla  concavus »  et  tortus.  » 
Ibid.,  quia  dividitur.  AL,  ^ttia  dividuniur.  Ibid.,  si- 
mila...  Al.,  limi/a  itt6lf/tii/nta  eil  farina;  al.,  ad.  : 
Ett  farina,  a  farre  dicmni,  Cttjtti  lunl  purganwnta. 
N.  ft^^  lenuissimum.  AL,  lcnuiiitmtti.  Ibtd. ,  ege- 
stum.  AL,  c/eclum.  Ibid.,  poliis...  AL»  pollen  genua 
est  farincB  candidissimw.  Ibid.,  una  bora.  AL»  prinm 
hora;  al.,  plurima  hora.  N.  20,  vocatur.  AL»  vo* 
caniur.  Num.  St»  vioientl.  AL,  viotento.  N.  13, 
quaiido  ardet  in  oleo.  AL,  eum  ardeat  in  oteo,  N.  24^ 
lardura  eo  qood.  AL,  tardiu  dicitur  ee  quod.  Ibid.,  re- 
positum.  AL  rejfositus,  lbid.,unde  Afranius.  AL»  unde 
dicit  Afranius.  Ibid.,  In  Rosa.  AL,  inprosa.  lbid.,sa«i- 
tum.  AL,  laginalnm.  N.  27,  mista.  AL,  commtila.  Ibid.» 
puipa  autem...  glutinosa  sit.  Al.  om.  N.  28«  lucani- 
cx.  AL, /ucam'(e.  N.  29,  quod  fiat.  AL»  ^aod  /fl. 
Ibid.,  isiciis.  Al.»  ituiccatis.  Ibid.»  concisis.  AL, 
eonseissis.  Ibld.,  afratom.  AL,  afrotum.  Ibid.»  spo- 
ineiiro.  AL,  ipttmelttm.  Ibid.,  dicitur.  AL,  t^ocaiar. 
N.  3o,  vocant.  AL,  dicunt.  Num.  31,  spbaera...  ap- 
f>ellatur.  AL,  spharas...  appetiatas.- ^.  32,  quia  ea 
lex.  AL,  quce  ett  lex.  Ibld.,  hdC  Graeci.  AL,  hanc 
Graci.  N.  35,  alia  specie.  AL,  atiat  tpedet.  Ibid., 
eoagnlat.  AL,  eoagulatum.  N.  36»<:olligaturo.  AL» 
eotlectum.  Ibid.,  iii  similitudmem.  AL,  in  dmilitu* 
dine,  Ibid.,  dicitur.  Al.  om.  N.  37,  favus  voeatur. 
AI.  fanttm  vocari.  Ibid. »  lervere.  AL»  fervetcere, 
Ibid.,  saniuiique.  Al. »  Mnitaiemt^.  ibld.,  sicut  e 
contrario.  AL»  ticut  contrario. 

Cap.  iii.  Nuin.  1,  vocata.  AL,  vocatur.  Ibld.,  qoam 
inde  reeentem  dicimus,  ete.  AL»  hanc  quidem  reeeu- 
tem  vocant ,  quia  rejidtur  nova  a  foute ,  vet  a  fiumine. 
liam  vetut  puiretcit ,  quia  non  ett  ttli/ti  vefttila ,  »1 
vtttttm,  etc.  N.  2,  adoiescentolas  dixit.  AL»  ado/o- 
tcenittlosy  mquii.  N.  3,  poeris  operariis.  AL»  ptt€rti  et 
optrariis,  Ibid.,  non  ot  iii  prandio.  AL»  non  utique  ut 
in  prandio,  N.  4,  relicu.  Al.,  repteta,  N.  5,  socciiia- 
tium.  AL,  lacctnalittm  vinttm.  N.  7»  nuncupam.  AI. 
nuncttpaini.  N.  8,  complures.  AL»  quampturet.  N.  9» 
crucium  vlnum.  Al. »  crudum  vinum.  Ibid. ,  acetum. 
AL»  acidttm.  Ibid.,  aquaium.  AL.a^aamtiittm.  Ibid., 
et  aeidum.  AL,  ei  aceittm.  Ibid.»  quasi  aquidum.  AL, 
add.  c  Quia  aqua  lavantur  uv^  in  torculari  post  ex- 
pressoni  vinuin.  Est  vilis  poius  servia  aptus.  >  N.  10» 
ex  melle  mistum.  AL,  ex  melledictum,  N.  11,  lorea. 
AL,  luria.  N.  12»  conliciior.  Al. ,  conficktur.  N.  14, 
defraodetur.  Al.,  defrudetur.  N.  15»  descenderit.  Al.» 
descendit.  N.  18,  ignea.  AL,  igne.  N.  20»  liquant. 
AL,  tinquant,  Ibid.,  In  modum  maris.  AL»  fo  modam 
aquag  maris.  N.  21,  socci  dicti.  Al. ,  laocas  diclai. 
Iiiid.,  exprimuntur.  AL,  expnmaitlttr. 

Cap.  IV.  Noro.  1,  vas  dictom.  AL ,  aoia  dicta.  Ibid., 
apponantor.  AL,  ponantur;  aL,  eica  apponatwr,  Ibid.» 
vasculum  quasi  veseuluni.  AL,  vatcula  quati  vetcuta, 
N.  2»  Apostulus  dicit.  AL|  Apottolut  aU.  Ibid. ,  fio- 


847 


AD  S.  ISIDORI  ETTUOLOGIAS  VAEIIANTES  LEGTIONCS. 


848 


fM.  Al. ,  linxU.  N.  4.  excocla.  Al.,  ex  Urra  excocia, 
bid.,  suscipit.  Al.,  %UMcep\l.  Ibid.,  efflcitur  lesta. 
Al.,  eficitur  totla,  N.  7,  quein  vulgo  cilionem.  Al. , 

Jmd  vulgo  celionem.  N.  9,  vocabatur.  Al. ,  vttcatur. 
bid.,  el  sculella.  Poslea.  AI.,  et  scutella  per  diminU' 
tionem^  eit  enim  ejutdem  similis,  PoHea»  N.  10,  mes- 
soriuro.  AL,  minorium.  N.  ti,  gavala.  Al.,  gravata. 
Ibid.,  scuiella. . .  siuiiiis.  Al.  om. 

Cap,  V.  Num.  2,  labris.  Al.,  /a6ft«.  N.  3,  virgul- 
lorum.  Al.,  virgutarum,  N.  4,  in  usii>us  aquariis.  Al., 
in  uius  aquarum^  N.  5,  scalac.  Al.,  (icale. 

Cap.  VI.  Niim,  3,  el  sicula.  Al.,  el  eitula.  Ibld., 
QOS  siculam.  Al.,  nos  situlum;  al.,  nos  ^tulam.  Ibid., 
cantiiarus...  Goth.  1  Tol.  add. :  Cantharus  vas  aua... 
VirgUius  : 

Et  gravis  a|>p6adebat  cantbaros  ansa. 
N.  4,  per  diminutionem.  Ai.,  per  derivationem,  Ibid., 
Tocant.  AL,  dicunt.  N.  6,  cilicises.  Ai.,  dlices;  al. , 
citicienses  N.  7,  volunt.  Al.  om.  Ibid.,  in  quod.  AK, 
in  quo,  N.  8,  diminulivum.  Al. ,  diminutum.  Ibid., 
aiblutionein.  Al.,  tavationem;  al. ,  albaiionem,  Ibid., 
solitum  sit.  Al. ,  solitum  est.  N.  9,  quod  aquas..  Al., 
guod  aquis.  Ibid.,  Orientales.  Al. ,  m  Orienie.  Ibid., 
5ed  et  camaras.  Al.,  sed  et  cum  eis  aras. 

Cap.  VII.  Num.  1,  olearium  eo.  Al. ,  oterium  di* 
ctum  eo.  N.  4,  lenticula  vasculum . . .  a  liniendo  di- 
ctum.  Al.  €  Lenticula  motlicum  vas  a*Deum,  vel  ar- 
genteum  quadraMgulum  in  latore  aperium ,  quod  et 
lichitum.  Gst  enim  vas  olei,  quo  regcs,  et  sacerdo- 
tes  ungebantur,  a  liniendo  dictuin.  > 

Cap.  viii.  Num.  2,  vapor  eroillalur.  Al.,  vaporem 
emittat.  Ibid.,  paleniioribus.  Al.,  patentibus.  N.  3, 
iuutuarint.  Al.,  mutuassent;  al.,  sumpserint.  N.  4, 
«iiei.  Al.,  anea;.  Ibid.,  vocati.  X\.,vocaUB.  N.  6, 
cibrum  quod.  Al.,  cibrum  dictum  quod.  Ibid.,  curri- 
Truro.  Al.,  currifrugum, 

Cap.  IX.  Num.  4,  scrinia...  Al.  add. :  c  Scrinia 
Bunt  vasa ,  in  quibus  servabantur  libri ,  vel  The- 
Aaurl.  Unde  apud  Iiomanos  illi  qui  libros  sacros  ser- 
vant  scrinarii  nuiicupantur.  >  N.  5,  paulo.  Al.,  pau^ 
lutum.  N.  6,  sitarciae.  Ai.,  siUiarthim;  al.,  sitarchia:* 
Ibid.,  HUia\  Al.,  consuicB.  N.  7,  sacculus.  k\.,saccus. 
N.  8,  (issis  cannis  contexitur.  Al.,  /Sscd  qui  conte* 
xitur.  In  Editione  Grialii  erat  fifsis  canis  pro  fissis 
cannis.  N.  9,  virgulis.  Ai.,  vtr^u/iis.  Ibid.,  pro  Israel» 
Al. ,  populo  Israel.  Ibid. ,  quasi  covus ,  quasi  cavus. 
Al.,  quasi  covus^  vei  cavus.  N.  iO,  diciue.  Al.,  dicti. 
Ibid. ,  sporla  vel  quod  .  .  .  (iebant.  Al. :  c  Sportula 
diminutivum  a  sporta  :  sporta  autem  dicta,  quia 
exportct  aliquid,  vel  quia  ex  sparlo  fit.  Spartus  vero 
csl  frutex  virgosus  sine  foliis  ab  asperitate  vocatus  , 
similis  carici  herbie,  el  fnnes  de  eo  conriciuniur.  » 

Cap.  X.  Num.  1,  ab  igni  coleodo.  Al.,  a  colendo 
ignem.  Ibid. ,  de  Sepientrione  poeta  dicat.  Al.,  de 
Septentrione  dicatur.  N.  2,  cicindela.  Al.,  cicendela; 
al.,  candela.  N.  3,  a  cera  nomen  babet,  ex  qua.  Al., 
a  cerio  nomen  habet^  ex  quo.  Ibid. ,  prjestabo.  Ai. , 
ffrcestabat.  N.  5,  funalia  sunt.  Al. ,  funalia  dicuntur. 
Ibid.  /  scolis.  Al. ,  scolici(e;  al.,  scoLici.  Ibid. ,  hoc 
esi,  inlorli.  AI. ,  hoc  est,  moriis.  Ibid. ,  aul  iincos. 
Al.,  abuncos;  al.,  aduncos.  Ibid. ,  liujusmodi.  Al. , 
hujuscemodi ;  al.,  cujuscemodi.  N.  6,  lambeniis.  AI., 
labentis.  Ibid.,  moium  osteiidere.  AI.,  medium  osten- 
dere.  N.  7 ,  Inierna  iude  vocaia.  Al. ,  iaterna  dicta ; 
M. ,  tiintefna  inde  vocata.  Ihid.,  possit.  Al.,  possint. 
N.  9,  iguis  dicilur.  Ai.,  ignis  ett.  lt)id.,  coepcrii.  Al., 
ecepit.  Ibid. ,  vocatur.  Al. ,  vocant.  N.  10,  Pbaru^. 
W.^  Pharum.  Ibid.^  supra  dixiiiius.  Al.,  prcediximus. 
Ibid.,  insidiosos.  Ai.,  graves.  Ibid.,  in  porlibus.  AL, 
in  porticibus.  Ibid.,  Pliaros  dicunl.  AL,  pharos  di- 
ctas  ;  al.,  pharos  dicitur  habuisse. 

Cap.  XI.  Nuin.  1,  diclus.  AL,  dicitur.  N.  2,  breve 
dicunt.  Yuicanius  legendum  ail  humi  dicunt.  Ibid., 
bajonola.  AL,  bajonula;  al.,  batanula.  N.  3,  sping» 
8unl,'in  quibus.  Al. ,  spingce  sunt  iecticas^  in  quibus. 
N.  4,  Rutilius.  AL,  Saif/tui ;ai.,  Satirius;  al.,  Stralil- 
Uusf  sAy  S^Uuitius.  Ibid.,  de vi|a  Scipionis.  M.^de  vit^ 


sua.  N.  6,  con^ueverunt.  Al. ,  solebtvtL  N.  7 ,  a  fe- 
rendo.  AL,  a  deferendo.  Ibid.,  Ptautu^.  A1.,  Piauius 
ait.  N.  8,  a  srandendo.  AL,  a  seandendo ,  id  est  ^ 
ascendendo.  Ibid.,  vel  sellis.  AL,  vel  scalis.  Ibid., 
obascensum.  AL,  adascensum.  Ibid.,  scaiisilia.  AL, 
scamniliu.  Ibid.,  in  sedibus.  AL»  inmdibus.  Ibid.,  hae- 
rent.  AL ,  sedenL  N.  9,  considere.  AL,  hmrere;  al., 
sedere.  Ibid.,  qui  Grxce.  AL,  quod  Grmce.  Ibid.,  di- 
cilur.  AL ,  dicitur.  Item  thronum  Grmce  dieitur,  nos 
autem  solium.  N.  iO,  rex  sedet.  Al. ,  reges  sedent. 

Cap.  XII.  Num.  5,  deferuntur.  AL,  ferantur.  Ibid., 
dlceres.  AL,  diceret;  al.,  dicat.  Ibid.,  contecta.  AL, 

coniexta;  al.,  composita.  N.  4,  contexta velii^ 

cula.  AL,  contexium...  vehiculum.  Ibid.,  russali,  AI., 
rosati.  N.  5,  viaeslernax.  AL,  vimsterna.  Ibid.,  coinpo- 
sita.  AL,  estvosila.  Ibid.,  deportata.  Al.,  deportatur. 

Cap.  xiii.  INum.  1,  quo.  Al. ,  tn  quo.  N.  2,  fustcs 
quod.  AL,  fusles  dicti  yuod.  Ibid.,  ia  terram.  AL,  tii 
lerra.  Ibid.,  quos  rusiici  palos  vocant.  AL,  quos  pa- 
los  rusticios  vocant.  Ibid.,  vellantur.  AL,  eveltunlur  ; 
al.,  evolvuniur.  N.  3,  dicuntur.  AL,  dicantur.  Ibid., 
ab  accipiendo.  AI. ,  a  capiendo.  Ibid. ,  formum.  Al. , 
formam.  Ibid.,  et  formosus.  AL ,  et  formosum.  N.  4, 
novacula  eo  quod  innovat  faciero.  AL:  c  Novacula  est 
ia  quadam  subtilitate  tensum  latius  ferrum,  raden- 
dis  pilis  acutissimum  prneparaium ,  quod  licei  barb» 
segetem  metat  inpressum  corpori ,  tamen  substan- 
tiam  relinquit  illssam.i  AL :  c  Novacula  ferrum  sub- 
lile,  satisque  atiuium ;  dicta  autem  novacuia  eo  quod 
innovet  faciem. » Ibid. ,  pecten  diclus.  Al. ,  pectinem 
diei;  aL,  pectines  dicti.  N.  5,  catenatom.  AL,  catena. 
Ibid.,  horologium.  AL,  horologia.  Ibid. ,  per  lineas. 
AL,  per  lineam.  Ibid.,  quamcunque  diei  horam.  Al., 
quascwique  diei  horas. 

Cap.  XIV.  Num.  1 ,  sumitque.  AI. ,  sumpsitque^ 
Ibid. ,  fulgorem.  AL,  m^oreiti.  N.  2,  vocatum.  AL, 
vocalum  dicimus.  Ibid. ,  in  similitudinem.  AI. ,  m  si- 
mtitudine.  N.  4,  falx.  AI. ,  falsis^  scilicet  in  nomi- 
nandi  casu.  Ibid.,  putantnr.  khtamputantur.  Ibid. , 
dicUB  autem  sunt  falces.  AL,  dicta  autem  falx.  Ibid.,  * 
quod  bis.  AL,  quod  hac.  Ibid. ,  abscindere.  Al. ,  afr- 
scidere.  N.  6  ,  resecans.  Al. ,  secans.  Ibid.,  rasira 
quoque.  Al. ,  rastrum  quoque*  N.  7,  codicem.  AL, 
eaudicem.  Ibid.,  in  reliquis  operibus  habeaiur.  Al. , 
in  retiquis  operiatur.  Ibid.,  fossoriuin.  AL,  fossoriam. 
N.  8,  sarculi  suiit  vel  simplice8,Tel  bicornes.  Al., 
sarculum  ferrum  fossorium  est  habens  duos  Uenies  a 
sarriendo ,  id  est ,  fodiendo  dictum.  Ibid. ,  pastinum. 
Al. ,  pasiinaium.  Ibid. ,  paiigunlur.  AL,  sparguntur; 
al. ,  punguntur ;  al. ,  purganiur.  N.  II  ,  cilluntur. 
AL,  cillentur;  al. ,  ceUuntur.  Ibid.,  moveantur.  AL, 
moventur.  N.  12,  prolluil.  Al. ,  profluat.  N.  13,  ex- 
portare.  AL,  portare.  Ibid.,  qualus  per  quem.  Al. , 
qualus  corbes  ^  colaque  prxlorum^  per  quem;  al., 
qualeSf  per  quos;  al.,  qualos^  corbesque  prcelorumt  pcr 
quos ;  ai.^qttduSf  corbieulce  quoque  pmlorum  per  quos. 

Cap.  XV.  Num.  1,  a  flumine.  AL,  ex  (lumine.  N. 
%  gyrgilliis,  quod.  k\.f  gyrgiltus  dictus^  quod.  Ibid., 
in  gyiuin.  Al.,  in  gyro.  Ibid. ,  periica.  AL,  parte.  N. 
3,  telonem.  Al.,  tolonem.  Ibid. ,  Grjece.  Al.  ^  juxia 
Gracos.  Ibid.,  dicunt.  AL,  vocanl.  lbid.,quod  imile- 
tiir.  AL,  propter  quod  imiieiur.  Ibid.,  levantem  ,^*. 
deponenlem.  AL,  ievantis  ac  deponentis. 

(.AP.  XVI.  Nuni.  1,  vel  quod  hxc  equi.  AL  ,  vel 
qno  equi.  Ibid.,  lactenti^s.  AL,  laclantes.  N.  %  lupata 
siint.  AL,  lupati  sunt.  Pro  freni  asperrimi  me  ius  osset 
frena  asperrima.  li^id.,  chiiuus  . . .  AI.  add.  :  c  Cha- 
iiius  geuus  asperi  freni  est,  qiio  caballi  superbi 
coerceri  solent ,  diclus  a  curviiaie ;  cbamos  eiiim 
Gr.i^ci  curvum  dicuiit.  i  N.  ^  •  babenas  ab  babendo 
dict£.  AL,  habenas  ab  habendo  dictas.  Ibid.,  a  reii- 
nendo  lora.  AL,  a  reiinendo  ora.  N.  4  ,  c^pistrum. 
A1.,  capistria.  Ibid.,  dictum.  AL,  diclam.  Ibid.,  quasi 
ante  sellain.  AL  ,  quasi  anteselia.  Ibid. ,  quasi  |h>s( 
sellam.  Al. ,  quasi  posteHa.  Ibid. ,  cingulum.  Al.  , 
einguta.  N.  7,  caloratum.  AL,  eoioratum.  N.  8,  ar- 
dore  siecetur.  Cod.  Luc.  add.  :  ExpUcit  liber  Etymo* 
fogiarum  domnj  tsidori  episcopi.  Deo  graiias.  Ame«« 


849 


AD  3.  JSIDORI  ETTMOLOGIAS  SEMLERI  NOTifi. 


850 


SEMLERI  NOTiE  AD  ETYMOLOGIAS- 


De  quibus  vide  hidoriana  ,  cap.  52. 


Index  capitum  omnium  librornm,  quem  Gotliofredus 
praemislt,  non  est  in  A  et  R ;  ejus  loco  ibl  habentur 
VI  epistolae  Isidori  et  Braulii ,  qux  ad  bistoriam  iio- 
rum  librorum  pertinent.  Capita  numetanlur^  sed 
non  omnino  ot  in  Golbofredi  Editione,  nam  quod  in 
hoc  eat  cap.  4,  pertinet  adbuc  in  A  el  B  ad  cnpul 
tertium  ,  quod  t:imen  non  probem  ;  riam  cap.  2  in- 
scribitur  de  liUeris  conmunibus;  ergo  eiiam  ndfuit 
inscri[)tio  de  liiteris  Lalinii;  et  inde  cap.  4  nume- 
randum. 

Cap.  I.  Num.  2,  artis  preeeeptis  ,  id  est ,  arctatis, 
ubi  alia  aliis  arclantur.  |Vide  Festom  in  Artus,  Ser- 
vins  in  interpretaiione  in  secundam  Donati  Ediiio- 
nem  (qn«  est  in  Editione  12  grammaticorum  Ascen- 
sii,  Parisiis  I5i6,  in-folio,  fol.  47  b),  unde  Isidorus 
haec  sum|isit,  exponit,  brevibus^  angustis;  similia  ha- 
bet  Diomedes  initio  libri  ii.  Inde  istis  temporibus 
grammatici  artistee ,  artigraphi  dicti  ssunl.  Artes  He- 
rodiani  appellal  Priscianus,  epist.  ad  Sulianum,  sic 
ars  Phemnii^  Donati ,  pro  grammatica  l^oxuf  • 

Cap.  11.  Num.  1,  ioquendi  pcritia.  A  reete  loq,  Ita 
fere  etiam  definit  Asper  in  Arte. 

Cap.  III.  Num.  i,  Varro  litterationem.  Asper :  Te* 
rentius  Yarro  primuniy  ut  adhuc  rudem  appellatam  eue 
dieil,  titteratnram ;  sic  et  Diomedes ,  granimaftca,  (if- 
teratura;  atque  hoc  prseplacet.  Num.o,  legitera:,  Dio- 
niedes,  lib.  ii,  quasi  legitera,  quia  legitur,  vel  quod 
iegentibus  iler  ostendit,  vei  a  litura ,  quam  palf/iir,  vel 
quod  legendo  iteratur,  Adde  et  Priscianum.  Varro  Je 
LadDa  lingua  iib.  i,  cap.  7,  legere ,  quod  legantur  ab 
oculis  litterw.  Num.  4,  idem  apud  Latinos.  B  ,  inde 
iia  melias.  Ibid.,  viginti  duobus.  lia  omnes  Aiicii 
Patres  numeranl;  unde  certum  est  locum  Irenaei, 
lib.  II,  depravatum  esse,  ubi  decem  HebReae  littene 
dicuiitur,  quo  decipi  se  passus  est  Schukfordius. 
\itie  Acta  societalis  Latinae  lenengis,  tom.  I,  p.  70. 
Jbid.,  xiiii  elementa  habent,  xiiii  iiunierat  A  »  at<|ue 
ita  grammaiicis  aliis  convenit ,  licet  %  ei  y  Graccas 
quid:im  omittant,  et  xxi  nuroerent;  vide  Diomeifem, 
lib.  II,  pag.  415,  Edit.  Putscliii,  Priscian.,  lib.  i, 
alios.  lu  Ediiione  Goihofredi  inale  eicusum  xiii. 
Nuni.  5,  a  lege  coepisse.  Haec  verba  sunt  ei  Augusli- 
ni  lib.  IV  de  Givit.  Dei ,  cap.  39,  sed  nescio  qui  fa- 
ctum  sit  ot  bic  aliiis  sensus  esse  videatur,  quasi  in- 
Tentae  tum  sint  lilterae  ,  cum  Augustinos  banc  sen- 
tenliam  oppugnet ,  et  tantum  his  verbis  rccitei  eam, 
ac  statim  reiellat.  Putem  bic  signum  allegationis 
foisse,  etc,  aui  simile  quid,  quod  ad  omnein  isiam 
Augiistiuiorationem  se  referat;  apparet  enim  ei 
sequentibus,  Isidorom  litteras  ante  Moysen  inventas 
eredidisse  cum  niuitis  aliis.  ibid. ,  /su...  tradidit» 
Au|!ustinus,  Civit.  Dei  lib.  xviii,  cap.  57:  Antequam 
jEgyptiis  Itis,,,  iitteras  traderet,  Isis  vero  Inachi  iiiia 
fttisse  prodiiur;  hiiic  haec  sunt.  De  litteris  iCgyptio- 
ram  variis  videndus  Diodorus  Siculus,  lib.  iii ;  Por- 
pbyrius,  de  Yita  Pytbagorae;  adde  isturiam  lluniver- 
salem ,  a  docti&simis  in  Anglia  viris  scriptain ,  ver- 
sionis  Germaniae  Halenfis.  Ibid.,  sacerdotales,  ita 
Ruflinus  in  Historia  ecctesiastica  :  Jam  vero  Canopi 
fifis  enumerat  tuperstitiosa  fiagitia  ?  ubi  pnetextu  sa- 
cerdotalium  litterarum  magicee  ariis  pene  publiea 
schola.  Ibid.,  Phcenices  invenerunt,  Pliuius»  llist.  ua- 
iur.  lib.  V,  cap.  H:  Ipsa  gens  Phoenieum  in  gtoria 
magna  titterarum  inventionis.  Athenxus,  lib.  i,  etc. 
Num.  6,  capita  describuntur.  A,  B,  scribunlur^  atque 
iil  inetius.  Describere  est  multa  scribere,  st^d  capitum 
tiiulos  paiicarnm  iiileiaruin  aut  vocum.  Ibid.,  Ca</- 
marf  a  Phixnice.  Iia  et  narrat  Viciorinus,  Edit.  Put- 
scliii,  p.  1944.  Adde  Cleroentein  Alexandriiiuro, 
Siromat.  i,  iniiio;  Ghisoll.,  ad  inscriptionero  Sigearo. 


A  De  enumeratioue  inventarum  trifariam  li(ter.)ritm 
non  conveniunl  nntiqui  scriptore?.  Eusebius,  Chro- 
nicon  paschale,  ivi  (nou,  ut  liic,  ivii)  prfninm  litte- 
ras  usiirpatas  esse  trndnnt:  ita  et  Irenneiis,  iib.  i, 
cap.  42.  Arjsiotfles  antiquas  x  etviti  numerat;  inde 
necessc  est ,  ut  et  varient  in  nuniero  addiianim  a 
Palamede  et  Simonide.  Isidorus  certe  in  lania  va- 
rieiate  non  potuit  cum  onmibus  consentire.  Ibid., 
Paltmeden.  Qn^duor  numerai  Victorinus,  v,  ^p,  9,  ^. 
Dominus  Du  Breul  niavult  Servio  acrederc,  qui,  iu 
lib.  iiiEneiil. ,  trndii  0,  ^,  x»  Palainedis  esse ;  sed 
Aristnteles  in  eo  ciiin  Isidoro'  convenit  0  non  Pala- 
medis  essc ,  sod  Kpicaniii ;  et  ipse  Servius  iunuit, 
certius  esse  litterani  x  ^  Palamede  esse,  de  aliis  du- 
bilari.  Irenaeus  s.militer  Isidorum  adjuvat.  Er^o 
IsidoruB  has  ires  litieras  ,  noii  si  e  praecipoa  ancto- 
ritate,  illi  iribuil.  Ibid.,  Simonides  mites,  similiter 
tres,  in  B  deest  mites;  legenduro  meUus  simititer, 
Poelam  saepe  excitaiit  vi^leres  gramniatici,  si  de  me- 

n  tris  el  eoruni  ratione  sermo  esl.  Adjecit;  A ,  addidii. 

^  Num.  7,  Pythagoras.  Sunt  ei  Servio,  in  vi  ifCiieid., 
nonnullis  addiiis  et  muhitis.  Formavit  hic  non  ad 
primttii  perliuel ,  ut  sit .  invenit ,  sed  ad  exemploin 
vit.-e  bnmanae  ;  nam  ca  liitera  antiquior  cene  Servto 
ea  Benlentia  non  est.  Eistant  haec  eadem  in  Petri 
Diaconi  libro  de  actis  ad  Conradum  imperatorein. 
Num.  8,  suppiicio,  A,  morte  et  suppticio,  Num.  9,  fi- 
guram  crucis,  Ita  multi  Patrnm  constanti  iraditiona 
et  pieiate  perhibeni.  Vidc  Monlfaucooii  Palaeogra- 
phiam,  et  alios.  Exstat  in  Henrici  Benizelii  Syniag- 
maie  dissertalionum,  toin.  1.  pag.  110,  Edit.  celeb. 
Kappii,  schediasma  |ihilol<^gicum  de  thau  ,  sive  no- 
tula  pioruro  frontnli ,  Ezech.  ix,  4.  Nitiiur  vero 
haec  aniiquorom  sententia  in  eo,  quod  verba  signa 
thau  iriiellexerunt  de  littera,  cuin  tamen  possit  node 
esse  signa  signtm ,  ut  oceurrunt  multa  nornina  in 
sacro  Codice ,  qua*  litteraruro  sioHil  sunt  in  alpha- 
beio.  et  reruiii.  Ibid.,  et  finis.  Ils.,  ipse  et  finis.  Sta 
tim  alpha ,   non  a  uuJe.  Ibid.,  Concurrentibus  in  se, 

C  A,  tnf€r  se.  Intelllgenda  lia'C  suntdc  ratione  scrii)eii* 
di,  ctim  ocet  &>  inilio  scr  l>etidi  libri  vel  folii  ponitur, 
etin  medio  exienduniur  line:e  varia  arte,  Nuin.  If, 
excepiisy  quce,  Uuum  Ms.,  exceptis  atiquibus,  quce  nu^ 
meros  figurademonstraut^  ut  i  protiuo,  c  pro  centum,,, 
et  X  pro  decem  tittera^  qum  et  in  figura  crncem^  etc. 
Abit  ergo  lectio  pauluin  uh  ea  quae  est  in  noiis  ad 
Isidorum  per  Joannem  Grialum  collectis ,  ubi  dociis- 
simus  Edilor  nodum  io  scirpo  qu:i!ril;  naro  ipse  Isi 
dorus  m^ffat  Latinos  ad  liiieras  cmnpntare,  eicep- 
tisquibusdam,  quae  iioii  compirtanlur,  sed  signifitant, 
commonstrant.  Ad  litteras  computare  nvu  esi  s\m  > 
plices  litteras  numerare,  sed  connumerare.  Ergu 
apeciem  siiniliiudinis  Isidorus  esse  observat,  noo  ra- 
tionero  caindem  litteris  com|)utandi ,  sed  computa- 
turi  ;  id  Gru;cis  litlcris  faciebanl;  iiec  impedit  qnod 
deap,  et  de  cruce  repetit,  nain  iinuro  alteruin  non 
tollere  videbatur,  Chi  vero  Graccum  com  ligura  cru-> 
cis  coiivenisse ,    antiquissimi   quid;iui    statiierunt ; 

l^  unde  et  docti  qnidtin  viri  iu  ratione  uiigeiidi  reges 
Judaeis  usitata  r/ti  formatiim  csse ,  auctoribus  Rab' 
binis  quibusdam ,  cieduni,  et  iinaginem  crueis  Gbri- 
Bti  in  eo  qiiaerunt.  Alii  multi  grammatici,  ut  Brevi- 
loquus ,  Caiholicon ,  Saloiiion  Conttantieiisis  cuia 
Isidoro  convcniunt ,  et  dicunt  x  ^^  figoro  crueis 
Christi  scriUi;  atqui  aliunde  non  liabeut,  et  fuerii 
adeo  in  veiustioribus  Codicibus  ,  qui  vane  brcvitatis 
causa  iruncaii  esse  videniur.  Exemplum  ejus  rei 
exsut  in  Saiomone  Constantieusi,  voce  Litterm,  ubi 
Isidorum  exscribit,  noniioliis  mulatiSt  quorsum  lo- 
ctorero  ablego. 


851 


AD  8.  ISIDORI  BTTMOLOGIAS  8EIILBRI  NOTJE. 


m 


Ga?*  1T« Niini.  iyCffmufitii.  Scrvius  hibofB  Tid€tiir  A  ipQo  PnttchiQin ,  ptg  io^  t  ^  Dootto  oiciiuimr 


ei  Hygino,  qui  scribit :  Evandrut  profugu»  ex  Areu' 
dia^  in  Italiam  tranMtdit  (HttorM),  quas  mater  eju$ 
Camiinta  in  Laltnai  cemmutavil.  De  ETandro ,  et 
Carmenta  etiam  Livius,  lib.  i,  ca|i.  7.  Nuni.  2,  aut 
communes,  aut  Uberatet.  Iii  nolis  Joannis  Grioli  haec 
ezpOBiintiir.  Constaniienftis  me  ferft  in  errorem  duxe- 
rat,  qui  legit  titterm  tikrates.  Similiter  loquitur  Au- 
gustinns  de  Civil.  Dei »  lib.  xviii,  cap.  5!i  :  An  ipse 
non  est  Ecctetiam  penecutus,  qui  Chrisiianos  liberales 
Utieras  docere  ac  discere  vetuil  ?  Adde  Catbolicon,  et 
n.  ii.  Cxiera^  qn»  seqwiutitr  corivenioot  pleraque 
cum  velustis  grammaticis*  et  exBcrifounturaSalomo- 
neetiam.  Num.  i2,  SaUustius*  Salomon  Conslan« 
tiensis,  ei  A  ,  £.  Salvius;  in  Pelri  Diaconi  libro  de 
notis  litterarum  ad  Conradum  imperaiorem,  iu  cor« 
pore  Gotliorredi,  p.  1498,  exstat«  Sautius  magister. 
.Pro  tn  sono  raale  Conslantiensis  legii  in  se,  Sauliumt 
vel  &i/ta(tiwi  putem  ignobilem  fere  graminaiiciuB 


cum  cxteris.  In  Cditione  Gothofredi  male  deest  res. 
Niim.  9,  Ceoriiomeiillifii  emtamautgo.  A  el  B  addunt 
dietum.  Ibid.  itip^rAddtlar,  uierque,  superadjiciatur. 
Num.  3,  appettatiaa  nomina.  Vide  Priscianuro,  libro 
II,  pag.  579,  Puischii,  et  Aspnim ,  pag.  17^. 
Nuin.  5,  et  in  multorum.  Adduoi  et  in  similiter  corpo" 
ralia  dicdasuntl  N.  6,  spedaiia.  Addunt  fHR^  id  esty 
dicta.  Num.  9,  mtaiumCtir.  A,  minttniil  wntuw.  N.  il, 
Calisto.  Addit  B  Caiypso,  et  boc  verius  videlur, 
illiid  varians  leciio  fuerit ;  utiiur  eodem  exemplo  Dio- 
inedes  libro  i.  Num.  13,  apitt^  latinos  vero.  A  le^ is 
not  pro Lafiaot.  N.  li«  plurinomina»  A,  B,  p/ttrtnomia, 
falso.  Nuro.  17,  ad  ati^id  atiter,  A,  quatiter;  iia  ec 
Diomcdes,  iib.  i,  pag.  609,  Putschii;  legerim  ergo  : 
7a/ia  attfftii,  scilicet,  sunl,  non  t//a.  N.  lo,  pacronf  - 
niu;a.  Yide  Diomedem,  pag.  310  :  A  majoribus,  ut 
Betlides ;  wsatribuSf  ui  iMoms  Apolia,  et  pliira.  Nwu 
21,  vtietica  posses^va,  fimeiidanda  est  iectio  »  qiuim 


sxculi  V  vel  VI  fuisse,  qui  inter  liileras  lianc  connu*  g  miror  lolies  iuipressam  esse  pro  orltca  ( jam  emea* 
merarii,  tanouam  Laiinam  et  ulilein,  Ibid,,  Karta  ,      dala  fuerat  a  Grialio).  lilud  A;  B  vero,  male,  eretica. 


EaUttdis*  Pnor  vox  abest  in  A  et  B.  lu  Saloroone 
exstat  Kartha^o^  sed  abest  etiam  in  Pelri  libelio.  Ue 
Qsu  liitens  k  varia  et  inceru  traduot  veieresgram- 
maiici,  quos  excitare  niliil  atiiuel.  Num.  13«  ^ta 
per  c  cmcta  veteres  scripserunt.  Ai>suiit  ex  A.  Videtur 
et  bic  varie  interpolatiim  fuisse.  Num.  ii,  usque  ad 
Augusti  tampus^  ete.  In  Salomone  iuterpolatur  post 
baec  :  Et  dsgne  hoc  tempore  Christi  momen  inno- 
ittii,eic.  Qoas8«praauuIi,  luculento  exempio,  varie 
et  Ifeos  libros  mutaies  ioisse,  et  ineptiora  a  peregrinis 
ess»  manibos.  la  Salomone  eiiam  ordo  cap.  3  et  4 
turbaUia  est.  Num.  i5,  a  gragcis*  Addil  A  autem. 
Iliid.«  AilarisMl.  A  addit  pro  uiLAniZAT  «crt^rtail. 
Num.  i6,  irta  aeddunt.  Adde  Diomedem ,  lib.  ii. 
ibid.,poUsl«i  qmg.  A,  ^iia...  ^aa;  et  id  melius.  liMd., 
ttajc^nliiiM.  Male  GonsianUensis  nefdenli^ua.  Num. 
17,  pesi^ttaaH  eas.  Lego  eot,  ui  ad  oris  sonis  se  refo- 
r«t;  «01  saie  ignoro  quofaum  pertioeai,  tamen  nemo 


Num.  t%  supposita.  Meiius  A,  B ,  superpasita;  iia 
eiSalomon  Gonstaatiensis ;  iia  et  Donatus ,  de  Tro- 
pis,  pag.  1776,  Pulachii.  Ibid. ,  adiice.  A,  B,  adjids: 
Constantieusis  autem,  adjectis  eisaem^  atque  boc  fere 
praeplacet.  Num.  i7,  eamparatio  dieta.  Semel  lantum 
Mm|Miralio,  A,  B,  atque  :d  reciios.  Num.  28,  cmura 
nomina  non  suni  genira.  A  ,  B  melioa »  cetlera  nom 
sunt  et  sed  heu  pro  hoc^  Ibid. ,  commaiie....  tionm 
timiw  cammtttttcal.  A,  B,  legunt  ttomtnttm ;  tameo 
iilud  aervat  0>nstantiensis.  Nuin.  29,  teotMs  tmmen 
peritia.  A  ,  B,  tantum ;  iia  et  Consianiieosis  legii , 
unde  boc  pneferrem.  Ibid.,  et  cammuni.  A ,  B,  com» 
muni ,  et  omni.  Num.  32 ,  kujus  magistru  A  addit 
lona.  Isia  de  casu  sunt  ex  Diomede.  Nuoil  33  » 4fip- 
10(0,  ui  Jupiter.  £x  Diomede,  iib.  i,  pag.  288. 

Can  viii.  Num.  i,  sic.  A,  B,  ttc^iie,  pro  varieias , 
mali  io  Goibofredi  excusum  varietatu.  Num.  2 ,  /8- 
nita*  A,  B,  ottl  /imla.  ibid.,  deabsentikus  dicitur.  A, 


animadvertit.  Num.  18,  et  apicem.  A,  opiV^um,  sci-  C  B,  dirKiiiiir,  melius.  Num.  4,  coarclantur.  A,  arto»- 


iicet,  figuram,  quod  roalim.  Apicis  melius  veriver 
bium  dat  Isidorus  iib.  iix,  cap.  30 ,  abapiando ;  ta- 
meo  istod  iudiuit  i»iuumeri  iexicograpbi.  Seaurus  : 
Aakes  ihi  pon»  debent ,  uibi  eisdem  lUteris  atia  atque 
alia  res  designaiur ;  iu  debebat,  sed  opilices  sine 
eeria  rotioue  iii  marrooriboa  cumulare  soieut.  Opj»* 
nitur  legiiot  B  et  Goihofredus,  ei  pro  in  Saloiiion 
kabeia,  et  appattaliir  legit  A.  Adde  Breviloquuro : 
Amces^  tiiherm  ,  qum  in  frontiepidis  murarum  vel  ee^ 
tlesimrum  seriburOur  ^  ei  in  prindpiis  librorum  et 
iitulis  tegum;  alio  sensu.  Uiid. ,  est  enim  linea  jacens. 
Gx  Saloraone  subolel  inlerpolaiuin  bic  esse...  ducta 

tera  ttutem^  qua  toia  tittera  sctibitur.  Simililer  A 
.  t;  erf^  discrimeo  inter  iitieram,  seu  figurain,  et 
apicem  hic  indicatnr.  Ct  supra  pro  dixerunt  maiim 
«tltWMrttnl ;  atque  aliter  vix  fluii  oraiio. 

Gap.  v.  Nnro.  i«  F«ndamenittm  /i6^alittm  ariittm. 
A,  li/l«r«riMi.  Salomon   Conslaiiiiensis,  gramauui- 

iUS:, 

ioA 

diotandsque^  Nom.  4,  divisicnes  grammaticw.  Faieor, 
noB  inveni ,  Miinerum  Oinniiio  xxx  a  quoquain 
graiiunaiicarom  vetustioruni  prodi ;  lameu  si  suppu- 
leoiur  isla  quas  sequunior,  inde  iile  coii.  Vox  arli- 
euiala.  Priacianua  ,  seu  aucior  de  accentibos,  in  edi- 
iione  Ascensii,  folio  i22  :  A7emenl«fit..|Mirt  mfmnw, 
pm^linm  vacif  mritM/al(B.  Ibid.  Vitia*  Intellige  d#6m 
oirfa.qum  enumerat  Donatus,  Edit.  Ascensii,  folio  i6, 
Uiid.^  meira.  Prisoianus  aucior  de  duodeciro  carmi* 
ailMia,  !»<•  ili  :  Metra  generalia  novem  sunt.  ibid., 
^tMor.  Priseianos,  de  praeesercii.  Hbetor.,  ex  Her- 
BOgene  irMiiaiis. 

Car.  VI.  Nom.  i,  prindpalia  referuntur.  B,  reuer- 
limliir.Nom.2,  Coii;«n«ftovrroel.  Absuatveroeiiu  A. 

Ca».  vii.N.i,n#m«ndicfttm,  desumptaaontex  Servii 
in  secundam  Donati  Editionem  inierpreutione,  aed 
abesi  ibl  quasi  notamen^  quae  tamenin  Cledonii  Arte 


ittr  ;  B,  arlon/tt)',  simplex  certe  prasplacet. 

Cap.  IX.  Nuiu  i,  verbum  dictum.  Melius  deducere 
a  Graeco  Ipte^,  dico,  addiu>  duplici  digamma  aeoiioo. 
Num.  2,  instans^  prmteritum,  A,  B,  inveriunt,  prcete- 
ritum  ittstantei.M.  fecit  ,  fadt.  Num.  3,  metUtativa 
dicta.  B  addii  tmnt^  A  est*  Ibid.,  teaere  meditor.  A  , 
tefcre  volo;  iia  ei  Cledonii  Ars.  Ibid.,  inchoantis  its- 
dtdo.  lia  A,  B.  Indido  ia  quibusdam  Eicusil ,  quod 
Bon  plaeei.  Dioffledes,  vim  incipiendi.  Ibid.,  formm, 
Aliis  grammaticis  dicuntur  spedes ,  ^ M«/tiafet.  Num. 
4,  modi^  quemadmodum.  A  quod  ad  modum  ;  nemo 
veiustoium  isia  explicat,  ei  videntur  non  recle  se 
liaiiere ;  an  ^aod  agendi  modus  sit  in  suis  sij^ificaUo^ 
fiibus?  compendio  scribeadi  facile  errari  poiuit. 
Ibid.,  imperaudi.  A,  in^raalit.  Num.  5,  legeho.  OVm 
lamen  nun  infrequenter  ea  lertia  in  secundam  con- 
jiigalionem  iranslata  esse  verba  consiat.  Vide  No- 
niuffl,  cap.  10  :  dicebo,  viveko^  vel  fidebo  ui  excudi- 
doetor  tiberaHum  titterarum.  ibid.,  htec  autem.  j^  iur.  Num.  7,  commuuia,  Vide  Noiiiumi  cap.  7,  de 
et  fi  abeai  ««/em.   Ibid.,    loquendi^  K^^ddit      coutrariis  generibns  verborum. 

Cap.  X.  Num.  i,  ucddut.  A,  B,  accedat «  reeie. 
Ibid.,  tiid^  dictum.-^Dictum  abest  ex  A,  B.  Addii  So- 
loipon :  Qttod  verbo  quasi  marito  suo  adkmret. 

Cap.  XI.  Num.  1.  quasi  partidpium.  A,  B,  particm- 
jMttm,  ei  iia  iegeodum ;  aliler  quasi  sine  sensu  eai. 
Adde  Diomedem ,  edii.  Ascensii,  folio  41 ,  ei  Servioaa, 
p.l794,Pulschii. 

Cap*  xik  Nom.  2«  forum  tptnm.  Ita  OMle  eoiyting^- 
lur  in  Goibofredo  ei  aliis,^sed  B  disjungii  ad  forusm^ 
ipbum  et  sensum;  sic  Servius,  pag.  1796.  Ego^  at  ks 
aamus  :  ia  hac  elocutione  ei  verba  coniimcta  siiola  et 

sensus.  Ibid.,  non  didmus refi.  Deauui  In  A  el 

B,  aul  absuni  polius.  Num.  3,  ubivu  prceponuntur^  me 
subjuug^  A  lanlum  ubivis  pontt»l«r.  Num.  A,  casssm 
eu.  Absuni  ex  A,  B. 

Cap.  XIV.  Num«  I,  est  vocaia.  lo  A  eti  exsttlai. 
Ibid.y  exsultanu  da.  A  legit  vah.  Certe  eia  ab  Alcuioo 


ID  S.  ISIOOBI  ETYIiOLOGUS    ZA0CARI4S  ANNOTATIONES. 


SSI 


el  Probo  iiorUDdi  dkilur  esse.  lUoroedes  vah  volup- 
Ulis  dicil ;  arlotror  evax  legenduia  esse,  non  eia, 

Cap.  XVI.  Niim,  2«  qnia  varias  vocum  mora$.  A  ei  B 
per  varias.  Simpla  legeudum,  noo  simpUcia^  ut  in 
GoUiofiedo.  Nusn.  3,  «i  vero  apud  majores,  Vi,  utei^ 
sibei^  et  similia,  Yide  xii  tabularum  leges  et  antiqua 
marroora.  Ibid.,  singulas  formas, — Singulares^  A. 

Caf.  \yiu^iunA,temporibus  conshtunL—lnsisiunt^ 
A,  B.  Nuoi.  ^pyrrlciiius.  Vide  Scaligeri  I.bros  deRe 
pociica;~de  salialione  liac,  seu  cerlamine  anliqMiia- 
tum  interpreies ,  de  ludo  puerili  videlur  ex  S(tvio  in 
V  i£neid.  :  Trojique  nune  pueri^  e(c.  litiJ.,  sive  ab 
iane.  Ita  fere  Scaliger  putal ;  bxc  rero  absnnt  ex  B. 
Ibid»,  spondaius,  Ita  male  scribere  iumicIimr  desinunt 
pro  spondeus^  Graecc  o^ovdsioc,  inde  ei  Salproen  spon- 
dius  scribit.  Ibid.,  sacrificantium,  Tangit  veram  ori- 


A  ginero  voois  (r7rcv^rv«  Ibid..  spondiales,  l}%us  est  Tur- 
nebus  hac  auctoritale  ad  itluslrandum  Ciceronem,  ii 
de  OrJktore,  cap.  46,  ubi  pro  spondaUa  ille  legi  vult 
spondialia.  Sed  mibi  non  iil  verisimile  spondiales  un- 
quam  Latinis  aiidiios  essc.  Marius  Viclorinus,  pag. 
1281,  Pulsclni,  habet :  Unde  el  spondula  appetlantur^ 
qui  hujusmodi  tibias  (longas)  inftare  assueverwiL  Non 
erit  qiii  dubiiei,  adJita  liuera  una,  legendnm  esse 
spondaules^  wi  Oaoraules.  Simililer  in  Diomede,  pag. 
472,  Putscbii,  legimus  iiiier  corrupla  et  biulca  nuae* 
daiu  :  Et  anjuisudi  sono  tiblcem  spondalium  canere  ja^ 
berei^  ut  duabus  longis  melodiis^  qnasi  dupticibui  et 
jug  bus  votis  prospera  deatum  votunlas  ftrmaretur ; 
inaliin  spondaulam,  Hinc  hic  nii^lim  spondautes*  Iii 
Diomede  possis  etiam  legere  spondaulium,».  juberC' 
/mi.  lia  in  Cieerone  spondautia. 


FR.  ANT.  ZiACCARIiE  ANNOTATIONES 

Ad  cap.  ir,  V  et  VI  libri  VIII  Etymologiarum, 


Cap.  IV.  Nmn.  4,  ifkoi  Ifofsi;  Qod.  Luc.,  quam 
lectionem  vldetor  (Tonortus  Angusiodunensis  sois  in 
Codicibus  invenisse,  Num.  5.  Vetiis  Editio  Rliabani ; 
ilen  Veoeta  isiilort  ISdiiio  an.  1483,  ot  ParisleQsia 
Bignaei,  quibos  acoedit  Loe.  Cad.,  Efnei  dicunL 
NiMH.  a,  Masbotkmi.  Perperam  Marhouei  in  Ven,  et 
Paris.  iiuper  oiutis  fiditionibus,  nee  rectiiis  Marba- 
um  in  vet.  Edit.  Riiabi.  et  Lnc.  God.  Nun.  7,  GenU^ 
im.  iu  veL  Edit.  Rbab.,  et  Ms.  Cod.  Antonii  Vionia 
BorovftHii,  oliaque  Mss.  regiae  Parisiensis  bibliotbeca 
OBOiDpIa  afMid  Coteleriiim,  toin.  1  Monnm.  Eecl.  Gr., 
col.  761.  GemstfBi  Parisiensis  l£ditio  Isidori ,  cui 
eliam  Hati4tenais  conseiitit.  Niun.  8,  Merisias,  God. 
Rom.  a  Grialio  indicatu^  Luc.  et  Coteleriani,  ad 
quos  accedit  vet.  Edit.  Rbub.,  ubi  Meristcei  haltent 
Bignaeana  et  Matrhensls  Isidori  Cdiiiones.  Ibid.  To- 
tum  hoc  coimna  aRbabauo  o.Hiuit«r,  ^pa^  antm,  etc. 
Ibid»,  idiMraiio.  Cod.  Luc^  pro  fm.  l^un.  9«  Cuato- 
diant.  li^dil.  Ven.  an*  1483. 

Gat.  v.  Num.  1»  «loriim  auctorum^  Lnc  et  Pisior. 
GoUd.  Num.  2,  votuisset.  Addit  Lac^  Cod.  Mic  in 
lempcTS  IHeronis  fuit^  et  in  anno  25  pofl  cruamChristi 
mortnttt  esi;  forte  scribenduin  fuerat  33.  Carie  Si- 
moo  an.  65  iiiteriit.  Num.  3,  miujro.  —  Mngnp  perpo- 
raoi  in  fiignni  CdilioHe.  Omiuliur  id  nomiois  in  God. 
Pialor.  Niim.  4,  vaeatu  God.  Pia.,  pro  MimeUati, 
Ibid.,  «iinl  ^at.  Cod.  Luc.  Ibid.,  abnegat.  Cod.  Lne. 
el  Pisior.  Num.  5,  sunct»  HuphauQ.  Cod,  Malmes- 
tius..  lbid«,  a  fetro  DiacMus*  God.  Luc.  Ibid.,  kaiieM 
hamum^  God.  Pistor.  Uii4*t  quod  odisii.  Codioes  Lue. 
ot  Pistor.  Num.  6,  qus  Mimam.  Cod.  Luc.  Ibid,  et 
komutn^  God.  Piator.  Ibid.,  Deum  creasse.  Cod.  Mola- 
teatius,  quI  aUam  propterea  uninino  senientiara  Ba- 
silidUnorun  ddgmati  tribuit.  Ibid.,  (ingunt  ^ogma- 
tibnt.  Cod.  Loc.  Num.  8.  Ex  (iratiano,  Millenarii 
Ediiio  Matrit,  At  Milliastig,  ut  in  fiighaiaoa,  scrip- 
siftse  Isidorom  cum  GoUierio  tom.  i  Mon,  Eccl.  Gr., 
eoL  763,  nulbis  dubiio.  Nam  et  Mitliaske  habetRha- 
^nus»  iiib.  u  de  Instit.  cleric,  et  Codices  plores  or- 
romn  exhibent,  qui  nonnisi  Milliasia  etscri|4o  no- 
mine  t^neodari  possit.  Sic  MiUiasti^  Cod.  UerovaUia- 
nu8  ab  eodem  Gotelerio  indicatus ;  Mititiastif  Pistor.; 
Milieiasue,  Loc,  Matatest.  et  Ven.  Edrtio  an.  1483. 
NofD.  40,  «frCtflim  cof itiiiemf .  Fistor.  Cod.  Num.  12. 
£go  aasentiri  viris  doctissimis  (Chaconi  ot  Grialio) 
ha^  ))««ann.  Nam  «on  solum  qoos  ego  consulni, 
€odioes  MalatoM.,  Luc»  Pisior.,  atiique,  sod  ii  etian 
qooB  siA  «evioo  habiicve  Rhabaous  et  Honoriiis  A«- 
gMoimomis,  non  allior  hune  locmn  exblbent.  Ma- 
que  de  loci  integritate  non  ent  em'  dubHemos.  Apel- 
Its  podoa  wnwoin  hand  iiecie  asseeutum  isidorum 
<lie«M8.  N«n.  tS,  arehonton  legebat  Ghacoo.  Nii 
ImnMiandon ,  lepugonitihus  Godicihus  Rhabanl , 
4loMrii^  MOiris. 


B  Num.  14»  qui.  Pistor,  Coi.,  alii  quod. Ibid.,  imitan^ 
ftir.God.  Pistor.,  et  Lnc.  Num.  15.  Co;am'  dlcuntur 
ih  Lnc.  Cod.  Num.  21,  creationis,  Recte,  ubi  Ven. 
et  Bign.  Editio,  et  Godd.  Lue.,  Pistor.,  et  Malatesiius, 
creaioris:  liujus  tamon  margini  antiqua  manu  gennina 
leciio,  quaiu  ex  Mauritensi  fiditioiie  reddidiinus,  as- 
eripta  est.  Num.  23.  Una  Bignaei  Editio :  oliomuia/i/ttr 
earnet.  Num.  27,  provtncta  Pkr\^ia.  Ila  prxter  Ma- 
triiensem  Editioaom  Codex  Luc,  Pistor.,  Uerovai- 
lianus,  el  Regii  tres  a  Gotelerio  indicati,  tom.  i  Mon. 
Eccl.  Gr.  p«  773,  ubi  provinim  GalapJirygiof,  Ven.  et 
fiign.  Editio;  Malatesiiu^  auiem  God.,  provmcia  a 
fri§ia^  uode  et  hoc  facie  ad  germanam  leelionem 
iraduci  possii.  Ibid.,  Priuilta,  Cod.  Luc;  alii,  Pri- 
iM.  Ibid.,  Dm^tt  Spinius  sancti,  Cod.  Pisier.;  san- 
eti  SpsfHui  Ven.  Editio.  Num.  31,  recipiunt,  Addit 
hic  Bignsana  Editio :  Aaomiant,  id  esl  Laiine  sine  ie^e 
dicuntur^  qood  Bouorius  quoque  Augustodonensis 
suis  in  Codicibtts  legit.  Nun.  33:  Heraditau^  Ven. 

p  01  Bigii.  Edit.,  Codd.  Lue.,  Piaor.,  et  Malatestius, 

^  qui  etiam,  pro /lierarc/ia,  //m^r/iViexbibent.  Num.  34. 
Una  Bignxi  Editio,  cathedram  pontificalem ,  quemad- 
roodum  paulo  post,  apostatas  recipere,  Num.  3t>,  Cftrts- 
4ttm  «tttm,  liac  usque  compellaA  suni  omittontnr  in 
Codice  Piatoriensu  la  Malale»iio  auiara  desuiii  ea«  peio 
pauferlmu  inleHigetttias  eompeilaii  sunt.  Nun.  40,  e 
«at/ts,  Cud.  Pistor.  Ibid.,  mundum.  ita  Ven.  etMatriL 
Editiu  cum  Ged.  Luc.  et  Pislor. ;  fiigttama,  mttttdmn 
^ttui  fwfse.  Num.  33,  Ceaiopftei,  m  Gorbeienai  Go- 
dico  Maurliii  iegenint,  ut  nooeoC  ad  Auguslini  epis- 
lolam  33.  Cawpttof,  nou  Cotofpilof,  Fabriciua,  in  Phi- 
lasir.,  aiiiqoe  nalom.  Videeiian  q«tn  ad  Uioron vni 
iodieiiium  diiimus.  Nun.  lU,  celakrandum,  Cod.  Ma- 
iatest. ;  alii,  «4fera«idttau  Nun.  64,  a  Nestorio.  in 
locuin  sancti  Sisinni  suffecio  an.  428,  quemadmodom 
statnitGuperus,  in  lliaioitia  Chroaologica  Patriarcb. 
Poliianorum,  quem  vide.  Auctoresoum  aotiquos,  tum 
Moeotiopes,  quid  de  Nestorio  ejoaque  toreai  disse- 
merunt,  recooset  f  abrieiiis,  fiiMioth.  Gr.  ton.  IX, 

Dpag.  236  seqq.  Adde  Dooeini  oostri  tiaifiean  faisto* 
riam  Nestorianisni  M88;  ioannis  Sartorii  dlioerta- 
tiones  duas  de  Neslorio  Iiawosiareha ;  PaOli  firoeeii 
Jabloiiski  eiorcitationen  tii&loriooiheologican  de 
Mestorianiamo,  ei  illa  inprinis  MoatoriaDoran  phra- 
ai,  qoa  iiumanam  Christi  naioram  ieaapUim  Divinita- 
lis  vocase  soietaaia ;  ot  Joaopfai  fini.  Awomani  dis- 
aertationem  de  Sf ris  Nestorians,  lom.  M  fiiMioifa. 
Orieni.,  p.  2.  Nuin.  63,  ab  Eutgei^.  De  qooeoiiler 
Liherati  fiiaeoni  fireviariun,  auciovotqao  aiios,  a  Fa- 
bricio  indicatQS  i.  Vili  fiibi.  Qr.,  p.  359.  Mun.  66. 
Gur  liuc  eapiiula  GhalOodoeoaaia  oppellot»  eam  sint 
10  quittta  sfiiodo  tractata,  cur  itdm  oorondem  eapi- 
tutorum  divum  Isidorum  aut  doheat,  aut  nou  doheat 
^ofensdr  videNy  vido  anooi.  defobriooo.  omialitis 


'iV>^ 


AD  S.  ISIDORI  ETTMOLOGIAS  ARGVALI  NoTiG. 


9St 


ad  cap.  A  lib.  de  Viris  llluslribQS.  Nam.  6),  ordinati  A 
epiicoffi.  Vide  Solleriiim  in  pniriarch.  Alevaiidr.  Ilis- 
lor.rn.540  seqq.  Ibid.,  Dieunl  naiuram^  God.  Pislor. 
Ihii).,  Conienduni,  H:rc  tsmen  haeresis  pridem  subTi- 
iiiollieolIIAIexandriae  episcopo  rruperat,  SeveromO" 
nacho,  ctii  Timotlieus  i|>se  fayebat,  corrnpMbile ,  in- 
corrupiibileChrisii  corpus  doceiite  JuliaiioHalicarnas- 
seo.Vide  Liberaii  Breviariom  cap.  19;  Snileriiim,  1.  c, 
num.  357;  et  Pelavium,  de  Incarn»!.,  lib.  i,  cap.  16, 
niim.  50  seq.  Num.  58.  Be  Agnoiiis  adi  Pelavium. 
Cap.  VI.  Num.  8,  Pi$ianaciian.  Ita  veteres  libri. 
Pikianaction  impressi ;  ^et  quidem  ulroqiie  roodo 
constat  eam  porticum  appenaiaiii.  Vide  Laertium 
iii  Zennne,  el  Plutarchum  in  Cimone.  Niim.  lO;, 
conlinentia^  quam  esH  negani.  Hacc  addidi  in  indiculo 
Hieronymi,  ei  Cotolerio,  lom.  1  Mor.  Eccl.  Gr.,  col. 


719,  nam  et  ipsa  oraiionis  leries  ea  postalat;  nam 
qiiemadroodam  id  in  Stoicis  omnlno  ridiculimi,  qood 
affectarent  gloriam  a^ternam,  ciim  se  faterenlor  noQ 
esse  aeternos,  ita  in  illis  hoc  erat  summopere  absur- 
dum,  quod  amare  se  Tirtuiem  continentiae  pr»  se  fer- 
rent,  cum  eam  esse  negarent.  Nuro.  15.  Non  desunt 
qui  Epicurum  omnino  lam  infami  criminatione  ali- 
solvanl,  Guaseus  Tir  docios  aliiqiie.  Num.  17,  Gym- 
naiium.  Idem  inf.,  lib.  xviii,  cap.  17.  Num  19,  ut 
Pyihagorat,  Cicero.  lib.  de  Natura  deorum.  Iltid.,  ut 
Maro,  ita  Matrit.  Editio,  ct  Bignacana,  qoibos  eonsen- 
liuni  Codicesdiio  Malatcstii  ei  Lnc;  Veiieta  lamen 
Editio  an.  Ii85  aliiqite  libri  Varro  habent.  Num.  23. 
Ila?c  fuse  dilij;enlerque  tractata  habes  a  Massuelio, 
diss.  1  in  IreiiaRi  libros.  Vide  etiain  abbatis  Loiigae- 
rue  de  origine  haeresum  dispatationein. 


AREVALI  NOT^ 

AD  S.  ISIDORr  HISPALENSIS  ETTMOLOGIAS. 


PRiBr.  Nonnulti  Mss.  et  Editi  prspmiitunt  cpistolas  B  Uitu  1  de  gramroatica   fanctl  Jaliani  Toietaiii.  Vida 


etiam  Antliologiam  latinam  Burmanni,  et  tom.  IV  ^ 
Pisaorens.  Edition.  Poetar.  Laiinor. »  ubi  diverso 
ordiiie  versus  collocantnr  ,  sed  ita  ut  c«tera  conaen- 
tiant.  Deinventonbus  liiterarnm  roulti  agunt,  quoram 
nonnuUosrecenset  Fabriciusi  iii  Biltliogr.  Antiq. ,  cap. 
21,  num.  11,  ubi  versus,  quos  diii,  Eugeiiii  Toleuni 
Ennodio  1  icineosi  atiriboit;  sed  eos  ego  inler  Ennii* 
dii  carminn  non  rt*perio. 

N.  6.  Pheenicea  colcre,  Rubro.  Ovidios,  lib.  i  Triat. » 
eleg.  1,  \eri.  7: 

Nec  liiQlos  miaio,  nec  cedro  charta  notctur. 


Isidori  ad  Braulionem  ,  el  Brauliouis  ad  Isidorum  , 
quibus  Etyniologiarum  mentio  fit.  Eas  nos  simul  cum 
uliis  Isidori  episiolis  edemus.  De  Etymologiis,  earum 
Editionibus,  et  mss.  exemplaribus ,  fiise  aclum  fuit 
in  lsidorianis,c«  49,  et  seq.  Praefatio  aii  Braulionem, 
iiiquibusdainCodicibus  ad  Sitebutum  direcladicitur, 
innoiiiiuUis  velad  Brauiionem,  vel  adSisebutuiii,  aut 
ad  utrunique.  inter  additameiita,sive  appendices  ad 
Etymologias,  primuro  locum  dabimus  quibtifdaro  ver- 
sibus  bexametris  in  laiideni  Deiparae,  qui  in  Codice 
Regio  valicano  19o5  iiiier  eas  epislolas  et  indicem 
capitum  libri  priroi  inseruntur.  Semleri  annoiaiiones 
in  prima  capiia  libri  priini  post  Etymologiarum  ap- 
peiidices  proferentur,  qui  multa  cmendat  qu;p  ]am 
Griatius  occupaveral ,  quia  etsi  bujus  notas  laudiit , 
lanieu  ens,  ut  ego  puto,  apud  Breulium  legerat,  non 
in  Editione  regia  llatriiensi. 

^l?^*^  .^^***"^'      . .  n  currunl  apnd  Isidorum,  prii 

Cap.  1.  Nom.  1.  Dtictpiina  a  disc,  Alii  pulant  dit-  ^  auiem  ef«e,  etc. ,  quia  ,  ut  ei 
dplinam  syncopen  esse  ditcipulinw ,  s^  diuipulo  ;  et 
exfttat  quidem  vox  di$cipulina  in  antiquis  numniis. 

N.  ^.  Quod  ariii  prffcejpi.  Eiymon  ariit  pluribas 
explicat  Becinanos,  de  Origin.  lat.  ling. ,  paR.  88i>, 
verbo  Pulcher.  Isidorus  b»c  ipsa  repetit  cap.  4,  linm. 
2,  et  atitc  ipsum  Cassiodorus  iu  prxfat.  dc  gramma- 
lica :  Arit*ero  dicia,  quod  novit  (forte  no$)  regutis  are- 
tet  atque  conitringat,  Alii  dicunt  a  gracii  hoc  iractum 
eue  vocabulum  airo  tv;  cc/bctoc  t  id  esi ,  a  v.rtuie  doc- 
trina,  quam  diserti  uuiuscujusque  bouae  rei  scienliam 
vccant. 

Cap.  111.  Niim.  1.  Caleii/aloref.  Adda  Pignorium, 
de  Servis,  pag.  164,  qui  ex  Auaustino,  lib.  i  Coiifess. , 
cap.  15,  proferi  bxc  verba :  llia$  primai,  ubi  legere^ 
.  et  scribere .  et  numerare  di$eiiur.  SemUrus  niallet, 
litteraturam  pro  litterationem;  sed  tiiterationem  habei 
non  solum  Augusiinus,  sed  eiiam  Martiaiios  Capelia, 
lib.  ni,  paulo  post  initium :  Hincque  mihi  Romulu$  tit^ 
teraiuree  nomen  a$crip$ii,  qtiamvi$  infaniem  me  tittera' 
lionem  voluerii  nuncupare.  Vide  etiam  iiotas  ad  Glos- 
sariiim  Isidorianiim,  verb.  Magi$ler  tudi,  catculo. 
Grialius  edidit  inlroducunt^  melius  quain  alii  Lxciisi 
tn<rodtt4;iinittr;  seriuo  eoiro  est  de  litteris,  qux  verba 
per  oculos  introducunt. 

N.  4.  Apud  Uto$  alph.  Grialius,  idem  apud  Latino$ 
A.  Reposui  cuin  aliis  inde.  Legi  eliam  posset  id  e$i; 
nam  idem  et  id  e$t  in  Mss.  saepe  confusa  sunl. 

N.  5.  Hebraiorum  tit,  Vcrsus  de  inventoribus  litle- 
rarum  ,  quos  Crinitus  refert,  exstant  inter  carmina 
saiicii  Eugenii  loletani,  part.  i,  carm.  21,  et  io  trac- 


Vide  Bocliarlum,  Geogr.  6acr.  Chan. ,  i,  20 

N.  7.  Reposui  dtduxii  pro  dedusnt  apud  GriaiioiD  et 
alios.  Nonnulli  dicunt  o  non  a  Pythagora«  sed  a  Pa- 
lamede  invenium.  Plura  de  his  viJeri  possant  innol. 
Munckeri  ad  Uyginom,  fol.  277. 

N.  8.  Similes  locuiiones  per  innnitivum  pasaim  oc- 

!S<:rtiin  in  Mss.  :  Qmnque 

egoputo,  |:er  liitcrarum 

compendia  auctoris  iioroen  ,  qui  id  tradidit,  ascripsii» 

quod  a  librariis  postmodum  neglectum,  ▼elnoninieP 

lectum  fuit. 

N.  9.  T  li^ramdemon$tran$  domitdeee  crud$.  Ver- 
ba  Ezechielis  in  Vujgata  sant:  El  dixit  Dominu»  ad 
eum :  Trami  per  mediam  civitaiem  in  medio  Jeru$alem; 
et  $igna  iau  $uper  frontee  virorum  gemenitum  et  do/M- 
ifHm.  De  signiflcaiione  litterai  lau  plura  congessi  in 
Prudeniianis ,  c.  ^O.  Addere  poteris.alia  ex  Editione 
PP.  Apostolic.  Coielerii,  cum  iiot.  ,  tom.  I ,  p.  29, 
Antuerpia; ,  16b8.  Scribeiidum  est  tau ,  non  tkau ,  ut 
in  Editioiie  Grialii ,  et  iii  nonnullis  bibliis. 

N.  11.  Sed  $ola  verba  componuni.  Apud  Grialiam 
desinit  caput,  verba  componunt ;  sed  non  pulo  omnino 
omittenda  esse  ea  qu«  iu  vetusiissimis  Mss.  eiian 
nostris  reperiuntur.  Coufer.  not.Semleri.  De  litteras, 
notaiidus  Ausonii  versus,  idylU  12,  de  litieris  : 

In  Latio  nuaierus  denarius  Argolicam  x. 

Cap.  IV.  Num.ti.  Eadtm  et  digamnu  Non  est  omil- 
teiida  Vulcanii  annotaiio  ud  hunc  locum  :  Cur  t  di^ 
gamma  vocetur,  ex  pronmuiatione  Gernuudca  toiisW, 
9iii(Forte,  ^iue)  v  ui  f,  pronuniiai^  quod  dupHei 
gamma  con$tai.  Atque  binc  eiiam  intetligilur,  cur  ia 
maltisHss.  prssertim  Gothicis  saepe  «  pro  f  reperin- 
tur,  ui  verita$  pro  /ert/os,  elc. 

N.  14.  X  tittera.  Deaniiquiute  litterae«  eonfimndiis 
quoque  Maiibxus  ifigyptius  iu  explicaiione  seoatss- 
coiisuUi  de  Bacibanalibus  ad  verbum  Exdeicendum^ 
Verba  Ei  digne,  ctc,  de  qaibiia  Grialios,  exbiaoi 


857 


AD  S.  BIDOM  ETTMOLOG.  AREVAU  NOTiG. 


etiani  in  duobiis  mss.  Codicibus  Toleuinis  optinMB  A 
noiaB,  quorttnii  farite  leciionos  ad  metranamiisae  aiint, 
ut  in  Isidorianit,  eap.  107,  niim.  S2  ei  seqq.,  monui. 

N.  15.  Tobias  Guiberlethus,  de  Saliis,  eap.  26,  ex 
Velio  Longo,  refert  s  inYeniri  in  earmine  Saltari.  Id 
si  vemm  est,  addit,  falsus  est  Isidorus.  Sed  ad?er- 
tendum ,  Isidorum  loqni  de  eommuni  usu  srribendi, 
coi  contraria  paucorum  ezempU  non  rerr.igant!ir. 

Cap.  vii.  Nam.  27.  Seeunda  pan  nom,  in  nonnuliis 
Hss.  tiinlu<i  est,  Secunda  part  nominh  comparnth. 

N.  53.  Diptoia^  ut  JmppUer.  Griaiius  infieialur  Jup- 

K'ier  varietates  duas  habere.  Ai  Isidorus  aiieioriiale 
risciani  se  tuetur,  qui  lib.  6,  pai^.  695,  Edii.  Putsch., 
ait  JuppHer  habere  geniiivum  proprium  Juppiterit  , 
vel  Juppitris ;  nam  Jom  esl  ab  antiquo  iiominaiivo 
Jo9ft.  Hodie  hic  lantum  genilivus  Jovi$  Jn  usu  est. 

Cap.  n.  Num.  1.  Qnaedam  de  perreeta  forma  le- 
guniurin  Impressis,  ut  ait  (irialius  (Vid.  Grial.  ibi« 
not»);  sed  infra,  num.  5,  posi  vcrba  quid  agamu&,  ut 
ez  variis  lectlonibus  animadveries.  3 

Cap.  z.  Num.  1.  Accedat.  Grialius  cum  aliisi!ii- 
pressis  edidii  aeddat ;  et  in  Mss.  qHideni  sspe  t  pro 
«,  ut  contra  e  pro  i  reperiiur.  Hoc  loco  maio  cum 
Semlero  aeudai ;  nam  verbo  adverbioiu  verius  aeee- 
dit  qoam  acddit. 

Cap.  xiii*  Num.  1.  Loquelaru.  Loquelares  eiiam 
bas  Drsposilioiies  vocat  Julianus  Tolelanus  in  dpere 
quod  nunc  editur  de  Grammaiica «  ubi  muUa  ex  Isi- 
doro  snmit,  sed  et  illosirai. 

Cap.  ziv.  Nnm.  1.  Ab  exiultante  vah.  De  interjec- 
lione  wth  confer  Semleri  notas.  Coiijici  poiesi  Isi- 
dorun^  scripsisse  ab  'multanie^  vah ,  ex  Hieronyroo , 
episl.  20,  ad  Damas. :  In  iingua  Latina  habemus  in- 
terjectionei  quaidam^  ut  in  intultando  dicamu»  vah  , 
ei  m  admrando  PAPiB,  ei  in  dolendo  bei*  Sed  leciioni 
Yulgaue  Tavet  locus  Attgu»iini  a  Grialio  prolalus ,  et 
ezempla  qusedam  »  quae  aflerri  soieni  ez  Teremio. 
Adde  Augusiinum,  tract.  51  in  Joannem,  quemiocum 
forltsse  Grialitts  innoere  voloit;  nam  verba  eadem  ^ 
videntur.  ^ 

Cap.  XVII.  Num.  2.  PgrriehiuM.  Meursius,deSalut. 
veier,  adveriitServiuiiriudum  pyrr/ricAam  cum  iudo 
iroja  confttdisse  ,  quod  ex  Capelia  et  ez  hoc  Isidori 
loco  colligit.  Maili  puiant  pyrricharo  dict;im  a  Pyr- 
rbicho  Creteiise,  qui  jpriintts  docutt  Cretenses  saitare 
sub  arrois  ad  pyrricliii  podis  sonum. 

N.  13.  Ad  eeleuma  canentium.  Commonior  scri- 
bendi  raiio  est  proceiautmaHcui^  ul  eeleusma ;  sed  et 
celeuma  in  opilmis  veteribus  libris  reperitur»  ei  Jii- 
lianus  Toleiantts  In  opere  de  grammatica  proeeleU' 
nuaieui  qiioque  dizit. 

N.  26.  instfto...A<rAales.  CorrexiEditionemGria- 
lii  depravatam  cominuiatis  Hlieris ,  iiitutteei ,  Achai 
v^o  intuies^  Achatet. 

N.  30.  Meirapedib.aeciduniAn  Cod.  veteri  Regio- 
vat.  212  esi  opuKttium  Isidoro  tributuro  hac  iuscri- 
ptione  :  iiidpiaiil  inventicula  de  pedibut  nobit  necet- 
MrM ,  quod  append.  2  ad  Eiymologias  proferam. 
Fonasse  eniiii  editum  boe  opusculum  ab  Isidoro  (uit,  0 
antequain  Etymologias  conliceret,  ez  quo  postea  ca- 
|iut  17  libri  hujus  1  Eiymologiariim  digeisit. 

Cap.  xviii.  Num.  6.  Acceniutauiemrepertituni. 
De  accentu  fuse  agit  Ricciolius ,  in  Prosodi»  parte 
Gctava ,  quai  est  Ue  acceniu  m  pronuntiando  et  scrt- 
bendOf  ubi  piures  alios  allegat. 

Jbid.  Grialius  eUidil  et  non  producia  meia:  et  iu 
fere  Mas. ;  quibusdam  placei  Vuicanii  leaio,  ei  non 
producia  MB»  hoc  est »  prinia  syllalNi  in  meia.  Non- 
iiulli  producte  pro  producla. 

Cap.  xiz.  Num.  6.  Verfici.  In  antiquissimo  Tolet. 
(^od.  esi  r«rtti  pro  versui  bic,  et  n.  seq.  Utrobiquo 
iioura  alio  modo  exprimitur,  ut  siroul  cum  notis  Seu* 
lentiarum  ad  cap.  21»  in  tabula,  reprjBseutabtiur. 

Cap.  zs.  Num.  i.  Yeius  fuit  iuterpungendi  con- 
sueiudo,  sed  non  communis ,  neque  ab  omnibus  ob- 
servata.  Oassiodoius,  lib.  1  Instit.  divin.  iect.  :  Sed 
ui  h'u  omnibut  uddere  videarit  ornalum  ,  potiturat , 


quat  Greeci  Ointc  vocani^  id  eH ,  puneia  hrevitmma 
panter  ei  rotunda ,  et  planhHma  tmguHt  quibutpie 
pone  eapiiibut^  preeter  trantlationem  taneii  Eierwgm^ 
muB  ceUt  et  commatibut  ornaid  conmtiii.  Vide  eliam 
Diomedi^n,  lib.  11,  pag.  452,  Putsch. ,  etqaae  anoo- 
lavi  ex  Sergio » in  Proleg.  ad  Sedulim,  num.  171. 
Sequiori  «vo  plures  disiiiignendi ,  et  inlerpongendi 
notas  recensebal  Perecrinus  quidam  libraritts  a  mo 
reiatus  in  Isidorianis,  cSp.  108,  n.  26. 

N.  2.  Prima  potiiura.  Cassiodoras ,  loc.  dt. ,  alio 
modo  explicai  :  Prima  e»i  medta  ;  tecunda  tubi^ 
iinetio ;  tertia  ptena.  Sed  Isidorus  Dioroedi  consentil ; 
quod  videtur  approbare  Lipsios  in  epistola  ad.Ha- 
bKrtum  Audeianiium ,  de  disiinctione  et  interpnne- 
tione,  cenior.  5,  miac.  ep.  59,  ubi  observat  nos  va- 
riasse  isto  atvo.  Eruiiitede  hoc  argumento  disseri- 
tur  iii  Aclis  Acadcmi»  Barcinon. ,  tum.  I,  eap.  2 , 
pag.  i56  et  seq.  In  Chrouici  Gottwicensis  lom.  I , 
prodr.  lib.  i,  cap.  i,  pag.  20  et  seqq. ,  plura  conge- 
runiur  de  antiquissimo  inierpunctionum  iisn,  ubi 
explicatio  Isidori  caBteris  alionim  facile  prasfertur , 
pnesertiin  aliegato  Cassiodori  testimonio. 

Cap.  XXI.  Nuin.  1.  lu  Chronici  Goitwicettsis  cit.« 
tomo  I,  p.  24  et  seqq.,  proferuntur  hoc  et  seqq.  ea- 
pita  de  iioiis  ez  Codioe  Gottwicensi  saeculi  xii ;  sed 
iion  exprimitur  an  sit  Codex  Etyroologiararo.  Pauca 
>ero  discrepant. 

N.  2.  A$teriuut.  Aogustinus,  eptst.  10,  cd  Biero^ 
nym. :  Atteritcit  noUitti  qua  in  Hebreeo  nmf,  ei  in 
Gresco  detunl ;  obetitcit  auiem  qum  in  Grmco  inve- 
niuniur,  et  in  Hebreeo  non  tuni.  Ex  quo  patet  scripto- 
res  veieres  sententianim  noiis  pro  libitu  aliquando 
u&os,  non  ad  certam  consiantemque  regoiam.  De 
fornia  uotarnm  minime  soliiciti  esse  deMmus,  sive 
earum  qme  in  cit.  Goltwicensi  Chronico  ezciidaii- 
tur,  sive  aliarum  quae  ab  aliis  ex  aniiquis  meiubra- 
nis  osieiitantiir,  siquideru  in  Mss.  el  Editis  magoa 
est  discrep»iitia.  IIoc  curandum,  ut  definitioiii  ab 
kidoro  iraditae  forroa  consentiai :  aliae  varietaleSa 
qu:(',  servata  iila  deiinitione,  aut  descriptione,  inter- 
cedere  solent,  librariis  aseribend»,  ut  apiid  nos 
easdem  liiteras  Laiinas,  aut  Gracas  aliiis  alio  modo 
foriiiat.  Confer  labulam  «ream  a  nobis  addiiam. 
{Eanc  ^abulam  habet  ad  caicem  hujut  iomi.  Edit.) 

N.  22.  XpitTiym.  Ven.  Tlioroasius»  io  praefai.  ad 
Psaiterium,  tfim.  II,  Edit.  Vezxosii,  pag.  23,  descri- 
bit  qMinque  nutas  quibiS  iu  Paalterio  usos  est,  et 
inter  eas  ehr^ttmon^  ut  vocat,  2,  quae  ez  voluaiate 
scriptoris  ad  aiiquid  ponitur.  Notum  esi,  per  hanc 
noiam  Cbrisii  nomen  exprimi,  quod  idcirco  mono- 
orammon  dicitur.  Grialius  alii:d  eiymon  sequitur. 
Videndus  etiam  Foriunius  Licetus,  de  Lucem., 
lib.  VI,  cap.  47.  ApuJ  Ciaropinum,  toro.  II  veier. 
roonument,,  pag.  112,  tab.  19,  quaedam  antiquamo- 
numenla  notam  ezbibeut,  (|Ute  aliis  c/b^eiimoit,  atiis 
ceraunium  videlur. 

N.  25.  Phi  ei  rho.  Grialias  edidit  «  et  /»;  sed  me- 
lius  est  ezpressum  iiomen  harum  litteraruin  phi  ei 
rho^  Mt  conjecil  Vulcanius,  hac  subjecta  aunotatione : 
Bmendo  phi  ei  auo.  Nola  enim  ex  hit  duabut  iiturit 
compotita  videtur.  Cumque  Itidorut  ipte  hanc  noiam 
dicat  tolere  poni  ob  toUiciludinem,  etiuidem  credide' 
rim  per  hanc  noiam  tigmficari  ^/^omiov,  hoc  ett^  ob' 
tcurum  ette  ioeum,  ideoque  ditigentiut  de  eo  cogiian'- 
dum  ette.  Librarii  conjunzeVttut  phietrho^  ez  quo 
processit  iii  Mss.,  et  Ediiis  pliieiro.  In  Psalterio  Go- 
thico,  qiiod  Toleti  adlitic  asservatur,  hiec  ipsa  nota 
apparei,  sed  aliqiiaiitulum  diversa  lorma,  ut  obser- 
valur  in  perquam  crudita  praeratione  ad  iioram  Edi* 
tioiiein  Breviarii  Isidoriani,  sive  Mozarabici,  pag.  20. 

Cap.  xxu.  Num.  1.  Yutgaret  nota»  Enniut  pri- 
mut.  De  notis  vulgaribui  multi  mulla  scripseniU  : 
quaedam  ego  proferam  ,  qiiae  ad  Uidorom  iltu- 
striindum ,  defendenduinve  m.ixiine  pertinent.  Li- 
psius ,  in  episiola  ad  Leonardum  Le^siutii ,  do 
noiis,  ei  noUriis  veierum,  lili.  1,  epist.  27,  ad- 
veriit  priiuum  bas  notas  ab  Isidoro  vnl^arei  dici. 


MB  a.  MIMM  CTYMM6.  ARBVAU  NOTJE. 


«I  •  fwMlMt  ^  niilMibM  4istmir«iiit«r. 
mm  lM<>nwii  «Mi  tflrtpiim  IQimnm  firJHiiii^  tedi 
PgriiawlMi  prtmu;  IMI 4«  i£iiiiit  «ihil  lHi|«tmo44 
kg44ttr.  M  (bKMM  dk  fMteritiii  finnio  moii  «tgiia- 
vit,  4b  ^  GrialiiM^  NoMn  Miten  ygfMmiM  Lip- 
fiittft  ei  vtMrilMt  CiilioBiiNif  sunpsH :  mc  oaiM 
\&(^iGmmmuUu  «M  imMs^  m4  mmkm  mrmfmitio- 
nmm^  l^  Mm  FtriiM  Pfrnnwliii.  Phiktgynu  m 
Aquila,  eic,  et  corriKH :  PoU  mm  PmrmmnMi$t  elc, 
atoi  eRfm  e  Mm»  tmt  T^^im.  Pi9  mcaiicm  idem 
LifsiM  MtpicMur  ieBtmliiiit  MN«riiiei ;  mm  iii  im»- 
dsM  Ms.  iNTMieMl  mMmIm  ;  noii  UMen  damnal 
MtonfM .  Imo  liae  mImii  ego  veruM  palo ;  tideftM 
eiiiM  firo^riNM  fiiUte  noUrionim,  «I  coUiKi  pm\M 
ei  hymiio  Frudeniii  in  iionovem  saneii  Ct&eiMii, 
lyiieM  iKieH,  ^«i  stylis  fodiobeni,  iu  alto<|«ebMMiir» 
Perisiepb.  hjmm,  9,  vers.  71 : 

Beddiinus  ecce  Ubl  ten  minia  mulu  nourum, 
Quam  stando,  flendo,  te  docenle,  excepimus. 

Miai  4ioaMut  piieras ,  ^it  aiib  mtgitlri  ditcifikM 
erant,  stanlM  oieipere  toliMi  «out.  Sainnei  i^eiiUn 
olMerrM.  Kli.  n,  ctf^  I,  ila  disiinfQenduM  ceiiaet : 
.  OMMMMlafM  M(  nUM.  Sid  mrwpomiienmn  lenMm 
pnm  Mti  NrllM  I^MMiMiNf  ,  Pimer^iis ,  el  ^«tlt » 
eie.  ^Mieei  Tivo  iioim  clwracienmi  iiivenil  Mslin- 
ciat  a  vuigaribus  Ennii  per  litteras.  TironcM  eiee- 
perMil  Philtrgyrut  M  Af«ilt«  PerMnnlus  tertius 

CTire«em  tioMs  t^iMposilionom  untoM  adjocii. 
1,  quM  Tirmii  GnMlieius  tscripsU,  eupposilitiae 
etM  eensebtt  ^everttut,  i|«i  voms  Tlronis  notM  pe^ 
nM  ae  Mte  tiMrebtt ,  m  dlxi  in  etMment.  ad  m- 
dent.  bYMNi.  9  Peria.  vert.  23.  Fortasse  kidoms 
iti  inielieiit ,  M  CnniM  primut  (J«ni4tr,  sdlicei) 
l,4<M  notM  difMMriMi  vocum  invetierii;  priimis 
q«o<|«e  TlrtMlM  praspMilioMfffi  UnMm,  dequibnt 
Bntins  itciierti ,  commentvs  Itoerit.  Posi  Ttrenem' 
fipsiniM ,  se«  Persannios ,  ul  tlii  Editi ,  aoi  Stm- 
ntoi,  vel  Banlirius,  «l  «onnelil  Mss.,  Phitargius,  sive 
Phiitrgjfrvs,  et  Aquili,  tlins  alias  nddideruiit.  Neque 
mtle  CiMt  tdii  tfiM  «dMerviii.  Grialioi  imum,  euiii- 
demqiM  homincm  Ihcere  tideior  Vip^tnium  Philar^ 
|lm :  ted  meHus  dimingnennit :  Vipsanius ,  Philar- 
|His.  CsBlcnim  c«m  veieies  ipti  imilHiffl  inier  se  vt- 
rlenl  de  ln^«eiilofili«s  noitrum  ,  opinor  kidorum  ex 
ilict^  seniOBlia  priMtm  Ennium  avctorem  reciste, 
deiiide  ei  tUeriut  oplnione  Tirotiem.  Facile  inlem 
fhil  «I  tiforiril  tiomlot  icriptoruin  ad  marginem  iii^- 
ciU  praMorMiitcrenl ,  nl  }am  in  Imdorriiiis  tniniid- 
verti.  Alia  de  ntMls  vidtri  possonl  in  Actis  Academie 
Bsrdnon..  tem.  1 ,  pag.  427,  tom.  I,  prodr.  Kb.  i,  td 
Ghrnntc.  Goitwic,  et  apod  Fabricium  ,  fai  Bihltogr., 
cap.  16,  num.  15,  et  In  Bibi.  vM.  Lti.,  cap.  9  tib.  ii, 
iioin.  n,  et  lib.  it,  cap.  6,  qui  diversM  vetcram  no* 
Urum  Ediiionet,  explicalionesque.  iiecnon  tuctores, 
qui  de  eis  agunt,  recensct.  Bibliotneca  Vaticana  Ot- 
toboniana,  num.  2971,  servat  opns  ms.  prssuntis- 
siinum,  et  quaniivis  preiii ,  scillcet  Joannis  Baptist« 
Guatzeroni  Interpretatiotiem  lu  veteres  nous  noiiy- 
norum,  etc.  NoUrom  loca  sunl  6,400 ,  explicationes 
10^720.  Iii  veteribus  membranis  Vaticai)i8  nonnnlfai 
occurruiit  etiam  Isldori  nostri  opuscola  notis  anii- 
quij  Bominomm  exarata. 

N.  2.  Ddnde  Seneca.  Lipsins,  In  epist.  dt.  id  Les- 
sinm,  pulal  Senectm  Patrem  ab  isidoro  imeltigi,  qni 
opus  notarnm  effecertt  in  quingne  millia.  Vensimi- 
lem  banc  sus^cionem  vocat  Fabricius ,  ln  nol.  ad 
ctp.  9  lib.  II,  n.  6»  Biblioth.  vet.  Lat.,  quamvis  Ber- 
■trdus  a  HallinlLrol,  cap.  24,  de  natura  et  usu  litte- 
rarum,^philosophum  Senectm  innni  malit.  Pignorius^ 
deServit,  pag.  llO,  neutrum  admiiiere  vefie  vlde- 
tiir ;  nam  tx  verbis  Senecae  de  notis  episi.  40 :  fUi$' 
mmorun»  manqpkrum  ista  commenia  mri,  cotllgii 
TtlM  Isidorom  oarrare.  Sed  cur  iipn  potuerit  Seneca 
commontum  ^  qood  fuit  vilissiiuorum  mancipiorum  , 
digiiuM  exislimare,  quod  ipse,  vel  quivis  alitis  inge- 
homo  tmplilicarel  ?  in  leitu  Cdiiionis  Grialii 


jt  tl  1«  noiii  l«|ilar :  CoMffHM  omMtm ;  VteroqM  le- 
dom  cowlraelii  pro  eomiractimm ,  omHrteMrt  «tonit» 
vii  lih.  I  R.  A.,  eap.  petuH.  Sed  meKtts  oom  «lite 
viiltlnr  MiiirtcM,  acilioM  «oilooM,  digosM,  el  atcio 
Mimero ,  elc,  «i  i«  exeaiplo  a  Grhilio  piiwi«oit»  €\ 
S«eNMiit«  et  ap«d  e«nidem  Suelo«iM« ,  in  An^asto  , 
cap,  Sl :  Dmo  mUUa  Hkrmrum  oomtrmta  Midifw  «re- 
mamt. 

Cap.  xsiv.  N«m«  U  in  krmikntii.  Im  noL  td  Pol- 
luoem,  loM.  11,  iih,  vm,  cap.  9,  eonjieiiHr  htc  loeo 
reponendnm  ^n  nuUrkuUi  pro  iii  tr«rie«Hi.  SctHger 
fmrato  $omont  V  tb  Auson.t,  idf  II.  12,  vocari  tily  ^it 
tb  eo  incipit  verbum  ulmUwt;  $ic  ilie  iiiierpraMlnr. 
Expiorttmn  qoidom  ett  in  veiertims  q«»  eitlMii  mo- 
DttMeAlis  V  pofti  pro  oivk,  fixMopla  praAer  «ii«^  oo«- 
get&it  V.  c.  llariiMns  i«  Aotis  ArMii«M,  p«g.  61^  el 
ioqq,  Q«id  ergo?  er^ne  ropMtendum  iii  feidort  V 
pro  r.*  Itepogiitiil  niM.  exeHpUrsi.  €i  Rntyersms 
quidem,  Vtr.  lect.  lib.  v,  ctp.  17,  delwidii  T  prottt- 
perstite  a  Graeco  vtrho  Te/»!».  AoigersiA  adhimt 

B  Btrtfainti  lih.  luv  Advert.^  oap.  6,  q«i  ncque  m  lln- 
gtti  Ltiint  rtiMnes  deeMo  tit ,  «t  prt  Ktiera  fattc 
crvcis  bcnedicta  iadiot  pognttntt ,  «l  q««d  liuora 
IMt)  q«tM  iiuomm  reoU  fitiiiodioi,  e^iigrAMm.  il^  to- 
cit ,  hoiiiinem  erecluin  ,  et  brachiis  beno 


tdeoqoe  minmn  et  viiOttiem  deooui.  Ituigersii  ejus- 
dom  cmiJocMiFi  Nic.  AMonie,  In  Bihiioth.  wm^  Uiip., 
iib.  V ,  n.  97,  non  pUooii;  qol  contra  Lipifaim,  4e 
recu  PrODuntiationt)  lingue  Lti.,  cap.  44,  l^  proF 
tohstitiiere  volontem  ,  tmpiectiiur  puiiiit  Thovuae 
Reinetii  observatioiiem,  qul  lib.  i  Vtr.  iect.,  ctp.  7, 
T  pro  r  in  Itidoro  lege«d«m  contendil;  ntM  T  Itt- 
tera  Ni.itUlis  est  iKicit  ^eiac^  omnimnU,  incolumimit, 
qmod  Galeni  IniigRi  Msiimomo  ««MhMat.  Addi  po- 
lettex  eodemlsidoro  Mipra,  cap.9,  n.  7,  y  «d  otein- 
plum  vils  homaflim  fvisse  firNitMm,  et  imm.  8  : 
QumquB  omtmm  ome  upud  Grmcoe  mhfttiau  litteruo  : 
primu  T,  futr  tMWMimm  iiitam  tiyaijfietl,  do  quu  mmte 
dimimue.  Sectmfaie,  fmte  n.eftem  stfnt/lMl.  Ac  fhcile 
quidem  fuilT,  demissis  cornictilis,  inter  eis«ripli9nim 
C  mmms  in  T  trantire.  VeNem  tamen  fai  antiqnis  hrcvi- 
coli8mitit«ffiiliq««d  huiusmidi  exomplnm  tpptreret. 
Fortiste  hic  usns  coH^it,  poslqoam  imperium  Romi* 
n«m  ad  Gracos  imperaMrM  devemi.  Grtalioe  et  niii 
Ediii  iu  interpBngiint :  Hoibet  per  medium  Ml»m.  id  eot^ 
mortii  mgnum.  Ntlo,  fehim,  id  mt,  merlts  i^nvm ,  «t 
npttd  enffidem  Grialhim  snpra  rap.  S,  n.  8.  Alioquin 
thetn  quoqne  moriis  tignmn  diciiur,  m  t  Martliil , 
tib.  vii,  opigr.  S6  : 

Nosti  mortiferum  qiicstoris,  CMirice,  signMk 
£il  qperm  preiitm  diSMie  tbeu  novnm. 

tn  verstt  Persil  ertl  mf,  piv  ifuo  restiMf  m.  Momrati- 
conius,  lib.  4,  cap.  2,  Palxogr.  Grmc.  adverlH  anti- 
qnos  tcripsisse  6  com  lineofa  io  meiKo,  receniemque 
esse  morem  aKtericribendi,iciltcct  1  Vfdendes  Bot- 
larios  in  tnscripiione  sepnlcraK,  quam  ilhi9tr.it  lom.  I 
Romse  siibierr. ,  pii(.74,  in  qua  e  exaramm  eonspieitor. 

N.  2.  Cum  anttm  impurkiam,  Vide  suo  loco  vtrtas 
1)  lectiones  de  imperittd^  Imptn-flit,  aut  p«riii«. 

Cap.  XXV.  Num.  1«  Notne  ethm  tHterorum.  Arlis 
oecuHe  tcrtbendi,  tlve  steganograptiijr,  artisqne  or^ 
cutUs  scrlptnras  sotvendi  et  legendi  prsrier  IVilhe- 
roium  pturcs  prvcepU  tradiderutit,  recensiti  t  Fabri- 
cio  in  Bibliogr.  Afiiiq.,  cap.  21,  noni.  11.  Ciceroncm 
rnioque  notls  rrtterarirm  nsum  fiiisse,  ceiligit  Emman. 
Frider.  GregoriTis,  in  diisenat.  de  scriliendi  genere 
per  signa,  prxcipoe  apud  veleres  Latinos,  qiue  legi- 
lur  vol.  U  Acior.  societ.  Latin.  lenensis. 

N.  2.  Pro  z  «ttirm  1  red.  ad  dnpt,  aa.  Verba 
Ctcsjiris  fonasseiiici|iimit  a  cum,  mqoe  ita  tegenduni 
erit,  tnddanf,  non  tnrtdttnl,  utGri:»hns  babet.  Verbt 
Pro  z  miiem,  etc.,  GritHus  censet  ht  legendi  :  Pro 
X  anfem,  cic.  At  Suetonius,  in  Augtrstn,  eodem  modo 
loquitur  cap.  88.  Pro  t  autem  duptex^^,  Neqoe  Isido* 
rus  tradit,  cap.  5et  I,  Augusli  tempore  eitremtm  Ittio- 
raii)  fuisse  s,  sed  y  vi  %  nsquead  Aogusti  tcmpttt  ap«d 


m 


AD  &  ISIDORI  BTYJiOU)€.  AREVAU  NOTJE. 


«n 


Rointaoa  scrip(a$  oob  fuitte.  quod  ipsuoi  de  liUera  x 
docoil,  Dlverao  modo  Caesarem  liUeraBConrouiasfie, 
cnm  ad  alioa  acribebat,  ex  Suelonio,  in  Jiilio  CaBsare* 
cap.  56,  osteoditur;  quartam  enim  elementorum 
litteram ,  id  est,  d  pro  a,  ei  perinde  reliquas  cem- 
muiabai.  A.  Gellins,  lib.  ivii,  cap.  9,  Noct.  Atiic» 
lai|dal  Probi  grammaiid  commentarium  satis  curiose 
facium  de  or.cuilji  litteriirum  significaiione  epblola- 
rom  C  Cxsaris  scriptamm. 

Cak  XXVI.  Nun.  1.  Gladiorum  mota.  De  nolis 
difitoruui,  el  conpulo,  sive  ioquela  j^r  gestum 
digilorum,  sermonem  ioslilui  iii  Isidorianis,  cap.  86, 
num.  15.  Grialius  in  lexlu  eilidit  gladiorum  molu; 
sed  iii  noUa  videlur  voluisse  gladiorum  nutu »  quod 
recens  Ediior  Malriiensis  amptexus  est.  Imo  etlam 
ipso  Grialios  inler  Edilionem  procurandain;  etsi  enim 
in  meo  exeittpiari  lexius  exbibot  motu,  in  alio  tamen 
exemplari  quaniomvis  ejusdeiu  Ediiloiiis ,  reperi 
nulu.  lia  qttaDdo<|ue  inler  se  ejusdem  iLditiunis 
exemplaha  variaiii.  Non  video  causaiu  cur  coaira 
plerusque  veleres  Codices  muleiu  moiu  in  uutu, 

N.  2.  £itiiiiM  de  quad.  impud.  Cum  ex  Peslo  cos« 
slei  N«vii  lios  e8%e  versus ,  luto  reposui  Nmviu$  pro 
£itiHiM,  quamTis  Grialius,  aliique  Cdiii  el  Mss.  cou- 
siaBier  l^aul  £1111111«.  Facile  cnim  fuil  ul  primi  libra- 
rii  pro  N^nii  iiOHMne ,  forusse  per  iiilerarnm  com- 
peadiitm  indicaio ,  Enmum  subrogarenU  Ita  eiiaaa 
doMtn,  quod  in  Griaiii  aliorumque  Editione  era|« 
imiuvi  ia  dafatim;  nam  favet  princeps  mihi  edilio 
siiio  aniii  nuia ,  el  nonnulli  Nss*  Plaulus  simililer^ 
Gurcul.  II,  3»  iS  :  Qui  pik  luduut  dataUm^  hioc  esl» 
invicem  dando.  Qui  piladalalim  ludobanl,  vocabaniur 
pkliertpi^  de  quibus  Seiieca,  epiau  56,  el  Lipsius,  lo 
noi.  De  lusu  pilae  p«icbri  suiil  Maniiii  versus,  lib.  5, 
vers.  165  seqq.  Vefsiis  In  Mss.  Codicibos  niefidoso 
plerumque  desoripii  suni,  ui  ex  var.  leclion.  consia- 
bil.  Vasiiyiwii  eiiam  superesl  verbi  quod  Fesuis 
coMenravii  udMtitAi  noiitte  debuil  cerie  ab  Isidoro 
ooMttl.  In  Vttigala  apud  SalonMMMm  legiltir»  Atuiicii 
o«Mlt<«noiiMiio. 

Cap.  xxvu.  Num.  5.  ExtultaL  Isidorus,  ui  m 
Isidorianis  el  ia  kis  nolis  jam  moaui,  ae  snpe  010- 
net>0y  MMsina  auclorttm  ex  qttibos  verba  aut  sea- 
lentias  sumebai  margini  percompendia  lilterarum 
liilii  ^delttr  ap^xisse ;  qim  a  lilirariis  per  negiiflea- 
tiaiii  ottligiioraMiaiH  |^»leraissa  deinde  suni  (Vtd. 
Gfioi.9  ibi.  001.).  Uiiic  mirum  fideri  non  debei,  ai 
iatepdufliau«eottirari«aenieiiiia9  ul  boc  leco,  pro* 


M.  fO.  Var  iiiMr/ac!te.  Ne^ue  verba ,  neqne  aea- 
lenlia«  quaia  Grialiua  A.  GeUio  impuiai  ( Vtd.  Gnal., 
ibi»  Moi.)  apud  eom  reperiuiitur.  Lib.  v,  el  cap.  12 
cii.,  se  nominavit  qaidem  vocem  «<ins,  in  qua  cerle 
ve  brevia  cal,  ooa  lainen  in  vecon.  Seuientia  ergo 
Geilii  9  ioc.  dl.,  ei  cap.  5  bb.  x  vi ,  esl  ae  pariicttlain 
duptteen  signiilcaium,  ettiudemqtte  diversmii  liabere; 
nan  ei  augenda  rei  valet,  el  mintteMdas ;  augeiidse, 
ul  ia  aeAam^as,  ei  in  iMiitt,  qood  ab  Miiii  magailu» 
dine  dictan  p«iai ;  minuend» ,  ul  in  va^on, 

M.  27.  Ilu  €$  Xmmu.  Clirisli  nonen  in  Mss.  scribi 
si»iel  XfTf  es  Gra^co  idiomaie ,  ex  quo  moHogratnma 
i^,  Alii  etaam  Kribebanl  Xps,  quia  p  LaiiiHiiM  sinile 
esi  r  Grsco.  Curo  aoten  liuere  omiics  exarabaiitNr, 
releaio  x^  iia  efllsfebal«r :  IrtsiMt ;  qiMe  seribeMdi  ra- 
lio  94  extrema  utqttetempora  permanavii ;  ut  tn  mMl* 
lis  elian  libris  edlits  olservare  licei ,  in  quitns  ea 
qna*  ad  Gliri«iMnQirisiiMiosve  speeiaiil,  indices  ipsi 
ad  liii«ram  s  rejiciuui.  In  alpliabeticls  caminibtis 
CbrialiaMernm  pr»  s  passim  Jrish  nomea  inaerliMr, 
ot  adfeni  ad  Scdulhiui  in  hyiMUo  abecedsrie ,  Ters. 
M  t  Mbi  resiilMi  Xmto  myren  posi  Sakbninm ,  pro 
jrerowjfrrAam  poai  Sahbutum ,  oti  antca  coiitra  metri 
raiioneiu  )egel»aiur.> 

N.  S9.  SicUicum  superponek.  Sicilicua  apppnebatur 
eerle  supra  vocatem  quae  ab  antit|uis  geininabatur, 
Mt  ex  ▼eteribtts  iMScriptionibus  Matiiiiiis.  in  Adig 
ArraKMn,  pag.SS»  osiendit;  seiiicei,in  fl?FA,  9vBA, 


A  MvSA,  elc.  Suspicatur  aatem  Marioiua  Yictorinum  si- 
cllicum  confudisse  cum  lineola  quae  in  inscrtptionibus 
adbuc  conspicitur,  lanqiiam  sij^uum  duplieaiidi  con- 
snnanles,  ul  GOilSSVIl,  etc.  At  Yiciorinus  tibrosap- 
pellal ,  non  inscripliones  :  Sicut  app-ret ,  inquil ,  iu 
muUit  adhuc  veterihu$  ifa  tcrlplii  Ubrit^  Aileoqne 
deccplum  eum  nvn  iia  facUe  siispicari  debemus.  Et 
in  ipsis  quidem  inscrialioitibus  quas  M^rinius,  pag. 
57,  indicat,  liiieola  ad  diiplicandArn  seniieulem  con- 
sonanleni  imposita  sicilico  non  vaide  dissitnitis  est, 
ut  in  V^TIO  pro  Vetlio.  Polius  crodam  sicilicum  dii- 
plici  modo  formaium  fuisse  vel  per  modum  apostro* 
phes,  ut  in  MvSA,  etc,  vel  per  mod^im  accenlus 
gravis,  utin  YETlO.Sedcum  Victorinusdicai  :  Supra 
lUteramyquam  qeminari  oportehat^ticiUcumimponebanlf 
et  Isidorus  :  SteiUeum  superponebant,.,,  non  duptica* 
baiit  litterat,  sed  supra  sicilicos  apponebani^  non  recto 
edidil  Grialius  seCa  ,  scr*a ,  as^ercs  :  sed  scribendum 
SEl'A,  SEr*A,  As'EUES,aiqueiia  intelligilur  quod  ait 

D  Fesius :  Siciltcum  cficlum,  ^uod  imttiiciani  seeet.  Secal 

^  eniiu  liiieram,  qiiam  duplicandaiu  i^idicau  In  la^di- 
bus  auiiqnis  sxpe  dee4  uua  e  duabus  consoiiaiiUlms 
diiplicandis.  In  appeiidice  5  ad  Etymologias  tria  alia 
opuscula  de  oriliograpbia  exhibeljK),  quorum  prlmum 
Etymologiis  in  Codice  Albaiiio  iuserium  esi,  alterum 
Isidori  nomine  inscripium  in  veleri  Codice  Regio- 
vaticano  €IH^  iamdinr,  lerttMm  es  Oidieo  Etymo- 
logiarum  Vat.  Arcb.  1  praleraw. 

C4P.  xxviii.  Num.  i.  Keprehenditur  a  Grialio  l»i- 
dorus  {Vid,  CriaL,  ibi.  tioi.)  vel  cerle  boc  ejus 
caput.  Eccur  auiem  ?  Apud  Quinlilianum,  inquit, 
similian  tompafaiio  esl  analogin  parst  apud  Isiilo- 
run  i|MUMM  geiitts.  Al  nihii  prohibet»  parlem  aliqttaiii 
Sttalogise  iieculiari  nomine  vueart  comparationen , 
ul  rerera  una  ex  ooio  aniiogiaB  parlibus  ab  Isidoro 
voealMT*  acilketcomparalto  posilivor«iM,  et  uihihmii- 
nus  analogiam  iu  geuere  dici  siiniliumcouiparalionem, 
sive  proportioneiii.  Meliui,  ait  Griaiiua,  &ergius  smi- 
iium  ratiunem  dixii.  8ed  quid  Gicerooi  opponrt,  queui 

G  secuius  Moster  IsidorMS  esl  ?  id,  iuquii«  de  Uiiivers., 
cap.  4,  exlr,,  oplime  amquitur^  tfuee  Grmce  «yd^oyia, 
Latine  (audendum  est  eiiim,  ^Mantatii  haie  vrimum  a 
nobis  novanlur)y  comparatio,  prop^rtiove  aici  potesu 
Vox  coMipMrMiioMit  vi>Jetur  nora  fuisae  Ciceroiiis  lem- 
pore,  salten  in  seiisu  aoaiogim  ;  idcirco  ail,  autltn- 
dum  asl,  etc,  iiequc  usitauim  ralioMM  vooabuiuiu 
adhibere  voluil. 

N.  'i,  Dissmttsunt  cam.  Hoc  loco  isidorMn  a  Grialio 
repreiiettdi  non  piiio  ( l^ide  Graai.  net.) :  cerie  repre- 
faendi  nou  debel.  Ui  euiin  desii  simililudo,  aalis  0$»!, 
qood  iepus,  ei  inpiit  disseiiiianl  casM. 

M.  4.  Piilrimiiii,  pistritia.  Obaorvaadun  ptslriifo 
Msse  potius  a  pistrinti,  pistrinm^  quam  a  pislrintifii. 

€ap.  XXIX.  Num.  4.   Vt  SiLva.  Si  eiymologiani 

Graecan  sequi  velimtts,    polius  19/90  quam  siIimi 

seribere  deliebimus ;  ei  noanulli  quidem  sjfiaa  scri- 

bttnl ,  sed  repugnant  plenque  auctorea  orihograpbiae. 

Gaf.  XXX.  Nom.  1.  Uanc  philosophi  ad  vcrbum. 

H  Scribendum  per  duo  verba  ad  verbum ,  ul  apud  Groe- 
cos.  Grialius  ▼oluisse  videliir  adverbum ,  vel  ad-ver^ 
Ottm.  Deseriptio  gloss»  ab  tsidoro  adhibiii  aeiisu 
magis  proprio  aecipienda  est,  quanvis  alioquin 
laliori  sensu  amplior  qu.-edam  iiiierprelatio  §ia»$a 
dici  possit.  Eodem  luodo  Isidonis  exptieai  eap.  S9 
iib.  n,  n.  6,  cx  Mnrio  Victorin'»,  quiaiain  speciem 
deflnitioois,  quam  Lalme  ad  verbum  dicimu:!.  Ad 
hatic  giossae  deBnitionem  exactum  videiur  Glossariuin 
kidorianum ,  in  quo  ferc  semper  unius  verbi  res  mmo 
terbo  manifestalur. 

Gap.  XXXI.  Nuffl.  1.  OifertnHa  est.  Huc  perlinenl 
dm)  tibri  isidori ,  quorum  alier  Diferentice  var^erum 
inscribiiur,  alitr  Difftrentia:  rerum ,  post  Eiymolo- 
gias  a  nobis  adducendi. 

Cap.  xxxn.  ^um.  tf.  Labdacismms,  Stmili  modo, 
atque  eisdeui  ferme  verbis  liibjacismum  definit  S. 
Jnlianus  Toletauns  in  opere  de  Grammaiica,  lib.  1» 
n.  115|  qui  muiu  ex  boc  iibro  S.  Isiduri  SMmpilt» 


m 


AD  S.  IS1D0RI  ETYMOLOG.  AREVALI  NOTjG. 


864 


Nam.  9.  Vt  maier  tcrra.  Non  dubiiavi  repoiiere  A  moiho  discrepant  inter  se  mss.  Codices,  neqne  certa 


mater  terra  pro  mater  ttra^  quod  Grlalius  atiique 
▼ulgo  ediii  babent.  Colliaionis  descripiio  duo  verba 
exigit,  et  mater  terra  legiiur  in  Ediiioiie  mea  ve- 
ten  sine  loci  annive  nma,  el  iu  alia  Venet»  anno 
1483,  faventqoe  nonnnlli  Codices  inss. 

Cap.  IXX111.  Num.  2.  CHicibut,  Grialins  in  not. , 
e  cHieibtti;  in  texUi,  a  citicibkt^  quod  plerique  alii 
exliibent. 

Cap.  ixxit.  Nnm.  5.  Caeephatan  dieiio  obscetta. 
Vossitis,  lib.  IV  Instii.Orator., cap.  6,  $  fO,  negai  a  re 
obscena  videri  dur  tum :  Hit  animum  arrecli  dictit^  pme- 
seriini  cnm  Maro  a  virginali  pudore  Partheniat  foerit 
dirtus.  Hapc  vocabula  grammatici  passim  expUcant. 

Cap.  XXXVI.  Nuin.  15.  Nubita,  nix,  grando.  Deesse 
conjuiictlonein  puto  Nubita^  nix  et  grando,  ut  versus 
bexameicr  recto  stet  talo. 

N.  15.  Totleiuemve  man ii.  Ex  VirgilioreposuiTol- 
lentemve  manu,  quod  librarii  cointnntar.int  in  Tol- 
lentemve  nianiii,  ut  exsiat  eiiam  in  Ediiis. 

Cap.  XXXVII.  Num.  8.  Metonumia.  Ei  Charisio. 

N.9.  \ulcanut  mittii,  Grialius  paremliesi  clausit 
verl>uin  mittit,  quod  lameu  exstat  in  plerisque  Mss. 
ei  Editis,  eliam  apod  Julianum  Toletanum,  n.  183. 
Poeta  forusse  scripait : 

Gommisiam  miltU  Volcaous  ad  aalra  bvillim. 
In  Editione  veteri  legitur : 

Mlslam  Vulcanus  commitUt  ad  astra  faviUa. 
Putabnm : 

matam  Vulcanus  cum  miltlt  ad  astra  favillam. 
N.  13.  Synecdoche*  Grialiiis  non  ^emel  cdidlt  cyne- 
doche.  R<>po8ui  tgnecdoche,  Id  enim  postulat  usus,  et 
rtymol'  gise  ratio  ex  verbis  Graecis  peiiia.  Apnd  Ju- 
linnum  synecdoche  est  sigoiAcatio  pleni  intelleclus 
capax,  etc. 

N.  SO.  Sunchftit.  NonnuUi  Mss.  et  Editi  ba1>ent 
tynlhetit;  Grialius  cuni  aliis  syiicA^tis,  uti  legitur 


lectio  eroi  potest.  In  Isidorianis  cap.  97,  n.  19,  ex 
Cod.  Yatic.  4498,  cujosdaro  Idvome»  nymphas  MaT 
ricae  memini,  qo.T  fuit  mater  Rhythmonis,  a  quo 
rhyihmus  crcdiiur  dicius.  Snspicabar,  hanc  esse  Cy- 
inothoem,  sive  Timothoem,  de  qua  Isidorus :  Conjec- 
lura  etiam  nonnulla  esse  potest  de  Phemonoe,  de 
qua  Fortunaiianus  in  sua  artc,  cap.  de  dactylico,  sic 
refert:  Hunc  (dactylicum)  Enniut  longum  vocat^ 
Greeci  detiacum,  quia  hoc  aenere  Phemonoe  ApoHinit 
vatet  vaticinata  est.  Gottrridns  Oieariiis  dissertationem 
edldit  Lipsix*  1708,  de  puetriis  Graccis,  qoam  non- 
dum  vidi. 

N.  19.  Similiter  et  nunc.  Prnhtbitum  tamen  foerat 
a  concilin  Toletano  iii,  anno  589,.can.  32  :  HetigiO' 
torum  omnium  corpora^  qui  divina  vocaiioneab  hac  tita 
reeedunt^  atmpahnit  tantnmmodo  ptattenibim  voei' 
but  debere  ad  teputcra  deferri»  Nam  funebre  carmen^ 
quod  vttlgo  dcfunctit  rantari  tolet^  vet  pectorihut  te 
H  proximotf  aut  famitiat  cted^re  omnino  prohibemut... 
^  Si  enim  potett  hoc  epitcoput  ChrittianorHm  omnium 
(A/.,  Chrittianot  omnft)  prohibere^  agere  non  moretnr. 
A  retigiotit  tamen  omnino  aiiier  fieri  non  debere  een^ 
semoi.  Forlasse  epi!>c<  pi  oUinere  non  potueriint  nf 
eju&modi  runebria  carinina  in  rnnere  omninro  Chris- 
tianoriim  cessarent.  Qui  antein  interpretantur  Re(i- 
giotorum  omnium  corpora^  boc  esi,  fidelium  omnium^ 
decepios  constsit  ex  seqneniibus  ver)>is.  quibos  dis- 
tinctio  inter  rcligiosos  et  Chrislianos  aduibclur.  Sen- 
tenlia  ergo  esse  videtor,  ot  si  episcopos  in  fonere 
cojuslibei  fidelis  carmen  funebre  prohibere  possit,  id 
agere  non  inoreiur,  sed  oinnino  in  religiosoriim  fone- 
rlbus  carmen  funebre  prohibendnin  esse  statuitur. 

N.  25.  Gen(onef.  Locos  Tertolliani  est  cap.  59. 
Grialtos  cdiilerat  /aci/ilafts,  hodie  ex  Virgilio  fabuia 
in  totum.  Verba  restiioi,  ut  nuiic  in  Editionibiis  cor- 
reciia  leguntur.  Alii  eiiam  exhibentp/eRiMlfHfexsiixtt» 
et  niox  Homeroceinonet  eiiam  vocari  tolentj  qui^  etc. 
N.  26.  Pioba  uxor  Adetphi,   De  Prob»  cenlone 


eiinni  apud  Servinm,  in  Editione  Petri  Danielis.  Re*  C  serinonem  liabui  in  appcnd.  5,  ad  Seduliom,  n.  5i, 


{^iitui  tynchytit.  Vidosis  Alciainm,  iib.  x  Parerg.  jor., 
cap.  It,  et  Cer.  Joan.  Vossiom,  tib.  iv  Instit.  Ora* 
lor.,  c:ip.  1,  5  U. 

N.28.  ParoBmia.  Parcemla  contra  ttimutum  catcet 
Signilicat  rei  contrariw  rerisiere^  ut  ait  Charisiua, 
adeoqne  ajiiid  Isidorum  fortasse  legendum  advertit 
retitti. 

Ckk  xxxii.  Num.  6.  Eotque  longot.  Gellios,  Itb. 
xviii,  cap.  \5:Jn  tongit  vertibut,  qui  hexametrivocan' 
tur,  Turnebus,  in  Ciceron.,  ii  de  legibus,  versus  fl* 
nem,  observatex  Cirerone  Isidoruni,  non  omnino  ma- 
tunu  ul  ait,  auctorem,  sumpsisse  quod.Ennius  ton- 
gat  vocaveritiiexnmetro-i.  Giraldus,  dePoet.,  Liviuro 
Andronicum  Ennio  anliiiuiorem  siatuil;  sed  addit 
controversinm  esse  inler  scriptores  de  eju«  lempore, 
et  annorum  uutnero.  Inler  fragmenta  Livii  nonnulli 
ver^us  liexamciri  occurruni,  ac  proinde  hic  ante 
Eiinium  versus  hexnmeirog  fecisse  diccndus  est. 
Confer  A.  Gellium,  lib.  xvii,  cap.  21. 

N.  9.  Nam  heroet  a.  v,  q.  aerei,  Videior  Isidori 
aevo  soribi  vul}$o  consuevisse  <erot  pro  herot ;  nam 
vocabulaiiuia  noniinuin  per  alphabetum  incipit: 
jEros  v'r  fortit  ei  tapient^  quo  speciant  verba  hujus 
niim. :  heroet  appetlaniur  viri^  quati  asrd^  etc,  etsi- 
niilia  lib.  viii,  cap.  II,  uum.  96.  Scriplura  sane  pro- 
bari  non  potest,  sed  ei}mon  non  ila  absurduin  est. 
Suut  enim  qui  exisiiment  heroat  dicto»  ab  oi/»,  aer^ 
qoia  ti  rn^stria  non  sapiuni,  sed  superemineni  iustar 
sieris.  Viilelkcmanum,deOii}(.  Lai.  ling.,  pag.5^. 

N.  16.  Chorumque  agrcttem  Dianop,  Grialius  videtor 
ex  coiijecinra  voluisse  Ayrettit  Dianee,  vel  in  daUvo 
Agretti  bianx. 

N.  17.   David  prophetam...  Mnenua.  In  Editis  et 

Mss.  i  venio  iropheta;  scd  legendum  prophetam^  ut 

lib.  I  de  Eccles.  orfic,  cap.  6:  Hymnot  primum  eum- 

dem  prophetam  condiditu  ac  cecinitse    manifettum 

^  Ml,  deinde  ei  aliot  prophetat.  De  uympha  Mnemia  Ti- 


Decriii  Gelasii,  obi  inier  libros apocrypho»  recense* 
tur  cciito  de  Chrisio  Virgilianis  coropaginatos  ver* 
sibus.  Leges  centonis  explicui  ibid. ,  append.  1, 
not.  88. 

Ckv.  XLi.  Num.  1.  Hittoria  &no  xw  iaroptU,  (Mr 
lius,  lib.  V,  cap.  18 :  Hittoriam  ab  annalibut  qmdam 
differre  eo  puianl,  quod  eum  uirumque  tit  rerum  ge^ 
ttarum  narratio,  earum  tamen  proprie  rerum  tit  At- 
ttoria,  quibut  rcbut  gerendit  inlerfuerit  it  ffui  mearet ; 
eamque  ette  opinionein  quorumaam  Yerriut  Ftaccue 
refert  in  libro  de  Signifieaiu  verborum  quatto;  ac  te 
quidem  dubitare  tuper  eu  re  dicit ;  poue  autem  videri 
putat  nonnihil  rationit  in  ea  opinione^  quod  hitioria 
Greece  tignilicei  rerum  cognitionem  preeteniium. 

N.  2.  Seriet.,.  a  tertit  /torum,  Seriem^  tero  nlii 
deducuiit,  ut  congeriet  a  eongero.  Et  ita  teriet^  ul  ol>- 
aerval  Becmanus,  pag.  96d  de  Origin.  ling.  Lot., 
proprie  competit  bortulanis  et  agricoiis,  qoi  seruiit ; 
l^  et  iiide  ad  alia  transferiur  quae  certo  ordine  floni. 
^     Cap.  lxiv.  Nuin.  5.  In  commentariit  acta  stml. 
Nescio  aii  Grialius  Isidori  mentem  assecutus  foerii. 
Isidoros  non  ait,  ex  actis  commenCarios  compooitos, 
sed  docet  annatet  ab  anniversariis  geslis  noroinato 
qusecumque  acta  digna  memori«  per  annot  in  com- 
meniariis  essent  perscripta.  Neque  novum  est  dieere 
commentariot  actorum^  aut  acta  in  commentariis. 
N.  4.  Inter  hittoriam  amem  et  annal,  Geilios»  loc. 
cit.,  ex  mnltorom  opiniooe,  refert  omnes  annales 
esse  hisloriam,  non  omnetn  hisloriaro  annales,  nom 
historia  est  reruin  gesiarum  vel  expositio,  vel  de* 
monstraiio ;  annales  sunt  bistoria  servaio  cujusque. 
anni  ordine.  Peculiaria  vero  simt,  quae  in  hoc  genere 
ex  Sempronio  Aseltione  referi  Gelliu§  ;  Femm  inier 
eot  qui  annaiet  retinquere  votuerunt^  et  eos,  qui  ret 
gettat  a  Romanit  prasteriben  eofiQti  estentt  omnium 
rerum  hoc  interfuit,  Annatet  Hbritantummodo  gufij 
factum  quoque  amto  gettum  ttl,  id  demonttraban^^  id 


805 


AD  S.  ISIDOKI  ETYHOLOG.  ARCVALl  mjJE. 


866 


eit,  eontm  quau  qui  diarium  tcribunlt  quam  Grmci 
iffiiupv^oi  voeani.  Nobis  non  n:0do  §atis  es$e  video^ 
quod  faetum  esset,  id  pronunliare,  sed  eHam  quo  eon' 
«t/to,  quaque  ratione  gesta  euent  demonstrare.  Vide 
ciiain  Gieeronein,  in  Orai.,  cap.  20. 

N.  5.  Inter  hisioriam,  argum.  et  fab,  Servius  ad 
iEneid.  i,  ?ers.  3.19,  revocalo  a  sanguine  Teueri,  lii 
fJit.  Lugdunobatav.  1680,  ita  babet  :  Et  sciendum 
inter  fabutam  et  argumemum,  hoc  «sl,  historiam,  hoc 
inieresse^  quod  fabuU  e$t  dicta  re$  contra  naturam^ 
sire  facta^  site  non  faetUy  ut  de  Pasiphae.  Uistoria  est 
argumentum  quidquid  secundum  naluram  dicitur,  sive 
factum,  sive  non  factum,  ut  de  Phadra.  Fortasse  ie- 
geiidum :  Htstoria  et  argumentum  quidquid,  etc.  In 
Codicibus  mss.  bic  quoqiie  esi  Oiiis  libri  i,  cuai  epi- 
graphe  Explicit,  aul :  Finit  tiber  primm ;  sed  ita  ut 
in  nnnnuUis  ulliiDa  quatuor  capita  veluti  &cparalo  ri- 
lulo  proferantur  cum  inscriplione  De  nistoria.  \n 
Toletanis  vetustissirois  sub  boc  titulo  bi  quatuor  pa« 
ragrApbi  indicaniur  :  I.  De  vocabulo  Historice.  \\.  De 
pnmtf  auctoribus  Ui$toriarum,  Ul.  De  utilitale  HistO' 
rim,  IV.  De  generibus  Histarim*  Sed  non  iuterserun- 
tur  inscripiiones  capitum,  ut  in  Editis. 

UBER  SECUiNDUS. 

Cap.  u.  Num.  %.  Nam  membrani$  retentie  q,  adh. 
Iliinc  Isidori  locum  fmilatus  videlur  lldefoiisus,  dum 
ejusdein  Mdori  elo<|ueiiliam  laudat,  ui  dlxi  iu  Isi- 
di)fi.ini>',  Ciip.  5,  n.  9. 

Cap.  VII.  ^uro.  2.  Benivolum.  Recepia  consueiudo 
scribeiidi  benevolue,  iit  bene^cium^  benedico^  elc,  rc- 
rineri  potesi,  ut  Cellarius  .iliique  probant.  Coufer 
iiot.  ad  lib.  X,  verbo  Henevotus, 

Cap.  IX.  Nuin.  3.  Licet  Apostotus,  Isidori  ipslus 
puto  csse  ticet  Apostotus;  hoc  enim  vult  dicere,  Apo- 
sloliim  quoque  arie  dialeclica  aique  rlietorica  usuin 
aliquando  fuisse,  quod  Hieronyroi  verbis  astruit.  In 
mutiis  Mss.  esi  syltogismos,.»  utuntur. 

N.  14.  Ex  sola  assumptione.  In  plerisque  Codlci- 
bu8  lanium  lcgitiir :  Ex  tota  aHumptioney  ut  e$t  tl- 
tud  :  d  inimicus  e$t,  etc. 

N.  15.  Ex  $ota  conclusione,  Vossius.  Inslit.  Orat., 
I.  III,  c.  5,  S  5,  obsenrat,  id  ex  Victorino  sumptum, 
et  addit  hoc  pacto  arguinentari  oratores»  cuin  anie- 
cessit  cnnclusio. 

N.  16.  Seauitur  epicherem.,*  Lattor  et  ex$eculior 
rhetoricm  $yltogi$mus,  Vossius,  ibid.,  §  i,  vullscribi 
epichirima.  Pruductionem  serinonis  explicai,  quia 
uraior  tdjungit  majf»ris  et  minoris  probalioneni.  lu 
multis  Gotbicis  Codicibus  legiiur,  tatior^et  exsecu- 
tior  rhetoriei$  syltogismi$, 

Cap.  X.  Num.  ^.  Hatio  commendat.  Lociis  bic  lau- 
dalur  nb  Atlone,  epist.  1,  t.  ii,  p.  398  :  Cum  beaiu$ 
dical  i$idorus  :  Con$uetudo  est  jus^  etc,  ubi  cirri- 
gendum  quod  ].er  legem^  ei  legeiidum  quod  pro  lege. 

Cap.  xvi.Nuin.  3.  Nisi  idquod  dicat  et  facete  dical. 
Cod.  I.  Vat.  An  h.,  uisi  id  quod  dicat  et  facere,  qiiod 
f.  rtasse  praeferendum.  Prxmisil  eiiiin  Isidonis , 
cap.  5,  Ji.  i  :  Orator  est  igitur  vir  bonus,  dicendi  pe- 
riitts.  Yir  bonu$  con$ist%t  natura,  moribu$,  artibu$. 
Cum  Cod.  i  Vai.  Arcb.  consentit  Cod.  2  Tolet. 
Poterit  eliam  iegi  :  tti$i  id^  quod  deceat^  facere ,  ut 
eadcm  si(  senlenlia. 

CikP.  xviii.  Nuin.  %.  Sicque,,,.  fit  periodu$,  liuc 
perlinent  ea  quse  de  positura,  sive  interpungendilra- 
tione  dixi  lib.  i,  cap.  2i>.  Perioduro  inlelligit  Bar- 
ibiiis,  lib.  II  Advers.,  cap.  i7,  esse  versus  illos 
quibus  diitiogui  olim  opera  solebant,  ut  etiamnum 
sacra  bibiia. 

Cap.  XX.  Nuin.  4.  AUitudinem  $uggerit,  Nostri  inss 
exbibeot :  attitudinem  imagini$,  et  V,  A,  I,  omissis 
aliis :  Demissutu  lapsi  per  funem,  imagini$  $uggerit, 
Fortasse  legcDdum  :  allitudinis  imaginem  sugaerit, 

Cap.  XXI.  Num.  3.  (Jt  est  ittud  ,\fricam,  AJricanus 

fortasse  est  ilie  Africanus  homo  di$ertu$,  cau$arum 

'  defeimr  0$$iduu$,  a  Yalente  occisus,  cujus  bis  ?erbis 


A  Aminianus  Marcellinus  meminil  lib.  xxix»  cap.  3. 
Alius  fuii  Africanus  juriiMionsultus. 

N.  A.  Adolescentia  senectuti  dedecoramentum,  Ver- 
bum  dedecoramentum  in  Lexico  Latino  Forcellini 
prxtermissum  est,  ubi  tameii  reponiiur  inhone^ta- 
mentum,  iaudato  hoc  Graccbi  loco.  Pro  inhone$ta* 
mentum  frequentius  esi  dehone$tamenittm ,  de  quo 
vide  Rosweydi  Onomasilcon  posi  Vilas  Patrum. 

N. .  5.  Yi  atque  in^tii$  coactu$,  Non  assentior 
Gr&Iio  <|ui  coact9$  interpretationem  esse  asserit. 
Recie  enim  Latine  dicitur  trt  caactu$^  neee$s$taie  eo^ 
aetu$,  et  Nepos,  in  Theroislocl.,  cap.  4,  ait :  Ui  m- 
grntii$  ad  depugnandum  omne$  cogerentur,  Cur  ergo 
rejiciemr  vi  atque  ingratii$  coaetue? 

N.  6.  Hinc  denique,,,,  Cum  iniquitate^  tuxuria^ 
ignavia*  In  Cditis  Ciceronis  deest  Aiiic  ante  deniq'ie ; 
et  mox  additur  cum^  scilicet  cum  luxuria^  cum  igna" 
via. 

N.  7.  Bina  ei  bina,  Vulgata  noslra  :  Contra  malum 
^  bonum  e$t^  et  contra  moriem  wta  :  $ic  et  eontra  virum 
^  justum  peceaior,  Et  $ie  intuere  in  omnia  operaJLtti^si» 
mi,  Dtto,  et  duo^  unum  conra  unum, 

N.  27.  Flenti$„„  Admonenti$.  Desunt  exeropla  in 
Fienti$^  Admonentis^  etc;  sed  in  nonnullis  Mss.  ad- 
diiiir  ut,  scilicet  Ftentis  iil,  admonenti^,  ut^  etc 

Cap.  XXII.  Nnm.  i.  Qwb  togiea  dicitur.  Ger.  Joan. 
Vossiiis,  de  Nalura  anium,  lib.  iii,  cap,  4,  ait  veieres 
matliesin  etiain  ante  logicain  didicisse  :  ab  hoc  or- 
dine  postea  recessiiin  a  nonnullis,  ut  ex  his  jlsidori 
iibris  paiet.  Id  seculi  sunt  b-irbari  scriptores  in  trivio 
et  qiiadrivio.  No'i  probat  Vtissiiis.  [iationes  pro  utra- 
qiie  parte  plausibiles  afferri  possuMt;  el  isidoro  Cas- 
siodorus  praeivlt. 

Cap.  XX IV.  Num.  2.  Et  immobite.  Alii  minus  bene 
apud  Laciantium  ei  mobile^  aut  et  immortate  pro  et 
immobile ;  qua  de  rc  videndi  Copernicus,  C^rdiiialis 
de  Cu^a,  etc,  indicati  in  not.  ad  Lactantiuro,  cura 
Joaii,  Baptisis  Le  Ikun,  ei  Nicolal  Lenglet. 

N.  4.  Contempt:!t'i  raiione.  Contewplatu$  passive 
C  pro  in$pectu*f  consideratu$^  usus  quoque  esi  Ammia- 
nii8  Marcellinus  uon  semel ;  adeoque  lecti6  Codicuni 
coniemptata  ratione  sollicitari  non  debei. 

N.  8.  Pro  qua  nostri  theoricam,  Eodero  roodo  Irium 

Seneruin  disciplinas  Isia  riis  explicai  in  prooBmiis  tii. 
e  libris  Saloinonis.  Confer  not.  ad  eum  locum.  Pro 
theoficam  noiiiiuni  Mss.  babent  theotogiam, 

N.  i5.  A$tronomia  e$t  di$ciplina/ eic,  Repetllur 
bxe  descripiio  cap.  24  lib.  iii,  desumpta  ex  Cassio- 
doro,  lib.  de  Astroiioroia,  ex  qiio  legi  posset  cttrsus 
ceelesiium  siderum,  et  figura$  contemptatur, 

Cap.  XXV.  Num.  9.  Boetiu$  edidit,  Boetiu$  et  Boe- 
thius  vul;;o  scribi  solei.  V.  C.  Marinius,  in  .Act.  Ar- 
val.,  pag.  .595,  ostendit  veraro  scribendi  raiionein 
esse  Boethtt$,  ut  legitur  in  antiquissiroisinscripiioni- 
bus.  Sed,  ut  ipse  fatelur,  Jam  saoculo  v  et  vi  Boetiu$f 
ct  Boethius  scribebatur. 

Cap.  XXVI.  Nuro.  3.  Annoutiones  in  Cassianuro, 
quas  Griaiius  laudat  (Vtd.  Grta/.,  ibi,  not.),  sunt 
D  Pelri  Chacon,  ex  quo  pluriinas  notas  ad  suaro  Isidori 
Editionem  Grialius  accisperal. 

Cap.  xxviii.  Num.  3.  Qui  conducit.  In  Mss.  et  et 
cd  saepe  confunduntur,  ut  Eradiu$  pro  Eraetius,  Hinc 
suspicabar  legendum  lioc  loco,  et  seqq.  conctutUt^ 
quod  verbum  proprlum  est  artis  syllogisticae  ei  a  Cassio- 
dori»,  et  aliis,  ex  quibus  Isidoriis  profecit,  adbibituni. 

Cap.  XXIX.  Num.  6.  Quam  Grmci  xor*  ehrri^Scv.  it.i 
explicaturf)f/ofS(Fvocaboluro  lib.  i,  cap.  30,  n.  i. 

N.  12.  tJt  $it  a$$i$.  A$$i$  in  rccio  casu  pro  a$  usar- 
patur  etiam  a  veterl  Persii  scholiaste,  ad  sat.  2,  vers. 
59,  et  Donato  ad  Terentii  Phorroion.  i,  i,  9. 

Cap.  XXXI.  Num.  i.  Quod  juxta  Ciceronem  ad9er$um 
vocatur,  Noturo  eat  sancti  iuliaiii  Toietani  opus,  quod 
Anlikeimena  inscripsit,quia  agit  de  sacrae  Scripturaa 
locls,  quae  in  speciem  opposita  vldentur  et  ab  eodem 
explicatione  opportune  adbibita  io  concordiam  re- 
vocaniur. 

N.  9.  Infantem  non  dkere  fifie  dtmi^,  Ait  Isido* 


867 


AD  S.  ISIDORl  ETTMOLOG,  ARSVALI  NOTiE. 


8B8 


rus  iiifantem »  coi  aeUs  lenera  dentes  nondum  con- 
cessit,  non  esse  dicendnm  edenlHtum,  Tel  m^  denH" 
6m,  tanquam  dentibas  |»rivalum«  cum  eoa  nanqnam 
baliuerit« 

LtBER  TERTITO. 

Ck9^  1.  Num.  K  Gfffci  enim.  In  Ediiione  Grialii  est 
nota  lillene  «  aute  verba,  gnrci  euim;  sed  nibil  sub- 
noialur ;  (brtaase  aniiotatio  eicidit  interei^cudendum. 
EiisUmo  auiem  eo  pertinuiaae  aotam,  ut  admonere- 
mur  id  siiiii|«tum  cx  Boetio,  aui  aliquo  alio.  Aritb- 
meiicaaa  cseteria  diacipUnU  maibematicig  priorem 
esse,  late  probat  Boetiua,  de  Ariihmet,,  lib*  i»  capu  3. 

Cap.  u.  Num^i,  {iumiri  ditcipl,  \ossios,  de  natura 
artium ,  cap.  10,  obaervat  «rrasse  Casaiodorum  •  de 
matbem.  diaoHa,  cap*  de  arithnieU  quem  Isidorus 
boc  loce  esaeribit»  ubi  ait «  priinum  latioorum  de 
ariibmeiica  eeripMsae  L*  Appuleium  sive  Apuleium 
Madaurensem;  nam  praecesMt  Terenlins  Yarro. 

Cak  111«  N«Mn«  i*  iViia  niieieriim.  Pleriaee  nume- 
rum  dieiiim  eiiatimeiiit  aod  a  Miuiie»  leq  a  v«u«, 
quod  e|l  dietributio. 

N.  2.  Quaiuor  m  fi§wp^  qufidreUtL  Alii  voluet  ^- 
$uo9  e«ae  e  nftt^  pro  m4  tv^,  quia  i£oli  dieeeant 
Iria,  et  pro  quarlQ  €i  aimum, 

N.  3.  OctB  v0rQper  twnsUuUmm.  OcU>  per  traasla* 
tionem,  auia  iisdeeo  lilieris  Grsce  est  «xtm, 

N.  4.  rorro  VMf iNi...  quod  $inidecem  bi$  gemli.  Ei 
laidoro  Pai>ias  :  Viehi/i  ^iia«i  decem  bi$  genili.  Quod 
Beemantta,  pag.  Ii3'i,  iioa  improbat;  sed  giuti,  aut 
ginUi  redoiere  grmtum  xme  addii,  qiiod  in  compo^' 
aiiione  BamertM»  deuariom  deaoiai,  ut  iu  (ri^tn/e, 
elCM  vjpMbityTvi,  ele. 

N.  d.  Cenlum  tero  a  cantko.  Alii  ceutum  dieium 
piMani  a  grareo  tMome.  Ktymon  verbi  mille  nonnulli 
ila  eiplicaBlt  miUle  dielnni  a  grsco  x^'^^  x^^t 
▼el  alb  Hebrseo  hSd,  quod  eet  plenitiido,  nmliliado. 
A  miUe  ractum  mile$.  De  bis  iierum  Isidorua,  lib.  ik, 
c.  5.  Scrlbendi  ratlo  plerisque  placei  miUecum  du- 
plici  U^  milia  cum  uqo. 

Cap.  IV,  Nqm.  I.  Ratio  numeri.  Ilac  ratlone  per- 
motus  Isidorus  srripsit  librum  de  Numeris  ,  sive  eo- 
runi  rojf^eriis  ;  de  quo  dixi  cap.  63  Isidorlanor. 

N.  3.  yoti  huiu$  artis.  Siuiili  signiKcatu  Isidorus 
cognitum  usurpavit  in  epist.  ad  Braulionem :  Quia 
fion  9aleo,  e(c.  Po^iulavi  te,  ut  miki  decadem  uxtam 
$ancti  MguUiui  iran»niittere$ :  posco  ut  quoguQmodo 
me  coffniium  ei  [aciat.  Forte  cognitum  eju$,  sciticet, 
iecadts.  De  bls  rursus  ianot.  ud  eam  epistohiin. 

Cap.  V.  Num.  8.  Novem  men$urat  ter  terni,  Fortasse 
legendum»  novm  m€n$urant  ter  terni.  Sensus  hic  est : 
numerus  tcrnarius  ter  ductiis  cst  mensura  numeri 
noni»  et  aumecus  iernarios  quinquies  ductus  est 
mensura  nuineri  decimi  quinii. 

Cap.  VI.  Num.  i.  Alfi  inaquaie$.  I$te»  Apad  Grh- 
Kum  erat  inosqualee.  Iste  dividitur  $ic..  AIH  vulgad 
miUtUJu  diacrepeoii  Melius  videreiur  incequatet.  Jlle 
dividitur^  etc. 

N.  H.  Yarieatq^  inter  ae  naujmm  discrepantes 
lectiones  liujus  capitis  seorsum  in  variis  leciionibus 
legl  possQDi. 

Cap..  uu.  Nui9.  2«  b  Ifss.  et  veteribos  Editionibus 
di^scripiat  sunt  fi^ur»  oumerorum.  quas  praeterire 
noQ  lieet,  etianuu  e^s  Grialius  omiserit.  Yide  cap. 
13.  oui^  2,  et  tabulam  a^ream  cuni  figuris  oumericis 
et  geumetrici&  ^pponendam  ad  eap.  12. 

Cap.  viii.  Num.  i,  Secund.  gfiometr.  Fortssse  Isi- 
dof ttji  ienMli  diio  me4i4  f^eomeiria  esse  ita  iovenien- 
da»  Ut  unuiyi  ex  aritbkieiica  sumatur,  alterumex  mu- 
sica,  quod  oiarius  explicat  cap.  23.  Proba/ur  vero  esse 
Qiedia,  si  m^tipiiqajia  taniumdem  faciunt  aiq^e  ipsa 
qxgrema  muliipliQ^Uu 

Cap.  u^  NMin.  %  bi  Cod.  Oitobon.  6  Invenio  fraa- 
neaiufiiboe  taulo :  lum  dfi  numero  l$idori^  quod  alir 
quo  ipodaad  bunc  locum  refcrri  poie^t,  et  in  ap- 
pcnd.  4.  collocabitur;  proprie  autem  magis  a4  gran^- 

maiicaai  qu^  ed  ariibmiQUim  pei:twAU 


A  Cap.  X.  Ntim.  f .  Cassiodoras,  quem  alioqolnlsidorus 
sequi  solet,  prtanum  de  mustea,  lum  de  geomeiria 
disseruit. 

Cap.  XII.  Nnm.  i.  In  Editloiie  principe,  aine  loco 
et  anno,  et  In  vetiistwslmis  membrants,  expressaB 
sunt  flgurx  geomeiri»,  quas  ex  Isidori  meme  reponi 
debere  ex  cap.  seq.  n.  f  argultBf. 

N.  4.  Cylindru$.  CyltMlri  igaram  aimul  cum  aliis 
numericis,  geometricis  et  maslcis  «ri  incisag  ex  ve- 
lerrimis  mM.Codtcibosexlilbee^  Uberiores  Agararam 
explicaiiones  inter  appendiees  pMereatiir. 

Cap.  xin.  7fi  fNperioftfrMf  /fjfiirtf.  GriaHos,  qul  fi- 
goras  cap.  praeced.  omislt»  nen  ipMelur  animum  ad 
baec  verba  advertisse. 

Cap.  XV.  Num.  4.  «9r^  T«C  fA6;»v9ia.  Gerberias,  in 
sylloge  scrtptortim  veierum  de  maslca ,  bM  Isidori 
capita  proiulil,  ut  in  Isidorianis,  cap.  55,  n.  35,  ad- 
verti.  Anie  Grialtum  Vulcanios  jam  ediderai  ft&aOtn. 
Gerberttts  e  sao  Codtce  apo  tu  mu$on;  aed  in  Cas- 

Bslodoro,  llb.  de  Artibos,  cap.  5,  tegit  dbro  roO  iimr^' 
vf iv,  quod  inuaitatam  est  a  ^w.  Res  eodem  r<HHdi!. 

Cap.  xvf.  Num.  3.  Et  lamenla  ad  iibia$  eemebemiur. 
Javencus,  ad  loc.  clt.  Matth. ,  non  ff^^os,  sed  luba$ 
niemorat,  et  almfli  modo  in  veteri  verstone  Vercel- 
lensi  non  /;6ictnff ,  sed  tubicinee.  Seduliiis  Yulgatas 
nostrae  lectionem  retinult.  Vide  n^  »d  *lib.  ii,  vers. 
400,  Juvenci,  et  ad  I.  iii,  vers.  134.  Sedulii.  Pro 
conviviate  metlus  esset  convivale^  ut  babei  Gerbertus ; 
sed  cum  <;oRiu>ia(ff  apad  Macrobium  etiam  lee^iar, 
dubi.)  qnarovls  scriptura,  retineri  poterii  cotivfviaie. 
Quiiitilianus,  sive  Quinctilianus,  qni  de  masiea  sen- 
psit,  a  Grialio  taadaius,  est  QuiniiKanus  Aristides, 
ciijus  opus  exstat  tnter  alia  ejttsdem  argumenti,  a 
Metbomte  edita. 

Cap.  xvii.  Num.  3.  QmdoKid  hqmnnur^  elc.,  ex 
Cassiodoro,  loc.  clt.,  nuin.  t.  Gerbertas  in  sao  Ms. 
videtur  invcnlsse  venarttm  impiiiftt  pro  vefumim  tm- 
putsibue. 

Cap.  XV1I1.  Nam.  2.  Auctores  fut  de  manea  fjus- 
C  que  partibus  scripseraiii,  necnon  de  multis  oMislefs 
Insirnmentis  singlllatha  dissertaiiones  ^diderant , 
plena  mana  more  sito  recenset  Pabricius  in  Biblte- 
grapb.,  cap.  4,  n.  15  et  seqq.,  qitod  bic  ebservatom 
volui ,;  at  etiam  In  seqq.  capitlbos  prae  oculis  habea- 
tur,  praesertim  cum  de  ittsirumentis  musieis  ageiur. 
Adderelicei  e  recentieribns  Haniniam,  EximeiMim, 
etc. 

Cap.  XX.  Num.  %  yoxtubm  infremtat.  ForUaae  : 
Vox  tttboi  ut  imfremuit.  Seqneiitia  yerba  sunl  Virgi- 
Hi,  lih.  III  ^iieid.,  vcrs.  556,  et  aflbruntur  jtro  alio 
exemplo  voci$  abusivie. 

N.  3.  Symphonia  e$t  mndulatroni$  temperamentum^ 
etc.  Ita  fereCa^siodot-us,  lib.  de  Mustca.  P%aram 
inuslcam  ex  vet.  Cod.  Tolet.  reprasente. 

N.  13.  Vinnola.  Eiymon  vocis  «ifma/ar  ex  Isidero 

mutiis  placet.  A  villo,  qiii  est  quidam  plloram  foe- 

cus,  est  rintittf ,  vei,  ut  aHi  putant,  a  «mno  est  vUtu$. 

Neque  desunt  qui  originem  vinnuU  repeiunl  noA  a 

^  vinno^  sed  a  vino.  Scribitur  vinnolus^  vhmuha^  «f- 

*'  ntt/114. 

Cap«  xu.  Nttm.  i.  MiiUi  suia  qui  de  miaicia  in- 
strttineniis  in  geoeie,  e&  in  a|)eeie  opera  conacripse- 
vunua  Fabaicia,  ui  dixi.  leceQsiii.  Iu  bia  est  Bodan- 
nius,  cujus  receiitior  Ediiio  hunc  prasfiert  titulam  : 
4)lefcriMeAf  degf  tfrroamlt  ermotti^t  d^ogni  genere^ 
monda  EdiMoue  rwe4nUSy  CQtrma^  edaecre$ciuia  dalC 
Albbttta  GiaciMto  Ceruii^  ornaki  con  cxt  ramt,  inci$i  da 
MnoUto  Wanuesterout.  K^^na,  1776»  t»-4''. 

N.  9.  Oi^ttttm  v^ctdK  etf  geueral.  De  eroano  eb- 
gervavi  quaedam  ad  Prudent.  Apoth.  vera.  14^ 

N.  i.  Uinc  et  iibicen.  Erant  tibicines  Bacrerom, 
de  quibiis  meniio  fit  in  lapidlbos  antiquis  apod  Rei- 
nesiuin,  Gudiuni,  etc.  Joannes  Zach.  lliltigerns  dis- 
aeriationem  edidit  de  tibiciiiibus  in  funere  adbibitis. 
Viileb.,  1717.  Quxdain  e.tiam  ego  anuotavi  ad  Ju- 
vencum,  lib.  11,  vers.  400,  et  ad  Sedulium,  lib.  in» 


ai    Sk    a 


.  M 


7 


D 


t^iutHu^  omHMMiC 


^  M^li^^ifiM;/ 


(n 


AD  S.  ISmOftt  ETTHOLOa.  AREVAL1  NOTiC. 


«74 


vm.  134.  Gonfer  praterea  Yolpiam,  ad  cann 
Catulli,  ubi  de  tibiamm  materia  agit. 

N.  5.  Calamui  ti.  e$t  prop.  arb.  Isidorus,  sive  qai- 
vis  alius  etymologiae  aoctor,  fortasse  ealamum  dictiim 
volait  a  clamando.  Sed  calamui  Graece  quoqoe  ita  di- 
Citiir  xa^fioc. 

N.  6.  Fiitula  autem  dteta.  Alii  fUtutcB  nomcti  vel 
factiiium  a  sono  putant,  vel  tractoni  a  Graeco  yvffau, 
inflo, 

N.  7.  Sambuca»  Sambocam  organi  gcnus  Festus 
aliiuue  esse  dicunt.  Illud  ipsum  instrumenium  vide- 
tur  fuisse  quod  nos  harpa  dicimus.  Propterea  Pigno- 
rius,  de  Serris,  pag.  81 ,  miratur  cur  Isidorns  roen- 
ti^nem  hic  de  libiis  ingerat.  Existimo  Isidorum  ab 
instromenio  musico  sambuca  ad  arborem  sambucum 
sermonem  convertisse,  quasi  dicat :  Eit  aulem  tam' 
bucus  genu$  ligm  fragiliif  etc.  Caeterum  sanibucam 
Syriacom  nomen ,  et  invenlom  esse ,  multi  arbilran- 
tur. 

N.  8.  Pandura,  Lampridius,  in  l1eliogab.,cap.  5S: 


62  A  ad  FI.  Topiscum,  pag.  21f ,  verg.  6,  Isidomm  luora 
suo  falli  ait,  quia  ballematia  sunt  aaltationes,  et  bal* 
lematica  cgmbaia^  non  quia  perculiantur  sic  dicta, 
sed  quia  ad  eomm  sonituro  saltetur.  Verum  saepe 
crilici  Isidorum  decipi  pronuntiaiit,  quia  ejus  Terba 
In  alienum  sensiim  delorquent.  Mdoriis  cymbala  (t> 
cta  asserit,  non  quia  percutiuntur,  sed  quia  percu- 
tiuntur  cum  ballematia,  hoc  est,  iiiter  ballandum,  aut 
saltatidum.  Neque  ighorare  Isidorus  poterat  quid  sit 
ballematia^  aut  ballematium,  cum  titulos  canonis  25 
concilii  iii  Tolelani  sit  :  Quod  ballematim  et  turp&t 
eantici  prohibendi  sunt  a  sanctorum  soiemniis,  Alii 
scribnnt  balemanthiagy  nut  bailimanthUB/  An  autem 
etymon  cymbali  sit  a  baltematia^  alia  est  quaestio, 
quam  parum  interest  decidere. 

N.  12.  Sistrum  ab  inventrice  vocatum.  Alii  sistrum 
dictum  putant  a  ffsucv,  boc  est,  a  concutiendo  :  sed 
mulii  Isidori  etymon  retinent.  Hieronymus  Bossins, 
de  Sistro,  refellendum  Isidorum  ait,  quod  dixerit 
mulieres  sistrum  percutcre  :  quasi  vero^  addit,  fend' 


Ipse  ad  tibias  dixit,  tuba  cecinit,  pandurvtavit,  organo  ■>  nce,  non  homines^  sistrum  pulsarent.  At  non  negat  Ist 


modutatus  esl.Casaubonus,ad  Lampridium,pag.  112, 
vers.  54  :  Panduraj  inquit,  quasi  fr0cv9ouf>2c,  qucd  et 
Isidarus  innuit.  NonnoHi  tradunl  mslrnmeiitum  tri- 
cbordum  fuisse,  alii  multas  tibias  cera  juncus,  quod 
ad  Isidorum  accedit.  Pandero  Hispanis  species  tym* 
pani  eat,  quod  nomen  fortasse  ei  uno  ad  aiiud  in- 
slrumentum  musicum  transit.  Nam  hoc  loco  Isidoro 
sermoest  de  instrumentis  organicis,  non  derhythmi- 
cis.  Hoc  ipsom  puta  de  bandurria,  quod  Hispanis  in- 
Btrumentum  rhylhmicom  est,  et  a  nonnullis  a  pan» 
dura  derivaior  :  qiiod  solom  intelltgi  potest,  si  voca- 
bolom  tracto  temporis  ei  instramenlo  organico  ad 
rhyihmicum  commigrarit.  Bottarius,  (om.  ii  Romae 
subterr.,  pag.  44,contra  Isidorum  et  alios  jNin^fttriint 
lyram  trichordem  fui^se  contendit;  atque  ita  vox  ea 
ad  bandurriam  facilius  trahi  potest. 

Cap.  ixii.  N.  Z.Utpsalter.  barb.  Polliix,  lib.  iv,  c. 
9  :  Testudo^  psatterium,  trigen^  sambycos,  pyctides 


doriis  sistrum  a  viris  pulsari,  sed  innuit  lantura  hoc 
magis  quaro  aliud  femiuarum  instmmenium  esse. 
Et«  prseter  Amazonas,  de  Cleopatra  Virgilius  viii« 
696  :  Palrio  vocat  agmina  sistro  :  et  Lucanus,  x,  63  : 

Terroit  illa  sdo,  sl  Cu,  Capitolia  sislro. 

N.  14.  Sumphonia.  Symphonia,  ut  diaphoniee  op- 
ponitur,  ab  Isidoro,  cap.  20,  n.  13,  descripia  fuit. 
iJt  est  peculiare  instrumentum,  tympanum  plenuni 
abeo  asserilur;  natn  paulo  anie,  n.  10,  dixit  tymr 
panom  esse  partem  mediam  symphoniae  in  similitu- 
dinem  cribri.  ConcinilPapias.  Sanctos  nieronymus, 
loc.  cit.  a  Grialio,  non  solum  negat  itt/mp/iontam  esse 
genus  organi,  sed  etiam  anirmare  videtur  sympho 
niam  nihil  aliud  esse  nisi  consonantiain ,  quae  est  si 
gnificatio  verli  Graeci.  Eruditissimus  Mazochius,  in 
Spicil.  Bibl.,  tom.  i,  pari.  ii,  disseriai.  de  niusicor* 
org.  origine,  ostendit  symphoniam  apud  Danielem 


(AI.,  9n7XTt$eO*  phorminges^  phcenix,  spadix^  etc.  Haec  Q  non  pro  consonanlia  accipi,  sed  pro  quodam  geiiere 

^.  «i:-  ^  n^ii..*^ ™-....-  :»«i.....^..f   «„«.  «..!_      instrumenti  mosici.  Non  assentilur  iis  qui  dicunt 

symphoniam  esse  lyram.  Exnouit  sentent/am  Isidori, 
et  concedit  symphoniam  Isidorinnam,  quae  vulgo  ejua 
acvo  ita  diceretur,  dici  posse  genus  quoddam  tympa- 
ni.  Sed  multis  exemplis  veterum  astruere  conatur 
symphoniam  pro  tuba ,  et  frequentius  pro  tibia,  aut 
veio  pro  flstiila  poni.  Addit  symphonice  vocabulum» 
ui  est  peculiare  instrumenium  inusicuin,  esse  chal- 
daicuni  origine,  scilicet  lip/ioma,  quod  more  Graeco 
ab  iuterpretibus  reddilum  fuit  per  symphoniam.  Con- 
cludit  symphonice  vocem  apud  Lalinos  interdum  non 
peculiare  insiruiiientum  siguificare,  sed  quaevis  prae- 
ccnioria  organa  quibus  praeeuntibus  rhytbmus  prae- 
cipiebatur,  ei  forsitan  aliquando  tympaiium,  aut  la- 
bam,  aut  citharam ;  at  plerumque  tibiam  curvaro, 
aut  fistulam. 

Cap.  xxiii.  Num.  2.  Append.  5,  post  Etymologias, 

exhibebo  excerpiuin  de  rhythmimacbla,  quod  bis  Isi- 

^  dori  capitibus  de  musica  subjunctum  reperiiur  iii 

^  ms.  Codice  Vindobonensi ,  a  Gerberto  editum ,  ut 

dixi  in  Isidorianis,  cap.  55,  n.  35. 

Cap.  XXIV.  Num.  1.  Confer  not.  ad  cit.  lib.  ii,  cap. 
24,  n.  15. 

Cap.  XXV.  Num.  1.  Astronomia*  Voasius ,  Riccio* 
lius,  aliique  de  astronomia  scriptores  a  Morbofio,  in 
Polyhisiore,  tom.  II,  lib.  iv,  cap.  i,  n.  8,  recensen* 
tiir ;  sed  de  Ricciolio  haec  notanda  Morlioflus  adver- 
tit :  Quod  vero  doctrinam  attinet^  pras  cmteris  omnibM 
iaudandus  Joan.  Baptisia  Ricciolius^  in  Almaaesto  no- 
vo,  quo  quasi  Pandeciis  quibnsdam  omnem  doctrinam 
astronomicam  ad  sua  usque  tempora  eomplexus ,  ttnuf 
bibliothecce  instar  esse  potest.  Omnia  enim  tam  veura 
quam  nova  recenset ,  et  expendiu  De  variis  mundi  sy^ 
stematibus  illic  omnia  wdeas^  secundum  auctorum  va- 
riorum  senlentias  collecta,  Haec  ille.  At  nunc  recen- 
tioribus  quaevis  alia  receniiora  placent. 

Gap.  XXVII.  Nuro.  i.  Askroiogta  vero.  Astrologia  su* 

S8 


etalia  a  Polloce  nomeranior  inslromenta  quae  pol- 
santnr.  Stephanus,  in  Lexico,  habet  7n}xT2c«  ubi  plura 
de  hoc  instromento.  ?ro  indicos  Delrius  volebat  sctn- 
dapsi,  Jongermamius,  in  not.  ad  VoWncem ^  jambyceg, 
Salmasios  retinendum  putat  cum  vetustissimis  mss. 
indicee^  quod  ab  Indis  fortean  venissent,  vel  qnodlndi 
plurimum  illis  uterentur.  A  Polluce  quideni,  loc. 
cit.,  recensentur  j(m%c«,  scindapsus^  etc. 

N.  6.  Chordas  autem  dictas  a  eorde.  Vera  originatio 
chardcB  est  a  xop94,  quod  est  intestinom. 

N.  7.  Superius  habet,  etc.  Hoc  ipsom  tradont  Eo- 
sebius  prooemio  inPsalm.,  Basilius  in  psalm.  i,  Am- 
brosius  praefat.  in  psalm.  i,  et  Augusiinua  eiiarrat 
iu  paalm.  lvi. 

N.  8.  Lyra  dieta^  onro  roG  Xvpciv.  Decmanus  lyram 
dictam  putat  ab  asperiuscula  lila  soni  exilitate  lir^ 
/fr,  et  annuere  Isidorum  hoc  loco  ail.  Certe  Xu/9cev 
nihil  aliud  signiflcat  nisi  si  forte  exprimit  sonum 
/yr,  iyr ;  ac  conjici  potest  ita  Isidomm  scripsisse  a 
/tr,  aut  a  tyr,  Iterum  de  lyra  lib.  viii,  cap.  7,  n.  4. 
Varia  lyrarum  genera  recensent  Blanchinus,  de  Mu« 
sica  veterum,  et  Bottarius  tom.  II  Rom.  subterr., 
pag.  ^  et  seq. 

N.  il.  Cymbala  et  acitabuta.  Grialius  in  textu  exhi- 
buit :  Cymbala  acitabuta  qucedam  sunt ;  sed  in  nou  reti- 
net  cum  Editisaliis :  Cymbala  et  acitabuta  qucedam  sunt, 
Praefero  lectionem  texlus,  et  pro  acitabula  subsiituo 
acetabutat  muiato  i  in  e,  ut  in  mss.  saepe  accidit. 
Aceiabutum  proprie  est  vas  aceti,  et  per  catachresin 
de  quocunqoe  vase  usurpatur.  Ejus  flgura  rotunda 
est,  nulla  marginis  latitndine  paulatim  se  undique 
contrabens  calicis  instar  usquead  imom.  Sonusiym* 
panorum  proprios  mugitus  dicebatur,  ut  contra  cyin- 
baloruro  tinnitus  et  crepitus;  quod  discrimen  notavit 
Seiieca,  lib.  ii  Natnr.  quaest.,  cap.  27.  De  ballema- 
liis  vlde  Dttcangium  verbo  bataret  quo  usus  qiioque 
fut  nnctus  Augusiinus  pro  sattare.  Salmasiua  in  not. 

Patrol.  LXXXIL 


m 


AD  &  ISIDORI  BTYliQLM,  AREYAU  NOTA 


876 


per6iUiQ«a  i  a»»  genethriaea  et  iadiciaria  dicitur,  A  ^^  i^n^  P^  aUqnm  ^utmiUMim.  QiMd  si»l  rfKlem 

inerila  damoJila  esi ,  quamvis  ineplissimi  quidani  ho-      -— — • "-•■-  -  "--«.:  -:«...!-..  n^^;.i- .: 

uiiiies  non  aolum  earo  sequi ,  sed  et  defeudere  au- 
deant. 

Cap.  nvni  et  seqq.  Plinius,  lih.  ii,  cap.  i :  Quem 
xovfivH  Orceci  nomine  orna  i  enii  appellaverunt ,  eum 
nos  a  p^rftcta  absolwaque  elegantta  mundmn,  Bec- 
muus  oriuiiintiunein  Isidori  novam  dicit :  inta  vetus, 
aiidit,  exVarrone.,,  Unde  et  nnmalia  Yarroni  viden- 
liir  elementa ,  quoniam  per  semelipsa  movemur.  In 
eamdeni  elymologiam  Festus  quoque  cuuspirat. 
t^riorem  illam  i  mundilia  a<lmittit  quoque  Varro^ 
lib.  IV  de  Ling.  Lat. ,  cap.  29,  de  mundo  luuliebri 
verlta  fitciens,  qui,  ul  ait,  a  munditia  diciiur. 

Cap.  XXX.  rSum.  1.  In  septentrionalem  plagam.  Lu- 
canus  partem  septentrionalem  imam  dixit ,  ut  cap. 
41  consiabit ,  ac  rursus »  de  Nat.  rer.,  cap.  9,  ubi 
Iviidorus  imam  exponit  ultimam,  et  extremam,  non 
depressam  ^  cum  potius  mundus  in  septPntiioDaieiu 
plagam  dicattir  eri^'i.  Et  saepe  quideui  imut  pro  ex- 


momento  quo  oritur,  et  OrieDii  siiiiul  el  Occidcuti 
aeqnaliier  apiareat ,  explioatione indiget,  Astrouoiui 
coliigunt  lerram  sole  ininorem  e-^se,  quia  iimbra 
terne  in  roucronem  desiuit;  nani,  excepia  hina,  cx- 
teri  planeta*  a  terr.c  urobra  non  obscuraniur.  Isido- 
riis  ex  AiQbrosio  h«e  ipsa  fuiiiMl  referl  lii  tili.  de 
Natur.  rer.,  cap.  16. 

Cap.  xlix.  Nuin.  1.  Cujus  ignem  dicuni...  aqua 
nutriri.  De  hac  veterum  opinione ,  qiiod  ^im  in  coe- 
lo  esi  qui  aqua  nutriatur,  dixi  ad  UractHiiium ,  iib* 
1,  vers.  i2i  et  "l^. 

Cap.  l.  Num.  1.  Solemper  sei^um,  llygiTius,  HU 
IV  Poelic.  Astron.,  cap.  13,  ^liis  fere  verbis  utitur,  ut  x 
Cum  videamus  esse  dies  imcqualeSf  et  soUm  alio  taco  k^ 
die  occasurum,  et  alio  heri  occidisse.  Isidorus  eumdeui 
locuui  excripsit  iu  lib.  de  Natura  rerum,  cap.  17,  ex 
Arato  ei  Hvgino. 

Cap.  LuNum.  %  no\.  Reliqua..,  absunt  a  Mss,  Veri 
ha  Cui  ideo,  elc,  nsqiie  ad  finem  capitis  dmrefinqait^ 


tremo  et  uUimo  l^iccipltur  ab  Udraiio,  Ovidio,  Mar-  «>  a  Mss.  abesseait  GriMlius.  Sed  rever.i  ex^t;«iil  iumuN 
tiali,  et  aiiis  ,  quorum  loca,  quia  in  Lexicis  paient«      tis  veteribus  memlirauis  .  et  in  Codice  Albanio,  iu  | 


praetermitto 

Cap.  XXXI.  Num.  1.  Co;/iim,  eic.  Adisis  Phurnu- 
tum,  cap.  1  commentarii  de  Natura  d(!orum. 

Cap.  x':rM.  Num.  1.  {IHcunt.)  Quod  rficun* ,  vel 
simile  aliquod  verburo ,  iaepe  in  Mss.  desideratur, 
aiguit  hidorum  per  litlerarum  compendia  interdum 
nomen  auctorum  indicasse  ||uorum  seiitentias  re- 
ferebat.  Facile  fiiit ,  quod  jam  otim  monui ,  ut  ea 
sigla  librariis  non  inteliecia  excideriut ,  ex  qiio  acci- 
dit  ut  infiniiivum  IVequenler  sine  verbo  a  quo  rega- 
tur  inveuiamus.  Editi  supplent  dicunt ,  constat,  etc. 

Cap.  xxxvii.  Nuo).  2.  Apoliendo.  Verumelyniou 
est  a  7ro>8(u,  verto;  hiiic  Crsce  jroXo;,  et  Laiiiie  polus. 

Cap.  xxxviii.  Num.  \ .  Et  dicti  cardines,  Becmanus» 
Terlm  Cor,  cx  Servio,  Isidoro  et  atiis,  referl  a  Graeco 
Xffodla  (cor)  Laiine  dici  cardo,  scilicet  a  forma  cor- 
dis,  vel  quod  sit  quasi  cor  Januae,  quo  m«jvetur,  ut 
ait  Servius. 

Cap.  XXXIX.  Nura.  1.  Convexum.  Proprie  exierior 
pars  circuli  couvexa  dicitur,  Interlor  eoncava,  Con- 
vexa  cceti  substantive  poelde  usurpant ,  simpliciier 
eliam  convexa  pro  coe^o  Ctaudianus  non  semel. 

Cap.  xlii.  Num.  3.  Meridies...  quod,..  wedium  diem. 
Etyroon  meridiei  a  medio  die  Varroiiis,  Ciceronis,  et 
alioium  senientla  coroprnbator.  Sed  aliis  non  dls- 
plicel,  quod  meridies  a  mero,  hoc  esi ,  pleno ,  ei  siii- 
cerodie ,  qnodillo  tem|)ore  nulla  accessio  ad  lucem 
ampllus  fiai.  Vi>le  Joachimum  Camerarium,  Pro- 
Ijlem.  etym.decur.  1,  et  infra,  lib.  v,  cap.  i8,  n.  iS. 

Num.  A.  Tertius  Catachoras,  CassiodMrus,  cujus 
sunt  fere  omnia  bujusnumerl  v«'iba,  ita  htiliet :  /*n- 
wus  est  Merobis  (in  Mss.,  Meroe),  secundus  Syene, 
tcnius  Catochoras ,  id  est ,  Africa  ,  quarius  Uhodus, 
etc.  In  opiimls  Casslod«)ri  Ediiionibus  ila  hic  locus 
exbil)etur  sine  uHa  scripturu3  discreiianii:).  In  mss. 
Codicibus  Toietanis  Golbicis  est  Mevohis  pro  Jf^ro^, 
aut  Merobis  ,  ut  in  Cas  iudoro  legiiur,  Sbinis ,  aut 


Cod.  Vat.  Arch. ,  ci  aliis.  Etsi  autem  eadem  legun* 
tur  in  lib.  dc  Nat.  rer.,  tamen  id  non  arguit  ab  ali^ 
poiius  qiiani  ab  Isidoro  huc  aliaia  esse.  Naui  inults 
(|uai  in  hoc  llbro  de  astrononiia  dicuntur,  eadein  ii 
libro  xni ,  et  in  libro  de  Nat,  rer.  repiicamur.  tt 
hic  eriii  Isidoro  mos,  ut  Um  ex  suis  qnani  ex  alioruta 
operibus  plura  conffereret,  ao  repeteret. 

Cap.  Liv.  Nuin.  1.  Septima  bicornis.  lu  anitc|uis&i- 
mis  Mss.,  et  in  nonnuliis  Editiouibus  legitur  bicornis 
est,  ita;  ei  appiiigitur  (igura  lunaa  bicoritis,  et  ita  in 
fiequeniibus. 

Caf.  Lix.  Num.  %,  Umbram  abstantis  terra.  San- 
ctus  Martinus  Lcgioiiensis,  toin.  3,  psg.  ii8,  senn.  iu 
Ascens.  Domini,  profert  caput  55  et  seqq*.  usquead 
lioc  cap.  59,  II bi  quafdam  ex  Isidoro  corrigi  pnssunt; 
.«ed  nou  est  conteronenda  varia  hapc  Martiiii  lectio  : 
Umbram  obsistfntit  terrm  exeat^  r^iieatque  saltm,  ei  vi- 
Q  dtaiur  a  sole. 

Cap.  lx.  Num.  1.  Stella  et  sidera,  Macrobius,  lib. 
I  comment.  iu  Soron.  Scip.,  eap.  li,  inter  siellas  et 
sidera  dislinguit,  ui  Isidonis;  sed  addii :  Sic  et  apud 
Grcecos  Ktrxrip  et  advpov  diversa  siynificant.  Ktenim 
ASTER  ttella  una  est,  et  astron  it^unfn  stellis  eoaetnm, 
quod  nos  sinus  vocamus, 

Cap^  lxi.  Nuro.  1  Steliie  nan  kabere  proprium  A^ 
men.  Siellas  quo:  iixse  dicuntur  proprio  fulgere  lu* 
iiiiue  plerique  abtruunt.  Aliud  esi  de  planetis,  m  lu- 
na.  tsidorus  in  eadeiu  seiitencia  perstai,  cap.  i4  de 
Nat.  rer.  Coiifer  not. 

Cap.  Lxvi.  Nnin.  S.  Pyrois.  Corrigendum  Isido* 
ruin,  lib.  V,  cap.  50,  aii  Grialius;  sed  cuin  lucus 
non  respondeat,  crediderini  i|)Siim  loqui  de  libru  de 
Naiur.  rer.,  cap.  2.i,  uhi  etiam  Mss.  babeut  tesjier  pro 
Pyrois, 

Cap.  Lxvii.  Num.  1.  Qucedam  stellas  ideo  planetet 
dicmtur,  l)e  his  etiaro  cap.  23  libri  de  Nai.  rer.;  sed 
ibi  planetae  dicuntur  crrantes,  nou  (|Uod  ipsj  en^nl» 


illli    iHCfUi/i«   ,    \»\    III     »««iB-iv«*v.  V    •vQi.ui,      «^vifvio   »      ai«»    -.     ».#«   ^»i«M«tM«    uivwutui     <i|aii»i2«,    fpwH    t|«avu    i|f^|     VI  •  V*<*l 

SiHinii  jiro  Sutne,  vel  Siene^   ul  Griadus  edidit,  et  *^  sed  qnod  nos  errare  facianl.  ConftT  iiot.  ad  euui  lee. 

*»  •'  i_   ' *  rt-^i- ,JL-.^-^      4i::     ...^ »   r»-..!.^... a I  ..... ■  ...: •._  • :^..._ : i #_ 


firaiienus  pro  Borisihenes.  Alii  qnorpie  Codices  pro 
Borisihenes  e\tiibent  Brnstcnus,  aut  Brnstenus,  ac  si- 
m  li  hiodi»  varinni  ,  vel  aberrani  in  his  n  *minibus 
ixorimendis ,  quorum  tanieii  varielas  ad  veram  Ie> 
(tion^ni  tn(l.>gand.im  fortnsse  Jiivoril. 

Cap.  xlhi.  Num.  1.  Heniisphertum^oic.  Ex  Cas- 
lioiloro. 

Cap.  xliv.  Num.  4.  Quintnt  circulus.  De  qu|nqi)e 
hls  cl  rulis  eadeiii  fere  occurrunt  lib.  xiii,  c;tp  0,  et 
fn  lib.  dcN.it.  r.r.,  cap.  10. 

Cap.  xlvi.  Num.  1.  Laeiens  ctrcuhis,  De  lacieo 
rircnlo  ,  qul  a  Cicorone  orbis  tacteus  vocatu<',  vlderi 
|iotcst  Macrobius,  lib.  i  <  ominenl.  in  Somn.  Scipion., 
i;ap.  15,  qui  eliam  dc  z^idiaco  ,  iii  quo  ires  liiica$ 
«gnoscit,  et  de  allls  clrcull«  coelestibns  disserii. 

CaP.  xlvii.  Num.  1 .  Portior  est  terra.  Cpssiodoi  Ms 
iimili  modo  ait  \  Sol  fortiot  est  terrai ,  terra  fortiof 


Apud  veteres  Laiinos  vix  invenietur  qui  verbuiB  pUh 
netm  usnrpaverit  praeier  Julium  Firoiicuiu,  lib.  i| 
cap.  ^,  et  veler.  iiiscript.  apud  Fabretlum  c.t|i.  10, 
II.  307,  ut  observat  ^'orcellinus  ;  sed  addere  potuit 
Martiaiiuin  GapcHam,  qnj,  lib.  viii,  sa^pe  eo  uiiiur. 

Cap.  Lxviii.  Nuro*  i.  Auteyradatio,  YocaU<iloii'(/^ 
aradationis  etiam  nlitur  Cassiodorus,  quod  facultalis 
liujus  proprium  est,  neqiie  debuit  in  Oiaintia  L  iiiui- 
taiis  lexicis  prxtermiiti.  Ita  retrograiationam  A|iuleii 
auciorilaie  Forcellinns  admi^iil. 

Cap.  Lxxi.  Num.  1.  Sol  appellatus.  Eiynion  solis 
ex  Yarrone  et  Cicerone  dcsuiiipium  est. 

M.  5.  Stella  dicia  a  stando.  Capella,  c^p«  cte  quir- 

3ue  parallelis,  lih.viii,  stellas  u  stando^  sidera  «  cwst 
endjOy  atra  ab  A^treo^  dicta  f-^isse  (.oiiinieroorai. 
N.  4.  Sidera  dicia,  De  etyuiolngia  side^jis  viiie  iioi. 
pruec,  Alii  sidus  deducunt  ah  «Hof »  qqui)  ^it  MgMR  ii| 


«7T 


AD  8.  ISIDORI  CTYMOLOG.  iftBVAU  1107«: 


A7f 


coelo  «NsMcnA  «iil«  9U1N  M  fltof,  i|uod  iioMil  plure«  A  in  Apol^^'  TorUiU.*  e.  15,  obsiffftt jm  wjbcii^ 


Btell»  conspiciantur 

N.  7.  Quod  ierrm  i^aml^  etc.  oi  Ynfrone,  (ib.  vi 
de  Ling.  Lat.,  ex  quo  reposui  qwui  lerrionei;  nam 
Griaiius»  h^\itiqua$iterhnt$, 

N.  9.  Qu%9i  Jcpxrov  oxtpa^  hoe  esl,  quasi  tir^ff  caififa«* 
id  eniin  proprie  verba  Gru'ca  signidcanu 

N.  10.  El  dictus  Orhn  ab  urina»  Graeee  urina  dieitttt 
wpw.  Alii  alia  ei>giiant. 

N.  II.  Atiiic  Ltfftnt  jugulam  voeant.  Correclx  fidi- 
tione»  Yarronia^  liU.  vi  de  Liitg.  Lai.,  cap.  5,  a  ined., 
habent  inler  vnas,  proquo  GriaTius  ediderat  inler  qam. 
Non  desunt  qui  t-um  Festo  a  juglan$  deriveni  jnfti- 
lam^  siellan^  Orionis,  quod  aniplior  sit  caBteris  quani 
mix  jnglaiidis.  Ilyginus.  lib.  ii  Poet.  Astron»,  cap.  Si, 
fabulam  de  Orione  naiTai,  quein  primam  Urionem  ab 
urinq  voeaiiim  ait,  deinde  inter  tidera  rece^itiim. 

N.  i%  Hyadas  dict,  (lelliiis»  lib.  iiii,  cap.  9,  bya- 
des  suculas  dicias  ait  non  a  tuibuSf  ui  Tullius  Tiro  in 
coumieRf^riis  scripsit,  aed  quia  veierea  Laiii)i  primo 
iyades^  deinde  suculas  appellaruni,  ul  quod  GraBoi 
(iirip,  no^  super  dicimus.  Negat  prxierea  sieiias  istas 
in  capite  Tauri  esse,  ut  Tiro  quoquo  docuit.  Sed  e^^ 
eis  solis  capui  Tanri  constare  ostendit. 

N.  2S.  Propter  Ammonem  Jovem,  lia  disiinii ;  nam 
in  Excusis  invenio  propier  Ainmonem,  Jovem  ideo  vo^ 
caveruni.  Ait  Isidoruspriniuin  sigiium  propior  Jovem 
Ammonein,  in  ciijuscapiie  curnua  artitices  siiniila<- 
criiruin  flgunt  (A/.  iingunl)  arietem  vocutum,  Nola 
eal  fabulu  Juvi;»  Ainmoiiis  cornigeri. 

N.  25.  Castorem,  Varro,  Ub.u  de  (te  rusU,  cap.  1« 
docei  Geminos  in  Zodiaco  iion  esse  Castorem  et 
Polluiem,  sed  Apollinem,  et  llerculein,  ut  observal 
Vulpius  iu  erutrua  noia  ad  Caiullum,  pag.^5. 

N.  i7.  Aufiuoa  fiaius  EtesiaSf  lioc  esi,  Etesiai,  qut 
venii  snoi  annui,  sive  anniversarii. 

N.  35.  Joiti  cum  filio.  Jovis  in  recto  casu  eisiat 
eiiam  apud  Apuieium,  in  Ca^cijii  et  Accii  fiagmenus, 
ii)  immmis  veleribus,  ei  apuJ  ilygiuum,  fab.  5^,  et 
dJias  eiiaiii  apud  Isidurum 

N.  58.  Ceeiera  superstitiosa,  etc.,  ei  Casslodoro, 
in  ciijtts  nonuullis  t^diiionibos  legitur :  Ad  cognitio'' 
nem  siderum  conjungunt^  id  estf  ad  noliiiam  [actO' 
rtim* 

N.  59.  Quo;  malA^iia  dicilur.  Do  astrologis  judicia- 
riis  Tacitus,  lib.  i  Ui!»iur.,  c*  7  :  Cenus  hominum 
potemibus  (nonnulli  reponunt  petentibus)  infidum^ 
sperantibus  (allax^  quod  in  civitale  nosira  tt  veiabitur 
9emper,  el  retinebitur,  \l\  mathemaiici  vulgo  voca< 
baiiiur,  ui  suppuialione»  ipsae  noiiae,  quas  Uidorus 
DOiiiinat  maihem, 

■  lN.  i\,Seplem  saicularium  disciplinarum  :  lias  ad- 
hucbidurus  explicuii.  Seiiuiori  xvu  graminaiica, 
rlietorica,  ei  dialoctica  voca^lur  iriuium ;  anilime- 
tica,  niusica,  geometria,  vi  a:»tionoiuia  quadrivium, 
Exeuipla  hujus  >igiii(icalionis  abun  e  Ducangius  pro- 
fert  in  Trivio,  et  Quadrivio,  aut  Quairivioj  a  lioelii 
quoque  ympore  re|)eti(a.  Urdo  noii  idein  ab  oiniii- 
bus  observabaiur.  Lapella  iia  septcin  illas  discipli- 
nas  dispo>uii,  gramuiaucaiu,  dialecllL-am,  rheiori' 
c^in,  geomeiriaiUy  arithmeiicam,  asironoiuiam,  mu- 
«icam.  Ididorus  oniiiiem  Cassioiiori  ienuii,  nisi  ijuod 
hic  primum  de  musica  egil,  ium  de  geoinetria  dist»e- 
ruit. 

LIBER  QUARTUS. 

€kp.  II.  Nom.  i.  i  modo.  Iloc  ipsum  veriloquium, 
ut  mei^tdmi  Mta  medtaf,  et  medius  a  modo^  viri  docli 
approbanl,  ui  videri  poiesi  apud  Becuianuin ,  ve:  bo 
Medium.  Id  multo  magis  placere  debei  quani  quud 
aiii  dirnui,  medeor  esse  aGraecoftiiu,  seu  ^eSga>,  if/i- 
pero,  quia  uhdicoruni  esi  iiuperare. 

CAf.  III.  Nudi.  Mediciniv  autem  artis.  Uisloria 
aitiB  inedicae  eiponitur  h  Conringio  In  introduciione 
io  Artein  medicain ,  et  a  Lindeiiio  cum  Mi^rcklini 
«Jdiiftmentis.   brgebertus  ll.ivercampus,  commeni. 


pius  in  Mi,  FnhJensi  TeriflUiani  efse  .£s€mimt,  «i 
8ic  apud  l^idorum,  alio#que  i«  Mis.  aempeflfiToniri^ 
ut  testaiur  Sclioppiiis.  lu  nouunUis  v«terihu«  Niem- 
hraiiis  Ifiidori  cuiii  hoe  Um,  (uni  Uh.  viii,  cap^  \ , 
reperio  Scolapius.  liippoeraiem  quaaum  decimuni 
ab  iOsculapio  alii  tradunt.  Vide  nut.  Ilarduiiii  ad 
PliRU  Jib.  11»,  eap.  t»  Apud  GrialiuoK  od  uiMn. 
seq.,  erat  tib.  ii,  qiiod  corrcii. 

CAf.  IV.  Nuw.  i.  Itaque  tres  vtN.  Tres  •ecias  «le- 
dicorum  hoc  versu  compieius  fiiii  MamttHi  1« 
carMi»  de  Medicinj,  vers.  U  : 

Qaod  logos,  am  mcthodes,  simplexqQe  «mpMca  pangfl 
Hoc  liber  isie  teoei. 

Noc  carmen  ab  allU  Vin^fciano,  a1»  aliis  Bereno  Sa« 
moiiieo  tritHiiiur.  Quod  seeta  metiiodfct  sectetar 
carmfiM,  velob  Ap«>llinem  dietum,  vel  ob  incanta- 
tiones,  qiits  noiinulli  veteres  medici  praesciibefoaut. 
tt  ait  Serewis,  tit.  de  Hemftritaeo  depellendo: 

*  Inscrihis  oiiartiB ,  qood  dicituf  AbraMdabm 

Saepius,  el  subler  repelis,,... 

Noiisuni  in  Hispania  bomines  illi,  i]ui  Ensalmaela9§$ 
dicuniur.  Sod  et  iiomerus  curaiioois  por  carmina 
memiiiii,  ac  propierea  de  euraiiooe  Homorica  int^ 
^ruin  iibeilum  Gaienus  seripsii.  Confor  MorhofiM 
in  Polyhist.,  toni.  11,  lib.  iii,  cap.  1,  n.  17  ;  PliBiiM^ 
iib.  iiii,  cap.  1,  medicinas^hisloriom  peraequatiir ; 
ei  num.  4,  ait :  Mia  faeiio  {ob  eMpmmeniis  ca§uoy» 
minanl  empiricem)  cmpil  in  Sicili^  etc.  Ubiiiacn  me* 
dicinam  experimeniosam  diierit,  iioo  invenio,  nequo 
id  vocabulumin  copiosissima  Harduiai  indite  conspi- 
citur. 

N.  i,  Specimeo  iDtorpolatiOBia  in  Godieo  Gbi^ 
siaiio,  append.  5,  post  Eiymologias.  oibibobo,  in 
quo  multa  huic  tlbro  Isidori  de  medicina  $dduiitur. 

Cap.  v.  Num.  4.  Sanitas,  Proprie  est  a  ia»tts ;  eC 
lantii,  uti  etiom  aaitci»  •  Graeoo  v^,  seu  960;. 

N.  i.  Morbum...  morlta  vfm.  Alii  morbum  dicutit 
Q  esse  moriia  viam,  oiii  dodncuiit  •  iMfoc  ^0«.  VMo 
J.  C.  S(!aligerum»  in  Tbeopb.,  do  Piant.  Ac  forlAfiB^ 
apud  Ibi  loruni  roponendum  orit  monii  vlom. 

N.  4.  Sanguis  ex  Grrnc,  etym.  Sanguinis  etymoi 
Grificum  potest  otiam  esso  a  eoMiit  yufik,  quod  servet, 
ac  vogetct  membra  corporis.  Ninut  reeto  olit  putanc 
Laiinuin  esse,  a  loncto»  quasi  iom:ttti.  Huraua,  num. 
6,  alia  eiymologia  sanguinis,  De  cbolera  Cmiius  Ao- 
relianus»  lib.  111,  cap.  49,  ei  Aielopiade,  refert  quod 
sit  htiinoris  Httor  celer  ac  parvi  temporis.  Quo  for- 
ia6)>e  Ihidori  verba  altodunt,  quod  umm  diei  spatio 
terminetur. 

N.  8.  Quas  Graici  xpovuv  dieunt.  MoHm  ehnmici 
causce  Laiiiie  dicuntur ,  ut  ostendi  ad«  Prodent. , 
hymn.  1  Peri>teph.  vers.  iU  : 

Supplicum  causas  peiiiis  tiuao  modelis  irrigantt 

ilispanl  diciinus  aehaques. 

Cap.  VI.  Nuin.  4.  P/ittreiti,  pAratimi.  Edidl  plen^ 

^  riiis;  lia  enim  medici  scribuni  ei  vocabnlo  Graeco. 

'^  Grialius  in  textu  plenrisis,  in  nol.  indicat  pfiiir«iii. 

Aliud  esl  de  p/iriiieii;  nain  apud  veteres  reperitur 

phrenesis^  fpivriatc\  et  p/rrintfii,  f^mnr. 

;N.  5.  £11  autem  perturbalio  cmm  exag.  Retlno  vo* 
riloquium  ex  Grxco  nomino. 

N.  4.  Cardiace.  CoBlius,lib.  n^  cap.  54,  rofert  car^ 
diacam  passionem,  ei  Artemidoro  ot  Asclepiadia 
sectaloribus,  esse  tumorem  secundum  cor.  Uinc  for* 
tasse  pratsiiterit  logere  apud  isidorum  ox  oHquo  m- 
niori',  quaiiquam  Isidorus  videtur  voluisso  timore; 
repetii  enim  Cttm  formidabili  metu,  quod  fortaase  ei 
Coelio  ipiio  sunipst,  qui  inter  multat  ac  varias  cau- 
sa<  cardiacae  passionis  maMit^iidiiiim,  vel  itmorim 
refert. 

N.  5.  Lethargia.  Lethargia  ab  oblivlone  potlut 
quain  a  souino  dicitur.  Adverlit  Ccelius  jugem  illuiu 
soiunuin  quein  iii  lethargicis  pleriquo  stotaont  voffO 
somnum  oun  esso»  sed  opproasioBoiu* 


AD  S.  ISIDORl  ETTIiOLOG.  AREVALI  NOTiB. 

ex  qiio  fii  br^nenuSf 
raucedo.' 

N.  2i.  Neph.  Nepbritis  est  inflammatio  renuiti 
carn  febri  conlinua. 

N.  25.  FaratyM  dicta  a  eorp,  imp,  Porta»se  Isi- 
dorus  scripsit  a  corporU  impedHi  tclulione,  Paraltf' 
$i$  ad  verbum  soluiio  est.  In  nonoullis  Mss.  est  a 
corpori$  impensione. 

N.  26.  iiachexia.  Gachexia  Graece  est  malus  ha- 


879 

N,  6.  Sfinanehe.  Griarms  cum  aliis  Excusis  edl-  A  enlm  appellant  Gr»ci  gutlar 
Vil   wv«7x«'*;  ^^  ^^'»"*    '»"  Edilion.    Lugdun.      rflurAdn 
1666  habet  :  Greeei  emm  <niv/x««  continere  appeh 
\ant^  quod  Yerum  est. 

N.  7.  Phlegmone.  Medici  recentiores  phlegmonem 
Biatuunt  esse  speciem  inflammalionis  externae  pro- 
fundioris. 

N.  8.  Spnto  eanguinolenlOf  quod  tamen  non  sem- 
per  adesi.  ... 

N.  13.  Telum.  Ruiilius  quoque  ad  morbum  telum 
tideiur  rcspexissc,  cum  dixit  lib.  i,  vers  451  :  Teta 
dolorum.  In  Editione  qua  utor  Samonici,  ad  marg. 
uotaiur  tetum  e*se  pleuriiidem ,  sed  subjungiiur  : 
Alii  punetionem  intelligunt, 

N.  17.  Pe$tilentia.  Pesiileniiam  plcrumque  per 
aereas  poiestaies,  non  tainen  sine  arbitrio  Dei 
fieri,  allatis  muUis  Pairum  velerum  leslimonils  ra- 
tiunibusque,  suadetur  a  Theophilo  Rayuaudo,  pbilo- 
logi,  pag.  224  seqq.,  in  opere  inscripto :  Vitai  et 


liitus. 

N.  30.  Podagram.  Podagra  qnasi  irodoc  «vpa,  hoe 
est,  pedi$  captura.  Isidorus  doplicem  etymologiain  ex 
Goelio  retulit.  Podagra  a  reteiitione  pedum  nodaa 
dicitur.  Ovidius,  lib.  i  de  Ponto,  ep.  1,  vers.  255  : 


tiior/»i  terminaliaj  puncto  6 


Tollere  nodosam  nescU  medicina  podagram. 

N.  36.  Quem  Gnect.  Apud  Grialium,  et  alios  Ex- 
eusos  erat  quam  Graci;  rcstitui  quem  ex  Ccelio, 
quem  Isidorus  transcribit. 

N.  59.  Ragadee.  Gelaus,  lib.  vi,  cap.  17,  distin- 


N.  18.  Dieta  auUm  pestitentia.  Pe$tilentia  est  a  »  guit  rhagadta  (sic  enim  vocat)  ab  hemorrhoidibas 


pette  el  pe$tilen$.  Neque  de  pe$U8  etymologia  satis 
con&iat.  .      .      .     ,         ,. 

N.  19.  Ipea  et  inguinaria.  InguinarM  lues  olim 
aaiis  frequens  erat,  praserilm  medio  asvo;  quo 
morbo  plures  absumpios  eiiam  ex  sepulcrorum  titulis 
eonstat.  .     . 

Gap.  VII.  Num.  4.  (Jnde  et  veriigo.  Vertigo  est  a 
verlo,  quia  homini  eo  inorbo  affeclo  omnia  yerli 
tidentur.  A  verto  etiam  esl  verux,  quia  eo  loco  ca- 
pilti  in  gvrum  yertuntur. 

N.  6.  Pro  tuno!  cureu^  etc.  Hanc  lectionem  non  so- 
luin  genuinam,  sed  etiam  ab  Isidoro  ex  Jiivenco  de- 
suroptani  piAo,  ut  adverti  ad  hujus  lib.  i,  vers.  482: 

Et  lttn«  cursum  comilata  insanla  menlis. 
Accedit  Samonicus  de  morbo  comiiiali : 

Ipse  Deus  memorat^dubi»  per  tempora  Iud» 
Conceptum,  lalis  quem  s»pe  ruina  profudit. 
CceUos  ait  epilepsiam  vocari  $aeram  pa$$ionem, 
auod  divimtu$  putetur  tmmiiM,  etc.  Fortasse  hinc 
Jsidorus  morbum  divinum  dixit,  quem  alii  $acrum  ap- 
peilani. 

N.  7.  Erat  autem  apud  Rom.  eomitior.  Samonicus 
aperte  eomUia  nominat,  in  quibtis  suffrstgia  flebant : 
Est  sttbiti  species  morbi,  cui  nomen  ab  illo  est 
Quod  fieri  nobis  suffragia  justa  recusant. 
Saepe  eienim  membris  atro  langoore  caducis, 
Goasiiium  populi  labes  korrenda  diremil. 

N.  10.  TypL  $unt  frigidee  febre$,  Ghaconis  opinio- 
nem  confinnat  typus  Gonstantis,  scilicei  edicium 
faroigeratum,  quo  silemium  indicium  unius  vel  dua- 
rum  volunlatum  in  Ghristo.  In  opere  posthumo  Yaz- 
quii,  nescio  cujus  culpa  typus  tanquam  haereticus  ali- 
quis  homo  inter  Monothelitas  nominabatiir.  Quae 
haUuciiiatio  a  Theophilo  Haynaudo  primum  obser- 
vaia  occasionem  deinde  aliis  dedil  Yaz«|uii,  nihil 
Xoriasse  tale  merentis,  acerriine  reprebendendi.  Gae- 
terum  apud  Isidorum  reiinendum  esi  traliM,  ct  iit 


arbiiror,  legendum  :  typi  $unt  frigidm  febre$;  nam  v  poterit  a  prouro 
apud  medicos  typu$  estforma,  suuus,  noia,  ac  cha-  ^'  '^  **' 
racier  rebrium  recurrentium.  Coelius,  lib.  i  Acutar., 
cap.  14,  ex  Asctepiade,  refert  typum  rebris  quoii- 
dlanuin  inajorum  corpusculorum  statione  iiefi^  ler- 
tianum  minorum,  quartanum  minutissiroorum.  Apu- 
leius,  de  lierb.,  can.  iO^  :Ad  frigora^  et  omne$  fe* 
brium  typo$, 

N.  11.  Ex  naribu$.  Forlasse  delendum  est  ex  na* 
ribu$.  GerteCoelius  lib.  nTardar.>  cap.  7,  ita  habei: 
fil  influxio,  nunc  ad  nare$,  qua  appellalur  coryza; 
nune  ad  faueee,  quce  appellatur  braneho$ ;  nunc  ad  tho* 
racem,  vet  pulmonem,  qute  appeUatur  ptysie.  Pro  Trrv- 
9tc  nonnuili  habeul  ^tng, 

N.  12.  Cory%a...  quotie$  influxio.  Coryza  Graece 
esi  gravedo,  huinor  ex  capite  fluens,  a  xdfw  et  (c6>, 
<4uia  veluli  ebullit  e  capite. 

N.   15.  Branchoe.  Legam  libenter  (^poyx^s ;  ita 


Rhagadia  lunl,  cum  in  ano  $mpe  et  quidem  pluribw 
loci$  cuti$  exeiditur  (AI.,  $cinditur);  Hemorrhoide$ 
iunt  ora  venarum,  tanquam  ex  eapitulie  quibu$dam 
$urgentia^  quce  $cspe  sanguinem  fundunt.  Rhagadia 
sive  rhagades  Gehus  vocat  $ci$tura$  recente$^  atqae  , 
adeo  fortasse  legendum  erit  $ci$$urQs  pro  fi$$urce. 
Graecuro  poyac  est  ruptura. 

CikP.  viii.  Nuro.  1.  Aeri$  quatitatem  habentibuc, 
Putarero  legenduro  arece  qualitatem  habene.  AlopecU 
esi  areae  species.  Gelsus,  lib.  yi,  cap.  4  :  Arearum 
quoque  duo  genera  $unt.  Commiine  utrique  e$t^  etc. 
Sed  ea,  quas  aXa>irtxia  nonnnafur,  $ub  quaiibet  (igura 
dilataiur  :  fit  el  in  capitlofet  in  barba.  Alopeciaiu  di- 
ctam  non  a.  similitudiiie  vulpeculae,  sed  quia  vulpes 
eo  morbo  frequenter  laborant,  verior  est  senientia. 
De  alio  arex  genere  pergit  ibidem  Gelsus  :  Id  vero^ 
quod.  a  $erpenti$  simHitudine  o^^aercc  appellatur^  incipit 
ab  occipitio,  ctc.  Forlasse  hinc  aliquis,  et  ex  eo  tsi- 
tjve  (*  dorus  existimavit  alopeciam  quoque  a  vulpis  siroili- 
tudiiie  nuncupataro. 

N.  4.  Ery$ipela$.  Yaria  est  apnd  alios  erysipela- 
lis  etymologia,  vel  ab  cjDcldu  traho^  et  irtXoc  p^opCy 
quia  partes  propinquas  aitrahit,  vel  ab  ip\)9pQc  ruber^ 
et  ircXoc  ntper,  tividu$^  etc. 

N.  0.  Sarnam  appetlat.  Ila  etiamnum  Hispani  ap- 
pellant,  et  videtur  hoc  proprlum  esse,  et  fuisse  Hi- 
spanorum  vocabulum.  Papias  ex  Isidoro  sumpsit : 
Sarna,  impetigo.  Semlerus,  in  noi.  ad  Glossarium 
Isidorianum,  verbo  Scaturrio^  mQ/strum  putabat  iioc 
loco  tarnd,  et  cum  non  intelligeret  quid  esset,  conji- 
ciebat  scarram,  quae  vox  Germanica  est.  In  auctario 
Ducangii,  ex  Papia  Ms.  Bituricensi,  profertur  :  /m- 
petigo  ticca  tcabies^  prominens  cum  atperitale^  et  ro" 
tunditate  formm :  hxc  vutgo  earreuma  dicitur.  Sub- 
jiingitur  suspicio,  sanm,  ut  habetur  in  ediio,  per- 
peram  ez  $arreuma  coniracte  scripto  factum  fuisse. 
At  ex  Isidoro  et  idiomate  Hispano  reiinendum  $arna. 

N.  7.  Prurigo.  Proxime  est  a  prurio^  quod  duci 


N.  12.  Etephantiaeui  morbue.  Gonvenienliam  nnorbl 
elephantiaci  cum  elephante  ezponit  Areiaeos,  lib.  u, 
cap.  13. 

N.  15.  Arquatum.  Nonius,  cap.  5,  n.  14.  Ar^iuUt 
dtcttiKttr  quibu$  color  et  oculi  virent,  qua$i  in  arqm 
$imitiludinem.  Praemiserat  quod  arcu$  suspeiisus  fbr- 
nix  appeliatur,  arquu$  non  nisi  qui  in  coelo  appareat, 
quem  Irim  poetae  dixerunt.  Niuilominus  muiti  scri- 
bunt  arcuatoSf  et  arcuoittm  morbum,  et  ita  in  textu 
Grialii  iegebatur.  Idem  Grialius  in  textu  exhibet  icfe- 
ri$,  in  not.  icteron. 

N.  14.  Cancer.  Gelsus  tt/cvt,  non  vulnu$j  nominail. 
cum  de  cancro  agit.  Aliquando  tamen  ulcu$  et  vttlniia 
coiifunduntur.  A  verbis  Aut  ergo,  etc»  sensus  imper- 
fectus  videtur,  aut  certe  obscurus  est. 

N.  19.  (jtcue.  Est  a  Graeco  Axoc,  ex  quo  noiiuuiU 
cum  aspiratione  scribunl  hutcuc. 


881 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  AREVALI  NOm 


m 


N.  21.  Quan  pupula»  Festus  :  PapiUce  capitula 
mammarum  diette^  quod  papularum  wnt  similes»  Si 
legalur  quasi  papiUa^  poiius  dicendum  erit  papulas 
ila  vocatas  quod  papiUamm  sint  similes.  Alque  id 
magis  placet;  nam  papitlm  ifa  sunt  dictx  qnla  eas 
infnntes  quasi  papant^  ut  aii  Isidorus,  lib.  xi,  cap.  I, 

Cap.  IX.  Num.  2.  Dioeta  observaiio  legis  el  litee,  De 
▼2kria  significatione  vocis  diance  consuli  possunt  Janus 
Dousa  in  Praecid.,  cap.  10;  [Joannes  Wouweien,  ad 
Pelronium;  et  Yossius,  io  Etymologico. 

N.  6.  Quw  duo  etiam,  etc.  Referi  se  Isidonjs  ad  ea 
qusD  dixit,  oninem  curaiionem  aut  ex  contrariis  aut 
ex  similibus  adhiberi,  qux  duo  ipsis  remedioruni  no- 
luinibus  signiflcnri  solent. 

N.  II.  Pessaria,  Pessum  vocat  Apuleius,  de  Her- 
l)is,  cap.  1!21,  et  pessus  masculino  gcnere  Pliniiis 
Yalerianus,  lib.  i,  cap.  i,  ad  fln.  Pessarium  di.\it 
TheodoFus  Priscianus,  lib.  iii,  cap.  5. 

Cap.  XI.  Num.  4.  Guva,  Guva  a  Tbeod.  Prisciano, 
lib.  II,  part.  it,  cap.  16,  dicitur  CMC«rfrt(a  ventota.  Sed 
Isidorus  innuit  simpliciter  ventosam  .ippellari;  et  hoc 
nunc  e^t  proprium  Hispanorum  vocabulum  venlosas, 

N.  6.  Pinsentiis  prcsfuit  arvis,  Non  arriJet  quod 
jnnsendis  arvis  idem  sil  ac  pinsendo  frumento,  Si  re- 
tineatiir  arvis,  malim  inlelligi  Piluinnum  prxfuisse 
terendis  arvis;  qui  idem  pilum  et  pilain  invenerit, 
quibus  far  pinsitur.  Suspicio  mihi  erat  legendum 
esse  pinsendis  prtefuit  granis, 

N.  7.  Mortarium,  Etymologici  alii  dlctum  volunl 
qoasi  moretarium^  quod  in  eo  lierel  moretum, 

N.  8.  Coiicula,  Adde  Plinium,  lib.  xxxvii,  cap.  10: 
Ex  achttte  medici  coiiculas  faciunt,  Quod  sequitur  apud 
Isidorum,  erit  enim  lenis,  fonasse  mutandum  in  ItBviSt 
¥el,ut  alii  scribunt,  /evtf,  quanquam  vocis  /entseadcm 
slgnificatio  esse  potest. 

Gap.  xti.  Num.  i.  Odor,  A  Graeco  o$i(v,  quod  est 
Qlere,  origineni  trahit. 

N.  3.  Incensum,  Pro  ihure  antiquius  verbum  est, 
qnam  nonnulli  arbitrantur.  Vide  Prudcntiana,  not.  a 
ad  num.  151. 

N.  i.  Tetraidos,  Forlasse  tetraides,  vel  tetrades, 
Desidero  id  vocabulum  in  Lexicis  tam  primx  quam 
u*edi(E  Latinitaiis. 

N.  7.  Vnguenta.,,  a  locis^  ut  telinum,  Quia  non* 
nulla  ungucnta  a  locis  dicuntur,  Auguslinus,  Theo- 
piiilaciits  et  alii  exisUmant  unguentum  pisticum,  cu- 
lus  mcntio  fit  in  Evangelio  Joannis,  cap.  xii,  3,  a 
iBista,  seu  Pista^  capite  Cr«ramanijp,  vel  provincia: 
Cabul  apiid  Indos,  vel  ab  alio  quovis  loco  appellatum. 
\ide  not.  Petri  Lazeri  ad  Drunonem  Aslensein  in 
coniineni.  ad  Matth.  Tetinum  vero  non  a  loco  voca- 
tiini,  scd  a  fcno  Grarco,  quod  Graice  T^).iff  dicitur, 
alii  existimant;  nam  lenum  Grxcuni  praccipuuin  eo- 
fum  est,  cx  quibus  telinum  componitur.  Quidam  le- 
gunt  Corpus  suavi  sine  coiijiinclioneijfue;  et  etiani  sic 
btare  potest  senarius  cum  trisyllabo  suavi. 

LIBER  QUINTUS. 

Cap.  1.  Num.  1.  Phoroneus,,.  leges  judiciaque  con- 
MUiuil,  n»c,  et  mulla  alia  ex  boc  libro  inter  Gratia- 
nxi  decreti  canones  relata  sunt,  qusc  videre  poteris 
eollecia  a  Berardo  in  nostris  Itidorianis,  cap.  32. 
Sed  cum  Berardus  Editione  regia  Matritensi  usus  non 
faerit,  nonnunquam  decreti  scripluram  ex  corruptis 
exemplaribus  reformare  voluit. 

N.  3.  Lacedamoniis  jura  ex  ApoUinis,  Berardus , 
loc.  cil. ,  legendum  ait,  juxta  vulgatos  Isidori  Codi- 
ces :  Lacedoemoms  jura  legum  ex  ApoUiniSf  non  Lace- 
deemoniis  jura  ex  ApoUinis,  ut  apud  Gratianum. 
Yeimu  in  Editione  Grialii  haec  ipsa  Gratiani  leciio 
expressa  est,  nisi  quod  mendumin  texiu  Grlalii  erat 
Ayvoltinis, 

N.  4.  Hi  deeemvir,  Paulo  aliter  nomina  decemvi- 
rain  apud  Graiianum  referuntur. 

N.  5.  6.  In  Ubris  exoleverunt,  Correclores  Romani 
decreti  pro  varia  lectione  ascribunt  m  libros,  Gratia- 
UUS  obsoleverunt  pro  exvleveruni. 


A  Cap.  II.  Num.  1.  Divinw  natura.  Id  explicat  Benur ' 
dus,  loc.  cit.,  nt  ei  ineiite  Isidori  discrimen  possil 
agnoici  inter  icges  naturales  et  divinas.  Suarius» 
lib.  I,  de  Legib.,  cap.  5,  n.  9,  ostendit  legem  nauira* 
lem  posse  quoquedici' divinam,  ex  sancto  Thoma, 
et  sancto  Augusiino,  lib.  ii  de  serm.  Domiai  in 
mont. ,  cap.  9.  Quis  enim  scribit  in  eordibus  hominum 
naturalem  tegem^  nisi  Deus  ?  Expressiusque  hanc  leyem 
divinam  appellat  Isidorus,  Ub.  v  Etymot.,  eap,  t,  i 
N.  2.  Fas  lex  divina,  Distinctionem  inter  jas  eijui  I 
Suarius  explicat«  ibid.,lib.  i,  cap.  2,  n.  ii,  produ- 
ctis  in  inedium  Isidori  verbis,  queui  passim  laudat. 
Cap.  III.  Num.  1.  Jus  autem  dictum  quia  justum. 
nieronymus  Masius,  Miscell.  lib.  iv,  cap.  1,;tt<a 
jubendo  dictum  anirmat,  nr)u  a  jusfttia,  ut  vuit  Uipia* 
nus,  neque  ajusto,  ul  vult  Isid^rus,  quem  auctores 
juris  Pontificii  seguuntur.  Heprehendit  etlam  quod 
Isidorus  juslitiam  dictam  asseruerit,  quod  in  ea  jue 
stet,  Neque  Isidorum  neque  alios  viros  doctos  facile 

n  reprehendendosesseob  simile  eiymoiogiarum  genus» 
s:i'pe  monui.  Credo  equidemajus  e>se  justum,  a 
justo  justitiam.  Quod  autem  jus  %it  a  jubeo,  multi  ne- 
gant,  qiii  poiius  jubeo  a  jus  deducunt.  Alii  igitur 
juris  originem  a  juvando  repetunt,  alii  a  Jove,  quasi 
Jous^  aiil /opis  os,  aliiab  ejulallone£ou,ex  qua  ejulare 
nnlurn.  Vidc  Becmanum  et  alios  etymologicos.  Ne- 
que  desunt  qui  ;iis  pro  squo  a  jure  coquinnc  appel* 
latum  asserunt,  quia  scilicet  iusculum  aequis  parti«> 
bus  distribui  solebat.  JustitieB  originaiiu,  quam  Magius 
dainnat,  fortassc  ea  est  quae  reperitur  lib.  xviii,  cap» 
15.  Justitia  quasi  juris  statui, 

N.  2.  Lex  a  legendo,  Andreas  Cirinus,  de  urbo 
Roma,  cap.  59,  recipiendum  esse  negal  Iioc  etymoa 
quod  lex  dicta  sit  a  legendo  :  quod  si  verum  easet» 
inquit,  non  scripta  lex  non  esset.  Yerum  potuit 
opiime  origo  nominis  bujus  inde  peti,  quod  initio 
(ex  essei  scripta,  et  publice  legerelur.ui  muUi  aiunt, 
quamvis  postea  idem  nomen  legi  non  scripiae  fuerit 
attributum.Ut  autem  hxc  etyinologia  omni  iegi  pos- 

Q  sit  convenire,  a  theolo^is  nonnullis  explicatur  de  inte" 
riori  lectione,  et  scripttone^  ul  iex  naluralis  a  sancto 
Paulo,  Rom.  ii,  dicltur  scripta  in  cordibus  nostris.  AUi 
legem  diciam  putaut  a  tegendo,  id  est,  eUgendOf  quia, 
ut  ait  Cicero,  iib.  i  de  Legibus,  nos  deUctus  vim  in 
tege  ponimus,  Alii  cuui  sancto  Thoma  a  ligando  cty- 
nion  legis  deJucunt. 

Ib,  Mos  autem,  eic.  Proferunlur  hxc  etiam  ab  Ivone 
e|)isl.  79.  Isidorus  tanlumdem  pro  tantum  saepe  adhi- 
bei.  Akev. 

Cap.  IV.  Num.  1.  Liberor,  susceptio,  Berardus 
uiramque  lectionem  susceptio  et  succeuio  optimani 
puiat,  duitiinodo  successionis  nomine  iion  baereditaria 
iutclligatur,  scd  personalis,  ^ua  scilicet  fiiius  patri 
uatura  succedit  vi  generationis. 
N.  2.  Vil  commodatm  restitutio.  In  Mss.  Gothids 

I  legitur  vel  commendatce  pecunice  restitutio.  Sed  tuto 
potest  omitti  perunia?,  cumjam  pracednt  rei.  Pracfe- 
renduni  quoque  est  cum  Grialio  commodatce, 

^     Cap.    IX.  Num.  1.  Jus  Quiriiium,  Utroque  modo 

^  dicitur  Quiritium  et  Quiritum,  lloc  in  nota  retinet 
Grialius,  et  sic  etiam  exhibent  Ediiiones  veteres. 
Quod  autem  in  his  scribitur  decretionibus^  menduor 
apertum  esi,  et  oinnino  distingui  dcbet  de  eretionibur 
qua:  cretiones  postea  clarius  explicantur. 

Cap.  XI.  Num.  1.  vdquod  seiscit,  elc.  Leciionem  a 
Griaiio  in  textum  admissam,  quod  ea  ptebs  seiat,  ve| 
quod  seiscit^  ita  uti  rogata  fuil,  priscis  plebiscitorum 
formulis  magis  congruere  Berardus  as!>entitur. 
Scriplura  in  aliis  Editis,  vel  quod  sciscitatur  et  rogat^ 
ut  fiat^  corrigenda  essete(  rogatur^  ut  vero  sensu  pro- 
cederet.  Non  desunt  qui  plebiscitum  dicluiu  putant» 
quia  plebs  ciebatur^  seu  citabatur^  cum  scilicet  posi 
rogationem  legis  in  tufTragiuin  vocabatur.  Sed  verior 
videtur  eiymologia  quae  a  sctsco  repetitur. 

Cap.  XV.  Num.  1.  Papia  Poppcea.  In  antiquis  Ex- 
cusis  perpcrani  iegebatur  Pompeia  pro  Poppcea;  qiii 
error  iu  uounuUis  etiaui  Suetouii  lildiUouibus,  ei  apud 


m 


Ab  S.  ISIbORI  ETYMOLOG.  AKEVALl  NOTiK 


£04 


atios  reperltitr,  dt  notavltlssfeus  in  not.  ad  Laciadiiuin, 
lib.  I,  cap.  16. 

€ap.  t?f.  Nuitt.  I.  {7ncff  et  Satyram  $tribere.  Aridr. 
SchoUu<,  Hh  I  Observat.  hutnanar.,  cap.  2,  C'  n(ir- 
n^at  iiiillam  fuisse  ieg^^m  saturam ;  Festiim ,  bioine- 
dem,  et  Isidoniih  ex  comipto  aliqiio  Salltistli  exem- 
plari  decepto^  ut  legem  sadiram  admittereni.  Qu» 
adduhtur,  Sdtyram  imbere^  etc.|  non  \ideo  ciir  aliena 
censeri  debeant.  Nam  Miura^  tatira,  sive  $atyra^  car- 
tnen  niitltis  ac  tariis  rebus  referium  dicebatur,  ul 
suut  satyrae  lloraiK  ,  etc.  Casauhonus,  lib.  2  de 
Saljr.  :  Simttlime  igitur  et  poematia  quibut  breviter 
mutd  perBtringebantur  satnragf  vet,  ut  posieriun  Cdeptum 
tronuntiari^  iatiris  dicttB  iunt.  Scallger  tamen,  lib.  i 
Poet.,  cap.  \%  iatyram  a  Satyrtt,  non  a  taiyra,  iege 
tel  laiice  dictam  conieiidit;  quin  hasa  Satyrit  ctiam 
tocatas  putat.  Cum  Iflncibus  enim  prodibant,  et  ca« 
nistellis  omni  geriere  pomorum  plenis ,  quibus  nynr- 
phas  allicerent.  At  Cnsauboiio  ravent  non  soluin  liaec 
•  Isidori  verha,  sed  similia  alia  Porphyrionis  in  llora- 
(iiinl.  Ylde  inrra,  lib.  viu,  cap.  7,  num.  8. 

Cap.  tti.  Num.  1.  Erit  autem  tex  Iwnesta,  eic. 
l^gpegie  h.TC  exponil  Snarius,  cit.  Ilb.  i  de  Lcg., 
uhi  capul  9  insrripsit  :  Vtrum  tit  de  ratione  teqis  ut 
Itl  jutta  et  jutte  lata,  ubi  de  atiit  conditionibut  tegis  ab 
hidoro  pbsitis.  Quippe  sirtgulas  conditiones  1<  gis  ab 
Isidorotraditas  ex  veicrum  Palrum  seiitenlia  ralioni- 
busqiie  theologicls  contirmat. 

Cap.  xxn.  Num.  i.  Pragfna.  Pragmatici  in  Toro 
d|)ud  Grdkcos,  el  postra  eiiam  apiid  liomanos,  dice- 
bantur  qui  mercede  actorCs  caus.irum,  ignaros  juris 
et  ToH  conshetudinis,  moni?l)aiit,  dlcendasug^erebant, 
et  agendi  ralionem  docebant,  ab  advocatis  lunge  di-> 
▼ersl. 

CAP.  xxiii.  Num.  i.  Ditsimutare,  GothiciMss.,in- 
s^MUlare  cum  glossa  accusare, 

N.  S.T^sl^s...  i7«o(i  fesfamfn/o.Verior  origo  testanienti 
est  ti  testatum,  et  r«s/ame/f ,  quod  n  tesiis  deducilnr 
Eiytiiologici  voluiit  lestis  esse  abaniiqualinguaGraeca 

Cap.  XXIV.  Num.  i.  VotuHtate.  Porte,  t^oftintaHe,  aut 
votuptate.  Hes  eodempeitinet,  dlsposiiionem  legaliuui 
insiruinentorum  votuntatem  appellari.quia  voluniate  nt. 

N.  %.  Tesiamentum  vocatum.  ttyinologiam  testU' 
inenti  r.uper  atluli.  Jiirisconsultl  imirinii  dicunl  fei- 
tameninm  esst;  quasi  teslationem  mentis.  Il£cetyinolo- 
gin,  cl  ea  qu%  nb  Isidoro  adhibetur,  explic.uit  ali- 
qiiid  quod  propriiiin  est  testainenti,  sed  veram  vocis 
originem  non  pandnnt.  Nam  mentum  neque  a  mente 
cf^i,  nequc  a  monumeuto;  sed  est  produclio  vocis,  seu 
paragoge,  ul  in  cognomenlum,  etc.  Veraiu  originaiio- 
nein  testanifnti  a  te$tibus.  vel  testor.  tsidorus  ipse,  lib. 
1  deOfflc.  eccles.,  cap.  il,  sails  aierte  indicat.  Con- 
fereiidusquoque  eslGelllus,  lib.  vi,cap.  12,  uhi  Ser- 
vlnmSiilpiciumjureconsuItnm,  virum  xtitis  sujedoc- 
tisftimum,  repretif^ndil  qiiod  te^tamentum  verhum  du- 
plex  esse  scripserit,  compositnm  a  mentis  testaiione, 
Quid  igitur^  ait  Gellios,  catceamentum^  quid  patnda" 
mentum,  quid  pavimentum,  quid  vestimcntum,  quid 
atia  mitle  per  hnjuscemodi  formam  producia? 

N.  6.  Testamenium  juritprtetoriiyeic.  luterpraesen- 
tiam  lestium,  subscripiionem,  signacula,  ei  nume- 
runi  iia  distinxnil  Jusiiniauus,  lit.  10  luslit.,  §  3  : 
Ita  ut  hoe  jus  tripntitum,  esse  videatur^  et  testes  qui» 
dem^  et  eorum  pra?sentia  uno  contextu  testamenti  cele- 
brttndi  gratia  a  jure  civili  descendant;  subscriptiones 
aUfem  tesiatoris  ei  testium  ex  sacrarum  constiiutionum 
obtervatione  adhibeantur ;  ugnacuta  autem,  et  testium 
numerus  ex  edicio  prmtoris. 

N.  H.Codi«7/iim  ut  vetereSj  eic.  Omitti  poterll  u/, 
vel  snpplendum  constdf;  nnm  codicitlus  mascul.  gen. 
mox  occurrit,  atque  ita  a  cafleris  usnrpaiur.  Quid  est 
ailf  'm  quod  ait  Isidorus  :  Sicut  auiem  codicillus  fit 
vir.e  lestamenti^  iiaepistota  tice  codiciilorum?  Llpsins, 
cap.  i  de  Inslit.  epistul.,  probat  epistotam  esse 
scriptum  animi  nuntium  ad  absenles  ,  aut  quasi 
ftbsontes  ;   aed  proprie  codidUoi  appellari ,    cum 


A  |>rapspnte8  scripto  conveniiuitur.  Ea  meDs  Seneca 
videtur  esse  epist.  r6  :  Yideo  te,  mi  Lucili^  cum 
mnxme^  audio,  adeo  tecum  sum  ^  ut  dubitem  oji 
incipiam  non  epistolas  ,  sed  codiciltoi  libi  scnbere. 
Poria^se  ergo  vull  Isniorus,  cum  ad  ahsenies  scri- 
bendum  est,  vice  codiciilorum  epistolam  adhiheri. 
Vel  intelli>!il  anie  charUe  el  membranarufn  usuni,  ia 
codiciilis  collo^iaia  episiolarum  scribi  cousuevisse, 
ut  ait  I.  VI,  cap.  8,  oum.  uit.  Cxieruin  codicillog 
ali(|uando  pro  epislola  universim  poni ,  noiiiiulli 
ohservant  De  codicillis  ruse  disseril  Brissonius,  lib. 
VII  de  Formuiis. 

N.  1G.  Cretio  appellata  eat.  Nic.  Antonius,  Biblioih. 
yet,  liisp.  lib.  v,  u.  95,  inter  alias  etyoiologias  qu;e 
irt  Isidoro  rcprehendunlur,  hanc  ponil,  qnod  eretio 
dicatiir  a  decretione^  sive  decernendo.  Sed  rum  Alciato 
oNserval ,  a  jiiris  ip»is  ancioribus  duo  baec  nomioji 
cernere^  et  decernere,  promiscuc  sunii,  ut  In  leg.  Is 
qui  heeresy  §  peauU.,  et  leg.  Pupiltus^  de  adquirend« 

j.  iiaeredit. 

**  N.  17.  Fideicommiss.  A  Grairo  iriffnc  /Irfemdictam, 
multi  voiunt.  Isidorus  Ciceronis  sententiam  tenet 
lih.  I  Oriic,  cap.  7  :  Ex  quOtquanquam  hoc  videhitur 
[ortasse  cuipiam  durius^  tamen  nudeamus  imitori  Stoi- 
cos,  qui  studiose  exqui^unt  unde  verba  sint  ducta ;  erem 
damuiquef    quod  fiat,  quod  dictum  est^   appeUalam 

fldem.  Hiic  facit  sancius  Augnstinus,  epist,  109  et 
sidorus  lierum,  lih,  vm,  rap.  3,  num.  4. 
•  N.  i8.  A  pago  est  pepigi,  ut  docet  Quinctliianas 
lib.  I,  cap.  6,  al.  10. 

N.  19.  Placitum.  Latinii  est  senlentia,  opinio.  Dl 
aiilein  verbum  rorense  esl,  ad  sequiorem  sBtatem 
pertinet.  Ct  aliquando  quidem  placitum  sumehatur 
pro  conventione ,  aut  pacto  :  cujus  significalionis 
exempla  su-it  ^pud  Diicangium;  aliquamio  vero  pro 
termino  legitlmo,  communi  partium  consen<u,  vel 
ju9icis  senteiilia  consiilulo,  ex  qiio  lispani  vocant 
plazo.  Il.ec  esl  secunda  siguificatio ,  quein  Isidorus 
innuit.  Alii  d.cum,  etc. 
C  N.  *20,  Ua.ium  dabat.  Fortasse  manu  dabai,  vel  m 
manum  dabat.  Ita  enim  etymologia  verbi  mando  ex- 
poni  iconsuevil 

N.  ti.  Yenditio  quati  venundinatio.  A  venum  est 
vetido,  a  vendo  est  venditio. 

N.  S>.  Donatio.  Eiyinologidc  donationis  et  dolisub 
Isidoro  adhibilx  rci  nonnullain  proprietatem  expli« 
cant,  ut  sxpe  alibi,  sed  veram  vocnm  onginem  non 
aperiunt.  A  Grasco^&i  est  do^  a  quo  dos,  dono,  donatio* 

N.  26.  Nam  antiquus  nuptiar.  Albertns  Diitericua 
Trekell,  in  noi.  ad  lih.  Brlssonii  de  ritu  nuptiarum, 
pai;.  2S9,  conjicit  originem  tabularum  matriin(»nia<- 
liiim  ex  convenlione  iu  manus  per  coeiiiptioueui  esse 
a.cesseiidain,  et  pag.  29'd,  conlra  asserentes  mutuam 
emptionem  viri  ei  uxoris,  coiitendit  soluin  mahtuui 
enVisse  luulierem,  et  hujns  bona,  quamvis  ulrii|UQ 
coempliouein  feccrim.  Isidorns  hoc  loc.  his  accedit 
qui  muiuam  coemptionem  nstrunnt.  L.  ix,  cap.  5, 
tabutas  mairimoniales  instrumenta  emptionik  vocai ; 
l^  quod  Dietericus  explicat  de  conveniioiie  in  nianug 
per  coemplionem  sine  mulua  eniptione. 

N.  29.  Condiciones,  Cominunem  scnbeiidi  raiionem 
secutus  sum  conditiones^  quamvis  Grialius  eiiaro  in 
texlu  condiciones  pr;i'tulerit.  h\  veteribus  inonunieiitia 
utroqne  niodo  rep  ritur. 

N.  50.  Stipulat.oastipula.  Alii  cen<;enti/fpu/a/t0ittffi". 
dictain  a  stipula,  quam  iu  conlraciibus  agraiiis  mano 
tenelianl,  u(  agrniii  integium  repra^srniatei.  Yarro 
sub  tin.  lib.  iv  de  Ling.  Lat.,  et  Fesius,  in  Stipem,  a 
stipe  stipulationem  deducuni.  Nonnemo  a  stipulis^  ii-; 
nodi  inorein  contoitis,  qubws  segetum  manipuli 
asirin^^ebaniur,  et  obligahantur.  Qui  stipuiam  apud 
vei<;res  pro /rrmo  acceptum  aiuiit,  id  a  sltpite  de- 
sceudere  >uspiranlur.  Videudus  Brissonius,  liii.  ? 
de  Pormulis.  Quod  auiein  Chacoii  spuria  censehal, 
Veteres.».  aynoacebant^  iiescio  qua  id  ralione  sihi  per« 
suadere  potueril,  cuin  anliquissiina  e.\eini>lariacou- 
aentiant.  loio  quod  ia  Hispania  u  puerls  ita  ceiebran 


Mo 


AD  &.  ISIDQPI  ETTMOLOG.  AREVALl  NOTiE. 


yidemus,  ut  stipu].im  fraoKani,  iterumqne  jungani,  et  A  giam  flagiiii  innuere  videtur  Plautus  Rua.  m,  4,  28  : 


in  auras  dispei^ant,  qu^  vocant  pajitai  a  volar^  cur 
uon  ex  veieriiro  more  deriva^^se  credcinus?  Dicuni 
etiam  Hispanl  hechar  pajtii  de  ludo  quo  sortem  sii- 
pulis  qtteriiul. 

N.  31.  Sacramentum  eu  piqnus  spomioiiis,  Pelrus 
Piihoeus,  Ijb.  i  Advers.  c^p.  18,  Isidoruni  ait  ex  quo- 
piam  nieUori  auclore  docuisse  sponsionis  pignus  legi- 
tititum  4'sse  sacrainrnlum.  Gerte  Isidorus ,  ex  anti- 
quioribiis,  ei,  si  vis,  melioribusauctoribus,  fere  ea 
oninia  qn»  profert,  ilia  eliam  quae  criticis  Iniempe- 
rantioribiis  absiirda  videntiir  ,  coliegit.  Et  apud 
veteres  quidem  saeramentum  fuit  pecunia,  qiiam  litl- 
gantes,  sive  de  re  aliqua  contendenies,  in  locosacro, 
vel  apud  poniificem  dpponebant  :  pecunia  vicioris 
ad  eumdeni  redibat ,  victi  in  rebus  sacris  consume- 
baiur.  Vide  Varronem,  I.  ivde  Ling.  Lat.,  el  Fesium, 
verbo  Sacramentum,  Isidorus  auiem  post  prlinam  si- 
gnincaiioneiD  ad  alterain  devenil,  qua  sacramentum 


...  Eiiam  vim  opprobraa,  flagiiil  flagraaiia? 

M.  7.  Dolus.  Grveum  est  UW*  Alis)  etymologiae 
addoct»  in  rei  natura  ,  sive  proprietatilms  explican- 
dia  versantur.  Quisnam  autem  Petroniua  iste  sit, 
cujiis  verba  nobis  isidorus  conservavii ,  incertuiu. 

N.  9.  Fa/st(as.  Proprieeat  afaittit,  etfW/Oy  quod 
ex  Greco  i<liomate  oritur  r^aXXiiy,  f«>]iecv. 

N.  iO.  Apud  comicos,  Malim  apnd  Contffrtmi,  hoe 
est,  Terentinm,  cujus  id  est  Hecyr.  i>  1»  15 : 

(Djorium  aulem  est  uicisci  adversarl^. 

N.  14.  ;$jrtcprtim.  Noniiulli  veieres  Mss,  iia  con- 
jungunt :  Sfuprtim  raptut  proprie  est  illicia  emtUs  a 
corrumpendo  dictum,  Unde  et  qui  rapto  potj/tir,  stU' 
nro  fruitnr ;  alit. ,  Yaptu  potitur.  Gr.itiaiiOs  dnobiis  in 
locis  h.inc  senteniiam  remnt,  caii.  48,  caus.  ^7,  q. 
2  :  Raptus  est  illicitus  coitus  k  cofrumpende  dicins. 

'    '         "  i. 


accipitnr  pro  jurejiirando.  quod  maximc  sacruniha-  ^  Unde  qui  rapta  potitury  stupro  (rnitur, 
bebatiir.  ^  caus.  36 ,  q.  1  :  Raptm  quoque  iUiciiut 


Ckv.  XXV.  Num.  1.  Indehares.  Forlasse  inde herus; 
nam  ab  /imis.lixredem  dictum  mulii  volunt ;  alii  ab 
hcereo.  Vide  lib.  Ix,  cap.  5,  num.  i.  Siveautem  hfres^ 
sive  hceres  scribaiur,  ad  originationem  perinde  est. 

N.  5.  Sua  maU  utitur,  Fro  suis  tcltfur  ;  iiain  utor 
cam  anciisativo  saepe  occurrit  in  antiqnis  Uidori 
exemplaribus,  quod  interdum  in  lilxcusis  ailler  ha- 
betur.  Vuleauius,  utalii  fidiii,  hoc  num.  ahlaiivum 
p(»suit  suis  male  utitur;  sed  num.  seq.  accusativum 
retiiiuit,  ea  homines  ad  res  bonas  utantur, 

N.  5.  Pro  suo  traclare.  Hoc  esi,  pro  suo  admini* 
^irare.  Debujus  modi  peculio  multa  jurecenaulti,  Dig. 
lib.  XV,  t;t.  1,  qui  depeculio  inscribitur. 

N.  8.  iiuia  ejus  hosredes.  Suspicor  iegendiim  quia 
ab  eis  hasredes.  Ulpianus,  in  lib.  regular.^  til.  47,  (|6 
Cndiicis  :  iiuod  qms  M  tesiamento  relictum  ita  ut  jure 
civifi  capere  possit,  atiqua  ex  causa  non  ceperit^  mn/k^ 
intm  appellaiur,  quia  reluti  eecidit  ab  eo.  Apud  Fabret- 
tiiiii,  cap.  iu,  num.  5l9,  inscriptio  vetus  habel 
Laberiwi  tecundus  procur,  Cadueorum. 

N.  0.  Famlia  herciscunda,  Glarius  familia  hercis^ 
cunaa  esi  h:rreditas  dividunda.  Vide  iit.  2  lib.  x.  Dig. 
N.  10.  Communi  dividundo.  Titulus  Z  lib.  x,  Dig.» 
De  communi  dividundo, 

N.  il.  Finiumregundorum,  Dig.  tit.  i  lib.i, Fmmm 
regundorum, 

N.  19.  Deposilum,  Apertum  est  quod  deposiium  est 
a  de  et  positum.  Sed  Isidorus,  vel  aliquis  alius ,  ex 
quo  ille  sumpsit,  exprimere  vuluit  deimiium  esse 
pignUs  commendatum  ad  tempus^  quod  adverbio  din 
noinvit. 

N.  :^i.  ilrra  sive  arrha  (utroque  enim  modo  scri* 
bitnr)  llebraicam  originem  habet.  Italidicunt caparra, 
et  arra.  Vide  lib.  ix,  cap.  9,  num.  (5. 

N.  52.  Contra  veritatem.  An  iegendum  Mii(ra  vo- 
tuntatem  alteri  consentii  ? 

N.  55.  Imerdictum.  Jiistinlanus,  lib.  iv  Instilut., 
tit.  i5,  S  1,  interdida  appcllari  ait,  qiiia  itt/^  duos 
dicuntur.  Magis  anridet  et^mologia  Isidoriana ,  qu» 
rei  snbsiantiam  aitingit. 

N.  54.  Pretium.  Apmrtisnonnnlli  inepte  deducunt, 
alii  a  proco,  poscoy  alii  atiunde.  Videndus  Vossiua  in 
Etyniot.,  iii  atioa  omitiam. 

fcAP.  XXVI.  Num.  i.  Crimen  a  cHtendo.  Crimen  me* 
litts  derivaiur  a  xpivfa  judico  ,  vel  xpiyiOL  judieium. 

N.  5.  Flagiiium.  Fiagiiii  origo  ah  aliis  dic  tiir  esse 
a  /fagrum,  vel  a  flagrare,  ui  /7agi«are  sil  .irdenier 
posiiilare.  Ac  fortasse  Isidorus  scripsit  Flagitium  a 
•  pagrando  corruptela  libidiniSy  etc.  Seiiteniia  peiila  est 
ex  Aiigftstirio ,  iib.  iii  de  Doctr.  Christ. ,  cap.  iO. 
Quod  agit  indomila  cupiditas  ad  corrumpendum  utti- 
mum^  ei  corput  suifm,  flagitium  voeatur;  quod  au" 
tem  agit  ul  alteri  noceal ,  (acinus  dicitwr,  Etvmolo- 


Et  can. 
eoitut  a  cof' 
rumpendo  est  dicius,  Unde  qux  raptu  potitvr^  ttffpro 
fruitur.  Correctores  Romaiii  obsorvant,  in  Codice 
Isidori  irnpresso  sic  legi :  Stuprum  raptus  poprie  est 
illicitus  coitus,  a  corrumpendo  dicfus.  Unde  Virgitius : 
Raplo  potitur^  id  est ,  stupro  fruitur.  £t  videtnr  qiii- 
dem  Isidorus  siuprum  ciim  raptu  conjiingere  vo- 
luisse  ex  illa  Servii  interprelatione  ad  lib.  iv  Vir- 
gilii ,  vers.  217  :  Kapto  potitur,  stupro  fruiiur. 

N.  i8.  Internecivi.  Nonnulli  scribimt  tnferniri i'tc m , 
alii  intemiecinnm ;  commOTiior  et  rerior  leribendi 
ratto  est  miefnecmtm.  Becmanns  beltum  tnlern^ci- 
9um  exponit ,  quod  utrtmiqiie  bcllatorem  necat :  atii 
meiius ,  quod  ad  ifllernecionem  alterius  partis  sus- 
cipitur.  Inier  ln  c:>mposf tlone  allquando  vim  anget ; 
et  hoc  veiam  est  in  interbiho,  inteineco^  etc. 

N.  i9.  Anfe  pagnam  quadrupli.  Ex  Gellio,  loc.  cil., 
lege  decemvirali  peTinissmn  full ,  occidi  Turein ,  si 
aut  cum  faceret  rurtum  no\  es<-el,  aut  inlerdiu 
D.  G  *^lo  ^>  ^^^  prehenderetur,  defendit.  Postea  a  lego 
hac  discessum  fuf t ,  et  ar tio  in  quadmplnm  dala  ,  si 
qiiis  super  mi«niresto  ftirto  jnre  el  ordine  experiri 
vellet.  Aliis  deinde  fnrtis ,  quae  nec  maiiifesia  ap- 
peltantur,  poenam  iiHposttenint  dupti. 

ut  est  noii 
xcusos. 


'■iMiikui  ,    |'VDiiaiii    iifrpi^om^B  1111*   uupii. 

N.  'ik.  Cepil.  Correxi  cepit  pro  coBpit ,  ii 
liim  apud  Crialium,  sed  et  apud  alios  Ei 


solum 

N. 
giliv 


27.  Commitsa ,  etc.  Fortasse  respexit  ad  Vlr'< 
D ,  lib.  VI ,  vers.  668  ^ 

QuK  qnis  afxid  superea,  Amo  Isetatiis  itaaniy 
Detulit  ad  seram  oommisaa  piacula  morteflh 

Serviust  Piacihla  c^umissa,  propter  -quie  expiatta 
debetur, 

Cap.  ixvn.  Num.  I.  Octo  genera  poenar,  Talionif 
ineminit  Augustinus  ex  Gicerone,  adeoque  iutef 
fragmenta  Ciceronis  non  immeriio  id  repouiiur.  t>« 
poeiiis  autem  et  mippticiis,  ac  variis  tnrmenlorttm 
generibtis,  qninam  scripserint,  Fabricius  ,  cap,  i^ 
p  biMioffr.  exponit. 

N.  9.  Caiem.  Ad  secundam  eiymologiam  fortasa^ 
peninet  qliod  nonnulii  aiunt,  catenam  esse  a  Graeco 
xoe9'cva,  quod  varios  anniilos  necial,  atque  uniat. 
Ahi  derivanl  a  xaOcfuc,  monile. 

N.  il.  Servus.  In  Excums  iia  legitur  :  Nervus  esi 
vincitium  ferreum^  quo  pedes^  vel  cervices  impediun' 
lur.  Vrd.  var.  lect. 

N.  i2.  Boia.  De  boiis  disserui  in  comment.  ai 
Prodeni.  hymii.  1  Peristeph.«  vers.  46  : 

Career  Oligala  duris  ooUa  boiis  impedit, 

ubi  specimen  boiae  veteris  et  Maseo  Borgiano  »r 
iticisum  exhibui ,  quod  faoc  quuque  non  alieuo  loca 
reueiere  placei. 


887 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  AREYALl  NOTJS. 


B 


N.  15.  Numero  tantum  pluralL  Ex  Yarrone,  lib. 
IV  de  Ling.  Lal.,  cap.  52  :  Arx  ab  arcendo,..  earcer 
a  coercenaOf  quod  exire  prohibentur,  Alque  id  magis 
placel  quam  quod  alii  dicunt «  carcer  esse  a  cancer^ 
canceris,  qui  nunc  cancelli  dicunlur.  Prxler  Yirgilium 
sionnuili  alii  itumero  singulari  dlcunt  carcerem ,  unde 
emiUuniur  quadrigae.  Frequentius  tamen  est  piurali 
iiumero  carcera  hoc  sensu  dicere.  Yide  lib.  xy, 
tap.  2,  num.  46.  C 

N.  14.  Plaga,  Graacum  esl ,  uti  plecto,  a  quo  de- 
Hvatur,  itXijttw  ,  TrXxyia,  et  Dorice  ir^aya.  Flagrum  a 
flagro^  qula  flasris  cacsus  flagrat,  sive  urilur. 

N.  iD.  AngutUa.  Huc  faciunt  Hesychii  verba :  iscu- 
toXai  oyco^v  cceri  ^^aysXW,  ).a>jDoc. 

N.  16.  Palos.  Pro  sudibus  optimi  quiquc  auctores 
dicunt ,  pro  fustibus  etiamnum  Hispani. 

N.  17.  Vectis,  Est  baculus,  quo  aliquid  suspen- 
Bum  vehilur  :  adeoque  conjeclura  Ant.  Augusiini 
valde  probabilis  est. 

N.  18.  Virgas,  De  virgis  et  scorpionibus  dixi  in 
comment»  ad  Prudentium,  hymn.  1,  vers.  44  : 

Illa  virgas,  et  secures,  et  blsulcas  uDgulas 

Ibi  etiam  et  afiis  in  locis  de  fidiculis ,  de  quibus  mox 
kidorus.     . 

N.  20.  Ungulce.  Tabulam  ex  veris  insirumentis 
qoibas  martyres  cruciaii  sunt ,  expressam ,  picluris 
Gallonii  de  hoc  eodem  argumento  adjunxi  post  com-  D 
inent.  et  indic.  ad  Prudeniium.  Explicationem  ad- 
hibui  in  comment.  ad  hymn.  11  Peristepli.  vers.  57. 
Eamdem  tabulam  liic  rursus  exhibere  non  pigebit , 
brevi  expositione  addiia.  Num.  I  exprimitur  cbiro- 
tlieca  ferrea ,  quae  ungularnm  species  est ,  in  coeme- 
terio  Callepodii  reperta.  Num.  2 ,  uncus  ferreus  ca- 
piti  cujusdam  martyris  infixus  e  coemelerio  sanciae 
Agnetis.  Nnm.  5,  pecten  Terreus,  qui  exstat  inter 
sacras  reliqnias  monasierii  sanciimonialium  ordinis 
Dominicani  sanctae  Mariae  Magdalenae  in  monte  Qui- 
rinali.  Num.  4  et  8,  ex  museo  sacro  vaticano  duo 
instrumenta  deprompsi ,  quae  inter  ungulas  videntur 
referendn.  Num.  5,  exhibentur  ungulae  bisulcac,  quae 
asservantur  in  basilica  sancti  Peiri.  Num.  6 ,  plum- 
l>aia:  ex  niuseo  sacro  vaiicano.  Num.  7  et  9,  duo  le- 
beies ,  iusculpli  iu  sepulcris  sanctorum  Yicioriuac  et 
Exuperauiii.  De  quibus  omnibus  plura  loc,  cit.  dixi. 


N.  21.  Equuleus,  Sagittarius ,  de  Cruciat.  sanclo- 
ruro  Martyr.,  cap.  17,  corrigebat  hunc  locum:  Ecu- 
leus  autem  dictus,  quod  ei  tanquam  equo  rcus  imposilus 
extendatur.  Yide  meum  eomment.  ad  hymn.  5  Perisi.» 
vers.  109. 
.  N.  22.  Tormenta,  A  torqueo  et  tortum,  ei  forUsse 
a  tormenj  seu  tormina,  est  tormentum  per  produclio- 
nem  vocis,  ui  cap.  24,  n.  2,  in  vcrbo  Testamentum 
observatum  est. 

N.  23.  Latumia,  Grialius,  in  texlu  edidit  tatomia, 
et  latomias ;  in  not.  latumia,  et  latumias.  Feslus  scri- 
bebat  latumice^  ut  ordolillerarum  exigitin  ejusopere. 
Yarro,  lib.  iv  de  Ling.  Lat.,  latomia^,  et  ait  de  Lato- 
nia  iranslatum,  quod  hic  quoque  lapidictnx  fuerunt. 
Grxcum  est  XaTOfxiat,  quod  lingua  sicula  significat  lo- 
curo  ubi  capdunlur  lapides.  Latinos  aulem  latomias 
in  lautumiat  niulasse,  ex  loco  Senecae,  a  Grialio 
allegato,  salis  manifestum  est;  qni  lamen  iu  legiuir 
in  Cditionibus  correciioribus :  Cum  reus  ro^aret  ul  in 
tautumiastransferretur:  Non  est,  inquit  (Sabinus),  quod 
quemquam  vestrum  decipiat  nomen  lautitios ;  illa  animo 
meo  lautn  res  est.  Atque  hanc  scribendi  ralionem 
multi  sequuntur.  Antiqui  forlasso  alli  alio  modo* 

24.  Ycrsus  Juvenci,  lib.  i,  vers.  584  seq. : 

Pervulgala  diu  legis  prscepla  teneiis, 
Laedeatem  semper  similis  vindicia  scqualur. 

Unde  Isidorus  sumpserit  talionem  in  bonam  ctiam 
partem  sumi,  non  liquet.  Apud  Ducangium  ex  doiia- 
tione  abbatiae  sancti  iEgidii,  anni  1038,  hoc  inveiiilur 
exemplum:  Pro  talione  nobis  impendentur  cmlesiia. 
Plura  congerit  Ducangius,  ut  ostendat  talioncui  ac« 
cipi  pro  reciproca  poena ;  at  pro  hac  siguificalioiie 
minime  opus  erat  ad  scriplores  medii  acvi  devenire. 

N.  2o.  lanominifim.  Huc  recidit  quod  ait  Nouius 
cap.  1,  n.  93:  Ignominia  est  nominis  nota.  Clarius 
Onomasticum  :  JgrtOmines  6cv<uvufAoi,  anonymif  sine  no< 
ffitne.  Ignominium  neutro  genere  dixit  Commodianus 
instruci.  19 :  Non  ignominium  est  viru)n  seduci  pru- 
dentem, 

N.  26.  InfanHum.  Yel  infamia,  Pejus  quiddam  es* 
quam  ignominia;  ub7^^  ui  ail  Cornelius  Fronio:  JgKO" 
minia  imponitur  ab  eo  qui  ijotest  animadversione  no^ 
lare^  infamia  ex  muttorum  sermone  nascitur.  Proniis* 
cue  tanien  haec  duo  poni  soIenL  In  versu  Yirgilii  ex« 
cusi  referunt  tnalum  tptOf  quod  praefereuduro  videttir 


AD  S.  ISIDORI  ETYIIOLOG.  AREYALI  NOTiE. 


890 


quaaiYis  Grialios  aliter  senliat.  Apud  TeriuUianum 
eliain,  qoem  Isidorus  pr»  ocuiis  habuii«  eat  quo. 

N.  27.  Fama  auiem  eerti.  Ex  Tertoiliano  fortasse 
kec  reformari  debebunt,  qui  cit.  cap.  8,  ai.,  7,  Apo- 
logeiici,  sic  Jiabet  :  Tandiu  mvil  quandiu  non  probat. 
Siquidmn  ubi  ffrobavit^  ceuai  eue....  exinde  res  Une- 

fnr,  res  nominatur Fama,  nomen  incerti^  locum  non 

habet,  uhi  certum  est. 

N.  18.  (/tjrf«]90sl/tmtmum.Titulusl5lib.  xux  Dig. 
esi  De  caplim^  et  de  postliminio^  elc.  Quo  fortasse 
allosit  Isiooros;  cujus  tamen  verba  nonsaiis  integra 
suot. 

N.  31.  Metallum...  deputantur.  Sigebertus  Haver- 
campos,  in  comment.  ad  cap.  9  Apologeiici  Tertol* 
lianipro  depiiiaiiltirconjiciebat  legendumde^lanlifr; 
qoae  scripiora  est  Cod.  Neapoi, 

N.  34.  Quasi  ferens  caput,  Verba  baec  conveniunt 
fitrcee,  non  pa/t6M/o.  A  pattor^  sive  pateOf  ortgo  bujus 
vocabuli  petiiur.  Adisis  Lipsium,  de  cruce. 

N.  35.  In  ip$o  quoque  genere  necis.  Uavercampos, 
comment.  ad  cap.  9  Apolog.  Teriolliani,  observat 
Isidorum  baec  ex  Tertuiliano  sumpsisse,  sed  more  suo, 
addit,  auctorisj  unde  profeeerit ,  nomine  abscondito^  et 
verbis  paululum  inversis,  Plura  lie  liac  ipsa  senteniia, 
diversum  necis  genus  explicans,  adjunffit.  Barihius, 
lib.  XXXII  Advers.,  cap.  8,  capitis  abscissi  supplicium 
bodie  fere  boneslius  baberi  csteris  osiendii ;  quod 
Imiiatione  profunds  antiquitaiis  fieri  ait,  allegau  Xe- 
oopbontis  et  bac  Isidori  aucioriiate.  In  eomment.  ad 
Prudentium  bymn.  1  Perisiepb.,  vers.  93,  ei  bymn. 
14,  Tcrs.  65,  quaestionem  agiuvi  cur  niarlyres,  supe- 
raiis  interdum  aliis  iormentis,  gladio  aui  ferro  sem- 
per,  vei  fere  semper,  cesserint.  Poenam  gladii  He- 
braeos  turpissimam  existimasse  observai  Fabricius , 
c.  15,  num.  14 ,  Bibliograpb.,  ubi  scriptores  de  sup* 
pliciorum  capiulium  generibus  apod  llebr»os  usiutis 
receoseu 

N.  36.  Luileus»  De  culleo  dixi  in  commeni.  ad  Pru- 
dentium,  hymn.  5  Perisl.,  vers.  458. 

Gap.  XXIX.  Num.  2.  Posi  boc  caput  Grialius  iierum 
sequens  inscribii  caput  xxviii,  ei  sic  deiiiceps.  Hinc 
ad  cap.  66  lib.  iii,  n.  2,  puUvi  non  respondere  cap. 
30  citatom  a  Grialio. 

Cap.  XXX.  Num.  3.  Unde  et  in  usu  tsi^  etc.  Hazo- 
cbius,  tom.  1  Spicilegii  biblici,  ad  cap.  vii,  4,  Geoe- 
sis,  piura  exempla  profert  quibus  scriptores,  proprie* 
Uiein  noniinumsecuti,  dies  simul  nociesqueexprime- 
reni,  ui  certum  tempus  designareni,  sciiicei  quadra- 
yinta  diebus  ei  quadraginta  nociibus,  dia  ipsos  quinque^ 
tolidemque  noctes,  diebust  et  noctibus  quinque,  per  Irt- 
duum  et  trinoctium^  etc.  De  bis  rorsus  Isidorus  in  iibro 
de  Natura  renim,  cap.  1. 

N.  4.  Secundwn  Atkenienses  a  sexta  hora  diei,  For- 
usse  Servius  Aibenienslbus  afflnxit  quod  Gellius  ex 
Varrone  de  Umbris,  sive  qnibusdain  in  Uinbria  re- 
feri ;  eos  sciiicct  boru  sexta  dieni  inclioare.  Exsial 
bymnus  Prudeniii  ad  Gallicinium  Catbemer.,  bymn. 
1,  ubi  quxdam  annouvi.  Mesonyctium  pro  media!  no- 
ctis  tempore  legitur  iu  Tauroboiio  Lugdunensi  apud 
Muratorium,  pag.  353.  Iii  Act.  Inscript.  Franc,  loni. 
n«  pag.  503  seq.,  ex  eadem  inscripiione  expiicaiur 
vox  mesonycltiiin ,  aut  mesongctius^  quae  adjeciive  a 
Donnuliis  Griiscis  adbibeiur.  In  Isidori  verbis  aliquid 
/ortasse  decsse  observatur. 
N.  8.  Ridicuhsa  /fj)rmenia.Sedulius»Iib.  i,  vers.  17 : 

Com  soa  geniiles  slodeaQt  8gmenu  poets... 

N.  12.  A  fando  ferios.  Alii  ferias  derivant  a  festo, 
alii  a  feriendis  victimis,  aiii  a  ferendis  epulis,  quia 
in  feriis  epulaiiones  flebant. 

N.  45.  Meridies^  etc.  Hsec  eadem  iisdem  fere  verbis 
cap.  42  lib.  iii,  n.  3. 

N.  22.  Perendie.  Non  saiis  clare  ab  Isodoro  expri- 
iniiur  signiftcatlo  vocis  perendie,  quas  signiflcat  diem 
proiimiiro  crasiino,  dieni  tertium,  quasi  peremplo  die 
vel  per  nnum  diem  transeundo. 

Cap.  xxxt.  Num.  1.  Nox  dicta^  etc,  Conrereuda 


A  ha;c  sunt  cum  llbro.  de  Naiun  rerom ,  cap»  2 

N.  3.  Longo  iHnere  lassaiur  sol.  l>e  cursu  solis  vida 
cap.  17  lib.  de  Naiura  rerom  cum  iioi. 

N.  4.  Noctis  partes.  In  lib.  de  Naiura  rerum,  cap 
3y  nonnibil  diverso  modo  referuniur. 

N.  6.  Tenebrce.  Tenebrarum  etymon  idem  lib.  xni. 
cap.  10.  Alii  tenebras  dici  puiant,  quod  bomines  iis 
teneantur,  ne  videani,  aut  libere  agani. 

N.  12.  If  altiliniim.  ExsUi  hymnus  maltiliniii  Pru« 
dentii  Catbem.  2,  qui  foriasse  idem  erat  aique 
bymniis  ad  pullorom  canlum  in  offlcio  gothico.  Yido 
quae  ad  eum  loc.  animadverii. 

N.  14.  Est  auiem  aurora.  Auroram  nonnulli  ab 
aiir€a  hora  derivant. 

Cap.  xxxii.  Num.  1.  Nam  mane.  Dt  signiflcatiooe 
vocis  mon^  supra,  cap.  30,  num.  14. 

Cap.  xxxiu.  Num.  1.  Iftfjisis  iiom^n.  De  mensibos, 
ei  de  concordia  mensium,  sunt  caput  4  et  5  iibri 
de  Natura  rerum,  ubi  quaedamalio  modo  exponuntor 


^  ataoe  in  b(>c  capiie. 


12.  Kalendas.  A  xocXfcv»  qood  Laline  quoque  di« 
eitur  ai/ar«  9  boc  esl,  voear^,  appellaUs,  plerique 
exlstimant ;  nam  Kaiendis  vocabaiur  populns,  ut  dies 
nonarum  cujusque  mensis  indicerentur ,  qui  eiiam 
ealari  dicebantur.  Vide  Varronem  ,  lib.  5  de  Ling. 
Lau,  cap.  4,  ei  Macrobium,  lib.  i,  cap.  15.  Idus  vo- 
cataepotios  sunt  ab  iduare^  dividere ^Qugmib  edendo; 
nam  Idus  fere  dividunt  mensem.  Vide  Maerobium, 
eod.  lib.  1  Saturiial.,  cap.  15.  Nonas  Macrobius,  ibitl., 
aii  dictas  quasi  nonm  initlnm  observaiioiiis,  vel  quod 
.  ab  eo  die  semper  ad  Idos  novem  dies  puientor.  Ad- 
dit,  cap.  10,  ex  iiutilio,  Romanos  instiliiisse  nondi- 
nas,  ut  octo  quidem  diebus  rustici  in  agris  opus  fa- 
cereni,  nono  auiem  die,  intermisso  rure,  ad  merca- 
tuffl  legesque  accipiendas  Romam  venireni.  NundinaB 
ergo  sunt  quasi  novendime,  novem  dies  ,  quod  idem 
•  fere  est  etymon  nonarum.  Gaeierum  origihaiiones  ab 
Isidoro  indicatas  ex  anliqulori  aiictore  peiita^  viden- 
tur,  quamvis  ouisnam  ille  sii  non  liqueat. 
C  Cap.  xxxiv.  Nuin.  2.  Duo  autem  sunt  solstitia.  Scri* 
ptores  veieres  solsiitii  nomine  xsiivum  plerumque 
intelligebant,  hiemate  frrumam  appellal>ant.  Diesau- 
tem  sotsiilii,  et  brumae,  uii  etiain  x^quinociiorum  no- 
bis  ex  Kalendario  Cregoriano  diversi  sunt  ab  anti- 
quis,  ut  expiicaiur  in  not.  ad  lib.  de  Natura  rerum, 
cap.  8,  quod  eiiam  agit  de  solsiitio  et  aeqninociio. 

Cap.  xxxv.  Nuin.  i.  Tempora  a...  {etnperamento, 
TemperttmeHlum  a  tempore  polius  ducendum  qnam 
conira  tempus  a  temperamento. 

N.  3.  Quod  viret.  Ex  Varrone,  lib.  v,  cap.  2,  qui 
aliam  eiymologiam  ex  Graeco  innuii.  Nin  quod^  ait, 
lones  dicunt  jSqp. 

N.  7.  Quasi  hiemevernus.  In  nol.  Grialii  erat :  A/., 
hibemus:  Reposui  :  A/.,  hievernus;  nain  hibernus 
nou  est  diversa  lectio,  nisi  intelligamiisGrialiiim  pro 
dlversa  scriplura  haec  omnia  veiba  apposuissc :  A/., 
hibernus.  Ut  sit  frctceps  hiem$.  Hibernus  pro  parte 
quas  esi  inter  hiemem  et  vernum  tempus  vix  alibl 
|v  reperietur.  Neutrogenere  hibernum^  et  foriasse  etiam 
^  masculino  hibernus,  a  sancto  Ainbrosio  et  aliis  poste- 
rioris  aevi  pro  hieme  simpliciier  usurpatur;  undo 
apud  llispaiios  tiirt^mo,  apud  Italos  tno^mo. 

Cap.  xxxvi.  Num.  1.  Annus  esl.  Haec  reformanda', 
vel  explicanda  ex  Varrone,  iib.  v  de  Ling.  Lat.,  cap. 
2  :  Tempus  a  bruma  ad  brumam  dum  sotredit,  voea" 
tur  annus ;  quod  ut  parvuli  circuii  annuli ,  sie  matfni 
dicebanlur  circites  anni;  unde  annus.  lia  annus  potids 
est  ab  annuio,  quam  annulus  ab  anno. 

N.  4.  AHra  singulorum  annorum.  Etsi  era  fortasse 
origineni  habet  ab  lei,  oi  ait  Isidorus ,  umen  apud 
Uispanos,  quieavoce  frequenlissime  ulebantur,  in 
vetcribos  nionumentis  sine  diphthongo  passim  scri- 
bitur.  Hunc  morem  sequor  ,  aliorum  iamen  scriptu- 
ram  mra  non  iiuprobo.  Haec  de  era,  ei  aiia,  quae  hoc 
cap.  exposiu  suoi ,  lib.  de  Naiura  rerum,  cap.  G.s 
repetuntur.  De  origtne  vocis  era  multum  iniersc 
criiici  discrepani.  Upiiiio  Sepuivedae ,  lu  libro  quem 


901 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  AREVALl  NOTiC. 


sn 


(to  dnni  emendatmnd  edldU «  hsee  fuii  ,  otlm  scribl  A  Sequentja  hubentur  in  ^n&dam  Codkejtsfmm  anie  tl 

Consuevisse,  A.  feV.  A.,  hoc  esl»  «nnH»  frflr  Aii/yMSfi, 
«iTe  ah  AUgiisio  ;  ox  i|uo  f  iliose  pnstpn  racMiin  lera. 
Haiic  opinionem  refellil  Josenhus  Soaliger,  lib.  v  do 
em<M)d:itlone  temporls,  obl  observat,  in  monumcntis 


intiquis  flispnnitt  minquam  ara ,  sed  era  exnraiam 
esse.  Ipse  Scalit^er  eram  ab  «tdeducii,  et  iiumerum 
aigulHeare  ait;  nam  ita  usorpat  Favstns  Reginensis , 
aeu  Reiensis  ln  llbro  De  Bplritu  sancto  (auctor  uune 
ereditur  PaschaBlus)  t  Trecentk  in  era  ,  nve  «Hppiifa- 
tione  crucis,  Ita  etiam  Isidorus,  llb.  6,  cap.  15  ,  non 
letiifl  eram  ptt>  nnmero  posnli.  BecmaniiB  ex  veiori 
Bieviario  Codicis  Theodosiani  profert  i  Imperater 
Tke04eau$^  era  t%  h«e  «8t»tituloi2,  et  ei  Illlderico 
Gallo  eras  dierum  pr%  numeriB  dierom.  Antiquioret 
eera  In  plornli  numero  pro  Dumeris  pouebani  ^  (|Uo 
pertineni  exempla  ei  Nonio  et  Clreroihe  allegaia  t 
Grialio.  8alm»sius  in  Eiercit.  Pliuian. ,  pag.  686, 
probal  a  sequioris  aevi  scripioribus  eram  acceptam 


tulum,  De  diteretiene  temparum  ,  in  Mn.  fiero  i 
plaribut  nen  leguntur, 

N.  H.  Ad  Au§u$ti  Ihraclii.  In  exordio  Cbronici  uf>e- 
rloris  legilur  ii<(]|ue  ad  Augusti  Heraeiii^  el^isehuii 
Gotkorum  regie  |»rtfia|»omm ;  quod  arg uit  priiiscdi. 
tum  Chrofiicon  quam  extrema  manus  EiyfiiologliB 
fuerit  adhibita.  Nam  8ifehuio  Recarodus  II  siiecessii; 
Recaredo,  qol  tres  iantum  raenseB  rognavii^  f^uin- 
thila.  Correil  prat^lii  smeuU  pro  prmterita  se^uli^  ul 
apud  Grialium  et  alios  excus<»<i  hoc  loco  legpbaiur^ 
coni  in  oiordio,  quoil  d\t\^  Cbroniei  melius  legatur 
prirterift.  Codei  C?psenaB  velusttur  boc  loco  In^eril 
Chronieon  iptum  uberitiB  Isidori,  eujtis  compendiuiu 
osi  boc,  quod  in  plerisque  Mss.'  Etymolofiaruiu  r«- 
peritur. 

Cai».  xxxix.  Num.  1.  ^ima  eetas,  etc.  Grialius  slne 
ulln  notntione  hoe  caput  pfaKtenil ,  fortasse  quod 
eruditas  Lnaisae  notc  exstant  in  Chronicon  ulierius. 


folsse  pro  numero  datOt  utaiunt,  in  aliquoconlpuio.  g  n  mnlti  siiiit  q«l  argomentum  hoc  egregie  illu»im 


In  couciiiis  Hispaiiiae  pro  numero,  canone,  seu  capi- 
to,  vox  em  adhibetur «  ut  apud  Pueyum,  pag.  688  : 
Heseralum  est  etiom  concilium  Uerdepise  ,  in  quo  jube^ 
tur^  iCtc.  Era  quippe  septima  ita  :  Qui  sacramento  m 
ebU^averitf  ele.  Et  pag.  6D0  :  Ex  Chateedonen$i  coii« 
tiiio  era  oetaea  decima.  Signifiraiio  vero  eref  pro  certo 
et  IKusiri  lermlno  (  epocham  vocant ) ,  ex  quo  aiini 
nuiuerenlur,  uotior  est  apud  Hispanos,  et  hoc  sensa 
ah  Isidoro  exponltur.  De  era  HiBpan;i  exstat  priecia* 
rum  opuB  Marchionis  MondejarenBis ,  recitsum  Ma* 
IrUi  aniio  4795.  Era  Espafioia^  orifjen  de  su  nombre , 
eic.  In  Codice  Vaticano  20,  posl  tab<ilani  qua  Roraani 
pontiiiees  recenf;entur  ,  hl  sunt  versieuli : 

Ut  sapias  eraro,  Domini  pnesenlibus  auuia 
Appoues  anQr.3  triceaos ,  biaqiie  quaieriios. 
£t  quot  bi  fuerinl,  tolam  fure  iioveris  eram» 


Erat  id  Cod.  fu^rtiiilpro  (tiertnt«  et  ustfue  pro  bisque; 
b^iec  enim  est  ratio  ut  anni  xxxviii  annis  erse  vulKaris  C 
adilantur  •  ut  aiinus  ene  Hispanae  ciiiligi  possit.  in 
eodem  Codice  era  explicaiur  de  iiieusura  terrw^quain 
Romani  provinciis  iiuperabant ,  de  qiio  apud  alios 
nibil  iiivenio.  Quo  anno  erae  vulgahs  Clirisiiis  naiua 
fuerit,  an  eiiam  ante  illam,  mirus  est  chronologorum 
dtfisensus,  queni,  catalogo  diversarum  senteniiarum 
per  annoB  disposiio,  Fabriciuii,  cap.  7  Dibliogr.i  ex* 
posuit.  Quo  in  argumento  egregie  versatus  est  v.  c. 
Heiiricus  Sanclementius,  abbas  Camaldulensis,  eru- 
dito  opere  paucis  ante  annis  Rom»  excuso  in-iol.  In 
Codice  Albanio ,  post  medium  capitis  54  libri  i  Ely* 
luologiarum  quaedam  inserla  sunt  de  censu ,  quem 
Augustus  Caesar  atoto  orbe  terrarum  jussit  reddi^ 

2uae,  quanquam  Isidorinon  sunt,  tamen  inier  appen- 
ices,  num,  6,  locum  habebunu 
Cap.  xxxvii.  Num.  3.  Adhuc  enim  consules,  etc. 
£x  biscblljgit  Grialiiis  Isidorum  videri  Maronis  verba 
Qon  considerasse.  Raiionem  desidero.  Isldorus  eniin     „„„„„,  „^„™„„  „, 
poiuit,  verbis  Servii  adbibitis,  nolasse  RomanoB  |.  ^?:""^^.^""^^^ 
anie  consulcs  et  erani  iuBtris  et  olympiadibus  com-  "  J:!:\l^:!7ilrLl: 


^  -.  olympiadibuscoin- 
piiUsse.  Propter  oiympiadas  fortasse  mutandum  eril 
io  per  oiymptadas.  ObBervandum  lustrum  sxpe  acripi 
pro  quinquennio  jam  peracto »  ut  notant  Savaro  ad 
Sidouium»  carm.  13,  jt  CbriBtianus  GottliebScbuarz, 
ad  Mamertinum » in  secundo  panegyrico,  ad  Maxi- 
^inum,  cap.  1. 

Cap.  xxxviti.  Num.  4.  Ei  dicta  atas  quasi  amitas. 
Ex  Arnobio,  lib.  ii,  eevitas  contracte  est  eetas. 

N.  5.  JEtas,,..  mundi.  Sei  mundi  aetates  iu  dislri- 
buias  ex  Augoslino,  lib.  et  cap.  ultimode  Civitato  Dei 
Lidorus  suiupsit. 

N.  G.  Quarum  decunus.  Vulcanius  el  alii  Editi  ita 
hoc  capul  concludunt ;  Quarum  deeursus  per  genera* 
tionesy  et  regna  ita  inspidtur.  In  Ooe  vero  Ciiroiiici , 
cap.  seq. ,  additur  :  Quarum  decursus  per  generalio^ 
nes,  et  regna  primus  ex  nostris  Juiianus,  etc...  Simi- 
•ta  pr<Bterita  sacuii  cognoscalur,  cum  nota  Yulcanii  : 


ronl,  Hl  Scaliger,  Peiavins,  elc.  Qtiiedam  nibllominus 
peculiari  observattone  digna  sunl.  Rrimo  dle  in  incis 
nomine  conditos  fuitse  Ange/oi,  ionasBe  innhit  eo";  siinul 
cum  iiitindo  crcaios  fuisse,  qusB  est  Augustini  ac 
communis  tbeolngorura  seiiteniiai  Al  non  paucl  Pa- 
Ires  teiient  ahgelos  ante  mutidom  comlitos,  nonnulli 
post  mundum.  Yide  Pereriuiiii  Commenl.  In  Geiies. 
De  principio  et  Ane  inuudi  plures  opinionee  vlcleri 
possunt  apud  Cotelerium,  tom.  1  Pair.  AposH^He.» 
pag.  44. 

N.  6.  Beber^  elc.  iim.dcxliii.  Iia  enlm  legendum, 
noniiu.DCXLvii,  ut  GrialiuB  in  Chronieo  uberiori  edi- 
dit^  tibt  tocuii]  emendabo. 

N.  15.  Carthago.  Rur&iis,  num.  i6,  suh  Atiiaoia  t 
Cafthago  condita.  Seilieei  ex  difersis  scriptortHti  seii<4 
tent  i'»',  quod  claniisin  Cbroiiico  eipressitSHb  Aiiia- 
sia  :  Cftrl/roi^iiiffm  hoc  tempore  quidam  asseruni  co^di^ 
tam;  alii  vero,  superius.  Nani  sub  Davide  pru^iniBerai  i 
Curthugo  a  Didone  mdi^tur.  Yide  var.  leot.,  ad 
n.  IG. 

N.  S2.  EeergeteSi  ann.  xxvi.  Ita  eliain  legend»im  \n 
Chronico,  iu  ciijus  textu  mendose  iegiiur  apud  Gria<« 
lium  ann.  xxxvi,  ut  ei  tioia  ipsa  col)ts;iiur,  Mbi  indi- 
eufur  aunus  26. 

N.  24.  Emgetee,  ann.  xiit.  Loaisa,  in  noL  ad 
Ghronicutn,  adverlit  in  Editlone  Bign«ana  Elyiiiolo- 
gtanira  perperam  legi  ann.  ixiv.  Idem  errer  in  Edi- 
itone  Vuieanii  prascesserat. 

N.  37.  ya/eMtiifaniiB,  ann.  viii.  Lo.^isa,  In  not.  ad 
Chronieon  uberiuB,  observat,  iu  Mss.  Ctymologiaruni 
nuiic  6,  nunc  7,  aliqiiolies  eihvu  8  et  9  annos  i:idi- 
eari.  Ipse  in  leitu  edidil  anntt  vni,  quod  n  supputa- 
tione  consulum  praeferendoin  eiisiimat.  Hoc  secttitts 
sum,  qtiamviB  Grialiiis  ediderit  ann.  vii. 

N.  42.   Soli  Deo  est  cognitum.  Yulcanhis  et  nlii 

Excusi  ita  pergunt  :  Deo  ^oli  tsi  toynitum.  Colligitttr 

omne  tempus  ub  exordio  mundi  Utque  in  prcesentem 

annum  dectmum  glorioiissimi  principis,  qui  est  Hera' 

Yn'canius  aildii  hanc  notutn  :  In 


aliis  exemplaribus  Oddita  invenio  post^  Cracliu,<t  atiiio 
xwii  fi(Bc  terba  :  Hiijiis  quarto,  el  qiiinto  retlgiusis* 
siini  priiicipis  Sisebiiti  in  Hispania  Judu^i  baplizaii* 
tur.  Aiiud  vero  exempiar  pro  Sisbbdti  habet  Sepiilti. 
Alia  bcc  loco  addit,  ut  dixl  ad  n.  6,  c.  58.  In  Codice 
Cbisiauo  l^.ljmologiarum  coatinualio  est  hujus  Chro- 
nici,  qtitne  inttr  appendices,  nuin.  7,  refereuir.  inlec 
varias  lectiones  quaedam  alia  tndii-abuiitur  de  divers» 
hiiione,  quB  Cbronicon  iu  muliis  M<«s.  eoncludiiur» 
addita  eiiam  meniioiie  KeeeBuintl  regls,  qui»  inuliia 
post  (sidorum  annis  vixil. 

Cap.  I.  Num.  1.'  Vetus  TestamentUm,  016.  Qudb  hoq 
capiie  cxplicanlur,  magna  ex  parte  iibro  Prooemio* 
riiiu  concinunl. 

N.  7.  Hoc  est  Paralip.  Confer  de  bis  noua  ad  Fa-« 
tres  Apo:»iolicos  Coielerii,  pag.  7,  col.  2.  Yerba,  qua^ 
in  CxcusiB  addi  ait  Grialius,  Um  sunl :  Paralipome^ 


m 

ii«»n,  qid  et  Ckr&tdem  :qui  in  duot  libros  dividilur, 
apud  Grcecos  et  Ltninot.  E$dras  octavu^,  etc. 

N.  11.  Summa  utrittsqne  Tettamenii  trifarie  ditt. 
friplex  liic  sensus  sacrge  ScriptursB  fusius  ah  Isidoro 
declnratyr  lib.  i  Seii(enl.,  cap.  IS  :  Lex  divina  tri' 
^lici  tentiend>i  ett  modo.  Primo,  ut  hittorice;  tecundOf 
ut  iropologice;  tertio^  ut  mystice  inteltigatur^  elc« 

Cap.  11.  Nnin.  1,  Vet.  Tettam.^  etc.  Hoc  eliam 
raput  irAdiiis  ab  Isidoro  in  lihro  ProoeiuioruiD,  et  in 
libro  1  Ofnciorum,  cap.  12,  respondet. 

N.  %5,  Qttot  non  lamenta.  Non  recloarffuit  Grialius 
lanieiiialiones  Jeremiae  olim  in  offlciis  aefunctorum 
cani  coiisuevisse ;  ndm  Isidorus  loquilur  de  genere 
ipso  carniinis  qiiod  funeribus  adliiiieijatur,  et  thre- 
nus,  sive  iamentum  vocabalur,  iion  de  ipsis  Jeremiae 
Tiirenis.  Vide  lib.  i,  cip.  39  :  Threnut,  eic.  Adhibe- 
bantur  auiem  fuueribut,  atque  lamenHs;  simililer  et 
nuuc,  Et  c«p.  19  hinos  libri  vi :  Cui  (byinno)  coutra- 
riut  eti  thtenut^  auod  etl  lamenti  carnien  et  funerit,  Pe 
nielris  vero  Jud;€0rum  plures  exstuit  erudilas  dis- 
sertationes.  ut  Xayerii  Matthxi,  ei  alioruin,  quos  ro- 
censui  in  disserlatioiie  de  hyinnis  ecclesiasi.,  n,  17. 

N.  26.  Hi  tunt  quatuor  prophetce,  etc.  lii  prologo 
tlbri  Procrmiorum  Isidorus  opinioneiii  Graecoruin  et 
Latinorum  seqiii  videtur,  qui  libros  onines  prophetn- 
rum  ab  eisdein  propheiis  quorum  praeferuntur  no- 
OQiiia  compusitos  esso  affirrnant.  Vide  iiotam  Mariauje 
ad  >erba  prologi.  Ex  quibut  quatuor  tunt,  ^ic, 

N.  28.  Quia  secundut^  tertiut  et  quartut^  etc.  fiia« 
riaiia,  in  not.  nd  proiogum  libri  ProoBinioruin,  nia- 
nlfeste  corrnpta  esse  censet  baec  verba  quia  tecun- 
dut,  tertitUt  et  quarttts,  etc.  Nam  si  Esdrw  et  Nche« 
miae  serniones  uno  libro  dicantur  comprehendi,  quod 
forte  IsiJorus  hoc  loco  sequitur,  lunc  uon  supersunt 
ires  libri,  qui  inter  apocryphos  numerentur;  sedso- 
him  duo,  qui  vocari  solent  tertiiis  et  quartus  Ksdiai 
ab  iis  scilicet  qui  sermones  Esdr^e  ei  Nehemiie  in 
duos  libros  distinguunt.  Natalis  Alexander,  tom.  II 
His'or.  eccles.  Vet.  testam.,  in  sexta  astate,  dis- 
sort.  7,  art.  S,  ait  Isidorum  tertium  et  quartum  libruin 
Esdrae  nomine  pariler  conjnngenieni,  duos  duntaxat 
Esdrae  libroa  disiinxissc,  unum  canonicum,  alierum 
apocryphum.  Verutn  Isidorus,  ut  verba  hujus  nuroeri 
rrferunt ,  clare  distinguit  qoaluor  libros  Esdrs^ 
)ohiin  er^o  assertio  Isidori,  ui  nuiic  appiiret,  vera 
esse  poterit,  si  primum  et  secundum  Esdrae  libros, 

3U0S  nunc  dicimus,  libri  primi  nomine  coniprehen*. 
erit,  eos  vero  quos  nos  tertinm  et  quartoni  vocamua 
iii  tres  diviscrii,  ac  secundum,  lertium  et  ijuartuia 
appellaverii. 

N.  50.  Phitonit  etse  affirmant,  Hoc  magis  teueii- 
liuin  qiiamquod  idem  Isidorus  in  prologo  libri  Prooe* 
miorum  docuerat,  Sapieutia  librum  esse,  vel  dici 
a  Jesii  fitio  Sirarh  edituin.  Vide  notam  Marlanx*.  In- 
lelligii  auteni  Mariana,  Philonem,  cui  Hieronyiniis 
uuoqu^  Sapientias  Itbrum  ascribit,  non  Philonem 
Alexaiidrinum  esse,  sed  Biblicum,  de  quo  frequens 
in  Eusebio  mentio.  Alii  temere  utrumque  Philonemi 
Alexaridrinum  et  BiblicMm  confundunt. 

N.  45.  Ad  Heb.  De  Epistola  ad  Hebr.  vide  quaa 
nolavi  ad  Append.  6  Sedulii,  pag.  405.  Isidori  verba 
fortisse  ita  sunt  rerormanda  :  incerta  etse  dicitur, 

N.  46.  Petrut  scripsit,  etc.  Vide  nol.  ad  Patres 
Aposiolicos,  pag.  6,  7  et  12. 

N.  49,  Apocalypum,  Aiicloritatem  Apocalypsis, 
qiiaiii  Abariziiius  Genevensis  Galvinisia  labefacUue 
coiiatiis  fuit,  tuetur  Yiiiceiitius  Fassiuius  ord.  Prse- 
dicat.  ;  cujus  controversiae  qusdain  capita  Bruno 
Bruiius,  in  praefal.  ad  tom.  ii  Operiim  sancti  Bruno- 
nis  Asieiisis  expliciiit.  Confereiiam  ine.im  iiotamad 
derretuiii  Gelasii,  append.  5  Sedulii,  pag.  405,  n.  pp, 
De  varia  apocryphoMm  nolione  disserui  in  not.  ad 
decrciuin  Gelasti,  loc.  cit.,  pag.  419.  Vide  etiam  iio* 
t^^iii  Marianiead  prologumlibri  rrooeniiorum,  num.l, 
et  Coielerium,  lom.  I  Patrum  Apostolic,  pag.  6, 
col.  2. 

^.  53»  Auclorilale   canonicaf  etc.  loauit,  ut  puto, 


A^  S.  ISIDOM  STTMOLOG.  ARCTALI  NOTiS. 


'6U 


g; 


A  Isidorus  decretam  Gelasii  de  libris  redpiendls  et  nuu 

recipiendis. 

Cap.  III.  Num.  2.  Bibtiothecam.  De  bibiiothecw  vo' 
cabulo  pro  sacris  bibliis  dixi  in  Isidorianis,  cap.  8f\ 
n.  8  et  seqq.  Bibliolhecae  Alexandrinae  descriplioiicm 
omiiigena  ermiitione  exornat  illustriss.  praesui  Sinioo 
de  Magistris,  dissert.  5,  post  Danielis  Gdiiionem 
seciindum  Septuaginta  ex  Tetraplis  Origenis.  De 
numero  libroruin  Gelliiis,  loc.  cit.  a  Grialio,  :iit ; 
Ingens  pottea  numerus  iibrorum  in  Mgypio  a  Ptole^ 
m^t  regibut  vet  conquititut^  vet  confectus  est  ad  mH" 
tia  ferme  volumina  septiuqenia,  Ea  omnia  hello  prio- 
re  Alexandrino  incensa  fuisse  narrat.  Livius  ct  Se- 
neca  referunl  quadraginfa  mittia  librorum  arsisse  ; 
ex  quo  laudatus  praesul  de  Magi^^tris  colligii,  dis>ert. 
I,  n.  6,  igneni  cvasisse  volumina  trecenia  mille,  in 
qiiibus  sacra  hiblia.  Lip^ius,  in  syntagm.  debblioth»» 
cap.  ^,  ex  verhis  Gellii,  arguit  apud  Isidoruui  scri- 
bendum  septingenta  pro  septuaginta* 
^  Cap.  IV.  Nuin.  2.  Siquidem  smg,  Inter  recentiorea 
''qui  de  historia  versioiiis  Septuaginta  interpretum 
«'tguiit,  consulendus  in  primis  is  quem  nuper  com- 
memnravi,  illtisirissimus  de  Magistris. 

N.  5.  Vutyaris  iila  inierprelatio.  H:cc  est  vers''0 
Iiata  quam  vocnnt,  ac  fori;<sse  legeiHluiii  vutgnris 
Itata  interpretatio^  iiisi  conira  hinc  colligat  aliqiiis 
apuJ  Sanctum  Augustiiium,  iib.  i|  de  Docir.  Chrisi., 
cap.  15,  leffendum  ita  itla,  noii  Itata,  ut  nulla  olitu 
versio  llata  vocaia  fuisse  dicatur,  qiiod  iiuunemo 
contendtt.  Nota  esthacc  controversia,  iu  qua  cxpli- 
canda  alii  nassiin  versantur. 

Cap.  V.  Num.  1.  Deinde  Lucutt.  De  Lucullo  Plu* 
tarchus  Isidoro  consentit  ;  et  bibliotheca  quidem 
Lucuili  quodammodo  publica  erat,  et  dociis  omnihug 
patbbal ;  sed  ipse  tamen  jus  mancipiqinqua  sibi  reii- 
nebai,  tit  notat  Lipsius  in  syntagm.  de  bibl.,  cap.  5. 
^.  2.  Prfmum  a»iem  Hom.  Apud  prmiom  legea- 
dum  prima  in  fJrbe^  noti  in  orbe^  ut  habet  Grialiu^. 
Guncinit  Isidorus:  Primumautem  liom(e,  vel,  ut  Lip- 
(2  sius,  loc.cit.,  exhibct :  Primut.  De  imaginibus  in  bi- 
bllothecis  ejusdem  Lipsii  caput  10  est:  Imaginesiit 
iis  doctorum  laudabili  more ,  cui  origo  ab  Atinie*  Adi- 
sis  nostra  Isidoriana,  cap.  81,  nuiii.  5.  ^xcusi  ma|e 
disiinguunt  additisauctorumimaginibus  inatriOf  perin- 
de  qtiasi  imagiiies  non  in  bibliotheca,  sed  inatrio 
aliquo  dlstincio  coltocala*  fuerint.  Asinius  ergobiblio- 
tbecas  publicavit  in  Alrio,  scilicet  libertatis,  ul  Sue- 
tonius  in  Augusto  afOrmat,  quod  de  manublis  Dal- 
mataruin  a  se  victis  instruxit.  Quod  verbiim  magii 
Lipsio,  cap.  5,  arridet,  quam  eautriixtl ,  quo  Stteto- 
nius  usus  esl.  Nam  Atrium  LiberUtlis  looge  ante  Au- 
gusli  ,  el  Pollionis  setalOm  exsiructum  fucrat.  0« 
hoc  Atrio  Ovidius,  iit  Trisi.,  eleg.  1 : 

Nec  me ,  que  doctii  patoerum  primi  libellis. 
Airla  Libertas  uugera  pa^  soa  est. 

Gap.  VI.  Num.  2.  Hieronymus  atque  Cennadius.  In- 
nuii  Isidorus  Hieronyinum  et  Gennadium  de  iis  scri^ 
ploribus  in  suis  caialogis  verba  fecisse,  quos  In  sui« 
D  haberent  bibliulhecli ,  quod  quidem  niagua  ex  parte 
verunl  puto.  Barihius,  lib.  ixn  Adversar. ,  cap.  18, 
ob&ervat  studia  abOptatiano  Porpliyrio  pro  lihris  seu 
scriptis  accipi,  ut  hoc  loco  ab  Isidoro ;  Proteculi  sunt^ 
eorttmgue studia,  etcSic  enim  cum  nonnullis  Kxcu- 
sis  legit,  non  perMcud, quod  Grialius  pr.ftulit. 

Cap.  vii.  Num.  1.  'f  aiiloi...  quantos,  Pro  lot  quot : 
quae  phrasis  sequiori  xvo  in  usuin  invecia,  ad  vui* 
gares  linguas  transiit, 

N.  3.  Augustinus,.,,  tanta  scripsit,  etc.  In  versibua 
bibliothec;e  Isidori  de  saiicto  Augustino  eadem  ex* 
pressa  est  sententla : 

Meatitar,  qui  te  toiumlegisse  fateUir; 
Aui  quis  cuocia  tua  lecior  hak)ere  potestt 

ubi  fortasse  reponendum  An  quis. 

Cap.  VIII.  Num.  2.  Homitia.  Proprie  en  eollo* 
quium,  conversatio. 

N.  3.  Serebant.  Noanulli  apud  VirKilium  miiius  beii€ 


MS 


AD  S.  ISIDORI  ETimOLOG.  ARCYALl  NOTiE. 


egant  ferebanl  pro  serebant;nm  altuditur  ad  etymon  A  veritaiem  et  mentem  eorum  scriptorum,  ex  quibiis 
vocis  sermodisero,  Tel,  ut  ait  Yarro,  lib.  5  de  Ling.      isidorus  profecit,  revocemus. 


Lat.,  cap.  7,  a  «me,  quod  ipsuro  est  a  sero*  Sermo 
cnim ,  aii  Varro,  non  potest  in  uno  homine  esse  solo , 
9ed  ubi  oratio  cum  altero  conjuncta, 

N.  4.  Tractaius,  Apudeccfcsiasiicos  scripiores  trac* 
tatus  Idem  sonat  atque  homilia.  Angustinus,  epist.  4, 
ad  QuodvuUd.,  prffiGxa  libro  delllaeresibus  :  Tractalus 
populareSf  quos  Grceee  houilias  vocant.  Hinc  iractatores, 
tractare^  etc,  eodem  sensu. 

N.  8.  Fastorum  llbri.  Fasti  proxime  sunt  a  fastis 
diebus ;  orij^o  autcm  fastorum  dierum  est  a  fando. 

N«  12.  tAartius  vates.  De  Martio,  seu  Marcio  vaie, 
agunt  AmmiaiiusMarcellinus,  lib.  14,  cap.  L  Amphia- 
raus  et  Martius^  vates  inclyti;  et  Macrobius,  lib.  i 
S:iUirnaL  ,ctp.  17  :  Ex  vaticinio  Martii  vatis,  etc. 
Fertur  autem  in  carminibus  Martii  vatis ,  cujus  duo  vo- 
lumina  iUata  sunt  in  lena/iim»  inventum  esse  ita 
icriptum ,  etc 


Gap.  XI.  Nnm.  1.  Pergameni  regeSf  etc.  Plinius» 
lib.  XIII,  cap.  i  i ,  ex  Yarrone,  et  sanctus  Hieronymus, 
epist.  45,  ad  Chromai.  Nomen  adjectiveefferri  solet  per- 
gamena  charta^  eic.  Hispani  inde  retinent  vocero  per- 
^amt/io.  Neque  meinbranum  neutrogenereapud  anti- 

auiores  facile  invenieiur.  Apuleius,  lib.  vi  Meiaui., 
ixii  lenue  membranulum.  Uxterum  membranaruni 
usuin  ad  scribenduni  longe  ante  Eumenia  et  Piole- 
iim:i  leinpora  fuissc,  argult  Lamnius  ad  psalmum 
XLv,  pa{;.  86.  Isaacus  Yossius ,  ad  Catolluro,  pag.  50 
8ei|.  Godicum  membraneoruin,  sive  Hbrorum  qua- 
dratoruui,  usum  ab  Atialo  co&pisse  coniendit. 

N.  2.  Coloris  /tt/d.  De  membrana  lutea  TibuUus, 
lib.  111,  eleg.  f ,  vers.  9  - 

Lutea  sed  niveum  involvat  memlHraBa  Ilbelium 
Praeclare  marchio  Maffeius,  lom.  III  Yerons  ilhi« 


N.  17  .  Epislotam,.,  Latin.  missa.  Epislobm  alii  d  strata,  c.  4,  laudata  hac  Isidori  sententia,  adversos 


mssortam  iiKerpretantur. 

N.  i8.  Atloquia.  Apud  Hieronymum  :  Mutua  epi^ 
stolarum  colloquia  missitabant.  Vnde  el  portatores  ea- 
rum,  etc.  Ita  fere  Lipsius  verba  Isidori  recitai,  cap. 
I  Inslitut.  epistol. :  Codicitlis  epistolarum  coiloquia 
seribebantur.  Vnde  ei  portatores,  etc.  Yox  portitor  La- 
tinior  est. 

Cap.  IX.  N.  i.  Ipse  dant  ingen.,  etc.  Distichon  Dra- 
contii  exsiat  in  ejus  elegia,  quam  integram  edidi  post 
ejus  carmcn  de  Deo  ex  veteribus  membranis  Yatica- 
nls,  ex  quibus  reposui  proslt  tittera  pro  prcestet.  Yide 
Prolegomena  ad  Dracontium,  N.  8.  Eleffanier  resiitui 
possitlocus,  si  liceat,  ex  conjectura  Rivini  ad  Dracon- 
tium  :  Cerx  lilteranim  matriceSf  parvulorum  nutrices. 
Hoc  foriasse  innuit  Hilarius  Arelateiisis,  in  Yita 
saiicti  Honorati  Arelatensis :  Beatus  Eucherius,  cum 
ab  eremo  in  tabulis,  ut  assolei,  cera  iltitis...  liiteras 
ejus  suscepistet ;  Met,  inquit,  suum  ceris  reddidisti.  De 
loia  scribendi  ratione  consulendus  Hermannus  Hugo, 


recentiores  quosdam  bibiiothecarum  ornatus,  qui 
oculis  noceni,  invehitur.  De  Carysteo,  seu  Carystio 
marmore  (utroqua  euim  modo  dicitur)  rursus  Isid., 
lib.  XVI,  cap.  5,  ubi  ait  gratum  esse  iis  qui  gemmas 
sculpunt;  ejus  enim  viriditas  refieit  oculos. 

N.  4.  Crocalur.  Yerbum  eroeatur  insolens  est  : 
Plinius  (amen  dixil,  lib.  xvi,  cap.  54,  erocatum.  1q 
Editionibns  Persii  legitur,  et  bicotor  vositis. 

N.  5.  Purpurea  vero.  Nonnulli  adount  membranas 
rubeas ;  sed  has  Isidorus  intcr  purpureas  numerare 
\oluisse  videtur. 

Gap.  xii.  Num.  I.  Jn  omentis  eteph.  Lipsius,  in 
epist.  Dti  distinctioiic  et  interpunctione  ex  boc  Isi-i 
dori  loco  coiijicit  certis  moduiis  libros  fiiisse  com- 
positos,  ut  facilius  iu  uiioquoque  opere  nutuenis 
\ersuum  sive  linearum  cognoscerelur.  Antiqui  enim 
opera  per  versus  numerabant,  et  ad  quoc  iiiilli:i 
versuum  liber  aliquis  procederet,  annotare  solcbaiu. 
Yide  infra,  cap.  l4,  nuni.  7.  Sed,  ut  observat,  potest 


praecipue  secunda  ejus  Editio  cuin  noiis  Trotzii,  C  etiain  aliquis  versus  explicare  membra  minula,  et 


prxier  aKos  indicatos  a  Fabricio  in  Bibliogr.,  cap, 
5i,  n.  10.  ^ 

N.  2.  Sicu^  indicat  Atta.  Quinti  Attsc  solum  hoc 
fragnientuin  inier  veterum  poetarum  fragmenta  re- 
fertur,  et  aliud  ex  Servio  ad  Virgilii  eclog.  7,  vers. 
33  :  Nempeadmensam^  ubi  sermo  de  sinusotetsubrriri, 

Cap.  X.  N.  1.  Chartarum  usum.  Scriplores  qui  de 
charia  et  papyro  velerum  egerunt,  curiose  indagavit 
et  indlcavit  Fabricius  iii  Bibliograph.  cap.  2i,  num. 
lO.  Yersus  Lucani  ita  habet  in  editionibus  correc- 
tis  :  Conseritur  bibula  Memphiiis  cymba  papyro.  Quan- 
tiiu  tabulx  ceraiiB  in  iisu  fuerint  incertum  est :  quae- 
dain  tamen  de  hoc  argumento  annotavi  in  Isidorianis, 
cap.  XI,  nuin.  10. 

N.  2.  Charta  autem  dicta.  Charta^  ui  charaeter,  ori- 
ginem  Graecam  habet.  Yulcanii  iiotatio  haec  est : 
Ptinius^  lib.  xiii,  cap.  12,  primum  genus.ehartce  tri" 
buit  Augustwce,  secundum  Livice  a  eonjuge  Augusti^ 


seciiones  sic  instituias,  fcre  ut  in  nosuris  bibliis.  Li- 
brura  ex  ebore,  vel  ebore  ornatum  atque  dislinctuin 
miiiti  inieltigunt  esse  illuin  de  qud  Vopiscus  in  Ta- 
cito,  cap.  8 :  llabet  bibliotheca  Ulpia  in  armario  sexlo 
Ubrum  elephanlinum^  in  quo  hoc  senatuscansultum  per- 
scnptum  est.  Alii  ex  Isidoro  elephantinos  llbros 
dictos  censent,  quia  ex  omentis  elephantorum  erant 
coiifecii.  Alii  ex  magnitudine  et  niole  id  nomen  li- 
bris  ingentibus  datum  arbitranlur.  Ratio  acribendi 
in  fuliis  inalvurum  tribuitur  Hebrxis,  in  foliis  palica- 
rum  ilDgyptiis.  Confer  ilermannum  llugonem  cum 
notis  Tioizii ,  ct  Acla  Academiae  Barciuoceiisis , 
pag.  509. 

N.  2.  Novimus  aerios.  Sermo  est  de  carminibus  Arati 
latine,  ut  puto ,  redditis.  Levis,  seu  loivis  malva  est 
plana,  non  aspera.  Sic  apud  Caiouetn,  de  Re  rusii- 
ca  ,  cap.  157,  levis  brassica  est  folia  habens  extenia, 
cui  opponitur  crispa.  Navicuia  Prusiaea  videiur  esse 


tertium  amphitheatricce,  quartum  Saiiicce  ^  qumtum  D  ^  ^^^^^^^^^*  ^^^^^  ^^^  ^"'^  Prusias.  Silius,  lib.   xiii 
Tmnioticce.  Ex  hoc  Plinii  loco  non  dimcilis  fuit  con-      *'"*'  ""  '  ^''"''  ^»"'"-'-  -'''-'«.  .-«»i»-r  «—   ■ 
jeclura  de  charta  Liviana,  ut  nunc  dicam.  De  cbarta 
regia,  qu»  Grascis  ^oexpoxuXa  diciiur,  videndus  Gi- 
cero,  lib.   xui,  ad.   Aitic,  epist.  25,  et  lib.  xvi, 
episi.  3. 

N.  5.  Liviana  ob  honorem  Livue.  In  multis  Exru- 
6ls,  ei  in  muliis  Mss.  aiiti(|uis,  ut  in  Codicc  2  Vaiic. 
Arcb,,  legebatur  Libiana  in  honorem  Libyoe  provin- 
cim,  aut  aliis  verbis  in  eamdem  sentenliam.  Grialius, 
nulla  noiata  discrepantia  scriptur»  ,  edidii  :  Sc" 
cunda  Liviana  ob  honorem  Livice.  Joseph  Scaliger, 
Aniinadv.  in  Guilandinum,  ad  membrum  19,  existi- 
mat  qiioque  nomen  provincia  delendum ,  ei  Liviaui 
Augustam  ab  Isidoro  intelligi.  Quanquam,  addil, 
non  ptane  mutare  ausim,  quia  hujusmodi  nugis  pturi' 
niis  scatet  hidorus.  Sed  cum  nugas  plerumque  li- 
l>rarii  de  penu  sua  ingesserint,  aequitas  postulat  u! 
cum  contexius  paiiiur,  errores  qui  irrepserunt  ad 


sub.  liii. :  Donec  Prusiacas  delatus  segniter  oras.  1q 
vetusiissimo  Cod.  Vat.  5764,  de  quo  cap.  98  Prole» 
gom.,  n.  15,  legitur  quas  ignes  novimus  aerios ,  ut 
alludi  videaiur  ad  lucernas.  Sed  aliud  sensus  exigit. 
Yulcanius  edidil  quce  ignes  novimus  aerest  et  Persica 
vexi;  sed  subjecit  hanc  annoiaiionem :  c  Vet.  Codi- 
ces  habent :  Queis  ignes  novimus  aereos ;  et  paula 
post  prd  Persica  vet.  Cod.  habet  Pmsiaca;  alii  , 
Pruxaica,  i 

N.  5.Ciit  donOf  etc.  Recentiorcs  nunc  legunl  ver- 

sus  Catulli   :  Quoi  dono Arida   modo  pumi 

ce,  etc,  quod  venustius  puiani.  Yide  notas  Vutpii. 

Gap.  xui.  Num.  1,  S.  Codex,  liber,  volumen.  S.i  pa 
inter  se  confusa  sunt.  Dislinctio  hxc  adbiberi  po- 
test,  si  placet.  Codex  est  id  quod  unum,  vei  plura 
opera,  vel  eiiam  partein  aliquam  operis  niagni  cotu- 
pleciiiur.  Volumen  proprie  erat  scriptum,  quod  in 
meuibranis  invoivebatur,  sed  promi&cue  u^iurpaluio 


8G7 


Ab  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  AREVALI  NOTJE. 


«tt 


reperitur  aut  pfo  Godice,  aut  pro  parte  aliqua  operis, 
quod  in  plures  libros  dlTlsum  est^  ut  cum  nunc  di- 
cinius  tit  Ktymologiis  liffro  xx,  olim  diceretur  vo/n- 
mine  xx.  Liber  interdum  sonnbat,  ut  nunc  sonat, 
panem  aliquam  e  multis  in  quas  opus  divisum  est, 
interdum  opus  ipsum  inlegrnm.  Dt  si  dicamus  in 
9pere  Etymologiarum  libro  decimo,  aut  m  libro  Etymo» 
io^iarum  volumine  decimo.  Exempla  e  veteribus  in« 
mile  esset  proferre,  cum  in  lexicis  paieant.  Yide  For- 
cellinum,  verbo  Yolumen, 

N.  5.  De  libris  arborum  volumina,  Montfauconius» 
Aniiquit.  explicat.,  lib.  ▼,  cap.  5,  loro.  III,  parl.  ii, 
sibi  non  probari  ait  quod  Isidorus  hoc  loco  asserit, 
libros  arborum  membranis  antiquiores  esse;  nam 
membranamm  antiquitast  inquit,  tanta  eit,  ut  earum 
origo  invettigari  nequeat.  Sed  ohservare  potuit  ante 
Isidorum  boc  ipsum  traditum  ab  Hieronymo,  Plinio 
et  Varrone.  Viae  not.  i  ad  cap.  14  bojus  libri. 

Cap.  XIV.  Num.  1,  Idem  et  antiquarii,  In  Excusis  ec 
Mss.  occurrit  idem  pro  fffcfem,  quod  in  aliorum  quo- 
que  operibus  animadverti.  Et  poetae  quidem  con- 
tracte  proferre  solent  idem  pro  iidem.  Sed  prosae 
orationl  congruentius  arbitror  iidem.  De  antiquaria 
arte  consuli  potest  Hieronymus,  epist.  6,  ad  Flo- 
rent.  In  Codice  Tbeodos.,  iib.  4,  tit.  8,  leg.  2  :  Im- 
peratores  Valentinianus«  Valens  et  Gratianus  ita 
praescribnnt :  Aniiquario$  ad  bibtiotheea:  Codices  com- 
ponendot,  velpro  vetttstatereparandost  quatuor  Gros- 
cos^  etiru  Latinos  scribendi  peritos  legijubemus»  Ali- 
quando  tanien  antiquarius  sumilur  pro  quocunque 
librariOy  seu  amanuense,  ut  ab  Augustino,  Sidonio, 
et  aiiis. 

N.  Z.  Calamus  ei  penna.  In  Auctario  Ducangii 
penna  pro  calamo  scriptorio,  ex  senientia  Habillonii 
in  Supplem.  Dipiom.,  pag.  5i,  ad  principatum  Lu- 
dovici  Pii  (ssculo  ix)  revocatur,  quasi  eo  tcmpore 
eju8  usns  in  scribendo  coepisse  videatur.  Quod  valde 
mirandum  ests  curo  tam  perspicua  sint  Isidori  verba. 
Latinos  quidem  Isidoro  antiqulores  vocabulum 
pennae  eo  seusu  accepisse  non  constat ;  nain  jn  qui- 
busdani  locis  ,  qux  proferuntur ,  penna  non  pro 
instramento  scriptorio,  sed  pro  alis  adbibetur;  et 
pictnrae,  quibus  penna  in  roanibus  veterum  auclo- 
rum  coliocatur,  solum  arguit  pictorem  e  sui  tempo- 
ris  more  imaginem  confinxisse.  Ciarius  pro  aniiquj- 
tate  penn;e  scriptoriae  facii  iocus  ex  Clemente 
Alexandrino,  Stromat.  lib.  vi.  Deinde  autem  sacro- 
rum  scriba  procedil^  habent  pennas  super  capite^  li- 
brum  ttt  manibuSf  vaseulum,  in  quo  atramentum  scripto^ 
rium^  €tjuncum,  quo  scribere  solenl.  Pennse  in  capite 
forusse  sunt  ex  roore,  qul  eiiamnum  viget,  et  expri- 
roiiur  a  Joanne  inVita  sancti  Odonis,  lib.  i,  num.20 : 
Vidit  velut  more  scriptoris  super  auriculam  ejus  hceren' 
lem  pennam^  et  quasi  doctoris  magislerio  productim 
acuminatam,  etc.  Adhuc  tamen  hxreo  an  Clemens 
aliud  intellexerit ;  nam  praeter  pennas  in  capite 
comniemorat  jttncum,  auo  scribere  solent.  Adisis  lau- 
datum  Hermanunm  Hugonem  cum  notit  Trotzii ,  ct 
Acta  Academiae  Barcinonent&is ,  pag.  372. 

N.  4.  Calamus.  Vox  Gneca  est.  Calare  Laiinis 
anttquioribus  erat  voeartj  nonunaref  invocare;  scri- 
ptoribua  sequioris  asvi  ponere,  demittere ,  iaxare , 
deseendere.  Italica  lingua  calare  pro  descendere,  ei 
demittere  adhibet. 

N.  5.  Penna  autem  a  pendendo.  Pennas  alii  dedu- 
cunt  ex  voce  Grxca  irripov,  aut  ircrf cvoc. 

N.  d.  FoUa  tibrorum  apud  antiquiores  non  ita  fa« 
ci!e  reperies,  nisi  quod  flardujnus,  ex  Mss.,  lib. 
XXXVII,  cap.  7,  Plinii  restituit  ehartarum  folia  ad  se 
rapere^  ubi  antea  legebatur  fiia  pro  folia.  Apud 
Isidoruni  folium  duas  saltem  sibi  invicem  com- 
pacias  partes,  quaa  paginas  vocat,  comprebendebat, 
aique  liuc  fere  alioruni  de  paginis  testimonia  revo- 
cari  possunt. 

•^.7.  Versus.  Hoc  loco  accipitur  pro  linea  scri- 
piurae.  Alia  est  signifleatio  versus  pro  membris  roi- 
iiulis  orationiSi  ut  in  aacria  b&bLiia;  de  qaibna  verai* 


Abus  dixi  cap.  12,  num.  f.  Exitat  Petri  Holmii  dis 
sertatio  de  scriptnra,  et  variis  ratlonibus  sive  ad 
dextram,  sive  ad  sinistram,  aive  desuper,  sive  quo* 
cunque  alio  inodo  scribendi,  edfta  Lund.  Scaiid. 
1670,  in-8*,  et  recusa  in  Analectis  Phitologicis» 
Thom»  Grenii  cura  editis,  in  Belgio,  1699,  in-8*. 
Consule  etiam  Bochartum,  lib.  i  Chan.,  cap.  20. 

N.  8.  Qus  hactenus  ab  Isidoro  de  Bcriptura  et  11« 
bris  dispuiau  sunt  argumentum  aliis  de  re  tota  latins 
disserendi,  et  non  exigua  opera  conficiendi,  praebue* 
rnnt.  Ejusmodi  scriptores  accurate  indicat  Fabricius» 
in  Bibliograph.,  cap.  21 ,  num.  8,  eos  scilicet  qai 
agunt  de  scriptura  veteruro,  de  scribis  veterom  Ro- 
manorum,  et  notariorum,  de  chartuiariis,  de  capsa- 
riis,  de  librarii8«  de  aniiquariis,  de  bibliopolis,  de 
ratione  voluminum,  de  libris  vetcruro,  de  varia  au- 
pellectile  rei  librarice,  de  ornameniis  antiquorum  Co« 
dicum,  de  diptychis,  de  bibliothecis,  etc. 

Cap.  XV.  Num.  \ .  Canones,  Ven.  card.  Tbomasins, 

tom.  I  operum  Editionis  Vezzosianae,  pag.  515  et 

^  seqq. ,   edidit  canones  Ensebii,   interprete  sancto 

Uieronymo,  ex  ross.  Godicibus  Romanis,  snbjeciis 

varils  lectionibuSy  et  iiotis. 

Gaf.  XVI.  Num.  1,  not.  A  Braulionef  qui  koe  opus 
interpolavit.  Miuime  assentior  Griallo,  qni  Braulio- 
nem  hoc  opns  interpellasseexistiroai,  ut  dixi  in  Isi- 
dorianis,  cap.  51,  n.  12.  Isidorus  ergo  ipse  hoc  ca- 
pnt  concinnavit  ex  prafatione  sid  genuinam  collectio* 
nero  conciliorum  Hispaniae,  sive  ipse  auctor  hujut 
collectionis,  aut  sahero  prxfationis  fuerit,sive  secus. 
Quod  autem  num.  iO  dicitur,  conciliorum  gesta  hoe 
opere  condita  contineri,  alluditur  quidem  ad  ipsam 
canonum  collectionem ;  sed  vel  ab  Isidori  ama<- 
nuense,  totum  locum  exscribente,  inconsiderate  im« 
nnssa  sunt,  vel  Isidorus  quoque  ea  non  tolli  e  reli- 
quo  contexiu  voluit,  qnla,  ut  ego  arbitror,  indicavit 
locum  unde  verba  uepromebat;  atque  ita  facile 
quivis  inielligere  poterat  acu  conciliorum  non  in 
Etymologiis,  sed  tn  colleclione  canonum  contineri. 
Q  Ram  autem  indicationem  librariorum  negligentui 
omissam  censeo.  ViJesis  Isidorian»,  cap.  ol,  num. 
16.  Quae  cx  hoc  capite  Gratianus  sumpsit,  can.  i  ef' 
2,  disi.  3,  et  can.  1,  disi.  15,  Berardus  jam  contu- 
lit,  relaius  in  Isidorianis,  cap.  32,  n.  30.  In  decreto 
Gratiani  pro  pravnmque  qmd  corrigat  subjicilor  di- 
versa  leclio  pravum  quiquid  corrigat. 

N.  5.  Quatuor  Evang.  Quaiuor  Evangelia  Isidorus 
ipse  quatuor  paradist  fluminibus  comparavit  in 
Procemiis  tit.  de  quatuor  Cvangeliis. 

Jb.  Ostendens ,  manere ,  etc.  Ita  correciores  Ro^ 
mani  in  decreto  Gratiani ,  cum  in  nonoullis  Mss. 
exemplaribiis  legereiur  manere  in  Christo  duas  natu^ 
ras,  et  unam  Domini  nottri  Jetu  Christi  personam^ 

N.  iO.  Quorum  gesta,  elc  Cur  haec  verba  ab  hoc 
loco  aiiena  censuerit  Grialius,  dixi  ad  num.  i.  In  hae 
scripiura  plerique  Godices  consentiunt.  Paulo  aliter 
Codex  Vaticanus  576 i,  de  quo  in  Isidorianis,  cap.  98^ 
num.  i5.  Qtiorum  gesta  tn  hoc  cmpta  eorpore  condita 
continentur. 
■^  N.  12.  Tractabant.  Unde  et  coneilium,  Inter  tracta* 
bant  et  unde  Grialins  asteriscum  posoit ,  nescio  qua 
peruiotus  ratione.  Gorrectores  Romani  decreti  Gra- 
tiant,  ad  dist.  i5,  can.  1,  notant  locuni  hunc  in  Etj- 
jnologiis  mendose  legi.  Tunc  producuut  verba  prae- 
fulionis  ad  Editionein  Parisiensem  conciliorum,  quas 
est  prxfatio  inierpolata  Isidori  Mercatoris.  Denique 
adverlunt  in  Graiiani  Godicibns  multas  esse  varieta- 
tes  e  quibus  ea  lectio  reienta  fuit,  quae  visa  est  nie» 
llor,  quamvis  adhuc  foriasse  aliquid  desideretur. 
Uuc  respexit  Grialius  in  noia.  Canon  Gratiani  ad  tex« 
4um  nostrum  coUatus  sic  habel :  ConeHii  vero  nomen... 
tractabant.  Unde  concilium  a  eommuni  intetHione  dim 
ctum^  quasi  consilium  ;  concilium  quasi  considium  ,  d 
in  HiUeram  transeunte  9  vel  goncilium  dictum  est  a 
eommuni  intenlione ,  eo  quod  in  unum  dirigant  omnes 
mentis  obtutum.  Citia  enim  oeulorum  sunt ;  mnde  qm 
liMtnel  dtis^nltiiitl,  ntm  agunt  conciliMm,  quia  n<m  cot^ 


AD  S.  IStDORl  ETTMOLOG.  AttETALI  NOTifi; 


900 


tentiuni  in  nitttm.  Bine  etiam  conventui  ut  nuneupa-^  A  paR.  850  Bxerelt.  Pllnl«n.>conlendit  probare  c^dum 


tu%  s  e%  pMid  iki  Aomin^i  eonvenmnt  in  ttunw»  «kuI  s 
c»iiv«i(tt  eoliM  dicUur^  tic  et  eancUium  n  mieiaU  mttl* 
lofnm  in  unum.  In  praefalione  ad  genuinam  canonum 
Hiipniliaei  coHeclionem  in  Oodice  Vaiicano  15^41,  Uaec 
brevias  proferunlur  :  ConcHii  uero  nomen  tracium  ex 
:ommttnf  imentione  eo  quod  m  uw^m  diriguni  omnes 
mentii  obtutum.  Cilia  enim  ocuiorum  iu»t,  iJnd^  et 
qui  tibimet  diuentiuntt  non  aguni  concilium ,  quia  non 
untiunt  unum.  CcBiue  uero ,  eic.,  ut  iu  lexiii  nosiro 
d«que  ad  nuncupaluij  quod  ibi  omnei  conveniunt,  iicut 
:oHi'^(Hi  rorfttf*  vel  eoncilium  a  iocietate  muUorum  in 
unum*  lixpiicit  prcefaiio.  iii  Codice  Vaiic-mo  5704 , 
koee  efct  varia  iectio  :  Unde  et  coNciuiiii  gon&iliuii  , 
c  in  i  liitera  (|»ro  littoram)  trameunte;  pro  quo  pleri- 
qu^  :  ^nde  et  CQMSiaiuii  coNbiUDM  ^  d  in  i  /ttlerom 
lr<iiis«iml«.  ^  ^       .       . 

Gap.  xvji.  Num.  1.  Paichatem  eyetum^  Oocirinaa  de 
cycio  i>a6chali  Eccleiia  Aleiandrina  quodainniodo 
niater  liabita  fuii,  guontam  apud  jEgyptioi  hujui  mp- 
imtationii  anliquitui  tradila  eue  videkaiur  ueritia  ,  ul 
aitiaiicttts  Leo  Magnus,  in  epist.  64,  ad  Martianom 
iinperatorem,  efc  uuUtis  cimfirmat  ainicus  nobter  Rai- 
muiidiis  Diosdado  in  eiimio  iuo  opere  adhuc  ms» 
jjforcolofta  criiicaf  in  di^aeriat.  de  schola  cateclietica 
Atexandriiia.  isidopi  aliorurnque  diligentiam  in  pa- 
scbali  cyclo  ordinando  coininendat  Braulio,  epist.  ii, 
lom.  KKX  llisp.  sacr»,  ubi  agit  de  festo  paschali  t 
Sic  enim  antiqui  majorei  noitri  preeicripierunt^  iU  esl« 
ad  Theodoiium  imperaiorem  Theophilui ,  itc  iucceaor 
eiui  Cyrillui ,  iic  Dyonieiui ,  iic  ad  papam  Leonem 
Pi^oleriui ,  nection  et  Poichatinui  (forte  Paichoiiui) . 
ei  reiiqui ,  4»orHiii  tongum  eei  facere  menlionem*  Sed 
#1  NO«(ri  lampurJs  vir  imignii  Hiipaieuiit  liidorui ; 
nqc  credo  eoi  tn  ntf^olio  tam  magno  ac  neceuario^  preB' 
termiita  diligentia  ac  labore ,  potuitie  delinquere.  Do 
Uippoiyto  episcupo  ejiisque  cyclo  mulii  niulta  scri- 
psenini,  Sed  oonsuieadus  in  priiiiiii  illustriss.  pras- 
sul  Sinion  dc  Ma^isiris  in  i)pt;re  :  Acta  martyrum  ud 


epicum  vocatuni  fuisse  syntagaia  mythologtconi  vx 
variis  poematiis  ,  el  poetis  beroicis  coilectiiin  ,  qui 
siinplici  forma  et  bisiorico  niore  mythologiaqi  c^po- 
'suerant;  et  inde  cyclicum  poelam  vocari  qui  ^iiniie 
aliquod  poemaiion  conscrip^erit.  Aiidr,  Sctioiius  , 
lib.  II  Ohserval.  buinanar.,  cap.  1,  ostfiidil  canitina 
cyclica  dicta  in  quibus  iniiium  a  quoljbet  versu  du- 
cere  iicet ,  fuisse  auietn  cyclum  certum  quuddaiu  poe- 
ma  sic  vocaiuin ,  de  quo  lloraiius  : 

Nec  circa  vilem  Daiulomque  nraraberis  orbem. 

De  taterculii  festivitatis  pascbalis  viden  potest  cap. 
5  concilii  iv  Toletani.  LMercuium  liac  signiticaiioite 
neulrum  esse «  vix  aliuude  colligi  potrni  t  quaiii  ex 
Isidori  verbis,  quse  Graecis  Gedreiii,  ubi  XRTspxQvjKm 
scribitur,  resp0iident. 

N.  5.  Com.,.  Em.  Explicatio  commttnii  anmtttem* 
boliimi  anni  (  hoc  enim  liltcris  o  et  £  ,  aut  Com^  e( 

n  £m.  iudicatnr)  nuni.  21,  etSi  prufertur. 

'*  N.  10 ,  not.  Compttianfttr  annt  vmucgc.gxi.  In  noit 
Grialii  scriptum  erai  compnlanlttr  anni  nxcii,  pro  quo 
correxi  anni  vmdgcgcxx  ;  ita  enim  bgiiur  in  ini(#res* 
sis.  Post  verba  utiima  bu|us  numeri  diee  Oominicui 
non  omtiierfittr,  in  Godice  Albanio  ej;siant  Act4  con* 
cilii  Gaesariensis  de  acquinociio,  quw  Biiroiiius  ei  Lab* 
beus  ex  Beda  ediderunt,  in  re  ipsa  et  seuientiis  cuni 
jam  Gditis  coiisentientia  t  &ed  longe  alia  ratione  ex- 
plicata ;  qiiae  proinde  ai>peiidice  8  exhibciMnii;/:,  coI« 
lata  ad  Godicein  Ollobonianum  122 ,  ad  t^^eiia  ei^ 
recentiorem,  el  ad  exenipUr  quod  Muratonus  in 
opere  aiKmyino  de  ^yclo  paschali  iuier  Antcdota  vuC- 
gavii. 

N.  11.  Paichee  autem  vocab.  Becmanus,  verbo  Pa- 
tcha  :  Origoett^  inquit,  non  Gttecaaitwrx'^^^^  mona^ 
chi  cecinerunt,  aut  etiam  alii  ex  allutione  qu^td^m  com- 
menii  tunt ,  ied  ab  Hebrieo  ,  eic.  Niliil  e»t  certe  cur 
monachi  origiuemGraecam  pascbatis  commetiti  fuiss« 
dicaniur.  Verba  l.vangelii  in  Vuigata  :  Sciene  Jetui 


Uitia  Tiberina  eub  Claudio  Cothico  ex  mt.  Codice  ro-  C  ^ttia  venit  hora  ejm^  ut  traneeai  ax  hoc  mundo  ad  Pa^ 
fim  bibtioihecw  Taurinemit,  Roma  1795.  Quibus  quin«      trem 


decim  dissertaiioues  prasceilunt  de  saucto  liippolyto 
f juique  operibus.  Di>seitatio  vero  seplima  tota  est 
de  tlippolyu  cyclo  paschali.  In  dtssertatione  15,  eap. 
5 1  episcopalus  i^uriuensis  ejusdem  saiicti  Hippoiyii 
astruiiur.  Vide  etiaiu  disseriatiooes  duas  Fraiicisci 
lilanchini  Veronensis  de  kalendario  et  cyclo  Gsesa- 
ris,acdepa^cbali  canone  saiicti  Hippalyii  mariyris. 

N.  5.  Cyclus.  Joannes  Vaiider  llaagea,  toui.  II , 
pag.  259,  cyclum  paschalem  Isidori  de^ci  ibiiy  et  ex? 
ponil  ex  Editiuiie  Vulcanii ;  observat  hunc  cyctum 
iucipere  aiino  b^7,  et  desiiiere  anno  7:21.  Advertii 
notas  anni  bj^sexli «  quiii  sunt  liiter^e  &,  uno  anno 
aniicipari.  Notat  errorein  esbo  anno  primo  cvcti  pri- 
ini,  luua  iO  pro  tuna  il,  ei  aniio  priino  cycli  quarli 
III  Idut  Aprit.,  pro  iv  id.  April.  £t  in  Codice  quidem 
vetustissiiue  Tuleiauo  hasc  esi  varietas  ,  sciiicei  iv 
Jd.  April.y  pro  ui  id.  ApriUf  ut  in  hiUilis,  etiam  apud 
(irialium  icgitur,  |u  Dounuliis  Mss.  reperi  anno  pri-  ^ 
ino  cycti  priiui  luna  2i,  pro  tuna  iO.  Nihilominus  ^ 
tabiilain  cyeii,  qualis  a  Graliu  exhibetur,  retiueo,  ut, 
coltaiis  variis  li^ciiouibus  mox  alTereodii,  pcritiorei 
judiceiii. 

N.  4.  Faeta  cyclica^  Oeniteius  quoque  in  yersu 
Horatii  legi  vuU  icriptor  cyetiut^  uon  cycticut ;  quod 
scripiura  Habaiii ,  qui  Isidorum  iranscribebal,  cuin- 
probatur.  Non  uesunt  tanieu  qui  apud  Horaiium  Cy* 
clicui  nouien  propriuin  poetae  iliisse  existime:ii. 
Aeron  veius  scboiiastes  his  verbis  suam  interpreia* 
tionein  exponit :  Ci|c/icNi,  qui  ordinem  variare  netcit^ 
vet  qui  carmina  iua  circupjLfert  ^  quati  drcumforaneue^ 
drculator.  Alioruui  expusitio  esi  cjfcltctfm  vucari  qui 
integruui  atiquud  corpus ,  seu  orbem  fabutarum ,  vel 
bistoriae  ^umpusueriu  Yido  Gasaut)«*num ,  in  Aitie- 
paium,  lib.  vii,  cap.  5.1>idori  verba,  iimpUci -formi" 
191«  facta,  eq  Spcctant  ut  cyciicui  poeta  fuerit  qui 
ordiuem  variare  nescit ,  ut  ait  Acron*  Salmasius  i 


N.  12.  iileo  pervigil  ducitur»  In  nota  Grialii  eral 
dtciiur,  qood  mutavi  in  dttciiitr,  De  Geleberrimo  apud 
veteres  pervigdio  paschae  egi,  cap,  ii  Prudeuliaim* 
rum,  ubi  tituium  bymui  5  Gattieui.,  de  novo  tmuiue 
Sabbali  paschalis  expticui ;  sed  in  not,  a  ad  uuut. 
147  asserui  locum  Laciantii  in  notis  ad  hunc  Lty< 
mologiarum  locum  non  indicari ,  quod  cerie  iiunc 
falsuin  comperio.  Forta^se,  non  describi  volui  sigoi* 
Qcare.  Verba  i^acianiii  sunt :  Et  hcec  ett  nox  qu0  tt 
nobit  propter  adventum  rtgii  ac  Uei  nottri  fjtervijgilia 
celebratur.  Cujut  nociit  duptex  ratio  ett^  quod  in  e^ 
el  vitam  tum  recepil^  cum  pa^tut  ^il,  ei  pi^tea  orbii 
terras  regnnm  xee^ivturut  eti, 

N.  14.  Exvurganiei  vetut  fermentum,  Verba  Apo* 
stoti  6Ul\t :  Expurgate  veiut  lermenium,  «i  stiia  nova 
cotttpertio,  ticut  ettn  a:afmi.  Etenim  patcha  matrum 
immolatui  ett  Chritlui. 

N.  a.  Embotitnm.  Dictus  videtur  ab  ip^Xt^^  in* 
terterOj  interjicio,  quia  anno  embuii^mo,  seu  enitM>' 
lismati,  iiies  poiioulti  inierjiciuntur •  leu  inurca- 
laniur. 

Ibid,  joan, Vander  Haagaen,  loc,  ctt.,  iu  tsidorum 
expticat,  ut  auni  embolismei  suppleaut  oiiineruin 
dierutii  qui  annis  comuiunibiis  desuut,  in  letaiioo^ 
ad  annum  sotar^m. 

N.  28.  Calare-  De  verbo  calare  pro  pon^r^  diciuin 
cap.  U,  num.  4. 

Gap.  xviii.  Niim.  1.  A  loUo,  id  eil,  /irmo.  Alii  ^o^ 
lemne  ab  oXo;  io(u3,  et  atp.-^Qc  augunui ;  alii  a  solut^ 
et  annut.  In  vetustis  lapidibus,  et  apud  Oii:iuios 
quosque  auciores,  scribitur  toltemnit.  iolemmi  ct  ao^ 
lennit.  Vide  Norisiuin,  Cenoiaph.  Pi^ain.  dis!»ert., 
ei  cap.  ult.  Fcstos  dtcs  Ghrisuauoruin  quiuaiii  iliu^ 
straverint,  Pabricius,  in  bibtiogr.   cap.  10,   referi. 

N.  t.Cekbriidc(Bleitu  lnceriuip  etymou;  secl  for 
lasse  m\  qiagii  Ycr^tn  yuod  s^aliK^r  aliiqii«  criiici 


Mi 


M  %  I81IWRI  BTYMOtQO.  ARRVALl  NOTJC. 


mt 


ilicuiii,  eeMH$  mt  ^Hasi  €§Utbri$  keaiare,  quod  w%  A     N.  6.  Laiine  metnium,  SeribiCN»  emcinium  ftd- 


vocare^  con§regare,  elc. 

N.  6,  7.  £piphania.  Hso  (ria  in  eodem  Cpiplianiae 
die  celebral  fc;ccle6i:i,  ut  in  ofOcio  perspicitur,  scili- 
cei  ChriHiiiin  a  magis  adoratiifn,  Domimci  bapttsma- 
ii$  &?orafiioiitiim,  et  perinulata  iii  vinum  aquae  mi* 
ractiluiii»  D«  bis  iisdein  8oleinnibug  fesiis  fusius  agit 
Isulorus,  iib.  I  de  Oiliciis,  a  cap.  10,  De  Natali  Do" 
mint,  eic,  ubi  observare  licet  (quod  sa)pe  monui) 
Isidormn  iion  soluiu  eK  alioruin«  sed  ox  suis  eiiam 
uperibua  pa^bim  seiiioniias  et  vcrba  desumere. 

N.  9.  Scenopegia.  IJeiii  elynion  tcenopegice  reperi- 
lur  lib.  xviii,  cap.  43, 

N.  10.  Neomen^  In  Vulgala  iia  babet  psalmus  :  fiiie* 
mate  in  neomenia  tuba  in  in$igHi  die  eolenmitaiie  ve- 
ttra:.; 

N.  12.  Encien.  lisdem  fere  verbis  lib.  i  Officior.» 
c.  36,  encaiuia  csplicanliir. 

N.  14.  Cupi  ilavium.  Brissonlus,  qui  ad  legem  Do- 


uitnn,  et  xrctitiitum.  Eiymon  voeis  ducltur  a  itne  et 
cano^  quia  erai  canlus  hine  libiis  aeciiientibus.  Alii 
deducuul  a  se,  cl  cano.  iii  glossario  Ar^hirulaiiud 
eicintum  est  quasi  singuiaris  camilenavox^  id  ett,  eum 
timue  caiiii,  quod  grcecis  monodia  dicitur,  In  glossaiio 
Saion.  ^  ^lfrici :  Monodia^  latmicinium^  quaei  eoli* 
einium*Ei quo  coliigi  possil,  lictMiMif  esse  qunsi eo^ 
Ucinium. 

N.  15.  PitmHssuccenlorii.  Lib.  vii,  eap.  12,  lioc  or* 
dine  collocaniur  pr^ecenior,  euccenlor,  eoncentor^  qui 
esi  accentor.  Prcecentor  auiero  tdein  videiur  e«ise  at* 
que  incentor.  Gerie  eonjectura  ex  illocap.  12,  vebe-< 
mipier  c^tmprubaiur. 

N.  14.  hiapsahna  quidam  Bekrmum  e$ee  volunt.  IHa' 
pia/ma  verbutnquideinGr»eiim  esl:  sed  Isidorus  for« 
ia!(^e,  vel alius  aiii  *  ipsum,  boc  vohiit,  utGraecex  verbo 
Bebrsuo  teia  quod  csi  semper^  diapsalma  currupte  fe* 
ceriiil.  De  varia  sigailicaiiunu  vocis  i«/a,  vclia^aib« 


mtiiico  de  speciacuiis  passim  Isidori  auctoritaie  uli-  ^  pliir;i  Becmauus  .pag.  052.  Vide  etiam  N  coiaum  dn 


lur^  pag.  ^69,  ex  sancio  Ambrosio  observat  capnt 
abapiizioruin  iingi  consuevisse;  ex  quo  explicat  nio- 
reiii,  qui  iii  liispania  inv.ilueral,  lavandi  rapiia  infan- 
iiutit  qui  qngendi  eraul.  Ad  ideni  iavacrum  fori.tsso 
periiiieni  versus  incerii  aucioris  de  Uehiani  baplismoi 
loiM.  Yl  Gollecl.  poetar.  Pisaur.,  pag.  230 : 

Credi<tit  oranli,  et  stiientem  flumina  vltJB 
Pr«ciiiclus  puro  perfudU  episcopus  amne. 

Ex  verbis  saucii  Augu&iinit  in  no|.  ad  cap.  28  lib^ 
I  de  Oflic.  referendis,  eonslai  euradera  morem  iq 
Africa  invuluisse,  sed  diverso  die.  lo  Ordine  Ru- 
mano  Doininica  palinarum,  ut  in  Hispania,  dicilur 
capitilavium.  Gonfer  eliam  Alcuiparo»  de  diviii.  Oftic, 
t^apiam,  etc. 

N.  15.  Hoc  autem  die  sffmbol.  cempet.  In  Ordine 
Roinano,  Dominica  Patmarum  vocaiur  etjam  rasch^ 
peiilum^  Dominica  Compeleniium, 

N.  19.  Dominictti  dies,  De  poinimco  die  mulla 


Moiiier  in  EiymoK  sacr*  Gr«co-Laiin.  verbo  Dia* 
psalma,  « 

N.  17.  Canticiim  /auionitiim.  De  hymnia  ecelesia^ 
siicis  disseriuiionetu  pra^misi  UymnoUiae  Hispanie»^ 

N.  18.  Threnus.  Ue  tbrenis  lib,  1 ,  cap.  59,  nunu 
19. 

N.  19.^iieiiftia...  taus  Dei.  Iniiio  edilionis  Bignaea- 
uae  sunt  qnsBilam  fragineota  S.  isidnri,  qua)  ad  ejus 
£tyiuologii)s  viddMiur  pertioiTC  :  i|uornm  uiiimum 
iocipii.  Alleluia  in  Latinum  sonat^  eic.  Explican- 
tur  qua*dam  voces  Uebraic^^  ul  a//e/tita,  amen^  dia» 
psalma  hosama,  vel  osanna^  elc.  Eadem  fiagmenta 
repeiuiiiur  a  Breiilio  posl  l&tyinobigias»  Fragmeotuoi 
Alleluia^  eic,  quod  ad  boe  oapul  speciai,  nuiu.  tti 
inler  appendices  reponelnr. 

N.  £2.  Osianna.  In  Vulgala  seribitur  Aoiaima.Dia« 

triben  de  Hebrcea  voce  hosanna  Tbomas  Slalvenda  con- 

fecisse  dicttur  in  bibiiotb.  Hisp.  Nic.  Antonii.  !>• 

varia  ejusdem  vocis  signilicatiQne  agit  Peiriis  Laie- 

erudite  cprigerii  Brissotiius,  ad  iegein  Dominico  de  Q  riis  in  not.  ad  coinraenl.  8.  Brunonis  Asiensis  iii 

spectaculis  iii  Godice  tb^Qdosianu,  ex  l^idoro  aliis-      Maitb.  ^i.  85. 


que  Pairibus. 

Cap.  XIX.  Num.  4,  St  ^titi  ca/ecAtfoi^nui,  eic.  Dia* 
conoruin  bas  fuisse  paries,  ui  iia  populum  alloque- 
rentur,  colligitGuielerius,  iom.  1  Pair.  Aposiol.,  pag. 
2o9,  ex  auctore  ViUe  sancti  Martialis ;  ct  sancioGre* 
gorio  Magno,  lib.  ii  Dialog.,  cap,  25,  missa  \ideiur 
Dfoprie  dicia  illa  aclio  qua  caiechumeni  furas  mti/€- 
bantur ;  aique  ita  accipiu  canoiiem  1  concilii  Valen- 
tini  aiiui  546  :  Cum  de  ecclesiastica  regula  traclaremusy 
anttquos  canones  relegenles,  inter  ccstera  hcec  (AI.,  hoc 
esse)  censuimus  obsenandum^  ut  hacrosancta  Evange- 
lia  a  te  munerum  illaiionem^  vei  missam  caiechume- 
norum^  in  ordine  leclionum  post  Apostotum  teganlurf 
quatenus  salutaria  preecepta  Domini  nostri  Jesu  Christi, 
tel  sermonem  sacerdotis  uon  solum  fidetes^  sed  etiam 
eatechumfni,  ac  pcenitenies,  et  omnes  qui  ex  diverso 
lunt,  andire  ticitum  kabeant,  Sic  euim  pdntificum  praj' 


N.  2b.  Dona  provrie  divina.  Hoc  discrimen  inlef 
donum  ei  munus  obviuin  non  esi  :  certe  promiscue 
uirumaue  adliibecur.  Paotus  Dig.  lib.  ull.  lit.  penult. 
leg.  104  ,  ei  llariianus  ibid,  leg.  214,  inier  donum 
et  mnnvi  ila  disiinguunt,  ut  inter  genus  etspeciem  : 
mttnui  dicuni  esse  donuin  ctim  caiisa  ;  donumf  quod 
nulla  necessitato,  jure,  vel  oflleio,  srd  sponle  praesia- 
tur.  Caeierum  donariay  de  quibus  nuin.  se<|.,  speci:i- 
iitn  sumi  solent  pro  doni^  qux  on'cri>niur  ip  tciiiplis; 
eilsidurns  senlenilain  Donati  graniniaiici  expritiier^ 
videinr,  qui  ad  iJiiid  Tei  enlii  In  fiunucti »,  quodiis  do^ 
num^  et  prwmium  a  me  optate^  sic  babel :  Donum  pro^ 
ttitum  est,  et  munus  prai%wum  :  sed  donnm  pra^mium 
diis  datur^  munus  prtemium  hominibus» 

N.  50.  Quod  dedicaiur.  Ex  Nonio  Mareello,  eap.  4, 
nnm.  121,  Dedicareest  dicere.  E%  Gorneiio  Froiitone 
coi.  132)  Auclor.  lalin.,  Dedicatur  Dto  : consecratur^ 


dicatione  audita^  nonnullos  ad  fidem  mracios  eviden-  ^  quasi  sanctum  constituitur,  Hoe  est,  dedieatur  Deo^ 
ter  scimus.  Florezius,  tom.  Illliisp.  sacr.,  pa^,'.  22G,  ^  quod  illidebetur;consecraiur,quodpro(anumest.  Alia 

discrimina  expunit  Foreeliinus  in  Lexico  verbo  De* 

dico. 


legendiim  ait  cum  veiuslioribiis  Fidiliouibus  anle 
munerum  illalionem  in  Hissi  catechumenoruniy  vel  de- 
leiidnin  catechumenorumy  si  oum  Loaisi  legaiur  ante 
munerum  Hlationem,  vel  missam,  quia  exi^iiinai  Isi- 
doruni  lioc  loco  mtiiam  intelligeie  de  sacramentis 
ali:tris,  quibus  caiecbumeiii  inleresse  non  possuoi. 
SeA  ex  contexlu  liquel  oftsiton^m  caiecbumenornm 
?/itssain  diciam ;  ex  quo  posiea  missw  noiuen  reli- 
quis  subseculis  parifoijs  inb;esit ,  ac  peculiariier 
primae  oraiiom,  quai  est  admonitio  erga  popiiium  « 
ui  excilelur  nd  rogiiniium  Deum.  Vidc  Lcsleuui  in 
not.  a<i  Missale  Isidorianum,  pag.  509. 

N.  5.  A/.i  chorum  a  concord.  Non  absu.nfum  for- 
tasso  esi  etyinon  chori  a  corona ;  oaui  veieribus 
ixifocvog  x^P'^'*^^  vocabatur.  Q>.anquam  boc  magis 
|)rubat  coronam  esso  a  choro,  qoam  rAoruiii  a  co- 
*ona,  Coi|.fer  cap.  3  lib.  i  de  eccfcs.  Oftic,  ei  not. 


Ibid.  Placel  eoi^eclura  A*  Aucuslini,  nam  a  mata 
eiymon  Festus  ducit :  Immolare  esl  moia^  id  est^farre 
molitOy  et  sale  hostiam  perspersam  eacrare.  Sed  praso 
siiterii  iia  refonnare  eo  quad  in  mota  aitari  paeUa^ 
etc. 

N.  55.  Hostim  apud  vet.  Uuc  referl  Barthiut  quod 
Jonas  Scoius  Aoiiioi  pro  boslibbus  copiis  give  opi«> 
bus  mire  dixerit :  LauiamgiM  supelleciiieM  ex  cmso^ 
rum  hostiis  reporlarel.  Vide  Adversaria  iib.  i.vu,  cap. 
12,  coK  2704.  Eiymon  qqod  Isidorus  adbibet  peii- 
tuiu  est  ex  Servio  ad  i  i£neid.  v.  558,  ut  Griaiiu^ 
iiidicavit.  Sed  ipse  etiam  Servius  id  ii  JSn.  vert« 
lo5,  ab  hostire  hostiam  deducit,  quia  hoetire  signifii 
cai  placare.  Alii  cum  Feslo  ab  hostire^  quod  es|  (erire^ 
Porro  Uvidius  Ub.  i  Feetpr.  Tr«r6«  9S^  ita  diatinguit ; 


M3 


AD  S.  I81D0RI  ETTMOIXM;.  AReVALI  NOTiB. 


«04 


TieUiiuu  qiUB  d«ttri  eeeiait  Yicirice,  ▼oeaiop.  A 

Htifiltbo^  amoiis  [iL,a  liomUis]  hostia  liomeii  htbeu 

Ib.  Tom.  L  Pairuni  Apostolic.  pag.  56,  in  episiola  ca- 
ftonirn  S.  Barnab^p  ex  Isai»  cai>.  i,  v.  ii.  Plenns  sUm 
holocauiionunibut  arte/tim,  et  pin(fHaminibn$  agnorum. 
Conrern  iiam,  auctaiiiiin  Diicangii  verb.  holocau9toma: 
ei  Dii  Morliernin  verb.  holocanioma  :  sicenim  schbit. 

N.  56.  r^rimofitie.  Alii  scribunt  cerimonia»,  alii  ce- 
remonias^  nlii  ca^emonias,  \\\  nonnullis  lapidibiis  exa- 
ratuni  est  ccsrmonia.  Pmdentius  sina  diphthongo 
scripsit  piaefai.  lib.  i,  cnntra  Symmach.,  v.  5.  /m- 
mamueia  suas  «I  ceremonias-Gens  pagana  Deo  spemc' 
rel  agniio.  Quod  aiilein  Forceliinus  ait,  Pradeniium, 
malum  fere  prosodim  servaterem,  duas  prinres  sylla- 
bas  in  eeremonias  cnrripiiisse,  id  iia  accipiendum  esl, 
Qt  Prodenliiis  consiieludmi  sui  tempnri^,  f|uae  in 
multis  a  veieri  more  discrepabat,  inservlerii.  Et 
prlmam  quidem  in  ceremonia  corripi  posse  suadet 
etymon  a  earendo^  qiiod  comprobant  Massurius  Sabi- 
nu4  apiid  Gcllinm  lib.  iv,  cap.  9,  Serviiis  Sulpicius  3 
•pud  Macrobium  lib.  111,  Saiurnal.  cap.  5,  et  Au- 
gusiinus  lib.  11  Reiractat.  cap.  37.  In  eamdem  sen- 
tentiam  faciunt,  qnl  a  Cerere  originem  iraliere  cere" 
monias  dicunt  :  n.iin  et  in  carendo  ei  in  Cerere  pri- 
nia  brevis  est.  Originationes  ab  aliis  excogitaus 
persequi  non  vacat. 

N.  58.  Sacrificium  dictum  quasi  sacrum  factum. 
Hxretici  finxerunt  hunc  isidorl  loctini  corrupium 
esse,  qnasi  omissa  a  caiholicis  fuerini  qiiaedam  ver- 
oa  docirinae  de  eucharistia  contraria.  Eaiii  calum- 
niam  dispuli  in  Isidorianis  cap.  50.  Dogina  catho.li- 
cum  de  eucharlstia  documento  nuper  in  lucem 
valgato  confirmatur  in  Fragmento  Thebaico  de  prae- 
seniia  reali  corporis  et  sanguinis  doinini  nosiri  Jesv 
Christi  in  eucharistico  sacrificio  ex  insigni  codioe 
niusel  Borgiani  de  Viiis  Patrum,  quod  exstat  in  opere 
de  Miracuiis  sancti  Goluthi,  etc.,  sliidio  v.  c.  P.  Augu- 
tlini  Antonii  Georgii,  Romx  1795,  pag.  57. 

N.  39.  Saeramentum  esl  m  aliqua  eelebrat.  Etiam  ^ 
his  verbis  haeretici  abuiuntur,  ut  duo  lantum  esse  ^ 
sacramenta  concludant.  Quibus  respondi  cit.  c.  50 
Prolegom. 

N.  40.  Quce  ob  idsacramenladicuniur.  Varrolib.  v« 
deLiog.  Lat.cap.  16.  Sacramentumasacro.  Vide  lib.  v, 
Cap.  24,  II.  ull.,  et  not.  Havercampii  in  Apologet. 
TerluUianiy  cap.  2.  Aliud  etymon  a  secrelis  virtutibu* 
indicavii  Isidorus  in  tilulo  Exposiiionis  veieris  Tesia- 
menli,  de  qua  lldefonsus  in  elogio  Isidori  :  CoUegit 
etiam  de  diversis  auctoribus ,  quod  ipse  cognominat 

SECRETORUM  CXpOSitionet  SACRAKENTOROM. 

N.42.  Vnde  seu  per  bonos^  seu  per  malos  ministras. 
Theologi  ita  disiingiiunt,  ul  validum  sit  sacramen- 
tum  eiiam  a  ininisiro  indlgno  collaium,  illicile  vero 
ininister  illud  conferal  peccato  mortali  maculatus. 
Vide  sanctum  Thomain  p.  iii,  q.  64,  art.  5,  6,  et  9, 
el  ibi  Suarium  sect.  4.  ubi  quaeril  utrum  sanctitae^ 
bonitas,  vel  fides  ministri  in  sacramenio  eficiendo  sint 
de  necessitate  sacramenti.  j^ 

N.  50.  Chrisma.  Vides  aperte,  sacranientum  bapii- 
ami  a  sacramento  conflrmationis  distingui,  contra 
quam  sentiunt  haeretici ,  qui  Isidori  verb:i  in  suam 
Laeresiin  perverse  trahuni.  Neque  tamen  hoc  loco 
oinnia  sacramenta  distincte  explicai.  Etsi  enim 
ehrinmatis^  sive  unctionis  meminit,  lamen  extremam 
unciionem  diserte  non  comprehendiL  Atque  id  jam 
noiarunt  tlieologi,  Patres  eoruin  sacramentorum  inier- 
duin  explicaiionem  omisisse,  dequibusnulla  lunceral 
controversia.  Deesise  in  monumentis  quae  nobia 
restant  Ecclesiae  Goihicae,  perspicuam  extrenue  unc^ 
Uonis  mentionem,  non  aemo  mirabatur.  Sed  roirum 
sane  non  est,  quod,  imlla  eiciiau  quaestione,  nihil 
peculiare  suis  canonibus  de  boc  sacramento  prae- 
scrlpserint,  praesertim  cum  in  collectione  geniiina 
canonum  Ecclesiae  Gothicae  epistola  Innoceiiiii  I  ad 
I>eceniium  Eugubiuum  iiiseria  essei,  qua  ductriiia 
caMioUca  de  sacramenio  extremae  auctionia  evideu- 


ttir  iradilur  :  cujus  etiam  epistolae  nonnitlla  vc'l>t 
Isidorus  refert  lib.  11.  de  Orfic.  eccies*  c.  27. 

N.  53.  Et  ea  qute  non  dicitur  fuisse  peuatrix.  Ra- 
banuB,  ut  egoputo,  legit  h»c  hi<iori  verba,  qu4B  mm 
dicitur  fuisse  peccatrix^  elc;  sed  quoniaro  inulii  in 
ea  siint  opinione,  eamdem  fnisse  Mariam  Magdalenam 
ac  Mariain  peccatricem,  in  qua  fortasse  ipse  quoque 
Rab:irius  erat,  ea  verba  omissa  voluil.  Nonnullt  ires 
disiingnunt  Marias,  qiiae  ab  aliis  pro  una  eadero  fe- 
mina  iiabentur,  scilicetMartam  sororem  Martha*,  Ma- 
riam  Magdalenam,  et  Mariam  qu»  in  Evangelio  peoca- 
Irix  dicitur. 

N.  55.  Conjuraiio^  elc,  et  num.  seq.  conjurare.  Ali- 
cubi  forlasse  legiiur  adjurare  e<>dein  sensu  :  nain 
Barihius  Adversar.  lib.  xxxii,  cap.  6,  monei,  Petrum 
Pithaeuin  lib.  11  Advers.,  cap.  8,  ex  Isidnro  noiasse, 
sequiorem  aetatcm  verbum  adjurare  exposuisse  ex^yr- 
cJMire,  quod  ex  profundo  antiquitatis  nso  diictum 
docet  D:irihius  ex  Gratii  Cynegetico,  ubi  scribit  :  Et 
magicis  adjurant  cantibus  herbas.  Addit  BarthittS,  boc 
locoapud  Isidoruin  in  vulgatis  libris  legi  conjurare^ 
non  adjurure ,  et  consentienie  qoidem  ms.  libro  suo 
una  cuin  diiabus  antiouissimis  editionibus ,  quas  tn- 
star  inenibranarum  fideles  in  armariis  suis  posside- 
bat.  Pitliaeus  foriassc  indicare  voluit  lib.  vii ,  cap. 
12,  n.  Zi.Exareistm ex  grwco  in  Latinum  adjdraxtes, 
sive  increpantes  vocantur.  \n  verbis  Zacharias  Yulgau 
addii  Dominus:  Et  ostenditmihi  Dominus  Jesum,  etir. 

N.  59.  Orare  est  petere.  Quo  seiisu  a  Christo  pro- 
hibeainur  orare  in  publico,  exponii  Suarius  de  Reli- 
gion.  toin.  II,  lib.  111,  cap.  7,  ubi  agii  de  circumsun- 
liis  servandis  in  oratione  vocali,  ui  de  loco,  icmpore, 
etc,  etc. 

N.  62.  Prtmiim  enim^  etc  De  tribus  horis  quibas 
est  orandum,  tertia,  sexu  et  nona,  dixi  in  comment, 
ad  Prudeniiuro,  hymn.  3  Gaihemer.,  vers.  86.  r^, 
Pater  optime,  mane  noro,  elc,  ubi  ex  v.  c.  Giove- 
iiazaii  senientia  roonui  hunc  Isidori  locum  corrigen- 
dum  videri,  scilicet  communitatis  omnis  pro  conuHH- 
nicationis.  Isodorns  eniin  describit  Tertullianum.  lib. 
de  Oratione«  quem  inier  j^ua  anecdou  toin.  111  Mura- 
torius  edidii,  cap.  25.  Verba  Teriullianl  sont :  De 
tempore  vero  non  erit  otiosa  extrinsecus  obser^aHo 
etiam  horarum  quarumdam:  istarum,  dico,  commu- 
mum^  qum  did  interspatia  signant^  terlia,  sexta^  no^ 
na,  quas  solemniores  in  Scripiuris  invenire  est.  Frimus 
(corrigo  ex  Isidoro  Primum)  Spiritus  sanctus  congre- 
gatis  discipulis  hora  lertia  infusus  est.  Petrus  qua  die 
visionem  communitatis  omnis  (Isidori  exemplaria  nii« 
iins  bcne,  comitm/ftca/ionii)  in  ilto  vasculo  expertus 
est^  sexta  hora  ascenderat  orandi  gratia  in  superiora. 
Idem  cum  Joanne  ad  nonam  in  templum  adibat^  ubi 
paralyticum  sanitati  reformavit  suas*  Foriasse  Isidorus 
in  Tei  tuiliani  exemplar  incidii,  m  quo  essel  commtt- 
nicationis  pro  commiim'to/ti  omnis.  Sed  lioc  certe  me- 
lius  est. 

N.  65.  Ter,  die  adoremus.  Constil.  apostol.  2i.  Ter 
in  die  orate :  (\\wA  in  honorem  SS.  Trinit:iiis  faciuni, 
colligitur  ex  Theodoreto,  epist.  145  Sed  et  cibum^  elc. 
Vide  commenUr.  ad  Prudentium  hyinn.  5  Catlieni. 
Ante  dbum, 

N.  65.  Jc/untum...  jfe/ttnHm.  Celsus  lib.  iv,  cap.  1, 
de  jpjuno  inlesiino  sic  aii :  Cut  tale  vocabulum  est^ 
quia  nunquam  quod  aceipit  continet^  $ed  protinus  m 
inferiores  partes  transmittii.  Hiuc  jejunium  non  ab  in- 
tesiino  jejuno  dictum  est,  sed  inieslinum  jejunum  vo- 
catur,  quia  vacuum  qnodaminodo  et  inane  est. 

N.  66.  Jejunium  autem  et  statio.  AinbroMus  sertii. 
25:  Castra  nobis  sunt  nostra  iejunia^  quee  nos  a  diabo- 
lica  infestatione  defcndunt:  denique  stationes  vocantur^ 
quod  stantes  et  eommorantes  in  eis  ininUcos  insidiantes 
repellamus. 

N.  67.  Discernunt  quidam  inter  jejunium  et  stalio» 
nem.  Inierdum  promitcue  usurpniiur  jejunium  el 
statio.  Discernit  auiem  Terlullianus  lib.  11  aduxoreni: 
Ut  si  statio  faeienda  est,  ^naritus  de  die  con^ai  ad 
balneas;  si  jejunia  observanda  sunl^  marilus  eadesn  dia 


m 


AD  S.  1SID0RI  ETfMOLOG.  AREYALI  NOTiE 


906 


conmta  exereeaL  Conlra  P.syrhlcos  idem  Terliinianiis  A  Exodi :  Dixit  Deu$  ad  May$em:  Ego  Bum,  qui  tum 
^1:1  S^!,  •'?/'*^"'^"»  qmriam  etiextam  sabbati  di-      Ait :  sic  dices,  etc,  ^ 


ramvs,  etjejuniis  paratceveH.  Aiiiilii  presbyteri  quae- 
«liones  ifieologicas  in  bibiioiiieca  Gasinensi  exslare 
dicuntur,  in  qnibiis  quaerit  quid  intersit  inter  siatio- 
nemet  jejonimn.  Staiiones  dicebaniur  etiam  temt/e- 
iuma.  Jejuninm  quari»  ferias  et  sextas  ex  veteri  lege 
pnecepium  fuisse,  nescio  unda  Isidorus  sumpserit. 
Pbarlsaei  qtiidem  bis  in  sabbato,  sive  singulis  hebdo- 
madtbus  jejanabant,  utcolligiiur  ex  Luca:  sed  neqne 
de  certis  diebus  consiat,  neque  lege  illud  jejunium 
praeceptom  erat.  Vide  Sigoninm  lib.  iv  de  Republ. 
Ilebrsorum,  cap.  18.  Ratio  cur  veteres  Ghrisiiaui 
qiiartam  et  sextam  feriam  siationibns  observarent, 
iradit  Petros  Alexandrinus  cap.  15:  Quartam  quidem 
propter  initum  a  Judmh  comilium  de  proditione  Domt- 
tii :  sexiam  autem,  quod  ip$e  pro  nobis  panus  sit.  Go- 
h:eret  sancius  Augustinus  epist.  86  ad  Gasulanum. 
Vide  SeWagglum  Iiistitut.  antiq.  Ghristian.,  lib.  ii, 


N.  18.  Immortalis^  incorruotibilis,  ineommutabilis 
aternus.  De  his  Dei  attrlbutis,  ul  Theologi  vocani! 
conferenda  sunt  prima  capiia  llbri  primi  Senientia- 
rum  cuin  notis. 

N.  25.  Deum  nemo  vidit  unquam.  Eadem  verba 
exsiant  etram  in  Joannis  Evangelio,  cap.  1,  v.  18. 

N.  35.  Stint  et  quasdam  vocabula.  flaec  ipsa  do- 
rtrina  traditur  lib.  iSenienl.,  cap.  1,  cui  uberiores 
Loaisae  notaliones  subjiciuntur. 

N.  59.  Psalm.  ciii :  Abyssus^  sicut  vettimentum, 
amtctus  ejus :  iia  Vulgata.  Et  in  psalro.  cxxxviii.  Si 
aseendero  m  cmium,  tu  illie  es. 

Gap.  II.  Num.  1  el  2.  Multie  etiam  modis  Ckriilus 
appellari.  Versus  veteres  de  cognomeniis  Salvaloris 
partim  indicavi,  partim  descripsi  in  notrad  eleffiam 
Sedulii,  vers.  404.  Versus  Sllvii,  quos  lum  dixi 
exsiare  in  Manuali  btbllco   Goldasii,   roperiuntur 


^*S'  i'«  ^/'^*  ^•5  5.  ■  '  '      ejosdem  Silvii  nomine  inscrlpii  in  cod.  VaUcrsss'. 

N.  b9.  Cfrca  confintum  dommeep  passwnis:  ita  alii  *  Isidonis  in  Ubro  DifferenUarom  rerum  seot   dUfel 


pra[;seriim  Graeci.  Ab  alits  in  Qoadragesima  involvi- 
tur  hebdomas  Passionis.  Vide  Gotelerium,  ad  Patr. 
apostol.,  pag.  516. 

N.  71.  PtBnitentia.  De  pcenitentia  fusius  lib.  n  Sen- 
lenl.  cap.  15. 

N.  75.  Exomoiogem.  Tom.  I  Patrum  apostolic., 
pag.  98.  Exomoiogesis  a  Gotelerio  ia  not.  ad  iib.  n 
Pastoris  Hermae,  roandaio  10,  dividitur  in  confessio- 
nem  peccatorum,  et  laudatlonis:  et  de  hac  eecunda 
exponil  verba  Hermse :  Et  non  ante  facit  exomologesim, 

N.  80.  Litaniee  autem,  etc.  Ifaec  verba  proferuntur 
a  concilio  Moguntino  anni  815,  can.  52,  usque  ad 
verba,  designatione  habetur.  In  canone  legilur  agan^ 
iur  et  indicantur.  Sanctus  Martinus  Legionensis,  lom. 
III,  pag.  5,  hxc  eadem  exscribit  usqne  ad  flnem  ca- 
pitis,  nonuullis  mutalis,  ul,  Litanite  vero  propter  ro^ 
gandum  Deum^  et  impetrandam  in  aliquo  mtsericor» 

fltdM  tflMC      /litfl    MiP/V^««llMM#M4*     FlA  ■mel  it.if  i#^M  A    l.l«kn.<via>«.w> 


rent.  quaedam  etiam  nomina  explicat  qu«  Filio  Dei 
atiribuuntur.  In  breviario  Isidoriano  pag.  cx  secun- 
d»  ediiionis  exstat  hymnos  Jn  ordinaiione  regis.  ubi 
chrismatis  meniio : 

Ghriste  vero  chrismate.. 
Provehe  reffaom  fidelis 
PrlDcipis  acl  gloiiam 
Ungoine  sacro  niteseau.. 


N.  5.  Collectt  sunt  enim.  In  Vulgau :  Convenerunt 
entm  vere  in  civitate  ista  adversue  eanctum  puerum 
tuum^  quem  unxisti, 

N.  8.  Vocabis....  qwa  ipse.  In  ViilgaU  ipse  enim 
pro  quia  ipse. 

N.  9.  Quod  verbum  Laiina  lingua  non  habet.  Maec 
eadem  ex  Isidoro  S.  Martinus  Legionensis  toni.  II 

,  ^ ^_  .„. ^,-     P?g- 3*  De  Salvaloris  nomine  videndus  quoque  Baro- 

i^i«,fl9ipnrnpmw(Mr.Deinsiitulionelilaniarum,  mus  in  Marlyrol.  Rom.,  v  Kal.  Decembr.,  qui  re- 
rogaiionum,  agit  idem  Martinos  ibid.,  pag.  37  et  C  prehendit  eos  qui  pro  Salvatoris  vocabulo  Servatorem 
.ks  •«».  1«  -..ii.M.w-^  --/-.-.%  —  ^n..^  .-..i.....„      dicere  maluni.  S.  Aug.  lib.  xiii  de  Trinlt.,  cap.  10 

Isidoro  praeluxil  :  Ciit  Hebraice  Jesus,  Grmce  l<anp, 
nostra  atuem  loeutione  Salvator.  Quod  verbum  La- 
tina  lingua  antea  non  kabebat  :  sed  habere  poterat. 
sicut  potuit,  quando  voluit.  Anle  AugnsUnum  Salva- 
toris  nomen  adhibuerunt  Teriullianus,  Lactantius 
Juvencus,  et  alii.  Exstat  eadem  vox  in  inscriptione 
apud  Grnlerum  pag.  19,  n.  ft.  Jovi  Custodi  Quirino 
Salvatori  pro  salute  Ceesaris  Nmee  Trajani^  etc. 

N.  U.  Uomousios.  Grnecum  adverbiam  ofui^,  sive 
•fMu,  signiticat  «tmti/,  una :  et  homousius^  sive  ho- 
musios,  coessentialit,  consubstantialis.  Gatholici  tres 
personas  in  TrlniUle  homousias  defendebant  conlra 
Arianos,  qoi  Fitium  Aeterotisiox ,  stve  diversae  sub- 
sUnli»  a  Paire  asserebant,  et  Macedonianos  qui  Ao- 
mouuon  respuebant,  ei  homoeousion^  boc  est  simiiis 
subsuntiae  seiisu  haereiico  admittebani ;  ac  praeserliin 
Spiritum  sanctum  creaturam  esse  affirmabant. 


atafit 

40,  ubi  ail :  /n  quibusdam  ecclesiis  per  illud  triduum 
litaniarum  draconi^  ftg^ra  modo  ante  crucem^modo 
poU  erucem  portatur,  etc.  Qui  fere  mos  in  supplica- 
lionibus,  quae  in  festo  die  ^anctissimi  corporis  Gbristi 
peragontur,  in  Hispani»  quibusdam  Ecclesiis  adhuc 
retinetur. 

N.  82.  iVam  fericB  aut  iegitinue.  Id  iu  intelligas» 
ui  supplicationes,  sive,  quod  idein  sonal,  supplicia  a 
supptex  dicantur:  sed  quia,  cum  civis  iiecaretur,  bo- 
iia  ejns  fiebant  sacra,  et  rcx  sacrorum  iii  forum  pro- 
dibat  supplicandi  causa;  supplicium  inde  coeptum 
vocari  poena  capiulis,  et  quaecunque  gravior  animad* 
versio,  aut  cruciaius. 

LIBER  SEPTIMUS 
Cap.  I.  Num.  1.  ttebreeorum  nominum  interpr.  He- 
braeonim  nominum  interpreutiooes  Hieronvmianas, 

quas  Isidoros  decerpsit,  Mariianseus  et  Vallarsins      dpiruum  sancium  creaiuram  esse  allirmabant. 
erodite  illustrant.  Eas  aliquando,  ut  in  etyinologiis         N«  29.  Mediator.  Eliam  hoc  vocabulum  Ghrisiia- 
latinarom   diclionum  accidere  solet,  violentas  esse  ^  norum  inaxime  proprium  esl.  Usus  Umen  eo  fnit 

Apiileiuslib.  IX  Meiam. 


latinarom  diclionum  accidere  solet,  violentas  esse 
fateri  oportet,  sed  non  ita  ui  aut  Hieronymus,  aut 
Isidorus,  peeuliari  jure  culpari  possint,  cum  roorern 
aliorum  docioruin  hoininum  ^ecuii  fuerint.  De  nomi- 
nibus  Dei  consulendi  ex  aniiqois  Lrenaeus,  Origenes, 
jEpiplianius,  li^v^grius,  Theodoretus,  et  Ihotius;  ex 
racentioribus  Peiavius,  Ludovicos  Legionensis,  et 
alii  a  Fabricio  iudicati  cap.  8  Bibiiographiae,  num.  8. 

N«9.  Quinium  Elium.,..  excelsus.  Ex  in  composi- 
tioiie  aliquaii^  augmenium  et  perfectionein  stgnili- 
caly  ul  iu  exclamo^  exatuiiOf  sed  oon  semper. 

N»  iO*  iioenomen...  mors  non  habet.  Isidoros  vere 
locum  hunc  sumpsitex  Hieronymo  epist.  436.  Dubt- 
tat  PeUvius  i.  i,  iib.  i  Theol.,  cap.  6,  num.  8,  an 
saila  tolida  sil  isia  proprii  nominis  raiio  ex  Exodo 
tledoeu.  Nam  Ambrosius  non  nomen  Dei,  sed  rem 
DOUUHis  expressam  puUl. 

N.  11.  Qumrenti  emm  quod  esset  uomen  ejus.  Vcrba 

Patrol.  LXXXII. 


N.  34.  Magni  consilii  angelus,  ex  Isaia,  ut  puto, 
cap.  IX,  vers.  6,  ubi  iii  Vulgau  habemus :  £l  voeabt- 
tur  nomen  ejtts  AdmirabiliSt  ConMliarius^  Deus  for^ 
tisy  eic.  In  Missati  vero  Romano  ad  teriiam  missam 
Nativitatis  Domini  ex  Isaiae  f.ap.  ix  profertur  :  Et  vo» 
cabitur  nomen  ejus  magni  consilii  Angetus. 

N.  35.  Et  veni  in  huuc  mundum.  Iii  VulgaU  deesl 
hunc  ante  mundum  :  Ego  exivi  a  Deo.  Exivi  a  PatrCy 
et  veni  in  mundtm. 

N.  40.  J2tuo  veniens  hundUs.  Hojusmodi  nomina- 
tivi  absoluli  pro  ablativis  absolutis  non  infrequenies 
sunt  apud  scriptores  medii  aevi,  etiam  apud  Isido- 
rum,  praesertim  in  roembranis  veleribus :  nam  in 
exeusis  plerumque  conlra  fldem  Godicum  inss.  cor 
reciio  adhibiu  est. 

N.  U.  AquUa.  Prsetermissa  sunt  ab  l«doro  qua> 

29 


907 


AD  8.  ISlDORi  £TYMOLOG.  ARKVAU  NOTJt. 


iaoQ  ChrisU  Boniiia,  qm  ab  aliis  coffiinierooranUir.  A 
Vide  qu£  noiavi  ad  vers.  104  Elegiae  SeUiilii* 

N.  46.  QMnium  Fam.  lu  Vulg.ua :  Qwa  Patar 
Major  me  e$L 

N.  iS.  Sic  autem  D$i  f  i/m*  la  aynodiea  concilii 
Francofordiensis  anni  794,  apud  Labbeuin»  K^in.  VII» 
coU  1039  :  hiiorm  QfQQue  in  /i^o  Kitfmfthgiarum : 
Sie  autmnf  tRgaif «  Dei  FUio  junckk  est  kuiHona  na- 
tHro,  elc.  In  fiosii  ia  eiemplanbus  esl  conjuucta, 

N.  40.  Bxc  cst  commumcuiio  idiomaium^  qiiafii 
vocanty  et  fuse  explicanl  theologi. 

C4P.  iiu  Num,  1.  Sf^iue  mii^ui,  eie.  Toium 
hoe  capu^  a  ^aneto  lldefonso  inserivm  fuit  la  suuib 
libruiB  de  Cognitione  baplismi,  et  in  piura  divisHm 
capita^  t  catito  57  ad  aaiMit  71.  lidefonsus  quidem 
IsidorfUB  Bominatim  uoo  appeliat,  vel  quia  iuc  erai 
luBC  ezcerpendi  nMis,  vel  quia,  ui  conjicere  possu- 
mua,  roargiui  kidori  noinen  appiniit,  quod  iibrario- 
rum  ineuria  pra&iormissum  foii,  Multaeliam  e%  hoc 
bidori  capite  aumunt  Tbeoduifus  Aurelianensis  in  ^ 
libro  de  Spiritu  aaacto^  tom.  II  operttm  Sirm^idi,  ^ 
eol.  iOtt,  ei  aanettts  Mariintts  Legionensis,  lom.  III, 
pag.  511  seq.i  qui  taiuea  isidori  HomeB  noo  taeenl. 
lldefonsua  addil  Ipee  eet  Paier^  id  eei^  D^tts.  Vide 
etiam  cap.  l^lib.  i  SentenL,  qui  esl  iM  eimcia  Spi- 
ritUf  ubi  plurima  sunt,  in  hoc  teriio  ca^ite  repeiita. 
N.  2.  i4d  aliquid  teftrtur.  Martinus  Ita  habei :  Ad 
aliqwd  referiur  $piran$^  et  utiquet  etc«  ildefonius : 
Quod  aliquid  referiur  spiraM ;  el  spirani  ulique  spiriiu 
$piran$  e$t,  etc. 
N«  3«  Q^ad  Spmtu$,  Fortasie  abuBdat  quod. 
N.  4.  Incorporea  maiwra,  Attiraa  iii<or|K>r«a  hoe 
loco  diserte  traditur ;  de  quo  nonnutia  quastio  ei-» 
citaiur  lih.  ii  de  Otha»  eeoles*»  eap.  M,  ei  lib.  ii 
Different.,  cap.  i6. 

N.  6.  Ne  dua  PaUee,  ete.  Hano  ipoam  ratioBem 
exhibent  Augusiiiitts,  et  alii,  q«os  Petavius,  loin.  11, 
lib.  VII,  Theoi.,  cap.  14,  nuro.  ii«eai:ilau  Alioiiuiu 
si  erroiis  periculum  abe«sei,  infMiii  vocabHiuin  sive 
pro  in^eaiOt  sive  pro  boa  §eaito^  in  Spiritum  saBctum  Q 
possQl  convenire. 

N.  7.  Muka  adkuc  hakeo  quee.  Tbeodutfus  iegii : 
Muiia  adhuc  hakea  vokie  dicera^  $ed  non  poteeiie  por- 
iare  modo,  Mafliiius  Legioiiensis  eum  Vulgata  :  Ad" 
Ituc  mutia  habeo  fo4ik-  dicere^  $ed  nom  poUitie  portare 
modo.  (ium  autem  venerit  Hie  Spiritue  veritaUe^  docebU 
oo$omtumuritaiem;  quodad  processioiiem  Sphritus 
saneti  eoaipiQbaBdam  mlnus  idoneum  esi. 

N.  8.  0111  oiKem.  Vulgata  :  Si  quie  auiem,  eic.  Cl»* 
risaimuia  iioa  lebtiinoiiium  kidori  pr*»  proce:»sione 
Spirilua  sancU  ex  Paire  el  F>lio  prnierinissum  uob 
fuii  in  OQiieiiio  FlnreBiino,  ut  dixi  in  Isitioriaiiis, 
cap.  ^,  hum.  14. 

N.  li.  Tuno  tugebunt  ^ii,  elc.  Vulgaia  :  iVaM- 
quid  po$$imt  (0»  $punm  ingcre^  quandm  eum  illie  e$i 
$pon$us  f  Venieni  auUiU  uie$,  cum  anferotwr  ak  eie 
$pon$n$f  et  tume  jejmnebuni. 

N.  15.  Sopiiformis.  Hsec  suni  septem  doaa  Bpiri- 
ins  saiieti,  quaB  baias,  Xi,  i  oi  5,  commeiHorat 


N.  17.  DaRoalNr.  Pro  eoR4aaaalir«  a  prabaiia 
scriptoribtts  ttsiiatum.  Biac  in  ottasdam  vulgaras 
linguas  perdono*  SaBOtiScatia  jttsti  in  aacria  iitteria 
el  a  aanctis  Patrihua  Spiriiui  saneto  Iribaitur.  Aa 
autem  babiiaiio  ia  jaaiis  par  ehariiaiaai«  el  prm- 
aeotia  propria  ail  parsoBsa  Splrilas  laaail,  aatri- 
bus  persoais  caavoaiai,  qaiBrit  Palavi«g«  Mau.  U 
theolng.  doguiai.,  lib.  vhi,  cap»  6^  iMini^  S,  qui 
coucludit  proprie  eiaingalari  modoSpirilBm  aMClan 
cum  iis  quos  sanctoa  faoit  conjttiigi,  et  iaaoia  ipaia« 

Ib.  io  Vttlgata  :  h  Spiyiim  uei  ejifii^  damomee* 

N.  2%.  Feiie  carei,  Dp  bac  vttlfl  opiaioua  dlxi  ad 
lib.  II  Carniinis  Paachaiis  Sodulii,  \ars.  471.  Per 
volucretn^  qmm  feilo  caret. 

N.  24.  Fideiimm  erudi^ni^  Apad  GriJilittm  ol  alioa 
excuaoa  «ral  erudmome;  f^osm  «ratfilioai,  quod 
senstts  po^tutai  :  nam  «  ei  i  in  mss.  siapa  aommu- 
tantur, 

N.  26.  Quaiili.M  tamie  pro  gaoi,  loi.  Meuiia  oriuis 
cur  iioc  loco  •iijccia  sii,  Gnaliua  duhiUiial ;  quia 
^oo  auondii  %d  vaieruw  lialiiiorttai  uaoni*  prjeseniui 
poetanmi,  qui  criiiea  ^  comaa  igui  eiiaai  trihMehaut. 
Val.  Fiaccus  iih.  i,  v«  2u5  ) 

Protulii  ut  cnuero  lenlis  luctatus  m  ealia 

igUB,  #10. 

Aliorum  exempla  indicavi  ad  lib.  lu  Carminia  Dra- 
conlil  de  Dei),  ven.  i7i, 

Crioibtts  igaitfs  jeJUDa  alimeota  ttfrtnstrsL 

N.  27.  Spiritu$  S,  nomtae  aqwe*  Vu(gata :  Si  ^ati 
siift...  Si  qui$  credii  in  me,  Mut  Scrintmra  diai^  fiu^ 
mima  de  venire  ejue^  fbien^  aquee  meB.  nq^  ai^iem  dtsit 
de  Spiriiu  sancto,  etc. 

N.  30.  Et  nece$$e  non  Ao^elia.  Vulgaia:  01  aon  ae* 
ce$$e  habetis,..  docet  vo$  d$  omnibui, 

Gap^  IV.  Muin.  2.  ideiB,  ei  tria.  Vida  commenu 
ad  1  versum  Apotheoseos  Prudentit  : 


fialiriai 


i  Deos ,  irimim  specinm*  v^  «Hia. 


N.  5.  Aiius^  laMi  a/itt4l.  Ita  Oricttiitts  carm.  de  Tri- 
nitatey  /Voa  idem^ied  proreue  idem,  Coafer  nou  ad 
Draconiium  iib.  ii,  vera.  105,  et  ad  Sedubum  Itb.  i, 
vers.  oi9. 

N,  1 K  Trei  hf^posniseu  De  vocabulo  ki^po^$i$  au- 
gua oliiu  fuit c^iuirovc  >ia  an  tres  byposiases  in  tido  e»- 
senl  adniittcndjK ,  cum  Latini  iioiuine  hyposta$is  uihii 
alittd  uiai  suUiantiaiu  iBieliigerent:  tiraxi  vero  hyp^ 
$tdsui  pro  suppobito  etiain  accipi  scienles,  ires  by|io- 
siases  sine  uUa  diiliculiaie  admittebanu  Cerie  si  hypo- 
$tasi$  siunatur  pro  eo  quod  siibstat  accideiiiibua,  iiuno 
modo  hyposiasis  de  D!eo  dici  potest,  u%i  nequc  sUb» 
sianiia  eodein  seusu  accepta.  At<|ue  adeo  Auguslinu!i 
iib.  VII  de  Trinil.,  cap.  5,  docuii,  beum^abueiie  dici 
substantiam,  Qiii  cap.  I)  addit :  Quia  nostra  loquefidl 
consuetudo  jam  obtinuit^  ut  hoc  inteili^ur^  cum  dici' 
mu$  E^SEiNTiAM,  ^ttod  ii^eUi^iur  eum  dicimise  sub- 
STANTua ,  noji  aiidemiu  dicere  unab  E^caiua*  Taca 
soasTANTUsi ,  led  unam  essentiam,  vel  suaSTANTUH, 
trbs  an/e^H  PLRsoNAS.  Procedente  tempora  consittii, 


Et  reqmiescei  eupee  emm  epirUue  Dominit  epiriiti$  ao-  ^  fitjpo$ta$i$  vocahuluiu  a  Gr;ciis  caihoJicis  aoii  accipi 

pieniia,  et  intelleciu$,  $]nrilus  comsilii  ei  fortiimdinis, "' * ^* '  ' 

$pirim  aeteaiiff  ei  pieimie.  Et  repiebU  emm  $piriiu$ 
timotie  iiomitd*  De  quihua  iheolugi  cum  saaoto  Tho- 
roa,  i—t,  q.  <>g. 

N.  14.  JUu$  tpirUm$  e$t.  In  Viilgaia  Verba  ioan- 
nis  :  ^pinlas  oil  Dem$.  Iii  psalino  l  :  Miserere  mei, 
Deus^  elc.  Vers.  12:  Et  $piritum  rectmm  innova  in  ri« 
$ceribu$  meti.  Vers.  15 }  Spiriium  entctum  lunm  ne  au- 
feras  a  me.  Vors.  14  :  Spiriiu  principaU  oonfirma  me. 
kidic  oiiiiiia  de  lerlia  Triniiaiis  persoaa  inutii  iiiiel- 
iignut ;  ttl  idem  dicaiur  Spiritus  reoitti,  emtc^ms^  et 
principtUii.  Patrea,  qui  Trhiitaiem  iii  Spiriltt  priii- 
cipali,  io  Spiriiu  recui,  iti  Spiritu  aancto  inielltgoBi, 
reoeosel  LKviatts,  eommeai.  ia  i^lmos,  scliicei 
CasaiodorttBi,  Uauiioaeah  tttramqiie  Brttnoneiii,  ae 
Beriuirdum,  qui  roriaase  id  didicerant  ex  Hieroiivnio, 
•u  cap.  IV  Kpisialm  ad  Galaiaa. 


pro ejienia,  aut  ia6i(aitf ia,  sed  pro p>er$ona^ $uh$i$ten- 
tia,  aut  iuppoiiia»  Adiais  Petavium  lih.  4  de  Triuitate 
cap.  5,  0.  10  eta6qq« 

Cap.  V.  Num.  I.  AngoH  OhtCBee  ooeamlMr.  Mulla  hic 
rpeiita  de  angeiis  ei  oap.  10  lihri  i  Seniaiiliaruro. 
Hue  litiam  iacittat  L.oaism  notaiioBaa  in  eaMH  iilttit 
10, 

N.  S.  fiai^tti  ideopieiorum  UoonAm.  Da  Yaaioruiii 
peiin  a  Vulpius  ad  (>iluiittm  earm.  05,  ac  alivii  Giii- 
que  sunt  poetaram  varaos,  qaihoa  paaam  va»iia  aa< 
cribttAiar.  hi  Vulgala  aaatra  eat,  Qim  amMoa. 

N.  4.  Noffcm  aeoem  ordinoe.  Orda  hiararchitt  aafa 
lioas  non  eodem  miado  ah  otNiuhaa  axpoMfvrf  u^ 
videri  poiest  apttd  Pelavium  lam.  iH  Tbaoi.,  Hh«  n 
cap.  5. 

N.  7.  Ctirre,  ei  loquere,  In  Vnigata,  Carri,  lo^aara 

N.  15.  Toiutn  lioc,  Upiet...  preeeopimm  iU,    cnuii 


m 


Ab  S.  ISIDOHI  EtyMOLOG.  ARKVALl  tiOTJt. 


910 


titiif  \t\  CfXHce  tAticaiio  5764,  ui  dixi  in  Isidorianis,  A     N.  60.  Ovhni  di$calcem$.  VulffaU :  El  cakMti  oe" 


eap.  98,  num,  i6.  Sed  cum  in  plerisque  Codicibus, 
etiaiii  aniiquissimis,  l^gatur,  praeslal  credere,  daia 
opera  ^irseterinissum  alicubi  fuisse  ab  ali()UO  anti- 
quario,  qui  Vrielis  noincn  es  angelorum  coetu  exclu- 
dendani  putaret.  Pe  Uriele  inter  angelos  recipietido 
antiquis&ima  fuit  opinio,  quam  lanien  nonuuUi  vele. 
res  everiere  conal^aiitur.  lianc  controver^iam,  quan- 
tuin  satis  est,  expliCMi  iu  not.  ad  nnm.  53  Appen- 
dicis  5  ad  Seduliuin.  Pluru  Tideri  possunt  in  opere 
eniditlssimo  Y.  C.  CauceUierii  de  Secreiariis  veie- 
rum  Cli/htian.,  pag.  iOOp  et  seqq. 

H,  2f .  Thtotii  $unt  agmina,  Ita  multi  v^feres  lau- 
d.iti  i  ^ejavlo  fpc.  cit.  num.  .^. 

N.  50.  fiat  firmantentum^  et  vocatufk  ett.  VulgaU 
?ers.  ft,  Fiat  firmariientum :  et  vers.  ^,  VocavUque 
Deut  firmamentuHi  ccelum. 

Cap.  Yt.  JNoni.  1.  Qu^fcdam  buc  fa^i^unt  ei  (is,  quae 
in  librts  de  Or(o,  et  obitu  Patrum»  et  Allegoriaruui 
expomintur. 

N.  5.  A  cttd^th  eniiii  nomeH  iumff^i  catamitOi.  Ca- 
tamiioM  pioprie  est  calamorum  segetis  comminutio,  et 
elades  a  grandine  seti  atia  causa.  A  caiamii  ergo  dicta 
caiamittie, 

N.  6.  Atii  auiem  dicunt.  Seduliits  Xti  elegla,  vers. 
7  er  S,  rMp^fationem  tnter  Evam  et  beiparam  ita 
ttistitaU,  u(  origineni  mortis  ab  Eva,  viiae  a  Deipara 
repelat : 

Sk4ii  fm  mteikatj  pkWk  qaa  jaDua  Imbo, 
Et  qua  vila  redU,  SQh  fuit  OHiUer. 

N.  7.  Patet  ejH$  dh ;  imo  mater  ejui.  GeOesis 
ferba  sant :  Adittn  vero  cOQriotit  utotetit  suam  Evam^ 
guff  coftcepity  et  peperit  udn,  dieen$  :  Fo$$edi  homu 
r?vf  per  Denfn, 

N.  10.  Tune  initiim  fuit  hwocAnat  nomen  Domitii, 
fttlgaia  :  hti  cespit  invocare  nomen  Domini,  Juda-i, 
de  quibus  isidorus,  iia  verba  Genesis  intcrpretan 
mr  :  Time  ctBpttm  ti$t  profanetH  itamen  Domini.  His 
adbffrel  SefefeMiS  dd  Diis  Syris  ptoleg.  5.  Aliorum  C 
eipliftUon^  Tide  in  Dictianario  Calmeti,  et  in  notis 
ad  verefenem  Oatficam  biblioram  e  diversis  auctori* 
biH  Aiigil». 

N.  t3.  tlatlltUittiem  hverprotatnt,  Dr.-Milio  ts^hi,  44, 
MMft.  3<l  Hh^fi.  sacf.#  r.tfn^  tocuin  eitscrtbit,  praeiiifssa 
lltdori  elogie  ;  Mifetrit  vero  temporitrUi  incomparab.lii 
•Cfimtm  iHr  ftMhrun  Hhpaten$i$  epi$eopH$,  dum  huju$ 
mm^is  $intt  &titfinem  ab$otiere,  ila  fa$$u$  e$t :  MathU' 
Mf/«m,  eto.  M*  errim  ibt  scribiiur.  Ei  oliservandum, 
6rialifim  iu  lestti,  et  aHosexeusos  omitierc  eum  post 
«Mim,  qiiM\  eg'»  reposei  ex  Brauhone,  et  quia  Gri:)- 
liits  i|i&e  iii  iMris  Ita  refept  h;jec  verb;i|  Qtddam  enim 
€Hm  cum  pmre^ 

N.  t5.  h$e  rttjuie$etrei  kt  Vulgata  :  Iste  eongoia-^ 
bitur  no$  ab  opertbue  et  liAonbu$  manwunt  no$iramm, 

N.  ^.  Impielatie  ttdijkare  turtem,  lia  etiam  Mar- 
liiMis  t.t*gioiieii:^ii  et  lsid*>ro.  9.  Aegffsttiius  (ib.  xvf 
dc  I  ivii.  DkM^  i;^  4.  (Sm  ceileiii  NetHbrod  :  Erigebat 

cum  siiis  ppuli^  turrim  conlra  Dominitm.  Hjic  i>ariier  m  'i;"] — • v « : ;■'"" ^-f— --"''( 

e;>i  ^ili.rrfifii  opiaio.  Oenfei»  dij«>erhrt  onem  Caimeti  **  ^^«*""»«»P««»»V^^*'''  sed  me^idosus  vrdetiir  lo 


des  m  praparatiottt  Evanyelii  paci$, 

N.  6i.  Oiiania^iMt  pede$*  Verba  Isai2&  10  Vulgata 
sunt :  (iuam  pulchri  anper  monte$  pede$  annuntiantis 
ot  pr<Bdivatui$  pacem^  anmuntianti$  iionnm!  eic.  Eadem 
senteiiiia  cap.  i  Nahum.  vers.  15,  Ec^$uffpt  mQnte$ 
m$de$  evangeiiMnimtiit  et  annuntian^ie  paun$.  Ex  his 
Apostolus  ad  Romanoa  x,  15,  Quam  $peci^  pedM 
ematigeihantium  pacem,  evanaeiimitittm  bona! 

N.  65.  Trinomiu$.  (ta  Grialius  in  texlu :  se4  ia  notis. 
ex  aliiae^Mcnsiasumpsitiri^iu  tiotniiii^ita. 

N.  69.  Ochouae.  Alij.  ei  Grial.  in  text^,  Achauae^ 

N.  70.  Joa$  $pir^n$.  Vallarsius  (uetur  Joa$  $perim§. 

Cap.  VII.  Num.  2.  A^ratn.  Vulgala;  Nec  ultra  aoce- 
ii(tir  nom^ii  luumkBMAM,  $ed  appeltaberie  AiaAiAii; 
^ttia  patrem  muttarum  qenlium  conttitui  te. 

N.  5.  Ecco  eeeundo.  Vnlgata^  ennlt^^vici pro  ecee 
$ecundo. 

IN.  6.  Vidi  Dominum.  Id  Vulgata :  Vidi  Dem  foci$ 
%  ad  faciem,  et  ealva^  e(c. 

N.  7.  Quia  vidit  Deue.  VulgaU:  t>kenM:  Viidit  Dq 
minu$  hunUtitatem  meam. 

N.  8.  Qnia  exaudiviu  Vulgala :  0iiOBta«l  «luiivii 
nu  Dominue. 

N.  9.  iViiiic  m^ciini  erit  irir  mm.  Vuligalii:  IFimm 
quoqi$e  copuiabitur  mihi  nmitue  meui^  ea  guotf  popereh 
rim  ei  tre$  &lio$, 

N.  iO.  Ntttic  Stt|icr  hoc»  Vulgata  ;  Uoda  confitekoi' 
Domino. 

N.  11.  Dedit  Deu$  mercedemmetim.  Vulgala:  DedU 
Deu$  mercedem  mihi, 

N.  12.  HabiUivit  meeum.  Tnlgata  in  li^arai  Etimn 
hac  vice  mecum  eril  maritue  meu$, 

N.  15.  Habitare  me  fecit.  VulcaCa :  Comparavit  me 
Deu$  cum  $orore  mea^  et  inoamt.  Vocavitque  eum 
NcpCftALr. 

N.  14.  Judicavit  me.  VuigaU  :  Judicavit  MMI  jfeAHi^ 
nu$.  et  exaudivii  vocem  meaiH,  dan$  mihi  fiUum, 

N.  IH.  /11  fortunn.  Ht  Voigata,  folicitm'  prein  roMtt- 
mi.  Etian  feUdter  explieari  peiest  de  cveMiii  et  pt^ 
cinctu. 

N.  16.  Beata  e§o.  Yulgala :  Voe  fro  bmiitndino  mea. 
Bemam  qnippa  me  dicmt  mniierm :  propiarmt  oppaiinmi 
eum  AsEK. 

Cap.  vin.  Niim.  2.  fiamica  «li  vtitaileiif .  Peat  verba, 
eamn$advidentem,  addilur:  Qni  enim  profhem  diei' 
tur  hodie,  vocabatur  olim  videne. 

N.  8.  Conetitui  le  tuper.  Vujgata!  Coasltiaf  leAailie 
emper  gentef,  et  euper  regnn. 

N.  9.  Signa  qucedam.  hx  yariis  leciionibus  aifolw 
legi  posse  per  ngta  qmednm» 

N.  15.  Nahnm  yemens.  Verba  Is2lhe  paulo  alfter 
rereruntor  cap.  6,  num.  61,  et  in  VuJgata,  ut  tune 
dixi.  Tom.  I  Patnim  Aposlolic,  pag,  9,  col.  3, 
pag.  li,  col.  2,  et  pag  40,  c6f.  2,  agitnr  de  nomiiiO 
Naum,  seu  Nahum,  quod  con$otatorem  si^nificat,  non 
germen.  Hieronymos,  in  flne  libri  de  nominibus  He- 
hraiers,  ad  BarnabaR  episiolam  caihollcnm  respieiens, 


tfe  larre  UubeiMa. 

N.  ^9.  Saroi.  Vulgala  :  Sarai  uxorCm  tuam  non  to- 
eahie  SjiaAiv  ind  SAaaa.  Et  hertrateam  ei,  et  e»  itla 
daho  tthi  /iltum,  em  benedietnrm  $utn,  eriiqne  in  natiO' 
ii#s,  ei  refce  ptipmieruin^eriemm  em  m. 

M.  5i.  lemaei.  Vulgaia  vers.  it,  yeca^ffSftte  tiom^ 
efne  laiiaiL,.  ee  qnod  mtdiedi  Dominne  affiietionem 
tumm.  Ki  fors^  ia^  Peperiiqne  Agar  Ahrce  fiiinm  ;  qui 
vnem^Hnmtmnefmi^mkEt.  Noiinuili  seribnni  lnnahel. 

Si.  Mi  Bimnmm  enimd  tiofm*  Ferie  piuree  pro  pht- 


N.  4o.  Jf am6res.  Calmetus  in  vers»ione  litleraH  ne* 
imninft  H«ii»orooi  poai  DieiiaAar.  bibtic.  Mamktee 
ioior(it  OtttflHr  maie  cem  pauperiete,  tc  yocem  M^j^ 
pii.tiii,  non  HebraBam,  esseasserii.  Vallarsius  iMrt- 
lei  mttre  peUeteidum  apud  Uieronyiuum :  sed  advertit 
GffaBCuitt  eiiaai  aouieoeiatorem  verieremara  peHicemn,^ 


cus,  et  regendom  Nave^  coji^s  Bflrrnabars  meminit, 
oon  Nahnm.  Vide  etiam  notam  io  fidlttone  Vallar* 
siana  Hieronymi. 

N.  {4.  Cnr  in  rebue  humanh.  Hlbcest  quaesiio  guain 
Cfaudfcinus  vehementi  oratione  persecutus  foit  initio 
libri  I  io  Huflnom : 

$«pe  mibi  dubiam  traxH  seatentia  mealem» 
Curarent  soperi  lerras 

N.  46.  Adprophetmh.  Melfus  yiddretor  dd  prophe^ 
tas;  sequitur  enim  ip$i  sciunt.  Ei  in  noniinllls  qoidem 
Exrusis  exstat  propheta$.  Sed  repiignant  mss.  Codi- 
ooe.  hi  Voliiata  estd^  te  pro  te  poeui.  Etapud  Amos: 
tfnia  non  facit  Dominue  Deu$  verbnm,  niei  revetaverit 
mfetemm  $uum  ad  $ervo$  $uo$  prophetd$. 

ft.  19.  Nunc  cognovi.  Vulgata :  iVff^rc  in  isto  cogno* 
vty  ete.,  er  eerlimi  DrnMni^  e(c. 


Mt 


AD  S.  ISIDOBI  ETYUOLOG.  ARBVALI  NOTiE. 


M 


N.  22.  Auumptio  verbi.  Viilgau:  Onu$  verbi  Do-  k  poiest  Benedicius  XIV,  lib.  in  da  Beatif.,  eap.  II. 


mni  ttd  hrael  xn  manu  Malachhm, 

N.  27.  Sxve  a$censu$.  Grblins  in  textu  exhibet  ac- 
9en$u$ ;  sed  in  noui  praererre  videtar  a$cen$u$. 

N.  52.  Po$ui  te.  Vulgata  :  dedi  te  pro  po$tU  te, 

N.  35.  iVe  inyicia».  VnlgaU :  Non  extendas  manum 
tuam  super  puerum. 

N.  57.  Tria  genera  visionum.  De  propbeiia  ejusque 
geiieribus  multa  eongerit  Benedictus  XIV,  lil).  iii, 
eap.  45,  et  seqq.,  de  Beatific.,  post  muUos  alios  ibi 
indicatos.  • 

N.  Ai.  Habere  autem  prophetiam...  maiu$.  Hsc  est 
ih/^ologorum  sententia  cum  sanetoThoma  2-2,quaest. 
i72,  art.  4,  et  ex  sanctu  Augustino  tradltur  in  jure 
canonico,  in  can.  Multa  autem,  et  can.  Prophelavii  1, 
quxst.  1 ,  allegato  eodera  exemplo :  Prophetani  ei  Saul 
malue  rex* 

Ckv.  IX.  Nnm.  2.  Tu  e$  P^rue,  etc.  Nou  e$t  illo- 
rum  temerius  qui  contra  primam  Petri  cathedram 


garriunt,  in  hoc  Matthxi  texlu  inierpreundo.  Coro-  j  apocrypha  censetur. 


Quoniam  vero  heroica  sanctorum  virtus  mariyrio 
comparatur,  hinc  diio  mariyrii  genera  distinguuntur, 
etquamvis  initio  8o!i  reri  martyres  bonore  publico 
exciperenlur,deiiide  viris  aliis  sancti8,qoorum  eximia 
probius  esset  denion^triu,  veneratio  io  Ecclesia 
iropendi  ccepil,  ex  quo  eiiam  Martyrologio  Um  coii- 
fessores  qnani  roartyres  inscribuntur.  Gonfer  eom- 
menuriummeom  ad  Prndeniiiim,Pro€em.,ver8.  42. 

C&p.  XII.  Num.  5.  Psalmist.  leci,  Psalroislx  nunc 
ex  usu  Ecclesiaruro  Hispanix  dicunlur  concenlores, 
sive  accentores,  de  quibus  iufra,  ouro.  28.  Nam  prce- 
cenior  Hispanice  vocatur  chantre^  et  aliquando  copt- 
ecolf  hoc  est,  caput'schol;c  cantoruro.sKccfAloraocAtfN- 
tre^  et  illi  qni  concionnt,  sive  accinunt,  p$almi$ia. 

N.  4.  Ordo  epi$c.  quadrip.  Non  dissiroilis  divisio» 
atque  haec  ipsa  noroina  patriarcharuM^  metropoUtaHO* 
rum  et  arehiepi$coporum  leguntur  in  epistoia  3  Ana- 
cleti,  qu»  coro  duabus  prxcedentilNis  passim  jam 


munem  sanctorum  Patrum  expositionem  rejiciunt, 
unius  et  alterios  interpreutionem,  quam  hic  quoque 
laidorus  indicat,  unice  tenent,  in  eaqoe  roordicus  lix- 
rent.  Quodnaro  hac  de  re  roeum  sit  judicium,  aperui 
in  comment.  ad  Prutientlum,  hymn.l  Gathem.,vers. 
K.  Niroiruro  curo  idem  Scripturas  textus  duossensus 
llttefales  habere  possit,  ut  multi  tradunt,  nihil  obest 
quominus  probabilis  censeatur  paucorum  veterum  ex- 
positio,  quod  verba  super  hanc  petram  Ghristum  indi- 
eent,  dommodo  tamen  pro  certa  habeatur  atidrum 
interpreiatio,quani  Eeclesia  qundammodo  auctoritaie 
tua  confirmavit  in  hymnosancii  Ambrosii,  quem  ca« 
ntmt  fideles  omnes  ad  laudes  Dominicae: 

Hocii«a  petra  Kcclesiae 
Caneute  culpamdiluit. 

Coi  eoBciniC  hymnus  officii  Gothici  ad  Cathodram 
aanetlPeiri : 

0  Petre,  petra  Ecclesie. 


N.  15.  PoiUifex.  Summum  eaeerdolem  et  pontificem 
maximum  ex  veterum  more  appellat  Isidorus  quem'* 
libet  episcopuin.  hioilem  sensu  oiiiii  episcopatiis 
summum  $acerdot'tum  vocabatur,  presbyieratus  secu»" 
dum^  diaconatus  terliwn.  Antiquorum,  qui  iu  loquc- 
bantur,  verba  legere  poteris  apud  i  heophilom  Ray- 
naudum  in  Onomastico  pontificio,  verb.  Pontifex 
maximu$^t{Sacerdos$ummu$;q\n  utrobique  conclodit 
Jamprideni  appellaiionem  summt  $acerdoli$f  seque  ac 
$ummipoHtilid$t  restrictam  esseadonwinm  episcopo^ 
rom  supremuffi,  sive  lidmaoum. 

N.  l4.  Unde  et  Romani  imp.  Romani  imperatores 
etiam  Christiani  ethniciemi  ponUficee  maximi  esso 
voluerunt,  ne  quis  abutens  suroma  itla  potesute  tor- 
bas  in  iroperio  exciuret.  Insignis  enim  erat  apod  Ko- 
manos  pontificis  maximi  aoctorius^  etiam  aopra  oon- 
iules,  ut  videre  licet  apud  Guthertum  de  Jore  ponti"* 
ficio  Romanorum. 

N.  15.  Yate$  a  vi  menl.  In  Varronis  verbis,  voiei  easo 


N.  5.  Onhae...  quodinpmiie.  Perspicue  hoc  loco  q  diclosaversibus  wendit,  Scaliger  suspicatoriegendora 


tradit  Isidorns  (euum  a  Christo  constitutum  fuisse 
eaput  apostolorum. 

N,  6.  Obediene.  Grialius  in  nota  edidit  Simon.... 
audiene:  sed  cum  in  texiu  appareai  obediene^  in  nota 
quoque  hoc  ipsuro  reposui. 

N.  9.  Ad  quod  elegi.  Vulgata :  Ad  auod  auump$i  eo$. 

N.  40.  /Vootsstmtit  apostotorum.  Vel,  ex  loc.  cil., 
pro  miuimue  apo$tolorum,  vel  cx  I  Cor.  iv,  9 :  No$ 
$po$tolo$  novi$$imo$  o$iendit.  Alter  locus  ex  Episiola 
'od  Ephesios  in  Volgata  est :  Mihi  omnium  eaneiorum 
winimo. 

N.  20.  Et  aceeperunt  mercedem.  Vulgala  :  Et  ac^ 
aeperunt  triginta  araenteo$,  pretium  appretiatif  queni 
Sippretiaverunt  a  finie  IsraeL  Verba  Zachariae,  qus 
huic  loco  quodammodo  respondeut,  suntex  ca|f.  xi, 
13 :  £t  appenderunt  mercedem  meam  triginta  argenteoe. 
Jereroias  a  Maithaeo  nominatur  ;  sed  apud  jJeremiaro 
verba  iion  reperiuntur  iu  perspicua  aique'apod  Za 


vagendie.  Alii  vatee  dictos  putant  a  fari,  ut  «mc  sit 
vate$.  In  significatione  sacerdotis  vaiee  oiurpator  io 
versibus  bibliothecaB  Isidori :  Leander  vate$.  Rortus 
etymon  vaiis  Isidoros  exponit  lib.  vni,cap.  7,  nom.  5. 

N.  20.  lidem  epi$copi  et  nreehyterL  Episcopos  jure 
divino  superiores  esse  preaoyteris  aenteniia  catholica 
est,  coiitra  quam  nonnuili  hcretici  aoetoritate  llie- 
ronymi  abutunlur.  Theologi  non  omnes  ono  moilo 
Hieronymi  verba  explicant,  ul  in  veram  aententlam 
revoceiit,  ut  videri  poiest  apud  Valentiam  in  iibro  de 
Discrimine  sacerdoulis  et  episcopalis  ordinis,  cap. 
3.  De  Isidori  qnidem  menie  dubiUre  noo  licet,  cum 
conceptis  verbis  discrimen  inter  episcopos  et  pre- 
abyteros  uum.  seq.  astroat.  Conler  lib.  u  de  Offidis 
eccles.,  cap.  7,  cum  not.,  et  cap.  27. 

N.  21.  Ideo  auumt  etc.  Haec  uberius  expromontur 
eit.  cap.  27,  lib.  ii,  de  Olllciis  eceles. 

N.  26.  Duo  genera...  regpondet.  Confer  lib.  vi,  cap« 


cbariam.DequacootroversiadixiadJuvencu'ro,lib.iv,  -^|^^  ^^^^  I3,cuffl  not. 

vers.  638.  ^     f«.  30.'7tw'<;  aceenduntwt  Iwmnar.  De  iumluuiB  oso 


Cap.  X.  N.  6.  PMuue  §torio$u$.  Distingoont  Edili 
pelliceue^  plorioeue ;  sed  etymologia  ex  Graeco  est 
gloria  pellte.        * 

Cap.  XI.  Nom.  2.  Tmiss.  Aliquando  etiain  Latinum 
iiomen  iMltiim  pro  martyribos  adbibeiur,  ut  a  Pru- 
dentio,  hymn.  1  Peristeph.  vers.  21  et  22 : 

Nll  suis  bonus  negavit  Christus  unquam  testibus. 
Testlbos,  quos  nec  catens,  dura  nee  roors  terruit. 

N.  4.  Duo  $unt  autem  martyrii  gen.  Harlyrium  quod 
Don  in^iperU  passione  posituni  est,  sed  in  occiiluanimi 
virtoie,  ot  ait  Isidorus,  non  est  proprie  martyrium» 
etiam  si  quis  inter  ministranduni  pe^te  conUctis  vi- 
um  amittat;  nam  ex  comrouni  Ecclesi»  sensu  nutrty^ 
re$  illi  soli  dicuniur  qui  in  pogna  et  certaroine  com 
ivrauno  vium  non  resistentes  pononi.  Nutum  esi 
Theophili  Uaynaodl  opus  De  martyrio  per  pestem  ; 
notae  coiitroversiae  inde  exorta,  dequibus  videri 


et  copia  in  ecclesiis  apud  veteres  mulu  dixl  in  Pra« 
dentianis,  cap.  11. 

N.  31.  Adjurantee.  lu  sanetos  AogosUnos»  lib.  de 
beat.  Vit.,  cap.  12 :  Ex^mare  dknntur^  hoc  eet^  per 
divina  eum  adjurando  expeUere.  Vide  noteu  ed  lib.  vi« 
cap.  19,  num.  55. 

N.  32.  Osfiertt.  Apod  Esdrtm,  H,  xii,  25,  lo  templo 
tmxKcuetadeeportarumei  veetibuiarum  anteportae. 
Hinc<|oa!damaddiuiononnollisexemplaribosl8i(lori. 

N.  t>3.  De  hujusmodi  ordiniboseoelcsiastlcis  egerat 
jam  Isidoros  liu.  ii  de  Offic.  eocles.,  o&de  molu  boc 
transtolit. 

Cap.  xiii.  Nom.  1.  Monaehue.  De  moBaehis  eoroin- 
qoe  diversis  generibos  plura  dt.  iib.  ii  de  Onc.  ec^ 
cles. 

N.  4.  Eremum.  Vulcanius  aniiotavlt  /jmq^v  deeertwr^ 
dici.  Hoc  voloit  Isidonis  dicere»  dum  erenmm  vocal 


•  ■^i 


m 


AB  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  AUEVALI  NOTiE. 


9U 


hoe  est,  ab  limninttm  conspeciu.  A 
Gap.  11?.  Nom.  2.  A  Judwin  ,  etc.  Etiam  a  genlill- 
bus  eontnmeliose  Ghrtstianl  Na%araH  ei  Nazareni 
foeabantur.  Vkle  comment.  ad  vers.  25  hvmn.  5 
feristepb.  Prodentii,  et  ad  vers.  45  bymn.  lO.  Ni 
diiciplinom  Pfatarenam  re$puat, 

N.  5.  A6f«.  Vox  Graeea  ^oCoe  utnimqiie  slgniflcat  et 
cfnnionmn  ei  jr'oriam;etboc  innoerevidetnrlsidorus, 
artkodesMm  esse  dieendnm,  qui  et  recte  sentit^  et  p/o- 
rtoM  vtvti,  boe  est,  ut  credit ,  et  ut  virom  rectae  glo- 
riadeeet. 

N.  7.  Cateehwmenui.  Proprie  est  qni  in  elemeniis 
alieojus  seieniie  iniiruitur ;  ct  boe  sensu  dicitur  au- 
ditar ,  sive  diicipului,  Yerum  bec  omnia  enucleatios 
eiponuntur  lib.  ii  de  OfAc.  ecclesiastic. 

LIBER  OGTAVDS. 
Ckf.  1.  Nfim.  1.  EecUiia.  Agit  de  Ecdesia  Isidorus 
lib.  1  SeoteuL  ,  cap.  16,  obi  Loaisa  molta  notis  illu- 
sirac,  qutt  boe  qooque  periioonl.Videetiamcap.  I  lib. 


N.  7.  Geuistte.  Grialius  edidit  Genisiofi^  et  n.  aea 
Meriitm, 

Gap.  V.  Nom.  i.  Quidam.  flic  index  haereilconim 
reperitur  etiam  seorsum  ab  Etymologiis  in  nonnollis 
Godicibus,  ut  in  Vatic.579i,  nomineepistolttlsidori, 
ui  dixi  cap.  75  prole$;om.  Godicem  coniuli  cum  Edi- 
tione  Breuliana.  Varias  lectiones  ex  decreto  Graiiani 
colleclas  a  Berardo  habes  ibid.  ,  cap.  52.  Indiculum, 
nui  Hieroiiymi  dicitur  ,  de  hsere&ibus  Judaeorum  ,  et 
Ghristianorum,  cujus  inemini  in  Isidorianis,  cap.  86» 
nuni.  t\  et  seqq. ,  simul  cum  quadam  fldei  profes- 
sione,  quae  illi  subjun|^itur  in  Gmlice  2  arcbivii  Vaii 
cant,  ut  dixi  in  Isidorianis,  cap.  i07,  n.  9,  inter  ap- 
|>endices  ioco  decimo  sisiam.  Zaccaria  ,  cujus  noia 
tiones,  ut  dixi,  posl  Etymologiasproducain,  ususcsl 
Godlce  episcopii  Pistorieiisis,  in  quo  exsiai  colleciio 
canonom.  Diversam  serlpturam  hujus  Pistorinnsis 
Godieis  ad  marginemEdiiionisGrialianac,  anuo1755, 
annotavit.    * 

,  ^ ^  ^«^«w  ,^..^^...  ,.«^^ — .^r-  -  •"'•  n     N.  4.  Banlidiani,  De  Ba&ilidianis,  tom.  I  Patrum 

I  deOnic.eeclesiast,RabanasMaunis,deInsiijiut.c!e-^  Aposiolic. ,  pag.  60,  erudiu  est  Hugonis  Menardl 

""        "  onnolaiio  ad  episiolam  Barnab».  £(  ad /br,  aii  Bar- 


ric,  eap.  i  lib.  i,  quaedam  ex  hoc  can.  i  llb.  viiiEtymol 
Sttuiii,  ttt  pleraque  alia  ex  libris  de  Offic.  ecclesiast. 
ejusdem  Isidorl,  tacito  bujus  nomine. 

S.  Yalgau  addit :  Deo  meo  per  Jeeum  Chriitum  pro 
omnHmi^  etc.  In  Evangelio  Lncas  eadem  Vulgata : 
Qui  non  coilipt  muum^  ^per^t.  Et  apud  Matthaeam 
xii,  50:  Qui  non  eonqregat  meacm,  ipargit. 

N.  5.  Et  exetdil.  In  VulgaU  omiiiitur  eonjonctio 
et  ante  exeidit  in  verbis  Proverbiorum. 

Caf.  II.  Num.  2.  Reii^io.  De  elymo  idigionii  alia 
videri  possunt  apod  Gellium,  lib.  iv,  cap.  9.  Ejus  vo- 
caboli  Yim  latins  patere  et  pro  quavis  pieuiis  specio 
erga  pairiam,  parentes,  amicos,  et  alios  adhiberi,  os- 
tendit  Carolos  Friderieos  Walcbius,  in  commenia- 
lione  dereligione  M.  Aurelii  imperaioris,  in  nummis 
tom.  I  Actor.  Soc.  Lai.  lenensis,  pag.  215. 

N.  A.  Fit  illud.  Apud  Grialium  el  alios  Edtlos  erat 
titillud;  reposui  fit  illud.  De  etymo  fidei  vide  not.  ad 


nabas,  Dominut  iuitinuit  pati  pro  animanottra  ,  elc. 

N.  8.  Jfi7/enflrfi,  Zaccana  edere  voJuerat  Milliastm 
pro  Millenarii. 

N.  il,  noL  7ct-Iii//. Locus  Tirtulliani exstat  lib.de 
Praescript.,  cap.  xxx  :  Ubi  tunc  (sic)  Marcion,  Ponti' 
eui  Nauelerui^  Stoicte  itudioiuif  etc. 

N.  22.  Ario/|frti«.  In  concilio  Bracarensi  iii,  nl., 
nr,  anni  675,  noiatur  error  quorumdam  qni  in  sarri- 
ficiii  Domini  relati  iunt  lac  pro  vinOy  pro  viuo  botrum 
offerre;  Euchanifiam  quoque  vino  madidam  pro  coiu- 
plemenlo  commumonii  credunt  populis  porrigendam. 

N.  55.  Montani.  Tom.  i  Patrum  Apostolic.,pag.  1/9. 
MonUnlsiae,  a  MunUno  sic  dicii ,  a  Gotelerio  descri- 
buntur,  qui  verba  indicoll  de  baercsibus  Hieronyiuo 
iributi  de  Montanisiis  valde  corrupta  esse  ait,  ac  nul- 
lo  negolio  sanabilia. 

N.  56.  Ebionitas.  Sen  Ebionaei,  Judaicas  supersii- 


lib.  ▼,  cap.  24,  nuin.  17.  Variae  originationes  federii  C  iiones  secuti,  Hlerosolymam  adorabaiit,  quasi  do< 


exulicantur  lib.  xviii,  cap.  i 

N.  5.  Spei...  quod  iit  pee.  Varro ,  lib.  v  de  Ling. 
Lat.  ,  eap.  7,  f|iem  a  eponte  declinari  posse  poiai. 

N.  5.  PlenUudo  legii.  Verba  PauU  sunt :  Plefdtudo 
ergo  legii  ut  diUctio. 

C&p.  III.  Nom.  2.  Indeergo  he^eM*...voeab....  m* 
dueere.  Senientia  ,  ex  Tertulliano»  cit.  lib.  de  Prae- 
script.  ,'cap.  6,  desumpia,  sed  non  iisdem  omniiio 
veriiis.  In  Kditionibus  correciis  Tertulliani  nunc  iam 
legitur  inducere^  quod  pro  induigere  subrogandum 
Grialliis  adverterat. 

N.  6.  Superititio.  Sententiam  Giceronis  ,  lib.  ii  de 
Nac  deor. ,  siiperafifiosot  dicios  ,  qui  toios  dies  pre* 
cabaiitar,  et  immolabant,  ut  liberi  suisibi  superscf/ei 
essent,  acriter  refellit  Laciamius,  lib.  iv  de  vera  Sa- 
pieniia,  eap.  28,  qui  concludit  eupentitioiOi  vocatos 
qni  parentibus  suts  •tiperili/€i  imagiues  eorum  cele- 
brabantdomiyUiiquam  deos  peiiates.  Qiiod  aitlsido» 
rus,  oiMe  V€/^riim  fannrt  asdscant,  aUudit  ad  versom 
YirgiUi: 

Vana  sapersiitio»  veterumque  ignara  deonim; 
miDi  q«i  deos  veteres  colebant  superstitiosi  non  cen- 
sebantur. 

Cap.  IV.  Nom.  i.  Judtei.  Sanctos  Martinus  Leglo- 
Mnsis,  tom.  I ,  pag.  452  seqq. ,  boc  Isidori  caput 
adveraos  Judaeos  profertet  ampliflcat.  Noiationes 
quan  Zaecaria  in  boe  et  duo  seqq.  capita  paraverat , 
ut  ea  kr  colleclionem  eorum  qui  caialogos  baerese«Q 
eonscripsemnt  insereret,  seorsom  exbibebimus  post 
EtyiDolMdaa.  '  • 

N.  9«  Tronsilores.  Martinus  Legioneuus  pro  troHi" 
Uorea  iitbet  irmisatmlst. 

N.  5  et  4,  nol.  isat«xix.  In  nouGrialiierat  leid. 
ta.  pro  quo  roposoi  ItaieB  xix. 

N.  5.£ssMi.Nomina  bujusmodi  baeretkonim  apod 
Mnrtimim  Logioneiisem  pleromqiie  eorrupu  sunt^ 


mum  Dei,  ut  Judaeiplus  satis  templo  Hierosolyniiuno 
conlidebanl.  Vide  episiolam  Barnabae  cuiu  nota  Go« 
teierii,  tom.  I  cit.,  pag.  48. 

N.  57.  Photiniani.  Pbotinus  e  parva  Galatia,  seu 
Galiograecia  orlus,  Sirmii  ecclesix  praefuil.  Legeu* 
duni  ergo  videtur  Strmii . 

N.  5is.  Hi  offerre  iocrif.  ipern.  Adeo  consUns  sem- 
per  fuit  in  Ecclesia  sententia  sacrificium  pro  defun- 
ciis  esse  offerendum. 

N.  40.  Ego  Dominui»  Verba  Isaias  baec  sunt :  For' 
mani  /ticem,  et  cream  tenebrai  :  fadeni  paeemf  et 
eream  malum  :  Ego  Dominui  fadem  omnia  heec. 

N.  50.  Fecit  Deui.  Locus  Geiiesis  iia  babet  :  Vi- 
ditque  Deui  euneta  quee  fecerat^  et  erant  talde  bona. 
Haec  duo  quo  pacto  inier  secobaereant,  doeet  sanetus 
Julianus  Toleunos,  Ub.  i  ilniikeimeii*in,  ad  interro« 
gat.  7,  al.,  i6. 

N.  52.  Bonoiiad.  Non  placet  conjectura  Grialii,  .il» 
aliquo  forusse  buc  iiiducios  Bonodacoi.  ExsUut  \n 
J)  omnilms  antiquissimis  memliranis,  et  bujus  baeresis 
in  Hispania  non  ignolae  memlnit  quoque  isidorus,  de 
Vir.  illusir.  cap.  55,  ubi  iibrum  responsionum  Ju- 
itinianif  de  Hiipania  Eceleiim  Valenihuf  epiicopi,  de* 
scribeiis  ait  :  Seeunda  (responsio)  eet  eontra  Bono- 
iianoit  qui  Chriitum  adoptivum  Filium^  et  non  pro* 
prium  dicunt.  Aa  aolem  Bono&iaGis,  aul  Bonosianis, 
pneiniueiidi  sint  Gircuuiceliiones  noo  liquei;  for- 
Usse  euim  Bonosiani  eliam  eranl  de  grege  Dona- 
tistaruin,  uti  GlrcumeeUiones.  Auciur  vero  baercsis 
Bonosos  foit  episcopus  Sardicensis  :  de  quo  vido  Ba« 
*  roniuni  ad  ann.  589,  Dum.  72,  cum  nou  Pagii. 

N.  55.  Quoi  Co/opj/as.  In  not.  Grialii  erat  :  Sei 
cum  cotopitai. 

N.  55.  Luciferiani.  Gontra  LuciferiaDOS  disseril 
sanctus  Mariinus  L.egionensis,  tom.  1,  p.  576,  eot 
Isidori  verbis  deseribeos,  ubi  pro  Sgrmiw  ofmcopt 
recie  ad  inargiuom  correcttttn  esi  Sardini<ff  eiriteopo. 


915 


AD  &  ISIDORI  ETTMOLOG.  ARBVALI  NOTJB. 


m 


8ed  ex  Martino  ipso  IsMlonis  corrigi  poierii ;  ita  eiiiiD  A 
habet  Martinus,  in  caihotieam  eccUnam  redire  dei4^ 

CnL  in  Isidori  impressia,  et  nias,  omnino  omii- 
fnerat  eccleniam.  tuciferi  Galaritani  opera 
omnla  prodiernnt  Yenetiis  1778,  curantibus  Golelis^ 

II.  Bo.  Nupiiarum.  Malim  Huplamm;  inslituitur 
enim  eomparatio  inler  nuptat  et  air^inesy  sicut  intar 
ab$iinentei  et  epulantei» 

N.  62.  Jura  divina,  qui.  Phrasia  a  boiiia  anctoribos 
iiohnanquam  adhibila  pro  fura  fJei,  qui.  lisdero  fere 
Terbia  Isidorus  Nyctages  dfescribit  lib.  i  Offic,  cap. 
92,  in  fine. 

n.  64.  Neiloriani.  Alvarus  Cordubensis,  fnqiist. 
ad  Joatmem  Hispalensem,  tom.  II  Hisp,  sacr., 
pag.  127,  h^c  yerba  exciiai :  Neetoriani^  m  ait  no« 
$ter  (sic)  lumen  i«fdor«i,  a  Nestario^  fiic.  Legit  /ro- 
mini$  a$$eruit^  et  Chri$tum  Verbo,  et  ftlterum  Dd^ 
oinissis  tantummodo^  et  in,  et  /S/tum. 

N.  68.  Die$  jndieii,  Yerba  Yulgatac :  Die$  #ni>  ul- 
tioni$  in  eorde  meo. 

Cap.  ?i.  Num.  I.  Phito$ophi.  De  philosophorum 
sectid  videndus  cum  priuiis  Jacobns  BruclLerus  in 
llistoria  crilica  pbilosopliiae  a  luundi  incuiiabulis  ad 
nusiram  usque  xiatem  deducla,  Lipsis  1742. 

N.  22.  Ht  philo$ophorum  errore$.  Religio  mihi  ait 
iion  scripiuram  TertuUiaoi  cum  Chaeone  resiituere  : 
•  adeo  clara  sunt  TertuIU^mi  verba  c.  7  lihri  de  Prae^ 
8cri|ition.  Inde  CBone$,  et  formee  ne$eioqu<Bt  et  trinita§ 
honmie  apud  Vaienlinum  :  l*/ii/ontctt«  fuerat,  lude 
Marcionie  Deu$  meUor  de  tranquiUitate  :  a  Stoide  ve^ 
neral.  Et  ul  animainterire  dieatur^  ab  Epicureie  obier- 
vaiur^  etc.  Arii  nomen  ab  ali^uo  imperiio  inirusum 
fuitapud  Isidorum;  quod  frimloi  homim$  quid  esset 
igiioraret.  In  Isidori  ezemplaribus  ezcusia  et  mss.  iia 
legitur  :  Inde  al&w^  ei  formce  neeeio  quas :  inde  apud 
Arium  lniii/ai»0mtitM,ef  apu4  Valentinum^  Piatontcue 
furor,  Quod  mutare  noiuit  Grialius ,  quantumvis  »i 
Ghacone  admonitus.  De  trinitate ,  quam  Valeniinus 
liiigebaty  hominii  materialu ,  ammaiie ,  et  $pirituali$ 


N.  7.  Duo  euntautem  §enera  emme,  Jmk  6tr.  Voe- 
slos,  lib.  111,  cap.  9  Inatttut.  poetic.  bletor  aotjr»  in 
maledicendo  pncivitse  coinoMliam  veleroni;  eod  n4»n 
probat  qnod  Isidoros  duo  genera  comicorva,  muuii 
fetua,  alterum  aaiyricoruu)  diviseril,  oi  qaod  diio- 
rlt,  Plautum,  Aitium  sive  Accium,  nl  Terenliuui, 
TOterero  comqsdiam  scripftiase.  Gerie  apml  alios  haec* 
disiinciio  uon  reperitur,  neqii^  saiyrioi  ipter  oomjeos 
referunlur.  VeUis  comoedi^  fuit ,  qua  iiiord»cibu#  - 
diciis  a|)und:ibat  magna  cufp  liberiato  :  ^coessii 
nova  coinoedia,  qiisB  plus  .irlis  et  elegantia^  habebal; 
qno  iu  genere  Plautuaet  TereiitiMn  A^oerunt;  al- 
que  boc  simsi^  vjeterem  coinoe^Uiii  acrip&isae  aeo 
suni  dicendi.  Accius  iragiBdiarum  scriplor  fpit. 

N.  8.  Saturici  autem  dict.  fh  saiyra,  ejusque  oly-r 
mo  et  sigiiiucatii ,  dixi  ad  lib.  vcap.  16.  Legeiidum 
videtur  quce  per  mnoiemiam  diennt. 

C4P.  VIII.  Nnin.  U  SihnH^ »  eto.  Adieif  qm.  ad 
Patres  Apostolic,  tom.  I,  pag«  7S. 
n  N.  4.  Quf^ta  Cimnum.  Josepb  laiMie,  10  «oi.  od 
^  Lactamiuin,  lib*  u  cap.  S,  observal  kidorutn  ocouia 
h»c  miituatiim  viiieri  ez  Lactantio ,  sed  apud  La- 
elantium  in  dipodeciai  yaticiinis  •  ol  in  aliis  oninibns 
'Mss.,  el  Ediiis  legi  Quartan^  P^tntran^  in  italiu^  quse 
»b  IsiiJoro  dJcjlur  jCtni/ncrto.  L#Ctai|tifM,  poai  Sibyl- 
)ain  CifDiacam  in  Itali^  nominat  aliam  Cuinaiiam,  a 
Cuma  loiii« ,  u^  \^s  opjnatur.  Cimtnerii  populi 
Iiaii.K  inter  Baias  et  Cumas  eoilacsMtor.  I^oiiiit  ergo 
h¥c  quoque  Sibylla  9  Laciantio  Cuni^  Uici,  et  iii- 
versa  e^se  ab  alia  Cumana,  m  Cumis  iu  iHMoinata.  Isi« 
dorua  quidein  Sibyllafi  Cimpiefiam  ,  et  CimMfi^oi , 
uiiain  ab  aiiera  noo  longe  io  Itiilia  sutuil. 

N.  5.  A  civitate  Cumi$,  Ii|  ponnuliis  osempUrihus 
inveiiio  in  dvitate  Cutnas ;  iiec  displicet  ^a  leoiio ; 
nam  noiijina  uri^ium  aliquaodo  indoclioobijia  eouii* 
^iabanlur  per  quartum,  aut  seiium  caaum-  Vide  not. 
ad  t^rudentiana,  cap.  S4,  niini.  2!i  ,  et  BoehariUiU 
Cban.  Ub.  1,  c|ip.  25. 

Cap*  iz.  N.  5.  L^cao.  Lycapiii  mons  M  in  Arcaditi, 


consuli  potefit  Iremeus  lib.  i  advors.  Iisres.  cap.  1.  Q  jovi,  et  Pani,  seu  Fauoo  saqBf.  Iiide  i^yfiivue  dem 


N.  23.  Epicurui  obeervatur.  Meiius  bic  quoqiie  es< 
aet  ez  Tenulliano  ah  Epieureie  ob$ervatur  :  ei  mos 
et  ubi  atiquid  de  igneo  Deo  allegatur :  tum  ^mdem 
materim...  nolutantur.  Yeruni  tolerari  utcunque  pos- 
sunt  ea  qu«  in  exemphribua  Isidori  exsiant.  Reati* 
lutio  carnie ,  a  Terlulliano  pro  resurrectioue  carnta 
adhtbelur. 

Cap.  VII.  Num.  %,  Igitur  uf  templn.  Quod  poesia 
Idololairiam  aiixerii,  evincit  etiam  Prudentius  lib.  11 
couirt  Syuimaeb.,  vers.  45  seqq. 

fiic  uuom  aecUntur  itor^  el  Uaaia  rerum 
SomDia  concipiunt  et  Uomerus,  et  acer  Apeiles, 
Et  Numa,  cogpaiamque  milum,  pignieDU,  camcBO», 
Idolii,  convaiuit  CalloQdi  Uina  poiesus. 

Confer  oomment,  in  Prudeniium,  ei  noi.  in  Sedalium 
lib.  iCarm.  pnsobal.,  v.  S80,  01  iitrrt  eap.  41  hujua 
libri,  nnm.  3  et  num.  29. 

N.  5t  Va4ee.  Oe  vatie  oiiginalinno  vlde  noi.  ad  lib. 
vii,  cap.  12,  iium.  15,  Apud  Grlalium  erat  antiquie 
oullo  aonan  pro  oiKifiii.  In  oliia  fizeusis  onli^iiit  pro 
mneire  p^uentihue.  Do  dimme  *  Uiapouice  adivinoe , 
llerum»  oap.  9. 

N.  4.  X^e,  Unde  dieta,  expositum  llb.  iii ,  eap* 
S2,  nom.  5.  Ob  lyricam  pooaln  Pnideniiua  in  vorai- 
biia  bibliotbecfls  laiilori  dleiuur : 

GarmhiibOB  Tarils  oohfflsflle  satia, 
et  in  eplgrammate  et  Godice  Valfc.  Alexandr.  321 , 
cap.  28,  prolegoin.  ad  Prudeniiura,  hum.  245,  ejus 
liber  PeriBtephanun  sic  describilur  : 

Finalis  vario  muaa  caoqre  boat. 
I{a  nunc  qiiidem  videtor,  qu^mvis  in  nola  a  asserue- 
riro  tunc  dittochaeoin  finali  mu$a ,  et  vorto  catiora 
indioari» 

N.  6.  Comtd...  a  eomaiiatiana.  Festus  coinniossa- 
Uonem  quoqoe,  sifo  commissaiionem  a  vicia,  quos 
Brseci  xo;^  dicunt^  deriyai^ 


dictiis  et  Jupiier,  ei  Pan.  Apod  V^l.  FlacpuMlt  lib.  vi, 
yers.  h^.  Lgemui  deu$  esiV^in,  Vfi  F^aqnns* 
N.  11*  Ad  quoi  $u$citand,  Crielius  10  leYiii  ieiicitan* 

(fps  M^  not.  «fisd/oiidosi  quQdt  ut  poio»  vel  prse- 
erre,  vel  uiiice  scribere  voluil,  quanquam  iiuiii. 
^eq.  occfirrit  adhibita  $anguin$  inferoi  eeifcitqri. 

N.  13.  A  Penii  a/ia/tifiiYarr^  dicit  dit^nationie^  oie. 
Crialius,  ut  ez  nota  iiquet,  edere  folfiit  a  Pertii 
qllatum  Varro  dipit.  Divinationii  quattiar  ei%e  genera^ 
ferram^  ele.«  ut  subaudiaiur  comtat.  Sed  ro  vora  lo« 
cuin  in  lextu  reliquit,  ut  iti  aliis  fixcqsia :  4  Per$ii 
tUcitur  atlatum»  Varro  didt  diMnoltoilif  q^atuor  epse 
generOf  etp.  Ita  certe  lego  in  dudbus  exeniplarihuti 
pdiiionis  refias  matritensis,  oeque  orror  corriHcius 
e>t  in  recenti  ^^ditione  matritensi.  In  nota  Crialii  esi 
fertur  pro  dieitur^  ut  in  lexiu  ei  aliis  editis  legiiur. 
Verba  Augusiini  suut :  Quod  genui  divinationie  farra 
a  Per$i$  diiit  illatum;  ez  quo  rortasse  praasiiierit 

H  apud  Isidorum  quoque  roRoncre  i7/aium  pro  aliatum. 

^  Po^t  genera  adaidi  constai  parenthesi  inclusQmi  pl 
serisus  legeuti  obvius  sii ;  ita  eiiim  Crialius  facere 
solet,  eum  l!«Morus  per  InnHita  verba  loquiiur, 
in  mas»  saltem  ozempiaribus  quoi  ad  noa  porvone- 
runt. 

M.  U.  Oiftiii.  Cieero,  de  Fato,  cap.  %t  FalH  aptrat 
Chald(B0iy  cmteroeque  divinoi. 

N.  16.  Arioii.  Mulii  scribuni  hariolui  oiim  oapira* 
tione,  et  ab  aniiquo  fariolui^  quod  a  fiirirol*  klodu* 
ouni.  Isidorits  fonasso  respexit  ad  TeriuiUaDHro, 
eap,  23  Apologet. :  Praducalur  atiquii  am  m  foi  dt 
Deo  pati  exi$timantur,  qui  arit  inhalantee  niiliieii  4a 
nidmra  coucipiuHt.  OpsideriiM  llor»liloa«  coflliimtil.  in 
Teriuliian.,  Isidorum  cum  Terlolliooo  oomponil» 

N.  17.  Aruepiee$.  Aru$pmp  dicias  eai,  ut  oonpolii 
volunt,  ab  ara^  ut  alii,  ob  ttumga^  qMm  ea^  booli?  in 
hara  meitnia.  Mib^  originaUo  upinioMl  iilorilm  lave! 
qui  eiwn  |«|Hralioq0  aofibuul  A«riil||Mi 


M7  AD  S.  I6ID0R1  ETYMOLOG.  ARSyAU  NOTjE.  918 

Meetai  shre  feidorus,  sive  aliu9«  qui  ab  kmt  de^  A  ms  in  Mauk.  v.  97,  adTertit  lenge  aecersitam  et  fal- 

™J'  ^       ^   •  .....  sam  originem  nominisel^nicommaBraiiOfteaflbrrf : 

W.  Conglemtio  propne  dicitur  conopoaitio  side-     »-'    -    '— 
run^,  et  aifccrio  qusdam  coeli    iode  ad  rea  fariaa 
lillecla. 

1^,^.  tntetfi^amiur.  Terlullianua  lib.  cit.  in 
not.  GrlAn^  c:^p.  d,  babet  interpreteiur ;  aed  fortaase 


IsidoHisD^dtaVit  Iti  ifiterpretaretur. 

N.  28.  ^ortitegi  nonien  quodlibei  sortium  genus 
tomilectilulr ;  sedlsldorUs eoSpraecipue  ▼idelur  no- 
tare  volnisse  qui  inter  Chrisiianos  supersliiionibus 
sorliait)  operam  dabant.  Sortes  sanctorum  crediderim 
esse  librunt  IhscHptum  ,  Sories  avottolorum^  qui 
apocrypiiQs  declaraiur  In  Gelasiano  decrelo  de  iibriR 
recipirndis  et  non  reciplendis,  de  quo  Fabriciua  in 
Cod.  Pseudepigr  iph. 

N.  29.  Sali$atore$,  Marcetlus  Emplricus»  cap.  21 : 
T^vrdii  pn2<tts,  $ive  iaiitatio.  Tobias  Gutberlethus,  de 
Sallis,  cap.  2,  ex  hoc  Isidori  loco  corrigendiim  ait 


Ethnici,  ait  Bruno,  me  dicapur  ab  EnHA,  slva,  quod 
magi$  videtvr,  dieanfr  «  vaUe  iiifioiv,  a  qka  didkMr 
GBOENNA,  hypocritoM  et  peceatoru  mguilicai^. 

N.  2.  Acce$seruni  poelflp.  Poetas  ad  tdoloram  eul« 
tum  ampliflcandum  pluriroum  rontulisse  obaervavi 
ad  cap.  7,  num.  2,  hujus  libri.  De  idololatrie  ori- 
gine  plurimos  scripsisse  conaut,  Ger.  ioannem  ¥o6- 
sium,  Bamerium,  Pluciiium,  Poupartum,  Eliam 
Amaiuffl,  Calmeiuro,  ^etc.  Adiaia  Fabricii  fiibliogra- 
phiatii,  cap.  8. 

N.  5.  /n  codum  reeepU$.  Havercampus,  coinmam. 
in  Apologei.  TerluUisni,  eap.  25,  in  Ediiionibus  an- 
tiquis  Isidori  legebat  in  ccetum  receptce,  et  $e  terri$  ; 
restiiuebat  vero  receptorumf  eisatn  teriie.  Hoc  po- 
stremum  in  plerisque  Editionibus  nuncezaiat.  Pro 
receptorum  bene  esi  recefHie,  ut  Grialius  edidii.  Nunc- 
Iterus,  in  nol.  ad  lib.  i,  cap.  1,  Mythoiog.  Fulgenlii, 


iipuil  Augustinum,  de  Nalura  dnemoniim,  SaHtoree  p  legebat  $e  dwmanee  coiendi,  ei  emendabat  eolendoe^ 


rooift  shnt,  etc.|  ac  reponenduro  Sali$atore$,  Becma- 
Aus,  pag.  ^14,  non  improbat,  ut  videtur,  $alitore$  a 
salitttm^  sil/fo;  a  quo  etiam  est  $ati$o^  aut  sali$$Oj  et 
•nHsAltH*,  sed  $ah$$ator,  In  auclario  Ducangii  men- 
tio  fit  fofftaloriim  et  tsidoro,  ex  Augustino,  lib.  u  de 
iKictr.  Chlrtsl.,  ei  et  Joanne  Sarisberiensi,  lib.  a 
Policral.,  c.  12. 

N.  50.  Sive  fn  e/iaraet^6tfs.  Ad  characteres  re- 
fiiro  phylacterla,  dk  qhlbus  dlki  tn  append.  5  ad 
Stdttlium,  ad  vefba  dccretl  Gelasiani,  n.  S5 :  PAy- 
lacieria  dmnitt,  etd. 

N.  54.  Es  ori$.  Prd  ex  orU  legendum  puto  ex- 
errens.  Ea  qu^  sequniltur  conjecturam  confirmant. 
De  hac  Tagctis  fabuU  videndt  Ovidius»  lib.  xv  Me- 
tam.,  vers.  553aeqq.;Lucanus,  lib.  i,  vera.  657; 
praeter  Cieeronem,  de  Divinat.,  lib.  ii,  cap.  23,  et 
Columellain,  lib.  i,  vers.  54S.  Martiartus  Gap:lla, 
lib.  it  post  med. :  Tages  $utci$  emieuit^  et  ritufn  </a- 
iim  geHti$s  eypnumqve   mon$tra$it,  Confer  notam 


quod  Grialius  quoque  occupaverai.  Plura  ibi  Mune- 
kerus  deorigioe  idulorum  ex.Minutio,  LacUulio  et 
allis. 

N.  9.  Cecrop$,  Aito  Vercellenais,  comment.  n 
Episi.  I  ad  Cor.,  tom.  I  oparum,  pag.  480  :  Apud 
Gr<Bco$  Ceerops  dicitur  imaginem  primum  (forte  prt- 
mu$)  feei$se,  ara$  adifica$se^  viciimamque  obiuii$$4, 
atque  multa  aiia  peregisse  auce  nunqnam  visa,  n»n- 
quam  audita  eraut  in  Gracta.  Sedulius,  Ub.  i  carm. 
puschal.,  vers  40  t 

Aittica  Cecropii  serplt  doctrina  venenl. 

Laclantlusvero,  lib.  r,  cap.  22,  asserit  Melis8um,qui 
rei  Ailt  antiqulssimus  Cretensium,  pater  Mellssae  et 
Amaltbe»,  primum  diis  sacrificasse,  ac  rltns  sacro- 
rnmque  pompas  invexisse.  In  not.  ad  Attonem  Me- 
lissa  rex  Cretensium  dicitnr. 
N.  II.  Idotoiatria.  Apud  Gna.iUin  et  allos  Ex- 


Muiiekeri  ad  Fulgenilura,  Expoa.  sermon.  antiq.,<;^«»  reperio  irfo/««na ;  quse  scribendi  ratlo  commu 


vertK»  Manutee  fn^rfes,  ubi  actuin  agU,  dum  locum 
Isidori  a  Grlillo  jam  emendatum  restituere  iaborat, 
arttfm  pro  milem,  ei  Tage^  pro  Stagee. 

Cafv  X.  Num.  !•  Pagani  dicti.  Notanda  est  Isonia 
glosaa  ad  PifudentiunH  hjmn.  10  Peristepb.,  vers. 

Non  erobeadfl,  stnlte,  pago  dedite? 

ait  Ise  :  paao.  vieo,  nt  paganiemo.  Pagi^  ut  Iridonu 
dicii  (lib»  XV  fitymol.,  cap.  2),  innl  apta  ledt/idtt  loca 
inttr  uifr9$  ksitstmttHus.  Unde  pago  DBOiTe,  $ine  ur* 
bium  di$civlimi.  Vittu  (forte  vel)  pagb  gnjece  villa  ; 
Mda  viLLARea  raoAHOit,  quaei  a  civitate  Dei  remotoe, 
diiimub.  Conaule  eommeutarlum  ineum  ad  eum  io- 
cuHi,  el  tiloaaariuffl  Uidori  cora  not.,  ad  verb.  Pagce^ 
memoiim  stna  idaUe.  loaii.  Franeiseus  Masden,  eru- 
diiisaimua  biatorieus,  in  Dert  nsione  Actorum  sancti 
Iviuigdii  Ascoli«  17^4,  Islduro  noatro  imputat  quod 


nis  est  in  membranjsveteribus,  eUnui  aniiquis.  Re- 
atiluo  idololatriu;  ita  enim  scripsisae  Isidorum  censeo. 
N.  15.  Formulam  facit.  Hoc  est,  imagunculam.  Ei, 
ut  ego  quidem  puto,  initio  sirnulacra  deorum  vere 
idola  erant,  sive  tma|^«iini/(v  et  formultt.  Etiam  nuuc 
pars  roaxima  eorum  quae  restant  in  minori  forma 
expressa  sunt.  Becmanus  autem  comra  haec  Isidori, 
seu  Tertulliani  potius,  verba  couteudit,  pag.  1136, 
idotnm  non  esse  vocem  diminutlvam,  sed  recta  fluere 
ab  ftSojxac. 

N.  17.  Princeps  diabo»u$  est.  Plerique  promiscue 
daemonem  pro  diabolo  accipiunl ;  sed  diaholus  pro- 
prium  cogiiomen  esi  principis  daeinonum.  Vide  inter- 
pretes  sacrae  Sci ipturr,  Maldonaium,  el  alios. 

N.  18.  Diabol.  /f  e/^ratc.  liidicula  est  etymologia  a 
quibusdam  iiiveiiia.  quod  diabolu$  dicius  sit,  quasi  a 
duobus  bolis.  h\  Vulgata  legiiur  ante  conspectum  Dei, 

N.  19.  Satana$,  etc.  De  liis  confer  not.  ad  Paires 


etyuion  fM^ontfriim  ila  explicet,  ut  pa^aiitfs  dictos' as-  ..  Apost.,  tom.  I,  pag.  56,  col.  1. 

serai,  quia  |iost  pacem  Ecclesi;u  a  Constantino  red-  ^     N.  20.  Antichristus.  De  Aiitichristo  curiosa  quae- 


dilam  major  in  pagis  quam  in  urbibus  fuerit  Idotola 
trurum  numerus.  Ita  quidem  multi  sentluiit;  sed 
bitlortis  ex  pagis  Atheniensibus  vocem  paganorum 
deduoit;  quflB  oriainaiio  non  ita  apud  aiioa  obvia  eat. 
Ciiina  Bedulioadopiatam  fuisse  oaiendi  lib.  i  Carm. 
pasciMliSf  vera.  280.  Confer  eiiam  nol.  ad  vers.  42 ; 
Ar/iemn  uetdeirem  tinquite  pagi^  ubi  similes  vernus 
Iscani  ailegavi.  Grialiua  etyniologiam  Festi  yraiinri^ 
i\m-4  Hon  auendil  is:doro  aenuonem  esse  de  |»Bgaiiis 
quoi^^nua  liase  voa  pro  idololalrii  suiiiitur. 

M.  2.  Gentitee.  Centee  el  gentitee  a  iud^fiis  dice- 
bjiiiur,  qui  eoruni  religionem  iion  teuebant.  Huiio 
luoreiii  secuti  Christiaiil,  geutee  et  gentHe$  eos  Toca- 
fuiii  qui  neque  Judtti  eraul,  iieque  lidem  Chrislia- 
iiaiii  susceperanl.  Unde  Aniuliii  et  alioruin  libri 
adoer$u$  geniee. 

9.  Laiertts,  io  not,  ad  eomment.  Brum)nja  Aaten- 


dam  legere  iicet  apud  sancium  Martlnuro  Legiuiieii- 
Beui,  tom.  IV,  pag.  578  et  seq.,  ex  tibrd  de  Viu  Au- 
llchristi,  qui  Adsonis  nionasterii  Derbensis  abbatis 
credjtur,  sed  Aogustini,  Alcuini  ei  Habani  uominO 
circumfertur. 

N.  21.  Antichrisius  Ghristum  sementietur,quia 
nieii  Christi  usurpabit.  Laclantius,  lib.  vit,  cap.  19  : 
Hic  e$t  autem  qui  appellatur  Antichristue ;  sed  se  ip$e 
Chri$tum  mentietur^  et  conira  verum  dimicablt.  Vidd 
Prudeutiuui,  hymn.  6  Catiiem.  vers.  110,  cum  com« 
meiit. 

N.  22.  iVam  et  temptum,  etc.  H:ec  f^ilt  Alamberlil 
dementi:)  (sic  enim  ipse  eaui  in  episiola  180  et  185 
loio.  ILIY  operum  posihum.  regis  Boruasorum  Fede- 
rici  II  appelliibai),  ut  tempium  liierosolyinlianum 
ludicorum  rcpnraH  maxiiiioppre  cuperet,  et  per 
Pedericmu  Borussiae  regem  tentaret ;  ita  vaticiniuni 


919 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  AR£?AU  NOTiE. 


m 


mfer  GlirlAlianos  celeberrinium  ralsilatis  convincere  A 

cooabatur. 

N.  25.  Bel.  De  etymologia  el  aignificalione  Idoli 
liujuii  Bel^  aulB0/i,  mulla  Becmaous  pag.  284. 

N.  24.  Idohm  fuil  Moab.  Grialiiis  in  nota  edidit 
idolum  fuH  Moabiiarum;  reposui  Moab  ;  ita  enim  ille 
et  alii  io  textu  referunt.  Hisloria  Priapi  aliter  narra- 
tur  a  Prudeniio,  lib.  i  conlra  Syminacli.,  vers.  1()2 
seqq.  Consulendus  Caimeius,  in  disserimione  iibro 
Numerorum  praefixa,  et  in  Diclion.  biliL,  Seldoiius» 
de  Diis  Syris,  interpreies  in  libr.  Numerorum,  elc. 

N.  26.  Beelzebub,  Joaniies  Drusius,  lib.  i  Prof^le- 
rilor.,  BeelzebulSLiiidxiis  scribi  ai(  in  opprobrium  et 
igiiominiain  idoii,  quasi  dominus  stercoreus  sii.  Bec« 
manus,  pag.  708,  verb.  Blusca,  retinct  Beelsebul^ 
quod  est  dominus,  aut  princeps  muscarum,  Addit,  ex 
Nazianzeno,  Snianain  in  figura  inusc:e  apparuisse. 
Sicut  iiodiequBt  pergit,  eadem  specie  videri  diciiur  in 
vitrisy  aut  erysiallis.  Sed  et  colebatnr  olim  in  geniili' 
tate  in  hunc  finem,  ut  muscas  pelleret  infestast  Cujus  » 
rei  dedit  specimen^  quod  in  tempio  suo  muscam  nuHam 
superesse  fecerit.  Sicut  kodieque  in  Venetiano  palaiio 
nuUa  esse  dicilur^  et  in  Toletano  unica,  Quod  si  certa 
c  t'  ea  fama^  omnino  statuimus  idoium  aliquod  sub 
palaiii  limine  fuisse  condiium.  Eam  fainam  incertain 
oiiininoque  fnlsam  puto.  Plura  de  Beeizebub  San- 
ctius,  conmient.  in  IV  Reg.,  i,  5,  et  Caliueius  in  Di- 
ction.  bii>l. 

N.  28.  Leviath,  Necessarla  puto  interrog:itionis 
puncta,  !|uae  iii  Eicusis  deeraiit.  Leoiathan  signilicare 
Uebraice  societatem  eorum  ostendil  Corderius,  coin- 
inent.  in  Job  ii,  8.  Qui  parati  sunt  suseitare  Leviathan ; 
pro  quo  Theodoliou  verlil,  draconem^  alii  maqnum 
cetum.  Secundum  liiteram  pro  diabolo  eo  \oco  Levia^ 
than  accipi  existimai  Corderius,  qui  de  sensu  iro- 
pologico  ex  Gregorio  Magno  aiiisque  Patribus  piura 
addit. 

N.  29.  Sed  hoe  a  poetis.  De  poetis,  cultus  deo- 
rum  ampiiftcatoribus,  dictum  supra,  cap.  7  hujus  li- 
bri,  nuin.  2.  C 

N.  30.  Hmic  Latini  a  satu.  Macrobius,  lib.  i  Sa- 
turnal.»  cap.  10  :  Saturnnmque  a  satu  dictum,  eic. 
Cicero,  lib.  iii  de  Natur.  deor.,  cap.  2i  :  Saturnus  est 
appelialue,  quod  saturetur  annis.  Utraque  notatio  iio- 
ininis  quaniitati  primae  Yocalis,  quae  in  $a(ttrnti< 
longa  est,  repugnat.  Aiii  ad  Uebraea,  aut  ad  Graeca 
confugiunt,  ut  originem  vocis  quoeraiit. 

N.  52.  Falcem  tenet.  De  faice  Saturni  Macrobius, 
lib.  1  SaturnaL,  cap.  8. 

N.  55.  1n  aliquibus  ctvir.,  etc.  Hercules  in  iiiorem 
invexit  ut  pro  bumana  bosiia  sacra  de  frugibus  Sa- 
turno  fierent,  et  triginta  staiuae  ad  bomiaum  simili- 
tudinem  effict»  projicerentnr  in  Tiberim.  Vidc  Ovi- 
dium,  lib.  vFaslor.,  vers.  621. 

N.  54.  Jovis.  In  nominativo,  ut  n.  1  elalibi  apud 
Isidorum  et  alios.  Proestare  pro  juvare  ab  Isidoii 
aeqiialiljus  saepe  osurpatur. 

N.  57.  Ad  quatuor  mundi  partes.  Qualuor  mundi 
partes   olim  solum  iiitelligebaiilur,  oriens,  occidenSf  t\ 
meridies^  seplentrio. 

N.  ^.  Neptunum.  Cicero,  lib.  ii,  cap.  20,  et 
lib.  111,  cap.  25,  de  Nalura  deorum,  bieptuHum 
a  nando  deducit;  alii  alio  modo.  Et  apnd  Ciceroiiem 
quidem  nonnulli  legunl  a  nubendo  pro  a  uando ,  ut 
consentiatVarroni,  qiiilib.  iv,  deLing.  Lal.,  AVptu- 
num  vocatum  ail  quod  terras  dbnubat^  a  nuptu.id  est^ 
opertione,  Ex  quo  foriasse  iii  Isidoro  legendum  quasi 
nube  tegens, 

N.  59.  Vtt/camim.  Scribitur  eiiam  Volcanus;  qiiem 
Varro,  lib.  iv  de  Ling.  Lai.,  cnp.  10,  iia  diclum  ait 
ab  igms  majore  vt«  aevioientia.  Vossius  et  alii  deriranl 
a  7uMcain,quifuitmalIeator,eic.  Ex  Genes.iv,  2S. 

N.  41.  Ciaudui^  etc.  Hinc  CatuIIus  tardipedem 
deum  vocat  Vulcanum ,  serm.  56. 

N.  42.  Piuton  Latine  Diespiier.  Isaeus,  in  not.  ad 
Lactantiuj),  lib.  i,  cap.  i5,  conjicit  legendum  apud 
Lactaniium  Pluio  Latine  est  Dis  paterf  nou  Diespiter; 


ac  saam  conjectoram  ex  hoc  Isidori  loco  astruit. 
Oporteret  Igitiir  apud  Isidoram  restiiuere  Laiine  Du 
pater,  vei  Ditis  pater.  Cerle  Diespiler  proprium  Jovis 
nomen  esL  Piuton  magis  usitatam  est  quam  Plute. 

N.  44.  A  monte  India,  Montem  Indias  in  quo  nu- 
triius  Liber  diciiur  alii  vocant  Jfeftim.  Prozima  eral 
Nysa  civitas.  De  hls  conferendi  Meia,  PliDius,  Justi- 
nus,  Curtios  et  allL 

N.  45.  Nam  ideo  Mercuriui.  Apud  Arnobium,  lib. 
iit,  pag.  118,  Mercurius  dicius  est  quasi  medicurrius^ 
ob  eam  raiionem  quam  Isidorus  innuit,  quia  sermo 
inier  homines  medius  currit^  et  reciprocatur.  Aiii 
Mercurium  a  merdbus  appellatum  malunt. 

N.  47.  Venena.  Putabam  legeiidum  6e//a,  non  ve- 
nena ,  ex  ratione  (luae  subjungiiur,  et  ex  ipsa  fabula, 
quam  Hygiiius ,  lib.  ii  Astron.  cap.  7»  sic  refert : 
Cum  proficisceretnr  in  Arcadiam,  ei  vidistei  duos  dreh 
cones  inier  se  conjuncto  corpore  aiium  appelere^  ui 
qui  dimacire  inter  se  viderentur^  virguiam  inter  lUnciH' 
que  subjecil ,  itaque  disce^serunt.  Quo  facto  eam  vir^ 
guiam  pacis  cauta  dixit  esse  constitutanu  Vide  Passe- 
rium,  loni.  II,  Thes.  gemmar.  astrif.,  pag.  55,  seq. 
Kxstat  in  museo  Borgiano  Velitris  caduceum  ex  aere 
in  agro  Tareiitino ,  anno  1795 ,  repertum ,  nuper 
aeri  incisum,  in  quo  duo  serpeotes  inter  se  impliciti 
capila  arielina  praeferunt. 

N.  48.  Pax  per  caduceaiores  fiebat.  Iiide  factuin  ut 
iii  nummis  etiam  numina  oiuuia  qiiai  pacem  alTerre  pu- 
iaiitiircaduceunimanupraeferatit,  ui  felicitas,  feliciiat 
smcuii,  Sacuium  frugiferum,  Mars  pacifer^  et  alia,  qa» 
Walchius,  iu  commeiitatioce  de  Religione  M.  Aurelii 
irnperatoris,  in  nummis  tom.  1.  Actor.  Soc.  LaL 
leneiis.,  recensei. 

N.  49.  Trismeg.  Plures  Mercurii  olim  distii^oe- 
baninr,  quorum  unosex  Nilo  dicitur  natua^  qui  poiefH 
tissiiuus  rex  est  habiius,sapientisslmus  pbilosophus  et 
summussacerdos;undeetTrisinegistusestnuDCU|iatus. 
Omnia  autem  gesta  alercurioruju  fere  uai  Mercurio  liiio 
Maiaeiribuisoleni.i£gypiiisuumMercurium,slvcTris- 
megisluin  Anubin  vocarunt,  el  capite  caninofinxeruut. 
Anubis  enim  seniione  yEgvpliaco  eanem  siguiiical. 
Unde  iatrator  Anubis  apud  Virgilium,  et  alios  poetas. 
Cur  autem  ili)gyptii  canem  coluerint  non  uua  ratio 
ab  omnibus  traditur.  Videri  possunt  WalcbiuSy  loc. 
cit.,  et  Octavius  Rossius,  Memor.  Bresc.  pag.  255, 
seq. 

N.  50.  Ut  sit  Mars  maris  ars,  Alii  mas  a  Marte 
facium  putant,  Mars  vero  a  Graeeo  *A/>qf. 

N.  52.  Apud  Tfiracas.  Vulcanius  edidit  afnsd  Grh* 
cos'  pro  apud  Thracgs,  et  ad  marginem  nouvit  ea 
vcrba,  apud  Grwcos^  supervacaa  videri* 

N.  55.  Jpsum  Titan.  Melius  esset  ipittm  Tiianwn^  aut 
Tiiana,  vei  Titanem.  Utroque  modo  dlcitur  Titan^  et 
Tiianus,  £x  Titanibus  unam  solem  absiinaisse  ab  in- 
juriadeorum,etobidc€eium  meruisse,  docet  Servius, 
ad  vi  i£neid.,  vers.  580.  Faeere  adversus  aiiquem  lii- 
spanisinus  quidem  est,  ut  notal  Grialius,  sed  a  sei  - 
inoiie  Lainio  descendens ,  ut  apiid  Ciceronem  pro 
Quint.,  cap.  1,  apud  Ngpotem,  in  Eumen.,  cap.  8. 
Conlrariuni  cst  facere  ab  aliquo,  seu  cum  aiiquo  pro 
favere,  siarc  pru  aiiquo. 

N.  54.  Phoebum  quasi  ephebum.  Vulcanius,  in  iiot. 
ad  margin.,  PinBbum  dicium  poiius  putat  a  ^Seev, 
id  est,  purgare,  Huc  facit  quod  alii  dicunt  PhonbHm 
esse  a  9>ot6of ,  puruSf  spiendidus ;  ac  proprie  phoebns 
estadjectivum,  el  epitiieton  soiis;  undeapud  Home- 
rum  ei  Virgilium  Piicebus  Apoiio,  Alia  de  nouiinitiiis 
solis  vide  apud  Macrobium,  lib.  i  Salurnal.,  cap.  17. 
Notum  cst  Apoliineiii  fingi  inionsum,  et  imberbein. 
Gisbertus  Cupctus,  de  Apolh.  Humeri,  cap.  de  H  r- 
pocraiis  imagiiie,  solcm  ul  pueruin  pingi  confirmat, 
ei  Albrico  pbilosoplio. 

N.  56.  Dianamquoq.Di^nSi  olim  dicebatur  Jana ; 
hinc  dea  Jana,  e\  diva  Jana  ;  tum  Dejatui ,  et  Divia- 
na;  fac4iiiii  deniuin  Diana.  Yano,  lib.  iv  de  Ling. 
LaL,  cap^  10,  Dlvianam  dictaui  putat,  quia  iUm^ 
hocesij  duplici  via  procediU 


921 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  ARE^ALl  NOTiE. 


m 


N.  S7.  Kamdem  et Triviam.  Cwr  Diana Trivia dicatur,  A     N.  97.  Nwnpha.  Graeeum  nomen  Mt  ei  wapUm 

-^   -  signifiGai.  Virgilius  musas  Dynipbas  appellavil,  ecL 

7,  vers.  41  : 

Nympb»,  noster  ainor,  Libethrides,  aut  mibi  ourmen» 
Quale  meo  Godro,  ooacedite. 
N.  D8.  Herooi...  defunctor.  Etymon  kerm  eipli* 
catiim  riiii  iib.  i,  cap.  39,  num.  9. 

N.  99.  Penatet  dieti.  Dicebantur  etlam  dii  penetralei^ 
ui  ex  Seneca  in  iragoed.  Tbebaid.,  vers.  540,  observat 
Vulpiiis,  ad  carm.  67  Calulli,  ven.  i02. 

N.  100.  Apuleiu$aulemait.  Ita  eliamtradit  Apuleius» 
pnrl.  1  Apologise :  At  (t6t,  ^milianey  elc. 

N.  iOl.  Larvai,  etc.  Sa.iClus  Augusiinns,  iib.  ix 
de  ^ivii.  Dei,  cap.  41,  paulo  aliier  de  Manibus  ex 
Plaione :  Dicit  (Plato)  animat  hominum  dcemones  eue^ 
et  ex  hominibus  fieri  Laret^  si  meriti  boni  lini;  Lemuret^ 
tive  Larvaty  ti  mali;  Manet  autem  cum  incertum  esL 
bonorum  eot  teu  malorum  este  merilorum.  Apuleius, 
de  DeoSocratis,   docel  animuni  humanum  «xuium 


pfjeier  Vnrroiiem  et  alios,  videndus  Raderus,  pag. 
25,  ad  Martialem.  Tolum  buiic  Isidori  locnm  pnlchre 
illusirjl  Munckerus,  ad  Albricum,  cap.  7,  ex  Augu- 
nino,  scholiaste  Germani,  el  alns. 

N.  58.  LatonitB  fueritptia.  Grial.  Vulcnnius,  Latoms. 
Munckerus,  ioc.  cil.  correxii ,  Latonf.  l-idonis  for- 
tasse  scripsit  Latonat  iii  genitivo,  sicut  familias;  el 
apud  Priscianuiii,  lib.  vi,  pag.  679,  filiut  Latonas, 

N.  50.  Cererem.  Munckerus,  loc.  cit.,  conjecit  a 
gerendis  frugibut,  cuni  Ceres  dicstur  (|uasi  geres^  ut 
61  apud  Ciceronem.  Sed  in  Probo  deinde  repci  it 
Cererem  a  creando  dictam. 

N.  61.  Vettam  quod  herb.  Ovidius,  lib.  vi  Fastor., 
vers.  209  : 

Stat  vi  terra  sua :  vi  slando  Vbsta  \oealur. 

Aliier  Gieero,  lib.  ii  deNalnr.  deor.,  cap.  27,  Vestje 
nomenaCrcecit.  Eaett,qua:abilliss(Tx'Mdicitur.¥or' 

iasse  melius  inlerpungciur  :  Matrem  magnam  :  fin''  ^  corpore  Lemurem  dictiialuni.  luler  Lemures  disiin- 
I,  eic.  "  guli   Laret,  Larvas^  el  Manetf  eo  fore  modo  quo 


ynnt  turrttam , 

N.  04.  Non  moveri.  Subauditur  cofuto/,  aut  simile 
aliquid. 

N.  $?•  Significani.  Fortasse  significant  pro  atpn:- 
ficai. 

N.  66.  Quod  te  apud  eam  jactant.  Id  jactare  caput 
dicunt  Lampridius  et  Ulpianus,  lib.  i  ({e  aedilltio 
edicio,  Varro  jactare  comam.  Vide  Casaubonum,  in 
Lampridium,  pag.  105,  vers.  25.  ililre  prius  quam 
ferrum  esset  inventum,  antiqiios  terrani  coluisse  iii- 
tiuit  Isidorus.  Gonsule  Bochartuni ,  lil».  i  Ghan. 
rap.  19. 

N.  68.  Nee  tu  aliud  Vestam.  De  Vesla,  et  Terra, 
inatre  deum,  sufv:ma  pareiite,  maire  deuui  saliitari, 
elc. ,  plura  vide  apud  Macrobium,  lib.  i  Saiurn., 
cap.  21,  Reiuesium,  Spau^emium,  elc. 

N.  69.  Vorias  matrum  natit.  Iljwercampus  com- 
meiil.  in  Apologet.  Terluliiani,  cnp.  2i,ex  veieribus 
['Iditionibus  ita  profcrl  liui>c  lucum  :  Portas  mairum 


lato.  Isidorus  innuit  Manes  esse  deos  monuorum, 
ut  .nlii  dii  suut  vivorum,  qui  genii  vocantur.  Gonfe- 
rendus  Andreas  Cirinus  de  urbe  Roma,  cap,  57'. 

N.  102.  Lamiw.  Grxcum  nomen  est  ixfitai  a  Xouuoct 
ingluvies,  vel  a  ^iiu»,  quae  est  sordes  oculorum. ' 

N.  Iu5.  Pt/ost\  qui  Gra:ce  Panita.  Panitcos  vocayit 
Gicero  non  semcl ,  quasi  minutulos  Panet,  deos  sil- 
vesires,  ut  a  satyrut  i'Sl  tatyriscus.  Joau.  Bodlnus  ^ 
lib.  II  Da.'moii.,  cap.  7,  neqiie  Inui^  neque  Inivi 
legenduiii  aii,  sed  Innui ,  quod  tamen  plerisque  aliia 
displicet.  Idem  Bodinus  pro  Dusios  reponi  vuU 
Drusioty  qiios  silvestres  diabolos  interpreiatur.  Sed 
Dusiut  legiiur  etiam  apud  sanclum  Augustinum,  iu 
vocabulario  Papiae,  et  in  Glossario  Isidori  :  Dusius^ 
desmon.  Confer  notas.  ita  etiam  liincmarus  da 
div<:i  lio  Loiarii,  pag.  654  :  Quasdam  etiam  feminm  a 
Duhiis  in  npecie  virorum ,  quorum  amore  ardebant , 
eoncubitum  pertuliste  inventas  sunt.  A  Dustii  Duendes 
nalorum  pandai^id  e^it^nubeniium  miritis.   Corrigit  (]  Hispanico  diclos  crediderim.  Verba  Augiistini ,  quu: 


aiitein  :  natura:  pimdat,  vel  natis  pandat  et  nubeniium 
maritis.  Nihil,  opinor,  leniassel,  si  Edilionem  Grialli 
vidisset,  Natura,  uta  GraDi-is  ^o-if,  pro  genitatibus 
a  Cicerone,  et  aliis  usurpaiur.  Junonem  n  juvando 
alii  deducunt;  alii  n  Jove.  Cicero,  lib.  ii  de  Nat. 
deor., per  JtinoRem  aeremiiiielligit,p4TJovdmxtbera. 

N.  71.  Minerva.  Videtur  Isidorus  originalio- 
nem  Minervae  astruere  in  munere  variarum  ariium^ 
quod  non  saiis  aptum  ctymon  est.  Sed  non  aptiora 
quae  aili  proferuiii,  sive  quod  minuit,  aut  minatur, 
cuin  Cicerone,  sive  a  meminerva^  quasi  numoria^ 
cuin  Arnobio.  Ingeniuni  pro  re  ingeniose  excogitaia 
adhibelur  a  Plinio  Juniore,  Tacito  et  aliis. 

N.  75.  iii  cujus  pect.  Forte  inmedio  pecloretoricam. 
Servius,  ad  lib.  viii  i4!)neid.,  vers.  455 :  Quod  muni- 
mentum  si  in  pectore  numinit  tuerit^  iCGis  vocatur ;  ti 
in  pectore  hominis^  ticut  in  antiquis  imperatorum  statuit 
videmust  lorica  dicitur,  Adisis  Munckerum,  ad  Albri- 
caiii,  cap.  8 


aliqiiaienus  ab  isidorianis  differiinl,  haec  sunt :  Qaos- 
dam  dcemunes ,  quot  Dusios  Galli  nuncupant ,  hum 
assidue  immunditiam  et  tentare  f  etefficere^  pturesj 
tutesque  asteverant^  elc. 

N.  lOi.  Ilunc  Romani  Faunum,  Faunos,  quos  alii 
incubot,  Servius,  ad  Mn.  vi,  vers.  776 ,  Incubonet 
appeilavii.  De  Faunis  Ficariis  eruditus  coinmcut  i- 
rioius  esl  Mazochii,  loin.  II  Spicil.  bibl.,  pjg.  27 -i, 
ad  cap.  L  Jereinisc,  59  :  Habitabunt  draconet  cum 
Faunis  Ficariis.  Corrigit  in  noiiniillis  Ediiiotiibus 
Isidori  mendiini  Stcarios,  quod  eliain  iu  quusdaui 
reccnies  biblioriini  Edilioiies  irrepbit.  Iii  llistor. 
Mise.  lib.  xii  scribilur  Phicarios.  In  glossis  Isidoriy 
FicariuSf  Faunus,  quasi  duo  syiioiiyma  sint,  nou 
quai>i  Fauui  cognomcnio  dicnnlur  Ficaiii.  CurFauni 
Ficar.i  voceiitur,  alioruni  coiijcrturis  rejeclis,  Mu- 
zocliius  ccnsel,  id  cogiioinuu  iiidiiuin  ob  Faunoiiiiu 
salaciam,  quod  I&iduri  auctoritaie  couOrmai.  Qiiod 
aulem  Giialius  iitdicai,  Faununi  Ficariuin  a  Servio 


N.  74.  Triton.  Fluvius  est  in  Africa,  qui  excipilur  D  Futuum  Fuiurlcm  vocnri,  alii  ila  leguntapud  Serviuin, 


a  palude  Triionia,  de  qua  Plinius,  lib.  v,  cap.  4  : 
Fesius,  vel  potius  I*aulu5  ex  Feslo  :  Tritonia  Minerva 
a  ripa  Tritonis  fluminiSj  quod  ibi  primitus  sit  visa. 
Alii  ibi  genitam  esse  dicunt,  iit  Mela,  lib.  i,  cap.  7, 
ct  Siiius,  lib.  i,  vers.  5!2i,  etc. 

N.  75.  Pallas.  Ci  cst  apud  Paulum  ex  Festo,  3/t- 
nerva  dieta  est,  quod  PatlatUem  gigantem  interfecerit ,  vet, 
sictU  putabant,  quod  in  Pallante  palude  nata  est.  Adeo 
iiiceruesunt  origines  fiibuhiruui. 

N.  76.  Venerem  exinde  aic.  No:i  niagis  probaiiduni 
Veneris  etymon,  quod  Cicero,  lib.  iii  de  Nat.  deor., 
Cap.  24  ;  Venus,  quia  ad  omnia  venit. 

N.  yO.  A  fando  igitur  fat.  Fati  vox  an  aCliristianis 
adliiberi  possil  niulti  quaeruni.  Aflirmant  Picus  Mi- 
randalanHs,  Lipsius,  Becmanus,  alii. 

N«  95.  FurifB.  Dicunlur  a  furo,  vel  ulrumiue  a 
Graeeo  fow«t  vel  rovoc»  c^dei,  homicidium» 


ad  M  Muiihl.y  \ers  77(),  el  ad  ^iieid.  vii,  vers.  47, 
ui  idem  deiis  sit  Fatucllus,  (\u\FatuuSy  et  ii<uiiii. 
Laudari  vidco  Godofr.  Schutzii  disserialioneiu  de 
sacrificiis  Gcrmanorum  gentilium  aterruncandi  incubi 
eausa  litatis, 

LIBEa  N0.N13S 

Cap.  I.  Num.  1.  Ex  una  tingua  multa  gentes.  Su- 
milur  hic  gens  non  pro  laliori  siguiiicaiiune ,  qua 
accipiiur  pro  populis  universis  alicujus  regiouis,  ut 
gens  Germanorum,  getu  Indorum^  eic;  sed  iii  iu»gts 
propria  signincatione  pro  miilliiudine  hoiuiiiuui,  qua* 
ex  pluribu!>  lainiiiis  constat,  aiit  pro  uuiverso  pupulo 
alicujus  urbis,  aul  aiicujus  proviiicix. 

N.  5.  Tres  antem  linguas ,  elc.  I)e  ulilitate  lingua 
Griecae  et  IMiiaicx  iiihlia  exposiia  fueruni  ab  \x% 
pr»»ertim  qul  ftacraa  lilteraa  ex  fontiiNis  ipsit  aui  ka^ 


m 


A»  S.  19IMM  ETTMOLOG.  ARBVAU  HOTJL 


m 


p\icm4»Mi  aullllifeilrMMiMi^seconMdttnli  Neqne  ma- 
f »oper«  dlHiiMaiM  Mmni  qui  ViilfaUe  vereioni  plus 
quacn  satis  esi  iribuunt.  In  Clementina  de  leaff islris  io 
pubijci3  ftcftoM^;  prircipitiir  non  ffrofes»are$  modo 
iinguw  Bebraiem  eonstiiui ,  $ed  Chaldaicm ,  scilicet 
)>r<>pter  parapbraBim  Cbaldaicacn,  seu  Tbarguin. 

N.  4.  tfrmca  autem  lingtta  clarior,  De  linguae  Graecae 
praeaiantia  praeter  plures  alius  aliorum  conimeoia- 
lioties  Erasnii,  Mic]).  Neandri ,  etc,  exsiat  oratio 
Matthrei  Bresaeri,  lib.  iii,  p^g.  35,  el  dissertatio  Cre- 
sollii  in  Mvslagogo.  Juliaiius  Tdlelanus  in  opere  nu- 
per  edllo  de  graininat.,  lib.  i,  n.  16,  haec  Isidori 
verba  iranscribit  :  Grceca  Hngua  inier  ciBterat  gentium 
elarior  habetur,  etc»,  usque  ad  num.  8,  sed  ciim  noii- 
nnlla  vaiieiate»  nt  m  quinaue  parles  discernitur.,,, 
^Qypfii  ^  ^^  Syri,..  quam  Evius.,,  el  Cicero  effude* 
runt^  vet  alii  ceeteri.  Nonnulli  lingiiam  misiain  ,  seu 
cominunem  dialeclis  aliis  anliqn  s  Gfncis  aniiume- 
rniit,  qnoB  Salmasins,  p;irt.  ii  coinmenU  de  Helle- 
nistica  redarguit.  Conlendit  enim  non  esse  proprie 
dialeciuiii;  nain  apnd  GraecoS  aliqunndo  demum  lin- 
Kin  commiinis  iiivaioit. 

N.  iy.  Laiina  (lur.m^  etc.  Cum  vari»  ratione  scri* 
plores  iingude  Lailnae  onginein.  im  rementa  et  dimi- 
iiulioDem  etdlcuerint,  cur  non  li(  ueril  Isidoro  nostro 
t(a  varios  linguae  Laiiniu  siuius  exponere?  Nt^^cio 
qnid  ySiil  Griaijus  videlur  suspicdrl.  Al  Chr.  Falsle- 
lus,  in  Qu^JCH*  Roman.,  lib.  i,  cap.  i,  dividendj 
rationeu)  quam  Isldorus  lenuit  coinmendai ,  aiquc 
crudile  illUsirat.  Hecmanus  nuoqiie,  iii  MauudMcl. 
ad  ling.  Lat.,  cap.  (>,  di\isione  isidoriana  in  suam 
rem  usus  est.  Atias  divisiones  lingnae  Laiinae,  et 
auctores,  qui  de ei<^  ulcrius  scripserunt,  refert  Joau. 
Georgius  Walchius  in  liisloria  Crilica  Lal.  ling.,  cap. 
1,  qiiod  est  De  t)rigM  et  fatis  Latinte  linguw,  De  duo- 
docim  generlbus  Latinilails,  quie  non  ila  vulgo  erant 
ctgniia,  ex  niitiquissiinis  meinbranis  a  me,  ut  piit<». 
primum  ediils,  scrinonem  li:ibui  in  append.  5  ad 
SSeduiium,  p»g.  426.  t)e  carminibus  Saliorum  ex 
tsldoro  etaliisdisserii  Toblns  Gnltierlethus,  de  Saliis, 
cap.  i9.  Vlde  etiam  v.  c.  Marinium  inopere  de  Actis 
Frairuro  Arvalium,  pag.  $l!6  et  seq.,  qui  siispicaiiir 
Saliorum  nonien  Arvaiibus  fuis^e  proini.scue  aitribu- 
(nm. 

N.  8.  Omnes  auiem  Orieniis^  etc.  De  Idioinatum 
orlglne  et  diversiutc,  aut  congrueniia ,  posl  aiios, 
sed  ita  ut  longe  allos  superei,  scripsii  v.  c.  Laureti- 
lius  Hervas,  tnm.  XVIII  etseqq.  Ideae  universi,  quae 
italice  prodiit,  et  nnnc  autiior  MatritensibUs  typis 
rccuditur.  Idem  nunc  collectioni  innumerabiliuni 
alphabctorum  eliani  cxoticarum  geuiium  ordinandae 
et  iltustrandae  strenue  allaborat. 

N.  li.  Cujus  modi  autem  linaua^  etc.  Lingua,  qoa: 
communis  erathotninibusante  iinguarum  diversiiateui 
et  conrusioncm ,  Cf  nsetur  fuisse  lingua  ({Uae  niiuc 
Hebrsea  dicilur,  aique  id  nomeii  soriita  e;>t  ex  Beber. 
Llngua  ergu  illa,  po^tea  cuinmuuis  et  deiiicepB  Hebraea 
dicta,  multi  censent  facta  (uisse  verba  quaecunque 
vel  a  Deo,  vei  ab  Adnnio,  vel  ab  Eva,  vel  a  serpente 
dicla  esse  legimus  iribus  priinis  capitibus  libri  Geiie- 
eis.  Vide  Pereziuin,  ad  cap.  ii  Genes.,  20. 

N.  12.  Non  quod  angelorum^  eic.  Hkc  est  soiuiio 
oua^slionis.  Ct  niulii  quidem  liyperbole  usunt  fnisse 
Apostoluin  asseiunt;  ex  quo  Theodorus  Be/a  in 
commeiiiar.  ad  eum  Apostuli  tocuin  plane  ineptos 
dicit  eos  qui  hoc  loco  disputant  de  angelorum  Hnguis. 
Sed  re  vera  Patres  el  aiii  interpretes  arguendi  noii 
sunt,  qui,  etsi  linguani  pioprie  dictam  in  anselis  noo 
agnoscuni,  tamen  ex  Apostoli  verbis  colligttiit  esse 
(|uamdam  inter  angelos  collocutionem,  qoain  Aposio- 
lus  linguain  appeilat.  Ita  (^brysostomus  ad  cit.  Apo- 
atoti  lociim  :  Linguam  angelorum  hic  appeliatf  non 
torpus  angeUs  atlribttenSf  sed  ejusmodi  cst,  quod  ait : 
Quamtis  m  ioquar^  ut  angeli  inter  se  coiioquuntur.  De 
niodo  autciu  lucuiionis  angelicx  quid  Paireset  iheo- 
logi  Een«erlni,  vide  Peuvium,  iib.  i  de  Angelis» 
ca|i.  it 


A  N.  15.  Nusiquam  repmliir.  Respondei  qumtioni,  et 
addii  ez  Apostoio  linguas  cessaturas.  Non  deasiii 
umen  qni  beatoa  poai  resttrrectioDem  in  eealo  liugva 
llebrsa  usuros  putant. 

N.  14.  Gentes  ex  linguis  eiorlas  ait  Isidorns,  qoia 
divisio  gentium,  quae  quidem  jaoi  exisiebanl,  ex 
divisione  linguarum  originem  habuil. 

Cap.  II.  Num.  3.  Gentes  autem..,  i.zxiii.  Cur  Isido- 
rus  et  Augustinua  aiunt  potius  lxxii  ruisae  lioguas, 
cum  summa  in  lxxiii  lingua>  reeidat?  Scilicei  quiti^ 
ut  ait  aanclus  Augustinus,  Heber  et  Phaleg^  ^ui  in 
hoc  numero  distmete  ponuniur^  necduasdtversosgentes 
fecerunt,  nec  duasdiversas  iinguas  habuerunt^  proptiria 
numerus  Hlarum  genUum  et  iinguarum  reeie  tiicitur 

iuiise  septuaginta  duo.  Sed  observanda  esi  senie<i(:a 
^ererii  In  Genesin,  lib.  xvi  disp.  10  qui  ait  duo  e^se 
distingnenda,alierum,  quod  Taires  ex  historia  Mosis 
elicieutea,  iit  eertum,  dixeruni :  Qtioc  erant  tunc  gen- 
ieSf  et  famiiiee  hominum^  tot  fuisse  eis  tributas  liu- 
^  guas;  alierum,  quod,  ui  celebralum  ab  ilebiaBis«  el 
**  vulgo  ctiam  jaclaluui  inter  Christiauos,  non  lanqiiaia 
ienumi  sed  lanquam  pervulgaium  prodideriini,  fuitse 
septuaginta  duas  genles^  totidemque  respondeiUes  eis 
iingups.  Id  valde  dubium  esae  e(  Incertuin  coiitendit. 
Ne  acuim  aganius,  leclorem  ad  Fabriciutn  ultro  re- 
niittinius,  c|ui  singuiari  itla  sua  erudilione  in  Bihlio- 
^raph.  antiq.  auctores  indicai  p  qui  aingularuin  gen- 
tiniu  oriffines  illustrarunt. 

N.  5.  ludi,  a  quo  Lgdii.  Lydia  est  regio  Asim  Mi- 
noriSi  Meeoma  ^nte  appeltata.  Sed  cum  Tuaci  a 
Lydiis  oriundi  ruerint,  Tuscia  quoitiie,  sive  £fr«riat 
Lydia  dicta  esl.  A  Lydiis  LMdit,  et  Ludiones  appel* 
iati.  Adisjs  Bochirtnm,  Phal.  Iib.  ii,  cap.  12,  praeter 
iilioa  rmcentinres  geographos. 

N.  ii.  bicitHr  Phut,  A  Phut,  vel  PAif(/i  regionem 
fesse  Phtemphu^  Pluemphuti^  sive  Pktembuti^  cujus 
roeiropolis  Thara  iu  i^sgypto  inreriori  Libyam  ver- 
8US,  Calmetus  iii  Dictinu.  bibl.  opinatur :  qui  ad  lit 
Phuth  salleiu  ruisse  palrcin  incolarum  Phienotes^ 
r  ciijus  metropolis  Buthus.  Laudatus  Bochartus  de  liis 
consuieudiis,  Plul.  iib.  iv,  cap.  33. 

N.  19.  Phutheei.  De  Phuthceis  conrer  num.  f  1. 

N.  20.  Phdisdim.  De  Pitilisiais^  n.  58,  et  lib.  zv, 
cap.  1,  Ti.  17. 

N.  z5.  A  quo  Edessa,  Non  Edesaa,  aed  Syria  ipsa 
%ocatur  C'(e/6s,seu,  ul  alii  scribuiit,  Qeie.  Hinc  Goete' 
syria  pars  ejusdem  Syriae.  Vide  Pliniuni,  lib.  v, 
cap.  12  ei  20  ;  tivium,  lib.  xlii,  cap.  29,  el  lib. 
XLV^  cap.  11  ;  Bochartum,  Phaleg.  iv.  56,  et  uiios. 
Legi  possel :  Sgrite  Cmia  nobilis  civitast  omis^o  ^ti^ 
vocatur ;  vel  inielligenduin ,  quce  rererri  ad  Syriee , 
noii  ad  civitaten|.  Iii  Mss.  desideratur  vox  Edessa^ 
pro  qua  nonnulll  reponi  volunt  Emessa* 

N.  26.  Galaiia  eadem  est|  ac  GaHogreecia  ^  prn- 
vlncia  Asiffi  Minoris»  Multi  iia  vocatam  exisliniant  a 
Gallis,  qui  in  ea  loca  commigrarunt.  Galli  a  Graecis 
rcc>«Tai ,  Gaiatw  a  lactco  genlis  colore  appellantur. 
Alil  aliam  noiatioiioin  noininis  quftrunt.  Kursua  de 
|.  Gaiatis,  n.  68,  et  lib.  xlv,  cap.  5,  n.  S9, 
'^  N.  27.  Magog,  Isidoius,  inrra,  |i.  89,  et  iu  pro- 
logo  HisloriaiGoUioIrum  hanc  ipsam  quorumdam  opi- 
nioncm  exprimil.  ouod  Gothorum  originein  de  Ma» 
gug  suspicaulnr  cduci.  Nonnulli  a  Gut  ^  (leu  Gott  ^ 
queni  deum  oliin  Gotiil  venerabantur,  ita  eos  voca- 
108  exisiiinani. 

N.  31.  7/iir<i4.  Quod  Thiras  Thracufn  pater  foerit , 
inlerpreles  conseuttiint.  Vide  Bochartuin  ,  Plial., 
Ilb.  III,  cap.  2. 

N.  32.  Nepotes.  Joannes  Schelfertis,  die  Miliiia 
navali,  lib.  vii,  cap.  2,  in  nonnuHis  Excuaia  lege- 
bat  nepotis,  pro  quo  corrigebat  nepotes^  uli  re  vera 
apud  Grlatium  tegaur. 

N.  35.  Viiruges,  Alia  orlgo  Phrjfgum  ekponilur, 
lib,  'XIV.  cap.  5,  n.  3J. 

N.  56.  Schetrehis ,  loc.  clt. ,  legenJqm  ^dUl  iir^l 
Cgpri  Citium^  ui  apud  tlieroii^uiUtli,  Sivtt  AllUtU  ftU- 
etoram  Quafsilou.  in  Geues^ 


i^9  6.  fSIMWI  BTYH(H.OG 
A 


9«5 

N.  39*  Pima  (anfen  ff^ulium  muftU^ .  ,. 

Kadem  seiiteniia  Jc  iiominum  mutaiioiie  occurrit  lit) 
iiv  caft,  4*lnWTft.  fn  lexW  Grialii  error  eral  ei  m- 
/iidi/.      ' 

N.  10.  f*fetf«l  fa?^e.  Non  occmtu  iiunc  quisnam 
Bil  aucior  versus, /^noli /flcie,  etc.         ^    „ 

N.  H.  HyrthM  . . .  a  •t7»«  Hyrcnna.  ve  Hyrcana 
lilvii  dioant  ad  lih.  xiv,  cap.  2,  h.  55. 

N.  45.  Zoroosret.  Apnd  QriiiHum  ot  nlioii  Editol 
fioc  loco  evat  It/toaiiiit. 

N.  46.Pe/iaci.  Munckerus,  ad  Hyginum,  feb.  191, 
legendum  pmai  $blnaci ,  vel  PtWm  ix>td  pro  Pe/ia- 
d ;  adveriU  auiem ,  Peliam  iioh  friirem  ,  sed  prt- 
truuHi  ftiia^e  Jtfietiis.  Vo\  inventmifs  in  exempl^ribus 
nonnuUi^  ita  p^r  iHl^nrom  eompendiom  scribitur. 
ui  eliam  Hitartn^Hs  legi  poisil.  Tunc  supptendnm 
cssci  fffl,  anit^tnd  simile.  Sed  cuit»  Isidorus  se  ro- 
ferat  ad  mim.  28  hiijus  capitis ,  Madai,  H  qvo  Hedoi 
txhiert  putanl ,  lioc  loco  verba  inreniwms  in  Gened 
iia  iuleliiteHd»  sUiU,  m  m  Geiiesi  ea  opinio  Indice- 
tar,  fton  ul  dare  exprimatur.  Simili  modo  de  Sa- 
rfffewe  l«»i|uii«ir  Isidorus,  itifra .  n.  57.  De  origine 
Medotum ,  «ili  phirium  eliam  populorum ,  quos  hi- 
liorus  i^ensei,  videri  potesi  Calmetus  In  Dictton. 

N.  4J.  HftWn.  De  Sabeeis  Radems  pag.  5^  cum 
Isidoro  conferendus. 

N.  57.  Vei  4iuia,  Forlasse,  vel  quod,  «t  itifra ;  atil 
jfrasdieunt  pro  pr^dieenl,  Aliquando  tamen  gttiti  ciiid 
subfiineiivo  repeHivr  pro  quod.  Saraeenornm  nomon 
etpresMim  nou  est  in  sacris  litleris.  Arabet ,  Afja- 
reni^  ImueHim  'Hi  umm  con  Saraeeni$  ^eui.em  co.i- 
luerunt.  Vide  supra  iium.  46,  ubi  de  Medis  Isidoru^ 
loquitiir.  ^  *  .. 

iN.  71.  Et  Calistonis :  alii  Etcusi  tt  Caf^stas.  Muii- 
ckerutf.  in  iiolk  «d  LacUfiliuiu  Plaeiduitt,  fabb  40 1 
lib.  II,  corrigit  et  Caliistus.  Scribtiiir  Ce^fKo  ^  «1 
Cali$f;  in  tasil  giguendi  CalisionH,  vel  Culistus. 
GiiaUnl  •Aldm^  cum  y  Gai|fi<oiiat. 

N.  74.  Peiatfi.  Moreclconiarum  va^bantor.  Vide 


AREVALlNOTiB. 


dtf 


N.  S7,  IJmbri.  Similia  de  Umbm  balbet  Serviu»  id 
Hb.  xii  Mn.  ver^.  75S. 

N.  88.  0/c/a  a  comite  Hberi  Jfareyq.  Ver^ui  8il|i 
;ipu(|  Grialium  sic  corrupins  erat : 

Gum  fageret  pferygios  temrs,  sequor  IIArsya  SktUMi, 
Alii  opud  Plinkim,  loc.   eti.  a  <lrialio,  AOn  Mai^ 
§am^  Girces  fiiiaui,  legunt,  sed  Jfnrtiini,  «(nedem 
fiituin,  uti  eiiain  opnd  Selinum,  c.  i,  il.  §. 

N.  K9.  (iotk.  Df)  Gotki$  ^upra,  mim.  27.  Oliglnem 
Goihorum  ex  Ma^g  clurius  Isidorus  afArmal  In  tte^ 
c«pitnlatione  iii  'Gotiiomiii  iauJem,  qliam  Labbeus 
edidit. 

N.  1)1,  not.  Carmen  tero  santti  PauUmi.  Vmm 
Pauiiiii,  poem.  17,  suiit : 

&l  Gels  curroot ,  et  merqiu!^  dndiSt 
Oui  colit  lerr»  meiiio,  vel  ille 
Divitis  mulio  bove  pllestiMi 
Aocoia  ripe. 

Buissrum  OHtea  meminerat  Paidlnus  t 
Bt  soa  Bessi  nive  duhores. 
Dacos  pilealos  vocavil  AMreliaiius  Vic.tor,  cap.  15, 
de   Gaesaribiis.    Parilios  piieatos  Marliaii8«    iib.   i» 
epjffr.  72  :  Ad  Parthos  procul  ire  pileqtos. 

N.  93.  Marlialis,  de  Speciac,  epigr;im.  3; 
Yenit  et  e()olo  Sarmata  pastiis  eque. 
lUderus,  pag.  50,  Mariialis  l"eiim  ^r>M  su4  llftistlrat. 
Grtdiderim  tegendum  inquietabant,  e%  Ploro.  lib.  iv, 
eap.  13,  l^diiionis  Grypliii :  Sarmatm  potentiiii*  eom- 
pis  inquistanl^  ei  hos  per  eumdem  LentuiUm  prokibere 
Danubi^  salk  fuil. 

N.  Uki  AlemaM.  Plerique  elymotoglam  Almano' 
rum  u\  Lemunno^  a  Servio  assertam,  rejieiont;  do 
cuiiia  vocis  origiiiatione  plura  Germnni  Ipsi,  sive 
Alenaiij,  M  videri  potfst  apudBeemdnum,  pag.  250, 
verbo  ^ieeiuM. 

Ni  #5.  Unfsbmrdob.  Pauhis  8laconu8,  de  Qestii 
bangnbar^uin,  lib.  1«  mim.  9 !  Cmum  tamen  esl 
iMyuburdoe  ab  intifetm  ferro  barbw  longitndlne^  cnni 


fefaf^l.  noreciooniaruni   Tagnirantur.  tiuc       ^jan^»amruo9  ao  fMtfctm  ferr.   ^ 

Btrabimem,  lib.  8.  Pelasyum  Jovis,  et  Lari^s»  niiiliii  q  pirimius  winili  dlcti  fuerini,  iia  piistmodum  appeiia* 
fuiSi»^itoi!etSorvius,  od  lib.  i  i£n.   vers.  6*i8',  sed      tes.  liamjumaiUorum  Hnj^ 
aa  lil»«  II,  vers.  85,  lilium  terra;  dleit.  Alii  ftliUtn  Jo-     a^llBAir^  si|fiif/fe«<. 
vii  ei  Nlobe^  lilia  Phoroi<ei,  iradiifii  ftii^se. 

N.  80.  Dcirl.  Cicero,  el  alii  Dores  vocani,  ndn  Do- 
ros.  Sed  esi  ei  dorns  :idjecliviim.  Hellenis  et  Uplic» 
nympIiK  ttllom  Viiruvius,  lib.  iv,  cnp.  i,  Dorui^ 
dicit.  Cii:^tliis  iii  lexiii  £//epl»  edidit,  in  nola  Ello- 
pes;  :ilii  EUopit, 

N.  81.  fixnoia  materni  pudoris  Parihenii.  Ju!»ti- 
nus,  lib.  111,  cap.  4.  Ex  liis  nati.  ob  iiotam  iiiater.m 
pudoris  parthenii  sunt  vocati.  Ubi  pudor  videtur 
poni  pro  dedctore  es  illiciio  concubitu.  TareoiinL 
Lacedflemone  prOfeftii  seipitos,  ut  nuilli  putant,  rar- 
theniae  vociveront,  quasi  de  virginibus  natos  «l  iti- 
famiaiii  natalium  celarent.  Apud  Isidorumoiim  lege- 
liatur  Sparlani  vocati  sunt,  IsAus  in  not.  ad  lil)r.  i 

Lactantil»  caji.  10,  Isidorlim  errofe  capium  putaviu       ^ ^     ^^ 

Sed  crror  hic  llbrariorum  est,  quem  Gfrialius  in  fua      BoiFanllianiTiirn  libris  lityHiTiiogiaruin  a  se  miHiuie 

li^ditione  )am  pridem  coriexit,  etsQbstituit  :*Parme?itt  i^^^^^mi^  ^uisse^   liic  quidem  locos  inixime   |uo 

Mcati  suni.  ^\^^  esaei|  ut  ea  atymologia  exprlmeretur^  vel  num 


I  Hnguam  ikm  lomgam  ,  ukni 

N.  97.  ^ermaniw  genies.  De  Germanortim  orlgln^ 
•I  eiymologifc  ftise  diise^U  Beemaniis.  In  Maimduct. 
•d  ling.  Lai.,  cap.  6»  et  In  eit.  opere  de  Origiu.  litig. 
Lii»,  verb»  AMetnus. 

N.  OH.  Suew...  Fnndai.  Ex  Lucani  textii  substitul 
Fundat  pro  Fundil.  Girsar,  lib.  iv  de  Betlo  galiico, 
iip^  I,  de  Suevie  :  /i  eentum  payos  habere  dicuntur^ 
eta.  Yide  etiatii  Tacituni,  de  G«Tm.,  cap.  58,  ot  Cel- 
lariiinH  lib»  M  ^eogr.,  cip.  5.  Bollamliaiil  ad  dleiii 
18  lulji ,  post  Vitam  sancti  Arnulphi,  auctore,  ut 
pulantt  Uiunone,  affenint  duo  fragmenin  ex  Codice 
ms.  veti»ri  LangobardieO  canccltarit'  Vioeosis,  iii  'r.io 
ea  Viia  pro^Gidii.  Ibi  id  legilur  t  VidelUf  historiarnm 
non  iguorit  sbBvos  esee  co^neaes  a  sabAis,  et  hoc 
nituuiur  attrvere  vicinitaie  (iorte  deesl  noimnif ),  ^ued 
te^atur  Ifidorut  in  libris  kiynioioginrum.   Aiiiioiaid 

D^l  Im,  a ■  .Iba  .». I   B.l     BM    lIlt.»aiA    li.  iMisfttfftl tfmif&eBiiiM     A 


vocati  suni. 

N.  M%  irisfm...  <;tii  mii<i.  De  Istris,  slve,  ut  atii 
scribmiti  IfiMrii  Livius,  lib.  xU,  cap.i1,  et  Pliniiis, 
lib.  111,  (<ap.  49»  Suni  populi  exiremi  Itali»,  Libur- 
ni  ttiiiilmi. 

N.  85.  A  Sicano  Sicani.  Alii  dicunt,  Sicanos  fuisse 
}li>paniic  popiilos,  a  Sicano  rcge  sic  appellaios,  quf 
.ime  l'ro}auom  belluin,  Sicaiio  duce,  in  Sicitiam 
coiniiiigruruiit,  et  insulx  Sicaniae  nomen  dederuiit. 
Vide  Servium,  ad  vers.  203  iib.  v  A£ueid: 

Uodique  coDveniunt  Y eueri,  mistiqoe  Slcanl, 

ct:itils  locls ;  SiiiiJiu,  lib.  xiv,  vers.  54,  et  ftocliar- 
tuiii,  Pliai.  Ifb.  i,  cap.  50. 

N.  86.  Tusci.  Cr.ica  riotatio  nomini^  Thutci  scri- 
beiidtiiii  arguit,  ut  Grialius  scripsii :  sed  usus  coii- 
ITiriiis  communior  est. 


14,  iil)i  di'  iSitoit  sermo  esi.  Seil  cum  neqoe  liis 
in  iaeis,  niiiuo  alibi  sentontia  illa  Isidoro  »}licta  r<:- 
peri^turi  U|M»r^t  oredere  auctorem  fragmenti  in  »li- 
qiiod  exeuiular  fiiymologiarum  interpolatum  incl- 
di^se.  ,     ,,^ 

N.  99.  Burgundiones,  elc.  Kx  Orosio.  lib.  vii,  eap. 
m»  Buryus  vox  cad^ntii  Laiinitatis  istt  iitceri:i!  ori- 
ffinis.  Ad  liispanos  qiioque  transiit  ;  etiiide  forta.^se 
priii  pro  oppido  io  Flaviobriad^  Jutiubnga.  In  iu- 
ciario  tameu  Ducangii  briga  Gcltici  voi  dicllyr,  et 
poiuemt  vel  moiitem*  sigQiiicare.  Gonf<<r  iilem  dicllo- 
liarium  vcrbo  HurM,  oi  iufra»  oap.  4,  n.  i8. 

N.  101.  frenei.  Birlhius,  iibi  aLvi  Advera.,  cip. 
1,  feritaiem  Frincoruiii  ib  Isidoio  noiari  hoc  looii 
iit.  Nescio  autem  iui  per  erroriiii«  an  dafta  operi 
ediderit  a  verUuie  mtirum  umu^upmm.   la  iiitiqttli 


ni  AD  S.  ISlDORt  ETTMOLOG.  AREVALI  tiiytM. 

Mss.  8«pe  V  pro  f  occiiiTil  ob  afftDiuteoi ;  ci  hac  n-  A    W.  114.  Olrtfteri.  LncanQS»  lib.  ir,  rm.  • ; 

lioiie  Jttrelus,  ul  dixi  in  not.  ad  SeduKI  prosam,  iib. 

i,post?er8.  195,  inoratione  Eumenlt  pro  so.bolis, 

cap.  49,  subsiituit  feriialt  Francorum  pro  veritaia 

Fnmecfwn.  Verba  l»dori  a  fmtaU  morum  praeter 

fldem  exemplarium,  qua  in  hanc  scriplurain  con» 

sentiunt,  conteitus  ipse  satis  tuetur.  Galiicae  etiam 

feriuiis  Isidorus  memiiiit  iib.  xv,  cap.  i  :  Armiuiuo 

M  advenutGalUeam  ferUatem  tutntei,  Maimliam  eon- 

diderunl»  Vide  etlam  infra,  nuni.  106. 

N.  1(^2.  Britonet.  Britauiios  dici  etiaw  BrUone$ 
aperte  Isidorus  tradit,  et  comprobaiur  ex  Ausonil 
epigranimate  iiO : 

Silvias  hie  boaos  est  Quis  Silvins?  iste  BriUnoat. 
Aut  BrlU)  bic  oon  esl  Siivius,  aot  matas  est. 


m 


Ausonlum  nonnulii  explicant  de  Brtloni^m  Gallia! ; 
iu  enim  pleruinque  focantur  popuii  ad  Oceanum 

Brilannicum  siti»  quorum  regio  BrtMuiiia  mtnor  dici-         _^    _^_ ^ 

tur.  Sed  nulla  nos  ratiocogii»  ut  hanc  explicationem  ^  |ibV'v,"cap.  6,^ei  Solinus7  capT  *2,  apud  queui  i 


Profogique  a  genie } 
GaUorum  Celt»  miseeates  nomen  Iberis. 

N.  ii5.  A/rt.  De  Afriea,  flde  lib.  Uf,  ctp.  5» 
num.  i,  etseqq. 

N.  ii8.  CtetuU.  Scribitur  eiiam  tiDe  diphihongo 
GetuU,  sed  iu  ut  prima  semper  prodiicatiir,  CQro  ia 
Geta  corripiatur.  Ujsc  Umen  nuuiio  qoaiitiuiis 
non  obstat  quo  mlnos  Gmtulue  a  Geta  possit  derh 
fari. 

N.  i35.  Mtttgylia.  Apud  Grialiom  et  alios  Editos 
scrlbitur  cum  t  MaaiUa;  sed  cum  serroo  est  de 
Afric»  populis,  orthugraphia  exigit  y,  MastyU^  etc. 

N.  iii.  Gauloe.  Insula  iu  a  Solino  focatur,  a  Tli- 
nio  Gaulot.  Incerius  aiictor  de  gcograpliia :  GauUa 
intula  m  auatraU  Oceano  occideniaUt  GEiAtopue.  Quid 
f  elit,  nescio,  ait  Saimasius,  pag*  584  Exerciui.  IMi* 
iiian. 

N.  i25.  Garamautet.  De  GaranMnlt^iis  Plinius, 


accipiamus. 

N.  i05.  SeoU*  Scotia  forusse  a  oxotuc  dicitur : 
qu»  Graca  fox  umhram  aul  tenebrat  signlflcal. 

N.  i05.  GaUot  natura  ferocet.  E  varia  climatiim  na- 
tura  difcrsipleln  quamdam  in  bominum  corporibus, 
moribus  et  anlmis,  oriri  exploratum  fidetur,  atque 
fereomnes  iUsentiunL  lu  Paleograpbia  Hispana  Ste-* 
pliani  de  Terreros»  sif  c  potius  Andre»  Burrielii,  ex- 
stat  quoddaiu  fragmentum  Uidaci  de  Campos,  can- 
cellarii  Castellae,  e  prologo  operis»  quod  Planetam 
Inscripsit,  et  arcliiepiscopo  ToleUiio  D.  Roderico 
dicavit,  ubi  slc  Rodericuin  celebrat :  Emendat,  vei 
commendat  Gallaeot  in  loquela^  Legionentet  in  s/o- 
quentia^  Campeunot  in  menia,  Catteiianot  tn  pugna^ 
Sarranoi  in  duritia^  Aragonentet  in  eonttanUa^  CaUuh 
tanot  in  /<B/tfia,  liavarros  in  leloa^  l^arhonentet  in  in» 
mtatura,  Emendat,  vel  commendat  Brictonet  m  inttrw' 
menUt^  Frovincialet  in  rhythmit^  Turonentot  ts 
meirity  Francot  in  ttrenuitatej  Angliiot  in  eaUidUaie^ 
etc.  Auctor  scribebat  anno  i2t8.  Fatendum  Umen  Q 
ex  fariis  causis  Interduiu  accidere  ut  bominuin  el 
diversarum  profinciarum  ingenia  ex  aliis  in  alios 
mores  traoseant. 

N.  i07.  Vacca.  Noinen  Aufii  foit  in  Lusiunia,  de 
quo  Pnnius,  lib.  if ,  cap.  2i,  et  oppidi  io  Africa,  de 
quo  Sallusiius  in  Jug.,  cap.  51,  et  Hirtius,  de  bello 
Africano,  cap.  74,  cujus  cif es  Vaccentee  f  ocat  Ssl- 
lustius,  ibid.,  cap.  70  et  7i.  De  his  aliquo  paclo  iu- 
leliigi  posset  Virgilianus  fcrsus,  ut  ab  Isidoro  el 
Uieronyino  profertur  :  Lateque  taganfet  Vaccm, 
Exempiaria  Virailii  exbibent :  Lateque  furentet  Bar" 
ewi.  Florus,  lib.  if,  cap.  i%  Vacceot  Ganiabris 
proximos  meinorat.  Sed  Virgilius  de  Afrit  loquitur. 

N.  iiO.  Galtmci.  Scribitur  GaUteda,  GaUmUa,  Gat^ 
leeiaf  CatUBoa^  et  quod  ad  posleriora  tempora  magis 
spectare  f  idetur,  GaiUcia.  Eodem  inodo  f  ariat  vox 
CalUBci.  Grxca  origo  a  y<eXR  magis  exigit  ut  ciim 
g  (luam  ut  cum  c  aut  k  «cribatur.  I*  lorezius,  tom.  XV 


mea  Ediuone  urbs  Garamanticae  regionis  cniNit  dici« 
tur  Garamaiia.  Garamaotes  extremot  apud  Virgiliuiu 
alii  interpreuntur  remoiittimot  a  nobtt.  Scilioet  ex- 
tremi  eraiit,  quia  Romaui  ultra  aua  arma  iiondutii 
protuleraut. 

N.  i50.  Gi^nenUa.  \d  est,  quas  gtgnimltcr;  quae 
eadem  est  ratio  in  vertentitus  annit^  «t  simiUbus. 

C4P.  III.  Num.  ^.  Tale  erat  proverbium.  Profer- 
bium  quod  Isidorus  ait  e  pueroruiu  ludo  peiitiun, 
colligitur  ex  Horatio^  cujus  h«c  f  erba  sunt  lib.  1« 
cpist.  i  : 

At  paeri  iudentes,  Rex  eris,  alont, 
Si  rede  (acles. 

Deinde  f  ocat  puerorum  neeniam^  qum  regnum  reeu 
facientihit  offert. 

N.  6.  Benevolentia.  Scribo  benevolenUa,  non  6eiit- 
voioitfta,  ut  Grialius ;  etsi  eiiiin  aiiquaiido  Isidorus 
cum  t  scribeodum  dixerit,  scilicet  lib.  x,  ferbo  Be« 
nivolut,  Umen  contraria  scribendi  ratio  per  e  eoni' 
munior  est,  et  Isidorus  sappe  non  lam  ex  sut  quam 
ex  aliorum  opiniotie  loquitur,  et  senteotiam  miHat. 

N.  8.  Vicem  fungereniur.  lu  cum  accusaiivo  isi- 
dorus,  et  ejus  squales  usurpare  amaut  utor^  faii- 
gor^  etc. 

N.  if.  Magitiri  populi.  Putant  arK|ui  dicUtorem 
sic  appeilatom  ab  ollicio  in  scliolis  dictantit  titUrat 
discipulis ;  ex  quo  Jolius  Ctesar  apud  Suetooium» 
cap.  77,  diceb.it  per  jocum  SyUam  neteiue  Utierat, 
qui  dictaturam  depotuerit.  Quo  iortasse  specUt  Juve- 
nalis»  sat.  t,  fers.  28  : 

lu  ububun  SylliB  si  dieant  discipali  tres. 
in  aliis  Editis  non  niale  est  Vnde  ei  edictm.  Malim 
Umen  Vnde  et  dictata;  naiu  iu  dicunlur  ea  quai 
luaglstri  in  scbolis  addisceiida  pueris  dicuut.    Vide 
Varronis  fcrba  in  nou  Griaiii. 

N.  i2.  Ceetar  autem  dictut,  Inteiligo  de  priiiio  qui 
Ca^ar  dictus  fuit,  non  de  JuUo  Caesare, 


Hisp.  sacr.,  originem  graecam  a  laeu  rejieit,  tum  ^     N.  i9.  Perme  rega,  etc.  Indicavi  ad  marginem 
quia  GaUieeot  reliquis  Hispaniae  populis  caiididiores  '^  locumProverbiorum ;  quo,  ut  puto,  Isidorus  respexit. 


esse  uegat,  tum  quia  Grseci,  cum  GaUcecot  nomi- 
nant,  Kaltaicot  cum  it  scribunt,  non  GaUaicot. 

N.  iii.  Coneettitte  (ftrunt).  Grialius  omisil  ferunt 
post  coneettittet  quod  in  autiquis  exemplaribus  desit. 
Sed  cuin  hoc,  fol  simile  atiquod  ferbum  ad  seosum 
explendum  necessarium  sit,  illud  sumpsi  ex  Editis 
at<iue  uocinis  inclusi. 

N.  ii2.  Atturet.  Florus,  lib.  if,  cap.  12  :  Atturet^ 
etc.,  apud  Atturam  flumen^  etc. 

N.  il5.Caiila6ri.  Fiorexius,  tom.XXIV,  pag.  i26, 
obserfst  aniiquiores  non  memioisse  urbis  Canior, 
quam  Isidorus  Indieat,  a  vocabuU  urbit  et  iberi,  etc. 
Braulio,  cap.  26  Vits  saDCti.iBmiliani  Canra^rtam 
urbem  nominaf  it.  Noonulli  putant,  Cantabriam  dicum 
quasi  xttrdb  i6er«m ;  alil  alia  conjiciunl.  Cantabria 
tirbs  exstiiisse  creditur  prope  Lucroiiiiiin,  qiio  loco 
bwic  httrel  uowea,  CerrodeCantaMn 


Yerba  VulgaUe  haoc  suiil :  Per  me  reget  regnamt^  et 

iegum  condiioret  jutia  deeernuHt,  Per  me  prindpes 
imperant,  et  potentet  decernunt  jutiiiiam.  De  faiia 
signiflcaiioiie  focis  tyranni  dixi  in  Isidoriaiiis  cap. 
79,num.  25.  De  etynio  fironti,  sifo,  ulalii  scriiHint, 
tyronit,  infra,  num.  56. 

N.  27.  Prcetoret  a  prceeundo  dicios  astruit  Cicero, 
de  Leg.,  iib.  5,  cap.  5. 

N.  *i9,  Tribuni*  Jacobus  Gulberius,  de  Offic.  tluni. 
AugusL,  lib.  III  cap.  9,  non  a  tribuendo  jura^  stMi  a 
tribubut  tribunot  dictos  ex  Dionysio  et  Varroiie  anir 
luat.  Tribuni  apud  Ruroanus  primo  tribubus  itrae 
eraiii,  tum  alia  tribunorum  genera  addita.  Poinpu- 
nius,  Dig.  lib.  i,  lit.  2,  leg.  2,  ante  uied. :  Dtcii 
tribuniy  quod  oUm  in  tret  partet  populut  divitut  erat, 
et  ex  tinguUt  tinguU  ereabaniur ;  vd  quia  tribuum 
tuffragio  creabantur. 


«9 


AD  S.  ISIDORl  ETTMOliOG.  AREVALl  NOTiE. 


m 


N.  32.  Uher  mo  frimiu  mxMw,  MilUix  DOtatio  a 
mHie  et  a  nrnlliiudtne  exposila  fuit  iib.  iii,  cap.  5. 
iiiiin.  tilt.,  et  redii  iterum  hoc  cap.  nuin.  45.  Quod 
Liber  primus  militisc  ordiiiem  docuerit,  fnrtasse  ideo 
traditur,  quia  Bacclius  pro  Boeoti»  libertaie  pugna- 
vii,  Indos  perdomuit  ac  de  eis  triumphum  egii ;  vel 
i|uia  idem  deus,  ac  Mars,  a  nonnuliis  creditur,  ui 
oslendit  Macrobias^  lib.  i  Saturnal.,  cap.  19. 

N.  56.  Tiffmei  dtcuniw  [orles^  eic.  Innuit  notatio- 
nein  nomiins,  quam  nuin.  19  expresserat,  fiam  tiro 
fortis^  ubi  foriasse  scribendi  rationem,  qiiam  non- 
nulli  tenent,  et  Grialiut  eo  in  nuuicro  adoptavit,  se- 
ciitus  est,  lyro,  ut  inde  tyrannum  duceret,  Sed  eoin- 
iiiunls  scriptura  eat  ftro  :  qujin  voceiii  quidain  ety- 
rootogici  dedacunt  a  wfxa^  ui  tiro  sit  rudis  ,  tencr , 
etc.  Claudius  Taurinensis  in  Une  Quxstioii.  super 
iibros  Regum  etymologiam  tironis^  et  quadain  alia 
Terba  ex  boc  loco  Isidori  exscripsit ;  cui  iiaec  nota 
svbjecta  est  :  EtymoloQtam  hanc  expendat^  obsecro  , 
lector, 

N.  43.  /n  portidbus.  Mairmin  portis^  uam  excubis 
anie  ipsas  portas ,  vel  in  portis  fieri  solebuni.  VigiUw 
erant  tantam  nocturn^,  excubice  et  stutiones  noctur- 
nae  et  diarntt.  Stationes  ex  integris  turmis  aut  co- 
hortibu»  constabant ,  excubi(B  et  vinilite  e  quatuor 
viris.  Vide  Lipsium,  lib.  y  de  Milit.  Ruman. 

N.  43.  Ab  his  ergo  Velilibus  elephanti  quondam,,, 
neeab,  De  veUtuni  pugna  Isidorus,  iib.  iviii,  cap.  57» 
ubi  rursus  de  origiiiaiioue  vocis. 

N.  45.  Militia.  De  etymo  mt/tliiE  supra,  n.  32« 

N.  49.  SuccenturiatL  Festus  :  Succentturiare  (Al., 
sticcenlurire)  est  exolendx  centuriw  graUa  supplere  ^ 
subjicere,  Quod  aidii  Isidorus,  Undeet  adinsidiandumf 
petitum  Yidetur  ex  metapliora  Tereiiliit  Pborm», 
act.  I,  sc.  4,  in  fin.  : 

Nonc  prior  adilo  tu ;  ego  io  insidiis  hie  ero 
SueceutorjAtos,  si  quid  dettciea. 

N.  53.  In  quo,  Havercampus ,  commenl.  in  Apo- 
loget.  TertuUianl,  cap.  2,  legi  jabei  m  quod,  non  in 
quo.  Nibil  tanien  ausim  niutare. 

N.  59.  Classes.  Paulus  ex  Festo :  Prodncta  cUissis 
dicebatur^  cum  exerciin$  cinctus  erat  gabino  einctu , 
confeuim  pugnatums.  Vetustius  enim  fuii  multitudinem 
komitntm  quam  navium  gl4S8EM  appellari, 

N.  60.  aodus»  Yix  apud  alios  quam  apud  Scrvium 
et  Isidorum  significatio  nodi  pro  deusa  peditum  niul- 
titadine  legitur.  Vide  comroenUrium  lueuro  in  Pro- 
deiiliuiii,  ttamartig.  vers.  ilO  :  PugniB  uodumque, 
moramque, 

N.  (^.  Agmen.  Becmanus,  pag.  204,  verb.  Ago^ 
oontendit  agmen  vocem  latain  esse,  et  inepte  a  ber- 
vio  restriiigi  :  Cuif  iiiquil,  nemo  facile  eredet,  nisi 
servus  forte  aiience  opmonis.  Sed  mulia  sunt  quibus 
sttideri  posset  proprietaiem  vocis  bene  a  Serv.o  ex- 
pressam,  etsi  de  quavis  mullitudine,  sive  incedente, 
sive  secui,  usurpari  solet.  Livius,  iib.  xxxiii,  cap.  9, 
eamdem  proprieutem  innuil :  Phalanx,  quee  venerat^ 
agmen  magii  quam  aeies  ,  apliorqtie  itineri  qtutm 
pugnWf  vixdum  in  jugum  evaserat. 

rt.  12.  Prind  orainis^  eic.  Ilaec  distinctio  posterio- 
ris  aetatis  est;  naro  apud  Prmium  Juuioreni  et  aiioa 
aeqoales  senaiores  quivis,  et  consules  hoiioris  causa 
doritstmt  dicebanlur.  Uiide  apud  Vopiscuro,  in  Au- 
reliano»  cap.  18,  clarissimus  ordo  est  ordo  senato* 
riiis.  Fuit  etiam  c/artMimiia  vocabuiunr  digiiilatis. 
Vide  Bottarium,  tom.  1  Rom.  subterr.,  pag.  55  el 
seq.,  ubl  iiiscriptionero  veterem  illustrat,  qua  Ju- 
nius  fiassus  v.  e.  dicitur,  et  Prudentiana  roea,  pag.  33 
et  seq. 

N.  16.  Prwtora,  De  prmtoribus  urbams  bic  aerwo 
est.  Ori^inatie  vero  vocis  in  not.  ad  num*  27»  cap« 
3«  exbibiU  fuit. 

N.  18.  TrtiiiNi.  De  etyroo  vocis  tri4iiMi  vide  not.  ad 
cap.  3,  num.  29.  Verba  Isidori ;  At  conira  nunc  qui- 
dam  mmtoreSf  etc.^  forusse  ab  eo  dicta  autti*  quia  , 
clii  ttiiic  triiHuii  nou  erant»  iioure  Umen  voiuil  ca- 


A  lamiiatem  teroporaro,quibu8pro  defeoaoribua  plebia 
eversores  subrogati  erani. 

N.  19.  Numerarii.  De  numerariis  esl  titulus  50, 
lib.  xii  Cod.  Jusiin.  Vide  eliam  lit.  1 ,  lib.  viii  Cod. 
Theodos.  Forcellinus,  in  Lexico,  Tcrb.  Numerarius , 
apud  Isidorum  legendum  ait  qui  publieum  numerum 
arariis  inferunt  .>f]uod  iiiilii  iion  arridet. 

N.  25.  Decuriones.  £x  aliorum  seutentia  dicuninr 
a  decem,  vel  a  decuria ,  quod  ipsum  est  a  decem,  Kx 
boc  nuiiiero  prinia  origo  ddCiinarMm  et  decurioniim. 

N.  l5.  Prtttii  «tni  magist,  Plerique  Editi  priFsifil 
magistratibus.  Gtialiuspnmi  sint  magistralibtu.  Ma- 
liro  prtmi  sint  magistraitu, 

M.  27.  Tabellio.  Proprieias  verboruro  iU  distin- 
guenda  esi :  tabellarius  est  portitor  tabellarum ;  to- 
beliiOf  qui  publica  insiiuiiieDU,  seu  Ubulas  publicas 
conscribit ;  exc^pior  scriba,  qiii  dictau  excipit ,  et 
nokirtiis  dicebatur  ,  quia  ea  notis  plerumque  exaia- 
t>at ;  scriba^  qui  nomiue  priiicipis,  aut  magistratiiuiu 
leges,  acia,  raiiones,  vei  quidvis  aiiud  perscribit. 
B  Privatoriiin  hominuin  iibrarii  scribartm  nouiine  non 
gaudebant. 

N.  28.  Burgarii  a  burgis.  De  BurgiSf  et  Bar^Mmiia' 
nibus  siipra,  c;ip.  2,  nuiu.  99.  Titulus  14  Cod.  Theo- 
dos.,  lib.  vn,  est  de  Bnrgortis,  qui  videntur  iUi  fuissa 
qui  in  burgis ,  seu  casteilis  proviiici»  euslodieuda 
ciusa  collocabaiilur. 

IN.  29.  CoUegiati,  Diffieilia  aane  locns.  Coliegiali 
eiiiin,  ui  ex  nounullis  iiibcriptionibus  paiet ,  dice- 
bauiur  iili  qui  in  aiiquo  coliegio  eranf.  Sed  Isidorua 
aliud  inieiiigit,  scilicet  homines  incerto  patre  geni- 
to:>,  et  ix  euruin  coliegio  depuutos,  qui  faciuus  aii« 
quud  conimiserant.  Ducangius  observat,  in  edicto 
Tbeodorici  regis,  cap.  69,  coilegiatos  inter  servos  eC 
eos  qui  curiae  addicti  erant  poni :  Quisquis  curiaUm^ 
atu  coUegiatum^  aut  urvum^  per  l  annos  possederii^ 
eic.  AdUit  non  alios  videri  cotlegialos  In  Cod.  'J  heo- 
dos.,  tiu  de  CoiUgialis^  ubi  iu  appeliantur  qui  pu- 
blico  nianuariam  aliquam  artem  »  operani  et  mini- 
Q  aierium  prsebebant :  quorum  conditionem  lilii  se- 
qaebantur,  proindeque  oon  roodo  seryiiis  condiilonis, 
sed  etiam  ut  plurimuni  servi  uativiute  erant;  do 
quibus  videndus  Jacobus  Gotbofredus  ad  hunc  titu- 
ium.  Mondum  tamen  ex  his  plena  lux  Isidoro  nostro 
accedit ,  neque  ex  eo,  quod  apud  Papiaro  coUegiattu 
quoque  diciiur  carpenurius.  Uuairendum  enim  eat 
genus  hominuin  sordidissiroum.  £os  ergo  puto  co(- 
iegiatos  ab  Isidoro  vocari,  qui  lib.  xi  Cod.  Justin., 
tit.  17,  leg.  uiijc.  decani,  vel  coUegiati  dicuntur  ;  et 
tit.8  lib.  ii^  leg.  4,  numerus  decanorum  ecclesia 
consuntinopoliuux  suiuitur.^Ui  auiein  deceni,^  et 
coUegiati  erant  vespilioiies  ,  quibus  scilicet  cura  in- 
cumbebat  sepeliendi  corpora  defunctorum,  copiatm 
quoque  appellati.  £t  etiamnum  quidero  boc  genua 
liomiuum  sordidissimum  est,  fnisse  aolem  oliin  et 
aiicubi  ad  hoc  triste  niinisieriuin  depuutos  ex  cus- 
todiis  eorum  qui  facinus  aliquod  commiserant,  et 
ignoti  geiieris  erant,  ex  Isidoro  discinius.  CoUegiati 
I  vero  iurUsse  dicli  sunt ,  quia  ipsi  etiam  co^i^^iiim 
'^  vesuillonum^  seu  decanortm  conatituebaot. 

31.  Liiius  Gyraldtts,  lib.  n»  dialogismo  12,  vocem 
barones  explicat  his  verbis  Isidori,  ponfi/fcti,  inquit, 
«inicliiate  ac  doarina  pr«cto/i,  que  Cnnfert  cum  aliis 
locia  Ciceronia et Ccsaris ,  siveUirtii  potius,  apud 
quero  alii  legunt  berones^  seu  vcrimei.  Etiam  apud  Ci« 
ceronero  variantexemplaha.  Obm  tox  contameli« 
erat  pro  stipite,  latuo»  etc.  Comutaa  ad  Peraii  sat. 
5,  vers.  15tf,  ait  Galloruin  lingua  toronef,  seu  «a* 
rones  dici  servos  militum^  qtu  tUique  sttUtissimi  sunt, 
servi  videlicet  stultorum,  inde  boiones  nomen  iis  qao- 
que  baesit,qtti  obsequio,  et  servitio  princtpum  addicti 
erant,  quas  prima  videtiir  origo^diguliatia  baronum. 
De  vocia  etymo  ? idendus  Vossius  iu  Etymoiog.,  e| 
Dueaogius  cuni  aucurio. 

M.  33.  Quod  esf ,  etc.  ,  dispensatorem,  Non  recte 
proeedit  aenaua,  vel  supplendutn  esse.  Monnulli  Editi 
dtspensaior  pro  ilifpeiisaiorem;  roailffl  id  est  pro  ^iiocl 


«1 


AD  ».  IStDORl  ETTHOLOG.  AREVALl  NOfife. 


m 


eH;  lU  CMlte  beft^  eoholrM  orartio :  nqmfiet^  -,  id  eti ,  A  va^iuni  nomen  diciiur;  qua  dfe  re  jurU  iiilerpreitg 
ttntverMmm  poMeMtonttm,  el  vi//iirttm    iiip^niiuo-      mulia  dispntanf. 


riMi. 

N.  35.  Prdeuratoret.  Diserimen,  qood  ioter  prortt- 
ralorm  ei  e^^niiorem  caos»  intercedit,  egregie  e&- 
plieoKir,  lib.  i  Oifferent.,  num.  Ii3.  Kisi  in  nonnul- 
lis  Editis  bene  est  vice  fnngantur,  i:imen  Isidorlttnum 
Vldetur  vieem^  ut  aliis  in  locis  notatuni. 

N.  39.  Bif,  inter  inqidiin.  el  adven.  Differentia  in- 
ter  iwfuiUnumj  ineelm^  ete.,  exponitur  eii«ni  lib.  i 
Diflerent.,  n.  529. 

Pl.  4t.  Pereffrini,  Ab  agro  videtor  factum  peregre^ 
pereifrinut ,  eic.  £t  huc  spectaiit  verba  extrema  de 
longinqua  regione. 

n.  H.  Ndm  $ola  urit$  Roma.  Roma  per  excellen- 
titm  ttr*i  dieitur,  ut  n  Grsecis  Adienae  mtm.  Qnin- 
ttttaooe  ,  lib.  ti,  c.  5  :  (Jrbit  appellalionemf  et$i  no- 
mmi  proprium  non  adHctfetur  ,  liomam  tamen  aeeipi 
ett  reeeptnm.  Hoc  vufi  isidorus,  hoc  alii,  qui  simJf 
modo  toquunliir.  Forceilinos,  in  Lexico  :  Fa/ittm 
ett^  inqoit,  tolam  Homam  Laiine  URBfin  diei,  emterae 
oppida;  fi)C  enim  guidam  ex  QuintilianOj  cujut  verba 
ttonihim  tH^m»!,  agirmaruni.  Certum  qoioem  est , 
etiain  aiia  oppida  urbe$  dici ;  certmn  pariier  Roroani 
qttoque  oppidum  vocari.  Sed  hoc  non  toliit  quomi- 
iHis  per  eiceilOBiiam,  ut  diti,  Roma  Cfr^i  appelle- 
tur,  et  ex  communi  usu  Roniani  alias  orbes  oppida 
ntinciipor^ni,  prssertim  ot  tfb  Urbe,  seo  Koma  dis- 
tinguerent.  H»o  autem  distinciio  maxime  iocum 
babei  inler  wrbmot^  el  oppidanot;  nam  ttr^ant  eraiit 
Romaol,  oppidemi  aiii  non  liotuant. 

N.  44.  Aneiliee.  Alii  anciUat  dtci  troluiit  ab  antiquo 
attCttlartf,  hoe  eai,  minitirare;  quod  ipsum  fnrtasse 
aliquis  ab  meone  dedueal.  Dubium  aulem  mibi  eat, 
ao  Isidoroa  de  urhe  Ancono ,  seu  Ancona  inteiligeii- 
du8  aily  cinn  ail :  Vndo  ei  Anconem  dicimttt ;  an  de 
ancone^  alte  ancoNi^;  qoae  vex  est  Viiruvio  et  aliis 
arehiteeiis  famiiiarts  pro  parlibus  normtc,qux  simut 
lunelae  aoguiem  recium  faeiont ,  aut  alia  signiilca- 
titine.  Magts  puto  isidoruffl  de  iirbe  Ancone  loquf  , 
qua  eiiim  a  ttecteniis  ae  orae  cuiiito  dicta  esi.  Nam 
cobiti  apecie»  locoa,  iii  qoo  exstar,  relert. 

N.  47.  Ifunc  autem  Uberiinutt  eic.  Discrimen  inter 
libertum  et  tiberllnum  aliquaiitd  post  Appii  Lxci  lem- 
pora  hoc  erat,  ut  tiberiut  et  libertiHut  idem  quidein 
significarent,  sed  liberiut  referretiir  ad  paironum  , 
libertiriut  detignaret  statum  sine  rea|;eciu  ad  euui 
cvjus  servos  fuerat ;  sic  recte  dicitur  Tiro  Uberdtiut 
tiomoj  et  Idcm  libertut  Ciceroni$, 

M.  4i.  Circumagebant  ^  eic.  Ita  etiam  Sciieca,  lib. 
1,  epist.  9,  ad  Lucilium  :  Philo^ophice  $ervia$  oportet^ 
ttf  iibi  eontingat  vera  liborta^.  Pion  differlur  iu  diem 
qui  teitti  tubjedt  et  tradidit.  Statim  circumagHur.  Ad 
alapab  ictum  allusit  Sedulius,  cum  de  colaphis  ciui- 
bns  SaWator  percusius  liiil,  dixit  lib.  v^  vers.  lOo  : 

His  alapis  nobis  liberias  maxima  plausU. 
Isidorus  rem  deseripsii  ex  Gornuio,  scheliaste  Peraii, 
adsal.  «%  vers.  75,  Fabricius,  cap.  45  Bibiiograpb., 
nuin.  17,  liaic  annotal :  JVaniiMuaiiottia  lemortfm  non 
unu$  riiut  fuil ;  ifian»mtti06attlttr  mtm  vel  ad  plenam 
tibertatem,  aiquo  iia  ui  eivet  Rommii  fierom^  vindicta, 
$ive  vir§a  pretiorit ,  aiapteque  infiioiione ,  elociiotte  m 
circulum^  tmi  ceneu^  aut  tettamemo...  veliiaui  impo^ 
ttorenl  libenmem  non  juotam,  /kroutquo  LaUuijurit^ 
uun  ^tttriiitim  «  per  epitioimn;  vei  inter  mmeot^ee 
eonvivii  adkibi^oue.  Plura  Hianumisaioiiia  genera 
prascipue  inlier  GbrisUanos  roeeasei  DuoangiUB,  verb. 
ifoNttmiMio. 

N.  49,  Peditiiii.  Uiniies  dicebaatur  qui  vieiori  in 
beilo  se  dedebanl.  Aiiu  deditioiiia  geuere  dodiikii  di^ 
cebantur  liberiini,  qui  poai  admissa  criuiiiia  piibliee 
cassi  iia  fueranl,  ui  ui  facie,  vel  eorpore  indieia  im- 
pressa  remanereiit.  Hi  iia  maiiuiuisai  <tfeii(iiiiii  appei>. 
labaniur;  de  quibus  videri  poteat  Gaiua  io  episu 
lnsUl.«tii.  I.  Itt  Gud.  Jusiin.,  iib.  vii,  utttlua  5  esi 
i>e  dedititia  liberutie  loHenda ,  ubi  ^erlai 


N.  5i .  Laiini  ante  Rom,  eond.  apud  lat,  fiebani.  In- 
telligitur  iiberti,  vel  fegendnm  :  Lntim  liberti  anie  , 
etc,  ut  Grialius  in  not.  expriuat;  uam  ia  toxtu 
oinisit  iiberii,  ut  alii  Gxcusi  et  Codices  eiiam  ms  . 
Eisi  Laiini  liberU  ,  de  quibus  ex  lege  Norbaoa»  etr., 
nobia  constai,  differunt  a  Lotinis  UI>erU&,  i|uales  Isi- 
dorus  describii,  tainen  poioit  (>tdorus  piiin^m  ortgi- 
nfiu  Latinorum  liberiorum  repelere  ^i  alitiuo  ve> 
teri  auctore,  qui  ounc  non  exstet,  In  Cod.  JuaUu., 
lib.  VII,  Ut.  6,  asserit  JnsUniaiuis  LaHimu  iib^tot  ad 
timilitudinem  antiqute  Latinitatit^quoB  in  eoUmiU  utitta 
eti,  videri  este  introductot.  Saiit  abturdum  ett^  adciii, 
ipia  origme  rei  tublata^  eju$  imaginem  dereiiupU.  Cum 
igitur  muttis  modi$,  et  pene  innumerabUiibut  Laikiorum 
introducta  eti  conditio^  et  leges  diverts ,  kt  «rMai 
eontuittL  iniroducta  suni^  etc.  Uecie  igi(ur  omiua  eon^ 
groent,  si  disiinguantur  tempora. 
H  N.  52.  Uit  primum  aditut  erai^  eUi^  Loqttitur  (si- 
^  doros  de  pnmis  temporibus.  At  nenio  un(\uaai  Iioc 
dixlt,  aii  Aiit.  AiigusUnus.  Unde  Id  \ni.  Aug(i5unus 
rcscivit  ?  iieqtre  eiiim  ad  nos  perven4|runl  scripiores 
illi  oinnes ,  qiii  de  Homanis  antiquiiatrbus  acriose- 
runt.  De  posterioribus  autem  temporilHis  ui  priora 
miniine  itrgumentnni  ducer^  licei. 

Gaf.  V.  Nnm.  t.  HtBredis  nomen.  De  hobredit  etjmo, 
lib.  V,  eap.  25,  num.  1. 

N.  2.  Eii  enim.  Sxpe  ita  occurril  ettiifi  apud  lai- 
dorum  sensu  non  saUs  comroodo,  ^ortasse  $  librariis 
iatrusum  pro  itemt  aut  eitom  ex  atlqdo  tiUQrarum 
nexu. 

N«  9.  Ef  bette  parh  patrant.  Apod  Locr<aium  ple- 
riqoe  leguni  : 

Et  bene  paru  patrum  auiit  anademata  nutrc^ 

Ex  Isfdori  senlenU»  pairttNi  pr«fM  efhmi  Andr. 
Schotlus,  hb.  V  Observai.  huma». ,  cap.  9  :  Hittc 
patrantet  ortt/i,  part-aiii  »e/iip/ai,  eic. 

5.  tyem€nr»m.  f  orlasse  eremenium  ^al  a  crea, 


0     N  ^ 

quasi  creamentum,  Alioauin  cremenlum  e^l  increiiimi- 
ttttii :  exempla  profert  Banhius,  Aaversar., 

N.  (?.  Jfafer  enim  qua$i  mnieria,  MaieiVBL  %  molrs 
dlcia  creditnr,  noii  niatet  a  miaerifi. 

N.  8.  iniirttmmra  emptionii.  Vitfe  floialaad  tb.  v, 
cap.  i4,  nom.  t'\.  Non  oinittenda  suut  hac  de  re 
vcrba  Gcllii,  lib.  xviif,  cap.  6,  qui  ex  Meli&so  gran»- 
niatico  biec  profert  :  Matrona  i  $t  qua:  $emel  peperii  • 
qua  teepiut,  materfamiliat,  ticuti  ifti,  quiB  i.me/  p^ 
perti;  porcetra ,  quof  $cepiu$.  Pergit  Ge^lius  :  tfirjcw 
ott^  iioc  de  matrona  ac  de  matrefamilids  Heiitiue 
excogitaverii  ip$e ,  ef  conjectaverit,  dn  $criplum  ab 
aliqtto  tegerit,  harieiii  protecio  esi  dpu$;  nam  de  poi- 
ceiia  habet  $ane  auctorem  Potnponiutn...  lUud  in- 
pettdio  probabiliue  e$t^  quod  idonei  vocum  a>ttiquanitn 
enarratoret  tradiderunt ,  matronatn  dictam  ette  pro- 
prte,  qu^  in  matrimonium  cum  viro  convetdsset,  quoad 
in  eo  mairimomo  maneret,  etiamei  Hberi  nonduin  ua:i 
^  (orent;  dietamque  et$e  ita  a  ilATais  nomine  iton  aiUpta 
^jatn,  $ed  eum  $pe  et  omine  mox  adipi$cendi;  unde 
iptum  quoque  tnatrimonitm  dicitur.  Mairetn  auitm 
famHiue  et»e  eam  tolam  quoe  in  mariti  manu,  tuaiui- 
pioque ,  aul  in  ejut  in  cujus  inaniut  manu  mancipio' 
que  ettet,  quoniam  non  in  matritnoniunl  tanitun  ,  sed 
I»  famiiiam  quoque  marUi ,  et  in  sui  hceredie  bocum 
vemiief.  Quod  Isidorils  ait,  mattonam  essc  quasi  »na- 
irem  nati,  alii  mefius  explicaiit ,  ona  iif  mairona  esse 

Srodiictiviicm,  ut  a  paire  til  palrontti.  Dc  varia  hifiii- 
ott.iooe  vocis  Materfanutiat  aecorate  agii  tfanuiiu:) 
in  noi.  ad  lib.  v  Ciceronis  Fam.,  episl.  iU.  fido 
etiam  infra,  cap.  7,  num.  fS. 

N.  9.  Avtta.  Alii  avnm  ab  abba  dedocunt ,  qfm  vox 
ex  Syro  sermone  originem  irahil. 

N.  15.  Soboiee.  Scrlbo  loMei,  oi  pfe^ique  solent. 
Nam  Bive  sii  a  tuboieo,  sive  a  lafriiiittffoiie  ,  tflrniu 
taUo  liiieranMn  saiis  freqoens  cst,  praefseMtiii  ci^Uu 
nias  gralia<  ^ 


93S 

N.  u.  idm  0 


A6  S.  ISbotif  fcTtMOLOG.  ARGVaLI  N0T;£. 


0!U 


•  a 


4  ndnir :  el  boc  fort^sse  a  wmuii* 

N.  19,  iiiim  ii  |M»#ri  •  fHi^.  Hs^  foriaBse  ad 
aliiim  locmo  pertinaQ^ :  »Wa  piiAr  sii  a  pkbtt  aive  » 
liKrM.  sWa  9  irffici  ei  dorice  iroi/», 

N.  il,  Va|Mii;iM«  aic.  Ez  Pliaio,  libk  viu  c.  10, 
ei  SoHdo  ,  i»^|^  1,  »1.,  4. 

N.  93.  HQihm.  DiAserim^  ihMt  tial^di  ei  ipiirtoi, 
Qt  ati  kidoro  expoRimr.  apiid  ant^Hioi^a  non  mve-» 
nitur.  restu^ :  Noth^m  Gr^  ^f^mm  $x  iMPar€  non 
^0illfN(  «ar«itf  •  4Mf  apK^  noi  ^urio  palre  nalM  dt4* 
lMr«  Spurii  dicebantur  inoerio  patre  geulti;  at<|ue 
adeo  antiQui  oisdeoi  litteris  sfi  scrib^baiit  ipnriiitii , 
el  sfni  oaire. 

N*  26«  i^epoj  otilim  ulnMqu$  rex.  Inveoitur  quU 
dein  alicubi  n^os  pro  mpte  femioeo  gooere  ;  aed 
Gicero,  et  aUi  passim,  nepiii  usurpant. 

N*  %>•  Proaeniei.  ni^c  de  progeoie  nnde  bauserit 
IsidQrua,  oon  liqu^t.  Cseierum  communi  usu  loquendi 
pro^egf^  etiam  de  fiUi«4icitMr.  Ctc^ro,  i  Tuscnl. , 
cap.  3S  :  Primum  tanta  progeme  orbatum  hoslilis 
manuM  interemit,  tox  quidem  progenilor  eum  iiuiicat 
qui  aiiie  palreih  seo  genitorem  est, 

N.  31.  Ea  quae  ez  fsidoro  a  Gratiano  pi^oferuotur 
Berardusillustrat.utvideri  poiestin  isidoriauis.cap. 
32,  iium«  55  et  50.  Edilio  vetu!^  posl  verba,  tritavi- 
que  vocabutum^  tilulnm  de  gradibu^  rdgnat.  addil  ad 
explic»tionem  stemmatis  ^oiisanguioilaiU  ^  quod  i(- 
iicostibjicit,opportunoili.  £um  iri  appqndiceli  pro- 
ducam.  Cditio  eadem  vetus  unuiri  lanCum  exhrbet 
atemfna ,  quod  In  nosira  Edilione  inscrioiuir :  Pe 
gradibus  generis  humani, 

CaK  yi.  Num.  5.  Fratree  dicti.  Ut  intelligatur  duos 
esse  fratres  ex  eodem  patre  eademque  niaire ,.  ex* 

{>rimendum  ost  frater  germanus;  quod  Hispani  et 
tali  Tulgo  slgniflcanl  pef  fYatrem  carnalem, 

N.  S.  Si  autem  emerts.  Yolgata  :  Cum  Uii  veiidiiui 
(uerit  frdkr  tuus  Oebrieus,  eic.  In  Apostoli  Verbls  : 
Opiabam  enitlf  ega  ipse  anatheina ,  etc 


JVtniinifi  est  A  vis  autem  Grialius  tertium  sieinma  omisent,  quia  in 
aniiquissimis  libris*  ot  ait,  duo  supi  lanMim ,  taineu 
auctorilate  aliorum  exemplarium  permotus  reponeu-i 
dom  censqi.  Not»  vero ,  qu^  respondent  nunieris 
28  et  29,  in  steminate  prlmo  et  uliimo  exproasae,  lioc 
loco  pr^mtituntur. 

N,  29.  Meec  coneanguittilatls  .,.  fugientem,  Conci* 
lium  ^ijRi^iconse  ii,  anno  874,  in  episiola  synodica 
ad  epiacopos  Aquitaniae,  toin.  IX  i.abbei,  col.  261 , 
haec  laidori  verba  sic  aliefH :  Isidorujf  iJjaqvie  de.  con^ 
eangmimtiiU  sic  loqniiur  :  Cuius,  ser\ee  eepUm  gradi- 
bus  dirimitur  hoc  modo  :  fiUus^  et  ptia ;  nevos «  et  i/e- 
ptis  :  pronepot^  et  proneptis  ;  atnepos  *  cl  abneptis  ; 
adnepoSf  et  adneptis;  trinepos^  et  trinepiis;  irinepotis 
/iHus,  $t  Mriepotis  fiHn.  Heet  ComanguiiritoHs  (sic)  dum 
se  pattlolim...  gradum  sese  subtraxerit,  etc.  ^  Qs^ 


ad  fuffienieni. 
ibid    " 


bid,  Ideo  autem  usque  ad  sext.  De  consapjtuifit- 
late  usqne  ad  sextum  gradom  Resind,  p^(.  im^  et 
«aHi  disisemnt.  Berardus,  in  Isidfori.inis,  cap.  S2, 
nnm.  35,  dispTteere  a?t  virfs  erudit?s  hanc  rtistrfctio- 
nem  usqne  ad  sextnm  grndam.  Verstts  honnnllf  de 
consangnfnitatis  gradibns,  qirf  irt  qitibosdam  Teieri- 
bus  niembrants  EtymMloglarum  reperianfor,  et  fra- 
gmentam  quoddam  De  vti  grn^fbTrs  ennsangKfir  tatfs 
Isidori  nomine  fn  Codtce  (Ht^boOlano  f968  inser- 
tuin ,  pro  appendice  12  ct  13  exbibebontifr. 

Cap.  vri.  IWnl.  5.  De  arta  Irb.  v,  cap.  93,  rr.  91 .  Ex 
arrabo,gntceipp<xB<ifv.  factnm  esi  arraMr  af^ocopen. 
Isidoras  ex  arfa  detturic  atfaba^  nt  sentetirfie  servtat. 

N.  S.  Yenantfus  Fortufiatas  hb.  vtfi,  ($anB.  9, 
vcrs.  508 : 

Aogelqi  lo^e  W»  repeteoa  paraoimplma  Inoorea. 
PataBjiiipiuiriMi»  metfiinii  eilam  eoncflHim  Qanba- 
glneiis»  iT,  «ap.  13,  «piMl  ReginoiMi  IiIk  »,  eap. 
199.  Vide  Ducangium^ 

N.  9.  Coji^iugri,  ete.  ^  cmijugaHs  fiss\m  kido- 
ru»,  lik  11  do  Beeiaaiast.  offic.,  cap.  90.  Briaaofiiua, 


N.  0.  /Vcm  ifl  rixa.  Vufgaia  :  iV^  qudiid^  sit  Jur-  C  I^o  vfto  nf  pt «  paf .  315,  admiitore  non  aiidei  qaod 


gium  intet  me  d  le,  et  ifiter  paitores  meos  et  pastores 
tuos;  fratrd  etiim  iiimtit. 

N.  10.  Affbciu  Itatres  dicti,  Def  veierf  more,  quo 
se  Offmea  Cfirfstianf  frcrlrei  appetlabant,  dixi  ad 
vers.  73  byroni  2  Perist.  aancti  Laurentll :  Ttinl 
strmiitA  enrd  esi  fralribus.  Mdorus  a  genere  mascu- 
Itno  nd  Rettlrmfetran<H,  et  a  singulari  in  pluralem  : 
Affeclu  fratres  dicti^  qm  in  duo  scinduntur,  spiritule^ 
ekemmiune.  Spiritaie,  etc.  Sed  finrtasse  haec  libra- 
rtof^uin  colpa  Oat :  A^^cric  ftatres  dicti ,  qui  in  duo 
seinditutt  sfnritalem  et  communem.  Spiritalis ,  eic. 
lo  atcosailve  plurali  eftio  pro  duos  nonnunquam  oc- 
CBrrli ;  01  In^  potitft  esse  errandf  causa  amanttensi- 
btts  ;  pt>ai  dno  pMaroni  fYecessarto  sequi  spiriiale  et 
commune.  Verba  Scriptur»  doo  inveoio,  nisi  forte 
laidoros  respetit  ad  Isai»  cap.  lxti,  5.  Disirtuti 
fralres  vestri^  adientes  vos,  ete. 

N.  14,  Consubrini.  Grialioa  aeeufua  foh  serfptit- 


SerTius,  ad  ^neid.,  lib.  it,  vers.  16,  et  posi  eom 
Isidorus  boe  loeo  tfe  ju^o  mairimonii  iradutii.  Alber- 
tus  Dietericus,  qni  noias  adjecit,  adTertit  a  Grialio 
laudari  Aogosttmim,  De  nnpt.,  eap.  11 ,  apod  quem 
iiihil  repoiHi.  Ipae  prodocit  in  eamdem  sententiam 
Festuni,«  Ulpiaiiaaii,  Siaitum,  qoorum  imneii  Terba , 
ut  ait,  aliaiii  admittiiiitinlerpretattoneaii.  Nen  tainen 
censet  improbabilem  eum  rilom  quem  noomiHi  de 
Tolo  iiifttar  ]ugi  intelligunt.  Ipae  so^picater  bpc  Irabi 
posse  quoa  Serrius,  Itb.  iv  .£neid.,  vers.  374,  lra< 
dil,  nimirum  de  duabus  sellis  jugatii,  qofli  forlaase 
jugum  jeprieaentabant ,  f el  in  jugi .  modum  jiniet» 
eraiit.  De  tota  liac  Isidori  seiueniia  plura  diiserit 
Ivo  Carnotensis,  epist.  173.  Expltcatio  de  miirimo* 
nii  Jugo,  qaod  attinet  quidem  atl  Cbri«lianes  ei  ipso 
Isidoro,  loc.  cil.,  desamenda  est  :  Quad  autem  nu- 
bentes  posi  benedktionem  a  UvUa  una  einenia  copu- 
ianinr^  uideiicei  na  compagem  conjngaiia  unitatis  dii- 


ram  conitt^rtnt ,  itt^niti.  Usoa  rettnet  o ,  eonsobrinif  ^  rumpant.  Al  vero  qmdeaidem  viita  enndida  fmrpureo 
le^rfnl.  Ncque  obetare  debent  msa.  veleres ,  In  qui-  ^  iftti  caiore  pemHseetwr^  eandor  qetppe  ed  nmnditiani 

vtM,  parpttre  ad  sangnims  posiesiiatem  adhibeturf  etc. 
N.  10.  fuitus  m^veleni.  Velamofi  boe  tenne  erai. 


boa  smpiisime  o  in  u  muiaiur. 

N«  15.  TMus.  HiapaDis  petrttvs  et  aTuncelus  Oo 
dicllnrf  llalis  mo.  Gloes»  Arabicolatin»  }  TMus , 
avunculus.  Sic  etiatn  ikia  pre  amita  in  eonciKo  Hra- 
carenei  u  aani  563,  c.  15.  \d  h«c  Cerda  no^  ad- 
Tertii  animuin ,  cuin  scripsit  In  glosaario  Isidoriano 
Itiii  pco  evajiiiila  ab  aliquo  tnseio  additaoieotum 
eaae.  Vide  laidoriaDa,  eap.  57,  num.  5» 

N.  SO.  Vtlrtetti.  AJii  dieunl  vilrtimii  ease  ee  pth 
irieo.  Glosam  Isidori :  Visrieus^  pairicns^ 

N.  2M.  Qtutm  prmgenus.  Fonaaae  priii|finfliii,  boe 
eet,  jprtai^  sepafatnn,  et  aeorfmni  genitiia,  anleqeam 
ff]-fii^  napm  eaael  Titrie<t» 

N.  27.  feai  hMC  n«».  %1  in  Uitione  Grialii  sunt 
dun  lenttitt  atemraaia,  aeiMeet  prinnm  et  secun- 
duna.  ki  aiiia  £ditia  et  Ifaa.  suni  eria,  fere  qiialia  a 
neUis  m  Mm  aeyientiiwMt  fipms  eiLlHbenlttr.  OuaiH' 


et  biiei  coi4»ris :  BammeumToeat  Caii»(iiii,  carm.  60, 
qiiem  ad  locaia  Vutpiiia,  e«  Gma.  aa,  ii>,  colHj[it, 
morem  flammei  adhibondi  ab  IleDrjeis  usque  deriva- 
tuin  videri. 

N.  11.  Qiea  mgereni.  PUntiie ,  lili.  axvin,  e.  9, 
adipe  uiiiiioaini  fieri  oonsueTiaso  tfadlt.  Arnuhiui « 
lib.  111  arlverana  feniea,  adipaa  m^ina,  ubi  deani 
ttitapiem  irridet  lits  uneiinnilMa  pMapoeiiam.  Aliaa 
c^usee,  ce.r  novm  nupu«  ItMen  caleere  velareniur, 
exponii  Bfisseniue,  <le  Rit.  mipi.,  pag.  3^7  el  aeq. 

N.  U.  Vi^aou  De  viduis,  Hb.  ii  Ofiieier.»  e«  19,  «bi 
clariMS  explicaiiir  yer^i  viduiuiis  nomine  iUfua  ea* 
rere,  qu»  piaribua  nexa  rait  marilia«  Apud  ttfia^ 
liuitt  acriptum  ecat  ti^Meri  pro  idmaaa  :  lioo  Msii^  ea 
Macrebio  et  aiiia.  Macroiiiaa»  Ub»  i  aHMeel.».  eep« 


m 


At>  S.  ISIDORI  ETTMOLOG.  AREVALI  NOTA 


1«6 


15,  vidttam  dicUm  ai( ;  quasi  valde  divisam,  ant  a  A  Amoi  interprelatur  potenSf  fwtu^  vereemulm.  Snspi 


tho  tftOtMf»! 

N.  17.  Fratris  uxor  fralri$%a»  Legi  elram  potcrit 
apud  Isidoriim,  iil  apud  alios,  frauia^  non  fratrissa, 
Forcellinus  ait  janitrieei  duorum  rrairuro  uxores 
dictas,  non  quod  ea mdem  ja/iuam  pulsareat,  sed 
quod  pariler  adversuin  leciuin  jatiua  sibi  sterne- 
rent ,  in  eoque  ianquam  custodiae  causa  cubare 
•olerent.  Nam  apud  Komanos  ea  consueiudo  fuii ,  ut 
qu£  nxor  primum  in  manum  viri  convenisset,  ea  sibi 
in  atrio  domus  anie  ipsam  januam  lectum  sterneret. 
Quo  respicit  PropertiuSy  iib.  iv,  eieg.  ult.,  vers.  81 : 

Seu  tameo  adversum  mutaril  janua  lectum : 
Sederit  et  nostro  caota  uoveroa  toro. 

NonnuUi  putant,  janitrice$  corru]^e  iia  dici  e  graeco 
tlvaxipi^t  inateresy  quod  est,  fratrim. 

N.  20.  Conjugium.  De  jugo  conjugum  supra, 
num.  9. 

N.  21«  ComtNfrttim.  (Jjpianus,  Regular.  tit.  6 


cionem  Rarthil  conllrinare  possum  seripiura  Codtcis 
Vaiicani  623,  ut  indicavi  in  Isidorianis,  cap.^  93, 
n.  iJ.  Nam  in  eo  Codice  clare  legitur  Amoi  pro 
ceros.  Non  iamenausim  scripturam  vulgatam  etcoui- 
munem  mulare,  quae,  ut  dixi,  aliqua  ratione  defeiidi 
potest.  Et  Isidorus  quidem  verbum  Afnos  interpre- 
latur  lib.  vii,  cap.  8 ,  num.  12  :  Populue  atmlsus, 
quod  a  vtro  forti  et  eapiente  longe  dissidet.  De  hac 
voce  heroMj  ut  ianetis  altquando  apponitur,  dixi  in 
commentar.  ad  Prudentium  hymn.  6  Cathein.  , 
vers.  il4,  ubiobserTavi  Avitum,  iib.  y,  novediiisse 
de  Pharaone  :  heros  impiue.  Beinbus  contra  repre- 
benditur  a  Scaligero,  lib.  vi  Poelic,  cap.  4  :  Bem- 
bui^  cum  Dominum  Jesum  heeoi  vocat^  vatde  me 
commovit ;  iane  vox  impia^  et  uiroque  indigna^  ne  ar" 
gutetur  quiipiam  heroem  e  iemiue  Deum^  ex  attero  se- 
misse  hominem.  Uuod  lioc  eod.  num.  addiiur  :  An- 
ctorem  autem.,.  non  poue  ejditimant^  Bartbius,  ioc. 
cit.,  advenit  deesse  in  suo  libro  ross.  autem^  vel. 


cum  Lalinu  autem  etperegrtnti  t/a,  it  concenum  iU  ,      ,.„,,  ^^^^^  .^^^^^^^^  ^^^^^  ^^.^  .^  ^^^^^  ^.^^^^ 


cum  urvii  nullumest  connubium. 

N.  !22.  HymentBUi,  Hgmnn^  vel  Hymenasui  deus 
enil  uuptiaruin,  de  quo  multa  fabulatores. 

N.  23.  CotUu^emtttmj  quoque  dicebator  inaritalis 
conjuuctio  aervorum,  inter  quos  olim  veruoi  uatri- 
tnonium  non  erat. 

N.  ^.  Aepttdittiii.  Discrimen  inter  fepudtttm  et  «fi* 
vorlittm  explicatur  a  Modestino,  Dig.  lib.  l,  lit.  pe- 
uull.,  ieg.  101 :  Divortium  inter  virum  et  uxorem  fieri 
dicitwr;  repudium  vero  ipomcB  remitti  videtur^  quod  et 
in  uxm$perionam  uon  abiurde  cadit,  Usurpatur  pas- 
sim  repttdtitm  pro  dti^orito. 

N.  26.  Frivolum  eit.  Grialias  et  alii  Editi  habent 
Frt^o(ttm«8t,eie.,sed  pauioposi  Grialius :  Namfrivo* 
ium  eet.  Ia  Pandectis  qaiUem  legitur  [ribuiculum^  sed 
hoc  inde  oritar,  quod  sspe  b  pro  «  adhibebatur ;  ac 
frttrttictt/ttm  etiam  apud  Ulpianum  legendum  multi 
putauL  Quod  enim  alii  reponere  lentant  friguicutum^ 


hunc 

ratiu  est  atque  in  auctof,  Sed/ut  putOf  Istdori  niens 
est  attcrorem,  cum  «d  auctoritatem  refertur ,  pro 
coromuni  accipieiidum,  quamvis  iu  femineum  geiius 
flecii  possit  attctrta;  in  alia  signiilcatione.  Ac  simul 
advertit  es^e  quaedam  nomioa  quae  nullo  modo  iu 
femineum  genus  flectuntur,  ut  cunor. 

N.  4.  AfiucttJ  EST  ab  amore;  amor  autem  commode 
ab  aft«  «tmtti,  una^  deducitur. 

N.  7.  jEmuii  originatio  fortasse  est  ab  ae>v>ioc, 
ac/iuXof,  tepiduif  biandui^, 

N.  8.  EiatuSf  clc.  Hasc  ipsa  verba  occurrunt  iufra 
in  Ef  nuin.  bl,  neque  iioc  loco  inseri  deDent,  ni&i 
scribaiur  alatus^  quod  ortliograpliiae  repugnat. 

N.  12.  jErunmosus  a  rumine.  Foriasse  hucpertiiiet 
quod  aii  Arnobius,  lib.  vii :  y^nimKa;  sttni  prtnta  in 
gurgulionibui  capitaf  qua  dejicere  ciboi  et  referre  no- 
ittra  at  ruminatotibui  tacutii.  Plaulus,  apud   Fe- 


iioii  placet.  Isidorus  cerie  vel  frivolum,  veifrtwsctt-  r  """?•  terumnutoi  voiat  furcillas,  quibus  religaus 


ium  Yidetur  legisse. 

N.  27.  Et  benedimt.  VulgaU  :  Benedixitque  illii 
Deui,  et  ait :  Crescite,  elc. 

N.  29.  Item  in  eligenda  uxore  quatuor.  In  God.  Yat. 
palat.  18i  lisec  esi  nota  ad  liunc  locum  :  CArysoslo— 
mtt^  sHpra  Matlh.  i ;  Qui  divitiae  eligunt^  et  uQn  mo^ 
res,  pii/cAriitt(/iiicm,  et  uon  fidem^  quod  in  meretridbui 
iolet  quam^  hoc  in  conjugibui  optaiit.  Proplerea  non 
generant  fitioi  iubditoi  vel  sibi^  vel  Deo^  ut  fitii  eo» 
fumnon  sint  fruciui  justee  eonjunctionii  ^  ied  poena 
condigna  irreligioiitatii. 

Vocum  certarum  Atphabetum,  In  veleribus  incii  - 
branis  diyersi  tituli  hujua  libri  apparent,  ut :  Liber  x, 
per  alphabetum  conscriptui.  Capitulum  iibri  x,  id  est^ 
de  quibuidam  nominibui  per  alphabeium  diitinctii,  De 
qutbutdam  voeabuiii  nominum  per  denominationem.  De 
reliquii  nominibui  juxta  ordinem  elementorum,  Li" 
ber  X,  pcrr  detiomtnaltoiicm,  etc.  Godex  urbinas  1U0, 
iii  (|uo  Ktymologiae  in  xxii  libros  distribuuniur,  hujus- 
uiods  titulos  bac  rubrica  complectitur :  Liber  duode- 
cimui  Imdori  de  quibuidam  nominibui  per  atphabeium 
diitinctiif  de  reliquie  nominibui  juxta  ordinem  etemen- 
lorttm,  velliuerarum^  de  qmbuidam  vocabuiie  homi' 
num  (Al.y  ftomtfitttii)  per  denominationem  indpit, 

LIBER  DEGIMUS. 
Num.  ^.  JSroi.  Infra,  in  If,  sao  loco  est  Heroi. 
Cur  autem  in  A  asroi  eoUocetur\  et  scribatur,  ratio 
iiide  peti  potesi,  quod  ex  Grsco  heroi  dicitur,  quasi 
acrt««  cceieitii.  Vide  infra,  num.  116,  et  lib.  viii, 
eap.  uii.,  num.  96.  Barthius,  lib.  xxvi  Adversar., 
cap.  5  :  Heroif  inquit,  quomodo  iitterce  A,  cujui  de^ 
bet  esie^voeii  prindpium,  conveniat,  nemo  conjectave" 
rtl.  Nec  tum  bardue  Isidorus^  ut  U  Greecum  cum  A 
confttdtffe  putandui  iit,  In  suo  veteri  libro  pro  eeroi 
iuvenii  airoe,  ei  conjicii  Amoi^  .quod  signifiiat  virum 
fortm  u  tafNentem,  ex  Sancto  Pagniiio.  Sic  Papias  : 


D 


sarciuas  viatores  gerehant.  Ruma^  rumxs^  aut  runun 
olini  erat  uiamnia ;  rumen  etiam  esi  pars  colli»  aiit 
qiiasi  venlricuius  ejusdem,  quo  referri  possuutTerba 
Uidori  per  inopiam,  etc.  Alii  alias  noutiones  nomi* 
nis  proleruiit. 

N.  13.  Astroiui.  lii  Glossario  Isidori  dlcitur  eiiam 
lunaticus.  Signilicaiio  in  vulgari  lingoa  Hispana  esi 
desajortunadOf  hoc  esi,  infelix. 

N.  i4.  Enormts.  Ad  huiic  locum  nou  pertinet , 
nisi  (tcr  cs  scrib.itur,  quud  contra  regulam  est.  Pos- 
suL  Sitbsiitui  a£^»ormii ;  sed  lioc  accipiiur  pro  eine 
tiorma,  aut  lege,  Yide  infra,  not.  ad  num.  81,  ubi  iu 
E  recte  coliocalur  moriuii,  De  a^aclortfrtts  Paulus , 
iib.  v  Senteiit.,  cap.  i8.  De  abigeii  Liipianus»  lib. 
XLvit,  Dig.,  tii.  14,  leg.  1. 

N.  17.  i^Varti  expemam.  Grialius  in  texiu  edidii 
cerarium  cxpemum,  quod  in  nota  damnat. 

N.  22.  Ueatui.  Glarum  esi  beatum  esse  a  beo^  quod 
a  €t&f  vtvo,  nonnuili  deducunt. 

N.  26.  Benivolus.  itecepta  consuetudo  scribendi 
beucvolust  et  benevolentia^  similibus  aliis  exempiis 
comprobalur,  ut  beneficui^  benedico,  etc.  Lipsius, 
Vo»sias,  Dausquius,  prjeier  anliquiores  Euiychem , 
Bedam,  etc,  probani  benivoiui, 

N.  tS.Brutui.  Abatiisdicitur/rrtt/umquasi6^*iTovy 
quod  comedi  potest,  edule. 

N.  50.  Bucco.  iiarthius,  iib.  vi.  Advers.  cap.  14 : 
Quod  vero  Isidorui  Origin.  lib.  x,  et  Magiiter  aliui 
gtoaarum  ex  varOi  concinnaior^  buccomes  ideo  faiuoi 
dicit^  quod  multa  soteant  magnaque  fari^  ioue  etiam  ex 
veterum  diiciplina  est.  Profert  illud  Dionysii  Gaioois, 
iib.  11,  cap.  21 :  Exigua  m  tribuenda  fides  qui  multa 
loquuntur^  et  altbi :  Multi  multa  ioquuntur^  uH  m«ltt 
suiit  siolidi,  cum  contra  sapientes  piuei  sini. 

N.  51.  ^toiAaiiaitts*  «Ex  Grsco  frtolAaiiaitts  est  vi 
seu  violente  iftorlvHs,  ui'  suni  iili  qui  sibt  maiias  in- 
feruni.  In  nounullis  fixeuais  legebetar  Ms  martHus 


m 


AD  S.  ISIDORI  ET¥MOLOG.  AREVALI  NOTiE. 


938 


quod  allipii  iia  evponeMnt,  animas  biothanatorum  A  Gonfer  notam  ad  lib.  aiphabellcam  Differeniiarum 

Ron  reclpi  in  origiuem  suam,  niii  vagantes  legitimtttn      —* 

fati  lempfca  impleterint^  ut  ail  Servius,  qiiod  poetos 
referunt  ad  sepiilturam.  Sed  Grialii  leciio  retinendu 
est  vi  morlum,  Ab  etbnieis  roariyres  nosiri  btothO' 
nati  vocabantur,  quia  sponte  pro  Cbrisli  nomine 
mortem  oppelebanl.  Exempla  Ducaugius  profert. 

N.  33".  Libidinis  abstinentiam,  Noiauduro  ?erbum 
ab$tinentia  libidims  pro  lemperanlia. 

N.  36.  Clientem,  Non  satis  intelligilur  etyroon 
elientis;  nam  c/Nmproprie  est  aiid/re,  metalepiice 
n^minari^  atque  inde  eese,  exietere,  Accipitur  etiam 
pro  jmrgare.  Donaio  ctemeni  est,  qui  eolit  mentem ; 
aliis  qjuasi  eliniment^  a  etino  el  mente. 

N.  44.  Mantnanus  vata,  etc.  Fortasse  ex  Hiero- 
njmo,  in  Praerai.  Hebraic.  Quaesiion.  in  Genesin. 

N.  47.  Contemptibitis.  In  contemptibilis,  ut  in  /mi- 
dabilis^  visibiUs^  elc«,  produetio  f erbi  est  bitis,  quin 
opns  sit  recurrere  pro  eiymo  ad  kabiUs^  aoi  viiis. 

N.  52.  Confinalis  eiiam  est  ad  confine  pertinens^  ut  n 
linece  confinales  apud   Var.  Auctor.,    de  Limitib., 
pag.  310. 

N.  55.  Coiomtf.  Scribo  columis  eom  aliis  Editis» 
quamvis  Grialius  praeferat  colomis,  Coiumis  accipitur 
eiiam  pro  ineolumi, 

N.  57.  Caiamislrahts  a  calanttstro,  Pignorius»  de 
Servis,  pag.  i95,  ex  Ovidio,  Festo  et  Juvenale,  con* 
trmat  quod  ait  Isidorus ,  ealamistrum  acum  ferream 
esse.  A  Nonio,  cap.  15,  num.  27,  /fstti/a  appellatur, 
quia  inius  cava  est  inslarcalami  arundinis.  Librario* 
rdm  fortasse  error  esi  apud  Isidorum  aeu  ferreo  pro 
aeu  ferroa^  etc.  Nam  veteres  aeum  feminioe  dicunt. 

N.  58«  A  eteando  carnes.  Scilicei  ex  Graeco  x/bmc, 
earo  ;  ac  fortasae  pro  ereando  verbum  Graecum  ki- 
duros  adhibuiu 

N.  62.  CommUes  mtdis^  eic  Alti  interpretantur 
concusuB^  et  disjeeUB» 

N.  64.Ctrciimforaiievi...  CoUegiatus.  Latini  eircum" 


verhoruiii,  num.  140. 

N»  85.  Exsul.  Lib  i,  cap.  27 ,  Isidorus  praefert 
scripluram  extul  pro  exul.  Griatii  Editio  variaU  Vide 
not.  ad  eum  loc. 

N.  96.  Facetus»  Ex  aliorum  sentenlia  est  a  fando. 

N.  97.  Fanerator^  sive  fenerator ,  est  :i  fcenerare 
fceneratum.  Proprie  aulem  esi  qui  pecuniam  dat  roe- 
nori.  Sed  cum  fdenero  eifceneror  sii  eiiam  pecuniam 
sub  fmnore  reddere  et  accipere^  foeneralor  quoque  po- 
terit  sumi  pro  eo  qui  muluo  pecuniam  aciipit. 

N.  99.  FidetiSn..  Firmus...  Formosus.  Fidei  ety- 
mon.  simili  modo  expouiiur  lib.  v,  cap.  24,  nuui.  t7, 
et  lib.  viii,  cap.  2,  num.  5.  Formosus  melius  nuni. 
seq.  a  formo  dedticiiur ;  vel  legendum  :  Firmus  a 
formo,  unde  et  formostu.  Alii  firmum  derivout  ab  l/Bfia» 
fulcrum,  firmamentum. 

N.  100.  Graeci  formam  dicunt  fM^,  ex  quo  per 
melastesin  fii  foma. 

N.  102.  Fessus...  Fatigatus.  Sunl  qui  cre<lant  fes* 
sus  esse  participium  a  fatiscor.  Fatigatus  cerie  est  ai 
fatigo;  boc  auiem  foriasse  a  fatim  ago;  iiara  fatim  est 
aflaiim,  plurimum,  valde.  . 

N.  103.  Quaedam  nomina  tuiu  active  lum  passive 
significantia  Gellius,  lib.  ix,  cap.  12,  enumerat. 

N.  104.  Fatuus.  Apud  Juslinum,  loc.  a  Grialioci- 
tato,  lib.  XLiii,  cap.  1,  plerique  legunt  fatuari  dicun^ 
tur.  Olim  vates  falui  voeabanlur,  et  ipsum  nomen 
tates  est  a  fcnnC'  Quidam  exisiimaiu  faluos  dicios 
qui  roulta  ei  inuiilia  loquuntur,  ut  in  Isidori  glossario 
e^alttt  sunt  vaniloqui  sine  cfTectu. 

N.  105.  FtViorci.  Eraut  iuter  famulornm  ofncia. 
Legilur  cliam  fictoris  nomen  inter  oflicia  divina,  ut 
observat  Petrus  Scriverius,  in  not.  ad  inscription. 
Volaierrani,  de  Sacerdotiis  Romanor.,  ubi  locuin 
Isidori  legit  linit^  et  pertreetat^  et  conjicit  legendum 
lemter  pertreclat.  Ficiores  ponlificum,  quorum  in  ve- 
teribus  inscripUonibus  fii  menlio,  videolur  lutsse  illi 
qui  pontificibus  inserviebant  deorum  siguis  ornaiidis. 


foraneus  dicuni.  Collegiati  forusse  lioc  loeo  sunt  vee-  C  aut  faciendis.  Dicebanlur  etiam  fictoresy  ((ui  liba  in 


piilooes,  de  quibus  dictum  lib.  ix,  can.  4,  nom.  29. 

N.  65.  A  disicrendo.  Ex  Feslo  et  Varrone,  quam- 
vis  t  breve  in  disertus  aliud  innuere  videatur* 

N.  66.  Discipulus  a  disciplina.  Diseiplina  e$t  a  (/t- 
iciiniliis,  ut  in  nol,  ad  lib.  i,  cap.  1,  n.  t,  dictum. 

N.  67.  Appetidebant.  Hiiic  peudere  pro  sotwre.  Vide 
Yarronem  io  fiue  libri  iv  de  Ling.  Lat. 

N.  71.  Debilisquod  per  bilen\.  debitis  deducilor  a 
de  el  habiiis. 

N.  72.  Desperatus.  De  voce  Desperatus  Georgius, 
In  diMerl.  de  monagramm.,  cap.  10,  pag.  6i,  cum 
Isidoro  conferendns. 

N.  74.  Deerepiius.  Festus  :  Dbcebpitus  est  despO' 
ralus  cnKVeRA  jam  tnta;  eivequia  propter  tenectutem 
nee  movere  se ,  nee  uilum  facere  potett  CREPrrun.  Tho- 
mas  Gaiakerus,  Adversar.  luisceli;,  lil).  ii,  cnp.  14, 
ambigi  pusse  aii  quem  creptitim  Fesius  voluerii : 
notal  inierpretaiionem  isidori,  quod  crepare^  id  est^ 
hqui  desierint ;  esse  ex  Douato  ad  Terentium.  Bec-  ^ 
inantts  deerepitum  exponii  ab  incessu  tardiori,  qui  ^ 
erepiium^   sive  soniium  erepantem  excital.  Joseph 
Scatiger  a  lucerua,  vel  caudela,  qu»,  uliimom  expi 
rans,  creptitcm  edere  solel. 

N.  75.  Depretiatus.  liide  Hispani  detpredode ;  ac 
siaiili  fere  modo  Itali.  Etyinon  dtrt  explicai  Festus  : 
D.rut^  Dei  ira  natus.  Pro  uia^Rt»  accipil  ServiuB 
dirue  ad  Virgiliiy  lib.  r  Georg.,  vers.  57,  Dira  eupido. 
Sic  dira  religio,  eic. 

N.  77.  Delator.  Delator  esl  a  deferendo.  Raderut, 
pag.  54»  ad  Martialem  de  voce  el  ofllcio  delatoris 
agil* 

N.  78.  lira.  Featus  el  Nonius  Uras  sqIcos  dicunl : 
Isidorus  eiiam  lib.  xv»  cap.  15,  /trama  porca  distin- 
goity  quod  Ura  sit  suicus,  sive  quod  in  aratione  de- 
fossttiu  esi»  porea  id  quod  iu  aratione  exstai;  cx  quo 
aqua  in  Uram  seu  sulcum  decurrit.  Utrumque  facile 
coufunditur,  quia  inter  araudum  simiil  uirumque  fit. 

Patrol.  LXXXII. 


sacris  fadebunl. 

N.  111.  Hm  sub  arcuatis.  6rissonius«  de  Jure  con*' 
nub.,  pag.  354,  lia  rererl  liuiic  locum  :  Ocec  in  ar^ 
cuatis  prostituebantur. 

M.  115.  Clutio.  Uinc  Hispani  dicunt  gloton. 

N.  116.  Beros.  De  voce  heros  sugra,  num.  S.  Pro 
acclinis  alli  babent  accliois.  Sed  beiie  esi  acclinis,  ut 
reclinis  non  seinel  apud  Prudentium.  In  houorabilis 
produciio  verbi  est  M/ts,  ut  in  similibus  aliis  jam 
diii. 

N.  118.  Honorosus.  Vix  certom  exemplum  inve- 
nies  vocis  Honorosus;  sed  resiat  nlhiloiuinus  in  idio- 
niate  Hispauo  honroto.  Dubiiari  potesi  aii  legi  de- 
beat  Uonerosus  plus  est  quom  honeratuSy  ex  viiio  ve- 
leri  scribcndi  honus  pro  onut.  De  pbrasi  piiis  horri^ 
dut  e  similiiudine  pilorum  iu  feris  multa  iianbius. 
lib.  XXI  Adversar.,  cap.  11. 

N.  124.  Jnterpres  et  interpretator  alii  ducunt  a  pre-^ 
Iftim,  alii  a  paro,  alii  a  prator  exoleio,  alii  cum  Isi- 
doio  a  pm,  alii  aliuode. 

N.  1x6.  Innox.  Pro  iiinoxivs  in  veleribus  Christia- 
nis  inscripiionilius  apud  Reiiiesium  reperitur.  Bar- 
tbius,  apud  Cyprianum,  de  Discipl.  viVgin.,  cap.  16, 
corrigebai,  ^uartim  tunox  Utvatio  est  pro  ^tutrum  in 
vos  pudica  lavatio  est ;  putai  enim  pudica  glubsam 
esse  vocis  tiiitos,  pro  qua  successit  mendum  in  vos. 
In  Edilione  Oxoniensi  e  Ibeairo  Scbeldoniano  legi- 
tur  quarum  pudica  Uivatio  esl,  omlsso  ta  vos.^ 

N.  12s^.  Infirmus.  Repetit  etymoo  ex  formo,  quod 
nnro.  99  in  /irmus  secuius  fuil. 

N.  135.  Impius...  pro  m/idetf,  elc.  Hinc  San- 
cii  Paires  inler  ptot  el  impios  suioebant  medios  alios 
acilicei  Christianos  peccaiores. 

156.  Improbus.  Esi  uon  probus :  apud  Festum  au* 
lem  probi  sunt  prohibi^  qui  se  a  delinqueiido  prohi* 
bent,  liide  labor  improbus  esl,  qui  noii  iuhibeturw 

90 


AD  S.  I9ID0IU  EtYli0L6G.  AtlEtJlLl  fi&tM. 


Hf 


137.  FMm :  im^liiiiiim,  m  (fuo  nntlum  eii  Mixi-  A  HMm,  ^oderatnk,  tt  mtHd,  etc..  ui  ibielfitacur  tjioii 

N.  i^re.  Ife*irf6«.  kpni  Colelerium,  t.  1  Pairuin 
A()0«tdllc.,  [Mig.  257,  col.  2»  faiijiis  mis  explicaiio 
Ttdenda. 

N.  178.  Ab  acte  oeutorum,  tJrialiug,  el  afii  Ediii 
exMbent  a  pxde  oeuloruhi.  Reposui  ab  acie^eutorum 
W  C6tl.  releri  Palat.  281,  qui  in  lextu  quidem  eiHn 
aliis  facit,  sed  fn  ffi&rg.  prafert  ab  acie,  (iiiod  Ye- 
iitif;,  tel  unice  Venim  puio. 

W.  !7>.  Btdeator,  Muleaie  4piid  Yeleres  est  per- 
twrer^,  cjedefe,  Terberare.  Pro  mukere  usvrpavit 
Alllietmui,  de  septem  Viiiis  capilalib. 

Deuifiae  si  potuit  coeli  Mieare  eateHas. 

Inde  imilMier   signiielRieM  feb  ISMtero  erxiMfiU . 
MRnen  setfttiorte  «rh 

fi.  180.  He9feno$  am».  Leesbi  te^ol  M  nvnc 
habel  io  fidiiiA : 


ium,  velut  e$8e  $olei  porlut  navigantUme, 

N.  140.  Inveteraior,  Plerique  Excasi  ineeteratut. 
^ed  ut  taiKram  ^iertor}  ita  eiiam  iiivaiinMef  pMeHt 
'etineri. 

Ib,  Imnmnk  pTe  aon  mmdfieo^  neseio  an  beiit  au- 
eiorie  exemplo  conflrmari  possli.  Proterbiiim,  /m- 
«anMi  civef,  elc. ,  optifne  qoadrat  in  eiHA  qiii 
iMn  fedt  muDia,  elc. 

N^  i48«  ignofat.  Alii  ^fitofirs  derlTait  ib  f»O0{(hi. 
J^narnm  pasaiTO  quoque,  et  proignoto  aoClpt,  flotiA- 
Tii  Geliias,  lib.  ix,  cap.  i2.  Exemf  li  Teterom  non 
pauea  sunt.  Otfecist^,  eeiioe^  etc.  Ita  f^re  Hispani 
alfeeiite  oaurpant  pro  tn^esli^are.  Tido  Kb  irt,  cap.  2, 
nom.  47. 

N.  149.  Impudifiat.  Eat  noll  patffeiH;  km  atfleAfi 
ipsum  pudicu$  dedmti  poierit  a  padotef  vti  \&t  aiff»- 
nim  senientia  dedueitur  a  pmore^  qola  SensttS  a  pu- 
li(/i<  avertiiur.  In  nonnuliis  Edilis  ImpudlcHs  a  pa- 
diee :  fortasse  a  poJiee ;  Ram  o  el  tr  in  Mse.  esepe  k% 
confundunmr,  «1  muiti  jam  notaram.  ' 

N.  150.  Internicida.  Seribo  inrefnectdtf  et  internetH- 
9um.  In  Editione  Grialii  tfHernfeiilii,  et  fHlerrtfriifKM. 
Sttpe  in  Mss.  i  pro  e  eecHrrit. 

N.  iS2.  Ineirtcta,  Vocem  indncta  de  femioa  ^fie- 
gnante  usnrpani  etism  Itali,  qoi  dteunt  incincta,  ut 
lli<(peni  efictnla,  quod  siH  dlTidunl  en  etnla. 

N.  i55.  Itcurra  pfniiem  tiic  esi  pco  scflfTft,  qtfod 
•110  loGO  infra  •  recurrit,  el  darfus  explieato^. 

N.  154.  Kathoticue,  etc.  Hiec  liomina  irlMe  pef  t, 
Don  per  k  scribuniuf . 

i&.  Apud  VirgHinm  nonnulii  ISdhi  Sic  babenl 
toncita;  sed  alii  melius  r^sim ;  setmo  ebim  eM  rfe 
erebris  insulis,  seu  eydadibus,  qiisa  mari  qutfdM- 
mode  dlssemiiiat^e  auDt. 

Ib.  Apud  Grlalium  efai  ma/rir^*e  dicHdfie ;  retitf- 
Mi  ex  Nonio,  cujus  Terba  Mdorus  iranacHbit,  mm- 
taque  diilone.  lso«  in  gloss.  ad  Prndeiit.,  bymn.,  5 
QaibemM  TOra.  i7i :  LecoplcB,  iocornm  plene. 

157.  Liberatii  esi  a  H^ero,  quod  a  tibei  dbci  nbn^ 
nullis  placel,  quia  tiberi  bomines  facrnm  quidquid 
ipsls  tibet.  Soium  ebeiare  posaei  qilantitas  prlmaB 
qrliabie,  qii»  in  tibet  est  breHty  In  tib6r  tenga  ;  sed 
hiec  ratio  non  semper  lenet. 

N.  157.  LonguB  nraUi  dlemm  pulim  t  Gr«co 
>o7xoc«  lancea,  hasia,  fel  37x01  ampiitodo.  Portasse 
praestiterii  legere  Longut  a  taneek  duetkt, 

N.  i62.  Lump^iiaiif.  Ljfmptedicta:  aufat  k  ngm- 
pAis,  ut  ait  Festus,  qui  addlt  memorias  Iradilum  eos 
qui  nymphse  effigiem  in  fonte  vidisaent,  finem  f^- 
rendi  non  fecisae ;  unde  Igmphati  dieti. 

N.  i05.  Lnfidiis.  Lura  est  bler  eorlaCeus,  Tel,  ut 
ait  FoKtus,  01  ^nlei,  vel  etiam  utris.  Hine  Itfndtts  dt 
lorii.  Alii  tutidum  dertvam  Hon  a  eelore  tutce,  toI 
tori,  sed  a  eerGussltme  forf,  quasi  Hvldum. 

N.  164.  Lnteiflosas.  Lu9tio$ut  et  tHodtioiut  idHrti 
significant.  Pro  Isidori  interpreta(i(»ne  faeiiiril  Varfo 
et  Nonius,  quibua  adhttrei  Ulpiami»,  hi  Dig.,  lib. 


AnJai  ilesper>05  veniam  metator  io  agtos. 

184.  ilono.  Graecae  origiuis  est  a  rt«/>o^,  sitffta. 
.  ?•  ?.^^-  .^^'  \tU»t9  iranioNMs^doceiil  mioai 
Uideclinabililer  usurpari  posf^e,  ut  neifiiam,  /1»,  frugi. 
Ac  foriasse  legendum  atium  nuga»  axtttimantei.  ot 
paulo  post  id  e$t,  nugat,  Vide  infra»  n.  192. 

N.  189.  ii/ifli  ne/ariiw,  elc.  In  aliis  Gxcusis  deeat 
«fos  nefarius.  Grialiiis,  elsi  punclii  tnler  nefariut  ei 
'tjefandus  non  Coflocat,  uuneii  hoc  voluisse  Tideiur  ex 
dlstidctione  adfiibita  tion  dt  dtcatur  atiat  nefariut 
nefandu$.  A  hutrio  ei  httlrilum  esi  nutriton  liiud 
guasi  nuta  ^rudHor  esi  veliiii  rei  descripiio  ex  luau 
quodam  verborura,  uf  s«pe  a/ias,  non  eiymon. 

N*  iOi.  Nuntiu.  Nuntium  netffrd  geSerd  cdntra 
Laureniiimi  Vatlaw,  liM^.  ScAlfgeftfnl  et  a(li>s,  Vut- 
pius  cum  Isaaco  Vossio  defendit,  ad  caftti.  «  Ca- 
luMI :  N<m  HunHtt  rdferenb,  HdntpH  Llfcretfhiii,  el 
Varronem. 

N.  10«.  NUgm  autm.  HeB.  ffi?  ^mn..  SoifAoa. 
(;«.  Bai  aif«m  Tox  Hebnea  ^fb 

N«  m.  Remt  ghrMg,  Vmii  Vufcanfl  dd  nfaitlheBi 
m :  Imo  rfe$a  mugntidk.  Utrumqoe  rfoih  alghiflcat. 
gtoriam  el  tenientiami  seu  &pii^onem. 

N.  fOi.  Orbnt.  Orbum  slmnlideef  pM  c*«b  diiit 
Sedmida,  lib.  111,  Tefs.  i^.  VoceiA  et  Mgififfe^tio- 
Dem  Imnc  itaifeoa  sdi-mo  retlnet. 

N.  203.  Perfebtut,  eut  nihH  adjid  potest.  Niiifte. 
mlttns  Ifi  ustt  esl  perfeetior.  Cicero,  ti  In  Verfem, 
cao.  56  :  Valvat  perfectioret,  etc. 

H-204.  Fe  ma/fo  ptut.  Uceronlii  VdrbH  atmt: 
fiiiod  eum  aiutto  magit  ftguta  et  tinealhenia  HoMhb 
deteclabant. 

N.  205.  PetUi^  hetttm  peitadt,  hiMr.  225,  ei  pe/- 

N.  207.  Quodpueroh  agat.  Yftklfiiul  \^  puirih 
kijatr,  id  Ht,  doceai^  et  nmai  atf  margfffem ,  ihim 
M  rSr  «prfic,  idHkt,  Hittitutit^. 

N.  2li.  Akiiqm  ehim  ^ddm.  A  iffeia  dfMi  Ticipdta 


txi,  IH.  i,  leg.  iO,  ex  TorreDtini  Ediilode,*' et,  m  g,  ^l^torht  apod  h^cafil  tfi  Lodd  dts  MtXh  Ctao&ff , 
Tidelur,  Plioius,  iib,  xxviii,  cap.  ii.Jfesto  pfaettt- ^'i^i^sp^/^r,   \itepotm  Ittfut ,  m  LipSffos  iidtiit  fi\s.  h 


FulgeDtluih  PlaMa^H»  laTef  Senee»,  lib.  tii  de  Be- 
fief.,  cap.  i,  ubi  tamea  pro  laidrfoif  alii  legunt  W- 
^o$i. 

N.  105.  fiilela».  Lifdo^ieiia  CarHon,  lib.  li  EtfHitT- 
dat.,  eai^.  5,  Hxistrmat  et  isidoro  cdfr^efMum  S^f- 
tium  ad  vefsum  Mme  nova  tfii^tuti,  seilicet  liACfl 
att  DAois  Aoctie  affietatit  gtoha  pro  affectatog  gtoritt, 
Dain  ex  8ervfd  Imfi^rtis  auiiip^il :  Mamt^  fnagh  aa- 
atut  ghna^  Naqne  liieiie  »iii|pi  exemtluni  reperielur, 
ubi  attcltts  cum  casu  gi^rtend*  ceaiiingabur^ 

Ji7.  Mmnifit^  Esi.  a  munere  ei  fado*  In  |los8ario 
ori  (egiiur,  HUnifer,  ^ttj  mttnera  fert, 
N.  1)0.  Memoriam  tenet,  Furia:»se  memoria  tauet 
pro  memoriam  tenet. 

N.  175.  Co;tetum  ratlonabiti$.  Videlicet  quia  fh^di' 
^  pf^pt^ie  est,  qiii  modum  servai,  moderaius,  lein- 
|)eratus.  kt  fottasse  conjungendum,  cafterum  ratio- 


Ifipisioiie.  oefesi.,  epfm.  ii.  M.  Sfcaiig^,  ^ud  Se^ 
Aecam,  legi  Toioefat  Ntttphotm  /kfus.  H^rba  \Ma  est 
leguminis  genus  jumentorfim  pabrfto  ttitte.     • 

N.  «4.  Frta/anlt'i./l  peienrfotlftt,  et  Feato  etiam 
el  Nonio  ^fMstst.  Saff  ls<40riM ,  dfid  Ifsifa  lioctore 
arofoiS  ignbto,  aiifr  «Mif. 

k.  219^  Preecifittli^  Ift  Vb^at^  :  CS^  tatare  pe- 
det  di$dpulorum  suorum,  et  exterftffe  flmebf  qkd  eritt 
frcednetut, 

N.  221.  Pmd.  Pma  «M  t  fimfxtmtftiti^,  emttft, 
tento. 

N.  222.  Ptojjfiffifldf  el  tfutfitldftii  y\i  s^\  ^htnii  iu 
gViyisaril»  fdpefflflflur.  Aritfiq|Qi6res  hii  VeVmis  (HM 
neii  cimstat. 

A.  2i4.  rafttrif.  I^dfui^  pfd  Vald^  c/bti(iil&  iM^tri^. 
tnr  eiiam  ab  Apalefo.  Plitiff  Mcu^  a  Gmtto  cltaiat 
Vfb,  viii,  ab  aliin  18. 


m 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  AREVALl  NOm 


m 


N;  925.  P^tof.  Btt  si  iMfftiio;  et  peltex.  TMe  n. 
S05  ei  22ti 

N.  t^;  PdrraeMtf.  GHaKiis  edlM  fcriaih  In  texta 
«trradito )  ^tAfd  wm  plicftt,  neqiie  faclle  afNid  aties 
tnvenleiii*;  Uius  commuiiia  habei  |Hirrtddii^  aliqaati- 
(lo  paricida  et  patricida.  A  parenticida  YidelUf  <fe- 
drietiim  per  gynceMiii  pMfridd^i 

N.  iiT.  P«rMeuior.  Si(ni(leai  eilmn  eRtm  iial  fiu 
f tfttm  persequitur,  ant  qiri  ali«im  ooinftatnr,  om  fone 
corrigemliiiii  ait  proseeiilor  pr9  perMetutdr, 

N.  2i8.  Plrferaior.  Alil  peeture  derivant  fli  pfeus  , 
fl(usMl  f>«niiitv «  Mc  est^  iiiore  jveefftfiim  opernri;  Alii 
ine^ite  a  pedem  capere, 

N.  ,329.  FrQudendo.  LalidaHir  a  B«>tbib  ,  llb.  lx 
AdT.,'  c:  7  ,  scriptura  qoam  in  nio  €6dke  Inveiiit , 
iVeMcfua;  meretrices  a  prosidentioi  namoa  TOeat  #Ho« 
MtalNeft.f,2,  ». 

^.  An  te  ibi  vis  inler  islas  versJMrler  T 
Pro&dss  pisiorom  amicas. 

GrialiM  diTisit  smh  doMtntt^  nisi  fi  i^^oi^rapbo  4s- 
cribendum. 

N.  S5i:  Priifitet.  Ap«i  GrlaliQm  erH  pliinui.  Alii 
tHerique  scribint  piifnniri;  qbod  TertnHh  Lat^eonis 
est,  ei  foriasse  eliuni  Morlialis. 

N.  SSi,  QiMriiwosns;  k  ftmM  iiskalitm  eit ;  non 
ita  fimstiismisi  et  fmrimoniiatis  a  fmar^  et  ^rifho- 

.  N.  ft54;  ReHtfimuL  Nolaiio  iiominis  re/t^loii  et  fe« 
l^toiii  exbiMta  etimn  est  Kb.  Tiii ,  eap«  2 ,  num.  2. 
.  N;  244.  Sv^titiioioi  ait.  De  inperKiiionii  etfmo, 
Hb.  Tin;  cap.  S,  bum.  6  ei7i  De  irtiit/Oj  Nonios, 
cap.  I^  nutai.  171  :sei)Ulo  n§mficai  sme  doU.  PrcfAjrt 
exi^mpla  Lncilii  et  Ciceroilis.  Snnt  etiain  Ptanii,  Te- 
reniii  et  aiiol^iim ;  et  eamdem  eijrmologiam  irSdit 
&diioius«  Nittllo  lamen  minas  Perouus ,  ITdrcellinus 
elSlii^reMgnaiil. 

N:  245.  Som.  Quidam  lo^m  dictum  pMant  a  se- 
9lcdr,  tieiB ;  aiii  a  iicoi  inc  esl,  ditido. 


A  TidumifK  et  boe  ioco  fmst  librtim  decimnm  tt«sliit 
prima  parsi  vt  in  TaMs  teitloHilNii  nberins  paiebiu 
Seil  linie  Tarlai  l«i£iionbs  pr^itiefftfii  shirt  non- 
iiullae  afflp^mHces  »d  etymolo^riim  llbMt ,  ^dos 
beciehus  reeensulmos «  speAanti%  /  «tirffofMidS  sci- 
licetex  ant«(|ifis  Kt^mblogiiiruiib  dxempferlbhs;  prae- 
sbrthu  ex  mss:  Yailtoniii  «t  TbletdMf*»  (|iiie  tfllgaitis 
amtior^  minl: 

tlBsrK  CiftbliUtMts. 

Liber  undedmus.  Etsi  Etymologia;,  ut  ifi  incr  Hbrl 
iMWbdeniis  «inetaTi,  in  dbas  pintes  ib  iifmKulils 
roes.  iliTidontiir,  tartied  libri  i$odem  mmfirtft-dHt  4r- 
dine  pnmtMnnli  ot  tiemito  liber  biOj  ifttl  primw  «st 
secundas  partis,  liber  undecimus  dicatur; 

£k9. 1.  Num.  S.  Viio:  Voeii  oir»  erl|d  re^u<  du- 
citur  a  Grabo  phe, 

N.  4«  Eterwi^iH  ete;  Vutgau,  Getitii:  i,  7:  For- 

nimiif  igUdr  BbHiinn  Deu$  himikem  de  liMO  fet^m. 

^  IsiilbrttS  io  enmdeni  senterttiam  dlsiMt  Hb.  i  Seta- 

'  leoi;,  cap.  12;  i|nedi  ad  Idcam  pnlebrtr  est  Loaisa 

annDtatio. 

N.  13:  IVnni  et  mimoHa,  eic;  Qd%iiam  ex  Kls  fepe- 
tit  I^rus  in  librd  i>tffet«tiilerum  rernm,  tfom  ex- 
plicat  quaenam  sU  difbttsnlib  iim^  iinimani  el  ini- 
Bura,  inter  antmam  et  spiritutti: 

N.  14.  Corpus,..  quod  corruptum,  Mon  meHdr  tor- 
tasie  opiitm  eit  iilorifm  ^ui  r^rpmr  tflciuin  piiiant 

Xiasi  eanttt  opai,  am  a  eordi  deduciint:  Oaro  ab  allis 
oittir,  ()nOd  cereat  vitd :  mallm  a  ^fftco  xpsot?. 

N.  17.  Caro  autem  et  eorp:  Qui  mn«tM  iiidb  To- 
cant(  qood  eareat  «im,  exisiihfint  carnem  prOnrle 
dici  de  mm*itto.  €drn  t^ette  esi  rjil»  Tivli,  aui  Tix'i. 

N.  19.  Unde  etprmenih,  A  prtei  et  iKm  aniirnii 
dixernnt  prmsesse,  cx  ^uo  rernaiiet  pries^tia.  Yeriiiti. 
alioi|nin  est  qiiod  prtesemia  umKttfiatttur  ^a  qiiae  stitit 
prsu  senMbus. 

N.  21.  i^iitii....  \p»od  eittacior.  Similrs  esl  b.rc 
etymoiogia,  qttft  iftniuni  proprietatem  l-ei  explicat, 


N:  246i  A^otne  eiw,  etc.  Afranii  bsec  Terba  esse  Q  ncque  eniin  proprie  Tisus  ditMUS;  qnod  vivaeiel^  sft  cae 


nonnolli  pulant. 

N.  247.  Sine  fwa  id  ed.  Fortasse  reponendum 
liiic  ciinr.  Idemeet  frigidue;  nam  in  Msi.  passtm 
tdem  el  id  e$t  conrnnduntnr:  lia  tf ne  parenibeii  scri- 
^ora  prMedere  pbterii. 

N.^MI.  Sapej^fti;  Aiii  inper^^  tferlTant  a  st^tr 
>e,  aut  iiiperfrtfi  a  solo  iiiper. 

tl.  249.  Stsurro.  Foriasse  ex  boe  isldori  leco  Atio 
Verceilensis,  comiaent.  in  Epist.  ad  Ronmn.,  cap.i, 
|Nig.  i5,  tenu  I :  Susurro  ett  qui  non  in  faeie,  sed  in 
aure  detrahit ;  unde  H  a  sone  amium  nomen  accef^y 
eogisad  hub  atre  lonn. 

N.  251.  Simuiator..,  o  i^ntaero.  Potlas  ifthu/acnlm 
ei  emuUuor  sunt  a  limtild,  qdod  dedoeitur  a  limiffii. 

N.  257.  SeeimdKi.  Ex  atiorum  opinidlie  est  a  le- 
eando^  ^«ia  in  seeundo  inei|Ut  leciio;  et  divisio. 

N.  258.  Stipulatori  Dt  etf  mo  iitptltt/iom>,  llb.  5, 
c«p.  24;  hum.  50. 

N.  259.  Santfi  et  saini;  Grscam  originem  habent 
0  «Aor  vei  9&9e. 

N.  262.  Sepiiiittt.  Isidorns  comServio  descripilo- 
tiem  mpoili  per  lilUerarum  allusionem  exponit ;  nam 
noimib  noimnib  certa  eh  a  •epeiia^  cnjus  tocIs  Vti^a 
origo  ignoraiuri 

N.  2b5.  fiato.  In  Auctario  Glossarii  Gangiani  \  re- 
ieeia  eiymolefia  laionts)  tcI  la^ionts  ab  exiget^o,  et 
alia,  qnamexcogitaTitiiiclLesius,  pag.  155  Dissertat;, 
•b  Seanogoiliico  T5rbd  aoftan  probabilius  dicitui* ,  a 
Mfo  V  vesie  eoran  fropria ;  Sidonts ,  sell  Sagionee 
iilioeupetosL 

.  N:  276;  Veniismi.  Proprie  esi  a  Ytnere.  Cieero , 
Maerobius  et  «lii ,  V^terem  dicum  Tolunt,  quia  aid 
omnia  venitt  vei  inde  oniuia  veniunt. 

fili  279.  I^mws  a  Femrre.  Non  arridet  etymologia 
w^i  a  Venere ;  sed  non  fbrtassc  melior  quam  alii 
rdMruiitv  tk  oe  imnis. 

ili  noqnullis  mss.  Etymologi»  induas  partesdi* 


teris  Sdnsitws.  Vera  origo  nomin  i  est  ab  Mrtv,  ut 
nolat  Gaiaberus  in  dlss^rt.  de  siyJo  NUtI  Instrometi- 
tij  cap.  58,  obi  de  re  ipsa  fl;cte  proifnnriasse  Isido- 
rum  censet,  quamvis  nominis  iioiationein  abed  Hllii- 
laiii  r^iciat.  Plura  Ibi  GatakerUs  (Je  tffsu  pro  in(6llec« 
tni  et  qnovis  sens:!; 

N.  27.  Cupiiium,  Esl  tegumetttum  pectoHI  mvN^- 
hf^:  Nonius  minus  bene  Interpreiainr  le^ftnimittbi 
c^tis: 

Coime...  llnde  et  cirri,  Adti^tins  iittlins  in  ermi- 
ment.  de  coma,  cap.  1 ,  aii  cirros  capiiis  ptfoS  alUln- 
sos  a  Graeeo  mi/p^i  manirei^n  eito^e  lnrerf>re(:iri 
isidorum  et  Meraiim.  Ipse  eirrim  exjlHrlit  quast  iu 
ektum  tortum.  fiditi  babem  a  <9iteeo  xO]^i«.  Prb  /xrX- 
IXav  Viikanlus  edidit  iNttfionstifi  et  ittipieabiittr  ^kU 
KsOtr* 

N.  51.  &iim'miiwfia.VetfMiffiV(ilti(ldblsal«  «ap.iii, 
2^.  Gonfer  Docibgium  ei  nui;  At  lib.  xlt <  c.  ^l ,  n. 
8ei9. 
D  N.  42.  Ct7ia.  Origlnatio  eiffinlM,  qdbd  r^feitf,  Bif- 
Ibio;  lib;  xux,  cap.  9,  nonbrrldet;  Sed  tiihit  melius 
profert.  Intercitium  apud  Tcter^  Latinbs  noM  repe- 
ritur ;  inde  ilisp»iii  dicutit  entrecejo, 

N.  44.  Mahe.  Gr^bl  iMiia  a()petlant  jxiiXa;  iiinc 
etiam  ob  siinilem  rotundiiatem  malas  setl  genas  fiik» 
dicuiit.  Vide  infri,  nurn.  74.. 

N.  45.  Barbam.  Bajrod  alias  elymoldgias  alii  pro- 
ferunt,  sed  quarum  nnlia  idoiiea  sit. 

N.^.  iVdrei.,.  nere  non  tfeifnft.  tMM  quoifne,  iq 
«H.  ad  LactantlUilt,  db  OHIifc.  D6i,  ek)).  fl,  <)b^er- 
¥aTfl  male  apud  l^idoriHii  iegi  tucmare  pM  iifire;  ca- 
dem  enim  sunt  Verba  apodLiict^irllittb.  htymoh  iynari 
i  naribm  exposiium  fuit  fit*.  x,  tiuni.  il5.1ii  Tert^n. 
tii  quibusdam  editis  \ft^At  h'6n,  ti^teperif.  ki  Pri^- 
dainfS,  lib.  x,  pig.  879,  ^sitsdi.,  c^im  iSidbVo  lldbci 
eiBperet  ab  aiiiiquo  cceoto.  Gomuiunior  scripk^ri  ^si 
cuin  ce. 


945 


AD  S.  ISIDORI  ETTMOLOG.  AREVALI  NOTiE. 


M4 


N.  60.  Labia..,.  la^a.  Alii  conlra  dicunt  quod  su-  A 
perius  est,  labrim  dici;  quod  inferius,  labium,  In 
prosa  oraiioRe  frequentlus  labrum  quain  labium  usur- 
lAtur.  In  veiustissiiBO  Codice  Toletano  marglni  iiota 
haec  est  adjecta :  Granon  eajnllum  super  labia» 

N.  5i.  Aligando  dbo.  Isaeus,  in  not.  ad  Laclan- 
liom»  lib.  X  de  Opif.  Dei,  l&idoro  tribuit  quod  ex 
Varroiie  referat  a  lingoHdo  eibo,  quia  scilicet  Editio- 
iiem  Griaiii  non  Yiderat,  sed  alias,  in  quibos  est  a 
lingendo  eibum^  Lingia  plectro  comparaitir  ab  Aviio 
lib.  I,  vers.  88.  Vide  not.  ad  Dracontium,  lib.  iii, 
vers.  633. 

N.  52.  Colomellot.  Hispani  nunc  vocant  colnuU&s, 
Vgutio,  Papias  ei  alli  ex  Isidoro  explicaiionem  et 
Doroen  suropserunt ;  sed  alii  scribunt  calumelloSf  alii 
€otumnello$. 

N.  53.  Dentium  autem.  Hunc  locum  fuse  illustrat 
Salroasius,  iii  Exerciiat.  Plinian.,  pag.  53. 

N.  55.  PaUUum,,.  sicut  ccelum,  Iso,  in   gloss.  ad 
Prudent.  Iiymn.  iO  Perist.,  vers.  93!2.  Sub  lestudine  j, 
ideo  dicit^  quia  uranon  Greece  Latine  palatom  dicitur^  " 
eo  quod  cwntum  estin  siniilitudme  cceli^  qui  et  uranon 
diciiur,  Hispani  palatum  vocanl  el  cielo  de  la  hoca. 

N.  57.  Toles.  In  textu  Grialii  erai  tolles^  in  nota 
iotes^  qii»  communior  est  scriptura  eiiam  apud  alios. 
Noiiiiulli  praeferunt  tolai^  toiarum. 

N.  59.  Rumen.  De  riimme  et  ruminaiione  rursus 
lib.  xii,  cap.  i. 

N.  61.  Cervix,  Anie  Horlensium  Paciivius  et  En« 
nius  cermem  singulari  nuinero  dixeram.  Discriuien, 
quod  ex  Servio  ad  lib.  ii  iEn.,  vers.  507,  afferl  isi- 
dorua,  cervicem  in  singulari  numero  sigRificare  col- 
lutn^  seu  meinbrum  ipsum,  in  plur.ili  vero  superbiam^ 
atiis  imn  placei.  Giceroneiu  cervicem  \u  singulari  nu- 
mero  unquam  dixissc  iiiuUi  neganl. 

N.  65.  Subhircos.  Guiberius  iib.  iii  de  Viia  sua, 
ca|>.  2'2 :  Et  aseeliarum^  qu<e  subhircos  nominant, 

N.  66.  Vnde  manupretium,  Brissonius,  lib.  iv,  cap. 
23,  Seleclar.  Anliq.,  apud  Isidoruin  et  alios  legen* 
dum  ail  manupreliumf  non  Munuspretium,  Annotalor  G 
Trekeltius  uiruiuque  probat  ex  inss.  exemplaribus. 

N.  74.  Quasi  maim,  Forlasse  quasi  mata,  Quia  hm- 
la  rotiiiida  sunt,  iiomen  indc  ob  roiuiiditateui  matasy 
ec  mumillm  irabunt.  De  malarum  origine,  supra, 
iium.  44. 

N.  78.  Incisio,  Vulcanii  nota  ad  verbum  indsio  baec 
est :  Alludit  fortasse  ad  etymologiam  ^tpfiaxog,  Nam 
tippM  dicitur  ano  toO  ^ipo^,  quod  significal  scindo,  vel 
c^DO.  Le^it  Vulcanius:  Cutis  enim  Grtece  incisio  atct- 
tur.  Grialiiis  substiltilt  xoirr)}  enim,  etc.  Gotbici  duo 
Toletani  postponunt  numeros  78  el  79»  et  praemit- 
lunt  numerum  80. 

N.  79.  Corium,  Jul.  Gaes.  Scaliger  exercitaiione 
427,  de  Sublilitate  contra  Gardanum,  disputai  eos 
qui,  ul  ail,  iMiina  puritaie  delectantur,  nonquain  co- 
rtiim  pro  teryo  poncre.  Scaligerum  Yulpius,  ad  Galul- 
Idm,  carm.  62,  merlto  refellit,  non  solum  (|uia  coriicm 
pro  teryo  Gaiullus,  Ovidius,  aliique  idoiiei  auctores 
adhibuerunt,  sed  eiiam  qnia  ipse  Scallger  a  verbo  i) 
puritatfs  non  abstinuit,  quod  nemo  bonurum  Laliiii- 
laiis  auctorum  usurpaviU 

N.  82.  Ab  arctando,  Relineri  possel,  quod  edidit 
Grialius,  ab  artando;  sed  communem  scripluram 
placet  exprimere. 

N.  87.  Quod  madefadant^  eie.  Sic  Dracooiius,  lib. 
11,  vcrs.  613 : 

Homor  ut  aosomptas  intraverit  anle  meduUas. 
Vide  notam. 

N.  90.  Logvus.  Melius  ducitur  a  Graeco  Xwoc- 

N.  94.  PalcB.  Vox  haN;  pro  duobus  ossibus  lalis 
scapularum  cxslat  apud  GobI.  Aurelianum,  lib.  in 
Acutor.,  cap.  3,  etaiibi  apud  eumdem. 

N.  99.  Umbo.  Est  quidquid  in  plano  prominet  in 
coiii  flguram,  ez  Graeco  ccfi^wv. 

N.  101.  Longao,  Apod  Varronem  nonnulii  bibeut 
onyabo. 


N.  103.  Vtrtis.  Dicitur  quidem  de  semine  animalls, 
et  de  viri  semiiie  dici  poiest,  sed  proprie  est  sueeus 
vitalis  ctijusque  rei ;  ei  inierdum  pro  noaio  aocipitur. 

N.  106.  F«moraet  feauna,  Sunia  femut^  quod  in 
gODitivo  facit  femoris,  et  frequenlius  feminis,  Neque 
verum  iiKum  discrimen  inier  femora  et  femma  repe- 
ritur. 

N.  107.  Suffragines.Gettu  est  flezura,  seu  curvatora 
supra  factay  cui  contraria  est  sujfrayo^  subtns  fracta, 
ul  accidii  etiam  in  bracbiis., 

N.  108.  Genu  a  Grasco  yovu  recte  diicilur. 

N.  111.  Taius,..  <Ao/m.  Scribo  tholHS^  qoamvis 
apud  Grialium  el  alios  sii  tatus.  In  Gothicis  Mss.  est 
talus  dictus  a  talo, 

N.  114.  Calds  prima.  Isidorus,  ut  pulo«  scripsil  ea/- 
cu;  ex  quo  librarii  fecerunt  eatcis,  inutato  e  in  t,  ut 
in  Mss.  saepe  accidit. 

N.  115.  Sotum  didtar,  De  eoli  significatione  vide 
commentar.  ad  Prudentium  iniiliis  in  locis  ex  indice. 

N.  116.  Viscera,  Notat  Barthius,  lib.  xliv  Adver- 
sar.,  cap.  12,  in  homiliis  qiiae  vulgo  Eusebio  Emis- 
seno  iribuebanlur,  liuguaro  quoque  inier  viscera  re- 
poni. 

N.  131.  J€;iiniim..tntoif iititm,  unie  et  jejunium.  Hoc 
idein  jejunii  etyroon  Isidorus  prolulit  lib.  vi,  cap.  19, 
num.  65. 

N.  135.  Hine  et  uter,  Scilicet  uter,  tclris,ut  lib.  zx, 
cap.  6,  ubi  etiam  utrem,  ab  utero  Isldorus  derivat. 

N.  138.  Lotium,  Atoto  aui  totu  dici.  elsi  disparett 
quantiias,  coiisentiunt  alii ;  sed  nonnolli  causam  indo 
repetunt,  quod  interiores  panes  corporis  per  quas 
lotium  meat,  hoc  humore  abluuntur.  Usus  quidem  vel 
abusus  lotii  in  veslimentls  lavaiidis  et  mundandis  cer- 
tus  est.  Gatullus  quoque,  carm.  36,  ad  Egoai.,  et 
Apuleius,  in  Apolog.,  iudicant  consuevisse  olim  Ilis- 
panos  hiiio  deiiles  fricare,  quo  caudidiores  essent. 

N.  147.  In  Codice  Regiovaiicauo  1850  sunt  Ety^ 
mologiae  cum  allegorica  ezpositione.  Ezempli  loco, 
proferam  intcr  appendices,  u.  15,  capui  2  hujus  li- 
bri,  qui  in  Ms.  est  liber  vi  inscriptum:  De  situ  el  Aa- 
^titt  corporis  humani;  et  caput  3  :  Quomodo  humana 
membra  ascribuntur  diaboto, 

Cap.  II.  Num.  4.  Ad  gignendum  adulta,  Iterum , 
uum.  15;  Adoleseens,,..  aa  g^gnendum.  Sez  faoaainis 
aetates  Eugenius  Toletanus  recensei,  sed  cum  aliquo 
discrimine ,  io  recapilulationead  Uexsnieron  Dracoa- 
tii.  Vide  inea  prolegomena  in  Dracumium,  pag.  18  el 
21. 

N.  11.  Puer  nalus  est  nobis,  In  Vulgata  :  Parpii- 
lus  enim  natus  est  nobis.  Et  apud  Jeremiam,  loc.  cit.  : 
Noli  dicere  :  Puer  sum,..  Ne  timeas,  etc.  Ad  honc 
euiin  locum  respicere  videtur  Isidorus. 

N.  it.  Pupilli  autemdicii^  quasi.  Fortasse  legen- 
dum  :  PupUti  autem  dicli  orbi^  quad  sine  ocuUs.  Re- 
posui  deces^erunt  ex  Mss.  Gothicis  pro  discesserunt. 

N.  14.  Laudantur  simili  prote  puerperm,  In  autiquis 
Editionibus ,  Laudalur  prinM  prole  puarpara  nato ; 
quod  ab  Isidoro  per  lapsuin  scripium  MunqlLerus  ex- 
jsiimubai,  ad  Fulg^,nt.,  Mythol.,  cap.  26,  iib.  i,  pag. 
61.  Grialius  verha  ipsa  lioratii  resiiluiu 

N.  20.  Et  formavit.  Vulgata  :  Et  mdificavit  Domsimts 
Deus  costam,  quam  tuterat  de  Adam^  in^muUerem. 

N.  23.  Ttra.  Fcstus  ,  verbo  Quaquetutemat  viree  : 
Feminas  antiqui ,  quas  nunc  dicimus,  viras  appellabant; 
unde  adhuc  permauent  virgines  el  virayines,  Mariana* 
in  Genes  ii ,  23,  ex  Hebraeo  idiomaie  iUu&irat  lusuiii 
illum  verborum  ;  Hmc  vocabitur  virayo »  quomam  da 
viro  sumpta  esL 

N.  25.  Quo  jure.  Gum  verht  Terentii  sint  ex  pro- 
logo  Hecyros,  ubi  Donalus  sigailicalionem  adoleaeeu^ 
ftorts, dcqua  uum.  seq.  explicat,  videotur  collo- 
canda  infra  post  verba^  ut  senior^  minu»  senex.  Teren^ 
tius  :  Quo  jure  sum  usus  adoiesceniior  ;  ubi  compmra" 
tivus  yradus^  elc. 

N.  28.  Quasi  annosa.  Nam  si  communa,  Saactiis 
MartiiMis  Legioiieusis ,  iib.  ii,  pag.  484 ,  serm.  lu  i>o- 
miuica  secuuda  post  Pascha,  lotum  bunc  Isidor^ 


946 


AD  S.  ISIDORl  mMOLOi;.  AREVALI  miM 


m 


hicum  profert,  seilicel  num.  27, 28, 29.  Legit  autem  A     N.  57.  Centauris  autem.  Duo  Gothicl  Codiees  To- 


Sanctus  Martinus  quasi  annosa.  Hiiie  el  velula ,  etc. 
omissis  omnlno  verbis  illis :  Nam  st  eommune,.,  se- 
nem  mulierem  f  quo  Chaconis  coDJeciura  comproba- 
lur.  AnilitaUs  Yocabulo  venuste  usus  est  Catultus , 
carm.  60: 

Usque  diim  tremolnm  movens 

Caoa  tempus  anilltM 

Omnia  omaibos  annuiL 

N.  dO.  Senectus  atttem.  Horat!us»in  Arte  poelica: 
Multa  senem  drcumBeniunt  incommoda. 

N.  51.  J#ors  dieta.  Sancttis  Julianus  Toletanus,  lib. 
I  Pro£(nost. ,  cap.  i,  ita  legit  hunc  locum  :  Hori  dieta 
e$t  (in  Ms.  nteo  veteri  dee^t^sl)  quod  $it  amara,  vel 
a  monu  prim  hennnis  appellata.  Nam  eum  primus  hu- 
mani  generis  parens  lignum  veiilum  per  inobedientiam 
contigit ,  per  monum  mortem  incurrit,  Unde  et  a  morsq 
HORS  ipsa  laique  appellatur.  Tria  sunt  genera  mortis , 
etc.  SequorCodicem  meum  velustum;  nam  Ediiionea 
variant.  Sed  non  oinittenda  uoia  doctissimi  Ediioria 
opvum  PatrumToletanorufn»  lom.  II, pag.  ii :  Ex  koc 
loco  confirmatur  tectio  aliquorum  Codicum  mss.  San- 
eti  Isidori^  in  quibus  totidem  verbis  continetur  hwc  al- 
tera  mortis  eigmoloqia  a  morsu  ducta.  Quam  lectio- 
nem  eum  indicasset  Editio  Pariensis  Saneti  Isidori  (Bi- 
gnxaiia  ex  Vulcanio)  regia  nostra  Editiont  antiqnior , 
quare  in  hae  non  solum  rejecla  est  a  texlu^  sed  et  om-' 
nino  in  margine  pratermissa ,  non  videmus^  Saepe  iia 
de  Grialio  quaeri  possemus ,  qui  adeo  laudein  brevi- 
taiis  affectavity  ut  varias  lectiones  non  contemnen- 
das  ,  quas  in  Ediiione  Bignaana  pra^  manibus  ba« 
bebatyomninopraeieritasvoluit,  et  bac  in  re  Editioni 
Bignaean»  maana  ex  parie  concinunt  duo  vetustis- 
aimi  Codices  Gothici  Toleuni ,  ut  in  Var.  lecUon. 
di<;am.  Non  ausim  tamen  scripturam  Editionis  Gria- 
lianm,  quae  iii  vetustissimis  meinbranis  exstat ,  reji* 
cere.  Sed  advertam  Julianuin  Toletanum ,  qui  Isidori 
fere  aBqualis  fuit,  diversum  aliquod  exemplum  Ety- 
mologiarum  vidisse ;  nam,  ui  saepe  monui,  antequam 
Isidorus  ad  Braulionem  lotum  opus  misii,  plures  ejus  G  vers.  8 
partes  seorsum  editae  circumferel)antur.  Etymolo-  tiniphii 
giam  morlia  a  Marte  Isidorus,  lib.  vin  ,  cap.  ii, 
num.  51  ,  expressit.  Caeterum  mortem  a  Graeco 
£iopo^«  fatum  eintiale ,  appellari,  alii  magis  probant. 
Vide  Vossium,  Hartlnium,  et  Guil.  Junium  in  dis- 
aeriatione  Lipsiae  ediia  i7i5  De  eultura  m&rii  Deas 
elim  exhibiia.  Caesellius  Vindex  unam  e  tribus  Parcis 
Mortam  Dominaum  fuisse  tradidit ,  quod  Geliius , 
lib.  111,  cap.  16,  non  videtur  approbare. 

52.  Infantium  acerbam  mortem,  el  funus  acerbum , 
ex  Apuleio  ei  Virgilio  commemorat  Bartbius,  lib.  xix 
Advers. ,  cap.  5. 

N.  55.  Cadaver.  Tertullianus ,  lib.  De  resurrect. 
carn.,  cap.  18;  Atque  adeo  earoest,  qummarte  subrui" 

tur^  ut  exinde  a  cadendo  cadaver  renunlietur.  Hoc 

est,  quod  inniiit  Isidorus ,  auiajam  stare  non  potest ; 

neque  video  cur  Barihius,  lil>.  liv  Advers.,  cap.  26, 

ineptum  id  dicat;  ms^is  enim  ineptuni  piito,  quod 

ipse  tradit,  cadaver  dictum  quia  omms  iltius  forma , 

9mnis  speem  eorruerit. 
Ca».  ni.  Mum.  3.  Monstravero  amonitu,  ete.tom.tl 

Pairuin  Apostotic,  pag.  60,  Edition.  Coiel. ,  plura 

cxpottuntur  de  signis  et  nionstris. 
N.  7.  Alii  magnitudiue  par(i«m,  etc.  De  his  Sal- 

masius  in  Exercit.  Plin.,  pag.  3i. 
N.  H.  Prenaricatores  angelos,  eic.  Vlde  nol.  advers. 

^5  Carminis  in  Genesin  post  Juvencum  append.  i. 
N.  21.  Saltfri.  De  Hieronymi  loco ,  quero  Isidoros 

exprimit ,  videndus  Rosweydus  in  Oiiomastico  post 

Vius  Patmm,  verb.  Fatmtti,  Satyrus^  Ineubus^  elc. 
N.  i4.  Oetonos.  Grial.  edidit  octenos. 
N.  3i .  Quia  fluctus  Venerem  ereav.  Poetae  Vencrem 

mari  oruin  llnxerunt,  ex  quo  dicia  Aphrodite^  Pontia^ 

Marina,  Pelagia^  eic. 
N.  32.  Vortidbus.  Scribitur  eliam  vertieibus. 
N.  54.  Dicutu  et  hudram.  Eadem  et  iisdem  fere  ver- 

bis  de  h^dra^  cap.  4  lib«  xii. 


leiani  iia  id  exhibeni :  Ceutauris  auiem  speeies  voea- 
bulum  indidit,  id  est^  hominem  equo  mistum^  quos  qsd- 
dem,  efc. 

N.  38.  Semibovemque  ,  elc.  De  eo  Ovidii  vevau , 
quem  ejus  amici  tolli  volebant ,  curiosa  est  narratlo 
Seoecm  in  Controvers.  lib.  ii ,  contr.  iO,  versus  fln. 


LIBER  DUODECIMUS. 
Cap.iv.N.2.  tfertflrttmrcne/icio.GrialiiEditio  *er- 
barum  benefido. 
N.  3.  Concava  littord,  elc.  Ovidli  versos  ita  habent 

Coneava  Httoreo  si  «iemas  brachia  caDcro, 
Canera  supponas  terr»,  de  paite  sepolta 
Scorpius  cxitiet,  caodaquc  mioabitur  uoca» 

N.  6.  Animalia,  qute  eduntur.  Ignota  aliis  haec  pro- 

prietns  nominis.  Sic  eliam  mulli  pecus  a  Grxco  fta* 

xog  ,  quod  est  vellus^  deduciint ,  nou  a  pascendo» 

.      N.  9,  not.   Maetant  lectas.  Apud  Grialium  erat  in 

**  noia  maetant  teiw,  quod  corrcxi,  ex  lib.  iv  iEueid.y 

vers.  57  ;  mendum  enim  puto. 

N.  iO.  Verrex.  Iso ,  In  gloss.  ad  Prudent.  hymn. 
iO  Perisleph.,  vers.  i87  :  Vervex  vocalur  a  vbriie, 
quem  habet  in  frontey  qui  conmiovens  ineitat  eum  ad 
praslium.  Ex  Glossai  io  Isidoriano  discimoa  hunc  ver- 
mem  simuUum  vocari.  Confer  nolas  ad  hoc  verbum. 
N.  i3.  Erit  ergo  hasdus.  Grialius  ediderat  kmdus^ 
et  iia  quidem  nonnulli  scribiint ;  sed  etymon  poscit 
heedus^  quod  prohat  Varro,  lib.  iv  Ling.  Lat.,  cap.  iO : 
Hireus,  quod  Sabini  fircds  ;  et  quod  itlic  fedus  ,  in 
Latio  rure  hrmjs,  quod  in  urbe  ut  in  multis^  a  addito^ 
F^DUs.  Idem  Gri:ilius,  ui  ex  noti  liquet,  in  lextu  edl 
voliiit  ederai,  vei  hederai ;  sed  reinanalt  edere ,  qood 
ad  Grialil  mentem  in  heder<e  convertl.  Vide  prsefa- 
tionem  Grialii  in  nostris  Isldorianis,  ca|i.  5i,  num.  9. 
Isidorus  ut  hederam  ab  edo ,  ita  hedum  vei  hesdvm 
ab  ipso  edo  duci  fiosse  exisiimavil. 
N.  i4.  In  transversum,  etc.  Inde  Virgiiiua ,  eel.  5, 
Transversa  tuentibus  hircis.  Grialius  in  texiu, 

N.  i7.  Spiritu  narium,  eic.  Vide  not.  ad  vers.  Ow, 
640,  lib.  1  Carminis  Dracontii  de  Deo  : 

Frootibos  arboreis  amittanl  oornna  cervi, 
Angoibus  assumptis  sed  mox  palmata  resurgunt. 

N.  "ii.Hinnutus.  Sivetnntt/Ms,  fllius  cervi,  ex  alio^ 
rum  sententia  ducitnr  ab  Tvmc,  /i/ius. 

N.  22.  Damuta...  damee.  Alii  a  istfut,  ^or^  fa- 
ciunl  dama. 

N.  23.  Lepus.  Gellius,  lib.  i ,  cap.  iB,  verba  alta 
M.  Varronls  prof.rt,  ex  lib.  xiv  Humanarum,  ubi  aic 
L.  iElium  aliquoties  errasse :  Nam  aliquot  verbornm 
antiquorum  Crwcorum  ,  perinde  atque  essent  propria 
nosfra^  reddidit  causat  falsas...  In  quo  non  modo  Aiii 
ingeitium  non  reprehendo,  sed  industriam  laudo;  suc" 
eessnm  enim  fortuna,  experientiam  laus  sequitur. 
Ostendii  Gellins  simlii  modo  Varronem  de  fure  er- 
^  rasse  videri ;  sed  addit  :  In  hac  re  de  viro  tam  exeel'* 
D  lentis  doctrinas  non  meum  judidum  est.  Ita  viri  doeii, 
etiani  cum  in  hujusmodi  nominum  origiBationibua  ab 
nlMs  disseniiunt ,  non  insolentpr  tanien  se  gerunl. 
Tom. !  Pairuin  Aposlolic.  Gotelerii,  pag.  3i  eiseq., 
niulta  aimoianiur  de  lepore  alitsque  animalibus,  quo* 
rum  hic  flt  inenlio. 

N.  24.  Cnnicuti.  Alii  dicunt  lliapaniam  nuncopa- 
tam  a  cunieulis  ,  quia  hi  piinice  Spania  vocamur  : 
quam  eiymologiam  rejiciiamoBnlssimiisacrlptor  Jos. 
Francisciis  de  Isla,  in  not.  ad  i  part.  Compendii  Hh 
stori»  Hispaniae  a  Duchesnio  Galliee  edtti,  et  a  se  w- 
gerinoneni  Hispanum  conversi. 

N.  25.  Stti...  quod  pascua  subig.  Varro ,  llb.  ii  de 
Ke  rusl.,  cap.  4 :  Sus  Grace  dieitur  ve  ,  olim  thyso» 
dictus,  ab  iUo  verbo  quod  dicunt  Ouitv,  quod  «I  imwMH 
lare.  A  suilto  enim  genere  pecoris  immolandi  initium 
primum  sumptum  videtwr.  Ovidios,  lib.  XV  Met.,  vera. 
iii: 


....Prjfna  RHjalne 

CotiOer  disgertationem  Joan.  Philippi  Gas8eliij|<;  s^p 
lii  M4:rific»i#  gHiUljuq). 
%  30 ,  004.  mi  ^'■«'"^?  I-W  aBu4  .Gri^liiw  ^fi^ 

N.34.  £x  eugemloB.  Sormus  adjective  AiiM  geruit, 
Bcilicet  cornua  poiimm  gerHia.  8ub$ianiive  geruia  ex 
Hofmanno  sunl  vasa  viui,  aut  cujuslibet  Iniinnris  c^- 
pacia.  Gerlat  hoAie  Burgundl  vocant  vasa  ampla  )a- 
ciis  iint  aquae  gerula  ex  Ugno  facia.  Vide  nibtibna' 
rium  Ducaiigii  auctum,  ei  Salmasium,  pag.  250  IDxer- 
cilat.  Pliiiiiin. 

M.  35.  Camtir.  Viilcaniiis  edicNt  comor  pco  eamur^ 
et  conjicit  legen^um  rtavpvl^,  De  Toce  camuro  pro 
ciurvo  vidf)  comtueot*  fid  prifc|^nii^in  hymn.  i^  f efi- 
8t<;ph.  vers.  53  :      ' 

Tam  eamaros  lijralo  insigni  var&e  eacorrlt  arem. 


^^^y\u  KpT^;. 


m 


N.  ^6.  Dromed^.  Glpssariuai  Ciaifjl^^oi^ief^»  ma., 
apud  Uosweydiim  ,  in  Onoinu^^CQ ,  uqs(  Vii%f  P^t 
trmn  :  i>rf^pfi4u$,  e$  dtpnat^  fi  (irov^emri^  idim  aiu- 
ma^  Dfi ,  x\/^ium  ^pJo^  ^4  veioeins  aigue  c^rienli^ ; 
vude  ei  pBQiio.>r:s  vocautnr  long^  gui»fll«i»  nu\^  v^/i?; 
ces.  Vid^  i)l|a  il)i  d^  <i|ro»4(^i6i(s.  t^Uini  auii(^ac<s^ 
dj^bnil  droma$,  dramaii*;  s^ne^u^  Hi^fpnyiwus  vqr 

C4P.  |. 

N.  37.  RummaUo.  De  rutnma,  snpra,  li^.  iti,  paj^.  4« 
n.  59. 

N.  411.  BoiMiM.  Vulcantj  h«c  ^  |MtA0l.9i|o  ;  4it(( 
T«iv  ^Kim.  ^  e^,  ramif  palmaru^i^  ^i  colorem  9^ 
dic$um  Merunl  •  #(  liodte  Bi$p4mi  ^u^c  a^o^^vi  pifo 
vopfwi.  fii  UN  BAvo  fiquMm  §pafiic^i  inllorU  yoicmi- 

K^.  Pimnn$^rHglaucum  qib,.,  ^ieiwut.  Qpod 
gtmmm  v^tem  diierint  alhuui,  ri^s^iA  qip.  0  innKi- 
tur  ei  Graeca  etyrootogi^.  Meliu^^  est  ^(^ecles  coiorii 
nMivl  e^Miirtl  i^mm  ^m  at^iif^y^  ^oJAr  iufeiif  , 
v^  ()4yus. 

M.  53.  Myrteui  esl  pr«M«s  tn  pttrpura*  ForceilinnSt 
vtrk.  JfyriMM  •  vero^  Isidorl  iptisrBi^Mir,  qui  est 
ffre$iu$  tn  purwmr^t^  hoc  $U.  luUiiger,  aut  ruscus  sio^ 
rplendore.  Italice  baio  scuro.  Verba  Servii  ad  lib.  iii 
Georg.y  vers.  jSS  :  Quot  vhmiciaioe  vocantf  pre$»ot , 
mfrti6s :  ip$i  $unt  badii. 

N.  14.  Bmimt$...  mifw^-  ialmfiius,  paa.  950 
Exerciiaiion.  Pliniaa.  fjM^^Q  efuo  «pplicai  Virgilii 
veika :  Mlffr  4il«rrtiiiiii  gibm  St  gilvfi,  lib-  m  Qeorg., 
irers.  82.  Grialius  in  textu  edidit  do$inu8^  iu  pot.  4<i$^ 
mmm.  laid^rnt  vi4eltir  voluisse  4o$im$^  quia  deducit 
ei  ik  «4Ma.  Aliud  eiymon  a  dorso  ,  quod  veteres  dis 
cebant  <<iMyHii|i ,  eftigerel  d0Mtnti8 ,  ut  do«iitarius« 
Mentio  e^iferorum,  qui  sunt  e(|ui  feri,  occurrilapud 
Pliiiittin,  lib.  xxviti,  cap.  iO  et  13. 

M.  57.  iudmi  a$s§runt  guod  An4t  abnep*  In  vetpsii^' 
simo  Gothico  Ms.  Toletano  legitur;  i/ud<Ei  asferiutl 
qwd  iit(naan  n$tm  E$aUf  el  iu  var.  lecliou.  Baye- 
riua,  sive  Burrieiius  annol^vit :  Hgnaun  pro  ^anaanf 
qudU  €otki$  pefpetuumt  u\  muiki  pro  mid,  tnmuA 
pro  magicu$t  loicu$  pro  logtcu$. 

N.  ii{|.  Ifaiw  «niii  fenitiiaruin  dieuitl.  Apposui  di- 
cuut^  Iquod  ab^l  a  textu  Grialii;  sed  adest  in  iiot, 
H  in  aliis  ExcusiSr  Sensus  exiger«t  eamifi^ue  laita/a» 
el  species  earum^  nisl  intelligas  eorum  ttulluum. 

%  01.  Bwt  ire^.  Nonimlii  aniiqui^simt  fqdi.ceSy 
ut  Vat.  6i3,  ei  Ofiob.  477,  addunt  du;^  iregih  Lgci$ciik 
tm  l«p«,  fi  otuula.  Cap.  seq.,  n.  ^^  :  Lgcmi  qttieii 
dicmiiiif:,  u/t  at(  PiNnitii,  fx  /iipii  ej  cmiikue,  Buc  A- 
\  vtiwis  Euf enii  Tolei%ni,  lib.  1,  csrm.  22  : 

H«^  syul  f  mbigm,  quas  nupt^  diipare  ppnslant. 
Bpflftpem  ^nipes  geDerat  f  ommisios  asell». ' 
Mullis  ab  arcadicis  et  equina  inaire  creainr. 
Tityras  ^x  ovlbas  oritur ,  hircocjue  parente. 
■osiqbnem  capra  verveao  semiiie  gigolt. 
Ipris,  aiqoe  aue  tetoMis  Baseitor.  Jiybris. 
Al  taipos  el  catula  formant  coeuado  Lyciscam. 


A  Forias^  leg^ndum  unifdf  ^m\^$  Jif^  ^fPfVWf  Wk 

prie  auiem  v^rmprp  ^in^i^  uaqrB^n  neqqit. 

CiP.  i^.  >fijm.  u.  ^^npfinigu^  l^9^^tp.'  Scyviv^  ^(\: 
Itrie  esL  f^uinluii  lebni)}^  ac  forls^ss^  ^^i^i^MI  l^f^ip  m 
cuin  L^cretii  cxpfejisi^  ; 

....  ^gmifliie  leonom 
Ungnibus,  ac  pedibos  ism  tum  moratiqne  repogaant, 
\  ix  elium  eum  suf^  ^eatei  ungpi^ue  creali. 

Vide  Append.  16. 

N.  li.  Rhinoceros,,,  monoceros,  Montfaiiconivs, 
tom.  tii  SuppleiD.  Antiq.,  lib  i,  cap.  #,  i(a  Verba  Isi- 
dori  accipit,  ui  rhinocerotem  ei  miouocerotem  dooani- 
nialia  <iiversa  esse  expliect ;  scitlcel,  idem  et  monoce' 
ros,  lioc.siffnilicat,  qued  sieut  rhinoteros  sic  appella- 
tur,  quta  in  nqre  cornu  habel ;  ha  monoceros  sic 
vocatur,  quia  in  media  fronte  coriin  unum  prxleri. 
Ac  loriasse  legerc  prsBstiterit  item  et  monoeer^s;  nnm 
In  Mssi  item  et  idim  passiin  <  onfanduniur.  Aita  ta« 
B  OMn  est  expUcalio  Boberii  de  Soibona  in  glossis  a4 
li^uni  Numeror.,  toro  II  Cninmentar.  Meiiocbii  E4}- 
iion.  Venet.  174^,  pag.  491 :  RhiHoceron  Grwce^  La* 
ittti  mterpretatur  fti  siabe  conNU.  Eadem  bettia  Grtece 
MONOceRON ,  Latine  i}NieoeKi8  t<ocal«r,  eo  quod  unum 
cornu  kahent  in  media  fronte^  pedum  quatuor,  Rader 
rus,  in  eomment.  ad  M:irilal.,  p.  9t  8eq.,'el5l  seq., 
agit  de  rhlnocerote,  quem  a  monoceroie  distinguii. 
Breulitts,  ad  margineiA,  indicat  Piiitum,  ad  cep.  u 
Isai»,  ei  Pipinum,  sernk.  10,  de  secretis  Kecretoruml 
N.   13.    rhrgo  pueiia  proponitur,  Moniffaiicenivs 


lee.  cit.,  exhibet  imtfginem  ex  gemma  puelt»  anerlo 
sinn  onicomem  aniplecteHtis.  ^  •  >       ' 

N.  14.  GVsMisemm  mons  ^of^t^.  Gisberlus  Guperos^ 
exercii.  1,  'cap.  I,  de  elepbaniis  ebrumque  barrtiu 
agit;  ei  ex  Bocharto  repenBndum  ait  apud  Isidoruiti 
tnotti  6  Ufoc  pro  mons  CH/io,  ut  mendose  oKm  lege- 
liatur.  Ex  Thoow  Hyde  advertii  vutgatisstmum  eie- 
plunti  nomen  apud  Indos  esse  bari^  seu  bri.  Sciipio* 
p  res  qui  vocem  kirriis  commemorant  reeensei  Bo- 
V  charlus,  part.  1  Hierox.,  lib.  11,  eap.  i^.  M^vr  quotl 
sile  ^orra  dietimi,'  ut  rursus  asserii  Isiderus, lib. i vi, 
c»p.  5,  consentiunt  pleriqttc.  Araties  elephaniiim  u^ 
pelhint'  fU,  deitem  qus  cenai^i;  ex  quo,'  lit  puu», 
Uispini  ebiir  dixeruni  mar/il.  Vide  Keefnail.,  dd  ori- 
giu.  Ling.  Lat.,  verb.  £4iir.  et  Vosswo),  In  Biyffl*l.t 
qui  miiius  recte  ei]Fmoii  Isidorlanum  cinnaberis  a 
draeene  et  barro  reiicit,  quia  barrus  vos  Latine  est^ 
et  einnabaris  vox  jam  a  Grscis  usur|»»te  fueral. 
Barri  vocem  orientalem  esse  Isidorus  ipse  innnit,  ae 
multi  alii  confiriiianu  Roslruin  proboscMy  an  promiu- 
ois,  ut  Grialiiis  edidit,  dicatur,  parum  interest :  Mss. 
codices  variani  apud  Isidorum,  el  ulios ;  sed  eomoHh 
nior  scripiura  ei»t  probo$ciSt  quam  sequi  placei. 
Etymon  elephanli,  quod  monits  forinam  pneferai, 
comprobariindepoiest,  quod  a  multis  aliis  menti  con- 
paraiur,  ui  a  Dracontio  lih.  i  Garin.  de  Deo,  vers.  286 : 

Ipstar  ii^oniis  liab^iis  iucedit  .b^^Ua  moje; 

»ubi  fori^e  legendum  moiem  Pro  i^ki 
N.  15.  Bovesiucas.  Varro,  \\U,^  ^U^.ilUk  If^i-  ft^? 
ph^tos  liov^  /ifc<^  dicfos  put^t  iion  i^n^  a  f  mHia, 
yel  a  Libga^  ut  al^  p^)iti^iilur,  qfj^m  ^  iit^  g^c^  j^y^ 
reiucetant  propier  tmmrqi^Si  r^{fs  ^jfVim  Hm\^ 
eoirum  orna^ae  erant  lurreSf 

N.  16.  Nunc  sola  j{ndid^  Nop  qatis  li4J|e(  cm^  Ui* 
dor^s  negel,  ^c»  upA(e j^fiD^nAr  (|K«4  «»«.  il^c  est, 
suo  tempore,  ^qfa  m\^  el^jphafUos  geipuefii,  ui  i|e- 
ipiim  asserit  )ib.  x^Yf  <^ilt  \  ^^-  i|-  n^i»  Africa 
etiamu^ii)  m  imi-  ^  ei^M\»i  Mf  4«  ^\$  «UPr 
que  b^tits,  t\mm  feoc  cap.  Isiilftrps  gMWmt^  fC- 
curata  descripUq  ex^iai  lu  paUtc^  o^^iMltuo  4>^iiya- 
Uum,  P-ariMi»  ann.  17§§i. 

N.   17.  ifigfs  vocatsir.  Gri^ljm.  iu  l^|u  iffjll^^ 
vocantur,  quod  sit;  ui  not. ,  G^gpkj^  (ft^'!^r«  # 
Excusi  (f rVJ^^fi  ti^(ur.  Fiu-^ase  W^fis  «cry^sit 
Gryi^Ais,  MSMrA  u*  At^§.  py  '^c\s  fHf^  /|aj,  ve| 
gryphus^  ut  alii  eOeruni.  Ipletea  ni|iuei|^  GfV^f 


949 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  AREVAU  NOTiG. 


9S0 


quae  eomttiUDlor  e§t  scriptura.  Anfmal  creditar  fkbu-  A 
H,  4«.  Qkm/9lm*  E^si  n  tu^  ^^wi.  ^>^w>  ^f«« 

quaiw  9m^  toP*  6lMali««,  el  m  Kicufii  ft<^4bW«<»- 
mWeon ,  cui  scripturai  fiY«|  eiy(iipl<^i^  Wk  Wn^eUk  U 
ieonet  aliQg||ii|||  [pl$a.,  ^(  quae  pe  |s|don  qui(\em  for- 
tasse  est.  Nnfp  ej^  yerl^.  ^o  9uo(|  cameli,  «Lc. ,  desunt 
in  Hs.  Albariio,  in  ms:.  1  archivii  Val.,  el  in  aliis  ;  et 
sensus  vide|uf  ^«^se  :  dictus  aulem  ita^  huju^  chqnuf- 
ieontii,  tVpusculun^,  etc.  ul  indicetur  geiiitivus  c/ra- 
maiteontis, 

N.  19.  Cfimelopardus.  Sive  camefoparda^s,  ut  ib 
Isidoro  vocalur,  lib.  tiv,  cap.  5,  iium.  i5,aCapit()- 
lino,  et  Y9pis<'<^  dicityr  cgmjdopardalus. 

N.  W'  rfumeratur.  Ex  Snlino,  cap.  3.  In  hoe  ani' 
matium  genere  numerantur  et  lynces.  Salmasius  la- 
men,  pag.  88  Exercit.  Plinianar.,  pra^tulitcum  libris 
mss.  nominantur  ei  lynces-  RefelUt  eiiam  SoUni  sen- 
tentiam,  quia  lynx  boc  tnntum  simile  h:ibet  lupo  cer- 
vario,  quod  macvlis  simititer  distioctns  est. 

N.  2f.  Cieeroin  Scauriana.  OratioClceronis  Sc^u-  P 
rian;> ,  sive  pro  Bt.  iEmilio  Scauro,  deperdita  est. 
Exstant  qu:ed.in|)  ejus  (ragmenia  ab  Asconio  pediano 
in  commentariis  servnta.  Conrer  fragmenta  Cicero- 
ni^  cuiii  not.  Andrex  Patrlcii.  Versus  /uvenali^  It^ 
se  habeni : 

....  Imilatus  tastora,  qi^fi  ^e 
£unDchum  ipse  facit,  cupieiis  evadere  ddoino 
Tesiieulerom :  adf  o  medlcaium  iotelHgit  inguem. 

Versus  VirgUii,  i  Georg.,  vers.  58,  a  Gria\io  lau- 
datu^,  ii^  I^gendqs  : 

At  9b«ljb<«  nudi  ferrum,  vitpsaw^  ?qftMi« 
C?s^fflrea, 

SeiKool  mfifif .  Hlnoaastores  caiiM  p^ntki  dtcti. 

N.  di.  Sufmnat.yeHu$Sie^Tmat'^  eic.,  non  invenib 
Ittv  in  carHHOo  Dra«)eHitl^  quod  ex  ms.  Ce<lioe  Vatica« 
no  ivpis  comroisi,  maxima  ei  p«pte  ooi>  aote  odHum. 

N.  d9.  AyMd.  De  kfciieo,  seu  kfUsca}  vido  iiol. 
ad  nuin.  ult.,  cap.  pratced.  Alii  omiiMMit  imkB,  aulG, 
Indiee.  Pfo  voffbis  iiMt^iirf  et  nasei  supploHdHm  atuiMy 
aiM  aliqwd  slmlle. 

N.  W.  tuasi  voktf^.  Aut  voMpas.   Displicel  hoe 
elvmoh  MriumiUa  reoeolioribtts,  quamvis  ab  antl- 
olBeiiiiig  4i>eils  bominibus  adopialum,  aliudqoe  in 

rsco  noinlM  qomronl. 

N.  S>.  hhneumon.  tsliforos  in  cornipium  aliquem 
Dracontil  Codicem  Incidll ;  nam  DraCi»ntios  hoi»  &b 
ieknemnom0s  seu  mi/lo  KN|uitur,  sed  de  fisyHi&  Africae 
populis»  llb.  f  eanii.  #o  ueo,  vers.  515.  Vide  noi.  elr 
proletom.  nom.  7.  ftaJmaBiiifi,  p^f.  ^O  ExereHai* 
Plinian.,  versom  In  Dvaconiii  earmine  iioii  inveue- 
ral,  el  male  in  Isldore  lejfi  ewUlus  pro  <u//iij  assewii. 
At,  pag.  19i5,  tFodlt  iMurum  ab  Hispanie  verarl 
Siullo  (flartasse  soHo  voluit  dicere)  et  ex  Isidoro  ob-* 
servas  poreuUuiv  roavinum  bujos  9Piat«  volgo  voealoiii 
siit/liiiii.  M  prmierquam  qeod  Isideriis,  ut  disj, 
deprovatum  Oodioem  ^raeoniil  legeral,  in  qiio  erol 
svtMiis  pro  ^ikte,  miRlme  snHhm  vel  su//iim  de  ^ 
pofcuhmarino  aceeph,  sed  do  icAMimons,  qui  vulqo 
tiHis  ^wHcus  dlcimr ;  4e  qoo  Hiiiios,  lib.  viii,  cap.  i4 
et  25.  A»  aoioiii  IsidoMis  ei  priore  Mriiona  Sollni, 
qnod  ait  SMoasfua,  paf .  440^  eahydrou  ioAiteumo- 
nem  uooKv^iiL,  dubiiorl  poiesi  ;  nafla  qued  jo- 
foie  Plmius  ^  ieknmmonei  quod  \m  eoovoluUis, 
CMA  (ia  eeoeeidUa  apeviunl,  io  eorom  veoires  iaBiiil, 
p|c«,  itl  ilftcii/rydse  Isidopue  commemoBaL  Merum.  ila 
eiiani  enhyUros  ab  ichneumone  distingol  polQSL  9(dK 
iiiift,ea|k4l^  de  M^^  :  Trofihiios,  ail,  miis  uarvula 
eu  :  eo  dnm,  reimxiag  eumnm  ageeiat^  oa  ^cUmo;  kun 
jMoe  (eiveoiUi)  petiielim  smI|MI,  el  ssiismi  scolptnin 
fhu  blandiente  aditum  $ibi  in  usquo  foMeee  famk  Quodt 
ebh§dfm  oempkoiuM,  oUemun.  ioknemsoumn.  gewa. 
penoirel  Uteem,  impiiafif^ue  vtialiAut«  eroea  epii 
abfo.  De  eakmdro,  eive  enh^dnde,  PUaiiis,  llb.  xu, 
co|i.  ^  01  iib.  xxxii,  cap.  7 :  Enkydrio  vocoiur  a 
Cr4»cio  coluber  in  aquie  mine,  etc. 


Gi 


N.  58.  Caium,..  eatat.  In  texlo  Grialii  erat  eattum^ 
ei  eoitat,  cui  soripMir»  fav^  yq^  ^|I^4,  Hl  ii4er*r 
pretatio  Salmasii,  png.  1009  Exercitat.  rliniaii.9  qoi 
illMd  caiutf,  ex  capifM  Muea  pulat,  f  roquentitts  caliia 
scribitur :  buc  (^ciont  verbe  V^roois,  e(  priio^  in 
calHs  brevis. 

N.  iO.  Uelo.  Sett  melis  aliis,  est  ex  ^eqpre  feiinm 
sUwtripiu.  8almo^ua«  ioe.  cit^,  rcjMcit  ii^terpreie- 
tioo^i  ex  Capro  oesiiD^ptam*  qiuuj  ita  djc^qr,  quod 
ui/9//q  paptel,  vel  rotnndmin^  '//  mmhro^ 

(4P.  iiL  Num.  4.  Uinuontf^  l%,:\a.  De  b?e  pbrasi 
ac  de  re  ipsa  vide  noi.  ^A  iib.  1  Oiaeqotii,  vers» 
75Set756; 

£i  mimiantnr  aqii»,  luna  mtnneDie,  lk|upres. 

Videetiam  infra,  cap.  6,  n.  4&,  bujus  librl. 

(i.  3u  Ifaulf/a,  ScrtbitiV^  etiam  mui<c//e,  u|  6ria« 
liiis  edidit;  aed  ^mmuuior  ^criptupa  esi  inu^#/a« 
cui  favet  eiymon.  Coielerius,  ad  Paires  Aposi., 
tom*  1|  pag.  05,  auctoref  jndlcat  qui  tKadupt  mu^^te- 
lam  por  os  concipere,  pes  aurom  ppre^e,  et  addit 
frusir^  laborare  viros  (loctoa ,  quaudo  vnlgatain 
Isi((ori  lectioneiu  sollicitant,  Alii  contr^  a^erviit  mus 
telam  concipire  aure ,  parere  ore. 

N.  4>  4raiiea.  De  aranea  q>tfH|  hic  deest,  s^ppleri 
poiest  ex  cap.  5  hiijns  libri,  et  cap.  27  libri  ^\*  Alit 
Ei^uai  iia  exblbtsot :  Af  uiareiictiiu,  cu>f<s  mr^%  ara- 
n^d  niortlttr*  flil  i»  Sardinia  animai,  etc.  Alipquin 
mus  amneus  apud  l^atinos  est  anima|  muris  uiagni- 
tudtue,  mustelina  «p^cie,  q^o4  iu  i^rii^nuia  reperi* 
tur.  Qq;^  die  SQlifHga  ait  Isidorus,  petit  i  sunt  ex  S<>- 
lino,  cap.  4,  ai.,  10,  ubi  It^gitur  i^cuitim  replfOt  ^tc- 
Sed  viri  docti  notant  Solinum  in  Y<^iosos  Codlces  in^ 
cidisse,  aut  perppram  ipsuin  bestiolam  descripsisse, 
et  nonunass^ :  qu;e  ab  aUis  sQlipunga^  lo/ipu^a,  ia/« 
PWt^  ^  ^^PHB^  liul^t  Duncupj^ri.  Vide  resliMU  c( 
PlluiwWf  1*1  »x«»  WP-  ^  eic.  ^lcap.  seq.  iiujiie 
libr^  ^uiu  npia,  Grialii,  pum.  55. 

^  e.  m^  T<^  WW,  «M?^.  W?rliali#  sunt  versns 
Tota  mihi^  e^c^  {"utuiiset  ^^iam  Criarnis  ex  ai)liquia« 
simo  C^d^:e  ^oUiico  Tojieuinoi  alium  versuni   pro- 
ferre ;  si^  emn^  babet :  llevivis^t,  Vnd^  gui0ian\ ;. 
Dormiunt  giires  hiemem  perean^m» 

Gar.  rs.Niim.  I.  IVe^ieiMisleeeiviiikMondose  legi 
Inr  in  pleeisqne  iiciuis  pro.  Genm  luoerum^  et  eaeor 
est  l^ous,  Pfo  kabisi  sempor  foclasso  meltuaeases 
koM  smpe.  De  6ooib  voteniip,  qoi  singolis  quibui- 
que  locis  ascribebaiitur,  vide  f^riidooUum,  lib.  h 
coniru  Syjnmee.,  vore.  i4A  e|  seq.,  cum  commenia- 
rio.  De  serpe»tibns  videndi  Begerus  de  Nuinmis 
serpentiferis ,  el  ftpaalwmiiw  de  PraieUttL  a  usu 
numlanal.,  peg.  dt6  etill». 

N.  4.  Omnfum  qnimanthtm.  Coniici  potest  omnlum 
reptantium  super  terramT      ^ 

^^  5.  £iic  nrccuarta.  Suppl^  [r^d^tm^  vei  qoi<i 
svmil^.  Pugn:tfn  '\uier  draconeii  el  elcpbanies  descri- 
bU  Soliuus^  cj^  v^&,  Vossius,  d^.  'tlicolgg.  gent«% 
liJ^  i^,  c^.  $;^.d(His  iuUi  Ca^s^i^  i\U(um<4f  p)ro(erl : 
alterum,  lu  quo  pi^^a  eldphauti  ei  d«^oniii  e\|iri- 
niiiur,  alterum  in  quo  drjco  obtsUns  a^  c^cphfMUa. 
**,v*V  ^  ^pUw  itmpium,  quod  ait  Isidqcus :  ^tqm- 
tur  o^iiepi  tn  ^i/HaAiq  ct  ludia  i^  i^so  inccnUiq,  iugie 
c^j^;  ac  foJ[i;^sso  re{^4uiu  ^t  inliY  i^tsa  iiicenaia 
iW^  <H/V>s  «^iitlV&  ^it :  jEihif^fiifL,  eijc.  A  meridiaua 
paaifi.  mo^  ^ditfis  ifmfi  imt^ntt^  ingienuo  i^iue^  p&r 
eet^rmfn  ferut,dui^  et  tu  Qttiiste  jugie  (iQqxca^tibMS^  inter 
quce  iiicendia  jugts  attj/^,  dtqconum  tnagiu^  Qp^ia  est, 
Bt^if^  rerii  dii^cftiiui,  eic.  UiiWriis  iutellexn^  inter 
ins^ndiajuf^  Wfiius  oiagMani  dr^conuiH  c^vpiam  qsso  : 
sed  Soliiius,  absoluta  mouus  twi(pciu^>  i^^iio  ^rvidi 
d^^rijlt^ottf V  bi^VMgit,  iM  ^>WpU  uijtgmim  eopiam 
dn^oiMMlO  oss^  0^1  iiA  oL  iiiM^  ip^-^  iivqendi^  jugif 
«4|u&  gigvantvMC.  ^tbiojiat^  aute^l  i¥W^ue  MUiqtH 
snpe  Mmiros  qt  ^ios  Airic?!  in^i;^  includebeut. 

N.  10.  Yipera. . .  iVoj^  cuoi  v^uer  cjui,  etc.  Uaoii 
vetoruiiVLO^o^^nom  4e  vifvBrt^  pei^tu  et  ^onceptiuuo 


m 


AD  S.  19ID0RI  ETYMOLOG.  AREVALI  MOm 


fSt 


fuseexponit  Pradentitis  jn  Hainaitlf6nia,  vers.  592:  A 
Sic  tipera,  ui  ofvnl,  etc.    - 

N.  11.  PastiUi.  De  pastiHts  Plinins,  lib.  xxix,  cap. 
#  :  ftttnl  ex  vipera  pattilli,  qui  iheriaci  vocantw  a 
^rmcit^  exemptit  jnf^aiid<,etc.  Adde  Sari8i)eriensem, 
lib.  7,  c.  10. 

N.  12.  Fertur  autem  aspit,  Sensos  planius  ita  pro- 
cederet,  Fertur  autem^  quod  aspit,  eic.  Sanclus  Maro 
tiiiiis  Legionensis,  tooi.  IVOper.,  pag.205,  in  expo- 
sitione  Episiolte  sanctl  Jacobi,  totum  hunc  locum 
exscribit,  sed  eodem  modo  legit  atque  in  Editis. 
Edilor  notat  exsiare  Calineti  disseriationem  de  es- 
tanlatit  terpentilms ,  quae  erudita  saiie  est. 

N.  15.  Lutine  titula.  Ila  etiam  HarlinuSy  loc.  cit. 
Rursus  de  dipsade  num.  52. 

N.  15.  Per  sanguinem  evocet,  Hoc  verbo  utitur 
Solinus,  cap.  40,  al.,  27  :  evoeat  per  eruaremf  scili- 
cet  hamorrhait  evocat. 

N.  16.  Pretter.  Scribo   pretter ;  non,  ut  Grialius» 
el  alii,  prtBtter,  Locus   Isidori  et  SoKni  mutatione  g 
iion  videntur  indigere.  Solitius  ait  cap.  40  :  Pretter 
quem  pereutserit^  distenditur,  enormique  corpuleniia 
necalur  extuberatus» 

N.  17.  Seffs,  etc,  H«c  fere  eadem  iterom  num. 
51  :  Sept  exigua  terpent. 

N.  18.  noi.  E  Solin.  40.  Verba  Solini  cx  cap.  40 
proferenda  sunt.  Grialios,  caput  50,  excitat,  atqiie 
iia  sxpe  ordinem  capiium  in  Solino  molat,  quem 
interdum  :id  notiores  editiones  redegi.  Solinus  ergo 
nit :  Cerastce  prceferunt  quadrigemina  comicula^  quo" 
Tum  ottentatione,  veluti  etca  i7/tctf,  toUicitatas  avet 
perimunt.  Nam  reiiqua  eorporis^  de  induttria  arenis 
regunt,  nec  uUum  indicium  sui  prasbent^  nisi  ea  partCf 

Sia  invitatis  doio  pastibus,  necem  prcepetum  aurnpentur. 
onnulli  legunt  paMi6ui  pro  pastt^ns.  Saimasius,  pag. 
359  Exercitat.  Plinian.,  conjicit  Isidorum  apud  So« 
linum  legisse  tnvilaftf  doio  passeribus ;  ipse  autem 
corrigit,  nt«t  ex  ea  parte  quas  invitantis  dolo  pastus  (in 
genilivo  pastus)  necem  prctffetum  aucupetur. 

N.  19.  Scytale,  Tcrgi  varietatem  quam  in  Scytale  ^ 
eom  Solino  Isidorus  agnoscit,  negat  Salmasius  in 
Exercit.  Plinian.  pag.  559. 

N.  20.  Amphitbama,  AmphislMenam  non  a  duo- 
bua  capitibuB  diciam,  sed  quia  ex  utraque  parte  gra- 
flitur,  aote  et  reiro,  mulii  putant,  qoi  etiam  negant 
duo  iirriuesse  rapita,  quamvls  caodam  a  capite  non 
Ita  facile  sii  discernere. 

N.  25.  Hydra.  De  hydra  diciom  lib.  xj,  cap,  5, 
num.  54. 

N.  27.  Panai.  Scribitur  etiam  pareas. 

N.  30.  Ammodytet.  Apod  Lucanom  ex  Grotii 
emeiidatione  iego  :  Quam  parvis  tinctut  mam/ts.etc, 
et  inox  ammodyes,  Pleriqiie  scribunt  ammodyles, 
iionnulli  hammodgtes^  alti  ammodites. 

N.  52.  Dipsas,  Gonfer  supra,  num.  15.  de  dipsade. 

N.  55.  Solpunga,  Cap.  prsc,  num.  4,  dicium  de 
soiifuga,  al.,  soipunga,  De  ccecula  observandom  ex 
nota  Grialii,  num.  19,  scutalem  ab  interprete  Dios- 
coridis  cmciUam  nominari.  Do  cceeUia  agit  etiam  Pli-  j> 
uius  lib.  IX,  cap.  51. 

N.  55.  Barpftxov*  ^^  Excusis  erat  fiorpuxw  pro 
PaT/}axov»  qune  verior  est  scribendi  ratio.  Ac  mr- 
tnsse  legeiidum  eliain  erit  batrax  pro  botrax.  Batra' 
chut  est  geniis  piscif  marini  aculeati.de  quo  Plinius 
lib.  XXII,  cap.  11.  De  botrace  nibil  «npud  alios  repe- 
rio ,  ne  apiid  eos  qiiidem  qui  de  serpentibus  agunt, 
aulapudlexicograpbos  Graecos. 

N,  S^.  Stellio.  Festus  ex  Verrio  tradit  steUitmem 
pulius  dictiim  quod  virus  ttiUet  cibo,  quam  a  tteUa^ 
rum  similitodine.  Non  placet. 

N.  59.  Frigidce  sunt.  Jn  Cod.  4  arch.  Val.  pro  fri- 
gid(B  iwtl,  et  tunt  frigidee»  bis  occurrit  verbum  frt- 
^jidescunt^  quod  genuinuni  inihi  videtur.  De  simili- 
biis  verbis  in  escere  non  iia  obviis  vide  Gomment.  ad 
Prudeiii.,  tih.  ii  contra  Symmach.,  vers.  915. 
^  N.  45.  Serpens  aulem,  etc.  Verba  VulgatsB  sunt : 
Sed  et  servent  erat  callidior  cunctis  ammaUbut  lerrte*    . 


Gap.  ▼.  Nom.  2.  Aranea.  De  aranea 
xix,  eap.  27.  In  Gothieo  Ms.  Toieuoo ' 
post  smspendium  baec  addontor  :  Hmc  mstm 
pariter  tmmuiantur.  Vnde  qmdam : 

Agrestes  tioe»  (res  obeervata  eoloois) 
Peraii  mutaat  com  papillone  Igoram. 

Fortasselegendom  tmmii(a£ttr. 

N.  8.  Bom6jfrJntim.  Bdmbydnm  tn  plorali  absolute 
vocantor  vestes  bomhycin».  Hoc  fere  seoto  Isidorbs 
bombycinum  accipit  pro  tela  bombycina. 

N.  11.  rinea.  Alli  poiant  tineam  dictam  a  r9tvw, 
corrttnfoo. 

N.  15.  Hemicranisu...  Costi.  Utroqoe  modo  aeri* 
bitor  hemicranium,  et  Aemtrranaim,  et  melios  Costi^ 
qoam  Costi, 

Gap.  VI.  Nom.  2«In  Volgata  estef  spatiosum  oiani- 
but;  iUic^  etc.  De  piscibos  Romanls  exsUt  libellus 
Paolii  Jovii. 

N.  5.  iVt^ri  meruke.  Ex  nota  Grialii  apparei  eom 
in  texto  edere  voloisfe  m^ritil;  sed  revera  legitor 
meruim.  AUfbe  lu  diei  debere  ostendont  non  solom 
grammaiici,  sed  etiam  exempla  ex  Plioio,  Uvidio, 
elaliis.  Merula  etiam  est  avis  genos,  sive  mas, 
sive  femina.  Nihilominus  aoaor  camiiois  de  phi- 
lomela,  vers.  15,  ait  : 

Et  merolas  modolaos  tam  polcbrls  oonelnlt  odia* 

Ibid.  AUfouarii  et  atvouarii  forUsse  rem  eamdem 
significant;  nam  in  Mss.  b  sxpe  com  v  coofonditur. 
Atbouariut  est  coloris  a/6t,  el  varii,  ut  aiboyilmtt^  eic., 
sediu  ot  atbus  color  emineat;  AlvouariMS  poterit 
accipi  pro  vario  colore  in  alvo.  Sed  iliud  prioa  mft- 
gisroi  coiigroit ;  et  fortasse  tordos  marinos  albova- 
rios  ille  est,  qoi  a  Itayo  inier  alioe  tordoa  marinos 
nominator  turdus  majar  variuM.  Inter  pisoes,  qoi  a 
similitudine  nomen  habent,  turdom  recenset  Quia* 
lilianos»  lib.  viii,  eap.  2,  et  Varro,  lib.  iv  de  Llng. 
Latin.,  cap.  12,  et  alii  allegati  in  Dictionario  GaU 
lieo  Animaliom,  verb.  Tourd. 

N.  0.  Orbis.^.  Caiceamentorum  solas.  Apod  Pii- 
niom,  loc.  ciL  a  Grialio,  in  correctis  Editiontbus, 
legitur  orbis,  non  arckis.  Scripsi  ex  cominiiniori 
usu  ca/ceamenioriini  soleis;  pro  qoo  Griallua  habel 
caieiamentorum  soUis.  Mallem  etiam  tmior  eedum* 
mentorum  tolece;  nam  tnsior  posdl  fteoiiivnn. 

N.  8.  Exaudivit  me,  ete.  Yerba  lonm  in  VirifaU 
soni,  Et  exaudivit  me ;  de  ventre  inferi  c/omati. 

N.  11.  Delphines  eertum  hakent  vactMum.  Veite 
Solini  sontcap.  12,  al.,  22,  apod  Griallum  cap,  iS : 
Certumhabm  vocabuium^quo  accepta  vocauies  seqmtus" 
tur ;  nam  proprie  simones  vocantur.  SoUiius  bsec  acce- 
pitex  Plinio,  lib.  ix,  cap.  8  :  Vocmntur  mutem  dei- 
phines  sioones,  ^iita  «tmum  rofimm  hmbma.  Quod  «U 
crocodilis  hic  narrator,  lierom  uum.  19,  reperiUir. 

Ib.  SalmasioSy  ExeretUU  Plinian.  pag.  556,  verba 
bojus  nomeri  exsciibit,  et  addit :  fian  potermi  wmeHms 
retcribi.  Gorrigit  aotem  Salmasios  smUi  pro  mil/t, 
permotos  verso  DraconUl,  ubi  olim  iogebator :  Frm- 
cidit  suiUus;  et  ipse,  ut  metri  ratio  constet,  emea- 
dat :  Prmcidit  tuUus.  Verom  jam  cap.  2  hojoa  libri, 
num.  57,  ostendi  legendom  apod  Draeontiom  : 
Prndicit  Psjllus  vim  cojoacuaqoe  veaeni. 

N.  17.  Tradunt,  etc.  Haec  eadem  infra,  nma.  51. 

N.  18.  Aiire  ferial.  Non  salis  asseqo(»r,  qold  sibi 
velit  Isidoros.  In  not.  Grialii  eruideferenda;  re- 
posoi  deferiendo;  nam  videtur  Isidorl  verbn  mmra 
feriai  respicere. 

N.  20.  Pitcet  quidam,  Hos  delpbinaa  eaae  dixil 
num.  11.  Sed  forusse  sunt  etlam  alii.  Hie  diciiii- 
tur  hl  pisces  erisiam  habere  serratam;  Ibi  delphines 
Nlli  dorsum  serralmm. 

N.  25.  A  <imi/fiif</ine  emfnlis.  Rondeletoa,  llb.  xt, 
cap.  9  et  seq.  doMribit  qoaindam  speciom  leporia 
niarini,  qiii  lepori  terresiri  in  rostro  simklis  eoi.  Sed 
liic  leptis  marinus  videtur  dlversus  ab  eo  de  qao 
Pliiiius  aliiqiie  veieres  agunt. 

N.  24.  DeniQue  reti.  Allt  habcnt  reie  iu  ablatif e. 


958 


AD  S.  ISIDORI  EnMOLOG.  AREVALl  NOTiG. 


0K4 


qwid  es  osif  <|ooninuaoi  ▼elerooi  reiineri  pdesU  A  fingi  Miimitiiem,  ot  mulii  iMunt 
Yide  nou  ad  Sedulium»  ilb.  u,  Ters.  6S  :  TiiijEneid.^vers.  654.  Vulgo  leffil 

Mtmit,  el  aogoBlo  deos  in  prssepe  quieyit. 

N.  i5.  MuUus  III  ffino. . .  a^ffl.  Molta  eiempiana 
Teiera  iia  esliil)ent :  Jlfii//iM  fn  vino  neeaUu,  hi  qui 
inde  Hbirint.  tadium  vini  habenL  Quod  eredideriin  ei 
aevi  Isidoriani  eonsneludine  procedere;  nam  s»pe 
nominaiivus  pro  ablativo  absoluio  adhibebator. 

N.  28.  Gtaueut.  Cap.  i  hujus  libri,  num.  50:  Glau-- 
cum  veieres  dieebant  album. 

N.  50.  SearuM.  Hispani  litters  a  praeponere  solent 
e;  qui  iisus  jam  Isidori  tempore  Tidetur  viguisse;  nam 
ab  e$ea  deducit  ienrum ,  quasi  scribatur  e$earus. 

N.  55.  Hamia,  Grialiiis  edidii  Aomto,  sed  In^  not. 
ait  scritiendum  hamia,  quod  proplerea  subHitui. 

N.  56.  Osiendit,  Apud  Grialiuin  erat  deeignai  pa- 
rentbesi  Inclusum,  quod  indicatdeesse  id,  aut  simiie 
verbum  in  Mss.  In  Gothico  primo  Toleiano  est  ot^eii- 
dit^  quod  restituo. 

N.    41.   An^i7ia  vino.  Hic   rursus    in 
exomplaribus    occurrit  nominativus  ahsolulus   pro 
ablativo :  Angmlke  «ino  necaim^  qui  ex  eo  biberint,  tm' 
dium  vini  hahent. 

N.  45.  Muremam.  De  mnrffiia,  tom.  I  Patrara 
Apostdlc.*  pag.  51,  in  notis,  disseritor»  quam  coire 
cuin  vioera  nonnullinegani,aliiasserttnt,aliidubitant. 

N.  44.  Polyfms.  Tom.  I  Patrom.Aposiollc.,  p.^SS, 
de  polypo,  ex  Athenaeo  et  aliis  multa  annotantur. 

N.  45.  Torpedo.  De  lorpedine  exstat  puichrum 
Claodiani  cannen. 

N.  46.  S^pia.  Non  stepia,  ut  Grialius  edidit,  Graece 
dicitur  ai27ria.  Tom.  I  Palrum  Apostolic,  pag.  52 , 
notator,  sepiam,  peisequente  piscatore,  atrameniom 
ex  alvo  emiitere,  ui  eum  eludat. 

N.  48.  Incremeuto  Itmas.  Conrer  cap.  5  hojus  Ilbri, 
fl.  1,  decorporum  quorumdam  muiatione  in  defectu 
et  ineremento  lunae. 

N.  49.  Ceias.  Salmasius,  pag.  1127  Exerciiat.  Pli 


Servio  ad  lib. 
^      Jiwefundi  proeffinyi. 

Ib.  Grialim  scripserat  peiiiiid7/i. 

N.  65.  Loliginum.  Grialius  hic  edidit  luligimum^  so* 
pfa,  Dum.  47,  ItUHgo.  Seriptura  communior  ost  /o- 
ligOy  aut  lolHgo. 

Cap.  VII  Num.  1 .  AUef  enchorias.  Encorius  pro  in- 
digena  et  reginnali  usurpatur  etiam  a  Pbilarsyrio, 
ad  IV  Georg.,  vers.  298.  Salmasios,  pag.  170  Eier- 
cit.  Plinian.,  legit  aiief  enchora;  et  ex  Frontino  ci* 
tat  enchores  la^des,  et  ei  Vitis  Pairiim,  amtis  encho-' 
ns.  Sanctns  Hieronymus,  epist.  104,  dixittfn^Aoria 
avtiim  genera.  NonnuUi  scribunt  ineores,  aut  eneores 
pro  enchores^  ei  melius  emchorii,  Vide  Docangium. 

N.  5.  Puili  originaiio  ei  Graeco  ir&Xoc.  Alia ,  quaa 
Isidorus  passim  afferi,  ad  proprietaiem  rei  aliquaw 
ex  alliteratione  explicandam,  non  ad  verum  oiymoa 
pertiiient. 

N.  15.  Atns....  iarda^  nunc  Hispanis  oaicrardat  sive 

vALiiftLia  B  ^^^>  Nonnulli  dicunt  haiic  esse  avem  quam  Itali 

veiuaiis  0  vo|.,„|  ^^//^  ^i  montagna ,  gallum  monUuum ;  alii 

starda  lialice  vocant  j  Gallice  outarde  sive  otarde. 

Vide  DictionariufflGallicum  jam  laudaium  de  Anima- 

libus. 

N.  18.  Cygnus.  Cum  num.  seq.  dicat  Isidorus  «y- 
gnum  esse  uomen  Graecom  ,  quodnonc  ait  ossea  csh 
nendo^  tantum  vult  ex  allusiotie  litterarum  proprieutom 
avis  in  memoriam  revocari ,  non  veram  originationem 
agnosci :  (|uod  identidem  repetendum,  ne  etymoioglaB 
tauquam  ineplae  irrideauiur. 

N.  19.  Cy gntu  in  auspiciis.  SanctusMartinasLegio- 
nensis,  toro.  I,  serm,  2,de  Natnli  Domini,  pag.  A4, 
totum  hunclocum  decygno  exscribit,  et  iegit,  ^oto 
secommergit  in  undat.  Servini,  ad  lib.  i  ifineid. ,  vers. 
597,  iu  hos  duos  versus  refert: 


Cygnos  in  anguriis  uMitis  gratissiraus  ales. 

Uunc  opUnt  semper ,  qala  nunquam  mergitur  ondls. 

Scriptura  quae  ex  sancto  Martino  exposita  estminos 


nian.,  legendom  hoc  loco  ait  aBta^  nr>n  cetce;  sed  q  veravidetur;  namcygni  ideo  nautis  prospera  porten 

neqoe  eam  vocem  £(K/ff  recte  a  «oi/o  vel  cgb/o  dedttci,  ^  -    -      -  •        

ut  Isidoros  innuil.  Nam  eeslee  Graeceest  koDm,  sciii- 
cet  caosB. 

N.  51.  TradiMl  qwdam,  elc.  Repeiuntor  hasc  ei 
ttum.  17. 

N.  52.  Oitrea  dieta  est  a  tetta.  Licebit  reponere  : 
Ostrea  dicta  a  tesla  sine  est,  vel  dieta  sunt  n  lesta,  vel 
potius  a  testa^  qua.  Nam  relativum  quibus  non  est 
cui  p<issitcongniere. 

N.  54.  Angusta  ab  sede,  Editiones  Virgilil  angiisM 
a  sede;  sed  li^idorus  fortasse  invenit  ab  sede, 

N.  56,  not.  //em  eP/in.  Plinium  exboc  Isidori  loco 
emendarl  ob^ervat  Salmasius  p.  1 122  Exercit.  Plinian. 

N.  58.  Grandiores  cunctarum,  Phrasis  sequlori 
aevo  usiuta  pro  grandiores  cunctis, 

N.  59.  AgreduU.  Salmasius,  pag.  1518  BxerciUU 
Plioian.,  legit  acreduUB^  et  observai  Isidorum  acre- 
dulas  hiceipouere  ranas  parvulas,  alibi  (cap.  seq.,, 
n.  57)  lusciniam ,  sed  nusquam  verum  tetigisse ; 
Bani  acredula  est  uluia,  dicta  ab  aeri  ei  acuia  voce. 
Vertim  de  ave  acredula  plures  sunt  opiniones  ;  nain 
alii  puUnt  ululain  esse,  alii  lusciniam,  aiiialaudam, 
alii  ravarinum.  Neque  umen  apud  omnes  explora* 
tttiu  cst  non  esse  genus  quoddani  ran%  acredulm^ 
sive  aaredutee  nuncupaiae ;  non  enim  desunt  qui  Ci- 
eeronis  versum  Latinum  ex  Grasco  Araii,  lib.  i  de 
Divinat.,  cap.  8 : 

Ei  malotinis  tcredula  voclbos  insUt, 
de  rana  accipftnt,  siquidoin  vox  Grasca  AratiaoXvTc^ 
nmam  eiiam  signiQcat.  llaec  quidein  interpreutio 
inepia  moltis  videtur ;  sed  anliqoam  eam  esse  ex 
Isidoro  colligitur.  .. 

N.  (JO.  Spongia.  Gri»ltus  sfnN^fa,  et  mox  fimgns. 
Resiitoi  conimonem  iibiqne  scriptoram  spoN^ta,  quae 
Grxca  vox  est.  Neqoe  obsut 
poiiiis  usom  rei   indicat  quam 


dunt,  quia ,  cum  multum  nateni,  nunquam 
merguntur,  ut  hos  ex  isidoro  versus  exponit  Aldro- 
vandus,  OrniihoL  tom.lli,  pag.  26. 
N.  25.  SfruiAio.  Inde  Hispanice  aoeilms. 
N.  25.  Qnnamolgus.  In  nou  Grialii  legendum  vel 
intelligendum :  Cittnamum  idem  e$t  eum  einnamomo ; 
nain  rtiinamo/^HS  estavis,  ittisidoras  explicat;demMi 
vide  not.  ad  Draeoiitii  lib.  i  carm.  de  Deo,  vers.  526, 
ubi  adverti  similes  nidos  iis  ouoslsidoros  refert,  none 
inagno  pretio  coemi,  ex  insulis  Philippinis  exporUlos 
ut  delicatorum  hominnm  mensis  apponantor. 

N.  24.  Psittacus.  i^sittacorom  praesertim  post  re- 

perum  Indiam  occideiittitem  multa  enuineraiiiur  ge« 

iiera.  De  psituco  aiiti.iuorumpraeier  Solinom  videndi 

Aristoteles,  Plinius ,  Apuleius  et  alii.  Quid  aotew  sit 

quud  olim  psiuaci  sine  magistro    scierint  proferro 

vocein  ave.vel  x,Mpf,explicani  inierpreiesMartialisad 

loc.  cit. ,  el  Persii  ad  liuju^  prologom,  vers.  8  :  Qiits 

-^  expedivit  psittaco  suum  x««p«^  - 

■^     N.  2).  Cyaneus.  Est  cafruleum  colorem  referens  ; 

ac  proinde  rcctius  videretor  aies  oceanea,  nam  verba 

quae  sequuntur  ad  Oceanum ,  non  ad  colorem  ^  eaero- 

leum  referuntor.  Et  Grialius  quidem  in  not.  indicai 

a  se  scripiiim  ouanea^  sed  in  textu  apparet  alts  cya^ 

nea.  Ptlnius  quidem,  lib.  x,  c.  52,  scribit  halcyonea 

esse  colore  cyaneo  ex  parte  majore.  Sed  alii  tradunt, 

pro  diversa  ad  lucetn  aiit  ad  solem  converaiooe  hal- 

cyones  colorem  variarc. 

!b.  De  Pelicano  videndi  etlam  Eosebioi,etpseodo- 
Hieronymus  in  psalmum  101.  Grialiusscribebat  peitP* 
canui;  sed  recU  scripitiraest  pelicanus,  aot,quod  alii 
inatmit,  pelecanus,  a  ir«Xix«v,  quia  rostrom  latumha- 
beu  Mufil  puunt  pelicainiin  esse  onocroulum,  do 
criotoram  spanflta,  qiiae  quo  Plinius,  lib.  x,  cap.  47,  atque  iu  sanctus  Hiero- 
eumr a  Crq»<5      "y.niis  Levit,  xi,  ^ertit  onocrolo/iim  ex  Graeco peitca. 

potius  osom  rel  indlcat  quamrijln^^^^^^^^^^^^^^  •voci.       -  |^»"  &JS  iffilt' iSbr^^^^^^ 

Vcrba  Cicerouis,  loc.  cit,.  sunt :  R  foro  spongiis  ef-     expltcai  Calmetus  in  Uiciioo.  bdilic. ,  ow  •avonis. 


AD  S.  ISIDORI  GTTMOLOG.  ARGVALI  NOTiE. 


956 


feteris  philofiophiae  Untain  praejadicio  credi.quae  jo  A  ^m»  otc.  PuUoi  m  eavi$  (arboram)  edmeatU  $oU.  Ai^ 


M$  belicanl  cruore  illiup  fti  vitam  revetaiisfronme^ 
nniraiilur.  Dnb  enncroiaio,  n.  Sft. 

N.  27.  St^mphalidm.  StymphahLi  eBilaeus^  el  mons 
eodem  neiAine  aUi^simut  Peloponnesi  in  Arcadia. 
De  avihtts  stTmphalidihtis  HygineB ,  iab.  ^)  el  30,  el 
Servriis,  ad  i£n.  lib.  viii,  vers.  300.  Mimcierus,  ad 
Hyffinurn,  Tab.  SO,  defendK  scripluram  SiymphalidiB 
pn»  8iymphalide$t  ul  heroidiB  pro  heroidis^  etc.  Qood 
anlem  afl  Breutiuin  lemere  correiisse  Siymphalide$, 
r»tsiiinesl;  nam  in  orima  Breulii  ediiione  legilur 
StyinphaHdiB  aves  a  Slymphadibui  intuiis» 

N.  ki.  Onocroiahn.  S\de  not.  aji  nnm.  26.  De  ono-' 
crotalo  agit  etiam  Plinius,  lib.  n,  c.  47. 

N.  ^.  Coredulue,  Cum  eoreduli  nomen  apud  alies 
non  inveniam,  dubilAbam  nnm  aliquiR  ex  carduele, 
de  quo  num.  74,  eoredulum  fecisset.  Nonnuili  pntanl 
Istdorum  pro  eorydalo,  qnae  eet  alaoda,  corMulum  seri- 
psisse. 

N.  36.  Braehiorum  memhri$  legebatur  in  Gxcusis 
anVt(|tii8;  sed  Grialius  recte  reposuit  m«m^rantt,qnam- 
vis  noh  desini,  qiii  m«m6r(t  pro  membranie  ^tineri 
posse  putenl;  et  in  Gothicis  Toleianis  membranis  legi- 
lor,  Inquorum  aniiquissiiuohaeceslad  marginemad- 
ditio  :  Nam  sieui  ei  mures,  iste  puilo$  ex  proprio  fetu 
generat. 

N.  57.  Acreduia.  De  afiredula  eouferenda  sual  quae 
dixi  ad  cap.  praec.  n.  59. 

N.  59*.  Bubo.  De  matoaugiirio  bubonis  PHniiis,  lib. 
x,eap.  f^el  15. 

N.  4\.  iVyc(tcorojB.  Ab  aliis  credflureisebubo:  ^ok 
proarie  signlftca*t  cdrvum  noclurnuin.  Bocharius,  de 
Animal.  sacr.  Seript.  ,  pari.  I(,  lib.  ii,  cap.  20,  exi- 
Bliinal  voeeuj  Hebraican)  cos,  quam  Vulgalaei  septaa- 
gifiia  fnterpretes  nyeticoracem  inlerpreiantur,^88e  •no' 
erotalum. 

N.  43.  StrHfi.  l\9i  pXm.  9v\diiis  ,  Jib.  vi  Faslpf.  , 

ilis  stpi^ws  nooies^;  sed  nominis  liujus 
^ussL  quod  liorrendain  siridcre  nocte  solent 

AIh  taltui^t  t^fi^ienda,  alil  Iforrenda  siriclere  voce^  pii- 
hiii^i  l|b.  )(i,  cap.  pS,  ip  (ii). :  fab^lQfnf^  arbitror  4f 
$tiniyibu$  ubera  €a$  inunti^m  iabri$  imm^fgexe^  iSereuus 
ftommonicitl,  p^s^  b»',  v^rs^  tQU  ;      * 

italerea  si  forla  preowt  $\ri\  at«a  pueUop , 
¥iMa  Uvmlgeys  e^er^s  ubera  Ubr^. 
OvMus,  loe.  giIm  lers.  m  : 

Nocie  velaDi,  poerosque  petunt  nntrlcli  egenles 

Et  vitianl  cunis  oorporjl  rspta  suia. 
Garpere  dlcuntur  lacteuiia  visceraL  rosiris : 
El  pleBum  poio  saagolne  gutiuc  Itsbent* 
AH  Isidoriis :  Lac  prabere  feriur  infa»iibu$,  qoia,  «t 
ferebal  Tulgi  oplnio,  ita  eos  alliciefoai ,  ui  eor^im  aan- 
guinem  exsngerei.  Virgilius,  lib.  iii,  vera.  80i,  stri» 
gem  describere  videlar : 

Aiilis  in  parvae  subito  collecia  flguram 

A>ii  intelligun^  noctuani. 

N.  44«  Cormx.  Graece  xo/>wvi3.  Horatius,  lib.  iii,  od. 
17.  fWt  *6  ; 

^u^ur  aqoae  aDoosa  cornix. 

K  4S*  Qti^mvoluU.  Hic  fuit  Varro,  ct^us  noi^i- 
Di  Ml^cil  laidoroa  ,  non  QuiMtiUanus  ,  cuju4verb% 
e«|ij^U  e%  Hll.  i  9  (^P*  6,  al.,  10  :  C^i  no,n  po$l  Var' 
rouBk  stl  f ^a  ?  ^tti  agrum,  quod  in  eq  agatur  ali^uid^ 
e|  ^aifuio^  ,  q^ia  gregatim  volent^  dictot ,  Cicerwn  per- 
euaders  ueimt^  ?'.  cur^  aUerum  ex  Graico  $it  nianifeitum 
duei^  aiterum  ex  vocibu$  avium.  Plinlus,  lib.  \i ,  C9p. 
37,  aeei.  19 s  Ol.  ^i  A7,  docel  gjrdeulos  dici  a  soiio 
▼ocia  ^«,  0M.  ('eatuf  ve)  ^  sonq  orisi,  vel  a  gerendo 
seBaioa,  s^  k^W^^t  q^^a^  geraculojs  nuncupaios  gra- 
cuke  eeoael. 

M.  46.  iP4<#...  poeiticee.  Apiid  Persium  ,  in  pro- 
loge,  plecique  leguul  poetria$  pica$. 

N.  47.  mu  hmeKC,  Piinius ,  lib.  x,  cap.  18,  ita  id 
•apUcai :  Si4iti  et  paavce  ave$  uneorum  unguium  ,  ut 
pjfii  JfeiStA  c^gnojnine  insignee ,  et  tti  auspicatu  mii- 


ei^foi  ewemU  earum  a  foetore  cwemu^  MdmiBba  fMoikui^ 
ab  hi$  herba^  elabi  creditur  BulgB. 

N.  49.  Ar§io*  vrtM-  Ul  MarMali^  vem  HiDnolK 
bail^r^  Afdiva  primmii. 


^;i 


,  ^.  gO.  Absciii^  ^eo  (^t^lr^H  Ifan^  §Merdoies  Cyb(5- 
1^^;  sed  Gallj  {({c^aomr  f  Tfal(9  ([ovio,  oon  quia 
cgftrali  c^rani. 

N.  51.  Ana^.  Y^TO^  life*  l^  dal-iog.  ^.at.,  cap.  15  : 
An^a^  a  m^ndo. 

N.  5^.  Ptinius,  lib.  i,  cap,.  ^  :  ^t  anseri  vigil  cu- 
ra,  Capitplio  ip,$tata  d^fenso^  per  id  tempiif  cuaum^i" 
lentiq  pro^iti$  reku$'  Adisis  (^iviqnii ,  lip.  v.  cap.  47. 
In  Eldiii.one  Brctilii  nol^  hiijiis  in  \extpm  Isidori  a  ty- 
pograpbfx  pcr  erro^em  ivnmissa  est :  ita  enim  legiiqr: 
Deprehensu$  e$t.  Ut  refert  Liviu^  tib.  v,  Plutar^hu$ 
in  CamHlo  ,  Florus  lib.  i  \Cop-  \i',  Qu%  debunt  iu 
Editione  Qignaeani,  quaro  Breuljus  serjuebqinr. 

N.  53.  Leforinam  saj^iat.  Grialips  in  \fi\\u  edidit 
cum  Editionibus  anliquis  leporinam  sapit ,  hoc  est , 
4  carnem  Uporinam:  w  not^  /«pprm  mdH. 

^.  5'k  Ab  a$sid\iitate  mergendi.^\idk  V^rroq^, 
lib.  IV  de  tingiia  tat.,  cm>.  13.     " 

N.  55.  Accipiter.  De  accipitrc,  lom.  I  Pairuip  Apo* 
stpljc. ,  pag.  30  ,  Coielerius  ad  verba  6arnabae  qua- 
diiui  ou|riosa  noiavit.  1n  verb^s  Apostbn  Mss.  pothici 
Tqlei.  Iiabent :  Siquisaccipit.  Verba  Apostoli  :  Sus- 
tine4k  enim  ,  it  quis  vos  in  servitutem  redigU  |  if  qui$ 
devorai,  si  quis  accipit,  si  ^uis  extoUitur,  eic.  In  glos- 
sarJQ  Isjdori  accipiler  dicitur  eihm  acceptor;  videli- 
cel,  pipiuncutus^  accipiter,  acceptor,  Lucilius  psus  fuit 
vpce  accentor  pro  accipiter  apud  Cbarisium ,  Hb.  1 , 
pag.  76,  Putschii. 

N.  5i).,  Ossifragnm.  Hispani  eadem  ^[ilgnHlcs^iioDe 
vocanl  Ouebrantaiiuesos. 

M,  62.  Titos  vocant.  Vacro,  lib.  iv  de  Lingua  Lal., 
C()p.  l^ :  Sodales  Tilii  tticti  ab  titiis  avibus^  quas  in 
augurUs  certis  observare  solent,  Palumbein  avem  noq 
ca^m,  sed  Si^lacem  alii  dicunt.  Quod  ait  ami$$ft  cot- 
Q  jwrati  cousortio,  aliorum  morem  sequilur,  qul  consor- 
tiun\  pro  cmsqrle,  eonjugium  pro  conjuge^  usurpanl. 
Vide  nqt.  ad  Juveneiun,  lib.  iv,  vers.  16. 

N.  63.  Perdix.  Iia  quoque  Gr.Tre  iiicitur.  De  ejus 

n^luraconferendiis  cum  IsidoroPlinius.  lib.  x,c;ip.S5. 

N.  66.  Cujus  sauguine,  clc.  Haec  fabulosa  aunt.' 

N.  67.  C^culos.  Pro  cuculos  duo  Uss.  Tolelani  sae- 

pius  latidati  cxhibem'fiVtt/os ,  ac  forlasse  ita  oiim 

vocabaiU. 

N.  69.  Merula,  In  Achcda  candida  e$t.  Piinius  sic 
ail,  iib.  X,  (sap.  30  :  Merulas  ctrcq  Cyltenen\  ArcadiWf 
nec  usquam  a/thi^  cqndidoi  uascunlur.  Ei  Solinus,  cap. 
i2,  de  Arcadia  loquens  :  Cum  aliis  tocis  meruta  futva 
«t/,  circd^  Cgllenm  cat\didissima  est.  Arcadla  es(  pars 
Acliuiar»  in  mediUjilio  Pelopunnesi. 

N.  70.  In  aere  capiat  escas.  Noii  satis  apparci  ety- 

mi  ratio,  quod  in  aere  capiat  escas,  et  edai;  sed  neque 

afia  idoM^a  noininis  notatio  occurrit-  Quod  enim  fti- 

rn{\dinem  ex  Grxco  xs^^Swv  noiuiulli  derivare  len- 

^  taii\,  non  placel.  pe  hirundine  multa  Plinius,  llb.  10, 

^cap.  24et33. 

N.  71.  Turdela.  Quod  turdela^  sit  major  lurdus 
apud  aHos  non  inveni^.  Turdelix  et  turdillue  pro 
parvo  turdo  a  nonpullis  indicantur. 

N.1  72.  Furfurio.  Hoc  etiam  nomen,  uli  alla  plura 
Isvlori,  in  l^xicis  dcsideraiiir. 

N.  74.  In  Ed^is  erat  «cx^EvGocr  In  VirgiKiTerse  me- 
lius  alii  legunl  el  acanlhida. 

N.  78.  Au^txrtanftcr.  Prp  avgttWanlttr  reponi  posset 
ott^tiranlur,  quoid  magis  LaitiiUm  esl.  le  verbis  fidcm 
tfoh  habet  inlelligeniluiN.  eril,  teriie  a|ieAes  fUUm  non 
habei^  hoc  esl,  apttd  yeieBea  ipisos,  qi4prtoiii  Ulaiiiia 
tnguria  ceria  et  rata.  credeb*nt. 

N.  81.  Ovorum  vim,  Salmasius ,  adJillitu  Spar- 

tianutn,  pag.  $45,  lin*  i^»  ex  luvenalia  inteKprete, 

observat  snlCure  (pioque  solere  vUruoi  solidari.  De 

viro  ductili  el  flexibili  cottfer  iib.  xvi,  cap.  16,  h.  0* 

Cap.  VII!.  Num.  i.  QMOd  $ine  pedehui,  lia&c  et^iiHH 


997 


4D  S.  ISinORl  ETTMOLOG»  ARGVALt  NOTiG. 


068 


^igia  salis  apud  veleres  proData  foft;  repugnat  ni-Afta  ?ariayerit.  Safictas  Martinos  Liegionensls ,  qiri 


N.  3.  Costrot,  SeTmoneiii  hic  esse  de  oestris »  ci)i|i 
Gtiftp^ne  creao ;  sed  qibii  pri)iM>etea  ii||f(c|.  |fam  eji^- 
i!io4i  <uqppre^  tnde  e^pript  iceii^eo ,  qHpd  (sidorus , 
Bhe  aiiliquiar  alius»  in  Podk-e^  porrupio^  incid^rit » 
ex  qiiibus  pec^ptu^  ^erit ,  pi  ini^riiuin  nnaip  eam-: 
devique  rAfP  i4  4mhs  el)  cjiver^^  duo  noij^iiia  diviseri). 
Plinius  ,  de  (i^^if^ ,  lib.  xi ,  pap.  )6  :  tf(^cunmr  i^ 
extrmis  fqm  <ip^  0r(ir?</tor^  >  glM^  fiieter^s  /tt^'i( : 
oss^riis  vocamr  lioc  »|<fiifin. 

N.  ^.  Crafrro,  ut  aiii  puiant,  dicitur  abingralo  ejiis 
6tcid0r#  •  vel  a  crac^o ,  qqof)  est  gracHfifp  ^«fp.  Sc«- 
ra^dois  Pra^cttip  npipei^  es| ,  q^ip  pe^saiiKm  sit  ^ 
crabrone  derivari. 

N.  6.  Cicifidcia.  Fes^us  :  Cicinaela  ojUiUi  muccari^ip|, 
quod  nociu  lucet,  videlicet  a  can(/or«.  Gi  ialius  scri^{| 
eieendeiq;  Yuicapips  ei  alii  ^icemdul^ 

N.  9.  JRcdiiittf  sit  lougis,  velul  Aas^.  Hop  eiyipo{)  9^ 
Becmano,  et  aliis  irridetur.  Recie,  si  quis  veram  VQr 
cis  «riginem  Mptufyi  qwaral.;  ^  Y«ipre^  »««*  ^'^^  Mj- 
qiia  utilitate  proprieiatem  re^  e^  nomjne  ipso  espri- 
roereientabant,  ut  ex /^fitsti^  Yocabulo,  gup^  p^di|>us 
fonfis,  ii^  hV^^.^  /octfi/a  sit  praediia.  Neque  alia 
ratione  defendi  pi^if^si  origin^tiq ,  QMaip  Becmaims 
exbibpt  verbu^  tfra :  qqod  locustie  dicunlMr,  quia  locq 
oiuni^,  qu:|i  in><deni,  vpfqfi  ustulqtu ,  ef  pfpujii  fru- 
guni  genera  depascunt. 

U.  10.  Ckadif^  De  ctc<i4is  plura  Plipius^  iib.  x), 
cap.  26  et  z7.  Intellige,  nec  usquamalibi  tot, 


^.  15.  (Jiileia;.  Isidurianum  fttymon  Becmanus  pro- 
bat :  Cutes  ,  inquit ,  quasi  aculex,  Observat  cuU^ 
tubafli  et  loiifeii^u  TeriuHianpip  tribnerp. 
'  ^.  iS.  Ot^trus.  Utroqq^  qtfido  dicitur  masculino 
a  neurn  generc^,  ^rus^  et  c^strum;  sed  frequenljii^ 
mstrus.  Coiifer  fiutq.  5..  Tnfcanuj  ^i\m  a  Yarron^  Dfo 
asiio  Qsurp2|iqc  jij».  |t  (ie  R^  n|sti.ca,  pp.  5.  )Min|t)s, 


lom.  U,  wm.  ?,  jp.  Semq^,  nag.  ^7  et J8,  ^ptum 
hoc  cjjppt  descrjpsji,  e»|HhPi }  fl^^  qjfjcm  Cr^cc,  etc. 
in  a|iis  verbis  nonniluldi^orep^it  ul.  %•  \i  lum^iurw 
ct  /uiniiiari^ui  prq  /^f?<i'ia  ^\  (puM^^^? 

N.  2t.  Vp/ufr^fi  fcs/i.  ^iinctjii^  ^^rtiiiu^,  |oc..  cit., 
referl  :  Dominus  etiam  iti  Evange{{Q  \olt/ict(s  cceli 
appellat.  Ubi  erudilus  Ediior  liaiic  nolam  apposuit  : 
Isidorus  lef^  ;  J^l  W$jimM}  ^^H^f^  ^  t^ppeUat.  Sed 
tam  in  Psalmis  quam  in  Evanqelio  votucres  coeli  saspe 
memorantur,  iM  vklWi  &H  to  P«ai<lUf  VUi  d  ciii ,  ai  i» 
cqjf*  m  et  xm  Ualth-,  iv  Ham,  yui,  ix  <l  pu  Luc«. 

C4P-  «•  Num.  4.  4itiec  Snacius  Marlintis  Legio- 
mp^i^,  Wc.  iU^,  pag*  30  ei  sc^q.*  lioe  capui  S  ct  6 
describit :  (/«4e  /«rdt^rv^  4^ctoi  eximius  mt :  4ith«a 
Iqcu$  «m.  etc.  fiiectQ  manuU  edtiQr.  ieg^ten  i£<i^ 
/ocu#  ^<(. 

N.  ^  li;^  ftit|i«M(#  ^jKf*  Ap«4  GrialiiUD  m%  e$  ewm 
mora  ejus,  quod  ex  Hss.  et  ^lii%  EUitis  pilltavi  ia  e 
CUfll  fitf/ii  «jus. 

B  c).  ^.  fd/i, ^te. Mapc  ftre repeliuiMtf  ia lih.  de Ntt. 
reff.,  cf^jfi.  )3  ,  uti  plur^  ali»  bujus  (ibri  in  eQdein 
opere  eiiacraniur-f  Mbi  uberiores  nutiis  qui  velit  \n- 
venire  poter^t.  Pqais  ^utem  ei  YerQ  etymp  nen  % 
piiiie^^  d^rivari  debet ,  «#(l  a  &r«CQ  7rQ;t«)d,  ex  quQ 
csi  iro)kQc»  (uirdo,  poiu«. 

f  4P.  vi.  Nmi«.  i.  4rp/prum.  S^petHa  MaHiQUs  Le- 
giooensis,  (o^.  ci|.,  rtrferi  etiaia  «rcifi-«m,  ^ve,  ut 
ibi  editum  fuit,  firtorum ;  qu»  proiq^e  leetio  vetu^  esl. 

N.  7.  Zodiacus,  eic.  Hiec  oainiQa  prssteTwiasa  spjuH 
a  saqeto  Martioo  Lanionensi ,  qtii  ^ubstilit  in  Yerhis 
au4tr\  fMr'<M  commarantur;  a«  vi^fitur  QiMl  al<ud 
in  «uq  Qodice  IgncM  Uidori  legisse,  subdit  eiuu)  il- 
licQ:  £/t|  de  sp/iarra  ctBH  ac  de  fuui^us  xonis  a  k^at^ 
hidoro  ^ir^iicr  ((/f/(S,  ^ic. 

Cap.  vu.  Nui9.  1.  Pd  41V  Yirflititts*  Vir§-*  loc.  cii. : 


lil|.  X||  pab.  ^  :  j[{e/iq||ioruiti  ^ut^ViiaiH  acu/^u& 
10  qre;  ql  asifo,  fiv^  i^^^vi^  d\9i  P<f5f e< ,  ifet\t  f p/tcj- 
^Wt  ia  W**H^«»f  Wttscis.  ,„       .  C 

EL  1  fL  Bt6|ar4(»-  Salm;^sius,  in.  not.  at)  Spariiaauqi, 
in  Adiri^q ,  cap.  )6  ,  legit  (liftonei ,  et  ipterprctatur 
euiices.  Sed  etilex  genus  est ,  cujus  specie^  est  biHa 
V.  ^iHQ  l^^itS*  ^^'6  ^^  f  "<^  6tfroitem  pc^ius  dicamps. 
E^  |9l89ri  f^l^fi  Yocabulo  ^u^'(ta|iei  ad  His,pano4 

•  Bl?l1i'(f5^WP'  WPfi»"»  vprmiculi  noiiieii  es^ 
ew&m  qyi  4?  diflluV,  ui  e»  VarrQpp  vull  SerYiu^ 
ad  luifirg.,  YerS;  18ai,  ex  gi|rgifeUo"c.  boc  esi,  gui- 
tiire.  Hrt^F^V  V^  \\i\P^^^\\\  simililudinem  apud 

giiQii(is  Yprmiculiil  eiiam  vocatqr  gurgulio:  ]i| 
4m  Y9^r>  Y9Me§popalaiino  i^i  Elymologiaruni 
invenifi  iraigQieiiivih  qu6dd<V|n  de  soniiu  aviuiu  alio- 
rumqiie  aniinalium,  quod  in  erudilorum  gialiam,  et 
^4  lyUAI  b^ri  iiipitmioDeni,  in^;  ^ppendices  Ety- 
iW«fo«**r«Wil9^-  ^''t  repouaiu'. 


Ante  levi  jaculo  loogum  ^er  inane  s^putas,* 
qup4  Gr»liiii«  fMgil.  Nihtl  ei;gQ.  rouies. 
<^AP.  vni.  Num.  4.  Simul  ef  fw/aura  ejprtmtl.  Mallat 


LI9ER  peqiMVS  TEpiiJS. 

Cap.  1.  Num.  4.  Et  mundus  pex  eu«i.  lu  V^eti^  : 
Ei  mm4^  m  iv^wt  Utetus  est, 

Caii.  II.  Nuiu,  %.  Adaliq^gm  minnOai^.  LactaQtHis, 
de  ira  Dei ,  cap.  iO  :  Pulv^rif  fniuuuos  mdemiii  im 
Mk,  cum  vit  fiueskum  tadio;s  immiserit.  Utitur  autein 
Uiiion^  vQCft  Qtamu$  in  mascul.  el  lemin.  genef  e  » 
quia  ttiMQlie  ipodo  u^urgiri  potest ;  s^d  fKtiqueiiuufi 
adhib^ltti  in  feni».  genere ;  quoil  prpinde  receniiQr^ 
plf  ruilue  r(iiinent, 

Ca».  \u>  Nuw.  1-  HuU,  m^tetia,  ^l^  etiaip  ad  ^p-. 
pMatqai  liiiefMiQin  transferuntttr.  Aueiui  pbilQli^ 
gus  apud  Suetonium,  de  Grammaiicis ,  cap.  fU :  Uy- 
Jm  Mftr^  0tns  menMuilQ  i»mw^aqre ;  qfiam  vmais 
generis  coegimus,  uti  «cii,  octinjfenloi  in  /tfcrps. 

N.  5.  Umk^  i»«W-  Supi-le  Giisci  dicunt ,  %ut 
quiU  siuiitpi  ^.  ^  .  .. 

Caa.  IV.  Nwn.  2.  Hoc  autem  Crrwee.  Grialius  in 
iiota  cum  aliis  Escusis  edidii  Hoc  autem  Cmce;  '\f\ 
tmUk  Wrn  Plp  «yteni  Gr<9^ ;  pesciq  ^n  4^  iuausMria 


timulet  fulqur  emicat;  boc  certS  clarius  est.  fu/^c- 
tram  pro' fulgetro  usurpavit  etiam  Plinius  Senior.  ^ 
'  Cap.  i^.  Num.  %.  Ex  vento,  etc.  Ex  ant\quis  ful- 
minis  erfeclus  praeler  alios  recensenl  Seneca,  lib.  }\ 
Ouaest.  natur.,  cap.  51,  etPlinius.  lib.  11,  cap.  H. 

Cap.  X.  Num.  4.  Et  ad  nubet.  CreUiderim  Ipgcnduin 
et  adnhnbos^  ad  vluvias  pertinent.  Vide  SerYiuit^  aU 
liEiieid.,  yers.  W  :  fhide  \mber  etignes,  et  ail  An., 
I.  III,  vers.  19.4,  «*  *•  ^  ^«"-  *^  '• 

.....  Qfer()iei\^  sapra  caput  as(i,tit  iml>^r. 

N.  i5.  Aer  cofm  w^.  l^  PWi^  ^U»  umbr^iii 
^egoribuQl;  sed  Becpianus,  YerbQ  Umlmf  advertu 
tt^r^m  lerpra  qqp  i^sse;  iaam  pffopri^  ugftra^i  w 
%9re  iTMvw  f^xic,  aij^enti^  ^mjm-  f l  »^  ^ 
quod  Isidorus  mox  innmt,  ilti  imm  flu/eri«iH». 

C4P.  XI.  I\pa.  5.  Vi^/ivrnum.  Safms^us,  p|g.  Wo 
Exercitat.  pliw?"-.  P/^«'\^  V»<<»f?^  *^^  ?  **^^ 
^  dextro  Subsplaui ;  ua^n  pleriiq^e  idcm.  ^t  YuMitf u|iu« 
D  atque  Eurus,  qui  a  latere  sinj^lfo  Swbs^ni  CQi»ca- 
tur.  AlM  W^  m^\m  furqpi  |tatuuul  in  cayyine 
&4epM|  aMianoj:|ia(i,  m  FfiYWMVS  apqd  Qw»w»* 
Yprum,  uiGeHius  ipse  ^ii,  epM^  vei^res  viUjp  MeflUft 
de  ai>pell;iiionibus  vehtorqn^,  iieq^e.  d^  Upibus,  »e- 
aue  de  uunierQ  cenveuiebaU  Cppira  F|VQr4num  f^cit 
Prinius,  qui  lih.  II.  cap.  47,  ait:  Afc  O/imi^  a^mo^ 
cli^li  Subsoic^us^  a,k  0rieiUe  «^Hi^a/t.  V^Uurnus.  Ufk 
etiam  Seneca,Ub..  v  ■a^q^-.  ttQac§ii«u\t»  ^^-  4p-  ls»do. 
rus  quideip,  nesplo  qucm  se^uws,  Vuluirnvm  diYW^ 
sum  veniqm  ad  Euro,  ei  purpM^ie  s^iiU,  pmiMJeutT 

3ue  esse  puiai  qui  Ciectos  vocaiur,  ui  liquet  ei^  li^pro 
e  Naiura  vcrmft,  cap.  57  :  Fu/jur^ig  tp^,  m  «f. 
Cacias  vocatur ,  dexienor  S^bsot^\.  p.l  r^.P^"*!^* 
v.ersiis  de  ventis  pos^cii.  capui  i^  ^ounY.Hui  ll^s.  ei 
Ediiis  de:>cripiii  ^     , 

N.  $.  Corrumpat  aerem.  Aliier  Cellii^s,  li^.  H,  c^p, 
2^';  }e  IftUne  AuK^,  ifr^ce  Now  itp«ww4ur,  ^ji 


059 


kb  S.  ISIDORl  ETYIIOLOG.  AREVALI  NOTiK. 


m 


ett  nebuioiut  eUau€  humietut :  votIc  emm  Grace  *«•  A  appeUant,  quoniam  jrrocul   tntenttbui  CMgra  «tmtlii 
mwnominatur.  ica  Gellius  ei  Favorini  senteniia. 

8.  In  primo  Ms.  Totetano  mirae  antiquii^tis  haee 
addunlur  :  Favomut  nuueupatut  eo  quod  foveat  fruget 
et  fioret.  Binc  Greece  Zepkfrui^  quia  pierumquc  vcrc 
ffaif  unde  ctt  illud  i 


....  Et  zepliyro  pntrb  ae  gleba  reaolfit 

Zcphyrut  Greeco  nommc...,  Zephfro  fiuiii. 

N.  10.  Corut.  Scribltttr  Caurut^  ei  Cori»,  et  inserta 
aspirailone  Chaurut  et  Chorut;  sed  non  propterea 
Vfcra  nominis  raiio  est»  quod  quati  Chorum  faciai.  Id 
enim  more  suo  Mdorus  adjieit,  ut  ex  liiterarum  aU 
Iiisione  inielligamus  Corum  in  veiitomm  enumera« 
tione  exlremuro  esse,  ac  veluti  Chorum  claudere; 
nam  in  libro  deNatura  reruro  a  Septentrione  incipit, 
et  desinit  in  Cauro,  seu  Coro. 

N.  12,  Circiut.  Fortnsse  esl  is  TeDtus  qni  Hispa-* 
niee  dieitur  Cicno;  qui  scilicet  ex  Septentrionis  parie 


crcdUur. 

N.  10.  Piagia.  Plagiam  eodem  aensu  qno  Ser- 
▼ius  uaurparunt  GregortuaMagnosJsidorusPteensls, 
et  alit,  qiioriim  verba  legere  poteris  in  Ducangi 
dlclionario.  luli  quoque  inde  tpiaggia  vocanl. 

C4P.  xvit.  Num.  i.  Perifcus,  Arahicut.  Mare  Er][- 
thneum,  seu  Rubrum/in  duos  dividitur  sinus,  Persi- 
eum  et  Arabicum.  Arabicus  Oceano  ascribiiur.  Vide 
Plinium,  lib.  vi,  cap.  23,  et  Meiam,  lib.  ni,  cap.  10 
etseqq. 

N.  t.  Rubrum  autcmmarc  90caiur.  Curtius,  lib.  viii, 
cap.  9  :  Ab  Erylhra  rege  inditnm  cst  nomjen^  prepier 
^uodt^nari  ru^ma^tias  rr«dunf.  Illum  regein  trg~ 
thram  Esau,  qnl  rufo  pilo  erat,  nonnuili  voluut 
ruisse. 

Cap.  xviii.  Num.  3.  Rhegium,  Eaindem  Rhcgiau 
freti  originem  pandunt  Justinus»  Piimus,  Festus  et 
alii. 

N.  4.  Quati  formam,  eic.  Mellus  videretnr  quod 


fiat.  Geliitts,  loc.  cit.  advertit  ventum  Circium,  qui  B  exbibei  prinius  Cod.  Tolet.  :  Quati  formam  hominis 


habcat  capiiibut  tuccineta  cmiiiiis. 

N.  5.  ti  indc  ubi.  Grialius  in  textu  edidit  indc  IH, 
ut  babent  atii  Excusi.  In  iiot.  indicat,  ii6i  pro  ibi^ 
et  sensus  quidem  exigit  u^t ;  scilicet  indc  cmerguni^ 
vel  tc  cmergunt  navet^  naufrugium  pattcBf  ubit  vel  |»osf* 
quam  laniatm  tunt. 

Cap.  XIX.  Num.  1.  Jfori  uuigiio.  Hoc  esl,  mediter- 
raneo,  ut  jam  dixi. 

N.  2.  Lo^Knmr  in  fluviic,  Forte,  ia^fur  m  /1»- 
viot. 

N.  3.  lUuttratur.  Sanctus  Mariinus  Legioneasis, 
|ini  iocuin  bunc  exscribit  tom.  11,  Ferm.  in  captie 
jejunii,  pag.  10),  iegit  etiam  iUuttratur,  Grialiua 
coiijicit  ex  ineruttatnr;  sed  Justinoet  Ensebio ,  quos 
allegat,  rectius  conjicere  potuisset  iUinatur. 

N.  4.  Quingcnti»  octoginta,  Sanctus  Mariinus,  !oc. 
eit.,  eliaiu  exhibel  septingentit  octoginia  ;  sed  emeiH 
datio  Grinlii  viJeiur  reliiienda ;  iiam  facile 


ex  p3rteGaili8eflaret..a  Varrone,  cum  de  Hispanis 
Bcriberei,  appetlari  Cerdum.  Plinius,  Seneca,  Favo- 
rinus,  et  alii  Cireium  ventum  peculiarem  Galiiai 
Narbonensis  esse  existimare  videntur;  qiiod  conflr- 
rnare  poteat  scripturam  GalUcumt  et  ex  partc  GaUim. 
Conrer  lamen  Salinasium,  pag.  Ii58  Exercit.  Pli- 
nian.,  el  Vossium,  ad  Pompooium  Melani,  lib.  u« 
cap.  5,  inter  se  contrarios. 

Cap.  XII.  Nnm.  2.  ii^ica.  H«c  veterum  fuit  coinmu- 
nior  opinio,  aquas  in  eoelo  stare  :  qnae  perspicuia 
sacrai  Scripiura!  tcslimoniis  comprobalur.  Vide  not. 
3d  Draconiium,  llb.  i,  vers.  25  et  137.  Isidorus  for- 
lasse  scripsit  ^Mi^us  i^iRi,  ct  aqua  interdicilur. 

N.  b,  Rapiunt  eo  tceum.  Non  maie  esset  quod  ha- 
bent  Mss.  Goih.  Tolet..  rapiunt  ct  teeum, 

Cap.  xiii.  Nuin.  2.  Ex  CHtorio  lacu.  De  ClUorio 
lacu,  seu  fontc,  qui  absiemios  facii,  conseniiunt  Pli* 

nius,  iib.  4,  cap.  0,  Livius,lib.xxxn,cap.35,  etOvi-      ,  

dfus,  XIII  Metain.,  vera.  mi.  OUor,  seu  Citfonum,  n  rorum  niuutio  in  Mss.  incidit.  In  nota  Grialii  erai 

esi  iirbs  Arcadise,  juxta  quam  lacus  CUtoriut  collo-i      ^^'' ^*   ^ —  "''  »— —■  "- -^--  «^—  •  ••■-■ 

eatur ;  ac  certum  videtur  sermouem  Isidoro  esse  de 
Areadim  lacu,  non  Itaiice.  Totuin  hoc  caput  illuslrari 
poterit  dissertalione  Joan.  llenrlci  Schmidii  Upsi» 
•diu,1738,  de  Fontibua  ex  arte  medica  claria. 

N.  3.  Jn  Chio  intula.  Viilcaniua  noUit  aiiter  apud 
Pllnium  legi  In  Cea  intula.  Cm,  quac  etiam  Ceot  et 
Cia  dicitur,  est  una  Cycladum  prope  iusulain  Hele- 
nam,  aquaruiu  copia  celebris,  dequa  Plinius,  lib.  iv, 
eap.  12,  etlib.  xi,  cap.  22,  ad  quem  loeum  videndua 
Harduinus  in  notia  e(  emeiidationibus. 

N.  7.  Martgce.  Grlalius,  in  textu,  cuin  aliis-Edilia 
Marndm^  in  noi.  Martyce.  Vulcanius  observat  aliter 
apud  Plinium  legi,  in  Arcadia ;  ac  revera  Styx  exsial 
in  Arcadia,  qux  para  est  Achaine. 

Cap.  XIV.  Nuin.  \.  Et  congregationct.  \u\gM  : 
Congregationctquc  aquarum  appellavU  maria. 

N.  b.  Non  cttc  cotorcm,  Siipple  comtai^  ut  alibi» 
aut  Sertfiiit  ai/,  aut  quid  simile 


Salinarum.  Yere  lib.  Keposui  Hicron.  pro  Yerc  ;  uisj 
malis  Beda. 

N.  5.  Salubrior,  etc.  Fortasae  hac  de  cauu  io 
nummis  Tiberiadis  urbis,  imperante  Trajano  cusis, 
conspicilurdea  Sanitas  anguis  spirls  cincta,  acmooli 
assidens  ex  quo  divesaquarum  vena  decurriu  Qu« 
embleroaie  balnea  etiam  saiubria  tntelligi  possoui. 
Lacos  Tilieriadis,  qui,  ut  ex  nota  Grialii,  num.  seq., 
coiligitur,  plura  noinina  h:ibuit,  et  Gcncrcth^  vel 
Khmereth^  Genctarelh^  vel  Genctar  dieitur,  ceDlum 
stadia  iii  longitudine^  qiiadragiuia  vero  in  latitindine 
occupabal,  ut  auclor  est  Josepbus,  de  Bello  Jud.,  iib. 
III,  cap.  18. 

N.  6.  CenfMm^uadrayi/ifa.  Corrigi  potestceiifMii,  ut 
modo  dicebam,  oinisso  quadraginta,  Gonfer  Calmetufli 
in  Dici.  Iiibl. 

M.  7.  I^enai;iis.  Nunc  lago  di  Garda  Italis  diciUir. 
Vide  Plinium,  lib.  ii,  cap.  105. 

N.  9.  Staghum.  Alii  cuni  Varroneet  Festo  j 


Cap.  XV.  Num.  1.  Rccomit.  In  Impressis  et  Mss.  I^  diclom  puiant  a  Grsco  otctvo;,  quia  aqvani  eouti- 
plerisqoe  le^itor  rflnovef  pro  re»omif,  quod  resiituo     net,  ne  qua  maiiare  possit. 


ex  antiquiasimo  Ms.  Toletano,  ubi  est  rmm«f,  quUl 
saepe  in  Mss.  i  mutatur  in  e. 

N.  2.  Marit  magni.  Hoc  est,  Medilerranei ,  ul 
Grblius,  cap.  seq. ,  n.  1,  exponii.  Lalini  Oceanum 
vocabanl  mare  exterius ,  Mediterraneum  mare 
niagnum,  ut  ab  aliis  marlbus,  excepto  Oceano,  el 
iinibus  intra  Mediterraneum,  distiiictionem  adbibe- 
rent.  Quod  lexicographi  observare  neglexerunt. 

N.  3.  Juxta  Graseiat  ct  Itlyricum.  Pro  his  verbis, 
conieclura  eujusdam  eratjnxm  .Teiftttit  ct  Abydum. 

N.  5.  jEgcum.  Etymon  jEgd  m:iris  non  uno  inodo 
explicatur  ab  antiquis  scriptoribus,  Strabone,  Var- 
rone,  Paulo,  ex  Festo,  Suida,  Piolemeo,  cie.  Soli- 
nus  et  Isidorus  ad  Pliiiium  rcspiciunt ,  ct  ex  eo 
reforuiandi  sunt.  Piinius,  lib.  iv,  cap.  11,  vocatum 
'Uiateoputo  intcr  Tcnmh  ct  CAium,  quem  nautm  alyu 


Cap.  XX.  Nuni.  1.  HnJc  et  abtfstuc  dietuc,  Forcei- 
linus  ex  boc  Uidori  loco  colligit  diciam  abutsum  i| 
Graeco  intensivo  a,  ei  §y9oig  lonice  pro  ^viog  pro- 
funditat,  Sed  cuni  ^uOog  sit  etiam  fundum^  me>ius  in 
abytto  a  accipietur  pro  tine,  iiec  esl,  sliie  fundo»  Ei 
boc  iiinuU  Isidorus,  profunditat  aquarum  impcHftram 
bilit.  Isidorus  abyttum  roascutitii  geueris  lacit,  ple-^ 
rique  feminei. 

N.  3.  Vttda.  Undam  ab  ttrfifs  et  a  Greco  vStt/i  vo-» 
cari  mulli  ]MiUint. 

Cap.  XXI.  Num.  2.  Dc  quo.  Retlneri  id  potesl,  sed 
iia  ut  intclligalur,  de  quo  vocabuto  torrcnt,  elc. 

N.  3.  Amnit.  Ab  aliis  dediicitur  ex  Graecis  verlita 
uitfl  et  vcrv,  quia.circuinfluii. 

N  7.  Geon  fluvius  de  paradito^  ete.  De  (fuaiiioi 
paredisi  flumiuibus  coofereodi  suot  commeuuiores 


961 


AD  S.  ISIDORI  6TYM0L0G.  AREVALI  NOTifi. 


969 


ia  GeiMsip,  el  Calmelos  in  Dictionario  biblico.  Nos  A  alluU.  Sed  cnm  Isidonis  praemiserit  Hydatpen  fuissa 


paaca  delibabimns,  quae  hidori  verbis  explicandis 
niagjs  sint  necessaria.  Recentiores  Gehon  paradisi 
fluvium  diversum  a  Nilo  esse  statount;  nam  cum  Ti- 
gris  et  Eupbrales  duo  siut  certi  flovii  e  quatuor 
paradisi,  Nilus,  cujus  fons  a  fontibus  Tigris  et 
Euphratis  longissime  distal,  non  poiest  inter  paradisi 
flomina  computari.  Yetenim  opinioni  favere  posset, 
quod  Nilus  al>  iiicolls  regniGojan  nostra  aJhuc  setate 
Gihan  appellatur.  A  Graecis  Nilus  Metas  dicitur,  hoc 
esi,  ntger,  turbidm;  quo  spectat  Virgllios,  lib.  iv 
Georg. ,  vers.  491 : 

Et  viridem  iEgyptam  n^  teeaodat  arena. 

Et  Servios  ad  hoiic  locom,  Nam  antea  NUus  Melo 
dicebiUur,  Quaiiquam  Melo  Hebraice-  plenum  signifi- 
cat,  quod  Niio  propter  inundationes  congruere  pot- 
est.  De  Nilide  laco  Solinos,  cap.  45  :  Igitttr  protinus 
lacum  efiatf  quem  Nilidem  dieunt,  Non  asseniior 
Grialio  ,  qui  ex  Solino  reppnere  veltet  de  ^uo  m 
meridiem  ifersui  exdpitur  ^gypHo  nuui ;  nam  Soli- 
nus  baec  dixit  de  Nilo,  dom  mare  in|;reditor.  Isidorus 
alios  prseter  SoUnom  legerat.  Siaotdem  ex  probatls 
liistoricis  Nilus  in  amplissimom  lactim  Zaire  egeri- 
tor,  quem  Nilidem,  ut  puto,  Soliiius  eC  Isidorus  vo- 
cant ;  et  inde  egrediens  longo  circuitu  ad  meridiem 
•  fertur,  et  plures  regiones  alliieiis  in  ^figyptum  effun- 
ditnr.  An  autem  niolior  sit  hidori  scriptora,  aquis 
reiro  luctantibue^  qoam  Solini  aquis  in  areto  lucianii" 
hiSf  dubitari  potest.  Mihi  certe  Isidoriana  lectlo  mi- 
nime  displicei.  Raderus,  in  not.  ad  Martialein,  pag. 
SM  et  seq.,  inolta  affert  de  Nilp,  et  sancios  Paires 
indicat,  apod  quos  Geon  fluvios  paradisi  idem  est 
ac  Nilus,  dissentiente  tamen  Pererio. 

N.  8.  PMsun,  Paradhi  fluvios.  A  multis  creditur 
esse  Pbasis  Cbolcidis  amnis  celeberimu<,  non  Gan- 
ges,  qoi  longe  distai  ab  Euphrate,  et  Tigri,  quos 
e  paradisi  loco  floere  testiinomo  Moysis  constat 


regem  Mcdorum,  fortasse  ipse  apod  Lucanum,  vel 
afiom  ex  Locano  legit  Medus  Rydaspes,  Virgilius 
certe,  lib.  iv  Georg.,  vers.  SIO,  dixit : 

Lydia,  nec  popoli  Parlborum,  aut  Medus  Hjdaspes. 
Putant  nonnolli  diversom  esse  fluviuni  llydaspen  Ny» 
Mnim,  de  qoo  Locamis,  in  regno  Pori,  ab  uydaspe 
Medo;  de  quo  Vlrgilius,  et  fortasse  hac  de  caosa  /a- 
bulosum  Hydaspen  ab  Horalio  dictom,  lib.  i,  od.  ii, 
vers.  27,  qoia  nihii  certi  de  eo  apud  veteres  geogra- 
pbos  constaret.  Alii  existimant  antiquos  similitudine 
Bominis  deceptos,  Hydaepen  nomiiiasse  pro  Choaspet 
de  qoo  infra,  n.  15. 

N.  14.  Baetriani.  Plinins,  lib.  vi,  cap.  16 :  Bactri^ 
4iuorum  oppidum  Zariaspe,  quod  potUa  Bactrum  it 
fiumine  appellatum  est.  Vide  Guriium,  lib.  vii,  cap; 
A.  Baetri  dicuntur  etiam  Bactriani,  et  urbs  Baetra, 
baetrcrum, 

N.  lo.  Choaspis.  Tibullos,  lib.  iv,  carm.  1,  vers. 
UO:  . 

Nec  qua  vel  Nilos,  vel,  regia  lympha,  Choaspes 
Proflitit. 

Plinius,  lib.  xxxi,  cap.  5,  refert  Parthorum  reges  ex 
Cboaspis  et  Eolaei  flovii  aquis  lantum  bibere  soliios, 
qus  quanivis  in  longinqua  illos  comiiabantur. 

N.  17.  Qui  ffocatur  Orontes.  Baluzius,  cap.  o  libri 
Lactantii  de  Mort.  persecut. ,  edidit  m  Orientem 
preteipitata  e$t ;  quem  excusatiduin  ait  iii  noia  ioan- 
nes  Goluinbus  ex  Gupero :  nain  Oronteni  dictum 
etiam  Orientem  clare  docent  llegesippus,  lib.  iii, 
cap  5,  Excidii,  et  Isidoriis  hoc  loco.  In  Ediiionibus 
antiqois  Isidori  legilor,  qui  vocatur  Orontes,.,  Orien- 
tem  teteres  Laline  appellaverunt.  Grialios  otrobique 
Orentem  legit,  quasi  ab  Oriente  diclos  foerit  Orontes, 
Neqoe  Isidori  consoetndo  ab  hojusmodi  eiyraologiis 
aliena  est. 

N.  19.  Uttde  et  nuncupatur,  Haec  apposica  fuerunl 
ab  aliquo,  qui  pro  PhasU  scriptum  reperit  H^ttttt,  aui 


N.  9.  TtflT/i.  Ge.ebis,  cap.  11,  t4:  iVom«nrero/Iii-      .,       .      .-„-  .  ...  -     . 

minis  tertii  Tigris;  ipsevaditcontraAssyrios.  Fluvius  r  *''**'*•  "'i*'®  ^^num  mare  dicium  esisiimavit.  Sed 
autemquarius  ipse  est  Euphraies,  In  Hebraso  apod      fl.H*^»  si  Isidorus  ipse  apud  sanctum  Ambrosium,  aui 


^pud 
Moyseii  est  Chidkel  pro  Tigris;  qna!  vox  Tigris 
Medormu  lingua  sagittam  signiflcat,  ut  velocitas  Ou- 
minis  denoieiur.  Legebatur  apud  Griaiium  et  alios 
in  meare  Mortuum  infiuens;  correxi  nlhil  haislians  in 
mare  Rubrum,  Isidorus  Hieronymuiii  describit  ex 
Onomastico  lucor.  sacror.  Hieronymt  verba  suni : 
r^rif  fluuius  de  paradiso  exicM  jnxta  Scripturee 
wm,  pergensque  conira  AtsyrioSj  et  posi  multos  ctr- 
etet/iis,  utvutt  Josephusj  in  mare  Rubrum  influens, 
Yocatur  autem  hoc  nomine  propter  vetocitatem  instar 
bestiee  nimia  pernicitate  currentis,  Ke  vera  Tigris 
Eupbraii  mistus  in  sinum  Persicum  inflult;  et 
quaiDvis  ex  more  sacr»  Scriptur»  sinus  Persicus 
iHMi  dicator  mare  Rubrum^  idque  uomen  soiuin  s.nui 
Arabico  tribuatur,  tameii  hisiorici  alii  et  geographi 
um  siuum  Arubicum  quam  Persicum  mare  Rubrum 
appeliaiit,  ut  Botifrerius  ia  not.  ad  Onomasticuin 
Hieronyroi  conlinnat.  - 

N.  10.  Tt^m  et  Euphratem  uno  fonte^  etc.  Gom-  «^ 
inunes  Euphraii  ct  Tign  fontes  assignaruiit  veteres, 
LucanoSy  Boetios,  et  alii;  .ned  ebs  falli  compertuni 
modo  esse  asserit  Galmetus  in  Diciionario  biblico, 
ei  fusius  probat  Pererius,  ad  Genes.  ii,  10.  GlcricUd, 
ia  not.  ad  Oiiomasticuiii  Hieronymi,  ex  bis  Isidori 
verbis  argoit  locum  Hieronymi  esse  nunc  decurta- 
tum.  Fortasse  iu  est ;  sed  potuit  eiiam  Isidorus  siuiui 
ex  Hteronymo  et  Sallustio,  aut  alio  qui  Sallustiuui 
eipressissei,  senteniiam  suaoi  excerpere. 

N.  ii.  Vastis  IndttSf  etc.  Lucaui  versus,  lib.  viu, 
vers.  2i7,  sunt : 

Qoa  rapidos  Ganges ,  et  qaa  Njsteos  Hjdaipes 
Accedoni  pelago,  Pho^i  surgeoUs  ab  igne 
Jam  propior,  quam  Persis,  < 


Hiac  corrlgi  poterit  apud  Isidorom  Nyseetts  pro  ife- 
iM,  Hydaspes  dicitor  Nyseeus  a  Nysa  urbe»  (piam 


aliiiin  ,  pro  Phasis  tegil  Euxis?  Compertom  mibi  est 
euin  in  corntptos  Godices  sxpe  incliissc,  nequemi- 
randum  si  ad  excerpendum  lantum,  non  ad  judican- 
dum  intentus ,  errorem  veleris  Godicis  adoptaverit. 
De  Phaside  Plinios,  tib.  vi,  cap.  A,  Eom  ouom  esse 
^  quaioor  paradisi  floiniuibos ,  qood  Phison  dicitor, 
nounolli  arbitrantor,  ot  nom.  8  iiidicavi. 

M.  i2.  Uermus,  Virgilios,  ii  Georg.,  137  : 
Nec  pulcber  Gaoges  alque  auro  torbidus  Uermus. 

N.   25.  De  quo  Ovid,  lu  Excusis  Ovidii  iegitor  : 
Quiqoe  recurvalia  lodii  MtBsndros  in  oadis. 

De  Mteandri  aml>agibas  passim  menilonem  injiciunl 
poet£. 

N.  24.  Tanais.  Proprle  in  paludem  Maeotiufluit, 
quae  PontoEuxino  unitur.  Vide  Piinium  et  Melam. 

N,  ^5.  Exordium  Argivce,  Solinus  atii,  exordium  ar- 
gtviB  nobititati  primus  liedii. 

N.  26.  Ctrca  Ravennam,  Apod  Solinom  desonl  haee 
verba.  Accuratiui»  Padus  describitur  a  Pliuio,  iib.  iii, 
cap. 16. 

N.  27.  Tiberis,  Retinui  communem  scripturam , 
quasinvetustisquoque  iapidibus  apparet,  Tt6ertt  cuni 
i  priino  Latino.  Grialius  ediderai7y6erii;  alii  velienl 
Thyberis.  Elymon  Albulm  ab  albo  coiore  ali  IMoti 
geiiio  non  abborret ;  idque  etiauinum  alii  lenent. 

N.  32.  Qitodtit  eo  plurimus.  Fortasse  quod  in  eopiu* 
rimum;  nisi  intelligatur  gut  eo/or.  Florezius,  lom.  x« 
Hispan.  8acr.,pag.  57  et  seqq.,  diligcuter  de  fluinina 
Minlo  agit,  et  moliis  pn»bat  Minium  non  csse  flu- 
viom,  qui  nunc  Ifino  dicitur,  sed  aliom,  qoi  Sil  nun-^ 
copator,  quique  a  Minio  nunc  sic  appellaio  recipiiar. 
Qood  autein  ait,  mintttm  vocem  esse  Latinam,  alii , 
contra»  sentiunt  esse  Hispanam ;  quofoitasse  allodil 
Yitruvios,  lib.  vti,  cap,  9  :  Ifimion  et  Indicum  nomi^ 
ftibui  ipsis  indicantf  quibus  in  lods  proereantur,  Mi^ 


963 


AD  S.  ISIDORl  ETTMOLOG.  AREVALI  NOtit:. 


dG4 


rem  geograpliiani  ac  cborORrapkiaiu  iilusiraruDt. 
Eos  longo  ordine  recensel  Pabricius,  cap.  5  BibHo- 
graph.  aiitiau:ir. , 

ri.  a.  Monocffron  bestiam.  Forte  ^  monoceroiem 
besiidm.  (iatinidicunl  monoceht^  mpnoeerous. 

N^  9.  Arachosia*  Erat  r--^  -  -  " ■ 


boinih 


nlum  amnetn,  a  minio  pigmento  dicliim,  iradit  rur-  A  scerevoluerit,  adeat  Deeesse  est  scriptores  qiii  vete 
Buslsidorus,  lib.  m,  c.  17,  et  Juslinus,  lib.  XLiv,         "  '"      "     '  •" 

cap.  5. 

N.53.  Dwitti  Florezius,  tom.  xiii,  pag.  49  etseq., 
cehsi^t  thsriuni  tMiiiUs  Ita  appellatam  a  DoTiensibus 
phmnidie,  sive  ineolii  tirbis  Dtff ;  aUt  MH,  qtiaitl  a 
Dohensibut  Groieis.  De  Dtfrio  aliisque  Hlspaniae  ffta- 
inlnibtis  conferlendos  €fellaritiS,  GlSdgrapb.  aiit.  Hb. 
II,  cap.  l.^ect.  f. 

N:  51.  iAMB  pulehfo  efilone  lin^uniuK  InielligMi- 
dum  id  d«  ct>lor^  liatito,  non  deiiiietsra  qliae  irte 
fleret.  Vide  PKelmii,  ei  atiM  ^ecerbli  qel  d(ft  Hins 
baeticis  agunu 

Cip.  xtif.  Nm«  i.  in  fmotis  montibtte  eonckis  et 
ostreiti  eie.  Argiinleittem  sane  Talidum  ad  diluTit  ve- 
Hcaten  conffrmandam,  cujus  tim  nonnnlli  recentlb- 
reseriiid  inflrmare  t;oniinifir. 

N.  4.  7er(tttm.  Tria  eiiam  diluvia  enuitterai  No>)- 
mia,  llb.  111  Diodya.  Gonfer  LattBfititiiii,l?b.  ii  liAtit., 
cap.  11. 

Limil  BBCIMUS  QOaRTIJS. 


II' 


aidum  ei  Qiiinqn  ejusdem 

tiis.  C<airer  Piihium.  AL  vi^  c^p.  23.  Nunc  regio 

est  niagni  Mcjgolis»  Parloi),Je  qiunum.  ^raee.,  in 

peosu   laiioiri  sumpU  compraieiiosi  PartlDaai  pro- 

priam,  quai  tiune  descfibiiur.  .  ,  ^     < 

N.  10.  Ab  AssuT  ^lio  Sem.  fta  docet  sahcius  Ao- 
gustinoi;  lik  Xfl  de  Gifll.  Drii  cap.  8;  Hdiqua  de 
^siyna  vide  apud  riiniuni,  Melam  ei  Solitmm.  De 
unguenlis  Solinus  :  tJnde  jfrimuni  nonuuia  luxuria 
fecit  inaressum  adodores  peirMrinos.    . 

N.  tl.  Wedia.  De  Afedia,  Pliuius,  li^.  yi,  oip.  .26. 
pe  Medicqarbore  iutegruiM  qst  Soliiii  captit  S9.  Vir- 
gllius,  11  Gebrg.,  vei-s.,  Ii6 : 

k         Medla  fert  Aristas  sucoos ,  tafdBBooe  saporeik 

'  Peucisatali.  . 

Grialius^  et  afai  ISditi  babellaal  PaFto  pro  Fmeo^ 
quod  Eep<flui,  qola  is  a  que  Perssa  drlgtnem  iMtoafe- 
ront,  Per seiii  aut  Peries  didtor. 

N.li.  P^rsit  et  Persja  dicitor ;  sed  dsllatiis  asi 
Persts^  Pcrstdii.  Qood  Nemrod,  sen;  ot  alii  habeni, 
Hemroth  aut  /V flnfood  Persas  igDem  cDloro  dotoerit, 
forlasse  pelitum  eai  ex  EMycMe  palrioreha  aletan- 
driiio.  Adisis  Diciionar.  bibli^.  Cahneii. 

N.  13.  E03flk(f<a».  Iiifra  uum.  13  expenitsr  Urna 
voi  luSiafMAv,  scilicet  Arabia  Bhata,  aeu  ¥elix. 

N^  15.  Inlerpretatur.  Pa^siva  aigniUcatioDe*  Malim 
tainen  ex  Soliiio  repoiiere :  Arabia  appeilaia  e$t,  {d  est, 
sacra ;  hoe  enim  signifeari  interpretantur:  Qijbd  Ara- 
bia  Feiix  S^ba  appellata  forrii,  s  inctus  Hierohymos, 
Bocliarius  allique  censetit.  Joseptlus  ,  queio  pro  hac 
seutentia  Grialius  all«|al,  si  conferanlnr  eap.  7  tib.  i 
el  cap*  5  lib.  II,  potios  teiiet  Sabam^  quam  filius  Cbus 
Sdba  frequentavit,  (ols^  insulum,  Meroea  nemine 


Cap.  I.  Nuro.  2.  Satiustius.  Verba  Sailustii  dlvereo 
inodb  ia  veteribu^  Exemplaribus  leguiitur  :  niilii  pia- 
cerel :  Vehlis  per  eava  lerrce  prcBcipitatis  ,  riipli  ali' 
luot  montes  tumulique  sedere,  Eadem  repetii  Isidorus, 
ib.  de  Natura  i-erum,  cap.  45.  Quod  auiem  ai^  Grta- 
iiusi  bemistichum  in  iiis  verbis  cum  iiilegro  bexaoie- 
tro  contineri,  id  admilti  nequit,  nisi  sedere  sit  infini- 
tum.  Qelerum  niliil  mirandum  esset .  si  S:illustio  nec 
iipinanii  bemislichium  cum  integro  bexametro  exci- 
disset.  ^imilia  exempla  Larthius,  &agoinarsinus  alii- 
que  curiose  collegeruiit.         ,  ,^    , 

C4r.  11.  Nura.  1.  Roulla.  Magis  ex  tisu  Latinorum 
est  rotula  guam  rotella.  Nunc  invento  iiovo  orbe, 
ijuatuor  lerrae  parles  constituuntur,  addita  America 
prtoribus  tribus. 

N.  3.    Mare  maanum.  Sxpe  Isioorus  simpliciler 
mare  miflham  pro  Meailerranea  usurpai  :  qiiod  di-      ^^^  .,^^u^„^.,^  ,„,3«^  .„•«....-,  -«.....  -•«-..«, 
serie  explicayii  lib.  xm,  cap.  1«,  nuiu.  1.  lu  Uido-  C  celehrem..Hiiic  etiam  tjonuovcrsia  agiior  an  Heelna 


rianis,  cap#  82 ,  $ermonem  habui  de  Itinerario  sub 
Auiofiini  nomjne  falso  vulgato»  sive  yotius  veieri  no- 
titia  provihciairum,  qtiae  perperam  Antoniiio  tribaitur, 
fjuo  longe  posterior  est.  Eadem  Isidoro  nosiro  a  non- 
huliis  ascribiiur,  quia  siimpta  esi  ex  coUectione  ca- 
noiium  Pseudo  Isiaori ;  adeoque  confundenda  non  eat 
ciim  ils  qux  Isiapr^ s  hoc  lihro  de  orbe  ejusque  par- 
tibus  ac  regiohious  edisserit.  Vide  Fitbaeum,  lib.  ii 
Advers.,  siibsec.  cap.  1.  lui^r  hoc  caput  secunduin 
et  capdt  Wtiuiil  gubseqiiehs  duo  Codices  Goihici  To- 
leiani  exhibetit  aphiin-am  mundl;  qt<afc  ifiCodicetetu- 
sliori  intoa  verbis  Aralbioik  exarata  est. 

Cap.  111.  Num.  1.  Aiiam.  Aiii  diciam  volunt  ab  iliaa 
tl  jMpMa,  iilil  ab  Akio,  Hanei  L^di  mio. 

N.  3.  Romphcea  /lamma.  Crialius  edidit  cum  alihi 
Etcusis  roinphad  namnvi.  Restituo  fomphcea  Itam- 
meh.  Geneii.;  &ip.  3,  iers.  ii  :tl  'cdUocavii  ante  pa- 


Sabft  in  iEtliiopia  regnaverit,  an  in  Arahta  Fetice. 

N.  17.  Commajreiit.  Grialius  in  textu  aenMr  ak' 
magena  cum  duplici  m;in  nui.  seasper  Coiii«9t»ia 
cum  onico  m.  Dausquie  magis  afridet  ComskngBme\  aiit 
Commagena. 

N.  19.  Asealon  urhs  fuit  in  regioae  PhilisihrdHtni 
inierA^oiiim  ti  Gaaani;.  sedqtiod  PAHitttn  v<^ka 
fuerit,  luibi  uon  consut.  PliilisUi«i  dicelianlur  octam 
/^Ai/ii(/iifm^ei  PhHtethini.  A  Pkstisthmis  Pala!8tinaiii 
uuucupaiam  coannunis  eat  epiiiie.  Griakuo  Beribit 
Palestina» . 

N.  21.  De  bis  In  priinis  eonsolendos  Boefaorios  in 
erudito  opere  cui  tilolum  feetl  Ckanaan.  iermeaim 
plura  suhl  nomtoa ,  quas  bee  Ulscielso  cemfiroiihiidon- 
tur : 

Sotyna,  Lw4f,  Bothel,  Ht^osffltifia,  Ibbiia,'  Hdiii, 
Uras  sacra,  UlerDsalem  dldtOr  ilque  Saleoi. 


^Miku^  i^diiipldlii  therub\ih\  h  jlammeuni  gladium,  ^      ,  .  ^ 

atgue  versatilem,  ad   cuslodiendam  tiam  ligni  titm.  i   £x»tat  in  Ephemer.  Geordi  Geinnijpeosis,  ipuoPe- 
FlammeO^  ^ladiu^^a|tjd6  vfersiilitis  sfblslaoro  didtur  Vziuin,  loiu.  n,  col.  575.  Fortasse  /le/idr  ponilur  pre 


romphceit,  seu  rholiijiHxd  fldmmia ;  qui  paulo  post 
rompheea  dagrantiam  coinmemorat.  Ejus  verS  iht^r- 
l^retaiio  d6  mu^o  ighed ,  qtfo  dudlijue  sbpius  fMerit 
parndlstis;  nbii  drnnibos  placet.  teruHl  valde  int^r 
se  dilcrcpadt  Imerpretam  opluiohes  tfe  gladio  lilb 
lliimrh^b  atqoe  Vers^tilP.  VldS  ^erl^riaih  3d  Iku^n  Ge- 

«    nesis  Ibctihi. 

\       N.  4.  Cherubim,  td  eit,  ahgetorM  prikHdiUm,  etc. 

^  Laddsituft  Pfchtf^iiis  oste^hdit,  lioc  Idtio  vdcjfbufo  cht- 
rubim  sfl^nlflCart  moh^Al  ^iigclo'^ ;  e(Sl  enifti  id  iiof^dn 
ohato  ang^tottim  ordiril  prOprle  trlbulCur,  tdiueh  ad 
omhe^  aUgcK^lh  ordiiies  etteridttirr. 

N.  5.  India...  Tyion.  De  fndia  cbiil^i^e^^^us  ttUdmie 
Mi!la.  Giidthis  ln  ieiiH  Midit  Tijhn,  in  tldl.  TylSti. 
solinus  :  Tulos  Indice  insulh  eit...  ^ua^cufKfiie  in  ea 
hrbos  naseiiur,  huriifnaih  caret  tolid.  'Cxierubi  qui  ta 
Ipijp  mom  his  '%jllbd^  edisfiShi  pleiiltls  cofcltA- 


^lia.  0e  Jeriisdlem  ejusque  bdiiiinibus  nireiis  Isiuo- 
rus,  Itb.  XV,  cap.  I,  liuid.  4.^  tfefertiliiaie  terras 
prOfnissi6nis  ()uidain^  recenilofes  iiOn  ^elas  laudes 
agnoscunt,  qlias  veteres 6tiarn  elhhici  jirptqjerQOL 
CcMUm  ^uiaeiU  est  adliuc  inaoere  plura^  veteris  fer« 
lilttatfs  vestigia,  quamvrsarya  qiiaedaoiiianc  sterili- 
latti  hOrreaiit ,  quia  incolaruin  uegligetlQa  non  exco- 
lunlur.  .     I  .4 .     .  .      ^     .. 

N.  22.  Se^Jitta.  Seu^quod  roagU  in^osd^^st^  5e- 
^dif6,  Au^lii/arn  higniftcat.  TleroJes  id  aomeo  fmposiut. 
Vide  Josephum,  lib.  15  Antiquil.  ,  cap.  11. 

N*t3.  MiiM*  GofttoaroriginaHe  eaia  6oi|a/aQrbe, 
quod  llebi^aicttm  nomeu  toUb  rtoomiemBm  algnifiGaU 
Isidorus  etyinon  Ottecum  aeeoiUmbdM  a  fllrfcg,  at  io 
Gulatis,  GdliSj  eic.  .   .  ^.^ 

.  N.  2^i.  NdMpih.  Xn  ^xciisU  eiiam.aob«  Grialiujui 
%Hi  mill  t^Mol  mmili;  Ra  eiKii  vSabktur 


9^ 


40  t.  IStbORl  ETYMOLOG.  AREVALI  ^OiM. 


m 


flHtis  prlmogenitug  Isrnaens.  Nabaih  fuU  pater  Jero-  A  nominis  deducunl.  Duiilex  a  t^orceliino  disiinguiiiir 
•>,_-^.   ._:.„:  _-_!.  ».„.-!    -1..^  _.j • amnis  Halys  apud  veleres,  hoc  uomine  dictus,  aller 

ingeust  fui  PiiphlagODiaiQ  a  Cii|»padO€ia.  diriinit,  de 
quo  Pliniiis,  )ib.  vi,  cap.  2  «i  3 ;  qlter  iii  Lfdia^  de 
mio  Lu<^\nu3,  lib.  iii,  vers,  ^li :  Qud  Cnrro  Aila/i< 
fla/t/s.  »0(1  t^  vera  unus  idevique  amiiid  esi  pai§i 
PapidagoHife  amnia  Lydiam  terutinan».  Vide  Celia- 
riuin,  fib.  iii,  cap.8  ,  nura.  ^7.      ^  ^ 

N.  40.  Galuix.  De  balatarum  6rigine  ii%c  eadeiii 


bo:imi,  primi  regis  Israel :  alius  eodem  nomine  coii- 
fiohrinas  Tobise  seiito^i^. 

N.  17.  J^^gyplt/s.  Verba  Sotini  6uni :  ^gtfptus  a 
Wierf^t  intronui  y^cedil  qupdd  prcBteudant  JEihiopes, 
Grialitis  atlegaverai.  cab.  SS  Solini ;  correxii  in  fin. 
cap.  53.  In  niba  Edlllorie  edi  caput  45.  Aiibi  esi 
cap.  5&. 

N.  2*.  Cdnoptba.  Foriasse  legendum  l^anopus,  vel 
dknopdsa  rejw,  Sollniis,  cap.  ^i :  Quod  ab  AtlatUe 
M^  usil'ue  CanopUanum  ostium  panditur^  ubi  Libyo! 
fiMs  e$i\  tt  jEj/yptium  timcn^  dictum  a  Canopo  Menelai 
gubernatore  ibi  iepuHo,  In  ea  imula^  qu(B  osiium  Niti 
facH,  etc.  Hdc  fiicit  Ammianus,  lib.  kxii,  cap.  41. 
Claritis  Tjtrftlis.  lib.  u  Annal.,  ad  ann.  Urliis  772, 
cap.  6,  Canopum  vocJil  teclorem  iiavis  aua  Menelans 
tebebaiur.  tJrb&  Canopus  a  Menelio  condila  crediiur. 
Plitiids,  ffb.  V,  tap.  $1,  bsec  lanluhi  habel :  Insula- 
ante  Aslam  prima  est  in  Canopico  ostio  iVt/i,  a 


iifau  li,  cap.  %  num.  68. 

Pl.Al.Phixina.  De  Pb  _ 
icap.  2^  num.  oo.  P/iry^i<3i?'nqmen  ex  sdi^^ruiv  seateD- 


Phi  yjna.  De  Pbrygibus  confei^  dicla  tib,  il, 
^ap.  «.  num.  00.  i^hrygi(B  nqmen  ex  sdi^^ruiv  seateD- 
lia  deuucitnr  exPhruge  fluviq,  vel  ^t  Pftrjfgif  oppido 
Macedonise,  unde  celonia  ducia  credit^r  in  Phryviaiu, 
vel  ex  Pbry^ia,  fllia  Cecropts.  Ex  DardaniiB  veid, 
^eu  Dardanit  oppidi  vocabulo  appelialio  nuiic  roaiiei 
Dardanellorum,  ut  vuii^o  yocaut. 

N.  45.  ALydoregis  [ratre,  Fortassea  Lyd^regefra" 
ire:  nam  pra^cessiti  duos  fratres  reyes^  6le. 
M     N.  45.  A  p/ice  quodam,  AgenorU  iilio^  ut  nou- 
^*  nuUi  putani.  Vide  Servium,  ad  iii.  i£ueid,  vers.  88^ 
Raderus,  pag.  50,  ad  Martialis  versiim  : 

El  eiilces  nimbis  bSc  nadvere  suis  \ 
Aactdl-es  indic^l  ^\A  reterunt.  Cilidamdietliih  a  QiHti; 
Agettoris  Pbeeniei^  (ilio.  IsiHorbs  SoLidmn  exseribit; 
N.  4«.  L^tfa.  Nancttr^at^  eri^ditti^  Vd  .1  tuc^  t^i\ 
Pandiuhls  litifV,  ^\  a  Lyce  iiynlplKi.  Isidot-lK  t\  m- 
mine  ipso  L;^ctii^  in  mettionam  rbVOtari  VUU  ^tiOd 
CHicfii  ab  Oriente  Adjuncta  slh 

C.tp.  IV.  !^um.  i.  Teniam  pahe^f  etl!;  flfidlti^; 
FflBtor.  lib;  t! 

Taurus  init  cceliim,  te,  ^idoni.  Jdpltfer  Implety 
Pifrsqtie  tiiam  Cerra  tertU  n6nieil  hiibet. 

Eleg^nu^ir  hunc  raptum  descripsitTiieocriiiMi  idyU. 
20«  l)e  Europa  fuse  PiiuiM,  SiraiM),  eie. : . 

Ib,  Prima  Europm  re§io^  «te.  ita  etiam  Meia  Ub.  1« 
Est  aija  Scylbia  Asiae. 

^ ,      N.  4.  jPropier /ectttiditat^mi  etc^  Diacrepamei  alia» 

MtneSi.  A  Scytha^  Ilerculis  Glio,  nounulii  Scytha$  G  origiives  vocis  Germania  inveatigat  Becmanus,  Jib. 
^..._.  deOrig.  Lat.  Ling.,  verb.  AscenaSi  pag.  S49.8e4« 

Caliaicum  ^emmaiii  Soliiius  vocat  caHaicamf  PiiuiM 
ra//ai(/«fit,sive  ca/ioin.  Vide  SaiinaakiHi,  Bieroil^  Pii« 
niao.,  pag.  !25ti  seq. 

iN.  5.  Moesia  a  memum  ptovemUf.  ete«  Hoc  nilMi 
aliudsonai,  nisiqttod  ex  vocabuie  AlaBita  in  nemo- 
riani  reyoiiire  possumus  ineisiiim  froventuin^  etc. 
De  Moesia  Ptiiiius,  lib.  iii,  cap*  uit.  Nun.e  Bulgaria 
el  Hervia  ibi  «qjnt.  De  Myaia  du|4ici » majori  et  minort 
ideni  Plinius ,  iib.  v«  cap.  51«  H(«»ia  Paunoniaadja* 
ceiis  dicebatur  etiain  Mysia ,  sed  i^iiiii  sx*piiit  Mm^ 
siam  efferebant^  ut  aify^sta  Asia>  distuigiiereiit. 

N.  6.  AscBviiia  incolarunu  Gra:ce  rptix^^ti  tmmi- 
tiSf  asper.  Aliia  Thrace^  MartisfliiO|Cogiioiiiiaalim 
Tli^aciam  volunt. 

^N.  7.  A  GrcBco  reM,  icilicei  TbeseaiiA.  Vide  PM- 
nium,  l?b.  IV»  cap.  7  :  Ei  dum  ui  mart,  ete* »  eeiiieec 
duae  provinci»  :  sed  ita  sunt  octo.  Ccrrrigi  possetiJt^ 


CanopoMenelai  gubernatore^ut  feruntf  dicta, 

N.  z9.  Cenus  sericuin.  Fortasse  superfluum  est 
§eniii  ;  iiffm  serlcum  siinpliciter  dicitur  de  sericQ 
▼ellete,  aitt  serlca  Ve^te.  Soliuus,  cap.  63,  de  Seci- 
hvti  !  Ht)d  iUud  est  iericum  in  usum  publicwn  damno 
il^eHhitis  ttdmmutU,  eic. 

W.  50.  BdctrifB  reyioni.  De  Bactris  supr.i,  cap.  21 , 
lib.  xiii.  Verba  Solini,  cap.  62,  sunt :  Bacirif  pne- 
Urea  eit  tfOprifU  amnis  DfictroSf  unde  et  oppidum^ 
q^oU  incotunt^  Bactrum,  (ientes  hujusce^  qute  pone 
#a»f,  Pdyopathisi  jiigh  ambiuntur  ;  quai  adversa^  Indi 
fontibus  terminanlur,  reliqua  indudii  Oxhs  flumen, 
Cdnins,  L  vii,  c.  I,  montem  vocat  Pardmisum.  Gria- 
linft,  Plfirapafiittith. 

N.  51.  Magog.  Filium  lapbet,  Scytharum  sive 
TtMilforum  pairem  fuisse,  Josephus ,  Hicronymus» 
TbeodoretcK,  Eustatliiiis,  el  mulii  alii  opinantur.  k:i 
sane  inter  Getas,  Goihos,  Massagetas,  etc.^  muita 
siitirt  iH)mfna  quse  originem  ex  Gog  et  Magog  iiidi- 
caiit.  Scytfiari^m  autem  vocabulum  aiiunde  peten- 


•j^dl«toJ$  existiinant. 

K.  M.  Mdscntfruin  Phasiden.  Verfia  J^olini  ila  refert 
OHalitts;  tfi  interpunctionem  apponat  inter  Moscho- 
rtitn  et  Phasldeni,  alque  boc  scnsu  videtur  isidorus 
ea  ^ecepi^,  lli  mea  SoKhi  Editione  ila  ie|[o  :  Heni- 
enorum  moitles  Ardxemf  Moschorum  Phastdem  fun-' 
tflfRf,  iftdifd  ^ii  ffuvu,  quorum  Araxes  ex  lienicho- 
rttm;  v^  j(S6tius  Benmhffriint  moHiibu^,  i^liaiiis  .ex 
Mdsehdtuih  fqtidliur.  Ac  re  veira  Phasis  2ii  M.sciiis 
^rkur.  Vlde  tnrildto.  Ilb.  vi^  cap.  4. 

N.  35.  Hureania  mcia  a  iitva,  Rat|bni  magis  con- 
s^HtaneuiH  esl  ^rederd  HUrcanam  sifvam  dictain  ita 


ab  Btffcaniaf  quaiii  c6utra.  ilyrcaniae  silvae 
cef^Dfe^  Sant.  Lcicariu»,  tib.  iii,  vejrs.^eS:  Vastisque 
ity/eaiid  iitvih.  Valeitus  Ftaccus,  tib.  vi,  vers  114  : 
ityteant  /iid.  Se^Vlus  cit^tum  Yirijilii  yersum,  Hyr- 
€ancetlfie  idrAorlint  ubera  itgris,^  perDeram  interpre- 
Uhilr  tfe  Arabf^i  ilbi  llVfcajtiam,  sllvam  nempe  sic  . 

▼Olsitaih,  CTitistere  asserit.  ^UelidSfid  esi^  Tiiessaiia»  Conitf  PiittMira>  ioc>.  cil^ 

N.  54.  A  eoiore  popii/t,  t^  cap.  seq.  :  Galli  a  can-      Ob^tat  (|uod  paulo  post  Heiiast  Theuaiia  clare Hiaceri' 


dmrt  p&fmii,  dt  cap.  S  :  flauri  d  cbiore  popuiorum  • 
fforri  t^6  plddei  capUti  t]il*6  populi. 

N.  dl.  ^i^mMfa.  Slrabo  6cribit  Armeuiam  ao  ^ir- 
ntedi  seh  Ariiienlo  Thessafo,  Jasonis  cqmite,  nu^cu- 
patam  ;  Stepbanus,  cz  AntipatrT  senteniia,  ab  Arine- 
ijo  KKOdio.  Armenia  db  allls  diviitiiur  iii  ibajurem  et 
ininoreih  :  m^jor  ultra  fiupbrateiii,  nunc  Turcomaniaf 
et  CMrdisUm,  nrinor  Inter  Cappadociam  et  Euphra- 
tem,  nhric  AnadudU.  Yide  tllnium,  lib.  vi,  cap.  d. 

fi.  36.  Hiberia*  Ndnc  Gedfgidt  aut  Iialice  Gtor^ia 
dicitur.  ScHbitdr  et  Ibetia ;  quod  iui  scripium  iio- 
inen  Hlipaniie^iiaih  proprium  est ;  binc  oonnuiKiuam 
in  veteribus  scriptoribus  ^lplicandis  quxdani  ambi- 
giiitas  saboiHa  est. 

ff.  57.  Cappddocidfn.  Cappadociae  nomen  desump* 
iuiu  iuit  ex  jparvQ  fluvio  Cappadoce,  ie  quo  Plmius 
|i|^,  tt^  dp.  5.  Attt  a  Cajffpdme^  Nihi  illio,  oiigiuem 


nitur.  liiyrieuin^  sati  UiffriMf  minc  Eulavomt  11»-' 
panis,  Bchiavonia  iulis,  Lihiiroiam  et  ftaioMiiiitm 
conplectiiur.  Aiii  ampliores  termiiioa  liiyric*  am- 
gnant.  PiiuiiiSj  lib.  iii,  cap.iO  ^lii  i  io  Irticunveii* 
tus  juridicos  lilyricum  diviait,  Aii§ttSUi»i9  Mis  pro- 
viuciaj,  superiorejii  et  ioferiorem. 

N.  8.  A  Dslmi,  Tuto  togere  po^auimis  a  DeiminiQ. 
Nam  laidorus  id  desMopsit  a  Veiio  Lpili*^  lel  irGft»- 
aiodorio  potius,  quiju  libeiU^  de  Orihoiiftpbia^  ei 
Vetio  Longo,  sic  reien :  Plaeet  eiiam  Bwimiihmi 
non  Dauutian  uribamus^  fueuiam  a  \^BtMm» 
maanim  eJHsdem  pr^incia  mUal9  tracium  nomem 
existimiitur.  QaaB  scribendi  ratio  ex  .veteribM  inecri- 
ptionil)us  et  uummis  comprobatur.  Sed  usus  ol>liAiiir 
yt  l>aimaiia  nunc  ubique  reiiiieaur.  kk  aiiero^  ok 
Mss.  Gotb.  Toiei.  poi»t  c/au<iimr  liaac  addiifiuir  :  iMy* 
ria  re^iojum  Adriati^um  nme ,  tn  ^iia  Dardaui  ie4ff 


M7 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOti.  ARCVALI  NOTiE. 


MS 


ktAent.  Ifna  at  ei  Dardania ,  eic. ,  ut  indictt  Grii-  A  gendum  est  apiid  Isidorum,  non  Thetioimiea ,  qua 


lius  in  nol.  ad  hunc  nuin.  Pro  efferaH  \n  Ms.  est  effe 
fatam 

N.9.  Ejriruist  Ptfrrko.  Alii  puUnl  £fnnim  i  Gorc;- 
rms  lUctani  proxiroaiif  tcrrani  coniinentem,  quia 
Qntttiiftipoc  lorrani  contineiitom  significat.  Inde 
Boineii  boc  ipsnm  alii  uaurpanini. 

N.  10.  Ab  Hellene^  eic,  scilicet  rege  Thessali», 
quoa  TAeuo/ui  proprie  Hella$  eognominata  fuil ;  sed 
iribuitur  etiam  id  Heliadis  nomen  Graeciae  toti»  et 
pnecipue  ilti  parti  qvae  spaiiosior  esl,  et  a  niari  rece- 
dit,  Peloponnesoexclusa.  Vide  Plinium,  iib.iv,  cap. 
7;  Melam,  lib.  2,  el  Solinum,  Exercit.  Plinian.y 
pag.  142,  qiiiadverfit  recenlioresPeloponnesumquo- 
que  Iftf/todts  nomlnecompreliendisse,  ut  ex  Isiiioro 
conslat.  Cellarius  di^  Helladeagit  lib.  ii,  cap.  i5,  ad 
cujus  sectionem  5  Schwartxiiis  in  not.  advertit  ori- 
gineitt  opitiionis  de  Uelleiiibus  lanquaui  communi 
slirpe  et  cognatis  repctendam  esse  ex  Apoliodori 
lib.  I»  eajp.  7 .  ubi  docetur  Uellen  niio  XutboPeloMii- 
Desum,  Doro  lerras  ultra  PelopdDnesuin ,  i£olo  nni- 
Itroas  Tliessali» ,  et  fortasse  Achao  Acbalam  divi- 
iisae.  De  etymoAf<teirregioiiis,  alii  [^utaut  ab  obmi» 
liliar6,A<it<ram  dictam,  quia  inaxima  pars  littoralii 
esty  et  Aete  etiam  appeilatur.  Vide  Plinium,  lib.  iv^ 
cap.  7.  lu  Cod.  1.  Val.  arch. ,  ei  aliis  veteribus  exem- 
plaribus,  pro  ubi  fuit  Mhenm  cmtas ,  invenio  uH  (uit 
Athenai  cmtat ;  qu»  scriptura  non  est  contemnenda , 
ut  Athenat  sit  velut  indeclinabile.  Sic  alia  iiomiim 
siroilia,  ut  Centumeellat  appidum  in  nominativo, 
Yeiot  colonta,  etc.  Gelebreui  pugnain  Maralhoniam 
luier  Athenas  e(  oram  littoreain  praater  alios  descri* 
bit  Nepos  in  Miltiade,  cap.iet  5. 

N.  il.  Et  Petoponnetut.  Ex  quorumdam  scilicel 
opinione;  naro,  ut  dixi,  aiii  Peloponnesuin  ab  Hel- 
lade  excludebani.  Fabuhim  de  Thebis  Bceoiiis  a 
Cadiuo  condilis  narrat  Ovidius  inilio  lib.  iii  Metam. 
Alii  Besotiam  dlciam  putaut  ex  Betoto,  filio  Neptuni, 
ut  iradit  llyginua  fab.  186.  Thebas  patriani  Liberi 


II rl»  esi  Macedoniae ,  Ita  appeihila «  quasi  victaria  de 
Thettalit,  ^aaak&v  Wxq,  quia  Philippus  rex  Macedo- 
ni®  in  eo  agro  Tbnssalos  oello  prostravit.  Sed  nec 
de  Thettalia  urbe  celebrl  iii  Tbessalla  piovincia 
aliunde  mihi  constai.  Quod  autem  Thebat  Sollnus  et 
laldorus  In  Thessalia  collocant»  inielligendum  de 
Thebit  Phthiit;  namThebsB  alisB  celebriores  inBceotia 
ab  Isidoro  oum.  praec.  recte  collocatae  fueruot.  Par- 
nasbum  quoque  non  in  Thessaiia,  ut  Isidorus  nirsus, 
cap.  8»  num.  ii,  ex  Servio  affirmai,  fortasse  cwn 
Piiido  Parnassum  coBfuiidens,  sed  In  Phoclde,  re- 
gione  Achais,  exislere  geographi  consentiunt. 

N.  13.  Ab  Emathio  rege.  Solinus  ^uuiiAiiim  regem 
Ignotuin  hominem,  ac  veluti  terras  fllium ,  statuit. 
Alii  buiic  vocant  Emathionem^  fiiium  Aurors,  fratrem 
Memtionis.  Emathiat  proprie  pars  erat  Macedoul»  ; 
sed  accipi  solet  prssertiin  a  poetis  pro  tou  Mace- 
donia,  imoei  pro  Pharsalia  et  Thessaiia.  Unde  Lu- 
cauus  : 
B       Bella  per  Emathios  pinsquam  civilia  campos,  etc. 

N.  14.  Achaia.  Aehmot  ab  Aehmo^  Jovis  eC  Pilhia 
filio,  cognominatos,  tradic  Servius»  ad  i  iEn.,  vers. 
Ai%  Alia  ab  Aehmo,  Zutbi  filio ,  qul  homicidli  reos 
in  Laconiam  prorupit.  Aehaia  sumi  solet  pro  loU 
Grsecia,  scd  proprie  est  regio  Peloponnesi,  ciyus 
caput  est  Gorinthus. 

N.  iS.  Et  Calittm,  Isidoms  forUsse  scripsit  Cali" 
ttut ,  vcl  Catittonit ,  ut  Servius,  ad  1  Georg. ,  Tors. 
67,  quod  librarii  non  intelligenies  in  Calittas  com- 
mutarunt.  Peloponnesus,  iu  cuju:s  roeditullio  est  Ar« 
cadia,  a  Melay  lib.  ii,  diciiur  Platani  folio  simittiwta. 
Quod  Arcadia  dicta  fuerit  Sicyonia ,  et  reguum  Si- 
cyonioTum  a  Sicyone  rege ,  niihi  non  liquei ;  nam 
apud  veieres  geographos  solum  invenio  Sicyanem 
urbem  fuisse  P«loponnesi  in  Achaia,  cujns  iucoia 
SycionH  appeilabanlur. 

N.  i6/Paniioma.  De  Pannonia  Plinins,  lib.ui, 
cap.  25.  Cum  Isidoros  dicat  Pannoiitam  esse  nuncu* 


et  Herculis  fuisse  anie  Solinum  docnil  Plinius,  1.  iv,  n  paum  ab  Atpibut  Pantinit,  vix  dubium  superest  qoin 

eap.  7.  Et  Apollinem  quidem  in  insula  Delonatum       "'■"'  * ^ '*  "''  "'■" "  *'  '   «— •—  _- 

Gommunis  fert  opinio.  Sed  rortasse  IsidorusexAris- 
tolelis  alioruinque  sententia  locutus  est,  qui  tradunt 
Apollinem  et  Liberum  unum  euiiidemqueesse  deum, 
ut  niultis  probat  Macrobius,  lib.  i,  cap.  i8,  el  Ser- 
vlus,  ad  eclog.  5,  vers.  66,  et  ad  iEneid.  vi ,  vers. 
78.  Verba  Isidori ,  in  aua  olim  civiUa  betla  deionue' 
ru/ti,  non  |>ertinent  ad  Thebas,  aut  Boeotiam,  sed  ad 
Pharsaiicos  campoa  in  Thessalia,  de  quibus  Sotinus, 
cap.  13  :  Tiuntalim  tunt  PhartaHci  eampi^  in  quibut 
eiviUum  hittorum  detonuerunt  procellte.  Grialius  in 
iiot.  habet :  Eadem  ett  etAonia,  sed  in  textu  omittit 
el,  ui  alii  etiam  omittunl.  Geilius,  iib.  xiv,  cap.  (i , 
inler  doctrinas  quas  neque  delectant ,  neqiie  utiles 
soni,  reponit  cogniiionera  de  vocabulis  urbium  re* 
gionumque  immuialis  ,  quod  Boeolia  ante  appellata 
fuerit  Aonia,  auod  /Egyptut  jEria  ,  etc.  Sed  prodest 
cerle  aliquando  id  novisse;nequeutiliora  suntmulu 
alia  i|u;t!  ipse  in  Nocies  suas  coiigesstt.  Verum  Isido- 
rus  ita  explicandus  esl,  ut  ab  Aont^iw  inontibus  Aga- 
iiippe  foiis  Aontifs  dictos  sit ,  a  fonie  Aonio  ,  vel 
potius  ab  ipsis  montil)us  Boeotia  Aonia  vocaU  fueriU 
Pelopomiuut  esi  veiuti  Petopis  yqffoc,  hoc  est,  in- 
sula  :  est  auiem  peninsula,  ei  laiiori  sensu  insula  ; 
iitttic  la  Marea  dicitur.  Pelops,  ejus  rex  ,  fuit  lilius 
fanUli  Phrygum  regis.  Conradus  Samuel  Schurz- 
fleschius  in  Dispuui.  histor.  clvil.,  disp.  48  , 
nuin.  2,  ia  iiota  asaerit,  Isidorum  irecenfts  texa* 
jftnln  tribue  mt/.  paaibut  ambitum  hujus  peninsulae 
definire,  cum  quinyentorum  quinquaginta  miilia  pas- 
tuum  circuiiu  paieat.  Non  invenio  ubinani  l:iidorus 
illam  oplnionem  expresserit.  Vcrba  illa  hujus  num. 
in  quam  olim...  itte  Thebanut  in  Mss.  Goth.  Tolet. 
reiiciuntur  ad  num.  seq.  post  verba  Thettatonica,  et 
Thehee. 

N.  i%.  Thettalia.  A  Solino  uroes  in  Thessalia  roe- 
uorantur  Theetatia  et  Thebm;  atque  ita  fortassele- 


mfra  legendum  sit  ab  africo  vero  Atpet  Pcenineu^  non 
Alpet  Apenninas,  aul,  ut  Grialius  edidit,  Appemninat, 
Alpes  PmnineBy  sive,  ut  alii  scribunl,  Penninm ,  snnt 
in  conlinio  Galliae  Narboiiensis  et  iuiia  qu«  Anni- 
balem  iransiisse  creditur,  cum  belium  Romanii  in- 
lulit.  Alpet  %ero  de  muliia  moniibus  dici  soiet,  ui 
Alpet  Rhmtiemt  Nortem^  Battarnicm^  Grajm ,  etc.  Li- 
viiis,  lib.  XXI ,  cap.  58,  Alpt-s  Penmno^  vocat ,  non 
Pminat^  quia  a  Pennino  deo  iiomen  haboerunt,  oon 
a  tran8ituP0Buoruffl.Conl'erCellarlum,lib.  ii,cap.9. 

N.  20.  Tutda.  Plinlus,  iib.  iii ,  cap.  5  :  Lidy  a 
quorum  reqe  T^rrenif  mox,  a  taerifico  ritm  tingua 
CrmcorumTuta  tunt  coanominati.  Adde  Servium  ad 
u  i£neid.,  vers.  781.  luec  originailo  argueret  seri- 
i)enduin  Thutdatj  ut  Grialius  cum  aliis  scribebai.  Sed 
communior  scripiura  est  sine  a.^piralioiie ,  ut  in  lut. 
Servius ,  ad  vi  i£neid. ,  vers.  4  :  Tnos  et  Obchus 
vHeret  dicebani ,  quibut  tequent  mtat  detraiit  aepira" 
tionem.  Innumera  sunt  alia  hiyusmodi.  Num.  Si»  re- 
D  dit  iterum  senno  de  Tusda. 

N.  2i.  Grmce  coanominalam.  Sollnus  omittitGraree; 
sic  enim  habei :  Marcut  AntoMut  atteverat  hot  eotdem 
quod  umpore  afitiosm  cladit  imbrihut  tuperfuerint 
uMBROs  ette  nominatot.  Isidorus  Grmce  addidit ,  quia 
imber  est  ex  Grasco  0fx6^. 

N.  2i.  Lffdi  fratre.  Lydium  hoc  loco  Grialias  vo- 
cabat,  quemcap.  3,  nuiu.  43,  non  senui  Ly(/iimdixiU 
Negat  tsidorus  did  debere  Tatciam ,  fortasse  quia 
apiid  antiquus  non  facile  ihvenitur  Tntcia^  sed  Tiu- 
corum  regio^  aut  aliquid  aliiid  similc. 

N.  23.  Apulia.  Scribiiur  Apiiiiaet  Appulia;  iiecnon 
Britndiimiii  et  Brtindtsinm,  sea  in  \eieribas  monu- 
ineutis  frequentius  BrundMum. 

N.  25.  A  candore  poputi.  Confer  cap.  5,  nuoi.  34^ 
cum  DOU.  Alias  eiYniologias  Gailorum  expendit  Be- 
cmauus,  pag.  492. 

N.  26.  Belgit  autem  dmtae  ett.  Quenam  fuerit  d 


Olkfl 


AD  S.  IdlbOtil  ETYMOLOG.  ABEVALI  NOm 


m 


\Uas  Belgis  dicfa»  ex  allis  non  liquet;  neqae  Caesar  A  dorus  fortasse  scripsit  GaraiMrUidirre^imU ,  qnan 

Belgium  tmidiiQm  dicit,  sed  proTinciam,  searegio-      ' —  ' "^ 

nein,  quae  pars  erat  Belgicae,  et  proprie  natale  solum 
Belgarum. 

N.  SO.Diue  Bunt...  Hispan.  Isidoros  non  explicat 
quid  sit  Hispania  ciierior  et  ulterior,  sed  vocum  ct- 
$ra  et  ultra  etymon  lentat  invesligare,  aut  aliquam 
rationem  reddere.  Vera  autem  originaiio  est  a  cit  et 
ut$  :  qua  in  usu  erant  apud  veteres  pro  rt<ra  et  ul" 
tra^  ut  tradit  Gellius,  lib,  xn,  cap.  13. 

Cap.  V.  Num.  i.  Libya,  Hyginus,  fab.  160,  Ly- 
byam  non  Epaphi,  sed  Palamedis  filiam  dicit,  nisl 
apud  Hyginum  rescribendam  sil  Epaphi  pro  Pala- 
medis^  qood  MunclLerus  suspicabatur.  Alii  putant 
lAbyam  ita  nominatam  a  Lt^i^e,  fllio  Herculis.  Vide 
Marlianum  Capellam ,  lib.  vi. 

N.  2.  Africam.  Afer»  vel  Apberus  a  iosepho,  lib.  i 
Aniiq.,  cap.  12  et  25,  dicitur  nepos  Abrahx  ex  Ma- 
dian  fillo ,  a  Solino,  cap.  57 ,  Libys  Herculis  filius. 
Nonnulliexistimantcognominatam  Africam  exGraeca 
privativa  a  et  fptMi'^  quasi  sine  horrore  frigoris. 
Bocbarttts,  Cban.  i,  25,  videndus  de  Africa,  praeier 
Cellarium,  lib.  iv^  in  prxfat. ,  ubi  diversa  Africae 
nomina  explicai. 

N.  i.  Syriei  majoret.  In  primo  Ms.  Goth.  Tolet., 
supra,  Syrie$  majorei  est  glossa  vetus,  montes ,  vel 
rupes. 

N.  5.  Teuehira.  Grialius  in  texlu  edidit  TeucAtra, 
in  not.  Theuchira,  Vera  scriplura  est  Teuchira ,  aut 
Tauchira^  quas  a  reginiS  nouuue  Arsinoe  quoque  vor 
eata  fuit. 

N.  6.  Bizacium.  Grialius  hoc  loco  edidit  Bizantium , 
paulo  post  Byzaiium.  Sed  nuni.  5,  quamvis  in  textu 
posuerit  fitzAcium,  in  not.  recte  praetulit  cum  Cba- 
coiie  Byzacium.  Bochartus,  Cban.,  1. 1,  c.  24,  legit , 
urbium  CEcb^  Sabraiw.  Veieres  Editiones  valde  in  liis 
vocabulis  errant. 

N.  7.  Byzacena  regio.  De  Byzacena  regtone  Bo- 
chartus,  Chan.  i»  24et25,  et  CelIariii8,Wib.  iv,  cap. 
4.  Metropoiis  Byxacenae  provinci»  Adrumetum  erat,  q 
sivc  Haarumeium. 

N.  8.  Zeugis,  ubi  Carthago  ,  etc.  Consonal  Isidoro 
Vicior  Vilen&is;  coojicitque  Salmasius,  pag.  518 
Exercit.  Plinian.,  non  aliter  exponendum  Plinium  , 
quem  fortasse  male  accepit  Solinus,  qui  Zeugilanam 
provinciamiuter  NumidiametAfricam  collocat.  llar- 
duinu$,etcum  eo  Cellarius,  ex  Isidoro  et  aliis,  verba 
Plinii  sic  accipiunt :  Zeugitana  regio^  et  qu<B  proprie 
vocatuY  Africa ,  boc  esi,  Zeugitana  regio  ,  eademque 
pnoprie  AjTrtra  vocitala. 

N.  9.  Hipponem  regium  et  Rutieadam,  Cavendum 
a  scriptura  vulgata,  etiam  Griaiii,  Hipponem  ,  Rhe  - 
fium^  etc,  quasi  duas  sint  urbes,  Hippo^  et  Rhegium 
irei  llegium;  nam  Grialiusin  textu  habet  Rhegium  , 
in  Dol.  Regium ,  sed  cum  interpunctione  inier  Hip- 
poneni  et  Regium,  Hipporegius^  sancti  Augustini 
episcopatu  ceieberrimus,  ita  vocabatur ,  ut  ab  aliis 


quam  etiam  in  usu  est  Garamat,  garamantii, 

N.  14.  A  eolore  populorum.  Ut  num.  10. 

N.  15.  Camelopardalie.  Lib.  xii,  cap.  2,  num.  19* 
Camelopardue  dicitur,  qul  hoc  loco  Camelopardaiie 
nominalur.  Confer  notam. 

N.  21.  Gallceeia.  Olim,  ui  provincia,  Cantabros  ci 
Astures  comprehendebat.  Orosius,  lib.  vj,  cap.  21 : 
Caniabri  et  Aslures  GallcBci^e  provincice  parie$  iunt, 
Idem  coHigilur  ex  Itinerario  Anlonini,  et  ex  Piinio, 
lib.  XIX,  cap.  1.  Vide  Florezium,  tom.  xv  Hispan. 
sacr.  pag.- 12. 

N.  22.  Temrorttim.  Alii  putant  territorium  dictum 
a  terrendo  inde  hostes.  Plura  de  his  Vossius  in  Ety- 
molog.  Servius,  in  mea  Editione,  ad  lib.  v  Mn.^ 
vers.  755,  habet :  Vnde  et  territoriom  dictum  est 
quasi  tritorium,  tritum  bubus  et  aratro.  Crellius,  iii 
dissert.  de  caeremonia  qua  urbes  condebaniur,  sen- 
tentiam  Isidori  probal,  quod  antiqui  non  solum  ur- 
biuni»  sed  eiiam  lerritoriorum  limites  finesque  civi- 
B  tatis  aratro  designareni. 

C&p.  VI.  Niim.  1.  Qttod  in  salo  sint.  Videlur  Id  ex 
Fesio  petitum,  verb.  Insulce  :  Suntque  in  salo  posiice, 

N.  5.  Thanatosy  non  Alhanatis  legilur  in  correctit 
Editionibus  Sulini ,  etiam  Grialio  aniiquioribus.  Cor- 
ruptuni  Isidori  locurn,  a  Britania  est  varia^  tennis 
separata^  Salmtasius,  pag.  247  Kxercil.  Plinian. ,  ex 
Solino  correxit,  sed  eoin  jam  Grialius  praevenerat. 

N.  4.  ThuU.  Yerba  Solini  in  mea  Editione  hu^c 
sunt :  MuUce^  etc,  brumali  sotstitio  dies  adeo  conduc" 
tusy  ut  orlus  functus  sint  et  occasus.  Grialius  scribebat 
Thyte  ;  retiiieo  Thule^  qu»  communior  est  scripiura. 
De  eadem  iiisula  consulendi  Plinius,  Mela  el  alil. 
Recentiores  geographi  inter  se  non  coiisentiiint ,  de 
qua  iiisula  veteres  scriptores  loquuntur.  Cellarius » 
lib.ii  Geogr.  anliq.,  cap.4,  n.  87,  putat  Thulem  esse 
eam  quae  niinc  dicitur  Schetlandia^  Schetland,  sive 
Hitlandf  aut  iiisulam  Fero.  Plerique  Thulem  Isian'^ 
dam  esse  affirinani* 

N.  5.  Orchades.  Pomponius  Mela,  lib.  iii,  ait,  Or^ 
chades  numeroesse  triginta,  Ptolemaeus  circiter  tri- 
ginta,  Plinius  quadraginta.  Mulii  scribuiit  Orcades* 

N.  6.  Scotia.  Scotia  nunc  est  pars  sepienlrionalis 
Britanniae  ni9joris.  Olim  Scotise  nomen  Uibernm 
tribuebatur.  Dixi  de  hac  veterum  consuetudiiie  in 
prulegoiii.  ad  Sedulium,  cap.  1,  iium.  11. 

N.  7.  A  Rubro  profecti  mare.  Solinus  :  A  Rubro 
profecti  mari ;  ei  facile  quidem  est  ut  librarii  ex  mart 
feceriiit  mare,  cum  passim  in  Mss.  e  et  t  confundan- 
tur.  Sed  poierit  etiam  retlneri  mare  in  abldiivo,  ut 

Srassepe^  etc.  De  Gadibus  Bocharius,  Gh.  lib.  1,  cap. 
4,  ubi  \efiiy  tinguasua  Gadir^  eorrigens  Gades^  prout 
jam  Grialius  correxerat. 

N.  8.  ForiunatcB.  Nunc  Canarias  dicuntur,  quia  una 
earum  a  canibus  tngentis  magnitudinis  ibi  reperiis 
Canaria  vocabalur  ;  de  qua  Plinins,  lib.  vi,  Cap.  22» 
ei  Solinus  propc   finem  sui  operis,  qui  concludit 


eognominibus  urbibus  disoernereiur.  De  eo  Silius,  -rynonpenitus  ad  nuncupationem  suam  (Fortunatarum) 

■:i.   _„ aB»A  -  ^  eongruere  insutarttm  quatitatem,  Gonferendus  Hardui- 

nus  ad  Plinlum. 

N.  9.  Gorgades.  Alii  Editi  apud  Melam,  Sollniim* 
Plinium,  etc,  habent  Gorgonesinsulas,noQGargadast 
ut  Grialius  edidit.  Pro  Hersperueeras  meus  Solinus 
referl,  quod  vocamus  Hesperionceras»  Ac  fortasse 
apud  Isidorum  legere  etiam  praestabii  quod  vocamus^ 
non  quod  vocatur.  Vulcaiiius  notavit  pro  Hespueeras 
aiiter  apud  Plinium  legi  Hesperion  ceras.  Pliiiius 
utroque  modo  dixll  Hesperion  ceras,  et  Uesperu  ceras; 
ita  eiiim  Latinis  litteris  scripslt  Graecum  'Ewipw  xi- 
pact  Hesperi  comu.  Promontorium  quod  nunc  Viride 
vocatur  creditur  esse  Hesperu  ceras. 

N.  10.  Hesperidum  insutai»  De  Hesperidum  insulis 
Plinius,  lib.  vi,  cap.  51.  De  explieatione  fabulae  Dra- 
conis  idem  Plinius  tib.  v,  cap.  1,  et  Solinus,  cap. 
24,  al.  56.  Insulae  et  horti  Uesperidum  a  tribus  fiiia- 
bus  Hesperi,  fratris  Allantis,  nomcn  habuerunt.  Isi- 
doriis  etymon  deducii  ab  Hesperide  urbe,  quaa  Ue« 


lib.iii,  vers.  259: 

Tom  Vaga  et  antlquis  dileotos  regibos  Uippo. 

Grseci  Nnmidas  vocant  Nomades  a  vof«9 ,  pabulum , 
quia  saepe  permutant  pabulum,  vel  quia  pecoribus 
negotiantiir,  vel  quia  berbis ,  ut  pecora ,  aluntur. 
Yuicanius  notat  Ampsagam  flumen  a  Piinio  in  Xin- 
gitaaia  statuly  sed  locum  non  indicat;  et  Pilnius, 
lib.  T,  cap.  2,  Ampsagam  in  Caesariensi  Maoriiania 
ceosetttltimum,  et  cap.  5  ail :  Ab  Ampsaga  Numidia 
esi ,  MaunhuB  eiara  nomine» 

N.  10.  Gailia  a  candore  poputi.  Ita  cap.  5,  num.  54. 
AUfaniM  a  eandore  popuii.  Vide  infra,  num.  14. 

N«  12.  Quos  sota  nune  India  parturit,  Eiephantos 
etiamnuui  nou  in  soia  India  gigni ,  sed  alicubi  in 
Africa  quoque^  dixi  ad  lib.  xii,  cap.  2.  num.  16. 

N.  ll^.  Garawanmrc^omi.  Solinus,  in  mea  Edi- 
tiooe  veteri :  Garamanicce  regionis  caput  est  Gara' 
Sed  uomen  urbis  ab  aliis  dicitur  Garama,  Isi- 

Patbol.  LXKXU. 


m 


AR  S,  l^ipORI  BTTMObOa.  ARRV4M  ^OT^. 


m 


sperlde  priHNim  i\m  Aiit ,  et  im^Uji  B^remAe,  li^  A  ^^fvrt, 
in  Cyrenaica  ppovlACia. 

N.12.  T(i|nrofr«i)ia.  Alii  effHrQiit  Toprabwe.  Eanunc 
4  nonnulli^  SufnaTa,  a  plerisqve  rectius  /ef/an  esse 
er^diiur;  de  qua  oauiu  geograplii  luui  veiere^,  luni 
recentes. 

N.  |S.  Tyfot...  ftfr^nf  omnj  lempor^  foL  Foriasse 
Yera  est  leclio  veleruni  G  '«Ikum  ,  virens  omni  lem- 
pore  fQlia;  qusim  eliam  exhibent  duo  Gotli.  Tolel. 
S3ei>iu6  luidati ;  nain  seqiiior  aptas  djceljal  fo/ta,  /o- 
/io?,  ex  quQin  Tulgares  linguas  llalicam  et  Hispanam 
permanavii  foqlia.hojn,  Nisi  mavis  foiio  cum  Solino, 
cap.  t)5.  Tyloi  %ndi(S  %n%ula  est„,  quceQunque  in  ea 
arbos  nasciiur,  nunquam  caret  folia. 

N.  i4.  In  Mari  magno,  Hoc  est,  in  llediierraneo , 
ut  sappe  adverii.  Paphos  civitas  erat;  an  autem  ea- 
dem  vocata  fuerit  Cyprus,  i.on  liquet  aliunde.  De  aere 
cyprio  rursus  Isidorus  ,  lib.  xvi ,  cap.  20.  Videndus 
Meursius,  iu  libro  de  Cypro ,  Amstelodami  edito  1 675. 

N.  l^.  JHacaronesuin...Crefa  aCr^tc.  Jfacaroitejumy 
melius  Macaroncsos,  lioc  est ,  insula  beata.  Soliuus , 
G.  16  :  Dosiadei  #a»i  a  Crete  nympha^  ftespetides 
filia^  J^naximmder  a  Crele  regeCujetum  Cretam,  Ab- 
^IAH  prius  dictain^  mo^;  Curetim;  nonntt//i  etiam  a 
temperie  cceli  fAocxapowoerov  appeHalam  prodiderunt, 

N.  i6.  4«  I  fixit.  Fortasse  Isidorus  verbum  sumr 
psit  ex  Virgilio«vi  ^neid.,  vers.  6^2i :  Fixitlfiies  pre* 
tio^  atque  refixH,  Apiid  Plinium  et  CeUuno  occurrit 
Phalangium  in  recto  casq,  apud  Vegelium  verq  ,  de 
Re  veter. ,  lib.  iii ,  cap.  8t,  Sphalangio^;  ila  eniin 
scribit.  Apttd  Isidoruni  legi  poteril  phalangios. 

HAl.Abydos  et  Sestos  nunc  DardaneUi  vocantur. 
Isidorus  insutam  Abydon  perperam  facit.  Alia  fuj^ 
urbs  Al)ydos  iu  ^gypio,  et  in  ea  Memnonis  regia  mi- 
rifice  slruci»,  et  ceiebre  Osiris  templum. 

N.  18.  Cooi.  In  niea  Solini  Eiiiiione  le^itur  Coo^ , 
C>o<;  sed  Uidorus  videtur  legisseCeoi,  Coos,  ut  ad- 
vertit  Salmasius «  Efercit.  Plinian. ,  pag.  143,  qui 
apud  Solinum  cum  inven is se t  Ce^s .  Coos,  correxit 
Cooi,  Ceos;  et  ob^erfavit  errorem  Isidora  cum  So-  Q 
tino  cQmmuMem  esse,  quod  Cooi  dlcaiur  obiacere 
Attic^.  Cqoi  scribilur  etiam  Cos ,  el  Ceos ,  Cea,  Pe 
coufusione  barum  vocum  et  insularum  consulendus 
liarduinus,  in  iiot.  et  emendat.  ad  lib.  |i  Plinii,  cap, 
2-2,  num.  42,  et  CeMarius,  Ub.  lu»  cap.  2,  nuui.  2ti, 

N.  19.  Circa  eantdem.  Scilicet  Deluni.  Malim  ta- 
men  ctrca  easd^m»  Senleuiia  cerle  baec  est ,  diclas 
Ci^cladas ,  quia  eas  circuire  longq  ordine  navigando 
qecesse  est,  ex  Servio ,  loc.  cit.  a  Crialio.  Piinii^s , 
lib.  IV,  cap.  12  :  A  pramontorio  Qeretto  circa  Uelum 
in  orbem  sitce  (unde  et  mnien  iraxtre)  Cyclades. 

N.  2tL  Qttin'/ii(ii}in<a  irss.  Ilyginus  novein  tanliin| 
numerat  fab.  276.  Slrabo ,  Ub.  x :  Iniiio  duodecim 
ttum^abantur  (GycUdes) ;  accesserunt  autem  plures, 
Yiiie  etiani  Velleimn,  iib.  i,  cap.  4,  ei.  Munckerui^i 
ip  not.  ad  iiygiuuin. 

N.  '^i.  Quod  p(vadiluttitim,eic.,  t%  SQrmOt  ci^p.i?.' 

N.  22.  Rosce  c^pHulMm.  Gi^berlus  Cuper\i$ ,  i^ 
Apotbeos.  Itomeri,  §  Serapidem,  pro  ra$ce  cnpitulum^  «.  (|uit,  sic 
aiit  eapitolium,  ul  alicubi  legitur,  corrigit  ros^e  cap;u^  ^  phestiat 
olim  4ici/Mr,  e|c.  Isidqrus  calic^m  r^^e  videlur  ca-      "^'    "^" 
put  voeare  ;  prftprie  autftot  capif(  ro4<B  eU  glQbulus 
luferior  lauugiue  refertus.  U^  colosso  a  Rbodiis  soi^ 
dicahn  Turuebus»  iib.  yiu  Adversar.,  cap.  24.  Dealiis 
GOlossis  Pauius  Voetius  ^d  HerQ^ismuw,  pa^.  1861 
s^H.,  et  Rader^^,  i^d  JUartisileni,  pag.  2a.  Be  Uhodq 
Bochartus,  Pb.  i?,  fi.  Piipdorus,  (ib.  \  Gratp^iiat. ,  ^ 
Rbo4o  puelia  uomeiA  Ubodi  deducU »  alii  ^  ro^i^  PQ- 


tius,  au«  inagna  copia  st^vxrevisse  dicuiuur. 

N.  i^St.  Tene49*  legitur  a^iud  Isidqrum,  e^  T^^(t^^ 
inter  Cycladas  receusetHr  ^iaiu  ^bi  Api^ie.Uo.  cap.  (i. 
PiSS^niit  llunckerus,  ad  Hyginum,  fabu  27G,  apud 
quen^  earrigit  Teaoi  pro  f  «itec/cis.  Et  T^non  eiiam 
vocant  Artemi^arHs,  Sirabo,  Ovidius,  Sieph^nus  ef 
PUnios.  AliaiestT^ae/ioi  urlviet  insuU  trojanoacra 
oppQ&Ua,  4e  dua  Virgiliu^,  |ib.  ii  ^u.,  ver^.  %\.  fnt 
dttrus  XeuQ  tribuit  quo4  ^  'Ke^OfJA  ^  B^er^^e  p^- 


,  ,^  ....  .    inMiUmcai»ruDdiiimT€Hf,Cycni 

filio,  fenedi  condilore,  alii  alia  parranti  eum  bcili- 
cet  statuisse  ut  q\]i  in  adulienq  deprehenderetur,  a 
deprehendente  statim  occidi  possei.  Ten^dia  securis 
in  proverbium  abiit,  de  quo  Krasmns  In  A^ag-  fenes 
apnd  tem^dios  sanciissimus  deiis  hahebatuir ,  ut  ait 
Cicero,  iii  in  Verrejn,  c  ip.  19,  eilib.  iii  de  Nat.  deor. : 
Jam  vero  in  Groscia  multos  habent  ex  homimbus  deos^ 
Alqbnndum  Alqbandi  .Teuedii  Tenedum,  elc. 

N.  l4.  Carpaihot,  Propier  celer^-m  friiciinm  ma- 
tutitatem  :  quia  xapTro^  Graece  est  fructus.  Bocbartus 
Chan.  1-  7,  id  taui  huile  esse  dlcit,  qnam  quod  sc- 
quitur,  q\  hac  in$ula  dici  Carpasias  naves  m^iguas 
et  spatio$fis.  Ipse  Carpathum  dictaui  ppt^t  a  carpath  ^ 
quia  esi  ad  oran)  Cai  ix. 

N.  25.  Cythera^  Cytherce  nro  insula  occnrrit  npnd 
Tacitnn),  m  Annal.,  cap.  ol).  Ut  Ctjtheram  potius 
concederet,  Sed  alii  hanc  lectionem  sollicitant.  Esse 
aniem  Cytberani  insulam  oppiJo  Boiae,  et  promon- 
P  torio  Malex  oppositam  cum  oppido  ejnsdem  immi- 
4  nis,  et  portu,  idoneis  testimonits  Geliarius  conOrinat 
Jili.  II.  cap.  U, et  llb.  ii|,  cap.  f, 

N.  36.  lcaria  titiu/a,  lcaros  dicitur  a  9oNno  e( 
Plinio,  lib.  iv,  cap.  \%  qui  eani  etiam  inter  Spora* 
des  euuroefat.  Icaria  vocatiir  a  Mela,  lib.  ii,  qni  pa- 
riter  eam  inter  $por.ides  recen^et.  Icariam  quoque 
dicunt  Strabo  et  Ptolemxus. 

I^.  27.  Naxos.  De  Naxo  Plinius,  lib.  iv«  cap.  13, 
et  B<^chartus,  Chan.  i,  50.  In  meo  Solino  seribitur 
Dgonisia^  non  P^onisins,  A  Plin|o  Djfonisias  Toeaturi 
Exstant  nurnmi  inscripii  NASlAN,  qui  ad  banc  insu- 
lam  videiitur  pertinere. 

N.  2<S.  Melos,  Inter  Sporadas  a  Mela  collocatiir 
lib.  i|.  Incol^!  Melii  dlcuniur:  iiide  Diagoras  Melius» 
deauo  Minutius  Felix,  cap.  8. 

N.  29.  Sardam  hpidem  ex  Solino,  c.  20. 

N.  30.  Chios.  Traditiir  sotam  Chium  inter  insnias 
mastich^  gignere.  Vide  Piinium,  lib.  v,  fa]^  31. 
Etymologia  ex  Graeco  ab  aliis  petiturob  nivisco- 
piam,  vei  ^  Chione  nymjdia,  aut  filia  Daedalionis. 
Bochartus,  Ch.  i,  9,  CAii  nomen  Syrum  esse  docet, 
sed  deducit  a  Ckivia^  serpente,  quia  historiae  Chio- 
ruro  rereiuni  &ub  iponte  cjus  insuhe  Pelinseo  quon- 
dam  lalipsse  draconem  portentos.-n  inagnitiidtnis , 
qui  sibilis  suis  insulares  aViquandin  territaveril.  Ne- 
gat  vero  ouod  Syri  mastlcbem  chion  vocaverint. 

N.  51.  Insula  ent  mart.  Forte,  eii  in  mart. 

N.  52.  Trinacria,,,  Latine  Triquetra.  In  Editioni- 
hus  correctis  Quintili.mi,  |ib.  t,  cap.  6,  al.  10,  noa 
Triquadra  legiiur,  sed  Triquedra;  desuinit  enirn  ety- 
mon  bujus  vocis  a  tril^ui  lecft^ui,  seii  ipcis;  nafli 
i^pci  sedes  est.  Ac  fortasse  apnd  Isidorum  iegendum, 
Latine  triquedrq  diciiur^  quasi  %n  tres  kedras  divita, 
Bocbartus,  Chan.  i,  5U,  de  primis  seu  priscts  Sicl- 
liae  incolis  late  disserit,  et  veterum  fabulas  apud  Thu- 
cydidem,  et  alios  rejicit  :  SiciHce  noineii  ex  Hebrasa 
oriftine  repeill. 

N.  37.  hephasstiai,  Solinus,  cap.  41.  In  frHo^  i»« 
siculo  ^^at(7Tiai  tniu^of,  etc.  Fortasse  hiBe  Uo- 
\a$  apud  Isidorum  immissum  est,  ac  legi  pos- 
set,  £Hciiia  Uep^siica^  ut  utm  tautiunt  s|t  iu^ula.  \ 
Gntcis  hx  insulae  dicuntur  flefhcestiades.  Hephae^tia, 
vel  lle|)h3PStlas  est  etiam  nrbs  roeirop^ilis  iiisuhe 
Lemni.  Yide  Plinlum,  lib.  i|i,  cap.  8  ei  9,  ubi  deeot 
Lipuram  dictam  a  Lipaxo^  Ausonis  Oiio,  c^ui  su^eossii 
iOolo.  Alli  dicunt  ^ohiro  Ltparo  suecessisse.  Adisis 
Cellariuiu  lib.  ii,  cap.  12. 

N.  3&.  Stcechades  insulce.  Nune  de  HyiMf  «nncn- 
patx,  tres  numero  sunt,  de  qnibus  vide  MiuiMt, 
lib.  lii,  cap.  5.  Se(f  tribus  not^iUoribu)  %\m  p»va», 
roinusve  not»  accenseptur. 

N.  59.  Sardus  ab  Hercule  ppocreatw.  Ita  Soliuuo, 
cap.  10,  Strabo,  SHius  et  alit.  A  Graicis  auloa  voca- 
oaiur  'ixyovcK^  ab  elfigie  soleae,  sive  \mx  pedis  Im- 
iuai\i  pariis.  Bochartiis,  Ghan.  i,  51,  quod  do  8ard«, 
HercMiis  Haceridis  filio,  ab  Istdoroel  sKis  aHti4|«iio- 
ribus  dicilur,  ti^m  suspectum  esse  M-bitfMvr 


975  AD  S.  ISIOOm  ETIlfQtQa.  AECyAU  VQTM.  »74 

quod  a  Opno^  )!$rculi9  iUdem  fiiio,  Corsic^  Grspciim  A  nient.  ad  Mnrtial.,  pag.  36  et  S&f.  auctores  etiam  in- 

nomenCjfnio»  ab  Isidoro  etiam,  etServio  deduciuir.      ^'"*     '  ^"  ^ v..i_i.s  — * - 

Ipse  Ifehraeam  originem  nominis  Sardinio!  excogitat. 
N.  40.  Sed  $olifttg.,.  niti  herba,    De  solifuga  et 


herba  Sardoiiia,  »ut  Sardoa,  quae  homines  quasi 
rident(M  interimit,  Solinus  loc.  cit. 

N.  i1.  Corsicce  hnula,  DeCorsica  agit  Bocharlus, 
Chan.  1,  51,  52,  qui  asserit  Corsic(e  nomen  esse 
Punicuro,  qno  stlvotu$  iocu$  indicatur,  quia  ex  omni- 
bus  insulis  nutla  est  alia  silvosior.  Isidoro  favent 
Eusialhiiis  ad  DionfMi  versum  458,  et  Byzantius 
chorographus  in  Koptrii,  Verius  Seneca  ceuset  de  hu- 
jus  instilae  diversis  habitalorihus,  c:ip.  S,  adllelviam. 

N.  42.  Crcece  Kvpvri,  Melius  lupoc.  Cyrvos 
etiam  scribitur  a  Plinio.  lib.  ni,  cap.  (>,  et  In  epi- 
grammatis,  quseSenecae  tribuuntur,  contraCorsicam. 
Servius  auiem,  ad  loc.  cil.  Yirgilii,  Cymetn  vocat. 
Vidc  not.  ad  n.  59. 

N.  45.  Ebo$tts.  Vel  Ebu$u$,  yel  Ebo$ia,  vel  Ebusia, 


iiiciit.  nu  in<iiuai.|  y^%»  Mu  o»  «/o^|  «w^tuics  ciinin 

dicat  qui  de  Cauraso  monte  bicipit!  serfpsertint. 

N.  5.  Taurus.  Caucasns  ipse  est  pars  Tauri  montig. 

N.  4.  Libanu$,  Calmetiis,  in  Diction.  bibl.,  exisii. 
ma(  Lihanum  dictiim  ex  llehrseo  ieban,  sive  laban^ 
quod  a/6um  sigiiillcat.  Perpetuis  enfm  nivibuscaii- 
descit,  de  quibus  Jeremias,  Tacilus,  etc. 

N.  5.  Ararath.  Joannes  Slruis  in  suis  itineribus 
narrat  se  veriiceni  montis  Ararnth  conscen^isse,  ac 
de  reliquiis  arcae  Noemi,  qu%  adbuc  permnnent, 
certum  reddiium.  Tournefortius,  qui  locum  invisit, 
nihil  simile  ihi  reperiri  testatus  fuit,  consentiunlqud 
viri  alii  docli  verticem  montis  ejns  perpetuls  nivi- 
Ihis  obsideri.  Adisis  t^lmet.,  in  Dictlon.  biblle.,  et 
Bpcbart.,  Phal.  lib.  i,  cap.  5  ,  qqi  observat  Arabes 
et  llebraeos  scripiores  afflrmare  arco  reliquias  as- 
servtiias  fuiaae  in  Gordivomm  montibus  Ararath. 

N.  6.  Acroceraunii,  Est  nomen  adjectivum;  no* 
men  subsiantivum  Acrocer^unia*  vel  Ceraunia*  Pro 


nuiic  Ivita,  Bochartiis,  Chaii.  i,  55,  ex  ilebraiqa  lin-  |.  fulminum  jaclut  malim /a/mfniCTn  icius,  Servlus  etiam 
{! un  originaiionem  accersita/€6ti5o,  mtccaf^,  id  est,  ^  li.nbet  jaelus  in  mea  Editiune,  ad  iii  ^neid, 
[icus  siccalap,  quibus  Ehusus  celebrabalur. 

N.  44.  Baieare$.  Isidorus  ita  Baleares  describit, 
ui  Majorica  Aphrosiade  videatur  dicta ,  Minorica 
Gymnasie.  GrTalius  in  not.  ambas  nnncupari  indirat 
Aphrosiade$,  aut  Aprovadet,  et  ex  conjectura  Aphro^ 
di>iada$f  ambas  etiani  Cymna$ide$,  Pliniiis,  tib.  iii, 
cap.  5,  testaiur  has  iiisulas  aGraecis  yoizri Gymna^ 
$ia$ ,  qiii.i  incofas  nuUi  a'sfate  sese  lundje  jtctu 
exercehant.  Bocbartus,  Chan.  i,  55,  non  a  liii^iia 
Gra;ca,  seii  a  Punica,  aut  Ptiienicia  etyinon  bulea- 
rtum,  hoc  est,  peritorum  jacuiandi,  dcducit.  Eusta- 
ihlus,  ad  Pioiiysium,  vers.  457:  Ideo  Balearks 
dfcufirur,  hoe  etty  FuKDiTORESt  tecundum  ip$orum 
vemactttam  linguam, 

C&p.  VII.  Num.  i.  Et  loca  mum,  Portasse  ei  coila 
earum,  Cap.  seq.,  n.  19:  Coll€$  $uM  prcseminentiora 
jujn  niontium^  qua$i  cotia, 


N.  8.  Sigeum,  Grialius  scribebat  cum  dipbthoneo 
Sigteum  ;  quud  probari  neqiiit.    Grsece,  l^tioc  Si-  p 
geiu$   aiit  Sig€U$, 

N.  5.  Maieum,  Malea  est  nomen  promontorii :  ma- 
leum  est  adjectivum.  Maleam  describit  Statiuf 
Theb.,  tib.  ii,  vers.  52  et  seqq.,  ut  alios  oinittam. 

N.  4.  Pelorum.  Apud  Orosium,  itb.  i,  cnp.  2, 
etiaui  legrtur  Pelorum  neuirum,  scilicet  promonto- 
riuni.  nerumque  dicitur  PeloTu$^  nempe  inons,  all- 
quando  niuliebri  forma  Peiori$^  et  Peloria$.  Pelorum 
diciiim  a  Pelaro,  qui  llannibalis  ciassem  gubernavity 
confirinant  Mela,  lib.  ii,  et  Val.  Mnximus,  iib.  ix, 
cap.  8,  ubi  historiam  Pelori  interfeeti,  et  in  iioc 
proiitontorio  sepiilti  narrat. 

N.  5.  Pachynum.  Huc  promontorium  et  Pachy- 
n«ift,  et  Paehynus,  aut  Pachynos  dicitur. 

N.  6.  Ulyboium,  Civiias  nunc  Marsata  est;  de  ea 
Cicero,  Divin.  in  Verr.,  eap  47. 

N.  7.  Borion,  Grialius  in  lextu  cum  aiiis  Exciisis 
edidit  Borio;  in  not.  Borion.  Verba  Soiini  sunl : 


j  Tera. 
506.  Ceraunia  monie$  Epiri  a  crebris  fulnUnibui  pro^ 
pter  aititudinem  nominaii.  Vnde  Horatius  expres$iu$ 
disit  AcROGBRAUHiA»  proptcr  altitudinem  et  fuitmum 
jactu$, 

N.  7.  Hyperborei  populi  a  Piinio  ioc^utur.  lib.  iir» 
cap*  li,  t'One  Bipiiaeus  moutes,  ultraque  boream, 
sive  aquilonem.  An  autem  aliqui  sint  moote^  nrpprie 
Hyperborei  nnncupati  mibi  incenum  est ,  nisi  qqod 
Ptolemxus  montes  Hyperboreos  a  Plpbufis  diBtJng nii, 
cui  cDiiira  alio9  Cellarius  favet,  lib»  li  ^>eograph. 
ant.,  cap.  6,  ngm.  ^7. 

N.  8.  lmpe(u$  et  opfni.  *Pif4  et  4/Bffii  iliip«liii|i  si- 
gnilicant. 

N.  16.  Aiho$..,  Lemnum,  Minns,  e»p.  21,  ia  mea 
Editione :  Cvm  Atho$  o  Lemno  $e9  ei  aetoginHi  mt7/i- 
bu$  pa$$uum  $eparetur.  i')jnius,  lib.  ii,  cap  7  :  4^  ## 
llmbro)  Lemnoe  xxii  n.,  quee  ab  Aiho  lMVfl\  «•  P« 
Cvremtm  patet  cxx  n.  p» 

M.  fl.  Parna$$u$.  Pama^um  non  <^e  monleiD 
TbessaliaB  dixi  ad  cap.  4,  num.  ti.  Non  longe  a  Del- 
phis  in  Phocide  est  Parnassus,  de  cujus  duplicl  ▼er- 
tice  plura  Cellarius,  lib.  ii,  cap.  15,  fieet.  9. 

N.  12.  Cerauirit...  meiil«i.  bunC  ipsa  AcroeerttttniM^ 
sive  Ceraunia,  de  qnibus  n.  6.  » 

N.  15.  Apmiirniif .  Nonnolli  volunt  terihi  AjMmfiiics, 
ut  originatio  a  Peeno  Haiinibate  indieiiur.  ttepugnai 
commuuis  usus.  Oe  Alpibus  Pienini»  dicluin  Jam  ad 
cap.  4,  niim.  IG. 

N.  U.  Gehenna,  Vocem  Hebraicam  esae  non  igno- 
rabat  Isidorus,  qui  eap.  9,  n.  9,  rem  ipaam  ex  san* 
cto  Uieronymo  explicat.  Volttit  tamen  ex  ailitiera- 
lione  JEtnas,  el  qehenme  iii  memoriam  hominum 
revocari  ignem  inlerorum. 

N.  10.  Sotoriue,  In  Uispanla  mnns  altlssimus  a 
Plinio,  iit).  III,  cap.  1,  comniemcratur,  sed  hocqui- 
dem  nomine  a  Mariana  inter  eelebriores  Hispani» 
moHtes  nou  exprimitur. 


Exiemo$inea(KfTiCSi)plurimo$eonveniaste,argumcnto         ^^  ^7,  ImpUtu  Atiantem,  Lucanua,  in  mea  Edi- 
de  iorie  et  urbibns  dabimus.  Borion  promomorium^  ■?  .jq,^^ "• 


quod  Aqwlone  caditur^  Greeei  advenas  tic  voeaverunt. 
HipponemREGWU  postea  dictum,  item  Hipponem  aite" 
rum,  de  interfiuente  freto  Diarrython  nuneupatumt 
nobilissima  oppida^  equitetGraei  condiderunt,  Sciiicet 
ut  Grseci  a  borea,  seu  Aquilone,  promontorium  Bo- 
rium  aut  Borion  appellaruni,  ita  ab  equis  duo^  Hip- 
ponee,  quoruin  alier  verbo  Liattno  addito  Hippo,  He- 
pH$  postea  dictns  fuit.  isidorus,  aive  alius,  ex  quo 
ipsie  suinpsit,  ex  penrersa  interpunctione  Solirii, 
quae  iii  iionnullis  Editis  adhuc  c^xstat,  inteliexlt  Bo* 
riort  posteaappellatum  ruisst'  Hipponem  Hhegium,  et 
jnterprtflatonem  adiecit  verbl  Grajci  Rhegium,  ut  de 
Rbfgio  iu  Calabrta  dicitur,  qiiod  inde  oinn  Sicilia  vl 
flucCuum  terrae  fractione  avul»a  ruerit.  Do  Hippone 
liegio  viiie  cap.  5,  num.  9,  hujus  librl. 

Cap.  vhi.  Nuti.  2.  Laucatus.  Ue  Caacaso  confer 
Saliuasium  in  Eiercit.  Plinian.  Kaderus,  in  com- 


tione,  implevii  Allanta.  Calpe  llispanice  nunc  est  Gi- 
brattar. 

N.  18.  A^rios  Atpe$.  Ovidius,  u  Meiam.,  tt6 :  A«- 
rietque  Aipe$.  Pro  quovis  monte  exceiso  Aipee  et  A/- 
pen  in  singuiari  mulci  usurpaul,  Siiiiis«  Prudentiua, 
Sidonius,  Ausoiiius,  Furtanatus,  et  alii,  plena  mana 
congesli  a  Ducangio  in  suo  Diociunaho.  Oocliartua, 
Ciian.  lili.  1,  cap.  i2,  n.  7,  advertit  pleriaqoe  ▼iattin 
Alpee  dici  ab  albedine  nivium,  non  umen  de  nihilo 
alios  Aipeii  monieui  exceisuni  expUcnre,  mim  et  Al 
celsum  Gallioe  sonuerit,  et  pen  «oUm,  mU  mriiceai 
noiitis. 

N.  19  €oHe$.  Alii  eensent  a  colendo  naneapari* 
Eiymologiam  Isidori  con6rmat  Statius,  qol  per  simj«- 
litudineiu,  ix  Theb.,  vers.  6i3,  vocarit  frondea  coltM 
Parna$6i  juga  vertici  subjeoCa.  Vide  not.  ad  cap. 
pr»c.  nam.  f  •  Pro  prmmineniiont^  aat  preeeminemtiorM 


«7S 


AD  S.  ISIDOM  ETYMOLOG.  AREVALl  NOTiE. 


97G 


{ulroqiio  cnim  modo  scribilur),  malim  promineniio'  A  txercilalionem  Georgii  Gaspans  Kirchmajen  Viite- 
r«  •  el  ita  scribilur  lib.  i,  n.  370,  Differeniiar.  bergae  ediiam  anno  1676 ,  lib.  v,  cujus  pnora  captu 

'     - '•  -  aliquot  sunl  de  rebus  moribusque  Judaeorum. 

N.  0.  Dionystus^  qw  ei  Liber.  Juslinius,  I.  xii,  cap. 
7,  Uacchum  Nysx  condiloreni  vocai.  Alii  Bacchum 


N.  20.  Juga.  Montium  prxcipue  dicuntur  de  con- 
tinuato  moiitis  cacumine.  Gxsar,  lib.  i  Bell.  civil., 
cap.  70  :  Ul  mulato  ilinere,  jagii  Octogesam  perve- 
niret, 

N.  2i.  Tumulu».  Quia  sgepe  pro  sepulcro  ponitur, 
Isidorus  advertit  tumulum  eiiam  esse  terram  conj^e- 
stam,  ubi  nulla  memoria  esi.  Vide  lib.  xv,  cap.  il, 
num.  2,  et  noum  Vulpii  ad  Tibuliurn  lib.  iv,  carm. 
i,  vers.  204  : 

Quin  etiam  mea  cum  tumulos  oontexerit  ossa. 

N.  22.  Quast  vulsa,  Quia  yallis  reducitur,  et  quasi 
dissecatur  a  monte ;  hinc  vaHis  reducta  apud  Virgi- 
lium,  Horatium  et  aiios. 

N.  25.  Campu».  Alias  etymoiogias  eampi  Becma- 
nus  fuse  explicat. 

N.  25.  Arboret  exiiliunt  in  altum.  Alii,  ex  Varrone, 
lib.  IV  de  Ling.  Lat.,  cap.  4,  coliigunt  taltum  dici. 


in  ea  urbe  geiiilum,  atqiie  inde  eiiam  Diouysium  to- 
caium  asserunt. 

N.7.i/edmm.  Mediam  regio,  de  qua  iib.  xiv,cap. 
3»num.  ii.  DeMedia  urbe  bocchartus,  Plial.  iib.  in, 
cap.  i4,  videndus ,  qui  observat  fuisse  urbem  proviii- 
ciae  cognominis,  diciam  etiam  Medenam^  et  Uamme' 
dena,  Uodie  Uamadan. 

N.  8.  Persepolit  urbs',  sive  Pertcepolit^  Persidis 
propriae  caput  fuit.  Persidce  vocabuium  apud  antiquio« 
res  geograpbos  non  invenio. 

N.  iO.  Sutit.  Latine  dici  solel  Suta,  Sutorum,  cu- 
]us  urbis  novum  condilorem  fuisse  Darium  llystaspis 
lilinm  iradit  Plinius,  lib.  v«,  cap.  27.  Quod  ait  Isido- 
rus  Sutit  oppidumf  accipi  potest  eo  sensu,  quo  nomt- 
na  urbium  sequiori  aevo  velut  indeclinabilia  interdum 


quod  in  eo  pecora  tdiant.  Alii  nomen  derivant  ex  g  enunliabanlur  per  sextum  casum,  aut  per  quartum. 


Graeco  SkFo^, 

N.  27.  Vbi  venii  frangebant,  Fortasse,  ubi  venti 
frangebantur  :  Apud  Festum  nonnulli  legunt  eonpant 
pro  con/luunt,  Aliud  sunt  confluget,  de  quibus  No- 
nius.  cap.  1,  num.  3ii,  et  Livius  apud  eumdem  : 
Confluges^  ubi  eonventum  campum  totum  inhunugttnt. 
Al.,  ubi  eonvenlu, 

N.  50.  Luev\s,  Videri  potest  Joannis  Rbodii  De- 
sertptto  luci  anli\^tttsitmt  sacrifient  dettinali, 

N.  53.  Qttod  tine  muneref  quia  olim  motnia  et  ma- 
fiera  pro  munia  et  mttNera  scribebatur. 

N.  35.  Non  mala  est  originatio  aiiorum,  quod  opa- 
euM  sit  ab  Opt,  Opis,  qu£  terra  est,  filia  Cceii  el 
Vestae,  Ut  in  fabutis  narratur. 

N.  36.  Et  lubricum  dicitur^  non  quod.  Isidorus  for- 
tasse  scripsit  tubricum  dicilur  non  tolum  quod  labitur^ 
tedy  eic.  Grialius  lamen  vulgatam  lectionem  tueiur. 

N.  58.  Navaiia»  Navale  meUipbonce  dicitur  textri- 
tmm,  quia  ibi  veluii  lexuntur  naves.  Servius  ad  Mn.       •      ..^  .- 

XI,  vers.  526,  citat  versum  Ennii  in  hanc  senten-  C  ^*"^»  VJ-  *?,^^*Pj^- 
tiam. 

N.  59.  StaUo.  Qualiacunque  loca  eliam  inculta, 
naTibus  ad  quiescendum  apta,  ttationet  vocalMiDtur. 
Vid^Scbefierum,  de  Milit.  naval.,  pag.  2iO. 

N%  40.  Baia  baiat.  Non  invenia  apud  lexicographos 
bmOf  baiat.  Atqui  Isidorus  id  ex  aiitiquiore  aliquo 
•umpsit.  in  auctario  Ducangli  est  baia^  itnus,  ex  iu- 
strumento  saecuii  xiii. 

N. '42.  Jfor^o  ett  pars.  Foriasse  deest  extrma^ 
scilicet  Jfarao  ett  part  extrema  cujutlibet  rei,  etc. 

Gap.  IX.  Nuro.  5.  Barathrum.  Graeca  vox  est,  a  La« 
tinis  deinde  adoptaia. 

N.  li.  Uinc  ibi,  Nonnuili  Edtti  hinc  iUie,  Genuinum 
Yidelur  hinc  ibi^  qaamvis  minus  Latinum  sit  ibi  pro 
iUuc^  aut  iUic^  aut  eo.  Antiquus  Codex  Vat.  625,  pro 
eo  dicuntur,  quod  aninm  hinc  ibi  feruntur,  bidori 
senteniiam  de  inferorum  sede  in  meaio  terrae  probat 
Petavitts,  tom.  111  Theol.,  lib.  iii,  cap.  5»  uum.  6. 


utopptdttm  Centumeellit.  Vide  Prudenliana  mea,  pag. 
i85,  num.  212,  in  no(.  Grialius  in  not.  ediderat  ez 
Mss.  Gothicis  Menonit  palrem ;  sed  Menonis  fortasse 
error  lypographicus  esi;  ideo  restilui  Memnonit» 
Nunc  Susorum  nomen  est  Toutiher^  vel  Schoutther^ 
meiropolis  Kusision. 

N.  i  i .  Bactrum.  De  Baciro,  lib.  x:v,  cap.  5,  num.  30. 

N.  i2.  Carra,  Nonien  magis  Uiiiiaium  in  pluraliest 
Carr<B^  Carrarum.  De  Garris,  urbe  Mesopolamiae,  Ln« 
canus,  lib.  I,  vers.  i07.  Garras  urbem  Arabiae  dixit 
Plinius,  lib.  v,  cap  24  :  Arabia  ,  eupra  dieta  ,  habel 
oppida  Edestam...  Carrat  aede  Cratsi  nobiUs,  Inteliigit 
pariein  Mesopoiamiae,  quam  Arabes  incolebant ,  cai 
asserit  juit^i  preefecturam  Metopotamim,  boc  est,  Me- 
sopoiamiam  proprie  dicum.  In  sacra  Scripiura  scribi- 
tur  Charan,  Charran^  et  in  Vulgala  Uaran.  Sed  luul- 
ti  tamen  negant  Uaran  esse  Garras  Mesopouroiie. 
Varias  hinc  inde  senieutias  ad  examea  revocal  GelU- 


LIBER  DEGIMUS  QUINTUS. 

Cap.i.  Num.  i.{SaUusiiut,)  Loc,  cit.,  tiiliUrbem 
Ramam.,.  Troiani^  qui^  jEnea  duce^  profugi  tedibui 
incertit  vagabantur^  cumque  hit  Aborigenet, 

N.  2.iV6c  hktoricoty  etc.  Eadem  senteniia,  lib.  ix, 
cap.  i,  num.  58,  Isidorus  ex  Servio  non  solum  hanc 
sentenliam,  sedetiam  ea  quae  num.  i  prscedunt, 
snmpsit. 

N.  4.  Bah^ionem»  Scriptores  profani  aliam  origi- 
nem  Babjrloni  tribuunt,  ut  viderl  poiest  apud  Gal- 
roetum,  in  Dict.  bibl.  Raderus ,  in  comment.  ad 
Martiaiem,  pag.  49,  varias  auctorum  senteutias  col- 
ligit,  ac  confert ,  de  oonditore ,  seu  conditoribus  Ba- 
byionis. 

N.  5.  Salem.  Denomioibus  Jerutatem  vide  not. 
ad  cap.  5,  lib.  i4,  num.  21.  De  vera  ejus  eiymoiogia 
mulia  viri  eruditi,  quae  persequi  non  vacat.  Vide 


N.  12.  Edetsam...  Philadelphiam.  Edessam  a  Se- 
leuco  Magno ,  Syriae  rege,  conditam  Hieronymiis  in 
Ghronologico  tesuiur.  Arach  urbs  a  Nembrotb  con« 
diu  ex  Genes.  x,  iO,  a  nonnullis  crediiur  esse  Aracea 
in  Susiana  ad  Tigrim.  Chalannem  uonnulii  eruditi 
fuisse  pulant  CalUnicum.  Ptdladelpkia  aliquando  Ara- 
biae,  ali(juando  Goele-Syriae  tribuitur :  meiropoiis  fuit 
AmmoniUrum.  Haphaim  seu  Rephaim  erant  gigan- 
tes,  in  quos  Abrabami  xute  Ghodoriahomor  exerci- 
tum  movit,  ex  Genes.  xiv.  Gur  auiein  dical  Isidorus 
gentem  hanc  Raphaim  a  fiiiis  Loth  inierfccUm,  noa 
video. 

N.  15.  Damascus.  De  condilore  Damasci  inceria  ea 
fama.  Justinus,  iib.  xxxvi,  hanc  urbem  a  Damatca 
conditam  nacrat,  cui  in  regni  administratione  Abra- 
hamus  secundus  successit.  Alii  conditorem  Abraba- 
mum  dicunt,  qui  nomen  fecerit  ex  Damasco  filio  sui 
dispensatoris ,  sive  Qecononii ;  de  quo  Geues*  xt, 
vers.  2.  Dixiique  Abram.»,.  Ftlius  procuratorii  domut 
D  mew  isle  Damauus  Etiezer.  Alii  alia  conjiciunt,  ut 
videre  poteris  in  Exercitatione  supra  laudau  Kir« 
chmajeri.  Scribitur  etiam  Laodicea^  Apamea» 

N.  16.  GaM.  Nomeu  cst  Hebraeum  Aai,  sen  Uaxm^ 
cx  quo  factum  Gaxa. 

N.  17.  De  quatuperitu.  Ubinam?Forta8se  Isidoruf 
h£c  verba  sumpsit  ex  aliquo,  cujus  nomen  iuierci- 
dit,  ut  saepe  ab  ipso  factum  suspicor.  PhUittim^  aut 
PhilitthHm^  non  urbis  nomen  est ,  sed  ita  vocaniur  ^ 
PhiiittcBi,ai  septuaginu  Interpretibus  aUophiU  nuncu«  * 
pati.  Atcalon  urbs  fuit  in  regione  Phiiistxorum. 
Apud  Griaiium  erat  Cetloim :  reposui  C/ia«/ictm,  secu- 
tus  Vulgatam,  Genes»  x,  14  :  Jtt  Phetrutim^  et  CAos- 
/lum,  de  quibut  egretti  tunt  PhiUtlhHm  et  Caphttnim^ 
Vide  lib.  ix,  cap.i2,  n.  20  et  58. 

N.  18.  Dor.  Urbs  ab  Bieronymo  in  epiuph.  Paul» 
commemoratur :  Mirala  ruinas  Dor^  urbit  quondaim 
potentissimte. 


977 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  AREVALl  mJM. 


078 


N.  19.  Joppe.  Nonnolli  conditam  putant  a  Gephxo,  A 
qui  nomen  ex  uiore  sua  Jope  imposuit.  Bieronymus, 
in  cap.  1  Jonae,  el  in  Epiiapb.  Pauiae  lestalur  etiam 
de  Testigiis  vinculorum  Andromedae ,  quod  Jose* 
phus,  Mela,  Plinius  et  alii  simili  modo  confirmant, 
sed  ita  ut  rem  fabulosam  esse  agnoseant. 

N.  20.  0%am  de  Betket.  Bonfrerius  in  not.  ad  Hiero- 
nym.  advertii  non  recte  0%am  de  Bethel  appellari,  qui 
fuit  Hielde  Bethel,  ex  111  Reg.,  xvi,  54. 

N.  21.  Sichima.  Iri  Evangelio  corrupta  voce  St- 
ehar  dicilur.  Emor  alibi  scribilur  Emmor^^  et  in  Vul- 
gatai7mor,Gen.  xzxiv,  2.  Hieronymus,  mOnomast., 
indicat  Neapolim  a  veteri  Sichem  aliquantulum  loco 
dbjanctam  uiisse,cuijrecemiores  nonnulli  consentiunt. 

N.  22.  Vere  hic  domus.  Vulgata  :  Non  e$t  hic  aliud^ 
nui  d(nnu$  Dei  et  porta  eceli.  Bonfrerius  in  not.  ad 
libr.  Hieronym.,  de  Loc.  Hebr.,  sive  Onomast.,  cen- 
get  fuisse  duo  loca  vicina  :  Bethel^  quae  prius  Luza 
dicebaiur,  fortasse  in  tribo  Ephraim,  ei  Bethel  in 
iribu  Benjamin,  ubi  Jacob  visioiicm  scal»  habuii. 

N.  23.  Bethtihetn  nomen,  etc.  Bonfrerius ,  in  noi. 
ad  Onomaslic.  Hieron.,  conjicit  nomen  boc  inditum 
foisse  a  Bethlehem^  filio  viri  Ephratae,  cojus  fit  men- 
lio  1  Paralip.  ii  et  iv. 

N.  24.  Ipsd  eit  et  Mambre.  Non  ipsa  civitas  C7ie- 
trony  sive  Hebron,  sed  vallis  subjecta  Mambre  dice- 
batur,  Qi  Bonfrerius  aliique  censent.  Vide  interpreies 
ad  cap.  XXXV,  27  Genes. :  Venit  etiam  ad  Isaae  pa" 
trem  suum  in  Mambre^  civHatem  Arbee;  haec  est  /f#- 
tron.  Civiias  Arbee  appellabalur  Chariatharbe^  quod 
idem  sonat,  scilicet  civitas  Arbee,  aul  eivitas  trium. 

N.  25.  Sennacherib  rex,  etc.  Haee  reformanda  sunt; 
nam  Samariam  urbem  condidit  Amni  rex  Israel, 
emplo  monte  a  Semer,  montis  doiniuo,  a  quo  el  no- 
men  urbi  imposuit,  ut  consiai  ex  fU  Reg.,  xvi,  24, 
et  Josepho,  lib.  viu  Antiq.  Judaic,  cap.  18.  Pro  Se- 
bastiam  reponi  poterit  Sebastem;  nam  Sebaste  nomen 
est  Grxcnm  pro  Augusla  imposiium.VideCalmetum, 
in  Dict.  bibl.,  et  Bonfrerium,  iu  not.  ad  Onomasi. 
Hieron. 

N.  26.  Tiberiadem.  Ab  Herode  Anlipa  coiidita  fuit. 
Vide  Josephum  Auliq.  Jud.  lib.  xvni,  cap.  3. 

N.  27.  Tyrus.  Condita  fuit  posl  Sidonem,  de  qua 
nom.  seq.,  ab  ipsis  Sidoniis  Phoenicibus. 

N.  29.Stdon.  Plinius  lib.  v,  cap.  19:  Sidon ,  artifex 
vitriy  Thebarumque  Basotiarum  parens. 

N. 30.  Carthadam.  Servii  verba  ad  iv  ^n.,  vers.  670, 
8unt :  Carthayo  ante  Byrsa,  post  Tyros  dicta  est,  post 
Carthago  a  Cartha  oppido.  Solinus  aliud  innuit,  sci- 
licei  ab  blissa  Carthadam^  seu  cijntatem  novam  voca- 
lam,  cuni  primum  condita  fuil.  Mox ,  ait,  sermone 
verso  in  verbum  Punicum ,  el  hcec  Elissa,  et  illa  Car- 
THA60  dieta  est. 

N.  31.  Vesit(jria  enrorif .  Fonasse  inieUigit  pyrami- 
des  Memphis.  Raderus ,  ad  Mariialem,  pag.  i%  et 
seq.,  ex  Bellonio  et  aliis,  plurima  de  pyramidum  for- 
ma  et  causis  affert. 

N.  52.  Tanis.  De  prodigiis  Moysis  in  eampo  Taneos 


N.  42.  Vt  reeeptaculum  tibi^  elc.  Haee  verba  Oro- 
sius,  lib.  iiif  eap.  13,  de  Philippo,  rege  Naeedonum, 
refert:  Vtili  emotumento  necessariam  maritimam  wrbem 
ratus  Byiantium^  nobitem  dmtatem,  aptismmam  judi* 
eavil  ut  receptaeutum  sibi  terra  marique  fieret,  eam- 
que  obsistentem  itlieo  obsidiane  chmt.  Orosius,  loc. 
cit.  a  Grialio»  pauca  alia  babet  de  Constantinopoli, 
De  Byxaniii  nomine  vide  Eustathium  in  Dionysium, 
vers.  804.  Byzas  dux  Megarensium  Byzantii  eonditor 
creditur;  et  In  nonnuliis  veteribus  Byiantiorum 
nummis  apparet  nomen  bvzag  eom  aenili  capite 
galeaio. 

N.  47.  Sparta.  Nomen  orbis  est  etiam  Laeedannon; 
inde  civitas  Lacedeemoma.  Apud  Orosium  pr»ceduut 
haec  verba :  Sdendum  tamen  esi  maxime  ipsam  esse 
Spartam^  etc. 

N.  48.  Petops.  A  Pelope  quidem  Peioponnetus  est 
dicta ;  an  auiem  allqua  urbs  ab  eo  condiu  fucrit  Pe^ 
leponnensis  vocata,  non  liquet,  neque  apud  veteres 
H  geographos  vocabulum  urbls  Peloponnensis  mihi  re- 
^  perire  contigit.  Rhodnm  urbem  circa  Peleponnesia- 
cum  bellum  ab  eodem  architecto  a  quo  conditus 
fuit  Piraeus,  Strabo,  lib.  xiv,  condiiam  referi,  in  quam 
cives  lalysi,  Camiri,  et  Lindi  fere  oinnes  coiverunt. 
De  Thessalonica,  lib.  xiv»  c.  4,  n.  12.  Thessatia  urba 
a  Tbessalo  condila  nulla  mihi  occurrii ;  ac  soium  no-- 
tandum  discrimen,  quod  Thessatia  aliquando  univer- 
sam  regionem  signiftcat,  aliquando  pariem  ejus,  quae 
proprie  Thessatia  et  ThessaUotis  dlcitur. 

N.  49.  Brundisium.  De  Brundusio^  seu  Brundisio^ 
lib.  XIV,  cap.  4,  num.  23. 

N.  51.  Qui  victor.  PraBStiterit  legere  cum  Solino, 
cap.  8,  quia  victor^  etc.  Nam  Solinus  Pompeiot  oppi- 
dum  dicium  ait  ex  pompa  dotim;  quod,  imperatore 
Nerone,  lerrx  moiu  aesedit,  imperatore  Tito,  Vesu- 
vii  cineribus  prorsus  obrutum  fuit. 

N.  55.  Tunc  pater  Evand.  Virgilius  ait:  tum  res 
Evandrus;  atqueitacliamlsidorus  num.  1  bujus  cap. 

N.  56.  Hostem  moraretur.  Foriasse  quia  a  nonnuliia 

G  scribitur  Bostia.  Sed  verior  sciiptura  est  Ostia;  et 

initio  quidem,  ut  videtur,  Ostia^  Ostiorum  tanium  di- 

cebatur:  deinde  eiiam  femiiiino  genere  Ostia,  Ostim. 

N.  58.  Versa  postmodum.  Fortasse  versm  postmo^ 
dum,  etc.  Servius,  ad  8  i£n.,  vers.  9,  tradit  ApMliae 
partera,  quam  Diomedes  lenuit,  Messapiam  et  Peuce- 
tiam  a  duobus  fratribus  dictam.  Plinius,  lib.  iii,  cap: 
II,  inniiit  Calabriam  vocatam  Peucetiam  a  Peueetio 
OEnotri  fratre. 

N.  59.  Manto...  Mantuam.  Alii  dicunt  Ocnum,  fl- 
lium  Mantus,  Mantuam  condidisse.  Vide  Virgilium, 
iib.  X,  vers.  199^  et  SerTium*  ibid.  Ocnus  Bianor 
quoque  dictus  fuit.  Virgilius,  eccl.  9,ver8.  59. 


....  Namque  sepolcrom  incipltapparereBiaDoris.... 

In  mss.  Codicibus  facile  m  et  in  inter  se  commutan- 
tur,etconfundunlur :  hinc  manes  pro  maitei,  etcontra. 
Hoclamen  locoJfanltt«,vellfaniiMretymologia,  exiglt 
manes  potius  quam  inanett  quod  exstat  in  Edltis. 


psalm.  Lxxvii,  12  ei  43.  Bonfrefius,  in  not.  ad  Ono-  |^     N.  60.  Urbis  usitatum  nomen  erat  Parthenope,  qu» 
mast.  Hieron..  asserit  Tanin  eamdem  esae  urbem  ac  ^  ab  u     ^' 


mast.  Hieron.,  asserit  Tanin  eamdem  esae  urbem  ac 
Taphnin^  de  qua  Jeremias  xuu,  9.  Calmelus  in  Dic- 
tion.  bibl.,  duas  diversas  urbes  statuit. 

N.  55.  Sotis  eivitas.  Quia  templum  Solis  habebat, 
ui  ait  Slrabo  lib.  xvu.  De  ea  Ptolemseus,  Stephanus 
de  nrbibus»  Plinius,  et  alii  prseter  scriptores  sacros. 

N.  55,  iiot.  Ex  Solin.  e...  55.  Grialius  Solini  locom 
allegavit  ex  cap.  45,  in  erratis  corrigendis  notayit 
legendum  55,  uti  in  ejus  nota  edo.  Sed  in  mea  Edi- 
tione  est  capul  ipsum  45,  quod  Grialius  mutari  jus- 
sit.  De  Cadmo,  Thebanim  conditore,  supra  num.  29, 
et  jnfra,  num.  46. 

N.  59.  Bomero  poetce  patria.  Iia  plerique  poei» 
sentiuat,  Lucanus,  Silius,  Claudianus,  Sidonius  et 
alil.  Et  Smyrnei  quidem  delubrum  Hoineri  in  oppido 
guo  dedicarunt.  Sed  multi  alii  Graeciae  populi  Home- 
ram  civem  suum  sibi  vindicant ,  et  adhuc  sub  judice 
lift  esU  Exstat  Leonis  Allatii  liber  de  patria  Honieri. 


una  Sirenum  Parthenope  ita  vocata  furt.  Neapolit 
vocabulum  urbi  accessit  novis  colonis  aoct»,  cui  res- 
pondet  Pakepotity  pars,  ut  videiur,  vetustae  Parthe- 
nopes,  de  qua  Livius,  lib.  viii,  cap.  22. 

N.  62.  Phalaniut.  Ex  Servio,  ad  lib.  iu  ifin.,  vers. 
551,  haec  ita  reformanda,  aut  explicanda  sunt:  PAa- 
lemtus^  Mavut  ab  Uercule^  Parlhemos^  seu  Partheniat 
du»i  in  oppidum,  quod  Tarat  Neptuni  filius  fabrica^ 
veraty  Tarentum  inde  appettatum.  De  Pt^tkenHt  vide 
lib.  n,  cap.2,  num.  81. 

N.  65.  Phoementet.  In  libris  editis  erat  Phoeenses; 
reslitui  Phocaenset.  Etsi  enim  Lucanus  dou  semel 
Phocmentet  sea  Phocmot  oonfundit  cum  Phocensibus^ 
et  Massiliae  originem  Phocennkut  tribuit,  tamen  ple- 
rique  veieres  clare  Phocmentibut^  hoc  est,  civibus 
Phocmm  urbis  Asiae  in  lonia  hane  laodem  ascribunt, 
Vide  Valeaium,  ad  Ammianum,  lib.  xv,  cap.  9,  Cel- 
lariom,  elc.  De  Massiiiensibya  iriltnguibaa  eommen* 


979 


AD  B.  ISIBORI  ETTMULOG.  AnsVAU  NOtiS. 


9S6 


Utio  Ghrisiiani  GiiiL  Fmne*  Waichli  edita  fnit  tim.  A  ut*be  spairsiifi  eraiit,  appeilabant  iit  plurimuin  ;  mox 


Ijl  AclDr»  8oc.  Lat.  lenensis.  Ab  IsidorO  lioc  ioco 
Galiica  seu  Galionnn  ferHan  notaiur.  Lib.  ix^  cap.  % 
nuni.  iOl,  Francorwn  ftriiat;  et  kism.  105,  Galii  m^ 
twra  feroeei  (iieohtnr. 

N.  65.  Tarraevnim^  otc.)  ei  Soliho,  c.  56. 

N.  66.  Cm$(irmifm$tm.  in  nonnuilis  rliam  ex  nostrfa 
Ms8.  doest  iioc  C^raiifustae  elogtum :  ae  pmiiabile 
milii  est  a  firaullone  ad  sni  exempiaris  margiitem 
adjeclumt  <tUod  aiii  deimie  in  tetium  conjecerint. 
Codices  quidein  duo  Tnieiani  cuni  Editioiie  GHaill 
coiiseniiiifit,  uti  etiam  Palaltnus28l,  ^iitiquissimu^, 
PalaL  m  ei  283,  Urbinas  100,  et  aili.  t>esideratur 
e1(»gium  GesaraiiKusi*  in  Itegiovat.  tit  et  1953,  In 
Urbin.  479,  in  Ottob.  545  et  404.  Qund  dieitnr  Cse- 
saraugiisla  florens  tnnetorum  martyrum  tefm/<«rif, 
petitum  id  videtur  et  PrudemiO,  Peristepb.  iiymn. 
4, ttbi  xvni  martyres  CisarAogustani  concelebrantur. 

N.  67.  Sub  Hamibaie.  Floreziua  coriigebat  snft 

Batdrubale^  ut  dixi  tn  IsidorianiH»  c^p.  47,  num.  25,  g 

vbi  totiiin  hunc  looum  etplicni.  MaB.  consiauter  8«6  * 


etpli( 
Bqnnibale. 

N.  69.  Dicmnluri  Gorrexi  dicmritur  pr%  dkumt^  (|uod 
per  errorem,  ut  puto,  Grluliiis  edidit. 

N.  70.  Otffuipma  ab  l]iys$e.  Iii  vetehbns  inscri- 
ptiooibiiK  aptid  Gmterum  scriHtur  Otitipo.  Ald  pne- 
ferunt  Vt^ginpo^  k|uia  ab  Vlmue  cum  Sotino  leueni 
condiuni.  Ot^mfontt\  awt  (Ji^mpama^  «d  stBquiora 
tempora  pertiiiott 

N.  71.  0ispati$.  Ex  fNi/ft  videtur  Isidoras  tiomen 
llitpati$  dedocere.  Floreziua,  ton.  9  Hisp.  sacr., 
p^.  8,  cuni  Aria  Moutaii^,  et  Bocbario  prsefert  eky- 
mologiaoa  Hiipatie  ci  Yoce  Phoetiicia  tepkela^  st\ 
tpelti,  pianttie.  Oiim  scribebatur  SpatU  pni  ffisp^^ 
uti  Sfwnta  p^)  Hiepaniai 

N.  72.  Gade».  Bocliarlus,  lib.  iii  Pkal.,  cap.  7,  ad- 
lertit  Gm^ra  sepUim,  v«l  aepem»  etplicare  Plinium, 
Solinum,  Avienum,  et  llesychium. 

N.  74.  Sala,  Soiinus,  cap.  37:  Saia  mppidmm  Ibt* 
minetSatiB  Hununii, 

N.  77.  Curene,  Cyrenes  conditor  creditur  fiisse 
Baltua,  ex  Strabone^  Paosaaiat  Jostiuo,  Silio  Italico» 
eie.  Vide  Geilarittm.  Dicitur  etiam  Cfrmee^  Ctfrenor- 
Tutn, 
/Cap.  II.  Naro.  5.  Ak  orfrev  ^^  Bx  Servio,  ad  i 
Mn,y  vers.  16. 

N.  4.  Ideo  amttm^  eic.  £tstat  Greilii  dissertatio 
auper  publica  caeremonia  qua  urbes  eondebantari 
edita  Lipsiae  1745^  ^ui  laidoniii^)  argumeniamque 
hop  iliustrat. 

N.  5.  Ab  oppotHione  «Htrohimk  Ei  Servio,  ad  ix 
i£n.,  vers.  608^ 

N.  6«  Oppidum  autem  magniludine,  elc,  ex  Servio 
loc.  cii.  Mvih  docent  Varro,  Tutlibs  et  alii.  Uuod 
autea  afpidimi  att  ab  &pf\  Voriro  ^uetpie  bt  Pompb- 
niys  jureeonsaltns  comprobani. 

N.  10.  Jiaiiidfitiim.  In  monicipio  dettnlendo  kkon 
aati.s  intor  se  eonaeiitiant  Tcienes^  Featus,  Geiliufe  tt 

N.  12.  Fte«i«  Reeentiorea  viei  bHglnem  Hebrai- 
cara  aut  GriMiam  ihveatigant  s  Varn^  a  t^  de- 
rifat-  . 

N.  13.  Catamediam.  Nob  ibagis  placet,  quod  alil 
dicunt,  aacram  OBse  a  eataift^  at  domlciliam  non 
atabilo  iiotet. 

N.  ib,  Suburbana.  Maiim  Svlnftfa,  et  rfl^Mf. 

N.  18.  Mema.  Servius,  ad  ti  ^n.  yert.  567 1 
Scjendum  fimtem  meenia  mbmtiw  diei  omma,  etc» 

N.  19.  Turret.  Graeeum  qnoque  est, 

N.  fi.  P^rta  dicitmr,  ete.  Genfer  Catonis  verba, 
num.  3. 

N.  2G.  Smbvalaminai  Gri^ilios  in  textu  quoi)ne 
edidit  tubvolaminai^  qaod  ez  conjeciura  in  not.  resti- 
tueiidum  puiat.  Excusi  veterea  habent  tubvotamina^ 
al. ,  tubvetanuna.  Papiaa  x  Vel  qum  tub  votumine 
ttint,  Oucangius  imbotmm  vei  emMtim  ait  eaae  urbia 
angiportum :  ^aa  voce  Byaaiititri  porticiK,  i|a»  in 


vot  ipf«a  regionibus,  in  quibus  eae  portieus  erant 
attributa  fu  t. 

N.  ^7.  Forut...  a  Phoroneo  iege..,  Pro  rottrit,  Bi» 
gn;eus  hanc  forl  deflnitionem  tuetur,  ut  ex  ejus  ver- 
ois  pa.iet,  prodnclls  In  Isidorianis,  cap.  55^  num.  S. 
Hase  fere  ipsa  repetita  sunt  lib.  ivni,  cap.  15.  ubi 
metitio  Phoronei  regis  omittiiur,  et  scribiiur  Pro- 
rostra.  Grialius.  in  not.,  exliibet  kottra  vocantur^ 
cum  In  texln  ediderit  Prorostrit.  Nomen  est  Rottra  : 
sed  atiqiiando  additur  praepositio  pro,  quae  seursum 
scribeiida  est ,  ut  kedens  prp  Hostris,  eic.  Sic  in 
llosfra,  e  Rottrit^  de  Rostrit,  etc.  Schwartziiis  in 
dissertatione  ile  rostris  fori  Romnni  ex  hoc  Isidori 
loco  aliisqitk;  alioru|tt  dispuiai  contra  eos  qui  ttutant 
non  idem  esse  dicere  pro  roitt-il,  ac  diV^re  in  rottrit , 
seu  i«|7er  rostra,  qul  etiam  rostrorum,  siye  loci 
qui  rot^hi  dicebatur,  formam  ex  vcteri  nummo  il- 
lustrat. 

N.  34.  Theatrkm.  Detheaftro,  lib.  clt.  IS,  cap.  42. 

N.  37.  PA<r»-ui,  etc.  ll.ifC  eadein  repetunlur  lib.  xx. 


cAp.  10.  Monifauconius,  tom.  111  Supplem.  Aniiquit. 
ekpllc,  lib.  IV,  cap.  3,  coatra  etynlologias  Pbari  ab 
Isidoro,  Liceto  et  ls;iaco  Vossio  productas,  contendit 
turrim  Pharon  ila  vocatam  ah  insula  Phard.  sic 
nomine  £)^yptio  appellaln  aniequim  turris  vel  igois 
acreiifiUS  In  illa  conspicerelur.  tlomerus  memiiiit 
Phari  iitsulae.  Nic.  Antonius,  lib.  V  Bibl.  veier. 
Hisp.,  iiUm.  95,  Isidorianum  Phari  elyinon.  ouod 
Joannes  SchelTerus,  lib.  itt  de  he  navaii  in  Adden- 
dia,  pag.  337,  rcprehendit,  tion  spernendum  esse, 
et  Mariinii  opiniune,  In  Lexico  ostendiL 

N.  38.  CochletB, , .  quatis  ett  Romce.  Romae  cele- 
briiir  est  tcolnmna  Tr.tjaiii,  dequa  ICutropius,  ubi  de 
Trajaiiii  loqnitttr  :  Otsa  CuUata  in  umam  auream  in 
foro,  ifiiod  wdificavit,  sub  columiia  kua  tunt,  cujut  at- 
titmdo  G\L  pedet  hahet.  Isldorus  loqui  viJelur  de  co- 
lumna  Antonini,  bui  plerlque  scHplores  antiiiui»  et 
recenteSi  ipsos  ctxxv  pedes  assignant,  ut  iiotai  Es- 
(2  ciiiiiardus  in  descripiione  ftomae,  part.  ii,  cap.  1. 
Cochleee  y^io  dicuntur,  quia  Graecaa  xoj^^uc;  est 
limax. 

N.  40.  B'6lYitis.  Jtiachitnus  kuhniu^,  In  disseriaL 
de  lotionibus  et  bali)eis  Graecbrum,  rejicii  eiymolo- 
giam  bmlnei  ab  Augusiino  et  Isidoro  prolatam;  oam, 
ul  exislimat,  Greci  diCere  debiilssent  jSa^ccvcov,  iion 
PoXftyieov.  Confer  Suidam. 

N.  ^t,  Popina.  Alil  )Topinam  diciam  censenl  a 
Popa,  qui  feral  sacriliculus,  viciimarum  vcndilor. 
Certe  propf«o  est  Graecum  fr/>07rtvM,  prcehibo^  pra- 
gutto  teviter  vinmrtt ,  uiterique  offero.  De  Veierum  po- 
pinis  exstat  cbmmentatio  tom.  111.  Act.  ^oc.  Lat. 
lenens.,  pag.  208. 

N.  45.  Tf/onfttm.  Apnd  terihllianurtl,  de  Idol., 
cap.  12,  et  de  Baptlsm.,  cap.  12,  occurrit  eiiam  vox 
i€/ofil«m ;  »ed  ilbnhulK  legunt  leloneum,  uU  aptid 
Noiiium,  c.  1,  num.  65,  tetoneariut^  pro  quo  aiU  ba- 
bent  teionttriut, 
])  N.  46.  C^Yeer,  Servius  suatai  ctrcerit  etymdlogiam 
Jib  «rcenrfo  repeiit,  ad  lib.  v,  vers.  Ii8  :Carcer«... 
os<ttt^  ^ifthR  e^iit  ayT<?nrtir,  tind*  ei  carceres^  quad 
ARCKREs,  secundum  Vnrrbnem.  UtrAmmie  noiatiuQem 
Isidorus  coiijnniit  tlb.  v,  cap.  ^7,  n.  13. 

Gap.  III.  Niim.  2.  Aildein.  Becmanus:  Mdes.Hi, 
Senio  ab  EOKiiDO,  Varroni^  lib.  tv  ah  iDntj,  Fesio 
ab  BMTo,  atiie,  qnod  fnibi  ^vrai  d^altir.  Ilxc,  alia»;uO 
rejlcit ,  iieqoe  itteliora  ipse  expromil  ex  Ilebrjca 
et  Graeca  liogua. 

N.  4.  Atrium,  Florezius,  lom.  Xlll  Hisp.  sacr., 
tracL  41,  cap.  9,  num.  9  ei  sei]  ].,  observat  atrium 
episcopi  a  Paulo  Diacuuo  s^pe  adbit>eri  pro  aedibus 
episcopalibus;  et  haiic  significationem  a  Dacangio 
prxtermissaiii  ex  hoc  Isidori  loco  comprobat.  Per 
synecdoclien  ab  Ovidio  quo(jue  airium  de  toiia  «dt- 
bu8  accipitur,  ep.  16  HeioidM  vers.  184 : 

Nee  oapleat  Phryglas  aiHa  wrttstt  noras. 


981 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  AREVALI  miMi 


m 


Atfium  quidem   prOpH^  l>rat  Ibciis  itilra  spacibsas  A  quod  pontifex  in  dedicatione  templi  certa  vtlrhi  prir- 
aiut  nbblles  Mes  porticlbiis  cirietus,  ct  :lre&m  lia-      /crf f  soleret. 


bMfs  ftiib  diO  paiferilem;  Serfius  docet,  :id  I  Mn., 
vers;  7S0,  iri  airiiS  rnlsse  bulinam  :  Ibi  et  tntinu 
9ra^,watit  kHwu  dktnnieii.tjMd  ATHtst  trat  ek 
fHmo.  Isidoms  airididit  m  l^chiio,  fort^ssli  qtiia  Ser- 
?id«  paulo  post  eti>lieat  hatte  vocem  ;  ibterpretatd^ 
enim  tersttUi  iHum : 

Atria  depeadeot  lyebDi  Uqueariboa  altia. 

Ego  praeler<$a  etisttmti  atHa  fuisse  atra  ex  igne» 
qitem  hiemis  tempore  serti  at:cendebant ,  tit  Sfe  ca- 
lefacerenl ;  qitod  toiligUor  ei  Evangelid  Marci  xiV, 
54 :  Peffus  aniem  d  louae  kHntnt  est  enm  utque  vitrb 
IH  tttrimti  kumnti  shterdoth ,  et  sedt  bat  tum  minUtrh 
9d  ijfneni,  et  eahfHciebat  ke,  Rndenis,  ad  Mariiai., 

g^ig.  ^5;  docct,  ex  qudriimdam  semehiia,  atrluin  di- 
tum  quod  alrum  usset  ex  fumo  propter  fbeum  et 
ettlinarif ^  qij^  apud  Romnnos  in  atrio  erant 


N.  9.  Detnbra.  In  (fe/uftri  ^tymo^xplicahdoVarro, 
Eestus,  Cortielios  rronio,  Ascoiitus,ei  alii,  in  varias 
abeunt  s^ntentias.  CbrisiisiM  cetlti  a  detubri  nomine 
in  suis  appetlandis  ecctcsiis  ferc  semper  absiinue- 
runt.  Schnrzflelschius,  l)isput.  hlsior.  civil.  ", 
nnm.  ),  apud  Isidontm.  uti  apud  Asconium  Pedia- 
nuiti  6t  Servlum,  lejiendum  ail  a  deluendo,  non  a  di- 
lnindo^  ut  aiit  C^dices  habent.  Prx|)ositiones  de  ci 
dt  in  composiiis  passim  coiirunduniur;  neque  sa^po 
nnam  |)otius  qu.iin  alteram  asserere  licet.  Usus  au- 
tem  statuendi  fonles  dnie  ingressum  temptoruin 
mansil  etiam  apud  Chrisiianos,  ut  Deuin  adoraturi 
manus  ante  ablueieni.  tlis  fontibug  successil  aqiia 
luatfalis,  seu  benedicta. 

N.  iO.  In  detubrig.  Occasloae  delubri  agiide  fonle 

baplismaiis,  seu  baptislerio,  quod  a  nonnuHis  de/tt- 

brum  vocabalur,  ui  ex  Ducangii  dictionario  apparet. 

M.  5.  PatatiUHi.  Proptie  erat  mons  Palaiinus,  de  n  Lbc.  cit.  apud  GMalium,  lib.  ii  Officior.,  c.  25  (male 


Cnjua  origiriatiohe  t)tura  Var^o,  Servius,  Scallger  et 
Sin.  ^des  in  M  surttptuosiores  simitlbus  dotnibuS 
nomen  palntH  dederrint. 

N.  6.  fhdlamnt.  tot  Orxca  est.  De  Tatasso,  sea 
talatsiorte^  mira  est  di^schsio  inter  veleres.  Nuplia- 
rum  dehm  pr^^sidem  fiiisse  nonnulll  opinantur.  Cuni 
aipiratioHe  (jhidam  scHburit  Thalassum. 

N.  8,  noi.  Ipsam  basitieum.  In  verbis  Servii  repo- 
8Qi  ipsatit  bakilitam  H  mea  Cdiilone.  Griatius  edidit 
ipium. 

N.  9.  Celtd  dktd.  Apttd  Grialliim  erat  tetlas  appet- 
interuhi  *  in  hiea  S^rvit  Editione  cetlam.  Cubite  ali- 
quando  di.itnr  de  cnbtCob^,  in  quocubamos  el  dor- 
mlmos ;  eubicutum  tero  thi^rdum  sumiiur  eiiain  pro 
conciavi,  in  qoo  per  djem  manemua. 

N.  10.  Hospitiuw,  in  altero  ex  duobus  meis  exem- 
plaribus  Editionis  GHalianae  est  hospitum,  uli  etiain 
11)  exefhpl  iri  quocurti  coliati  SUnt  MsS.  Goihici  To- 
letani.  Verum  in  allero  ftieo  exemplari  recte  est  tio 


erat  apud  Grialium  cap.  24),  deest  verbum  in  delu- 
hris.  Heliqoa  sententia,  ut  ex  not.  ad  eum.  locum  li- 
qnet,  desnmpta  est  ex  epist.  ad  Rusiicum  NarI>onen. 
de  septemKradibiis  Eccb^siae  sancti  Uieronynii,  tom. 
iX,  ut  oecesse  nou  sil  ad  Tertullianum  provocare.  De 
ba|>tisterils  Chrisiianorum  qiixdam  indicavl  in  com- 
menlar.  ad  uymn.  S  Peristeph.,  ut  aliis  in  iocis  ad 
Prudcnlium.  Isidorus,  ex  Hieronymo,  astruit  tres 
gradus  iii  descensu  ad  baptisteriuin  fuisse. 

N.  11.  BasiliccB.  Nonnulli  putant  basitica  nomec 
eccleslis  adhaesisse,  quia  Constaniinus  multas  basili- 
cas  in  ecclesiaiuin  usum  conces&it. 

N.  12.  Martyrium  Graece.  Mcmoria  Latine  erat 
ecclesia  super  alicujus  vel  aIiqi|orum  marlyrum  se* 
pulcrum  constructa.  Sed  proprie  locus  ipse  sub  al* 
tari  principe,  in  qud  corpora  sanclorum  martyrtim 
reqUiesount,  martyrium^  seu  confessio^  appeltalur. 
fliiic  confessio  sanclorum  a{»oslolorum  in  templo  Va- 
licanOy  confessio  saiicti  Laureniii,  etc,  Vido  com- 


spifncm  ;  ex  qiio  comprobnftfr  diversilas  exempla-  C  ment.  ad  hymn.  2  Perisiepb.  Prudeniiii  vers.  527, 
riuin  Ediiionis  Grianan^  in  honnullis  qiiam  ^nlea      528 


indicavl.  Etymologia  vefbl  metor^  ineidris,  ttcllds 
pelitnr  a  melior;  nain  mWafor  agmen  praegressus, 
loeurn  poneridis  Cistrls  meiitur, 

N.  11.  Mmiaiia.  H.cc  fere  sont  quaft  niinc  Ho- 
mani  vocant  inignani.  Isidoros  materies^  seu  materias^ 
et  mox  malma  accipU  de  iignis,  ut  clarum  est;  nain 
disiingait  a  lapide.  IHspani  vocant  ihaderd,  Hanc 
materiai  significalionem  apud  Pliniiim,  Columeliam 
et  alios  reperife  Ii6et. 

N.  i2.  Lavantem,  hoc  est,  se  tavanUm,  Nain  laoo 
activa  voce  pro  passiva  sxpe  usurpatur»  quod  exem- 
plis  veterum  constat. 

N.  13.  Languorikus  atque  inedia.  Apud  Grialiulir 
FUeronymi  verba  Ha  exhibebanlfif :  Languoribm  it 
media  misericor.  inembra  foHret* 

Cap.  IV.  Num.-  S.  Mofiastiifium.  Discrimen  Inter 
monasteHum  «t  6tieH69ittni  ab  IsfdchrO  ex   Casslano  j^ 
traditur  lib.  ii,  cap.  l^.  Consenliuut  sanctus  lliera- 
nynifts.  sanefus  Ari^t^iu^,  .4^rietn^  Nttus,  a  Ducah- 
gio  iiidicali. 

N.  7.  Tempti  ^tfii\o\bi^ifn  Grafecam  atlf  qnaernnt; 
atii  a  itiendo  dedticoni.  Nam  tontemptatio  potius  a 
iempto  Originem  trahii.  Destructa  fdololatria,  templi 
iioinen  teclemis  Chr^ttanWrum  alccommodatum  fuif. 
Forma  lem^l  Ghrisii.i^fuftt  eadem  esse  solebat  at- 
que  illa  quai  a  Viiruvio  describilur.  Cardmalis  Bona, 
Ker.  tftflrg.  Ilb.  i,  di]t'.  2i]f:  Osas  frequentior  et  ra- 
iioni  vicinior  habebat  in  Orientem  oranies  converti. 
iJne  pertiiret  cap.  57;  Hb.  ii  constit.  Apostoiic.  Qul 
anti^iitatef  Christiana^  exponunt,  exemptis  adilu- 
ctttf  pfobant  non  oinoed  veterum  Christianorum  ec- 
clasiaa  in  eam  flbfrtKam  Consiroctas  fuisse. 

N.  ^.  A  faunii.  Fortasse  hae  de  causa  Chilstfani 
fani  voGabuium  suis  ecelMtis  imponere  notoerunt. 
(JuaDqiiam  Varro  et  Festus  foHum  a  fando  deduquut. 


N.  15.  Aram...  Imprecatio  y.a.rap9i.  Legebatur  olim 
imprecatio  Satura  dicitur.  Locum  Grialius  resliluit 
uii  apud  Servium  exstat;  neque  erat  curnostro  de- 
mum  lempore  Arnlzenius,  cap.  G  Misceitan.,  cuiu 
Joseplio  Wase,  ad  Sallusiii  fragm.  histor.»  pag.  224« 
in  vcteribiis  tsidori  Editionibus  emendaiidis  labora- 
ret.  Sed  plerique,  Editionis  Grialianae  Ignari,  ina- 
nem  operam  inlerdtim  sumuni,  ut  actum  aj;ant. 
Aram  autem  pro  aliiludine  et  eminentia  ioci  ali- 
quando  accipi«  Becmanus,  ex  TerlulUano,  probat 
cum  Joseplio  Scaligero,  ad  Auson.,  Ilb.  ii,  cap.  22. 
Confer  cap.  13,  num.  16,  hujus  libri. 

16.  A  Tribmo  eedel  e|ul  dicta  fait  irihunaii  tndc 
iri^iiiuii  sacerdoiiff*  sive  epiaedpi  in  6cclesii8i.de  qa9 
bic  IsidoruSf  d  Prinientiai  liymo.  11  Peristefli.v 
ters.  22S : 

t*ronte  sub  adversa  gradibas  subilme  trUwial 
Tollitar.aDlisies  prasdicai  uadeDeuia. 

Vide  merim  comment.  iid  hune  loc. 

Cap.  V.  Nottf.  i.  Lectisttrnia.  Hervlus,  ^d  lib.  ih 
ifin.,  ms.  i9d:  Vbi  hominei  in  iemplo  sidtre,  etc. 
Proprle  autem  leetinerkium  erat  sacrlbciiim  quo  diis 
pulvinaria  seu  lecti  steriiebantur,  epntumqoe  alppo- 
nebatnr.  Neqtie  Sefvii  OplnlOnem  graviofl  atiquo 
leste  eomprobaiam  vided.  Confer  Ezeciiielein  Span- 
hemium  de  usn  numisfnatum,  pi^.  195,  I6in.  II,  9t 
Pblllppuma  Tnrre,  veifer.  Antii  pag.  518. 

N.  2.  Donaria,  Dieebantur  etiam  dona,  pfsseritnf 
templts  oblata. 

N  4.  Armarium.  ftinc  vox  Hispanica  et  Italica  ar» 
mari)  eadem  fereslgoincaiione.  Annamenlarium  {itJd' 
cipue  de  toco  dlcitur  ubi  arina  navalia  ,  seu  iiisiru- 
inenta  navalia  reponuntur.  In  verbis,  ^iitfrii^  extrcen" 
tur^  siippiendum,  aut  inteltigendum  arma.  ScrviuS| 


985 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  AREVALI  fiOTM. 


m 


ProprU  €itlm  arma  svii/,  qws  A     N.  5.  Camerm.  Sea  Camara.  Gnecam  verban  ett, 

61  airoque  modo  Latine  scribitor. 
N.  7.  Laline  inUrpretatur  lugidi.  Neg^t  id  Selma* 
Eiercit.  Plinian.,  pag.  1219,  qaaoiYis  fateilor 


ad  ^n.  IV,  fers.  495 
armoa  tegunL 

N.  6.  Promptuarium.  Scribitur  etiam  prompUi' 
rium;  sed  neuiro  modo  apud  antiquiore»  bonae  Lati- 
nitaiis  auctores  reperitur,  nisi  adjeciive.  Apuleios, 
Aosonius  et  aiii  aequales,  substaniive  usurpant. 

M.  7.  Mini$teriamensarum.  lu  vasa  escaria  et  po- 
toria,  quibus  in  niensa  miiiistratur,  vocat  Lampri- 
dius,  cap.  54,  in  Alez.  Sev.,  et  Paulus,  Sentent. 
lib.  iiF,  cap.  7.  Servins,  ad  lib.  i  iOneid.,  vera.  708, 
non  inter  promptuarium  et  cellarium^  sed  inter  pe- 
num  et  cellarium  discrimen  assignat. 

N.  8.  Entheca.  Non  solum  pro  reposita  rei  sub- 
stnntia  sumitur,  sed  etiaro  pro  ipso  loco  ubi  reponi- 
tur.  Sanctus  Auguslinus,  serm.  42  de  divers. :  En- 
thecam  nobis  habere  non  licet,  Non  enim  e$t  episcopi 
iervare  aurum.  Ubi  entheca  videtur  accipi  pro  pecu- 
niae  reposiiorio. 

Gap.  VI.  Num.  I.  ErgasteriumAa  Qod.  Tlieodos. 
est  offlcina  artiflcum  operantium. 

N.  S.  Ergastula.  Non  omiuenda  sont  Lipsii  verba, 
loc.  cit.  a  Grialio,  quibus  Isidori  sententia  corrigitur 
et  explicatur :  Primum  non  solum  noxt»,  sed  eliam 
empti  servi  innoxii  ad  ergastulum  defmtati.  Deinde 

Sladiatores  nunquam.  Sed  nec  de  exsulibus  assentior. 
^enique  prtecipuus  ergastuU  finis  agricultio;  sed  et 
tapidum^  et  pistrini^  et  fortasse  aquas  haurienddB  labori, 
Eorum  quidein  qui  ergastulo  detinebantur  proprium 
erat  ut  essent  vincti.  Apuleius  in'  Apolog. :  Quinde^ 
eim  tiberi  homines  poputus  esl ;  totidem  servi  familia ; 
totidem  vineti  ergastulum. 

N.  5.  Gynaceum.  Erat  pars  secretior  domas,  in 
qua  mulieres  a  viris  secretae  degebant:  Isidorus  pe- 
culiarem  aliam  significationem  indicat. 

N.  4.  Ctibanus,  Yerbum  Gra^cum  est.  Speclea 
qoaedam  furni  mobilil  ex  aere,  ferro,  aut  testa,  eli" 
bantu  dicebalur.  Isidorus  ex  ftgura  notationem  no- 
minisostendit;  erat  enim  clibanus  in  parte  inferiori 
latior,  iu  superiori  angustior;  adeoque  in  erectione 
toHigebatur^  cUvique  {ormam  referebat: 

N.6.  Ex  aliorum  sententia  furnus  est  a  formo; 
nam  anliqoi  formum  calidum  dicebant: 

N.  8.  Laeus.  Est  a  >axxoc  fossa.  Ti-anslate  accipi- 
tor  pro  vase  amplo,  in  quo  musiom  expressum,  aut 
In  ofei  confeciione  amurca  recipiiur. 

Cap.  VII.  Num.  2:  Vestibutum.  De  vutibuU  slgnifi- 
caiione  et  etymologia  fuse  Gellius,  lib.  xvi,  cap.  5: 
Ad  rem  nos^ram  ait :  Vestibula  appellata  sunt  spatia^ 
sieut  diaimuM^  grandia  ante  fores  adium  relicta^  in 
quibus  starent^  qui  venissentf  priusquam  m  domum  in* 
ironntterentur.  Praemiserat  6ellius,  quod  ve  particula 
lum  intentionem,  ut  vetus^  vehemens^  significat,  tum 
minutionem.  Servius  conirario  modo  vestibutum  ex- 
plicuit  per  minutionem: 

N.  5.  Fenestrie,  Servius,  ad  haec  Yirgilii  verba 
IV  Georg.,  vers.  ^i98  :  Obliqua  tuee  fenestras  tantiim 
habet :  Quw  ex  obtiquo  lumen  infundunt,  ut  in  horreis 
cemimus.  Isidorus  fortasse  putavit  fenestras  proprie 


sius, 

verum  esse  quod  absis  ecclesiarom',  boc  esl ,  M<ra- 
rt«m,  luroen  per  arcum  acceperit.  Certe  Grsece  iejtk 
significat  connexionem,  et  inde  corvatoram  rotae. 
seo  circulum  illum  ligneum  quo  radii  infigonlur.  Sed 
Isidoros  forusse  deduxitab  «Trru,  qaodestocreiido. 
Interpreiaiionem  Isidori  ac  fere  verba  exprimunC 
Walafridus  Strabo*  de  reb.  eeclesiast.  cap.  6,  et 
Glossarium  Camberonense  ms.  apod  Rosweydum,  in 
Onomastico,  postVitas  Patrom,  qui  fuse  de  boc verbo. 
Absis  disseril,  et  quatuor  ejus  significationes  expo- 
nit,  curvaturam  rolae,  areum^  cui  aliqoa  fit  inscri* 
ptio,  iocum  editiarem  ,  ubi  sedet  episcopos ,  et  ca^ 
meram,  in  (|ua  reliquis  sanctorum  coiidunlur.  Abde^ 
an  absida  dicatur,  dubitabat  Paulinus,  epist.  ii,  ad 
Severom,  quem  foriasse  Isidonis  respexit :  ingaia 
P  aMfue  absidem  factam  indicavit.  Sed  de  hoc  ABSiDaii» 
^  aut  ABSiDBH  magis  dicere  debuerim,  tu  videris.  Ego 
nescire  me  fateor,  quia  hoc  verbi  genus  nee  legisse  re* 
miniscor.  utruinque  fuit  in  oso  apod  scriptores  eo 
ciesiasticos ;  sed  iiraererendum  videtor  abeis. 

N.  8.  Alii  testudinem,  etc.  Etiam  id  ex  Servio 
sumptum,  qui  Ciceronis  in  Broio  verba  refert,  et 
addit :  Quidam  testodinbii  tocum  in  parte  atrU  vo* 
iunt  adversum  venientibus.  Editi  apud  Isidoroin, 
etiam  Grialius,  babent  tn  partem  pro  in  parte.  Ser* 
vios  in  mea  Editione  locum  Ciceronis  iroperfectaio 
reli(]uit.  Cicero  in  Bruto  :  Commentatum  in  ^;  et 
additur ;  Quidam^  etc.,  perinde  qiiasi  bcc  etiam  siat 
Ciceronis.  Cicero  in  Broio,  cap.  22  :  Omnt6ii«  ezciv- 
sji  commentatum  in  quadam  testudine  eum  servis  /ille- 
ratis  fuisse.  Arntzenius,  ad  lib.  ivSeduiii,  vers.  255: 

Dumqae  tui  media  resldens  lestudine  templl. 

Isidorum  reprehendit,  qnasi  suo  nomine  vendiiet,  qua 
Servio  debtit.  Non  igitur  Amtzenius  legerat  Isidori  prae- 
G  fationem ,  sive  epistolam  dedicatoriam  Eiymologia- 
rum.  Notandum  vero  quod  Sedulius  in  prosa  mediam 
tesludinem  templi  exponit  m«ttia  tenipU, 

N.  9.  ArciM.  (Jt  alii  malont,  ab  arceo,  qoia  pro- 
pellit. 

N.  if .  Ostraei,  Pro  pavimenio  testaceo  exem* 
plom  non  invenio.  Apud  Ducangium  Oslrocartt  sunt 
qui  tesias  ex  figulina  lerra  conticiunt,  tegendis  tee* 
tis  idoneas. 

N.  13.  Basee.  Etymologia  e  Graeco  sermone  peti 
solet. 

N.  15.  Epittylia.  Non  sunt  luper  mtsM,  sed  SMpar 
eolumnas^  ab  M  super^  wihi  coiumna.  Est  aalem 
epistylium  trabs  qoae  super  columnarum  capilula 
transversa  imponitur,  et  allas  lecti  trabes  sasiinet, 
ei  in  lapideis  architecluris  lapis  qui  eam  trabein  rc- 
fert. 

i^tif.  Capitella.  Yarro,  lib.  vii  de  Ling.  Lai.,  snb 
fin.,  negat  hanc  vocem  capiteUum  in  consoeludine 


esse  illas  quae  lumen  ex  obliquo  infondont;  nam  ^  Latina  esse*  Usi  ea  deinde  foeront  Apuleios  et  Pli- 
nost  descriDiionAm  addit.  eo  auod  lucem  ftnerfnt:       -v  njyg  senior,  apud  quem  tamen  pro  eapiieiia  nonnulli 


post  descripiionem  addit,  eo  quod  lucem  fenerent, 

N.  7.  Limen  verbum  Graecum  est,  a  quo  limitem 
Donnulli  deducnnt.  Confer  infra,  cap.  14,  n.  2. 

N.  8.  Postes  et  antcs:  Grialius  in  lextu  edidit 
Postes  et  antee^  in  not.  Postes  et  antes.  Sed  distingoi 
debeot  antcs  ab  antibus.  Antee  sunt  pilae  lapideae,  aut 
column»  structiies  quadralae  ad  latera  ostiorum  in 
frontibus  aedium. 

Cap.  vni.  Num.  i.  Idemet  cmmantum.  Ita  usur- 
paot  H:s|>ani  cimiento  pro  fondainento.  At  ccemen" 
tum  Latiiiis  proprie  non  erat  fundameiitum,  sed  la- 
pis  eaesos  iii  lapidicinis,  aut  fragmenia,  ex  majoribos 
saxis  excisa,  ad  muros  exstniendos  aut  farciendos. 
Nonius,  cap.  2,  num.  179  :  Ceementa  iapides  non  ma- 
gm  modi^  quibus  eedificia  eonsurgunt. 

N.  2.  Paries.  Ex  quoromdam  sententia  est  a  paro, 
tx  aliorum  a  pareo.  Nonnulli  ex  Graeco  eriginero 
repetunt. 


legunt  capituia. 

Cap.  kx.  Num.  1.  Munilum.  A  mttnio,  olim  manta, 
qood  est  a  manibuSy  nisi  hoc  sit  a  manio.  Cors  vei 
eohors  deduci  etiam  potest  a  coercendo.  Alii  ex 
Graeco  sermone  derivant. 

N.  2.  VaUum...a  vaiUt»  Hoe  melioft  et  clarius 
qoam  quod  Varro,  lib.  iv  de  Ling.  Lat.,  cap.  31, 
ait :  Fa//ttm  a  voUtlu,  quod^  cum  id  jactaHt^  uoioHt 
ittde  ieoia. 

N.  4.  Macerice.  Ab  aliiB  dedocitur  ex  fuocf^ 
septa  e  maceriis. 

N.  5.  Parietes  de  terra.  Si  de  sola  terra  fiant, 
Hispani  vocant  lapta;  si  ex  minutis  lapidibos  calce 
eomroistis  hormigon^  qoasj  formigon  ex  Latino  /brma- 
(to.  In  qoodam  exemplari  Etymologiarom  nouium 
ad  marginem  reperio,  in  agro  Seaensi  rostii^ji  bft* 
Jasmodi  parietibos  de  terra  otl. 


m 


AD  S.  ISIDORl  ETYMOLOG.  AREVAL!  NOTiE. 


98« 


N.  6.  Sapa.  Et  iepa,  Scribitur,  uti  siepiOf  ei  se- 
pio.  Ulraque  Bcriptara  saos  palronos  habet. 

Ibid,  C  dHracta»  Servitts,  ad  JEn.  llb.  ii,  vers.  6, 
in  mea  ediiione  habet,  e  rietracto, 

Cap.  X.  Nuni.  2.  Tentorium.  Lipsius  plenissime 
agii  de  tentoriis  lib.  v  de  Mitit.  Rom.,  dial.  5. 

N.  5.  Papilionei-  Tentoria  miliiaria  vocant  Vege- 
tius,  Plinius,  Lampridius,  Trebellius  Poilio,  Teriul- 
lianns  et  nonnutli  alii.  Eadem  vox  nonnihil  corrupta 
in  linguas  vulg^res  transiit. 

Cap.  XI.  Num.  I.  Quod  mentem  moneat.  Servius, 
ad  III  ^n.,  vers.  486  :  Monumenta  autem  a  mentti 
admonitione  iunt  dicta,  De  consuetodine  sepeliendi 
intra  aut  extra  Urbem,  vide  commentar.  ad  Prudent., 
lib.  I  contra  Symm.,  vers.  190.  Plebs,  quae  agris, 
fundisque  carebat,  in  loco  comm\ini ,  sepultur»  de- 
atinato,  sepeliebalnr,  et  hoc  dicebatur  sepulcrum  com- 
mune.  Alio  sensu  toci  communei  dicebantur  sepulcra 
quae  omni  familide  posterisque  Aeri  solebant ;  nam  se- 
pulcrafquae  privatis  liominibus  aut  conjugibus  de- 
stiuabantur,  potius  requieloria^  aut  simpliciter /oci, 
Yocari  consuexerunt.  Vide  Taiibmannum,  ad  Plaa- 
tum,  Cas.,  pag.  365  seq.«  Kircbmannum,  etc. 

N.  2.  Tumului,  De  tumulo  lib.  xnr,  cap.  8,  num. 
21.  Barthins,  lib.  iv  Advers.,  cap.  3,  elymologiam 
comprobat,  ex  Fulgentio,  ad  Chalcidium  :  Qua  locui 
tvmeiceret^  unde  tumulus.  Ita  ex  suo  Godiee  correxit, 
com  antea  corropte  legeretur  unde  Rutiliui.  Sarco- 
phagui  nomen  est  lapidis  e  quo  sepulcra  (leri  con- 
Bueverunt.  Vide  lib.  xvi,  cap.  i. 

N.  3.  Mauiolea,,»  a  Mauioleo;  FortCya  Mauiolo  ; 
nam  Mauiolui  rex  isle  vocari  solet,  uxor  eius  Arie- 
misia:  De  mausoieo  Phnius,  lib.  xxxv,  cap;  5;  Gellius, 
llb.  X,  cap.  18;  Raderus,  ad  Martialem,  pag.  ^ei 
57i,  nbi  de  mausoleo  quoque  Augusti  edisserit. 

N.  4.  Pyramii,  Pyramidum  et  columnamm  in  se- 
pulcris  ratio  erat  attolli  super  cxteros  roortales,  ut 
docet  Pllnius,  lib.  xxxiv,  cap.  6,  Raderus,  adMartia- 
lem,  pag.  16  et  seq.  Plinii  errorem  dqplicem  in  di- 
mensione  pyramidis  deprehendit.  De  pyramidum 
forma  et  magnitudine,  lum  de  eo  quod  umbram,  li- 
cei  altissimae,  non  prseberent,  Fabricius,  cap.  25 
Biblic^raph.,  allegat  Joan.  Gravium,  Nordenium, 
Kircherum,  Petrum  Rellonium,  et  alios:  Munckerus 
cum  Scheffero,  ad  ilyginum,  fab.  223  :  Pyramides  in 
jEgypto^  quarum  umbra  non  videtur^  id  accidisse  in- 
terprelatur  solstiili  iempore«  et  die  medio. 

Gap.  XII.  Num.  I.  Tiicrt.  Passive  ex  Varrone  etiam 
et  jureconsultis  veteribus. 

N.  2.  Capannam  vocant,  Ita  fereex  Isidoro  Papias, 
et  Joannes  de  Janua.  Antiquiorum  exempla  non  in- 
▼enio,  recentiorum  proferl  Ducan^ius,  qui  ex  Graeco 
xonrawQ  capannam  dictam  cum  nonnullis  suspicatur. 
N.  5.  Teiqua.  Varro,  lib.  vi  de  Ling.  Lat.,  cap.  2, 
iesca  dicit  esse  loca  agrestia,  qu»  alicujus  dei  sunt, 
a  tuendo,  Festus  tesca  docet  esse  loca  augurio  desi- 
gnata.  Alii  teica,  vel  teequa  iBtelligunt  loca  aspera» 
Ufiibrosa,  difficilia  aditn. 

N.  4.  Magalia.  Magaria  apud  Plautum,  in  prol. 
Poen.,  vers.  86,  est  nomen  proprium  loci  in  iirbe 
Clirihagine.  Bochartus,  Chan.,  lib.  i,  cap.  24,  docet 
magalia^  corroptedici  pro  ma^orta,  et  esse,  portn  et 
atce  Carthaginis  deniptts,  reliquum  urbis  civium  ha- 
bitiitioni  desiinaium.  Originem  vocis  deducit  ex  He* 
braeo  magur^  habitalio,  Codex  Alb.,  et  nonnolli  alil 
pro  vilUm  dicunt  exbibent  celUm  dicunt. 

Cap.  XIII.  N.  1.  Ager.  Verbum  Graecum  esl.  Etiam 
aic  ab  ago  dedoci  potest ;  sed  Varro,  lib.  iv  de  Ling. 
Lat.,  cap.  4,  alio  modo  ait :  Ager  dictui  est,  m  quam 
terram  quid  agebant ,  et  unde  quid  agebant  (ructue 
cauMa^  id  Grceci  dicunt  &ypw, 

N.  5.  Poaenionei,  Festus  ait :  Quia  non  mancipa' 
tione ,  ied  usm  tenebantur^  et  ut  quieque  occupaverat^ 
collibebat,  Confer  Brissonium,  lib.  iv  Select.  Anliq., 
c.  i. 

N.  5.  Prcedium»  Melins  deducitur  a  pne$f  prmdii^ 
q«od  a  prentando  Varro  vult  dictum. 


A  N.  7.  Rura  veterei,  etc.  Ex  Servio  ad  ii  Georg., 
vers.  412,  qui  Catonem  auciorem  laudat. 

N.  9.  Compascuui  ager,  etc.  Ex  Festo. 

N.  10.  AUuviui  ager^  etc.  Ex  Var.  auctor.  deLi- 
mit.  agror.  pag.  295,  Goes. 

N.  11.  Arcifiniui.  De  arcifinio,  seu  areifinali  agpo, 
videndi  Sicolus  Flaccus,  de  Condition.  agror.,  pag. 
5,  et  Aggeus  Urbicus ,  pag.  45,  Goes.  Edition.  De 
iubtecivii  paulo  post  redit  sermo. 

N.  12.  Novalis  agcr.  Non  est  idem  ager  primum 
proicinui^  et  qui  ohemii  annii  vaeat,,  Ager  primum 
proiciiiui  est  cui  primum  immissum  est  aratrum, 
cum  aniea  esset  silva,  aut  terra  inculta :  et  hsec  est 
propria  signiiicatio  novalii ,  quam  explicat  Servios  , 
lib.  I  Georg.,  vers.  71  :  Proprie  novalei  iunt  primnm 
arva  proicisia^  ei  primum  iegetem  fereniia.  Sed  acci- 
pitur  etiam  novale  ,  et  novalii  pro  agro  qui  alternis 
cessat»  et  renovatur,  ut  iradit  Varro,  lib.  iv  de  Ling. 
Lat.,  cap.  4.  Post  verba  eemel  vaeua  in  primo  Hs. 
^  Gothicoest  h»c  nota  ad  marginem,  veladditio :  Vnde 
"  Virgiliui  : 

Impias  bsec  tam  cnlta  novalia  miles  habeblt? 

N.  13.  Squalidui,  Squalorii  et  iquaiidi  notatio  a 
Festo  et  aliis  desumitur  ex  similitudine  iquamce. 

N.  14.  IJvidui.  Servius,  ad  ii  Georg.,  vers.  184, 

in  meaEditione :  Semper  uvidui  :  Vvidui  eit  qui  ali* 

'    quando  iiccatur,  Atii  legunt :  iemper  humidui :  ttim/tts 

eit  qui  aliquando  iiecatur,  Inter  uvidum  et  Attmidttm 

discrimen  nullum  observari  solet. 

N.  15.  Subiedva^  etc.  Haec  verba  referuntur  a  For- 
cellino,  tanquam  cx  vetere  auctorede  Limitib.  agror., 
apud  Rigait.,  pag.  299,  sed  fortasse  alius  diversus 
aucior  non  est  ab  Isidoro  nostro.  De  iubdiivii,  seii 
iubeeiivis^  in  reagraria  passimvetereslscriptores,  qui 
de  hoc  argumento  agunt  in  Goes.  collection. 

N.  16.  Area,  Varro,  lib.  iv  de  Ling.  Lat.  :  Vbi  fruf 
menta  iectaterantur^  et  areecant^  area.  Propier  horum 
(forte,  fiarnm)  stmi/tlttdtnem  loea  in  urbe  pura  AREiC, 
G  a  qno  poteit  etiam  aea  d^ttm  esse,  quod  pura,  Niiipo- 
tiui  ab  ARDOKE ,  ad  quem  ut  iit ,  fil  ara,  a  quo  ipia 
AREA  non  abeit ;  quodqui  arefadt,  ardor  estsolii.  De 
ara:  elymologia  supra,  cap.  5,  nnm.  15. 

N.  18.  Paludes,  Becmanus,  in  Hebraeam  et  gras- 
cam  paludii  originationem  inquirit ,  quod  nihil  ad 
nos. 

Cap.  XIV.  Num.  1.  Finei.  Non  desunt  qui  fineni  a 
fune  deducunt.  Vide  Becnianum.  Alii  a  fio. 

N.  2.  Limilei.  HffiC  breviter  dicta  cap.  7,  n.  7,  hu- 
jus  libri.  De  Umiiii  signiflcatione  adde  Festum.  De 
limo^  cingulo  servorum,  infra,  lib.  xix,  cap.  22  et  53. 
Servius  apud  me  aliquantulum  dlscrepat  a  Grialii 
scriplura  :  Ab  umbilieo  wque  ad  pedei  prope  tegeban* 
tur,  Hme  autem  veitit,  etc.  Vide  Petrum  Piihoeum, 
lib.  I  Subs.,  cap.  2,  et  Pignoriiim,  de  Servis,  pag. 
29,  qui  ex  grxca  inseriptione  servos  aliquoa  limocin' 
etoi  vocalos  arguit. 

N.  5.  Termini.  Erant  lapldes,  aut  supites,»de  qni- 
fl  lius  Ovidius,  II  Fastor.,  vers.  641,  et  Tibuilus,  lib.i» 
*^eleff.  1,  vers.  17,  ubi  videnda  Vulpii  nota. 

N.  4.  Nam  iinedubio,  etc.  Fortasse  perslringit 
Serviom,  qui  contrario  niodo  utrumqnelimitem  ekpli* 
cuerat,  ad  lib.  i  Georg.,  vers.  126.  Argumentum  hoc 
late  persequitur  Salmasius ,  Exerciut.  Plinian.  pag. 
676. 

N.  5.  Area.  Apud  seriptores  veteres  rei  agrariaa 
est  limes  quadratus,  in  arces  forma  constructus.  Ar- 
cam  autem  ab  arcendo  dictam,  Varro  aliique  plures 
consentiunt. 

Cap.  XV.  Num.  3.  Pertica.  Perticam  a  pertingendo 
quasi  pertigam  uonnulli  vocari  pulant.  Hispani  pertigm 
dicimus.  Ca/amtt<  Ezechieiis,  seu  Kanna  erat  pedpm 
dccem,  ei  trium  poilicom,  utCalmetus,  inDict.  bibL. 
compuiat  Isidoros'  cauie  ait  ad  imtar  calam;  ne» 
que  estcur  Georgius  Agricola ,  de  Mensuris,  pag* 
287,  Isidorum  boc  loco  errare  dicat..Confef  Marianara 
de  Ponder.  et  Blensur.  Burrielius»  in  opere :  Informe 


987 


de  Toledo  iobH  i§UaMon  4n  pMot«  tuiin.  89,  p»g. 
827,  advertil  ppr/icdm  ^&^e  t^^ndoi  Toltdano  aniigno  ; 
qua  mensura  pro  affrit  dimetienilis  TPifMe>  ii^^os  in- 
nuit  Isidorus,  c.  15  Uujus  librK :  Snbeism  agrit  quoi 
in  periiea  dhnm^  etr. 

N.  4.  ArapennBm.  iKidonis  Bententiani  eonini  qn» 
seqiiuniur  ex  Columella  fumpsit,  non  verlM  i|i8a 
expressit,  qu»dam  etiam  mutavit.  Columella  artp^ 
wm  vocem  Gallioimt  non  bxticam  Innuit  esse,  ti 
utrnljbet  modo  minus  eomroode  origo  ejus  Latina  ah 
arando  dedttcituri  qnarovls  foriasse  exteri  ex  yerbo 
Laiino  noYum  nomen  sibi  formaverint.  Apud  scri- 
ptores  seqaioris  «vi  rvperilur  acriptum  «rpeRftttm« 
nrptnfifm»  a§ripennn$.  \ide  Yossiumf  in  Etymol.  M 
jugeribus  Radertts,  ad  Martialero,  pag.  17  seif.,  eru-> 
dile  disserit,  et  duoantoa  pedes  jugero  assignandos 
oslendit. 

If.  6.  Porcii...  tira,  Quod  difouum  ttt  t  /ira.  isi* 
dorus  Fesium  et  Nonium,  lib.  i,  cap.  U9,  aequiiur ; 
aed  prseferendus  videlur  Colinnella,  qui,  lib.  ii,  cap. 
4,  ait  ;  Lirae  rMtki  vocant  ea$dem  porcns^  cum  sie 
arnlum  est,  tit  inlir  duos  lalius  dittanles  sutcos  mdius 
eumutue  eiecam  sedem  frumantie  prabeaL  Ita  non  se- 
mel  explicat  Columella.  Quod  igitur  in  arando 
exstat,  porca  et  ffra  dieitur;  quod  defouum  est, 
iuicut» 

Num.  7.  Ceniuria,  I>e  cnnturia  vide  Grialii  not.  ad 
cap.  15,  num.  15,  hnjus  iibri. 

Cap.  XVI.  Num.  1.  GalH  ieueat*  Inde  Hispani  legua 
vocant. 

N.  5.  MiUe  quihgentis*  Mendum  est  in  nonnullls 
Editia  quinffintitt  Vide  Bocliartum  ,  Chan.  libi  i  i 
Gap«  16,  qui  humS  errorem  a  Grialio  jam  correctiim 
emendabai,  et  Vossiurn*  de  Vit*  Sfrm.,  l>h.  iii«  eap^ 
19,  qui  origiiiem  vocis  ieucH  ah  Anglis  repetit.  Nuno 
iauca  longior  est  mille  quingentis  passibu»,  et  vari» 
moiiBurie  pro  variis  regionibus.  De  Hercule  quod 
bic  narrat  Isidorus,  Gellius,  llb»  i,  eap.  1,  ila  reren  i 
Pfam  eum  fere  conttaret  eurrieuium  ttadii  quod  eti  . 
Pitee  ad  Jovit  Olympii  Hercniem  pedibut  tuis  meta-  C 
tum,  idque  feeiue  ion§um  pedet  ttMcentos.eiCt 

N.  4.  Vfd.  Alii  derivantabeoy  alii  a  veho.  Isidornt 
utrumqiie  completus  fuit ,  ire  tehieulum»  Grialias 
in  tetiu  edidit  naai  duatactut;  aed  ex  noia  nrguliur 
eum  praeferre  duo,  Alii  Ediii  habeat  duost  i^ued 
probo,  scilicet  ria  iluof  actut  capii*  Vide  iiifra ,  num. 
13. 

N.  d.  Strala»  A  slomo,  ot  perapictium  esl.  Antirfui 
Latinitails  auclores  dicebam  via  slram,  aot  $trata  » 
stratoruM^  ei  poetice  tirata  viamm.  Sequiori  tevo  nb 
Eutropio  et  aliis  USurpari  cusptiim  stratafStratcB»,  Indo 
Itaii  tirada*  Vide  liotaa  meaa  ad  Jiiteiiconi ,  lilf.  i  ^ 
vers.  5S5.  Verbom  deiapidata  ex  FesMi  peliiuffi  est  > 
Deiapidata,  iapide  ttrata, 

N«  7«  Agger»  Servius  ait :  Agger  ett  media  viec  omn 
tienlia,  coaggerntis  tapidibut  strata. 

N«  8«  ^ron  VarrOf  iib^  iv  de  Llng«  Lati^  cap.  8  : 
Qua  ibanit  a^  itn  itef  appeiiarunt,  Discrimen  intor 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  AREVALI  NOTA  9» 

A  ex  S  rvio,  Grialins  dixit  qiio^  aolni  dua  uekicnia 


capit.  Sed  isidorus,  gr^iviores  audorea  aecutns,  yiom 
astruit  esse  qnae  duo  veliicvla  eapit ,  acium  dimi' 
dium  viffi  qoi  seilicet  unum  tanlum  veliicuinm  capit, 
sive  duo  jiimenu.  Varro,  Nb.  iv  de  Ling.  Lat.,  cap. 
4  I  Ut  quo  aaebani^  actos,  sic  i^uf  vehebant ^vim  dictee, 
Aperta  est  Pompoaii  senteniia,  lib«viii  Dig.,  tii.  1, 
leg.  13  :  St  lamanjfnslf  loci  demonslratione  facta,  tia 
concetsa  fuerit^  nl  uo^ho  vehicuiumt  neque  jumentum 
ea  inire  pauii^  iTsa  magit  quam  via,  atil  agtds  acfw- 
itlMi  oiae^iiHrk  Sed  sijununtum  ea  duci  poterii ,  noh 
oltam  vehiculum^  aotus  videbitur  aeqmsitut.  Alios  ju- 
recoiisulloai  qui  diverso  modolocuti  sunt,  iion  verbi 
nativamviin,sed  popularemconsuetiidinem  speclasse 
probat  Forcellinus ,  verb.  Via»  Criallus  distiuxerat 
ciivosum,  iter  fiesuosum^  quasi  ciivosum  sit  ftubstan- 
tivum ,  quod  iion  placet.  In  primo  &ts.  Tolet.  Go- 
tbico  h»c  est  nota  i  vel  addiiio  post  verhum  eo^O' 
loanlur  collocata  :  Doscionium^  borcionium  iocus  tnier 

H  duos  parietet»  Mandose  scriptum  eat  inter  duabut  pa^ 

■*  rieiibut, 

LIBER  DEGIMUS  8EXTCS« 

Cap.  1.  Num.  1.  Pulvis,  Minius,  lib.  xxxv,  e«  15, 
pessimaui  lerras  partem  pulverem  esse  ait ,  ideoque 
pulverem  appellarif  ubi  etlam  de  Puteano  pulvere 
agil. 

N.  i.  Limut,  Alii  timi  originem  Crxcam  aslruunt, 
et  contra  favi7/am  dictam  putant»  quod  foveai  ignem* 
Verum  quid  alii  dixerint,  in  re  praesertlm  adeo  iu- 
C6ita,  nustri  insiiluti  non  estlatins  persequi. 

N.  5«  Gleba  quod  giobut  lil.  19 on  inscHCf  iil  Bec- 
idanus. 

N.  A,  A  iabe.  Melius  a  tabt,  hoc  est ,  a  labof  ,  ta- 
berit,  t*tilur  hac  voce  sanctiis  tlieronymus  ;  utuntur 
alii,  qnos  Ducangius  excital,  verb.  Lavina ;  ham  ita 
iionnulli  scribuiit,  ut  deducatur  a  /avo,  tavat,  Lutttm 
ex  aliorum  sententia  sic  vocatuf ,  quia  terra  lota 
etif  aut  aquis  soluta«  a  Grvco  ).vccv. 

N.  h,  Vofutabrd.  tn  «d/tifaorttiu  vocls  productio 
eat  abrum,  quin  necesse  sit  ad  oproi  feferre.  Sed 
isidorus  Servium  oxpressit,  ad  Georg.  3,  vers.  ^H: 
Volulabra  ioca  sunt  in  quibus  se  apri  boivurtL  M 
volount  se  etiain  sues. 

Ibid.  Sabulum,  etc.  ilabc  ipsa  verba  proferl  Ros- 
weydus,  in  Ononiasl.,  ex  Ms.  Gt  <ssario  Camhero- 
nensi,  qtii  alia  scriptoruiO  loca  allegal.  Itali  tabuiuid 
vocant  ia66ia.  Vide  Varronem,  d^  He  riiSl. ,  iib.  i, 
cap.  9,  ubi  sabutonem  usurpnt  pro  sabulo. 

N.  6.  Argitta.  Grxce  es(  «pytXXo;,  quod  tet  ab  Ste- 
rilitate,  vel  a  colore  albo,  Oilgiiiehi  frahere  poie^t. 
AJi  insula  Creta  dletam  fuisse  cretam  Cdnfirmari 
potest  Horaiii  versii  lih.  i,  od.  56  : 

treSss  ne  drreU  peiMtti  dM  m^i 

ubi  piiira  Beatleiua*  Crola  Cimotia  dicitur  ex  Cimotot 
insula  maris  Crelici.  Ovidiiis«  lib.  vii  Metam.^  vers. 
403 :  CroiOMNyno  rar*  Gimoli,  PHniuSr  iib^  iv,  cap. 


iter  et  itiner  nuilum  ab  aiiti^nioribas  dignoscitur ;  Tt  li,  de  oadem  Grela  agit^  Verba  ejusdeifi ,  ex   Vii^ 


80d  tMfior  est  iniegei^taaM^tior  per  lyncop^n  dieitiir; 
et  iitrHmqiie  aignirieal  lom  aeluift  eiindt,  lum  viam^ 
ei  proprio  angiMtiorem,  tpta  qitt»  podes  tantum  iro 
potoat«  Pliflhls,  iii  pnefit.  Hister.  natur  :  Preeterm 
iter  est  non  trita  auctoribus  via,  Pro  appeilamut  A 
ftam  foriaaae  legendiim  appeUmnut  exltumi 
ff.  9.  8amiia4  Pbvdriar  prafat.  iib.  ni,  vorsr  58  » 

£go  pofro  ntioS  semitaih  feci  viim ; 

(ftM^  Miuefpm  paoeaa  Mulaa  feeerai,  Phiftdrus  phires 
eftcogitavii/  Ita  paaaim  aiii  dislingiMnS  inter  lomiia  u 
61  Viam.  Crteroy  VOrr<  h,  eap^  45  :  Jam  inieiiigetit 
kane  puuniamf  qum  vm  modo  vita  ett  etnre  ab  itio  , 
eoilom  teinita  ravariisba^  Malim  legere,  ^iNr  via  moda 
vtta  est  exire  ab  rilo,  eoifom  oomilor  roiorftiio ;  boe  esl, 
^iuo  patam  eti  abiata^  aceuiie  oof  reddita.  Hoc  saii« 
vMt  Cicero^  oiiamni  virigatv  \4t\i9  roiiiieaiur. 
N.  15.  Aciiio,  ^tto  pooiii  agi  toiet,'  Supra ,  num.  A, 


xixvi  cap.  \lf  Vulcanius  in  not«  eiprossorat,  qu» 
itft  80  habent:  Foroo  aiilom,  ol  proitoioi  coiaret 
emoUit  Cimoiiat  et  quodam  nitare  exhiiarat  C'»nirisi4t» 
<oi  iMl^/karo.  Anteaenim  dixerat  Piiniua  aufOri  sul- 
pbure^  et  desc^jmafi  ctmoha. 

N.  7.  Terrn  tamh,  De  terra  Samia  ilerom  Plinius , 
Wbi  xavni,  cap.  \%  ei  19,  ot  Ifb.  xixi,  e.  f  U. 

N.  8.  Puivio  Puieaianut,  Italieo  Po%%otana.  Sinni- 
liter  iaudatur  a  Yitruvio,  Seneca  et  Sidonio.  K  Ko- 
raano  agro  etiamniHn  iii  longinqMa  r6|ioBea  d&- 
vehitur. 

N.  9,  Viwum  quod  fodittn,  Legebalor  oiim  in  Cx- 
cusis  Mnufn  ,  quod  feditur,  Vulcani«fe«  ex  Plioiu, 
advertit,  oici^Aiir  ftoam  voeari,  quoii  foditnr,  etc. 

N.  10.  Quartum  ad  eilgchnia,  Etiam  ad  correc- 
tioAem  httiua  loei  VuloaBtua»  itt  noi.,  PIlBti  verba 
protulit,  lib.  xxxv,  eap.  15^  aeii««ei :  Quorlo  mile«a 
adeUyohnia  maxime  canfieienda,  Cmtero  taniatnt  eal. 


m 


A0  %.  ISIDORI  BtTMdLOG.  AREVAU  NOTi: 


DOO 


«1  mor^os  cimHihiei  depreh^dat  nidore,  tmpo^rum  A  cU.Plinian.,  pag«  1103,  legi  inhei  Ufn$ldieu$,9iin 


i§Hi.  Lu$it  H  AHtjaRilttUk  ro,  eanden$  in  catice  novo^ 
prunaque  $ubdila  circumferen$,  exarde$centi$  reper* 
eu$$u  paltarent  rftrnm  velui  defuneiorum  olfundenle 
eonvivi$. 

Cap.  11*  Ntftn.  1.  Biturhen..*  niilii  ad  eompage$ 
navium.  fioeliartUs,  Phal.  Ilb.  i,  cap.  11,  obsemt 
Isidorum  ek  Josepho  sumpsisse  quod  niitdra  bitu- 
Ainis  ttiilis  sit  ad  compoges  tiavttim,  ac  plura  alia  de 
Mtnmine  eongefit. 

N.  9.  Alumen,  Metios  ex  6rseco  a>c,  la/. 

n.  3.  Sat>  A  Glii&co,  quod  dixi,  a);,  per  tneiathe- 
sitl.  Itide  «tftim,  tlon  eoiltra  $atum  a  $at. 

N.  7.  ^iitrum.  De  nitro  inuUa  Plinios,  lih.  xxxi, 
Cap.  10,  qoi  tr^dit  eotligi  dpud  Medos,  ^(inesrtfn/f^ui 
$ieeitate  C6nifatlibu$.  De  rliirin  aeitur  etiam  lib.  ii  Vi- 
tarum  Patrum,  tap.  21,  apud  Rosweydum,  ex  Pal* 
lidio,  libi  tfitriiB  tocabulum  et  nilro  deducitur,  non 
€0t)lr9  !  Venimu$  Auiem  et  ad  Nitrice  ftmo$i$simum 


Ida  ita  primum,  aal  Lydieu$t  et  in  Lydiu^  cum  6er« 
lum  sii,  aity  a  Magnesia  patria  nomen  iapidi  inditum» 
non  ab  inventore.  Sed  Isidorus,  praeler  Piiniuro,  ad 
Augusiinura  quoque  respexit»  qui|  lib.  xxi  do  Civit. 
Del,  cap.  4,  postquam  de  adaniaiae  et  itiagnoto  eg<H 
rat.  ait  :  iitdta  mt/ii<  Aoi /4ipt£(M.  Plinius,  lib.  xxxvi, 
c.  16»  in  optimis  exeroplaribus  repertum  in  ida  iapi- 
dcm  asserit ,  et  ab  inventore  Tocaium.  Locreiiua, 
lib.  VI,  vers.  909,  1044  et  1062,  a  Magnesia  urbe 
Lydiae  nomen  magnetis  repeiJi« 

N.  2.  Liquorem  quoque  viiri^  etc*  De  his  ma« 
gnetis  prodigiis  ex  aniiquis  videri  possunt  Pro« 
S|)er,  part.  iii ,  cap.  St$,  de  promiss.  et  praedeslin* 
Dei,etBeda,  de  Natura  rer.  Gisberius  Guperus  de 
Harpocr.  Imagine  in  hauc  rem  commemorat  Malio- 
nieiis  arcam  in  templo  MeccFia)  suspensain ;  quod 
tamen,ad(iit,  fabulis  acceusent  tevenotius  et  Taber^ 
nerius,  uti  eiiam  priora  AihanasiuB  Kircherius.  Vide 


til  omnibu$  j^gffpii  m(fna$terii$  locumfquiquadragifita  4^  cap.  21  hujus  libri,  n.  4 

fere  mitiibu$  tiett  (tb  AletandrViy  ex  nomine  vici  ad-  '^      N.  5.  Fictiiia,  Apod  Pliniumi  lib.  xxxvi,  cap.  19 


/ar^nltfyfn^tto  ^ntaili  cofftgJtttr,NlTni.€  vocabulum  irc, 
Aetis,  p^onpidtnie  hdc^  ttedo^  tnnc  ]am  divind  Provi- 
dentiaj  quod  in  illi$  loci$  peecata  homiuum^  tanquam 
t&rde$i  ubiuenda  e$sent  it  abotenda.  Vulcanius,  ex 
Codiee  qiiodam  itis.  protulit  quoddam  Iragiiienium 
de  nitro,  quod  in  aliis  exeniplnribus  deest,  et  ad  ap- 
pendices,  ndm.  18,  a  tiobisrejicilnr. 

N.  8.  ApArOAilrftm.  Isidorus  Veraui  Marlialis  scii- 
pturam  expressit,  qtiatu  retiiiuit  etiam  Joseplius  Ju- 
vencyiis,  Soc.  Jesu,  iusua  Martialis  Lditionc,  lib.  cit. 
ilV|  l«d  epigr.  5i  apud  etJtli.  Alii  Eillli  habeiit,  ut 
Griaiius  notat,  dicor  et  Aphronii^um,  Omii»il  eiiaiii 
Griattils  liilerrdgaiiotils  notam  post  t{u$iicu$  e$,  et 
pnst  GrteckM  e$,  qoae  ad  scfiteiiiia^  explicaiioneiu 
necessaria  ^st. 

N.  9.  Aeris  flo$.  Ex  DiosGorlde  id  soinptum  nomt 
Seitnasius,  Exerclt.  Ptin.  pag.  1078. 

N.  10.  Fitthidte\ibH$  cavartj,  eic.  Salmasius,  ioc 


Ficlilia  ex  eo  inscripta  non  detentur*  Fabolosa  suiit 
mulia  quse  de  gagate  narrantur. 

N.  4.  Asbe$lo$.  £x  a$besio  lapide  fit  liiium  a$be$ii* 
tium,  quod  vivum  vocant.  Id  accensuui  exstingui  qiib* 
deni  potest,sed  non  consumiiur  dum  ardet*  Cliaria  ex 
hoc lino  iiostra  utaie excogilata  est, ei  j»m  nonikulii 
iibri  ex  ea  lypis  excusi  suut,  quibus  nimirum  ignis 
nocere  nequit.  Vide  Acta  Acad.  Barcinon.,  pag.  5(>1« 
et  Biblioiii.  Gernian.  U,  pag.  100.  De  aniianto  si- 
mili  lapide  vide  infra,  num.  19.  Luoern»  iu  fano 
Veneris  perpetuoardentis  meminit  Ampeiius,  cap.  8 : 
Argyro  e$t  fanum  Veneri$  super  mare  :  ibi  e$t  lucerna 
$Uper  candelabrum  po$itaf  lucens  ad  mare,  $ub  divo 
ceelo,  qunm  neque  ventus  aspergil^  nec  pluvia  eanstiU'» 
^tt7i.  libiMufikeriis,ad  LaciauiiutnPlaciduin,lib.  xiv, 
fab.  4,  caiicellandum  putal  calo  post  c^tvo,  ei  legen* 
dum  di$pergit  pro  a$pergit. 

N.  5.  Pyrite$.  Salinasius,  ExerciU  Plinian.,  pag. 


cll.i  pagi  1159,  obleryat  tliulto  meiius  id  ab  Isidoro  C  718,  courundere  ait  Isidorum  lapidem  cum  gemma^ 


eiplieari  qii;im  a  Plinio. 

Cap.  III.  ^iuiti.  t.  Lapis...  $axd.  Cornelius  Frunto, 
inter  mxum  et  (ttpidem  sic  distinguil :  saxuu  nalu- 
mie*  EAPis,  qui  e  snxo  ewsns  esi, 

N.  t.  SivHa  tegumento.  Aniuiadvertit  JC.  Scaliger, 
in  lib.  de  Planl. ,  primam  slgnilicaiionem  verbi  (rxc- 
TTity  esse  tegire.  Grialius  ediderat  rupis,  Sed  coin- 
iDtiiilor  scriptdra  esi  rupesj  quaUivis  in  Mss.  e  in  t 
sa^e  commuietur.  In  hoc  diiferi  tpelunca  a  caveniay 
qnod  ipWtiftca  est  rnpes  excavata,  eavema  cavum 
lerrA  vacuoth,  ei  obscurttm. 

Hi  T),  Scftipui.  Grialius  in  te)ciu  edidil  cu%  contra" 
rius  e$t$tfupn$;  in  nt)t.  $trupulu$  i  sed  retineuduiii 
«erliptfs,  ex  Servio. 

N.  6;  Cntfi  grnBcd  $ermdne.  Yuliianius  conjicit  xop- 
/lAtt.  Alti  dedui*untab  ce-/.i),  acies  [erii,  Grialiiis,  iii  not., 
sn^i^ibtem  tbcum  ntscio  quem  indicat.  Ue  oleo  ir 
a^iieitdo  ferro  vide  itirra^cap.  20. 


de  qua  Plinius  ei  Snlinus ;  pntriam  Persiam  noiuinat. 
Coi  rigit  ex  nonnullis  Mss.  in  Solino  furvue  pro  ful- 
vus.  Ei  Pliiiius  quoque  ait  Pyritis  nigra  quidem*  Isi** 
dorus  Auguslinuin  expressil  aliqua  ex  perte,  loc* 
cll.  a  Giialio  :  Pyritem  lapidem  Perdcum  tenenti$ 
manum,  si  vehementius  premalury  adurere,  proptet 
quod  ab  rgne  nomen  accepii.  Solinus  eiiaiii  de  pyrite 
aliiSijUe  iiisignioribus  iapidibus  diciuru.<(,  cap.  50| 
prxmiitil :  In  Perside  lapidum  tania  copia  est^  tanta* 
que  diversitas,  ut  longum  pene  $ii  ip$i$  voeabuti$  immo- 
rart.  isidorus  infra  iiutn.  14,  memphitidem  inier  la- 
pides  relalum  liit  esse  gemmantie  nalurcB»  Hac  de 
causa  nonnullos  lapiJes  insigniores  iiiier  gemmae 
quoque  collocaf.  Esl  quidem  pyrHe$  lapis  moiarie* 
de  quo  Plinius,  lib.  xxxvi,  cap.  19.  Alius  lapis  p^' 
rite$  similiiudlHe  Kiis,  de  quo  ibidem  Pliniue»  Alius 
pyrilesy  de  quo  ibidem  Ptiniuii,  (oeari$  petra  vulgo, 
itaiit  e  ptelra  focaia  dictus.  Gemnue  autem    pprtfic 


M.  T.  tJtin  vu$e  imsi&i.  Hoc  eiiain  in  loco,  ut  in  0  propriuin  videtur  esse  ut  tenentis.  manuro,  sl 

aliis,  nuininativus  pro  ablaiivo  absoluto  poniiur,  sci-      ' — ' ""* — • 

lic  imissui  uro  mi$$o  pUmice, 

fi.  8.  Aiiaos.  Maliin  rudus  quam  ricdos;  nam  In 
Mss.faeiieti  in  o  commutatur,  ct  rudi  aut  rudo$ 
a|Hid  atios  noii  ihveiiilOr.  Neque  obsiare  debel  quod 
inde  rtdera  dici  Isidorus  asserat ;  nam  lortasse  plu- 
raleasingulariiantum  distiiiguiu  Uarihius,  iib.  xxiv 
Aclvers.,  cap.  25,  observal  melius  ah  Isidoro  expli- 
cari  quiii  sit  rudn$  quam  a  Nonio,  qui,  cap.  1» 
jium.  15,  ait  :  Rudus^  stercus  quodjacitur. 

S.B.Eiapide  speculari.  Apud  (jrialium  e'l  alios 
optimum  (apis  $pecularis.  Rtj^XMiix  e  lapide  speculari, 
quod  Grlalius  in  iiol.  iudixiat.  Piiuius,  loc.  cii.  a  Gria- 
lio  :  Cognata  catci  re$  gypsum  isl.  Pluru  eju$  generu; 
tidm  e  tapidt  coquitnr^  eic.  t]su$  gyp$i  in  albariis 
si^ili$  endifidiorum  et  coroni$  gratia*imu$.  Foriasse 
apiid  Isidorum  reponendum  sigillis  pro  $igni$m 

GaP.  Vf,  mm.  I.  lBpi$  tndim.  Salmasius,  £xer- 


mentius  prematur,  adurat. 

M.  f>.  Seienitee.  De  $elimtide  Plioius,  lib.  «xvii, 
c.  10. 

N.  7.  Et  quod  in  illo  ardore,  Soliaes,  mihi  eap. 
cit.  50  :  et  quodin  illo  ordine  mirificum ei(,  etc,  qood 
non  videtur  absurduro.  Vide  rursus  ieter  femmS| 
cap.  11. 

N.  10.  Syrtu$  lapi$  a  Syria,  Piinius,  llb.  xxxvi, 
cap.  17  :  E  Scyro  iH$uia^  et  correctiua  c  Syro  fHiiciat 
quae  scilicel  una  est  ex  Cycladibus  prepe  Deluni. 
Melius  etiam  legelur  apud  Isidorom  Syriui  lupi$  m 
Syro.  Iloc  sensu  Plierecides  Syriu$  dicitur,  ei  prime 
iii  Syriu$  producitur.  Vide  Ovidium,  lletainorpli. 
lib.  xiii,  vers.  175. 

N.  15.  SarcophttgH$,l^t  saircophago supra,4ib.  xv, 
c.  11,  nuin.  t,  Mulli  Cod.  adduiii  post  corpora  : 
c  Mitiores  auiem  aerviadis  corporibus,  aeqee  essn- 
mendis.  t  lii  Cod.  Alb.  videtur  fuisse  abiumendii 


991 


AD  S.  ISIDORI  ETTHOLOG.  iREVMJ  NOT^. 


99S 


Fortasse  Isidonis  Mripsil :  MUior  e$t  autem  Chernhet 
eervandU  eorpwribut^  neque  absumendis. 

N.17.  iJnae  et  nomen  rraartf.Quiaduriiia  sua  domat 
virotf  ai)  w^pae  ^ot/U^Ctv.  Diversus  hic  lapis  est  ab 
androdomanie  gemma,  de  qna  cnp.  i5,  num.  11. 

N.  18.  Sckittot,  Schittum  Psellus  iii  libello  de  la- 
pidum  virtutibus  inter  eos  numerat  cfuorum  sola  le- 
nenius  nomina.  In  nonnullis  Editis  iegilur  itchittott 
aut  itcittot  ex  vitio^a  pronuntiatione.  Vide  Munc- 
kerum,  in  not.  ad  Fulgentium ,  Exposit.  sermon. 
aiiliq.,verb.  Seutponeat. 

N.  19.  Amiantot.  De  amianto  BoMiartus,  PhaL 
lib.  I,  cnp.  6,  consulendus. 

N.  2K  Obtidiut,  Obtidianut  iapit  vocatur  a  Pli- 
nio,  qiiod  ab  Otidio  quodam  in  ^lilthiopia  inventns 
fuerii.  Nascilur  eiiam  ad  Oceanum  in  Hispania  et  in 
'^Sypto,  ut  videri  potest  in  opere  qnod  Vcrnris  edi- 
dit,  anno  1794,  Gregorius  Wad  :  Fottilia  j^pyptia 
Mutei  Borgiani,  ubi  piures  lapides  quos  kidorus 
commeroorat  erudiie  describuniur  et  illustraniur. 
Apud  Isidorum  legere  possumns  Obtidianut  lapit^ 
niger^  etc.  Vide  cap.  16  tiujus  libri,  num.  5. 

N.  21.  Mitridax.  Corruptum  videiur  nt/lrt(/ax^  aut 
mithridax  pro  milhrax;  ita'  eiiim  legendum  opud 
Plinium.  Mithrat^  seu  Milhra,  cst  nomen  solis  apud 
Persas. 

N.  22.  ^titof.  Solinus,  cap.  50,  de  aptito  :  Sub- 
nexut  tpem  uteri  defendit  a  flaxibut  abortivit.  Isidori 
senteniia  Solino  et  Plinio  coniraria  videtur.  Pli- 
nius,  lib.  ixx,  cap.  14,  ait :  Lapit  anitet^  in  aquUce 
repertut  nido ,  eutiodit  partut  contra  omnet  abortuum 
intidiat,  Et  haec  est  causa  cur  gravidis  alligarelur, 
Sed  non  poierat  auferri ,  nisi  cum  jam  parlurirent, 
alioquin  vulvae  excidebant  ,  ut  veterum  quidem 
erat  opinio,  nam  modo  baec  ei  similia  vulgo  irri- 
dentur. 

N.^A.Chernitet.  Salmasius,  Exercit.  Plinian.,  pag. 
1205,  tradil  Codices  Plinianos  chermiten  hunc  lapi* 
dcm  vocarct  noii  cherniten.  Yerum  optimi  libri  vete- 
res  recentesque  praeferunt  ckerniten. 

N.  27.  Smyrit.  De  tmyri  lapide  Dioscorides  et  He- 
sycbius, 

N.  28,  Chrytitet.  Est  lapis  nurei  coloris,  de  quo 
Plinius,  lib.  xxxvi,  cap.  22,  et  gemma  ochrx  Atiicaft 
similis,  de  qiia  idem  Plinius.  Hb.  xxxvii,  cap.  10. 
Haec  phloginot  ctiam  appellnlur,  et  invenitur  'm 
^gypto. 

N.  29.  Hammitet.  Apud  Plinium,  lib.  xxxvii,  cap. 
10,  est  geminHi  minuta,  piscium  ovls  similis,  et  a 
Graeco  aftftoc  tabulum  dicia: 

N.  32.  Moloiiut.  Vide  num  sermo  sit  de  molochite 
gemma,  dequa  PliDius,lib.  xxxvti,  cap.  8,  et  Isido- 
rus,  eap.  7,  num.  12,  hujus  libri.  Pliniiis  moloclii- 
tem  spissius  et  crassius  virentem  dicit,  et  nasci  in 
Arabia. 

N.  35.  Siphniut.  Ex  Plinio,  lib.  xxxvi ,  cap.  22, 
apud  quem  iegitur  «tpAnt«5,  non  tiphiniuty  ulGrialius 
edidit.  Alii  Excusi  tifniut. 

N.  56.  Thebaicut.^  Gregorius  V^ad,  in  descfiptione 
fossiliuin  iGgyptiacorum  musei  Borgiani ,  pag.  27, 
ad  tatcum  oltare  proprium  obtcure^viretcenti^nigrum 
pertinere  putal  lapidem  Thebaieum  velerum,  qui  in- 
tegras  partes  montiumcoiistituebat,  et  adhibebatur 
ad  rooriaria  conficieiida,  utpote  naturali  quadam 
bonitaie  conveniens  ad  lerenda  eollyria ;  de  quo 
Piinius,  lib.  xxxvi,  cap.  8.  Gum  Thebaicut  iapit 
ex  eodem  Plinio,  lib.  xxxvi,  cap.  22,  moUis  sit, 
aliorum  lectio  fortasse  praeferenda  erit,  ex  tese  re- 
mittentet.  Vid.  cap.  seq.,  n.  10. 

Cap.  V.  Num.  !•  Marmora.  Lapitesl  genus,  marmor 
speeies.  Gnece  marmor  est  iiotpfMap^  a  verbo  iiap- 
p^pu^  quod  resplendere  significat. 

N.  5.  Ophitet.  Lucanos,  lib.  ix,  vers.  714  : 

Quaq^  parvis  tinaus  macolis  Thebanus  ophites. 
Intelligit  Thebas  iEgyplias. 
N.  4.  Augutteum^  De  marroore  avgusteo  et  libe- 


A  rio  Plinius,  lib.  xxxvii,  cap.  7.  Marmor  auguttum 
vocat,  noti  augutteum^  aut,  ut  minus  bene  seribit 
Grialius,  auguttceum. 

N.  6.  Basaltet.  Batal  iEihioptce  ferrum  signiOcat. 
De  bataltit  origine  exsiat  epistola  Commendatoris 
Dolomieu  ad  Baronem  de  Salis-Masklin,  io  Diario 
phvsicoGallico,  menseSeptembri  anni  1790. 

N.  7.  Alabatlritet.  Onyx^  sive  onychitet^  marmor 
est,  ex  quo  alabattra,  hoc  est,  vasa  unguentaria  fieri 
solebant ;  ac  propterea  vocatur  etiam  aiabaiiriut. 
Est  etiara  gemma  aiabattritet  dicta,  quia  circa  Aia- 
battron,  iC^ypti  urbem,  nascitur,  qu»  candorem  ha- 
.  bet  inierstincium  variis  coloribus»  ut  refert  Plioius, 
Iib.  xxxvii,  cap.  10. 

N.  8.  Partus. .,  iychnitet.,  •  iygdinut.  Lapis  pariua 
iychnitet  dicebatur  qui  ad  iucernas  in  cuniculis  cae- 
debatur,  ut  Plinius  ex  Varrone  docet,  lib.  xxxvi, 
cap.  4.  De  lapide  iygdino  Plinius,  ibid.,  cap.  8,  apud 
quem  plcrique  legunt  tn  Tattro  pro  in  Paro,  ut  ex 

1%  Isidoro  legendum  arguitur.  Martialis,  lib.  vi,  epigr. 

"  13  et  43,  marmor  candidum   iugdon  commemorat» 

3uod  a  lapide  ly^^dino  non  est  distinguendum.  Can- 
or  eximiiis  parii  marmoris  in  poetarum  carminibus 
celeberrimus  est. 

N.  9.  Cora/iltctia...  alabandicut.  Plinius,  lib.  sxxvi, 
cap.  8,  agit  de  coralltico  lapide,  quod  geouscandidi 
marmoris  est  a  Coralio  fluvio  Phrygiae  ita  dictura. 
Alabanda  urbs  Cariae  est.  Inde  lapis  alabandicut^ti 
gemma  atabandina,  de  qua  cap.  14  hujus  libri. 

N.  10.  Ttiebaicut.  De  lapide  Thebmco  cap.  super., 
iium.  5(#. 

N.  11«  Syenitet.  De.  Syenite  Plinius,  lib,  zixvi, 
cap.  8. 

N.  12.  Thatiut.  Seneca,  epist.  86,  ante  med. : 
Thasiut  lapit^  quondam  rarum  in  aliquo  tpectaeulum 
templo^  pitcinat  notlrat  circumdedit.  Tbasos  insula 
est  Thraciae  in  mari  iEgeo. 

N.  13.  Lesbiut.  Marmor  inter  maculosa  boc  re- 
censel  etiam  Plinius,  lib.  xxxvi,  cap.  6. 
G  N.  14.  Corinthaut.  Ma^is  ei  usu  est  Corintkiut 
quam  Corinthwut ,  et  Cortnthi  quam  Coriniho  reper* 
tus.  Columiin  Corinthiae  sunt  quae  raiione  Corinihia, 
sive  ordine,  ut  dicunt,  Corintbio  flunt.  An  aniem 
marmor  Corinthinm  celebre  fueril,  incertum  :  non 
ita  certe  vulgo  laudatur,  ac  Corinihium  aei,  et  CoriH" 
thia  vasa,  quae  absolute  Corintliia  diccbantur. 

N.  15.  Carystium,  De  Caryttio  murinore  Pliniut, 
lib.  XXXVI,  cap.  7.  Quia  color  viridis  reficit  oculos, 
perili  architecti  olim  neque  aurea  lacunaria  pone« 
bant  in  hibliotUecis ,  neque  alia  pavimenta,  quam  e 
Carysteo,  seu  Caryttio  marmore,  utnos  docuil  Isido- 
rus,  lib.  VI,  cap.  11.  Legesis  not.  ad  cap.  7,  num, 
l,hujus  iibri.Salmasius,  in  Jul.  Capitolin.,  pag.  164» 
observat  olim  nonnullos  scripsisse  charitteuui  pro 
Caritteum^  aul  Carytteum ;  adeoque  Isidorum,  viliosa 
scriplura  deceptum,  existimasse  marmor  charituum 
dici,  quod  gratum  tit  its,  etc.  Isidorus  quidem  siroili- 
bus  alliiierationibus  solet  alludere;  sed  miniroe  puto 
])  eum  ignorasse  marmor  Carysteum  vocari  ex  Carytlo 
oppido  Euboese  insula^. 

N.  16.  Unde  et  nomen  aecepit.  Fortasse  haec  collo- 
canda  sunl  posi  Numidia  mittit.  De  roarmore  Numi- 
dico  Plinins,  lib.  v,  cap.  3,  el  lib.  xxxvi,  cap.  6. 
Grialius  in  textu  omisii  tantum;  quam  tamen  vocem 
iiiserendam  jubet  in  nola.  Seneca  quoque,  epist.  86, 
laudal  Numidicat  cruttat. 

N.  17.  Lucuiieunu  Lucuilwum  edidit  Grialius;  alii 
Lucuileum.  Plinius,  lib.  xxxvi,  cap.  2  et  6  ,  hujus 
niarmoris  meminit  in  Nili  insula  reperti. 

N.18.  Lunentit...  tephria.  Lunente  marroor  in 
agro  LunoB  urhis  eflbssum  laudalur  a  Piinio ,  lib. 
XXXVI,  cap.6  et  18.  Tephriatf  vel  tephria  esta  Tt9/P(c, 
cinit.  Vide  Plinium,  lib.  xxxvi,  cap.  7. 

N.  19.  Ebur.  Inter  marmora  locum  habere  non 
debet,  quod  dens  est  elepbanti,  de  quo  lib.  xn, 
cap.  2. 

Cap.  VI.  Num.  2,  Genera  gemmarum.  Aaaenuit 


ftD3 


AD  S.  ISIDORI  ETYMOLOG.  AREVALI  NOTiE. 


094 


noniiuli  geaunas  proprie  dici  de  oculis  in  arboribus, 
ei  Tita*  quod  lurgeant,  a  Graeeo  yiiMi ,  pienus  ium. 
Alii,  6x  Qttinliliani  ct  Giceronis  senlentia,  exislimant 
piopriam  significalionem  vocis  ^emnKHesse  de  lapi* 
dibus  pretiosis,  pnesertim  pellucidis,  atque  ita  eiy- 
moliigia  ablsidoro  allata  lyn  erit  contemnenda.  De 
geinrois  peculiariter  agunT  Theophrastus ,  Joannes 
deLaei,  Ans,  Boel  de  Boot,  Gimina,  Calmetus,  in 
Dict.  bibi.,  el  alii. 

Cap.  tii.  Num.  I.  /Smora^citts.  Color  amarus  sive 
austerus  est  color  obscurus,  nigricans  ,  niuiis  saiu- 
rus,  tristis.  Vide-Salmasium,  fizercit.  Plinian.,  pag. 
201.  ^Mara^diiittm  dicitur  a  coiore  smaragdi.  Api- 
cius,  lib.  III,  cap.  i  :  Omne  olus  smaragdinum  fiel, 
si  cumniiro  eoquatur.  Vide  fiartbium,  iib»XL  Advers., 
cap.  2,  qui  observat  colorem  «maro^iit/ittm  judicatum 
fuisse  ocuiis  valde  salubrem,  ex  Marcello  Kbapsodo, 
cap.  8  :  Scarabeut  emaragdini  coloris  tantum  benelicii 
pngetare  acutis  dicitur,  ut  visionem  ei  acutiuimam 
reddatf  qui  eum  contemplatue  fuerit  assidue,  Coufer 
c.  5,  nuffl.  15,  hujus  libri. 

N.5.  Ctialcosmaragdus.  De  ckalcosmaragdo  Pliiiius. 
Ub.  xxxvii ,  cap.  5,  ex  quo  legi  poterit  tereis  veniSf 
praesertim  cum  apud  Isidorum  varient  Mss. 
^.  N.  4.  Prasius,  lu  dicitur  a  porraceo  colore. 

N.  5.  Beryllus.  De  beryllo  ejusque  generibus 
Plinius,  lib.  xxxvii,  cap.  5. 

N.  6.  ChrysoberyUus.  De  Chrysoberyllo  rectius 
Isidorus  Plinii  mentem  cepit  quam  Solinus,  ut 
monuit  Salmasius,  Cxercit.  Plinian. ,  pag.  1103. 
Verba  Piinii  sunt :  Et  sunt  pauio  viridiores^  sed  in 
aureum  colorem  exeunte  fuigore.  Solinus  vero  ait : 
Lan^idws  micoMtes  nube  aurea  circumfunduntur. 

N.  7.  Chrysoprasus.  GriaiJus  in  textu  edidil  chy» 
soprasus,  in  nou  chrysoprasius.  Salmasius ,  pag. 
Ai)^  Exercii.  Plinian.,  advertit  ab  Isidoro  chrysopra^' 
$ium,  Tel  ( hrysoprasum^  sunn  pro  chrysopasto  Solini , 
•l  chrysoiampide  Piinii,  cum  chrytoprasus  alia  gemma 
sit.  Addit  Soliuum  puUvisse  euindem  esse  lapidem 
chrysopasium  ^  et  chrysolanipia.  Chryioiampis  ad 
chiysolithorum  genera  rerertur,  ejusque  meminit 
laiaoruSf  cap.  15,  num.  4,  u(i  etiamjursus  ehryso- 
prait  cap.  14,  iuier  gemmas  ignius,  num«  8»  quem 
fortasse  locum  Salmasius  respexit. 

N«  B.Jaspis,.  •  pina.  £x  HebTSto  jaspis  gemmam 
tiridem  Becmanus,  pag.  545,  interpretatur.  Pina, 
seu  pinna  est  concha  marina.  Salmasius,  pag.  1125 
£xercii.  Plinian.,  observat  ab  Isidoro  pinnam  vocari, 
in  qua  margariium  per  Arabiam  et  Indiam  inveni- 
tur ;  sed  Piinium  diversas  agnoscere  concbas,  ia 
quibus  margaritum  gignitur ;  in  Acarnania  pinnam 
▼ocari,  non  ca^teris  in  locis. 

N.d.Topo^ton.Forie  topazios;  nam  topazion  neutri 
generis  est.  InvenU  fuit  topazios  in  Topazio  insula 
maris  Rubri.  Adisis  Plinium,  lib.  xxxvii,  cap.  8. 

N.  10.  Cailaica.,.Germania.  Duplex  ca//att  a  Plinio 
distinguitur,  altera  lib.  xxxvii,  cap.  8,  topazio  si- 
miiis,  6  viridi  paliens  ;  altera,  ibid.,  c^p.  10,  co- 
lore  sapphiri,  sed  candidiore.  Idem,  eod.  cap.  10, 
docet,  caiiainas  gemmas  dici  qux  coiorein  tuibidum 
caliaidis  habent.  Solinus,  cap.  30,  al.,  55,  caliaicam 
vocat  callaidem  topazio  similem.  De  colore  caiiaino 
aliter  seniit  Yossius,  in  £(ymoI.  Salmasius,  Exercit. 
Plinian.  pag.  257 ,  conteiidit  gemmam  uon  cal- 
laicam,  ut  legit  Isidorus,  sed  caUainam  a  colore  cal- 
laiHo  esse  dicendam ;  reprebendit  Isidorum,  quod 
caUaicam  ab  auro  dedueat.  Sed  jam  Grialius  obser- 
▼arat  non  ab  auro,  sed  a  Grxco  xoXov  caliaicam 
ab  Isidoro  derivari.  Mendum  vero  in  Germania  pro 
tn  Carmania  simiie  esse  apud  Solinum  aii  Salmasius 
ex  CodicibuB  mendosis  Plinii.  Sed  foriasse  erra- 
runi  amanuenses,  quiSoIinum,aut  Isidorum  excripse- 
runt^.quippe  facile  est  ab  ignaris  Carmaniam  in  Ger- 
maniam  commutari. 

N.  12.  Radios  solis  mutat.  Vulcanius,  in  not.,  ex 
vet.  God.«  refert '  radios  solis  inutatur  sanguineo  re- 
percussu;  et  ex  Piinio :  Dejecta  in  vas  aquoBt  fuigorem 


A  iolis  accedentem  vercuuu  sanguineo  mutat^  ExPlinio, 
lib.  xxxvii,  c.  40,  coliigiiur  quod  haKS  gemma  aqu» 
immissa  auget  solis  fulgorem  sanguineo  repercussu, 
extra  aquam  vero  radios,  sive  fulgorem  averlit,  ac 
veiui  in  speculo  solein  exhibet ,  proindeque  depre- 
hendil  defectum,  subeuntem  lunam  ostendens.  Ad 
hanc  explicationem  verba  Isidori  exigenda. 

N.  14.  Myrrhites.  Vel  myrrhitis.  Apud  Solinum 
est  masculini  generis.  In  Editione  qua  utor,  cap.  50, 
legitur  :  Si  penitus  expiores  et  incites  ad  coiorem , 
spirat  nardi  suavitatem,  Melius  ad  catorem  cum  hi- 
doro,  qui  primum  ait  dicta  etc,  intelligens  myrrhites 
gemma^  demde  compressus  masc.  gen. 

Cap.  viu.  Num.  l.Cora//iuin.  Scribitur  coraliium^ 
coraiiuni;  coraiiumt  ei  curaiium,  et  similis  est  va- 
rietas  apud  Gnecos.  Coraitium  vero  vocitatur  aTro  r«c 
xoupac  ev  «cXi,  quod  in  mari  praecidatur,  seu  tondea- 
lur.  Aiii  aliam  origiuem  ex  Graeco  afferunt. 

N.  2.  A  Sardibus,  Videtur  legendum  a  SardianiSf 
l^  aut  a  SardiSj  hocest,  incolis  Sardium.  Marbodaeus, 
in  dactyliotheca  :  Sardius  a  Sardis  est,  a  quibus^  ante 
reperta,  Plinius,  lib.  xxxvii,  cap.  7,  Sardam  ^emmam 
recenset  primum  Sardibus  (urbe  metropoli  Lyofiai) 
repertam,  qu»  diversa  non  videtur  a  Sardio  lapide, 
de  quo  Tertuilianus ,  lib.  ii  adversus  Marcionera , 
c.  10.  Apud  Isidorum  pr^stiterit  legere  |ir/mtfm  r<- 
perta  iit  Sardibus,  non  a  Sardibui ,  aut  a  Sardis  p 
ut  alii  4iabent  cuin  Marbodxo. 

N.  5.  India,  vel  Arabia.  Scilicet,  vel  pro  e/. 
'  N.  4.  Et  sardo.  Melius  et  Sardio,  yel  Sarda, 

N.  6.  Succinus  quem,  Rectius  esset  stt^cmiMi 
quod,  Poteril  intelligi  succinus  iapis  aJjective.  Scri- 
bilur  etiatn  sudnus,  sed  minus  bene.  De  eleetro  agi- 
turcap«24hujus  libri,  ubi  repetitur  solem  a  poetls 
electorem  dici,  Coiifer  etiam  lib.  xyii,  cap.  7,  n.  51, 
de  pinu.  Grxce  )oXtxTCi>/}  est  sol.  Succinus  cst  succus 
arborum  pinei  generis ,  ut  ait  Pliiiius.  Nonnulii 
exi&timant  succum  terrx  aut  saxoruin  esse.  Vide 
Libunium,  qui  librum  de  succino  edidit,  et  llyginuin, 
C  fab.  152,  Apud  Grialium  lege  cX.  C.*«  UptufMto,., 
&yipng» 

jN.  7.  Rigore,  vei  iepore.  Plinius,  lib.  xxxvii,  cap. 
7  :  In  Syria  feminas  vertieiitos  inde  facere^  et  vocare 
HARPAGA,  ^ttta  foiia  et  paleas  vestiumque  fimbrias  ra» 
piat,  Verticillus  est  instrumentum  quod  fuso  adhi- 
betur,  ut  facilius  vertatur, 

N.  8.  Lyncttrittt.  Prodiit,  anno  1795,  Memoria 
sul  iincurio  dei  cavaiiere  Cario  Antonio  Napione* 
Presso  Antonio  Fuigoni ,  Aom»  in-4*.  Aefellit  Na- 
pionius  eos  qui  lyncurium  ad  gemmam  hyacinthum 
revocant.  Censet  sueciem  quamdam  e^se  electri, 
quod  iigurium  a  Liguria  dicebaluf,  inde  corrupla 
iyncurius^  et  ex  bac  corrupta  voce  labulosa  etymo- 
logia  de  iyncis  urina^  quain  Plinius  aiiquando  ad- 
mitiit,  aliquando  rejicit. 

Cap.  IX.  Num.  2.  Sapphirus,  etc.   Salmasius  ex 

hoc  loco  correxit  Plinium,  lib.  xxxvii ,  cap.  9,  qui 

in  veteribus  Editionibus  depravaius  erat.  isidoms 

bmasculino  genere  sapphirum  effert,  alii  ieminina« 

Grialius  edidit  saphirus. 

N.  5.  Hyadnthus.  De  hyacintho  Plinius  etiain  lib, 
xxxvii,  cap.  9. 

N.  4.  Uyacinthizon.  De  hyacinthizonte  PIinius« 
lib.  xxxvii,  cap.  6. 

N.  5.  Amethystizon^  etc.  Yide  Pliniom,  lib.  xxxvii, 
cap.  7. 

N.  8.  Rhodites^elc.  Ej,  Piinio,  lib*  xxxvii,  c.  11. 
Scribitur  etiam  RhodUis. 

Cap.  X.  Num.  1.  Pasderos^  etc.  Yide  Pliniuin, 
lib.  XXXVII,  cap.  9. 

N.  5.  Aiieriies.  A  Martiano  Capella,  lib.  i,  voita- 
tur  astrites,  a  Plinio,  lib.  xxxvii,  cap.  9,  asteria.  SaU 
masius,  Exercii.  Plinian.,  pag.  7o6,errasse  Plinium 
putai,  quod  nomen  asterias  a  solc  deduxeril ,  cuoi 
aster  nunquam  de  sole  dicatur.  Asteria  «h  scvxihp^ 
staiia^  vel  scintiiians  radius  appeiiatur,  quia  coouaria 


AD  S-  ISlDQBf  ISTYMQI^OG.  AREVALI  NOTiE. 


m 


soli  rafferitctndicantesradios.  Id  quoque  innuil  Pli-  A     ^-  ^-  Opalu$.  De  opalls  Plinios  plnra,  Hb.  xxxvit. 


B 


nios. 

N.  4.  A/6iim  oii  /acfli  sapi^rm.  By  Plinio,  lib. 
xxxTii,  cap.  10,  reponi  poterit  album^  aelactis  $apO' 
rem.  Sed  Isidorus  Soliiiuin  excripsit,  ciijus  scriuiu- 
ram,  ait  Salmasius  ,  Exercit.  Pliniari. ,  pag.  157, 
coiKumax  aiiquis  defendere  possii.  Balipa^ius  emcn- 
dal  album^  ac  lacti$  $apore. 

N.  5.  Chalazia$.  Ex  Sulino,  cap.  50,  %i  Piinio,  lib. 
ixxvii,  cap.  II.  Vide  infra,  cap.  15. 

N.  6.  Speciem  $otis,  Melius  Isidorus  quarn  Soiinns, 

?ui  $ideri$  pro  $ole  h;>bet.  Vide  Saimasium  ,   pag. 
5(>Exercit.  PiinisM, 

N.  7.  In  die$  tinguloe.  Ex  So)ino,  cap.  50,  apud 
quem  le^itur  diebu$  $iiiguli$  ttet  minui^  vet  augeri, 

N,  8.  Cintedia,  De  cina^dia  Piiniiis ,  iib.  xxxvii, 
c»p.  iO.  Cinaulus  csl  piscis  coloris  Intei,  in  cujus 
cerebro  reperltur  cina:dias^  vel  cincedia*  Noii  scrib:  n- 
duin  cynifdia  cum  Grialio  e(  aliis. 

N.  9.  Beti  ociitu$.  Griaiius  conjungil  Betiocutus^ 
Vulgo  fe/is  ocu/tts  dicilnr,  el  e\  Plinio,  lih.  xixvii, 
cap.  lo,  est  geiuina  alljtcanli  coloie  pupiHam  cin- 
gens  nigram,  el  e  medio  aureo  fiii$![ore  iuct^ntem.  Ex 
quo  apud  Isidorum  correxi  pupillam  cinyil  mgram, 
medio  aureo  [ulgore  lucentemf  cum  apud  alios  loge- 
retur  pup{//ain  cingit^nigra  medioaureo  futgore  tucen- 
lem,  Grialii  exemplaria  varijnt ;  alia  inendobe  cum 
Editis,  alia,  m  correxi. 

N.  iU.  Epinielas.  Piinios,  lib.  xxxvii,  cap.  10,  de  vo- 
cabuio  epimeia$  agil,  (|uod  iribui  poiest  cuivis  geiu- 
niai  canuidae,  cui  superne  iiigneai  color. 

N.  11.  Exliebenus.  De  exhebeno^  aut  exebeno^  Pli- 
nius,  lib.  xxxYii,  cap.  10. 

Gap.  XI.  Num.  \,E$t  aulem  nigrat  etc.  Htec  Isidoro 
iccessisse  Grialius  censet.  Sed  ratione  ab  eo  ailata 
parum  moveor.  Nain  auclor  ille  glossarum,  qui  post 
Hugutionem  demuin  scripsit,  boc  est,  non  ante  sacu- 
!um  xiii,  lion  potuit  cerie  distinguere  quid  Isidorns 
primum  docueril,  quiJ  Papiaset  liuijulio  adiecetint. 
Nam  exstant  exemptaria  Isidori  et  Uugutlune,  et  (^ 
Papia,  qui  SvTcuIo  xi  floruit,  antiquiera,  in  quibus 
bxc  eadem  verba  reperiuniur,  utin  Cod.  Aiban., 
Cod.  1  Vat.  Arcli.,  et  aliis.  Eisi  autem  neque  apud 
Solinnm  neque  uptid  Plinium,  ea  quae  Isidorus  iradit 
de  actiate  invenianiur  ,  potuil  aiiunde  ea  petere 
Isidorus.  Bocharius,Cb.  lib.  i,  c.  S9,  de  achate  quae- 
dam  buc  pertineniia  disserit. 

N.  3.  ExcaiefacUi.  Ex  Piinio,  lib.  xsxvii,  cap.  10, 
ubi  legitur  exQalfacta,  quo  verbo  non  semet  tiac  for- 
ma  ulituf*  Piinius ;  neque  apud  aiios  excalefactu$  aut 
exchtefacio  invenio,  neque  rortasse  ita  usus  est  Isi- 
dorus,  qui  Pliiiium  sequilur. 

N.5.  jEgypiilla.  Plinins,  ibid.,  cegyptittani  frequen- 
tem  in  ifigypto  repenri  ait. 

N.  5.  V§ii$,  Apnd  Piinium,  Ibid.;  Veiis  reperta^  non 
a  Vdt«,  nam  Vcii  uppidum  esi  Etruriae,  cujus  cives 
Yeiettte$  dicebantur.  Apud  Isidoruiu  (tiialius  legita 
Veii$f  aiii  a  Vegeni$ ;  sed  iogaudum  Veii$,  ut  apud 
Piinium,  aut  a  Veientibue,  ut  in  inargiue  Editioais 


eap.  ^.  India^  inquit.  tota  H  karwm,  eil  iiMt«r. 

N.  4.  Auialie  gutth,  Salmasius,  pag.  167.  Gierci- 
Cat.  Plinian.,  corrigil  in  Plinio  aureie  ^iilltt;  liain 
Solinus  eiiam  nNreits  ifW/as,  seii  $iit(a$  vocat.  Ex 
Isidoro  autem  Soliiinm  corrigit,  iioii  guiti$  n^peram 
fttfil,  $ed  longi$  cotorum  ^clibu$  tinitmfur^  hi»i:  esi, 
liMantur,  Prlus  erat  tiniuntur,  Apud  Isidoruni  lege* 
bai  aliee  habentee  $iitta$  pro  $tetla$,  Rurs  is  de  ponlica 
gemma ,  cap.  15  :  Habene  $tetta$  fubea$^  al.  $liUa9. 

N.  5.  Hexeconlaliilius.  De  heaeeontatuho  Piiniu«, 
iib.  XXXVII,  c.  10,  et  Sulinus  cap.  Sl  ,  al.  54. 
Nonnulli  scribunt  hexacontutithue :  sed  Gnucum  i^n* 
xovra  $exaginta  magis  exigi  hexecontatithm$. 

N.6.  Murrhina,Murrhathitapi$j  de  quo  liie  agltur. 
Murrtiina  dieebaiiiur  vasa,  aui  alia  ex  niiirrAa  hcia, 
Verba,  varietue  eju$,  etc,  oi)seure  ex  Pliniu  cuiKr;i- 
cia  suiit,  qul,  lii).  xxxvii,  cap.  i,  sie  bailiet  ;  $ed  in 
pretio  varieta$  cotarum,  $Mn4e  eifcumcingentibue  ee 
macuti$  in  purpuram  ,  candoremiiue^  ei  lertimm  ex 
Htrotiue  igno$centemt  veluii  per  traneitum  caori$  tn 
purpura,  aut  Tube$cente  taeteo,  Suni  qui  maxiute  in 
ki$  iaudent  extremilate$,  et  ptoedam  eolamm  reper- 
ei<5sii8,  quate$  m  ecBteeti  arcu  $pectantMr,  De  murrka, 
el  murrlnnie  piura  Harduinus  ad  proosni.  lib.  xxviii* 

Cap.  XIII.  Num.  1.  Traditur  auaanix,  Sauctus  Mar» 
tinus  Legiunensis,  qui  hunc  locuui  exscribit,  legii  : 
Dicitur  quod  nix  $Jt  glucie  duraia  perimno$  pturimot. 
Vide  ejus  sernioiietu  in  Ascensiotie  DumiHi,  loiu.HI, 
pag.  147.  Marbudus,  lo  libro  Evaeis  de  geniiiiis  Isi- 
durum  expiessit  cap.  41  : 

Crjfslalltts  glacies  muiios  durais  per  ^n^os. 

Isidorus  auiein  (oriasse  heoiistiohium  ex  DraeiMitie 
sumpsit,  ut  conjiciebam  ad  lib.  i  CamiHis  de  D^Of 
vers.  7li  et  715,  ubi  plura  de  ery$tatli  origiiie. 

N.  %,  Adama$f  etc.  Salmasiys,  pag.  %)b  ExerciC. 
Ptiniao.,  observat  non  omiiem  adtfiuanta  ad  anue- 
siin  siwilem  esse  crystatlo,  BeA  pnifcipue  ludicum 
et  Arabicum.  Uuod  autein  veieres  puubani,  ada- 
maiita  ne  fcrro  quidein  cedere,  id  fai&uiu  esse  re- 
ceiitiores  oatenduiit.  Vide  Vos^iuiu  iu  Eiymel. 

N.  5.  Magneii  autem,  eic.  Haec  ex  Soliui  verlHS, 
eap.  (>5,  iiiteliigeniur  :  Vel  §i  admatue  tM$gne$  fer- 
rum  traxerit^  qua$i  proidam  quamdam,  quidquid  ma- 
gneti  hmeerit,  adamae  rapiat^  aique  aufer&i, 

Num.  4.  Chata%ia$,  L»e  ehalaMa  supra ,  oap.  46, 
R.  5  :  In  antiquis  exemplaribus  scnptuHi  esl :  ICtiam 
in  igne  po$itu$ ,  manei  $uum  frigue,  ui  saspa  apud  Isi- 
dorum  et  aiqiiales  nouiinativus  absuluius  adhiheiur 
pro  abiativo  absoiuio.  Et  chutaxia$  quideui  mascuL 
gener.  est,  qutfmvis  cap.  cit.  10  genei  e  fe»i«e<>  effe- 
raiur,  quia  iuieliigitur  gemma^  um  loi  tu  etiaHi  eo 
loco  correeiione  siuiiti  scnptura  refermeliir. 

N.  5.  Quod  Germania  mHtit,  Isidorus  pr»  oeulia 
babuit  Solinum,  ut  eonfereiiti  paiebit ;  sed  cuoi 
apudSoli.ium  Satnusius,  pag.  A40  Exercii.  Pl  iiiau., 
iegendiiui  coiiieudai  CarmaMKa,  uon  iiermamaa,  uc 
Vulgati  prasleiuni,  apud  isidoruui  quoque  fepuiii 


Breulianae.  Baropti$  aiio  noiNine  dicitiir  baropietm,  V  poiei  ii  quod  Carmania  miiUt, 


aho  ^artpp^.  Vide  Plinium,  ibid.,apttd  quera  baropie- 
nu$  ei  baropti$  legitur. 

N.  6.  Me$omela$,  Grialius  disiinguit  Me$ometa$ 
nigra,  vena  quemtibet,  «lc.  Meiius  cum  Ediiiooe  Fii- 
nii,  ibid.  Me$omela$,  nigra  vena  qumlibet,  eic,,  ubi 
eCiam  legitur,  per  mediam,  non  p^r  niedium, 

N.  7.  A  radice  nigrum,  Uarduinus  e  Mss.  lia  apud 
Plinium,  ibid.,  legit ;  A  radice  nilrum^medio  bangui- 
nem,  $ummo  ochram.  Ochra  est  ierra  Inlei  coloris. 

N.  8.  Diony$ias.  Griaiius  iu  lexlu  edidit  Dionysia, 
in  not.  Diony$ia$f  ut  cap.  4,  num.  7.  Ibid.,  uum.  5, 
dejfyriie  acium, 

Cap.  XII.  ^um.  I.  Orca.  Ex  Plinio,  lib.  xxxvii, 
cap.  10.  fiarduinus,  e  Mss.,  iegit  otca;  alri  orca. 

N.  3.  Mitridax^  eic.  Vide  cap.  4,  n.  '21.  I>rialius 
Loc  loco  ediderat  miirydax.  lireulius  ad  marfinem 
Doiai  miirax,  ex  Piioio. 


N.  7.  /n  cujue  centro  $ieila.  Piiplus,  lib,  xxxvii , 
Cap.  9  :  lntu$  a  fentro  ceu  $tellq,  Atqi^^  ita  apu4  Isi- 
dorum  resiiiueie  possumui^. 

N.  9.  Exudat  emm  aquam,  Veterei  64iU :  Ktmd^ 
enim,  quod  iii  e^udai  aut  ex$udai  i0Q(and\mi  ei^  ^* 
lioo  Saiuiasiu»,  pag.  770  Exercit*  PUiilan.»  docebil, 
Sed  |am  Griaiius  |io»ier  locuw  coffexisrai.  4yt«  u4 
puio,  id  ex  P<inii  seioeuiia  non  e>t,  q«i  l^t^.  x^ivii, 
eap  11  ait :  Enhydroe  gemnia  roiun4if4Ui$  atf$atu$9t  m 
eandQre  /^vis,  $eii  0d  moim  fiucium  wilM  m  <«»  a#- 
tui  in  om,  iiquor» 

Cap.  XIV.  Nuni.  1.  OiNntiim,  elc.  PerMNuu  iii  nea* 
nuiiis  ediiis  hoc  caput  euni  prirXMideou  eoeiiuaMur. 

N.  t.  AnLhracile$.  De  anthracite  PUnius,  lib.  xxxvi, 
«ap.  21,  et  iib.  xxxvti,  eap.  7  et  11;  uad  diversos 
(ertasse  kpides  Pliaitts  Ids  loeis  cottuueoioiel*  Aih 


W7 


AD  S.  ISIDMI  BTYMOLOG.  AREVAU  MOTJI. 


»98 


thmdas  ▼ocaior  a  SoliAO  gemma  qiias  a  Pllnio  «fiiAfa- 

N.  5,  San<fAxlnM,  PllnH  oxemplarU  Tariant,  sed 
vei  ior  lecti»  6>l  SAn^ar^stis.  q nod  iioinen  eat  loci  in 

Suo  li«c  getiHn:)  nascilnr.  firenlius  in  Plinlo  legit 
andactros  et  in  tfanslucl^  $lellante$,  pro  qno  Isido* 
rus  m  translucido  igne,  Grlalius,  In  teilu  sfeliarum. 

N.  4.  Parl^m  cerce  retentat,  Vulcanins,  ex  vet. 
CuU,,  aniiohit  partem  carpere  tentat,  ex  IMiiiio,  par* 
temque  cerce  \n  siqno  t^nent,  Ipse  edidil  patttm  cerm 
temptat, 

N.  5.  CarchedoniR^  intellige  gemqia ;  nam  earekB» 
domu$  Graice  esi  Carili:»giniensii.  Il<^e  earbunculo- 
ruiii  geuere  at>undabat  Garibago.  Vide  Plinium , 
lib.  XXXVII,  cap.  7. 

N.  ti.  Plinius,  loc.  cit.,  vocat  carbuneulos  ola^ii- 
dho$  eo$  qui  iu  Ortliosia  iMute  nati,  Alabandse  peitl- 
ciebanlur.  De  iisdein  loquiliir  isidorus. 

N.  8.  Chru$opra$u$.  Apud  Orlalioin,  in  textu, CAry* 
$opkra$iu$y  in  nut.  Chry$opratu3f  reete.  De  ehr^$o^ 
pra^o,  vel  chrtfsovroiip  coufer  pap.  7,  num.  7,  hujua 
libri. 

N,'9.  Phlogite$.  Plinius,  lib.  xxxvii,  cap.  fl,  no- 
mlnal  in  nonnnliia  exemplaribus  etiani  philogitidem, 
Inier  lisc  etsimilia  nonitiia  hoc  est  discriineii,  qiiod 
phtogitesphhgUam  niascul.  gen.,  nisiubibubanditur 
gemma^  phlonitie  phlogitidiB  est  femin.  geiier.  Verba 
Solini,  cap.  ol.  al.,  bO  :  Phhgiiet  o$tentat  intor  $e 

?masi  (tammas  te$tuantei,  Pro  e»  Penida  uportebit 
egere  ex  Per$idey  vel  ex  Persia, 

n.  lu.  Primum  e$t  in  parli?.  Jsidorua  verba  Solini 
et  Pliiiii  mibcuii,  ut  saepe  alias.  Legi  posaet  prJmMm 
«II,  ddnde  et  in  Lueama. 

N.  i\.Horme$ion,  Plinius,lib.  xxxvii,  cap.  10, aimi- 
libus  verbis  hormeaion  deseribit. 

Cip.  X¥.  Num.  2.  Chry$opi$  etiam  legil  HaFdui« 
nus  apud  Plinium,  ex  Mss.  Chr}i$o^thu%  a  Plinlo 
gen.  fein.  effertur,  fortasse  quia  inleliigit  Dr«mma. 

N.  5.  Chrgseiectrum  neutr.  (;en.  a  Piinio  dicitur» 
lib.  xxxvn,  cap.  5. 

N.  4.  Chrysotampis,  Do  ckry$olampide  confer  dieta 
cap.  7,  nuin.  7. 

N.  ^.  Leucochry$u$^  etc.  Ex  Plinio,  lib.  xxxvii,  eap. 
9.  Alius  est  leucochry$u$  in  morem  crystalli,  do  quo 
Idein  Pliiiius,  ibid.,  cap.  iO.  Quod  sincerum  mei  pef 
aurum  Irans/itceal,  inuuit  inorem  velerttin  apponeiidl 
In  eonviTiis  mel  in  vasis  aureis,  de  quo  dixi  ad  Se- 
dttlium,  lib.  1,  vers.  14,  in  pruefjtione  : 

GollHoeBUiuo  iuis  aurca  vasa  &via. 

N.  7.  iVfii  quod  angere.  Sententia  clarlor  erii ,  sl 
legalur  :  Niii  quod  aggtutinare  aurum  traditur,  Gia^ec 
46XXa  cat  gliMcn.  Dq  argyviiide  Piiiiius ,  lib.  xxxiii , 
cap.  U. 

N.  8.  Pene  adamas,  Pllnius ,  iib.  xxxvii,  cap.  10, 
lU  adanuu.  Suspicalur  Salrnasius ,  pag.  565  Exercil. 
Piinian,,  apud  Pliniiitn  legenduin  vi  adamas^  tion  ni 
adamas.  Aliuquin  pulat  errasse  Piinium  ,  et  cum  eo 
Soliiiiiin  ei  Isidoruin ;  nam  androdamas  niliit  habet 
a«lamafiii  aimile.  De  piarmore  androdamante  aupra , 

c^*.  l»t*'''  ...,. 

iN.  9.  Chakites,  citaUit(^  Qt  chalcitis  ^  chatctttdis  est 

aMam  lapis,  ex  quo  cociq  xs  fit,  De  chaiciiide  gemma 

Piinius,  lib.  xxxvii,  cap.  11.  Idem,  cap.  10,  de  cW- 

c^ahouaf 

n.  iO.  Ueiiflm  secanti.  Ex  riipio ,  lib.  ^^xvii , 
eap.  10,  ulu  legiiur  medias  seeante  [lammea  vena, 

N.  13,  JEthiopicus.  De  cartruncu/ti  ^tbiopicis  Pll- 
uiua«  libt  xxxvii^  cap.  7. 

N,  14.  Ztiu{ampii.  Sic  legit  Qarduinus,  apud  Pll- 
iiium,  e  Mss.  suis  oninibus.  Salmasius,  Exercil.  Pll- 
111414««  iMlg.  i03 ,  repoueuduin  cunset  zenitaathis^  e 
lilf&,  Isiaori*  Apqd  Soiiuuip  « in  nonuutlis  Edill mi- 
(m^  a«H/aiiiiiii,  i»  ultis  at?ii/ac<fi,  ut  ilrialius  edidit. 

^.  \^  iUtracile*.  Osira^as ,  sive  os^racites ,  gem- 
M  » (W  q^  to  UiAarua ,  dettribi|ur  a  Biipio ,  iil^ 


A  xxxfii,  oap.  40,  ubl  logiiur  sealpmtim^  9M  aMiliMm- 
mr,  iit  noiinulli  apud  Isidorum  legiint ,  quod  etiam 
aiistineri  poiest.  0$iraeites  lapis  enmmemoralu?  ab 
eodem  Pliiiio,  lib.  xxivi,  cap.  19. 

N.  18.  Schites...  Careinias.  De  eckite  Ptinius  ,  iib. 
xxxvii,  cap.  i.  De  eareinia,  ibid.,  can.  II. 

N.  19.  «Scorptiii...  Mgrmioites,..  Taos,..  Hieraei* 
$es.„  JStites...  jEgeptkatmos.  Plin.,  lib.  xxxvii,  cnp, 
II,  de  scarpite,  de  mffmicile^  de  tao^  de  Aitfraetli^ 
do  mHie  el  eegophtkalmo. 

N.  90.  Ex  rali/o  lan^iiinia...  Meeoniies.  £x  Plinio» 
lib.  ixxvii,  cap.  11,  legendom  Ti^letur  e»  ruUio,  et 
sanguineo ,  m  w^^^fo  Higrum  eandido  eingaute.  Idem « 
lib.  xxxvii,  oap.  10,  meconitem  aimili  modoexponii. 

N.  ift.  Liparm  suffita,  ote.  Ita  Phnma,  lib.  xxxvii, 
cap.  10.  Griaiius  etaiii,  apud  bidorum,  logunt  iipan 
ria.  Pro  kfdromaniia  nonnolll  Editi  exhibeot  neerot 
mantia;  sod  Griallus  voitituii  kydromimtia  ^  quod 
llnrduinua  qooquoei  Msa.,  in  Ediliona  Plinii  tuelur. 
^  Ex  Plinioetiam  lego  lynocAiltdi ,  non  synoeitide,  ut 
*  Grialius.  Omiiti  etiam  potest  oiiMl  poat  teueri^  qood 
apud  Plinium  regitup  a  i^jowi,  quod  praecedit. 

N.  23.  GAaloittiia.  Pliniua  ,  lib.  xxxvii ,  cap.  10, 
disllngult  eheionitides,  quae  sunt  gemmai  testudlnum 
aimilea,  a  ckeionia^  t^te  esl  oculua  Indiaie  laatudinia. 

N.  ^4.  Brentia,  Plinius,  lib.  xxxvil,  cop.  10,  di« 
stinguil  kroniiam  et  keontem :  baic  e  oapitibus  teatu- 
dintim  tonilribua  cadit ,  illa  Imbribua  oi  fuiminibus 
oadero  dicitur. 

N.  i6.  Hvmnia.  Do  kyesma  tom.  i  Palmm  Apoalo^ 
lie.,  p.»g.  3S  seq.,  fidit.  Cotolorii,  agitur;  do  qoa 
eiiam  Plinius,  lib.  xxvii,  cap.  10. 

N.  M.  Steiias,  Grialiua  in  textn  odidit  il^//ai;  in 
Dot.  aumii  stillaSt  iortaaao  ox  aliia  Editionibus. 

Cap.  x«i.  Nuin.  5.  Adjeeto  Cyprio;  atii  Cuin^o.  Pliv 
nius,  an-e  (Jyprio.  Ideni,  vitrum^  nt  ess^  liquatur. 

N.  &  O^iidiomii.  Do  lapido  obsidiauo^  aeu  o^iidto 
dicium  cap.  4  hujua  libri,  n.  il. 

N.  0.  Vitrom  sulfure  solidari,  noBnemo  dixit.  Vida 
0  BOl.  ad  hb.  XII,  cap.  1,  n.  81. 

Cap.  xtii.  Num.  I.  io^Mtrani^i.  Sciiieet,  nietalii. 
f  I  ifuod  domai  omnia  ferrnm^  ioruaso  ex  aliquo  poeU 
sumutnm.  De  re  metallica  exstani  opora  G.  Agrioo- 
1«,  IGoUch.Vidlorii,  BoaMrii,(;ollertii  et  aliorom. 

Cap.  xvui.  Niim.  1.  Hincei  a^^arii*  Vide  coinmenU 
ad  hyinn.  1  Carhem.  Prttdeniii,  vers.  ii,  ei  ibi  glos- 
aam  veterem  :  Auraraiiciltir  ai|»laiidar<;  hinc  AtiitA* 
Bii  dfcmilur  faeitores. 

N.  %.  Okryaum  aurum,  laidorl  aequalos  et  oo  eiiam 
aniiquiores  uaurpare  aolobant  d  pro  a,  ut  trapedta 
po  trapesa.  Hue  specUt  atymon  o6ryit,  qiiod  obra- 
diei.  Vide  Saimasium  in  Capitolitium,  pag.  20,  vera* 
5i.  Alii  originationem  vocis  ^^ryaiim  ex  GraiCQ  po- 
tunt,  nlii  ox  Opkir  iusula. 

N.  3.  A  crepitando.  Virgiliua,  lib.  vi,  vera.  i09  : 


.  Sic  leni  crepiubat  braictea  venlo. 


N.  4.  A  Satumo,  ete.  Casaiodorius  ,  llb.  vii,  epial. 
D  32,  de  moneu  ait :  Quam  Servius  rex  in  csro  primwm 
impre$$is$e  perhibetur. 

N.  6.  TAiiaicnn.  Vox  lota  Gp«oa  oat  a  reponendo 
in  erastinum.  Inde  anrMm  a  Latinis  diotum  voiunl. 
Auraria  absolnte  lib.  xit  Cod.  The<]do8.,  tit.  0,  lef» 
29,  ponitur  pro  aurarlo  eanone,  sivo  a«paria  poiiaT- 
tatione.  Sed  Isldorus  aaifartam  accipere  videlup  pro 
aurifodina  ,  ut  acctplt  etiam  Taeitus ,  iib.  vi  Annal.» 
cap.  19. 

N.  7.  Vtifuinrcferani,  Apod  Sorvittm,  v  ifin.,  vora. 
360,  legitur :  vi  eliam  f »1  prtmam  mi^w/ti  |mPli4iif, 
etc,  nominarmit. 

N.  9.  Nomisma.  De  nomi$mati$  etymo  vide  com» 
ment.  ^d  PrudeiUium,  hyniH.  i  Pi^pialoph.,  vors.  50. 
Isidorus  idftm  repoiit  inlra,  cap.  93,  n.  44.  Sciibitur 
etiain  numisma.  Lucretiua  dixit  ef/igieB  in  plup. 

N.  10.  Namfnt  aMlom  a  Numa.  Gibbortoa  Cupop^i, 
lo  eplatola  ad  OttOBen  8popiingium,  qum  ineipit  /»- 


m 


AD  S.  ISIDORl  ETYMOLOG.  AREVALi  NOTiE« 


icr  fefcreiy  Degat  irs  a  Nttm  fuisse  signaium;  paiat  A     N.  3.,7ernv  corto.  Hoc  est,  e 


Suetonium  et  Uidorum«  qui  id  tradunt»  decepios  falsa 
etyniologia  uttinmi.  Couira  UarduiAum  contendil  PU- 
nium,  lib.  liv,  cap.  i.  id  non  docuisse.  Varro,  lib.  it 
de  Liiig.  Lat«,  cap.  33,  innuii  nummum  esse  vocem 
Siculam.  Feslus,  a  Graeco  vdiwnta.  originem  repeiil. 
Plura  Yosiiius  in  Eiymol. 

N.  11.  Fo//n.  Pro  marsupio ,  quod  ei  eorio  \el 
pelle  fieri  solet.  Yegelius ,  lib.  n  de  Re  miiit.,  cap. 
90,  Jiivenalis  ,  sat.  14,  vers.  281,  et  alii,  folUm  pro 
sacculo  pecuni»  accipiunl. 

N.  42.  In  nomismate  tria,  Lib.  iii  Senienl.,  cap.  36: 
SiaU  in  numiimate  metaUum,  figura  et  pondu$  inquiri' 
tur^  ita  in  omni  doctore,  etc.  Confer  notam. 

N.  13.  Formarum»  Verbum  artis  flaluariorum  est 
forma ;  nam  forma  nummi  est  signum  in  co  iropres- 
sum.  Lampridius,  in  Aieiandr.  Sever.,  cap.  39  :  For-- 
ma9  binarias,  boc  esi,  nummos  biuis  aureis  valenies. 
Vide  Casaubonum  et  Salinasiuro»  ad  buuc  loc, 

Cap.  XII.  Num,  " 
infra 


1000 
crusia  eC 


superlicie  lerrae  eruilur. 

Cap.  iiiii.  Nuro.  1.  Sianni.  Semlenis,  in  not.  ad 
Glossarium  isidori  jnum»  verbo  Slagnare^  seu  Slattitare, 
buikc  locum  allegai,  et  legendumconiendit  Avox^P^- 
(ov,  hoc  esl,  quasi  stagn^  facit.  Reiinendum  «Yro 
Xu/B^Cuv ,  id  est ,  $eparaM ,  sed  divisis  dictionibus» 
non,  ut  in  Ediiis,  conjunctis,  tmox^pii^^» 

Cap.  XXIV.  Num.  1.  Elecirum,  De  electro  gemma 
aclum  cap.  8,  num.  6 ;  nunc  de  eleetro  melatlo.  Ele- 
ctrum  gemma  $uccinum  quoque  vocatur ,  ul  num. 
seq.  paiet.  Vid.  not.  Muuckeri  ad  fab.  152  Hygini. 

N.  2.  Uujn$  tria  genera.  Servius,  ad  vers.  402  lib. 
viii  i£n.,  tria  eleclri  genera  eiPIinio  distinguit.  Ser* 
vius,  in  Editione  qua  utor,  ait :  qua$  parte$^  etiam  st 
naiuram  re$olvaif  elc.  Plinius,  lib.  xiivii,  cap.  2,  ad 
fin.,  eicap.  3  et  1.  ii,  c.  40,  cap.  2,  debis  iribus 


eicap.  3  et  l.  ii,  c.  40,  cap 
electri  generibus  fuse  dispuiat :  electri  melalli  na 
turam  esse  ait  ad  lucernarum  lumina,  clarius  argento 

•  3.  Cenienarium$axum,  De  pondere  p  splendere,  et  quod  esi  naiivum,  veneoa  etiam  depre- 

i,  cap.  25,  num.  ult.  Hic  et  alibi  ^  bendere. 


cenienano 

Grialius  scribere  solei  $cripulum  pro  $crupuium. 

Cap.  II.  Num.  3.  Auriehalcum.  De  etyinologia 
aurichalci ,  sive  orichalei^  Vossiut,  In  Gtymol.  Com- 
mentarium  de  oricbalco  velerum  Gailiee  edidit  An- 
nayus,  Bruiellis,  4780. 

N.  4.  Sic  Corinthia  nuta  stuir.  De  rebusex  «re 
Corinibio  faetis  abaolute  Corinthia  dicebant.  Cicero, 
lib.  III  Tuscul.,  cap.  14  :  Si  quid  de  Corinthii$  tui$ 
ami$eri$.  De  origme  wri$  CorinthH  Isidorus  Plinio  et 
Floro  concinit ;  cooferendus  tanien  estMuretus,  lib. 
III  Variar.  lect.,  cap.  5. 

N.  (>.  Fiamnuuque  imilatur.  Ovidius,  ii  Metam., 
vers.  2  :  Flamnuuque  imitame  pyropo.  Foriasse  Isi- 
dorus  scripsit  P^opu$  dieitur^  ant  intelligit  ag$  py* 
ropum. 

f  9.  N.  Cmnpanum,  etc.  HKnc  nomen  campanarump 
de  quo  nonnuila  Qecmanus,  plura  Ducangius.  lo 
veteri  Codice  Vaticano  1343,  m  quo  quaidam  sunt 


Cap.  ixv.  Num.  1.  Ponderum  ac  men$urarum.  Eru- 
dita  veterum  recentiorumque  de  ponderibus  et  men* 
surisopera  Graevius  iu  suo  Tbesauro  Amiq.  Rom. 
collegit. 

N.3.  Quod...  pendeai.  lu  muUi;  sed  alii  conlra 
pendere  deducuiit  a  pondere, 

N.  4.  Lanee$»  fteclum  esset  lanx;  sed  Isidorus  si- 
miles  nominattvos  solel  usurpare.  De  vocibus  mo- 
mentanm  et  moneta  in  truiinac  signilicalione  altum 
apud  leiicographos  Latiniiatis  silentium.  Slatera  su- 
milur  quidem  iuterdum  pro  truiina  duarum  bilaa- 
cium  ;  sed  proprie  est  campana»  de  qua  paulo  post. 
Trulina  vero  genus  cst  varias  specics  sub  se  conti- 
nens,  ut  stateram^  libram,  elc. 

N.  5.  Vnde  ei  in  /oncds,  etc.  Hxc  apud  Servium 
non  sunt,  et  in  roultis  Mss.  Isidori  desunt. 

N.  6.  Campanoi  vocabulum  a^iud  veieres  Iioc  si- 

guificaiu  non  invenio.  £o  utiiur  Anastabius  Bibiio- 

fragmenta  ex  opere  sancti  Isidori,  <de  Ofttc.  eceles.»  Q  tbecarius.  Vide  Ducangium.  Papias  bunc  Isidori  nu- 


caput  invenio  de  campanis  fortasse  iiondam  editum, 
ac  propterea  non  indignum  quod  inter  appendices» 
loG.  19,  collocetur. 

N.  11.  i£rfs  flo$.  Ci  Dioscoride»  Yide  Saimasium, 
Eiercit.  PUiiian.,  pag.  1078. 

N.  14.  Atque  ita  distiUautifnu.  Genuiuum  viJetur, 
atque  iia  di$imante$ ;  nam  praeeedit  ^uperpositWf  et 
nomiuativus  pro  ablativo  absoluto  apud  isidorum 
ejusque  sequates  in  mss.  membranis  saepe  occurrii. 

Cap.  III.  Num.  1.  AChalybefiumine.  Nunc  Co4^ 
in  Galaecia,  cujus  Justinus  et  Silius  Italicus  meini- 
nerunt.  bed  advertit  Florezius,  toin.  iv  llisp.  sacr., 
pag.  51  y  chalybem  a  popuiis  Asift,  qui  chalybee  dicun* 
tur,  sic  appehari ,  ac  fortasse  a  chalybe  flumen  Gal- 
Iseci»  Chalybem  vocatnm  fuisse. 

N.  3.  A  siringendo  aple  vocubulo  imposilo.  Salroa- 
sius  banc  iectionein  probat  pag.  1083  Eiercit.  Pli- 
niaii.    Niliiiominus   aiii  ret.nent  upud  Pliniuui   a 


merum  cum  seq.  commiscet.  De  canr.paiia  staiera 
plura  erudite  congerit  Rosweydus»  iu  Unoroastico, 
post  Vit.  Patrum. 

N.  8.  Chalctu.  Gr^cum  verbum  est,  et  apud  Gne- 
cos  etiam  nomen  ponderis.  Confer  Uarduinum,  ad 
Plins  lib.  XII»  cap.  ult. 

N.  9.  A4  arborie  $emine.  Scilicet  a  semine  siiiqu« 
Gra*cx. 

N.  10.  Ceratum.  Num.  seq:  in  plurali  ceratia.  Alii 
eeratee  hic  et  infra.  Ego  malim  ceratium  et  ceratia.  Ae 
notandum  quod  $iliqua  Grteca  Graece  dicilur  xfparcoy, 
ceratium,  <][uia  infleium  conuculum  refert.  Furtasse 
bttc  respeiit  Jos.  Scaliger,  qui,  pag.  55  de  Re  nuni- 
mar.,  affirmat  $Uiqua$  ab  Isidoro  corniis  vocari,  ab 
Arabibus  Al  charub,  uiide  Hispani  dicunt  algarrobae. 
Recentiores  Grseci  corrupte  dicuut  x^f'^^^^*  ^^^ 
caruba^  et  caroba. 


N.  11.  Obolu$»  De  oboto  eialiis  ponderibus  fng- 
elriHgenda  ade  vocabulo,  etc.  De  $inctuTa  ferri  vide  ,.  menium  quoddam  est  iniiio  Editionis  Bignxanx, 
infra,  lib.  xix,  cap.  10,  n.  1.  *^  quod  appendiccm  20  constituet. 

N.  12.  Gramma.  Marsilius  Cognatiis,  lib«  iv  Qb- 


N.  4.  Delectatior...  contactum  mmque.  Existimo, 
delectatior  irrepsisse  pro  delieatiorf  quod  foriasse 
acriptttin  erat  delecatior  ,  nam  i  et  e  in  Mss.  sxpe 
coulonduiitur.  Cthtactum  namque  ,  scilicei  sanguine. 
De  siffittlacro,  quod  vi  magneiis  in  aere  pendere 
videbaiur,  dictum  jain  cap.  4  bujus  libri,  u.  2. 

N.  5.  Rubigo,  Alii  rubiginem  a  rubeo  deducunt,  ne- 
que  probantquod  ^rodendo  deducalur.  Isidori  seu- 
tentia  videtur  esse  quod  rubigo  dicalur  etiain  cerugo; 
sed  revera  wrugo  vitium  est  aeris ,  quasi  a?rti  ru' 
bigo. 

N.  6.  Seoria.  A  Graeco  ovw/Bia. 

Cap.  xiii.  Num.l.  P/ttiit6iim.  NonnuIIi  putant 
dictum  plumbum  quasi  pelumbum  a  ttqXov,  lutum, 
quod  lotese  ac  terreae  sit  natur^c.  Pro  aurifodinis 
Piiuius  quoque  usurpat  aiirarta  metaUa,  ut  Isidorua 
%n  aurariii  meiallie. 


servai.,  cap«  0,  recte  emeadavit  gramma  pro  draek* 
ma,  quod  in  noiinullis  eieinplaribus  repererat.  Isi- 
dorus  icrttpiiiiim  a  $crupo  cuin  multis  deducit,  non  ab 
$cribendo* 

N.  13.  Drachma.  Grialius  ediderat,  et  interpttnxe* 
rat :  Drachma^  octava  par$  undof  e$t,  et  denarH^  poii- 
du$  argenU  tribu$  con$tan$  ieripuli$.  Pliiiius,  lib.  xii, 
cap.  ult.  :  Drachma  Attica  denarii  argentei  habet  pon 
du$ ;  eademque  $ex  oboto$  egtdL  Ex  quo  Isidori  locom 
lestitui.  Pro  a  dando  dictu$  melius  esset  a  decem^  aat 
a  deno,  vel  d^nii. 

N.  14.  Solidu$.,.  nomi$ma.  Haec,  quae  de  namiemate 
dicuntur,  repeiiia  sunt  ex  cap.  18  hujus  iibri»  num.  9» 
ubi  eodem  uiotJo  legitur  effigii$que;  etsi  enim  freqtten* 
ter  uburpatur  effigie^  ,  e^ei^  Plautus  umen  dixii 
epgia,  effigioi,  ei  Lucretius  m  pluraii  c^f«.  De  9dU^ 


lOOf 


AD  S.  iSIDORI  KTYMOLDG.  AREVALt  NOTiE. 


lOOi 


■gi(  Banhio$,  lib.  x\  Adyersar.,  cap.  SM»  qiii  t^dth  A  Mariana,  demeDSorisGreconim  loqQeni.  «Jt: ConcAtf 


lormii  nomen  inde  deducii 

N.  18.  Vncim  poudus.  NonnulU  apud  Hieronymum 
mallenl  legere  iemuncHB  pondui»  An  autem  siciui 
umeiugni  duplo  pluris  quam  coimnimtf  ▼aluerit,  inter 
aacrae  Scripiurae  inlerpreles  non  conatat.  Nonnulli 
enini  putant  Uclum  sanctuarH  eumdem  fuisse  ac  com' 
munem;  vocaium  Tcro  sanetuafii^  ut  pondua  justum 
el  exactuoi  indicaretur. 

N.  19.  Uncia,  Sicula  vox  esl  ouTxca. 

N.  20.  Lj^ra.  Duciiur  etiam  a  voce  Sicula  Xtr/sa.  De 
perfeetione  librx  vide  noiam  ad  lib.  iv  Sedulii  v.  i^. 
Aurea  liffta  fwl. 

N.  21.  Jfiia.  Pliniui,  lib.  xxi,  cap.  34.  Jf  na,  quam 
nostri  ui^ku  vocanl^  pendet  draehmas  atticas  centum. 

N.  22.  Taienlum,  Servius  idcm  pondua  lxx  iibra- 
rumiulenlo  tribuil  lib.  ix  iEneid.,  ad  vera.  265 :  Aitrt 
duo  magna  talenia,  Marsilius  Cognatus,  lib.  iv  Obser* 
vat.y  cap.  6,  reprehendit  in  IsidoroquoddixeritapiMf 
Homanos,  cuiii  Romani  vocabulo  lalenti  uti  non  con* 
sueverini,  el  Plautoa  sermonem  habeat  de  Gro^ds. 
Isidorus  verba  Servii  sump  it.  Addit  Cognatus  erro« 
rem  librarii  vidert  lxx  pro  lx»  et  clx  pro  gix,  sed 
auctoris  err.orem  non  dubium  esse  quod  in  talento 
posuerit  mtnas  duas  supra  sexaginia;  nam  iu.Piauto 
attaitior  mincg  supra  iiO  debebantur  raiione  feneris. 
Jos.  Scaliger,  de  ile  nummar.,  pag.  30,  grammali- 
coruffl  commenium  esse  pronuntiat  tnagfiiim  talen- 
(ttm,  parvttm  talenium^  ei  apud  Isidorum  nunus^  me- 
dium^  summum^  quaa  sunt,  ut  ait,  ineptiasima.  Ad 
Plauti  vero  verba,  in  Rudenie,  respondetse  baerere. 
Sed  aegare  nequit  Scaliger  rem  non  satis  exploratam 
apud  aniiquos  repeririy  neque  parum  laborare  recen- 
iiores  qui  udenii  valorem  explicare  conantury  ot 
Salmasius,  de  pccun.  veter.,  Vosslus,  in  Elymol.»  et 
alii.  Ad  isidorum  quod  aitinet,  advcrleiidum  non- 
Dullos  apud  Servium,  a  quo  Isidorus  sua  mutuatury 
pro  libris  reponere  veile  mtnas;  nain  Fannius  ait : 

Cecropium  superest  post  haec  docolsse  taleotum, 
Sexagmta  minas,  scu  vts,  sex  roilUa  drachmas. 

Libra  continet  drachmas  96,  adeoque  sexaginta  libra 
solum  erflcerent  drachmas  3052.  Librae  sexaginta 
duae,  quod  apud  Servium  et  Isidorum  retineri  Ghacon 
volebat,  efficerent  drachmas  6072.  Et  de  nunis  qui« 
dem  Piauius  loquitur.  Diversa  taleniorum  genera 
f  estus  enumerat  :  Talentorum  non  unum  genus.  [A(- 
IfCttm  est  sex  mitUum  denarium.  Rhodium  et  CistophO' 
rum  quaiuor  milUum  quingentorum  denarium-  Alexan" 
drinum  duodecim  miUium  denarium.  Neapolitanum  sex 
denarium»  Syracuianum,  trium  denarium,  Rheginum 
vietoriati,  Erat  etiam  lalenlum  alticum  majus.  quod 
85  minas  et  4  uncias  continebaty  de  quo  Liviua, 
lib.  xxxviit,  cap.  38. 

N.  25.  Numeri  nomen^  recie,  inquit  Scaliger,  loc. 
cit.,  pag.  64,  ut  distinguatur  a  ponderali,  quod  Ara- 
bes  corrupto  nomine  Kintar^  Hispani  et  Aquitani 
quintal  dicunt.  Mcdio  sevo  nomina  quintale^  et  911111- 


semiryal/itts.  IfyslrKm  cyathi  quadrans.  Cheme  eyaM 
quinia.  Coehlear  parvum  eyathi  jfars  deeima,  Cum  vero 
de  meusuris  Romanorum  agil,  ita  disserit :  Coehlear^ 
sive  iiguia  cyathi  quadrans^  sextarn  pars  28,  eum  w 
Greecis  mensuris  cochtear  itl  pars  eyalhi  decima.  Ur 
gulas  in  aqua  aut  vino  pondus  est  draehmarum  irtumy 
scripuii  unius. 

N  5.  Cotyla.  Grialius  in  texiu  edidlt  cotuta^  in  not. 
co/§f/a.  Ulroque  modo  scribiiur,  cotula  more  Latino, 
eotyia  Graxo.  De  hoc  Isidori  loco  audiendus  Goillel- 
mus  Budxos,  lib.  v  de  Asse,  quamvis  niinus  aequum 
Isidori  judicem  se  osiendat :  Post  hme  antiqmiatis 
monumenta  cum  mensurarum  modos  deftrehendere 
magnopere  cuperem^  ad  pondus  kxaminare  rem  institi; 
quo  faclo  eum  nec  ex  carminihus  Hiis^  nee  ex  Piinio 
responderent^  nihU  podus  tandem  inveni,  quani  quod 
apud  Indorum^  non  optimum  ipsum  auctorem^  ne 
harum  quidem  rerum^  legitur  :  Hemina  appendit^  ctc. 
j.  Celebris  esi  controversia  de  hemina  vim  in  regula 
"  sancti  Denedicii,  in  qua  expllcauda  Menardus  in  Con- 
cordia  reguIarum,Martenius  iuCommenl.  ad  regulam 
aancti  Benedicti,  Joannes  Pelletier,  in  Dissert.  Gallic. 
de  libra  panis,  et  de  vini  hcmlna  in  regula  sancti 
Benedicti,  Dominus  Lancelot,  In  Dissert.  de  viui  he« 
mina,  aliique  versati  suni.  Varia  fortasse  fuit  pro 
variis  temporibus  et  locis  mensura.  Vide  Ducangium 
cum  auctario. 

N.  6.  Qtttfiarem.  Vldeiur  verimm  Ilispanorum  pro 
prium;  nani  Ducangius  asserit  quinaiis  mensuram 
liquidorum  esse  Hispanis,  exemplaque  profert  cx 
monumentis  Hispanicis.  Ac  foriasse  apud  Isidoruui 
legendum  quinaiem^  sive  gomor  facit,  Difflcullas  a 
Griaiio  proposila  contra  Iiunc  Isidori  locum  facile 
dissulvitur,  si  duplex  mensura  distinguatur,  altera 
gomor^  sive  ghomer,  de  qua  hic  Isidorus,  altera  ehO' 
mer,  seu  ehorus^  aut  corus^  de  qua  infra,  n.  17.  Goiuar, 
sive  qhomer  decima  pars  est  ephi,  ex  Exod.  cap.  xvi, 
36.  Mariana,  de  Pond.  et  mensur.,  colligit  gomor 
G  efficere  sex  Toletanos  sexlarios  praecise,  Roinanos 
vero  quatuor,  et  quaiuor  quintas  eju^dem  sextarii ; 
et  adducit  vcrba  Isidori  nostri,  quibus  probatur  ex 
quinque  sextariis  Romanis  ^titnarem,  seu  gomor  con< 
stare.  An  auiem  inter  chomer  et  eorum  distinctio  alia 
adhibenda  sii,  posimoduin  videbimus. 

N.  7.  Con^itfs.  Minus  benc  in  nonnullis  Editionibus 
congium  jeutr.  pro  congius^  quoJ  idem  vitium  in 
veier.  glossar.  occurrit.  Figuram  coogii  expressit 
Fabreltus,  c.  7,  pag.  526.  Verbum  congiendo  apud 
alios  non  reperio.  Medio  aevo  dicebalur  conj^tare,  seu 
congeare^  licentiaiu  abeuiidi  concedere,  quod  liali 
dicunt  eongedare. 

N.  9.  Denarii  numeri,  Confirmatur  hinc,  legendum 
apud  Dioscoridem,  lib.  v,  c.  82,  metretmn  esse  men- 
suram  decem  congiorum;  aiii  legunt  octo^  alii  duodc'^ 
ckn.  Metretay  cujus  fit  mentio  in  sacris  liueris,  hatho 
Hebrseorum  respondere  dlcitur. 

N.  10.  Se«lartorttm.  Forusse  Epipbanius  et  Isido< 
;  ,.     .  .    .        ..        I       n        '.     'ti.        nu  de  sextarlis  Hebraicis  loquuntur,  qui  Romanii 


pani  quintai  vocani  pondus  cenium  librarum;  de  quo 
confer  Marianam  de  Ponder.  et  mens.,  cap.  9,  ubi 
ex  isidori  verbis  colligit  Latinos  posteriori  lempore 
coepisse  eentenarH  nomine  talentum  significare,  eo 
pondere  aliqua  ex  parie  mutalo. 

Cap.  XXVI.  Mum.  5.  CocA/ear.Vehementer  dissident 
iuier  se  scripiores  in  inensuris,  iiidem  ut  in  pondo- 
ribus  explicandis.  Nain  veteres  plerumque  obscure 
locuii  sunt;  et-  aliquando  Grscas  menauras  eodem 
iiomine  iulelligont,  aliquando  Laiinas.  Forcellinus, 
cuin  aliis,  ait  cociUear  esse  qtiartam  partem  cyathi ; 
idd  ex  Isidoro  eoiiigitur,  ease  partem  vigetimam 
ejathi,  ex  Faunio  auiem  esse  partem  vigesimim 
quartam  cyalhi.  Nam  cheme  est  pars  duodeeima, 
eaekiear  e»t  dimidia  pars  cbeines.  Verba  Fannii  Sttnt : 

▲t  mjstnim  cyalhi  quarta  esl,  ac  tertia  mystri, 
Qoam  vociiani  chemeii,  capii  h»c  cochlearia  bina. 

Patrol.  LXXXII. 


diel  taoc  doberet  modium  eonilnere  sextarios  viginii 
quatuor.  Sed  prss  oculis  semper  habendum  mensnras 
et  pondera  pro  iocoriim  varieute  mptari ;  et  forusso 
Epiphanitts  menauras  SamariUnorum ,  unde  Ipse 
genos  ducebal,  pleramque  intelligiL  isidoros  autem 
Epiphaoii  auetoriiate  se  toetur. 

Di.  11.  Satum.  In  aiossis  in  Yetus  Teatamentum , 
quas  ex  Codice  1  archivii  Vaticani  edere  inter  ap« 
pendices,  ubi  iocus  opportunior  videbitur,  cogilo,  ad 
cap.  xviGenesis  saittm  dicitur  habere  modium,  et 
aemis. 

N.  12.  Baihus.  Grlalius  edidii  Baltts;  commuDis 
icripiara  est  batiius;  sed  vocatur  etiam  badus*  De 
mensura  haecfere  Mariana;ioc.  ciL,  batbus  capitsextt- 
rios  Romanos  xlviii»  Uebracos  lxxii.  Vel  certe  ba- 
thus  duplex  erat,  ininor  .npqualis  epbi,  major  proptir* 
tione  sexqulaltcra  cuoi  minore  comparatus. 

33 


I9GS 


AD  6.  ISIDOKI  BTIIiOiiOO.  JlRetAU  HOTJE. 


lOM 


H.  45.  Bine  M  ttrfe  1«»«».  Quia  per  «yncopen  «-  A  et«o(le«  inolfe  amaiUm  qvMam  lefwit  •pHd  T« 


cMitr  *mtolkdra  ab  knfKfopt^c-  Ampliort  RointTia  ^ufl- 
ifhmAil  dicebattif ,  quia  ex  pede  Romano  In  qaadnim 
fiKJttJ  tWdilUhart.  Volttrius  Meiianos  ,  de  Asse  :  Oita- 
drmdtd  ,  ipKnl  iisne  pkrique  AVPfiORiif  vocant , 
AaI^  «fHttf  <iuat ,  Mmfios  ir^s ,  etc.  Ampbora  gra^a , 
sett  Atlica  ttell  nmas  continebat.  Fannins  : 

Attica  Bneterea  dicenda  est  amphora  nobis, 
Seu  cadfis;  bancfacles,  nostrs  si  adjeceris  umam. 

n.K,Mtdimna,medim}nu,s\v9 medimnum  meiisura 
eai  aet  modtoram,  m  ex  Comelio  Ncpote,  Fannio  et 
alHs,  a|jud  Rosweydum ,  in  Oiiomasiico ,  colligiuir. 
AusmiHlB  in  gryplit)  lernaril  dixit  Sicana  medimna , 
aed  !n  pliirali.  Quod  autem  Istdoruft  ail,  medtmRom 
qttinque  tnodiis  constare,  redit  eadem  responsio, 
iiicena  fcrt  omhla  eSse  qua  de  veteram  mensuris 
proferunlttr;  tarias  ftiisse  etiam  sub  eodem  nomine 
mensufas  pro  varietaie  locomm,  et  tempornm. 

N.  16.  Artabti,  Rosweydufi ,  loc.  clt.,  posi  plura  «  veiUmemlM  nm  e§m.     _ 
▼fcierum  testimonla  dfe  artaba,  nen  satis  tibi  consen-  ^  ^  CiP.  nu  Num.  «.  Ftwfei  auteM  rtliqM.  No»  nef^i 
lientia ,  condudit 


tullianum  in  Apologet.,  cap.  2r).lnfra,cap.seq.,tNiim 
5,  rareos  #a  Hiefcuiid,  nte  Stercolo. 

GiP.  II.  N«m.  I.  #t«r«b  Hoc  est,  iuelratiientis  mr 
aere.  Hanc  enim  tim  particuia  de  babet.  Cmiemiii 
aro  terbnm  Grmetm  eei,  non  ex  wre  iledQctimi. 

N.  5.  A  $tme^  qwi  et  Stercam.  Bt  Auguathio,  ui 
GrialiuB  tupftt  obeemTit.  Sed  apud  A«gusiittwii 
nonnulli  iu  legunt :  fftfnc  Surem  M  StereuHmmap- 
pellarunt, 

N.  5*  Runeath.  V«re  est  a  Gritee  p^^,  rostrutn. 
Hine  runco,  ranconls,  ei  funco,  rancare,  ex  quo  Hi- 
spani  dicunt  nrranear.  Ila  etiam  iuleu$  u  GfMo  •Xxic 
est  dedacendum.  A  Mftraciimi  tera  Uiapani  dieani 
varueeko. 

N.  6.  5«ite.  Est  I  saium,  «t  aelie  ab  Mtmn,  eic. 
Verbi  tere  ofiginem  Hebralcam  Becmanns,  pag.  066» 
astrait.  Mdorus  foriisse  Sertlnm  reapetil,  qnl  nd 
Virgilium ,  (nc.  eit.,  ait ,  id  e$t ,  adee  etrem  eeeh ,  ui 


Sed  omnino  varia  men$ura  fuit 
arm6a.'Marinna  cum  prsmisisset  artabm  ex  quoriim- 
dam  sententia  respondere  lixx  sextarios ,  ex  Epi- 
phanii  lxxii,  ex  Fannii  liu,  cum  triente,  addidii  has 
tarias  opiniones  conriliari  non  posse ,  nisi  fbrie  ex 
tarietale  sexiarii,  ut  Fatmius  locutus  sit  de  Roiuanis, 
Epipbanios  de  Alticis,  alii  de  Hebraicis. 

N.  !7.  C^omfr.  Cum  supra,  num.  6,  dicium  fiieril 
gomor  sextariis  quinque  constare,  nunc  saltem  dl- 
stinctionis  gralia  scribendom  est  ehomer,  non  gomor, 
ut  Grialius  alliqoe  ediderant.  Profecto  hoc  loco  de 
mensura  magna  sermo  esse  debet ;  et  soluin  dnbita- 
io  indO  orirt  poiest ,  quod  chomer,  site  hemer^  et 
conis,  sive  choru$  pro  eadem  men^nra  poni  solent. 
Neque  occurrit,  quid  possit  responderi,  nisi  fortasse, 

Siod  dimidium  cori  alicubi  noinen  chomer  obtinuerit. 
ensoraB  certe  Hebfxonim  ex  conimuni  Sententia 
buttc  Sertant  ordinem.  Coru$,  seu  chomerj  maxima 


Isidoras  fhiineiita  eiiam  esse  frages ,  aed  aBBerft , 
fruges  non  solum  de  fromentis,  sed  eliam  de  alits  dici ; 
adeoqae  eotiirarlot  iion  est  Sertio,  qui  ex  Cicerone 
concludit  etiam  frumenta  fru§es  voeari.  DlseerannlQr 
ergo  frumetila  a  frugibos,  tanquain  specles  a  genere, 
noii  tanquaiu  Species  a  specie.  Verbo  frwmendo,  aut 
frumere  pro  tesci  an  apud  alios  rtperlntar,  prarsos 
ignoro*  Vide  I.  xx,  c.  2,  n.  27. 

N.  5.  PtimitiiB.  Snnt  primae  res  in  qnocttnque  ge- 
nere ;  sed  ex  communi  ^criptorom  usd  cotli|p  posse 
tidetur,  pfoprie  de  frngibus  diei ,  qnm  numini  offie- 
rantur,  translate  de  aliis  rebns. 

N.  4.  Trideum.  Varro.  de  Llng.  Lat.,  Cap.  tt  :  Trt- 
ffeum,  quod  tritum  est  $jneei$, 

N.  6.  Ador.  De  oi^ore ,  site  adoreo  qnftdam  eel 
glossa  tetns  inier  eas  quas  edidi  ad  Prudentiun!, 
bymR.  40  Caihem.,  vers.  ult. ,  in  que  etyiiiologin 
hujus  tocis  indicatur  ex  adoro ,  cui  favet  Prisciauus, 


omhlum  est,  continensx,  ephi,  totidem  bathos,  xxx  G  lib.  it,  pag.  628,  Putsch.  Quod  adorea  sacriflcia  di 


ouiniuui  esi,  fuiuinciis  a,  c|iui,  butiuviu  vdtuvoy  aaa 
ista,  c  gomor,  CLxxx  cados.  Quasdam  appendicula 
de  menSuris  Hebraicis,  num.  21,  a  nobis  proferetut 
ex  ffagmentis,  inilio  Edilionis  Bignican»  productis. 

Cap.  xxvii.  Num.  i.Ponderis signa.  Forlassc  ex  hu- 
iu^iuodi  signis  ponderum,  et  niensurarum,  quse  In 
libfis  mss.  olim  apparebant ,  orta  est  ilia  confusio, 
quae  In  pouderibus  ei  mensuris  veternm  explicandis 
obsertator. 

N.  4.  Gamma.  Grialius  in  nota  ediderat  gammo!; 
reuosul  gamma^  quod  in  lextu  exhibetur,  ut  sit  inde- 
clinabile. 

UBER  DEGIMIJS  SEPTIMUS. 

Capot  PEHfim.  Num.  4.  Rerimi  rnsiworam.  Scripto 
rnm  feirnsUcaeopiima  Edllio  est  cura  Gesneri  Lipsim 
i75f>.  Vfdert  etiam  possani  Geoponici  tetere8,recen- 
sente  Joan.Nic.  Niclas.  Lipsiae17fli.Recenttamscri- 
piorani  ingensestnomerus.  Inter  Hispanoscelebris  est 


cerentur,  apud  alios  expressum  non  reperio.  Adorea 
auiem  fem.  gen.  progloria,  et  laudeaccipi  iiolei. 

N.  1.  Siligo.  Graece  simili  modo  dicilur  uHiffte. 

N.  8.  Trmestre  Irilicum.  De  tritico  quadrimeslri 
nounulli  expouunt  auod  Salvator  discipulis  dixiC  : 
Nonne  vos  dicvis  qnoa  auhuc  quatuor  mense$  siini,  et 
messis  venit?  Yidcbis  noias  meas  ad  Juvencum,  lib«  ii, 
vers.  513. 

N.  12.  Centenum,  Manet  apud  Uispanos  vocabnlum 
centeno  :  quod  apud  alio^anliquosliocsigDificatunon 
Invenio.  De  milio  Feslus :  Miliumquidam  putantcepis' 
$e  nomen  maaime  a  nummorum  summa^  quce  e$t  mUie. 

N.  13.  Panicium.   Panicum  vocant  Plinius  et  Cae< 

sar.  Sed  Isidorus  vldelur  scripsisse  pamcittm,  De  pisfe 

frumenlo  niliil  cerii  habeo ,  nisi  sit  a^jeciivum  fru- 

mentuni  pistum  a  pinsendo^  Vide  Fesium.  De  sessmo 

fruineiuo  aisiivo  Plinius  lib.  xviii,  capp.  7  et  10. 

_  „  N.  14.  Farrage.  De  farragioe  Varrot  Columell:i , 

Herrera,  quem  liaHee  reddilmn  Veneltis  jam  ab  anno     Pliiiius  ei  alii. 

i608  tideo.  _..    .       .     ...  .         P\p.  iv.  N.  4.  Faba  fresa.  Freesus  ei  fre$u$  esl  par- 

verbl  freiideo,  seu  frendo,  qiioU  pni  fra.t- 


N.  2.  8td  fmo  quatkmque,  etc.  Vfi  biec  Imelligi 
poesuni,  nliii  terbs  Sertli  legantet  ad  Nb.  i  Georg., 
ters.  t47  :  Prima  CerH  mne  agricuUurtB  gem$  /le- 
minibus  iftdicavit;  tuperflwam  enimqumtionem  meeent 
eommentafH,  dicentes  Oiirim.vei  Triptolemwn  aroirum 
mvenisse.  Nam  aliud  eet  unnm  rem  invenket  ee  nMi 
emnem  agtitultureni  docere,  qued  feeit  Ceres.  Nam 
ferrttm  dKondo,  cuncta  generalher  rusiicoram  armt 
COiMJ^ectiluf.  Pro  Inlminatum  con]ectura  in  coflatm- 
hibifft  Gotbfcof .  Codicom  Toiet.  erat  Futmi  Mum. 

N.  3.  Stercutius.  Grialius  intexlu  edidil  Steteu- 
flfls,  in  not.  Hldicai  Sf^c«««s.  Apud  Plitiium,  lib. 
Xtu,  cap.  9,  nonnulli  legunl  Stercutium,  HardninOi 
ex  Mss.  Siercnfiim.  Prudeniios,  liyron.  2  Perisiepb.t 
ters.  149 ; 

Jaaum  bifroutem ,  et  Slerculuni 
ColUsenalus; 


ticipium 

gere  etiam  accipiiur.  Fabam  fressam  nomioal  Celbus 

fib.  V,  cap.  18,  n.2i. 

N.  6.  Faselus,..  eieer»  Ciceris  etymologiam  ei  Ii:i- 
gua  Uebraica  noimulli  repetunt.  De  fsselo  Virgllius 
Georg.  ters.  lil  : 

••.VictBBqtteseres,  tilemqae  faseiunu 

N.  7.  Trisfisi]fMe  /ttptitt .  Triste  pro  amaro  snmi  «ofei 
Vide  meam  commenl.  ad  ters.  50  DiltoCfiaei  Pfadeu- 
IK. 

Cap.  t.  Ntim,  !.  Rifrfi  ird*tte  s^eenio.  Receffli  ifm 
dfbitinm  mondo.  Hudis  pro  nov6  nsiiatum  e»l.  Mh 
deniittslib.  ii  adversus  Symmach.  vers.  217: 
Si  quidquid  rudlbus  muodi  oaiiceQiis  fn  an&iS 
Mos  liabiit,  etc. 

Coifftr  imliceni  Prudcntii. 


m 


At)  S.  tSIDOni  ETYMOLOG.  AllEVALI  NdTJ;. 


100« 


fl.  t.  Eiti^iMlAi\hUs  tefris.  Servius  ad  vert.  7  ecl.  A  Quod  non  est^ciir  rc^'lcialur  ut  superhuuni 
B :  extremUatibut  Ojrorum 


N.  5.  SgrMentum  a  ier^ndo.  Festus  gamenlum  a 
idfpm  dedudi;  nam  antiqui  $arpere  pro  purjare  di- 
eebaftt. 

N.  9.  A^A/ma  derivetur.  Paulus  et  PcfSto;  Palmiiee 
titium  sffrmenta  appeltatuur,  quodlnmodum  pHlmarum 
humahamm  imgtaat,  ijuasi  diattos,  idunU 

N.  11.  Capredloi  a  eapienao  eiiam  deducU  Pestus. 
ANl  ti  eo  quod  tapreoiorum  cornua  referanL 

N.  i5.  IfttmMtitH  »s<,  etc.  ServiiU  ad  vers.  10  ficl. 
10 ;  tf  ifmt(/iim  ^st  ^tiod  extrintecus  hahet  humorfs  a/i- 
jntfif,  uvidum  viro  tjut>d  initinsec^  :undeuv<ie  dicuntur. 
Gfialiod  !n  tetttl  edidft,  hUmidum  e$t  quod  etleriut;  io 
nol.  indicait,  Wtinietui. 

N.  16.  Ftmoqut  tocat(k...  ^Ot  la^aot  dkunt.  Pli- 
tihis  lih.  liV  ,  cip.  S,  Siss^rit  ta^^am  vitem  (sic  eniiA 
appellat)  peregrinam  esse.  Non  ergo  conStat  quod 
Omneis  Mat  prttctHfuas,  stve,  ut  alli  scribunt ,  pra^co* 
quet,  «tH  pneeotet^  veter^s  dixerinl  laceos.  Et  Vir«i- 
lius  clare  distiDguit  lib.  ii  Georg.,  vers.  93  : 

Et  passo  psytM»  «ttlHif,  tenaiftqtie  ta^^o^, 
TciiMn  pMle<  oltin,  vincaturaqfi^  Imguam 
Purpore»  preciaeqae... 

VVi  ^rildsintjfi^a^dUione  :  PRECiiSQiic;  hisdtonm' 
tttreteunl;  undi  et  pKtc\JE  dictce  tunl  PhMiiOQtm,  auod 
ante  aliai  dkjfunntut ;  omisso  tote.  In  Cod.  2  archivii 
Valicanl  hskcalio  ordlne  referuntur  :  UatUreecilageot 
Seunt.,.  ulteput.  Purpurece  a  coloredicunturf  unciairiag 
a  magnitudine,  daetylia  tongitudine^  stephamta  a  ro^ 
lunditdte^  Hhodia,  et  Libycte  a  regionibut  nuncupatlB 
nmt :  ceraunia  vero^  quod  rubeaut,  velut  ignis  Genera 
aufem  utarum,  etc. 

N.  18.  Amminea.  Servius^  ii  Georg. ,  vers.  96, 
^TiUiX^  iuht  etiam  amminevB  vites;  quam  scripturam 
eritici  plerique  prl^rerunl.  Grialius  ediderat  in  lextu 
mnineUf  Ul  ScHbtt  In  not.  Noipinis  originatio  melius 
petitfHr  cum  Macrablo  rib.  ii  SaturA.,  cap.  11  et  aiiis 
e±  Ammmea  regione,  ubi  Faleroum»  vel,  nt  alii  legunt,  G 
Sttemnm,  ant  Salentum.^ 

N.  i%.  Fmdnia.  ApiidGrialium  erat  fminiam  voeat, 
pnr  errorem,  ot  puto :  nam  alia  exempiaria  exbibent 
i'(  cant. 

H.  22.  Batilieti.  A()ud  Grialiuro,  et  alios  ediios  erat 
basilitca  :  restitui  batilica,  ul  apud  Piinium  et  Colu- 
ffi«llnm  iMitur. 

M.  25.  Yitula  materiem,  Apud  Grialium  erat  yfsic/a, 
materiam^f  et  brevem^  et  latum  folium  :  qubd  fortasse 
conlra  ejus  mentem  irrepslt.  Apud  alios  ediios  ,  f»a- 
teriam^  et  hreve,  et  latuin  folium.  Qui  de  re  tota  vetit 
judicsre,  pne  oculis  habere  debet  Columetlae  verba : 
Vuutee  deinde  ab  hit ,  et  minor  argitit ,  terro!  medio- 
critate  leBtantur ;  nam  in  pmguinimusviributluxuriant, 
ih  macra  tenuet ,  et  vaeuce  fruclu  veniunt :  amicioret 
jugotfuam  arboribut ,  ted  argitit  etiam  in  tublimibut 
fertiltt  vattit  materiit,  et  tmt  exuberat^  humillimit  ta- 
hutatJit  apiior.  Vitulabrevem  materiam^fitlalum  folium 


.  .  .  Tertiutn 

gradum,  ait  Columella,  foct/  earum  (lcltut,  qum  fecon- 
dttate  tola  commendaatur :  ut  tret  heivenaeice  eio. 
At  tpibna.  etc. 

N.  2$.  Vitit  $pionia,  Vititdoma  erat  apud  Grlaliuui 
et  atios.  jEx  Columella  reposui  tuto  Ft/t«  SploiHa. 

N.  31,  Ohlaqueare,  Etiam  apud  scriptores  de  re  ra- 
Stica,  Catonem  et  Columellam»  in  veteribas  editio* 
nibns  ei  mss.  reperiiur  oblaqueare ,  non  abtaqueare* 
Utrumque  verbuin  in  nac  significatione  est  a  tacup 
Aon  d  laqueo. 

N.  55.  fftiu;  propagmet»  Apud  Griatium  erat :  Uic 
propaginet, 

Cap.  VI.  Nutn.  2.  Qkati  arborit  katta^  Id  ez  Servio 
fiOB  est,  neque  ad  verum  etymon  pertinet. 

N.  3.  Arhor  autim,  eic.  Ex  Agrxtio  est,  Arb^f 
amne  lignum  dictMcr ,  arbot  non  mti  {ructifera.  Sed  iton 
ftliud  discrimen  agnosci  solet,  nisi  quod  arbot  po«- 
ticum  est. 
^  N.  4.  Fritt»  hte^ett  nppeliatut,  Neque  etymon 
^  frutieit,  neque  quod  fruteta  sit  plurate  ^u»,  n;»quo 
quod  fruteta  sit  nrbor  alta,  idonea  auclnrimie  cohfir- 
mari  polest.  A  frutice  est  frutieetum^  frntectumi  e' 
frutetum^  locus  fruciibus  aDundans. 

N.  5.  Silva.  Grialiiis  cum  nonnuilis  scriiNWt  <y/va» 
quia  id  eiymen  graeeum  piwiuJai»  Aliud  |ir»/ertin| 
lapides,etlibrt  veteres;  ac  stepe  LaUoi  i  proy  ad- 
bibiierunt  in  vorabulis  qu«  ex  Graico  traxerum. 

N.  ^w  Nemut  verbum  Graecum  esi.  Quod  iiemore 
smtarbores  majores,  etc. ,  solum  per  syiiec^ocheii 
inlelligi  potest»  De  consuetodiiie  coDsiituendi  idolii 
fn  nemoribus  apud  pa^sanos  res  certa  esi»  Ipsas  etjaoi 
arbores  cultu  genliies  prosequebanlur. 

N.  7.  Lucus.  In  luco  lucebant  eUaro  fuiialia,  q^iltl 
^acra  ibi  nocturno  teropore  ceiebrari  mos  erai.  k\ii 
tropo  ner  antiphratin. 

N.  9.  Avtorfa  eiiam  erani  ea  iii  quibus  ayes  altllee 
custodiebantur  et  alebantor.  Legendum  forie»  /W» 
quentent^ 

N.  iO.  Recidiva.  De  recidivit  vide  noi.  ad  IM).  t 
Draconlii,  vers.  558. 

N.  f4.  Demergitur.  Grialios,  dimergitur. 

N.  19.  Ut  preediximut.  Scilicet  cap.  super.,  num.  •*• 

N.  20.  Cymat.  Verbum  Graccum,  quod  »  volgaree 
quoque  linguas  defluxit.  Nonnulli  scribunt  etiam  Li- 
tine  cimat,  et  cicfnas. 

N.  25.  A  frumine.  Vide  supra  cap.  5,  nem.  2. 

N.  25.  Unde  ellychnium.  Grialius  io  leKiu  edidift 
Igchnum ;  sed  in  not.  exhibet  lychnut,  vel  eltgck»' 
nium,  quamvis  solum  ex  conjecture  id  proferat  pro 
lucinium,  quod  in  aliis  Editi^  exstat.  Nescio  an  huc 
pertiiiea  quod  infra  cap.  7,  mimt  65,  commeftio- 
ranlur  olivie  lyciniWt  sive  licinim,  quae  opiiinttm 
daiit  lumen.  Vide  notam,  ei  lib.  xix»  cap.  19,  niim. 
5,  ejL  quo  prasferendum  videlur  ^//ifc/intttiii. 

N.  26.  Fomet  ett  attula.  Inter  opera  varforum  do 
Dedicaiione  sub  ascia  cuin  Dolie  Mazociiii  illnsiracor 
hic  Isidori  locus,  sed  iia  ut  inenda  editionum  vete- 


aatigit^  cujut  amptitudine  fructut  tuos  opiime  adversut  |\  rurn  cOrrigantur,  jam  a  Grialio  einendala*  Servius 


grandinem  tuetur;  qui  tamen  nisi  primoquoquetempore 
mnturi  teganturt  ad  terram  decidunt :  humoribat  etium 
prittt  qnam  defluant  puirescunt. 

N.  25.  MareoticcB.  Verba  Servii  ad  vers.  91,  lib.  ii 
Georg.  sunt :  mareotides  ALBiG.  jEgypticB  :  Mareotit 
enim  part  ett  jEgypti.Etdicendo  alb^b,  ottenditetiam 
esse  purpureat^  vel  atteriut  cotorit.  At  Coluiiiella  lib. 
III,  cap.  2,  inter  grxculas  vites  recenset  Mareoticam; 
qtiod  nonnulli  accipiunt  de  parle  Kpiri  qu»  Mareotis 
dicitur,  et  in  qua  optimum  Vinum  nascitur. 

N.  26.  Uekfolee,  etc.  £x  Gotamella  lec.  eit. ,  ubi 
ait,  ab  hetvo,  nift  fallor^  ^otare  vaeimm.  k  Piinio 
giioqae  vocantur  helvolce^  et  variamB  iib.  xiv,  cap.  2. 
Nani  hdvenaeee^  quas  ex  Plinio  Grialius  cominemorat» 
scilicct  ex  eod*  lib.  cap.  12,  ad  aliam  spcciem  perii- 
iient.  Uefvenaeias  has  Columella  appeilai,  iresqtie 
eairam  species  dislinguiu 

N.  27.  7erittM  tocut,  etc.  Hoc  etiam  ex  Columella ; 


ad  loc  .  cii.  Virgilii :  Sane  fomitet  tunt  attuUe  quce 
ab  arboribus  cadunt^  quando  inciduntur^  quod  fo^eanl 
ignem.  Clodiut  tcribit...  Item  aiioieco  :  Astulce  am^ 
bnttcBf  ligna  exeavata^  a  fungit  nomiue  aecepia.  Vide- 
licei  ex  fungit  optimus  fii  /omes«  lilroque  modo  dici  - 
tur,  atsula^  et  kattula  :  et  hinc  Hispanice  astilla,  seu 
huslilla.  Notu  iiicc  est  Vulcanii  :  Ita  kodie  Uitpani 
HASTILLAS  vocant,  qucb  Groeci  nuofiQ.  In  mss.  Plinii 
apud  HarduiDum  legitur  etiam  kattutoi  ubi  alii  ha- 
.bent  as<ii/a. 

N.  27.  7tiiofiem.  Verbo  liihme  Varro,  Getew, 
Aputeius,  et  alii  uiuaiur  :  e  viilgt  temen  coneuetu- 
dine  id  sumptwa  arguit  eiiam  i«tctintius  Hb.  iv,  cap. 
14  :  Tiuonem  vulgut  upi^lat  ooaructam  foco  torrem 
temiutlum.  Vuifarei  iiiif u»  ideM  Mmeii  reiinent. 

Cap.  VII.  N.  i.  Palmuia  ok  iliis  de  quovis  fructti 
palmce  dicitur.  Cai;yo/a  osi  i^ecies  patmulffi,  ut  apud 
Caelsum  Aurelianuin  lib.  ii  Acut.,  cap.  57  :  i*atmuli$ 


lOM 


Ab  8.  IftlDORl  ETYMOLOG.  AREVALI  NOtifi. 


fOOB 


mucaleSf  quas  cakyotas  vocatu.  MyrobalaDum  pro-  A  Divioat.,  cap.  40  :  Qmdam  in  poriu  Cariea»  Camao 

.    ,        » — » i„>j v^-:-  n.      adoectai  vendensr  CKvn£xs  ckamtabaL  A\n  ieri^m 

Caricas  pro  quocunqne  Aconim  genere  ponebao^ 
Ovidius,  lib.  viii  Metam..  Ters.  (Sii  :  Hic  mcs,  iie 
mi$ta  est  rugotis  carica  pnlmit,  lla  eliam  PliDius. 

N.  18.  Caprificus,  Martialis,  veluii  per  lasum » 
ei]^mologiam  oipri/Sctdeiiucit  excaprOf  ei  /ScN,lib.  iv» 
epigr.  5i.  Viden  possuni  Becmanus ,  Vossius  ei  alii 
eiymologL  De  remedio  vero,  seo  capriricsiione,  qua 
trbor  ficos  fecuDdaiur,  Piinius,  Coltimella,  Pallaidiiis. 

N.  20.  Sit  (oliii  $imili$.  In  nounQills  veieribus 
exemplaribus  le^iiur  fii  foiia  timUi$^  nt  sit  femin* 
fotia.  Medio  aevo  ita  videtur  dictum »  ex  quo  vulgare 
nomen  defluxii.  isidorus  fortasse  innuit  (mori  soo 
inhaerens)  quod  $ycomoru$  dicta  sit*  qoasi  $ieut  maru$. 
Sed  revera  componiiur  ex  ffvx4 »- A^»  ei  moriM. 
Frucius  enim  $ycomori  forma  et  magniiudine  ad 
llcum  accedit. 

N.  ^.  Ca$taneam,  Alii  eaeianeoM  diciam  putani  a 
^  Caeiana^  seu  Cattanea^  Tbessalift  urbe,  ubi  eattaneeB 


prie  esi  glans  iEgypiiap  cujusdam  arboris,  ex  qua  fit 
unguentum  myrobalanum  pariier  appellaium.         • 

N.  2.  A  verbo  iaudit :  ex  Servio  ad  Edog.  8,  yers. 
13 :  Cttr  tamen  triumphantet  tauro  coronentur,  Iubc 
ratio  ettf  quoniam  apudveteret  a  laudi  Aa^wl  nomen ; 
nam  laudoii  dic^ant.  Grasce  taurum  dapimen  dictam 
Vf>luni,  quia  resonat  dum  uriiur :  ac  fortasse  apud 
Isidorum  jiiverit  iia  inierpungere,  voeant :  quod  nun" 
quam  deponat  viriditatemj  inde  iUa  potiut  vietoret 
earonantur^  Laums  veieribus  plena  erat  boni  genii, 
ac  plurirois  de  causis,  quas  refenint  Bodaeus  ad 
Theophr.  pag.  115  seqq.,  ei  Meursius  lom.  IV  Arbo- 
reti  sacri,  pag.  9«  Goiifer  Geofg.  Augusium  Lang- 
guih  in  libello  quem  Lipsiae  edidit  1758  et  inscripsii, 
Aniiquilatet  plantarum  feraUum  apud  Grmco»^  et  Ro- 
manot,  pag.  17. 

N.  3.  Viraiiiut  amaniibuit  eic.  Foriasse  respiclt 
▼ers.  64,  Eefog.  5 : 

Malo  me  Galalea  petii  laaciva  puella ; 

de  qoo  plora  interpreles. 

N.  5.  MeUit  taporem^  etc.  Scribitur  nihilominns 
eum  uno  /  meUmeium,  qula  ex  vocabolo  gneco  ftD^t 
deduciiur.  In  Marilalis  epigrammale  alii  leguui,  dicat 
luee  melmela^  Ucet. 

N.  6.  Jfa/o^anafnm.DubitaninonnulIi  an  maiogra" 
natum  reete  dici  possli.  Veieres  quidem  maium  grana- 
tum  tanium  dixisse  videnlur.  Mala  punica  a  Plinio 
absoluie  granata  dicuniar;  ethoc  nomen  Hispani 
adopiarunt  granadat, 

N.  7.  Dicractniim.  Hinc  Hispani  duratno  dicunt, 
quod  ex  Laiino  diims  oritur.  Brisoiilus  lib.  ii  de 
Regiio  Persarum,  num.  256,  cum  Plinio  lib.  xv,  cap. 
15,  refellii  errorem  Columellae,  vcrs.  403  seqq.,  et 
Isldori  hoc  loc.,  qui  Pertica  mala  in  Perside  veiie- 
nata  futsse  credideruni.  Alia  est  arbor  Per$ea,  quae 
in  Perside  venenaia  diciiur  a  muiiis,  in  ^gjpio  vero 
innoxia.  De  hac  Plinius  lib.  xiii,  cap.  %  ei  lib.  xv, 
cap.  15.  Grialius  primo  ioco  scribii  ArmenicNm,  dein-  G  cripsisse  piitici. 


abundaiu. 

N.  26.  liexabeiecto.  Scilicet,  quasi  eiexaheiigendOf 
quod  aliis  quoqoe  eiymologis  placet. 

N.  28.  Js$cuiu$.  Grialios  in  textu  edidit  e$euiut, 
in  noia  teteuiut. 

N.  29.  Siiiquam.  Salmasius,  pag.  46i  Exerdt. 
Plinian.,  animadveriii  coiiira  Isidorniny  dliquam  dici, 
quod  iu  tHiqua  esset ;  non  froctum ,  sed  ligneuiu 
corticetu  esse  dulcem;  acadam  exprimi  ex  seiuiiie, 
vel  fructu  spiiiae  ^gYpii»,  qui  fructus  etiam  in  siii- 
quis  exsut :  spinum  J£gypti,  ex  (|ua  gummi,  ooiriam 
quoque  vocari.  Haec  fere  Salmasiiis.  Acacia  quideni 
ex  frulice  spinoso,  acacia  p?riier  nuncupaio,  expri- 
mitur;  de  qua  vide  Pliiiium,  I.  xxiv,  cap.  12,  ei  Gel- 
sum,  lib.  VI,  cap.  6. 

N.  50.  Nardi  pittiei.  Ex  nardo  pitUco^  cujus  me- 
minii  evanffelisia  Joannes,  eiymoiogiatu  pittacim 
Isidorus  deduclt.  Sont  tamen  qui  puiaui  amanueiises 
pro  nardo  tpjcato^  ui  Marcus,  xiv,  5,  vocat,  irans- 


de  Armeniacum 

N.  X.  Inelaruit.  Quia  buic  unl  tantuin  arbori 
incubuii  Virgilius  ,  ui  Servius  notat.  Pro  ex  iila 
foveri  ORimiim,  God.  1  Vai.  arch.  habel  ex  iiia  tueri 
animam ,  ui  tueri  passive  accit>iatur,  quod  foriasse 
Isidoriaiium  est. 

N.  9.  Faba  Syriaea.  Isidorus  cum  Servio,  ad  vers. 
84  I.  11.  Georg.  :  Vuigare  loti  vocabulum  in  faba 
Syriaea  esprimunt.  De  loto,  iOgypiiaca  herba,  rabae 
similiy  Plinius,  lib.  xin.rap.  17.  De  lotoatbore  plura 
Salmasius,  pag.  1059  Exerciui.  Plinian. 

N.  10.  Nixam.  Salmasius,  pag.  1324  Exercil. 
Plinian. ,  observai  myxa  pruna  Sebesieiia  esse  apud 
aliquos «  et  ab  Isidoro  cum  Damascenis  confundi. 
Ipse  exisiimat  myxa  veterum  Graeconim  esse  muta^ 
flcis  proxima ,  qu»  Hispani  vocani  lilguera  banana^ 
hoc  esi,  llcum  banana$  fereniem.  Hosweydus ,  in 
Onomasiieo»  verb.  Nixne  $\ecm ,  plura  veierum  pro- 
ducii  ioca  de  nup»,  aut  mytit^  quai  eiiam  ntyxaria 
dicebantur. 

N.  11.  EieeomeU.  Est  neutrum  indedinabile ,  ut  a 
Plinio  usurpaiur.  Isidorus,  ut  arboreiu  faciat ,  for- 
lasse  scripsii  Eiafomeiie. 

N.  15.  Meiopot.  Grialius,  in  not.,  indicai  me/om, 
sed  in  icxlu  edidii  metopo$.  Salinasius ,  pag.  551 
Exercil.  Plinian.,  metopon  a  Ptinio  recle  vocari  aiu 
Apiid  Plinlum,  lib.  xii,  cap.  25,  plerique  legunt 
iNtfloptiim.  •  ^ 

N.  14.  Me$pilu$.  Grialius,  in  noi.,scribil  mfspi/a, 
in  texiu  me$pilu$,  quod  recium  esl.  MespHum  esi 
frucius  arboris  mespili. 

N.  16.  Apta  hatUlibut.  Ex  Servio,  loc.  cil.  Virgilii. 

N.  17.  Hine  et  Carieee.  Incertum  me  Grialius  re- 
linquii,  an  spuria  ceoseat  hcc  omnia  vcrba,  Hinc  et 
Cark«a  copia  wnmnatee.  Ego  omuia  pto  geiiuiois 
accipto.  Isidorus  ait  licus  Coricas  nomiiiaias  a  copia 
seilieet,  qua  Caria  abundabat.  Cicero,  lib.   i  de 


N.  51.  Pitin,  Alii  pulant  pieeam  non  esse  frivxvv, 
sed  pylin.  Vide  Maithioliuin ,  ad  Dioscoridem  ei 
Langguihlum,  loc.  cii.,  pag.  28  ei  59.  De  eleciro» 
seu  succino,  fusius  lib.  xvi,  cap.  8,  niim.  6. 

N.  52.  Longe  eal.  Hoc  esi,  longe  in  alium  abeai, 
quani  ciymologiam  aliis  quoque  receniioribus  pla- 
cere  video.  Quod  abies  gailica  Toceiur  propter  cau- 
dorem ,  ex  eo  itilelligiiur,  quod  GaiUa  a  candore 
dicilur,  iii  exposiluin  jani  fuit  lib.  xiv ,  cap.  4,  num. 
25.  In  abiete  aulem  esi  pars  inferior,  qus  enodia 
est,  superlor,  quae  nodosa. 

N.  55.  Cedria.  Decedria,  qua  perliii.  libri  couser- 
vaniur,  Plini(is,.lib.  xxix,  cap.  5. 

N.  54.  Cyparitsut.  Aliam  causam  cur  cyprettut^ 
aui  cupretsut,  aui  cyparistut^  aU  doinos  ei  circa  py- 
rain  pro  fiinebri  signo  poui  sotiia  fuerlt ,  assignal 
Festus  :  quia  scilicel  excisa  nou  renasciiur.  Quem 
ad  locuin  videndus  Scaliger. 
^  N.  56.  Dittinctiouibus  albi$,  ac  [ulvi$.  Salmasius^ 
^  pag.  1055  Exercii.  Pliniaii.,  adveriii  verbum  Diosco- 
ridis  ^iecf^ffstg  exponeuilum  esse,  iiun  per  imculas^  ul 
Isidorus  iiiierprciari  videtur,  sed  pcr  lineat  venarum 
in  lonqnm  di$cttrrente$.  Idem  Saliuasius,  ibid.,  pag. 
1050,  Isidorum  rcprelieuUii ,  quod  paludein  Mareo- 
iida  in  India  collocei;  sed  Isidorus  Servii  expo&iliooi 
adhxrei,  cujus  verba  Grialius  proiulii.  Placel  vero 
correctio  Salmasii ,  qui  in  Lucani  vcrsu  emendat 
ebenue  Meroetica  a  Meroe  uibe  principali  i£lhit>piae. 
Nain  idem  Lucanus,  lib.  x,  veri.  505,  aii  : 

Ambilur  uigris  Meroe  fecunda  oolonis 
Usta  oomis  ebeni... 

In  primo  God.  Golh.  Tolet.  nota  haec  esi :  Ebenus 
earbor^  quam  non  comburil  ardor. 

N.  57.  Qua$i  platanu$  diiatala.  \\\  Vulgaia  :  Qikuu 
piaumue  exaltata  $um,  Forte  ttacctu;  Crueci. 

N.  58.  IneantUt.  De  tiicausiis  ex  velcruin  ui</i« 


f009 


AD  S.  ISIDORI  BTYMOLOG.  AREVALI  NOTiE. 


KHC 


rite  restUaeDdift  Pelms  G*rzia  de  la  Huertti  post  A  ab  oppido  Cruiiumio  nomnata.  Gbatibusoiie  voLBiiiSf 


Requenuni ,  Hispanttni  ilidem ,  doeiissiinoia  eom 
nieiilarium  typi$  regiis  Mttriteiisibos  edidit. 

N.  40.  Torquentwr.  Apod  Virfriliom  iegitur  iwriMm- 
tmr  pro  lorgti^iitor.  Plioius,  lib.  v,  cap.  &•  docet 
/iKraNim,  sive  ifyrdpom  |^vinciam  Cmles  Syri»  esse. 
De.to^etM^  qoae  ex  Plinii  aiiorumque seotentia  taxiea 
prius  dicereniur,  ?ide  Joannis  Gorrei  medici  com- 
mentaria  in  Alexipliarmaca  Nicandri. 

N.  47.  Quod  eeltriter  taliat ;  ita  eliam  Cincios.  Ri- 
dicolum  tamen  id  Festo  et  receniioribus  Tidetur. 

N.  48.  Ktmen.  Ita  dictum  alii  putant,  quia  facile 
PMf vr,  boc  est»  flectltur,  Viere  est  vi  flectere. 

N.  50.  Myrtu$.  E  vocabulo  Graeco  trabit  originem, 
ftv^roc,  (vopvvniy  quod  nonnuiii  der ivant  a  myrrha  ob 
odoris  simuitudinem.  Grialios,  com  aliis  Ediiis,  scribit 
fivAfvn,  sed  vox  usiiaia  est  fivpoiyv»  aut  A  tiice  ftvppcvq. 

N.  52.  Prwitantioi^.  Pro  prartlaiifisstmam ;  qo« 
pbrasis  seqoaiibos  Isidori  et  antiqoioribos  eiiam  fa- 
iDiliaris  est. 


id  e$t,  magnit,  Nam  et  yohWMk  ab  eo  quod  voiam  tm- 
pteatf  dieta  iunt.  Vnde  et  mvoLAas  dtomiu.  Fortasso 
Isidorus  alium  secutus  fuii,  qui  olivas  eonimdem 
nominum  explicarei.  Forcellinus,  qui  accuratus  aiio'- 
quin  est,  ei  roagno  mihi  usui  esse  solet,  asserit  Ser-» 
vium  ad  liunc  locnm  addere  votema  pyra  lingua  Ga(- 
tiea  bona  et  gra^idia  diei.  Quod  ti  eet^  subjungit  For- 
cellinus,  itoti  e  Latio  vos  e$t  areeuenday  $ed  e  Gailiea 
tingua^  gute  eadem  olim  ac  Gerwumiea.  fn  mea  Editio* 
ne  non  Invenio  haec  Servii  verba ;  neqne  Ducangios 
in  «o(tfmtim  alium  auctorem  pro  etymo  Gallico  cital, 
nisi  Papiam  ex  nostro  Isidoro.  Quod  involare  dicatur 
a  vota^  tradit  etiam  Iso,  in  gloss.  ad  Prudeutiom, 
vers.  860  Apoth.  :  Vola  medietas  palmm;inde  invo-^ 
tare  dtctmtu,  ^ftftii  ^tiMl^td  invo/amtiSy  ttt  palma  re- 
coitdimtw. 

N.  69.  Amurca.  Hoc  vocabolum  Latinl  potius  e 
Graeco  traxeroni. 


,  qnam  contra. 
H     N.  70.   Gtimeii.  Dicitur  ^tmimi  indeclinablle»  et 
N.  55.  Scribe  tti  ha».  Vulgata :  Scrt^  et  siiper  '^  fftimmts,  gummi$.  Pailadius  usurpavit  jfiimai,  ot  taoc 

loc<  '  " 


hia;iim. 

N.  54.  Medeor  cum  aecosativo  reperitor  apod  quos- 
dam  veteres,  sed  sob  varia,  ei  dubia  leciione. 

N.  56.  Stipa.  De<ltpa  vide  Fesium»  verboSftpa- 
fores.  •     • 

N.  57.  Canna,  Proprie  est  sruudo  minor,  et  gra- 
cilior.  Columella,  lib.  vii,  cap.  9  :  Degener  arundo^ 
quam  vutgue  casiiiaii  voeat.  Scriptores  plerumque 
utruiiique  confundunt.  Agroetius  :  Arundo  canna  e$l 
ab  ariditate  dieta,  Cieutag  eiymologiam  Isidorus  de- 
dueil,  quasi  dicaiur  eteeuta,  ut  ex  loco  ejus  a  Grialio 
Gitato  colligitur.  De  re  ipsa  Servius,  Ecl.  2,  vers.  36. 
Cfctifa  e$t  tpatium^  quod  eat  inter  cannarum  nodo$. 

N.  5tf .  Indiea  non  magua.  Apud  Grialium  et  alios 
Editos  erat : 

lodica  non  magnom  in  arbore  crescit  arondo. 
lUiusetlsoUs 


loco  Isidorus. 

N.  71.  Re$inam.  De  resina  Bocbartos,  Ch.  lib.  i, 
cap.  8,  quaedam  affert  huc  spectantia.  Plura  etlauk 
Plinius,  lib.  xvi,  cap.  li,  et  lib.  xxiv,  cap.  6,  qoi 
varios  resioae  in  medicina  usus  recenset. 

N.  72.  Levi$»  Grialius  in  textu  edidit  (orvts,  iu  oot. 
leni$.  Verbum  Graecum  Dioscoridis  utroque  modo 
verti  poie&t,  aut  leni$,  aot  tovts,  et  eodem  signincatii 
^ts.  Alii,  Cttt  probatio. 

N.  74.  £f  h4Bc  buxu$.  Apod  Serviom  legitor,  ut  emc 
BDXUS  de  arbore  dieamut »  buxum  vero  de  ligno  aliquid 
eompoeitum;  qood  fortasse  Grialio  displicott,  sed  non 
est  certe  contemnendom.  Nam  aliquid.  e  bu»o  com« 
potitum^  ot  tibia  ,  etc.,  ^twiim,  et  ^iixtu  diei  potest. 

Cap.  VIII.  Nom.  1.  Quitque,  pro  ^iam^tie,  quit^ 
qui$f  occorrit  apod  Piaotom,  Aosoniom,  PxodeO"- 
tiom»  et  alios,  ot  smpe  inCommentar.  ad  Prodentiom 


,     ^,     .  ri .*       lu    .  JAA      u  .  .   adverti.  Aroma  verbom  Grmcom  est,  quiii  opos  sit 

In  not.  ad  Dracontmm,  lib.  i,  vers.  199,  observavi  g  ^^  i^iiMm  originationem  recurrere.  aol  ado^as,  aot 
verain  banc  essejectlonem,  quam  ascripsi,  et  mnlti  ^  J[J|  aer«n.    ""»  "    *^  *"  rwurrcro,  «u»  -u  «r«#,  ««» 


eritici  adoptant.  Salmasios,  pag.  4018  Exercit.  Piiii 
niau.,  dubiiabat  num  reponere  oporteret:  Indiea 
nam  magna  ninu$  arbore^  etc,  siquidem  Strabo  afflr- 
mat  magnas  iilas  esse  arundines.  Sed  nihil  mutao- 
duiu  ceiisuit.  Certe  arundines  possunt  esse  in  suo 
geiiere  magnae,  quin  propierea  magna  arbor  dici  de- 
beant.  Animadvertit  idem  Salmasius  cannas  illas  in- 
dicas,  quarum  radices  expressae  humorem  melleuni 
reddebanl,  easdem  plane  esse,  alque  illas  cannas 
qus  nosirum  saccharum  generani ;  nam  aniiquorum 
aliud  saceharum  fuit.  Iterum,  pag.  i02i,  de  saccha- 
ro  nativo  veteri,  et  factitio  novo  disserit,  et  nosirum 
saccbarum  e  Ciuinis  indicis  inveniioni  Arabum  iri- 
bui  posse  conjicit.  Videndumy  num  in  teriio  versu 
lcgere  praestiterit,  ut  in  noniraliis  editis,  $uceo  con- 
eed^re  mellie. 


N.  2. 7tis.  Grialios  In  lexlo  scribit  com  aapira- 
tione  f Aiis ;  in  not.  ad  n.  3,  sine  aspiratione  Itis  ; 

30»  communior  est  scribeudi  raiio ,  qttamvis  Hm 
erivetur  a  Grseco  Ovtcv,  ut  multi  potant.  Alii  iu 
texto  n.  seq.  Iim  s tM«  aepitalione  a  tundendo. 

N.  5.  7tt«  a  tundendo.  Deducit  eiiam  Charisios. 
Tos  Lt6a»um  adjectivedicitor,  otapud  Sedoliom,  lib. 
IV,  vers.  55,  libana  eedrut.  Confer  Bochartom,  Pbai. 
11,  18. 

N.  4.  Mjfrrha.  Sahnasioa,  pag.  1268  Exere.  Pli- 
nlan.,  corrigit:  Myrrha  autem  Trogtitie  ab  in$uia 
Arabite,  etc.  Sed  doblam  non  est  qoin  Isidorosermo 
sii  de  myrrba  troglodytica,  qomita  vocatmra  Plinio, 
lib.  XII,  cap.  16.  Ab  elodem  Plinio,  lib.  vi,  eap.  2U, 
et  Scribonio  Largo,  compos.  90,  dicitor  troglodyti$ 
mjtrrha.  Videndos  de  myrrba  Langgoihios,  Antiq. 
piaolar.  feral.  pag.  22,  qoi  de  virtote  agil  qoa  myr- 


N.  59.  Hhamnus.  De  rhamno,  tom.  I  Patrom  Apo- 
stolicj  pa».  ^,  col.  2,  coni  nolis  Cotelerii  agitor.     ^ha  cadavera  apmredifie  prohibet.        ' 
Piura  Ungguibius,  Aniia.  pUnur.  feral.  pag.  15.     »     ^    ^^  Sforax.  Salmasii»,  pag.  1026  Exercil.  PJi- 
N.  63-  Orehade$.  Orchuee  recuus  esse  exisumal      „ia„.^  ^^^^^^  ly^,,^  ttyricim,  et  eaUamiem  tty^ 

raeem^  sive  tlaraeem  ab  Actio  et  aliis  distingui,  ab 
Isidoro  vero  notas  utriusque  confundi.  Adjectivuia 
meltotum  pro  meileo  usurnalur  a  Gaels.  Aureliano. 
Hispaui  dieunt  metoto.  Isidorus  feminei  generis  vidc- 
tur  facere  sformc,  Starax  autem  dieta^  nisi  intelligit 
arborem.  Re  vera  mascullni  generis  est.  Stiria  pro 
gutta  Don  Graece,  aed  Latine  dicitor,  quamvis  sf tria 
GraeciB  orlginis  alL 

N.  7.  Grialios  in  texto  edidit  mattix,  in  iiot.  ma^ 
tiyx.  UAlalom  apod  bonoa  aoeiores  nomen  est  ma- 
ttiehCj  aol  mattiee. 

N.  9.  Aloe.  Scripsi  oIm,  oI  veleres  scrlpimres  hoc 
iiomen  exhibent,  qoamvis  Griatius  com  aliis  Edltia 
habeat  aloa.  Confer  cap.  scq.,  n.  28. 

N.  11.  Amomimi.^^  ab  «  prirativa,  et  fASfAar» 
jiuasi  purum,  et  siue^macuia.  Laugguthius,  loc.  ci» 


Becmanus,  pag.  102.  Isidurus  haec  ex  Servio  sumil, 
«d  11  Georg.  vers.  86. 

N.  65.  Lpdniw.  Griaiius  in  texto  ^ctni«,  iu  uol. 
iieinim.  Alii  editi  lyehmei.  Neque  diaplicet  lectio  mul- 
torum  Vude  et  lignum  nomen  aecept^  quamvis  Isi- 
dorus,  cap.  6,  num.  25,  conirarium  docuerit,  qood 
a  /Miioest  iuchnus. 

N.  66.  Puiiam.  Cap.  49  prolegom.,  nom.  13, 
obaervavi  Burrielium  ex  pNiia  deducere  voluisse 
llispanum  noiuen  bujia^  quasi  de  lampade  loquatur 
Lidorus,  cum  sermo  sit  de  oUta. 

N.  67.  CfttsfHmia...  votemit,  £x  ipsis  Servii  com- 
mentariis  sntis  colligitur  sermonem  ipsi  esse  de  py- 
ris.  Virgiiii  versus  h8,  lib.  u  Georg.  esi : 

CrostiiuiiiB,Syrllsque  pyris,  gravibusque  volemis. 
Verbe  Servii :  Crttsftfmta  pyra  tunt  et  p»te  rubentiti^ 


«QH 


4P  &  ISIOORI  ETYMOMIC-  4R|i¥4U  NQTj:. 


IQI^ 


» 


•  $S,  ambigi  ait  non  tapturo  quid  sit  omomiim,  4     {i.  IjS,  fbi/6i  nnif/tf.  Ha  n^cte  Griidiiil  to  fexdf 


_.^  etiaiD  an  omnino  nupc  sit  t  S^lmasiuft,  pag.  400 
£i6rcit.  Plinian.,  Pliqittm  ot  Isidaruni  repretiendit, 
quod  dinamum  uvam  esse  crediderint  ex  Dioscoride 
oiale  inlellecto,  <|ui  nou  i«4»e|i  botrosum  dicit,  sed 
^li««|R  boirosum^  siveinsiar  iiv9  inse  inviceni  cou- 
tolutum  ct  iuvicein  impleium.  Grialius  Dioscohdeu) 
quoque  de  boiroso  semioe  int^rprelari  videiur*  ^ii' 
Biua  d^  fruciuuvsp  simili,  j^q  boiroso  loquitur,  queu» 
vide  lib.  xii,  cap.  13,  «t  iii>.  xvi,  cap.  it. 

N.  13.  CMi<f.  Laufguihus,  ioc.  cii.,  png,  23,  ea- 
fiom  vel  einnamomo,  qe  quo  supra»  mixime  afQneu) 
ilicil,  vol  e:>Quleiu  prorsus  plane. 

N.  13.  C«/afNiM  aro^a(if .  Kippov  ess^  vult  Diosco- 
ridea  calanium  aromaiicum,  ul  observal  Salinasius» 
|Mig.  iQ|i5  Kxercil.  Piiiuau.  Isidorus  reddidit  (ulvut* 
Plinius  :  RAiqua  probaiio,  ut  ne  ni(jer  tti, 

M.  14.  £qnu/£Ui  regiom^i  Romani  poHti  suril.  Soli- 
nus  ablativo  usus  fuit :  Ai  cum  Judoea  potiii  $umu$, 
e|c,  Sod  eum  accus^iivo  multi  eilam  boiii  ^uciores 
interdum  iH^ior  U]»urpimt,  Opobal$amum  vi  originis  ff 
lacrymaro,  sive  succum  arboris  denolat;  ^ed  Laiig* 
putbiu^t  loc,  cit.,  pag.  M»  obsor^at  ^cripiores  noii- 
nunquam  l«/iui»i«m  pfo  i^cryma,  opoknUamum  {iro 
nrbore  luwuisfie.  • 

Cap.  ix«  Num<  1.  f  olium.  Qe  foHo  odorifero  vide 
Geipmeuiaf,2|dPru4qutiumbym.  5  C^tlteiper.,  yers. 
119  : 

Spinnt  et  foliam,  fonte  quod  abdito 
Prelambens  fliivius  portat  in  exituit), 

Que  loee  gloasam  eliain  Teterem  «ppQ»ui  :  Folium 
eil  herka  {ONreiiosiiiime,  qw9  i/i^lur  vt^nira  4$  paruduio. 
Salmaaitta,  p.  1054«  maiabatbrum,  sive  (uiium  hep^ 
ban  paradiBi  veeari  ait,  ul  ejus  p^^esiaQii^  denotetur. 
Sie  aie#  arbor  paradisi  dicituf  9b  excetleuli  o4oro ; 
«m  |Hira4iii,  quiB  ex  luugiequi»  locia  veniunl,  et 
kodie  peme  peroiMii,  ete.  liermq«  pag.  i07|,  ob2>er- 
vat  «i«/n6eilirttqi  nou  iacUe  iu  remqti^  a  mqri  locif 


quamvi»  in  no(,  «cripserii  voW,  quoa  in  nonnuiri 
exemplaribus  exstal,  $ed  re^i^robart  deb<4, 

N.  20,  Acamh\i^,„  JEgyifiia,  Salmasfus.  peg.  537 
Exercit.P!inlan.,adveriit  r$i(|Qrum  DQ^tSdrviuai  ftfr- 
bam  fppianam  confundQre  cmn  aram^  ^^dyniid,  qux 
berba  est ;  et  ve^ten)  acbaptinam  piuare  dictam  s^ 
in^  4^gyi)iia  acaiiiho,  cum  voc^ita  si(  ^b  ^pimtho  spi- 
nai,  sive  cardui  genere,  Adoij,  pon  qpum  ^pintf  gQ- 
nuf  fuisse  ii)  iSgypto.  Distingiil  eliam  i€ihe{ac^th(um 
ab  acaniho  :  ex  ^raneosa  Unuginq,  qu^  folia  acanf^if 
obdqcebaniur,  fiebant  vesfes,  qc  auihus  Flinips,  lib. 
XXIV,  cap.  \t.  Acauthiqn  qsi  frul^x  ipipae  albie  Jiipi- 
lis.  Acanllios  herba,  cujus  Mterum  genqs  ^t  silve^tre 
eardqo  ^iniile,  allerum  sativnm,  cujus  lorma  In  co- 
lumiimuui  capiluIiH  ordinis  Cor(hihii,  |n  caijaljs  vasis. 
et  in  ve^tibus  elai)oratis  exprimi  sol^bat.'  JLcanihut 
eiiamdicebatuf  arbor  quxdam  spinosa  ^gypti,  qn» 
a  nonnut|is  $pit\a  jP^ptiq  es^e  crediiur,  cuju^  $uc<-m9 
acacia  vocatur. 

N.  24.  ilbum  et  niffnm'  9v9\\us,  qi|i  verba,  in 
iionnunis  Editionlbiis  addlta  exscribere  aggie^sui 
fuit»  ea  imperfectsi  r^Iiquit,  qu»,  in  variis  lectionibus 
ex  veteri  prima  Editione  EtYinologianup  profe- 
rentur. 

N.  26.  E«pAor6iiim.  Dicilur  eupAar6iiim,  euphor- 
bii^  et  euphorbia,  enpl^orbia^,  (sidorus  iitroque  genere 
utitur.  (/fcr»m,  ^t  plurima,  qbi  inieiligj  potesi  A^r^a 
hac.  Caeterum  de  etymologia  liiidoriana  pil|i|  c|t  cur 
taboremus. 

N.  27,  La$er.  Proprie  est  succus  sirpis,  %e^  ali- 
quando  sumitur  pro  ipso  lirpi.  A|jud  Uidqrum  for- 
tasse  lef eudum  tac  tirpi$  pro  /afitr,  ut  in  |extu  Gria- 
lius  edidit ;  qui  lanien  in  not.  indicat  lae  $irp^\cum. 
Profeclo  Isidorus  Solinum  exscribil.  Sed  ob^ervan- 
duin  Solinum  confundere  lac  i/rpicum,  sqi{  /aicTpt- 
tium  cum  ladano^  seu  pingui  roscido  ladx,  qu  i;  herha 
in  Cypre  est  ex  cisti  generibus,  De  hdane  ^linius, 
lib.  XXVI,  cap.  8.  Inter  tirpe  et  iaserpitium  est  hoc 


•asci;  adaitit  arberibuft  tese  applicare«  ee  cirf^im-  £  discrimeQ,  qnod  eirpe  est  ipsa  herba;  lflier|Nitiim 


volvere.  Inde  fabula,  quod  aquis  innatat  siue  ulU 
vadiee.  Be  malahatbre,  seu  m^iobalbrq  egil  eiiam 
I^iiuiua,  lih.  aii,  eap.  26,  ubi  doce|  in  paludibw 
ftttdi«  naaei. 

N.  3.  Nat4u$.  De  nardo  i|ri«eia,  aeu  $ficatOt  Tide* 
Bupra,  net.  ad  eap.  7,  n.  &U«  lu  duobus  lls^  Goth. 
Telei.  iegilur  s  £il  umm  ivM^um  mHmforme,  $ed 
md/iiM  Symotttti,  leua,  fuimek»  «empiNm,  $viica  per- 
«ttm,  (^donitittitttti...  nariittm  Giixictttti.  I^Qunulii  Ldi|i 
etiam  habenl,  hic  et  infra,  n.  8,  Odori$$ima^  e|  o</e- 
ti$$inm. 

N.  5.  Qtte4  «eaa/«r  Ceryctti,  lia  laiettdum,  nQe, 
ut  itt  pleriaque  Edili^  Ceaioitttt^  eut  Cery^ttm.  C^i-g- 
fitti  adjeeiivutti  eet  a  Coryae ;  umte  cor^um  ctocum 
saepe  occurrit  epqd  peeiaa.  Saimaiiua»  pag.  773,  ex 
DiQseqrtde  eerreeiq  vertii ;  Qm  mm$  ^u§ii^  dum 
atieriHur^  dtttti  |Nr«aiilttr«  pre  quibus  verbis  tiidorua 
babeteictttticerfuiur,  umtttti iiiilcjai<. 

N.  8. ^  ' 

lib.  IV, 
pellat. 

N.  II.  S^iiiftttm  ma/itti.  Grialiua  itt  textu  iz/i^Hitttti 
mi/itti,  et  flo$  axcvavOoc ;  in  eot.  Sckoinoe  meiior^  et 
/foi  $ehmantho$.  Verba  Gr«ca  auul  axoivou  Mog^ 
junci  fio$,  ei,  ai  reeie  seribaiur,  «^imeHlAos.  Apud 
Vegetium,  lib.  i  de  Re  veier.»  cap*  19,  boc  wbum 
corruplum  pariter  esl  ictuaaaii^ei. 

N.  13.  £|tt<A|Mtttttti.  Salmaslua,  pag.  1306  Exerd(. 
Piinian.,  disilnguit  diversa  epi/A|inie,  QUia,  ut  ail, 
aqctores  eonfuuauni.  Sciiicel  aliud  eit«pi%i|u<m 
Vioscuriaia,  quod  e«t  Ao^  tkjHtti  «picaU,  ehud  Uri» 

basii,  quod  est  Uos  tliyuii  capiuti,  aiiud  <pi%mttm 
cmcii(e«  qi^Qd  tbyme  apic^te  iupWMui:»  et  circum- 
ireivitur. 

N.  U.  Sampiuehut.  Gtialiua  io  texlu  ediditiam- 
ittcuf,  in  Bot.  lOfitpiiicAtti,  q«»  ranM  41^  gcribeudi 
f  atu>  ex  verbu  Graeco. 


aueeus  ex  ea  expres!>ua,  qu.imvis  etlam  pvtt  eadem 
hcrba  sumatur.  lasarpiiiiiiH  summo  In  bonere  erat 
ttpod  antiquoa,  et  a  roedicis  valde  eemmendabaiur, 
ut  oboervat  Vulpiiia  In  iiot.  ad  carin.  9  Caielli  :  Lm- 
•efmHferie  jacei  tyrei^, 

N.  28.  Aloe.  Hoo  loco  Grialiua  reete  scfiMi  e/o«, 
pro  qttu,  cap.  8,  num.  9,  cdiJil  a/oe;  ubi  aioe  inier 
arbores  aromaticaa  recenaetur ;  sed  ea  referoBtur 
qu»  berb»  a^  eonveniuut.  Vide  Plittittro,  I.  xxvii, 
cap.  4.  Editi»  etiam  Grialius  in  texf»,  fiauace  pro 
pattacii,  ttt  Grlaliua  io  DOia  indicat.  Dici  pelest  pa- 
nacea  paaacem,  panax  paua6i$,  ei  ^ooia  poiiacia. 
Pro  gaibanmn  minua  uaitatum  est  galkanu$t  quud  iu 
nostpa  Vulgata  legiiur. 

N.  211.  Dicta, . .  Diclemnttm. .  •  i*i|iiyM»m  Jforiii. 

Pro  Dk4a  nelius  easet  JD/ciii,  aut  Mku.  Grialius 

male  per  y  scribit  Dicto,  dyctamnum  dycteeos.  Fre 

.^  .  .^  didamMttm  dici  ettaro  peieat  roascul.  gen.  dfaiomifvf. 

Junci  trian§uli,  Cei»uas  lib.  m,  c.  21,  et  n  i>i^<ttnmttm  berba  est  pulegio  similis ;  eaquoeam 

eaH.  tU»  qyperutti  j«tt«ttm  eiMdraiam  ap-  ^  nonnulU  pulegimm  MarHe  dicttni,  «i  Grialiua  iu  uoi. 

ludicai,  quauivia  in  lextu  eero  alila  ediderit  po- 


N.  30.  Mandragora.  Plinius  et  alii  Teiepee  masciH 
Mne  genere  efferunl  mandfagara$y  man^bfofarm.  laido- 
rua  forUMo  inielligit  iterba  numdHgora,  eie.  De  roan- 
dragoris  Hl  nie»lie  e.  ixx  Genesia,  «bi  pltira  inie»^ 
pretea  aBerunt.  In  gloasis  ross.  in  Vel.  fest.  Inier 
appendices  cdendis  qii^dam  peculiaria  de  maiMli^^»- 
fii  attimadveriunlur, 

N.  31.  Sttcctti,  ^ttam  o]^um  appeiiamt.  lu  edidit 
Griallos,  qttamvia  in  not.  reletai  quem  opian  eaqaai. 
£t  Pliiiius  quidein  descripiioiiem  succi  papaveria 
abaolvil,  apian  voeant ;  aed  Isidorua  ittierduro  verba 
MUt. 

N.  33.  CinMttriam.  S»pe  Grialius  alio  modu  in  lexiu^ 
alie  iu  uou  acribit,  qi  hoe  loc.  iu  leatu  lattlettriaB^ 
iu  uot.  cctt/a«rittitt«  APV4  ^^  fJtpton^  lenHRi^ 


ms 


AD  t.  laBIOfU  ETTNOLQG.  ARBVAU  NiffJk, 


tmummmt  «Mwnit  nmmim,  «MMvtf,  «i «»-  A^ 

cap.  9. 

N.  38.  P»rt/l£a(ioni  <(  remp(ts.  Forlasse  respicil 
moreti  qvl  eltam  fnter  genliles  Tigiiit,  spargendi 
flores,  H  firondes  fn  templis.  Vlde  mea  Prudcntiana» 
cap.  ii»  wm^  i5|,  mi.  iZo^ 

N.  40.  iiheu,  Grialius  edidit  reu;  sed  scrihMdiioi 
e&t  r^«  aut  rl^f^  aiM  rfm,  H«iueii  f^  4es«mptum 
esi  CK  Ouiuii^  S«f«iati»  its^  VQcaM^  in  cijyu»  ripis 
nascilur  radix  quae  rha  pMimm  diQitlirt  et  4  Geba, 
lUi.  Y«  cap-  %3,  rii4t4i  R«i*<ip« ;  et  ulin  simpUciter 
vAa  intetduw  appeliabiAHr.  UiiHde  ^nita  fttil  alla 
cliversa  i^aiiU  rhso^  f^^sfk^  ^l  a  r4«  pa9<i^  4isti«gue- 
leiur,  vo<:aU  fuit  rii^q  6<ir6«H«iMi,  qu30  est  noaruwi 
theukarkwruuk^  l^dortHita  ^t  a^iv  ^tor^s,  ut  SalnMi- 
sius,  paK*79?  £w(itj^tArUnia».»<it)SAnat,  ikOiikaatlB 
Ua^c  diatlai^eiUiit, 

N.  4i.  Or^  (#rr«^.  (a  |£iiit'KM^  Qrialii  er«l  mw  » 
serala;  alii  gUi\i  lubout  Qja^rtaU^  ^^puleius»  Gap.4,  ^ 
(le  Iterliis,  agU  ^e  4^r|t4i  ^t/i^uian;  iu  enim  poiius 
scribendum  ,  quam  caiiculari  cum  Grialio  et  aliis. 
Calyx^  et  cai^^quiu^  (loriun  ei  h^rbMum  esi  globulus 
in  iiiedio  foKorum  senien  conliiiens. 

N.  4Ss  4t  «Avettl^  lloe  «b^»  a  vege  iiiyriorum 
Genliou  Vid^  PliiMUUi,  lib*  vxv»  c»pk  7-  UuoU  lafM- 
reia  pronos  facial  ad  venereni,  non  certa  rt:s  «k^t; 
pam  Plini^s^  ^  Godi  tellf  lian^  viiu  iili  t^  iribuuni, 
et  Ovidius  et  JJtarii.il^  fcxriassei  noQ  d<^  ^ur^,  sed 
<fe  $atyrio,  aut  <a(yr«!o  lix^uunmr* 

N.  43.  Slingum,  l^orlasse  sii^um»  Apud  Joannoip 
ile  Jaiiua  $tigk  est  «et»i<;iii    siimntus,  etc.  fqde  fnsft- 


II.  46.  CHaniMie/oa.  Bleliua  cAafMOfm^/ofi,  quasi 
pervu  maliis. 

N.  47.  £AMiMMfk»jft.  Quasi  parva  (}oercus ;  Latine 
trixa^  dicitur.  De  liis  Piinius,  et  alii. 

N*  5i.  80rfHiu$.  Neutro  genere  $erpilium  a  Lati- 
nle  dkihtr.  A  $erpo  Varro,  Pnniita  e\  alrl  deducuiit,  (} 
ui  k$9pHhitm  a  Grteee  I^^tto,  «erpo. 

N.  54.  Piy//ton.  Gnalius  In  teilu  p$yUi»s,  in  nol. 
|»ylliofi,  Quott  reetius  est.  hHeHigitur  psgUion  herba 
dioia,  aie.  ll»o  dlicllur  etiam  (^noir^ia,  de  qua  piinius, 
lilft.  xsv,  eap.  ii. 

N.  55.  liayofM^.  GriaKaa  in  lexia  edidil  fr^a- 
ifi€nii<,  quod  in  not.  reprobat.  Remedia  publica  qu.-e 
Aii  IHiAius,  arani  lusiraliones  tt  expiatienes.  De  usu 
vwben»  Ib  kfaitoiifihia  eenseniiunt  alii,  Martlanus  Ip 
Digestis,  LiviuSf  Festus.  Hujus  verba  sunt :  ^egivnio 
vocantwr  ver(««ia,  Uk  $$t^  kmim  immw,  «nuia  ex  ioco 
tancto  nrfebartjLyff  (fqrte;  arc^^sf^wmt\  a  «on^Htt?,  pr<^ 
toreve^  (^gai\s  proficUcetailn^s  ad  (^dm  {(icieud^niL^ 
teltumque  iniieendum;  vel  g,  §(mic»,d<i^  (4  e&t,  f^n^r- 
mando, 

N.  56,  S(n(l/^iii<.Rectiit«  e;ii«et  f (rntAiPli*  Q^(i<^  Uer- 
bam  Pliiiius  vocat  eiiam  xadicuiqm*  (\W{\^  S^In^siM, 
p^ig.  1 16:2  Cxecclt^  Pliniaa.,  miou^  piacet.  Veruiq  uon 
soliMu  iMiiiius,  led  eiiam  Uoluniellfi  e^Celsus  radicu'  ^ 
lam  el  radicem  appell^ut  quasdam  iierbas  ed^^es,  " 
fftiarum  vis,  et  usus  im  radice  et  bulbo  pr<£cipue  c&t^ 
Pro  splenos  Plinius  usurpat  splet^ion ,  lib.  |XY , 
cap.  5  :  Medetur  iiev^us  ^  comtat^ue  sic  inv,^^Uam 
Cum  exta  super  eam  proiecia  essent^  q^Aa^«i8«e  lieui^ 
eumgue  ^nanisse,  Ob  ii  %  ^ui/^iMK/qin  SPi.^M\ON  VQfi^r 
fur.  Eadein  creditur  herb^  a^^e  a^>leu^(n^  de  qun 
Plinius,  lib.  xxvn,  c.  4. 

N.58.  ifarrtf6(iim.  I)emarrii6/oV'")tusetCpl^in^ia. 

N,  65.  Poiion.  Polios  er^\  in  texiu  Grialii,  ^ui  i^ 
iiot.  exh(be(  PQ(i^n.  u(  Plinli^Ioquitur.  Sed  uoUudum 
poHon  dici,  qnla  folfa  ejus  sunt  canis  hominum  si|ni(ia^ 
119111  7ro>toc  eanum  signiQcat.  |sidorqs  aliud  ini^uii, 
cram  reddil  omnrmor^iam,  quod  llispani  dicunt  ao? 
fia/<i  toda.  Alist^  qu^  in  Milis  Ul^,  adduntur  ad  vafias 
teciiuiie^  relegamu». 

N.  04.  Scammonia*  Grialius  in  textu  scammoniot 
in  uot.  icamm^ea.  (Jlroque  uiodo  dicitur. 


N.  ^  Tkym  bipaUtik  V«9»  mi^h  Qliiliui  IH|* 
kit»  ut  ex  noia  y<|uet,  qiiamvU  iiitfKtu  omq^^ 
filxcusls  ediderit  ihgrse^  hipi^iiA% 

N.  68,  Rubia.  De  rubia  vide  etiam  Plinifm^  ft  Vi- 
liuvium. 

N.  69.  Au€hus^.  Qe  mktm^  veH  <l<Ki|i««  PUmhii 
quoque. 

N.  70.  Chanueieon.  ixi^  etian^  v<y^tV%  Vid^^ 
iftium»  lib.  XXII,  cap.  i8. 

N.  1i.  Sic  dicitux,  ete^  Ratio  quai  |dbil;#tiM( :  Sic 
4ici/iir  fo$$a  caca^  quae  occuilA  fW,  ipi^uii  aU  Ui<^QI0 
scripiuiH  ^iua,  aut  emcm^*  Cerie  biidoiua  ^^  ^w> 
cicuiam  dedueit,  ut  e^i^pUcet  ift  e;^  es%9  nadoa 
^cultoa. 

N.  73.  Tri/o/iwiu  Fortassft  es^  beiha  Qiti|  ^^ 
ti  iniuuii  dieitur, 

N.  75.  Phlomo$,  Latine  vocatur  v%||^%|imn|«  9^ 
Plii^io,  liU.  ^xv^  ^  iOu 

N.  74.  Pyrelhron^  Pliniija  y|fr«(rifm^  «^g^  P)|H^<W 
desciiliii,  lib.  xxviu,  «ap«  % 

^  75.  A/z4<r^.  Gr«cua9k  vert^oBi  d^t  ^  4i6^iiNH(ib 
carar(?«  medefit  QuU  #ulto&  babet  ia  Miediciu^  u^ ; 
et  idcifco  Piiuius,  lih.  x^t  <^P*  ^U  tfiihce^  dio^am 
ait  ab  excelleuiia  effeclus.  ^cribUHr  ai^em  althasa 
^um  diphkboiigp^  (|uamvig  GriaUut  cun^  aiiis  Excu- 
sis  habeat  althea  siue  dipbtUojogo, 

N.  76.  Origmsun^^quodliatiuecolmap  PUniilftVbfXX, 
cnp^  i7^Uri^nu«a,  guod  w  sapore  cuiin^m  ^mf$iqlt»r. 
Vulcanii  nota  h^  est :  PUnius  cunciai^  i^rbgM  oxiumo 
$in(ilem  fo^il.  Pro  Ctt/eaa^quQ^Grialiuf  ii^  tei^tu  exbaiet, 
Vulcauiuaad  marg-  iudicat  pro  variia  ii^eUqne.  ca(9ra. 

N.  77.  Tiihifmaiium-  Scrioi  «olet  ttti^y#a/mft«Ht  ti^ 
thymaU^e. 

N.  79.  Poiygonus^  seu  poiygonos^  seu  p^iiigeuiiMi 
describitur  a  fliuio  Vd).  xitvu.cafi*  i%,  e^  ^iefiy^r^itur 
ab  Scribouio  Largo  comDo;s«  105« 

N.  8U.  Ambrosvik,  Amkxo^^^  uonieH  eomf(tw^e  ^t 
muUls  berbi^,  l'ra  apiagQj.  quoj  Gi^iaUV9l  ^'^^  'ff^* 
iliiin  apiacon.  Cato  de  I\e  (UStic^,  C^t  lo?»  a^f 
brassica  ejH  crispa:  ^rucoii  vocaiur.  A  ^li^o  ^c^iiir 
(2f  iaca  6raiiica,  ^cilic^t  ab  apto»  ^uod  ifuip  ah  gf(jh 
6^5  diciMiu.  VMlcaniu^eybibet(ij)iacMin. 

N.  81.  tiosmarinus^  £1  Apuleio^  do  H^hUi^C9(k  79« 
Folia  h^bens  (micuH  simii\(^i  sed  a^peXQ^  <4  /OT4I  ||r^- 
slrata. 

N.  8^.  Nepetam  inter  iierba^  mali  ftupqi  r^.^>t«j9l 
Celsus  libi  11,  cap.  ^\,  CaiqminilKO.  es|  miVis  ^veuM^a. 
Scribilureliam  menta  sine  as^piratioue^  V^t>iViA  Q^^ 
cuw)  apud  GriaUuni,  et  alios  E4i(9S  s^^iptuip  ORl 
%cc)^a^i972v,  quod  emeu4a^ri  debuit. 

N.  84.  Verbascum,  De  (}uibusdai[U  keriul  hiH^  ioeo 
iiidlcatis  alibi  Isidorus  a^U  Vcr^arcuui  ^t  p/</ai90^, 
de  qub  num.  75  et  94.  Pro  calamiie$  jegeuduoA  puto 
caiaiiiuihes^  dequanum.  82<  De  iappa oum.  66.  ' 

N.  85.  Albucum,  Iia  videtur  voluisse  QrialiuSt  in 
ciijus  textu  piliilomiiius  ^ppare^  o(6^(iuni.  Apuleius 
de  llerbis  c.  5:2:  ^Grcecis  dicitur  as?uourli]S.,  t^^li' 
nis  HAST0L4  REGiA,  aliquibus  albucus.  Plinius  tamen 
lib.  XII,  cap.  17,  a/6ttciim  abaip/todc/o  quodansimodo 
di>tingul(.  Scf//a,  noinen  herb»^  scrihiiur  cuni  i  L^- 
tino.  Grialius  tam  in  not.  quam  inlexiu  protqlit  «cj|f« 
ia^  foriasse  u^  etymologiam  ab  Isidoro  i(\dicatam  ex- 
poiierel.  De  superstitione  Geuiilium  ^uspendendi  ber- 
bas  ad  limina  lorlasse  intelligeodum  caput  73  Colle- 
cdonis  canonum  S.  Martini  Bracarensis  :  iVoit  iicea^ 
iniquas  observationes  agere  Kalendarum.,,  net^ueiauro^ 
aui  viriditate  arborum  cingere  domos.  Opinis  hae  ob^ 
servaiio  paganismi  est. 

N.  86.  thamiepitys,  Quasl  pinus  pttini/a.  Plinius, 
lib.  XXIV,  cap.  6. 

N.  87.  De  aspieno  dictum  n.  56^ 

N.  88.  Butbus.  Grialius  voiiusi  e(tidit,  ut  etyinologi» 
adhaireret.  Vid.  n.  19,  cap.  seq. 

N.  95.  iF#fiiia.  lnier  arlKiiei  aU  alUi  reponitur 
Glo^^as  vetfU^es  de  /crM/a  vide  iu  aiea  Pfudenlii  £di» 
iioiie  a4  prooemium  vers.  8. 

N.  96.  Papyru$  dicius,  Reetqui  esiet  Poff  rnf  d$* 


IMS 

ojpits  esty  nee  facile  obTium,  Guilandini  Papfnu^  9V9t 


AD  S.  ISIDORI  BTTMOLaG.  ARETAU  NOTJB. 


I<H6 


CbmaMntariaoi  in  iria  Plinii  eapiu  4e  papyro,  Yene- 
tils  1571. 

N.  97.  Reposui  ex  Feslo  qnod  dieere  pro  qmd  di^ 
Mftapnd  Griallun,  Tei  fnrmdieere  apod  alios. 

N.  104.  Tffphus  ab  Arnobio,  Augustino,  ei  alila 
Sttpe  pro  soperbia  et  mentis  elatione  sumiiur,  quia 
feiiicet  iyphu$  Graece  fumum  significat.  Alia  ratio  ab 
liidoro  indicatur»  quia  snperbi  tument  et  inflantury 
ot  iyphe  berba.  Familiare  autem  est  ecclesiasticis 
scriptoribus  superbiam  explicare  per  tumorem. 

N,  105.  Spartui.  De  sparto  Bocbartus  lib.  y  Cbau., 
cap.  35.  Neutro  genere  fporiiMn  dici  solet.  Harduinos 
ad  Pliniom  lib.  xix,  cap.  %  advertil,  eparium  esse  a 
eirtftp»,  eaiuerOf  bmeeio^  qnia  nectendis  fonibus  ma- 
ximelnsenriC' 

N.  104.  Grialio  in  not.  fortasse  exeidit  eum  tii  pro 
iieei  sH,  m  in  textn  cnm  aliis  edidil. 


Prnclanmi  A  oal  gfalisslmvm.  Vide  num.  80  eap.  9  hmvs  libri. 
Etymon  ab  Isidoro  bic  indicatm  aneiorM  habeC 
Mareellum  Empirieom,  qol  cap.  de  Apio  doeel  bujus* 
modi  berbam 


Apiam  dieUm,  qnod  apex  hane  rerre  solebac 
Victoris  veterum  fleret  dom  mere  trinmphna. 

Ibidem.  refert,  primam  Hereulem  hi^oimodi  coroni 
doiialttm. 

N.  6.  m  LaHm,  mdeum.  Ila  lego.  In  Grialio  erai 
ut  Laltnt,  aneitnn.  Alil  edlti,  Anttiiofi,  til  Gra^i  dh 
Mnlt  Jieey  ui  Latim^  Mteton. 

N.  7.  Cariandrum.  Grmci  eiiam  vocant  xopm^My 
forusse  a  xopic  dmes,  qnia  cimleem  olei.  Conon 
eadem  herba  esi,  ae  ehamipiiffi^  sive  hffperieon.  Isi- 
dorns  utramqne  eonfundil.  Pro  o^roiminm  pleriqoe 
scribunt  ahrotonum.  Pro  eerefoUum,  aivet  ntin  Griaiii 
lexta  erai,  eerwfoiium^  communior  scriptura  est  cet- 
refoUum,  cormpU  voce  ex  Grxeo  vwpi^^oir,  eheg- 
N.  105.  Polia.  In  antiqnis  Isidori  exemplaribos  non  ^  ^phyllum.  Herbarom  nomina  ^oie  m  rasliconim  oro 
mei  reperi  folia  fem,  geo.  pro  foltnm :  ac  forlasse  ''  ▼ersabantur,  facile  eorruplioni  subjncebant. 
Jam  Isidori  tempore  h«c  cormpteia  cesperal.  N.  9.  De  menihat  aeu  mento,  dictaffl  cap.  prmced.» 

N.    i06.   Zixania...   m/e/tx.  JuvencoSy   lib.  iii,      num.  82. 


vers.  7,  At  loiium  infelix. 

Cap.  x.|N.  3.  Thyreut.  Ex  (%rio  nomen  Hispani- 
eum  est  troncho^  et  Italicum  ieno. 

N.4.De  ^ma  snpra  cap.  6,  num.  20. 

N.  7.  Rapa  fem.  gen.  uiltur  Scribonina  Largos,  et 
aliqoando  Golumella.  Usitatios  est  raptim. 

N.  9.  Hon  in  radiee^  eed  in  ihyrsum.  Forte,  non  in 
radieem^  sed  m,  etc.  Alii  habeni,  non  in  radiee,  ted 
in  ihffrto.  Recenset  Plinius  lib.  x,  cap.  8,  genos 
einapit^  foliis  rapi  simile.  Sed  vocabulom  Grscum 
est  ovnmt. 

N.  41.  Laciuca.  Plinios  lib.  xix,  cap.  8,  docet  iae* 
tucw  nomen  tractum  fuisse  ex  geoere  quodam  lacto- 
c»,  olim  in  Italia  solum  noto,  quod  copia  lactis  sopo- 
riferi,  instar  papaveris,  abandabat,  et  meeotdt  voca- 
batur.  Graece  ftiix»>v  papaver  signiflcat. 


LIBER  DECUIDS  OCTAVUS« 

Caput  PBiMDii.  N.  9.  Ex  prmdieia.  Qala  bellam  de- 
nuntiari  et  indici  debet.  AUi  volont  ex  edieio.  Vide 
var.  lect. 

N.  4.  Plutquam  doile.  Vide  qo«  nottvi  ad  lib.  n 
Carminis  Draconiii  de  Deo  vers.  294  : 
Nec  solom  dvile  sat  esu 
Belli  plosqoam  eivilis  raiio  petenda  esl  ex  docibas 
contrariii,  qui  aliocpiin  sibi  afflnes  eognalique  sml. 

N.  7.  Ui  major  tmor  oriatur.  In  Ciceronis  verbis 
nonnulli  legunt  major  tumor  oriaiur.  Addil  Cieero; 
Vnde  etiam  nomen  dueium  eti  tumuUut...  Graniut  au- 
iem  ette  iumuUum  quam  bettum ,  hine  inieiiigi  iicei 
(fuod  bello  taeaiionet  valent,  tumuliu  non  vaienl. 

N.  9.  Bellum.  Inveieri  Editioneslc  legimns:  Potiea 


N.  i\tntuiu9.  Esi hitubutuMenl.  gen.,ettnm6iim  C  detr'acTa7iu'^aViA  mlulirvl^^TtcSi^ 
nentr.  Scribitur  etiam  per  y :  nam  Graeci  dicunt     quod  pro  primo  etymo  diclaro. 


f>Tv$ov.  Cespa  frequentios  reperilor  cum  diphtbongo, 
quam  sine  dlpbthongo.  Est  autem  duplex  genus,  aliud 
eondhnentarium  fere  sine  capite,  aliud  capitatumt 

rd  scilicet  in  capul  extuberat.  De  elymologia  con« 
Becmanam,  Vosslum  et  alios. 
'  N.  15.  A  beta^  quia  moilem  eaulem  babet.  Augu- 
filos  verbo  ^eltiio,  auti^eitso  pro  Uinguere  iisurpare  so- 
Jiins  eral,  ut  narrat  Suetonius  in  ejus  Viu,  cap.  87. 
BlUum  ita  qooque  Gr«ci  vocant.  Qnod  aotem  ^entis 
pro  tpecie  hicet  alibl  sumit  Isidorus,ex  osu  commu* 
ni  est.  Distinctius  alii  explicant  elattet^  genera^  tpe- 
cies^  familfat  herbarum,  etc. 

N.  18.  Etea.  Noiat  Vulcanius :  Hodie  etiam  Eitpam 
fomitem  igni  aeeendendo  aptum  yesca  vocani.  Itaii  ip« 
sum  nomen  eica  retinent.  Opporiunior  fungi  origina* 
ilo  ab  aliis  indicaiur,  qood  sit  a  Grxco  afiyyocf  sea 
onoyy^f  tpongia, 


N.  10.  Pr<eh'a.  Noutio  nominls  prmlil  varia  ah 
aliis  traditor ;  neqoe  de  ratione  scribendi  satis  coo- 
stat.  Pleriqae  scnbunt  preelium ,  alii  prmUum^  non- 
nalU  preiium^  qood  Umeo  minaa  prohaiur  iis  qui  or« 
Ihograpbiam  tradont. 

N.  II.  Pmdut  eti  pas^  elc.  Festos  :  Fadue  a^pei- 
Uitum  ab  eo  quod  in  paciteendofeMlere  kotiM  neeareiwr^ 
VirgiHut  : 

...Et  e«a  jungebsnt  Ibodera  porca. 
Vel  quia  in  fmdere  'mierponatur  fulet.  Senrius  ad  i 
i£n.,vers«  66  :  Feedut  autem  dictum  vel  a  feBcialibut 
qui  oUm  fmdalet  dieebaniur^  id  ett^  tacerdote*,  pi 
quot  fiuMi  fetdera,  vei  a  parea  feede,  hoc  eti,  iapidibut 
emta.  Dc  etyrao  tndvdariim,  aui».ut  alii  scribunt,  iu" 
duiiarum,  non  eonsentiunt  etymologi.  Alii  deducunl 


_  ^  ab  m,  vei  indu,  el  oiium^  alii  ab  tndtico,  vel  induetm^ 

N.  19.  BulU.  Iia  boc  loco  Grialius,  qoi  tamen  cap.  «|  ^^^  >°^i'  srm>  QU>^  iodicatur,  alii  aliunde.  ViMe 
«c,  num.  88,  ratione  eiymologi»  prstulii  «o/vtu.  *'  GeHium  lir 


prae,  ,  ^ ^ _  _. 

£Ui  auteui  v  et  ^  facile  olim  commutabantur,  potuit 
tamen  Isidoros  scribere  bulbut,  et  nihilominas  origi'- 
nem  vocis  repelere  ex  volubili. 

N.  20.  Armoraeia.  lu  vocatur  a  PliniOypro  quo  Co- 
lumella  babet  armoracium.  Apud  Palladium  alii  le- 
gunt  armoraceam,  non  armoracam.  De  Cardno  nibll 
exsiat  iu  leztu  Grialii,'qui  tamen  expticalionein  adhi- 
bet  in  nou  quorumdam  verborun)  quae  in  aliis  edi- 
tionibus  reperiunlor.  Confer  varias  leciiones. 

N.  1.  Eruca  est  ab  icro,  vcl  ab  erodo  :  nam  lingnaui 
rodit  acrimonia  sua.  Nonnuili  seribunt  eeruca,  Colu* 
niellalib.  X,  vers.  110: 

Exciiet  nt  veneri  Uroos  eruca  roariies 
Similia  habent  Marlialis  et  Ovidius,  quos  Langgu- 
Ibius  exciut  in  Antiouit.  planiar.  feral.,  page  4. 
Ca».  iu  N«  1»  ApNim«  Ab  apibut  dicioiti  i  qofboa 


iib.  I,  cap.  25.  Mihi  Isidoriana  etymologia 
pr»  eateris  placet.  Pro  retiHttet  forusse  legendum 
reit/ttiMf,  aut  retiluittet, 

Cap.  II.  N.  1.  Vietorw.  Etymon  victorim,  a  rt 
mallis  non  pUcet.  Griaiios  In  lextu  edidit  reportatte, 
In  noi.  deportatu.  Verba  Servil  ad  vers.  48t!,  lib.  xi, 
sunt :  Et  hoe  ett  unde  Utudai  SaUuttiut  dueet,  quim 
vicioriam  incruenio  exercUu  reportaverunt. 

N.  5.  7raR9iit7/Mi...  trJtcmpAttm.  Triumphi  elnno- 
logiam  a  Grvca  voce  cnm  multis  aliis  luelor  Joan* 
nes  Nicolaus  in  opere,  Romanorum  trhmphue.  elc„ 
cap.  1. 

N.  5.  Pro  aeeederent  mellos  fortasae  erit  oiciiNfe* 
rent. 

N.  6.  Rufo.  Grialius  scriblt  rufo,  quod  viris  crili- 
cis  displicet.  Havercampus  commeni.  in  Apologel. 
Tertulliani,  cap.  35,  servum  publicum  ab  Isidoro  ni» 
fHii  comtc^  cirmiriceni  appeilari  aiii  Fabricios,  cap. 


1017 


Ub  S.  ISIDORI  ETTM0L06.  AREVAU  NOTiC. 


tOtt 


17  BiMognpb.,  nnm.  10,  ex  loco  Plinii  mtte  InteK'  A  iSO.  cep.  16.  Aniiqeiores  Lntinl 


lecto  Isidorom  eamifieem  pro  serro  pablieo  posuisse 
observai.  Vide  Ferrarium*  lib.  i  Elecior.,  cap.  14, 
ei  Casaubonuin  ad  Suetonium,  pa^  281. . 

N.  7.  Interneeione.  Ita  seribo,  quamTiaGrialios  cum 
nonnullls  ediderit  intemidone,  In  editionibus  Virgilii 
legitnr,  Aul  age  dtvenai^  seillcet  fmppes»  Sed  Isido- 
rus  suo  Servio  adhseret  ;  Aut  age  diversoi  :  hoe  ett, 
inquit  Serrius,  disperge  illoe  per  divena^  ne  ad  Itth 
liam  vemant :  duobut  enim  generibue  deteiur  exerdius^ 
aut  intemBdone^  aat  ditpersione,  $ 

N.  8.  ^potia  Aosttum.  De  spoliis  militartbus  vlden- 
dns  Lipsius  lib.  ▼  de  Milit.  Rom.,  cap.  47  ;  quo  in 
opere  plura  affert  quibus  bic  Isidori  liber  illuslrari 
possit,  ut  innumeros  aliot  pneleream; 

Gap.  111.  N.  2.  /ovts  in  nominativo  saepe  ab  Isidoro 
adhibetur. 

N.  5.  Dra^^nttm  signa.  Ut  aqullae  legionum  signa 
erant ,  lu  dracones  cobortlum.  Vide  roeum  com-         N.  6.  Idm,  et  eiunabuium.  Grialius  cnm  aliis  edU 
ment.  ad  Prudent.  bymn.  ▼  Cathem.,  fers.  S5,  seq. :  ^  tis  item;  sed  in  noi.  idem,  quod  retinendum.  In  vete- 

'^  ribus  esemplaribus  h»c  duo  iiem  ei  idem  passim  con« 


manica Jram«am  dixerunt.  Tacitus,  cap.  6  de  i 
roan.  Hastas^  vel  ipsorum  voeabulo  frameas  gerunt^ 
angusto  et  brevi  ferro^  sed  ita  acri  et  ad  usum  habili,  m 
eodem  telo^  prout  ratio  posdt,  vd  eominue^  vei  eminua 
pugnent.  Confer  Becroanuro,  qui  de  romphaa  ;eiiam 
agit  pag.  920. 

N.  i.  Spatha^  Grsce*  ffiraOq,  pronrie  est  instrn- 
roenium  laturo  et  oblonguro,  quo  pharmaca  et  a!ia 
miscentur :  a  cujus  similitudine  gladius  laiior  epatha 
vocatur  :  defluxiiqoe  nomen  in  volgares  linguas. 
Spatula  in  pectoribus,  et  rectius  spalhuta  esi  cosla 
latior,  ut  apud  Apicium  lib.  iv,  cap.  3,  spaihula  por» 
dna.  Hinc  Hispanicum  espatda.  Adisis  Bocharturo 
Cban.  lib.  i,  cap.  42. 

N.  5.  Semispathium.  Vegetiiis  utliur  verbo  samt- 
spatha,  Isidorus  semispathium  missile  lelum  innnit 


...Signa(iue  bellica 
PnetendQnt,  tomidis  clara  draconibus. 

et  Miebaelis  Angeli  Causaei.  sive  d$  la  Chausse^  opns 
de  Signis  militaribus. 

N.  4.  PUa  est  globos  quo  Inditor,  sed  snmitur  pro 
qoovis  globo,  aut  sphaera,  qu«,  quia  roiunda  est, 
orbem  aliqnando  indicat.  Numroos  veteres,  quibus 
pila  in  signis  constituia  conspiciiur,  exhibet  Zeili- 
cbius  in  Observaiion.  ei  numrois  Viiembergae  4745, 
l»g.  10  seqq.  Coufer  etiaro  nuroroos  Probi  et  Maxi- 
miani  apod  Andr.  Morell.  Spec.  rei  nuroar.,  tab.  22, 
nuro.  10« 

N.  5.  F€an7/ifm.  Gisbertus  Cnperus  episl.  44  ad 
Spei^ngiumadvertii,  auctores,  eum  vexillum  a  signis 
distioguunt,  inielligenl  velum,  de  qno  Isidorus  hoc 
loc.,  et  lib.  X,  cap.  22.  Erat  autem  vexillum  hujus- 
modi  tunica  punlcea,  dum  respublica  fnit  libera. 
Vexiilum  diminutivum  veti  dicuni  etiam  Fesins  et 


funduninr.  Pro  ciunabulum  maliiu  clunaculum  :  nam 
Geliius  lib.  x,  eap.  25,  inter  gladiorum  nomina  re« 
censet  maehceras,  spathas^  ^pugiones^  lingulas^  clun»' 
eulas,  Alii  exhibent  c/ttiiai;ii/a  neniro  geiiere.  In  Glos- 
sario  Isicioriano  est,  Siea,  clunicuiuSf  maehmra,  Con* 
fer  not.18. 

N.  8.  Siea  a  seeando,  Ita  etiam  lib.  x,  verb.  sieO' 
riut;  dtfferunt  quidem  qnantitale  siea  ctieco,  sed  non 
propterea  eiyinoiogia  filsa  censeoda  est.  In  Tran- 
quilli  verbis,  Sie  hac  pugnabOf  mendum  veteres  edi^ 
tiones  admiseranl,  Siea  pugnabo,  quod  ex  mss.  Co- 
dicibus  emendavit  Brissonius  Select.  Antiq.  iib.  ii, 
cap.  44.  Sic»  llguram  inquirit  Bartliios  Advcrs.  p. 
2634,  et  Lipsius  lib.  iii,  cap.  3,  de  Milifia  Uomana, 
ubi  etiam  de  pugione  agii. 

N.  9.  Seeures.  De  seeuri  rorsns  Isidorus  lib.  xix, 
cap.  49.  Iii  virgarum  fascibus,  qui  magistraiibiia 

^^ _      pr»ferebaiuur,  erant  quoque  secures  ad  somendum 

Prisci'aiiusr"cont7aacerorn  Orat'.'  caV.  ihsiveaciiium  C  ^  ^*"  supplicium,  curo  opus  esset.  Nomeii  frand- 


faeium  esse  velum  docet 

Cap.  IV.  Nom.  1.  Bttcma.  Scribitur  eiiam  buc' 
ctNa,  ab  iis  pcaesertim  qui  a  bueca  deducuni.  Eiymon 
ab  Isidoro  allatum  praeferri  solet. 

N.  5.  Tubam  nonnulli  derivant  a  tubus^  et  inde 
etiam  tibiam.  Vide  Lipsium  lib.  iv  de  Milit.  Rom., 
dial.  10.  Tofus,  sive  tophus  est  lapis  cavemosus. 

N.  4.  At  tuba^  etc.  Virgilii  versus  ex  ix  i£n.  ita 
babet: 

At  tuba  terribilemsonitiim  proenl  aere  caoore 
locrepuiu.. 

N.  5.  Clasnca,  Cur  clatsieum  aignnm  pugnae  ineun- 
dae  esset,  luculenter  explicat  Caesar  lib.  in  de  Beilo 
civili,  cap.  92  :  Est  aucBdam  anim  indtatto^  etc.  Vide 
Volpii  not.  ad  Tibullum  lib.  i,  eleg.  1,  vers.  4: 

Harlla  cui  sonmos  classica  pulsa  fugenL 
I>e  stilrts  vide  a  me  noiata  in  comroenu  ad  lib.  ii 
eontra  Syinmacb. ,  vers.  527. 

Cap.  V.  Nuro.  1.  TuemuT  passive,  ut  alibi  eiiam 
Isidurus  uiilur.* 

N.  2.  Ab  armis.  Ita  eiiam  Festns. 

CiP.  VI.  N.  1.  Gladius»,,ensis.  Alli  inter  ensem  et 
gladium  ila  distingiiunt,  ut  eniia  fere  de  mililari  di- 
catur,  gladius  de  urbano.  Verura  haec  discriroiiia  aut 
nulla  sunt,  aut  uon  observaotur.  Forcellinus  entem 
dicit  esse  gladium  miliiarem  :  sed  postmiKlum  verb. 
gladius  asserit  uihil  dicere  eos  qui  hoc  discriinen 
afTernnt.  Illud  certius,  ensis  vocem  esse  poeticam. 
Glttdium  a  clade  Varro  deducit  lib.  iv  de  Ling.  Lat., 
cnp.  24.  Arroa  veterum  insigniora  muhi  observatio* 
Dibos  suis  illustrarunl;  nec  paucos  Fabricins  saepe 
laudatus  in  Bibliographia,  cap.  18,  commeroorat. 

N.  2.  Maehma  melius  forlasse  dedncetur  a  fwxo- 
\Mea<,pugno. 

_  N.  3.  Framea.^  Angostini  tempore  ajmd  Afros  fra- 
\  pro  gladio  dsnrpabatur    ut  colUgitur  ex  epist; 


uarum  securibus  ab  Hispanis  dalum,  ab  ipsis  Fran- 
cis  videtur  etiam  adoptatum,  ut  ex  auctoribus  a  Du« 
eangio  allegaiis  colligitur  :  iibi  ex  Papia  refertur  ab 
Hispanis  vocaios  frandscot^  non  franeiteatf  ut  in 
exemplaribus  Isidori  legitor. 

Cap*  VII.  Num.  1.  Batta  olim  scribebatur  aila. 
Varro  aliain  exhibet  etymologiam  lib«  iv  de  Liog. 
Lat.,  cap.  24,  Hasta^  quod  ttant  (al.  aitam)  ferri 
tolet. 

N.  2.  Conus  acuta  rotunditat.  Varro  loc.  cit  Co- 
nnm,  quod  cogitur  in  eaeumen  versut,  Fortasse  iegen* 
dum  Conut, 

N.  5.  Trudes.  Seripturam  Isidori  trudet  apud  Vir* 
gilinm  conrirmat  Tacitus  iii  Annal.,  cap.  46 :  Quidam 
trudibus^  aut  furdi  inerlem  molem  protternere.  Po- 
tesi  autem,  iit  in  multis  aliis,  irudti  prima  brevi  a 
trudo^  cujus  ti  longum  est,  derivari.  Sie  tucema  a 
{tfceo,  etc.  Quod  irudes  aptuttria  dictn  fuerint,  oon 
satis  liquet :  naiu  apluetre  profirie  erat  navis  orna» 
Dmenturo  in  Aumma  piippis  parte  ex  labulis  coiife* 
ciuiii,  cujus  (igura  in  colomua  Trajana  conspicitur, 
ei  a  Scheirero  produciiur  iib.  ii  de  Mil.  naval.  cap.  6. 

N.  4.  Exdpiunt  enim  aprot^  etc.  £x  ilartiaii  lib, 
XIV,  epigr.  30,  tit.  Yenabula : 

£icipient  tpros,  exspectabuotque  leones, 
loirabuot  ursos,  slt  modo  flrma  manus. 

Servios  in  meo  exemplari  babet,  apta  veiMfnt,  ^imii 
excipiafrtt/a. 

N.  5.  Lancea,  Sisenna  apnd  Noniuro,  cap.  18, 
num.  26,  ita  refert :  Gallia  materibus,  Suevi  lanceit 
eonfigunt.  Festos  :  Laneea  a  Graco  dicta,  guam  iUs 
)Ayxvv  vocant.  Isidorua  notationem  latinain  iiivenira 
voluit. 

N.  7.  Horatiut  ddam  didi»  Grlalius  ex  eonjeetura 
edidit  Lucilius  caiam  didt :  quod  etsi  auetoritain 
Servii  coniprobator,  tamen  omiiiom  esemplarittid 
sCriptura  rciiuenda  tidetiir     IforaiiMi  cuiamt  Noii 


I#lf 


Afi  S.  ISIIMmi  BTYMLQG.  ARKVAU  NOf  JL 


IMA 


efthB  mmUI  liM^rmii  locnm  Serrii,  quo  is  4e  Liici'  4  Miiiili^ 

Ko  et  eala  loqoitiir,  respe&iMe.  Quidquid  ouieni  sit      u,  cap. 

de  aoeloiHi  ¥ocis  mm,  eam  reiinendam  censel  Sal« 

ma^iiis  paf.  i07.  vers.  t2,  io  Trebell.  Pollion.  Con- 

tra  firuiii  do^tmum  (Grialium,  ul  poto)  qui  cor- 

reait  cattm  ^  nam  a  ema^  ^cuiut,  chva^  factum  eai 

eaio\  coiai,  et  cmatio,  Futgeiilius  iu  Gotiiin.  VirgiL 

Apud  anHquoB  oautio  dicebatur  pn^riiia  €mde$.  Unde 

01  Ptaulue  m  CMfe/iiirfa  (forlasse  C/tf£<iarM)  comwdim 

mt: 

Quid  ttt  amlcain  times,  ne  te  manuleo  caiet? 


iO. 


ImIM  apod  CoBaarom  de  ML  eivi).  lib 


Papias,  CATBiA  Hngua  Per$antm  hasia^  vei  telnm. 
CatHa,  quam  Uoraiiue  cauii  didf.  Eu  enim  genue 
GaUici  teli ;  quod  si  ab  artifice  mitlatur^  rutsue  ad 
emm  redit  qui  wuut.  Id  ita  oxplicai  Servius  ad  vers. 
oii.  VirgiUi,  Teutonico  rtiii,  elc.  Quam  in  koHem  jacu^ 
lanle$,  linei$,  quibns  eam  adnexuerant,  recipro€aii 
faiiebant.  Hic  esi,  ui  poio,  arcut  dolosw,  de  qiio 
eap.  VII  Osoe  vers.  16.  Vide  nolam  lUrianae  ad  lib 


Cap,  III.  Num.  i.  Cfifpeue  H^  mtum.  Discnflm 
inter  dypeumy  et  t^utum  boc  aasignari  solet,  q«(»d 
elypeut  «sreus  erai  et  rotunduaf  icuHmi  lif  neum,  ci 
lif(iira  quadrata  obloiiga.  Parma  vero,  de  qua  num. 
6,  feriiio  e  corio,  seu  loro  erat,  sed  roiunda.  Facile 
tanien  haBC  ab  scriptoribus  couruodoniiir,  oi  prooii- 
seue  usurpantur. 

N.  3.  Scnfimi  alii  dedi^euoi  o  «iais«  mvHU  syllab» 
quanlitate,  qnod  corio  siBpe  oontoiereiur.  Focilius  o 
Grsco  9xvT0Cf  pillii*  c^r/Mm.  Siwiiiief  umbo  e^  a 
Gr^ca  vuce  ai^^M :  iodo  umMkua, 

N.  5,  Ancile  »b  aw,  ctrcunt,  et  eisiiM,  qqasi  oma- 
siim.  Vidii  BocbanumCbao.  iilm  ii,  oiiVk  i<.  I^onuuili 
Oom  Nooio  oap.  ^  0«  it,  lcribunt  ane^i^.  Figura 
ancilis  con.servalur  in  quibusdain  veteribiis  iUMiMui«« 

N.  4.  Vulgaia  :  iMo  de  auro  pnnisima* 

N.  5.  Afti  et  Maiuri,  lia  voiera  exempUria;  iia  eriaoi 
Griaiius  in  teitu«scd  io  no|.  indtcai  ^itpaui  pro 


>  Isiduri  contra  Judaios  cap.  i9,  [ubi  ox  veterj  if^jr  ■  Mauri,  Prorecio  Servius  ait,  Afri,  elllispani.  Tariius 

in  Vita  Agric,  cap.  ^,  traditetiam  Briiaiinis  breves 
ceiras  iu  hsu  fiiissc.  Bochartus  Cban.  lib.  i,  cap.  4i, 
ad  iUMraudum  biMK)  Isidori  locum  cou^oii  nolorii. 

N.  u.  Parma^  iit  Varro  de  Ling.  Lal,»  fi^^v  H^  po- 
|0i«  iliciiur»  ^Mod  e  msditf  io  onmet  pariot  p$e.  Qocinr- 
tus  vidoitdus  loe,  cit.ft  cap^  ood^  i%. 

CaV-  XIV,  Nuin.  i,  Gai«a  4*  ^oi-io.  \ww  baoc  ori- 
gioem  onse  Ueciuanus  p^g.  489  ei  ^%^  eonAroMU« 
scilioet  a  7«e>c«,  jflit^  mut^ela:  oam  voiores  |eg«un« 
aut  gaieas  fere  e  covio»  &eii  peilibu^  animadima  oon- 
liciebant :  quod  Bocu^aous  pluribus  dooion«irot«.  Cos- 
fis  (H  galen  a  Tacilo  apert>  distinguiintur:  piOSsilO  ia- 
fneu  promiscuo  ab  aliist  usurpaniur, 

Cap.  XV.  Nuni.  i.  Forut.  De  fori  etymo  vi4o  lib. 
IV,  cap.  2,  uuui.  %1^  ubi  l^iiur,  llatc  locek  «f  l^BO 
uosTRis  vocaniur,  quod  melius  cst  quam  prorotfra. 
Scd  fortasse  luedio  »vo  uQOieu  boo  obiiuuii  proio- 
t^ra-  Miuliuo  vero  Uriaiio  asseniior,  qqi  baic  Braulioai 


lione  prol^rtur  tayitta  reciproca,  quam  nonnulli  iiuie 
oiplicaiit  de  sagiiia  qu»  repercuiit  ipsum  qui  arcum 
ioiendit. 

N.  8.  Phaiarica  eti  telum  iuffent*  Scribitur  pAoio* 
rica  et  faiarUa,  Kiai  pUalarioa  majof ,  qu»  catapulu 
jaciebaiur,  et  minor,  qu»  inanu. 

N.  9.  PUa  tuat  arma  jaculorum.  Varro  de  Liug. 
Lal.  lib.  IV,  cap.  i4,  Stmffifer  ab  omine  pilum^  quod 
koetit  ferirei,  ut  perilum.  Alii  deduciint  ex  Gr.cco 
ir^.  Vide  Lipsiuiu  lib.  iii  de  Mil.  Hoin.,  dial.  4. 

N.  ii.  Proprie  cutpU  potierior  part  hattm  ett. 
Quod  cuspis  proprie  nou  sii  aeies  nasia*,  sed  pars 
posterior,  non  facile  auiiquioruin  aucioritate  polerit 
comprobarr«  quamvis  por  syiiecdochen  pro  b^sla  vel 
bdculo  nonnunquam  adliibcatur.  Proprie  aulem  mu* 
ero  est  gladii,  ciispti  bast«,  vel  eonli,  eic.  Quod  au- 
teni  becmanusi  ail.  cuapidem  originem  iraborc  ab 
ospifi^,  iDepiuiii  videlur. 


Cap.  viii.  Naitt.  i.  ^aj|if(«  ci  «ptouiiim  aliquando  q  jiscribii,  Cur  euim  Is^idorus,  qui  passUo  sua  ropttii^ 


eonruiidttutur :  sed  discrimen  ab  Isidoro  adiuiiikiiiii 
probandttui  eal,  qood  aagiiia  arcu  iiiiitiiur,  spicuiuiu 
vero  iMicea  brevis  oslt  pilum  quoqoe  dicium. 

N.  3k.  Sooapio.  lUehiiMi  belliea  Korpio  dicta  du« 
plcx  erat,  major  et  minor»  ui  ex  Livio  lib.  xxvi,  cap. 
41  ei  49*  filiam  {vto  lemperum  varietaie  varia  lnit 
e|iis  forma.  Seorpiottos  sui  iemporb  fuse  di!scribil 
Ammianua  iih.  xxii,  cip.  4^  vi.  8.  Uigaltius  in  oou 
ad  Scorpiacon  Terlulliani  m  princ.  Isidoritm  coar^ 
guit,  quod  scofpionem  looiffatn  dixerit,  cum  poiius 
sii  macbina  sagiiias  proiicieiis.  Uidorum  deiendii 
Nicol.  Antonius  lib.  v  fiibliolh.  veter.,  ottm*  ^ 
auctariiate  Siewoobii  iu  commont.  ad  Vegeiium  de 
Re  iitil.  lib.  IV,  e^p.  Si,  qui  Isidoro  favei«  Pro  a^- 
giita  quie  seorpioim  iacitur»  usurpaiur  eiiam  scorpio 
ab  llirtio  de  Bello  Afric.«  cap.  :29,  &corpione  a/ccura- 
tius  mitio,  atque  eorum  de^urioue  occm. 

Cap.  IX.  Num.  i.  Feretrum^  ubi  fuuut  deferW> 
Eadom  ^<frt  eiymologia  ropoiiiur  lib.  xx«  cap.  II. 


nfiii  pdtuii  occasione  dala  bis  de  forp  sermoiieu^  iu- 
gerere? 

N.  %.  Juititia  est  «  jutfo,  ot  Uetitia  o  Ueto^  ole,  De 
Jure  ei  legibns  iil).  vi^it  Isldorus. 

N.  4.  Jur^iviu  oat  a  jurgo,  quod  Varro  lib.  v  do 
Ling,  Lat^,  cap.  U^  a  jur^  et  ago  deducit. 

Fs.  7.  Ueut  a  re  qua  peiUur  nnucnpatnt.  Grialios 
OdiilU,  a  re  quam  ^etituM,  lartasse  qiui^  var^nt  exem- 
plaria,  et  peto  cuin  duobus  accusativis  aliqiian^o  re- 
pcriiur.  Si'.d  prscterquam  quod  dubiae  lectionis  suiit 
ioc.i  Bfmiba  qiia»  affsrpi  soloni,  lai^om  oodem  sensu 
p mio  posl  ait  pro  re  aliqua  petitur.  Ad  OrlalH  sensum 
vm^\  corrigi  a  r«.  quf^  pmwr,  &cilicet  9kb  «o, 

N.  iO.  (u  Cod,  t^lif:.  ixi\  qucmc.  03  Pridegom., 
WWJf.  |9  et  soqq.  lieacripsi,  post  hoc  c^^put  qutnl  ikr 
siuit  tilentio  teyunt^  indicaiur  aliquos  hinc  libruui  xx 
iuchoare,  ul  latius  ibld.  nuin.  5^  exposui. 

Cap.  xvi.  Niiin.  1.  Votttptatet.  Spectacula  genli.- 
lium  peeuliari  sigiiificatimio  uoluptaiem   fulsso  dicla 


PAar<*fra  Graca  vox  est :  sed  etiam  sic  a  ycjMi,  ferOf  r  osleiidi  iii  conimcnt.  ad  Pnideiitiom  lib.  ii  in  Sym- 


ox  Donnullorttm  seoteaiia  derivaiur. 

N.  ^2.  VaoiNa  appeiiatur  eo  quod  in  ea...  gladiut  ba- 
juletur.  Alii  va^tnam  dictaiii  poiaaia  vucOf  qua^i  va- 
ciham,  quod  vacua  sit,  oi  a^ia  ad  recipiendum  gla- 
diuni,  vel  telum. 

IN.  4.  Oxos.  Ducangius  ncscio  qiiiil  de  oxis  notare 
voluerat:  iiain  verb.  Oxa  ait,  Vide  Dolo.  Desideintur 
Otttom  b»«  vox  i>olo:  iihl  fiariaoaolsidori  nosiri  verb.i 
de  doloiiibus  ascribere  coustituerat. 

N.  D.  Arcut  proprie  dieilttK  de  iiistmiuiooia  quo 
aagittac  jaciunlur,  quii  orcvf»  id  esl,  propellit*  Inde 
«rvtts  lu  arcbiteciura  nouioo  invenii. 

Cap.  x.  Num.  i.  li^ttttdi^itta.  Lib.  xi«,  eap.  i»,  n. 
ult.,  diciliir  lundibalum  iieutr.  Aliud  instrumouiMm 
ost  fMiii^lifs,  do  quo  VegoiittS»  Ml  ox  ouia  GriaKi  ad 
oum  iocum  coosiai. 

Cir.  XI  •  Num.  4«  lftts«ttiiis.  Musculi  majoris  de^ 


maeb.,  ver^.  iH5,ei  bymR.  vi  Perisieph.,  vers.  66. 
Pluriiua  opera  de  speclaculis  <iiver»l9qtio  ludorum 
veierum  geiieribus  legi  possoni  in  Thosauro  Groiio- 
v.ano  Aiiiiqiiit.  Gruicar.  tom.  VII  et  Vlll,  et  in  The- 
sauro  Graoviano  Aiitiquii.  Romanar.  igm.  IX. 

N.  ^,  Inde  Homam  aecertiiot^  ele.  Vide  Liviuni 
lib.  VII,  cap.  2.  Inde  ludii  el  ludionet  dieti,  qaast  Itfdii 
ei  /ydtone«,  qui  liidos  faciebant. 

N.  5.  Idoiolatria.  Ila  roseribo,  iiain  tik»falrM,  qii  c 
oox  pafsiiii  in  mss.  aiiiiqois  reperitur,  et  a  Grialtu 
roiinelur,  aniannoosibus  Iribol  poiesi. 

Gap.  xvin.  Num.  i.  Vtrftts.  Obaervandum,  WiOn. 
Mi,  boo  loeo  pro  piigilaitt  pofii. 

Caf.  XIX.  Num.  i.  ^aifitt.  A  so/to  est  M/iam,  e' 
iinlo  taitut.  Alia  ad  expiicalionom  iolMs  spooiant. 

Cap.  XX.  Citrttti.  Ett  A  cnrro,  Verbi  curro  Nelipoi- 
cam  elymolof  iam  iiounulli  invosligiiiii. 


m 


AP  g.  ISIDORI  ETTMOLOG.  AREVAU  VOJfi. 


tm 


Cap.  x«iii.  Ninn.  1.  Inniluntur.  lo  Grialii  lextu  A     (Up.  »|vi,  Nuin.  1.  PemltoTtt.  |(]rste.ri(|m  hin 


tmiifeiif,  qtied  hniil  M(.  rortasse  Bidoriis  scripsit 
inmHMA  aiNii«,  fol  Itgaqdum  timaiMiif. 

Caf.  XXV.  Biiiai.  i.  400114»  rftcj-  Su^plendiiiii  MHr 
ii<iU  ai>l  limUe  »ltaj»id.  Originjpiii  <hk»v0<m  »aen  Ovi- 
dius  Mqnirii  lib,  |.  F^sior.t  vers.  517,  et  seqq.  Pig- 
IM-ieiM  mi»  GfM^i^  indicat  circuai,  sive  lceuin  sine 
ai)guli«, 

Gj^p.  ixvii*  Nunu  i.  Prri|iaiittii«  fn/li^tfi  JNservire 
videiiiiir*  ^c«gi«)  tolMiM  huc  argqmeritum  liariana 
illustr^t  in  tr^Qt-  de  ^pecuculiti,  cap,  ii,  prolatis 
tesiin)Qnii$  TeriuUiaui»  Cypriani,  .^aiviaiii,  Joaiims 
^hrysoslomi,  ot  uo&tri  Isidori. 

N.  3.  Circefi^a.  A  <:ircpdicios  dowo  uegavorit,  Alia, 
t\\XM  ^x  Ser^iQ  Uidorus  et  .^iii  afferuot,  ad  erudi«- 
rKiiiem  pertineiiti  oon  ad  veraiu  nowinis  not^tionoHi. 
Cunfer  YQ^^um  in  j^tyinoli 

Cip,  \\\\,  Nuiu.  i.  Ova  kQMfi  Caitom.  Cod«i,  i 
Goth,  Tolei,  |iui|(mll»  bic  addii,  sed  nun  Mitis  ordii' 
nala ;  Qv^  Aanori  ¥(ili^ci$  el  Cattorig  ;  iidiuTy  qugd 


rum,  trigarum,  etc,  apud  genlilesexlsidoro.aliisque 
nioniimentis  antiquis  exponit  Nicoiaus  Galliachius,  in 
disscrt.  de  clrcens.  Ind.  Pro  desuttoru  malim  desuUii- 
rios,  scilicet  equos.  Nam  detultor  est,  qui  de  ecjuu  in 
equura  desllit.  ut  infra,  cap.  59,  explicatur,  A  C^ssiq- 
doro,  iib.  iii  Var.»  epist.  51 ,  vocantur  equi  d^ii<ia^arii; 
)iro  quo  nonnuill  legunt  desuttorit. 

19.  $.  yolubUi  ambitu.  Prudeiuius,  {n  prooeuiio  cjar- 
minuin :  Anntim  eardo  rotat,  dum  fruin^ur  40/e  voMili. 
In  fateficit  secqnda  prodiicitur,  quod  factum  eiiaiu  a 
Lticrelio,  lib.  i,  vers,345,  sed  ne^sciQ  an  ab  aiio  poeu 
antiquo. 

Cai».  xxxvif.  Num.  1  Creta,,,  judicium.  Saimasius, 
pag.  1075  (Ixercit.  Plinian.,  jsidoruin  reprehendit, 
quoil  tiieptQ  cretam  Judicium  exposuerlt,  quia  Qra&oe 
xctTu;  esijudex.  Verum  b«c  cousueiudo  fuit  uoxilsi* 
dtori  taniuin,  sed  aliorum  etiaui  doclissiinorum  homir 
nuin,  ut  similes  aile^orias  quavis  tevi  occasione  com- 
ponerent.  l^feta  In  circo  creta  slgnabutur,  ut  faciie 


Ledam  mutrem  Castorii  et  Pollucia  Jovi*  (pro  Juj^ter)  P  conspicerctur ,  tnde  ipsa  nieti  creta  vucata  est.  De 
in  cijqni  mii(itu4mem  iiupvais^t,  ideo  ovo  edito^  pu- 
tant^  ad  ayit  timiliiudinem   ascribuntf  qui  UIqs  qvo 
editoit  eic. 


Cap.  XXXI.  Nimi.  i.  Obeti$c^m,  In  v^teril)us  c»em- 
plaribus  es(  varia  ieciio  nou  cunteittueuda  vioteHi 
mundathne  jlSgyptum  nocuitset ;  quamvis  magis  I.4- 
tinuiii  sit  ^qypto.  Narrationem  de  oNlisci  solj  <;uu- 
secrati  trausiaiione  e&  tlieropoiit^na  civiiate  iu  cir- 
cum  maxiroum  Romse  contexull  Amniianus  B(arce(- 
linus,  lib.  xvii.  Aliuin  sulis  obeliscum  noslro  lenipQi^ 
erectum  ante  curlaiii  lnnoceniianaip  dixi  jii  cQf|)mei\i. 
ad  PrudepiiMin.  lib.  1  contra  Syipmach.,  yer§,  50'j. 

Cap.  xixni.Num.  i.  HmH  f^P^Ttum.  Seryius,  ad 
liaec  verba  :  Haurit  modo  fKaiT  si§nificqt.  Aspiraiio 
olim  facile  negligebaii#,  ei  aurit  pro  haurit  scnbeha- 
tur.  Coiteruip  auriQa  etyqion  meliuji  ex  Festo  expo< 
iiitur  Adreax,  auri^a  :  Aor^as  enim  dicebatur  (fone 
ilii^iif)  /y^^i^Mm,  qU0d  qd  aures  equmim  reti^aMur, 
UniAS,  quo  era  cbercebantur. 

N.  i.  Aiiri^ev....  ealerihus.  Salmaslus  es  hoe  looo 
corrigU  verha  Tertnlliani,  aurigiseotofihus  idolotatriam 
uesiietUHt,  fpro  quibus  repoirtt,  auri§at  eotorihuSy  id 
091,  idaiotairhm  tes^uhi: 

VkP.  xxxiv.  Num.  i.  Bricktlumiuo.  Fabulam  de 
Erichibonio  commemoranr  S^rvias,  adk|C.  eit.  tirgi- 
lii,  et  Hyginus,  f^b.  ibg. 

Gap.  xxiv.  Num.  i.  Ciimif.  Nonniilll  Kditl,  v^ 
quia  tatas  viditur  Italfere  mutlas,  At  currus,  inquit 
Schenif^riis  de  re  veiiieulari,  li(i.  n,  Caip,  i9.  duas 
lantam  rotas  babebani,  ut  fieeesae  stl  lapsum  esse 
IsidoHim.  Non  ergo  Seheffcrus  edilionem  t^rfaflaiiam 
viderat,  In  qua  omitlitur  mu/iai.  Vide  Ifb.  xx,  cap. 
12,  num.  i.  Salniasfus,  pag.  897  EtdrcUat.  Pliiiian., 
iegenduip  cens^t  et  quud  ommbus  injiceretur^  ju^o. 
/Vmiiif,  etc.  Conira  Schefferus  pugnai,  lih.  it  de  re 
▼elticoliiri,  cap.  10,  et  ipselejll :'  et  qui  omnibus  in- 
jicareiur.  Juod  nrimus,  elc.  flem  ita  eiipticat :  teiiio 


ea  Pliiinis,  lib.  VIII,  c.ip.  42  :  Peractq  leinitimo  cursu 
ad  cretam  sterere, 

Cap.  XX t VIII.  Num.  i.  Equites  stttgutares.  De  equi- 
tlbus  sittgularibfis  et  dcsullorihus  plura  laudaius 
Cani.ichius  fn  Olssert.  d^  clrcens.  Lua. 

Cap.  xxxJX.  Num.  \.  Desulme^.  Hy^iuos  loc.  ci(. 
a  Qrialio  :  Unfle  etiam  Homani,.,  in  capite.  equo  in 

2mum,  etc^  oml|io  de  per  eclipsin.  Vide  pol^is 
unckeri  ad  euin  locum.  • 

Cap.  xli.  Num.  t.  Roseos  soli,..  raseos  fPstQtl, 
Legendum  i>utq  rosseos ,  aut  russeos ,  ut  no(muili 
legitiit  apiul  Cassiodorum  lib.  111  Var.,  ep.  51,  ul^i 
eadem  mysteria  ooiorum  expHcat.  Vide  Saimasium 
pag.  93  in  Lampridium,  et  meuin  coimneni^iiuin  ad 
Prudent.  hymn.  xi  Peristeph.,  vers.  150, 

iwamt  e  auaio  rttsseolam  sasiem. 

Adde  Teriuiiian.  de  Soectac.  cap.  9.|  et  SirpnQnd.  in 
G  noi.  ad  Sidon.  carm.  iS.  Posl  densatur  aliquid  ueesi» 
ut  videiur,  de  venetis  el  auti^fnno. 

N.  i.  Cocco  decorantur.  Reipubllcae  tempore  vexil- 
lom  erat  tuiiica  purpqrea,  seu  puuiceai  ui  dixi  ad 
eap.  5  hujus  libri,  num.  5,  albos  zephyris.  Horaiius 
iib.  itij,  od.  7  lavonios  vocat  iandido^.  Virgilitjl  iib 
iii^ueid.y  vers.  1^0': 

Pecu4i|iB  aepbjris  feliclbos  albffls. 

Cap.  ^lii.  Num.  2.  /M  prqsitarenU  |p  yeieribu^ 
exemplaribus  legiiur  t^i  pi(>i(eri<er(?u/iir^  S>C  Vulgaia 
Jerein.  11, 20  :  Tu  prostemebaris  nierelri^..  Alquc  iu 
quoque legitLipsius lib, i Eectv  <^9P*  ^ U <1.^' afUrttiai, 
efegantcr  Isidorum  asere  de  r)iq  it|  scenam  prod^- 
ceiidi  scoru.  Plura  ipso  \n  eauuicu^  reiii  addit  o^ 
Plauio,  Llvio,  Statio  et  Teriuinaiiq,  paqile  ali^  cuu- 
geri  posseuf,  si  vac.iret.  Ohscrvuuduuu  upud  prob^* 
tos  auciorcs  ;;rQtl}bttfum  iioii  accipi  pro  lupiM^ari^  Sed 
pro  nierctrice,  qux  anle  staimlum  qua^stus  dhiroi  et 


oliiH  efftt  difpM,  perpetuusque,  boc  est,  alter  alterl  ^  tioctuKni  caosa  sedebat,  seu  prost{|ba(;  iodft  profliiui 
uuitus.  Clystheiies  secuuduin  temonpm  sustultt,  el  "  lum  et  prostibuta  vocata 


c<|uis  jugalts  duos  aHosoqtids  shnptlcl  ▼inculoall)g:ito^ 
»djunxii,  qui  omnesquatuor  aequa  fronte  proceJerent. 
1'riui^  \%  tiigll  ^t%\  §quus  fu^lis»  leii  iunariuf,  sed 
iioii  aequa  rruiiie  cuiu  duobus  jugatis  proceJebal,  sed 
pracedebat.  Ilaec  omuia  ♦^pllme eobttreni cum  Ciiafil 
bcri^ora,  quam  retl»i«o,  temo  enim  ille  iluplex,  per- 
petuusque  qo»lttOP  equis  Inlieieliatiir  Jugo.  Non  enim 
|.'lacei  quod  ail  SeiieiieiiM,  fiijieiretur.  Jn^oiVifnKs... 
fts^HM.  Verba  iHa  ei  qui,  etc.,  reele  procedunt,  et 
cuiii  iu  oniuibus  Mss.  leporiamur,  ul  Scliefl^rus  con- 
liriuai,  Rofi  iiini  mttlanda  \net  quod^  ele.,  ut  Salma- 
Mua  volebai. 

N.  2.  £099110  sin^Htos.  Salmasius,  loc.  ett.,  eorri- 
^alial  oiifMe  ^uhs,  quod  saiis  est  probabfle.  Pro 
efHi«i  Aiuario,  seu  runaii;  Ausonliis  in  «picedio  Phoa- 
jjOiori  pooijeo  liitt^t^vit/^R^m,  tt(  poeta^  solent  hab^uds 


Cap.  xLin.  Num.  1 .  Quod  putpUumorc.hiSAtra  VQcako' 
tur,  Jul.  Cses.  Butengerus,  qui  erudituutopus  ife  ihvM- 
tio  scripsit,  discriuieu  inter  6rc7ui(ram «  pulpiLum 
ei  ^cenam  ex  Potluce  coiiGnuat  li(|t  x^  (*,  (S* 

CAP.XLVii.Num.i.JfusiciscenicrQ  liasceiiicisctby* 
mcieseu  pulpito  iuserviebaiit.  Ns^m  prqprie  td^Qkelici 
«b  scenicis  difTerebiint :  scenici  in  ^ceua  fabulaui  age' 
bani,  thymetici  \t\  orchestra  seu  pulpiio  WU^cis  iu- 
strumeniis  pra;cinebant. 

Cap.  xLviii.  Num.  i.  Histrioue^^  Fe^tiM  *  fiistriott^ 
dicti,  auoU  primum  ex  Histria  vei^erirkt.  ^iyiu^,  Vt4o- 
rius  Maximus  et  alii  rectius  put4ttl|  el  i^umeu,  et 
artein  histrionum  9  Tuscis  Qri|iiieitt  rcpoterf^  Mfmd 
quos  vox  hisier  sigiiiflcabat  8a4tatorem. 

Cap.  l.  Num.  i.  Adolescentes  nobit^s,  Reclius  Fes- 
tus  juvenes  tfaloa ;  iiam  lempore  Mwett  Komaui  tdo- 
lesceniea  uuilt  ^aut»  iit  conp)pt|  Svk  tfiNii^  Vorr» 


1025 


AD  S.  ISIDORI  ETYliOLOG.  AREVALI  tmJS. 


iOU 


SaHoi  a  ta/lmiifo  dictos  docet  lib.  n  de  Ling.  Lat.,  A 
cap.  15. 

Gap.  li.  Num.  2.  QH&rum  adiid  mictore$.  In  vete« 
ribos  exemplaribus  odire  debe»^  quod  relineri  posseC 
Notaiida  etiam  est  plirasls  quorum ,  neque  facile  mn- 
taferim  in  cu/ks,  quamvis  id  in  nonnnilis  Godicibus 
reperiator.  Apiid  Tertullianumeap,  lOlibri  de  Specta- 
culis  ei  editione  Paraelii  legltur,  eorporii  /Iimeii... 
per  (luxum...  et  /|frif...  Mereurioi  mancipii  habetU, 
Oderiif  Chriitiane  quorum  auctorei  non  polei  non 
odiae,  E.x  Isidoro  quaedem  in  hoc  libro  Tertutliani 
Gorrecta  esse  pnemonemur.  Posset  ex  Teriulliano 
apud  bidorum  legi  ftuxu  et  fiuxum  quod  mollitieiD 
signlAcat. 

Gap.  lii.  Num.  1.  Amphithealmm.  Raderus  in  pro- 
lemmaiis  ad  Mariialem»  ciip.  5,  de  amphitheatro  qo«- 
dam  affert  quae  ad  bunc  Isidori  locum  explanandum 
faciunt. 

N.  2.  Nonnulli  bic  iiicboabtnt  librum  xxiii.  ante 
caput  de  ludo  equestri.  Vide  cap.  93  Prolegomen., 
num.  32,  ubi  aliae  similes  librorum  sea  titulomm  di-  • 
visiones  indicanlur. 

Gap.  liv.  Num.  f .  Retiariui.  Nomen  enidUissiml 
viri  qoide  reiiario,  eic..  scripsit,  cur  Grialins  tacue- 
rit,  causam  non  video.  Non  paocos  qui  da  lodo  gladia- 
torio  scripserunt»  recenset  Fabricius  in  Bibilograpb., 
eap.  18,  nom.  12,  Petrom  Fabrum,  Hieronymum 
Mercurialem,  Oetarium  Ferrariom,  Nicolaum  Caliia- 
chium,  Lipsium,  Maffeium,  elc.  Nonnulla  etiam  a  roe 
notaia  sont  in  comment.  ad  lib.  it  Prudeniii  contra 
Symmach,  Vix  dubiuin  mihi  est,  (|uiQ  Ghaconis  con- 
iectura  vern  sit,  advenarium  cwpide  imequeniem,  ut 
ex  cap.  seq.  magis  liquel. 

Gap.  lv.  Num.  i.  Feriret  reti.  Velera  exemplaria 
exbilient  rete,  quod  relineri  possel,  ut  ia  iiuir«,  prm» 
iepe,  etc.,  de  quo  jam  alibi  dixi. 

Gap.  lvi.  Num.  1.  Contecii/of,  passive,  exemplo 
Varronis  apud  Priscianum  lib.  viii. 

Gap.  Lvii.  Nuin.  4.  Veitlec.  De  velUibui  plura  supra 
lib.  IX,  cap.  3,  num.  43.  n 

Gap.  lviii.  Num.  1.  Ferarum  pu^na,  Raderus  in 
prolemm.  ad  Martial.,  cap.  7  et  pag.  37,  agit  de  fe- 
raruin  pugna,  totuinque  ferale  cerlamen  ex  Maniali 
aliisque  scriploribus  explicat. 

Gap.  lix.  Num.l.  Hcscqmppe  Speetacula.  H^c,  ot 
roulta  alia  bujus  argumenti ,  desumpta  suiii  ex  Ter- 
tulliano  deSpectacui. ,  et  in  Apoioget.  cap.  i8.,  ubi 
ait :  Nihil  oit  no^i  dictu^  viitt,  auditu  cum  imania 
cirdf  cum  impudidtia  thoalri^  cum  alrodla^e  arence^ 
oum  mti  vamiate.  Prudentius  Hainariig.,  vers.36i : 
Veiaiiia  (ervtda  drci. 

Gap.  lx.  Nom.  I.  Atea,  id  eit  Indui  tabulag.  Tabula 
ct  alea  proeodem  aecipiuniur.  Goiicil.  Eliberii.,  can. 
/9,  Si  quii  (idelii  alea^  id  ett  labula,  luierit,  etc.  Vide 
Savaronem  lu  not.  ad  Sidouium  pag.  17.  Beciiianus , 
pag.  523 ,  alece  originein  Gra^cam  quxrehai ,  cui  ad- 
baerent  Vossius  in  Etymoi.  ,  et  Senfllebius  du  Alea 
veter .  cap.  2,  qoi  cap.  3  afflrmat  hidori  opiniooem 
de  Alea  milite  omnes  sequioris  gaeculi  scripiures  se- 
cutos.  idem  cap.  ii,  n.  t,  Isidomm  coarguit,  qiiod  D 
dixerit ,  tabula  luditur  pyrgo  :  nam  pyrgo  non  lude- 
batur,sed  perpyr^um  :quamlitem  grammaiicis  deci- 
dendam  reliiiquimus ,  cum  do  re  coostei.  Naai  quod 
per  pifrfum  tesseras  pergerent,  cap.  seq.  refert  Isi- 
doros. 

Gap.  lxii.  Nom.  1,  Pei  caUulai.  Videtur  derivati- 
vom  a  calca.  Reperitur  etlam  calca  pro  calculo  apud 
Priscianum  lib.'vi.  IsiUprus  ordinnlei  viae  videtur 
luteliigere  de  calcuiis  ordinariis ,  aut  qui  ordine  m»- 

eiitur,  de  qoibos  rorsus  inrra  cap.  (i7.  Iiaquc  i»oa 

atis  asseqoor ,  qoid  sit  quuii  per  calculai.  Klud  inte- 

riin  occorrit,  lcfeudom  quaii  per  caulai.  Varias  cel- 

Iiilas  tabol»  losori«  mandrat  vocat  Martialis  lib.vii, 

•pigr.  7i, 

Maadrls  et  vitreo  lalrone  elaosus; 
et  ioeuir  Paiiegyrici  ad  Pisonem  Lucauo  afflcli ,  qui 


fuse  lodum  ealcolorom  describit,  ak  vers.  191 : 
Ut  dtus,  et  fliraeu  perrompat  in  agmina  maadra. 
idem  aotem  aigniicant  mandra  et  rmto. 

Gap.  Lxni. Num.  i.Teaeree.  AnTdreas  Senftlebios  de 
Alea  veterom,  cap.  5,  n.  I,  afllrmat  Isidororo  toe* 
inoria  lapsum ,  saepe  ea  qiue  scribit  confondere ,  ot 
tenerai  com  taiii ,  et  bos  com  illis.  Differebant  qoi* 
dein  taU  et  tenerm,  nan)  teoierm  erant  qoadrats  es 
omni  latere  :  folt,  etsi  habebant  sex  latera,  qoaiuor 
tantom  laleribus  insistere  poterant,  qoia  doo  reliqua 
ineorva  erani.  Sed  cum  jactus  siirills  esset  e  pyrgo 
in  alveolom  in  uiroqoe  lodo,  scriptores  interdn!ii 
onow  pro  aitero  ponunt.  Ne^^oe  vero  perspicoom  esi, 
toiserai  ab  Isidoro  coni  tatti  confondi  :  de  teaerii 
enim  semper  loqoitor,  nonqoam  tatoe  raemorat.  Dif- 
ferentia  tatorum  et  tenerarum  explicator  a  J.  A.  Er- 
nesto  iu  Clavi  Giceroniana,  verbo7a/iM.  Diversus 
etiani  erat  iiumerus  lalorum  et  teaerarum ;  nam  lalii 
quatuor  lodebaior,  teaerii  pleramqoe  duabui  ad 
sommoiu  tribui. 

Gap.  LXiv.  Num.  i.  Aleatoirei.  SenfUebios,  loc. 
cit.,  cap.  5,  describit  integrum  lioc  caput,  et  addii : 
jRide,  quidquld  at  ineptiarum  Hiipatemium.  Quig 
aleatorum  de  hoc  potiui  quam  de  iucro  captamdo  id' 
tidtui  fuit  f  Ridendus  vero  ipse  Senftiebius.  Quis 
enim  eom  docoit  eos  omues  qoi  alea  lodebant  de  lo- 
cro  captando  coffitasse?  aot  eos  etiam  qui  de  iucro 
cantando  cogilaDant ,  allegoriaro  quamdam  iii  ipso 
luao  non  admisisse?  Gonfer  quae  Isidorus  ex  Gasaio- 
doro  et  aliis  cap.  36  et  seqq.  de  equis ,  eqoitibus , 
pedilibos  et  eqoorum  coioribus  explicuit ,  a  gentili- 
bus  invenia,  ot  vanitates  suas  excusarent.  Salmasius, 
pag.  245,  vers.  36,  in  Fiavium  Vopiscum  observat, 
flguras  aleae  ab  Isidoro  vocag  viai ,  quod  Graeci  o^v 
appellant ,  et  vetos  epigramma  •rrfpfoniifi  fraimlem, 
sciiicet  lineas  per  qoas  calculi  currebant. 

Gap.  lxv.  Noffl.  I.  Devoeabulii  teiMerarum.  Seof- 
tlebios,  loc  eit.,  cap.  5,  Isidorom  reprebendit,  qood 
quinionem  in  talis  contra  Juliom  Poilucem  colfoeei. 
Sed  nolla  hic  talorum  expressa  mentio,  et  capitas  ti« 
tolos  teaerai  aperte  nooiinat.  Nomina  vero  jactuom, 
qoae  Isidoros  explicat,  teaerii  et  tatit  accommodari 
poasont :  imo,  ot  ipse  observat,  appellatio  pro  varie- 
tate  temporom  varia  foit.  Senftlebius,  loc.  cit.,  cap.4, 
nuiii.  10,  advertit  quod  latera  talorum,  qox  ab  aliis 
iu^na  et  ptana  vocautor,  ab  Isidoro  iuppi  et  plam 
dicontor.  Festus,  $uppum,  ait,  anliotti  dicebant,  quom 
nunc  iupinum  dicimui  Ad  ou»  verba  Scaliger  notat» 
partem  tali  losorii,  \mxiw  dictam ,  hoc  esi  iupinam  • 
cum  talos  ita  caderet ,  ui  esaet  illa  soperior  iuppum 
vocatom  foisse.  Qood  Isidoros  trionem  et  ^inon^ni 
dicii,  alii  temionem  et  ^ualcnitoiiem  vocant.  Octavios 
Ferrarios  lib.  i  Clect.,  cap.  16,  docet ,  venerem  di- 
ctiim  fuisse  jactum,  qoa  quatoor  tali  diversa  Aicie  ain- 
guli  cadebant,  ienionem^  quo  omnes  tali  in  latoscon* 
cavum  cadebant ,  vel  doo  io  convesom,  doo  iu  oou- 
cavom ,  camcttlam ,  qoo  omnes  qoatoor  taU  recio 
gradu  stabaiit. 

Gap.  lxvi.  Nom.  1.  Compomlttr,  etc.  Marlialis 
flb.  XIV,  cpigr.  16, 

Qoaerit  compositos  maoos  improba  mlttere  trios 

Proooltterii,  fortasse  votuerint.  - 

Gap.  lxvu.  Nom.  i.  Caleuli  parHm^  ete.  Senftle- 
bios,  qoi  Isidorura  objorgare  qoodaramodo  aibl  pro- 
posoerat,  loc.  cit.,  cap.  ii,  n.  11,  RecU  tandem.uii^ 
aliquaudo  liidorui^  et  doctrlnam  hoc  eap.  oonten- 
tam  explicat.  Salmasios,  pag.  246,  velrs.  19,  in  Fl. 
Vopiscuin  tradit,  ea  omnia  qoas  de  ordinariii  calcuUs^ 
et  vagii^  et  inciiis  scribil  Isidorus,  ad  /almitcttlof  esse 
refet  enda ;  qiuc  viri  dociissiuu  uiale  refenint  ad  doo- 
decim  scriptoram  lodom ,  qoem  Hispani  Daum  di- 
cont.  Calcidi  indti  sont  icaeco  matto*  Isidoros  fai  ^os- 
sis :  Mattum  humectum^  etc.  Gicero,  episi.  12,  iib.  zvi» 
ad  Aiticum ,  Et  via  matta.  Sic  consianier  Msi.,  a| 
Saliuasius  testator.  Editi,  via  ineptui  S  calcoUs  ineitie 


1025 


AD  S4  ISIDORI  ETYltOU)G«  AREVAU  NOm 


i(M 


natuio  cst  provcrbium  ad  incHa$  redigi ,  hoc  csl ,  ad  A  trieris  magna  lran$gredieiur  em.  Vox  trimi  Gr«ca 
12 ^»rk..«  4.a1/»ii1:  Amninn  mAVAPi  nnfi  nnacAiit.      fi&t.  nro  flua  LaLiiii  dicQnl  triremii.  Reocritur  trtmi 


iinoas  ,  quibu8  calcuU  omnino  movcri  non  posscnt, 
*  Elsi  autem  Gharisius  lib.  4  docct ,  unius  lanium  ca- 
Bum  tnctfos  cssc »  ui  tn/idaf ,  suppetiai »  clc,  tnmen 
reperitnr  ctiam  ad  inciia  redij^i,  hoc  cst  loca  :  et  tcr- 
Diui ,  qui  amprius  promoTcri  non  poterant ,  inciH 
dicebantur.  Incittts  igiiur,  ut  siroilia  alia ,  duas  con- 
trarias  significatiottes  habct :  sumitur  enim  pro  eon- 
eitato;  ct  ab  in  privaiiva  pro  immoliiii.  Gonfcr  Glos» 
sarium  Isidorianum  verb.  IncUce  cum  notis. 

Gap.  LXVIII.  Num.  i.  Inletdicta  tegibus.  Non  solum 
canonicis,  scd  etiam  civilibas.  Vide  praetcr  alios 
Ferdinandum  Mendozam  ad  concil.  Elibcritan.  apud 
Labbcum  lom.  I,  pag.  1361  ct  scq. 

,Gap.  lxix.  Num.  1.  Pila.  Dc  lusu  pilae  videndi 
Hieronymus  Mercorialis ,  Pctrus  Fabcr,  Octavius 
Ferrarius,  Vossius,  et  alii  rccensiti  a  Fabricio ,  cap. 
22  Bibliograph.,  num.  6.  Sphwra  vox  Graeca  cst ,  id 
cojus  origineHebraica  indaganda  Bccmanus  versatur. 
Isidorus ,  uti  miilia  alia  ,  ita  etiam  et  nomen  et  duoa 
versicolos  Dorcatii  nobis  conservavit  :  quem  sibl 
aliunde  iguotum  Fabiicius  in  Biblioth.  med.  aevi  Ta* 
leiur,  nbi  versus  describit  mendose  ex  aliqua  veteri 
editioDc. 
N.  2.  Pliniua ,  lib.  vii,  cap.  56  ,  quatuor  pilarum 

Ei  distinguit,  irigonalem  ^  paganicam  ^  foUem^ 
fttm.  Pila  areiiau  foriasse  ca  est  quae  harpattum 
>.  Martialis  lib.  iv,  epigr.  19, 

Scn  lentam  ceroma  teris ,  lepidumque  trigomL 
Sivc  barpasu  manu  pulverulenta  rapis. 

lo  harpasii  ludo  victoria  cjus  parUs  erat  qnas  har- 
pasiam  extra  limites  adversariae  partis  ejiciebat.  Pro 
qui  friia  aiii  habent  qui  pitam  :  maliiu,  ^ict  t//am.  Sci- 
licei  qui  in  pii»  ludo  pcccabant,  saram  reriendam 
praebebanl. 

LIBER  DECIMDS  NONUS. 

Gapot  PRiMini.  Nuffl.  1.  D$  navibus.  Scriptores 
de   re  navali  vclemm  in  tbesauria  Gronoviano,  et  G 
Graeviano  videri  posBunt. 

N.  2.  Fa%o  pro  (ecero  ,  fecerim ,  uti  faxm  pro  fd- 
ctam,  reperitur  in  multis  probatis  scriptoribus. 

N.  3.  Naueleru$.  Etymologia  naueleri  foriasse 
proprielatem  rei  indicat,  noo  veraro  vocis  originem : 
nauclarus  enim  esse  potest  a  naotctt/ariii«,  ut  nauta  a 
mii7i/a.  Non  desunt  tamen  qoi  Isidorianam  etymolo- 
giaiii  genuinam  esse  tradant.  Vide  Becmanum ,  pag. 
726,  et  Savaroncm  in  Sidon.  lib.  vi,  epist.  8.  Atque 
iil  persuadet ,  quod  Graece  eodem  modo  dicitur  vocv- 

N.  4.  Qitast  cohibernator,  Hoc  certe  etymon  a  cri- 
ticis  nostris  nequaquam  admitlctur,  nisi  quatenus 
expiicat  partem  aliquam  muneris  guberDatoris  iiavis. 
Apud  Laberium  ^tt^erntttm  non  pro  gubernatore,  sed 
pro  gubernaiione  accipiendum  multi  putant.  In  Di- 
ces  is,  proarcAt(^tt6f rnittt  alii  prsefcrunl  archigubernue» 

Verbum  ab  isidoro  prolatum  gubemio  repctitur  a      , 

Papia,  et  in  Glossariis  aotiquis,  dod  aliunde,  ut  puto,  «i  suia  Paro  dictos  oonn^fii 
desuniptum,  nisi  ex  ipso  Isidoro.  ^     N.  21 .  Hyoparo.  Jfyoi 

N.  5.  Navita.  Servio  et  Jsidoro  contrarius  est  Fe> 
stus ,  ex  cujus  seuleniia ,  a  Fulvio  Ursino  suppleta , 
coliigitur  :  NiiviTAS  sceundum  incorruptam  comuetur 
dinem  dicto$^  quo$  nune  haotas  dictmtti. 

N.  8.  Gnanum.  Grialius  iii  textu  reliquit  gnavum , 
quamvis  in  iioia  praeferre  videatur  navttm.  Multi 
quidem  navttm  pro  gnauum  scribunt;  sed  retineri  ni- 
hi/oHlmos  poierit'igf»iao«s,  admissa  eiiam  eiymoiogia 
IsiJoriana  ,  sive  cum  Festo  dicauius  ,  navvm  dici  a 
nmvium  celeritaie.  Apud  Isidorum  lualim  noverit  pio 
natni. 

N.  9.  JRalesprimttm,elc.Quintilianus,  lib.  1,  cap.2: 
Si  nemo  plu$  e/feeisset  eo  quem  sequebatur,  adhuc  rati' 
bus  navigaremus,  Servius,  i  i£neid.,  vers.  47  :  Ha- 
rss  :  abusive  navci...  Hinc  naticulte  cum  remi$  ratia- 
rite  dicuntur» 

N.  10.  Non  transibit.  VulgQtse  verba  suut;  Ne^jue 


est,  pro  qua  Laliiii  dicunt  (nremts.  Rcpcritur  trieri$ 
in  miiltis  vcicribus  inscriptionibus ,  sed  noii  in  pro- 
bntis  Latinitatis  scriptoribus,  nisi  uno  vel  altero  loco, 
in  quo  varia  est  lectio  trieris^  seu  friremts. 

N.  12.  Libnrnoe.  isaacus  Vossius  dissertalionem  da 
triremium  et  Liburnicarum  constructione  edidit. 

N.  15.  Rostrafo^  Roslraiarum  navium  meniio  pat- 
sini  occurrit  apud  veteres  scriptores.  Roslra  ple- 
nimque  erant  trifida  ,  ex  quo  cera  tridentia  a  poetis 
vocari  soienU  Imaginem  rostri  tridCDlis  exhlbel  Fa* 
bretlus,  cap.  4  de  columna  Trajani,  pag.  115.  Plura 
de  boc  argumento  Schwanius  in  dissertaiione  de 
rostris  fori  Romani. 

N.  14.  De  dromontfrtti  qudedam  cst  vetus  ^[lossa ,' 
allaia  in  not.  ad  lib.  xii,  cap.  1,  num.  36,  ubi  minus 
bene  ctymon  dromonis  rcpetitur  a  dromedariis.  No- 
men  musculi  pro  navi  in  Lexicls  dcsideratur.  E 
glossariis  antiquis  Ducangius  hanc  vocem  deprompsit, 
^  qui  advertii ,  lo  notis  Tlronis  inter  alia  navigiorum 
!>  vocabola  occurrere. 

N.  15.  Unde  et  calonee.  Apud  Vulcanium  ,  et  alia 
vetera  exemplaria  legitur  :  Unde  et  catonee  naotcttAr, 
qurn  ligna  mititibue  portant.  Pignorius ,  pag.  120  et 
seq.,  de  Servis,  ubi  de  calonibus  et  cacu/t«  agit ,  ita 
Isidorura  deforniem  vt/to,  ul  ait,  non  $uo  emendabal, 
Unde  et  calonee  et  caculm ,  qui  tigna ,  ctc.  Qu£  satis 
prudcns  conjectura  est.  Advertii  ea  ligna  fuisse  fu- 
sies  et  clavas.  Juvencus,  lib.  iv,  vers.  514  : 

Pars  strictis  gladiis,  pars  fidcas  pondere  clav». 
CoDfer  cap.  34  hujus  iibri,  oum.  2  el  6; 

N.  16.  Anegromagi.  Vox  ex  Isidoro,  ut  polo,  re- 
peritur  in  antiquts  gloesariis,  sckI  noo  udo  modo 
scripU,  aul  eorrupla ;  sciiicet  anckiromagus^  anquko* 
rttaguSf  ttnguMromagu$f  angrawiagu$.  GoDfer  Ducan» 
gium. 

N.  17.  ComipU  toe/ttm.  Inde  Hispani  vocanl  baseL 
Fortasse  Isidorus  seripsit  piciti  pha$eli$;  nam  Yirgilii 
versus  esi : 

Et  drcum  pictis  vehitar  sua  rora  phaselis. 
Achilles  Slatius  conlendil  scribendum  pha$etlu$  eum 
duplici  //,  cui  alii  repognant,  ut  docet  Vulpius  ad 
Gaiuiium,  pag.  18. 

N.  18.  Seapha^  qaae  mtavTtonoc.  Joan.  Schefferua, 
lib.  II  deMilitia  navaii^cap.  2,  ex  glossis  V.  T.,. 


J|uarum  memiiiit  Heinsius,  Excrcit*  Sacrar.,  h»c  re* 
ert :  Scapha^  $ive  cata$copus  est  navicula  tevie  ex  vi- 
mine  fac<a,  crudoque  eorio  contecta» 

N.  19.  Barca.  Sancius  Paulinus  Doian.,  carm.  2i, 
al.  13,  ad  Gylher.,  vers.  95 ; 

Ut  fflox  salubri  barca  praesidio  foret 
Poppi  soperstes  obrot». 

Alios  autiqoiores,  qoi  de  barca  loquamur,  dod  facll€ 
reperics.  NomcD  ipsuni  bareee  in  vulgares  lingoas 
transiit. 

N.  20.  Paro.  Gonservavit  nobis  Isidorus  lios  versl- 
culo8_Giceronis,  non  alibi  exstantes.  Paronee  ab  in- 
exisiimaDt. 
Mgoparo.  Myoparonee  a  Phaselis  divcrsoa 
forma  non  fuisse,  quorumdam  sententia  cst.  Historia 
quamboclocolsldoruaallegat  quaenaro  fuerii  noninve- 
nio.  Repono  comecta  crudOf  etc,  pro  eafUexta.  Vide  n. 
26. 

N.  22.  Celocee.  In  versu  Ennii  nounulli  male  le« 
gunt  celonie^  pro  ce/octe.  Sclicffertts,  de  MiiiL  Daval.» 
lib.  11,  cap.  2,  6iremei,  vel  triremee^  exponil,  non  d$ 
duobus  aut  tribue  remorum  ordinibue^  ied  de  duobue 
aut  tribu$  remis.  Alii  dicunt  eetocem  navem  illam 
fuisse  qox  aui  uno  remo  rcgeretur ,  vel  a  pluribug 
quidem,  sed  ila  ut  singuii  Domiues  amguios  remos 
traoiarenr. 

N.  24.  Uippagogus.  Iu  Grialii  textuerat  Aippopa^ttf; 
in  noi.  reote  hippagogus,  Hujus  modi  iiaves  diceban- 
lur  aul  hifpagogi^  aut  hippagi^  aut  hippaaineo.  De 
pontonio  Scheflerus,  lib.  iv,  de  Milit.  Davat,,  cap.  1, 
cxistimat  logendum :  Nonmi  remuko  ptogredi  pote$u 


iW  Ab  d.  l^ltJORl  fiTtMOLOG.  AHftVAU  ^M.  1028 

Fjrmabatur  enim  navisln  tnuet  cujus  capita  In  ulrara-  A  circumdait  habebal,  Uuc  facit  ftemus,  ctijus  verba 
jue  ripam  periineniia,  aUigahaniur  jtalis ,  ut  attracto  Isidorus  descrfpsit,  nisi  quod,  ut  adverlit  Grialiu&' 
fune  sequereiur  navis,  uli   et  bodie  fleri  videmus.      nia/«o/Mpro  ma/i«  ^suit. 


Proiftde  de  bac  ratioiie  accipienda  sunt  verba  sub 
jecta  Isidori :  Binc  et  iraje€tu$^  etc»,  quamvls  Servius, 
a  quo  ea  Isldorus  accepit,  iu  aliam  rein  ea  protuierit. 

N.  ilS.  Lemius...  caupilui.  In  nonnnliis  ex^mpla- 
rii>u8  Uidori  scribilur  Itmbus^  vel  quia  est  a  Gracco 
Xiav,  ui  ait  &chefferus»  loc.  cit..  lib.  ii«  eup,  2,  vel 
poiius  quia  in  Mss.  passim  €  ei  i  coDrunduniur.  Ideni 
Sclipfferus  censet  legendum  capulut  ex  glossis  Ara« 
bicolaiinis  Yulcanii ,  temhui^  etc.  Apud  Gellium 
Dlii  legunl  cauputi,  alii  capulif  alii  capuHcU  Et  boc 
uliiinriin  foriasse  Giialius  in  not.  volnii  scribere. 

N.  26.  Carakuu.,  portemk.  Veri>a  Isidori  de  carabo 
cuni  Forcelliiius  retulisset  addidit :  Sed  nullum  m 
haHC  rem  affert  Laiini  idonei  scripioris  ixarnplum, 
Sed  quot  perieruni  veterum  opera ,  quibus  Isidorus 
usus  est,  etiam  ubi  auctorem  nullum  noHiiaai  t  De 


N.  9.'Cinn« :  Lucida^  Nonius,  eap.  IS,  nuiu*  28, 
sic  refert  versiim  Cainlti  Veronensis,  ut  ait  :  Lucida 
qua  splendet  summt  carchasia  matf. 

M.  10.  TrocMeai.  Poliux»  In  UnomatC»  loni.  tt»  pag. 
1117,  de  trurocbeis  veierum  agit.  tCarum  exemplum 
in  puieis  nonnullis  Itaiiae  ^ernitur  ad  sublevaudani 
aquain.  Trocbleam  teckamnm  dieiam  dooei  Yiiruvitts» 
lin.  I ,  cap.  2. 

N.  13.  Porii«qi/iis,  Becmanus^  pag.  866«  cum  Pe- 
roiio  et  aliis  portisculue  aui  pvrticulus  deducit  a  pariu. 
Cominunis  scribendl  ratio  esi  porHsaKlut^  et  banc 
teneo .  qiMmvis  Grialius  exhibeat  pDr/tfa/tfs. 

N.  14.  TontUta.  In  versii  Ennij  credideriui  legeii-» 
dum  configuHt  tUtore  adunaas,  Feslus:  TonsiHm  palaa 
detatus  in  acumen ,  et  cus^nda  f^eBfermtms «  qui  matia 
religandmeauaa  in  Utt^re  /fgiivr.  lixeropla   ^relers 


^ in 

cara6o  videsupra,  num.  18,  OnomasikumRosvreydi_A^ctaetPacu^^     Pre  (^i/a^tts  ~  IttendufQ  videciir  do^ 

el  Ducangiom.  Ante  hiderum  usus  eadeoi  voee  fuit  B  i^i^g^ 

sriiitilus  Gregorius  Ifignus.  Nonnulli  Edili  exbibent 

apud  Isidoriim  contexia  crudo  corio^  uti  etiam  aum. 

21,  de  myopafooe.  Grialius  boc  loe.  conteeta^  num> 

21,  contexla,  sed  uirobique  legendum  contecta.  Pro 

pdrtemia  Marlinius  scribenduin  ceiisebai  porthmium 

ex  Itesychio.  Papias  reiinuU  voriemia  cum  Isiduro. 

lu  1)ucangii  auctario  legilureaaem  notione  porienna^ 

ex  Nicolao  Speciale.  Semlerus  conjiciebal  Scytiiici , 

aut  ^afmuHd  gl^neHi,  quta  In  Edltls  Inventebal  Sy- 

riatiei  generis.  V$de  ftjua  iKMae  ad  G)oss«Hh|r  Isfdo- 

riaiium. 

M»  27.  Cmdto.  Ferta«se  mi\m%  «Ht  Hiudkefe.m 
nenuttiii  iegttiH  ayvd  Gelliuni,  tib.  t,  Mfi  19a 

Gap.  II.  Nnm.  i.  Ciitii^.  ReitteytM»,  ffl  Onomd^ 
siito,  verboCttfrfl,  ex  Glossaho  Gamberonensi  ms., 
prblim  :  C«^«  utnma  para  ntfHl  ditut,  M  ^wM  fnrtc- 
bei  rniuU.  Cnmbn  m^ditHnf  ketU^  a  MMflrfb.Letthl 
frequentius  scribunt  eymba  a  Grapco  xv/xoci  Mul  re^ 
cessus 


N.  5.  Columbaria,  B'esius  verbo  Navatis  »cri§a.  Sin 
9ttod  columbariu  in  nave  appetlanlur  #a,  ^tti6«i  remi^ 
gknt,  etc. 

JN.  I.  Agea,  Schefferus,  de  Miiii.  naval,  Ifb.  i«  cap. 
6,  emendari  jiihel  Isidorum  boc  modO  :  A^earia  sunt 
toea  in  uavi,  per  qwt  ad  temiges  hortator  accedit^  ex 
plossario  Latlnogerfnanico  ms.  lAgiaria  loca  autedam 
tn  nntibu8,qucB  per  remos  hortator  accedit^  quoa  ex  Isi- 
doro,  ut  alia  plura,  desumplum  videlur.  At  Festus 
scripturafe  nosira)  favct.  Versuin  Knnii  vel  ex  Mss* 
Isidori,  vel  ex  conjeciuris  alii  alio  modo  legunt : 
Mulu  foro  ponens,  iigeaque  longa  repletur; 
aut: 

Mulia  fofo  ponit»  elagea  ioBga  replet«r. 
Scaliger  ad  Festum  : 

Mulla  forooi,  pooies  ot,  ageaque  looga  reptetor. 


N.  15.  Ancora^  iKtate  Servii  et  Isidori  roriUse  een 
sueiudo  obtinuit  ut  scriberelur  anchara  cum  aspira- 
tlone ;  nuue  eerie  wnewa  scribi  aolet  i  qued  rectiw  eei, 
et  retinenduni^ 

Cap«  III.  ^um.  5.  Artemon.  Bayfiua,  de  Re  ftavaii^ 
pag.  lil ,  existimat,  artemonam  ease  velum  navia 
majus.  S(  befferus  conira  cum  Isidoro  coniendit  esse 
velum  parvuiti,  good  re<;ie  Labeonil  testtNIOnfO,  Oi- 
gest.  lib.  L ,  tit.  16,  te{[.  2(2 ,  confirtnat.  Ifl  recto  casu 
arf^moii  dicitur  a  Ubeone»  et  ab  kidere  eua«  Bam. 
super.  » sed  boe  loco  exemplarla  babtbaei  artmaa^ 
quod  muiatuai  volui  in  arMmeii  ^  ui  Crace  eiian 
dicitar. 

Num.4.  In  plerisque  exemplaribus  est  stpeniNi;  ai- 
quequidem  ita  nonnulii  scribuot  a  grasco  ci^^apoc :  sed 
communls  scrlpiui^a  est  supparum ,  iul  sMpporttj. 
Meanelli  euro  FestOMipfenuii  cenliMidMH  mm  Mofie, 
de  quo  «um.  5«  ^on  det«M  qul  ctt«i  bidore  extstittiaiit 
pedem  veti  esse  extrenium  angvimtt  veH;  ac  ferlaMa 
Id  nomen  prifliutii  angeie  *x(rene  veii  trtbtttlim  feit, 
deinde  Iob»  »  quo  tenditer  veitttti^  et  eximM  Migttle 
aliigaiur.  Funis »  qeo  veii  pea  aiiigesttn  cap.  seq., 
num>  3 ,  hb  Isidore  prapm  voeatar. 

Cap^  4.  Mum*  U  6erui  verin,  ad  i«  JHtteid.,  ven 
751,  sufll :  FuNAUA  ,  ^tt^  i«r<  tRira  €<ra«t;  fUcta  « 
(unibus,  qnosamauamnpapyrieeratirtumdatoehabuere 
maiores.  Dnde  et  (unera  dtcvttlttr. 

N.  ^.  CNcttri^ec.  Papias,  Ugutie^  el  Joannes  de  Ja- 
nua  curculias  vocant.  In  glossario  Arabicolatino  esl 
coreuba^  torum.  l^^adem  tideluresse  vox  apud  Vege- 
lium  lib.  II,  rei  veiertn.  cap.  3>5,  ei  imperat.  Lieonem, 
lib.  et  lii.  XI,  Cod.  Juslin»»  ubi  iegi  selel  attVttMa, auc 
cttrcttmia  pre  freno  el  capisin^ 

N.  5.  Si  ulu  in  TvrpiiU  versa  aiii  kabeM  d  eetis. 
sinietrum^ 

M»  5.  SapAott.  Fabricitts,  iiibialoria  hmI  biblieibeec 
part.  3»  iradil  t%  CTenie ,  ap«d  IsideruHi,  boc  teco 


beraa  in  Advers.  «cf.,  eap.  ^75,  num.  6,  et  veteri  w  ^«6«  ^nnkAns^  nr^  ^-^—-^ «MA«MiM  mii  rmr. 

g|««ario,  M  hanc  rem  ,S!^«r»  t  Egeator'    kcruUor  D  ^'CtlTrJS^^^::^:  TsiZ- 


navis 

N.6.  ron««.  Verba  Servli  ad  vii,  jEneW.,  verS. 
28»  baee  sunt :  ToNSite  :  Hemi  dieti  a  decistiendis  nu- 
ctibus,  sicut  tonsoresaiondendis  et  decutiendis  capiltis. 
Sdietferus,  !oc.  dl.,  lib.  tt,  cap.  5,  ita  Isidorl  verba 
emeiidabal^  td  Stipplebal  *  hBiii  a  removendis^  et 
TONSJE,  a  tbnd^ndii  et  deeutiendis  fiuctibttt,  sicul 
tmsores^  fetc. 

N.  7.  Fttitwafd.  (Juid  pfoptiff  sil  patmuta,  expli- 
c«  Polltixi  in  Onomasl. ,  lib.  i,  cap.  9.  Frequeniius 
scfibitiir  a»e«naa,qiiam  anteninaf  quidqoid  sit  de 
etymo. 

N.  8.  Mdleolis,  OHslllbs  coto  aliis  edidii  matteotis; 
sed  scribendom  videiOT  cum  Scheffero,  loc.  cit. ,  lib. 
11,  cap.  5,  mitieotii,  ex  mtorum  seu  pomorum  siinili- 
tudme.  Nam  fhalus  quo  facllius  cum  velis  anteuua 
eievareiur,  ligtfa  quaednod  orbicolaria  ioslar  pomorum 


paoia 

nura  flumen^  ei  nanc  «SaoRe  didttir«  ki  Isidoriia  cerre 
sapAofi«m  pro  fune  acoepit ,  ae^tte  in  Cftcilli  ver^u 
quidquam  est  q«od  persttadeai,  eenneiietti  «ese  de 
fluvio.    .. 

Nk  fl.  IVynttiesfttHi.  Pru  f^aiiMsttttti  perpettttn  i»t 
antiquts  exempiaribott  legeljeiiir  proiResffttei,  el  j%iii 
olim  advedii  Pauios  Leeperduslib.  i»  Emeiid.,  ^.  18 

N.  7.  An^ttiHa.  Nonius,  cap.  iS,  nufli.  16 , ei  Luttlie  : 

Funis  enim  praecisus  cito ,  atqoe  anquina  soiuta. 

Quidam  pulant  legendum  an^ttina »  aul  «nfiiM.  ApiKi 
Ponium  in  nonnuiiis  Editionibtts  esS  att^artt  «ofoii. 

N.  8.  Valgius.  Poeu  ceieberrimus  saeculi  Angtt^tei^ 
de  quo  pr;£ter  alios  mulu  Vulpius ,  in  not.  ad  iib.  ve 
Tibulli,  carm.  1,  ver^.  180. 

Vtlgius,  «temo  propior  non  alter  Homero. 


MSb  (k  ISIMNU  ITtMMQ 

N.  10«  Qtlaphmlem*  Valcairias  ita  aniHHat: 
MlfH  Codke  ka  eH : 

Hmc  mtapmteai  pttero  ded.  deforet  wictiini 

PiiinM  fMDcHtam  hMns »  Kniqae  iiMUxm. 
IB  alio  tec.  €k>d. : 

B«iic  oaUiOoratett  puer  eodem  defbre... 

Ruii)  plumbi  paxiUum  rudis,  lioique  maMXMI. 
Iii  alit)  exemplari : 

Hanc  cata|)oralem  paer  eodem  deferUunctam 

Pluint^i  paiillum 

Alli  i^mnt : 

Hanfe  cataplratem  ptier  eodem  deref al,  nncQm 

Plaml>l  paaxillum  rodus,  Unique  metaxam. 
AoffHI  Idem^st,  ac  raudus,  vfel  nidut,  Festns  !n  h)- 
dui  r  VkiffUi  qnidefn  in  mu    fintnit  (vocem  ¥6du$) 
nan  moda  pro  mre  imperfecto,  nl  Lucilius,  cum  tdt : 

PlsmM  patlllum  rodos,  linique  meiaxam. 
Pro  metaxam  n«nnolU  scrlbunt  imirai-am,  ati|tte  tta 
cdklit  (jrialh»,  M  Itali  tocant  mtftoua  ftlum  glotne- 
ratiifii,ft  €onvol«tiim,  de  quo  infra  Iftidorus.  cap.  39. 
In  Liicilii  yfmm  •lli|iii  ma^dtam  aceipltmt  pro  funi- 
ealo»  101  lUe. 
N.  4.  Reles,,.  Conopeum,  Melius  essel  r«rt«  hi  no- 


iRlf  iLi  NOTiC. 


m 


loitiatito  t^ain,  <|ata  Prisciano  agnosdiup.  Conoprtim 
dicltQr,  4|li'ia  QraMsi  eullcea  vocant  «^vufrdtff  non  a 
Canopo  urbo.  iEgypti,  quod  isidorus  innuil. 

(>a».  VK  Nutn.  4.  Prtipier  operie  stiiieet  firmilt^em : 
id  Grlaiitisiiite^pretatur  defabro  rerrario.  Sedrevera 
id  pertitiere  videmr  $4  explteatioiiem  voeis  fkbri; 
DMH  fa^  dicitiir  omnia  ariirex,  qui  racit  all<|ui4l  e 
qaafis  durfore  et  Armiore  ttiateria,  nt  faber  aurttriue^ 
tignariui^  etc.  Neqoe  apud  aniiffHiores  fabri  nometi 
ma|i8  ffoprium  eratrerrarii,  cfuam  alidniin.  illi  ▼ero, 
qiii  ex  cera,  f  ypao  aet-  «initi  materia  aliquid  racie- 
bent,  plasiee  vocabantur. 

N.  5.  Uubei  et  medieaminis  mum.  Hemistieliinm 
caati  fortaM  formatnfn 


1«  A  liea  qm^  ati  aqe^l  deferH  M«t.  M  fio«  roHMse  Isi- 
doriis  loqttitflr.  Inscriptfonem  sd^uictalem  i^gii, 
aut  Smit  Poltfn«»,  sive,  ut  Grlalltrt  «^Hblt»  SertH, 
apDdrniM  «•!«(  M  ifttiHe  deititim  St  eenfittaiii, 
ostcndi  in  commenl.  ad  Prndent.  Iiynin.9  Peffiftiepli., 
vera>  tH* 

Ga»«  vin.  Niim.  I.  Sfftffor^.  leierOpefatarlor., 
(le  l>edicatiefte  eub  ascla,  psg.  270,  et  net.  3M,  eetfi- 
geiidliiiidielturapud  Ultlohim  etrudetispta  imrriirfo- 
m;  sed  hmiIio  ante  Grialfus  jam  ediderat  itfuefbrm. 

N.  t.  MaekioneB.  Bafthlli^,  Kb.  ti  AdVetssr., 
eap.  97,  aaaetit  sein  teteHbea  CiMleibiis  Isidori  lii- 
veiifsfe  mMfoMei  pm  mathionm,  Ht  vtilgatt  bxblbeni. 
Ipseaetem  eenset  legendnm  mneMnenei,  et  iifter* 
prelaiur  de  lis  qiii  matMkas  seniideMint  bttasiibet. 
Beemanys,  psf .  637,  ait  Istdotiim  Inteiiff^tf^  Gallo* 
nim  maaieiMs,  aite  fabros«ttmeiuaHoai  mil  elim  tt 
m^iekina  maehinonee,  po»tea  macMofiei  f>fonnntiatu 
illo  Hispanico  et  Galiico,  t|ae  th  plngee  i  tMet. 
^  Cap.  X.  Nuni.  I.  Inataurort.  Ab.  itilim-  derivaiit 
'  etiam  Varro  et  Pestus. 

N»  3^  Albue,  iiburtinu$,  tolumbinu$^  /Iwnatilis^ 
ipongta^  rubrut.  GHaliua  iia  dlstinf  uit;  albui,  tiburii- 
nus  columbinus,  fluviatilis  :  iia  aiii  Editi,nisi  qiiod 
ftuffkinn  tiobein  pto  /raetartifi;  IMiuft  tMeretuf  ulbks^ 
tibtirtinuM,  coiumbinne^  ftMatilie,  aut /linnirfi  ex  Pal« 
ladio^  lito.  i|  lit.  IH  :  CMcim  ^Hoque  eat  dibb  taxa  dtHro, 
vei  tiburtino,  aut  columMnd  flmidii  eb^iitma^,  aoit 
fubro^  «m  aponi^a,  ete.  Yerum  Isidovilfti  ut  ex  fte- 
quMiMMM  paiet  I  «011  soHim  et^niiwm  «  «aHmilfiid: 
sed  uirae^ue  a  fimiaiili  ilistingeit. 

N.  54  Vapere.  Id  eit,  igni ;  lia  enim  Prudentlvs  afli* 
qim  iimiaMiporrm  pro  Igne  «surpani. 

N.  ••  MarbaUtme  tt  moilitie.  I*iinitis,  lib.  xtxtt , 
cap«  idf  in  reeeiitieHbus eorreetU  EdiilonibHftexMbet 
martMiammatirias,  Hed  IsiderasaiiUfl  tHl^mt  legiftlls. 

N.  7.  Arenmttts.  Fortasse arenacMu ;  hoc  enlm  ad- 
jetiive  Piieiiis  uiiiir» 


N.  5.  Fabrka^  Proprie  est  fftbtl  enioftvis  efflcina. 
Isidoras  pro  oflleina  rabH  f^rarii  o«ur(Mit*  ut  ftupra 
fB^mm  pro  ftibto  ferrano.  N«  ^  Pip^rlnMi  ctmeklektmi.  Ab  «Hia,  qvod  ^lam 

N.  #.  r«Hfm.  Barthi«ft,nb.  tift  Adv^rs.,  cap.  fT,  i^  iw^  r«Kehsentun  Pna  eoncHteaiius  l^ortassb  legendum 


f4laervm  Prutlentium,  liymn.  40  Cathem.,  fatUlain 
usurpasse  pro  quovis  minuto  pulvere,  ae  nequsquam 
tantom  peeiam  «fliigarl  grafnmitieorem  decisioHtbtm, 
i|«l  fatiriai  desertus  igne  seintilles  iteiiniiiiit,  ut  Ser- 
vi«a,  prmcipae  ad  lib.  iii  ifiiieid.  De  nof^iro  isldoro 
heec  addit :  Sereti  quidem  ipea  Uta  terba  transcripsit 
Indarus^  ti#.  xix,  cap.  6,  Origin,,  nisi  tamen  ex  hujus 
eammtantaria  yirgHianis  glossis  quispiam  iltevit,  ut  hi- 
dnrum  ioknt  poaterioris  cevi  scholiasta  ad  verbum  ex^ 
serbbere;  fica  inrea  doctissimis  etiam  viris  ipsi  iHjtiria 
mamfesta  fU  pia^fii  aeeusantibus  eum,  qiU  ipse  condpi" 
latur  mirificis  niodis.  Scilicet  ut  multi  puiant,  ex  in** 
tiquionbtis  Isidoram  auctum,  iia  Banhius  suspieatur, 
cx  laidon  eomffientariii  plarima  In  antiquioru<ii  lU 
bros  irrepsisse.  Hoo  eeitum,  Isidoram  pUgti  hon 
ease  accuaandam,  etiam  own  constat  eum  ex  anli- 
quioruin  coinmentariis  prorecisie.  Id  enim  in  pt^in'^ 
lioiie  ipse  tei>tattir. 
N.  7.  Car6o  vcro,  f«ad  flamma  earet.  Hocjam  Iton 


eat  Servii  ad  cii.  lib. 

froiiem  ease  a  Grftco  v.Kpfot.  Obaervandum  llgni  (r 

atiMn,  igne  periistuni,  etiam  MrirotiiiN  vocari. 

Cap.  vii.  Nuiu.  1.  Tudee.  Griaiius  in  lextu  tudis, 
in  ttot.  tades^  quod  prasrerendum ;  nam  tudes,  tuditis 
dieitiir.  Festua  :  Tudites  maUei  a  tundendo  diai. 

N.  i.  Muitorum  magnis.  Barthius  lib.  xxvii  Adver- 
sar.,  cap.  2,  existimai  versum  aecundoin  Lucilii  poi- 
sm  esie  anapsslttni,  qei  liexametrom  seqoitur ;  nani 
Luciiii  saiyrae  no'n  solo  heximetro  scriptae  erant  \ 
ei  iu  <iuodam  veieri  libro  ita  invenit  exaratum  : 

Mttitn  magnis  ictlbuft  tundit. 
NafinuUi  referunt 

Maguis  mallorum  ictiboa  tundit. 
Alli  tentaut  supplere  liexametmm  aiiqao  addinmto. 

N*  4.  Limum  lene  $st.  Limmt  adjective  est  obdquus^ 
bramverstu^  iimus  substantive  est  coeoam  iiiad  mol* 


coeAlimai ;  aeii  «11191  e4lam  in  ftfai.  Isideri  pro  eoehiea 
repeHter  lOiirMii* 

N.  ii.  Spottgia  Grialius  in  texlu  scripsitifamyii, 
in  not.  spkungiat  amHpftl  Ipmfyidy  iit  Hb.  «li^  cap.  €, 
nam.  ^, 

N*  i44  OenMNtun»  /fciirftim  ipermii,  Httclte  inhon^ 
miliis  exempJarihua  reprieseniamer  :  OomortifM ,  /1- 
ctilinm  operum,  ad  poriHes,  tt  fkndmnenla,  tfu^  coetH' 
taiereuUs  ad  ucta  bmbriaalU  lofulistfue  aptantar.  lu 
aliia  ita  diitiaguiCHt,  Botnorum.  FiciiUum  operum  ad 
parietes  «i  ad  fundmnenta^  eeriti  iatertaUs  ad  Ucta 
imbriculis  tegulisqtie  apiantur. 

N.  io.  C^Mtsitmni,  id  est,  ii^iv  Vel  legegra/issimiim. 

Cap.  XIV.  Num.i.  /iti/iaiiroM  inntHitfteracaant  «ic<ii« 
r«.  Saknaaiea,  Exereit%  Piini«N.|  pag.  il^lH,  ailnnat 
Isitlorum  conftin^ere  eamems  vetarum ,  in  quibus  oran  t 
coronc  ex  gypioi  cum  eameris  receniioHim»  aeti  veria 
laqnearilraa  ,  tn  t|oib«s  imilum  gypsum.  Sed  non  ex- 
plicat  cur  in  veris  iaquearibus  gypso  iaeiia  ibrman  non 


XI,  vers.  7S8.  Alii  volunt  car-  A  potuerint.  Oe  vmemm  plctNra  ,  aeulptnra ,  plasiice  , 

csalaturai  elc.  ,  cunosm  diasertaUonea  colleelai  annl 
in  Theiauro  GronoviaaoAniiquit«  Gr»car.  ei  in  Gr«- 
viano  Antiqiiit.  Ronanar» «  ut  «criptores  quos  Fabri* 
ciua  in  Bibliograpli»  eommemmrat,  proeteieain» 

CAPk  xvu.Nnm.  5. 5iN«pti,eic.  fiaPilfiio,  I.  xxxv, 
c.  0. 

N«4.Pomira.lpaaainopiambrieapontieadicobatur. 

N.  6.  Spncum.  ftalnMaioft,  pag.  ii$7  l^xerciut^ 
PJiniain. «  kidoruiA  p^rperam  hariolarl  «ii ,  qtiod 
S^rkum  ifta  «p|ieiiUom  sit  «  S^rii  Ptmnieibus;  ipae 
autem  censet  diaum  Sf riram a ^yro  iiiaela,ntab 
««delh  Ph4r«aidea  Sprius  iinncnphinr.  Piinius ,  lil>. 
ixxiu,  cap^  7^  a  med.,  at  lib.  xxkv»  c«p.  •,  «  «ed., 
de  Syrico  cotoi^afit.  liariniBQs  eos  reprehendit  c|tii 
eoatfs  Mss.  apad  miainm  isgtnt  iScymnm.  Motandmu 
est  quod  Isiierasait  ifrriia  lihmmni  ««^ita  scHMt.  I^ 
«n  fsteii  e«um«t»diii« «Dnfmmidi  «tttt ,  tpii  d«m 


1«! 


AO  5.  ISIDOIU  ETYHOLOG.  ARETAU  NOTiG. 


§m 


diploiiMitict,  etarte  cogiiasoeadlGodicesicripseruiit. 

M.  0.  S4epe  fil  aul  tinopide.  Clarius  esBOt  une  /fl 
mnottide^  ei  mdyce  mi$Ui. 

N.  7.  Minimn.  DeMiuio  flomine  yide  lib.  iniycap. 
2i,  num.  32. 

N.  8.  A  dtacone.  Fortasse  quia  JSgyptli  dncoDem 
vocarunt  Knek.  Alii  originem  Hebream  InfeetlgaDt. 
Ctfiiia^arti  plurea  sunt  apeciea  :  alia  est  fosailis,  alia 
faciilia  ei  aulptiure  et  argento  yIvo.  VideMatUiiolium 
ad  Oioacorid.  lib.  ▼,  cap.  59.  Alia  cinnabarie  speciee 
ex  arboribos  in  India  iosur  guinmi,  inciso  prius  cor- 
tice,  emanat.  Spedes  cintui^erts  ex  dracooe  et  barro 
fabulosa  a  multis  creditur.  De  origine  vocis  ctniia^a- 
m  eisut  enidiia  disseruiio  Joan.  Philippi  CaselU» 
qui  bunc  Isidori  locummiriflce  illustrat. 

N.  13.  Esuaia  rubrica,  ForUsse  legenduro,  PU  quo' 
ifue  et  Qchra  ex  usta  ruf^rica,  Grialius  conirarium  vult. 

N,  14.  Vtfsiortant.  UarduinusquoqueapudPliiiium 
eeftlorumttm  legendum  contendit. 

N.  45.  iiii6ea^iie.  Apud  Griaiium  et  alios  £ditos  el 
Mss.  iegitor  rtt6ea4ii«:reposui  rulnofiue;  iu  enim  scri- 
bi^or,  quamvis  inierdum  in  Mss.  j  in  e  commutetur. 

N.  19.  Uita.  De  usu  idem  fere  Vitruvius ,  lib.  vii» 
cap.  11. 

N.  21.  Eii  emm.  Saepe  Isidoms  usurpat  emiii  pro 
auiem,  quod  apud  alios  etiam  reperitur. 

N.  Si.  Anmiiare.  Grialius  sic  distinzerai ;  AmmUBref 
fuod  vocant  candidum^  eil,  quo. 

N.  23.  Chaleanihum.  In  veteri  Editione  sine  anno 
fta  legitur :  ChaUantkum  diaum^  quod  caUie  esl  ih^fnmm , 
id  eelf  fioe^unde  et  apud  Latinoe  aerie  /loi  oppdl/aficr. 
Ou«  varia  lectio  uouu  etiamfuit  a  Vulcanio.  InCod. 
Vat.  623,  de  quo  iu  Prolegoioen. ,  tap.93y  num.  34« 
endem  ezpiicatio  pro  voce  chulcanthum  adbibetur. 

Cap.  xviii.  Num.  2.  Praaa.  Pravvf  proprie  est  dU- 
tof4u9 » non  reclm ;  binc  pro  vilioso  et  imiirobo  su- 
mitur.  • 

N.  3.  MarteHui  maehina»  De  martello  vide  cap.  7» 
num.  2 ,  de  maehina^  cap.  8,  nuro.  2,  bi^us  libri.  In 
mea  veteri  Editione  ita  boc  concinnantur  :  Jforleltef 
mediocrie  matleue  dicUie  per  tfimtMilioiiem.  Maehinei 
dicii  a  iMacAtnts,  quibui  mtienmt  propier  allitudinem 
parietum* 

l^p.  zix.  Mum.  2.  Apud  Papiam,  ogutionem,  Joan* 
nem  de  Janua ,  et  vetera  glossaria ,  qm  pleraque  ez 
bidoro  sumunt ,  pro  tarciioctor  legitur  etiam  iorti' 
teetor^  aut  sariiueclor,  quasi  a  i&rta  teeta^  aut «  ut  se* 
quiori  »vo  died»aliir»  sarloleciiim. 

N.  3.  Ellffchmum.  Lib.  zvii,  cap.  6,  n.  28,  hoc  i|H 
sum  refertur,  ubi  edidi  eiiam  e^ydiWHmpro  lye^um, 
Qt  habent  alii ,  ant  ^fenittm ,  ui  boc  loco  habet 
Grialius. 

N.  4.  Jfaierja.  Ez  materia  Hispani  retinent  voea- 
bttlum  madera  de  ligno,  nt  alibi«  opinor  dizi. 

M.  6.  TAoliii...  euplm...  luctantee.  Dicebator  etiam 
mdiflcium  rotondum ;  de  qno  vide  Etosvreydum  ,  In 
Onomastico.  De  cuplii  Idem  lere  repetunt  Papias  et 
Joannes  de  Janua.  Lii«laniei  Latine  vocari  solent 
eonf^rH  aut  eapreoU* 

N.  7.  SdnduUe.,.  epigri.  Qul  eeaneltt^ai  scribunt , 
ab  seandendo  dedocnnt.  Slev?echto ,  ad  Yegeiium  de 
Re  milit.,  lib.  ii ,  cap.  23,  placet  scriptora  ictmltt/ay 
et  etymoii  ab  Isidoro  prolatum.  Apud  Augustinum , 
Pailadimn  et  Senecam  Pbilosophum  alii  Jegunt 
epiuroi^  alii  epiyroe^  aiii  aliter.  In  Aogustinl  v^is 
a  Grialio  ciuiis  ept^ri  a  cUm  distingountur,  utelavi 
ligiiei  a  clavis  ferreis*  Gaukerus,  lib.  u  Adversar, 
Miscellan.,  cap.  l^tOzistunat  utramqoe  vocem  emgrif 
et  epiurt ,  probae  uo(»  esse.  fiochartus,  Char.  ub.  i, 
cap.  38,  liojusce  rei  eipUcationem  adhibendus.  Vide 
eiiam  Glossarium  Isidori  cnm  notis. 

N.  9.  A  itridore.  Lucretius»  lib.  ii,  ven.  410.  Serret 
eiridentU  aeerbui  Bortor.  Uyginus  quoqne ,  et  aiii 
lequioris  avi,  utuntur  verbo  enMuU  aetive. 

N.  11.  SeeMrji.,.  dolahra...  dexlraUa.  In  operibus 
Varkmmi  de  dedicatioiie  sub  ascia ,  cum.  not.  Ma- 
<<^f  PH-  ifl5  et  seiq. ,  plura  leiuntur  de  etymp 


A  leeiini ,  et  hoc  loco  Isidori ,  qo»  bue  reiero.  Quod 
Isidorus  ait,  securim  ez  altera  parte  aemam  esse,  ez 
altera  foaorimnt  forusse  describit  securim  soi  «vi ; 
vel  potius  ezcludenda  sunt  verba  ex  altera  foseorim. 
lU  etiam  Isidorus  de  suo  xvo  vldetur  loqui ,  eom 
ddabram  et  leenrtm  uoum  facit  cum  Hesychio  et 
glossariis.  lu  autem  h»c  concinhari  posseni :  Quasi 
umUurU ;  ex  una  emm  parie  acuta  e$t.  Hare  et  apmd, 
etc.  Hmc  ei  dolahra,  quod  habeai  duo  labra  :  ex  una 
enim  parU  acuta  eei ,  ex  altera  foaoria.  Nam  seewrU 
mnpltx  eit  deflBlra(ti,  (quia)  dexierm  hdbilU.  Dolabram 
vero  non  a  labris ,  sed  a  dolo  dici  credendom  esu 
Hasc  fere  ex  loc.  cit.  Opportuna  quidem  conjeetura 
est,  quod  librarii  leeun  ascripserint  verba  ex  ahera 
lossoria^  quod  proprium  est  dolabrm.  At  qood  (con- 
tiuuandum  sit  nam  securU  timplex  esi  deaElral/s,  uiihi 
non  probatur.  Barthius,  lib.  i.  Adveri.,  cap.  4.  Dex- 
iraUs  tuni  secures  uiia  maiw  habiUs  moven,  ui  expo 
nunlur  ab  isidoro ,  el  Aoilte^ae  inonel  hex  oox  apnd 
H  Hispanos ,  ^ttonun  idioma  retinontiMunmm  esi  Latini' 
'  laiti.  Grialios  in  teztu  edidit  reserwnit  cum  aliis,  in 
uot.  lervaotl. 

N.  12.  Ab  hastulU.  NonnuHi  corrigont  abaetuiUt 
sed  bene  ab  asiulU^  aot  ab  hasiulU.  Vide  lib.  zvu» 
cap.  6,  nuro.  26. 

N,  15.  Seo6ffia  d.  q.  lerendo  scoben  f.  CmUherimm..: 
GaUa...  Gwna...  In  Ediiis,  mendose.  Scophinadieta, 
quod  hmrendo  scophem  faoial.  Locum  correzii  Salma- 
sius,  pag.  1077  Kzercic.  Plintan. ,  et  correciionem 
indicavit  Marietius,  ui  dizi  ad  Prnd.  lib.  i  eontn 
Sym.,  vers.  439,  Uma  lerens.  in  Cod.  Vaiic  025 , 
de  qu<i  in  prolegom.,  cap.  95,  post  fsetoi.  Canterium, 
GubU.  Et  illico :  incietpillt^.  zzvif.iecttndiim  ali^noi. 

CkP.  zz.  Nuin.  1.  Ordisse.  Fortasse  Isidoros 
scripsit  ordtrt ,  boc  est ,  monslrasu  oriltrt,  el  colorore. 

Cap.  zxi.  Nuro.  1.  Camtsta  vocatur.  Mi|;ravii  idem 
nomen  in  linguas  vulgares.  Vide  Ferranuffly  de  Re 
vestiar.,  lib.  iii,  cap.  5,  Ducangium,  et  c.  seq.,  tt,29. 

N.  3.  jPiieum.  Et  |it/e«i  didiur.  Pro  fnleriem, 
C  forUsse  legiendum  ^^aMriKm,  vel  galeram;  nam  jfolera 
ro  ^alertti  anUquKus  usurpabatur.  ^  Vide  cap.  30 
lujus  libri,num.  5. 

Cap.  zzh.  Nnm.  i.  Tegmen.  Per  syneopen  dieitur 
a  fe^ttmeti,  vei  legimen ;  quae  scriptura  magls  crilids 
placet ;  tegumen  antiquiuteiu  redolet.  iiMfttmani«m 
ab  tndiiiittr  quidem  est;  sed  quod  Isidoms  adjungit 
tnttti ,  pecoliarem  vocis  proprieiatem  desigoni ,  non 
eiymon.  De  re  vestiaria  veterum  consulendi  Laiams 
Bayiius,  Ucuvius  Ferrarius,  Albertus  Rubenius,  et 
aiii,  qui  eiiam  de  peculiaribus  vesiium  generibus 
scripserunt,  ut  Donius,  Manuiius,  Theophiius  Ray- 
naudus,  etc. 

N.  2.  Veiitmenlttm.  Qaod  de  tndttmenio  modo  dizi 
de  veiitmento  pariter  intelligendum  est;  nam  «eili- 
menlttm  est  a  veiitltti,  non  a  «eiit^'ttm. 

N.  7.  PectoraiU.  AmmianuSy  lib.  ziv,  cap.  9,  al., 
30.  Tunicula  peeioralU.   . 

N«  8.  ManuUaia.  Grialius  In  ieztn  edidit  mam» 
|ve(eaia,  setl  in  not.  prsfert  manuieata^  nti  etiam 
emendat  Brissonius,  lib.  i  de  regno  Persaromy  num 
64.  Apud  alios  quoque  veteres  nonnulla  varietaa  in 
hac  voce  occurra,  sed  communior  scriptura-  est  m*- 
nttleota,  manulea.  Confer  Ducaugiom. 

N.  9.  CiawU.  Clavoi,  quos  vocat  Isidoms,  Alcuiiins 
appellat  mgulas^  Amalarius  tineas^  Joannes  Diaeo- 
nus  sonai,  Rabanus  n^amtiei,  ut  observat  Montlau- 
conius,  t.  ill  Antiq.,  pari.  i,  lib.  i,  cap.  6,  ubi  agit 
de  laioclaw,  et,  ez  mss.  glossis,  in  quibus  aueior 
laudatur  Placidus  (foriaiie  Placidui  LuUiius),  pro* 
ducit,  Ctovtti,  pttrimraia  veilti.  Quod  Isidorus  ail 
dalmaticam  esse  tunicam  sacerdoulem,  innuit  aam 
fuisse  vesiem  propriam  mazime  episcoporum.  Glossm 
Arabicoiaiiuae :  Dalmala  veetU  eaeerdoialU  eandida 
cum  clavU  purpureii.  Plura  de  dalmatica  eongeriC 
Dttcangius  in  glossario. 

N.,  13  Bembgdnum  dieitur.  Yid.  not.  ad  lib.  zi 
eap.  5y  nom.  8. 


pro 
huju 


1(05 


AD  S.  IStDOHI  mnOLOG.  ARBVALI  mtJR. 


im 


N.  14.  Bohpwfk^M.  Silmasias»  in  TrebeUium 
Mlionem,  pag.  908,  eorrigil  olwera  pre  oloporphyra^ 
a«t  hQhporph^o.  Isidonis,  Inquit,  non  malns  mullis 
locit  aueior,  okvera^  loia  ex  murpwro  inierprecaliir ; 
▼ttifo  edHam  oloporphjro ;  Hss.  quos  vidiinas  o/o- 
phara^  olofera^  oloferta.  Non  dubinmqaln  olofera 
•Int  olooera;  sie  faseulnm  pro  oaseHtum  In  glossis 
JWdori.  Dohac  eorruptela  in  scribendo,  qua  f  pro 
«Ib  Mss.  sme  oceurril»  diii  in  nol.  adSedulium,  tib. 
I,  vers.  1967,  ad  prosam.  OUnera  aotem  eiponlt 
Salmasins  dici  a  vsro  co/ore,  ex  Gr»co  et  Laiino, 
nt  ej^ogmm^  eic.  Adrerlii  male  alios  scribere  olobo- 
mm  a  6erfs. 

N.  15.  Btfiomn.  Sirmondos,  lom.  I  operam,  |Nig. 
977,  de  bysso  agic.  Plinios,  iib.  xiiy  cap.  i  :  Lcno, 
OMod  ignibu9  non  o^snmoltfr,  prineipatui  in  toto  orhe. 
Prommus  htfulm  mulierum  maxhne  dilienM  drea 
EUm  in  Aehma  geniio. 

N.  18.  Seamentaia.  Salmasios,  in  Flavium  Vopl- 
tenm,  pag.  zii»  vers.  40,  ita  expllcal :  Sursum  «er- 
fmn  texere;  Iromo,  vW  fila  infra  eranl^  atque  adeo  m 
euperioritn^tesebaiur  vesiimenium^  ei  eie  trama  um' 
per  pee^ad  euperiorem  partem  dueebatur^  ei  imde- 
Mvr,  alque  id  $ursum  vereus  tesere  ei  in  altitutlinem 
ftoeabant.  Marianay  In  noi.  ad  lib.  i,  conira  JndaeoSy 
cap.  38,  eenset  i«m'cam  re^iamAiisseChrisU  licntcam 
tiwoRtiiitltfm,  do  qoa  in  Evangelio  Joannls,  deeuper 
eoniexta  per  lomm.  Foriasse  Imitco  reeia  vel  a  snpe* 
liori  parte,  id  est,  deeuper  incboabatnr,  vel  ab  info- 
flori,  boc  est,  siiriimi  irersiM,  Seffmeniata  vestie  ost 
lessollau,  emblematis  disilncia.  Symmacbus,  lib. 
rv,  epist.  42:  Segmeniaia  v«iiit. 

N.  iO.  CtlroM.r  Apud  Nttvium  eitrosam  veeiem  alil 
exponont  odore  maU  ctlret  frammlm.  Vlde  Macro- 
blom»  lib.  III  SaturnaL,  cap.  19.  Pro  eonempa  apod 
Isidoram  roelius  osset  concnsfmla. 

N.  22.  Acn  lesii/ts.  Gibertus  Cuperus,  Obsorvat. 
lib.  u»  cap.  12,  emondat  acu  lesitli,  boc  est,  lexto* 
ram,  nam  acos  absoiote,  at  ait.  ponltur  pro  acu, 

riPbnfgiooos  voslesomabanu  Non  asseatior.  Tesii- 
boc  foeo  idem  sonat  ac  iMla,  at  apud  aiios  aocio- 
res;  et  idera  ost  acu  texia  atque  aeu  omata.  Vestes 
wm  aolam  eoDSaantor  aco»  sed  et  acu  texantur,  aut 
omantar,  et  bmc  orat  PlurjgioDttm  ars  vosies  acu 
lexero»  ornare»  pingere. 

N.  24.  Pammeia  scribftar,  non,  at  apod  Griatium» 
fMmraita,  aut  paniiita.  Noonalli  iBlerprolaDlar  Bauci- 
<iem  pamiMtamv  hoc  Okt»  m^osamv  vieiam.  Sed  Pe» 
Uonias  in  Satjrric,  cap.  14»  de  oeae  pannucia  dare 
loqaitur»  hoc  est,  pannii  eoneuia.  Pro  eolobium  iii 
Cod.  Theod.  occorrit  colobui.  LehHonarium  dicilur 
etiam  lekitonf  lebetonf  lemiico.  Tid.  oxempla  in  Ono- 
inaslico  Rosvreydi. 

N.  25.  Lumhare.  bo  lumbari  et  renali  multa  Can- 
(lus  in  Glossafio. 

N.  27.  Lictmim.  Apod  Vegetiam,  lib*  u,  cap.  22  et 
S8,  de  Re  veierin.,  iidntimi  est  licium  medicamine 
lUitBm  piagis  sanandis.  I>eiietno  alia  significatione 
Biibil  iDVODio. 

N.  28.  ArmHauea.  De  armilaam  referam  verba 
Conradi  Samaelis  Scbarzfleiscbii»  dispotat.  pbilolog. 
pbilosopb.  85,  nom.  14  et  15 :  c  A  Rhononihus  di- 


A  brads  usque  ad  tibiam  perveniani ;  et  iDterpretatur  bro' 
eae  ab  Isidoro  pro  pediilt6iit  poni,  nt  ab  interpreie 
qooqne  JuvenaiiSy  nimirom  procrorumvel  pedum 
legumentis. 

Gap.  xiiii.  Nnm.  i.  GalHe  knm.  In  Godice  Vati- 
cano  523,  de  quo  prolegom.,  cap.  95,  nuro.  54,  va- 
rieusqu«dam  esi,  Gaiii  linea^,..  Bispanis  stringens. 
Nonnuili  legunl  /icm«  pro  Unm.  Vide  Glossariam 
Isidorianum  cum  not.»  verb.  Licma. 

N.  2.  Ei  sarabara.  In  Vulgau :  Et  sarabalaeomm 
non  fuissent  immuiaia.  Alii  scribunt  sarabalta  pro 
sarabara.  Tertnllianas  osus  est  femln.  gener.  De  bae 
voee  vide  Indicem  onomastieum  Zaccari» ,  ei  Pollu- 
cem,  t.  U,  p.  1355.  Qumdam  etiam  ego  observavi  in 
corament.  ad  Pradent.  Apotb.,  vers.  143,  ex  doctis- 
simo  prmsule  Simone  de  Magistris.  Boltarius ,  tom. 
III  Rom.  subterr.,  pag.  58,  existimat  Danielis  ver- 
bnm  sarabara  inielligendum  esse  de  capitum  legmi- 
nlbus,  qualia  aii  Isidoras  videri  in  capiie  magorom 
picu,  et  qnalia  vetos  pictura,  quam  iUttStrat,ln  ca- 
*^  pite  triom  llloram  pueroram  exnibet. 

N.  3.  Lena  saqa.  In  Glossario  Isidori  est  Luma  sa^ 
gum  auadrum.  Hinc  Salmasius  in  Treb.  Polllon., 
p.  19J,  vers.  15»  ait  apud  Isidoram  boc  loco  non 
kgendum  knw^  aut,  ul  alii  babent,  /tmur,  sed  lumee, 
Atque  ita  legit  Salmasius  apod  Pollionem,  et  lumsm 
iunU^  aut  luma  iumm  dedncit  ex  Grmco  XwfMt.  Adisis 
Bocharium,  iib.  i  Gban.»  cap.  42^  et  Dictionariom 
Dncangii. 

N.  4.  Rhenones.  Alii  rhenones  derivant  a  pcvoc ,  pd» 
Us.  De  verbo  nrploi  oonrerenda  esi  episiola  40.  inler 
Bonifaeiaoas:  Asv^renliat  vesira  dirmt  deeotio  mea 
eaueum  argenteum  inius  deauratum^  et  duo  repla.  Et 
epistola  77 :  Jfistmni  voHsparoaxenia^  id  mi,  replsm 

N.  5.  FMiif  Sarda.  Quod  in  VolcaDlo,  et  aliis  legi- 
tar  vesiis  Germanica^  error  apertos  est ;  nam  sopra 
ait  Sardts  maetruem.  PrudeuUus  Geiis  quoqae 


airacas  tribuit.  Frequentior  scriptora  esl  mastruca  ; 

f%  sed  mauruga  apod  alios  etiam  oceorril. 

^  N.  6.  lAnamenUs.  Brissonius,  lib.  i  de  Regno  Per« 
sarom»  n.  64»  pro  /fiisam«»iis  aut  linamemis  corrigil 
velamentie^  ei  Jusiino,  lib.  i,  cap.  2,  $  5.  Annoiaior 
Briasonii  coojicit  veiameniis.  Aiiud  est  linamentum 
a  Itno,  aliud/tnMmsKlnm,  aui  itiiiamsnlitm  a  Uneis» 

N.  7.  Cirros.  Salmasius ,  Exereit.  Plinian.  pac. 
752«  asserit  drros'non  esse  crispon  capiilos»  ut  qoT- 
dam  annoiant,  sed  dmmi  in  Graecis  esse  nodo  col* 
iecium  crinem  in  vertice,  in  Germanis  crines  in  no* 
dum  torlos.  Latine,  ut  alt  idem  Salmasius,  cirrns  esC 
crinium  Dodos.  Plerique  alii  arros  dicunt  esse  capil- 
los  natura  crispost  aeo  contortos.  Grani  erant  eapiiU 
effttsi  et  sparsi :  qum  voi.Gotbica  creditor.  Gonci* 
lium  Bracarense  i,  anno  561,  eap.  11 :  liem  plaeuit 
ut  tectores  in  eectesia  in  habitu  setculari  ornati  non 
psallantf  neque  granos  gemUi  ritu  demiitant.  Alii  pu* 
tant  granos  esse  eam  barb»  partem  qum  infra  nareo 
081,  seu  mgsiacem.  Coufer  Docangium,  verb.  Grani. 
IUnnabar  fortasse  indicat  colorem  robrom  veslioia 

D  Gotbicaram,  vel  quod  Gotbi  faciem  rabrica  nota* 
reot.  Vide  Sirmondom,  lom.  1,  pag.  880.  Pictonmi 


Yeram  onnt  eircttmcellionum  vestesy  qu«  forma  el 
ftiiDililodiDe  leCsrebaot  Uispanorum  tuoicas ,  quas 
etrmUaaeas  dixerunl,  de  qoibas  schoiiasies  JovenaliSi 
PsDttliDOi  NolaDOSy  laidorus,  eic.  In  exemplaribos 
laidori  legi  solet  armeiausa^  sed  eam  pterique  alii 
Deribont  ormiiaiisa,  et  In  Mss.  lacileiin  e  maletur, 
reotitui  armilamea,  qoo  apectal  ipse  Isidoros,  miasi 
ensiiaianfa.  Foriasse  ex  liac  armiiausm  yrota  oriffinem 
dodt  nooMD  llisponmn  atmiUa.  Piora  de  ormilaiisa 
DocaMias. 

M.  A.  Camisos.  De  eamisay  seo  eamieiaf  cap.  prs- 
cad.,  nom.  i.  De  coma,  llb.  xx,  cap.  il.  Uispani 
SMiiioe  «omo  pre  leeto  dicimas. 

M.  30.  Tii6raci.fNod  o  brads.  Salmasins,  in  Lam«- 
pridlamy  pg.  128,  vers.  15,  leglt :  Tubruci,  quod  a 

Patrol.  LXXXII. 


gODS  oosnara  sit  quvri  polest.  Virgiiius  Pictos  vo« 
cavit  Gcionosj  lib.  u  Georg.,  vers.  115,  quod  inler* 
prelaiur  Servios  sUgmata  hakenies^  ot  picil^s  Aga» 


it 


rd  apod  eomdem  Yirgiltarai  lib.  iv  ^eid.,  vers. 
1<6.  Isidoros  sopiemtrionales  Briunnu  forto  ioiel- 
ligit,  de  qoibtts  CiaodiaDOSy  de  iii  coosnl.  HoDor, 
vers.  54 : 

Dle  leves  Hsurosy  nec  blso  nmnme  Pidas. 

N.  8.  In  uiris  tonsi  eapUH^  in  mMUeribue  redundan'^ 
tm  erin.  Malleres  a  redundantia  criDiam  poetm 
iDaxtme  landare  soieot,  ut  eonira  turpes  alnecrini* 
bos  feminas  esse  dicont.  Salioasias  opoa  edidit  do 
cssarie  viroramt  et  moilerum  conm. 

Gap.  iiiv.  Nom.  5.  Cwjus  stmtiilndlffem,  elc.  Hoo 
arguitlsidori  astaie,  sallem  inHispania,  nullttm  foisso 


iW 


A4>  A  ISIDOM  JtTYHObOG.  4R&VAU  NOTA 


MO 


lAga  yiwiu  Siatm  io|alis  plorimM  atiamiuiiii  Romai 
6t  alibi  vtdere  licei.  To^  hob  vaide  dissimili»  erat 
«io(««  ai  h»c  ab  kidoro,  cap.  seq.,  describiUir.  /ji« 
sltla»  seu  fascia  satis  lonaa  togm  $ub$uta  $tcUm  vide- 
tiir  efleeisse,  aut  ila  produiisse»  ui  ad  ulos  demii- 
teretur.  ADti(|«issums  lemperibus  to§a  cemmuais 
erai  utrique  sexoi.  Postea  vesils  virorum  propria 
fiiGU  est,  sed  iU  ut  roeretrices  ea  ati  CQgereniur. 

N.  6.  Toga  candida.  Isidorus  innuit  colorem  i^ 
album/uisse,  qui,  addiu  creta,  candidior  fiebat.  Iloc 
Ipsum  coafirmst  llsnutius  Pauli  fiiius,  de  Qu«8iiia 
iper  epistol.,  lib.  lu,  cap,  1. 

N.  8.  Tratea.  Guiberleibus^  de  Saliis,  cap.  10,  ex 
Isidoro  et  Servio,  re/eiUt  Lipsium«  f  ui,  ad  lib.  ih 
Annal.  Taciti,  docei  trabeam  fuisse  proprlam  vesiem 
equitum,  non  regum,  ducum  et  augsrum.  Servius, 
ad  Yii.£Beid.,  vers.  <>I2,  ex  Suetonio,  uia  irabea 
geaera  Ausse  tradii  :  Unum  du$  $acraiuMf  ^uod  M 
$mUum  de  pwrmira.  iiiad  fe§umy  qmod  e$t  pwrfmraum^ 
habel  tamm  albi  aUguid,  Terlium  auguraU^  de  fmrpwru 
et  coceo, 

N.  9.  Saliuetim :  Togam.  Sallnsiii  verba  alibi  non 
exsUnt :  inmiunt  per  metonymiam  imperatorem  pa- 
cem  belio  muusse» 

N.  13»  Sagum.  Bocbartua,  lib.  i  Gbao.,  cap.  42, 
observat  sa^iwi  esse  a  $auo^  non  contra  $accum  a 
00^0 ;  adeoque  n^^are  videiur  se^iim  verbum -Galii* 


A  Mm;  alii  priBtefMn.  In  Mlj  exptteatinne  Mem  t^ 

senut  Graicis.  Vide  Joan.  I 
Triumpho  Romanorum. 


Nicolanm»  cap.  12,  4b 


^naUa^  ul  boc 


N.  15.  Jtfanlum.  Vox  manlo  adbuc  apud  ttispaMi 
viget,  aed  pro  £usiori  vesie  accipiiur.  in  Glossariis 
aicribitur  etUm  mandum  pro  mondiw.  Dc  meine,  ejua^ 
Que  ei^rmolQgia,  /use  agit  Ducangins,  ei  qui  ^us 
filossarium  auxeruni. 

N.  17.  Caeuia.  Non  solum  pro  vesie  cucuUau  au* 
mebaiur,  sed  etiam  pro  ipsa  cuculla,  Theodemarns 
abbas  :  Cueullum  nef  Mse  dicimns  f  vam  aliu  nondne 
«ASULAU  9ecamu$.  Aecipiiur  etiam  pro  ptanela^  seu 
vesie  sacerdoUli.  Rabanus,  lib.  4e  Ordine  AnUpbo» 
iiarij,  cap.  21,  et  «X  00  Ugolio  el  Joannes  de  /anna ; 
Ca$ula  dicituT  mU§e  pUmela  pre$kifisri^  quia  meiur 
pams  caeee  tolmn  $egitt  ei  $i§nat  ekantutem.  Pkira 
Mia  Dncangius  Jandaius.  Bonarrotius,  in  Viira,  pag. 
470,  pUmtom  ex  peaula  derivaiam  osiendit,  neque 
Hjus,  ui  vesiis  sacr»,  DMniioaem  anie  ooncilium  iv 
Tbietanum  anAo  (»34,  reperifi  asiruji;  in  quo  iamen 
eencilio  alii  fMieuam,  non  p^naum,  leguni.  NonnQlli 
usHm  planetm  a  diaeonis  ndbibiias  jam  iempore  ana- 
cli  Gaagorii  Magni  invaiuisse  coliiguni  ex  ioanne 
4iacoiria,  qui,  lib.  iv,  cap.  S5  Vii»  saneii  Gregorii, 
Imag&Aem  Gordiani  diaeoni  jussu  ^usdem  sancli  Gn»* 
forii  effieum  describii,  cujus  babitus  easianei  eolo* 
tis  (iJaiieu  erat  sub  dainaiiea.  Vide  fioiianum,  lom.  I 
Roous  subierr.,  pag.  206,  Isidorus  fonasse  achpeil 
Crm  pkmeitae  dicta$* 

.N.  18.  Forlasse  legeBdum  ilU  euim  bittrum  nnaoii 
df«ermil.  Gleasa  vtteres  :  Bu/^,  («vOv»,  md  n^^ 
Gloss£  Isidori  :  BtrriM,  rufue»  oirrue  pro  ^uavis  vesu 
aumebatur,  sed  aliqttaado  pro  aumpiuesa,  ut  in  r»* 
|ula  aancii  Isidori,  cap*  15  :  Untee  nen  opertet  mo% 
fmehum  indui,  eririwn,  bim$t  flaneiM  nmt  eet  fa$ 
uti.  NonnuUi  etiam  birrum  propnum  fuisie  epi^copn* 
mm  indomeMMB  eeoseni,  quod  roci^um  «plgo  ve« 
oaoi*  De  birro  Roeweydus  in  OuomasiieJ^eopiese 
agU,  prmur  aluMi  quos  Dincangius  exciUi» 

ft.  19.  PeUiculie  meienum.  Gertwn  videiMr  abisi- 
4ero  seriptum  4e  piHietUU  mstmum.  i^iam  pr»ur 
Pspiam  ei  |]gutioiiem>  qui  Isidnrum  lisrenBScribnnl, 
iu  ead<im  sunt  seutentia  Joannes  UierosolymlkiMai 
eap.  38,  de  Insiit.  monacbor.,  et  Tkeodemarus  abbas 
in Epist. ad Carolom Hagtiom  :  Quodtegumentumideo 
eic  ^ineeUatMm  eetm  mtiu  eoiebasu  autiauiUue  de  tfliftif 
mumuntU  peUe  /Uirt^  fned  mxlos  pro|Bfer  roluniUuimi 
m  cmperu  aippeUatur.  Iloc  Umen  etfmen  parum  v»p 
ris  criycia  placei» 

Gap.  XXV.  Num.  I.  Resillum  e$t  preUatUtmt.  In  Co^ 
dioe  VaiicaNO  823,  de  quo  in  Isidorianis,  cap.  93, 
pnm.  34,  kgitur  cum  Griallo  :  Regillum  eet  prnBiau- 


N.  S.  Stela.  Eiemplar  etalm  mairoB 
loco  ab  Isidoro  describitur,  cemera  lioei 
Yeieri  PieUiis  sic  velaim  apud  Haubaum  firovnriw 
de  Niedec,  in  opere  de  Adointionibua,  cap.  I&  Fnr- 
rarius  Umen,  lib.  iii  de  Re  ve»iiaria,  cap.  17»  ^eoep' 
tnm  boc  loco  laidorum  cooiendii;  nam  etaUi  ess  pe- 
tius  iunica  ad  talos  demissa.  Uuc  certe  laciunl  plu- 
rimi  veieres  scriptores,  qui  de  etoUi  iequuninr.  6ed 
potnlt  etola  esse  demissa  ad  ialos,  quamvis  eapni 
quoque  cooperiret.  Vid.  cap.  praeced.,  num.  5. 

Ib.  Nonnulli  scribunt  redmnm.  Verro,  lib.  ivde 
Ling.  Lai.,  cap.  30  :  Aniiquutimi  amiclue  riemiuiu  ttf , 
gitad  eo  utebaniur  duplid  ab  eo  ^uod  dimidiimt  pmrtem 
r«lrorinm  jaciebanl^  a  ruicikndo  «sfiwion  4ieiiMi. 
Pro  maeon  mulli  exhibent  mufore^  aut  mupkare. 
Goufer  Rosweydum  in  Onomasiico,  ut  Dueangium 
nrseteream.  Boturius,  tom.  11  Aom.  snblerr.,  pi^. 
1G5,  suspicatur  tegmen  capitie^  quo  quacdam  mnlier 
tab*  105  operitur,  esse  mesorlsNk 

N.  5.  Hoc  apud  ael.,  eic.  Ad  bac  Isidori  verba» 
Drissonius,  Seiect.  Antiquii.  Itb.  i,  cap.  4^  iu  cmi- 
set :  Quod  ut  ege  aUi$  defectue  tetUmeniU  pro  eena 
affirmare  non  autim^  Uu  ettplaratum  kabeo,  uduiierU 
damuatae  eeetem  wmlaeee^  depoeUaiifue  tUin^ 
tump$U$e.  Nescio  an  isidori  aentonliam  .o 
quod  ait  Gicero,  lib.  ii  de  Divinai.,  cap.  09 
tudctut  amicuU^  De  Tbamar  legimus»  eap.  xxxvm 
Genes.,  quod,  depotiti$  mduitenie  veetikut.  atsumpmi 
therietrum,  et^  mutato  habitUt  oedU  in  afoie  iiiRS» 
rie  eic. 

N.  6.  Tkerittrum.  fixpenilHr  a  Pottuee  lib.  vm, 
eap.  13.  lertuUisnus,  de  Palli«,  o.  4  :  QuaUe  Uia 
Herculet  in  therittro  QtnpktUm.  lo  gUssis  msa.,  quaa 
inier  appeiidiees  ediiurns  auin,  aileap*  xxxvui  Ge- 
nesis,  theritirum  dicilfur  ^ipalnm  eepiits,  vel  «in^nis. 
Alia  afiert  Dueangius  in  Glonfarve.  In  primn  Tnln» 
Uua  Codloe  eiprimuotur  vesba  kaini  t  ih  fua  itt 
Jeaia ;  Smdenett  et  vittmk  ^  tkerUtra^ 

N.  T.  Anabeladmm.  De  nne^eMio,  sivn  linnMn» 
pie,  sive  «nn6eierto,  idem  Duemigiue.  kt  lelnribnB 
mscripuenibus  nne^^tnm  aliqmimin  occunrit  prn 
pallio. 

Gap.  XXV4*  Nnm.  i«  SM^nm.  Cansenl  nonmilii 
eritid  iirefnimn,  iMam  etranuUmt^  aivu,  ut  nii  Vni> 
gau,  tiragulatam  mm  pro  amietu  npud  veUMs  actt- 
ptores,  sed  Untum  pro  leoti  nperlmeiMo  aumi  Con- 
irarius  esi  Isiderus,  ni  qumdnm  veierum  locn  aaiia 
clare  illi  Civent» 

N.  2.  Lodieee*  In  Editis iudieee^  nl  tBsponient  nif« 
roon  a  ludU.  £t  apud  veieres  quidnm  o  et  e  fiMte 
inter  ae  nemnsniabaMittr.  Snd  eem  vera  ecripun  sit 
lodicet^  bxc  retinenda  est,  quamvis  elyman  pnmri 
mim  ease  eredsinus  n  UtdU.  Vox  pninepii,  seu  gai" 
nepsi,  vario  medoiegiuir  npud  acripierea.medii  mvi, 
oi  in  glossariis  gaUmbUf  ^aibmia^  fofniiis,  ommpn, 
eic.  Originem  nonnulli  repeiunt  a  ^a<6niin»  am  pm- 
B  bnbiiius  a  ^ensepa»  vel  pmmaps»  iqMnd  eai  sira- 
gulum. 

N«  3.  FuUra.  Proprie  suat  fuleimeaaa,  es  4mi  nn« 
leni  de  klcimentis  leeiorum,  qumlonasae^ 
kU  Isidoro  appellanturt^iuia  pterumqee 
Niei  mavis  niia  onmmmiU  lecionoiii 
luirimnr»  nb  isidoro  jntcm  vecnri,  uii 
taria  capUie*  Pnpias^*  /iariimUeriiuii^Wsrnm  o^piiis« 
Servius  (Hi«eaiiieii<eponiles  iscfonim.  apsndnfsiprin 
aai«Kterior  leeii  iatein»  ouiannectunear  neaiee,  oni* 
bua  imlmu  nuslinmur;  eed  nceipimr  eiiam  pm  dbn 
anM  loeii  latere»  ac  pMnnpiM  pro  nxinrinoi,  ^ 
nscendiuir.  Vide  Vossium  io  Ctymol. 

M.  4L  PuHnUtw.  fist  diaMnnii»om  f  ntomi>  laier 
pnirinnm  antem  ei  pulvimr  iine  dieerimen  nmignari 
solet,quod  pulvinut  priveiomm  eat,p^timrd  uiimii 
aui  iuiperaiorum,  qni  pn»  diis  balMen  volebani.  ttn- 
que  suspicabar  iegendum  a  pnirinori,  quie$tr 


iOA 


A»  8»  I9ID0M  miNbD&  MBVAU  MCFT A. 


leeittf.  Sed  tlb.  xt.  e*p.  II,  miin.  5.  reperitnr  PnlH'  A 
tior  /erMf  dhitum  e$t.  Mdius  scribitM  e«/cKlk  qulith 
cufdira^  tit  fn  Grialii  teitn  erat. 

N.  5.  Pfidl  t0peta.  Ptoiipla  ^i  ffp/d»,  nl  Ih  E^Mtls 
legiinr ,  reiiosui  p$lia  et  v^M;  tien  enfM  «otiitio 
nuininid  nos  cogit  nt  feidohnln  fi^n  scripMsBe  <fe- 
danius.     . 

N.  6.  Mantelia.  Makfelih  olim  miilnn^  1n  nMMn 
lergeb^ntor,  nt  ex  Vsrrone  coll^ltuf  :  ddnde  a4M- 
biia  luit  mappa  ad  tergendas  in  mensa  intnns,  ti 
lunc  mantelia  pro  operiendis  meiisis  tantum  adbltte- 
Irjntnr.  Manet  apnd  tlispanos  vocablilum  fnantelea. 
txrialins  fti  letta  edidit  quati  mannpmf  In  not.  qnasi 
manuppas.  Exemplarla  veiera  variaitt.  Pro  mapetla 
alii  liabent  mappetta^  alii  habent  mOppuUa.  Malim 
mappulla;  quo  verbo  usus  est  sanctus  HieronymUS. 
Toraiim  cirea  topum  apponebaniur  oruatns  gratia,  sed 
et  toralia  dicebantur  stragula  toro  superposiia.  Torii- 
lia  etiam  erant  pretiosiores  mappae ;  nani  tori  proprie 
Vocabantur  lecti  pretlose  strati  principnm  hominnm,  n 
STcut  fmMnttria  lecii  diis  stratl.  Vtde  Heumaniinm, 
ad  Ciceron.,  pm  Milon.,  cap.  it. 

N.  7.  Sab&num  Grteeum  i$t.  Hf^panum  vetus  vo- 
cabolnm  nonnnll!  credunt ;  eo  certe  nunc  Hispani 
ntnntnr  ad  llntea  lecti  slgnificanda.  Sabanum  pro 
Ilnteo  nsurpant  mniii,  Paltadius,  Apicius,  Vegelius, 
Marcellns  Empirieus,  Gregorius  Magnus,  et  alii  vf- 
dendi  apud  Ducangium.  Inter  poeuiata  sancti  Etige- 
nii  Toletani,  lib.  ii,  carm.  41,  titalos  est  :  Ad  sa» 
hana. 


\  effMtis»  qam  poseit  cara  hivacri , 
Pmtende  meiabris  linlea  clara  tuis. 

N.  i.  In  aula,  etc.  td  eiiam  indlcat  Varro  apnd 
Moniom,  cap.  14,  nom.  4.  AKi  vocem  att/tfo,  wlatK, 
antiqniorem  Attalo  rege  eise  astruunt. 

€ap.  xxvn.  Num.  1.  Lana  a  hmando.  fn  Edrtis  erat 
m  taniendOf  qnpd  nihil  est.  Fe^lus  :  Dilaniare  est  di* 
acindere,  et  qnaii  lanam  trahete^  tmde  ladnit^  tt  lanids 
dk\taf.  qai  pecut  diicindit,  C 

N.  i.  Stupa.  Grialius  sfttppa,  et  stippa,  et  ttippa- 
taret  eum  diiplici  pp  scribit;  et  in  fiuppa  quidein 
multis  bsee  scriptura  placei,  disRentientibus  aliis; 
sed  fiipo  semper  cum  p  simplici  effertnr. 

N.  4.  Aranea  voeata.  Apud  Grlalium  eral  tocati  in 
nonnullis  exemplaribns. 

N.  5.  Ei  quasi  crauedo:  Papias,  ex  hidoro :  P/o- 
eium  ett  ttupa,  quati  qrotsitudo  terici.  Serici  usom  a 
seribus  ad  Persas,  inde  ad  Graecos  et  hoinanos  per- 
venisse,  cl  Justiuiani  lempore  ovis  bombycum  Con- 
stantinopolim  detatis,  per  Europam  vulgatum  fuisse» 
iDalti  tradnut.  Vide  Vussii  Eiymologicum,  verb.  Se- 
rtrum,  et  Joan.  Flrancisci  Giorgeiti  commeniationem 
de  origide  sericl  posl  ejus  poema  de  Bombyce*  Ita- 
lice. 

Cap.  xxviu.  Num.  I.  Eft^lm  fefmieniut.  Coccum 
vermicnium  esse  vetus  Ailt  scriptorutn  opinio  :  non- 
Duili  rem  in  dubium  revocarnnl ;  receniiores,  expe- 
rtiueotis  adbibitis,  vermicntos  in  cocco  repererunt.    ^ 

N.  4.  Ostrum.  Succum  conchjlil  osirum  proprie  '^ 
dici,  neque  unius  cohiris  esse,  sed  pro  variis  coeli 
plagis  atniro,  lividum,  violaceomy  riibrum,  tradlt 
Vitruvins,  lib.  vii,  Arcbitect.,  cap.  i3.  De  ostri  co- 
lore  purpQreo  videiidus  PoUux,  l>b.  i  Onomasl.»  cap. 
4,  et  Seneca,  iib.  i,  natur.  Qudssu,  cap.  5. 

H.  6.  Ferrugo.  An  Virgilius  de  ferrugine  Hispana, 
an  de  Pontica  inteiiigendus  sit,  non  plane  liquet. 
Servios  vel  varius  fuii,  vel  soluni  de  f^rfugine  pon- 
lica  Virgiilnm  accepit.  Alii  Ibefam  femiffinem  iiiter- 
pretantur  Hispanam,  f ut  Btetieaili,  Et  Virgilius  qul- 
detn,  et  alii  pierique  vetere»  poei£,  cum  de  IberiS 
loqunntur.  Mlspahos  sane  inteiligont. 

ft.  8.  Iftfntifii.  De  melino  cap.  t7  huius  libri,  n.  21. 

N.  9.  Cftilit  ex  «fte.  Legendum  videlnr  quei  exutta 
Mf*  D^  «fm,  cap-.  17  bujus  libri,  num.  19. 

Oap.  xxu«  Mutt.  i.  ImubtUi.  Grialius  in  testu.edi- 
4is  siifii4iift  euai  «liie  MMUm ;  qfoai  ifitur  in  iiota 


imiiruc  insttfcit  nesidfni  crali<mHiil.  ApMd  fjneretiuiii 
noithuifi  legtui  •JifWn.  Apiidl  JonfNiem  d«  lanm  m 
In  nonnuiils  giotsn^ii»  «eeorrti  imlMm,  iuMulmi^ 
itmblMm.  GmbeniiSf  lib.  •  i«t  PSgimrib.  SUnoid^i, 
eap.  3, 1 1,  voeem  Mti^irftrf  ndliibuli» 

R.i,  A^i^ficiii.  I»  qolbosdam  lexieie  legiiur  ■to* 
^um  pro  iiJ4rinii  (  sett  ctiM  ex  MdoMi  iMitin  hu]ts 
vocabuli  ad  am^iom  gleiseriomm  dtvmiiNl^  ut  pt«- 
num  est  credere,  retinendum  est  alibrum. 

N.  5.  Ex  pilis,  Probiit  boc  eiymou  Bicmaniii:^ 
pag.  56i,  ac  rejicit  alia  aiiorum. 

R.  6.  MiOaxa.  Scribitot-  et  tnofaxa,  et  ^itaxa.  Pi- 
pias  gtobetlum  Instrumentuiti  esse  cVedtdit. 

N.  7.  PanutiOi.  Apnd  Varronem,  fib.  iV  de  Lintt. 
Lat.,  Ciip.  25,  vario  modo  legitur  panueUum^  ponit- 
celtium,  patmueHumf  pannelium,  ele.  Apud  Isidorum 
legi  pesset  poHueHa^  vel  j^nuelm.  Pmntcelliam  dM* 
esae  glumus  lanfs  mrpt»»  et  a4  newlmn  ptraUSf  vel 
fusiis  filis  involutus,  vel  radius,  quo  stantes  pwNMiS 
runt  lelas. 

CAr.  xxs.  Num.  5.  Tiara.  Tlar»-  foriMm  euriete 
desGribil  firiseoniusy  4%  Regno  Ptrseruill,  lib.  iH, 
p.  24fc 

N.  4.  7orn7if,  boc  est,  lorta.  Pmdentius,  ii^.  n 
eoiitra  Symmacbum,  vers.  i08l» : 

loterea  dum  torta  vagos  liSlt  fnfula  driiMfs. 

Vidt  ooBimenuriuni  ad  evro  iocomy  «bi  de  iiiAitt  it 
vkiii  disseroi.  Argumeiitttm  dt  otrtnit  Innunieri 
tcriptorta  expiieuerwit»  kiudiii  t  Ftbriek»,  cap.  14 
BibliograpbNe.  In  nmmnis  et  Intrmoribue  tnii^uls 
cernere  lieet  hosiias  infuitttt  cum  vlitit  ptiiiuHl. 
Vide  cap.  seq.,  num.  6. 

N.  5.  Ab  apiendty.  Forttsee  t#  et^da;  nam  Mpere 
|TO  t^ilf  efft  veleres  dtteimnti  De  mdita  vidt  ca«. 
«I,  n.  5. 

N.  i.  Cidarit.  Tiara  potius  erat  qttm  mNrt.  Apml 
Raynaudum,  de  Pileo,  ptg.  191,  Cyruteum  dM^ 
mate  elrca  itaram,  seu  ciaarimy  eonspicuus  eernititr. 

Cap.  xxxi.  Num.  i.  Diodema.  In  quibusdtm  anti- 
quis  Edittontbut  iioc  eaput  M  coniinutttr  com  prae- 
cedenti  50,  et  ex  duebus  unum  lit.  Uiademtte  usat 
eiltm  fuisse  reginas,  ex  nummo  Cleopalra  eolligll 
Rnpertns,  in  Orature  historieo,  pag.  795.  in  poRlifiot 
idem  erat  infuia  quod  in  rege  diadema, 

N.  d.  fiimhtt.  Observtnda  est  oonsuetudOi  jalli 
Itidori  lempore  vigens,  depingendl  tngelts  nimbo 
ornttos.  De  nimbo  stnetormn  aili  Antotius  Fran- 
«iacus  Goritts  in  eommeniario  de  Jesu  Cbristi  utitrtlt 
capite,  praier  Bened.  IIV,  et  heierodoxot  ioMiotfli 
Belim  el  Jotnn.  Beiskium.  Bonarrotiut  iu  Vim  vtte* 
rtm  Christitnorom,  ptg.  69,  puui  nitiM  ttsum  ia 
tngeiorum  imagiiilbut  ceepisse  siseult  stxlt,  !■  tlio- 
FUHi  Btnetorum  picttrit  ssculo  septimo.  Bod  veto> 
siior  est  sasculo  sexto  Itbulo  44,  ^utm  Boiitrioi  U* 
lostrtt  tom.  I  Rom.  subuerr.  ptg.  ^i^  lo  fHtm  Cttrititi 
saneto  Jotnni  llaptistas  el  aogelo  nimbot  «ppouilor. 
Modo  apud  Plautum  legitur :  Quam  maais  aspecith 

N.  3.  idem  et  eappa.  Stlmasios,  l»Flbvium  Vopi- 
ieumi  pag.  ti4,  Yers.  98,  td  fa«e  tpexbo  tie  tnootti  t 
HiHe  GAPriS  ^eknm  paltiala  qMm  maUerm  ttpoi 
le^unl,  at  cappellas  et  cArriiLAS  nattrot  pUeat^  Ittli 
terit  galerum  voetni  eappalta^  el  eocoHom  Fhitrum 
aappueio. 

N.  4«  Mitta,  infuia  el  rtiio  ooa  roro  confHmlonior  ; 
di8crepti!l  tamen.  Vide  Tbeopb.  Itoyotudom,  dt 
Pileo.  Mitrt.propric  tst  pileoni ;  iofolli  ftseio ;  ¥ittm 
tx  iofola  dependebam.  Alii  nliiilooiinui  cooM  kk*  • 
dorom  et  Servium  pulmii  ioMts  depttdisit  t  viltii, 
HOiiviiusabiofulit.  Vidfl^iOtMo»  in  TImm.,  vtrlk 
lo/«la.  Dtbitari  potest  quo  ^lo  dtvotae,  tto  feny* 
•^  tis  e 


hse  Dee  loerm  pfo  capltis  orntititoio  miirtm 
pteriot»  eum  mHra  orfltmeiittm  «Mrtnieoii  tiii 
tonsoeveHt :  quod  ei  Smius  uoutor  td  Hb»  if 
A^neid.,  vers.  il6».  Mitm,  Ate  eff,  itmrvo  pilet,  di 
quo  pandahai  etiam  baccarum  teyknen*  Stttta  qtihi 
iffeimalio  crimini  dttbaituff  etitmt  Mim#i  mtttttbH^ 


im 


AD  S.  ISiDORI  BTTM0L06.  AREVALI  NOTi£. 


IMO 


hir ;  wmtlB  enhn  Uaio  iimus  jffrof^e  mefeirkMm  eeee  A  i|ls  ▼«rba  non  agnoBCUOt ,  qoanvis  pliires  consoliM- 


4oce$^  Errasse  Serfium  nonnulli  putani.  Tide  Nico- 
laimi  MercenHD  ad  Diea  geniales  Aleiandri  ab  Alexan- 
dro,  lib.  Y,  ec  Tarnebum,  lib.  it  Adfersar.,  cap. 
f  4,  el  lib.  zxix,  cap.  25.  Credideriin  devous  sibi 
mltram  accommodasse,  qoia  miira  propria  ettam 
•rat  vetularum,  ut  obserrat  Scaliger  In  Gopam  Vir- 
gilli.  Ovidios,  Fastor.  lib.  it,  fers.  517  : 

. . .  Simolarat  anum ,  milraque  capillos 
Presserat. 

Color  modestus«  ut  arbitror,  mitras  devotarum  a 
mitris  meretricum  distinguebat ;  nam  miir»  mero- 
tricum  ▼ersicolores  et  pictc  erant.  Juvenalis,  sat.  3, 
▼ers.  66 : 

lle,  quibus  grata  est  picla  lopa  barbara  mitra. 
Pllnius,  lib.  iist,  cap.  9.  Polygnolue  primue  muiierei 
iuckla  veite  piiixJI,  copita  earum  mitris  oereicoiorilmt 
cperuiL 

N.  5.  Rieula.  Diminativum  est  a  rica^  qood  erat 


rit,  com  quibtts  libros  Etymologiarum  conlulii.  Ve- 
rum  Isidorus  fortasse  scripsit  D«jcfra/e«  commimes 
e$»e ,  etc. ,  subintellecto  comtai ,  quod  addidi ;  aut 
etiam  Dexlrae  communes  e$te,  elc.  Elsi  enim  in  Glos- 
sario  Isidori  legitur  dextraHa^  braclualia^  tamen  Grae- 
▼ius  reponendum  censet  Dextrfs^  ut  hoc  loco  in  Vui- 
gatis.  Pro  virioliB  nonnulli  legunt  uirilia! ;  sed  pro- 
mim  est  mrioia.  Tertullianus,  cap.  A  de  Paliio,  uti* 
tur  voce  vtrta,  veU  ut  alii  legunt,  vlrto/a,  quo  dimt- 
outtTO  oiitor  etiam  Plinius. 

N.  17.  LunnltB.  TertuUiaiius,  de  Gultu  femlnaram, 
cap.  40  :  NuUas  lunulas  repro9>et.  Apud  Plautom  alii 
iunutam^  aiii  luneilam  legunt. 

N.  i9.  PeriecelideM.  Horatlos,  lib.  i,  epist.  17,Ters. 
56  : 

Nota  refert  meretrids  acumina,  saepe  eatellam, 
Snpe  periscelidem  raptam  sibi  fleoiis. 

Caf.  xxxii.  Num.  I.  Amuti.  Olim  amcspro  anims 


n.  0.  Aicma.  uiminuiiTum  esi  a  rtca^  qooa  erai  ■>     t,  V  ——**«—•  ■•  «««-«.  w««.  ..»—  p.v  wfii^ 
te^omentuiri  caplris  flaminlcarum,  dam  sacris  opera-  *  Mribebalur ;  binc  Yana  est  scriptora,  anulue,  et  an- 


banior.  Qood  rigula  in  nonnullis  exeroplaribus  Editis 
et  llss.  reperitur,  librariorum  vitium  est,  qui  saepe  g 
pro  c  adbitiebant. 

N.  6.  Vittm.  De  viUts  cap.  praeced.,  naro.  4. 

N.  8.  Diieriminalia,,.  eincinni.  AHa*  erst  acos 
comptoria,  alia  aurea  discriminalis,  ile  qua  koc  loco 
Udorus.  Pro  ab  auribue  fortaase  isidorus  scripsit  ab 
anii^  nisi  respexit  ad  Grmcum  wt«,  our^s.  De  discer^ 
nkulo^  sive  acu  crinali  agunt  Joannes  Voweranus  in 
not.  ad  Petroniom,  Salmasios  ad  Solinum,  Bonannos, 
Mooifaucontts,  et  alli.  Grialios  in  textu  scripserat 
ctitdiit. 

N.  9.  Aeu$.  Has  quoque  acos  inter  discriminalia 
reeenset  Isidorus,  lib.  xi,  cap.  I,  n.  51.  Instromenu 
nondi  rouliebris,  e  yeieribus  monumeniis  delineata, 
«xbibet  Pignorias ,  de  Servis,  pag.  iOO»  aiireas  acus 
crinales,  nonnulla  gemmatas,  vlriolam  e  minutis 
imaragdis,  inaurem  auream,  sialagmium,  etc.  Gon- 
ler  etiam  Gaasci  opos  Delle  ornatriH. 

N.  10.  Qnt^iii  pretiosa.  llieronymus,  epist.  10 : 
Pretiota  ex  illts  (auribus)  novarum  segetum  grana  de- 
pendeant.  Plura  de  boc  ritu  Salmasius,  Cxercit.  Pli- 
Dianar.  pag.  402.  Plinlus,-lib.  xii,  sub  initium,  aii- 
riicm  vuliiera  pro  inauribus  cominemorat.  Gaspar 
Bartbolinus  singularem  librum  de  velerum  inauribus 
edidit,  ctti  mantissam  adjecit  Tbomas  llarlbolinos. 

N.  11.  FMiJms  V€ro  moiii/ta.  Quintilianus,  lib.  xi, 
cap.  1  :  Monilibus,  et  margaritis,  ac  veste  longa^  qum 
mmt  omamenia  feminarum^  deformantur  viri» 

N.  12.  Monile,  A  moiteo  dici  alii  volunl,  quasi  mo' 
smmentum  et  pignus.  De  monlli  in  modum  serpentis 
infellmitor  inscriptio  apod  Gruterom,  pag.  70,  num. 
8,  et  Dooium,  class.  1.  num.  Ai  :  Deo  Msculamo..* 
torquem  aureum  ex  draeunculis  duobus.  Adisis  Joan- 
nem  SchelTerttm,  de  antiqupr.  Torquib.,  §  4,  pag.  51 
aeq.,  et  Bottarium  ,  tom.  i  Rom»  subterr.,  tab.  17 
et  19. 

N.  14.  Murmna  vulgo  voealur.  Hieronymus,  loco 
0  Grialio  citato^  utitur  diminoiivo  mureenuia :  Aurum 
eolH  sui ,  guod  qmdem  MORifiNULAii  vulgus  voeat^  eic. 
Ac  fortasse  Isidorus  quoque  scripsit  muisBnula. 
.  N.  16.  i>«xCraf  cemmMiies...  «trto/ir.  Griaiius  in  tcxlo 
coin  aliis  edidit  Dextras  communes  esse ,  etc.  ln  not. 
allod  indicat.  Gasaubouus,  in  Gapitolinum,  pag.  140, 
vers.  flO,  Vulcaoii  scripturamadoptat :  Dextrascom- 
muuesesse.^.dextreB.suni^  ampla^  et  antemanicam 
pitrtaMur,  ei  possunt  ibi  jungi  clavo  uno»  £t  exponit 
de  dextrockeriis,  que  ante  manicain,  hoc  est,  manus 
cum  liracbio  comfflissuram »  portarentur ,  et  clavo 
imo  jungerenior.  SalmasiuSt  ad  eomdem  Jolii  G^pi- 
tolini  locom,  censet  Isidorum  corrigendum  in  hunc 
pao^um  :  Dexirale  est  commune  virorum  et  mulierum, 

Ciq  tUrjiiifiis  sexiu  dextrm  sunt.  Irridet  rationem 
dori,  et  addit  ea  qum  jspod  Vuicaniom  aequuntur, 
mpia,  etc.,  oon  esse  Isidori,  sed  inepti  et  insulsi , 
Mt  Hit»  coioadaiQ  mooacbi;  naaa  veteres  orooes  iibri 


,  neutra  rejicienda. 
N.  2.  Quod  eo  vena  qumdam,  etc.  Vide  liacn>bium« 
lib.  VII  Satumal.,can.  13,  ct  Gellium,  lib.  x,cap.  10. 
Deannulari  digito  etlevibus  circa  eum  persuasloiiibus 
scrlpserunt  Joaniies  d^Espa^ ne,  et  Ghristiaiius  Fal- 
sterus,quos  cum  muliis  aliis,  qui  de  annulis  aot 
opuscula  ediderunt,  aui  aliqua  annotaruut,  Fabricius 
recenset,  Bibliogr.  cap.  17,  oum.  8. 

N.  5.  Annulo  aureo  iib.  Verba  Isidori  in  discrimine 
£illere  putat  Lipsius,  lib.  ii  Elector.,  cap.  8  :  Uberie 
«fttm,  ait ,  aarettm  amniliim  tribuuni^  Ubertinis  argen" 
teum;  falso  :  inter  liberos  equiti  et  senatui,soli  jus  a»- 
rd  annu/t.  Equites  etiam  cum  militabant^  post  seoM- 
dum  bellum  Punicum  ferreo  annuto  utebanlur  ,  prieler 
lri6ttiioi.  Dietericus,  in  not.  ad  Brissonium,  lec.  Jul. 
de  Adolterio,  pag.  198  ,  fatetur  pierosque  Isidori  G- 
dem  in  dubium  revocare;  setamen  nihil  deOnire  ait, 
cum  jura.pro  diversis  lemporibus  variare  poiuerint. 
Q  Certe  Justinianus  jus  aurei  annuli  omnibus  liberti- 
nis  dedit ,  cum  antea  oninibus  ingenuis  jus  ejusdem 
aurei  annuli  jaro  esset.  De  jure  aureorum  aiinulorom 
piodiit  dissertatio  Pelri  Bormanni ,  anno  1754  re- 
cusa  1740.  Quod  autem  Isidorus  distinguit  iuler  an* 
nulos  gemmatos  et  soitdos ,  id  idcirco  astruit ,  quU 
aiinuli  solidi  erani  ex  solida  materia  siue  gemma 
qoa  ornati  erant  unguli ,  sive  annuli  geminaU.  Pro- 
prie  autem  annuli  solidi  iu  dicebantur,  ut  discerne- 
rentur  a  perviis ,  et  cassis  qui  concavi  eraot  intus » 
ut  aliquidf  coniinere  possent. 

N.  4.  Leve,  Grialius  scribil  Ime  eii,  atque  immune 
membrum,  Non  omiltam  verbtf  ipsa  Tertullianl,  Apo- 
loget.  cap.  6  :  Cttmattrttnt  nuila  (femina)  itorafpr<e- 
f<r  ttno  diaitOt  quem  sponsus  oppignorasset  pronubo 
annulo..,  At  nunc  in  femims  prce  auro  mdlum  leveest 
membrum,  pra  vino  nullum  liberum  est  osculum ,  elc. 
N.  5.  (Jngulus.  Aut  unguium»  Pro  annulo  Orcorum 
l^  lingua  crediiur  dictum.  Verba  Plinii  de  annulis  Sa« 
^  motbraciis  Lipsius  eniendare  conaius  esC.  Sed  refel' 
litur  a  Salmasio  ,  qui  ad  i£Iium  Spariianuin,  p.  5« 
vers.  55,  relatis  Isidori  verbis,  aii :  Nemo  melius  p^- 
terat  aut  brevius  locum  Ptinii  exponere,  Verba  Pliiifi, 
lib.  xxxiii,  cap.  1 ,  a  ii)ed.  :  Nec  non  et  servitia  jam 
ferrum  auro  cingunt ;  Ulia  per  seu  mero  auro  deco^ 
rant;  cujus  licemiee  oriqo  nomine  ipso  in  Santothrace 
id  institutum  declarat.  n\  aniiuli  a  Lucrelio  dicuntur 
tib.  VI,  vers.  1042.  Samothracia  ferrea. 

N.  6.  Thynnam  vocabant,  Dicendum  potius  Thy» 
niam  fuisse  partem  Bitbyniai.  De  versibus  fere  om- 
nia  ross.  exempiaria  inter  se  variant ,  et  diversm 
exslani  criticorum  conjeciur».  Ludovicus  Dorleaus,, 
in  novis  cogitat.  ad  Annal.  Taciti,  pag.  554 ,  |iro' 
certo  ponii  bos  esse  Maeceoatis  versus  in  morte  Ho- 
ratii.  Jocus  cerie  Augusii  fuit,  quod  Masceoas  In  la- 
pidibus  preiiosis  versu  iuderei.  Legendum  putal : 

Lugeos  te,  mea  vititi  n^  smaragdos 
BeriUosqQe,  mi  Fiaeee,  oec  nlieote 


fOlf 


AD  S.  iSIDORl  ETTM0L06.  AREVALl  NOTi£. 


tMt 


k  edidii  de  iemicincito,  et  obMrvat,  tn  nol.  S,  pag.  M» 
sueeinciofium  stmile  fuiftse  ptterormii  brtecis  qwD  Im 
snnnmo  bumero  loris  ▼toeiQntttr.  Reprebemlji.vero 
Isidorum,  qaod  cum  diesi  (nrackilei  seu  braeMaU^ 
Dunc  non  brschiorum,  sed  reoum  esse  clngulttm, 
etymologiam  dedocat  si  kraehikf  cum  dedueere  de- 
buisset  s  braccis.  lu  eliam  colligit  euednetmum 
vocacum,  quia  renes  iuecingebat^  non  qood  sub  bra* 
ebiis  doclum,  alarum  sinom  ambiret,  atqoe  hinc  inde 
suceingeret.  At  vero  si  olim  re(/tmtc«/iim,  sive  stie» 
ctnctoriumt  sive  brachile  alarum  sinas  ambiebat^  aique 
iuccinaebai,  ut  Isidorus  narral,  minime  tmprobari 
debet  Isidori  elymon,  ouamvis,  proeedenie  tempore» 
succinciorium  tantom  rueril  renum  cingulam.  Sane 
Gassianus,  lib.  i  de  Insiitul.  monachor.,  cap.  6;' 
eodem  modo  redimiculum,  $uceincioriumt  V(*l  proprie, 
ut  ipse  ait,  r^rachiatorium  exponil,  ut  a  brachiie  H 
alarnm  sinibus  hinc  inde  succinctis  vocabula  r/lrfa- 
ehiatorii  el  $uccinetorii  derivet.  Ita  eiiam  in  Vila  sancli 
l>  Eligii,  cap.  54  :  Ulnis  exerti$  et  rebraehiaii$.  Et  in 
Aclis  sancti  Otlonis,  pag.  599,  tom.  I  Junii  :  Rebra- 
■  ehiali$  maniciSf  succinetaque  veste  faleem  dexlra  eor^ 
ripuit,  Qttidnam  autem  sil  bracile^  slve  brachHOy  iii 
regula  sancti  Benedicii,  cap.  55,  non  consemittnt 
Benedictini.  Zonam  esse  nonnuili  pntant ;  alii  eingtt- 
lom  renum.  Videndus  his  de  vocibus  Duciinglas» 
apttd  quem,  voce  braeiie,  pro  dhfisum  in  verbis  lii' 
dori  indicatur  demissum^  lanqttam  correclio;;  sed  Gae* 
sianus  quoqoe  eodem  roodo  aivisa  dixit.  Formam  re- 
dimiculi  de  quo  Isidorus  cernere  licei  apud  Bonarro- 
tiom  in  puero  nudo  applcio  in  vilro,  lab.  28.  Gonfer 
eliam  imaginem  boni  Pasioris  apud  Bottarittm,  tom.  II 
Romae  subierr.,  tab.  101. 

N.  7.  Vtira  apud  veteres  erat  ligamentum  eapllis. 
In  h«c  signiAcaiione,  quod  ea  peetus  mndatur^  ver- 
bura  sequioris  aelatis  esse  videtur,  uade,  opinor,  lUh 
lica  vox  iftladefluxit,  ctim  scilicet  pro  staiura  oorporis 
accipitur. 

Gap.  xxxiv.  Num.  1.  A  eolo,  elc.  Vide  nol.   ad 
C  cap.  1  hujtts  libri,  num.  45«  ei  infra,  n.  6,  hojna 
capitis. 

N.  3.  Repertas  usi  simf.  Ulor  cum  aecQsalivo  apiid 
Isidorum  ei  alios  non  semel  occttrrit.  De  cfepidis 
ezstai  disseriaiio  Otihonis  Sperltngii. 

N.  ^.  Calceis  reges  uubantur»  Vuleaniua  iia  hM 
conjungit  et  CtBsares  forma  eorum*  Grialius  H  Cmmr 
res.  Forma  eorim.  Qtts  doo  verba,  taiiqttam  tlloltts 
allquis,  a  caeieris  disiinguuniur.  Fortasse  poel  eonMi 
aliquld  deest.  De  forma  calceorum  Romaoorom  Be- 
nedictus  Balduinus  Ambianus  in  opere  de  Galcee 
antiqoo,  cap.  8,  haec  pecttlaria  noUI :  Ot  igifwr  hae 
tiuoifue  in  parte  antiqui  caieei  (orma  fiat  noltor,  nm- 
tnint,  mejamdudum^  cum  junior  t»  pturi$  sulrina  eom^ 
fkdendis  ealceis  operam  darem  {ethinemihi  nata  da 
caUds  seribendi  oeeasio)^  vidisu  singHlareme  doeoei^ 
eorio  eatceum^  ^ui  certe  non  ealeesmdo  pedi^  sed  m- 
piendo  propinandoque  vino  seyphi  ad  instar  servtetaC* 
Jltius  forma  lalis  erat^  ut  in  areuatum  aeumen  tfettne* 

"*"  asserere. 


^Splro,  eandida  margarita  qottro, 

Necqoes... 
Hi  dtto  ultimi  verstts  facile  ad  veram  leclionem  re- 
vocantor ,  qoamvis  Grialias  ttltimum  comipie  edi* 

derit : 

Annolos,  neqoe  jasplos  laplilos. 

Tres  primos  ita  Grialias  in  texta  expressit: 
Lugente  mea  vita,  nec  smaragdos 
Berillosqae  mihi,  Flacee,  nec  iiilentes, 
Percandida  margarila  qusero. 
Janus  Guillelmns,  lib.  i  Verisimil.,  cap.  5 ,  in  eam 
quoque  senieniiam  propendei  versus  esse  Mxcena- 
tis  in  Horatium,  quos  iia  emaculatos  exhibet : 
Lngens  le,  mea  viu,  nec  smaragdos, 
Berillos  neqoe ,  Flacce,  nec  nilentes 
Semper  caodida  quaero  margaritas. 

Explicat  tangi  morem  Romanorum  ponendi  in  liicta 
annulos  venustissimos  :  et  advertit  eandida  esse  pro 
candide^  ul  erebra  pro  crebro.  Si  astruamus  versus 
esse  M.Tcenatis ,  ruulus  esse  deberet ,  Mmcenas  ad 
Ftaccum,  vel  in  obitu  Flaeci.  Andreas  Schottus,  lib. 
11  Observat.  hnman.  ,  cap.  6,  Maecenali  quoqoe  hos 
versiculos  iribuil,  el  quatuor  varias  eoraro  lectiones 
exhibet;  prima  esl  Andreae  Alciati,  ot  aetaie,  sic  et 
industriae  iaude  prioris : 

Locentes,  roea  Tita,  nec  smaragdos , 
Berillos  mlhi,  Flacce,  nec  nitenies, 
Nec  praecandida  roargarita  qoaBro. 

Altera  parum  discrepans  est  Antonii  Govarnivias , 
qul  inilio  legit  Lugenti ,  et  In  allero  versicttlo  miAt 
mitte^  omisso  Flacce,  Tertia  TnrneM  : 

Lugent  le,  mea  vita,  te  smaragdos, 
Berillus  qooqae ,  Flacce,  nec  nfientes 
Nanc  per  candida  margariu  quaero. 

Postrema  est  Dozae : 

Lugens  te,  mea  viU,  oec  smaragdos, 
fierillos  mihi ,  Flacce,  nec  niteous 
Toter  candida  margariu  quaero. 

Berillos  eoim  inter  candida  margarita  nitentes  Pli- 
nitts  quoque  praedical.  Omissa  quaestione  de  anctore 
versuum  ,  ei  an  in  obiiu  Flacci  fuerint  composiil , 
eos  ita  edidi,  ui,  colUiis  inter  se  mss.  exemplaribus, 
restitoendos  esse  censul.  Vide  etiam  Scaligerum,  1. 1 
Caulect.,  et  Salmasittm,  ad  Aurelianum  vopisci. 

Gap.  XXXIII.  Num.  1.  Ctncln...  campestre.  Grialios 
edidii  in  textu  a  einetu^  ei  unde  et  eampesfre,  per 
errorero»  ot  arbitror.  In  nonnullis  Edilis  est  campe' 
stris.  Veruro  nomen  est  camoeitre,  el  in  plurali  eam- 
pestria,  ut  cap.  2i,  num.  5.  Amtzenius,  in  Miscellan., 
cap.  17 ,  ubi  mulu  Aratoris  loca  illusirat ,  ad  vers. 
630,  lib.  II,  pro  et  utritaue  minima  censet ,  reponen- 
dum  et  utriusque  ex  Coitione  Parisiensi  anni  1509. 
MeliuS  fortasse  esset  et  ulrisque  minor ;  sed  in  Isidoro 
tolerari  potest  et  uirisque  nunima.  Advertlt  vero 
Arntienius,  ex  Taubroan,  ad  Plauturo.  Aulul.  iii,  6 , 
1^2,  semicinctia  esse  vestem,  quae  partem  hominis  an- 
lerioris  a  cinguloetlurobis  ad  pedes  usque  praecingii. 


6a/leiim 

N.  3.  Lactantes.  Galolli  versum  illuslrat  Vulpltts 
in  not.  ad  carro.  63,  ubi  praefcrt  lectionem  iuctautes 
viilgatae  lactahtes^  aut  lactentes.  Prttdeniii  versum  iU 
edidi  cum  Isidoro  contra  Heiiisium,  qul  legerat : 

Nomen  hoc  geromae  slrophio  illigaue  est. 
Confer  commentarium  meom  ad  ettm  locom. 

N.  4.  Ltmui  est  dnetus.  Sperlingius  nescio  qoid  de 
Deo  luno  commentus  ruerai  ex  [^depravau  fectione, 
ItMtis  est  dneius.  £nm  refellit  Gisb.  Goperus,  epiBl.  94, 
ad  eomdem  Sperlingium,  advertens  roullos  jaro  plim 
eorrexisse  limus  est  dnctus,  Gonfer  lib.  xv,  cap.  14, 
num.  2. 

N.  5.  Suednctorium,  Papias  suedneioria  interpre- 
tatur,  quibus  tanlum  geniialla  tegontur.  Alii  eadem 
esse  sucdneioria  ac  peritomata^  seu  cmnpesiria^  exi- 
Mimanl.  Maxocbitts,  lom.  Ul  Spicil.,  disserutionem 


N.  8.  Obstrigilti,  In  Plinii  verbls  a  6riali6  clUlia 
nonnulli  legont  obsirigiUis^  repttgnaiiie  Hardnino. 

N.  10.  Mulld.  Salmasitts  in  Flavittm  Vopiacom^ 
pag.  246,  vers.  33,  hanc  laidori  de  muiids  exjpKca- 
ilonem  videior  approbare,  el  addil  omnia  com  Tttsdi 
eaiceamentis  convenire,  de  qnibua  Servliis.  At  la 
noi.  ad  dedieai.  siatttm  Regillm  Herodls  tradil  /wni- 
ias  calceorum  fuisse  eboreas,  vel  osaeas»  vel  «neaa; 
Isidoro  imposttisse  vocem  9fvpi»y,  oam  maUioltm 
signiflcat,  adeoque  •irco^/»ca  (iunuias)  verlisse  mm 
ieotos.  Gondudii,  calceos  mulleos^  hoc  est  rubroi| 
solttin  colore  diversos  fuisse  a  seoatoriis,  qiii  nign 
erani.  Molleia  pairicii  otebaniur,  qoi  corttlem  magi- 
siratum  cepiaseni.  Mulia  alia  ad4it  Gerda  ad  cap.  4 
Teriuiliani  de  Paltio :  Impuro  cruri  purum,  mu  mul' 
ieolum  indudi  ealceum. 


pNi  i&Ua  4«oqiM  Meipi,  m  A  mai  a  eunetis  pfrdptfMr  dignis.  Caabf.  ftacangitim, 

;  VnlfNQS,  in      -       -  -"-  »-  ''       

•pigr.  75 : 


adCa 


MMito  «1  Lacfttio  srobat 
MluBi.  Martialif ,  lib.  ii,  < 

Bl  mnlera  luU>  pqU^),  velusqtie  lolam, 
Addo  Prodoniiinn,  i»  Apoibeosi,  Ten.  666,  cum  moo 
OommonuHo.  £s  mourio  ;  boc  06l,  ex  ligno, 

N.  It.   Plmimuivum  weelii.  Fnrte,  diminutiuum 
'  9aeeuii.  I>e  oaligia  videndua  NegroniuB,  qui  erudiium 
opoa  de  boo  argumonio  aeripstl. 

N.  13.  Sia#  fo/o.  Gaialieras,  Miscel.,  liU  ii*  csp, 
Mt  cenaei  frustra  osse  Feslum,  gui  c«rn«MNi  caleea- 
0»enli  genua»  et  Isidorum,  qui  ioceum  $me  ioia  esso 
ox  l««cilii  versu  exislimaruiti,  lu  eliam  judical  Vos* 
aiiia  in  diymolog.  De  foUeacis  vari»  sunt  sentenii». 
Grialiua  in  teilu  odiderat  foliato$;  in  not.  indicat 
foUeatOi*  llofmanpos,  io  Lcxico,  ad  verbum  Foliati 
ealeei  laxiorea  inierpreutur  calceos,  qui  ciiiu  pes 
premitiir,  ot  lerr»  insisiiu  inflaniur,  el  lumesctint ; 


KO  S«  ISIDORI  ETYMOtOG.  AREVALI  NOTiG. 


1044 


verb,  Cammniifo. 

N.  IS.  Poiiis.  Tom.  I  InseiipL  Acad.  Franc, 
iiom.  551 ,  mulu  de  pane.  Varias  elyniol')gi.is  Vo&- 
sius  recensci.  Uo  Urtgino  Sencca,  episi.  9 :  Tune 
fdrinam  aifua  $par$it ,  et  astidua  iraeiailoue  })eTd^ 
muit,  finxilqne  panem,  quem  primo  cini$  eaUdH$,  d 
ferveni  le$tn  percoxit;  deinde  furni  pautalim  reperti, 
Apud  Festum,  loc.  cit  a  Grialio,  pro  mmim  ccctus 
nonhulll  legunt  tli;riim  coctu$t  quod  ex  Plaulo  et  Isi- 
doro  comprobator.  D:ceba(ur  ettam  hic  paiiis  iipy^ 
ru$,  biseoctu$,  $iccu$t  poxtmos,  paximaHum^  de  quo 
Rosweydus  in  Onomast.,  verb.  Paximate$.  in  glos- 
sarto  Isitlori :  Paxima^um  pani$  mlfeinerieiue.  Grial. 
pr;efert  $ubeinentiu$, 

N.  16.  Spongia.  Grialius  in  textu  odldit :  Spongia 
pani$  aqua  diu  'malaxalu$,  in  not.  alind  ifimiiL 

N.  17.  Laganum.  Exstat  erudiia  Mazoehii  disserta- 
lio  tom.  II  Spicil.  bibl.,  ad  cap.  xiix  Exoili,  %2,  i>. 


eum  levatur,  detuniescunt,  quod  proprie  foitare,  et  B  de  torU  panis,  rriistulis,  lagauis.  Verba  Exodi  siiiit: 


foilicare  dicebatur.  Salniasius  in  TrebolUum  Pollio- 
Bem»  pag,  182,  yers«  17,  observat  veterea  dixisse 
Otiam  ealigem  pro  caligamt  quod  verius  isidori  con- 
flrmai,  $ola  «a%ii,  boc  est»  ealigw,  In  i^lossario  lai<- 
dori,  Caiige$9  GaUicw  militum;  aU,  Calcee  GaiUca  mt- 
IHKw,  Grialius  in  lextu  edidit  scuiponiap  in  noL 
senig^mem^  quod  alii  quooue  exliibeni. 

/4u/,  Snb  Tiberio  Apicius  iste  vixisse  dioitur»  do 
ouo  vide  Plioium,  lib.  x,  c.  48.  Alii  duo  Apicii  stu- 
dio  gulia  dodiii  commeroorantur,  alter  ciroa  temj^ora 
Cosaariai  nltw  a«b  Trajano* 

LIBER  VIGESIMOS. 

Cak  1.  BioBi.  %.  Stibadimn  oat  a  Gnsco  owCflk, 
fMd  oal  alratMa.  lu  vocabani  Romani  lecium  aorol* 
Oiradaram  pro  Ifibua  leciis  monsia  rotnndis  ae- 
eommodaium .  Ea,  quae  ad  veterum  convivia,  eoa* 
Ma,  oacaa,  potiones  apecitnt,  muliornm  operibus  el 
^iaserUlionibaa  explicau  aunl  in  Ibesauro  Grono«  (2  Post  a$per$o  $umuntur  veteres  editiones  addunt : 
▼lano  AntiquiL  Gr^car.,  tom.  IX,  et  In  Tbesaoro      Cru$tula  diminutiuum  est  a  cru$ta:pani$  otee  eon^ 


Toilee  adipem'  de  ariete. .  ^  Tortamque  panh  unius^ 
cru$!ulam  conspenam  oieo^  tagamm  de  canietro  as^^ 
mortim,  guod  po$itum  et  in  eonepeelu  Dounni.  Hxe 
Mazocbin<  prffimiUit:  iVtfmo,  qnod  oeimn,  pisioria 
Scripturat  vocabuia  curatiu$  ittu$trandm  snseepfl,  niei 
ttuod  Jsidorue  ea  raro  in  sui$  Oriiiiuibu$  praierimt, 
Verba  hxc  do  iagano;  qmi  primum  m  o^im,  poetea  in 
oieo  frigitur^  alien»  manna  suspieione  koborare  Ma- 
zocbto  videntur,  qula,  VoHio  le&ie,  in  Etymol.  n 
pturibos  Mss.  absunl,  Umetsi  /iii|ontfm  priua  in  aqiu 
coqui,  postea  in  oleo  frigi  debere  iii  profonis  pluri* 
bus  lagani  descriptoribus  annotatur.  Non  desunt  qui 
alio  modo  iaganum  describuiit. 

N.  18.  Duicia,  Hoc  fere  aonsu  Prudentius  osor- 
pai,  Psych.  vers.  429 : 

8lnt  hcc  IH)I  fercnla  tandem 
Trlstia  prateriti  ntanlls  pro  dolcllMis  ktI. 


Smfteoo  Antiqnii.  Ronanar,,  tom.  Xli 
MW.  Ad  aikohms.  lu  in  toxio  edidil  GriaUus, 

qoamvia  in  not.  oxprlaaal  primo  loeo  ad  eikitum. 
Ca».  II.  Nimi.  9.  AiHMNJo,  aiimoniam  ot  aiimentetnu 

VfeoinlotM  pro  eodom  osorpsri  aoleni. 
I^  5»  1«  dM  nocosasrio. . .  |MnMi  oi  «JmM.  Hm 

OM  oppoHMa  ratlo  eor  Josm  Cbristua  ad  Euohari«" 

Oto  aMiMsoMuro  poMm  et  vinum  ndbibori  v^ 


N*  7.  Saig  padHa.  RMtteo  eaaet  so/o  imit;  aoi  lai- 
4mm  smpo  hojosmodi  nomina  lu  fomsnt,  ot  muak^ 
MlivMs  simtte  genilivo  faciaU 

N.  8.  &atunu  Griolios  in  texlu  softfro,  In  noL 
aolMM.  Vido  Ub*  v,  cop.  16.  DiscrimM  inter  aoii^iOi- 
feni  et  soiarliofMi  ab  Isidoro  expositum  observari 


N.  16.  JMlofu/nm.  Teneo  scriptaram  ab  omnlbua 
Meopuro.Guronim  abea  rooessisae  Isidorum  cre- 
ioroT  MiapMi  ^nido»  dic 

<  III  o. 

N.  II.  frondjnm.  TrehelliM  Poilio,  in  Salon 
GalUM»,  Mp.  i :  Pierique  Hennt  dictum  e$u  pran- 
Hmm  ob  eo  quod  ad  beilum  mititee  paret.  Olini  eihus 
qol  «mno  sumobalur  yNrMdtnm  vocabaiiir ;  cihus  qol 
norldio  ^  ceroo ;  qui  vospere »  tvsperno,  Deiode , 
eu»  CMO  ad  vosporam  differri  empii,  cihM  eiren 
iMrldioro  pMndtnoi  dicebalur,  Mle  moridiero  ;cn<«- 
miinm,  iNiai.  roeridioo»  marMdo. 

Mk  I3k  innono«  Ab  anuo  aUi  derivanl  onnonom. 
Apod  Mnrlialoin  Ediii  MbibeBt  aMfrN«i#s  pro  excei^ 
oaoi  Vido  Reowoydum,  io  Onomau.,  verb.  Noua 
kmUf  01  'Pmdoiiiittm.  bymn.  8  Gathemor.,  vers.  9, 
cnro  meO  coiiiment»rioy  uli  Oliam  hymn.  6  Pertsi., 
vera.  S5,  ubiagiAor  do  bom  solvendi  iojunia  et  semi'- 


N.  14.  Communicante$.  Papiaa  :  Commnnto  dicittir 
$piriSuaiit  esca^  quia  in  eommune  ad  vivificanda$  ani^ 


$per$u$^  in  medio  concavus  et  tortu$.  Beec  torta  panis. 
Atque  ita  qnoque  Mazocbius  legebat,  qui  de  torta 
fuse  disserli  loc.  clu 

N.  19.  De  moiaegeetum,  In  honnultis  gtossariis  et 
Editionibus  Papiae  de  mota  gestunt^  quod  non  pro- 
bandum. 

N.  2t.  Cocinm  vocatur.  ex  Servlo,  xi  iEneid., 
vors.  5o5 :  ct  robore  cocto.  Aut  antiquam  hastam 
signilicat;  nam  multi  tempori$  atiquid  coctum  twca- 
fnr,  elc. 

N.  25.  Axungia  ab  ungendi$  a:idbu$^  ex  PHnio,  lib. 
xzvtii»  Enjundia  vocant  Hispani. 

N.  27.  Frumen,  eic.  Idem,  lib.  xvii,  cap.  S,  n.  2.  Do 
etymo  puipw  consulendus  Vossius  in  Etymol.  No- 
Ulloiieui  ab  Isidoro  indicaiam  probat  Becmanua 
cuni  Casaubono. 

N.  28.  In  Lucania.  Ex  Varrone,  llb.  iv,  de  Lini^, 
Lat.,  ctp.  24.  Vesiigiuin  nominis  reUneoi  llispani, 
jaalmry  sod  mnuto  D  qui  lucaniram /onc/amM  appeltant. 

N.  21K  J/iiiH/o/fs.  Varia  Siiccimina  exponit  Api- 
clps,  lib.  IV,  cap.  o.  liiGtossario  Saxonico  ^lfrid 
ntorf/sm,  vcl  6apitittSG  ezpoiiitnr  de  carne  percussa, 
aut  tusa. 

N.  50.  I$icta.  Apud  Aptcium  scribitur  Ajftifitim, 
eitUnm,  fsiViiim.  Jaeobmi  a  Parlibtts,  hi  glossisad 
Alexaiidmm  lairoaopbislnm,  lib.  ii,  enp.  75 :  Isicm 
$ic  fmnt :  ooquuntur  pisrea,  fl  posiao  pMiiainr  m 
occfo,  vei  vino»  et  mpanopergitHr  pmM$  aromoiico- 
rnm  ojfedarum.  Do  nominia  MtaiioM  sk  Varro 
aoniii  hb.  iv,  Ling.  LnL,  cap.  22  :  insfcto  o4  m  qmMi 
ineecta  coro,  eie.  Ilinc  noMioUi  serthwil  inst^mm, 
Sed  usus  obtinuit  ut  n  amittatur.  Macrobius,  iib. 
vii,  oap.  8  :  Ah  imeatione  insieium  dimum^  ami$$iona 
iitterw  poetea  quod  nuue  Imbet  nomen  o^HiiMtf. 

N.  M.  GoioftM.  FoiinsM  om  differiint  a  gaiatimm^ 
do  %ua  ViUioimM  Brito»  lib^  x«  Pbilipp. :  Dum  serumi 
ei$  galatina  vigorem»  Rartliius,  ad  bunc  iocum  in* 


104S 


AD  a.  ISIDORI  ETTHOLOG.  AREYALI  NOm 


iM6 


ieWipi  ]u8  crassoni,  q[aod  infusmn  pro  conditura  A  melle;  et  inde  ita  vocatur.  De  hrea  conferendus  Ro- 


piscibuft,  saporem  et  vigorem  carnibus  eomm  dia< 
tius  servat.  De  spharra  nihil  nunc  occurrit«  nisi  forte 
sit  spira,  pisiorii  operis  genus,  de  quo  Festos  et 
Cato,  cap.  77,  de  Re  rust. 

N.  53.  CeqMiruB  magUtri  a  jure,  etc.  Rinc  etiam 
artem  coquinae  codicem  Tocabant.  Yide  notas  meas 
ad  Seduliuro  in  prooem.  : 

Ne  Queras  opus  hic  Godicis  artiflcis. 
Nonnulli  putant  a  jure  coquiwg  usurpari  ccaptum 
vocabulum  juri$  pro  aquo  quia  porliones  cibo« 
roro  ftqualea  convivis  distribuebantur.  Vide  Sui-» 
dani,  verb»  dcm,  el  iourpos.  Salmasius  in  Treb. 
PollioDero,  pag.  i07,  vers.  17,  legit :  HocGraci  ze- 
mam  tocanl^  eosque  refellit  qui  adversus  librorum 
anctoritatem,  nt  ait,  male  restituunt  (oafAov  ;  et  ex 
glosa.  mss.  producit :  Zema:^  olUe.  Sed  non  video 
q«o  sensu  jus  esculeiiium  olla  dici  possit.  Aliud  est 
fii  ateme  nomine  inieiligatur  etiam  jtu  coqmtue^  sive 


sweydds»  in  Onomasl,   verbe  Poiea^  obi  ei  Ifs. 

glossarlo  Gamberonensi  h»c  legimos  :  Achd  dkm^ 
tmr  projeeta  wntrum  reHf^^  ete.  Mmm  v$ro  utu» 
tralUer  dicitur^  qua  (sic)  leoonfiir  utm  poUegprutum 
vfitttm :  aemum  dkioM,  fiiait  a^mdum^  waeaturque  vt- 
UMm  secuudumf  ei  e$l  potug  emarum.  \n  eodem  glos- 
aario  potca^  seu  pueca^  esi  yioum  secundum  :  sed 
verius  poeca  est  potio  ex  aqu»  acetique  misiura 
temperala  :  qa«  simpliclter  diccbatur  eiiatu  aeeium^ 
de  quo  foriasse  intelljgendus  est  Isidorus*  nuin.  9, 
nisi  quod  nnumaqua  mi$tum  aperte  exprimit. 

N.  12, 13.  Jfe/u:ra/tiiR.../(?^u/a.De»ne/tcra/odiclum 
jam  uuro*  10.  Fxcuta  idem  erat  atque  halec;  >edi 
ab  Horatio  fcecula  Coa  distihguitur  ab  halece.  Non 
enim  interpungendum  est  cuni  Grialio,  fecula^  Coam 
Uoralius  fasculamCoam  vocat,  ut  a  commuui  di^cert- 
nat.,  quae  haiec  etiain  dicebatur,  Nomcn  ven»  /V^cit- 
tte  Coce  vei  ex  eo  pelitum  est  quod  in  insula  Ca 


pistori.m,    qood  nonnullis    tesUnioniis   Ducangius  B  ^^ihT  '  ^    ^  ^  ^^^^  ®^ 

oslendit.  Volcanius  quidem  in  quodam  veteri  Go- 
dice  reperit  aematn;  sed  alia  exemplaria  variant  fere. 


ul  iu  omnibus  vocabulis  Grsecis  quae  in  etymologiis 
eccurrunt,  neque  satis  a  librariis  intelligebaniur,  et 
ipse  Valcanius  C»fMv  reiilituendum  censuit. 

N.  34,  Lacj  etc.  Tom.  I  Patrum  Aposlolic,  p. 
19,  quaedam  huc  attinentia  notantur. 

N.  55.  Quactum.  Apud  alios  vix  reperies;  quajo 
dicunt  Hispani^ 

.N.  ^^.MeUa  de  rore  erant,  Salmasius,  pag.  1018, 
Exercit.  Plinian.,  de  bis  verbis  aii  :  hidorue^  uon 
malueuepoauctor^  dumvetuetioree  %eqwturt  sicchiruii 
pro  UMMUknoHi exhibet*  Addit  Salmasius,  aerium mel 
esse  mannam  nostram.  In  versu  Virgilii  Grialius  alii- 
que  Editi  et  Mss.  exlubent  hactenuBt  pro  quo  reposui 
protinus  ex  Godice  Lucensi,  et  ex  textu  Virgiliaiio, 

N,  57.  Ugpi  ^yiae*  in  altis  exeroplaribus  Grialii  est 
irtpj  \iyetm»,  Et  inox  eicut  contrario, 

Gap.  III*  N.  a.  Vtiiii«-  Gatalierus.  cap.  5,  Advers.  ^  •'.*•  f*?-  •*•  ^"*'f'"  ®*  "vis  expressura  excepiuin  ^ 
Miiiceil.  Posihum.,  cap.  5,  adverlit  tunum  Gr»cuin  ^  el  Andreas  Schotius,  Isidoruin,  Hesychiuro,  Z< 


nomen  esse,  er  eodem  fere  modo  apud  alias  geiites 
▼ocari.  iiridet  proinde  non  solom  Isidorum,  qui  vi- 
nun  mnemm^  a  veterihus  vocaium  aii,  etetymon  dedu- 
cit»  quad  venae  repleai,  etc»  sedetiara  Varronem,  qui 
viniim  a  vi  derivat.  De  lege,  qua  feaiinae  apud  Roma- 
008  vimun  b^ere  probibebaotur,  Piinius,  lib.  xiv» 
cap.  15,  Geilius.  Noct.  Attic.  lib.  x,  c.  33,  et  alii. 
Im  aacris  Bom  de»,  aeu  Faun»  Fatu»,  muiieres  ro- 
maiiaa  vino  usas  fuisse  conatat.  Macrobius,  lib.  ii 
Satuinal.y  cap.  11  ancillarum  facinus  insigne roemo* 
roi»  qiua  oiroi  plurimo  vino  provoca»erunt  ^  diem 
festun  apud  h  eeee  mmulaHtee,  etc.  Adboc  in  muitifi 
regionibos  turpe  est  feroina^  vinum  bibere. 

N.  3.  Mereada.  De  merenda  supra  cap.  2.  Apud 
Grialium  erat  iiicnim  /it,  per  errorein»  ut  arbitror« 

N.  5«  Aai^iim.,.  A'/iiii«tfm.  Itali  vinum  rubrum 
ro$$o  vocant.  ilminetfm  vinuin  a  regiooe  potius  dic- 
lam  foii  auam  a  colore.  oi  etiam  miinM;  vites,  de         m^.         -. 

quibusdicium  lib.  xvii.cap.  5,  num.  18.  Guriosius  ^••'^»^^  portu  eruperuut,  larga  prm$  paUone  a$i,  nom 
Z^t    «^j  ^-.^.1..«.  ..^...c  i-.K^.  A^Am^^  D«y««:  ^^  »•    <v  tftnt,  cujus  ferax  t$  locue  non  esl,  $ea  eucca  tnttct  per 


stabat. 

N.  14.  Pauum..*  defrutum.  Ulpianus,  Digest.  Ilb* 
xxxiii,  tiu  6,  leg.  9  :  iSt  qui$  vinur^  tegaveril,  ceno* 
meli  ptene  continebitur^  et  pa$$tm^  defrutum  non 
eontittebitttr.  Etvmologiam  defruti  a  defervendo  No- 
oius  contirmat.  Isidurus  Servium  seoutus  fuit,  ad  lib. 
ii.iGeorg,,  vers.  93  :  Pa$$um  autem  diciiur  a  patien* 
do,  Nam  decoqtdtur  mustuni^  et  inde  fit  fassum.  Uinc 
defrutum  diaum  e$t  quod  defratidatur,  el  quasi  frau' 
dem  patitur.  Alii  puUnt  passum  verius  esse  a  pando 
quaro  a  patior^  nain  patior  verbum  depoiiens  esl*  Gonrec 
voasium,  in  Etymol.,  et  de  defruto  Plinium»  iib. 
xiy,  cap.  9. 

N.  15.  Sapa.  Qoid  est  expiicant  Varro,  Nonius 
et  PliniuSt  iib.  eod.  xiv,  cap.  9. 

N.  16.  Sicera.  Melliodius,  apud  Pothium,  cod. 
257,  eicercB  vocabulo  inteliigit  omnem  potionem 
quae  inebriare  potest;  sed  Meitiomius,  lib.  de  Cerevi' 
sia,  dip.,  3,  vioom  ex  uvis  expressura  exceptuin  vult; 

"ona- 
ramque  secutos,  verba  methodii  Ycrtit :  Sicera  est 

fuidquid  extra  vinum  e  viie  expreuum  inebriat.  Vide 
abricium,  Biiiliograph.  c.  19,  num«  5« 

N.  17«  Cmt<ta.  Uadriaoos  Junius,  Animadvers* 
lib.  11,  cap.  12 ;  Constat  autem  hac  mtaie  cervi$iam 
fieri  ex  hordeo^  qtsad  priu$  madeidt^  deinde  torreiur^ 
reeiccaturque^  addita  tritici  farina^  adjutii  et  tupi 
iatictarii  (loribui  cum  fmce  cermim,  qum  fermenti 
vicem  obtiuel.  Quem  eonficiendi  modtsm  videtur  et 
Isidorui  propemodum  agnovisse.  Alia  addit  Junius  de 
discrimiiie  cyiki,  vei  »ythi  veteris  ( liispanis  celia^ 
cmlia,  ceria)  a  recenti  csrvista.  De  veteri  Scytliariim 
cetia,  maa  et  zyiho  di&sertatiooem  edidit  <^.  G* 
Kirchmeierus ;  tracutum  vero  de  cervliiii  et  wm 
Joan.  Henerictts  Meiboroius. 

N.  18.  Ceiia.  Grialius  scribit  emiiat  usiutius  esi 
celia.  isidorus  verba  haec  de  celia  aumpsit  ex  Orosio^ 
lib.  V,  cap.  7  :  UUimo  omnei  (Numantiiu)  duabue 


est,  sed  admoduro  rarus  liber  Andrex  Bacci  de  na 
lurali  vinorttffl  Hiatoria,  de  vinisluii»,  el  de  convi* 
viis  aniiquorum,  de  vinis  faciitiis  et  cervisiisi  Ro- 
mtt  apod  MutiuiD,  1594i. 

N.  8.  AenorartMm  Tinum  eliam  nostro  tempore 
Fiandria  popuii  imperaiori  ad  ipsos  accedenti  veleri 
de  nore  obtuleruiil. 

^N.  9.  Vtidaet  aesduuu  NonnuUi  legebant  uttde  et 
acitsunu  Vide  infra,  n.  11. 

N.  10.  iMtatum...  wmlitsm.  Harduinos,  io  loco 
Pliiiii  a  Grialio  ciuio,  ex  Mss.  leglt  iactaiu  pro 
iaaatu.  Fotio  ex  aqua  el  meile  esl  Af  drome/i ,  «eu 
molsa  aqoa.  Muieum  absolute  esl  vioum  melle  ad- 
loistum,  faXix/iaTOv,  mnometi. 

N.  ll../£iiofNe(t...  hydrotneti.  Griaiiug  cum  aliis 
fiditis  in  lexio  exKOSsit  amomWnm,  hydram^um;  its 
noL  iodieavii  siiitm</i;  qoie  melior  est  termioatio. 
Hydrometit  ut  nuper  dtxit  esl  polio  es  aqoa»  el 


orlam  canfeeto^  quem  euccum  a  catefaciendo  gkmaii 
vocani.  Suicitatur  enim  itia  igneavic.  adficUur^  Sed 
apud  Orosiuin  quo  (ermenio^  quod  ineiius  videtur, 
qiiam  quo  fermentato. 

N.  19.  uarinii.  LaodatissioHim  fieboi  ex  scombro 
in  Garthaginis  Sparuri»  cetariis.  Vide  Plinium,  iib» 
XKxi,  cap.  7  ei  & 

N.  20.  Muria.  Maraalis,  iib.  aui»  epigr,  105,  de 
mttria,  qui»  garo  looge  iiiferioreral : 

AntipoliUui,  fateor»  sum  filia  thynni ; 
Essem  si  soombri ,  dod  ilbi  mfssa  forem 

N,  91.  Rosweydus,  in  Onamasl.,  ptisatmm  iotflf^ 
preutur  de  posca,  de  qua  supra,  uum.  11;  siowheo 
loco  erit  jusculum,  el  oposema  aucciis  expressos* 
Zetmim  pro  olU  vulgare  esso,  non  L^iinom,  dixll 
Servius  ad  lib*  iv  i£oeid.  (^ofer  Ducaugiom 


mi 


Ab  s.  mma  etymoloc.  arevali  i^mM. 


im 


Cap.  if .  NiUD,  8  Qmri  mt  stc.  In  Vulgala»  qut4  m  A  oblongom  et  ventriottmi.  De  orcaruBi  ordine  diraclo. 


/<fct0fi  it^? 

N.  5.  Fkiilia  Mfo  m  Sonm.  Huc  respexlt  Plaatua, 
Sticbo,  aci.  v,  se.  4,  Yera.  12. 

At  nos  MMtro  Sainiolo  poterio  tatnea  blblnraB. 

N.  6.  Cretam,.,  qwB  Samia  appelL  Poriaase  erela 
Samia  appellabaiur  eliam  ea  quae  non  longe  a  Roma 
iiascebaiur»  quamvia  nomen  e  Samo  iRsula  ortum 
duxerit.  Nam  vasa  quoque  Samia  dicebantur  alia  qoc 
e  creta  insulaR  Sami  facta  non  fuerant. 

N.  9.  Di$cu$,..  quod  deteuas.  Montfauconiua,  An- 
liquit.  Gxplicat.  lib.  iii,  cap.  4,  tom.  II,  part.  i,  ubi  agll 
de  dtfcia,  etyniologiaro  quod  dei  e$ca$ ,  rejicll,  et  ad- 
vertit^  bujusmodi  etymologiis  lestimonium  veterum 
Isidoriy  Varronis,  etc,  parum  auctoritatis  indere.  Dt- 
9cu$  oerte  Graecum  est ;  neque  aliunde  conatat  quod 
aniea  tsm  diceretur. 

N.  10.  Parap$i$,  Sirmondna,  tom.  I  oper.,  col. 
)889 ,  in  boc  vocabulo  explicando  versatur,  de  quo 


quod  aii  Isidorus,  allorum  tesiimonio  noa  compro- 
batur.  Ciymoii  a  Syria  Joannea  de  Janua  et  aitt 
aucioriiate  Isidori  asseruerunt. 

N.  7.  Cupa$f  etc.  Hinc  eiilim  eopa^  molierv  qqpB 
vinum  venUit,  et  Hispanum  verburo  eopa  Tas,  quo 
aqua,  aut  vjnum  bibilur.  Muletrum  dicitur  eiiani 
mulctraitf  et  fem.  gen.  mv/dra,  qnamvis  nonniilli 
aliquid  discriminis  inler  muletram  el  muUiruie  fuisse 
affirment.  Muictrale  saepe  Christlaoi  veteres  effinge- 
bant  in  viiris,  ut  cernere  li^et  apud  Bonarrotium*  et 
in  sarcophagis,  ui  apud  Bottarium,  1. 1  Rom*  soblerr. 

N.  8.  Labrum.  De  quovls  vase  ainplo  dicitur,  quod 
diductas  in  exteriorem  partem  babeat  oras  insiar  la» 
*  brorum  repandas.  Erat  labrnm  baloearlum,  viiiariuro, 
a(|oariutti,  eic.  Significat  etiam  apiid  sanctum  Ara- 
brusium  et  alios  vas  sepulcrale,  condendo  cadaveri 
aptuin.  Isidorus  hoc  loco  accipit  pro  fonte,  qoo  io- 
fantea*Iavabaiitur ;  quo  fortasse  spectat  quod  i' 


,..'  ...  ,  a-  w.  -.    ik  sius  Bibliotliecariua  in  saneio  Silvestro  la^mm 

riV  ""JiltSl:??."™^!.'".'"'  '^,?!^'  '  '"'^'  ^  P»»  •«»  in«Jlc»iidam  ro..li8  tnptismalis  ooiMbam 


tura;  unde  et  ab$i$  vas'  escarium  est.  De  patina  con 
ferendum  caput  8,  nom.  2. 

N.  II.  Govafa...  $cuUlla.  Grialius  iia  distingutt : 
pattntibusqtte  ori$  $it  lanci$.  Gabata^  etc.,  quod  mi- 
iius  placet.  Sirmondus,  tom.  i  oper.,  lib.  ii  fclnnodii, 
carro.  ^,  cujus  est  titulua  :  De  compo$tHe  habenu 
eeptem  gavata$,  advertit  gavatam  ex  Martiali  et  For- 
tunato  esae  lancis  genos,  allegatqiie  Isidoriim  :  iMn' 
ci$  gatata^  quasi  cavata,  et  glossas  :  Paropti$  gavata^ 
vel  eatinu$;  aic  eoim,  ot  ait,  utrobique  iegendum. 
Scutetta  diminutivum  est  a  uutra^  quod  vasis  genua 
esi,  et  forusse  ab  $€uio  nomen  babet.  Sic  a  capra 
flt  capelta,  a  miira  miuUa.  Hispani  $cuteliam  e$eudiUa 
'vocaut,  liali  $codetia. 

N.  12.  Apophoreta.  Vaa  eacarium  apophoretis  fe- 
rendla  aptum  Isidoros  avophoretam  vocat ;  qoo 
aoctore,  nesclo.  Grialiua  ediderat  Saiinum  va$  aptum 
talibui. 

M.  13.  lUud  ueurmn.  Maiim  Hlud  MarttaiU;  nam 
in  Alb.  Cod.  eat  Uiud  nuirum  dtsftcAo»,  el  fortaaae 
ex  MarttaUi  compendio  factum  foit  m«<rtim. 

N.  14,  Tri$€ele$.  Qoi  scribont  triseile$f  aocloriiate 
qooromdam  Mas.  permoventor;  sed  in  antiqois 
membranis  ssapiasime  e  et  i  inter  se  permotantor. 

Ca».  ▼•  Nom.  3.  Cratera.  1n  versu  Virgilii  cratera$ 
est  a  cTfffer,  in  Tersu  Persii  a  eratera,  craterm,  nisi 
dicamua  ultimam  productam  ratione  caesurae,  quod 
non  est  necesse. 

N.  4.  Amffsfls  epeeiee  poeuU.  Ita  Pollux,  lib.  iii, 
cap.  16.  UUtur  boc  vocabulo  Sidonius  in  prosa  post 
carm.  2S,  ad  Ponlium  Leontium.  Apud  Uoraiium 
nonnDlli  amffsffdem  acdpiont ,  iion  pro  pocuto,  sed 
pro  ipsa  poiione  morcTbracum.  Pro  baccea  in  scripto- 
rlbos  medii  xri^  et  glossariis  occurrit  etiam  bacea^ 
kaceharium,  baeehainca^  bachoaicha^  bachia^  bachoica. 

Ckr.  Ti.  Num.  i.  Mulli  acribont  flaecm.  Inveiiitur 
etiam  pMateuia^  et  plUaeo  in  acripioribos,  et  luonn- 
inentls  aevi  medii. 

N.  3.  Sieaia  apod  teieres  Latioos  est  parva  aica. 
Nonoolli  scripiorea  aequioris  aeutia  neuiam  adbiboe- 
ront  pro  sfc(a,  neio^  mgta^  qosa  erat  roensura  iiqui- 
dorum. 

N.  4.  Siiula.  In  texto  Grialii  erat  ttoila ;  in  not., 
recte,  stitifa. 

N.  5.  Orea.  Hispanieosem  eaae  voeem,  ex  Var* 
rone,  allegaio  a  Grialio,  non  coiligo.  Nam  erant 
ereee  et  iti  aliia  proviociia.  iloraiios,  lib.  il  sat.  4« 
▼ers.  65: 

At  pingui  miscere  mero,  moriaque  decebit 
Noa  alia,  quam  qua  fiyzantia  potrait  orca. 

Plinloa,  lib.  xv,  cap.  19:  Ubi  Meorum  copia  abundat, 

tmvlentur  orcat  tit  A$ia^  eadi  autem  m  Atisptna  Afriea 

urbe.  Ej  orca  eat  Hispaoom  orM. 
,  N.  6.  Seriota.  Eat  diminotivum  a  serta,  quod  Per" 

«03  ei  Palladiua   uaorparooc,  acilicet  vas  fictile 


Spicil.  iHbl.,  ad 


cap.  13,  vers.  10,  Genes.  uphanii  eiymologiam 
mere  Hebraicam  osieudit :  Nec  mirum ,  ioquii,  ctim 
eo  u$i  fuerittt  Orientalee^  ut  ait  liidorui.  Alia  addil 
de  mphonum  uso  io  bortoruin  et  satorom  culiura. 

CkP.  Tii.  Num.  2.  Alaba$tritem.  De  aiabaetriu  dk^ 
ctum  ad  lib.  xvi,  cap.  5,  num.  7.  Cx  onyehe  simUi- 
ter  Aebant  vasa  ungueuUria,  quibus  niaxime  un- 
gueotum  nardium  asservari  solitom  erat,  ot  ox 
Catullo,  Horaiio,  et  Propertio  ooosui. 

N.  4.  Lentieula^  elc.  Uaac  est  lectio  veiorum  Co- 
dicum,  ut  agiiovit  eiiam  Vulcaniua,  qui  nihilomiiioa 
aliam  ioiige  diversam  eipressii. 

Cap.  vni.  N  2.  PatiUa.  De  pateila  coote  cap.  4, 
n.  10,  bojos  libri. 

N.  6.  Mola...  ruUkUum.  Graeoe  pMka  eat  mala, 

fiv>wv  pjsiniium.  Griaiioa  pr»tolit  retalmium;  aed 

apod  alios  scriplores  scribiior  rutabulum^  ooqoe  alio 

C  modo  scripiase  isidorum  conaut.  lo  Mss.  o  et  ti  poa- 

aim  inter  se  confundi  notum  eai. 

Cap.  IX.  Num.  2.  tftitc  et  areivmn.  Forlaase  Isido- 
ros  non  intelligii  archium^  seo  arcAtaimt,  qood  a 
Graeco  itpx^  ost,  sed  areieum^  de  quo  in  veieri  gtoa- 
sario :  Arctvtis,  arcin$t  vetam,  ut  apud  Festum  Sco- 
liger  pro  arcula  avts  legit  arctra  oats,  qum  seilicei  ia 
aosniciia  veut  itlif|uid  tterl. 

N.  3.  Ct^ufam...  arcam.  Grmce  xi6mt^  est  arem, 
cap$a.  In  glossariis  veleribua  poat  Isidonim  repoii- 
tur  ri6iilMm. 

N.  4.  Moaieia...  modieum.  Papiaa,  JfoatM  q^ati 
modica,  unde  moaiis  a  pro  d,  otc.  Cx  Isidoro  Joaooes 
de  Janua  :  Mouna  a  modu$  genui  npontarU^  qumi 
modina.  Giossarlum  ifilfrici :  Mozyta^  vet  areaia, 
Ubaervandum  apod  antiqous  faciie  mutari  eonave- 
visse  dt  in  a,  ut  zabulue  pro  diaboim,  Zaniamt  pro 
Dianium.  Huc  pertinei  hoau  pto^hadie. 

N.  6.  Sifarctor.  Sitardamf  vef  stfarcAtam,  Graeeam 

borigineiii  habere  probaot  Becmauus  et  alii.  Proprie 
iitarcia  est  aunona  quae  iter  agendi  gratia  poraior, 
aed  per  metonymiam  dicitur  de  pera  qua  oa  aonou 
contiiietor.  Quod  ait  Isidorus,  $itareiai  nantamm 
«sse,  nou  solum  Apuieii,  sed  aliorum  queqoeancUH 
ritate  comprobari  poaae  videtor.  Uaerooymos,  to 
praefat.  coinmenUr.  in  MaUb.,  ad  iLOsebiura :  Jftror, 
cttm  jRomam  subito  navigaturui ,  hane  titiama  qoqsl 
stfarctom  dori  voluerisf  ut  Matthmum  breviter  ea^- 
nam.  Vetus  scholiastca  JuTenalia,  ad  sai.  12,  vers. 
01 :  ififer  iitarciam  et  iocurim  neeoiiariam  puimo  ad 
navem  vehendam.  Sed  ad  alia  qooqoe  exiendiiiir. 

N.  8.  Cmijsfnim.  Varro,  lib.  iv  deLing.  Lai.,  cap. 
25 :  Trgbiia^  et  eatditra,  qme  putant  me  Laftmi,  siml 
Grasca. 

N.  10.  Sporta...  ex  iparto.  Nonioa,  cap.  8,  atm 
833  :  Sporfos  aaf  ab  iparU,  qmni  iparUoi^  mU  ab 
aeportando.  Alia  addit  Vuicanins,  qo»,  lametai  a  Maa. 
absuot»  tamen  bona  esse  oenaet. 


iMd 


AD  8.  ISIDORI  ETTMOLOG.  AftBVAU  NOTifi. 


im 


CkP.  t.  Noin.  I.  Ab  igni.  Ita  reseribo  ex  nota 
Grialii,  nam  io  textn  erat  Ab  ignef  qood  perinde  eet* 
De  hoe  terbo  eulma  tide  qos  erodite  annota?it  v.-el. 
Clemens  Biagins  inMonom.  Graee.  Latin.,  nag.  195. 

N.  %  Luetnia...  ui  Pernfu...  eieindela.  Reposoi  «1 
Permi.  Grialius,  ex  Servio«  snmpsit  «f  Jtnenetlk; 
sed  fersus  esl  Pertil,  et  Persiom  indicant  Voleanius 
alilqoe  Ediii  antiqoiores.  Ratlo  Senrii  ab  isidoro 
adoputa,  qood  si  kuema  esset  a  Ince^  non  ataret  ver- 
aoa»  qoia  longa  esset  ln,  niliil  evineit ;  nam  mulia 
sont  derivata  qo»  qoantitalem  motant,  ot  arenn^ 
amia^  aeerbm^  etc.  De  re  ipsa^Varro,  llb.  tv  de 
Ling.  Lit.,  cap.  25  :  Lncema  pott  ineentat  pue  dicia 
a  Inee^  vel  anad  id  voeant  GnBCi  >vyMv..Pro  eieendeta^ 
ut  erat  in  Grialii  texto,  et  alils  Excusis,  scrlpsi  cf- 
cindda^  ita  enim  toeator  genns  quoddam  muscamm 
nocto  lucontiom. 

N.  5.  JfkliW,  etcFortasse  versus  Bie  itM,  eie.» 
Bon  sont  Martialis,  sed  alterins  aniiquioris,  ex  qoo 
Martialis  profeeerit. 

N.  4.  Laeanaria.  De  iaewmihUj  qoae  pendentia 
slnt  lomina,  allbl  mentio  non  oceorrit. 

N.  5.  Funaiia^  ete.  Vide  lib.  xi,  cap.  %  nom.  54, 
Pliniom,  lib.  xvi,  cap.  58,  et  Kirchmannum,  de  Fon. 
Roman.,  cap.  5,  lio.  n.  Non  omhtam  monere  boc 


loco,  qood  muliis  aliis  |>oiaissem,  qoam  negligens 
fuerit  recens  editor  Matrliensis,  qoi  Id  ita  commisit 
typis :  Funalia  candelakraapud  veteree^  quihu  fnnienii 
eera^  velkujnmMUaUmento  /Hmtms,  obtiti  figebantnr. 
Omittontor  yerbn  exnantet  etinmloi  habuemnt^  aut 
nneos.  Ita  passlm  similia  errata  occorrunt ;  neqoe 
olla  omnino  apparet  erratomm  eorrectio.  Semlerus, 
in  not.  ad  Giossarinm  Isidorianom,  verbo  Seoiaeee^ 
▼eieres  corroptas  Editiones  boc  loco  oorrigit,  Gria- 
iian»  immemor,  aut  inseios.  Velle  autem  Tidetur 
scoto,  non  «eo/i>,  scilicet  a  masculino  encoXiot. 

N.  8.  Luenbmm^  eic.  Ita  fere  ex  Isidoro  Pspias,  et 
alii  lexicographi,  ei  glossographi.  Foroelllnus  /0«- 
hmm  inter  barbara  rejectum  dicit  enit  qmdqmd  ex 
oridn  meaeria  e$t  ad  eondviendum  ignem. 

N.  10,  Ad  pragnnntianda:  Grlaiius,  alii^ue  Edili,  ad 
inrotHPifMiida.  Sed  verom  est  pramnntumdaf  qood 
etiam  iegitur  llb.  xv,  cap.  2.,  nom.  37,  nbl  eadem 
Yerba  'occorront. 

Cat.  XI.  Nom.  1.  Leeticee.  Plura  de  leetieit  vide 
apod  Lipsimn,  lib.  i,  Eleetor.,  eap.  19.  Lectieas  Bi- 
tbVnornm  inventom  fuisse  existimabant  veteres»  ut 
animadvertit  Vulpius,  in  noi.  ad  Gatollom,  pag.  59. 
Communior  scriptora  apod  CsBsarem,  Plinium  et 
alioseststoreaa  ffTopc»,  ilerito.  Grialios  edldit  sto- 
nolat,  ttoria. 

N.  i.  Cama...  Grabamm,..  Bajonola.  De  cama  vld. 
lib.  .XII,  cap.  22,  n.  29.  Grabatnm  neotro  genere 
apod  antiquiores  vix  reperietor;  Graeee  est  npuSotro^f 
vei  xp«$6«Toc.  Giceroni,  Martiali  et  alils,  mssc  gen. 
^6afiis  pro  lecto  homili,  in  qno  mendld  cubalnnt, 
et  meretrices  diobolares.  Foriasse  apud  Isidornm  le-> 
gendum  grabatue.  Pro  bajonota  Ducangius  legendum 
eensuit  bajulona^  ut  apod  Ugutionem :  Bajntona  leetne 
qni  in  itiuere  bajnlatur.  in  aliis  glossariis  varia  est 
bujus  vocis  scrlptura,  ot  in  Mss.  qooque  Isidori. 

n.  5.  Piclvimnr  leetne  divilom...  Spinga...  Piuijm- 
m.  Meni  lib.  xix,  cap.  26,  nom.  4.  Confer  notam. 
^Sptnaesetspbi^aiOf  efligiee  Docanglus  sphingas  esse 
Inteirigil,  et  advertlt  eiosmodi  spbingas  in  sellls 
consplcere  lloere  in  achaie  sanct»  Gapell»  Parisien- 
sis,  qni  habetor,  apud  Santamamium.  I>e  Fnnicemit 
lectls  agit  etiam  Plinios,  lib.  xxxiii.  cap.  11.  Erant 
simili  de  caosa  fenettra  PumeawB  appelbiae,  Pant- 
rona  eoagmenta^  ete.  Nonnolll  legunt  prtmicm  CartkO' 
gine  advecti^  quod,  omisso  a,  magis  Latininn  est. 

N.  4.  Primum^  ingnit^  ete.  In  Cod.  Vat.  95,  ui  in 
allis  veteribus  eiemplaribus,  sic  legitur :  De  quo  5a- 
lyriHs  de  Vita  tna :  Primo^  inquitf  eontra  contuetndi- 
wm  imperatorum  pro  luiit  /scitm  «re^irnlnr. 

N.  5.  Spondm..,  Plnteus.  Dum  erant  tpondm  iecii, 
aliera  eicerior,  qum  simpliciter  tponda  tecU  diceba* 


Gl 

fu 


A  Uir«  altera  interior,  partea  admota,  ploteo  flMnita, 
ad  qoam  oxores  cobabant,  qom  plnieiis  vocabator. 
Vocabolom  i|Nmda  nd  lulos  translit.  In  trlclinarlbua 
lectis  contrario  miodo  sponda  dicebatnr  pars  interlor 
meossB  admou,  ptnieut  pars  exterior.  Vlde  GesnO" 
rom  in  Tbes.,  verb.  Pluient. 

N.  7.  Feretmm...  Capntnt.  De  /erefro,  supra,  llb. 
xviii,  cap.  9,  nom.  1.  Eqrmon  eaputi^  quod  soper  ca» 
«tla,  eic,  rejiciebat  etiam  Kirchmannus,  de  Foner. 
Romanor.,  itb.  ii,  cap.  5.  Capularii  tenex  est  Caecilll, 
apud  Fnlsentiom,  de  prisco  sermone,  nom.  25. 
Plautns,  Mil.  glor.,  act.  iii,  se«  1,  vers.  55 :     ' 

lune  Ubi  vldeor  Um  Acheruntieusr  tam  capulvis? 

N.  8.  Hine  et  teabelU,  Rectom  esset  Hine  et  tea^ 
belta^  qucTt  etc*  LacUniius,  lib.  iv,  cap.  12,  ex  psal- 
mo  cix,  2,  dixit  suppedanenm  pedum  tuorum ;  Vol- 
gata  teabellum  pedum  tuorum.  Quintilianus,  lib.  l» 
cap.  4,  al.  6  :  Discat  puer  auid  in  litierit  proprium^ 
|.  qutd  eommune^  qnee  cum  quibut  cognatio;  nec  miretnr 
'^  enr  ex  scaono  /iai  scabellch.  ApuihPlinium  reperi* 
tur  icaffsiltsadjectirnm;  sed  scaitsi/e  progradibus, 
ete.,  ad  medium  svum  rejiciinr,  de  quo  Ducanglos, 
verb.  tcandUe^  teantile^  ex  Papia  et  allis. 

N.  9,  Cathedrm  doetamm.  Joannes  Andreas  Schml- 
dins  disquisltionem  edidit  de  cathedris  doctorona 
veterom,  lenae»  anno  1685.  Etiam  postqoam  consuo- 
tudo  invaluit  discumhendi  in  conviviis,  aliqoando  vlri 
luoqoe  sedentes  epolabaiitor,  praesertiro  in  conviviiSv 
lunebribus,  ot  observator  in  veteri  pictora  cosmeterii 
sanctorom  Petri  et  Mareellini,  apoa  Roturiora,  toos. 
II.  Rom*  sobierr.,  lab.,  127.  Confer  etiam  lom.  111« 
Ub.  141.  Aldos  Manotios,  Paoli  Alius,  de  Qusslila 
per  epist.,  lib.  i,  cap.  4,  accorate  aglt  de  aceombeodi 
et  comedeodl  ratione,  ei  advertit  torpem  qoidem  v|-> 
som  foisse  In  mulioribns  accobitom,  sed  postea  coa- 
Uglone  monim  depravaus  accombere  cmpisse. 

N.  10«  Setta.  Oiiin  tetiat  fuisse  communes  otriqoa 

sexui,  eathedrat  vero  ad  mulleres  pertinuisse,  sed 

G  iia  ot  viri  molliores  cathedris  oti  non  abuuerent,  poiC 

Lipsiom  docet  Scheflreros,  de  Re  vebic,  Itb.  ii, 

cap.  4. 

Caf.  xii.  Num.  I .  Carmm.  Schefferos,  de  Re  vehicu« 
lari  lib.  ii,  cap.  27,  existimat  earrum  voeabolom  esii 
a  barbaris  desumptum,  forte  a  Gallis.  De  Isidoriani 
eiymologla  iu  censet :  Qnid  ett  cabdo  rotarom?  Am 
id  eirea  qnod  verinntnrf  At  hoe  non  ett  cardo  in  vsM- 
eulit.  Sed  nec  quod  rotat  habere  tidentnr^  earrot  ds- 
eiafmn  Ipse,  lib.  ii,  cap.  15,  astroit  cMrrtim  dietoro  n 
enrrendo^  ubi  exponit  Isldomm  boc  voloisse  eurmm 
esse  dictum,  qood  currat^  lanquam  qui  roUs  halieac 
mulus.  Confer  iiol.  ab  llb.  xvint  cap.  55,  num.  i. 
Caeterom  cardo  rotarum,  de  quo  Isidorus,  vldetur 
esse  axis,  sive  tiguum  illud  leres,  circa  quod  rou 
vertitor.  Alii  putani  <:arrKm  dictum  a  ^«alnor  roUt^ 
qoasi  ^nadrum,  aut  i^iiarrttm,  ot  est  apod  Stephanom 
tornacensem,  epist.  229 

N.  2.  Rheda.  Vocem  esse  Galllcam  traditQaintilla- 

^  nos,  llb.  i,  cap.  5 ,  al.  M.  Scribitor  etiam  reda ;  sed 

"  quod  rsioi  antiqui  dlxerint  pro  rheditt  allunde  noa 

consut.  Hetm  orant  arbores,  qum  ex  ripls  fluminuni 

emlnent,  de  quibus  Gellius,  lib.  xi,  cap.  i7. 

N.  5.  Carpeiitum...  Caraentinm.  Scheflerus,  de  Re 
vebic»  ubi  agit  de  carpento^  quod  a  Carmenta  dictum 
poUt,  exlsdmat  JsiJorom  deacribere  voloisse  simpft* 
ciier  pompaltoim  carpenliim,  atqoe  adeo  observ at,  in 
Editlone  anni  1595,  pompattenm  referri  ad  earpen^ 
tum  non  ad  sequens  vehieuU  genut.  Sed  mihi  dobiom 
noii  est  quin  Isldoms  solum  verbom  MrpeniMm  dedu- 
cat  ex  earro  pompaUeo,  sive  pompm^  ot  Interpreutur 
etiam  Vossius  i»  Etymol.  Recmanus,  com  Seheffiero 
facit,  et  credit  earpentnm  pompaticum  ab  Isidoro  dici 
vehicoli  genos ;  sed  suspieator  pro  quati  earrum  pom» 
paticum  legeiidom  ^uast  earrum  pendentem.  Caraen* 
linm,  sive  earraeutium,  apod  antiquiores  non  reperl- 


tur;   ex    Isidoro   sompaeront   Papias,  giosaariom 
Arabico-Laanum  et  Saxowenm.  Captrn  apml  ¥lliv- 


Aft  fc  ISlMMll  BTTIIObefi.  MtBVAU  KOfiB. 


10» 


I,  cap.  14»  M  firs  ilte  rbfte 
veotMtur« 

!i,  i.  PitMium.  Vnleamus  M  vMerts  EditioiiM 
fiftiliefil :  Pt/eir<«iii,  Hi  ptiarUum  mnieMiim  ^iuUu$i 
mafmm  vekicuknm;  ^na4  Sciiefforu8«  de  fte  vebk.» 
lib.  II,  cap.2o,  iia  inierpttiigeNui»  ^iat :  RHwtum^ 
Hl  petwriium  emfHfcium^  ifu^^r  raknmm  tehiculum. 
PeiATiimn  quidem  erei  quatttor  roterum ;  aeil  piieu» 
Aimduabus  UDium  retit  eonsiHisfe,  p)eri4iue  Iraduiit, 
bJd(irii8,  tti  ex  GririiaQa  Edilieiie  eoUigiiur,  ptt«»(# 
et  pei^U)  quatuor  rotas  assiifiiat.  Adisis  eomineRtA* 
riiim  meum  ad  Prudeniium«  Ub,  iicontra  SymMclu» 
vers.  1088,  et  Pithoeum,  Advers.  subs.  lib.  i, 
cap.  5. 

N.  5.  fi/iii^N«.  Veliiculmn  erai  matronarum,  de 

Suo  roulta  Rosvreydus,  in  Onooiast.,  verb.  Bastema. 
onfer  eiiMs  epigramma  Tctua  in  coliectione  Pi- 
ihtti: 


Aurea  matronas  claDdit  bastema  pudicas. 
€ap.  ini.  Num.  1.  Baculu$.  BaeuH  originen 


Iwiicam  Becmaooa  exponit. 

M*  S.  Forficm»,.  forpieepf.,.  fardpee»  Dtibilat  Voa* 
sius ,  in  EiyinoK,  de  Latinitate  vocn  ferpieepe ,  qna 
tmneii  reperiiur  in  Ortllograpliia  Caesiodorit,  rap.  4, 
•I  Vtl«  Dongo ,  et  apnd  Sidonium  ,  in  Polemii  epi« 
tiial.«  eami.  i5,  vers.  185,  ex  opiimis  eveniplaribua. 
AHoi  aortpUirea  roedii  evi ,  qui  di^iinctionem  banc 
Itldoritiiam  inier  farpex ,  farfes  et  fareeue  amplcxi 
Miiii,  et  expikoeruni ,  reeenaet ,  e(  isserilMi  fmean- 
gius,  qaen  aaUs  ait  indieagae. 

M.  i.  Catmatmn*  Fortaase  ceKnniiim ,  seu  eatena^ 
Ham ,  eat  pesaulua  quod  Itali  dicum  eaieuaecia,  Hia^» 
^mii  eerraja.  Vox  IKspana  eaadado^  iialica  Inoekeita^ 
«ignilicat  quoddam  instrumentum  quod  eiiie  davi 
Qlauditiir,  et  elavi  aperitur.  Iii  Viu  saneti  Frueiiiosi, 
cap.  19,  al.,  n.  18 :  Habilacuii  otftc...  eatenatii ,  at 
Mrjt,  i^fvflrawfue  durts  olseraiilcs  eleuitrii,  In  aigu- 
tatnto  Don  Ita  obvio  oxplicando  versotls  foit  Luir. 


iHi  A     M.  13«  yeramna,  tte.  Pgpiu  iddit  $m  inatrumenta 

maicornm.  OtiaUa  fuerint,  alii  non  exp1icant«  Co)u* 
mella ,  Uhu  eil.  a  Gri^lio,  ait  :  Bo^cos  myril  (iuelta 
liffnea  incluuu  exprimita,  Ex  qiio  fucellui  a  plerisque 
deduciiur*  non  fiscdlum^  ut  Grialius  innuit.  Usitatuin 
nomen  eti  fisceUa,  In  Glosaario  Saxonico  ^lfrici  : 
Fieclum  Eieuaache^  ad  verhum  oleum  infirmorum, 

Cap.  XV.  N.  i.  Hauataa.  Nooius,  cap.  1,  num.  Ii3, 
censet,  AoMStra  esse  cados  qulbns  aqua  bauritur» 
macbin»  roiai  additos ;  cui  favct  Viini\iu8  ,  lib.  x  ,. 
cap.  9.  Verba  Nonli  baac  sunt  :  Baustra  proprie  di-^ 
cuntur  raiarum  cadi  ab  haurieado,  ucuti  Grtece  avrW. 

N.  2.  GtfrnUlus,  Itali  dicunl  girella,  Hispani  polea, 
Joannes  de  ianua  aliam  praeierea  significadonem  buic 
noroini  iribuit :  GyrgHlut  a  gyrui  instrumentum  femi- 
n  um.  quod  alio  nomine  diciiur  toluiorium ,  quia  ver- 
tendo  in  gyrum  inde  fila  devolvuntur.  AUi  scribunt 
gtraillm» 

N.  5.  Telonem.  Pitbeeus ,  Ub.  ii  Advera.,  cap.  16, 
n  corrigebat  vel  tetlenonem  ,  vel  ioltonem.  Et  noBnulli 
He-  t|uidem  ioUonem  apud  Plauium  ei  Columellain  le* 
gunt :  sed  plerique  alii  repugnant.  Tallenonie  roen>i- 
nii  i^iiam  Seneca  pluloaopbus,  lu  quibusdam  excusis 
uoum  vcrbum  e  duobus  fit  Hamalupue.  Salmasius^ 
in  Trebell.  PoUion,,  pag.  2  )7,  vers.  50,  docet,  amam^ 
aive  hamam  e  Graecis  e&ae  instrumentum  qoo  fodi- 
tur  liortua,  uon  instrumcntum  ad  resiingoendum 
ignem  ,  ut  alii  voluni.  Sed  loca  a  Grialio  adducta 
aliud  auadent.  Adde  Juveualem,  sat.  xiv,  vers.  S05 : 


Disposltls  prydlves  bamls  vlj|llar«  eolboiw 
Servoram  noolu  Ueioaa  jnbat. 

N.  4.  Lupiu...  Cottfdi/a...  Barpax^Lupi^  hac  signi* 
ficatione  Livius  meminii;  canicuke^  nescio  an  alii 
praeler  Isidorttm.  Pro  harpax  nielius  esset  harpago. 
Cap.  XVI.  Num.  1.  Frejsa.  Sci  ibitur /reisvs  et  freeus» 
N.  2.  tttpota.  liontfauconius,  Antiq.  Explic.  Ub.  lu, 
cap.  i,  iit,  4,  part.  i,  a^it  de  /upa(i<  frems,  quin  iit 
ex  Isidoro  colligitur,  lupinis  dentibus  instrncta  eranl. 


loan.  Mttliii.,  qui  diaseruUMiem  De  elavibus  veiir«m  G  Alii  puUni  lupatorum  extremas  oras  extra  os  equi 

capilibui  luporum  lerminatas  fuiase.  Neutram  inter- 
preuitiouem  difflcultate  carere  ait  Montrauconius. 
Oviditts  lupata  lupos  vocavit.  Coitfer  cap.  praec, 
nnm.  4,  et  Var.  Lect. 

N.  4«  Anieiia,».  Cingulum.  Grialius  in  teitu  conser- 
vavit  antelia ,  neoue  mutandum.censeo.  Potuit  enim 
uiroque  raodo  diu.  In  i  Cod.  Goth.  Tolet.,  ad  vocem 
Anieiia^  est  glossa  pecioraUa,  Ebrardus  Betliuniensis, 
10  Graeciamo,  cap.  iO  :  Est  antetta ,  quod  est  in  pee- 
tare  quadrupedaniis,,,  Dicaiur  pottetta^  quod  est  a 
posteriori  Scriplum  quoquc  reperies  antela^  antiTena, 
poile/iiiai^  paeteia^  etc.  Pro  dttgitla,  fem.  gen  ,  Hispani 
dicunt  etnclta^  ItaU  dgna^  dnghia,  Uiiturea  voco 
Ovidios. 

N.  $•  Sagma..,  salma,  Saaa  coopertorla  equorum 
aaepe  nomioantur^  neque  audlendi  gui  banc  vocem 


edidit» 

Cap.  XIV.  Num.  i.  Occuito,  In  editionibus  Lttcrelii 
oai  eemiliijpro  aceatia.  Apod  Sirvtum ,  id  i  Georg., 
«liPS.  46 :  Si  tutea  aiiritus ,  itc^  sic  legiiur :  Qeeulio 
deetaeeit  vamer  kt  orvo. 

N*  i.  #ttrjf .  Dicitur  etiam  Imra ,  huree*  Grialltts  in 
tttiltt  ai\4U  in  quo  vomar  huiucitur^  in  not.  innuii  apod 
iiidinmi  logi  tedicdtt«r.  Apud  Servinm  utrumqtti 
verbttm  reperitttr  ad  lib.  i  Geurg.y  vers.  172 :  Bett»' 
lale  eat  Imnttm,  ad  quad  vamer  MHr/«dif«r...  iVam  fera 
k^smoA  sunt  amnm  vomeres  in  Italia.  Bautak  uera 
est  Ugnum  in  qua  vamer  induciimr. 

N.  5.  Faleasirum*  E  Gregorio  Migno ,  lib.  ii  Dia* 
log.,  eip.  i  :  Ei  dure  ferramenium  jussii ,  quod  ad 
fateis  auuiliiudinem  palcastriim  Pidalttr»  ui  4e  heo 
quadam  vaprm  abaoiudaret.  Ocettrrii  apod  alioa  poaie* 
rioris  aevi  scriptores. 

N,  6;  itoifmm.  Diveftttm  eei  i  rutra;  nam  lioc 


corrjgtuit»  ouamvia  tagnia  Graecum  sii ,  non  a  saais 
dcducium.  Vide  Caaaubonum,  in  Capitolin.,  pag.  ST, 


fodiettdfli  terrm  iuiervieitat,  illud  ridendm  et  polien*  t|  y^n»  ^  Vox  salma  in  qnasdam  vulgares '  llnguas 
dau  Vlde  Salmaolttm,  pig.  365  Exercii*  Piinian.        ^  iransiii.  Inde  iliapani  vocani  ensalma^  enjalma,  For- 


N.  7.  Qudd  drta  aomcem,  Papias :  Quad  eirca  can* 
dicem,  etc«  Giosairium  Anglog:ixonicum  i£lfrici : 
Smidicta,  vel/oiaeriMN  spad,  Scribitur  eiiam  sciidtiia. 

N.  fO.  TnMa,  Hlapanice  irilla  dicitur.  Uujus  ia« 
stnunenti  finfan,  oti  et  plastellij  quod  non  muiium 
i  tribttia  differt ,  expreaslt  Scbmtggeniua ,  io  Aniiq* 
iriiurm  pig.  34  et  36.  Voce  Pala  uiitur  etiam  iuven- 
Ctti,  liil.  I^  verii  578.  Vide,  qoae  notavi  ad  eum  locum. 

N«  il»  JPrttmettla  eiiluHiur.  Servius,  ad  Ub.  n 
Gcorg.,  vws.  389 1  6«J4iif  frunuma  dUeniur  a  dlleo* 
Isldttrtti  utitiir  verbo  d//e,  d/iia,  f|«od  perinde  eai. 

N.  12*  Tesaerm  frumeniarieB  111«  erant  quibus  ex<» 
hlbitii  ttttttiquiaqtte  a  pr»fecio  annon»  ceriam  fru*» 
menii  aumamm  acetpiebat «  qualns  Rom»  olim  pau* 
perioribtts  dibaniur  levandm  inoplaa  cauaa.  Vide  Suo» 
» in  Aiigttsto»  cap.  40ei  4t|  ei  Nerooe,  cap.  i  1» 
^^  Martiiiem  ei  oUoi. 


tasse  ex  sagma  oritur  vocabulum  soma  apud.  Italos. 
Scbefferus,  de  Re  vebicul.,  lib.  ii ,  cap.  2,  existiniat 
sagmas  fuisse  cliieUas|quibus  onera  imponebantur  : 
sellas,  sirata »  aut  saga  pertiuuisse  ad  bomines ,  qui 
illis  aedebant ;  saamas  aut  c/f(c//ai  ad  ohera  recipien- 
da.  Pro  capulum  funis^  aut  funiis,  ui  alicubi  legilur, 
Gi&bertus  Cuperus,  Observat.  Ub.  ii,  cap.  9»  corrige- 
bat  capuius  funit,  uicapulus  m{  ad|iectivum«  Sed  nul- 
lam  idoneam  ratiooem  alTert.  ftetineamus  ergo  eapun. 
lum  ,  aul  cum  Isidori  |[lo$sario  ei  Papia  caplum.  In 
quibusdam  vul^aribus  linguis  eable  esl  lunis  nauticus. 

N.  6.  5iimic/i.  Stiraulus  a  Graeco  ariiti  derivaiur, 
quod  est  ttim^o. 

N.  7.  Strigiles».,  Character,  'Piguram  strigiUs  ex^ 
pressit  Mercurialis,  lib.  i ,  cap.  8  ,  de  Ari.  gjmnast* 
Charaeier  proprie  esl  nola  joairomento  ferreo ,  out 
alio  ffiodo  insculpta » iuusta  ,  am  inscripla.De  ferro 


MM 


•RDO  REflUN  QUifi  IN  HOC  TOMO  GONTINENTUlt. 


f(m4 


effiidenle,  quo  •ignabfintur  armenta  el  greges,  disfte-  A  Slgismundi  Friderici  Dresigit,  de  Uan  ftttgmalftm  apud 
rlt  Georgitts  Longus,  de  Annul.  8lgn:il.,  OAp.  il,*<|ui      vi*ttffes,  ut  omittam  notum  opus  Tlteoplitli  Httynaudi, 
recie  prxferebal  fenum  caloraium  Bcripturs  qiianim-      de  Stigioatisitio  sacro  et  prorano. 
dam  Kdiiioiium  ferrum  coioraium,  Modum  tias  notns  N.  8.  Cautertum,  a  xocica,  uro,  N0I.1»  lape  eaiiterio 

et  aigna  animalibus  imprimendi  deacribilCalpurnius,      )iriv  gigno  iniirebairiur,  ne  avari  rea  aHenas ,  prttser 
eel.  tt ,  vers.  84  seqq.  Exatat  drateruiio  pliitologira      tifn  armenia  et  gregea  usurparent.        • 


1 


NOTiE  SENTENTIARUM. 


I. 
S. 

5« 

«. 

5. 

6. 

7. 

8. 

9« 
10. 
il. 
19. 
13. 
14. 
18. 


AstericDS  •  #  >S  X  ^ 

Obelus  -.  _  ..^ 

Obelus  auperne  adpunetus  m«    ,  1      1 

Limniscus   «»7—   --- 

Antigrapbus  cum  puncto  'V  y 

AsterisciMcamObelo  )|(    y  ^»     > 

Paragraphus  r'   r^ 

Positura  7  "Q  ^ 

Gryphia  \if 

Antisigroa  3 

Antisigma  cmn  punclo  3  ID* 

Dipie  ^  n  n 

Diple  iripi  9t£xov  ^    ^ 

Diple  mptffrtyiuwi   >Ji     ^r     ^ 

IKplei^StXKrfim  ^    ^^   *=] 


16.  Oipleayena  <C    ^  2. 

17.  Diple  Aversa  com  Obelo  ^->  2r 
^  — ^      18.  Diple  supeme  obelata  *^*^    ^  T 

19.  Diplerecta^etaversasupemeobelata  ^-^^^^ 

20.  Ceraunium    ^J^  TJT' 

21.  Chresimon  ^f\^ 
i2.  Rbi  ei  Rfao  ^ 
35.  Anchora  soperior  Y 
24.  Ancbora  inferior  J^ 
«5.  Coronis  ""?   p^  p^ 
26.  Alogos  y    I/    ]    ^VT.  t 
17.  FiganacooBMMBypben  A/*  cA 


ORDO  RERUM 

QUiB  IN  HOC  TOaf  O  CONTINENTUB. 


fflBfttttO. 

/.  Griol  Pmpfio  lll,  cmlMfiO  rep. 
/.  Grial  ad  lectorem. 
VI TA  SANCTi  ISIDOBI. 

PH>l0gU8. 


9 

11 

15 
19 
iM. 


Cum  paiin7ii.--SaiicU  iaidori  praiapli  ttUiaurli  ei  aan- 
eto^  I.iKUwtlo  iD  lilteris.  21 

Cap.  ll.-^NoiUia  ciim  saocto  Gregorio  Msgno.^Liber 
Blfttioiogiarumconscriptua.— ScieMia  aacra  adversoato- 
tmm^  ifiipriinis  Ariauam,  exerta.  24 

C*r.  Ili.— Ortbo<Joxa  iides  per  saneUiB  IilderwD  propa- 
§aia.-*Eju9dem  cellula.-NKiiausi  rita.  28 

Cap.  IV.^S.  L«an4lri  epiHcopl  Hispalenais  obitua,  et 
Hlirl  aeripti.— Soccessio  S.  isidori.  31 

Cap.Y.— Cura  in  iDsiituliooes  clericorum,  monacborttm, 
laieorum.— ller  Romaiium.-^PIurla  impeurtU.^Mortua 
MBUSCitata.  36 

Cap.  YI.— Alphabeium  Orationia  ad  tentameata  repel- 
iMda  Advers  mi  et  Dei  gratian  promerendam*  42 

€ip.  Yli.^Kpi8tQkB  ad  fafioa.  IM. 

Cap.  Vill.— SynodiM  IlisoaileDais.  Httretlens  eonveraus, 
«MO8  illomioatu8.^2pittto4a}  ad  varios.  IM. 

Cap.  U.— Synodus  Toleli  babiu.  Prttelarti  iamorbo 
iMparatio  ad  relicem  obitom.  43 

Cap.  X.^Sancti  Isidori  obilus,  sepoltura,  epiUpUom; 
irtt^ia  encomia.  48 

C^p.  XI.— Abbre?iatio  Braulii  GsBaraugoatanl  episeopl 
de  Tiu  sancti  Isidori,  Hispaniaroai  dectoris.  S5 

jraOrta  Milariea  te  faNcnan  leidonim,  87 

TesraNOfita  de  tancto  Iridoro  Iftf MntoMif  63 

J.GruMaotf  SlMNofoeiariim  (i^  admcmifia.  69 

£TYM0IJa6IAin)M  UBiU  XX.  73 

Prcratio.  Ibid 

UBER  PRIMUS.-DD  aaAipiATiDA.  Ibid . 

CAffOT  pamuii.— De  diicipliDa  et  arte.  IHd . 


ap. 

Cap. 
Cap. 
Cap. 
Cap. 
Ca». 
Cap. 
Cap. 
Cap. 
Cap. 
Caf. 
Cap. 
Cap. 
Cap. 
Cap. 
Cap. 
Cap. 
^p. 
Cap. 
Cap. 

(.AP. 

Cap. 
Tap. 
€*p. 
Cap. 
Cap. 
Cap. 
Cap. 
Cap. 
Cap. 
CiP. 
Cap. 
Cap. 
Cap. 
Cap. 


74 

llI.-*De  lltterii  cofflmoDlbos. 

IM. 

lV.-.DelittertaUtiila 

77 

V.^Degrammalica. 

01 

VI.— De  parlibos  oratlODtS. 

82 

VII.— Denomlne. 

IM. 

Vin.— De  pronomUe. 

85 

IX.-^e  veroo. 

86 

X.— De  adverl)lo. 

87 

XI.— De  partleipio. 

88 

iisi' 

iM. 

XIV.— De  iDtefjeeUODe. 

89 

XV.— De  voce. 

IM. 

XVI.— Desyllaba. 

iM. 

XVil.— De  pedlMls. 

90 

XVIIL— De  aeeeiitlboa. 

93 

XIX.— De  Hgtiris  acceDloum. 

94 

XX.^De  poaltura. 

95 

XXI.— De  notis  sententiarum 

96 

XXII.— De  Dotis  volgaribos. 

98 

XXIII.— DeDotisjuridicis. 

99 

XXIV.— De  Doiis  milttariljus. 

IM. 

XXV.-DeDotisiitterarum. 

tuo 

XXVI-Denotisdlgitorum. 

IM. 

XXVII.— De  ortliograpbia. 

101 

XXVIit.— Deanalogia. 

104 

XXIX.— Deeiymologia. 

405 

XXX.— DegioBsts. 

rJS^ 

XXXI.-De  dlfferentiis. 

IM. 

XXXII.-Debarbarismo. 

IM. 

XXXIII.— DoaolOBcisiio. 

107 

XXXlV.-De  vliiis. 

108 

XXXV.— De  meuplasmis. 

109 

«XXVL->M  adMnatiboa. 

110 

I(M» 


ORDO  RERUM  QUiB  IN  HOG  TOHO  CONTINENTUR. 


Cap.  mYlI.-^De  tropis.  113 

Cap.  XXXVUI.-De  prosa.  117 

ar.  XXXIX.-De  meiris.  md, 

Cap.XL.— DefaboU.  121 

Cap.  XLI.— De  htMorla.  iiS 

QkP.  XLI  i  .-^  De  primls  aoctoribas  hif loriariim.  /Hd. 
CiLP.  XLIIl^De  nUlitate  historiae.  123 

Cap.  XLIV.— De  ffeoeribas  bistorie.  Ibid, 

LIHER  :SRCUNDOS.— Db  aBEToaicA  bt  pulktica.  124 
Capot  pRmuM.— De  rhetorica  ejusque  nomine.  Ibid. 
Cap.  II.— De  inventorihos  rhetoricae  artis.  Ibid, 

Cap.  III.— De  Domine  oratoris  et  partibus  rbeiorice. 

125 
Cap.  IV.— De  triboa  generibas  caasanun.  Ibid. 

Cap.  V.— De  gemioo  statu  eausarum.  126 

( '.Ap.  V I .— De  tripartita  cootroversia.  1 27 

Cap.  VII.  'De  quatuor  partibus  orationis.  Ibid, 

Ckf.  VIII.— De  quinque  modis  causarum.  128 

Cap.  IX.— De  syllogismis.  Ibid. 

Cap.  X.-I)e  lege.  150 

Cap.  XI.— De  sentenlia.  131 

Cap.  XI I.— De  caiaseeve  et  anasceve.  Ibid. 

Cap.  Xill.— De  prosopopGeia.  132 

Cap.  XIV.— De  etliopoeia.  Ibid. 

Cap.  XV.— De  generibus  qusstiODum.  ILid. 

Cap.  XVI.— De  elocutione.  133 

Cap.  XVII.— De  triinodo  dicendi  genere.  Ibid. 

Cap.  XVIII.— De  colo,  commate  et  periodo.  Ibid. 

Cap.  XIX.— De  vitiis  litterarum,  et  verborum,  et  sen* 

tentiarum  cavendis.  134 

Cap.  XX.— De  juncturis  verborum.  Ibid, 

Cap.  XXI.— De  figuris  verborum  et  senteDtiarum.  135 
Cap.  XXII.— De  dialectica.  140 

Cap.  XXIII.  —  De  differentia  dialecticae  et  rhetoricae 

artis.  Ibid. 

Cap.  XXIV.— De  definttione  pbilosophiae.  141 

Cap.  XXV.— De  isagogis  Porphyrii.  142 

Cap.  XXVI.— De  categoriis  Aristotelis.  145 

Cap.  \XVII.— De  peribermeniis.  143 

Cap.  XXVIII.-De  s^llogismis  dialecticii.  146 

Cap.  XXIX.— De  divislone  defiDitiooum  ei  Marii  Viclo- 

rinilibroabbreviata.  148 

Cap.  XXX.— De  topicls.  151 

.     Cap.  XXXI.— De  oppositls.  155 

LIBEH  TERTIUS.— Db  quatooh  discipuicis  mathkma* 

vm*  Ibid. 

Praetetio.  Ibid. 

Capot  pft]iiiJM.-*De  vocabolo  trilhmetlc»  diicipliuaB. 

Ibid. 
Cap.  II.— De  auctoribos  ejus.  1 53 

Cap.  III.— Quid  ait  Dumerus.  Ibid. 

Cap.  IV.— Quid  praestent  Dumeri.  Ibid, 

Cap.  V.— De  prima  di¥isione  pariom  et  imparlum.  156 
Cap.  VI.— De  secoDda  divislooe  lotius  mimeri.  138 
Cap.  VIL— De  tertia  divi»iooe  totios  nomeri.  160 

Cap.  Vlll.  —  De  differentia  arithmeticae,  geometri»  et 

music».  Ibid, 

Cap.  IX.— Quod  numeri  infiniti  existunt.  161 

Cap.  X.  — De  geomctriie   inventorilMis ,  et  vocabolo 

ejos.  Ibid. 

Cap.  XI.— De  qaadripertiu  dlvislooe  geometrie.  Ibid, 
Cap.  XII.— De  tfguris  geoinetrim.  162 

Cap.  XIII.— De  principiis  geomelria.  Ibid. 

Cap.  XIV.— De  numeris  geouietriae.  165 

Cap.  XV.— De  niubica  et  ejus  nomine.  Ibid. 

Cap.  XVI —De  inventoribtts  ejus.  Ibid. 

Cap.  XVII.— Quid  possit  mu>ica.  IHd. 

Cap.  XVIII— De  tribus  pariibus  musicae.  164 

Cap.  XI  X.T-De  triformi  musicae  di visione.  Ibid. 

Cap.  XX.— De  prima  divisiooe  muaicae,  qoae  harmoDici 

dicitur.  Ibid.  ^ 

Cap.  XXI.  —  De  secooda  divisiooe,  quae  orgaoica  di- 

citor.  166 

Cap.  XXII.— De  tertia  divisione«  quae  rhythmlca  nun- 

cupator.  167 

Cap.  XXIII.— Demusicis  numeris.  169 

Cap.  XXI  > .— De  astronomiae  nomioe.  Ibid. 

Cap.  XXV.— De  inventoribus  ejus.  Ibid. 

Cap.  XXVI.— De  instiiutoribus  ejus.  Ibid. 

Cap.  XXVII.  —  De  differeotia  astronoinlaB  et  astrolo- 

gi».  170 

Cap.  XXVIII.— De  aslroDomiae  ratione.  Ibid. 

Cap.  XXIX.— De  mundo  et  cjus  oomiae.  Ibid. 

Cap.  XXX.— De  fornia  mundi.  IMd. 

'  Cap.  XXXI. — De  CfBlo  et  ejus  noralne.  Ibid 

Cap.  XXXII.— De  situ  sphiprae  c(clestis.  171 

Cap.  XXXIII.— De  motu  ejusdem.  Ibid. 

Cap.  XXXIV.— De  cursu  ejosdem  iphvns.  Ibid. 


Cap.  XXXV.— De  celeriUte  coell. 

Cap.  XXXVL— Deaxecoeli. 

Cap.  XXXVIL  -De  coelesiibos  polis. 

Cap.  XXXVIIL— De  cardlnibos  ooeli. 

Cap.  XXXIX.— De  convexis  coeii. 

Cap.  XL.— Dejanuiscceli. 

Cap.  XLL— De  gemina  faeie  ctielL 

Cap.  XLIL— De  quaiuor  partibus  coeli. 

Cap.  XLIIL— De  nemispbaeriis. 

Cap.  XLIV.— De  qulnque  rlrculis  coeli. 

Cap.  XLV.— De  circulozodiaco. 

Cap.  XLVI.— De  candido  circok). 

Cap.  XLVII  .— De  magnitodine  solis. 

Cap.  XLVill.— De  magniuidine  ionae. 

Cap.  XLIX.— De  natura  solis. 

Cap.  L.— De  cursu  sulis. 

Cap.  LL— De  effectu  solls. 

Cap.  LIL— De  iiinere  solis. 

Cap.  LIIL— De  lumine  iuuse. 

Cap.  LIV.— De  formis  lunae. 

Cap.  LV.— De  interiouio  lunae. 

Cap.  LVL— De  corsu  lunae. 

Cap.  LVIL- De  vioinitate  lunae  ad  terras. 

Cap.  LVIII.— De  ecllpsi  solis. 

Cap.  LIX.— De  ecli|>si  lunae. 


I05S 

171 
Ibid. 

172 

IM. 

/M. 

IM. 

lUd. 

Ibid. 
175 

Ibid. 
174 

Ibid. 

Itid. 

Ibid. 

Ibid. 
175 

IM. 

Ibid. 
176 

Ibid. 

Ibid. 

Ibid. 

Ibid. 

Ibid. 
177 
Cap.  LX.— De  differentia  stellarum.  siderom  et  litro- 
rum.  IM. 

Cap.  LXL— De  lumine  stellarun.  , Ibid. 

Cap.  LXIL— De  stellarom  sito.  IMtf. 

Cap.  LXIIL— De  cursu  stellarum.  Ibid. 

Cap.  LXIV.— De  vario  curso  slellarom.  /M. 

Cap.  LXV.— De  iotervallis  stellarom.  Ibid. 

Cap.  LXV I .— De  numero  circulari  stellarum.  178 

Cap.  LXVIL- De  stellis  plaaeUs.  Ibid. 

Cap.  LXVIII.— De  praecedeoUa  et  aategradtUooe  ttel- 
larum.  Ibid, 

Cap.  LXIX.— De  remotiooe  vel  retrogradatione  stella- 
rom.  IM. 

Cap.  LXX.— De  sutii  stellarom.  iM. 

Cap.  LXXL— De  nominibos  stellaroffl,  quibos  ex  cau- 
sis  nomina  acceperont.  Ibid. 

LIBEH  QU AHTLS.-Db  aiBDiGiifA.  185 

Caput  pRiMUM.-rDe  medicina.  /M. 

Cap.  II.— De  nomioe  ejus.  /M. 

Cap.  IIL— De  iuventoribus  Imedicinae.  /M. 

Cap.  IV.— De  tribus  haeresibus  medicoroB.  /M. 

Cap.  V.— De  quaiuor  humo.  ibos  corporis.  184 

Cap.  VL— De  acuUs  morbis.  188 

Cap.  VII.— De  chrooicis  morbis.  187 

Cap.  VIIL— De  morbis  qoi  ia  superflcie  corporii  fides- 
lor.  191 

Cap.  IX.— De  remediis  et  medicaminibos.  IdS 

Cap.  X.— De  libris  medicinalibus.  194 

Cap.  X I .— De  instrumentis  medicorom.  Ibid, 

Cap.  XII.— De  odoribus  et  onguenlis.  198 

Cap.  XIII.— De  inilio  medicio».  198 

LIBER  QUINTUS.— De  lbgibos  bt  tbmpombds.  197 

Caput  pbimom.— De  aocloribus  legum.  /M. 

Cap.  II.— De  leglbus  diviois  et  hiunanis.  198 

Cap.  IIL— Quid  differant  iater  se  jos,  leges,  et  morei. 

199 
Cap.  I V.— Quid  sit  jos  oatorale.  /Md. 

Cap.  V.— Qold  sit  jus  civile.  Ibid. 

Caf.  VI.— QuidsitjUSgeDlium.  /M. 

Cap.  VIL— Quld  sifjiis  miliure.  908 

Cap.  Vlll.— Quld  sil  Jus  pttblicom.  Ibid. 

Cap.  IX.— Quid  sit  jos  Qulritium.  Ibid. 

Cap.  X.— Qttid  lex.  IM. 

Cap.  XI.— Quid  sciu  plebium.  /M. 

Cap.  XII.  —  Quid  si  Datuscousoltum.  M 

Cap.  XIII.  —  Quid  ooostitulio  et  edidom.  /Md. 

Cap.  XIV.— Qold  responsa  prodentum.  Ibld 

Cap.  XV.— De  legibus  coosolaribos,  et  tribooitiii.  IHd. 
Cap.  XVI.— De  lege  satyra.  902 

CAP.«XVII.-De  legibus  Abodlis.  IbUU 

Cap.  XVIIL-.De  privilcgiis.  /M. 

Cap.  XIX.-Quid  possit  lex.  /Hd. 

Cap.  XX^Quare  facla  sit  lex.  Ibid. 

Cap.  XXL— Qualis  debeat  fieri  lex.  903 

Cap.  XXII —De  causis.  /M. 

Cap.  XXIII.-De  testibos.  Ibid. 

Cap.  XXIV.— De  instromenUs  legalibas.  Ibii. 

Cap.  XXV.-^De  rebos.  208 

Cap.  XX Vl.-De  crimlnibos  io  lege  cooiCripUi.        909 
Cap.  XXVIi.— De  p<Bnis  in  legibui  oonsUtnUi.  911 

Cap.  XXVIIL— De  chrouicae  vocabulo.  914 

Cap.  XXIX.  —  De  momenUs  et  horis.  /Md. 

(ap.XXX.  —  Dediebos.  2IS 


mi 


ORDO  R£R(]M  QVJE  IN  HOC  TOMO  CONTINENTUR. 


1058 


CiP.  XXXI.  —  De  nocie.  217 

Cap.  XXXII.  —  Oe  hebdomada.  218 

Cap.  XXXIII.  ^  0e  mensibus.  219 

Cap.  XXXIV .  —  De  solsUUis  et  sqaiaocUis.  220 

Cap.  XXXV.  —  De  temporibus  aoni.  Ilrid, 

Cap.  XXXVI.  —  De  annis.  221 

Cap.  XXXVII.—  De  olympiadibos,  et  lostris,  el  jubiteis. 

222 
Cap.  XXXYIII.  ~  De  secuiis  et  ntaUbos.  223 

Cap  XXXIX .—Dediscretione  temporum.  224 

LIB£R  SEXTUS.  —  Db  UBfiis  et  OPFicns  bgclbsusticis. 

229 
CipuT  PBunjM.  —  De  Veteri  et  Novo  Testamenlo.  Ibid. 
Cip.  11.— De  scriptoribus  et  vocabolis  sanclorum  libro- 
TUm.  230 

Cap.  III.  ~  De  bibliotbecis.  235 

Cap.  IV.  —  De  inter(>retibus.  236 

Cap.  V.  —  De  eo  qui  primum  Romam  libros  advexit. 

IMd. 
Cap.  YI.  —  Qui  apud  nos  bibliothecas  insUtnerunt.  237 
Cap.  VII.  —  Qui  multa  scripserunt.  IlHd. 

Cap.  VIII.  —  De  generibua  opusculorum.  Ibid. 

Cap.  IX.  — -  De  ceris.  239 

Cap.  X.  —  De  cbartis  Ibid. 

Cap.  XI.  —  De  pergamenis.  240 

Cap.  XII.  —  De  libris  conficiendls.  IM. 

Cap.  XIII.  —  De  librorum  \  ocabulis.  241 

Cap.  XIV.  —  De  librariis,  et  eorum  iii&tromenlis.  Ibid. 
Cap.  XV.  —  De  canonibus  E?aogeliorum.  242 

Cap.  XVI.  —  De  canonibus  conciliorum.  2i5 

Cap.  XVII.  -^  De  cydo  pascbali.  245 

Cap.  XVIII.  —  De  reliquis  festivitatibus.  250 

Cap.  XIX.  —  De  officiis.  252 

LIBER  SEPTIMUS.  —  Ds  Deo,  ahgblis,  bt  fidbucx 

OADHIIBIJS.  259 

Capitt  pRiMUM.  —  De  Deo.  Ibid. 

ICap.  II.  —  De  Filio  Dei.  264 

ICap.  III.  —  De  Spiritu  sancto.  268 

Cap.  IV.  —  De  eadem  Trinitate.  271 

Cap.  V.  —  De  angelis.  272 
Cap.  VI.  —  De  bofflinibus  qui  quodam  pnesagio  nomen 

aeceperunt.  274 

Cap.  VII.  "  De  palriarchis.  281 

Cap.  VIII.  ~  De  propbetis.  283 

Cap.  IX.  —  De  apostolis.  287 
Cap.  X.  —  De  reliqois  in  Evangello  nominibus.        289 

Cap.  XI.  —  De  luartyribus.  290 

Cap.  XII.  —  De  cieriGis.  Ibid. 

Cap.  XIII.  ^  De  monachis.  293 

Cap.  XiV.  —  De  caeleris  fidelibos.  294 
LIBEROCTAVUS.— De ecclbsiabt sectis ditbbsis.  Ibid. 

Capot  paiMCM.  —  De  Ecclesia  et  Syoagoga.  Ibid, 

Cap.  II.  —  De  religione  et  fide.  295 

Cap.  III.  —  De  hseresi  et  schismate.  296 

Cap.  IV. — De  hcreslbos  JodiaorUm.  297 

,Cap.  V.  ^  De  bsresibus  Christianorum.  298 

Cap.  VI.  —  De  philosophis  gentiom.  305 

Cap.  VII.  —  De  poetis.  508 

Cap.  VIII.  —  De  sibvllis.  509 

Cap.  IX.  —  De  magis.  310 

Cap.  X.  —  De  paganis.  314 

Gap.  XI.  —  De  dlis  genUom.  ibid. 
LIBER  NCMUS.— Db  unGUiSy  obrtibus,  aB6Nis,  mujtia, 

aVIBDS,  AFPimTATUlCS.  323 

Capdt  pumum.  —  De  lingois  gentium.  Ibid. 

Cap.  II.  —  De  geottum  vocabulis.  zia 

Cap.  III.  —  De  regnis  et  militiae  vocabulis.  341 

Cap.  iV.  ^  De  civibus.  548 

Cap.  V.  —  De  affinitatibos  et  gradibos.  353 

Cap.  VI.  —  De  agnatis  et  cognatis.  357 

Cap.  VII.  •—  De  coojugiis.  365 
LIB£R  DECIMUS.  —  Vocum  cbbtabum  alphabbtum.  367 

LIBER  UND£CIMUS.  —  Db  BOMiiai  bt  pobtbntis.     397 

Caput  PBiMUM.  —  De  bomine  el  partibus  ejus  Ibid. 

Cap.  II.  —  De  sstatibos  hominis.  415 

Cap.  III.  ^  De  portentis.  419 

Cap.  IV.  —  De  transrormatis.  42  i 

LIBER  DUODECIMUS.  —  Db  ammalibus.  423 

Caput  pbimum.  —  De  pecoribus  et  jumentis.  Ibid. 

Cap.  II.  —  De  bestiis.  433 

Cap.  III.  ~  De  minutls  animantibus  440 

Cap.  lY.  —  De  serpeniibos.  442 

Gap.  V.  —  De  vermibus.  443 

C4P.  VI.—  De  piscibus.  42$0 

Cap.  VII.—  De  avibus.  4^ 

Cap.  VIII.  ^  De  minutis  volatUlbus.  469 


LTBER  DECIMUS  TERTIUS.  -  Db  muxidO  bt  fAxnm. 

Prwfatio  j^} 

Caput  phimum.  —  De  mundo.  i a;/ 

Cap.  II.  ^  De  atorois.  m 

Cap.  111.  _  De  elemenUs.  17« 

Cap.  IV.  —  De  ccBlo.  47; 

Cap.  V.  —  De  parUbus  coeli.  /4.? 

Cap.  VI.  —  De  circolis  coett.  475 

Cap.  VJI.  —  De  aere  et  nube.  17« 

Cap.  VIII.  —  De  tonitruo.  j^** 

Cap.  IX.  —  De  fulmioibos.  477 

Cap.  X.  -^  De  arcu  ei  nobium  effectibos.  Ibid 

C^p.  XI.  —  De  veutis.  475 

Cap.  XIL— Deaquis.  49? 

Cap.  XIII.  — •  De  di«ersitate  aauarum.  lam 

Cap.  XIV.  -  De  mari.         «H     u"  m 

Cap.  XV.  —  De  Oceaoo.  jSi 

£^'-  5X!; ""  ^^  Mcdlterraneo  marL  /^ 

Cap.  XVII.  —  De  sinibus  maris.  jmr 

Cap.  XIX.  —  De  lacis  et  sugnis.  1R7 

CAP.XX.-Deabj8so.  ISi 

Cap.  XXL  -  De  flominibus.  jbU 

U^.  XXII.  -  De  diloviis.  iqi 

LIBER  DECIMUS  QUARTUS.  -  Di  waBA  ir  PABTi.ra: 

495 

Uput  pbuium.  —  De  terra.  /Afw 

Cap.  II.  -  De  orbe.  /J  3' 

Cap.  III.  -  De  Asia.  iSa 

Cap.  IV.— DeEoropa.  ka^ 

Cap.  V.  -  De  Lybia:  gS 

CAP.VI.-Deinsulis.  ^ 

Cap.  VII.  •—  De  promotttoriis.  520 

Cap.  VIII.  —  De  monUbos,  cseterisqae  terr»  vocabulis. 

Cap.  IX.  —  De  inferioribns  lerra.  5«c 
LIBER  DEC1MU8  QUINTUS.  -  Db  ^dipicus  bt  agb»! 

apoT  PBQiuM.  —  De  civilalibus.  /«? 

Cap.  II.  -^  De  sdlltciis  publicis.  ^Sut 

Cap.  III.  —  De  habitacuiis.  ^ 

Cap.  IV.  —  De  ndiaciis  sacrls.  ^ 

Cap.  V.  —  De  reposiloriis.  SaS 

Cap.  VI.  —  De  operariis.  2tS 

CiP.VIl.-Deaditibus.  547 

Cap.  VIII.  -^  De  partibus  ndifldorain.  54$ 

Cap.  IX.  —  De  munitionibus.  mkd 

Cap.  X.  •-  De  tentoriis.  ^ 

Cap.  XI.  —  De  sepolcris.  /«rf 

Cap.  Xn.  —  De  ndificiis  msticis.  5k4 

Cap.  XIII.  -  De  agrls.  ^ 

Cap.  XIV.  —  De  finibos  agrorom.  354 

5^-  2f;Y: ""  ??  meoaoris  agrorom  tSSSi 

Cap.  XVI.  -  De  ilioeribo».  ^ 
LIBER  DECIMUS  SEXTUS.  -  Di  lapu>ibo8  tt  ua^ 

Caput  PBunw.  -  De  polveribus,  et  glebls  terr».    Ibid. 

Cap.  li.  —  De  glebis  ex  aqua.  550 

Cap.  III.  —  De  lapidibos  vulgaribus.  kr± 

Cap.  IV.  —  De  lapidibas  insignioribus.  554 

Cap.  V.  —  De  marmoribus.  »^ 

Cap.  VI.  —  De  geinmis.  570 

r^'"  vlfi  ^  ??  viridioribus  gemmis.  ibid. 

^''  yj"-  "^^®  "*^*»  gemmis.  573 

Cap.  IX.  —  De  purpureis.  574 

Cap.  X.  —  De  candidis.  xiK 

Cap.XI.  — Denigris.  iii 

CAP.XIL-Defarils,  /S!? 

Cap.  Xill.  --  De  crystallls.  ^ri 

Cap.  XIV.  -  De  igniUs.  «I 

Cap.  XV.-Deaureis  SS 

Cap.XVI.  — Devilro.  ^ 

ap.XVlI.-Demetallis.  ^ 

Cap.  XVIII. -Deaoro.  jb^ 

Cap.  XIX.  —  De  argento.  kcbk 

Cap.  XX.  -  De  xre.              '  ^ 

Cap.  XXI.  -  De  ferro.  ^ 

CAP.XXII.-Depiombo.  ^ 

Cap.  XXIII.  —  De  stanno.  tbid 

CAP.XXIV.-Deeleclro.  ^ 

CAP.XXV-Deponderibos.  /^ 

Cap.  XXVI.  — •  De  mensons.  ftax 

Cap.  XXVII.  —  De  sigois.  ^ 
LIBER  DBCIMUS  S£PT1MUS.-Di  bbbui  Eoencis.  ^ 
Gaput  pbimum.  —  De  aoctoribos  rerom  msUcamm  Ibid. 

ft^- 1\\^  ^  ^^^  a(;rorum.  ibid. 

C»'  III.  —  De  firumem».  •{qq 


im 


AD  &  ISIDOM  BTTM0L06.  AREVALl  NOTi£. 


1040 


iwr ;  wmllB  emm  heih  iiitkas  pr^e  mnrelHeum  me  A  i|hi  verba  non  agnoBCunt,  quamvis  plares  consulae« 


4ocet.  Errasse  Servium  nonnulliputaut.  Tide  Nioo- 
laum  Mertenim  ad  Diei  geniales  Alexandri  ab  Aiexan- 
&to^  lib.  V,  el  Turnebum,  lib.  if  Adfersar.,  cap. 
f  4,  et  lib.  XXIX,  cap.  25.  Crediderim  detous  sibi 
mHram  accommodasse,  qoia  miera  propria  eUam 
•rai  fetularura,  ui  obser? at  Scaliger  in  Gopam  Vir- 
gilii.  Ofidius,  Fastor.  lib.  iv,  vers.  517  : 

. . .  Sinmlarat  anam,  miiraque  capillos 
Presserat. 

Color  modestus,  ut  arbitror,  mitras  deyotarum  a 
mltris  meretricum  distinguebal ;  nam  milrae  mere- 
tricum  fersicolores  et  pictc  erant.  Juyenalis,  sat.  3» 
▼ers.  66 : 

lle,  quibus  grata  est  picia  lopa  barbara  mitra. 
Plinlus,  lib.  xxsf ,  cap.  9.  Poiygnalme  primus  muUeres 
Htcida  veite  pinxit^  cupitu  eurum  milris  vereieBloribui 
cperuii 


rit,  cum  quibus  libros  Etymologiarum  coniulit.  Ve- 
rum  Isidorus  forlasse  scripsit  Dextraies  eommunes 
ee$e ,  etc. ,  subinteilecto  connat ,  quod  addidi ;  aut 
etiam  Dextrae  communes  e$te,  etc.  Etsi  enim  in  Glos- 
sario  Isidorj  legitur  dexlralia^  braeliiaiia^  tamen  Grae- 
▼ius  reponendum  censet  Dcxlrfjs^  ut  hoc  loco  in  Vul- 
fstis.  Pro  virioim  nonnuUi  legunt  uirUim;  sed  pro- 
wim  est  Mftote.  Tertullianus,  cap.  4  de  Paliio,  uli-> 
lur  voce  vtrta,  veU  ut  alii  legunt,  mioia,  quo  dimi- 
nutivo  uiitur  eiiam  Plinius. 

M.  17.  Lunnke,  Tertullianus,  de  Gullu  feminarum, 
cap.  10  :  NuUas  iunuias  reprobel.  Apud  Plautum  alii 
iunulam^  alii  luneilam  legunt. 

N.  19.  Periicelides,  Uoratius,  lib.  i,  epist.  17,ter8. 
56  : 

Nota  refert  meretrieis  acumina,  s«pe  catellam, 
Snpe  perlsceUdem  raptam  sibi  fleoiis. 

I. 


N.  5.  Ricuta.  Diminutivum  est  a  riea,  quod  erat  u     ^^^i  xxmi.  Num.  I.  Aimutt.  Olim  oiim  pro  onutw 
tementum  camtis  flaminlcarum.  dum  sacris  ooera-  *  wribebalur  ;  hmc  Yaria  est  scnptura,  anuius,  et  mi- 


te^mentuiyi  capitis  flaminlcarum,  dum  sacris  opera 
baniur.  Quod  riguia  in  nonnullis  exemplaribus  Editis 
et  Mss.  reperitur,  librariorum  vitium  est,  qui  saepe  g 
pro  c  adbitiebant. 

M.  6.  Viitm,  De  viuis  cap.  pneced.,  num.  4. 

N.  8.  Dtserimifui/ta...  ciitcfnfit.  Alia*  erat  acus 
eomptoria,  alia  aurea  diacriminalis,  de  qua  hoc  loco 
bidorus.  Pro  ak  auribus  fortasse  Isidorus  scripslt  ab 
fliiii,  nisi  respexit  ad  Grmcum  wra,  aur^s.  De  discer* 
nicuic^  aive  acu  crinaii  agunt  Joannes  Voweranus  in 
nol.  ad  Petronium,  Salmasius  ad  Solinum,  Bonannus, 
Mootfaucontts,  et  alii.  Grialius  in  textu  scripserat 
dudni. 

N.  9.  Aeus.  Has  quoque  acus  inter  dlscriminalia 
reeenset  bidorus,  lib.  xi,  cap.  I,  n.  51.  Instrumenu 
nundi  muliebris,  e  veteribus  monumeniis  delineata, 
«xhibel  Pignorius ,  de  Servis,  pag.  iOO,  aureas  acus 
crioales,  nonnulla  gemmatas,  viriolam  e  minutis 
imaragdis,  inaurem  auream,  sialagminm,  etc.  Gon- 
ler  ettam  Guasct  opos  Deiie  ornatriei. 

N.  10.  Quibus  pretiesa.  llieronyinus,  epist.  10 : 
Pretiosa  ex  iiiis  (auribus)  novarum  segetum  grana  de- 
pendeani,  Plura  de  hoc  ritu  Salmasius,  Exercit.  Pii- 
nianar.  pag.  402.  Plinius,lib.  xu,  sub  initium,  au- 
rium  9uinera  pro  inauribus  commemorat.  Gaspar 
Bartbolinus  singularem  librum  de  velerum  inauribus 
edidit,  cui  mantissam  adjecit  Tbomas  Kartbolinus. 

N.  11.  Femim'i  «€ro  ffloui/ta.  Quintilianus,  lib.  xi, 
cap.  1 :  MoniUbuSt  et  wargaritis^  ae  vesie  ionga^  quee 
§uni  emamenta  feminarum,  deformantur  viri. 

N.  12,  Moniie.  A  moneo  dici  alii  volunl,  quasi  mo' 
numenium  et  pigniis.  De  monili  In  modum  serpentis 
infellmitur  inseriptio  apud  Gruterum,  pag.  70,  num. 
8,  et  Donium,  class.  1.  num.  41  :  Deo  Mscuiamo... 
iorquem  aureum  ex  dracuncuiis  duobus»  Adisis  Joan- 
nem  SchelTerum»  de  antiqupr.  Torquib.,  §  4,  pag.  51 
aeq.,  et  BotUrium  ,  loni.  1  Rom»  subierr.,  ub.  17 
etl9. 

N.  14.  JfufMa  vttl^o  vocaittr.  Hieronymus,  loco 
0  Grialio  citalo,  utitur  diminutivo  muremuia :  Aurum 
eolH  sui ,  ^ttod  quidem  MCRifiiiULAM  vuigus  vocai^  eic. 
Ac  foriasae  Isidorus  quoque  scripsit  mureBnuia. 
,  N.  16.  i>exlraicommtmes...  vtrio/ir.  Grialius  in  texlu 
CHin  aliis  edidit  Dextras  communes  esse ,  etc.  lii  not. 
allud  indicat.  Gasaubouus,  in  Gapttolinum,  pag.  140, 
vers.  20,  Yuicanii  scripturamadopUl :  Dexirascom' 
muuesesH.^/dexires.sunt^  ampta^  ei  antemanieam 
pHertamur^  el  possunt  ibi  jungi  ciavo  uno.  £t  exponit 
de  dexiroclieriis^  que  ante  manicam,  hoc  est,  manus 
cuin  liracbio  commissuram ,  porurentur ,  et  ciavo 
i^no  lungereniur.  Salmasius,  ad  eumdem  Julii  Gapi- 
lOiiui  locum,  eeDset  Isidorum  corrigendum  in  hunc 
pao^um  :  Dekiraie  esi  commune  virorum  ei  muUerum^ 

Ciq  tUriM^M^  sexm  dextref  suni.  Irridet  ralionem 
dori,  et  addit  ea  qum  jipud  Vuicanium  aequuntor, 
etC,  non  esse  Isidori, 


nuius ;  iieutra  rejicienda. 

N.  2.  Quod  eo  vena  queedam,  etc.  Vide  Macnabium, 
lib.  VII  Satumal.,cap.  13,  ctGeUium,  lib.  x,cap.  10. 
De  annulari  digito  et  levibus  circa  eum  persuasiouibus 
scripserunt  Joannes  d^Espa^ ne,  et  Ghristiauus  Fal- 
sterus,  quos  cum  multis  aliis,  qui  de  annulls  aul 
opuscula  ediderunt,  aui  aliquaannouruul,  Fabricius 
recenset,  Bibltogr.  cap.  17,  num.  8. 

N«  5.  Ariiii/o  aureo  lib.  Verba  Isidori  in  discrimine 
£illere  puUt  Lipsius,  lib.  ii  Elector.,  cap.  8  :  Uberis 
enim,  ait ,  aurettm  aniniiMm  iribuunt^iibertinis  argen» 
ieifm;  falso  :  inter  iiberos  eqmU  et  senaiuisoii  jus  ou- 
f€i  anntt/i.  Equites  etiam  eum  miiiiabant^  post  seeun" 
dum  beiium  Pwncum  ferreo  annulo  ulebaniur  ,  preeter 
iribunos.  Dietericus,  in  not.  ad  Brissonium,  leg.  Jul. 


sed  inepli  el  inaulsi , 
iH^it»  cvjuadam  mooacbi;  iiam  veterea  omueslibri 


de  Adulterio,  pag.  198  ,  faletur  plerosque  Isidbri  fl- 
dem  in  dubium  revocare;  seumen  niliii  deflnire  ait, 
cum  jura.pro  diversis  lemporibus  variare  potuerint. 
Q  Certe  Justinianus  jus  aurei  annuli  omnibus  liberti- 
nis  dedit ,  cum  aotea  omnibus  ingenuis  jus  ejusdem 
aurei  annuli  jaro  esset.  De  jiire  aureorum  annulorom 
piodiit  disserUlio  Petri  Burmanni ,  anno  1734  re- 
cusa  1740.  Quod  autem  Isidorus  distinguit  iiiter  an« 
nulos  gemmatos  ei  soiidos ,  id  idcirco  astniil ,  quU 
aiinuli  solidi  erant  ex  solida  maieria  siiie  gemma 
qua  ornati  erant  uiiguli ,  sive  annuli  geminaii.  Pro- 
prie  autem  annuli  solidi  ita  dicebantur,  ut  discerne- 
rentur  a  perviis ,  et  cassis  qui  concavi  eraot  intus , 
ut  aliquid  continere  posseni. 

N.  4.  Leve.  Grialius  scribit  leeve  esi^  atque  immwse 
membrum.  Non  oroitUm  verba  ipsa  Tertuiliani,  Apo- 
loget.  cap.  6  :  Cum  aurum  nuila  (femina)  naraipree' 
ter  uno  diaito^  quem  sponsus  oppignorassel  pronubo 
annulo...  At  nunc  in  feminis  pree  auro  nulium  ieve  est 
membrum,  prce  vino  nuilum  iiberum  est  oscuium ,  elc. 
N.  5.  (Jngultts.  Aut  ungulum.  Pro  annulo  Oroorum 
l^  lingua  crediiur  dictum.  Verba  Plinii  de  annulis  Sa« 
^  mothraciis  Liosius  eniendare  conatus  esl'.  Sed  refel' 
litur  a  Salmasio  ,  <iui  ad  iEIiuiu  Spartianuin,  p.  5, 
vers.  35,  relatis  Isidori  verbis,  ait :  Nemo  metius  p )- 
terat  aut  brevius  ioeum  Piinii  exponere.  Verba  Pliufi, 
Hb.  xxxiii ,  cap.  1 ,  a  ined.  :  Nec  non  ei  serviiia  jam 
ferrum  auro  cingunt ;  Ulia  per  seu  mero  auro  deco^ 
ranl ;  cujus  licemiee  origo  nomine  ipso  in  Samolhrace 
id  institutum  deciarat.  lli  anuuli  a  Lucretlo  dicuniur 
tib.  VI,  vers.  1042.  Sumothracia  ferrea. 

N.  6.  Thynnam  vocabanl.  Dicendum  potius  T/ijf- 
niam  fuisse  partem  Bithyniai.  De  versibus  fere  om- 
nia  mss.  exempiaria  inter  se  variant ,  et  diversm 
exstant  criticorum  coojecturae.  Ludovicus  Dorleaus, 
in  novis  cogitat.  ad  Annal.  Taciti,  pag.  534 ,  pro' 
certo  ponit  bos  esse  Maeceoatis  versus  in  raorte  Ho- 
ratii.  Jocus  certe  Augusii  fuit,  quod  Masceoaa  in  la- 
pidibus  pretiosis  versu  luderei.  Legeiidum  puut : 

Lugeos  te,  mea  vila^  nee  smaragdoe 
IleriUosque,ml  Fiaeee,  nec  niteuu 


AD  S.  «IDORl  ETTMOLOC.  iREVALl  NOTi«. 


4041 

iSplro,  candidn  margarUa  qu«ro, 

Vkc  qiK»... 
Hi  dao  ullimi  Tersu»  facile  ad  ▼eram  leclionem  re- 
"ocantiir,  quamvis  Grialius  uliimum  corrupie  edi- 

^^^^ '       Annalos,  neqoe  jaspios  laplllos. 
Ires  priroos  ita  Grialius  in  textu  eipressil: 
LDKente  mea  vita,  nec  «naragdos 
Berillosqae  mihi,  Flacce,  nec  mientes, 
Percandida  margarlla  quaero. 
Janus  Guillelmus,  lib.  i  yerisimil..  cap.  5 .  5«  «««" 
quoque  senientiam  propendet  versus  esse  Macena- 
tis  in  Horatium,  quos  iia  emaculatos  exhibet . 
Lngens  te,  mea  vlta,  nec  smiragdOT, 
Berillosneque,  Flacce,  necnllcnles 
Semper  candida  quasro  margarius. 

Explicat  langi  morem  Romanorum  P<>n«;^» jfj"^^^ 
annulos  venSstissimos  :  el  advertit  eandtda  esse  pro 


1041 

k  edidit  de  »emicinetio,  el  oboerval,  in  not.  8,  ptg.  Mtf 
$ueeineU>Hum  simile  fuisse  jwiereriim  brtwiMi»  « 
summo  humero  loria  vinciuotor.  RepwhWKbt^fCW 
Isidorum,  qnod  cum  dicat  Ifraditle.  seu  Ivacftiait, 
nunc  non  brachiorum,  sed  renum  esse  cingulum, 
eivmoloriam  dedocat  a  kraehm,  cum  dcducere  de- 
Set  a  braecis.  lu  etiam  colligil   meineior.iim 
vocatum,  quia  renes  tuecingebat,  non  quod  suh  brt- 
ehiis  ductum,  alarum  sinum  ambiret,  atque  hinc  indo 
succingeret.  Atverosloljm  '«^!^*"''""'^  "^^^^ 
einetorium,  sive  braefnle  alarum  sinus  •«»>»«w^^  *W 
nccingebat,  ut  Isidorus  narral,  «•"'««  '"*5J^ 
debet  Isidori  elymon,  quaravis,  procedenie  icmMre, 
tuecinctorium  tantum  fuerit  renum  cinguloin.  Stne 
Cassianus,  lib.  i  de  Insiitut.  monachor.,  cap.  »;, 
eodem  modo  redimieulum,  iuecinctorium.  ^l^J^^^^^^ 
ut  ipse  ait,  r^rachiatmum  exponit,  ut  a  w^oc^iw  el 
alariim  sinibus  hinc  inde  succmctis  vocabula  r/Wfl^ 


«nn.iiAa  vpnnsiissimos  :  el  adveriii  eanaiaa  c»»o  piw  cnmortt  ei  •«ccwitwf«  u^. .»«-  .-■  ^';  j.i-»i.  iri  in 
InnSd!  TcXTm  crebro.  Si  astruamus  versus  E,igii.  cap,  54  :  Vlnii  ex^us  et  rebrachtmi.  1^^^^^ 
esSJfccenat  s  >tJili.s  esse  deberet ,  MjBcenaiod  B  ^,||,  ^^^  Ottonis,  pag.  599.  tom-  \  Junu  .  Refrra- 


II  Observat.  human,  ,  cap.  6,  Macenali  q"o<l"?  *'2^ 
versiculos  iribuit,  et  quatuor  varias  eorum  lectiones 
ShiSBtTprima  est  Alidrea  AlciaU,  ut  atate,  sicei 
industris  laude  prioris : 

Locentes,  mea  viU,  nec  smaragdos, 

Berillos  mlhi,  Flacce,  nec  nilenies, 

Nec  praBcandida  margarlU  quaro. 

Altera  parum  discrepans  est  Antonii  CovarruYias , 

Jui  initio  legit  Lugenii,  ct  in  altero  versiculo  mifci 

miife,  omisso  Flacce.  Tertia  Tornebl  : 

Lugent  le,  mea  vila,  te  smaragdos, 
Berillus  quoqae,  Flacce,  nec  nlientes 
Nunc  per  candida  margarila  quaro. 

Postrema  est  Duzae : 

Lugens  le,  mea  viU,  oec  smaragdoa, 
Berillos  mihi ,  Flacce,  nec  nlienlcs 
Inter  candida  roargariia  qu»ro. 
Berilloft  enim  inter  candida  margariu  nilentes  Pll- 
Bius  quoque  praedlcal.  Omissa  quastione  de  auctore 
vcrsuum  ,  ei  an  in  obiiu  Flacci  fuerint  composiil , 
eos  ita  edidi,  ui,  collaiis  intcr  se  mss.  excmplaribus, 
restiioendos  casc  censui.  Vide  etiam  Scali«erum,  1. 1 
Caulect.,  ci  Salmasium,  ad  Aurclianum  Vopisci. 

C\K  XXXIII.  Num.  1.  Cinctu.,,  campatre.  Gnalius 
edidit  in  lextu  a  einetu,  et  unde  et  eampettre,  per 
crrorem,  ut  arbilror.  In  nonnullis  Edilis  est  cowp«- 
9tri$.  \erum  nomen  est  campeiir^,  et  m  plurali  com- 
peitria,  utcap.  44,  num.5.  ArnUenius,  inMiscellan., 
cap.  17  ,  ubi  mulu  Araioris  loca  illusirat ,  ad  vers. 
630,  lib.  II,  pro  et  utruaue  minima  censet ,  reponen- 
dum  et  utrituque  ex  Editione  Parisiensi  anni  1509. 
MeliuS  fortasse  esset  et  uiri$que  minor ;  sed  in  Isidoro 
lolerari  potcst  et  utriique  minima.  Adveriit  vero 
Arnlxenius,  ex  Taubman,  ad  Plautum.  Aulul.  in,  6 , 
\)%  iemicinctia  esse  vestem,  qua  partem  hominis  an- 
lerloris  a  cinguloctlumbis  ad  pedes  usque  praecingit. 


r^la  sancli  Bcnedicii,  cap.  55,  non  consentiunt 

^ediclini.  Zonam  e«e  no«n»"'»"?i;"''n'lnStar 
Inm  rennm.  Vid6nd..8  his  <»e  .^0^»»  ^"«»»81". 
■pud  qncm,  ^oce  braeUe,  pro  dmnm »« .wb'»  "►^ 
dori  indicatur  dttnUeum,  (anquam  «>rff«g»;  ""f  *^ 
sianus  quoqoe  eodem  roodo  dwM  dixit.  Fm-n»™  J*^ 
drroiculi  de  quo  Isidoru»  ^^.^\TitS 
tium  in  puero  nu.lo  appieto  in  vitro,  Ub.  2«.  Conw 
eliam  imaginem  boni  Wsioris  apud  BotUnuro.  tom.  U 
RomjB8ublerr.,tab.  101.       .  ^„,„«  «wad» 

N  7.  Vitta  apud  veleres  erat  ligamentum  ca,«iw. 
In  h«c  signiflcaiione,  quod  ta  !»««'««""*'«'"':  V*!* 
bum  seqJioris  «talis  esse  videiur,  un«te,  0P»»»»;J»; 
lica  vo!i  ««adefluxit,  curo  gcilicet  pro  statun  corpof» 

""cK^KXiv.  Nuro.  f.  A  «rfo,  etc  Vide  no..   jj 
C  cap.  \  hujus  libri,  num,  15,  el  infra,  b.  »,  »«l<» 

"^te:  Reperta»  uu  tunt.  Vtw  cum  »««Mav«iiI»«»J 
idorum  et  alios  non  aemel  •ccomt.  De  crep.di. 


bidorum  — -  „     ..    .. 

exsUidisseruiioOtilionJsSperlmgii. 

N.  4.  Co/cw  r«g«  «l«6«ili.r.  Vulcanio.  lU  h«« 
coiiiungil  et  Cataret  forma  «onim.  Gnalius  « J;»^ 
ZrFirma  earum.  Qim  duo  verba.  .»^««» '"JSJ 
allqois,  a  caiteris  dlsiinguuntur.  Forttsie  P«»»  «^ 
aMquid  deest.  De  forma  calceonim  Romanoromlto- 
nedictus  Balduinus  Ambianus  in  opere  «>««» 

quofue  in  parte  aniiqm  caicn  ioma  fiat  ^^^ 
luni,mejamdudum,  cum  jumor  m  pairit  ««'"«J  «»• 

SS^  tcrUendi  oecatio),  »W«««  «^^i  S^ 
eorio  calceum,  ,iu  eerte  ««11  ««1««*»  f^UJ^J^ 
piendo  propinandoque  vino  tefphiad  t>Mar**^l 
lUiut  {orma  laUt  erat,  ut  in  arcuatum  ««««•  f^" 
ret,  ii«l««  «"9««  «««««.  •«""»«««  "^'•.J*'!^ 


is  a  cinguloetlumbis  ad  pcoes  usque  priecing.i.      ,^    ^^m,  «„«««  exertce,  wrtutque  tmn,  '•i--r- 
N.  2.  Balieut.  Uiroque  modo  dicilur  balteut,  et  D  Ejumodi  fidtu  ueterum  Bonumonm  ealeenm  antm 

N.  3.  Laetanlet.  Catolli  versum  illnstrat  Vulpius 
in  nol.  ad  carro.  65,  ubi  prafert  leclionem  /iic<ii«t«» 
vnlgatse  lacdiAlM,  aut  laclentet.  Prndeniii  ver&um  ita 
cdidi  com  Isidoro  contra  Heinsiom,  qui  legerat : 

Nomen  boc  genmix  nropbio  illigaUe  est. 
Confer  commentariom  meom  ad  eum  locum. 

N.  4.  I<iinu*  ett  cinetut.  Sperlincius  nescio  qmd  de 
Deo  <tino  commentus  foerat  ex',depravau  lectione, 
limiu  ett  cinetut.  Enm  retellit  Gisb.  Gnperus,  efrtst.  94, 
ad  eomdem  Sperlingium,  advenens  multosiam  olim 


correxisse  <tmiM,  MrctnciiM.  Confer  lib.  xv,  cap.  14, 

N.'  5."  Sueeinclorium.  Papias  tuccinctoria  interpre- 
lalor,  quibus  tenluro  genitalla  tegnniur.  Alii  eadem 
«8se  siicdiicloria  ac  p«ri»»iwi«,  seu  compcslna,  exi- 
•Umant.  Uaaoebius,  tom.  Ul  Spidl.,  disseruuooeu 


»riobttrigim.  In  Plinii  verW.  •  Grl^io  «ittO. 
nonnnlli  legunt  o**lrigiH.».  repognanU  i»'*^*- 

N.  10.  Mutlei.  Salmasios  in  .«"">« 7"f!SS?' 
iMur.  «46,  vers.  W,  banc  Isidori  d«  nmUat  «i^M^ 
^Lm  videior  approbare.  et  •d.iit  orontacum  T«J 
calceamefttis  conveniro,  de  qoibu»  Serw».  Aiu 
not.  ad  dedicat.  siatoa  RegHte  Herodi»  «»f»»j^ 
la*  calceomm  foisse eboreas,  vel  osMas.  w  wkm», 
hidoro  imposoisse  vocem  «r^f^iVf^r^^?^ 
rigniflcal,  adeoqoe  inuTfifu,  ( •««^'«II???^!: 
teSto*.  Condudit,  calceoe  muileo*,  hoc  «» "»5*« 
solom  colore  diversos  f«iMe  «»««.»"»»•, ^'''j^ 
erani  Mullei»  patridi  uwbanur,  qui  corulem  mafl- 
w" tom  Mpisse^it.  Mulu  alia addlt Cerda adcaM 
TerioUiani  de  Pallio :  Impuro  crurt  purum,  o«l  ««1' 
leobtm  indueH  etdeeum. 


11.44. 
^to  «1  LMtlio  Broliiit 
ivlloiB.  Mtrtiaiif,  Hb.  ii,  apigr.  15: 


AD  S.  ISIDORI  CTYMOIiOG.  AREVALl  NOTiE.  4 044 

pro  aoifo  ^noqoo  ooeipit  ot  A  mat  a  cunetii  perdpttur  dignn.  Goolcr.  Bucangiiim» 
Vnlprat,  lii  001.  ad  Ct-      wb.  CmHmmo.  .       ^     ^    ^ 

N.  I5.   Poiiif.  To».  l  littciipt  Acad.  Franc., 
num.  551,  miilu  de  paiie.  Varias  elyfiiol'));i.i&  Vo&- 

•        9 :  Tunc 


Et  Oiontere  lulo  pQtre,  f  etiis(|iie  lolanu 
4ddo  Prodooiiino,  iu  Apoiiioofti,  ▼ere.  666,  cum  moo 
oommootario.  i$t  mmma  :  boc  ost,  ex  ligno. 

N.  li.   I^imhmtwum  $Meiii.  Forte,  dtminic/wvNi 
'  9aeculi.  De  oatigis  videndiis  Negrooiut,  qui  ecudiium 
opuo  de  boo  orgiunoiito  aeripsit. 

N.  I3,  Sim  m/o.  Gatal^erus,  MtacelM  liU  lu  cap, 
id,  eooael  fruslra  esse  Feslum,  qui  cirnuum  calcea- 
onenti  gonua,  el  lsiUt>ruin,  qui  $oc€um  »ne  $oio  esso 
ox  Loeilii  versu  existlniaruiit,  Ita  eiiam  judicat  Vos* 
aiiui  in  Etymolog.  De  folleatis  vari»  aunt  senieniiaf. 
Grialius  in  textu  edideral  foliato$;  in  not.  indicat 
fiUimiio$.  llofmannus,  io  Leiico,  ad  verbum  Follati 
caicei  laxioroa  ioterprelatur  calceos,  qui  cuni  pes 
premitiir,  ot  lerr»  insistil,  inOantur,  et  tumescnnt ; 


sius  recensct.  Uo  Origioo  Sencca,  episi. 
farinam  aqua  $panii ,  et  a$iidua  iraciatioiie  perdG- 
miiii,  finxitqne  panem^  quein  primo  eini$  cali(lH$,  t% 
ferven$  le$ta  percoxit;  deinde  furni  paulatim  reperti, 
Apud  Pestuin,  loc.  cit.  a  Grialio,  pro  panim  c^cffu 
noniiulli  legunt  iterum  eoctu$^  quod  ex  Plauto  et  Isi- 
doro  comprobaior.  Dscebalur  etiam  htc  paiiis  dip^ 
rtt$,  bitcoctus,  $iccu$,  paxima$y  paximatium^  de  quo 
Rosweydus  in  Onomast.,  verb.  Paximate$,  In  glos- 
sario  isidori :  Paximaiium  pani$  9ub€ineridu$.  Griat. 
prsefert  $ubcinertiui. 

N.  16.  Spongia.  Grialius  in  textu  edtdlt :  Spongia 
pani$  aqua  diu  malaxatui,  in  not.  aliud  ifimiil. 

N.  47.  Laqanum.  Esstat  erudiia  Mazochii  diaserlo- 
tio  tom.  II  Spicii.  bibl.,  adcap.  xxix  Gxoili,  ii,  S3, 


cum  levalur,  detumescunt,  quod jproprie  /oi/ar«,  et  B  de  torta  panis,  crustulis,  laganis.  Verba  Eiodi  sutil 


falHcare  ^icebalur.  Salmasius  io  TrelielUum  Pollio- 
oem»  pag,  IS^  vera.  17,  observat  veterea  dixisse 
Otiam  ciUigem  pro  caligam,  quod  verbia  Isidori  con- 
lirmtt,  $oia  «oiifii,  boc  est«  adigw*  In  ftlossario  lai^ 
dori,  CAUge$^  Mlica  miUtum;  al*»  Calce$  GaUicas  mi- 
titum,  Grialius  in  texlu  edidit  $cuipome$^  in  nou 
.acii/90o«a;«  quod  alii  quo^ue  exbibent. 

ikid.  Snb  Tiberio  Apiciua  iste  vixisso  dioiUirt  do 

rvide  PUoium,  lib.  x,  c.  48.  Alii  doo  Apicii  sto- 
gulm  dediti  commerooranittr,  altor  circo  lemj^a 
Cosaaiia,  olM  aob  Trajano. 

LIBER  VIGESIMUS. 

Ca».  1.  Nom.  S.  Sii4oifJmn  oai  t  Gimeo  otvC<^, 
^wmI  oal  mraUMO.  lla  vocobaHi  Romani  leciom  aoml- 
olradaram  pro  iribua  leciia  monsia  rotondis  ac* 
eommodatum.  Ea,  quae  ad  veterum  convivia,  cm» 
Mt,  oacosy  poiiooea  opecmnt,  moltorum  operibiia  et 


Toite$  adipem  de  ariete. . .  Tortamque  pa^ih  uuiue^ 
eru$!ulam  een$per$am  o(eo,  laj^iitoni  de  conrsfro  «S9« 
memm,  quod  po$itum  ett  iu  eeu$peetu  Douuni,  Hxc 
Maiocbioif  prsmiltil :  /Vomo,  qued  aaom,  pUtoria 
Scrinturoi  vocabula  curatiu$  itlu$trtmda  9u$c€pit^  nid 
quod  hidorue  ea  raro  ia  $w$  Ori^mbu$  prceterivit^ 
Verba  hsRC  do  iagaua;  qui  primum  m  o^mi,  poelea  in 
oieo  frigitur^  alienc  manns  suspiciooe  koborare  Ha- 
zocbto  videntur,  qiiia,  Vossio  leste,  in  Etymol.  n 
pluribua  Mss.  absunt,  lametsi  laganum  priua  in  aqua 
coqui,  postea  in  oleo  rrigi  debere  iii  profania  pluri* 
bus  lagam  descriptoribus  annotatur.  Non  desunt  qui 
alio  modo  laganum  describuul. 

N.  18.  Duicia.  Hoc  fere  aoosu  Prudeotius  oaur- 
pat,  Psych.  vers.  429 : 

Sint  h»c  IIM  fercota  taodem 
TrisUa  prsterili  nhntis  pro  doldlios  «vi. 


viano  Antiquit.  Gr.£car.»  tom.  IX,  et  in  Tbesaoro 
Cmvfooo  Aoliqoit.  Romanar.,  tom.  XII. 

iM.  M  «i4ahmt  ka  in  tosio  cdidil  Grialius, 
qoamvia  In  not.  oxprimal  primo  loeo  od  «j^iiam. 

CiAO.  II.  Nwn*  3.  Alimoiimi|  o/imontam  oi  ofitiinilom. 
^omlocoo  pro  eodom  usorpari  aoleni. 
Ni  S.  1«  doo  omNaorio. .  •  panam  «l  «immi.  Hmo 
I  railo  eor  Joaoa  Chriaiuo  ad  Euehorl- 
el  vinum 


N.  1.  SoAi  imllis.  Roothm  eaaei  so/o  |mla;  aod  isi- 
to-Qo  smpo  hojosoMffdi  nomiim  iio  formol,  oi  mwai** 
MiivM  simih)  genilivo  facial. 

N.  8.  Solmra.  Griolius  in  texlo  eatifre^  In  noi. 
aaioro.  Vido  Uh.  v,  cop.  16.  Diacrimeo  inter  aoii^io* 
lcoi  ot  aomrlroKm  ab  laidoro  expoaitum  obaervari 


iiarerlalioiiihao  expllcaia  auol  in  Ibesauro  Grooo*  (•  Posi  a$per$o   $umunttir  veteres  editiones  addunt : 

-.1^«^  A«.j_..!.   n —    wv    ..  ._  ««. Criulii/a  diminutivum  est  a  cru$ta:pani$  oteo  ean-^ 

$per$u$^  iu  medio  conravus  et  tortu$.  Reec  torta  pauie. 
Atque  ita  quoque  Hazochiua  iegebal,  qui  de  torta 
fuse  disserii  ioc.  cit. 

N.  19.  De  moia  ege$tum.  In  honnultis  glossnrlis  el 
Editionibus  Papiae  de  molo  ^eilum,  quod  non  pro- 
bandum. 

N.  21.  Coctum  vocatur.  ex  Servio,  xi  iCneid., 
vors.  5o5 :  et  robore  cocto.  AmI  antiquam  bastam 
clgHifcat ;  nam  muiti  tempori$  aiiquid  GOCTnM  voca- 
ritr,  eic. 

N.  25.  Axungia  ab  ungendis  aMu$^  ex  PKoio,  lib. 
XXViiu  Enjuudia  vocant  Hlspani. 

N.  27.  trumen^  elc.  Idem,  lib.  xvii,  cap.  3,  n.  2.  Do 
elymo  puipm  consulendus  Vossius  in  Etymol.  No- 
latlonem  .^b  Isidoro  indlcaiam  probai  Decmanua 
cum  Casaubono. 

N.  28.  hi  Lucauia.  Ex  Vflrrone,  llb.  iv,  de  Ling. 
Lat.,  cip.  24.  Vestigium  nominls  reihi^i  Hispani, 
dicttnl  jaatatf  sod  moiato  D  qui  Incanioani /onc/amsa  appellant. 

N.  29.  J/iim/o/fs.  Vnria  siiccimlna  exponit  Api- 
cips,  lib.  IV,  cap.  5.  In  Gtossario  Saxonico  ^lfricl 
marti$ia,  vcl  baptiiusa  expoiutor  de  carne  percussa, 
aut  tusa. 

N.  50.  Isfcia.  Apud  Apicium  scribltur  kyntium^ 
entium,  ieieium.  Jacobus  a  Parllbos,  lo  glossis  ad 
Alexandrum  lairoaophislam,  lib.  ii,  cop.  75  i  leiam 
$ic  fnmt :  eaquuutur  ptsrea,  ol  posioa  pooiiofMr  ?Ft 
aeeta^  vei  vioo»  et  iupentpergitur  peMe  oroouiiica- 
r«m  cpedarum.  Do  nominia  ootatioao  sic  Vorro 
sooiii  lib.  iVt  Ling.  Lal.,  cap.  22  :  Ittsicio  o4  oo  ^nml 
iosccM  coro,  eic.  HincDominlii  serihmil  mtieium. 
Sed  usus  obiinuit  ui  n  amiitaiur.  Macrobiu$«  lib. 
VII,  cap.  8  :  Ab  iaaee^oaeinskinmdietttm^  amietione 
iitteecB  po$tea  quad  mue  habet  nomen  olliuttil. 

N.  M.  Gaiatim.  ForlMOO  noo  differynl  a  galatiaa^ 
do%ua  VfcUMimua  Brito^  lib.  x»  Philipp. :  Dma  eenat 
ei$  galatina  vigorem,  fiartbius»  ad  bunc  locum  iu* 


N.  16.  JsnlaeMlnm.  Teneo  scriptorom  ob  omnibua 
roeopiam.  Gur  onmi  ab  eo  rooessiaae  Isidorom  cre- 
dbmT  Uiapooi  qM 
e  iii  0. 

N.  11.  Frondiom.  Treheiliw  Pollio,  in  Salon. 
GaUioa.t  eop.  2 :  Pierique  4ieun$  dictum  e$$e  prms" 
dmm  oh  co  food  od  beitum  mitite$  paret*  Olini  eilius 
qoi  mono  aumebolur  prmidiMm  vocabaiiir ;  eihus  qoi 
morUlio  ^  c«m« ;  qui  vesp^re ,  iirsp«rna«  Ikiode , 
oum  ccMO  a4  veoporam  differri  empit,  cihMa  eireo 
«moldlem  p««N^iMm  dieebolur»  onte  moridiem;cmo- 
oM^Mm,  pooi.  «Mridiom  m«r«Mda. 

Mh  lo«  Mmona*  Ab  aono  oUi  derivonl  annanam. 
Apnd  llnni»lom  Ediii  oohibeBl  «osfruoios  pro  «rcW- 
««Oi  Vhio  Hoawoydom,  io  Onomaai.,  verb.  i^Tooa 
Aoro»  01  Prodmitiiim.  hynm.  8  Catbemor.,  vers.  9, 
coa  meo  emiiinentsirio»  uii  miam  liyinn.  6  Perioi., 
vera.  5K,  nhi  agilMr  do  horo  solvendi  |ojooia  ol  semi- 


N.  14.  CommuttiMntoi.  Papioa  :  Commomo  dicitur 
epiritnalii  eeca^  quia  in  commnne  ad  vivificanda$  ani^ 


1045 


kb  S.  ISIDORI  ETTH0UU6.  ARETAU  NOTiG. 


1046 


lellig;it  Jus  «ntsmn,  qnod  infusum  pro  conditura  A  melle;  et  inde  ila  vocatur.  De  hrea  coDrerendus  Ro- 


piscibus,  saporem  el  vigorem  carnibus  eonim  dlu 
tius  servat.  De  iphagra  nibil  nune  occarrit,  nisi  forte 
sii  aptra,  pisiorii  operis  genoSy  de  quo  Festos  et 
Gato,  cap.  77,  de  Re  rust. 

N.  33.  Coquinag  magUtri  a  jwre^  etc.  Hinc  etiam 
artem  coquinae  codieem  vocabant.  Vide  notas  meas 
ad  Sedulium  in  procem.  : 

Ne  queras  opus  Itic  Godicis  artiOcis. 
Nonnulli  putant  a  jure  coqwnm  usurpari  coaptum 
vocabulum  jicrls  pro  (Bquo  quia  porliones  cibo* 
rom  ftquales  convivis  distribuebantur.  Yide  Sui- 
dam,  verb.  d«cni,  ei  iourpot.  Salmasius  in  Treb. 
PoliioDem»  pag.  207,  vers.  17«  legit :  Uoc  Grwci  u* 
mam  ^ocani^  eosque  refeliit  qui  adversus  librorum 
auctoritatem,  ol  aic,  male  restiluunt  ^ojfxov  ;  et  ex 
glosa.  mss.  producit :  Zemw^  oIUb»  Sed  non  video 
q«o  sensu  jus  esculenium  olla  dici  possit.  Aliud  est 
fii  Mmme  nomine  inleHigaiur  etiam  jtcs  eoquiMe^  sive 


sweydiis,  In  Onomasl,  verb»  Pmm,  obi  ei  Ms. 
glossario  Gamberonensi  haec  legimus  :  Aebd  dmm^ 
ter  prt^edte  nwirum  feMfiif#,  eie.  Admm  varo  neu* 
traliter  didlur^  qua  (sic)  iamHur  uvm  poUeuffrmum 
tinum :  aeinum  dieium^  quati  a^uidumt  vocaiurque  vt" 
uum  secundumf  et  eu  poiui  eanorum,  \n  eodem  glos- 
aario  poua^  seu  putca^  esi  vioum  secundum  :  sed 
verius  poua  est  potio  ex  aquae  acetique  misiiira 
temperata  :  qiua  simpiiciler  dicebatur  eiiam  acetum, 
de  quo  fortasse  inielljgendus  est  Isidorus,  uum.  9, 
Disi  quod  vinumaqua  nmtum  aperte  exprimit. 

N.  12, 13.  MelicrQtum^,.f(Bcula>DQ  iiie/icrafodictum 
jam  num»  10.  Fcecula  idem  erat  atque  halec;  ^ed 
ab  Horalio  facula  Coa  distlkiguitur  ao  halece,  Nun 
enim  loterpungendum  est  cum  Grialio,  fecula^  Coa^ 
Uoratius  fiBcutamCoam  vocat,  ut  a  commuui  discerr- 
nat.,  qu»  hatec  etiain  dicebaiur.  Nomen  ven»  facu' 
Ub  Coai  vel  ex  eo  pelitum  est  quod  in  insula  Ca 


pistorimi,    qood  nonnililia    tesUmoniis   Ducangius  B  T,T  "^***  ^*^^  ®*  ^^  ^"^^  ^* '"^'^* '''^^ 
ostendit,   Vulcanius  quidem  in  quodam  veteri  Go-      ^^^^^< 


dice  reperit  umam;  sed  alia  exemplaria  variant  fere, 
m  iu  omnibus  vocabulis  Graecis  quae  in  etymologiis 
occurrunt,  neque  saiis  a  librariis  inteliigebaniur,  et 
ipse  Volcanius  CufMv  restitucDdom  censuii. 

N.  34.  Lac,  etc,  T^m.  I  Patrum  Apostolic,  p. 
19,  quaedam  buc  attinentia  notantur. 

N.  35.  Quactum»  Apud  alios  vix  reperies;  quajo 
dicuia  HispaniM 

.N.  56.M^a  de  rore  erant.  Salmasiiis,  pag.  1018, 
Exercit.  Plinian.»  de  his  verbis  ail :  hidorue^  non 
malueeeepeauctor^  dumvetuetiores  ««(^uiCttr,  SACCHiauii 
pro  MAMifinoHi  exhibet,  Addit  Salmasius,  aerium  mel 
csse  mannam  nostram.  In  versu  Virgilii  Grialius  alii- 
que  Editi  et  Mss.  exbibent  hactenue,  pro  quo  reposui 
protinus  ex  Godice  Liicensi,  et  ex  texlu  Virgiliano, 

N.  37.  Utpi  ^yitK.  In  aliis  exemplaribus  Grialii  est 
ircjBi  v7f ftvwv.  Ct  inox  ncut  eontrario. 


N.  14.  PaMttm...  defrutum^  Ulpfanus,  DigesU  lib* 
xxxiii,  liu  6,  leg.  9  :  &i  qui$  ^inur^  legaveril,  ceno-' 
meli  plene  eontinebitur^  et  poMsun,  defrulum  non 
coniinebitur*  Etymologiam  defruti  a  defervendo  No- 
dIus  coutirmat.  Isidurus  Servium  seeuius  fuit,  ad  lib. 
ii.iGeorg.,  vers.  93  :  Pastum  autem  diciiur  a  patien" 
do.  Nam  decoquitur  mustum,  et  inde  fit  fassum.  Hinc 
defrutum  dictum  e$t  quod  defraudatur^  e$  quuti  frau' 
dem  patitur,  Alii  putant  pastum  verius  esse  a  pando 
quam  a  patior^  naiu  patior  verbum  deponens  esC#  Gonfec 
Vossium,  ia  Elymol.,  et  de  defruto  Plinium»  iib. 
xiy,  cap.  9. 

N.  15.  Sapa*  Quid  est  explicant  Varro,  Nonius 
et  Plinius»  lib.  eod.  xiv,  cap.  9. 

N.  16.  Sicera.  Meibodlus,  apud  Pothinm,  cod. 
257,  ticertB  vocabulo  intelligit  omnem  potionem 
quae  inebriare  pulest;  sed  Meibomius,  lib.  de  C^revi- 
lia.  clip.,  5,  vinum  ex  uvis  expressuin  excepium  vuit; 


Vm.  iii.  N.  2.  Viiiiim.  Gaialterus,  cap.  6,  Advers,  ^  «'^f^P-'  ^»  ^"**J®  ««  uyis  expressum  excepium  vuu 
Mi^cell.  Posibum.,  cap.  5,  adveriit  vinum  GrKcum  C  «i  Andreas  Sclioitus,  Isidorum,  Hesychium.  Zona 


noinen  esse,  er  eodem  fere  modo  apud  alias  gentes 
?ocari.  Ifridel  proinde  iion  sotum  Isidorum,  qui  vi- 
num  ««neitiim  a  veleribus  vocaium  ait,  etetymon  dedu- 
cit,  quodvenat  repleai,  etc»  sedetiam  Yarrouem,qui 
viniim  a  vi  derivat.  De  lege,  qua  feminae  apud  Roiua- 
1108  vinom  bHiere  probiliebaotur,  Plinius,  lib.  xiv« 
cap.  13,  Gellius.  Noct.  Attic.  lib.  x,  c.  23,  etalii. 
1«  sacris  Bon»  dea»,  aeu  Fauii»  Faiuae,  roulieres  ro* 
aioim  vioo  usas  fuisse  conaui.  Macrobius,  lib.  ii 
Satuinal.,  cap.  11  ancillarum  facinus  insigneroemo- 
rat,  qtue  virot  plurimo  vino  provocaverunt  ^  diem 
fettmn  apud  h  $tte  timutantet,  etc.  Adboc  in  roultig 
regioniboa  torpe  esi  femina»  vinum  bibere. 

N.  3.  Merenda,  De  merenda  supra  cap.  2.  Apud 
Grialium  erat  purtm  fit^  per  errorein»  ut  arbitror, 

N.  5«  liaseiMi...  Amineum,  itali  vinum  rubrum 
roMO  vocani.  Ammemn  vinum  a  regiooepoUus  dic- 
Uim  foit  quam  a  coiore,  ut  etiain  amniem  vites,  de 


ramque  secutos,  verba  metliodii  vertit :  Siecra  ett 
quidquid  extra  vinum  e  viie  exprettum  inebriat*  Vido 
Fabricium,  Bililiograpb.  c.  19,  num*  5. 

N.  17.  Cervitia*  Uadrianua  junius,  Animadvers. 
lib.  II,  cap.  12 ;  Conttat  autem  hac  mtate  cervitiam 
fieri  ex  hordeo^  quad  priut  madetdt^  deinde  tamiuf^ 
reticcaturque^  addita  tritici  /anVia,  adjectit  et  iupi 
tatictarii  floribut  cum  fmca  cervitim,  qum  fermenti 
vicem  obtinet,  Quem  eonficiendi  modum  videtur  ei 
Isidorut  propemodum  ognoviste,  Alia  addit  Junius  do 
discrimiiie  cyllii,  vel  Xjfthi  voteris  ( liispanis  celia^ 
cmlia,  ceria)  a  recenli  c«rvisia.  De  veteri  Scytbarora 
celia^  mUa  et  zyiho  dissertatiooem  edidil  (n,  G. 
Kircluneierus ;  iractatum  voro  de  ecrvitiit  d  vinu 
Joan.  Henericus  Meibomius, 

N.  18.  Ceita.  Grialius  scribit  cmHa^  usitatiua  est 
ccUa.  Ifiidorus  verba  hasc  de  cciiu  aumpsil  ex  Orosio^ 
Ijb.   v,  cap.  7  :  UUimo  omnet  (Numaotiiii)  liiia^iis 


quibos  dictom  lib.  xvii,  cap.  5,  num.  18.  Guriosiua  n  '^^'^  ^^^l^  crHpcruul,  lurga  priut  Mtione  utu  n^n 
jLb    .^.i  ^^^a.,^  ......o  i:k^.  A..^»An»  d«^a:  a^  ^m..  a^  vmt,  cujus  ferax  tt  tocut  non  ett,  teu  ttuco  Irtlm  pcr 


eat,  sed  admodum  rarus  liber  Andreas  Bacci  de  na 
lurali  vinorttm  Hlaloria,  de  vinia  lulias,  et  de  convi*» 
viia  antiquorom,  de  vinia  faciitiis  et  cervisiis.  Ro- 
Hiae  apod  Miitium,  159^. 

N.  8.  ffottororittm  vinum  etiam  nostro  lempore 
Flandria  popuii  imperaiori  ad  ipsos  accedenti  veleri 
de  moro  obtoleront. 

N.  9.  Vudaet  addum»  Nonoulii  logebant  undc  et 
acinum*  Vide  infra,  n.  11. 

N.  10.  Lo^aiMn...  nmttum.  Harduinus,  io  loeo 
Pliiiii  a  Griaiio  citaio,  ex  Maa.  legii  juctatu  pro 
iaciatu*  Potio  ex  aqua  et  melle  est  k$4romcii ,  aeu 
mulsa  aqua.  Multum  abaolute  est  vloum  roelle  ad- 
inistum,  faXtxparov,  mnomeli, 

N.  11.  ifinomaii...  hydromcU.  Grialiua  cnm  aliis 
Ediiis  iii  lexio  expreasit  cenomeium,  htfdromelum;  in 
noc  iadieavit  OMom«/i;  quae  melior  est  terminatio. 
Hqdramclit  ut  nuper  dixi,  eat  potio  ex  aqoa,  et 


orlem  confecto^  qium  suceum  a  caiefacmdo  celiam 
tK^canl.  SuidtMur  enim  itla  igneavit,*,  adjicUur,  Sed 
apud  Orosium  quo  fcrmeniOf  quod  meiius  vidclur, 
qiiam  quo  fermentato, 

N.  19.  uarum,  LaudaiissioMUD  Aebat  ex  scombro 
in  Carthaginis  SparlarijB  ceiariis.  Vide  Plinium,  hb. 
XXXI,  cap.  7  et  8« 

N.  20.  Muria.  Mariialis,  lib.  xiii»  epigr.  103,  do 
mttria,  quac  §aro  looge  iufeiior  era| : 

Antipolitaui,  fateor»  sum  filia  thynni ; 
Essem  si  soMnbrl,  non  libi  mfssa  forem 

N,  21.  Rosweydua,  in  Onamast*,  ptitanam  ioiei^ 
pretatur  de  potca,  de  qua  supra,  uum.  11;  aima  boo 
loco  erit  jusculum,  et  opusema  •ucciis  expressus, 
Zemam  pro  olla  vulgare  essts  non  Latiuom»  dixU 
Servius  ad  lib,  iv  iEneid.  (^ofer  Ducangiom 


mi 


At>  S.  ISIDimr  ETYHOLOC.  AREVALI  NOTi£. 


im 


Cap,  IV.  N jm,  S  Qi$an  m<  lic,  in  Vulgata»  quid  m 

N.  5.  FictUiM  Mta  tn  SaM^.  Hue  respeiit  PbMius» 
Slkbo,  aci.  V,  sc.  4»  ?m.  12. 

At  nos  BOilro  Samiolo  poterio  Udaea  bibimin. 

N.  6.  Creiam,,.  qum  Samia  apffelL  Portasse  crelM 
Samia  appellabaiur  eliam  ea  qu»  non  longe  a  Roma 
iiascebaiur,  quamvit  nomen  e  Samo  insula  ortum 
duxerit.  Nam  vasa  quoque  Samia  dicebantur  alia  quae 
e  creta  insuinc  Sami  facu  non  fuerant. 

N.  9.  Diicut.,»  quod  deieteoi,  Montfauconius,  An* 
tiquit.  Explicau  lib.iii,  cap.4,tom.ll,  part.i,  ubi  aglt 
de  dum,  eiymologiam  quod  dei  e$ca» ,  rejicll»  et  ad- 
verlit^  biijusmodi  etymologiis  leslimoniom  velerum 
Isidori,  Varronis,  etc,  parum  auctoritatis  indere.  IH- 
$€U9  certe  Graecum  est ;  neque  aliunde  constat  quod 
antea  iscue  diceretur.  . 

N.  10.  Parapm.  Sirmondos,  tom.  I  oper.,  col. 
1889 ,  in  boc  vocabulo  ezplicando  versatur,  de  quo 
QDolti  alii  etiam  egerunt.  Scribitur  paropeie  a  irapa, 
et  o^^ov,  obumumj  et  parapm  a  impoL  et  kfilc,  curva* 
tura;  unde  et  absis  vas'  escarium  est.  Depaiina  con- 
lerendum  caput  8,  num.  9. 

N.  II.  Gavata,,.  $culalta.  Grialius  iia  distingoit : 
pattntibusque  orit  sit  lancis,  Gabata^  etc.,  quod  ml- 
jius  placet.  Sirmondus,  tom.  1  oper.,  lib.  ii  tnnodii, 
carm.  22,  cujus  est  titulus  :  De  compottHe  habente 
teptem  gavatas,  adveriit  gavatam  ex  Martiali  et  For- 
tunato  esse  lancis  genus,  allegatquc  Isidoruiu  :  Lon- 
cis  gauata^  quati  cmvata,  et  glossas  :  Paroptu  gavata^ 
vei  eatinus;  sic  enimt  ut  ail,  utrobique  ie^endum. 
ScuteUa  dimiuutivum  est  a  iciilra,  quod  vasis  genus 
esi,  et  fortasse  ab  scuto  nomen  babei.  Sic  a  capra 
fit  eapeUa^  a  mitra  miteUa*  Uispaoi  scutellam  etcudilla 
vocaut»  Itali  teodelta. 

N.  12.  Apophoreta.  Yas  eseariiim  apopboretis  fe- 
rendis  apium  Isidorus  apopkoretam  vocat ;  quo 
anetore»  nescio.  Grialius  edi«lerai  SaUnum  vas  aptum 
taUbu». 

N.  13.  lUud  vetentm.  Malini  Ulud  MarHaUs;  nam 
in  Alb.  Cod.  est  t//iid  metrum  disUehon^  et  fortasse 
ex  Martiaiis  eompendio  factum  fuit  metrum. 

N.  14.  Trisceles.  Qui  scribunt  iritcileSf  auctoritate 
qoommdam  Mss.  permoventur;  sed  in  antiquis 
membranis  saepissime  e  et  i  inter  se  permutantur. 

CAf .  V.  Num.  5.  Cratera.  !n  versu  Yirgilii  craterat 
esi  a  craUf ,  in  versu  Persii  a  craterm,  craterte,  iiisi 
dicamns  uitimam  productam  ratione  caesurae,  quod 
non  esi  necesse. 

N.  4.  Amgstis  tpecies  poculi.  lla  Pollux,  lib.  iii, 
cap.  16.  Utitur  boc  vocabulo  Sidonius  in  prosa  posi 
carm.  22,  ad  Ponlium  Leontium.  Apud  Uoraiium 
DonnnlU  amysUdem  acctpiunt ,  iion  pro  pocuio,  sed 
pro  ipsa  potionemoreXhracum.  Pro  baccea  inscriplo- 
ribus  medii  aevi,  et  glossariis  occurrit  etiani  bacca^ 
kaecharium,  baechoniea^  bachoaichUf  backia,  bachoica. 

Cap.  VI.  Num.  i.  Multi  scribunt  flascee.  Iiiveiiitur 
eiiam  phtascula^  el  pMaco  In  acripioribus,  el  nioou- 
menlis  «vi  medii. 

N.  3.  Sicuia  apod  veteres  Laiinos  esl  parva  aica. 
Nonnuiii  scriptores  sequioris  sutis  sieuiam  adhtbue- 
runl  pro  sida^  sido^  stgta^  qu«  erat  mensura  liqui- 
dorum. 

N.  4.  Situia.  In  lexlo  Grialii  erat  ^cula ;  In  nol., 
reete,  sUula. 

N.  5.  Orea.  Uispaniensem  esse  voeem,  ex  Yar* 
rone,  ailegato  a  Grialio,  non  colligo.  Nam  eraot 
crcee  ei  iii  aliis  proviociis.  lioratius,  lib.  ii,  sat.  4, 
vers.  65 : 

At  pingui  miscere  mero,  moriaque  decebit 
Noo  alla,  quam  qua  fiyzantia  puunll  orca. 

Plinius,  lib.  xv,  cap.  19 :  UH  fUorum  copia  ahmdat, 
mplentur  orcm  in  Asia^  eadi  autem  tn  Ruspina  Africee 
urbe.  Ej  orca  esi  Uispanum  orta. 
.N.  6.  Seriola.  Est  diminulivum  a  scriat  quod  Per- 
sius  et.  Paliadius   usurpaniot,  scilicet  vas  QciUo 


A  oblongum  et  veotriosom.  De  orcarum  ordine  dlreeio, 
quod  ait  Isidorus,  aliorum  tesiimooio  non  compio- 
balur.  Eiymon  a  Syria  Joannes  de  Janua  et  alil 
aucioriiaie  Isidori  asseruerunt. 

N.  7.  CupaSf  etc.  Hinc  eli^m  eopa^  molier,  qugt 
vinum  venUit,  et  flispanum  verbum  cepo  vas,  quo 
aqua,  aut  vioum  bibitur.  Muletrum  dicitur  eiiani 
mutctratc,  ei  fem.  gen«  mulctra^  qnamvis  nonnulli 
aliquid  discriminis  inter  mutctram  et  mutaraie  fuisse 
affirment.  M^lctrale  scpe  Cbristiani  veieres  efiinge- 
bant  in  vitris,  ut  cernere  VAti  apud  Bonarrotium»  et 
in  sarcophagis,  ut  apud  Boturium,  1. 1  Rom*  soblerr. 

N.  8.  Labrum.  Dc  quovis  vase  ainplo  dicitur,  qiiod 

diducus  in  exteriorem  partem  babeat  oras  insiar  la- 

^  brorum  repandas.  Erat  labrnin  balnearium,  vinariom, 

aqoariuni,  etc.  Significal  etiam  apud  sanctom  Am- 

brosium  el  alios  vas  sepuicrale,  condendo  cadaveri 

aptuin.  Isidorus  boc  loco  accipit  pro  fonte,  qoo  io- 

fantes*lavai>aiitur ;  quo  forUsse  specut  quod  Anasia- 

l^  sius  Bibll(>tliecarius  in  sancio  Silveslro  labrum  usor- 

^  pat  ad  indiciindam  foi»lis  baptismaiis  eoiicbam. 

N.  9.  Siphon.  Mazocbios,  lom.  I  Spicil.  bibl.,  ad 
cap.  i5,  vers.  10,  Genes.  sipkonis  eiymolofiara 
inere  Hebraicam  osieiidit :  Nee  mirum ,  inquit,  aiai 
co  usi  {uerittt  Orientalet^  ut  ait  Jsidarus.  Alia  addit 
de  siphonum  usu  in  bortorum  ot  salorom  cullura. 

Cap.  VII.  Nuin.  ^.  AUibastritcm.  De  aUbaairUc  di- 
ctuni  ad  lib.  xvi,  cap.  5,  num,  7.  Ex  ongcke  stmili- 
ter  fiebant  vasa  ungueiiUria,  quibus  inaxlme  iin- 
guenlum  nardium  asservari  solitum  eral,  ot  ox 
Caiullo,  Horaiio,  el  Pronertio  eonstat. 

N.  4.  ijCnUeula^  etc.  Ii«c  est  leciio  veierum  Co- 
dicuin,  ut  agnovit  etiam  Vulcaniua,  qui  nibiioioiniis 
aliam  loiige  diversam  eipressii. 

Cap.  viii.  N  2.  PateUa.  De  pofe/k  ooofer  cap.  4, 
n.  10,  buius  libri. 

N,  6.  jfo/a...  rutakulum.  Grseee  (aiks  est  «m/s, 

fiuW  iNiinaam.  Grialius  prstolit  rotaiuitim;  aed 

apud  alios  scripiores  scribiiurriila^ii/iUR,  Boqoo  alio 

C  modo  scripisse  isidorum  consuu  io  Mss.  o  et  »  pas- 

sim  inter  se  confundi  notum  esi. 

CjlP.  IX.  Num.  2.  MUic  et  areivum.  Forlaaso  bid^ 
rus  non  intelligit  arehium^  seu  arcAtaiMi,  quod  a 
Graco  ipxih  est,  sed  ardvum^  de  quo  io  veieri  gies- 
aario :  Arctvai ,  mreens^  vetans,  ui  apud  Festuai  ska- 
liger  pro  arcuta  avis  \e%\i  orctra  aats,  qm  seilieet  ia 
auspiciis  veut  iiliquid  lieri. 

N.  3.  Cibutum...  arcam.  Grmce  vSm^  ost  orca, 
capsa.  in  glossariis  veleribus  post  iMdom  repeii- 
lur  eibutum. 

N.  4.  Momcia...  modkum.  Paplaa,  Moacu  ^uosi 
modica^  unde  mosifs  s  pro  d,  etc.  £x  Isidoro  JooMes 
de  Janua  :  Mosina  a  modus  gcuus  repotiiarit,  ^iHgl 
modina.  Glossarium  ^lfrici :  Mowgta^  vd  mrcuim. 
Ubservandum  apud  antiquos  faciie  mulari  eanaue- 
visse  dt  in  s,  ut  sabuluc  pro  diahoiws,  Zauium  pro 
Dianium.  Hoc  pertiaei  hotic  ptohodic. 

N.  6.  SUardm.  Siiarciam^  ^ei' sitarchiam^  Grsean 
^  origineiu  babere  probaot  Becmauus  et  alii.  Pi^ie 
^  dtareia  esi  annona  qute  iier  agendi  gratia  paramr, 
sed  per  melonymiam  diciior  de  pera  qua  ea  aooom 
conlinetur.  Quod  ait  isidorus,  sUarctas  nautarum 
essCf  nou  soluin  Apuleii,  sed  allorum  quoque  aucio- 
riiate  comprobari  posse  videlor.  UioroDymus,  in 
praefat.  commenUr.  in  Maltb.,  ad  Eusebiuro :  Jfiror, 
cum  Romam  subito  navigalurus ,  hanc  tikimma  qtu^ 
sitareiimt  dari  volturitf  ui  Matthatum  brcuUcr  exp^- 
nam.  Vetus  sclioiiastes  Juveiiaiis,  ad  sai.  12,  vers. 
6i :  iiiler  sitareiam  et  sccurim  neccssmriam  putmo  ad 
imvcm  vehcndam.  Sed  ad  alia  quoque  exieiiditar. 

N.  8.  Caiikinim.  Varro,  lib.  nr  de  Ling.  Lai.,  csp. 
25 :  TtyMta,  ci  eanistra,  qme  putmu  assc  Lattna,  sstut 
GrcBca. 

N.  10.  Sporta...  cx  sparto.  Nonius,  cap.2,  oiiia 
833  :  SfN»rla<  aut  ab  sparto^  quaci  spartcac,  aut  ab 
asportando.  Alia  addit  VuJcanius,  qo»,  tametsi  u  Mos, 
ateuBi,  umen  bona  esse  oenset. 


iwd 


AD  8.  ISiDORi  ETTMOLOG.  AftBVAU  NOTiE. 


mo 


Caf*  I.  Niim.  !•  Ab  igni.  Uk  rMcribo  ei  doU 
Grialii,  nam  in  texlu  erat  Ah  igne,  qood  perinde  est. 
De  hoc  Terbo  eulina  fideqoaBemdile  anOotayft.  v.!cl. 
Glemens  Biagios  inMonom.  Gnec.  Latin.»  rng.  195. 

N.  2.  LuunuL..  «f  Pmtat...  ctdNiMi.  Repoaoi  «1 
Pmtirt.  Grialios,  ex  Ser?lo.  sninpsit  ut  JutfentUU ; 
sed  fersos  est  Pert il.  et  Persiom  Indicant  Vulcanius 
alilqoe  Edlii  antiqoiores.  Ratio  Servii  ab  Isidoro 
adopUta,  qood  si  lueema  esset  a  iuee^  non  staret  vor- 
808,  qoia  Ipnfpi  esset  lu^  nihil  evincit ;  nam  roulia 
sunt  derivata  qoae  quantitatem  muunt,  ot  arena^ 
arista^  aarbui,  elc.  De  re  ipsa*Varro,  llb.  tv  de 
Ling.  Lat.,  cap.  25  :  Lueema  po»t  ineenta^  fute  dicta 
a  lueef  vel  auod  id  voeani  Grteei  >vyvoy..Pro  eieendela^ 
ot  erat  in  Grialii  texto,  et  altis  Escusis,  scripsi  d- 
cindeia^  iu  eoim  Tocatur  genus  quoddam  moscanim 
noctn  lucontinin. 

N.  3.  Bie  UH^  elc*  ForUsse  versus  Hie  libi,  elc.t 
non  sont  Martialis,  sed  alterius  antiquioris,  ex  quo 
Martiaiis  profecerii. 

N.  4.  JLorMMria.  Do  iaeunarihus,  quas  pendentia 
aint  lomina»  alibl  mentio  non  occorrit. 

N.  5.  Funaiiat  etc.  Vide  lib.  xi,  cap.  2,  nom.  Si» 
Pliniom,  lib.  xti,  can.  3S»  et  Kirclimannum,  de  Fun. 
Roman.,  cap.  5,  lio.  ii.  Non  omitUm  monere  hoc 
loco,  qood  multis  aliis  poroissem,  qoam  negiigens 
foeril  recens  editor  Matriiensis,  qoi  id  iu  commisit 
lypls :  FunaHa  eandelakraafmd  teterei^  quihui  funieuli 
eera^  velhujuimodialmento  /Mmsnti,  o6/ilt  figebant». 
Omittontur  verbo  eseumtu  nlmulM  habueruntf  aul 
uneoM.  lu  passiffl  similia  errau  occorrunt;  neque 
ulla  omnino  apparet  «rratorum  correciio.  Semierus, 
In  not.  ad  Glossariom  Isidorianom,  verbo  Scolaee$f 
veteres  corruptas  Editiones  boc  loco  oorrigit,  Gria- 
lianss  immemor,  aot  Inscios.  Velle  autero  videtur 
teoUee.  non  «coto,  scilicet  a  mascultiio  mtokm. 

N.  8.  Lueukumf  etc.  lu  fere  ex  Isidoro  Papias»  et 
tlli  lexicograpbi,  ei  glossographi.  Foroeliinus  Im 
hrum  inter  barbara  rejoctum  dicit  e8se<7iijd^d 
artdo  mofena  eU  ad  eondmendum  ignem, 

N.  lU.  Adpr<Fntwfta}iaa;Grialius,aliiqueEditi,ad 
pronmifiamfa.  Sed  verum  est  pramuniumda,  quod 
etlam  legitur  llb.  xv»  cap.  i.,  nom»  37»  obl  eadem 
▼erba  'oecorrant. 

Cap.  xu  Num.  I.  UcHeee.  Plura  de  leetide  vido 
apud  Lipsium,  lib.  i,  Elector.,  cap.  19.  Lecticas  Bi- 
tbvnorum  inventum  fuisse  exisUmabant  veteres,  ut 
animadvertit  Vulpius.  In  not.  ad  Catullttm»  pag.  59. 
Communlor  scriprara  apod  Casarem,  Plinium  ei 
aliosestsforea  a  cxipi^,  iterno.  Grialios  edldil  sfo- 
nolas,  ifoHa. 

N.  S.  Cama...  Grahamm...  Bajonola.  De  roma  vld. 
lib.  ;XiK,  cap.  22,  n.  29.  Gratoiim  neutro  genere 
apod  anliqiiiores  vix  roperietor;  Gr«ce  est  xpaSaxo^t 
vei  x/M^SoToc.  Ciceroniy  Martiali  et  alils,  roasc  gen. 
irra^afai  pro  loeto  bumili,  in  quo  mendici  cubabant» 
et  meretrices  diobolares.  Fortasse  apud  laidorum  le* 
gendum  gra^aiiu.  Pro  bajonola  Ducansius  legendum 
censoit  bajuiona^  ut  apud  Ugutionem :  Bajutana  leetui 
ifui  tn  tftttsrs  6ajM/aiar.  In  aliis  glossarils  varia  est 
bojus  vocis  scriptora,  ot  in  Mss.  qooque  Istdori. 

R.  3.  PHfotaar  iutui  dtvtfnm...  Smngee..^  Pumea^ 
iri.  Ideni  lib.  xix,  cap.  26,  num.  4.  Confer  nouin. 
iSpliioasel  ipingatai  effigiei  Docangius  spbingas  esse 
lnUlfigit,  et  advertit  ejusmodi  spbingas  in  sellis 
consplcere  llcere  in  acbau  satict»  Gapellae  Partsien- 
sis,  qui  babetur,  apud  SanUmantium.  De  Punieami 
leetis  agit  etiam  Plinlus»  lib.  xxxiii.  cap.  4i.  Erant 
aiffiili  do  causa  fenenrw  Pumcanm  appellatae,  Puni^ 
cana  eoagmenta^  eU.  Nonnolli  legunt  primum  Cartka* 
^ne  advecfi,  quod,  omisso  a,  magis  Latiniim  est. 

N.  4.  Primum^  inquU^  eic  In  Cod.  Vat.  93,  ul  in 
nliis  veteribus  exempiaribus,  sic  legitur :  De  quo  Sa- 
igriui  de  Yita  iua :  Primo^  inquitp  eontra  coniuetudi- 
nem  imperatorum  pro  lectii  leeticii  utebantur. 

N.  5.  Spondm.:  Pimeui.  bim  erant  spondm  lecli, 
dhcra  exterior,  qu«  simpliciter  iponda  iecti  diceba« 


A  tar«  ftltera  interlor»  pariea  admou,  pluteo  nHmiu, 
ad  qoam  oxores  cubabant,  quiB  pfiffeiif  vocabalor. 
Vocabolom  spomto  ad  lulos  transiit.  In  iriclinaribuo 
leetls  eonlrario  modo  iponda  dicebatnr  pars  interior 
roensae  admou,  pteleiis  para  exterior.  Vide  Gesoo- 
mm  io  Thes.,  verb.  Piuteui. 

N.  7.  Fereirum...  CapuUu.  De  ferelro^  supra,  lib. 
xviii»  cap.  9,  noffl.  i.  Etymon  eapuli^  quod  soper  ea- 
«tfa,  eic,  rejiciebal  eliain  Kirchroannus,  de  Foner. 
Romanor.,  lib.  ii,  cap.  3.  Capularis  eeneat  est  Caecilii, 
apud  Fulaentium,  de  prisco  sermone,  num.  23. 
Plaulos»  Mil.  glor.»  act.  iii»  sc  i,  vers.  33 :      ' 

lune  tibi  videor  Um  Acheromicos?  Um  capularist 

N.  8.  Hine  et  icabelli.  Rectom  esset  Hine  et  ica- 
beila^  qu9^  etc  Lactaiitius,  lib.  iv,  cap.  12,  ex  psal- 
moG»,  2,  dixit  iuppedaneum  pedum  fKofKm;Vol- 
gata  icabelium  pedum  tuorum.  Quinlili.inus,  lib.  l, 
cajf.  4,  al.  6  :  Diseat  puer  ^uld  in  litterii  proprium^ 
|.  qmd  commune^  quee  cum  qutbui  cognatio;  nec  miretur 
'^  eur  ex  BCkuuo  fiat  scabelldii.  ApuiMMinium  reperi* 
tur  ica/istfti  adjectivum ;  ieA  ieamile  pro  gradibas, 
etc,  ad  medium  «vum  rejicitur,  de  quo  Ducangioa» 
verb.  icandUe^  ieamile^  ex  Papia  etaiiis. 

N.  9.  Cathedrm  doetarum.  Joannes  Andreas  Scbmi* 
dius  disqulsitionem  edidit  de  catbedris  doctonmi 
veurom,  lenae»  anno  1683.  Etiam  postqoam  consoo- 
tudo  invaluit  discumbendi  in  conviviis,  aliqnando  virl 

J|uoque  sedentes  epulabaiitur,  prxsertiro  in  convivila» 
unebribus,  ot  observator  in  veteri  pictura  CQametorii 
sanctorum  Petri  et  Marcellini»  apud  Boiurium,  ton» 
II.  Rom.  subterr.,  lab.,  127.  Confer  etiam  tom.  111« 
Ub.  141.  Aldos  Manutius,  Pauli  fllius,  de  Quassltla 
per  epist.,  lib.  i,  cap.  4,  accurau  agit  de  accumbeodl 
et  comedendi  ratione,  ei  advertit  torpem  quidero  vi- 
8om  fuisse  in  mulieribos  accobituro,  sed  postea  coa* 
ugione  morum  depravaus  accombere  cmpisse. 

N.  iO.  Selia*  Olim  ieiiai  fuisse  commuoes  olriqoo 

sexui,  eathedroi  vero  ad  muiieres  pertinuisse,  sed 

C  iu  01  viri  molliores  cathodris  oti  non  abtioerent,  posl 

Lipsium  docet  Schefferus,  de  Re  vehic,  iib.  u» 

cap.  4. 

Cap.  XII.  Num.  I .  Carrum.  ScbeiieruSy  de  Re  vebica- 
lari  lib.  ii,  cap.  27,  existimat  carrum  voeabulum  esao 
a  barbaris  desumptum,  forte  a  Gailis.  De  Isidoriaon 
oiymologia  iu  censet :  Quid  eet  cabdo  aOTAROnT  iln 
id  eirea  quod  vertunturf  At  hoe  non  eet  cardo  in  vM' 
mf».  Sed  nec  quod  rotai  habere  stdeiifor,  earroi  de^ 
darat.  Ipse,  iib.  ii,  cap.  15,  astroii  currum  dicium  n 
eurrendo^  ubi  exponit  Isidornm  boc  voloisse  onmim 
esse  dictum,  quod  ciirraf ,  lanquam  qui  rotas  babeai 
multas.  Confer  iiot.  ab  lib.  xviii,  cap.  35,  nom.  I. 
CaeUrom  cardo  roiarum,  de  quo  Isidorus,  videtur 
esse  axis»  sive  tignoin  illod  teres,  eirca  quod  rou 
vertitor.  Alii  potani  corrtim  dictom  a  ^iiafiior  roth, 
qoasi  ^nadmm,  aut  ^oarram,  ot  oal  apod  Stephanum 
Tornacensem,  epist.  229 

N.  2.  Rheda.  Vocom  esse  Gallicaro  IraditQolntilia- 

-.  nos,  lib.  I,  cap.  5,  al.  f).  Scribitor  etiam  reda;  sed 

^  quod  rofas  antiqoi  dixerint  pro  rhediif  alionde  noa 

consut.  iiefor  erant  arbores,  qu«  ex  ripis  fluminum 

eminent,  de  quibus  Geliius,  lib.  xi,  cap.  17. 

N.  3.  Carpefitum...  Caraeutium.  Scbelfems,  do  Ro 
vebic,  obi  agit  de  earpento^  quod  a  CarHMJtfa  dictom 
puut.  existimatisidorom  doscribero  voinisse  simpK« 
cicer  pompalieum  carpentum,  alquo  adeo  obaervat,  in 
Editione  anni  1595,  pompaftcnm  roferri  ad  earpen* 
tum  non  ad  sequens  vehieuU  genui.  Sed  mibi  dubium 
no»  est  quin  Isidorus  solum  vorbum  oorpenfam  dedu- 
cat  ex  carro  pompaftco,  sivo  pompa,  ut  inlerpreUiur 
etiam  Vossius  in  Etymoi.  Bocmaoos,  com  Seheffero 
facit,  et  crodlt  earpentum  pompaticum  ab  Isidoro  dioi 
vebicoli  genos ;  sed  suspieatur  pro  qua»  earrum  pom- 
paticum  legendum  ^iMst  earrum  pendeniem.  Caraeu* 
tfom,  sive  earraeutium^  apud  aotiquioros  noa  reperl- 
tur;  ex  Isidoro  sumpoerunt  Papias,  glosaariom 
Arabico-Latiaom  et  Saxooicom.  Capitis  apofl  Viini' 


«•H 


A»  9k  imm  KTTIfQbiNS*  MBVAU  IK^& 


lOSS 


Kk  1,  cap.  M,  M  tirs  ill*  9Mm 
^m  wumifKt. 

M,  4.  PiUnium.  VnIeMiiiM  •!  «tttofts  EdilioiMS 
txf^ihMt :  Pilmimm^  hI  p$lofUum  €$tiie9iwm  ^nflliitr 
f^arim  veAitfvMifii;  ^ood  Schefferus,  4e  fta  veliiCt 
lib.  II,  cap.  26,  iia  inierpungenduM  puial :  Pilmttmmt 
Ht  peieriium  emttncium^  iftududr  rokirmm  eehicutmm. 
PeiAriimn  quMem  erai  guaiuor  roleniin ;  led  piie»» 
ftimdealNis  tanliim  roiit  eonsiitisae,  p)eri<iue  tradwit, 
Iaid<»ri»,  ui  ei  GrieliaBa  Cdiiiotte  ooUigiiur,  ptieiilO 
et  peieriu)  quatttor  roies  asai^nat.  Adiais  eominenle* 
rium  meum  ad  Prudeniium,  lib.  iieonlra  Synwmcb.t 
vers.  1088,  et  Pitbosum,  Advers.  subs.  lib.  i, 
cap.  5. 

a,  ^.  Baiterna.  Veiiirulmfn  erat  matronarum,  de 
ouo  multa  Rosweydua,  in  Onoroast.,  verb.  Basleriui. 
Confer  eiiMB  epigrammo  vetus  in  collectione  Pi- 

tli9M  • 


Aurea  matronas  claudttbastema  pudlcas. 
Cap.  xni.  Ntim.  I.  Atciiltii.  0aai/t  originen 


braictm  Beemamia  exponit. 

M.  i.  Forficm»».  forpieept.,,  fmreipee,  Diibiiei  Voa* 
sius  y  in  ElyrnoK,  oe  Latinitate  voeta  feepicepi  ,  qom 
lomen  reperilur  in  Ortbograplria  Cessiodorit,  rap,  4, 
01  Vid.  DongA ,  ei  apnd  Sidonium  ,  in  Polemii  epi- 
tlial.,  eanii.  i5,  vera.  185,  ex  opiimis  eieniplanlMt. 
AHoi  aortplorei  medii  evi ,  qui  di^iinctlonom  hanc 
liidorianam  inter  forpex ,  firfe%  et  f«rNM  MRfilexi 
iuiil,  et  expliciierunt ,  rocenaet ,  ot  esacribit  l>fieio- 
giua,  qnem  iitla  sit  indica»e. 

N.  S.  CiMiliim.  Forlisse  caienatum ,  seo  eeuenu^ 
,  est  pesaolos  quod  Itaii  dicunt  ceiMiac^io ,  Hia«> 
I  osfTofo.  Vox  iiispani  eandado^  lialica  iueekeHo^ 
iffnillcat  qooddam  instrumeiitum  qnod  iino  ciavi 
olooditiir,  et  elavi  iperitnr.  In  Vita  sineti  Fruduosi, 
cap.  19,  ai.,  n.  18  :  Babiiaeuli  oslti...  eaieuaiit ,  et 
une^  dieertkque  dufit  obseraniet  eleutiht,  In  argu- 
OMnto  Bon  iti  obvio  oKpltoando  versoiis  foit  Lior« 


qoi  A     M.  13.  FerwNiis,  ele.  Pipiii  iddit  eiio  instromonti 

roiticoraau  Ooalia  fuerint,  ilii  non  explicant«  Colu« 
mella ,  Ino.  eit.  a  Grialio,  ait  ;  Ba/fca»  n^yrli  fitceUo 
iigueo  indMtat  exprimiio.  Ex  qiio  fuceliut  a  plerisque 
deducitur,  non  fitcellum^  ut  Gfialius  innuit*  tJsitaiuin 
nomen  esi  fisalla,  In  Glossario  S^ixonico  ^lfrici  : 
Fitelum  Eleuoeche^  ad  verbum  o/eiun  infirmorum, 

Cap.  XV.  N.  1.  Hautiwi.  Nooiiis,  cap.  1,  num.  43, 
oonset,  hautira  esse  cados  quibns  aqua  bauritur, 
niicbioae  roi»  additos  ;  cui  favct  Viiruvjus  ,  lib.  x  ,. 
Cip.  9.  Verbi  Nooii  bxc  sunt  :  Bautira  proprie  di" 
cuniur  roiarum  cadi  ab  haurieado^  ticuii  Grwee  SvtXibl, 

N.  2.  GyrnHlut,  Itali  dicunl  gvreila,  Bispani  polea. 
Joanues  de  Janua  aliam  pr«iere.a  s»ignifica(lonem  huic 
noroini  (ribuit :  G^rqiiiut  a  gynu  intlrumenium  femi- 
n.  im,  Quod  aiio  nomine  diciiMr  voiuiorium ,  ^tcia  ver- 
iendo  in  gyrum  inde  fiia  detoivuniur^  Alii  scribunt 
^aiiiu», 

N.  5.  Teionem,  Pithceus,  lib.  ii  Advers.,  cap.  16, 
n  corrigebat  vel  tellenonem  ,  vel  ioiionem.  Bt  nonnuiy 
He-  <|uidem  toUonem  apud  Plautum  ei  Cotumellam  le- 
gunt :  sed  plerique  alii  repugnant,  To//enont«  menn- 
nii  (fiiam  Seneca  piuiosopbus.  lu  (|uibusdam  excusis 
unum  vcrbum  e  duobus  iit  Hamaiuput.  SalmasiuS| 
in  Trebell,  PoUion.,  pag.  2j7,  vers.  50,  docet,  amam^ 
sive  hamam  e  Graecis  esse  inslrumentttm  quo  fodi- 
tur  bortus ,  uon  insirumcnium  id  resiingoendum 
igoem  ,  ut  alii  volunt.  Sed  ioca  a  Grialio  odducti 
aliud  suident.  Adde  Juveualem,  sit.  xiv,  vers.  SK : 


Dlspositis  prtrAves  hanifs  vl|fllfri  oohorlei 
Servorom  noolo  Lleinoa  jobit. 

N,  4.  LuTpu,,,  Cmiicuia...  Barpax,Lupi^  hac signi* 
llcaiione  Livius  meminii;  camculia^  nesdo  an  alii 
praster  Isidorum.  Pro  harpam  melius  esset  harpago. 
Cap.  XVI.  Niim.  1.  FreiM,  Scribltur /reMM  et  fretut» 
N,  2.  Lupata*  MoDtfaucoiHus,  Antiq.  Explic.  Ub.  in, 
cap.  1,  tit.  4,  part.  i,  a^it  de  iufaiit  frenit,  qm*  ut 
ex  Uidoro  colligitur,  lupinis  denlibus  iustrocta  eranU 


loin.  IMin.,  qui  dissorutionera  De  eiavibus  velsrum  G  Alii  putani  lupatorum  extremas  oras  extra  os  equi 

capilibos  luporum  lermiuatas  fuisse.  Neutram  inter- 
pretatioiiem  diflicultate  carere  ait  Montfauconius. 
Uvidius  lupita  iupot  vocavii.  Coufer  cap.  praec, 
nnm.  4,  et  Var.  Lect. 

N.  4.  Anleiia,^»  Cinguium.  Crialius  in  lextu  cooser- 
vivit  anteiia ,  neoue  mutandum.censeo.  Potuit  enim 
uiroque  modo  dici.  In  1  Cod.  Gdth.  Tolet.,  ad  vocem 
AnieUa^  esi  glossa  peeioraiia.  Ebrardus  Bethuniensis, 
10  Graecismo,  cap.  10  :  Est  anteila ,  quod  eti  in  pee- 
iore  quadrupedantit.,,  Dicalur  pottetla^  quod  ett  a 
potteriori  Scriplum  quoque  reperies  anieia^  anliiema. 
potieiinay^  pHtela.  etc.  Pro  dn^fii/a,  fem.  gen  ,  Hispanl 
dicunt  esuelta ,  Itall  dgna  ^  cinglua,  Uiitur  Oi  voco 
Oviditts. 

N.  i,  Sagma.,,  salma,  Saaa  coopertoria  oquorum 

ssepo  oomioantur^  neqoe  audiendi  qui  hanc  vocem 

corrigunt,  quamvis  saj^iiia  Graecum  sit ,  noo  i  taal$ 

dcductum.  Vidc  Casaubooum,  io  Capiiolin.,  pag.  S7, 

«1  vers.  22.  Vox  taimA  in  quasdim  vutgares  linguis 

^  transiii.  Inde  Hispani  vocant  entaima^  enjaima.  For- 

tasse  ex  tagma  orltur  vocatuilum  toina  apud.  Italos. 

Schefierus,  de  Re  vehicuL,  lib.  ii ,  cap.  2,  existiuiat 

taamat  fuisse  cliiellas|quibus  onera  imponebantur  : 

teliaSf  tiraia ,  aut  taga  periinuisse  ad  boroines ,  qui 

illis  sedebant ;  tagmat^^itctiteiiat  ad  ohera  recipien* 

da.  Pro  capuium  funit^  aut  ftmus,  ut  alicubi  legitur, 

Gisbertus  Cuperus,  Observai.  lib.  ii,  cap.  9,  corrige- 

bat  capuiut  funit,  uicapulut  Mi  adliectivum,  Sed  nul- 

lam  idoneam  rationem  iffert.  ftetineamus  ergo  eapu^ 

lum  ,  aul  cum  Isidori  j;lossario  et  Papla  captum.  In 

quibusdam  vul^aribus  hnguis  eabie  esl  lunis  nauticus. 

N.  6.  iSiimtilt.  Stimulus  a  Graeco  <rriCu  derivatur. 

quod  est  nun^o. 

N.  7.  Sirigiiet..,  Characier,  Tiguram  Urigiii»  ex* 


odidiL 

Cap.  XIV.  Num.  1.  Oceuito.  In  editionibus  Locretli 
Oil  oesiilMnro  ireiillo.  Apod  Sorvhun ,  id  i  Georg., 
««n.  46 1  £1  tnieo  aiiriiui ,  otc,  sic  logiiur :  Oeeulu 
deeteeeii  uamer  m  orvo. 

N.  2*  ^nfji.  Dioitur  etiain  ^iire ,  burm.  Griaitus  in 
lOilu  odidit  fo  quo  tomer  fndMCiiiir,  in  not.  ionuit  apnd 
lildoran  legi  indudtinr.  Apud  Servium  utrumquo 
Yerhn»  reperitor  ad  lib.  i  Georg.,  vers.  172 :  Ben*' 
kd0  iH  iMnmn,  ad  quod  vomer  mtflidtiur...  tiam  fera 
k^nemom  tmU  omne»  uomere»  in  ilo/io.  Beniaie  uero 
e»t  iignum  in  quo  wmer  inducOwr, 

N.  5.  Faieaetrum*  C  Gregorio  Migno ,  lib.  ii  Dii« 
ioe.,  eop»  8  :  Ei  dare  ferramenUim  ju»»U ,  quod  ad 
fmi»  dmiiHndinem  falgastbum  vosiliirt  tu  de  toco 
qmdmn  upro»  abmkndme».  Ocenrrit  apud  ilioi  poilo* 
rioris  aevi  scriptores. 

N.  6;  J^oiiram.  DiTorsom  est  i  ruHro;  nam  hoc 
fodiendai  terrm  iMOffVieltat,  illiid  ridendm  et  polion* 
dm.  Vlde  Solmiilim,  oig.  565  Exercit*  Pliniin. 

N.  7.  Qttdd  mren  oodieem.  Papias :  Qnod  cirea  con- 
iftcem,  etc«  Giosiirium  Angios»xonicuin  i£lfrici : 
Siudkia^  aet  fetterium  tpad.  Scribitur  etiam  uudiiia, 

N.  iO.  Trtinlo.  Hlspiuice  iriiia  dicitur.  Ilujus  lu- 
siroeaenti  iiniam,  oti  ei  ptotieili^  quod  non  mullum 
i  (ribttii  diirert ,  expreisii  Sciicetggenitti ,  in  Antiq, 
tritunn  pig.  54  et  56.  Voee  Paia  utitur  otiam  Juven* 
eus,  lill.  tv  verii  578.  Vide^  qoa  notivi  ad  eum  locum. 

N»  U»  Fnmianlo  eUinntur.  Servius,  ad  iib.  n 
Georg.,  ws.  589 1  finiiiis  fmmenia  mikMnr  i  eilieo. 
Isidoroi  utiinr  Yorbo  dilo,  cHUe,  qood  perinde  oiL 

N.  li.  Tetoerm  frumeniarim  illfie  erant  qnibus  ex** 
hibitii  nnniquisqoo  a  prseficto  ionon»  certam  fru« 
inonii  summnm  aceipiebat ,  quales  Roniae  olim  poii* 
perioribns  dslMiniur  levandse  inopi»  causa.  Vide  Suo« 
r  in  A  iigosto,  cap.  40  et  4t « et  Norone,  cap.  1  i » 
i«llaniilemetolioi« 


pressit  Mercurialis,  lib.  i ,  cap.  8  ,  de  Art.  gymnast. 
Charaeter  proprie  est  noia  .iostrumento  ferreo  ,  nut 
ilio  modo  insculpta ,  iausta',  aut  inscriplo.  De  ferro 


MM 


ORDO  ReaUM  QUifi  IN  HOC  TOMO  GONTINENtUH. 


mk 


eaiidenle,  quo  signabftntar  armenta  el  sreges,  disse-  A  Slglsmundi  Frideriei  Dresigit,  de  Uan  st^matnm  aptid 
rli  Georgius  Longus,  de  Annul.  signit.,  oop.  11,*qui      vcteres,  ul  omiilam  notum  opus  ThtophHi  Udynaudiy 
reeie  pra*rerebal  ferrum  catoralum  scriptur»  qHanim-      de  Sligniatisino  sacro  et  profano. 
daai  KdiiioiMim  ferrum  cvioratum.  Modum  lias  notns         N.  8.  Cautertum,  a  xatM,  uro^  Nol.T.  s»pe  cauterio 
ei  aigna  aniniaiibus  imprim<*ndi  describitCalpurnius,      prif  sigiio  inur«bairtur,  ne  avari  roa  alienas,  preser 
eel.  5,  vers.  84  seqq.  Eistat  disserutio  pliilologira      tifn  armenta  et  gregas  usurparfnl.        • 


NOT^  SENTENTIARUM. 


I.  Astericus  •   #  >$  X  15G 

i.  Obelus  -.  —  ,^ 

S.  Obelussapemeadpunetos  *vi    .  t      ,y  ^ 

4«  Limniscus  ^^7—   -— 

5.  Antigrapbus  cum  puneto  ^  y 

6.  AsteriscfisciimObelo  )|(    y  y^'     >  :)(• 

7.  Paragraphus  F'   r^ 
Z.  Posltura  ^  ^^ 
9*  Cryphia  \j/ 

10«  Antisigma  3 

H.  Antisigma  cum  puncto  3  3* 

i«.  Dipie  ^  n  n 

13.  Diple  ircpi  ffrixov   y    ^ 

14.  Diple  mptffxiyfUwi    >fi     ^»     ^ 


16.  Diple  aversa  <C    >  2. 

47.  Diple  Aversa  cam  Obelo  <^->  2r 

18.  Diple  superne  obelata  "^^^    ^^  *n 

19.  Diplerecta,etaversasupemeobelata  ^*^)?^ 

20.  Cerauniura   ^J^  T^ 

21.  Chresimon  ^^ 

22.  Rbi  et  Rbo  ^ 

25.  Anchora  superior  ^ 

24.  Anchora  inferior  J^ 

25.  Coronis  ""?   P^  f^ 

26.  Alogas  J    l^    ]    7VT.  t 

27.  FigamaeooBtasBypheo  "V^  c/" 


ORDO  RERUM 

QUiB  IN  HOC  TOMO  COnTinENTUB. 


9 
it 

15 
19 

etsan- 
21 


/.  Griai  Pmppo  lU,  cQtHoHea  re§%, 

/.  Grial  ad  lectorem. 

TITA  SANCTi  ISIDOBl. 

FTblogos. 

CAmn  piunni.-^octl  Isidori  ptoaapia 
eln.'**  l.iatitotio  ia  littaris. 

Cap.  II.-^Noiitia  ctim  saocto  Gregorio  Msgno.— Liber 
Bl|toologisrumcon8criptttS.-->Sclemia  sacrt  adversas  h«- 
Mua,  iaiprimis  Ariauam.  exerta.  31 

C*r.  111.— Orthoiloxa  ttdes  per  sanetnm  IsldenHn  propa- 
gafta.-^EjDsdem  celtula.-^ltosl  vita.  28 

Cap.  1V.--S.  Leandri  epiHcopl  Hispalensis  obitua,  et 
Hbrl  scrlpti.— Soccessio  S.  Isidori.  31 

Cap.  V.^Cura  io  losiilotiooes  clericorum,  monacborom, 
Inieoniro.— ller  RonuiuuBa.-*~Pluria  tmpeirala.— Moriua 
rflsuscitata.  36 

Cap.  YI.^AIphabf  lum  Orationis  ad  tenUmoata  repel- 
iMida  Advers  irii  et  Del  gratiam  promertadam.  42 

Cap.  \II.^KpiaiQlm  ad  vahoa.  IM. 

Op.  VIII.— Synodns  lIlscMlenais.  Hvretleus  eonveranSy 
cMOs  illuminaius.^EplstMa  ad  varios.  /a/d. 

Op.  IX.—Svoodus  ToleU  hablta.  PT»elai«  In  morbo 
iMparatio  ad  relicem  obitum.  43 

Op,  X.— SancU  Isidori  obitns,  aopaltura,  opitaphium; 
tvia  encomia.  48 

C^p.  XI.— Abbreviatio  Braulii  Ccsarangoatani  episeopi 
a»  Yiu  sancti  Isidorl,  Hispanianmi  doctoris»  53 

jractfta  Mnorim  i>  sonciiaii  IMonun.  37 

7«srimoma  de  tancto  Iridoro  If  jspaiensl.  68 

J.Gridkad  Btmmdogianm  titrc$  admotiUia.  09 

ETYMOLWiAAUM  UfliU  XX.  75 

Pnefailo.  Ibid 

UBER  PRIMUS.--*Da  •aAipiAiieA.  Ibid . 

€Am  PEtjnni.— De  dlsciplioa  ot  ano.  Ikid . 


Cap.  II.— De  septem  Nberalibos  srtibos.  74 

Cap.  II1.**Do  lltteris  oommuolbtts.  iM. 

Cap.  1V.'--Do  Utteria  l^inia  77 

Cap.  V.-^Degrammalica.  8t 

Cap.  VI.— De  partlbus  oratlonls.  82 

Ca»,  VII.— De  nomlno.  IM. 

Cap.  VIII.— De  pronomine.  Stf 

Cap.  lX.--De  vemo.  86 

Cap.  X.^De  adverblo.  87 

Cap.  XI.-De  partlclpfO.  88 

Cap.  XII.— De  coojnnctiono.  IM. 

Cap.  XIII.— Da  praposUionibua.  Ibid. 

Cap.  XIV.— De  ioieijoeUooe.  89 

Cap,  XV.— De  voce.  IM. 

Cap.  XVI.— De  syllaba.  IM. 

Cap.  XVII.— De  pedlbttf.  90 

Cap.  XVIil.— D«  aeeetitlbns.  93 

.AP.  XIX.— De  ngtiris  accentoum.  94 

Ca».  XX.-^Do  posHora.  95 

Cap.  XXI.— De  ooiis  seoteoUarum  96 

(jkP.  XXII.— Do  nolis  vulgtiribaa.  98 

Cap.  XXlll.— De  nolis.juridici8.  99 

r.AP.  XXIV.— De  noils  miliUrilnis.  iM. 

Cap.  XXV.— De  DOtls  liiterarom.  100 

Cap.  XXVI  — l>e  noiis  digiiorum.  iM. 

Cap.  XXVII.— De  oriliograpbia.  101 

Ca».  XXV  IIt.*--D«  analogia.  104 

Cap.  XXIX.— De  etfmoiogia.  lOK 

Cap.  XXX.-D«  glo«i8.  _106 

Cap.  XXXI.— De  differenlils.  IM. 

Cip.  XXXI I  — De  barlitrismo.  IM. 

Cap.  XXXin.— Du  solOBcisiio.  107 

Cap.  XXXIV.— De  vUiis.  108 

Cap.  XXXV.— De  meUplasmts.  109 

Cap.  UXVi.-4)o  acbonaUboa.  110 


10» 


ORDO  RERUH  QUiE  IN  HOG  TOHO  CONTINENTUR. 


CiV  ZXXV1I.-^De  tropto.  112 

Cap.  XXXVfll.— De  prost.  117 

Cap.  XXXIX.— De  meiris.  ftid. 

Cap.  XL.-De  labQla.  121 

Cap.  XLi.-De  hisiorfa.  m 

C^p.  XLI I  .-^  De  primis  aucloribiu  hisioriaram.  IM. 
Ca».  XLHU-Oe  uUiiCate  blstorfae.  123 

Cap.  XLIV.— De  Reoeribus  hisiorie.  Ibid, 

L1  H£R  SRCUNDCs.— Di  bbetomca  it  pialbctica.  124 
Capdt  pbimum.— De  rhetorica  ejusque  nomine.  Ibid. 
Cap.  II.— De  iDventoribus  rhetoricae  artis.  Ibid. 

Cap.  III.— De  DomiDe  oratoris  et  pariibus  rheiorice* 

125 
Cap.  IV.— De  tribus  geDerlbns  causarnm.  Ibid. 

Cap.  V.— De  gemioo  staiu  eausarum.  126 

Cap.  VI.— De  tripartita  cootroversia.  127 

Cap.  VII.  'De  quatuor  parlibus  oralionls.  Ibid, 

Cap.  Vlil.— De  quioque  modis  caosarum.  128 

Cap.  IX.— De  syllogismis.  IMd. 

Cap.  X.-De  ^ege.  150 

Cap.  XL— De  sententia.  131 

Cap.  XII.— De  caiaseeve  et  autsceve.  ibid. 

Cap.  XIII.— De  prosopopceia.  132 

Cap.  XIV.— De  ethopceia.  Ibid. 

Cap.  XV.— DegeneribusqussliODnm.  iLid. 

Cap.  XVI.— De  eiocutione.  133 

Cap.  XVif.— De  triinodo  dicendi  genere.  Ibid. 

Cap.  XVIII.— De  colo,  commate  et  periodo.  Ibid. 

Cap.  XIX.— De  vitiis  lilterarum,  et  verborum,  el  sen- 

tentianjm  caveodis.  134 

Cap.  XX.— De  Juocluris  verborum.  ibid, 

Cap.  XXI.— De  figuris  verborum  et  seoteotiarum.  l.VS 
Cap.  XXIi.— De dialectica.  140 

Cap.  XXIII.  —  De  differentia  dialecticae  et  rh€toric« 

artis.  Ibid. 

Cap.  XXIV.— De  defiaitione  phiiosophiae.  141 

Cap.  XXV.— De  isagogis  Porphyrii.  142 

Cap.  XXVI.— De  categoriis  Arlstotells.  143 

Cap.  XXVII.— De  pehhermeniis.  143 

Cap.  XXVIil.— De  syllogismls  dialeclicis.  146 

Cap.  XXIX.— De  divislone  deHDitiooum  ex  Marii  Viclo- 

riai  libro  abbreviata.  148 

Cap.  XXX.— De  topicis.  131 

.     Cap.  XXXI.— De  oppositis.  133 

LIBEH  TERTIUS.— Db  quatuob  oiscipuifis  mathbma- 

XK».  Ibid. 

Preflitio.  Ibid. 

Capvt  FMmjM.^De  vocabolo  arilhmetic»  diacipUn». 

Ibid. 
Cap.  II.— De  auctorlbvs  ejus.  1 35 

Cap.  III.— Quid  sit  aomeruB.  Ibid. 

Cap.  IV.— Quid  praestent  Domeri.  Ibid. 

Cap.  V.— De  prioia  divisiooe  pariom  et  imparlum.  136 
Cap.  VI.— De  secaada  divlslone  totios  numeri.  138 
Cap.  VII.— De  teriia  divisiooe  lotins  oumeri.  160 

Cap.  Vlll.  —  De  differentia  arithmetice,  geoaetriae  et 

music».  Ibid. 

Cap.  IX.— Quod  numeri  infialti  existuot.  161 

Cap.  X.  —  De  geometri»   ioventoribos ,  et  vocabulo 

ejQs.  Ibid. 

Cap.  XI.— De  qoadripertiu  divisiooe  geometri».  Ibid. 
Cap.  XII.— De  Uguris  geometris.  162 

Cap.  XIII.— De  priocipiis  geomelrie.  Ibid. 

Cap.  X I V .— De  oume  ris  geouietriae.  165 

Cap.  XV.— De  niubica  ei  ejus  nomine.  Ibid. 

Cap.  XVI  —De  iDveotoribus  ejus.  Ibid. 

Cap.  XVII.— Quld  posslt  muMca.  Ibid. 

Cap. XVIII— De  tribus parlibus musicae.  164 

Cap.  XIX.<«-De  triformi  musicse  divisione.  Ibid. 

Cap.  XX.— De  prima  divisione  music»,  qase  harmonica 

dlcitur.  Ibid.^ 

Gap.  XXL  —  De  secunda  divisione,  quae  organica  di- 

citor.  166 

Cap.  XXII.— De  terlia  divisione«  qu»  rhythmica  nuD- 

cupatur.  167 

Cap.  XXIII.— Demuslcis  numeris.  109 

Cap.  XXI  > .— De  astronomiae  nomine.  Ibid. 

Cap.  XXV.— De  inventorlbas  ejus.  Ibid. 

Cap.  XXVI.— De  iosliiutoribus  ejus.  Ibid. 

Cap.  XXVII.  —  De  differentia  astronomiiB  et  aslrokH 

gi».  170 

Cap.  XXVIII.— De  aslroDomie  ratiooe.  Ibid» 

Cap.  XXIX.— De  mundo  et  cjus  nomlne.  Ibid. 

Cap.  XXX.— De  fornia  muodi.  Ibid. 

'  Cap.  XXXI.— De  coelo  et  ejus  nomine.  Ibid 

Cap.  XXXIL— De  sltu  sphjprs  cnelestis.  17t 

Cap.  XXXIII.— De  moiu  ejusdem.  Ibid. 

Cap.  XXXIV.— De  cursu  ejosdem  sphaenB.  Ibid. 


Cap.  XXXV.— De  celeriute  eoell. 

Cap.  XXXVI.— DeaxecoelL 

Cap.  XXXVIL  -De  ccelestibus  polis. 

Cap.  XXXVIII.-De  cardlnibas  ooeli. 

Cap.  XXXIX.— De  oonvexis  coelL 

Cap.  XL.— DeJaDuiscoelL 

Cap.  XLL— De  gemiua  faele  ccelL 

Cap.  XLIL— De  quaiuorpartibuscoell. 

Cap.  XLIIL— De  liemisphnrils. 

C^p.  XLIV.— De  quinque  circulis  coell. 

Cap.  XLV.— 'De  circulozodiaco. 

Cap.  XLVI.— De  candldo  circalo. 

Cap.  XLVII.— De  magnitodlne  solis. 

Cap.  XLVIIL— De  magniitidiDe  lao». 

Cap.  XLIX.— De  naturasolis. 

Cap.  L. — De  cursu  solls. 

Cap.  LL— De  effectusolis. 

Cap.  LIL— De  iiinere  solis^ 

Cap.  LIII. — De  lumlne  iuns. 

Cap.  LIV.-— De  formis  lun». 

Cap.  LV.— De  interluuio  luoe. 

Cap.  LVL— De  curso  lun«. 

Cap.  LVIL— De  vieiDitate  lunae  ad  terras. 

Cap.  LVUI.— De  ecU^sl  solis. 

Cap.  LIX.— De  ecllpsi  lun». 


105S 

171 
IM. 

172 

Ibid. 

Ibid. 

Ibid. 

Ibid. 

tbid. 
175 

Ibid. 
174 

Ibid. 

Ibid. 

Ibid. 

Ibid. 
175 

/W. 

Ibid. 
176 

Ibid. 

Ibid. 

Ibid. 

Ibid. 

Ibid. 
177 
Cap.  LX.— De  (Jiirereniia  atellarum,  siderom  et  aatro- 
rum.  Ibid. 

Cap.  LXI.— De  ramine  stellaron.  , IM. 

'  Cap.  LXIL— De  stellarum  situ.  IMf. 

Cap.  LXIII.— De  cursu  steiiarum.  Ibid. 

Cap.  LXIV.— De  varlo  cursa  slellarum.  Ibid. 

Cap.  LXV.— De  intervallis  stellarom.  Ibid. 

Cap.  LXVL— De  oumero  circulari  stellarom.  178 

Cap.  LXVIL— De  stellis  planetis.  Ibid. 

Cap.  LXVIIL— De  praecedeoUa  et  aDtegradtUooe  atel- 
larum.  Ikid. 

Cap.  LXIX.— De  remotione  vel  retrogradatione  stella- 
ram.  Ibid. 

Cap.  LXX.— De  sutii  stellarum.  Ikid. 

Cap.  I.XXL— De  nominibus  stellaram,  quibos  ex  eau- 
sis  nomioa  acceperunt.  Ibid. 

LIB£R  QUAHTUS.-Di mbdigdia.  185 

Caput  pBiMUM.-rDe  medicloa.  IM. 

Cap.  IL— De  nooiine  ejus.  Ibid. 

Cap.  IIL— De  inventonbus  [medicinae.  Ibid. 

Cap.  IV.— De  tribus  haeresibus  medicoran.  Ibid. 

Cap.  V.— De  qualuor  humo.  ibus  corporls.  184 

Cap.  VI — De  acotis  morbis.  183 

Cap.  VII.— De  chroDicis  morbis.  187 

Cap.  VIIL— De  morbis  qui  in  superflcie  oorporis  fideB- 
tor.  191 

Cap.  IX.— De  remediis  et  medicaminibos.  195 

Cap.  X.— De  llbris  mediciualibus.  194 

Cap.  XL— De  iostrumeDtis  medicorum.  Ibid. 

Cap.  XIL— De  odoribus  el  angueotis.  195 

Cap.  XilL— De  initio  medicioae.  196 

LIBER  QUINTUS.— De  lbgibos  bt  tbmpobuos.  197 

Caput  pbimom.— De  aocloribus  legum.  IHd. 

Cap.  II.— De  legibas  divinis  et  hiunanis.  196 

Cap.  IIL— Quid  differaot  ioler  se  jos,  leges»  et  mores. 

199 
Cap.  I V.— Quid  sil  jos  Dalnrale.  Ibld. 

Cap.  V.— Quid  sit  jus  clvile.  Ibid. 

Cap.  VI.— Quidsitjusgentium.  Ibid. 

Cap.  VIL— Quid  sifjiis  miliure.  20$ 

Cap.  VIII.— Quld  sit  Jus  publicum.  Ibid. 

Cap.  IX.— Quld  sit  jos  Quiritlum.  IM. 

Cap.  X.— Quid  lez.  Ibid. 

Cap.  XI.— Qoid  sciu  plebium.  Ibid 

Cap.  XII.  —  Quid  S(  naluscoDsoltom.  291 

Cap.  XIII.  —  Quid  constitutio  et  edictnm.  Ibid. 

Cap.  XIV.— Qold  responsa  prudeotom.  IM 

Cap.  XV.— De  legibus  coosuiariiios,  et  tribaOiliii.  IbkL 
Cap.  XVL— De  lege  satyra.  202 

CAP.«XVII.-De  legibus  Abodlis.  IMd* 

Cap.  XVIiL--De  privilcgiis.  IbU. 

Cap.  XIX.— Quid  possit  lez.  IMtf. 

Cap.  XX^Quare  facu  sit  lez.  Ibid. 

Cap.  XXL— Qualis  debest  fieri  lex.  205 

Gap.  XXJL— De  causis.  IM. 

Cap.  XXIII.-De  tesUbas.  iWd. 

Cap.  XXIV.— De  iostrumentis  legaUbai.  IbiL 

Cap.  XXV.-^De  rebos.  206 

Cap.  XXVI.— De  crimioibns  in  lege  coDieripUi.        2011 
Cap.  XXVIL— De  pamis  in  legibos  oon&UtnUs.  211 

Cap.  XXVIIL— De  chrouic»  vocabulo.  21i 

Cap.  XXIX.  —  De  momenas  et  horis.  IMd. 

Cap.XXX.  —  Dodiebas.  215 


1057 


ORDO  R£RUM  QUiE  ]N  HOG  TOMO  C0NT1NENT13R. 


im 


Gap.  XXII.  —  De  noete.  217 

Caf.  XXXII.  -  De  hebdomada.  218 

Ckp,  XXXIII.  —  De  meosibus.  219 

Cap.  XXXIV.  —  De  sobtitiis  et  squiaoeUis.  220 

Cap.  XXXV.  —  De  temporibus  aoai.  IMd. 

Cip.  XXXVI.  —  De  annis.  221 
Cap.  XXXVII.— De  oiympladibus,  et  iostriSy  et  jubilseis. 

Cap.  XXXYIII.  —  De  sasculis  et  aetatibos.  223 

Caf  XXXIX .—Dediscretione  temporuro.  224 

LIB£R  SEXTUS.  —  Db  ubms  bt  OFvicua  bcclbsiasticis. 

229 

Caput  PBimni.  —  De  Veteri  el  Novo  Testamento.  Ibid, 

Cap.  11.^  De  scriptoribus  et  vocabulis  sanctorum  libro- 

TUm.  250 

Cap.  III.  —  De  bibliotliecis.  235 

Cap.  IV.  —  De  interpretibus.  236 
Cap.  y.^De  eo  qui  primum  Romam  libros  ad?exit. 

Tbid. 
Cap.  VI.  —  Qui  apud  nos  bibliothecas  inslitaenint.  237 

Cap.  VII.  —  Qui  multa  scripserunt.  Ibid, 

Cap.  VIII.  —  De  generibus  opusculorum.  Ibid. 

Cap.  IX.  —  De  ceris.  239 

Cap.  X.  —  De  cbartis  Ilnd. 

Cap.  XI.  — -  De  pcrgamenis.  240 

Cap.  XII.  —  De  libris  conficiendis.  Ibid, 

Cap.  XIII.  —  De  librorum  \ocabulis.  241 

Cap.  XIV.  —  De  librarilSy  et  eorum  in&ti  umenlis.  Ibid. 

Cap.  XV.  —  De  caoooibus  ETangeliorum.  242 

Cap.  XVI.  —  De  canonibus  coficilloram.  2i3 

Cap.  XVII.  —  De  cyclo  pascbali.  245 

Cap.  XVIII.  —  De  reliquis  fesiiviUtibus.  250 

Cap.  XIX.  -  De  officUs.  252 

L1B£R  S£PTIMUS.  —  Db  Deo»  ahgblis,  bt  fideuom 

iMmniflDs.  259 

Caput  pbihum.  —  De  Deo.  Ibid. 

IpAP.  II.  —  De  Filio  Dei.  264 

'Cap.  III.  —  De  Spiritu  sancto.  268 

Cap.  IV.  —  De  eadem  Triniiate.  271 

Cap.  V.  —  De  angelis.  272 
Cap.  VI.  —  De  liominibus  qui  quodam  praesagio  nomen 

aeceperunt.  274 

Cap.  VII.  —  De  patriarciiis.  281 

Cap.  VIII.  —  De  proplietls.  283 

Cap.  IX.  —  De  aposlolis.  287 

Cap.  X.  —  De  reliquis  in  E?angelio  aominibus.  289 

Cap.  XI.  —  De  luartyribus.  290 

Cap.  X II.  —  De  derlcls.  Ibid. 

Cap.  XIII.  ~  De  monacbis.  ^3 

Cap.  XiV.  —  De  caeleris  fidelibos.  294 

LIBEROCTAVUS.— Db egglbsiabt sbctis  ditbbsis.  Ibid. 

Capct  PBiiiUM.  —  De  Ecclesia  et  Synagoga.  Ibid. 

Caf.  li.  —  De  religione  ei  fide.  295 

Cap.  ill.  —  De  haeresi  et  schismate.  296 

Cap.  IV. — De  hsreslbus  JudasorUm.  297 

,Cap.  V.  —  De  hsresibus  Chrlslianorum.  298 

Cap.  VI.  —  De  phiiosophts  gentium.  305 

Cap.  VII.  —  De  poetis.  308 

Cap.  VIII.  —  De  sibvUis.  509 

Cap.  IX.  —  De  roagis.  310 

Cap.  X.  — <  De  paganis.  314 

Gap.  XI.  —  De  diis  gentium.  Ibid, 
UlBER  NONUS.— Db  linguis,  obmtibus,  BBoifis,  mu.itia, 

aVIBUS,  AFPnilTATlBOS.  325 

Caput  piuiUM.  —  De  linguis  gentium.  lind. 

Cap.  II.  —  De  gentium  vocabulis.  328 

Cap.  III.  —  De  regnis  et  mililiae  vocabulis.  341 

Cap.  IV.  —  De  civibus.  548 

Caf.  V.  —  De  affiniutibus  et  gradibos.  553 

Cap.  VL  —  De  agnalis  et  cognatis.  357 

Caf.  yil.  —  De  coAjugiis.  363 

LIBER  DEGMUS.  —  VocuM  gbbtabuh  alphabbtum.  567 

LIBER  UNDECIHUS.  —  Db  aOMirai  bt  pobtbhiis.  397 

Caput  fbimum.  —  De  homine  et  partibas  ejus  Ibid. 

Caf.  II.  —  De  «tatibus  hominis.  415 

Caf.  III.  —  De  portentis.  419 

CAp.  IV.  —  De  transformaiis.  42  i 

LIBER  DUODECIMUS.  —  Db  animaluus.  425 

Caput  PBiMUM.  ~-  De  pecoribus  et  jumentis.  Ibid. 

Cap.  II.  —  De  besUis.  433 

Cap.  III.  —  De  minutis  anlmantibus  440 

Cap.  IV.  —  De  serpentibus.  442 

Cap.  V.  —  De  vermibus.  448 

Cap.  VI.-^  De  piscibus.  4.5O 

Cap.  VII.-.  De  avtbus.  439 

Caf.  VIII.  —  De  minulis  volatilibus.  469 


L1BKR  DECIMIS  TERTIUS.  —  Db  MUifDO  bt  fabtibo8. 

471 

Prafaiio  /^y 

Capdt  PBiMUM.  —  De  mundo.  !*•/ 

Cap.  II.  ^  De  atomis.  m 

Cap.  III.  —  De  elemeniis.  475 

Cap.  IV.  —  De  coelo.  474 

Cap.  V.  —  De  partibus  coeli.  ikid 

Cap.  VI.  —  De  circulis  coelL  475 

Cap.  VII.  —  De  aere  et  nube.  47« 

Cap.  VIII.  —  De  tonitruo.  j^y 

Caf.  IX.  —  De  fulmioibus.  m 

Cap.  X.  -^  De  arcu  et  nobium  effeetibns.  Ibid 

C^p.  XI.  —  De  veotis.  170 

Cap.  XH.— Deaquis.  4^1 

Cap.  XIII.  —  De  ditersitate  aaiurum.  im 

CAP.XIV.-Demari.         ^  iS 

ap.XV.  —  DeOceano.  iS? 

Cap.  XVJ  .  —  De  Mcditerraneo  marl.  /4^ 

Cap.  XVII.  —  De  sinibos  maris.  4^6 

S^**-  jyj"'  "T.^?  «siibus,  el  fretis.  ibid. 

Cap.  XIX.  —  De  lacis  et  sugnis.  407 

Cap.  XX.  —  De  abjsso.  4^^ 

Cap.  XXL  —  De  fluminibus.  jtid 

CA;'.XXIL-.Dediloviia.  404 
LIBER  DECIMUS  QUARTUS.  -  Db  tbbba  bt  PABnBus. 

495 

Caput  FBmuM.  —  De  terra.  /a,w 

Caf.  II.  -  De  orbe.  /25" 

Cap.  IIL  -  De  Asia.  'J^ 

Cap.  IV.  —  De  Europa.  Hn^ 

CAP.V.-DeLybia.  So 

CAP.VI.-Deinsulis.  512 

Cap.  VII.  —  De  promoDtoriis.  520 
Cap.  VIII.  —  De  montibus,  csterisqae  terr»  v«cabulis. 

5S1 

Cap.  IX.  —  De  inferioribus  terrae.  52S 
LIBER  DECIMUS  QUINTUS.  -  Db  ^dificus  bt  agbo! 

Cafot  pbimum.  —  De  civitatibus.  ibid 

Cap.  II.  —  De  «dinciis  publicis.  sm 

Cap.  III.  —  De  babitaculis.  £?« 

Caf.  IV.  —  De  «diBciis  sacris.  K43 

Cap.  V.  --  De  repositoriis.  hS 

Caf.  V  r.  —  De  operarils.  Hui 

Cip.VII.-Deaditibus.  hS 

Cap.  VIII.  -^  De  pariibus  aediflcioriim.  54g 

Cap.  IX.  —  De  munitionibus.  imn 

Cap.  X.  —  De  tentoriis.  ^ 

Cap.  XI.  —  De  sepolcris.  r«rf 

Cap.  XII.  -  De  ndlGclis  mttids.  ^t 

Cap.  XIIL-Deagris.  ^ 

Cap.  XIV.  —  De  flaibus  agromm.  554 

Cap.  XV.  —  De  meosuris  agrorum  kkk 

Caf.  XVI.  -  De  itinerlbua.  ^ 
LIBER  DECIMUS  SEXTUS.  -  D«  lapidibus  liT  mbt^ 

US.  ij^ 

Cafot  fbimum.  -  De  pulveribus,  et  gtebis  terr».    Ibid. 

Cap.  II.  —  De  glebis  ex  aqua.  «^eo 

Cap.  III.  —  De  lapidibus  vulgaribus.  ^± 

Cap.  IV.  —  De  lapidlbas  insignioribus.  554 

Cap.  V.  •—  De  nnarmoribus.  •jga 

Cap.  VI.  —  De  gemmis.  57Q 

Cap.  VII.  —  De  viridioribus  gemmls.  Jbid 

Cap.  VI 1 1 .  —  De  rabris  gemmis.  573 

Cap.  IX.  —  De  purpureis.  '574 

Cap.  X.  —  De  candidls.  575 

Cap.  XI.  —  De  nigrls.  tno 

CAP.XII.-Defarils.  wZd 

Cap.  XIII.  -  De  crystallis.  577 

CAP.XIV.-DeighiUs.  fnl 

Cap.  XV.— Deaureis  S^ 

Cap.  XVK  — Devitro.  ^ 

Cap.  XVII.  —  De  mctallis.  ^r 

CAP.XVIir.-Deauro.  /^ 

Cap.  XIX.  —  De  argenlo.  hok 

Cap.  XX.  -  De  £re.              '  ^ 

Cap.  XXI.  —  De  ferro.  iSH 

CAP.XXIL-Deplumbo.  ^ 

Cap.  XXIII.  —  DesUnno.  itnd 

Cap.  XXIV.  —  De  eleclro.  »(90 

Cap.  XXV.  —  De  ponderibus.  ibid. 

Cap.  XXVI.  —  De  mensnris.  sas 

CAF.XXVII.-Desicols.  ^ 
LIBER  DBCIMUS  SEPTIMUS.- Db  bbbds  Busncis.  597 
Caput  PBiMUM.—  De  auctoribos  rernm  niBticariUD.  Ibid. 

Cap.  IL  —  De  cultura  agrorum.  Ibid. 

(?«.  111.  —  De  frufflenils.  599 


mo 


OROe  RERUM  QUJC  IN  HOG  TOMO  CSOIITIMENTUR. 


(Up.  IV  .  ^  D«  letiminlNil^ 

Cap.  V.  —  De  liilbuB. 

Op.  YI.  '  De  arboribiis. 

Cap.  VII.  — Depropriis 

Cap.  Vlir.  —  De  trbonbus  «ronalicis. 

Cap.  IX.— De  berbis  arom»liM«t  «te 

Gap.  X.  —  De  oleribas. 

Cap.  XI.  —  De  odoratis  oleribuf. 

LIBER  DECIMIS  OCTAVU$.-te 

Capdt  pRiifUM.  —  De  belUSf 

Cap.  II.  —  De  Iriumpbis. 

Cap.  III  —  Desigois. 

Cap.  IV.  —  De  bucciojs. 

Cap.  V.  —  De  armis. 

Cap.  VI.  — Degladiis. 

Cap.  VJI.  — DehJsUs. 

Cap.  VUI.  —  De  sagiiUs. 

Cap.  IX.  —  De  piiareiris. 

Qap.  X.  —  De  fuQclis. 

Cap.  XI.  —  De  arieie. 

Cap.  xn.  —  De  cjypeis. 

Cap.  XIII.— Deloricisu 

Cap.  XIV.  —  De  galeis. 

Cap.  XV.  —  De  foro. 

Cap.  XVI.  —  De  specUdilis. 

Cap.  XVII.  —  De  Mo  giQNiice. 

Cap.  I\  tlt.  —  De  generibus  gymnicormii. 

Cap.  XIX.  — Desallu. 

Cap.  XX.  —  De  cursu. 

Cap.  XXI.— Dejaclu. 

Cap.  XIII.  —  De  virtute. 

Cap.  XXIII.  —  De  luctaliooe. 

Cap.  XXIV.  —  De  palsstra. 

Cap.  XXV.  —  De  igone, 

Cap.  i^XVI.  —  De  geDerlbui  agooum. 

Cap.  aX\  II.  —  De  ludis  clrceusibus. 

Cap.  XXVIII. -Decirco, 

Cap.  XXIX.  —  De  omamenlii. 

Cap.  XXX.  — Demetis. 

Op.XXXr.-DeobelisOQ 

Cap.  XXXII.  —  De  carccribtts. 

Cap.  XXXIil.— Deaurigis. 

Cap.  XXXIV.  —  De  quadrigls 

Cap.  XXXV.  —  De  corru. 

Cap.  XXXVI.  —  De  equis  quibut  currunl. 

Cap.  XXXVII.  —  De  septem  spatiis. 

Cap.  XXWIII.  —  De  equiUbus. 

Cap.  XXXIX.  —  De  de^uUoribus, 

Cap.  XL.  —  DepediUbus. 

Cap.  XLl.  —  De  coloribus  eqiiormn. 

Cap.  XLII.  —  De  theauo. 

Cap.  XLIII.  — Descent. 

Cap.  XLIV.  —  De  orchestra. 

Cap.  XLV.  —  De  tragcedif. 

Cap.  XLVI.  —  De  comoBdis. 

Cap.  XLVH.  —  De  Uiymeiicls. 

Cap.  XLVIII.  —  De  histrionibof. 

Cap.  XLIX.—  De  mimis. 

Cap.  L.  "  De  saltatorlbufl. 

Cap.  LI.  —  Quid  quo  patrono  agntnr. 

Cap.  LII.  —  De  amphitheatro. 

Cap.  LIII.  —  De  ludo  equestrL 

Cap.  LIV.  —  De  retlariis. 

Cap.  LV.  —  De  secuioribus 

Cap.  LVI.  —  De  laqueariis. 

Cap.  LYII.  —  De  velitibus. 

Cap.  LVIII.  —  De  rersll  ceriamlne. 

Cap.  LIX.  —  De  horum  exsecrauone. 

Cap.  LX.  -^  De  alea. 

Cap.  LXI.  —  De  pf  rgis. 

Caf.  LXIL-Decaicuiis. 

Cap.  LXIII.  —  De  tesseris. 

Cap.  LXIV.  -  De  Bguris  ale». 


601 
60i 

m 

6U9 
620 
623 
65K 
638 

umia.  m 
Ibid. 

641 

642 

643 

6U 
ibid. 

645 

647 
Ibid. 

618 
Ibid. 
Ibid. 

619 
Hid. 

650 

6M 
ibid, 

63i 
Ibid. 
Ibid. 
iHd. 
ibid, 
ibid. 
ibid. 

633 
ibid. 
ibid. 

654 
ihid. 
Ibid. 
ibid. 

635 
ibid. 
Ibid. 
Ibid. 

636 
Ibid. 
Ibid. 
Ibid. 
Ibid. 

637 
Ibid. 

638 
Ibia. 
Ibid. 
Ibid. 
Ibid. 
Ibid. 

639 
Ibid. 
Ibid. 
Ibid. 
Itnd. 
Ibid. 

660 
Ibid. 
Ibid. 
Ibid. 
Ibid. 
Ibid. 

661 
Ibid. 
Ibid. 
Ibid. 


fAp.  LXV.—  De  vocabnlis 

Cap.LXVL— Dejaciu 

Cap.  I.XVII.  —  De  caieulorttm  moin. 

Cap.  LXVnL~.De  iiitonttoUflu 

Cap.  LXIX.  —  Dn  pila. 

LIUfiR  DECIMUS  NONUS.^Dn 


Capot  PBiMUM.  —  De  nsvibus. 

Cap.  II.— De'parabus  na%iHin«  aiirift^oiehfit. 

Cap.  IIL-DeTelis. 

Cap.  iV.  —  De  funibos, 

Cap.  T.  — Derelibus. 

Cap.  yi.  —  Dt  labromm  fomacihost 

Cap.  TIL  —  De  iostrumeniis  fabrdrilm. 

Cap.  VIII.  —  De  fabricis  parietum 

Cap.  IX.  —  De  disposiiiooe. 

Cap.  X.  —  De  construciiooe. 

CAp.  XI.— De  venustate. 

Cap.  XII.  —  Delaqueariis. 

Cap.  Xlil.  —  De  crustis. 

Cap.  XIV.  —  De  tiihostroUs. 

Cap.  XV.  —  De  piasiis. 

Cap.XVL  — De  piclura. 

Cap.  XVII.  —  De  coloribiis. 

Cap.  XV IH.  —  De  Insirumeotis  aedillciohim. 

Cap.  XIX.— Deligoariis. 

Cap.  XX.  —  De  invenUooe  taniflclL 

Cap.  XXI.—  De  \este  sacerdolali  in  lege. 

Cap.  XXH.  —  De  oominlbus  vesiium  cffiterarum. 


tBl 

m 

IM. 
ibid. 
Ibid 

KT 

lifil. 

Itid. 
«66 

«67 


Ibid. 

671 

I\nd. 

m 

ibid. 

675 
Ibid. 
Ibid. 
Jbid. 

676 
Ibid. 
Ibid. 

m 

Ibid. 

685 

Ibid. 

m 

CiP.  XXIII.  —  De  proprio  quarumdam  genUnm  habitu. 

68S 
Cap.  XXIV.  —  De  palliia  virorum.  689 

Cap.  XXV.  —  De  palliis  femioaraoi.  b^ 

Cap.  XXVI.  —  De  siratu  et  reliquis  qn»  in  usn  habea- 
Ur.  693 

Cap.  XXVII.  ^  De  lanis.  094 

Cap.  XXVIU.  —  De  coioribns  tesllum.  695 

Cap.  XXIX.  —  De  In&tromenUs  vesHm.  696 

Cap.  XXX.  —  De  ornameiills.  697 

Cap.  XXXL  —  De  ornamenUa  capHisfMllnraaa.  698 
Cap.  XXXII.  —  De  aonulis.  701 

Cap.  XXXHI.  —  De  cingulli»  702 

Cap.  XXXIV.  —  De  calceamentis.  704 

LIBER  VIGESIMUS.  -Di  pmm  ttilimoiintis  me- 

SWCIS  BT  RUSTICIS.  706 

Caput  piimum. — De  mensls.  ibid. 

Cap.  II.  ^  De  escia.  ibid. 

Cap.  IH.  —  De  poto.  711 

Cap.  IV —  De  vasis  escarlis.  714 

Cap.  V.  —  De  vasls  potoriia.  716 

Cap.  VI.  —  De  vasis  vinanis  et  aqMriis.  Ibid. 

Cap.  VIK  —  De  vaais  oleariis.  718 

Cap.  VI H.  —  De  vasis  ooquinariis*  Ibid. 

Cap.  IX.  —  De  vasis  repoailoriis.  719 

Cap.  X.  —  De  vasis  iuminariorunk  720 

Cap.  XI.  —  De  ieotia  el  seiiia.  72S 

Cap.  XII.  —  De  vehiculis.  725 

Cap.  Xill.  —  De  raiiqttia  q«s  in  ttan iMNMr.  724 

Cap.  XIV.  —  I)e  instrumeotis  nisiieis.  72S 

Cap.  XV.  —  De  Instrumentis  hortonim.  726 

Cap.  XVI.  —  De  InsiromenUs  equorvm.  727 
AD  S.  ISIDOBI  KTYMOLOGUMUM  UMOS  APPE.N- 

DIC£S.  729 
Pars  pa»A,  ad  decem  primos  libros  In  Artvali  veivmlno 

tertio  contentoa.  ibid. 
pARS  SBcoNDA,  ad  etvmologiarnm  decem  poaterieres  li- 

bros  in  Arevali  volomine  quarto  cootentos.  t55 

AD  ETYMOLQGIAS  VARIi£  LKCTIoRKS.  ^59 

SEMLERI  KOTifi  AD  ETYMOtOGlAS^  ^9 

FR.  ANT.  ZAaARI^  ANNOtATHMJ&.  ^855 
AREVALI    NGfTif  m  $.   iStDOWf  BlSPAUSfl$IS 

EtYMOLOGIAS.  SSK 


PINiS  TOMI     OGTOGESIMI    SECDNDL 


20 
29 


mip 


A  FINE.  IS  INCURRED  IF  THIS.BOOK  IS 
NOT  RETURNED  TO  THE  LlfiRARY  ON 
OR  BEFORE  THE  LAST  DAtE  STAMPED 
BELOW.  * 


..*-*'  1    ■   Ts  ' 


•*  j'  J 


Af©07AH 

m3 


m 


2^ 


X'^ 


:$>^ 


V^x 


t^  3^' 


if 


"^. 


4- 


^m 


\* 


I  i 


I  • 


•"# 


# 


^ 


f 


#